VER TABANI YNETM

Ders 4: Varlk-liki izelgelerinin likisel Veri Tabanna Dntrlmesi

Yrd. Do. Dr. Altan MESUT

Trakya niversitesi Bilgisayar Mhendislii

E-R izelgelerini VTYSye Dntrme

Varlk-iliki modeli kullanlarak veri modelleme yapldktan sonra, eer veri tabann gerekletirmek iin ilikisel bir VTYS kullanlacaksa, oluturulan varlk-iliki izelgesinin tablolara (iliki emalarna) dntrlmesi gerekir. Bu amala varlk-iliki modelindeki her farkl kavramn (varlk kmesi, nitelik, iliki kmesi, iliki kmesinin tanmlayc nitelii, gl ve zayf varlk kmeleri, var olma bamll, genelleme, kmeleme, ..vb) ilikisel modelde nasl gsterileceinin bilinmesi gerekir.

Varlk Kmelerinin Dntrlmesi

Varlk-iliki modelindeki her varlk kmesi iin ilikisel modelde bir tablo oluturulur. likinin nitelikleri olarak da varlk kmesinin nitelikleri kullanlr.

rnek
DKODU ADI SOYADI CNSYETi

DERS
RNO

KREDS

RENC

DOTAR DERSADI

Daha nce verilmi bir rnek olan, RENC ve DERS varlk kmelerine karlk, ilikisel modelde aadaki tablolar oluturulur.
RENC (RNO, ADI, SOYADI, CNSYET, DOTAR) DERS (DKODU, DERSADI, KREDS)

Zayf Varlk Kmelerinin Dntrlmesi

Eer varlk kmesi en az bir anahtar bulunan gl bir varlk kmesi ise, tablo alanlar olarak varlk kmesinin niteliklerinin kullanlmas yeterlidir. Eer varlk kmesi anahtar olmayan zayf bir varlk kmesi ise (niteliklerin hepsi birlikte alndnda bile bir anahtar oluturmuyorsa), tablo alanlar olarak zayf varlk kmesinin niteliklerinin kullanlmas yeterli deildir.

Zayf Varlk Kmelerinin Dntrlmesi

Bu nedenle zayf bir varlk kmesine kar gelen tablo oluturulurken, iliki nitelikleri olarak zayf varlk kmesinin niteliklerine ek olarak, bu varlk kmesinin var olma baml olduu gl varlk kmesinin anahtarnda yer alan niteliklerde kullanlr.

rnek
ADI RNO SOYADI LSENO LSEADI KENT

RENC

OKUDUU

LSE

Daha nce verdiimiz yukardaki izimdeki gl LSE varlk kmesi ile zayf RENC varlk kmelerine karlk, ilikisel modelde aadaki tablolar oluturulur:
LSE (LSENO, LSEADI, KENT) RENC (LSENO, RNO, ADI, SOYADI)

liki Kmelerinin Dntrlmesi

Varlk-iliki modelindeki her iliki kmesi iin ilikisel modelde bir tablo oluturulmasna gerek yoktur. Sadece oa-ok iliki tr iin bir ara-tablo kullanmak gereklidir. Eer iliki tr birden-oa yada birden-bire ise varlk kmesi iin oluturulan tablolardan birine, dier varlk kmesinin anahtarnda yer alan nitelikleri eklemek yeterlidir.

kili oktan-oa liki Kmelerinin Dntrlmesi

Eer bir ikili iliki kmesinin tr oktan-oa (iliki hibir ynde ilevsel deil) ise ilikisel modelde bu iliki kmesi iin ayr bir ema oluturulur. liki kmesine karlk gelen iliki tabloda, her iki varlk kmesinin anahtarlar ile, varsa iliki tanmlayc niteliklerine yer verilir.

rnek
rnein SATTII ilikisi ilikisel modelde aada emas verilen iliki ile gsterilir. SATTII (MANO, RNKODU, MKTAR)
MANO MAADI RNKODU RNADI

MAAZA

SATTII

RN

MKTAR

kiden Byk Dereceli liki Kmelerinin Dntrlmesi

Eer bir iliki kmesi ikiden ok varlk kmesi arasnda kurulmusa, ilikinin dier zellikleri (eleme snrlamalar, ilikinin tanmlayc niteliklerinin bulunup bulunmamas, ..vb.) ne olursa olsun, ilikisel modelde bu iliki kmesine karlk ayr bir tablo oluturulur. Oluturulan tabloda, aralarnda iliki kurulan tm varlk kmelerinin anahtarlarna ek olarak, varsa ilikinin tanmlayc niteliklerine yer verilir. Bu varlk kmelerinden biri ya da birka zayf varlk kmesi ise, bu varlk kmelerinin anahtarlarn bulmak iin ilgili yntem kullanlr.

rnek
TARH KONSNO SALON GREV ESNO ESADI BESTEC ESTR MZSNO

KONSER

KATILIM

ESER

MZSYEN

SOYADI

ADI

KONSER, ESER ve MZSYEN varlk kmeleri arasndaki KATILIM adl l iliki kmesini dnelim.

rnek
TARH KONSNO SALON GREV ESNO ESADI BESTEC ESTR MZSNO

KONSER

KATILIM

ESER

MZSYEN

SOYADI

ADI

Bu iliki kmesi hangi konserde, hangi eser alnrken orkestrada hangi mzisyenlerin yer aldn ve grevlerinin ne olduunu gstermektedir.

rnek
TARH KONSNO SALON GREV ESNO ESADI BESTEC ESTR MZSNO

KONSER

KATILIM

ESER

MZSYEN

SOYADI

ADI

KONSER(KONSNO, TARH, SALON) ESER(ESNO, ESADI, ESTR, BESTEC) MZSYEN(MZSNO, ADI, SOYADI)

rnek
l KATILIM ilikisi iin, ilikisel modelde aadaki tablo oluturulur: KATILIM (KONSNO, ESNO, MZSNO, GREV) Eer varlk kmeleri arasndaki ikili elemelerin (konser-eser, konser-mzisyen ve eser-mzisyen) her de oktan-oa ise KATILIM ilikisinin anahtar, yukardaki tabloda grld gibi varlk kmesinin anahtarlarnn birleiminden oluur.

kili Birden-oa liki Kmelerinin Dntrlmesi

Eer bir ikili iliki kmesinin tr birden-oa ya da oktan-bire (iliki bir ynde ilevsel) ise ilikisel modelde bu iliki kmesi iin ayr bir ema oluturmaya gerek yoktur. rnein BLM ve PERSONEL varlk kmeleri arasndaki ALIAN ilikisini dnelim.

rnek

Eer her personel yalnz bir blmde alyorsa, bu ilikinin tr BLM'den PERSONEL'e birden-oadr. Yani iliki PERSONEL'den BLM'e ilevseldir. Bu varlk-iliki izelgesi ilikisel modele dntrlrken BLM ve PERSONEL varlk kmelerine kar gelen ve anahtarlar srasyla BNO ve PNO olan iki ema oluturulur.

rnek

Eer ALIAN iliki kmesi iin ayr bir ema oluturulursa, bu ema, anahtar PNO olan ve alan her personel iin yalnz bir satr olan bir ema olacaktr. Oysa anahtar PNO olan ve kurumdaki her personel iin yalnz bir satr ieren PERSONEL emas zaten vardr. Dolaysyla ALIAN iliki kmesini gstermek iin ayr bir iliki oluturmaya gerek yoktur.

rnek

Bu iliki kmesini gstermek iin PERSONEL ilikisine BLM varlk kmesinin anahtar olan BNO ile ilikinin tanmlayc nitelikleri olan GREV ve GBATAR eklenir. Bu durumda, yukardaki izimdeki PERSONEL ve BLM varlk kmeleri ile aralarndaki ALIAN ilikisine karlk, ilikisel modelde iki ema oluturulur.

rnek

BLM (BNO, BADI) PERSONEL (PNO, ADI, SOYADI, DOTAR, BNO, GREV, GBATAR) Yukardaki tablolardan ilki varlk-iliki izeneindeki BLM varlk kmesine, ikincisi ise hem PERSONEL varlk kmesine hem de ALIAN ilikisine karlk gelmektedir.

kili Birden-Bire liki Kmelerinin Dntrlmesi

Eer bir ikili iliki kmesinin tr birden-bire (iliki her iki ynde de ilevsel) ise ilikisel modelde bu iliki kmesini gstermek iin de ayr bir ema oluturmaya gerek yoktur. rnein BLM ve PERSONEL varlk kmeleri arasndaki BBAKANI (blm bakan) ilikisini dnelim.

rnek

Eer her blmn bir bakan olabiliyorsa; bir personel de en ok bir blmn bakan olabiliyorsa, her iki ynde de ilevsel olan bu ilikinin tr bire-birdir.

rnek
Bire-bir varlk kmelerini ilikisel modelde gstermek iin, varlk kmelerinden birinin anahtarn, varsa ilikinin tanmlayc nitelikleri ile birlikte, dier varlk kmesine kar gelen emaya eklemek yeterlidir. Bunun iin de olas iki seenekten biri seilir. likilerin anlamlarna ve kullanm ortamna gre bu seeneklerden biri daha uygun olabilir.

rnek

1. seenek:
BLM (BNO, BADI) PERSONEL (PNO, ADI, SOYADI, DOTAR, YBNO, GBATAR)

Burada YBNO personelin (blm bakannn) ynettii blmn numarasdr.

rnek

2. seenek:
BLM (BNO, BADI, BBPNO, GBATAR) PERSONEL (PNO, ADI, SOYADI, DOTAR)

Burada BBPNO blm bakan personel numarasdr. (Bu rnek iin bu seenek daha uygun bir zm olarak grlmektedir.)

Ayn Varlk Kmesi indeki liki Kmeleri

Eer iliki kmesi iki farkl varlk kmesi arasnda tanmlanmak yerine, ayn varlk kmesi iinde tanmlanmsa, bu varlk kmesinin ilikisel modele dntrlmesinde hibir farkllk yoktur. liki kmesinin trnn birden-bire, birdenoa ya da oktan-oa olmasna gre yukarda sylenenlerin tm geerlidir.

Ayn Varlk Kmesi indeki liki Kmeleri

Ancak aralarnda iliki kurulan varlk kmeleri ayn olduu iin, bir tabloda ayn niteliin farkl rollerde yer almas sz konusu olabilir. Bunun iin de, roller de dnlerek niteliklere uygun adlar seilmesi gerekir.

rnek
PERSONEL varlk kmesi ve bu varlk kmesi iindeki birden-oa YNETC ilikisi ilikisel modelde tek bir ema ile gsterilebilir. PERSONEL(SCLNO, ADI, BLM, GREV, GBATAR, YSCLNO)
SCLNO BLM

ADI
GBATAR

PERSONEL
n

st

YNETC
ast

GREV

rnek Soru
Bir sanal alveri sitesi iin gelitirilen veri tabannda rnler, kategoriler, tedariki firmalar, mteriler ve sipariler varlk kmelerini, bu kmeler arasndaki iliki kmelerini (iliki trlerini de belirterek) ve size gre bu kmelerin sahip olmas gerekli nitelikleri de gsterecek ekilde varlk-iliki modeli izelgesini oluturunuz.

Sorunun Cevab
Sat Fiyat

Al Fiyat

KDV Oran

rn ID

RN
n n

AT OLDUU

KATEGOR

Kategori Ad

rn Ad

Kategori ID

TEDARK EDEN
Adres Sipari ID

YER ALDII

Adet

Tarih

1
Firma ID

FRMA

SPAR
n
Adres Ad

Firma Ad

Telefon

VERD

MTER
Telefon

Soyad

Mteri ID

likisel Veri Modeli Gsterimi

RNLER(rn ID, rn Ad, Al Fiyat, Sat Fiyat, Kategori ID, Firma ID) KATEGORLER(Kategori ID, Kategori Ad, KDV Oran) FRMALAR(Firma ID, Firma Ad, Telefon, Adres) MTERLER(Mteri ID, Ad, Soyad, Adresi, Telefonu) SPARLER(Sipari ID, Mteri ID, Tarih) SPAR_DETAY(Sipari ID, rn ID, Adet)

likilerin Tablolar ile Gsterimi