You are on page 1of 142

GIA NH THANH CM

I HI CU T NHN CHNH TR THANH CM k II

C SAN

T CHC TI ORANGE COUNTY, MIN NAM CALIFORNIA USA NGY 26 V 27 THNG NM, 2012

I HI CU T NHN CHNH TR THANH CM k II


(c t chc ti Orange County, min Nam California USA hai ngy 26 v 27 thng Nm, 2012) Trng ban: anh Nguyn Ngc Xun Ph Ni v: anh L Tinh Anh Ph Ngoi v: anh Trn Tn Mn Th k: anh L Sn Th qu: anh Trn Hong Mng Trng ban Bo ch: anh Phm Ph Minh Trng ban Vn ngh: anh Nguyn Hu Phc Trng ban Vn chuyn: anh Nguyn Hong Oanh

THNH PHN BAN T CHC

2 l C SAN GIA NH THANH CM

MC LC
MC LC ...................................................................................................................................................... 3 T TRI THANH CM N I HI CU T NHN - Phm Ph Minh ................................. 5 ON NG VIT NAM TIN TI NN VN MINH DN CH- Nguyn Cao Quyn . 8 THANH CM: K NIM V HY VNG- Trn Nht Kim ................................................................. 11 EM V - th Tng B ............................................................................................................................ 15 TRI THANH CM V DNG SNG M- Phan Cng Tn .......................................................... 16 SI GN NNG - th Tng B .......................................................................................................... 29 MT CHT K NIM - Nguyn c Mai ............................................................................................ 30 BY GI BA U? - Nhc Nguyn Vn S ........................................................................................ 32 TY TIN - th Phan Nht Nam .............................................................................................................. 37 DANH D CA NGI T CI TO - inh Trn ......................................................................... 38 GP NHT NHNG MNH VN - Ngi i ng ........................................................................... 45 SNG M M M - Duy Sao................................................................................................................ 53 SNG M GM G - th Sao Sa ............................................................................................................ 62 THANH CM... NHNG MU CHUYN - Phm Ph Minh .......................................................... 63 XM NM - Nguyn Vnh Long H ....................................................................................................... 68 HNH NH CON SNG M .................................................................................................................. 82 HNH NH TRI THANH CM ........................................................................................................... 83 NHNG CUC HP MT T TH K TRC............................................................................... 84 MT VI HNH NH SINH HOT GIA NH THANH CM ...................................................... 85 MA XUN QUA Y - Trng Thanh ................................................................................................ 86 CHUYN CNG CN - Phan Nht Nam ............................................................................................ 88 I VN NGH TRI THANH CM THANH HA - Trng Vn Tuyn................................... 93 MT MU CHUYN VUI VI ANH NGUYN VN S - Phm Ph Minh................................ 102 B C LM - DuongVu 54MD .......................................................................................................... 104 MAI NY SNG M - Tng B ....................................................................................................... 105 HIN IN V QU - H Ph Bng.................................................................................................... 107 CNH TRN NI SM NG - th Phan Nht Nam..................................................................... 110 MANG THEO QU HNG - inh Trn .......................................................................................... 114 THANH CM, VI CHUYN NH CHA QUN - H Ph Bng .............................................. 120 HOA CC VNG - Nguyn Hu Nht ................................................................................................. 127 CHUYN CI U GI - Phm Xun i......................................................................................... 124

C SAN GIA NH THANH CM l 3

4 l C SAN GIA NH THANH CM

T TRI THANH CM N I HI CU T NHN

ri Thanh Cm nm mt v tr c phong cnh hu tnh. Con sng M ni ting chy qua mt vng ni non hng v. My trm con ngi t min Nam ra ti y, bao nm sinh hot ven con sng M ny, trng sn, trng bp, lm gch, i rng ly g ly na, xy dng nh ca, rn st, ca g Ti vng ni non bn b con sng M , tp th ca chng ta nm tri tt c ng cay ca t y, thm tha vai tr t ca nhng k thua trn trong tay k thng trn, nhng cng to cho mnh mt tinh thn tp th m nhiu nm sau

nhn li chng ta hnh din ni chng ta phi n v. Mt s anh vi nhau: chng ta l mt gia em chng ta khng may cht nh. Gia nh Thanh Cm. trong tri, hu ht l cht i theo nh ngha ca cht i D tri qua nhng nm i l, ngoi vic cht v hon ton kh nht lc mi n, hay khng c g n, cn v thiu nhng nm v sau tng i d dinh dng qu trm trng nn chu hn do c gia nh tip c th khng cn cht sc no t, tp th chng ta ni chung chng chi vi bnh tt. S gi c phm cht ca cn li c gng vt qua nguy nhng con ngi sng trong khn sng cn. Mt sc sng ch t do, hiu bit nhiu gi tim tng gn gi chng ta, tr m nhng ngi sng lu nhng nim tin tn gio khng nm trong ch c ti khng nhng khng h phai nht m th c c. Phm cht y l cn mnh lit hn nng ra mt cch t nhin, lm nn chng ta; sc sng to trong t cch ca chng ta, v r rng vic sng tc th, nhc, trong lm cho nhng ngi canh gi vic hc n, hc ngoi ng (d
C SAN GIA NH THANH CM l 5

b cm); ti kho trong vic to ra nhng sn phm bng g, bng nhm rt m thut, v.v nui nng tinh thn anh em mt cch lin tc. C anh em trong thi gian bng lun lun i meo c hc thuc ton b truyn Kiu, ton b Chinh Ph Ngm, hoc dng thi gian di dng dc kin giam dch nhm trong u cc bi ht Vit sang ting Php, ting Anh: l cch cng c tinh thn mt cch tch cc. Chng ta, c th coi l thnh phn u t ca min Nam, tng tham gia vic iu hnh v gi gn mt t nc vi thc r rt v s sai lm v man r ca ch ngha cng sn v chng ta ra sc ngn cn s bnh trng ca ch ngha y. Min Nam chng ta thua trn trong tnh th rt phc tp ca bn c th gii lc by gi, nhng chc chn s hy sinh ca chng ta khng v ch trong cuc din chung ca trn chin tranh lnh th gii. Th tng Singapore L Quang Diu tuyn b chnh chin trng min Nam ngn khng cho cng sn trn xung vng Nam , nh nhiu quc gia, trong c ci o quc ca ng mi c yn lnh pht trin lm giu sut cuc chin Vit Nam. V ch 15 nm sau khi min Nam sp khi cng sn quc t cng theo. Lc by gi c nhn loi nhn thy b mt thc ca ch ngha cng sn v hiu ngha cuc chin u ngn chn s bnh trng

ch ngha y ca chng ta. Dn chng Vit Nam, c min Nam ln min Bc, ngy cng hiu r cuc chng tr ca chng ta l mt l tng cao p v cn thit cho t nc Vit Nam, mt khi nm tri s tn bo, ch k, tham lam v tinh thn l thuc Trung Quc ca chnh quyn cng sn Vit Nam hin ti.

hnh trong mt hon cnh v cng him hoi cheo leo gia sng v cht, trong mt bin c c th nhiu trm nm mi c mt ln trong mt quc gia. Khng phi quc gia no cng c ni chin, ngi trong mt nc chia phe phi nh nhau tranh ginh quyn lc. Nc Tu xa c nhng trn tranh ginh rt ln m i sau c bit mt cch ho hng qua nhng cun tiu thuyt lch s nh Hn S Tranh Hng hoc Tam Quc Din Ngha. Nc M c cuc chin tranh Nam Bc gia th k 19. Nc ta cch y ba bn th k c cuc Trnh Nguyn Phn Tranh ko di gn mt trm nm, tip theo l Ty Sn v cha Nguyn vo chung kt, cuc tranh chp ch kt thc khi nh Nguyn ton thng v thng nht t nc vo nm 1802.

Trong nhng nm thng heo ht gia vng ni rng y ca tnh Thanh Ha, anh em chng ta khng h hnh dung ni tng lai hn mi nm sau s c chng trnh a chng ta i nh c ti Hoa K. Trong s anh em v sm, ngha l sau khong bn, nm nm ci to hay hn na, mt s ng k xung thuyn vt bin, v may mn hu ht i ti ni. Ri t u thp nin 1990 chng trnh HO ln lt a gn nh y anh em cu t Thanh Cm qua Hoa K, sng Nhng trn va k ng l ri rc ti nhiu ni khc nhau, ni chin, ch l gii quyt xung trong ng nht l min t trong ni b ca mt nc. Nhng lch s ca th k 20 Nam California. khin nhiu trn chin tranh Thi gian cho thy tnh c tnh cch quc t. Ngoi hai cht c bit ca tinh thn v trn th chin I v II ko nhiu tnh cm m anh em cu t quc gia vo tham chin trn chng ta c vi nhau. khng nhiu mt trn khc nhau, cc phi ch thun ty l tnh ng cuc chin xy ra trong mt bo tha hng ng c tri. t nc nh chin tranh Triu Cng khng ging vi tnh cm Tin vo u thp nin 1950 ca nhng ngi thi xa cng hay chin tranh Vit Nam, trn hc vi nhau mt trng, hoc thc cht u l nhng ng tnh ng hng ca nhng quc t. Chng ta u bit min con ngi cng c xut x t Bc Vit Nam thuc phe cng mt a phng. Khng, ci sn, phe min Nam thuc khi tnh cm ng t ca chng t do, v trn chin trn mnh ta n khc hn, v c thnh t hnh ch S ca chng ta ch

6 l C SAN GIA NH THANH CM

l mt nc c trong bao nhiu nc c m hai khi ln ca th gii ang ghm nhau trong bi cnh mt trn chin tranh lnh. Ghm nhau trong khi tm mt s h ca i th qut ng hu ot chin thng sau cng.

S kin anh em t nhn min Nam rt cuc i nh c ti Hoa K ch c th nm trong bi cnh quc t ca trn chin. Lch s bin chng ta thnh nhng t nhn sau cuc chin, sng trong cng mt tri t, tri qua nhng nm thng hi hng i Hi nm 2012 to iu ca lao lc v i kht, tri qua kin ng o anh em nhng thm cnh ca khch chng ta cng gp nhau. Tui quan ln ch quan ca chng trung bnh tp th chng ta

ta, cng nhau thm tha nhng tnh hung khng th gp li ln th hai trong mt kip nhn sinh Ch c chng ta l nhn chng cho nhau trong tt c nhng g chng ta tri qua trong tri t , ch c chng ta l nhng k on trng ai c qua cu mi hay, l tp th ca nhng k thc s i qua cy cu y. Nhiu th k mi c mt chuyn nh vy, th m anh em chng ta c ci duyn cng nhau bc qua!

by gi l 70. Chng ta gi ri. Gp nhau ln ny, bit cn dp no gp nhau na khng? Tp c San Gia nh Thanh Cm ny l mt cht g chng ta mang v sau i Hi nh mt k nim, nh mt chng c rng c mt thi chng ta sng nhng khonh khc di rt l c bit, khng nhng him hoi cho mt i ngi m cn him khi xy ra trong lch s ca mt t nc.
C SAN GIA NH THANH CM

C SAN GIA NH THANH CM l 7

n NGUYN CAO QUYN Tham lun u xun Nhm Thn 23-1-2012

ON NG VIT NAM TIN TI NN VN MINH DN CH


au khi Chin Tranh Lnh chm dt v s e da ca thm ha nguyn t ton cu c g b, nhn loi hn hoan bc sang nn vn minh mi, nn vn minh dn ch, vi hy vng c sng trong t do, ha bnh v hnh phc. Nn vn minh dn ch trit loi b bo lc ch cn gi li s bao dung v hp tc gia con ngi v con ngi. Nhng nt c trng ca giai on lch s ny l hin tng hin i ha, hin tng ton cu ha, hin tng pht trin kinh t ng u trn a bn ton th gii v s xut hin thn k ca cch mng truyn thng. * Hin i ha l hi chng ca cc chuyn bin x hi gn lin vi cng nghip ha. Khi c khi ng n s gia tng tc pht trin kinh t, to nn mt tin trnh chuyn ha i sng x hi v cc nh ch chnh tr. N s mang li s tham d ng o hn ca qun chng vo cng vic ca t nc, khin cho vic thit lp cc nh ch

dn ch tr thnh hin thc. N s cao tm quan trng ca vai tr t tr c nhn v gi tr lp ngn trong x hi hu cng nghip. Hai nhn t ny a n vic gii phng con ngi khi quyn lc p t t trn.

tip tc pht trin theo chiu di lch s. N ang xa nha mi bin gii quc gia. Thng mi, u t v sn xut t lu vt ra ngoi lnh th v mang li mt s thnh vng chung cho nhn loi.

Hin tng ton cu ha thay Trong lnh vc chnh tri, hin i ngha ca nguyn tc ch i ha i hi ba iu cn bn. quyn. Nguyn tc ny, xut hin t thi gian k kt hip c Th nht l phi bin ci nh Westphalia (1648), ngy nay nc thnh mt th ch bn khng cn mang ngha tuyt vng, hiu qu v khng ph i na. Trn c hai bnh din thuc vo bt c c nhn hay quc t v quc ni n khng tp th c nhn no. cn gi tr v gii hn. T thc Th hai l ch phi mang t ca nn vn minh hin i, tnh php tr ngha l khng ai c th khng nh rng: Khng c php ng trn lut php. c ch quyn nu khng c nhn quyn, v can thip vo s n Th ba l phi thit lp mt h p nhn quyn ca mt quc gia thng rng buc trch nhim khng phi l can thip vo cng chnh quyn qua phng thc vic ni b ca x ny. Ch bu c. Khng c nhng c quyn phi c nhn quyn tnh ny th khng c hin i b tc c chnh danh tn ti. ha v cng khng c tin b. Pht trin kinh t to ra s Hin tng ton cu ha xut chuyn bin t x hi nng hin t thi c La M cng lc nghip sang x hi cng nghip, vi s thit lp Con ng T ri t x hi cng nghip sang La (Silk Routes) ni lin u x hi hu cng nghip. Trong Chu vi Chu. N khai x hi hu cng nghip gi tr trng nn kinh t ton cu v sinh tn nhng u tin cho gi

8 l C SAN GIA NH THANH CM

tr lp ngn. S gia tng ca gi tr lp ngn bo mn tnh chnh ng ca cc ch c ti v lm cho dn ch xut hin. Tin b thn k ca chm dt thi quen bng bt thng tin che giu bt lc v trn trnh trch nhim ca cc th ch chuyn chnh. Cuc cch mng k thut ny to iu kin thun li cho ln sng dn ch th t b ln b bin Bc Phi v qut ng mt lc ba ch chuyn chnh Tunisia, Ai Cp v Lybia. N cng ang chun b hng ti vng ng thanh ton nt nhng ch c ti khng ch ngha cn st li. * Ln sng dn ch th t s gip nhn loi nhanh chng hon tt cuc hi nhp vo nn vn minh dn ch. Trung Quc d c c gng vng vy n my cng khng th gi mi c nn cai tr c ng. Tui tr Thin An Mn, sau hai thp nin tht bi, nay ln mnh v s lng v dy dn hn v kinh nghim H c thi gian ph bin rng ri nhng gi tr ph qut v dn ch t do trong lng dn tc v to ch da vng chc trong cng ng dn ch th gii. Tnh cho n ngy nay, h t c nhng bc tin tht di v cch mng nhn quyn ch cn ch ngy bng n.

cng t c mt s tin b mc du ang b n p quyt lit. i vi chnh quyn cng sn H Ni, tuy cha thy mt mi e da no ng s n t pha i lp hay t giai cp trung lu, nhng khng nn qun rng din bin ha bnh ang tip tc tc ng.

trng quc ca Lin X. S lm l ang a dn tc n b vc thm ca i ha b tiu vong. Vn sinh t hin nay l phi thy r rng quyn li ca ng v quyn li ca dn tc cha bao gi l nhng quyn li song hnh. Cho nn rt b ng CSVN vo lc ny l khu hiu v hnh ng duy nht cn Di con mt ca ngi nc thit gi cho Vit Nam khi ngoi, ch chnh tr ca Vit b xa tn trn bn th gii. Nam ngy nay xa ri mu hnh Stalint mt cch ng k. Vit Nam l mt nc nh. S sp ca cc nc ng Dc theo chiu di ca lch s, u v Lin X tr thnh sng cn v pht trin, dn ng c thng trc thc p tc lun lun phi tm ch da dn ch ha trong ni b ng quc t vng chc tn ti. CSVN. Th h tr sinh trng Ngy xa, phi da vo Trung t thi gian m ca gi y Quc l v th bt buc, khng khn ln v c tm nhn vt c la chn no khc. Ngy nay, ra ngoi lnh th quc gia. H thi th i thay nn dn tc bit s dng gi tr lp ngn c nhiu l chn. Lc ny hn i hi nhng iu chnh lc no ht, bn nng sinh tn ng cho quyn li c nhn v ch ra rng phi lin kt vi k quyn li t quc. mnh. Tui tr v ton th dn tc thc r rt l, qua trung gian ca ng CSVN, Bc Kinh ang dng c sc mnh mm ln sc mnh cng bin Vit Nam thnh mt khu vc t tr ng hu bnh trng xung pha Nam v kim sot ton b bin ng. * ng CSVN phi nhanh chng chu lt xc v quyn li ca dn tc ln trn quyn li ng. Lm c nh vy, sc mnh dn tc s tr thnh v ch nh lch s chng minh. Ngc li nu ng khng chu hiu l sng cn th dn tc s phi rt khot t ng ln tm sinh l. Kch bn ny khng xa l g. N ang xy ra ti Bc Phi v Trung ng khi ln sng dn ch th t o t tro ti gii phng nhng dn tc b nn c ti chn p qu lu. Cch mng nhn quyn ang qut sch vng t ny trc khi

i vi Vit Nam, lc ny, vic la chn bn th rt quan trng v mt ln lm l. Cch y non mt th k, lng yu nc ca dn tc b H Ti Vit Nam, vn u tra- Ch Minh li dng em bn r nh cho dn ch v nhn quyn cho Lenin phc v bnh

C SAN GIA NH THANH CM l 9

chuyn hng sang vng vic iu phi cc c gng a v Vit Nam l nc cng sn Chu-Thi bnh Dng v Vit phng gii quyt cc tranh duy nht ca t chc. y cng chp trong khu vc. Nam l im ngm u tin. l ln u tin Vit Nam k kt mt tha c quc t khng c Trung Quc t ngn xa vn Nhiu ln Hoa K ln ting Trung Quc tham d. coi Vit Nam l mt vng phin v thc y Vit Nam i n s thuc. T tng i Hn hp tc ny. Di con mt nhn Nhc li hai din bin ngoi c ng Tiu Bnh xc nhn nh thc t ca Washington, giao ni trn thy rng H vo nm 1979 qua vic cho Vit Vit Nam by gi khng cn Ni ang c nhng c gng xch Nam mt bi hc. K t bc l mt quc gia cch mng na li gn vi pha Ty phng. quy phc Thnh nm 1990, m tr thnh mt quc gia ng thi ny phn nh chiu ng CSVN bt buc phi ci cch do tc ng ca din hng ca chnh sch i giy ngm ming lm thinh trc bin ha bnh k t ngy m ca H Ni do Trng Tn Sang nhng hnh vi xm chim t ca. o din t cui thp nin trc bin trng trn ca Bc Kinh v ngi ta cng hy vng rng, Chnh v nhn nh nh trn bng c sc mnh mm ln sc qua ng thi , H Ni m ngoi trng M Hillary mnh cng. D tm ca tp nm c ngha ca nhng g Clinton, trong dp tham d Hi on lnh o Trung Quc xy ra v ang pht trin ti Nghi ARF ti Vit Nam ngy qu l liu. Mi su ch vng Rangoon (Min in). 23/7/2010 thn tng H Ni gian xo khng th la bp c mt mn qu khng th t chi: Tin trnh dn ch ha l mt nhn dn. Hng triu, triu con s chuyn giao k thut nguyn tin trnh bt kh phc hi. mt ngng m ang hng v t. S chuyn giao tr thnh i vi trng hp ca Trung tm gng sng sut ca Min vn bn k kt ngy 3/8/2010 Quc, con ng ang i l in v hng triu, triu tri gia tng CSVN Nguyn Ch phi lm sao nhanh chng t tim yu nc cm hn ang sn Vnh v nh ngoi giao M ti mt nn kinh t kh tr sng ng ln bo v non sng Robert Scher. C Washington hon tt mc tiu dn ch ha v bo v quyn con ngi ca ln H Ni u nhn thy rng t nc, ng hu va sinh chnh h. Nhng ni oan c do ch bng cch ny Vit Nam tn ch ng ham mun qua cng sn gy ra m ton dn mi c bnh ng v ha bnh mt v thay th Hoa k. phi ngm ng nut cay t bao vi Trung Quc. V cng ch nm nay khng th chu ng bng cch ny Vit Nam mi Con ng phi i ca ng lu hn c na. c th ra khi qy o ca Bc CSVN, nu mun sng cn v Kinh hi nhp vo th gii trnh cho t nc mi v, * l phi chm dt mi o tng vn minh. Lin kt vi k mnh vo lc v tng lai huy hong ca ny l lin kt vi Hoa K (d Gn y hn, ngi ta c Trung Quc v nhanh chng ch l mt lin kt giai on). bit thm l trong quyt tm tr lt xc ng hnh vi dn tc, Trong khu vc Chu-Thi li Chu -Thi Bnh Dng, kp thi ngn chn nhng Bnh Dng, Vit Nam l mt Hoa K thc y vic k kt m mu thm c ca k th nc c dn s ng o. Din Tha c Hp Tc Xuyn Thi phng Bc ang manh tm tch tuy khng ln nhng li Bnh Dng (Trans-Pacific Part- m thm reo rc i ha cho t chy di theo bin ng xung nership: TPP) gm Hoa K v quc. gn eo bin Malacca. Tranh th chn nc Chu trong c NGUYN CAO QUYN c s hp tc ca Vit Nam Vit Nam. Tha c ny thnh s gip Hoa K rt nhiu trong hnh vo thng ging nm 2012
10 l C SAN GIA NH THANH CM

n TRN NHT KIM Ma Xun 2012

THANH CM: K NIM V HY VNG


ri Cng Tri H Giang gy cho chng ti cm ngh khng c con ng v, n y s b xc ti y. Nh cch ni thng ngy ca t ci to min Nam l xin nhn ni ny lm qu hng. Cn b tri thng nhc nh Cc anh mun trn th c trn, nhng cha ai thot khi tri ny. Tri ny c hai con ng, ng th nht cc anh vo tri ri, ng th hai s a ln i B Then. V vy, chng ti phi qun tt c. Gia nh ch cn l mt hnh nh m h, mt m la mong manh, mt ngun hy vng cui cng bit mnh cn tn ti.

Khi ti tri Thanh Cm (Thanh-Ha), mc d cc tri t ci to u c chung chnh sch l n p v bc i t nhn, nhng ti vn cm thy d chu, tinh thn phn chn v hnh nh l va thay i. K t ngy ri min Nam, y l ln u ti nhn thy ging sng nc mt, vi kh hu m p, nh nng chan ha, nim u t nh du i phn no, m bao nhiu thng qua ti ch nhn thy rng xanh v ni bic. Va ti cha m ch, qu v linh mc v mt s anh em theo nhau ln khu k lut. Vi quan nim tri sp cng th thi tr thnh mt thi

quen, ai cng sn sng ch i n lt mnh, nhng vi khng kh thn thit ca anh em trong tri gip chng ti thm phn khi. 48 ngi t tri Cng Tri m anh em trong tri tng cho m danh i i trng gii, gm ton nhng b xng bit i, m thi tit khc nghit vng bin gii cng vi chnh sch th hn bo mn lp tht mng cn bm trn c th. S ngi cn li khng thnh lp mt i lao ng, tri chuyn mt s anh em t cc phng ln phng 5 thnh lp i 16. Anh Nguyn Cao

C SAN GIA NH THANH CM l 11

Quyn sau mt thi gian di trn khu k lut c nhp vo i. Dng ngi cao nn trng anh cng gy. Anh lun vui v v thn i, may mn l anh cn i li c. Nh bn hu nhn tin khi gia nh n thm, sau 2 thng ti nhn c gi qu 3 Kg qua ng bu in. Vo ngy lnh qu, Ph tri ti ni pht qu nhn thy ti, hn hi: Anh Kim i lnh qu phi khng? Tha vng. Anh c nhn c qu thng xuyn khng? Ti t nh, mi chn t chn ro v tri ny lm g c phiu gi qu, khng hiu nh ti ly phiu u, hay nng mua ch en ti khu bu in Si Gn. Ti chm ri tr li: My nm i ci to, y l ln u tin ti nhn c qu. Ph tri t nhin i ging: Gia nh anh gi qu cho anh nhiu vo, anh n cho khe chng li nh nc. Ti im lng mm ci. Di s chng kin ca Ph tri, gi qu ca ti trong tay cn b Lng tr thnh mt m x-bn. Hn nghi ng trong gi qu ca ti c du nhng th tri cm nh tin v ti liu vo trn ln trong thc n. D sao, gi qu n vi ti tht ng lc. Ti ang trong tnh trng hn hn i ma, nh cy kh

ch tng git nc. Phn tht trong cuc i, Si Gn i! trn ngi li tri Cng Th l ht thi gian tuyt vi Tri, thn th ti ch cn da bc Si Gn tr thnh bt xng. dit, khng th thiu trong tm Qua khung ca s m rng, t ngi min Nam, lu li hai anh T T Hng v trong lng ngi ti y mt Nguyn Khc Linh ang ch nt du dng nhng trung thc. lnh qu nhn nhau mm ci. Cng nh tnh Ngi Si Gn Ti nghe thy anh Hng ci y, chan ha mt th tnh ni: B Ph tri ghim, k ny cm quyn luyn, bao dung Kim kh m sng. Hng nhn ca ngi m hin, dang rng ti d cao ngn ci. vng tay p nhng a con lc lng. V chnh Ngi Si Ngy ch nht c ngh lao Gn y cng th hin s mi ng, sn tri vng tanh v tri gi ca mt ngi tnh tha thit cm cc phng qua li. Ti nhn thy chung. Si Gn l ni chn v pha cng gc, tm lc cn b m tnh yu thng. V vy, l l, bng qua khong sn rng xa Si Gn vn nh, vn mong pha cui hi trng sang mun tr v. phng 4. Mt s anh em m ging ca ca Phc gic li Sau nhiu nm di nh vt quy qun sn trn. Mi vi khoai sn, cao lng (bo ngi yn tm, v c cc bn bo), vi ng rng nga, hm ngi ni cng vo, canh chng rng ti lung lay nh mun nh cn b ti kim sot. b. Cn au rng hnh h m ngy. Ti xung trm x nh Bn ly tr nng bc khi, nh rng. Anh Danh xem chic chng ti lng nghe Phc ht, rng au: ging ht trm m, m du din t ni lng thng nh Rng lung lay nhng chn c nhn. M hin ti ch cn rng cn chc. y li khng l Hoi Cm, m hng nghe c dng c nh rng v cng nh t on ch hoi nhau khng ai bit nh rng. trong m, nhng c bao gi thy nhau ln na Tt c ch cn Bng cch no anh cng gip li ngm ngi Nh nhau b h. N hnh ti sut m mun i m thi Anh c chu ni au khng. Va khng c dng c li Khi Phc ht n khc ca Saigon i! Vnh bit ca nhc khng c thuc t, chc s au s Nam Lc, ging ca ca Phc lm. tr ln day dt, ut nghn nh Anh c b i cho ti. Chic ting nc t y lng lm nht rng hm di chc khng c g nha nc mt. Tt c chm tr ngi u. vo d vng vi nhng tic nui Si Gn i! Ta mt ngi Ti ngi da u vo chic ct

12 l C SAN GIA NH THANH CM

lim trong trm x. Tay tri Danh gi u, anh ngn tay ci vo chic rng au, y tht mnh. Ti nghe r m thanh khi chic rng ri niu, bt ra khi hm. Cn au bt cht lm m, lan nhanh vo tim, ti nhm mt li trong giy lt. Mu t l hng chn rng tro ra ngoi. Ti vi cm ming bng cun trn nht vo l hng chn rng. Nhn chic rng va nh, chn rng cn nguyn, cha n giai on phi b. V n phng gn n gi lao ng bui chiu. Ti vi b ming bng t m mu, sc ming, n vi chn ng ht, phn n bui tra lnh ngt. Ch cn vi tun na l n ngy Tt, i trng c ti, anh Hng v anh Cnh sa nh c T, mt s quan cng an, khu gia nh cn b. Khi n ni c T ni: Cc anh sa h ti nn nh, nhiu l hng qu, cc chu vp ng lun. Ti nhn nn nh, khng ch no cn nguyn vn, l ch nh t ong. Ti hi c T: C mun lm li nn phng ngoi hay c phng trong? Cn ngy Tt ri, cc anh sa gip phng ngoi, cn cn bn trong, ra ngoi ngy ti tnh sau. Xi mng v ct ti pha trc nh. Cc anh cn g cho ti bit. C c nh qut vi trong nh khng?

Ti cng mun qut vi Ti c nhn qu gi qua nhng cn ngy qu s lm bu in. Cc con ti cn nh khng kp. nn nh ti kh i xa. Trong ba chng ti ch c anh Hng gia T gi n Tt cn hn mt nh mi ti thm. tun, lm ch mt 2 ngy, c cn d th gi sa son n Tt. Ti thy gia nh cc anh ra thm mang hng trm k qu, Ti ni vi hai bn: n c nm khng ht. Khi khm Nu v nhng l hng trn qu ti thy y mi th. mt nn va kh lm li cc Anh Hng gp li: thn, m ch v ch vi ngy li bong ra. Chng ti thiu dinh dng t lu, khng th n d c. Hng gp li: Hn na anh em chia nhau mi ngi mt cht cho vui. V vy, Anh tnh sao? gi qu c trm k ch c mt Ti ngh d lm v mt hai thng l cng. cng, chng ta p s mt nn ri cn ln mt lp h mng vi Ti ng vi anh Hng, cuc i t ci to no nht thi phn nh vy s nhanh hn. i mun thu. Nay mai i, Hng ci ph ha: di chuyn bt thng, bit cch no m mang m gi n d. Anh l th chnh, anh Cnh l th ph cn ti ch l th vn. Nhn thn nhn cc anh ti Cch no cng ty cc anh. thm nui, ti bit gia nh cc anh rt kh gi, mc d cc anh Sau khi qut 2 nc vi phn i ci to my nm nay, tng trong nh, cn 3 phn h c nhn quanh cn nh tip li: trn mt nn c, rc xi mng Nh ca ca cc anh trong bt nh bng mt nn, ti Nam hn l khang trang p nhn c T: , chng b cho chng ti, nh C gi cho 2 ngy, ti ca ngho nn cht chi. ngn ca ra vo gia 2 phng, Ti nhn c T ang din t s cc chu nhy vo, nn cn thc trng i sng ca mnh, t d in du chn. nt mt chng t s chn tht Chng ti s i ca sau vi ca cu ni. V a v ca c, l ngi ang c quyn, khng ngy. cn phi ni mt li xung C T hi chng ti: nc trc mt nhng ngi Gia nh cc anh n t ci to. Nn khi ni ra, phi l li thnh tht, mt nhn xt thm nui cha? sau thi gian chung ng vi t Ti tr li c: ci to min Nam.
C SAN GIA NH THANH CM l 13

ln cho anh em bun. Nh nh qu Khng ring g bc, Chng ta hai hon cnh vo gi pht thing ling ny, ai i sng khc nhau, nhng c cng lin tng ti gia nh. iu cn thit l phi sng vui. Ngy Tt gn ti, c hy sa Ri chng cn men ru, trn son cc chu vui xun. chiu nm, Th Hng ngi quay lng ra pha ca s m rng, Cm n cc anh sa nh ct ting ca bn nhc Vit gim ti. Sau khi qut vi v Nam Vit Nam. Mi ngi cn nn mi, cn phng sng trong nhm ca theo. C l l sa hn ln. bn nhc u tin c ca vang i 16 tr thnh i xy trong thi gian t y. Ting dng nh, nhn nhng ht trm hng bng ln, gi cng tc cn ti tay ngh. Anh nh c mt d vng yu thng Quyn lm i ph, khng kh vi mnh t qu hng min trong i c phn thoi mi Nam, m nhng a con hn trc. Vo gi gii lao, t tn ty mt i hy sinh bo v, trn dn gio, ti nghe ting ang trm lun kh i trong anh Quyn gi ln : Anh Kim, kip sng na vi. cho i ngh gii lao. Cn b Vng ngi c ni rng, qun gio thng cho i ngh nh mun ng gp cho kh sm v mun nghe anh Quyn th ho hng, nh men ru k chuyn bn Ty, v kinh lng lng thm dn bu nhit nh sng Ba L, v i sng Sai- huyt. Mi ngi thay nhau gon trc nm 1975. n ca nhng bn nhc tnh i sng tinh thn ca ngi t ci to khi vui lc bun bt cht, phn khi, lo u ln ln. Tm t lun b v x vi ngh khng c ngy v. ang im lng chu ng, bng chc lng cm hn tri dy. m 30 Tt l m kh ng. Mi ngi tng nh ti khung cnh xum hp gia nh m m. Sau ba cm ti, khi ca phng kha pha ngoi, tng nhm xm quanh ngn n du nh nhc li chuyn c, nhng thng trm trong thi gian t y, nhng tm ti kh i tri qua. Bc Trn Duy n cht ln ting: Bc Kim, bc Quyn i! Ht

Ti tr li c:

b, c l i giy di chn lp tr mai sau, p tan xing xch, khi phc i sng t do hnh phc ca qu hng. Li ca din t: Ny em, ta khng qun u nhng ngy t ti Ny em, ta khng qun u mi th mun i Cho ti xin mt ln c cht Cho em ti mt tri yu thng..

Ngoi hin, trong khng kh gi lnh ca nhng ngy cui nm, mt cn b v trang tr tui im lng, thnh thong dng li lng nghe nhng dng nhc tr tnh ca min Nam. Hn khng c mt phn ng no v hnh ng ca anh em trong phng. Anh em thy hn t lu, lm nh khng bit c hn ng ngoi. Mi ngi vn say cm min Nam, nhum thm sa ca ht, nh c tn hng tnh yu qu hng t nc nhng pht giy qu bu him Ri bt cht li ca ut hn, cm thy trong cuc i ci to. hn trong cc bn nhc sng Ting n ghita ca anh tc trong t, din t nhng thn Nguyn Ngc Lin cht ni ln, xc t ti trong phng ti, qun xoa du nhng tm hn ang qui trn mt nn nh nhp v ngt la, vi thng hn ti trn n th. hn. Ting n m du ha theo Nhc bn i giy dng s ting ht ca anh Nguyn Cao va ct ln, ti nh n anh Quyn trong bn nhc Khi Nguyn Vn Hng, mt thiu ngi yu ti khc chuyn qua y tr tui, lm bi ca ny. li Php vi ta Larmes C tri truyn nhau ht. Cn damour. m hng li ca nh b tri bt anh vo k lut, cm nhng git nc mt n tnh xch ngy m. Anh gc ca ngi v hin ang ngng ng trong x lim tm ti ca i chng v. tri Nam H. Khi sng tc bi Quand tes larmes tombent, ca ny, anh ch c c m nh le ciel est sombre. Ces perles

14 l C SAN GIA NH THANH CM

damour froissent mes jours. Tes Cuc u tranh yu nc beaux yeux en larmes, cest si m CSVN sang ot ko charmant. Sais tu, je taime si di qu lu, lm t lit sc pht doucement et si tendrement. trin ca t nc. Mc d ch chnh tr VN thay hnh Comme lclair qui brille dans i dng, nhng ng CSVN lombre du soir. Toi, pourquoi tu vn t u tin cho s tn vong viens si prs de moi. Puis tu me ca ng, hn l vic u tranh donnes tant de dsespoir. Vois tu v t do dn ch cho dn tc. tes larmes de bonheur ravagent mon coeur Trong giai on hin ti, trc nguy c mt trn t Ting ht c khi ln cao, c nc vo tay Trung cng, nu lc trm lng, tc nghn nh nhng ting th di. Mi ngi nh b khch ng, li cun ha nhp vi nim vui, qun hn nhng him nguy ang dnh dp ngoi ca trong lc ny, s ti vo ngy mai hay nhng ngy k tip Cuc chin Nam-Bc li nhiu h ly, m ngi dn hai min, d bn ny hay bn kia, cng hn su nt bi thng trong cuc sng. Mc du thng nht c v a d, nhum t nc t Nam ra Bc, nhng ng CSVN li o su h chia r, khin hng triu ngi phi b nc ra i, hng trm ngn ngi vi thn di lng bin c, v khng chp nhn ch cng sn, nn b phiu bng chn. Ch CS cp i ca ngi min Nam khng ch ca ci, tn ngng, t tng v tnh cm m cn c t do l th h trn qu nht. Ngay khi bc chn xm lng vo min Nam, ngi dn c nhn nh: CSVN khi u s tht bi ngay khi va chin thng.

ng CSVN mun t cu, ch cn cch duy nht l phi ng hnh vi dn tc. Dn tc Vit Nam trng thnh, khng cn b la di v s hi trc bo lc. Con ng m dn tc chn la l con ng a ti c lp, t do v dn ch thc s. TRN NHT KIM

Th TNG B

Em V

Em v ng ln quanh i, Vng hoa go nhng li bit ly. Dm trng mt bng em i. Anh vi lng thp hn i theo ngi. Nhn ln em ng lng tri, Cho khn mun nu t tri ngng quay. Cng l nhng ci vy tay, Nay sao nghe v ng cay trong lng. Cch xa l my, vi trng, a hoa go rng git hng ln theo. Em v ci gi ht hiu, Anh vo ngc ti cht chiu n ci. Ni cao che khut chn tri, Sng di nn nng nc sui mt dng. By lu l nhng c mong, By gi li vn ch trng bao gi.

C SAN GIA NH THANH CM l 15

n PHAN CNG TN

TRI THANH CM V DNG SNG M


n b Thanh Cm ca chng ta cng chia s vi nhau qua rt nhiu chuyn bun vui lin quan n tri ny. Nhng t u tin t cc tri trong Nam chuyn ra tri Thanh Cm trong nm 1976, tip theo l cc t bin ch n t cc tri khc ngoi min Bc v mt t ln t cc tri do B i Vit Cng qun l o v t thng 8 nm 1978. Chng ta quen bit nhau, tr thnh bn b t thi cho n by gi! Chng ta cng nhau t chc i Hi Cu T Nhn Chnh Tr Thanh Cm ln u tin trong hai ngy 5 (ti cng vin) v 6 thng 7 nm 2008 (ti nh hng Paracel, Orange County, California). Nm nay (2012), th theo kin ca mt s ng anh em, chng ta li cng nhau t chc i Hi Cu T Nhn Chnh Tr Thanh Cm K II cng ti California vo hai ngy: 26 v 27 thng 5/2012. Qua k i Hi Thanh Cm ln u tin, mc d ti xa (tiu bang Utah, m ti vn gi a l x B L Cu) nhng

vn c anh em chiu c giao cho nhim v thnh lp danh sch cc bn t cn sng hi ngoi, cht trong t, cht VN sau khi c th ra khi tri, cht trn ng vt bin hoc cht hi ngoi v.v ngoi ra ti cn c giao cho nhim v lm MC trong m i Hi!

rt thnh cng cun c San Thanh Cm nm 2008.

Nhn dp ny, v cng th theo li yu cu ca vi bn trong BTC, ti cng xin ng gp mt bi vit trnh by thm mt t v Thanh Ha; vi mu chuyn vui vui, hay hay, l l lin quan n tri Thanh Cm v nhng ni nim, i Hi k 2 nm nay (2012), nhng nguyn cu, nhng c ngoi cc anh em trong Ban m (mt thi) ca chnh mnh T Chc i Hi k 1 nh cc bn dng sng M! anh Nguyn Ngc Xun, Trn Tn Mn, L Sn, Vit Anh, Nhng cu chuyn ti k di Nguyn Vn Huyn v Trn y l nhng cu chuyn tht Hong Mng; ln ny BTC c (vi nhng s kin v nhn vt vi thay i v b sung v nhn c tht), ti ch thi v ha mt s nn c thm cc anh L Tinh t nhng n iu c thm Anh, Phm Ph Minh, Nguyn hng sc v tiu lm ha mt Hong Oanh v Nguyn Hu t ci bun tnh c r ting ci! Phc. * B con Thanh Cm gn xa hn hoan cho mng Ban T Chc V tr ca tnh Thanh Ha: v cu chc BTC t c mi Thanh Ha nm v pha Bc ca thnh cng trong ln t chc tnh Ngh An. Pha ng gip i Hi k 2 sp n. bin (Vnh Bc Vit). Pha Ty Ban T Chc cng khuyn gip tnh Ha Phn (Lo). Pha khch tt c anh em vit bi, Bc gip tnh Sn La. ng Bc ng gp vi BTC thc gip 2 tnh Ha Bnh v Ninh hin cun c San Gia nh Bnh. Thanh Ha c din tch Cu T Nhn Thanh Cm 11,168 cy s vung vi dn s nm 2012 nh thc hin gn 3 triu ri.

16 l C SAN GIA NH THANH CM

V tr ca tri Thanh Cm: tri Thanh Cm nm vo khong gia ca 2 huyn Cm Thy v Quan Ha (hai huyn ny cch nhau khong hn 50 cy s). Huyn Quan Ha nm v pha Ty Bc ca tri Thanh Cm v Tri Thanh Cm cng nm v pha Ty Bc ca huyn Cm Thy (khong 20 cy s). Tri nm st bn sng M v pha hu ngn.

a phn ca nc Lo ti vng huyn Xing Kh (pha Bc ca tnh l Sm Na, thuc tnh Ha Phn); tip tc chy theo hng ng Nam vo a phn ca tnh Thanh Ha qua cc huyn Quan Ha, Cm Thy, Thch Thnh, Hong Ha; chy ngang qua tnh l Thanh Ha v cui cng ra bin vng pha Bc th x Sm Sn. T thng ngun ra n bin, Sng M c chiu di khong Khi ni n tri Thanh Cm 512 cy s. m khng ni n sng M l mt thiu st, v qua bao nhiu Theo dn gian, sng c tn gi nm dnh lin vi tri ny l by l M v dng nc chy xit nhiu nm chng ta dnh lin nh nga phi. Tuy nhin, theo vi dng sng M vi bit bao nghin cu v t nguyn hc k nim bun vui! th M l m mt ch Hn ghi tn tht: Sng M, trong Sng M bt ngun t pha M l mt t ting Vit c Bc ca huyn Tun Gio (tnh cn lu li trong phng ng Lai Chu) chy v hng Nam min Trung c ngha l M. i vo a phn ca tnh Sn La. T Sn La, sng M chy Trong cun c San Thanh theo hng ng Nam vo Cm 2008, c nhn ti cng c

ng gp bi vit Bun Vui Thanh Cm, ti gi bi v (qua email) cho BTC (thng bo qua cc anh L Sn, Vit Anh, inh B Tm) rt sm -c th l sm nht- t sau Tt Nguyn n (thng 2/2008), nhng ( i lc no cng c nhng ci nhng mun tht d.. ln cn c!) S l th ny: theo tha c song phng, t B L Cu, ti (v b qun gio ca ti) bay qua Cali rt sm ( tham gia vi BTC v hp hnh, phi hp iu hnh, son tho chng trnh cc ci v.v ) Chng ti n phi trng Long Beach vo lc 10 gi sng ngy 28 thng 6/2008 (cho kp d phin hp ca BTC ti nh anh Trn Hong Mng vo lc 4 gi chiu cng ngy). Anh bn L Sn ra phi trng n chng ti, a n nh

Dng sng M trc cng tri Thanh Cm C SAN GIA NH THANH CM l 17

hng Mon Ami Garden Grove n tra. Anh L Sn hn vi anh Vit Anh cng n . Sau khi m hn thm thit vi VAnh, v trong khi ch i thc n, bn VAnh em ra khoe cun c San Gia nh Cu T Nhn Thanh Cm (cn nng hi!) Ti thch qu, v ly cun c San lic s mt vng. Hi ng ng. Ti lic k thm ln na mi bit rng VAnh qun ng bi vit ca ti. Ti nhn thng vo mt VAnh ri ni:

la kp thi vo gi th 25! Cng qua bi Bun vui Thanh Cm nu trn, ti c cp ti ci (cht tn) Vatican m phe ta di cc Bung t cho i Kin Giam ca cc B (tn gi ca 30 Linh Mc v 1 Thy). Qua bi vit nm nay (2012), ti xin thm hoc b tc mt vi hot cnh hoc cu chuyn:

Nhng mn qu l lng:

- Nh vy l ng chi tui T nm 1981 tr i, cc B c khm kh (trng thy), ri! nh nhn c qu do gia nh VAnh cha bit t gip g, gi qua bu in hoc c gia c tng l ti ni a, nn tr nh ra thm nui. V cng t cc B thng xuyn phi li vi li tiu lm c hu: p l (ng hn l phi tun - Vi cc b, cc c th OK. th) qua cc n t hng Cn ng? Lm sao ti chi ca phe Cho! Ngoi nhng ng cho c! c, thc n v cc th linh tinh Nhng n khi ti cho bit, khc (cng OK i), phe Cho bi ca ti b b st. VAnh cn xuyn sut hn, cn ormi t ha tam tinh. Nhng der c qun o ph n (k c x nh thn li, VAnh cho bit ching, x lp v.v). Khi cn b vn cn cch cu cha: V Trc Tri khm xt thng qu hm nay l ngy 28 thng 6 m (nhn c qua bu in hoc i Hi li ri vo hai ngy 5 mang vo t nh thm nui), v 6 thng 7/2008. Ti cn cha Trc Tri cm my th y a ln, cc B ngng n chn la kp! c ngi! Nh mi ngi thy, chnh gia rut c San 2008 c Khi c vic phi ln Khu Kin ng thm vo 8 trang ph tri, Giam, ti thng nghe cc B c nh s t 1A n 8A tm s: Khng bit nh, gia (trong , bi Bun vui Thanh nh c hiu v thng cm cho Cm ca ti, 5 trang, vi giy mnh hay khng khi phi xin mu hng). Cng kh khen cho gi nhng mn qu l lng bn VAnh! V l l do ti n nh vy! sao bn c n thng ci Vatican v i i: huy chng vng kh: cha
18 l C SAN GIA NH THANH CM

Mt hm, ti ln Khu Kin Giam (lc ti l tri vin Thng Tin Vn Ha), khi i gn n phng ca B H. (i Trng i Kin Giam); ti thy B H. ng quay lng ra pha ngoi v hnh nh ang ni chuyn vi ai (bn trong phng giam). Ti khng li khi nhc thy Ban L. (Cn B An Ninh ca tri) ang trong phng. Ban L. ang n sng! Ban L. ngi trn mt ci gh n nh v thp, trc mt (trn sp xi mng lm sp ng cho t) l mt ly ovaltine sa, mt tch tr, bn cnh l mt t m gi nu sn. Tt c ang bc mi rt l quc! Trong khi Ban L. ang cm ci n ung th B H. tip tc ln lp v mng (nguyn vn): Sao ng dt th! C cuc i ng phc v cho cch mng, lm g ng c tin mua c cp b. Sao ng cp b trc mt h, cho h thc mc v t vn ? ng phi mang ngay cp b vo lng Mng cho chng n chn. Mi thng tn bao nhiu tin, chng ti s cho tin ng tr! Ban L. mi thanh ton xong t m, trong khi va nhm nhi ly ovaltine sa va nh nh pht biu (nghe yu xu ch khng hung hng, khng ng ng st kh nh khi lm vic vi t): , anh gi nh th th ti nm c ri v ti cng thy sng ra! Dt khot, ngy

mai ti s a cp b vo lng cng nhn vo). Trn vng ny Mng cho chng n chn l c s ca Nh en (nh K Lut c), khu nh nc bng Chng kin ci hot cnh ny, (khu Kin Giam) v khu nh K ti thy vui vui v nghe thm Lut mi. tha trong lng! Bao nhiu nm i t, chng ta c cch Phe ta b Cho (tc l Cng mng gio dc v nhi nht v An) phn loi, nu thuc loi ci i i. Nhng cho n xu th b a ln nh k lut. hm , ti mi pht hin ra Vi thng u b cng c hai c ci i i (phn vi chn (c ngy ln m), nu ngha ca cch mng): mt anh c s tin b th c gim t Ngy b kin giam ang xung, ch b cng mt chn. ln lp, ang x v mt ng nh k lut, phe ta thng b cn b kin cng v trc Cho hnh h, nh p v c sau nh mt nh Ban L.! v ty hng. Tiu chun thc n t m thng xuyn cn Ban L. l mt cn b ngi b ct gim mt cch ty tin dn tc, s anh em ti tri Thanh Cm t nm 1976, 1977 Nhng nm u mi n tri thy ng ta y ri. Qua Thanh Cm mi th u kht bao nhiu nm thng, ng ta khe, cng thng, d dn lm lng danh l mt Hung Thn cho t lc no cng c cm gic ca tri! n n, s s! Nm 1978, khi chng ti t T cui nm 1979 tr i, t cc tri do B i qun l bin c nhn qu t gia nh v ch v Thanh Cm th nghe c gia nh ra thm nui, danh ca Ban L. ri! t thy d th hn cht nh. Nhng t nm 1981, 1982 tr v Ban L. c dng tm thc, da sau, thy nhng du hiu ca ngm ngm, mi thm thm, i i: v vt cht ni chung i mt trng d. Con ngi (thc n, dng, qu cp v khng bao gi bit ci. Ging ngay c tin mt (em chui) ni th the th. Mt lc no Phe ta khm kh trng thy, cng m m, lnh lng; hin do khi cn, c th chi cho ln s d dn v anh c! i tng (tc l phe Cho, Mi ln tri tp hp trc sn, gm t cc cn b h tng nh chun b xut s i lao ng, V Trang, Bo V, Qun Ch Ban L. ng ni cng tri, nu n cc cn b cp ln hn Ban L. gi ai nh lm vic th nh: Qun Gio, Trc Tri, An coi nh 95% nhng ngi ny Ninh v cc cn b lm vic chun b khn gi qu mp ngoi Khung nh: Chnh y, ln vng trn vng cao nht Gio Dc, Thm Nui, H S, ca tri, pha trn Bung 5 (bn Ti Chnh v ngay c Tri tri) v Bung 4 (bn phi, t Trng).

T chi qua nhiu hnh thc khc nhau: t vic tr, l, lo hin trng lao ng hay ti cc Bung vo ban m; vic i m trao v nhn qu ngay ti Khung, ti hin trng lao ng, ti Bung hay ti khu Kin Giam (thc n, dng, qun o, thuc men hoc ngay c tin mt). C ngha l phe ta nh phi cung cp p ng yu cu ca Cho. p dng vic qua li ny i n kt qu: C hai bn cng c li. Ci li trc mt ca phe ta l: - Cho thuc Khi NATO tng v ng hn rt nhiu so vi Cho thuc Khi VARSOVIE. - Cho NATO l cho n chu vi phe ta cho nn ni tay hn cho phe ta ngay c ngoi hin trng lao ng hoc sau gi lao ng (ngy ngh hay ban m ti cc Bung). Cho phe ta sinh hot thoi mi, sau khi vo Bung (ban m): c php ca ht (ngay c ht nhc vng), t chc khiu v (c ra nhy vi nhau) hoc nghe k truyn (cc truyn thi xa xa nh: Tam Quc Ch, ng Chu Lit Quc, Ty Du k hay cc truyn thi cn i nh: V Lm Ng B, Anh Hng X iu, Thn iu i Hip, C Gi Long, Tiu Ngo Giang H) Cc Cho NATO ngi bn ngoi ca st ca Bung theo di, thng thc cc tit mc t din bn trong, trong khi ang nhm nhi tr, l, lo

C SAN GIA NH THANH CM l 19

hoc linh tinh cc ci nh n ung, ko bnh v.v i khi Cho cn yu cu mt vi tit mc no

- Cho VARSOVIE l cho thuc loi hng hn chuyn, st mu, thiu tnh ngi. Rm rp p dng phi t ch tiu lc lao ng, cn khi vo tri (ngy ngh hay ban m) th cng trc sau nh mt, - Khi Vatican (qua B H.) v khng cho phe ta sinh hot phe ta di cc Bung dng vt thoi mi. cht m mnh c mua cn b cc cp th hu qu l Dj Vi loi cho ny, phe ta cm Vu ( thy trc). Ngm ngh vn ra mt, chng thm tr, v cu ni: C tin mua tin l, lo, iu m hay bi cng c tht l ch l. Tin ta dng g c! cn mua c, hung g Cho, - Ci quan h gia t v cn cho du thuc loi Cho Hung b cc cp (t cc c ngoi Thn nh Ban L.! Khung, Tri Trng, Chnh y, [B H. ang Vit Nam, An Ninh, Trc Tri, Gio Dc, chng ti vn thng xuyn Thm Nui, Qun Gio, V lin lc vi nhau qua email Trang, Bo V, Qun Ch v.v) hoc in thoi. Trong thng c d chu, thoi mi hn! 10/2009 B H. qua M chi, dp (D nhin khng tnh loi Cho ny chng ti (v chng L Sn, Khi Varsovie). v chng Nguyn Vn Huyn - Phn ln phe ta b giam cch ly Nh K Lut c cho v cc i di cc Bung. Ring Vatican vn tip tc trn khu nh nc bng (Kin Giam) cho n khi ri tri Thanh Cm vo nm 1988. v v chng ti) c dp gp li B H. Nam Cali; cng nhau vo Nursing Home thm B Nam (cng l mt cu t Thanh Cm).

tin ny s c tr dn nu t ng k mua thc n (a s l tht ch) hay cc th vt dng khc khi Tri hoc cc c t chc bn cho t) Ring tin mt ph tri khc (nu c) s c ln lt m mang vo tri. (Nh vy m phe ta, c bit l cc B trn Kin Giam rng rnh tin mt kh nhiu!)

khng th khng nhc n, l v anh Dng Vn Li, mt tri vin mi c tha v cp trc thng ti phi trng Bch Mai (H Ni) o thot qua Trung Quc. Cu chuyn bt u ngy 2 thng 8 nm 1978, khi mt nhm t chnh tr gm 48 ngi c chuyn t tri Cng Tri (bit danh ca tri trng gii Quyt Tin thuc tnh H Tuyn) v tri Thanh Cm. Trong nhm ny c anh Dng Vn Li, mt K S tt nghip ti Php, tr v nc t thi Nht Cng Ha. V tri Thanh Cm, Nhm 48 Quyt Tin c mang tn i 16, ti Bung 5. Hn tun l sau chng ti t tri do b i Vit Cng qun l c a v tri Thanh Cm. Ti thuc i 15, cng chung Bung 5 vi i 16. Anh Li v ti tr thnh i bn thn t , v anh Li ln tui hn nn ti coi anh nh mt ng anh. Anh Li c th ngy 16 thng 4 nm 1981. My thng sau, anh phi hp vi ngi em rut v mt s bn ca ngi em t chc v cp trc thng ti phi trng Bch Mai, H Ni o thot qua Qung Ty, Trung Quc vo ngy 1 thng 10 nm 1981. (Trc thng ny mun i ti Hong Kong nhng khng nhin liu nn nh phi p xung Qung Ty). T Trung Quc anh li vt bin qua Phi Lut Tn vo nm 1983 v cui

Thng 10/2011, nhn dp qua Maryland, B H. lin lc vi - Qui ch v nhn qu c du ti qua email v in thoi ch di hn (khng phi c rm rp 2 khng c c hi gp li nhau]. cn mt thng nh trc). Khi Anh Dng Vn Li v gia nh ra thm nui, s cn, lng (ca qu) cng khng b cuc o thot bng trc hn ch. Tin mt (trn nguyn thng tc, phi a ng k cho c Mt s kin c o lin D. -ph trch ti chnh ngoi quan n tri Thanh Cm Khung- 500 ng m thi; s
20 l C SAN GIA NH THANH CM

cng anh Li c nh c ti tri t Thanh Cm (ni ring) Php. m anh l mt ngi i din: Anh t chc mt cuc vt Thi gian mi o thot qua thot v tin khong hu trong Trung Quc, anh Li nhiu ln lch s o thot ca mt ci ni trong chng trnh Vit ng to vin trong ch lao t ca ca i pht thanh Bc Kinh, t Cng Sn Vit Nam! co ch lao t ca cng sn Vit Nam, c bit v nhng s Bu in Cm Thy v kin c th ti tri Thanh Cm. th chui: Hi ban ch huy tri rng ng v nhng t co ca anh Vo khong cui thng Li, ti no cng vn i Bc 3/1983, bn L Tinh Anh (ang Kinh nghe. S d m t l tri vin Thng Tin Vn Ha) chng ti bit s vic ny l do sp c th. LTAnh (phi hp nhng bo v v trang a t i vi B H.) ngh ti s thay lm hng ngy k li, h c v b th chc v ca LTAnh. C kch ng mt cch thch th v LTAnh v B H. u khng bit g v chuyn ti b lm tnh bin c ny. lm ti, b ri vo trng hung Anh Dng Vn Li vit sng d cht d sut hai thng thin k s H Ni Bo ng tri vi Ban L. (An Ninh) v Ban , sch dy hn 500 trang, Th. (Tri Trng). L do: ti c xut bn ti Hoa K nm b nhn my l th, t nc 1992. Thin k s ny ghi li ngoi gi v cho ti. Ti khng nhng tnh tit tht l hp dn hay bit g v nhng l th , trong cuc vt thot nu trn. cho n khi Ban L. gi ti lm Thng 6/1993, nhn chuyn vic, cho ti xem nhng th anh Li i t Php qua Cana- ti mi bit ngi quen ny l da, chuyn bay gh ngh phi ai, u, c tnh gi th cho ti trng Salt Lake City, Utah vi mc ch g? trong khong 2 ting ng h. Ti ln phi trng (cch nh khong 6.5 miles) n anh Li v nh chi trong thi gian ngn ngi . y l ln u tin hai anh em mi gp li nhau k t nm 1981 khi anh c th t tri Thanh Cm.

Cch Mng v.v Anh khng th lm Tri vin Thng Tin Vn Ha! Ti qu i kinh ngc v rt chi vi khi nghe cu lin quan n TTVH, vi tr li: Tha Ban, ti u c bit g v TTVH v ti cng khng mun lm TTVH! Ti ch xin c di i i lao ng nh th ny l c ri. Ban L. gt g ci u ri phn: Thi c ri. Ti cho anh v Bung. Ti h hn, tr v Bung vi nhiu thc mc trong lng. Chuyn TTVH? Mc m g n ti!

Cho n by gi, hai anh em vn thng xuyn lin lc vi nhau qua email v in thoi v lc no cng hnh din vi tinh thn bt khut ca cc ci to vin (ni chung) v ca t binh

Tun l sau, cng vo bui chiu sau gi lao ng tr v Bung, ti li b Ban L. cho gi ra ch my cy su u lm vic. Mi thy ti, Ban L. lm lm nhn ti t u xung chn ri ni vi ging gay gt: Ngy mai anh nhn bn giao cng vic TTVH vi anh L Tinh Anh. Nghe r cha no? Ti hong ht pht biu: Tha Ban, nh tun trc ti trnh by Khng ti ni ht li, Ban L. ni nh qut: Anh khng phi ni nng g st. C lm theo lnh ca ti. i vo Ci vn ca ti do hu Bung! qu ca my l th mi ngui ngoai, th ng mt ci, vo V sau, khi ln ni chuyn vi mt bui chiu, sau mt ngy B H. ti mi v l: vi bi cnh lao ng, tr v bung. Ban L. b mua nh cp phn vo tri cho ngi gi ti ra trn v qua Vatican ngh, lm vic ngay ti my cy su cui cng Ban L. nh phi u bn hng nh bp. Ban L. h nhn ti lm tri vin mng ti thiu iu tt bp: TTVH. Anh c t tng xu, khng tin b, khng hc tp tt, c Khi ti lm TTVH, hng tun vt bin, c quan h vi c ra Bu in (huyn) Cm ngi nc ngoi, c quan h Thy ly th v qu (ca t) vi nhng phn t chng ph em v tri. Mi ln nh vy c
C SAN GIA NH THANH CM l 21

thm 3 hoc 4 anh em na cng ca ti nn ti phi chiu c khc). D nhin, ti cng m i vi ti v d nhin c t nht c bit hn; b li hai c k cc th ny em v giao l 2 cn b Qun Ch i theo. ny cng hon thnh xut sc thng cho ngi nhn. nhng missions impossibles Bu in Cm Thy gm c 7 m ti nh. Cc c cn nhn gi dm nhn vin (2 nam, 5 n) do mt in tn chui (cc c thch nam nhn vin lm Trng. C mt ln B H. a cho ti lm iu ny nht v c nhn my ci khn tm c rt ln vi tin mt, v d nhin tin bi V c s i m trc hoa vn tht p v mt s x dng ph tri rt l hp dn!) v do L Tinh Anh bn giao phng cc hiu Dove biu i khi cc c cng gip (ti Bu in) v ch mnh cho cho cc c. Lc ti vo phng chuyn dm th ca Vatican ti, nn ti tip thu nhim v ca c Ng. biu khn, x gi n mt nh th no phng v mt s qu khc; khi TTVH rt tri chy. cm ci khn tm ln, c vi trong vng Nh Vatican (qua B H.) m bung n ra ngm, nim Vi nguyn tc: chia tr, ym tr v tinh thn v chi vui l hn trn nt mt v c ti phi i m vi tng c vin v vt cht (k c tin mt, thch th reo ln: i gii i! mt trong vic giao nhim v dng, qu cp, thuc men Ci khn g m to nh ci chn, v cho bi dng. C no -c bit l thuc con nhng mu m p qu v mi thm cng tng ti ch nh mt rt c ngi min Bc a tht n l m ti! mnh c y m thi! chung-, thc n kh v hp c nhn hiu nc ngoi Ni xong, c p ci khn vo i vi cc thng qu t mt mnh nh thng thc nc ngoi gi vo tri cho t, v.v) ci mi m ti ca x phng by gi cc c khng kim tra Ngy no chng ti ra bu Dove, ri bt ng c ly khn gt gao nh trc! Ti c mt in nhn th v qu th Vati- chp vo u ti v m gh u bi hc i v nh mi: can cung cp thc n kh, ti mt lc nh mun t lng v khong vi thng trc a thm tin nh cc b, cc cm n v biu l nim xc (lc ti cha l TTVH), mt c mua thm rau ti nu ng thn nhn M gi cho ti mt thnh mt ba n tra tp th thng qu 20 lbs (qua ng t rt l vui v thc n y v Hai c Ng. v Ch. gip Php chuyn v). Khng bit c chng ti mt vic rt quan c cht nng! trng, l cch x l cc no kim tra ci kiu g m khi ti nhn c thng qu ch V c s i m (ch n th chui, gm c: cn khong 10 lbs v phn ln nh vy, ch chng ti ch i - Th chui ra: (nhng th cc gi thc n b m tung, trn ban ngy thi y nh!) nn c hai bn cng c li! Tht ra m c ti m, khng qua s ln vi nhau thnh mt mn ni, chng ti ch biu cho hai kim duyt ca tri). Khi ti x bn! ng nhn vin y cng nh giao th, cc c ng du bu Ti em chuyn ny k cho cc b, cc c khc nhng qu in v b vo thng th ngay. hai c y nghe. Nghe xong, hai cp linh tinh vy thi (d l linh - Th chui vo: (t gia nh c ci ngt ngho ri phn: tinh nhng a s l hng nc gi vo cho t) cc c c sn Nu bit l ca anh th chng ngoi nn h cng qu lm). danh sch (do ti cung cp), la em ly tt! Duy ch c hai c (c Ng.v ra v giu trc giao thng c Ch.) l nhng nhn vin c cho ti (ch khng trong cc Trong tri, chng ti gi cc lin h trc tip vi nhim v hc nh cc th bnh thng n cn b hoc v ca cn b
22 l C SAN GIA NH THANH CM

bng c; cn cc c xng l ti v gi chng ti l anh. Cn ngoi bu in, cc c y c anh anh, em em vi ti sut!

Thanh Cm nhng khng ng g ti Hn Bng Chng, nhiu bn o ti. Nm nay (2012), nhiu bn b v t gi v nhc tung: Khi vit v Thanh Cm, cm khng c Ti ghi nhn: y cng coi pht l Hn Bng Chng nh l mt s i i kh th nghe S Ph! v v rt d thng! Mt cch trung thc m ni: cc c y d Trong phn dn nhp ti c thng tht! vit: Khi ni n Tri Thanh Cm m khng ni n Sng c bit l c Ng. v c Ch. M l mt thiu st. Cng nh C my ln, c Ng. p xe vy: Khi vit v sinh hot cc p vo tn tri Thanh Cm ci ca phe ta Thanh Cm thm v mang biu ti mt m khng vit v Hn Bng t thc n m c nu sn Chng cng l mt thiu nh. (C Ch. cng vo thm ti st nn! c mt ln). Trong hon cnh b o p Sau mi ln n thm (thng l vo ngy Ch Nht) ch gp mt t trc cng tri, trao gi thc n, ri ra v. Ti c nghe bt rt trong lng khi ghi nhn hnh nh mt ngi con gi (mt cng nhn vin Nh Nc Cng Sn) n tri t thm chui mt anh Ngy vi thi gian rt l khn trng! Ln no cng vy, sau khi cc c ra v, ti tr vo Bung, ngi th ra mt lc kh lu, lim dim tng tng hnh nh mt c gi ang trn mnh p xe trn on ng g gh 20 cy s, chy dc theo dng sng M, v nh ngoi huyn Cm Thy. T dng lng ti dy ln mt nim xao xuyn v mt thong thng thng nh vy, ti nh phi v c! u ui n nh th ny: Nm 1972 ti th hun kha Tham Mu Hn Hp gia Thy Qun Lc Chin v Hi Qun ti Okinawa, Nht Bn. (Tham d thc tp vi S on 3/ TQLC/ Hoa K ng ti Okinawa).

anh kp. Khi bit c iu ny, ti b chm t i! Vi thn phn mnh: mt b t, lnh rn ri, n v ngay SiGn, khng k xe jeep nh binh, lc ti cn c xe Peugeot 404 na. Khng n ni t! Nhng sao ti khng gi c c m c c ngoi v Ty ? Ti c thc mc v hi hoi: chc anh kp kia c nhiu th hoc nhiu iu kin tri hn ti d lm? Cui cng, c thnh tht cho ti bit, anh kp ca c ch l mt H S Quan, ph trch an ninh ti cng chnh ca B T Lnh Qun on IV. Ri c bi thm: So vi anh th ci g nh cng thua anh xa lc. Ring ch c mt th, nh rt c bit m anh th khng c! Ti dn dp hi ti: Anh ta c ci g m anh khng c? C tr li tnh b: Ci li lnh! Ri c k mt thi mt hi v ci c bit v kt thc: Cha ni ti chuyn lm trn, ch mi ci mn hm nng thi, nh dng ci li lnh ngt ca nh r em, lm cho em chu i hng thu ri! Nghe xong cu chuyn, ci t i ca ti coi nh b xp xung nhng ci t ti mc cm nh ang cun cun dng ln Ln u tin trong i, ti c nghe v ci li lnh v ci kh gi ny lm ti kh s mt thi gian; v chnh trong thi gian ny ti t gii hn: t i li vi c ta! V bun hay v t ti mc cm? Chc l c hai! Trong u ti lc no cng ln vn ci li lnh!

Sau khi tr v SiGn, ti lm quen vi mt c bn mi. C ta ang lm vic cho mt cng ty xut nhp cng dc phm ca Php ti SiGn. Quen v i chi vi nhau mt thi gian kh lu, mi vic coi nh m thm. Duy ch c mt iu l c mt hoc hai tun c ta phi i Cn Th mt, hai ngy (vo cui tun). Tng c ta v thm ba m hay gia nh di nn ti khng lm. V sau c ta Hn Bng Chng: mi tit l, c ta khng phi v Trong cun c San Thanh thm gia nh m i thm mt Cm 2008, ti c vit bi ni v

C SAN GIA NH THANH CM l 23

Mt hm ang ung bia vi bn b, ti th nhng ci li ti vo trong ly bia c nc mt hi ri lim th trn mu bn tay. C cm gic lnh! Ti mi v l! T ti em thc tp (vic lm cho ci li tr thnh lnh) vi mt s c o khc. Lc u cn cht lng cng v b nc dnh tm lum, dn dn ci tin thm c s tin b trng thy. V ly bia nh, t nc nn c vi kh khn khi ngm ci li; v sau ti dng ci x ngm chai champagne ng nc thay cho ci ly (vn c cht tr ngi v kh khn). Cui cng ti dng ci x ng nc (loi x c trung bnh, ming rng hn x ngm champagne, ng c nhiu nc hn, ngm li d dng v thun tin

hn, li b lnh nhanh hn v nhiu t t trong tri. Cng lnh gi c lu hn) ti nghip, thi gian trong tri t ca ti ch c truyn Khong 2 thng sau, sau khi dy qua khu quyt m thi thc tp nhun nhuyn vi ch cha c thc tp. Cn mt s c o khc, ti chnh sau khi ra tri? thc em p dng chiu mi vi c bn (c anh kp Ty t u tin (L Vn Ph li lnh). Kt qu ngoi sc t Ph Ru), sau khi ra tri, t tng tng! Sau khi hng SiGn vit th vo tri Xun c chiu ca ti, c ta tuyn Lc cho ti: Bo co S Ph, b: T nay em s khng bao t mi quo c my gi tr li Cn Th na! t ng phn Trung Tm Th Dc Th Thao ti ng Vo tri Thanh Cm, ti k Phan nh Phng. Hn Bng (hay truyn b?) cho bn b Chng c p dng. Tht v cu chuyn x nc tuyt c mo. ng l danh bt m ti kinh qua. Dn dn h truyn. Cm n S Ph! v sau, anh em t tn cho ci b kp ti tm ra l Hn Bng Khi qua Php nh c, Ph Chng v khng bit t lc Ru cn vit th v bo co: no, ti b t cho (ci cht tn): My b m bn ny c b xu T S Hn Bng Chng! mnh v x nc ca t. Merveilleux. Merveilleux! V d nhin ti c nhiu, rt

Tc gi Phan Cng Tn (th hai t phi) v bn b trong i Hi Thanh Cm 2008

24 l C SAN GIA NH THANH CM

Ha ra Hn Bng Chng ny, nm khi mi ha mi tr thnh International c t hng phn (ha pht m mt ri! theo ngi min Nam l qu, do ngi Vit c mu khi Ti cn nh, vo nm 1992, hi en, dch y chang sang ting khi mt s anh em Thanh Cm Ty l: Cinq quand dix corgp nhau ti nh bn Vit beaux), lc mi vn h Anh California, nhn tin dm mt cht cho nh cho mng anh ch Phm Ph qu hng, ri vn thy sao Minh mi ti M, (v chng ti dzy ngi i! (V ch c cng t B L Cu li xe v chi). th!) Trong khi anh em ang vui v n ung th anh bn Dng Anh em ta ang ri vo ci Cm gh ti ch chng ti ni tui Xun Thu nh k hoc chuyn, mt lc sau Dng c anh bt kinh k, do Cm bt ng hi nh b qun khi ni v Hn Bng Chng gio ca ti mt cu hi rt l nhc li mt trong nhng liu mng: k nim vui vui ca chng ta khi cn trong tri Thanh Cm Ti hi thit b ch, b ch m thi! Chc chng ta phi kt ng anh ti y v ci v nh n th h tr, th h ca my x nc , c phi vy i Xe Tng Thanh Cm khng? B qun gio ca ti ngy xa nh ng Chnh n ci xa ri p: trong tri tr nht nc ng Hu Ch nh c ni tiu lm tm pho hoc Trnh Khng X v.v cho qua ngy on thng, vy duy tr v pht trin. Phi h m my anh c chng cng quyt tm lm sao Hn tin nh! Khi nghe c cu Bng Chng khng b tht tr li rt l hu vn ny, truyn!!! Dng Cm ta nom c bun xo!!! ng bn t nh: My nm trc, i ti thnh ph no, tiu bang no, khi thy gi nc tng cao; ti ci ci v chc mm: Ngi ca mn phi Hn Bng Chng ang sng quanh qun u y! Nm nay (2012) anh em Thanh Cm ca chng ta cng ngy cng gi ti! Phn ln trm trm by b hoc hn by b, c mt s trm trm tm b hoc hn. vo la tui

mnh t chuyn ln, chuyn nh; chuyn hay, chuyn d; chuyn bun, chuyn vui thnh ra ng bn ti nm ht! Nht l chuyn v cc c nhn ca ti, thi th ng bn bit ro tri: no l tn h (ngay c tn lng), tui tc, lm g, u, gia nh ra sao v.v Sau khi ra t, khong 2 nm lc cn sng SiGn, ti vn lin lc v gii thiu cho ng bn ti nhng ngi bn gi ti mi quen. Thng ging nm 1987, ti thnh cng trong chuyn vt bin ln th 4 ti Rch Gi n c Thi Lan. Qua th t, ti tip tc thnh tht khai bo cho ng bn v nhng ngi bn gi ti mi quen thi gian cn tri t nn. V ti rt rut ni ht nn ng bn ti ghim bng v bit tt c v ti, bit c chuyn di t ln chuyn trn tri, ngay c chuyn v my trng, my xanh!

C ngha rng th l ti cho ng bn ca ti nm t A ti Z tt c nhng bn gi trong Cng nh cc bn khc, gn i ti. 10 nm trong t, ti cng c thm mt s bn thn (thuc My nm sau, ng bn ti v phe ta) lm bn tm s, gia nh sang nh c M. bn hip tm u Mt trong Chng ti li tip tc lin lc s bn ny l mt ng bn cao vi nhau qua in thoi, th nin hn ti v ti coi nh mt t, in th v ngay c gp mt nhau. Gia nh ng bn ti rt ng anh: l ng H. Th.! xa, tn x Cao Bi ngoi vng V qu thn nn ti khng sa mc! e d g c, trt tt c bu tm s cho ng bn ny. Hy hnh Anh em ang giao ho tt p dung, t nm ny qua nm th ng mt ci, ng bn ti khc, ti c r r tm s v i (m ti coi nh ng anh nh

C SAN GIA NH THANH CM l 25

ni phn trn) ni chng Lm cm th, m ha ra hay! (khng bit l do b ma nhp V l kt qu ti sao ng bn hay v l do b n no khc), ng dzng ca ti toan t chi ti! nh ti bit bao nhiu ln m vn tt qut! Chuyn nh th ny: lu lu, ti (v d nhin k c b qun D vy ti vn thng xuyn gio ca ti na) nhn c lo ngay ngy, vn c hi hp, nhng l th, vi ngi gi l php phng v c phi tn tin tn ca nhng c nhn ca ti, mua Foam ph nh u (i khi li dng ngay c nick- chi! name ca h na). ng l tri khng hi k V a ch: th u tin th gian! Khong gn 2 nm trc, t San Jos; sau , khi th t ti may mn chp c mt ti Nam Cali, Hawaii, Texas, New liu v gi: l my tm nh Mexico, khi th t cc tiu bang ca ng bn H. Th. ca ti. ng vng min ng Hoa K v.v trong b quc phc Vit Nam Ti i n kt lun: y ch l ang ln lm l ci vi mt b mt hnh ng ng mun t tc bch kim (ngi M). Th nh ti m thi! l ti phn cng. Ti gi ti hu th cho ng: Ti ang c ng qun mt rng, ngy xa hnh ng chp m ci vi b ti l dn tc chin; nhng sau tc bch kim. Nu ng khng khi b thng ln th 4, phi chm dt m mu t nh ngt ng con tu i nn c ti th ti s tr a: ti s t a v lm tham miu, do nh ng. ng hong qu, nh tham miu ca ti khng n chp thun iu kin ca ti ni t! sng cn. V ng bit rng: Sau gn 10 nm ci to, nh khi m ti dng n sng phun n bc ng, ti thnh tht la ca Lnh Thy nh B khai bo vi b qun gio ca xt t nh ng, th cho d (nu ng cng bt chc ti, c ti v cc c nhn ca mnh. xt Foam bao quanh nh), th Ngoi ci tham miu khng cng b sng phun la ca ti n ni t, ti ch thm t ri! V nu chuyn ny cc chng trnh hnh ng xy ra, ng ch cn c nc b ng ph vi cc tnh hung ra m ct ngoi sa mc! t hi nht c th xy ra, ngay c trong tnh hung b phe ta T sau v ny, ti mi tm c yn thn! V chnh mnh, phn thng! ti rt ra c mt bi hc qu Mt trong nhng ci mi gi: d l bn (v ngay c l bn ch l cch chng b t thn, thuc phe ta), lc no nh: thng xuyn xt Foam cng phi cao cnh gic! chung quanh nh v ngay c trn mi!
26 l C SAN GIA NH THANH CM

- Tt Yon v vn ha Vit Nam: Tri Thanh Cm c my ngi bn t gc Cao Min, l Thch Thng, Yn Xng, Tng Bun Khin, Som Sarin v Tt Yon y, ti mun k vi cu chuyn vui lin quan n Tt Yon, ngi bn t cn rt tr. Ngy 14 thng 4 nm 1975 Kmer ln nm chnh quyn Campuchia th c mt s ngi Min chy sang Vit Nam lnh nn, trong c cu b Tt Yon, lc khong 12, 13 tui. Chc h u c ng, ch thi gian ngn sau, ngy 30 thng 4/1975, c min Nam Vit Nam cng b ri vo tay Cng Sn. Sau 30 thng 4/1975, trong hon cnh t c v thn v ang k trong mt ngi cha vng SiGn; mt hm Tt Yon leo ro trn ra khi cha i chi lang thang, khng ng b cng an Vit Cng t c. em v lm vic, phn v khng c ai l thn nhn, phn v ting Vit ch bit bp b c my ch, l lch th hon ton m tt nn Tt Yon b gi lun v l do: thnh phn nc ngoi c vn , c th gy nguy hi cho Cch Mng. Khong hn nm sau Tt Yon b a ra tri Thanh Cm. Qua sut nhiu nm chung tri, chng ta thy v bit v Tt Yon: mt cu b ngoan ngon, d thng, thng hay

ci khanh khch, n ci hn n no l l a, no l mi nhin v rt ngy th (ngy th mt, no l thm nh mi thit ch khng phi ngy th mt v.v v s ti nh my anh, my Tt Yon nghe mt cch say ch khc). sa, thch th v chc chp Trong mi trng sng chung bng, nn khi nghe phe ta vi ngi Vit Nam nh vy, Tt xi di: Tt Yon! i kim v Yon ha nhp vo i sng khm ph my mi mt xem v vn ha Vit Nam. Nh cc n ra lm sao! Tt Yon ln ln anh, cc ch dy thm v nh li men theo b sng n ch thc tp mi ngy nn Tt Yon ghe ca cc b, cc c ang u dn dn hiu v ni c ting khut sau my cy ln. Vit kh thnh tho. V bit Tt Yon cn dzin nn cc anh, cc Mt hi rt lu, sau khi my ch a ph, a dy by b, khi cy c chuyn ln nht l tp h bng khu tri ca, lc tr xung b sng, quyt hoc dy cho Tt Yon phe ta mi thy Tt Yon l m cc t c bit ca cc chuyn tr v vi v bun bun, khng thy c s kch ng hay thch tiu lm v.v th no hin ra trn nt mt. Mt hm, c my i lm vic di b sng M (chuyn Anh em xm li hi ti tp: nhng cy g ln t m nc Sao? C v c b no, c ca b sng ln khu tri ca v no khng? bit c ci i mc, trn b). Lc c l a no cha? N ra lm mt s ghe ca my b, my c sao? v c mi mt no ( lng bn kia sng) ang cho cha? c thng thc v qua b bn ny (gn khu phe ci thm nh mi mt cha? Vn vn v vn vn ta ang chuyn g). Phe ta ang va lao ng (ct Vi v mt y nghi ng v dy vo thn cy cht na nhng iu cc anh, cc ch s y v ko cy ln b) va va truyn t, Tt Yon vi k chuyn tiu lm. V t lu ging thnh tht, nhng y nm, nm c tt c nhng tht vng qua li pht biu: t ca cch mng nn phe ta Em c th ri. Nhng em c ng dng rt l nhun nhuyn ngi thy thm nh mi mt g vo mi trng hp hay ti u? Em c tng nh mnh thch ng, nht l v cc ang trong Phan Thit! ti tiu lm. Nh hm y, ng dng vo cc t nh: nm, km kp, su st, xuyn sut, chia ct, i su vo qun chng phe ta li vo cu chuyn tiu lm lin h Nghe xong, phe ta b ln ra ci ngay ti m sng mt hi tht lu ri nhao nhao nhn xt v kt lun: Tt Yon nh vy l kh lm! bit ha nhp vo vn ha Vit Nam ri. Chng

nhng nghe v hiu c chuyn tiu lm m cn bit dng nhng ch c o trong tiu lm nh ch Phan Thit chng hn v.v R rng Tt Yon t ti trnh ! Phe ta c ci mt ba tha thch tm qun i cn i ang dy v trong bng qua mt ngy lao ng nng bn dng sng M Theo nh anh Mi Mun (Y Cng ca tri) -mt trong nhng ngi t cui cng ng cng tri Thanh Cm vo nm 1988- cho bit: Tt Yon c th ra khong nm 1984. V thuc loi Tam V (v Gia nh, v T Quc, v Tn Gio) nn c cho v vng Nng Trng Bc Thi. Vi mt tm hn bnh d, vui v, cht phc v ngy th, xin cu nguyn v c mong Tt Yon c sng mt i sng bnh an ni vng qu hng mi! Tm thay li kt: Gn 5 nm gn lin vi tri Thanh Cm v dng sng M, ging nh tt c cc bn, ti c bit bao nhiu kh au, nhc nhn quyn ln vi nhng thong bun, vui cu thnh nhng k nim mt i cn nh! Ti khng bao gi qun c dng sng M phn n trong ma nc l, nc dng cao ngp n mt s bc trng trt ca i Rau Xanh trc cng tri. Sau gi lao ng v, phe ta ch mon men ti

C SAN GIA NH THANH CM l 27

b nc c ngu, vc vi bm nc ra mt v tay chn. Khng ai dm tm v s nc cun phng i! Cc ma khc trong nm, th sng M tht l p v th mng vi dng nc xanh bing bic xui chy m m! Vo ma nng m, sau gi lao ng tr v, c php xung sng tm. Ti ngm mnh v ngp ln mt hi ni vng nc trong xanh nghe mnh ti mt li v tm qun i bao su au ang vy ba i mnh!!! C mt thi gian, tri Thanh Cm dy ln phong tro vn ngh, vn gng rt l cao. Phe ta t ng n guitar chi (tp v trnh din) nhc classic; t trnh by cc tc phm do chnh mnh sng tc (v th, v nhc v.v) cho cc bn cng nghe, trong gi tr, l, lo ti Bung, v ban m; dch cc bi ht hay (tin chin hay ng thi) ra ting Anh hoc ting Php. Ring anh Nguyn Cao Quyn dch hn 20 bi ht, li dch rt vn chng, rt bay bm, tht tuyt vi! Cc bn khc rt gii v n v nhc l nh cc anh: Trng Vn Tuyn, Phm Ph Minh, inh Vn Trang, Nguyn Vn S, Nguyn c Mai, Trn Vn Pht v.v Ti cng tp n classic v chy n chy o hi cc thy ch gio tp sng tc nhc vi mc ch chnh l qun i ci i c co cu

thng trc ngy m

k nim nm th 8 trong lao t Cng Sn, chnh ti dng sng M ny, qua mt thi gian kh di thai nghn v sa i nhiu ln, ti hon thnh mt sng tc u tay trong i: Nh my m hc hi thm nhc phm Nh M! nn ti tch ly c mt s kinh nghim. V sau, ti sng Nhiu ln ti trnh by bi tc thm mt s ca khc trong ht ny, c bit vo mt m c bi ti rt ng , bi Giao Tha Trong bi cnh Thng Xa (c sng tc v y truyn thng ca dn tc, hon thnh khi chuyn vo tri v qu xc ng nn ti ht bi Xun Lc, ng Nai; gn chn Nh M mt cch xut thn, ni Cha Chan). lm cho mt s anh em ngi nghe khc tht tht v ti cng Ti sng tc bi ny gi hn st mt khc theo! mnh v vi ngi ti thng Tm nm ri, con cha v lc , ang tn cui chn thm m tri! Chc mt m m v khc Chiu chiu nhn ni Cha thng con? Chan. My tang bun cht nh i m kh, c bao ngy vui? Hn su dng mnh mang. Lo cho chng, con sut c cuc Thng gi v Logan! i a danh , mi nghe xa l. Hai vai mi, gnh hng tru Qua th em, bng thy tht gn nng Bao nhiu ngy nh quen Ngoi su mi, gnh nng thn. Mi chiu v, su tm bng vn qun vai! khung Chiu nay ma ging u Ngi tnh, cn cui chn r, che khut ng v my. Bn kia b Thi Bnh Con gi hn v bn m. Git Nghn trng ang chia xa. H nc mt thng yu nh no bn ta? Git nc mt hn th. V ai, Ngi bn , ngng trng gy cnh sinh ly? tng ngy. Ta bn y, vn kip Con vn t y ni x l. Lng t y con lo s Ngu Lang su, Chc N S m gi nh l vng, trong thng au! gi but ng sang Bao gi Thc li ni nhp Chn lao t sao con v cu? thm m Ch gi hn ny v vi m thi Ti khng mun tn mn xa Rng i con v. Rng i con hn. Ti mun tr v vi dng sng M! v. M knh yu i. M i! Khi ni v mt dng sng, ti

Nhn y, ti mun cm n tt c cc bn, cc ng anh v cc B gip ti, dy ti tng bc t khi ti cn chp chng trong lnh vc tp sng tc nhc.

28 l C SAN GIA NH THANH CM

lin tng ti cu vit rt thm thy ca Henri Martin-Lavale: On ne peut pas se baigner deux fois dans la mme rivire! Tm dch thong l: Ngi ta, khng ai c th tm hai ln trn cng mt dng sng! Cu ny c ngha bng: Cuc i lun lun chuyn dch v i thay. Ngy hm nay khc vi ngy hm qua v cng s khc vi nhng g s xy ra trong ngy mai Ngoi ra, cu ny c thm mt ngha bng p y trit l: Khi ta tm trn mt dng sng, dng nc chy qua thn xc ta ri tri i. Cho du ta c tr li, v tm ngay ti ni ta tm ngy xa, dng nc c s khng cn. V n mt ln qua ta, n la xa ta, ra i mi mi v khng bao gi tr li Sau gn ba mi bn nm, ti tr v bn dng sng M. Xung ngm mnh trong dng nc xanh mt thi tng ngp ln. Dng nc v tnh trn qua thn th ti, nghe sao lnh tanh, nghe sao h hng! Dng nc khng oi hoi g n ngi c ang tr v, c tip tc lnh lng, bin bit tri i Ti ng . Mi mt nhn theo. Vi bit bao k nim. ang dy sng trong lng PHAN CNG TN

Th TNG B
Si Gn Nng
Nm xa em tin, Si Gn nng. Vn nng hm nay, anh tr v. Vn nng hm nay, thnh ph . Anh v, qun li, tng cn m. Tra nay, i mi, v ni c, Thiu ting em xa khc khch ci. Thiu c by con a gc nh. Anh v, m gi. Ngy chi vi. Anh v, khua ng bao ngy thng, Nh thu tri xanh, m gic xanh. Ci thu v tri, lay bo cha. Vng em che lng, theo ng anh. Anh v, soi li vng gng c. m np thi gian ui mt xa. m c thng ngy xun ho a. Mt thi lun lc, ta nh m. V gia Si Gn. Sao nh qu Si Gn xa c, Si Gn xa. C em o trng, xe trng n. Xe p, anh gy, trong nng tra. i nh Si Gn. i nh qu. Nh em nghing mt xem lm th. Nh em khp np bn bi ton. Bi ton i em, ni i ch. By gi ng lng, Si Gn l. ng c ngy no qun mt tn. Thnh ph ngy no qun ting gi. Anh v, li nh chn cn qun.

C SAN GIA NH THANH CM l 29

n NGUYN C MAI

MT CHT K NIM
Bng Cu Qua Ca S
ng l thi gian qua tht nhanh. Thm thot m ba mi by nm tri qua k t ngy Min Nam sp vo ngy 30 thng 4 nm 1975. Gi y tui ngoi tht tun, ngi nh li nhng k nim xa - bun nhiu hn vui trong lng ti thy xn xao kh t. Ngm li cng gn qua mt kip nhn sinh, con ngi Vit Nam lp tui chng ti tri qua nhng thng trm ln ca qu hng, t nc v dn tc, m gi y may mn cn sng st trn t khch qu ngi cng nhau nhc li cht k nim xa, k cng l mt iu may mn hy hu! Thi th qu kh qua i c nn nhc li chng khng phi l nhng g lm bun lng ngi trong cuc, m ch nn gi li nhng k nim m m ca nhng ngi thn thng ng cam cng kh qua kip t y ca nhng ngi tht trn. ngi tht trn. Trong thc t c nhiu ngi c th ln trnh mt cch d dng khng phi i t Cng Sn. Ring ti th khng th no phiu lu bng cch trn trnh ch v mun sng m b v con b v mt mnh. Ti quyt nh t ra l t nu cn sng st c th v con cng bit mnh ang u. Ngy 1 thng 5/1975, ti quyt nh ra trnh din. Ti ra trnh din trng Bc i ri i ngy i tp trung ci to. Ngy ln ng, v ti mun tin ti ra i nhng ti cn li v dn rng c gng nui con ch ngy ti hi vng tr v t a ngc trn gian - nu cn sng st c. 1 Trng Trung Hc L Vn Duyt Gia nh Chng ti thuc thnh phn chnh quyn v ng phi tp trung ti trng trung hc L Vn Duyt Gia nh. y l im tp trung cc thnh phn ca ch c Si Gn gm chnh quyn, dn c, cnh st tnh bo v ng phi quc gia m Cng Sn gi chung bng danh t ngy quyn v ng phi phn ng. xoa du v la bp nhng con ngi quc gia nh d d tin, Cng Sn t chc tri tp trung u tin ny ngay ti trung tm thnh ph nh l mt im tp kt i tri h lch s v sang trng. Mc du nu nhn k vo hng ro thp gai bo v v nhng khu thng lin b tr bn gc khun vin th cng bit y l tri t tr hnh. Hng ngy trong ba hm lin, nh hng ng Khnh lo phc v ba n sang trng c c c ph bnh ngt trng ming. Ai cng tin tng l ch hc tp my ngy l u vo y theo ng chnh sch ha hp ha gii dn tc ca chnh quyn Cch Mng! 2 Tri C Nhi Long Thnh Vo mt m ti tri tt c c b mt chuyn ln tri C Nhi Long Thnh nay b trng v c Cng Sn dng lm tri tp trung m h gi bng mt m t l Trng Hc Tp Ci To NV11. Xe ch chng ti t Si Gn ln Long Thnh th mi ngi di chn i. Chng ti m mm ln i long qung vp ng trong bng ti. Nhiu ngi hong ht ngh rng s b em i chn sng nh nhng nn nhn trong v thm st Tt Mu Thn 1968 Hu. Sng hm sau, ban qun l tri gm ton Cng An mc sc

Qua Nhng Tri T Cng Sn


Sau ngy 30 thng T nm 1975, khi min Nam ri vo tay Cng Sn min Bc, ti cng nhng ngi quc gia khc bt u kip sng t y ca nhng

30 l C SAN GIA NH THANH CM

Tc gi Nguyn c Mai (gia) vi Phm Ph Minh v Nguyn, San Jose Oct. 2010

phc kaki vng, nn ci cng mu vng tp trung v phn loi chng ti theo cc khi. H phn loi t m h gi l hc vin thnh ba khi. Khi 1 l chnh quyn, Khi 2 ng phi v Khi 3 gm cc thnh phn cnh st v tnh bo. Tri t chc mt Ban Vn Ngh do mt nhc s kh ni ting ca Min Nam lm Trng Ban. Ti lm qun ca cho Khi 2 v hng m phi tp cho c Khi ht nhng bi ht cch mng ca h. Sau khi cho t hc tp khai bo v khi khai bo xong, Cng Sn cho tp trung v hi trng tt c mi ngi ku n ba nm tp trung ci to. C nhng ngi khng c danh sch trong t ny ngh rng mnh s c v.

3 Tri Th c Sau khi ku n khng dc bao lu, th t nhin c lnh chuyn tri. Ln ny v l t c n, mi ngi u b cng tay v a ln xe. on xe a chng ti ln tri t Th c. y l tri giam n Th c trong thi trc 1975. Li mt chuyn khc xy ra tri t Th c m t ngi t no qun c. Li mt ln kinh hong v tc ot khc. Mt hm tt c t c lnh mang ht hnh trang ln tp trung ti hi trng. Mi ngi phi trng by ht cc c ca mnh ra chung quanh ch ngi cn b kim tra v c pht mi ngi mt bao b c th bi v dy thp ct ming bao. C ngi cho rng

mnh s b cho vo bao b v i m tm, th l xong i. 4 Tri Qung Ninh Mt m lnh tri ma lt pht, bn t chng ti c chuyn ra Tn Cng ch ln tu Hng H chuyn ra Bc. Tt c chng ti c dn xung hm tu hi hm y phn nc tiu v nhng th i ma do t b say sng. Mi ln xung m t, bn cn b phi dng khn che ming v khng chu ni mi hi thi. ng l cnh a ngc trn gian. Ch c hai t chc sc l c trn bong tu ko cc thng phn v nc tiu t di hm tu ln trt xung bin. Tu Hng H cp bn Hi

C SAN GIA NH THANH CM l 31

32 l C SAN GIA NH THANH CM

Phng. Mt on xe but mu vng i sn. Xe t Hi Phng chy thng ln pha Bc. Chng ti c dp nhn ra hai bn ng nhng khng thy r g v hai bn ng u c thnh ngn bng gt, khng bit lm ra t hi no. Xe tin vo tri giam Qung Ninh. Tri Qung Ninh lnh cm cm v tn bin gii min Bc st vi Trung Quc. Chng ti c a vo cc bung giam.

thi gian tm l. Th nhng trong sut gn hai nm qua bn ln thay i tri, ti khng thy di. Thi gian di nht c vt l ln tm l l thi gian cui cng tri Thanh Cm Thanh Ha. Tri Thanh Cm nm trn b sng M xinh p vi nhng dy ni xanh xa xa. B sng bn kia ngp nng vng, nhng bui chiu h sau mt ngy lao ng kh sai chng ti c xung tm git trc khi vo tri. Ngay trc cng l mt cy 4 Tri Thanh Cm Thanh Bng Go, m c mi Xun Ha v li n y hoa thm, chen T tri Qung Ninh, mt s ln vi cc ch so su en ngi c bit c tuyn chn nhnh n n cc nhy hoa. chuyn v Thanh Ha. Chng Trong hn nm nm, mi ti ra i vo lc hai gi sng. C ngy hai bui, chng ti ngi tri bi ngi theo di sut m chm hm xp hng bn trong khng ng. V sau ny khi gp sn tri nhn ra cng i im li Si Gn, nhiu ngi m danh v gi tng i i lao hm cho rng chng ti i ng. Vo dp gn Tt, ti l khng cn c may sng st. ngi ngm cy Bng Go hoa Chng ti di chuyn qua sng, thm v n so su en qua ph m tay vn b cng nhnh tung tng chuyn gia kha cht, k c khi dng li cc cnh hoa. Nm u tin n tra. on t v n tri ti Tri Thanh Cm, khong Thanh Cm Thanh Ha trong trng ca bc tng bn tay tri lng cho vy quanh l ni gn cng vo Nh Bp ca tri vi vo lc na m. y l tri giam, lun c hng ch ln k L B S ngy xa mang nhiu mu : MNG XUN MI mi t kh, ma h th nng NM 1977. C mi dp Tt nh thiu t, ma ng li rt n, ngi ta li bi con s cht ct da. y l tri cui cng ti k ln s mi. phi sng t 1977 n thng 8 nm 1982. Chng ti c nhn nhng con s nhy ln tng nm 1977, Nhng Thng Nm Di 1978, 1979. Ri n 1980, 1981, Nht nht ti t thin thu ti 1982rt chm v rt chm. ngoi. Mt ngy trong t di Khng ai trong chng ti ngh bng c ngn nm bn ngoi. rng ri mnh s c ngy v. l s tht thng thng ca tri chng ti c mt s t t hnh s gi l lu phm, li

phc v cho tri sau khi mn hn t m khng bit v u v khng cn c gia nh sau my chc nm t. Nhng ngi ny che chi trn i ngoi tri v i nh xe tru ch chui cy rng v cho tri heo. H c lnh lng thc cng nh o qun chn mn ging y nh t chng ti, ch c iu l c t do bn ngoi. Mi bui chiu trn ng i lao ng tr v theo con ng ngon ngoo dc theo con sng M nn th, chng ti bt gp ngi t lu phm ny an nhn ngi vt vo trn xe tru bn cnh ng iu thuc lo treo lng lng. Nhiu ngi trong chng ti ao c mt ngy no , mnh cng c th uc nh ngi lu phm y, ngm ni xanh, nhn sng M, thng thc cn gi mt, nhn nng vng chia na bi chiu ri bn kia sng l nh mt tri v nghe m thanh k diu ca tru b v gic m xa xi vi tm hn thanh thn, bung b, khng cn vng tc ly!

Tnh T Anh Em Cn Hn Rut Tht


Ni chung, anh em t tri Thanh Cm chng ti thng yu nhau vi tnh thng nhiu khi cn thn thit hn c anh em rut tht. Chng ti ng cam cng kh, sng vi nhau xa ht ngi thn b con rut tht. Lc m au, khi bun kh ch bit trng cy vo nhau m thi. Chng ti gm mi thnh phn ca x hi, dn qun cn

C SAN GIA NH THANH CM l 33

chnh hc sinh v sinh vin, mi la tui, sc tc v ngnh ngh chuyn mn. Trong su nm ti c bin ch vo cc i p , Ko G, L Gch, o H Sn, Xe Ct, Lm Sn, Vn Ngh v cui cng l Nh Bp trc khi c th v thng 8 nm 1982. Anh em rut tht trong mt nh t khi sng cnh nhau trong thi gian di hoc gip nhau v mi mt nh anh em chng ti ti tri t Thanh Cm. Ngi nh tui mnh kho gip cc ngi gi yu bnh tt trong cc cng vic lao ng nng nhc. Ngc li nhng ngi ln tui th khuyn bo v truyn t cho cc bn tr nhng khn ngoan v kinh nghim sng v nu nhng gng sng v o c. Ngi kho mnh gip ngi bn t au m nm cnh mnh v thuc thang, cm cho, git gi o qun v thm ch hng m ni li an i khi bn mnh qu c n v au n. Ti khng th no qun nhng vic m inh Vn Trang lm mt mnh gip anh em trong i, bt chp nhng hu qu m mt mnh anh y phi hng chu. C mt ln i phi lm lao ng trn i cao bng qua mt bi trng sn n hi c c. V s mt nhc nn cn b qun gio cng nh bo v khng leo ln i, m ch ng di ng canh chng m thi. Th l anh chng phi cng phn lc ny tr ti bay ln qua bi sn dng hai

tay nh hai bi sn chy tht nhanh ln i. Th l nhng bui ngh gii lao nhng hm y, anh em trong i ngi no cng c phn sn nng ng u nhau cn i dy v. Mt ln khc, khi c cho bit ngy hm sau i c phn cng i tt l ma cng vi mt i bn, inh Vn Trang, i trng i 3 Vn Ngh ti hm hun luyn cho cc bn trong i cch trm ma n. inh Vn Trang ch anh em dng dao lm bng na np lon sa b. Khi vo su trong rung ma, ngoi tm mt ca cn b, dng mt tay gi cht cy ma chn, tay kia dng dao ct hai vng chung quanh thn cy ma. B thn ma nguyn c cy c l trng xung t cho vng bn ngoi khng trng thy, b on ma st gc v ngi n ngon lnh. inh Vn Trang cn dn l phi cp ma c hai bn hm rng, ng thy mo ming v cp qu nhiu ma! Anh em cn gip dy nhau m nhc, sinh ng ting Anh, ting Hoa v c ch Nho trong t. Nhng lp ting Anh thng t chc bui ti trc gi tt n tng trn ca dy ging ng cn b bo v khng trng thy. Ban ngy trng lp Nguyn Cm Mu lm anh nui ca i thng sn xut than ci trong khi nu nc giu m v bung giam cng vi cc ngn l ch xanh n cp c. Sau khi ca bung giam kha cht, Nguyn Cm Mu vo gian v sinh nu

mt g tr xanh, n thng bo vi gio vin : Hot tea, Sir!, th l lp hc bt u vi y ch xanh v thuc lo.

i Vn Ngh Tri Thanh Cm


i vn ngh thnh lp nm 1979 vi Trng Vn Tuyn lm i Trng v inh Vn Trang lm i Ph. inh Vn Trang son ha m, hun luyn v iu khin ban hp ca vi nhiu bi ht rt thnh cng trong cc ln trnh din bn trong cc tri giam v c nhng ln bn ngoi cho dn chng xem. Anh sng tc nhiu bi nhc hay v thng ht cho anh em nghe trong cc bui sinh hot vn ngh vi nhau trong bung giam. Nhiu bn t tr c anh hun luyn rt thnh cng hc c tu ghi-ta c in Ty Phng. Thnh cng m ti khm phc nht l inh Vn Trang ghi li bng nt nhc Ty Phng nguyn su cu vng c sau khi nghe Nguyn Vn Mi tc Mi T nh n ghi-ta phim lm. Mi T l nhc s ghi-ta vng c ca i Vn Ngh tri Thanh Cm. Anh em t cho bit danh ny l v mt anh trng rt ging T Thin i Thnh. Nguyn Vn Mun m anh em thng gi l Mi Mun c ging ca vng c rt iu luyn l ca s vng c chnh ca cc chng trnh trnh din. Mt ging ca khc l Hng Minh, mt tu s Pht gio tr tui. Hng Minh hc c mn

34 l C SAN GIA NH THANH CM

chm cu trong t v c ln gip ti cha bnh tuy khng thnh cng lm. Do ngoi hnh trng ging con gi trng tro, Hng Minh thng ho trang ng vai n trong cc v khc ca V Bnh hay v kch, k c vai trong mt v tung ht bi do Phm nh Thng bin son v trnh din. Cho tung ht bi ny ti phi ko chic n Nh t ch to ly trong t m cho cc cu ht bi. V Bnh l ngi c nhiu cng ng gp nht cho i Vn Ngh tri Thanh Cm. Ngi s quan bit kch dy dn phong sng ny m nay khng cn na, l mt ngh s a ti. Anh bin o thnh cng cc v khc cho chng trnh trnh din, ht hay tuy khng n gii v li c ti khi hi rt duyn dng. L chin s bit kich nn V Bnh rt gii k mu sinh thot him. Trong thi gian i t gic lm sn, anh thnh cng t trng nm mo trong rng v thu hoch u u hoa li cho mnh. Phm Ph Minh cng vi ti ghi li bng tr nh thnh cng tt c cc bi ht trong trng ca ng Ci Quan ca Phm Duy anh em cng ht. Ti cng nh c anh gip ghi li mt s bi dn ca Vit Nam v cng l thnh vin trong nhm dn ca do ti ph trch. Mi ngi thng mn Phm Ph Minh l ngi hin ha, t ni v lun lun c n ci ti vi m lm ng tin. Anh cng ni ting hn sau tai nn ht thuc

Gia nh Thanh Cm, San Jose

lo, t t ch ng trn tng hai cho tri. y l cy n phong xung t, b lun c mt bnh cm loi ln c 120 nt trm, ch chn! rt nng v c giao cho ti ph trch. Trc khi c cy Nguyn Nhng ngi thanh n phong cm, ti ch ph nin dng dong dng cao, l trch nh n mng--lin, ngi c cng ch to cc nhc nh v kh hn nhiu. Nay kh cho i vn ngh, t n n i li cn mang cy n ghi-ta cho n n contrabass nng c chc ki-l-gam, tht l v c b trng cho Khnh s c mt mi kh tm ln cho dng. Khnh l tay trng c ti. Ai cng bit l hai tay phi khi m ti gp trong Ban mnh th ting n ko ra mi Vn Ngh tri Long Thnh t rn r, thnh tht. ng ny nm 1975 khi cn s dng b tay ca thng t i n ko ra trng thc s m cho ti c nghe ting x x ging nh kn tu so Tre. Ngoi ti ch to l chui! Kh tm nht l c nhc kh, Nguyn Nhng cn ln i phi i trnh din mt chi rt gii khu cm (har- tri hnh s kh xa. Ti phi monica). Nu ti nh khng i cy n nng tru ln u, lm, th Nguyn Nhng cn l i theo i ln i xung dc. tay nu bp rt gii cho nhm Sau bui trnh din, mi ngh cc anh Phm Ph Minh, Tn s c tri bn bi dng cho Tht Thnh v Ng Bo Chu. mt bt ch bo bo nu vi mt Cy n phong cm (accor- ma en ngm! dion) ca i vn ngh do gia i c mt ging ca c bit nh ca Tn Tht Thnh tng ht tn nhc. l Nguyn
C SAN GIA NH THANH CM l 35

Hu Phc hay M Phc. Gi l M v Phc cao v trng, hin t, trc l phi cng li my bay thm thnh L19. Phc gi gi Thng rt p v c ging ht lanh lnh cao v truyn cm. Phc thnh cng nht trong bi ca Bng Cy Knia. Ti thch nht l c nh n mng-lin cho M Phc ht bi ny. Anh Nguyn Vn S l ngi c cng hun luyn cho cc bn tr m n ghi-ta. Anh l ngi gii nhc l, chi gii n ghi-ta v mng--lin.

v nh con, nht l nhng lc nhn c th nh, anh thng nm lng l rt lu, p l th ln ngc v th di sn st. Ti cng bit l v anh rt thng anh. C ln anh c cho ti nghe mt on th ch y vit cho anh, li l v cng lng mn v xc ng. Bi ht Ba i By Gi Ba u c ng trong c San ny l bi do anh sng tc, thay li cho con tr nh thng ngi cha trong t. Ti khng cn nh bi ny anh sng tc v ht cho ti nghe lc no. iu c bit l ti thuc bi ny nm lng, v ht nhiu ln cho cc nhm bn t khc nghe vo nhng ngy Ch Nht. Do khi anh Phm Ph Minh, ngi ph trch t c San i Hi Tri Thanh Cm yu cu, ti ghi li phn nhc v li ca, dng my ch u lm ta cho bi ht.

hi th ni l nhc Cuba hoc Lin X th cng tm n. Anh Nguyn Cao Quyn rt gii ting Php, tng lm Lnh S Vit Nam ti Php trong 17 nm lin. Anh dch ra hn trm bi ht. Ti cn nh rt r li dch bi sau y: m nay ai a em v. Ngoi kia sao tri lp lnh. m nay ai a em v. Mt em l t long lanh. Ce soit, qui taccompagne. Dehors les toiles brillent. Ce soir qui taccompagne. Tes yeus en larmes scintillent. Ngy nay anh Nguyn Vn S, cng nh V Bnh v mt s anh em khc vnh vin ra i v bn kia th gii. Vit li nhng mu k nim vn vt tn mn cn nh c ny v tt c cc bn ang cn sng cng nh mt, ngi vit ch mun gi li tnh yu thng c ca nhng ngi t cng chung cnh ng v vn mng ca dn tc v t nc m phi long ong. Mong sao tnh cm m m vn lun cn mi trong anh em t tri Thanh Cm chng ta. Xin cu chc k ra i c tiu diu ni min Cc Lc, v nhng ngi cn sng c an bnh v mnh khe.

Anh Nguyn Vn S v bi ht Ba i, By Gi Ba u?
i vn ngh, anh Nguyn Vn S l ngi m yu bnh hon nht. Anh b bnh suyn li rng gn ht rng cho nn lun lun c sn mt ci lon sa b dng lm ci v ci chy lm bng mt khc cy nh, nh ci ci gi tru ca my b gi. C mi ba n, sau khi lnh phn sn hoc bp ht, anh phi ngi dng b chy ci ny nghin nt thc n ra mi nut c. C ln ti c xp nm cnh anh. Anh bun v t ni, nn ti cng khng c dp c hiu bit nhiu v anh. Ch bit l anh trc 1975 ph trch Ban Nhc ca Cnh St Quc Gia SiGn. Thng nhng lc rnh ri, anh nh n mng-lin v hng dn cc bn tr m n ghi-ta, trong c Hng l hc tr thn tn nht ca anh. Ti bit anh rt thng

Bi ht ny c anh Nguyn Cao Quyn dch ra ting Php. Ba i, gi ba u con vit th cho Ba c anh y dch ra ting Php l Papa, mais u es tu, je veux tcrire un mot. Cng cn bit thm l trong bung giam hng m, anh em t chng ti ht cho nhau nghe cc bi ht c, d nhin l chng ln, v tri Vit xong ngy 24 thng 4 nm t khng cho ht nhc vng. 2012. Ti nh n mng--lin hoc m ghi-ta cho anh em NGUYN C MAI ht. V khi nghe ting chn ca San Jose, CA. lnh canh bo v n gn th chuyn sang ht li ting Php hoc ting Anh. Nu c b hch

36 l C SAN GIA NH THANH CM

Th

PHAN NHT NAM

LTS. Nh vn, nh th Phan Nht Nam lc phn tri D thuc tri 5 Lam Sn b nht vo kin giam ln th hai t thng Chn nm 1981. Tri 5 l tri chnh, c khu vc nht n t nhn, sau ny L Th Cng Nhn, Trn Khi Thanh Thy b giam gi ti y. V hin ti C Huy H V cng ang tri 5. Tit Thanh Minh nm 1986 nh th chuyn tri ln Thanh Cm, li tip tc sng trong kin giam. Bi th di y lm trong ln di chuyn ny.

TY TIN
Thanh Minh ra hm ri Thanh Ha t tri lung linh nh nng l V u ... V u ... Ta v u ? Lng l vy quanh dy ni Mi hai nm t nng sau lng Lng au v hi rung bn bt Chng l i ta nay cng ng! Chng l t tri khng Cha, Pht ?! Thng cha ni xa nng tui hc Thng m u lo xm tc bc Thng con n c gia qu ngi Thng em yu ui vy h khc Thng thn khn kh, i v chng Hn mi nm tri, chn cm lng Tng pht giy, vy bn bc tng Mu trong tim lnh kh nhn nht ... Bao m ti qua thm cht nng Bao ngy ng sng tn im lng t, tri cn chng ... y con ngi! Xin cho c cht! Xin thi sng!

Ta nhn quanh qut l l c Gi gy gy bun se nm m Qu hng ni ny ... phi hay khng ? C, khng cho ngi m ng Ta ch c ao c nm xung R ht au thng, ht phin mun Ht nng gng cm, thi ngc t Hn ta bay ln theo hi sng Xa xa cui vc qua ghnh Cun cun, bng bng con sng M Tri i! Tri i! Tri i mau.. Cun trn khn cng ra bin c Phng no v Nam ... Phng no Bc Ci no bin bit ngn gi lng Ni no mnh mng t, nc, tri ... Qu no dt do, m m sng i ta nh qu, ta nh qu Nh tri min Nam thm thm xa Nh tng gc ph, mi cn nh Bc chn tra v ng im bng l... Ty tin ngy xa khng mc tc Ty tin bun ny khng c khc Ta mt tui Xun, cn giang h Nghe nng trong tim, khi mu ng Ty tin ... Ngi i trng u phin Ta lng cn au khng ln ting Ta i cng ai trn ng t Ta i v u tri t Vit ?! Ta cn hay khng nhng ng bo u y mang mang trn cnh cht
17 thng 4, 1986 Ri Tri Lam Sn i Tri Thanh Cm

C SAN GIA NH THANH CM l 37

n INH TRN

DANH D CA NGI T CI TO
i vi ngi qun nhn cng nh vin chc Hnh chnh Vit Nam Cng Ha, hai ch Danh D tht cao c, thing ling. Cng v tn trng Danh D m sau khi nghe Tng thng Dng Vn Minh tuyn b u hng, c nhng v tng lnh, nhng s quan, h s quan, binh s,... anh dng t st. H khng th ci u khut phc, u hng nhc nh trc qun th tn c! Ngc li, cng v tham sinh y t, cam tm nh mt Danh d, mt vi anh em t ci to lm tay sai cho i phng hi bn ng cnh ca mnh... Cu chuyn khi hi en ti sp k sau y, cng lin quan n hai ch Danh D. N xy n cho ti, trn thng ngun sng M, trc tri t Thanh cm, cch y hn 30 nm! Mt bui chiu ma ng nm 1980, ti ang gnh nc t sng M ln ti m rau

BUN VUI THANH CM

xanh trc cng tri, anh em ng t cho bit: cn b cm xung sng tm chiu hm nay. L do? Mt s anh em trong i trng rau lm vic chy li, khng t ch tiu nn ton i Rau Xanh b pht: cm tm.! Ti t ngh: c nhn mnh ch lo hon tt cng tc c ch nh (gnh nc ti rau), chc khng b nh hng g bi lnh trng pht qui c kia. Hn na hm y ti cng gnh phn Bc trn vo t chun b trng rau cho ngy mai. Cho nn, nu khng tm, th qun o, thn th s hi thi, anh em cng phng giam (v c bn thn ti) lm sao chu ni?! Cho nn, ti vi vng gnh i thng tr li sng, lo tm git sm trc khi khi tan tm (ht gi lao ng). V vo gi rt ng anh em s tp trung xung bn tm git tt s b b nh hng

nhng anh em khc trong i Rau Xanh. Ngoi vic gnh nc, ti cn ph trch gnh phn Bc, nc tiu bn rau xanh, nhng cng vic y tht hi hm bn thuTuy nhin lc by gi ti nhn lm cng tc ny ch v hai l do: mt l mun lm sm ngh sm, khng b ai theo di, lo nho bn tai nhng li c thc; v hai l nhn lc ngh gii lao, sau khi gnh t : phn khi, khn trng, x l c mang t bn Tu v vi ngha lai cng, xa l vi ngha thun ty Vit nam ca n. Cho nn, vi chnh sch Mi nm trng cy, trm nm trng ngi, ngi ng vin Cng sn Quc t h H mun bin Vit nam thnh mt t nc m ni nn vn ha hon ton i mi: t ging ni Bc b, n nhng nhng t c ngha bnh thng nht, nhng khi nim v lng yu nc ph Gnh nc t sng su, tro qut nht, nhng quan nim v ln dc cao trn trt l vic lun thng o l trong gia lm him nguy, cc nhc hn nh cn bn nhtNgay ch

38 l C SAN GIA NH THANH CM

linh tinh, chng ta hiu ngha t lc cha m tp ni, l mt loi tnh t (Chi ph linh tinh) ..Nay, m con chu Bc H li dng n nh mt ng t, vi ngha xu (Ny anh kia! Linh tinh ci g th?)Th hi, sau trm nm trng ngi, nhng con ngi x hi ch ngha c ch ngha x hi o to, s cn l ngi Vit thun ty na chng? i vi chng ti, linh tinh ch c ngha l mt nhu cu mu sinh thot him, l tm mi th c th n c sng cn ; cn chin u vi ci i mt th v kh li hi ca nhng k thng trn mun tiu dit m t binh bi trn m khng b th gii ln n l vi phm Cng c Genve ; cn c th tr v vi gia nh Min Nam; v nht l c th t ho khi ra khi Tri t ci to rng: Ti vn sng, d sut trong bao nm trng b cc anh y i, bp nght bao t, khin ti tr thnh thn tn ma di! Hiu nh th nn chng ti linh tinh bt k lc no c th c,! Chng ti m ti mun ni y l bn ng minh thn thit ca ti: anh V, c bit danh l V. hi . Bn V. ca ti c nhng phi v linh tinh kiu B52 rt ngan mc: sau khi ti nc m rau mung, anh dng n gnh thu hoch mt mng rau, b vo thng, tnh b gnh xung sng ra sch, ch lc mang vo tri nu nng. Hoc tha lc cai t khng , ko

c mt cy chui, mang bung chui du vo mt bi cy trn b sng, ch lc chui chn chng ti cng thanh ton Ring ti ch lm nhng phi v linh tinh nh hn. Mt hm, sau khi ti nc nhng cy b ng c nhng qu trn trng trc, trng rt bt mt, ti linh tinh mt qu b non nh bng nm tay, cho vo thng, gnh xung sngNhng lc y ht gi lao ng, ti khng th x l ngay, nh phi du vo chic ca mc nc bng nha, ph chic khn t ln trn, ch em vo tri. Lc sp hng trc cng Trt T tri khm xt, ti b ca nha c du tri b ng qu xung t, a tay ln tri anh ta lm nhim vTi bnh tnh mm ci, tng nh qua mt ngi bn t chc sc ni ting l tay sai c lc ca bn cn bBt ng, chn anh ta ng vo chic ca nha ca ti, qu b t hon ln lc vng ra ngoi, trc i mt ngc nhin ca ngi t nhn kim Trt t vin mn cn ! Hnh ng ca ti chiu hm y khng thot c i mt c v ca tn cn b Cng an ni ting nh t nhn khng nng tay! Cho nn sng hm sau, va ra n hin trng lao ng, i trng gi ti n nh l lm vic vi cn b... Nh l l mt nh chi nh, nm khim nhng mt gc khu t trng rau v thng ng ca... Trc y ti khng bit t nhn vo y lm vic

vi cn b l lm nhng vic g? Nhng mt hm, sau khi nghe ting qut tho ca cn b t trong nh l, v ri ngi t b nh vng ra ngoi, th ti hiu ngay... Sau ngi cn b gi ti ang ti rau cnh , trao cho ti mt dy thng di , gn ging bo: - Anh kia, ly dy thng tri anh ny vo gc cy cho ti! Tri cho tht chc y nh! Nu ti nh hn m t dy, th s n lt anh! Ti tot m hi ht. Ri va tri ngi t hnh s Min Bc, ti va ni nh vo tai hn: - Ti vi cu khng th hn g vi nhau y nh! ng yn ti tri, ng ca quy! Nu khng, ti s sit cht dy thng, ko khi dy bung ra, ti cng b nh nh cu vy! Can m ln! C i Rau xanh chng ti ng im nh tri trng nhn mt hot cnh v cng tn nhn, tht thng tm. Tn cn b cng an lc lng. tay o xon cao, ng trc ngi t hnh s m nhom, ri bt thn vung tay nh mt cch rt bi bn. Nhng c m trc tip, nhng c mc, nhng c nh bng ci chthi nhau tung vo mt ngi t hnh s. Mu t mi tro xung t c khun mt chot cheo ca hn. Khi nn nhn chu ht ni, qy xung, lin b mt c ln gi, v tip theo l c nh tri ging, khin dy thng t ra,

C SAN GIA NH THANH CM l 39

thn hnh hn ln long lc di t, ri nm bt ng, mt p xung mng y bnKhng thm nhn nn nhn ang nm im lm trong vng bn, ngi cn b cng an phi tay, ko tay o ca b ng phc mu vng xung cho ngay ngn, thn nhin bc ln ng l, i v pha cng tri Ti bng tnh sau mn m khng khip y, v th ht ra nh va b ai bp mnh vo tim. Cng may cho ti, v ngi cn b khng thc hin li e da nh ti khi dy tri nn nhn b t bung ra! Cho nn, sng hm y khi nghe i trng gi i lm vic vi cn b nh l, hnh nh ngi t hnh s b nh nh chic mn rch, mu me y mt, bng hin ln, khin ti mun ng tim! By gi ti phin mnh b m y ti ngh thm nh th khi y ca bc vo nh l. Th nhng, tri vi iu ti tin on, tn cn b vi chic mi thm x, im lng trng trng nhn ti trong giy lt. on hn ht hm hi: - Ny! Hm qua anh hi trm b ng, nh th l nh cp ti sn ca Tri, ca Nh Nc anh bit nh th l c ti vi nhn dn khng?....

Ti ng im ch i mn m xy ra. Nhng khng! Tn cn b t ngt thay i thi v ti: vo trng bng cch giao cng Ti gnh i thng, theo con - Anh c mun c ng v tc: dc bc xung b sng. Tri

Nh Nc khoan hng cho v - Khng sao c, anh thu hoch sm vi v con khng? kn o thi! Nu c ai pht gic, anh c bo cn b cho Ti d dt tr li bng nhng php l xong ngay Nhng ti cu tng c hc tp, yu cu anh thc hin cng tc c nhi nht vo u: sau y: mi bui sng vo gi - Vng, ti rt mong mun ny, anh vo lm vic vi ti. hc tp tt, lao ng tt Anh ch cn bo co tn nhng chng v sum hp vi gia nh ngi cng phng m qua ni g, m mu nhng g c hi cho Tri, cho Cch mng Ngi cn b gt g ra v Anh c lm c khng? thng cm, mi thng cm Ti im lng, cn mi ngh gi nhn gi ngha ca con ch si i vi ch cu non sp b thm: c no bng, th mnh c bo co ba nhng hn v! Tn cn b ni tip: ngi bn t no cng bung - Anh gy lm! Th anh c mnh khng a, hay nhng k mun bi dng cho bo tt no ni bng ni gi nhng trc khi c Nh Nc kho- li phn ng, bi bc Cch an hng tha v khng no? MngTh cng d thi! Tuy nhin hnh nh b tr th khin Ti im lng, v cha bit con ti do d, cha tr li ngay vi si ny tnh g tr g y?! Hn ngi cn b ang nheo mt nhn ti, con cu non ca hn, ch i. Ti dng k hon binh, n n ci him c: lng l p: - Ti s cho php anh thu - Ti xin v suy ngh li hoch vi rau qu trong vn nyAnh c mun th khng? Ti bc ra khi nh l vi tm trng ri bi. Ti bit r Bng nhin ch cu non lut l ca nhng ngi Cng trong lng ti b hnh nh bi sn: vo h thng ca h m c non lung lc, qun mt cnh khng theo ng mnh lnh, gic khi ng bn con si -k hoc phn bi li t chc, mt th truyn kip ca h nh mng d nh chi! Lch s cu! ghi li tm gng phn bi ca Trosky, trm mt v Lin x. Ti d dt hi: Mc d Trosky trn qua tn - Xin hi cn b, nu Trt t Mexico, tay trm c ti Cng hay i trng bo co th ti sn Stalin vn cho tay chn thn c b k lut khng? tn sang tn ni (th Mexico Ngi cn b cng an a ti City) m st

40 l C SAN GIA NH THANH CM

bui sng hm y tht p. Sng m tan. Xa xa, trn thng ngn Sng M, gn bin gii Lo-Vit, nhng dy ni m o, chp chn trng nh bc tranh thy mc bn TuCnh vt p v tnh mch, khng kh bn b sng vo bui sng tht m m, mt m nhng lng ti nng nh la t, bt rt khng yn Bt cht anh V. va gnh i thng n ngi bn cnh ti gi chuyn: - Hm nay b c tnh thc hin phi v linh tinh no khng? Bay mt chuyn cho vui Ti im lng khng tr li. Ngi bn thn thit nhn ti ngc nhin hi: - Bn c chuyn g lo bun vy? Chc b ng-ten bo co nn cn b gi ln xi x phi khng? Ti quay mt ra sng, trnh nhn bn :

loi ngi ny lm! Th bn tr c li nh ci tc lng! li sao? Cu th Kiu phn nh tm trng ti m hm y, sau khi Ti ngp ngng p: c bn V. by mu hin - Ti do d cha bit tr li k! sao! Ti hn hn sng mai s Sng hm sau, cha kp lnh cho bit nh i thng gnh nc, ti vo

- Chng nhng khng b xi x m cn c cn b ha hn cu xt cho v sm Hn cn ha s cho ti thu hoch c nhn vi rau qu trong vn - Ngy mai ti s t chi lm - Th sao? ny, nu ti chu lm ng-ten ng- ten! Nhng phi tr li - Th tht vi cn b, ti vi cn b ra sao cho n y? cho hn khng th nhn li lm vic ny Ging anh V. du li: c. t nhin, khc vi l thng

Ngi bn thn ni ting nh l xin lm vic vi cn cng trc ca ti nn nng bNgi cn b cng an ngi sn , ging i mt c ngt li: v nhn ti : - Cn do d g na? Ch v li ha cho vi nm rau, tri b - Anh ng hn ! Sao? anh m bn chu nh mt Danh ng bo co kt qu cng tc d lm tay sai sao? Bn nn ti giao cho anh sng hm nh: nhng ngi t ci to qua ch? nh chng ta y, hu ht l Ti ly ht can m, rng cp ch huy! Sao li mun bn gng ht gn ct trong thn th r Danh d lm ng-ten, hi gy cm ca ti lc y, p: bn ng cnh? Ri khi ra khi t, hai ting nh nhuc y s - Bo co cn b, ti rt mun theo ngi tng lm ng ng gp cho Cch mng ten sut c iTrm nm sm c khoan hng cho v bia th mn, ngn nm bia vi gia nhNhng nu cn ming vn cn tr tr, bn bit b giao cho ti cng tc khc ch? th ti s thi hnhCn vic bo co anh em tri vin cng Ti cht bng tnh, quay li phng th nhn bn V. Mt bn ti bng, i mt l hung quang. Ti ngng li ly hi, v cng Ti bit bn ti rt nng tnh, d xem phn ng ca ngi nhng cng rt a mu tc k, cn b! Hn trng mt nhn ti, bn hi: gn ging:

anh ni nh nh khi chng ti - Th bn c ni thng l Anh ta bt u ni nng, qut tm s vi nhau bn b sng mnh s anh em cng phng ln: vng, ti bng nghe anh V. gn bit c s tr th! Ban m ging: h trm mn nh th ai can - Sao? Anh gii thch v sao khng nhn cng tc ti giao - Lm ng- ten cho hn ? thip cu bn? ph? Anh c bit s y mn Ti khinh b v th ght nhng
C SAN GIA NH THANH CM l 41

i, nu khng chu ng gp hng ca Nh Nc tr v cho Cch mng, nu t chi vi gia nh ? T nay, nu anh cng tc ti giao hay khng? vi phm ni quy, ti s khng tha cho u nh! Thi, anh i ra Ti bt u lo s, ngh thm: ngoi lao ng i! tay cn b ni ting cc cn th l ny bt u thng cng tay, Ti bc ra khi nh l, gnh h cng chn y! Bng sc i thng xung sng ly nc, nh n li hin k ca bn V., vi bc chn nh nhng, vi ti c bnh tnh ni: tm hn th thi hn hoan... Ti nhn anh em ang lao ng, - Vng, ti rt mun thi hnh ngh thm: cng may, mnh cng tc cn b giao ph! khng chu lm ng ten hi Nhng hon cnh ti, ti rt anh em ng cnh Th l ti lo s cho tnh mng bn thn! thot n, mt mn n chc chn Nu anh em tri vin bit ti s rt nhc nh, him nguy, mt lm cng tc mt bo cho cn mn n c th sut i khng b, h s tr th tiMi ngy tr ni. V khi ra khi Tri t ti hin trng lao ng 8 Thanh Cm ny, mn n y c gi. Nhng 16 gi cn li, h c th bm vo i ti, ray rt ti. th hi ti bt c lc no! Xin Ri m con chu ti s b ci cn b thng cm cho ch bi qu kh ng xu h Ngi cn b t v tht vng ca ti, mi mi khng th ty v khng thuyt phc c ti sch vt nh y c! lm ng-ten. Hn lm ra v kh- Tr li cu chuyn xy ra inh b che lp mc cm tht vo bui chiu ma ng bi : nm1980 Khi anh em tri - Th ra anh cng bit s ? Ti tng ngy qun, ngy quyn cc anh oai hng dng cm lm ch! Nay cc anh hon ton tht bi, vo y hc tp ci to, nhn cng tc ly cng chuc ti, anh li s tri vin cng phng tr th l th no? Cui cng hn chm dt bui lm vic, vi cu e da : - Th ra anh vn ngoan c khng chu thi hnh cng tc giao ph?! Nh th l anh khng chu hc tp tin b, lm sao hng lng khoan vin trong i Rau xanh b cn b pht cm tm, ti vn v t xung sng tm git . Ti ngh mnh hon tt cng tc gnh nc, khng b nh hng lnh pht ca cn b, ch dnh cho anh em ph trch cng vic cuc t, trng rau Khi ti xung b sng, bn tm cn vng tanh v cha n gi tan tmTi ci qun o, i xung nc git gi cn thn cho tan mi x u ca phn BcXong em o qun ln b hong cho ro nc, ri xung sng tm tip Bng i, i chn mi r ri, ti cm thy mt mi, chn chng, ch

mun nm xung, ng lun mt gic, c th mt gic ngn thu cng xong! Bng nhin, ti nghe ting qut tht ln vang t b sng: - Anh kia! Ai cho php anh tm? Ti git mnh nhn ln b, khng thy tri vin no c, ngoi tr mt cn b cng an. Hn ang vung vy chic roi, hng v pha ti vi v e da: - Ti pht i Rau xanh chiu nay khng c tm, sao anh khng tun lnh Ln y bo co l do. Khn trng ln! Khi ln khi mt nc, tin v pha tn cn b cng an ang nn nng ch i, ti sc nh qun o ang hong trn b! Trong giy lt, ti cm thy mnh trn trung trc mt ngi cn b Cng sn, vi b ng phc Cng an mu t st, vi qun hm trn vai. Nu cuc chin Quc Cng cha kt thc, ti cha b bt i ci to, ti cng n mc ng hong, cng v tr ca mt cp ch huy, chng thua km g tn cn b Cng sn ang ng trn b cm roi ch tr, h htkia! Bng nhin ti cm thy Danh d ca ti b tn thng! Vi mt phn ng bt thng, ti a hai bn tay xung che ch kn, vi cm gic s che du bt s trn trung ca mnh lc ! Bn thn ti cng tm trn trung nhiu ln: trong phng tm tp th qun trng Th c nm 1968, hoc bn

42 l C SAN GIA NH THANH CM

tm sng M sut 5 nm qua. Nhng lc , tm trn trung l iu bnh thng t nhin, bi nhng ngi chung quanh ti l nhng anh em bn hu cng chin tuyn, khng c g phi du dim, k c ch kn o nht ca mnh Tuy nhin chiu hm y, khi ln khi mt nc, ng trc tn cn b Cng an, ti khng th trn trung mt cch bnh thng t nhin c. T ngy vo tri t ny, i vi ti hn ta khng xa l g. Nhng thc cht, hn l mt cn b Cng sn. Hn vi ti l ngi trc y hai chin tuyn khc nhau, nn ti xem hn nh hon ton xa lVi bn cht ca con ngi c gio dc bi gia nh, trng hc, x hi s trn trung trc mt ngi l,

theo ti l mt iu ng xu h, s nhc, l vi phm lch s ti thiu, v nht l ngi trn trung b tn thng danh d ...! Ring tn cn b cng an hm , c l khng cm nhn c nhng suy ngh ca ti nn nng ny vung cy roi qut mnh, lm gy nt nhng cnh cy thp quanh ch hn ng, v ht ln: - Anh du ci g trong hng th? B tay xung, ln y ngay! t nhin, ti sut bt ci thnh ting, mc d lc y tim ti mun ngng pTi ngh: qu tht ngi cn b kia khng bit di hai bn tay che kn ca ti l ci g ? Hay hn ta b mo m ngh nghip vi ngh: ti linh tinh ti sn ca Tri, giu vo ch kn, ly hai bn tay che li? Nghi ng

nh th cng hp l i vi mt cn b cng an a nghi v mn cn nh hn. Bi v trc y, trong mt ln khm xt vo gi tan tm ti cng tri, mt Trt t vin th tay vo trong qun, tn ch kn ca mt tri vin, li ra mt c sn. C l c sn y cng ch ln hn mt t ci ch kn qu teo tp ca ch nhn. Qu teo tp, v lu n khng c ch nhn s dng ng mc y . Hn na cuc sng trong t rt l kh hnh khng th nui ni thn th cng nh ci ch kn y! Bui chiu hm , nu ai c php chp hnh quang cnh ny, s c mt bc nh tht khi hi: gia khong tri nc mnh mng vng lng, trn b sng M, mt tn cn b cng an Cng sn to ln, mc ng

C SAN GIA NH THANH CM l 43

phc mu vng, vi qun hm lp lnh trn vai, tay cm roi ch ch, ming qut tho d dn; v di sng kia, mt t nhn m i, trn trung hai tay kh kh m ly ch kn ca mnh Sau cng, ti tm cch ln ting ph tan bu khng kh cng thng m ti on hu qu s v cng nguy him cho ti. Tn cng an nng tnh, d dn ny c th nh ti n b mng ti b sng vng ngi, vi l do: t nhn toan bi qua sng trn tri!...Cho nn ti vi ku to ln: - Bo co cn b cho ti mc qun o ln trnh din cn b! C l tn cng an bt u hiu l do ti m cht ch kn. C th hn ang ngh rng : ti ang lo s v nhn thy ngn roi v v mt hung d ca hn, nn ti co rm ngi li chng? Hay c th hn cho rng: ngi t ci to ny khng dm trn trung v s bt knh vi cn b, ngi i din cho Nh nc v ng quang vinh ca hn?Sau khi c hn cho php, ti mc li b t mu xanh chm bc phch, t nhp, sn rch, o khng c, c ng du 2 ch C.T. to tng pha sau lng o, ri d dt bc n trc mt hn. Tn cn b im lng trng mt nhn ti. u chic roi trn tay hn dp nt te tua, cy ci quanh ch hn rng ht l, tr cnh. Ti rng mnh nh li cnh ngi cn b cng an nh mt t hnh s

n bt tnh trc mt chng cn b cng an c Lnh tha ti vo nm ngoi . : Nh nc khoan hng, cu xt tha v mt s tri vin Ti gii thch vi hn l do ti c tn sau y., ti khng tin xung sng tm: v khng vo tai mnh na: ti c cho bit r lnh pht ca cn b i v, c ri xa chn a ngc vi anh em tri vin trng rau trn gian ny, c lnh xa lm vic chy li (?) v.v.., nhng ngi mc ng phc v ri ti ng im ch i hnh mu vng hung d, nh t pht Lc di bn tm nhn khng nng tay, v c bt u ng ngi. Vi anh em th nh n cht mt cch v t nhn ca tri t m ng xa ti v nhn chng ti. Tri vi phn ng d dn thng l, tn cn hn mt phn ba th k b thay i thi . Hn nh tri qua. V mc d nh nhng ni vi ti: c gn 20 nm ti x s t do thanh bnh, cch xa qu hng - Ti nay anh vit bn t kim. n na vng tri t, hnh nh Ngy mai, anh n gp ti bi hi trn b sng M nm xa Ti bit cn thnh n, tc ti - nhng nm kinh hong, bi t trong lng hn i vi ti - nh nht trong i - vn cha phai trn cung phong - vn cha m trong tr c ti. Hnh nh y tan. C th ngy mai ngi cn thnh thong li hin ln, chp b ny s dt ti mt trn chn trong nhng gic ng y trong nh l ng kn, ngoi mng m. Ti li thy khun tm mt ca t nhn trong mt hung c ca tn cn b tri... Cng c th hn s lu Cng an Cng Sn nm xa, tay t t kim ca ti vo h s cm roi ch tr vo ti, ht ln: ti li tri Thanh Cm, Ny, anh kia, b tay ra, giu cho n ngy ti an gic ng- ci g di hng m m cht hn thu ti vng thng ngun th? Cho n khi tnh dy, sng M keo c ho lnh ny bit mnh khng cn nm trong Nhng, may mn thay: ci hn tri t ci to Thanh Cm , ti y - ging nh ci hn vi t mi yn tm ng tip. D nhin thn kinh khip - khng bao gi lc y tay ti khng cn m cht xy ra. Bi v tn cn b cng an ch kn nh bui chiu ng trng nom i Rau xanh ngy i din vi tn cng an CS trn hm sau qun mt lnh ban b sng M nm xa ra cho ti chiu hm trc. INH TRN Mt thi gian ngn sau , trong khi ang lao ng ngoi vn rau, chng ti c lnh tan tm sm v tp hp trc sn tri. Khi nghe mt
(Vit theo li k ca mt bn t Thanh Cm)

44 l C SAN GIA NH THANH CM

n Ghi ca NGI I NG

GP NHT NHNG MNH VN


gi sng ngy 16 Thng 11, 2011, chng ti li xe t Qun Cam, Nam California, trc ch Seattle, cc Bc b Ty nc M. Chic xe Corolla ca L Tinh Anh mi nh ngi bn tu cho chy bon bon trn ng thin l. Chng tui tr khng h danh Nha K Thut, li xe an ton v chnh xc nh ngy xa nhy ton. K nhy ny chng mang nhim v chuyn th mi d i Hi Thanh Cm K II n tn tay qu anh Thanh Cm vng Seattle, Washington State (WA). Ti c chng cho i k, va c ngi tay li t dm ng, va c ngi tn dc cho bun ng. V sau 20 gi li lin tc, tr i ln ngng xng, n ti, ng 6 gi sng ngy 17 thng 11, 2011, chng ti u xe ngay trc nh ng Hu Ch, mang theo mi thm ha quy ry gia ch, ngi t chnh tr tr nht tri Thanh Cm. Va gp mt, ti cho Ch bit ngay rng sut m li xe, hai anh em lun nhc n ni c m mt t ph nng hi ti Seattle. Ci g ch th ny l cy nh l vn ca Ch. Chng ang lm ch v c vn trng

10

nom cho h thng trn 14 tim ph mang tn Than Brothers, bao trm hu nh ton b Seattle. Trong dp i Hi ny, qu v nn gp Ch hi v chuyn nu ph ca anh, rt nhiu iu tnh c v kinh nghim th v. Hnh nh chng hc nu ph t s ph Tin. Ngoi anh ng Hu Ch l ngi thnh cng trong cng n vic lm, qu anh Thanh Cm tiu bang Washington u c i sng tng i n nh, con ci thnh t. Nhng im c bit ca qu anh y l tinh thn tng thn tng i rt su v bn gia cc ngi cu t cng sn. Qu anh thng quy qun trong khu vc Seattle nn mi khi c chuyn vui bun, i gi nhau kh d dng. Th d mt anh cao tui, sng n chic v con ci bn i lm xa, mun k li ci t, ci bn nng n, ng my ci k cho gn gh, ch cn i mt ting l c my anh bui ti i lm v gh qua. Mi nhu cu ca v cao nin ch vi bui ti, hoc mt ngy cui tun l c tho mn. ng l tinh thn anh em tht s. C th nhn s cc anh tng i t,

cho n nay chng ta ghi nhn c khong 13, 14 ngi, nn lin lc thng xuyn, thm tnh rt nng. Nhng mt phn cng l nh mt vi anh khng n h cng vic t chc sinh hot vt v, mt th gi, t nguyn ng ra gnh vc nh anh Ch, cu em t ca vng; anh Cn, sn sng thu vn nh ca n khch; anh Son, chm ch in thoi thc dc khp ni Mt yu t khc gi cho tnh thn bn cht l cc anh khng ly chuyn quan im c nhn lm iu quan trng. kin v cc vic ni sng trong cng ng lin quan n my v cu t Thanh Cm, cc anh gc li, khng bn tn, khng tho lun, d mi anh mi th xin gi ly. Cng lm, trao i ring t. Nh vy khng gy ra chuyn tranh ci gia nhau. Hu nh c mt, hai thng cc anh li gp nhau mt ln, k c anh Nguyn vn Cao nhiu tui nht, ngoi 80, i ng bt u kh khn nhng khng v th m vng mt. Nu bui ti anh Cao khng li xe c, c cc anh tr hn chia nhau a n, d anh Cao khng ngay Seattle chng na. Mi

C SAN GIA NH THANH CM l 45

khi c khch phng xa, li l dp cc anh hp mt n khch tng bng, i ng hu h, li cn chia nhau nui khch, a khch i chi nh n nh kia, ch ny ch khc. Ch cn mt c phn hm trc, hm sau c y nhn s. C khi mi n m khch ny tun trc, li c m khch khc tun sau, cng chng anh no ngi ngn khng n gp nhau. Thn hoc anh no vng mt l do vic ring g cp bch lm, quan trng lm. Chng ti ghi di dng v Thanh Cm Seattle vi ni c mong chng ta, nhng ngi cu t Thanh Cm, u gi c tinh thn thn thit nh qu anh Seattle v vng ph cn. Ti l k c i k anh L Tinh Anh, khng nhim v, khng cng trng g, nn c ghi li i iu gp nht bn l cc bui gp g anh em Thanh Cm, nhn khi anh em b kh, nhc li chuyn xa, n qua chuyn mi. Phn ghi chp ny ch ch cc chuyn vui vui trong i t ci to, gi li hnh nh mt vi nhn vt anh em hng nh n, tt c nh nhng mnh vn thng ngy qua.

Cm. Tra ngy 6 Thng 12, 1976, on xe ch 196 ngi t Min Nam xung khu vc tri Thanh Cm, thuc huyn Cm Thu, Thanh Ho. Ti sao c s sai bit 1 ngi, 195 ngi t tri Long Thnh, n Thanh Cm thnh 196 ngi? K ghi chp nhng mnh vn ny tnh c chng kin chuyn bn giao gia cn b cng an tri Long Thnh v cn b cng an tri Thanh Cm: m ngy 5, rng ngy 6 Thng 12, chuyn tu Sng Hng ch mt s t Min Nam n cng Hi Phng, trong c s t t tri Long Thnh. Tt c c la ln bn cng nh mt on qun ma trong nh n leo lt. Mt s ph n sc phc cng an ti ci, nim n n thm hi on t ang ng ngc, u lo, lng ngng theo ting tht xp hng ca nhng cng an canh t. Nhng n cng an (cng an gi, theo cch gi Min Bc lc ) ni cc anh yn tm, s c a v nhng ni y tin nghi hc tp t thng ri s c v vi gia nh. H vn s nhng cuc ni lon dc ng cho nn thu xp tt c, t nhng ph n nim n n tip, n cc cnh nm ca tr em dc ng, cho t phi e d nu c m mu ni lon. u l di tr, la gt. Nhng ph n kia chc c ngi tng tht, nhng tr em kia chc nhiu em cm th tht theo np tuyn truyn lu lo. Hai tay cng an, ng ngay

bn ch ti ngi xm, xoi n bm ln mt t giy nhu nt. H chu u vo nhau ci v. Qua nh n, nhn t di ln ti thy nhng nt ch nguch ngoc. Danh sch thuyn chuyn t nhn ch cn gin d nh vy, y nh hi cn trong rng. Ging ni cao ca min Thanh Ho c rng: Sao bo Long Thnh a ra 196 thng m m i m li ch c 195? Ging Min Nam tr li cc lc: Th chc l c thng no st li. 195 th nhn 195 cho ri. ng ch cng an Thanh Cm nht nh khng chu, thiu mt ngi v tri, sau ny ly u b cho B. Ti thy ng ch Min Nam chy i u mt hi ri dt n mt anh t cao lu khu giao cho ng ch Min Bc. Anh Nhn, khng nh r h g, Nguyn vn Nhn hay Phan vn Nhn, thuc m t t Min Ty, bng dng c tch ra cho nhp m Long Thnh i v Thanh Cm. Khng r tay cng an Long Thnh iu nh sao vi cnh Min Ty v m tri min Bc khc s nhn lnh anh Nhn, mc c anh ra. C Nguyn Vn Dng, ngi c ch k trn nhng ng bc chng ta dng thi VNCH, thuc nhm t t Long Thnh, l nhm t Min Nam u tin n tri Thanh Cm. Cui nm 1977, mt s t t Qung Ninh c a v y, sau u nm 1978, my t t qun i t cc tri pha bc, gn bin gii, cng v y, trnh cuc

Mt s nhn vt
C Nguyn Vn Dng i t Cng Sn vi chc v Ph Thng c Ngn Hng Quc Gia Vit Nam (Ngn Hng Trung ng VNCH). C Dng nm trong s 195 ngi t Chnh tr Min Nam t tri Long Thnh chuyn ra Thanh

46 l C SAN GIA NH THANH CM

tn cng ca Tu. t cui cng thm t vo Thanh Cm l t mt s Linh Mc Thin Cha Gio. Ngoi c Dng, nhm Long Thnh cn nhiu nhn vt chc v cao cp thi VNCH, v tui cng kh cao, nh c L Ti Trin, Tng Th K B Ngoi Giao, C T Vn m, Thm Phn, Bc s Trng Khu Quan, Gim c Quc Gia Ngha T, Chnh n V c Vinh, Thng Ngh S Nguyn Vn n, Ch Tch U Ban Quc Phng Thng Vin, Chnh n To n Mt Trn Nguyn Cao Quyn C Dng mt trong nm 1977 ti Thanh Cm. C l c l ngi qua i u tin trong s t chnh tr tri ny. C v c T Vn m quen thn nhau, nhng ngi con ca c Php khng chu v thm Vit Nam, nn khng th can thip cho c, trong khi c m c v sm. Mt bn t Thanh Cm cho bit c c ng Nguyn Hu Th bo lnh. Nhng vai tr ng Th lu m nn c vn b a i Bc. Theo anh Tr.V.Chung., khi c gn mt, anh Chung c ngh ly hai c sm ca c pha nc cho c ung, nhng c t chi v ni: Khng kp. C giao anh Chung gi 2 c sm . Khi b c thn sinh .V.A, t Si Gn ra thm anh A., anh Chung nhn thy b c sc yu v tui hn 70, i chng ng qu di, qu vt v, nn a .V.A mt c sm a cho c dng. C duyn dng mt c sm

cng khng phi l iu gin d cu t sng Seattle, nhn khi v tnh ton trc c. hp mt, vn cn nhc n bui tra bun b . Khng bit gia Trong hi k Cu Chuyn nh c Nguyn Vn Dng c Ca i Ti ca ng Nguyn tm c v bc m c v Nam Hu Hanh, bn ng trn Ta- cha. iu khi hi l sau khi lawas nm 2006, hiu nh bn c mt c 3 nm, trong mt xut bn nm 2004 ti Cali- t th t chnh tr, c c tn fornia, tc gi c nhc n c trong danh sch k . Tn c Nguyn Vn Dng, ni dung c c oang oang gia sn nh sau: Thng 3, 1968, ng tri. Th n th lo? Nguyn Hu Hanh xin t chc Thng c Ngn Hng Trung C L Ti Trin ch Thanh ng VNCH v lm vic vi Cm mt thi gian ngn ri World Bank. C hai ng Thiu, chuyn i tri khc. Sut hai Tng Thng v ng K, Ph Tng nm u Thanh Cm, t Thng, t chi n xin t chc Min Nam khng c lin ny. Dng dai n Thng 8 cng lc gia nh, khng c qu cp. nm, ng Hanh ngh: Ti C Trin cho anh Chung bit c tm cch ngh ngi ph sut c nm c khng nh ca ti l Nguyn Vn Dng. rng. Sau anh Chung tm cch Nhng tn ca Dng khng lo c t mui c dng, v c chp nhn Mi ri trong t cm lu tr mui. Tng Thng Nguyn Vn Thiu cng ch b nhim Dng lm C T Vn m, ngch Thm Quyn Thng c. Vi thng Phn. C c con l kin trc s sau Thiu c mt ngi chu l v ho v trng nom vic xy L Quang Uyn lm Thng c ct tr s mi ca i S Qun Ngn Hnh Trung ng v Chnh ph H Ni ti Paris sau 1975. ng kin trc s ny nhn Dng vn ch l Ph. dp gp Th Tng Chnh ph Cc bn t t Qung Ninh H Ni trong l khnh thnh v Thanh Cm cn nh v ci to i S mi nhc n ng cht ca c Dng. Cc bn k b ang b i ci to. ng Phm rng khi h mi v tri t Vn ng ha cu xt. C T tun, mt bui chiu sau gi Vn m sau c ng con lao ng, t nhin thy m thm nui ti tri Thanh Cm, qu ko v bay qun qun trn c l l ngi c thm nui khu Nh 4, ni c Dng nm u tin trong s t chnh tr bnh trong ci gi l bnh x. ca tri ny khi t cha c Hm sau, my ngi t hnh nhn qu gi qua bu in. Sau s khing quan ti c i v i ba n ti nh thm nui gia ngha trang. Anh em cc i hai b con, ng kin trc s lao ng dc ng ch bit nh thu dn mi thc n tha ng im tin bit c. Cho n i nhng c m cn li. C thng 11, 2011, mt s anh em ch cho b thng rc ch xng
C SAN GIA NH THANH CM l 47

g khng cn dnh t tht no, cn mi th gom li cho c mang vo tri. Bn cng an lun lun gim st cuc thm nui, c m khng th ni g vi con. Nhng qua vic thu gp n tha, c m mun m t cho ngi con hiu c i sng trong nh t cng sn ra sao. C m l ngi c v rt sm ti tri Thanh Cm. Bc S Trng Khu Quan kh ngi vn y n hn cc c Dng, c Trin, nhng sau t thng Thanh Cm sp hn i. Bc s l ngi thng xung phong khi c li ku gi xung bp lt v sn (khoai m) v mi ln i nh vy, u c bi dng vi c. Thanh Cm cy sn c trng theo cc trin i ca rng lim. l loi sn k ngh. C sn no nhim phi nha lim ng cht, sau khi n nhiu lc ngi ta cm thy nh say nc tr, mun i ma. Nu lc tng rng b cm m ung vin thuc cm vo, c th mt mng. Anh em trong t ngh c Quan l bc s, nn tm hi c rng nha sn k ngh y c c khng, n nhiu c tt khng. Cu tr li ca c rt gin d: Ai khng n c a ti n ht cho. Cha bit sn k ngh tai hi th no, nhng i n chc chn git con ngi dn mn. Nhm t ngi thiu s gip bin gii Trung Hoa, b chnh quyn H Ni nghi l tip tay cho Tu trong trn tn cng 1978, a v nht Thanh Cm, mi ngy u cht vi ngi. Cht v i,

v n by. i qu gp th g n lin h gia nh kh thn vi th . H n c c. Trng Chinh nhng khng cho con gi nh v, nn chc Bn l cng lnh khong 10 nm t. Trong bui ti my anh em r nhau n nh anh Phm Xun Son nhu nht, c mn vt ln do chnh anh Son ng bp, ti gp li anh bn c b Dn Vn, tn Vin. Anh Vin khng Thanh Cm, ch chung vi Chung v ti tri Long Thnh. Cng chuyn vui bun sau 75, Vin nhc li chuyn c Phm Trng Nhn B Ngoi Giao cng chung nh 2 vi Vin v ti. Tri Long Thnh t chc thi ua vn ngh t git th gi, gy chuyn phin phc. C Nhn b anh em nh 2 (mi nh nht trn 100 ngi) p phi nhn phn vn ngh, sng tc v kch Chin S Triu Trn. Mt anh trng nh nhng, hin lnh l L Vn Cn, kho 10 QGHC, b buc ng vai cng cha, anh Hu Lim ng vai Trn Bnh Trng. n phn vn ngh nh 2, t trn sn khu, Hu Lim ch gm xung m Cng an cao cp trong Ban Gim Th ngi my hng gh u v qut to ln rng: Ta th lm qu nc Nam cn hn lm vng t Bc. Th l hai ngn ngi t v tay m m, v bn cn b hiu ngay ng ca cu ni cng nh c ch va ri. V sau kim im lu b, v c lnh cm khng c din kch lch s, ch c ni n chng M cu nc. C Nhn ngch s thn ngoi giao, vn ngi Hnh Thin, Nam nh, tuy c

Thuc lo
T mt ngi khng ht thuc, sau khi ra Bc vi thng, hu nh ai cng ht thuc lo. Bn hnh s, h sn sng i c sut n ly mt iu (trong nh t gi l mt bi) thuc lo. Mt anh i trng k li: Khi a i i lm, ngoi anh cn b qun gio, thng c thm mt, hai anh cn b qun ch, cn gi l cn b bo v i theo canh chng t. My anh y hay xin thuc lo. Anh i trng phi chia thuc lo thnh 3 loi khc nhau: Thuc ngon gi l loi s mt, cho my anh bo v t t, th lng cho t thoi mi, anh no hc ba, cho loi lt gng, ht xong cha kp bung iu, ng nga ra, tay run lt bt, loi th 3, thuc lo rm, dnh cho my anh v thng v pht. C ngi k rng, anh V.D. C, nu nc cho i khi i lao ng, rt hay b xin thuc lo. Hm , i theo i c mt anh qun ch d thng, ngha l khi thy t mun ly khoai, ly sn g cng mc. C cho anh ta mt bi thuc lo loi s mt ngon nht, t nht x Bc K. Ht iu thuc xong l cm thy rt ph m rt m, khi vo n u n , khng ho, khng sc, khng quay cung u, khng ly by tay chn. Ko xong iu thuc, anh qun ch khen ly khen .

48 l C SAN GIA NH THANH CM

Va lc mt anh qun ch khc bc vo, nghe khen, phn ln: Anh C, cho ti mt bi no. C st sng cho tuy trong bng chi thm. D nhin, anh chng qun ch hc m c C cho mt bi loi lt gng, cha kp bung iu ng chng knh, mm si bt mp. ng i!

Bc s
My anh bn t t gic c i lung tung rng ny, nng kia. Cc anh thng gh vo nh dn lm quen. Gp ngi b cm st, hoc tiu chy, bnh ny bnh n ung th thuc ny thuc n, l ny l n trong rng, bnh khng thuyn gim. Ni l ung th thuc, tht ra ch l ni theo thi quen, cn dn min Bc bnh no cng th, ch c Xuyn tm lin, mi ln ung c vc tay hng trm vin thuc, cho nn ngi min ni ch trng vo l thuc hi trn rng. Cc anh t Min Nam ch cn cho mt vin tr sinh, mt vin Tylenol, bch bnh thuyn gim. Dn lng c th gi cc anh y l bc s. Mt anh bn t k chuyn, anh thiu u B, trong tri gi l Ban, ngha l thuc ban Gim Th, cao hn cc anh cn b qun gio, qun ch, gh nh l i xyz chi, tin th ch mt anh t hnh s do Ban c i cng tc ring. Hi cng tc g, Ban tr li l cho n i hi my th l rng v nu ung v Ban b au bao t. Anh bn ca chng ta hn Ban ngy mai ra y,

anh y s cho vi vin thuc ung th xem. Hm sau, Ban ra gp tht, li gia lc bao t ang au. Anh bn chng ta bn cho Ban 2 vin Maalox. Anh bn k chuyn: Cc anh bit khng, anh chng Ban mi ch ung th mt vin, t pht sau n nhn mnh nh c gp ng ch L Nin y. Cha bao gi ng n u dc, ch mt vin thuc vo thi l bng m ngay lp tc. Ban t t hi, thuc ny u hay vy. p rng ca min Nam trc y bo ch y. Ban ra chiu t l. nh nhau mt trn vn ho l vy. Anh bn t khc tn Chin, hnh nh vn l Trung S Cnh St M Tho, chng hiu duyn c g cng b tng ra Bc. Anh c c coi nh l i rau xanh do Trn vn Chung lm i trng. Anh hay xin thuc cm v tiu chy ca anh em. Anh Chung k li, mt hm Chin hi xin thuc tr tiu chy. Anh Chung c l thuc tiu chy hiu con rng, mi dng c mt t. Anh Chin xin ht ch cn li. Hi lm g, Chin mi khai ra, trong lng hm qua khng hiu dn lng n phi ci g, hu ht u b tiu chy, hi hng t l rng v nu ln ung cng khng ht. Sau ny Chin ci ci ni: Anh Chung bit khng, mi ngi c em cho mt mung, ung xong, h nhn mnh nh thnh sng. Ung n u, nng n . H ch cn vy thi, c th cha bao gi bit cc loi thuc

ny, nn hiu qu tc th. T nhng chuyn nh vy, dn a phng cng ngy cng yu mn t Ngy. Cc c sn n ang tm sui, chng may gp anh Chin tnh c i qua, th cng vn thoi mi, chng chy trn, cng chng ku la. Thn nhau n th c y!

No Qu Cng Cht
Anh L Tinh Anh k chuyn bn my bung hnh s tri Thanh Cm. Thng bn t t khi c thm nui. Thn hoc ngi nh c vo thm th cng ch vi ba k thc phm, vi b go (n v ong go bng lon sa b). C hai anh t hnh s c ngi nh vo thm, mang cho ni xi g. Hai anh c n cho ht ngay lc thm v nu mang vo tri, s phi np tt c cho u gu ( min Nam gi l i bng, mt t hnh s n anh trong bung giam). Qu cp np ri, u gu cho ly v ci g th c hng ci . C n nhiu qu, m cc anh bi thc. C ku cu th y t tri cng chng quan tm. Cc anh cht v n no. C l cng l ci cht m nhiu ngi t min Bc ao c.

T Tng tt: 100 ng


Anh Chung k li v ngy anh c th cho v. Cng t th ny c Ng.C M. Sau khi mi ngi c lnh Giy Ra Tri, bng anh M. chy n anh Chung: Anh Chung ny, anh phi gip em ch giy ra tri th ny th v a phng n

C SAN GIA NH THANH CM l 49

cho cht. Xem k giy ra tri ca M., Chung ng l vi phn ghi nhn v t tng ca M., Chung khng nh nguyn vn, nhng r rng l xu. Gip bn, Chung tm tay Trung U Cng An lo v h s. Hai bn tho thun s c bi dng khon tin, trao i giy t ti ga xe la Thanh Ho, trc khi bn t ln tu v Min Nam. Chung k li: Cc ng bit khng, bn n tnh ton ht ri. Anh chng M. mi c thm nui t ngy th c th, chc chn tin bc ngi nh di cho cn nhiu. Tn Trung U lo h s l ngi nh my giy ra tri. Giy ca M. lc hn giao cho ti ga xe la cng chnh l t giy hn pht trc m ti mang tr xin sa. Ho ra, khi nh my, hn nh my mt cu c rt xu cho M. Nhng trong cu ny, mt ch no ti khng nh chnh xc, c mt khong cch c th thm mt, hai ch. Ti khng nh hn thm ch g, nhng ni dung tr thnh tt cho M. v hn c tr cho 100 ng. Chung lc u, v khon gian manh chng mnh cn thua bn V.C nhiu lm.

Phong bo lnh l v thi. Mi ln chuyn i nh vy, cc i trng u c lnh theo di anh. By gi, nhn bui hp mt vui v, anh k: Vy m ch c hai thng i trng ni nh vi ti v lnh l thng Ngha v thng L B Khanh. Thng Khanh gi ti ra hi nh: Bng, my lm g m c tri c lnh phi theo di my vy? Ri n ch cho ti 3 thng lm ng ten trong i ti phng. Anh ci k tip cu tr li: Tao khng phi gia nh cch mng, khng c cng trng g th ch c hai thng ch tch vi tng thng cho tao v c thi, khng bit chng cho tao i M na . Chc anh Khanh ny ch c nc lc u. Tr li cu anh em hi ba cn ng ten l ai, Bng t chi tit l, nhng ni: , c mt thng l Thiu t ln, m by gi hnh nh l Hi Trng hi g . Anh Bng tin on gn ng, sau ny chng trnh HO ra i di thi Tng Thng Reagan, khng bit lc Hoa Quc Phong cn lm Ch tch bn Tu khng.

c Jimmy Carter v Hoa Quc Phong bo lnh


i xy dng c anh T. thng gi l T.Bng. Anh Bng ny i kh nhiu i v c nhiu kin kh ch l nn d b . Hnh nh anh i qua n 10 i. kin ni bt nht ca anh l: Tao h? Tao th ch c Jimmy Carter v Hoa Quc

t chnh tr tr nht Thanh Cm. Sau nm 1975 Ch mi 16 tui nhng l Chnh n. Ch t chc trong lp hc phin x H Ch Minh vi y cc thnh phn kt ti, bin h v chng l Chnh n. B co H khng tin ra trnh to nhng c lut s i din. Cui cng ng Chnh n tuyn b x t hnh b co. Th l chng vo Phan ng Lu, ri Qung Ninh, cui cng l Thanh Cm. Khi Phan ng Lu c tc l hay im danh t. Mi ngi ng ln khi nghe ku tn v phi ni ti danh ca mnh. n lt Ch, chng phi h tht to ti x bn H Ch Minh. C phng ci rn rn. Mt ngy no c bui tp hp chuyn tri. Bn cn b bo rng anh no cha 18 tui, tc l sinh t 1960 tr i, v anh no tui t 60 tr ln, s c li. C phng ch c 3 ngi d tay. Ch va ng ln, cn b qut, Anh Ch, anh sinh nm 1959, ngi xung. Ngha l h thn i tng ngay mt tui cho Ch. Lc chng nhn qua, thy ng ng ln, bn cn cng ni ngay, anh , anh mi 59 tui Thy Dy V thi. Ri ng Thuyn cng cha Trong nhm t Min Nam 60 tui. C hai ng gi cng t tri Qung Ninh v Thanh c gim tui qun dch. Tt Cm c mt s cc bn tr tui. c u ln tu ra Bc. Hay tht! C bn khi vo t mi 16, khi Ti Thanh Cm, nhn my n Thanh Cm khong gn 18. pht ngi ngh ch vic n, Mt s bn b t v theo Phc Ch ba hoa vi my cu bn Quc. V cn tr nn cc bn cng la: Bn my bit khng, hnh x trong t cng khc lp Mai Ngc Y, L Thin Bo l cha anh. do tao dy v ! Hai anh Y ng Hu Ch c l l ngi v Bo u ai en nhu o,

50 l C SAN GIA NH THANH CM

hun luyn v thut Ph Tng Thng, cng ang Thanh Cm v bn cn b x xo truyn ming v ngh v ca hai anh. Mt tn cn b thong nghe Ch ni, bn chp ngay ly. Hai ngy sau, Ch c ra khi i lao ng, i t gic. Vic ca chng l c nhng theo tn cn b kia i khp ni, vo lng, ra ch, My thng tri tn cng an ung dung i li khng s m thanh nin a phng v c s t i km. Ri c lc tn cng an bit r s tht. Trc nm 1975 Ch tui bao nhiu m l thy ca Y vi Bo? Chng Chnh n li tr v i lao ng cy cho b ngi ra.

C ngon ci o cng an lun mang theo mt cy so di, khi ngi u th gc ln i. ra


Mi bn tr u c v s chuyn vui nghch ngm cho i t bt nhm chn. i khi, chuyn nghch ngm tr thnh chuyn liu v in tit vi bn cng an coi t. i theo i lao ng thng c my tay cng an tr mng. Mi tay mt khu sng canh t. Mt ln, bc mnh chuyn g , Dng Cn v Vit trong nhm Phc Quc ng ra gia khu lao ng, gi my tay cng an qun ch: Cn b c ngon ci qun o cng an ra, nh tay i no. My tay cng an im lng lng i. Nhng t , my tay ny ngoi sng,

C bn t kh sai vc khng ai c php n gn h trong vng ng knh l cy so . H ch s mt anh chng t ni in, nm cc t to tng vo u th v vi bc H ngay. Vc nng, i ng dc, m t ch c n ung thiu thn, run ly by, d trt chn t vo cn b lm. Anh chng Qun, chc hn Ch vi tui, mt bui sng trn ng i lm, mang theo tri bp bng na cnh tay t khng khu. Qun va i va gm tng ht cho lu, tay cn b i theo nga mt, c u Qun mt ci. Qun nhy ra khi hng ng khunh tay: M., my chi khng? Tay

Hnh chp trc nh anh Trn Vn Cn trong bui hp mt cc anh Thanh Cm Seatle (W.A.) ngy 19 Thng 11, 2011. Hng u, t tri qua: Phm Xun Son, Vit Anh (Nam Calif.), Trn Vn Cn, L Tinh Anh (Nam Calif.), Nguyn Phi Hng; hng sau, t tri qua: V Tin Khi, Trn Vn Chung, Trn Vn Tm; hng sau cht, t tri qua:Nguyn Hoi Lc, Phm Vn Tin, Nguyn Trung Hiu, Nguyn Vn Cao. Anh ng Hu Ch l ngi chp hnh nn khng c trong hnh. Bui hp mt ny thiu hai anh L c Lp, Nguyn Ngc Long.

C SAN GIA NH THANH CM l 51

qun ch lng ngay i v cui c sng d th, vui v. Nu hng. T t coi nh ci ri, u i trng ch bit thn mnh, cn s l na. ch lo lm va lng bn cn b, anh em trong i s cc lm, Ngh i Trng khng kh i bun thm, c Mt cun sch gi u i b n th. i sng hay ging ca nhng ngi sinh cc khng phi v cng vic ca hot phong tro Hng o l i, m cn tu ti i trng. cun Ngh i Trng ca Trng Hong o Thy bin son. Nhng y l ngh i trng trong t cng sn, sch chc chn khng ni n. Anh ng Hu Ch ni v ngh i trng ca anh Trn Vn Cn, i trng i xch ct. Ch cho rng a v anh Cn lc rt kh khn. Cm u mt m tr cng u, bn tr sn sng ci lnh cn b, khng chu lm, Cn phi lm sao by gi. M nu khng hon thnh ch tiu, bn cng an cho c i to bo bo ra. Cho nn Cn phi khn kho, va lo cho anh em, va lm cho bn cn b va . Thc ra cch d nht l bt anh em lm hc x du (ni vy, lm g c x du m hc), nu khng bo co cn b l xong. Khng thiu cc i trng trong t lm kiu ny. Cn anh em tu theo sc lc tng ngi m lm vic, nhng chm cng vn y nh ch tiu. Sc lc ca Ch ch lm c mt na ch tiu. Nu lm , chc by gi Ch khng cn sc m nu ph. Trong khi li xe a bn ti i thm cnh Seattle, Ch tm s rng: Nu mt i trng gii, bit cch sng, khng lm mt lng cn b qun gio m anh em trong i Trong bui hp mt ngy 19 thng 11, 2011, cc anh Thanh Cm Seattle nhc li nhau nghe th chuyn vui bun i t cng sn. Chuyn t ny ko di c sau khi ra khi tri Thanh Cm v nh t ln hn l nc Vit Nam. Th d chuyn anh Ng. M. S. Anh Bng k rng anh S ny vn l s quan khng qun, sau khi ra tri v vng xa xi, ho lnh Lm ng. Anh S. tm nim rng nhng g cng sn ni u l gi di, bo ch cng sn loan u l tht thit, l nghe theo m lm d mang ha lm. Khi c tin np n i M theo din H.O., anh khng tin, v cn s nu np n th bn phng x s li khp ti anh theo quc M. C mt anh Khng Qun, bn ca S., nghe tin, chy ln Lm ng, tm mi mi ra v chng anh S. ang sng li si trong ni s hi thng xuyn. Anh Khng Qun thuyt phc anh S. ra np n, a c tin bc ngi bn cch ly tin tc ny c chi ph n t. Lc , nhiu ngi i M ri, theo din H.O., m anh S. vn khng tin. Cui cng, nghe li bn, anh S. cng liu mt chuyn. By gi anh Ng. M. S. v gia nh ang Hoa K. Anh

L Tinh Anh k chuyn anh D. V. H., ra t v Cu Dy. Anh H. cng nghe tin v H.O., nhng khng dm np n, v ngi a phng bit qu kh ca mnh. Vn l khi v Cu Dy, vi ging ni cn thun cht c bit mt a phng Bc K, anh H. c v nh mt cn b v hu. Chnh quyn thn x c mi anh H. tham gia sinh hot a phng, sinh hot ng, ngh anh chc phi l cn b cao cp ngh vic. Anh H. chy v Th c . Bn Th c cn mi anh ra sinh hot trong Ban B Th Huyn. Anh c phi mt mc t chi, ni rng tui cao ri, khng cn sc gnh vc vic nc, vic ng. Nhng mnh vn trong i t nhiu lm v i t ko di c chc nm. Xin hn dp khc s k hu qu v thm nhng mnh gp nht trong sut 4 ngy Seattle cng nhng bn t ng qu. Cng L Tinh Anh, ti xin cm n qu anh Thanh Cm vng WA v thn tnh dnh cho nhau.

NGI I NG

52 l C SAN GIA NH THANH CM

n DUY SAO

SNG M M M
i sc tnh vo qung na m khi chuyn tu ha bng qua mt cy cu st ngn. cui gic m ting ci tu nh dn ht v min xa, ti bt dy trong ting long xong ca kim kh va chm, con tu rung chuyn rm r qua cu ri li vt m, u u ra bnh trn ng ray. Ti nhn ra ngoi. Bng ti mnh mang. Dn st vo mt knh khi quen mt cnh vt hin ra t dn di nh trng. Trong sng m con trng trn v to ri nh nht nha. ng rung, ly tre, trin i, bi sng... lt qua trong lc con tu m m lao i trong m ti. Mng v di pha chn tri l di Trng Sn im lm bt

ng nhng con trng vt cao th hnh nh cng vi on tu lng ng tri i trn cc nh ni xa. Trong m en thnh thong mt nh la lo ri vt tt, mt tn la ko di chp chn.

kh kh, ming h hc, chic u lc l theo tng c ny ca con tu. Trong bn gh ngn bn kia th hai gh trng, hai gh cn li pha i mt vi ti mt ngi n b tr ngi chng khuu tay ln bn nhn ra ngoi ca s, trn gh cnh Trong toa n bt nhng mt a b co chn nm ng, khng r sng. Bc trong li u g trn i ngi n b. st ngn n trn nc leo lt ta nh vng trn khun mt hnh Ti ch ngay n ngi tti khch. Dc theo hai bn toa tu ph ny. Khng hn v nhan sc l mt dy nhng ngn nh, ca nng m v nng l ngi mi ngn c bn gh da i duy nht cn thc trong khi mt mi bn hai gh qua mt mi hnh khch khc u say ci bn nh. Chnh gia l li ng. Ngoi ra ci dng ngi t i. i din ti qua mt bn l l ca ngi n b ny, tay mt cp v chng gi ang ng. chng cm nhn mit vo m Ngi v ngho u gc trn ti, cho thy nh nng ang c vai chng, trong lc ng ny mt tm s bun. Khun mt nga c trn thnh gh, ngy thanh t, i m mn mng,
C SAN GIA NH THANH CM l 53

hai cp mi mng th mi di hi tr ra nh nng nu, i lc rng nng li kh cn vo mi di nh th nng ang c iu g suy ngh. Nng c ci v p cng r ca ngi n b vo thi nh im. Gi mt con trng mn con mt. Ti ngh v t nhin thy khun mt y c i nt hao hao ging mt ngi con gi no i qua i ti trong qu kh. Cp v chng gi v hai m con l nhng hnh khch mi ln t ga Thanh Ho trong chuyn tu xui nam khi hnh t H Ni. Trc trong toa khng c mt gh trng. Trong hai ngn tm gh th by gh thuc v mt m hnh khch t H Ni p tu i ngh mt bi bin Sm Sn. m gm hai cp v chng tr v ba a nh. H xung ga Thanh Ho vo bui chiu ti. T H Ni n ga ny ti ngi mt mnh lc lng trong m ngi tr tui. Gn sut cuc hnh trnh ti nhn ra ngoi ca s. Thnh thong ti ly ra t trong ba-l ci my nh ri hai tay nng my ti chp vi p phong cnh bn ngoi. Chp xong ti t my nh trn i. Lu lu thy cnh l trn tu, vn my trn i ti kh nng ng knh ln chp vi bc. L mt nghip nh gia ti t ti thng v Vit Nam chp nh. Ln v ny ti gn mt thng chp phong cnh min thng du min bin gii Vit Hoa. L trnh i chp nh ca ti l con ng cnh cung Lai

Chu-Lo Cai-H Giang-Cao Ngi n b ni vi chng, Bng. Sau ti p chuyn tu mt thanh nin ngi i din xuyn Vit ny, d tnh s bay ti: tr v M t thnh ph Si Gn. Anh cho bc y ci e-mail Chic my nh ca ti c ng ca anh i. knh di trn i mi cng thy nng ti t my ln bn, Anh ta vit e-mail a ti: iu chnh sn ng knh v tc Xem ra bc l tay ngh chp nu cn c th chp tht nh. Nhn ci my ca bc l ti nhanh. My a tr xem ra c bit. v khoi ci my nh s ca ti. Mt a t m nhm ngi Xong anh ta li trong sc tay th tay toan cm chic my b mt my nh trn bn ni: m n quc mt b gp cnh tay Ti cng thch chp nh ra sau. Thng b mt tiu nghu. lm. Ci my ny ti mi mua Ti vy n li gn. Cm my sot tnh chp Sm Sn, nhng li my bc nh ti chp ln lc cha rnh cch x dng. Nu trc ri ti i tay nm ngang c bc ch cho cch dng th ng knh xoay ngc my gi hay qu! mn nh d vo mt thng b. N h hc mm ni to: Lic qua ti bit ngay ci my canon ny thuc loi kh tt. nh con b m i! Li c Ti cm my nh ca anh ta gi nh ca thng To na ny! ra ngoi ca s. b mt con ngn bn kia hai thng b sng nh hai con tru ang i nhm qua nhn vo my. Thng xung nc, ti bm my chp lin tip hai ba bc ri trao my To quay li ni vi m: li cho anh ta. Sau khi ch cho M i, ng ny chp c nh anh ta cch x dng my ti ni con ang n kem y ny. thm v nhip nh v cch to hnh ngh thut. Anh ta t v Ri n quay qua ti nn n: chm ch theo ri. ng cho chu bc nh ny Hai ngi m mi ni chuyn. i! Chiu xung lc no khng Ti ni: bit. Ti cho anh ta xem vi tm nh ti chp Sapa: Chu ni vi m cho bc a ch. Bc s gi n tn nh. Anh xem nhng tm nh ny ti u chp vo lc Ri quay qua m thng To bnh minh hay lc chiu t. Ti ti ni: trnh chp lc bui tra khi Ch cho ti a ch e-mail. mt tri ng bng, p nht l cnh x chiu lc nh nng Nh vy nhanh hn. xin to chiu su cho bc nh.

54 l C SAN GIA NH THANH CM

n y anh thanh nin xem Ni chn tri xa y... cui ng h tay ri xy qua ni vi dng sng M kia... v: C mt thi qu kh bng Chc sp n ga Thanh Ho vt hin. Xt trong tr ti hnh ri. Em cho chng n sa son nh my bay M nho ln trn xung tu. khng trung th bom tinh khn ph hy cy cu Hm Rng vo Ri quay qua ti anh ta ni: thi cao im ca cuc chin Bc cm my theo ti ra tranh Vit Nam. Vt mt ci ngoi ny. Chc na tu s bng con sng M lm ti sng dy qua mt cy cu di rt ni c mt vng tri qu kh thi ting. May ra th chp c nh hu chin trong nhng nm cy cu trc khi mt tri ln. thng di ti trong tri lao t Thanh Cm. Hai ngi hai my nh i ra bao nhiu nm tri qua... cui toa y ca bc ra ngoi t do y bao nhiu nc ng ch khong trng tip gip gia hai toa tu. Bn ngoi ca con sng M chy di khng gian a v. Mi khi kht chn ti, qua cy cu Hm Rng lt. Con tu rm rp nghin ny... trn ng st. Ct in, mi Sau khi ngng ga Thanh nh, bi chui, ly tre... vn Ha th m ngi i tm bin vt lt qua. V hng ty mt Sm Sn, con tu tip tc xui tri xung thp trn nh ni nam trong bng m. Ti ngi xa. n mt khc quanh u t l, khng bun n bn tu thc ci. Bng pha trc hnh khch va mi ln tu. mt mt bi sng m ra bt Vi dng sng M in trong tr ngt. Cha my pha trc anh tng, ti nh li nhng ngy thanh nin la to nhng ging xa c... Theo vi hi tng anh ta b t trong ting ci h con sng M hung hn mt dn ko di khin ti ch nghe c i t sng d, tr li mt sng long thong my ting Cu v thanh thn mn mng ca n Hm Rng... Sng M.... Ngay nh ln da ca ngi con gi sau hin ra mt cy cu st bn sng m ti tng yu. di v phng, cy cu hng v nh ln mu thp trong rng Tri Thanh Cm nm st b chiu. Ti chp cu Hm Rng hu ngn ca sng M. T cng ri cha my trn sng M ti tri m t nhn sau mt ngy ly ton cnh con sng t gn lao ng mt nhoi thng ra xa. Pha chn cu con sng xung tm v git r trn con rng cun cun chy. V hng sng y, nhn sang bn kia sng ty sng nh dn m m mt l b c, l rng cy v xa hn ht v pha nhng rng ni xa na l rng ni xanh cao sng chn tri. chn ngang tm mt. Lng chng ni h ra mt ci hang

m t nhn tm di dng sng M nhn thy rt r, dn a phng y gi l Hang Chy. Vo ma nc l con sng M c ngu lng ln chy xit nh nga phi l mt e da ln cho nhng t nhn toan tnh trn tri. Nhng trong k c ti dng sng y ng ln mt v p m m hin ho. Ti sao vy? Phi chng l do kt qu ca mt mi tnh? Mi tnh p v ngang tri xy ra gia ti v H trong tri Thanh Cm khin ngoi cnh nh c thng hoa: sng M tr nn ha du, i t vn cn ng sng, v ngay c cn b th d dn nht cng i lc c vi nt ng yu. Cu chuyn v mi tnh ny n gia ti, mt t nhn ci to, vi H, v ca mt cn b xy dng c lan i trong tri Thanh Cm nh mt cu chuyn hoang ng khng c thc. Trong hon cnh lao t m cn i, bnh tt v ci cht thng trc m nh con ngi, ngay c tnh yu trong tng tng cng b xem l vin m, th cu chuyn tnh c tht ny n gia mt t nhn ngy v v ca cn b cng sn l chuyn khng ai ngh l c th xy ra. Nm 1979 khi xy ra cuc chin tranh Vit Hoa th cc t nhn chng ti b giam mt s tri gn bin gii c di chuyn v hng nam n tri giam Thanh Cm thuc tnh Thanh Ho. Nm u cuc sng trong tri ny cc k khn

C SAN GIA NH THANH CM l 55

kh, cng thng, nhng qua nhng nm u thp nin 1980 th tnh hnh c triu chng thay i v d th hn. T bt u c nhn qu t gia nh v c gia nh i thm nui. T nhn c phn cng thnh nhiu i lm cng tc lao ng. Ti c ch nh lm i ph cho i 7 Rau Xanh. Trong khi th H l nhn vin nu n trong khu nh bp ca Khung. Khung l ch gi tt ca Ban Ch Huy Tri. H ngi xinh xn, trng tro. Chng H l chun y Sn, cn b xy dng. l mt ngi n ng gy v hi xanh xao, nghe ni rt s v. Thi gian lm vic ti tri Thanh Cm h cha c con. Theo quy nh ca Tri th t nhn phi gi v ca cc cn b l C v xng ti. Ngc li h cng xng ti v gi cc t nhn bng Anh. Hai ngi quen nhau l do c duyn ny. C H thng ra cc i Rau Xanh xin cc th rau loi vt i mang v cho ln

n. Khi n i Rau Xanh ca ti, thy c l ngi trng tro d thng ti c cm tnh nn thay v cho c nhng loi rau gi vt i ti c n thm mt s rau ti, rau ny ty ma c th l rau ci hoc u... Ti chc l H cng n ti v ghi nhn nhng mn qu rau m ti ngm tng c. C ln ti ngh gnh rau mang v tn nh cho c H v c vui v cho ti gnh. Chnh ti cn nh g ven rng sn ny l a im my ma ca hai ngi sau ny khi tnh yu chn mi v khi chng ca c H i cng tc xa. i 7 Rau Xanh ca ti ngoi cc mu t trng hoa mu c bit c khong ba, bn so trng u xanh. Ngoi ra k cn i 7 l i 4 Rau Xanh c khong hai ba mu cng trng u xanh. n ma thu hoch, ti thng dn mt ton ca i 7 mang u v kho ca Ban Ch Huy Tri. Cng i vi ti c ti Bi, i Ph ca i 4, cng dn mt ton mang u v kho ca

Khung. V u xanh l thc phm cao cp nn ai cng mun chm cha k c cn b v nhn vin nh bp. Ti chia st u xanh cho h, nhng v i ca ti trng c ba so cho nn nu cho nhiu th cng s thiu, nn ti phi ly thm u ca i 4 cho. i 4 trng ti ba mu, nm li trng thi v, u xanh rt nhiu. Do y m Bi v ti c dp tip cn v gn gi vi cc b cc c lm vic nh bp ca Khung, trong c H, c nu bp xinh p. Cuc tnh gia chng ti ny n lc no khng bit. Mi ln b ch ca ti i thm nui v cho qu ti thng san s biu c, c khi qun o, c khi thc n... Ngc li c H cng hay nu thc n em ln cho ti gi l bi dng. Ri tnh cm thm kn y gia hai ngi mt hm kia bng pht. Hm ti c vic bt ng n Khung gp cn b Tr tng trnh v kt qu cng tc ca i Rau Xanh, nhng Tr i vng. Lc v qua nh bp ti thy H ang ra rau. Ti yn lng tin li gn. Lc y ba n tra xong nn nh bp vng hoe. Quen nhau gn na nm nhng cha bao gi hai ngi c dp gp nhau ring r. H quay li v khi thy ti nng sng s. Ti o mt nhn quanh v khi bit chc khng c ai khc trong nh bp ti qu quyt v liu lnh tin li hai tay nm hai b vai H ci mt xung. Ti bt gi C H ri chuyn nhanh thnh Em... trc khi i mi hai ngi gn cht vo nhau. H vng vy.

56 l C SAN GIA NH THANH CM

Mt con mt nng s hi m to, trng en lic xo v pha ca, nhng ri ton c th ca nng du dn, con mt khp li, chic r rau cm tay ri xung t. Ti m man trong ci hn u tin ca cuc i t ci to. Vi tun l sau ti khng gp H. Ti c cm tng l nng trnh gp ti. Sau hm ti nh nng da dit. ng thi mt cm gic lo u xm chim ti. Nu nng khng thun m li mch vi chng th tht l mt tai ha khng sao m lng. My m lin phn v nh H phn v lo s ti khng sao chp mt. Nm trong tri giam nghe ting ngy u u ca cc bn t ti chong mt nhn vo m ti. Trong m khuya t pha sng M vang ln r mn mt ting m lc cc, lc cc... ca m dn chi c, thnh thong ln trong ting m li im thm bn nt ri rc ca mt loi chim rng ku m, bn ting c m vang bt c tri ct... bt c tri ct.... Gn sng ti thip i ri chong tnh trong ting kng t pha cng tri nh thc t dy i lao ng. Ri mt bui tra kia H xut hin trong lc ti lao ng i 7. Nng n i Rau Xanh ly rau gi v cho ln n nh thng l. Gp ti nng khng ni g, nhng nh mt nng nhn ti tha thit khc thng khin mi lo s trong lng ti tan bin. Cch n mc ca nng

cng c v khc. Chic o cnh v chic qun lnh ca H nom cng c v tm tt hn. Khi hai st cht y rau nng ra hiu ti gnh gip nng v nh. V vic nng nh ti gnh rau xy ra trong qu kh nn khng mt ai, k c cn b qun gio i 7, n s vng mt ca ti bui tra hm . Khng nh nhng ln trc, ln ny nng xm xm i tht nhanh khin ti phi vt v mi theo kp. Tra hm y tri li nng gt, chng my lc m hi sau lng ti. Hai ngi i men theo con ng mn mt bn l ba rng mt bn l khu vc tri. n mt ngn i trc mt hai i 4 v 7 Rau Xanh, thay v i thng v hng nh nng th bng nhin nng r phi ri i thng ln nh i. Chp lu sau n mt khong t phng H dng li i ti i ln. Tuy cha ti nh nhng ch ny kh cao. Pha di xa thp thong sau rng cy ti c th nhn thy con sng M lp lnh di nng. t gnh rau xung t Ti ngng li th dc. H tin li cm ly hai gnh rau v n gnh du vo mt bi cy gn ri ra hiu cho ti i theo nng. Ly tay r l hai a lun qua mt bi cy rm rp cao qu u ngi. Bn kia bi cy m ra mt khong t trn c xanh mt, bao bc xung quanh v trn u l l cy che ph, ti c cm gic nh hai a va lc vo mt cn nh vm l xanh.

gia khong t trng H quay ngi li ta lng ng u vo thn cy, i mt nng m ln nhn ti tin li gn. Khun mt nng hng ln v nng, tc xa xung trn bt t m hi. Vng hai cnh tay sau gy nng, bn tay vn thn cy, ti nhn su vo mt nng v thy i mt ny bng di hn i v cm xc. Khng trao nhau mt li tnh t hai a m gh ly nhau ng xung c trong hi th dn dp nh hai con th rng v nhau vo ma ng c. Tt c ch cn l m thanh ca gi rng lao xao trn i, ting l kh nghin di lng, ri n ting hn hn rn r ca loi th b thng. Bn tay th bo ca bao nhiu nm thng lao ng nhc nhn ln i c mn mng cng phng, trn xung min thm u ca khe sui rc rch, ngi n b cong ln run bn bt tht ln i gii i!, ting tht tc li nh mt con ve ang ku b mt con chim nut chng, ti trt ht vo ngi nng tt c sinh lc ca ti, ci sinh lc cn kit ca mt t nhn sau by nm tri ci to khn kh, ri ti thip i...

Khi ti bt dy H khng cn . Hai gnh rau cng bin mt. Ti hoang mang nhn quanh. Bui tra h trong ci im phc ca khu rng ni ln ting vo ve vo ve. Mt con ong bay qua. Mt con rui tru x u vo mt. Trn cao kia tia nng chi li ri thng vo mt. Ti ng n mt gc cy chnh dy ngi lo o. B qua bi
C SAN GIA NH THANH CM l 57

rm ti tm ng dn xung i, nhng khi va tm thy con ng mn ng dy th mt ti li hoa ln. Ti ngt xu. Trong khi trn con ng mn ton i Rng ca i 4 vc na t trn i v Tri.

sc nh n bi dng ca H do ny sc khe khm kh nn ti phc v nng ht sc tn tnh. Tip theo nhng bui tra h ci chng tre li c dp rn ln ting ko kt nh ha m vi ting ve su ku rm ran trong khu rng sn sau nh Tin ti b xu trn i lan i nng. trong tri t nhng khng mt ai thc s bit chuyn g xy ra i m mi c ngy gp ma... gia ti v H. iu nguy him Hm hai a va vo trong l sau H khng du gim nh cha kp lm trn th ngoi cm tnh ca nng i vi ti. cng c ting gi to: B Sn H nu n v mang cm cho c nh khng?. Ri ting chn ti hu nh hng ngy. n ngi xm xp qua hin. H khng ht ti san s vi cc ht hong y ti thot ra ca bn t trong tri. Giu gim sau ri tin ln chn ca trc. khng c ti nh th l vi Ra ngoi ti chy thc mng vi ngi trong i Rau Xanh vo khu rng sn. ng sau ti l chng ti thng nhau, c ting oang oang ca cn b nhng mc thng y nh Chng: Thy c bng ngi th no th ti giu. Thi gian ti ng l ng ch Sn v. ny ti v H do cng vic Ri ting H tr li ti nghe thng phi i cng nhau sang khng r... bn i 4 Rau Xanh. Theo qui Ti sng trong tm trng cc nh ca tri hai ngi khng k lo u sut mt tun l sau . c i song hnh, ti bao gi cng phi i trc hoc i sau Mi ngy tri qua khng b mi H. Nhng k t ngy c s c ln Ban An Ninh ti li mng trn i th nng thch i snh thm. vai ti ni chuyn khin ti Ri mt bui chiu trong lc s hi nhn xung quanh xem ti tm trn sng M th mt c cn b no lng vng gn anh bn t kh thn li gn. nhn thy khng ri ti gi l Anh ta tn l Ln, tri vin khng p i tt hu sau lng Thng Tin Vn Ha. Vi chc nng. v ny anh ta thng c dp ln Qua thng sau trong mt ln Khung v tip xc vi cc cn gnh rau v nh nng, H cho b ca Ban Ch Huy. Ln ni bit l chun y Sn chng nh vo tai ti: nng do ny phi i cng tc xy dng xa trn Thanh Ha. Ti nh H hm trn chic chng tre p p cuc my ma ca hai a bt u. c tip ng Hiu ny, ng coi chng y. Sng nay ti nghe cn b Chng ni chuyn to nh g vi Ban Lng c nhc n tn ng. Ti khng

bit chuyn g, nhng on l chuyn khng hay. Ni ng liu m phng. Ti git mnh. Ban Lng, s quan An Ninh ni ting l hung thn ca tri Thanh Cm. Tay ny l cnh tay phi tri trng Thc. Ban l ting gi cc s quan trong tri. Chng m to nh vi Lng th ch c th l chuyn h ho gia H v ti. Vy l c vn ln ri. ngh trn tri xt qua trong u ti. Nhng ngh n v b L cng my ngi khc trn tri tht bi nm trc ngh tt ngay. B l ting dng m ch cc linh mc b giam trong mt dy nh ring, m anh em t nhn t mt bit danh l khu Vatican. Hu qu gh rn ca v trn tri b bt li v b trng pht ra sao mi ngi u bit. Hm sau ti lc li cc ba h mng thy ch cn mt sp vi hng ngoi do b ch ti gi trong ln thm nui mi y, sp vi ny ti tnh dng tng H, nhng nay vi c s ny th nh phi dng n vo vic khc. Hi ti c c em bn M n thng gi qu cho ti qua ng Php v a ch b ch Si Gn. mua chuc cm tnh ca cc cn b nhm i li mt khng kh d th cc t nhn thng tm mi cch h ho cn b bng qu cp, khng phi trc tip a h m l qua tay cc b v. Vic ti chia st u xanh ly c t i 7 v i 4 cho v ca cc

58 l C SAN GIA NH THANH CM

cn b trong ban nh bp cng nm trong mc ch . Nhng v kh mnh nht ca t ci to l nhng thng ca thn nhn t nc ngoi gi v v mang n do thm nui. Nhng ngi nc ngoi khng th hiu ni yu cu qui n ca t nhn ci to: trong khi i sng c cc nh th m ch xin gi nhng xa x dng cho ph n nh khn tm, nc hoa, x phng, vi vc, thm ch cn xin gi c o ngc v qun lt n b na. Nhng th ny t nhn gi l ba h mng.

Ti chun b tinh thn n nhn hnh pht nng n nht m Ban Lng c th em ra thi hnh vi ti. Nhng khi gp hn ti ht sc ngc nhin. Trc ht hn bo ti phi thnh khn khai bo mi chuyn gia ti v b Sn, khng c giu dim mt chi tit no. Ti gii trnh vi Ban Lng trn c s chi cht b: thi th l do l chu l chuyn lin h t tnh vi b Sn hon ton khng c, c chng ch l do cc bn t c c gn p m

ti nhiu nh ti tng lc ban u. Ti thot v l do ny: chuyn v ca mt cn b h ho vi t nhn l chuyn ti k i vi ch cng sn. V th bng mi cch Ban Ch Huy tri phi m nhm chuyn xu xa ny i n khi loan truyn ra ngoi. V vy h gii quyt chuyn ny mt cch m thm: khng mt ai hay bit nguyn do v sao v chng c H li b thuyn chuyn v lm vic ti nh my xi-mng Bm Sn Thanh Ha. Trong khi chun b dn nh i Bm Sn h cn na ng b. Ti dn xp vi mt s anh em thuc phe ta tc ton i rng i 4 thng tho vi v chng c H. Anh em i rng cht na mang ti ci b do chng ca c H ng ti m sng, i li H tr bng go vi gi c c tha thun: mt b na ln c bn b go. Ngy giao na sau cng l mt bui chiu vng rt p nhng bun b. nh nng lt qua m l cy bn b sng ph ln mt sng M m m nhng m sng ln tn. Chng ti ng bn b sng nhn chic b t t ra gia dng. Nhn chun y Sn dng ngi gy g cong lng chng so ti t hi ngi chng ng thng ny c hay bit g v cu chuyn tnh ca

Vi ci ba y ti n gp v ca Ban Lng. B ny ngi qu ma cc mch nhng khng c ci tng c c ca chng. Nhn thy b ta m mn tay s vo xp vi la ri p ln m, ti bit ngay l ci ba ny c hiu nghim. Sau ti mi trnh by cu chuyn gia thi. b Sn v ti, l chuyn ba t do c ca cc bn t ch Nghe xong Ban Lng ngoc tht ra gia hai ngi khng c tay cho ti v Bung. Hn ni: t tnh g c. Anh v vit trnh ni v v Sng hm sau t nhn tp hp vic anh lin h vi b Sn trc sn chun b xut s i ti trnh ng Thc. lao ng. Khi qua cng tri Ban Lng ng ch vo mt ti ni ti phi nh lm vic. Cc anh em t nhn ti i ngi v Ban Lng mun lm vic vi ai th ngi cm chc l b nh tn nhn v sau b gi ln vng trn, tc l khu nh K Lut. Ngng mt cht hn h ging ni trn an: V ai th ngi y gi ch, phi khng no? Ti thot nn. Mng h. Sau ny hiu chuyn ti mi bit ci ba h mng khng gip

C SAN GIA NH THANH CM l 59

chng ti. Lng trc n ca ti vi anh ta vo thi im y qu l khng ng lc v n lm ti sao lng my pht qu gi: ti qun khng nhn thng vo i mt ca H ni vi nng bng nh mt li t bit sau cng. Khi ti nh thn th chic b cch b kh xa, H ng thng ngi, mt tri chiu t pha sau lng khin mt nng chm trong ti v by gi th i mt p ca nng, i mt bun no nut y ang ging to nhn ti nu c chng th cng ch l trong tr tng tng ca ti. Ting long xong rung chuyn ca con tu bng qua mt cy cu st nh thc ti v vi hin ti. Ti nhn quanh khoang tu. Trc mt ti qua mt bn hai v chng gi nay i v tr. ng chng vn say ng, ming h hc, nhng u gc trn vai v trong lc b ny thc, ngi thng trn gh, nhn ti m m vi cp mt mt mi v hn. ngn bn kia, thng b cng tnh ng, nhm dy khi i ngi n b, ni to: M i, con khng ng c. Ngi thiu ph ci xung ni: Sao vy con? Ci n kia ka, n chiu vo mt (Thng b ch vo bng n trn nc toa). m che mt cho con. Ng i!

Thng b ngi thng dy, ni: nh trong toa. C hai hnh nh trong v ngoi toa tu chng Ti en con mi ng c, ln nhau l lng trong mn phi en x, en nh mc c! m en. Im mt lt. Bng ngi n b ngoi toa tu kia quay li nhn thng v pha ti. i mt nng m ln. Lc ny con ng con trng Ngay lc y mt tn la nh ln thy mt ng ty to tng. ngoi m. nh la le sng chp vo trng mt ca ngi Im mt lt. n b. Ti thng tht ku thm M i! Ti sao trn cnh tay trong tr: H! ri quay ngot ng ty li c nhiu lng th h ngi li nhn vo trong toa. m? Nhng khng. Ngi n b Ngi m n u thng b ln cn qu tr ny khng th no l c H ca ti ba mi nm i mnh, gt: trc. Khi ti t nhin quay li Ng i, my ch hi v vn! nhn nng, cp mt ngi n Ri ngi n b chng tay b ny vn ging to nhn sut qua ti, khng trnh i, chng ln bn nhn ra ca s. t l lc ny nng khng c Im lng. Ch cn ting phng nhn trm ti trong lc ti nhn ca con tu u u nghin trn ra ca s. ng st. Ti li nhn ra ca knh kn Ti chng khuu tay ln bn o quan st nng qua phn nhn ra ngoi ca knh. Bng chiu. Nhn k ngi n b ti git mnh. Trong m en ny th ti li khng thy c ngoi kia l lng mt ngi n im no ging ngi trong b tay chng cm nhn ra ngoi mng ca ti, nhng lu lu bt ca s. nh thn th l hnh cht, qua mt nh mt hay mt nh hai m con ngn bn kia. dng iu no ngi thiu Hnh nh y nh b vt ra khi ph lm lo trong tr ti s lin con tu chi vi bn ngoi. Th tng n H. ra tm ca knh nu c nhn mt khong cch nht nh S khm ph ci mt knh nh c tc dng ca mt mt gng. mt tr chi kch thch khin Nu dn st mt vo knh hay ti khng ng li c. Dn d, li ra xa th tc dng khng tt c mi ngi trong hai ngn cn. Ti nhch mt cht xu ca toa tu u ng say, ngoi iu chnh tm knh c tc tr hai ngi. V c ti v nng dng ca mt na tm gng: u cng t khuu tay trn bn mt na c th nhn xuyn bn v cng nhn ra ngoi ca knh. ngoi, mt na phn chiu hnh Nng c trng thy ti trong Thng b li ni:

60 l C SAN GIA NH THANH CM

mt knh ging nh ti thy nng? Hay nng khng thy g c, hoc nu thy th l hnh phn chiu mt ch khc trong toa? Gn sng ti thip i mang theo hnh nh ngi thiu ph ny vo trong gic m ca ti, mt gic m trn tri kh d di... m khuya, tri ma, lc ti va b ra khi hng ro cng tri th mt ting sng n cht cha. Ti chy thc mng qua bi sn v hng sng M. Nho xung sng lc ny nc chy xit nh thc l ti th mnh bi xui dng dc theo cc bi rm ven sng. Ri tip theo hai ba pht sng n t pha tri, ting chn ngi chy rm rp trn b ln ting la ht ca cn b. Lt sau ting chn ngi xa dn. Ti m mm li trong m ti m ti im hn di mt gc cy ln bn sng. C ting gi rt nh anh Hiu t mt bi rm, ri mt chic ghe nh hin ra. Ti bm ln ghe trong lc H chng so y ghe xa b. ng lc y ting chn rm rp ca m ngi quay lui, ng thi t pha tri tng cng cn b dt ch sn truy lng. B sng vang di ting la ht, ting ch sa, ting sng va chm lch cch. C ting qut tho ca Ban Lng ri mt trng n bn lia ra sng. Trong m en chic ghe vt ra gia dng... Qua b sng bn kia H y chic ghe cho tri xui dng ri hai a ln b nhm hng ni trc mt tin ti.

T m sng hai a n chn ni. Rng ni xanh sng sng trc mt. Ti ch ln cao. Lng chng ni hoc ra mt ca hang en ngm. Ti bo H: Mnh trn trong hang . Hai a leo ln. n gn tra th n ming hang. Ming hang to v cao nh mt to nh, bn trong su thm en ngm. Hai a ng ming hang nhn xung ni. Pha xa, sau rng cy, con sng M c ngu un khc nh mt gii la o. Tri Thanh Cm nh b nm bn kia sng chm khut trong cy ch nh ln dy nc bng ca khu Kin Giam l ni cao nht trong tri. Ti vng tay m sau lng H ch vo trong hang v ni vi nng: y l t m ca chng mnh. Anh s trng rau xanh m sng.... H hi: Sao anh li chn ci hang ny trn?. Ti tr li nng: V y l cn nh trong mng ca anh. Mi ln tm trn dng sng kia l anh li m c c sng vi em trong hang ny sut cuc i. Cn nh ny, ci hang ny... anh t tn l Vn D.

cm quai va-li git mnh my ci nhng v hiu. Ti ng dy bc ra qu xung cnh nng, th hai tay qua chn gh ko c ci va-li. Hai ngi cng ng dy mt lc. V hnh lang gia toa tu hp nn khi ng dy hai ngi v tr p st vo nhau. Nng kh ht u cho tc khi ri trn trn, ngc mt nhn ti, i mt m ln, ni l nh trong ming: Cm n bc. Thong mt ci hnh nh H vt hin khin ti but ming tht ra: C H... Ngi thiu ph sng s nhn ti nh khng hiu ti ni g. Ti p ng: C... c... trng ging ht mt ngi m ti quen. Xin li c... c phi... m ca c tn H? Nng nhng to i mt nhng vn khng ni g. Ti tip theo: ... v b ca c tn l Sn?

Mt hi ci ko di, ting hm Mt ca nng nh ln: ken kt, ri con tu git mnh, ngng khng. Ti bt dy khi Vy l bc c quen bit b gic m ng ngc nhn quanh. m chu. C ting ni lao xao: Ga Hu! Ti bit m c. Cng lu lm Ga Hu. Tri sng. ri. Hi m ca c lm vic Mt s hnh khch trn tu tri t Thanh Cm... Chng ti ang sa son xung ga, trong quen nhau hi y... s c hai m con ngn bn kia. Ngi thiu ph ci xung Thanh Cm? M chu c di bn tnh li mt ci va-li nhc n tri Thanh Cm.... kh ln ra nhng n mc kt M chu by gi ra sao? C chn gh. Nng ngi hn xung
C SAN GIA NH THANH CM l 61

c mnh khe khng? Thiu ph yn lng nhn xung t. Ri mt tay nhc vali tay kia nm tay thng b nng i ra ca. Gn n bc thang nng quay li nhn ti ni: M chu mt c hai nm nay ri. Hai m con xung tu. Ti nhn nng i ln trong m ng. Ngi th mt lc lu ti ng qua ca s nhn m hnh khch qua li tp np trn sn. Bng ti ht hong ng bt dy i nhanh ra ca xung sn ga. Ti va cht ngh ra ngi con gi y, phi chnh nng, rt c th l kt qu ca mi tnh Thanh Cm ca ti v ti phi gp nng ly a ch lin lc. Trn sn ga trong m ngi qua li nhn nho ti king chn nhn t pha. Nhng ti khng thy u ngi thiu n y, ngi thiu n mang hnh nh ngi n b i qua i ti ba mi nm trc, ngi thiu n m hnh bng i vo trong gic mng ca ti ba mi nm sau trn chuyn tu xuyn Vit ny. Mt hi ci tu r ln. Ti thn th bc ln tu va lc con tu bt u chuyn bnh. DUY SAO

Th SAO SA
SNG M GM G
Em th mt v sao tri trn con sng M anh th chic o t vt v sao b nh Chic o anh rch nt m git tnh trn sng con sng gm g sng sao em tri li gn Sng M mang mang hn git m hi git tnh nh xung dng nc xit v sao em lnh nh Con sng gm g chy ting sng gm g vang lng anh gm g hn tnh ta tri bt ngn Bung xui hai bn tay anh ng nhn ng ngc v sao bng bng tri ting gm g trn sng Sng M cun cun chy chic mng xa b em khng quay u li cuc tnh hay cn m.

62 l C SAN GIA NH THANH CM

Di y l hnh nh con sng M chp t v tr cng tri Thanh Cm, vo thng 5 nm 2011. Hn 30 nm qua, sng v ni xem ra vn th, vn quen thuc nh ngy no anh em chng ta tm git bn sng...

HNH NH CON SNG M

C SAN GIA NH THANH CM l 63

Vi hnh nh chp tri Thanh Cm t xa xa... C v ngy nay tri khng cn dng nht t na. Cn con sng M vn xui bin ng nh xa...

HNH NH TRI THANH CM

64 l C SAN GIA NH THANH CM

NHNG CUC HP MT T... TH K TRC


Hn g trng ai ny... tr mng.

C SAN GIA NH THANH CM l 65

4 hnh trn: i Hi Thanh Cm 2008; 4 hnh di: Cc cuc hp mt Gia nh Thanh Cm ti Nam Cali

HNH NH SINH HOT

66 l C SAN GIA NH THANH CM

n PHM PH MINH

THANH CM NHNG MU CHUYN


t ni chung l bun ch my khi m vui c. Th nhng mt tp th lu nm vi nhau, d l trong t, th cng l i sng, v i sng d l trong cnh bun kh n u, cng lun lun c chen ln nhng chuyn ng nghnh, hay hay, bun ci, thm ch cm ng, nn ghi li nh nhng k nim ca mt thi.

Ci Tt u tin
Nhm u tin n tri Thanh Cm l t lng c nhi Long Thnh, ni tp trung cng chc v ng phi VNCH vng Si Gn trnh din trong thng Nm 1975. Khong thng Mi nm 1976, chng ti l nhm t min Nam u tin khai trng tri Thanh Cm. Tri by gi ch mi c bn dy nh gch bn tay phi (t ngoi nhn vo), pha i din vn cn nhng cn nh tranh ti tn, lum thum nht t hnh s t Bc k. Khong hn bn thng sau chng ti n ci Tt u tin ti y, Tt nm 1977, ti khng nh m lch l nm g. T mt tun trc Tt m t hnh s loay hoay dng nhng cn

nh tre nho nh trong sn tri, dng cy nu, t min Nam nhn thy on l chun b Tt, nhng chng bit s lm tr g. Mi sng mng Mt ca bung m, bc ra sn tri th thy mi cn nh tre l mt gian hng hi ch tt. Mi gian l mt tr chi c truyn ca t Bc trong nhng dp hi h xa, m ti nh r c mt tr gi l t tm im (im y khng c ngha xu nh im ng, m c ngha l lu, qun nh tu im); i khi l gian hng chi t tm. m t min Nam chng ai bit tham gia nhng tr chi ny, ch i quanh quan st nhng anh t hnh s ang vui xun t Bc. Cn cy tre cao dng ln hm trc ti tng l cy nu, thc ra khng phi, l ch chi tr tung cn, mt tr chi ca dn tc thiu s thng du Bc Vit m ti c thy trong cc tiu thuyt ng rng min Bc trc 1945, by gi mi chng kin tn mt. Trn cao gn mt u cy tre, ngi ta treo tn teng mt ci vng c ng knh khong mt gang tay c l bng my; ngi chi cm mt qu cu qun bng vi c gng nhm nm sao cho bay

lt qua ci vng trn cao, nu thnh cng th c thng mt mn g (nhng tr chi trong tri th ch nm chay m thi, khng c phn thng). Qua cnh hi tt ny, ti c cht thch th bit c mt s tr chi dn gian xa ca min Bc, nhng khng khi t hi ti sao ban ch huy tri li by ra nhng tr ny n tip chng ti trong ci tt u tin, v ti bit cc tr ny bin mt t lu ri trong x hi min Bc, t nht l vng ng bng. V ti t tr li bng vi gi thuyt. i vi chng ti, nhng cng chc t trung cp n cao cp ca ch min Nam, tri (hay t b Ni V?) mun biu din mt vi nt vn minh ca min Bc. Nhng thc t ci x hi gi l x hi ch ngha ang xy dng ti min Bc chng c sc thi g ca mt nn vn minh, n ch l mt khi u m i km c iu kin ha nh nhau, v cng ngho nn v mt i sng. Vy ch cn cch ly nhng hnh tng ca vn minh c truyn. Hoc l, chnh quyn min Bc lc by gi nhn chng ti nh l nhng ngi thun ty tay

C SAN GIA NH THANH CM l 67

sai cho M trong tm hn khng cn cht g l Vit Nam, nn mun dng nhng ci rt truyn thng Vit Nam nh ng tnh cm v dn tc ca chng ti (mc d nhng ci truyn thng cng t lu b xa b trn ng x hi ch ngha ha min Bc). Nu tht nh th th y ng l mt tr chi tro cng ngng, thc h tht gi kh phn bit.

Mt b mt
Bn thn ti c mt iu b mt t tri Thanh Cm hn ba mi nm cha gii c. Nm khong cui nm 1978 u 79 i chng ti, do anh Nm (Xe ) lm i trng, nh 7, dy nh mi nht va xy xong, st vi khu kin giam. Nh kh tin nghi, u trong cng l khu v sinh, k l phng ng, ri n u ngoi cng l phng n rt thong ng. Nh 7 lc ch c hai i, l i ti v i nh bp, nn rt thong th. i nh bp th sng sm xung bp, v ti gn gi ng chung mi v bung. Thi gian v nhn s trong tri cn t nn phng n cn dng lm phng n ch khng nh sau ny ng qu sa thnh bung ng ht. Trong phng n c k mt ci bn mt bng mi kh rng, anh em thng cc g ng nc, ch khng bao gi thc n v ba no n vo ba m cn i thng trc, c u m .

c np y, ti dng rt nc t g vo ung. Sut m ngy ti ci ca trn bn , khi cn ung nc ti n bn ung, ri ca vo ch c. Mt bui sng sm tri cn ti, ti thc dy cm thy kh ming m li bn rt nc ung, khi cm ci ca th thy nng, ti ly lm l v ci ca y lun lun trng. Gi np s vo trong, ti v cng ngc nhin: mt c khoai nm trong . Ti gn nh run ln v sung sng, lng lng cm c khoai i v ch nm v n ngay, d nhin mt cch rt kn o khng cho nhng ngi nm bn cnh bit.

v nhn u xy ra trong bng m, v nht l ngi cho v ngi nhn u khng dm h ming ni ci b mt ny cho bt c ai.

Anh Dng Bp nghe i BBC trong tri


Bn c th tin l trong nhng ngy en ti nht ca cuc i t y sau 1975, vo khong nhng nm u thp nin 1980 chng ti (d nhin mt s rt nh thi) hng ngy lun lun bit c tin tc ca BBC gia mt ni thm sn cng cc l tri t Thanh Cm? Tt c nh ti nng k l ca anh Dng, cn gi l Dng Bp nh bit hiu anh em t cho. Anh Dng l cu s quan QLVNCH, nc da ngm en nhng c mi tc bc trng xa. T khi cn b trong tri khm ph ra anh c ti sa radio th anh hu nh khi i lao ng, ngy ngy c giao cho nhng my transistor c sa cha. Dn dn anh c mt ci thng ngh m anh lun lun mang theo mnh, k c ban m khi vo bung. l mt ci thng lc xon ng ngha gm nhng mnh hp radio v, cc linh kin transistor ph thi, cc khc giy in ri ni, vi vin pin c l nhng th do anh ph nhng my qu c ca cn b mang ti ly mt vi mn dng cho vic sa cha cc my khc. Anh dnh nhng th lt vt cn li trong thng nh mt ci kho phng khi hu s c th dng cho vic sa my.

T ba mi bui sng sm ti u ti bn thm ci ca ung nc ca ti, v hu nh ba no cng c mt c khoai trong . Ti bit l mt bn no thuc i nh bp c nh cu i ti, nhng khng th on c l ai. T nhn c tri ch c i nh bp l c n no, ai cng bit iu y, nhng i ny c mt iu l rt nghim nht, l tuyt i cm i vin san s thc n cho t nhn cc i khc. Gia thi cc k i km y, c i nh bp l mt dim phc m ai cng m c, cho nn i vin nh bp ai cng lo gi thn, trnh tt c cc vi phm. Th m c mt bn vn lm vic tip t cho ti, hm no cng nng bng ti n bn nc khe kh t vo ca ca ti mt c khoai. l mt vic kh nguy him Phn ti th ngoi g nc, cho bn y, nhng khng bao ti cn mt ci ca nh binh gi b pht gic, v c vic cho
68 l C SAN GIA NH THANH CM

Nhng khng ai ng ci m ln xn y li chnh l mt ci my thu thanh hon chnh, m ch mt mnh anh Dng mi c th ha php n mang m thanh ti m thi. Anh ly mnh ny ghp vo mnh kia, giy ny ni vi giy n ch chc lt l c th thu ting t ci th gii t do mng o tn u u vo ci x nh t ny. Bui ti thng anh i ng sm, kn o mang mt s linh kin v vn vo trong mng, v th l p mn, p st ci loa nh xu giu di gi vo tai, anh nghe i BBC. Bui sng sau khi m ca bung anh thng ra ng mt gc sn, mt vi ngi bn bit cng ra ng gn lm b nhn v vn ln tri, nhng thc s l ang nghe anh Dng pht li nhng tin tc ng ch nghe c m qua vi ging rt nh ch nghe c trong khong mt vi thc. Nh cnh gic k lng nh th, ci v nghe radio v pht tn tin tc ca anh Dng cha bao gi b ng-ten bo co, v d nhin cn b ca tri cng cha bao gi bit.

Ngi tnh ca i t Trnh Tiu

Chc cc bn cn nh v trn tri ni ting ca nhm kin giam gm linh mc Nguyn Hu L, i t Trnh Tiu, dn Ting khc trong nh biu ng Vn Tip, anh Lm thm nui Thnh Vn v gio s Nguyn l ting khc ca ch Lm S Thuyn vo m mng 1 rng Thnh Vn, ch va ra Thanh sng mng 2 thng 5, nm 1979?

Mt s cc v ny va thnh cng leo ra khi bc thnh ca tri, xung n b sng th b pht gic, v b bt li. Theo tc l ca nh t Thanh Cm, t nhn trn tri khi b bt li ngay lp tc s b m cng an nh p d di. Theo li i t Trnh Tiu k th sng sm hm khi va b bt pha ngoi bc tng tri, anh b nh p rt tn nhn (kt qu sau ny mi bit l hai ci xng sn b gy). Khi m cng an tr d dn ang say sa nh anh th bng nhin thiu y Doanh xut hin. B Doanh khong 40 tui, gc ngi Mng, l s quan ca tri, i ngang qua thy cnh anh Tiu ang b nh p th bo cc bo v khng c nh na. Nhng ang hng mu, cc cng an tr vn tip tc nh. B Doanh tin li gn qut ln: Ti, thiu y Doanh, ra lnh cho cc ng ch ngng ngay vic nh p phm nhn ny! Lc by gi m cng an tr mi ngng nh anh Tiu, v mang anh tr vo tri. Sau ny khi ri kin giam xung lng anh Tiu tm s: Ba khng c b Doanh chc ti n nh ti cho n cht. T chng ti hay ni a: B Doanh l ngi tnh ca i t Tiu. i t ch ci, chc trong lng anh lun lun ghi nh n cu t ca b Doanh.

Cm thm anh Vn sau v trn tri th c thng bo l anh Vn qua i (anh b nh p nhiu v nht trong nh k lut en, t lu sau th cht). Ba i ti lm c m khoai m sau nh thm nui, nghe r ting khc k ca ch Vn t vng ra. Ti v Nguyn Hu Nht ngi lng bn nhau nghe ting khc, thm tha ni au thng ca hon cnh chung, ca ch Vn ln ngi t. Nghe ting khc t nhin ti nh n nhng cu ht: Ngi i v mai sau Nghe khc lc xe tang a su Nghe bng x khn s bay ngang u V trong khng kh cht chc y, bng nhin, t trong m khoai m ti nhi th Phm Thin Th, c cho Nht nghe hai cu ng khu: Mai ta cht di ci m Cng ta xin cng ci g n no. Trong hon cnh lc no cng lng cung in v i th hai cu n vi ti mt cch rt thnh tht, mc d ch l vui a chua cht!

Tri cha cho ngh, ngi cn c nhau


Nhc n anh Nguyn Hu Nht, anh em cng tri ai cng bit anh l ngi a ti. Anh vn l ha s nhng cng l thi s, vn s. t u c dp v vi, nhng lm th th tha h, min l ng n o. Anh c nhng

C SAN GIA NH THANH CM l 69

bi th thin rt hay sng tc trong t, mt mi trng m ti ngh rt hp cho loi th ny. Nhng ti v mt s nh anh em khc cn bit anh c mt ti nng c bit na, l chiu phim (tc k chuyn cho anh em nghe). Khc vi nhiu anh em khc thng chiu phim chng ca Tu (C Gi Long, Tiu Ngo Giang H v.v), anh Nht chiu phim Ty, v lm say m nhm nh anh em chng ti vi chuyn La Pluie (Ma). Qua nhiu m, anh dn chng ti i ti nhng chn tri xa l, vi nhng tnh cm rt thng hoa, khin qun hn cuc i t gia bao nhiu lp tng. Ti ngh anh c mt ngn ng k chuyn rt vn hc mi t c hiu qu nh th. Ngy 23 thng T nm nay 2012, anh L Vn T gi e-mail bo cho anh em Thanh Cm hay tin anh Nguyn Hu Nht b heart attack ti Na Uy, nhng may mn va qua khi. Anh T cng chuyn mt bi th ca anh Nht va mi lm sau khi hi phc, nh sau: NHN BY T LNG MNH SAU KHI THOT CHT Bui ti ang ngi lm thinh tng nh bng , thn mnh nghing theo Na m tnh dy bng xiu khng gian nghe gy cui chiu th ba Sm mai, nc mt tui gi thi gian ng li, mu pha mn nng

Ni m lng mnh hng trng vn l Tnh bn Cm thng t tri Tic khng ni c ht li nh vn hoa nng rng ngi nh xun Xa bao nhiu vn thy gn, Tri cha cho ngh, ngi cn c nhau Anh em xin chc mng anh Nht qua cn nguy bin, v cm n anh gi n tt c anh em nhng vn th vn rt ti hoa v y tnh cm.

Th l thy lead, anh em m theo. Khi cn chuyn hp m, thy h: sol trng!, hoc sol sept!, anh em phi l tay chuyn theo. Hc kiu ny tin b rt mau, nhiu ngi sau mt thi gian ngn m rt lnh ngh. Ghi ta c in th phi hc thy inh Vn Trang, sau khi hc mt chiu th hc vin phi t kh luyn mt mnh, ngha l kim mt gc vng n i n li mt cu cho n khi no hai tay tr nn nhun nhuyn vi khc nhc . Ngi khc m phi nghe mi nhng cu lp i lp li ny th nhc u lm, c khi phi ni khng ln. Mt hm mt cu tr tui n bn ngi tp n l php ni: Anh n hay lm. Ngi n ti mt nhn ln, cu ta tip ngay: Nhng ng n th hay hn. Anh Nguyn Vn S dy nhc l cho mt vi anh em. Anh vit l thuyt trn nhng mnh giy xi-mng do cc bn i xy dng cung cp. V ging bi vi cy n ghi ta trn tay, ni ti u minh ha bng ting n ti . Ngi vit bi ny l mt hc tr ca anh S, cn nh bi tp u tin m anh S bt lm l vit b cho bi Hoa Rng Ven Sng ca Phm Duy. Anh S chm bi, ch sa cha vi ch, nhng ti nh nhng nt sa hay mt cch c bit.

Phong tro lm n, hc n
Do t chc i vn ngh, phong tro n ch ni ln. Tri ch cung cp cho i vi ci mandoline v hnh nh mt ghita, cn th anh em phi t to ra nhc c. Ti nh mt bn tr tn l Thnh ng c my chic n ghi ta rt p v kh chun. Vt liu ton l nht nhnh, nhng ming g thng lm thng, giy in thoi qun lm giy n, cc si ng lm phm y vy m cng nhc c cho i vn ngh v cho nhiu anh em khc lao vo hc nhc. Vic hc nhc ni ln nh mt phong tro, mt s hc m ghi ta cho bi ht, mt s hc n ghi ta c in, cng c ngi ch chuyn hc nhc l.

Hnh nh mt lp hc m: ba bn anh em, mi ngi V v lm n, ng n nht mt cy ghi ta quy qun bn l Nguyn Nhng vi cy conTrng Vn Tuyn. Thy Tuyn trebass ch to t mt ci thng h: Tango, r trng, bt u! xe ci tin, l mt ming tn

70 l C SAN GIA NH THANH CM

dy un hnh ch U. c s ng ca cn b, t mt chic xe c Nhng tho thng ra, cn phng ri ct v g thnh ci thng n. Cn n l mt thanh g di 1.5 mt, giy n ton bng giy in v giy in thoi, ty loi to nh m xp trn n. Tt c u theo k thut g kim loi ca th thic, khng h dng n m hn, m vn kht khao u ra , khi bng giy ting n trm pht ra ng chun mc. Anh em rt phc Nhng vi tc phm contrebass ny. Trong bui trnh din, Trng Vn Tuyn khi th biu din xoay tt n, khi th bt ting m bng bng bng, ging ht nh thit, qu chng!

em n ht. Ti nh ti n v ht tt c cc on khc ca bn trng ca Con ng Ci Quan, v anh Mai ngi bn cnh ghi li y nhc v li, t cu u Hi anh i ng ci quan cho n cu cui Con ng th gii xa xi, trong lng dn chng ni ni Ti rt qu tp nhc, coi l mt thnh tu ca k c v mt nn vn ngh m nay chng ti hon ton b cch bit. Cng thi gian tng i ci m ca tri sau cc hot ng vn ngh, cc v linh mc trong tri c chung trong mt dy nh gn khu kin giam, m anh em gi a l khu Vatican. Mt hm anh bn lm nh bp hng ngy gnh cm ln khu Vatican ni vi ti, cc cha nhn di lng c nhc th gi ln cho cc cha xem vi, cho bun. Ti bn gi tp nhc giy xi-mng ca ti ln cho cc cha. mt tun sau tp nhc c tr v cho ti, trong c mt bi mi: l bi Cao Cung Ln c chnh tc gi l nhc s Hoi c ghi li. Ba ti nhn bi ht m lng y ngc nhin v cm ng. Trc 1975 ti c nghe Cao Cung Ln nhiu ln, l mt bi nhc o rt thanh thot v rt ni ting. Ti cn nh r trong ma Noel 1970, trong tape nhc Ging Sinh do Joe Marcel sn xut, Khnh Ly ht bi ny. Th m ni t trch ny, do mt ci duyn l lng, chnh tc gi Hoi c, ch cch ti c my trm thc nhng khng

bao gi gp c nhau, chp tay bn nhc tng ti! Nhc s Hoi c, chnh l cha Guise Cao c Triu, mt linh mc nhc s Cng gio ni ting, sng tc bi Cao Cung Ln vo nm 1946. Linh mc l mt trong nhng nhc s Cng gio u tin trong lch s thnh nhc Cng gio Vit Nam. Cha Triu qua i vo Th By, ngy 7 thng 7 nm 2007 (c th gi l ngy t tht) ti Si Gn.

Li kt
Nhng chuyn nho nh nhng th v thuc v i t Thanh Cm xem ra nhiu v s k, nu c th gi ngi nh li th vit hoi khng ht. V c l ch ln gp nhau, trong cun c san ny c th mt s tc gi khc cng vit k nhng chuyn c nh th ny, nhng hy vng mi ngi nh v vit mi khc. V c l chnh l l do chng ta gng thc hin mt t bo trong dp i hi c th l ln cht ca anh em cu t nhn chnh tr tri Thanh Cm: ghi li, ghi li, ghi li tt c nhng vui bun nh l nhng bng chng sng ng ca nhng nm t bn b sng M . anh em c dp n li khi tui cao, tr nh km ci. V cng c th, hy vng th, li cho con chu nhng kinh nghim sng mt thi ca ng cha chng. 19/4/2012 PHM PH MINH

Cao Cung Ln
i vn ngh ch sng c mt ma trnh din, sau gii tn, anh em li v cc i i lao ng nh c. Tuy ch tn ti na nm, khng kh v sinh hot vn ngh lm i khc con ngi t rt nhiu, lm cho tinh thn phn chn vui v hn. Ring ti sau khi i vn ngh gii tn, cn gi c mt quyn v ng bng giy ximng, trong ghi li nhiu bn nhc m chng ti ha tu sut chng trnh vn ngh (Beau Danube Bleu, Never on Sunday, Xun v Tui Tr, Bn Xun Xanh v.v) v mt s bn nhc khc m chng ti a thch, ghi li n ht chi. Anh Nguyn Vn S v anh Nguyn c Mai c cn bn nhc l cao, ghi li kh nhiu bn nhc anh

C SAN GIA NH THANH CM l 71

n NGUYN VNH LONG H

XM NM
on sng M pht ngun t Sn La chy qua pha Bc Sm Na (Lo) trc chy vo a phn tnh Thanh Ha. Mc d sng M di khong 360 cy s, nhng hu ht chy quanh co trn trin ni, ch c vi chc cy s chy v vng ng bng trc khi ra bin ng qua ca Hi. Khi con sng M chy qua a phn x Cm Thnh, huyn Cm Thy, tnh Thanh Ha l vng ng bng nh hp di chn ni. Bn kia dng sng M l rng ni vi Tam ip xm thc ch cn nhng vch ng trn b sng, p nht l ti Ca H - Cm Thy. Con sng M chy ra bin ng vo nhng ma ma l, bt u t thng su, ko di n thng tm, nc l t thng ngun v chy xit m m nh thc , go tht d di, cun theo nhng cy c th b trc gc, tri phng phng theo dng nc c ngu ph sa vi tc t phi m nn n c tn gi l sng M chng? Xm Nm thuc x Cm Thnh nm bn hu ngn dng sng M. Dn c sng trong xm Nm hu ht l ngi dn tc Mng, h sng ri rc t Ha Bnh xung Ngh

theo hnh ch U: dy nh nm ngang l khu kin giam v k lut bit lp, chim v tr cao nht ca tri t. Hai dy nh di lng dnh cho nhng i lao ng, cch nhau mt ci sn rng. Mi dy c 4 bung, mt bung c sc cha t 80 n 100 ngi c ngn bi mt bc tng gch, u tng c gn km gai. i din vi khu kin giam k lut l cng ra vo tri c hai cnh ca st chn li hai u tng v mt cn nh hai tng: tng trn dnh cho cn b trc tri n v tng di dnh cho ti cn b qun ch Cch xm Nm chng 2 cy canh gc. Bn gc tng l bn s l tri t ci to Thanh Cm l ct c trang b n pha cc l tri t ni ting st mu nht sng. nh ca min Bc XHCN. Tri t ci to Thanh Cm chia ra Xm Nm v tri t Thanh lm hai K: K1 giam t Cm cng nm bn dng sng chnh tr t min Nam a ra, M, mt mnh t kh cn si cn K2 cch chng hai c mt c gi Mng yu tha cy s, ni tp trung t hnh s thit mt chng hc sinh phc n di min Bc. Mt tin tri quc min Nam bng mi tnh t Thanh Cm vi tng gch, mc mc thy chung. Tnh yu pht vi trng tot, hng ra ca h ny n gia bi cnh b sng M, lng da vo chn y th hn. V cu chuyn tnh i, dc thoai thoi. T trn ca h bt u ... con ng tri lng chng * i nhn xung tri t Thanh Cm, ni bt vi hai lp tng Xm Nm c gia nh ng gi gch kin c, u tng c gn Mng tn inh Lc, my i ming chai v hai lp km gai, bm tr ti y. Cn nh sn ca bao quanh ba dy nh c ct gia nh ng chim v tr gia An v Thanh Ha v sng tp trung thnh tng xm nh dc theo hai bn dng sng M kh ng. Ngi Mng min Bc ni chung v vng sng M ni ring u mang sc thi ca ngi Vit C, h c ngn ng, phong tc v tp qun ca ring h, mc d h hi nhp vi ngi kinh gn nh hon ton khu vc ny. H ni ting Vit ging min Bc thnh tho nh ngi a phng. a s sng v trng trt v chn nui. Thc phm chnh ca h vn l ng, khoai, sn n n vi cm.

72 l C SAN GIA NH THANH CM

xm, bn ly tre lng. Mt tin nhn ra con ng lng chy thng tp cnh ba rng, mt sau hng ra b sng M chng hn trm thc. Ngi Mng ti bn ny vn gi kiu nh sn truyn thng v nhng phong tc tp qun nguyn s ca ngi Vit c. H dng cn nh sn theo hnh ch nht, c lan can chy chung quanh nh v mt cy cu thang bc ln cn nh sn i vo thng gian u hi, sn nh lt bng tre bng p dp ln nc bng lng, mi lp bng tre na, pha di sn nh l chung nht tru b. Xm Nm c kt hp li bi nhng cn nh sn kiu truyn thng ln c, nh c, cao thp khc nhau v c nhng cn nh c k hng chc nm xen ln ci mi ct sau ny. Phn ln nhng cn nh sn ny bm vo sn i hoc ta lng vo i b sng M, lm phong cnh rng ni hoang s tng thm v th mng. Vo nhng ngy nng mun, ngi t ci to thng dng tay n g, na ng trn nhng ngn i khng tn, n nhng tia nng u tin, nhn xung xm Nm cn bng bc trong sng m di chn i, nm m mng bn dng sng M, bn kia sng l dy ni i trng ip vng vt my trng bay, tai lng nghe ting sui chy rc rch bn sn i, ha ln ting ht lu lo ca chim rng to nn khc nhc ban mai rn r...

ci khung g vung vc, mi cnh khong hai thc y ct, ba u ng to bng gch nung v mt ci m un nc si dng pha tr. Ngn la c gn gi chy lin tc sut ma ng gi lnh v ci m nc lc no cng si sng sc sn sng cho ng pha tr, nhm nhi cho m lng tui gi. Ci bp l n s lc no rc la mang nhiu ngha, n tng trng cho tnh gia tc nng m, s on kt gia nh, tnh yu thng b m dnh cho con ci v ngc li, nh nh la bp chp chn ta ra sc nng m p khp trong gian nh v m; v vy, h gi la cho ci bp l ny khng bao gi tt trong sut ma ng lnh cng. V m, con trai ng ti y, chung quanh bp l. Cn mt cu thang ph dnh cho ph n pha sau nh i vo bung ring ca h.

ng b Lc c tt c ba ngi con: Ngi con c tn inh Lng, thng xuyn vng nh, anh ta v vi thanh nin trong xm Nm sng v bun b lung trn sng M. Anh ln ln vi ci ngh nguy him ny mi c mt vi nm, n nay ngoi 30 tui vn cn c thn. C con gi tn H tui va i chn rt xinh v thng Sn l con trai t, km ch hai tui. H mu sinh bng ngh, trng trt loi hoa mu theo ma: khoai, sn, ng, la... sau khi thu hoch mt v ma, hai ch Vo ma ng, ngay chnh em i n ci bn cho tri t gia gian nh sn, h dng mt Thanh Cm, cn thng Sn r

r vi ngi bn ln bn Co Lng thuc huyn Quan Ha, gip ranh vi huyn B Thc thng ngun sng M, mu sinh bng ngh khc nhau, nhng ngh chnh l ngh cu vn chuyn bc d hng ha thu cho con bun ln b hoc xung hng. C khi xung tu , ph vi ti cng vn chuyn hng ha v hnh khch ngc xui trn thy trnh di hn 60 cy s y him nguy ni thng ngun sng M. Nhiu ngi phi b mng trn dng sng d tn ny vo ma ma l v, nc c ngu ph sa nh sng Cu Long. Dng nc chy xit, va vo ngm, cun ln cao mt, hai thc ri m xung nh mun nhn chm con ch khch. Thng Sn sut mt mng ti thc Kp l mt trong bn con thc khip m nht trn dng sng M l thc Pl, thc Nam, thc Dn nn b m bt n phi b ngh nguy him ny, nn Sn xoay qua ngh khc nh ln ni i by g rng v i cu c lng v m trn sng M. C lng l mt loi c da trn nh c ngt, c ba sa sng rch min Nam. C lng thng sng tp trung nhng dng sng nc chy xit, c nhiu hc ngm di lng sng nh sng M, nht l khc sng t huyn vng cao Mng Lt thng ngun sng M chy di n thn Eo L, x Cm Vn thuc huyn Cm Thy l c lng sinh si, pht trin nhiu lm, ng bo a phng gi l khc sng vng. c im ca ging c

C SAN GIA NH THANH CM l 73

ny ch kim n vo lc ban nhng t gi rt m vo ma m, cn ban ngy trn bit ng nh ct da ct tht, ti cn trong cc hc di y sng. chu c m by gi th khng, tui gi c khc xa, ng gi * Thng chc li, ni. Khng Nm 1978, khi tri mi bt bit bao gi thng c Lng v u sang thu. ng Lc cm con H nh mnh lp gia nh thy tri bng nhin tr lnh cho ti vi b c chu b nh? sm hn mi nm. ng Lc B Lc ni: nhn v, chp ming, ni: -Thng c Lng th cha -Mi sang thu m c v lnh mun ci v, cn ci H th nhiu hn nm ri y, b ! cha c ai mi gii! Ma ng nm nay, tri s lnh khng khip y! B cn nh -, bn tr i u c ri, b ma ng nm trc, tri lnh nh? n ni mt nc ao h ng vn, c nhiu ni c cht hng -Chng n i xem bng lot v lnh, ni l trn mt ngoi sn tri t ci to Thanh nc. B nhc ch em con H Cm ri! Chc chng n sp v lo tr thm ng, sn, khoai, ci n ni. kh... bt u tr cho ma ng -Th , m b c bit gi ny l va ri y. , cn rm r cho l my gi ri khng no? 6 con tru ci nh mnh na y. gi chiu ri y! B Lc trn an chng, ni: -ng kho lo th thi, mi u thng 7 lnh lo g ch! Tri ch mt thi m! Ti tui gi ca ng chng cht ln nn ng cm thy lnh. ny, v la h - thu ca hp tc x Cm Thnh sp sa thu hoch. Sau khi c chia phn, ti tr s mang thc ra Ch Vc bn, mua thm ng v mui dnh cho ma ng. Thng Sn cu c lng trng ma x tht, phi kh dnh hn c hai mi cn. By ngan nh mnh cng bt u cho trng bi dng cho ring ng! Khng phi lo na nh! -Nh li my nm trc,

ng h tr thnh mu xm xt nh b hong khi, my con s th m hn, cn ci kim ch pht u oi chuyn ng tng ting tch tc. ng c v st rut, trng con.

ng i khp khing ra ngoi ca, ta lng vo ct nh, nhn ra dy ni i chp chng xa xa v hng ty. Nhn nhng rng cy gi trn nh i ang c nu ly mt cht nh sng mt tri ang hp hi, t t ln xung sau i. Mt cn gi lnh la vo nh lm ng rn mnh, n lnh. ng lng l quay tr vo nh, ko ci phn ca xung, ngi bn cnh ci bp l gia nh, nh dim qut nhm la. Nhng thanh na kh chy rc ln, nhng mnh than en ngm ln dn dn. ng gi Lc ly ng na thi mt hi di vo ng than hng v ngn la chy bng ln. ng ta gi B Lc ng dy, ni: v, ang lui cui lt sn ang sau -Thi, ti i luc sn, chi nh cho kp ba n chiu: bn n v c ci n chiu. -B ny, mang vo cho ti ng gi Lc cng ng dy, mt m nc un tr coi ly ci knh cn eo vo mt. no! Nhn ng eo cp knh cn trng khng ging ai. Ci knh B Lc bc mnh, gt: gy mt mt gng, ging -Ti bn! ng ra ngoi ny nh ci chn tri ca ng b m ly nc mang vo, c thng tt v trng ming pho khng? C ngi y m tht trong lc ti n cho b i tng ln, lm nh lnh o trn ng mn H Ch Minh khng bng! bn dy Trng Sn ng, cn mt knh bn phi b rn, Ni g th ni, ng cha kp vt rn nh mn nhn, mi th ng ln, b mang m nc trong cn nh sn ny u c k vo nh, t tay t ln ba u c. ng nheo con mt bn phi ng to bng gch, ri ni: nhn ci ng h reo c l s trn ci bn th t tin. Ci mt -a y, ng gii nh!

74 l C SAN GIA NH THANH CM

ng i cha no? -Cha, cn by tr v cha? ng hi. -V c ri, b ni. Thng Sn ang la tru vo chung, cn ci H ang cho by ngan n di nh. Khi m nc si ln ng c, ng gi Lc b mt nm ch ti vo ci bnh tr, ri dng mt ci go nh lm bng lon sa b, mc nc si vo hm m tr. Mt lt sau, b Lc mang mm sn luc cn ang bc khi vo trong nh, t trn sn na, mi chng: -Mi ng si sn ! b Lc ni. -Chng M cu nc, hy sinh bao nhiu triu chin s, ng bo c nc m nhn dn ta cn nh ng, cao lng, khoai sn si c quai hm. Tht chn m i, ng gi Lc hi. Cn con H v thng Sn u ri b nh? C ting chn chy rm rp ln cu thang lm rung rinh ci sn nh. H ln ting: -Tha thy u, chng con v . -Sao v nh tr th h? ng Lc ging nghim tc, hi. H p: -Ci con ngan nh mnh h lm, chng n hoang ngoi b sng M, lm con v thng Sn phi i kim nht v c my qu. -Sao, bng th no? ng ch cng an khe nh tru. Kt Lc hi. qu, khung thnh ca t ci to b lng n 9 ln v vi cu th Sn bu mi ni: b chn thng, phi khing ra -My anh t chnh tr m sn. i, chy ui bng c mi ng Lc rt nc ch vo ly, pht thm mt, th hng hc chm ri ni: lm sao so c vi my ng
C SAN GIA NH THANH CM l 75

-Lc sng, anh Bc, cn b trc tri Thanh Cm, c gh nh thm b. Anh y dn: Khong thng sau, ti s quan Ngy t cc tri ci to ti Yn Bi do on 776 qun l, s c tp trung v tri ci to Thanh Cm. Bn ny rt c n, git b i v nhn dn ta nh git nge. Ci H v thng Sn c i rng n g, gp bn ny phi trnh xa, ng quan h linh tinh vi h. Cp trn cm trit y! Thng Sn vt ming, ni: -Tuyn truyn thi, thy ! Lm g c chuyn u m thy lo lm g cho mt. Thy khng thy my anh t chnh tr min Nam thuc i 7 l gch sao? Anh no, anh ny trc tui con u hin lnh, t t. Nghe ni, my anh ny u l hc sinh, sinh vin min Nam ni dy, hot ng chng ph chnh quyn cch mng nn b bt, a ra ngoi ny hc tp lao ng ci to y, thy ! H ci, ni trn an: -Thng Sn n ni phi y, thy ! ng gi Lc trng mt, hi vn: -Sao mi bit chng n rnh th nh? Thng Sn hm hnh, bo co: -Ti c mt anh chng sinh vin tn Dnh lao ng trong i 7 l gch l bn ca ch

H y, thy u . H nghe ni, mt ng ln, p ng tha: -Anh Dnh l bn ca thng Sn ! H quay sang Sn, ging rn e. hay,

tao lm bn vi anh y bao gi ch? Sao mi n ni b lo th nh? H li quay sang b, Nghe ting kng , ng b phn bua. ng tin nhng g Lc ng dy, thi tt ngn n du, treo l lng gia gian nh n ni, thy . sn ri cng vo bung ng. H ng Lc ch ci, nhc cho nm trn ci vt tre k st vch, con nh: trong lng min man ngh n Dnh, ri t hi: Khng bit -Ni quy ca tri t ci to gi ny anh y say ng cha Thanh Cm, cm trit t ci nh? H m toang khung ca to quan h linh tinh vi dn s, gi ni lnh lo theo nh a phng. ng cn b trng rm la vo, trn ngp tri bt gp th h b hnh ti gian nh. nh la chp chn y! ca ci bp l gia cn nh sn, -Vng, chng con bit ri, ta ra cng si m ci mt lnh chm thu, H ko ci mn thy . H p. bng lau p ln ngc d B Lc mang thm r sn gic ng. Va chp mt l nghe luc cn nng hi t chi nh con tru ci nht di cn nh bp vo trong nh mi ngi sn thnh thong, rng ln vi dng ba n chiu. ting nghe ng nh nh bn tnh l con tru ct ui ca tri * t Thanh Cm. Nng mt mi ng 10 gi m, ting ri thip i lc no khng hay. kng t tri t Thanh Cm vng v, chm dt mt ngy sinh Qu na m v sng, thng hot ca t ci to. Khng bit Sn nh thc H dy, ni tht thi quen ny c t bao gi, mi kh: n np sinh hot ca xm Nm -Dy i ch H! Dy i, ra gn lin vi tri t Thanh Cm sng cu c lng vi Sn. qua ting kng: Ting kng bo thc bui sng, ting kng tp -My gi ri nh? H hi. hp t i lao ng, ting kng -Gn 2 gi sng ri y! Dy ngh tra, ting kng bui ti i ra sng cu c thi, ch . gi tt n i ng v c ting kng bo ng dn dp lin -, i th i! va ni, va

hi mi khi pht hin c t trn tri, thc gic ng bo trong xm Nm i sn t trn tri lnh thng... ci kng l tri bom 500 cn, c treo dc ngc trn nhnh cy go bn b sng M, trc cng tri t nn ting kng pht rt to, vang rn i rt xa...

76 l C SAN GIA NH THANH CM

tc mn ngi dy. H vn li mi tc, kp li gn gh, ri hai ch em rn rn xung cu thang. Sn m mt b cn cu di ti 3 thc v mt ti mi, cn H xch ci x nha chy mt mch ra trin sng M khi bu tri cn dy c sng m v tnh lng. Hng m c n 3 gi sng, vo ma kh cng nh ma ma l my tay th cu chuyn nghip x Cm Thnh gi nhau ch che ra b sng cu c lng rt ng v khc sng ny nc chy xit v c nhiu ghnh . Xung n mp sng M l i tay ca H v Sn c thon thot mc mi vo li cu, mi l nhng con c r phi nh xu, nhi con... ri qung ra mt sng, cng xa b cng tt, c nhiu hy vng c lng ln n mi nhiu hn. Mn sng m long dn, nh trng rm soi sng mt khc sng M, ci H nhn xa xa bn kia b sng, nhng tay th cu yn lng, kin nhn ch i; thnh thong, c vi nh n pin qut nhanh trn mt sng ca nhng th cu chuyn nghip sng v ngh ny, h thuc lng t con nc ln rng, gi no c lng n mi... h cm cu ri ch sng mai ra thm cu, d cn, bt c. H ang ngi yn lng, chm ch chic phao hnh bng v, ln bng tri m u, tri bp bnh theo dng nc. Bng H bt nhm dy, git bn cn cu ln, mt con c lng to bng bp tay mc cu, c vng vy mt

cch tuyt vng di nh trng. Sn gip ch tm gn u con c, tho n khi li cu, ri nm vo ci x nc. Sn chc li ni: Con c ny khong na cn y, ch H . Cho n t m sng, hai ch em H tm c 4 con c lng kh ln mang v nh lm kh. Sn ni vi ch: -Sng nay, anh Dnh s leo i n g y! Chiu hm qua, Sn thy mt khc g do anh y dng lm hiu gc sn, cnh hng ro ca sn ng gch! Ch mang cho anh y mt con c lng, ni l Sn biu anh y nh! -Cn mi i u? H hi cu em. Ngy mai, em bn phi ra hp tc x thu hoch ng cho x Cm Thnh. -Cn tao i thu hoch sn cng cho hp tc x! H ni. V n nh, hai ch em H la hai con c lng ln nht, em ln trn cn nh sn. Sn cho ci vo bp l, thi chy bng ln cho H nng c. Mi c nng thm lng bc ln lm b Lc thc gic, t trong bung ng hi vng ra: -Ti mi nng c vo gi ny, lm g sm th h? -Sng nay, thng Sn s i lao ng cho hp tc x, H ni. Con nng c mi bt c cho n bi cm em theo n tra y, u ! ng 6 gi sng, ting kng t tri t Thanh Cm vang ln

tng hi. H cho hai con c lng mi nng chn vo tm l chui, gi li cn thn: mt con lm qu cho Dnh v mt con cho Sn mang theo dng cm tra. H lo nu m nc, ch thy u thc dy pha tr. H ngi b gi nhn nh la chy bp bng, trong lng nn nng, ch leo i n ch thng h hn vi Dnh. Ch n 7 gi sng l H bng qua con ng lng, i theo con ng mn quen thuc trong rng dn ln trn i, ni c nhiu g tp. T trn ngn ny c th nhn bao qut khc sng M chy qua xm Nm v nhng cnh c trng si cnh bay di trin ni; thnh thong, vi b lung t va lung vng cao Quan Ha tri xui v ng bng. H ngi di bng cy go c th trn i, nn nng ch Dnh. H nh li vo cui thng chp nm trc, trong mt bui sng cn m sng, c gi rt m, gi lt qua da tht lnh but nh dao ct, gi lnh lm nhng a hoa o n mun cng run ry. Mt h di chn i cha ng bng, nhng ni vng mng lm n c r phi b but cht, ni lu bu. Ci lnh ca ma ng gi but lm cho hoa chanh trong sn nh ai n r. H ang h hc n g chuyn xung i bn cho nhng ngi bun g tp chuyn v min xui, bn cho dn si rt ma ng. Lc ang mi m n g, bt cht nghe ting ng xo xc ca ai ang i ln i. Nng dng

C SAN GIA NH THANH CM l 77

Dnh o qun t m nc H m ch! Anh ng khinh ma, run cm cp v va i, H nh! va lnh. -Chuyn d thi m! Dnh -Li gp mi na ri, H ni ni. a, ri hi. Chc i lm, Thi gian gn hai nm tri phi khng? qua tht nhanh! By gi, H Dnh ci, ni: bit c, bit vit ch Quc Ng mt cch rnh mch. Nng -Cn phi hi, t ci to lc dng dao khc hai ch DH no m chng cm thy i trn cy go c th trong hnh ch! tri tim. Tnh yu ca chng H nhn chng thng cm, trai Si Gn v c Mng bt u ny n trn ngn i khng ni: tn ny. -Anh kia! u n y lm -H cn hai c sn luc, chia g th? Gin ip h? * cho anh mt c nh! Anh n khng th bo? Anh ta tr li cc lc: ng hn li n. Mt lc tay dao li, nghe ngng v ln u tin H thy mt cu thanh nin tr tui, kh in trai khc hn vi my cu thanh nin lng ny. Nng git mnh, thy anh ta cng mang theo mt con dao 5 dng n g. Tng l ngi xu, nng vng b chy, ng xa xa ng nhn. Cn cu thanh nin tr cng ngc nhin khng km khi nhn thy mt c sn n kh p vng ni i kh cn si ny. Nng bo dn, hi:

sau, Dnh cm con dao cht g -T lao ng ci to Thanh -Cn phi hi, Dnh xe bn tay ra, ni. Sn u? a y! n ch hn h di tng cy Cm, c khng? go. H a cho Dnh con c H ly mt c sn trong ci lng gi cn thn trong l chui. -Anh tn g th? gi a cho chng. ng l Nng ni: -Ti tn l Dnh, dnh l bun ng gp chiu manh, dnh ng y, ang lao ng ti Dnh nhai ngu nghin c sn -By gi H phi i ra x i 7 l gch! Cn g hi na mt cch t nhin nh ngi Cm Thnh thu hoch sn cho khng? H Ni. H bng thy c cm hp tc x. Ti nay, hn gp anh tnh vi chng trai min Nam, ti sn bng ca tri ci to Trc khi b i, H ni: nhng lun c sn cn li cho Thanh Cm nh! -G ca H n y! ng anh ta, ri ni: Dnh ngc nhin, hi: c ly i nh! -Ny, anh si lun c sn ny -Lm sao ti nay anh ra khi i! H khng thy i! -Ai thm! Dnh tr li. tri c ch? Th ri, my ngy sau. Trong Anh chng khng khch so, H bt ci, ni: lc Dnh ang n g, mt cn cm ly c sn cho vo ming ma sm sp ko n bt ng nhai sn st cho qua cn i. -Ti nay, i chiu bng lu lm c cnh ng di chn i Sau khi kh no bng, Dnh hi ng huyn Cm Thy v phc v cho my h dn x Cm chm trong ln nc ma trng a: Thnh, cc anh cng c tham xa, my cy liu quanh b h -H mun ti n n bng gia y! r xung trong cn ma nng ci g y? ht. Dnh nhanh chn chy n -Th ra l vy, Dnh nhn cy go c th trnh gi ma. -Sau ny nu c dp, Dnh nng, ni. Thi, ti nay anh s Khng hn m gp, H cng dy cho H vi ci ch nh! gp H u? ang trnh ma . Thy H ci nhn xung t th tht.
78 l C SAN GIA NH THANH CM

-H s bo thng Sn i tm -a t thi, cha chi gii, Dnh ni na a, na anh! tht. H cho anh bit np ci Bng H nhn thy hai con x Mng i c khng? cu gy t u bay s u trn nhnh cy go, ang u ym ra -Bit lm g ch? H hi. lng cho nhau mt cch tnh t. -Bit nh sau ny Dnh i H m mng ni: hi ci H th sao? Dnh ni. -H c g, Dnh vi H ging nh i chim gy kia, -m ci x Mng rm sut i sng khn kht bn r lm, khng n gin t no! H ni. Trc tin l l kho nhau. Cn anh ngh sao? thing (m hi), k n l -Anh h? Dnh ci, ni. l ti nm bnh (b tru cau), Anh c g c hai con chim gy ri n l t dn (l ci) sau kia r ti si vi bnh m, cng l l ti du (n du). l nh trai phi c 50 k go, 30 chc lm! lt ru, 50 k tht ln v t 5 H gin di, ni: n10 ngn ng tin mt. -Anh th lc no cng ngh ti ci n! Dnh ci, ni:

- l nhiu th kia, ngho nh anh lm sao c tin mua sm ch? H ging nghim tc, ni -Bao gi Dnh c tr t do, H s trn gia nh vo Si Gn vi anh nh! Dnh bt ci, ni: -Chc cn lu lm, liu H chu ch anh ti ngy khng? -H ch anh sut i. -Ha nh! H gt u, ni: -By gi H phi i ra hp tc x thu hoch sn y!

C SAN GIA NH THANH CM l 79

thnh l, nm no i chiu bng lu ng huyn Cm Thy cng ti tri t Thanh Cm phc v cho gia nh cn b, ng bo x Cm Thnh v anh em t ci to b bt buc phi i xem. Ci tin i chiu bng lu ng huyn Cm Thy v phc v ti x, c loan i t vi hm trc, lm nh no nh ny cng nn nng ch i. Chiu hm , cc h dn trong x u n cm vi hn mi ngy, ri gi nhau i i, vy on r nhau ra sn tri t Thanh Cm xem phim chiu bng trn mn nh rng. Sn chiu bng chia lm hai dy, cc x ln cn cng ko n nm np, lp ng, lp ngi cht c dy dnh ring cho h. T chnh tr K1 v t hnh s K2 c sp xp ngi ring mt khu vc c cn b qun ch canh chng nghim nht, cm quan h linh tinh vi ng bo i phng. ng 7 gi ti hm , i chiu bng huyn Cm Thy phc v mt phim hnh ng c lit ca Lin X, c nhng pha m d di, c mn o kp hn mi nhau mi mn lm cc c gi Mng, ngng ngng ni kh vi nhau: -Chng n ang cn mi nhau y! Cn bn thanh nin th ci m ln, ni: -Xem ka, chng n ang b mm nhau y, sng tht

nh! Bui chiu phim ko di n 9 ti th chm dt. T ci to tr vo hp, cc h dn tn hng ai v nh ny. Trn ng v xm Nm, H hi cu em: -Mi c thy anh Dnh u khng? -Khng! Sn tr li H, ri bt ng, hi. Anh Dnh c b mm ch bao gi cha nh? Cu hi t ngt ca cu em lm H ni cu, mng: -Mi n ni g tn t th h? Tnh cm gia tao v anh y rt trong sng, cha mt ln nm bn tay nhau, ni chi l b mm nh, nghe r cha, nhc con!

-Thnh tht khai bo th c khoan hng y nh! Nu khng, t s mch vi thy u y, ch H ! Sn nhe rng ci, ni. My thng bn ca Nhng tn cn b qun ch Sn cng xm, chng n ni mi ln thy Mng H i ngang l gch u bung li xu ch y! tru chc, ri nhn theo ngn -Chng n dm ni xu g ng. Nhng, nng ch phi tao h! H ging gin d, hi. lng Dnh, ngi t ci to Chng n ni sau lng tao min Nam ng ngo. Khi Si iu g th? Gn va lt vo tay bn CSBV, -Chng n ni l... ci H Dnh vi v xp bt nghin, gia nhp lc lng phc quc, xm Nm xinh cc! hot ng chng ph ci gi l H nghe ni, bt ph ln ci Chnh ph Cch Mng. Dnh ngt, ni: khng may b bn cng an bo v chnh tr bt khi mi va 18 -Chng n ni iu th m tui, b tra tn d man trc khi my cng tin ? b a ra tri t ci to Thanh C l nhng c sn n xm Cm vo thng 6 nm 1977. Nm hng ngy i ngang qua Bt u t thng 8 nm 1978,

i 7 l gch, ch c Mng H xinh p nht, ch km Mng L Ch Vc. Do y cc chng trai Mng xm Nm nh gi my nng nh sau: Nht L ch Vc, nh H xm Nm. Ch Vc l mt ch phin vng thn d nm trn ven ng, cch tri t Thanh Cm trn mi cy s. Ch Vc hp nh k c 5 ngy mt ln, bt u t mng 5 hng thng. Ch Vc vi sp tre ng s si, mi lp bng tre, na hoc ph bt. Dn nhng bn Mng gn mang nhng sn phm a phng n by bn nh rau xanh, khoai, sn, lc, tri cy bn theo ma, ru ng, sn v vi vc, ym vy, gng lc, mt ca hng bn tht ln v mt ca hng bn ph. Mt gc ch by bn gia sc nh tru, b heo, g, ngan v c ch... ch nhn nhp t sng sm n x tra th tn hng.

80 l C SAN GIA NH THANH CM

hu ht t ci to min Nam di chuyn ra min Bc XHCN b tp trung ti cc tri t lao ng kh sai, nm ri rc vng rng ni kh hu khc nghit ca tnh Hong Lin Sn v Yn Bi do on 776 b i CSBV qun l. Sau , mt s b a v tri t ci to Thanh Cm do bn cng an CS iu hnh. Tng s t c v t mi ln ti con s khong 800 ngi. i 7 l gch v ngi c tng cng ln n 50 ngi, chuyn sn xut gch v ngi xy thm khu vc kin giam mi dnh nht my cha c o. C 3 hoc 4 thng, ty theo thi tit ma nng, i l gch t chc t l mt ln. Tn t hnh s tn Sn Trang chuyn vin coi vic t l vi s tr gip ca anh em i l gch, thng c 10 ngi c la chn li qua m coi vic t l, gi ngn la chy lin tc trc khi bt ca l gch li bng t st do. Khong mt tun, chng gch v ngi c nung chn th cho gch v ngi cho ra l, ch v tri xy tip khu kin giam mi. V sau, linh mc Nguyn Hu L c chuyn t khu kin giam v k lut v khu kin giam ny cng vi 29 v linh mc khc. *

ng phn khi, ni:

do ti ch o, ci H nhn ri phi ly chng! ng gi -Mt gia nh thn Lng Lc quay sang con c, hi. C Ngc, di chn ni Ngc Bn, Lng, mi c nht tr vi thy x Cm Lng c cy ngi khng y? lm mi gii xin hi ci H cho con trai c ca h. Hn c tri C Lng nhn b, ni: nui ln v mt ca hng ph Ch Vc, tnh trng kinh t kh -Xin li thy, con khng c lm, hn sm c xe p ngoi iu g trao i vi thy c! Phng Hong ca Trung Ty thy thy u quyt nh. Quc sn xut, ng h Nht Con mun i ng y! Ngy v c c ci i hai phai na, mai, con v vi ngi bn trong hch lm! Thy ng ch ny xm Nm s i ln x vng y, ng gi Lc nhn ci H, cao Trung Sn, Trung Thnh ging nghim chnh, hi. Thy thuc Quan Ha n bng, ng cho h c hnh l kho lung, vu, na ri cn phi tp thing v ti nm bnh cng trung v bn bn Ching, mt lc vo thng sau. n x Trung Thnh kt thnh b thng 9 s c hnh l t dn, ln, th v xui. Phi cht tn ri ti du ngay ngy hm sau. gc bn tn ngn mi c li Thy n gin ha mi th cho y! hai gia nh tn km. Ci H B Lc nghe con ni li ln ngh sao? va lung vng cao Quan H nghe b ni nh nghe tin Ha th khng khi lo lng. B st nh. Nng git mnh, giy ni: ny ln, p: -Con ch mun ly chng by gi u, thy ! ng gi Lc nghim sc mt, ni: - hay, mi dm l s vi thy ? Thy quyt nh ri y! Thy ci H bt khc, b Lc c v st rut nhn chng, ni: -C Lng ny, u nghe ngi trong xm ni rng ma ny nc sng ln, ma nhiu, i b lung rt nguy him, nht l khi phi vt qua nhng con thc ln hung d nh thc cnh Kp, Cnh Tng, Cnh M ... thuc huyn Quan Ha, nhiu b lung b v tan, khng vt vt c cy no, ngi c khi cn khng ton mng, hung chi lung, phi khng c Lng?

-Hay l ng hy gm li mt thi gian ti khuyn bo -U my ni ng y! Thy cn nghe dn cnh b lung Vo u thng 7 nm 1981, n xem sao nh. trong xm Nm c cu: Gp ng inh Lc hp tt c thnh -Hay nh, b mun gy sc ghnh sng M b tri / Sng vin trong gia nh thng bo p vi ti y ? Khng c kin x xung vc, ri y ln ngn mt tin vui cho v v cc con. li thi g c! Nh ny, vn cn i. ng Lc tip li v, ni. BA NM SAU.
C SAN GIA NH THANH CM l 81

Thy u mun c Lng i ngh khc sinh sng v nh vi gia nh thng hn y, anh ngh sao? C Lng ni: -Con khng i bun b th bit lm ngh g gip thy u ch? H ngt li anh c, ni: -Anh c ni ng y thy u ! Con mun nh gip gia nh, thy u g con vi lm g ch? ng gi Lc trng mt, ni gn: -Khng i no! y l c hi tt, thy u nht nh khng b nh u. Hn na, thy ha vi h ri, khng th nut li c u, ci H . Tri na m v sng. Con tru ci ca di cn nh sn lm c Lng cht thc gic. Vn sau nh v khuya tht tnh lng, c th nghe ting tu l chui run ln xo xc v bi tre cnh hng ro th tng git sng khuya ri lp p trn mi na ha ln ting cn trng t t trong lm cy, bi c. C Lng ngi dy nhi mt bi thuc lo ci n iu ri chm la rt mt hi di sng khoi. Bng nghe ting ai khc tht tht di chn cu thang, c Lng bn ng dy, chng ci phn ca ln nhn ra sn. Di nh trng thng tun m nht, c Lng nhn thy thng Sn ng bn cnh ci H ang ngi da lng vo ct nh sn,

hai tay b gi khc tht tht. C Lng rn rn bc xung cu thang, ngi xung bn cnh em gi, hi:

Lng ni. Tao c mt cch l tao gip hai a n trn tri vo Si Gn, mi thy kin ca th no?

-Ch ly chng thi m, lm - kin ny hay y, anh c g m cung ln th nh? ! thng Sn reo ln, ni tip. Nhng, Sn ch s anh y hi, -H c yu ngi ta u m khng dm trn tri m thi! thy u mun g H cho ngi y ch? H ni. -Tao ngh nhng chng sinh vin, hc sinh min Nam khng -Vy, mi c yu ngi no hn nh mi tng u, Sn ! cha y? c Lng t m, hi. c Lng, ni. Lc theo b -C ch, Sn tr li dm i vo tip thu Si Gn, th cho ch. Ch H yu mt anh ca ngi min Nam, tao chng hc sinh, ngi min mi c c hi nhn thy r ci bn cht thc s ca Qun i Nam tn Dnh ang... Nhn dn, tao mi bit mnh b C Lng ngc nhin, ngt la gt, ch l mt o qun li, hi: git ngi cp ca khng hn khng km. QND ch bn -Ci H i vo trong Nam lnh nh thu cho Lin X bao gi m bit anh ta? Hin v Trung Quc m thi, ng anh Dnh ang lm ngh g, ch L Dun tng tuyn b: u? Chng ta nh M l cho Lin -Anh y l t lao ng ci to X v Trung Quc y, Sn . ca tri t Thah Cm. H ni. -Anh thy nhng g, ni r c th cho Sn nghe i. Sn C Lng ci, ni: ni. -i gii i! Ci H c in khng y! Yu mt ngi t -Sau khi a c triu Qun, ci to th c tng lai g ch? Cn chnh VNCH vo cc tri Bit bao gi anh ta c tr t tp trung ci to l chin dch qui m cp sch ti sn nh do ci mi ch? ca, c, qu kim trong nh -Anh ngh cch g gip ca h khng cha mt th g ch H i ch! thng Sn ni. c. Hng ngy, tao chng Anh khuyn thy u ng g vi kin hng trm xe vn ti Moch H i ly chng l c ri. lotova v GMC ch chin li Hy ch vi nm na xem sao, phm nh cp c ca dn c ch? min Nam, ch ra min Bc -Tao bit tnh thy ri, mt xy dng CNXH. Chin dch khi quyt nh vic g, kh git ngi cp ca ny ko di m khuyn thy c lm! c hn 3 thng mi chm dt v

82 l C SAN GIA NH THANH CM

tip n l chin dch nh t sn mi bn, ui dn v vng kinh t mi cng ot bt ng sn. Tui tr min Nam tht anh hng, h t nguyn xp bt nghin, ng ln chng li b i v chnh quyn cch mng bo v tng khu ph, tng con ng, tng con hm v ng bo v ti. Mt s trong bn h b bn cht v mt s b a vo cc tri tp trung lao ng ci to. l l do ti sao tao b ng, tr li vng ni i ny, c Lng th di, ngao ngn ni. Sng mai, tao phi ra ch huyn Cm Thy p t ln huyn vng cao Quan Ha n bng kt b th v min xui.

Khng bit ngy mai anh Dnh -Nu nh c chuyn g c ln i n g hay cht na khng may c th xy ra, Dnh khng nh? khng hi hn ch? -Sng ny, Sn gp anh Dnh leo i n g gn ch Sn t by g rng. Sn ni. i l gch ang chun b t l vo thng sau, nn ngy no cng phi n g, na cho than ci nung gch, ngi. -Th , ngy mai tao s ch Dnh trn i hi kin ca anh y c dm trn tri hay khng? H dn Sn. Sng mai, Sn ln i thm my ci by g rng, nu gp Dnh th bo anh y, tao ang ch trn i nh! -Khng bao gi! Th cht trong t do, cn hn cht r trong nh t Thanh Cm man r ny. -Nht tr nh vy nh! H mng lm, ni. C Lng, anh nhn ca H sn sng gip Dnh v H trn khi ni ny bng b lung. Bn cng an tri t khng bao gi chn xt cc b lung u. Ch cn 2 gi, b lung s a chng vt qua thn Eo L thuc x Cm Vn l thot nn. Nhng m, ci kh khn phi vt qua l t l gch ti bn sng M v lm cch no Dnh qua mt my tn cng an qun ch y? Dnh ngh xem c cch no khng? -Anh c cch ri! Dnh hn h, ni. Thng sau, i 7 l gch c t l. Nu Dnh c tn trong ton t l, s li l gch ban m canh ci la. Na m, Dnh s chun m ra b sng M rt d dng! H nghe ni cng mng r khng km, nng u ym ng u vo vai Dnh, hi a: -Dnh bit bi khng nh? Chng vut mi tc di ng ca c sn n chung tnh, ni: -Bit ch! Dnh li nhanh nh ri c U Minh y! -Cn H khng bit bi! H ni a. Nu r b lung, anh gip H a vo b nh!

Sng hm sau, H c mt trn -Bao gi anh c tr v bn ngn i, di cy go c th nh? H hi. rt sm, lng nn nng ch Dnh n. Khong mt gi sau, -Tr lm l mt thng, tao Dnh xut hin. Va gp nhau, s neo mng b lung di H vo ngay, hi: bn nh, c Lng ni. nh ng no i, c cch g hay s -Bao gi Dnh c tr t tho lun vi tao nh! Ch cn do? ti by a c anh chng y xung c mng b lung -Chc cn lu lm! T phn l tao a n thng ra tnh ng m H khng bit sao? Thanh Ha, t n tu ha -Nu nh mt ngy no v trong Nam. Tao bo m an c tr t do, Dnh c mun ton cho thng Dnh. dn H theo anh vo trong H nghe anh c ha, mng min Nam khng? lm, ni: -H kh qu! Dnh ch s H khng dm thot ly gia nh, b -H ngh ra cch ri, H bn phng n ny vi Dnh ni, b rng vo min Nam vi v Sn ri s bn k hoch c Dnh thi. th vi anh c sau nh! Thi, -Nu c c hi, Dnh dm anh c i ng tip i, ngy mai trn khi tri t khng? cn phi ln ng sm y! H quay sang thng Sn, hi. -S g m khng dm ch!

C SAN GIA NH THANH CM l 83

-Bit bi hay khng cng vy thi! Dnh v H nht nh sng cht c nhau trn ci i ny. H ha vi anh nh! -Vng, H ha vi Dnh! * Lch trnh t l c tri n nh vo ngy cha nht 2 thng 8. Ton ph trch t l gm c 10 ngi v Dnh c tn trong ton ny. Mng b lung ca c Lng v neo ti bn nc sau nh trc 3 ngy. Sn ph gip anh kt li b lung gm trn 3 ngn cy, mi cy di 4 thc, dng thng buc tht cht li, ri dng tm mt ci chi thp l t, mi lp bng na cho hai ngi tr n trnh ma nng. H lo d tr cm cm vt, khoai, sn, ng v nc ung cho mi ngi no lng vi ngy. C Lng mn c ca ngi bn trong xm Nm mt ci my y vt sng M cho nhanh. Cn Sn cng chun b cho Dnh mt b cng nhn c mc. Mi th chun b sn sng cho cp tnh nhn tr tm t do. H cng c Dnh cho bit trc mt ngy, s c mt trong ton t l vo ti m . Sng ngy cha nht 2 thng 8. Mi ngi trong ton t l c bi dng c bit, mi tiu c tng cng thm sn luc v 50 g ram ng thc thay phin nhau canh la t 5 ming l rc la sng m. Tht khng may, Dnh b

bnh t xut, cn bnh vim thn kinh mn tnh ti pht d di. Dnh m u ln ln trn b nm, bao nhiu thc n u nn ra ht. Anh i trng i 7 l gch bt buc phi ngh mt ngi khc th ch ca Dnh. Chiu hm , Sn i ln vn gn khu vc l gch ch ton t l. Khong 6 gi chiu, c ton t l ra ti sn ng gch. Sn ngc nhin khng thy Dnh u c. Hi ra, Sn mi bit l Dnh b bnh nng t xut, khng ra khi tri c. nh mnh khc nghit chia r i bn tr tha thit yu nhau. Ci H khc st mt khi nghe Sn tt t chy v bo hung tin... Mt tun l sau , trong khi Dnh au n nm lit ging lit chiu ti bnh x ca tri t Thanh Cm th ti xm Nm, ng inh Lc t chc l t nm bnh n nh trai n lm l b tru cau tht tm tt v chu o. Trc mt ngy, hp tc x Cm Thnh cho ngi n qut dn v sinh con ng lng, sn nh v treo my lng hoa rng mu sc trang tr ni tht v h mun gi th din cho ngi xm Nm vi ngi khc lng. Na m v sng, cn bnh mn tnh c thuyn gim i cht, Dnh c gng chng tay ngi dy, gc u vo song st c ht th khng kh trong lnh. nh trng thng tun nht nht len lch vo cn bung giam, Dnh nghe vng vng ting trng x Mng g nhp

t xm Nm vng li khi khoan thai, khi dn dp ha ln ting cng nhp u khi nht, khi khoan. Dnh on ng bo Mng xm Nm ang vo ma l hi truyn thng nh l l xung ng, l cu o, l mng nh mi, l ci hi. Dnh min man nh n H v tng tng c l gi ny H ang vn b vy nhung en v chic o hoa duyn dng cng vi nhng c sn n Mng chn trn ma qut, xe hay ma mi tru... Nhng, Dnh u bit rng, H ln trn mi ngi ang ngi than th trn b sng M, khc nc n mt mnh trc khi quyt nh t trm. Con trng thng tun nh ln, treo lng l trn dy ni trng dip bn kia sng M. Sng m trn ra nh ln khi mng manh, bay la trn sng nc, Mng H run ry bc chn xung nc, i ti, i ti, nc dng ln ti ngc, ln c, ln u cho n khi ch cn thy mi tc th bung xa ra tri bng bnh trc khi chm xung y sng su, li mt vng nc xoy trn lng l v nh vo b... Vi ngy sau, xc c sn n Mng H tri dt v tn x Cm Vn, c ng bo a phng vt ln. Tht k l, thn th nng sau vi ngy b ngm nc nhng vn cn ti ri, khng b thi ra. Nh vy, mt ngi trong h nhn din c, khn trng bo cho gia nh ng inh Lc n nhn xc ri cp tc lo tn lim. Theo

84 l C SAN GIA NH THANH CM

li tri ca nng vit trong bc th tuyt mng li, o quan ca nng ng bng 6 mnh vn tp rt s si, c gia nh a thng ln ngn i, an tng di tng cy go c th, ni nng thng hn h vi ngi yu trnh ngi trong xm Nm bn tn xn xao... Thng 10 nm , Dnh nhn c giy ra tri. Trc khi ri tri t ci to Thanh Cm, Dnh v Sn leo ln ngn i khng tn ny ving m nng. Dnh hi hoa rng kt thnh b t ln m ngi yu tng nh nng. Mng H mn dng sng M r sch n trn gi vn li th sng cht vi ngi mnh thng. Sn c gi mt k vt ca ch li, nh em trao li cho Dnh. l mt ln tc th c nng dng mt mnh vi trng buc cht li

cn thn, nh tang cho mi ma c, nng trong lim tnh bi thm ca nng. thn xc em. Xin gi em nhng dng nc mt ngm ngi yu Chic molotova ch t ci thng, chng tch tnh yu to c tr t do chuyn bnh trong sng ca anh dnh cho v hng tnh Thanh Ha em. Xin tr li em ngn i ln tu ha xui v Nam. Lc khng tn v cy go c th che xe chy ngang qua ngn i ch ngi m em trong nhng khng tn, nhn thy cy go c ngy sng nng ma chiu v th ng sng sng trn ngn nhng ngy ging bo. Bit bao i, i mt Dnh long lanh hai gi anh mi c dp tr li ni git l, chng vy tay ln cui ny mt ln c ving thm cho vnh bit Mng H. Con m em. Xin gi em li cho ng t ci to y nhc nhn vnh bit... gian kh, m hi ln mu. Dnh trng thnh vt qua s phn t y v cn bnh mn NGUYN VNH LONG H tnh tn ti trn ci i ny bng ch v bng i chn Li Ghi Ch: Nhng nhn vt vng chc ca mnh. Nhng trong truyn ny khng mang ri, cng khng vt qua c tn tht trnh nhng chuyn s phn nghit ng phi chia la bt ng c th xy ra. ng s c gia nh, hin ang sng ngi yu. KEY WEST... Xin tr li em dng sng M

I XA HI GI, V NH HI TR
V ca mt tn Trng ty Cng an ti mt tnh n, c vic phi ln thnh H chy p phe t hm. Khi tr v nh, vic u tin l hch hi thng con mi ln bn: -Lc tao vng nh. B my c dn con m no v nh khng? -Ch c mt b thng xuyn n hi l cho b! -Sao my bit b ta n hi l cho b my? -Ti hm qua n, b ta hi l cho b khm tin lun.

Chuyen vui

BY CH

M ta ni tam bnh lc ln, qut: -n ly b my th c! Lm g t lt hi l vo gi ch! m! -Con rnh thy b ta t hi l cho b tht -My c chc khng? -D chc! Con thy b ta tht tay v ti qun ty ca b mt hi. Khi b rt tay ra, con thy ci qun ca b ni cm ln. Con chc b hi l cho b khm tin m !

C SAN GIA NH THANH CM l 85

MA XUN QUA Y

86 l C SAN GIA NH THANH CM

Ca khc Ma Xun Qua y do mt bn Thanh Cm, bt hiu Trng Thanh, vit ti Thanh Cm ma xun nm 1986. Anh k trng hp sng tc nh sau: Chc anh em cn nh ngi t min Nam tr nht tri Thanh Cm l ch b Tet Don ngi Campuchia. Tet Don cng l mt trong nhng anh em min Nam li Thanh Cm sau cng. Ti sng tc bi ny do cm hng c mi bui chiu i lao ng v anh em xung sng M tm, Tet Don ng trn b la rt to: Chn qu! Chn qu! Chiu no cng nghe ging Tet Don la nh th, ti cm thy mt ni bun nh tuyt vng vy kn tm hn. V 10 ma xun qua m ngy v vn mt m Nn cm hng sng tc. Ti i Chn qu ca Tet Don thnh Nh qu tri i! cu lm u cho bi Ma Xun Qua y. Nm 1988 tuyt i a s t min Nam c th, Tet Don v khng c gia nh, nh ca nn c tri cho i Thanh Phong nh c lun . Ch b Campuchia ca thi u c bit ting la Chn qu! ca mnh thnh nhc cho mt bn nhc ca Trng Thanh, m hm nay chng ta c nhn thy trn t c San Thanh Cm ny.

C SAN GIA NH THANH CM l 87

n PHAN NHT NAM

CHUYN CNG CN
LTS. Nh vn Phan Nht Nam l ngi t c duyn vi t Thanh Ha. Anh thot tin tri Lam Sn (tri 5), n nm 1986 th chuyn ln tri Thanh Cm cch tri c khng xa, 30 km v pha mn ngc. Chuyn anh k di y l cu chuyn lin tri, phn u xy ra ti Lam Sn, phn kt ti Thanh Cm. iu k l l do vic chuyn t tri ny n tri kia, v vn l ngi chuyn b nht k lut v kin giam, Phan Nht Nam bit ht mi chuyn t u n cui, hai a im khc nhau. * Tt c du hiu v con ngi ca thng Cng ch hin ra ni hai trng mt. Trng mt ngi nhng c nh sc loang long ca loi chut sng di hm su, ni cng rnh m ti nhy nha nhng rc ri, cn b. Vy quanh ng vt gi l con ngi kia l tm mn dy dt oi oi gy nn bc ln t mt thn th khng h tm ra, v b o qun t kh mc qut dnh bi m hi, t, bn sau nm thng thm t nc ma, nc rung, nc tiu phn ngi dng ti rau xanh. V Cng x dng s bn thu ny nn no y ang nm c ng nh kh di tm chn p, Cng ln ti im nh mt loi b st. N phng nhanh ln thn ngi ang chuyn ng kia, chp ly th, loi thc n m k kia ang nhp nhp nhai, b tt vo ming, xong gc u xung ngc chp nhn trn n cho n khi nut xong ming n va cp c. Ch hai th vt cht Cng cha a vo ming: t, ct v l, c. N lp nn nhng thnh tch: n thc n t mm thng Hun con nn thc ra khi tn ny phi n nhanh ht hai cn go t, cn ng chy, l mm ruc t nh thm nui tr v. N cng vt mt tt c ton tri t vi gi phn ca thng em cn ln nhiu ht bo bo cha tiu ha kp. T khu lao ng hm , thng Cng ln gi phn di ng qun, vo tri, ra qua loa, v un li trong chic bt nhm m. Tao n ct ca em tao ch u n ct ca chng my. Cng ni tnh khi bn t xa xi chi ra hnh vi sc Em n, thng Cng em vt ca hn. c t nm an ton trn ch ng m m thi m ny. N Hai anh em thng Cng nm ngoi che em vi i mt thuc i 12 Tri Ci To S 5, nh lic o ngang dc t u X Lam Sn, Tnh Thanh Ha cn bung n khu chung x. i t trng gii (gm nhng Khi khm ph ra mt con mi phm nhn chu n pht tp thnh mt v kh li hi. Mi khi lm trn x xt, ginh git l rau, c sn... hn nho vo ch th, m cng nh loi sn bm vo v cy mi hi thi t thn ngi xng ln chp ly i phng nh b kn trong mt chic chn nng nc. V n cm cht vo bt c phn da tht no ca i th vi hm rng nhn ca mt loi si lang khng i. Mc cho i th dp xung nhng nm m n th, Cng ch bung k nghch khi ming thm t mi mu v ming da, tht ngi tanh ti. L tt nhin, i th n cng l nhng tn t i, bn, nhng mi thi ca thn th Cng nng n gay gt hn hn. Hi thi c dy tm lm bc ln t u tc rm lm chm, trn lp da en xn nhy nhy t ght. Cng cng x dng mi hi thi ca thn th (m bt k ai n gn cng b phn ng nn ma) chim c ch nm st bc tng ngn khu cu x cui bung giam.

88 l C SAN GIA NH THANH CM

trung v hn nh) c nhim v cung cp ong cho ton vng xy cc tr s hnh chnh, cng trng, nhng ch yu l nhng hm t khc ca h thng tri t L B S li t nhng nm chin tranh VitPhp (1946-1954). Cng tc sn xut ny c gi tr kinh t cao, em v cho tri ngun thu nhp ti chnh ln nht (so vi cc i lm g, n ci, trng rau, chn nui...) nhng cng l cng tc nng n gy cht im lng, chc chn m cc Trng Va Hc Va Lm (ni hun luyn, o to nn nhng con ngi x hi x hi ch ngha tin tin t thu v thnh nin) tip chuyn giao n khi bn tri vin ci to ti tui thnh ngi - Thnh ngi t nu mun ni r hn. Trai hay gi ng chung mt ch qun l, gio dc. Ch khng c hin tng ngi bc lt ngi nu mun xc nh thm tnh cht u vit ca ch ta.

cng khng c nt! Bn t ngao ngn nh gi loi cy, c v dng. Nhng, ban gim th tri nhn thy tim nng di lng t: Hm ong c thnh hnh trn vng t khng c mc. i y Trnh Bc (mt i tc ca vng Thanh Ha), cn b nhn lc Tri 5 a cp mt ng trng sc xo nhn lt qua vng t kh n ong ong bc hi di nng ni cng vin gim th trng tri, Thiu T Nm (mt i tc th hai c vin tng b th ng ng quyn h sut hai thp nin 70, 80). - Tha Ban (Ban gim th) di lp t ny l ong, ta x dng bn i 12 ang lm rau xanh cho ra lm . - Liu c lm c khng, y cng nh th, s bn chng khng lm ni?

- Phi c, s ch nh qun gio Chuyn ph trch bn ny. Khng lm khng c. Phi Khu vc hm thot tin l lm ng ch tiu mi ngy, bi t trng mc ri rc mt thiu vin no bt sut n phn loi bi nh kh cn c tn l y! cy ct kh. Khng ai hiu v sao loi cy ny c t tn bi Trnh Bc tin chc vo kh tnh danh k cc y. Nhng tht nng Mt cng an/Gan b i ra khng c tn gi no thch ca bn thn Anh ta ngh, hp hn. Cy ct kh khng thy th no th s vic cng l loi c do mc cao hn mt phi xy n nh th. Bn t khong vi gang tay, nhng ngy qun, ngy quyn my cng khng hn l cy v khng ngn ngi trong Nam a ra t cnh, l. y ch l mt loi bi cp i y n trung tng, bao lm hoang d, thn c gai nh, gm c tng, b trng, gio s, v nhng l nhn tua ta sc, tin s lt vo tay anh khng lm chm nh lng nhm. o dm h h mt m mu, hnh m ci th qu qui ny un bp vi phn ng. Ta bp chng t

khi chng mi c ngh ra. Chng th, nm 1978 kia mi mang cp trung s nht m nay l i u cng an khng cn qua trng, lp S quan i hc bin phng. Bc cn c qun gio Chuyn ph t, x dng di tay bn Thng Trc Thi ua Ban i din t v nhng tn i trng nh g t coi i 12, Nhin. Nhin mt vung, thn hnh thp, ngn tay ngn ch hai t, vn gc cng an Hi Phng, do phm ti git ngi ot ca nn chuyn v Tri 5. Nhin c bt lm i trng i 12 do thnh tch nh cht nh gi (Cu thng y b i, chuyn nghip tnh bo, thuc din B quay Hi chnh theo qun i cng ha, trao tr v qun i gii phng nm 1973 ti Thch Hn, Qung Tr) do trn ra lnh git. nh gi cht khng li du vt. Khng git mu a ra. Cng khng kp ku ln ting go hp hi. nh cht khi ang ng lnh phn bp trc mt Nhin. Bui sng, ra n bi, mi tn t i 12 c pht mt cy cuc chim loi nh, mt u dng cuc , u kia dng o theo hnh mu: Khi ong hnh ch nht c gc cnh 10 phn dy, 20 b ngang, v 40 chiu di. Ch tiu mi ngy 8 vin. Qua thng th hai, ch tiu nng ln 12 vin/ngy; thng th ba, t 15 vin, v ngng con s ny. Bi bi tr nn l mt chic ging kh khng l vi vm ming loe rng ln

C SAN GIA NH THANH CM l 89

bu tri. Bn t lm lc nhc di y lm chm nh mt n chut b by sp. Hi nng t tri cao xung vc tch t vo trung tm nn thnh mt lung hi sm sp n hin lung linh qua nh nng. u trn (chic o t ci ra trm u thay m, nn), chn t, nhng tn t i 12 b ln nn ong, g chic ba chim ri rc kit cng. Sn v kh, chng gy chuyn nh ln i nm nh k lut thay v phi thn lm . Tr bo lon chm ti cao khi tn Tnh mt (do c i mt c bit en thm) chm t gn chn thng nh nhn trng, chp nhn n t hnh do gy v vic t nhng nm trc, nhng Trng va hc va lm pha Bc, st bin gii Hoa-Vit. Sau v thng Tnh, bn v binh c lnh ng gc bn gc bi , trn cao nhn xung, theo di tng c ch ca mi tn t. V binh c lnh n sng khi thy du hiu bo ng. Bn t cng c chia thnh tng nhm ba tn ch huy, rnh rp, thc dc nhau cng tc hu t c ch tiu. Thiu mt vin c ba ng phi chu ct khu phn ng, khoai sn. Hai anh em thng Cng c ch nh chung mt t. Mt hm, thng Cng em bt ng b t t trn thm cao xung mt ch thp hn, u nh vo gc bc ang o d, mu t trn chy ra thm t m mu nn . ng cho chu cng em

chu v bnh x. G b i ng gc hn cng ang mt nhc di tri nng hi mi sng thun cho li cu xin ca Cng. Trn ng i, Cng em p mt ln lng anh hi kh... My x tao ng xung phi khng? Im, nh gi k cy bt ch! Thng em cn vo lng o anh t v hiu. Hai ngy sau Cng em xut vin, thng anh m em ng v sn sc, yu thng Nhng tht ra n ni kh vi em: m nay, khi tao nh ci vm. My ng cho thng no vo nh x! Vi cy bt ch (di o ) thng Cng m rng vm trn l i tin khng kh khn do lp vi va t bao nm b nc tiu, cht d bo mn, thm nhn. Ch cn m mi bn rng khong gang tay. Thng Cng nhy xung trc, chn ngp vo h phn. Khng cn , n b theo l hng hm cu (ngang mt t) thng ra sn sau bung giam. Cng em b theo ni nh: - Tao dnh y ct! - Im, theo tao, chy xung nh bp! - Ti sao khng ra cng? - nh soong ng khi ra nm ngoi kia c ci m n. Phi nm ch bn khu cng trng trng cam vi ngy, cha chy thng v Thanh Ha, H Ni c. Khi hai anh em thng Cng lt vo c khu nh bp cui

tri th t cn bung i 12 c ting la ln - Bo co cn b Bo co cn b Trn tri!... Bo co cn b Trn tri!! Ting sng n vang. Kng nh dn bn pha trn cc chi gc. Cng chy nhanh n chic ging ni c cy so dng ko nc. - Bnh tnh, n ni chc vi em. Tao gi so, my bm vo, chn p vo tng tro ln trc. Lot n t vng gc gc nh bp bn tung lp mnh chai ri trn u bc tng. Thng em chm tay ln b tng c rt ngi ln Tao, tao b ri Thn n ri xung nhanh. Thng Cng m em, ngi gc mt trn khong ngc dn p yu. N ngi ra mi mu m a ngp ngp. Nhng bng sng dp xung lng, u. Cng vn m cht xc a em nh kh nng bm cng thng p dng. Nhng ln ny, cui cng n phi bung ri xc em, ng ra cht ngt, ch tnh dy ba ngy sau ni phng k lut. Cng bit n cha cht do ngi ra mi mu quen thuc ng kh trn mt. Su thng sau, Cng c tho cm cho v bung. N b vi hai tay, hai gi, nhch ti tng khong ngn, xong nm bp ln t. Qun gio Chuyn i theo, dng chn ln lng, u, vo hai chn l lt, cong queo ca n ni li khinh b:

90 l C SAN GIA NH THANH CM

- My c thnh con di cng khng trn khi y c. Tao c th bn cht my ngay by gi nhng cho my sng n ct! Thng Cng lt chm im lng, mt ro honh, khng cm gic, trng en kh nh hn than. V n i, Cng ni cng Hun con, tn i trng mi: - Tao s khng gy v vic g my phi lin h. My ch cho tao bit thng Nhin u ri? (Nhin l tay i trng c). - N c chuyn vo trong Thanh Cm lm Trc Thi ua v thnh tch bo co v trn tri ca anh em my. Mt thng sau, ti bi , Cng chp cng bn tay ca mt g v binh, cn t ngn tr khi tn ny xo tay xa xi, tt tai n do ti khng lm ch tiu 15 vin . Ban gim th Tri 5 c quyt nh nhn hu khn ngoan. Cho n ln tri Thanh Cm, thng Nhin s tr n. * Ngi t th hi di thanh thn. y l phng k lut tin nghi nht ng c ca mi nm qua, k t 1978 khi chuyn v vng Thanh Ho ny. Phng vung vc mi b ba thc, hai b nm, gia c li i. ng c th i b qua, li ni chic sn rng mt thc, di ba thc ny. iu tuyt diu hn ht l ng c c khung

ca s mi b rng bn gang tay, chn bi bn thanh st dc v ngang bi mt bn st dy. Nhng nhng thanh st chn song khng ngn cn c tm nhn ra dy ni thng ngun Sng M, v lng nghe m ting sng tri v xui xa di chn i trc mt tri. Nu ng p mnh sang gc phi, ngi t c th nhn xo ra chic cng chnh ca khu k lut, cc tri sn c, ni c cy hoa go n rc mi dp xun, bo hiu ngy Tt. T khung ca s thn tin ny, ng nghe c hi th nh ca t thn rung ng theo tng di chuyn im lng ca trng. ng y ln ri !! Ngi t ni ra thnh li khi cn phng bt u di sng nh bin bic, ri chuyn sang sc xanh thanh khit thm thit ng bc xung khi b nm, ko chn cm ra mt gc c c tm nhn ti a khi ng ca s. Cm gic tm m gia sc trng xanh. V ng y ln chm ri, lng l, uy nghi... Ri c mt vng ni tri di hng v ng r sng di mu trng min man cm ng. Nhng chn song khung ca s di ln tng thnh hnh hng Thnh Gi nghing nghing. ng thy Cha Cu Th c tht trn dy Thnh Gi mu en k diu ny du cha c php ra ti theo nghi thc Cng Gio. Nm hng soong st lnh Di Thnh Gi ln tng Cha chu phn kh nhc Vi Con Ngi au thng Ngi t c nhiu ln

th n gin nh mt cch cu kinh ca ring mnh. Nhng bnh minh li n vi hn hoan lm rng rng nc mt. Mt tri cha ln m ngi t nghe ton v tr, vn vt rn rng cho n. Ting vn h di hi theo trng ip rng ni. By chim en vn vt bay ln khong khng, ng ln s xung trn sn c, v nhng con bm... Nhng chm vng, trng ni bt ni xa trn mu xanh ca ni, rng dn dn bay v t li trn sn c trc phng giam... A bm tm ra nhau theo mu ca cnh! ng min man theo di, khm ph s huyn b k diu t nhng cnh bm im lng, chp chn. Ngi t cng tht s cm khch vi cch kin tr nhn ni ca cch con t v lm t. T v kp tng vin t trn nh vi hai ngm v hai chn trc, t p nn thnh chic t qua tng mi ngy kh nhc. Xong hn tt t bay i kim su (loi su mu xanh l m c chiu di hn thn t v), t vo t lm mi d tr, trng, ng kn t bng lng nc di c gng mi mn. Anh yn tm, ti gi t cho anh hai-mi mt ngy sau con anh ra i. Ngi t ni chuyn cng t v thn thit tht lng khi thy ra cch bay mt mi ca g bn vi i cnh p dn dn yu ui. T v s rt cht mt ni no . Ngi t mun sng trong tnh th nng nhit mn thng ny qun khut mt cnh tng au lng... Thn con ngi b li ko ngc (g trt t ko bng

C SAN GIA NH THANH CM l 91

cch nm hai c chn) u t di tri, qua my mi bc thang ( a ln khu k lut ni nh i cui tri). Cn bung cc tri dy sau (Ngi t lun cch bit cc bn t bi nhng phng trng, v hai dy bung i lng nhau) c ting m ca, ko chn cm, v ting chi t m cha c cng nh theo cha c!! Hm , nm xy ra cnh tng au lng y qu lu, nhng ngi t lun nh r, hin sng vi cm gic khip s lm thn ngi ng run ln bn bt (du ng l ngi lnh tc chin ca mt n v kit lit ca Min Nam). Ngi b ko ngc nh th chc hn l mt xc cht! Nhng ti sao cn b nh bi v x nhc?! Sau ny hi ra, ng bit ngi th nn l mt Linh mc Cng gio. Cha i! Sao con ngi c th au thng n th?! Mi ln ng ca s, ngi t ng c mi hn hoan (trc cnh tr rc r vui ha ca thin nhin) chen ln mi nng lng (do c c ca con ngi) vi cu hi nh trn nhiu ln lp li...

t ng np vo gc phi ca mt Nhin. Tn ny ht ln s nhn ra sn theo di G t ht hong a tay vut nhng khom ngi bc i mt nhc, mng phn thi, dng nc chm chp. d. G t nhy thot n vin chn np h phn. N nng - t m my c nhanh c ln p mnh xung khun hay khng hay i ng cho mt ly nhy cht bn. Nhin my ci. ng quay qut trn t. Thng Nhin i cch khong g t Cng nhy ln ngi trn ngc chng nh mun trnh xa Nhin, thc tay vo mt.. Mc s bn thu. G t l ng tre ra!! N nut khi nhy n t bng trn sn c, lc lc thn mu v ct. Sng trn chi canh ngi r r hng v pha hm n sc, gn, chnh xc tng pht mt. Lng thng Cng n ln, cha phn khu k lut. ny ny Trong ny, ngi t - vo y. t m vo ci gp xung. Nn khan.. y!! Nhin ht ln ch vo h cha. My lm ri vi tao bt Chuyn nghe v thy my phi n cho ht! t m Ni Tri Thanh Cm, Thanh n ct!! Ha G t n bn h cha phn, g lng cng vi ng bng. Phn, nc gii ri vi tung to - xung h. thng ch. t m (1986-1988) PHAN NHT NAM

Nhin xoay xoay chm cha kho bung giam tin gn chc nh. G t vi mt phn Sng nay, t bung giam cc ng nhanh nhn tri (bung s 1, cng dy trc bt ng tt ng vi bung ng) c ting m bng vo kha cm chn v li qut tho : - t m, ln sau ng o cho my i ng a xong th n i i ra, ch ... Ch n cng khng bn n nh my! Nghe ting chi ca Nhin, g thng trc thi ua, ngi
92 l C SAN GIA NH THANH CM

n TRNG VN TUYN

I VN NGH TRI THANH CM THANH HA


hm thot hn 30 nm, k t ngy chng ta cng sng chung vi nhau ti tri t Thanh Cm. Tri qua bao nhiu gian kh, ti nhc tng khng c ngy v; gi pht ny chng ta vn may mn c gp li nhau, tht l v cng hnh phc. Ti c mt tt xu, l khi c iu g bt bnh l phn ng ngay, bt chp hu qu ra th no. V th, khng c g ngc nhin khi ti lin tc b v ming, v tnh khi hi, hay chm bim trong nhng ngy b Cng sn giam t, v ti pht biu linh tinh. Nhiu lc tc qu, ni u, lm nhiu anh em Theo li yu cu ca anh Phm cng n, nn khi thy mnh, i Ph Minh, trng ban Bo ch khi h cng trnh n v s b v ca i Hi cu t nhn Thanh ly. Cm thng 5, 2012, ti xin ghi li mt s nhng k nim trong Trong nhng lc tn gu vi thi gian . tui tht thp nhau, ti v TVT cng c c lai hy, ni trc, qun sau anh em em ra bn tn nhiu. m phi ghi li nhng k nim Thm ch sau ny, khi ra hi ca 30 nm v trc tht l mt ngoi, rt nhiu bn t nh iu hi nghch l. Nhng v Hong Long Hi, Nguyn Thiu khng tham d c i hi k Nhn vit nhiu bi cp ny v l do sc khe, ti xin ghi n ti qua cc bi vit nhng li mt s k nim theo tr nh tri t bin hnh hoc qua cc gi nua ca ti. Cng c nhng tp truyn nh : ngi n b iu ng, cng c nhng iu mang thai trn Bin ng V ti khng nh r, nhng ti tin th, m ti c rt nhiu k nim rng s vic th c tht 100%, trong nhng ngy sng trong t nhng chi tit c th cn thiu CS, vui cng c, bun th nhiu xt, khng lm sao m nh ht m nhiu lc cng rt phi ci tui sut ngy i tm ci nn t. Tuy nhin, nhng k kng eo trn mt. Mong cc nim lm ti nh mi l nhng bn thng cm b qua nhng lc lm vn ngh trong t. thiu xt khng th trnh c v hy coi bi ny nh mt pht Khng bit ci nghip vn gii tr xem qua ri b. Xin cm ngh eo ui ti t bao gi m i n u cng dnh vo n.

vn ngh; t lc i hc, trung hc, i hc, n lc vo qun trng, cho n khi i t CS khng bao gi trnh c ci nghip vn ngh. Ni no ngay, mnh cng thch vn ngh nn thch ca no tri trao ca y cn than g? Phi chi thch em no tri cho em ny th ph bit my? hi hi.. Khi u tri Long Khnh, Xun Lc, sau khi hc tp 10 bi, tri c t chc vn ngh. V mi vo t, nn anh em trong tay khng c mt nhc c no; ch bit vi bi ht b hc Ty Ninh trong nhng ngy mi vo tri nh :bo ni ln ri, gii phng Min Nam ,ting chy trn sc Bambo Cc i khc h tp no l trng ca Sng L ca Vn Cao, ngi th tp on l nhc ca Nhun.., cn ti chng bit tp bi g. Suy ngh my m, b qu ti bn ly my bi ht ca VC mi b hc trong tri, ly ca bi hp ca Ngy trng i ca Hong Thi Th, sng tc bng cch ly a g trn np xoong, rp ni thnh mt lin khc, din tin t ngy u ca Vit Minh n ngy 30-04, Gii phng min Nam bt nhn th ht nc ni, v chm dt bng bi nh c

C SAN GIA NH THANH CM l 93

Bc H trong nh thng Ch Qun. n giai on qun Ty xm lng, kt qa khng bit ly bi ht no ni ln , ti bn cho anh em hm.. hm. theo ging ca bi quc ca ca Php, La Marseillaise. Bn ngu dt u c bit g, cui cng i ti c khen ngi v c sng to. Sau , nhiu anh em bit chuyn (trong c H huy Phin, mt ngi bn QGHC)) ch ti va ci va ni : Coi chng cht nha Tuyn. May m T tri: Trng Vn Tuyn, Phm Ph Minh v Nguyn Hu Phc ti Littel Saigon, 2008 lc ny cha c hin tng antenne. khng chng c buc ti; phn ng, cng u, cc tri V tri Sui Mu Bin Ha, ti ti cng tai qua nn khi ch b khc chuyn v. cng lm i trng vn ngh; cm thm nui 6 thng). T Sau cng, trong mt t bin khng c g ng ni y, v ti c bit danh l Tuyn BC..T ch khc, ti li b chuyn ln trong dp trnh din vn ngh v ti b chuyn tri ra Bc vi i 16, st ngay khu kin giam ti cng ly bn c son li ly ti danh pht ngn phn ng (ch c mt mnh ti trong t bi ht Xun Lc ra trnh xc phm n ng v Nh bin ch ny)- mt i th din li, nhng ti b phn ht Nc; i ti bt u bc qua d gm cc thnh phn nguy La Marseillaise v hin tng mt khc quanh mi. him, thnh phn anh em t antenne bt u xut hin. c chuyn ra tri Thanh tri Cng Tri,Tuyn Quang, Tri Bin Ha, ti li dnh vo Cm, Thanh Ho (tri t L B cc Thng Ngh S Phm vn mt v v ming ty tri; tng S c) vi mt l lch khng Dim, Trnh Quc Khnh, l t mt ma hoc l n cho my tt p; ti c bin ch Trn duy n (bit danh ng i m tm. Scandale BCT vo i 11 ca Bi nh Thi gi mc dch) ngh vin Saigon tri Sui Mu ai cng bit (xin (tn tui anh ta mt thi lm Lm Minh L; y c coi l tm tt mt cht: s l khi b tn giy mc ca bo ch ti M i chun kin giam c ngha giam tri Sui Mu Bin Ha, v b cha L t co nh cht l ch mt ln phm li na l mt bn t tn Bi Gia Lim, ngi trong tri ci to). tn cn b an ninh Lng hc tc qun, mt l, hay nhn trm m, s a ngay ln kin giam ( yu t ca mt k gian hng Ch hai ba tun sau, v thnh hoc bit giam mt mu l thy. trong cc chuyn c hoc trong tch khng my tt p trong Ti ngh c l y l hu qu cc phim nh Tu) v mun lp h s c v cng v ti ht nhc cu vic ti chi tn qun ch cng chng t mnh tin b vng v pht biu nhng li dng li l m lng lon mong c v sm, trong bui chm bim kh hiu, ti b hn g cu Nguyn Cu, lc ti hp tng kt hc tp 6 thng- bo co v b chuyn xung i l gch, cc bn i 7 cn nh? c cp ch huy t S on 7, mt i lao ng nng bao xung d- ng ln t co gm phn ng cc anh em tr V i 16, coi nh i mnh ti ni ng v B Chnh tr mang ti danh phc qucv i dn vo ng hp, v th y bc..t; nh c cht mm ming nhng thnh phn c coi l ny sinh mt s antenne, c l v nh hai nhn chng cu b,
94 l C SAN GIA NH THANH CM

mong kim im mong c v sm (ngu thy m).Trong i, mi ngi u nhn nhau e ngi, khng ai dm ni vi ai; khng ai dm n chung vi ai, n xong i nm im thin tht; ((Nguyn Khc Linh, Nguyn vn Huyn, Nguyn Ngc Xun cn nh khng?); tinh thn rt cng thng ch s a no xu ming bo co l coi nh i t; sng trong i nh sng trong a ngc. Ti mi chuyn v i 16, anh em cho bit nh vy; may m trong phng c cy n guitar, khng nh cu ai, ti ti, ti tp trung anh em ca ht, d nhin l ch ht nhc gii phng; mc ch ca ti mun xo i ci khng kh cng thng hin thi . Mi u nhiu anh em cn rt khng dm tham gia, dn dn s anh em tham gia cng ng v bin thnh mt sinh hot mi ti ca i, khng kh tr nn d chu mt cht khng bi t nh lc u ; thi no tt ny, c lc anh em ht t thnh ph ny ngi ra i ti ht thm sao khng i lun, bao nm c m n Bc tr v, ti ph ho my v lm g ri ci mt mnh, hoc ht thm cho Nguyn Ngc Xun, mt loi t kh cng u (trc cng lm qun trng vi ti Qui Nhn) nghe, v tay ny tin c. Nghe xong anh ta ni : Coi chng, cng ci ming, ri ci khoi tr. Ti ti, my tay cn b qun ch sau khi i mt vng kim sot qua loa cc i u r nhau ti i

16 nghe ht, rit ri thnh thi quen. Nghe mi nhc chn qa, mt tay qun ch ngh ht nhc vng , ti t chi ni rng ht nhc vng s b bo co v s b a ln kin giam; nu cn b mun nghe th phi cng khai yu cu th anh em mi dm ht. Anh ta ng v ni ln: Cc anh nghe y, ti yu cu anh Tuyn v cc anh em ht nhc vng cho chng ti nghe ti xem n i try nh th no, anh no bo co coi chng ti; (cc v i 16 chc cn nh v ny?). c li nh ci tm lng anh em ai thuc bi no chi bi ny, nh ti u, ht ti , no l cn nh ngoi , Lan v ip ri ti lun bc ti,anh em chi lun ngi li Charlie. Ti cn b khoi qu v anh em trong phng cng thoi mi, v lu khng c nghe nhc vng; ri cng chng thy ai bo co bo, bo chn g c (ly Pht nghi oan mc ti, nghe u c mt tay chuyn vin bo co, v m ht qu, li cng nm trong nhm ht nhc vng, cn bo co con m g na). i 16 a ngc bng tr thnh phng tr. Nm 1979, cuc chin tranh Vit-Trung bng n; c l mun gim bt tnh hnh cng thng trong tri, nghe ni ban ch huy tri Thanh Cm mun thnh lp i vn ngh. Hng ngy i lao ng, ti thy c nhiu anh em tp hp hi trng, ni ci xn xao; nghe u c mt qun gio c bit lng dn

chi n c hng dn. Phn ti, cng nga ngh lm, nhng ngh mnh b xp vo s en th chc chng bao gi h gi mnh u, nn cng khng quan tm nhiu. Nhng nhiu ngy sau khng thy ni g n i vn ngh v cng khng c vic tp hp anh em hi trng na, lm ti cng thc mc. Khng lu sau , mt hm, trc khi i lao ng, ti c gi ln vn phng lm vic. Anh em ai cng lo cho ti; v i 16 m gi i lm vic l c vn ; 90% l b tn cn b an ninh tn Lng hc m cho i kin giam. Ti cng hi lo, nhng vn tnh b, ti rt tin vo s mng ti; my anh em coi t vi ni ti c sao Ho Khoa ( nht gii thn) chiu mng, cng nh chuyn c xy ra tri Sui Mu , ri cng hu c lng, nn cng an tm. Ngi gi ti ln vn phng l Ban Tuy (l mt thng y, tng i c trnh ); ( cc tri giam CS, s quan cn b gi l ban), ch khng phi tn thiu u Lng an ninh hc m. Bc vo vn phng, ti thy trn bn c mt gi thuc l v t ko lc (du hiu ca h tn). Sau khi hi han qua loa v tnh hnh tri, ng ta bt u vo , nguyn vn nh th ny: Tri nhn thy anh c tin b nht nh (tin b con m g), v c bit anh c kh nng vn ngh (khng bit ai ni), nn mun giao cho anh mt

C SAN GIA NH THANH CM l 95

nhim v mi; nhim v gio dc cch mng ngha l em vn ngh cch mng truyn t n anh em trong tri. Tng ng ta ma mai mnh v ti hay ht nhc vng, ti v hi, ban ni g ti khng hiu? ng ta ni r l, tri mun giao cho ti t chc mt i vn ngh trnh din cho anh em xem trong cc dp l lc v tin rng ti c kh nng lm vic . Trong bng na mng na lo; mng v ng ngh ca chng li khng phi gp tn Lng hc m; lo v trong tay khng c mt cht g lm sao thc hin mt i vn ngh. Ti cng trnh by ni kh khn v nhn s, dng c, nhc kh, phng tin Cui cng, ng ta ni ti yn tm, tri s dnh cho ti nhiu d dng trong cng vic v cn b ph trch s ni c th, sau bt tay ti ra v. g y? ti thm ngh, hay l h gi mnh chi mnh khi chng c.

V phng, ti suy ngh nhiu nhng cng chng dm tm s vi ai ( i 16 m); tuy nhin vn phi suy ngh xem s lm nhng g trong nhng ngy sp ti. V phng din nhn s, ti ngh ngay n inh Vn Trang, Nguyn Hu Phc v T , ti bt u phi suy mt s anh em tng sinh hot ngh nhiu hn. Bi bn u? vn ngh tri Sui Mu (Bin Dng c nhc kh u? Sn Ho), c V Bnh na khu ra sao? nh sng nh Nhng khng phi ch lu, th no? Bao nhiu vn nan vi hm sau bt u c cuc gii. Tuy khng phi l tay vn chiu hin i s. Nhng anh ngh chuyn nghip, nhng Sau khi tho lun vi anh em em c kh nng vn ngh c nh trc y c dp t chc trong i, ti cng pht hin
96 l C SAN GIA NH THANH CM

triu tp ln hi trng. C inh Vn Trang , c m Phc, V Bnh, c Nguyn Vn S, c Phm Ph Minh, Nguyn c Mai, c Nguyn Vn Mun, Nguyn Vn Mi, c bit c c mt s anh em tr thuc i 7 (cng i 7 vi ti trc, thnh phn phc quc, i lao ng nng ) nh Dng, Tun nh, Nguyn Mnh Tun, Cu, Chu Ln ny l cn b tr tn Dng, mt mi sng sa, tuy khng bit nhiu v m nhc, nhng tnh tnh d chu, khng qu ma nh tn lng dn c, hng dn i. Ch hai, ba ngy sau, i vn nghtin thn l i 3- c thnh lp, ti (TVT) l i trng, inh vn Trang l i ph v t , ti li bt u li ci nghip chng bt c d trong t. Nn ni thm l, sau khi t chc xong phn nhn s, ti xin b sung thm mt s anh em nh t nh, Nguyn Nhng v lo phn v ho trang, L vn Tng, vit li gii thiu; ring t nh khng bit c thnh tch g gh gm m cn b Dng nht nh khng chu, sau ti phi bo m s chu trch nhim nu c iu g xy ra anh ta mi chu cho t v i.

vn ngh nhiu ln nn cng c mt t kinh nghim. Nhn dp ny, ti ngh cho anh em mt t phiu qu xin gia nh gi cho sch nhc, nhng dng c cn thit, qun o p hn mt cht trnh din. Ring ti, v ti cng nh cc gia nh khc, mc du ang gp kh khn v sinh k vn phi thu xp mua gi ra cho chng nhng th cn thit vui chi, trong khi mnh v con ci khng c n, mt nghch l ca cuc i. Xin mn t ging tri n nhng ngi v hin cao qu. Ti nhn c nhiu sch nhc, giy n, c tri ch c cy n guitar hnh nh ca t nh th phi; tri cung cp cho 2 n mandoline sau ny do Phm Ph Minh (khng bit c phi b con vi anh Quc i?) v Nguyn Vn S (ban vn ngh V Dn CSQG) x dng; ngoi ra Nguyn Vn Mi khng bit kim u ra cy n guitare phm lm. Trng th do anh no dng s ng nc m v. Guitar th c ti v inh Vn Trang. Nh th cng tm gii quyt vic ban nhc, nht l Nguyn Nhng (i 16) li ch ra mt contrabass bng thng xe ci tin, dy th bng dy in thoi. Sau ny, khi gia nh thm nui, mang vo cho Tn Tht Thnh mt cy n accordon, v anh cho li tri khi c v. Sau ny cng c thm hai ba cy guitare na ca gia nh anh em gi ra.

c nhiu ti nng mi nh Minh nh, Phm Vn c (vua trn tri Hong Lin Sn) ht vng c. Sau mt thi gian suy ngh, mt chng trnh vn ngh cng c phc ha c c: ca, v nhc, kch, vng c. Ti bo cho cn b Dng, anh ta rt hi lng v bo cho ban ch huy tri bit. Vic chun b tp dt bt u trnh din vo ngy 2-9 nm . (Xin m mt du ngoc bit i vn ngh cng c chiu c hn cc i khc: lao ng lc no cng c ngh sm hn cc i khc, v ch lm nhng vic tng i nh; khi i ch th cc i khc 3 ngi phi y mt xe kh y, cn i vn ngh th nm ngi mt xe lai rai vi cc cho c l ; ban m trong khi cc i khc tt n i ng c, i vn ngh vn cn vi anh em thp n cy r r, qun ch i qua thay v qut mng, ch ni nh nhng i vn ngh cn linh tinh g na, tt n, ng i; m giao tha th i vn ngh bin thnh mt v trng nh Saigon ngy no. Ca ht nhc vng, nhy m ba xua; hu ht cc qun ch u tp trung v y xem thoi mi.

Chng trnh vn ngh i khi nh sau: inh Vn Trang ph trch hp xng, son li nhng bi ht trnh by tri Sui Mu (BH) nh H Ni nim tin v hy vng, VN trn ng chng ta i Mi bc ta i; dn ca th do Phm Ph Minh, Nguyn c Mai ph trch; i vi cc anh em tr, ti chn cho h ht my bi hp ca chng bit cu x no, nhng c ni i l ca Lin X cho n khi rc ri; tam ca th c ti, Phm Vn Thng, Nguyn Thin Tr vi bi con knh ta o; tam ca nhc ngoi quc th c .V.Trang, Nguyn c Mai v ti trong Guantanamera, Quando calienta el sol (tc l bi Love you with all my heart), li Vit, ti ch ra i khi nh A qu hng ta p nh gm hoa, ta mang trong tim ta tnh yu thit tha, di nh nng chan ho, ng xanh bao la, ngn mun cu ca, p ti mun hoa la la la, bi no cng ni l cu Cuba, Ba Lan, Lin X l ok. n ca th khng ai qua c m Phc vi bi Bn b i Dng ca Hong Trng c ti sa li mt cht cho hp vi ch chng Trung Quc xm lc; mt bi na cng rt hp dn l bi Bng cy K nia, Phc gi gi ngi dn tc, ti ci trn, v mt, u dt lng g ht ph ha v m guitare

tar phm lm. V khc Ting chy trn sc Bambodo V Bnh v anh em va tp, va sng tc. V kch Bi hc th hai do V Bnh v ti bin son, ngha chng qun Trung Quc xm lc. Nh vy mt chng trnh c y ca, v, nhc, kch, vng c c thnh lp, v chng trnh tp dt bt u. Hai thng trc ngy trnh din, khong thng 7, i vn ngh c ngh lao ng hon ton; lc cc i i lao ng th i vn ngh c xut tri i tm; sau tp lai rai mt cht, 10 gi hoc tr hn mt cht, trc khi cc i v th i vn ngh ngh ri. i my i bnh c c xng, my i cai ngc c thng thng t; bit iu , anh em trong i vn ngh c phn cng tp dt i khi : nhm ny ht th nhm kia ngh, c ph c pho thoi mi, min sao c ting ca ht a che mt cn b; cho nn anh em nh rt ph so vi lao ng di ci nng gt v sc nng nh l la ca gi Lo vo ma h, kho c lc no hay lc y. Tuy nhin, vi ci mu ngh s, anh em cng tp u ra , b phn no cng tp ro rit vo nhng ngy gn trnh din tit mc cu mnh thnh cng.

Tnh ti hay lo vic, lc ny, v suy ngh nhiu nn ti b bnh hi hp, tim lc no cng p mnh phi xin khn cp gia nh cho thuc coramine Cng nn ni qua mt cht v m ung (Phc vn gi a l sinh hot ca i vn ngh. Khi Tuyn coramine phi khng Vng c th, Mi Mun, ti nhn lnh lm i trng Phc?) may m khng b heart Minh nh, Phm Vn c ht, Nguyn Vn Mi n gui- vn ngh, mt bn ni vi ti: attack.
C SAN GIA NH THANH CM l 97

moi nghi i vn ngh ca toi ba by hai mi mt ngy ln kin giam ht phn na. Ti ngh anh ta ni cng c c s, v ni theo kiu tng thut banh ca ng Huyn V th i vn ngh quy t nhiu ho th: i trng TV Tuyn, phn ng cc k, c tin s pht ngn chm bim, linh tinh, c tin n BC..T, ang nm trong tm ngm ca tn Lng hc m; i ph, inh vn Trang, cu gic li A 37, tay chi phng khong ngoi i, bn tri khng mi thin li, c thnh tch n rut cc sut cht tri 5 Yn Bi (Hong Lin Sn). i vin th gm cc thnh phn tr cu i 7, thnh phn Phc Quc, x n H Ch Minh trong lp hc, nm trong nhm git b i trong rp ht ri cc thnh vin tri nh ca tri Cng Tri H Tuyn, vua trn tri Phm Vn c, li c nhng ci u thp lm l, cc k phn ng nh Phm Ph Minh ngi ta lo cng phi. Nhng coi dzy m khng phi dzy, anh em trong i vn ngh bit quyn bin sng ,m vn gi c ci ho kh cu vn nhn lc sa c. Ban ngy, i tp dt vn ngh; ti n tng nhm, t tp c ph, c pho, nh c, ni ci vui v. Nhm ti gm c anh Nguyn Vn S, Phm Ph Minh v ti cng mt s anh em mun tp m n guitare. Anh S v P.P Minh n mandoline, ti m guitare v hng dn

anh em mi khi phi i accord; c gc phng vui nh mt ban ha tu. Anh S, trc phc v trong ban vn ngh V Dn ca CSQG; anh rt gii nhc l; ti v inh vn Trang nhiu khi phi hi thm anh v l thuyt nhc; chnh anh dy ti g contre-temps, mt loi nhc c i hi phi vng nhc l. Trong tri, anh b bnh suyn, rt yu, may m c v i vn ngh cng vt v cho anh. C anh, ban nhc rt vng, nhiu khi ho tu, anh chi c bn nhc trong phim Docteur Jivago, mt phim chng cng m chng ai bit. Rt tic, khi c tr t do, v Saigon anh lo xong th tc i H.O. Nhng mu s ti nhn, m thnh s ti thin anh mt v bnh hen, trc khi c chnh thc c hng khng kh t do nh cc anh em may mn khc. i vn ngh Thanh Cm xin thp mt nn nhang cho hng hn anh Nguyn Vn S. i vn ngh sng vi nhau nh anh em trong nh, bit m bc che ch nhau, d nhin l hin tng antenne khng th sng c trong mi trng ny. Trong i c nhiu anh em khng c gia nh thm nui, nn hm no c chia phn cm, nhng anh em c thm nui t ng nhng li mt cch t nh, trnh mc cm cho h. Nhiu hm ch nht, nhng anh em c thm nui, nu nng linh tinh, nhng anh em khc khng c gia nh cng ti; ngy y ti i xin cc

anh em c thm nui, d nhin l c c ti, ng gp mi ngi tu h, c mt t gi m, t tm kh, t bt dinh dng, kim thm rau sam nu mt ni m n chung c i, tuy n gin, nhng y tnh ngi. Ngy trnh din n. C tri no nc, anh em trong tri cng mun gii tr mt cht sau nhiu nm b giam gi; cc din vin cng mong sao tit mc ca mnh thnh cng; cng an gi an ninh v gia nh cng ho hc xem vn ngh, v t lu t trong l Ngy t ngoi l ta c bit gii tr l g u? Sng hm , c i lo dng sn khu v chun b phng mn. Ly hi trng lm nn, anh em dng ln mt sn khu mi b chng 5m, khn gi ngi sn tri. Khng ai ng, mt tri t ni cng cc, thm sn li c c mt b phng mn kh p; li c c mt thng dng c ha trang vi y son, phn. nh sng do mt my pht in khong 4,5 KW cung cp cho 4 bng in 100W. m thanh gm mt b 2 loa pht thanh nh cu cc phng thng tin x hoc qun ngy xa x dng. Micro tht qui chiu, ch l nhng speaker trong thng loa nhng quay ngc li, c treo trn sn khu nh trong cc rp ci lng ngy no, th m nghe cng tm c; qu tht kh khn khc phc l ngh ca my anh ViXi. Chiu hm , c tri c n

98 l C SAN GIA NH THANH CM

cm sm (ni cho oai ch cm u m n, ch c sn); c bit, i vn ngh c bi dng mt b da tru (c bit lm y); n xong, chun b trnh din vo lc 7 gi. Anh em mi ngi em theo gh u (ngi Nam ku l ci n), c mt ba thoi mi ra sn tha h tr chuyn, ni ci rt vui v; cng an v gia nh cng tp np vo tri xem vn ngh, no nhit nh mt ngy i l; khi chng trnh bt u l i no v i y, c sn hi trng 6,7 trm ngi hon ton im lng. Khong 7g00, cn b tri ln pht biu, i ni l do thnh lp i vn ngh v gii thiu m vn ngh vi ch chng Trung Quc xm lc. M u chng trnh vn ngh, inh vn Trang v dn hp xng khong hn 20 ngi vi bi H Ni nim tin hy vng kh hay v mi l. Khn gi rt hn hoan. K Nguyn Hu Phc vi bi Bn b i dng c L vn Tng gii thiu ni ln tinh thn bt khut cu dn tc VN chng qun Trung Quc xm lc. Phc ht rt hay v c cn b tri yu cu ht li v bi ht c ngha, v anh em nghe cng ni da g khi nghe nhc li lch s oai hng ca dn tc mnh; bi Bn b i Dng ca Hong Trng c ti sa li mt cht cho hp vi ch chng Trung Quc xm lc. Cc bn cn nh cu Hm nay ai m mng, chia mi t ng ca mt khi non sng vinh quang,

ai i ai nh chng rng, gm sng u dit c ni ging mun nm hin ngang c ln n CS chia i t nc. Nhng ti ch cn sa mt cht l c chi Trung Quc xm lc. Hm nay ai m mng, qun nhng anh hng ca mt khi non sng vinh quang ni qun Tu qun nhng tht bi ca chng di tay cc v anh hng ngy xa nh Hai B Trng, B Triu, Trn hng o; li ht nghe khoi l tai; chng ai bit chuyn ny k c anh em trong tri, tr mt vi ngi, trong c Nguyn c Mai (ng bo co nghe cha ni) hi hi...; sau nm, su tit mc, mt bi n ca na cng rt hp dn l bi Bng cy K nia. Phc gi gi ngi dn tc, ti ci trn, qun mn bng vi ca ngi Thng, v mt, u dt lng g, ph ha v m guitare; ti on gia chuyn qua iu nhc vui, ti va ht b, va nhy cha cha, phe ta khoi qu chng v nga ngh, nn la ht um xm; phe ch cng hoan h khng km v thi im , va nhy va ht trn sn khu l mt hin tng l v d nhin chng ti phi ht li sau ting bis bis cu phe ta...

ti vit i my cu vng c da theo bi ht v da theo cch cu trc cu vng c mc du ti khng h vit loi ny bao gi. Tn c giao duyn l li ht rt c a thch min Nam VN, nhng min Bc th khng c nghe bao gi nn sau khi c v Tr ht xong th anh em v m cn b v gia nh hoan h qa x; hai cu cu rt vui.

Sau l bi tam ca con knh ta o vi Tr, Thng v Tuyn; c ba mc b ba en, Thng v Tr gi gi, qun khn rn, cm cuc va ht va lm iu b ; v ngoi Bc h ht theo iu fox, rt monotone; ti i thnh iu a go go, va ht va nhn nhy rt vui nhn. Dn ca ba min th c Nguyn c Mai, Phm Ph Minh, V Bnh, Trng vn Tuyn, Nguyn thin Tr ht cng ra tr. Cng may P.P. Minh nh, v ghi li cho bi n c b xung thm, nn tit mc dn ca rt phong ph. Ni chung, nhn i lu ngy n g cng thy ngon, cng nh lu ngy tinh thn b giam hm, cng thng, c nghe ca ht cng ghin, nn thin h v tay qu x. Nim vui ca ngi ngh s l nh n sn Cc bi vng c ca Nguyn khu v ting v tay, nn khi vn Mun v Minh nh, do c hoan h anh em trong i Nguyn vn Mi n phm ai ny u vui ra mt. lm cng c hoan nghnh nhit lit. Ring bi tn c iu v Ting chy trn sc giao duyn Trng Sn ng Bombodo V Bnh v cc bn Trng Sn Ty do Phm Vn sng tc cng lm ni nh ni c v Nguyn Thin Tr ht; m, vi nhng ngi Thng rp vi phn tn nhc c sn, va ma va gi go rt xm tr. Chng trnh cng c mt
C SAN GIA NH THANH CM l 99

cht lng mn khi Phm Ph Minh ht bi Serenata cu Enrico Toselli, trong khi inh Vn Trang ngi di gc cy ko n accordon. Cn b Tuy ni, vn ngh ca cc anh rt c trnh sau khi nghe bi ht ny, nh c ni rng ng ta cng l ngi c trnh nn mi bit nh vy. Tip theo l cc tit mc khc nh tp ca ca nhm tr, ht bi ht g ti khng nh nhng c ni i l cu lin X l ok ht; ri tam ca nhc ngoi quc vi Trang, Tuyn, Mai trong bi Guantanamera; t nh thc hin 3 nn rng vnh kiu Mexico, 3 thng chong 3 ci mn rch ht cng ra g v gy nhiu thch th cho khn gi; bi ny cng c trnh din trong nhng m vn ngh sau ngoi tri cho dn xem. Va ht xong bi ht Guantanamera, cn b Dng ln sn khu ni vi ti l hm nay c c cn b b Ni V v cng tc, h mun xem li bi tam ca con knh ta o v yu cu ti cho trnh din li; lc y ti v hai bn Thng v Tr thay qun o trnh din tit mc khc, phi ha trang v ht li bi ht y, ngay sau phn trnh din hp xng do inh Vn Trang vi hai bi Mi bc ta i v VN trn ng chng ta i ca Huy Du, mt bi ht khng b l thuc vo nhng ch Bc, ng nn anh em ht rt hay.

ch ca m vn ngh, tp ca th gii on kt vi VN. Su anh em v ti ho trang thnh dn tc cc nc bng mi phng tin; ngi th lm ngi n , ngi th lm ngi Phi Chu, ngi Nga, cc nc trn th gii bng phng tin sn c min sao ngi xem thy khng phi l VN l c, v u ai hn xem l ngi nc no. l mt bi nhc ngoi quc quen thuc, ti khng nh tn, c t li Vit: Bao nhiu con tim sng s khi nghe Trung Quc cp t VN, xch xe tng qun Trung Quc ph tan bao nhiu xm thn bnh yn, hy kt on cng VN u tranh, cng VN u tranh v t do, khn gi v tay nng nhit. Ht xong, ch vin tri trng ln tn sn khu khen ngi nghi ca bi ht v cc din vin v cc anh em ht rt hay v c ho kh; c l v, d mnh ang b t, khng a g VC k ang giam gi mnh, nhng vn l ngi VN, nn chng gic Tu, k th truyn kip cu dn tc, lc no cng vn mang trong lng khng bao gi qun c, nn khi ht bi anh em u mang tm trng ca ngi VN m qun hn hon cnh hin ti ca mnh.

c nhiu cu c nghi nhy cm (theo li ni ca VC by gi) ch cn din vin thay i sc mt l ngha s khc i, nn ti v V Bnh a v kch cho thng y Tuy duyt; hai ngy sau, khi xem xong ng ta ph trn kch bn : Cho php trnh din ng y nh kch bn, khng c thm bt. V kch do cc anh Tn Tht Thnh vai i s M Trung Quc, V Bnh ng vai ng Tiu Bnh, Trn Vn Nhn vai qun cnh M v mt ngi na vai cn v ca T Bnh; mt s anh em ng vai lnh Tu, trong s ti cn nh Minh en v vua trn tri Phm vn c; nhng anh em khc ti qun tn v qu lu; phn o din cho ti v V Bnh ph trch. V kch c mt on rt sng ng, l cnh khi qun Trung Quc, mnh mang y ni niu, xoong cho, lon g, vo lng mc cp bc, v vt ti sn cu ng bo th mt con g bay ln. C ton qun Trung Quc tranh nhau ui bt con g; sn khu rt no ng; k nhy u ny, ngi rt u kia ; con g bay qua bn ny li bay sang bn kia, mt cuc ui bt rt ngon mc trn sn khu v cui cng ngi bt c con g l Phm vn c. Khn gi v tay khen ngi nhit lit anh em din xut qu hay, nht l m cng an v gia nh rt h h vi mn ny. S tht th anh em din xut hay cng c mt

Phn chnh ca chng trnh l v kch bi hc th hai, i ni, sau khi thua trn khi xm lng VN nm 1979, ng Tiu Bnh hm da s cho VN bi hc th hai v qun Tu li tht Mt bi ht na, coi nh bi ln na. Trong v kch, v

100 l C SAN GIA NH THANH CM

phn, m chnh yu l do c mn con g cu mt anh em trong i mi c gia nh thm nui ng kch; nu con g bay mt tht l mt thm ho; v th khng ly g lm l khi, con g xt dy buc, c hong hn, bng mi gi phi bt li con g, khng th ly u m n; vi s tr gip ca cc bn, mn ui bt g cha bao gi sng ng v tht n th; khn gi c mt phen ci h h ngoi mun ca o din v ngi vit kch. V kch kt thc bng cnh qun Trung Quc tht bi, ko nhau l lt chy v Tu. Ton tri v tay hn hoan, ai cng vui. V kch bi hc th hai chm dt mt chng trnh vn ngh kh phong ph c coi l thnh cng xut sc ca i vn ngh, nu khng ni l mo khen mo di ui, vi s din vin hon ton amateur.Ti rt hi lng v thnh tht cm phc s c gng cu tt c cc anh em trong i. Trong mt hon cnh ht sc c bit, n khng no, mc khng m, phng tin khng c, li lun b km kp; nhng vi tinh thn ngh s anh em qun tt c khi th hin vai tr ca mnh trn sn khu. mi tht l nhng ngh s chn chnh. i vn ngh cng nhiu ln c ra trnh din ngoi tri cho dn chng xem, d nhin l c hoan nghnh v ni thm sn cng cc ny, c gii tr l may lm ri. Ti cn nh, c mt ch gia nh t min

Nam ra thm nui trng vi dp i vn ngh trnh din ngoi tri, sau khi xem xong chng trnh, pht biu, cc anh ht cn hay hn on ht Saigon 2 (lc by gi); cn gia nh cng an th ni, cc anh trnh din cn hay hn on vn ngh tnh H Nam Ninh. cng l nim an i cho nhng ngi ngh s bt c d, ch bit vui v ting v tay v nh n sn khu. Nm 1981 trong lc ang chun b tp dt vn ngh, mt s anh em c tr t do, i vn ngh thiu ht nhn s phi ngng trnh din. V sau khi i vn ngh gii th, ti c tr v ngh ht tc (m ti lm nhng tri trc). Mi ln ti i ra ngoi tri ht tc cho cc i, cc fan nh ca ti, thy ti, xm quanh gi anh Tuyn Guatanamera v cho ti nhng ti t; mt ln khi i ht tc cho cc i, ti v Hng (cng i ht tc vi ti) vo nh dn ngh tra. Hai em ngi Mng i m kh xinh, nhn ra ti, rt vui v. Hai em vi vng trang im v thay qun o ngay trc mt chng ti (c th do c cu cc ng s) sau chic mn che, bng chiu, ch ti ngang ngc (nh lm g c phng ring), nn cng cn thy cht cht ph qu; sau , hai em mi chng ti n xi; ti v Hng, hai thng vui thm nhng u c dm h ming, nh sng bng cht mang theo; by gi Hng mt ri nghe nhc li chc cng vui. Mt ln na,

nghe anh em t hnh s ni, c hai em Mng gnh c kim ti v Hng cng tri, h hn my b trn m bit c th chc cm thm nui vnh vin; l nhng k nim, nhc li cng thy vui vui. Nm 1982 ti cng c v, sau ny ti khng bit tnh hnh i ra sao. Phi cng bnh m ni, ring cn b Dng, v qun gio Phong cng gip i rt nhiu trong lc ph trch i, nh cho thm phiu qu hoc rt d di trong nhng yu cu ca i. Sau ny, gp li Dng Saigon, anh ta cho bit, sau khi ph trch i vn ngh anh ta c khen thng v vn nhc li i vn ngh v hi thm anh em. Vit bi ny, ti cng khng qun dnh t pht tng nh n nhng ngi bn vn ngh ra i; ti thnh tht cm xc mun ri nc mt khi ngh n cc bn . Nguyn Vn S, nht l V Bnh mt cng tc vin tch cc nht trong lc i vn ngh. Ti xin cu chc cho tt c cc ngh s v tt c cc bn trong tri t Thanh Cm ra i, linh hn c an bnh ni ci vnh hng.
Vit xong cui thng 3 /2012

TRNG VN TUYN Montreal

C SAN GIA NH THANH CM l 101

n PHM PH MINH

MT MU CHUYN VUI VUI VI ANH NGUYN VN S


on vn ngn di y c trch t bi m thanh trong tnh qu do chng ti vit cch y khong mi nm, m on u ti k li mt mu chuyn tr gia anh S v ti trong mt bui chiu i lao ng l gch v. Anh Nguyn Vn S l s quan cnh st quc gia, gii nhc l, c vai tr tch cc trong ban vn ngh t nhn ca tri Thanh Cm. Ngi gy g, b bnh suyn kinh nin, anh S c anh em trong tri Thanh Cm t bit danh l S Hen. Anh c th v khong nm 1981. Nm 1988 ti mi c v, ti Si Gn c tm gp anh, lc by gi ang ph vi b x trong vic bun bn. Anh qua i ti Si Gn khong nm 1991, cng v bnh hen, inh Vn Trang v ti c n ving m tang ca anh. Ti bo tin ny cho anh Nguyn lc by gi n M, t lu sau ti nhn c mt s tin ca anh Nguyn v vi anh em khc ti San Jose gi v nh ti mang ti phng iu anh S. Ti t mt phong b khng nh l my triu ng trn bn th anh, thp nhang, v khn vi anh rng y l ci tnh ca anh em n x M gi v cng anh. V cng l ln cht ti cho anh trc khi ti i M vo nm 1992. - PPM * C nhng loi m thanh xem ra rt quen thuc nhng ngi ta cha bao gi nghe, m ch c thy trong vn chng. Ting ching, ting cng, ting t v chng hn, khng phi ai, nht l nhng ngi sinh ra t khong gia th k 20 v ln ln thnh ph u c dp nghe, mc d vn ht hoc nghe ht: Ching trng cng mng anh ln ry xung i xung nng i cy... ti mt vng no thi, ngi ni khc c thy tha h tng tng, nhng mi ngi tng tng mt khc, thm ch c trng hp li hiu sai i. Hi tri Thanh Cm, Thanh Ha, ti kh thn vi anh Nguyn Vn S, mt s quan cnh st ngi Nam rt gii nhc l, trc kia c chn trong ban nhc ca Cnh st Si Gn. Mt bui chiu i lm v, cnh tr hai bn ng m m bt ngt, mt bn l nng sn v i ni, mt bn l dng sng M trong xanh, chng ti nghe trn i vng xung hng lot ting lc cc... lc cc... khng u nhau, lc tha tht, lc rn r dn dp, ti ni vi anh S:

Hoc c trong th b Huyn Anh c bao gi sng ng Thanh Quan: vi ci cnh ng Phm Duy t trong bi Nng Chiu nh Ting c xa a ln trng dn. hm nay cha: Dm chc hu ht hc sinh Chiu i, lc chiu v rp nu khng c thy ging nhng nng khoai cho th c i cng khng hiu c ting c l g, ch ng Tru b v gic m xa xi, i ni nghe n. Nhiu ngi chiu c th cn hi: con c m ku Anh nghe ting tru b gic c sao? m khng? C nhng loi m thanh khng bao gi ph bin, ch c Anh S nhn ti, trn mt,

102 l C SAN GIA NH THANH CM

ming h hc nh va khm ny? D cha thy, cha nghe, ca min Nam. ph ra mt b mt anh khng nhng anh hiu ng ch Anh S t m: khng lm tai hi nh ti! bao gi ng ti: Anh y hiu lm ci g? Tri i... tri i... t ra... gic Ti tr li: m l nh th h? Lu nay ti Khng phi khi bt u ht Thi sinh vin chng ti vn hiu ch ny hon ton khc, bi khi cn nin thiu l ti cn thng n mt mm nm ng ra l ti khng hiu g c. hiu ngay u. Rt nhiu mt chiu vi nhau. Mt bui Ti tng m y l ci ming iu mnh nghe hoc c t ti trc khi ng ti nm lun con tru con b, cn gic ni nh mi ln ln mi dn dn vi bn ti v bi L Hnh, a, theo ging Nam, c ngha l hiu ra. Ti kt hp vi hnh tnh c v ny cng li lin quan vc vo, a vo. Ha ha ha ha... nh trong nhng sch khc, n ch ngha ca ng Phm Duy nh hm nay. Hi ti Anh ci ngt ngho, va i nht l sch truyn ng rng mi khm ph ngha trit hc va m bng ci cho ci s ngoi Bc trong m t tru ca bi L Hnh, khoi lm, lm ln n gin m trng i b eo m, ri nhng phng ng nh tru g m, ch leo mun chia s vi bn: n th. thang, m dn hiu ra thi. M Ngi i trong khng gian Ti ni vi anh: cng hiu l m i khi, phi Nhp xe un vng t sinh Ti khng lm nh anh, dng tr tng tng b Bnh xe tang ngoi nhng mi cho n khi ra p rt nhiu. Ti chc khng Chic ni trong vn hoa vng ny ti mi thy tru b ring g ti mnh trong Nam Ti ni vi bn ti: Thy c treo m vo c v bit kh hiu nhng v nh th ny, cha, cuc sinh t i c c ci ting m y pht ra mt ngi nh ln sng H tc gi gi trn trong hai hnh nh th no. Mt khi th Ni chc cng khng hn ti nh ngc nhau: chic xe ch tru b vo rng ni n l mnh trong chuyn gic m ngi cht i chn vng m khng c ting m t ng ny u. ngoi bun thm, v chic ni pht ra lin tc nh th th ng s quan cnh st nhn ca em b s sinh tng trng lm sao bit n u m tm. xt: cho s sng li nm ti mt ni Tm mt con cht gi, ch ti sng l vn hoa... ng ni c n. Ri mt hm Nhng nh pht m ng ti bng lin h c ci ting chnh t m h s khng b Ti ang thao thao ti y th m xa xi ca ng Phm Duy nhng ci sai lm ty tri nh bn ti bng ku ln: Cht cha, vi ting lc cc ca n tru ti va ri. lu nay mnh u c d ch xe y, t s thng thc hm tang l xe m ma, mnh vn Ti ni: th mt tc phm ngh thut tng tc gi t hnh nh mt n lc sng thc vi n, chng Ci th ti ng vi chic xe dn dn tan bin, tan nghim n, lm khi l mt on anh. Ti c mt anh bn thn i m khut mt ni xa xi ng rt di, c th l mt con ngi Bc Liu, chi vi nhau ngoi thnh ph. , ... xe ng au kh nh anh vi ti t thi cng hc trung hc, mi tang l c l qu, hay qu, sao ang i. n khi ln ln ti mi tnh c lu nay mnh khng ngh ra khm ph nhng ci hiu lm c! Anh S ni: tng t nh anh va ri ni Anh S li ci sc sa, khoi Nhng lm sao trc kia bn ti, chung quy cng ti ch v c ng minh. anh hiu c ci v gic m cch pht m khng phn bit
C SAN GIA NH THANH CM l 103

n DUONGVU 54MD

B C LM
gi Vit Nam i! t thu s sinh ln n ri. ti mun nm vng mun cc kh, cho lng c gi Vit Nam ti H Dznh (bi Cm xc) Mnh vn bn cnh ng ni cui lng, chung quanh trng nhng bi tre xanh vng cao thng, mc xen ln vi cy rng di, thn cy b cong queo; gia vn c cn nh nho nh, mi lp tn, c nhiu ming theo thi gian l ch r st. Vch quanh nh c dng bng nhng tm l da kh. Ci sn t pha trc nh khng rng lm, nhng cng kh bng phng. Li vo nh ca chnh, c lt gch nung v hai bn trng my bi cy hoa ngu, hoa hng; vn sau nh c mt vi lung rau khoai, i ba cy n tri, v ring gc vn c mt chic chung g. B c, phng chng trn by mi, dng nh gy, da ngm ngm , lng hi cng. C sng mt mnh trong cn nh vi con ch ci, c l v mu sc b lng trng xm en ln ln ca con ch, nn c t cho n ci tn: Con Vn.

Khng mt ai trong lng bit r v l lch ca b c, ngoi tn Lm, tn do c t ni cho mi ngi bit. Qua ging ni, ngi ta ngh c l ngi sinh trng mt lng qu nim Bc v c n y sinh sng my chc nm ri. Dn trong lng thng gi c bng danh xng: c Hai Lm, li xng h trn ln ca hai min Nam Bc. C khng c h hng thn thuc v quanh nm sut thng cng khng thy ai n thm. D vy, cha bao gi c than vn vi ai v s phn ca i mnh. Li sng an phn n chic ca c, tri qua nhiu nm thng tr thnh hnh nh quen thuc, thn thng ca mi ngi trong lng, n tr con trong lng, thng ngy vo cc bui chiu, chng n a chy nhy trong khu vn nh c. Chng bo, chng n gip c nhng cng vic lt vt, nhng thc ra, chng n, ch chi a v chc ph con ch Vn. i khi, con Vn cng chy a theo a rn cng n tr. C i lc, trong tr chi trn tm, chng chy c vo tn bn trong gian phng ng ca c, ni k ci ging g c k, trn tri mnh chiu

rch nt, xm mu. C sng, khng c ngh nghip no nht nh. Dn trong lng, ai cn ph gip mt vic g, thng n nh c. Khi th ra ngoi ng cy la, lc vun xi t trng my lung rau khoai, lc hi rau xanh bm chui cho heo hay gnh th loi mt hng, em bn ngoi ch lng, v c khi, n c vic trng chng my a tr, cho cha m chng ln tnh. Tin cng, ai cho g c ly ci , cho go ly go, cho khoai ly khoai, cho mm ly mm; do , nn ming n ngy hai ba cng tm . y l mt trong nhng im lm dn lng c cm tnh thng mn c. Th ri, t nhin bt du t my ngy nay, ngi ta ly lm l, gp ai i ng, c cng ti ci cho n thm hi trong c ch rt thn mt; khng nh lc trc, c ch cho hi cho c l. y l chuyn khc thng cha tng xy ra, trong my chc nm c sinh sng ti y. Do , mt vi ngi t m i tm hiu l do. V ri, chuyn cng c h l, theo li thut li ca m tr. Bui chiu hn tun trc,

104 l C SAN GIA NH THANH CM

c mt b, cng tui nh b m chng, b gh nh thm c v cho mi n tn chiu ti cng cha thy ra v. Ngy hm sau, chng quay li hi, b c ni, ng li qua m v v ri. C khng ni cho chng bit, ngi n b xa l ny l ai. Vy iu g xy ra trong lc ngi n b xa l gh thm, ri vi vng ra i. ng lc no lm c, sau bao nm, sng m thm mt mnh, nay bng dng ti vui v nim n vi tt c mi ngi. C rt nhiu thc mc c nu ra, nhng khng gii thch no r rng. Liu c phi b gh thm l con c ? hay con chu nhng ngi thn t min bc vo tm, sau nhiu nm b tht lc; m nu l con gi hay ngi thn, sao c li khng ni ? khng khoe khoang xm lng? L do ch thc no, lm c thay i hon ton cch c x hng ngy? V cng c thc mc i xa hn, sao c ch c ci tn Lm, m khng c h? Do bi s thay i t ngt ca c, ln u tin lm dn lng bn tm. Sau cng, dn n cu chuyn phng on ca mt ngi nh sau: Nhng thng ngy nm gn cui ca Nh Th chin. Mt a b gi, chng bn nm tui lem li, tc tai b x, o qun rch nt, i lang thang u ng cui ng, ti ng di cc gm bn x ch, hay trong cc miu hoang bn ng. c c hai ba cm qua ngy, n phi i n xin t lng ny

Th TNG B
Mai ny Sng M
Cui cng, ta cng v sng M. Nh thu u xanh, trang sch xanh, Nt v a nui c vng Cng sng xa, ta ht c hnh Lc xa, sng M v trong mng. Quang Dng, bi th bun mnh mang. Th y, by gi sng trc mt, Cn ta? Ting sng gm ngt ngn! Tui tr, mt thi yu nc qu, Rc hoa li c, c xa. Vang vang ting hch sng cng ni, Lng mn tri thu vn i ch. Nhng nay ng lng nhn non, nc, Ngm mi lu hoang chn ni cao. Khng c ting g, khng ting tr. Hay l, ta gia cuc chim bao? Mnh ta ng ngn trong chiu nng, Cy l, tri i, xanh rt xanh, Chim ht, tri i, chim vn ht, V ta, vn khc ht c hnh. Mai ny n hn, ta v li, m c rng lim im gic tra , m c sng cung sng M l, Ta v m li gic m xa. Mai ny n hn, ta v li, Tung c thi gian trong thong mau, Vt c vui bun theo gi thong. Ta v, lng ng: C g u! Mai ny sng M qun ngy thng, Ci thu trn gian qun ting th, Ci thu con ngi qun ting khc, Ta v xy li gic m xa.

C SAN GIA NH THANH CM l 105

sang lng khc. Th ri, mt ngy n, n c mt gia nh, nhn em v nui, c l v l do ny, h t cho n ci tn, cng y tn hin nay ca b c. My nm u cn b, n cng c cho cp sch n trng, ri thi, khng cho i hc na, nh gip vic. Da theo s tui cht chng ca nm thng, hng ngy con b phi lm th vic, t trong nh ra n ngoi ng. Lc nh, qut dn nh, qut dn sn, ri thc go cho g vt n. Ln dn, hi rau xanh bm chui nu cho cm cho heo n, hay qut dn chung heo, chung b, cng nh c cng vic chn tru b nh my a con trai. Khi ln, n cng i cy, i nht c ta la ngoi ng rung. Hnh nh mt cuc sng kh c cc, nhng vn hn cnh phi sng lang thang i n xin, n my; v t ra, cng yn tm c cm n ngy hai ba, cng nh cn c ng trong nh khi tri ng gi rt. Trong khi n ang cam phn sng yn lnh khng xo trn, th hip nh nh chin chia i t nc xy ra nm 54. N tun chy theo on ngi di c vo nim Nam, v sinh sng cng ni vng t ny. Ln nn, lp gia nh v theo chng sinh sng ti min Trung, c hai ba a con. Cuc di tn trn chy bom n vo thng ba nm 75, b b lc mt chng, mt con, v ri sau nhng ngy thng 4 nm 75, b li v sinh sng ni y; ch m cch y my chc nm trc, b i theo on ngi di c

vo sinh sng lp nghip. Tnh tit cu chuyn k, c nhiu ngi biu ng tnh v cho c th chnh l cuc i c. Sinh hot trong lng va nhn nhp c t ngy. Bng chc, trong mt bui chiu, m tr ht hong chy v nh mch b m, chng thy b c nm cht trn ging. Ngi trong lng chy n, ri mi ngi mi vic, cng bn tho lo tang l cho c. C ngi ni, ng nn chn ct vi, hy ch i, bit u, ngi n b lc trc quay tr li hay b c linh thing bo mng gi con chu v chu tang. Tuy nhin, t ngy sau, m tang c cng buc phi tin hnh. Bui sng hm m tang, tri khng nng, my m u, gi mt thi lnh lnh; c kh nhiu dn trong lng n tham d, c ngi v cm tnh thng mn, c ngi n thng tic cho s phn c n ci, v cng c ngi n a m, cu mong gi pht cht, thy c mt ngi thn v tin a c ln cui. Theo sau quan ti c, khng c mt vnh khn trng no chu tang, m ch c nhng ngi ln tui, nhng thanh nin trai gi trong lng, m tr nh thng ngy, v con Vn cng i theo, c lc n i xen ln trong hng ng by tr nh, c lc n lm li mt mnh mi tn pha sau. Tt c ni ui nhau, i chm chm trong im lng, trn con ng t , tin v pha ngha trang ba rng lng. Ni h huyt, khng mt li t bit no dnh cho c, cng

khng c i ba cu cm t ca tang gia; khng mt ting tng kinh g m, v cng khng c c nhng li bi thnh ca tin bit. Mt m tang kt thc trong m thm n s, n cng ging y nh np sng n chic cuc i c, ti ci lng nh b ny. Sau m tang, con Vn khng chu theo n tr v lng, mc d bn tr ku gi n nhiu ln, nhng n vn nm im bt ng, cnh nm m b c, t va mi p xong, cha c c mc ru xanh. Hn tun l sau ngy chn ct, m tr nh chn tru, chng chy v thng tin, con ch Vn nm cht bn cnh m b c. Mt vi ngi dn trong lng chy ra; ni pha u ngi m c, di cc t, mt mnh giy nh rch nhu nt vi nt ch siu vo v du mc b nht nha, hng ch vit: Xin tha th cho con, n qu tr.

DUONGVU 54MD

106 l C SAN GIA NH THANH CM

n H PH BNG

HIN IN V QU
m l th Nghim trn tay, Hong khc. Hong t nh phi cng rn, khng khc, th nhng nc mt t u c chy ra lin tc. Nhng git nc mt m Hong c giu trc mi ngi. Nhng git nc mt thng ch lng l chy v m, lm t m o gi. Ci gi mng ca mt tnh yu ang , ca mt cuc hn nhn cha trn hai tui, bng chc tr thnh ci gi giu che dng nc mt m thm.

Tr cn . Bui hn h u tin ni i ging ng, m mng sinh nht tp th cn . Cnh vt cn , nhng vnh trng ai x lm i, na in gi chic, na soi dm trng!1

Hai mi lm Km t Bng Lai v Lt by gi l con ng nh di v tn. Con ng ca ngt ngn k nim ngy xa v con ng ca m khi tng lai cn li. nh mnh s a anh v u? nh mnh s a em v u? S a chng mnh Khung tri k nim cn . v u? Lt ang ma hoa qu vng i khp cc li i. Nhng Trc mt Hong, khng cn cnh hoa vng, lp lnh trong khun vin i hc. Khng cn nng chiu vng. Nhng bc cnh va tan trng ra thy chn sng i trn tng li chic xe gn my mu ca mn heo ht. i nhng cnh Nghim, ng tr tri bn gc hoa qu Lt, i nhng li thng gi, l du hiu bo mn y hoa c di l nhng cho Hong bit, c Nghim n k nim ca mt tri thu nh. n. Cn Nghim, th ngi Ma thu ngt ngo, quyn r, lng chng i, nhn nng vng mang nhng du chm ca di lng su. bc tranh tnh yu tui hc tr. - n con ngi ta m lm Em v anh, chng v nng, nh nh cc kh lm! nhng cy c y mu sc, cng nhau v nn bc tranh tnh yu. Tng ci v vnh, gin hn, Tng nt, tng chm li ti trn cht n, cht i. Cht tan nh khung i mng, nh l nhng nng vi. Cht bun nh ma bi lm m t b mi. mnh linh hn trao gi.

c bng bng nhn pha trc nhng Hong th nhn li ng sau. m bn ni, ci, vy tay Hong v Nghim, nhng H th cm ci bc. Nhng bc chn au bun, lng l. Nhng bc chn n c, m thm. Hong c ngh tui thanh nin thng t to ra cho mnh mt nt c bit gia m ng, v H t to ra ci m thm, n c y. Nhng mnh giy nho nh, nhng dng ch mang ni dung c bit ca H c v tnh st li trong tp v H mn ca Hong, Hong hiu. Nhng ci m thm ca H vn l ca H. Hong khng th chia s ci m thm, l loi . Vi ln Nghim bn cng tc, khng n n, H li lng tng th b theo Hong trn con ng v nh. H khng bao gi hi nhp vi m ng hc tr. Vi a gin, chc ph, n o. Tri li, H lun lun p ng n ti nghip. H va tch bit, b n, va mc cm, l loi. Th mc cm ca mt ngi lun lun thy mnh c lo o ng sau, trn con ng tnh i.

Khun vin vin i Hc Hong cn nh, khi xe Ng- V, by gi mi ngi li ngc Lt cn . Khun vin trng him vt qua m sinh vin nhin. Hong cng ngc nhin. i Hc Chin Tranh Chnh cng lp, Nghim th v tnh H l B Th on Thanh Nin
C SAN GIA NH THANH CM l 107

Cng Sn H Ch Minh Lm bc thm bc na (!) khi Ngng- Lt! him gi ng ph phm tui xun (!) Hai con l l sng ca L c sao vng, run phn Hong, lm sao Hong c th pht trong gi. T ngy xut gi li cho ni i ly chng qun cho n by gi, l c lun khc?! Hong khng au n, lun theo ton cng tc thy li, trch c, v nhng gi gm ca c cm ngay v tr cao nht Nghim vi cha m hai bn. ti hin trng lao ng. L c Nghim chp nhn hy sinh cho l nim t ho ca ng vin tnh yu, Hong cng tha ngh ang lnh o cng trng. L lc nh vy. Nghim hy sinh quyn lc ca ch . Nhng c nhn cho Hong v Hong l nim lo lng ca nhng tm cng hy sinh c nhn cho con. lng cng, thiu dinh dng, ang lao ng qun qut. ng Lc ny khng phi l s thn ang ng canh chng pha sau thc ca tri tim nhng cn lng! ngh lc sng! Cng trnh dn nc t thc Prenn v nh An v hai x KLong A v KLong B ang c thc hin. Cu khu hiu u cn thanh nin c, u kh c thanh nin (!) nhc nh mi ngi, d thnh phn lao ng cho cng tc ny khng phi ch dnh cho thanh nin, l thnh phn trong trng, nhit tnh, v lun lun c ca tng, v vi, bng loi ngn t, ch ngha! Chnh quyn a phng huy ng ton b nhn lc t Bng Lai tr ln, k c n b, con gi c con mn nh Hong. V, ngy mai, ng B Th on Thanh Nin Cng Sn H Ch Minh s xung thm cng trng! Th Nghim khng vit v bn thn. Nghim vit cho ngi li, vi nhng lo lng, sp xp. L th c vit t min Bc xa xi, nh mt li trn tri. Hong lm sao c th Lc cn trung hc, trong gi Vit vn, mt ln c gio chia lp hc ra lm hai, tranh lun v thi ca Loan, nhn vt chnh trong on Tuyt ca Nht Linh: Khc lc hay rn r l yu hn! Phi nhn s tht bng i mt ro l, khng phin mun, khng on hn, mnh m m sng! Ln , Hong thy thng Loan qu. Mt mnh phi ng u vi thi l, x hi. Mt x hi phong kin! Hong bit u, chnh Hong ang phi ng u vi x hi hin ti! Mt x hi, nhn danh lao ng, nhng trn p ngi lao ng. Mt ch , nhn danh chng p bc bc lt, nhng cng khai, tr dp v cp ot ti sn ca ngi dn! Hong bit rt r, Hong khng c c ci can m lm cuc cch mng x hi nh Loan. Hong nh b hn, yu ui hn. Hong ch c gng bo v hnh phc gia nh ca ring mnh, ca hai

con. Cn cung phong ca x hi c d di nhng i cnh nh nhoi ca con g m vn em ht sc lc bo v n con! Khi tt c nhng thnh phn u t ca t nc, khng xu nnh ch mi, u l phn ng(!) phi tp trung ci to, th thn phn nh nhoi ca Hong ch nh c rc, c ng g! Nhng th nh c, tn ti trc cn bo d. L c ca suy t. L c ca nhn chng. Khng mnh m nh Loan, nhng phi bn vng. Nghim i, nu nh mnh chia ct vnh vin chng ta, th em phi tn ti. Em phi l nhn chng! Nu cuc i chng ta qua i, th con chng ta phi tn ti. Cy hy vng phi c ln ln. Ln ln t s nhn ni, kin tr. Em khng hn th, v cuc i vn d qu ngn. Em khng s hi, v chng cn g s. Nhng kinh ngc trc s vong thn o c ca ch ! Ngy mai H s xung thm cng trng thy li. Mt H tch bit, thm lng ngy trc c khc khng vi mt H B Th on Thanh Nin Cng Sn H Ch Minh hin ti? H c nhn ra Hong trong m lao ng cng trng? Mt Hong khp np, trong chic o di, vi ci huy hiu trn c ch Th Nhn ca vin i Hc Lt, ci trn tay o ngy trc? Hong nhn li chnh mnh by gi. Hc hc. Gy. en. o qun chnh hiu nng dn! Mt Hong ngi lum

108 l C SAN GIA NH THANH CM

khum trn t, nhm la, thi tro bay y u. Mi ngn tay bp mng thng an vo nhau, m Nghim nng niu, chiu chung, by gi chai cng, sn si. Hong bt gic th di. Cht mc cm v nhan sc hin v. Hong soi li dung nhan mnh trn tm king thi gian. T c n sinh yu i, dt mng, n ngy thng ni tri, bun bn ch tri. Ri t ch tri n nng dn. V by gi ang lao ng kh sai trn cng trng thy li. Khong thi gian tht ngn nhng lm o ln mi gi tr. X hi bt gc. c m b hy dit. Mt giai cp mi ang thng tr vi hn mang v v hc. Nhng ngi dn lng thin, thiu n, b cng bc nai lng o t, vt mng, xy dng mt thin ng o tng! Bn Hong, ang dy trng Vn Hc Lt k cho Hong nghe cu chuyn v gia nh H. H kt hn vi Dim, cng l bn hc. Dim c ngi yu l dn V B trc kia, nhng sau nm 75 mt lin lc v nghe u cng ang ci to ngoi Bc. Khi Dim c thai a con u lng, Dim ngc nhin trc s h hng v lnh lng ca H. Mt tun l sau, H p Dim i no thai. Khng ai bit r l do, k c Dim. Min Nam my ai bit chnh sch ba khoan, trong thi gian chin tranh, ngoi Bc. Cha yu th khoan yu. Nu yu th khoan ci. Nu ci th khoan c con! Dim ch m h,

l c con trong lc ny khng ng lc, H ch ni c vy. Phi chng nhn c ch th t trn v v a v ca H hin ti, cn phi lm gng? Nh vic nh, nng vic ng?! B n ch c H bit. Sau Dim b mt bnh thng, vi rt nhiu d lun trong s t bn b cn li. Hong nghe v thy lnh c ngi! nh, nu gp li H, s xin H gip may u Nghim sm c cho v, Hong b ngay t . Khi a con u lng ca Dim phi hy sinh th cht tnh bn ngy trc c gi tr g! Tnh cm khng cn l thing ling ca con ngi m ch nh c my, mun tt, mun m, ty theo thi gian v lnh ng.

ny, li ang c chnh ph ha s sm cho chng v sum hp ti kinh t mi. Mc ch i sng trc mt ca Hong l sum hp gia nh. Cng lo nui dng hai con cn th di. Mi chuyn u vt b li pha sau. Tng lai l ci g cn tru tng, xa vi. Phi nm bt thc t. ng khng nh l ng li chnh sch trc sau nh mt, nh vy th i. Khng cn bit tng lai. Phi i. i Nghim c tr v. Li ha ca ng, ca ch mi, l mt bo m! Gi tr o c ca mt c nhn th c th nghi ng, nhng o c ca mt ng ang lnh o, ca mt ch mi, mt chnh ph mi, phi chc chn! Phi thnh tn! i .

C k nim c tn ti. C B tt c li ng sau! mt H p ng ngy xa tn ti. Trnh cho mnh khi mc Nhng chuyn xe y p cm. Trnh cho H khi kh ngi i kinh t mi c c chu. Hong khai bnh lnh v. Tin a rm r. TV, i mt. pht thanh, thi nhau lm phng s. V Hong phi i. Hong t gi Si Gn v gia nh Nghim ln Bng Lai theo k hoch di tn dn ra khi thnh ph. Chnh sch Hong lng l cng mt s Kinh T Mi ca chnh ph ngi trong gia nh Nghim, khuyn khch mi ngi dn sa son ri Si Gn. Gia nh tr v nng thn. c bit v phi chia lm i, mt na li, con ca nhng ngi i ci to, mt na ra i. B li nhng n th c ha hn s sm cho o, no nhit pha sau. B li tr v sum hp. C sinh vin nhng thng ngy ngc xui, ang ng ngng trc nhng bun bn ch tri, kim sng, bin ng to ln ca lch s, pha sau. Hai a con cn th ca x hi v cha bao gi i di, a con gi ln cha y hai din vi thc t gh rn nh lc tui, gi li cho b ni, cho c ch, cn a nh ang b sa
C SAN GIA NH THANH CM l 109

m, Hong em theo. Khng c tin mua sa cho con nn Hong cho con b sa m. Thn xc m thiu dinh dng, phi n bo bo, khoai bp, rau u, nhng Hong vn hy vng tui tr ca chnh mnh, s cung cp ngun sa cho con. Khng th tm ngun tr cp t bn ngoi, th em thn xc ra, rt sinh lc ra, lo cho con! T b cho n lc ny Hong cha bao gi bit lao ng tay chn. D c con nhng Hong vn cn trn gh nh trng. Cng kh ca cha, cng kh ca m, vn nui hy vng cho con tt nghip i hc, v y l bc cn bn tin thn trong x hi ngy mt i hi thm kin thc. Mi vic phi sa son, chun b trc. a con gi, cha y hai tui, i chp chng. R rm. Ph phch. N cng lng xng, ti lui, thch th trc cc ng c ngn ngang, ang c sp xp. No cuc, no dao, no ra, lim... dng c nh nng. Hong a nc mt nhn con. Tui th u bit rng n sp phi xa m! u bit rng tng bc chun b l tng bc cch xa! Xa m chc n s khc v nh mt thi gian, nhng con nt chng qun. Ch c Hong, ngay t lc quyt nh ri xa thnh ph l lc bt u au n, xt xa. Gic m khi ra i hc xy dng mt mi m gia nh ti Lt, c cn nh nh nm khim nhng trn mt trin i, c nhng ngn thng cao, khng cn na. Ting

Th

PHAN NHT NAM

CNH TRN NI SM NG
Ngi ln ni sm ng Bng nh hn n c Ting ba c ru ru nh thc rng lnh cm Cy cnh xanh bao nm Nay nm im kh cng Cn khng i nn lng ?! Ci xong, ngi nhm la Soi r mt hao gy Heo ht di ting th Ging ht bun lt ly La tn, ci ln vai Lng yn, ngi ri ni m thm chng ng li Gia tro tn bay bay
Thng 12, 1986 T bung kin giam s 5 nhn ln ni... Thanh Cm, Thanh Ha.

thng vi vu trong gi l nhc khc m m trong nhng gic ng bnh yn, khi v chng mi ci nhau, khng cn na. Cn nh nh nm gia rng thng ng Yersin khng cn na. Nhng cy thng p b n i, bin thnh ci ngo, em bn v nu bp. Ting thng reo trong gi, by gi l nhng ting u un, xt xa, trong m di ca nhng con ngi khng cn tng lai, khng cn hy

vng. Sut m trn trc khng ng, mi 3 gi sng, mi ngi trong gia nh thc dy. Khng ai ni vi nhau, nhng hnh nh trng m khng ai ng c. Ring Hong, trn trc, nm gia hai con. Xoay qua bn ny, nhn con gi. Xoay qua pha bn kia, nhn con trai. Nhn gic ng thin thn ca tr th m tan nt lng. Ci ti ri xung bn m a con gi,

110 l C SAN GIA NH THANH CM

khi ca mnh, bn tay t hon ca n, li qu quo ng ngay ch ci ti ri, nht li v ming. Nhn i mi mm mm, chn cht, t nhp nhanh, ri chm dn, ri ngng hn vo gic ng. Ci ti li tr xung! Bn tay nh nhn ca a con trai, li m mm, lun trong o, tm v m. N bit bu v sa l ca ring n, nhng khi m ng n vn mun kim tm, gn gi. Tng dng nc mt li lng l ri trn gi. Ci gi t m khng bit bao nhiu m di. Nghim ang u? Bt tin Nghim gn na nm ri. Nghim i, Nghim c bit hon cnh hin ti ca m con em khng? Em ang nm y, gia hi m ca hai con m c cm tng nh ngoi tm tay vi! 5 gi sng phi i. B ni m chu trai, tin ra ca. B yu chu nht nh! B ht h mi thm da tht tr th ca chu. B khng th giu c nc mt. B khc. Quay qua ni vi Hong, ang ng bn cnh, an i chnh mnh v ng vin Hong ln ng, trong nc mt: - i i con. Cn m li, khng sao u. Hong yn lng. Quay tr v nh. Li n ging, vn mng nhn con gi ang say ng. Hong s tay, tm t hi t. C T ng sau lng ln ting: - Ch i i, em thay t cho.

Hong khng tr li. Nc mt ri tng git. Hong mun ko di thm tng giy pht vi con gi. Hong mun t tay thay t cho con ln cui. Tm t c mi ngai ngi, Hong ni trong lng: - Mi nc hoa ho hng ca m y m! Mi Immortel s 5. Nm su thng tri qua. Nm su thng Hong c gng trong i sng nh nng. Cuc t. Lm c. Gieo. Chm bn. Khng c vic no Hong khng lm, nhng Hong cha th thch nghi. a con trai ngy mt ln, nhu cu dinh dng ngy mt nhiu hn nhng sc khe Hong ngy cng xung dc. Ngun sa kh cn dn. C tri cy g, c qu trng no, Hong cht chiu, b p cho con v qun hn nhu cu bn thn. M kin thc hc c trng, chng nhng khng c ni p dng v cn phi giu nhm. Ngi ta ang k th tr thc! Thnh thong v m li phi tham gia hc tp. Nhng d bu, ngy qun, ngy quyn, c xoy ly trong tng ch, tng nh mt ca ngi dn trong vng. Mt vng thuc loi gn nh xi u, trc kia. Mi mu t vn v c ph ang cho sn lng ca ng b Nm, ba m Hong, b cng khai ph v gy dng, by gi l mt ming mi ngon m nng dn trong vng thm mun. H l nhng ngi va l hng xm, va c ng b Nm thu mn trc kia, tr thnh nhng ngi ang quyt

nh s phn ca gia nh ng b Nm. Thn xm vo qui hoch, thnh tp on sn xut! ng tp on trng, ngi quen bit vi ng b Nm trc kia l mt cn b nm vng. ng khng n ni l ngi qun d vng, nhng tro lu cch mng(!) ca nng dn rt mnh. H khng c cht knh n ng cn b nm vng th c th ng b Nm b ghp nhiu th ti ri! iu h ham mun, h khng ni n. H ch ni l gia nh c con, r, l s quan ngy. Tnh chm xm trc kia, xa l rt nhanh. S nh v, vay mn nhau, trong thi cn xi u, cng l ca d vng! Chic xe Minh Trung chy tuyn ng Lt-Si Gn ca ng b Nm nhiu ln gip vic m hm tm ti, c ngi bnh i cp cu, i sinh , cng ch l s che y! Gi nhn ngha! Khng, by gi khng cn loi d vng . By gi khng cn loi tnh ngha c . Thi i mi. Tnh ngha mi. Quan h mi. Ting ni ca nhng ngi c cng vi Cch Mng ang lnh o, nh hng cho xm ging! Ting ni c trng lng. l o c mi, con ngi mi, ca Cch Mng! Mi mu vn l do bc lt m c. Chic xe l do bc lt m c. Tt c ti sn l do lm dng quyn th ca con ci m c. My mi nm lao ng cn mn ca ng b Nm, trong pht chc l con s khng. Li

C SAN GIA NH THANH CM l 111

mang thm mt ci ti l lo gy dng gia nh, nui dy mi ba ngi con, c cht hc thc, c cht a v trong ch MNgy! Nhng m bnh cng im lao ng l nhng lc Hong phi i din vi thc t ph phng: - Ch Hong lm khng c nng sut nn khng th tnh l cng lao ng chnh m ch nh cng ph m thi. Hong m a con trai vo lng, ngi yn lng trong bng ti ca nh n khng sng, nghe h ni v mnh. Hi m t con l ngh lc gip Hong vt qua gi bng ca hon cnh. Hong bung xui. S khc bit gia cng chnh v cng ph, c chia thm cht khoai bp, cng khng vo u. C tng lai ca Hong v gia nh ngi ta cn tr dp, cp i, th cht khoai bp c gi tr g! a con trai nhoi ngi ra khi lng m, xe tay, bi b, v n n ci th di vi ngi ngi bn cnh, nhng nng dn ca ng ang hng hc ganh t v cm th m n! Khng kh ngt ngt. Cng thng. Mt bui ti, ng tp on trng n nh ng b Nm. Sau khi nhp t nc tr cho thm ging, ng m li: - Anh ch Nm bit ri. Bit ht ri. Ngi trong xm ang tm mi cch tha ln x

hoc ln huyn v tnh trng gia nh ca anh ch. Nh ng in, c t lin ranh vi anh ch, li b bn vi nhau t hi no hi no, bi ch li tr mt vu oan anh ch ginh ln t, cng may anh ch cn gi c my ming giy vit tay t hi mi khai ph rng, chng minh, ch khng cng mt d lm, ch chng chi u. Bi ch h p lc ngm ln tui. M lng d tui u c khut tt g, cho nn anh ch suy ngh k i. Ci chnh sch t ai u thuc ca nh nc, th sm mun g, t ai anh ch cng thuc v nh nc, ch chng chi u. Lc th liu anh ch c cn gi c nh, c xe, hay li b gi i ni khc?

b p xy hn my chc nm qua. ng b Nm nhn nhau. Lng d ng tp on trng khng t. ng cng khng ham ci chc v ny. t ra trong s bn b c, cng cn li mt ngi: ng nm vng ang v mng! Tun l sau, ng tp on trng a ng b Nm ln x, np t n xin tnh nguyn hin in (!) v qu! ng ng, B Th X, tip khch:

- Hai bc bit chuyn, gic ng sm nh vy rt tt. ng v nh nc lc no cng khoan hng cho ngi bit n nn, hi ci v chp thun thnh nguyn hin in ca hai bc. Cn lc ng tp on trng n trnh no hai bc v qu, chnh quyn ch ci to, nhng ng b Nm s sn sng cp giy t hai thm . bc di chuyn khng gp tr ng tp on trng ni tip: ngi. Ra khi tr s x Hip - Tui cng bt nhn trong my ci chuyn nh th ny Thnh, gn ng ba Phi Nm. lm, nhng trn khng ai Nng bui sng cha xuyn nghe tui, m khng chng my thng c nhng mng m ng s thay th tui bng ngi sng cn lng ng trn cy khc, th du sao anh ch cng c. Cy c th vn ng n c bn kia v ng, li v mt i mt ting ni. n Dng. Nhn nng hanh Tin ng tp on trng hao trn ngn i tr tri, pha ra ca. Ngn gi m but bn kia cu. B Nm bt khc. lnh trn vo. Ngoi m en. B Nm c kim gi khng Khng cn loi m yn bnh khc trc mt ng B Th, ngi ngm sao, mt thu! m nhng cho n gi pht ny, by gi l bng ti ang nng sc chu ng ca b cn. ln tm t ng b Nm. L con B nh kit sc, khng cn cm qui vt, sn sng nut chng gi c nc mt. Mt tay b cht hnh phc mong manh cm ci ti nylon, c my ming cn li ca tui x chiu m ng cau tru, tay cn li, b nm ly

112 l C SAN GIA NH THANH CM

bn tay sn si ca ng, l ch danh ngi lao ng! bm vu cui cng. y khng phi l thi quen ca b t thi ng b bn chic xe, gom gp tin, i tm qu mi v! cn tr cho ti nay: Hong v gia nh Nghim - Mnh ri Si Gn, t lc mi cng phi tm ni mi. ng c hai a, con Hai vi con Ba! tr v Si Gn ct! H khu Hn ba mi nm nay ri, by b ct. Ngi khng c h gi bit qu u m da? khu l thnh phn c tr bt hp php. ng ngha vi bt ng Nm cm bn tay khng lng, ti phm, v c th b bt khiu ca b. Ging ng chm bt c lc no, d chnh mnh ri v bnh tnh. ng bit tui ang sinh sng trong nh ca, gi ca ng b rt r, nhng gia sn, mang tn mnh my gng an i b: mi nm! y l iu l lng - Th lc mnh mi ln nht v th tc hnh chnh ca y, hai v chng cng hai bn ch , ca nh cao tr tu ca tay trng vy. Nhn nha ri loi ngi! H khu l si dy cng c ch mnh xin da thng lng. Si dy khng cn l lng trn u nhng trng qu m! vo tn c. Nh nc ang y M trng con qua cu i T, t t ci gh di chn ra. V trng chng ng ni vng i v u? phu, Mt mai bng x, trng lu, ng b Nm tm v Chu Con ve ku ma h, bit my Ph, An Giang. Mt ni hon thu cho gp chng! ton xa l. Th nhng l v qu! Li cu ca dao tha thit. Nh nhng nhng su lng. Tng ch nh ngm vo trong mu, trong tim. Bit my thu cho gp chng! Nghim i!

y! ng Chn H ngng xe. Vn ngi trn yn. Hai chn b thng hai bn. Nhn quang cnh, ri ng nh dim ht thuc. Ngm iu thuc u lc, lm cp mi thm s ca ng hi tr xung. ng vy vy ng b Nm li gn: - Chu hn bc trai, tra ln x ly giy i ng nhng tin th qua ng ny nn chu em n y cho hai bc lun. Ngn ng tht t t. Lch s. Nhng ng b Nm khng my may xc ng. ng b ang hi hp i ch bit ci g ng sau cu ni v hnh ng him hoi ny! Va ni, ng Chn H va mc xc ct ly giy t i ng ra a cho ng b Nm.

on ng mt m ang trc mt. ng u vi nghch cnh hay bung tri? Hong phi ng u nh th Nh ca, c, tho d c Lp - T Do - Hnh Phc no tn ti, mong ngy ngn ngang. Mi ngi ang lo ang nhy ma trc mt b! thu dn, sp xp, cht thy ng c gp li Nghim? Chn H, cng an x, ci chic Nhng con ngi cn c, Gia nh ba m Hong, ng Honda n b mu xanh, kh lng thin, b cp git sn b Nm, phi b ca chy ly bng lng, chy n. Mi vic ui n cng ng! ngi! Gia sn my mi nm bng dng khng li. Lng d cn c lao ng, by gi phi ng b Nm bn chn, lo lng. H PH BNG xin tnh nguyn dng hin cho Chc c chuyn rc ri na chnh ph, chnh ph nhn
C SAN GIA NH THANH CM l 113

- c bc nhiu d ra? Phi m bc cho chu bt my ming tn. Ci chi chung Hong v gia nh Nghim s heo nh chu cn hai ming. i vng kinh t mi Lc Ngi. B Nm ri rut, a hai Mt nm trc, Hong ri Si tay nhn t giy cho php i Gn, vi hy vng Nghim c ng, qun c ting cm n. sm tr v on t. V by gi Hng ch in m nt: Hong phi b y, i kinh t mi, v khng cn con ng CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM no i.

n INH TRN

MANG THEO QU HUONG


n mt thp nin trc y, hng m ti thng thao thc lng nghe chng trnh Chng Ta i Mang Theo Qu Hng ca Ng Mnh Thu trn i pht thanh Little Si gn ti Qun Cam, min nam California. Ti say m nhng bi dn ca ca ba min t Vit, nhng cu ca dao tc ng, cu ht ting h ph ha vi ting n tranh, n bunghe tht thm tha ni nhung nh qu hng. N cn gi li trong ti nim t ho v qu hng t t, ni mnh sinh ra v ln ln; cho n khi phi ra i, chn mt ni xa tt bn kia na vng tri t lm qu hng th hai! iu ng mng l mt s ln ngi Vit khi ri qu hng t nc, du au lng b li nh ca, m m t tin.., ra i vn mang theo vn ha ly tre lng vi li sng qun t bn nhau, n gy dng li min t mi nh c...

CUC SNG NI X NGI

ti vt cht ca lp ngi mi trong x hi Vit Nam ngy nay... Qu hng m chng ti ra i mang theo nh mt hnh trang ng qu trn ng t nn, chnh l Vn Ho, mt th vn ha thun ty dn tc, vn c trc ngy qu hng b nhum bi mt ch ngha ngoi lai!

lng c ting giy khua nh trn l ng v mt ging ni trong tro: - Hello! Ti quay li, t ng cho trc khi nhn ra l mt c gi M dong dng cao, da trng tc vng, i mt xanh lam. C ang y chic xe tr em, mi che kn mt, v i bn cnh l ch ch mp trn, lng nu ng mt. C gi quan st vn hoa vi v thch th: - ! hoa p lm! ng trng ly hay thu th trng y? - Ti v cc con gi ti trng , tha cTi tr li vi cht hnh din. C gi bc ti cha tay lm quen vi ti: - Ti tn Christa! Rt vui c gp ng. Tn ng l g? Tho chic bao tay lm vn, ti cha tay nm nh bn tay mm mi ca c gi: - Hn hnh c gp Christa! Xin gi ti l inh. C gi lp li tn Vit Nam ca ti, nhng bng ging M: - Dean? C ging tn ca

nhiu ln ti mun trao i vi nhng ngi M bn x v quan im vn ha dn tc. Gi h l ngi bn x cng khng ng hn. Tht ra, nguyn thy h cng l nhng ngi di dn nh chng ta, v a s u l nhng con chim di th, ri t m qu hng vng tri u, bay sang lm t ni min t ha Bc M... Ti mun tm hiu trong mi gia nh ca h ngy nay, cn lu gi c nhng nt vn ha truyn thng m h mang theo khi sang lp nghip qu hng th hai ny khng?... May mn thay, iu thc mc ca ti Qu hng m ti mun ni c gii ta phn no, bi mt y khng phi l chm kh dp tnh c... ngt m mt nhc s trong Hm y ti ang chm sc nc ca tng; khng phi l Yu Qu hng l yu T quc nhng lung hoa nhiu mu XHCN; khng phi li sng sc mi trng mnh vn bc ngha bc tnh, ch bit tin trc nh. Bng ti nghe sau
114 l C SAN GIA NH THANH CM

Dean Martin khng? ng bit chiu ca n minh tinh in nh Dean Martin, ca s ni ting vo Php, Brigitte Bardot. Ngi n thi ca ng ch? hong nhc th tng c rt nhiu ngi i m, say m ; - Vng, ti cn bit ng ta ly nhiu ng chng ni danh, ng phim hi hc vi Jerry trong c nh o din ni Lewis vo thp nin 1960 na ting, Roger Vadim... Nhng v ka! Ti tip li c gi cho vui cui i, b sng c n vi gn cu chuyn, v t thy khng mt trm con th cng, c ch cn phi nh chnh v vic c ln mo, trong cn nh sang c sai tn ca mnh... trng. Ngi con trai duy nht Thy ti li li trc con ch phi ring, cht vt kim sng cng to ln ca c ang chm hng ngy, v khng nhn c ti, c gi ko mnh si dy da mt s gip cn con no ca buc c n, nh nhng mng: b m ni danh giu c! Nghe ni : khi i du lch sang Nam - Baby! ng im, cho ng i Hn, nhn nhng ch ch b no! git tht bn, b phn i d di, cho l hnh vi man Ch ch nhn ti, nh mt c r. Ti t hi : nu c gi tc v thn thin. Ti rt r a tay vng ngi M ny c dp du vut u con th cng ca c lch sang Vit Nam, s phn ng ch xinh p: th no khi i ngang qua nhng - Tn n l Baby ? Tn d qun C Ty ngoi Si thng nh ? Th cn baby ca Gn, hay H Ni... ni treo c nm trong xe y tn l g, lng lng nhng ch ch c quay chn vng, cng nhng Christa ? mn c sn cy t nh ra C gi ngc mt nhn ti, t mn, di ch ...?! v ngc nhin. Cht c hiu ra, C ch tc vng t con mo ch vo xe v ph ln ci : cng ca c tr li chic xe y, - ! Khng phi baby ca ti gii thch thm : nm trong xe u! ng xem - Ti cha c con v cn ngi ny ... lp gia nh lm... mi th C gi tc vng ci xung chi tiu, k c tin thu ngi chic xe y, cn thn ko mui sn sc em b; ti cn rnh v b ra mt ch mo, lng en tay i lm na ch!... trng... Nng vut ve ch mo v u ym hn ln u n nh Ti im lng, khng dm c mt ngi m ang nng nu kin. Vic lp gia nh, sinh con ci, va i lm va nui a con b bng! con l vn c bn ci Ti cht nh n mt bi vit trong gii ph n tr ngy nay. c km hnh nh cuc sng v iu ti c bit l ngi Ty

phng thch nui th cng v n trung thnh vi ch... Con ci ca h, n mi tm tui s phi thot ly gia nh c mt cuc sng t lp , mc cho b m gi sng c qunh vi nhau, hay sng m thm trong nh dng lo! Nu a con no ch hiu lm, thnh thong n thm ; hoc ti ngy sinh nht gi qu n, km theo thip Happy Birthday vi cu gii thch l do : bn cng vic qu khng th n thm b m c... Nhng con th cng nh ch, mo..., tri li, sng vi ch sut c i. Chng khng bao gi nng li, hn lo, hoc ci v vi ngi nui dy chng. Chng t ra rt trung thnh, thng yu ch v ngi ch cng yu thng chng ht lng. Ti tng i qua mt ngha a ch mo Huntington Beach, min Nam California, thy ngi n b u bun lng l cm nhng cnh hoa trn nhng nm m nh xu ca mt ch th cng no la i, trong mt bui hong hn, bun m m. m m nh ni c n v c c ca ngi n b n tui x chiu ca cuc i... Ti ang min man suy ngh, bng c ting khc tr th t ca s trn lu vng xung. C gi ngc nhn ln, i mt xanh lam m to, long lanh trong nh chiu : - Baby ca ng khc phi khng ?

C SAN GIA NH THANH CM l 115

Ti mm ci p : - Vng, ng l baby khc, nhng khng phi l con ca ti... m l chu ngoi ca ti, va c hai thng tui... Christa t m nhn ti hi : - Th ng c bao nhiu con v chu, ng Dean ? - Ti c bn con, hai r, mt du v bn chu ngoi. Cui nm nay ti s c thm mt chu ni v mt chu ngoi na y! C gi nhn ti thc mc : - Th tt c con chu ca ng u trong cn nh hai tng ny sao ? C my phng tt c tha ng? - Nh c 4 phng ng trn lu... Tht ra ch c 3 con v mt du, mt r cng mt chu ca chng ti chung trong nh ny thi. Cn con gi ln hin sng vi chng con tiu bang khc... C gi M nhn ti vi i mt chm ch, t m ln ngc nhin. Ti thc mc khng hiu c gi Ty phng ny c cm thng c li sng qun t ca mt i gia nh ng con chu theo kiu vn ha ly tre lng ca chng ti khng ? Ti a tay ch dy nh nm trn con ng trc mt, hi c gi : - Nh c dy no trong khu ny, Christa ? Chc nh c cng ging nh nh ca ti thi!

C gi quay li ch khu Chung vic Vn phng mt t chc c bn kia bc tng : Bt V Li, trong c nhng dch v nh : gip ngi - Khng, ti khng khu ny! Vit t nn mi sang nh c ti Ti sng vi b ngoi ti trong t M, dy ting Vit cho tr khu nh thu bn kia, ng Dean em gc Vit sinh ra v ln ln ! Mi chiu i lm v, ti r b ti t M... iu thch th nht ti cng i b trn nhng con i vi ti l mi bui chiu, ng yn tnh v p bn nhn thy nhng em hc sinh ny. B ti yu qu khng i nh bc vo lp hc, khoanh c, nn ti i mt mnh vi tay ci u cho c gio, c con ch Baby ny. gng ni nhng cu ting Vit thng sut, khng pha ln ting Ti t m hi : Anh - l ngn ng quen thuc - Xin li Christa, ti mun ca cc em... Ni chung, cc em hi v b m v anh ch em ca tht ngoan ngon, chm ch hc c. H khng cng sng vi c hnh. v b ngoi ca c sao ? Mt hm b Gim c i hp - B m ti v cc anh ch ti v, k li cuc i thoi vi mt u thu nh ring. Ti vi b ngi M, khi h cng tham b ngoi ; chng ti thch khu d mt cuc hp ng o cc nh bn ny lm, nhng khng sc dn. Trong lc ngh gii lao, c tin mua ... b ngi M hi b Gim c gc Vit : Ti ngc nhin v i ngi nhn c gi. Mt c gi M xinh p, - Tha b, ti ngc nhin v sinh ra v ln ln x s ny, thn phc v nhng ngi Vit li c cng n vic lm, c gia ang sng trong thnh ph nh ng ... Th m nim chng ta. H nh c ni y m c c mua mt cn nh cha lu lm, nhng con ci ...vn ch l c m! Ti thc h phn nhiu hc hnh thnh mc trong lng: v sao c iu t, mua sm nh ca, xe c i nghch l nh vy ? mi... H c b quyt g trong cuc sng vy ? Tri bt u ti. nh nng nht dn trn nhng tng cy B Gim c ngi Vit mm sau vn. C gi mm ci ci p : cho tm bit, nh mt nh cn - Chng c b quyt g c vng cht luyn tic : bit c, tha b. Nhng ngi - Bye-bye, Dean! Hy vng Vit t nn chng ti em chiu mai gp ng ni ny vn ha ca qu hng mnh nu ng thch va lm vn n nc M v a n vo va ni chuyn phim... np sng ti x s a vn ha ny. l vn ha c truyn Gn mi nm trc, ti lm

116 l C SAN GIA NH THANH CM

v thun ty Vit Nam, theo mi ngi sng on kt, qun t vi nhau, ngi tr i lm nui ngi gi, ngi gi lo vic nh, sn sc con ci ca m tr... H cng sng chung di mt mi nh, n chung mt mm, trn c mt ni cm chung, nhng da thc n chung, v cng gii tr bng mt TV chung trong phng khch... Khi con ci h c baby, chng khng phi tn tin thu Ngi Gi Tr; cha m gi khng phi sng m thm trong Nh Dng Lo, m vi con ci bng b, trng nom cc chu...! Cui tun, c gia nh dt du nhau i bt ph Bolsa, gp ng hng trong khu Phc Lc Th, khon i nhau t ph, bt m... - Nhng v sao h sng tt kim khc kh nh vy ? H khng ly ngy ngh, i du lch xa vi gia nh hay sao ? - Chc b cng bit : nhng ngi t nn chng ti tri qua mun ngn kh khn, kh au... trc khi n t nc ny. Ci qu kh ng cay, ng s y vn lun m nh chng ti. Chng ti thng khuyn nh con ci phi c gng hc hnh, c gng lm vic, c gng tit kim vt thot ci qu kh ng s y! V kt qu ca nhng c gng hy sinh em li s v vang cho cng ng t nn chng ti, nh b thy ! Ti mun em cu chuyn ny k li cho c gi tc vng da trng Christa, khi c dn con ch cng Baby i bch b qua

nh ti vo chiu mai, nh c ha. Nhng liu c c th v c mun a vn ha ca ngi Vit - li sng on kt, nng ta nhau... vo i gia nh M ca c chng ? Ti nh cu ni bt h ca nh bc hc Albert Einstein : nh v mt nguyn t th d, nhng nh mt thnh kin tht kh! Liu c gi Christa ny, sinh ra v ln ln trong ci ni vn ha Ty phng, vi li sng c nhn thch c lp, t ch, khng mun l thuc bt c ai, k c cha m, con ci..., th c c d dng thot ra khi np sng ca c hin ti, thc hin nim m c ang p ca c? Ngy hm sau, vo bui chiu, ti va lm vn, va ch c bn M mi quen ni chuyn phim nh c ha... nhng c gi khng n! Hng ngy, sng sm hoc chiu ti, c nhng ngi i b trn con ng nh trc nh ti. H l nhng vn ng vin th dc ti t gm nhiu mu da, mu tc khc nhau. H i b hoc chy b hng ngy mt cch cn mn v nghim tc. Thnh thong h trng thy ti, mm ci, hoc a tay cho vi mt cu x giao ngn gn Hello , ri hi h tip tc nhng thao tc th dc ca mnh. Nhng lu, tht lu, ti khng thy c gi tc vng, mt xanh i qua nh ti v dng li trao i vi cu chuyn phim na Ti ngh, c l c gi dn nh i ni khc, hoc c khng cn thch

con ng yn tnh v p ca khu ti ang , nn c thay i l trnh i b cng vi hai con th cng ca c chng? Thi gian tri qua rt nhanh, nht l ti x s an bnh ny. hai nm ri, ti vn cha c dp gp li c gi M tc vng k li nhng mu chuyn v vn ha Vit Nam m chng ti mang n qu hng th hai ny. Mt hm, c ngi bn c t Min ng nc M sang thm b con ca anh y, nhn tin gh n mi ti i n tra. Chng ti n mt tim n do ngi Vit lm ch, vng Little Sign. Ch tim l ngi Bc di c vo Si gn nm 1954 v li di c ln na sang vng Nam Cali ng 21 nm sau. c im ca qun l cch trang tr cng nh mn n c nhiu tnh cht c th Vit Nam. Trn tng, mt bc tranh sn mi in hnh c gi mc o t thn, cht khn m qu, ang ngi ru con trn chic vng dy gai ; bc tranh khc in hnh cha Mt Ct ng c n trn mt nc h phng lng Cnh , nhng nhc c c truyn Vit Nam nh n tranh, n bu c treo trn tng mt cch rt m thut. Mt c im na l thc khch n y phn nhiu l c mt gia nh ng o, hoc mt nhm bn c thi cn hc Chu Vn An nm xa Ni y, ci khng kh vn ha ly tre lng c nhng ngi Vit mang t min Bc vo Si Gn, ri mang sang yvn

C SAN GIA NH THANH CM l 117

cn bng bc trong ngn ng, cng bn, gii thiu: - Thnh tht chia bun vi c, trong li ni chuyn, trong cch Christa! Nhng v sao con Baby gi nhng mn n c bit a - y l Son, chng ti. ng thng qua i nh phng Min Bc... Ri c gi ni tip vi chng : th ? Trong lc bn ti chn mn n trn bng thc n, ti a mt nhn khp mt lt trong qun Bng ti thy, ni bt trong m thc khch ca nh hng vi nhng mi tc en, nu, mui tiu, bc trng l mt mi tc vng. Ch ca mi tc ng l mt c gi da trng ang chuyn tr vi mt thanh nin chu ngi i din. C gi quay mt v pha ti ang ngi v t nhin ti thong thy mt nt quen thuc trong i mt xanh lam ca nng C gi cng nhn ra ti nn a tay cho v n mt n ci vui mng ln ngc nhin. - Cng ! ng Dean y l - Cm n ng Dean! N cht bn lng ging ca em hai nm v qu gi ng ! Ti nghip n trc. ng ta c mt ngi nh qu! Nng p li ti, ging y mi v mt gia nh ng o luyn tic hnh phc lm Ti quay sang nhn chic xe Ngi thanh nin chu cao y tr con, che mui kn, hi c ln, mp mp nh mt ngi gi : i hn, nhng li l mt ngi -Th th con mo b nh d Vit, ni ting Vit rt si: thng ca c vn kho mnh - Cho bc Dean! Chu c nghe v chu ni v bc... Chng chu ly nhau cch y hai nm. Sau c y v vi gia nh chu, b c ch ln mo cho b ni M hnh nh h gn nh bc ! ch ? Khun mt u bun ca nng bng nhin vui ti tr li, i mt xanh m to, ming ci tht ti, p :

- ! con mo ti li cho B nui trc khi ti Ti bt tay x giao ngi i ly chng. Nhng baby ca thanh nin, ri quay sang hi ti cn p hn con mo na Ti ko gh ng dy ni vi c v tc vng: y! bn : - Sng xa con ch Baby chc Va ni, c va ci xung - ng ngi ch ti t nh c nh lm, phi khng Christa chic xe y, ko chic mui che, Ti n gp ngi quen, trao ? l khun mt mt cu b lai i vi cu chuyn ri s tr li ngay C gi bng im lng ci u... trng tro, sng mi cao, tc Ri c ngng ln nhn ti vi en hi nht mu, trng tht Ti bc n cnh bn c gi, i mt xanh m l, ging b bm. Ch b say sa ng, d dt hi : i mi hng ang ngm chic bun bun: v gi b t i mt ch b - Xin li, trng c quen qu! - Con Baby ng thng ca nhm nghin, nn ti khng C phi c l Christa ? ti cht ri ng ! th bit c cng mu xanh lam C gi tc vng mm ci nh mt m chu khng ? Ti bng thm ngh, vi suy trc v ngp ngng ca ti : ngh tht bnh dn ca mt Ti sc nh tn ngi chng - Vng, ng ti l Christa ngi Vit : chuyn con ch Vit ca c, ni a: Rt vui c gp li ng, ng cht c g quan trng lm u m c gi M ny li xc ng, - Chc mng c, Christa. C Dean! cm thng n th ? Tuy nhin c a con trai khu khnh lm C gi quay sang ch vi ti vn hi nng vi ging lch y! ngi thanh nin chu ngi s:
118 l C SAN GIA NH THANH CM

Ngi chng nhn v, ni a mn n y na vi ti bng ting Anh : Ngi bn ni kh t hi cn Khng, nng c hai a con i hc Si Gn, nhn ti ni trai ch khng phi mt u! a: Ging nh phn ng v ni a ca ti hai nm trc v con ch Baby , c gi M ngc nhin t khng hiu. Ngi chng mm ci, ni vi ti bng ting Vit : - Tn chu l Sn, m c y c gi l Son! Chu c tng c y a, xem chu nh con trai c y! Ngi nh hng mang n bn h mt mm thc n nghi ngt khi, thm phng phc mi c nng, mi m hnh... Ti ngh thm : Mn Ch C Thng Long, c sn ca Nh hng y! Ti nhn thy trn bn by sn gia ph : rau sng, bn, u phng rang, bnh trng m nng chn, hai da nh ng mm tm v mt da vi chanh xanh t . Ti cho t gi i v chng hnh phc ny, thm cm phc ngi chng Vit chinh phc c v M bng mn m thc thun ty Vit Nam. Khi ti tr li bn c, ngi bn nhn ti nh mt t m : ng quen c M no xinh th ? Ti tr li l lng : - ! l ngi ch n c ca ti hai nm v trc. Cho n nay ti vn cha tr xong

khnh. Ti nh thy li i mt mu xanh lam ca nng khi ng trc cn nh ca ti chiu hm y. i mt y m to vi nhng tia sng lp lnh - ng m cng mc n kia ? vui ti, khi nghe ting khc N g th, n tin hay n tnh? tr th t trn lu nh ti vng xung Ti bng by gii thch : Bt gic ti nh li nhng cu - l mn n vn ha th ca Victor Hugo, mt i dn tc. Hai nm trc y, thi ho Php, din t ni vui ti nh trnh by vi c ta v mng ca mi ngi trong gia nn vn ha ly tre lng ca nh khi em b ct ting khc ngi Vit Nam... Nhng ti cho i, trong bi th Khi cha c dp gp li, c y i Tr Em Cho i: ly chng. By gi ngi chng Khi tr em ct ting cho i Vit Nam tr n thay cho C gia nh sung sng reo vui ti! Khi ngi nh vng ting tr th Ti m mng nhn sang bn Nh t ong vng ting vo ve ca i v chng Vit M ang Nh t chim vng ting lu lo vui v n ung. Cnh , a ca ht con trai ca h ang ng li b trong ni, mc cho nhng Gi y, trong t uyn ng ting ci ni lao xao ca thc ca c gi M v cu trai Vit, khch trong nh hng Chc ting khc tr th cng mang mng hnh phc ca Christa! li cho h nim hnh phc ln Chc mng c gi M tm lao m hai nm trc y, c gi c nim sung sng trong tc vng Christa khng th no cuc sng mi, thch ng vi ng c mt nn vn ha xa l nhng hp dn i c. Chc mng INH TRN cho c gi c n ca hai nm trc, nay thc hin nim m c gin n ca mnh : c mt cn nh, mt gia nh v mt a con khu

n H PH BNG

THANH CM, VI CHUYN NH CHA QUN


rong t cng c nhiu ci vui. Nhng ci vui rt ngi trong khung cnh m cai t mun ngi t sm bin thnh nhng con vt c thun tnh. Th nhng i lc ngc li. Tnh nhn bn tim n t nhin ca ngi t v tnh li ci tnh c cai t. Chiu phim trong bung Cng an trc tip cai t c 2 loi. Qun gio v v binh. Ban m, qun gio coi vng ngoi, v binh th canh gc bn trong. Hng ngy i ph vi t i, lem luc, tht thu l iu chng c g hng th. m v, gia ni rng hoang d, li thiu mi phng tin gii tr ti thiu, nn ngoi ci radio b nhi s chn ngt th cai t chng cn th g khc. Cn nhng ngi t, mt thi sng trong th gii vn minh, c s hiu bit rng. D g th m kin thc vn tn ti. Khi i din vi ci khc lit ca giam hm t y th c tng tng li phong ph hn. Nh mt nhnh cy b cht ngang m gc vn nguyn vn, nn chi c th pht trin. Mt hnh thc pht trin l
120 l C SAN GIA NH THANH CM

k chuyn. m m k chuyn l chiu phim trong bung! Chuyn th loi. Nhiu nht l chng. Ngi ngi k c ging nh Tin Ch trong lng! C ngi iu m, tr nc hoc cc ng, ci ko ly ging! Do c ngi trc kia khng c chng by gi nghe rit cng bit t nhiu v mt s nhn vt. T trong phng lng nghe, nh, nhng my ai ng v binh canh gc bn ngoi cng lng l p tai theo di cu chuyn. V, m! Tnh c mt ti no my chiu bng ngng, v mt l do no , nhng v binh bn ngoi khng bit nn c m thm,

lng ngng ch. n lc khng cn kin nhn c na, phi ln ting hi. Cho d ch ra sc o to cng an cai t nh nhng ci my, ch n gin l hnh ng v cm th. Cm th v c. Nhng bn tnh ngi t y su tim thc i khi cng bt cht sng dy, rt t nhin, trong nhng giy pht trng tri, khng ng. Pht giy m tnh nhn bn gia ngi vi ngi bng ro gi: No, chiu phim i ch! Nguyn Trng Phm Nguyn Trng Phm l pilot

i Hi Gia nh Thanh Cm, 2008

trc thng. Kh c bit. To ngang, hi thp, chn i chng hng! Vui, hin ha. Phm thng b qun gio ln lp v tnh l ph. Lc no cng i cui hng. L ph tht hay l mt cch chng i ngm th kh bit. B t mu xanh c tri pht l loi vi git nm mi lt s nho ra, xc xch. T khc th tm cch ch bin, khu v. Nhng Nguyn Trng Phm lm theo cch ring! o hay qun b thng ni no, Phm khng dng kim ch m tm li ri ly dy buc cht ch thnh chm, thnh cc. Chng my chc th b Phm mc y cc. C cc ln, c cc nh. Nu dng b cho thi trang hm nay, trong cc show catwalk chng hn, bit u khng tr thnh fashion th d? C hnh dung Nguyn Trng Phm mc n, y nhng cc c buc dy cn thn v chn i chng hng th s thy ngay! V th b qun gio phn i ln: Ci anh ly.. bi bc ch !. Th nhng, ch dng ch cnh co thi, v khng tm ra thi chng i no khc trn khun mt lc no cng phng, cng l ng ca Nguyn Trng Phm. Rit ri c cho l style. Style ca Nguyn Trng Phm! Hoc, Nguyn Trng Phm, Designer! B chn i dn kho thc phm th ton no cng mo mt, v c ting vang. Cn b kho hu cn tn Hng. B Hng mi ln chun y, tui trn di 35, c thn. Chun

u Hng l mt trong cc cn b hc m. T lm nhanh vi hy vng c thm cht thi gian c tm sng, git lu hn cht nh trc khi v tri s b b Hng lm dng ngay. B dn v khu nh tr, gn nh thm ving, khu vc bung n cn b c thn... ch tay nm ngn, gn ging: Anh, nm ci ly.. Anh kia, nm ci ly, ly.. Cn anh kia na.. nm ci ly, ci ly.. Cc anh nm v vt th y th nm thao tin b c?.. Lm th linh tinh cho n lc kng g. C tri, khi t no gp cng tc hu cn vi b, u c kt lun ging nhau: Con m chn n trn qun! Hm ton Nguyn Trng Phm c cng tc cho b Hng. Trn ng i, Phm thng bo: Hm nay bn mnh s lm vic khe thi! Chng my ai tin! Dn kho thc phm l mt vic nng, v phi khun vc, di chuyn c, b Hng li trc tip n c. Thc phm c trn sn g cao khong 4, 5 tc chng m. B Hng ng , ch tr. Anh em lu bu khing ti khing lui cn Nguyn Trng Phm bin mt. Bin xung di gm. Im re. B Hng ng ti ng lui khng thy Nguyn Trng Phm nn hi. Phm u di gm. Ci anh ly, anh nm g di y? Phm im. B Hng li gn, ngi xung nhn. Bt cht b ng ngay dy, mt v b i mt mch, khng ni thm li no! Anh em c ng i. i mi n tra, c kng

thu qun, t tp hp v. V bung Phm tnh b: Ti ni, c ng khng? Ti mnh ba nay lm khe re m! Phm cho bit nguyn do. Phm chui xung gm, b vng ci g nn qun b tut m loay hoay hoi ko ln khng c, nh gi t! Cn b gi, cho d c chanh chua, gay gt g nhng bn cht vn rt qu ma nn mc mc c ca h cn rt cao. Loi gi gi nh b Hng, li cha bit mi n ng bng dng c chng kin nguyn b sexy ca Phm th khng tht thn b i sao c? B X T Khng bit 3 ch tt B.C.T. xut pht t u nhng c mt do phe ta gp nhau u a tay cho nhau bng 3 ch tt ! Cng ging nh truyn tranh X Trum! Th gii X Trum l mt th gii rt nh, hin ha, khng cn n nhng phin toi v ngn ng din t. Ch hai ting x trum l din t c tt c! Ra ng cho nhau x trum, ngi kia p li x trum, x trum th c hai u hiu nhau! Khi mun nhn mnh g th lp li x trum, x trum hai hay ba ln. Th gii X Trum t truyn tranh ang hnh thnh vi mt nhm t trong tri. By gi thay v gi X Trum h dng B.C.T.! Cn b u ngc nhin, ra lnh cm ni ting lng. ng B nh Thi, lc mi lm

C SAN GIA NH THANH CM l 121

nc nhu vo gi m ca hang m khng lm hang b mm hay v ra. Nhng ch ch ang l nim vui, l nim hy vng ring tn ti. Nh th my ch ch ln rt nhanh. Ba tht ch thnh son trong m... Nhng mt hm i lm v, hm h em co co chu chu ra gc tng, hang ch bin mt! Thiu y Lng, cn b an ninh tri (cn gi l Ban Lng, ngi i ly lim vt ru nhng ngi cha kp co) i kim tra v bt H S Khang, ngi trc v sinh cho bung, dn sch. Gic m protein ca Tn, mt t nhn khng bao gi lin lc c vi gia nh, tan theo my khi! Tn yn lng, khng ni mt cu! Khng mt li chi th. Th mi gi l nhn. Nhn l vn yn lng cho d c b dao m vo bng! Ch nhn, Tn ang tri nghim. Khng bit by gi Trn Vn Tn ang u? C ai bit? Con Ct Khi bn qun i bn giao ton t v Thanh Cm B Cng an qun l th con Ct nhn nhim v mi, thay cho con tru gi trc . V nhu cu chuyn ch thc phm hng ngy tng thm cho 300 ngi rt ln, sc con tru gi khng th kham ni. Con Ct, trai t, vm v. p nh chng Vi trong Trng Mi ca Khi Hng. Ch ti mt ci l t hnh s, v i qu, nn cht t

Anh em vui v gp nhau

Trt t Tri [1] cng c tm gii m gip cai t nhng khng th. C th v ng khng bit v truyn tranh X Trum! V th cai t m thm bo ng v an ninh! Th nhng, hin lnh lm! T trong cuc hiu nhau rt n gin, ging nh th gii ca X Trum. Khng c m mu g. B.C.T. c th l B Ci To, c th l... Bt Ci To, c th l B Cng Tay, c th l... Bn Ca Ti, c th l chm bim... B Chnh Tr.., l ting chi ch . Lp li hai hay ba ln B.C.T. khi gp nhau c th l.. B Chnh Tr b c..t tao, b c..t tao (!) ca nhng con ngi ang b y a n cng qun! Trn Vn Tn Tn l Trung y tr, n v Pleiku. T ngy Tn v t l bin bit tin tc v con, v th tri t vi Tn l th gii cam phn. Cam phn tn ti. ng ng! Cam phn nn Tn

khng cn mong ngng tin nh, ni chi n qu cp! Bn b c san s t cht khi nhn c qu l iu an i duy nht! Tnh cam phn, nhng t trng, nn Tn ngh ra cch tm cht protein cho ring mnh. Nui ch! i lao ng, ai chp c ch nhi bn thng em thui vo bp la ca anh nui[2], n ngay. Nhng Tn th phn loi. Nu l ch con, Tn gi rt cn thn em v tri. Li dng gc tng ro ca sn bung, Tn gom tng cc nh, trn vi t st nho nn thnh hang nui ch. Thc phm hng ngy cho my ch ch l co co, chu chu Tn em v bn. Nui nh vy khong hai thng th ch no ch r l ch, cn nhi th b tht! Hang ch l th gii ring ca Tn sau khi i lao ng v. Ngi , chim nghim, theo di rt cn thn. Cho tng git

122 l C SAN GIA NH THANH CM

ui Ct n, lc Ct cn b. Chung con Ct cnh tri mc. L th mi tranh di tng cy. V bn cng tc sut ngy nn phn c ca Ct c t hnh s cung cp. M t hnh s l loi ma tri, m i quanh nm nn lc no mt cng lo lin tm ci ci thin ring cho mnh, u phi cho con Ct? Gp tri ma, ng trn trt, li dc th sc trai t nh Ct cng phi suy sp nhanh. C nhn con Ct rn ngi v pha trc, hu mn li hn ra ko chic xe cht y thc phm nhch dn th bit c sc ca con Ct b tn ph n c no! m t cng i, cng b y a nhng l con ngi nn bit dng tr gim bt s chu ng. Nhng mt con vt, nh con Ct, th l loi cc hnh dai dng trong cm lng cho n khi kit sc! Bn thn ngi t hnh s, ni con Ct, i vng mt th nhn tnh u cn vi sc vt? Cn sc, cn ko. Kit sc th b x tht! Nu thin con Ct gn sch th sc con Ct cng mt theo, nn ngi ta thin con Ct mt na lm gim mc sung mn v tnh dc nhng khng gim sc khe. V th ngoi cc hnh ko xe, con Ct cng cn c cht nhu cu v tnh dc. Ting ngh ng, ngh ng kht tnh ca my con tru ci t bn kia sng M vng qua trong chiu t hay m vng nh thc bn nng tnh dc ca con Ct. V th,

thnh thong trong m, con Ct bt dy ph chung. i bit tch. Ngi t hnh s, ni ca Ct, phi tm theo du chn con Ct lu li u ti vn rau xanh, trn bn sng bit hng i ca n. Bn nng tnh dc l thin ph ng vt tn ti! Nn dng sng M tuy rng v nc lun chy xit c s g khi cn ng tnh ro gi! Xm bn kia sng cng bit danh con Ct. Nn s hin din ca n gieo ging l s vui mng cho gia ch. Mi ln nh th, t ra cng c ngy di cng an mi c th buc c mi con Ct vo u ghe du n bi tr v tip tc.. cng tc!

dng nc mt t m chy di hai bn m. Ri con Ct b git. Tht x chia cho c hai tri t K1, K2. v ti a phng. Mi ngi tht vui mng v bng dng c n ti[3], cho d l xng tht ca mt con vt trung thnh v tn hin! Thn xc con Ct v bi t, khng lu sau t chnh tr ri t Bc c a tr v min Nam. H PH BNG
[1] Trt t Tri: L t nhn c cai t tn cn, gi cha kha cc ca phng giam, trc tip theo di mi sinh hot trong tri t.

Ln cui, con Ct gp nn, nh nhau vi tnh ch b gy chn khi bi qua sng tm tnh. [2] Anh nui: L ngi ph trch N b em v ct nh bp tri, nu nc ung cho n v ti hin trng lao ng. ch lnh trn. Khng my ai c ht ni s hi kinh hong [3] n ti: c ng ch ba n trong i mt con Ct, trong c tht, c.

Nh cc bn on nhng ai y?

C SAN GIA NH THANH CM l 123

n PHM XUN I

CHUYN CI U GI
o ngy 27 Thng Mi nm 1994, ti qua mt cuc gii phu ti bnh vin Fountain Valley, min Nam California. Mun bit ti sao c cuc m x ny th phi ngc dng thi gian tr v mi ba nm trc. Lc gn nm gi sng ngy 3 Thng Su nm 1981 ti nh 7, tri ci to Thanh Cm, Thanh Ha, ti nho mt c t tng ging trn xung t, ci xng bnh ch ca u gi tri v i. Nh mi bui sng, ti dy sm vo phng v sinh ri ra ngoi ngi tng ging di ht thuc lo, v nh thng l ti say mt lc. Thn tr i vo ci m man, l m ri dn hi tnh tr li. Mt cn say thuc lo xy ra di lm l vi mi giy. Khi tnh to ti t ng iu xung v bt u leo ln ch nm tng trn. l mt ci sn di bng g cch mt t trn hai mt, mi ngi c mt ch nm rng bng chiu ngang ca mt ci chiu c nhn. khi lm mt gic ng ca ngi khc ti phi gng b tht st mp sn, qua mt ci mng, hai ci mng... n ci mng th t l nh ca ti ri, c th thoi mi chui vo nm ch sng. Va

qua khi ci mng th ba th t nhin ti ngt i, mt cn xy xm o ti rt nhanh n mnh khng kp phn ng g c, ng nho xung t trong t th ang ngi xm. im chm nn nh xi mng l ci u gi tri, c sc nng ca c th dn ln mt im . C bung thc dy, vc ti ln, ti cm thy t lit chn tri. Ri n vo th thy khng b thng tch chy mu ch c mt ci ngn su chy ngang u gi. Ti cm thy mt ni bt an xm chim trong ngi tuy cha bit r lm c s nh th no. Cc bn t ti ngi tm mt ch no , ri n ca bung lch kch m, mi ngi ra ngoi, ti nghe thy ting bo co cn b c mt anh t b thng chn. Hnh nh ngi cn b m ca bung c vo xem qua, ni bo co vi y t. Thi gian bui sng rt bn rn, mi ngi lo chun b xut tri i lm, ting kng vang ln l tt c xung tp hp sn, dy nh bng chc trng trn, ch cn li vi ngi trc bung v my ngi ngh bnh. Ti nm nhn li ci u gi ca mnh v bng git mnh: C mt ci cc gn bng qu trng g ni ln trn bp v pha trn

u gi mt tc, cn ch u gi th c mt vt hm xung r rt. Ti cm thy lo s, chc chn l c th ca mnh chng cn lnh ln nh hi cha m sinh ra cho n gi ny na ri. My ngi xm li coi v bn tn, on rng bnh ch trt khp. Ti khng r lm v v xng xu ny nhng c tin vo li bn tn ca bn b, nu ch trt khp th ch cn sa cho n khp li l n. Lc th Phi bc vo. Phi l mt t nhn ngi Tu gn 40 tui, m ngi, mt trn, b bt t nm 1975 v xm nhp Vit Nam bt hp php v b kt ti gin ip, Ha L, H Ni mt thi gian di, mi c chuyn n tri ny my thng nay. Din ca Phi l din nguy him phi lun lun b nht khu kin giam, nhng nh anh ta l thy thuc gii nn c c cch xung lng (tc nhng dy nh cho m t nhn bnh thng i lao ng hng ngy) mt thi gian cha bnh au lng cho mt s quan cao cp no ca ban ch huy tri. Anh ta hng ngy ch trong tri lo sao ch thuc nn an nhn rnh ri lm v ch lo cho c mt bnh nhn, m thuc men li chng c g

124 l C SAN GIA NH THANH CM

nhiu. Nghe ni anh ta rt gii v, m tt c v s Tu u c hc v mn cha xng. Va l thy thuc gii, va chuyn v xng, s hin din ca anh ta gia lc ny ging nh l mt sp xp ca mn kch nh mnh.

Phi ci ngi xem xt u gi ca ti, ri ni rt nhanh, ci ting m ti ang s nghe nht: V ri. Ti nghe mt tht vng thm su trong lng nhng khng ht hong, vn gi v b ngoi im tnh. Ting Vit ca Phi kh si, d nhin ni theo ging Bc, iu lm cho ti hi Khng c, ngi no i thy l l, v quen ging nam cht h ti mt mnh tre. ca nhng ngi Tu Ch Ln nn c ngh h l Tu ni ting Mt ngi t hnh s min Vit th phi ging my ng Tu Bc bung bn cnh ang ng xem vi chy i tm c Ch Ln. mt ng che, lui cui ch ra Ci cc ny l na mnh ngoi sn. Anh ta lm rt nhanh xng v do s co rt ca bp v kho, trong chc lt chng tht ko hn ln trn. Phi ko ti c mt dng c y t hnh n xung. khum khum c th p st vo Sau l cn au ngt ngi bp v, mt u c gt lm khi nm ba ngi ra sc ko vo theo hnh bn nguyt c cc xng v y xung. Ti th kht vi hnh trn ca u nm trn sn ng, vi ngi gi. Mi ngi ch ch xm gi ngi ti, mt ngi dng nhn vo ci u gi m qun my ngn tay bu vo ch u mt ti. Phi ni vi anh nh: ln m ko v pha u gi. N khng chu xung. Ti nh ngi ko l anh nh, rt khe v lc lng, ly ht sc mnh m ko, v ti tri qua mt cn au gh gm, t lc sinh ra i n by gi ti cha bao gi au nh th. Ti cng phi dng ht c sc mnh ca ti chu ng n, tay phi ca ti nu cht vo lng anh S ngi

cnh m ly ti, cht mi, cht rch ra di my ngn tay ti mi khi cn au tng ln theo th nghe ting Phi: sc ko ca anh nh. ng th ra nh, c gi Ti ri, ti ri... cho vo nguyn nh th. ng khp u gi... xong ri, Phi nhanh nhn cm thanh th ra i. tre p vo bp v ti, ch u Anh nh va bung tay th hnh bn nguyt d st vo cc bt mt ci, nhanh nh chp, xng va c ko xung. C cc xng v vt ln nm ngi no a cho Phi mt si vo ch c trn bp v. Ti dy vi. Phi va ct cht thanh ngao ngn qu, kt qu ca mi tre vo bp v ti va bo anh c gng v chu ng ch trong nh b tay ra. B chn li, cc chp mt l mt sch. Cn au xng chu nm im. Th l tm lm cho ngi ta nh r ra. Phi xong mn s cu. Lc cn b ni: trc tri bc vo ni vi ti: Tri c xe a anh i bnh vin Cm Thy. Cht ti s hin din ca Phi, anh ta ni lun: Hay anh mun anh Phi cha th nm ti tri, khi i.

Ti chn lin gii php th hai. R ri sau my cn au va ri, ngh n hai chc cy s ng ni dn xc, ti n qu. Ch mun nm yn mt ch. V li lc ti cm thy tin cy Phi mt cch l lng, thy Phi nh mt ngi t u n y ch ch cha cho ti trong tai nn ny. Cn b trc tri thy By gi ko li. chuyn c gii quyt nhanh, khng thc mc g thm, dn Cn au khi ny li ti din, anh em thu xp ch nm cho v ti khng hiu ti sao chu ti, ri i ra. c au l phi dng ht sc mnh gng ngi ln. Ti Ti c khing qua mt ci cng l, khng ku mt ting, ging c nhn bng g k ch li dng ci lng anh S lm gc phng gn ca s. T ngy ch bu vu qua cn cc v t y l ln u tin ti hnh. Khi ti cm thy ci o c nm trn mt ci ging s mi la c ca anh S bt u ring bit ng ngha l ging
C SAN GIA NH THANH CM l 125

v ngh rng bt u t ngy hm nay mnh c nm yn mt ch, khi i lao ng, khi tham gia vo bt c chuyn g, t nhin ti thy thch thch. Ci u gi bng nhin v, v gia cnh t bng nhin ti c t do. ngh lm ti khoan khoi v cng. Ti t c su nm, lc no cng phi nghe theo mnh lnh, lc th truyn bng ming, thng th bng ting kng. By gi t nhin ti ra khi tt c nhng ci , nm thnh thi trn mt ci ging ring bit, mt c th thy mt khong tri xanh, c anh em thng mn hi han chm sc. Phi t ra rt d thng, ti ngi bn cnh ti. Em s cha ci u gi cho anh. Anh ng lo g c, ri s i li c thi. Nhng xng u gi l loi xng khng lin li sau khi v nn chn ca anh khng th phc hi nh c c, n s yu i rt nhiu, nh chu thi. Tt c cng vic em lm by gi l nh tan tt c mu bm t li ch b chn thng sau ny khi tri gi tr tri anh khng b au nhc. Ch ba by hai mi mt ngy l em tp cho anh i tr li, khng sao u, anh ng lo. Ti yn tm. Gp thy gp thuc th trc mt c lo cha ci , cn chn cng v sau th no th h hi phn gii. Phi cho bit cn c ngay ru v my con a lm thuc. Ti ni s nh anh em kim.

n tra, khi cc i nhp tri, c tri n v nhn nhp hn ln. i ti v n ni nh mt ln sng, pht chc ngi trn y c nh, ngi no cng hng hc cn nng bui tra. Nhng v Chu, hai ngi bn thn hin ang n cm chung vi ti n thng bn ging hi thm tnh hnh. Bui sng phi i lm ngay sau tai nn xy ra cha ai bit mc trm trng ca vt thng ti n u. Khi nghe ti thng bo u gi b v, Nhng c v tht sc, chc c bui lm Nhng ch ngh v ti v mong ti khng vic g. trong hon cnh ny m cn by t tai nn n mc ny th tht bt hnh qu. Anh em trong bung thay c xong ai cng gh li thm ti trc khi i chia cm tra. Ri n Hng, Phn, Chung, Vit Anh... nhng ngi bn trc kia lm cng ngnh vo thm. Trong t ngi cng ngnh, cng n v thng coi nhau nh b con, khi c vic bt thng th chnh nhng ngi ny lo liu. Ti li thng bo tnh trng ci u gi v c thy v mt hi i ni mi ngi. Ti cho bit nhng th Phi cn lm thuc, Phn ang l t gic (tc t c la chn i lm nhng cng vic mt mnh ngoi tri, khng c lnh i theo) ni chiu s i bt a ngay. Hng ni v khon ru c hi gay, l th b cm ngt khng c mang vo tri, m cng kh kim. i trng Nm ang ngi gn nghe ni

chuyn, m xc ly ra mt chai alcool de menthe cn mi a cho ti bo chc th ny c th thay th ru , hi Phi th nu dng c th c dng. Bui chiu khi nng x x cc i i lm vng c th Phn v n ni em theo mt gi a. a xem vy m rt kh bt, thy n li m ti tm cch vt mi khng c. Sau cng ti ngh c mt cch l li xung ng trong nc, a bu li bm y chn, ch vic bc ln b g ra l c c nm. Nhng m n lm, rng mnh lm. Phi thy c a v chai ru bc h l yn tr, i quanh ngoi vn hoa hi mt nm l sng i, em v bung mnh bm nh cng vi my th cy l phi kh khc b y mt ci t bng t, mang n bn ging ti, gy mt ci bp nh, nu thuc ngay ti ch. Khi t thuc si, Phi trn u, rt mt t ru bc h vo, ngui mt t ri p tt c ln u gi ca ti. Mt ln nng m rt d chu truyn lan t u gi n khp c th. Ti cm thy mt lung hnh phc bt ngun t s huyn diu ca nhng mn thuc b truyn Trung Hoa, n trong tng l cy ngn c, trong vic tng hp l lng chng li vi nhau do con ngi my m ngh ra c. Ci u gi ti nh ang tha hng s khn ngoan kinh nghim hng ngn nm, nm thuc m p nh

126 l C SAN GIA NH THANH CM

mt bn tay xa xa thn tnh tri qua bao i ca nn y hc Trung Hoa va t ln u gi ti, nh mt nim an i vnh cu i vi mt bt hnh nht thi. Ti nhm mt yn n cho Phi sn sc, anh ta t mt ming vn di nm tc, rng mt tc ri di chn ti ri bt u dng bng qun c vn c thuc cht li, p chn ti vo gia. T lc u gi b v sng nay con ngi ti i vo mt trng thi khc, chi vi khng th thch ng vi mt thay i chn ng t ngt. Nhng cn au n lm thn kinh cng thng tt cng, ti cm thy c ci chn tri khng phi l ca ti na, trong pht chc n bin thnh xa l khng phi nh n vn l ca ti my mi nm qua t lc mi sinh ra. N khin mi ngi nhn ti vi mt con mt khc, n khin ti phi tr li hng lot cc cu thm hi t nhin x ti nh mt ln sng, cu no cng ging cu no. Trong cuc sng t ng bun t, ti t nhin thnh mt din vin mi l em li s t m, s bn tn v c th lng thng cm ni mt s ng ngi. Tai nn ca ti d sao cng l mt bin c ng k gia m t ci to min Nam, khc hn cc v nh nhau, m chm nhau thng xy ra trong m t hnh s min Bc. Trong m chng sinh bi thng c Nam ln Bc ny, s bt hnh ca mt c nhn s nh ng thc bi kch ca ton th, li mi ngi

NGUYN HU NHT

Th

Hoa Cc Vng
(Bi th ny c anh inh Vn Trang ph nhc ti tri Thanh Cm vo nm 1979)

Ch anh ng ch em ra By gi thin h trng hoa cc vng Mi ln c dp i ngang Nh em nh tng o vng la bay Ngh hoi sng mi cay cay My nm chng c mt ngy gn nhau Hnh phc thng hay qua mau Vng nhau th thy u cng bun T dng thng gh thng bn Ni em cho ln hng ri Anh mun ku ln em i Nh g nh n cht ngi nh khng Tay v hoa cc nt lng Vng phai hay ch mong nht dn.

C SAN GIA NH THANH CM l 127

ra khi np sng u u nhm chn di ng ng. Hm nay ngi ta truyn nhau tin anh B tinh thn suy sp ang dn dn tr thnh ng ngn, hm khc li c tin ng H. ang hp hi bnh x, hm khc na anh em tri mc v than phin phi ng nhiu hm qu chn m t dn tc thiu s vng bin gii Trung Quc, s cht c mi ngy mi tng. Cc bin c tiu cc y c nh l nhng nt trm hn trong mt bn nhc vn ton nhng nt trm. Gia khng kh y tin ci u gi ca ti b b tng i l mt tin st do v chn ng. l mt s gy , to nn mt ting crc vang di ca mt sinh linh ang trn sng mnh, my thng trc y cn n ht trn sn khu ca i vn ngh, ch khng phi l tnh trng tn li dn ca nhng cy n ht du. l nt hp dn m ci u gi ca ti mang li cho mi ngi, v cng l iu khin ti nhn n ng ngng xa l. Sau khi Phi b thuc xong ti c cm tng ci chn tri dn dn v li vi ti. N khng cn nh l mt ci g lng lo m h na, by gi n li m p, cht ch, n li thuc v ti, n nm bt ng im kn di lp bng nh mt con th i hoang va v vi ch c. Ti nm nhm mt m u c tnh to, trong mt pht chc nhn sut c cuc i mnh t trc ti nay. Ti t nh ln ln, n hc, i lm, hot ng, c

yn hn sut cuc chin tranh lm bao nhiu ngi cht v b thng, v by gi n phin ti, ti ang tr mt cht ci n mu xng. Tr v ci g, tr cho ai? Chng bit, nhng m h t y su trong lng ti vn cm thy c mt mn n cn phi tr, v ang phi tr. Thn thc ti ang phc hi sau cn bn lon t sng, trong ci thn th cng ang t iu chnh cho quen vi tnh trng mi, ch vt thng bt u nghe m m, ch rm ran mt ni au u v nh. Ti nh li my cu Kiu bi trong thi gian gn y. Lm cho cho hi, cho tn, cho cn y vo kip phong trn Sao cho s nhc mt ln mi thi. Gia nhng t anh em c th v t cui nm 1980 u nm 1981 ti cm cun Kiu chp tay ca mt ngi bn bi th mt qu xem s phn mnh ra sao. Trong t, mn bi ton d dng nht l bi Kiu, cun Kiu th tri vin c cho php gi, cn bi th n t nhin v kn o qu khng ai c th bo co c. T lu ti nhn thy cc cu th trong Kiu bao gm ht mi tnh hung trong i, t ni tm cho n ngoi cnh, v nhng lc linh th cng gp nhng cu ng vo hon cnh ca mnh kh hay. Nh hi nm hc lp Ng, ti quyt nh hc thi nhy trung hc Nht cp, trc khi i thi bi c hai cu:

Chn a nh ba hm nay Chn mng xin i ngy ny nm sau. Qu nhin l ti rt, v ch u vo nm sau khi ti hc y chng trnh ca lp T. T ti rt thch Kiu, cng ln ln cng khm ph dn ci su thm mnh mng ca n, thng cm dn cc tnh tit v tm l mi nhn vt, n mt ngy khng bit r l t lc no, thc c rng l mt tc phm v i, c kh nng bao trm ht cuc i trong c ti. Chc cng nh s vn vo m trong my thng u mi bc vo cuc i t ti lng C Nhi Long Thnh nm 1975, ti nh vo mt ti rm, Thng By hoc Thng Tm g , ti bi c my cu th ny: Cng l l mt lm hai vng sao n p ni ma my L chn bc vo y Kha bung xun i ngy o non. Trong thi gian cn mang nhiu o tng l cch mng s th v sau my thng hc tp y cc bi hc cn thit, c my cu ti thy hi i ri. Ti ni vi my ngi bn hi : Th ny th tiu ri, chc l mt ma. T ngha ca ngy o non lun lun m nh ti, c gng mi nhng ti khng sao gii thch cho tha ng xem ci ngy l ngy g, v r rng c Nguyn Du bo ti ch ra khi t khi

128 l C SAN GIA NH THANH CM

ti ngy . Ti bn vit th cho thy ti kho lo k my cu Kiu y hy vng ng c c l gii g l khng. t lu sau c th nh, khng phi thy ti vit m do ng anh ti tp kt ra Bc, t H Ni v thm gia nh, vit cho ti sau khi c th ca ti. Lun v my cu Kiu, anh ti vit i rng: Em ng lo, ni theo my cu l: Ngi cn th ca cng cn Tm ni xng ng lm con ci nh. M ni xng ng nht ca th gii by gi l nc Vit Nam c lp t do ch cn ni no khc na? Theo my cu th em s c v, mi vic u cn c , s lm con ci ca nc Vit Nam x hi ch ngha v lo xy dng n. D trong bng khng tin li gii ca ng anh nhng ti rt cm n ng mch cho ti hai cu k tip, n lm cho lng ti trn y hy vng, bit chc rng trong tng lai mnh s i sng mt nc khc. Ci v bi Kiu i vi ti n l nh th, v nm trn ging bnh, nh li my cu va mi bi c, ti hiu, vi mt thc trong veo, rng mi vic ang din ra th hin ci iu lm cho cho hi, cho tn, cho cn. Ti hiu mnh l nng Kiu mi vo giai on b Hon Th bt cc v nh hnh h thi, mc d anh em ang

c t th ra v - m m t hnh s min Bc gi l tho cng - qung ng on trng ca ring ti hn l cn di. C Nguyn bo sao cho s nhc mt ln mi thi th cn ha hn nhiu mn na, cha toan trn n on trng vo lc ny c. Phi vn hng ngy n bung ti lm thuc, bao gi cng vi mt t thuc sa son sn trn tay, n ni th gy mt bp la nh, nu v p thuc ti ch. Ti khng bao gi Phi chun b thuc men ngay trc mt ti, nhn ci t y nhng l ti, l kh, r cy xt nh khng ai bit c l gm nhng v g trong . Ti hiu l Phi giu ngh, khng mun cho bt c ngi no hc lm c nhng b mt trong cch pha ch thuc ca mnh. l mt c tnh mnh m ca ngi Trung Hoa, v Phi cng khng giu gim iu . Sau nhng ln lm thuc, Phi thng ngi li chi vi ti, ni cc chuyn i. l mt ngi tnh tnh vui v, mm mng, c c tnh v nhn cch. Phi thng k cho ti nghe chuyn bn Tu. L con ca mt ng i t qun i Trung Hoa, thi Cch Mng Vn Ha anh ta tng lm lnh t cc nhm V Binh i p ph cc ni. K nhng chuyn anh ta c ci v ho hng hn nhin ca mt ngi hi tng li nhng gi pht si ng mnh lit trong tui tr ca mnh ch khng bao gi

c nh gi ng sai g c. M chnh Phi c v cha bao gi c c hi nhn li giai on lch s y ca Trung Hoa v vai tr ca anh ta trong y, v nm 1975 anh ta xm nhp Vit Nam v b bt th cuc Cch Mng Vn Ha vn ang cn ng tr Trung Hoa. V vic xm nhp Vit Nam khi ti hi k th Phi ch ci ci, lp li li anh ta khai vi cng an: Em i bun... i bun vng. Phi ni, khi b bt hu nh anh ta cha bit ting Vit Nam (iu ny ti khng bit anh ta ni c tht hay khng), nhng b giam Ha L, cm chn sut ngy trong phng ti, anh lng nghe nhng ting ni vang ln t bn ngoi v lm bm on c ngha. Em on c ngha tng i khng kh, v trong cu ting Vit c rt nhiu ting Trung Quc. V d khi em nghe: Cc ng ch khn trng ln th em hiu ngay ngi ta ni vi nhau nhng g, v trong ting Trung Quc cng dng hai ting ng ch v khn trng. Ti ngh thm trong bng nu Phi b bt giam Tng Nha Cnh St Si Gn trc 1975 th chc khng on c d dng nh th, v ch min Bc mi c vic sa i v sao chp t ng Hn Vit cho ging y chang vi Trung Hoa lc a. min Nam vn dng cc t Hn Vit thnh np t xa, v thy khng vic g phi o ch bo m thnh m bo,

C SAN GIA NH THANH CM l 129

n gin thnh gin n, thnh hnh ra hnh thnh... v thy khng vic g phi i cc thi quen ngn ng ca ng b li, nhng ting n gin d hiu nh ng th thnh nht tr, nhanh ln, l ln th phi l khn trng, trc trc thnh ra s c, khong cch thnh ra c ly, v.v. Nh s t nguyn ng ha ngn ng nh th ca min Bc m anh chng Phi bn Tu mi chn t chn ro qua Vit Nam m lm bm hiu c ting Vit.

ch ngha, mt cch tru mn v cung knh. Vn ling v y hc c truyn Trung Hoa ca Phi xem ra phong ph, anh ta k cho ti nghe nhng trng hp cha bnh nan y ly k, thn tnh mt cch rt Tu. Trng hp ci u gi v ca ti, mc d trong hon cnh t thiu thn mi th, thi ca Phi rt ung dung t tn, r rng coi y l ba ci l t khng nhm nh g. M ti phi nhn l Phi cha rt ti, sut mi ba nm, t ngy c Phi cha lnh cho n lc m va qua ti khng Ti nhn Phi nh nhn mt h cm thy mt cht au nhc thc ti sinh ng ca nc no ti ci u gi b nn. Trung Hoa. Phi i bun hay i lm gin ip? Kh m bit Phi l mt ngi mm mng, c. Ti ch nhn khun mt nhng c mt iu anh ta lun trn lun lun ti ci ca lun t ra cng quyt, l Phi v thy rt mn anh ta. V chuyn giu ngh. Cng nh chuyn nc Tu ti tin anh bao ngi Tu khc, anh ta coi ta ni tht. Anh ta t cnh chuyn bo v nhng b truyn nhng vng rng ln dn ca dn tc Trung Hoa khng chng b cht i, theo anh, cho ngi nc ngoi bit l nh l ci gi phi tr cho s mt bn phn thing ling. nghip ln mnh ca nc Trung Hoa. Anh ni v cc cuc T khi qua Vit Nam em thanh ton nhau ca cc lnh cha lnh bnh cho mt s t, trong cha anh cng dnh ngi, lc cha b bt cng nh phn, b bt i bit tm. C khi trong t. Nhiu ngi nhng chuyn l anh ta ni ti mun em truyn cho cc bi mi bit, nh trong thi Cch thuc y, nn n, mua chuc, Mng Vn Ha, cy n ghi ta hm da, nhng em khng th b cm Trung Hoa. iu c tit l c. V nhng bi thuc bit l ti khng nhn thy Phi c phi ca em u, chng t tn sng ch ngha cng l ca dn tc Trung Quc, em sn hay bt c lnh t cng sn khng c quyn l ra ngoi. no, k c Mao Trch ng, By gi c em bn th em chu nhng anh ta c bit tn sng cht ch khng bao gi em ni nc Trung Hoa ca anh ta. Phi cho ai bit. Ci iu cng rn ni v nc Tu, nc Tu ni hn y, Phi th th vi ti chung ch khng phi x hi bng ging nh nh, d thng, nh l mt chn l tt nhin,
130 l C SAN GIA NH THANH CM

khi cn phi ln ging cng iu lm g. M qu tht t bao nhiu i ngi Hn pht minh ra bao ci thn k m vn kh kh bit ly trong ni b vi nhau, coi s bo v chng l mt ngha v cao c nht trong i mnh. Trc kia trong nc ti c bit mt ngi n b Vit Nam ly chng Tu, nh chng c ngh lm bnh du ch quy. l mt cng vic tp th, hng ngy c nh xm li cng lm, t nhi bt n nn bnh, chin bnh. Nhng ba no cng th, nhi bt c mt lc th th no b gi chng cng sai nng du Vit Nam i ra khi phng trong chc lt v mt cng vic g y. Mi sau ch y mi bit trong lc mnh vng mt, ngi ta b thm mt th g y vo bt nhi, v iu y quyt nh phm cht ca bnh. Ch tuy l du nhng khng phi l ngi Hn nn khng c bit ci b quyt y. Ti ngh nhng iu m ngi Tu c tnh giu gim y chng qua l nhng khm ph khoa hc ch chng c g l thn b, nhng v h khm ph ra chng sm qu gia lc th gii cn u m nn mi ny ra lng t ho Hn tc, coi mnh l trung tm ca th gii v nht quyt khng cho ai bit cc b quyt to nn s tin b ca mnh. Nhng n thi k khoa hc bng n th dn dn nhng b quyt ca h chng cn g l thn k, m c khi cn c v vn vt tr con, v chnh h n mt lc cng thy phi hin i ha t nc ca h, ngha

Gia nh Thanh Cm ti Qun Cam, 1992

l ha nhp vo s hiu bit v tin b chung ca th gii. Nhng d h c hc ca th gii bao nhiu iu hay ho i na ti cng khng ngh h sn sng chia s vi thin h nhng ci b truyn ca h. Thi th cng l cch ngi Tu gi s c o ca mnh, h li c quyn bn m, quay v, lm bnh du ch quy, v cha mt s bnh mt cch thn tnh... Nhng iu lt vt y ngy nay khng cn sc gy lng kiu cng hn ngi ni h nhng vn gip ngi Tu gn gi bn sc vn ha v lm k sinh nhai khi i sinh sng ni chn tri gc bin.

o, tht cm ng. Anh nh hng ngy nh gnh nc dng cho c bung, kim c mt ci thng thic c v my mnh vn, ch cho ti mt ci sige ngi i cu, v vi ci chn b b thng ut ti khng th ngi theo li c in c. Cn chuyn nc ni v tm ra cho ti th anh lo y , mi ba gnh nc anh u gnh thm mt i dnh cho ti dng. M tht ra ti c t dng g c u, nh rng ra mt th anh em a nc vo tn ging, trong mt ci thau nhm. Cn tm th vi ba hm mt ln, anh nh b ti ra ngoi hin nh gii nc k c, d nhin phi Nh s sn sc ca Phi ti tm cch gc ci chn b thng khng b au n nhiu. Anh ln cao khi b t. Gp lc em bn t lo lng cho ti chu

ma h nng nc, mt s sn sc nh th tht qu ha. Ma h ti vng thng du ca tnh Thanh Ha nng kinh khng, ban m trong phng ng ngi tuy ca s m m hi vn sut gic ng. Ma h cng l ma ma, con sng M chy qua trc tri nc vn thng dng cao v c ngu. Mi nm c n bn nm thng chng ti phi ung mt th nc c l l nh c pha sa long. ng thy Tu bo ti phi n chn heo hm u gi c bi b thm nhiu cht gn, s mau vng mnh. Vo thi im ny (gia nm 1981) chng ti khng cn b i na v c gia nh tip t kh u, nhng t ngt bo tm chn gi hm n th cng gay go lm. Thc

C SAN GIA NH THANH CM l 131

n hng ngy ca tri vn ch l bp ht vi mn n duy nht l canh rau tc rau luc vi nc mui, nhng nhm n chung Nhng, Chu, v ti c go v thc n kh kh di do, ngy no cng nu mt ni cm v bin ch mt mn n g y, v d mng ti xo mm ruc hay tri sung um tm kh, ty theo nhng th kim c t thin nhin quanh vng trong lc i lao ng. Nhng chn gi heo th hn nhin l th khng c sn trong thin nhin, ch ba th xa v thi gian y tng i cng cn sit cht cha lin h gi i mua ch d dng c. Th m mt hm, ch dm ba ngy sau tai nn, Hng, lc by gi ang lm nh bp, mang n cho ti mt ci xoong nh, m np ra th thy mt ci chn heo hm ang bc khi. Tr li ci nhn ngc nhin ca ti Hng ci ln: o thut! ng hi g c, c n i cho mau lnh. Sau ti mi bit ci chn heo y qu l do o thut m c. Bp ca ban ch huy tri lm tht heo, gi Hng ln x tht, v Hng ht xic th no m th c mt ci mng em v. Tt c cc th thuc m Phi c c u l cy c quanh vng em v sao ch. C iu kt l Phi khng c php i ra khi tri, cc loi cy l u phi nh ngi khc hi trong khi i lao ng bn ngoi. Thng ngi Vit Nam khng lm c vic ny, v Phi khng bit cc loi

cy c lm thuc y ting Vit gi l g, m m t hnh dng th ngi c nh khng th no nhn ra gia v s cy ci ca ni rng nhit i. Cng may l thi y c nhng i ton l ngi Tu, Phi nh h kim c kh y l thuc. Tht ra m t nhn y khng hn l ngi Tu, h l cc sc dn thiu s sng vng gn bin gii Tu, c th ni ting Vit, ting Tu v th ng ca h. Sau trn chin vi Trung Quc nm 1979, cc sc dn y, m H Ni nghi l thn Tu, b tp trung hng lot nht mt ch cho chc n, ch tht ra h khng c ti tnh g c. H l dn sng min ni nn cy c h cng rnh lm. i vi mt vi sc dn thm cnh xy ra: b bt vo t h cht hng lot, n tri mc d lm ht cng sut cng khng th cung cp hm chn kp, cui cng nh phi qun chiu m chn. l nhng ging dn vng ni cao, h trng cy thuc phin v dng thuc phin hng ngy nh n cm, ung nc, khi vo t c th h khng chu ni tnh trng thiu thuc, c r lit, ho tn dn dn khng c cch g cu cha c (d nhin c mt th thuc c th cha c, l thuc phin, nhng kim u ra). Ci cht ca h thc thng tm, h sng hn nhin nh cy c, say sa vi cht nha ma ty ly t thin nhin chung quanh h l nhng nh cao lnh lo m sng, chc c i h chng bit n nhng chuyn chnh

tr nh k ny cn dy cho k kia mt bi hc, th m mt hm h b gom vo t, ri khi mi trng c hu ca h, v gc cht. Cht khng kp chn. V cui cng chnh ci m thot cht trong bn h i kim l thuc cha ci chn cho ti. Ti chu n ca h nhng no bit ch xc l ngi no, l dn tc no. Tt c ch l mt ci c duyn a y, k nam ngi bc cng vo chung mt nh t, trong mt thi gian, mt bn b nn, mt bn i kim thuc, ri th vnh vin xa ri nhau... Ti mang n h nh mang n cuc i, rng ln chung chung, khng mong c lc n n. Chuyn h lm cho ti c l h cng khng coi l mt ci n m ch l mt tc ng qua li trong i sng vy thi, nhng ti th khng c quyn qun. Ci x hi thu gn li l nh t dy cho ti rng ng c qu thit tha vi vic tr n cho chnh ngi lm n cho mnh, m ch cn tm nim rng c mt k no lm mt vic tt v mnh cng c bn phn lm vic tt cho ngi khc, ngi khc ni chung, khng cn ch danh mt ngi no. Nhn n ti khng coi l mt ci n phi lo tr cho nh ngi, cho xong n, ti nhn mt cch d dng thoi mi v ti c gng cng lm iu tt cho ngi khc cng d dng thoi mi nh th trong kh nng ca ti. S vay tr i khng nn xem l mt tnh ton qua li theo

132 l C SAN GIA NH THANH CM

chiu ngang, m nn theo mt thc gip ch rng ri khng iu kin. Ging nh m t i kim l thuc ngoi ni cho ti, h chng cn bit ti l ai, h ch bit long thong l c mt ngi ng cnh b gy xng, v nhng th l h hi mang v c th gip cha lnh cho ngi y. i vi Phi, ti chia s cho anh ta nhng g gia nh ti gi ra bng ng bu in. Khng nhiu nhn g, mi ln mt t go, t ng v mm ruc, c kh... nhng vi Phi l nhng th cc k cn thit v qu bu, v t bao nhiu nm anh ta no c c ai thm nom, tip t. Phi c v cng thng hiu hon cnh khng c sung tc ca ti nh nhng ngi khc, v vui v nhn cc qu biu ca ti khng phi nh mt ngi thy thuc nhn th lao t bnh nhn, m nh s chia s gia bn b. Thi gian nm bnh ti c c nhiu. T nm 1980 khi bt u cho t lin lc vi gia nh v cho thm nui, thi ca tri i vi chng ti thay i r rng, d di hn i mt bc, c bit i vi sch bo c gia nh tip t. H khng nhng ch nhn chng ti nh nhng sinh vt bit c bit vit, nhng cn bt u nhn nh l nhng con ngi c t tng. Sch v t nhn c php nhn phong ph dn dn. Ti cc gia nh rt t khi gi nhng tc phm c sng tc bi m nh

vn H Ni, m thng l sch dch cc danh tc quc t ca nh xut bn Vn Hc, cng cc bo ngoi ng - ting Anh v ting Php - ca Lin X nh cc t Spounik , Les Nouvelles de Moscou, New Times, v.v... i sng ca chng ti thay i hn, bng nhin nh bng sng li sau nhng nm ch bit quay qut vi ci i v quanh qun vi hai t Nhn Dn v Qun i Nhn Dn. Ci i kinh nin v bo ng l hai iu kin vt cht v tinh thn khng ri chng ti trong nhng nm y, nhng iu kin kht khe, ti tiu v thp km nhm iu kin ha mt con ngi, nhm a nhng k t do, tnh cm, hiu bit thnh nhng sinh vt ch bit phn ng theo bn nng v theo iu kin l cc gio iu khng sc sng trn cc t bo ng. Tp hp nghe c bo l nhim v mi ngy ca t nhn. n khoai sn vi mui, lao ng cc nhc v nghe c bo ng, sut my nm di i sng ca chng ti ch c th, nhng cng trong my nm ti mi thy r c mt iu qua chng nghim ca bn thn, l iu kin ha c mt con ngi, d vi nhng phng php kht khe n u cng khng phi l vic d dng. Vic ngy ny qua ngy khc nghe c nhng lun iu ca ngi s u vit ca ch ngha x hi v vin nh sp ti ni ca ch ngha t bn, chng ti coi cng ch l mt trong cc kh nhc ca i sng t ti, ging

nh s n i v lao ng nng n vy thi. Nhng cc t sch bo ca gia nh gi vo th khc hn, mc d cng khng thot ci vng ch ngha x hi, nhng trnh t s ng hn, thm ch c lc trnh cao. Nh bo ch Lin X m chng ti bit c mt t chuyn ca th gii Ty phng, v d M ch to con tu v tr con thoi c th dng i dng li nhiu ln, kinh t M phc hi mnh m thi chnh quyn Reagan... c bit t sch vn hc th gii ca nh xut bn Vn Hc em li nhiu iu ng k. Danh tc ca vn hc c in cc nc c dch nhiu v dch mt cch k lng ng khm phc, k qua nhng sch chng ti c c vo thi gian y: Anna Karenina , Chin Tranh v Ha Bnh ca Tolstoi; Ti c v Trng Pht ca Dostoievsky; Don Kiht ca Vervantes; ton b bi kch v hi kch ca Shakespeare; Thn Khc ca Dante; cc tp truyn ngn ca Tchekov v Maxime Gorki; Nhng K Khn Kh, Thng G Nh Th c B ca Victor Hugo, Ging Crixtp ca Romain Roland; Hi Ch Ph Hoa (Fair of Vanity) mt tc gi Anh ti qun mt tn, v.v Vic chn v dch mt cch c h thng v cn thn k lng cc hn tng ca vn hc th gii nh th ti cho l mt ci cng ln ca nh xut bn Vn Hc H Ni i vi i sng tinh thn ca ngi Vit Nam trong ch

C SAN GIA NH THANH CM l 133

cng sn. Mc d b bng bt v xuyn tc trit v chnh tr v i sng tr tu hin i ca th gii bn ngoi, ngi c sch vn c mt li thot khi bt gp nt p vnh cu v con ngi qua cc tc phm c in. Dng cht y nhn bn ca cc tc phm y tuy khng c thm nhun u khp trong x hi, v ngi dn phn nhiu ngho cc qu khng thng thc ni cc mn n tinh thn cao sang , nhng d sao cc sch y vn c in v ph bin v d nhin cng n c mt s ngi, d rng kh lc lng v khng ph hp vi trnh v khng kh chung ca x hi. Ti nh hi chng ti ai cng m c v b trng thin Ging Crixtp (Jean Christophe) ca Romain Roland ngoi gi vo thiu mt cun th ba, khng ng trong mt ln i ly bu kin huyn Cm Thy, Nhng tm thy n ti ca hng sch trong ch huyn, n nm mt gc bi bm y v lu khng ai ng ngng ti. ci huyn l min ni ny ai m bit ng Romain Roland l ai, chng qua trn phn phi xung th di c by bn, cho n b l vi ngi ta. Ti dng phn ln th gi nm trn ging bnh c sch, c thong th k lng v gi y ti khng cn phi tranh th c vi trong nhng lc ngoi gi lao ng nh trc na. Th gi hon ton l ca ti, my thng sch y nhc anh em dnh cho ti nm

sn ngay bn cnh. Ti vn c chm, vit chm, ch khi trng thi tht thong th ti mi thu thi trn vn nhng iu c v din t y c nhng g cn vit. Ti bit l ch yu ca mnh nhng khng sa cha c. Ti th hc cc phng php c nhanh nhng khng kt qu v mi ln nh th u c cng thng, ti c m chng hiu g c. Ci phong thi nhn tn Lo Trang nhiu i chc thun thm kh k vo bn cht mnh ri, lm cho mnh thnh mt k thiu linh ng trong i sng, nh chu thi. Nhng d tn nhiu th gi hn k khc m thng thc c su xa ch thc mt cht hay ho ca sch v th ti cng thy l iu ng mng. V d rt chm chp, by t c mt cht chn tht ca lng mnh trong khi vit th cng t cm thy mnh khng n ni phung ph th gi v ch.

lu i, ngi ta bit l thi gian cc lch lc trong c th phc hi li? Sau my tun kn trong bng, ci chn tri ca ti trng l hoc. N gy hn i, trng tro, khng kheo, ch xng bnh ch b v trng rt r vi mt ng da lm xung chy ngang. My hm trc phng y t ca tri em n cho ti mt cp nng bng g, c l do Phi yu cu dng t ngy hm nay tr i.

Thot u Phi cha cho ti dng nng, m du ti i. Va chm chn tri xung t ti la ln mt ting v mt lung au but t ngt, ti vi gi chn ln, nu ly c Phi v lc u quy quy nh mt a b, t chi khng chu tp tip. Tri vi tnh tnh mm mng thng l, gi pht ny Phi tr nn rt cng quyt. Phi buc ti phi bc i, mc d ch l mi chm nh ci chn Vo sng ngy th hai mi y xung t thi, phn trng mt sau tai nn, Phi bc vo lng cn li ca c th ta hn vo ngi Phi. C th i sut ni: ht chiu di ca dy nh, ti Hm nay tho bng v anh thy bt au, t tin hn, v cn bt u tp i. cm thy thch thch v mnh ang t ti mt kh nng mi. Phi ngi xung bn ti, cn thn g m bng v thuc to s Sau mt vi bui tp nh th, trn u gi ca ti. Ti nh n ti c th dng nng i li cu ba by hai mt ngy Phi ni trong nh. Nhng ci chn tri cch y ba tun v hi ly lm vn thng nh mt cy g, ch l. Ti sao phi ng hai mi u gi khng gp li c v mt ngy? Bi s ca s by c b b cng my tun qua. Ti lin quan mt cch huyn b g ngc nhin v mt khm ph l n s chuyn bin ca c th, v chnh c th ca mnh: sau hay do kho st thng nghim c vi mi ngy b b khng

134 l C SAN GIA NH THANH CM

Th H MNH SN
Em s nghe ting chim ht
Bui sng hm qua Anh ln sn i vc . Nhn di kia, ngu ph sa dng sng M. Xm vng bn sng, La tha mi l. Con ngang khng mt bng ngi. My trng vin quanh, Tng dng. Rng ni sng m, Chim si cnh b v. Mnh cch nhau hn nghn cy s. Hn nghn m ngi m sao tri. Thng nh nhau qua tng cnh cy chic l, Tng m nghe gi chuyn sang ma. Cng ni, Cng rng, Em quen cha ni min t l? C hc tr quen nng, quen ma? C hc tr m mng ngy xa? Ch Lc Ngi, c my la tm t? c my so du mi? Cha cuc, M trng, Ch hi, Em chm. Lung sn, Nng khoai, Lip rau xanh trc ca, Ngy li ngy vn n sn khoai qua ba? Mai mt m li v, Gi con theo ni, Em li mt mnh c nghe ting tr khc trong lng? Thu mi quen, Yu nhau. Mnh yu tng li mn c di. Lt hn h, Du nhau, Lang thang gia i thng lng gi. (Mt ngy vng thi, thng nh di kh!) M by gi.. Thng nm vi vi... Em mt mnh. Chiu hoang vng. Si tc my bun theo gi vng b mi! Gic m tnh yu d vn cn mong i. Nhng ngy mai s ti. Vng tay mnh s m trn tng lai. Anh s v. Chng mnh sum hp. Ta s nghe ting con ht nh ting chim ht bui sng trong vn. (Ngy thm nui ti tri Thanh Cm, Thanh Ha 12/3/1980)

C SAN GIA NH THANH CM l 135

cho nhc nhch, mt ci khp xng s tr nn cng , mt hn kh nng co dui linh hot c hu ca n. Hm u thy ci u gi khng co gp c ti hong s nhn Phi, Phi ci, ni ngoi chuyn tp i ti cn phi tp co u gi na. V y l mt vic khng vui cht no, mi ngy ti phi ngi trn ging thng chn xung t, p nc nng ln u gi cho gn ct n mm ra, ri dng tay b chn. Rt au. Ci u gi c thng ut cng ngc mt cch ngoan c, nh l n bng lng vi tnh trng mi ny hn l s linh hot trc kia. Ci chn by gi l mt ng thng, v nu xem u gi l trc ng chn quay 180 - tc c th gp st hn vo i, mc tiu ti phi t ti - th sau mi bui tp au v m hi, ng chn ch nhch vo chng mt l nhiu. Khi gp chuyn mi thy c th sinh vt, m trong trng hp ny l c th ca chnh ti, tht y l lng b n. * Ri mi chuyn cng qua i, v quen i. n ma ng nm th ti c th i li chm chm khng cn dng gy v ng chn c th co gp bnh thng. Phi th sau my thng xut hin lng, va thi gian cha cho ti, li tip tc vo kin giam, t v sau ti khng bao gi cn gp li na. Tt nm ti kn o gi ngi gnh cm cho kin giam em ln cho Phi mt gi bnh

mt, Phi gi li cm n v chc Tt ti, l ln lin h sau cng gia chng ti. ng nh li Phi ni, ci chn y b yu i nhiu, mt i nhiu kh nng ca mt ci chn bnh thng, bp tht v teo li v khng cn hot ng na. Xng bnh ch l cc m, l u mi ni kt hot ng gia i v ng chn, nay n b t lm i, lm t theo nhng chc nng lin quan n n. Ti khng cn c th dng ci chn y i ln hoc xung cu thang hoc ng dc, khng th chy, nhy, khi nm nga khng th a ci chn y ln nh ngy trc thng lm trong lc tp th dc. Khi i, ci chn b nn phi lun thng, nu v hi cong, ch u gi s khng chu ng ni trng lng ca c th v qu xung ngay lp tc. Nhng yu km ca tnh trng mi ti dn dn khm ph ra trong sinh hot hng ngy, v bun ru nhn thy, trong mt chng mc no mnh thnh mt ph nhn. Nhng ti sng vi cm gic y khng lu. Mt hm, gn mt nm sau khi b tai nn, ti ang chm chm i qua sn tri n chi vi anh em dy nh bn kia th cn b trc tri trng thy, gi ti li v hi: Anh b thng ci chn c bao lu ri? Tha cn b chng mi mt thng. Ti tr li.

Anh ta ci ci: i lao ng tr li c cha? D nhin l ti tr li cha, v m t cho anh ta nghe tnh trng mi ca ti lc . Chng vi tun sau ti c lnh chuyn qua i lao ng nh v bt u i lm. Lao ng nh l i gm nhng ngi gi yu hay b bnh kinh nin, lm vic trong tri mc cch tri ch mt qung ngn, cng vic chnh lc l an ct. Gi l i, thc s chng ti ch l mt nhm cha ti mi ngi sc khe km, trc thuc i mc v rn gm ton nhng ngi vm v khe mnh chuyn vic ca x g, ng bn gh v quai ba rn st. nh sut gn mt nm nhn ri thnh thi, hng ngy ch sch bo vi n ch, nay phi i lm li thot tin ti thy khng thch t no, ging ci cm gic hi nh phi i hc li sau my thng ngh h. Nhng khng kh v cng vic lao ng nh rt d chu, khin ti thch ng kh nhanh vi nhp sng ca x hi chung quanh. V mc v rn l mt i c trnh chuyn mn cao v lm vic trong nh, chng ti b s soi mi ca cn b bo v v cng b cc nhc v nng ni. Cng vic hu nh hon ton t gic, khng phi b canh gi thc bch, do tinh thn anh em cng vui v. Trc kia nhn mt tm ct ti

136 l C SAN GIA NH THANH CM

rt phc ti kho ca ngi to ra n, v ngh mnh khng i no, t mt cy tre hoc na, c th ch mt loi nan mng u nh th, an thnh mt tm p tinh t nh th, nhng nay ch sau mt ngy u hc cch thc, ti cng c th lm c. iu lm ti ngc nhin l tt c nhng g ti tng rt kh li gin d v d thc hin n th, khng cn phi c mt ti nng c bit g c. i lao ng ti li c tm sng, v mi khm ph ra rng vi ci u gi b v ti vn bi li c mt cch bnh thng. Khm ph ny lm cho ti rt an lng v thch th, v nu trn t lin ti b mt rt nhiu kh nng th khi xung nc, mi chuyn vn nh c. , th t nht cng c mt ni ti cn vng vy c nh c ch! Nhng nim thch th y khng ko di v ln khi nc, ti li hin nguyn hnh l mt k tt nguyn! Cuc sng chnh ca con ngi l trn b ch u phi di nc! Su nm sau khi ra khi tri ci to th ti quen vi ci u gi b lm ri, quen n khng nh n n na, v ch t bng phng th ti i li thoi mi khng c v b thng tt g c. Nhng khi v n nh th chuyn ci u gi li c hm nng, v ngi thn, bn b ai cng hi han v n. Ngi l, tr nhng ngi tinh lm, nhn ti i khng ai bit l ti b tt. iu lm ti mng nht l ti c th i xe p c,

l trc nghim u tin ti lm khi ti v vi x hi, v x hi x hi ch ngha m khng i xe p c th k nh l b qu chn. Cn chuyn li xe hi th ti khng c xe th nhng bit chc l khng c vn , v ti bit ci ni ti ang tm n (Tm ni xng ng lm con ci nh) l nc M, li xe hi ch cn dng chn mt l ri.

hay rut mo. Gi ny, khi ti vit k li cu chuyn ny - hn ba thng sau khi m - th ti i li c kh bnh thng, ci u gi tr nn trn tra ch khng nh ln xu x mi khi co chn nh trc na, v nhiu kh nng mt nay ang dn dn, mi ngy mt t, phc hi tr li. Mt ngi bn, sau khi bit ti hin mang ba ci inh vt trong chn, ci ni: Gn hai nm sau khi n Hoa Coi chng, mi khi anh i my K th ti ln bn m sa sang bay, qua cng kim sot v kh li ci u gi. l kt qu ca chung s reo y. bit bao khuyn co ca nhng v chuyn mn, ca bn b quan Ti ngh nu tht nh th th tm n cuc i ti, ca anh cng l iu hay, n s nhc cho em lo lng gip ti mua c ti nh li cu chuyn ny, nh bo him trang tri v m... ci au n, kh s, nh n Ci u gi ca ti, n im m v tnh bn b trong cn hon nn, tnh l th, nhng gip ti nh Phi v nhng ngi anh thy li c iu qu gi i em dn tc thiu s thong l s quan tm n nhau, cht qua cuc i ti nh mt nh men lm cho cuc sng tr nn chp, v nh n hi men nng nng m. Sau khi nhp chn cay m ca cuc i vn lun lun ng, b lm cho cho hi, cho cn bn ti... Ba ci inh trong tn, cho cn, ti tm thy li u gi ti cng s nh ci vng cht men nng y ca cuc i, kim c trn u Tn Hnh Gi, m ci u gi i khi cng ch khi qua cng kim sot chung l mt ci c. s reo ln chng khc no h nim ch th b au u, ct Ba ci inh vt di c nhc nh rng i c nhng Bc s Daniel Stein ca bnh iu khng nn qun. Thnh vin Fountain Valley vn vo thong cng cn phi nhc, v ni hai mnh v ca xng ti s trong cuc sng hp tp bnh ch y li sau mi ba ny, mi chuyn ri s d qun nm chng tch bit nhau. Ti lm! nh li li ca Phi ni mi ba nm trc: Trng hp ca Vit xong ngy 8 thng Hai 1995 Sa cha li vo u nm 2012. anh nu l bn Trung Quc, ngi ta s ni hai mnh v li PHM PH MINH bng si rut mo. phc hi chc nng mt ca ci chn, cn thit l phi ni li cc mnh v, d bng inh vt
C SAN GIA NH THANH CM l 137

Chuyen vui

no hnh vung u? Thy Wong li nga mm, hi na: -n rng hay hp dzy? n lc ny tn trng n dn ht ni, ht:

BY CH

THY THUC BC NGA MM Mt thy thuc Bc ngi Vit gc Hoa tn Wong ti huyn n, thuc mt tnh Min Ty. Tuy sinh sng Vit Nam t lc b cho ti gi, nhng pht m ting Vit vn cn mt khuyt im, khng th no khc phc c, l nhng ph m bt u t ch , ng pht m thnh ch l. Th d: t nh cao tr tu, ng pht m thnh lnh cao tr tu. V vy, ng gy s hiu lm cho nhiu ngi. vy m cn mang bnh nga mm. Th mi kh ch!

-Rng c a o C Chi thnh ng vy ! Hi hoi vy cha ni!

HAI LA I BNH VIN Ln u tin trong i, anh Hai La i v bnh vin Ch Ry. Ngi trong phng ch i, gi ch c hai ngi: anh Hai La v thanh nin tr tui b tai nn lao ng, ch thay bng. Trng anh ta c v bn chn, tm thn bt n, Hai La hi:

-Trng anh bn tr c v khn trng! Mt hm, c mt anh chng du kch VC Chc b bnh nng lm h? ang ng n, b trng gi khu. Tn Chng thanh nin lc u, ni: trng n lt t ch anh ta ra ch huyn, nh ng thy Wong xem mch ht thuc. -Em i th mu thi m! C bnh g u! Chn bnh, bc thuc cho bnh nhn xong. ng thy nga mm hi: Hai La p ng, hi: -N t trong n no ra dzy? Trng n tr li thay: -D nhin l ca m n ri, cn phi hi! Thy Wong hi tip; -Bc s s ly mu u th? Bit gp phi anh chng Hai La va di qu mi ln, anh ta a dai, lm b rng mnh, ni:

-Mi ln em i th mu l bc s cht mt ngn tay, anh ta s bn tay tri ra cho Hai La -n c ng khng dzy? xem, ngn tay t qun bng cn thm mu Trng n ni: lm, thy m gh, ni Th mu ln ny, bc s nh cht ngn gia ca em y! Ngh n -C lng hay khng c lng lm sao tui bit n da g ri! c ch! Tui c phi l ta ca n u! Va mi nghe ngi bn tr ni, Hai La s -n hnh tam gic hay hnh vung dzy? run ly by, trn m hi lnh, mt my ti mt, hi: Trng n c v bc mnh, ni: -D nhin l hnh tam gic ri, lm g c ci -Cn th nc tiu th sao?

138 l C SAN GIA NH THANH CM

Ngi bn tr nghim ging, ni:

Mt bnh nhn mt ng n nh gip :

-Chc l phi thin ri! Cn phi hi li -Ti b mt ng kinh nin! Khng c thuc thi! an thn l ti thc trng c m! -Dng r cy mc c sao kh th ung thay tr th ng c.

VN CN TR NGI

Trong trn nh ti bin gii Vit - Trung nm 1979. Mt tn tng VC b trng n Bnh nhn b bnh tr hi: vng mt b phn truyn ging. BCT/T/ -Ti b bnh tr 10 nm ri! Khng c ng quyt nh a hn sang Lin S cha thuc nhun trng th khng i tin c. tr. Ti bnh vin Mc T khoa, hn c lp mt ci c g chi, thay th b phn sinh dc -C n tht nhiu rau nhp c vo s khi. v ca phu thut thnh cng rc r. Hn c Mt bnh nhn suy dinh dng, ni: a tr v Vit Nam. -Nu khng c thuc a sinh t th ti Mt nm sau. Phu nhn a chng tr li Lin S ti khm. Bc s IVAN xin c cht sm! phng vn phu nhn. Thng tn x TASS ghi -C sc nhn sm ung mi ngy s khe nhn: mnh, sng lu! BS. IVAN: -Phu nhn c gp tr ngi g v -Nhn sm c lm lm sao mua ni ch! ci c g chi khng ? ng Y S ni: PHU NHN (than th): -Ti chu ht ni ci c g ca ng. N lm ti b khng khong -Nhn sm ngoi Min Bc mc hoang tinh thn. trn ng. D dng, nh nc ta phi xut BS. IVAN (ci tt mt ): -Chng ti khu. c k hoch chi vin nhn sm cho on trc chuyn ny ri! Lm sao phu nhn Min Nam! chu ni sc bt ci c g chi ch! Bnh nhn cui cng, hi: PHU NHN (hn hc): -ng vy -Sau ngy gii phng. Ti cm thy vic i ! C ng 4 gi sng l n t ng bt ln li v n ni kh khn. Nu khng c nhn nh ci l xo, ri gn c... gy m c ln! B ai quyn ung, chc ti s b bi lit v cm mt m ng cho c ch! ngy gn y! ng Y S ni: -Ngoi min Bc XHCN cng c nhn quyn y! Nhng khng c nhiu nh... Sau ngy 30/4/1975. Thuc con nhng ch dnh cho cn b CS dng. Cn ng bo phi nhn sm. Nu mun c nhn quyn thng khc phc bng thuc Nam. Ti mt trm y t th phi o su xung ba thc t th may ra phng do ng Y S cch mng ph trch. mi c nhn quyn y! NHN QUYN

C SAN GIA NH THANH CM l 139

NH HNG HNG PHT


VEGETARIAN (Thc n Chay) Tel: (714) 590 - 1401
Nh hng vi nhiu mn n chay ngon, b dng
KHAI V: B cun, b ba, bnh t, ch la, bnh t tm chy, ch gi... Ph - Cc loi Bn - Lu -Cm - Cc LoI Canh H Tiu/M - Cho. Ngoi ra cn c cc Mn Xo,Gi, Mn Mn Chay (M cn x t, u h st chua ngt...)

3135 Brookhurst St., Garden Grove, CA 92843 (Gc Garden Grove - Trong khu UC Campus Tutoring v Acu Chiro Clinic)

M CA 7 NGY / TUN: 9:00AM - 9:00PM

140 l C SAN GIA NH THANH CM

You might also like