You are on page 1of 7

PODCASTING: UNHA AXUDA PEDAGGICA NO EEES Carlos Ridigos Mosquera Universidade de A Corua Galiza - Espaa carlos.riadigos.mosquera@udc.

es

Resumo: O podcasting un fenmeno que nace da Web 2.0 consistente na creacin e distribucin de arquivos de son e vdeo a travs de internet. Podemos beneficiarnos desta ferramenta a nivel educativo, e mis en concreto no actual marco do EEES, no que a autonoma do alumnado xoga un papel protagonista. Podemos aproveitar estas aplicacins da tecnoloxa para mellorar as experiencias de ensino-aprendizaxe, tanto do alumnado como do profesorado. Con esta comunicacin pretendo ofrecer varias vas de unin entre as posibilidades tecnolxicas que nos ofrece a Web 2.0 a travs do podcasting e a sa utilizacin educativa nun marco concreto como o EEES.

O podcasting como produto da Web 2.0 O proceso de transformacin sufrido por internet a comezos do sculo XXI est a ser explotado en progresin exponencial ano a ano. Preto de entrar nunha nova era (a da Web 3.0 ou semntica) que ser unha nova forma de entender internet, as comunicacins e a informacin, o momento que vive a nosa actual Web 2.0 o dun despregamento importante das sas potencialidades. Neste contexto, podemos sinalar algunhas delas con respecto sa predecesora, a Web 1.0: A navegacin realzase agora en pxinas de formato heteroxneo, dinmico e de contidos abertos, fronte navegacin homoxnea, pechada e esttica da 1.0. A publicacin de contidos, e en especial de son, vdeo e fotografa agora interactiva e baseada fundamentalmente nas achegas das persoas usuarias, e non dependen, como o faca antes, da publicacin por parte de administradoras/es da pxina. Igualmente, as descargas de contidos estn baseadas na colaboracin entre pares, de igual a igual ou peer to peer (P2P), e non depende s de servidores que as proporcionen. A organizacin das pxinas est baseada agora na etiquetaxe ou gustos das persoas usuarias, mentres que na Web 1.0 dependa dos directorios creados pola persoa administradora.

A importancia das redes sociais na nosa actual Web definitiva e est a cambiar o noso concepto do que unha rede social. Esta relevancia era antes limitada. Neste contexto, os podcasts forman parte dunha serie de elementos idiosincrsicos da Web 2.0. Son,

esencialmente, arquivos de son e/ou vdeo que teen un protocolo de distribucin (RSS). Outros exemplos derivados da nova forma de entender a Web son as redes sociais tales como foros de discusin, Facebook, Twitter... ou as pxinas de formato aberto e flexible como wikis e blogs. Tal e como se sinalou xa, a RSS e a etiquetaxe son outras das das implantacins importantes.

Contidos e temas no universo podcast As temticas que poden estar contidas nun podcast son tan amplas e diversas como o a propia actividade humana. Hoxe en da, en 2011, son poucos os campos de coecemento que escapan posibilidade de envasado a travs do podcasting. Tan s a falta, anda, de camio por percorrer en canto a motivacin por innovar e empregar ferramentas novas, e aquel coecemento que pola sa natureza sexa difcil de recoller en son e/ou vdeo, son obstculos para a utilizacin habitual dos podcasts. Respecto diso, frecuente atopar nos directorios de podcasts categoras como: actualidade e sociedade, historia e crenzas, empresa, tecnoloxa, ciencia, cultura, deporte, benestar e familia, lecer, msica... dentro dos cales se pode atopar toda unha variedade mis especfica deles tales como medicina, mecnica, videoxogos, humor, cocia, etc. Ademais do potencial educativo que albergan de seu os podcasts de diferentes mbitos do coecemento, a maiores, hainos dedicados en exclusiva educacin, dos cales teen especial relevancia e presencia os relacionados coa aprendizaxe de idiomas. Ademais do devandito, importante sinalar que os podcasts convertronse nunha ferramenta perfecta para a supervivencia da radio tradicional. Moitos dos podcasts existentes son elaborados polas propias cadeas de radio as cales empaquetan os seus programas neste formato. Cada da aumenta mis o nmero de persoas que escoita a radio en diferido a travs deste soporte. A ferramenta que propiciou o coecemento dos podcasts a nivel mundial foi iTunes, que en xuo de 2005 agregou por primeira vez soporte para facer podcasting. Itunes permite s persoas subscribirse a podcasts de modo que unha vez subscritas tern a posibilidade de escoitalos ou de descargalos, tanto inmediatamente como coa frecuencia que desexen. Pdese elixir podcasts para escoitar desde o directorio, e calquera persoa que o desexe pode contribur subindo os seus. Cabe sinalar tamn que pouco despois da aparicin do podcast de son, e grazas aos avances tecnolxicos e de velocidade na rede, os podcasts de vdeo atoparon tamn o seu espazo, e hoxe en da son numerosos as publicacins xa en vdeo. Itunes seguiu evolucionando co paso dos anos, e marxe del, foron aparecendo outras ferramentas, moitas delas non relacionadas con empresas e que son propias das achegas de comunidades virtuais. Este o caso por exemplo de ivoox, un audiokiosko que pon a disposicin de quen navega unha extensa variedade

de podcasts, radios, audiolibros... tanto para escoitar en lia como para a sa descarga e distribucin mediante RSS. Tamn de relevancia a pxina podcastellano no contexto estatal e podgalego para o contexto galego.

Posibilidades sociais e educativas dos podcasts O soporte no que descansan os podcasts, o informtico, ten moitas posibilidades hora de ser utilizados como ferramentas para exportar a creacin e o coecemento que un centro educativo (a travs do seu alumnado, profesorado, etc.) pode compartir e achegar a outros. O podcasting forma parte dos proxectos como formas de distribucin dos programas realizados nos centros, pero ao mesmo tempo como unha va de interaccin entre o alumnado das diferentes escolas e institutos, compartindo experiencias, investigacins, proxectos e todo aquilo que sexa digno de ser recollido mediante son e vdeo e ser distribudo. Fai xa mis de 5 anos, en 2005, cando este fenmeno comezaba a coller forza, a Universidade de Duke acolleu a primeira gran conferencia universitaria para falar sobre podcasting. Peter Meng (2005), da Universidade de Missouri, apuntou varias achegas coas que o podcasting podera dar a educacin, e mis en concreto docencia e a aprendizaxe: Posibilidade de gravar as clases e tomar notas por parte do alumnado e profesorado Creacin de audiolibros para estudantado onte ou para ler escoitando Proxectos e traballos do estudantado. Facilidade de correccin e entrega para o profesorado Leccins prcticas de idiomas Etc As mesmo, Lucic e Pogue (2006), nun relatorio presentado na III Podcast Academy, celebrada na Universidade de Boston, destacaron, ademais das posibilidades mencionadas por Meng, os seguintes valores educativos do podcasting: Axuda coas limitacins espaciais e temporais dos actores educativos. Especialmente significativo o seu uso na educacin a distancia contribundo na aprendizaxe autnoma, hora de preparar exames, completar formacin, etc. As mesmo poden servir para establecer unha relacin fluda co profesorado e como apoio s clases presenciais, permitindo afianzar e profundar os contidos presentados presencialmente. Solucin ante dificultades de acudir aula (mobilidade, distancia...) Facilita a aprendizaxe autodidacta Dentro das numerosas aplicacins que se lles pode dar aos podcasts a nivel educativo, o ensino de idiomas est a cobrar un papel moi importante. Un simple repaso aos directorios mis famosos onde se

aloxan os podcasts permtenos coecer infinidade de podcasts para aprender todo tipo de idiomas (ingls, francs, casteln, alemn, xapons, italiano...). A creacin de audiolibros outra das aplicacins estrela desta ferramenta. A lectura transfrmase en escoita, o cal fai que poidan ser lidos os libros sen a necesidade de utilizar a visin. Isto ten moitas aplicacins, como poden ser a axuda a persoas con deficiencia visual, a posibilidade de escoitar un libro mentres se fai outra actividade que require de atencin visual, ou mesmo a sa utilizacin mentres se descansa ou se conduce. Son tiles ademais para a gravacin e difusin de entrevistas e de relatorios, tanto polo valor da recollida de datos como para a sa posterior difusin e goce en diferido. Antes de comezar coas aplicacins educativas dos podcasts relacionadas coa educacin universitaria e mis en concreto co EEES, importante destacar varios aspectos relevantes que abordan estas ferramentas a nivel social. Hoxe mis que nunca, a informacin de vital importancia, de maneira que a posesin desta converteuse nun indicador de riqueza social. Na chamada era da informacin (Castells, 2001), o aprender e coecer forma parte do da a da de cada vez mis millns de seres humanos, nunha mestura de requisitos laborais, persoais, e de goce polo coecemento. obvio por tanto que a informacin se converte nun valor en si mesma, e a posesin desta a que pode marcar diferenzas sociais. Do mesmo xeito que sucede co dieiro, a posesin de mis ou menos cantidade de informacin a que contribe a determinar de que maneira diferentes colectivos e seres humanos estn conectados ao mundo ou fra del. Unha consecuencia que ten a utilizacin dos podcasts a sa contribucin democratizacin do coecemento. Algns campos de saber que at agora eran dificilmente accesibles para moitas persoas que non se dedicaban a eles a nivel profesional ou acadmico, como poden ser a fsica, a qumica ou a medicina por ex., son agora compartidos por persoas expertas neles e que queren difundir ese coecemento. Sectores moi amplos da poboacin estn a ter acceso a este de forma libre e gratuta, o cal se converte nunha forma de democratizar o saber. Ademais do sinalado, e dado o alto grao de especializacin do coecemento que ten a nosa sociedade actual, o poder nutrirse de diferentes coecementos outorga ferramentas para poder comprender o mundo dunha forma mis global e heteroxnea, e non velo unicamente desde a perspectiva do noso traballo ou actividade acadmica especializada e particularista. Ser aprendiz e coecedor/a de moitas materias convrtese as nunha inestimable ferramenta hoxe en da, e axdanos a navegar polas especializacins tan grandes que temos por ex. na universidade, dando ese sentido de globalidade e entendemento do ser humano e do mundo que habita, calidade en perigo de extincin.

Aplicacins na Universidade: EEES Segundo o socilogo Manuel Castells (2001) vivimos xa desde fai un par de dcadas na que

denominou era da informacin, e mis que nunca neste momento na sociedade rede. Nun contexto no cal a informacin ten valor como elemento constitutivo de poder e na que a sa difusin crece de maneira exponencial, o seu aproveitamento para fins educativos xa non unha alternativa, case unha obriga. As novas tecnoloxas son, ademais de formas para manexar e entender mellor o mundo, posibilidades para empregar e desenvolver novas linguaxes. Son ferramentas coas cales as xeracins mis novas manxanse de forma mis habitual (son nativas/os dixitais), polo que resultan de especial atractivo para elas/es. Isto pode ser extrapolable para o estudantado universitario. As, moi importante reformular a forma de transmitir o coecemento e como se relaciona o alumnado e profesorado co mesmo. Iso podera ter ademais como consecuencias un cambio de estratexia nas polticas educativas e no deseo das infraestruturas docentes. Un exemplo moi grfico sobre estas novas situacins vmolo no xornalismo. As novas tecnoloxas, coa sa inmediatez, a sa personalizacin e a sa accesibilidade, fan posible a transformacin da prctica xornalstica, de forma que poida mesmo cambiar a propia realidade que narra. Unha mostra disto podmola ver nas revoltas no mundo rabe a principios do 2011, nas cales a capacidade de decenas de persoas de gravar e subir inmediatamente a internet o que al suceda modificaba en parte o que pasaba no momento ou no futuro. Son cousas que estn a mudar a concepcin do chamado, no eido xornalstico, xornalismo do s. XXI, onde todas as persoas seremos emisoras e receptoras de informacin, ao mis puro estilo Web 2.0. Cada vez hai mis universidades que apostan parte dos seus recursos educativos ao redor de internet, e o podcasting unha das vas utilizadas para isto. Respecto diso, Apple creou iTunes U, un servizo especfico de podcasting para escolas e universidades co nimo de difundir clases, conferencias, investigacins e material acadmico a travs da sa tenda online iTunes Store, de xeito gratuto e mediante o seu programa iTunes. Este foi un paso pioneiro para que cada vez sexan mis as universidades que se unen ao movemento de difundir o seu coecemento de esta forma, xa sexa a travs da plataforma de Apple ou doutras de carcter mis pblico e libre, a travs de podcast ou videopodcast. Xa son moitas as universidades integradas neste movemento, includas as mis importantes do mundo, anda que certo que a contribucin das universidades estadounidenses maior que a das europeas e doutros continentes. Un beneficio moi importante na universidade hora de introducir o podcasting a motivacin do estudantado. Cada vez mis, e sobre todo no marco EEES, a educacin universitaria ten que virar cara prcticas educativas nas cales este colectivo sexa o centro, e non a periferia da educacin. A motivacin do estudantado aumenta cando poden ser partcipes da creacin de podcasts, e non s receptoras/es pasivas/os dos mesmos. As, a posibilidade que ofrece este medio de crear, intercambiar, avaliar, etc. de forma autnoma, outrgalle unha relevancia nica. Ademais disto, a comodidade que ofrece o medio, sempre dispoible en internet, a travs do computador persoal ou os aparellos de reproducin porttil convrteno nun poderoso aliado no ensino-aprendizaxe universitario. O EEES, polo menos nas sas intencins escritas, expn unha serie de medidas para flexibilizar

como se xestionan os ensinos universitarios, promovendo a diversidade no referente ao currculo universitario, as como a capacidade de innovacin, as fortalezas e as oportunidades das diferentes institucins universitarias. Por tanto, pode ser unha boa oportunidade para expor novas propostas pedagxicas que inclan o uso de tecnoloxas como o podcasting. Como sabido, os novos crditos ECTS, dividen a carga total de traballo da materia en traballo individual, grupal titorizado e as horas de clase. por isto que as TIC, e mis en concreto o podcasting poden ser recursos moi tiles tanto para a docencia como para o estudo autnomo ou colaborativo por parte do alumnado. As, importante impulsar un cambio nas metodoloxas docentes para centrar o enfoque nos procesos de aprendizaxe do estudantado. Por ex. o profesorado pode colgar podcasts con diferentes materiais relacionados coas sas materias para que posteriormente o alumnado se subscriba por rss. As mesmo, estes ltimos poden colaborar con achegas ou subir e compartir da mesma forma os seus traballos. Neste marco dos ECTS, a potenciacin do traballo autnomo, a autoaprendizaxe e o traballo en equipo do alumnado convrtense en cuestins importantes s que pode dar boa solucin este tipo de TIC. O traballo en equipo cobra as mesmo unha nova dimensin, tanto por parte do profesorado como do alumnado, e supor sen dbida unha necesaria innovacin e actualizacin tanto das metodoloxas de ensino-aprendizaxe como de metodoloxas de avaliacin de coecementos e competencias. Estas tecnoloxas achegan as vantaxes do seu fcil manexo, o econmicas que son e a sa capacidade de comunicacin en diferido. Hoxe en da a inmensa maiora do estudantado universitario sabe manexar un computador con acceso a internet e un telfono mbil ou mp4. Con estas ferramentas, e unhas nocins sinxelas sobre rss e directorios de podcasts, pdese establecer esta ferramenta para o seu uso pedagxico, non fan falta nocins avanzadas sobre edicin ou un traballo prolongado ou intenso sobre iso. Unha obxeccin podera ser o alto custo dos aparellos electrnicos necesarios para todo este proceso. Anda que unha crtica mis que pertinente, porque non todo conxunto de estudantes dispn de recursos econmicos para isto, tamn o que hoxe en da difcil imaxinar a educacin universitaria sen estas ferramentas, xa que o seu uso est moi estendido. Por ltimo, as posibilidades que ofrecen os directorios podcast hora de actuar como almacns de informacin de todo tipo, e en concreto educativa e das diferentes ramas que compoen as materias onde se implementen, convrtena nunha ferramenta dunha practicidade e accesibilidade moi altas. Diferentes estudos (Ramos e Caurcel, 2011) mostran resultados moi positivos e alentadores sobre a satisfaccin da comunidade educativa sobre os podcasts. O alumnado, ao interactuar cun medio que lle familiar e que est relacionado con moitas das sas actividades de lecer mstrase mis accesible desde un primeiro momento. Anda que certo que o formato non fai que a ferramenta vaia a ter xito se est carente de contido de calidade, tamn o que un bo comezo para a aceptacin. A dispoibilidade do material en calquera momento e lugar son tamn bazas que xogan a favor deste tipo de materiais. As mesmo, a posibilidade de subscribirse e recibir no correo electrnico tanto as notificacins de material novo como este

mesmo, ofrecen comodidade e por tanto apuntan anda mis ao seu posible xito. Outra posibilidade mis que interesante poder contar a travs dos podcasts coas clases tericas expositivas do profesorado. Isto ofrece innumerables vantaxes, por ex.: a posibilidade de escoitar varias veces unha explicacin para a sa mellor comprensin, comprobar o exposto en clase para establecer criterios de avaliacin mis obxectivos, poder ausentarse a clase sen perder o que nela se deu, etc. Todas estas vantaxes estn en sintona co EEES. Ademais de todas as vantaxes puramente pedagxicas que foron expostas, hai outra serie de competencias que se adquiren ad hoc co uso deste TIC. O uso e aproveitamento do podcasting xera coecementos e destrezas sobre material informtico e sobre as redes sociais. Na sociedade do XXI, ambas as cuestins son e sern dunha importancia capital. completamente necesario que os novos contidos e destrezas sexan abordados tamn a travs de novas vas e camios. Non parece coherente facelo doutra maneira.

BIBLIOGRAFA CASTELLS, M. (2002). La era de la informacin. Vol I: La sociedad red. Madrid: Alianza editorial MENG, P. (2005). Podcasting & vodcasting: A white paper: Definitions, discussions & implications. Columbia: University of Missouri, IAT Services. O'REILLY, T. (2005). What Is Web 2.0. Design Patterns and Business Models for the Next Generation of Software. <http://www.oreillynet.com/pub/a/oreilly/tim/news/2005/09/30/what-is-web-20.html> [Consulta: outubro de 2009]. POGUE, Z. e LUCIC, R. (2006). Academic podcasting. Ponencia na III Podcast Academy. University of Boston RAMOS, A. M. e CAURCEL, M. J. (2011). Los podcast como herramienta de enseanza-aprendizaje en la universidad. Revista Profesorado, vol. 15, n. 1. Universidad de Granada SELLAS, T. (2008). La voz de la Web 2.0. Anlisis del contexto, retos y oportunidades del podcasting en el marco de la comunicacin sonora. Palafrugell: Universidad Internacional de Catalunya

You might also like