Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

BOBNLER
MANYETK ALANIN TEMEL POSTULATLARI Birim yke elektrik alan ierisinde uygulanan kuvveti daha nce;
Fe = q E

formlyle vermitik. Manyetik alan ierisinde ise bununla balantl olarak hareket halindeki bir yke kuvvet uygulanr. Manyetik alan ierisindeki hareketli yke uygulanan kuvvet aadaki formlle verilir.
Fm = qu B

formlde u birim ykn alan ierisindeki m/sn cinsinden hzdr ve B wb/m2 cinsinden manyetik ak younluudur. Aradaki x iareti vektr arpmn gsterir. Sonu olarak manyetik alan ierisinde hareket eden yke sa el kural gereince yn belirlenen bir kuvvet uygulanr.

ekil.BN.1 Sa el kural ve kartezyen koordinatlar

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 1 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Sa el kural; genellikle dik vektrler iin sa elin ba parma, iaret parma, ve orta parma aralarnda 900 a yapacak ekilde tutulur. lk iki parmanda parmak hareket yn ile manyetik alan ynne dek getirilirse nc parmak kuvvetin ynn verir. Elektrik manyetik alan ierisindeki bir yke uygulanan toplam kuvvet ise Lorentz denklemi ile verilir.

F = Fe + Fm = q E + u B

Manyetizmann bir sonraki postulat manyetik ykn olmad gzlemine dayandrlarak ; r B dS = 0

s

olarak verilir. Burada S birimi m2 cinsinden yzeydir. Buradan u sonular karlr: Herhangi bir kapal yzeyden kan net manyetik alan sfrdr ve manyetik alan izgileri daima kendi zerlerine kapanrlar. Boluk iin Amperein devresel yasas; r B dl = 0 i
l

manyetik aknn temel postulatlarndan biridir. Burada l entegralin alnd metre cinsinden yolu

0 boluun manyetik geirgenlii ve i halka ierisinde kalan Amper cinsinden toplam akm
ifade eder. Bunun sonucu olarak u sylenebilir; herhangi bir akm yada hareketli yk kapal halka olacak ekilde bir manyetik alan oluturur. Bir yzeyden geen toplam manyetik ak weber cinsinden aadaki gibi hesaplanr. r r = B dS
s

Faradayn elektromanyetik indkleme yasas ad verilen ve deien bir manyetik alann bir kapal iletken zerinde volt cinsinden potansiyel fark yaratmasn aklayan forml ise;

v=
verilir.

d dt

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 2 / 18

Bobinler
KENDNDEN NDKLEME VE BOBNLER

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

ekil.BN.2. letken telde manyetik alan olumas

Herhangi bir iletken zerinden akm geirildii zaman iletkenin etrafnda bir manyetik alan oluturduunu Amperein yasasndan karmtk. Eer iletken bir halka haline getirilecek olursa oluan manyetik alann ekli yukardaki gibidir. Eer bu iletken aadaki ekilde gsterildii gibi yan yana halkalar yaplarak sarlrsa bobin ad verilen yap oluturulur.

ekil.BN.3. Basit N sarml bobin yaps ve sembol

Bobinler elektrik enerjisini manyetik akya evirerek depolayabilen devre elemanlardr. Bobinlerin en nemli zellii zerinden geen akmn bobin zerinde gerilim meydana getirmesidir. Bu olaya indkleme ad verilir ve bobinin bu zellii endktans olarak adlandrlr. Bu devre elemanlar elektrik ve elektronik teknolojisinin ilk yllarnda olduka yaygn bir ekilde yksek frekans devrelerinde kullanlmlardr. Alak frekans uygulamalarnda da yaygn bir

ekilde kullanlmlardr. Bununla beraber alak frekans uygulamalarnda kullanlan bobinlerin

retilmesi ve standardize edilmesi olduka zor ve zahmetli bir itir. Buna ek olarak alak frekans bobinleri olduka byk ve ar olmaktadr. Bu bobinle ou zaman retici firmalar tarafndan

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 3 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

zel aletlerle sarlmaktadr. G uygulamalar ve zel baz uygulamalar hari zamanla alak frekans uygulamalarnda daha az kullanlmaya baland. Buna karlk yksek frekans bobinlerinin imali daha kolay ve amatrce yaplabilecek ilerdir. Bu yzden yksek frekansta bobinlerin kullanlmasna devam edilmi ve zamanla hazr sarlm standart deerli bobinler retilerek piyasaya srlmtr.

Bobinin Akm ve Gerilim Bants

Basit bir N sarml bobin ekil.BN.3de grlmektedir. Faraday kanunundan N sarml bir bobinde indklenen gerilim volt cinsinden;

v=N

d dt

olarak verilir. Burada weber (wb) cinsinden manyetik ak ve t ise sn cinsinden zaman ifade eder. Manyetik ak ise manyetik ak younluuna ve N sarml bobinin fiziksel deerlerine balarsak;

r r = B dS =B S
S

B dl =
l

N i B = 0

N i l

Denklemleri elde edilir. Bu denklemlerde S, m2 cinsinden manyetik aknn getii toplam alan yani bobinin i boluunun kesit alandr. B ise wb/m2 cinsinden manyetik ak younluudur. Ortamn boluktaki manyetik mutlak geirgenlii 0 ile ifade edilirken l manyetik aknn esas alnd fiziksel boy yani bobinin m cinsinden boyudur. Denklemde yer alan i ifadesi amper cinsinden geen akm olup manyetik aknn esas kaynadr. Btn bu verileri Faraday kanununda yerine koyarsak ve sabit terimleri diferansiyel dna tarsak;

N S i d 0 l v=N dt N 2 S di v= 0 l dt
Buradan anlalaca gibi bobin zerinden geen akm deiken ise bobin zerinde bir gerilim indklenmesi meydana gelmektedir. Bu bobinin temel davrann aklamakta ve bobin

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 4 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

zerindeki akm gerilim ilikisini vermektedir. Bu ekilde bobinin kendi oluturduu manyetik alann kendi zerinde bir potansiyel fark oluturmasna kendinden indkleme ad verilir. Eer bobin dorusal ise yani bobinin fiziksel zellikleri geen akma gre deimiyor ise bobin deeri aadaki basit formlle ifade edilir ve indktans ad verilir.

l Burada L bobinin indktansn Henri (H) cinsinden deeridir. Henri yksek bir deer olduu iin
genellikle mH ve H deerleri kullanlr. Aadaki formlle birlikte bobinin zerinden geen akmn bobin zerinde indkledii gerilim bobinin indktansna bal olarak verilmitir.

L=

0 N 2 S

v = L

di dt

Bu denklemden yola karak iki nemli karm yaplr. 1) Eer bobinin zerinden geen akm sabit ise bobin zerinde hi bir gerilim dmesi olmaz. Yani bobinin zerinden doru akm geirilirse ksa devre gibi davranr. 2) Bobinin zerindeki akm aniden deitirilemez, yani zaman aral 0 saniye iin bobin zerinde akm deimesi sfrdan farkl sonlu bir deer olamaz. Daha da aarsak ani bir akm deiimi iin sonsuz voltaj uygulanmaldr. Bu byk bir tasarm problemi olup bobinler zerinde biriken enerjinin yol at indksiyon akm devrelere zarar verebilir. Bir bobinde akmn gei ynnde bir deime olmad halde voltaj negatif deer alabilir. Voltaj aniden srayabilmektedir. Voltajn klasik pozitiften negatife olan akm ynne ters olduu anlarda bobin depolad enerjiyi devreye geri veriyor demektir. Bobinler zerindeki gerilim yle yazlabilir.

v=L

di vdt = Ldi dt 1 di = vdt L

i (t )

Deiken deitirerek yeniden yazarsak

1 1 )dI = L t vd i(t ) = L t vd + i(t0 ) i ( to 0 0

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 5 / 18

Bobinler
t0 = 0 alrsak;
i (t ) = 1 vd + i (0) L 0
t

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Bobinlerde g ve enerji
Bir devre elemannn zerinde harcanan gcn p=v.i eklinde yazldn biliyoruz.Buradan yola karak bir bobin zerinde harcanan g
p = Li di dt

veya
1 t p = v vd + i (0) L 0 olur. Buradan da bobin zerinde biriken enerjiyi hesap edersek
p= dw di dw = pdt = Li dt dw = Lidi dt dt

Enerjiyi (w) yi bulmak iin her iki tarafn entegralini alr, deiken deitirir ve de snrlar zaman olarak t0 dan t ye alrsak
w (t ) i (t )

dw = L idi w(t ) =
i ( t0 )

w ( t0 )

1 2 1 Li (t ) Li 2 (t 0 ) + w(t 0 ) 2 2

Dikkat edilirse en sondaki iki terim aada vereceimiz enerji formlnn t0 anndaki edeeridir. Bu yzden bu terimler birbirini gtrrler. Sonu olarak
w(t ) =
1 2 Li (t ) 2

olarak yazlr.

Bobinlerin Seri ve Paralel Balanmalar

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 6 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

ekil.BN.4. Bobinlerin Seri Balanmas

Seri bal bobinlerden oluan bir devrede her bir bobin iin akm gerilim ilikisini yazarsak;
v1 = L1 di di di , v2 = L2 ,..., v N = LN dt dt dt

Devrenin genel giriindeki voltaja gre ayn eitlik yazlarak Kirchoffun gerilim kanuna gre her bir bobin zerinde den gerilimlerin toplamna eitlenirse;

v = Le

di = v1 + v2 + ... + vN dt di di di di Le = L1 + L2 + ... + LN dt dt dt dt
Le = L1 + L2 + ... + LN

Bu eitlikte trev terimleri sadeletirilirse seri bal bobinlerin edeeri u ekilde yazlr

ekil.BN.5. Bobinlerin Paralel Balanmas

Yine ayn ekilde paralel bal bobinlerden oluan bir devrede edeer bobinin deerini bulmak iin akm gerilim ilikilerini yazarsak

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 7 / 18

Bobinler
i= i1 = i2 = ... iN = 1 vd + iN (0) LN 0
t

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

1 vd + i(0) Le 0 1 vd + i1 (0) L1 0 1 vd + i2 (0) L2 0
t t t

Buradan Kirchoffun akm kanununu yazarsak

i=

1 vd + i (0) = i1 + i2 + ... + iN Le 0
t t t t

1 1 1 1 vd + i(0) = L1 vd + i1 (0) + L2 vd + i2 (0) + ... + LN vd + iN (0) Le 0 0 0 0 Buradan da aadaki denklemler elde edilir.

1 1 1 1 = + + .. + Le L1 L2 LN i(0) = i1 (0) + i2 (0) + ... + iN (0)

ETL BOBN DEERLERNN HESAPLANMASI

Daha nce verilmi denklemlerde bobinlerin fiziksel zelliklerinden deerlerinin nasl hesaplanabilecei konusunda bir giri yaplmt. Bununla beraber bir ok defalar bobinlerin fiziksel zellikleri deiik olabilir ve deiik ekillerde sarlabilirler. Bu noktadan itibaren baz ok kullanlan bobinlerin fiziksel zellikleri ve deerlerinin hesaplanmas ile ilgili eitli konular ilenecektir. Bobinler zellikle radyo frekans (RF) alannda ska kullanldndan ilk blmde eitli RF bobinlerinin fiziksel zelliklerinin hesab incelenecektir.

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 8 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Hava Nveli Dz Sarml Tek Katmanl Standart Bobinler ve Hesab

ekil.BN.6. Hava Nveli Tek Katmanl Standart Bobin

Bu tip bobinler RF alannda olduka sk kullanlrlar ve imal etmesi olduka basit olduundan bir ok amatr tarafndan yaygnca kullanlrlar. Bu tip bobinler genellikle ksa dalga AM, CB radyo, FM, ve TV frekans bantlarnda kullanlmakla beraber dier bir ok RF uygulamalarnda da karmza kacandan ayrntl bir ekilde incelenecektir. Dz sarml bobinler sarm says az olan dolaysyla endktans dk bobinlerin yerine kullanlrlar. Bu bobinlerin sarm says az ve tel kalnl nispeten byk olduundan kapasitif etkileri snrldr. Kapasitif etkinin az olmas ve bobinin sarld telin direncinin dk olmas bobinin kalite saysn (Q) arttrr. Buda bir ok yerde bobin kayplarn ve rezonans devrelerinde szgecin bant geniliini daraltarak seiciliinin artmasna yol aar.
ekil.BN.6de grlen dz bobin iki farkl yoldan hesaplanr. Bunlardan ilki yar empirik

(gzlemsel) forml ad verilen bir hesaplama biimidir. Eer bobin tel kalnl yar apna oranla olduka kk ise aadaki forml kullanlabilir.
0.394r 2 N 2 L= 9r + 10l Bu formlde L, H cinsinden bobin deeri, r bobinin cm cinsinden yar ap, N toplam sarm says, ve l cm cinsinden bobinin uzunluudur.

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 9 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Bu forml olduka doru sonular vermekle beraber yinede tam olarak sonu vermemekte bazen de yksek derecede hataya sebep olmaktadr. Bu yzden daha kesin bir sonu iin Nagaoka forml ad verilen bir forml kullanlr. Nagaoka formlnn en nemli dezavantaj 2r / l oranndan ve Nagaoka Tablosu olarak adlandrlan bir tablodan k katsaysn bulmak ve formlde yerine yazmaktr. Bu nedenle Nagaoka forml tablo olmadan kullanlamaz. Nagaoka forml olduka basittir ve aada verilmitir;

L=

0.00987 N 2 4r 2 k l

Bu formlde L, H cinsinden bobin deeri, r bobinin cm cinsinden yar ap, N toplam sarm says, l cm cinsinden bobinin uzunluu, ve k ise 2r / l oranndan Nagaoka tablosundan bulunan Nagaoka katsaysdr.

ekil.BN.7. Hantaro Nagaoka

Dz bobin hesaplandktan sonra dz bobinin sarlaca mandren ad verilen ve yar ap r olan yaltkan bir silindir malzeme bulunur. Bunlar genellikle plastik, tahta, karton benzeri malzemeler olabilecei gibi bu i iin zel retilmi eitli malzemelerde kullanlabilir. Tel ap ise olabildiince byk seilir fakat sarm says ile tel ap arpldnda elde edilen rakamn toplam bobin uzunluundan az olmasna dikkat edilir. Yani tel ap

l N

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 10 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

formlnden hesaplanabilir. Burada d cm cinsinden sarlabilecek telin maksimum kalnldr. Nagaoka Tablosu eklerde verilmitir. Bobinlerin sarmnda genelde transformatrlerde olduu gibi d emaye kapl bobin teli ad verilen bakr malzemeler kullanlr.
Hava Nveli ok Katl (Petek Bobin) Bobinler ve Hesab

ekil.BN.8. Petek Bobin

Bu tip bobinler ok sarml bobinlerdir ve bundan dolay nispeten yksek deerlidirler. Bu tip bobinler genellikle AM uzun dalga ve orta dalga bobinleri, eitli RF uygulamalarnda RF ok bobini olarak kullanlrlar. Bu bobinlerin deerleri genellikle 100 H ile birka mH arasnda deiir. Bu tip bobinler zel makinelerde petek sarm ad verilen zel bir ekilde sarlrlar. Bu tip sarmn kullanlma amac sarmlar aras kapasitif etkinin azaltlmas dolaysyla bobin kalite katsaysnn arttrlmasdr.
ekil.BN.7de bir petek bobin ve fiziksel lmlendirmesi grlmektedir. Bu tip bobinler

hesabnda yine yar empirik forml kullanlr. Bu forml aada verilmitir.

L= 0.315r 2 N 2 6r + 9l + 10h

Bu formlde L, H cinsinden bobin deeri, r bobinin cm cinsinden ortalama yar ap, N toplam sarm says, l cm cinsinden bobinin uzunluu, ve h ise cm cinsinden sarmn kalnldr. Bu bobinlerde tel ap hesab biraz daha karmak olup, bir kata san sarm says l'ye ve toplam katsays h'ye ve bunlarn tmnde N'ye bal olduu gz nne alnmaldr. Tel ap forml aada verilmitir.

lh N

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 11 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Bu formlde d, cm cinsinden bobinin sarlabilecei telin maksimum ap, N toplam sarm says,

l cm cinsinden bobinin uzunluu, ve h ise cm cinsinden sarmn kalnldr.

Dzlemsel Bobinler ve Hesab

ekil.BN.9. Dzlemsel Bobinler

Dzlemsel bobinler dz bir sath zerine spiral eklinde sarlm bobinlerdir ve genellikle bask devre zerine ileme yoluyla oluturulurlar ve olduka dk deerli bobinlerdir. Bu tip bobinler genellikle UHF ve VHF bantlarnda ve baz mikrodalga uygulamalarnda kullanlrlar. Bobinin hesaplanma forml aada verilmitir. 0.394r 2 N 2 L= 8r + 11h Bu formlde L, H cinsinden bobin deeri, r bobinin cm cinsinden ortalama yar ap, N toplam sarm says, ve h ise cm cinsinden sarmn kalnldr. Burada eer sath zerine tel ile sarm yaplyorsa tel yar ap makul bir deer seilmelidir. Tellerin kalnlnn artmas direnci drecek ama teller aras yaknln artmasndan dolay kapasitif etkiler artaca gz nne alnmaldr. Bu kriterler bask devre zerine iz yaparken de geerli olup zellikle yer kstlysa bir kural olarak izler aras mesafe ou zaman iz kalnl olarak seilir.

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 12 / 18

Bobinler
Hava Nveli Toroid (Simit) Bobinler ve Hesab

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

ekil.BN.10. Simit Bobinler

Bir yuvarlak simit eklindeki nve zerine tek kat olarak yaplan sarmlar ile elde edilen bobinler toroid bobinler olarak adlandrlrlar. ekillerde grlen dikdrtgen ve daire kesitli toroid bobinlerin hesab ekil zerinde verilen lmlendirmelerden yola karak aadaki formllerle hesaplanr. Dikdrtgen kesitli toroid bobin H cinsinden

g + a 3 L = 2 N 2 b ln g a 10
Daire kesitli toroid bobin H cinsinden

L = 0.4N 2 g Burada N sarm saysdr.

(g

a2

Tel ap hesab daha ncekilerde olduu gibi geometrik olup aadaki formlle verilmitir. d

(g a )
N

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 13 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Koaksiyel Kablonun Metre Bana Endktansnn Hesaplanmas

ekil.BN.11. Koaksiyel Kablo

Koaksiyel kablolarn metre bana endktans H cinsinden aadaki formlle verilmitir.

L=

1 r 1 + 4 ln o 20 ri

Burada ro koaksiyel kablonun d yar ap ve ri koaksiyel kablonun i yarapdr. aplarn birimleri ayn olduu srece oran yapldndan aplar iin herhangi bir birim tercih edilebilir.
Nveli Bobinler ve Ortamn Manyetik Geirgenlii ile Alakas u ana kadar olan btn hesaplarmz nvenin hava olduuna yani ortamn bal manyetik

geirgenliinin 1, dolaysyla ortamn mutlak geirgenliinin 0 = 4 x 10-7 H/m olduu durumlar iin geerlidir. Eer farkl bir havadan farkl bir nve kullanlacak olursa Bobinin deeri manyetik aknn deimesinden dolay deiir. Manyetik aknn artma miktar kadar bobinin deeri artar. Bu durum aadaki formlde verilmitir. Lnuve = nuve Lhava Burada Lnve nveli bobinin deeri, nve nvenin bal geirgenlii, Lhava ise bobinin hava nveli edeeridir. Baz maddelerin bal geirgenlikleri ekte verilmitir.
AF ok bobinleri ve hesab

Alak frekans bobinleri, adlarnda anlalaca zere alak frekansta altrlmak zere tasarmlandrlm bobinlerdir ve genel ama olarak filtreleme ilerinde kullanlrlar. Bu

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 14 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

filtreleme ilemi genellikle giri sinyalindeki AC bileenlerin bloke edilmesi biimindedir. Buna benzer amala kullanlan bobinlere ok bobini ad verilir. Bununla beraber AF bobinleri dier baka amalar iinde kullanlabilir. AF bobinleri genellikle yksek deerli bobinlerdir. Bu yzden deerlerini arttrmak iin manyetik materyal nveler zerine ok sarml olarak yaplrlar. Manyetik nve olarak transformatr sa sklkla kullanlr. Zaten sarm imal teknikleri transformatrlere ok benzer. Eer g besleme nitelerinde kullanlyorsa elemann tolere edebilecei maksimum g gz nne alnmaldr.

ekil. BN.12. ok Bobinleri ve lmlendirilmeleri ekil.BN.11de grlen yapdaki bobinler eer e ve k cm cinsinden en ve kalnlk ise manyetik

kesit alan yaklak olarak cm2 cinsinden; A = ek olarak bulunur. Fakat kayplarn azaltlmas asndan manyetik nve genellikle bir taraf yaltlm transformatr sacndan yapld iin gerek manyetik kesit alan yukardaki deerin %90 ile %95 arasnda deiebilir. Bu deere istifleme faktr (IF) dersek; Am = IF A Burada Am cm2 cinsinden gerek manyetik kesit alan ve A yine cm2 cinsinden bir nceki formlle verilmi kesit alandr.

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 15 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

ekirdein ortalama uzunluu ise nvenin tam ortasndan getii dnlen izafi izginin (lm) yani manyetik aknn kat ettii ortalama mesafenin boyudur ve ekilde belirtilmitir. Nvenin fiziksel olarak en son ihtiya duyduumuz zellii ise bal manyetik geirgenliidir (r). Bal geirgenliin hesab olduka zordur ve ou zaman geen akm iddetine baml olduundan hem akma gre deiir, hem de dorusal deildir. Bu byk bir problem olup ya manyetik ak younluu (B) ve manyetik ak iddeti (H) erisinden alma noktas bulunarak hesaplanabilir. Bu hesaplama dahi yeterli olmayabilir ve histerezis erisinin artma ve azalma ynnde deer deiimini hesaba katmaz. Bir dier yntem ise ortalama bal geirgenlik deerini tablodan okumak ve pratik sebeplerden bunun deimediini farz etmektir. Bu bir nceki ynteme gre daha kolay olmasna ramen bobinin daha ok yaklak bir deerini verir ve bobin deerinin kritik olmad uygulamalarda kullanlr. Btn bunlar gz nne alndnda bir nveli AF bobininin yaklak deeri aadaki formlden bulunabilir. L= 2Am N 2 r 5lm 108

Burada Am cm2 cinsinden nvenin gerek fiziksel manyetik kesiti, lm cm cinsinden nvenin ortalama uzunluu, r nvenin bal geirgenlii, N ise sarm saysdr. Sonu L, Henri cinsinden bobinin deeridir.

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 16 / 18

Bobinler

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

rnek: Bobin.1. Aada fiziksel deerleri verilen bobinin deerini yar empirik ve Nagaoka

formln kullanarak hesaplaynz. ( r = 0.5 cm, l = 2 cm, N = 25 ) Bu bir dz bobindir.

rnek: Bobin.2. Aada fiziksel deerleri verilen bobinin deerini yar empirik formln

kullanarak hesaplaynz. ( r = 0.5 cm, l = 2 cm, h = 1 cm, N = 300 ) Bu bir petek bobindir.

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 17 / 18

Bobinler
EK A. NAGAOKA TABLOSU

Hazrlayan:U TA Hazrlayan:Uur TAKIRAN

Nagaoka forml ve Nagaoka katsaylar; L= L N k 0.00987 N 2 4r 2 k l r bobinin cm cinsinden yar ap H cinsinden bobin deeri toplam sarm says l cm cinsinden bobinin uzunlu 2r / l oranndan Nagaoka tablosundan bulunan Nagaoka katsays

2r/l

2r/l

0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 0.35 0.40 0.45 0.50 0.55 0.60 0.65 0.70 0.75 0.80 0.85 0.90 0.95 1.00 1.10 1.20 1.30 1.40 1.60 1.70 1.80 1.90

1.000 0.979 0.959 0.939 0.920 0.902 0.884 0.867 0.850 0.834 0.818 0.803 0.789 0.775 0.761 0.748 0.735 0.723 0.711 0.700 0.688 0.667 0.648 0.629 0.612 0.595 0.565 0.551 0.538

2.00 2.20 2.40 2.60 2.80 3.00 3.20 3.40 3.60 3.80 4.00 4.50 5.00 5.50 6.00 6.50 7.00 7.50 8.00 9.00 10.00 12.00 15.00 20.00 25.00 30.00 40.00 45.00 50.00 100.00

0.526 0.503 0.482 0.463 0.445 0.429 0.415 0.401 0.388 0.376 0.365 0.342 0.320 0.301 0.285 0.271 0.258 0.247 0.237 0.219 0.203 0.179 0.153 0.124 0.105 0.091 0.0808 0.0664 0.0611 0.0350

U TA 2006 Uur TAKIRAN

Sayfa 18 / 18