You are on page 1of 54

Idlisen-nne$

li MUQRANI

AGAMA
t u g n i w i n

HCA 2007

li MUQRANI

AGAMA
s tugniwin

HCA 2007

IBUDDAN Ad budde$ adlis-agi yerzan agama, s yi$ersiwen-is d yem$an-is : i warrac n tmurt n leqbayel i$unzan a$erbaz deg useggas 1994-1995 akk d imawlan-nsen ; i yime$nasen n yivelli d widen n wass-a inuven $ef timmuz$a n tmurt n Lezzayer d uselmed n tutlayt tamazi$t.
li MUQRANI

ASNEMMER

I kra n win i d-yefkan afus n lemwna i wakken ad d-ilal wedlis-agi n ugama s tutlayt tamazi$t.

TAZWART
dlis-agi ameyan i wen-d-nessewjed, ur d-ijemmel ara kra n wayen yellan i$ersiwen. Yepwahegga-d i warraw-nne$ i wakken ad issinen ibeac, i$ersiwen d yem$an i yepidiren di twennavt-nsen, am akken di$en i d-yefka kra n isalan $ef kra n tallitin n umezruy i$ef d-tedda tmurt seg wasmi d-tlul. Ibeac d nutni i yellan s aqa u san aas n lfayda i tmurt, semman-asen s tefransist les invertbrs , mesub wid ur nesi i$san. Ibeac-agi fen amkan d ameqqran di twennavt. D nutni i d inigan $ef tlalit n tudert di lqaa, mbad mi d-ff$en si lebur, azal n 4 imelyaren iseggasen ayagi. Lut ameqqran d ijirmev menwala banend mbad di leber, vefren-ten-id wid yesan aje$lal, ara yu$alen syin d afella d i$ersiwen imezwura i d-yeff$en si lebur azal n 500 imelyan n iseggasen aya, rewlen-d i wid i ten-ittgabaren. Simmal uqquten lenaf n yem$an, simmal ttafen-d i$ersiwen-agi amkan anda ara teffren. Wid ized$en di temdinin tt$unzun ibeac-agi ttaggaden-ten, acku setten azal n 20% seg wayen zerren, mebla ma nettu lehlakat iss d-gellun ama i yemdanen ne$ i yi$ersiwen (ssem ine$$en ; tuqqsa n waraen, n tizit, n tissist ne$ n t$irdemt). Anwa ur neri lfayda iss d-gellum ibeac-agi : tamemt, lerir, ccme, zzyut, kra n isafaren n ddwa,

bi$at atg. Am akken di$en i d-ttaken i$ersiwen ayefki, udi, aksum, aglim, tadu mebla ma nettu afus n lemawna i d-paken ama deg uebbi ne$ di lxedma n wakal. Imelyanagi ibeac ggaren-d iman-nsen di twennavt ne$ di tuit ( mmi-s n tfirellest yezmer ad ye azal n 200 000 n tizatin uqbel ad s-d-yem$i irkell rric-is. Aas n ibeac i itepen i$ersiwen ne$ im$an : amqerqer yezmer ad yesseble azal n miyyat alef n tizatin i yiwen yiv, am akken di$en nepa yezmer ad yemme. Ibeac, i$ersiwen d yem$an ssnen-ten warraw-nne$ s yedlisen, tis$unin, tilibizyu, maca ssnen-ten s tarabt ne$ s tefransist. Dagi nefka-d ismawen-nsen s tmazi$t, annecta ur yezmir ara ad yili mebla lemawna n yem$aren-nne$. Kra n yismawen zemren ad ilin ur ean ara ne$ ur pwafehmen ara acku yal tamnavt tezmer ad tesu amawalines n yem$an d i$ersiwen. Surrfet- a$, neb$a kan a neldi tiwwura i wesqerdec.

li MUQRANI

IERSIWEN

Ta$a Chvre

Aqelwac Bouc

Al$em Dromadaire

Amnis-Abhir Chameau

13

A$yul, Ta$yult Ane, Anesse

Audiw, Tagmert Cheval, Jument


14

Lwec uqabac Elphant

15

Ajevun n leqbur Girafe

16

Awtul,Tawtult Lapin,Lapine

Tafunast - Agenduz Vache - Veau

Azger Boeuf Amcic, Tamcict Chat, Chatte Ikerri Mouton

Tixsi - Izimer Brebis - Agneau

17

Ifker-Tifkert Tortue

Uccen Chacal

Ilef / Tileft n tegi Sanglier, Laie

18

Uccay, Tuccayt Loup, Louve

19

Tasedda Lionne

Izem Lion

20

Iffis-Tiffist Hyne

Abare$, Tabare$t Renard, Renarde

21

IFRAX

Igider Aigle

Tasekkurt-Iiqel Perdrix Tagerfa Corbeau

25

Abrik-Tabrikt Canard

Tayazivt Poule Tawezziwt-Awezziw Dindon

Ayaziv Coq

26

Afrux n awes Paon

27

Bururu Hibou

Imiruf Chouette

Caylal Chauve-souris Tifirellest Hirondelle

Tikkuk Coucou gris

28

IBEAC

Afereu Papillon

31

Izdi n tawla Libellule

Taselluft Puce Islilaq Cafard

Taweuft Fourmi

32

Ara Gupe

Tizizwit Abeille

Tizit Moustique

33

IMAN

Axleno Sapin

36

Tizwal Mres sauvages Akermus Figue de Barbarie

Avil-Tiurin Raisins

Tabexsist Figue

37

Teffa Pomme

Lqare Citron

Taktunya Cognassier

Taslent Frne

Taremmant Grenadier

38

Agriv n ye$er Taxsayt Chionanthus Retusus Citrouille

Tasemmumt Oxalis pes-caprae

Tife$wa Artichaut

39

Abelluv Gland

Ibawen Fves Lekremb Choux

40

Oibuv Coquelicot

Tixlulin Narcisses

A$eddu bu Akli Soucis des champs

41

Azumbil Pin silvestre

Lleft Navet

Tasaft Chne

Azemmur Olives

42

Tayafert Cotonaster

Tainat Oranger

Abuneqqar Chardon bleu Lbecna Sorgho

Ettut Allinus acumunita

43

Qlilu Achila gold

Lezla n yiger Champs de bl

44

Bibras Leucojun aestwum

Azegvuf Grande camomille

Timija Cataire

L$esses Rodgersia aesculifolia Swalef Acer polmatum

Abquq Arum

45

Tamalja Cataire

Ulmu Ormo

46

Ifis Treffle

Amezzir Romarin

Ibeil Allum cepa

Tare$let Champignon
47

Tirigin n A.U.T - Editions du H.C.A

Tirigin n Usqqamu Unnig n Timmuz$a Editions du Haut Commissariat l'Amazighit


-o-O-o-

Collection Idlisen-nne$
01- Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent (Tasuqilt n ebdennur AO SAID d Yusef MERRAI), 2003. 02- Slimane ZAMOUCHE, Uvan n tegrest, 2003. 03- Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04- Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05- Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06- Slimane ZAMOUCHE, Inigan : ammud isefra, 2004. 07- S. HACID et K. FARHOUH, Lael ittaba lael akk d :Tafunast igujilen, 2004. 08- Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et lexique animal, 2004. 09- Lhadi BELLA, Lunoa : Recueil de contes amazighs, 2004. 10- Habib Allah MANSOURI, Ageldun amecu (Traduction du Petit Prince de St. Exupry ), 2004. 11- Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12- Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13- Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmazi$t tatrart, dition revue et augmente, 2004. 14- Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15- Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i $-d-nnan gar yetran, 2004. 16- Moussa OULD TALEB, Mmi-s n igellil, (Tazwart s$ur Yusef MERRAI), 2004. 17- Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prnoms amazighs, 2004. 18- Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Bas$ar, 2004. 19- Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20- Abdelhafidh KERROUCHE, Te$zi n yiles, 2004. 21- Ahmed HAMADOUCHE, Ti$ri n umsedrar, 2004. 22- Slimane BELHARET, Awal $ef wawal, 2005. 23- Madjid SI MOHAMEDI, Afus seg-m, 2005. 24- Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij - aric I, 2005. 25- Collectif, Tibirt n yimedyazen, 2005. 26- Mourad ZIMU, Tikli, tullizin nniven, 2005. 27- Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaval, 2005. 28- Yahia AIT YAHIATNE, Favma n Summer, 2006. 29- Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij - aric II, 2006. 30- Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31- Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32- Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33- Ali MAKOUR, med n ugellid, 2006. 34- Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeooigin, 2006. 35- Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36- O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecu n ugama, 2006. 37- Ali EL-HADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38- Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007.

Tirigin n A.U.T - Editions du H.C.A


394041424344Djamal BENAOUF, Di tmurt uekki, 2007. Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007. Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007. Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. Ramdane LASHEB, Ccna n tulawin $ef rad 54/62, 2007. Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007.

Actes de colloques
- Actes des journes d'tude sur La connaissance de l'histoire de l'Algrie , mars 1998. - Actes des journes d'tude sur L'enseignement de tamazight , mai 1998. - Actes des journes d'tude sur Tamazight dans le systme de la communication , juin 1998. - Actes des journes d'tude sur Approche et tude sur l'amazighit , 2001. - Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe, 2002. - Actes du colloque international sur Tamazight face aux dfis de la modernit , 2002. - Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars 2004. - Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatriel amazigh , 2006.

Revue Timmuzgha
Revue d'tudes amazighes du Haut Commissariat l'Amazighit : N 01, avril 1999, ----- N 14, mai 2007.

Autres publications
- Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. - Idir El-Watani, L'Algrie libre vivra , dcembre 2001. - Etude sur L'enseignement de la langue amazighe : bilan et perspectives , 2004.

Consulting
- Iddir AMARA, Les inscriptions alphabtiques amazighes d'Algrie, HCA/ANEP, 2006. - Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques graves et peintes de la grande Kabylie, HCA/ANEP, 2006 - Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamazi$t, 2007. - M'Hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007.

Cet ouvrage est publi dans le cadre de la collection

Initie par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat l'Amazighit Tous droits rservs Dpt Lgal : 295-2006 ISBN : 9961-789-65-2

Conception et PAO :

Achev d'imprimer sur les presses de Les Oliviers Tizi-Ouzou - 2007 Tel : 026-21-07-19 Fax : 026-21-95-40

You might also like