Fiksni i varijabilni trokovi

Seminarski rad

Studenti: Goran Stani 62-09/RPM Dragan Maksimovi 47-09/RPM

Mentor: Doc.dr Bogdana Vujnovi

Banja Luka, april 2012.

Sadraj
Uvod ...............................................................................................................................................3 1 Fiksni i varijabilni trokovi...........................................................................................................4 1.1 Fiksni trokovi...................................................................................................................4 1.2 Primjeri fiksnih trokova......................................................................................................5 1.2.1 Primjer 1.........................................................................................................................5 1.2.2 Primjer 2.........................................................................................................................6 1.3 Varijabilni trokovi................................................................................................................6 1.4 Primjer varijabilnih trokova.................................................................................................7 Zakljuak ........................................................................................................................................8 Literatura ........................................................................................................................................9

Uvod
Kroz ovaj rad emo se upoznati sa osnovnim karakteristikama fiksnih i varijabilnih trokova. Pod trokom se podrazumijeva novana vrijednost inputa koritenih u proizvodnom procesu tokom vremena. Trokovi predstavljaju vrijednost utroenih elemenata proizvodnje u procesu reprodukcije. Poznavanje trokova je bitna pretpostavka svakog ekonomskog odluivanja.1 Predstavljali smo prvo jednu a zatim i drugu vrstu trokova kako bi se mogla jasno uoiti razilka izmeu jednih i drugih i uvidjeti ega su pokazatelji fiksni a ega varijabilni trokovi U prvom dijelu ovog rada govori se o fiksnim trokovima i predstavljeni su primjeri, radi lakeg razumijevanja. U drugom dijelu su prikazani varijabilni trokovi i primjer iz svakodnevnog zivota . Kako smo rekli na poetku u ovom radu se radi o fiksnim i varijabilnim trokovima koji zajedno ine ukupne trokove. Metoda kojom emo se koristiti u ovom radu je komparativna.

www.h3s.org/pocela/07.%20ANALIZA%20%20TROSKOVA.ppt

1 Fiksni i varijabilni trokovi

Fiksni ili stalni trokovi su trokovi koji se ne mijenjaju prilikom promjene nivoi proizvodnih aktivnosti. Varijabilni ili promjenjivi trokovi su trokovi koji se mijenjaju u odnosu na promjenu nivoi aktivnosti preduzea. 1.1 Fiksni trokovi

Fiksni trokovi, prema njihovoj izvornoj klasifikaciji, posljedica su posjedovanja fizikog kapaciteta i prisutni su bez obzira na nivo aktivnosti preduzea. Kao tipini se primjeri fiksnih ili stalnih trokova mogu istaknuti: amortizacija i deprecijacija, trokovi investicijskog odravanja, najamnine i zakupnine, pristojbe za isticanje kompanije, vei dio optih trokova stvaranja uinaka i optih trokova uprave i prodaje, te drugi slini trokovi. Fiksni trokovi, s obzirom na injenicu da su to trokovi kapaciteta i pripravnosti preduzea, postoje i tada kada se kapaciteti uopte ne koriste i ne mijenjaju se dok se ne promijeni pripravnost, odnosno kapacitet preduzea. U praksi se, meutim, pod odreenim okolnostima fiksni trokovi ipak mijenjaju. Oni se u pravilu poveavaju poveanjem stepena automatizacije, odnosno porastom kapitalne intenzivnosti preduzea. U sluaju znatnog poveanja opsega proizvodnje, koji zahtijeva vei stepen pripravnosti i poveanje kapaciteta, poveava se i dio fiksnih trokova, pa se u okviru ove skupine trokova razlikuju: - apsolutno fiksni trokovi - re lativno fiksni trokovi Osnovna osobitost nepromjenjivih (fiksnih) trokova je da nastaju nezavisno od stepenu iskoritenja kapaciteta, a isto tako ne mijenjaju se promjenom volumena proizvodnje. Neki od nepromjenjivih trokova su: 1. amortizacija 4

2. kamate na kredit za O.S. 3. trokovi investicijskog odravanja 4. osiguranje O.S. 5. stalni doprinosi i lanarine 6. plate direktne izrade uinaka 7. zakupi, koncesija Nepromjenjive (fiksne) trokove uslovaljava 1. predvieni volumen proizvodnje 2. odabir tehniko-tehnolokih metoda2 1.2 Primjeri fiksnih trokova

1.2.1 Primjer 1
Prije rekonstrukcije preduzee je imalo kapacitet od 100 000 kg nekog proizvoda i apsolutno stalne trokove od 250.000.00 KM. Rekonstrukcijom je povean kapacitet za 60% i sada iznosi 160 000 kg proizvoda, pri emu je dolo do poveanja fiksnih trokova za 100.000,00 KM. Koliko iznose prosjeni fiksni trokovi: a) prije rekonstrukcije za 50 000 i 100 000 kg b) nakon rekonstrukcije za 50 000, 100 000, 140 000 i 160 000 kg a) f 50000 = 250.000,00 / 50 000 = 5,00 KM/kg f100000 = 250.000,00 /100 000 = 2,50 KM/kg b)
2

www.scribd.com/doc/74324602/20/FIKSNI-TROKOVI-FT

f 50000 = 350.000,00 / 50 000 = 7,00 KM/kg f100000 =350.000,00 / 100 000 =3,50 KM/kg f140000 =350.000,00 / 140 000 = 2,50 KM/kg f160000 =350.000,00 / 160 000 =2,19 KM/kg

1.2.2 Primjer 2
Ako posjedujemo neku firmu i digli smo kredit kako bismo mogli unaprijediti nae poslovanje, jedan od naih fixnih trokova postaje i otplata tog kredita. Takoe, sve vezano za tu firmu, poput struje, troka najamnine, predstavlja fiksni troak jer je to nevezano za proizvodnju.

1.3

Varijabilni trokovi Varijabilni trokovi su oni koji zavise o nivoa aktivnosti preduzea, odnosno to su trokovi

koji se mijenjaju promjenom nivoi aktivnosti preduzea. Za razliku od fiksnih, varijabilni trokovi se menjaju u skladu sa promjenom obima proizvodnje.3 Ukupni varijabilni trokovi poveavaju se sa poveanjem obima proizvodnje, i obratno. Pri tome, promjena ukupnih varijabilnih trokova nije proporcionalna promjeni obima proizvodnje. Pretpostavlja se da se varijabilni ili promjenjivi trokovi mijenjaju linearno u odnosu na nivo aktivnosti. Oni su u izravnoj proporciji s promjenom koliine ostvarene proizvodnje, ali se mogu kretati i neproporcionalno, zbog ega se dijele na: - proporcionalne (linearne) varijabilne trokove - neproporcionalne (nelinearne) varijabilne trokove Proporcionalni varijabilni trokovi potpuno su razmjerni koliini ostvarenih uinaka, dok su po jedinici uinka konstantni. ukupni proporcionalni trokovi rastu ili opadaju razmjerno porastu ili smanjenju opsega proizvodnje. Oni su konstantni na svim stupnjevima poslovanja. Najznaajniji su
3

materijal za izradu lini dohoci izrade

http://www.scribd.com/doc/52928146/85/Varijabilni-tro%C5%A1kovi

Odnos se izmeu proporcionalno varijabilnih trokova (Vp) i prosjenog varijabilnog troka ( vp) moe prikazati izrazom: vp = Vp/ Q , odnosno Vp = vp XQ Neproporcionalni varijabilni trokovi mogu rasti ili padati bre ili sporije u odnosu na nivo aktivnosti, to uslovaljava podjelu na: - progresivno neproporcionalne varijabilne trokove- varijabilni trokovi koji rastu bre nego to raste opseg proizvodnje. Progresija varijabilnih trokova uvijek se javlja kao znak nenormalnih pojava u procesu proizvodnje.Tipian primjer progresivnih trokova nastaje uvoenje prekovremenog i/ili nonog rada kada osjetno rastu osobni dohoci , trokovi rasvjete, grijanja i sl. - degresivno neproporcionalne varijabilne trokove- varijabilni trokovi koji rastu sporije od opsega proizvodnje. Pojavljuju se kod preduzea koja su intenzivna sredstvima za rad ( elektrine centrale, plinare, rafinerije i sl.). Trokovi koji pokazuju degresivne karakteristike, obino se razvrstavaju u pogonsku ili upravno-prodajnu reiju (kao na pr. ogrjev, pomoni materijal ) Varijabilni trokovi (VT) (Variable costs) mijenjaju se im proizvodimo vie, manje ili nema proizvodnje. Iznos varijabilnih trokova zavisi od stepena aktivnosti firme. 1.4 Primjer varijabilnih trokova

Ako posjedujemo automobil, potronja goriva je varijabilni (promjenjivi) troak dok stoji parkiran, automobil ne troi gorivo. Kada pokrenemo automobil, nastaje troak, koji zavisi od prijeene udaljenosti, brzine kretanja automobila, itd. Kod neke tvornice,na primjer, kada nema proizvodnje, nema potronje materijala, a time ni varijabilnog troka. Kada proizvodimo, troitmo sirovine, preraujemo repromaterijal, a time nastaje varijabilan troak. Padom ili rastom proizvodnje, opada ili raste i taj troak.

Zakljuak
Kroz ovaj rad smo uvidjeli da fiksni trokovi ne zavise od volumena, odnosno koliine proizvodnje, dok varijabilni trokovi zavise od same proizvodnje, odnosno od aktivnosti preduzea, to bi bilo najpreciznije reeno. Varijabilni trokovi se mogu kretati i proporcionalno i neproporcionalno. Fiksni trokovi postoje i tada kada se kapaciteti uopte ne koriste i ne mijenjaju se dok se ne promijeni pripravnost, odnosno kapacitet preduzea. Ono to je bitno je da u praksi se ipak ovi fiksni trokovi u ponekim okolnostima mjenjaju. Te okolnosti mogu biti poveanje kapitalne intenzivnosti preduzea. U sluaju znatnog poveanja opsega proizvodnje, koji zahtijeva vei stepen pripravnosti i poveanje kapaciteta, poveava se i dio fiksnih trokova. Fiksni i varijabilni trokovi zajedno ine ukupne trokove preduzea.

Literatura
1. www.h3s.org/pocela/07.%20ANALIZA%20%20TROSKOVA.ppt 2. www.scribd.com/doc/74324602/20/FIKSNI-TROKOVI-FT 3. http://www.scribd.com/doc/52928146/85/Varijabilni-tro%C5%A1kovi