You are on page 1of 40

Masa|ah-masa|ah yang Ser|ng D|tanyakan

Seputar na[|
} . . _.. : . ,. . .| |. _-| _ (
| lndonesla - lndoneslan - | _.,..|
Abdullah bln Shallh Al-lauzan
1er[emah: Muhammad kholrudln
Ld|tor : 1lm lslamhouse.com
2009 - 1430
} . . _.t : . ,. t i| ,|. _+| _ (
...,..j| .-i..,
..|. : ,|..| _... _, .| .,.
.~. : _..| - ..<
..|. : _.,..j| _..|
2009 - 1430
MASALAH-MASALAH
YANG SERING DITANYAKAN
SEPUTAR HAJI
PenuIIs : AbduIIab bIn SbaIIb aI-Fauzan
ResonansI :
Dcrlaia cngarang scnoga AllaI ncnjaganya- .
Mala ada sciia iaIun di nusin Iaji, orang-orang ncloniarlan lanyal
crianyaan ncngcnai Iulun-Iulun Iaji dan nunusInya, lail yang
disanailan sclclun nusin Iaji, aiauun ada Iari-Iari clalsanaannya.
TclaI ncnjadi jclas lagilu dari cngalanan-cngalanan yang iclaI lcrjalan,
laIwa icrdaai nasalaI-nasalaI yang scringlali dicrianyalan, sccrii
dalan Iulun-Iulun unraI. Hal ini ncnjadi indilasi luai alan loloi
lcluiuIan ncngcnai crsoalan icrsclui. Kclinlangan scnai ncnginggai
iliranlu, aniara saai ini aiau di lain waliu, uniul alu Iinun nasalaI-
nasalaI ini, dan alu jclaslan Iulun-Iulunnya. Sclagian ilIwaI scnoga
AllaI ncngarunialan ncrcla aIala- ncndoronglu uniul ncngcrjalannya,
nala alu lcriclad dcngan lcriawallal lcada AllaI Tu`uu- uniul
ncnginun nasalaI-nasalaI ini sciclaI nusin Iaji iaIun 1422 H. Lalu di
dalannya alu ianlaIlan naicri-naicri yang ncnuruilu scsuai ijiiIadlu-
ncndcsal uniul disanailan. Kcscnuanya disanailan dcngan laIasa yang
jclas dan discriai arguncniasi yang lcrdasarlan cndaai-cndaai yang
aling ncngcnula, di dalan crsoalan-crsoalan yang ncngandung
crsclisiIan.
MASALAH-MASALAH
YANG SERING DIPERTANYAKAN
SEPUTAR HAJI
DItuIIs oIeb :
SyaIkb AbduIIab bIn SbaIIb aI-Fauzan
,., = >| ,,-|
Scgala uji lagi AllaI, Fall sclalian alan. SIalawai dan salan scnaniiasa
icrcuraI aias cnuiu ara nali dan rasul, nali liia MuIannad lin AldillaI,
lcscria ara lcluarga, saIalai, dan orang-orang yang lcrjalan di aias nanIaj
lcliau dan ncngiluii jcjalnya Iingga Iari cnlalasan .....
Annu Iu`du .
Mala ada sciia iaIun di nusin Iaji, orang-orang ncloniarlan lanyal
crianyaan ncngcnai Iulun-Iulun Iaji dan nunusInya, lail yang
disanailan sclclun nusin Iaji, aiauun ada Iari-Iari clalsanaannya.
TclaI ncnjadi jclas lagilu dari cngalanan-cngalanan yang iclaI lcrjalan,
laIwa icrdaai nasalaI-nasalaI yang scringlali dicrianyalan, sccrii
dalan Iulun-Iulun unraI. Hal ini ncnjadi indilasi luai alan loloi
lcluiuIan ncngcnai crsoalan icrsclui. Kclinlangan scnai ncnginggai
iliranlu, aniara saai ini aiau di lain waliu, uniul alu Iinun nasalaI-
nasalaI ini, dan alu jclaslan Iulun-Iulunnya. Sclagian ilIwaI scnoga
AllaI ncngarunialan ncrcla aIala- ncndoronglu uniul ncngcrjalannya,
nala alu lcriclad dcngan lcriawallal lcada AllaI Tu`uu- uniul
ncnginun nasalaI-nasalaI ini sciclaI nusin Iaji iaIun 1422 H. Lalu di
dalannya alu ianlaIlan naicri-naicri yang ncnuruilu scsuai ijiiIadlu-
ncndcsal uniul disanailan. Kcscnuanya disanailan dcngan laIasa yang
jclas dan discriai arguncniasi yang lcrdasarlan cndaai-cndaai yang
aling ncngcnula, di dalan crsoalan-crsoalan yang ncngandung
crsclisiIan.
MasalaI-nasalaI ini nasiI sangai rclcvan uniul diianlaIlan dan
dilcnglai, icrladang ula icrdaai crlcdaan cndaai dalan ncncniulan
lriicria naicri yang diluiuIlan lclanyalan orang. Alu scndiri iidal
ncnyaialan iclaI ncncului di dalannya scgala Ial yang diluiuIlan olcI
clalsana iladaI unraI dan Iaji, nanun inilaI yang sclarang sanggu alu
suguIlan. Dan nunusI Iaji sccrii juga Iulun-Iulun syariai lainnya,
dilangun aias rinsi lcsangguan dan lcnudaIan. DaIlan yang dcnilian
iiu ncrualan lriicria yang ncnonjol di dalannya, nanun lulan lcrarii
laIwa scorang nuslin lolcI ncnudaI-nudaIlan urusan clalsanaan
nunusI Iaji, sanai icrjadi clanggaran aiau lciclcdoran. ScIingga Ial inilaI
yang ncnjadilan sclagian orang ncncrcayalan lcada aIli faiwa (ulana}
ncngcnai aa yang dicrluainya.
DELAPAN WASIAT
Sclclun alu ncnulai ncngulas nasalaI-nasalaI filiI, alu lcrlcinginan
uniul ncnyanailan wasiai-wasiai ini, scnoga AllaI Tu`uu ncnjadilannya
lcrnanfaai.
WASIAT PERTAMA : IkbIas BerIbadab untuk AIIab Semata
McngilIlaslan niai iladaI Ianya uniul AllaI scnaia, sclagai crsyaraian
diicrinanya suaiu iladaI. Hal iiu ncnjadilan scluruI crluaian iladaI yang
dilalulan Ianlanya Ianya uniul AllaI Tu`uu. Tcrnasul sIalai, doa, iawaf,
sa'i, dan iladaInya yang lain, lail yang lcrlcniul ucaan, crluaian dan
Iaria yang dilclanjalannya. JauI dari u` (ancr diri} dan sun`uI (siar diri},
larcna AllaI Tu`uu iidal ncncrina anal lccuali yang ilIlasI larcna AllaI
scnaia. Sclagainana AllaI Tu`uu lcrfirnan .
- ' ',=, -'-' - .-,' `-= '=''- `, =-, --'-- - '-=' | -+'' / `` |
Huungsuu ncngIuu cunuun dcngun HuIInu nuIu IcnduIuI u
ncngcuIun unu ung sucI dun ungunuI u ncncscIutuIun scoungun
duun IcIudut Icudu HuIInu." (QS.18.110}.
Dan AllaI Tu`uu lcrfirnan .
'-, ',-' `' ',--,' ''' ,-'=- ' ,-'' | -,-'' / - |
PuduIu nccIu tduI dsuuI Iccuu suuu ncncnIuI AuI dcngun
ncnunIun Ictu`utun Icudu-Nu duun (ncnuunIun) ugunu." (QS.98.05}.
Jila scorang Ianla iclaI lcrniai ncndclailan dirinya lcada AllaI Tu`uu
dalan scluruI lcadaannya, niscaya Ial iiu ncnjadi cnyclal lcrianlaInya
lclailan- lclailannya, dan ncnggugurlan dosa-dosanya, sclagainana yang
disinyalir olcI Iadiis Nali ncngcnai Ial icrsclui.
WASIAT KEDUA : MengenaI SIIat HajI.
Wajil aias sciia orang yang lcriclad nclalsanalan iladaI Iaji uniul
ncngciaIui Iulun dan sifai clalsanaannya. McngciaIui cara lcriIran,
laifiai iawaf, icInis lcrsa'i, dan dcnilian ula dcngan uniul analan nunusI
yang lainnya. Karcna syarai lain cnyclal diicrinanya anal adalaI sciclaI
niai ilIlasI larcna AllaI Tu`uu scnaia sclagainana yang iclaI
dilcnulalan- lcrscsuaian dcngan aa yang iclaI disyariailan dalan al-
Qur`an aiau scsuai aias iuniunan nali-Nya SIuuuIu 'AuI uu Suun.
Mala cngciaIuan icniang Iulun-Iulun Iaji lagi orang yang Icndal
lcrIaji ncrualan Ial yang cniing dinana ia lcrada, agar scorang nulnin
daai lcriladaI lcada Fallnya lcrdasarlan IujjaI yang nyaia,
ncrcalisasilan naal iilas Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun. FasulullaI
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda .
',-='-' -'-- ==' '-- ) ``` (
AnlillaI nunusI (iaia cara Iaji} lalian (darilu}." HF. Muslin (1297}.
Sarana uniul iiu, ia lcrianya lcada ulana icniang laifiai nclalsanalan
nunusI Iaji, aiau ncnlaca lulu-lulu nunusI scandainya ia daai
ncnlaca dan daai ncnaIaninya-, aiau ncncari icnan yang icrnasul
lclonol cnuniui ilnu uniul nandaailan nanfaai darinya.
Dianiara clalsana Iaji ada yang icrcrosol lc dalan lcsalaIan dalan
ncnjalani nunusI yang olol, sccrii ada sifai iIrannya, aiau iawaf, aias
sa'i, aiau yang sclainnya dilarcnalan lclcraa sclal .
1. KclodoIan dan iidal ncnclajari Iulun-Iulun nunusI.
2. Tidal lcrianya lcada orang yang lcrilnu yang icrcrcaya lcilnuan
dan lcwaraannya.
3. Dcrianya lcada orang yang lulan icrnasul orang lcrilnu (ulana}.
4. Sila ncnlco (tuqd} sclagian dcngan sclagian yang lainnya.
Wajil lagi scorang nuslin, uniul ncncrIaiilan Ial yang daai
ncnlclaslannya dari ianggungjawalnya dalan ncnjalanlan lcwajilan
agana, dan ncnclajari lagainana scIarusnya cara ncnycnlaI AllaI dan
lagainana scIarusnya ia lcrinicralsi dcngan ara Ianla-Ianla-Nya? Mala
scsungguInya ilnu ini Iulunnya udIu un aias sciia riladi nuslin dan
nuslnaI, agar lcriladaI lcada AllaI Tu`uu dcngan lcrdasarlan ilnu dan
IujjaI yang nyaia.
WASIAT KETIGA : MengIkutI NabI daIam MeIaksanakan Monos1K
Wajil lagi scorang nuslin uniul ncngiluii Nali dalan nclalsanalan
nunusI, lcrluai sclagainana lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrluai,
larcna lcliau lcrsalda .
'-' ',-= -'-- -' ` -' '' ` _=' -- -== -- -', '--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}, nala scsungguInya alu
iidal iaIu scliranya alu iidal lcrIaji lagi sciclaI Iajilu ini." HF. Muslin.
Dan dalan riwayai an-Nasa`i (V/270} dcngan rcdalsi .
', '+,' '-'' ',-= -'-- -' ` -' '' ` _=' -- -'= '-
WaIai nanusia sclalian, anlillaI nunusI Iaji lalian (darilu}, nala
scsungguInya alu iidal iaIu scliranya alu iidal lcrIaji lagi sciclaI iaIun
Iajilu ini."
Dan lcrIaii-Iaii dcngan crlara-crlara lid'aI yang diinfilirasilan olcI
sclagian orang lc dalan ranglaian nunusI yang iidal ncnilili dasar
arguncniasi dalan agana AllaI Tu`uu.
WASIAT KEEMPAT : Mengagungkan SyI'ar-SyIar AIIab To'o1o
Mcnasiilan lcsungguIan clalsana Iaji uniul ncngagunglan syi'ar-syi'ar
AllaI Tu`uu, dan ncrasalan lcuianaan u-nusu` (icnai-icnai cniing
dalan iladaI Iaji, cni.} dan ncrcnunglan nilai urgcnsinya. Lalu
nclalsanalan nunusInya dalan rangla cngagungan, cngIornaian,
lcciniaan scria lciundulan lcada AllaI Fall sclalian alan. Dan ianda-
ianda iiu icrccrnin dcngan nclalsanalan syiar-syiar Iaji dcngan cnuI
lcicnangan dan lcnyananan, scria ncncnuIi scgala cngucaan dan
crluaiannya. Dan ncngIindari lcicrgcsa-gcsaIan yang scring dialani olcI
lclanyalan orang di zanan ini. MclaiiI dirinya uniul lcrsalar dalan
ncna'aii AllaI Tu`uu, nala scsungguInya sila iladaI yang scnacan ini
lcliI lcrcluang uniul diicrina dan ncndaailan ganjaran yang lcliI lcsar.
WASIAT KELIMA : MengenaI HajI Mabrur
Diriwayailan dari Alu HurairaI HudIuuIu 'AnIu laIwa FasulullaI
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda .
--'' _'' --'' -'- '-' '-+-,- _='', ,--'' ,' ' -'= `' -='' ==' '=-''
) `^ ( '--, ) `' (
UnraI lc unraI (lcriluinya} sclagai clclur (dosa} yang icrjadi di aniara
lcduanya, dan lagi Iaji yang nalrur iidal ada lalasan lccuali surga."
Diriwayailan olcI DulIari (1683} dan Muslin (1349}.
Scdang Iaji nalrur icrIinun 4 (cnai} sifai di dalannya .
Pertama, liaya Iajinya lcrasal dari Iaria yang Ialal. Nali SIuuuIu 'AuI
uu Suun lcrsalda .
' ''' -,= ` .--, `' '-,= ... ==' '-- ) ``- (
ScsungguInya AllaI Tu`uu lail, iidal ncncrina lccuali yang lail." HF.
Muslin (1015}
Kedua, jauI dari crluaian nalsiai, dosa, lid'aI dan Ial-Ial yang
lcrsclcrangan dcngan syariai. Karcna jila icrlonianinasi lc dalan anal
sIaliI aaun nala icrladang daai ncnyclallan iidal diicrina anal
icrsclui, scdanglan uniul Iaji lcliI-lcliI lagi.
KetIga, lcrsungguI-sungguI dalan ncnjaga lcwajilan-lcwajilan Iaji
lcscria sunnaI-sunnaInya, dcngan ncngluii nali dalan
ncngcjawaniaIlannya. Sanlil ncngagunglan syi'ar-syi'ar AllaI Tu`uu
sclagainana yang iclaI disinggung di nula-
Keempat, lcralIlaq lail, lcnlui icrIada orang di scliiarnya, lcrsila
tuuudIu` (rcndaI Iaii} saai di lcndaraan, runaI dan lcrinicralsi dcngan
orang lain, di sciia lcadaan. Sclagainana lcadaan Nali SIuuuIu 'AuI
uu Suun saai lcrIaji.
Yang lcliI lail lagi sccrii yang dilaialan olcI Ilnu Aldil Darr sclagainana
yang icrcaniun dalan ut-TunId (XXII/39}, Adaun Iaji nalrur adalaI Iaji
yang iidal icrdaai unsur u` (ancr diri} dan sun`uI (siar diri}, dan iidal
ada crlaiaan yang scronol scria iidal lcrluai nalsiai, dan dcngan Iaria
yang Ialal ..."
WASIAT KEENAM : Benar-Benar MemanIaatkan Waktu
Scorang nuslin Iarus lcnar-lcnar lisa ncnanfaailan waliu-waliunya dan
ncngIalislannya uniul lcrluai lcia'aian lcada AllaI Tu`uu, lail dalan
lcniul sIalai, iilawaI al-Qur`an, lcrzilir, ncnlaca lulu-lulu yang
lcrnanfaai, ncnuniui ilnu, dan discnurnalan dcngan ncncari saIalai
yang sIaliI. Karcna scsungguInya scorang yang lcrIaji iidallaI
ncninggallan ncgcri dan lcluarganya nclainlan uniul ncngcjar ganjaran
dan aIala, dan ia lcrIara daai ulang dcngan ncncrolcI cnganunan
dari AllaI Tu`uu alan dosa-dosanya. Mala lazin laginya uniul
ncnanfaailan lcscnaian-lcscnaian yang uiana ini di icnai-icnai
yang suci dcngan sclcnar-lcnarnya. DcrIaii-Iaii dari sila ncnyia-nyialan
waliu dalan Ial yang iidal lcrguna, dan ncnjauIlan diri dari scgala
crluaian nalsiai dan dosa scanjang waliunya. Di icnai-icnai yang
uiana dan waliu-waliu yang lcrIarga ncnjadilan ut-tuI`uI (ncngiluii nali}
lcliI lcsar lagi ganjarannya. Dan icrladang clalsanaan lciaaian daai
icrlonianinasi, lcralilai lcrlurangnya aIala.
WASIAT KETUJUH : MengenaI Taubat Nosuo dan PeIunasan Hutang
Scring icrloniar dari crlaiaan ara ulana HuInuIunuuI alan wasiai
(csan} yang diiujulan lcada orang yang Icndal lcrIaji uniul nclalulan
iaulai dari scluruI lcnalsiaian, lcluar dari iindalan ncnzalini nanusia,
scria nclunasi Iuiang-Iuiangnya. Karcna ia iidal iaIu aa yang icrjadi
adanya sclana dalan crjalanan uniul nclalsanalan iladaI Iaji.
Dan lanyal orang yang iidal ncncanlan wasiai ini, nala anda salsilan
salaI scorang dari lalangan ncrcla yang lcranglai ncnunailan Iaji Iingga
lcnlali lc ianaI airnya nasiI disilinuii dosa-dosanya dan icrccnari dcngan
lcsalaIan-lcsalaIannya. Ia nasiI icrus dalan lcadaan lcrluai dcnilian
Iingga di waliu-waliu iladaI Iaji yang icrlilang uiana, diicnai-icnai
yang suci, lclun juga dirinya nclalulan iaulai, iidal ianal dalan
lcadaannya rasa ingin ncnanggallan dan ncnycsalinya. Pcrlara ini sudaI
sclayalnya laginya uniul diccrnaii, dan waIai saudaralu crIaiilanlaI
firnan AllaI Tu`uu .
` - `, ,- `, .'-= _='' | ---'' / `` |
MuIu tduI IocI uuts, IcIuut usI dun IcIuntuI-IuntuIun d duun nusu
ncngcuIun Iu." (QS.2.197}
ScsungguInya iaulai di waliu-waliu yang uiana ncnjadi crlara yang
agung, larcna lclanyalan disaai-saai iiulaI jiwa-jiwa ncncrina scgala
lcniul lciaaian dan lcccndcrungan luai uniul lcrluai lclailan, lalu ia
alan ncncnulan cngaluan diri aias dosa-dosanya, rasa cnycsalan
icrIada aa yang iclaI lcrlalu, lalauun iidal nala iaulai ncrualan
lcwajilan yang Iarus scgcra dilalulan di waliu nanaun. Karcna nanusia
iidal ncgciaIui di aruI waliu yang nana dia alan ncninggal dunia, lcliI-
lcliI lagi orang yang scdang nclalulan crjalanan dan dalan lcrawanan
larcna lclurulan iiu alan ncnganiarlan lclcniul lclurulan lainnya.
SyailIul Islan Ilnu TainiyaI HuInuIuuI lcriuiur dalan Munu` u-Futuuu
(XXXIV/180} laIwa scgala lcniul lcnalsiaian nala sanlsinya discsuailan
dcngan lcdudulan waliu dan icnai saai nclalulannya."
Adaun ncngcnai Iuiang, nala cndaai ara ulana laIwa ia icrnasul
sclal cngIalang dari u-sttIu`uI (lcnanuan} yang disyarailan dalan
lcwajilan Iaji, lail yag icrgolong Iuiang lc AllaI Tu`uu sccrii nadzar dan
lafarrai. Aiau yang icrgolong Iuiang lcada nanusia sccrii Iuiang, uaI,
dan lain sclagainya. Lalu andailan iIal lcrIuiang ncnilili Iaria yang
culu uniul liaya Iaji dan nclunasi Iuiang nala iidal ncngaa laginya
uniul lcrIaji. Nanun dcnilian Icndalnya ia ncnycgcralan clunasan
Iuiang-Iuiangnya uniul nclcaslan dirinya dari ianggungjawalnya. Sclal
ia iidal ncngciaIui aa yang alan icrjadi adanya. Scandainya ia ncnunda
clunasannya, ia Iarus ncnyisalan dari Iaria yang yang culu uniul
clunasan Iuiang dan ncnyanailan wasiai (lc aIli warisnya} ncngcnai Ial
icrsclui. ConioI dalan crlara ini, scorang yang ncnilili iransalsi
(nu`unuuI} aniara iIalnya dcngan iIal lain, nala laginya Ial-Ial dari
iransalsi icrsclui dan dcnilian ula iIal lain ncnilili Ial-Ialnya. Mala
ia icia lcrIal nclalulan Iaji, nanun ia Iarus ncnjclaslan ncngcnai
Iarianya dan nana yang ncnjadi Ial iIal lainnya.
Adaun jila Iaria yang dinilili Ianya scdilii, iidal culu uniul lcrIaji dan
nclunasi Iuiangnya, nala clunasan Iuiang Iarus didaIululan. ScIingga ia
ncnjadi orang yang iidal sanggu lcrIaji, nala ia iidal icrnasul lc dalan
lcununan firnan AllaI Tu`uu .
'', _'= '-'' _= -,-'' - _'=--' ,'' `,-- | .' '-= / ` |
McngcuIun Iu uduuI IcuuIun nunusu tcIudu AuI, utu (Iug) oung
ung sunggu ncnguduIun cuunun Ic HutuuI." (QS.3.97}
Dan iidal diangga culu dcngan ncninia izin iIal iuiang uniul rcla
diundurlan cnlayarannya, larcna yang dinalsudlan adalaI ncnlclaslan
ianggung jawal Iuiangnya (Iuu`uI udz-dznnuI}, iidal ada crnoIonan izin
lcada cnilil Ial (iIal iuiang}, sclal scandainya ia diizinlan icia saja
ia iidal daai ncnlclaslan dirinya dcngan izin icrsclui dari
ianggungjawalnya yang scIarusnya.
WASIAT KEDELAPAN : Adab-Adab Secara Umum
Pclalsanaan Iaji ncnilili iaialrana (adal} sccara unun yang icrlaii dcngan
dirinya riladi dan yang icrlaii dcngan orang lain. Dan dianiara yang
icrcniing, sclagai lcrilui.
1. Dcrsila dcngan ncnjalanlan adal-adal suu (crjalanan}, nulai dari
ncnlaca doa nail lcndaraan, ncndoalan lcluarga dan lcralai yang
diiinggal, saai iurun dari lcndaraan, lcriallir lciila lcrjalan ncnanjal
dan lcriasliI saai ncnuruni lcnlaI, dan iidal jalan-jalan yang iidal
ada crlunya, ncndaningai icrus lcndaraannya, crilsa suc utnya
uniul daai ncnasiilan icrus dalan lcadaan yang lail uniul
dilcndarai dan daai ncnganiarlan Iingga lciujuan.
2. Dcrsalar dan ncncrsialan diri uniul lclan yang diilulnya. Tidal
ncnggcruiu scanjang jalan aiau di anas icril, aiau saai lcrdcsal-
dcsalan aiau di lala lclurangan nalanan aiau dan sclagainya.
Karcna scsungguInya Iaji iiu di dalannya icrdaai ujian lcrai dan
lclciiIan, sclaliun jalanannya icrIanar luas dan fasiliias
angluiannya iclaI icrscdia.
3. Wajil laginu waIai saudaralu yang dcrnawan- uniul nclalulan
anar nalruf dan naIi nunglar, ncngajarlan orang yang lclun iaIu,
dan ncnunjuli orang yang icrscsai. Folus lcada crluaian yang lail
dan ncnclarlan nanfaai lcada orang lain, scsuai lcnanuan anda
dalan ncngcnlincniasilan Ial icrsclui.
4. Taai lcada cninin dan iidal clsllusif sccara andangan cndaai
dari ronlongan anda, agar anda daai icrus ncnginlcncniasilannya,
dan sula nclayani lccniingan ronlongan anda scria ncncrIaiilan
isiiraIai ncrcla.
5. JagalaI lisan anda dari ncnggosi, lcsia-siaan dan crlaiaan yang
laiil. JauIilaI sila lcrlcliI-lcliIan dalan lcrcanda, scdanglan
waliu-waliu anda sangai nulia, jan-jan anda sangai lcrnilai, jangan
anda ncnycclclannya dcngan Ial-Ial yang scnacan iiu.
MASALAH-MASALAH
YANG DIBUTUHKAN
BAGI ORANG BERHAJI DAN BERUMRAH
HajI IstrI dan anak-anak
SudaI sclayalnya lagi ara orang iua dan wali yang lcrlcnanuan uniul
ncngIajilan orang-orang yang lcrada dilawaI ianggungannya dari lalangan
uira dan uiri ncrcla. Dcrdasarlan lcununan salda Nali SIuuuIu
'AuI uu Suun .
' ,_' ', .,--- = -,= ==' '=-'' ) ``^ ( '--, ) `^` (
Sciia lalian cninin, dan sciia lalian lcrianggungjawal aias orang yang
diininnya." HF. DulIari (7138} dan Muslin (1829}.
Pcnclanan icrsclui icrnasul ada Ial anal uiri yang lclun ncnilaI,
larcna Iaji scorang anal uiri yang lclun ncnilaI lcliI ganang dan
nudaI. Dcrlcda jila ia sudaI ncnilaI, lalu icrladang ia icrIalang dcngan
londisi lcIanilan, ncnyusui dan cngasuIan anal. Mala Iajinya anal uiri
yang lclun ncnilaI ncrualan nasa yang lcliI icai.
Dulan Ialnya lagi scorang suani uniul nclarang isirinya lcrIaji larcna ia
ncrualan lcwajilan sccara dasar syariaI. Scyogyanya lagi scorang suani
scandainya ia lcrlcnanuan uniul lcrscgcra ncngIajilan isirinya, icrlcliI
lagi suani yang lcrilrar janji ncngcnai Ial icrsclui saai crnilaIan. Mala
nudaIlan lccniingannya, lisa dcngan nclalulan crjalanan Iaji
lcrsananya, aiau dcngan ncngizinlannya salaI scorang saudara landung
lali-lalinya aiau sclainnya dari lalangan nuIunnya uniul lcrIaji
lcrsananya. Dan ia lcrlcwajilan uniul ncngganiilannya scncniara dalan
ncnjaga anal-analnya dan ncnlaniu urusan runaI iangga, nala sang
suani dalan Ial ini alan ncndaailan ganjaran aIalanya.
MInta dIwakIIkan daIam berbajI
DicrlolcIlan u-stnuIuI (ncninia diwalillan} dalan ncnjalanlan
lcwajialan Iaji lagi orang yang lcrlcnanuan sccara Iaria nanun rcnia
sccara fisilnya, dinana ia iidal luai uniul nclalulan crjalanan lc McllaI
disclallan lclcnIan fisilnya, aiau cnyaliinya yang iidal daai diIaralan
lcscnluIannya, aiau unurnya yang sudaI iua, dan dcnilian ula lalau ia
nanu lcrjalan nanun dcngan lcsularan crjalanan yang lcrai.
Dcnilian ula dcngan orang yang iclaI ncninggal dunia, wajil uniul
ncngIajilannya disclallan ia ncninggallannya scnasa Iidunya. Dail
ncndiang ncwasiailan aiauun iidal, ini scandainya ncndiang icrnasul
orang yang ncnilili lcnanuan uniul lcrIaji di nasa Iidunya, nanun ia
lclun lcrIaji juga Iingga alIir Iayainya. Sclal crlara ini icrlilang Iuiang
lcada AllaI Tu`uu, scncniara Iuiang lcada AllaI lcliI lcrIal uniul
didaIululan clunasannya, sclagainana yang iclaI diicialan dalan sunnaI
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun.
Adaun orang yang ncninggal dunia sclclun ncnilili lcnanuan uniul
lcrIaji, dilarcnalan iidal daai ncncnuIi crsyaraiananya, nala iiu iidal
lcrdosa laginya dan iidal icrlilang lcrIuiang lcada AllaI Tu`uu.
Dan ini lcrlalu uniul lcwajilan Iaji, adaun u-stnuIuI dalan unraI
(tutIuuuu`nya Iaji} nala dilalangan uIu n ada yang nclarang Ial
icrsclui, dcngan alasan Iaji adalaI iladaI dan crinsinya adalaI ut-tuuq
(lciciaan nuilaq lcrdasarlan ciunjul AllaI Tu`uu aiau Fasul-Nya
SIuuuIu 'AuI uu Suun, iidal ada ruang uniul tIud nanusia di
dalannya., cni.}, dan lclun ada riwayai di dalan icls agana yang
ncngindilasilan dicrlcnanlannya u-stnuIuI dalan iladaI sunnaI (ut-
tutIuuuu`}. Nanun ada ula ulana yang ncncrlolcIlan Ial icrsclui,
lcrdasarlan analogi (qus} aias yang lcrlalu ada iladaI yang wajil (u-
udIuI}.
Pcrsyaraian lagi iIal yang ncngganiilannya (un-nuI}; dirinya iclaI
ncnjalani Iaji sclagai lcwajilan agananya, iidal ncsii un-nuI (iIal
cngganii} Iarus lcrasal dari ncgcri yang sana dcngan iIal criana yang
ingin lcrIaji dan ncnunjulnya sclagai cnganii. DaIlan scandainya orang
yang ncngganiilannya lcrasal dari cndudul McllaI un dilolcIlan.
Dcgiiuula dcngan Iajinya scorang waniia uniul ncngganiilan ria dan
Iajinya ria uniul ncngganiilan waniia.
Tidal layal lagi scorang un-nuI ncnjadilan uang sclagai iujuannya, larcna
scsungguInya ncncari rczcli dcngan usaIa-usaIa yang scIarusnya dan
lulan lcrlcdol lcsIaliIan. DaIlan sclalilnya, ncsiinya ia ncnjadilan
iujuannya uniul lcrluai iIsan lcada saudaranya uniul nclcaslan
ianggungjawalnya, sanlil lcriujuan ncnyalsilan icnai-icnai yang
diagunglan (u-nusu`} dan nclalulan criladaian di dalannya. Mala
inilaI yang disclui dcngan nuIsn (scorang yang lcrluai iIsan}, dan AllaI
Tu`uu ncnyulai orang-orang yang lcrluai lail (u-nuIsnn}.
Kalauun ia dilcrilan uang nala iiu ncnjadi nililnya, nala ia lolcI
ncnlclanjalan dari uang icrsclui uniul lccrluannya yang lazin, sccrii
nalan, ninun dan iransoriasinya. Jila nasiI ada sisanya, ia lolcI
ncngganlilnya. DcnilianlaI yang icrjadi ada orang-orang sclarang. Dan
ara uIuIu` (ulana filiI} ncnilili cnlaIasan yang lcliI rinci, dan di sini
lulanlaI icnainya uniul ncnycluilannya.
Adaun sifai clalsanaan Iaji, lcrniai di daln Iaiinya uniul lcriIran
ncwalili si fulan yaiiu orang yang diganiilannya-lcnudian ia ncngucalan,
LuIIuIu 'unutun 'un uunn (Alu cnuIi anggilan-Mu dcngan
ncngcrjalan unraI ncwalili si fulan}", aiau LuIIuIu Iuun uu 'unutun
(Alu cnuIi anggilan-Mu dcngan ncngcrjalan Iaji dan unraI} icrganiung
jcnis clalsanaan yang dininia uniul dilalulannya-, scandainya ia lua
nana orang yang diIajilannya nala Ial iiu iidal ncrusalnya dan culu
dcngan niai saja.
Wajil aias scorang un-nuI uniul lcrialwa lcada AllaI, dan scrius dalan
ncnycnurnalan nunusInya, scria iidal ncnudaI-nudaIlan iaIaan-
iaIaannya, larcna ia diananaii uniul iiu.
PakaIan Ibram
IIran adalaI niai nasul uniul nclalsanalan nunusI Iaji, dan lulan
crluaian ncngcnalan alaian iIrannya, larcna ncngcnalan alaian
iIran ncrualan crsiaan uniul lcriIran yang iidal diangga lccuali
dcngan niai.
DisunnaIlan iIran ria dcngan sarung (zu} dan sclcndang (du`} yang
lcduanya lcrwarna uiiI lagi lcrsiI sclagai uaya ncngiluii Nali
SIuuuIu 'AuI uu Suun dan ncnjalani criniaInya, sclagainana yang
icrdaai dalan Iadiis Ilnu Unar HudIuuIu 'AnIunu, diriwayailan olcI
AInad (VIII/500} scria lainnya, dcngan sanad yang saIiI.
Pcngcriian u-zu (sarung} adalaI lain yang ncnuiui lagian lawaI ladan
dan dilcncanglan ada lcdua inggangnya. Scdanglan u-du` (sclcndang}
adalaI lain yang ncnuiui lagian aias ladan dan dilciallan ada lcdua
undal.
Scdanglan aa yang nanal di asar-asar di alIir-alIir ini adalaI jcnis
zu yang lcrjaIii, nala iidal layal uniul dilcnalan larcna adanya jaIiian
scIingga ncngcluarlannya dari llasifilasi zu disclallan dua alasan .
Pertama, dari sisi laIasa. TclaI discluilan dalan Tuu 'Aus (III/11} laIwa
zu adalaI lain yang iidal lcrjaIii, dan diluailan dcngan crlaiaan scorang
cnyair .
Para petempur turun dI setIap medan peperangan
Dan orang-orang baIk mengIkat o1-uzur (sarung-sarung mereka)
Mala u-zu diilai ada lcdua inggang dan iidal dijaIii.
Kedua, Iadiis Jalir HudIuuIu 'AnIu laIwa Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun lcrsalda lcadanya .
' ' -,`'' '-', -''= ,- ,= '-', ' '-,- -' - --- ,'=
Aalila laIan alaian iiu lclclaran (anjang} nala ilailaI lclclalang
dianiara dua ujungnya, dan aalila lcscniian (cndcl} nala IcndallaI
lcrsarung dcngannya." Muttuuqun 'AuI.
FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun ncncranglan lcadanya laifiai
alaian sIalai, yaiiu scandainya laIan alaiannya anjang nala iuiui
scluruI lagian ladan. Nanun scandainya lccndclan nala cululaI
dcngan ncnuiu lagian lawaI ladan. Daai dilciaIui dari sini, scandainya
laIan icrsclui sudaI dijaIii, lagainana nunglin Ial icrsclui daai
dilalulan. Mala Ial iiu ncnandai laIwa u-zu adalaI suaiu cnanaan lagi
scsuaiu yang ncnuiui lagian laIwa ladan dan iidal lcrjaIii.
PakaIan yang barus dIbIndarI oIeb seorang yang berIbram
Dari Ilnu Unar HudIuuIu 'AnIunu laIwa FasulullaI SIallallaIu 'AlaiIi
wa Sallan crnaI diianya,
'- -', =-'' - -',`'' .'- .,- ''' _'- ''' ,'= '-, . ` ',--'- --'' `,
-'-'' `, -`,,'-'' `, -'-'' `, -'-='' `' -=' ` -=, ,'- -',' ,-=
'-+=-,', .--' - ,-'' `, ',--'- - -',`'' '-,- -- '-='' `, ,'' =='
'=-'' ) `-'` ( '--, ) ```` ( =-''', '
Palaian aa yang dilcnalan olcI orang lcriIran ?" FasulullaI SIuuuIu
'AuI uu Suun lcrsalda, Jangan lalian ncnalai ganis, jangan lcrsorlan,
jangan lcrcclana anjang, jangan lcrnanicl, dan lcrcclana, lccuali scorang
yang iidal ncndaailan sandal, nala ia lolcI ncnalai IIu (scaiu
sandal}, nala oionglaI lcdua lIufnya dilawaI lcdua naialali, dan jangan
ncnalai alaian yang icrscniuI za'faran dan wars (arfun}." HF. DulIari
(1542} dan Muslin (1177}, dcngan lafaz Muslin.
Hadiis ini icrnasul uuun`u Iun (crlaiaan singlai dcngan sarai nalna,
cni.}, nala sclcnarnya lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun diianya icniang
aa yang Iarus dilcnalan scorang yang lcriIran. Lalu lcliau SIuuuIu
'AuI uu Suun ncnjawalnya dcngan alaian yang iidal lolcI dilcnalan,
uniul ncnjclaslan laIwa scnua yang sclain yang iclaI discluilan iadi dan
yang scnacannya, nala lolcI dialai olcI scorang yang lcriIran. Dcliau
ncnycluilan 6 (cnan} jcnis di dalan Iadiis ini .
1. A-unusI laia lural dari qunsI (ganis}, yaiiu alaian yang ncnilili
lcngan laju. Scrua dcngannya scnacan julaI (scjcnis alaian luar
sccrii jalci, jas, dll. Pcni.}, laos.
2. A-Anu`n laia lural dari nunuI (sorlan}, yaiiu yang dililiilan diaias
lcala. Dianalogilan dcngan loiaI dan yang scnalna dcngannya
icrnasul dalan jcnis ini
3. As-Suuuut laia lural dari suuu (cclana anjang}, yaiiu laIan
sarung yang ncnilili jaIiian, dianalogilan cclana cndcl icrnasul
dalan jcnis ini. Nanun dilolcIlan ncngcnalan cclana anjang
disclallan iidal ncndaailan lain, sclagainana yang iclaI
diicialan dalan Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu.
4. A-Huuns laia lural dari Iunus (nanicl}, yaiiu alaian lcngla uniul
ladan dan lcala, dianalogilan uniul scnua yang scrua dcngan
nanicl.
5. A-KIu laia lural dari IIu (scaiu sandal}, yaiiu yang dialai ada
lali uniul ncnuiuinya dan icrluai dari lulii. DolcI dialai lciila
iidal ncndaailan sandal. Dan iidal ncsii dioiong dilawaI naialali,
larcna criniaI icrsclui sudaI dilaiallan (nunsuII}. InilaI 5 (lina}
jcnis yang sccara lIusus discluilan dalan Iadiis ini.
6. Palaian yang dilcrilan arfun za'faran aian lasiuri, dianalogilan
scluruI jcnis wangi-wangian. Dan ini diIaranlan icrIada ria dan
waniia.
Kcicniuan lalu dari aa yang iclaI dilcnulan, laIwa sciia yang lcrjaIii
yang dilcnalan olcI ladan aiau olcI lagian icricniu darinya aiau anggoia
dari lagian-lagiannya icricniu nala diIaranlan dan dilarang.
TclaI oulcr di dalan lulu-lulu MunusI Haji, lafaz u-nuIItI (lcrjaIii}".
Kaia ini lclun crnaI diriwayailan dalan as-SunnaI, Ianya saja scring
icruca olcI lisan ara iali`in
1
. ScIingga isiilaI iiu lanyal digunalan dalan
lulu-lulu filiI. Tcrcrscsilan lclanyalan orang laIwa yang dinalsud
dcngan laia u-nuIItI (lcrjaIii}" iiu adalaI scgala Ial yang ada jaIiiannya.
Mala ncrcla lcrcrscsi laIwa iidal dilolcIlan ncngcnalan sclcndang
yang lcrsanlung larcna lccndclan, aiau larcna lcscniian. Aiau yang
dijaIii sclal rolcl, dcnilian juga dcngan scaiu, ilai cnggang yang ada
jaIiiannya. Kcscnua ini iidallaI lcnar, laIlan yang dinalsudlan dcngan
laia icrsclui sccrii yang iclaI dijclaslan di nula, dan lulan yang
dinalsudlan adalaI ololnya yang lcrjaIii. Sclaliun ara ulana filiI
ncnscsifillan Ianya ada aa yang diriwayailan dalan Iadiis yang iclaI
discluilan nanun icrnasul scnua yang scrua dcngannya, dan iiu sudaI
sangai jclas dan jauI dari lcrancuan.
PakaIan yang barus dIbIndarI oIeb wanIta
Adaun waniia nala lcriIran dcngan alaian yang dilcIcndalinya, iana
diicniulan dcngan warna icricniu, dcngan syarai alaiannya iidal ncnaril
andangan, aiau niri sccrii alaian lcrwana uiiI, dan dilarang dalan dua
Ial .
Pertama, un-nquI (cadar} yaiiu lain yang ncnuiui wajaI yang lcrlulang
uniul lcdua naia. Tidal lolcI uniul digunalan.
1
Ibnu n buu b as-Svarh al-Mumti (II/1) n b n n
nbun unn al-makhith Ib n. unu u n nn u
nun u nnn. n u n b al-Mabsuht (I/1)
b u bn Huz n nunn u. n u b bu Hn
n un 15 H.
Kedua, u-quuz (sarung iangan} yaiiu cnuiu yang ncnilili icnai jari-jari
yang dinasulan lc dalannya iclaal iangan. Ia dilcnal dcngan laos iangan.
Dcrdasarlan salda lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun .
`, ----- -'-'' -=-'' `, -'- ,'--'' ==' '=-'' ) `-'` ( '--, ) ```` (
- -,-= -' -= - -' '-+-= '-, =-' '=-'' ) `^^ (
Dan janganlaI waniia yang scdang iIran lcrcadar, dan janganula
ncnggunalan sarung iangan." HF. DulIari (1542} dan Muslin (1177} dari
Iadiis Ilnu Unar HudIuuIu 'AnIunu, dan ini lafaz DulIari (1838}
Adaun aa yang dilcrjalan olcI sclagian waniia dcngan ncngcnalan cadar
dan diaiasnya jillal uniul nalsud ncliIai jalan. Sccara iclsiual VuuIu
u`un- laIwa lcununan larangan ncngcnai un-nquI sccara lcscluruIan
dalan cnggunaannya. Jila dilaialan, DulanlaI iidal ncngaa jila
diluiuIlan, scdang lcniulnya iidal icrliIai. Mala jawalnya, DaIwa sciia
nclalulan aa yang dilarang dalan iIran sclaliun iiu ncndcsal ( IuuI}
alan dilcnai duI. Scdang lcniulnya yang iidal nanal, nala iidallaI
lcrcngaruI ada Iulun, sclagainana yang dilcnulan di nula.
DilolcIlan lagi ria dan waniia ncngganii laju iIrannya dan ncncucinya
scusai iIran. Scncniara yang diyalini olcI sclagian waniia laIwa waniia
yang scdang iIran Iarus icia ada alaian iIrannya, iidal lolcI laginya
uniul ncngganii dan ncncucinya nala lcscnuanya iiu iidal ada asalnya,
VuuIu A`un...
3 (tIga) jenIs monos1K bajI
Mcnguii Ilnu QudanaI di dalan liialnya u-MugIn (V/82}, Para ulana
lcrscalai icniang dicrlolcIlannya lcriIran dcngan ncniliI salaI saiu
dari lciiga jcnis nunusI Iaji yang dilcIcndalinya, scdanglan crsclcsiIan
cndaai Ianya dalan lonicls nana yang lcliI uiana (u-udIu}."
Dan jcnis ncnusI yang aling uiana (udIu} lagi orang yang lclun
ncnlawa Icwan lurlan (dan, cni.} adalaI ut-tunuttu`, yaiiu lcriIran
dcngan niai unraI ada lulan-lulan Iaji, lcnudian lcrtuIuu darinya,
sclanjuinya lcnlali lcriIran dcngan niai Iaji di Iari lcdclaan (tuuuI}.
Scdang lagi yang iclaI ncnlawa Icwan lurlan, nala jcnis u-qun lcliI
uiana (udIu} laginya. Yaiiu lcriIran dari niqai dcngan niai unraI dan Iaji
sccara lcrsana. Dan ini adalaI jcnis nunusI yang dilalulan olcI Nali
SIuuuIu 'AuI uu Suun, larcna lcliau ncncriniaIlan saIalainya
(yang iidal ncnlawa Icwan lurlan, cni.} uniul ncnganlil jcnis ut-
tunuttu`. Dcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda .
`,' ' - -+'' -''=`
Scandainya alu iidal ncnlawa Icwan lurlan, nala alu alan lcrtuIuu."
Dan dcngan rcdalsional Iadiis lainnya .
`,', ,- -''=' '- ,'=- ==' '=-'' ) `-` `` ( '--, ) ``` (
Jila iidal ada Icwan lurlanlu, nala alu alan lcrtuIuu sclagainana
lalian lcrtuIuu (sclarang}." HF. DulIari (1651,7367} dan Muslin (1216}.
Mala jila lcriIran dcngan jcnis qun scncniara ia iidal ncnlawa Icwan
lurlan nala dilolcIlan. Nanun ia icia Iarus lcrlurlan ncnurui salaI
saiu dari dua cndaai ara ulana, sclagai analgi (qus} aias jcnis ut-
tunuttu` larcna ia dalan nalna yang sana.
Tidal ada crlcdaan dalan Iulun ut-tunuttu` dan u-qun aniara cndudul
McllaI dan cndaiang, lccuali laIwa cndudul McllaI iidal wajil aias
ncrcla ncnycnlcliI Icwan lurlan, larcna lclcradaan ncrcla sclagai
cndudul scliiar Masjidil Iaran. Mcnurui salaI saiu cndaai, ini adalaI
syarai dari firnan AllaI Tu`uu .
='- -' ' , '' -'= -=--'' '='' | ---'' / ` |
DcnIun tu (IcuuIun ncnIuu duI) Iug oung-oung ung Icuugunu
tduI Icudu (d scItu) Musd-Iuun (oung-oung ung IuIun cnduduI
Iotu McIuI).." (QS.2.196}
Kcwajilan fidyaI di sini dalan lcniul lcruasa aiau lcrscdclaI aiau
lcrlorlan.
Adaun orang yang lcriIran dcngan niai lcrIaji saja dinanai dcngan isiilaI
u-ud- dan dcnilian ula dcngan u-qun yang iidal ncnlawa Icwan
lurlan, nala scsungguInya disunnaIlan laginya uniul ncngaliIlannya lc
unraI. Sclagainana ia ncrualan cndaai dari nazIal Inan AInad,
scdang sclclonol ulana lcrcndaai cngaliIan iiu Iulunnya wajil,
larcna Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncncriniaIlan ara saIalainya
uniul nclalulannya.
Scandainya waliunya sangai scnii, sccrii orang yang lcriIran ada waliu
suluI di Iari ArafaI, nala ada lclcraa lcnunglinan. Ada yang
ncngaialan dinunglinlan uniul ncnganlil ut-tunuttu`, dan ada ula yang
ncngaialan agar ia lcriIran dcngan u-ud aiau u-qun. Dan cndaai
inilaI yang ncngcnula. Karcna lcniul ut-tunuttu` iidal icai, lcrdasarlan
firnan AllaI Tu`uu .
- _--- --''- _'' _='' | ---'' / ` |
MuIu Iug suu ung ngn ncngcuIun `unuI scIcun Iu (dduun Iuun
Iu) ...." (QS.2.196}
Aias dasara ini nala icialaI ada jcnis nunusInya dan iidal disyariailan
laginya uniul ncngaliIlannya disclallan waliunya yang scnii, larcna u-
ud scndiri ncrualan salaI saiu dari 3 (iiga} jcnis nunusI, lcliI-lcliI lagi
orang yang nclalulan Iaji u-ud dcngan nclalulan crjalanan icrscndiri
uniul unraInya. VuuIu u`un.
Dcnilian ula dcngan scorang waniia yang lcrIaji ut-tunuttu`, dinana ia
lcriIran dcngan niai unraI, jila ia lcluar daraI Iaid sclclun nclalulan
iawaf, dan luaiir lcIilangan Iajinya, jila ia lclun lcrsuci Iingga Iari ArafaI.
Mala scsungguInya ia lcriIran dcngan niai Iaji dan ncnjadilan nunusInya
sclagai u-qun. Dcnilian ula scandainya scorang yang luaiir lcIilangan
Iajinya, is lcriIran dan ncrulaInya ncnjadi u-qun lcrdasarlan aa yang
dilalulan olcI AisyaI HudIuuIu 'AnIu.
SbaIat Ibram
Mayoriias ulana ncnandang sunnaI nclalulan sIalai 2 (dua} rala'ai
sclclun lcriIran, sclagai uaya ncncladani Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun. Mala scsungguInya lcliau lcriIran di Iari Haji Vudu`nya sciclaI
nclalulan sIalai wajil. Dan lciila siiuasinya VuuIu u`un- laIwa lciila
ia lcriIran lcricaian dcngan waliu sIalai fardIu, nala lcriIranlaI
sciclaInya da iiu lail. Dcnilian ula scandainya ia lcriIran sciclaI sIalai
sunnaI yang lcrulang sccrii dua ralaai sIalai dIuIa. KalaulaI iidal
ncngIcndali dan sclcnarnya iIran iidal ncnilili sIalai yang lIusus
laginya- nala lcriIran iana discriai sIalai dua rala'ai. Karcna iidal ada
riwayai dari Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncngcnai Ial iiu, nanun siaa
yang lcriIran dari Dzul HulaifaI (yaiiu, niqainya cndudul MadinaI yang
disclui dcngan Alar 'Ali, cni.} disunnaIlan laginya uniul nclalulan sIalai
2 (dua} rala'ai. Dcrdasarlan Iadiis Unar HudIuuIu 'AnIu lcrlaia, Alu
ncndcngar FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun di lcnlaI u-Aqq,
lcrsalda .
-'-' ',''' ,-' - - .'- .- '- -','' ='--'' ., --= ,== =='
'=-'' ) `-' (
'TclaI daiang uiusan (nalailai} dari Falllu lcadalu, nala ia lcrlaia . {{
SIalailaI lanu di lcnlaI yang dilcrlaIi ini dan ucalanlaI UnaraI dalan
Iaji" '." HF. DulIari (1534}.
Tclsiualnya laIwa sIalai ini lIusus di lolasi icrsclui saja dilarcnalan
lclcrlaIannya. Dulan dilIusulan uniul iIran. Mala scsungguInya
sIalainya iiu daai diinicrrciasilan sclagai sIalai fardIu, dan lulan sIalai
iIran dua ralaai. Dan dinunglinlan ula diinicrciasilan sclagai sIalai
disclallan iIran, nanun Iulunnya ini iidal diicialan lcrlalu di icnai-
icnai niqai. VuuIu u`un.
Penggunaan sabun bagI orang b erIbram
DilolcIlan lagi orang lcriIran dcngan cnggunaan salun uniul
ncngIilanglan loioran, dali dan lain sclagainya, larcna ia lulan arfun
scria cnggunaannya iidal icrlilang sclagai cwangi. Dcnilian
dicrlolcIlan laginya uniul ncnggunalan rodul-rodul nodcrn dalan
ncncuci lcalanya. Para alar filiI ncnlolcIlan cwangi Icrlal yang
arona Iarunnya iunluI dcngan scndirinya, sccrii iunluIan sI dan
IIuzunu dan scnacan lcduanya Aiau yang scngaja diianan orang sccrii
daun lcnangi crsia (uIun us} dia adalaI iunluIan IuIuq- dan
scnacannya iunluIan un-nu`nu`.
Adaun za'faran adalaI cwanggi yang dilarang, larcnanya uniul lcliI
rcvcniif lagi uniul icia ncninggallan canuran za'faran lc dalan
ninunan loi sclana lcriIran. TclaI diriwayailan clarangannya lagi orang
lcriIran uniul ncnalai alaian yang lcrscniuIan dan za'faran. Ia daai
ncnggunalan Iu dan quun lc dalan canuran loinya larcna lcduanya
iidal icrnasul yang dinanalan cwangi yang dilarang.
DilolcIlan lagi orang lcriIran ncngolcsi ladannya dcngan ninyal dan
scnacannya dari rodul-rodul nodcrn. Scdanglan ncninyali lagian
lcalanya nala icrdaai crsclisiIan cndaai yang iclaI unun dilciaIui,
lcuiusan uniul ncninggallan adalaI lcliI uiana.
1d11bo'
Yaiiu nclciallan lagian icngaI sclcndang dilawaI lciialnya lanan, dan
ncnaruI lcdua ujungnya diaias undal liri. Ini icrnasul sunnaI-sunnaI
iawaf qudun ncrualan iawaf yang criana saai daiang lc MallaI-. Dan
dItIIu` ini dilalulan jila Icndal lcriawaf, dan lulannya sccrii yang
dilalulan olcI lclanyalan orang lcriIran yang sudaI lcr-dItIIu` scjal ia
ncnulai iIran Iingga ia nclcaslan alaian iIrannya. Pcrluaian ini iidal
lcrdasar, nala scyogyanya uniul ncnccrnaiinya dan ncwasadainya. Ilnu
Alidin ncnuiurlan dalan HusuInya (II/512}, DisunnaIlan uniul nulai
lcr-dItIIu` scjcnal sclclun iawaf Iingga sclcsainya, iidal lcliI dari iiu}."
Syarat 1ooro (bersucI) untuk meIakukan tawaI
Mayoriias ulana lcrcndaai uniul ncnsyarailan lcadaan suci dalan
lcriawaf, lcrdasarlan Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu laIwa Nali
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda .
-',='' -,-''- -`- ','' - `'' ==' ---'' ) ( -'-'', ) ` / `' ( -',
-,= ) ' / ``` ( '='', ) ` / ' ) ( ` / `` ( ,, -,-= -'-=- -,,
Tawaf di DaiiullaI scnacan sIalai, nala lurangilaI cnlicaraan}. HF.
Tirnidzi (960}, Darini (I/374} dan Ilnu KIuzainaI (IV/222}, dan Halin
(I/409, II/268}. Mcrualan Iadiis yang dicrsclisiIlan lcnuu`an dan
lcnuuqu annya.
Dcrdasarlan cnuiuran AisyaI HudIuuIu 'AnIu .
' .,' ,-- '-- - --'' _'- ''' ,'= '-, ,= - -' '-,- ` -'= =='
'=-'' ) `- ( '--, ) ``- (
ScsungguInya criana lali yang nulai lcrjalan Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun saai daiang (uniul lcrIaji}, laIwa lcliau lcrwudIu` lcnudian
lcriawaf." HF. DulIari (1536} dan Muslin (1230}.
Ini scandainya lagi orang yang daai nclalulannya, sclagai cnjclasan dari
firnan AllaI Tu`uu .
',,=,', -,-''- ,-'' | _='' / ` |
Dun IcnduIuI nccIu ncuIuIun tIuuu scIcng unuI ung tuu tu
(HutuuI)." (QS.22.29}
Dagi orang yang lcrcndaai dcnilian. Nanun lclun crnaI ada riwayai dari
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun laIwa lcliau ncncriniaIlan lcrsuci
(tIuIuuI} uniul iawaf, dan iidal ada larangan lagi orang yang lcrIuduts
uniul lcriawaf. Tciai lcliau ncnang lcriawaf dalan lcadaan suci dan
nclarang waniia Iaid uniul lcriawaf. Larangan lagi waniia Iaid iidal lcrarii
lcrlalu larangan ula lagi scorang yang lcrIuduts. Tidal diragulan ncnang
laIwa lcriawaf dcngan lcrsuci adalaI lcliI uiana (udIu}, lcliI lcrIaii-Iaii
(uIuutI} dan lcliI daai dicrianggungjawallan scria ncngiluii iuniunan
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun yang lcrsalda .
',-='-' -'-- ==' '-- ) ``` (
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}." HF. Muslin (1297}.
Nanun scandainya scorang lcrIuduts waliu lcriawaf, icrlcliI lagi saai di
aruI-aruI alIir yang sangai lcrdcsal-dcsalan, sccrii ada Iari-Iari Iaji.
Mala jawalannya laIwa ia icia diIaruslan uniul lcranglai, lcrwudIu'
dan ncnulai iawafnya yang cnuI riniangan lcrai. Sclaliun dcnilian iidal
ada dalil yang jclas, dan cndaai yang ncngIaruslan orang (uniul
lcrwudIu', cni} nasiI icrdaai crsclisiIan di aniara ara ulana ncngcnai
Ial iiu. Asasnya adalaI nunusI (iaia lalsana} Iaji dilangun aias rinsi
ncnudaIlan. VuuIu u`un.
JIka Iqamat sbaIat terdengar saat bertawaI
Jila iqanai sIalai dilunandanglan aiau diIadirlan jcnazaI yang Icndal
disIalailan saai lcriawaf, nala ia ncndirilan sIalai lcnudian ncnulai
lcnlali scusai sIalai dari icnai dinana ia lcrIcnii. Dan sclagian uiaran
yang iclaI dilalulannya sclclun ia ncngIcniilan iawafnya icia diIiiung.
Dan ia iidal ncsii ncnulai dari sudui Iajar aswad, dan inilaI cndaai yang
icrluai dari dua cndaai dilalangan ulana. Karcna Ial iiu iclaI diiolcrir
sccara agana, dan iidal ada saiu dalilun yang ncncranglan laialnya
uiaran criananya.
Adaun jila ia lcrIadais saai lcriawaf larcna lcniui aiau lainnya, dan ia
crgi uniul lcrwudIu, lalu ia jila lcnlali lagi nala ia nclanjuilan iawafnya
dari awal lagi ncnurui cndaai yang icrluai dari dua cndaai uIu n-
sclagai analogi (qus} dari sIalai, larcna iawaf lagian dari jcnis sIalai sccara
unun. Sccrii yang difaiwalan olcI SyailI Aldul Aziz lin Daz HuInuIuuI
(u-Futuuu, XXVI/216}.
Orang yang bertawaI dengan memangguI anak
Tcrladang scscorang lcriawaf dcngan ncnlawa orang lain yang
dianggulnya, sccrii scorang anal lccil yang lcriIran ula, nala icrjadilaI
iawafnya orang yang ncnanggul dan dianggul. Tidal Iarus scorang yang
scdang ncnanggul uniul ncnawaflan dirinya scndiri dcngan nclalulan
iawaf yang icrscndiri. Karcna nasing-nasing dari lcduanya nclalulan iawaf
dcngan niai yang saIiI dan rcalnya ncrcla lcnar-lcnar lcriawaf. Scdang
anal lccil iadi, jila ia iclaI nunuz (laligI} nala ia lcrniai scndiri uniul
iawaf. Scncniara lagi anal yang lclun nunuz nala walinya ncniailan
iawaf uniulnya. Dan inilaI cndaai yang luai nsu AuI Tu`uu- dicrluai
dcngan Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu dalan lisaI waniia
IIuts`unuI, ia lcrlaia .
- ,'' -'-' ',-- -''- '-+'' _= .' - =', =' ==' '-- ) ` . (
Mala waniia icrsclui ncnganglai analnya lc araI FasulullaI SIuuuIu
'AuI uu Suun, scraya lcrianya, 'AalaI anal ini icrlilang Iaji?' Dcliau
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda, 'Iya, dan lanu un ncndaailan
aIala'." HF. Muslin (1336}.
Pcnclanan dalil di aias adalaI laIwa Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun
ncngalarlan lcada waniia iiu icniang saInya Iaji anal lccil icrsclui, dan
iidal ncncriniaIlan waniia iiu uniul nclalulan iawaf icrscndiri uniul
dirinya, sclaligus lcrlcdudulan sclagai lcdudulan cnjclasan, scdanglan
ncngalIirlan cnjclasan dari waliu yang dicrlulan iidal dilolcIlan. Kciila
lcliau iidal ncncriniaIlan waniia iiu uniul lcriawaf, nala Ial ini
ncnunjullan icniang dicrlcnanlan iawaf waniia icrsclui dcngan
ncnanggul (anal lccil icrsclui}, dan diIiiung sclgai iawaf uniul lcduanya
sccara lcrsanaan.
Sclagian ulana lcrcndaai laIwa jila anal icrsclui lclun laligI (gIuu
nunuz} nala walinya Iarus nclalulan iawaf uniul dirinya scndiri,
lcnudian lcriawaf dcngan anal lccilnya aiau lisa juga dcngan ncnycraIlan
anal icrsclui lcada orang yang dicrcaya uniul lcriawaf dcngannya.
Karcna anal lccil lclun scnurna niai scria analnya, dan iidal saI saiu
anal dcngan dua niai uniul dua crsonal. Scdang sa'i lcrlalu ula Iulun
iawaf iadi dalan crlara Iulun ini ncnurui cndaai yang lcliI uiana.
Dcnilian ula scandainya ia ncndorong lursi roda yang dinaili olcI anal
lccil, aiau orang iua rcnia, aiau orang salii, aalaI ia ncndaai lagian dari
cnunangnya yang didorongnya? Dan siaa yang Iarus ncndorong lursi
roda icrsclui? VuuIu u`un.
SbaIat 1o1go1u1 mos]1d11 orom
SIalai tuIutu nusd Iuun adalaI sIalai dcngan dua rala'ai sccrii sIalai
tuIutu nusd di nasjid-nasjid lainnya lcrdasarlan lcununan dalil-
dalilnya. Ini lcrlalu lagi orang yang ncnasuli nasjidil Iaran uniul
ncnunggu waliu sIalai, aiau ncnunggu orang lain yang ncncnaninya, dan
lain sclagainya.
Adaun lagi orang yang ncnasulinya dcngan iujuan lcriawaf, lail uniul
niai Iaji aiau un unraI, aiau yang lcrsifai tutIuuuu` (sunnaI} saja, nala
orang ini ncnulainya dcngan iawaf, sclagai tuIutu nusd ada dasarnya.
Dan lulannya dia sIalai dua rala'ai lcnudian ncnulainya iawaf
sclagainana yang dilalualan olcI sclagian orang-. nala scsungguInya ini
adalaI crlcdaan sunnaI, larcna lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lciila
nasul lc dalan nasjidil Iaran ncnulainya dcngan lcriawaf, sclagainana
yang diriwayailan dalan Iadiis Jalir HudIuuIu 'AnIu dan saIalai
lainnya. Sclal nalsud dari ttuI nuIun IuduI (cnlula uniul nasul lc
icnai iladaI} adalaI dcngan iladaI, scdanglan iladaI iawaf
ncnganiarlan lcada iujuan ini.
MendabuIukan sa'I darI tawaI
SunnaI uniul ncngcdcanlan iawaf dariada sa'i, lail dalan clalsanaan
Iaji aiauun unraI, dalan rangla ncncladani Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun. DaIlan nayoriias ulana, ScsungguInya iidal dicrlolcIlan
ncndaIululan clalsanaan sa'i dariada iawaf, nala siaa yang
ncngcdcanlan sa'i dari iawaf, nala ia Iarus ncngulanginya sciclaI iawaf."
Dalil ncrcla dalan Ial ini lcrdasarlan salda Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun .
' ',-='- -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
Cara Nali inilaI yang sudaI sclayalnya uniul dianlil olcI sciia nuslin,
nanun scandainya ia nclalulan sa'i sclclun lcriawaf dilarcnalan lciidal
iaIuan (uIun} aiau lua (nusun}, nala sa'inya icia diangga saI Insu
AuI-, dan ia iidal diIaruslan uniul ncngulanginya sciclaI iawaf. Sclagian
ulana salaf dan lIalaf iclaI ncnguiaralan cndaai icrsclui, iciai sclagian
ncrcla ncncrsyarailan Ial iiu dilarcnalan lua iana unsur lcscngajaan,
dan sclagian lain sccara nuilal dan iidal ncngaiilan dcngan syarai aaun.
Dalan lonicls ini, diriwayailan ula Iadiis UsanaI lin Syaril HudIuuIu
'AnIu lcriuiur,
-== _- --'' _'- ''' ,'= '-, '='= ' '-'' -,-', - .' ', .,- ''' -,-
.- ' -,=' ,' --- '-,- ,' -=' '-,- ' .,-, ` _= ` _= `' _'= ,.= -'
= ,.= ,'-- ,, ''= ='- -'' _= =', ==' ,-' -,'- ) ``- ( --'--',
_,=-
Alu lcluar lcrsana Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun uniul lcrIaji, nala
orang-orang ncndaianginya, lalu ada yang lcrlaia, 'WaIai FasulullaI
SIuuuIu 'AuI uu Suun, alu ncngcrjalan sa'i sclclun alu lcriawaf,
aiau alu ncngcdcanlan scsuaiu, aiau ncngalIirlan scsuaiu.' Lalu lcliau
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda . 'Tidal lcrdosa, iidal lcrdosa. Kccuali
aias orang yang nclalulan fiinaI icrIada lcIornaian scorang nuslin, dan
dia orang yang zalin. Mala dcnilian iiulaI yang lcrdosa dan cclala'." HF.
Alu Dawud (2015} dan isnadnya saIiI,
Sccrii yang dilaialan olcI SyailI Al-Allani dan Din Daz scnoga lcduanya
diraInaii AllaI}, Malna tuudIu" di Iadiis icrsclui adalaI qtutIu`u yaiiu
ncncacinya.
Hal ini lcrsifai unun lcrlalu dalan sa'i unraI nuun sa'i Iaji, nanun
dilriiisi olcI sclagian ulana ncngcnai rcdalsinya yang lcrlunyi .
-,- .- ' -,='
Alu ncngcrjalan sa'i sclclun alu lcriawaf."
Al-Hafidz al-DaiIaqi dalan Sunun u-KuIu (V/146}, 'Fcdalsi ini. {{ Su`utu
quIu un utIuu (alu ncngcrjalan sa'i sclclun alu lcriawaf}. adalaI gIuI
(Iadiis yang diriwayailan Ianya dcngan saiu sanad, cni.}, Jarir yang
ncriwayailannya dari Asy-Syailani. Scandainya un Iadiis icrsclui nuIudz
(icrjaga sanadnya Iingga lc FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun, cni.},
nala sccriinya ia lcrianya lcada lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun
ncngcnai scscorang yang lcrsa'i sciclaI iawaf qudun (iawaf lcdaiangan}
sclclun iawaf udIuI (iawaf ziyaraI}. Lalu lcliau SIuuuIu 'AuI uu
Suun lcrsalda, Tidal lcrdosa, iidal lcrdosa." VuuIu u`un. Inan Ilnu
al-Qaiyin dcnilian ula cndaainya dalan Zudu nu`ud (II/259}, ia lcrlaia,
Pcrlaiaannya. {{ Su`utu quIu un utIuu (alu ncngcrjalan sa'i sclclun alu
lcriawaf }. dalan Iadiis ini usu I nuIudz (sanadnya iidal icrjaga}.
Scdang Iadiis yang nuIudz ncnyaialan, 'ncngcdcanlan loniar janraI,
ncnycnlcliI, ncnculur sclagian aias sclagian yang lain'."
Aias dasar ini, nala cndaai yang aling rcvcniif adalaI iidal
ncngcdcanlan sa'i. Siaa yang ncngcdcanlan sa'i larcna iidal iaIu
(uIun} aiau lua (nusun} lcnudian lcriawa sciclaInya, scnoga saja ia
icia ncndaailan aIalanya. Jila uniul lcIaii-Iaiian dirinya, ncnganlil
sila yang lcluar dari crsclisiIan cndaai ulana. Yaiiu ia nclalulan sa'i
(lagi} yang lcdua sciclaI iawafnya iiu, nala iiu lcliI scnurna dan lail.
Karcna Iadiis sclagainana yang anda crIaiilan icrlandung lanyal
loncniar, scdang Ialilai ilnunya yang sclnarnya di sisi AllaI Tu`uu.
KewajIban untuk menetap dI AraIab bIngga matabarI terbenam
Mayoriias ulana lcrcndaai laIwa wuluf (Iadir} di ArafaI nasanya Iingga
icrlcnannya naiaIari, lagi yang wuluf di siang Iari ncnjadi Iulunnya
wajil nasul dalan lcwajilan-lcwajilan Iajinya.. Mala siaa yang lcluar
sclclun naiaIari icrlcnan, lcrarii ia iclaI ncninggallan lcwajilannya,
nanun Iajinya icia saI. Wajilnya adalaI ncngIinun aniara siang dan
sclagian dari criodc nalan, lcrdasarlan sclagai lcrilui .
1. Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrwuluf sccrii iiu, dan lcrsalda .
',-='-' -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
Dan lcadaan lcliau yang icia lcrada di ArafaI sanai sciclaI
icrlcnan naiaIari lcnudian lcriolal, sclagai dalil ncngcnai wajilnya
Ial icrsclui. Karcna lcriolal di siang Iari lcliI nudaI, icrlcliI lagi di
zanan sclarang ini. Dinana orang-orang (dulu} lcriolal dcngan
lcrjalan lali dan ada yang ncnunggangi onia, dcngan londisi sccrii
ini lcliau iidal lcriolal lccuali sciclaI naiaIari icrlcnan.
2. FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun lcriolal dari ArafaI sclclun
sIalai nagIril, scdanglan waliu MagIril ada saai iiu sudaI nasul.
Scandainya Icndal lcriolal sclclun icrlcnan naiaIari nala icia
dilolcIlan uniul daai lcriolal dan nclalulan sIalai nagIril di
MuzdalifaI ada awal waliunya.
2
TclaI diriwayalan dalan Iadiis 'UrwaI lin al-MudIarris laIwa Nali
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda .
- -+- '--`- -- -,, '-- _-= _-- -, -, - .- ='- `,' ,' '+- ' --
-' == _-, `-- ==' ,-' -,'- ) `- ( -'--'', ) - / ` ( ---'', ) ^` (
-', ='- ) ` ( --=', ) ` / `'` ( .', ---'' ): '- -,-= -= _,=- (
Darangsiaa yang ncnyalsilan sIalai lani ini, dan wuluf lcrsana
lani sanai lani lcriolal, dan iclaI lcrwuluf di ArafaI sclclunnya
ada nalan aiau siang Iari, nala iclaI scnurna Iajinya dan iclaI
ncnunailan nunusInya." HF. Alu Dawud (1950}, an-Nasa`i (V/263},
Tirnidzi (891}, Ilnu MajaI (3016}, AInad (XXVI/142}, dan Tirnidzi
lcrlaia, Hadiis ini Iasan saIiI."
Orang-orang yang lcrcndaai dilolcIlan uniul lcranglai dari ArafaI
sclclun icrlcnan naiaIari lcrcgang ada Iadiis ini. Karcna salda lcliau
2
L asv-Svarh al-Mumti (II/1).
SIuuuIu 'AuI uu Suun, nuIuun (siang Iari}" ncnandai laIwa orang
yang wuluf di siang Iari dan lcriolal sclclun naiaIari icrlcnan, laIwa
Iajinya iclaI scnurna. Dan cngunglaannya un dcngan ncnggunalan
rcdalsi yang scnurna dan icgas-icgas ncnlolcIlan Ial icrsclui, scria iidal
dilcnai dan. Dan cnganlilan arguncniasinya culu jclas, lccuali yang
ncnyclisiIi dcngan yang dilalulan olcI Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun
dan ara lIalifaI sccninggalnya.
MenInggaIkan MuzdaIIIab seteIab buIan terbenam
Hadiis saIiI ncnunjullan lagi orang yang lcnaI dari lalangan waniia,
anal-anal dcngan ronlongan ncrcla uniul ncninggallan MuzdalifaI
ncnuju Mina sciclaI lulan icrlcnan. Sclagainana yang icrdaai dalan
Iadiis Ilnu Allas dan Ilnu Unar scria Iadiis Asna HudIuuIu 'AnIun-,
dan icrdaai ula dalan usI-SIuIIun dan Iadiis-Iadiis lainnya.
Mala jila iclaI sanai di Mina, ncrcla (lisa langsung} ncloniar JanraI
AqalaI, dan lolcI lcrculur scria nclalulan iawaf di Daiiil Haran.
Adaun orang yang fisilnya luai, nala iidal dicrlcnanlan lagi ncrcla
ncloniar JanraI AqalaI sclclun naiaIari icrlii, larcna lcscluruIan Iadiis
yang diriwayailan dalan Ial dilolcIlannya ncloniar sclclun naiaIari icrlii
scnuanya diiujulan lcada orang yang lcnaI, dan iidal ncnyinggung
scdiliiun uniul lali-lali yang fisilnya luai.
Nanun siaa saja yang nasul dalan laiagori lcnaI" ini nala laginya
lcrlalu Iulun yang sana lcrdasarlan lonicls zaIir dalil-dalilnya.
Scdanglan Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu lcriuiur, Nali
SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda lcada lani, 'jangan lalian ncloniar
sanai icrliinya naiaIari'." HF. AInad dan ara cnulis as-Sunan, nanun
siaius sanadnya lcnaI. Inan DulIari HuInuIuuI juga ncnilai lcnaI
Iadiis ini dalan At-TuII usI-SIugI (Ial.135}. Dan lagi yang
ncncialannya saIiI, sclagainana Tirnidzi dan Ilnu Hillan
HuInuIunuuI crandangan, Mcngandung ccdcra." Al-Hafiz Ilnu Hajar
HuInuIuuI ncwanii-wanii Ial icrsclui dalan FutIu Hu (III/529}. VuuIu
u`un.
Dcrilui ini clslorasi scdcrIana dari dalil-dalil yang sangai rclcvan dcngan
zanan ini, uniul lcadaan orang yang nasul dalan laiagori lclonol
lcnaI" lcrlalu Iulun lcringan icrsclui, nala ia crgi lcrsana lclonol
lcnaI" icrsclui sccrii lclonol waniia yang ncnuju JanraI AqolaI uniul
ncloniar, nanun orang icrsclui iidal ncloniar nclainlan crgi lc Daiiul
Haran uniul iawaf, nala laan waliu uniul ncloniarnya ? Sclanjuinya
siiuasinya dcngan londisi lcrdcsal-dcsalan di nalan Iari uniul ara waniia
ncloniar, lcnudian ia lcnlali lcrdcsal-dcsallan sciclaI naiaIari icrlii
uniul ncloniar lagi dirinya scndiri ??
AmaIan-amaIan pada barI kurban beserta urutannya.
Analan-analan Iari lurlan 4 (cnai} nacan .
1. Mcloniar JanraI AqalaI
2. McnycnlcliI Icwan lurlan (scandainya diwajillan aiasnya Icwan
lurlan, yaiiu lagi orang yang lcrIaji dcngan cara ut-tunuttu` dan qun.
3. Culur ranlui
4. Tawaf IfadIaI
Dcngan ncloniar dan culur ranlui iclaI ncraiI tuIuu uuu ncnurui
cndaai yang aling ncngcnula dalan nasalaI ini- scdanglan uniul
cnycnlcliIan Icwan lurlan iidal cngaruInya uniul tuIuu, lccuali lagi
orang lcrIaji qun laIwa diuianalan (u-udIu} uniul iidal lcrtuIuu
sanai ia ncnycnlcliI Icwan lurlannya uniul ncncladani Nali SIuuuIu
'AuI uu Suun.
Diuianalan (u-udIu} laIwa orang lcrIaji uniul nclalulan analan-analan
ini sccara urui, sclagainana yang dilalulan olcI Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun dinana lcliau nclalulan loniar, lcnudian ncnycnlcliI, lalu
ncnculur ranluinya, sclanjuinya lcriawaf. Dan iidal ncngcdcanlan
sclagian dari sclagian lainnya lccuali jila lua aiau iidal iaIu (uIun}
sclagainana as-SunnaI ncnunjuli Ial icrsclui, dan cndaai ini siaiusnya
nu (iclaI icrcaai lonscsnsus ulana-. Adaun orang scngaja nclalulannya
sccara iidal urui, dalan nasalaI ini icrjadi crlcdaan cndaai di lalangan
ulana. Uniul iiu, nala sila yang lcliI Iaii-Iaii (rcvcniif (u-uIuutI}} lagi
scorang nuIuu (yang dilclani lcicniuan Ilun, cni.} uniul iidal
ncnycngaja ncngcdcanlan yang saiu aias yag lainnya, scwaliu ia nasiI
sanggu uniul ncnjalaninya sccara icriil dan iidal Ialangan yang lcria
ncrinianginya. DaIlan ncnguruilannya sccara icriil ncrualan iindalan
ncncladani FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun, dan icrlclas dari
crlcdaan cndaai ulana. Sclaliun alu lcriIal ncngcnai Iulun sccara
unun icrIada orang yang iidal iaIu dan sclainnya, nanun sclagian orang
yang ncnyclisiIi uruian clalsanaan Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun
icrsclui dcngan alasan yang aling scdilii aiau laIlan iana alasan sana
sclali, dan ini iidallaI anias. Karcna asalnya adalaI icriil, nala
scsungguInya lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun nclalulan nunusI di
Iadaan unainya. Dan lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrsalda .
',-='-' -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
Tempat penyembeIIban bewan kurban
Mayoriias ulana (u-unIu} lcrcndaai laIwa ncnoiong Icwan lurlan
Iarus di TanaI Suci McllaI aiau Mina aiau MuzdalifaI, lail cnycnlcliIan
Icwan lurlan dinalsudlan uniul tutuuuu` (sunnaI}, aiau tunuttu` dan
qun. Dcrdasarlan firnan AllaI Ta'ala .
` '+'=- _'' -,-'' ,-'' | _='' / |
Kcnudun tcnut uuI (sctu uII nusu) ncncnIcInu uuI sctcuI
sunu Ic Hutu Atq (HutuuI)." (QS.22.33}
Yang dinalsud adalaI TanaI Suci scluruInya, sclagainana yang discluilan
olcI ara aIli iafsir (u-nuusun}. Dcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun
lcrsalda .
-=- '-' _--, '+' =-- ==' '-- - -,-= -'= ) ```^ ) ( `' ( --=,
-' -,'- ) `` ( -', ='- ) '^ (
Alu ncnycnlcliI di sini, dan Mina scnuanya icnai cnycnlcliIan." HF.
Muslin dari Jalir HudIuuIu 'AnIu (149, 1218}, Alu Dawud (1937}, dan
Ilnu MajaI (3048}.
Scdanglan ada AInad (XXII/381} dcngan rcdalsi .
. _'= - ,= =--,
Scnua lorong McllaI adalaI jalan dan icnai cnycnlcliIan."
Diriwayailan ula olcI al-DaiIaqi (V/239} dcngan sanadnya yang saIiI, dari
AiIa' dari Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu, lcrsalda
='-- --'' -- '+-', -- = -'--'' _--, - -
Tcnai cnycnlcliIan Icwan lurlan di McllaI, nanun ia dilcrsiIlan
(Iaran} dari (criunaIan} daraI. Dan Mina icrnasul lawasan MclaI."
Aias dasar ini, nala iidal dilalaulan cnycnlcliIan Icwan lurlan di ArafaI
dan icnai lainnya, larcna lolasi icrsclui iclaI lcluar dari wilayaI TanaI
Suci. PcnycnlcliIan di luar TanaI Suci iidal diangga saI ncnurui cndaai
yang nusIu dari ara ulana, sclagian orang icrladang nclalulan Ial
icrsclui, dan sclayalnya uniul dicanlan.
Adaun lurlan uniul clalsanaan (nunusI} yang icrIalang sccrii culur
ranlui-, nala ini dilolcIlan di lolasi clalsanaan yang icrIalang, dan
dilolcIlan di anaI Suci. Karcna aa yang dilolcIlan di lolasi yang
diIalallan (sclain ianaI u-Iuun} nala dilolcIlan ula di ianaI suci (u-
Iuun}, lccuali dcnda (clanggaran} lcrluru nala Iarus diiunailan di ianaI
u-Iuun (suci}. Dcrdasarlan firnan AllaI Tu`uu
-'= .`- '- .- - -'' =, - ',- ,.-= -- ',- _''- -'' | ---'-'' / - |
MuIu dcndunu uuI ncnggunt dcngun Inutung tcnuI scnIung dcngun
Iuuun ung dIunuInu, ncnuut utusun duu oung ung ud d untuu
Iunu, scIugu Iud-u ung d Iuuu sunu Ic Ku`IuI." (QS.5.59}
Scdang clalsanaan lurlan yang icrisolir yaiiu adanya cngIalang yang
ncriniangi uniul lisa sanai lc Daiiul Haran- nala ia ncnycnlcliI Icwan
lurlannya di icnai ia icrisolir. Dcrdasarlan firnan AllaI Tu`uu .
' --=' '- -,--' - -+'' | ---'' / ` |
JIu Iunu tcIcung (tcIuung ocI nusuI utuu Iucnu suIt), nuIu
(scnIcIuI) IuIun ung nuduI dduut." (QS.2.196}
LokasI pendIstrIbusIan dagIng bewan kurban
Daging Icwan lurlan didisirilusilan di dalan laiasan lawasan TanaI Suci.
Kcnudian uniul lurlan Iaji tunuttu` aiau Iaji qun aiau tutIuuuu` nala
lagi orang yang lcrlurlan ncnganlil scdilii darinya uniul dinalan, dan
(sclcliInya} uniul diIadiaIlan scria discdclaIlan lcada orang-orang
nislin di TanaI Suci. Karcna lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun ncnalan
daging Icwan lurlannya, sclagainana dalan Iadiis Jalir HudIuuIu
'AnIu yang diriwayailan olcI Muslin. Dcnilian juga larcna dan nusuI(dan
(cnycnlcliIan Icwan} scsuai lcicniuan nanasil yaiiu dan yang dilcnalan
lagi orang yang ncngcrjalan Iaji tunuttu` dan qun, cni.} lcrada dalan
lcdudulan lurlan. Mala scandainya daging Icwan lurlan icrsclui
didisirilusilan lc laun faqir di cnjuru dunia Islan, nala ini adalaI
crluaian yang crlu ncndaailan arcsiasi dan ncrualan usaIa yang
lail.
Scandainya (cnycnlcliIan Icwan, cni.} dilarcnalan ncninggallan suaiu
lcwajilan (yaiiu dan su`uI, cni.}ncnurui saiu cndaai- nala ia
discdclaIlan scluruI dagingnya lcada orang-orang nislin di TanaI Suci,
dan iidal ncnganlil scdiliiun uniul dinalan olcI yang lcrlurlan.
Mencukur atau memendekkan rambut
Mcnculur aiau ncncndcllan ranlui ncrualan salaI saiu lcniul nunusI
di dalan Iaji dan unraI. Karcna Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun
ncndoalan anunan lagi orang yang nclalulannya, dcngan saldanya .
+''' -=' ,-'=-'' ','' ', .,- ''' ,---'', .' +''' -=' -'=-'' , ','' ', .,-
''' ,---'', .' +''' -=' ,-'=-'' ','' ', .,- ''' ,---'', .' ,---'',
==' '=-'' ) ```^ ( '--, ) `` ( = -' -, , -,-= -' -= -
-' '-+-= -'=-'' -=''- ==' '=-'' ) ```` ( '--, ) `` (
Ya AllaI anunilaI orang-orang yang ncnculur (ranluinya}". Para saIalai
lcrlaia, Ya FasulullaI, dan lagi orang-orang yang ncncndcllan
(ranluinya}." Dcliau lcrsalda, Ya AllaI anunilaI orang-orang yang
ncnculur (ranluinya}." Para saIalai lcrlaia, Ya FasulullaI, dan lagi
orang-orang yang ncncndcllan (ranluinya}." Dcliau lcrsalda, Ya AllaI
anunilaI orang-orang yang ncnculur (ranluinya}." Para saIalai lcrlaia,
Ya FasulullaI, dan lagi orang-orang yang ncncndcllan (ranluinya}."
Dcliau lcrsalda, Dan lagi orang-orang yang ncncndcllan (ranluinya}."
HF. DulIari (1728} dan Muslin (1302} dari Alu HurairaI HudIuuIu 'AnIu.
Dan dalan Iadiis Ilnu Unar HudIuuIu 'AnIunu, ncnoIon raInai-Nya
diriwayailan olcI DulIari (1727} dan Muslin (1301}.
A-Iuq (culur} adalaI ncnluang ranlui lcala sccara lcscluruIan dcngan
isau culur dan lain sclagainya. Scdanglan ut-tuqsI (ncncndcllan
ranlui} adalaI ncnoiong ujung-ujung scluruI lagian ranlui lcala dcngan
guniing aiau alai-alai lain yang liasa dialai.
Mcnculur lcliI uiana (udIu} lagi orang yang lcrIaji qun dan ud, scria
orang yang lcrunraI saja, dan lccuali Iaji tunuttu` yang daiang icrlanlai lc
McllaI, dinana ranluinya iidal ccai iunluI sclclun Iaji, nala
ncncndcllannya laginya lcliI uiana (udIu}. Sclagainana Nali SIuuuIu
'AuI uu Suun ncncriniaIlan saIalainya uniul nclalulan Ial icrsclui
di saai Iaji Vudu`, agar ncrcla lisa ncngIinun aniara ut-tuqsI
(ncncndcllan ranlui} di clalsanaan UnraI dan u-Iuq (ncnculur ranlui}
di clalsanaan Iaji. Scandainya ncrcla ncnculur Ialis ranluinya di saai
clalsanaan unraI, niscaya iidal ada ranlui yang icrsisa scdiliiun di
lcalanya uniul diculur ada clalsanaan Iaji. Sclain iiu, lcrculur lcliI
uiana (udIu} larcna AllaI Tu`uu ncngcdcanlannya di dalan firnan-Nya .
,-'=- -,, ,---, | _--'' / `` |
Dcngun ncncuIu unIut Icuu dun ncngguntngnu." (QS.2.27}
juga larcna crluaian Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun dcnilian,
sclagainana yang diriwayailan olcI Muslin (1304-1305} dari Iadiis Anas
HudIuuIu 'AnIunu. Scnalin ncndclaii lcsanaan crluaian lcliau
SIuuuIu 'AuI uu Suun nala iiu lcliI uiana (udIu}. Juga larcna doa
lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lagi orang-orang yang ncnculur
ranluinya lcrulang-ulang uniul ncndaailan anunan dan raInai-Nya,
scdang doa lagi orang yang ncncndcllan ranluinya Ianya sclali saja
sclagainana yang iclaI dilcnulalan-. Sclal yang lain, larcna lcliI
scnurna dalan ncnginlcncniasilan criladaian dan cngagungan lcada
AllaI Tu`uu.
Pcrlu dicrIaiilan uniul lclanyalan orang icrlcliI lagi lalangan cnuda-
laIwa ncrcla iidal ncnculur ranluinya, laIlan ncnculuinya dcngan
Ianya ncncndcllannya. Sangai ianal ada saai unraI sclagainana di
nasa-nasa liluran nusin anas aiau di lulan FanadIan-. Ini ncnunjullan
lciidalsulaannya icrIada crluaian yang uiana, lilir icrIada ranlui
(laca. clii lcrlurlan, cni.}, dan clalsanaan iladaI ini iidal ncnyulai
lcliliran dalan lcniul Iaria dan jiwa, nala aalagi Ianya sclcdar ranlui.
Ukuran Memendekkan Rambut
Tcrjadi crlcdaan cndaai di lalangan ulana dalan ncncniulan uluran
ranlui lcala yang dicndcllan. Dan cndaai yang ncngcnula
lclcnarannya VuuIu u`un- laIwa scluruI ranlui lcala Iarus
dicndcllan, dcnilian iiu larcna lcrlalu ncnycluruI uniul scluruI lagian
lcala. Dan iidal daai diariilan Ianya sclcdar ncnganlil sclagian sisi
lcalanya saja, dasarnya laIwa AllaI SuIIunuIu uu Tu`uu lcrfirnan .
,-'=- -,, | _--'' / `` |
Dcngun ncncuIu unIut Icuu." (QS.2.27}
Pcrluaian disandarlan lcada lcala yang ncncanglu scluruI lagiannya,
dan siaa yang ncncndcllan Ianya disclagian sisi lcalanya, nala iidal
daai dilaialan lcadanya laIwa dia iclaI ncncndcllan lcalanya, Ianya
saja ia ncncndcllan sclagian sisi lcalanya saja. Karcna Nali SIallallaIu
'AlaiIi wa Sallan ncncriniaIlan saIalainya yang iidal ncnlawa Icwan
lurlan uniul ncncndcllan ranlui ncrcla sciclaI ncnyclcsailan iawaf dan
sa'i ncrcla. ZaIirnya laIwa ut-tuqsI (ncncndcllan ranlui} dilcrlalulan
uniul scluruI sisi lcala, larcna iclsiual dari rcdalsinya ncngaraI lc Ial
iiu, sclal ut-tuqsI ncnduduli lcdudulan sclagai u-Iuq (ncnculur}.
Scdang u-Iuq lcrlalu uniul scluruI lagian lcala, nala dcnilian ula
dcngan ut-tuqsI yang sudaI sclayalnya ncngcnai scluruI lagian lcala.
KewajIban meIontar dengan ? (tujub) kerIkII
Mayoriias ulana lcrcndaai laIwa ncloniar dilalulan dcngan 7 (iujuI}
luiir lcrilil sclagai salaI saiu syarai saInya ncloniar. Mala scandainya
lurang saiu saja, iidal diangga saI loniarannya. Wajil laginya uniul
lcnlali ncnycnurnalan lclurangannya. Karcna Nali SIuuuIu 'AuI uu
Suun ncloniar janraI dcngan 7 (iujuI} luiir lcrilil sclagainana yang
diluii olcI Jalir dan saIalai lainnya-. Dan lcliau lcrsalda .
',-='-' -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
Mala wajil Iulunnya uniul ncncladani lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun
dalan Ial ini, dan iidal crnaI dilciaIui laIwa lcliau ncngizinlan
scscorang nclalulan loniaran dcngan uluran lurang dari 7 (iujuI} luiir.
Adaun Iadiis yang diriwayailan olcI An-Nasa`i (V/275} dan lainnya, dari
MujaIid ncnuiurlan, Sa'ad HudIuuIu 'AnIu lcrlaia,
'-= =='' _- --'' _'- ''' ,'= '-, '---, .,-, -,- _--- ,-',-= '---,
.,-, -,- --- ' -, - +- _'= ,-
Sclcnlali lani dari lcrIaji lcrsana Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun, dan
sclagian dari lani lcrlaia, 'Alu ncloniar dcngan 7 (iujuI} lcrilil', scdang
sclagian lani yanI lain lcrlaia, 'Alu ncloniar dcngan 6 (cnan} lcrilil.'
Mala iidal ada sclagian ncrcla ncnccla sclagian yang lain"
Ini adalaI utsu yang icruius, larcna MujaIid lclun crnaI ncndcngar
langsung dari Sa'ad lin Ali WaqqasI, sclagainana yang disinyalir olcI Ilnu
al-QaiIiIan dan TIaIawi scria lainnya. Hal iiu diluii dari A-JuuIu un-Nuq
(V/149}. Discluilan laIwa riwayai-riwayai ncngindilasilan lcwajilan
(dcngan} 7 (iujuI} lcrilil, dan iidal ada riwayai laIwa Fasul SIuuuIu
'AuI uu Suun ncncialan lcada ara saIalainya ncngcnai Ial icrsclui,
dan iidal ada ijiiIad dalan ruang nusI.
LokasI pengambIIan batu Iontaran
Tidal ada icnai lIusus uniul ncnungui laiu loniaran, laIlan daai
dianlil dari lolasi nanaun di lawasan MuzdalifaI, aiau lawasan Mina, aiau
dari jalan. Karcna Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun iidal ncnlaiasi
lolasinya. Aias dasar ini, nala lulan icrnasul sunnaI Nali SIuuuIu
'AuI uu Suun laIwa scorang yang lcrIaji jila sciilanya di MuzdalifaI
ada nalan Iari, silul ncnunguii laiu diloniarlan di JanraI AqalaI, aiau
diloniarlan ada Iari-Iari ut-tusq (yaiiu ianggal 11, 12, 13 DzulIijjaI,
cni.}. Sclagainana yang dilalulan olcI sclagian orang-orang yang lcrIaji.
Dalan Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu (dalan riwayai al-FadIl lin
Allas} lcrlaia,
.' .,- ''' _'- ''' ,'= '-, -'-= --'' , , -', _'= -'=' -' =-'' '
==' --=' ) / - ( -'--'', ) - / `` ( -', ='- ) ` ( --'--', _,=- _'= =-
'--
FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun ada lcluar agi Iari lc AqalaI
(gIudutu uquIuI}, scdang ia lcrIcnii di aias lcndaraannya, (scraya}
lcrsalda, 'Dcrilan lcrilil uniullu ....'." HF. AInad (III/350}, an-Nasa`i
(V/197}, Ilnu MajaI (3029} dcngan sanad yang saIiI scsuai syarai Muslin.
Tidal ada sccara rcdalsional Iadiisnya ncngcnai lcicrangan lolasinya.
Scandainya zaIir rcdalsinya laIwa lcrililnya dianlil uniul lcliau
SIuuuIu 'AuI uu Suun dari MuzdalifaI, lcrdasarlan rcdalsinya
gIudutu uquIuI (lcluar agi Iari lc AqalaI} ncngindilasilan laIwa
waliunya adalaI di awal siang (uuu un-nuIu}, dan lciila iiu di saai uuu un-
nuIu (agi Iari, cni.} lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrada di
MuzdalifaI. Tciai rcdalsi Iadiisnya iidal sccara icgas ncnyaialan Ial iiu,
laIlan ada lcnunglinan laIwa lcliau ncnganlilnya dari Mina saai di
JanraI. Mala iidal riwayai yang icrjaga sanadnya dari lcliau SIuuuIu
'AuI uu Suun laIwa lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrIcnii sciclaI
crjalannya dari MuzdalifaI lc Mina, larcna waliu ini adalaI waliu yang
dicrlulan uniul iiu. Tidal ula lcliau ncncriniaIlan uniul ncnungui
laiu icrsclui sclclunnya, sclal iidal ada nanfaainya dan ncnlclaninya.
Aias dasar nalna yang criana, nala iidal lcrsifai unun di scluruI
loniaran, laIlan Ianya dilIususlan di JanraI AqalaI saja. Yang
dinalsudlan laIwa laiu loniaran daai diungui di lolasi nana saja.
VuuIu u`un.
Hukum r agu daIam j umIab batu Iontaran
Diwajillan ncloniar dcngan 7 (iujuI} laiu lcrilil disciia JanraI dari lciiga
JanraI, ada Iari-Iari ut-tusq. Dan lagi yang lurang laiu loniarannya
aiau lclcliIan diIaruslan lcnlali uniul ncnycnurnalan aa yag lurang.
Dan lagi laiunya icrjaiuI aiau lcrlcliIan sclclun loniaran, nala ia daai
ncnganlil laiu-laiu loniaran yang lcrada di scliiar cawan icnai loniaran
(u-IuudI} uniul diloniarlannya, sclaliun iclaI digunalan uniul loniaran.
Dan inilaI cndaai yang saIiI dalan nasalaI ini. Inan Syafi'i HuInuIuuI
iclaI ncrcloncndasilan icniang dilolcIlannya Ial icrsclui, larcna iidal
ada dalil yang nclarangnya. Alasan lain, larcna laiu iidal ada yang lcrulaI
adanya, scIingga dinunglinlan uniul ncloniarlannya lagi. Dan nalna
yang cnalairlclalangi diicniulannya cloniaran dari laiu-laiu yang ada, Ial
iiu uniul ncnudaIlan orang-orang. Dcnar-lcnar ada orang yang icrladang
jaiuI laiunya, scncniara dia sudaI di dcan cawan icnai loniaran (u-
IuudI}, lalu dia dicriniaIlan uniul lcluar dan ncnganlilnya lagi dari lolasi
yang jauI, lcnudian lcnlali nasul uniul ncloniar lagi scncniara
lcadaannya icrladang sudaI cnuI scsal- scIingga ncnlclaninya.
Dan larangsiaa yang ragu ncngcnai junlaI laiunya, nala laidaI ara
uquIu` (ulana filiI} laIwa jangan ccndcrung lcada yang diragulannya
sciclaI ncnyclcsailan iladaInya, dcngan dcnilian nala yang lcliI lcrIaii-
Iaii (u-uIuutI} adalaI ncngIilanglan lcraguan dcngan lcyalinan jila saai
di janraI. Scandainya ia iclaI lcnlali lc icnai cnginaannya, jangan
diilirlan lcnlali Ial iiu. VuuIu u`un.
DIwakIIkan saat meIontar jamrab
Dasarnya laIwa orang yang lcrIaji nclalulan scndiri loniaran JanraInya,
lail ia scorang ria nauun waniia. Tidal diwalillan lcada scorang un
uniul ncngganiilannya ncloniar, lail uniul Iaji yang fardIu nauun yang
sunnaI. Karcna ncloniar icrnasul crluaian iladaI (nusuI} dari analan-
analan iladaI (nunusI} Iaji, scria lagian dari lagian-lagiannya nala Iarus
dilalulan scndiri. Nanun jila diicnulan udzu (Ialangan syar'i}, sccrii
salii, iua rcnia, anal lccil, aiauun waniia yang lcrsana anal-analnya dan
iidal ada yang ncnjaga anal-analnya icrsclui, scria lain sclagainya dalan
llasifilasi yang ncnyclalannya iidal sanggu uniul ncloniar. Mala
dilolcIlan uniul ncwalillan lcada orang lain yang ncloniarlan
ncngganiiannya. Dail dcngan cara ia (laca. orang yang ncwalillan
urusannya (u-nuuuII}} yang ncnganlil laiu loniarannya uniul discraIlan
lcada u-uuI (orang yang ncwalilinya}, aiauun u-uuI scndiri yang
ncnganlil laiunya.
Adaun jila ia scndiri ncnilili lcsangguan, nala iidal scaniasnya
lcrsila ncnudaI-nudaIlan dalan nunusI ini, larcna dia adalaI iladaI
dan yang dininia dari scorang nuIuu adalaI langsung nclalulannya
scndiri.
Sifai clalsanaannya, criana lali u-uuI ncloniar uniul dirinya scndiri,
lcnudian ncloniarlan uniul u-nuuuII (orang yang ncwalillan
urusannya} dcngan niai dalan saiu sila crluaian. Ia iidal diIaruslan
ncloniar uniul dirinya di scluruI JanraI, lcnudian lcnlali lagi uniul
ncloniarlan orang yang diwalilinya (u-nuuuII}. Karcna iidal adanya dalil
aias Ial icrsclui, dan yang dcnilian icrdaai riniangan lcrai, icrlcliI lagi di
zanan ini, yang icrladang scdilii orang yang nau ncnolong, scIingga ia
ncndaaii riniangan yang ncngIalanginya uniul ncloniarlan orang yang
lcnar-lcnar ncnluiuIlan orang yang ncwalilnya.
Pcndaai yang ncngcnula VuuIu u`un- laIwa scandainya udzu (sclal
cngIalang} u-nuuuII iclaI Iilang sccrii ia iclaI lcnlali scIai dari
saliinya- scdanglan sclagian Iari-Iari cloniaran nasiI icrsisa, nala ia
scndiri yang ncloniar scluruI loniaran yag icrsisa. Karcna crwalilan Ianya
dilolcIlan uniul lcadaan yang darurai. Jila udzunya Iilang scdang
waliunya nasiI icrsisa, nala wajil laginya uniul nclangsunglan scndiri
iladaInya.
MeIontar dI maIam barI
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncloniar JanraI AqalaI ada waliu
dIuIa di Iari un-nuI (cnycnlcliIan}, dan ncloniar sciclaI iiu di Iari-Iari
ut-tusq sciclaI icrgclincirnya naiaIari. Dan lcliau SIuuuIu 'AuI uu
Suun lcrsalda .
',-='-' -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
Para ulana lcrscalai aias dilolcIlannya ncloniar Iingga icrlcnan
naiaIari di Iari-Iari ut-tusq. Dcnilian ula ncloniar JanraI AqalaI
sanai icrlcnan naiaIari di Iari 'Icdul AdIa ncnurui cndaai yang luai.
Tcrjadi crlcdaan cndaai ncngcnai dilolcIlannya ncloniar di waliu
nalan dari Iari yang naiaIarinya iclaI icrlcnan. Pcndaai yang luai
ncnlolcIlannya, larcna Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncncniulan awal
waliu ncloniar dcngan crluaiannya, dan iidal ncncniulan laiasan alIir
waliunya. TclaI diriwayailan dari Ilnu Unar HudIuuIu 'AnIunu- laIwa
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncnlcrilan discnsasi (uIIsuI} lcada
ara cngcnlala uniul ncloniar di nalan Iari." HF. Al-Dazzar
(782/MuIItusIu Zuuudnya}, dan Al-DaiIaqi (V/151}, dan al-HafizI
ncnilainya Iasan dalan ut-TuIIsI (II/282}. Ia ncnlili suId (cnguai} dari
Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu-, diriwayailan ula olcI AiI-
TIaIawi di SuI Mu`un u-Atsu (II/221}, aiI-TIalari di TuIdzI u-Atsu
(I/222}.
Tcrdaai riwayai di dalan u-MuuutItIu` (I/409} dari Malil dari Alu Dalar lin
Nafi' dari ayaInya, laIwa uiri dari saudara lclali SIafiyaI linii Alu 'Ulaid
nclaIirlan di MuzdalifaI, nala ia dan SIafiyaI ncngalani lcicrlanlaian
Iingga lcduanya sanai di Mina sciclaI naiaIari icrlcnan di Iari un-nuI.
Lalu AldullaI lin Unar HudIuuIu 'AnIunu ncncriniaIlan lcduanya
uniul ncloniar JanraI saai lcduanya iila, dan ia iidal ncncialan scsuaiu
(sangsi aaun} aias lcduanya.
Dalan MusIunnu IInu AI SuIuI (IV/30} dari AldurraInan lin SaliiI
lcrlaia, Para saIalai FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun ncndaiangi
ara jana'aI Iaji, dan ncndoalan ncrcla, lalu ncrcla daiang dan ncloniar
di nalan Iari." Sanadnya saIiI.
Karcna Iari uniul ncloniar, dan nalan ncngiluiinya Ial icrsclui, sccrii
nalan un-nuI ilui lcada Iari ArafaI dalan lcalsaIan wuquf Iingga
icrliinya fajar.
Darangsiaa yang lcsuliian nclalulan loniaran di siang Iari, sccrii scorang
waniia lurus crawalannya dan orang iua rcnia, nala laginya dilolcIlan
uniul ncloniar di nalan Iari. Dcnilian ula orang yang ncnjadilan
loniarannya di nalan Iari agar ncncrolcI lcnudaIan dan lcicnangan yang
lcliI, nala ia ncloniarnya di nalan Iari. DaIlan scsungguInya alu
ncngcaslan lcada siaa saja yang lcrsana waniia-waniia (nuIunnya}
uniul iidal ncloniar lccuali di nalan Iari. TcrlcliI lagi di Iari lc-11
(sclclas} disclallan cnuI scsal sclali. Adaun ada Iari lc-12 (dua lclas}
yaiiu Iari nuu uuu, nala cloniaran saai Ianir icrlcnan naiaIari nasiI
dinunglinlan dcngan iidal adanya riniangan lcrai Iingga lagi ara waniia.
Dan icrlcliI lagi lagi orang yang Icndal lcrscgcra uniul daay lcluar dari
Mina sclclun naiaIari icrlcnan.
Mob11 dI MIna
MuIt (lcrnalan} di Mina ada nalan lc-11 dan lc-12 dcnilian ula nalan
lc- 13 lagi orang yang Icndal lcrscgcra- ncrualan salaI saiu lcwajilan
Iaji. Karcna Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun lcrnalan di sana. Dan
lcrsalda .
',-='-' -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
Dan lcliau ncnlcrilan discnsasi (uIsIuI} lcada orang yang lcriugas
ncnlcri ninunan dan ara cngcnlala uniul iidal lcrnuIt. Dan
unglaan dcngan uIIsIuI (discnsasi} ncnunjullan aias diwajillannya
nuIt jila iidal ada udzu (alasan syar'i}.
Siaa yang sudaI lcrusaIa nanun iidal ncncnulan icnai uniul
lcrnalan, nala gugurlaI lcwajilan iiu darinya. Dan ia daai lcrnalan di
luarnya, dan iidal ada sangsi aaun laginya. Dcrdasarlan lcununan
firnan-Nya .
',--' ''' '- -=--' -'-'' / ` |
MuIu IctuIuuuI Iunu Icudu AuI ncnuut Icsungguunnu." (QS.646}
dan firnan-Nya yang lain .
` -', ''' '--- `' '+-, | ---'' / `^ |
AuI tduI ncnIcIun scscoung ncunIun scsuu dcngun Icsungguunnu."
(QS.2.286}
dan salda lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun .
'-', --' ,-'- ',-' -- '- -=--' ==' '=-'' ) ``^^ ( '--, ) `` (
Jila lucriniaIlan lalian dcngan suaiu crlara, nala lalulanlaI
scsanggu lalian." HF. DulIari (7288} dan Muslin (1337}.
Dan iiu lulan lcrarii lcrnalan di jalan-jalan aiau iroioar-iroioar sclagai
icnai jalan orang-orang dan lcndaraan-lcndaraan. Mala Ial iiu
ncngandung laIaya lcsar dan lcrawanan yang iinggi, dan syariaI iidal
ncngIcndali Ial yang scnacan iiu. TcrlcliI lagi dalan iladaI Iaji yag
lcrdiri aias dasar lcsangguan dan lcnudaIan icrIada clalu iladaI. Dan
lcliI lcsar dari Ial iiu, laIw lcrnalan di scanjang jalan aiau di aias iroioar
scdang ia lcrsana waniia-waniia (nuIunnya}, nala dari siiuasi ini iclaI
gugurlaI lcwajilan nuIt aiasnya dilarcnalan ncngandung laIaya. Scorang
waniia jila ia icia dudul saja nala iniun lcrai laginya. Scandainya ia
lcrlaring nala lulannya lcradal nananya jila scorang waniia lcrlaring di
jalan yang dilalui orang-orang, lisa saja lagian iuluInya icrliIai iana
disadarinya. Siaa yang nclalulan Ial iiu (nuIt scsuai yang disyariailan}
nala ia nclalulannya dcngan dorongan aniusias aias clalsanaan
lcwajilannya, dan inilaI yang diiuniui dalan nunusI. Nanun jila ia
ncngalani udzu nala gugurlaI lwajilannnya. VuuIu u`un.
MeIontar SebeIum TergeIIncIr MatabarI
Tidal dilolcIlan ncloniar sclclun icrgclincirnya naiaIari (quIu uz-zuuu}
di Iari-Iari ut-tusq, larcna Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncloniar
sciclaI icrgclincirnya naiaIari (Iu`du uz-zuuu}. Dan lcrsalda .
',-='-' -'--
AnlillaI nanasil (iaia cara Iaji} lalian (darilu}."
nala clalsanaan loniaran icrnasul dalan lcununan Iadiis ini.
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun ncloniar ada Iari un-nuI ada waliu
dIuIa, dan ncloniar di Iari-Iari ut-tusq sciclaI icrgclincirnya naiaIari
(Iu`du uz-zuuu}. Sclagainana yang discluilan olcI Jalir HudIuuIu
'AnIu, nala icrjadilaI crlcdaan Iulun. Kcnudian scandainya ncloniar
dilolcIlan sclclun uz-zuuu (icrgclincirnya naiaIari} lcrdasarlan crluaian
Nali SIuuuIu 'AuI uu Suun, dan uniul lcrscgcra dalan clalsanaan
iladaI scIingga di awal waliunya, scria uniul ncnlcrilan lcnudaIan
lcada orang-orang, dan ncncranjang nasa cloniaran.
TclaI diriwayailan ula dari Ilnu Unar HudIuuIu 'AnIunu lcrlaia .
'- ,=-- '-' ' -' --'' '-,- ==' '=-'' ) ``' . (
Kani daIulu ncnunggu-nunggu waliu, nala aalila naiaIari iclaI
icrgclincir (nala} lani (nulai} ncloniar." HF. DulIari (1746}
Dan ini adalaI cndaai dari nayoriias ulana, dan ncrualan cndaai yang
luai dalan nasalaI ini nsu AuI-. Mala siaa yang ncloniar sclclun uz-
zuuu, wajil laginya uniul ncngulanginya. Karcna ia ncloniar sclclun
nasul waliu ncloniar, dan iidal ada lcdanya aniara Iari lc-12 yaiiu Iari
un-nuu u-uuu, aiau Iari-Iari ut-tusq lainnya. Sclaliun sclagian ulana
ada yang ncnlolcIlan ncloniar sclclun uz-zuuu ada Iari un-nuu u-uuu
yaiiu Iari lc-12, lcrdasarlan ayai al-Qur`an al-Karin .
- .=- ,-,, ` `' ,'= | ---'' / ` |
Huungsuu ung ngn ccut IcungIut (du Mnu) scsuduI duu Iu, nuIu
tudu dosu Iugnu." (QS.2.203}
Nanun Ial iiu lcrlawanan dcngan yang dilalulan olcI Fasul SIuuuIu
'AuI uu Suun sclagainana di nula-.
Waliu cloniaran culu laang lagi AllaI scgala ujian- dan iidal
diwajillan uniul ncloniar sclclun uz-zuuu lccuali yang Icndal lcrscgcra
dinana di zanan ini lclanyalan orang sccrii iiu. Hanya lcada AllaI saja
ncnoIon criolongan.
Orang yang Bersegera dI HarI ke-12 sementara MatabarI sudab
terbenam
Daangsiaa yang Icndal lcrscgcra lcluar dari Mina ada Iari un-nuu u-
uuu, yaiiu Iari lc-12 dari Iari-Iari ut-tusq dcngan ncnlawa crlcnglaan
dan ncngcndarai lcndaraannya sclclun icrlcnannya naiaIari (u-gIuuI},
lcnudian icriaIan di dalan lcndaraannya disclallan adainya lcndaraan,
aiau larcna ada udzu lainnya, nala scsunguInya ia lcrscgcra dan
ncncruslan crjalanannya, dan iidal diIaruslan uniul nuIt di Mina ada
Ialan iiu dan ncloniar lccsolannya. Karcna ia iclaI nclalulan iindalan
lcrscgcra lcluar dan crsiaannya, lcnudian icriaIan diluar lcIcndalnya.
Dcnilian ula, jila ia iclaI lcluar dari Mina sclclun icrlcnan naiaIari (u-
gIuuI}, lcnudian lcnlali lagi sciclaInya uniul saiu lccrluan yang
icrlualan aiau yag scrua iiu, nala dilolcIlan laginya uniul ncncruslan
crjalanannya, dan iidal diIaruslan uniul nuIt. Nanun siaa yang
ncngalIirlan cloniaran sanai sciclaI naiaIari icrlcnan, nala
diIaruslan nuIt laginya.Karcna iidal daai dilcnarlan laIwa ia Icndal
lcrscgcra lcluar. VuuIu u`un.
Denda tawaI 1]odo darI tawaI uodo'
Jila scscorang (Icndal} ncngalIirlan clalsanaan iawaf udIuI yaiiu
iawaf Iaji-, nala ia nclalulannya di saai Icndal ncninggallan McllaI
ncncnaii lcdudulan iawaf uudu`, nanun dcngan niai nclalulan iawaf
Iaji, larcna iawaf Iaji ini lcdudulannya sclagai rulun scdanglan iawaf
uudu` lcdudulannya sclagai wajil. Mala lcdudulan yang lcliI iinggi daai
ncngganiilan lcdudulan yag di lawaInya, iidal sclalilnya. Hanya iawaf
udIuI yang daai ncnanaii iawaf udIuI, dan lulan sclalilnya. Sclal
yang dicriniaIlan (dalan syariai, cni.} adalaI ncngalIiri nasa (iladaI
Iaji}nya dcngan (iawaf} di DaiiullaI. ScIingga ia iclaI ncncnuIi
clalsanaannya, dan lcduanya adalaI lcniul iladaI dari jcnis yang sana.
Mala salaI saiunya daai ncngganiilan yang lainnya.
Dan ini jclas lagi orang yang lacrIaji ud dan qun yang lcrsa'i dcngan sa'i
Iaji lcscria iawaf qudun. Karcna laginya iidal ada lagi sciclaI iiu nclainlan
Ianya iawaf , dan ncnjadilan alIir dari nasa (iladaI Iaji}nya dcngan
(nclalulan iawaf} di DaiiullaI.
Adaun Iaji tunuttu` yang ncngalIirlan iawaf uduInya di waliu ia alan
ncninggallan McllaI, nala ia diIaruslan uniul nclalulan sa'i sciclaInya,
dan iidal ncnjadilan iawafnya icrsclui sclagai cnuiu dari nasa iladaI
Iajinya. Sclanjuinya, aalaI ia nasiI crlu nclalulan iawaf wada' sciclaI
lcrsa'i ?
Pcndaai yang aling ncngcnula VuuIu u`un- laIwa iidal crlu lagi
nclalulan iawaf uudu`, larcna rinsinya sa'i yang ncngiluii iawaf, nala
cncnggalan dcngan sa'i aniara iawaf dan noncnt lcluar dari McllaI iidal
ncnjadi ganjil. Inan DulIari HuInuIuuI- iclaI ncnluai lal icrscndiri
ncngcnai Ial iiu, lcliau lcrlaia (III/612}, Dal orang lcrunraI, jila ia
nclalulan iawaf unraI lcnudian lcluar ncninggallan (McllaI}. AalaI
iawafnya icrIiiung ncncnaii (lcdudulan} iawaf wada'?". Kcnudian lcliau
ncriwayailan Iadiis AisyaI HudIuuIu 'AnIu-, dianiara isinya .
_=' =-='- - ='' ` ' =' - '-',=
KcluarlaI lcrsana saudara waniianu dari TanaI Suci (u-Iuun}, lcnudian
sclcsailanlaI iawaf lalian lcrdua."
ZaIir rcdalsionalnya laIwa AisyaI iidal dicriniaIlan ncngcrjalan iawaf
uudu`. Ilnu DaiIiIal HuInuIuuI lcrcndaai dalan ulasannya ncngcnai
riwayai DulIari ini (IV/445}, Tidal ada crlcdaan cndaai di lalangan
ulana laIwa scorang yang lcrunraI jila iclaI ncngcrjalan iawaf dan lcluar
lcnlali lc ncgcrinya, laIwa iawafnya icrsclui iclaI ncncnaii lcdudulan
iawaf uudu`, sclagainana yang dicrluai olcI AisyaI." Dan al-HafizI Ilnu
Iajar dalan FutIu Hu ncnguiinya dan ncncialannya.
Nanun yang ncnluai ganjil ncngcnai Ial iiu adalaI riwayai DulIari (1560}
lainnya, ada riwayai icrsclui AisyaI HudIuuIu 'AnIu lcrlaia sciclaI
FasulullaI SIuuuIu 'AuI uu Suun ncncriniaIlan saudara lclali dari
AisyaI uniul lcluar lcrsananya uniul nclalsanalan iladaI unraI,
'-== _-= '-' -= -=, - -',=''
Mala lcluarlaI lani sanai lciila alu iclaI sclcsai, dan alu iclaI sclcsai
dari iawaf."
Mala zaIir lafaznya laIwa (nunglin laia} cnyclcsaian criana (nalsudnya
adalaI} dari unraI, dan (laia} cnyclcsaian lcdua (nalsudnya adalaI} dari
iawaf uudu`. Daranglali ini yang ncnjadilan Inan DulIari
ncrcdalsionallannya dcngan unglaan crianyaan, dan lclun ncncialan
sclagai Iulun. VuuIu u`un.
DIANTARA MASALAH-MASALAH UMRAH
Seorang yang pergI ke Jeddab untuk suatu keperIuan, kemudIan
bendak umrab
Scorang yang suu (lccrgian} lc JcddaI uniul suaiu lccrluan lcnudian
Icndal nclalulan unraI, nala adanya rincian. Jila iujuan suunya larcna
iladaI (un-nusuI}, yaiiu lcinginan un iul nclalsanalan unraI, scncniara
lccrluannya icrsclui daiang sciclaInya. Mala scsungguInya wajil laginya
uniul nclalulan iIran, jila iclaI sanai di niqai-niqai, aiau lcrIadaan
dcngan salaI saiunya sccrii Dzul HulaifaI nisallan, lcrdasarlan salda
lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun .
+' -', _-' +,'= - ,= -- -'' _='' --'', ==' '=-'' ) `-`' (
'--, ) ``^` ( - -,-= -' '-= - -' '-+-=
Miqai-niqai (yaiiu, icnai ncnulai iIran, cni.} iiu lcrlalu lagi ncrcla
(yang iinggal di sana}, dan lagi orang yang daiang lc sana (uniul iIran,
cni.} yang lulan lcrasal dari cndudul ncgcri-ncgcri icrsclui, scria lagi
orang yang Icndal Iaji dan unraI." HF. DulIari (1524} dan Muslin (1181}
dari Iadiis Ilnu Allas HudIuuIu 'AnIunu.
Dan Iadiis ini ncnlcnarlannya, laIwa ia daiang lc niqai, larcna ia Icndal
nclalsanaln unraI, nala ia diIaruslan nclalulan iIran.
Nanun jila iujuan suunya uniul suiu lccrluan, dan un-nusuI (iladaI Iaji}
daiang sciclaI iiu. Ariinya, jila ncnunglinlan laginya dan jila waliu yang
dinililinya nasiI laang scIingga ncnunglinlan laginya uniul daiang,
nala yang scnacan ini iidal diIaruslan lcriIran saai nclcwaii niqai.
DaIlan laginya uniul ncnjauI dari niqai iana lcriIran, larcna saai ia
nclcwaii niqai iidal discriai lcinginan lcrIaji dan iidal ula lcrunraI.
Scandainya lccrluannya iclaI sclcsai dan dia nasiI di JcddaI, lcnudian
Icndal unraI nala ia lcriIran dari JcddaI. Dan ia iidal diIaruslan uniul
crgi lc salaI saiu niqai. Karcna JcddaI ncrualan niqai lagi
cndudulnya dan lagi siaa saja uiusan yang daiang lc JcddaI yang iidal
lcriujuan Iaji dan unraI, lcnudian iunluI lcinginan uniul lcrIaji aiau
unraI. Adaun orang-orang yang daiang lc sana dcngan iujuan awalnya
Icndal lcrIaji dan unraI, nala JcddaI lulanlaI niqai lagi ncrcla.
Karcna JcddaI lcrada di dalan lawasan niqai-niqai. Karcnanya siaa yang
Icndal lcriIran dari niqai, nala ia Iarus ncnjauI (dulu} dari niqai.
VuuIu u`un.
Seorang yang memakaI pakaIannya sebeIum mencukur dI Ibadab umrab
Jila scorang yang lcriIran iclaI nclalulan iawaf dan sa'i, lalu ia
ncngcnalan alaiannya larcna lua sclclun ncnculur aiau ncnguniing
ranluinya, nala wajil laginya uniul ncnaggallan alaiannya sai ia
icrsadarlan, dan lcnlali ncngcnalan alaian iIran. Kcnudian ia ncnculur
aiau ncnguniing ranluinya, sclanjuinya ia lcnlali ncngcnalan alaiannya,
lail ia icrsadarlan di McllaI aiau diicnai lainnya, larcna ncnculur aiau
ncngguniing ncrualan lagian nunusI yang Iarus dilalulan dalan
lcadaan lcriIran.
Scandainya ia ncnculur aiau ncngguniing scncniara ia nasiI ncngcnalan
alaiannya larcna iidal iaIu (uIun} aiau lua (nusun}, nala laginya
iidal ncngaa. Dcnilian jila ia lcrluai scsuaiu yang icrnasul dalan
larangan iIran sclclun ncnculur, dilarcnalan lua nala iidal nasalaI
laginya. Dcrdasarlan lcununan firnan AllaI Tu`uu .
'-- ` - '--=', ' '-,-- ,' '-'==' | ---'' / `^ |
Yu HuII Iun, ungunuI EngIuu IuIun Iun Iu Iun uu utuu Iun
tcsuuI." (QS.2.286}
dan salda lcliau SIuuuIu 'AuI uu Suun .
' ''' ,'=- = --' '=='' ',--'', '-, ',--' ,'= ==' -' ='- ) `'- (
-+,-'', ) ` / - ( '-,=, ,, ,- = --= - -'=-'' - -' +-= ',
= -',-, - '-'' .-- _'= -=- .
ScsungguInua AllaI ncnganuni unailu dari lclIilafan, lua dan
lcicralsaan." HF. Ilnu MajaI (2045}, DaiIaqi (VII/356}, dan yang lainnya. Ia
diriwayailan dari scjunlaI saIalai HudIuuIu 'AnIun.

You might also like