Lidhja

ORGAN I LIDHJA E HOXHALLARVE T SHQIPRIS

Viti I - Nr 3 e premte 31 gusht 2012 / 13 Sheval 1433

Editorial

Lindja dhe zhvillimi i fikhut dhe i katr shkollave t njohura juridike islame
ikhu n kohn e Profetit (alejhi salatu ue selam) nuk nuk ka qen i regjistruar n libra dhe i sistemuar sipas kapitujve t caktuar. Myslimanet e par jetuan pran Profetit dhe ai ishte burim referimi pr shtje t ndryshme t jets s tyre. Ai i drejtonte besimtart, iu prgjigjej pyetjeve dhe, kshtu, i qetsonte mendjet dhe zemrat e tyre. Shokt e tij gjithashtu shikonin veprimet e tij dhe i zbatonin ato pa bere dallimin se cili prej tyre ishte element baz n to dhe cili ishte i plqyer. Pas vdekjes s Profetit (alejhi salatu ue selam) takimet konsultative ishin t shpeshta dhe shumica e vendimeve juridike dhe politike merreshin bashkrisht dhe shum shpesh t mbshtetura n konsensusin e sahabve. Kta te fundit, shpesh her, ngurronin t jepnin prgjigje (fetva) n mnyr individuale dhe prpiqeshin q ta drgonin pyetsin te ndonj shok tjetr i Profetit (alejhi salatu ue selam) t cilin e konsideronin m t kualifikuar. N kt mnyr filluan t dalin n pah disa figura t dalluara t cilat ishin pik referimi pr ti dhn zgjidhje situatave t ndryshme n at koh, si Abdullah ibn Mesudi, Omeri, Muadh ibnu Xhebeli, Aliu, Zejd ibu Thabit, Osmani, Ebu Hurejra, Aishja, Abullah ibn Abasi, etj. Megjithat shokt e Profetit (alejhi salatu ue selam) ishin t interesuar pr t prvetsuar numrin m t madh t mundshm t thnieve t Profetit (alejhi salatu ue selam), veprimeve t tij, si dhe gjykimeve sipas situatave t ndryshme, duke i logjikuar ato dhe duke u munduar q t njiheshin me veorit themelore t tyre. Kshtu, n kt mnyr, secili prej tyre formoi iden e tij n lidhje me kt trashgimi t bollshme t Profetit (alejhi salatu ue selam), duke konsideruar ndjekjen e disa prej thnieve dhe veprimeve t tij t plqyera, disa t tjera t detyruar dhe t fundit t lejuar apo t shfuqizuar me ndonj thnie ose veprim t mvonshm. Sahabt pasi u shprndan n vende t ndryshme, t gjith kt informacion t grumbulluar ata ia prcolln pasardhsve t tyre, tabiinve, ku secili prej tyre memorizoi thniet profetike q mundi, si dhe mendimet e ndryshme t shokve t Profetit, duke i dhn prparsi disa prej tyre dhe duke ln mnjan n t njjtn koh disa mendime t tjera. N kt mnyr edhe tabiint filluan t bnin przgjedhjet e tyre n shtje t ndryshme juridike dhe se do vend karakterizohej nga figurat m me z ku m von u bn edhe referencat e atyre vendeve. Ndr ta dallohej Said ibn Musejebi, Ikrime, Ata ibn Ebi Rabaha, Zuhriu, Tavus ibn Kejsan, Hasen ElBasri, Esved ibn Jezidi, Ibrahim en-Nekhai, Alkametu ibn Kajs, Mekhuli etj., respektivisht t ndar n Mek, Medine, Kufe, Basra dhe Sham. Secili prej t lartprmendurve mblodhi temat e fikhut dhe n do kapitull ata kishin bazat dhe preferencat e tyre nga mendimet e sahabve. Said ibn Musejebi dhe nxnsit e tij p.sh. mendonin se fikhu i mekasve dhe medinasve ishte m i godituri dhe baza e medhhebit (shkolls juridike) t tyre ishte fetvat dhe gjykimet e Omerit, Osmanit, Ibn Omerit, Aishes, Ibn Abasit. Sipas tij nse fukahat (juristt) e Medins vendosnin unanimisht pr ndonj shtje, ai dhe nxnsit e tij kapeshin fort pas tij dhe nuk shikonin mendimet e tjera. Ndrsa Ibrahim en-Nekhaiu dhe nxnsit e tij mendonin se Abdullah ibn Mesudi ishte m i sakt sesa t tjert n shtjet e fikhut. Baza e medhhebit t tij ishin fetvat e Abdullah ibn Mesudit, Omerit dhe Shurejhut,

si dhe gjykimet e tyre. E njjta gj vlen edhe pr fukahat e tjer. Gjejm pra kshtu nj shprndarje gjeografike t mendimeve juridike, ku secila zon kishte juristt e saj, mendimet e saj si dhe bazat dhe metodikn e studimit t Kuranit dhe Tradits Profetike, t cilat u transmetuan me von te fukahat m n z, q ka njohur Islami. Ndr kto shkolla juridike t formuara ishin medhhebi i Ebu Hanifes n Kufe, i Euzait n Siri, i Malikut n Medine, i Zejdit n Kufe dhe Vasit, i Lejthit n Egjipt, i Sufjan Theuriut n Kufe, i Shafiut n Bagdad dhe Kajro, i Ahmed Ibn Hanbelit n Bagdad, i Ebu Davudit n Kufe dhe i Taberiut n Egjipt dhe Taberistan. Secili prej ktyre fukahave gjat jets s tij ka dhn nj kontribut t veant dhe ka ndihmuar n zhvillimin e t kuptuarit t burimeve islame. Secili prej tyre konsiderohet si themelues i nj medhhebi, ku disa prej tyre jan zhdukur gjat historis, kurse shkollat e tjera jan edhe sot t pranishme n t gjith botn islame. Imamt e katr medhhebeve t njohura dhe nxnsit dhe pasuesit e tyre kane dhn kontributin e tyre n zhvillimin e lnds s fikhut, duke vendosur kriteret dhe bazat e kuptimit t Kuranit dhe Tradits Profetike pr hulumtuesit e lnds s fikhut. Ata mblodhn dhe sistemuan temat dhe kapitujt e tij, duke e thjeshtzuar kt lnd pr t gjith ata t cilt nuk kan kapacitetin pr t nxjerr konkluzione drejtprsdrejti nga Kurani dhe Suneti. Vihet re q n kohn e katr imamve dhe sidomos ndjeksve t tyre lulzoi lnda e fikhut ku iu dha edhe forma e saj e fundit. N kt periudh ndeshemi me librat q pasqyrojn mendimet e secilit imam dhe shum shtje t pa cekura nga vet ata, por kjo n baz t kritereve t vendosura nga secili imam. Asnjri nga imamt nuk e ka konsideruar veten t pagabueshm, dhe askush nuk ua ka atribuuar kt cilsi atyre. Ata kan qen muxhtehid dhe kan krkuar t vrtetn, aq sa kan qen mundsit e tyre njerzore. Pr kt shkak ata shpesh her linin nj mendim dhe pranonin nj tjetr, n prputhje me ekzistencn dhe fuqin e argumentit. Na prcillet se Ebu Hanifja ka thn: Ky sht mendimi im dhe gjja m e mir q ka arritur arsyeja ime, prandaj kush vjen me mendim m t mir, ne do ta pranojm at. Imam Maliku ka thn: Un jam njeri, si njerzit e tjer. Gjykoj me drejtsi, por edhe gaboj, prandaj vendosini fjalt e mia n peshoren e Kuranit dhe Sunetit. Ndrsa nga Shafiu prcillet se ka thn : Nse ndonj hadith kundrshton mendimit tim, ather flakeni mendimin tim pr muri, e kur t shihni ndonj argument t marr, dijeni se ai sht opinioni im individual. Nuk duhet t harrojm, se kto fjal duhet vn vendin e duhur, sepse kto thnie t ndritura ata ua drejtonin nxnsve t tyre ose juristve islam, t cilt kan arritur nj nivel t lart dije dhe sidomos n lmin e fikhut. Ndryshe kto thnie t keqkuptuara u hapin rrugn edhe atyre q kan lexuar disa librat t fikhut, apo kan dgjuar disa hadithe, e m pas i kundrvihen fjalve t dijetarve duke mos kuptuar arsyet e konkluzioneve t tyre. Sot vihet re, se n libra dhe n hulumtime prmenden m shum mendimet e katr medhhebeve, ndrsa mendimet e medhhebeve t tjera, q nuk jan ruajtur nuk u dgjohet zri me forc. Cila sht urtsia q Allahu ka ruajtur vetm kto shkolla, ndrsa t tjerat nuk prmenden vetm se n shtje sporadike? Ksaj pyetje i prgjigjet Ibn Tejmije, i cili duke

prcjell fjaln e Ebul Hasen El Kerkhiut thot: ...ata q prmendm, ve imamve t shkollave t njohura, ishin shembull i mir n kohn e tyre, por m pas shkollat e tyre u shkrin dhe u bn pjes e mendimeve t imamve t shkollave t njohura. Ibnu Ujejne ishte shembull i mir, por ai nuk la literatur rreth mendimeve t tij n lmin e fikhut. Ata q shkruan ishin nxnsit e tij, si Shafiu, Ahmedi, Ishaku dhe n kt mnyr mendimet e tij u bn pjes e mendimeve t ktyre t fundit. Ndrsa Lejth ibn Sadit nxnsit e tij nuk i shrbyen mendimeve t tij pr ti mbledhur ato, megjithat si thot Shafiu, mendimet e tij jan t ngjashme me ato t Malikut dhe Sufjan Theuriut. Kurse Euzai, shumica e

Nga Ervin Qylafku

mendimeve t tij i bashkngjiten mendimeve t Malikut, Shafiut dhe Theuriut. Gjithashtu przgjedhjet e Ishakut jan t ngjashme me ato t Ahmedit. Po ashtu edhe mendimet e Ebu Zures, Ebu Hatimit dhe Buhariut jan t ngjashme me ato t Ahmedit. Kshtu pra, kur prmenden mendimet e katr imamve t njohur kjo nuk do t thot se ne i qndrojm fanatik vetm mendimeve t tyre dhe anashkalojm do mendim tjetr, por n t njjtn koh kto mendime pasqyrojn edhe mendimet e imamve, t cilt nuk kan ln libra, ku t tregohen przgjedhjet e tyre n lmin e fikhut.

D. Kraja

Fq 3 / Radikalizm islam, apo injoranc radikale ndaj islamit

Nga Enklid PElari

Fq 6 / Pluhur dhe kujtime t vrarsh n kampin e refugjatve t Zatarit n jordani

Nga Shaima Halili

Lidhja

/ Nr. 3 /

31 gusht 2012

Fetva / Ndikimi i ushqimit n pastrtin e

kafshve t fermave dhe lejimin e tyre

P
dhe as er si pasoj e ktij lloji ushqimi. Nuk mendoj se gjykimi ndryshon, pr papastrtin e ushqimit t kafshve, nse ky ushqim i jepet kafshs nga vet njeriu apo ajo shkon vet n gjendje t lir tek ai, prderisa arsyeja e ndalimit bie duke kufizuar ushqimin e kafshs apo duke e trajtuar at, pr t dyja rastet. Rezultatet e StuDiMit: Pulat dhe kafsht e fermave, t cilat jetojn me koncentrate jan t pastra dhe t lejuara t hahen, pr arsyet e mposhtme: 1. Lndt q nxirren nga kockat, thundrat, (lkura) dhe puplat e kafshve t ngordhura, t cilat jan pjes e przierjeve t ushqimit t kafshs jan t pastra. Ato konsiderohen si t pastra n medhhebin hanefi, nj pjes e malikive dhe nj opinion tek hanbelit. 2. Edhe nse merret opinioni i shafiive, hanbelive dhe t tjerve, se kto lnd jan t papastra, ato nuk ndikojn n pastrtin e kafshve q i han ato, pr dy arsye: a) Sasia e ktyre prbrsve t papastr n trsin e mass s ushqimit t przier nuk e kalon masn 10 %. Kjo prqindje nuk ndikon n mishin e kafshs, sepse sht shum e vogl. b) Sipas studimeve t thelluara dhe dshmis s specialistve t fushs kjo prqindje paramendohet, se trajtohet me metoda vlimi t prparuara, t cilat zhdukin efektin e mikrobeve t dmshme, duke i kthyer kto lnd n lnd t tjera, t cilat ndryshojn n emr, cilsi dhe prmbajtje, kshtu q n gjykimin e sheriatit edhe dispozita ndryshon, me an t asaj, q n gjuhn e sheriatit quhet istihale (shndrrim). 3. Shumica e fukahave e shohin t lejuar prfitimin nga objektet e papastra dhe t ndaluara, kur kjo vjen nprmjet rrugs s ushqimit t kafshve apo bimve. 4. Si burim baz n konsiderimin e nj ushqimi hallall apo haram sht Sheriati me referencat e tij t sakta dhe jo vlersimi, se kjo sht e mir apo e keqe n baz t arsyes njerzore, kshtu q prderisa nuk kemi ndonj argument, q e ndalon ngrnin e mishit t bagtis dhe pulave nuk ka vend q t flasim pr ndalimin e tyre thjesht pr shkak t paraqitjes s nj dyshimi, e pr m tepr kur kemi argument t qart nga Suneti, q e lejon ngrnien e tyre. 5. Ajo q n origjin sht e lejuar mbetet e till prderisa prej saj nuk vjen ndonj dm trupor apo mendor. Shembull t ktij dmi kemi rastin e asaj q u quajt lopa e mendur n Britani, q erdhi si pasoj e shtimit t prqindjes s prbrsve shtazor n ushqimin e koncentruar, q u jepej lopve. Specialistt kt rregullim e shpjeguan, duke thn se natyra lops sht t jetoj me ushqime bimore dhe nse ajo ushqehet me t njjtin ushqim, q ushqehen edhe egrsirat, pra me mishra, n t nxitet natyra e egrsirave. Pra nse koncentratet e ushqimit t kafshs kan prmbajtje, q i shkaktojn dme pulave, n kt rast edhe pulat jan haram t konsumohen; natyrisht ky gjykim vjen si pasoj e ktij shkaku kalimtar, prndryshe ky gjykim bie. 6. Mishrat e pulave dhe kafshve q kultivohen npr ferma konsiderohen t pastra dhe hallall, duke br kshtu analogji me xhelale-n. Kto mishra jan t pastra, por t paplqyeshm (mekruh) pr konsum. Kt gjykim kan t gjitha medhhebet me prjashtim t hanbelive, t cilt jan t mendimit se kto mishra jan haram, por gjithsesi t gjith bien dakord, se kushti q ndalesa t bjer sht: izolimi i kafshs me ushqim t pastr derisa t zhduket papastrtia dhe t largohen errat e kqija. Kjo do t thot se nse kto kafsh nuk shfaqin papastrti dhe as er t keqe, nuk ka arsye t thuhet pr to se jan kafsh t papastra. E njjta gj vlen edhe pr pulat q jetojn me ushqim koncentrat dhe n mishin e tyre nuk shfaqen gjurm t papastrtis, pra ato padyshim ngelen t pastra dhe hallall pr tu ngrn. SugjeRiMe: Edhe pse studimi erdhi n prfundimin se mishi i pulave dhe kafshve t fermave sht i pastr, duke u nisur nga ndjeshmria e madhe q ka te muslimant kundra przierjes s elementve t pastr me ata t papastr, t atyre hallall me ato haram nga disa pronar fermash, q pr shkak t neglizhencs fetare dhe moskokarjes nuk i kushtojn rndsi rregullave t hallallit dhe haramit n ushqimin q ata u japin kafshve, autori i ktij studimi sugjeron si m posht: 1. Fabrikat e prpunimit t ushqimit t kafshve duhet domosdoshmrish t mbikqyren seriozisht nga organet e interesuara, sesa i plotsojn ata standardet shndetsore, bujqsore, industriale dhe cilsore, duke i detyruar kto fabrika ti prmbahen standardeve t sakta dhe t volitshme n koncentratet e ushqimit t kafshve. 2. T paksohen n maksimumin e mundshm prqindja e lndve t dyshuara dhe n veanti e gjakut. 3. T zvendsohen mbetjet shtazore me prmbajtje proteinike, me lnd t tjera bimore q kan t njjtn sasi proteinash, si p.sh. me drithra. 4. Organet e specializuara zyrtare e kan pr detyr ti detyrojn pronart e fermave t kafshve dhe pulave, q ti izolojn kto kafsh dhe shpend, q ata kultivojn t ushqehen trsisht me ushqim t pastr, si p.sh. drithrat etj., para se ato t nxirren n tregun e konsumit, duke br analogji n kt rast me xhelale-n para se ajo t theret. 5. T mbshteten pronart e fermave n prfitimin e drithrave me mime t ulta, nse kto do t prdoren si zvendsues, dhe mimi i tyre sht i lart dhe efekti rrits i tyre sht i ngadalt. N fund mund t themi se: ai q ruhet nga t dyshimtat, e ka ruajtur t pa cenuar fen dhe nderin e tij.

adyshim q ushqimi duke qen pjes e rndsishme e prditshmris njerzore sht trajtuar nga Feja Islame me prparsi t veant. Prve prcaktimit se cilat jan ushqimet e lejuara dhe ato t ndaluara legjislacioni islam sht marr edhe me aspektin sesi rriten dhe ushqehen produktet q ne ham. Kshtu sht i njohur fakti se disa kafsh, si p.sh. pulat, mund t vet-ushqehen me produkte t papastra, apo produkte q konsiderohen t ndaluara nga Feja Islame. Nj kafsh e till n terminologjin islame quhet xhelale, dhe pr t ka dispozita t veanta, q e trajtojn. N kt studim autori merr n shqyrtim pikrisht kto lloj kafshsh q ushqehen npr ferma me koncentrate, t cilat kan n prmbajtjen e tyre prbrs t ndaluar fetarisht. Studimi n fjal sht i ndar n disa tema, ku m kryesoret jan: - Rndsia e ushqimit hallall dhe lidhja e tij me besimin. - Referimi pr hallallin dhe haramin n lidhje me ushqimet. - Llojet e ushqimeve sipas ndarjes hallall dhe haram. - Gjykimi pr konsumimin e pulave dhe kafshve t fermave. etj. Autori n studimin e tij pasi ka shpalosur argumentet fetare dhe ka diskutuar opinionet e shkollave ndryshme t fikhut islam dhe t dijetarve ka arritur n kto prfundime, t cilat ai i sheh si m t sakta duke thn: "Nga shpalosja e opinioneve t fukahave dhe diskutimi t tyre del n pah, se opinioni i shumics s hanefive dhe shafive, se mishi i xhelale-s sht mekruh (i paplqyeshm) t konsumohet, sht opinioni q i prgjigjet m s shumti objektivave t Sheriatit. Ndrsa opinioni q thot n mnyr absolute, se kjo sht haram on n konsiderimin haram t asaj q Allahu e ka br hallall ngrnien e saj, ndrkoh q dika t vlersohet si haram pr t duhet nj argument i sakt, ka n rastin ton nuk kemi dika t till. Gjithashtu edhe opinioni q thot, se n mnyr absolute xhelale sht hallall shpie n lnien pas dore t haditheve t ndalimit, t cilat prforcojn njra-tjetrn (transmetimet mursele me ato musnede). Ndrsa opinion, q e vlerson konsumimin e xhelales si mekruh tenzihi (e paplqyeshme ku lnies i jepet prparsi) merr n konsiderat hadithet, q prcillen pr kt shtje, n veanti pasi kemi njohur arsyen e ndalimit (iletu nehji), si e kemi paraqitur n kt studim (q sht papastrtia dhe ndryshimi pr shkak t saj). Kshtu q mund t themi, se ngrnia e mishit t kafshve, t cilat n ushqimin e tyre kan prbrs t papastr sht hallall, prderisa lnda e papastr nuk prbn shumicn e prbrsit apo trsisht at dhe prderisa nuk provohet dmi i sigurt pr shndetin." "KonKluzioni: Nga ajo q kemi paraqitur n studim del e qart, se lejohet t hahet mishi i kafshve dhe shpendve, t cilat nuk kan si ushqim dominues koncentrate t prziera dhe n veanti kur kjo sasi koncentrati i nnshtrohet trajtimit t mjaftueshm pastrues, pr aq sa e vlersojn kt ekspertt e fushs, t njohur si njerz t sinqert dhe t devotshm. Po kshtu, lejohet konsumimi i ktij mishi pasi kafsht t jen detyruar t ushqehen vetm me ushqim (t pastr), q nuk prmban koncentrate pr nj periudh t atill sa t pastrohet mishi i tyre dhe t shprbhen prbrsit q mund t jen t papastr, ku t mos ngelet papastrti
Bordi botues: Justinian Topulli Genc Plumbi Mustafa Trniqi Redaktor prgjegjs Roald A. Hysa

(Studim i botuar n revistn Studime Bashkkohore t Fikhut)

Nga Dr. Muhamed Falih Mutalik Beni Salih

ndihmes jo e drejtprdrejt n drejtim t ktij gjynahu.

VenDiMi i tReMBDhjet: RReth PunS n DiSa VePRiMtaRi tRegtaRe

1. Hapja e filialeve t dyqaneve q shesin ushqime q prmbajn edhe harame. - Nuk lejohet pr muslimanin t krkoj hapjen e nj filiali tregtar, pr shitjen e mallrave ushqimore q prmbajn ushqime ose pije t ndaluara fetarisht, vetm n rast se ai si filial kufizohet n shitjen e ushqimeve t lejuara. - Nse kompanit q japin t drejtn e t qenit filial i tyre nuk pranojn t japin t drejtn pr shitjen e vetm disa prej mallrave t tyre, por n kt rast sht e mundur q kto prodhime t ndaluara fetarisht ti marr prsipr nj ortak jomysliman, i cili nuk i konsideron ato si t ndaluara, ne nuk shohim ndonj ndales n kt drejtim, por me kusht q vetm ortakut jomysliman ti takoj pasuria dhe administrimi i ktij lloj malli, po ashtu edhe fitimi dhe humbja, gjithashtu duhet t vendoset nj ndarje fizike e dukshme ndrmjet ktyre dy lloj mallrash, pr t shmangur kshtu konfuzionin dhe konfliktin. - Nse dikush bhet pjes e nj kontrate tregtie pr t qen filial i nj kompanie, e cila shumicn e mallrave i ka hallall, por q shet edhe ushqime dhe pije t ndaluara fetarisht jemi t mendimit, se kontrata pr t qen filial mund t vazhdohet nse respektohen kto kritere: 1. Aktiviteti i ktij filiali nuk duhet t prfshihet n tregtimin e pijeve alkoolike, qoft kjo edhe n sasi t vogla. 2. T bhen prpjekje maksimale me kompanin pronare, q ta liroj kt filial nga detyrimi pr t tregtuar mallra haram. 3. T paksoj sa t jet e mundur tregtimin dhe promovimin e mallrave haram. 4. T jen jomusliman ata q kan kontakt dhe merren me prgatitjen e shitjen e mallit haram. 5. T largohet nga pasuria e fituar nga shitja e mallit haram shuma prkatse dhe t shpenzohet n shtje bamirsie. 2. Bankomatet - Lejohet dhnia me qira e vendit pr vendosjen e bankomateve ATM, sepse kto aparatura n pjesn drmuese t tyre prdoren pr trheqjen e shpejt t parave nga numrat e llogarive personale. - Lejohet pr tregtarin q koston e mallit t shitur ndaj klientve t tij ta marr nprmjet kartave t kreditit, sepse kostoja e mallit e marr n kt mnyr sht e lejuar. 3. Puna n dyqanet e argjendaris Muslimanit i lejohet, q t investoj ose punoj n dyqanet e argjendaris, me kusht q shkmbimi q duhet t bhet dor m dor t respektohet, si dhe bizhuterit q shiten t mos prmbajn statuja ose simbole t feve dhe besimeve q bien ndesh me Islamin. 4. Puna n dyqanet q ndodhen n stacionet e karburantit Nuk i lejohet muslimanit, i cili ka investuar, ose punon n dyqanet q ndodhen pran stacioneve t karburantit, ose n vende t tjera t merret me shitjen e biletave t lotarive, apo do lloj malli haram q shitet zakonisht npr kto vende. Ndrsa pr sa i prket dhnies me qira t ktyre dyqaneve, q ndodhen pran stacioneve t karburantit, personave t cilt shesin mallra q n shumicn e tyre jan t lejuara, por kan edhe disa mallra haram, nuk mendojm se kjo kontrat sht e ndaluar fetarisht, sepse kontrata sht nnshkruar pr nj shrbim t lejuar, ndrsa gjynahun n kt rast pr sendet haram e mbart vetm qiramarrsi.

asambleja e juristve Musliman t ameriks

VenDiMi i DyMBDhjet: Puna n Dyqanet uShqiMoRe Dhe ReStoRante
Muslimanit nuk i lejohet t punoj n dyqane dhe restorante, ku serviren ndr t tjera dhe ushqime t ndaluara fetarisht, nse kjo pun prfshin kontakt t drejtprdrejt me objektet e ndaluara, si servirja e pijeve alkoolike, mishit t derrit, ose prgatitja e tyre etj. Gjithsesi n kt rast merret n konsiderat gjendja e domosdoshmris, e cila duhet t kufizohet brenda mass s saj, si dhe duhet br do prpjekje pr t dal nga kjo gjendje. N kt rast muslimani q ka kt pun duhet ta urrej me zemr at dhe t jet plotsisht i vendosur pr tu zhvendosur n nj pun tjetr me mundsin e par q i jepet pr kt gj. Ky musliman duhet t bj t gjitha prpjekjet serioze n do koh pr t gjetur nj pun tjetr t lejuar. Lejohet t punohet si roje ose pastrues n kto dyqane ose restorante, nse kjo pun nuk ka kontakt t drejtprdrejt me kto sende t ndaluara, si shitja, transporti, prgatitja apo servirja e tyre. Nuk sht e plqyeshme pr muslimanin t punoj si lars i gotave dhe pjatave, q prdoren pr servirjen e ushqimeve t ndaluara, sepse kjo sht nj

LIDHJA HOXHALLARVE T SHQIPRIS

Unaza e Re, Rruga: Teodor Keko mbi Alfa Bank, Tirane-Shqiperi lidhjahoxhallareve@yahoo.com Tel & Fax: +355 (0)48320160 http://www.lidhjahoxhallareve.com

Nr. 3 / 31 gusht 2012

/ Lidhja

analiz / Radikalizm islam, apo

injoranc radikale ndaj islamit

Kshillat e nj t urti Shejh Ibn Bazi -rahmet past- duke vendosur piketat n rrugn e thirrjes islame q duhet t ndjekin thirrsit musliman n kt koh ka thn: "Kjo koh sht koha e butsis, durimit dhe urtsis, nuk sht koha e ashprsis. Shumica e njerzve jan t paditur, t pavmendshm dhe t ndikuar nga kjo bot, ndaj duhet patjetr durim, duhet patjetr butsi, derisa t mbrrij thirrja islame, derisa tu komunikohet njerzve, derisa t msojn. Lusim Allahun pr t gjith q t'i udhzoj. AMIN.
parimet demokratike si; Zgjedhjet, Kolegjialiteti dhe delegimi i kompetencave n vendimmarrje, e drejta prons private, e drejta e siprmarrjes, liria e tregut dhe ndershmria e tij, lufta ndaj monopolit etj. Prandaj dhe e prditshmja prestigjioze New York Times pas fillimit t pranvers arabe e hapte gazetn me artikullin: Partit islame q po e kuptojn demokracin m mir se partit demokratike. 3- iSlaMi Si FE E DHUNES. Islami si do fe tjetr n bot sht edhe nj sistem moral dhe kod etik q prkthehet dhe subjektivizohet tek do individ n baz t temperamentit, formimit apo kulturs s tij. N kt kontekst do musliman quhet i mangt apo i plot n baz t zbatimit t fes dhe nuk mund t emrtohet mangsia apo ekstremizmi tij si prfaqsues i Islamit. 4- iSlaMi Si FENOMEN DHE JO POliTiKBrJE. Prhapja e Islamit ne bot sht nj fenomen q lind natyrshm dhe jo nj lvizje politike e nxitur nga subvencionime apo investime te dyshimta shtetrore, celulash terroriste apo ideologjish ekstremiste. Q n kohn e administrats Nano kur u implementua pr her t par operacioni Fshesa ndaj organizatave islamike arabe shohim se perfomanca e Islamit n vend sht rritur jo vetm n dimensionin sasior, por edhe at cilsor. 5- iSlaMi Si FE E T MarGJiNaliZUarVE. Nuk sht e vrtet q Islami gjen implementim vetm te shtresat m t margjinalizuara sociale. Sot kemi praktikues t ksaj feje duke filluar nga zyrtart m t lart, tek akademik, pedagog, doktorant, e deri tek specialist t fushave t ndryshme si mjeksi, ekonomi, inxhinieri dhe shum e shum fusha

Eseoi: Enklid PElari

oht e fundit po vm re nj fushat intensive (nuk po e quajm kryqzat) ndaj islamizmit dhe islamizmave, por fatkeqsisht jo nga njerz kompetent. Pra jo si ndodh n botn perndimore ku fjala bie njerz t subvencionuar nga shteti, por jo vetm, studiojn pr orientalizm dhe pas studimeve informojn opinionin publik pr t mirat dhe t kqijat e kulturs orientale. Kta studiues njihen me emrtimin Orientalist. Ajo q bie n sy tek ta jan dy karakteristika esenciale; E para sht dituria e thell rreth kulturs orientale dhe e dyta sht etika dhe gjuha e kuruar q ata prdorin kur flasin rreth kulturs orientale n prgjithsi dhe Islamit n veanti. Pr kt gj n perndim npr mediume t ndryshme bhen debate t hapura dhe dialog t ndryshm pr te promovuar tolerancn ndrkulturore. Nga ana tjetr shohim se n Ballkan ata q bjn kompetentin e fushs jo vetm q fatkeqsisht nuk e kan haberin e kulturs orientale dhe Islamit, por dhe gjuha e prdorur prej tyre nuk ndryshon nga ajo e nj njeriu t pastudiuar. Pra mesazhi i vetm q prcillet ndr rreshta sht sharja dhe ofendimi i drejtprdrejt pa etik dhe estetik, se pr argumente as q bhet fjal. Meq analistt q e kan marr tagrin dhe kompetencn pr t baltosur Orientalizmat e kan t vshtir t gjejn argumente t mirfillt pr para/gjykimin e tyre ather kam menduar tu vij n ndihm me disa teza t hedhura nga homologt e tyre n vende t tjera t globit. Disa prej ktyre tezave kan mbrritur dhe n vendin ton. Ajo q bie n sy n kto teza jan defektet logjike t qllimshme ose jo, q n shkrimin akademik njihen me nocionin tatpjet e rrshqitshme. Un po mjaftohem me prmendjen e m t spikaturave prej tyre: 1- XHiHaDi Si NOCiON TErrOriST i iSlaMiT. sht e vrtet q xhihadi (apo lufta e shenjt) evidentohet n Kuran, por nuk duhet t harrojm, se Kurani sht nj kushtetut, ku si do kushtetut tjetr n bot evidentohet edhe lufta, ndr t tjera edhe si mburoj e siguris kombtare. Prndryshe n suren Teube thuhet; Paqja sht m e mir -se lufta-. 2- iSlaMi Si SiMOTr E DiKTaTUrES. Trendi i analistve n bot sht ta paraqesin Islamin si nj fe reaksionare ndaj demokracis. Faktikisht ata q merren me hulumtimin e religjioneve e din shum mir, se kjo fe prkon m shum se do fe tjetr me

Mexhmu el-Fetaua li Ibni Baz v. 8 fq. 376 dhe v. 10 fq. 91

t tjera, q kontribuojn si pjes integrale dhe e pandashme e organizimit ton kolektiv. 6- TENTaTiVa E KaMUFliMiT. Sot po tentohet q Islamit ti jepet identikiti i nj feje t karakterizuar nga injoranca, varfria apo inferioriteti. Kjo shihet qart tek disa media kur pr evenimente fetare mjaftohen me intervistimin e disa njerzve t moshuar, q nuk do t ishte habi q prve intelektit t ken humbur edhe memorien. Kjo situat do t ishte analoge sikur media n tentative pr ti prezantuar opinionit publik nj subjekt politik si PD, PS, LSI etj t merrte n intervist nj misrpjeks, kpucllustrues apo bananeshits. Pra ti jepte ngjyrim gjith subjektit politik me nj pjese tepr minoritare t saj dhe jo adekuate pr nj prezantim dinjitoz. 7- TErrOriZMi Si QEVEri E lEGaliZUar. Nse do t ishte e vrtet teza se muslimant jan radikal, xhihadist, q propagandojn vetm luftn e shenjt, ather qytetart do t ngrenin nj pyetje ndaj jush: Pse kur parti islame n bot qeverisin vende t fuqishme si Turqia, Egjipti, etj., nuk i shpallin xhihad bots perndimore? Madje kan marrdhnie diplomatike edhe me armiqt e tyre tradicional si Izraeli! A mos ndoshta dhe Islami sht nj fe q e pranon edhe luftn, edhe paqen, edhe marrveshjen, edhe diplomacin si rend qeverisje apo politikbrje n bot? 8- iSlaMi Si rOJE MOralE. Shoqria shqiptare ka nj hemorragji t theksuar n ruajtjen e moralit t rinis nga virtytet dhe veset e kqija si droga, bixhozi, imoraliteti, krimi etj. Shum njerz t rinj n munges t alternativs gjejn prehje n religjionet q operojn n vend. Nse kjo xhelozon kdo n shoqri, ather le t

vij me platforma m atraktive dhe t integruara n mnyr q t plotsojm ato vakuume, q nuk i kemi plotsuar deri m sot si shoqri. 9- iSlaMi Si EKSTErNaliTET POZiTiV. Ekzistenca e fes n shoqri sjell pr t benefite t dobishme jasht mekanizmave t tregut. Nj njeri fetar ka prirje m t dobta dhe probabilitet m t ult pr t vjedhur, spekuluar, mashtruar, gnjyer etj. Kjo bn q shoqria t prfitoje prej ktyre sjelljeve t ekuilibruara, t cilat n periudh afatgjat sjellin stabilitet n mekanizmat socio-ekonomik t vendit. Mesa shohim pra Islami sht nj pjes e pandashme e shoqris globale. Ai operon normalisht si do lvizje, organizim, religjion apo ideologji e legalizuar dhe e pranuar gjersisht n bot. Ekstremizmat dhe radikalizmat ekzistojn n do fe dhe n do ideologji. Madje dhe n sistemet demokratike ka parti t djathta apo t majta ekstremiste, q propagandojn dhe nxisin pr luft. Mos t shkojm m larg se e majta ekstreme e fqinjve tan grek, apo e djathta ekstreme n Itali. Ajo q e prfaqson nj organizim kolektiv sht performanca afatgjat dhe jo devijanca e individve t caktuar apo rastet e izoluara sporadike. Prandaj Islami nuk ka qen dhe nuk do t jet nj krcnim apo rrezik kombtar. Nuk duhet harruar se q nga Lidhja e Prizrenit, tek Fetvaja Vehbi Dibres, e deri tek themelimi UK-s, ata kan qen nj nga faktort m determinues pr sjelljen e pavarsis n viset tona dhe pr asnj arsye apo motiv nuk do t konvertoheshin n nj kundraindikim pr interesat kombtare. Sot muslimant i kan t gjith potencialt akademik, administrativ, financiar, kan madje dhe kuorumin e nevojshm pr t themeluar nj parti q do t ishte faktor n politikbrjen e vendit. Kt gj nse nuk e din analistt e din shum mir politikant q mundohen ti prcjellin ata me muhabete kafenesh dhe ndrtime xhamish. Fakti q sot muslimant shqiptar nuk kan ambicie dhe nuk tentojn pr t themeluar parti sht argumenti m i fort se ata ndjehen t prfaqsuar nga partit politike q bjn ligjet dhe qeverisin n vend. Pra jan liridashs dhe konvenient me t. N doktrinat historike ka nj parim t induktuar; Cilsi e lvizjeve ekstremiste sht dritshkurtsia dhe nxitimi n vendimet politike, ka gjithmon i on kto lvizje n dshtim dhe sjellje radikale. *
__________________ * Idet e shprehura n kt artikull jan personale t autorit dhe nuk shprehin qndrimin e ndonj institucioni.

Oazi i Shpirtit /
Nga ibn Kajim el-XHEUZiJE

Surja Fatiha dhe lumturia e njeriut

jan ata, q i njohin m s miri kto gjra dhe i kuptojn ato. Mundsia e praktiks dhe e vullnetit mund t prsoset vetm duke vn n jet detyrimet, q njeriu ka ndaj Zotit, me vrtetsi, sinqeritet, prkushtim, ndrojtje dhe duke pranuar se nuk ia ka dhn Krijuesit t tij hakun q i takon dhe e meriton. Njeriu duhet ta pranoj, se nuk mundet ti prsos kto dy mundsi prvese me ndihmn e Allahut. Ai ka nevoj s teprmi, q t udhzohet n udhn e drejt, n udhn q ecn eulijat dhe njerzit e Zotit. Njeriu ka nevoj pr ndihmn e Allahut, q t mos shkas nga udha e drejt me shkatrrimin e mundsis s dijes dhe pr rrjedhim rnien n humbje; apo me shkatrrimin e mundsis praktike dhe pr rrjedhim rnien n zemrimin e Allahut. Prsosmria e njeriut dhe lumturia e tij plotsohet vetm duke mbledhur t gjitha kto aspekte, t cilat jan prshkruar mjaft bukur n suren Fatiha: Fjala e Allahut: Gjith lavdrimet dhe falnderimet jan pr Allahun, Zotin e t gjitha botve. I Gjithmshirshmi, Mshirploti. I Vetmi Mbisundues i Dits s Shprblimit (Dits s Ringjalljes). (Fatiha, 1-3), prmban elementin e pare, q sht njohja e Zotit, emrave, cilsive dhe veprimeve t Tij. Emrat e Allahut t prmendur n kt sure prbjn bazn e emrave t bukur t Allahut, e ata jan: Allah, Zot dhe i Gjithmshirshm. Emri Allah tregon cilsit hyjnore t Zotit dhe adhurimin q duhet ti kushtojn krijesat Atij. Emri Zot tregon cilsit q kan t bjn me Plotfuqishmrin dhe zotrimin Absolut t Tij. Emri i Gjithmshirshm tregon cilsit e Mirsis dhe Bujaris s Zotit. Kuptimet e t gjith emrave t Allahut prsillen rreth ktyre tre emrave. Fjala e Allahut: Vetm Ty t adhurojm dhe vetm Ty t mbshtetemi e t krkojm ndihm (Fatiha, 4), tregon njohjen e rrugs, q t shpie pr tek Allahu, e cila nuk sht gj tjetr vese adhurimi i vetm i Tij, ashtu si dshiron Ai dhe sht i knaqur, dhe kjo arrihet me ndihmn dhe prkrahjen e Tij. Fjala e Allahut: Prforcona (drejtona) n Rrugn e Drejt. (Fatiha, 5), tregon se njeriu mund ta arrij lumturin vetm duke iu prmbajtur rrugs s drejt dhe ai mund ti prmbahet ksaj gjje vetm me an t udhzimit, q i jep Zoti i tij, ashtu si nuk e kryen dot adhurimin vetm se me ndihmn e Tij, prandaj gjithka varet nga udhzimi i Allahut. Fjala e Allahut: Jo n (rrug) t atyre q e merituan Zemrimin Tnd mbi vete dhe as n (rrug) t atyre, t cilt e humbn veten. (Fatiha, 7), tregon dy llojet e shmangieve nga rruga e drejt. Njra shmangie shpie n humbje dhe vjen si rezultat i padijes dhe besimit t gabuar, ndrsa shmangia tjetr shpie n zemrimin e Allahut dhe vjen si pasoj e qllimit t keq dhe puns s padobishme. Fillimi i sures Fatiha trajton Mshirn e Allahut, mesi i saj Udhzimin, dhe fundi Mirsin e Tij. Njeriu do t prfitoj nga kjo mirsi pr aq sa ai sht i udhzuar, dhe ai sht i udhzuar pr aq sa sht mshiruar nga Allahu. Pra, e gjith shtja prsillet rreth Mirsis dhe Mshirs s Allahut. Mshira dhe Mirsia jan attribute, q vijn si rrjedhoj e Plotfuqishmris dhe Zotrimit Absolut t Allahut. Ai nuk mund t jet ndryshe vetm se i Mshirshm dhe Mirbrs, cilsi kto q rrjedhin nga Hyjnia e Tij; Ai sht i Adhuruari i Vrtet, edhe nse nuk e pranojn ateistt At, apo i bjn ortak politeistt. Kushdo q kupton dhe v n jet prmbajtjen dhe kuptimet e sures Fatiha do t arrij prsosmrin m t madhe dhe adhurimi i tij ndaj Allahut do t arrij gradn e njerzve t veant, t cilt qndrojn shum m lart se sa adhuruesit e thjesht. Allahu na ardht n ndihm!

jeriu ka dy mundsi: njrn q ka t bj me dijen teorike dhe tjetrn q sht praktikimi i vullnetshm. Lumturia e njeriut qndron pikrisht n plotsimin dhe prsosmrin e ktyre dy mundsive, dijen dhe praktikn. Mundsia e dijes prsoset duke njohur Krijuesin, Zotin e gjithsis, emrat dhe cilsit e Tij, rrugn q t on pr tek Ai, shkarjet q t largojn prej Tij. Po ashtu njeriu duhet t njoh vetveten me dobsit dhe gabimet q ka. Me an t ktyre pes njohurive arrihet prsosmria e mundsis s dijes dhe njerzit m t ditur

Lidhja

/ Nr. 3 /

31 gusht 2012

Ekonomi

Kontrata e mirmbajtjes dhe e riparimit

Prgatiti: llokman HOXHa
ndustria ka prparuar shum kohve t fundit, gj q ka sjell edhe mjete industriale t shumta dhe t llojllojshme. Duke qen se ato mund t dmtohen dhe ngecin, gj e cila ndikon negativisht n produktivitetin e tyre sht parapar kujdesi ndaj tyre, q t jen efektive pr nj koh sa m t gjat. Pr kt sht par e domosdoshme, q pronart e ktyre gjsendeve t gjejn ekspert dhe teknik t ndryshm, t cilt do t kujdesen pr to, ti mirmbajn ato dhe t bjn riparimin e tyre, gj e cila shkaktoi q t shpiket edhe kontrata e mirmbajtjes dhe e riparimit, si nj gj shum e rndsishme dhe e nevojshme n shum sfera jetsore. Kontrata e riparimit konsiderohet si nj kontrat relativisht e re n Legjislacionin Islam, duke qen se nuk sht e shtjelluar dhe e trajtuar n librat e fikhut, si nj kontrat e veant si sht sot, por si sht e njohur se do gj q shpiket, patjetr se duhet t ket dispozitn e vet fetare, baza e s cils duhet gjetur qoft n librat e hershm t dijetarve, ose me an t prpjekjes s dijetarve bashkkohor pr t gjetur nj vendim, i cili nuk bie ndesh me parimet islame. 'sht kontrata e mirmbajtjes dhe e riparimit? sht nj marrveshje me nj kontrat t veant, ose n kuadr t nj kontrate t caktuar, e cila bhet n mes t kompanis ose ekspertit dhe pronarit t gjsendit (mjet, kompjuter, celular, makin etj.), pr mirmbajtjen dhe riparimin e gjsendit n fjal, gjat nj kohe t caktuar, me qllim q t ruaj efikasitetin e tij, n kmbim t nj shume t caktuar. legjitimiteti i kontrats s mirmbajtjes dhe riparimit. Megjithse tham se sht nj kontrat e re n fikhun islam, ajo i plotson kriteret, q duhet ti prmbush nj kontrat sipas parimeve islame, gj e cila i jep legjitimitetin e saj fillimisht. Duke u bazuar n at se rregullat dhe parimet islame e konsiderojn, se do gj e cila ka t bj me shtjet jetsore n esenc sht e lejuar, pr derisa nuk bie ndesh me ndonj dispozit fetare t caktuar, dhe kt e dshmon: 1- Fjala e Allahu t Lartsuar: "Ai sht q pr ju, ka krijuar gjith at q sht n tok". (Bekare: 29) 2- Si dhe fjala e t Drguarit t Allahut (lavdrimi dhe shptimi i Allahut qoft me t): "Muslimant duhet ti prmbahen kushteve q vendosin mes vete." (Ebu Davudi, Tirmidhiu, -Albani e konsideroi sahih). Pra, kjo kontrat si trsi sht e lejuar, por gjithsesi duke i plotsuar kushtet prkatse, t cilat i kan sqaruar dijetart islam, prndryshe si t gjitha kontrata e tjera, t cilat mund t jen t lejuara, por pr shkak t mosplotsimit t kritereve fetare, ajo bhet e ndaluar. Kontrata e mirmbajtjes prfshin: 1. Mirmbajtjen, q nnkupton kontrollin periodik t gjsendit t caktuar, pr tu siguruar n efikasitetin e tij, si dhe pr t zbuluar defektet e paraqitura dhe pjest prkatse, t cilat duhet riparuar ose ndrruar. Qllimi i ksaj kontrate sht shmangia e defekteve t mundshme, me qllim kursimin e shpenzimeve pr riparimin e tij n rast t prishjes. 2. Riparimin, q nnkupton rregullimin (ujdisjen) e gjsendit pas prishjes s tij. Qllimi i ksaj kontrate sht zgjatja e

jets s tij sa m shum q t jet e mundshme, derisa t bhet plotsisht e paaft pr ta zvendsuar pastaj me ndonj gjsend tjetr. 3. Mirmbajtjen dhe riparimin tok, shumica e kontratave jan t ktij lloji, dhe kur prmendet sot n qarqet komerciale si kontrat nnkupton q t dy shrbimet. Mirmbajtja e plot realizon qllimin e dy llojeve paraprake. Ekzistojn disa forma t ksaj kontrate varsisht nga gjsendi pr t cilin bhet kontrata, por n korniza t prgjithshme po prmendim m kryesoret pastaj do t sqarojm cilat jan t lejuara e cilat jo: Forma e par: Kontrat e mirmbajtjes e veant: q nnkupton kontratn, e cila bhet n mes pronarit t gjsendit dhe ndonj kompanie t caktuar pr mirmbajtjen e tij pr nj koh t caktuar n kmbim t nj shume t caktuar. Kjo bhet n tri mnyra: a. Kontrata vetm pr mirmbajtje d.m.th. vetm pundore, pa mjete, q nnkupton p.sh. ndrrimin e vajit n koh t caktuara, pastrimin e mjeteve etj. N kt rast i kontraktuari mund t jet puntor i rregullt vetm tek pronari, por mund t jet privat q punon edhe pr t tjert. b. Kontrata vetm pr pundore, kurse mjetet (p.sh., vajin, mjetet e pastrimit, veglat e puns) prkatse i sjell pronari. c. Kontrata pr pundore dhe mjetet prkatse pr mirmbajtje (p.sh., vegla t thjeshta t domosdoshme pr do puntor, t cilat nuk llogariten zakonisht n mim) i sjell i kontraktuari. Kjo form n t tri mnyrat sht e lejuar, me kusht q t dihet sakt puna q do t kryej, koha e puns dhe mditja ose rroga. Forma e dyt: Kontrat e mirmbajtjes n kuadr t shitjes s gjsendit, q nnkupton: blerjen e nj mjeti, makine etj., duke e kushtzuar mirmbajtjen pr nj mim shtes, por n t njjtn kontrat t shitblerjes, pra negociohet pr mimin e mallit pastaj negociohet pr mimin e shrbimit t mirmbajtjes dhe n fund mblidhet mimi i prgjithshm n t njjtn kontrat. Forma e tret: Kontrat e mirmbajtjes n kuadr t shitjes s gjsendit, q nnkupton: blerjen e nj mjeti, makine etj., duke e kushtzuar mirmbajtjen n mimin e shitblerjes, duke mos e rritur mimin e mallit, pr shkak t shrbimit shtes, qoft ky kusht nga blersi apo shrbim nga vet shitsi. Forma e dyt dhe e tret gjithashtu sht e lejuar, meq nuk kan dallim n mes

vete prve mnyrs s caktimit t mimit. Duke pasur parasysh gjithmon q puna t jet e caktuar mir dhe mimi t jet i sakt, q t mos oj n konflikt. Forma e katrt: Kontrat e riparimit e veant, q nnkupton: kontratn n mes pronarit t gjsendit me ndonj kompani t caktuar pr t riparuar mjetin n rast t paraqitjes s defekteve n kmbim t nj shume t caktuar prgjat nj kohe t caktuar. Pra, kontrata sht pr t ndrhyr vetm n raste emergjence dhe e pavarur nga kontrata e shitblerjes s gjsendit. Dispozita pr kt form varet nga mnyra se si aplikohet kjo kontrat: a. Nse pjest e riparimit i sjell pronari i gjsendit, apo ia paguan atij q i sjell me mimin prkats, ndrsa i kontraktuari kryen vetm punn. Kjo mnyr sht e lejuar. b. Nse pjest e riparimit i sjell i kontraktuari dhe pjest zakonisht jan t paprcaktuara dhe kan mime t ndryshme, qoft kontrata pr mirmbajtje (riparim) periodike apo pr riparim emergjent. Kjo form sht e ndaluar sepse i prngjan sigurimit komercial, i cili sht i ndaluar, ngase pagesa bhet prball rrezikut, i cili mund t ndodh, por mund t mos ndodh. Nse ndodh prishja, ather pagesa mujore ose vjetore mund t jet shum e ult, kshtu q i shkakton humbje t kontraktuarit, nse nuk ka prishje fare, t hollat e pronarit shkojn kot. Pr kt sht e ndaluar. Forma e pest: Kontrata e mirmbajtjes n rastin e qiras, kush duhet t mbaj prgjegjsin e mirmbajtjes s objektit, qiradhnsi apo qiramarrsi? Nse

mirmbajtja (riparimi) sht nga lloji prej s cils varet mundsia e shfrytzimit t gjsendit t marrur me qira, ather kjo i detyrohet qiradhnsit, si p.sh., nse muret jan t shtrembruara n shtpin me qira duhet ti drejtoj pronari, nse vetura ka defekte n makin pa fajin e qiramarrsit kt duhet ta rregulloj pronari, sepse kto jan gjra pa t cilat nuk mund t shfrytzohet objekti pr qira, dhe nuk lejohet t ngarkohet me t qiramarrsi. Ndrsa mirmbajtja ngaq sht nga lloji i cili nuk varet nga ai mundsia e shfrytzimit, si lyerja e mureve t shtpis, ndrrimi i vajit t makins, materiale harxhuese etj., gjra t cilat nuk pengojn mundsin e shfrytzimit t objektit pr qira, lejohet ti kushtzohet qiramarrsit po edhe qiradhnsit, sipas marrveshjes, me kusht q t jet do gj e prcaktuar mir dhe qart. Pra nuk i takon qiradhnsit t prkujdeset pr mirmbajtjen operative, prve nse kjo shnohet n kontrat, po ashtu nuk lejohet t ngarkohet qiramarrsi me riparimet kapitale, prve nse ai sht shkaktar direkt dhe i qllimshm i dmit prkats. Forma e gjasht: Kontrata e mirmbajtjes e shoqruar n kontratn e siprmarrjes. A lejohet ti kushtzohet siprmarrjes mirmbajtja e gjsendit t prodhuar, si p.sh. nj siprmarrje t marr me kontrat ndrtimin e nj objekti dhe mirmbajtjen e tij, apo nj makine dhe mirmbajtjen e saj, pr nj koh t caktuar me nj mim t caktuar, kjo form sht e lejuar, ngase mirmbajtja sht kusht dhe mimi i kontrats baz e prfshin edhe at.

Stamboll panairi i ushqimeve hallall hapet n 11 tetor

anairi i Prodhimeve Hallall dhe t Shndetshme do t zhvillohet ne Stamboll, n datat 11-14 tetor 2012 n t njjtn koh me Panairin e 14-t t MSAD-it dhe Kongresit t 16-t t Forumit Ndrkombtar t Biznesit (IBF). Madhsia e tregut botror t prodhimeve hallall ka arritur n 2,1 trilion dollar. Firmat turke duan t marrin nj pjes m t madhe nga ky treg kaq i madh, 15 her sa eksporti total i Turqis. Kompanit turke do t takohen n Panairin Ndrkombtar t Ushqimeve Hallall dhe t Shndetshme, q do t organizohet n qendrn e panaireve CNR Expo n Stamboll n datat 11-14 tetor. Organizimi n t njjtn koh i dy

aktiviteteve me prmasa t mdha do ti sjell nj sinergji t madhe ktij sektori. Firmat turke, t cilat synojn nj pjes m t madhe nga torta e ktij tregu gjigand, q zmadhohet do vit e m shum, blersit q do t vijn nga jasht shtetit, drejtuesit e marketeve dhe supermarketeve t njohura, shitsit me shumic, shprndarsit, shitsit me pakic, furnitort, prodhuesit, importuesit dhe eksportuesit n javn e dyt t tetorit do t takohen n Stamboll nn atin e qendrs s panaireve CNR Expo. Panairi organizohet me kontributin e kompanis, Sine Fuarclk Organizasyonu, nj firm pjes e holldingut CNR, Shoqata e Mbikqyrjes dhe ertifikimit

t Ushqimeve dhe Lndve t Nevojshme (GMDES), Kshilli Botror i Prodhimeve Hallall (WHC) si dhe KOSGEB. N panair do t ekspozohen prodhimeve hallall t sektorve t ndryshm si ushqim, pije freskuese, kozmetik, produkte medikale, pastrim, higjien, moda islame, tekstil, veshje pr mbulimin e koks dhe trupit, materiale t nevojshme pr t realizuar pelegrinazhin n Mek etj. Pritet q panairi t vizitohet nga nj numr i madh profesionistsh, q do t vijn nga Emiratet e Bashkuara Arabe, Malajzia, Indonezia, Filipinet, Singapori, SHBA, Arabia Saudite, Gjermania, Holanda, Franca, Algjeria, Maroku, Kanadaja dhe Japonia.

Nr. 3 / 31 gusht 2012

/ Lidhja

T ashtuquajturat mrekulli...
Nga JustinianTOPUlli
a ka br shpesh vaki t dgjojm pr disa ngjarje apo t shohim shfaqje e foto t cilat qarkullojn n mesin e besimtarve si mrekulli t Zotit, si p.sh, nj luan i futur n kafaz q dukej sikur thoshte Allah me ulrimn e tij, pllaja mali, kokrra vezsh, deg dhe trungje pemsh, perime e fruta t prer n gjysm apo larat e kafshve t ndryshme, q dukeshin sikur paraqitnin emrin Allah n arabisht apo Muhamed...etj...etj. Para se flas pr temn q mban titulli i ktij shkrimi, m duhet detyrimisht, pr t mos keqkuptuar at q do t them m pas, t bj disa pohime q kan t bjn me bazat e besimit ton e t cilat as un dhe as nj mysliman tjetr nuk duhet ti vr n dyshim. S pari, do besimtar n Zot duhet t besoj dhe t jet i bindur plotsisht se Zoti sht i Plotfuqishm dhe se Ai bn far t doj dhe si t doj dhe kur t doj, asgj nuk sht e pamundur pr T, dhe pikrisht pr t rrnjosur kt besim Allahu e prsrit kt gj n Kuran n mbi njzet sure n m shum se tridhjet ajete, ku Ai thot shkoqur dhe qart: Allahu sht i Fuqishm pr do gj. S dyti, e gjith bota q ne shohim dhe ajo q nuk shohim sht krijes e Zotit dhe si e till ajo i nnshtrohet ligjeve t Tij, ndaj asgj q ndodh n kt bot nuk del jasht ligjeve t Tij, edhe pse mund t ket gjra t cilat jan t panjohura apo t pashpjegueshme pr njerzit, t cilat dalin jasht njohurive t kufizuara njerzore, ato n thelb nuk dalin jasht t gjitha ligjeve q Zoti ka vendosur. Kjo natyrisht q ka lidhje me besimin se gjrat n kt bot ndodhin n baz t ligjit t shkak-pasojs dhe se asgj nuk del jasht ktij ligji t Zotit. Kjo sht akidja e shumics s myslimanve, e ehli suneh uel xhemah, n dallim me disa sekte kelamiste q besojn ndryshe. Ve ksaj ktu nuk mund t l pa prmendur faktin, q pr fat t keq shum prej besimtarve nuk e din, se q nj ndodhi t quhet mrekulli, ajo duhet t jet tepr e qart dhe sfiduese, e till q t mos ket mundsi t hidhet posht apo vihet n dyshim pr shkak t paqartsis s saj. Kshtu pra tendenca q shohim sot tek disa musliman pr t zbuluar emrin e Allahut apo t Profetit npr konfigurime q formohen nga vija t ndryshme n form damarsh npr objekte t ndryshme sht tepr mjerane, sepse t tilla shkrime shpesh her nuk jan qartsisht t lexueshme dhe shumkush nse i sheh i pa motivuar dhe i painformuar m par, nuk do tu bnte asgj prshtypje pr ti trhequr vmendjen, mirpo pasi dikush e sheh t veantn e saj dhe ua tregon t tjerve si t till, ather n kt rast leximi dhe vmendja apo vshtrimi i saj bhet subjektiv nga t tjert, duke mos marr parasysh pjesn tjetr t konfigurimit, por duke u fokusuar n mnyr t njanshme vetm tek pjesa e mrekullis. Pra kjo n fakt nuk sht vetm se nj vetmashtrim, pr shkak t nj efekti psikologjik q ndodh pr shkak t motivimit pr t par nj mrekulli. Kshtu q mrekullia duhet t jet patjetr e qart e t jap nj mesazh t qart e t lexueshm pr t gjith ata q e shohin, pa pasur nevojn e nj procesi motivimi t till, aq sa vetm nga nj njeri mohues, i verbr n shpirt e kryene mund t mohohet. Duke u nisur nga kjo q tham shfaqje t tilla jo q nuk jan mrekulli, por sht turp dhe munges serioziteti t trumbetohen si t tilla. S treti, Allahu e ka shfaqur Veten e Tij pr ne si krijesa nprmjet shenjave apo argumenteve t Tij, kto shenja jan ekzistenciale/kozmologjike dhe fetare. T parat jan gjithka q ne shohim, qielli dhe toka, njerzit, kafsht dhe bimt, ujrat, detet, oqeanet, liqenet, lumenjt, shiu, yjet dhe planett, dielli, hna, jupiteri, marsi etj... etj... Allahu thot n Kuran: Me t vrtet, n krijimin e qiejve dhe t Toks, n kmbimin e nats me ditn, n anijet q lundrojn npr det pr tu sjell dobi njerzve, n ujin q zbret Allahu prej qiellit, duke ngjallur prmes tij

tokn e vdekur dhe duke shprndar gjithfar gjallesash, n lvizjen e errave dhe n ret q qndrojn midis qiellit e Toks, pra, n t gjitha kto, sigurisht q ka shenja pr njerzit me intelekt. (el-Bekare: 164) S katrti, Kurani mbetet mrekullia m e madhe q Allahu i dhuroi Profetit Muhamed (alejhi salatu ue selam). Natyrisht q ne besojm edhe n mrekullit e tjera q Allahu i dhuroi Profetit ton gjat jets s tij, ato t cilat provohen se jan autentike, si p.sh, vajtimi i trungut t palms mbi t cilin Profeti (alejhi salatu ue selam) mbante hutbet, shumfishimi i ushqimit t pakt apo ujit, etj, por gjithsesi mrekullia m e madhe e tij e asaj kohe dhe e sotme ngelet Kurani, ndaj dhe Profeti (alejhi salatu ue selam) ka thn: do Profeti i jan dhn argumente t atilla saq prej tyre do t besonte mbar njerzimi. Por, mua m sht dhn zbulesa hyjnore (uahji) t ciln Allahu ma shpalli, ndaj shpresoj q t jem Profeti q do t ket m shum ndjeks Ditn e Kiametit. (Buhariu & Muslimi) Kto fjal t Profetit (alejhi salatu ue selam) tregojn qart se nga do t vijn argumentet m t rndsime dhe m t forta q do ti bjn njerzit t besojn tek Zoti dhe n kt fe. Prkundrazi! Ata njerz q krkojn argumente dhe mrekulli t tjera, n fakt duket se ojn uj n mullin e jobesimtarve t mparshm, q krkonin nga Profett e tyre mrekulli t nj natyre krejt tjetr pr t besuar, si i krkuan kt edhe nga Profeti yn Ata thon: Ne nuk do t t besojm (o Muhamed), derisa t bsh, q t shprthej nga toka nj gurr uji pr ne, ose, derisa t kesh nj kopsht hurmash dhe rrushi, npr t cilin t rrjedhin lumenj ose, derisa ta bsh qiellin t bjer copa mbi ne, si ke thn ose, derisa t sjellsh Allahun dhe engjjt para nesh; ose, derisa t kesh shtpi prej ari ose, derisa t ngjitesh n qiell. Ne nuk do t t besojm, edhe sikur t ngjitesh n qiell, derisa t na sjellsh nj libr q ta lexojm. Thuaj: I Prlvduar qoft Zoti im! Un nuk jam tjetr, vese njeri - i drguar! (El-Isra: 90-93) Me t vrtet, n krijimin e qiejve dhe t Toks dhe n ndrrimin e nats e t dits, ka shenja pr mendart,pr ata q e prmendin Allahun duke qndruar n kmb, ndenjur ose shtrir dhe q meditojn pr krijimin e qiejve dhe t Toks (duke thn:) O Zoti Yn! Ti nuk i ke krijuar kot kto - lartsuar qofsh (nga do e met)! Prandaj na ruaj nga ndshkimi i zjarrit. (Al-imran: 190-191) Kshtu pra mrekullit e Zotit jan kaq t gjalla, madhshtore dhe t pranishme mes nesh, sa q t krkosh mrekulli t tjera pr t provuar besimin n Zot apo vrtetsin e Islamit tek konfigurime damarsh e vijash q formohen n nj domate t kalbur, q pas prerjes u duka se qenka shkruar n t Allah n arabisht, apo tek vija t ngjashme npr male e kodra, e npr kafsh t ndryshme, nuk tregon n fakt vetm se kriz besimi q i ka kapluar njerzit, kriz intelekti dhe meditimi, q edhe pse besojn n Zot shkojn e u bien pas ikrrimave t tilla, shpesh edhe banale e abuzive, tamam si ai q krkon t gjej rrugn n mes t dits me diell, nga drita e fishkur e nj qiri t largt! Kshtu pra, fakti q edhe nj pjes e besimtarve bien n nj nivel t till ngjashmrie me jobesimtart e dikurshm, tregon se far krize besimi n Zot prjetojn sot njerzit. N fakt kta njerz ve mangsis s dijes n njohjen e fes dhe nivelit t mjeruar t arsyetimit e t qasjes ndaj ktyre fenomeneve, dmin m t madh ia bjn besimit dhe fes s tyre me imazhin q ata japin n syt e atyre q nuk besojn dhe q kan njfar niveli intelektual n t kuptuarit e gjrave. Kta besimtar nuk bjn gj tjetr vetm se me padijen e tyre u provojn ktyre t pafeve se besimi n Zot nuk sht vetm se bestytni t kota dhe brokulla me ok, t denja pr tu tallur me to! A ka shrbim m t keq sesa kjo q mund ti bj dikush besimit t tij?! E pr m tepr i hapin rrugn edhe

idhujtarve dhe gjithfar besimesh t kota t ken mundsi t provojn fet e tyre me t tilla argumente! Pse jo?! O Zoti yn, mos na bj sprov pr jobesimtart dhe falna ne, o Zot. Vrtet, Ti je i Plotfuqishmi dhe i Urti. (el-Mumetehine: 5) Allahu thot: A nuk e din mohuesit se qiejt dhe Toka kan qen nj e tr? Pastaj Ne e ndam dhe bm nga uji do gj t gjall! Akoma nuk besojn?! Ne vendosm npr Tok male t patundura, q ajo t mos lkundet bashk me njerzit dhe bm lugina dhe rrug pr t udhtuar n to. Ne e bm qiellin mbules t mbrojtur, por prsri ata shmangen nga shenjat q gjenden aty. (ElEnbija: 30-32) Pra nse ka njerz q nuk u besojn argumenteve madhshtore t Zotit n kt bot, ather mos prisni ju o mysliman q ata tu besojn ktyre gjrave qesharake, ndaj t cilave nj besimtar i mir duhet t rrij larg. Kur jobesimtart e dikurshm nuk u besonin as mrekullive q sillnin Profett e Allahut, e si ather do tu besojn ktyre gjrave -q disa besimtar na i trumbetojn si mrekulli t mdha- jobesimtart e sotm q jan shum her m t sofistikuar?! A nuk e lexojn ata n Kuran se Allahu pr t till njerz thot: Ata nuk e besojn at, me gjith shembujt e popujve t kaluar. E madje Allahu thot: Edhe sikur Ne t hapnim nj der t qiellit dhe t ngjiteshin npr t, ata me siguri q do t thoshin: Syt tan kan qen t shushatur, madje na kan magjepsur! (el-Hixhr: 1315) E sipr t treguar se kush jan argumentet e qarta t Zotit n kt bot pr shkak t t cilave njerzit duhet t besojn, Allahu n ajetet n vazhdim t sures s cituar, u rikujton edhe njher njerzve se sht Ai q ka krijuar qiellin dhe yjet, tokn dhe gjithka jeton n t, njeriun dhe ujin, e se sht Ai q dhuron jetn dhe e merr at etj; ather si sht e mundur q disa mysliman sot nuk ndjekin shembullin q Zoti i tyre u jep n Kuran?! Nse do t zgjatesha, do t detyrohesha t citoja me dhjetra ajete t tjera ku Allahu u shpalos njerzve t tilla argumente pr besimin n T, por besoj se edhe kaq sht e mjaftueshme. Fatkeqsia e jon sot sht se e nuk e lexojm Kuranin dhe nuk i jetojm fjalt e Zotit n t, ndryshe nuk ka sesi shpjegohet nj prkushtim kaq i madh nga nj pjes e besimtarve ndaj t tilla argumenteve! E pr m tepr edhe kur i kshillon disa prej tyre nuk heqin dor, por replikojn me arsyetime pavler me kshilluesin, duke i hedhur ndonjher edhe akuza banale dhe ironi fyese, si mund t bjn edhe me kt shkrim kur ta lexojn. Nj problem tjetr q shfaqet n vazhdn e ktyre t ashtuquajturave mrekulli sht se shpesh ngjarje apo fenomene t tilla rezultojn mbas verifikimit ngjarje jo-autentike apo keqkuptime banale apo pr fat t keq edhe gnjeshtra t mirfillta. Le t marrim si shembull disa prej tyre. Shum prej nesh ka dgjuar se njeriu i par q zbriti n hn ka dgjuar ezanin muhamedan n t dhe se kur atij i ra rasti njher t shkonte n nj vend musliman u ndesh me t njjtn gj q kishte dgjuar n hn, e kjo u b shkak q ai t futej n Islam. Me gjith prhapjen e madhe q ka ky lajm, e vetmja gj q kam konstatuar deri m sot nse dikush di m tepr sht i lutur t m informoj- nga dy burime t ndryshme sht se, ky lajm sht botuar n nj gazet malejziane. Mirpo kurrkund nuk thuhet se nga e ka burimin ky lajm? Askush nuk citon vet Nil Amstrongun t na tregoj kt histori nga goja e tij, e pr m tepr q sipas ksaj legjende urbane ai sht br mysliman?! Do t ishte vrtet dika tepr interesante q kt ngjarje ta dgjonim nga goja e vet protagonistit, mirpo dika e till deri m sot kurr nuk e kemi dgjuar dhe as par!!! N kt rast tamam vlen ajo shprehja e urt q thot: m krkon gjurmt kur ja tek e ke ujkun! Kshtu q pr shum koh pr mua kjo ngjarje mbeti dika

e pa provuar derisa para disa kohsh m bie rasti t lexoj nj intervist t shkenctarit musliman egjiptiano-amerikan Faruk El-Baz, nj nga njerzit kryesor t NASA-s q prgatiti dhe trajnoi ekipin q shkoi pr her t par n Hn. Dhe kur z. Faruk -njeriu m i afrt me Amstrongun sesa miliona musliman t tjeru pyet nga intervistuesi rreth ksaj ngjarje ai shpjegoi se nuk dinte q kjo t kishte ndodhur dhe as kurr nuk kishte dgjuar nga Amstrongu apo dikush tjetr q ai t kishte dgjuar ezanin n hn dhe se ai ishte br musliman! Madje ai aludoi se ndoshta kjo gj mund t ket ndodhur pr shkak t nj keqkuptim pr shkak t prshndetjes me Es-selam Alejkum, q bri nj nga antart e tjer t ekuipazhit t anijes Apollo kur ata mbrritn n Hn, pr respekt ndaj tij. Z. Faruk tregon se astronauti n fjal krkoi prej tij para se t nisej se far mund t bnte ai pr t n shenj respekti ndaj gjith atij mundi q ai kishte dhn, dhe z. Faruk i kishte krkuar q ta prshndeste prej andej n gjuhn e tij, pra me Es-selam alejkum. E ndoshta sht pikrisht kjo fjal arsyeja q i ka dhn fill gjith ksaj legjende urbane t prhapur n mes muslimanve q nga Maroku deri n Indonezi. Kjo q thash sht lehtsisht e verfikueshme nse krkoni n internet. Imagjinoni tani se far imazhi t shmtuar dhe gnjeshtar prhapin muslimant duke prcjell goj mbas goje kt t pavrtet. Mjafton pr nj njeri q t thuhet se gnjen, nse flet me do gj q dgjon. thot Profeti (aleji salatu ue selam)- (trs. Muslimi). Le t marrim nj shembull tjetr. Para ca kohsh nj tjetr legjend urbane u prhap mes muslimanve se gjoja nj vajz n nj vend arab paska prdhosur Kuranin dhe m pas Allahu e paska shprfytyruar at n pamjen e nj njeriu q m shum i ngjante nj qeni! Dhe madje pr kt gj na tregohej edhe nj foto si argument! Nga verifikimet e mtejshme dilte se kjo foto nuk ishte gj tjetr vese pamje e nj vepre arti bashk me disa t tjera t ngjashme me t n nj ekspozit t hapur diku n nj vend t bots. Raste t tilla nse do ti vihemi verifikimit do t gjejm pr fat t keq me dhjetra. P.sh. ne e dim se dikur kan ekzistuar njerz me trup t mdhenj, sepse t paktn dim q Ademi, babai yn i prbashkt ishte me trup t madh, si thuhet n hadithet autentike t Profetit (aleji salatu ue selam), mirpo kjo nuk do t thot q pr t provuar ekzistencn e tyre t sajohen mashtrime fotografike me an t manipulimeve me programe kompjuterike pr t provuar kt gj, fakt ky q fatkeqsisht m ka rn rasti ta ndesh shpesh n internet. Apo edhe plot raste t tjera q ulrijn q jan gnjeshtra, si guri q gjoja qndron n ajr etj...etj... Nse t tilla gjra jan vepr e jobesimtarve, pr tu tallur me ata q besojn, ather tregon vrtet nivelin e ult intelektual t atyre q i besojn ktyre mrekullive false pa i verifikuar, e pr m tepr t kujton hadithin e Profetit (aleji salatu ue selam) q tregon sesa leht shum njerz do t bien preh e mashtrimeve t dexhalit, ndrkoh q ky mashtrues do t jet shum m aft sesa t merret me t tilla trike t afta pr t mashtruar vetm iliminjt. Por, nse t tilla mashtrime bhen nga besimtart gj q lus Allahun t mos ndodhpr t provuar t vrtetn e tyre t besimit me t tilla gnjeshtra, si bnin dikur disa njerz q sajonin hadithe pr t mbshtetur fen, ather m duhet tiu kujtoj atyre t gjitha ajetet dhe hadithet q kan ardhur pr t dnuar e denigruar gnjeshtrn dhe ata q gnjejn, e q jan me dhjetra. Mirpo ktu do t citoj vetm nj hadith t Profetit (aleji salatu ue selam) e q ka t bj jo me vet gnjeshtart, por me ata q i prcjellin kto gnjeshtra: Kush tregon dika t ciln ai e sheh se sht gnjeshtr, ather ai sht njri prej gnjeshtarve. (Trs. Muslimi) Pr t mos u zgjatur m tej m duhet t prsris se jo vetm lajmet q jepen kundra Islamit dhe muslimanve duhet t hyjn n sitn e verifikimit t vrtetsis, por edhe ato q jan n favor t tyre, mes tyre padyshim edhe kto mrekulli q na shfaqen aty dhe ktu apo q pretendohen pr gjith far evlijash t vrtet apo t rrem.

Lidhja

/ Nr. 3 /

31 gusht 2012

Bota / Pluhur dhe kujtime t vrarsh n

kampin e refugjatve t Zatarit n jordani
Nga Shaima Halili
tyre pr t kaluar kufirin nga Siria n Jordani. Ato na flasin pr udhtimin e tyre nga shtpit pr ktu n kamp, na thot Seba Eb Basla. Detajet q japin jan t turbullta. Ne nuk jemi t sigurt nse sht realitet apo imagjinata e fmijve, pr shkak t tmerrit t pafund. Disa prej tyre thon, se mund t lvizin vetm n errsir ka do t thot, se ata jan fshehur diku gjat gjith dits pa buk e uj. Aty thell n kampin e Zatarit shihet nj det i pafund tendash dhe pluhuri q i ka mbuluar ato e i ka kthyer nga t bardha n bezh te elt. hum fmij q tashti jetojn n kampin e refugjatve n Zatari kan dshmuar dhunn e psuar n qytetet e tyre n Siri. Ajri vorbullon me zrat e fmijve, q kndojn kng fmijsh fshati. Kjo mund t duket si nj dit normale lodrash pr fmij kudo qofshin npr bot, por nj vshtrim m i afrt n fytyrat e lodhura dhe t pluhurosura t fmijve na rrfejn nj histori ndryshe. Kjo nuk sht nj infermieri, nuk ka foto npr mure. N fakt ktu nuk ka mure. Ky sht nj kamp refugjatsh dhe kta fmij q qndrojn n nj rreth n tend nuk kan pasur mundsi t luajn prej muajsh. Ata jan larguar nga Siria pr shkak t dhuns dhe tashti po mundohen t msojn se si t zejn shok n kt zon t improvizuar t kampit. Pak larg kufirit me Sirin n Jordani kampi i refugjatve Zatari mikpret m shum se 14,500 refugjat. MBrriTJET E NaTS Ky numr vazhdon t rritet me qindra dhe me disa dit edhe me mijra kalojn kufirin pr dit. Ne e kemi nisur me 500 refugjat kur u hap kampi, tashti ne kemi 14,500, thot Ali Bibi, zyrtari ndrlidhs i agjencis s refugjatve t OKB-s n Jordani. Nj kalim rekord refugjatsh brenda nj nate prej 2,200 personash sht pritur n kampin Zatari, sipas ksaj agjencie. Numri i tyre ndryshon sipas gjendjes politike dhe ushtarake n ann siriane. Ne presim 300-500 refugjat n dit mesatarisht. Ka dit q numri i tyre bie n 50 dhe n dit t tjera me mijra, si n natn q kaloi, na rrfen ai. N nj shesh t vogl nj grup fmijsh jan mbledhur n dy rreshta dhe prpiqen t luajn me njritjetrin. Me sa duket i nxehti dhe pluhuri nuk i pengon ata dhe ata duken shum t lumtur, q m n fund kan mundsin pr t luajtur jasht, dika q nuk mund ta mendonin n vendin e tyre. Organizatort e quajn kt pjes t kampit Zona miqsore e fmijve. Aty sht nj grup tendash, ku fmijt mund t luajn dhe t miqsohen me njri-tjetrin. Gjithashtu organizatort e kan planifikuar pr ta prdorur at n ndihm t atyre, q kan qen dshmitar t skenave t tmerrshme gjat konfliktit n Siri. Ne po prpiqemi t ndrtojm programe pr t prmirsuar gjendjen shoqrore dhe psikologjike t fmijve, na shpjegon Seba Ebu Basla punonjse sociale. Ne po prpiqemi ti ata, un nuk do t isha larguar. Por ato jan traumatizuar aq shum nga zhurma e plumbave dhe granatimeve, saq un mendoj se jan kompleksuar tashm. Na u desh t iknim, thot ai, duke treguar fmijt e vet. Na u desh tu thonim lamtumir gjithkaje dhe gjithkujt q njihnim, t afrmve dhe miqve t mi. T iknim nga shtpia jon pr n kt tend ishte shum e vshtir, dhe na u desh disa dit q t msoheshim. Por kjo ishte m e mir se sa t qndronim atje. Ishte m mir se m par.
http://www.bbc.co.uk/news/world-middleeast-19368439 Ahmed Jasin me fmijt e tij

ndihmojm ata pr ato q kan par dhe t rikthehen n normalitet, nse kjo gj do t ishte e mundur t arrihej n kt kamp, vazhdon ajo. Debil Ghali nj refugjat sirian nga qyteti i Humsit na tregon pr tmerret e prjetuara nga fmijt e tij. Zhurma e granatimeve sht ajo ka i frikson ato, thot ai. Fmijt e mi kan par gjra t tmerrshme. Pjes trupash, gjak, snajperaato i urrejn zhurmn e t shtnave. Ishte e frikshme, krejtsisht e frikshme. Ato rrinin n shtpi gjith ditn. Ato nuk mund t dilnin jasht pr t luajtur,- tregon ai. PrTEJ iMaGJiNaTS Shum nga kta fmij kan kryer udhtime tejet t lodhshme dhe disa her edhe t frikshme me familjet e

M Mir SE M Par Rastet m t vshtira, t cilve iu krcnohet jeta jan transferuar nga kampi pr n spitalet rajonale n bashkpunim me ministrin e shndetsis jordaneze. Ne jemi t shqetsuar pr ndonj epidemi. Neve na duhet t jemi t kujdesshm ndaj fruthit. Neve na duhet t jemi t kujdesshm ndaj kolers. Ne do t nisim shum shpejt nj fushat imunizuese ndaj fruthit , na thot dr. Baptisti. N nj tend t vogl qndron i ulur Ahmed Jasini me tre fmijt e tij. Ai po prpiqet t rimbush celularin, q t ket mundsi t lajmroj t afrmit e vet n Siri. Ai e ka kaluar kufirin dhe sht larguar nga qyteti i Deras me gruan dhe fmijt. Po t mos i kisha pasur

Siri T strehuarit n Turqi mbi 80 mij

azhdojn arratisjet massive nga Siria. I ka kaluar t 80 mij vett numri i sirianve q jan strehuar dhe mirpritur n Turqi. Msohet se ka rnie t rasteve t kalimit t kufirit pr shkak t mungess s vendeve dhe hapsirave n kampet q jan ngritur pr strehimin e refugjatve dhe me mijra qytetar sirian presin n ann tjetr t kufirit. Vazhdojn arratisjet nga Siria, vendi ku dhuna po prshkallzohet do dit e m shum. Numri i sirianve q sot ndodhen n Turqi i ka kaluar t 80 mij vett. Shtetasit sirian jan strehuar dhe sistemuar n 8 qytete me adra, nj Qendr pr Pranim t Prkohshm dhe 1 qytet me kontejner q jan ngritur n zonat afr me kufirin sirian. Me kaprcimin e kapaciteteve n vendet e strehimit disa sirian jan vendosur n konviktet e shkollave dhe sallat e sportit, q gjenden n provincat Gaziantep, Kahramanmarash, Adana, Osmanije, Adijaman, Kilis dhe Malatja. Nga ana tjetr vazhdon ndrtimi i kampeve t reja me adra n nnprefekturat Karkamish dhe Nizip t Gaziantepit dhe n Kahramanmarash dhe Xhevdetije t Osmanijes. Kreu i Agjencis s Menaxhimit t Fatkeqsive dhe Emergjencave (AFAD), Turan Erko n nj deklarat tha: Pritet q kampi q do t ndrtohet n Marash t ket kapacitet pr t strehuar 15 mij sirian. Deri tani ka prfunduar gjysma

e punimeve pr realizimin e projektit. 1 mij e 700 sirian q pr momentin ishin sistemuar n salln e sportit n Kilis jan drguar n kt qytet t ri me adra, q sht n ndrtim e sipr. Parashikohet q ndrtimi i plot i kampit t prfundoj n fund t ktij muaji. Nga ana tjetr siriant vazhdojn t kalojn kufirin turk dhe t vijn n nnprefekturn nxhypinar (ncpnar) t Kilisit. Bhet e ditur se n ann tjetr t piks s kalimit kufitar presin afrsisht 3 mij qytetar sirian. Njoftohet se kalimet e kufirit jan ngadalsuar pr nj koh t caktuar deri n hapjen e vendeve t reja pr strehim pr shkak t plotsimit t kapaciteteve ekzistuese n rajon. Opozitart sirian

gjithashtu bjn t ditur se numri i viktimave t masakrs s qytetit Deraja shkoi n 320. Ndrkaq jan publikuar edhe pamjet e reja t ksaj masakre. N mesin e t vrarve n afrsi t Damaskut gjenden gra dhe fmij. Njoftohet se shumica e t vrarve jan ekzekutuar n shtpit e tyre. Ndrsa forcat e regjimit dhe opozitart e akuzojn njri-tjetrin n lidhje me masakrn n fjal. N ann tjetr forcat e Esadit n operacionet e organizuara n vende t ndryshme t vendit kan vrar t paktn edhe 15 persona t tjer. Bhet e ditur q prleshjet q jetohen n lagjet periferike t Damaskut kan kaluar deri n qendr t qytetit.

Nr. 3 / 31 gusht 2012

/ Lidhja

Opinion

Masakra e Norvegjis nga nj i krishter i krahut t djatht tregon se terrori nuk ka ngjyr apo besim
Nga Ebubekr kasEm*
ta paraqes at t duket mendrisht i sfiduar. Pr m tepr q besimi i tij nuk prmendet asgjkund. Megjithse vlersime profesionale e kan prcaktuar at shndosh e mir; nj hulumtim tjetr iu b m pas, duke u prpjekur t kundrshtoj prcaktimet fillestare. Nse do t kishte qen musliman situata do t kishte qen krejtsisht ndryshe. Nuk do t kishte qen e nevojshme pr vlersime mendore ndaj tij. Zemrimi dhe emocionet do t arrinin kulmin. Feja e vrassit do t ishte n qendr t vmendjes. T ashtuquajturit ekspert t terrorit do ta kishin pasur t leht t bnin lidhjet ndrmjet ktij akti t urryer dhe vet fes. Ata do t kishin shkruar tashm libra dhe do t pasuroheshin e do t bheshin t famshm pr shkak t ftesave q do t merrnin pr t folur rreth njerzve t prbindshm, q quhen musliman. Jo vetm q i dyshuari do t gjykohej, por e gjith feja do t sillej zvarr s bashku me t n karrigen e dshmitarit. Udhheqsit e komuniteteve do t rrinin zgjuar tr natn, duke u prpjekur pr t dal me deklarata t fuqishme pr t denoncuar aktin barbar. Mediat do t kishin vizituar xhamia e qendra islame t premteve pr t raportuar, nse imamt do ta denonconin kt akt. Udhheqsit deri edhe do t qanin gjat leximit t deklaratave denoncuese, dhe sikur imamve tiu ikte zri duke ulritur se Islami nuk ka t bj aspak me kto gjra, mediat prsri do t gjenin se kto deklarata nuk do t ishin sa duhej t forta dhe jo aq me z t lart sa duhej. Gjyqi q po zhvillohet n Norvegji duhet t jet nj zgjim pr t gjith njerzimin. Ky sht nj zgjim pr t treguar se terrorizmi nuk sht vetm nj problem i brendshm i shoqris muslimane. Njerz t mendur ka n do kultur dhe shoqri, ku disa e marrin prsipr vet zbatimin e ligjit. Ne po jetojm n nj koh ekstremizmi, kur njerzimi e ka humbur sensin, sensin e orientimit. Ti mund t dgjosh sot pr sporte ekstreme, makijazh ekstrem, fitnes ekstrem e kshtu me radh. Deri edhe politikant po sillen ekstrem kto dit. Natyrshm q edhe ndrmjet muslimanve gjen t marrosur, q ndonj her veprojn marrzisht. Kshtu veprojn edhe t krishtert dhe komunitetet e tjera. Smundja e ekstremizmit nuk ka ngjyr apo besim. Ajo nuk ka kufij. Njerzimi ka nevoj t zgjohet nga kto shpifje dhe t pyes veten, prse gjrat kan dal jasht kontrollit?!... (Anders Breivijk u shpall fajtor para pak ditsh pr vrasjen e 77 personave t pafajshm nga nj gjykat norvegjeze dhe u dnua m 21 vjet burgim. Sistemi i drejtsis n Norvegji nuk e ka dnimin me vdekje.)
_____________ * sht kolumnist i http://themuslim.ca blogfaqe e muslimanve kanadez. http://themuslim.ca/2012/04/20/the-norwaymassacre-shows-terror-has-no-color-or-creed/

mund ta merrni me mend, sikur vrassi masiv norvegjez t ishte arab ose musliman?... Kur terrori po shpalosej n kombin paqsor evropian t Norvegjis t ashtuquajturit ekspert t terrorit u shfaqn npr ekranet televizive koh e pa koh. Ata villnin zjarr zemrimi e urrejtje, si t ishin dragonj q nxjerrin flak e zjarr nga goja e tyre. Kta t ashtuquajtur ekspert i prmbytn ekranet se si islamikt po pushtonin Evropn dhe Amerikn e Veriut, dhe sa t kqij jan Muslimant. Pak or m von kta ekspert u turpruan dhe u sikletosn. Ata u detyruan ta ln skenn me

shum qetsi dhe pa rn n sy pasi vrassi i dyshuar ishte antar i nj krahu t djatht ekstrem. Tonet e tyre ran. Kishs s Anglis dhe Vatikanit nuk iu krkua ndonj her t lshojn ndonj deklarat ku t denoncohej ky akt, ku megjithse krimineli i dyshuar kishte deklaruar se ishte nj ithtar i nj grupi ekstremist t Krishter, feja nuk kishte t bnte aspak me at gj. Ndrsa po zhvillohet gjyqi i tij mjaft interesante sht, se terroristi q e ka pranuar krimin po mundohet t provoj se sht mendrisht i shndosh dhe q ai do ta bnte prsri kt gj po ta kishte nj shans tjetr; nj prpjekje tjetr krkon

debatet n internet dhe pasojat

Nga Roald a. Hysa
ungesa e etiks dhe e qndrimit konstruktiv sht nj nga t metat themelore e debateve t brendshme, por n veanti e atyre q po zhvillohen n internet. Facebook-u, listat e e-mailave dhe blogjet e ndryshme e kan rritur shpejtsin e transmetimit t informacionit dhe t komunikimit publik, por etika e komunikimit ka mangsi t theksuara. Mungesa e thelluar e mirkuptimit dhe e tolerancs gjat diskutimit dhe debatit sht nj nga defektet kryesore q vrehet. Kjo gjendje me solli ndrmend mexhliset e hershme, kur njerzit e dijes (qoft nxns apo dijetar, apo hoxhallar) mblidheshin dhe garonin, se kush mund te ishte m i zoti n t shprehurit e mendimit t tij n lidhje me temn q diskutohej dhe arritja e rezultateve pozitive n prfundim t tyre. Me kt desha t them se kto lloj mexhlisesh na mungojn krejtsisht ktu n hapsirn ton. Por nj problem tejet i ndjeshm s fundmi jan debatet q hapen n e-mail listat e internetit, si dhe s fundmi n rrjetin social t Facebook-ut, ku etika e debatit dhe e kundrshtimit t njri-tjetrit l shum pr t dshiruar. Nuk po mundohem t sjell shembuj ktu, sepse me t vrtet q do t ishte humbje kohe pr t gjith, kur pjesa m e madhe e jona jan t antarsuar npr listat e ndryshme. Sa pr diskutimet n forumet tona internetare, ato nuk i plotsojn kushtet e nj mexhlisi t vrtet apo si e parashoh un, pr disa arsye:

1: jan krejtsisht virtuale 2: njerzit q debatojn n t shumtn e rasteve nuk e njohin nga afr njri-tjetrin dhe kjo le shteg pr t dshiruar. 3: personat q diskutojn e bjn kt nga vende t ndryshme dhe shum her reflektojn pa dashje gabime me mosnjohjen e duhur t problemit pr t cilin diskutohet apo debatohet. 4: personat q diskutojn meqense jan me formime t ndryshme shkollore gjithmon prpiqen t'i shikojn gjrat sipas shkollimit q kan marr, apo po marrin (Nj avokat sheh bazn ligjore t gjithkaje, nj imam e sheh nga pikpamja fetare, nj sociolog sipas shkollave prkatse sociologjike etj.) 5: nse personat q diskutojn e bjn kt nga dy vende te ndryshme, bie fjalanj shqiptar nga Amerika me nj shqiptar nga Shkupi, apo Tirana, apo Prishtina, do t kishim nga nj an njrin nga diaspora dhe n ann tjetr me dy vendalinj puro, q kan probleme t tjera nga ato t emigrimit, si dhe me nj shqiptar q jeton n nj qytet si Shkupi, ku m t paktn ky qytet banohet nga dy kombsi (pra, diskutimi mund t marri nj kolorit t papar n baz t ktij ekuacioni t till logjik.). Pasi numrova pes arsye q e diktojn krejt sfondin kuptimor t diskutimit dhe t debatit n forumet internetare, FCB apo e-mail listat do t merrja n shqyrtim vet mexhlisin, jo si etimologji fjale, por si

realitet. Mexhlisi ndrtohet n tre prmasa, le t prdorim kt term t gjeometris joeuklidiane. Njerz t caktuar, q mblidhen n nj vend t caktuar n nj koh t caktuar pr t diskutuar pr nj tem apo problem t caktuar. E par nn kt kndvshtrim mund t themi se rrethanat prbrse jan t cunguara dhe nse do t fillonim t bnim analogjit, ather t gjith s bashku do t vrenim: 1: a) Njerzit lvizin nga listat, ku mund t antarsohen dhe mund t largohen sipas dshirs. Gjithashtu, megjithse mund t jen t antarsuar ata nuk marrin pjes dhe diskutantt nuk mund ta din nse heshtjen e tyre mund ta marrim si pohim apo abstenim, pra duke mos e ditur se kush sht i pranishm n at diskutim-debat. b) Pjesmarrsit fizik n nj mexhlis marrin pjes m gjallrisht edhe me heshtjen e tyre, duke u interpretuar kjo heshtje si pranim ndaj mendimit dominues. 2: Vendi: sht i prbashkt, lista e-mailit dhe n mexhlis vendi ku do t diskutohet, por ktu mungon elementi i kontaktit fizik, pra, diskutimi apo debati zhvillohet pa pasur ndonj kontakt fizik t drejtprdrejt, pr pasoj ktu analogjia nuk mund t themi se vendoset e plot. 3: Koha: Diskutimi apo debati nuk mund t zhvillohet n t njjtn koh, pra, sht shum m i shtrir n koh.

4: Problemi apo tema e caktuar: Kjo sht krejtsisht e prbashkt, por gjykimet dhe mendimet sht e vshtir t jen t prbashkta dhe nuk mund t vijn drejt unifikimit pr shum arsye t tjera (q kan t bjn edhe me bindjet e njerzve, t cilat jan shum t rndsishme, ndrsa nuk jan kto ato q po shqyrtojm ktu), por q vshtirsohen maksimalisht pr t gjitha arsyet q i kam prmendur m sipr. Gjithashtu nj komponent tejet e rndsishme sht etika e debatit dhe e mosprputhjes (ihtilafit), q i mungon n m t shumtn e rasteve debateve tona. Kshtu nuk mund t habitemi, se si npr listat tona bisedat personalizohen krejt, kur nuk kan t bjn me ne drejtprdrejt, por me punt tona. Problemet tona jan po ato, mbeten po ato dhe do t mbeten po ato, po nuk i zgjidhm n mnyrn e duhur, por edhe se ne deri tashti nuk jemi prpjekur aq sa duhet, duke e drejtuar vmendjen n baz t nj utilitarizmi ordiner q mund t vrehet qartas. Ndrkaq nj pjes e ktyre problemeve mund t shmangen shum mir, kur ne t reflektojm gjallrisht etikn e lart islame, t ciln neve duhet ta fitojm vazhdimisht nprmjet shembullit t njeriut ton m t dashur Muhamedit alejhi salatu ue selam, si dhe t shokve t tij t afrt. Gjithashtu njohja e etiks s ihtilafit (mosprputhjes) do t ishte shum me vend pr t shtuar kapacitetin ton t debatit.

Lidhja

/ Nr. 3 /

31 gusht 2012