Professional Documents
Culture Documents
khTl
tdruf mYty:
kuf
tdruf
mYty:
tdf cfSF vd jUwd?
kW td cfisg y
y:
kuf
bghUshjhu
Rthuakhd cikfis cfnshL
mogil
k
f
gJ
bfhSkhW
vdF
bghUfis jUwd. mitfS
bjUwhf.
fLkhdfhd kuf, wF,
y: td kW td cfisg _ girf kW iyf
Mtkhd jftf iljh eh nghwit Kakhdit MF.
f k milnt.
tdruf mYty: yFf,
gwitf, f, irf nghw
gy
cfSF
gagLw
kuf.
ca
y: tdf ts milahs.
vw Rnyhf UwJ mah.
fhL
tdruf
mYty:
tdf
ekF
brt
jUtnjhL
ekJ
cleyij
ng
ghJfhwd.
kakiy,
nkFbjhl
kiy
kW
HFbjhl kiy Mat
Vfdnt cs fhLfis ghJfhj,
mfms njafhf kW
gHfgLjglhj
kW
95
ghiytdjhtuf
btgkly
fhLf
btgkly gRikkhwh
fhLf
kiyfhLf
miyilfhLf.
iy
myF
7.2. fhLf mj kW
fhLfis bgUFj
rKjhafhLf
ca
ah, rKjhafhLf l
1976-M ML MufglJ.
l nehff aif
fhLfis
nkgLJtJ
kW
gagLjglhj yf fhLf
cUthFtJ MF. nkY, rhjhuz
kj Tl kufis eL tsJ
mj _y mfJtU fLkhd
kuwF kW tdnjitfis
bra itgJ Tl m
l nehfkhF. j _y
ghugaf
fhLfisna
e
mtF bjhju jU iy
Fiw.
ntshfhLf
trha gfnshL izJ
ntsh yf viyfY
jah
yf
XufY
kufis eLtJ ntshfhLf
fhLf bgUFj
fhLfis mj
96
ku rhj bjhrhiyfSfhf
(nkir,
ehfhf
jahj,
fhj, kujfL) L vbghUS
fhf
kW
trhayf,
bjhrhiyfis
cUthFj
nghw
fhuzfSfhf
fz kuf btlgLtJ
fhLfis
mjyhF.
ekJ
eho gy gFfY aif
jhtuf rlF wghf
mfgLwd.
f th FuF
ah Vuhskhd yFf
csd. mit 8,1251 dfis
rhjit. cyf ydf
6.67 rjj ah csJ.
t 60,000tif f, 5,000
bkYlf, 372 tif ghof,
1,228 tif gwitf, 446 Ctd,
204tif Uthf, 2,546 tif
f csd. a yFf
msL mik eehoYs yF
Mjhufis msLwJ.
g
bl
n hf
lh
~
i
g
f
w
jh j
tu
f ij
r
na
hi
l
gl
f
j
ht
u
f
jh
t F
u
f
ah Vuhskhd tifia
rhj jhtuf csd. Rkh 45,000
df csd. t, 15,000
F jhtuf, 1,676 ghdf,
1,940 gljhtuf 12,480 irf,
64 wj ij jhtuf, 2,843 7.4. mRWjgl iyYs
nahilf, 1,012 blnlh~igf
df
MF. ahit
vL jhtu
V yFfs y thH
gFfshf fgLsJ.
Mujd?
bkYlf
gwitf
Ctd
ghof
EQf
Kj
bga
cf (yFf, gwitf) tiu
yF tiffshF.
xU
Fl
lYs
aif
jhtuf
jhtu
tifahF.
97
myF
Mug fhy cf jh
thjd. wF jhtuf y
thH Mujd. it a cz
Mjhufshf
sajh
y
yFf iu L btnad.
mit Rthrfhf brfSF
gyhf Eiupufis cUth
bfhld. Kj yF tjit
Uthf MF.
bghfsh
bfhygLwd.
gilfhyf
murf,
l ca mfhf Mnah
gy tdyFfis ntilaho
bfhwd.
W
jfsJ
Rayhgfhf y ntilfhuf
yFfis
ntilahLwd.
khry unjr fhzgL f
mHfhd gwitfS xwhd nkhd
KY m iyia beUF
ms ntilahlgLlJ. f
Fiwj vif, KY
mJ L mgha cs
df mRWjgl iy
Ys df vdgLwd.
f
ghJfh l :
who Mug 40000 Mf
Uj f (ghuh ilf)
vif,
1972-
1827Mf
FiwJlJ. 1973-M ML
Vu 1- nj ghJfh l
a murh MufglJ mj
ca
98
isthf f
cajJ.
vif
Kjiyf tsl : ma
Toa iyUj fl _W
tif Kjiyfshd, eth Kjiy
(Fnuhnfhil ghY), ct
th Kjiy (ily nghnuh[)
ma dkhd fha (uhah
nfof)
fhgjfhf,
Kjiy
ts
kW
guhkl
1975M ML a murh
bjhlfglJ.
7.5. t tu jf
t tu jf vgJ
xU g bragl jfkhF.
aif kW aif tsfis
ghJfhgjfhd rtnjr Tlik
ghdJ (Iv) f gu
jfij guhkJtUwJ. f
tujf, mRWjgl
99
v..- J a mu
RWNH
kW
tdf
mikrf
mik.
j
thf nja gRikgf
mikghF.
-
nja yF
nja
- jhkiu
njagH
- khf
nja ku
- Myku
nja ghuga yF - ahid
f, , Wij, g Wij
kW nkfw Wij ah
csd.
Wij 1950UJ
mj dkhf csJ.
fthj
Mt
Mik dU l x[h
flfiu. mnjrka, gUJ myF
Mik jeho flfiu
dU brwJ.
myF
df myJ m iy Ma f, a , X
cs yFf ga Mik nghw yFfS, nkhd,
gfis bfhoUF.
a ehiu kW fhLnfh
ah, a xiwbfhg, Ma gwitfS m iy
y FuF, fth FuF,
csd.
ca
ahYs f tzkakhd
dU lf xwhF.
ruzhya,
mgF
cq
kfsh 250 MLfSF nkyhf
ghJfhf gL tUwJ. ntljhf
Cth FU, fhfnd, swF
thJ, rhg thJ, rhLigg
gwit kW gy tyir nghF
gwitfSF ciwlkhf csJ.
100
myF
tyirnghF gwitf
gwit z
- gwit
kj vW
miHfglh.
ghiytd btL f
bgUu Tlkhf (xU bgUu
Tl Rkh 50,000 a
UF)
lbgaUnghJ
xU
ehisF 3,000 lf jhtufis
cwd.
l
rhk f dUfhf
flUJ
eiu
neh
1,500
ikf
(2,400)
tiu
gawd. KY MwHj
iy d UF gy
f wJ Lwd.
nu Mikf dUfhf
vL thuf 1,250 ikf(2,000)
gawd.
101
tyirnghF Mik
brwd.
mit
FGfshf
brYnghJ mtiw bfhW
Q cflUJ ghJfhf
gLwd. tyirnghF gy gwit
fS fhj ir VgL
khwfis czwd. mj
cjl mit jfsJ nrU
lij flwd. gja
whf j Kiwjh jfsJ
Ulij mwd.
ca
102
cz r bjhlia
ghJfhj.
myJ mjFl d
mfglhY cgika H
VgLwJ. KjyhtJ FlJ
bghJthf mfs elf ToajhF.
Fl dkhdJ bghUshjhu
yhgfhf gagLjgLnghJ
myJ
isahofhf
myJ
czfhf ntilahlgLnghJ
ulhtJ FlJ elwJ.
jhtuf kW yFf
kugik ghJfhfgLwJ.
bghGJ nghF kW RWyh
nghw cldo eikfis
rKjhaF mwJ.
thiffhd Mjhu
mikfis bjhlJ ga
gLj cWawJ.
cgik ghJfhj Ka
Fnfhf kW eikf nH
bfhLfgLsd.
ruzhya bga / Ul
yFf
U ruzhya (f ) /
fhL m, Fuit kh
UJef khtl
ntljhf ruzhya (gwitf) /
3.
flgwit, rhg ehiu
fhu khtl
KJkiy ruzhya (f nrkf) /
4.
ahid, fhL vUik, yT
y kiy
uhkiy ruzhya(kf)/ U fhL k
5.
khtl
nfhoafiu ruzhya / ehfgoz kh, fuo
6.
khtl
nja fhf: aifahd RWNHnyhL td cfis ghJfhF
bghUL mgz bragl ygu nja fhf vdgL. gy nja
fhf Mug tdc ruzhyakhfjh Ujd. ah
Rkh 89 njafhf csd.
2.
ah cs y Ka nja fhf
bga kW Ul
Ka df
1. g njafh, ikN,
fehlf khy
3. njafh, #]dhf,
F#uh khy
Ma f, Wij, fhLg,
fhuh
103
myF
7.8. c gikaF
mRWjf
jrka cgkakhdJ, 10
Kj 100 a df vd
klgLsJ. m 1.4 a
kLnk goalgLsJ. cyf
12 ukhl giklf
csd. ah mtW xwhF.
cf gntW tiff fhz
gLtJ cgikahF.
c
gikahdJ
fgidF
vlhjJ.
cgik HF bts,
yeLf, yr, dfS
ilna VgL aifahd ngho,
kfuj nrif Fiw kW
n e h fn s f h u z f sh w d .
ca
Ys midJ cfS
xiwbahW rhJsd. kjD
mnj rka mahikahY,
j fyhd tiyaik cw
mfkhd gaghodhY njit
xU iHahth.
104
7.9. g
huga m kW c tdbghUfis tjfkhfhk
mtiw
uju
gik kf Mug UgnjhL
gaghoF,
Fjf
is
gF
jnrhiyf : it rKjha
jh ghJfhfgl guj td
gughF. m xU nfh myJ
Fl xU tdFa fl
Ugjh mj j nrhiyia
ghJfhgJ KjikahdjhF. bkhj
rKjhaK m <LgLjgLwJ.
kufis
tzF
kudh
ghJfh vgJ ah KGtJ
fhzgLwJ.
tzfgL
d
kf
rhUF
tF,
gF
kW
ilgyhd
cgnahf
nghwtwh ntWgLwJ. j
ghuga
tHffsh
j
df
ghJfhfgLwd.
gHFoduh ghuga tHff
D gwgLwd. mtf
tif gagLJtiy.
ghuga m rj rjahf
thbkhahf
fljgLwJ.
J bkhjkhf brhjkhfgL
fijf, ghlf, uhaghlf,
gHbkhf,
fyhrhu
k
eiff, jhtud cUth
f kW yF dU cl
gHff
Ma
totfis
vLwd.
y:
e mah. f
cikfis
jftfis
ahakhf TUf. eh
Vuhdkhd tufis bjJ
bfhnl. vdJ egfSF
kwtfSF j tufis
vLJbrhnt
vW
cW
TWnw.
jnrhiyf
105
myF
RWwNH ghJfh nk
bfhsgL
y
eltoif
fshdit.
RWNH uidf FJ
vG Vgl Ctyf kW
eilgazf elJtJ.
bghJ Clff tahf
zit gutJ.
uidfis rkhf RW
NH
rlfis
mKf
gLJtJ.
vdnt, xbthU j egU ekJ
nfhsij
fhf
kW
cgikia ghJfhf eilbgW
gja xU a Mdh F
ljf Ka vLf Ko.
ca
RWwNH ghJfhfhf m
gfgl gRik mik mik
yfis ntilahLtij
jilbra fhuzkhf UjJ. Rj
yh gFFzhdh Mufgl
nfh af kakiy y
gFf kuf Gtij jLJ
WaJ.
fhL vUik
Rjyh gFFzh
106
bra 7.1
1. cgikaF
nfL
isF fhufisg
mJbfhf. m kj
gF vd? mtiw vthW
fisayh?
2. f
thGl
cs
matif jhtuf kW
yFfis goaLf.
vjid
tiff
f
mjhdit?
fuo
kL
1.rahd ilia njbjL
m. fFiwj vif, KY mJL mgha cs
df_____vdgLwd. (mRWjgl d / mj d)
M. aif thl fhzgL, o gHfgLjglhj kW
tsfglhj cf __________ (td cf / rhjhuz cf)
. xU Fl lYs aif jhtuf _______ tifahF
(jhtu / fhLf)
<. midJ a EQf Kj bga cf tiu _____ vd
miHfgLwJ. (yFf / xU br cf)
c. landhr vw thij bghU __________ MF. (gafukhd
g / mufjdkhd g)
2. ah rKjhafhLf l 1976-M ML MufglJ.
l nehff aiffhLfis nkgLJtJ kW
gagLjglhj yf fhLf cUthFtJ MF. jR yfis
isyfshf khWtjfhd y tKiwfis vGJf.
3. td cdf Niy rkiyF, bghGJnghF kW
RWyh Jiwia ftu mtakhwJ. Tiw xoa c fUJfis
vGJf.
107
myF
m)
M) efu
) Niy
<) td yF
v) uhkf
V) uhkwf
V) mLj jiyKiw
) nk k btnawgLj
8. bjhlahf kuf btlgLtjh fhLf mfgLwd.
jdh Xl kiH Fiw kbwh l bts bgUF
VgLtJ vjdh?
nkY ma
f
1. Biology - The science of life IV Edition - Wallace, Sanders - Ferl
Harper Collins College Publisher.
ca
108
fhW, kW y khRgLj
8. fhW,
kW y khRgLj
kj braghL _yf
bjhrhiyfUJ btnaW
ifdhY, thfdf, khdf
kW cg iyaf
vbghUfis vgjh clhF
ifdhY fhW khRgLwJ.
Kakhf thfdfis af
got vbghUf vfgLjY,
bjhrhiy ifnghfS
cg iyafS btgL
fhid khRgLJwd.
ca
fh 20.9% ct,
78%
ieu#, 0.03% fay th, ah,
lh, iAu# kW f
Fiwjs uh Mad csd.
ah
thfdfUJ
btnaW ifdh 50% fhW
khrilwJ.
gRik y is
UJ
tklyF
brY y mft frhdJ
bgUghY
tklyYs
y
fhW mQf kW gRik y
thf crgL L midJ
irfY cHgLwJ. jdh
nkgu, tkly
mLF btgkilwJ. jid gRik
y is vdyh.
fhW khRf
fhQ mltiz y fhW khRbghUfis mjdh
kjDF VgL isfis fhzyh.
t.
v
khR bghUf
bga
wl
isf
1. fhg nkhdhirL
vbghUf
vfgLj
J kj nkh FnshndhL
izJ fhgh
nkhFnshdhf kh kuzij
VgLjyh.
2. fay th
yf, wF
vfgLj
cyf btgkilj.
3.
ieu#
Mi[Lf
4. fjf il Mi[L
thfdf
my kiH VgLj.
btL if
fjf vj
111
ff vj, Eiupu
Wnehia, MJkhit
VgLJj.
myF
fhW, kW y khRgLj
fhW, kW y khRgLj
my kiH
yf kW bgnuhaij
vF nghJ mYs ieu#,
fjf kW fhg, M#Dl
(c tl) nrJ vJ mj
MirLfis
jUwJ.
J
tklyYs
uhl
iznghJ
Kiwna
ie
my, fjf my kW fhgh
myf cUth nkgu
my kiHahf bghwJ.
my kiHdh VgL isf
kj ff kW njh
vr VgLj.
ijKisj kW ts
ia jil brj.
k tsij kh jhtu
f kW th cdfis
ghj.
fllfis
mizfL
fis mj.
tkly
gRik
y
thf ml (fay th,
nj) mfFnghJ miys
Fiwj fRfis L
ia neh U ugJ
btgiyia mfwJ.
thW gRik y thdh
VgL btgiy cait
btgkilj vnwh.
thfdfis Fiwj
gagLj ntL.
Xnrh Xil
ca
Xnrh Jis
fhW
khRghil
tf Fiwfyh.
fl
bjhrhiyfUJ bttU
iffis tofoa d t
klyF btnaw ntL.
Vuhskhd kufis eL ik
ahd fhiw bgWtnjhL RW
NH fay th msit
Fiwf ntL.
8.2. khRgLj
khRgLj vgJ kj
gagLj ayhj iy mj
aa nta kW ca
jikf Ugjfhj khwf
VgLtjhF.
112
gy tf khrilwJ.
njs iyf ehSF
eh khrilJ Jehw Rt
khR mikj
113
myF
fhW, kW y khRgLj
fhW, kW y khRgLj
8.3. id Rfj
f vwh vd?
f iyfis tjil
Kd Ys khR bghUfis
FtJ id Rfj MF.
tifahd Rf Kiw f
Rf vW miHfgL.
f Rf iya
f Rf Kiw aa, nta kW ca Kiwf
mlF.
1. Kj ryil nghw mik Cnl f brYjgLwJ.
2. bga ms cs Ff, of, sho thf nghwit
tofo fgLwd.
3. d toflggl kziy bjhoF brYjgLwJ.
4. d bga bjho id frL gotjfhf lgLwJ.
5. lff mogF gowJ.
6. d ntW xU bjho iuL vbz, nghw jF
ff toflgLwJ.
7. mLJ fhid bjho L fhid
ghOahit bgU mj_y njityhj
mghOah cbfhL Rj brwJ.
RthF
ffis
ca
f Rf iya
114
8.4 y khRgLj
aghd ygughdJ,
bjhrhiy,
tf,
L
cgnahf, trha braghLfsh
khRgLwJ.
sho,
yF
ff, tz rhaff kW
trha ff yij khrila
brwJ.
8.5.yijkhRgLJbghUf
ykhdJ mfgoahf gagLj
gL cuf, bfhf, f
kW bjhrhiy ffsh
khrilwJ.
Fig
Tsf
Kakhf yid khrila
brwJ.
F isF y khR
bghUf
ytiw
v
btnaw ayhJ. cyryit
gagLjgL y ntbghUf
jF vLJfhlhF. ghJfhghd,
Rfhjhukhd
RW
NHYF
aikahjJ.
cufis mfgoahf ga
gLJtJ k cg wid
FiwF. jhafis ghF
fis bfhy gagLjgL
bfhf k eik
br y cfis mF.
tifahd gh k mgjF
ttFF. k cs ts
fgLtJ km vdgL.
jdh kiz oJs kuf
kW jhtu tiff fgLwd.
jdh fhW kiz vjhf
moJ brYwJ. kiH k
nkw tsij moJ brW ts
mwjhf khWwJ. ftdFiwthd
trha Kiw, y rhiyf
mikj
kW
Lkidf
cUthFj Mait khRgL
jYF fhuzkhF.
115
myF
fhW, kW y khRgLj
fhW, kW y khRgLj
EQf
ijjYF
ik
kW
irnrhik
nghw EQf fhuzkhwJ.
c sho, bghUjToaJ,
khwToaJ, kW EQfsh
ijaToaJ.
brobjhof jahf
bra 8.1
c sho jahF Kiw.
njitahd cgfuzf
ca
1. kfhnrhs kh
2. r
3. f
4.
116
cfSF bjkh?
cf
ifdhnyh
myJ
cUbgUF
fzhoahnyh
nrhJ ghJ mjij g
bra.
vd
ghfnsh
mjid vGJf. nghJ wif
m XU lf fJ
vLJ ghUf vd czf.
njitaw bghUf VnjD nghJ cUbgUf by _y
jwdth?
vgo
mRj ghJ F vLJ bfhSf.
mLJ
rikf
gagL
kiljd? f FHhf VnjD
izJsdth? ff vbzia m fyJ m
vitnaD kfsh iyf wif mJ vLf. vd
mU
bfhlgLwduh? czf? nrhJ ntWghil
ahnuD Ffnth myJ J ftf. vbz girs
Jitfnth brwduh? myJ wif vj ghfgLwJ?
fheilfis
fGwduh?
myJ thfdf myJ cH
vuij fGwduh? m
iyia NJ yfnsh myJ
bjhrhiyfnsh csdth?
iyfis cW nehFf.
cf oF myJ gF
mUfhik iyf csdth?
mJ W Fsnkh myJ nuhilnah,
Vnah, Mnwh flnyh vJthD
cdJ bgnwh myJ Ma
cjl eF cW nehFf.
fyJs
vbz gwitfis vthW gh
wJ. jid fla Kanthkh?
gwit x wif vLJ
bfhSf, mJ vjik vgij
czJ, cW nehFf.
117
myF
fhW, kW y khRgLj
fhW, kW y khRgLj
nfhfis khRgLJj
1. xU a lDF nkgl
vbzia
cy
cs
bgUflf
xbthU
ML fyfis fGnghJ
btnaWwhf.
2. cuf gf tsia
iugLJ. Mdh MWfS,
nuhilfS erhwd.
fl
gwitf
wiff
3.
bkGdh _lgoUF.
cs
sbz
bkGid
ijJ gwitia _f
brnjh myJ fL Fdhnyh
cHf br.
4. bjhrhiy
kW
cg
iyafUJ
btnawgL
fjf
ilMirL nghw thf
iyff kW ghf nghw
EQfis bfhwd.
5.
gwitf
aifF
khwhf
bka XLila Kilfis l
bfhf fhuzkhwd.
6. iwa iy gjhuF
nkgl
khRgLf
fhW,
kW
k
Ugjhf jhtu kW yF
Rf
CLUtjhf
flagLsJ.
7.
khRfLghL
vgJ
cq
urid kLkW J xU
cyfyha urid.
8. Frhjd bgoUJ bt
naW FnshnuhSnuh fhg
(CFC) Xnrh mLif ghJ
njh Wneh Vgl fhuzkhwJ.
9.
gts
ghiwf
gh
Fshwd.
bra 8.2
cyf btgkakhjiy jLF
tz
cyfs
VnjD
xgj
bragLsjh
vd
izajs cf Ma
cjl fhz.
jkjdhf,
vj
khRWjiy jfyh?
fhW
1. f cf ef efkw
cWduhf Ujh
2. cf gF kfSF Rjkhd
, fhW ilf vthW cj
f vd goaLf.
3. cyf btgkakhj g RUf
khf cf tFgiw ciu
fJf.
bra 8.3
ca
118
fhW, kW y khRgLj
myF
bra 8.4
brf Nis kW bjhrhiy
if mf tU lfis
flFnghJ
_if
bgh
bfhtJ, nghFtuJ Fj
lf elFnghJ UKtJ
a. fh juij fhQ
lF Vg xLf.
fh
kW
ber.
nghFtuJ
FoU
gFf
bjhrhiy gFf.
kW
uhk kW efw.
(khR jL kW fLghL)
rl 1974
fhW (khR jL kW fLghL)
rl 1981
RWw NH (ghJfh) rl 1986
f Filf Xuf
ijy kufis (eucalyptus) eL
tsFgo Mnyhrid Tw
gLsJ. Vbd kuf
fiu
iuthf
c
bfhL a uhia t
kly btLwJ.
mf ms f beUa bjhl
xiwbahW rhUf t
brJsJ. cuw bghUf
aikahj
fhu
MF.
aifahf, kj braghLf
shY jnghJ e gwhFiw
cyfs jiyaha urid MF.
ia
ghJfhf
Vuhskhd
kufis eL ghJfhngh. eh
Vuhskhd kufis elh kiH ms
bgU e thF njitahd ey
njhZz iy y. ct ms
mfJ
ekJ
FHijfis
khRghlh VgL nehfUJ
ghJfhfyh.
kufis fhngh
thit fhngh
fhW, kW y khRgLj
kL
1.
2. fl bghUfis L vthW
gagLJf.
cgnahfgLjgl fhj ciw
cgnahfgLjgl thJ mil
fh jfuFtis (o)
gaDs
bghUfshf
ca
nkY ma
f
izajsf