MC LC

LI M U ............................................................................................................ 1 CHNG I. TNG QUAN V DU LCH DA VO CNG NG ............... 5 I. Nhng vn chung v du lch da vo cng ng ........................................ 5 1. Cc khi nim lin quan n du lch da vo cng ng ................................. 5 1.1. Khi nim v cng ng .................................................................................... 5 1.2. Khi nim du lch da vo cng ng .............................................................. 6 2. iu kin pht trin v ro cn i vi hot ng du lch da vo cng ng ti mt a phng. ................................................................................... 7 2.1. iu kin thun li vi pht trin du lch da vo cng ng ti a phng.....8 2.2. Ro cn i vi pht trin du lch da vo cng ng ti a phng ........... 8 II. Cc sn phm du lch da vo cng ng ...................................................... 9 1. Du lch vn ha ................................................................................................. 9 2. Du lch sinh thi ............................................................................................. 10 3. Du lch nng nghip nng thn ................................................................... 11 4. Du lch lng ngh truyn thng ...................................................................... 11 III. Cc tiu ch nh gi mc pht trin du lch da vo cng ng ti mt a phng .................................................................................................... 12 1. Tc ng ti mc pht trin kinh t ca cng ng dn c ...................... 12 2. Tnh n nh v pht trin ca vn ha - x hi ti a phng ..................... 14 3. nh hng ti mi trng.............................................................................. 17 IV. Phng php nh gi mc pht trin du lch da vo cng ng ti mt a phng .................................................................................................... 18 1. Phng php iu tra x hi hc .................................................................... 18 2. Phng php tng hp v phn tch ti liu ................................................... 20 3. Phng php nh gi nhanh nng thn ........................................................ 21 CHNG II: THC TRNG PHT TRIN DU LCH DA VO CNG NG TI LNG C NG LM................................................................. 22 I. Li th pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm ....... 22 1. Li th v v tr a l ..................................................................................... 22

2. Con ngi v np sinh hot ............................................................................ 23 3. Li th v vn ha .......................................................................................... 23 3.1. Nt vn ha vt th ........................................................................................... 24 3.2. Nt vn ha phi vt th .................................................................................... 26 4. S cn thit pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm ... 26 II. Thc trng pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm ... 29 1. Kinh t du lch ti ng Lm....................................................................... 29 1.1. Thc trng kinh doanh du lch ti ng Lm ............................................. 29 1.2. Tng trng kinh t ca a phng ............................................................... 33 1.3. Li ch vic lm t kinh doanh du lch ........................................................... 34 2. Thc trng bo tn v pht trin cc yu t vn ha x hi ti ng Lm... 35 2.1 Cc vn an sinh x hi ................................................................................. 35 2.2 Bo tn cc nt vn ha phi vt th.................................................................. 39 2.3 Bo tn cc cng trnh kin trc v di tch lch s .......................................... 40 3. Thc trng mi trng ti ng Lm .......................................................... 44 3.1. Vn rc thi ............................................................................................... 44 3.2 T l che ph cy xanh v rng bao quanh .............................................. 46 III. nh gi cc tiu ch pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm ........................................................................................................... 47 1. nh gi v tiu ch kinh t du lch ti ng Lm ...................................... 47 1.1. nh gi vn kinh doanh du lch ti ng Lm ................................. 47 1.2. nh gi v tnh hnh kinh t a phng.................................................... 49 2. nh gi v vic bo tn v pht trin cc yu t vn ha-x hi ti lng ng Lm......................................................................................................... 50 2.1. nh gi v cc vn an sinh x hi ......................................................... 50 2.2 nh gi v vn bo tn cc nt vn ha phi vt th ........................... 51 2.3. nh gi v cng tc bo tn cc cng trnh kin trc v di tch lch s 51 3. nh gi v mi trng ti ng Lm ........................................................ 52 3.1. nh gi v vn rc thi ti ng Lm ................................................ 52 3.2. nh gi v vn t l cy xanh ti ng Lm ..................................... 52 CHNG III: GII PHP PHT TRIN DU LCH DA VO CNG NG TI LNG C NG LM................................................................. 53 2

I. Nhm gii php ngn hn bt ngun t thc trng bt cp ........................ 54 1. Cc gii php pht trin kinh doanh du lch ................................................... 54 1.1 Gii php gia tng cht lng dch v du lch.............................................. 54 1.2 Nng cao cht lng ngun nhn lc ............................................................ 56 1.3. Gii php qung b hnh nh ng Lm ................................................... 61 2. Cc gii php bo tn ..................................................................................... 62 2.1. Bo tn nh c ................................................................................................. 62 2.2 Bo tn cc di tch lch s ............................................................................... 64 2.3. Bo tn v pht trin cc gi tr vn ha phi vt th .................................. 65 II. Nhm gii php chin lc di hn pht trin du lch da vo cng ng ti lng ng Lm ............................................................................................. 66 1. Gii php chin lc pht trin sn phm du lch da vo cng ng .......... 66 1.1 M t tng gii php v phng php thc hin ................................ 67 1.2 Phn tch i tng khch hng mc tiu ..................................................... 67 1.3 Phn tch vng du lch b sung v vng du lch cnh tranh Li th cnh tranh ca ng Lm ............................................................................................ 68 1.4 xut sn phm du lch da vo cng ng chin lc trong di hn .. 70 2. Gii php quy hoch tng th trong di hn................................................... 74 2.1 Quy hoch vng du lch v xy dng mi lin kt gia cc vng ............. 74 2.2 Xy dng cnh quan mi ................................................................................ 75 3. Gii php chin lc pht trin cng ng .................................................... 76 4. Gii php qun l du lch da vo cng ng ................................................ 81 4.1 Gii php chia s li nhun trong cng ng ............................................... 81 4.2 Gii php qun l lin kt gia cng ng, c quan qun l v cc t chc phi chnh ph........................................................................................................... 83 KT LUN .............................................................................................................. 84 TI LIU THAM KHO ...................................................................................... 85 PH LC ................................................................................................................. 87

DANH MC BNG BIU, S

S 1: Mi quan h gia ti nguyn v hot ng trong du lch da vo cng ng ...................................................................................................................................15 Biu 1: C cu lao ng trong ngnh du lch ti ng Lm .............................31 Biu 2: Tng quan gia doanh thu t khch nc ngoi v doanh thu du lch ca a phng (n v: triu ng) ..........................................................................34 Biu 3: C cu khch du lch n ng Lm giai on 2005 9T/2011 .........47

DANH MC CC HNH NH MINH HA

Hnh 1: Cng lng Mng Ph ..24 Hnh 2: nh Mng Ph ..24 Hnh 3: Bn lng c ng Lm .........................................................................45 Hnh 4: Sn phm lu nim lm t rm71 Hnh 5: Du khch nc ngoi xung ng.73

DANH MC CC BNG
Bng 1: B cc tiu ch v kinh t............................................................................14 Bng 2: B cc tiu ch v vn ha x hi .............................................................17 Bng 3: B cc tiu ch v mi trng......................................................................18 Bng 4: Bng cu hi i vi cc h kinh doanh du lch .........................................19 Bng 5: Bng cu hi i vi cc h s hu nh c (hoc cc kin trc c) ...........19 Bng 6: Bng cu hi i vi du khch ....................................................................20 Bng 7: Bng cu hi tham vn cc cn b qun l .................................................20 Bng 8: Bng ma trn IFE ti lng c ng Lm ..................................................28 Bng 9: Tng s lt khch n ng Lm giai on 2005 - 2011.......................29 1

Bng 10: Thi gian trung bnh khch lu tr ti a phng ...................................30 Bng 11: Doanh thu t du lch ti lng ng Lm (n v: triu ng) ................33 Bng 12: Bng thng k mt s ch tiu tng hp ca ng Lm .........................35 Bng 13: Bng thng k tnh hnh lao ng ti ng Lm ....................................36 Bng 14: Lng thi trung bnh nm 2009 ca lng ng Lm qua cc hot ng sn xut, sinh hot v khai thc du lch.....................................................................44 Bng 15: T l che ph xanh ti ng Lm qua tng nm .....................................46 Bng 16: Nhng k nng cn thit i vi ngun nhn lc du lch da vo cng ng ...........................................................................................................................58

LI M U
1. Tnh cp thit ca ti Pht trin du lch l vn c hu ht cc quc gia ang pht trin ch trng trong qu trnh pht trin kinh t. Vit Nam l quc gia c nhiu li th v thin nhin v nn vn ha lu i, rt thch hp pht trin ngnh cng nghip nyTheo , ng gp trc tip ca du lch Vit Nam nm 2010 vo GDP l 73.800 t , chim 3,9% GDP ca Vit Nam1, khng nhng th du lch cn c vai tr quan trng trong vic qung b hnh nh Vit Nam n vi th gii. Trong iu kin cnh tranh gay gt hin nay, ngnh du lch c s thay i vi nhiu hnh thc du lch mi ra i thu ht du khch. Mt trong s cc loi hnh du lch c tnh c sc l hnh thc du lch da vo cng ng. Xut pht t hnh thc du lch lng bn t nhng nm 70 ca th k trc, n nay du lch da vo cng ng c trin khai ti nhiu quc gia trn th gii, c bit l cc quc gia ang pht trin, mang li nhiu li ch thit thc v kha cnh kinh t, vn ha x hi v mi trng. Vi l do , Vit Nam c nh gi l quc gia ph hp pht trin loi hnh du lch da vo cng ng. n nay, nhiu a phng khai thc loi hnh du lch da vo cng ng, trong c lng c ng Lm (H Ni). Lng c ng Lm l mt ngi lng c knh, cng tn ti v pht trin trong sut chng ng di ca lch s t nc. Nhng ng nt tinh t, c xa ca ng Lm vn c bo tn nguyn vn cng vi np sinh hot mang vn ha c trng ca nng thn ng bng Bc B. Xt v cc gi tr kin trc cng nh gi tr vn ha lch s, ng Lm l a danh hi t cc yu t cn thit pht trin hnh thc du lch da vo cng ng. Tuy vy, trong thi gian qua, vic pht trin du lch ti lng c ng Lm cha c quy hoch c th

Tng cc Du lch, Du lch ng gp gin tip 738.600 t ng vo GDP nm 2020, http://www.vietnamtourism.gov.vn/index.php?cat=1005&itemid=8731 , truy cp ngy 24/3/2012.
1

pht huy ht vai tr ca cng ng cng nh cha tn dng ht tim nng du lch vn c. Nhn thc c nhng vn nu trn, nhm nghin cu chn ti Gii php pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm - H Ni vi mong mun ch ra nhng tim nng du lch ca lng ng Lm, nh gi thc trng ca vic khai thc du lch v pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ny. T nhm tc gi ch ra cc gii php pht trin du lch du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm. 2. Tng quan v tnh hnh nghin cu - Trc nm 2006: Cha c nhiu cng trnh nghin cu v lng c ng Lm cc nghin cu mi dng mc lm r ci ngun lch s v cc di tch vn ha. - Sau nm 2006: Khi lng ng Lm c Nh nc phong tng danh hiu Di tch lch s vn ha quc gia, cc nghin cu i su hn v vic pht trin du lch cng nh cch gn gi nt vn ha c xa. S lng cc bi nghin cu v ng Lm cng v th m tng ln. Tuy nhin, s lng cc cng trnh nghin cu v vic pht trin du lch ti lng c ng Lm cn cha nhiu, ng thi cn cha chuyn su v cha c tnh ng dng cao. V pha s du lch thnh ph H Ni v phng du lch th x Sn Ty cng cha c cc chin lc pht trin r rng i vi du lch ng Lm trong di hn. 3. Mc ch nghin cu - V l thuyt, ti da trn c s cc l thuyt v cng ng, du lch da vo cng ng v nhng li ch ca pht trin hnh thc du lch ny ti cng ng a phng. Cc l thuyt ny c tng hp t cc cng trnh nghin cu trc ca cc tc gi trong lnh vc du lch, cc bi tp ch v vic pht trin thnh cng du lch cng ng ca cc nc trn th gii. T nhm nghin cu ch ra s cn thit nn pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm - V thc tin, ti nghin cu s nh gi thc trng kinh t, vn ha v mi trng ti ng Lm, phn tch nhng nhng li th ca ng Lm trong vic 2

pht trin du lch da vo cng ng, ch ra nhng mt cn hn ch trong c ch qun l v pht trin du lch ti ng. Ngoi ra nhm nghin cu cn thc hin mt s kho st v th nghim c nhn a ra kt qu thc tin. Nhng cuc kho st ny c s tham gia ca ngi dn a phng v nhng du khch n tham quan ng Lm, kt qu ca kho st ng vai tr quan trng trong vic gip nhm nghin cu a ra mt s kt lun v thc trng pht trin du lch ti ng Lm. T , nhm nghin cu xut mt s gii php v pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm 4. Phng php nghin cu thc hin ti, cc phng php nghin cu sau y c nhm s dng - Phng php phn tch, tng hp thng tin a ra ci nhn tng quan v m hnh du lch cng ng t a ra cc nh gi, nhn xt - Phng php nh gi nhanh nng thn a ra s nh gi mt vn t pha ngi nng dn - Phng php iu tra x hi hc thng k cc s liu thc t trong qu trnh nghin cu 5. i tng v gii hn, phm vi nghin cu - i tng nghin cu: Du lch da vo cng ng - V ni dung: ti tp trung tm hiu v hnh thc du lch da vo cng ng, t nh gi tim nng v thc trng du lch ng Lm, t a ra bin php p dng du lch cng ng vo lng c ng Lm. - V phm vi khng gian: ti nghin cu ch yu trn phm vi lng c ng Lm trong tng quan mi quan h vi cc im, tuyn du lch khc thuc khu vc H Ni. - V thi gian: ti nghin cu lng c ng Lm gn lin vi qu trnh pht trin du lch, ch yu trong giai on 2000 - 2011, vi nh hng pht trin giai on 2012 - 2020. 3

6. Kt qu nghin cu t c - a ra c s l lun lin quan v du lch da vo cng ng - Nu ra tim nng v thc trng pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm - xut gii php gii quyt thc trng bt cp v nng cao hiu qu du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm 7. B cc ti Ngoi phn m u v kt lun, ni dung chnh c chia lm ba chng: Chng I: Tng quan v du lch da vo cng ng Chng II: Thc trng pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm Chng III: Gii php pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm

CHNG I. TNG QUAN V DU LCH DA VO CNG NG I. Nhng vn chung v du lch da vo cng ng 1. Cc khi nim lin quan n du lch da vo cng ng 1.1. Khi nim v cng ng Cng ng xut hin v tn ti trong sut qu trnh pht trin ca loi ngi. Cng ng l mt nhm x hi ca cc c th sng chung trong cng mt mi trng thng l c cng cc mi quan tm chung. c th l k hoch, nim tin, cc mi u tin, nhu cu, nguy c. Chnh nhng iu kin ny s nh hng n c trng v s thng nht ca cc thnh vin trong cng ng. Trong nhiu nm gn y, khi nim cng ng c nh ngha r rng di nhiu quan im khc nhau. Theo quan im ca im ca Keith W. Sproule v Ary S. Suhand (1998): Cng ng l mt nhm ngi, thng sinh sng trn cng khu vc a l, t xc nh mnh thuc v cng mt nhm. Nhng ngi trong cng mt cng ng thng c quan h huyt thng hoc hn nhn v c th thuc cng mt nhm tn gio, mt tng lp chnh tr 1 Tc gi Schmink (1999) li c cch nh ngha nh sau: Cng ng l tp hp mt nhm ngi chung a bn c tr v c quyn s dng cc ti nguyn thin nhin a phng2 Cn trong quan nim ca ch ngha Mc Lnin, cng ng l mi lin h qua li gia cc c nhn, c quyt nh bi s ging nhau v mc ch, li ch, iu kin tn ti ca cc thnh vin v hot ng ca nhng con ngi hp thnh cng ng , bao gm cc hot ng sn xut vt cht v cc hot ng khc ca h, s gn gi gia h v t tng, tn ngng, h gi tr v chun mc, nn sn xut, s tng ng v iu kin sng cng nh cc quan nim ch quan ca h v cc mc tiu v phng tin hot ng.

1 2

TS. V Qu (2006), Du lch cng ng - l thuyt v vn dng, NXB Khoa hc v K thut, H Ni. TS. V Qu (2006), Du lch cng ng - l thuyt v vn dng, NXB Khoa hc v K thut, H Ni

Tuy di mi quan im khc nhau, cng ng li c nh ngha theo mt cch khc nhau. Nhng tu chung li, chng vn phi c hai c im c bn sau. u tin, cng ng ch ton th nhng ngi cng chung sng trn mt lnh th ( xm, p, lng x ), c nhng im ging nhau gn b thnh mt khi trong sinh hot x hi v cng chia s nhng li ch chung. V cng ng c hnh thnh bi ba nhn t chnh l a vc c tr, yu t kinh t v yu t vn ha. 1.2. Khi nim du lch da vo cng ng Du lch da vo cng ng c hnh thnh t nhng nm 70 ca th k XX, xut pht t cc quc gia c nn du lch pht trin nh chu u, chu M, chu c. y l hnh thc du lch c t chc lng bn nhng vng xa xi nhng c phong tc tp qun c o v cnh quan thin nhin hoang d. Di s tr gip ca ngi dn sinh sng ti a phng, khch du lch t khm ph, tm hiu nhng phong tc tp qun, cc l hi ca a phng ; hoc i tham quan, tn hng cnh thin nhin hoang d v h sinh thi a dng. Khng nhng vy, chnh ngi dn sinh sng trong khu vc cng cung cp thc phm v ni lu tr cho khch du lch. l tin cho s hnh thnh v pht trin ca hnh thc du lch da vo cng ng. Trong qu pht trin, du lch da vo cng ng c nh ngha theo nhiu cch khc nhau. Mi cch nh ngha li nu bt ln mt kha cnh ca hnh thc du lch da vo cng ng. Cn qu quc t bo v thin nhin (WWF) nh ngha: Du lch da vo cng ng l mt hnh thc du lch m cng ng a phng lm ch, tham gia vo qu trnh pht trin v qun l, v phn ln cc li ch s thuc v cng ng1. Theo nh ngha ny, cng ng c nu bt ln vi vai tr tuyt i trong du lch da vo cng ng. H cng chnh l nhn t thu li trc tip t hot ng du lch. Vin Nghin cu pht trin nng thn v Min Ni (thuc hi KHKT Lm nghip Vit Nam) a ra khi nim du lch da vo cng ng l hot ng du lch nhm bo tn ti nguyn du lch ti cc im du lch ng khch v s pht
1

TS. V Qu (2006), Du lch cng ng - l thuyt v vn dng, NXB Khoa hc v K thut, H Ni.

trin du lch bn vng di hn. Du lch cng ng khuyn khch s tham gia ca ngi dn a phng trong du lch v c ch to cc c hi cho cng ng1.Theo quan im ca Vin Nghin cu pht trin Min Ni, khi nim ny cho ta thy ci nhn rng hn v du lch da vo cng ng, hiu c mc tiu ca hnh thc du lch ny. nh ngha theo hc vin du lch da vo cng ng Thi Lan, Du lch da vo cng ng l du lch quan tm n cc vn v mi trng, x hi v bn vng vn ha. N c qun l v s hu bi cng ng, vi mc ch gip cho khch du lch tng thm nhn thc v cng ng v li sng a phng2. Cch nh ngha ca hc vin Thi Lan cho mi ngi ci nhn r rng v nhng c im chnh ca du lch da vo cng ng. Du lch da vo cng ng cn phi quan tm n cc vn v vn ha, x hi ca a phng v ly vn ha ca a phng l sn phm m du khch hng n. Ni tm li, du lch da vo cng ng l mt loi hnh du lch trong cng ng s trc tip tham gia vo cc hot ng du lch nh khai thc, qun l v bo tn ti nguyn du lch thng qua s gip ca cc c quan ti tr hay cc t chc phi chnh ph. Li ch thu c t du lch s ng gp nhiu cho kinh t a phng gim t l i ngho, ci thin thu nhp, nng cao cht lng i sng. Khch du lch c nng cao nhn thc, hc hi v cng ng v v cuc sng i thng, vn ha, truyn thng ca ngi dn bn x. ng thi, du lch da vo cng ng gip gi gn, bo tn cc di sn v vn ha, di sn thin nhin a phng v hng n s pht trin du lch bn vng. 2. iu kin pht trin v ro cn i vi hot ng du lch da vo cng ng ti mt a phng. Mi cng ng c nhng c trng v a l, kinh t, vn ha khc nhau. C nhng c trng ca cng ng l iu kin thun li pht trin du lch da vo
1 2

TS. V Qu (2006), Du lch cng ng - l thuyt v vn dng, NXB Khoa hc v K thut, H Ni. TS. V Qu (2006), Du lch cng ng - l thuyt v vn dng, NXB Khoa hc v K thut, H Ni.

cng ng tuy nhin cng c nhng c trng khc lm ro cn khin cho du lch da vo cng ng khng th pht trin c. Do , khi xem xt pht trin du lch da vo cng ng i vi mt a phng nht nh cn phi kho st k lng v cn nhc nhng iu kin vn c ca a phng. T nh gi nhng g l th mnh vn c v nhng g l ro cn, t xy dng chin lc pht trin du lch da vo cng ng mt cch hp l. 2.1. iu kin thun li vi pht trin du lch da vo cng ng ti a phng iu kin thun li u tin gip a phng pht trin du lch da vo cng ng l cng ng c t chc v c tnh gn kt, Tt c nhng thnh vin ca cng ng c tham gia rng ri vo qu trnh a ra quyt nh v qun l ti chnh xung quanh du lch da vo cng dng. Cu trc qun l v a ra quyt nh theo hng t di ln. Nhng quyt nh cho du lch da vo cng ng cn c quyt nh bi cng ng da trn nhng thng tin y v xc thc v nh hng, kh nng thay th, nguy c v lng sn phm. ng c khng ch n thun l sn sinh thm thu nhp m cn bo v vn ha ,mi trng v hc hi nhng nn vn ha mi. Cc hot ng c h tr c lc bi nhng chng trnh marketing hiu qu. Bn cnh , a phng cn mt k hoch m rng mnh m, hoc gii hn lng khch du lch n gi cn bng vi ngun lc ca cng ng v mi trng, nhm trnh phn tc dng ln c hai. Xy dng kt ni hiu bit ca du khch vi nhng gi tr vn ha v ti nguyn. S tip cn ca du khch ctnh c trng v ring c, da vo bi cnh a phng, khng phi ch du nhp sao chp t ni khc. a phng c s phn chia r rng vng khch n v vng khch khng n. C c s h tng tt tip cn c vi nhng sn phm du lch. 2.2. Ro cn i vi pht trin du lch da vo cng ng ti a phng Ngoi ra, vic pht trin du lch da vo cng ng ti a phng cng gp nhiu kh khn cc vn sau. 8

Cu trc qun l a phng t trn xung. Vic a ra quyt nh c hon ton quyt nh bi mt nhm c nhn c quyn lc ( thng l nam gii) v li ch khng c chia s cng bng cho cng ng. Cng ng khng thc s c quyn lc trong vic a ra quyt nh hoc a ra quyt nh da trn nhng thng tin khng y hoc thiu s cn nhc v nhng la chn. ng c duy nht cho hot ng du lch da vo cng ng l thu nhp. Hot ng du lch da vo cng ng ca a phng c t hot ng qung b hoc nhng hot ng qung b khng ph hp. Thiu k hoch c th v tm nhn cho tng lai. Ngi bn a ch mun ko khch n v gi khch li cng nhiu, ch khng n lc no thng bo cho khch du lch v nhng im c bit ca nhng di sn vn ha v ti nguyn thin nhin a phng, do vy khng to c cm gic mi l. II. Cc sn phm du lch da vo cng ng Da trn c s tiu ch sn phm du lch da vo cng ng, du lch da vo cng ng c phn thnh cc loi: du lch vn ha, du lch sinh thi, du lch nng nghip nng thn v du lch lng ngh truyn thng. Cc hnh thc du lch da vo cng ng rt kh c th phn loi mt cch r rng. Nguyn nhn chnh l do cc sn phm du lch da vo cng ng lun c nhng mi gn kt vi nhau v khng tn ti c lp. V d nh mt chuyn i ti cc lng bn ngi dn tc thiu s vng min ni c th bao gm c du lch vn ha (khm ph np vn ha sinh hot, l hi), du lch sinh thi (thm quan, khm ph phong cnh vng min ni) v du lch nng nghip nng thn ( i vi cc bn lng lm ngh nng). Tuy nhin, vic phn loi du lch da vo cng ng c ngha quan trng nht nh, bi n cho thy c th mnh ni tri hay nh hng pht trin ca du lch da vo cng ng tng a phng. 1. Du lch vn ha Du lch vn ha l mt trong nhng b phn quan trng nht ca du lch da vo cng ng, bi sc hp dn ca cng ng l nn vn ha, lch s, kho c ca 9

h. Du khch, bn cnh s tham quan chim ngng cc sn phm vn ha, cc di tch lch s cn mun tri nghim li sng ca ngi dn a phng. Cng qua m du khch c c hiu bit su sc hn v cc sn phm vn ha, cc di tch m h va c thng ngon. Vic cng ng tham gia vo cc k hoch hot ng x hi tp trung vo cc di sn vn ha s lm phong ph thm cc l hi, bui biu din. iu ny gip tng cng kin thc v vn ha a phng khng ch cho khch du lch m cn cho dn c a phng. Khi ngi dn tch cc tham gia vo nhng hot ng ny, h s tng cng s chia s c nhn n s pht trin bn vng di hn ca du lch thng qua vic bo tn v duy tr nhng khu vc di sn vn ha ch thc. Cng ng a phng tham gia trc tip vo qu trnh qun l ca hnh thc du lch ny, da trn nguyn tc bo tn hay thm ch phc sinh li vn ha a phng. Cc v d ca du lch vn ha bao gm ti tham quan cc khu kho c, cc a im tn gio ni ting hoc tri nghim cuc sng a phng mt khu lng dn tc. Thng qua du lch vn ha, du khch c c hiu bit su sc v vn ha v lch s ca cc im n. 2. Du lch sinh thi Khc vi hnh thc du lch vn ha, mi trng t nhin l ch chnh cho nhng hot ng ca du lch sinh thi da vo cng ng. Mi a phng u s dng cnh quan thin nhin nh mt nhn t thit yu thu ht khch du lch, v du khch, bn cnh vic thng thc v p t nhin cn mun c tri nghim cuc sng ca con ngi vi t nhin ni . S gh thm ca khch du lch thc s c nhng tc ng tch cc trong vic bo v mi trng v bo tn nt vn ha. Cng ng a phng nhn ra rng vic qun l khng cht ch v nhng gim st v mi trng s lm gim lng khch du lch, iu ng ngha vi vic gim li nhun. Do , du lch sinh thi da vo cng ng l mt hnh thc du lch xut hin nhng khu vc t nhin hoang s (c bit l cc khu bo tn v vng ln cn) v 10

n l s kt hp ca mi trng t nhin vi cc bn sc vn ha-x hi a phng. Bn cnh , n gip thc y h sinh thi bn vng thng qua s tham gia qun l mi trng ca tt c cc thnh phn cng ng, nhng ngi c hng li ch t hot ng du lch. 3. Du lch nng nghip nng thn Du lch nng nghip nng thn hng n cung cp cc sn phm du lch c tnh cht khm ph cuc sng nng thn, ngh lm nng nghip. n vi hnh thc du lch ny, du khch c cng ngi dn a phng tri nghim cuc sng nng thn vi cc hot ng nh cy la, cy ba, thu hoch hoa tri, chn nui, bt c ng... hay ni cch khc, du khch c t tay lm ra cc sn phm nng nghip. Hoc tham gia vo cc cng on sn xut nng nghip. Hnh thc du lch ny c bit hp dn i vi cc i tng khch du lch c mong mun n nhng vng qu ngh ngi, thch khm ph nhng hot ng sn xut nng thn, nhng du khch nc ngoi mun tm hiu v vn ha, phong tc tp qun ti mi vng min. Mt khc, tham gia hnh thc du lch ny, h cm nhn c khng kh, s bnh yn ca thn qu, iu ny mang li cho h nhng cm gic mi m v th v. 4. Du lch lng ngh truyn thng Du lch lng ngh truyn thng l hnh thc du lch m mc tiu ca du khch l mun tm hiu v cc lng ngh c lch s lu i. Cc sn phm th cng m ngh nh my tre an, gm, dt, chm khc g, da, trang sc, nhc c, giy, qun o... to ra sc ht rt ln i vi du khch. Do , du khch n cc lng ngh vi mong mun c tm hiu v cc sn phm ny, quy trnh lm ra chng v c t tay lm ra mt sn phm ca ring mnh. Thc t ny to ra c hi cho du lch da vo cng ng pht trin. Du khch s c hng dn lm sn phm v tri nghim cuc sng cng ngi dn lng ngh ni y. Hnh thc ny gip du khch c th tip cn vi nhng sn phm truyn thng, c trng ca a phng. Qua tm hiu cch thc sn xut v i sng 11

sinh hot ca nhng ngi to ra nhng sn phm . Khng nhng vy, hnh thc du lch ny cn gip qung b cho hnh nh ca cc sn phm truyn thng ti a phng n vi du khch. Hn na, n cng gip em li thm thu nhp cho lng ngh t hot ng khai thc du lch. y l mt hng i mi trong vic pht trin du lch, n cng rt ph hp vi phn ln cc lng qu ti Vit Nam III. Cc tiu ch nh gi mc pht trin du lch da vo cng ng ti mt a phng 1. Tc ng ti mc pht trin kinh t ca cng ng dn c Vic thu ht c nhiu du khch, c bit l khi du khch n v tham gia du lch da vo cng ng ti cc a phng, s mang li mt ngun thu nhp to ln cho chnh cng ng ti a phng . Do hu ht cc sn phm, hng ha, dch v phc v cho du lch u c cung ng t ngi dn ti a phng. l li ch kinh t m du lch mang li. Tuy nhin, thu nhp do du lch da vo cng ng mang li c nhiu tnh cht u vit so vi cc hnh thc du lch khc, do ngi dn a phng s l ngi hng li u tin ch khng phi l cc cng ty du lch hay cc i tng khc. u tin, du lch da vo cng ng chia s li ch kinh t cho rt nhiu c nhn trong cng ng ch ngun thu khng chy vo ring ti ca cc nh u t nh trc y. Khi khch du lch khng cn s dng c nht cc sn phm ca cc cng ty du lch (tour, nh hng, khch sn, dch v khc), mt khc, h s dng cc dch v do chnh ngi dn bn a cung cp , h khng ch c hng mc gi c r hn nhiu ln m cn c tri nghim cuc sng thc t cng con ngi ni . iu ny gip ngi dn lao ng c thm ngun thu, ng thi, vi mc gi nh th s thu ht c lng khch du lch ngy cng ng. Nh vy, i bn cng c li. l im u vit th nht ca du lch da vo cng ng. Th hai, du lch da vo cng ng khng ch mang li ngun thu tm thi cho ngi dn m ha hn mt ngun thu n lnh v di hn. Khc vi cc hnh 12

thc du lch khc, chnh v du lch da vo cng ng chia s li ch cho ngi dn, do du lch da vo cng ng cng t trch nhim phi bo tn cc gi tr vn ha, thin nhin mi trng len vai h. Ngi dn hiu rng, cc gi tr vn ha b mt i, mi trng b hy hoi ng ngha vi vic h s mt i ngun thu ny. Khi c cng ng chung tay bo tn v gn gi, th hiu qu s cao hn, ngun thu c duy tr lu di v bn vng. Phn tch su hn v kha cnh li ch kinh t th vic pht trin du lch da vo cng ng to ra mt lng ln cng n vic lm (c th l vic lm n nh hoc vic lm thm lc nhn ri). Mt khc, pht trin du lch da vo cng ng cn ko theo hng lot s pht trin ca nhng ngnh khc nh: ngnh nng nghip (khi lng du khch n a phng tng ko theo vic tiu th lng thc, thc phm tng cao t bin. Do nn nng nghip ca a phng cng s phi pht trin theo p ng kp nhu cu c v s lng v cht lng thc phm cung cp cho cc nh hng, khch sn, hay cho chnh cng ng phc v du khch), ngnh xy dng (trong khong thi gian u pht trin du lch da vo cng ng, cng ng a phng rt cn xy dng, ci thin c s h tng ca a phng nh ng x, cng trnh thot nc, cng trnh v sinh,...), ngnh giao thng vn ti (khi lng khch du lch tng ln nhu cu v vic di chuyn ca du khch cng tng cao) Nhn di kha cnh khc ca li ch kinh t, du lch da vo cng ng l hnh thc du lch c hiu qu cao v mt kinh t v i hi t vn u t, t k nng kinh doanh v s dng t hng ha nhp khu so vi cc hnh thc du lch khc. Do , n c th ph qut trn phm vi rng, vi tc nhanh chng. Mi ngi dn trong cng ng u c th tham gia vo hot ng du lch vi nhng k nng rt c bn v vi ngun lc ti chnh ca chnh h. V vy, hnh thc du lch da vo cng ng mt hnh thc du lch em li s bn vng v mt kinh t cho cc a phng. nh gi tnh trng kinh doanh v cc li ch kinh t t du lch da vo cng ng m a phng khai thc c, nhm nghin cu xut b tiu ch kho st sau:

13

Bng 1: B cc tiu ch v kinh t Kinh doanh du lch - Lng du khch n vi a phng hng nm - nh gi ca du khch v gi c/gi tr: bao gm gi c sn phm v mc hp dn ca du lch da vo cng ng a phng - Lai lch du khch v thi gian lu tr ti a phng - Phn loi du khch, t l tng loi du khch, t l du khch quay tr li - Chi ph marketing ca doanh nghip quy cho mt du khch tnh trn im du lch, cho cc d n hp tc - S knh marketing hin c v phn trm du khch bit c thng tin v du lch a phng qua cc knh ny Li ch vic lm - S lng vic lm trc tip v gin tip do du lch da vo cng ng to ra - T l ngi a phng so vi ngi ngoi a phng tham gia vo du lch trong cng ng Tng trng kinh t cho a phng - Doanh thu trc tip v gin tip t du lch trong cng ng - T l gia doanh thu khch ni a v doanh thu khch quc t - T l cc h thu nhp thp c hng li ch kinh t t du lch 2. Tnh n nh v pht trin ca vn ha - x hi ti a phng Vn ha l mt ti nguyn v cng qu gi trong du lch da vo cng ng. Khch du lch thng mun tm hiu v ha mnh vo cc hot ng vn ha ca chnh a phng v du lch da vo cng ng to nn s giao lu gia cc nn vn ha vi nhau. Do vy, vic nh gi tnh n nh v s pht trin ca vn hax hi ti a phng l rt cn thit. Vic nh gi kp thi s cho bit s nh hng ca cc tc nhn bn ngoi n vi nn vn ha x hi ti a phng. 14

ri da vo a ra cc chnh sch ph hp nhm lu gi cc gi tr vn ha truyn thng ti a phng. Theo tp ch du lch cng ng Vin Nghin cu pht trin nng thn v min ni (2000) mi quan h gia ti nguyn vn ha vi cc hot ng ca dn c a phng trong hnh thc du lch da vo cng ng c biu din nh sau: Qua m hnh di ta c th thy rng khi c ngun ti nguyn thin nhin v vn ha s thu ht du khch n v to ra thu nhp cho cng ng. T , khuyn khch cng ng tham gia cung cp dch v cho du khch. Khi cng ng s nhn ra rng h mt i s c o v vn ha th ngun hp dn khch du lch ca h s b gim dn, ko theo thu nhp ca h gim xung. iu khng xy ra th cng ng s phi tch cc tham gia vo cc hot ng bo tn ngun vn ha c sc ca chnh h S 1: Mi quan h gia ti nguyn v hot ng trong du lch da vo cng ng

Natural and Culture (Thin nhin v vn ha)

Income (Thu nhp)

Actions (Hot ng)

Incentives (Khuyn Khch)

(Ngun: Mng li Du lch Bn vng v Ngi ngho SNV Vit Nam v i hc Tng hp Hawaii, Trng o to Qun l Du lch, B Cng c Qun l v Gim st Du lch Cng ng.) 15

Pht trin du lch da vo cng ng tc l dn dn trao trch nhim vo tay cng ng ngi dn. Do h l ngi hng li u tin nn iu s l ng c h tham gia bo tn chnh bn sc vn ha ca mnh. Khng ch c vy, khi quyn t quyt ca cng ng c cao n s l trch nhim v s cam kt ca cng ng cho vn bo tn vn ha. Nu nh h thng du lch khng pht trin, cng ng s rt d b mi mn v vn ha do h thng du lch yu km. Cn khi pht trin th cng ng c th nhn c nhiu s gip ca cc t chc phi chnh ph gn gi cc nt vn ha c sc ca a phng. T m hnh trn, c th nhn thy r du lch da vo cng ng khuyn khch c th trong cng ng chung tay bo v cc gi tr vn ha, di gc ng c v kinh t. Tuy nhin, khi phn tch su hn, du lch da vo cng ng khng ch mang n s bo tn tm thi, mt khc, do s bo tn , cc th h sau sinh ra ti a phng c tip cn nhiu hn vi vn ha truyn thng, do c nhn thc su sc hn v cc gi tr vn ha v c mt ng c tt hn chung tay bo v cc nt vn ha . iu ny mi thc s mang li s bn vng v vn ha-x hi trong di hn. Thm na, theo quan im li ch kinh t bn vng nu phn trc, do li ch lc ny c chia u cho ngi dn, khong cch giu ngho c rt gn, gim i cc mu thun trong x hi, to ra phc li x hi tt hn, i sng ngi dn c nng cao, cng l mt yu t lm nn s bn vng cho x hi. Tuy nhin, chnh s pht trin bao gi cng c tnh hai mt, n cng lm mm mng cho nhng vn v tr ngi cho du lch da vo cng ng s c phn tch phn sau, thc trng v gii php. kho st tnh trng vn ha x hi ca cng ng thc hin du lch da vo cng ng, nhm nghin cu xut b tiu ch sau:

16

Bng 2: B cc tiu ch v vn ha x hi An sinh x hi - T l lao ng phm ti ti a phng sau khi thc hin du lch da vo cng ng so vi trc - Chia s li ch t du lch, gim khong cch giu ngho - S lng cc v mu thun nghim trng ti ni b a phng sau khi thc hin du lch da vo cng ng so vi trc - T l ngi lm vic trong ngnh du lch b mt mi v cng thng do cng vic - Bnh ng gii ti a phng Bo tn cc nt vn ha vt th v phi vt th - Cc nt vn ha mi tt v xu du nhp vo cng ng theo thi gian - S lng t chc cc hot ng vn ha a phng trong nm - Trnh vn ha ca c dn trong cng ng - Cng tc bo tn di tch, nt vn ha truyn thng

3. nh hng ti mi trng Nhu cu du lch ca du khch l mun ngh ngi ti nhng khu vc c nhiu cnh p v c mi trng trong lnh, iu kch thch vic tn to, bo v mi trng sinh thi. Trong bi cnh nhim mi trng trn ton cu nh hin nay th vic pht trin du lch da vo cng ng l mt trong nhng gii php kh thi gp phn vo vic gio dc c du khch ln cng ng dn c v vn bo v mi trng. Cng ng dn c th nhn thc c rng khi gi gn mi trng l h ang gi gn chnh mi trng sng ca h, thu nhp ca gia nh h. H l nhng ngi chu nh hng u tin khi mi trng nhim. H cng c ngha v v quyn li trong vic bo v mi trng sng xung quanh mnh trc tc ng c hi ca du khch. Vic gio dc bo v mi trng trong cc tour du lch da vo cng ng gip thay i v ci thin ng k nhn thc ca cc bn ang khai thc du lch da 17

vo cng ng a phng trong vn cn phi bo v mi trng v chnh li ch ca mnh. nh gi mc bo tn mi trng sau khi p dng du lch da vo cng ng vo a phng, nhm nghin cu xut s dng cc tiu ch sau: Bng 3: B cc tiu ch v mi trng - Thay i v t l che ph rng ca a phng trc v sau khi p dng du lch da vo cng ng - Ngn sch u t vo bo tn v tn to cc d n v ci thin mi trng - Thay i v lng rc thi sinh ra - Nhn thc ca du khch v vn rc thi - Chi ph x l rc thi ca a phng v ca cc doanh nghip

IV. Phng php nh gi mc pht trin du lch da vo cng ng ti mt a phng Trn c s cc tiu ch c lit k trn, nhm nghin cu xy dng mt qu trnh tin hnh kho st mc pht trin du lch da vo cng ng ti mt a phng. Qu trnh yu cu s dng cc phng php nghin cu, mi phng php nghin cu bao gm nhiu qu trnh nh, lin kt cht ch vi nhau m bo kt qu ca vic kho st c chnh xc v khch quan nht 1. Phng php iu tra x hi hc Da vo cc tiu ch c lit k trn, qu trnh i thc t cung cp cho nhm nghin cu nhng thc trng khch quan ti a phng, c ci nhn c th v tim nng v mc pht trin du lch da vo cng ng ti a phng . Sau , nhm nghin cu cng tho lun v a ra b cu hi thc hin kho st thc trng pht trin du lch da vo cng ng ti a phng. i tng 18

thc hin kho st l cng ng dn c ti a phng v nhng ngi c quan tm n vic pht trin du lch da vo cng ng. Hnh thc cu hi l cc cu hi mang tnh kho st trc nghim, ngn gn, sc tch, d hiu. Bng 4: Bng cu hi i vi cc h kinh doanh du lch - Lng khch trung bnh n nh theo ngh nghip, theo ma: khch n nhiu nht vo ngy no trong tun, dp, ma no trong nm? - S lng khch ngn ngy, di ngy, thnh phn khch du lch (phn loi theo quc tch, tui, hnh thc on du lch) - Sn phm yu thch ca khch hng so snh trong mt ngnh ngh nht nh, sn phm yu thch ca khch hng so snh gia cc ngnh ngh - Gi c sn phm v dch v cung cp - Thu nhp thm t lao ng du lch (i vi cc h dn) v lng tr lao ng (i vi doanh nghip) - S kha o to kinh doanh du lch tham gia (i vi h dn), s nhn vin tri qua o to kinh doanh du lch (i vi doanh nghip) - S tin dnh cho qung co - Hnh thc, knh qung co Bng 5: Bng cu hi i vi cc h s hu nh c (hoc cc kin trc c) - Tui th ngi nh c - Vn pht sinh i vi nh c (nh c xung cp, din tch cht hp, chi ph sa cha c h hng, xung cp ca nh c) - Cc khon h tr bo tn nh c nhn c t ban qun l - Cc s h tr khc v cng tc bo tn n t cc chuyn gia, t chc phi chnh ph - Nhn khu ca cc h trong nh c (phn loi theo mt /m2), trnh dn tr, ngh nghip chnh thc - Thu nhp c c t vic cung cp dch v hng dn, tham quan nh c - nh nh trong tng lai ( trng tu nh c, ph nh c xy nh mi bng, xy nh mi t khc) 19

Bng 6: Bng cu hi i vi du khch - Knh thng tin gii thiu v ng Lm ti du khch (truyn ming, bo ch, s kin, truyn hnh) - Dch v, sn phm du lch a thch ( mc i vi: sn phm n ung, cc dch v lin quan n khm ph di tch) - Hi lng v khng hi lng i vi mt s yu t (cht lng sn phm, gi c, cht lng nhn vin phc v, vn ha du lch ti cng ng) - Dch v v sn phm mong i ca du khch (c s lu tr tin nghi hn, nhiu sn phm du lch mi hn,...) - Kh nng quay li ca du khch ( chia mc theo thang im) Bng 7: Bng cu hi tham vn cc cn b qun l - Cu trc b my qun l, hnh thc ly kin cng ng - K hoch pht trin du lch 5 nm, 10 nm - ng gp ca cng ng vo qu trnh lp k hoch - Mc hi lng, ng thun ca ngi dn trong cc quyt nh c a ra bi cc nh qun l 2. Phng php tng hp v phn tch ti liu Vi nhng ti liu thu thp c vit v lng c ng Lm v cc cng trnh lin quan ti vic pht trin du lch ti ng Lm, nhm tin hnh phn tch v tng hp a ra nhng nhn nh, nh gi khch quan. Kt qu thu c em li cho nhm ci nhn tng qut v xu hng v thc trng pht trin hin nay ca a phng. Kt hp vi kt qu thu c t qu trnh tin hnh kho st ti a phng, nhm nghin cu s c kt qu chnh xc hn v quan im, kin ca mi ngi v mc pht trin du lch da vo cng ng ti a phng hin nay. T , nhm nghin cu s a ra c nhng gii php hp l, mang tnh chin lc cao. 20

Cc ti liu tham kho chnh m nhm nghin cu s dng s c lit k trong mc Ti liu tham kho. 3. Phng php nh gi nhanh nng thn nh gi nhanh nng thn hay nh gi nng thn c s tham gia ca cng ng (Participatory/ Rapid Rural Appraisal PRA/RRA) l mt phng php nh gi nhu cu cng ng vi s tham gia ca nhiu thnh phn c lin quan. PRA l mt hnh thi c bit ca nghin cu mang tnh nh lng c s dng tm hiu v thu thp thng tin ti cng ng. u im ca phng php PRA so vi cc phng php khc l ngi dn ti cng ng t phn tch thc t nhu cu v i sng ca h. PRA l mt cng c t bit hu ch trong cng tc pht trin cng ng ni chung v y l mt phng php trao quyn cho ngi dn quyt nh cc cng vic ca cng ng. Trong bi vit ny, nhm nghin cu s s dng phng php PRA a ra nhng nh gi khch quan v thc trng pht trin du lch v xut mt s gii php pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm.

21

CHNG II: THC TRNG PHT TRIN DU LCH DA VO CNG NG TI LNG C NG LM I. Li th pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm 1. Li th v v tr a l Lng c ng Lm nm bn hu ngn sng Hng (b pha Nam), cnh ng Quc l 32, ti ng ba giao ct vi ng H Ch Minh. Con sng Tch Giang chy t hng h Sui Hai huyn Ba V, qua ng Lm, vo th x Sn Ty. ng Lm gip x Cam Thng (tc Cam Gi Thng) huyn Ba V pha Ty v Ty Bc, Ty Nam gip x Xun Sn, pha Nam gip x Thanh M, pha ng Nam gip phng Trung Hng, pha ng gip phng Ph Thnh, u ca th x Sn Ty. Pha Bc ng Lm tip gip vi huyn Vnh Tng tnh Vnh Phc, ranh gii l sng Hng. c bit, ng Lm nm cch H Ni khong hn 50 km, cch th x Sn Ty - H Ty chng 5 km v pha ng Bc. ng Lm c 9 lng l Mng Ph, Cam Lm, Cam Thnh, oi Gip, ng Sng, H Tn, Hng Thnh, Ph Khang v Vn Miu. Trong 5 lng Mng Ph, ng Sng, Cam Thnh, oi Gip v Cam Lm lin k nhau. X ng Lm hin nay tip gip vi cc a danh: pha ng gip phng Ph thnh; pha Ty gip x Cam Thng ( huyn Ba V ); pha Nam gip x Thanh M v Xun Sn; pha Bc gip sng Hng ( bn kia sng l tnh Vnh Phc ). Trong cc lng ny, trng tm ca lng c ng Lm c nh v l lng Mng Ph, cn cc lng ng Sng, Cam thnh, oi Gip, Cam Lm chn la nh c tiu biu cng vi cc di tch ca lng, cnh quan c trng nhm to ra khng gian b tr cho lng c (Sau y gi chung lng c trng im ng Lm l lng Mng Ph v cc lng c ph cn nh ng Sng, oi Gip, Cam Thnh, Cam Lm l lng c ng Lm). Xung quanh ng Lm l vng t trung du, nhng qu i thp ni tip nhau nh bt p ni vng i g vi ngn ch sn Ba V, gn vi nhng a danh mang tnh huyn thoi, nh i Gm, i H Gm... kt hp vi h thng thc vt phong ph, a dng, qu him, c bit quan trng l cc vng rng t nhin to cho ng Lm c cnh quan, mi trng sinh thi p. 22

2. Con ngi v np sinh hot Con ngi ng Lm ni bt ln nt p thun phc ca ngi dn lng qu Vit Nam. H sng thn thin, chia s v cng vi nhng ngi dn trong lng to thnh mt khi thng nht. Tt c nhng hot ng lin quan n tp th, ton b ngi dn trong lng c th by t kin ca mnh v t , h c th a ra quyt nh ph hp nht. Chnh s thng nht trong nhn thc v s knh trng i vi nhng nt vn ha ca a phng, trong sut qu trnh hnh thnh v pht trin ca lng ng Lm, h chnh l nhng ngi bo tn, duy tr nguyn vn nhng nt vn ha truyn thng, nhng di tch lch s ca ngi lng. Cuc sng, np sinh hot thng ngy ca ngi dn ti lng c ng Lm vn gi c nhng nt bnh d, chm ri in hnh ca nng dn Vit Nam thi xa. Cng vic hng ngy ca ngi dn xoay quanh cy rung, chn tru. Bn cnh , h vn duy tr nhng bui hp lng, t chc vn ngh. iu ny gip cho cch sng ca ngi dn ng Lm rt gn gi, cht phc. H lun quan tm, gip v chia s nhng vn gp phi trong cuc sng hng ngy. 3. Li th v vn ha ng Lm l a phng c nn vn ha truyn thng lu i. Theo Tin s s hc c Hng, a danh ny xut hin cch y trn di 1000 nm. Nhiu chng ng lch s ca dn tc cn ghi du n ti ng Lm.. ng Lm l t a linh nhn kit, sinh ra hai v vua - hai v anh hng dn tc l B Ci i vng Phng Hng (?-789) v Ng Quyn (898-944). t ny cn c cc danh nhn nh b cha Ma, Giang Vn Minh, Kiu Onh Mu... Tri qua nhiu bin c ca lch s, ng Lm hm nay c nhiu thay i, nhng v tng th khu vc ny vn bo lu c c cu khng gian lng ca lng c thun Vit vi nhng c trng v gi tr khc nhau. Cng vi lch s tn ti lu i, ng Lm tr thnh a phng rt c nhng nt vn ha truyn thng, c sc ca mt lng Vit c.

23

3.1. Nt vn ha vt th Cng lng Mng Ph Cng lng Mng Ph c xy dng vo thi gian i vua L Thn Tng (1553), n m li cho trc ng chnh dn vo lng. Cng c xy bt c, c tr mi v u nc, bn trong c khung g, ko, honh, rui, trn mi lp ngi. Tng ca cng lng c lm bng ong. Hai cnh cng c lm bng g lim, xoay trn hai ci cng bng v hai bnh xe g bc thp. C th ni, y l ni phn nh khng gian lao ng pha ngoi v khng gian sinh sng pha trong Lng. nh Mng Ph nh c xy dng t nm 1553 di thi vua L Thn Tng nh th c Thnh Tn - nht phc ng thn - mt v ng u trong t bt t ca ngi Vit. nh Mng Ph c quy m ln nht x ng Lm.c ta lc ngay trong trung tm lng Mng ph. nh ta lc v tr u rng nm hai bn hng nh cn c hai ci ging c c coi nh mt rng. Hnh 2: nh Mng Ph (Ngun: http://www.xaluan.com) Hnh 1: Cng lng Mng Ph (Ngun: http://www.xaluan.com)

Chnh li kin trc c truyn v c sc ca nh Mng Ph m vo ngy 20/5/1991 nh lng Mng Ph c B Vn Ha Thng Tin cng nhn l di tch quc gia cn c bo tn. nh Mng Ph khng ch c mt ngha tinh thn to ln i vi con ngi ca mnh t ny m n cn c mt gi tr su sc i vi mi ngi Vit Nam yu qu nhng gi tr vn ha truyn thng ca dn tc.C th ni nh Mng Ph chnh l tinh hoa ca kin Trc Vit. 24

 Nh c Nt c sc ca lng c ng Lm l nhng ngi nh g vi tng xy bng ong, nm trong cc khun vin c tng bao cng bng ong v ng lng lt gch nghing chy gia nhng bc tng y... Cc chi tit lm nn nh c gm c tng ong, cng ong, li i lt gch nghing, bu ca cao v gian th t tin. Cng nh hnh quai gi, mm mi v ng nt v vng chc nh vt liu ong. Cc ngi nh trong lng u c kiu ni t - ngoi khch, sn nh thp hn mt ng. ng ng trong lng u l ng ct, kt cu theo ng hnh xng c phng trm cp; nh no cng c ca b mt v ng tt ra sn nh. Do khai thc tt dc, li khng c nhiu ngh ph nn ng i li li ng Lm rt sch s v kh ro Cha Ma Cha Ma (tn ch l Sng Nghim t) c xy dng trn mt qu i ong thuc thn ng Sng, x ng Lm, th x Sn Ty. T mt ngi cha nh, nm 1632, cha Ma c b Ng Th Ngc Diu 1 - tc B Cha Ma - cung phi ca Cha Trnh Trng cng nhn dn trong vng tn to li, tr thnh mt cng trnh kin trc Pht gio tiu biu ca th k XVII. Cha Ma l ngi cha c hin cn lu gi nhiu tng pht c gi tr ngh thut nht Vit Nam. n th Phng Hng n th Phng Hng nm trn ngn i pha Ty lng Cam Lm. Gia n l vn cy ni hai gian nh ph bn tri v bn phi, chnh gia l Bi ng v Hu ng. Bi ng th cc i thn ca Phng Hng, Hu ng th Phng Hng. Tm bia Phng t bi k nh oi Gip c tc vo nm Hng c th 4 (1473) chp li rt nhiu thng tin lin quan n cuc i, s nghip ca Ngi. n th v lng Ng Quyn Lng m Vua Ng Quyn c xy dng nm T c th 27 (1874) v trng tu nm Minh Mnh th 2 (1821). n v lng Ng Quyn c xy dng bng gch, lp ngi mi hi, c tng bao quanh, trn mt i t cao, c tn l i Cm, 25

mt hng v pha ng. n th c xy pha trn, cch lng khong 100m. Pha trc lng l mt cnh ng rng nm gia 2 sn i. c bit, trong qun th n v lng Ng Quyn, 18 cy dui c - tng truyn l ni Ng Quyn buc voi, nga - c cng nhn l Cy di sn cp quc gia. 3.2. Nt vn ha phi vt th Ngh truyn thng Ngh lm tng ng Lm c t thi xa xa, c truyn t i ny sang i khc.. Nguyn liu ch yu l ng, , hoc go np. Tng khng ch l th nc chm dng trong mi ba n m cn l mn n tinh thn khng th thiu ca mi ngi dn ni y. H t ho v ngh lm tng qu mnh c t lu i, hng v thm ngon chng km g tng Bn, tng C . Chum tng nh mt tiu chun nh gi v n np c bn ca mt nng gia, nt p trong vn ho m thc ca ngi dn ni y. Ngh lm bnh ko y xut hin t rt lu i, y l ngh c truyn ca lng ng Lm. c th ca ngh l mang tnh thi v cui thu v u xun mi pht trin mnh (khong t thng 8 nm trc n thng 3 nm sau). Cc h lm ko ng Lm ch sn xut hai loi ko l ko di v ko lc. Qu trnh sn xut ko cn khong 10 ngi, 1 ngi ng bp, t 1 n 3 ngi ct, cn li l ngi ng gi. Cc h dn y. L hi truyn thng ng Lm, nhng l hi truyn thng rt phong ph, tri ra nhiu thi im trong nm. L hi truyn thng ca lng c Mng Ph, l t Thnh Hong lng din ra vo ngy 4 n ngy 10 thng 1. L m thc bnh tri, bnh chay ti cc nh dn lng c ng Lm vo ngy 3 thng 3. L Pht n ti cha Ma vo ngy 1 thng 4. Mi mt l hi li c mt nt c trng ring, to ra s phong ph trong i sng tinh thn ca ngi dn a phng. 4. S cn thit pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm ng Lm l mt vng t lu gi rt nhiu gi tr vn ha v lch s pht trin chung ca c vng ng bng Bc B. y l mt trong s t ni vn cn bo tn c nhng c sc ca nn vn minh la nc. Vic pht trin du lch da vo 26

cng ng s mang li hng lot nhng li ch to ln, khng ch cho ring cng ng dn c ng Lm m cn cho c dn tc. Ni y vn cn lu gi c rt nhiu bn sc ng qu cng nh nhng nt kin trc truyn thng, nhng ngi nh c c nin i t th k XVI n nay. Chnh iu to nn s c o cho vn ha ni y khi c s an xen ca nhiu triu i phong kin. C th khng nh rng, ng Lm l mt ni l tng dnh cho nhng du khch c trnh hc vn cao, ham hc hi, thch khm ph v c bit l nhng du khch nc ngoi mun tm hiu v nn vn ha ca khu vc ng bng Bc B. y l mt li th to ln pht trin du lch da vo cng ng v n t nh hng n cc gi tr vn ha truyn thng ca ni ny. Hn na, ng Lm l mt vng kh c th pht trin loi hnh du lch no khc ngoi du lch da vo cng ng. Th nht, y khng phi l ni c a hnh rng ln, c nhiu ng thc vt qu him pht trin du lch sinh thi. Th hai, iu kin c s h tng i li, a im lu tr, cc khu vui chi gii tr khng pht trin nn kh c th pht trin du lch ngh dng. Cng ng dn c ng Lm a phn vn gn vi rung ng, khn ph hp vi s no nhit, n o ca nhng khu mua sm hay nhng khu vui chi cht lng cao. H cng kh lm c nhng ngh g khc m khng gn lin vi qu hng h. Ngh truyn thng ng Lm cng cn li rt nhiu, ch khng nh nhng ni khc l c mt lng ch c 1 ngh nh lng gm Bt Trng,, cc nt vn ha v m thc, kin trc c, cc khu di tch tn ti trn a bn ng Lm cn rt ln, nu pht trin du lch lng ngh, nng thn th khng th pht huy c ht nhng li th ca ni ny. Vic pht trin du lch da vo cng ng cng khng gy nh hng nhiu n cc nt kin trc c ti ni y. N cn gip bo tn v tn to nhng c sc kin trc . V cui cng, cng ng dn c ti ng Lm rt ci m, thn thin v gn kt v mt vn ha, do vy h kh c th chp nhn qu nhiu s thay i trong kin trc ca lng qu mnh. Da trn nhng nt c sc v vn ha, truyn thng ca cng ng ng Lm, nhm nghin cu lp ra mt ma trn IFE nh gi v nhng li th ca ng Lm trong vic pht trin du lch da vo cng ng. 27

Bng 8: Bng ma trn IFE ti lng c ng Lm Cho im phn loi 4,00 3,00 3,00 Tng im 1,20 0,30 0,30

Cc yu t bn trong Cc nt c trng v kin trc, m thc, vn ha c sc ht. Ngi dn thn thin v hiu khch. Nhn thc v pht trin du lch bn vng ca mi ngi c nng ln Thiu cc chnh sch h tr ngi dn pht trin du lch. Cc vn bn php lut chng cho. Thiu s hp tc gia cc bn tham gia hot ng khai thc du lch Ngi dn v chnh quyn a phng cha c nhn thc chnh xc v y v vic pht trin du lch ti a phng Tng im

Trng s

0,30 0,10 0,10

0,15

1,00

0,15

0,2

1,00

0,25

0,15

1,00

0,20

1,00

2,40

(Ngun: Nhm nghin cu) => Tng im l 2,4 chng t rng ng Lm c cc li th rt ln pht trin du lch. Tuy nhin vic khc phc nhng im yu vn cha tt, vn cha phn ng tt vi nhng c hi v nguy c trong vic pht trin du lch. Xt v gc lch s, vn ha, ng Lm l ni c rt nhiu di tch v cng trnh kin trc c c lu gi, khng nhng vy ni y cn c rt nhiu ngh truyn thng c gn gi qua rt nhiu th h, v chnh cng ng ni y l la chn ph hp nht bo tn nhng gi tr . V th trng, du khch n ng Lm l nhng ngi c dn tr cao v ham thch tm hiu. Du khch thch c chnh nhng ngi dn hng dn h trong 28

vic tm hiu cc phong tc tp qun v tham quan cc khu di tch. lm c iu ny, cn phi c s hp tc ca cng ng dn c ni ny. Vic ny s em li li ch kinh t n cho c cng ng ch khng ch mt vi c nhn c hng li. Mun pht trin du lch da vo cng ng, ta cn phi to dng c nhng im nhn ring bit trong lng mi du khch khi n ng Lm. Qua vic phn tch trn ta c th thy c s thch hp v cn thit pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm. II. Thc trng pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm 1. Kinh t du lch ti ng Lm 1.1. Thc trng kinh doanh du lch ti ng Lm 1.1.1. Lng du khch n vi ng Lm Theo thng k lng khch n ng Lm ca s Vn ha thng in v Du lch H Ni, nm 2008 l 1,4 vn lt khch, 2009 l 2 vn lt khch, 2010 l 3 vn lt khch. V s lng du khch tip tc tng ln khng ngng vo nm 2011 v u nm 2012. Bng 9: Tng s lt khch n ng Lm giai on 2005 - 2011 2005 Lng khch du lch Quc t Ni a 700 3.300 1.000 4.600 4.800 7.200 5.838 8.062 8.720 11.280 12.900 17.100 20.240 25.760 4.000 5.600 12.000 13.900 20.000 30.000 46.000 2006 2007 2008 2009 2010 9T/2011

(Ngun: Tp ch VHNT s 329, thng 11 nm 2011 ) Theo thng k v thi gian khch lu tr ti a phng ca s Vn ha thng tin tnh Sn Ty, phn ln khch du lch n ng Lm u l du lch ngn ngy. 29

Bng 10: Thi gian trung bnh khch lu tr ti a phng 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Thi gian trung bnh khch lu tr ti a phng (s m) 1,50 1,54 1,55 1,57 1,68 1,64 1,68 1,59 1,59

Khch trong nc

1,48

1,49

1,50

1,54

1,62

1,62

1,57

1,51

1,30

Khch nc ngoi

1,55

1,74

1,79

1,72

1,89

1,79

2,34

2,25

2,16

(Ngun: S vn ha thng tin tnh Sn Ty) Vic du khch du lch ng Lm trong thi gian mt m khin ng Lm khng tn dng ht c li ch em li t du khch, khng tn dng ht c li th vn c ca mnh. 1.1.2. Dch v du lch Nhn lc ng mt vai tr quan trng trong vic cung cp cc dch v du lch, c bit i vi nhng dch v i hi trnh cao nh hng dn vin. Theo s lao ng v thng binh x hi H Ni, t l lao ng trc tip trong hot ng du lch ti ng Lm c trnh i hc t xp x 15%. Cn li khong 48% lao ng c trnh trung cp, s cp v cng khong 45% lao ng c trnh di s cp.

30

Biu 1: C cu lao ng trong ngnh du lch ti ng Lm

7% 45% 48%

i hc v sau i hc Trung cp v s cp Di s cp

(Ngun: S lao ng, thng binh v x hi H Ni) Trong s , theo thng k ca S vn ha thng tin v Du lch H Ni, nm 2009, s lao ng du lch ng Lm bit t nht mt ngoi ng chim khong 18%. Ngi lao ng trong ngnh hin nay (i vi nhng ngi bit ngoi ng) ch bit ch yu l ting Anh, cc ngoi ng khc chim t l rt thp nn cha p ng vi nhu cu pht trin ca ngnh. C th, ngun HDV ting Nht hin ch chim 6,62%, ting c 6,24%, ting Nga 4,5%, ting Ty Ban Nha chim 1,71%, ting Thi Lan 0,8%... c bit ng Lm, nhng ngi lm du lch ch yu l ngi dn a phng nn trnh ngoi ng cn hn ch, tui tc cao nn thiu i tnh nng ng. Hin ti, theo thng k ca S Vn ha thng tin v Du lch H Ni, ng Lm hin c hn 15 n v ang khai thc du lch, trong cng ty du lch ng Lm Tourist l n v du lch ln nht kinh doanh du lch y. Nhng tour du lch ph bin l: - H Ni ng Lm (1 ngy) - Lng c ng Lm (chiu+ti) - H Ni Ba V lng c ng Lm (homestay 2 ngy/ 1 m) - Lng c ng Lm (homestay 2 ngy/ 1 m) 31

- H Ni n V lng c ng Lm (1 ngy ) Do chng trnh du lch ng Lm thng ch ko di mt ngy nn cc c s lu tr trong lng v vng ngoi vi hu nh khng pht trin. Khi i du lch ti ng Lm, du khch s khng thy nhng nh ngh, khch sn. Thay vo , trong lng c dch v cho khch ngh tra do cc ch nh c kinh doanh Bn cnh , nhng dch v cn thit vi du khch nh Internet, ct ATM cng khng xut hin ti ng Lm. Ngoi ra, c khu du lch ch c mt bi xe rt nh, t v tr ngoi cng lng, ch yu dnh cho xe t, cn xe my th du khch phi tm nh dn gi. Trong lng ch c mt tim cm phc v khch, khng c nh ngh nu ai mun li nhiu ngy. Khng nhng th, cc dch v n gin nh qu lu nim, qun nc cng tha tht. Gia lng, gn nh th, mt vi h gia nh tn dng sn phi thc ca y ban dng qun cc bn mt vi th nc ung v bn ko thng thng. Khu v sinh cng cng dnh cho du khch hu nh khng c. 1.1.3. Sn phm du lch ti ng Lm Sn phm du lch da vo cng ng ti ng Lm chnh l s kt hp hi ha gia bn hnh thc du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm: du lch vn ha, du lch nng thn, du lch lng ngh truyn thng v du lch sinh thi. iu ny gip cho sn phm du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm tr nn c bit v thu ht khch du lch. Du khch c th i tham quan nhng di tch nh cha Ma, n th Phng Hng, lng m Ng Quyn, thng thc nhng l hi phong ph mang m du n vn ha ca a phng. Du khch c th tn hng khng gian yn bnh ca lng qu, hoc h c th tm hiu qu trnh cy rung, lm tng, np sinh hot hng ngy ca dn a phng. Qua , gip du khch tri nghim thc t v i sng ca ngi dn, gip h hiu v nn vn ha la nc ca lng ng Lm 1.1.4. Thc trng qung b du lch ng Lm Trong thi gian gn y, vic qung b nhng gi tr ca cc cng trnh kin trc c ca ng Lm ang din ra mnh m trn nhiu phng tin thng tin i chng. Ni dung ca marketing v du lch ng Lm bao gi cng l nhng di tch 32

kin trc c c gi tr in hnh nh cha Ma, nh Mng Ph, nh c hay mn tng truyn thng, nhng gi tr lch s vn ha, ngh thut- kin trc ca cc cng trnh kin trc c. Nhng ni dung ny s c a ln nhng website ni v du lch nh duonglamtourist.com, hanoitourism.gov.vn; nhng bi bo trn tp ch uy tn ni v du lch nh tp ch Du lch v Gii Tr, tp ch Vn ha - Du lch; hoc qua nhng phng s v nt vn ha, cuc sng ca ngi dn trn cc knh truyn hnh. Tuy nhin, theo tham vn kin ca mt s du khch th cng tc marketing ca ng Lm cha hiu qu, s lng thng tin cha nhiu v ni dung lp i lp li, khng c s i mi. Theo nhng v khch ny, cng tc qung b ca ng Lm c bit l qua internet - cha cun ht h ngay t ln u tin v h n ch yu qua li mi v s gii thiu ca bn b. Theo kho st trn s ng du khch, c 46% lng du khch bit n ng Lm thng qua internet v 36% bit n thng qua bn b. 1.2. Tng trng kinh t ca a phng Trong 5 nm gn y, x ng Lm t c nhng thnh tch ng ghi nhn trn tt c cc lnh vc nh tc pht trin kinh t cao, mc tng trng bnh qun t 15% nm; c cu kinh t chuyn dch nhanh, cng nghip-xy dng chim 48%, thng mi-dch v chim 39,4%, nng-lm nghip chim 12,6%. Ring ngnh du lch, theo s liu thng k ca b vn ha ti x ng Lm, doanh thu t ca ng Lm trong giai on nm 2004-2010 c s tng trng nhanh chng. Bng 11: Doanh thu t du lch ti lng ng Lm (n v: triu ng) 2004 Doanh thu t du lch (triu ng) T l doanh thu t khch nc ngoi 8.652 12.953 16.700 21.230 23.724 27.936 33.521 20.752 27.800 39.577 45.239 57.297 66.303 74.996 2005 2006 2007 2008 2009 2010

( Ngun: S lao ng, thng binh v x hi H Ni) 33

Cng vi tng trng trong doanh thu du lch ca ng Lm l s tng trng trong doanh thu t khch nc ngoi. Nhm nghin cu lp ra biu th hin s tng quan gia doanh thu ca khch nc ngoi vi doanh thu ca a phng. Biu 2: Tng quan gia doanh thu t khch nc ngoi v doanh thu du lch ca a phng (n v: triu ng)

80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

Doanh thu t du lch Doanh thu khch nc ngoi

( Ngun: S lao ng, thng binh v x hi H Ni) Nhn vo biu , nhm nghin cu thy t l doanh thu du lch t khch nc ngoi so vi doanh thu du lch ca a phng chim khong 35%. Giai on tng nhanh nht v doanh thu du lch ca a phng v doanh thu du lch t du khch nc ngoi l giai on cui nm 2005, u nm 2006 khi m ng Lm c nhn danh hiu Di sn vn ha cp Quc gia. S kin ny gip ng Lm nhn c s quan tm ca nhiu du khch trong nc v quc t, dn n s tng nhanh v mt doanh thu. 1.3. Li ch vic lm t kinh doanh du lch Nh cc vng nng thn khc, ngi dn lng ng Lm lm nng nghip l ch yu. Tuy nhin, theo bng s liu thng k v mt s ch tiu tng hp ca tnh 34

trong giai on 2002-2010 ca b vn ha ca ng Lm thng k, s lng lao ng trc tip trong ngnh du lch ng Lm tng trung bnh 12%/nm. Bng 12: Bng thng k mt s ch tiu tng hp ca ng Lm
Mt s ch tiu tng hp ca ng Lm Tc tng trng GDP (%) Dn s (nghn ngi) Lc lng lao ng trong ngnh du lch (nghn ngi) T l h ngho (%) 14,02 10,99 10,78 9,98 9,04 8,84 8,25 7,76 6,81 1650 1663 1746 1758 1881 1895 1912 2033 2200 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

9,06

10,60 10,03 11,85 12,77 12,20 12,58 13,18 14,04

5585

5609

5730

5755

5841

6059

6276

6692

6707

( Ngun: S lao ng, thng binh v x hi H Ni) Nu nh nm 2002, ton khu vc c 1.650 lao ng th n 2007 tng ln hn 2.200 lao ng. t mc tng cao hn bnh qun ca vng du lch Bc B (6,4%/nm) v ton quc (3,3%/nm). c bit, t l h ngho ca ng Lm gim i ng k, t 14,02% vo nm 2002 xung cn 6,81% vo nm 2010 2. Thc trng bo tn v pht trin cc yu t vn ha x hi ti ng Lm 2.1 Cc vn an sinh x hi Ngun thu nhp v vic lm T khi ch trng u t v pht trin du lch cho n nay, nhiu ngi dn c vic lm mi. Theo s liu thng k ca S lao dng, thng bnh v x hi H Ni, t nm 2005 cho n 2010, t l tht nghip gim nhanh (t 12% xung 8%), c bit vo giai on 2005-2006, khi du lch da vo cng ng bt u c trin khai, bc u mang li nhng li ch thc tin v cha phi hng chu nh 35

hng ca cuc khng hong kinh t. Mt khc, nh ngun thu t du lch, thu nhp bnh qun u ngi ng Lm cng tng ln ng k ( nm 2010 gp khong gn 2 ln so vi nm 2005). C th cc tr s c lit k trong bng sau: Bng 13: Bng thng k tnh hnh lao ng ti ng Lm Nm T l tht nghip Thu nhp bnh qun u ngi 2005 12% 2,1 triu 2006 8% 3,0 triu 2007 9% 3,2 triu 2008 10% 3,3 triu 2009 9% 3,5 triu 2010 8% 3,9 triu

(Ngun: S lao ng, thng binh v x hi H Ni) Mc d, du lch mang li mt s kt qu ng khch l, nhng s tng trng ny cha tng xng vi tim nng m ng Lm ang s hu. Nu em so snh vi cc a phng pht trin m hnh du lch da vo cng ng khc cng thi im trong nc v trn th gii nh ti Bn H - Sapa, Bn Lc Mai Chu Ha Bnh, Bario Malaysia, Chi Phat Campuchia th nhng ch s tng trng ny vn cn phn nh tnh trng pht trin chm ca ng Lm. C th mt v d nh ti Chi Phat Campuchia, t l tht nghip gim t hn 50% xung cn 15% vi lc lng gn 80% ngi dn lm du lch nm 2010, thu nhp bnh qun tng hn 2,5 ln. Chia s li ch v phn ha giu ngho Hin ti vn chia s li ch ti ng Lm hu nh cha c quan tm. Ngun thu ch yu hin ti ch chy vo nhng h gia nh c nh c, nhng h c sn phm du lch c trng ( cc gia nh lm ko lc, lm tng), nhng h kinh doanh nh c ngun vn nht nh. Theo kho st, nhng h ny, nm 2011, hot ng n khch du lch hng ngy cung cp cho h thm khon thu nhp t 2-4 triu ng/thng (thc t nhng khon thu ny chim hn 40% tng thu nhp ca h). Cn li, hn 80% ngi dn ni y cha thu c g hoc thu c rt t t

36

hot ng du lch (trung bnh khong 300 nghn ng/thng i vi nhng ngi c tham gia vo du lch). Nhm nghin cu thc hin cuc phng vn vi nhng Ch h cc cn nh c in hnh ng Lm, h cho bit i vi khch du lch i theo tour th phi tha thun ring vi h, ty theo iu kin tng nh a ra mc chia s li nhun, cn i vi khch du lch t pht, khch vo thm nh no th nh y s hng ton b li ch v khng c mt c ch phn chia tip n khch no c tha thun trong cng ng c. Lng thu nhp tng ln nhng ch tp trung vo mt s h dn gy ra tnh trng phn ha giu ngho ngy cng l r ti ng Lm. Theo thng tin t y ban nhn dn x ng Lm, 20% s h thuc din thu nhp kh tr ln c mc thu nhp vo khong 5 triu ng/thng nm 2005 v t 13 triu ng/ thng vo nm 2010. Trong khi , em so snh vi 80% cn li, bao gm cc h c thu nhp di mc kh v cc h ngho, th thu nhp trung bnh ca h nm 2005 l 1,3 triu ng/ thng v nm 2010 l 2,5 triu ng/thng. C s vt cht x hi in ng trng trm Nh u t v thu ht du lch, ngi dn ti ng Lm c hng nhiu li ch. C s vt cht ti ng Lm c ci thin ng k. T nm 2006, nhiu cng trnh v trng hc, ng x c u t tu b. Mt v d c th nh nm 2011, nh ngun vn c cp bi y ban nhn dn thnh ph H Ni, th x Sn Ty v y ban nhn dn x ng Lm, mt con ng b tng di 2km chy trong khu trung tm lng c xy dng thay th con ng t c vi s tin u t 5 t ng. Con ng mi gip ngi dn di chuyn thun tin v nhanh chng hn. Tuy nhin v l ng b tng nn con ng ny lm hng cnh quan kin trc lng c. Bn cnh con ng ln do nh nc u t, cc h dn ti mt s thn cng t quyn gp xy dng nhng con ng lt gch nghing, va thun tin i li v va ph hp vi kin trc c ca lng, nhng s lng cn hn ch. Cng nm trong chin lc u t v pht trin du lch, nm 2011, ti mt s on ng b tng v ng trong thn c u t h thng n in chiu sng, 37

c bit l khu vc nh lng Mng Ph, khu vc cha Ma H thng ny cung cp nh sng cn thit cho a phng trong cc hot ng sinh hot cng ng vo bui ti v to iu kin ngi dn cung cp nhng sn phm du lch da vo cng ng cho du khch qua m. Theo kho st mi nht t y ban nhn dn x, t khi c h thng n in, t l khch du lch qua m tng ln khong 9%, do h c th tham gia nhiu hot ng hn vo bui ti. iu ny cho thy, c s h tng ng vai tr quan trng trong vic to ra cc sn phm v thu ht khch du lch. i sng tinh thn ca ngi dn, bnh ng x hi Nh mt h qu ca vic nng cao thu nhp, i sng vt cht v tinh thn ca ngi dn ng Lm c ci thin rt nhiu. Theo s liu thng k ca phng Vn ha thng tin tnh Sn Ty, ng Lm tnh trng ph cp gio dc cc cp hc u t gn 100% (khng c hc sinh khng c i hc), trong s lng hc sinh lp 12 thi tt nghip t 76%, thi i hc t 20%. 100% c tip xc vi nhng thng tin mi v tri thc mi qua tivi, nhiu h c internet v truyn hnh cp ti nh. Bn cnh , cc bui sinh hot khi xm, cng ng gi y ng o ngi tham gia hn, cc phong tro thi ua v th dc th dao, thi ua vn ngh, hc sinh thi ua hc gii cng c t chc nhiu hn, to ra mt phong tro pht trin gn kt v mnh m trong cng ng dn c. V mt bnh ng x hi, ng Lm ang thc hin tt cng tc bo m bnh ng gii. Trong du lch, t l ph n tham gia lc lng lao ng chnh thc v khng chnh thc t hn 60%, trong c nhiu ph n gi cc chc v qun l. Theo y ban iu tra dn s, th t khi du lch pht trin mnh (2005), t l cc v ci v mu thun trong gia nh gim mnh, ph n c coi trng hn trong gia nh. C Lan, ngi ng u hi ph n ti ng Lm cho bit: ph n ng Lm rt kin tr, chm ch v chu kh hc hi, do , h lm du lch rt tt, mang li ngun li ln cho bn thn v cho gia nh. Trn thc t, hi ph n lm vic rt hiu qu, mang li cho cc b cc m nhiu c hi vic lm hn, o to cho h nhiu k nng hn, nh , h c th t kim tin nui mnh v bo v mnh.

38

2.2 Bo tn cc nt vn ha phi vt th Ngh nghip truyn thng - m thc ng Lm l mt ngi lng tp trung rt nhiu ngh truyn thng mang m bn sc vn ha Vit Nam, nh lm tng, lm ko V a s cc ngh nghip truyn thng ca ng Lm u lm ra cc sn phm lin quan n m thc ni y nn nhm nghin cu xp vic bo tn, pht trin cc ngh truyn thng vi nt vn ha m thc. Gn y, s h sn xut ra cc sn phm truyn thng ang c xu hng gim st. Theo kho st, hin nay, trong phm v lng c ch c 12 nh cn gi ngh sn xut tng, 4 nh lm ch lam v 3 nh lm ko lc, ko di. Theo kho st c th i vi tng ngnh ngh v tng h th hin ti trong cc ngnh ngh, ch c cc sn phm tng v ko lc, ko di ti y l c th em ra bn trn th trng vi quy m ln v c mt it thng hiu. Tuy nhin, theo cc ch nh ngh, cc sn phm ca h rt kh cnh tranh vi nhng sn phm ca cc ngi lng sn xut quy m ln hn v thng hiu lu i v d nh tng lng Bn, tng C Hn 90% sn phm m h lm ra ch yu ch n bn cho khch du lch trong ni b lng v cc vng ln cn. Do ngun thu mang li t du lch i vi nhng gia nh ny cha ln. Trong khi , chnh quyn a phng vn cha c bin php g kch thch hp l. Nhng ngnh ngh ny cn c gip xy dng c ch ng trn th trng, c th trng tiu th v to thu nhp th mi c hy vng bo tn cc ngh nghip truyn thng p ny c. Vn ha sinh hot cng ng Sinh hot nh k: c mt th mnh m cho n ny ng Lm vn gi gn rt tt l mi gn kt cht ch v s gn b trong cng ng. Theo y ban nhn dn x v cc cn b qun l thn xm, t khi pht trin du lch da vo cng ng, cc hot ng sinh hot khi xm tr nn thng xuyn hn v si ni hn. C th, cc hot ng sinh hot cng ng thng c t chc t nht mt ln mt tun v cc hot ng ngy cng a dng v sinh ng: mi ngi c nhiu chuyn hn ni v tho lun, t trao i kinh doanh du lch n chia s nhng vn ca gia

39

nh hay cc cuc thi vn ngh - th thao T l ngi dn i hp cng ng ngy cng cao v duy tr n nh, tng t 85% nm 2005 n 97% nm 2010. Sinh hot L hi: hin ti, cc l hi truyn thng rt phong ph, tri ra nhiu thi im trong nm. C khong 9-10 l hi trong mt nm vo cc thng 1, thng 3, thng 4, thng 5, thng 6, thng 7, thng 8, thng 10, thng 12. Theo kho st s lng v kin du khch th vo thng 1 nm 2012, lng khch du lch vn t mc rt cao: hn 700 lt khch mi ngy v khi c hi, 88,3% du khch c thi hi lng v rt hi lng i vi cc l hi ng Lm. Vic duy tr cc l hi u n hng thng khng phi l mt vic d dng, tuy nhin, ngi dn ng Lm vn gi c rt nhiu l hi c sc v c o. Gn y, nm 2011, cc t chc phi chnh ph thnh lp cc chng trnh v hot ng bo tn cc ngy l hi bao gm xy dng khung chng trnh, cc hot ng. Bn cnh , cc t chc ny cn xut pht trin cc ngy hi mi nh ngy hi vn ha lng Vit, hi ch sn phm lng qu Vit tng cng qung b cho ng Lm cng nh cc hot ng l hi ca ng Lm. 2.3 Bo tn cc cng trnh kin trc v di tch lch s C ch qun l di tch vn ha ca chnh quyn a phng nc ta c s phn cp qun l cho cc cp chnh quyn i vi cc di tch, di sn. 3 cp h thng di tch c xp theo th t: loi c cng nhn l di sn th gii nh Hong thnh Thng Long, ph c Hi An...,loi l di tch quc gia nh C Loa, ng Lm... v loi do thnh ph hoc tnh xp hng nh mt nh s nh th h, cc ngi cha... Mi di sn u c mt Ban qun l chu trch nhim, chm lo v pht huy hiu qu ca n trong i sng x hi. Ty theo v tr, tm quan trng v cc iu kin khc, Nh nc s phn cp cho cc a phng qun l v cc a phng li cn c vo tnh hnh thc tin c s phn cp hp l. Di tch ng Lm l mt trong nhng n v nh vy. Thnh ph phn cp cho th x Sn Ty qun l v th x li thnh lp mt Ban qun l trc thuc quyn qun l ca mnh. Nu Ban qun l khng p ng c thc tin th phi t tnh hnh c th xem iu no, mc no lm hn ch, nh hng n di sn m khng tri lut th xut vi cc cp iu chnh, thay i. 40

 u t bo tn Vic tng cng u t cho cng tc bo tn cc cng trnh kin trc c ng Lm c th hin khng ch ngn sch cho bo tn tng ln, m cn th hin s lng cc cng trnh c a vo cc d n bo tn cng ngy mt nhiu hn. u tin l d n d n trng tu tr gi 200 t ng do Nht Bn h tr. nh Mng Ph l mt trong nhng hng mc trng im, u tin c trng tu. Sau 3 nm (2006 - 2008), vi s vn ln ti 9,4 t ng nh Mng Ph c nhiu nt mi. V gn y, theo chng trnh bo tn, pht huy gi tr di sn lng c ng Lm ca th x Sn Ty, H Ni 10 ngi nh c ti lng c ng Lm bt u c trng tu t thng 1 v ko di n ht nm 2012. y l nhng ngi nh c tui i t 300 nm tui tr ln, b xung cp nh hng ti kh nng bo tn v sinh hot ca ngi dn. Trung bnh, gi tr u t cho vic trng tu mi ngi nh l 1 t ng. Cc hng mc c trng tu gm: gia c tng, o ngi, gia c khung g, nn nh Sau khi hon thnh, ngi dn v chnh quyn cng khai thc nhm phc v pht trin vn ha, du lch. S tham gia ca cng ng vo cng tc bo tn D vn bit ngi dn a phng l nhng ngi hiu r nht v nhng di tch ti lng c ng Lm, vy nhng, nhng d n pht trin du lch, trng tu nhng di tch lch s hin ti lng ng Lm li khng c s ng thun hon ton ca cng ng a phng. kin, thi ca ngi dn khng c coi trng. Theo phn hi ca ngi dn, nhng ln thng bo k hoch bo tn v pht trin du lch, thng tin thu c t cng ng v kin, thi ca h khng c thu thp y v chuyn ti cc nh qun l. Do , cc nh qun l, hoch nh chin lc khng c c ci nhn ng n v thc t v nhng k hoch m h ra. iu ny khin cho nhng d n bo tn v pht trin du lch ti lng c ng Lm thng tn rt nhiu tin ca m khng t c hiu qu cao. Thm ch, nhiu d n cn khin cho tnh trng nhng di tch y tr nn ti t hn. Hn na, nhn thc ca ngi dn trong vic bo tn, duy tr nt vn ha, truyn thng ca lng c cng ng vai tr quan trng khng km. Khi ngi dn 41

khng gi c nt t ho, s tn trng i vi nhng nt truyn thng m ng cha li, mi th rt d b ph hng. Thc trng bo tn, trng tu nh c v di tch Chnh quyn a phng cha c s qun l cht ch v hp l i vi nhng ngi nh c trong lng. Nm 2005, sau khi c cng nhn l di tch kin trc ngh thut quc gia, mi vn ca lng c u phi tun th theo quy nh ca Lut Di sn Vn ho. Cng l lc bn trong ni b cng ng bt u ny sinh nhiu mu thun. Nm 2007, UBND th x Sn Ty ban hnh quy ch v vic xy nh trong khu vc di sn, theo , khu vc 1 gm ton b thn Mng Ph ch c xy nh cp 4, khu vc 2 gm 4 thn cn li l Cam Thnh. ng Sng, on Gip v Cam Lm c php xy hai tng, nhng tt c u phi bng vt liu truyn thng, tng 2 mi dc, lp ngi ta. Song t khi c quy nh cho ti nay, theo thng k, lng Vit c xut hin thm 20 ngi nh cao tng. rn e vic vi phm quy ch, vo thng 12-2010, BQL Lng c ng Lm v UBND x ng Lm phi cng ch ph d mt ngi nh xy mi ti thn Mng Ph (din bo tn cp 1). Ngoi ra, dn s ti lng c ng Lm hin ang c s gia tng nhanh chng. Nhu cu v din tch t l ht sc cn thit. Trong khi, mi quy nh ca lng c u phi tun theo Lut Di sn Vn ho. C mt mu thun m ai cng nhn thy, nhng li cha c cch g khc phc c, l, Lut Di sn Vn ho lu nay vn ch p dng cho cc di tch nh, cha, nhng danh thng khng c dn sng trong . Cn vi trng hp ca lng c ng Lm, li l mt di tch sng. Bn cnh vic bo tn cc gi tr c, th vn phi m bo cuc sng tin nghi cho ngi dn. T nm 2008 n nay, c ti 100 gia nh c nhu cu xy dng ci ni nh ca, lp gia nh cho con v khong hn 90 h gia nh c nh ca b xung cp cn c tu sa. Theo , mt mt vung/u ngi ti mt s h n nm 2010 vo khong 8 mt vung/u ngi, thp hn nhiu so vi mc tiu chun vo khong 20 mt vung/ ngi. Hin ti, c cp php sa li cc chi tit trong ngi nh, ngi dn lng ng Lm phi tun th y cc th tc sau, u tin l lm n, xin ch k 42

ca trng thn, ri xc nhn ca chnh quyn x, tip l n y c gi ln chnh quyn th x Sn Ty (phi thng qua cc ban ngnh t xy dng cho n ban qun l di tch). Sau khi xin c du v ch k ca Ch tch UBND th x Sn Ty, l n ny tip tc c chuyn ln S VHTT&DL xin kin tho thun. Sau khi c tho thun ca S th c chuyn ln cp cao hn l Cc Di sn Vn ho, ri li quay tr v S Xy dng Do qu trnh phc tp nh vy, to nn sc p ln i vi ngi dn. a s ngi dn khng th tin ti xy nh mi nhng li theo kin trc c (i hi hn 1 t/ 1 h) v cng khng th sng trong tnh trng cht chi c. Tm l ny gy ra nhng bc xc v nh hng rt ln n cng ng, x hi. c nhng gii php c a ra gii quyt hin trng ny, ng Phm Hng Sn, trng BQL lng c ng Lm, cho bit thm: trc y, UBND th x Sn Ty cng tin hnh cp t cho mt s h gia nh ng nhn khu, kh khn v t . Nhng vic lm ny n nay gn nh tht bi, v nhiu h dn, khng c tin np l ph chuyn i quyn s dng t. V th, gii quyt tn gc vn ny cn c mt quy hoch tng th cho ng Lm, ch khng phi cc quyt nh ring l. i vi cc di tch c, sau khi ng Lm c cng nhn di sn vn ha cp quc gia, phng n dng li 4 cng lng trn t phng c a ra. Cng vi , nh lng Mng Ph cng c mang ra trng tu vi ngun kinh ph khong 100 triu ng ca tnh, huyn, x v nhn dn t ng gp. B Vn ho - Th thao v Du lchThng tin u t cho d n ny ca x ng Lm 6,8 t ng. Tuy nhin trong cng tc bo tn, cc ngi th bc i lp ong c trong nh, thay vo lp ong mi vi nhng mch va ghp mi nguyn. Vic lm ny tuy khi phc c di tch, nhng nhng di tch ny khng cn gi tr nh n vn c na. Thc t ny cho thy, vic bo tn v trng tu cc di tch c, bn cnh vic qun l cht ch v ngun vn ln, cn s t vn ca cc chuyn gia , cc t chc phi chnh ph cng tc trng tu khng lm mt i s c knh vn c ca cc cng trnh kin trc, di tch. 43

3. Thc trng mi trng ti ng Lm 3.1. Vn rc thi Trong thi gian gn y, ng Lm ang phi i mt vi mt vn ht sc nan gii l vn v rc thi. Theo thng k t Ban qun l d n di tch lng c ng Lm, lng rc thi ti ng Lm tng khong 14% qua mi nm. Mi ngy c khong 15 n 20 tn rc thi pht sinh ti ng Lm, trong c 50% l cht thi rn. Vic pht trin du lch mt cch qu nhanh khin cho lng rc thi x ra mi trng tng ln rt nhiu, trong khi nh my x l rc thi Seraphin ti Sn Ty li cha c cng ngh n nh c th x l ht. iu dn n vic xy ra tnh trng ng mt lng rc thi rt ln ti Sn Ty trong thi gian va qua v gy rt nhiu vn bc xc cho ngi dn a phng. Theo thng k ca Ban qun l di tch lng c ng Lm, lng rc thi thi ra hng th a s l rc thi v c, kh phn hy. Phn ln lng rc thi ny pht sinh qua hot ng mua bn, sinh hot hng ngy ca ngi dn v do khch du lch khi n ng Lm thi ra mi trng. Lng rc ny rt kh phn hy v gy nhiu nh hng n mi trng nu nh khng c thu gom v x l kp thi. Bng 14: Lng thi trung bnh nm 2009 ca lng ng Lm qua cc hot ng sn xut, sinh hot v khai thc du lch Hot ng Sn xut Ko truyn thng Tng Chn nui Sinh hot Thng mi, dch v 44 S lng h 40 10 30 200 h 1934 h Nc thi (Nghn m3) 90-110 80 21 130 320 Rc thi (Nghn tn) 1,5-2 1.2 0,4 1,1 0,932 4,3

Tng

580

7,732

(Ngun: Ban qun l d n di tch lng c ng Lm) Qua bng s liu trn ta c th thy r rng rc thi ng Lm xut pht phn ln t cc hot ng khai thc du lch v do khch du lch thi ra mi trng, chim 55,6% tng s lng rc thi ra. Cc hot ng chn nui, sn xut cng ng gp mt lng ln rc thi, chim 34,9% lng rc thi. Hn na vic thu gom rc thi t hot ng chn nui, sn xut l rt hn ch. Hnh 3: Bn lng c ng Lm

(Ngun: Ban qun l di tch x ng Lm) Vn l vng trung du nn a hnh ng Lm c bao bc bi rt nhiu nhng h nc ln nh. Trong khi lng nc thi ca ng Lm thi ra l rt ln, hn 1500m3 mt ngy, m h thng x l nc thi ca ng Lm cng khng c nng cp nhiu, rt d gy nh hng n mi trng sinh thi xung quanh ng Lm. Khng ch c vy, thc ca ngi dn v du khch v vn bo v mi trng sinh thi cng ngy mt km i. Ngi dn vn c thi quen ch dn dp sch s nh ca ca mnh ch khng chu qut dn ng lng, ng xm. iu 45

gy nh hng rt ln n mi trng, c bit nghim trng khi ngi dn hoc du khch x rc thi xung ngun nc sinh hot ca ngi dn. in hnh l ta c th thy ngay rt nhiu rc thi sinh hot di ging ong bn cnh nh Mng Ph. i trong lng th u u cng thy nhng ng rc to nh hai bn ng lng. Chnh quyn a phng cng khng u t nhiu cho cc cng trnh x l rc thi. Rt kh du khch c th tm c mt thng rc no khi i tham quan ti ng Lm. Hn na, do c im a l thun tin, thch hp cho nhng chuyn d ngoi nn c mt lng ln du khch t pht n vi ng Lm hng tun. Hn na do cc dch v v n ung phc v du khch cn rt l thiu nn khch du lch thng em sn n ca mnh khi i. C rt nhiu du khch c thc km nn vt rc ba bi khp ni, lm nh hng n mi trng sinh thi. H thng x l cht thi lng cng khng c nng cp, rc thi t cc hot ng chn nui, sn xut vn thi ra nhng rnh nc xung quanh lng, gy nhim n mi trng v cnh quan. Cc cng trnh v sinh cng cng ti ng Lm cng cha c u t xy dng. Hin nay, trn c lng ng Lm mi ch c mt khu v sinh cng cng dnh cho khch du lch nm i din vi n th Hng Vng. iu gy rt nhiu kh chu cho du khch khi thm quan du lch ti ng Lm. 3.2 T l che ph cy xanh v rng bao quanh Theo thng k t phong ti nguyn v mi trng th x Sn Ty, t l che ph rng v cy xanh ca ng Lm vn t trn 30% tng in tch c vng. Bng 15: T l che ph xanh ti ng Lm qua tng nm Nm T l che ph (Ngun: Phng Ti nguyn v mi trng th x Sn Ty) Khng gian xanh ti ng Lm l mt li th to ln pht trin du lch v ci thin mi trng sinh thi. Tuy nhin, chnh quyn a phng vn cha c chnh sch no c th gn gi, khai thc v pht huy nhng li th vn c t 46 2005 32,4% 2006 32,1% 2007 32,7% 2008 32,2% 2009 32,1% 2010 31,7%

khng gian xanh. Cng vic gio dc du khch v tm quan trng ca vic bo tn khng gian xanh trong vic bo v mi trng vn cn rt thiu. Do cuc sng gn lin vi thin nhin, thc ca ngi dn a phng trong vic xy dng khng gian xanh l rt cao. III. nh gi cc tiu ch pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm 1. nh gi v tiu ch kinh t du lch ti ng Lm 1.1. nh gi vn kinh doanh du lch ti ng Lm Lng khch du lch n lng c ng Lm Trong phn tch tng quan lng du khch n vi ng Lm trong giai on 2005 2011, nhm nghin cu nhn tht tng quan lng khch du lch quc t vi tng lng khch du lch n vi ng Lm chim khong t 40%, v t l ny ang c xu hng tng dn trong cc nm tip theo. Biu 3: C cu khch du lch n ng Lm giai on 2005 9T/2011

50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
2005 2007 2009 9T/2011

Khch du lch quc t Khch du lch trong nc

(Ngun: S VHTT&DL H Ni) T biu trn, ta nhn thy lng khch du lch n vi ng Lm l rt ln so vi quy m ca lng. V lng khch n vi ng Lm c bit c s 47

tng nhanh chng t giai on nm 2006 tr i, khi ng Lm c Nh nc cng nhn l di sn vn ha cp Quc Gia Dch v du lch Dch v du lch ca ng Lm cn nhiu hn ch v thiu st i vi khch du lch. Theo kt qu kho st ca nhm nghin cu v s hi lng ca du khch i vi c s dch v khi i du lch ti ng Lm, kt qu thu c cng khng mang nhiu ngha tch cc: ch c 32% du khch c hi cm thy hi lng vi cht lng dch v ti ng Lm, 26% du khch cm thy bn khon v cht lng dch v ti y v c n tn 42% du khch cm thy khng hi lng v cht lng. iu ny cho thy s yu km v mt c s dch v ti ng Lm, khin cho du khch cm thy khng thoi mi khi n du lch ti a phng. Sn phm du lch Nhng sn phm du lch ca ng Lm cha c chiu su, nn du khch ch tham gia nhng chuyn du lch ngn ngy khi n tham quan ng Lm. Ti y, theo kt qu kho st ca nhm nghin cu v hot ng yu thch ca du khch khi tham gia du lch ti ng Lm, 39% du khch thch cc hot ng tham quan di tch, 47% thch tham gia cc hot ng sn xut truyn thng v tm hiu np sng ca ngi dn a phng, 10% du khch thch tn hng khng gian lng qu v 4% cn li ni rng h thch n vo cc dp l hi. Kt qu ny c th m ra hng pht trin hiu qu cho du lch da vo cng ng ti ng Lm nu a phng tp trung vo vic cho du khch c nhiu c hi tham gia vo cc hot ng cng ng. y l cch gii quyt hiu qu cho vic gi chn du khch v to cho du khch c nhiu n tng su sc hn. Qung b du lch ng Lm Theo kt qu qu trnh thc hin kho st ca nhm, c 36% du khch bit n du lch ng Lm thng qua tm hiu thng tin trn Internet, 13% qua vic c trn cc tp ch du lch, 5% trn cc knh truyn hnh v khong 46% qua nhng cuc tr chyn vi bn b. Kt qu kho st ny cho thy mt thc trng khng tt ca hot ng marketing hin nay. Lng du khch bit thng tin v du lch ti 48

ng Lm thng qua cc phng tin truyn thng i chng ch chim hn 50%. iu ny chng t cng tc marketing du lch vn cn yu, khng c hiu qu r rng. Lng thng tin v ng Lm cha nhiu v cha c tp trung. Thng tin v du lch ng Lm qua mng nh hin nay rt trn lan, cha c tp trung, quy t vo mt mi chnh thc v quy m. Kin thc c th v chi tit v vn ho lch s ca ng Lm vn nm ri rc, nhiu thng tin quan trng ch yu ly t cc t cc blog, cc trang du lch l t ca cc bo, cc cng ty l hnh, cng vi vic thng tin lin tc b lp li v t khi cp nht khin cho ngi c nhu cu mun tm hiu gp phi nhiu kh khn, cha k i vi du khch nc ngoi th cn c thm ro cn ngn ng, do nhng thng tin du lch ng Lm bng ting nc ngoi khng h phong ph. Ni dung marketing mi ch dng tm khi qut thng tin v nhng cng trnh kin trc c tiu biu ca ng Lm, cha i su vo gii thiu mt cch chi tit v gi tr lch s - vn ha, nt c o trong kin trc, vn ha l hi v m thc v th hiu qu qung b v thu ht cha cao. 1.2. nh gi v tnh hnh kinh t a phng Pht trin du lch da vo cng ng ti lng ng Lm thc s em li nhng li ch tch cc cho vic pht trin kinh t ca a phng. Theo kt qu t cuc kho st ca nhm nghin cu, 100% ngi dn u cng nhn rng cht lng cuc sng ca h tt ln nhiu hnh thc du lch da vo cng ng c pht trin ti a phng. iu ny th hin tnh hiu qu v mt kinh t ca vic pht trin du lch ti li ch ca chnh nhng ngi dn a phng. Nhng nhng li ch kinh t ca a phng vn ch l s dch chuyn kinh t ca cc a phng khc trn c nc. Vic phn tch s tng quan gia doanh thu t khch nc ngoi so vi tng doanh thu t du lch ca ng Lm s ch ra dng chy kinh t t nc ngoi vo a phng, T , nhm nghin cu thy s thu ht ca sn phm du lch i vi ngi nc ngoi cn thp. T l tng quan gia doanh thu du lch t du khch nc ngoi so vi tng doanh thu du lch ca ng Lm ch khong tm 35% cho thy nhng sn phm du lch v c s dch v ca a phng vn cha i ng vo s thch ca du khch quc t. Vy nn vic 49

pht trin du lch da vo cng ng ti ng Lm cn nhng thay i v dch v du lch tng sc thu ht i vi du khch nc ngoi. 2. nh gi v vic bo tn v pht trin cc yu t vn ha-x hi ti lng ng Lm 2.1. nh gi v cc vn an sinh x hi C ch phn chia li nhun ti ng Lm rt phc tp v ln xn. Cc tha thun v phn chia li nhun c hnh thnh ch yu gia cc c th vi nhau, khng c quy nh chung v c s phn chia r rng. iu ny dn ti tnh trng phn chia khng ng u li ch gia cc h dn, to ra s cnh tranh gia cc h, tnh trng ny ko di s gy ra tc hi to ln n nhng nt vn ha gn b p vn c ca ngi dn ng Lm. Vic pht trin du lch ti ng Lm lm tng khong cch giu ngho, iu ny i ngc li mt trong nhng tiu ch ca du lch bn vng. Nu khng c c ch phn chia li ch v vic lm v v thu nhp hp l, cng thm vi cc tc ng ca nn kinh t th trng, qu trnh ton cu ha, cng nghip ha, hin i ha t nc, x hi ti ng Lm s khng th t c mc tiu bn vng nh cc k hoch du lch da vo cng ng ra. Cng vi , trnh dn tr ti ng Lm cng c nhng thay i tch cc nhng vn cha to thnh c li th i vi vic pht trin du lch da vo cng ng ti ng Lm bi nhng ngi c nng cao nhn thc ch l mt b phn lp tr ca ng Lm, nhng ngi cha c nh hng ngay ti cc vn du lch ti a phng. Do , theo nh gi ca nhm nghin cu, du lch ti ng Lm cha thc s l du lch da vo cng ng hay ni cch khc cha th pht huy hiu qu do khng huy ng c ton b lc lng trong cng ng chung tay gp sc pht trin du lch cng nh bo tn cc gi tr di tch vn ha lch s, mi trng. Khng c li ch, ngi dn s khng c ng lc, trch nhim lm nhng vic , hay ni cch khc, thc trng hin ti l mnh ai ny lm. Vy nn, vic p dng trit

50

 du lch da vo cng ng ti ng Lm cng gp rt nhiu kh khn cn gii quyt, cn nhng gii php trit v lu di.

2.2 nh gi v vn bo tn cc nt vn ha phi vt th Ngh nghip truyn thng - m thc Cc lng ngh ng Lm cha thc s c khuyn khch pht trin chuyn su, do cha to thnh c mt thng hiu ln mnh nh tng ng Lm, ch lam ng Lm, ko lc ng Lm. Do , cc sn phm ca h rt kh cnh tranh vi nhng sn phm ca cc ngi lng sn xut quy m ln hn v thng hiu lu i. Trong khi , chnh quyn a phng vn cha c bin php g kch thch hp l. Theo nh gi ca nhm nghin cu, nhng ngnh ngh ny cn c gip xy dng c ch ng trn th trng, c th trng tiu th v to thu nhp th mi c hy vng bo tn cc ngh nghip truyn thng p ny c. Vn ha sinh hot cng ng Sinh hot nh k: c mt th mnh m cho n ny ng Lm vn gi gn rt tt l mi gn kt cht ch v s gn b trong cng ng. Cc hot ng din ra thng xuyn v ngy cng a dng, sinh ng T l ngi dn i hp cng ng ngy cng cao v duy tr n nh. Theo nh gi ca nhm nghin cu, vic duy tr cc l hi u n hng thng khng phi l mt vic d dng, tuy nhin, ngi dn ng Lm vn gi c rt nhiu l hi c sc v c o. y l yu t tch cc trong vic thu ht du khch n vi ng Lm thng thc vn ha c sc. 2.3. nh gi v cng tc bo tn cc cng trnh kin trc v di tch lch s Vic bo tn cng trnh kin trc v di tch lch s ti ng Lm vn cha t c nhng kt qu nh mong mun. Theo nh gi ca nhm nghin cu, s khng hiu qu trong cng tc bo tn ny l do c ch qun l v bo tn cc di tch ca chnh quyn a phng cha thc s hp l. 51

Ngi dn a phng l nhng ngi hiu r nht v nhng di tch ti lng c ng Lm vy nhng kin, thi ca ngi dn khng c coi trng trong nhng d n pht trin du lch, trng tu nhng di tch lch s hin ti lng ng Lm. Trong qu trnh a ra cc kt hoch bo tn cc cng trnh kin trc, s khng cn thn trong cng tc iu tra kho st ca c quan chnh quyn ti a phng kt hp vi vic khng c s thng nht vi cc cp qun l du lch cao hn, khin cho cc k hoch a ra thiu tnh thc t, khng gip c nhiu cho vn bo tn cc cng trnh v di tch vn ha vt th. 3. nh gi v mi trng ti ng Lm 3.1. nh gi v vn rc thi ti ng Lm ng Lm ang phi i mt vi mt vn ht sc nan gii l vn v rc thi. Phn ln rc thi ng Lm xut pht t cc hot ng khai thc du lch v do khch du lch thi ra mi trng. Nguyn nhn ca vic phn ln lng rc thi bt ngun t cc hot ng du lch l do du khch n vi ng Lm u l nhng chuyn d ngoi, hoc trong ngy, hn na do cc dch v v n ung phc v du khch cn rt l thiu nn khch du lch thng em sn n ca mnh khi i. Du khch c thc km nn vt rc ba bi khp ni, lm nh hng n mi trng sinh thi. Cng vi , chnh quyn a phng cha c bin php hp l no gii quyt nhng vn v mi trng. 3.2. nh gi v vn t l cy xanh ti ng Lm Mc d vic pht trin du lch ti ng Lm tng cao qua tng nm, tuy nhin t l che ph xanh ti y li t b bin ng. Theo nhm nghin cu, nguyn nhn ca t l cy xanh ca ng Lm vn lun n nh do cuc sng ca ngi dn vn gn kt vi thin nhin. Hn na, cc hot ng khai thc du lch, cc k hoch quy hoch cng khng tc ng n t l che ph xanh ti y. Mc d vy, chnh quyn a phng vn cha c chnh sch no c th gn gi, khai thc v pht huy nhng li th vn c t khng gian xanh.

52

CHNG III: GII PHP PHT TRIN DU LCH DA VO CNG NG TI LNG C NG LM Vi thc trng nu ra nh vy, c th nhn thy c mt vn r rng nht i vi ng Lm l ng Lm cha nh hnh r c con ng pht trin trong tng lai ca mnh, cha tn dng c li th cnh tranh ca mnh v cha xy dng c mt hnh nh n tng v ring bit trong lng du khch. Trong bi cnh du lch trong nc v th gii ang ngy cng pht trin mnh m theo nhiu hng khc nhau, vic xy dng c mt hnh nh ring cho ng Lm, mt c tnh ring cho ng Lm trn c s tn dng nhng li th vn c l v cng cn thit ng Lm khng ln vi bt k mt vng nng thn no khc v tr thnh mt thng hiu mang tm vc quc gia. Vi suy ngh nh vy, nhm nghin cu xut cc gii php vi tm nhn di hn l bin ng Lm thnh mt lng qu in hnh ca nng thn Vit Nam hay ni cch khc, cc gii php c xut vi mc tiu xy dng du lch nng nghip - nng thn kt hp vi du lch vn ha - lch s da vo cng ng ti ng Lm. T cc vn c rt ra chng II, nhm nghin cu xut 2 nhm gii php chnh l : nhm gii php ngn hn bt ngun t thc trng bt cp v mang tnh tm thi v nhm gii php chin lc trong di hn. C 2 nhm gii php u tp trung gii quyt cc vn c nu ra bao gm: vn kinh doanh du lch, vn v an sinh x hi v vn bo tn cc cng trnh kin trc, di tch, vn ha v mi trng. Tuy nhin phng php thc hin ca 2 nhm gii php l khc nhau. Trong , nhm gii php ngn hn gii quyt cc vn v kinh doanh du lch v bo tn mt cch tm thi, tranh th huy ng ngun lc t cc c quan qun l, cc doanh nghip v cc t chc phi chnh ph gii quyt cc vn trc mt. Nhm gii php chin lc trong di hn -mang tnh cht hoch nh hng i cho du lch da vo cng ng ng Lm - bao gm cc gii php v: sn phm du lch, quy hoch tng th vng du lch, pht trin nng lc cng ng v qun l du lch da vo cng ng. Cc gii php di hn ny s lin kt cht ch

53

vi nhau gii quyt cc vn ca du lch ng Lm trn mt c s mi, l huy ng ngun lc t trong chnh cng ng. I. Nhm gii php ngn hn bt ngun t thc trng bt cp 1. Cc gii php pht trin kinh doanh du lch 1.1 Gii php gia tng cht lng dch v du lch 1.1.1 Gii quyt c s lu tr Hin ti, cc c s lu tr ti ng Lm vn cha p ng c v mt s lng v cht lng cho khch tham quan. Du khch n c lc phi ngh m th x Sn Ty, khng thun li cho vic tham quan du lch. y l mt trong nhng ro cn i vi khch du lch. Do mt trong nhng mc tiu quan trng l phi gii quyt c c s lu tr cho khch du lch. l tin to ra nhng tour du lch di ngy v mang tnh cht tri nghim, khm ph dnh cho du khch. Nhm tc gi xut gii php khc phc tnh trng trn. Mun to ra c c s lu tr cho khch du lch, trc ht phi tp trung gii quyt vn quy hoch, gin dn ra khi ng Lm. ng Lm vn l mt ngi lng nh, trong , kin trc nh cht hp, trung bnh mi cn nh ch c din tch khong 100 mt vung, xung quanh khu vc khng c nh ngh, khch sn dnh cho du khch. Vic xy dng thm cc khu nh ti ng Lm l khng kh thi do qu t rt hn hp, chnh quyn a phng cng khng mun cho ngi dn xy thm nh trong khu di tch. Hn na cng khng th cho xy dng nh ngh, khch sn ti ni y v n s to ra nhng nh hng rt ln ti khng gian c knh ni y. Hin nay, khng gian cho ngi dn ng Lm cng rt nh, ch khong 8 mt vung/ngi. Do , chnh quyn a phng cn thc y cc d n quy hoch ni ti nh c cho ngi dn ni y, ni cch khc, chnh sch gin dn l i hi cp thit hin ti pht trin du lch. a ra cc chnh sch khuyn khch ngi dn chuyn dn ra nhng khu ti nh c. ng thi a ra cc chnh sch nhm gim thiu s gia tng dn s trong chnh lng ng Lm. Chng han: thanh nin qu gc ti ng Lm, sau khi h hc i hc, cao ng, nhng ngi sng xa qu mun tr v qu hng th c 54

nhng chnh sch h tr h chuyn ra sng ti nhng vng ln cn, nhng khu nh c mi xung quanh lng c trnh gy qu ti trong khng gian sng ca lng c.. 1.1.2 Pht trin sn phm theo chiu su Cc tour n ng Lm hin nay vn rt n iu, km hp dn, khng c chiu su v khng mang tnh t ph. S gn kt gia du khch v cng ng dn c cng khng cao, cha pht huy c th mnh v c trng vn ha. V th vic t chc li cc tour du lch l rt cn thit. Mun khai thc ht nhng th mnh vn c ca ng Lm cc cng ty du lch cn phi t chc nhng tour du lch n ngh ti nh dn. Du khch s c sng chung vi ch nh v tham gia vo nhng hot ng thng ngy cng vi ngi dn. Qua kch thch s t m, khm ph ca du khch vi nhng c sc vn ha ni y. Hn na, ng Lm l ni c qu nhiu ngh truyn thng, rt nhiu mn n c trng, mi thi im trong nm ngi ng Lm li c nhng hot ng khc nhau. Du khch mun khm ph ht c nhng gi tr vn ha ni y th cn phi mt mt thi gian kh di. Cc tri nghim s c chnh du khch tm hiu, t h cm thy thch th vi nhng cng vic thng ngy ca ngi dn v c nhng s kin c bit, nhng mn n hp dn m h c hc hi t chnh ngi dn. Ngi dn s l nhng hng dn vin hng dn h tm hiu vn ha, lch s truyn thng ca qu hng mnh. iu s to cho du khch mong mun quay tr li ng Lm. Khai thc chnh ngun vn ha ni y l mt phng php tt nht pht trin du lch da vo cng ng. Khng nhng vy n cn l phng php hu hiu nht gip qung b vn ha ng Lm v hnh nh ca du lch ni y n cho du khch. Ngi dn ng Lm sinh sng ch yu l da vo nng nghip. l ngun cung cp mt lng lng thc phm phm di do cho du lch. Do , tn dng c li th ny v em li thm thu nhp cho ngi dn, nn y mnh vic t chc cc tour du lch t 2 ngy tr nn. Cc h gia nh tham gia vo hot ng khai thc du lch nn ch trng pht trin cc sn phm lin quan n c sc 55

v m thc, khuyn khch du khch s dng cc thc phm sn c ti a phng v hng dn h t lm cc mn n c trng ni y. Bn cnh , cn phi pht trin thm cc tour du lch da trn cc ngh truyn thng nh lm tng, lm ko. Vi hot ng lm tng truyn thng, cc gia nh nn c nhng dch v nh hng dn du khch t tay lm tng vi nhng nguyn liu c chun b sn.Vic lm ra mt chum tng hon chnh theo quy trnh truyn thng mt nhiu thng tri. Do , cc h lm tng cng cn kt hp vi ban qun l cng cc chuyn gia nghin cu a ra mt quy trnh lm tng khoa hc to c hi cho du khch tham gia vo mt s cng on sn xut tng. Vi ngh lm ko truyn thng cng cn xy dng mt quy trnh lm ko ring cho khch du lch. Hn na, vic lm ko c nhiu k thut kh hn khi lm tng, cc ch h lm ko cn hng dn du khch mt cch c th du khch c th hon thnh cng vic m khng lm hng m ko. Vic lm ko cng khng thc s mt qu nhiu thi gian nh lm tng, do cn kt hp thm cc hot ng khm ph, tm hiu vn ha trong cc tour du lch hc lm ko truyn thng. Ngoi ra cn ch trng pht trin cc l hi thng nin, mang m bn sc dn gian v truyn thng ca ng Lm nhm qung b hnh nh du lch v thu ht du khch. Cc hot ng ny tuy din ra trong mt thi gian ngn nhng em li ngun li v cng to ln cho cng ng dn c ti a phng. Tuy nhin phi c nhng k hoch c th trong vic t chc v qun l trnh tnh trng bin tng xy ra cc l hi, cng nh cc t nn x hi lm xu hnh nh du lch ca a phng. 1.2 Nng cao cht lng ngun nhn lc Nh cp chng I, du lch da vo cng ng l hnh thc du lch hon ton ph thuc vo ngi dn a phng. Nhng tri nghim ca du khch ph thuc vo cht lng dch v c cung cp bi cc chnh nhng ngi dn a phng. pht trin du lch da vo cng ng thnh cng ti ng Lm, vic chun b v nng cao nng lc cng ng hot ng v qun l hnh thc du lch ny l v cng quan trng. lm c vic ny, cc thnh vin ca cng ng cn 56

tri qua nhiu bc xy dng ngun lc thng qua cc kha o to pht trin k nng. Mt khc, cng ng cng cn mt khong thi gian thch nghi vi hnh thc kinh doanh du lch mi ny mt cch ng b v ton din (khng l t, manh mn nh trc y) trc khi m rng v pht trin mnh m. Nng cao nng lc cng ng khng th thiu ng lc, do cn mt s ch c bit n li ch ca cc thnh vin trong cng ng h cung cp nhng dch v c cht lng tt v mang li hiu qu cao. 1.2.1 y mnh cc kha o to v pht trin k nng Du lch l mt ngnh cng nghip c tnh cnh tranh cao, i hi nhng ngi phc v trong ngnh nhng k nng v kinh nghim cn thit cung cp cht lng sn phm, dch vu du lch t nht cho du khch. c bit i vi hnh thc du lch da vo cng ng, do tnh c bit trong cch cung cp sn phm v dch v du lch, iu cn thit u tin l phi m bo cng ng c chun b cn thn v cch qun l, cung cp sn phm du lch. Cng ng a phng cn c tng bc xy dng nng lc du lch v o to qua mt lot cc lnh vc. Cc lnh vc trng im xy dng nng lc phc v du lch da vo cng ng ca ngi dn a phng bao gm: s hiu bit ngnh cng nghip du lch (v pha cung v pha cu), ti sn v qun l ti chnh (cc th tc ph hp), cch thc tng tc vi cc bn lin quan (chnh ph, cc i tc, c quan ng h v cc nh ti tr), v s hiu bit th trng du lch hn hp c th nhn ra c nhng thay i trong th trng mt cch nhy bn nht. Bc u tin trong gii php ny chnh l thnh lp mt bng tiu ch xc nh cc k nng cn thit cc mc khc nhau cho nhng ngi cc v tr khc nhau. Cc k nng c chia lm ra lm 3 mc : nhng k nng cn thit cho ngi t chc, hoch nh chin lc, nhng k nng cn thit cho nhn vin qun l, tng, trng gim st, nhng k nng cn thit cho lao ng du lch. Bng k nng xut:

57

Bng 16: Nhng k nng cn thit i vi ngun nhn lc du lch da vo cng ng i vi cn b t chc, hoch nh chin lc K nng pht trin sn phm K nng lm vic v tha thun vi cc bn lin quan, cc doanh nhip kinh doanh du lch Hiu bit cc vn v lut php K nng qun l ti chnh v k ton K nng gim st v phn tch nh k K nng qun tr marketing v chin lc gi K nng giao tip K nng t chc, qun tr v tham gia trong cc hi ng, y ban qun l du lch da vo cng ng i vi nhn vin trng, nhn vin qun l gim st K nng qun l ( c bit l cc vn v ti chnh, kinh doanh v qun tr ti sn) K nng gim st v phn tch K nng lnh o, h tr vic o to lao ng K nng gii quyt tranh chp v giao tip a vn ha, a ngn ng i vi nhn vin v ngi dn tham gia hot ng du lch K nng qun l khch du lch, chm sc khch hng v lng hiu khch ( v d nh cc k nng chun b dich v n ung, ln thc n, ) K nng hng dn v gii thch cho khch du lch v cc di tch lch s, vn ha, hoc hng dn du khch t lm cc sn phm truyn thng. Ni dung hng dn ch tp trung vo mt mng ni dung c nh. o c ngh nghip tt, vn cn lu gi nhng nt p vn ha ca con ngi ng Lm xa v nay. 58

K nng dnh cho mi i tng K nng qun l v mi trng v vn ha Nng lc c bn v ngn ng (bao gm ngoi ng, m iu ngn ng) m bo quyn a phng trong vic a ra cc quyt nh v du lch da vo cng ng K nng lnh o

Giai on phn tch nh gi s lm r cc lnh vc trong ngun lao ng a phng cn yu km. Cng vic ny c thc hin thng qua vic pht trin mt ma trn c bn ca k nng cn thit v sau kim tra cc k nng sn c. iu quan trng l sau , ta s xc nh ra cc cp nng lc khc nhau ca ngi qun l v phn chia nhng ngi vi cc trch nhim khc nhau cc cp khc nhau. Sau giai on lp bng tiu ch v phn tch nh gi, tin hnh y mnh cc kha o to v pht trin k nng. Cc n v thc hin cc kha o to ny c th l cc doanh nghip, cc t chc phi chnh ph, ban qun l di tch hay thm ch l cng ng dn c. 1.2.2. Kt hp o to l thuyt v thc hnh vi lao ng a phng Trong qu trnh o to ngun lao ng t a phng, cn thc hin qu trnh o to vi mt tc v mc ph hp bi v nhiu bi hc lin quan n du lch da vo cng ng c th khng c ging dy thng qua o to v tt nht l hc thng qua qu trnh cung cp cc sn phm du lch. Bc th hai l tin hnh o to v thc hnh i vi lao ng a phng. Trong qu trnh o to cn lu kt hp song song o to vi thc hnh, hay ni cch khc, cc kha o ta khng ch ngn hn m phi c tin hnh trong di hn, v kt hp gia va hc va p dng vo cc hot ng du lch thc tin. Hn na, ni dung cc bui o to v cc k nng c o to phi ph hp vi cc c hi vic lm hin ti ca lao ng. c bit ch trng to iu kin cho nhng 59

ngi tr, ph n c c hi c tip cn v hc hi nhng k nng mi. Trong cng tc o to, cn cung cp cc ti liu, hng dn c th bng ting vit, c trnh by mt cch sinh ng v d hiu cho ngi dn. Bn cnh , tin hnh nh gi cht lng nh k v lun chuyn lao ng to iu kin cho h nng cao k nng, gn b vi du lch da vo cng ng a phng. Vic xy dng nng lc ngun lao ng a phng mt cch n gin v t t s lm tng cm gic s hu ca h i vi vic cung cp cc sn phm du lch ca a phng. iu ny cho php h dn dn thch ng c mt s ha nhp cng vic cung cp cc sn phm v dch v du lch a phng vo cuc sng ca h, gip i ph tt hn, kim sot v tin ti m rng hn na trong tng lai. Trong cng ng, s c nhng c th, h dn c c nhiu k nng v kinh nghim hn so vi cc h khc. Do , cn tn dng nhng hot ng ca nhm cng ng h chia s kinh nghim ca ring mnh. Mt khc ra nhng chnh sch khuyn khch nhng ngi ny th hin kh nng lnh o v chia s, o to k nng cho cng ng, v li ch ca c cng ng. 1.2.3. To ng lc pht trin du lch cho cng ng Song song vi vic nng cao nng lc v mt tr lc, vic xy dng v duy tr ng lc, nim tin cho ngi dn trong qu trnh pht trin du lch da vo cng ng l mt hot ng cn thit. Nu khng c ng lc v nim tin, cc thnh vin cng ng s khng nhn thy s hng th trong vic cung cp nhng sn phm du lch da vo cng ng. Do , xy dng nng lc a phng khng ch nng cao kin thc v k nng tham gia phc v du lch da vo cng ng, mt vic quan trng na l xy dng mt thc, s am m v nim tin rng h c th hot ng kinh doanh du lch ring ca h. Mc cao ca s t tin v ng lc c th lm tng lng t trng, v tng cng hp tc gia cc thnh vin cng ng v cc bn lin quan du lch khc. Cng ng cn nhn thc r mc tiu chung l chung tay gp sc xy dng du lch da vo cng ng vng mnh ti ng Lm. T nhu cu , nhm nghin cu cng xut thc hin t chc cc s kin cho mng cc thnh cng 60

nh, cc thnh cng bc u. V d nh s kin cho n v khch th 100, v khch th 1000 n vi du lch da vo cng ng ng Lm, hay n vi nhm, cu lc b no trong cng ng. Thng qua nhng bui l k nim nh th ny, cng ng dn c s nhn ra c thnh tu t c, to s kch thch v nim hng khi ng thi t ra nhng mc tiu phn u pha trc. Hn na, nhng s kin nh th ny s c tc dng rt ln trong cng tc marketing, qung b du lch da vo cng ng ng Lm n vi du khch thp phng. 1.3. Gii php qung b hnh nh ng Lm Khi xy dng mt hnh tng du lch cho ng Lm, cn m bo l mt hnh tng n gin, hp dn v c tnh phn bit vi cc a phng khc. ng Lm c cc li th con ngi, li c cc di tch kin trc mang m nt truyn thng ca lng qu Vit nam. Do vy xy dng hnh hnh tng, ng Lm c th s dng khu hiu "ng Lm nt p xa", "ng Lm - hnh trnh tr v ngun ci" Cng vi vic xy dng hnh tng a phng bng cc hot ng c th th ng Lm cn xy dng mt chin dch qung b hnh tng du lch mt cch rng ri. y, nhm nghin cu xut vic tp trung qung b du lch trn Internet. Bi theo kt qu kho st ca nhm v knh truyn thng du khch tm hiu v du lch ng Lm nhiu nht l qua Internet ( 46% so vi 13% qua tp ch v 5% qua truyn hnh, 36% cn li l thng qua truyn ming ). Hin nay, c rt nhiu website du lch, trong c mt website du lch chnh thc v ng Lm: duonglamtourist.com cung cp thng tin v a phng. Ni dung ch yu ni v nhng di tch kin trc c c gi tr in hnh nh cha Ma, nh Mng Ph, nh c hay mn tng truyn thng Tuy nhin, c mt thc t l lng thng tin cha nhiu v cha nu bt ln c hnh tng du lch ca ng Lm. Do , nhm nghin cu da trn website duonglamtourist.com, nhm xut mt s thay i nhm tng tnh hp dn v ni dung v giao din. Trang web cn c mt giao din n gin, d dng s dng cng vi nhng hnh nh c sc v lng 61

c ng Lm. V phn ni dung, trang web cn nhn mnh hnh tng du lch ca ng Lm. Bn cnh , trang web cung cp nhng thng tin y v nhng sn phm du lch ti ng Lm ( di tch lch s, di sn vn ha, mn tng truyn thng, cnh quan thin nhin ). Nhng thng tin ca lng ng Lm cn c cp nht lin tc. Quan trng hn, trang web cn gii thiu cho du khch nhng cng ty du lch ang khai thc tour ti ng Lm, gi thnh v hnh thc du lch khi i theo tour. Tip , duonglamtourist.com cn cn hon thin khu cung cp cc thng tin du lch bng nhiu th ting , lin kt vi cc trang web ni ting nh Google, MSN, Infoseek du khch nc ngoi d tm kim. l mt bc quan trng cung cp thng tin v ng Lm n vi nhiu ngi hn, nhm thu ht nhiu khch du lch n vi ng Lm hn 2. Cc gii php bo tn 2.1. Bo tn nh c Nh nu ra chng II, cng tc bo tn cc gi tr kin trc nh c - ong d c a ra tho lun t lu nhng vn cha em li kt qu.C th c cc phng n u t 10 t vo 10 cn nh c c tui th hn 300 nm, cung cp t gin dn cho cc h ng nhn khu trong lng, tuy nhin cc bin php ny u cha c thc hin mt cch trit v cha pht huy hiu qu. Vn y chnh l chnh quyn v ban qun l khng th mt mnh qun l v bo tn ht hng trm ngi nh c nh vy khi khng c c s ng lng v nht tr ca ngi dn. Vic u t cho bo tn cc di tch lch s cng c u t rt nhiu, nhng ch yu l lm li mi nn hiu qu bo tn khng cao. Hn na, vic xy mi di tch cng gp s phn i quyt lit t pha ngi dn. Hay ni cch khc bo tn cc cng trnh kin trc c ng Lm phi kt hp vi to ra cc sn phm du lch da vo cng ng. Mt vn khc i vi cng tc bo tn hin ti l trong khi chnh quyn a phng ra sc bo tn 10 cn nh c nht th hng trm cn nh c khc ti ng Lm ri vo tnh trng h hng nng n v c th bin mt bt c lc no. 10 cn nh c nht vi cc gi tr v vn ha, lch s, kin trc khng th so snh 62

c vi ton b cc gi tr ca hng trm cn nh c khc ti ng Lm. ng Lm ni ting v lng c ong ch khng phi nh c ong, do vic ch tp chung bo tn 10 ngi nh c nht vi 10 t ng l vic lm khng em li nhiu gi tr trong bo tn. Vic phi bo tn cc gi tr ca tt c cc ngi nh c ti ng Lm tuy s tn rt nhiu thi gian v kinh ph. Tuy nhin l cch tt nht c th lu gi li y nht cc gi tr c sc v kin trc c ti ng Lm. Chnh quyn a phng c th tri di thi gian bo tn tng phn ca lng c v gim thiu cc chi ph pht sinh trong cng mt lc. Vic bo tn cc gi tr ca tt c nhng ngi nh c s c s ng h ca ngi dn v ngi dn cng s sn sng tham gia vo cng tc bo tn chnh nhng gi tr trong ngi nh ca h. Vi tng nh trn, nhm nghin cu xut phng n bo tn vi cc bc tin hnh bo tn cc ngi nh c nh sau: Bc mt: Phn loi nh c: lit k tt c cc h c nh ong, phn loi cc h theo mc h hi (i vi cc nh c b h hi) v mc cp bch ( i vi cc h c nhu cu ti cu trc nh ong v l do nhn khu) Bc hai: a ra cc mc h tr: H tr v tin cho cc h c nh c, ty theo mc h hi ca cng trnh. Vi s tin cc gia nh s c thm mt khon tin tu sa li mt phn ca ngi nh. Tuy nhin cn phi hng dn ngi dn gi gn nhng gi tr vn c ca ngi nh. Bc ba: - i vi cc h dn c thuc tnh trng nguy cp, cn c h tr kp thi, cn kt hp h tr kinh t vi c cn b, chuyn gia n tn ni, kho st c th hng dn cch thc bo tn nh c, hng dn ti cu trc to khng gian rng ri hn nhng khng ph v kin trc nh c, ng thi hng dn ngi ch h, to c hi nhiu hn cho h tn dng khng gian kin trc c sn c ca gia nh mnh to ra sn phm du lch da vo cng ng. - i vi cc h cn li: s dng cc bui sinh hot cng ng tin hnh hng dn ngi dn chn ra sn phm du lch da vo cng ng ph hp vi 63

mnh, ng thi hng dn h cch thc bo tn nh c ca chnh mnh vi nhng phng php n gin. - Cn u tin h tr ti nh c cho nhng gia nh c nh c thuc tnh trng nguy cp v nhng gia nh c qu ng thnh vin ang sinh sng trong ngi nh c. Qua s d dng hn trong vic trng tu, bo tn nh c. iu cng gii quyt nhng bc xc ca ngi dn v vn khng c xy dng mi nh ca, va c thm khng gian c knh ca cc nh c lm ch ngh chn cho du khch. Lm gim s lng ngi sinh sng trong nhng ngi nh c l mt cch kh hu hiu nhm gim s tc ng trc tip n nhng gi tr kin trc c, qua nng cao hiu qu bo tn cc nh c. Tuy nhin, khi t chc gin dn cc gia nh c nh c vn phi cam kt l c mt s lng nh thnh vin trong gia nh phi li nh c tip tc sinh sng v gn gi nhng gi tr ca ngi nh. iu ny rt cn thit do s lng nh c ti ng Lm l qu ln, nu cc gia nh c nh c li chuyn ht ra cc khu ti nh c sinh sng th rt kh c ngun nhn lc tham gia vic bo tn nhng ngi nh c. 2.2 Bo tn cc di tch lch s i vi cc di sn vn ha v cc cng trnh kin trc c, cn phi tin hnh lu gi v bo tn ngay vi nhng cng trnh ang xung cp nghim trng. Vic cn thit nht l tht hn ch lm mi li cc cng trnh kin trc c. Cc cng trnh kin trc c ti ng Lm t n nh cao ngh thut ca thi k cng trnh c xy dng. c bit l nhng kin trc cng c, cc kin trc v iu khc nh cha ng Lm.Vic gi li nhng kin trc l rt cn thit cho vic bo tn v l ngun ti liu qu bu cho vic nghin cu lch s. Hn na, vic xy li cc cng trnh kin trc nu khng c s tham kho kin ca cc chuyn gia v thi gian tm hiu k cng s dn n s sai lch trong khi lm li. N s gy nh hng n ton hnh nh ton b khu di tch. Cn lp nhng nh gi c th v tnh trng cc khu di tch trong vng, c bit l v tnh hnh xung cp ca nhng di tch. T y c nhng bin php nh u t kinh ph khc phc kp thi cc tnh trng nghim trng ca di tch. 64

Cn c nhng k hoch r rng trc khi u t tin bo tn cc cng trnh kin trc c trnh gy lng ph v nh hng n cc gi tr vn ha vn c. lm c chnh quyn a phng cn phi ci cch li c ch qun l di tch cho ph hp, hn ch quan liu. C th, cn tm hiu r nin i ca cc cng trnh, nghin cu li kin trc xy dng. Qua , c nhng nh gi chnh xc trong cng tc bo tn, tn to. Sau cn kt hp vi nhng chuyn gia trong vic trng tu cc di tch c, h chnh l nhng ngi chuyn nghip, c kh nng c th tn to li khu di tch m vn gi c cc nt gi tr phi vt th ca di tch. Chnh quyn a phng cng cn phi hp tc vi nhng t chc chnh ph, khu vc t nhn, hoc t chc t chc phi chnh ph hot ng trong phm vi quc gia hoc khu vc c lin quan, nh UNESSCO hay cc t chc phi chnh ph. Chnh nhng t chc s l ngun h tr kinh ph cho a phng bo tn cc di tch. Tuy nhin, trong qu trnh hot ng, Ban quan l du lch cn lp c mt bn k hoch ti chnh r rng theo tng khong thi gian trong nm, v do s thy c dao ng ca thu nhp c to ra bi du lch da vo cng ng. T , Ban qun l du lch trnh c cc nguy c tr thnh ph thuc vo ngun ti tr du lch v b mt kh nng to ra thu nhp bng cch s dng cc sn phm du lch a phng. Bt c khi no c th, li nhun c to ra bi qu trnh du lch da vo cng ng nn c ti u t cho nhng gi tr c sc ca cng ng. Cc cng tc nhm nng cao vic qun l cc di tch cng rt quan trng. Chnh quyn a phng phi c nhng vn bn quy phm x l nhng trng hp gy nh hng n khu di tch. Phi xy dng i ng bo v nhng khu di tch t chnh cng ng ngi dn a phng. 2.3. Bo tn v pht trin cc gi tr vn ha phi vt th ng Lm l ni vn cn gn gi c rt nhiu nhng c trng vn ha truyn thng ca lng qu ng bng Bc b. Nhng gi tr vn ha chnh l nhng li th to ln ca ng Lm trong vic pht trin du lch da vo cng ng. Cc c vt lu gi cc gi tr v lch s, vn ha vn cn rt nhiu ti ng 65

Lm. Cc l hi truyn thng vn cn rt nhiu. Bo tn v pht trin cc gi tr vn ha phi vt th ti ng Lm l gp phn gi gn nhng truyn thng ca dn tc. Khng nhng vy, n cn gip pht huy ti a nhng gi tr vn ha trong pht trin du lch da vo cng ng ti ni y. a phng cn c nhng chnh sch lu gi nhng l hi truyn thng ti a phng. Cn c nhng k hoch t chc cc l hi mt cch chuyn nghip, ng thi c nhng k hoch qung b hnh nh ca l hi ti ng Lm. ng thi c nhng k hoch qun l cc hot ng trong l hi mt cch cht ch khng lm bin tng hnh nh l hi truyn thng. Cn kim k, ln danh sch nhng tm bia , bia th lu gi nhng thng tin v lch s ca ng Lm. l nhng ti liu lch s v gi cn phi c bo tn ngay lp tc. Ln k hoch lu gi v bo tn nhng c vt . Tuy nhin, vn cn phi ghi chp, dch li nhng g c vit trong nhng tm bia , bia th. Qua , a nhng gi tr vn ha n vi cng chng h c th tm hiu v nhng gi tr vn ha ca ng Lm. II. Nhm gii php chin lc di hn pht trin du lch da vo cng ng ti lng ng Lm 1. Gii php chin lc pht trin sn phm du lch da vo cng ng Nh cp n nh mt trong cc vn m ng Lm cn phi gii quyt trong chng II, vn v cng c, chuyn nghip ha cc sn phm du lch sn c song song vi to ra cc sn phm mi cho du lch da vo cng ng ng Lm l vn trng tm hng u. ng Lm l mt ngi lng ngoi nhng di tch lch s c o c bit n l mt ngi lng cn gi c nhiu nt vn ha ca lng Vit Nam Bc b xa. Tri qua hng trm nm, lng c ny vn cn gi nguyn c nhng hnh nh in hnh ca nng thn Vit nh nh lng, cy a, ging nc, nhiu ngh dn d truyn thng nh lm nng, lm ch lam, ko lc Da trn li th vn c kt hp vi vic nghin cu k lng, nhm nghin cu xut gii php chin lc cho pht trin du lch da vo cng ng ti ng Lm l pht trin du 66

lch nng nghip-nng thn kt hp vi du lch vn ha lch s, du lch sinh thi, du lch lng ngh, trong trng tm l du lch nng nghip - nng thn da vo cng ng. 1.1 M t tng gii php v phng php thc hin tng ca gii php l tp trung pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm nh hng theo loi hnh du lch nng nghip-nng thn da vo cng ng song song vi cc hnh thc du lch vn ha lch s, du lch sinh thi, du lch lng ngh, hay ni cch khc, trong gii php ny, trong di hn, chng ti mong mun xy dng du lch da vo cng ng ng Lm thnh mt kho tng sng, mt hnh nh in hnh ca lng qu Vit Nam bc b xa. Lng qu Vit Nam xa khng ch c cy a, ging nc, sn nh, khng ch c ng la xanh bt ngt m ty theo tng vng min, cn c nhng c im khc nhau, cn c nhng ngh truyn thng khc nhau: c ni cn c ly tre lng, ao sen thm ngt, c ni cn c ngi lm ngh an nm bt c, lm nn l che nng ma Tt c nhng hnh nh p v th mng s c gii thiu n du khch v cung cp cho du khch c hi tri nghim ti lng c ng Lm. thc hin c tng ny, nhm xut mt k hoch c th bao gm ngn hn v di hn v tri qua nhiu bc. Trc tin, cn nghin cu v nhng tim nng vn c ca ng Lm v khng nh c s ph hp ca ng Lm i vi pht trin du lch nng nghip - nng thn da vo cng ng. Bc th hai, cn tm hiu k lng v chn lc ra nhng nt p in hnh ca lng qu Vit Nam a vo p dng ti ng Lm. Bc th ba, quy hoch khu vc du lch v lao ng c th i vi nhng sn phm du lch da vo cng ng mi a vo ny, xy dng th im. Bc th t bt tay vo xy dng v o to lao ng, pht trin ng b du lch da vo cng ng ti ng Lm. 1.2 Phn tch i tng khch hng mc tiu - Khch nc ngoi n H Ni: y l b phn khch hng mc tiu i vi du lch da vo cng ng ng Lm. i vi mt ngi lng m cht hn qu Vit nh lng c ng Lm th khng i tng no t m khm ph hn l cc 67

du khch nc ngoi. thu ht c du khch nc ngoi chn ng Lm lm im n (ngn ngy hoc di ngy) th i hi ng Lm phi c tim lc p ng nhu cu khng ch tm hiu vn ha, i sng lng qu Vit m cn nhu cu c cung cp ni n chn ngh mang m cht dn d i thng nhng cng khng km phn sang trng lch s. lm c iu ny, nhm nghin cu xut chin lc quy hoch tng th bao gm b sung cc sn phm du lch nng thn c sc song song vi xy dng cc c s lu tr, dch v sang trng, lch s, tin nghi nhng vn gi c nt p hn qu Vit Nam. - Khch trong nc t H Ni v cc a phng ln cn: vi tc th ha chng mt, gii tr ngy nay ang ngy cng t c tip xc vi nhng hnh nh lng qu Vit, vi nhng vn sng vn ha ca cha ng xa v nhng hot ng dn d th v. Mt khc, i vi nhng ngi trng thnh, hoc nhng ngi con lu nm xa x, c tn hng mt cm gic thn quen bnh d ca nng thn Vit ti lng c ng Lm, thot khi nhp sng gp gp thng ngy l nhng tri nghim v cng l th. Do , cc nhm hc sinh, sinh vin v cc gia nh Vit Nam i ngh ngi, tham quan, chp nh vo dp cui tun cng s l khch hng tim nng ca du lch da vo cng ng ng Lm. Tuy nhin, i vi cc i tng khch hng ny, ng Lm phi cnh tranh gay gt vi rt nhiu cc khu du lch ngh dng vui chi khc nh cc khu resort, cc khu vui chi d ngoi ngoi tri xung quanh a bn H Ni. 1.3 Phn tch vng du lch b sung v vng du lch cnh tranh Li th cnh tranh ca ng Lm T kho st thc tin cho thy, H Ni l trung tm kinh t, vn ha, chnh tr, giao thng ca c nc. Do , hu ht lng khch du lch tim nng n vi ng Lm u xut pht t H Ni bao gm: khch du lch nc ngoi v khch du lch trong nc. Trong phn tch vng du lch b sung v vng du lch cnh tranh, nhm s ly H Ni lm trng tm phn tch. 1.3.1 Cc vng du lch cnh tranh v vng du lch b sung Cc a im du lch trong vng bn knh 50km tnh t th H Ni tuy rt nhiu nhng c tnh cht nh l. Da vo cc sn phm du lch ti cc a im ny, 68

c th phn chia thnh 3 loi hnh chnh l: du lch vn ha lng ngh truyn thng, du lch sinh thi kt hp vui chi gii tr v du lch nng nghip nng thn. Cc khu du lch vn ha lng ngh truyn thng thng tp trung xung quanh khu vc trung tm ca th H Ni (nm trong vng bn kn khong t 10 n 20 km) v cc sn phm mang tnh c trng rt cao, c sc cun ht rt ln i vi du khch. i tng khch ch yu l khch nc ngoi v sinh vin. Cc a im in hnh c th k n l lng ngh Bt Trng, lng la Vn Phc,... Cc a im ny l nhng a im c tnh cnh tranh i vi ng Lm do v tr a l khng gn nhau v c cng i tng khch hng. Cc khu du lch sinh thi kt hp vi vui chi gii tr thng tp trung khu vc th x Sn Ty (cch H Ni khong t 40 -70km, cch ng Lm t 10 - 20 km). Cc sn phm du lch bao gm khng gian sinh thi v cc hot ng vui chi gii tr, picnic cho gii tr. i tng khch du lch ch yu l hc sinh, sinh vin v cc gia nh tr. Cc a im in hnh l khu gii tr m Long, Tn Resort, Khoang Xanh... Cc vng du lch ny c tnh cht b sung cho du lch ng Lm, do khng cng sn phm du lch, v tr a l gn nhau. Cc khu du lch nng nghip nng thn xung quanh phm vi H Ni hin c rt t. Ch c mt s a im ni bt tp trung khu vc ng Anh nhng cng cha to c thng hiu ring v lng khch du lch rt t. Do , nhng a im du lch ny khng c vai tr ln trong tnh cnh tranh v tnh b sung i vi du lch ng Lm. 1.3.2. Li th cnh tranh ca ng Lm Theo kt qu nghin cu ca nhm i vi cc m hnh du lch da vo cng ng ti cc a phng khc, kin trc c l mt trong nhng nt hp dn nht i vi du khch, c bit l nhng du khch nc ngoi. Do , c th nhn thy li th vt tri ca ng Lm so vi cc a im du lch khc, l ngi lng bao gm ton cc ngi nh c xy dng bng ong. Kho st s b trn mt tuyn ph c H Ni i vi 30 du khch nc ngoi, so snh cc hnh nh gia kin trc ng Lm vi cc lng ngh Bt Trng, Vn Phc, so vi cc khu du lch ngh 69

dng sinh thi resort Flamemco i Li cho kt qu: 18 du khch chn n ng Lm, 9 du khch chn n cc lng ngh v 3 du khch chn i resort. Thc t ny cho thy, kin trc c ti ng Lm (tng t nh kin trc c H Ni v kin trc c Hi An) gy sc ht rt ln i vi du khch, c bit l du khch nc ngoi, l li th cnh tranh hng u ca ng Lm. Kin trc c s khng thu ht v gi chn khch c lu nu trong khu kin trc y khng c ci hn ca vn ha. Vn ha m ng Lm ang s hu chnh l np sng, li c x hng ngy cn mang m tnh cht thn qu cng vi nhng mn n, nhng hot ng nng nghip thng ngy ca h, v nhng nt vn ha ny cn c c th ha thnh cc sn phm du lch du khch c c hi tri nghim. Trong nh hng chin lc pht trin du lch da vo cng ng ng Lm m nhm xut, ng Lm s nng cao li th cnh tranh ca mnh bng vic cung cp cc sn phm du lch nng nghip nng thn mt cch trit bao gm khng ch cc sn phm vt th nh tng, ch lam, ko lc, ko di, ru, c s lu tr m cn cc dch v tham gia sinh hot cng ngi dn nh tham gia lm ng, qu trnh lm tng, lm ko, hay ch l n thun tri nghim khng gian yn bnh mt m ca lng qu Vit. C th, trn c s c kin trc p ca Lng c, ng Lm to ra nhng tri nghim thc t m du khch khng th c c hi tn hng mt cch y v chuyn nghip cc ni khc. Nu vo cui tun, khch du lch n ng Anh, Gia Lm cu c v ht th khng kh trong lnh ti , th h cng c th n ng Lm tn hng nhng dch v v nhiu hn th. 1.4 xut sn phm du lch da vo cng ng chin lc trong di hn Ngoi nhng mn ngh truyn thng m hin ti ng Lm ang c, lng qu Vit Nam cn c rt nhiu ngh truyn thng khc v cng hp dn vn nm ri rc khp mi min t nc. bin ng Lm thc s thnh mt bo tng sng ca lng qu Vit Nam th vic a cc ngh truyn thng, hot ng truyn thng nng thn du nhp v y l ht sc cn thit. Cn ch nhn mnh rng, vic a cc sn phm du lch mi vo khng c ngha l cc sn phm du lch mi ny s thay th cc sn phm du lch c, mt khc, cc sn phm du lch mi v cc sn phm du lch c phi mang tnh b tr ln nhau cng pht trin. 70

 Sn xut sn phm lu nim t rm Sn phm lu nim lm t rm l mt tng mi v v cng ph hp vi chin lc pht trin di hn du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm. Pht trin sn phm lu nim t rm s gii quyt c 3 vn ln l: to ra sn phm lu nim mi ph hp c trng cho ng Lm v mang tnh cht lu nim cho du khch , to ra thu nhp cho nhng ngi nng dn lc nhn ri v tn dng c ngun nguyn liu sn c. Mt khc, nhng k nng sn xut ra lu nim t rm bc u kh n gin, do c th d dng ph bin, hng dn cho ngi dn trong cng ng. Sn phm du lch chin lc ny trn thc t c xut v thng nht thng qua bi Lin hip Khoa hc pht trin du lch bn vng (STDe), Hi Lin hip ph n x ng Lm v Ban qun l di tch ng Lm. STDe s tng bc gii thiu v hng dn ngi dn thit k v lm nhng sn phm bng rm trong lc nng nhn vi cc hnh nh hin hu v lng c ng Lm. Nhng sn phm nh th s c tc ng rt tch cc n cng tc qung b du lch ng Lm v l mt cng c hu hiu lm tng thu nhp cho nhng ngi nng dn, c bit l vo ma nhn ri. Hnh 4: Sn phm lu nim lm t rm

(Ngun: http://www.baomoi.com) Hin ti quy trnh lm cc sn phm t rm c lin hip Khoa hc pht trin du lch bn vng v t chc SIFE Vit Nam nghin cu v pht trin. Quy trnh ny v ang c hon thin vi cc sn phm lu nim rm bc u a 71

ra th nghim trn th trng. Vi mu m sn phm p, gi r (trung bnh 1USD/1 sn phm n gin) v mang tnh c trng cao cho vn ha Vit, sn phm thu ht c s ch ca rt nhiu du khch. Do , vic p dng quy trnh sn xut rm vo pht trin ng Lm ha hn s mang li hiu qu cao v nhn c nhiu s h tr t cc t chc nh nc v phi chnh ph. Vn v mt lu di, l vi hn 70% ngi dn ti ng Lm vn sng da vo ngh nng, khi thc hin ph bin sn phm mi , rt d ny sinh hin tng tham gia hng lot theo s ng. Sn phm c th b gim st v mt cht lng v b tc v u ra. Vic pht trin sn phm mi ny ti ng Lm i hi phi gii quyt cc vn v mt qun l cht lng, xy dng thng hiu v tm u ra, bn cnh , khng ngng pht trin sn phm theo chiu su v mu m v tnh ng dng, tnh c o trong sn phm. Cc sn phm dch v khm ph nng nghip nng thn khc Khng ch vi du khch nc ngoi m i vi rt ng du khch Vit Nam, c tri nghim cuc sng chm v yn bnh, khm ph cc hot ng nng nghip cng ngi dn l mt hot ng th v. bin ng Lm thnh mt kho tng nng thn Vit Nam thc s, th cc hot ng nh th ny l v cng cn thit. Trn c s hc hi m hnh cc dch v du lch nng nghip nng thn ti ph c Hi An, nhm nghin cu xut cc sn phm dch v vi cc tour nh mt ngy lm nng dn hay Trng la ncDu khch s c tri nghim lm mt ngi nng dn thc th vi cc hot ng rt thng ngy ca ngi nng dn nh: trng rau, cy la, tt nc hiu thm v nn nng nghip ni chung v nn vn minh la nc ca Vit Nam trong sut my ngn nm lch s. Tuy nhin, c kh nhiu im khc bit gia m hnh ti Hi An vi nh hng pht trin ca ng Lm. Ti Hi An, cc sn phm du lch ny tuy c cung cp bi ngi dn, nhng nhng ngi dn ny l mt phn ca cc tour du lch, hay ni cch khc, cc tour ny khng c xem l du lch da vo cng ng ng ngha. i vi ng Lm, khi p dng cc sn phm dch v ny vo, cn hiu r rng, du khch n vi dch v ny mt cch t nhin v vic tha thun cho h no cung 72

cp dch v du lch phi chu s phn phi ca cng ng (bng c ch phn chia li ch ca cng ng) ch khng phi trn c s lin kt gia cc h dn vi cc cng ty t chc tour du lch. Hn na, ngi dn cng cn nhn thc c rng, ngh chnh ca h vn l lm nng nghip v vic duy tr ngh nng ca h chnh l im thu ht i vi du khch. Cc hot ng du lch ny tng i n gin i vi cc h nng dn. Tuy nhin, cng cn phi a ra cc hng dn c th hng dn ngi dn cch lm du lch song song vi nng cao nng lc, dn tr cho ngi dn. Cc hng dn c th c a ra di dng sch hng dn hoc thng qua cc bui sinh hot cng ng ti a phng. C th xut mt s hot ng khc cng bao gm trong cc hot ng nng nghip nng thn l: ngh cu, nh bt c, nng c ng; ngh chn nui; hot ng pic nic o v nng khoai ti ch Hnh 5: Du khch nc ngoi xung ng

(Ngun: http://dantri.com.vn)

73

Sau khi p dng thnh cng nhng sn phm chin lc trng tm, nhm nghin cu vn k vng pht trin mt s sn phm khc (a dng ha hn na) mang li sc ht cho ng Lm m khng lm nh hng n kin trc v np sng vn ha lu i ca lng c ng Lm. Trch nhim ca cc nh qun l l phi khng ngng tm kim nhng sn phm du lch mi ph hp vi ng Lm, c bit l cc sn phm lin quan n hot ng vn ha vo bui ti, s l mt sn phm quan trng lm nn sc ht mnh m cho ng Lm. 2. Gii php quy hoch tng th trong di hn 2.1 Quy hoch vng du lch v xy dng mi lin kt gia cc vng T thc t mun pht trin cc sn phm c, xy dng cc sn phm mi v pht trin c s h tng (c s lu tr, giao thng), vic quy hoch cc khu vc sao cho hp l trong di hn cn c nghin cu k lng. y nhm nghin cu xut quy hoch cc khu vc r rng theo cc 3 khu vc chnh: khu trung tm - cung cp ch yu ni c tr, mt s ngh truyn thng, cc hot ng vn ha l hi, khu vc trung gian v khu sinh thi, nng nghip nng thn ngoi vi cung cp cc hot ng du lch nng nghip nng thn, d ngoi. C th: - Khu vc trung tm: Khu vc trung tm m nhm nghin cu xut l khu vc gn cng v nh lng Mng Ph, nm trong vng bn knh khong 300 mt tnh t nh lng Mng ph. Ti khu vc ny, c tnh c khong 80 h dn. Do c v tr trung tm ca cc nh c v ngay v tr gn vi cng vo nn l khu vc ng c nht, tp trung nhiu hng qun v khch du lch. Do c v tr v khng gian thong ng thun li, kt hp vi cc iu kin v c s vt cht y tt hn cc khu vc khc, nn khu vc ny s c chn lm khu vc ch yu cc h dn cung cp ni lu tr cho khch. Vic tp trung du khch vo mt ni to ra mt khng kh du lch nht nh v thun tin hn cho vic cung cp cc hot ng, dch v vn ha vo bui ti. Thc t v bi hc ny c kim chng qua cc m hnh nh ph c H Ni v ph c Hi An; chnh s tp trung du khch cng to nn im hp dn cho a im du lch.

74

- Khu vc trung gian: Khu vc trung gian nm trong vng bn knh t 300 mt n 800 mt tnh t nh lng Mng Ph. c tnh c khong hn 300 h dn nm trong khu vc ny, v rt nhiu h trong s lm cc ngh truyn thng. Khu vc ny s l khu vc sinh hot lng ngh cho khch du lch. Cc sn phm truyn thng v cc sn phm du lch mi s c khuyn khch v tp trung hng dn cho cc h nm trong khu vc ny. - Khu vc sinh thi, nng nghip - nng thn ngoi vi: khu vc ny c bn knh ln hn 800 mt tnh t nh lng Mng Ph. cc khu vc ny c t h dn hn v ch yu l cc cnh quan thin nhin, cnh quan nng nghip. Cc khu vc ny, v di hn cng s tp trung rt nhiu khch du lch tham quan sinh thi v tham gia vo cc hot ng nng nghip nng thn. Ti y, cn tp trung ci thin v xy mi cc cnh quan vi cc tiu ch: sch, p, tng ng vi chin lc pht trin v khng lm tn hi n kin trc ong vn c ca lng c ng Lm. Khi cc khu vc c quy hoch nh trn, cc khu vc s va c th chuyn mn ha v tp trung vo mc ch ca tng khu, mt khc va mang tnh cht b sung v gn kt vi nhau. Mt khc cng vi hnh thc phn b ny, li ch t cc hot ng du lch s c phn b u ra cng ng, m bo tnh cng bng trong du lch da vo cng ng. 2.2 Xy dng cnh quan mi Song song vi vic pht trin cc sn phm du lch mi, mt s cnh quan ti ng Lm cng cn c ci to v xy mi. Vic xy dng cnh quan mi nhm mc ch t m thm nt vn ha lng qu Vit ca lng c v nhng cnh quan mi phi c xy dng cc khu vc ngoi bin, trn tiu ch khng lm nh hng n kin trc nh c. Mt s cnh quan mi m nhm nghin cu xut bao gm: - Cnh quan ly tre lng: ly tre lng vn l mt nt vn ha khng th thiu hu ht cc lng qu bc b. Theo lch s c ghi chp li ti ng Lm v cc bc cao nin, trc chin tranh, lu tre ca lng Mng Ph dy n mt con chim s cng khng bay lt qua. Ngy nay, do s ni rng ca khng gian c tr v 75

s pht trin dn s nn lu tre hu nh bin mt, chung quanh lng ch cn st li mt s bi tre. Bn trong lng, tre cng him khi c trng lm hng ro, nhng ch cho cc bc tng xy bng ong hoc bng gch. Trn c s , nhm nghin cu xut vic xy dng (phc hi) cnh quan tre p v c o 2 khu ngoi vi lang Mng Ph l . V Vic xy dng cnh quan ny khng nhng khng lm nh hng n kin trc ca ng Lm mt khc cn lm tng ci cht qu, tng din tch cy xanh ti ng Lm, to ra sc ht nht nh - Cnh quan bn nc: ging nh ly tre lng, bn nc l mt hnh nh khng th thiu trong cc bc tranh v lng qu Vit Nam, do , xy dng mt bn nc mang tnh tng trng s em li nhiu cm hng cho du khch, hn na, bn nc ny sau ny s l mt yu t kt hp cung cp cc sn phm du lch lin quan n cu v nh bt c. Cc lng ti ng Lm u gn khu vc sng Tch, trong c mt nhnh sng Tch nh chy qua Lng. y l iu kin thun li xy dng cnh quan bn nc trong khu vc lng Trn y ch l 2 v d v cnh quan xut. Cc nh qun l v cc chuyn gia cn nghin cu k hn da trn c s vn ha lng qu Vit v s thch hp i vi ng Lm xy dng nn nhng cnh quan mi c sc hn. Nhng cnh quan ny s gp phn to nn thng hiu v hnh nh cho du lch ng Lm. 3. Gii php chin lc pht trin cng ng Nng cao nng lc cng ng trong di hn bao gm cc vn nng cao tnh gn kt trong cng ng v nng cao nhn thc ca cng ng. y nhm nghin cu tp trung vo tng tng cng sinh hot cng ng bin sinh hot cng ng thnh mt cng c gn kt cng ng, mt ni cng ng nu v chia s kin v nng cao nhn thc. Thc t nghin cu i vi cc m hnh du lch da vo cng ng thnh cng khc nh ti Bario Malaysia, Chambook Campuchia, Chi Phat Campuchia, Kuyima Mexico cho thy, cc a phng ny u tn dng nhng bui sinh hot cng ng qun l, chia s kin v gn kt vi nhau. Tuy nhin, a s cc a phng ny cn l nhng ni c t ngi sinh sng, xa th do vic gn kt cng ng s d dng hn so vi ng Lm. i vi 76

ng Lm, thu ht ngi dn tham gia cc bui sinh hot cng ng, cn mang li c nhng li ch thc t cho ngi dn thng qua cc bui sinh hot ny, t , h mi c ng lc on kt li vi nhau, duy tr v pht trin cc gi tr m c cng ng s hu. Theo kho st thc t ti lng c ng Lm, hin ti, x ng Lm, trong khu vc phn cp bo tn cp 1 gm c 5 thn: Mng Ph, ng Sng, oi Gip, Cam Thnh v Cam Lm. y l khu vc c xem l trng tm ca khu du lch ng Lm, cn phi ch trng pht trin. Ti 5 thn ny c khong 6000 ngi vi khong 1500 h dn. Mi thn c chia ra khong t 10 n 13 t, mc gn kt ca cng ng y hin ti ch mi dng mc sinh hot t dn c, lng xm, c t gn kt vi du lch. Ch n khi c mt s t cc l hi, th cng ng mi gn kt vi nhau nhiu hn, tuy nhin, ngay c nhng hot ng ny cng cha huy ng c ht, tng lc ngi dn tham gia. Kho st cho thy, cc hot ng sinh hot dn ph ch din ra nh k 1 thng/ ln, trong s , ch c 40% s bui sinh hot c cp n cc vn lin quan n du lch, v trong cc bui sinh hot ny ch c 80% s h dn tham gia. V nhn thc du lch, 80% ngi dn c hi bit c khi nim v du lch mt cch nm na, tuy nhin trong s th hn 90% khng c hiu bit g v du lch da vo cng ng. Khi nim du lch i vi ngi dn ng Lm ni y l: c khch du lch n - h c th nhn bit khch du lch thng qua ngoi hnh, c th l khch nc ngoi hoc khch trong nc ri bn cc sn phm, dch v mnh c cho h thu tin. mt gc su sc hn v bn cht, nhm nhn thy, mt s c dn nhanh nhy bit kt hp s dng nhng gi tr truyn thng vn c vi mt t hiu bit v du lch hin i mang li thu nhp cho bn thn. Mt trong nhng v d mang li s hi lng cho khch du lch l ngi dn y cung cp mt s dch v tham quan, hng dn khng thu ph, tuy nhin lun c ch du khch th hin lng ho tm bng cch ng gp mt khon ph nho nh, ty theo du khch. Cch lm ny th hin mt trnh nhn thc v kinh doanh du lch kh su sc, tuy nhin, nhn chung, nhn thc v du lch, kinh doanh du lch hay du lch da vo cng ng ca ngi dn

77

ni y vn cn rt hn ch, v nu khng c bin php nh hng kp thi, nhng nt vn ha p s dn dn b bin tng i v khng th cu vn c. Trn l thuyt, gn kt mt cng ng, khng th thiu 2 yu t quyn li v trch nhim. mc ny, nhm nghin cu a ra nhng gii php t chc cng ng mt cch khoa hc, c mi lin kt cao t lm c s pht trin nhn thc ca cng ng mt cch hiu qu nht. Gii php chin lc m nhm xut l pht trin sinh hot cng ng - Ngi thc hin v gim st: ban qun l di tch, y ban x, on thanh nin, trng thn, hi ph n v i din cc t chc phi chnh ph. - Mc ch, mc tiu: tng cng i sng vn ha tinh thn, gn kt ngi dn trong cng ng, dn dn a khi nim du lch da vo cng ng n vi ngi dn, v cui cng l pht trin nng lc tri thc, kinh doanh du lch song song vi thc bo tn cc sn phm, di tch, mi trng. - i tng: ton b c dn, ph n, hc sinh ph thng. - Ni dung, cc hot ng chnh: Trong gii php ny, cc n v t chc cc bui sinh hot vn ha nh k cho cng ng, ph n hoc hc sinh ph thng. Cng ng ca ton b khu vc lng c ng Lm c chia thnh cc nhm nh. Cch chia nhm c th linh hot theo n v hnh chnh sn c, theo nhm ngnh ngh ca cc h gia nh, theo nhm hc sinh hoc theo nhm hi ph n, tuy nhin, cc nhm phi tha mn s lng ngi ch t 30-50 ngi/ nhm, cch thc chia nhm phi ph hp vi ch vn ha c sinh hot cc giai on, gi gic v a im sinh hot phi ph hp, hp l vi s ng mi ngi. Theo kho st, 80% ngi dn ng vi thi lng 1 bui sinh hot/ 2 tun . Cc n v c nu ra trn c nhng thnh vin u t n ph trch t chc bui sinh hot cho mi ngi, trong , lc lng bn a phng ph trch t chc v bn chuyn gia, tnh nguyn vin, t chc phi chnh ph, cn b ban qun l di tch s ph trch phn ni dung. Ni dung ca cc bui sinh hot khng mang tnh cht tuyn truyn mt cch kh khan m tri li, phi c th hin qua nhng chng trnh c hnh thc phong ph: nh cuc thi, gameshow, nhng hot ng c tnh thc tin, sinh ng cao. 78

Giai on 1: giai on ny, cn tn dng li th vn ha, s lin kt sn c ti ng Lm y phong tro sinh hot vn ha, chia s kinh nghim i ln, lm nn tng chun b sn sng cho s tip nhn nhng kin thc du lch v sau. Ngi dn ng Lm hng trm nm nay vn gi c kh vn nguyn cch np sinh hot vn ha truyn thng, l . Do , ni dung sinh hot ch yu l mang li nhng k nng mi trong cuc sng thng nht ca ngi dn, nhng kin thc mi m t x hi hin i, khi gi tr t m, nim hng khi t cng ng dn c. i vi cng ng ni chung, t chc cc chng trnh giao lu vn ngh truyn thng, thi vn ngh, dy k nng sinh hot thng nht... i vi hi ph n, o to cho h nhng k nng m h quan tm v d nh cc cng vic lin quan n ni tr, vn chm sc nui dy con cii vi hc sinh ph thng, t chc cc hot ng thi ua v hc tp ni chung, v vn ngh v th thao, bn cnh , dy cc em mt s kin thc mi v ngoi ng, cng ngh, phng php hc mi i vi cc nhm ngh nghip, t chc cc bui hng dn, chia s kinh nghim lm ngh chuyn su, mi cc chuyn gia n t cc t chc phi chnh ph, th x Sn Ty, H Ni. Trong mt s bui sinh hot, a ra nhng gii thng hoc phn pht mt s u i i vi nhng ngi chm ch, nhit tnh trong sinh hot cng ng. Giai on 1 ny ko di trong vng t 3-6 thng. Giai on 2: y l giai on nng trong cng tc sinh hot cng ng. Khi cng ng hnh thnh v pht trin phong tro sinh hot nh k, bt u a vic o to nhn thc v du lch n vi cng ng. Ni dung u tin cn a vo l nhng khi nim v du lch, v du lch da vo cng ng, v li ch v nguy c trong du lch da vo cng ng, trong li ch v nguy c l 2 vn quan trng cn c tp trung lm ni bt v nhc i nhc li nhiu ln trong cc bui sinh hot. Cng vi vic nng cao nhn thc, giai on ny, bt u a vo cc hng dn ngi dn lm du lch, thu li t du lch cng ng - v d nh mang n cho ngi dn nhng hiu bit v th hiu ca khch du lch, cch phn loi khch du lch, nhng sn 79

phm thu ht khch du lch, xut cc phng n b tr, cc sn phm b tr hng dn ngi dn cch thc bo tn cc di tch lch s, mi trng, li c x vn ha vn minh Cn nhn mnh vi cng ng rng, ngh lm du lch s l ngh ph tr, l ngh kinh doanh theo ma, lc nhn ri ch khng phi l ngun thu nhp chnh thc, chuyn i hn ngh nghip cho d ngun thu t du lch da vo cng ng c gi tr ln tng ng hoc ln hn. Ngh nghip chnh thng v ngh du lch l hai ngh cn phi tn ti song song. l yu cu v s tn ti v pht trin ca du lch da vo cng ng nu khng s lm mt i bn cht quan trng ca du lch da vo cng ng. Giai on ny l giai on quan trng, s to ra mt phong tro thi ua lm du lch ln trong cng ng. Do cc bui sinh hot cng ng cn cao cc khu hiu thi ua lm du lch xanh, du lch vn minh Giai on nng ny s ko di khong 2-3 thng. Giai on 3: y l giai on pht trin chuyn su nhn thc cng nh k nng ca cng ng trong pht trin du lch da vo cng ng. Sau hai giai on 1 v 2, cng vi ngun thu nhp ang ln ln c th nhn thy r t vic pht trin du lch da vo cng ng, cc bui sinh hot cng ng giai on ny s thu ht c ng o dn c tham gia. n lc ny, nu khng nh hng ng n s ph v cu trc kinh t, vn ha vn c ca cng ng khi ngi dn x i lm du lch, chuyn i ngh, cnh tranh gay gt vi nhau trong ni ti cng ng. giai on ny, cc nhm c chia theo ngnh ngh c th v c ra ngi ng u ca cc nhm; v d: nhm hng dn vin du lch, nhm phc v m thc, nhm cung cp ni n chn Yu cu i vi cc ch trong cc bui sinh hot: - Cc ch ph hp vi vn ha ca ng Lm - Cc ch cn c tnh thc tin - Ni dung ch v cch thc truyn b ch cn c chun b k lng bi cc chuyn gia v cn phi hc hi t cc m hnh du lch da vo cng ng cc ni khc 80

- ra cc iu l nhm, cc tiu chun r rng v cn c tun th mt cch nghim ngt. Cc h gia nh tham gia nhm phi tun th nhng yu cu kht khe m bo cht lng dch v. Cng trn c s m bo c cht lng dch v ng u gia cc gia nh, s hnh thnh c ch phn chia li ch v lng khch du lch n vi tng gia nh. Cn c chnh sch khuyn khch v u i c bit i vi ngi ng u nhm h sn sng chia s kinh nghim ring v a nhm pht trin. Giai on ny cn c duy tr mt cch n nh v lu di. Pht trin sinh hot cng ng l cng c hng u, quan trng v xuyn sut trong du lch da vo cng ng. Gii php ny c vai tr quan trng kt hp vi cc gii php khc huy ng sc mnh cng ng gii quyt cc vn tn ng ti ng Lm. 4. Gii php qun l du lch da vo cng ng Cng tc qun l du lch da vo cng ng ly nn tng l cng ng. Cng ng ng vai tr quan trng trong cng tc qun l v a ra cc quyt nh. Trn c s , cc gii php qun l du lch da vo cng ng m nhm xut ch yu hng n vic cng ngy cng nng cao mc tham gia ca cng ng trong cng tc qun l, v gii quyt vn lm sao cng ng, cng cc c quan qun l, cc t chc phi chnh ph qun l hiu qu s vn hnh ca du lch da vo cng ng. 4.1 Gii php chia s li nhun trong cng ng Chia s li nhun l mt vn mang tnh quyt nh i vi vic thu ht s tham gia ca cng ng vo vn hnh v qun l du lch. Nu li nhun c chia s ng u, mi ngi dn s c ng lc tham gia vo qun l cng tc du lch v vic cng chnh l qun l chnh hot ng kinh doanh ca h, ngun thu nhp ca h. Do , h c trch nhim trong cng tc qun l. Khi mi ngi chia s trch nhim, th vn chung ca cng ng s c gii quyt d dng hn. Nh cp gii php trc (nng cao tnh gn kt ca cng ng), vic chia nhm cng ng theo ngnh ngh giai on 3 s lm tin chia s li ch mt cch hiu qu (cc nhm c th hot ng di mt hnh thc khc l cc 81

cu lc b). Cc c dn, cc h kinh doanh s c hng nhiu li ch t cc nhm, cc cu lc b ny. Li ch u tin m h c hng cp trn l nhng kinh nghim kinh doanh, nhng bi hc hc hi c t cc c th, h kinh doanh khc. Mt li ch khc v cng quan trng na l cc nhm, cc cu lc b ny s cung cp cho h nhiu c hi kinh doanh hn. Cc nhm ny s c cng nhn bi cc c quan c thm quyn, c m bo cht lng v c lin kt vi cc cng ty du lch. Do c hi kinh doanh ca h nhiu hn hn so vi nhng h khng tham gia nhm. y l yu t thu ht ngy cng nhiu ngi tham gia vo cc nhm cng ng. Hn na, trong cc nhm ny, mt c ch quan trng cn c m bo l s quay vng lt cung cp dch v. C th, cc h kinh doanh s thay nhau nhn khch, cung cp dch v cho khch m bo tt c cc h u thu c li nhun mt cch cng bng t vic cung cp dch v du lch. Tuy nhin, trnh hin tng sau khi c vo nhm, cc h mt i tnh c gng, sng to, vic kim tra cht lng thng xuyn, c ch thng pht cn c p dng. i vi cc h nhn c cc kin phn hi tt t khch du lch, s c u tin nhn nhiu khch hn v c mt s u i c bit. Mt khc, i vi cc h c cht lng dch v gim st, c th xem xt pht hoc khai tr khi nhm. Vi nguyn tc hot ng nghim ngt v chuyn nghip, li ch s c m bo chia s ng u cho mi ngi, mt khc khng lm gim st cht lng dch v v khng lm mt i tnh cnh tranh, thi ua trong kinh doanh du lch. i vi cc h ngho, khng trong nhm (hoc khng iu kin vo cc nhm ngnh ngh nht nh), phi tn dng cc bui sinh hot cng ng hng dn ngi dn kim thm thu nhp bn cnh cng vic chnh ca h. C th cung cp cho h nhng c hi lm cc sn phm lu nim n gin, nhng vt dng c lin quan n du lch vo cc thi im nhn ri ca h, hoc to cho h c hi hng dn lm cc cng vic thng ngy ca h, v d nh cng vic ng ng. Cn ch vo cht lng hn l s lng ca cc cng vic cung cp. Pht trin sn phm mu cho ngi dn, cn chnh sch khuyn khch ngi dn hc hi v ngh mi, tiu ch ca cc chnh sch khuyn khch r rng l a ra li ch, nhng cc li ch c a ra cn phi cn trng khng lm ngi 82

dn tha mn vi ngh mi, khng chu kh pht trin sn phm hoc lm thay i hn cu trc ngh nghip x hi ca ng Lm 4.2 Gii php qun l lin kt gia cng ng, c quan qun l v cc t chc phi chnh ph Khi cng ng c mc tham gia cao vo cng tc gim st v qun l v nng lc cng ng t c mt trnh nht nh th th vic phi hp gia cng ng, c quan qun l v cc t chc phi chnh ph l v cng quan trng. S phi hp phi m bo c hai tiu ch l cng ng ng vai tr quyt nh, c quan qun l ph trch cc vn lin quan n php lut v cc t chc phi chnh ph ph trch t vn v cc vn chuyn mn. t c cc 2 tiu ch trn i hi mt c ch phn chia quyn qun l r rng da trn c s php l. Quyn qun l v a ra quyt nh phi c t t chuyn giao vo tay ngi dn

83

KT LUN
Lng c ng Lm thuc th x Sn Ty, l mt a im rt c tim nng pht trin du lch da vo cng ng. ng Lm c v tr a l ph hp. Cng vi , cc nt vn ha vt th v phi vt th ca ng Lm c nin i lu nm v a dng, l kho tng lch s qu bu ca dn tc vi nhng gi tr to ln v mt vn ho, kho c. V qu trnh pht trin du lch da vo cng ng hin nay ca ng Lm tn ti song song nhng vn tch cc v bt cp. Nhng vn trong qu trnh pht trin du lch da vo cng ng c nhm nghin cu cp chi tit trong chng II ca cng trnh nghin cu, th hin nn kinh t du lch ti ng Lm, cng tc bo tn, pht trin cc yu t vn ha - x hi v mi trng. l nhng vn mang tnh thi s cao, i hi thi gian, tin ca, lng quyt tm cng s phi hp cht ch ca nhiu cp chnh quyn v ngi dn. Nhng gii php nhm pht trin du lch da vo cng ng c nhm nghin cu c th ho trong chng III ca cng trnh nghin cu trn c s nhng nh gi khch quan v kt qu kho st thc t t chnh ngi dn a phng v nhng ngi tham gia hot ng du lch ti ng lm. Nhm gii php c chia thnh nhm gii php ngn hn bt ngun t thc trng bt cp v nhm nhng gii php chin lc di hn nhm pht trin du lch da vo cng ng ti lng c ng Lm. Vn cp thit hin nay l tp hp c nhng kin c gi tr, chn lc lp thnh d n hon chnh vi nhng bc c th thc hin n cng. Vic lm ny i hi s quyt tm, n lc, phi hp cht ch ca cc c quan ban ngnh c lin quan cng nh s tham gia nhit tnh ca cng ng. Vic bo tn v pht trin nhng nt vn ha c trng ti lng c ng Lm - H Ni v ang l mt trong nhng vn nhn c s quan tm ca nh nc v ngi dn. Vi nhng kt qu t c, nhm nghin cu hi vng ng gp c mt phn nh b vo vic a nhng vn v a ra gii php pht trin du lch da vo cng ng ti lng ng Lm. Nhm nghin cu hi vng rng trong thi gian ti, s c thm nhiu cng trnh nghin cu khc na v ti ny nhm b sung, hon thin nhng nghin cu c a ra trong phm vi ti, t p nhng yu cu cp bch m thc tin t ra. 84

TI LIU THAM KHO

Bn in Ting Vit 1. Trn Thu v Thanh Bnh (1959), Di tch lch s v thng cnh tnh Sn Ty, NXB phng vn ha th x Sn Ty. 2. ng Bng v Lim L (2009), Di sn vn ha ng Lm, NXB Vn ha Thng tin, H Ni. 3. TS. V Qu (2006), Du lch cng ng - l thuyt v vn dng, NXB Khoa hc v K thut, H Ni. 4. L Thanh Hng, Cha Ma Mia Pagoda, NXB M thut Fine art publishing house. 5. y ban Nhn dn th x H Ty Vin khoa hc x hi Vit Nam (2005), Bo tn, tn to v xy dng khi di tch lch s - vn ha ng Lm, NXB Khoa hc x hi, H Ni. 6. Mng li Du lch Bn vng v Ngi ngho SNV Vit Nam v i hc Tng hp Hawaii, Trng o to Qun l Du lch, B Cng c Qun l v Gim st Du lch Cng ng. 7. PGS.TS. Trn Th Minh Ha TS. Trn Thy Anh, Khai thc di sn vn ha phc v pht trin du lch, Tp ch Du lch Vit Nam, s 12/2011, B Vn ha, Th thao v du lch Tng cc du lch. 8. o Th Tun, T du lch sinh thi, vn ha, lch s, n du lch cng ng, Tp ch Xa nay, s 247, XI-2005. 9. ThS. L Thu Hng, Pht trin du lch cng ng ti vng ng bc, Tp ch Du lch Vit Nam, s 9/2011, B Vn ha, Th thao v du lch Tng cc du lch. 10. Arthur Pedersen (2002), Ti liu hng dn v Di sn Th gii, Trung tm Di sn Th gii ca UNESCO Ting Anh 85

APEC tourism working group, Effective Community Based Tourism, published by Sustainable Tourism Cooperative Research Centre in June 2010

Website 1. Cng thng tin in t B Xy dng, Th x Sn Ty ng gn 450 tn rc thi, http://moitruong.xaydung.gov.vn/moitruong/module/news/viewcontent.asp?ID=108 3&langid=1, truy cp ngy 14/2/2012. 2. Cng ty TNHH Du lch Qung co trc truyn L khch, Cnh bo nhim ng Lm,http://www.tin.lukhach24h.com/canh-bao-o-nhiem-o-duong-lam.htm truy cp ngy 14/2/2012. 3. Bo H Ni mi online, Teo tp dn t nng nghip ti lng c ng Lm, http://m.hanoimoi.com.vn/News.hnm/523023, truy cp ngy 15/2/2012. 4. Bo t Vit online, ng b tng lng c ng Lm: Mc o t thn eo c vt!,http://khoahoc.baodatviet.vn/Home/congdongviet/Dulich/Duong-be-tong-olang-co-Duong-Lam-Mac-ao-tu-than-deo-ca-vat/201111/180360.datviet truy cp ngy 20/2/2012. 5. Bo Th thao & Vn ha, Thng tn x Vit Nam, K 1: Lng c ng Lm lm nn,http://thethaovanhoa.vn/133N20110105083437586T0/ky-1-lang-co-duonglam-lam-nan.htm, truy cp ngy 4/3/2012. 6. Tp ch Vn ha Ngh thut, Pht trin du lch bn vng lng c ng Lm, http://vhnt.org.vn/NewsDetails.aspx?NewID=602&cate=75, truy cp ngy 20/3/2012. 7. Trang ch ca ng Lm tourist: http://duonglam.com.vn/

86

PH LC PH LC 1: B CU HI KHO ST I VI CC H DN (Cc h dn tin hnh in thng tin t kho st) Cu 1: Theo c/ch/bc/anh/ch, cc hot ng du lch ng Lm gip ci thin cuc sng ca c/ch/bc/anh/ch nh th no? Khng c g To ngun thu nhp ph To ngun thu nhp chnh Hng li t an sinh x hi v c s h tng Cu 2: (i vi cc c/ch/bc/anh/ch tham gia vo hot ng du lch) Thu nhp thm hng thng t du lch ca gia nh c/ch/bc/anh/ch l bao nhiu? Nh hn 500 nghn/thng ng/thng T 1 triu ng n 2 triu ng/thng Ln hn 2 triu ng/thng T 500 nghn n 1 triu

Cu 3: Thi ca c/ch/bc/anh/ch i vi khch du lch v vic tham gia lm du lch nh th no Khng thch khch du lch v cc hot ng du lch Bnh thng khng hng th vi khch du lch v hot ng du lch Rt nim n vi khch du lch v rt mong mun tham gia vo cc hot ng du lch Cu 4 : S kha o to, hng dn v cc k nng du lch m c/ch/bc/anh/ch c tham gia: Cha h tham gia kha no C tham gia mt vi bui o to, nhng cn l t v manh mn c o to bi bn vi nhiu kha o to

87

Cu 5: C/ch/bc/anh/ch cm thy nhng bui sinh hot dn ph (sinh hot cng ng) ti a phng hin ti: - V s lng: Qu t nhiu - Nhng li ch hoc nhng k nng c cung cp thng qua cc bui sinh hot ny Khng ng k C ch Rt c ch t va phi nhiu Qu

- C/ch/bc/anh/ch mong mun tn sut (s lng) cc bui sinh hot dn ph l: 1 tun 2 bui 2 tun 1 bui 1 tun 1 bui t hn na

88

PH LC 2: KT QU IU TRA VI CC H DN Nhm tin hnh pht 100 phiu iu tra n cc h dn, kt qu thu v 100 phiu. Nhm nghin cu tng hp kt qu tr li cho tng cu hi nh sau: Cu 1: Theo c/ch/bc/anh/ch, cc hot ng du lch ng Lm gip ci thin cuc sng ca c/ch/bc/anh/ch nh th no?
Khng c g

17%

0%

To ngun thu nhp ph 58% Tao ngun thu nhp chnh Hng li t an sinh x hi v c s h tng

25%

Cu 2: (i vi cc c/ch/bc/anh/ch tham gia vo hot ng du lch) Thu nhp thm hng thng t du lch ca gia nh c/ch/bc/anh/ch l bao nhiu?

10%

6%

4%

Nh hn 500 nghn/thng T 500 nghn n 1 triu ng/thng T 1 triu n 2 triu ng 1 thng 80% Ln hn 2 triu ng/thng

89

Cu 3: Thi ca c/ch/bc/anh/ch i vi khch du lch v vic tham gia lm du lch nh th no?

5% 38% Khng thch Bnh thng Rt nim n 57%

Cu 4 : S kha o to, hng dn v cc k nng du lch m c/ch/bc/anh/ch c tham gia

10% 34%

Cha h tham gia C tham gia mt vi bui c o to bi bn

56%

Cu 5: C/ch/bc/anh/ch cm thy nhng bui sinh hot dn ph (sinh hot cng ng) ti a phng hin ti: - V s lng:

90

6% 0% 5% 21% Qu t t Va phi Nhiu 68% Qu nhiu

- Nhng li ch hoc nhng k nng c cung cp thng qua cc bui sinh hot ny

17% 37% Khng ng k C ch Rt c ch 46%

- C/ch/bc/anh/ch mong mun tn sut (s lng) cc bui sinh hot dn ph l:

11%

15% 1 tun 2 bui 1 tun 1 bui 2 tun 1 bui t hn na

36%

38%

91

PH LC 3: B CU HI KHO ST VI KHCH DU LCH (Khch du lch tin hnh in thng tin t kho st)

Cu 1: C/ch/anh/ch bit n du lch ng Lm qua phng tin no? Internet Truyn hnh Tp ch du lch Cuc tr chuyn vi bn b

Cu 2: C/ch/bc/anh/ch thch hot ng du lch no nht khi tham gia du lch ti ng Lm? Tham quan cc cng trnh kin trc Tham gia vo hot ng sn xut truyn thng, tm hiu np sinh hot thng ngy ca ngi dn a phng Tn hng khng gian trong lnh, yn ca lng qu n vo cc dp l hi Cu 3: Mc hi lng ca c/ch/bc/anh/ch i vi cht lng dch v chung ti ng Lm? Cht lng km Va phi Hi lng

Cu 4: Theo c/ch/bc/anh/ch, gi c cc ca cc sn phm cng nh dch v ti ng Lm nh th no so vi cc a im khc? R hn Tng ng t hn

Cu 5: Nu thang im ti a l 10, c/ch/bc/anh/ch cho l hi ti ng Lm bao nhiu im? 0 2,5 2,5 5 5 7,5 7,5 - 10

92

PH LC 4: KT QU IU TRA VI KHCH DU LCH Nhm tin hnh pht 100 phiu iu tra n cc du khch, kt qu thu v 100 phiu. Nhm nghin cu tng hp kt qu tr li cho tng cu hi nh sau: Cu 1: C/ch/bc/anh/ch bit n du lch ng Lm qua phng tin no?

Internet 36% 46% Tp ch du lch Truyn hnh 5% 13% Cuc tr chuyn vi bn b

Cu 2: C/ch/bc/anh/ch thch hot ng du lch no nht khi tham gia du lch ti ng Lm?
Tham quan cc cng trnh kin trc Tm hiu np sinh hot ca ngi dn Tn hng khng gian Dn cc dp l hi

13% 16%

31%

40%

93

Cu 3: Mc hi lng ca C/ch/bc/anh/ch i vi cht lng dch v chung ti ng Lm?

26%

32%

Cht lng km Va phi Hi Lng

42%

Cu 4: Theo c/ch/bc/anh/ch, gi c cc ca cc sn phm cng nh dch v ti ng Lm nh th no so vi cc a im khc?

0% 0% R hn Tng ng t hn 100%

Cu 5: Nu thang im ti a l 10, c/ch/bc/anh/ch cho l hi ti ng Lm bao nhiu im?

0% 28%

16% 0 - 2,5 2,5 - 5 5 - 7,5 7,5 - 10 56%

94

PH LC 5: B CU HI PHNG VN TRC TIP (Phng vn trc tip tng c nhn) i vi cc h dn Cu 1: Theo c/ch/bc/anh/ch, du lch da vo cng ng l g? Mc tiu ca n bao gm nhng g? Cu 2: Thu nhp thm ca gia nh c/ch/bc/anh/ch t du lch hng thng l khong bao nhiu? Chim bao nhiu phn trn tng thu nhp? Thu nhp bin ng theo thi gian trong nm nh th no? Cu 3: Theo kinh nghim ca c/ch/bc/anh/ch, i tng khch du lch ch yu n vi ng Lm l ai? Gia cc i tng khch th i tng khch no tiu dng nhiu hn? Cu 4: (i vi cc h kinh doanh tng, ko lc v cc sn phm truyn thng khc) Sn phm ca c/ch/bc/anh/ch bn cho ai l ch yu? Cc sn phm ny c c bn ra di quy m ln hay khng? Ch ng trn th trng ca cc sn phm ny nh th no? Cu 5: (i vi cc h c nh c) Trong qu trnh sinh hot ca gia nh c/ch/bc/anh/ch, c nhng vn no pht sinh? C/ch/bc/anh/ch x l cc vn ny nh th no? Cc khon h tr t ban qun l di tch v cc t chc ti tr trung bnh l bao nhiu? K vng ca gia nh i vi vn nh trong tng lai l g? Cu 6: C/ch/bc/anh/ch nhn thy cc bui sinh hot dn ph (sinh hot cng ng) hin ti nh th no? (v tn sut, v tnh hp dn v ni dung trong cc bui sinh hot, v khng kh cc bui sinh hot, v li ch thc tin cc bui sinh hot em li) i vi du khch

95

Cu 1: Bn c c ngun thng tin v ng Lm t u? Theo bn, s lng v cht lng ca ngun thng tin ny nh th no? ( y hay cha, c phn nh c ht nt p ca ng Lm hay khng) Cu 2: Bn thch dch v, hot ng du lch no ng Lm nht? Mong mun ca bn i vi cc sn phm y nh th no? Cu 3: Mc hi lng ca bn i vi cc sn phm, dch v ti ng Lm nh th no? Bn mun y ngn ngy hay di ngy? Kh nng bn quay li ng Lm l khong bao nhiu phn trm? i vi cn b qun l di tch, cn b phng x, cn b hi ph n Cu 1: C my thc sinh hot dn ph ti a phng? Tn sut ca cc bui sinh hot ny? Ni dung ca cc bui sinh hot? Phn trm s h dn tham gia trong cc bui sinh hot ny? Cu 2: Cu trc qun l du lch ti ng Lm l nh th no? Cc cn b qun l ly kin ca ngi dn nh th no? Vai tr ca cc kin ny trong vic a ra quyt nh? Mc hi lng ca ngi dn i vi cc quyt nh nh th no? Cu 3: a phng thc hin nhng phng n g gii quyt cc vn ni cm ti ng Lm? Kt qu ca cc gii php ny nh th no? Cu 4: K hoch pht trin di hn cho du lch ng Lm l nh th no?

96