Professional Documents
Culture Documents
Tmrlerin simlendirilmesi
1. BENGN TMRLER: Genel olarak doku tipinin sonuna oma eki getirilerek isimlendirilirler. ADENOM: gland (bez) epitelinden kken alan benign tmrler iin kullanlr. KSTADENOM: Kist oluturan benign tmrleri tanmlamak iin kullanlr. PAPLLOM: Epitel yzeyinden dar doru makroskopik ya da mikroskopik olarak parmaks kntlar oluturan benign epitelyal tmrleri tanmlar. PAPLLER KSTADENOM: Kist i yznde papiller yaplar bulunduran benign epitelyal tmrlerdir.
POLP: Mukoza yzeyinden dar doru makroskopik olarak grlebilen knt yapm ve lmene doru uzanan bengn ya da malign neoplazilerdir. Ancak, neoplazi dndaki nedenlere (rn. ltihap) bal olarak da geliebilirler. Ayrca, polip oluumuna yol aan olay malign bir tmr ise bu lezyonlar iin polipoid kanser terimini kullanmak daha uygundur. TERATOM: Birden fazla germ yaprandan kken alan benign tmrlerdir.zellikle overlerde grlenler kistik zellikte olabilir ve benign kistik teratom ya da dermoid kist olarak isimlendirilirler.
2. MALGN TMRLER
SARKOM: Mezenkimal dokudan kken alan malign tmrler iin kullanlr. KARSNOM: Epitelden kken alan malign tmrlerdir. Ksaca CA olarak belirtilebilir. YASSI HCREL KARSNOM : ok katl yass epitelden kken alan malign epitelyal tmrlerdir. ADENOKARSNOM: Mikroskopik olarak bez yaps (adenoid, glandler) oluturan malign epitelyal tmrlerdir.
PAPLLER KARSNOM: Makroskopik olarak ta farkedilebilen parmaks kntlar oluturan malign epitelyal tmrlerdir. Bir malign tmr varlndan sz ederken bu tmrn hangi organda ortaya kt da belirtilmelidir (midede adenokarsinom, akcierde yass hcreli karsinom gibi...) rn. Yass hcreli karsinomlar deride de, akcierde bronlardan da geliebilen bir tmrdr. Benzer ekilde adenokarsinomlar mide, kolon, tkrk bezleri, akcier, mesane gibi ok eitli organlardaki bez epitellerinden geliebilir. BLASTOM: Organlardaki farkllamam, embryonel hcrelerden kken alan malign tmrlerdir. Farkl organlarda grlebilirler. rn; Retinoblastom (gzde), medulloblastom (serebellumda), nroblastom (bbrekte), hepatoblastom (karacierde).
5.14 Meme Kanseri 5.15 Serviks Kanseri 5.16 Over Kanseri 5.17 Endometriyal Kanseri 5.18 Testis Kanseri 5.19 Bbrek Kanseri 5.20 drar Kesesi Kanseri 5.21 Prostat Kanseri 5.22 Tiroit Kanseri 5.23 Sinir Sistemi Tmrleri 5.24 Lenfoma 5.25 Lsemiler
Kanser gelisimini engelleyebilecek ya da bir kanserin tedavi edilebilirliini artrabilecek Halk Sal programlar
25 yasndan itibaren kadnlar serviks taramasna katlmaldr. 50 yasndan itibaren kadnlar meme taramasna katlmaldr. 50 yasndan itibaren erkek ve kadnlar kolorektal taramaya katlmaldr. Hepatit B Virs enfeksiyonuna kars aslama programlarna katln.
Kolorektal Kanserler
Kaln barsak kanseri veya kolorektal kanser kalnbarsak, rektum ve apandistegrlen kanserli bymeleri kapsar. ounlukla kaln barsakta meydana gelen adenom poliplerden ortaya kar. Kolorektal kanser insidans, her yl dnya genelinde ortaya kan 1 milyonun zerinde yeni vakayla erkekler arasnda drdnc(akcier, prostate ve mide kanserlerinin ardndan) ve kadnlar arasnda nc(meme ve rahim boynu kanserlerinin ardndan) srada gelmektedir.
Dnya genelinde kolorektal kanserin ortaya ksnda varlkl toplumlardaki insidans oranlar yksektir. (tm yeni vakalarn yzde 65i). Bu varyasyonun nemli bir ksmn diyet ve yasam biimindeki farkllklarn, zellikle de alkol tketimi ve fiziksel hareketsizliin belirledii dsnlmektedir. Gmenler zerine gereklestirilen alsmalardan elde edilen kantlar, az riskli blgelerden ok riskli blgelere gen poplasyonlarn hzla yeni lkenin daha yksek risk dzeyine eristiini gstermektedir ve bu da yasam biimi ve beslenme faktrlerinin kolorektal kanser etiyolojisinde nemli bir rol oynayabileceklerine isaret etmektedir. Gerekten de, beslenmenin tm yaygn kanserler arasnda en ok kolorektal kanser riski zerindeki etkisi akla yakndr.nk kolorektal mukoza, gda bilesenleriyle dorudan temas halindedir ve ayn zamanda beslenmeye bal metabolik ve fizyolojik deisikliklere maruz kalmaktadr.
Mevcut kantlarn arlkl ksm, yksek toplam enerji yklemesinin , krmz/islenmis et tketiminin ve alkol tketiminin her birini kolorektal kanser riskinin artmasyla iliskilendirirken yksek meyve ve sebze tketiminin riskleri yalnzca mtevaz lekte azaltabildiini dsndrmektedir. Yasam biimiyle ilgili faktrler arasnda obezitenin kolorektal kanser riskinde artsla iliskili olduu dsnlmektedir; ancak, obezitenin etkileri anatomik blge ve cinsiyete bal olarak deisiklik gsterebilmektedir. Asl olarak kolon ca iin geerli olsa da dsk fiziksel aktivite de risk artyla iliskilendirilmektedir.
Kaln barsak kanseri her yata grlmesine karn, hastalarn % 90'ndan fazlas, krk ya ve zerindedir. Bu yatan itibaren her on ylda risk yaklak iki katna kar. Ailesinde kaln barsak kanseri veya kaln barsak polipi bulunanlar ve lseratif kolit hastal olanlarda risk artar. Polipler ve kanserin erken aamalar, genellikle belirti vermezler. Bu yzden krk yandan itibaren mutlaka,rektalmuayene, sigmoidoskopi ve dkda gizli kan testi yaplmaldr.
Rektal muayene, yani makattan parmakla yaplan muayene ile kaln barsak poliplerinin en az % 80'ine tan konulabilir. Dkda gizli kan testi, belirti vermeyen ve sinsice kanama yapan poliplerin tannmasnda kullanlr.
Erken dnemde tan koyulan kanserlerde iyileme oran % 80-90 arasndadr. yi huylu poliplerin, yani et paralarnn zamanla kanserlemesiyle oluan kaln barsak kanserinin nlenmesi iin, poliplerin kanserlemeden tannmas ve cerrahi yntemlerle karlmas gerekmektedir.
Tedavi
Kaln barsak kanseri, cerrahi yntemle tedavi edilir: kanseri oluturan tmr ve evresindeki bir miktar salam doku alnr. Evre durumuna gre kemoterapi ve adjuvan kemoterapi uygulanr. Anse ok yakn tmrlerde ans iptal edilerek kolostomi torbalar ile (karndan) dklamaya geilir. Metastaz (dier organlara yaylma) grlen hastalarda cerrahinin yan sra kemoterapi ve radyoterapi de uygulanarak hastann yaam sresi uzatlmaya allr.
MEME KANSER
Meme kanseri meme hcrelerinde balayan kanser trdr.Akcier kanserinden sonra, dnyada grlme skl en yksek olan kanser trdr. Her 8 kadndan birinin hayatnn belirli bir zamannda meme kanserine yakalanaca bildirilmektedir. Meme kanserine bal lmler, iyilesen teshise (mamografiye) ve (esas olarak) iyilesen tedaviye bal olarak ve son yirmi yldr geliskin lkelerde dss gstermektedir. Meme kanseri riski nuliparite ve ge ilk doum , erken menars ve ge menapoz riski artrrken; st emzirme meme kanseri riskini azaltmaktadr. Oral kontraseptiflerin ve birlesik HRTlerin mevcut kullanm artan meme kanseri riski ile ilgilidir ve hi kullanmayanlarn tasd meme kanseri riskine inmek iin kullanm durdurduktan sonra 5-10 yl gemesi gerekmektedir.
Meme kanserine iliskin aile tarihi ve yksek mamografik younluk en iyi tannan meme kanseri risk faktrleridir ve grntleme amalarna ynelik olarak yksek risk tasyan kadnlarn tanmlanmasna yardmc olmaktadr. Meme kanseri, yaylmadan nce, erken tespit edilirse,hasta %96 yaam ansna sahiptir. Meme kanserine kar en iyi koruyucu yntem erken tehisdir. Meme kanserinin birok tipi vardr. En sk rastlanan duktal karsinoma, memenin st kanallarnda balar. Meme kanseri memenin dna yayldnda koltuk altndaki lenfatik nodller en sk grlen yaylm yerleridir.
BEK DM (=Sentinel Nod) SAPTANMASI: Her meme kanserinde koltuk alt lenf bezlerinin temizlenmesi gerekmeyebilir. Koltuk alt lenf bezlerinin tmr hcreleri ile tutulmad durumda karlmas gereksizdir. Koltuk alt lenf bezlerinin tmr ile tutulup tutulmadn anlamak amacyla beki dmnn bulunup incelenmesi gerekir. Beki dmnde tmr hcreleri bulunmaz ise koltuk altnn temizlenmesi gereksizdir.
TROMBOPSTOPEN EGZERSZ REETESN ETKLER M? ntraartikuler kanama riski ntraserebral kanama riski Trombosit says <10.000/mm3 ise egzersiz Onerilmez.
LENFDEM
Lenfdem; lenfatik dolamn konjenital veya edinsel baz nedenlerle bozulmas sonucu, proteinden zengin interstisiyel svnn jeneralize veya blgesel olarak birikimiyle karakterize bir durumdur . Temel olarak lenf volmnn transport kapasitesini amas sonucu lenfatik sistemde fonksiyonel bir yetersizlik oluumuyla ilgilidir. nterstisiyel makromolekllerin birikimini dokulardaki onkotik basncn artmas izler ve bu daha fazla deme neden olur.
Persistan ilik ve protein birikiminin fibrozise neden olmas sonucu lenfanjit ve sellit ataklar iin uygun bir ortam oluur. Lenfdemin birok nedeni vardr, ancak balca nedenler arasnda kanser ve tedavileri (sekonder lenfdem), lenfatik sistemin konjenital anomalileri (primer lenfdem), alt ekstremitenin kronik venz hastal (lenfo-venz dem) ve paraziter bir enfeksiyon olan filariyazis (sekonder lenfdem) bulunmaktadr . Meme kanseri, jinekolojik kanserler, kolon ve mesane ile ilgili maligniteler ve pelvik sarkomlarda evre IV hastalarda bile, yaam srelerinin artmas sonucu, daha fazla lenfdem vakalarna rastlanmaktadr .
LENFDEM BELRTLER
Ar, rahatszlk Deride gerginlik Kol hareketlerinde kstllk Yorgunluk Saat, bilezik, yuzuun dar gelmesi Kyafet giymekte zorluk
LENFDEM SINIFLAMASI
1. tip akut lenfdem: Cerrahi sonras erken donem, lenf akmnda kesilme Scak, hafif krmz, arsz stirahat pozisyonunda 1 haftada iyileme 2. tip akut lenfdem: Akut ve arldr. Cerrahiden 6-8 hafta sonra veya radyoterapi srasnda Lenf damarlarnn enflamasyonu Ekstremite hassas, scak, krmz Elevasyon ve NSA ler ile iyileme
3. tip akut lenfdem: Bocek sokmas, minor travma veya yank sonras enfeksiyon extremite ok gergin ve scak Uygun pozisyon ve antibiyotik (kompresyon sakncaldr) 4. tip akut lenfdem: En yaygn tip Cerrahi sonras 18-24 ayda, veya yllar sonra Kzarklk ve ar yoktur Rahatszlk, hareket zorluu, postur deiiklii
Geici lenfdem: 6 aydan daha ksa sren, basmakla gode brakan ve cilt deiikliklerinin olmad demdir. Cerrahi drenin proteinleri ameliyat alanndan uzaklatrmas, yaralanma,radyasyon, enfeksiyon, hareketsizlik,flebit ve tromboz geici lenfdeme yol aan balca etmenlerdir (NCI 2004). Kronik lenfdem 6 aydan daha uzun sren ve tm lenfdem trleri iinde en zor tedavi edilendir. Tmr rekrrensleri,enfeksiyon,lenfatik damarlarda travma,hareketsizlik,radyoterapi, ameliyat olma, tromboza bal venz tkanklk ve lenfdemin erken dnemde tedavi edilememesi kronik lenfdemin nedenleri arasnda saylabilir. Lenfdemin Erken dnemlerinde hasta yumuak;elevasyon, egzersiz ve elastik destek ile rahatlkla tedavi edilebilen bir dem tanmlar. Ancak lenf svsnn devaml birikimi lenf damarlarnn genilemesine ve svnn doku aralna szmasna neden olur. Bu durum sert, gode brakmayan, Elastikbandaja ve elevasyona cevap vermeyen bir deme neden olur.
LENFDEMDE EVRELEME
Evre 1: dem yumuaktr, gode brakr ve ekstremitenin eleve edilmesiyle geici olarak azalr (geriye dnml lenfdem), Evre 2: dem daha serttir, gode brakmaz, ekstremitenin elevasyonu ile azalmaz (geriye dnmsz lenfdem), Evre 3: lenfdemin ilerlemi halidir, elefantiazis, masif hiperkeratoz ve lserasyonlar oluabilir (geriye dnmsz lenfdem)
Lenfdem Tedavisi
Meme kanseri ile ilikili lenfdemin tam olarak tedavisi yoktur. Tedavi yaklamlar, ekstremitedeki iliin azaltlmas, semptomlarn kontrol ve komplikasyonlarn azaltlmasna yneliktir Erken dnemde hastalara koruyucu nlemler ve lenfdem geliiminin veya artnn nlenmesi ile ilgili eitim verilir. Skapulotorasik, dirsek ve el bilek mobilitesini salamak amacyla aktif eklem hareket akl egzersizleri nerilir.
Kompleks veya Komplet Dekonjestif Tedavi (CDT) CDT,manuel lenfatik drenaj(MLD), kompresif bandaj, cilt bakm, teraptik egzersiz ve bas giysisi uygulamalarn ieren iki fazl bir sistemdir. Redktif faz da denilen balang faz primer olarak ekstremite volmn azaltmaya odaklanr. Tipik bir faz1 seans gnde 45 dakika MLD takiben kompresyon bandaj uygulanmas ve remedial egzersizleri ierir. Optimal volm azaltlmas iin kompresyon bandajnn 21-24 saat kalmas gerekir.
Meme kanseri ile ilikili lenfdem tedavisinde uygulanan konservatif tedavi seenekleri
Maksimal volm azaltlmas salandktan sonra idame faz denilen ikinci faza geilir. Faz II gn boyu kompresyon giysisi, gece ise kompresyon bandaj uygulamas, bandajl iken remedial egzersizlerin yaplmas ve gerekirse MLD uygulanmasn ierir Remedial egzersizler lenfdemli ekstremitede tekrarlayc kas kontraksiyonlarn tevik etmek iin yaplan spesifik bir grup tekrarlayc egzersizdir. Eksternal kompresyonla (giysi veya bandaj) birlikte uygulanr. Ritmik kas kontraksiyonlar ve gevemeleri lenf damarlarnn duvarlarndaki dz kaslar kontraksiyon salayacak ekilde hafife komprese eder. Eksternal kompresyon yeterli olduunda, mevcut lenfatik kanallardan, kollateral drenaj yolaklarnn da yardmyla, basn gradienti boyunca lenf akmn artran internal pompalama mekanizmas oluur.
Manuel lenfatik drenaj (MLD), Hastann kendi kendine yapt masaj/Basit lenfatik drenaj (Self-administered massage/Simple lymph drainage, SAM/SLD), Pnmotik pompalar, Oral ilalar, Dk gl laser tedavisi, Kompresyon bandaj, Kompresyon giysileri, Ekstremite egzersizleri, Ekstremite elevasyonunu
AKCER KANSER
Dnya Salk rgt'nn (WHO) raporuna gre akcier kanseri tm dnyada kanser trleri arasnda, erkeklerde en sk lme neden olan birinci, kadnlarda ise ikinci kanser trdr. Akcier kanserinin en sk nedeni uzun sreli olarak ttn dumanna maruz kalmak olmakla beraber, tm akcier kanserli hastalarn %15'e ulaan bir oran sigara imeyenlerden olumaktadr. Akcier kanseri birok faktre bal olarak ortaya kan bir hastalktr. Bu nedenler arasnda; genetik faktrler, radon gaz, asbest ve hava kirlilii gibi faktrler sorumlu tutulmaktadr.
Akcier kanserinin belirtileri hastaln nerede baladna, nasl yaylm olduuna, ve vcudun hastala tepkilerinin varlna bal olarak farkedebilir. En sk grlen belirtileri, nefes darl (dispne), ksrme (kanl ksrme da dahil) ve kilo kaybdr. Bu belirtiler sadece akcier kanserine zg olmadklarndan hastalarn tan almalar gecikebilir. Akcier kanseri, gs rntgeni ve bilgisayarl tomografi (BT) ile grlebilir. Kesin tan, biyopsi ile konmaktadr. Biyopsi genelde bronkoskopi veya BT-yardml biyopsi ile yaplr.
Akcier kanseri, klinikte genellikle kk hcreli ve kk hcreli d akcier kanseri olmak zere iki balkta incelenir, nk tedavide izlenecek yolu bu gruplandrma belirler. Kk hcreli akcier kanseri tedavisinde kemoterapi ve radyoterapi tercih edilirken, kk hcreli d kanserlerde ilk tercih cerrahidir.
Evre 3: Tmr, plevra veya iki akcier arasndaki mediasten denen bolua veya buradaki bezelere yaylmsa bu durum 3. evredir. Evre 4: Karacier, kemik, bbrek st bezi gibi uzak organlara yaylm durumudur.
Akcier kanserlerinde (AC Ca) 5 yllk sa kalm %15.6 Hastalarn az bir ksm kratif cerrahiye uygun (%25) Elik eden kardiyopulmoner komorbiditeler AC Ca-KOAH birliktelii
Erkeklerin %73nde kadnlarn %53nde KOAH varl
Komorbiditesi olan hastalarda preoperatif pulmoner rehabilitasyon , egzersiz kapasitesinde, nefes darlnda ve salkla ilgili yaam kalitesinde anlaml bir arta yol amaktadr. Pulmoner rehabilitasyon nedeniyle tedavideki gecikmelerin sa kalm olumsuz etkileyeceine inanlmaktadr. KHDAKli 189 hastann retrospektif bir analizinde; 48 gn veya daha az tedavi gecikmesi hastaln herhangi bir evresinde sa kalm etkilemedi. Prepeoperatif pulmoner rehabilitasyon; 4-6 haftalk pencere dneminde yaplabilir. sve AC Kanseri alma Grubu nerisi**; Konsltasyon ve tetkikler 4 hf iinde tamamlanmal, bundan sonraki 2 hafta iinde tedavi balamal.
Yry Eitimi Hasta eitimi; Sigara braktrma Etkili ksrme Kontroll solunum teknikleri Periferik Kas egzersizi (Endurans) Stres ynetimi,anksiyete ile ba-edebilme
Pulmoner rehabilitasyona operasyon sonras, 6-9 hafta devam edilir.Etkileri: Egzersiz kapasitesi artar Kas gc artar dispne ve yorgunluk iyileir Egzersiz kapasitesinde art Solunum fonksiyonlarnda artma SaO2de art 6DYT (%43) ve pik i yknde (%34) art
kaynaka
2008,dnya salk raporu AKCER KANSERNDE PULMONER REHABLTASYON,sunumu Dr. Tuba GKTALAY Celal Bayar niversitesi Gs Hastalklar AD ,2010 Meme Kanseri ile ilikili Lenfdem ve Konservatif Tedavisi,derleme, Sibel BAARAN, Erkan KOZANOLU,ukurova niversitesi TIp Fakltesi, Fiziksel TIp ve Rehabilitasyon Anabilim DalI, Adana, Trkiye,2009
MEME KANSERL HASTALARIN FZKSEL REHABLTASYONU SUNUMU, Prof. Dr. Glseren AKYZ Marmara niversitesi Tp Fakltesi Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Anabilim Dal,2009
Meme Cerrahisi ve Aksiller Diseksiyon Uygulanan Meme Kanserli Hastalarda st Ekstremite Problemlerinin Skl ve Yaam Kalitesine Etkisi,makale, Nilgn
MR ATALAY, Selin TAFLAN SELUK*, zlem ERCDOAN, Nuray AKKAYA, Aye SARSAN, Arzu YAREN**, Fsun AHN, Pamukkale niversitesi Tp Fakltesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dal, Denizli, Trkiye *Ankara Onkoloji Eitim ve Aratrma Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klinii, Ankara, Trkiye
KANSER HASTALARINDA UYGULANAN BR HAFTALIK YOUN PREOPERATF PULMONER REHABLTASYONUN SOLUNUM FONKSYONLARI VE EFOR KAPASTES ZERNE ETKS SUNUMU, Uzm. Fzt.Esra PEHLVAN *Do.Dr.Akif TURNA*,Do.Dr.Atilla GRSES*, Prof.Dr.H.Nilgn GRSES**, Yedikule Gs Hastalklar ve Gs Cerrahisi Eitim ve Aratrma Hastanesi, stanbul.** stanbul Bilim niversitesi, Salk YO, Fizik Tedavi Rehabilitasyon Blm, stanbul,2006 Meme Kanseri ile likili Lenfdem Tanl Hastalarmzn Demografik ve Klinik zellikleri Makale Sibel nsal Delialiolu; Meltem Aras; Emine Eda Kurt; Sumru zel; Ankara Fizik Tedavi Rehabilitasyon Eitim ve Aratrma Hastanesi, Ankara, Trkiye,2010. Akkolu, Atilla. Akcier kanserlerinde tan, evreleme ve tedavi ncesi deerlendirme. Trk Toraks Dernei Atatrk niversitesi Hemirelik Yksekokulu Dergisi Cilt: 9 Say: 4 2006LENFDEM Hacer ERDL Ayla AKKA GRSOY Mukadder OKUYAN