www.darulkitap.

com

........................................... TAKRR ................................................ MTERCM MER ZYAEDDN EFEND MERHUMUN TERCEME- HAL ...................5 PHEY GDERME ........................................... BUHAR- ERF HAKKINDA AIKLAMA ................................... BSMLLAHRRAHMANRRAHM ...................................... ABDEST BAHS .............................................. GUSL BAHS .............................................. HAYZ BAHS .............................................. TEYEMMM BAHS ............................................ NAMAZ BAHS.............................................. NAMAZ VAKTLER BAHS ........................................ EZAN BAHS ............................................... CUMA BAHS .............................................. KORKU NAMAZI BAHS ........................................... RAMAZAN VE KURBAN BAYRAMI BAHS .................................... VTR BAHS ............................................... YAMUR DUASI BAHS ........................................... GNE TUTULMASI BAHS ......................................... SEFER NAMAZ BAHS'l ...........................................
ZBDET'L BUHR

......................................... MEKKE VE MEDNE MESCDLERNDE NAMAZIN FAZLET .........................54 NAMAZDA YANILMA (Sehiv) BAHS ...................................... CENAZE BAHS .............................................. ZEKT BAHS .............................................. HAC BAHS ............................................... MEKKE- MKERREME'NN FAZLET VE KA'BE'NN NASI BAHS ................... 77 MRE BAHS ............................................... AV BAHS ................................................ MEDNE'NN HAREM BAHS ......................................... ORU BAHS ............................................... KADR GECES BAHS ........................................... NC CUZ............................................... SELEM BAHS ............................................... UF'A BAHS ................................................ CARE BAHS ................................................ HAVALE BAHS ............................................... VEKLET BAHS .............................................. ZRAAT BAHS ...............................................
TEHECCD (Namaz) BAHS

ZBDET'L BUHR Aziz Okuyucu; Kinatn yaratcs yce Allah'n Peygamberi vastasyle insanlara kurtulu sebebi olarak gnderdii, Kur'n- Kerimden sonra, s-lm ulemasnn zerinde doru olduuna ittifak ettikleri alt kitap vardr. Bunlar ezcmle peygamberimizin syledii szlerin, salam ravilerce derlenerek: kitap haline getirilmi eklidir. Sahih-i Buhr, Sahih-i Mslim Snnen-i Eb Davut, Snen-i Tirmizi, Snne-i Nes, Snne-i ibni Mace isimlerini tayan bu kymetli kitaplarn, Kur'am Kerimden sonra ilk sray igal edeni b-hesizki mam- Buhr hazretlerinin Cemettii sahih-i Buhri kitabdr. Bu kitabn 30 ciltlik, 12 ciltlik 5 ciltlik gibi muhtelif erhleri yaplp tab edilmitir. Bunlar okumak son derece uzun vakitleri gerektirdiinden her mslmanm alp okumas zordur. Bu itibarla mehur Hadis alimlerimizden mer Ziyaeddin efendi. Hazretleri bu byk kitab zetleyerek mkerrer Hadisleri ve hadis ravilerini kararak bir zbde hazrlamtr. te Zbdetl Buhr adndaki bu deerli eseri, muhterem Fikri Yavuz hoca sadeletirmitir. Ayrca, sneni tirmizi mtercimi muhterem Osman Zeki Soyyiit Hocada byk bir titizlikle tahkik ve tetkikini yaparak nere hazrlamtr. Bu emeklerinden dolay kendilerine teekkrlerimizi arz eder iki cilt halinde orjinalleri ile birlikte sizlere arzettiimiz bu kymetli eserin basmn bizlere baheden Allaha hamd ederiz. Tevfik Allahtandr. HSAR YAYINEV1 TAKRR Merhum Mderris mer Ziyaddin Efendi'nin (1849-1925) ahh-i Buhar'yi ihtisar edip sonra dilimize evirdii ZBDET'L BUHAR adl bu eseri, emekli mftlerimizden A. Fikri YAVUZ Beyefendi tarafndan Osmanlca aslndan sadeletirilerek yeni Trk harfleriyle baskya hazrlanmtr. Muhterem Hoca Efendi'nin slendikleri bu grevi lyk vehile yerine getirmek hususunda byk" gayret sarfettikleri gzden kamamaktadr.' Buna ramen eserin nairi Hisar Yaynevi, konunun azamet ve ehemmiyetine binaen, yaplan almalarn tekrar gzden geirilmesinde fayda mlahaza ederek ve din mes'liyet duygusunun da bir gerei olarak bu almalar bir baka ehliyetli grn ted-kik ve tahkikinden geirmeyi kararlatrmtr. Ktb-i Sitte'den SNEN- TBMZ nin acizane mtercimi olmaklm hasebiyim ou tedkik grevi bana teklif edildi. Hisar Yaymevi'nin bu tutum ve davrannn tebrik ve takdirle karlanmas ve dini sahada neriyat yapan yaynevlerinin tm tarafndan rnek alnmas gerektiine iaret etmek isterim. Aslnda yllarca' Hadis muallimlii yapm mer Ziyaddin Efendi gibi bir zatn tercmesi ve yine yllarca fetva makam gibi ulv bir makamda bulunmu bir zatn sadeletirmesi bahis konusu olunca bunun tedkik ve tahkikine ihtiya grlmeyebilirdi. Fakat ciddiyetle temayz ve din mes'liyet duygusuyla hareket eden bir yaynevinin buna lzum grmesi iftihar vesilesidir. Bizde bu halishane niyet karsnda bize den grevi btn ihlasmzla yerine getirmeye altk. Byk bir hassasiyet ve titizlikle O nbvvet messesesinde fkran szlerin daha iyi anlalmasna yardmc olduk. Osman Zeki Soyyiit (Molla Mehmetolu 21.7.1980 st.2 MTERCM MER ZYAEDDN EFEND MERHUMUN TERCEME- HAL Merhum mtercim mer Ziyaeddin Efendi aslen Dastanldr. *irkya bal MRT kynde domutur. Lzki airetinin AV AR boyundandr. eyh amil Hazretlerinin bilinen savalar srasnda beraberinde hizmet etmitir. Doum yerinde ilk tahsilini yaptktan sonra stanbul'a hicret etmitir. stanbul'a geldikten sonra alet ve yksek ilimleri tahsile koyulmu, hem de yksek feyiz sahibi mehur eyh Gmhane'li Hac Ziyaeddin Efendi (Kuddise sirruhu) Hazretlerinden manev feyizler edinmeye balamtr. retilmesi adet olan zahir ilimlerde yine sz geen Ahmed Ziyaeddin Efendi Hazretlerinden ilm tahsilini tamamlayarak icazet ald gibi, ad geen eyh Hazretlerinin kudsi himmetleriyle dereceler kazanarak hilfet elde etmitir. Hafza gcndeki salamlk hayrete deer olup Kur'an- Az-mu'-an, Fatiha-i erife gibi tam bir sr'atle okuyacak derecede hafz olduundan baka, terceme buyurduu Zbdet'-Buhar yi ve baz hads kitaplarn ezberlemiti. Bir ok sene hatimle Teravih namaz kldrd gibi, mrnn sonuna kadar Kur'an- Kerimi-alt saatte, bandan sonuna kadar ezbere okumaa gc yeten bir hafz idi. Bu ynden emsali pek nadir idi. lm icazeti aldktan sonra 15 Muharrem 1927 tarihinde Alay Mfts olduundan Edirne'de on'alt sene kadar
1 2

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi: 7 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:9

bu hizmeti tam bir istikamet ve dirayetle baard. Bundan sonra Malkara kazas, niyabetini kabul ile bu hizmette de on sene kalmtr. Sonra Tekirda niyabetine ykseltilerek iki buuk sene bu hizmeti gzele? yerene getirmitir: Merutiyetin iln arkasndan stanbul'a dnp bir mddet kaili diktan sonra Medine-i Mnevvere'ye giderek alt ay kadar da orada kalmtr. O srada Hicaz tarafna gelen Msr Hidvi Abbas Hilmi Paa maiyetine1 gemi ve on seneden ok Msr memleketinde ad geen Hidv'in saraynda ikrama mazhar olmutur. 1337 tarihinde stanbul'a dnerek Daru'l-Hlfe medresesinde Hilfiyat ve ondan sonra hads ilmi okuttuu gibi, Gmhane'Ii 'Hazretlerinin Postnin'lii boaldnda mevcut halifelerin en olgun ve en alimi olduundan irad postuna oturarak vakf art gereince irad ve ilim tedrisi ile iki sene kadar megul olmutur. 17/Rebiulev-vel/1340 tarihi cuma gecesinde yetmibe yanda olduu halde ebed hayata gerek Sleynmniye camii evresinde Gmhaneli Hazretleri ile kendisinden sonraki Halifelerine mahsus yere gmlmtr. Allah'n bol rahmeti zerine, olsun... Merhum iyi huylu, cmert ve gzel vasflara sahip muhaddis; ilim, fazl, ok ltuf kr ve ak kalbli bir pir idi. te size esiz bir deh ve Mslman Trk fazl!... ibni Hanbel ve hretli hads alimi Ebu Nuaym El-Isfahan gibi peH ok mehur ailemlerden ders almtr. Yzbin sahih ve ikiyz bin gayri sahih hads ezberinde olduu mehurdur. Hatta mam Buhari'-nin benimsemedii hads, sahih hads deildir, diyenler de vardr. Kendisinden rivayet olunduu zere 600.000 miktarnda hadis-i erifi inceleyerek onalt yl iinde bir araya getirmi ve gusledip iki rekt namaz klmadka Sahih-i Buhar'sine hi bir hadis-i erif yazmamtr. Badad'da bulunduu srece derslerine pek ok hcum ve rabet olmutu. Kendisinden yetmi binden ziyade byk ahsiye! hadis-i erif dinlemitir. mam Mslim bin Haccac EI-Nisabri, mam Tirmizi, mam Nesa, Eb Zura'a ve Eb Bekir ibni Hzeyme mam Buhari'den feyiz alan mehur alimlerdendirler. Uzun zaman Badad'da ilim rettikten sonra Buhara'ya dnerek ilim nerine balamken Buhara Valisi bulunan Halid ibni Ahmet, yalnz kendi evldn faydalandrmak zere kendisini zel muallim yapmak istemise de, mam Buhari ilim nerinin hudutlandrlmasina raz olmadndan Sem'erkand civarnda Hertenk kyne srlm ve orada hicri 256 ylnda altm iki yanda olduu halde Ramazan bayram gecesinde beka alemine gmtr, Allah Teal' Hazretlerinin rahmeti onun ve btn mminlerin zerine olsun...3 PHEY GDERME Ehliyetli kiilerce malum* olduu zere fkha ait btn meselelerin kayna Kur'an Kerim e PeygamberinHadisi erifleridir. Yani mctehid imamlar, beyan buyurduklar dini meselelerin btnn Kur'an Kerim ve hadisi eriflerden karmlardr. Buna binaen baz hadsi eriflerin tercemelerinde mnasebet geldike merhum mtercim mer Ziyaeddin Hazretleri, mctehid imamlarn ictihad ihtilflarn beyan buyurmu olmakla hatra yle bir ey gelmek ihtimali vardr: Mademki drt imamn hepsi meseleleri karmakta kaynaklar birdir, o halde aralarnda niin*ihtilf oluyor? Bunlar ilim ynnden herkesin gvenini kazandklar halde neden ittifak edememilerdir, .ittifakla, kabul edilemeyen bir mesele nasl uygulanabilir? Bu sorulara iki ynden cevap verilebilir: 1- Mctehid imamlar, esas meselelerde ittifak halindedirler. Meselelerin baz teferruatnda ihtilf mevcuttur. Ayeti kerime ile beyan buyurulan abdestin farzlarnn drt olmasnda fikir birlii vardr. Yalnz abdesti bozan baz ksmlarda pek az bir ihtilf vardr. O da ihtilftan saylmaz. 2- Bir meselenin sbtunda ittifak olup uygulama eklinde ihtilf bulunmas, o meseleyi amelden drmek iin olmayp daha salam, daha mkemmel bir hale koymak iin olacandan bu da ihtilfdan saylmaz. O halde ihtilf neye derler? Birisi: Gnde be vakit namaz klmak farzdr, delil de u ayeti kerimedir der. teki: Hayr, namaz iki vakittir, be, deildir. der. htf bu gibi eylere denir. u halde mctehid imamlarn farz ve vacib olan amellerde ittifak edip baz teferruatta ihtilf etmeleri bizi pheye dremez. (127. sayfann 254. hadsi erifinin tercemesindeki zel aratrma bahsine mracaat olunsun.)4 BSMLLAHRRAHMANRRAHM BUHAR- ERF HAKKINDA AIKLAMA Kitabmz KUR'AN- KERM'den sonra; kitablarn en sahihi olduuna byk alimlerin ittifak olan BUHAR- ERF, lfz, fili ve takriri olmak zere, mkerrer hadslerle beraber 7275 hads-i erifi ihtiva edsn drt byk
3 4

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:11-12 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:14

cildden ibarettir. mam Buhar Hazretleri ise, Peygamber'e ait hadslerin sened-lerini bir silsile halinde anlatt gibi, sras geldike de bir ok r-vinin, ashab ve tabinin szlerini dahi kitaba koymu olduundan kitabn hacmi, adeta okunmas ve kavranmas mmkn olamayacak derecede bymtr. Mtercim merhum mer Ziyaeddin Hazretleri, renci ve okuyuculara kolaylk salamak zere Buhar-i erifin senedlerini ve mkerrer hadslerini karmak ve yalnz Kavli hadsleri almak suretiyle ksaltp toplam 4541 adet olan hadis-i erifi SNEN- AKVAL-i NEBEYYE ad ile hicr 1308 tarihinde stanbul'da basm ve yaymtr. Ad geen merhum bu kitab herkesin kolayca okuyup ezberle-yebilmesi iin, Peygamber'e ait Kavli hads1 erden mana ynnden bir ve yalnz ravilerin mteaddit olmas dolaysiyle lfzlarda ksmen deiik olan hads-i erifleri birletirmek ve mkerrer olanlar tamamen, hads ravilerinin szlerini ksmen drmek suretiyle tek rar ksaltp 1524 hadis-i erifi ihtiva eden Zbbet'l-Buhar ad ile hicr ] 330 tarihinde Msr'da, bir kitap yazarak basp yaym idiyse de bu kitaplarn her ikisi de arapa yazlm olduundan, arapa-y tam bilmeyen Trk kardelerinin faydalanmalarn gzden uzak tutmayan mer Ziyaeddin Hazretleri; zikredilen tarihte hemen kendi el yazlan ile bu Zbdet'l-Buhar kitabn Trkeye terceme etmitir.5 BSMLLAHRRAHMANRRAHM 1- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilen Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme ait mektubun tercemesi syledin BSMLLAHRRAHMANRRAHM. Allah Teal'nin kulu ve peygamberi MUHAMMED tarafndan, Rum'larn by Hirakl'e... Hidayete uyanlara selm olsun. mdi seni slm'a davet ederim. slm ol, selmet bulursun ve Allah Teal sana iki kat mkafat verfcv Eer yz evirirsen, sana bal olanlarn hepsinin vebali kuku Buz boynundadr. Ey Ehl-i Kitab (olan Hristiyanlar)! Allah Teal'-dan bakasna ibadet etmemek ve Ona hi bir eyi ortak komamak ve Allah' brakp da birbirimizi Tanr ittihaz etmemek zere geliniz, aramzda szbirlii edelim! Eer onlar yz evirirlerse, siz (ey iman edenler! ahit olunuz, biz mslmanz Allah Teal'nn emirlerine boyun emiiz ve teslim olmuuz.) deyiniz... Mtercimin ilavesit Hirakl, her nekadar iman etmee gayret gstermise de, kavminden ekinip imann aklayamad. Geri Hirakl, Mekke ticaret kafilesi bakan sfatyla o vakit am'da bulunan Eb Sfyan' Kuds'e getirtip uzun uzadya soru sorarak derin bir tahkikat neticesinde kendisine tam bir vicdan kanaati gelmi ve btn halinde iman etmek zere Rum byklerine teklifte bulunmu ise de, onlar kabul etmediklerinden kendisi de imamn aklayamamtn 2- bni mer Radyallahu Anh'dan rivayet edilmitir: slam be esas zerine kurulmutur: Allah Teal'dan baka mabud olmadna ve Hasreti Muhammed'in, Allah Teal*nn peygamberi olduuna (kalp ile tasdik ve dil ile ikrar edip) ehadet etmek, Erkn ve artlar ile be vakit namaz klmak. (Nisaba sahip Mtercimin uves: Hirakl, her nekadar iman etmee gayret gstermise de, kavminden ekinip imann aklayamad. Geri Hirakl, Mekke ticaret kafilesi bakan sfatyla o vakit am'da bulunan Eb Sfyan' Kuds'e getirtip uzun uzadya soru .sorarak derin bir tahkikat neticesinde kendisine tam bir vicdan kanaati gelmi ve btn halinde iman etmek zere Rum byklerine teklifte bulunmu ise de, onlar kabul etmediklerinden kendisi de imamn aklayamamtr. 3- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: man, altm ksur ubedir. Haya da imann bir besidir. 4- Abdullah ibni Amr (Radiyallahu Anh) dan rivayet edilmitir: Mslman, dilinden ve elinden Mslmanlarn emin olduklar kiidir. Muhacir, Allah Teal'nm yasaklad eyden g eden kiidir. 5- Eb Musa (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Hangi mslmari daha faziletlidir, diye sorulunca Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, dilinden ve eihden mslmahlarn emin olduklar kii buyurdu 6- Abdullah bni Amr fR.A.) 'dan rivayet edilmitir: Reslllah Saliallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine: Ey Allah' m Resul: Mslmanln hangi ameli daha hayrldr? diye sorulunca, Peygamber efendimiz;: Aari
5

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:15

dovurmakln, tandna ve tanmadna selm vermekliin, buyurdular. 7- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitin Hi biriniz, kendisi iin istedii eyi din kardei iin de istemedike iman etmi olamaz (bunu yapmadka kmil bir iman ile mmin olamaz) 9- Enes (R.A.l'den rivayet edilmitir; ey vardr ki, onlar kimde bulunursa, o ahs imann tadn bulmutur; Allah Teal ve peygamberi, dier btn varlklardan o kimseye daha sevgili olmak. Bir kimseyi sevdii zaman, (karlk beklemeksizin) yalnz Allah rzas iin sevmek. Atee atlmaktan tiksindii gibi, slm ile ereflendikten sonra tekrar kfre dnp dinden kmaktan tiksinmek. (Bu ey, her kimde bulunursa iman-nn zevkini iyi tatm olur, demektir.). 10- Enes (R.A.)'en rivayet edilmitir: mann almeti, Ensar' (Medne'li ashab) sevmektir. Nifakn almeti de, Ensar'a kin beslemektir. 11- Ubde bin Samit (R.A.)'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallllahu Aleyhi ve Sellem, ashab kiramdan bir topluluu hitaben yle., buyurdular: Allah Teal'ya hi bir eyi ortak komayacanza, hrszlk yapmayacanza, zina etmiyeceinize, ocuklarnz ldrmeyeceinize, kendinizce iftira uydurup ortaya atmayacanza, eriatn uygun grd hususlarda isyan etmeyeceinize dair bana biat'ediniz!.. Szden her kim bu biati yerine getirirse mkfat, Allah TeaJtarafndan behemehal verilecektir. Her kim bu yasaklardan birini iler de dnyada cezasn ekerse bu ceza onun keffareti olur. Kimde bu yasaklardan birine der de, .sonra Allah onu rterse (suu gizli kalrsa)-, onun durumu Allah'a kalmtr. Dilerse balar, dilerse (ahirettel ona azab eder. (Bu hkm, Allah'a ortak komak suundan baka gnahlar iindir. irkden tevbe etmedike Allah hi bir kulunun gnahn balamaz. Bu hadisi- erifin ravisi Hazreti Ubde der ki: Biz de toplu olarak bu esaslar zerine biat ettik. 12- Eb Sad Hudr (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Mslumann en hayrl mal hemen hemen davardr. nk dabalannda ve dere boylarnda davarn ardndan gider ve dinini (cemiyet iinde hkm sren) fitnelerden karr (korur). 13- Aie Sddika (R.AJ'dan rivayet edilmitir. Reslllah Sallllahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ashab kirama bir ey emrettikleri zaman, onlarn g yetebilecekleri bir ii emrederlerdi. Hatta onlar: Bizim durumumuz sizin gibi deildir; nk Cenab Hak gemi ve gelecek gnahlarn hepsini size balamtr. Biz ise bu durumda deiliz (daha ok almak ve ibadet etmek zorundayz), dediklerinde efendimiz bu sze kzard. yle ki, mbarek yzlerinde kzgnlk eseri belli olurdu. Sonra yle buyururdu: Allah Tel'dan en ok korkannz ye (nk) O'nu en iyi bileniniz benim. 14- Eb Sad'den rivayet edilmitir: Cennetlikler Cennet'e ve cehennemlikler Cehennem'e girerler. Sonra Cenab Allah (Azze ve Celle) Hazretleri meleklere hitaben yle buyurur: Her kimin imandan bir hardal tanesi arl kadar iman kalbinde varsa, onu Cehennem'den karn, Bunun zerine onlar simsiyah olduklar halde oradan karlrlar. Sonra haya veya hayat nehrine (ebed hayata sebep olan nehre) atlrlar. Sonra, ark kenarlarnda biten taneler gibi biterler. Bunlarn sapsar ve kvrm kvrm ktklarn mutlaka grmsnzdr. 15- Eb Sad (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Ryamda baz insanlar grdm. Gmlekli olarak bana gste-rildiler. Gmleklerin bir ksm memelere, bir ksm da daha aaya kadar inmiti. mer bin Hattab ise eteklerini yerden ektii bir gmlekle bana gsterildi. (Ashab) dediler ki: Ey Allah'n Resul bunu neye yordunuz? Buyurdular ki: Dindarla (yordum). 16- bni mer (R.A.)'den rivayet edilmitin Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Ensar'dan (Medne'Ii ashabdan) birisi, din kardeine t verirken yanlarna vardklarnda: Ey kii, uzun laf, brak; haya imandan gelir, buyurdular. 17- bni mer (R,A.) 'den rivayet edilmitin Allah'dan baka ibadet edilecek bir ilh olmadna, Muham-med'in de Allah Tealmn peygamberi olduuna ehadet edinceye, namazlarn klp zektlarn verinceye kadar Arap mriklere kar savamam bana emredildi. Eer bunlar yaparlarsa, benden mallarn ve kanlarn korumu olurlar; ancak kul haklar ile er'i cezalar kalr. (Kul haklar olursa kendilerinden alnr, su ilerlerse cezalandrlrlar) . Allah Teal tarafndan hesaba ekilirler. Yani: Bir kimse grnte dini emirleri yerine getirmekle kurtulur; ii ve asl itibariyle onun hali

Allah'a kalr, .Ahirette ona gre muamele grr. 18- Eb Hreyre Radyallah Anh'dan rivayet edilmitir: Reslilah Sallallahu Aleyhi ve Selleme: Hangi amel daha faziletlidir? diye sorulunca, Allah Tea'ya ve O'nun Peygamberine iman etmek, buyurdular. Sonra hangisi? diye sorulunca : Allah yolunda (tevhid kelimesini yceltip hakim klmak iin) cihad etmek, buyurdular. Sonra hangisi? diye sorulunca: Makbul bir hac, buyurdular. 19- Sa'd (R.A.)'dan rivayet edilmitir. Reslilah Sallellahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin meclisinde iken, yardm olarak bir ka kiiye mal verip benim en holandm adama vermedi. CKalbleri islma sndrlmak iin kendilerine mal verildii hikmetini, anlayamadmdan) ben: Ey Allah'n Resul! Falan adan hakknda grn nedir? Vallahi ben onu gerekten mmin bilirim, deyince, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Veya mslman bilirsin. (Sen onun i halini gerek olarak bilemeyecein iin, gerek mmin bilirim deme, d hali itibariyle onu mslman bilirim de, diye beni ikaz etti ise de bunu anlayamadm). Bir mddet sustum ve sonra o adam hakkndaki kanaatim ar basarak yine szm tekrarlayp: Ey Allah'n Resul! O adam hakknda grn redir? Vallahi ben onu gerekten mmin bilirim dedim. Peygamber yine: Veya mslman bilirsin, buyurdu. Bir miktar skt ettikten sonra, o adam hakkndaki kanaatim yine galebe alarak szm tekrarladm. Reslilah da szn iade etti; sonra yle buyurdu: Ey Sa'd! Bakasn daha ok sevdiim halde, bir adama veriyorum. nk (vermezsem) Allah Teal'nm onu yzkoyun cehenneme brakacandan korkarm. (Yani, ona vermezsem, belki dinden kar da cehennemlik olur. Onun kalbini slma sndrmak ve imann ^pekletirmek iin veririm.)6 20- bni Abbas (R.A.) 'dan rivayet edilmitir. Bana Cehennem gsterildi. Bir de baktm ki, cehennemliklerin ou kadnlardan ibaret; nk onlar nankrlk ederler. Soruldu ki: Ya Reslallah, Cenab Allah'am nankrlk ederler? Peygamber Sal-tellahu .Aleyhi ve Sellem yle buyurdular: En yakn adamna nankrlk ederler ve kendilerine yaplan iyilie de mankrlk ederler. Mesel: Bir kadna yllar boyunca iyilik etsen de, sonra o kadn senden bir ey (holanmayaca bir i) grm olsa, senden hi bir hayr grmedim, diye nankrlk eder. 21- Eb Zer (R.A.J'den rivayet edilmitin Bir esir alp onu hizmetimde kullanrken anasndan dolay kendisini aaladm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri yle buyurdular: Ey Eb Zer! Neden onu anasndan dolay aaladn? Muhakkak sen, kendisinde cahiliyet eseri bulunan bir kiisin! Hademe ve kleleriniz sizin kardelerinizdir. Cenab Allah onlan sizin elinize brakmtr. Her kimin elinde byle bir kardei olursa, kendi yedii yemekten ona yedirsin, kendi giydii elbiseden ona giydirsin ve bylelerine g yetremiyecekleri bir i yklemeyis. Eer yklerseniz onlara yardm ediniz. 22- Eb Bekre fR.AJ'den rivayet edilmitir: ki kii kavga ederken bunlardan birine yardm etmek iin yrdm. Eb Bekir Hazretleri karma kt ve nereye? diye sordu Ben des te u adama yardm edeceini, dedim. Sonra bana, gitme geri dn; nk Reslllah Sallellahu Aleyhi ve Sellem Hazretle rinden yle buyurduunu iittim. ki Mslman, kllanyle birbirine kar ktklarnda ld renle ldrlenin ikisi de cehennemdedir. Ya Reslallah, dedim b ldren (katildir, yeri cehennem), fakat ldrlenin gnah ne (m den cehennemlik olsun)? yle buyurdular: O da arkadan ldrme hrs iin de idi. (Byle delloya ] kanlar, cehennemi boylarlar.) 23- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Mttnafkn almeti tr: Konutuu zaman yalan syler, ss verdii zaman cayar, kendisine emniyet olduu veya emanet b; rakldg zaman hyanet eder. 24- Abdullah bin Amr (R.A.) 'dan rivayet edilmitir! Drt ey kimde bulunursa halis mnafk olur* o drt eyden yalnz birisi bulunursa, onu brakmcaya kadar nifaktan bir haslete sahip bulunur: Kendisine gvenildii zaman bu gvene hiyanet eder. Konutuu zaman yalan syler. Anlama yapt zaman arkadan vurur. Bir kimse ile davalat zaman hr karr. 25- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir:
Mmin ve mslim kelimeleri ayni manay tarlarsa da, bazan burada olduu gibi, grn hali le islm kabullenene mslim ve kalben iman edenlere de mmin denir. Gerekten kalben olan iman Allah bilir. (A.F.Y.)
6

Her kim Kadir gecesini, bu gecesinin faziletine inanarak Allah rzas iin ibadetle geirse, o kimsenin gemi gnahlar ] aglanr. 26- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri, kendi yolunda mcahit , olarak kan, yalnz bana olan iman ve peygamberlerime olan tasdiki yznden f km bulunan kiiye, kazand ecir veya ganimetle geri evirmeyi veya cennete sokmay tekeffl etmitir. mmetime ar gelmeseydi gazaya giden hi bir mfrezeden geri kalmaz ve Allah yolunda lp sonra dirilmeyi, tekrar lp tekrar dirilmeyi ve sonra lmeyi arzulardm. (Yani: mmetimin dier din ve idar ilerinin aksamamas ve glkle karlamamalar iin" Medine-i Mnevvere'de kalyorum. Yoksa dman karsnda ve, sava yerinde bulunmak arzusundaym. Mmkn olsayd, bu uurda bir ka kez hayatm feda ederim.) 27- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitin Gerekten slm dini ok kolaydr; hi kimse asla bu dini zorlamaya kalkmasn, yoksa din ona galip gelir. (Yani, kulluun en a'lasmi yapmaa kimsenin gc yetmez.) O halde doruluktan ayrlmaynz, mutedil davrannz, iyimser olunuz, sabah, akam ve gecenin bir ksmnda (ibadet ve niyaz ederek) yardm isteyiniz. (Ya ni, ibadetten hi kimseyi soutmaynz, birlik ve beraberlik halinde olunuz, gece-gndz din ve millet iin mmkn olduu kadar alnz.) 28- Eb Sad (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Bir kul slm'a girer ve mslmanlg dzgn olursa, Allah Teal onun eskiden iledii her gnahn balar; Bundan sonra ;ona, bir iyilie kar, on mislinden yediyz katma kadar mkfat ve bir gnaha karlk, Allah eer balamazsa, bir misli ceza verilerek mukabele edilir. 29- Hazreti Aie'den (Radiyallahu Anha) rivayet edilmitir: (Peygamber Sallallahu Aleyhi ve sellem sordu): Bu kadn kimdir? Ben cevap olarak: Bu kadn, ok namaz kldndan bahsediyor, deyince Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Vazgeiniz ve gcnz yettii kadar klnz. Vallahi Hak Teal Hazretleri, siz (ibadet etmekten) bikmadka O da (kendisine ibadet edilmekten) bkmaz. Ona en sevimli ibadet, sahibi tarafndan devaml yaplan ibadettir. 30- Hazreti Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Herkim, L L'HE LLALLAH der ve kalbinde bir arpa tanesi arlnda hayr bulunursa, Cehennem'den karlr. Her kim, kalbinde bir buday tanesi arlnda hayr olur da L LAHE LLALLAH derse, Cehennem'den karlr. Kalbinde zerre miktar hayr olduu halde L LAHE LLALLAH diyen de, Cehennem'den karlr. (Yani, zerre kadar kalbinde iman olan mmin ebed olarak cehennemde kalmaz. Bir rivayette de, hayr kelimesi yerine iman sz kullanlmtr). 31- Hazreti Talha (R.A.)'dan rivayet edilmitir. Nafile namazlar hari gece ve gndz de (24 saatte) be vakit namaz, nafile orular hari Ramazan orucu, ve gnll olarak verilen sadakalar hari Zekt farzdr. Peygamber Efendimiz, bunu, slam'dan sual eden bir a'rabiye cevap olarak buyurmutu ve 7 Hadisi erifi rivayet eden rvi der ki: slmiyetten sonra A'rabi yemin edip, vallahi bundan ne fazla ve ne de eksik yaparm, diyerek dnp gitti. Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem de: Eer bu adam sznde sadk ise muhakkak kurtulur, buyurdular. (Yani, yalnz farzlar yerine getirmekle ahirette cehennemden kurtulup cennete girer.) 32- Eb Hureyre (R.A. 'den rivayet edilmitir: Her kim mmin olarak ve sevabna inanarak Allah nzasi iin mslman bir cenazeyi teyi eder de, namaz klnp gmlmesini tamamlanncaya kadar yannda bulunursa, o kimse iki krat sevab ile geri dner ki, her kratn arl Uhud da kadardr. Kim de o cenazenin yalnz namazm klar da gmlmeden nce geri dnerse, bir krat sevab ile dnm olur. 33- Abdullah (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Mslmana svp saymak sapknlk ve onunla vurumak k34- Ubade bin Smit (R.A.)'den rivayet edilmitir. Ben size Kadir gecesini bildirmek iin km idim. Fakat falan ve falann (Mescid'de ekimeleri yznden kaldrld. Belki sizin iin hayrl olabilir. Siz onu Ramazan aynn yirmi yedinci, yirmi dokuzuncu ve yirmi beinci gecelerinde araynz.
7

Bu a'rabi, bunlardan baka yapmam gereken bir ey var m? diye de sormutu

35- Eb Hrevre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamberimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bir gn darda baz kiilerle otururken yanna bir adam gelip iman sordu. Peygamberimiz: man,- Allah Tea Hazretlerine, meleklerine, Allah ile mlakatn hak olduuna, Allah'n peygamberlerine, ldkten sonra dirilmeye inanmndr, buyurdu. O-adam,'islm nedir? diye sordu. Peygamber: islm; Allah Teal'ya ibadet edip asla O'na ortak komaman, namaz klman, farz olan zekt vermen ve Ramazan aynda oru tutmandir, buyurdular. Yine o adam, ya Reslallah ihsan nedir? diye sordu. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu-, lar: hsan, Allah'a grrcesine ibadet etmendir; sen O'nu gremi-yorsan.da O seni gryor. Sonra, ya Reslallah! Kyamet ne zaman (kopacak? diye sordu. Peygamber Efendimiz buyurdular ki: Sorulan kii, sorandan daha bilgili deildir; (bu hususta ikimiz de msaviyiz, kyamet gnnn zamann ancak Allah Teal Hazretleri bilir). Fakat sana kyametin baz almetlerini bildireyim: Cariye, efendisini dourunca ve bir takn belirsiz deve obanlar yksek binalar kurunca (kyamet yakndr), Be ey var ki, onlar ancak, Allah bilir. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bilinemiyen be eyi iine toplayan yet-i kerimeyi okudu: Kyametin ne zaman kopacan, nereye ne miktar yamur yadracan, rahimlerde olan ceninleri (tam - noksan, erkek dii) ancak Allah bilir. Hi kimse yarn (iyi veya kt) ne kazanacan ve hangi yerde leceini bilmez. Bunlar ancak Allah bilir. Sonra o adam kalkp gitti. Peygamber Efendimiz: O kiiyi geri dndrnz, buyurdu. Ashab baktlar ki ortalkta kimse yok!... Sonra Efendimiz, Bu zat Hazreti Cibril'dir; insanlara dinlerini retmek iin geldi. buyurdu. 36- Nman bin Beir (R.AJ'den rivayet edilmitir: Hell meydanda ve haram da meydandadr (bilinen eylerdir) Fakat bu ikisinin arasnda birtakm pheli eyler vardr ki, insan larn ou bunlar bilmezler. Her kim pheli eylerden saknrsE dinini ve erefini kurtarr. pheli eylere den kimse de, yasal koru evresinde koyunlarn yayan obana benzer ki, sry yasal koruya drmesi beklenir. Biliniz ki, her padiahn bir yasak koru su vardr. Biliniz ki, Allah Teal'mn yasak korusu haram kld ey lerdir. Biliniz ki, insann bedeninde bir et paras vardn o et para s iyi olursa, btn vcut da iyi olur. O bozuk olursa, btn vcu bozuk olur. Biliniz ki, o et paras kalbdir. 37- bni Abbas (E.A. 'dan rivayet edilmitir: (Dinlerini renmeye gelen bir cemaat iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Bu kavim kimdir? veya bu heyet kimdir? diye sordular ve sonra buyurdular ki: Merhaba ey kavim!' veya merhaba ey heyet! Allah size pimanlk vermesin ve sizi adamsz komasn. Size drt eyi emreder ve sizi drt eyden men ederim. Size yalnz Allah'a iman etmeyi, ki yalnz Allah'a iman ne demektir, bilir misiniz? Allah'dan baka hi bir ilh olmadna, birliine ve orta bulunmadna, Muhammed'in de Allah'n peygamberi olduuna ehadet etmektir, namaz klmay, zekt vermeyi, Ramazan aynda oru tutmay ve ganimetlerin bete birini vermenizi emrediyor ve sizi dbb', hanten, mukayyer ve nakir (gibi iki eitlerinden) mene-diyorum. Bunlar kavrayp gzetiniz ve ardmzdakilere de tebli ediniz. 38- Hazreti mer (R.AJ'den rivayet edilmitir: Ameller niyetlere gredir (bir iten maksat ne ise, hkm ona gredir) ve her insan ancak niyetinin karlm bulur: Kimin hicreti Allah ve peygamberi iin (dininin selmeti iin) ise, onun hicreti Allah ve peygamberi iindir, (Allah rzasn kazanr, sevab elde eder.) Kimin de hicreti, elde edecei dnya menfaati veya evlenmeyi tasarlad kadn iin ise onun hicreti, hangi ey urunda hicret etmise onadr. O halde kiinin hicreti (bu hicret editen kazanaca ey), niyetine gre yapaca ie baldr. Din iin hicret ederse se vab tazanir, dnya iin hicret ederse, sevab kazanmaz. 39- Eb Mesud (R.A.) 'dan rivayet edilmitir. Bir kimse aile efradna, Allah rzasn gzeterek geim salarsa, bu yoldaki harcamalarndan sadaka sevab kazanr. 40- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: (Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bir toplulua hitaben ^en br bedev S* ve Peygamber'e: Kyamet ne z^an koHazret Pe^amber (konumasn tamamladktan v p -f7ametten SOran ad nerede? buyurdu. (Bedevi, ite benim ya Kesulallahl dedi ve sonra Peygamber Efendimiz yle buyurdular) 7re!eI aler VG vazifeler) z^yi edildii zaman kyameti bekle 11 t 5GVI> emanetler nas1 2yan edilir? diye sorunca, Peygamber Efendimiz buyurdular ki): dar iler ve vazifeler ehil olmayanlara verildii zaman kyameti bekle. 41- Abdullah bin Amr (R.J'dan rivayet edilmitir: Abdest suyu demeyen kelerin cehennemden ekecei var. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunu en yksek sesle iki veya defa tekrarlad.

Mtercim : Sava iin sefer halinde iken ashabdan bazlar ikindi namaznn son vaktine yetimek iin ok acele abdest alp ayaklarn yarm ykamalar zerine bu hadsi erif varid olmutur. 42- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Aalar iinde yapra dmeyen bir aa vardr ki, msl-mann rneidir; hangi aatr o, bana syleyiniz? O, hurma, aacdr. 43- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Sana cabet ediyorum, ne istersen sorl Aahm (hakk iin) evet! Allahm (hakk iin) evet! AUahm (hakk iin) evet! Peygamber Efendimiz, bir bedevinin peygamberlik, namaz, oru, zekt hakkndaki sorularna bu ekilde mukabele, etmilerdi. Mtercim : Hazreti Peygamber'e bir'kimse gelip: Ey Abdlmuttalib zade! Seni btn insanlara peygamber olarak Allah, m gnderdi? Gece gndz be vakit namaz klmay. Allah ini emretti? Her. sene Ramazan .aynda oru tutmay Allah m emretti? Nisaba sahib olann her yl zekt vermesini Allah.m emretti?-diye sorunca, bunlara cevaben Allahm, (hakk.iin) evet buyurmulardr. 44- Eb Vkd (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: ResiHah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Mescid-i erifte cemaatiyle oturmakta iken, kii girdi. Bunlardan ikisi Res-lllah Sailallahu Aleyhi ve Sellem efendimize yneldiler. Biri durmayp gitti. Bu iki kiiden biri, halkann arasnda bir kiilik bo yer bulup oturdu. teki de halkann arkasnda oturdu. nc ise dnp gitti. Sonra Reslllah va'z ve nasihati bitirince yle buyurdular: imdi size " kiinin halinden bahsedeyim! Onlardan biri Cenab Hak'a snd ve Cenab- Hak da, ona snak verdi. Biri de haya ederek saflarn gerisinde oturdu ve Alah Tel da on (u mkfatlandrmamak) dan haya etti. teki ise, Cenab- Hak'd an yz evirdi ve Cenab- Hak da ondan yz evirdi (bu ilah meclisin faydalarndan mahrum oldu). 45- Eb Bekre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Resul Ekrem Sailallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Kurban bayramnda MNA da deve zerinde idi ve devenin dizginlerini biri tutmutu. Bu hangi gndr? diye sordular. Biz sustuk, hatta bu gn baka bir isimle adlandracak sandk. . Buyurdular, ki: Nahir (kurbann birinci) gn deil, midir? Biz de, evet dedik! Sonra, bu ay hangi aydr? buyurdular. Biz, sustuk ve yine b.aka.bir isimle adlandracak sandk. Buyurdular ki: Zilhicce deil midir? Biz de, evet dedik! Sonra; yle buyurdular: Aranzda canlarnz, mallarnz ve rzlarnz, bu ay'mizda ve bu beldenizdeki u gnmzn kutsiyeti kadar mukaddestir. Burada olanlar olmayanlara tebli etsinler Belki de kendisinden daha kavrayl olan birisine tebli, edecektir,? 46- Enes (R.A.) 'den- rivayet edilmitir. Kolaylk gsteriniz, glk karmaynz. Sevindirici olunuz, nefret ettirmeyiniz. (Yani: Her eyde kolaylk gsterip gzel mjdeler le hak yola tevik ediniz. Bir takm glkler karp insanlar nefret ettirmeyiniz.) 47- Muaviye (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Allah kime hayr murad ederse, onu din ilerinde anlayl klar. Ben bir datcym ancak. Veren Cenab- Hak'tr. (Yani, ben ancak Allah'n vermi olduu hidayet ve nimeti ashabma tebli ederim ve datrm). Bu mmet, Allah Teal'nm (Kyamet) emri gelinceye kadar O'nun eriat zere kaim olacak ye muhalifleri onlara zarar veremiyeceklerdir. (Allah'n ltfuna mazhar olmu slm mmeti, kyamete kadar varlklarn srdrecek ve muhalifleri onlarn dinlerine zarar veremiyecektir.) 48- Abdullah (R.A.) 'dan rivayet edilmitin Ancak tki kiiye gbta edilir: Allah Teal'nm servet verdii ve bu serveti hak yolda harcamaya itilen kii ile, Hak Teal'nm hikmet verdii ye onunla adaleti icra edip reten kii. 49- bni Abbas (R.AJ 'dan rivayet edilmitir: ReslIIah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri beni kucaklayp barna bast ve Allahm!- Ona (ibni Abbas'a) Kitab-i celini ret diye dua etti. 50- Eb Musa (R.AJ 'dan rivayet edilmitir: Allah katndan getirdiim hidayet ye ilmin rnei topraa den bol yamura benzer. Bu topran verimli paras yamuru kabul ederek pek ok bitki ve otlar bitirir. Kra toprak da suyu biriktirip tutar ve Cenab Hak ondan da insanlar faydalandrr: erler, hayvanlarn sularlar ve ziraat ederler. Bu yamur, bir snf topraa da

der ki, kumluk ovadr; ne suyu tutar ve ne de bitki yetitirir. te, bu, Allah'n dininde kavrayl olup benim Allah katndan getirdiimden yararlanarak renen ve reten kiiler ile buna ban kaldrp bakmayan ve benim Allah katndan getirdiim hidayeti kabul etmeyen kiilerin misalidir. 51- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: timin kalkmas, cehaletin yerlemesi, arabn aimetlerindendir. (ikilerin) iilmesi ve zinann aikre olmas kyamet

52- Enes (RAJ'den rivayet edilmitir: timin dmesi, cehaletin ba gstermesi, zinann aikr olmas ve elli kadna bir kayym decek ekilde kadnlarn oalp erkeklerin azalmas kyamet aimetlerindendir. 53- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitin Ryamda bana bir bardak st verildi. Bu stten itim. yle ki, doygunluum hl trnaklarmdan tayor sanyorum. Sonra artm Hattab'm olu mefe verdim. (shab sordular: Ya Reslullah! Onu yorumladnz m? Cevaben Bunu LME yordum, buyurdular. 54-.Abdullah bin mer '(RAi)*den rivayet edilmitir: Hac mevsiminde MNA'da biri gelip, ya Relallah bilmeyerek, kurbanm kesmeden tra^oldum; imdi nasl edeyim, diye.sordu) . Zarar yok, kes, buyurdular. (Baka biri gelip, ya Relallah) Bilemedim, eytn talamadan .kurbanm kestim, dedi). Zarar yok, tala," buyurdu.-(B ekilde sorulan suallere cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem): Zarar yok, yap, buyurdular. (Haccm baz ilerinden nce yaplacak olan, sonraya brakmak veya sonrakini ne almak suretiyle hareket etmekte beis, yoktur.") 55- Eb Hreyre (R.AJMeri rivayet edilmiti-j ilim kaldrlacak, cehalet ve fitne doacak, kargaalk da oalacaktr. 56- Esij (R.A.)'dan rivayet edilmitir! Daha. nce bana gsterilmemi olan her eyi u durduum yerde grdm. Hatta Cennet ve Cehennemi de grdm. Bana vahyolundu du ki, siz kabrinizde, Mesih, Deccal fitnesi (imtihan) gibi veya ona yakn bir fitneye maruz kalacaksnz. Bu adam hakknda ne biliyorsun? diye sorulacak. Mmin ve salam inanl ise, diyecek ki: O Muhammed'dir. Allah'n Peygamberidir. Bize hidayet ve apak delillerle geldi. O'nun arma uyduk. -O'ng tabi olduk. O Muham med'ir. Bu sz def a tekrarlar. Sonra melekler tarafndan ona yle denir: Sen salih kii. olarak uyu. Senin o Peygamber'e salam inanl olduunu zaten biliyorduk. Eer mnafk, yahut phe iinde ise yle diyecek: Bilemiyorum. Halkn bireyler sylediini duydum ve ben de onu syledim. (Bylece bu mnafk azaba mstahakphr.) 57- Haris olu Ukbe (R.A.) 'den rivayet edilmitir. (Ukbe, Eb hab'n kz ile evlenmiti, Sonra bir kadn Ukbe'ye gelerek: Ben seni ve hanmn emzirmitim, siz st kardesiniz, dedi. Bunun zerine Ukbe Peygamber SallaUahu Aleyhi ve .Sellem'e giderek hadiseyi anlatt. Buna cevaben.de Hazreti Peygamber yle bu> yurdu: St bacn olduu sylenen bir zevceyi nikhnda nasl tutarsn? Sonra Ukbe bu hanmdan ayrld v bu hanm baka biri ile evlendi. Not: Mer ne kadar tsir kadnn sz ile st kardelik sabit olmaz ve bu kardelie hkm verilmezse de, zeviyete phe kartndan takva ve ihtiyat ynnden ayrlmas uygun grlmt. (Sa-deletiren). 58- Hazreti Omerden rivayet edilmitir: Hazreti mer, Peygamber SallaUahu Aleyhi ve Sellem'in hanmlarndan bir ay ayrlmas zerine, Ya Reslallah! Muhterem zevcelerinizi boadnz m? Diye sordu ve Peygamber SallaUahu Aleyhi ve Selem: HAYIR, buyurdular Mtercim : Bu olay Tahrm sresinde akland gibi, bir hadiseden dolay Peygamber SallaUahu, Aleyhi ve SeUem efendimizin zevcelerinden bazsna olan krgnl sebebiyle bir ay geinceye kadar hibir zevcesini^, yanna.varmayacana yemin (l) etmiti. Bylece, kendine has bir ardakta yalnz bana bulunuyorken Hazreti mer e-lip yukardaki soruyu sormutu. Cevaben de, peygamberimiz, zevcelerini boamadm ifade, buyurmutu. 59 - bni Mes'ud (R.A.l*dan rivayet edilmtir. Ey insanlar! Sz halk badetten soutuyorsunuz. Her kim cemaata namaz kldrrsa, hafif kldrsn; nk

cemaat arasnda hasta, gsz, acele ii olan mutlaka bulunur. 60- Zeyd bin Halid El-hen (R.AJ'den rivayet edilmitir: (Bir adam, Peygamber.Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e yolda bu lunan (yitik) mal sordu! Bulunan ve sahibi bihnemeyen bu mal rn yaplmaldr? Peygamber" Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: nce ban veya kabn ve tapasn tan. Sonra bir seneye kadar (muhtelif zamanlarda ilnlar yaparak yitii) tant. Sonra ondan yararlan ve sahibi gelirse ona ver. Ayn\ adam , mteakiben yitik deveyi sordu. Peygamber Efendimiz buyurdular ki: Deveden sana ne? Onun krbas yannda (ihtiyac olan suyu depolar) ve papucu ayanda. Suya gider ve otlayarak karnn doyurur. Sen brak, sahibi bulur-onu. Mteakiben yitik davar sordu. Resl-i Ekrem buyurdular kis Ya senin, ya bir kardeinin, ya da bir kurdun olacaktr. 61- Eb Musa (R.A.)'dan rivayet edilmitin Bana istediiniz soruyu sorabilirsiniz. Senin baban Hzafe'dir. Senin baban da eybe'nin mttefiki Salim'dir. (Baz lzumsuz sorular zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem sinirlenmi ve bana istediinizi sorabilirsiniz buyurmulard. Bunun zerine as habdan iki kii ayr ayr kalkp, babamz kimdir? sorusunu sordular. Bunlara cevaben de yukardaki hads-i erif varid olmutur.) 62- Eb Burde tR.A.) tarikiyle babasndan rivayet edilmitir: kimse vardr ki, onlar ift mkfat alacaklardr. Kendi peygamberine inanan ve Muhammed'e de iman eden Yahudi veya Hristiyan. Allah Teal'nn hakk ile efendilerinin hakkn yerine getiren kle. Bir cariyesi bulunan ve onu terbiye eden, iyi yetitiren reten, iyi reten ve sonra azat edip onunla evlenen adam. Buda ift mkfat alr. 63- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Ya Eb Hreyre! Hadislere kar titizliini bildiimden dolay bu hadisi senden nce kimsenin bana sormayacan kuvvetle tahmin etmitim. Kyamet gnnde efaatimla en ziyade mutlu olacak kimse, kalbinden veya ruhundan kopan ihls ile L LAHE LLALLAH diyen kimsedir. 64- Abdullah bin Amr (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri kullarndan ilmi, ekip koparma eklinde almaz; fakat alimleri almak suretiyle ilmi de alr. Hi bir alim-brakmaynca da, insanlar birtakm cahilleri ba edinirler. Bunlara mesele sorulur ve bunlar bilgisiz fetvalar vererek hem kendileri sapar, hem de insanlar saptrrlar. 65- Eb Sad (R.A.)'den rivayet edilmitir: iinizde ocuunu ahirete yolcu eden kadn varsa o ocuk behemehal onu cehennemden koruyan perde olacaktr. ki ocuu len kadn da. Dier-bir rivayette, henz bula ermemi ocuu, diye rakledmitir. 66- Hazreti Ae (R.A.)'den rivayet edilmitir.Hesaba ekilen azaba urar. (Hazreti Aie der ki: Ben Resll-lah'a, kyamette mminin hesab kolay olacaktr. ayeti kerimesini sordum, yle buyurdular) Bu ayeti kerimede ad geen hesab, amellerin Allah Teal'ya arz edilmesine dairdir. Lkin her kimin hesab incelenirse helak olur. (Mminlerin kurtuluu ancak Allah'n byk ltf iledir.) 67- Eb reyh (R.AJ 'den rivayet edilmitin Mekke-i Mkerrem'e insanlarn mukaddes kld br belde degil, Allah'n mukaddes kld Haremidir. Allah'a ve ahiret gnne iman eden hi bir kimsenin burada cana kymas ve burann bir aacn kesmesi caiz deildir. Eer bir kimse, Resulllah Sallallahu Aleyhi ve Sellemin oradaki savan ruhsat sayacak olursa, Allah, yalnz Peygamberine izin verdi, size izin vermedi, deyiniz. Bana dahi orada ancak gndzn bir ka saat iin (Fetih, gnnde) izin verilmiti. Artk bugn, dnk, kudsiyet aynen avdet etmitir. Burada bulunanlar, bulunmayanlara (bu gerei) tebli etsinler!* 68- Hazreti Ali (R.AJ'den rivayet edilmitir Bana atfederek yalan sylemeyiniz. Her kim bana atfederek yalan sylerse, cehennemi boylasn! 69- Seleme bin Ekva (R.A.) 'dan rivayet edilmitin Her kim sylemediim bir eyi bana atfederek sylerse Cehen-nem'de oturaca yeri hemen hazrlasn, 70- Eb Hreyre {B..A.l'den rivayet edilmitir! Adm taknnz ve fakat benim knyemle (Ebu'l-Kasim diye) knyelenmeyiniz. Beni ryada gren kii beni

grmtr? nk eytan benim klma giremez. Kim, bana atfederek kasden yalan sylerse, Cehennem'de oturaca yeri hazrlasn. 71- Eb Hreyre (R.A.)fden rivayet edilmitir: Cenab Allah Mekke-i Mkerreme'ye sava veya (Ebrehe kumandasndaki) Fil ordusunu sokmam ve yalnz, Peygamberi ile mminleri Mekkeliler zerine yrtmtr. Mekke, benden nce hi kimseye mubah klnmad ve benden sonra da hi kimseye mubah olmayacaktr. Bana da gndzn bir ka saatinde mubah olmutu. u saatte ise bana da haramdr. Orann dikeni biilmez, aac kesilmez, dn de ancak sahibini arayacak kii alabilir. Orada her kimin bir yakn ldrlrse, iki grten en iyisine hak kazanr: Ya diyet alnr veya maktuln ailesince ksas uygulanr. Sonra bir Yemenli gelip: Ya Reslallah! irad buyurduun hutbeyi bana yazdr, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem de, falan iin yaz nz, buyurdu. Bir Kureyli de: Ya Reslallah! Biz boya otu toplayp evlerimize ve kabirlerimize koyarz, dedi. Bunun zerine Peygamber Efendimiz, boyaotu hari! buyurdular. (Mekke Haremdeki (bundan baka otlar ya olarak kopanlamaz.) 72- bni Abbas (R.A.)'dan' rivayet edilmitir: Bana yaz yazlacak bir ey getiriniz; size bir ferman yazdra ym. Benden sonra yanl yola sapmayasmiz. (Bulunanlar arasnda bir tartma balad ve bunun zerine Resl-i Ekrem yle buyurdu: Beni yalnz brakn. Benim huzurumda ekimek yakmaz. Mtercim : Fahr-i alem Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, hastal arlanca byle buyurmutu. Hazreti mer, elimizde Al-ah'm kitab varken baka eye ihtiyacmz olmaz, dedi. Sonra orada bulunanlar birbirleriyle ihtilfa derek birtakm tartmalar balaynca, Hfendimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, orJara hitaben: Kalknz diye buyurdu ve hepsi huzurdan karld. Oysa Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Efendimizin maksad, ashab imtihan idi. 73- mm Seleme (R.AJ'den rivayet edilmitir: Sbhanellah! Bu gece ne fitneler indirildi ve ne hazineler ald. Hcre-i saadetlerde yatanlar uyandrnz (kalkp ibadet etsinler). dnyada giyimli kuaml niceleri ahirette plaktr. 74- bn-i mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: u gecenizi hatrlaynz! Bunun zerinden yz sene geince imdi bu topran srtnda bulunanlardan hi biri hayatta kalmayacaktr. 75- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Kk delikanl (bni Abbas) uyudu mu? (bni Abbas hazretleri, teyzesi olan mminlerin annesi Meymune Radyallallahu Anha'-nn bir gece misafiri iken, Peygamber. Sallallahu Aleyhi ve Sellem byle buyurmutu.) 76- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ey Eb Hreyre! Hrkan yay! (Eb Hreyre hrkasn yayd. Efendimiz de o hrkay mbarek elleri ile svazlad. Sonra Topla! buyurdu. Eb Hreyre der ki, o hrkay toplayp giydim ve ondan sonra hi bir eyi unutmadm.) 77- Cerir (R.AJ'den rivayet edilmitir: Ya Cerir! Herkesten susmasn iste! Benden sonra birbirlerini-zin boyunlarn vuran kfirlere dnmeyiniz. (Peygamber SallaJlahu Aleyhi ve Sellem bu szleri Veda Haccmda buyurmutu). 78- Ubey ibni K'b (R.A.) 'dan rivayet edilmitir! Hazreti Ms Aleyhisselm srail Oullarna konuurken insanlarn en alimi kimdir? diye kendisine soruldu ve alim benim, buyurdu. lmi Allah'a izafe etmedii iin de Allah tarafndan knand. Sonra Allah Teal, ona iki deniz kavanda kullarmdan bir kul (Hzr) vardr: o senden daha bilgilidir diye bildirdi. Ms: Rabbim ona nasl ulaabilirim, deyip yalvard. (Vahy yolu ile kendisine) dendi ki: Zenbil iinde bir balk ta. O, bal .kaybedecein yerdedir. Bu emir zerine Hazreti Musa, zenbilde bir balk tayarak gen arkada Yua bin Nn ile yola koyuldular. Deniz kenarndaki kayann yanna vardklarnda balarn dayayp uykuya daldlar. Bu arada balk zenbilden szld ve denizde ak bir gedik brakarak yol ald. Bu iki hadise (zenbildeki baln canlanmas ve suda ak gedik brakmas) Musa Aleyhisselm ile hizmetisini hayret iinde brakacaktr. Musa ile Yua, o gnn gecesinin geri kalan ksmn yrdler. Sabah olunca, Musa Aleyhisselm hizmetisi Yua'ya, dedi ki: Kahvaltmz getir de yiyelim; bu yolculuk bizi hayli yordu. Oysa Hazreti Musa, emredilen yeri geinceye kadar yorgunluk duymamt. Hizmetisi, Musa'ya: Kayann altnda konakladmz hatrlyor musun? Ben bal unuttum. phesiz eytan unuturdu bana. Balk acaip bir ekilde denize dalmt, dedi Musa Aleyhisselm da: Bizim de aradmz bu idi, diyerek her ikisi geldikleri yoldan geri dndler. Kayann yanma vardklarnda

orada elbisesine brnm birisiyle karlatlar. Musa Aleyhisselm ona selm verdi. Hzr dedi ki: Senin lkende selm var mdr? Musa Aleyhisse Ben Musa'ym, dedi Hzr: Beni srail'in (srail oullarnnJ Musa's m? diye sordu. O da, evet dedi. Sonra Musa: Sana retilen ilahi ilimden bana da retmekliin mukabilinde sana uyabilir miyimi? dedi. Hzr cevap verdi: Benimle olursan asla tahamml edemezsin! Ya Musa! Ben, Allah'n kendi ilminden bana rettii bir ilme sahibim ki, sen o ilmi bilmezsin. Sen de Allah'n sana rettii bir ilme sahipsin ki, ben de o ilmi bilmem. Musa Aleyhisselm dedi ki: nallah beni sabrl bulacaksn ve senin hibir iine kar gelmeyeceim. Sonra beraberce yola ktlar ve binecek gemileri olmadndan sahil boyunca yrdler. Derken onlara bir gemi yanat. Kendilerini de bindirmeleri iin gemi sahipleri ile konutular. Hazreti Hzn tandklarndan onlar naylunsuz olarak gemiye bindirdiler. Bu arada bir sere kuu gelip geminin kenarna kondu ve denizden bir veya iki damla su gagalad. Hzr dedi ki: Ya Musa! Senin ilminle benim ilmimin. Allah'n ilminden kopardklar pay u serenin koca denizi bir kere gagalamas kadardr ancak! (lmimiz Allah'n ilmine nisbetle bir damladr). Sonra hazreti Hzr, geminin kalaslarndan birini kasden kopard. Hazreti Musa: Bu adamlar navlunsuz olarak bizi gemiye bindirdiler. Sen ise, iindekileri batrmak iin gemiyi kastl olarak d eldin! dedi. Hzr dedi ki: Benimle olursan asla tahamml edemezsin dememi miydin? Hazreti Musa, Unutarak yaptmdan tr bana darlma, dedi. Nitekim Hazreti Musa'nn bu ilk hareketi, unutmaktan ileri gelmiti. Sonra yolculuklarna (karadan) devam ettiler. Derken akranlanyle oynayan bir erkek ocuk grdler. Hzr, ocuun ban eliyle tepesinden kavrayarak kopard: Ms dedi ki: Masum bir ocuu mu ldrdn? Hi doru olmayan bir i yaptn! Hzr dedi ki: Beraberimde olursan asla tahamml edemezsin dememi miydim? Sonra yine beraberce yrdler. Bir beldeye varnca halkndan yemek istediler ve onlar, kendilerini misafir etmekten ekindiler. Bu beldede (dolarken) kmek zere olan bir duvar grdler. Hazreti Hzr, eliyle vurarak duvar dorulttu. Hazreti Musa dedi ki: Deseydin bu i karlnda cret alrdn! Hazreti Hzn te bu, birbirimizden ayrlmzdr, dedi. (Peygamber efendimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki.) Musa Aleyhisselm'a Allah rahmet etsin! Keke sabrl olsayd da Hzr ile aralarnda geen hadiselerden (daha ok ey) bize anlatsayd, dilerdik. Bu hads-i erifi blyece' uzun metniyle Sfyan bin Uveyne rivayet etti. 79- Eb Musa (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Bir kimse Peygamber Sallallahu AJeyhi ve Sellem efendimizin huzuruna gelerek: Ya Reslallah, Allah yolunda savamak ne de mektir ve nasl olur? Kimimiz, srf garaz yznden dmandar ntikam'almak iin savayor. Kimimiz de hret duygusu ile nam ka zanmak iin savayor, diye sorunca Peygamber SaHallahu Aleyh ve Sellem yle buyurdu; Her kim srf Allah kelimesini (tevhid di nini) yceltmek iin savarsa, ite o, Allah Azze ve Celle'nin yo lundadir. 80- Hazreti Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ile Muaz-bin Cebel bir deve zerinde, nde Reslllah ve arkasnda Muaz-ibni Cebel giderlerken Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri buyurdu ki: Ya Muaz bin Cebel, ya Muaz! (Muaz, emrindeyim ya Reslallah, buyur, dedikten sonra Peygamber yle buyurdu) : Ya Muaz, her kim, kalbinden tam bir ballkla, Allah'dan baka ibadet edilecek bir varlk olmadna ve Muh ann e d'in de Allah'n peygamberi olduuna ehadet ederse Cenab- Allah muhakkak surette (bu iman koruduka) ona Cehennemi haram klar. Sonra Muaz: . Ey Allah'n Resul! Bu haberi Mslmanlara ileteyim de sevinsinler, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu:. O zaman buna gvenerek gevek davranrlar. Maz lrken, bu hadsi- erifi gizli kalmamas iin aklad. 81- mm Seleme (R.A.) "den rivayet edilmitin mm Seleme Peygamber, Sallallahu Aleyhi ve Selem'e gelip dedi ki: Ey Allah'n Resul, din ilerinde utanmak yoktur. Bir kadn tilm olunca, ona gusletmek icab eder mi? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: Yalk grrse, ykanmas gerekir. (Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zevcesi olan mm Seleme Hazretleri utanp yzn, rterek, kadn yalk grr m? diye sorunca, Hazreti

Peygamber: Evet, eli yeeresice elbette kadnlar meni grrler. ocuun annesine benzemesi ne ile oluyor? (Kadnlardaki inzal sebebi ile ocuk annesine benzer), buyurdu. 82- Hazreti Ali (R.A.) 'den rivayet edilmitir-. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme efendimize Mez'den. sorulunca: Evet, bunun akmas ile abdest almak gerekir, buyurdular. (ehvet istei arkasndan gelen ince bir sudur ki, bunun gelmesi' ile abdest bozulur; fakat gusl gerekmez.) 83- ibni mer (R.A.)'den rivayet edilmitir*. Bir kii Mescid-i ResFde ayaa kalkp: Ya Reslallah, biz nereden hac ve mre iin itrama girmeliyiz, Mikat neresidir? Diye sorunca Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Medneliler, Zlhuleyfe'den, am'hlar Cuhfe'den Necid halk da Karn'dan ihrama girerler, buyurdular. Sonra Adam-. Ya Resul allan, ihrama giren kimse neler giyebilir? diye sordu. Hazreti Peygamber u cevab verdiler: . Gmlek, sark, don1, klah (gibi dikilmi hi bir elbise) giyemez, Vers (sar ot) ve safran ile boyanm elbise de giyemez. Eer sandal bulamazsa, fotinlerini giysin ve fakat onlan, topuklarn. a-tnda olacak ekilde kessin. (hrama giren hac, belden yukars ve belden aas iin kullanlan dikilmemi iki beyaz rt il rtnr ve sandal gibi ayak igiysileri giyer.).8 ABDEST BAHS 84- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Abdestsiz kimsenin, abdest almadka namaz makbul olmaz! 85- Eb Hreyre (K.A.) den rivayet edilmitir: Kyamet gnnde benim mmetim, abdestin brakt izlerden aktmal ve sekili olarak arlacaklardr. inizde aktmasn uzatmaya gc- yeten varsa yapsn. 86- Abbas (R.A.) tarikiyle amcafandan rivayet edilmitir: Namazda yellendiine dair daima phe ve vesveseye den bir adam Resllah'a gelip bu durumda namaznn bozulup bozul-matlndan yaknd. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Bu durumda olan kimse, ses iitmedike ve koku almadka namazdan dnmesin veya ayrlmasn. JfZira phe ile namaz bozulmaz) . 87- same bin Zeyd (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Namaz nndedir, (Mzdelife'de klnacaktr). Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu sz Ara'fat'dan dnnde syledi. Hazreti Peygamber Arafat vakfesini yaptktan ve gne battktan sonra Mzdelife'ye dnerken yolda abdest tazeledi. Bunu gren same Hazretleri, ey Allah'n Resul akam namazn m klacaksnz? diye sordu. te buna cevaben yukardaki hads-i erif varid olmutur. Sonra Mzdelife denilen yere gelindii vakit Hazreti Peygamber tekrar abdest alarak yats vakti iinde nce akamn farzn ve arkadandan da yatsnn farzn bir arada kldlar. Btn haclar bunu uygularlar. 88- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem helaya girmezden nce: Allahm! eytann erkeinden ve diisinden sana snrm, diye dua ederlerdi. 89- bni Abbas (R.AJ'dan rivayet edilmitir: Abdest almak iin n hazrlk yapmaya kan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, dnlerinde abdest suyunu hazr buldular, bni Abbas tarafndan hazrlanmt. Peygamber yle buyurdu. Bu abdest suyunu kim koydu?.. Allahm! Bu suyu hazrlayan dinde dirayetli ve kavrayl kl! 90- Eb Eyyub El-Ensar (R.A.)'den rivayet edilmitir: Herhangi biriniz ihtiyacn defetmek iin helaya ktnda arkasn veya yzn kbleye evirmesin. Douya yahut batya yneliniz 91- Eb Katade (R.A,)'den rivayet edilmitir: Herhangi biriniz su itii zaman su kabnn iine solumasn; helaya gittiinde de sa eliyle tenasl uzvunu
8

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:16-51

tutmasn ve sa eliyle taharet almasn. 92- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bana birka ta bulv onlarla taharet edip temizleneyim; kemik ve tezek getirme. 93- tbn Mes'ud Hazretlerinden rivayet edilmitir: bni Mes'ud, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e taharette kullanmak zere ve ta ve bir de tezek paras getirdiinde, Haz-. retL Peygamber, tan ikisini istinca iin ald ve bu pistir, diyerek tezei att. 94- Hazreti Osman (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Her kim, benim aldm abdest gibi snnet zere abdest alr ve sonra mmkn olduu kadar gnl huzuru ile iki rekt namaz klarsa, gemi gnah balanr. 95- Hazreti Osman (R.A.l'dan rivayet edilmitir: Herhangi bir adam, gzelce abdestini alr ve namaz klarsa, bu namaz klmcaya kadar, kendisi ile bu namaz arasnda mazdan nceki) gnahlar balanr. 96- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Kim abdest alrsa, burnuna su verip smkrsn ve im de tala istinca yaparsa tek sayda (, be, yedi ta) kullansn. 97- Eb Hreyre (R.A.l'den rivayet edilmitir. Sizden biriniz abdest ald zaman burnuna su versin, sonra smkrsn. Kim de tala istinca ederse (silinip temizlenirse) tek sayda ta kullansn. Uykusundan uyanan kimse de ellerini abdest kabna daldrmadan nce ykasn; nk uykuda olannz elinin nerede gecelemi olduunu bilmez. 98- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Herhangi birinizin anandan kpek ierse, bu ana yedi. kez ykasn. 99- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Mescitte (oturup) namaz vaktini bekleyen kul, abdesti madka namazdadr. (Namaz kilyormu gibi sevab kazanr). bozul-

100- Eb Sad (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Ensar'dan bir adam huzurlarna artt. Bu zat, ailesiyle mnasebet haline bulunuyordu. Alelacele guslederek bandan su damlar vaziyette huzura gelince, Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Galiba seni aceleye getirdik. Byle aceleye getirildiin veya yarda kesmek zorunda brakldn zaman (inzal vaki olmamsa) yalnz abdest alman gerekir. (Bu hadisi erifin hkm sonradan kaldrlm olduundan, inzal vaki olmazsa bile tenasl uzuvlarnn bulumasyla gusul icab etmektedir.) 101- Eb Musa (R.A.)'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir kapta su getirilmesini istedi. Bu kabn iinde ellerini ve yzn ykad. Sonra iine pskrtt. Sonra Hazreti Bill ile Eb Musa'ya yle buyurdu: Bundan iiniz, yzlerinize ve gslerinize srnz. 102- Hazreti Aie (R.A.) 'den rivayet edilmitir.zerime, balan zlmemi (azna kadar dolu) yedi krbadan (su tulumundan) su dknz? belki (hastalm hafifler de) son defa ashabmla buluurum. 103- Mure (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Mestleri brak, ben onlar temiz (abdestli) olarak ayaklanma ektim. Muire diyor ki: Bir seferde Resl-i Ekrem'in mestlerini karmak iin eildim ve bunun zerine bu hadisi buyurdular. 104 - bni Abbas (R.A.'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem st itikten sonra (su ile) azn alkalad ve: St yaldr buyurdular. 105- Hazreti Aie (R.A.) den rivayet edilmitir: Herhangi biriniz namaz klarken uyuklarsa, uykusunu alncaya, kadar yatp uyusun; nk iinizden biri uykulu olarak namaz klarsa, belki mafiret diliyor zanmyle kendine svg getirir. 106- Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir:

Herhangi biriniz namazda iken uyuklarsa ne okuduunu bilecek duruma gelinceye kadar uyusun (ve sonra namazn klsn) 107- bti Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Reslllah Salallahu Aleyhi ve Sellem bir kabristan yanndan geerlerken kabirlerinde azap ekmekte olan iki kiinin seslerini iitince yle buyurdular: kisi de azap ekiyorlar ve ektikleri azap da nemli bir ey yznden deildir. Evet, onlardan birisi, idrarndan korunmazdi. Dieri de, kovuculuk ederdi. Sonra Hazreti Peygamber bir hurma dal istedi ve onu ikiye blerek her bir parasn o iki kimsenin kabir terine dikti ve sonra yle buyurdu: Belki bunlar kurumadklar mddete, bu iki kiinin azablarn hafifletir. 108- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Bir bedevi mescidin iinde bevletmi ve halkn eline dmt. Bunun zerine Hazreti Peygamber onlara yle buyurdu: limeyin ona! Sidiinin zerine bir kova yahut bir bakra su dknz. Siz ancak kolaylatrc olarak gnderildiniz, getirici olarak gn d eri ime d in iz. 109- Esma (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Elbisesine hayiz kan bulaan kadnn durumundan Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Efendimize sorulunca yle buyurdular: Elbiseyi nce ovar, sonra parmak ular arasnda su ile ovalar ve bol sudan geirir. Sonra onunla namaz klar. 110- Hazreti Aie'den rivayet edilmitin Devaml kan gren (zrl) bir kadn, namaz brakaym m? diye Hazreti Peygambere sorunca, yle buyurdular: Hayr, (namaz brakma) ,so damar kandr, hayz kan deildir. Hayzin vakti gelince namaz brak ve adet mddetin geince kann bulat yeri ykayp namazn kl. Ancak her vakit namaz iin ab-dest al. Tekrar hayiz vaktin gelene kadar (bu ekilde devam et). 111- Hazreti Meymune'den rivayet edilmitir: Kat tereyana den fareyi atn ve fdm olduu yerini evresini kazyp karn ve (geri kalan) yanz yiyiniz. Tereya iine dp len bir fareden dolay durumun sorulmas zerine Hazreti Peygamber bu hadisi buyurdular. 112- Eb Hreyre'den rivayet edilmitir: Allah yolunda mslmanm ald her yara, kyamet gnnde, vurulduu zaman kan fkrfd ekilde olacaktr. Rengi kan renginde, fakat kokusu misk kokusudur.113- Eb Hreyre (R.A.'den rivayet edilmitin Biz, sonda gelen ve'nce gidenleriz... Aknts olmayan durgun suya kimse bevledip sonra onda ykanmasn. 114- Eb Mes'ud Hazretlerinden rivayet edilmitir Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Mescid-i Ha-ram'da Kabe'nin yannda namaz klyordu. Secdede iken Ebu Cehil ve onun arkadalar, Kurey'in en azllarndan Ukbe bin Eb Mu-ayt' gnderip Peygamber efendimizin srtna bir hayvan ikembesi koymas zerine hepsi glmee baladlar. Peygamber Sal-jallahu Aleyhi ve Sellem onlara yle beddua etti: Allahim! Kurey'i sana havale ettim. Allahm! Kurey'i sana havale ettim. Allahm! Kureyin hakkndan gel. Allahm! Eb Cehil hatta Utbe bin Rabia'y, eybe bin Reba'y, Velid bin Utbe'vi. mmeyye bin Halefi ve Ukbe bin Eb Muayt' kahret! (Sonra Bedir savanda bu ahslarn hepsi ldrld.) 115- bni mer (R.A.l'den rivayet edilmitir Ryamda dilerimi misvaklarken (fralarken), yanma, biri dierinden yal iki adam geldi. Misvak bunlarn kne uzattm Bana, byne (ver), denildi ve ben de yal olana verdim. (Bi hads-i erif yaa byk olanlara hrmet edip onlar ne geirme ye iaret buyurmaktadr. Konumada, yrmede ve br ey ikram edilirken yallar ne alnmaldr.) 116- Ber bin zib (R.A.)'den rivayet edilmitin Yatana girip yatmak'istediin zaman, namaz iin alnan ab-dest gibi abdest al. Sonra sa yanna zerine yat. Sonra yle dua et: Allahiml Sana teslim oldum, her iimi sana braktm. Azabndan korkarak ve sevabm umarak srtm sana

dayadm. Senden baka snak ve korunak yoktur. Allah'm! ndirdiin kitabna iman ettim, gnderdiin peygamberine iman ettim. Eer o gece lrsen, ftrat zeresin (yeni domu gnahsz gibisin) . Sen szleri, syleyecein her eyden sonraya brak. (Bu hads-i erifi rivayet eden Ber Hazretleri der ki: Ben, bu kelimeleri Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Selem'in huzurunda bir ka defa okuyup: Allahm! ndirdiin kitabna iman ettim, gnderdiin RESULNE iman ettim, dediim zaman, Hazreti peygamber bu son cmlemdeki ifadeyi kabul etmeyip: Gnderdiin PEYGAMBERNE, diye syle! buyurdular. nk rsal kelimesinden Resul manas kmaktadr. Bunun tekrarna lzum yoktur. Nebi kelimesi kullanldnda her iki sfat da duada yer alm olur.)9 GUSL BAHS 117- Ctibeyr bin Mut'im (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ben ise (yle guslederim): defa suyu bamdan aa dkerini (btn vcudumu ykarm.) 118- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bekleyiniz! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bu sz, gusl icab ettii halde unutarak gustletmemi olduunu hatrlamalar zerine mihrapta syledi ve sa&dethanelerine dnp guslettikten sonra tekrar bize geldi ve namaz kldrd. 119- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: sraloullar plak olarak ykanr ve birbirlerinin avret yerlerini grrlerdi. Hazreti Musa yalnz bana ykanrd, tsrailoul-lan, vallahi Musa'nn bizimle beraber ykanmaynn tek sebebi, kasnn kk oluudur, dediler. Bir gn Hazreti Musa Aleyhisse-lam, ykanmaa gitti. Elbisesini bir ta zerine koydu. Ta yuvarlannca elbiseyi de beraberinde srkledi. Hazreti Musa, ey ta, elbisem, ey ta, elbisem, diyerek tan ardndan komaya balad. srail oullar Hazreti Musa'y grdler ve dediler ki: Vallahi Musa'da bir zr yok... Nihayet Hazreti Musa elbisesini ald ve (fkesinden) taa vurmaya balad Eb Hreyre Hazretleri der ki; vallahi, Hazreti Musa assiyle (deneiyle) taa vurarak alt veya yedi iz brakt. 120- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Hazreti Eyyub Aleyhisselm plak olarak ykanrken (gkten) zerine altndan ekirge dt. Hazreti Eyyb bunlar eteine doldurmaya balaynca Cenab Hak ona yle nida etti: Ya Eyyb! u-grdklerinden seni mstani (ihtiya d) klmam mydm? Hazreti Eyyubt Evet, izzetin ve cellin hakk iin, sen beni (byle dnyalk eylerden) mstani kldn? ancak senin bereket ve ihsanndan doygunluk olmaz, cevabm verdi. Bu had-i erif, dnya menfaati ile ilgili olarak Eyyub Aleyhisselm'a bir knama mahiyetinde gelip, plak guslettiinden tr knanmad iin kimsenin grmeyecei bir yerde plak olarak gustletmenin cevazna delil'gsterilmektedir.) 121- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir Nerede idin, ya Eb Hreyre? Sbanellah! M'min kirlenmez (Rivayet edildiine gre, Peygamber SellaUahu Aleyhi ve Sel-l'em Medine'de bir yolda Eb Hreyre ile karlat. Eb Hreyre c-nb halinde bulunduu iin Peygamber efendimizden svarak evine gitti. Cnb hali ile Hazreti Peygamberin huzuruna varmak istemedi. Eve gidip gusletti, sonra Hazreti Peygamberin huzuruna knca, Peygamber ona sordu: Neden katn? Eb Hreyre (R,A.) dedi ki: Ya Reslallah! cnb idim, sizinle taharet zere olmakszn bulumay uygun bulmadm. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz yle buyurdular: Sbhanellah, mmin kirlenmez. (Cnblk, maddi deil, manev bir kirliliktir. Cnp iken grmek ve tokalamakta beis yoktur.) 122- Hazreti mer (R.A.)'den rivayet edilmitin Hazreti mer, Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine: Herhangi birimiz cnb olduu halde uyuyabilir mi? diye sorunca yle buyurdular: Evet abdest alarak, cnb olduu halde uyusun, (bu abdest mstehabdr.) 123- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bir erkek, karsnn drt buda (kollar ve ayaklar) arasna girer de ona yklenirse (inzal vaki olsun veya olmasn) gusletmesi gerekir.. (Tenasl uzuvlarnn iice gelecek biimde bulumas, gusl gerektirir.)10
9 10

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:52-61 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:61-64

HAYZ BAHS 124- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Hac esnasnda adet gren Hazreti Aie'nin mteessir olup alamas zerine Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Neyin var senin, adet grdn iin mi alyorsun? Bunda bir beis yoktur. nk bu adet hali, Allah Teal Hazretlerinin Adem aleyhisselm'n kz evldlarma takdir ettii bir husustur. imdi sen haclarn yapaca her ii yap; yalnz KBE'yi tavaf etme. 125- Eb Sad El-Hudr (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ey kadnlar topluluu! Sizler ok sadaka veriniz, nk bana cehennem ehlinin ou olarak gsterildiniz. (Sonra kadnlar, ne den cehennem7ehlinin ou biziz? diye sormalar zerine) Hazreti Peygamber onlara yle buyurdu: Siz ok lanet okursunuz ve en yakn adamnza nankrlk edersiniz. Salam iradeli kiinin akln ekmekte, siz akl ve dini az kadnlardan daha glsn grmedim. (Sonra kadnlar sordular: Aklmz ve dinimiz neden eksiktir? Buna cayeben de) Peygamber Allallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdular: Kadnn ahidlii, erkein sahiciliinin yans kadar deil mi (iki kadnn ahidlii bir erkek yerine gemez mi) ? te bu hal, kadnn aklnn noksanlmd andr. Bir kadn hay iz olduu zaman namaz klmaz ve oru tutmaz; bu da dinin noksanlndandr. 126- Hazreti Aie (R.A.)'den rivayet edilmitir: Adet halinden sonra nasl gusledileceim soran bir kadna Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem gerekli +arifi yaptktan sonra ykanma' akabinde naho koku eseri kalmasn diye ona yle buyurdular: Bir para misk alp onunla (pis kokulardan) temizlen. Kadn bu szn manasn anlamad ve nasl temizleneyim? diye sordu. Aleyhissalt vesselam Efendimiz, Sbahanellah! Temizlenite! bu yurdu. Huzurda bulunan Hazreti Aie hemen o kadncaz kendine ekerek, kandan kalabilecek koku eserini giderme kiin miskten yararlanmasn kulana fsldad. 127- Hazreti Aie (R.AJ'den rivayet edilmitir: Hazreti Aie der ki: Umre iin ihrama girdikten sonra adet grdm. vBunun zerine Peygamber allallahu Aleyhi ve Sellem bana ,yle dedi: Sa balarn z ve tara. Umre'den vazge. 128- Hazreti Aie (R.A.)'den rivayet edilmitir: . Her kim umre yapmak isterse yapsn. Ben de kurbanlk fhedy) getirmi olsaydm, umre yapardm. (Sen ya Aie, umre iin ihrama girdikten sonra adet grdnden) umreden vazge, sa balarn z ve tara. Sonra hac iin ihrama gir. 129- mm Atyye (R.AJ'den rivayet edilmitir: Gen ve yal ve aybal kadnlar dar kabilirler. Bunlar hayrl (yararl) meclislerde de mminlerin dua ve zikirlerinde bulunsunlar. Ancak hayiz halindeki kadnlar, ibadethanelere giremezler. Bir kadn, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e: Feracesi olmayan kadn ne yapar? diye sorunca, yle buyurdular: Arkada, feracesinden ona giydirsin. 130- Hazreti, Aie'den rivayet edilmitin Mina'dan Mekke'ye dndkten sonra Hazr,eti Peygamber efendimizin zevcelerinden Safiyye'nin adet grmesi zerine, Hazreti Peygamber, Hazreti Aie'ye hitaben yle buyurdu: Sanrm ki Safiyye bizi burada tutacaktr. Sizinle beraber (farz, ziyaret) tavafn yapm myd? O halde kabili*siniz11 TEYEMMM BAHS 131- Cabir(R.A.)'den rivayet edilmitir: Benden nce hi kimseye verilmemi be ey bana verildi: 1) Bir aylk mesafeden dmanmn kalbine salnan korku ile zafer kazandrldm. 2) Her yer benim iin namazgah ve (gerektiinde) temizleyici (teyemmmde olduu gibi su yerine geer) klnd. mmetimden her kime namaz vaktine kavuursa, (mescid art olmakszn bulunduu yerde (namazn klsn, (ve su bulamazsa toprakla-teyemmm etsin). 3) Ganimet mallar bana hell klnd; halbuki benden nce hi kimseye hell klnmamt. 4) Bana en byk efaat yetkisi verildi. 5) Her peygamber zellikle kendi kavmine gnderilirdi; ben ise, btn insanlara peygamber olarak gnderildim. 132- Ammar bin Yasir (R.A.h'den rivayet edilmitiri Ammar, abdest azalarnn hepsini meshetnek suretiyle teyem*. mm aldn Harzeti Peygambere anlatmas
11

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:64-66

zerine yle buyurdu lar: yle yapman (iki elini taharet niyeti ile iki defa topraa vurup birinci vurula yzn ve ikinci vurula kollarn meshetmen) sana kfi gelirdi. 133- mran ibni Husayn (R.AJ'dan rivayet edilmitir: Zarar yok, yahut (sefer yorgunluu ile uyuya kalp sabah namazn elimizde olmadan karmak) zarar etmez. Haydi yola knz. (Gaziler biraz yrdkten sonra namaz klmak iin konakladlar ve abdet alp topluca namaz kldlar. Bu namaz sonunda bir kiinin cemattan ayr olarak durmakta olduunu gren Peygamber Sallal-lahu Aleyhi ve Sellem ona): Cematla namaz kalmaktan seni engelli-yen nedir? buyurdu. (Adam, cnub oldum, ykanmaya yetecek suyum da yoktu. Bundan dolay cemaata katlamadm, diye cevab verince, Peygamber Aleyhissalt vesselam ona yle buyurdu).- Pak toprak ile teyemmm et, yeter (Sonra iki-kii ard ve onlara buyurdu ki: Gidin, su araynz. Hem kendiniz ier, hem de hayvanla rnz sularsnz. (Sonra su gelince, o cnub olan adama hitaben Hazret! Peygamber): Al, u suyu zerine dk, buyurdular. (Sonra kendisinden su temin edilen kadm iin) ona yardm toplaynz, (diye emretti. Sonra kadncaza krbalar dolu olarak iade edilince, Peygamber ona yle buyurdu): Biz senin suyunu harcamadk. Cenab Allah bize su verdi. (Peygamber'in mucizesi olarak, alman sudan ihtiyalar grlm ve krbalar da yine dolu olarak iade edilmiti).12 NAMAZ BAHS 134- Enes (R.AJ'den rivayet edilmitir: Mekke'de iken evimin (ikamet etmekte olduum mm Ha-nfnin evinin) atsnda bir yark ald. Derken Cibr Aleyhisse-lam inip gsm yard. Sonra zemzem suyu ile ykad. Sonra hikmet ve imanla dolu br altn tas getirip onu gsme boaltt. Sonra gsm kapad. Sonra elimden tutup beni birinci ge kard. Birinci ge vardmda, Cibril Aleyhisselm, gn bekisine hitaben: A dedi. Beki: Kim o? diye sordu. Hazreti Cibril: Ben Cibril'im dedi. Beki: Yannda kimse var m? diye sordu. Cibril: Evet, beraberimde Hazreti Muhammed SallaUahu Aleyhi ve Sellem var, dedi. Beki: Davet edildi ni? diye sordu. forl: Evet, dedi. Beki, yolu anca biz birinci ge ykseldik ve oturan bir adamla karlatk. Sanda ve solunda bir sr karaltlar vard. Sana bakt zaman glyor, soluna bakt zaman alyordu. Bana, merhaba salih peygamber ve saln evlt, dedi. Cebrail'e, bu kimdir? diye sordum. Cibril; Bi zat Hazreti Adem Aleyhisselm'dr. Sanda ve solundaki karaltlar onun zrriyetinin ruhlardr. Bunlardan sadaki-ler cennetlik olanlardr. Solundaki karaltlar ise Cehennemlik olanlardr. Bunun iin, sa tarafna baknca gler, sol tarafna balonca alar, dedi. Sonra Cibril beni ikinci kat semaya kard. Gn bekisine a, dedi ve o da nceki beki gibi sorular sordu ve kap ald. Cibril, Peygamberle birlikte dris Aleyhisselm'a uraynca, dris Aleyhisselm: Merhaba saih Peygamber ve salih karde! diye selmlad. Bu kimdir? diye Hazreti Cibril'e sordum. Bu zat dris Aleyhisselm'dr, dedi. Sonra Hazreti Musa Aleyhisselm'a uradm. O da: Merhaba salh Peygamber ve salih karde! dedi. Bu zat kimdir? diye sordum. Musa Aleyhisselm'dr, dedi. Sonra Hazreti sa Aleyhisselm'a uradm. O da: Merhaba Salih Peygamber ve salih karde! dedi. Bu zat kimdir? diye sordum. s Aleyhisselm'dr. dedi. Sonra Hazreti brahim Aleyhisselm'a uradm. O da: Merhaba salih peygamber ve salih oul! dedi. Bu kimdir? diye sordum. brahim Alev-hisselm'dr, dedi. Sonra o derece ykseklere karldm ki (Levh-i Mahfuz'a yaz yazan) kalemlerin gcrtsn iitebildiim bir seviyeye vardm. Sonra orada Alah Teal Hazretleri mmetimin zerine gece ve gndz elli vakit namaz farz kld. Bununla geri dndm. Hazreti Musa'ya uradmda, Cenab Hak mmetine ne farz kld? diye sordu. Elli vakit namaz, dedim. Musa Aleyhisselm: Rabbine mracaat et! mmetinin buna gc yetmez, dedi. Ben de mracaat ettim ve Allah bir miktar indirdi. , Sonra Hazreti Musa'ya dndm ve, bir miktarn indirdi, dedim. Musa yine, Rabbine mracaat et; mmetinin buna da gc yetmez, dedi. Tekrar mracaat ettim. Cenab Hak bir miktar daha indirdi. Sonra Hazreti Musa'ya dndm. Musa yine, Rabbine mracat et, mmetinin buna da gc yetmez, dedi. Tekrar mracaat ettim ye Cenab Hak: Bu namazlar, say bakmndan be ve faka* sevab bakmndan ellidir. Benim katmda hkm deimez, buyurdu. (Her vaktin on sevab olmakla be vaktin elli sevab vardr). Sonra Hazreti Musa'nn yanna dndm. Yine, Rabbine mracaat et, dedi ise de, Rabbimden haya ediyorum (br daha dnemem), dedim. Sonra Cib-lil Aleyhisselm beni alp gtrd ve Sidre-i Mnteha*ya ulatrd Sidre aac, ne olduunu bilemediim eitli renklerle kapl idi. Sonra Cennete sokuldum. Orada inci dizileri ve misk gibi toprakla karlatm.
12

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:67-68

Mtercim: te bu sr ve Mi'rac-i erif olay alimlerin ouna gre Hazreti Peygamberin hicretinden bir sene veya on yedi ay nce Receb ayj-nm yirmi yedinci pazartesi gecesinde meydana gelmitir. Bir ksmna gre de, nbvvet'den drt - be sene sonra ve hicretten sekiz sene nce olmutur? Sarih Barma da bu gr tercih etmitir. Bir de Peygamber efendimizin sr's (Mekke'den Kuds'e kadar geceleyin gtrlmesi) ve Miralar (Kuss'den gklere, Kabe Kav-seyn'e y/kseltilmesi) ayn gecede meydana gelmitir. Her ikisi de uyank halde, beden ve ruh ile olmutur. Mekke-i Mkerrem e'den Kuds-i jerife ve Kuds'den semavata ve gklerden de Allah'n diledii yere ykseldii, ehli snnet alimlerinin ounluunca sabit ve muhakkak olduunda asla phe ve tereddt yoktur. u kadar var ki, Kuds'den teye gitmedi ve gklere ykselmedi, diyenler kfre varmazlarsa da, Kuds'e kadar olan sr'sn inkrdan dolay kfr lzm gelir. Isr ve Mira vak'alarmm bedenle olduunu inkr ederek yalnz ruh ile idi, yahut Peygamber uyurken ryada oldu ve peygamberimizin erefli vcudlan yataktan ayrlmad, diyen kimse kfir olmaz; nk Peygamberlerin ryalar, imamlar arasnda ittifakla aynen ilh vatiydir. Ayrca ashabdan bazlarnn inanc da, olayn doru ve gzel ryadan ibaret olduundan byle demek kfr gerektirmez. Bununla beraber Ehl-i Snnet itikad, sr ve Mira olaylar, uyank halde iken beden ve ruhla birlikte meydana geldii, yolundadr. Kastaln ve Barna erhlerinde byle nakledilmi ve terceme edilmitir. 135- mm Hni (R.AJ'den rivayet edilmitir: Bu kadn kimdir? Merhaba mm Hami Senin himaye ettiin bizim de himayemiz altndadr, (onu kardein Ali ldremez Mtercim : mm Hni, Hazreti Ali'nin kz kardei olup bni Hbeyre'nin ldrlmesine Hazreti Ali srar ediyordu. Halbuki daha nce mm-Hani bu adama hayatn korumak iin teminat (eman) vermi olduundan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e mracaat etti ve bu dilei, de kabul buyuruldu. (bni Hbeyre, mm Hni'nin kocas olup Mekke'nin fethinde iman etmeyerek kam ve mrik olarak lmtr. Hazreti Ali, bni,Hbeyre'yi ldrmek niyetinde idi. Buna karlk da mm Hani, bni Hbeyre'ye teminat vermiti ve bu teminatn da Hazreti Peygambere ileterek kesinletirdi. Hads-i erifin namaz blm ile ilgisi u: mm Hani; Peygamber efendimizin sa-adethanelerine vard zaman, kz Hz. Fatma'nm tuttuu perde^ nin arkasnda ykanyordu. eri girenin kim olduunu gremedikleri iin: Bu gelen kadn kimdir? diye sordu. Sonra bir rtye brnerek sekiz rekt kuluk namaz kld. te tek elbise ierisinde namaz klmann caiz olduuna dair bu hadisi erif bize delil olmaktadr. ISadeletirenl. 136- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir. Yalnz belden aa giyilen ihram gibi bir para giysi il namaz caiz olur mu? diye Hazreti Peygambere sorulmas zerine yle buyurdular: Hepinizin de iki esvab var m ki? (ki para ihram herkesde bulunamyaca cihetle yalnz beden aasn rtecek bir elbise ile namaz caizdir.) 137- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Herhangi biriniz, (omuzlarn rtmeye yeten) bir giysiyle omuzlarn rtmeden namaz klmasn. (Bol ve geni bir elbisesi veya iki parada nibaret elbisesi bulunan kimse, belden yukar omuzlarn Gitmeksizin namaz klmas1-Her ne kadar bir elbiseye belden aa sarlarak, namaz klmak imkanszlk sebebiyle caiz ise, de, namazn adabna uygun olan imkn halinde belden yukarsn da rterek namaz klmaktr. fSadeleti-ren). 138- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Her kim bir rt iinde namaz klmak isterse, o rty apraz lamasna kullansn, sa ucunu sol omuzuna ve sol ucunu da sa-omuzuna getirsin. . 139- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitin Ey Cabir! Byle gece vakti gelmenizin sebebi nedir? (Ziyaret sebebinin ne olduunu anlattktan sonra, Sallalahu Aleyhi ve Sel-lem Efendimiz bana yle buyurdu): Bu grdm ey ne biim kuanma? hramn eer gnise ona araf gibi brn. Eer darsa yalnz belden aasna kuan. 140- Sehl (R.A.)'den rivayet edilmitir: Erkekler secdeden kalkp duruncaya kadar, siz kadnlar balarnz (secdeden) kaldrmaynz (erkeklerin arkasnde namaz klan kadnlar, elbiseleri msait olmayan erkeklerin avret mahallerine bakmasnlar.) 141- Muire (R.A.)'den rivayet edmitir: Ey Mure! Su matarasn al. (Peygamber hacetini grp dndkten sonra elitfe su dktm. Abdest ald ve mestlerinin tizerine meshetti. Sonra namaz kld;.)

142- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir! Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hayber'in fethinde kez: Allahu Ekber, Hayber ykld. Biz, bir kavmin sahasna indii miz zaman,, o ihtar edilenlerin sabah, zindan olur! buyurdu. Bu fethin akabinde ashab kiramdan Dihyetl-Kelb gelip, Ye Reslal-lah! dedi, esirlerden bir cariye bana ver. Hazreti Peygamber, beendiini cariye olarak al, byrd. Dihy^e bu cariyeler iinden en sekini olan Safiyye'yi isteyince ashabdan . biri Dihye'ye Hazreti Safiyye'yi lyk grmeyip durumu Hazreti Peygambere iletmesi zerine, Hazreti Peygamber, Dihye'yi arn diye buyurdu. Dihye huzura gelince ona, Esirler arasndan baka bir cariye se buyurdu. Sonra Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hazreti Safiyye'yi zad ederek onu kendine nikahlad ve ertesi gn dn ziyafeti iin ashab kirama yle buyurdu: Kimin neyi varsa getirsin. Ashab kiram da yanlarnda mevcut olan hurmar ya, kavut gifc eyleri bir araya getirip dn yemei hazrland. (Hads-i erifin namaz bahsinde zikredilmesinin sebebi u: Hay-i>er gazasna kld zaman daha Hayber iine girmeden bu kasabann dnda sabah namazn, sabahn alaca karanlnda klm olmalar beyanndadr. Esade etirenl 143- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Bu lemeli ve srmal kaftanm Eb Cehm'e ve onun sade kaftann da bana getirin; nk bu kaftan, az nce namazmda beni megul etti. (lemeli ve all-pullu elbiselerle, erkeklerin namaz klmalarnn sakncal olduunu bu hadis-i erif "beyan etmektedir. Hazreti Peygamberin bu srmal elbiseyi Eb Cehm adndaki sahabiye gndermesi, onu giymesi iin deil, satp deerlendirmesi iin olduu kaydedilmektedir.) [Sadeletireril 144- Eries (R-A) deja rivayet edilmitir: (YaAje), u rtn nmden kaldr, zira resim ve ekilleri namazmda fikrimi elmektedir. (Bu resimler/ filerimi megul e,tme-sin. Gzmn nnden onu kaldr.) 145- Ukbe *R.A.)'den rivayet edilmitir: Bu pekli, takva sahibi erkeklere gerekmez (haramdr.) 146- Ene (R.A.)'den rivayet edilmitir: Kalknz, size namaz kldraym. (Hazreti Peygamber bunu M-leyke'nin evinde syledi.) 147- Enes (R.AJ'den rivayet edilmitir: Her kim bizim gibi namaz klar, kblemize ynelir, kestiimizi yerse, o kimse Allah Teal Hazretlerinin ve Peygamberinin taahhd altnda bulunan mslmandir. Sakn Allah'n taahhdn bozmaynz. (Bu vasflar tayan bir mmine ilimeyiniz, ona taarruz etmeyiniz). 148- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem KEE'ye girip her kesinde dua ederek dar kt. Makam- brahim'de Kabe'ye doru iki rekt namaz kldktan sonra Kbe'y iaretle; tte kble budur, (kyamete kadar mslmanlarn kblesi bu Kabe'dir) buyurdular. 149- bni Mesud (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Ne olda?. Eer namaz hususunda bir yenilik olsa (Allah katndan yeni bir vahy gelse), phesiz onu-size sylerdim. Ancak ben de sizin gibi bir insanm; siz unuttuunuz gibi ben de unuturum. Ben (namazda) unutursam, bana (iaret ve ikazla) hatrlatn. Herhangi biriniz namaznda (ka rekt kldna dair) tereddt ederse doruyu aratrsn ve ona gre tamamlasn. Sonra selm versin, arkasndan da iki secde yapsn. Aklama : Bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri le namazn hikmet icab unutarak be rekt kldrm-, lard. Ey Allah'n Resul, namaz hakknda yeni bir emir mi geldi? diye kendisine sorulunca, Peygamber: Ne oldu? ki byle bir soru soruyorsunuz, buyurdu Cemaat: Ya Reslallah, namaz be rekt klnd, dediler. Sonra sehiv (yanlma) secdesi yaptlar. Yanlma secdesinden sonra da bu hadis-i erif varid olmutur. 150- Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Herhangi biriniz namaza durduu zaman, hi kukusuz Rab-bisiyle konumakta veya Rabbi, kendisiyle kble arasnda bulunmaktadr. O halde kblesi tarafna veyst sa yanna tkrmesin. Ya-sol yanna yahut ayann altna tkrsn, yahut da yle yapsn, diyerek eteinin bir ucunu ald, orasna tkrd ve sonra k*lad. 151- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Cami iine tkrmek hatadr. Bunun keffareti ise, tkr yere gmmektir. (O devirde mescitlerin zemini kum veya toprakt Hah veya hasr gibi yayglar yoktu.)

152- Eb Hreyre (A.B.J'den rivayet,edilmitin Ey cemaat, benim nmn, yalnz urada olduunu mu sanyorsunuz? Vallahi huu ve rku'unuz gzmden kamaz.; Ben sizi arkamdan da griirtim. Mtercim Peygamberlik mucizesi olarak grme ve mahade etmede alt yn kendilerine e,it idi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem eya. ve varlklar, her yanndan, grrd; Bu da, hadisleri aklayan limlerin beyanna gre ya kalb ve nbvvet basireti ile yahut iki krek kemii arasndaki nbvvet peygamberlik) mhrne .yakn ine ucu kadar kk ve madd engellerin, tesirinden uzak iki nurlu gzleri vastasyla; grrler. 153- Enes (R.A.'den rivayet edilmitir! (Bahreyn'den gelen mal ve para iin) onlar Mescide boaltn buyurdu. Mescide boaltld. Sonra mal taksimi srasnda Hazreti , Peygamberin muhterem amcas Abbas gelip: Ya Reslallah! Bedir savanda esir edildiim, zaman kendimin ve kardeim olu Akil'in kurtulu fidyemiz olan ok miktardaki mal dediimden dolay sknt ve zaruret ekmekteyim. Ltfen bana da'maldan ihsan buyurunuz, diye rica etti, Merhameti bol Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: Muhterem amcam! stediin kadar*al, bu yurdular. Hazreti Abbas Radyallahu Anh da bir uval doldurarak srtna almak iin urat ise de buna gc yetmedi. Bu uval srtma kaldr diye Peygamberden rica etti, Hazreti Peygamber.- Hayr, olmaz buyurdu. Bu defa Hazreti Abbas, ya Reslallah mevcut olanlardan birisine emrediniz de o kaldrsn, dedi. Efendimiz : Hayr,,olmaz cevabn verdiler. Bunun zerine Hazreti Abbas midini keserek aresiz, _ bir miktar eyay Mescidi erife dkt. Geri kalan omuzna kaldrmak iin abalad ise de yine ar geldiinden ayni ekilde ricada bulundu. Hazreti Peygamber onun bu arzusuna uymadndan Hazreti Abbas tamamen midini kesmi olup ancak ;keridisinin kaldrabilecei miktar alkoyup- dikerlerini Mescide brakmt. Bu defa para ile dolu koca uval zorla omuzu-na alp evine doru vq1& koyuldu. riaz,$i Peygamber, insan ksmnn maldan gz doymadna hayret ederek Hazreti bbas' gzden: kayboluncaya kadar izledi Mtercim ; Bu kadar fazla malm yalnz Hazreti Abbas'a ihsan buyurulmas nn sebep ve hikmeti: Ey Peygamber! Ellerinizdek esirlere de kit Eer Allah kalelerinizde hayr olduunu bilirse, sizden (fidye olarak) almandan daha iyisini size verir ve sizi balar. Allah Ga-fr'dur. Rahm'dir mealindeki Enfal suresinin 70. ayeti kerimesi nin zel bir tasdiki idi, Hazreti Abbas bu nimete kavumu olmak rneini vermitir. nk bir ka sene nce nazil olan bu ayeti kerime, ki: Ey Peygamber! Elinizde bulunan Bedir vak'as esirlerine de ki: Ey esirler! Siz, slm erefi ile ereflenerek yrekten iman-eder. Allah Teal'nn rzasn kazanmaya gayret edip koarsanz, bize vermi olduunuz kurtulu fidyenizden kat kat fazlasn Allah Teal size verir,"hkmnn ak mucizesini tasdik iin Hazreti Abbas'a verilen bolca' ma'm, yalnz Peygamberin kendi ihsan olmayp Allah'n hususi bir ihsan olduunu alimler beyan etmilerdir. 154- tban bin Malik (R.A.)'den rivayet edilmitir. (Ensar'n byklerinden ve Bedirlilerden tban bin Malik Radyallahu Anh Hazretleri bir Cuma gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurlaryle ereflendiklerinde, tam bir edebe, ya Re-elalah, gzlerime inen perde ve zafiyet sebebiyl baz karanlk ve amurlu Havalarda imam bulunduum mahallemiz camiine gidemiyorum. Byle baz meru zrlerim knca evimde oluk-ocukla cemaat olarak namaz klmak iin. bir odam namazgah edinmek istiyorum. Ltfen ilk defa olarak sizin teriflerinizle bu odamda namaz klarsnz, manev bereketlerden baka btn ev halkmzn ibadete olan arzu ve gayretleri kat kat artacaktr; teriflerinizi istirham ediyorum, diye rica edince, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu): Gelirim, tnaallah! Ertesi gn mer ve ashabdan baz ileri gelenler olduu halde tban'm evini ereflendirdiler. tban'a: Evinizin neresinde namaz klmam istiyorsunuz? buyurdular. tban: Ya Reslallah, mnasib buyurursanz urasdir. diyerek bir oday gsterdi. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin emirleriyle beraberinde bulunanlarn hepsi iki- saf cemaat olarak le namazn yahut peygambere mahsus nafile namaz veya kuluk namazm kldlar. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in teriflerinin byk nimetinden haberdar olan btn o mahalle halk tban bin Malik'in evine koarak hepsi orada. Hazreti Peygamberin huzurlarnda bulunmak eref ve mutluluuna kavutular. Sonra tban Hazretleri tarafndan daha nce hazrlanm olan Hazire adndaki nefis yemek, hep bir 'likte yiyildi. tban ailesini kyamete kadar ihya buyurdular. Bu arada mecliste bulunanlardan biri, bir mnasebetle yle dedi: Btn mahalle halkmz, Cenab Peygamberin mbarek yzn grmek mutluluuna ererek bu byk nimetin krnde bulunduklan halde; mahallemizin ileri gelenlerinden Malik bin Dhayin bundan mahrum oldular. Acaba meru bir mazeretleri mi oldu da gelip eref ve feyiz kazanamadlar? Bu sze karlk olarak mecliste bulunanlardan biri yahut ev sahibi olan tban Hazretleri dedi ki: Braknz u mnafk (Malik ibni Dhayin'i)! O, Allah' ve Peygamberini sevmeyen bir mnafktr. Onun iin buraya gelmez, Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Byle syleme! Onun, Allah rzasn kasdederek L LAHE LALLAH dediini duymusunuzdur.

tban Hazretleri yine sznde srar ederek: Ya Reslallah, u var ki, bu adam bir takm dmanlarmza, ve mnafklara talimat vermekten geri kalmayp onlara yardmc olduunu grmekle esef .duyuyoruz. Tekrar Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona u cevab verdiler: Allah Teal Hazretleri, rzasn talep ederek LA. LAHE LLALLAH diyen kimsenin vcudunu cehennem ateine haram, klmtr. (Bunun iin siz yine Malik bir Dhayin'e kt zan,beslemeyiniz ve onu ekitirmeyiniz.) 155- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in muhterem zevcelerinden Eb Sfyah kz m Habibe ve Eb meyye kz mm Seleme (Allah her ikisinden raz olsun) Habeistandan, Neca'nih lkesinden Jtfedine-i Mnevvere'ye dndkleri zaman, ad geen lkede grm olduklar kilise ve mabedlerdeki resim ve ekilleri Hazreti Peygambere arz edib anlattlar. Buna kar Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Onlar, ilerinde salih (ok tutulan ve beenilen) adam bulunur da lrse kabri rerine tapmak kurar ve o grdnz resim ve heykellerle donatrlar. Kyamet gn Allah katnda yaratklarn en eriri ite onlardr. 156- Hazreti Enes'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Medine-i Mnevvere'ye hicretlerinde, medineli ashab (ensar)'m byklerinden Ebu Eyyb E ensri'nin saadet hanelerine misafir olarak muvakkaten inmilerdi. Medne-i Mnevvere'nin imdiki Ravza-i Mutahara'si ye Harem olan yer, o zaman Beni Neccar kabilesine ait bostan idi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu kabilenin ileri gelenlerini huzurlarna davet ettiler ve onlara: Bu bostannz bana satnz buyurdular. Orada bir mescid yapmak istediklerini Beni Neccar kabilesine bildirdiler. Onlar: Vallahi, biz o bostanmz Allah rzas iin vakf ettik, para almayz, dedilerse de, bu bostanda baz yetimlerin de hissesi bulunduundan Hazreti Peygamber bir ka misli kymetini deyerek imdiki Mescid'in asln bina ettiler. te bu inaat esnasnda ashab kiram ne'e ve sevinlerinin belirtisi olarak Allah' tebih ve Peygamberi medih yolunda iirler okuyorlard. Bunlar duyan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Ya Rab! Hayr ve saadet ancak_ahiretin hayr ve saadetidir kafiye ve vezin uygumu 157- bni Abbas Hazretlerinden rivayet edilmitir: Peygamber Sllallahu Aleyhi ve Sellem'in devr-i saadetlerinde gne tutuldu. Hazreti Peygamber byk bir cemaatle ksuf (gne tutulmas) namaz kld ve sonra yle buyurdular: Bana cehennem gsterildi. Bugnk gibi korkun bir manzara hi grmedim. Dier bir rivayet de: Namaz klarken cehennem bana gsterildi eklindedir. 158- tbni mer (B.A.)'den rivayet edilmitin Namazlarnzdan evlerinize de ayrnz ve evlerinizi kabristana evirmeyiniz. Snnet ve nafile namazlar cami ve mescidlerde klnrsa da bunlarn evlerde klnmas daha faziletlidir. Bazan da, evde cemaatla namaz klmak mmkn ise', farz namaz klnmaldr. 159- Hazreti Aie ve Hazreti tbni Abbas'dan (Radyallahu An-hma) rivayet edilmitir. Peygamberlerinin mezarlarn ibadethane yapan Yahudi ve Hiristiyanlara Allah'n laneti olsun. Reslllah Sllallahu Aleyhi ve Sellem'in hastalklar arlam ve can ekiine durumunda iken mbarek yzlerini ap buyurdular ki: Peygamberlerinin mezarlarn badethaneye eviren ve putperestlerin tapnaklar durumuna sokan Yahudi ve Hristiyanlar, Allah Teala Hazretlerinin lanetine uramlardr. Yani ahirete gnce benim meram ibadethane evimeyBz, Ber, putperestler gibi abud yapmaynz. Secdenizi ancak Cenab, Hak a tahsis edmz. 160- Sehl ibni Sa'd (Radyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir: . Bir gn Resul Ekrem Sllallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri sevgili kzlar Fatmet'z-Zehra'nm (Radyallahu Anha) saadethay nelerini ereflendirdiler. Fakat evde Hazreti Peygamberin damad Hazreti Ali (Radyallahu Anh)'yoktu..,Sordular: Kzm Fatma, kocan nerede? Hazreti Fatma: Bilmem, biraz attk. Sinirlendi ve kp gitti. Ne taraf a gittiini bilmiyorum. Hazreti Peygamber, orada bulunan Sehl (Radyallahu Anh) Hazretlerine hitaben: -Ya Sehl, git, Ali nerede ie ara, bul ve bana haber ver, buyurdu. Sehl, Hz. Ali'nin Mescidi erifte yatmakta olduu haberini getirdi. Bunun zerine "Peygamber. Sllallahu. Aleyhi ve Sellem Hazretleri hemen Mescidi erife vard, Hazreti Ali'yi, yere uzanm yatyor buldu. Ona: Kalk, ey toprak babas, kalk, ey toprak babas', buyurdular. Yani topraa serilmi yatyorsun, kalk da eve gidelim. Derhal Hazreti Peygamberin emirlerine uyarak saadethanelerine dndler.. Bylece Hazreti Fatma'nn da yzn gldrd.

Mtercm: Bu hadisi erifin delletinden anlalyor ki, fakirlerden baka zenginlerin, de Cami ve mescidlerde yatp, uzanmas caizdir. Ayrca bir kimseyi taltifvtmek ve gnln kazanmak, iin ona lkab takmak ve onu knyelendirmek caizdir. nk Peygamber Sallahu Aleyhi." ve Sellem, Hazreti Ali plak yere uzand iin onu Eb trab = "toprak feabas knyesi le arp taltif etmilerdir. Sonralar b ad Hazreti Ali'nin ok houna gittii iin unvan ve kn-,yeleri olmutu. 161- Eb Katade (Radyallahu. Anh)Hazretlerinden rivayet edilmitir: Sizden biriniz mescide girdii zaman oturmadan nce iki rekt (Tahyyet-l-Mescid niyeti ile Allah rzas iin) namaz klsn. Mtercim Drt mezhebde de bu.hads-i erifle amel edilir, imam Eb Ha-nife. mezhebinde, kerahet vaktinde camiye giren kimse Tahiyyet-l-Mescid namazn klarsa mekruh olur; byle bir vakitte klmamas gerekir. Ancak be vakit namaz klmak zere camiye giren kimse vaktinde snneti veya farz namazn klarsa ayrca Tahiyyet-ul-nes-cid namaz klmaya lzum yoktur. Bir de Mekke-i Mkerreme'de Ha-remi-erif'e giren kimse iin ittifakla Tahiyyet-I-Mescid namaz1 yoktur; nk tavaftan sonra iki. rekt tavaf namaz klnacandan nceden iki rekt namaz klnmaz. Tavaf namaz il Tahiyyet-l-mescid namaz dm olur. Yirie camide imam namaza balam ise, Tahiyyet-l-mescid namaz klnmaz. 162- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir: Peygamber Sallah Aleyhi ve .Sellem, Medne-i Mnevvere'de (Allah bu ehri kyamete kadar payidar klsn!) Mescid-i Nebevi'yi ina ederken bizzat kendileri ve hepimiz bedenerl alyorduk. Biz birer byk kerpi tairken_ Ammar ibni Yasir ikier ikier tayordu. Resul Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Ammar'i o halde toz toprak iinde grnce, ona zel bir iltifatta bulunarak mbarek eliyle Ammar'm elbisesindeki tozu sildi ve yle buyurdu: Yazk biare Ammar'al si bir gurup tarafndan ehid edilecektir. Ammar onlar, cennete (Hazreti Aliye itaat etmeye) aracak, onlar ise Ammar' cehennem'e (Hazreti Aliye kar kmaya) aracaklar. Mtercim: Bu hads-i eriften, cami ve mescidlerin inas ve onarlmas iin mal ye beden ile hizmet etmenin islmda byk bir yeri olduu meydana kmaktadr. Bir de Hazreti Peygamberin mucizesi olarak Amnlar bin Yasir (Radyallahu Anl) -Sffn vak'asmda ehid olmutur: fakat ad geen si gurup itihadlarmda hata ettiklerinden mazur bulunduklarn sarih Kastaln yazmlardr. 163- Hazreti Osman'dan rivayet edilmitin Her kim Allah Teal Hazretlerinin rzas iin bir mescid yaptrrsa, Allah Teal Hazretleri o kimse iin cennette o mescidin ben-zerrini ina eder. 164- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Ashab kiramdan bir zat Mescidi-Resl iinden- geerken sivri demir balkl oklar tayordu. Hazreti Peygamber ona hitaben yle buyurdu: Oklarn ularn sarktma (glip geene dokunup zarar verme--sinler). Gami ve mescidlerde akta silh tayarak dolamak mekruhtur; nk bakasnn yaralanmasna sebebiyet verilmi olabilir. 165- Eb Musa (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Her kim mescidlerimizde ve arlarmzda ok (ve sng gibi yaralayc silhlar) ile dolaacak olursa, onlarn sivri ularn sarktmasn ve bir mslmann kendisi yznden yaralanmasna sebebiyet vermesin. _ 166- Hassan (R.AJ 'dan rivayet edilmitin Ey (slm airi) Hassan! Reslllah Sallallahu Aleyhte*" Selle'in yerine, (O'nu hicveden) o mrik airlere cevab ver. Allah'm, Has-san'i Cebrail Aleyhissem le destekle. Mtercim: Bu hads-i erifden, Hazreti Peygamberin huzurlarnda kaside ve iirlerin okunduu sabit olduundan cami ve mecidlerde de bu gibi iirlerin okunabilecei hkm karlmtr. Sarih. Kastaln bu hadsi erifin erhinde buna dair aklama yapmtr. . 167- Kb'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Abdullah bin Eb Hudd'un bana borcu vard. Mescid-i Resl'de, onunla atrken saadethan elerinde bulunan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem mnakaamz duyup yanmza terif ettiler ve bana hitaben: *Ya Kb, alacann bir ksmn bala ve dier ksm zerinde anlan buyurdular. Ben de: Pekl! yarsn baladm. Dierini desin, dedim. Bunun zerine Hazreti Peygamber Eb Hu-dd'a hitaben: Kalk, de buyurdular.

Mtercim : Bu hads-i eriften, cami ve mecidlerde sulh ve buna benzer din hkmlerin yerine getirilmesi davalar gibi hususlara baklmas merudur, hkm kmaktadir 168- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir. Mescid-i Res'Tn sofasn ve evresini silip sprmekle uraan birisi vard. Sonra bu kimse vefat etti ve ashab kiram tarafndan kaldrld. Reslllah adamn halini sorup durumu renince, bana haber vermeniz gerekmez miydi? Mezarn bana gsteriote. buyurdular. Sonra o mteveffaya, kabri zerinde cenaze namaz kld. Mtercim: Cami ve mescidlerde hizmet gren kayym ve hademelerir ky- vHerefleri insanlar arasnda dk ve baya gofl^urse de Al- ve peygamber katnda kymetlerinin ok yksek olduu ve go-dkten s^ra henz cesedi rmemi lnn mezar uzermde ZT^^ hkm bu hadis-i eriften 1karmaktadr. 169- Eb Hreyre (R.A.)den rivayet edmitiri Dn gece bir azgn cin, namazma mani olmak iin zerime atld. Allah'n izniyle onu kskvrak yakaladm. Hatta istedim ki mescidin direklerinden birine balayaym da, sabahleyin hepiniz onu gresiniz. Lkin sonra kardeim Sleyman'n (Aleyhissem) u duas hatrma geldi: Allah'm, beni bala ve benden sonra hibir kimseye nasip olmayacak bir saltanat bana ver. (Cinlere hkmetme saltanatnn yalnz kendisine ait olmasn dinleyen Sleyman peygamberin bu duas yznden o cini balamaktan vazgeti.) 170- mm Seleme (Radyallahu Anha) dan rivayet edilmitir, .Haclann arkasmdan hayvan stnde Seleme dedi ki: Rahats olduumu Peygamber Sellem'e bildirdim ve bunun zerine byle buyurdu.) Mtercim: Peygamber Aleyhissalt vesselam'in muhterem zevcelerinden mm Seleme Radyallahu Anha validemizin hastalndan dolay meru mazeretine binaen Kabe'yi yaya olarak tavaf etmeye g ye-tiremediinden hayvana binerek tavaf etmelerine Hazreti Peygamber tarafndan msaade buyurdu. Kim olursa olsun, meru bir mazereti olduu takdirde omuzlarda tanarak yahut hayvana bindiri-lSrek tavaf ettirilmesinden caiz olduu hkm, bu hads-i eriften karlmtr. 171- Eb Sad (R.A) den rivayet edilmitir: Hak sbahanehu ve Teal Hazretleri, ahiret hayat ile dnya hayat arasnda bir kulunu (Hazreti Muhammed Aleyhisselm') muhayyer kld. O kul da, ahiret hayatn seti. Ey Eb Bekir, alama. Gerek mal ve gerek arkadal ynnden kendisine en ok minnettar olduum kii phesiz Eb Bekir'dir. Eer mmetimden birini dost edinmi olsaydm, ancak Eb Bekir'i edinirdim. Lkin (btn msl umanlara amil olan) islm kardelii ve sevgisi var. Mescid'de kapatlmadk kap braklmasn; yalnz Eb Bekir'in kaps kalsn. 172- ibniAbbas (R.AJ'dan rivayet edilmitir: Gerek u ki, gerek malen ve gerekse bedenen Kuhafe'nin olu Eb Bekr-i Sddk'dan ok beni minnettar eden hibir kimse yoktur. Eer insanlar arasndan birini, kendime dost edinmi olsaydm, Eb Bekir'i edinirdim. Lkin slm dostluu (ahsi dosttan) daha deerlidir. Bu Mescid'de Ebu Bekir'in penceresinden baka btn pencereleri bana kapaynz. (Mescid, ayn zamanda Peygamberimizin ikamet yeri idi. Yalnz Eb Bekir'den yana olan kap veya pencerenin ak braklmasn istemeleri, mecaz bir tabir olup yalnz onu grmek istemelerinin ifadesidir.) 173- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem minberde iken ashab kiramdan biri: Ya Reslallah! Gece (teheccd) namaz hakknda emriniz nedir (bu namaz nasl klnr) ? diye sorunca, Hazreti Peygamber yle buyurdu: kier ikier (rekt) olarak (istenilen miktarda) klnr. Ancak sabah namaz vaktinin girmesinden korkarsa, tek rekt klar ve bu kld namaz onun vitir namaz olur. Mtercim: Mu hads-i eriften mam afii (Allah'n rahmeti zerine olsun) vitir namaznn tek rekt klnmasnn daha faziletli olduu hkmn karmaktadr. Fakat baz afi alimleri, Hanefi mezhebinin grne muhalefet etmeyerek vitir namaznn bir selmla rekt klnmasn tercih etmilerdir. Efendimiz, vitir namaznn, gece namazlarnn sonuncusu olarak klnmasn tavsiye buyurmulard. Gece namaz uzatlrsa vitri karma korkusu doar. Efendimiz bu hususa dikkatini ekmilerdir. 174- Eb Hreyre (RlA.J'den rivayet edilmitin Cemaatla klman namazn sevab, evinde veya iyerinde kld namazn sevabndan yirmibe derece fazladr.

Herhangi birimiz gzelce abdestini alr ve yalnz cemaatla namaz klmak maksad ile gamye gelirse, girinceye kadar her att admda Allah Teaa onu bir derece ykseltir ve ondan bir hatasn balar. Camiye girince, orada yalnz namaz iin bekledii srece kimseyi incitmedii ve ab* desti de bozul madii takdirde,, namazda imi gibi sevab kazanr ve melekler de: Allahm! Onu bala, ona merhamet et, diye dua ederler. 175- Eb Musa (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: .M'min, mmin iin, blmleri birbirine kenetlenen yap gibidir. (Hazreti Peygamber bu.hadisi sylerken parmaklarn birbirine kenetledi). 176- Eb Hreyre (R.A)'den rivayet edilmitir! Bir le namaznda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem sehven iki rekt sonunda selm yerdi. Ashab'dan Zlyedeyn flamrida bir zat: ,Ey Allah'n Resul! Unuttunuz mu, yoksa namaz m ksald? Bunun zerinde"Peygamber.Sallallahu Aleyhi ve Sellem Efendimiz yle buyurdular: Ne unuttum, ne de ksald. Sonra cemaata sordular: Zyedeyn'in dedii gibi mi oldu? Ashab-f Kiram, evet, dediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber kalkp iki rekt daha kldlar ve sehiv (yanlma) secdesi yaptlar. Byler meclisinde; muhterem ve faziletli bir zat, bu hadis-i erife dair bir iskli, ya imtihan etmek veya sorup renmek iin bu fakire sordu: Bu nasl olur; namazdan sonra, dnya kelm konuulmu ikeri iki rekt daha klnmas ve sevih ve secdesi yaplmas ile namaz sahih oluyor? "imdi biz de byle yapsak caiz lr mu? Ben de cevaben: . Bu hads-i erifin.ahkm halfanda mtehid,imamlar ihtilf, ettiler, mant Eb Hanife Hazretlerine gre, bu had!s-i erifin hkm, Hazreti Peygambere ait zellik tar. yle ki: Namazda konumann cevaz ve riamazia birisiyle konuulursa gerek Peygamberin ve gerekse muhatabn namazna halel gelmemesi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme mahsus olup bizlere umltl yoktur. Yahut bu haids-i erif varid olduu zaman namazda konumak henz haram deildi, sonra" haram klnd. mam' afi Hazretlerine gre, konuulan, sz unutanm sz olursa namaz bozmaz. Bir kimse namaz iinde iken, namazda olduunu unutarak,dnya kelm sylerse namaza zarar vermez. Hazreti Peygamber ide, namazda deilim zann ile konumutur. , mam Malik Hazretlerine gre* namazn dzeltilmesi iin, konuulan sz namaz bozmaz, dedim. Bu cevabm zat son derece metti. 177- Eb Sad (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Herhangi biriniz, stre arkasnda namaz klar aa, "uir kimse nnden gemek isterse, onu iteklesin. Eer zrlarsa pataklasn. nk o ancak bir eytandr. (Stre, namazda nnden geilmemesi iin koyulan bir engeldir. Bu engelin arkasndan gemek varken ill aradan gemek isteyen ve hele bunda israr eden kiinin hakk ktektir. Bu hareket, ancak bir eytan ii olarak deerlendirilebilir-) 178- Eb Cheym (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Namaz klann, (secde mesafesi) nnden geen adam, ne kadar gnah ykleneceini bilebilseydi, onun nnden gemektense krk (yl, ay gn, saat) beklemeyi ye tutard. 179- bni Mes'ud (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem efendimiz Mekke'de Kabe'nin yannda namaz klarken, Eb Cehil ve onun arkadalar bulunan Kurey'in ileri gelenleri ilerinden en azgn Ukbe bin Ebi Muayt' peygambere hakaret maksadyla gnderdiler. Ukbe tad bir deve ikembesini Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem secdede iken iki mbarek omuzlar arasna.,brakt. Bunu gren arkadalar kahkaha ile glmee baladlar. Sonra henz dokuz yanda bulunan Hazreti Peygamberin muhterem kz Hazreti Fatma (Radyallahu Anha) gelip ikembeyi efendimizin srtndan att. Hazreti Peygamber ban secdeden kaldrarak yle .beddua etti: Allahm! Kurey'i helak et, Allahm! Kurey'i helak et. Allahm Kurey'i helak et. Allahm! Amr bin Hiam' (Eb Cehil'i), Utbe bin Rebia'y. eybe bin Rebia'yi, Velid bin Utbe'yi meyye bin Halefi, Ukbe bin Ebi Muayt' ve Umare bin Velid'i helak et, Sonra Bedir savanda Umare br Veld'den baka dier btn hainler ldrlerek bir bozuk kuyuya atldlar. Bunlarn arkasndan Hazreti Peygamber yle buyurdu: Bu bozuk kuyunun adamlar, lanetle kovalandlar.13 NAMAZ VAKTLER BAHS

180- Eb Mesud (R.A.)dan rivayet edilmitin sr gecesinin sabahnda Cibril Aleyhisselm gelip Peygamber
13

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:68-92

Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e imam olarak sabah namazn kldrd. Sonra le namazn, sonra ikindi namazn, sonra akam namazm, Sonra yats namazn kldrd. Sonra yle dedi: Buna memur edildim. Yani sana be vaktin namazlarn kldrmaya... 181- Huzeyfe (R.AJ'den rivayet edilmitir: Kiinin; ailesi, mal, ocuu ve komusu hakkndaki kusurlarna namaz, oru sadaka, eriatn emir ve yasaklarnn gzetilmesi keffaret olur. 182- bni Mesd (R.A.)'dan rivayet edilmitir: A&habdan biri gelip: Ya Resllallah! Ben bir gnah iledim, bir kadn ptm. Sonra piman olup tvbe ettim. Bir daha byle bir i yapmamaya kesinlikle karar verdim. Tvbem kabul m? diye sordu. Bunun zerine u yet-i kerime indi: Gndz ve gece namazlarn, db ve erknna riayet ederek kln. Hi phe yok ki, iyilikler ktlkleri kaldrr. Ey Allah'n Resul, bu hkm yalnz bana m, yoksa dier mminlere de amil mi? Buna cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdular: mmetimin tmne.. Bir rivayete gre, bu mnasebetle inen yeti kasdederek, Onun gereini yapan herkese... buyurdu. 183- bni Mesd" (R.A.)'dan rivayet edilmitir! Ashabdan biri: Ey Allah'n Resul! Allah Teal katnda eh makbul ve en sevimli amel hangisidir? diye sordu. Peygamber SaUallahu/ Aleyhi ve Sellem efendimiz buna cevaben yle buyurdular: Vaktinde klman namaz. Sonra ana-babaya taat ve sonra Allah yolunda cihad. 184- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Anlatn bakalm, birinizin kaps nnde bir nehir bulunsa ve gnde be defa o suda ykansa, ne dersin, (vcudunda) kir namna bir ey brakr m? te be vakit namazn hali budur. Bu namaz sebebiyle Allah Teal gnahlar siler. 185- Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitin Secdeleri doru drst yapnz ve (kimse) kollarn, kpein yapt gibi yere yaymasn. (Namazda secdeye vardnz zaman ellerinizi yere koyup kollarnz vcudunuzdan uzaklatrarak yukar kakarn ve karnnza da dedirmeyin).-Tkrmek zorunda kalrsa nne ve sana asla tkrmesin. nk Rabbisiyle mnct halindedir jh 186- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitin iddetli scaklarda le namazn, ortaklk serinleyene kadar tehir ediniz. nk scan iddeti Cehennemin (ate ktlesinin) kay-namasndandr. Cehennem Rabbistne dert yanp: Rabbim, kendi kendimi yiyip bitirir oldum, dedi. Bunun zerine Allah Teal Cehenneme ki soluk iin izin verdi. Solumann biri yaz mevsiminde, dieri k mevsimindedir. En iddetli bulduunuz scak ve en iddetli bulduunuz souk bu iki solunumun eseri. Mtercim; Baz alimler, ]?u hads-i erifi hakikata yormayp mecaz kabul etmektedir. Gya yaz mevsiminde gnein'scakl Cehennemin scakl gibidir, manasna yormularsa da, limlerin ou bunu hakikat kabul etmeyi daha uygun bulmulardr. (Cehennem, asl itibariyle branlce bir kelime olup ate ve scak yer anlamndadr.) 187- Eb Zer'den rivayet edilmitin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz bir seferde iken Hazreti Bill le ezann okumak isteyince, Hazreti Peygamber orta hitaben: Serinlet, serinlet! iddetli scak, cehennemin kayna-masndandr. Scaklar iddetli olunca namaz, hava serinleyene kadar tehir edin. buyurdular. Scak beldelerde le namazn geciktirmek mendubdur. 188 - Enes (R.AJ'denrivayet edilmitin Resul Ekrem bir gn vaktinin evvelinde le namazn kldk tan sonra minbere kt. Kyamet gnnden bahsederek yle buyurdu: Kyamet gnnde byk hadiseler olacaktr. Bir ey sormak isteyen varsa sorun. Minberde olduum mddete ne sorarsanz size bildireceim. Sorunuz! Sonra Huzefe olu Abdullah ayaa kalkp: Ya Reslallah, benim babam kimdir? diye sordu. Hazreti Peygamber, Huzfe'dirU buyurdu ve sonra sorunuz! dedi. Sonra Hazreti mer Radiyallahu Anh, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'nv dizlerine kapanarak: Ya Reslullah, Rabbimiz Allah, dinimiz slm ve peygamberimiz Muhammed Aleyhissalt Vesselam olduuna memnunuz, dedi. Hazreti Peygamber biraz durdu ve sonra yle buyurdu:

Biraz nce Cennet ile Cehennem u duvarn cephesinde bana gsterildi. Bugnk kadar hayr ve er grmemitim. (Cennet ve Cehennem, efendimizin nnde bir sinema eridi gibi duvara aksetmi ve efendimiz, sorulacak her soruya cevap vermee hazr olduklarn bildirmilerdi. Ancak baz yersiz sorular bu byk frsattan istifadeyi nledi) 189- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitil 190- Bureyde (R.A.)'den rivayet edilmitir: Kim Cbir zr olmazn kaiden) ikindi namazm terk ederse, ameli geersizdir. 191- Siz ahirette u ay' grr gibi muhakkak surette Rabbinizi grecek ve O'nu grmede mklt ekmeyeceksiniz. Gnein douu ve batndan nceki namazlar geirmek zorunda kalmamay baarabilirseniz yapnz. Sonra Resul Ekrem u mealdeki ayeti kerinieyi okudu*. Gnein douu ve batndan nce Hatibine hamdederek tebih et. (Kaf sresi: ayet 39). 192- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Gece melekleri ve gndz melekleri size arka arkaya gelirler ve sabah ile ikindi namazlarnda buluurlar. Geceyi aranzda geiren melekler (sabah namazndan) sonra ge karlar ve kendisi daha iyi bildii halde, Cenab- Hak onlara, kullarm ne halde braktnz? diye sorar. Onlar da, namaz klarlarken bulduk ve namaz klarlarken ayrldk, derler. 193- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir. Gne batmadan ikindi namaznn bir rektna yetieniniz namazm tamamlasn ve gne domadan sabah namaznn bir rektna yetieniniz namazn tamamlasn. Mtercim: Alimlerin ounluuna gre hkm byledir. Fakat imam Eb Hanife mezhebine gre, ikindi namaz gne battktan sonra sahih ise de, sabah namaz byle deildir. Sabah namaz iinde iken gne domu olursa, o namaz bozulur, Sonra o namaz kaza etmek gerekir. nk kmil bir vakitte namaza balayp da naks vakitte tamamlamak caiz deildir; bu, usl kaidesindendir, kindi namaz ise kerahet vakti olan naks vakitte klnmaya balanp kmil vakitte tamamlandndan bu sahihtir. 194- Ibni mer (R.A.) den rivayet edilmitin Sizden nce gelip geen mmetlere nazaran sizin dnyada kalm mddetiniz, ikindi namazndan gnein batna kadar olan zaman kadardr. Tevrat ehline Tevrat verildi. Gn yarlayana kadar onunla amel ettiler. Sonra beceremediler. Onlara amelleri karlnda birer krat (Uhut da kadar sevap) verildi. Sonra nc ehline ncil verildi. Onlar da ikindiye kadar onunla amel ettiler. Sonra beceremediler. Onlara da amelleri karlnda birer krat verildi. Sonra bize KUR'AN verildi ve gnein batnma (dnyann sonuna) kadar onunla amel ettik. Bize amellerimiz karlnda ikier krat verildi. Bunun zerine iki kitabn mensuplar dediler ki: Ey Rabbimiz! Bunlara (Hazreti Muhammed mmetine) ikier krat, bize ise birer krat verdin. Oysa biz, amel bakmndan daha ilerdeyiz. Allah Teal yle buyurdu: cretinizden her hangi bir ey ekstim mi? Hayr! diye cevap verdiler. Allah buyurdu ki: O benim ikrammdr; dilediime veririm. Mtercim: Hads-i erifin ifadesinden anlaldna gre ikindi namazndan gnein batmasna kadar olan zaman, le ile ikindi vakti arasndaki zamandan daha ksadr. Buna binaen mam Eb Hanif e Hazretleri bu hads-i erifi delil alarak ikindi vaktinin balangcn asr sni-den kabul ediyor ki, bylece zaman ksalm oluyor. 195- Abdullah El-Mzen (R.A.) den rivayet edilmitir: Bedeviler azna uyup da akam namaznn adn deitirmeyiniz. Onlar, akama da yats derler. 196- Hazreti ie'den rivayet edilmitir: Bir gece Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri yats namazn gecenin te birine kadar geciktirdi. Btn cemaat namaz iin bekliyorlard. Sonra saadethanelerinden kp onlara yle buyurdular: Dnya milletlerinden sizden baka bu namaz bekleyen yoktur. (Gecenin bu saatinde ibadet eden baka millet bulunmad bildiriliyor.) Mtercim; Yats namaznn gecenin te birine kadar geciktirilmesinin mendb olmas hkm bu hadis-i eriften karlmaktadr. 197- Eb Musa (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri,, savaa asker hazrlamakla megul olduundan yats namazn, bir hayli geciktirdikten sonra ,kip kldrd. Sonra cemaata hitaben yle" buyurdu:

Rahatlaynz ve sevininiz! nsanlardan bu saatte sizden baka ibadet edenin bulunmamas, Allah'n size bir nimetidir. Veya bu saatte sizden baka ibadet eden yoktur, buyurdu. Mtercim: Gecenin te birine kadar yats namazn geciktirmek mendb ise de, yarsna kadar geciktirilmesi mam Azam'a gre mekruhtur, mam afi'ye gre mendubdur. 198- bni Abbas (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: mmetime ar gelmeyeceini bilseydim, yats namaznn byle (gecenin te biri geince) klnmasn emrederdim. 199- Eb Musa (R.AJ'dan rivayet edilmitir : ki souu (sabah ve ikindi namazlarm) klan kii cennete girer. 200- bni mer (R.A.) den rivayet edilmitir! Namazlarnz iin gnein dou ve bat zamanlarm aramaynz. Bu iki vakti gzetip veya bekleyip de gerek vakit namazlarn ve nafileleri bu kerahet vakitlerinde klmaynz. Ancak tesadfen tilvet secdesi veya cenaze namaz olursa kerahet vakitlerinde caiz olur. 201- bni mer (R.A.)*den rivayet edilmitir: Gnein ka grnnce, ykselene kadar namaz klmay geciktiriniz ve gnein ka kaybolunca, batana kadarnamaz klmay geciktiriniz. (Bu kerahet vakitlerinde namaz klmaynz.) Mtercim : Bir veya iki mzrak boyu gne ykselinceye kadar namaz geciktirmek gerekir. - Takvimlerde; bir mzrak boyu yaklak olarak yirmi be dakika ve iki mzrak boyu da 40 dakika olarak yazldr. Bir mzrak ykseli mameyn'in -ve iki mzrak ykseli de mam Azam'm grdr. Ancak gnein kann batndan tamamen batna kadar olan sre iinde yalnz. o vaktin ikindi namaz (farz) eda edilir, Sebepsiz olarak bu kerahet vaktine braklmamaldr. Bir de tilvet secdesi ile cenaze namaz bu vakitte eda edilebilir. 202- Eb Katde (R.AJ den rivayet edilmitir j Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri,. Hayber gazasndan geceleyin ge vakitte dnlerinde, ashabdan birinin, Y Resiallah, konaklamamza msaade etseniz, demesi zerine yle buyurdu: Korkarm ki, uykuya dalp sabah namazn karrsnz. Bill Habe: Ya Resiallah, beri sizi uyandrrm, dedi. Btn ashab uykuya daldlar. Bill Habei de kendi devesine yaslanp beklerken o da uykuya dalmt. Sonra Hazreti Peygamber uyanr ve gnn, domakta olduunu, gnein kanan ktn grr. Bunun zerine Bill'a: Senin verdiin sz nerede? (Hani bizi uyandracakta*?) buyurdu. Bill dedi ki: "' Ey Allah'n-Resul! Elimde olmayarak uykuya, dalmmhadiseden dolay kederlenen"btn ashaba Peygamber- Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah Teal Hazretleri, diledii zaman ruhlarnz almakta ve diledii zaman da geri evirmektedir. Ya Bill! Kalk mslmanlara sabah namazm duyur. Bill da abdest ahp ezan okudu. Sonra Hazreti Peygamber ve btn ashab abdest alarak kerahet vakti knca sabah namazn cemaatla eda ettiler. Mtercim : Uyku ve buna benzer meru .zrlerle karlan namazlarn kazasnn teri hikmetine binaen Resul Ekrem'den bu hl meydana gelmitir. Allah her eyin en iyisini bilendir. 203- Cabir (R.A.) den rivayet edilmitir: Hendek savanda gne battktan sonra Hazreti mer, Peygamber Sallalla-hu Aleyhi ve Sellen'in huzuruna geldi. Sava yznden ikindi namazn klmaya frsat bulamamt. Kurey kfirlerine svp sayd ve: Ya Reslallah, ikindi namazm klmaya frsat bulamadan gne batt, dedi. Bunun zerine Hazreti Peygamber : Vallahi, ben de o namaz (Yani Hendek gn ikindi namazn) klamadm. buyurdu. Sonra abdest alarak ashab kiram ile, gnein batndan sonra ikindi namazn ve peinden akam namazn kldlar. Mtercim: mam Azam Hazretleri, bu hads-i eriften hkm kararak, dmanla bilfiil savarken namazn geciktirilip sonra kaza edilmesi grndedir. Korku namaz ise, bilfiil' muharebede bulunmayp dmanla temasn muhtemel bulunulduu zamana mahsustur. mam afi'ye gre, hi bir ekilde kasden namazn geciktirilip kazaya braklmas. caiz deildir. Aralksz sava devam ederken, hem im (iaret) ile namaz klar, hem savar! Bu halde kbleye ynelmesi de gerekmez. Bu hadis-i erifin .manas u: Belki Hazreti Peygamber meguliyetinin okluundan namaz unutuvermi olmal, yahut korku namaznn meruyetinden nce olmas muhtemeldir, diye tevil edilmitir,

204- Enes (R.A.) den rivayet edilmitir: .Her kim, bir .namaz unutursa hatrlad zaman klsn. Onun baka kefareti yoktur. Nitekim (Kur'an- Kerim'de)- yle buyurul-mutur: Beni annca namaz kl. (T-H. Ayet: 14). 205- Enes (R.A.) den rivayet edilmitir Biliniz ki, herkes namazn klp yatt. Siz namaz beklediiniz mddet boyunca, namazda idiniz. Bir toplum, hayr bekledii mddet boyunca hayr iindedir. (Hayr ilemi gibi sevab alrlar.) Mtercim; Yukarda bunun aklamas geti. 206- bni mer (R.AJ den rivayet edilmitir . gecenizi gz nnde tutunuz! Bu geceden yz sene sonra bugn topran stnde bulunanlardan hi kimse hayatta' kalmayacaktr. (Yani, bir asr sonra sahabe devri kapanacaktr.) Mtercim Peygamberin bir mucizesi olarak, ogn bulunanlardan yz sene sonra hi kimsenin hayatta" kalmayaca bildirilmitir. 207- Abdurrahman bin Ebi Bekir (R.A.) den rivayet edilmitir: Evinde ilji kiilik yemei olan, bir kii daha grrsn; drt ki^ ik yemei olan, bir veya iki kii daha gtrsn.14 EZAN BAHS 208- bni mer (R.A.) den rivayet edilmitir: Ya Bill, kalk namaza ar! Mtercim : Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellen' Hazretleri Bill Habe'ye nce ezan retip sonra o ekilde okumasna Allah'dan vahy iaretiyle emir buyurdular. Nitekim rih erkav buna iaret etmitir. 209- Eb Hreyre (R.A.)'deh rivayet edilmitirs Namaz iin ezan okununca, eytn,, ezan sesini duymamak iin yellene yellene kaar. Ezan bitince dner. Kamet balaynca yine ka--ar ve bitince dner. Namaz klann fikrini kartrmak gayesiyle, hatrnda olmayan eyler iin, unu hatrla, bunu hatrla, der ve adam ka rekt kldm bilemez olur. 210- Eb Sad (R.A.)'den rivayet edilmitir: Gerek u ki, mezzinin sesinin menzili iinde bulunan ve bu sesi duyan insani cin ve her ey, kyamet gn o mezzinin lehinde mutlaka ahidlik edeceklerdir. 211- Eb Sad (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ezan iittiiniz zaman, mezzinin sylediini aynen syleyiniz. 212- Muaviye (B.A.) den rivayet edilmitir: Mezzin, HAY YE ALESSALH, deyince, Peygamber Sallallahu kleyhi ve Sellem: L Havle ve l kuvvete ll Billh = Kuvvet ve kudret ancak Allah'dandir! derdi. Mtercim : Mezzin, HAYYE ALELFELH (haydin felaha) dedii zaman kine, L HAVLE VE Lr KUVVETE LL BLLAH denir. 213- Cabir CR.AJ den rivayet edilmitir: Ezam dinleyen kii: Ey bu eksiksiz davetin ve klman namazn Rabbi olan Allah'm! Muhammed Aleyhisselm'a vesile'yi (cennette zel bir makam) ve fazileti ver ve onu, kendisine vadettiin makam- mahmud'a eritir, diye dua ederse, kyamet gnnde efaatime nail olur. 214- Eb Hreyre (R.A. den rivayet edilmitir: Eer insanlar, ezann ve (cemaatle klman namazda) birinci saffm sevabn bilseler ve kur'a ekmeden bunu elde etmeleri mmkn olmasa mutlaka kura ekerlerdi. Eer namazlara erken gelmenin sevabn bilselerdi, bunun iin yarrlard. Eer yats ile sabah namazlarn cemaatla klmann sevabm bilselerdi, bu namazlara emekleyerek dahi olsa gelirlerdi. " 215- bni mer R.A.) den rivayet edilmitir-. Bill, sabah ezann geceleyin (daha fecir domadan) okuyor,
14

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:93-105

bni mmi Mektm'un ezanna kadar (sahur yemeinizi) yiyiniz ve iiniz. 216- bnf Mes'd (3R.A.) dan rivayet edilmitir: Hi birinizi, yahud sizden hi kimseyi Bill Habe'nin ezan sahur yemeinden alkoymasn; nk o, teheccd (gece namaz) klannz uyarmak ve uyuyannz da uyandrmak iin geceleyin, afaktan nce) ezan okuyor veya nida ediyor. sonra Resl-i Ekrem Sal-lalahu Aleyhi ve Sellem, ahadet parmaklanyle iaret ederek her iki parma sandan ve solundan (yere paralel biimde) uzatp ite (alaca karanlk) bu ekli almadan sabah veya afak oldu denemez. buyurdular. NOT : Sabah vaktinin girmesine yakn ufukta ik olarak yukardan aa dikey bir beyazlk . meydana gelir ki, bu zamana Fecri kzb ==, yalanc fecir denir. Bu vakit geceye dahildir, sabah vaktind deil. Bundan spnra ufukta genilemesine br beyazlk meydana gelir. Peygamber efendimiz ite bu vakti mbarek parmaklanyle iaret ederek tarif etmilerdir . (S.) 217- Abdullah bni Mugaffel - (R.A.)'den rivayet edilmitir. Ezanla kamet arasnda namaz vardr. Ezanda kamet arasnda dileyen iin namaz vardr. Mtercim ; Akamn farzndan nce Hanefilerce nafile namaz knmazsa da, bu hadisi erife dayanarak akam namaznn ezan ile kameti aj-asnda iki rekt namaz klanlar, vardr. 218- Malik bin Hveyris (R.AJ'den rivayet edilmitir: Malik bin Hveyris ile be-on arkada taradan Peygamber Sal-lallahu Aleyhi ve Sellem'e gelip yirmi gn kadar kaldlar. Sonra Hazreti Peygamber onlara: Halknza dnp arasnda bulununuz ve onlara dini iretiniz. Namaz vakti gelince biriniz ezan okusun, en bynz de imam olsun. Mtercim ; Fkhda ve fazilette eit iseler,, yaa en byk olann imamla geirilmesi daha uygundur. Malik tbhi Hveyris'in arkadalar: ilim ve fazilet bakmndan eit olduklar, iin, ilerinden en yalsnn imam olmasn Hazreti Peygamber tavsiye ve emir buyurmulard. 219- Malik bin Hveyris lR.A.)'den rivayet edilmitir, ki kii olarak sefere (yolculua) ktnz zaman, dileyeniniz ezan okusun sonra ikamet etsin. Ancak namazda byk olannz size imamlk etsin. 220- bni mer <R.A.) 'den rivayet edilmitin Yolculuk halinde souk bir gecede yahut Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Bern dinleyiniz, nz konak yerlerinizde klabilirsiniz, buyurdu. Mtercim: Baz hadis alimleri aklamalarnda derler ki, sefer halinde iken; 'gece karanlnda frtna veya yamur ve amur olduu zaman^cemaate veya mescide gelemeyip herkesin bulunduu yerde namaz klmas iin, haydin namaza .ve haydin felaha, manasm tanyan HAYYEALESSALAH ve HAYYEALELFELAH kelimeleri yerine, ner-; kes konaklad yerde namazn klsn, diyerek ezan arasnda nan edilmesini Peygamber SJIaliahu Aleyhi ve Sellern mezzinime eni-rederlerdi. Bazlar da, ezann esas deitirilmeyip ezan olduu gibi oku: nup tamamlandktan sonra bylece Peygamberin emr ile Bill Hav bei tarafndan "iln edilirdi, demilerdir. Ezan arasnda baka ey sylemek, Hanefilerce iyi deildir. afi'lerce mekruhtur. Malki'lere gre, bir zaruret ve mecburiyet olmadka, ezan arasnda baka sz sylemek caiz deildir. Hads-i erifte vaki olan sz eer ezan arasnda olmusa, ezann tamamlaycs sayldna hkm vermilerdir. Ezandan'sonra, o sz vaki olmusa, bunda itiraza yer yoktur. 221- Eb Katade (R.A.)'den rivayet edilmitin: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz namazda iken arkadan namaza yetimek iin acele eden birtakm kimselerin ayak patrtjlarm duydu. Selm verdikten sonra onlara: Neyiniz var sizin? diye sordu. Onlar da: Namaza yetimek iin acele ettik, dediler. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Byle yapmaynz. Namaza geldiinizde sknete riayet ediniz. Yetiebdiinizi klnz, kardnz (imamn selmndan sonra) tamamlaynz. Mtercim Bu hads-i erifte geen yetimek ve karmak szlerinden Hanef mamlar u hkm karmaktadrlar: Bir kimse drt refct namazlardan son iki rektta imama yetiirse, bu iki rekt ittatesn son rektlar olduu gibi, nn da son rektlardr. mamn selmndan sonra tamamlayaca iki rekt, ilk iki rekt olup bu rekatlarda ilve sre okumas gerekir ve eer cehr namaz ise kraati cehren yapar. afi mamlarna gre, ilve sre okumas gerekirse de imamdan sonra kld bu iki rekt onun son rektlardr.: Bunun in. kraati cehren (aikre) yapmaz.

222- Eb JKatade (R.A.'den rivayet edilmitir: Kamet getirilince beni grmeden namaza kalkmaynz. (Resl-i Ekrem, kamet esnasnda hcre-i saadetlerinden mescide karlard.) Mtercim: . mam namaz kldrmak zere kalknca kamete uyarak cemaat da kalkmaldr. Mezzin Kad kametissalh deyince imam namaza durur. maan afi'ye gre, kamet tamamlandktan sonra imam namaza durur. 223- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Btn benliime sahip, olan Allah'a yemin ederim ki, iimden yle geti: Odun iin emir vereyim, odun toplansn. Sonra namaz iin emir vereyim, bunun iin ezan okunsun. Sonra birisine emredeyim, cemaate imam olsun. Sonra kendim namaza katlmayp Cca miye gelmeyen) adamlara varaym ve evlerini balarna yakaym. Btn benliime hkim olan Allah'a yemin ederim ki, onlardan biri. yal bir kemik yahut iyi t>ir atal trnak bulacam bilseydi behemehal yats namaznda bulunurdu. Mtercim Cemaatla namaz klmak Hanefi ve Maliki mezheblerine gre* snnet-i mekkededir. Bu hads-i erif inkr sureti ile namaz ve; cemaat terk' eden mnafklara bir tehdit olabilecei gibi herkes^ iin de bir ihtar ve uyarma olabilir; yoksa Hazreti Peygamber tarafndan kimsenin evi bana yaklm deildir. Fakat bir ky halk cemaat ve ezan gibi dn belirtileri terH ederlerse, bunlar yerine getirmeye mecbur edilirler. mam afi'nin tercih edilen kavline gre, cemaat farz- kif-ye'dir. Mslmanlarn bir ksm cemaatle namaz klarsa dierlerinden sakt olur. ayet cemaat namaz bsbtn terk edilirse, hepsi gnahkr olurlar. Hanbe'Ii mezhebine gre, bul ama eren btn erkeklere cemaatla namaz farz ayindir. Fakat namazn shhati iin farz deildir. Yani, yalnz bana klnan namaz yine namazdr; ancak farz olan cemaat terk edilmitir. Hads-i erifte evlerinin yaklmas tehdidi, cemaatin farz ayin olduuna delildir. Baz mctehid limlere gre de bu hadisin hkm dier hadislerle kaldrlmtr. Yine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri cemaatla namaz klmann yksek manevi kymetine karlk baz insanlarn dnyaya ve maddeye olan byk hrslarn kyaslayarak mnaya hi deer verneyilerini yle aklyorlar: Btn benliime hakim olan Allah'a yemin ederim ki, eer o cemaata gelmeyenlerden biri camide yal bir kemik yahud iyi bir atal trnak bulacan bileydi bu kk maddi menfaat iin muhakkak surette yats namazna gelirdi. Bu kadarck dnya menfaati iin camiye gelebilen adam, ahiretin byk sevabndan nasl geri kalyor? 224- bni mer (R.A.) den rivayet edilmitir! Cemaatle klman namaz tek bana klman namazdan yirmi yedi derece stndr. Mtercim: mam, bir kiiye bile namaz kldrsa bu da cemaat saylr. 4ki kii.ve bunlardan yukars Cemaattir hadisi erifi buna delildir. Mekke ve Kudsteki mescidi eriflerde yalnz bana klman namaz daki dieri camilerde cemaatle klnan namazdan daha faziletlidir. 225- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Cemaatle namaz, herhangi birinizin yalnzca kld namazdan yirmi be derece stndr. Gece melekleri ile gndz melekleri de sabah namaznda toplanrlar. (Nbetl&rini sabah namaznda deitirirler) . Bu hadis-i erifi rivayet eden Eb Hreyre der ki, Kur'an- Kerimden bunu dorulayan ayet isterseniz, u ayeti okuyunuz: Sabah namaz, gece ve gndz meleklerinin hazr bulunduklar bir namazdr. (Sre: sr, ayet : 78). 226- Eb Musa (R.A.'dan rivayet edilmitir: Cemaatla klnan namazda en ok sevab alanlar, uzaklna gre yollan, uzak ve en uzak olanlardr. Namaz bekleyip imam ile klan kimsenin sevab namaz (tek bana veya az cemaatle) klp yatandan daha byktr. Mtercim : Mezzin minareden iner jnmez hemen kamet etmeyip bir mddet cemaatin gelmesini beklemelidir. Bylece namazn byk bir kalabalkla klnarak fazla sevab kazanlmas salanm olur. 227- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Adamn biri yolda yrrken yol stnde bir diken dah bulup kenara itti. Allah Teal Hazretleri, onun amelini beendi ve onu balad. ehidler betir: Vebadan len, koleradan len, suda boulan, enkaz altnda kalan, Allah yolunda len... Eer mslmanlar, ezanda ve birinci safta olan sevab bilseler ve sonra bu frsat bulabilmek iin kura ekmek zorunda kalsalard mutlaka kuraya bavururlard. Eer namaza erken gitmenin sevabn buseydiler, bunun iin yarrlard. Eer sabah ve yats namazlarnn (cemaat) faziletini buseydiler, bu namazlara srnerek dahi olsa

gelirlerdi. Mtercim : Dier bir hadis kitabnda veremden len, yanarak len, gurbet diyarnda len,'Mzdelife gecesinde lenlerle lousa haline len kadnlar da ehidlerden saylmtr. Bunlar sevab ve mkfat bakmndan ehid saylyorlar; yoksa muharebede Allah yolunda lenlerin hkm bakadr. Byle ehidler ykanmazlar, cenaze namazlar klnarak kanl elbiseleri ile gmlrler. Bu husus, cenaze ve ehidler blmnde geni olarak aklanacaktr. 228- Enes (R.A.l 'den rivayet edilmitir: Ey Selimeoullar kabilesi, admlarnz hesaba katmyor musunuz? Mtercm : Medne-i Mnevvere'nin surlar dnda oturan Ensar'm sekinlerinden bir grup, uzakta kaldklarndan camiye yakn bir yere tanmak istediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ise, tanmalarn uygun bulmadndan onlara: Ey Selimeoullar, siz uzak yerden mescide gelirken attnz admlarn sevab ve mkfatn her halde hesab etmiyorsunuz? buyurdu. Yani, her adm iin. bir derece ykselip daha kazanl kacaklarndan tanmamalarn tavsiye ettiler. Onlar da buna raz oldular. Hatta baz alimler; Biz onlarn iledikleri amelleri ve kendilerinden kalan tfser (iz) leri yazyoruz (Sre: Yasin, ayet: 14) mealindeki yeti kerimede bu olaya iaret buyurulduu grndedirler. 229- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Mnafklara sabah ve yats namazlarndan daha ar bir namaz yoktur. Eer bu namazlarn (cemaat) faziletini bilmi olsalar, srnerek bile olsa behentahal bu namazlara gelirlerdi. 230- Eb Hreyre (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Yedi kimse vardr ki, Allah, kendi glgesinden baka hibir glgenin bulunmad gnde onlar glgesinde glgelendirecektir. (1) Adaletli devlet bakam. (2) Rabbisine ibadet yolunda gelien gen. (3) Kalbi camilere bal (cemaata devaml) olan adam. (4) Allah rzas iin birbirini seven, bu sevgi ile buluan ve bu sevgi ile ayrlan iki kimse. (5) Soylu ve gzel bir kadn tarafndan aranp da, ben Allah'-dan korkarm diyen kimse. (6) Sa elinin verdiini sol eli bilmeyecek ekilde yapt yardm gizleyen kimse. (7) Yalnzken Allah' anp da gzlerinden ya boanan kimse... Mtercim:. Baka hads-i eriflerde mcahit, askere yardm eden, drst tccar, gzel ahlk sahibi ve borlular sktrmayan kimseler de saylmlardr. Bunlar da o erefe kavuurlar. 231- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitin Allah Teal Hazretleri mescidlere gidip gelenler iin, her gidip gelmede cennetten nimetler hazrlamtr. 232- Abdullah bin Mlik bin Bhayne (R..) 'den rivayet edil mistir: Sabah namaz iin kamet getirildii esnada iki rekt klmaya yeltenen bir adam grnce Peygamber fefendimiz yle buyurdu: Sabah drde mi, sabah drde mi, (karyorsun)?. Mtercim Sabah namaznn kametinden sonra imama ikinci rektta yetieceini anlayan kimse, bir kede sabah namaznn snnetini klar ki, byle yapmasnda Hanef mezhebinde bir beis yoktur. afi ye Hanbeli mezheblerine gre, bu hads-i erifin delaletiyle snneti klmak tenzihen mekruhtur. Mliki mezhebine gre -kesinlikle yasak olduu gibi, baka farz ve snnete balam olsa bile, imamn ilk rektna kavuamayacan anlar anlamaz hemen balam olduu namaz keser ve imama uyar. 233- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem son hastalklarnda ar:-lat esnada Bilal Habei Hazretleri ezan okudu. Bunun zerine} Peygamber efendimiz: Eb Bekir'e (tarafmdan) emredin, cemav ate namaz kldrsn, buyurdular. . Hazreti Aie (Radyallahu Anha) bu emri hemen tebli etmeyip: Ya Reslallah, babam Eb Bekir yumuak kalbli bir adamdr. Mih-rabda sizin yerinize geerse belki znt ve alamasndan namaz kldrmaya veya cemaate sesini duyurmaya gc yetemez. mamlk iin Hazreti mer'e emir buyurulsa olmaz m?, eklinde teklifte bulundu. Hazreti Peygamber emrini defa te'kid ve tekrar buyurdu. Hazreti Aie de defa bu yolda zr dileyince, ncde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Siz, Yusuf'un (erlerinden) Allah'a snd kadnlarsnz, iin gereini bilmezsiniz. Eb Bekir'e syleyin, cemaate namaz kldrsn dier bir rivayette de Hazreti Aie'ye: Sus, siz sizsiniz (hepiniz ayn kadnlarsnz).

diye buyurdu. Sonra Hazreti Eb Bekir'e emir tebli edilince, mihraba geip namaza balad. Fakat bu esnada Peygamber' S.allallahu Aleyhi v^ Sellem souk su ile .ykanarak kendisinde biraz hafiflik hissetti. Bir tarafnda, Hz. Ali dier tarafnda Hz. Abbas olduu her ikisinin omuzlarna dayanarak Mescid-i Nebev'yi ereflendirdiler. Teriflerinin farkna- varan ashabdan bazlar Hazreti Eb Bekir'i haberdar etmek kasdi ile Sbhanaliah dedi ve bazlar da el rpmak suretiyle ikazda bulundu. Hazreti Eb.Bekir durumun farkna vararak mihrabdan geri ekilmek istedi. Hazreti Peygamber ona yerinde durmas iin iaret etti ise de yine Hazreti Eb Bekir edebe riayetle biraz geri' ekildi. Hazreti Peygamber de onun solunda oturarak cemaate namaz kldrd. Eb Bekir, duyumculuk yapt (Peygamberin ald tekbirleri cemaata duyurdu). Mtercim: Gelecek 235. ve 236. hdjs-i erifler, bu hadisi tamamlar mahiyettedir. 234- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Akam yemei nnze getirilirse akam namazm klmadan yemee balaynz; ancak akam yemeiniz iin acele etmeyiniz. Mtercim ; Yani, yemeinizi yavaa yeyiniz ve sonra akam namazn kalb huzuru ve huu ile klnz. Dier vakit namazlar da buna kyas edilir. Huzura engel olacak derecede karn a olmayanlar iin nce namaz klmak daha faziletlidir denmitir. 235- Sehl bin Sa'd Es-Sad (R.A.)fden rivayet edilmitir: 18 Ya Eba Bekir, sana emrettiimde, neden yerinde kalmadn? Bakyorum siz de ar derecede el rptnz! Herhangi bir ey (yanl hareket) kiiyi namazda iken kukulandmrsa SBHANELLAH desin; nk sbhnellah deyince kendisine (uyarsna) dikkat edilir. Namazda el rpma, kadnlar iindir, Mtercim: Hazreti Eb Bekir, u mukabelede bulunmutu: Kuhafe oluna, namazda Resli Ekrem'in nne gemek yakr m? Bu yolda zr, beyan etmelerine Hazreti Peygamber skt buyurarak zrn kabul etmi bulunduklarn ifade ettiler.. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, cemaate Bakyorum, siz de ar derecede el rptnz! Herhangi bir ey (yanl hareket) kiiyi namazda iken ku-kulandrrsa SBHANELLAH desin; nk sbhnellah deyince ona (uyarsna) iltifat. olunur. El rpmak usul kadnlara aittir. Namazda gerektii zaman ar saylmayacak ekilde, bir veya iki defa el rpmakla erkeklerin namaz bozulmazsa da snnete aykrdr. 236- Hazreti Aie (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hastal anianca: Namaz kldlar m? diye sordu. Biz, hayr, sizi bekliyorlar, dedik Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ykanmam iin leene (souk) su koyunuz. Biz de emrini yerine getirdik. Ykand ve kalkp namaza gitmek, istedi ise de buna g yetiremiyefek yataa dt ve baygnlk geldi. Sonra kendine gelince tekrar ayni sorular sordu ve biz de ayni cevab tekrarladk. Drdncde, cemaata namaz kldrmas iin Hazreti Eb Bekir'e emir gnderdiler, Mtercim: Bu hal yats namaznda meydana geldi. Ertesi gnn le'namaznda tekrar ykandktan sonra kendisinde hafiflik bularak daha nce hads-i erifte getii zre Mescid-i Nebev'yi terif ettiler ve oturarak imamlk yaptlar. 237- Enes (R.A) 'den rivayet edilmitin man, kendisine uyulsun diye imam yaplmtr. O halde imam, ayakta namaz klnca, siz de ayakta klnz rka varnca, siz de varnz; rkdan kalknca siz de kalknz ve (SEMALLAH LMEN HAMDEH) deyince, siz (RABBENA VE LEKELHAMD) deyiniz, mam ayakta namaz klnca siz de ayakta klnz,- eer oturarak klarsa siz de topluca (onun gibi) oturarak klnz. Mtercim: Hanef mezhebine gre, imam meru mazeretine binaen oturarak namaz klarsa, mazereti olmayan cemaatn ayakta namaz klmalar gerekir. Bu hadis-i erif yine BUHAR'de Hazreti Aie'den rivayet edilmitir. Resul Ekrem, hastalk zr ile en sonunda oturarak imamlk yapt ve cemaat ayakta ona uydu. Hazreti Peygamber onlara oturmalarn emretmedi, diye rivayet edilmektedir. Baz alimlerce hadis-i erifin hkm bakidir. 238- Eb Hreyre (R.AJ 'den rivayet edilmitin Herhangi biriniz, imamdan nce (rk ve secdeden) ban kal-dnrsa, Cenab-i Hak'n, onun ban merkep bana evirmesinden yahut Allah'n onun suretini merkep suretine evirmesinden korkmuyor mu (veya, korkmayacak m)? Hads-i erifin rvisi, iki ktan 'gisi buyurulduunda tereddt etmitir. Mtercim : Hanefi mezhebine gre imamdan nce rk veya secdeden kalkan kimse,. imama uymam sayldndan namaz bozulur. afi mezhebine gre, imamdan nce kalkan bir kimse gnahkr olursa da namaz bozulmaz. Bir de,

imamdan nce kalkmad gibi, bir tes-bihden fazla geri de kalmaz. Fakat afi mezhebinde, imama uyan, kendi okuyuunu tamamlamak iin bir iki rkn gecikirse de zarar yoktur. 239- Enes (R.AJ 'den rivayet edilmitin Emirleri dinleyiniz ve itaat ediniz! Banza simsiyah Habe'H biri tayin edilmi olsa bile... Byle bir kimseye de itaat ediniz, szn dinleyiniz ve arkasnda namaz klnz. 240- Eb Hreyre IR.AJ'den rivayet edilmitin mamlar size namaz kldrrlar. Eer doru kldrrlarsa, hem size ve hem kendilerinedir. Fakat yanllk ederlerse siz kurtulursunuz, onlar vebal altnda kalrlar. Mtercim Bu hads-i erife dayanarak mam afi Hazretleri, namazdan sonra imamn abdestsiz namaz kldrdna ve zerinde necaset bulunduuna cemaat muttali olursa, namaz iade etmeleri gerekmez demilerdir. mam Azam mezhebinde, imama uyann namaznn shhati imamn namaznn shhatine baldr. mamn namaz sahih olmaynca, cemaatin namaz da sahih olmaz, namazlarn iade etmeleri gerekir. Bu hads-i, imamn hatasnn cemaat tarafndan farkna varlmamas ile ilgili olsa gerektir. 241- Cbir (R.AJ'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, yats namaznda Ba kara sresini okuyarak cemaate namaz kldran, Muz'a: Ar bozguncu, ar bozguncu, ar bozguncu! veya bozguncusun, bozguncusun, bozguncusun! buyurdular. Mtercim : Muz bin Cebel yats namazndan Bakara sresini batan sona kadar okumakla cemaatin honud s uzluunu kazand ve cemaattan bir kii ayrlarak tek basma namazn klp iine gitti. Muz Hazretlerinin bu hareketi Hazreti Peygambere bildirilince yaplan tahkikat sonunda haberin doruluu anlald. Bunun zerine Muz'a hitaben bu hads-i erif varid oldu ve azarland. Bir daha byle cemaati usandracak ekilde uzun okumamas iin kendisine ikazda bulundular ve hangi srelerin okunmas gerektiini gsterdiler. Namaz, cemaatin haline ve rzasna gre klnmaldr. 242- Eb Mes'ud (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: inizde bktrclar var! Herhangi biriniz cemaate namaz kldi-rrsa ksa kessin; nk cemaat iinde gsz, yah ve ii olanlar bulunur... 243- Cabr (R.AJ'den rivayet edilmitin Ya Muz, sen azl bozguncu musun veya bozguncu musun? Sebbih isme Rabbike'1-A'I, Ve'-emsi ve Duhaha, ve'1-Ley iza Ye- sreleriyle kldramaz msm? Nitekim arkanda htiyar, gsz ve i sahibi kimseler namaz klyor. Mtercim : Namazda kraati uzatmak veya ksa kesmek, duruma, baldr demilerdir. Cemaatn alkanlna bal kalnr. Mesel byk oa-milerde adet haline gelipte cemaat tarafndan benimsenen kraat krk ayetten seksen ayete kadar olabilir. Bir de sabah namaz sn az krk ayet olmaldr. Zaten Sebbih isme Rabbike sresi ile Ve'1-Leyl sresi krk ayettir. Bir de yalnz bana tenha bir yerde veya' zel bir cemaatn anlamas ile sabah namaznda bir cz okunsa, bir gecede teravih namaznda Kur'ani Kerim hatmedilse bunda bir zarar yoktur. Nitekim Hazreti Osman Radyallahu Anh, bir rektta Kur'ani hatmederlerdi. mam Azam Hazretlerir den ve dier sal kimselerden bu hal rivayet edilmitir. Fakat asl sabah ve le namazlarnda snnet olan, Hcrat sresinden Amme'ye kadar olan sreleri okumaktr. kindi ile yats namazlarnda Amme sresinden Ve'd-Duha sresine kadar olan sreleri okumaktr. Akam namaznda ise, Ve'dDuha sresinden aa sreleri okumaktr. 244- Eb Katade (R.AJ'den rivayet edilmitir: Bazen namaza duruyor ve namaz uzatmak istiyorum. Derken bir ocuk alamas iiterek annesini kayglandrmamak iin namaz ksa kesiyorum. Mtercim: Baka bir hads-i erifte, Resul Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ilk rektta altm ayet okumu iken ocuun alayn iitince ikinci rektta ayet okumu olduu belirtilmitir. Bir de namazn banda mstahab olan bir eyi yapmak niyetinde bulunan kimse, her halde onu, yerine getirmek zorunda bulunmad bu hads-i eriften meydana kmaktadr. 245- Numan ibni Ber (R.AJ'den rivayet edilmitir:

Namazlarnzda ya saflarnz dzgn tutacaksnz veya Allah Teal aranzda kin ve dmanlk sokacaktr. Mtercim ; Saflar dzgn tutmak, Hanef, afi ve Maliki mezheblerine gre snnettir. Bu hads-i erif, tehdit ve tevik iin olduuna yorumlanr, bni Hazm ise, bu hads-i erifin zahiri ile amel ederek saflar dzgn yapmann vacib olduu grndedir. 246- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Saflarnz dzgn tutunuz ve perinlesiniz. Arkamdan da sizi gryorum. Mtercim ; Peygamber efendimiz, Allah'n kudreti ile arkada olan cemaatn hareket ve durumlarm grrlerdi. Peygamber grmyor zann ile ihmalkrlk yaplmamasn istemilerdir. 247- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Saflarnz dzgn yapnz; zira saflarn dzgn yapl, namazn dzgn klnmas gereidir. (Namaz db ve erknna riayet ederek kln, mealindeki ayeti kerimenin hkm iinde, saflarn dzgn yaplmas da vardr.) 248- Hazret! Aie (R.A. 'den rivayet edilmitir."Gerek u ki, gece namaznn size farz klnmasndan korktum. Mtercim : Resul Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Ramazan aymn birinci gecesinde teravih namazn klmak iin Mescid-i erife gittiler. Bu hali gren ashabdan bir ksm Hazreti Peygambere uyarak cemaat olup teravih namazn kldlar. kinci, yahut nc gecesinden sonra, Hazreti Peygamber teravih namaz iin mescide gelmediler. Fakat saadethanelerinde teravih namazn kldlar. Sonra sabah olunca ashb: Ey Allah'n Resul, geen gece teravih namaz iin neden mescid-i erife buyurmadmz? diye sordular. Hazreti Peygamber u cevab verdi: Gerek u ki, gece namaznn size farz klnmasndan korktum. H>zreti Peygamberden sonra bu korku ortadan kalkt iin, Hazreti mer (Radyallahu Anh) zamanndan beri teravih namaznn camilerde cemaatla klnmas yerlemi ve btn metehid imamlar tarafndan gzel bir uygulama olarak kabul edilmitir. Gelecek hads-i erif, bu hads-i erifi tamamlayc mahiyettedir. 249- Zeyd bin Sabit (R.A.)'den rivayet edilmitir: Mahede ettiim hareketinizin mahiyetini, teravih namazn klmak iin sstek ve rabetinizi bilmekteyim. Fakat siz, u msl-manlar (nafile namazlarnz]) evlerinizde klnz? zira farzdan maada dier namazlarn en faziletlisi kiinin evinde kld namazdr. 250- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine, namazda iftitah (balang) tekbiri ile Fatiha sresi arasnda ne okursunuz? diye sordum. Buyurdular ki: u duay okurum: Allahm! Douyu batdan uzaklatrdm gibi, beni de hatalanmdan uzaklatr. Allah'm! Hatalarm su, kar ve dolu ile yka t ki tertemiz olaym, zerimde gnah lekesi kalmasn). Mtercim ; Namazn iftitah tekbirinden sonra, hadislerde gelen dualardan herhangi birini okumak caizdir. Fakat mam Azam Hazretlerinoe seilen dua Ktb-i Sitte'den (alt mehur hadis kitabndan) biri olan Tirmiz'de, Eb Said Hudri'den rivayet edilen Sbhaneke... duasdr. Fakat Vecceht vech... duasn da ilve ederek okumak mstahabdr. mam afi Hazretlerince seilen, Mslm'de Hazreti Ali'den rivayet edilen Vecceht vechiye lillezi fetaressemavati vel'arda han-fen mslimeri ve m ene minelmrikin. nne Salt ve nsk ve mehyaye me memat lahi rabbilalemin. L erike Ieh ve bizalike mirt ve ene minelmslmin. duasn okumaktr. Buna ilve olarak Sbhaneke... duasnn okunmas mstahabdr. 251- Esma (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Cennet bana yanat? o kadar ki, stne allsaydm size salkmlarndan bir salkm getirirdim. Cehennem de bana yanat; o kadar M, ey Rabbim! ben onlarn yannda mym? dedim. Derken kedi tarafndan trmalanan bir kadn grdm. Bu kadnn suu nedir? diye sordum. Dediler ki: Kediyi alktan lnceye kadar hapsetmiti; ne yedirmi ne de yerin haeratmdan yahut haeresinden yemesi iin salvermiti. 252- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bazlar neden namazlarnda gzlerini ge dikiyorlar. Vallahi ya vazgesinler ve yahut gzleri aracaktr. Mtercim :

Namazda secde yerine bakmak mstahabdr. Ge doru bakp klmak mekruhtur. Bu hadis-i erif tehdid ve korkutma makamnda varid olduuna ittifakla hkm verilmitir. Yalnz bni Hzim, ge bakarak klnan namazn batl olduu grndedir. Namaz dnda ge bakarak dua etmekte ise bir saknca yoktur diye alimlerin ou gr birliindedirler. nk sem, duann kbleghdr, diyorlar. Baz limler, bunu dahi mekruh saymlardr. 253- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Bu hareket (namazda saa sola bakmak), kulun namazndan eytann ard bir armadr. Mtercim: Namazda iken gs kbleden evirmeksizin saa sola bakmak mekruhtur. Gs kbleden evrilirse namaz bozulur. Yalnz ba ve gzlerin evrilmesi ile bozulmayp kerahet ilenmi olur. 254- Ubde bin Samit (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Kur'an'm Fatiha sresini okumayan kimsenin namaz namaz, deildir. Mtercim : Bu hadis-i erifin mnas kapal olup bir ka manaya yorumlanabilir. mam Azam Hazretlerine gre, namazn olmay kemlinin bulunmamas demektir. Fatiha sresi okunmakszm klnan namaz, kmil derecede bir namaz deildir. nk Kur'andan mmkn olan okuyun mealindeki ayeti kerime ve bundan sonra, gelecek olan hadste kur'andan senin iin mmkn olan oku sz, Kur'-an'm herhangi bir ksm olursa olsun, namazn sahih olacana delil bulunmaktadr. Fakat namazn kemli Fatiha sresi ile olur. Bu da imama uyarak cemaatla namaz klana ait olmayp yalnz bana namaz klan iindir. mama uyan kimse, Fatih'yi okumaz, susar ve dinler. nk baka hadslerde, imamn kraati, ona uyann da kraatidir, buyurulmaktadr. Bu da drt rekth namazlarn yalnz iki rektnda farzdr. Dier iki rektta kraat- (okuyu) farz olmayp ister tebih edilir, ister Kur'an okunur. Netice olarak mam Azam'a gre, Kur'andan yalnz bir ayetin okunmas ile namaz sahih olur! Ancak Fatiha sresinin okunmas, hem imam iin, hem de yalnz bana namaz klan iin vcibdir. mam afi Hazretlerine gre, ister imam. olsun, ister imama uyan ve ister yalnz bana namaz klan olsun, hepsinin, gizli veya aikr kraet edilen btn namazlarn her rektnda Fatiha okumak farzdr; buna bir sre ilve etmek ise mstahabdr. mam Malik ve mam HanbeH mezheblerine gre cehri namazlarda imama uyan kimse okumayp dinler. Kraati gizli yaplan namazlarn her rektnda Fatiha sresini okumak farzdr. Hulsa bu mezhebe gre yalnz bana namaz klan iin her namazn her rektnda Fatiha okumak farzdr. Fatiha sresini okumad takdirde, bu mezhebe gre hads-i erifin delleti ile namaz namaz deildir. (LAVE VE ZEL MTALA): Allah'n bir ltf olarak sylyorum, hicretin 1331 yl Ramazann beinci gnnde skenderiye'de Mntezeh saraynda evimde yatmakta iken ryamda Resul Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerini grdm ve bir ka meselemi (zemediim mkltm) arz ettim. Birisi de u mesele idi: Ya Reslallah, afi mezhebinde - imamn arkasnda cemaatn da okumas farz oluyor. mam Eb Hanife'ye gre ise kraat mekruhtur; bu iki mctehidin hangisi isabet etmitir? diye sordum ve fetva istedim. Fahri kinat efendimiz tam bir ne'e ve sevinle: Orada ihtiyat lazmdr buyurdular. Yani Fatiha sresinin okunmas lzm geldiini ifade ettiler. Sonra; Ben bunlarn hepsinden razym. Bunlardan Allah raz olsun. Bunlar ok altlar. Yalnz HanbeH mezhebinde lzumsuz szleri oalttlar. Yoksa ben bunlarn hepsinden razym buyurdular. Bu sorumdan nce-. Ya Reslallati, nikhlar haram olmayan kadnlara (tenlerine) erkek dokunursa afii mezhebinde abdest bozuluyor; Hanefi mezhebinde ise bozulmuyor bunIann hangisi isabet etmitir? diye sorup fetva istedim. ylece mbarek dudaklarn bkt ve iaret etti. Yani, yalnz dokunmakla ab-dest'in bozulmadn kasdetti. Sonra kendime ve yazdm eserlere dair bir iki ey daha arzettim. an yce olan Allah, o eserlerinizden seni faydalandrsn buyurdular. Elhamd Lillah smme Elhamd Lillah... Ya Rab! Ahirette onu grmeyi bize ihsan et ve sancann altnda bizi topla; salt ve selm onun-zerine olsun. Netice olarak denir ki, bu hads-i erif yine drt mezhebin delili olup mezhebe gre namazda Fatiha'mn okunmas farzdr. mam Azam'a. gre vcibdir. 255- Eb Hreyre IR.A.J'den rivayet edilmitir: Resul Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Mescid'de iken bir kimse namazn usulne riayet etmeksizin (tadil-i erknsz) namaz kld. Sonra Hazreti Peygamberin huzuruna gelince Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Dn, namazn kl, nk namazn olmad. Adam geri dnp tekrar namaz kld ve huzura geldi. Yine Hazreti Peygamber, Dn, namazn kl; nk namazn olmad buyurdu. Adam, nc defasnda: Ya Reslallah, ancak bu kadar elimden geliyor. Daha iyisini yapamam. Siz bana retin, dedi. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle tarif etti: Namazda durduun zaman tekbir al. Sonra Kur'andan senin iin mmkn olan oku. Sonra rka var ve rkda karar kl. Sonra kalk ve dimdik ayakta dur. Sonra secdeye var ve secdede karar kl. Sonra kalk ve oturmada karar kl. Namaznn btn rektlarnda ayn eyi yap.

256- Eb Hreyre (R.A.)'dan rivayet edilmitir: mam namazda Fatiha'mn sonunda AMN deyince, siz de AMN deyinizi nk kimin amin demesi meleklerin amn demesiyle badarsa gemi gnahlar balanr Mtercim : Hanef mezhebinde imam AMN szn yksek sesle olmayp yavaa syler. mamdan iittike cemaat iinden yavaa AMN demek snnettir. afif mezhebinde ise, gerek imam ve gerek cemaat sesli olarak AMN derler. 257- Eb Hreyre (R.AJ 'den rivayet edilmitir; Sizden biriniz AMN deyip, melekler de gkte AMN der ve u iki amn birbiriyle badarsa o kimsenin gemi gnahlar b-plamr. Mtercim Gerek namazda ve gerekse namaz dnda Fatiha'dan sonra LMN demek mstahabdr. Bylece dier dualarda da amn msta abdr. 258- Eb Bekre (R.A.1 'dan rivayet edilmitir: Allah Teal, hrs ve rabetini artrsn! Bir daha yapma Rel-i Ekrem Efendimiz, (cemaat rkda iken gelip rekta yetimek iin) saffa ulamadan rka varan Eb Bekre Hazretlerine byle buyurmulardr. Mtercim: Saflara girmeksizin arkada tek bana imama uymak mez hebe gre mekruhtur. Hanbeli mezhebinde ise haramdr. 259- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ye Sellem namazn iftitah (balang) tekbiri iin: Allah Ekber sonra rk iinAllah Ekber, rkden kalktnda: Semiallahu Limen Hamiden, Rabbena Lekel-hamd, sonra secde iin: Alahu Ekber, iki secde aras iin: Allahu Ekber, ikinci secde iin; Allahu Ekber, ikinci secdeden ayaa kalkmak iin: Allahu Ekber, birinci oturuta teehhdden sonra ayaa kalkmak iin: Allahu Ekber sylerlerdi. Mtercim : mamn, Semiallahu Limen Hamiden den sonra Rabbena lekelhamd sylemesini mam afi ve mam Muhammed ve imam jb Ysuf Hazretleri bu hadri erife dayanarak uygun grmlerdir. Fakat mam Eb Hanife ile mam Malik, bu hads-i erifin imam iin deil, yalnz bana klanlar iin olduuna hkm vermilerdir. Bir de baz rivayetlerle vav harfinin ilvesiyle: Rabbena ve Lekel-hamd eklinde bu hadis-i erif varid olmutur. Her iki rivayet de eit derecededir. Fakat stanbulda ve btn Trkiye'de, Dastanda mslmanlar vavsz olarak Rabbena Lekelhamd eklinde sylerler. Msrda ise mehur olan ve uygulanan vav ile Rabbena ve Le-. kelhamd dr, Bir de bu vav harfi zid harf midir, hal iin midir, atf iin midir? gibi deiik grler ileri srlmtr. 260- Hazreti Aie (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri rk ve secdelerinde: Sbhanekellahmme, Rabbena ve bihamdike. Allahm-mefir H ~ Allah'm, Ey Rabbimiz, sana hamd eder halde seni btn noksanlklardan tenzih ederiz. Allah'm gnahlarm bala diye sylerlerdi. Rk ve secdede Sbhane Rabbiyelazim ve Sbhane Rabbiyel-al lardan sonra bu duay okumak mstahabdr. Ancak mam Ma-lik'e gre secdeden mstahab ise de, rkda deildir. 261- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: mam, Semiallahu Limen Hamideh, dedii zaman siz de Alla-hmme Rabbena Lekelhamd, deyiniz; nk kimin sz meleklerin szyle badarsa onun gemi gnahlar balanr. Mtercim mam Azam ile mam Malik'in delilleri bu hads-i eriftir: mam, Semiallahu Limen Hamideh diyecek, Rabbena Lekelhamd demi-yecektir. Semaat ise, Rabbena Lekelhamd diyecek ve Semiallahu Limen hamideh demiyecektir. Bir de, AKahmme Rabbena Lekelhamd rivayeti vardr. mam afi, mam Hanbeli ve mameyn Hazretlerine gre her ikisini sylemek hem imam iin ve hem de yalnz bana klan iin snnettir. Yalnz mam afi'ye gre, imama uyanlarn da her ikisini sylemeleri snnettir. 262- Rafi'olu Rif'a (R.A.) Hazretlerinden rivayet edilmitir! Resul Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri cemaatle namaz kldrrken Semiallahu Limen Hamideh dedikten sonra as-habdan Rifa'a (Radyallahu Anh), RABBENA LEKELHAMD, HAM-DEN KEStREN TAYYBEN MBARE.KEN dedi Selm verdikten sonra Hazreti Peygamber sordu: Syle kimdi? Gerek u ki; otuzdan fazla melek grdmj bu szleri birbirinden nce yazabilmek iin acele

ediyorlard. Rifa'a, ben syledim, dedi. Mtercim ; Bu duann harfleri otuz drt tanedir. Bu harflerin says kadar melek indii bu hadsi-erifin iaretinden anlalmaktadr 263- Eb Hreyrede (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Semiallahu Limen Hamideh. Rabbena ve Lekelhamd dedikten sonra Kuut duas olarak yle derdi: Allahm! (Mekke'de Kurey Kfirleri elinde esir kalan) Velid olu Velid'i (Halid bin Velid'in kardeini) Hiam olu Seleme'y Rab'a olu Ayya' ve mriklerin idaresi altnda kalan aresiz mminleri kurtar. Allahim! Mudar kabilesine bas ki'm arlatr ve onlar Yusuf'un ktlk yllan gibi yllara urat. Allah, ifr kabilesine gufran ve Elem kabilesine selmet veresin. Mtercim : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem'in bu duas, Allah ka^ tnda kabul edildi. Adlar geen ashab esaretten kurtuldu. Kurey kfirlerine ve Mudar kabilesine ylece ktlk ve pahallk geldi. Sonunda Mekke fethedilerek btn mminler kurtuldular. Nihayet Mudar kabilesi de iman ederek nurlanip hayat buldu. 264- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Ashab Kiramdan bazlar, ya Reslalah, kyamet gnnde biz Allah Teal Hazretlerini grebilir miyiz? diye sormalar zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Dolunay gecesi bulutlan ardnda olmayan ay grmekte glk eker misiniz? Ashab, hayr ekmeyiz, dediler. Reslllah sordu: Ya bulutlarn ardnda olmayan gnei grmekte glk eker misiniz? Ashab: Hayr, hi glk ekmeyiz, dediler. Hazreti Peygamber yle devam etti: Allah Teal Hazretlerini de ite byle greceksiniz. Kyamet gnnde insanlar mahere kalkacaklar. Allah Teal, herkes, kime ibadet ediyordu ise, ona uysun, buyuracak. O insanlardan kimi gnee, kimi aya, kimi de birtakm zorbalara uyacaklar. Sonra mna-fklanyle birlikte bu mmet kalacaktr. Allah Teal Hazretleri, (ilerinde mnafklar bulunduundan onlara, onlarn tanmad bir sfatta) tecelli edip, Rabbiniz benim, buyuracaktr. Onlar da, Rabbi-miz gelinceye Ctandimiz sfatta bize tecelli edinceye) dek yerimizde kalacaz. Rabbimiz gelince biz O'nu tanrz, diyecekler. Allah Teal Hazretleri, (mnafklarn ayrlmalarndan sonra onlarla) tecelli edip: Rabbiniz benim, buyuracak. Onlar da, Rabbimiz sensin, diyecekler (ve secdeye kapanacaklar). Cenab Hak, onlar (cennetine) davet edecektir. Sonra Cehennemin stnde SIRAT kprs kurulacak ve Peygamberlerden, ra-metiyle birlikte ilk geen ben olacam. O gn peygamberlerden baska hibir ferd konuamayacaktr. Peygamberlerin o gnk szleri de, Allamm, selmete kar, selmet ver, demekten ibarettir. Cehennemde Sa'dan dikenine benzer engeller vardr. Sa'dan dikenini grdnz m? te ona benzer biimdedir. Ancak bu engellerin ne derece byk olduunu ancak Cenab Hak bilir. O engeller, amellerine gre insanlar kaparlar. nsanlarn kimi ameli yznden helak olur. Kimi de hardal tanesine dner ve sonra kurtulur. Allah Teal Hazretleri, Cehennem halkndan dilediine rahmet etmek istediinde meleklere, dnyada Allah'a, (ortak komayrp) ibadet edenleri karnz, diye emreder. Melekler de onlar, alnlarndaki secde izlerinden tanr ve karrlar. Cenab Hak, cehennem ateine, secde izlerini yemeyi haram klmtr. Cehennemden karlar. Cehennem, insanolunun secde izinden baka her yerini yer (yakarak rtr). Cehennemden yank olarak karlar. Sonra zerlerine hayat suyu dklr. Onlar da sel amurunda biten kr otu gibi biterler. Cenab Hak, kullarn muhakeme ettikten sonra bir adam, ki-cehennem halkndan en son cennete giren kiidir, cennetle cehennem arasnda, Cehennem tarafna dnk olarak kalr. Bu adam, ey Rabbim, yzm cehennem ynnden evir; nk kokusu beni zehirlemekte ve parlamas yakmaktadr, diyerek yalvarr. Cenab Hak: ayet bu istein yerine getirilirse, baka bir istein olabilir mi? diye buyurur. O kul da, zet ve Cellin iin, hayr, der ve Cenab Hakk'a dilediince ant ve sz verir. Bunun zerine Allah Teal, onun yzn cehennemden evirir. Cennete ynelince de onun esiz gzelliini grr. Allah'n diledii (dayanabildii) kadar sesini karmaz. Sonra ey Rabbim, cennetin kapsna kadar bana ilerleme imkn ver, diyerek yalvarmaya balar. Cenab Hak buyurur: Evvelce istediinden baka hibir ey istemeyeceine dair szler veren ye yeminler eden sen deil misin? Der ki: Ey Rabbim. Yarattklarnn en bedbaht olmayaym. Cenab Hak buyurur: Eer bu arzuna kavuursan baka istekte bulunmayacak msm? Adam: zzet ve Cellin hakk iin, hayr, bundan bakasn istemi-yeceim, der ve dilediince Rabbisine ant ve sz verir. Cenab Hak, o kimseyi cennet kapsna iletir. O kimse, cennetin kapsna varnca da onun, gzleri kamatran gzelliini, ondaki parlaklk ve ferahl grr. Allafan diledii (dayanabildii) kadar sesini

karmaz. Fakat onra,: Ey Rabbim! Beni cennete koy, diyerek yalvarr. Cenab Hak buyurur ki: Zavall insanolu! Ne vefaszmsm! Sana verilenden bakasn istemeyeceine dair sz veren, yemin eden sen deil misin? Adam da: Ey Rabbim, der, beni yaratklarnn en bedbaht klma! Cenab Hak, onun bu sznden holanp cennete girmesine izin verir ve dile, der. Kul da dileklerde bulunur. Kulun dilekleri kesilince de, Rabbisi kendisine hatrlatarak, undan ve undan da iste, buyurur. Kulun istekleri sn bulunca: Bunlar ve bunlarla beraber bir misli fazlas senin olsun, buyurur,, Eb Said'in rivayetinde, bunlar ve bunlarla beraber on 265- bni Abbas (R.A. 'dan rivayet edilmitir: Bana yedi aza (organ) zerinden secde etmekliim emrolun-du: 1) Ahn (burunun da alnla beraber yere konmas gereini iaret etti), 2, 3) ki el. 4, 5) ki diz. 6, 7) ki ayan parmaklar Elbise ve salarmz da toplamyacaiz. Mtercim; . . Namaz klan kimse bu yedi azadan biri zerinden secdeyi zrsz olarak terk ederse namaz bozulur. Bu azalarn plak olmas art deildir; ede eldivenler, ayaklarda mestler giyili olduu halde secdenin yaplmasnda bir saknca yoktur. Ancak dizler mam Azam'a gre avret olduu iin rtl olmalar arttr. mam afii'ye gre, avret yerinin civar bulunmak cihetiyle namazda ve namaz dnda rtlrler. Yine mam Azam'a gre alnn bir blmn yere koyinak farz, ounu koymak vacibdir. Dier imamlara gre, bir blmn yere konmas kfidir. Alnn hududu: Yzn, iki akak ve kalarla, salar arasnda kalan ksmdr. 266- Enes (R.AJ'den rivayet edilmitir: Not: Kadmlar ise, secdede tolhrm. uyloklarma yapnrarak uy luklanna doru toplarlar. 267- bni Mes'ud (R.A.) dan rivayet edilmitir: Selam Allah Telann kendisi Igzel isimlerinden biri)dir. Bu yzden ona selam verilmez. Herhangi biriniz, namazda (ettehiyyata oturduu zaman) yle desin: Hrmet ve tazimler, dua ve ibadetler ve btn vgler Allaha'dr. Ey Peygamber, selm olsun sana ve Allah'n rahmeti ve bereketleri de... Bize de ve Allah'n salih kullarna da selm olsun. Siz bunu sylediiniz zaman, Allah'n gkte ve yerde bulunan her salih kuluna ular. Bu selmdan sonra da EHEDU EN L LAHE LLALLAH VE EHED ENNE MUHAMMEDEN ABDH VE RESLH deyiniz. Baka rivayette, u ilve bulunmaktadr. Sonra dualardan en ok beendiini seer ve duada bulunur. Mtercim: Bu hads-i erifin dier rivayetlerinde, bu TAHYYAT duasndan sonra, istenen ve -hoa giden duann seilerek okunmas yer almaktadr. Daha genitir mana ile yle terceme edilir; Szle olan ibadetler, i yapmak suretiyle olan ibadetler, mal-ile yaplan ibadetler tm ile Allah Teal Hazretlerine mahsustur. Ey Allah'n sevgili Peygamberi! Yce Allah'n selm, rahmet ve bereketleri senin zerine devaml olsun. Biz kullarna ve Allah'n dier salih kullarna da Allah Teal'mn selm olsun. Gerekten kalbimle inanr ve tasdik ederim, dilimle krar edip ehadet ederim ki, ibadete lyk ancak an yce olan Allah'dr. Yine bylece kalbimle inanr ve tasdik ederim, dilimle syleyip ehadet ederim ki, Hazret Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem de Allah Teal'mn kulu ve Peygamberidir. Bu ekilde varid olan TAHYYAT duas, man Azam Hazret-' lerinin semi olduu duadr. Dier mezheb imamlarnn ihtiyar ettikleri dua daha deiik lfzlarladr. Hanef mezhebinde namazlarn son oturularnda TAHYYAT miktar oturmak farzdr. Bu duay okumak ise vcibdir. afi ve Hanbel mezheblerinde teehhd miktar oturmak farz olduu gibi, bu duay da okumak farzdr; Maliki mezhebinde snnettir.1 268- Hazreti Aie (R.AJ'den rivayet edilmitin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri namazn sonunda TAHYYAT'dan sonra yle dua ederdi: Allah'm! Kabir azabndan sana snrm. Mesh Deccal'm fitnesinden sana snrm. Hayatn ve lmn ve kul borcundan sana snrm. (Sonra ashab kiram: Ey Allah'n Peygamberi, bu kul borcundan ne kadar ok Allah'a snyorsunuz? dediler. Onlara cevaben yle buyurdular:) nsan borlu olduu zaman konuur ve yalan syler, sz verir ve sznde durmaz. (Bunlar ise mnafk sfatlandr; onun iin kul borcundan Allah'a ok snrm) Mtercim : Bu bor, denemiyecek bir bor demektir. denebilecek bir bor ise bu snmaya girmez, zaten o bor denir. Bir de Peygamber efendimizin bu gibi dualar/ hep biz mmetine retmek iindir. Yoksa Resul Ekrem

Hazretleri byle borlardan ve byle bir borcun gerektirecei gayri mer hallerdeki masumdurlar. 269- Hazreti E Bekir (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Hazreti Eb Bekir (Radyallahu Anh): Ey Allah'in Resul, namazn sonunda ednecek bir dua bana retiniz, deyince Peygamber Sallallahu Alyhi ve Sellem yle Duyurdu: De ki: Allajt'm, ben nefsime ok zulm yaptm; gnahlar da ancak sen balarsn. Ltfunla beni bala ve befti esirge. phesiz sen ok balayan ve ok esirgeyensin. Mtercim ; Gerekten bu dua, hem. tahiyyat'dan sonra hem de namaz dnda edilecek dualarn en toplusu ve en gzelidir. nk cehennemden kurtulup cennet ve cemale kavumak dualarn zdr, demilerdir. / 270- Eb Hreyre (H.A.) 'den rivkyet edilmitir: Baknz, tuttuunuz takdirde sizi gveenlere ulaacanz, sizden sonrakilerin size ulaaiimyacaklan W aralarnda bulunduklarnzn, ayn ameli ileyenler lhari, en iyil\eri olacanz bir eyi size bildireceim: Her namazn arkasnda otuzViler kere tebih edecek, hamd edece!'* ve tekbir getireceksiniz. Yan\i sbhanallah, elhamdlillah ve Allahu Ekber, diyeceksin ve bunlaVdan her biri otuz olacaktr. Mtercim; Snnet ohs^n ve en faziletli kabul ediIen'.A tebihlerin otuzer olmasdr. Tebihlerin says bundan ok olunsa^ ayn sevabn meydana gelmesinde ihtilf varsa da, gvenilir olam ayni sevabn elde edilmesidir. Bir ,de tebihler noksan yaplrsa, ontVi gre de sevab da eksilir; nk baz hadisi eriflerde tebihlerin \onar kere sylenmesi vardr. Halita bir kere, birer kere sylefomefenin de varid olduunu erkav erhinde yazmaktadr. 271- Mure (R.A.) 'den rivayet edilmitir! badete s layk olan ancak yce AHah'dr. Orta 3 foktur. Mlk O'nundur. t amd O'na mahsustur ve O, her eye kadrd ir tgc yetendir). Allah'm! Senin verdiini kimse engelleyemez.. Senin engellediini 'kimse, veremez. Sana kar varlkl kiiye v arlk fayda vermez. 272- Zeyd bin Halid El-Chen (R.A.)'den rivayet edilmitir: Hudeybiye gazasnda, yamurlu bir gecenin sabahnda. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Rabbiniz ne buyurdu bilir misiniz? Ashab kiram, Allah ve Besl bilir, dediler. Sonra Hazreti Peygamber devam etti: Allah buyurdu ki: Kullarmdan kimi mmin ve kimi de kfir olarak sabahlad. Allah'n ltf ve rahmeti sayesinde yamur yad diyen bana imam etmi, yldz iddiasn tanmam; amma, u veya bu yldzn tesiriyle yamur yad diyen, beni tanmam yldza veya yldzlara iman etmitir. Mtercim ; , Yamurun yamasnda ve yadrlmasnda asl messir olan ve her hadiseyi yaratan Allah Teal Hazretleridir. Eer byle bir inan tanmaz da aksine olarak yldzlar veya dier hadiseler asl sebep ve bir yaratc kabul edilirse bu kfrdr. Byle bir inanta bulunan kimse de kfir olur. Fakat bunlar Allah Teal'nm bir vasta ve zahiri sebep kldna iman etmek zarar vermez. 273- Ukbe (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bir gn ikindi namazn klp selm verdi ve acele ile. kalkarak saadethane-lerine girip kt ve yle buyurdu: Yanmzda kalan bir miktar kle altn hatrladm. Beni balamasndan holanmadm iin taksim edilmesi bana emredildi. Mtercim: Altn, Peygamberi Zin Efendimizin hcre-i saadetlerinde istihkak sahiplerine datlmak zere bulunuyor ve bunun muhafazasiyle fikirleri megul oluyordu. Namazda hayrl ilerden herhangi bir eyi dnmek ve hatrlamann namaz bozmad hkm bu hads-i eriften karlmaktadr. 274- Cabir (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bu bitkiden (sarmsaktan) yiyen kimse, mescidlerimizde (bu lunarak) iimizi bulandrmasn. 275- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Kim sarmsak yahut soan yerse bizden uzak dursun,-yahut mescidlerimizden uzak dursun ve evinde otursun. Peygamber Sal-lallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine bir gn sarmsakl yemek karld. Kendileri yemediler. Beraberinde bulunan Eb Eyyub El-Enser ve daha bakalar da o yemekten yemediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber, yemei getirin dedikten sonra Hazreti Eb Eyyb'e yle buyurdu: Sen ye! Senin babaa verip konumadn kii (Cibril Aleyhisselm) ile ben babaa verip konuuyorum.

276- Eb Sad (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Cuma gn ykanmak her mkellef kiiye vcibdir. Mtercim : Cuma gn ykanmann vacib kadar nem tadna iaret saylmaktadr. Birka hadsi eriften sonra bu mevzu zerinde tafsilat gelecektir. 277- bni mer (R.A.)den rivayet edilmitir! Kadnlarnz geceleyin mescide gitmek iin sizden izin isterlerse veriniz. Bir rivayette ise, mescidlere... denmektedir. Mtercim: Fitne ve fesad korkusu yoksa hamlannz cemaatla namazdan engellemeyiniz, demektir. mam Azam Hazretlerine gre, ihtiyar kadnlar, yats ve sabah namazlarna kabilirler. mam Eb Yusuf ise, ihtiyar kadnlarn gece ve gndz her namaza katlmalarnda beis yoktur, diyor. afi mezhebinde de durum byledir. Ancak gsterili elbiselerle deil, adi elbiselerle kmaldrlar. Gen kadnlar iin yine haram olmayp tenzihen mekruhtur. nk onlarn camiden ve cemaatten akonmalarna dair ne kavli ve ne de fi'l hi bir hadisi erif olmayp yalnz. Hazreti Aie (Radyallahu Anha) validemizin u sz rivayet edilmitir: Eer Resli Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, zamane kadnlarnn icad ettikleri eyleri greydi, onlar cami ve nescidlerden uzaklatrrd. Halbuki yalnz Hazreti Aie'ye ait bu szle btn kadnlar hakknda yasak hkmn kararak onlar cami ve mescidlerden alkoymann meruiyeti sabit olmaz. nk Hazreti Aie hanmlarn engellenmesini vcudu olmayan bir artla balamtr, ki, o art da, eer imdiki hanmlar Reslllah greydi, szdr. erkav erhinde byle ifade edilmektedir.15 CUMA BAHS 278- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Biz sonuncular ve fakat kyamet gnnde bata gelenleriz. Ne var ki, onlara (Yahudilerle hristiyanlara) bizden nce kitap (Tevrat ve ncil) verildi. Sonra Allah Teal tarafndan kendilerine farz klman gnleri bugndr (Cuma gndr). Fakat onlar, bugn hakknda ihtilfa dtler ve C onab Hak da bu Cuma gnn bize nasip etti. Bylece milletler gn konusunda bizden sonra gelmektedir. Yahudiler yarm, Hristiyanlar da brgn. Mtercim ; Yahudiler, kendi itihatlar ile Cumartesi gnn setiler. Sebebi de, Cenab Hak, gklerle yeri pazar gnnden balayp Cuma gn tamamlayarak alt gnde yaratt. Cumartesi gn hi bir ey yaratmad.. Bu itibarla Cumartesi gnn kendileri iin bir istirahat gn setiler. Hristiyanlar ise, Cenab Hak pazar gn kinat yaratmaa balad iin, o gn mbarek bir gn kabul ettiler ve bu gn ibadet iin ayrdlar. Bize gelince: Bizim itihat ve ihtiyarmz olmayarak Cenab Hak u ayeti kerime ile bizi Cuma gnne ve Cuma namazna irad buyurdu, mealen: Ey man edenler! Cuma gn namaz iin ezan okunduu zaman hemen Allah'n zikrine (namaza) koun ve aH-verii brakn (Cuma sresi: ayet 9). 279- Eb Sad (R.A.)'den rivayet edilmitir: Cuma gn ykanmak, bla eren herkese yacipdir. Ayn zamanda misvklanmas ve eer bulursa gzel koku srnmesi de... Mtercim : Burada vacib tabiri, btn bedeni temizlemenin nemine binaen tekid iin gelmitir. Yahud cuma gn ykanmak, temizlik ve gzel ahlk ynnden vacib derecesindedir. mezhebe gre, cuma gn ykanmak mkked snnettir. Zahir ve Hanbel mezheb-lerinin grlerinden birine gre vacibdir. ayet bu ykanma cuma namazndan sonra yaplrsa, snnet yerini tutmaz; nk cuma namaznn hakkdr. Fakat Hanef ve afi fnezheblerine gre, fecii doduktan sonra cuma vaktna k&dar caizdir. Faziletli olan, cuma namazna yakn ykanmaktr; hatta ykandktan sonra abdest bozulursa tekrar ykanmak lzmdr. Bir de cuma gn misvak kullanmak ve bulunabildii takdirde gze koku srnmek, gereklidir. 280- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Her kim ki, cuma gn cnplkten gusleder gibi ykandktan sonra erkence cuma namazna giderse, bir deve kurban eden derecesinde sevap alr. kinci saatte giden bir sr kurban etmi gibidir. nc saatte giden boynuzlu bir ko kurban etmi gibidir. Drdnc saatte giden bir horoz tasadduk etmi gibidir. Beinci saatte giden de bir yumurta sadaka vermi gibi sevab kazanr. Artk imam minbere kt zaman, melekler hutbeyi dinlemek iin hazr bulunurlar. (Sonra gelenler iin sevab yazmazlar, yalnz Cuma namazn klma sevabn yazarlar. Hadis-i erifte varit olan saat kelimesinden kast, elbette ki
15

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:105-145

altm dakikalk zaman paras deildir. Ksa zaman faslalar kasdedildii muhakkaktr. mam Mlik'e gre, zevalden sonraki zaman*paralandr. Fakat bu gr. Cumhur tarafndan benimsenmemitir. Cumhur-i ulemaya gre, Cumaya gidi, gndzn ilk saatlerinden balar.) Cuna namazna kuluk vaktinde erkence gitmek iin cemaat iin faziletli ise de, imam ve hatib iin Cuma namazna ge vakitte camiye gitmek daha faziletlidir; nk Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Cuma gn tam namaz vaktinde camiyi terif ederlerdi. Ondan sonra da drt halife byle yaparlard. 281- Selman Faris IR.A.)'den rivayet edilmitir: Her kim Cuma gn ykanp elinden gelen temizlii yaparak temizlenir, esansndan srnr veya evinin gzel kokusundan srnr, sonra kar (ak mescide gelir), yan yana duranlar ayrmaz, sonra nasibi olduu kadar namaz klar, sonra imam hutbeye balad zaman susup dinlerse iki Cuma arasndaki (kk) gnahlar behemehal balanr. Mtercim: Cumann snnetleri: Ykanmak, camiye erken gitmek, misvak kullanmak, pk ve temiz elbise giymek, gzel koku srnmek, trnak kesmek, koltukalt ve ut yerlerinin tran yapmak; 282- Hazreti mer'den rivayet edilmitir: Cami kapsnda, halis ipekten yaplm SYERA diye isimlendirilen kymetli bir hrkann satlmakta olduunu gren Hazreti mer Radyallallahu Anh: Ey Allah'n Resul! Bayramlarda Cuma gnlerinde ve baz heyetlerin ziyaretinize geliinde bu elbiseyi giymek iin satn alsanz olmaz m? dedi. Buna cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Bunu (byle bir elbiseyi) ancak ahirette nasibi olmayan giyer. Bir zaman sonra Resul Ekrem Hazretlerine bu cinsten gsterili ve ipekli elbiseler geldi. Bunlardan bir tanesini Hazreti Peygamber, Hazreti mer'e verdi. Hazreti mer: Ya Reslallah, siz bana bu elbiseyi verdiniz; halbuki daha nce bu gibi elbisenin giyilmemesi hakknda bizi uyarmtnz, dedi. Cevaben yle buyurdular: Onu, giyesin diye sana vermedim. (Ya satmas iin, ya da hanmlara vermesi iin verildii anlalyor.) Mtercim: , Cuma ve bayramlar iin ipekli ve gsterili olmyan sade ve temiz iyi bir elbise giymek, gzel sark sarmak mstehabdr. 283- Ebu Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: mmetime glk getirmemi olsaydm, her namazla beraber misvak kullanmalarn onlara emrederdim, (misvak kullanmay va-cib klardm). Yoksa her namaz ve abdestin nnde misvak kullanmann mustahab olduunda ittifak vardr. zellikle Cuma namaz iin daha fazla nem tamaktadr. 284- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Misvak size sk sk syledim. (Tergib ve tevik iin defalarca sylendii beyan buyuruluyor.) 285- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Hepiniz oban ve hepiniz srsnden sorumludur, (idare ettiklerinizin hesabn ahirette vereceksiniz): Devlet reisi obandr ve srsnden sorumludur. Erkek, ailesinin obandr ve srsnden sorumludur. Kadn da kocasnn evinin obandr ve srsnden (kocasnn maln korumaktan, ocuklarn slm terbiyesi zere yetitirmekten, rz ve namusunu korumaktan) sorumludur. 286- Eb Hreyfe (R.A.)'den rivayet edilmitir: Biz sonuncular ve fakat ahirette bata gelenleriz. Onlara bizden nce kitab verildi, bize ise onlardan sonra, tte onlarn ihtilaf ettikleri gn bu Cuma gndr. Allah bu gn bize nasip etti. Yarn Yahudilerin ve br gn de Hristiyanlanndr. Her mslmanm, her hafta ykanmas, ban ve bedenini ykayaca bir gn olmas arttr, 287- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Bu gnnz (Cuma) iin temizlenmi olmalydnz. Mtercim: Medine'ye yakn Avali ynnden toz-toprak iinde cuma namazna gelenlere hitaben buyurulmutur. 288- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Ykanmalydnz. 289- Eb Abs (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Allah yolunda ayaklar tozlanan kimsenin vcudunu Allah cehenneme haram klmtr. Mtercim Cihad, hac, Cuma ve cemaat gibi Allah rzasna uygun ilerde ayaklan tozlanan kimsenin btn vcudu

cehenneme haram olup cennete lyk grlmtr. 290- Muaviye tR.A.)'den rivayet edilmitir: Reslilah Saliallahu Aleyhi ve Sellem Cuma gn minbere kp oturdular. Mezzin, ALLAH EKBER, deyince Reslilah Saliallahu Aleyhi ve Sellem .Hazretleri de Allah Ekber. Allah Ekber dedi. Sonra mezzin. EHED EN L LAHE LLALLAH, deyince Peygamber: Ben de (ehadet ederim) * buyurdu. Mezzin, EHED ENNE MUHAMMEDEN RESULLLLAH, deyince, Hazreti Peygamber, Ben de (ehadet ederim) buyurdu. Mtercim: Hazreti Peygamberin Ben de, szleri le iktifa etmeleri, Peygamberliine ait zelliklerden olabilir. Bizlerin ehadet kelimesini, mezzinin okuduu gibi tam olarak sylememiz gerekir. Snnet olan budur. (Yalnz Ben de ehadet ederim sz bizim iin kfi deildir. erkav erhinde byle yazlmtr. Hanef mezhebinde, Cuma gn imam minberde iken okunan ezana mukabele edilmemesi, nk baka bir hadisi erife, gre, burada susup dinlemek gerektii belirtilmitir. (Drr Muhtara baklsn). 291- Sehl (R.A.) den rivayet edilmitir: Peygamber Saliallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, klesi marangoz olan bir kadna yle buyurdu: Marangoz klene emir ver, cemaate hutbe vereceim zaman kp zerinde oturacam birka basamak (minber) yapsn bana. Bu emir zerine kadn da klesine bir minber yaptrd ve mescidi erife getirilip yerine kondu. Hutbe bunun zerinde okunurdu. Bir defasnda Peygamber Saliallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bu minberi erifin alt basamanda durarak namaza balad ve rku da burada yaptktan sonra inip yerde secde etti. Namazdan sonra yle buyurdu: Ey Mslmanlar! Bunu, sadece bana uymanz ve namazm bilmeniz iin yaptm. (mamn namazdaki hareketlerinin mukte-diler tarafndan grlp bilinmesi iin imamn ykseke bir yerde olmasnn mstahap olduu anlalyor. Mihraplarn yksek oluu buradan gelmektedir. Mtercim Hazreti Peygamber efendimizin devrinde yaplan ilk minber ite bu minberdir. Minber, mim harfinin kesriyle, yksee kmaa yarayan alet demektir. Menber olursa, yksek olan yer manasna gelir. Birinci mnada ismi alet, ikinci mnada ismi mekndr. Mazi ve mzarisi, Nebere - Yenbiru dur, Darebe - Yedribu gibi. Bu minber yaplmazdan nce, bir hurma aacnn gvdesine dayanarak hutbe okurdu. Yeni Minberin yaplmasyla bu aacn, yavrusunu kaybeden deve yahut annesini kaybeden ocuk gibi inlediini btn ashab kiram iittiler. Sonra Resllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ad geen bu aa gvdesini mbarek eliyle okad ve bylece aa sknet buldu. Bir rivayete gre, bu hurma gvdesi minberi saadetin altna gmld. 292- Amr bin Talib (R.AJ'den rivayet edilmitir: mdi vallahi ben, bazan bir adama veriyor, bir adam da nasipsiz brakyorum. Oysa nasipsiz birakdm adam, (kendisine mal ve menl) verdiim adamdan bana daha sevgilidir. Ne var ki, baz kiilere, ilerinde szlanma ve sabrszlk grdm iin vermekteyim. Bazlarn da, Allah tarafndan kalblerine verilen hayr ve zenginlie brakyorum. Amr bin Talib de bunlardandr. Bunun zerine Amr ibni Talib: Vallahi, Resllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in bu mbarek sz yerine, bana bir deve srs verilseydi makbule gemezdi, dedi. 293- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Resllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, mbarek hayatnn son hutbesinde yle buyurdu: Ey Mslmanlar! Yaknma geliniz. mdi, Ensar'dan oluan u mahalle halk azalacak ve bakalar oalacaktr. Her kim, Muham-med Sallallahu Aleyhi ve Sellem mmetinin bir yetkili makamna getirilir de kimine zarar ve kimine yarar salamaya gc yeterse, Ensar'm iyisiyle ilgilensin, ktsn de, vali olupta bir kimseye zarar ve menfaat yapmaya gc yeterse, o vali olan kimse, balasn. 294- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Resllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Cuma .gn hutbe okunurken bir adam camiye girdi ve oturdu. Hazreti Peygamber ona hitaben yle buyurdu: Ey filn, namaz kldn m? O adan da: Hayr, dedi. Hazreti Peygamber: Kalk, namaz kl buyurdu. Mtercim: Bu hadisi erif, man afi ve mam Hanbeli Hazretlerinin delili olup, hutbe esnasnda camiye giren kimse iki rekt namaz klar, diyorlar. Hanefi ve Maliki'ye gre, namaz klmaz, oturup hutbeyi dinler. nk hutbe esnasnda konumak ve baka eyle megul olmaktan men edilmitir. 295- Ebu Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir. Cuma gn hatip hutbe okurken, sen arkadana (sus) bile desen, bo laf etmi olursun.

296- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Cuma'da bir vakit vardr. Mslman kul, namaz klmakta ve Allah'dan herhangi bir dilekte bulunmakta iken o saate denk gelirse, phesiz, Allah Teal, ona dilediini verir. Peygamber, bu vaktin ok ksa olduunu mbarek sere parmann ucu ile iaret ederek gsterdi. Mtercim : Cuma gn iinde sere parmann ufack ucu kadar ksa bir mddet vardr ki, o saat (vakit) iinde dua makbul olur.16 KORKU NAMAZI BAHS 297- bni mer (R.A.l'den rivayet edilmitir: Saflar kartnda (taarruz safhasnda) namazlar ayakta klnsn. Eer taarruzun daha ileri bir aamasnda ise namazlarn ayakta veya hayvanlarn srtnda (im ile) klsnlar. Mtercim: Bu hadisi erif, mam afi Hazretlerinin delili olup bilfiil dmanla savarken hatta sng sngye gelinse bile, ayakta yahud hayvan stnde hem dmanla savarlar, hemde ba ve gz hareketleri ile (im ile) namazlarn klarlar. Bu durumda kbleye ynelmek gerekmez. Hanef mezhebine gre, sava halinde dmanla bilfiil karlaan veya sng sngye gelen mslmanlar namazlarn geciktirirler ve sonra kaza ederler. Buna delil de 203. hads-i erifte geen Hendek savandaki olaydr. Bir de /cemaatla korku namaz klnmas vardr. O da bilfiil savamayarak dman karsnda mevzilenmeleri halindedir. Yahut dmanla yer yer temaslarn vuku bulduu durumlardadr. Yoksa sava kzt zaman cemaatla namaz olmadna ittifak edilmitir: 298- bni msr (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hendek savandan Medneye dnte ashab kiram silhlarn henz karmlarken Allah'dan gelen vahy zerine yle buyurdular: Hi kimse, Beni Kurayza'ya varmadan ikindi namazn klmasn. Mtercim: Hendek (Ahzab) savandan henz Medine'ye dnp de ashab kiram silhlarn, braktklar bir anda, daha nce Hendek savanda dmanlarla birleip mslmanlar aleyhinde alan yahudi kabilesi Ben Kurayza'ya kar hcuma geilmesine dair Allah'dan vahy gelmiti. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, derhal Ben Kurayza'ya kar asker harekta geilmesini buyurmu ve yukardaki emrini vermilerdi. Ashabdan bir ksm, bu hadis-i eriften, acele edilmesi mnasn anlayp, vakti girmi ikindi namazm hemen klarak ktlar. Bir ksm da, ikindi namaznn ancak Ben Kurayza'da klnabilecei manasn anlayarak klmadan kt. Sonra durum Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e arz edildi. Her iki itihad da tasvip buyurdular. nk nassn her iki mnaya da ihtimali vard. Sonra Kurayza Oullarna varlp on-larm hakkndan gelindi ve bir ksm da srgn edildi.17 RAMAZAN VE KURBAN BAYRAMI BAHS 299- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Hazreti Aie der ki, bir'bayram gn idi. Henz bul ama ermemi iki kzcaz, yanmda def alp evvelce Medine'de Evs ve Hazre kabileleri arasnda meydana gelen ve Evs kabilesinin zaferi ile sonulanan BUAS vak'asn anlatan arky sylerken tazreti Peygamber gelip deine yasland ve mbarek yzn duvardan yana evirdi. Bu arada, babam Ebu Bekir geldi, ieri girer girmez beni azarlamaya balad. Peygamberin yannda eytann sesi (alg sesi) olur mu? deyince, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem Hazretleri, babama dnerek, Dokunma onlara! diye buyurdu. Her milletin Bayram gnleri var. Bugn de bizim bayrammzdr. Varsnlar, byle sevin gsterileri yapsnlar? Sonra bu kzlara gz ettim, ktlar. Bu hadsi erife ilve olarak Hazreti Aie dier bir olay yle anlatr: Yine o bayram gn, Sudanl birka kii, Sudan sava oyunlar gsterisi yapyorlard. Sdan'llar bu silh oyunlarn yaparken ya ben, seyretmem iin msaade istedim, yahud Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem Hazretleri bana: (Ya Aie, Sudanllarn kalkan oyununu) seyretmek ister misin? buyurdu. Ben de bakmak isterim, dedim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem'in arkasnda durdum. Yanam Hazreti Peygamberin mbarek yanana yaslayarak bir mddet seyrettik. Hazreti Peygamber Sudanl oyunculara hitaben Bereketli Nil'in ocuklar, devam edin! buyurdu. Nihayet yoruldum ve usandm. Hazreti Peygamber bana: Yeter mi? buyurdu. Ben de: Evet, ya Reslallah, artfe yeter, dedim. Hazreti Peygamber de bana: yle ise git buyurdu.
16 17

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:145-154 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:154-155

Mtercim: Bayram gnlerinde ve dn cemiyetlerinde, savaa tevik etmelerde ve misafir geliinde def almann meru olduu bu hads-i erifle sabittir. Dnleri def alarak duyurunuz mealindeki hadsi erif de bunu teyid etmektedir. 300- Ber bin Azib (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem Hazretleri Kurban Bayram hutbesinde yle buyurdular: Bu gnmzde yapacamz ilk i bayram namazn klma mzdu*. Sonra dner ve kurbanlarmz keseriz. Kim bunu yaparsa snnetimizi aynen icra etmi olur. 301- Bera (R.A.l'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem Hazretleri Kurban bayram hutbesinde yle buyurmutur: Kldmz namaz klan ve kestiimiz kurban kesenler, dini vecibeyi aynen icra etmi olurlar. Kurbann bayram namazndan nce kesenler ise, namazdan nce olduu iin kurban saylmaz. Ebu Brde bin Niyar, Ya Reslallah, ben bu meseleyi daha nce bilmediimden grme dayanarak, herkesten nce kurbanm kesip daha ok sevap kazanaym, diye, namazdan nce kurbanm kestim ve etinden de biraz yiyerek namaza geldim. imdi ne yapaym? dedi. Buna cevaben Hazreti Peygamber: Senin koyunun (kurbanlk deil) etliktir! buyurdular. Tekrar Eb Brde sordu: Ya ReGlallah, bizde yln doldurmam bir olak var ki, bence iki koyundan' daha kymetlidir; bunu kesersem kurban yerine geer mi? Hazreti Peygamber: Evet, ancak (yan doldurmam olak) senden sonra hi kimseden kurban yerine gemez buyurdular. Mtercim Bu hadisi erif, mam afii Hazretlerinin delili olup kurban olacak hayvan koyun cinsi ise tam bir yanda, kei cinsi ise iki yanda olmaldr, demitir. mam Azam'a gre bir yandaki koyundan fark edilmeyecek ekilde semiz olan en az alt aylk bir kuzu dlbili kurban edilebilir. 302- bni Abbas (R.A.ldan rivayet edilmitir: Zilhicce'nin u on gnndeki amelden daha stn amel yoktur. Ashab kiram, ya Reslallah, cihad da m deil? diye sordular. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Cihad da deildir. Ancak cann ve maln feda ederek kp, hibirini geri evirmeyen (ikisini de Allah yoluna veren) kii mstesna buyurdular. Yani maln ve cann Allah yolunda feda eden mcahidin ameli, Zlhicee aynn u on gnndeki amelden daha faziletlidir. 303- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Birtakm Sdai'hlar, Mescidi erifin nnde bayram gn kl ve kalkan oyunlar yaparlarken Hazreti mer'e yle buyurdu: Bereketli Nil'in ocuklarn (Sdan'llar) gven iinde brak! Baka bir rivayette; Her milletin br bayram var. Bugn de bizim bayrammzdr buyurduu da belirtilmitir. Mtercim: Erfide, rifde'nin oul ekli olup bahi ve ayn zamanda bolluk mnasnda kullanlmaktadr. Nitekim suyu bol olduu iin Dicle ve Frat nehirlerine, rfidan denmitir. Hadiste geen Sudanllara er-fdenin ocuklar denmesi, ya bahi topladklarndan veya bereketli Nil nehrine mensup olduklarndan ileri gelmektedir.18 VTR BAHS 304- bni mer (R.A.) den rivyet edilmitir: Gece namazlar ikier ikier rekttr. Herhangi biriniz sabah vaktinin girmesinden korkarsa (gece namazlarnn sonuna brakt vitri) tek rekt olarak klar Bu bir rekt, kld namazlarn vitri olur. Mtercim: Gece tehecct namaz klmay adet edinen, kimse, gece yarsndan sonra kalkp teheccd namazn ikier ikier rekt klar. Sonra vitir namazn klar. Amma vitir namaz tek rekt mdr, yoksa vitir namaz gibi rekt mdr? Bu hususta dier mezhep imamlar, hadisi erifin zahirini esas kabul ederek, vitir namaz en sonra ayrca bir rekt klnr, diyorlar. mam Azam'a gre bir rekt namaz caiz deildir. Vitir namaz, akam namaz" gibi rekt olarak klnr. mam efi Hazretlerine gre, vitir namaz akam namaz gibi rekt olarak caiz ise de, daha faziletli olan, iki selmla rekt klnmasdr. afii fkh alimlerinden md Hazretleri, evl olan, bir arada rekttr, demitir/Bu gr, mam, Azam'm grn aynen kabul deilse de destekleyici mahiyettedir. 305- bni mer (R.A.)den rivayet edilmitir: Gece namaznzn sonunu vitir (tek) yapnz.
18

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:155-303

Mtercim: Yukardaki hadisi erifte getii gibi, bu hkm devaml olarak gece namazna kalkmay adet edinen ashaba gredir. Yoksa, snnet olan; yatmazdan nce, yats namazndan sonra hemen vitir namazn klmaktr. Sonra isterse kalkar, yine teheccd namazlarn klar. Artk vitir namaznn iadesi veya tek bir rekt klnmas gerekmez.19 YAMUR DUASI BAHS 306- Abdullah (B-AJ'den rivayet edilmitir: Allahm! Yusuf'un yedi (ktlk) yjli gibi yedi yl ver (bu mriklere, belki alk onlar terbiye eder). Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mekke'nin azl mriklerinin, belki yola gelmelerine vesile olur diye, Hazreti Yusuf zamannda Msr halknn uratld ve tam yedi yl devam eden kitlk ve ala kendilerinin de uratlmalarna dua etti. Gerekten bir yl iinde Mekke'ye bir damla yamur dmedi. Bundan dolay fena halde bir ktlk oldu. yle ki, Mekke halk le yemee balad. Yer ve g duman kaplad. Sonra biraz insafa geldiler de, Mekke halk tarafndan, Mekke reisi Eb Sfyan seilip Medine'ye gnderildi. Hazreti Peygamberin huzuruna varp.- Ya. Muhammed, sen Allah'a ibadetli ve yaknlara iyilik etmeyi emredersin; halbuki senin yakn akraban olan kavmin Mekke'de ktlk ve alktan helak oldular. Rica ediyoruz, .onlar iin Allah Teal'dan yamur isteyiniz, dua ediniz. Bu felketten kurtulsunlar. Sonra biz de bu sebeple sana (man ederiz, dedi. Sonra Peygamber efendimiz dua buyurdu. Kt-ftk ve pahallk gitti, bolluk ve ferahlk geldi. Ne var ki, Mekke'liler yine iman etmediler. Bu ktlk ve perianlklarna iaret olarak evvelce: O halde (ey resulm) semann aikre bir duman (alk ve ktlk) getirecei gn (a,zab) bekle mealindeki ayeti kerime nazil olmutu. (Duhan sresi. Ayet 10) Mtercim: htiya zamannda yamur duas iin namaz merudur. Tpk cuma namaz gibi cemaatla iki rekt klnr. Sonra bayram namaznda olduu gibi hutbe okunur ve dua edilir. Fakat minberde olmayp yerde okunmas mstahabdr. Bu, imameyn'in grdr. mam Azam'a gre, ayr ayr klnr, cemaatla .klnmaz. Zamanmzda iki imamn, kavline gre hareket edilmektedir. Dier mezheb imamlarna gre de hkm byledir. 307- Enes (R.A.)*den rivayet edilmitinPeygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir cuma gn minbere kp hutbe okurken tara halkndan biri mescidin kap girdi. Hazreti peygamberin karsnda ayakta durup nT^sl; Ktlktan- ve kuralktan hayvanlarmz helak ol ^h Teal'ya dua ediniz de bize yamur ihsan buyursun di-yLf deMeTXndu. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri mbarek ellerini ge doru kaldrarak: SlShmt Bize yamur ver, Allahml Bize yamur ver, AUahml Bize CaS ver./d^e duada bulundular. Hazreti Peygamberin duas! Se bulutlar gzkt, semay kaplad. Hemen ardndan vamur yamaya balad. Yedi gn devaml yad. Ertesi cuma. guHazretleri, mbarek ellerini kaldrarak: Uzak evrelerimize yasn, stmze yamasn! Allahm! tepelere, dalara, yksek yerlere, vadilerin ilerine ve mer'alara yadr. diye dua buyurdu. Duadan biraz sonra yamur kesildi. 308- Enes (R.A:) 'den rivayet edilmitir-. Allahm bizi (kuraklktan) kurtar. Allahm! bizi (kuraklktan) kurtar. Allahm! bizi (kuraklktan) kurtar. 309- Hazreti Aie'den rivayet edilmitin Peygamber SallallahuAleyhi ve Sellem HazretleriV^mur yaarken: .Analum! (canmz ve malmz iin) yararl isabet Megm olsun diye dua ettiler. 310- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Saba rzgn, bana zafer getirdi. Ad kavminin helaki da debr (batdan esen rzgr) ile olmutur. Mtercim : Badi Saba (saba rzgr, kuzey doudan esen yeldir. Baz kimselere gre, seher vaktinde' esen yeldir. Hendek savanda dmanlar perian eden rzgr bu Saba rzgrdr. Debr (bora) ise, bunun aksine olarak bat tarafndan esen rzgrdr. Ad kavminin helak edilii" bu rzgrla olmutur. 311- bni mer (R.AJ'den rivayet edilmitir: AlIahm! am'mz ve Yemen'imzi bize mbarek, kl, diye Hazreti Peygamber dua, edince ashab kiram: Necid'imzi de..., dediler. Hazreti Peygamber: ,
19

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:158-159

Ali ah im! am'mz ve Yemen'imzi bize mbarek kl I Ashab, tekrar dilekte bulunarak: Necidi'nizi de..., dediler. Peygamber Sal- lallahu Aleyhi ye Sellem hazretleri yle buyurdular: Orada (Necid ve Irak blgesinde) sarsntlar ve fitneler (isyan ve ihtilller) olacak ve eytann boynuzu da orada kacaktr. Mtercim: Nitekim bu blge, slm tarihinde en kanl ve en ar olaylara sahne olmutur. 312- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Gaybn anahtarlar betir.- bu be eyi ancak Allah bilir: Yarn olacak eyi kimse bilemez. Analarn rahimlerinde olacak eyi kimse bilemez. Hi kilise,, yarn ne kazanacam bilemez. Hi kimse hangi yerde leceini bilemez. Kimse yamurun ne zaman geleceim bileMtercim ; Bu be hdiseyi ayrntlar ile ve gerek ynleri ile Allah'dan bakas bilemez. Ancak baz almet ve belirtiler meydana . ktktan sonra, bir takm alt ve tehizatla bunlardan bazlar hakknda bir takm tahmin ve tespitlerde bulunmak mmkn ise de, belirtiler olmadan bunlar kefetmek ve ayrntlarn bilmek mmkn deil, dir. Bir de bu be eyden, daha milyonlarca gaybi hdiseler varsa da, bu be eyi tayin etmekteki hikmet, khinlerle mneccimlerin, bunlar bildiklerini iddia etmeleridir. erkavi erhinde byle denmektedir:20 GNE TUTULMASI BAHS 313- Eb Bekre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Gne ve ay kesinlikle hi kimsenin lm iin tutulmazlar. Bunlarn tutulmalarn grrseniz, size vaki durum alncaya kadar namaz klp dua edin. Bir rivayette de: Lkin bunlarn tutulmalar ile Allah Teal kullarn korkutur, buyurulmutur. Yani kullar, ay ve gnein urad deiikliklerden ibret alp Allah'n bykln idrak etsinler ve Allah'dan korksunlar. 314- Mure (R.AJ'den rivayet edilmitir. Gne ve ay kesinlikle hi kimsenin lm veya hayat iin tutulmazlar. Fakat bu hali grnce namaz klp Allah'a dua edin 315- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Gne ve ay, Allah'n ayetlerinden iki ayet (kudret eseri) dir. Bunlar, hi kimsenin lmnden veya hayatndan dolay tutulmazlar. Bu tutulma halini grdnz zaman Allah'a dua ediniz, tekbir getirin, namaz klnz, fakirlere sadaka veriniz. Ey Muhammed mmeti! Vallahi, hi kimse, klesinin zina etmesi veya cariyesinin zina etmesi karsnda Allah Teal Hazretlerinden daha kskan deildir. Muhammed mmeti! Vallahi, benim bildiklerimi bilseniz az gler ve ok alardnz. 316- Hazreti Aie (R.A.)"de rivayet edilmitir: Gne ve ay, Allah Teal Hazretlerinin ayetlerinden iki ayettir. Hi kimsenin lm veya hayat iin tutulmazlar. Tutulmalarn grrseniz, namaza bavurun ve Cemaat namazna! diye de arlsn. 317- Hazreti Aie (R.A.l'den rivayet edilmitir: Hazreti Aie validemiz, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellsm efendimize: nsanlar lnce mezarlarnda azab grecekler mi? diye sorunca, Hazreti Peygamber: O kabir azabndan Allah'a snrmU dediler. Sonra kabir aza bndan Allah'a snmalarn ashab kirama emrettiler. 318- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir; Ben (gne tutulmas namaznda, iken) cenneti grdm ve bir salkma elimi uzattm. Eer devirseydim dnya durduka ondan yerdiniz. Cehennem'i de grdm. Bugnk kadar korkun manzara hi grmemidim. Cehennemliklerin ounun kadnlar olduunu grdm Ashab kiram, Niin, ya Reslallah? diye sordular. Hazreti Peygamber: Nankrlklerinden, buyurdu En yakn adamna nankrlk ederler. ylie nankrlk ederler. Onlardan birine btn bir mr boyu iyilik etsen, sonra senden (holanmad) birey grse, senden hi hayr grmedim, der. 319- Eb Musa (R.AJ'den rivayet edilmitir: Allah tarafndan vukua gelen bu yetler (gne ve ay tutulmalar) , hi kimsenin lm veya hayat iin deildir. Ancak Allah Teal Hazretleri bunlarla kullarn korkutur. Byle bir hal grdnz zaman Allah'a
20

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:159-163

ibadete, duaya ve istifara bavurun. Mtercim: Ay ve gnein tutulmalar zamannda namaz klmak ima ile merudur. Fakat Hanef mezhebinde Cuma namaz gibi iki rekt olarak cemaatla klnr. Yalnz zaman- sre olarak Bakara sresi gibi en uzun srelerden biri okunur. Dier mezhebe gre, yine Cuma namaz gibi iki rekt ise de her rekt iki rku ile eda edilir. Birinci rektn rkundan ba kaldrlnca tekrar fatiha ve zamm sre okunur ve ikinci rkdan sonra secdeye varlr. kinci rekt da ayn ekilde klnr. Bu da, tutulma halinin almasna kadar namaz uzasn diye yaplr. Ancak, Cuma namaznda olduu gibi hibir mezhebde hutbe yoktur. Ezan ve ikamet dahi istemez. Ceznat toplamak iin cemaatle namaza diye davet yaplabilir.21 SEFER NAMAZ BAHS'l 320- Eb.Hureyre (R.A.) den rivayet edilmitir: Allah Teal'ya ve ahiret gnne iman eden bir kadnn, yirmi-drt saat sren bir yolculua, beraberinde mahremi olmakszn kmas caiz deildir. 321- mran (R.A.) dan rivayet edilmitir: mran bin Husayn, ey Allah'n peygamberi, basurumdan dolay rahat namaz klamyorum, ne yapaym?, diye sorunca Peygamber. Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Ayakta kl; gcn yetmezse oturarak ve gcn (buna da) yetmezse yan st yatarak kl. Mtercim: Namazn terki veya vaktinden geciktirilmesi iin hastalk sebep gsterilemez. mam Azara Hazretlerine gre, yan st veya arka st yatarak, mmkn olduu ekilde im (ba veya vcut iareti) ile namazlar vaktinde klmak gerektir. m etmeye gc yetmiyen hastadan namaz der. Fakat mam afi'ye gre, gz veya kalb imasna gc yeten kimse, namazn klar. erkav erhinde bu ekilde yazldr.22 TEHECCD (Namaz) BAHS 322- bni Abbas (R.A.) dan rivayet edilmitin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, gece tehec-cd namazna kalkt zaman u duay okurlard: Allahm! Sana hamd olsun. Gklerin, yerin ve onlardaki varlklarn kayyimi sensin. Hamd olsun sana. Gklerin, yerin ve bunlardaki varlklarn mlik ve sahibi sensin. Hamd olsun sana Gklerin ve yerin nurusun sen. Hamd olsun sana Gklerin ve yerin mutlak hakimisin sen. Hamd olsun sana. Sen haksin, vadin haktr, mlakatn haktr, szn haktr, cennet haktr, cehennem haktr. Peygamberler haktr, Muhammed haktr ve kyamet haktr. Allahim! Yalnz sana teslim oldum. Yalnz sana iman ettim. Yalnz sana bel baladm. Yalnz sana yneldim. Yalnz sana davam atm. Yalnz senin hkmne mracaat ettim. Takdim ettiklerimi, tehir ettiklerimi, gizli yaptklarm, aikr yaptklarm bana bala. ne alan sensin. Geri brakan sensin. Tanr yalnz sensin. Senden baka Tanr yoktur. Kudret ve kuvvet yalnz Allah iledir. 323- bni mer (R.A.) den rivayet edilmitir. Ryamda cehennemi ve tandm baz kiileri, grp cehennem-, den Allah'a sndm. Bir melek bana, korkma, dedi. Sonra bu ryam hemirem Hafsa (Radyallahu Anha) vastasiyle Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine arz ettirdim. Bunun zerine Peygamber yle buyurdu: Abdullah ne iyi insan! Keke geceleri de namaz klabilse. Artk bu vak'adan sonra bni mer, geceleri pek az uyurdu. Mtercim : Teheccd (gece)! namazlar klan kimse cehennemden kurtulur manasn bu hadsi erif tamakla bu namaz ihtilafsz snneti m-ekkededir. 324- Hazreti Ali (R.A.) den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir gece seher vaktine doru hazreti Ali ve Hazreti Fatima'nm hanelerine terif etmilerdi. Onlar henz yatakta idiler. Bunun zerine Hazreti Peygamber, Siz (geceleyin) namaz klmyor musunuz? buyurdu. Hazreti Ali u cevab verdi: Ya Reslallah, ruhlarmz Allah'n kudret elindedir, diledii zaman bizi uyandrr. Hazreti Peygamber bu cevabdan memnun olmadna iaret olarak mbarek elini dizine vurdu ve u ayeti kerimeyi okuyarak ayrld: And olsun ki, biz insanlara bu Kur'anda her eit rnek verdik. Ne var ki, insann en ok yapt ey tartmadr. (Kehif sresi: Ayet 54).
21 22

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:163-1666 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:166-167

325- Mure IR.A. 'den rivayet edilmitir! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, namaz klarken o kadar ayakta durur ve kraati uzatrd ki, mbarek ayaklar ierdi. Bu halini gren ashab: Ya Reslallah, gemi ve gelecek gnahlarnzn balandn Cenab- Hak Kur'an Kerim'de mjdelemiken, siz bu derece kendinizi ibadete verip yoruyorsunuz, demeleri zerine u cevab buyurdular: O halde ok kreden bir kul olmam gerekmez mi? Allah Teal Hazretleri, beni mafiret buyurduundan dolay keml zre krm ifa etmek iin, gece ve gndz secdeye kapanp O'na ibadet etsem yeridir. ' 326- Abdullah, bin Amr bin El-As Hazretlerinden rivayet edilmitir: Allah Teal nezdinde en makbul namaz Davud Aleyhisselm'm namaz ve ^llah Teal katnda en makbul oru da Davud'un prucu-dur. Gecenin yarsn uyur, te birini ihya eder ve sonra altda birini uyurdu. Bir gn oru tutar ve bir gn yerdi. 327- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Sizden biriniz uyuyunca eytan onun ensesine dm vurur. Her dm, uzun bir gecen var, uyu! diyerek vurur. Eer uyanr da, Allah' zikrederse (tebih, teh eder veya- Kur'an okursa) bir dm zlr. Abdest alrsa bir dm daha zlr. Namaz klarsa bir dm daha zlerek hareketli ve neeli olur. Aksi takdirde maneviyat .bozuk ve tenbel olarak kalkar. 328- Abdullah (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurlarnda, birisinin, btn gece uyuyup sabah namazna kalkmad sylenince, yle buyurdular: Onun kulana eytan iedi. 329- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Her gece Rafobimiz Teal ve tekaddes Hazretleri (nin rahma), gecenin te biri kalnca d.nya gne inerek, bana dua eden var m, duasn kabul edeyim; benden isteyen var m, istediini vereyim! bana istifar eden var m, kendisini balayaym, buyurur. Mtercim ; Bu had'si erif mte ab inattan olup rateahhir alimlerce tevil edilmitir. Gece vaktinin son te biri ibadetlerin kabul zamandr. Bu zamanda ibadet edenler, hususiyle Allah Teal Hazretlerinin ltuf ve keremine ererler. Allah'n rzasna uygun kimselerden olurlar. Yoksa Cenab Hak inmek ve kmaktan mnezzehtir. 330- Hazreti Aie (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Hazreti Aie: Ya Resallah, vitir namazm klmadan m uyuyacaksn? diye sorunca Hazreti Peygamber yle buyurdular: Ya Aie! Benim gzlerim uyur; fakat kalbim uyumaz. 331- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ya Bill! Mslmanlkta ilediin en mit verici ameli bana anlat; nk cennette (dolarken) nmde senin ayak seslerini duydum. Hazreti Bill u cevab verdi: Ya Reslallah! Gece veya gndz vakti her abdest aldmda, mutlaka abdestle nasibim olduu kadar namaz klarm ki, bundan daha mit verici bir amel ilemedim. 332- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem (Mescidi erifin iki direi arama bal bir ip grd. Bu ip nedir? diye sordu. Ashab, Zey-neb (validemiz) in ipidir. Kesildii zaman tutunur, dediler. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Hayr, o ipi zn! Her biriniz mecali kadar namaz klsn. Mecali kesilince de otursun. 333- Abdullah bin Amr (R.A.)'den rivayet edilmitin Abdullah! falanca gibi olma. O geceyi ihya ederdi; sonra gece namazn brakt. 334- Ubade bin Samit (R.AJ'den rivayet edilmitir: Her kim, gece uykusundan uyanarak, Allah'dan baka ilh yoktur. Birdir. Orta yoktur, mlkler O'nundur. Hamd O'nadr. O, her eye kadirdir. Allah'a hamd olsun. Allah' noksanlklardan tenzih ederim. Allah'dan baka ibadete lyk hibir ilh yoktur. Allah en uludur. Kuvvet ve kudret ancak, Allah iledir, dedikten sonra, Allah'm beni bala, derse yahut dua ederse onun duas kabul olunur ve eer abdest alr namaz klarsa, namaz makbul olur.

335- Cabir (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Sizden biriniz bir ie teebbs ettii zaman, farz namazdan ayr olarak iki rekt namaz klsn; sonra u duay yapsn: Allah'm! lmine dayanarak senden hayr istiyorum. Kudretine dayanarak kudret istiyorum. Senin nihayetsiz kereminden istiyorum. Sen glsn, ben ise gszm. Sen bilirsin, ben ise bilemem. Gay-h\ yegne bilen sensin. Allahm! Eer bu i, senin ilh ve ezel ilminde, dinim, hayatm ve akbetim (veya imdiki halim ve geleceim) iin hayrl ise onu bana mukadder kl, onu bana myesser kl, sonra o iimi bereketli kl. Eer bu i, senin ilh ve ezel ilminde, dinim, hayatm ve akbetim (veya imdiki halim ve geleceim) iin hayrsz ise onu bamdan defet, beni de ondan uzaklatr. Bana, nerede olursa hayrlsn ver. Sonra beni, verdiine raz kl. stihare yapan kii, (bu i, derken) ihtiyacn belirtir, buyurdu. 336- Abdullah El-Mzen (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Akamn farzndan nce namaz klnz, akamn farzndan nce namaz klnz, akamn farzndan nce namaz klnz; ancak isteyen klar. nc defasnda bunu istee balamas, mslmanlar tarafndan akamn ilk snneti olarak kabullenmesini istemedii iindir. Mtercim: . Hazreti Peygamber akamn farzndan nce namaz klmay . defa tekrarlad. ncde, dileyene gre, buyurdu. steyen kar istemeyen klmaz. Byle buyurmalar da, btn insanlarn bu namaz devaml bir snnet kabul etmelerini istemediklerinden dolaydr. afii ve Hanbeli mezheblerine gre, akam namazndan nce iki rektlk ksa bir namaz klmak mstahabdr. Delilleri de bu hadsi eriftir.23 MEKKE VE MEDNE MESCDLERNDE NAMAZIN FAZLET 337- Eb Hreyre (R.A.Tden rivayet edilmitir: Ancak mescid iin sefere klr: Mescidi Haram (Mekke'de) Mescidi Resul (Sallallahu Aleyhi ve Sellem Medine'de), Mescidi Aksa (Kudste). Mtercim Din esaslardan sayarak, zellikle iinde namaz klmak iin bu mescidden bakasna yolculuu klmaz. Ancak seyahat maksadyle veya ticaret veya ilim tahsili iin her zaman her yere gidilebilir. Bu hususlar. erkavi erhinde yazldr. eddi rahl. yaplmaz demek, deveye semer ve yk balanmaz; yani ykler balampta yola klmaz, demektir. 338- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Benim u mescidimde klman namaz, Mescidi Haram'dan baka dier mescidlerde klnan bin namazdan daha hayrldr. 339- Eb Hreyre (R.A. 'den rivayet edilmitir: Evimle minberimin aras cennet bahelerinden bir bahedir. Minberim de (cennetteki kesver) havuzumun zerindedir. Mtercim : Ravza-i mutahhare veya muattara denilen bahe, Haceri Esved gibi, cennetten inmi ve nakledilmi olmas muhtemeldir. Yahud kyamet gnnde Ravza-i Muattara* ayniyle cenneti al'ya naklolu-nacaktr. Yahud RavzaiMuattarada ibadet eden cenneti alaya ular. Bu ihtimallerin toplanmasnda bir zddiyet yoktur. 340- Abdullah (R.A.l 'dan rivayet edilmitir: Peygamber efendimiz namazda iken kendisine selm verilirdi. Bunun zerine yle buyurdular: Namazda (insan balayan bir meguliyet vardr. onun iin namazda olana selam verilmez. 341- Muaykb (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Secde ederken topra dzleyen kimseye Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Yapman gerekiyorsa bir hareketle yap. CSecde yerinin topran, mutlaka gerekli ise, elinin bir hareketi ile dzelt. Fazla hareket namaz iin sakncaldr.) Hanefi mezhebinde bir rknde kere el hareketi namaz bozar. Namazn bozulmad grnde olan mezheblere gre, bu gibi hareketler huzura engeldir. 342- Hazreti Aie (R.~A.)*den rivayet edilmitir:, Bunlar (gne ve ay tutulmalar) Allah'n yetlerinden iki yet (kudret eseri) dir. Bu hali grdnz zaman, alncaya kadar namaz kln. u makammda (gne tutulmas namaznda) iken, bana va'd edilen her eyi
23

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:167-174

grdm. Hatta ileri atldm grdnz zaman ben cennetten bir salkm almak arzusunu duymutum. Gerilediimi grdnz zaman da, cehennemi grdm, kendi kendini kemiriyordu. Cehennemde Amr bin Lhayy'i grdm. Develeri salma eden (putlar uruna babo salverilmeleri adetini karan) odur. 343- Cbir (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selle.m, kendisine namazda iker selm veren Cabir Hazretlerine, namaz tamamladktan sonra yle buyurdular: Selmn almama sadece namazda oluum mani oldu. (eitli hadiselerden, anladmza gre, nceleri namaz esnasnda selm verip almak ve hatta dnya kelm bile etmek vard. Sonra btn bunlar kaldrld.)24 NAMAZDA YANILMA (Sehiv) BAHS 344- Abdullah (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir le namazn hikmet gerei be rekt klp selm verince, ashab kiramdan biri sordu: Ey Allah'n resul, le namaz artt m? Peygamber Efendimiz, ne oldu? ve Eb Hureyre'nin rivayetine gre; dorumu sylyor? buyurdu. Ashab, ya reslal-h; namaz be rekt kldnz, dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hemen yanl ma (sehiv) secdesi olarak iki secde ettiler. Mtercim : Hanef imamlar bu hadisi eriften yanlma secdesinin selmdan sonra olduu hkmn kardlar. afii imamlar ise, yanlma secdesi selmdan ncedir, diyorlar. Bir de namazdan sonra konumadan namazn bozulmamas, Peygamberliin zelliklerindendir. Bunun aklamas 149 ve 176 sayl hadisi eriflerde geti. mam beinci rekta kalknca, imama uyulmaz; eer bile bile uyulursa, cemaatn namaz bozulur. 345- mm Seleme (R.A.)'den rivayet edilmitir: Eb meyye kz (mm Seleme)! kindi farzndan sonraki iki rekt sordun. Bunun sebebi u: Bana Abdlkays kabilesinden insanlar geldi ve beni, le farzndan sonraki iki rekttan alkoydular. te bu iki rekt, o iki rekttr. Mtercim: Bu hads-i erif imam afii Hazretlerinin delili olup snnetlerin kazas mstahab kabul edilmitir. mam Azam Hazretlerine gre, yalnz sabah namaznn farz ile beraber kazaya kalan' snneti, le vaktinden nce farz ile kaza edilir. le vakti girince yalnz farz edilir. Dier snnetler vakit ktktan sonra kaza edilmezler. Farz dan nce klmamayan le namaznn snneti ikindi vaktine kadar kaza edilir. kinci vaktinde kaza edilmez. Bir de hangi nafile namaz olursa olsun, o namaza baladktan sonra herhangi bir sebep ile bozulmu olursa bu namazn kazas mam Azam'a gre farzdr. afi ve Hanbeli mezheblerinde kazas lzm gelmez. Nafile oru vesair ibadetler de byledir.25 CENAZE BAHS 346- Eb Zer'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Rabbimden bana bir haberci geldi ve u haberi veya mjdeyi verdi: mmetimden her kim, Allah Teal'ya hi bir eyi ortak komam olarak lrse cennete girer. Ben (Eb Zer), Ya reslallah! dedim, zina etmi ve hrszlk yapm olsa da m? Zina etse de, hrszlk yapsa da (girecektir), buyurdu. Mtercim ; Ehli snnet inancnda zina ye hrszlk gibi byk gnahlar ilemek mminin imann silip gtrmez. Ancak bunlar haram saymak ve hafife, elenceye almak imanszlk olur. Bunlar gnah olduuna inanarak ileyip imanla ahirete kimseye, gnahlarn dan dolay Allah dilerse cehennemde azab ektirdikten sonra cennete koyar ve dilerse balayarak - irk gnah ilemedii iin - dorudan doruya cennete koyar. Fakat kul haklar meselesinde, hak sahiplerini memnun etmeden cennete giri yoktur. Burada haklarn denmesi gerekir. Ancak Cenab Hak dilerse ahirette hak sahiplerini memnun ederek kulunu, sevdii kul ise, bu mkil durumdan kurtarr. 347- Abdullah (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretlerine bir eyi o*k koarak len kim cehenneme girer. Cehennemde devaml kalr. Mtercim ; . Bu hadisi erifi rivayet eden bni Mes'ud der ki, Bu hadsi eriften u hkm kardm: Allah'a ortak komakszn len kimse cennete girer.

24 25

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:174-177 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:177-178

348- Eb.Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitin Mslmanm mslman zerinde be hakk vardr: 1 Selm almak, 2 Hasta ziyareti 3 Cenazelerin teyi edilmesi 4 davetlere icabet, 5 Aksrp ta, Elhamd lillh, diyene Yerhamkellah, demek. 349- mm'I-Al (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Misafir olarak evimizde kalan Muhacirlerin ileri gelenlerinden Osman bin Mez'n'un vefat zerine tehiz ve tekfininde bulunmak zere Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem evimizi terif buyurmulardr. Cenazesi hazr olunca, ben onun, hakknda iyi ehadette bulundum ve: Ey Sib! Allah Teal Hazretleri seni rahmetine eritirsin. Ahirette senin yerin mutlaka cennettir, dedim. Bunun zerine Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bana yle buyurdular: Yerinin cennet olduunu nereden biliyorsun? Ben de: Ya Res-lallah, Osman bin Mez'un gibi byle ibadetle megul olan bir kimse ye Allah Teal.ikram ve ihsan etmeyip de kime edecek, dedim. Haz-reti Peygamber yle buyurdu: Osman bin Mez'un'a gelince, hi phesiz ona yakn (gerekleri apak bildiren lm) gelmitir. Vallahi, ben de ona kesinlikle hayr dilemekteyim. Vallahi, kendim Allah'n resul olduum halde bana nasl muamele edileceini bilemiyorum. Mtercim : Bana ve size ne yaplacan bilmiyorum. mealindeki Ahkaf sresinin 9. ayetine uyan bu hadsi erif, u ayeti kerimeden nce varid olmutur: Allah senin gemi ve gelecek gnahlarn balamtr. (Fetih sresi: ayet 2). Bu ayeti kerime ile Hazreti peygamber de btn lm ve olacak eyleri bildirmitir. Yahud dnya ve ahirette hakkmzda ne ilem yaplacana dair tafsilt zere bilgi beer iin mmkn deildir. Yoksa Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri kendisi mahlkatm en stn olduunu kesinlikle bilirdi. Ayrca dnyada iyi bir hal zere olup ahirete genlerin rahmetle anlnas ve onlar hakknda iyi zanda bulunulmas merudur. Cenab Hakk'n vadi zere cennet ehlinden olduklarna iyi zanda bulunuruz. Ancak cennetle mjdelenen on kii gibi, haklarnda delil bulunanlarn muhakkak cennetlik olduklarna inanrz; fakat haklarnda byle delil bulunmayanlar iin byle yeminle ve kesinlikle ehadet edilmesi meru deildir. 350- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Uhud savanda Hazreti Cabir'in babas Abdullah El-Ensar (Ra-dyallahu Anh) ehid oldu. lm iin Fatma adndaki kz kardei alyordu. Bu kadn hem mjdelemek ve hem teselli etmek yolunda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Alasan da oluf, alamasan da.. nk siz onu kaldrmcaya kadar melekler, kanatlanyle onu glgelendirmeye devam ettiler. 351- Enes (R.A) 'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in, am'a bal Belka dolaylarnda vuku bulan Mte savana gnderdii bin kiilik birliin kumandan Zeyd bin Harise idi. Bunlar sefere karrken Hazreti peygamber u talimat vermiti: Eer Zeyd ehid derse Cafer bin Ebi Talib kumandandr. O da ehid olursa Abdullah bin Revaha kumandandr. Sonra bunlar Mte'de dmanla karlap muharebeye baladlar. Gerekten bir gn iinde Zeyd ehid olmu, Caferi Tayyar ehid olmu, sonra Abdullah bin Revaha ehit olmutu. Sonra birlik kumandansz kalmasn, diye durum icab Halid bin Velid komutan oldu. Bu olaylarn cereyan srasnda Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Allah tarafndan vahy gelerek duruma vakf olunca yle, buyurdu: Sanca Zeyd ald ve ehid oldu. Sonra Cafer ald, o da ehid oldu. Sonra Abdullah ibni Revaha ald, o da ehid oldu. Bunlar anlatrken Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mbarek gzlerinden yalar boanyordu. Sonra sanca, kendisine komutanlk payesi verilmeyen Halid bin Velid ald ve ona kap ald. 352- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: nsanlar iinde, henz bul ama ermemi ocuu len bir kimseyi bunlara merhameti yznden cenab Hak kesinlikle Cennete koyacaktr. 353- mm Atiyye (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kz Zeyneb'in cenazesini ykamakta olan kadnlara yle buyurdu: Onu (cenazesini) kere, be kere veya gerekli grrseniz daha fazla, su ve Sidr (bir eit temizlik maddesi) ile ykaynz. Sonuncusunda kfur veya bir miktar kfur kullannz. inizi, bitirince de bana haber veriniz. Hazreti Peygamber bize kendi futasn verdi ve yle buyurdu: Bunu ona i gmlei yapnz.* Bir rivayette de yle buyurmutur: Onu tekli olarak , be veya yedi kere ykaynz. Ykamaya sa taraflarndan ve abdest azalarndan balaynz.

mm Atiyye der ki: Biz, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in kz Zeyneb'in cenazesini ykarken Hazreti Peygamber yanmza gelip bize bunlar emretmiti. 354- bni Abbas (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bir ihramlnm Arafat'-da vefat etmesi zerine yle buyurdu: Onu su ve Sidr ile ykaynz ve iki para kumala kefenleyiniz. Ona hant (bir eit gzel koku) srmeyiniz ve ban da rtmeyiniz. nk o, kyamet gnnde telbiye getirerek (LEBBEYK ALLA-HMME LEBBEYK... diyerek) mahere kaldrlacaktr. 355- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Mnafklarn ba Abdullah bin bey lnce, ashabn ileri gelenlerinden biri olan olu Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in huzuruna gelip: Ya Reslallah, babam ld. Ona kefenlemek iin ltfen gmleinizi verin ve cenaze namazn da kldrnz, diyerek ricada bulundu. Hazreti Peygamber bu dilei kabul ederek gmleini verdi, hem de cenazesini hazrlannca: Bana haber verin de namazn kldraym buyurdu. Sonra bu enire uyularak Hazreti Peygambere haber verildi. Cenab Peygamber cenaze namazn klmak isteyince Hazreti mer Radyallahu Anh: Ya Reslallah! Cenab Hak-mnafklara cenaze namaz klmaktan sizi menetmedi mi? diyerek Peygamberimizin arkadan hrkasna asld. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem. yle buyurdu: Ben, iki seenek arasnda bulunuyorum. Cenab Allah, Mnafklar iin ister marifet dile, ister marifet dileme;nlar iin yetmi kere marfet dilersen de, Allah onlar zinhar balamayacaktr, buyurmutur. Cenab Peygamber, mnafk Abdullah bir beyyin cenaze namazn kldrd ve sonra u yet indi: O mnafklardan lenlerin hi birine bir zaman cenaze namaz klma. 356- mm Habbe (R.A.)den rivayet edilmitir: Allah'a ve ahiret gnne iman eden bir kadnn, kocasndan baka lsne, gnden ok yas tutmas caiz deildir. Kocasna ise drt ay on gn yas tutar. (Kocas len hanm hamile ise, ocuunu dguruncaya kadar, hamile deilse drt ay on gn sslenemez.) Mtercim: Vefat eden erkein kars, ister zifaf olsun ve ister zifaf olmasn, drt ay on gnden nce kocaya varamad gibi, sslenemez de... 357- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bir mezarm yan banda barp alamakta olan bir kadnn yanndan geerken ona, Al-Iah'dan kork ve sabret, buyurdular. Kadn, kendisine t verenin kim olduunu bilmeyerek: Haydi adam, kendi iine git. Benim bama gelen musibet senin bana geleydi, sen de benim gibi alardn, dedi. Sonra, bu hanma, t verenin Hazreti Peygamber olduu haberi verilince, hanm hemen Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sel-lem'ln saadet hanelerine gitti. Aman ye Reslallah, sizi bilemedim kusurumu balaynz ve hem de bundan sonra artk alamayaca-un.sabredeceim, diye zr diledi. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Sabr, ancak ilk sadmede (sarsntda) nemlidir. Allah katnda makbul olan sabr, musibetin ilk geli annda yaplan sabrdr. 358- sme bin Zeyd (R.A.)den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in kz Zeyneb, hasta olan ocuunun lmek zere bulunduunu babasna bildirerek ziyarete gelmelerini istedi. Hazreti Peygamber selmla beraber kzma u haberi gnderdi: Verdii de, ald da Allah'ndr. Her varln Allah katnda belirli bir sresi vardr. Sabretsin ve Allah'dan mkfat beklesin. Hazreti Zeyneb, Allah'a and vererek tekrar babasnn gelmesi iin haber gnderdi. Bunun zerine o anda yannda bulunan sa'd bin Ubde, Muaz bin Cebel, beyy bin K'b, Zeyd bin Sabit ve daha bakalar ile Zeyneb'in evine gittiler. Hasta olan ocuk, lm sanclan iinde olduu halde Hazreti Peygamberin kucana verildi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mbarek gzlerinden ya dklmee balad, sessizce alad. Sa'd bin Ubde: Ey Allah'n Resul bize ato tavsiye ettiiniz halde siz alyorsunuz, deyince Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah tarafndan kullarmm kalbierine verilen bir merhamettir bu phesiz Cenab Allah, kullarndan merhametli olanlara rahmet Mtercim: Barp armakszm sessizce alamaka bir beis yoktur nk alamak efkat ve merhamet eseridir. 359- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in muhterem kz m-m Glsm CHazreti Osman'n zevcesi) vefat ettii zaman mezarnn kenarnda otururken mbarek gzlerinden inci tanesi gibi ya dklyordu. Cenaze kabre indirilecei zaman Hazreti Peygamber yle buyurdu:

inizde hu gece gusl gerektiren bir i yapmayan kimse var m? Eb Talha, ben varm, dedi. Hazreti Peygamber: O halde sen in! buyurdu. O da mm Glsm'n kabrine indi. Mtercim: Bunun hikmeti Hazreti Osman (Radyallahu Anh), zevcesi mm Glsm'n vefatna ihtimal vermedii iin o gece, cariyeleriyle mnasebette bulunmu. Bu hale iaret olarak Hazreti Peygamber kabre girmekten Hazreti Osman' mahrum brakt. Btn hadis alimleri byle bir aklama yapmlardr. 360- Hazreti mer'den'rivayet edilmitir: Ardndan ailesinden bazlarnn alamalar yznden l kesinlikle azab grr. Feryad ederek, rpnarak, st ba yrtarak ve dnere^: alayp szlamalar yznden l azab eker. Yahut arkasndan at yaklmas gibi eyleri vasiyet eden l iindir bu azab. 361- Hazreti Aieden rivayet edilmitir: Allah Teala, Hazretleri, ardndan ailesinin alamas yznden kfir lnn azabn arttrr. 362- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, len bir Yahudi kadnna yaknlarnn alamakta olduklarn grerek yle buyurdu: Onlar, o len kadna alyorlar, o da kabrinde azab ekiyor. 363- Mure (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Ardndan at yaklarak alanan lye, at devam ettike azab edilir. 364- Abdullah (R.A.)'dan rivayet edilmitir: l iin yzlerini dvenler, yakalarn yrtanlar ve cahiliyet adeti zere barp aranlar bizden deildir. (Bu adet snnetimden ve eriatmdan deildir. Bu haram ise de kfr gerektirmez. 365- Sa'd (bn-i Ebi Vakkas) (R.A.)'dan rivayet edilmitir. Veda Haccnda Mekke'de ar hastalandm. Durumumu sormak zere ara sra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beni ziyaret edip eref verirlerdi. Kendilerine dedim ki, ya Reslallah, hastal mm arln gryorsunuz. Ben olduka mal-mlk sahibi bir ada mim. Bir kzmdan baka vrisim yoktur. Bu itibarla malmn te ikisini hayr yollarna sarf edilmek zere vasiyet edeyim mi? diye sordum. Hazreti Peygamber: Hayr, buyurdu. Yarsn vasiyet edeyim, dedim. Hayr, buyurdu. te birini vasiyet edeyim, dedim. yle buyurdular: te bir olur ve te bir de byktr, (veya) oktur. Senin, varislerini zengin olarak brakman, onlar bakalarna avu aan yoksullar olarak brakmandan hayrldr. Nitekim Allah rzasn dileyerek ailen iin yaptn her harcama karlnda muhakkak mkfatlandrlrsn. Hatta karnn azna koyduun lokma karlnda bite. Dedim ki: Ey Allah'n peygamberi! Arkadalarmdan sonra geri kalm saylacak mym? (Hastalm sebebiyle burada kalrsan hicretime ve amelime bir zarar gelecek mi?) Buyurdular k: Sen (hastaln sebebiyle) geri kalsan da ileyecein her salh amel karlnda derece ve makamn kesinlikle ykselecektir. Son ra, umarm ki, sen halef olarak Cdaha uzun yllar yayacak) sn ve senden biroklar fayda grecek, biroklar da hsrana urayacaktr. Allahm! Ashabmn hicretlerini geerli kl. Onlar gerisin geri evirme. Fakat biare Sa'd bin Havle Mekke'de vefat edecek olursa, Reslllah (Sallallahu Aleyhi ve eilem) onun iin zlecektir. Mtercim; Bu hadisi erif, peygamberliin mucizelerinden olup btn Irak blgesini feth eden ve Kisr'nn ta-tahtn alan Sa'd bin Eb Vak-kas olmutur. 366- Hazreti Aie R.A.)'den rivayet edilmitir: Hazreti Cafer Tayyar'n vefatnda kadnlarnn yksek sesle aladklar Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seliem'e haber verildi. Hazreti Peygamber bu haberi getirene: Git, onlar menet, buyurdu Adam tekrar gelerek Ya Reslallah, benim szm dinlemiyorlar dedi. Bylece adam defa gelip gitti. Hazreti Aie, ncsnde Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yle buyurduunu syledi: O kadnlar menet ve (gerekirse) azlarna toprak sa. 367- Enes (R.J'den rivayet edilmitir: Eb Talha'nn ocuu vefat etti. Vefat esnasnda Eb Talha evinde yoktu. Evine dnd zaman,, ocuk nasl oldu? diye karsna sordu. Kats: ocuk rahatlad ve zannederim arlar dindi dedi. Bylece lmn o an iin kocasndan gizledi. Eb Talha, ocuun iyiletiini zannederek o gece hanm ile birleti. Sonra sabah olun-

369- tbni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Sa'd bin Ubde (Radyallahu Anh) Hazretlerinin hastal sebebiyle hatrn sormak zere ziyaretlerine gitti. Sa'd Hazretleri komaya girmiti. Resl-i Ekrem, yannda bulunan ashab kirama, ld m? diye sordular. Onlar: Hayr, henz vefat etmedi, dediler. Fakat hastann bu ar durumundan tr Hazreti Peygamber alad ve yanmd,a bulunanlar da aladlar. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri buyurdular: Dikkatle dinleyiniz! Allah Teal Hazretleri, gzn alamas ve kalbin kederlenmesi ile azab etmez; lkin (Peygamber dilini iaret ederek) bunun yznden azab veya rahmet eder ve ardndan ailesinin alamas yznden lye azab edilir. 370- mir bin Rabia (R.A. 'den rivayet edilmitir-. Biriniz cenaze grr de onunla yrmeyecek olursa, cenaze geinceye kadar, yahut gemeyerek nnde yere konuncaya kadar ayakta dursun. Mtercim Oturmakta olan kimsenin, gemekte olan cenaze iin ayaa kalkmas, eer adam ayakta veya hayvana binmi ise cenaze geinceye kadar beklemesi baz alimlere gre mstahabdr. Fakat mam Azam, mam afi, mam Malik ve mam Ebu Ysuf hazretlerine gre, cenaze iin ayaa kalkmann lzumuna dair btn hadisi eriflerin hkm kalkm, neshedilmitir. Bir de, ayaa kalkmann hikmeti, lmden ibret almak iin veya cenazenin yannda bulunan melekler iindir, dediler. 371- Cafoir (R.A.rden rivayet .edilmitir: Cenazeyi grdnz zaman hemen ayaa kalknz. 372- Kays ve Sehl (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bir cenaze geerken ayaa kalknca, kendisine: Ya Reslallah, bu Yahudi cena-zesidir, denildi. Bunun zerine yle buyurdular: nsan deil mi? 373- Eb Sad (R.A.)'den rivayet edilmitir: Cenaze tabuta konulup insanlar tarafndan omuzda tannca, eer iyi kimse ise, beni abuk gtrn, der. Kt kimse ise: Eyvah! Beni nereye gtryorsunuz? der. Onun feryadn insandan baka her ey iitir. Eer insan iiteydi, baylr derdi. 374- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Bugn Jiabe'Ierden salih bir adam vefat etti. Kalkn, ona cenaze namaz kln! Habeistan hkmdar Neca'yi kasdettiler. buyurulmaktadr. (Bu hadisi erif, uzakta len mslnana cenaze namaz klnmasnn meruiyyetine dairdir.) 375- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Cenazeyi abuk iletiniz. Eer iyi kimse ise, bir an nce ona ileteceimiz bir hayrdr. yi kimse deil ise, bir an nce boyunlarnzdan atacanz bir serdir. 376- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Cenazeyi teyi eden iin bir krat (Unut da arlnca) se-vab vardr. .

377- Hazreti Aie (R.AJ'den rivayet edilmitir: Allah Teal, Yahud ve Hristiyanlara lanet etsin! Peygamberlerinin mezarlarn ibadethaneye evirdiler. 378- Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitirj Kul, defnedildikten sonre adamlar dnp gidince, daha (gidenlerin) sesleri kulanda iker kendisine iki melek CMnker ve Nekir) gelir. Onu oturtup sorarUr: Bu adam (Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hakknda ne diyordun? Der ki: O'nun, Allah'n ku-Ju ve peygamberi olduuna ehadet ederim. Sonra o kula yle denir: Cehennemdeki yerini grr! Cenab Hak, onun yerine sana cen? netten bir yer verdi. Her iki yeri de grr. Kfir veya mnafk ise, der ki: Bilmiyorum, herkesin dediini diyordum. Kendisine, ne bildin, ne de bir bilene uydun, denir. Sonra iki kula arasna (alnnn orta yerine) demir tokmakla bir darbe indirilir ve yle bir lk atar ki, insan ve cinden baka, evresinde bulunanlarn hepsi bu l duyar. 379- Eb Hreyre (R.A.) talik ederek (hadisi ftesl-i Ekrem'e kaldrmayarak) yle dedi Musa Aleylissem a rvh-kk nl-Mevt (Azr&il) Aleyhisselm gnderildi. Yanna gelince gznn stne bir yumruk vurdu. Azrail A'eyhisselum Kabbine dr,erefe, beni, lmek istemeyen bir kula gn~ derdin, dedi. Cenab Hak, Azrail'in gzn eski haline evirdi ve yle buyurdu: Dn vy One, elini bir kzn srtna koymasn syle. Elinin kaplad yerin herbir kl iin bir sene mr verilecektir o'na. Musa dedi ki: Rabbim, sonra ne

olacak? Cenab Hak: Sonra lm, buyurdu. Musa, o halde, imdi! dedi. Sonra Allah'dan, kendisini mukaddes yere bir ta atm kadar yaklatrmasn diledi. (Nihayet dilei kabul edilerek Mukaddes yere yakn bir yerde irtihal edip gmld.) Eb Hreyre dedi ki: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Sizinle orada bulunsaydm size onun, yol kenarnda ^kzlkum tepesinin yannda bulunan kabrini gsterirdim. 380- Cabir (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Uhud savanda ehit denleri ikier ikier defnederken, Bunlarn hangisi daha ok Kur'an bilgisine sahip idi? diye sorard. Ashab Kiramn iaret ve bilgi vermeleri zerine, Kr'an daha ok bileni lhidde ne aldrr ve yle buyururdu: Ben kyamet gnnde, bunlarn (Allah yolunda canlarn feda ettiklerinin) ahidiyim. Mtercim; Zaruret halinde bir kabre ikier veya daha ok cenazenin gmlmesi ittifakla caizdir. ster kadnl erkekli olarak cinsleri deiik olsun, ister olmasn. Fakat herhangi bir zaruret olmakszn bir kabre birden ziyade cenazenin gmlmesi afi mezhebinde haramdr. Ha-nefilerce doru deildir, keraheti vardr. Harem olmayan veya karkoca bulunmayan erkekle kadnn bir mazeret olmakszn bir kabre gmlmeleri de haramdr. -Kan-kocann veya mahrem olanlarn zaruret olmakszn bir kabre gmlmelerinde kerahet vardr, (s). 381- Ukbe bin Amir (R.A.) 'den rivayet edilmitir : Ben szin ncnz ve ahidinizin*. Vallahi, imdi (cennetteki Kevser) Havuzumu gryorum. lke hazinelerinin anahtarlar veya lkelerin anahtarlar bana verildi. Benden sonra mmetim tarafndan pek ok lkeler fethedilecek. Vallahi benden sonra irke deceinizden endie etmiyorum. Fakat dnya iin birbirinize rekabet etmenizden korkmaktaym. 382- Cabir (R.A.) *den rivayet edilmitir: Uhd savanda ehid denlerin defnedilmesi hakknda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Onlar kanlar iinde gmnz! Uhud ehitlerini kasdetmi ve ykanmamalarn emir buyurmutur. Mtercim: ehidlerin gasledilmemelerinde mmetin ittifak var ise de e-hidler zerine namaz klp klmamak hususunda ihtilf vardr. mam Azam mezhebinde ehidlerin cenaze namaz her halde klnr. afi, Maliki ve Hanbeli mezheblerinde ehidler cenaze namazndan mstani olduklarndan onlara cenaze namaz klmaya lzum yoktur. 383- bni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazreti mer ve ashabn dier.baz ileri gelenleri ile bni Sayyad adndaki khinin bulunduu yere vardlar. Henz bula ermemi biri olan kahin, Medine civarnda Beni Maale kabilesinin kasr yannda ocuklarla oy-nuyordu; Peygamber efendimizin geliini, ancak eliyle ona dokunduktan sonra farketti. Efendimiz: Allahn resul olduuma ehadet ediyor musun? buyurdu bni Sayyad da: Benim Peygamber olduuma sen ehadet eder misin? dedi. Hazreti Peygamber, bunun zerine: Allah'a ve btn peygamberlerine inanyorum buyurdu. Sonra yine bni Sayyad'a sordu: Neler gryorsun? bni Sayyad, .doru da geliyor bana, yalanc da, dedi. Hazreti Peygamber: yle ise senin iin karmak buyurdu. Sonra Hazreti Peygamber: Sana iimden bir ey tuttum (ne olduunu bilebilir misin?), buyurdu. Hazreti Peygamber kalbinde, Semnn aikre bir duman Cduhan) getirecei gn bekle mealindeki ayeti kerimeyi tuHmutu. (Duhan sresi, ayet: 10). bni Sayyad, kalbinizde tuttuunuz ey *DUM> dur, dedi. Duman diye kelimeyi tamamlayamad. Hazreti Peygamber, Defol, haddini asla aamyacaksmU buyurdu. Sonra Hazreti mer: Ey Allah'n Fteslu, msaade et de boynunu vuraym, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Ya mer! Eer o gerekten Deccal ise onun hakkndan gelecek olan sen deilsin. Eer Deccal deil ise, onu ldrmenin sana bir yarar yok. buyurdu. Yani, Deccal ise, onun lm ancak Hazreti s Aleyhisselmm elinden .olacaktr. Bir mddet sonra, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, beraberinde bey bin Kb olduu halde bni Sayyad'm bulunduu hurma bahesine girdi. bni Sayyad'dan habersiz, onun. konumalarn dinlemek istemilerdi. bni Sayyad', bir kadife rtnn zerine uzanm olarak grdler ve bu rtden bir takm sesler kyordu. Derken bni Sayyad'an annesi, bir hurma aacnn arkasnda saklanan Hazreti Peygamberi grd ve oluna, seslenerek onu uyard. Rasl-i Ekren, arkada bey bin K'b'e yle buyurdu: Bu kadn onu braksayd aklayacakt (durumunun anlalmas iin bir ipucu verecekti). Mtercim : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri her haldj? tbni Sayyad'n halini gerek manada biliyordu. Fakat baz gayb dair haberler verdii- iin hakknda dedikodu oalm olduundan ashab kiramn bizzat o

khinin haline vakf olmalar dncesiyle bu yolda Hazreti Peygamberin hareket ettii hatra gelebilir. Bir rivayete gre de, bni Seyyad sonradan mslman olmu ve Medine-i Mnevvere'de vefat etmitir. Bir ksm rivayetlere gre de, bni Say-yad hal hayatta bulunmaktadr. Ahr zamanda meydana kacakm. Gya Allah Teal onu gzlerimizden uzak bir adaya brak-mm, orada zincirlerde bal imi. Ancak bu szlerin sahih bir dayana olmad gibi, akla da ok uzak bulunuyor. Eer sahih bir haber olayd, mam Bhar Hazretleri bunu aklard. 384-Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize ara sra hizmet eden gen yata bir Yahudi ocuu vard. Bu ocuk hastalannca Hazreti Peygamber onun hatrn sormak iin ziyaretine gitmiti. Hastay son demlerinde buldu ve ba ucunda oturdu. ocua hitaben: Mslman ol, buyurdu. ocuk, Yahudi babasna bakt. Babas Mslman olmasna izin verdi ve Eb'll-Kasim'e itaat et, olum, dedi. ocuk hemen islm kabul etti, ehadet getirdi. Sonra Hazreti Peygamber yle buyurdu: Onu cehennem ateinden kurtaran Allah'a hamd olsun! Sonra; ocuun yanndan ayrld. . . 385- Eb Hreyre (R. A.) 'den rivayet edilmitir: Her doan ocuk mutlaka slm ftrat zere (islm icablanna uyabilecek bir yaratlla) doar. Sonra an a-b abas, onu Yahudi veya Hristiyan veya Mecs yaparlar. Tpk bir Hayvann yavrusunu tam olarak dourmas gibi. Siz bfr hayvann kula kesik doduu nu grdnz m? (te insanlarn da hali buna benzer.) Salam ve tam olarak doarlar, sonra ana babalar onlarn halini deitirir. (Hayvann, sahibi tarafndan kulann veya kuyruunun, kesilmesi gibi.) Mtercim: Bu hadis-i erifi rivayet eden Eb Hreyre Kadyallahu Anh Hazretleri u mealdeki ayeti kerimeyi okudu: O halde (ey resulm) tertemiz bir inanla kendini dine balat Allah'n, btn insanlar zerinde yaratt ftrat dinine... Allah'n yarat nizam deitirilemez. te dosdoru din budur. Fakat insan laro ou bu gerei bilmezler. (Rm sresi, ayet: 30). 386- Sad bin Mseyyeb (R.AJ babasndan, rivayet ediyor: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, amcas Eb Talib'in lmek zere olduu bir zamanda ziyaretine gitmiti. Hastann yannda tesadfen Eb Cehil ile Abdullah bin Ebi meyye bulunuyordu. Hazreti Peygamber, Eb Talib'e: Ey Amcam! LA LAHE LLALLAH de 'ki, Allah katnda bu kelime ile senin lehinde ehadet edeyim. Eb Cehil ile Abdullah bin Eb meyye, hemen mdahale ederek, Eb Talib! Sen Abdlmutta-lib yolundan vaz m geeceksin? dediler. Hazreti Peygamber tekrar bir ka kere tevhid kelimesini getirmesi iin Eb Talib'e telkinde bulundu. Onlar da her defasnda ayni szlerini tekrarladlar. Nihayet Eb Talib'in en ort sz, Abdulmuttalib'in dininden dnmemek oldu. Tevhid kelimesini getirmekten ekindi. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Ne var ki, vallahi, senin iin mafiret dilemekten menedilme-dika balanman iin dua edeceim. Sonra: Mriklerin cehennemlik olduklar kendilerine aikr olduktan sonra bunlar akraba bile olsalar artk onlar iin ne peygamber, ne de mminler mafiret dileyemezler mealindeki ayeti kerime nazil oldu. (Sre 9, ayet: 113) 387- Hazret Ali'den rivayet edilmitir: Sizden herbirinizin ve yaratlan her nefsin cennet veya cehennemden yeri tayin edilmitir. Bedbaht veya mutlu olduu da takdir edilmitir. Bunun zerine ashabdan biri yle dedi: Ya Reslallah! Mademki mutluluk ve bedbahtlk takdir edilmitir, o halde kadere teslim olmaktan baka aremiz yok ve alma neye yarar? nk nasl olsa iyiler cennete, ktler de cehenneme gideceklerdir. Hazreti Peygamber buyurdular ki: " Mutluluk ehlinden olanlara mutluluk ehlinin ameli nasib ve myesser olur. Bedbahtlk ehlinden olanlara da bedbahtlk ehlinin ameli nasib ve myesser olur Yani, kul iin muhakkak kulluk etmek lzmdr. Sakn ibadet ve amellerinizden geri kalmaynz. Sonra Hazreti Peygamber u mealdeki ayeti kerimeyi okudu: Kim (Allah iin) verir ve Allah'dan korkarsa; o en gzel kelimeyi (La Illahe illallah szn) tasdik ederse; biz onu (Allah'n raz olaca) en kolay yola hazrlarz. Fakat kim cimrilik eder, CA1-lah'na) ihtiya gstermez ve bir de en gzel tevhid kelimesini inkr ederse, onu en iddetli yola (cehenneme) hazrlarz. (Leyi sresi/ayet: 5103 Yni, kendi iradesini imana ve hayra sarfeden kimseye cennet verilir; irk ve gnaha sarfedene de cehennem verilir. 388- Sabit bin Dahhk IR.A.) 'den rivayet edilmitir: Her kim kasden ve yalan yere slmdan baka bir dine yemin ederse, (yahudi olsun eer yalan sylyorsa, eklinde yemin ederse,) o dedii gibidir (kfir olur). Kim de kendini bir demir parasrylev ldrr (intihar eder)

se, cehennemde kendisine onunla azab edilir. Mtercim : ntihar eden kimse, (Allah, korusun) katildir. Daha dorusu katilden de beterdir. nk mam Eb Yusuf'a gre, intihar edenin cenaze namaz klnmaz. Gerekte, intihar eden bir mslman, intihar sebebiyle slmdan km olmayacanda ittifak vardr. Mcte-hidlerin ouna gre de .cenaze namaz klnr. Fakat bakas bu ise teebbs etmesin diye tehdit iin zerine cenaze namaz klmay mam Eb Yusuf caiz grmemitir. mam Eb Yusuf'un itihad benimsenmemitir. 389- Cndeb (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bir adamn yaras vard ve (acsna dayanamadndan) kendisini ldrd. Allah Azze ve Celle Hazretleri yle buyurdu: Kulum, cann bana tez ulatrdndan cenneti haram kldm. 390- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitin Kendini boan, cehennemde de kendini boacaktr. Kendini hanerleyen cehennemde de kendini hanerler.

391- Enes (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem, baz ashab kiram ile beraberken nlerinden bir cenaze geti ve ashab o cenazenin iyiliinden bahsedip onu vdler. Bunun zerine Hazreti Peygamber. Vacb oldu, buyurdu. Sonra bir cenaze daha gelip geti. Ashab kiram o cenazeyi ktlediler, aleyhinde konutular. Hazreti Peygamber yine: Vactb oldu, buyurdu. Hazreti mer (Radyalahu Anh) sordu Ya ResIalah! Her iki cenaze iin de Vacib oldu* buyurdunuz. Neyin vacib olduunu aklar msnz? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Bunu hayr ile yad ettiniz ve ona cennet vacib oldu. tekini ktlkle yad ettiniz ve ona cehennem vacb oldu. Siz dnyada Allah Teal Hazretlerinin ahidlerisiniz.. 392- Hasreti mer (Radyallahu Anhrdan rivayet edilmitir; Hangi mslmann yiliine drt kii abidlik ederse, Allah Tfeala o kimseyi cennete koyar. Ya ResIalah, kii de ahitlik ederse cennete girer mi? diye sorduk. Peygamber, Sallallahu Aleyhi ve Selem Hazretleri : kii de... buyurdu. Biz, ya ResIalah iki kii ahitlik etse ;yine cennetlik olur mu? dedik. Hazreti Peygamber.Evet ki kii de... buyurdu. Mtercim ; Msimanlann ve bilhassa stanbul halknn gzel adetlerinden olan cenaze tezkiyesi, bu hads-i eriflerin delaletiyle sabit ve me^ru olmutur. Bu hadis-i erifleri bilmiyen ilim yolundaki genler cenaze tezkiyesine itiraz ediyorlar ve bu tezkiye maddesi Haleb kitabnda yoktur, diyorlar. Tarada bu tezkiyeye kar halk kkrttklarna bizzat ben ahid oldum. ok kimselerden de iittim. Cenazenin tezkiyesi merudur ve bu gzel adet her yere latrlmaldr. 393- Ber (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bir mmin kabrine yerletirilince kendisine sual melekleri gelir ve AUah'dan baka ilh olmadna ve Muhammed'in, Allah'n peygamberi olduuna ehadet getirir. te Allah Teal'nm, Allah, man edenleri sabit sz (ehadet kelimesi) ile tesbit eder, yeti kermesi buna dairdir. (brahim sresi, ayet 27) 394- ibni mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Bedir savanda ldrlp derin bir ukura doldurulan Eb Cehil, meyye, Utbe ve ey-be'nin cesetlerine bakt ve onlara yle buyurdu: Rabbinizin vadettii azab gerek buldunuz mu? Hazreti mer, ya ResIalah! dedi, llerle mi "konuuyorsunuz? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Siz onlardan daha iyi iitenler deilsiniz. Fakat cevab veremezler. 395- Hazreti Ae (Radyallahu Anha) der ki: Reslullah Sallllahu Aleyhi ve Sellem, (Bedir'de ldrlen mrikler hakknda sadece, Dnyada benim kendilerine sylediklerimin hak ve gerek olduunu imdi yakinen biliyorlar buyurmutur. Ben, Resl-i Ekrem'den, llerin iittiine dair- bir sz duymadm Mtercim Hazreti Aie validemiz bu hususta, Sen llere duyuramazsm! mealindeki ayeti kerimeye dayanarak llerin iitmesini kabul etmiyor. Onun bu gr, dier eshab kiramn grlerine aykrdr. ou Hazreti Aie'nin

fikrini kabul etmiyor ve llerin iitmesinde hi bir surette engel tasavvur edilemezler, diyorlar. 396- Eb Eyytb (R.A.)'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallllahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir gn. ne battktan sonra Medine-i Mnevvere'nin dna kmt. Bir iitti ve bu ses iin yle buyurdu: Yahudilere kabirlerinde azab ediliyor. 397- Eb Hreyre (R-A.)'den rivayet edilmitir: Allah'm! Kabir azabndan, cehennem azabndan, hayatn ve lmn fitnelerinden, Mesih DeccaTin fitnesinden sana snrm. Mtercim : TvTinker ve Nekir meleklerinin Gerek kabir azab ve Amma ehidler gibi, sual sormalar geen .^ u^er gibi, taun ve veba-dman karssnda nakledilmitir. 398- Sizden biriniz lnce yerleme yeri sabah ve akam ona gsterilir. Eer cennet ehlinden ise, cennet ehlinin yeri ve eer cehennem ehlinden ise cehennem ehlinin yeri gsterilir. (Bylece ya sevindirilir, ya da kendisine azab edilir). Ve ona denir ki, Allah- seni kyamette kaldmncaya kadar yerin burasdr. 399- Ber IR.AJ'den rivayet edilmitir. Peygamber Sallllahu Aleyhi ve Sellem efendimizin olu brahim, henz memede iken vefatnda Hazreti Peygamber-. Cennette bir stanasna sahip olacaktr buyurdu. 400*- Ibni Abbas (R.AJ 'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e kk yata vefat eden mriklerin evldlarmdan sorulunca yle buyurdular: Allah onlar yaratan, ne yapacak olduklarn da bilen ancak kendisidir. Mtercim : Kfirlerin ocuklar hakknda birbirinden farkl ok grler vardr. afi mamlarndan mam Nevev'nin tercihine gre onlar cennete gireceklerdir. 401- Semre bin Cndeb (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in adetleri idi; her sabah namazdan sonra bize dnerek sorard: Sizden bu gece rya gren var m? Eer birisi rya grmse, efendimize arz ederdi. Efendimiz de o kimsenin ryasn yorumlard. Bir gn byle adetleri zere sordu: inizde rya greniniz var m? Biz de: Hayr, ya Reslal-lah! diye cevab yerdik. Sonra Hazreti Peygamber buyurdu: Lkin ben grdm: Bu gece ryamda bana iki kii geldi. Elimden tutup beni mukaddes blgeye (Kuds) kardlar. Derken oturan bir adamla karlatm. Elinde demir engel olan bir adam da ayakta dikilmekte idi. O engeli enesinin bir yanndan sokuyor ve engel ensesine dayanyordu. Sonra engeli enesinin, dier yanma ayn ekilde sokuyor ve bu arada br yan kapanyordu. Sonra dnp ayn eyi yapyordu. Bu nedir? diye sordum. Yr, dediler ve yrdk. Derken srt st uzanm bir adama geldik. Bir silindir veya kaya paras le onun ba ucunda dikilmi bir adam vard. Bununla onun ban eziyordu. Kayay onun bana vurunca kaya yuvarland. Kayay tutmak iin peine dt ve geri dnnceye kadar bu adamn ba iyileip eski vaziyetini ald. Kayay tekrar onun bana ald. Kim bu? diye sordum. Yr, dediler ve yrdk. Tandra benzer bir ukura geldik. Az dar, dibi geni ve altndan alev kaynyordu. Alev yaklanca trmandlar ve kmalarna ramak kald. Snnce de ukura dndler. ukurda plak erkek ve kadnlar vard: Kim bunlar? diye sordum. Yr, dediler ve yrdk. Derken bir kan nehrine geldik. Nehrin iinde orta yerinde dikilen bir adam vard. nnde talar bulunan (baka) bir adam da (nehrin kenarnda) duruyordu. Nehrin iindeki adam ileri atlp kmak isteyince, Jtydaki adam, azna bir ta atp onu olduu yere evirdi. Her kmaa yeltendiinde azna bir ta atyor ve o da eski yerine dnyordu. Nedir bu? diye sordum. Yr, dediler ve yrdk. Derken yemyeil bir baheye vardk. Bahede kocaman bir aa vard. Aacn altnda yal bir adamla kk ocuklar vard. Aacn yaknnda da nndeki atei yakmaa alan bir adam bulunuyordu. Beni o kocaman aaca karp bir eve soktular ki, ondan daha gzelini hi grmedim. Bu evde yal ve gen erkekler, kadnlar ve ocuklar vard. Sonra beni aacn daha yukarsna karp daha gzel ve daha stn olan bir eve soktular. Bu evde ihtiyarlar ve delikanllar vard. Dedim ki: Beni btn gece dolatrdnz. Artk grdklerimden bana bahsediniz. Onlar da, peki dediler. ene yanlarnn yrtldn grdn adam mthi yalancdr. Yalan syler ve bu yalan kendisinden nakledilip drt bir tarafa yaylr. Bu yzden kyamete kadar ona, grdn ikence yaplyor. Bamn ezildiini grdnz adama gelince, Allah Teal Hazretleri ona Kur'an retti. Fakat o, geceleri

Kur'an'a gzn yumdu ve gndzleri de Kur'an'n emirleri gereince hareket etmedi. Kendisine kyamete kadar o ikence yaplacak. ukurda grdklerine gelince onlar zina edenlerdir. Nehirde grdn kii de faiz yiyen (Ierden) dir. Kocaman aacn altndaki ihtiyar, Hazreti brahim Aleyhsse-lm'dr. Onun etrafndaki kk ocuklar ise insanlarn (kk ya ta len) ocuklardr. Ate yakan da cehennem bekisi MaHk'dir. lk girdiin, ev sradan mminlerin cennetteki evleridir. Bu ev de ehid-lerin evidir. Ben Cibril'im, bu da Mikil'dir. imdi yukar bak! Ben de bam kaldrp baktm zaman stmde bulut gibi (havada duran) bir yer grdm. te senin meskenin oras, dediler. Bunun zerine: ' Brakn da kendi meskenime gireyim, dedim. Dediler ki: Senin geri kalan mrn var. Onu daha tamamlamadn. Tamamlam olsaydn meskenine varabilirdin. 402- Hazreti Aie (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bir kimse Reslullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine: Ey Allah'n Resul! Annem anszn vefat etti. Zannederim ki, konumaya vakti olsayd, belki sadaka verilmesini isterdi. imdi ben, onun yerine sadaka versem kendisi sevab alr m? dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Evet! buyurdular. Mtercim: Anszn lmek kt bir ey deildir. yi bir hal olduunu bu ha-ds-i eriften mam Nevevi gibi baz alimler karmlardr. Ayrca ohller iin sadaka ve dier hayr ileri yapmann lye sevab olaca ehli snnet mezhebinde ittifakla kabul edilmitir. 403- Hazreti Aie (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem, son hastalnda benim yanmda bulunmak arzusunu hissettirmek iin dier hanmlarna rna zr makamnda yle buyurdu. Bugn nerdi (ki makamnda yle buyurdu. Bugn neredeyim, (kimin yanndaym?) yarn nerede olaca? Benim yanmda kaldlar ve benim kucamda vefat ederek ve mbarek vcudu odamda defnedildi pak ve mbarek vcudu odamda defnedildi. 404- Hazreti Aie (R.A.) 'den rivayet edilmitir: llere dil uzatmaynz! nk onlar ettiklerini bulmulardr. Mtercim : Kfirlerle birtakm fasklarn kt hallerini sylemek, btn mslmanlar bu gibi ilerden kandrmak ve nefret uyandrmak iin caizdir. Hads uydurarak rivayette bulunanlarn kt hallerini aklamak, onlarn aleyhinde konumak cevazmda mmetin icmai vardr. Bu uydurmac ister hayatta bulunsun, ister lm olsun... erkav erhinde byle yazldr.26 ZEKT BAHS 405- bni Abbas (R.A.)/dan rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Yemen halkna Muaz ibni Cebel'i gnderirken ona yle buyurdu: nce sen onlar, Allah'dan baka ilh olmadna ve benim de Allah'n peygamberi bulunduuma dair ehadete davet et. Eer buna boyun eerlerse onlara Allah Teal'nn- her yirmidrt saatte be vakit namaz farz kldn bildir. Buna da itaat ederlerse, onlara Allah Teal'nm zenginlerinden alnp fakirlerine verilmek zere mallarnda zekt farz kldn bildir. Mtercim : Bir beldede ihtiya sahipleri dururken baka bir yere zektn gnderilmesi. mam Azam mezhebinde evl olmamakla beraber caizdir. Fakat mam afi'ye gre, bu hadisi erifin delaletiyle haramdr, caiz deildir. 406- Eb Eyyb (R.A.)'den rivayet edilmitir: Bir kimse Reslllah Salallahu Aleyhi ve Sellem efendimize gelerek: Ey Allah'n Resul! Bana, cennete girmeme vesile olacak bir amel gsterir misiniz? dedi. Peygamberin huzurunda bulunanlardan biri: Nesi var, ne istiyor? diye sordu. Resl-i Ekrem: Onun byk bir dilei var! buyurdu ve sonra u cevab verdi Allah Teal hazretlerine ibadet edersin, ona hi bir ortak komazsn, namazn klarsn, zektn verirsin, yaknlarna iyilik edip ilgini kesmezsin. (ite bunlar noksansz ve ihlsl bir ekilde yerine getiren cennete.girer.) Mtercim : Namaz ve buna benzer dier salih ameller, Allah'n va'di zere cennete girmeye vesile ve Allah rzasn kazanmaya bir almettir Nitekim bu hadisi erifin iaretinden bu husus anlalmaktadr. Amellerimiz ne kadar iyi
26

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:178-210

ve ne kadar ok olursa olsun cennetin karl olamaz. Cennet ancak Allah'n ltf ile kazanlr. 407- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine bir Arabi (Bedevi) gelip: Ya Reslallah! Bana yle bir salih amel gster ki, cennete girmeme vesile olsun, dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Allah'a, hi bir eyi ortak komamak art ile ibadet edersin, farz namazlar klarsn, farz olan zekt verirsin, ramazan ayn oru tutarsn. Arab dedi ki: Benliime hakim olan Allah'a yemin ederim ki, bundan fazlasn yapmiyacam. Adam dnp gidince, Hazreti Peygamber yle buyurdu: Kim cennet ehlinden birini grmekten holanrsa, u adama baksn. Mtercm : Bu hads-i erif, A'rab Hadsi diye hret bulan bir hadstir. 212 Burada hac farizasnn anlmadnm sebeb, ad geen A'rabi ze-_ rine hac farz olacak kadar paras olmadndandr. mam afi Hazretleri bu hadsi eriften hkm kararak bu be vakit namazdan baka farz ve vacib namaz yoktur, diyor. mam Azam Hazretleri ise, vitir namaznn bu Arab hadisesinden sonra vacib olduunu ictihad ediyor. Bir de bayram namazlar vacib ise de, A'rab'ye bunlarn sylen-menesinin sebebi, ky ve llerde yaayanlara bunlarn vacib olma-masmdandr. Zaten A'rabi, ehir veya ehir hkmnde bir yerde ikamet etmeyen bedevi demektir. 408- Hazreti mer (R.A.) 'den rivayet edilmitir: nsanlar (Arap mrikler) LA LAHE LLALLAH = Allah'dan baka ilh yoktur, deyinceye kadar onlarla savamam bana emredildi. Bunu syleyen kimse, islmm hakk mstesna, benden malm ve cann korumu olu*. Allah Teal tarafndan da hesaba ekilecektir. Mtercim; Biz grnteki hal zere hkm veririz esasna gre, d hali itibariyle tevhid kelimesini getiren kimseye, eriata aykr olarak dokunulmaz. Fakat r, hara zekt gibi yahut ksas gibi malna veya canna bir hak .terettp ederse, islmm hkm owu -zerine uygulanr. 409- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir! Deve sahipleri, develerinin hakkn vermemi iseler bu develer, dnyadaki en semiz halleriyle (ahirette) sahihlerine gelip ayaklar ile onlar ineyeceklerdir. Davar sahipleri de davarlarnn hakkn vermemi iseler bu davarlar bulunduklar en semiz halde sahiplerine gelip, ayaklar ile onlar iniyecekler ve boynuzlayacaklardr. Bu deve ve davarlarn haklarndan biri de, suya ekilecekleri zaman salmalardr. (Ya memelerinin kabark grnp fakir fukaray imrendirmemesi veya sulama saatnda hazr bulunan yoksullara stlerinden verilmesi kastedilmektedir.) Hi biriniz kyamet gn boynunda, tad meleyen bir davarla gelip, y Muhammed! demesin. Senin iin bir ey yapamam, ben tebli ettimdi, diyeceim. Boynunda tad bren bir deve ile gelip, y Muhammedi demesin. Senin iin bir ey yapamam, ben tebli etmi idim, diyeceim. 410- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir; Bir kimseye Allah mal verir de onun zektn demezse, kyamet, gn, bu mal ifte zehirli yavuz bir ylan ekline girip onun boynuna dolanacaktr. Sonra enesinin iki yanna yaparak, ben senin malnm, ben senin gmdn (cemiyetten kardn) defi-nenim, diyecektir Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellena Hazretleri u mealdeki ayeti kerimeyi okudu: Allah'n, kereminden kendilerine verdii malda (cimrilik) edenler, bu davranlarn kendileri iin yararl sanmasnlar. Aksine bu, onlar iin zararldr. Onlarn cimrilik ettikleri ey, kyamet gn boyunlarna dolanacaktr. Gklerin ve yerin ve miras Allah'ndr. Allah btn yaptklarmzda haberdardr. (l-i mrn sresi, yet-180). 411- Eb Sad (R.AJ'den rivayet edilmitir: Gmten be Ukye'den (200 dirhem = 560 gr.) aznda zekt yoktur. Develerden en az er yanda be deve olmadka zekt yoktur. Toprak rnlerinden be Vesak'm (takriben bir tonun) aznda zekt yoktur. Mtercim Zaruri geim ihtiyalar dnda nisaba sahib olan kimsenin bu mallar zerinden bir yl geince gmten krkta bir zekt verilir. Develerde nisab miktar, en az er yanda olmak art ile be adet olmaktr. Arazi rnlerinin nisab, arpa, buday, kuru zm ve hurma gibi maddelerden, be vesak (takriben bir ton) rn olmaktr. Toprak rnlerinin zekt, rn elde edilince ve bu nisaba ulanca verilir. Bunlar zerinden yl gemek yoktur. Bir tondan az rn iin de zekt vermek farz deildir.

Bu hads-i erife dayanarak toprak rnlerinin nisabnda mc-tehid imamlarn birbirinden ayr grleri vardr. mam Azam'a gre, Toprak rnlerinin hepsinde, az olsun - ok olsun, r (onda bir) vermek gerekir. mam afi bu hads-i erif delaletiyle takriben bir ton rn olmadka r lzm gelmez. ki imam (mam Muhammed ile imam Eb Yusuf) da bu grtedirler. Bir de mam afi mezhebinde yalnz hurma veya kuru zm hesab ile zmden r gerekir, dier rnlerden gerekmez. 412- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir : Kim temiz kazancndan bir hurma miktar sadaka verirse - ki, Allah temiz olan ancak kabul eder - Allah onun sadakasn sa eliyle kabul buyurur. Sonra o sadakay, herhangi birinizin, tay'n beslemesi gibi besleyerek o sadaka da byklnde olur. 413- Harise bin Velb (R.A.'cle rivayet edilmitir: Sadaka veriniz (yoksullara yardm ediniz). Bir zaman gelecek ki, insan sadakasn elinde dolatracak ve onu kabul edecek kimse bulamayacak. Herkes, bu sadakay dn getireydin, kabul ederdim fakat bugn ona ihtiyacm yoktur, diyecek. 414- Eb Hreyre (R.A.)'clen rivayet edilmitir: Servetiniz oalp tamadka, kyamet kopmayacaktr. Hatta mal sahibini, sadakasn kimin kabul edecei dndrecek ve hatta yardmn arz edecek de kendisine yardmn arz ettii kii, ihtiyacm yoktur, diyecek. 415- Adiyye bin Hatim (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber SallallaH'u Aleyhi ve Sellem Hazretlerine iki kii geldi. Biri fakirlik ve darlktan sz etti.. Dieri de soygunculuktan, mal ve can gvensizliinden ikyet etti. Bunlarn her ikisine hitaben Hazreti Peygamber yle buyurdu: Yol kesme iine gelince, geirecein ksa bir mddet sonra kervanlar, muhafizsz olarak Mekke'ye kacaklardr. Yoksulluk meselesine gelince; herhangi biriniz, sadakasn, dolatrp onu kendisinden kabul edecek kimse bulamayncaya kadar kyamet kopmayac aktr. Sonra kyamet gnnde her biriniz mutlaka Allah'n huzurunda duracak ve kendisi ile Rabb arasnda ne bir perde, ne de kendisine tercmanlk yapacak br tercman bulunacaktr. Sonra Allah Teal behemehal yle buyuracaktr: Sana mal vermedim mi? da: Evet, verdin; diyecektir. Yine Allah soracak: Sana peygamber gndermedim mi O: Evet, gnderdin! diyecektir. Sonra sama bakacak ateten baka bir ey grmeyecektir. O halde her biriniz yarm hurma ile dahi dl-ga cehennem ateinden korunsun. ayet bulamazsa tatl bir szle 417- Hazreti Aie'den rivayet edilmitir: Hazreti Aie diyor ki: Yannda iki kz ocuu bulunan bir kadn ieri girip yardm istedi. Bir tek hurmadan baka verecek ey bulamadm ve o hurmay kadna verdim. Kendisi yemeyip onu kzlarna taksim etti. Kadn ktktan sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem eve girdi. Durumu kendisine anlattm. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Her kim, bu kzlardan birinin (bytp meydana getirme) ilesini ekerse kendisi iin bu kzlar, cehennemden engelleyici bir perde olurlar. 418- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine birisi gelip: Ya Reslallah, savab bakmndan hangi sadaka daha byktr? diye sordu. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu lar: Salkl ve ihtirasl olup yoksulluktan korkar ve zenginlii mit ederken verdiin sadakadr. Yardm yapmay erteleyip can boaza dayand zamana, falana u kadar, filana bu kadar, demoyesin. Artk o mal (senin deil) falanndr. 419- Hazreti Aie (R.AJ'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Ey Allah'n Resul! Biz senin zevcelerin olarak iimizden hangimiz sana daha abuk kavuacaktr? Buna cevaben yle buyurdular: Kolu en uzun olannz! Sonra biz hanmlar bir kam paras ile kollarmz lmee baladk. Hanmlar iinde kollar en uzun Hazreti evde idi. Fakat daha sonra anladk ki, kolu uzun olmak, ok sadaka vermek demektir ve Hazreti Peygamber bunu kasdet-mitir. imizden en nce Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e iltihak eden Hazreti evde olmutu. O da gerekten fakirlere yardm etmeyi ok severdi.

420- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: -Bir kimse (srail Oullan zamannda), vallahi sadaka vereceim, diyerek yemin edip sadakasn alarak kt ve onu (bilmeyereki bir hrszn eline koydu. Halk, hrsza sadaka verildi, diye konumaa baladlar. Adam, Allahm, sana hamd olsun! Vallahi bir sadaka (daha) vereceim, dedi. Sadakasn kard ve (bu kez yine bilmeyerek) bir fahieye verdi. Halk, bu gece fahieye sadaka verildi, diyerek konumaa baladlar. Adam, Allahm, fahieye nasip olduu iin sana hamd olsun! Vallahi, bir sadaka (daha) vereceim, dedi. Sadakasn kard ve bir zenginin eline koydu. Halk zengine sadaka verildi, diye konumaa baladlar. Adani dedi ki: Allahm! hrsza, fahieye ve zengine sadaka verdiimden dolay sana hamd ederim. Sonra o sadaka veren adama ryasnda u mjde verildi: Hrsza verdiin sadaka ise, belki o, hrszlk yapmaktan vaz^ geer. Zinakr kadna gelince, belki zinasndan tevbe eder. Zengine gelince umulur(ki, bu iten ibret alarak Allah'n ona verdii maldan hayra harcar. Mtercim: mam Azam ve mam Muhammed Hazretlerine gre, bir kimse, fakir ve muhta sand bir adama zektn verse, sonradan zengin olduunu "anlasa bile caiz olur. Bu zekt tekrar vermesi gerekmez. Dier mctehid imanlara gre, zekt denmi olmaz, tekrar muhta olana verilmesi gerekir. 421- Ma'n bin Yezid (R.A.)'den rivayet edilmitir: Babam Yezid, sadaka cinsindedn fakirlere datlmak zere Mescidi erifte bir adama bir ka altn verip onu vekil etti. Sonra ben gidip o adamdan bu emanet altnlar kendim iin istedim. O da bana verdi. Babama geldim ve durumu anlattm. Babam yemin ederek dedi ki, o altnlar sana verilmek iin deil, baka muhta.cia.ra datlmak iin verdim. Bylece babam altnlar benden geri almak istedi. htiyacm olduu iin vermedim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurunda muhakeme olduk. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, babam Yezid'e hitaben yle buyurdu: Ey Yezidi Niyet ettiin ey (sevab) senindir. Ey Ma'n! Aldn ey (altn) da senindir. Mtercim: Bir kimse kendi zektn usl ve fruuna veremez. (Anasna babasna ve byk anne ile byk babalarna veremedii gibi, ocuklarna ve ocuklarnn ocuklarna da veremez). Bu hads-i erifteki cevaz ise, burada evlada, verilen para zekt neviden olmayp nafile kabilinden verilen sadaka idi. Yahut peygambere ait zelliklerden olup kaide d bir itir, denilebilir. 422- Hazreti Aie (R.A.) den rivayet edilmitir. Bir kadn, evinin nafakasndan, israf etmeksizin bir harcama yapt zaman, kadn harcad iin, harcanan eyin sevabn alr. Mal kazand iin de kadnn kocas, harcanan eyin sevabn alr. Kilerciye de onlar kadar, sevab vardr. Hi birinin sevab, dierinin sevabndan birey azaltmaz. 423- Hakm bin Hizam (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: st el (veren el), alt elden (alan elden) daha hayrldr. nce geindirdiin kimselere ver. Sadakann hayrls, zenginlik srtndan verilen sadakadr. Haramdan saknan kimseyi Allah iffetli klar. Tok gzl olan kimseyi Allah zengin klar, (muhta brakmaz). 424- bni mer R.A.)'den rivayet edilmitir: st el, alt elden daha hayrldr. st el, veren eldir. Alt el de, dilenen eldir. Mtercim : Baz anlayl kimseler, edebe uygun dr on diye, fakirlere bir ey verinken ellerini aa tutarak fakirin .isten almesn salamaa alrlar. 425- Ebu Musa (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimizin huzurlarna bir- ihtiya sahibi geldi. Hazreti Peygamber bize yle buyurdu: Siz arac olunuz; sevab kazanrsnz. Allah Teal Hazretleri Peygamberinin dilinden diledii hkm verir (ihtiya sahipleri hakknda Cenab Hakkn takdiri ne ise mutlaka yerine gelecek ise de, siz yine ihtiya sahipleri ile benim aramda arac olursunuz). 426- Hazreti Eb Bekir'in kz Esma (Radyallahu Anha) dan rivayet edilmitir. Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Kesenini azna Dalama; AUahTeal Hazretleri de senin rzkn balar. Yani: Fakirlere sadaka vermemek iin torba, uval, dolap ve bunlara benzer erzak depolarn kilit ve ba altnda tutma. Muhtalara ve fakirlere kar ak bulundur, onlara yardmda bulun. Baka bir rivayette de: Sayarak verme. Sonra Allah Teal Hazretleri de sana sayarak verir. Ne verdiini ve malndan ne eksildiini saymakla urama. Verebileceini, say ve hesabna bakmadan ver. Sonra Allah Teal da size her eyi hesapla ve

say ile verir, malnzn berekti gider. 427- Esma (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Sen kaplara doldurup kaldmrsan Allah da sana vereceini kaplara doldurup kaldrr. Gcn yettii kadar, azar azar ver. Mtercim ; Hadis-i erifte geen rdah kelimesi, az ve cz' bir eyi ver mek anlamn tar. 428- Hakim bin Hizam (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine, ey Allah'iE Resul! dedim. Ben islm dinini kabulden nce sadaka vermek, kle azad etmek, yaknlarma iyilik etmek gibi hayrl iler ilemitim. Yapm olduum bu hayrlardan dolay bana herhangi bir sevab varm? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdular: slm, gemi hayrlarn karlnda sana nasip oldu. Mtercim: Sadaka ve yaknlara iyilik gibi niyete bal olmayan hayrlar hakknda srf Allah'n ltuf ve ihsan olarak hkm byledir. Fakat hac gibi islmm rknlerinden olup niyete bal bulunan ibadetler, islmdah nce yaplmsa, bunlar makbul olmayp iade edilmeleri gerekir. Ayrca islmdan nce ilenen gnahlar, mslman olmakla balanm olur. 429- Eb Musa (R.AJ'dan rivayet edilmitir: Mslman, gvenilir, kendine emredileni tam, eksiksiz ve gnl boluu Ue yerine getiren (veya veren, ve bu emredilen eyi emredilen kiiye deyen hazinedar sadaka veren iki kiiden biridir. (Hazinedar da sadaka veren mal sahibi gibi sevab alr.) 430- Eb Hreyre (R.AJ'deh rivayet edilmitir: Kullarn sabaha kavutuklar her gn gkten behemehal iki melek iner. Bunlardan biri. Allah'm! harcayana halef (harcadnn bedelini) ver, diye dua eder. Dieri de, Allah'm! tutana (har-camayana) telef ver, der. 431- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir; Cimri ile cmert kimsenin rnei, gslerinden kprck kemiklerine kadar demir zrh giyinmi iki adam rneidir. Eli ak kii, harcadka zrh parmak ularn rtecek ve (deri zerindeki) izlerini kaybedecek derecede geniler ve sarkar. Cimri de ne zaman bir ey harcamak istese zrhnn her halkas yerine yapr ve onu geniletmee alr, fakat genilemez. 432- Eb Brde (R.A.) babas tarikiyle dedesinden rivayet edilmitir: Her mslmana sadaka farzdr. Ashab, Ya Reslallah! dediler, bulamayan ne yapacaktr? Hazreti Peygamber: Bedenen alp hem kendisini faydalandrr ve hem sadaka verir. buyurdu. Ashab, i bulamayan ne yapacak? diye sordular. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Yorgun argn ihtiya (i ve yk) sahibine yardm eder, buyurdular. Ashab, bunu da bulamayan ne yapacaktr? dediler. Hazreti Peygamber yle cevab verdi: Drst davransn ~ve ktlkten el eksin. Bu onun iin bir sadakadr. 433- mm Atiyye (R.AJ'den rivayet edilmitin Ensar'dan Nesibe'ye (zekt olarak) bir koyun gnderilmiti. Ne sibe de bu koyunun etinden Aie (Radiyallahu Anha) hazretlerine gnderdi. Reslulah Sallallhu Aleyhi ve Sellem, Hazreti Aie'-ye Yannzda yiyecek bir ey var m? diye sordu. Hz. Aie diyor ki: Hayr, dedim, yalnz Nesibe'nin o koyundan gnderdii et var! Bu nun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdular: Getir! O koyun yerini buldu. (Verilen sadaka Nesibe'nin ml-;kiyetine geti, onun mal oldu. Artk kendi malndan hediye olarak gnderdiinden yememizde bir saknca yoktur.) 434- Eb Sad El-Hudr (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Bir A'rabi Peygamber Sallallhu Aleyhi ve Sellem'e gelerek Medine'ye hicret etmesi iin izin istedi. Buna cevaben: Kendine yazk etme! Hicret ii g ve zordur. Senin zekt verecek kadar deven var m? buyurdu. Adam, var dedi. Hazreti Peygamber: O halde amelini denizar lkelerde yap, Allah Teal senin amelinden hibir eyi zayi etmez buyurdu. 435- bni Abbas (R.A.) 'dan rivayet edilmitir; '^Peygamber Sallallhu Aleyhi) ve Sellem, Muaz bin Cebel Hazretlerini Yemen'e vali olarak gnderirken ona yle demiti: Sen, ehli kitab olan bir topluma (vali olarak) gidiyorsun. lk yapacan i, onlar Allah'a ibadete davet etmendir. Allah' tanynca onlara, Allah Teal Hazretlerinin gndz ve gecelerinde be vakit namaz farz kldm bildir.

Namaz klarlarsa, Allah Teal'nm onlara, zenginlerinin malndan alnp fakirlerine verilmek zere zekt farz kldn bildirir. Buna da itaat ederlerse, kendilerinden zektlarn al (ve gereken yerlere ver). Ancak (bu zekt) halkn mal-larram en iyisinden almaya kalkma. 436- Enes'den1 (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Enes der ki: (Sevdiiniz malda (Allah yolunda) harcamadka, iyilie eriemenzsiniz) mealindeki ayeti kerime nazil olunca, Talha Hazretleri Peygamber Sallallhu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna geldi ve dedi ki: Allah Teal Hazretleri, siz sevdiiniz mallarnzdan muhtalara vermedike iyilik derecesine eriemezsiniz, buyuruyor. BEYRUHA hurmal, bana mallarmn en kymetlisidir. Bu yer Allah rzas iin sadakadr. Bunun ecrini ve mkfatn Cenab Hak'tan bekliyorum. Y Reslallah! Beyruha'y Allah'n sana gsterecei yere koy. Buna cevaben Peygamber Saliallahu Aleyhi ve Sellem y le buyurdu: Oh {ne gzel)! O kazanl br maldr. O kazanl i>ir maldr. Dediini duydum. Bu mal akrabalarna vermeni uygun gryorum. Sonra Eb Talha, Ya Reslallah, siz uygun grdnz yapnz! dedi. Ebu Talha, bu yeri yaknlarna "ve amcazadelerine taksim etti. Mtercim : Bugn Beyruha'nm yalnz kuyusu kalmtr. O da Mescidin kaps tarafnda Krt Said Abdlkadir'in binas karsnda bir evin d duvarna bitiik dar bir yerde sokak kenarndadr. Baz ziyaret iler ad geen kuyuyu ziyaret ederler ve suyundan bereketlenmek iin ierler. Bahe ise arsa haline dnp zerinde binalar yaplmtr. 437 - Eb Said El-Hudri (R.A.)'den rivayet edilmitir. zin veriniz, gelsin. buyurdular. Zeyneb Peygamberin huzuruna geldi ve dedi ki: Ey Allah'n Resul! Bugn siz sadaka vermemizden bahsettiniz. Benim birtakm ss eyalarm (mcevherlerim) var. Bunlar muhtalara vermek istedim. Fakat kocam, yardm ed&-ceim kimseler iinde en muhtacn kendisi ve ocuklar olduunu iddia etti. Buna cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: bni Mesd'un sz dorudur. Kendilerine yardmda bulunacan kiilerin en lyiki kocan ve ocuklarndr. Mtercim: Bu hads-i erife dayanarak mam Muhammed ve mam Eb Yusuf, hanmn kocasna zekt vermesi caizdir. mam Azam ile mam Mlike gre caiz deildir. Bu hads-i erifte geen sadaka, zekt olmayan sadaka hkmndedir. 438- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Mslmanm atnda ve klesinde zekt yoktur, MTERCM ; Bir insann binecei veya cihad iin besledii ata zekt yoktur. Fakat retmek iin ve oaltmak iin erkek ve dii kark olmak art ile senenin ounu krda otlayarak yetien atlarda mam Azam'a gre zekt vacibdir. maneyn ile mam afii'ye gre vacib deildir. imam Azam'a gre byle atlar bulunan kimse, isterse her at iin bir altn verir ve isterse deerlerinin krkta birini zekt verir. 439- Eb Said EI-Hudr (R.A.) 'den rivayet edilmitir. Bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri minbere kp oturdular. Biz de minberi saadetin etrafnda oturduk. Sonra Hazre Peygamber: Sizin iin korktuklarmdan biri de, dnyann ss ve zinetinin benden sonra size almasdr. buyurdu. Ashab'dan biri sordu: Ya Resulallah, hayr (dnya varl) er getirir mi? Hazreti Peygamber, Allah'n vahyini bekleyerek sustu. Vahyin geliinden sonra Hazreti Peygamber: Soru soran nerede? buyurdu ve u cevab verdi: Hayr, kesinlikle er getirmez. Ancak baharda biten bitkilerin bir ksm da ldrr veya lm derecesine vardrr. Zehirli olmayan yeillikleri yiyen hayvan da var. Brleri iinceye kadar yer. Sonra gnein kursuna dnerek dksn atar, sidiini aktr ve keyfine bakar. Bu dnya mal da tatl bir yeilliktir. Mslmanm sahip olduu mal yoksullara, kszlere ve yolda kalmlara verdii mddete ne gzeldir! [Veya Peygamber'in buyurduklar tarzdadr. (O'nun byle buyurduklarn hatrlyorum. Eer eksiim varsa bendendir.)! Bu mal, hakkn vermeden tutan kimse ise yiyip de doymayan kiiye benzer. Kyamet gnnde onun aleyhinde ahitlik yapacaktr. 440- Abdullah'n kans Zeneb (B.A.) 'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem vazmda kadnlara hitaben: Sadaka verin, ss eyalarnzdan olsa bile. buyurmutu. Sonra bni Mesd'un hanm Zeyneb ile Eb Mesd'un hanm Zeyneb, her ikisi Hazreti Peygamberin saadethaneleri kapsna geldiler. Kapda Hazreti Bill Habe'yi (Rathyallahu Anh) buldular. Abdullah bin Mesud'un kars Hazreti Zeyneb, Hazreti Bill'e dedi ki: Re-slullah'a sor, evimde barndrdm kszlere ve kocama haraca-dm ey,sadaka yerine geer mi? Arkadam da ayn durumdadr. Bizi de bildirme! Hz. Bilal ieri girip Peygamberimize sordu. Peygamberimiz, O iki kadn kimlerdir? buyurdu. Bill,

Zeyneb! dedi Peygamberimiz, Zeyneblerden hangisi? buyurdu. Bill, Abdullah bin Mes'ud'un kars! dedi Peygamberimiz buyurdular ki: Evet! Hem onun sevab iki kattr: Yaknlk sevab ve sadaka sevab. 441- mm Seleme (R.AJnin kz Zeyneb (R.A.) den rivayet-e d il mistir: Peygamber'in zevcesi mm-i Seleme, ya Resulallah, dedi, len kocamdan himayem-altnda bulunan yetimlere yaptm harcamadan tr bana sevab ve mkfat var mdr? Bunlar benim de ocuk-larmdr. Resl-i Ekrem buyurdu: Sen onlarn ihtiyalarn gr. Onlar iin yaptn harcamann sevabn alacaksn. 442- Eb Hreyre (R.A.)den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem sadaka ve zekt verilmesi iin emretmi ve bunlarn toplanmas iin adam grevlendirmiti. Bir grevli Hazreti Peygambere' dedi ki: Ya Reslallah, bni Cemil, Halid bin Velid ve Abbas, bu kii zekt vermekten kandlar. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu. bni Cemil'in zekt vermek istemeyii, fakir iken Allah ve peygamberi (ganimet mallarndan kendisine vererek) onu zengin klmalarnn foir karl mdr? Halid'e gelince, siz ona hakszlk ediyorsunuz. nk Halid, zrh ve sava tehizatn Allah yoluna balamtr. Abdlmuttalib'in olu Abbas ise, Reslllah Sallallahu Aleyhi ve SeHem'in amcas oup kendisinden istenen zekt miktarn verecei gibi, bir misli fazlasn da verecektir. Mtercim : Buradaki sadaka, sahih olan gre.gre, farz olan zekttr. Baz alimler, bu sadakann farz zekt olmayp nafile sadaka veya harp iin bir vardm iin bir yardm olduu grndedirler. 443- Eb Said rar istedil f4 yTnfverdfl!," ^^f * nIam V6rd' Tek" verdi. Sonra yle buydular ^enl"1^ "^ 444- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Benliime hakim olan Allah'a yemin ederim ki, herhangi birinizin ipini alp srtnda odun tamas, bir adama gidip ondan ister versin, ister vermesin dilenmesinden daha hayrldr. 445- Zbeyir bin Avvam (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Vallahi, herhangi birinizin ipini alarak srtnda bir demet odun getirip satmas ve bu sebeple Allah Teal onun yzn kzarmaktan korumas, insanlara, versinler veya vermesinler, el amasndan daha hayrldr. Mtercim: . . Bu hads-i erifle Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bizi ticarete, sanata, ziraata ve almaya tevik buyuruyor ve bakasnn eline bakp avu amaktan sakndryor. 446- Hakim bin Hizam (R.A.)'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Reslllah Hazretlerinden mal istemitim, verdiler. Bir mddet sonra, yine istedim, yine verdiler. nc defa istedim yine verdiler ve sonra bana yle buyurdular: Ya Hakm! Gerekten bu dnya mal tatl bir yeilliktir. Kim onu gnl cmertlii ile alrsa, hayr ve bereketini grr. Kim gnl ihtiras ile alrsa hayr ve bereketini grmez. Yiyen ve doymayan kiiye benzer. st el (veren el), alt elden (alandan) daha hayrldr. Sonra Hakim ibni Hizam, ey Allah'n Resul, seni hak Peygamber olarak gnderen Allah Teal Hazretlerine yemin ederim ki, bundan byle mrmn sonuna kadar sizin elinizden sonra hi bir elin altna elimi tutmayacam, dedi. mrnn sonuna kadar da bu sznde durdu. Hatta Hazreti Eb Bekir ganimet mallarndan kendisine vermek iin davet ettii zaman gitmezdi. Hazreti mer de ayni ekilde davet ederdi, gitmezdi. Hazreti mer, ey mslmanlar, ahid olun. Ben Hakm bin Hizam' kendisine mal vermek iin davet ediyorum, gelmiyor, diyerek iln ederdi. Mtercim ; htiya ve zaruret hali bulunmadka dilenmek, imamlarn ittifak ile haramdr. almaya ve kazanmaya gc olanlar hakknda imamlar ihtilf ettiler. Bazlar hads-i eriflerin zahirine bakarak haramdr, dediler. Sahih olan sz de budur. Bazlar da, byle kimselerin istemesi kerahetle caizdir, dediler. Fakat bu da artla olur: 1- Kk drmeyecek, 2- srar etmeyecek, 3- Hayr sahibini incitmeyecek, rahatsz etmeyecek. Bu art bulunmakszn yaplan dilencilik haramdr. Fakat baz byk eyhler, ahlk terbiyesi iin baz dervi ve mridlerine seyahat grevi verirlerdi. Torbal veya torbasz dilenirlerdi. Bunda manev bir ahlk terbiyesi dnldnden bir saknca yoktur dediler. Fakat bu ekilde dilenmek caiz olduu takdirde, srar etmekten, Allah rzas iin veya Allah' seversen ve benzeri szlerden saknmak arttr. Zira Allah rzas iin dilenen mel'undur ve byle denildii zaman o istenilen eyi, ar bir ey veya gayri meru bir ey olmadka vermeyen kimse de mel'undur, diye varid olmutur. 447- Hazreti mer (Radyallahu Anh] anlatyor:

Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bazen bana mal verirdi. Ben de Ya Reslallah, benden aha muhtalara veriniz, derdim. Hazreti Peygamber bana yle buyurmutu: Bunu al! Beklemediin ve istemediin halde sana bir mal gelirse al; fakat bu trl olmadka, sakn kendini onun ardna drme. 448- bni mer (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Baz kimseler vardr ki daima insanlardan dilenirler, kendilerinde zaruret olmakszn dilencilii kendilerine san'at edinirler. Bunlar, kyamet gnnde yzlerinde et parasndan bir ey olmakszn plak kuru kemik halinde geleceklerdir. Bir de kyamet gn gne o derece yaklaacak ki, insann teri t kullamn yarsna kacaktr. Sonra maherdekiler, byle dehetli bir halde iken hepsi yardm isteyecektir. nce Hazreti Adem'den yardm isteyecekler, sonra Hazreti Musa'dan, sonra Hazreti Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den, Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem de btn maherde bulunan arasndan hkm verilmesi ijin efaat ederek gidip cennet kapsnn halkasna yapacaktr. O gn Allah Teal Hazretleri, Muhammed Aleyhissalt vesselam'i Kur'an- Kerim'de va'd buyurulan MAKAM-I MAHMUD'a karacaktr. Btn maher halknn vd ve imrendii bir makamdr bu. 449- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Yoksul kap kap dolap ta bir veya iki lokma yahut bir veya iki hurma ile geri dnen kii deildir. Yoksul; ihtiyacn karlayacak imkna sahip olmayan, durumu bilinmediinden de kendisine sadaka verilmeyen ve kendisi de kalkp insanlardan istemeyendir. (Yardm yaplmas gereken yoksul budur ve byle kimseleri gzetmek gerekir,) 450- Eb Hmeyd Es-Sid (R.AJ 'den rivayet edilmitir: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile beraber Tebk gazasna km idik. Va&i'l-Kura adndaki yere vardnda bir hurma bahesi, bulunan bir kadnla karlat. Hazreti Peygamber, ashab kirama hitaben: Bu bahenin hurma mahsulnn miktarn tahmin ediniz. buyurdu. Sonra bizzat kendisi hurmalarn miktarn on vesak Ctak^ riben 2 ton) olarak tahmin etti ve on vesak itibariyi onda bir zekt ald. Sonra bahe sahibesi olan kadna yle buyurdu: Bu hurmalktan kan mahsul biersin. (Fazla veya eksik alm isek deiriz.) Tebk'e vardmz zaman yle buyurdu: Dikkat ediniz, bu gece frtna olacak, iddetli rzgr esecektir. Hi biriniz yerinden kmldamasn. Devesi olan devesini salam balasn. Biz de develerimizi emrettii ekilde baladk, yattk. Gerekten o gece ok iddetli frtna oldu; yle ki, iimizden ayaa kalkan birisini rzgr Tayyi dana srkledi. Eyle hkmdar (Yuhanna), Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize beyaz bir katr hediye etti. Hazreti Peygamber buna karlk olarak Yuhanna'ya bir elbise giydirdi. Ayni zamanda Yuhanna'nm idaresinde bulunan halka gvence verdi ve onlara bir miktar cizye (vergi) mkellefiyeti koydu. Sonra Tebk'den dnerek yine ad geen Vadi'l-Kur'a ya gelince oradaki bahenin sahibesi kadna hitaben: Mahsln ne kadar geldi? buyurdu. Kadn da, Hazreti Peygamberin tahmini zere on vesak hurma ktn syledi. Sonra bize yle buyurdu: Bir an nce Medine'ye varmak istiyorum. Benimle birlikte erken varmak isteyen acele etsin. bni Bekkr, Medine grnd, anlamnda bir sz syleyince Resli -' Ekrem, te Tbe (Medine)!* buyurdu. Uhud dan grdnde, Bu, bizi seven ve bizim de kenedisin! sevdiimiz dacktr. dediler. Sonra bize sordular: Ensar'n en hayrl ailelerini size bildireyim mi? Ashab, evet, dediler! Buyurdular gi: En hayrls Neccaroullar aileleridir. Sonra Abdl-Eheloullar aileleri. Sonra Saideoullar aileleri veya Haris bin Hazreoullarnm aileleri. Ensar'm (Medine'Iilerin) btn aileleri hayrldr. Dier bir rivayette de: Sonr*HarisouIlar aileleri. Sonra Saideoullar aileleri diye varid olmutur. Mtercim : Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mahsul tahminlerinin tastamam kmas ve Tebk'de geceleyin iddetli frtna olacan haber vermesi, Peygamberlik mucizelerinden saylr. Eyle hkmdar le birtakm kabilelerin slama boyun emeleri de Tebk gazasnn gzel sonularndan biridir. 451- Abdullah bin mer (R.A.)'den rivayet edilmitir: Gkten inen yamurla sulanan ekinlerde veya rmak ve nehir gibi akar sularla sulanan arazilerden elde edilen rnlerde zekt olarak onda bir (r) gerekir. Fakat hayvan ve doab gibi vastalarla sulanan arazilerin rnlerinde onda birin yars (yirmide bir) zekt gerekir. 452- Eb Hreyre IR.AJ'den rivayet edilmitir: Hurma rnleri topland zaman herkes rn (zektn), ve rilecek yerlere datlmak zere Hazreti Peygambere getirirdi. Bu hurmalar Hazreti Peygamberin saadethane erinde yn halinde harman olurdu. Hazreti Hasan ve Hseyin (Radyallahu Anhma) ocukluk hali olarak bu hurma ynn evresinde oynarlarken Hazreti

Hasan'in (veya Hseyin'in), azna oradan bir hurma attn gren Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hurmay ocuun azndan mbarek parma ile kard ve ona yle buyurdu: Muhammed ailesinin sadaka (zekt) yiyemiyeceini daha renmedin mi? Dier bir rivayette de yle buyurdular: Kh kh (azmdakini at). Bizim sadaka yemediimizin farknda deil misin? Bu sz Hazreti Peygamber Hasan'a yahut Hseyin'e sylemiti. Mtercim : Muhammed ailesi. (li Muhammed), mam Azam ile mn Malik'e gre, yalnz Haimoullardr. mam afi'ye gre, hem Haim-olan, hem de Muttaliboullardr. Bir de ocuk ksm her ne kadar mkellef deilse de, kk iken din hkmleri bilsin, islm terbiyesi zere yetisin, diye buradaki titizlik gsterilmitir. 453- Hazreti mer'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah yolunda (savalarda) binilmek zere birine bir at balamtm. Fakat adam at ziyan etti (hayvana bakmad, hayvan ok zayflad). Sonra ucuz satacan dnerek bu hayvan satn almak istedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sorduuma^ yle buyurdu: Satn alma. Verdiin sadakada dneklik yapma. O adam sana bir dirheme satsa bile alma. nk vermi olduu sadakasn skp alan kimse, dnp kusmuunu yiyen gibidir. Mtercim : Byle sadaka ve zekt trnden olan eyin elden ktktan sonra satn alnmas haram deildir; fakat tenzihen makrhtur. Baz\ alimlere gre de tahrmen mekruhtur. 454- bni Abbas (R.A.)'tan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Hazreti Peygamber, zevcelerinden Meynune'nin (Radlyallahu Anha azatl cariyesine zekt malndan verilen bir koyunun atlm leini grnce. Derisinden yararlanabilirdiniz! buyurdu. Ashab, o letir, dediler. Resl-i Ekrem yle buyurdular. l-hayvann sadece etinin yenmesi haram klnmtr. Mtercim : Hazreti. Peygamberin zevceleri tarafndan azad edilen klelerin sadaka ve zekt almalar caizdir. Fakat Hazreti Peygamberin ve Peygamber ATinden saylanlarn azadhlarna caiz deildir. Al-i Muhammed hakknda yukarda iki hadis gemitir. 455- tbni Abbas tR.A.)'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Yemen'e vali olarak gnderdii Muz bin Cebel (Radyallahu Anh) hazretlerine, grevine giderken yle buyurdular: Zulme uramn (mazlumun) ilenmesinden kork; nk onun ilenmesi ile Allah Teal arasnda perde yoktur. (Zekt ve r gibi haklar alnrken hakszlk edilmemesi emir buyuruluyor.). 456- Abdullah bin Eb Evf (Radyallahu Anh) der ki: Verilecek yerlere datlmak zere mallarnn zektn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e getiren kimselere Peygamber Efendimiz, hayr duada bulunarak, AUamm, falann ailesine rahmet ve mafiret buyur! derdi. Bir gn babam da malnn zektn getirip teslim edince, onun iin de: Allahim! Eb Evfa'nm ailesine rahmet ve mafiret buyur. diye dua etti. Mtercim : Peygamberlerden bakas zerine Salt ve Selm getirmek bizim iin tenzihen makrhtur. Her ne kadar bunun manas sahih ise de Salt Peygamberlere has bir vasf olmutur. Onun iin peygamberlerden bakasna Salt ve Selm getirmek mekruh saylmtr. Nitekim Muhammed Azze ve Celle demek sahih deildir. Gerekten Hazreti Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem azizdir, celildir. Fakat Azze ve Celle tabiri Allah Teal Hazretlerinin zel vasf olduundan yaratklarda kullanlmas sahih deildir. Fakat Peygamber efendimiz kendilerine has olarak ve Salli Aleyhim = sen mminlere salt et, onlar iin mafiret dile (Tevbe sresi: 103 ayet) mealindeki ayeti kerime uyarnca diledii ahslara Salt ve Selm eder. Bu Peygambere has zelliklerdendir. erkav? erhinde byle yazldr. 457- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: srail Oullarndan biri dierinden bin dinar dn para istedi. Adam da bu paray kendisine verdi. Sonra dn alan kimse deniz yolculuuna kt. Dnmek iin gemi bulamaynca bir odunu delip iine bin altn yerletirdi ve (Allah'a tevekkl ederek) denize att. Alacakl adam da, (parasnn vadesi geldii iin, acaba borlu gelecek mi? diye iskeleye giderken) deniz kenarnda bir odun grd ve yakacak olarak ailesine gtrd. Odunun paralaynca paray (bin altn) buldu. Mtercim: Denizin sahile atm olduu odun, anber, mcevherat ve bun-lara benzer eyleri almann mubah olduu bu hads-

i eriften karlmaktadr. 458- Eb Hreyre (B.AJ'den rivayet edilmiti*: Hayvanlarn telefi hederdir, (babo gezen hayvanlarn telef ettii can ve maldan dolay sahiplerine tazmin gerekmez.) Kuyunun telefi hederdir, fbzr kimsenin mlknde olan kuyusuna dp de len olursa kuyu sahibine tazmin gerekmez.) Maden ocaklarnn telefi hederdir, (meru bir hakla alan maden kuyular iiner dmekte telef olan iin tazminat denmesi gerekmez. Definenin (ve yeralt madenlerinin) bete biri hazinenindir. Mtercm ; Hayvann telefini, zarar ve ziyann, babo braklmalar adet olan yerde balarnda kimse bulunmad takdirde ittifakla tazmin gerekmez. Fakat sahibi beraber bulunursa veya hayvann yedekisi veya srcdr olursa, o hayvann n ayaklar veya az ve enesi veya boynuzu ile sebebiyet verdii zarar-ziyamn tazmini Hanefi mezhebine gre gerekir. Kuyruu veya arka aya ile vurursa tazmin gerekmez. Ancak n veya arka ayayle inerse tazmin icab eder. Hanbel mezhebinde de hkm byledir. Eer hayvan ne katlm olursa her ne ekilde olursa olsun sebebiyle verdii zarar vs ziyann tazmini (denmesi) gerekir. afi ve Maliki mezheblerinde, hayvan ile beraber bir kimse varsa bu hayvann her halkrde yapm olduu zarar ve ziyann tazmini gerekir. Bir insan hayvann herkesin gelip getii bir yerde durdursa da o hayvan ziyanda bulunsa, bu ziyann tazmini ittifakla gerekir. Ancak byle bir hayvan yol ortasnda ier veya dksn yapar da bir zerinden kayarak ziyana urarsa, tazmini gerekmez. Bir de bir insan yolda veya izinsiz olarak baka birinin mlknde ukur kazar da, byle kazlm ukurlara bir insan dp telef olursa, o ukura kazan adamn yakn akrabas (aklesi) zerine lenin diyeti lzm gelir. Ayrca ukuru kazan zerine keffaret gerekir. Yine bu gibi ukurlara hayvan der de ziyan olursa, yine tazmin gerekir. Cahiliyet devrinden kalma defineler ganimet yerinde sayldndan cinsleri ne olursa olsun, kymet ve miktarlar ne olursa olsun, bunlarn bete biriry hazineye vermek gerekir. afi mezhebinde define mallarnn kymeti nisab miktar (20 miskal altn veya 200 dirhem gm) deerinde olmadka bete bir lzm gelmez. Altun ve gmten baka eylerden de lzm gelmez. Mslmanlara ait defineler ittifakla kaybolmu eya hkmne r. Yitik eya ilemine tabi. olurlar. Sahibi aranr, sahibi bulunmaz ise fakirlere datlr. 459- bni Abbas (R.A. 'dan rivayet edilmitir: Veda Haccnda bir kadn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-Iem Hazretlerine gelerek dedi ki: Ya Reslallah, hacem farziyyeti babama ulat (vacib oldu), halbuki babam ok ihtiyardr, hayvan zerinde duracak halde deildir. Onun yerine ben hac edebilir miyim? Buna cevaben Hazreti Peygamber yle buyurdu. Evet, (onun yerine hac edebilirsin). Mtercim: Bu hadis-i erifin delaletiyle, daha nce kendisi iin hac yapmam kimsenin bakas adna bedel olarak haccetmesi, mam Azam Hazretlerine gre caizdir. Dier imamlara gre caiz deildir. Ancak bu derece gsz ve sakat olan kimselerin yerine hayatlarnda haccetmek caizdir. Ayrca Hanefi mezhebinde nafile hac iin art aranmakszn bedel caizdir.27 HAC BAHS 460- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) anlatyor: Ya Reslallah! dedim, sava ve cihadn, sevab bakmndan amellerin en faziletlisi olduunu gryoruz. O halde biz de cihad edemeyiz mi? Bana u cevab verdiler: Hayr! Fakat makbul bir hac, sizin iin en faziletli cihaddr. Mtercim: Genel seferberlik veya istil halinde kadnlarn da savata yardmc olmalar vacib ise de, zaruret olmaynca sava meydannda bulunmalar uygun deildir bulunmalar uygun deildir. 461- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Kim Allah rzas iin hacceder de ihramda iken kt sz sylemez ve gnah ilemezse, henz anasndan domu (gnahsz) hale dner Mtercim Kk gnah olsun, byk gnah olsun, bunlarn hepsi balanr. mam Taberi'nin grne gre, zerinde kul hakk olup ta onu demekten ciz olarak lenlerin sorumluluklar ancak balanr. Yoksa deme ve helallama imknna sahip olanlarn zerlerindeki hak dmez. mam Tirmiz'ye gre, yalnz Allah haklarndan dolay kul zerine gereken gnahlar balanr; Allah haklarnn
27

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:210-243

kendisi bizzat balanmaz. Mesel: Farz namaz vaktinden geciktirilmekle gnah ilenmi olur; bundan dolay kazanlan gnah balanr. Fakat Allah haklarndan olan namazn yine kaza edilerek klnmas gerekir. nk bunlar haklardr, di gnahlar gnahtr. Kul haklar iin ya helallik almak, ya da onlar demek zorunluluu vardr. erkavi erhinde bu hadsi erifin aklamasnda byle denilmitir. afilerin fkh kitab Bacri'de: Hac ederken Araf at'da, Mina'da vefat edenlerin kul haklar dahi balanr, diye yazldr. Bir de deniz savanda ehid olanlarn kul haklan da balanr. 462- bni mer (Radyallahu anhma) der ki: Birisi Mescid-i Resl'de ayaa kalkp ya Reslallah! Biz hac iin hangi yerden ihrama girmeliyiz? diye sordu. Buna cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Medine'liler, Z'l-Huleyfe'den; am'llar, Cuhfe'den; Necid halk, Karn'dan ihrama girerler. bni mer, rivayetinde der ki; Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in: Yemenliler de Yelemlem'-den ihrama girerler, buyurduunu bazlar sylyor. Halbuki ben bu son ksm Hazret Peygamberden iitmedim-. Mtercim : Medine-i Mnevvere. halknn hac ve mre niyeti ile ihram ve telbiye iin miktar, zamanmzda Hazreti Ali kuyusu ile bilinen ve hret bulan ve yaklak olarak Medine'ye bir buuk saat mesafede bulunan Z'1-Huleyfe adndaki yerdir. Mekke-i Mkerreme'ye on gnlk (yaklak olarak 400 km.) yoldur. am, Msr ve Marib halknn miktar, Cuhfe hizasnda bulunan Rabi diye bilinen yerdir. Denizden gidenler, Rabi hizasnda ihrama girerler. Mekke-i Mkerreme'ye drt gnlk yoldur. Necid ve Irak halknn miktar, Mekke-i Mkerreme'ye yaklak olarak yedi gnlk mesafede bulunan Yelemlem adndaki yerdir. te bu yerleri ihramsz olarak gemek hac ve mre iin caiz deildir. Bu miktarlardan ihrama girmek vacibdir. hramsz geenler zerine kurban kesmek vacib olur. Bir zrden dolay ihram elbisesi giyilmezse gnah saylmaz; fakat fidye vermek gerekir. 463- Hazreti mer (Radyallahu Anh) anlatr: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Akk vadisinde yle buyurdu: Bu gece Rabbim tarafndan bana biri (Cibril) geldi ve yle dedi: Bu vadide namaz kl. Hem de hac ile mrenin ikisine birden (Hacc-i Kran'a) niyet et. Mtercim: Akk vadisi, Medine'ye drt mil mesafede yaklak olarak bir saat) bir yerdir.- Medine-i Mnevvere'nin en makbul ve lezzetli suyu burada bulunan Urve Kuyusundan kmaktadr. Yarm saat daha tede Hazreti Ali kuyusu ve Zl-Huleyfe vardr; ve Medne'li-lerin mikat da burasdr. 464- Hazreti Ya'I (Radyallahu Anh) anlatr: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine birisi gelip ya Resiallah! koku srnm olduu halde mre hacci iin ihrama giren kimse hakknda ne buyurursunuz? diye sordu. Peygamberimiz biraz beklediler ve hemen vahy geldi. Vahy tamam olunca Hazreti Peygamber, merden soran nerede? diye sordu ve adam getirildi. Hazreti Peygamber yle buyurdu: zerinde olan kokuyu defa yka. Giydiin cbbeyi kar (ihram elbisesini giy) ve haccnda yaptn mrede de yap. Yani, ihrama girmek, tavaf ve sa'y etmek, tra olmak ve yasak eylerden saknmak hususunda hac ile mre arasnda fark yoktur. Ancak Arafat'da ve Mzdeife'de vakfeler, ta atma ileri hacca aittir; bunlar mrede yoktur. 465- bni mer (R.A.)'dan rivayet edilmitin Lebeyk (emrine hazrm), Allah'm, lebbeyk! Lebeyk, erikin yoktur senin, lebeyk! Hamd ve nimet senindir. Mlk de senindir. erikin yoktur senin. Mtercim ; Meal olarak Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in telbiyesi bu idi. Hanef mezhebine gre, hac veya mre, iin niyet ederek ihrama giren kimse hakknda telbiye art ve farzdr. Namazda iftitah (balang) tekbiri farz olduu gibi... ftitah tekbiri almakszn namaz sahih olmad gibi, telbiyesiz hac ve mre de sahih deildir. afi ve Hanbeli mezheblerinde lebbeyk (telbiye) snnettir, farz ve art deildir. Maliki mezhebinde niyetle birlikte ya telbiye getirmek veya i ve hareket olarak mikattan bir ka adm ileriye yrmek lazmdr. Telbiyeyi yksek sesle sylemek mstahabdr. Fakat ihrama girerken kendisi iitecek kadar bir sesle sylemek daha faziletlidir. Dier vakitlerde sesi ykseltmek erkekler iin mstahabdr. Kadnlar ise her zaman kendileri duyabilecek kadar bir sesle telbiye getirirler. 466- bni Abbas (R.AJ'dan rivayet edilmitir: Musa (Aleyhisselm) ise, onu telbiye getirerek Ezrak vadisine iniini gryor gibiyim."

467- Hazreti Enes (R.AJ'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seslem Hazretleri, Veda hacc ylnda Mekke-i Mkerreme'ye vardklar zaman Yemen tarafndan gelen Hazreti Ali'ye (Kerremellahu vechehu) yle buyurdular: Ya Ali hrama girerken neye niyet ettin? Hazreti Ali dedi ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ihram niyetine niyet ettim. Buna karlk Hazreti Peygamber yle buyurdular: O halde kurban keseceksin ve olduun gibi ihraml kalacaksn. (Kran hacc durumunda olduunu, kurban kesinceye kadar ihramdan kmamas gerektiini bildiriyorlar. Hz. Ali, ihrama girerken niyetini Peygamberimizin ihram niyetine balam ve Peygamberimiz gibi Kran hacc yapmtr.) 468- Eb Musa El-E'ar (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri beni Yemen blgesine gndermiti. Yemen'den Hacca geldiim zaman, Batha'da Hazreti Peygamberi buldum. Bana sordu.Ne niyetle ihrama girdin? Ben de: Reslllah'm ihram niyetine niyet ettim, dedim. Beraberinde hedy (Harem'de kesilecek nianl kurban) var m? Ben de: Hayr! dedim. Bunun zerine niyetimi mreye evirerek temett hac yapmama iaret buyurdular ve tavaf, sa'y ve tiradan sonra ihramdan kmam emrettiler. Mtercim: Hazreti Ali (Kerremellahu Vectieh), beraberimde kurbanlk (hedy) getirdiinden onun kran hacc yapmasn emretmilerdi. Eb Musa ise, beraberinde kurbanlk Chedy) bulunmad iin mre yapmasna ve sonra farz hacca niyet ederek haccnn temett hac olmasna iaret buyurmulard. Fakat daha sonra Hazreti mer (Radyalahu Anh) zamannda byle nce Kran hacca niyet eden ve beraberinde kurbanlk gtrmeyen kimsenin de her iki hacc bir ihramda tamamlanmas sahih kabul edilmitir. Eb Musa El-E'ar ve dierlerine olan msaade, peygambere ait zelliklerdendir, dediler. Bundan sonra gelecek be alt hadsi-erif bu kabildendir. Hatta Hazreti mer, bir defasnda Eb Musa El-E'arye u tarzda bir aklama yapt: Allah'n kelmnda Hac ile mreyi tamamlaynz* ayeti ke-rimesiyle, hac ve mrenin her ikisinin birden tamamlanmas emre-dildii gibi Peygamberin snnetinde de, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin, hac ve mre tamam olup kurbanm kesinceye kadar ihramdan kmad grlmtr. Byk mctehid-lerden yalnz mam Ah'med bin Hanbel CAllah'n rahmeti zerine olsun) Hazretleri ve Zahir'ler, bu hkmn hal bak olduuna ve herkes iin terviye gnne (arefe gnnden bir gn ncesine) kadar hac niyetini her ne vakit isterse mreye evirebileceini kabul etmektedirler. 469- Hazreti Aie (Radyalahu Anha) anlatyor: Hac mevsiminde (Zilkade aynn sonlarna doru) biz Peygam-ber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in beraberinde hac ve mre niyeti ile Medine'den kp topluca mikattan ihrama girdik. Kimi yalnz farz hacca niyet ederek ihrama girdi. Kimisi de hac ve mrenin her ikisi iin niyet ederek ihrama girdi. Kimisi de mre niyeti ile ihrama girmiti. Medine'ye, on mil mesafedeki eref isimli yere indiimiz zaman, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beraberinde olan btn haclara hitaben yle buyurdu: Sizden hanginizin beraberinde kurbanlk yoksa ve haccn mreye evirmek istiyorsa, bunu yapsn. Fakat beraberinde kurbanlk olan kimse, yapmasn (niyetini deitirmesin), hac bitinceye kadar ihramdan kmasn. Peygamberin bu emri zerine hac niyetlerini mreye evirenler ve nceki niyetlerinde kalanlar oldu. Fakat Hazreti Peygamber ve ashabndan bazlar, yanlarnda kurbanlk bulunmak ve kendileri de vcud bakmndan kuvvetli olmak sebebiyle hac niyetlerini mreye eviremediler. Tam bu srada namaz klamadmdan (adet grdmden dolay alarken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yanma geldi: Ne alyorsun, ey hatun? dedi. Ya Reslallah! dedim, sizin btn ashaba mre iin msaade ettiinizi iittim. Halbuki ben mreden mahrum kaldm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sejlem: Derdin nedir? buyurdu. Ben de: Adet grdm; bu halimle mre tavaf yapamayacam. Onun iin alyorum, dedim. Hazreti Peygamber buyurdu ki: Kaybn olmayacak! Sen de Adem kzlarndan birisin. Allah Tea-l Hazretleri, onlara takdir ettiini (adet grme halini) sana da takdir etmitir. Sen hac niyetinde kal. Cenab Allah, mreyi de sana nasip edebilir. Bylece hac vazifelerine devam ettik. Arafat'dan Mina'ya dndmz vakit temizlendim. Sonra farz tavaf Cifaze) iin Mina'dan Mekke'ye indim. Tavafm yaptm ve tekrar Mina'ya dndm. Sonra Mekke'ye dnte Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile beraber Mina'dan ktk. Mekke'de iken Hazreti Peygamber, kardeim Ab-durrahman' yanma ard ve ona u emri verdi: Hemireni al,' Harem hudutlarndan kar (Ten'im adndaki yere kadar gtr). Oradan mre iin ihrama girsin. mreyi tamamladktan sonra yanma geliniz. Sizin gelmenizi bekleyeceim. Bu emir zerine Harem dndaki Ten'im'e gidip ihrama girdim ve mre iin gerekli vazifeleri tamamladktan sonra ayn gn Hazreti Peygamberin huzurlarna vardm zaman: mreni tamamladn m? buyurdu. Ben de: Tamamladm, dedim. Sonra Hazreti Peygamber Medine'ye dnmek iin btn kafileye emir verdi. Biz de (veda

tavafndan sonra) Hazreti Peygamberin maiyetinde Medine'ye doru yola, koyulduk. 470- Hazreti Aie (R.A.) anlatyor: Medine'den Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile ktmzda bu kmzn yalnz hac iin olduu kansnda idik. Kabe'yi tavaf ettik Resl-i Ekrem beraberinde kurbanlk getirmiyenlere ihramdan kmalarn emretti. Kurbanlk getirmeyenler ihramdan ktlar. Peygamber'in zevceleri de kurbanlk getirmediklerinden ihramdan ktlar. Yalnz ben, adet grdm iin Kabe'yi tavaf etmemitim. (mre yapmamtm.) Sonra terviye gn, ihramdan km olanlar hac iin niyet ederek tekrar ihrama girdiler Haccmz tamamlayarak Mina'dan Mekke'ye dnerken geceyi geirmek iin Muhassab adndaki yere indiimizde dedim ki: Ya Reslallah! Herkes hac ve mre ile dnerken ben yalnz hac ile dnyorum; zrm gerei mre yapamadm. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Mekke'ye geldiimizde sen (mre iin) tavaf etmedin mi? Ben de Hayr dedim! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: O halde kardeinle (Abdurrahman'la) Ten'im'e git ve oradan ihrama girerek mreni yap. Falan yer ve filan vakitte buluuruz. buyurdular. Ben de ylece yaptm. Sonra Peygamberin zevcelerinden Safiyye de, Mina'dan dndmz gece adet grd iin bana, galiba veda tavafm yapamayacamdan Medine'ye dn geciktireceim, dedi. Bir frsat bularak Safiyye'nin bu halini Hazreti Peygambere arz ettim. Hazreti Peygamber Safiyye'ye hitaben yle buyurdu: Ksr, belal kadn! Sen bayram gnlerinde farz olan ziyaret (fza) tavafm yapm deilmi idin?* Safiye der ki: Evet, tavaf ettim! dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Zarar yok, yola kabilirsin." (Veda tavaf zrl kimselerden ) 471- bni Abbas (Radyallahu Anh) anlatyor: Veda hacc ylnda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ile btn ash&b hac niyeti ile ihrama girmilerdi. Mekke'ye Zilhicce aynn drdnc pazar gn sabahleyin varld. O gn Hazreti Peygamber ashaba, hac niyetlerini mreye evirerek tavaf ve sa'y yaptktan sonra tra olup ihramdan kmalarn emrettiler. Ashab bu durum karsnda: Ya Reslallah, ihramdan nasl k? diye sordular. Hazreti Peygamber, ihramdan tam k! buyurdular. (hram sebebiyle yasak olan eyleri hal l klan k...) Mtercim: Byle farz hacc deitirip mreye evirmek mctehid imma gre, o ylla mahsus, Peygamberin zel hallerindendir. main Ahmed bin Hanbel ve Zahirlere gre, bu hkm imdi de geerlidir. Nitekim yukarda ayrntl bilgi gemiti. . 472- Hazreti Peygamberin pak zevcelerinden Hazreti Hafsa (Radyallahu Anha) rivayet ediyor* Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize sordum: Herkes hac niyetini mreye evirdi; halbuki siz mre ihramnzdan kmadnz? Buyurdular ki: Ben bam bu ie iyice sokdum ve kurbanlm da (zel bir nian olarak) tasmaladm. Artk kurbanm kesmeden ihramdan kamam. Mtercm : mam Azam bu hadsi erife dayanarak der ki, Peygamber Sa-lallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Kran hacc niyeti ile ihrama girmiti. Onun iin haccn en faziletlisi kran hacadr. Sonra Temett haccdr. Bundan sonra da ifrd hacc gelir. mam afi,ve mam Malik'e gre, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yalnz hac iin (ifrad hacc iin) ihrama girmiti. Yahut nce hac iin ihrama girmi, sonra mreyi hacca ilve etmiti. Bu itibarla haccn en faziletlisi ifrad hac^r. Sonra temett haccdr. Bundan sonra Kran hacc gelir. mam Ahmed'e gre Hafsa Hazretlerinin rivayet ettii bu hadsi erife gre Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri yalnz temett (mre) niyeti ile ihrama girmiti. Onun iin kurban gtrld takdirde faziletli olan nce mre iin ihrama girmektir. Kurban gtrlmedii takdirde f-aziletli olan kran haccdr. Bir de mam Azam'a gre, temett niyeti ile ihrama gireri kinspye temett kurban lazmdr. Kran haccma muvaffak olan kimseye de kr kurban lazm gelir. 'Yalnz hac iin (ifrad hacc iin) ihrama giren kimseye kurban lzm gelmez; bunda ittifak vardr. Fakat hacdan sonra yalnz mre yapmak gerekir. mam Azam ile mam Malik Hazretlerine gre mre mekked bir snnettir; farz ve vacib deildir. mam afii ve mam Ahmed'e gre, mre de hac gibi farz' ayindir. 473- Hazreti Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Veda hacc ylnda biz Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in beraberinde olarak hacca (ifrad hacca) niyet etmitik ve bylece ihrama girmitik. Sonra Hazreti Peygamber bize yle buyurdu: Siz haccmz mreye eviriniz de Kabe'yi tavaf ediniz, Safa ile Merve arasnda sa'y ediniz ve sonra salarnz

ksaltnz. Sonra ihramdan km olarak bekleyiniz. Sonra terviye gn gelince hac iin ihrama giriniz. Daha nce yaptnz niyeti de temett klnz. Ashab dediler ki: Ya Reslallah! Hac niyetimizi nasl temett niyetine evirebiliriz? Nitekim niyetimizi olarak belirledik. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Siz, emrettiimi yapnz. Eer kurbanm getirmemi olsaydm, size emrettiimi ben de yapardm. Fakat bayramn birinci gn kurbanm Mina'da kesim yerine ulamadka, bana ihram sebebiyle haram Cyasakl olan eyler hell olmayacaktr. Sonra ashab kiram Hazreti Peygamberin emri zere hareket ettiler; niyetlerini mreye evirdiler. 474- bni Abbas (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Hac niyeti ile olan ihramnz mreye tebdil ediniz; Ancak hedy kurbanln tasmalayan kalsn. Kurbanln tasmalayan kimseye, onu kesim yerine gtrp kesmedike ihramdan kmak helal olmaz. Mtercim : imama gre hac ihramn mreye evirmek ii, peygambere ait zelliklerdendir. Bu da cahiliyet zamannda hac aylarndaki m-reyi fenalklarn en by saymalarna karlk buna msaade edilmiti. Yalnz Hanbeli mezhebi ile Zahirlere gre bu hkm hal bakdir. Nitekim geni olarak yukarda anlatlmt.28 MEKKE- MKERREME'NN FAZLET VE KA'BE'NN NASI BAHS 475- Hazreti Cabir (Radiyallahu Anh) anlatyor: Peygamberlikten nce Kurey'in ileri gelenlerinin emri ile Kabe bina edilirken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem amcalar Haz-reti Abbas ile Kabe iin omuzlarnda ta tarlard. Bir ara Abbas Hazretleri: Ya Muhammed, futan karp omuzuna koy, dedi. Hazreti Ab-bas'n bu teklifi zerine Peygamber sallallahu Aleyhi ve Sellem futasn karp omuzundaki tan altna koyaca srada yere dt ve gzleri semaya dikilip kald. Hazreti Abbas'a : Futam bana gster! dedi ve futasn alp balad. Mtercim : Hazreti Cibril Aleyhisselm gelip bu ekilde Hazreti Peygamberi yere drerek avret yerlerini kimseye gstermemitir. Bundan sonra da Hazreti Peygamberin avret yerlerini hi bir kimse grmemitir. Dier Kurey'in ileri gelenleri ise rlplak Kabe'yi tavaf ederlerdi. Bunun sebebi de, gya iinde gnah iledikleri elbiselerle mukaddes yeri tavaf etmek istemeyilerindendi. Mekke-i Mkerreme'ye byk bir sel gelerek Kabe'nin byk bir ksmn ykmt. Bu sebeple Kurey tarafndan Kabe yeniden bina edilmiti. O sene Peygamber otuz be yanda idi; ve herkes gibi Kabe'ye ta tard. Hatta Haccer'l-Esved'in (siyah tan) kendi yerine konmas iin Kurey kabilesinin ileri gelenleri ekimeye baladlar. Sonra u hkme vardlar: En nce Harem-i erifin kapsndan kim gelirse o kimseyi hakem tayin ederiz; ve onun hkmne raz olacaz. Bu karardan sonra en nce kapdan. Hazreti Peygamber girince, Hazreti Peygamberi hakem tayin ettiler. Peygamber Sal-lallahu Aleyhi ve Sellem de, byk bir yayg zerine Hacer-i Esved'i koydu ve Kurey'in ileri gelenleri hep birden bu yaygy yukar kaldrdlar. Hazreti Peygamber de kendi mbarek elleriyle Haceri Esved'i yerine koydu. Btn Kurey ileri gelenleri bu durumdan memnun kaldlar. 476- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) anlatyor: Hazreti Peygambere; Hicr-i smail (Hatim) Kabe'den midir? diye sordum. Evet! buyurdular. Niin bu ksm Beytullah'a ilve etmediler de diarda braktlar? dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Kavminin madd imkn kmad. buyurdular. Ya Reslallah! dedim, Beyt-i erifin kaps neden yksek yerde yaplmtr? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Kavmin, diledikleri kimseyi Beytullah'a soksunlar ve dilediklerini de engellesinler diye kapy byle yksek yerde yaptlar. Eer kavmin cahiliyet zamanndan henz (yeni) kurtulmu olmasalard ve bu sebeple onlarn kalbine bir inkr ve itiraz gelir diye korkma-saydm, darda kalan kk ksm Beytullaha ilve etmek ve kapsn yere yaptrmak isterdim. Mtercim: Bu hadis-i erifte, bir araya gelen iki zarardan hangisinin daha hafif ise onu tercih etmenin meru bir yol olduuna dellet vardr. Burada Hicr-i smail'in Kabe'nin dnda kalmas bu mukaddes yapnn esasna uygun deilse de yeni msZmanlarn herhangi bir deiiklii yadrgamalarndan korkularak eski durumu zere braklmas tercih edilmitir. Bu hadis-i erife ve bundan" sonrakine dayanarak bni Zbeyr (Radyallahu Anhma) Peygamber'in iaret buyurduu tarzda yeniden Beyti erifi bina etti Fakat Haccac Yusuf bin sekaf, bn-i Z-beyr ile arpma esnasnda yklan k'be'yi, slm'dan nceki durumuna irca ederek yeniden ina etti. Daha sonra Harun Red, bni Zbeyr'in bina ettii hale Kbeyi evirmek iin mam Malik'den fetva istedi ise de, mam Malik cevabnda:
28

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:243-254

Beyti erifin devlet reislerine oyuncak olmasndan korkarm, dedi ve msaade etmedi. Kabe'nin' binasnn bu gne kadar on defa yenilendii belirtilmitir. lk nce Hazreti Adem'in yaratlmasndan evvel melekler tarafndan bina edilmitir. 2. defa Hazreti Adem tarafndan, 3. defa Hazreti Adem'in evladlan tarafndan, 4. defa Hazreti brahim tarafndan, 5. Amalika tarafndan, 6. defa Crhm kabilesi tarafndan, 7. defa Kusay tarafndan, 8. defa Bi'setten nce Hazreti Peygamberin de katlmasyla Kurey tarafndan, 9. defa bni Zbeyr tarafndan, 10. defa da Haccac tarafndan bina edildi. En sonra da yenilenmi denecek ekilde Osmanl padiahlarndan Badad fatihi Sultan Murad bina etmitir. 477- Hazreti Ae'den rivayet edilmitir: Ey Aie! Senin kavmin cahiliyettenl ' henz km olmasayd, Kabe'nin yklmasna emrederek onun darda kalan ksmn (Hicr-i smail'i) binaya dahil eder, kapsn yere yaptrr, doru ve bat kaplar olarak ona iki kap yaptrr ve bylece K'be'nin binasn brahim'in esasna ulatrrdm. Mtercim: Buna dait Izajat ayrntl olarak nceki hadste gemitir. 478- sa*e bin Zeyd (R.A.)'den rivayet edilmitin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Mekke-i Mkerremeye vardklar zaman same bin Zeyd (Radyallahu Anhma) sordu: Ya Reslallah! Nereye ineceksiniz? Mekke'deki evinize mi? Hazreti Peygamber yle buyurdu: (Amcazadem) Ak, bize yer yurt mu brakt! Mtercim: Hazreti Ali'nin aabeyi Akil, Mekke'de kald iin, gerek babas Eb Talib'in ye gerekse Hazreti Peygamberin evleriyle mlklerine konarak istedii gibi kullanmt. Esasen Hazreti Ali ile kardei Caferi Tayyar, babalar Eb Talib'in lmnde mslman bulunduklarndan Eb Talib'e varis olamamlard. Eb Talib'in miras, kfr ' zere bulunan dier ocuklar Akil ile Talib'e kald. Talib de Bedir savanda kaybolduundan Eb Talibin btn malna Akil varis olduu gibi, Hazreti Peygamber efendimize babalar Abdullah'dan miras olarak kalan btn emlki, hicret dolaysyla olduu gibi terk edildiinden akrabalk yn ile bu mlkn hepsini Akl ele geirmi ve satmt. Dier bir rivayete gre de, bu mallar daha sonra Akl'in evladna intikal etmitir. Sonra Akl'in ocuklar, Hazreti Peygamberin- mlkn yzbin dinar karlnda Haccac'n kardei Muham-ned bin Yusuf'a satmtr. Bir de imam afi Hazretleri bu hads-i eriften Mekke'deki evlerin ve emlkin satlmas ve satn alnmas, mirasolarak intikali ve bunlarn kiraya verilmesi ve kiralanmas caizdir, diye hkm karmtr. 479- Eb Hureyre (R.A.) 'den rivayet edilmitin Peygamber Sallallahu AJeyhi ve Sellem Hazretleri Mina'dan dnerken yle buyurdular: Yann ineceimiz yer, inallah Kinaneoulian yamac'dir. (Ku-rey mriklerinin kfr zerinde sebat etmek iin yeminletikleri yer). Mtercim: . Hazreti Peygamberin Mekke'den Medine'ye hicretlerinden nce Kurey ve Kinne kabileleri Hayf-i Ben Kinane adndaki Muhas-.sab semtine gidip, Hazreti Peygamberi ldrmek iin kendilerine teslim edinceye kadar Haim Oullar ve Muttalib oullar ile al veri etmemek, kz alp vermemek, ve onlarla selmlamamak zere szletiler. Bu szleme metnini, ilerinden Mansur bin krime kendi eliyle yazd ve bunu Kabe'nin i duvarna yaptrdlar. Mslmanlar bu ekilde yl Eb Talib'in kesiminde kuatlm bir hal de kaldlar. Hazreti Peygambere Eb Talib gelerek: Ey kardeimin olu! Artk dayanamayacam, ne yaparsanz yapnz. Sizi Kurey'in ileri gelenlerine teslim etmek,zorunda kalacan, dedi. Hazreti Peygamber ona u cevab verdi: Muhterem amcam! Artk sen merak etme, endielenme. Kurey tarafndan yazlp Kabe'nin duvarna aslan szleme metnini bu gece bcekler yiyerek mahvetmitir. Andlama metninden yalnz Allah'n ad kalmtr. Eb Talib'e bu haberi verdikten sonra, o metni yazan Mansurun elinin olak kaldn da bildirmiti. Eb Talib dnnde Kurey ve Kinane kabilelerine yle dedi: Ey Kurey kavmi! Kardeim olu Muhammed CSallallahu Aleyhi ve Sellem), Kabe duvarna aslm bulunan sizin szleme metnini Allah tarafndan bir bcek musallat olarak mahvettiini bana haber verdi ve onu yazan ktibin elinin de olak olduunu .bil-dirdi. Kardeim olunun bana haber vermi olduu eylerde hi br zaman geree aykrlk olmam ve daima doru olmutur. Gelin, Kabe'yi ap bakalm. Eer kardeim olunun dedii gibi, gerekten1 Allah'n adndan bakas yenmi ve mahvedilmise bu tazyik ve eziyetten vazgeiniz. Yok, eer kardeim olu bu hususta yalanc ise, ben de ne yaparsanz yapnz, kardeim olunu size teslim edeceim. Eb Talibin bu szleri zerine Kurey ileri gelenleri sevinmiler ve Eb Talibe: Bu defa insaf ve adalet ettin, dediler. Bylece gidip Kabe'yi aarlar. Bir de bakarlar ki, asl sayfada bulunan yazlar Allah'n ismi mstesna tamamen bcek tarafndn yenmi, ktibin de eli olak, olmu. Bylece Hazreti Peygamberin mucizesi gn gibi aa km^ Fakat yine Eb Cehil: Bu bir eit sihirdir, diye ba kaldrd ise de Kurey'iri en ileri gelenlerinden

Hiam, Zheyr, Zem'a, Mut'im ve Ebu'l-Yahza'dan ibaret be kii bu szlemeyi bozdular. Hemen Mut'im bin Adiy ayaa kalkt ve ad geen sayfay Kabe duvarndan kopararak paralad. te szlememizi bozduk, bugnden sonra mslmanlar hr ve serbesttir, diyerek Eb Cehil'e cevap verdi. O gnden itibaren mslmanlar Eb Talib semtinden kp serbest oldular. Lkin Eb Talib'in lmnden sonra yine eza ve cefaya baladlar. Nihayet hicret iin Allah'dan izin geldi, Mslmanlar hicret ettiler. Kureyin zulm ve ikencelerinden kurtuldular. Sonunda da Mekke'nin fethedilii ile btn Mekke'liler slm olma erefine kavutular. 480- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Kabe'yi. Habe'iiierden bir clz bacakl ykacaktr. Mtercim; Bu ackl ve korkun vak'a kyamete yakn olacaktr. Kyamet almetlerinin byklklerindendir. Fakat bu ackl olayn t Ye'cc ve Me'cuc'den sonra olaca ilerideki hads-i eriften anlalyor. 481- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmiMuharrem aynn onuncu gn olan Ara gn btn msl-manlar oru tutarlar ve o gn tedenberi Kabe yeni bir rt ile rtlrd. Yani her Ara gn Kabe'nin rts yenilenirdi. Cenab Hak ramazan aynda oru tutmay farz klnca, Peygamber Sallalla-hu Aleyhi ve Sellem mslmanlara yle buyurdular: Ara gn oru tutmak isteyen tutsun. Tutmak istemeyen de tutmasn. Mtercim : Ara gn oru tutmak nceleri farz idi. Sonra ramazann farz klnmas ile bunun hkm kaldrld. Baz kimselere gre de, nceleri mstahab olarak Ara gn oru tutulurdu. imdi de bylece devam etmektedir. Yalnz Yahudi'lere benzememek iin, dokuzuncu gn veya onbirinci gn onuncu gnle beraber tutmak faziletlidir. Bir de Kabe'ye rt yapmak adeti, nbvvetten dokuzyz sene nce icad edilmi ve Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri de eski adeti aynen brakarak daha gzel ve daha iyi Yemen kumalar ile Kabe'yi rtmt. Hazreti Peygamberden sonraki drt halife devrinde de bylece ylda bir Kabe'nin rtleri yenilenirdi. Osmanllarn son zamanlarna kadar bu hal byle devam etmitir. Osmanl sultanlar zamannda, sirma ile ilemeli olarak Msr'da ve Msr evkafna mahsuben yaplan siyah rt kurban bayram gn deitirilirdi. Fakat siyah rt eteine ilve edilen beyaz ihramdan ibaret rt ise, herkes ihramda iken yenilenir ve ihramdan sonra karlrd. Medine-i Mnevvere'nin Hcre-i Muattara rts ise, bizzat stanbul'da yaptrld. Bir de Kabe'nin eski rts ya haclar arasnda bllr, ya satlarak bedeli hazineye konur, ya da Mekke erifine hediye edilirdi. Bu hususlardan herhangi birinin tayini hkmetin grne braklmt. 482- Eb Sad El-Hudri (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ye'cc ve Me'cc'un kndan sonra bile Kabe'de hac ve mre yaplacaktr. ube'nin rivayetine gre: Kabe'den hac kesilinceye kadar kyamet kopmayacaktr. buyurulmutur. Ne var ki Eb Said'ih rivayeti daha ok tutulmutur. Mtercim: Bu iki rivayetin her ikisi de sahih olabilir. nk Ye'cc ve Me-cc'den sonra hac yaplrsa da, daha kyamete yakn bir zamanda hac yaplmaz olur. Onun iin bu iki rivayet arasnda eliki yoktur. erkav, erhinde byle demitir, en dorusunu Allah bilir. 483- bni Abbas (R.A.I dan rivayet eilmitir: Simsiyah ve sska bacaklnn, Kabe'nin talarn bir bir sktn grr-gfti oluyorum. Mtercim: Kurtub'nin aklamasna gre, Kabe'nin Habe'liler tarafndan yklmas, Hazreti sa'nn iniinden ve vefatndan sonra olacaktr. Hatta Kur'ann kalblerden ve mushaflardan kalkmasndan ve Kbe-deki Hacer-i Esved'in=siyah tan kesi ge kalktktan sonra olacaktr. nk Kabe, yeryznde Allah Allah diyecek hi bir msl-man kalmaymcaya kadar yklmayacaktr. erkav erhinde byle yazldr. 484- bni-Abbas (R.AJdan yle dedii rivayet edilmitir: Mekke'nin fethinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Harem-i erife varnca, Kabe iinde Kurey mriklerinin cahiliyet zamanndan kalma putlar ve resimleri bulunduundan Kabe'nin iine girmek istemediler. Hemen bu put ve ekillerin Kabe'den dar karlmalarn emrettiler.. Put ve ekillerin hepsi Kabe'den darya karld ve bunlar arasmda Hazreti brahim ile Hazreti smail'in resimlerini de kardlar. Bu resimlerin ellerinde, cahiliyet adetleri zere gya hayrl olan, ksmet ve nasibi bilmek iin falclkta kullanlagelen yazl kur'a kalemleri veya ubuklar vard. Kalemin birinde yap, dierinde yapma; birinde hayr, dierinde er; birinde evet, dierinde hayr; birinde git, dierinde gitme gib eyler yazlp hayr taraf, karsa yaparlard. Kt taraf karsa yapmazlard. te bu fal ubuklar ellerinde olduu halde Hazreti brahim ile Hazreti smail'in resimleri Kabe'den dar karld zaman bu resimlere Peygamber Sallallahu Aleyhi ve

Sellem yle buyurdu: Allah kahretsin onlar vallahi brahim ile smail'in (Aleyhimes-selm) hi bir zaman bu ubuklarla bakmadklarm kendileri de pekl biliyorlard. Yine bni Abbas der ki: Kbe-i Muazzama put ve resimlerden temizlendikten sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Kabe'ye girdi. Alah Ekber, Allah Ekber diyerek yalnz tekbir ald; fakat namaz klmad. Mtercim : Bill Habe'nin rivayetinde, Hazreti "Peygamber namaz da kld, haberi vardr. Bunun iin Kabe iinde nafile namaz klmak ittifakla caizdir. mam afi'ye gre farz namaz da kerhetsiz caizdir. mam Malike gre farz ve mekked snnetler Kabe iinde caiz deildir; nk Kabe'nin bir ksmna ynelinmi ve bir ksmna arka verilmi olur. 485- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Kabe'yi tavaf ederken bir adamn baka bir (m) adam iple ekerek tavaf ettiini grd ve ipi eliyle kopardktan sonra adama yle buyurdu: Elinden tutarak tavaf ettir. Mtercim: Hazreti Peygamber, bir insann hayvanlar gibi yedee alnarak yrtlmesini ho grmediklerinden yasaklamlardr. Ayrca tavaf esnasnda bile iyi eylerin yaplmasn emretmek, ho olmayan eylerden sakndrmak grevinin meru bulunduuna bu hads-i erif delildir. Gerekten tavaf halinde dnya kelm etmek tavaf bozmaz ve dnya kelm haram deilse de, namazda imi gibi kalb huzuru ile zikir ve dualar yapmak mstahabdr. Hatta Allah'n velilerinden bir zat Hicr-i smail tarafndan Kabe'den yle bir ses iitmiti: Ya Rab, etrafmda dnya kelm ile konuan insanlardan sana ikyet ederim. Kabe'nin byle ikyette bulunmu olduu ve bunun iitildi-i erkav erhinde yazldr. 486- bni Abbas (Radyallahu Anhma) anlatyor: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, herkesin iinden itii su kabna gelerek su istediler. Ben de oluma, Fadl! dedim. Annene git ve Resl-i Ekrem Hazretlerine onun yanndan iecek getir. Fakat Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, herkesin itii suyu iaret ederek: Bana su veri. buyurdu. Ben, ya Reslallah! dedim, ellerini suya sokuyorlar (msade ederseniz, size ailemin yanndan iecek getirteyim). Hazreti Peygamber yine: Hana su ver! buyurdu. Ben de verdim ve itiler. Sonra zemzem kuyusunun yanna vardlar. Orada iiler devaml olarak haclara kuyudan su ekip iiriyorlard. Hazreti peygamber bunlara: Salih amel, iliyorsunuz, alnz, buyurdu v yle devam etti: Eer haclarn, banza p kalabalk etmelerinden kork-masaydm mutlaka iner ve kovann ipini uraya Cmubarek omuzlarn iaret buyurdular) koyardm. Mtercim; Bu hadsden anlaldna gre, mslmanann tm iin yaplan sebilden peygamberlerin ve zenginlerin su imeleri caizdir. Bu eit sebiller fakirler iin sadaka ise de, Peygamberlerle zenginler iin bediye yerine geer. Bir de iinde herhangi bir kark madde-bulunmayan sular veya yiyecekleri temiz saymamtjun mekruh olduuna bu hadsi erif iai'et etmektedir. 487- Cbir (Radyallahu Anh) anlatyor: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri beraberinde ashab olmak zere hac niyeti ile ihrama girmilerdi lerinde yalnz peygamber ile Hazreti Talha'nm yanlarnda hedy kurbanlar vard. Hazreti Ali de. Yemen tarafndan gelirken beraberinde hedy kurban ile gelmiti. Hazreti Ali, Peygamber Sallallahu Aleyhi ye Sel-lem'in ihram niyetine niyet ederek ihrama girdiini Peygambere arz etmiti. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem Hazretleri, beraberlerinde hedy kurban bulunmayan btn ashabna, hac niyetlerini (ifrad haclarn) nreye evirmelerini ve bylece Kabe'yi tavaftan sonra Safa ile Merve arasnda sa'y etmelerini ve ondan sonra da salarn keserek ihramdan kmalarn emretti. Haclarnn byle mreye evrilmesinden ashab kiram zldler ve honutsuzluklarn belirttiler. Onlarn bu szlerini duyan Peygamber Sallalla-hu Aleyhi ve Selem yle buyurdu: Eer haccin mreye evrilmesinin bu kadar ar geleceini nceden (mikattan evvel ihrama girereken) hileydim, ben de hedy kurbanm getirmezdim. Yanmda hedy kurbanm olmasayd, ben de size emrettiim gibi haccm (hac niyetimi) mreye evirerek yalnz mre ilerini tamamlardm ve ihramdan kardm. Mtercim : Yahud, gemiimde o!an iin geleceimde yapaca tesiri (naho hali) bilmi olsaydm, demektir. Bir de, keke unu veya bunu yapaydm veya yapmayaydim gibi lfzlarnn kullanl, doru olmadna dair hads varsa da, byle hayrl ilerin temennisi iin kullanlmasnda bir saknca yoktur. Yalnz dnya ilerinin elde edilememesinden dolay zlerek ey vah, yle olayd, byle olmazd. demek mekruhtur. nk bu znt Cenab Hakka tevekkln ve kaza ve kadere olan inancn zafiyetinden ileri gelir, dediler. 488- bni Abbas'dan (Radyallahu anhma) rivayet edilmitir:

Veda haccmda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Arafat'dan dnp Mzdelife'ye gelirken arkadan baz kimselerin develerini krbalayarak grlt ve sratle ilerlediklerini grnce yle buyurdular: Ey insanlar! Skneti muhafaza ediniz; zira iyilik ve ihsan, byle develeri seirttirmekle olmaz. 489- Abdullah (R.A.) 'dan rivayet edilmitin Bu iki namazn, akam ile yatsnn vakitleri bu yere (Mzdeli-fe'ye) evrilmitir. Bunu iin yats vaktinden nce Mzdelife'ye gelmesinler. Sabah namaz da fecrin ilk douunda (erken saatte) klnr. Mtercim: Hanef mezhebine gre, iki namazn bir arada klnmas Arafat ie Mzdelife'de olur. le ile ikindi namazlar birlikte ve le vak-tmdtt ikier rekt olarak Arafat'da klnr. Akam ve yats namazlar da Mzdelife'de yats vaktinde bir arada, nce akam rekt ve arkasndan da yats iki rekt olarak klnr. afi mezhebine gre, yolculuk fsefer) halinde olan kimseye her zaman le ile ikindi namazlarn ve akam ile yats namazlarn ne almak veya geriye brakmak suretiyle bir arada klmak caizdir. 490- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Veda Hacc esnasnda bir adamn kurbanlk devesini nne katarak ve kendisi arkasnda yaya olarak gitmekte olduunu grnce, ona yle buyurdular: Devene bini Adam: Ya Reslailah bu benim kurbanlk hedyim dir, dedi. Hazreti Peygamber: Devene bin, buyurdu. Adam tekrar: Ya Reslallah, bu benim kurbanlmda binek hayvanm deildir, dedi. Hazreti Peygamber yine ona: Yazklar olsun!, devene bin. buyurdular. Mtercim: Zaruret ve ihtiya halinde kurbanlk (hedy) deveye binmek ittifakla caizdir. htiya ve zaruret olmakszn mam Azam'a gre binmek caiz deildir. Baz mezheblerde mutlak olarak (bir kayt kon-makszn) caizdir. 491- bni mer (R.A.)'iJen rivayet edilmitir: Sizden hanginiz hedy kurbann beraberinde gtrd ise, hac-cn tamamlayncaya kadar ihram sebebiyle kendisine haram olan eyler ona hell olmayacaktr. Hanginiz de hedy kurban beraberinde getirmemise (haccm mreye evirerek) Kabe'yi tavaf etsin, Safa ve Merve arasnda sa'y etsin, sonra salarn ksaltp ihramdan ksn. Sonra hac iin (niyet ederek) ihrama girsin. Kim de kurban kesemezse hac esnasnda gn ve memleketine dnnce yedi gn olmak zere tam on gn oru tutsun. Mtercim : Bu, haccm mreye evrilmesi hususu, hac aylarnda mrenin meru bulunduunu tesbit iindir. Hatta bu hususta Srka (Rad-yallahu Anh): Ya Reslallah! Byle mre yaplmas yalnz size yahud bu seneye ait bir keyfiyet midir? diye sorunca, Peygamber Sallalla-hu Aleyhi ve, Sellem: Hayr, devamldr buyurdular. Herkes iin her zaman kyamete kadar hac mevsiminde de mre niyeti ile ihram caizdir. Bir de temett orucu on gndr. Fakat bu halde zilhiccenin altnc gn hac niyeti- ile ihrama girmeli, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu gnleri ( gn) oru tutmal. Sonra yedi gnn, vatanna dnp evine varnca tutmal. Sefer halinde yolda tutmas caiz deildir. (Bylece temett veya Kran haclarndan dolay kesemedii gerekli kr kurban, yerine getirilmi saylr.) 492- Cbir (Radyallahu Anh) anlatyor; Biz, kesmi olduumuz kurbanlarmzn etlerini Mina gnlerinde gn yerdik. gnden sonra yiyemezdik, (arta kalan muhta lara datrdk). Sonra bu etleri saklamak iin Hazreti Peygamber bize izin verdi ve yle buyurdu: Kurban etlerinizden) Yiyiniz ve saklaynz (azk edininiz). Sonra biz de yedik, hem de kurutarak veya kavurma yaparak sakladk. : Mtercim: Kurban etlerini saklamak ittifakla caizdir. Fakat man afii Hazretlerine gre, hi olmazsa bir miktarnn fakire verilmesi lazmdr. 493- bni mer (Radyallahu Anhma) der kis Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Veda Haccm-da Mina'da ihramdan kmak iin san tra ettirdi ve byle tra olanlara: Allah'm! Balarn tra edenlere merhamet eyle! diye dua etti ashabdan bir ksm ya Reslallah salarn ksaltaniara da dua buyur, dediler Hazreti Peygamber: Allah'm! Balann tra edenlere merhamet eyle! buyurdu. Ashab tekrar: Ya Reslallah, salarn ksaltaniara da dua buyur, dediler. Hazreti Peygamber nc defada: Allah'm! Salarn ksaltaniara da (merhamet eyle)! diye dua etti. Dier bir rivayete gre de defa Allah'm, salarn tra edenlere merhamet eyle ve drdncde Salarn ksaltaniara! diye diye dua etmitir.-.

Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Miia'da tra olduklar vakit salarnn herbir kln btn ashab tam bir rabet ile topladlar ve kaptlar. Dier zamanlarda da birka defa tra olduklar gibi, mbarek sakalnn kabzesinden (tutamndan) fazlasn aldrr-lard. te ziyaret etmekte olduumuz Sakal- erifleri, salardan ve sakal ksaltmalarndan toplanarak zaman zaman datla gelenlerdir. . Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin mbarek bir kl, dnya ve dnyadakilere denk olduuna dair Buhari'de bir fkra mevcuttur. Tabin'in byklerinden birine, Enes bin Malik'in ocuklar yannda Sakal- erif'den bir miktar bulunduu haberi verilince: Vallahi, Peygambere bir tane ait ty yanmda olsayd, dnya ve iindekiler karlnda vermezdim, demi!29 MRE BAHS 494- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: ki mre arasnda ilenen gnahlara mre keffaret olur. Hacci mebrr (riyasz ve gnahsz yaplan hac) un cennetten baka mkfat yoktur. Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem hicretten nce Mekke'de her yl hac ederlerdi. Fakat hicretlerinden sonra Veda Hacc diye hret bulan hacdan baka (farz) hac etmemitir. Fakat bu Veda Haccmda mre de yaptklarndan bu mre dahil, drt kez mre niyeti ile ihrama girmilerdir. Birincisi Hudeybiye ylnda, ikincisi Hu-deybiye barnn gerei zre ertesi ylda, ncs Hneyn gazasndan dnlerinde ve drdncs de Veda Haccmda bir ihramda hac ile mreyi toplamalar suretiyle olmutur. Ancak Hudeybiye bar yapld ylda mre, bilindii gibi tamamlanamam, ertesi yla braklmt. 495- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Hacdan sonra kardeimle mre iin (Harem dndaki) Tenim'e giderken bana Hazreti Peygamber yle buyurdu: Senin bu mrenin sevab, yaptn masraf veya zahmet ve younluun derecesine gredir. mre, sevab ve mkfat ok olan bir ibadettir. Sevabn derecesi de,- insann yorgunluuna gre artar ve deiir; onun iin bu yorgunluktan zlme, diye Hazreti Aie uyarlmtr. Mtercim ; Bu hads-i eriften anlaldna gre, uzak yerlerden yaplan ihramn sevab, Mekke'ye yakn olan inikatlardan edilen ihramn sevabndan daha oktur. Fakat vaktin msait olmamas sebebiyle Hazreti Aie'ye Ten'im'den mre etmesi emredilmiti. 496- Ibni mer (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem gazadan yahud hac ve mreden dnerken, yolda da ve tepe gibi her yksek yere knca-: Allahu Ekber, diyerek defa tekbir alr ve sonra yle buyururdu: f Allah her eyden byktr, Allah her eyden byktr, Allah her eyden byktr). Allah'dan baka ibadet edilecek hi bir ilh yoktur ve o birdir. Orta yoktur. Btn mlk O'nundur. Btn hamdler ona mahsustur. O, her eye kadirdir. Yolculuumuzdan rau-vahhid tvbekarlar olarak, taat ve ibadet zere ve Rabbimize secde ederek, hamd ederek dnyoruz. Dinin muzaffer olacana dair olan vadi gerekleti ve kuluna zafer verdi. Bizzat kendisi orta olmakszn blk blk dmanlarmz perian etti. Yani, Cenab Hak Bedir'de, Hendek'de, Huneyn vak'asmda dmanlarmz perian etti de, imdi biz yollarda serbest olarak emniyet ve gven iinde yryoruz, hac ve gazadan dnyoruz. Mtercim : Bu tekbir ve dualar, hacca veya gazaya gidip gelen her ahsn, yahud seferde bulunanlarn yksek yerlere ktka okumalar mstahabdr. 497- Eb Hreyre tR.AJ'den rivayet edilmitir: Sefer (yolculuk), azabdan bir paradr; nk sizi yemeinizden, imenizden ve uykunuzdan ahkoyar. O halde yolcu olan biriniz iini bitirir bitirmez evine dnmesi iin acele etsin. Mtercm: Hac ve ticaret gibi meru maksadlarla insann yolculua kmas bir nevi azab ve skntdr. nk insan yolculuk halinde istedii eyleri' bulamaz, yorgunluk eker, alk ve sknt eker, uykusuz kalr. 498- Kb bin Ucre (Radyallahu Anh) der ki: Hudeybiye anlamas yaptmz ylda hepimiz mre niyeti ile ihrama girmitik. Bir ara bitlendim ve bamdan bitler akmaa balam iken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yanmza terif ederek bu durumumu
29

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:254-269

grd. Bana yle buyurdu: Bu bceklerin seni rahatsz ediyor mu? Ben de : Evet, ya re-slallah! dedim, rahatsz ediyorlar. Hazreti Peygamber: O halde hemen ban tra et. Sonra gn (keffaret olarak) oru tut yahud alt fakire birer fitre miktar sadaka ver yahut gcn yettiince, Ctrandan dolay keffaret olarak) bir kurban kes. buyurdu. Kb bin ucre diyor ki: Sizden kim hasta olursa yahud bandan bir ikayeti bulunursa... ayeti celilesi benim hakkmda nazil olmutur. Fakat benim hakkmda nazil olmakla beraber hkm herkes iin geerlidir.30 AV BAHS 499- Eb Katde'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Hudeybiye senesinde biz Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile Medine'den Mekke'ye giderken, bizi Mekke ehrine sokmamak iin dmann hazrlad haberi geldi. Hazreti Peygamber beni birka arkadala beraber dmann tutum ve harktm kef iin dmannn bulunduu yne gndermiti. Arkadalarmn bir ksm mre iin ihrama girmilerdi; fakat ben henz ihrama girmemitim. Bu grevle yolda giderken yabani bir eek olan bir av hayvanna rasladk. Ancak bu av hayvann benden nce ihramda bulunan arkadalarm grdler. Bunlar ihramda olduklar iin bana iaret edemiyorlard; fakat keski ben grsem de onu avlasam diye arzu ediyorlard ve birbirlerine bakarak glyorlard. Nihayet ben o yaban eei grdm; hemen mzram ile vurdum, drdm. Arkadalarm ihramda olduklarndan bana yardmda bulunamadlar. Kendim hayvan boazladm, derisini yzdm. Etini piirerek arkadalarla birlikte yedik. Yanmzda kalan bir miktar et ile Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeHem'in yanna dndk ve durumu anlattk: Ya reslallah, biz bir yaban eei avladk ve etinden yedik. imdi de yanmzda o etten kalma bir miktar vardr. Hazreti Peygamber biz ihramlara hitaben: (hramda olmayan kimsenin av etinden) hepiniz yiyiniz! Size helldir, buyurdu. 500- Eb Katde (K.A.)'den rivayet edilmitir: Eb Katde'nin yaban eeini nasl avladn renmek iin Hazreti Peygamber sordu: hramda bulunan sizden herhangi biriniz Katade'ye o hayvan avlamak iin dellet yahud iaret etmimiydi? Katde'nin arkadalar dediler ki: Hayr, hi birimiz ona ne sz syledik ve ne de iaret ettik. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: O halde hayvann arta kalan etinden yiyiniz! dier bir rivayete gre: O eti yiyiniz, helaldir. buyurdular. Mtercim: hram halinde olan kimsenin deniz hayvanlarndan baka' kara hayvanlarn avlamas ittifakla haramdr; etinden yemesi de haramdr. Fakat ihramda olmayan kimsenin avlad av hayvannn etinden ihramda olann yemesine alimlerin ihtilaf vardr. mam Azam'a gre bu hadis-i erifin delleti ile, ihramda olanlarn hi "bir sz ve iaret yardmlar olmakszn ihramda olmayan tJir kimmsenin avlad av etinden ihramda olanlarn da yemesi caizdir. Fakat ihran-dakilerin herhangi bir dellet ve iaretleri olmusa, dellet veya iaret edenlere keffaret lazm gelir. mam afii ve mam Malik'e gre, hkm yine byle ise de ihramda olmayan bir kimse ihramda olanlar iin avlamsa ister ihramda bulunanlarn emir ve izni ile olsun, ister bilgileri dnda olsun - ihramdakiler iin av eti haram olur. Bir de afi mezhebinde, j-iiramdakilerin dellet ve iaretinden dolay bir ceza gerekmez; fakat yine hararadr. 501- Sa'b bin Cessme (R.A.J!'den rivayet edilmitir; Peygamber Sallallahu AJeyhi ve Sellem Hazretleri hac iin ihrama girmiken (Cuhfe'ye yakm) Ebv yahud Veddan adndaki yerlerden birinde Sa'b ibni Cessame tarafndan kendilerine av eti hediye edilmiti. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu av Cya-ban eei) etini kabul etmeyib Sa'b Hazretlerine geri evirdi. Hediyenin kabul edilmeyiinden Sa'b'm yznden beliren znt almetini Hazreti Peygamber grnce ona yle buyurdular: Biz, ihramda olduumuz iin bu av etini sana geri evirdik. Mtercim : Baz alimler bu hads-i erife dayanarak ihramda olmayan kimsenin ihramda olanlar iin avladklar hayvan etinden ihramdakiler yiyemezler, haramdr hkmn vermilerdir. 502- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) Mtercim: Hadis-i erif aklamalarnda bulunan alimler, Harem dahilinde ldrlmesi yasak olmayan hayvanlar yalnz bu be hayvandan ibaret deildir, diyorlar. Be tanesi rnek olarak sylenmitir. nsanlara ve ekinlere zararl olan
30

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:269-272

hayvanlar ldrmek helaldir. Ylan, kurt, aslan gibi, zararl ve yrtc hayvanlar Harem dahilinde ldrlebilir. Fakat baz.hayvanlar vardr ki, zarar ve ziyan halinde ldrlmesi caiz ise de, zararl durumu dnda sebebsiz ldrlmeleri caiz deildir. Ekinlere musallat olan baz kular da bu kabilden olsa gerektir. En doruyu Allah bilir. 503- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu Anh) anlatr: Biz, Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile hac iin ihrama girmitik. Arefe gecesi Arafat'a giderken Mina'da bir maaraya inmitik. O maarada Hazreti Peygambere Ve'1-Mrselti sresi nazil oldu. Bu sureyi Hazreti Peygamberin mbarek azndan henz taze taze alrken ve onun mbarek dudaklarndan henz, tkrk kurumamken zerimize koskoca bir ylan srad. Hazreti Peygamber bize: Ylan ldrn! buyurdu. Biz ylan ldrmek iin hemen harekete getikse de ylan bizden kurtularak kat. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Siz o ylann errinden kurtuldunuz; o da sizin errinizden kurtuldu. Mtercim: hram halinde iken bile ylan gibi zararl hayvanlar ldrmenin caiz olduuna bu hadis-i erif delildir. 504- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri keler (byk kertenkele) hakknda: Zararl bir hayvancktr! buyurduunu kendi kulamla iittim. Mtercim: Hads alimleri diyorlar ki, keler hakknda hazreti Peygamber O zararl bir hayvancktr buyurduuna gre, onu ldrmek caiz dir. 505- fani Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Mekke fethedildii gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri hepimize hitaben: Artk bundan byle hicret yoktur; .ancak cihad ve iyi niyet vardr. Siz (Hak yolunda) toptan savaa arldnz zaman, savaa knz, buyurdular. Mtercim ; Mekke fethedilmekle slm diyar olduundan artk bundan byle Mekke'den Medine'ye hicret etmeye lzum kalmamtr. Fakat nerede bulunursanz bulununuz, askerlie ve cihada arldnz zaman bu arya kounuz, demektir, Bir de, kfr memleketi olan yerden slm diyarna hicretin vcubu kyamete kadar bakdir. Fakat slm diyar ile kfr diyar hangi yerlere sylenir? Bu hususta mctehid imamlar ihtilaf ettiler. mam afi Mazretlerine gre, bir defa bir yer fetih ve igal suretiyle mslmanlann eline ve mlkiyetine getikten sonra tek rar kfirlerin eline gese bile, kfr diyar hkmne gemez; oras kyamete kadar slm diyar olarak kalr. Orada slm ehlinden bir ferd kalsa dahi yine slm diyardr. nce slm diyar olan bir yer, ondan sonra ebediyen kfr diyar olmaz demilerdir. Btn slm lkeleri slammdir, anlamn tar. man Azam mezhebine gre: Bir memlekette slm kaideleri uygulanmak art ile en az kii bulunursa o yer slm diyardr. 506- Enes bin Malik (Radyallahu Anh) der ki: Mekke'nin fethinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mbarek balarnda mifer ad verilen elik balk bulunarak ehre girmiti. Fetih tamamlandktan sonra miferi kardlar. Sonra biri gelip Hazreti Peygambere u haberi verdi: Nerede yakalanrsa ldurulsun! diye emrettiiniz bni Hatal, Kabe'nin rtsne sarlm olarak Harem'de bulunuyor. Bunun zerine Hazreti Peygamber: (Nerede olursa olsun), onu ldrnz, buyurdu. Sonra Zemzem kuyusu ile Makam- brahim arasnda bu kfiri ldrdler. Mtercim: Bu hads-i erifin delaletiyle mam Malik ictihadlarmda, derler ki, ksas ve buna benzer er'i cezalarn Harem hudutlar iinde uygulanmas caizdir. mam Azam'a gre caiz deildir. Ksas iin Hrem hudutlar dna klmas gerekir. Bu hads-i erif, Mekke'nin fethi gnne mahsustur. Ad geen bni Hatal'm ldrlmesinin sebebi u : Bu adam Medine'ye gelip Peygamberin huzurunda mslman olmu, iken, zekt ve r toplamaya memur olarak gnderildikleri bir beldede arkadan ldrm ve Mekke'ye kam, bylece slm dininden kmt. Ayrca eitli hicivler yaparak peygamberlerin aleyhinde bulunmu ve ona dil uzatmt. mam Malik'in itihadna gre, bu hads-i erifin delaleti ile peygamberi ktleyip hicvedenin hemen ldrlmesi gerekir. Tev-be etmesi onu idamdan kurtarmaz. 507- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Cheyne kabilesinden bir kadn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelip dedi ki: Ey Allah'n Resul, benim annem hac adamt; fakat hac edemeden ld. imdi ben annem iin hac edeyim mi? Peygamber

Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Evet, annen iin haccet! Annenin zimmetinde bir bor bulunsa onun yerine bu borcu demeyi gerekli bulur muydn? Allah'a olan borlan deyiniz! Allah'a kar olan borlar, denmeye daha layktr. 508- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Veda Hac-ndan Medine'ye dndklerinde mm Sinan adnda yal ve saliha bir kadna sordular; Hacdan seni alkoyan engel nedir, (bizimle neden hac etmedin?) mm Sinan cevaplarnda: Ya Reslallah, devemizin birine kocam bindi ve Peygamberle beraber hacca gitti. Devemizin birini de baheyi sulamak iin bahe dolabnda altryoruz. Onun iin Peygamberle haccetmek erefinden mahrum kaldm, dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Ramazan'da yaplan mre maiyetimde yaplan hac yerine geer. (Maiyetimde haccetmekten mahrum oldunsa da Ramazan aynda bir mre yaparak ayni sevaba eriirsin). Mtercim; Gerekten Ramazan aynda yaplan bir mrenin sevab, peygamberle beraber yaplan hac gibidir. Ancak mre yapmakla farz olan hac dm olmaz. Ayrca farz haccn hac mevsiminde yerine getirilmesi gerekir. Bir deil, bin kere mre etmi olsa, farz hac dmez. 509- Eb Sad (R.A. 'den rivayet edilmitir: Bir kadn, yannda kocas yahud mahremi bulunmakszn iki gnlk yolculua kamaz. Ramazan ve Kurban bayramlar olan iki gn oru tutulmaz. ki namazdan sonra da namaz klnmaz kindiden sonra, gne batmcaya kadar (nafile namaz) ve sabah namazndan sonra gne doup bir mzrak boyu ykselinceye kadar. mescidden bakas iin yola (sefere) klamaz: Mescid-i Haram, benim (Medine'deki) mescidim, ve Mescid-i Aksa. Mtercim: Hanefi mezhebinde bir kadn beraberinde kocas veya bir mahremi olmakszn hacca gidemez. afii mezhebinde yollar gven altnda ise, kendisi de emin durumda ise, onun gibi bir ka arkada bu-lunabiliyorsa birlikte yalnz farz hac iin gidebilir; baka ziyaretlere gidemez. Bir de burada iki gnlk mesafe diye rivayet edilmi, baka yerde yine Buhar'de bir gnlk mesafe diye rivayet edilmitir. Hatta bir gnlk deil, rf ve adette uzak olsun veya yakn olsun sefer denilen yere mahremsiz bir kadnn kmas caiz deildir. ster kadn gen olsun, ister ihtiyar olsun... 510- Enes (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hac yolunda bir ihtiyar adam grd ki, iki kiinin omuzlarna dayanarak yryor. Bunun zerine: Bu adamn derdi ne, (buna ne olmu)? diye sordular. Adamn yanndakiler : Ya Reslallah, dediler, bu adamcaz yaya olarak haccetmeyi, Kabe'yi ziyaret etmeyi adamt, yoruldu ve bu halde yrmek zorunda kald. Hazreti Peygamber: Bu adamn kendi nefsine ikence etmesine Allah'n hi ihtiyac yoktur buyurdular ve bir hayvana bindirilmesini emrettiler. 511- Ukbe'bin mir (Radyallahu Anh) der ki: Kz kardeim Kabe'yi yaya olarak ziyaret etmeyi adamt. Sonra kz kardeimin bu adan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme sordum. Bana cevaben yle buyurdular: Hemireniz yaya da yrsn, hayvana da binsin. Mtercim Allah iin yaya olarak Kabe'yi ziyaret etmek (haccetmek) zerine bor olsun diye adak fnezir) yapan kimsenin bu ada yerine getirmesi gerekir. Ancak buna gc yetmezse hayvana biner ve bir koyun kurban eder. Fakat bir kimse yaln ayak hacce gitmeyi adam olsa, yaln ayaklk bir ibadet saylamayacandan bu adan yerine getirilmesi gerekmez. Hanef ve afi mezheblerinde, hayvana (vastaya) binerek hac edilmesi, yaya hac edilmesinden daha faziletlidir. kr mertebesi .ise, sabr mertebesinden daha stndr.31 MEDNE'NN HAREM BAHS 512- Enes'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: urasndan urasna kadar olan yeri s). Harem'dir. Bu blgenin aalar ey icad edilmez. Kim bu Harem'de bir mdat meydana getirirse, Allah'n, meleklerin ve btn insanlarn laneti onun zerine olsun. Mtercim: Bu hads-i erif mam. afii Hazretlerinin delili olub, Medine'i Munevvere'nin gsterilen evre dahili, tpk
31

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:272-280

Mekke'nin Harem'i gibi mukaddestir. Bu hudutlar iinde av yaplmas ve kendiliinden yetimi olan aalarn kesilmesi yasaktr. Ancak bunlar yapmakla bir ceza veya tazmin gerekmez. nk Medine ehri, Mekke gibi hac ve mensik yeri deildir. Hanefi Mezhebinde de Medine muhterem bir yerdir; fakat Mekke'nin haremi gibi deildir. Onun iin Medine'de av avlamak ve aalarnn kesilmesi yasak deildir. Bu hadis-i erifte olan yasaklama ise, Medine evresinin gzelliini korumak ve havann temizliini temin etmek iindir. mam Malik'e gre, Medine-i Mnevvere Mekke-i Mkerreme'den daha faziletlidir. 513- Eb Hreyre (R.A.)den rivayet edilmitir: Medine'nin iki kara tal benim dilimle harem klnmtr. Eb Hreyre Hazreti Peygamberin Medine dnda oturan Harise Oullarna yle buyurduunu rivayet etmitir: Harisoullar! Sizin Harem'in dnda kaldnz m sanlyor? Hayr, siz Harem hudutlar iindesiniz. Mtercim: Medine ehri dnda iki sra halinde talk tepecikler vardr, bu kara talklarn birisi Medine'nin dousunda, dieri batsmdadr, Medine ehri bu iki taln arasnda bulunuyor. Hak Teal Hazretleri bu iki sra tal tepecikler arasn Hazreti Peygamber hrmetine muhterem klmtr. mam Mslim'in rivayetine gre Medine-i Mnevvere 'nin harem hududu, merkezden itibaren on iki mil karedir. Bu hads-i erifi rivayet eden Eb Hreyre der ki: Uhud da eteinde ehid olarak yatan Hazreti Hamza'nm batsnda Harise Oullar oturuyordu. Hazreti Peygamber bu kabileye vardnda onlara hitaben: Ey Harise Oullar! sizin mahallenizin Harem hudutlar dnda kald sanlyordu. Oysa siz Harem hudutlar iindesiniz. buyurdu. Bu son ifadeden anlaldna gre, bir alim ve mctehid, kuvvetli bir ihtimale dayanarak verdii bir hkm de yanldn grrse sonra dzeltip, nceki hkmnden dnmesi gereklidir. 514- Hazreti Ali'den rivayet edilmitir: Medine, ir'den falan yere kadar Harem'dir. Her kim bu evre iinde bir yenilik icad eder veya bunu icad edeni barndnrsa Allah'n, meleklerin ve btn insanlarn laneti onun zerine olsun. O kimsenin ibadeti kabul olmaz, (veya zr ve ehadeti kabul olmaz). Mslmanlarn zimmeti birdir (mterek zimmetlidirler). Her kim, br mslmanm taahhdn ihlal ederse (bozarsa) Allah'n, meleklerin ve btn insanlarn laneti o kimsenin zerine olsun. Onun da ibadeti kabul olmaz. Her kim, bal olduu kiilerin izni olmakszn baka bir cemaate balanrsa Allah'n, meleklerin ve btn insanlarn laneti onun zerine olsun. Onun da ibadeti kabul olunmaz.* 515- Eb Hreyre (R.AJden rivayet edilmitir; Bana kentleri yiyen (kendine balayan) bir kentte yerlemem emredildi. Adna Yesrib diyorlar. imdi ise Medine'dir Bu Medine, demirci kr demirin pasn nasl giderirse sinesinden kt insan-sanlan ylece yok eder. Mtercim: Bu Hads-i erif Hazreti Peygamberin saadet devrinde olan mnafk ve fask kimseler hakknda varid olmutur. Yahud ahir zamanda Deccal knca ona uyacaklara aittir; nk Medine'yi meru bir maksad iin terkedip baka yerlere gidenler hakknda olmas mmkn deildir. Zira saadet devrinden sonra Hazreti Ali bile Medine'yi brakp Kfe'yi hilfet merkezi edinmiti. Cennetle mjdelenen on kiiden Eb Ubeyde, Zbeyir ve Talha Hazretleri de Medine'den kp kimi am'a, kimi Kfe cihetine gitmilerdir. Yine Muaz bin Cebel, bni Mes'ud ve Ammer bin Yasir gibi ashabdan byk zatlar Medine'yi brakp kmlardr. O halde bu Hads-i erif zellikle birtakm insanlar hakknda muayyen bir vakit iin varid olmutur. erkav erhinde byle yazldr. Baz alimler bu hads-i eriften Medine'nin dier btn islm lkeleri zerine stnln, hatta Mekke'den de daha faziletli olduunu syleyerek hkm karmlardr; nk Mekke'yi islm lkesine sokan ve kendine balayan yine Medine'dir. Fakat mam Malik Hazretlerinden baka alimlerin ouna gre Mekke-i Mker-rem'e daha faziletlidir. Mekke'yi fethedenlerin yine ou Mekke'den hicret etmi olan muhacirler idi. Nitekim btn insanlarn kble yeri olan Kabe Mekke'dedir. Sonra, slmm temel ibadetlerinden biri olan hac da Mekke'yi ziyaret, Kabe'yi tavaf, Arafat'da vakfe ile yerine getiriliyor. Ayn zamanda teden beri Mekke, Allah tarafndan Harem klnmtr. Dnya zerinde ibadethane ve mescid olarak k ina edilen K'be de Mekke'dedir. Bu Harem hudutlar iinde av yaplmas, aalarnn kesilmesi haram klnm ve bu sulan ileyenlere ceza uygulanagelmitir. Ayrca bu ehir hakknda: Kim buraya girerse, emin olur, mealinde ayeti kerime vardr. Yine Mekke'de ilenen gnahlar, dier yerlerde ilenen gnahlardan byk olur. Fakat Medine'de Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in kabri eriflerinin bulunduu Ravza-i Mutahhare yeri, deil Mekke4 Mkerreme'den, Kbe-i Muazzama'dan daha faziletlidir, dediler. Hatta Ar- Al'dan bile daha faziletlidir, diye sylemilerdir. Bylece btn peygamberlerin mbarek cesedleri ve mukaddes ruhlar semada olmakla, yeryznde erefli vcudlarnn bulunduu yer ar-zn dier yerlerinden daha faziletlidir. Semada da ruhlarnn bulunduu yer, semann dier yerlerinden daha faziletlidir, demilerdir. erkavi erhinde byle yazldr. 516- Eb Hmeyd (Sad Radyallahu Anh) der ki:

Tebk savandan Peygamber Sallallahu Aleyhi -ve Sellem Hazretleri ile dnerken uzakta Medine ehrini grdmz zaman, Hazreti Peygamber Medineyi gstererek: u, Tabe'dir buyurdu. CMedine-i Tayyibe'dir.) Mtercim: Medine ehrinin bir ka ismi vardr. Tayyibe, Tbe, Tib. Bu isim, Medine arazisi gzel kokulu olduundan bu beldeye verilmi adlardr. Yahud havas ve suyu gzel olduundan verilmi isimlerdir, denmitir. Bir ismi de Beytu'r-Resl ve Medinet'r-Resldr. Ayrca Harem ve Harem-i Resul gibi daha bir ok isimleri vardr, ilk ad Yesrb'din Krk kadar ismi olduu sylenir. Kur'an- Kerim'de ve baz hads-i eriflerde Yesrb olarak ad geer. lk nce Medine ehrini kuran Amalika'llardan Yesrb adnda bir kimse idi. Onun ad ile isimlendirildi. Fakat bu isim fesad bozuk bir mana tadndan byle irkin bir ismi Hazreti Peygamber adetleri zere Tbe, Medine ve Tayyibe gibi isimlere evirmiler ve Yesrb adn ho grmemilerdir. Ayeti Kerime'de Yesrb olarak gemesi, mnafklarn szlerini hikyeden ibarettir. Nitekim ayeti kerimede :Hani o Hendek savaanda mnafiklardan^bir blk: Ey Yesrb (Medine) halk, buras sizin duracanz yer deil, hemen dnn (savatan), diyorlard, eklindedir. Geen hads-i erifte de: Onlar, Medine'ye Yasrb diyorlard. buyurulnakla bu Yesrb isminin slmda muteber olmad anlalmaktadr. 517- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Medine'yi, en gzel gnlerinde terkedip kacaklardr. ehre yabanlerden (yrtc yaban hayvanlarn ve kular kasdediyorlar) bakas girmeyecektir. Medine'ye kaldrlacaklarn en sonuncusu Mzeyne kabilesinden iki oban olacak ve bunlar srlerini Medine'ye doru haykrt ile srecekler ve Medine ehrini bir takm vahi hayvanlarla dolu bulacaklardr. Bu iki oban da Medine kenarnda eniyyet 'I-Veda' adndaki yere vardklar zaman yzkoyun deceklerdir, (leceklerdir). Mtercim: En kuvvetli gre gre, bu ackl olay kyamet kopmasna yakn ve Sra flenmesinden ksa bir mddet nce olacaktr. nk yeryznde en son harab olacak ve halk tkenecek olan Medine olduuna dair hads-i erifler vardr. Geri Yezd'ler zamannda Medine'de ackl bir ekilde katliam olmutur. Bir gnde onbin mslman erkek ve kadn ldrlm, geri kalan halk dalara kam ve vadilere snm ise de, bsbtn bo kalmamtr. Bu oban olay da gememitir. Geri bir bu oban fkrasn bal bana bir hadis imi gibi sanmlarsa da, dorusu btn bir hadstir. Bir hadis kabul edildii takdirde de, henz byle bir olay gemedii bilinmektedir. kinci ihtimale gre sz geen ackl olay gemitir, demek de caiz olabilir. nk Yevm-i Hrre (felket gn) diye adlandrlan o ackl olayda Medine'de onbin kii ldrlmt. 518- Sfyan bin Zheyr (R.AJ'den rivayet edilmitir: Yemen fethedilecek ve bu fetihten sonra bazlar sessizce Medine'ye dnp ailelerini ve kendilerine uyanlar alarak Yemene eo-neceklerdir. Halbuki bilmi olsalar, Medine onlar iin daha hayrldr. am da feth edilecek ve bazlar sessizce Medineye gele^e^ ailelerini ve kendilerine uyanlar alp am'a gtreceklerdir Halbuki bilmi olsalar, Medine onlar iin daha hayrldr. Irak da feth edilecek ve bazar sessizce Medine'ye gelecekler, ailelerim ve kendlerine uyanlar alp tekrar Irak'a dnecektedir. Halbuki bilmi osalar, Medine onlar iin daha hayrldr. Mtercim: Bu haber Hazreti Peygamberin byk mucize 1 erindendir. Zira bu sraya gre nce Yemen blgesi, sonra em blgesi ve daha sonra Irak blgesi fethedilmitir. Gerekten bu yerlerin su ve havasna geim rahatlna rabet ederek Medine halkndan ok kimseler ailelerini ve kandrdklar kimseleri alarak ad geen blgelere g etmileridir. Halbuki Medine-i Mnevvere'de Mescid-i Resl'de be vakit namaz klmak, Hazreti Peygamberin Ravza-i Mutahharesini ziyaret etmek dnyadan ve iinde bulunanlardan daha hayrldr. lim renmek ve retmek veya cihad etmek gibi maksadlar iin gidenler bu hkmden darda kalrlar. 519- Ebu Hreyre (R.AJden rivayet edilmitir: Gerekten iman, ylann kvrlp yuvasna ekilii gibi, Medine-ye ekilecektir. Mtercim : Bu hads-i erifin manas kyamete mahsus deildir. Hazreti Peygamberin devrinden kyamet gnne kadar geecek btn zaman kapsar. Hazreti Peygamberin devrinde her mminin Medine'ye rabet ve arzu gstermesi, Hazreti Peygamberin orada bulun-masndand. Hazreti Peygamberden sonra yine onun Havza'sn ziyaret ve Mescidinde be vakit namaz klmak iin rabet edilegel-mektedir. ite her zaman kyamete kadar mslmanlarm en byk ziyaret yeri ve kalblerinin ifas Medine-i Mnevvere olacaktr. er-kavi'de bu hads-i erife bu ekilse mna verilmitir. En doru sunu Allah bilir. 520- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Hi kimse Medine halkna hile etmee kalkmasn; yoksa suda tuz eridii gibi erir. (Kim hile ve eitli yollarla, savala Medine halkna zarar vermek isterse, o hain ve zalimi Allah Teal helak ve perian eder, Bir de Sahih-i Mslim'in rivayetinde: atete kurun eridii gibi, cehennem atei iinde erir veya, suda tuz eridii gibi erir, diye varid olmutur.)

521- same (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bir seferden dnlerinde uzaktan Medine ehrini grnce yle buyurdu: Benim grdm gryor musunuz? Evlerinizin ilerinde fitne mevzilerini, yamur tanelerinin dt mevziler gibi gryorum. (lerde banza gelecek felketli halleri ve ailelerinizin maruz kalaca fitneleri imdiden gryorum.) Mtercim: Hazreti Peygamberin bu mucizesi aynen meydana gelmitir. Hazreti Osman'n hilfeti zamanndaki hadiseler ve Harre vak'as gibi nice ackl olaylar cereyan etmitir. 522- Eb Bekre'den (Radyallahu Anhu'den rivayet edilmitir! Medine'ye Mesih Deccal korkusu girmeyecektir. O gn Medine'nin yedi kaps bulunacak ve her kapda iki melek olacaktr. (Bu melekler ehri koruyacaktr.) 523- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Medine'nin her bir gediinde melekler vardr; onun iin Medine'ye Ta'm Cveba) hastal ve Deccal giremeyecektir. 524- Enes'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Deccal, Mekke ve Medine'den baka her lkeye girecektir. Dec-cal'a kar Medine'nin her bir gediinde sra sra dizilmi melekler vardr ve bunlar ehri kuruyacaklardr. Sonra Medine halk sarsnt geirecek ve bunlarn akabinde Allah, btn kfir ve mnafklar Medine'den karacaktr (bylece Deccai'a iltihak edecekler, Medine'de yalnz mminler kalacak ve Deccal'dan korunmu olacaklardr). 525- Eb Sad (R.A.) den rivayet edilmitir: Deccal Medine'nin kaplarndan, ieri girmesi haram (yasak) olduu halde gelecek ve Medine'nin orak yerlerinden birine inecektir. O gn, Deccala kar insanlarn en hayrls yahud insanlarn en hayrllarndan birisi kacak ve diyecektir ki: Senin, bize Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hadsi eriflerinde anlatm olduu Deccal olduuna ahitlik ederim. Sonra Deccal orada bulunanlara: Bu adam ldrr ve sonra diriltirsem, benim tanr olduumdan phe eder misiniz? diyecektir. Yanindakiler de: Hayr, phe etmeyiz, diyecekler. Bunun zerine Deccal o adam ldrp sonra diriltecektir. Deccal, kendisini diriltince adam yle diyecektir: Vallahi, bugnknden daha bir basirete hibir zaman sahip olmamtm.. (Gerekten ve phesiz olarak anladm ki, sen Deccal-sn). Deccal tekrar onu ldrmeye kalJnacaksa da ldremeyecektir, (Allah onu ldrmek iin Deccai'a msaade etmeyecektir). Mtercim: Medine'den Deccal'a kar kacak hayrl zat Hdr Aleyhie-lm'dr. Yahud Mehdi'dir (Aleyhisselm), dediler. Sahih-i Mslim'in rivayetinde Hdr Aleyhisselm olduu kesinlikle beyan olunmutur. Hatta Deccal, Hdr Aleyhisselm' bk ile bandan sonuna kadar ikiye biecek ve bir ksmn yolun bir tarafna br ksmn yolun dier tarafna koyacak ve ortasndan kendisi getikten sonra insanlara: Grdnz m, diyecek sonra diriltecek ve bunu defa tekrarlayacaktr. Orada bulunan insanlarn hepsi Deccal'in tanr olduunu tasdik edecekler ve secdeye kapanacaklardr. Fakat drdnc defa Cenab- Hak ona frsat vermeyecektir. Hdr Aleyhisselm da halka hitaben: Bundan sonra bu yalanc ve rnel'un Deccal hi bir kimseyi diriltmeye g yetiremiyecektir. Bundan byle bunun sihri batldr, diyecektir. Sonra Deccal: imdi ben sana gstereceim, diyerek Hdr Aleyhisselm' alp gya boazlayacak. Boazladktan sonra da kesilen boyun halkasnn arasna erimi kurun ve bakr dkecek; fakat yine Hdr Aleyhisselm lmeyecek ve sapasalam ayaa kalkacaktr. Hdr tekrar: te baknz, bu defa ldrmeye gc-yetmedi. Grdnz m? Bu yalanc bir sihirbaz Deccal'dir. Sakn buna inanmaynz, diyecektir. Sonra Decca, Hdr Aleyhisselm' atee atacaktr. nsanlar onun atee atldn sanacaklar, halbuki bulunduu yer gl ve glistanlk olacaktr. Bu, Hdr Aleyhisselm hakknda Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, yarn kyamet gnnde Allah'n huzurunda bu olaya en byk bir ahid bu aatdr, buyurdu. 526- Cabir CRadyallahu Anh) der kir Peygamber Sallallahu Aleyhisselm efendimize bir A'rab gelerek Medine'de kalmak zere biat etmiti. Sonra ertesi gn bu A'rabi stmaya tutulmu olduu halde gelip: Benim biatimi bozun, eski halime dneyim. Muhacir olarak Medine'de kalamayacam^ bedevi halime dnmeme msaade edin, dedi. Hazreti Peygamber bunun dileini defa geri evirdi ve kabul etmedi. Sonra yle buyurdu: Medine, demirci kr gibidir. Pasn giderir ve temizini par-

Mtercim: Ancak bu halin her zaman ve her ahsta uygulanmas mmkn deildir. Byle A'rab gibi bizzat Hazreti Peygambere sz vermilere aittir. nk Peygamberimizin devrinde, Hazreti Peygamberin huzurundan holanmayp savumas ve hicretten ekinmesi, o zamana gre er'an caiz deildi. Onun iin kabul buyurulmadi. erkav erhinde byle yazldr. 527- Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Allah'ml Medine'ye, Mekke'ye verdiin bereketin iki katn Mtercim: mam Malik bu hads-i erifin zahirine dayanarak, gerek din bakmndan ve gerekse dnya bakmndan Medine'nin Mekke'den daha faziletli olduuna ve Medine'de yaplan ibadetlerin de bylece Mekke'de olan ibadetlerden iki kat ziyade olacana hkm ver-mise de, dier mctehicl imamlara gre Hazreti Peygamberin duas, yalnz erzak ve rnler hakknda varid olmutur. Mekkede yaplan ibadetler hakknda ise ayrca Mekke'de klman namazlarn faziletli olduunu gsteren hadisler bulunduundan ahiret ilerinde Mekke'nin feyzi daha boldur, diye hkm vermilerdir. 528- Hazreti Aie (RadyaJlahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Medine'ye hicret buyurduklar zaman babam Eb Bekir ile Bill Habe stma hastalna yakalandlar. Mekke'den hicretlerine sebep olan Ku-rey'in azl kfirlerine lanet mahiyetinde birtakm beyitler sylediler ve ikyetlerde bulundular. Onlarn bu halini Hazreti Peygamber duyunca yle dua ettiler: Allah'm! Bize Medine'yi, Mekke'yi sevdiimiz gibi yahud daha ok sevdir. Ya Rab! Bizim leimize, kilemize (rnlerimize) bereket ver. Medine'yi bize shhatli blge yap ve bunun stmasn Cuhfe'ye naklet. Mtercim: Hazreti Peygamberin bu duas kabul edildi. Medine'de stma ve veba hastalndan eser kalmad. Havas ve suyu da muhacirlere yarad. Nitekim. Hazreti Aie CRadyallahu Anha) bu hads-i erifin sonunda- Biz Medine'ye geldiimiz zaman, dnyann en vebal ve en stmal yeri buras idi. Ayrca, medine'nin Bathan sahrasndaki vadi den irkin ve ac bir su akard. Stmaya sebep olan bu su Allah tarafndan kurudu. Bylece Hazreti Peygamberin bir mucizesi olarak Medine'nin havas ve suyu deiti.32 ORU BAHS 529- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Oru (insana) bir kalkandr. (Gnahtan veya cehennemden insan korur)-. Sakn orulu kimse kt sz sylemesin, cahilane konuup mnakaa etmesin. Bir kimse orulu olanla dvme ve s-vmeye kalkrsa ona iki defa, ben oruluyum, desin. (Ona mukabelede bulunmasn). Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, orulunun az kokusu Allah katnda misk kokusundan daha hotur. - (Allah Teal buyurur ki): Benim kulum benim iin yemesini, imesini ve ehev arzularn terketmitir. Oru ancak benim yce anma mahsus (kulumla aramda) bir ibadettir. O halde onun mkfatn ben vereceim, (bunun sevab hesapszdr). Dier ibadetlerin sevab ise, bire kar on kattr. Mtercim : gzn kula^m ,SG gerekten b^le ^zumsuz eylerden dilini, Trhennemden kalkan demektr" A^nn kkusu?Undan stndr. Onun iin ikindiden sonra, Aiian tarafndan mnacata davet edilmiti. Otuz gn oru tamamlannca, Hazreti Musa azndaki kokuyu gidermek iin misvak kullandndan Allah tarafndan kendisine yle buyruldu. Ey-Msa! Mademki katmda makbul olan'otuz gn oru tutman sebebiyle aznda hasl olan kokuyu giderdin, on gn daha ilve ederek krk gn tamamla da aznn kokusu ile mnacata gel. Kur'an- Kerimde geen ve otuz gnn krk gne tamamlanmas ile ilgili ayet bu hikmete bir nevi iaret saylabilir. Bir de orucun dk, orta yksek olmak zere mertebesi.vardr. En dk derecesi, yemekten, imekten ve ehev arzulardan nefsi korumaktr. Orta derecesi, gz kulak ve dier azalar gnah saylan eylerden korumaktr. En yksek derecesi de, kalbi lzumsuz ve bo eylerden uzak tutup daima Allah' zikir ile megul etmektir. 530- Sehl (R.A.) den rivayet edilmitir: Cennetin Reyyan adnda bir kaps vardr. Oru tutanlar kyamet gnnde bu kapdan gireceklerdir. Oru tutanlardan baka hi kimse, bu kapdan giremeyecektir. Maher gn, oru tutanlar nerede? diye arlr. Btn oru tutanlar ayaa kalkp ad geen Reyyan kapsndan cennete girerler; onlardan baka hi kimse bu kapdan giremez. Sonra orulular girince, o kap kapanr. Artk baka hi kimse o kapdan giremez. Mtercim: Reyyan, susamn zdddr. Suya kanm olan demektir. Orulu kimsenin hararetinden cieri yand cihetle
32

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:280-291

fazla susayacamdan ahirette bunun zdd ile isimlenen Suya kanm = Reyyan kapsndan ieri girmesi gerekten ok uygun dmektedir. 531- Eb Hreyre (R.A.)den rivayet edilmitir: Her kim Allah yolunda (ayn cinsten) iki ey verirse cennet kaplarndan (grevli melekler tarafndan) ona yle seslenilir; Ey Allah'n (sevgili) kulu En iyisi budur! (buradan gir.) Namaz ehlinden olan kimse, Salt (namaz) kapsndan arlr. Cihad ehlinden ise, Cihad kapsndan arlr. Oru ehlinden ise, Reyyan kapsndan arlr. Sadaka ehlinden ise, Sadaka kapsndan arlr. Sonra Hazreti Eb Bekir (Radyallahu Anh), ya Reslallah, a-nam-babam sana feda olsun! Anlalyor ki, bir zellii olan kulun kendisine ait bir kapdan girmesi ona bir ikram ve ereftir. Acaba cennetin btn kaplarndan davet edilip de (diledii kapdan) cennete girecek biri varmdir? Hazreti Peygamber cevaben: Evet, umarn ki sen de onlardan olacaksn! buyurdu. Mtercim: Baz .kimseler istedikleri herhangi bir kapdan cennete gireceklerdir. nk kaplarn hepsinden ayni zamanda ieri girmek mmkn deildir. Alimler byle tevil etmilerdir. Fakat dnyada bile veliler iin hal deiiklii ve ayr ayr vcud teekkl mmkn olduu gibi, ahirette de bu halin meydana gelmesiyle bir anda btn kaplar dan ieri girmek mmkn olur, diye hatra gelir ve tevile lzum kalmayarak bu hadis'i erife mana verilebilir. Allah ve Resul en iyi bilendir. Baz tasavvuf kitaplarnda bir veli, ruhaniyetin kuvveti sebebiyle dnyada krk adede kadar hal ve vcud deiiklii yapabilir. Ahirette ise yetmie kadar tasarrufa eahip olur, diye yazldr. 532- Eb Hreyre (R.A.)den rivayet edilmitir: Ramazan ay gelince cennet kaplar alr. (Ramazan aynda oru tutanlar iin cennette makamlar hazrlanr, yahud ramazanda len mminler dorudan doruya cennete girerler). 533- Eb Hreyre (ELA.) den rivayet edilmitir: Ramazan ay girince gk kaplar (cennet kaplar) alr, cehennem kaplar kilitlenir, eytanlar da zincire vurulur. (Ramazan aynda oru tutanlar iin cennet kaplar alr, cehennem kaplar kapanr. Orulular cehennem yz grmezler. eytanlar, insanlar kandrp saptrmak iin vasta olarak kullandklar yiyecek, iecek ve ehev arzular gibi eyler ramazanda sakl ve bal bulunduklar cihetle eytanlar da bal demektir. Yahud rahmet kaplar alr ve azab kaplar kapanr, eklinde de tevil edilir.) 534- bni mer (R.A.)'den rivayet edilmitir: Ramazan ay hillini grdnz zaman oru tutunuz. evval hillini grdnz zaman iftar (bayram) ediniz. Eer hilli grmenize bulut engel olursa, ay (30 Ogn olarak) hesaplayn (aban ayn otuza tamamlayarak oru tutmaya balayn ve ramazan ayn da otuza tamamlayarak bayram edin.) 535- Eb Hreyre (R.A.)'den rivayet edilmitir: Her kim ramazan, inanarak ve Allah rzas iin ihya ederse gemi gnahlar balanr. 536- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Her kim inanarak ve Alah rzas iin ramazan ayn oru tutarsa, gemi gnahlar balanr. Mtercim ; Bu iki hads-i erifin zahirlerine baklnca, byk ve kk b-i-n gnahlar, kul haklan ve cinayet gibi sular da balanr, hkm, kar. Fakat bu hususta varid olan dier hadisi erifler bu mutlak hkm byk gnahlardan sakndka kaydna balamtr ki, bundan yalnz kk gnahlarn balanaca anlalmaktadr. Byk gnahlar ise, tevbe ve istifar etmekle, kul haklan helallamak-la balanr. Yahud Allah'n dilemesine baldr. Ehli snnet inancnda Allah btn gnahlar balar mealindeki ayeti kerime uyannca Allah Teal Hazretlerinin ltuf ve keremi, rahmet ve mafireti ok geni olduundan tevbe ve-istif arsz da byk gnahlan balamas muhtemeldir, dediler. Bir de dikkat edilmelidir ki, affetmek baka eydir, mafiret etmek baka eydir. Mafiret demek, kiinin ilemi olduu gnahlardan asla sorumlu olmamas ve amel defterinden tamamen silinmi bulunmas demektir. Allah'n affna kavumu olmak da, hesap gnnde amel defterinde gnahlarn mevcut, olmas ve bunlar yznden kulun azarlanp sonunda affedilmi olmas demektir. Bunun iin akaid kitaplarnda, irkten baka btn byk gnahlarn aff caiz olduu gibi, yalnz kk gnahlardan dolay kulun azab grmesi de caizdir, denmektedir. nk Allah dilediini yapar; iradesinde hrdr. Dilediini yapar ve diledii hkm verir. Semavi dinlerin hepsindeki yksek gaye ve maksad, Allah Teal Hazretlerini ortak ve benzerlerden tenzih

etmektir. Bu gerei kullara ulatran ve tebli eden peygamberlere iman ederek indirilen semav kitaplann emirleri uyarnca amel edilmitir. Btn semav kitaplan tasdik etmekle beraber onlarn hkmlerini kaldran enson hak kitap Kur'andr. Kur'an kerim'e iman ederek onun emirleri uyarnca hareket edilmesi suretiyle insan ve cinler ancak kurtulua ererler. Yoksa yalnz tevhid ile yahud Allah' irkten tenzih etmekle kurtulu olmaz. Fakat son peygamber Muhammed aleyhissalt vesselam efendimizin Allah'dan getirmi olduu her eyi kalb ile tasdik, dil ile ikrar ve itiraf eden kimse, mmindir, muvahhiddir, mslimdir. Amel yn, byk ve kk gnahlar ilemesi hususu Allah'n affetmesine veya ahirette cezalandrmasna baldr. 537- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Ramazanda yalan sylemeyi ve yalanla i grmeyi brakmayan kimsenin (oruluyum diyerek) yemesini, imesini brakmasna Allah'n ihtiyac (iltifat) yoktur. Mtercim : Ramazanda yalan sylemek, gybet etmek, iftirada bulunmak, harama bakmak gibi gnahlar, bu hads-i erifin zahirine binaen baz-alimlere gre orucu bozarlar. Dorusu bu gnahlardan dolay oru bozulmaz; orucun fazileti ve sevab eksilir. Bir de bu hads-i erife bakarak Ramazan'da yalan syleyen ve gnah ileyen kimsenin orucunu bozmas gerekmez. Gnahlardan Ramazanda daha ok kanmann lzumuna ve Ramazan'a dier aylardan ok hrmet etmeye iaret iin hads-i erif bir ihtardr. 538- Eb Hreyre (R.AJ'den rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri buyurdu ii: Orutan baka insanolunun iledii btn ameller kendisinin, Oru ise benimdir onun sevabn ben vereceim, (katmda onun zel mkfat vardr). Oru, orulu iin bir kalkandr. Sizden biriniz orulu bulunduu gnde yalan ve kt sz sylemesin, kavga etmesin. Eer kendisine birisi kt syler veya kavga ederse, ben oruluyum, desin (ve bylece kibarca onu bandan savsn). Muhammed'in can kudret elinde olan Allah'a yemin ederim k, orulunun az kokusu Allah katnda misk kokusundan daha hotur. Oruluyu sevindiren iki sevin vardr: ftar yapt zaman sevinir ve Rabbisiyle bulutuu zaman da (alaca byk mkfattan tr) orucu ile sevinir. Mtercim : . Bu hadsi erifin z: Oru, Allah ile kul arasnda srdr. Onun sevab ve mkfat dier ibadetler gibi say hesab ile deildir. Orucun mkfat hesapsz olarak verilecektir. Yahud onun mkfat,. benim rivayeti bulunduundan mnas, orucun mkfat dier ibadetler gibi sevab ve cennet olmayp Allah'n cemalini grmekle sevinmi olmaktr. 539- Abdullah (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Evlenme imknna sahip olan kii evlensin; nk evlilik gz haramdan daha ok korur, rz daha iffetli klar. Evlenmeye gc yetmeyen oruca devam etsin, nk oru ehvetini keser, (bylece harama dmekten kurtulmu olur). 540- bni mer (R-A.) 'den rivayet edilmitir: Arabi aylar yirmi dokuz gn eker. Hl grmedike oru tutmaynz. Eer size bulut gibi bir engel karsa, (aban ayn) otuza tamamlayn. 541- mm Seleme (Radyallahu Anha) der ki: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Ramazan iinde bir ay zevcelerinin hcrelerine girmemek zere yemin edip ardana ekilmiti. Sonra yirmi dokuz gn geince Hazreti Aie'nin hcresini ereflendirdiler. Hazreti Aie: Ya Reslallah, siz bir ay iin yemin etmitiniz; halbuki henz yirmi dokuz gn geti? dedi. Buna cevaben Hazreti Peygamber: (Arabi) aylar yirmidokuz da eker. buyurdular. Mtercim: Hazreti Peygamber ailelerinin hcrelerine bir ay girmemee yemin etmilerdi. Arabi aylarn kimi 29, kimi de 30 ektiinden ay mutlak olarak zikredildii zaman ikisinden birine hamletmek caizdir. Ancak bu ay diyerek, yahut falan ay diyerek yaplan yeminlerde belirlenen ayn gnleri esas olurr O ay yirmidokuz gn ise yirmidokuz gn, otuz gn ise otuz gn yemine sadk kalnr. 542- Eb Bekre (R.A.) 'den rivayet edilmitir: ki ay vardr ki, iki bayram aylandr ve bi aylar (da sevab) eksilmez: Ramazan ay ve Zilhicce ay.. Mtercim: Her ne kadar bazan Ramazan yirmi dokuz gne raslayarak noksan olursa da, sevab ve mkfat bakmndan noksan olmaz. Yine Zilhicce ay yirmidokuz gn olmas ile o mbarek ayda ibadet edenlerin sevab ve mkfatlarna noksanlk gelmez. Bu hads-i erifin baka trl tevili varsa da, en uygun tevil budur.

543- bni mer'den (Radyallahu anhma) rivayet edilmitir: Biz mmi (mmeti veya okumam) bir mmetiz, yazmz ve hesabmz yoktur. Ay, u kadar ve u kadar eker yani bazan yirmi dokuz ve bazan otuz eker. Mtercim: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri mbarek parmaklarn iki defa ap kapatarak ve ncde yalnz bir parma kasarak yirnlidokuzu gsterdiler. Otuza iaret iin de defa mbarek parmaklarn ap kapadlar, u kadar ve u kadar, buyurmasnn manas budur. 544- Eb Hreyre'den rivayet edilmitir: Herhangi biriniz, Ramazan' bir veya iki gnlk orula karlamaya kalkmasn. ayet (bu bir veya iki gn) oru tutmay adet edindii gne rastlarsa tutabilir. Mtercim: Ramazandan bir gn ncesi Yevm-i ek = pheli gn olacandan bu gn oru tutmak taz alimlere gre haramdr, bazlarna gre mekruhtur. afi mezhebinde aban aynn onbeinden sonra ve onaltmc gnnden itibaren Ramazan ayma kadar oru tutmak haramdr. Ancak daima byle adet edinilmise yahut onbeinci gnn daha nceki orularna bititirmi olursa caizdir. Fakat mam Azam'a gre, yalnz ek gnn oru tutmak mekruhtur. Havas'a gre ek gnnn orucuna ruhsat verilmitir. 545- Adiyy bin Hatim (Radyallahu Anh) der ki: Fecrin ak iplii (beyaz uzants) siyah iplikten ayrt edilinceye kadar... (Bakara sresi, ayet: 187) Mealindeki ayeti kerime nazil olunca ben siyah iplikle beyaz bir iplik aldm ve gece yastmn altna koydum. Ramazan gecelerinde onlara baktm ise de hi bir ey anlayamadmdan bu halimi Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sel-lem'e arzettim. Bana yle buyurdular: Beyaz iplik, siyah iplik, ancak gecenin karanl ile fecrin aydnl demektir. 546- Enes bin Malik (R.A.) den rivayet edilmitir: Sahura kalknz, nk sahur yemei berekettir. (Oru ibadetine sizi daha dayankl klmas bakmndan sahur yemei mbarektir. Bir de baka bir hadisde varid olmutur ki, insana eyden sorumluluk gelmeyecektir: Birincisi sahur yemeinden, ikincisi iftar yemeinden, ncs din kardeleri ile yenilen yemekten...) Peygamber, birisini grevlendirerek halka u duyuruda bulundular: Yemi olanlar, akama kadar yeme ve imeden kesilsinler. Yememi olanlar, (oruca niyet ederek) yemesinler. Mtercim : man Azam Hazretleri nceleri Aura gnnde oru tutmann farziyetini ve farz olan oru iin gndzden de niyetin caiz olduunu bu hads-i eriften karmtr. Fakat ramazan orucunun farziyeti ile r gn orucunun farziyeti kalkm olup gndzden oruca niyet hususu Ramazan ay iin de caiz olarak kalmtr. mam afi Hazretlerine gre Aura gn oru tutmak asla farz olmayp nceleri mstahab olduu gibi, farz orularda niyet de fecrisadktan evvel olmaldr. man Malik Hazretlerine gre, Ramazan'n ilk gecesi yaplan niyet btn Ramazan ay orucu iin kfidir. Her gece niyet etmeye gerek yoktur. 548- Eb Hreyre (R.AJ den rivayet edilmitir: Orulu kimse orulu olduunu unutupta yer veya ierse, orucunu tamamlasn (bozmasn); nk onu Allah Teal yedirmi ve iir-mitir. Mtercim : Orulu olduunu unutarak bir kimse yer veya ierse, yedii yemek veya itii su ona Allah'm bir ziyafetidir. Bylece orucuna da SrnZanlk gelmez, orucuna devam eder. Fakat orulu olduunu hatrlad an, hemen kendini ekmesi arttr. 549- Eb Hreyre (R.A.den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimizle bir arada otururken, Peygamber efendimize birisi geldi ve : Ya Reslallah.ben helak oldum! dedi. Hazreti Peygamber: Ne oldu? diye sordu. O Kimse yle cevap verdi: Ya Reslallah, ramazan gnnde orulu iken zevcemle mnasebette bulundum. Hazreti Peygamber: Keffaret olarak bir kle azad edebilir misin? buyurdu. Adam, hayr (buna gcm yetmez), dedi. Hazreti Peygamber: Arka arakaya iki ay oru tutmaya gcn yeter mi? buyurdu. Adam: Hayr, buna da gcm yetmez, dedi. Hazreti Peygamber: Altm fakire (birer fitre miktar) sadaka verip yedirecek bir eyin var m? Adam: Hayr, bu da yoktur! dedi. Bylece Adamcaz, Hazreti Peygamberin meclisinde beklemeye koyuldu. Bu ekilde bulunduumuz srada Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize byk bir zenbil dolusu hurma getirildi. Sonra Hazreti Peygamber:

Soru soran nerede? diye buyurdu. Adam: Benim! dedi. Hazreti Peygamber: Bu zenbili al ve hurmalar fakirlere dat, buyurdu. Adam: Ya Reslallah, benden daha muhta oana m vereceim? Vallahi, u Medine'nin iki kara tal arasnda benim ailemden daha fakir aile yoktur, (msaade edin de bunu biz yiyelim), dedi. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem glmsedi; yle' ki mbarek az dileri gzkt. Sonra adama yle buyurdu: Onu oluk-ocuuna yedir. Mtercim : Bu hads-i eriften baz mctehid imamlar birok din hkmler karmlardr. Bunlardan bir ksmi: Ramazan'da byle zevcesiyle mnasebette bulunan kimseye kef-fret gerektii gibi, zevcesine de keffaret gerekir mi? mam Azam-Hazrtlerine gre, zorla deil de zevcenin muvaffakat e olmusa kadna da keffaret gerekir. mam Malike gre, kocann zorlamas halinde yalnz kocaya iki kat keffaret gerekir. Cariyesi ile byle bir i yaparsa, ister zorla ve ister muvaffakatla olsun, her iki halde de iki kat keffaret gerekir. Meselelerden biri de, fetva almak iin hakim huzuruna kan kimseye fetva istemesi yznden hemen ceza verilmez, hkmdr. nk hemen ceza verilse, sonra kimse fetva iin mracaat edemez olur. Bir de, oru keffaretinin kendi ev halkna harcanmas hi bir mezhebe gre caiz deildir. Bu hads-i erif, mstesna olarak Peygamberliin zelliklerindendir. Baz alimler de, bu hurmalar hediye idi. Hazreti Peygambere hediye gelen bu hurmalar kendiliinden, o kimsenin keffareti olarak kard. Sonra yine o kimseye balad. Bazlar ise: Zaten bu hurma zekt ve sadaka hurmas idi. O kimse fakir olduundan byle zekt almaya ehil idi; onun iin verdi. Keffaret orucu ise, o kimsenin zerinde olduu gibi kald. Ne zaman gc yeterse demesi gerekir. : Bir de Hazreti Peygamber Altm fakire sadaka verebilirmi-sin? buyurduu cihetle mam afi hazretleri muhakkak ayr ayr altm kiiye verilmesi lzmdr, diyor. Otuz kiiye iki gnde verilse caiz olmaz. man Azam'a gre ayr ayr gnlerde altm fakire sadaka verilse caizdir. Hatta bir fakire altm gn birer fitre miktar verilmesi oru keffareti iin yeterlidir. Esas olan altm gn iin sadaka vermektir; yoksa altm fakir deildir. Meselelerden biri de, kapal szlerle fetva almann caiz olduu hususudur ki, adam: Zevcem zerine dtm, diyerek asl maksadn ifade etmi ve buna da gereken cevap verilmitir. Bir de oru keffareti iin bir kle azad edilmesi teklif. edildi. nk nefsini byle helak eden kimseye, dier bir kimseyi hrriyet kavuturmakla gnahtan kurtulmas uygun der. Kim bir kle veya cariye azad ederse. Allah Tealo klenin her azas karlnda o kimsenin azasn cehennemden azad eder, diye hads-i erif varid olmutur. Altm gn oru ise, bire kar altm olarak ksas kabilihdendir. Yemek yedirmek ise bu iki ay oru keffareti bedeline birer fitre vermektir. Bu da en dk keffaret mertebesidir. Oru keffareti mam Azam ve mam afi, hazretlerine gre bu tertip zeredir. Yani, gc yeten nce bir kle azad eder. Gc yoksa, altm gn oru tutar. Buna da gc yoksa, altm fitre verir. mam Malik'e gre keffaret deyecek olan serbesttir, diledii ekli seer. Bir de mam Azam'a gre, bir kimse Ramazan ay iinde keffareti gerektiren birka ii ayr ayr gnlerde ilemi olsa yalnz bir keffaret lzm gelir. mam afii'ye gre her gn iin bir keffaret gerekir. Yine mam afi Hazretlerine gre, oru keffareti hadis-i erifte olduu gibi, yalnz cinsi mnasebetle orucunu bozana, lazm gelir. Yeyip imekle gne gn lazm gelir. Yemek imek suretiyle orucunu bozan byk gnah ilemi olur ve bir gn iin yalnz bir gn tutarak kaza eder. Yemek ve imek halleriyle orucun bozulmasnda kazadan, baka er'i ceza (tazir) da gerekir. Bir de mam Azam ile mam afi mezheblerinde meru bir mazeret olmakszn insanlar ortasnda aikre olarak yeyip imeyi adet edinenin meru yolla k&tli bile vardr. Fetva kitaplarnda byle yazldr. Oruca niyet etmeyen kimseye keffaret gerekmez; fakat byk gnah ilemi olacandan iddetli bir cezay hak eder. Kaza olarak da bir gn kaza eder. 550- Eb Evfa (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SelZem Hazretleri ile bir seferde bulunuyorduk. Kendileri orulu idiler ve Bill Habe'ye hitaben: Hayvandan aa in de bana bulama yap! buyurdular. Hazre-ti Bill : Ya Reslallah, daha hava kararmad, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ikinci defa: in de bana bulama yap! buyurdu. Hazreti Bill: Ya reslallah, hava henz kararmad, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem nc defa: n de bulama yap! buyurdu Bunun zerine Hazreti Bill inerek bulamac yapt ve Hazreti Peygambere sundu. Efendimiz onu iti. Sonra mbarek parma ile dou tarafn iaret ederek: te buradan havann karardn grdnz zaman orulu iftar eder. (Havann kararmas bat tarafndan aranmaz; nk gnein batsndan sonra, tabi gnein biraz ziyas kalr. Bunun hkm yoktur.)

Mtercim: Neferde Peygamber Sallallahu Aleyhive Sellem orulu bulunduundan, sefer halinde zahmet ve meakkat olmad takdirde oru tutmann daha hayrl olaca hkmn limler bu hadsti eriften karmaktadrlar. Nitekim Eer oru tutarsanz, sizin iin hayrldr mealindeki ayeti kerime de bunu teyit ediyor. (Bakara s. yet: 184) unku oru tutmakla vaktin fazileti karlmam olmakla beraber bor da denmi olacaktr. Bu bakmdan seferde oru tutmak daha faziletlidir. 551- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der kit Ashabdan Hamza bin Amr El-Eslem ok oru tutar idi. Bu adam Hazreti Peygambere sordu*. Ya Reslallah, sefere (yolculua) ktm zaman oru tutaym m? Hazreti Peygamber yle buyurdu: stersen oru tutarsn ve stersen yersin. 552- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki Mekke'nin fethinde ok scak bir gnde Hazreti Peygamber i1 e EM Revha'derA baka oru tutan yoktu. Derken birtakm insani s ru bir araya toplanda larn Hazreti Peygamber grd. Aralarndu gnein ve orucun tesirinden bitkin hale den bir kiiyi, bana glgelik yaparak korumaya alyorlard. Hazreti Peygamber, Bu ne haldir? diye sordular. Adamn yannda bulunanlar: Ya Reslallah, bu adam orulu ve scak basma vurmu, dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve,Sellem onlara buyurdu; Sefer halinde oru tutmak, faziletten saylmaz. Mtercim: Bu hadis-i eriften, bazlar yolculuk halinde oru tutmann mekruh olduuna ve bazlar da oru tutmak gerekmediine hkm ver-dilerse de, drt mezhebe gre iftar etmek ruhsattr. Fakat oru tutmak azimettir (daha hayrldr). Ancak bu derece meakkatli olursa oru tutmamak daha faziletlidir. 553- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) rivayet ediyor: Bir kimse, zerinde kazaya kalm oru olduu halde lrse, onun yerine velisi oru tutabilir. Mtercim; . man afi Hazretleri bu hadisin zahiri ile amel ederek byle zerinde kaza oru borcu olupta len bir kimsenin yerine geride kalan akrabasndan biri veya velisi oru tutarsa, len bortan kurtulur, diye hkm vermitir. ster lenin vasiyeti zerine tutulsun, ister vasiyeti olmadan tutulsun, fark etmez. Ancak yabanc tarafndan orucun sahih olabilmesi iin vasiyetin bulunmas arttr. Yine afi mezhebinde mutlaka lenin velisi bulunmak art deildir; baka hadste akland zere akrabadan kim olursa olsun, biri l adna oru tutabilir. mm Azam ile mam Malik Hazretlerine gre, Hem Hazreti Aie'nin, hem de bni Abbas'm fetvalar ve Medine'ni erin uygulamalar gereince bu manadaki hadis-i eriflerin hkm kalkmtr, geerli deildir. Onun iin bakas adna oru tutulamaz, beden ibadetler yaplamaz. Ancak yaplan ibadetlerin sevab llerin ruhlarna hediye edilebilir. 554- bni Abbas (Radyallahu AnhJ der ki.Bir adam Hazreti Peygambere gelerek: Ya Reslallah, annem, zerinde kazaya kalm bir aylk orucu olduu halde ld. imdi onun yerine oru tutabilir miyim? diye sordu. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri yle buyurdular: Evet!'Allah'n borcu, denmeye en lyk olandr. (Annenizin kula olan borcunu demeniz yerinde olduu gibi, Allah'a olan borcunu onun adna demeniz daha uygundur.) . Not: Bundan nceki hads-i erif mnasebetiyle mtercimin aklamasna baklsn. 555- Sehl bin Sa'd Hazretlerinden rivayet edilmitir: nsanlar, iftar yemeklerini geiktirmedike hayr iindedirler. Mtercim: Gne batar batmaz hemen iftar etmek (orucu bozmak) ms-tahabdr. Baka bir hadste de, iftarlarda acele ettike ve sahuru geciktirdike mmetim hayr iindedir, diye varid olmutur. Gne batmas, takvimlerde gsterilen zamanlara itibarla olduu gibi, bir belde evresindeki en yksek da ve tepelerden gnein ekilip batmas ile de meydana gelir. Gzle grmekle olduu gibi, bir veya iki kimsenin haber vermesi ile de olur. Akam olduunu zannederek bulutlu bir gnde iftar ettikten sonra gfinein henz batmam olduunu anlayan kimse, geri kalan vakti oru tutar ve o gn de kaza eder. Sahur vaktinde de, henz imsak vakti girmemitir, diyerek yemek yeyip de sonradan fecrin domu olduunu anlarsa, o gn hem orulu bulunur, hem de kazasn yapar; fakat keffaret gerekmez. Drt nctehid imamn mezhebleri ve fetvas budur. Yalnz Ur-ve bin Zbeyir ile Ata (Radyallahu anhma) Hazretlerine gre, kaza bile lzm gelmez. Bunlara gre unutarak yemek yiyenle ayni hkmde saylrlar. Ancak nctehidler bunu kabul etmediler; nk unutmak baka eydir, zan ve hata baka eydir. Orucu hurma ile amak (iftar etmek) faziletlidir. Hurma yoksa su ile iftar etmek faziletlidir. Baz kimselere gre

de su ile iftar daha faziletlidir; nk suyun hell mal olmas daha kesindir. Bunun iin baz kimseler, akar suya giderek bir avu su iip iftar ederlerdi. Eve getirilen suyun kbnda, sucuya verilen parada phe olaca cihetle, kimsenin eli dememi akar sudan kendi eliyle alarak imek pheden ridir. 556- bni Eb Evfa (R.A.)'dan rivayet edilmitir: Ey Bill! in de, (iftar etmem iin) bana bulama yap. n de, bana bulama yapver. Havann karardn dou tarafndan grdn zaman, orulu kimse iftar eder. Mtercim: Bu hads-i erifin aklamas (550) numarada gemitir. Fakat dier bir rivayette, dou tarafndan karanlk gelipte bat tarafndan aydnln arka vermesi halinde orulu iftar etmi olur, diye varid olmutur. 557- Muavviz'in kz Rubeyyi' (Radyalahu Anha) der ki: Ara gn sabahn erken saatinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Ensar'm yerleim merkezlerine u haberi gnderdi: Her kim sabahleyin bir ey yemi (veya imi) ise gnn geri kalan ksmnda yeme ve imeden kesilsin. Sabahladktan sonra henz azlar bal olanlar oru tutsunlar. Rubeyyi diyor ki: Biz, nceleri Ara gn oru tuttuumuz gibi, ocuklarmza da Ara orucunu tuttururduk. yle ki, ocuklarnz alktan aladklar zaman birtakm boyal kuma ve ynlerde'n oyuncaklar yaparak onlar iftar zamanna kadar oyalardk. Baka rivayetlerde de, ocuklarmz altrmak iin akamlar onlar camilere getirirdik, demektedir. 558- Eb Sad El Hudr (Radyalahu Anh) der ki: Orucu geceli gndzl tutmaynz. Hangi biriniz geceli gndzl tutmak isterse sahur vaktine kadar orucu srdrsn. (sahurdan sahura yeyerek yirmi drt saat oru tutsun) diye Hazreti peygamber buyurunca, ashab kiram sordu: Ey Allah'n Resul, siz bazan geceli gndzl oru tutuyorsunuz. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Ben sizin gibi deilim. Geceleyin yattm zaman benim yedirenim vardr, beni yedirir ve iirenim vardr, beni iirir. Mtercim: Hazreti Peygamberin nurlu kalbi, lh feyizlerle dolu olup Va-cib Teal Hazretlerinin tecelliyatlar ile parldadndan bu ruhani gdann, cismani gday da karladna iaret vardr. Bir ksm alimlerde, cennet'den ilh bir sofra gelip ondan Hazreti Peygamberin yediini sylemi lerse de dorusu ruhan gda demektir; nk cennetten yemek geldii taktirde, visal yaplm olmaz, (geceli gndzl oru tutulmu olmaz). Bundan sonra gelen hadis-i erifin manas aynen byledir. 559- Eb Hreyre (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem insanlarn visal orucu (geceli gnctzl oru) tutmalarn yasaklamtr. Sonra ashabdan biri: Ya Reslallah, siz bazen visal orucu tutuyorsunuz! dedi. Buna cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Bu visal orucu benim ahsma mahsustur. Hanginiz benim gibi olabilir? Rabbim Teal Hazretleri, geceleyin yattm zaman beni yedirir ve iirir. Sonra, ashabdan bazlar aralarnda dediler ki, bu yasaklama bize bir efkattir yahut tenzih yolu ile mekruhtur. Yoksa visal orucu haram demek deildir. Bylece visal orucuna devam ettiler. Bunun zerine Hazreti Peygamber bir ka gn arka arkaya visal orucuna devam etti. nc visal orucunda evval aynn hilali grnnce iftar etmek zarureti dodu. Bayramn gelmesi dolays ile oruca daha devam edilmeyeceinden ashab kiram visa,l orucunda kendilerine uymaktan caydrmak iin yle buyurdular: Eer hillin (evval ay hillinin) grnmesi sonraya kalm olsayd, visal orucuna daha devam ederdim, (o zaman sizin halinizi grrdm. Devam edebilecek miydiniz?) Mtercim : B hads-i erifin zahir manas zerinde mctehid imamlar ihtilf etmilerdir. Hanbel mezhebine gre visal orucu tenzihen merk-rhtur. . mam Azam ile imam afi Hazretlerine gre, tahrimen mekruhtur. Baz alimlere gre de gc yeten kuvvetli kimselerin tutmasnda kerahet yoktur; nk haram veya keraheti hakknda ak bir ifade bulunmamaktadr. Eer olsayd, peygamberin yasaklamasndan sonra ashab visal orucu tutmazlard. rih Sind de kerahetsiz caiz olduunu tercih etmitir; nk bu hadisin sonunda baz rivayette, gcnzn yettii ibadeti benimseyiniz, diye. varid -ilmutur. halde bu yasaklama, gc yetmeyenlere bir efkat anlamndadr, dediler. 560- Eb Cuhayfe (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Selman Faris ile Ebu'd-Derd Hazretlerini birbirleriyle zel karde yapmt. Bir gn Hazreti Selman kardelii Eb'd-Derd'yi ziyarete gidince onun karsn giyim ve kuamnda intizamsz grd. Selman Hazretleri, ok yal bir ihtiyar olduu iin teklifsiz olarak hanma : Sizde

grlen bu perianlk nedir? diye sordu. Kadn dedi ki : Kardeiniz Eb'd-Derda'nn artk dnya ile bir ilgisi kalmad; biz de ona uyduk. Sonra Eb'd-Derda, Hazreti Selman'a yemek getirdi; buyurun, yiyiniz dedi, Selman ; Haydi beraber yiyelim, dedi. Eb'd-Derda devaml orulu ve gece ibadetine nvadim olduundan : Ben oruluyum, dedi. Selman : Siz, benimle yemedike ben de yemiyeceim, dedi. Nihayet beraberce yemek yediler. Gece olunca Selman Hazretlerini yatana yatrd ve kendisi gece namaz klmaya davrand. Selman, yok yok, diyerek Eb'd-Derda'yi yatrd. Gece yans yine ibadete kalkmak istedi, yine ona msaade etmedi. Gecenin sonu gelince, Hazreti Selman Eb'd-Derda Hazretlerine: imdi kalkalm, dedi. Kalktlar, abdestlerini alarak namazlarn kldlar. Sonra Eb'd-Derda Hazretlerine yle dedi: Allah Teal Hazretlerine kar vazifen var, kendine kar vazifen var ve ailene kar vazifen vardr. Her hak sahibine hakkn vermelisin. Yani, hergn oru tutmak olmaz, ara sra tutmalsnz. Her zaman btn gece ibadet olmaz. Bir saat, yarm saat kfidir. Ailenizi bsbtn terk eder gibi, bolamanz olmaz. Aile ferdleri-nizle gzel geim kurmalsnz. Sonra Eb'd-Derda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine giderek Selman ile aralarnda geen hadiseyi anlatt. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Selmanm dedii dorudur. Mtercim; Nafile olarak tutulan oru, byle bir misafirin gnln ho etmek gibi meru bir zrle bozulabilir, caizdir. Ancak bozulan bu orucun kaza edilmesi Hanefi mezhebinde vacibdir. afi mezhebinde kazas lazm gelmez; ancak mstahab olur. mam Malik de mam Azam'm grndedir. Bunlarn delilleri Amellerinizi iptal etmeyin mealindeki ayeti kerimedir. mam afi Hazretleri, ayeti kerimeden murad Amellerinizi byk gnahlar gibi kt ilerle iptal etmeyiniz manas olduundan ayetin bu mesele ile ilgisi yoktur, diyor. 561- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir-. Salih amelden gcnzn yettiini yapn; zira Allah'a usan gelmez, siz usanrsnz. (Fazla derecede kendinizi yormaynz yahud tam manas ile ibadetin hakkndan geleceim midiyle almaynz. nk tam manas ile ibadeti yerine getiremezsiniz, yorulursunuz, bkarsnz, uykunuz basar. Melekler gibi, her an gaflet etmeyip tebih ve ibadette bulunmak insanolu iin mmkn deildir.) 562- Abdullah bin Amr (n.A.)'dan rivayet edildiine gre, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeHem kendisine yle buyurdu: Senin devaml oru tuttuun, gece uyumayp namaz kldn haberi bana bildirilmedi mi, (sanyorsun)? Orulu ol ve orusuz ol; gece ibadetine kalk ve ayn zamanda uyu. nk gzlerinin sende nasibi var. Nefsinin ve ailenin sende nasibi (hakk) var. Abdullah dedi ki: Byle her gn oru tutmaya ve her gece ibadete gcm yeter benim. Buna karlk Hazreti Peygamber: O halde Davud Aleyhisselm'n orucunu tut, buyurdu. Abdullah, ya reslallah! Davud Aleyhisselm'n orucu nasld? diye sordu. Hazreti Peygamber buyurdu ki: Hazreti Davud bir gn oru tutar, bir gn tutmazd ve Savata da dmanla karlanca sebat ederdi. Abdullah bin Amr, u dilekte bulundu: Ya reslallah, Davud Aleyhisselm'n gzel ahlk cesaret ve atlganlkla ahlklanmam bana ne salayabilir? Hazreti Peygamber ona: Bu bir Allah vergisi ve ihsandr, buyurdu Sonra Hz. Peygamber, devaml oru tutma meselesi hakknda, Devaml oru tutann orucu kabul deildir! buyurdu ve bu sz iki defa tekrarladlar. Mtercim: Savm- dehr, devaml oru tutmak demektir. Bir meselede ihtilfa dld. Byle tutulan bir oru sebebiyle Allah'n ve kullarn haklarna bir zarar gelecekse, tutulmas mekruhtur; zarar yoksa mekruh deildir. Fakat bayram gnleri ile terik gnlerinde oru kesinlikle haramdr. Bu muayyen gnlerde oru tutulmad takdirde devaml oru hakkndaki yasak, olduka hafiflemi olur. u bir gerek ki, Davud Aleyhisselm'n orucu, devaml tutulan orutan daha faziletlidir. 563- Enes bin Malik (Radyallahu Anh) der ki: Bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Senem efendimiz bizim eve eref verdiler. Annem ram Sleym, ziyafet olmak zere Hazreti Peygambere biraz tere ya ile biraz da hurma getirdi. Bunun zerine Hazreti Peygamber, anneme ve orada bulunanlara, yle buyurdu: Yanz tulumuna ve hurmanz kabna iade ediniz? nk ben oruluyum. Sonra Hazreti Peygamber evimizin bir kesinde iki rekt namaz kld, hepimize dua etti. Sonra validem dedi ki: Ya reslallah! Sizden kk hizmetiniz iin zel bir dua isteyeceim, Hazreti Peygamber : Kimdir o kk hizmeti? diye sordu. Annem de, ite sizin hizmetiniz olan bu Enes'dir, dedi. Sonra Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri dnya ve ahirete ait hibir hayrl eyi brakmayp btn ile bana dua etti. Allahm ona mal ve evlad ihsan et. Hem maln, hem de evladn bereketli kl buyurdu. Enes Hazretleri, Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem'in dualar bereketi ile bugn Medne'li ashab iinde mal

ve evld ynnden en zenginleri benim, derdi. 564- mran bin Husayn (Radiyallahu Anh) der ki, Resllah Sallallahu Aleyhi ve Selem birisine sordu: Falanzade! sen aban aynn sonundaki gnlerde oru tutabildin mi? O da: Ya Reslallah, tutamadm! dedi. Peygamber Salalla hu Aleyhi ve Selem: yle ise ramazan bayramndan sonra iki gn oru tut buyurdu. Mtercim: Bu hads-i erifte geen serer kelimesi zerinde alimler ihtilaf ettiler. En kuvvetli gr, bunun her ayn yirmisekiz, yirmidokuz ve otuzuncu gnlerinde ay gizli kalacandan o gnlere serer denmitir. O kimsenin de her ayn sonundan iki gn oru tutmak adeti bulunduunu Hazreti Peygamber bildiinden bu soruyu adama sormutu. 565- Hazreti Peygamberin zevcelerinden Cveyriye binti Haris (Radyallahu Anha) der ki: Bir cuma gn ben orulu iken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem hcreme eref verdi ve bana yle buyurdu: Sen dn oru tutmu muydum? Ben de; Hayr, orulu deildim, dedim. Yine bana sordu: Yarn oru tutmak istiyor musun? Ben de: Hayr, byle bir niyetim yok, dedim. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem: O halde orucunu boz, (yalnz cuma gnn oru tutmak meru deildir). buyurdular. Ben de cuma gn tutmakta, olduum orucumu bozdum. Mtercim: imam afii Hazretleri bu hadis-i erife dayanarak, orucu yalnz cuma gnne tahsis ederek bu gn oru tutmann mekruh olduunu kabul ediyor. Cumartesi ile pazar gnlerini de byle oruca tahsis etmek yine mekruhtur. Yahudi ve hristiyanlara benzeme olmasn diye bu hkme varmtr. Pazartesi ve perembe gnleri oru tutmak ise mstahabdr, demitir. mam Azam Hazretlerine gre cuma gn oru tutmak mekruh deildir, tutulmamas daha iyidir. 566- bni Abbas (Radyallahu Anhma der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Medine'ye hicret ettiklerinin ertesi ylnda Muharrem aynn onunda Yahudi'lerin oru tuttuklarn grnce onlara sordu: Bu ne orucudur? Onlar da: Bugn bizde ok erefli bir gndr. Cenab-. Hak Firavunun zulmnden srail Oullarn bu gnde kurtarmtr ve Piravun'u bomutur. Bu byk nimetin kr karl olarak Hazreti Musa oru tutard. Biz de peygamberimiz olan Hazreti Musa'ya uyarak bu A-ra gnnde her yl oru tutarz, dediler. Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Selem onlara yle buyurdu: Sizden Hazreti Musa'ya daha layk olan benim, Sonra Hazreti Peygamber A^ra gn oru tuttu ve bakalarna da tutturdu.33 KADR GECES BAHS 567- ibni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Ashabdan bazdan, Kadir gecesinin Ramazan sinde olduunu ryalarnda grmlerdi. Bunun uzerme ber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu-. Ryalarnzn son yedi gnde birletiini gryorum. O halde Kadir gecesini aramak isteyen kimse, onu ramazann son yedi gecesinde arasn. (Ryalardan kimi, yirmiyedisine, kimi de son haftann eitli gnlerine dairdi.) Mtercim: Bu hadis-i erifte, kadir gece&min, Ramazan'n son haftasnda aranmas bildirilmektedir. Fakat bundan sonraki hads-i erifte, Son on gnn gecelerinde kadir gecesini araynz, buyurulmu-tur. Bu rivayete nazaran yirmiden sonra ayn bitimine kadar olan gecelerin hepsi bu aramaya dahil demektir. mam Azam Hazretlerin^ gre, en kuvvetli ihtimal Ramazan aynn yirmi yedinci gecesidir. mam aii'ye gre yirmiyedi ve yirmi nc gecelerde olmas kuvvetli bir ihtimaldir, Bugn islm lkelerinde Ramazan'm yirmiyedinci gecesi KADR gecesi kabul edilerek, o gece kandiller yaklmakta ve bu mbarek gece ibadetlerle ihya edilmektedir. 568- Eb Sad El-Hudri (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte Ramazan aynn onundan yirmisine kadar itikfa girmitik. Ramazann yirminci gn sabah olunca Hazreti Peygamber itikftan kt. Bize bir hutbe okuyarak yle
33

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:292-317

buyurdu: Bana KADR gecesi gsterildi; fakat sonra unutturuldum veya unuttum. Siz kadir gecesini son on gnlerin tek gecelerinde araynz. Bir de ryamda, su ve amur iinde secde ettiimi grdm. Kim Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile (benimle) evvelce Ramazan'm ondan yirmisine kadar itikaf etmise, yeniden itikfa dnsnler, (bu son on gn itikfla geirsin-ler.) Biz de topluca son on gn iin tekrar itikfa niyet ettik. Sonra Ramazan aynn yirmi birinci gn gecesi olunca gkte hi bulut yokken bulut geldi ve yamur yad, seller akt. Mescid'in tavan, akt. Mescid'in tavan zaten hurma budaklarndand. Sonra sabah namaz klnd. Baktm ki Hazreti Peygamberin yz ve alnlarnda su ve amur izleri var. Anladm ki, yirmi birinci gece Kadir gecesidir. nk Hazreti Peygamber byle rya grmt. Grd gibi de oldu. 569- bni Abbas'dan rivayet edilmitir: Siz KADR gecesini Ramazan aynn son on gnnde araynz: Ramazann bitmesine kalan (gecelerden) dokuzuncu veya yedinci veya beincide,.. Mtercim ; Arablarn usulne gre, ayn on beinci gn getikten sonra, tarihler geri kalan gnlerle belirtilir ve tesbit edilir. Gemi gn sylenmez. Mesel: Muharrem aynn yirmi birinci gnn yazmak gerektii zaman, Muharrem aynn sonuna dokuz gn kala, diye ifade ederler = Fi tis'in bakayne min Muharrem, derler. Bu hads-i erifin manas da budur, dediler. Yine bu szlere erkavi erhinde byle mana verilmitir. Fakat bu acize kalrsa, hadis-i erifte geen szlerin manas, yirmidokuzuncu, yirmiyedinci, yirmibeinci gecelerinde araynz, manasna da gelmesi ihtimali vardr. 570- ibni Abbas'dan (RadyaUahu Anh) rivayet edilmitir: Kadir gecesi, Ramazan aymm son on gn^ iin dedir .Ya yirmidokuzuncu gecesi veya y^minc gecesmd^Bn- nvay de Ramazan'm yirmi yedinci gecesmdedr, buyurulmutur. Mtercim : beyy ibni Kb, Kadir gecesinin yirmiye dinci gece olduunu kesinlikle syler. Bu hususta yemin bile etmitir. Ahmed bin Hanbel'in Msnedinde bni mer'den rivayete gre, Kadir gecesi Ramazan'm yirmiyo<.!inci gecesidir, diye ak ekilde hads-i erif vardr. bni Abbe^ adyallahu Anhma) da eitli ynlerle delil getirerek yirmiyedmci gece olduunu ifade etmitir. Mesel: Gkler yedi, arz tabakaiar yedi, Tufan yedi gn, eytann talanmas yedi, secde azalan yedi diyerek neticeye varmtr. Haz-1 reti mer (Radyallahu Anh) de bunu gzel bulmutur. mam afi Hazretlerine gre; Kadir muhakkak Ramazan aynn son on gnleri iindedir. Hads-i eriflerin en kuvvetlileri, yirmi birinci veya yirminc gecesinde olduu kansndaym, hadisidir. Hanbeli mezhebinde en kuvvetli ihtimal, yirmi yedinci gecenin . kadir gecesi olmasdr. Hanef mezhebinde de byle olduundan te-denberi islm lkelerinde buna riayet edilmektedir. Kadir gecesi bu mmete mahsus Allah'n bir ihsan olduundan kyamete kadar bakdir. Kadir gecesinde keif ehli olanlar iin--birtakm zel almetler meydana kar. Mesel: Aalar, talan ve dier her eyi secde eder halde grr. Her yerin ilahi nurlarla nurlandim mahade eder. Hatta gece karanlk yerleri bile nurla dolu olarak grr. Sabahleyin ge ykselen meleklerin kanatlarndan gnein nlar snk olarak grlr. Fakat asl maksad bunlar grmek deil, o mbarek Kadir Gecesini salih amellerle, ibadetlerle ihya etmektir. Dosdoru olmaktan daha byk keramet olmaz. Daha dorusu bunlar mahade eden baz kimselerden, mahade etmeyip te istikamet zere bulunan zatlar daha hayrldr. En dorusu, her geceyi Kadir gecesi bilmeli ve grleni Hzr bilmeli. Bu'Trk atasz doru ve pek yolunda bir szdr. Bunun iin Kadir gecesini Allah Tea kullarndan gizledi. mam Azam Hazretlerinin grne gre, btn senenin her gecesi Kadr gecesi olmak ihtimali vardr. nk Kadir gecesi her yl dolar. bni Mesud'dan da byle rivayet edilmitir. (Allah Teal o geceyi grmeyi bize ihsan edip o gecede makbul ibadet etmeyi de nasib klsn.) 571- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Babam mer (Radyallahu Anh) Huneyn gazasndan dnerek cirrane adndaki yerde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile mre1 iin hrama girmiti: Mekke'ye vardklar zaman Hazreti mer: Ya Reslallah! Cahiliyet zamannda, Mescid-i Haram'da bir gece itikfa girmeyi adamtm, dedi Peygamber' Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Adan yerine getir. Mtercim: mam Ahmed bin Hanbel Hazretleri bu hads-i erife bakarak bir kfirin ada sahih olacana ve mslman olduktan sonra ada-m yerine getirilmesi gerektiine kail olmutu. Dier mctehid imamlar ise, bu mstahabtr, yoksa adan yerine getirilmesi vacib deildir. Yine bu hads-i erife dayanarak mam afi ve mam Ahmed Hazretleri, itikf iin oru tutmann lzumlu olmadn sylyorlar. mam Azam ile mam Malik Hazretleri de, ittikfa girenin orulu olmas lazmdr, diyorlar. nk Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem orusuz olarak itikfa girmemitir. tikf mekked bir snnettir. nk Ramazan'da itikfa girmeyi Hazreti Peygamber mrnn sonuna kadar terk

etmemitir. Bir defa zr sebebiyle terk etti ise de, sonra evval aynn onunda kaza etmitir. Bu duruma gre, bir belde halk topluca itikf terk ederlerse dinin makbul ibadetlerinden byk bir ibadeti terk etmi olacaklarndan, bu ie elverili birini bulup itikf yaptnrlar-sa, hepsi sevab kazanr. Bu gzel ibadet, islm lkelerinin ok kylerinde yerine getirilmektedir. tikfta bulunanlara da, mslman cemaat yardm, etmeli, kolaylk salamaldr ki, sevab kazanm olsunlar. mam Eb Ysuf'a gre, ittikfn en az bir saattir. mam afi'ye gre, defa sbhanellah diyecek kadar beklemektir. mam Muhammed'e gre, itikfm en az mddeti yarm gndr. mam Azam Hazretlerine gre, bir gn bir gecedir. Fakat kemali on gndr. tikfm niyeti de yle: Niyet ettim Allah rzas iin bu camide u kadar zaman itikf yapmaya. Kalben bunu niyet eder ve isterse dili ile de syler. Abdest almak, gusletmek ve abdest bozmak gibi meru zrler olmadka camiden dar kamaz. Zevcesi ile cinsi temasta bulunamaz. Eer bulunursa itikf bozulaca gibi, gnah ilemi olur. Yemek ve imek hususu dier gecelerde olduu gibi caizdir. Kur'an okumakla, nafile namaz klmakla, salt ve selm getirmekle megul olmak daha faziletlidir. tikf yalnz bu mmete mahsus olmayp Hazreti brahim Aleyhiss elam'dan ve daha evvelden beri mevcud ve meru bir ibadettir. Nitekim: Kabe'yi, onu tavaf edenlere, orada ibadet kasd ile oturanlara, rk ve secde eden namaz klclara tertemiz tutun, diye brahim'e ve smail'e emretmitik. mealindeki ayeti kerime aktr. (Bakare: Ayet 125) Bir de, itikf adanrsa yerine getirilmesi vacib olur. 572- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir sene ramazan aynn son on gnnde itikfa girmek zere itikf yerine gittii zaman, mescid iinde adrn kurulmu olduunu grd. Bunun zerine yle buyurdu: Bunlar nedir? Orada bulunanlar dediler ki: Ya resallah, bunlar muhterem zevcelerinizden Aie, Hafsa ve Zeyn'eb'in adrlardr. Onlar siz efendimize uyarak itikfa gireceklermi, bunun iin hazrlanmlardr. Sonra Hazreti Peygamber: Kadnlarda bunun (mescidlerde itikfm) salih bir ibadet mi olduunu sanyorsunuz? buyurdu ve .hemen mescid'den geri dnerek o yl Ramazan aynn itikfn tamamen brakt. Sonra evval aynn on gnn itikfa girerek kaza etti. Bayram namazndan sonra on gn itikf etmi oldular. Mtercim : Eer bayram gn itikf tan saylrsa, itikf iin oru tutmak art deildir. nk Hazreti Aie, evvalin on gnnde itikfm yaplm olduunu sylemektedir. Onun iin mam Eb Yusuf ile mam Muhammed ve mam afi Hazretlerine gre itikfta oru art deildir. F*akat mam Azam ve mam Malik Hazretlerine gre, evvalin on gn demek, bayramdan sonra gelen on gn demektir. 573- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir; Ramazan aynn son on gnnde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri itikfa girmek zere Mescid'e vard, zaman zevcelerine ait itikf adrlarn grnce, Kadnlarn (meseidlerde itikfma iyi bir hareket mi diyorsunuz? buyurdu. Bir rivayete gre de: Kadnlar, bununla tmesidler de itikfla) iyi bir hareket mi kasdettiler? Ben itikf" yapmayacam. buyurdu ve itikftan vazgetiler. Bayram yapnca da, evval ayndan on gn itikfa girdiler. 574- Hazreti Peygamberin muhterem zevcelerinden Safiyye Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem itikfta iken ziyaret maksad ile gece vakti yanna varmtm. Bir mddet konutuktan sonra beni uurlamak iin Mescidin kapsna kadar geldii zaman, Ensar'dan iki kii selm verip hzl admlarla yanmzdan, getiler. Resul Ekrem, onlara yava yrynz! Bu Huyey kz Safiyye'dir, benim zevcenidir buyurdular. Onlar da, suhhanellah ya,, ResIIal-]ah! dediler (hi sizin hakknzda kt bir ey iimizden geer mi?). Peygamber'in durumu izah eden sz kendilerine ar gelmiti. Re-sl-i Ekrem u mukabelede bulundular: Ne var ki eytan insanolunun damarlarnda kan dolam gibi dolar. Bu yzden gnlnze bir sr\* (kuku) atmasndan korktum. Mtercim : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize retmek iin byle buyurdu, nsanlarn kt zan beslemelerine sebep olacak ilerden ve yerlerden korunmak gereklidir. Umum yerlerde bile olsa gece vakti, mahremi olmayan bir kadnla bulunmann caiz olmadna ve pheyi davet ettiine de iaret buyurulmu oluyor.34 NC CUZ 575- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh rivayet edilmitir: Benim ok hads rivayet ettiimi soyuyorsunuz; ben dier Ensar ve Muhacirler gibi arlarda ah-verilerle
34

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:317-324

uramadm. Onlarn unuttuklar hads-i erifleri ben unutmadm. Bunun 'hikmeti de udur: Bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem bize va'z ve na-sihatta bulunurlarken: Hanginiz, esvabn (n eteklerini) szm tamamlayncaya kadar yere serer ve sonra kendine toplarsa sylediklerimi muhakkak surette kavrar buyurdular. Ben, hemen esvabm yere serdim. Sonra topladm: Bu hadiseden sonra Hazreti Peygamberden iittiimi bir daha unutmadm. Mtercim : lim bahsinde bu hadisin bir ksm gemiti. Al-veri bahsinde daha geni bir mana ile tekrarland. Eb Hreyre'nin bu szlerinden ashab kiramn arlarda al verile megul olduklar anlalyor. Onun iin alveri bahsinde bu hads-i erif tekrarlanmtr. Bir de tarikat eyhlerinin baz mridlerine hrka giydirmelerine bu hads-i erif gzel bir delil olabiliyor. nk ad geen hrkadan mridin hal ve irfan mride geer diye hayrl bir yorumla bu i yaplr. Nitekim Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, unutmama halini hrka giyenlere naklettirmitir. eyhler de Kim bir topluma kendini benzetirse, o kimse onlardandr. kaidesi uyarnca, hi olmazsa taklid ve benzetme erefine kavuarak sevab kazanrlar. 576- Abdurrahman bir Avf'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Abdurrahman, Medine'nin Kaynuka arsnda ticaretle urarken, yeni damatlarn srnd kokudan srnerek Hazreti Peygamberin huzurlarna vard. Hazreti Peygamber, Evlendin mi? buyurdu. Abdurrahman, evet! dedi. Hazreti Peygamber sordu: Kiminle evlendin? Abdurrahman, Ensar'dan bir kadnla, dedi. Hazreti Peygamber yine sordu: Mehir olarak ne verdin? Abdurrahman: Bir ekirdek Cbe dirhem) arlnda altn verdim dedi. Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Bir koyun bile olsa, dn ziyafeti yap! (Byle dn ziyafeti iin davet snnettir.) 577- Numan bin Beir'den rivayet edilmitir: Hell belli ve haram da bellidir. Ancak ikisi arasnda bir takm bheli eyler vardr. Gnah bakmndan pheli bulduu eyi terk eden kii, .apak gnah bildii eyi daha kuvvetle terk eder. Gnah bakmndan bheli bulduu eye cret eden kimse de, apak gnah bildii eye dmesi pek muhtemeldir.Zira gnahlar, Aiah Teal Hazretlerinin yasak korulardr. Kim bu yasak koru evresinde srsn atlatrsa, o yasak koruya dmesi an meselesidir. 578- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der k: Sa'd bin Ebi Vakkas'n CRadyallahu anh) islra kabul etmeyen ve kfr zere len Utbe bin Ebi Vakkas adnda bir kardei vard. Bu kfir lrken kardei Sa'd Hazretlerine yle vasiyet etmiti: Zem'an'm cariyesinden doan Abdurrahman adndaki ocuk bendendir. Bu ocuu Zem'anm olu Abd'den dava ederek al. Sonra Mekke'nin fethinde Sa'd Hazretleri, ad geen kardeinin vasiyeti zerine, Zem'a'mn cariyesinden domu olan Abdurrahman' ele geirerek, bu, len kardeim Utbe'nin ocuudur, diye dava etti. Nihayet Zem'anm olu Abd ile Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurlarna karlar. Abd bin Zem'a der ki: Abdurrahman benim babadan kardeimdir ve babanm cariyesinden domutur, onun sulbndendir. Sa'd Hazretleri de: Bu ocuk benim kardeimin sulbndendir ve gayri meru olarak Zem'anm cariyesinden domutur. Kardeimin oana vasiyyeti byledir, der. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Ya Abd bin Zem'a, bu ocuk sana der. ocuk yatandr, (kimin mlk veya nikh altnda domusa ona aittir). Zina edenin hakk da (evli ise) talanmaktr. Zem'a, evde validemizin babas olduundan cahiliyet zamanna ait bu iddiadan dolay Peygamber efendimiz hanmna yle buyurdu: Ya evde! Bundan byle sen de (kardein) Abdurrahman'dan ka, ona grnme., Hazreti evde (Radyallahu Anha) da mrnn sonuna kadar kardei Abdurrah man'a grnmedi. Mtercim: Bir kimse ocuunu red ve inkr etmedike ve meru usle gre lian olmadka, ocuk kendisinin olur. Bakas tarafndan bu ocuun dava edilmesi sahih olmaz. Utbe adndaki kfir, Uhud savanda Hazreti Peygamberin mbarek diini kran mel'undur. Sahih olan gre gre kfr hali zere gm ve cehenneme gitmitir. 579- Hazreti Aie (Radyallahu Anha} der ki: Ashabdan bazlar, ya Reslallah! Baz kimseler bize kesilmi ve kurutulmu /pastrma) et getiriyorlar.. Bu etlerin besmele ile kesilip kesilmediinde bhe ediyoruz. Acaba bunlar yiyebilir miyiz? diye sordular. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah'n adnn anlp anlmad (besmele ekilip ekilmedii) bilinmeyen ete siz besmele getiriniz ve onu yiyiniz. Mtercim : Bu hadisi erif, man afi Hazretlerinin delili olup bir hayvann kesiminde besmele art deildir, mstahabdr,

diye ictihad etmitir. zerine Allah'n ad anlmam hayvan etlerinden yemeyiniz mealindeki ayeti kerime, putlar adna kesilen hayvan etlerinden yemeyiniz, anlamndadr, diyor. mam Azam Hazretlerine gre, ayeti kerimenin zahirine nazaran, bir hayvan kesilirken muhakkak besmele getirmek icab eder. Kasden besmele terk edilerek kesilen hayvann eti yenmez. Ancak besmele unutularak hayvan kesilmi olursa, eti yenir. Bu hadis-i erifin manas ise, siz iyi zan besleyerek besmele ile kesilmitir, hkmn veriniz ve besmele ile yeyiniz demektir. 580- Eb Hreyre'den rivayet edilmitir: -nsanlara yle bir zaman gelecektir ki, kii ald eyin nereden geldiine, helldan m yoksa haramdan m geldiine aldrmayacaktr. Mtercim: te bu hads-i erif de Hazreti Peygamberin mucizelerindendir. Zamanmzda insanlarn ou byledir; hellharam aradmz yoktur. Nereden gelirse gelsin, menei aratrlmyor. 581- Ber bin zib (R.A) ile Zeyd bin Erkam (Radyallahu Anhmal derler ki: Hazreti Peygamberin zamannda ticaret yapyorduk. Altn ile gmn karlkl olarak deitirilip satlmas hakknda kendilerine fetva sorduk. Bize yle buyurdular: Eer pein olursa, beis yoktur. Fakat veresiye olursa, sahih, deildir. Mtercim: Sarraflkta (paray para karlnda deitirmekte) her iki tarafn, (mteri ile satcnn) dei toku yapmalar arttr. Bunda btn alim ve mctehidler ittifak etmilerdir. Yalnz sarraflkta ziyade almak, sarraflk ad altnda bir ey almak caizmidir? Bunda alimler ihtilaf etmilerdir. Sahih olan hkm u: Eer cinsleri bir olursa, altn altn karlnda veya gm gm karlnda satlp deitirilecekse, fazlalk caiz deildir. Cinsleri deiik olursa, yani altun gm karlnda satlrsa fazlalk caizdir. Ancak her ikisinin pein olarak verilip alnmas arttr. Delil de, bu hads-i erifle bundan sonra gelecek olan hads-i eriftir. 582- Enes (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Her kim rzknn bol yahud mrnn uzun olmasn isterse, yaknlarna iyilik ve ihsan etsin (Sl-i rahm yapsn). Mtercim: mrnn uzamasn veya rzknn bol olmasn seven kimse, akraba ve yaknlarna sla yapsn. Bu da, her ynden yaknlaryla ilgilenmekle olur. Dorusu, insann mr ve rzk muayyen ise de, ihtimal ki bu iyilik ve sla sebebiyle Cenab Hak insann mrne ve rzkna bereket verir. Yahud Levh-i Mahfuz'da falan kimsenin rzk veya mr u kadardr; fakat s-i rahim yaparsa u Kadar sene daha fazla yaayacaktr ve rzk oalacaktr, diye yazlm olabilir. Cenab- Hakk'n ezel olan ilminde ise deiiklik olmaz. Allah dilediini kaldrr ve dilediini tesbit eder. Levh-i Mahfuz onun katn-dadr. mealindeki ayeti kerimenin manas da budur, dediler. m'l-Kitab (ana yaz veya yasa), Allah Teal Hazretlerinin ezel olan ilmidir. 583- Enes bin Malik (Radyallahu Anh) derki: " Sellem efendimz- Syto ^ur-Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ailesi yannda bir s (yaklak olarak kilo) buday veya bir s' tahl akamlamam tr. Mtercim: Hazreti Peygamberin, bu sz, zekt ve sadaka olarak gelen yiyecekleri bekletmeden muhtalara dattn beyan etmek iin syledikleri dnlebilir. Nitekim baz hads-i eriflerde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ailelerinin geimi iin bir senelik erzak edindii rivayet edilir. Bu da mmetine erzak edinmeyi retmek ve bu kadarnn meru olduunu bildirmek iindir, Bahar'yi erh eden Ayn Hazretleri bu hadis-i erife itiraz ederek: Bu sz, Hazreti Peygamberin sz olmayp Enes Hazretlerinin kendi szdr, dedi. Enes Hazretlerinden bu Hadsi alan Katde der ki: Ben, Enes bin Maiik'in dilinden kulamla byle iittim.. Yoksa bu szn Hazreti Peygamberden iitilmi olduu manas bundan kmaz. Sonra sarihlerden Sindi de, Ayni'nin bu itirazn savunarak: Hazreti Peygamber mmetine zhd ve tevekkl retmek iin ve meruiyetini bildirmek iin byle buyurmutur. Bunda hi bir ekilde itiraza yer yoktur, demitir. Bununla beraber Buhar Hazretlerinin rivayetinin devamndan da bu sz Hazreti Peygamberin buyurduu anlalmaktadr. Sarih Ayn Hazretlerinin burada isabet edemedii meydana kyor. Allah en iyi bilendir.. 584- Mikdam'dan rivayet edilmitir: Hi kimse, kendi el emeinden yedii yemekten daha hayrl bir yemek asla yemi deildir. Allah'n peygamberi Davud Aleyhis-selm da kendi el emeinden yerdi. Mtercim : Davud Aleyhisselm, demirden zrh yaparak onlar satar ve elde ettii kazanla geinirdi. nsann kendi el emei

bheden ar en faziletli kazan olduundan bu yol seilmitir. Hazreti Peygamber de, kazanlarn en ereflisi olan cihad geliri ile geinirlerdi. Dier peygamberlerin de kendilerine mahsus birer sanatlar vard, diye ba hadislerde nakledilmitir. Mesel.Davud Aleyhisse-lm zrh yapard. Adem Aleyhisselm ziraat ederdi. Nh Aleyhis-selm ticaret yapard dris Aleyhisselm terzilik ederdi. Musa koyun gderdi. Bu halde kazanmak ve ticaret etmek tevekkle engel deildir; daha dorusu tevekkle yardmc olmaktr. nk insan alr, urar ve altnn semeresini grrse de bazan zarar eder. te alan adamn iinde baarl olmas mutlaka kendi elinde olmayp baarl olacan umarak alm olmas tevekkldr. 585- Cabir'den rivayet edilmitir: Allah Teal o adama rahmet etsin ki, satt zaman, satn ald zaman ve alacan tahsil ederken cmert davranr. 586- Hzeyfe'den rivayet edilmitir: Sizden nce yaam mmetlerden bir adamn ruhunu melekler aldlar ve ona, dnyada hayrl bir amel iledin mi? diye sordular. Adam dedi ki : Ben (alacaklarm toplamak iin gnderdiim) adamlarma, eli dar olana mhlet vermelerini ve durum msait olan Cbir mazereti varsa) gemelerini emrederdim. Bu cevap zerine melekler de onu getiler. Baz rivayetlerde, varlkl olana kolaylk gsterir, eli dar olana mhlet verirdim veya varlklya mhlet tann eli dar olana baladm veya varlkldan alr ve eli dar olana brakrdm. diye varid olmutur. Mtercim; Eli darda olan bir borluyu, sktrmamak ve alaca ertelemek vacibdir. Onu tamamen ibra edip kurtarmak ise mstahabdr. Bundan dolay din bir bilmece olarak sorulur: Vacibdan daha faziletli olan mstahab hangisidir? Bunun cevab, alaca ertelemek yerine balamaktr. nk zor durumda olann borcunu ertelemek vacib, tamamen balamak mstahabdr. Bununla beraber mstahab olan balama daha faziletlidir. 587- Hkini bin Hizam'dan rivayet edilmitir: Satc ile mteri, birbirlerinden ayrlmadka, yahud birbirlerinden ayrlncaya kadar ah-verilerinde serbesttiler, (al verii kabul veya red edebilirler). Eer ikisi de doru konuurlar ve maln durumunu olduu gibi aklarlarsa (kusurunu ve aybn saklamazlarsa) , onlarn al-veriinde bereket olur. Eer durumu saklarlar ve yalan konuurlarsa, al verilerinin bereketi kalkar. Mtercim : Burada ayrlmann manas, mam Azam Hazretlerine gre Sattm ve satn aldm szlerini syleyinceye taraflar muhayyerdir, imam afi Hazretlerine gre, al-veri meclisinden ayrlncaya kadar muhayyer olurlar. Hulsa, mam Azam'a gre, sz bitirmek ayrl demektir. mam afii'ye gre meclisten ayrlmak mufarekat-tr. 588- Eb Sad el-Hudii (Radyallahu Anl) der ki: Hazreti Peygamberin mutlu devrinde bize zekt ve r mallarndan kalitesiz hurma verilirdi. Biz de bu kalitesiz hurmamzdan iki leini bir lek iyi hurma ile deiirdik. Bu al veriimiz iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Bir lek (iyi hurma) karlnda iki lek (adi hurma) olamaz.. Bir dirhem karlnda iki dirhem do olamaz. Bu ekilde alveri yapmaynz; faiz olur. Buday, arpa. ve dier hububat da byledir. Ayn cinsten olan mallarn mbadelesinde tef/l (l veya tart bakmndan farkllk) caiz deildir, 589- Eb Hreyre (R.A.) 'den rivayet edilmitir : Ai-verite yemin etmek, maln srmne yardmc olursa da, bereketin kalkmasna sebep olur. 590- Cabir (R.AJ'den rivayet edilmitir: Bir gazada Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ile beraberdim. Dnmzde devem yoruldu. Yolda arkadalarmdan geri kaldm. Sonra Hazreti Peygamber yanma gelerek: Cabir, neyin var senin? diye sordu. Ben de: Ya Reslallah! devem yoruldu, geri kaldm, dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem devesinden indi ve bastonuyla devemi drtt. Sonra bana: Bini buyurdu. Ben de bindim Devemin birden hzlandn grdm ve onu, Hazreti Peygamberi gemesin diye, glkle zab-tediyordum. Bir ara Hazreti Peygamber bana, evlendin mi? diye sordu. Evet! dedim. Kz m, yoksa dul mu *ldm? buyurdu. Ben de: Dul aldm, dedim. Bunun zerine yle buyurdular: Niin kz almadn? Birbirinizle oynar (daha iyi anlar) diniz. Ben de u mukabelede bulundum: Benim (bakma muhta) baclarm var. Onlar toplayacak, stlerini balarn ykayp tarayacpk ve ihtiyalarn grecek bir (olgun) kadnla evlenmek istedim. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: imdi sen dnyorsun. Ailene vardn zaman onlara var gcnle sahip k. Sonra: Deveni satar msn? buyurdu. Ben de: Evet! dedim. Hazreti Peygamber de dokuz mskal altn karlnda

devemi satn ald. Fakat yke Medine'ye kadar hayvana binmem iin ban msaade etti. Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem, benden nce (Medine'ye) vard. Ben de kuluk vaktinde varabildim. Mescide geldik ve Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerini Mescid'in kaps nnde buldum. Hayvanmdan indim ve Hazreti Peygamberin huzu-.runa vararak, selm verdim. Selmm aldlar. Sonra bana: imdi mi geldin? buyurdu. Ben de, evet! dedim. O halde deveni brakarak Mescid'e gir ve iki rekt namaz k, buyurdular. Ben de Mescid'e girdim ve iki rekt namaz kldm (sefer dn mstahab olan iki rekt namaz kldm). Sonra Resl-i Ekrem, Bill'a, dokuz miskal altn tartmasn emrettiler. Bill da bana tartt ve terazinin altn kefesini ar bastrd. Sonra yrdm. Fakat dnp gitmekte iken Hazreti Peygamber, Bill Habeiye hitaben.- Bana Cabir'i ar diye emretti. Bill Hazretleri beni arnca, hatrma u geldi: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem devemi beenmedi. Onu bana geri verecek. Halbuki bu deve kadar sevmediim bir mal dnyada yoktu. Nihayet Hazreti Peygamberin huzurlarna vardm. Bana. yle buyurdular.Al deveni, bedeli (olan altn) da senin olsun. Mtercim : Bir. arta bal olarak al-veriin yaplmas hususunda mcte-hid imamlar ihtilf etmilerdir. Bu ihtilf da bu hads-i erife dayanlarak olmutur. nk Cabir Hazretleri yolda devesini Peygamber Salallahu Aleyhi ve Selleme satm ve Medine'ye kadar da sattan sonra ona binmitir. Bu, bir nevi Medine'ye kadar hayvana binmek art ile yaplan bir sattr. O halde sat, arta balanm demektir, diyorlar. mam Ahmed'e gre byle sat caizdir. mam Malik'e gre mesafe yakn ise caizdir, mam afi'ye gre, byle falan yere kadar binmek art ile sattm, demek caiz deildir. Sat szlemesi yaplrken byle bir art koulamaz. Burada Cabir'i memnun etmek iin ona yaplan bir ikram vardr. Hazreti Peygamber b ikram Cabir'e kendiliinden yapmtr. artl satn Nfecelle'de geni aklamas vardr. 591- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: zerlerinde baz hayvan resimleri bulunan minderler satn almtm. Sonra Hazreti Peygamber odamdan ieri girerken bunlar grr grmez durdular. Mbarek yzlerinden anladm ki, holanmadklar bir ey grdler. Kabahat ilediimi anladm ve .hemen, Ya reslallah! Allah'a ve size kar bir kusur iledimse tevbe ettim/ dedim. Hazreti Peygamber: Bu yastklarn ii ne (burada)? buyurdu. Ben de: stne oturmanz ve yaslanmanz iin satn aldm, dedim. Buyurdular ki: Bu resimleri izenlere kyamet gn azab edilecek ve onlara, yarattnz (izdiiniz) bu resimlere hayat verin, denilecektir. inde resimler bulunan eve melekler (rahmet melekleri) girmez. Mtercim ; Buradaki tehdit, canl olan eyin resmini izmek hakkndadr. Bunlar kullanmak hususuna gelince: Eer bir canl, yaayabilecei bir aza ile ekillendirilmise bu caiz deildir. Aksi halde caizdir. Fakat yine Buhar'de LBAS blmnde mevcud baka bir ha-ds-i erifte, glgesi olmayan resim ve ekiller istisna edilerek bu yasan dnda braklmtr. Ancak fetva yine bu hads-i erife gredir. Bununla beraber byle kt ve kuma zerine resim izenler teki hads-i erife uyarak amel edebilirler. Zaten Sultan Abdlaziz zamannda eyhlislm Turucuzade de ad geen hads-i erifle fetva vermi ve eyhlislm olmasna da bu fetvas sebep olmutur, derler. Hads-i erifin meali u: Eb Talhadan rivayet edildiine gre, melekler, iinde resim olan eve girmezler; ancak elbisede (kumata) olan izme ve ileme resimler bundan mstesnadr. 592- bni mer (Badyallahu Anhma) der ki: Biz Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile bir seferde idik. Ben, babamn gen ve hrn bir erkek devesine binmitim. Bu hrn deveyi zabtedemediimden herkesin nne geer, babam mer de onu rkterek geri evirirdi. Hazreti Peygamber, babam mer'e hitaben: Bu deveyi bana sat! buyurdu. Babam da: Deve sizindir, cevabn verdi. Yine Hazreti Peygamber: Bana deveyi sat! buyurdu. Babam da bu emre uyarak deveyi satt. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem hemen bana hitaben: Bu deve senin olsun, ey Abdullah bin mer! Onu istediin gibi kullan buyurdular. Mtercim: Al-veri tamamlandktan sonra, satlan maln artk mteriye ait olduunu ve balant yapldktan sonra satta caymann caiz olmadn, mteri satn ald mal istedii kimseye balayabileceim veya satabileceini mam Azam Hazretleri bu hads-i eriften karyor. mam afi ise, sat tamamlandktan sonra taraflar, sat meclisinden ayrlmadka satlan malda tasarrufta bulunamazlar. nk mecliste olduklar mddete herhangi birinin, sat feshetme hakk) vardr, diyor. mam afi'ye gre, Resl-i Ekrem'in, Hz. mer'den sa-tn ald devreyi oluna balamas, mer'in sat meclisinden ayrlmasndan sonra vuku bulmutur. 593- bni mer (Radyallahu Anima) der ki: Bir kimse, Hazreti Peygamberin hu? uruna ge 'rek, al - verite daima aldandn syledi. Buna "--vahen Peyf: ^nber Sallallahu Aleyhi ve Seliem yle buyurdu:

Ah-veri yaptn zaman, dinde aldatma yoktur, de! Mtercim: Bu hads-i erifin bir rivayetinde, al-veriten sonra gne kadar muhayyersin. Ondan sonra istersen mal satcya geri verirsin, istersen kabul edersin, diye varid olmutur. Mctehid mamlar bu hadis-i eriften dolay ihtilf etmilerdir. Hanbeli mezhebine gre, al-verite aldanma varsa da, aldanan kimse ister byle hile ile aldansn, ister hilesiz aldansn, al-verii bozmakta serbesttir. Fahi bir aldanmadan dolay ister kabul eder, ister ah-verii geersiz klar. Yine Hanbeli mezhebinde, maln gerek deerinin te biri derecesinde aldanimsa, bu fahi bir aldanma olur. ki liralk bir eyay liraya almak gibi. Hanefi ve afi mezheblerinde, al-verite hile yaplarak fahi ekilde aldatilsa, alc al-veri t e muhayyer olur; isterse kabul eder, isterse kabul etmez. Fakat bir kimse fahi ekilde aldatlm olduuna dair karar almakszn yaplan al-verii bozamaz. Ancak fahi aldanma yetim mal zerinde ise, karar .olmakszn aliveri bozulur. Vakf olan mallarla hazine mallan da byledir. Bir de Hanef mezhebinde fahi aldanma, fiyat bienlerin takdirlerinin stnde olan kymettir. Ayrca satc veya alc yahu d Her ikisi birden muayyen mddet iinde al-verii feshetmek veyahud kabul etmek hususun da muhayyerlik art komalar caizdir. Yine muhayyerlik art ile muhayyer olan taraf, muhayyer olduu mddet iinde dilerse alverii fesheder, dilerse kabul eder. Fakat mam Azam ile mam afi Hazretlerine gre gnden ok muhayyerlik art caiz deildir; mameyn'e gre caizdir. Burada mameyn'in sz tercih edilmitir. 594- Hazreti Aie (Radyallahu Aha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutur: Bir ordu, Ka'be'ye kar savaa kacaktr. (Mekke ile Medine arasnda) Beyd denilen yere vardklar zaman banda sonuna kadar (tamamen) yere batacaktr. Hz. Aie diyor ki: Y Reslalah! dedim bunlarn hepsi nasl yere batrlacaktr! Oysa ilerinde satclar ve kendilerinden olmayanlar da bulunabilir. Resl-i Ekrem yle buyurdular: Onlar batan sona kadar yere batrlacaklar ve sonra niyetlerine gre mahere kaldrlacaktr. Mtercim: Ordu saf lan. arasnda ticaretle megul olmann meru olduuna delil olarak bu hads-i erif, al-veri blmnde zikredilmitir. Bir de byle zulm ile ve mslmanlar aleyhine olarak savaa gideceklerle beraber bulunanlarn hepsi, azaba ve helak edilmeye hak kazanrlar. Medine ile Mekke arasnda yere batacak olan ordunun Sfyai adndaki bir zalimin askerleri olaca sylenmitir. 595- Hazreti Enes der ki: Peygamber Sallallahu Aleyih ve Sellem Hazretleri, bir gn arda iken bir adam, Ebe'l-Kasm! diye seslenince Hazreti Peygamber adama dnd. Adam, ya Reslalah! dedi, sizi armadm, u adam aryorum. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu-Sz Benim ismimle isimleniniz; fakat bana ait olan (Elbe'1-Ka sjm) knyemle knyelemeyiniz. Mtercim : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in salnda byle isim kartrlmas olmasn diye, kendi knyesini kullanmak yasak-lanmtr.dediler. 596- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bir gn (benimle beraber) kp yolda hi konumakszm Kaynuka arsna vard, sonra Hz. Fatma'nm (Radyallahu Anha) evinin avlusunda oturdu ve : Yaramaz ocuk (Hasan) orada m? diye sordu. Hazreti Fatma, ocuun st-bam dzeltmek iin olsa gerek, ocuu biraz eledikten sonra.Hasan, olunca kuvveti ile koarak geldi. Hazreti Peygamber onu kucaklad, sarlp pt. Sonra yle buyurdu: Allahm! Bu ocuu sev ve onu seveni de sev, Mtercim : Metinde geen Lk kelimesi, lgat kitaplarnda yaramaz ocuk manasnda olduundan, bu hads-i erifin aklamasnda mklata dlmektedir. Hatta merhum Abdurrahman paa Edirnede vali iken bu kelimenin manasn benden sordu. Ben de dedim ki: lurkyede her ocuk hakknda ho tutmak maksad ile, yaramazlk yapyormu, unu bunu kartryor mu?, koar oynar manasna Kullanrlar. Arabcada bu Lk kelimesi ocuk hakknda olursa bir ovgu sfatdr. Fakat bykler hakknda olursa yermek ve ktlemek sfatdr. Bu szlerimden ad geen zat ok holanmtr. 597- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Zahire satn alan kimse, o zahireyi tamamen tesellm etmedike onu bakasna satamaz (satmasn). Mtercim : mam Azam ve mam Eb Ysuf'a gre, bu mteri satn ald bir eyi, eer akar ise, eline geirmeden

bakasna satabilir. Eer tanr mal ise tesellm etmeden satamaz. nk mal teslim almadan nce ah-veriin bozulmasn gerektiren bir hal meydana gelmesi veya satcnn elinde tanr maln helak olmas mmkndr. Fakat akar ile demir gibi tanr eyalarda helak nadir olduu cihetle bunlarda teslim almadan sat caizdir, dediler. mam afi, mam Muhammed ve mam Zfer'e gre, bu hadisi-erife dayanlarak gerek tanr ve gerek tanamaz mallarda mal teslim olmadan satmak caiz deildir, hkm karlmaktadr. Her ne kadar bu hads-i erif zahire hakknda varid olmusa da hkm btn mallara amildir. nk helak olmak mlk ve akarlarda da dnlebilir, dediler. 598- Hazreti Cbir (Radyallahu Anh) der ki: Babam Abdullah, Uhud savanda ehid olmutu. Zimmetinde falana ve falana bor vard. Alacak sahihleri ile babamn bu borlan zerinde anlamak zere Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'-den yardm istedim. Benim arzum zerine Hazreti Peygamber alacakllar davet ederek onlara alacaklarnn bir ksmm balamalarm teklif etti. Fakat alacakllarn hepsi Yahudi olduundan anlamaya ve alacaklarndan bir miktar drmeye raz olmadlar. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdular: Hurma bahene git ve.hurmalarn, cins cins ayrp Acve'sini ayr ve Azk-i Zeyd'ini ayr harman ettikten sonra bana haber gnder. Ben de baheme giderek Hazreti Peygamberin bana emrettii ekilde hurmalar cinslerine gre ayn ayr harman yaptm ve Hazreti Peygambere emirlerini yerine getirdiime dair haber gnderdim. Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem baheme gelip hurma harmanlarnn yan banda durdu. Btn alacakllar da orada bulunuyorlard. Hazreti Peygamber bana: Alacakllar (dan herbiri) iin lp ver! buyurdular. (Bir rivayette, bunun alacam ayr ve kendisine ver! denilmektedir,) Ben de hemen kile (lek) -ile herkesin hakkn lp verdim. Bylece borlarn tamamm dedim. Bir de baktm ki, benim hurma harmanlarn, zerlerinden alnmam gibi, eski vaziyetinde bulunuyor. (Bu da Hazreti Peygamberin ak mucizelerinden biri olarak bilinmektedir.) 599- Mikdm bin Ma'd Kerib'den rivayet edilmitir.Zahirenizi br lekle lnz; zira byle llen zahire (Allah tarafndan) size bereketli klnr. Mtercim : l, tart ve sayya giren maddeler, llerek tartlarak ve saylarak satlabildii -gibi, bir yn halinde satmak da caizdir. Mesela bir satc; bir yn buday, bir denk saman, bir ym tulay satsa sahih olur. Bu hads-i erif bize mstahab olan- gstermektedir. Kesin bir emir deildir; zira bereket . iin olduu manadan anlalmaktadr. Fakat cinsi cinsine, mesel ak buday kzl buday ile deitirilecek olursa, byle yn ym, gtr ekilde deitirmek caiz olmaz. Muayyen bir kab ile fazlalk olmakszn deitirilmeleri gerekir ki, faiz olmasn. nk ym halinde deitirilirse, muhakkak ziyade ve noksanlk olur ki, bu da caiz deildir. Fakat buday arpa ile yn vaziyetinde deitirilebilir; nk bunlarn cinsleri deiiktir. Biri dierinden fazla veya eksik olabilir. 600- Abdullah bin Zeyd'den rivayet edilmitir: brahim Aleyhsselm Mekke'yi harem yapt ve Mekke iin dua etti. Ben de Medine'yi, brahim Aleyhisselm'm Mekkeyi harem yapmas gibi harem yaptm, ibrahim Aleyhsselm Mekke iin dua ettii gibi, ben de Medine'nin batman ve lei (zirai rnlerinin bereketi) iin dua ettim. Mtercim ; Allah Teal Hazretleri gerek Mekke iin.brahim Aleyhissel-mn duasn ve gerek Medine iin Resli Ekremin duasn kabul buyurmutur. Bunun iin hac mevsiminde yzbinlerce hacnn her Harem.'de toplanmalar halinde hi bir erzak noksanl olmamakta, her ey bolca mevcud bulunmaktadr. 601- Hazreti mer'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Altnn altn ile deitirilmesi faizdir (haramdr), ancak al-ver eklinde olursa haram deildir. Budayn buday karlnda dei* tirilmesi haramdr; ancak al-ver olursa deildir. Hurma hurma karilnda- deitirilirse haramdr; ancak al-ver olursa deildir. Arpay arpa ile deitirmek haramdr, ancak al-ver eklinde olursa deildir. Mtercim: Buday ile arpann ayr ayr birer cins olduklarna bu hads-i erif delildir. mam Malik, buday ile mfiyi bir cins saymtr. Bir de altn gm ile, buday arpa ile veya hurma arpa ile deitirilince bunlarn pein olmas lazmdr. Birtaraftan veresiye olarak deitirmek caiz deildir. Fakat para ile hububatn satn alnmalarnda veresiye de caizdir. Bir de var ki, dn para alp sonra aynen bunu demek veya dn buday alp sonra aynen bunu demek sat kabilinden olmad iin srf dn manasn tadndan bunlar caizdir. 602- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem, ehirlinin taral adm sat yapmasn, [kylye, sen bu maln yanmda

bulundur; ben azar azar pahal olarak satarm, demesini) yasaklad. Bir de yle buyurdu: Mteri deilken srf maln deerini ykseltmek iin yaplmakta olan alverie mdahale etmeyiniz. Kii, (din) kardeinin talib olduu kza talip olamaz. Kadn da, fdin kardei olan) bacsnn, kabndaki ama konmak iin boanmasn isteyemez. Mtercim: imam Azam ve mam afii Hazretlerine gre, alc olmad hal de maln bedelini ykseltmek iin yaplan mdahale sonucu vuku bulan sat, dinen sakncal olmakla beraber hukukan geerlidir. Ancak bu yola ba vuranlar tazir edilir ve mteri, fahi fiyat demi ise nuheyyer klnr; dilerse kabul ve dilerse red eder. mam Malik Hazretlerine gre, tazir olunca, ister fahi aldanma olsun ve ister olmasn, mteri muhayyerdir. mam Ahmed'e gre, byle ah-veri hi bir ekilde sahih deildir. Fakat bu aldatma iinde satcnn bir ilgisi ve muvafakati yoksa ve alc olmayan kii kendiliinden mdahale etmi ise o zaman bu al-veri dier mamlarn grnde olduu gibi hukukan geerlidir. Hadisi erif, ayn zamanda araclarn faaliyetinin nlenmesi hkmn de getirmektedir, t 603- Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Ashabdan bir kimse, kendi klesini ndebber olarak (lmnden sonra hr olmak art ile) azad etmiti. Sonra bu adam ifls ederek muhta duruma dt. Bunun zerine Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri o mdsbber klnan kleyi sata arzede-rek: Bu kleyi benden satn alacak var m? buyurdu. Bylece kleyi ak artrmaya koydu ve sonra onu Nuaym bin Abdullah adnda bir zat ald. Sekizyz dirhem para karlnda kle ona kald. Sonra alnan bu paray muhta duruma den adama (klenin efendisine ki, ad Eb Mezkre'dir) verdi. Mdebber kleyi de Nuym'a teslim etti. Mtercim:. mam afi e mam Hanbeli. Hazretlerine gre, bu hadsi erifin delaletiyle mdebber olan klenin ihtiya halinde satlmas caizdir. Hele ifls durumunda sat daha geerlidir. Fakat imam Azam ile mam Malik Hazretlerine gre. mdebber klenin satlmas caiz deildir. Byle bir kle, efendisinin lmesiyle hrriyete kavuur. Ancak efendisinin lmne kadar hizmetine devam eder. Bir maln artrma usul ile satlmasnn caiz olduuna bu ha-dis-i erif delildir. 604- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: (St bol olduu sanlsn diye birka gnlk) st memesinde braklan bir koyunu satn alan kimse, sadktan sonra onu beenirse tutar beenmezse sad st karlnda sahibine bir sa (takriben kilo) hurma vererek koyunu sahibine geri verir. Mtercim: mam afi, mam Hanbe ve mam Malik Hazretleri bu hads-i erifi olduu gibi kabul ederek gerei zere, hkm vermilerdir. Byle st toplansn diye iki- gn salmayarak st memesinde saklanan bir koyun hile ile satlnca, koyunun alcs muhayyer olur; isterse sam olduu stn karlnda bir sa (takriben kilo) hurma ile koyunu satcya geri verir, isterse ald gibi koyunu kabul eder. Ayrca hayvan salmadan nce hileyi alc anlarsa yalnz koyunu geri verir. mam Azam Hazretlerine gre,.bu hads-i erif kyas ve kaideye aykr dtnden bu hadisle amel braklmtr. yle ki, bu ekilde aldanan mteriye muhayyerlik bile yoktur; nk byle bir koyuna, sahib olarak satn alman maln rn olan st saldktan sonra, o st koyunun geri verilmesine engeldir, Fakat bu al verite fahi bir aldanma olduu sabit grlrse, o zaman mesele deiir, satn alman byle bir mal geri verilebilir. Bir de: Size kim tecavz (bir hakszlk) ederse, siz de ona misliyle mukabele edin. mealindeki ayeti kerimeye aykr der, diye ictihad etmilerdir. 605- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Mallarn satmak zere ar-pazara gelmekte olanlarn karsna kmaynz, (onlar darda karlamaynz). ehirdeki bir kimse de kylye simsarlk etmesin. Mtercim ; evre kylerden zahire, ya, peynir, yumurta, bal ve tavuk gibi eyleri satmak iin ehir ve kasaba pazarlarna gelmekte olan satclar daha ehre gelmeden ehrin dnda karlamak suretiyle onlarn mallar ak gzllk yaplarak satn alnmasn. Bir de maln arda satmak zere gelecek olan bir adama: Sen imdi bu mal ucuz satma. Benim yanma, dkknma brak da sonra ben azar azar senin maln yksek fiyatla satarm, deyip ehirli simsarlk yapmasn. mam Azam Hazretlerine gre bu trl muamelenin yasak edilmesi pahallk ve ktlk zamanna mahsustur. Bu da zaruri ihtiya maddesi olan zahireye aittir. nk bu hareket bir ih-tikrlktr. mam afi Hazretlerine,gre, bu ekilde yaplan muamele tah-rim yolu ile mekruh olup al-veri sahihdir. man Hanbeli'ye gre, hads-i erifin zahiri zere byle bir muamele haramdr. Byle yaplacak al-veri sahih deildir. Bir kyl ehirdeki bir satcya: u malm sana brakaym, sonra sen bunu yksek fiyatla satarsn, eklinde maln brakmas Hanbel mezhebinde haramdr ve a-veri de batldr. ehirlinin de kylye bu

ekilde teklifte bulunmas yine haramdr. Fakat bir kyl : Bugn malm ucuz gidiyor, nasl hareket edeyim? diye istiare yolu ile ehirdeki esnafa sorar da, esnaf: benim dkknma braknz. Sonra yava yava satarm, diyerek kylye yol gsterirse bir saknca yoktur. Bir de ktlk ve pahallk zaman dnda zahirenin depo edilmesi ittifakla caizdir. 606- Abdullah'dan Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Birbirinizin" satna kar sat yapmaynz. Taradan arya gelmekte olan mal arya inmedike onu darda karlamaynz. Mtercim ; Taradan bir ehrin ar veya pazarna gelmekte olan satclara kar kp da ehir dnda mal almak haramdr; Fakat alveri sahihtir. 607- Eb Bekre (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Altn altn karlnda ancak birbirine eit olmak art ile (pein) satnz. Gm de gm karlnda birbirine eit olmak art ile satnz, Altn gm karlnda ve gm de altn karlnda istediiniz gibi satnz. Mtercim,; Altnn altn ile ve gmn gm ile deitirilmesinde art vardr: . Arlklarnda ziyade ve noksanlk fark olmayacak, eit bulunacaklardr. Ah-yeri bir mecliste pein olacaktr. Satc ve alc karlkl olarak, msavi arlktaki altnlar ve gmleri tesellm etmi olacaklardr. Altnn gm karlnda veya gmn altn karlnda deitirtmelerinde eitlik art deildir. Bunlarn tabiatiyle.arlklar deiik olacaktr. Fakat bunlarn da^bir mecliste pein olarak alnp verilmeleri arttr. mam Azam'la mam afi Hazretlerinin grleri budur. mam Malik Hazretlerine gre, icab ve kabul ile her iki taraf bedelleri tesellm etmedike deitirme ameliyesi caiz deildir. Dier arpa ve buday gibi tahllar da byledir. Buday buday ile arpa arpa ile deitirilecekleri zaman yine bunlarn leklere msavi ve peinolarak deitirilmeleri ye'bir mecliste tesellm edilmi olmalar gerekir. k Ancak buday arpa karlnda deitirilirse bunda eitlik yoktur. stendii ekilde farkl llerle ve yine pein olarak deitirilebilirler, mam Azam Hazretlerine gre, bu bibi satlarda harama sebeb olan ey, cinslerin bir olmas ile ayni llere bal bulunmalardr. Mesel arlk lleriyle satlan ve satn alman altn ve gm gibi, bakr, demir ve benzeri eyler de kendi cinsleriyle ancak pein ve msavi deitirilebilirler. Buday, arpa ve benzeri tahllada da harama sebeb olan yine cinslerin bir olmas ve l birimi olan lee bal bulunmalardr. mam afi Hazretlerine gre, altn ve gmte haram sebebi cinslerin bir olmas ve bir de nakit olmasdr. Bu durumda faiz yalnz altn ve gmte olur. Demir ve kuma gibi eylerde dnlmez. Buday, arpa, hurma ve tuz gibi eylerde haram sebebi, cinslerin bir olmas ile beraber deitirelecek eylerin yiyelecek ve iilecek madde olmalardr. Bu duruma gre elma, armut gibi btn meyvalarda, hatta illarda bile fazlalk olabilir. zetlenirse, Hanef mezhebinde ribanm (faizin) illeti, tart ile cins veya l ile cinstir. afii mezhebinde ise, nakit ile cins ve l ile cinstir. 608- Eb Sad (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Altn mukabilinde altn, (satta) misli mislinedir. Gm mukabilinde gm de, misli mislinedir. 609- Eb Sad (R.A.) 'dan rivayet edilmitir: Altn altn karlnda ancak misli misline satnz ve birbirinden eksik veya fazla yapmaynz. Gm de gm karlndan ancak misli"misline.satnuz ve birbirinden eksik veya fazla yapmaynz. Bunlardan peini veresiye mukabilinde satmaynz. 610- Usame (R.A.)'den rivayet edilmitir: Rib (faiz), ancak veresiye (vadeli) satlardandr. Budayn arpa karlnda farkl tart ve l ile pein olarak deitirilmelerinde riba=faiz yoktur. Mtercim: Bu hadsin manas, cinsi cinsine olmayarak satlan ve deitirilen mallarda pein olduka riba yoktur. Altn gm ile veya buday arpa ile satlmas halinde, riba ancak veresiye muamelesinde olur. Pein olarak satlr ve deitirilirlerse, aralarnda ziyadelik olsa bile riba olmaz. Bu hads-i erifi bni Abbas Hazretleri same Hazretlerinden iitmi; fakat sonra bni Abbas'm bu fikirden dnm olduu da rivayet edilmitir. 611- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Dalndaki meyveyi, iyice belli olmadan satmaynz? deviril-mi meyve karlnda dalndaki meyvay da

satmaynz, deitirmeyiniz. Mtercim: Tamamen belirmi olan meyvay - yemee elverili olsun veya olmasn - aaci zerinde satmak, Hanefi mezhebinde sahihtir; nk meyvann belirli hale gelmesi, afet ve bozulmadan emin olacak dereceye gelmesi demektir. afii mezhebinde meyvenin iyice belli olmas, yenir hale gelmesidir. Yahut herkesin rabeti olacak dereceye gelmesidir. Aacn hi belirmemi olan meyvasm satmak ittifakla batldr; nk meyva bu durumda yok hkmndedir. Yok olan ey ise satlamaz. Ancak bir bitkinin meyvalarndan bazlar belirmi ve bazlar belirmemi olur da arkadan yava yava yetime durumu olursa belirmilere tabi olarak henz belirmemileri de satmann sahih olduuna baz Hanef alimleri fetva vermilerdir. Her ne kadar bu fetva tercih- edilen hkm deilse de, insanlarn ilerini kolaylatrmak iin bu mesele Mecelle'nin 207. maddesinde sahih" olarak gsterilmitir. Bir de bu hads-i erifin soi ksmnda, harman, olmu kuru hurma ile aa zerinde bulunan hurmay birbiri karlnda satma-' ynz, sznn manas u; Yerde harman olmu bulunan kuru hurma ka kile ise onu lp, sonra aa zerinde olan hurmay tahmin ederek ayni miktar karlnda satmak caiz deildir. Alimlerin ouna gre hkm byle ise de, mam afi Hazretlerine gre yasak ieildir; nk Buhar'nin dier bir rivayetinde yle nakledilmektedir: Ashabn baz fakirleri bu ekilde sattan dolay ikyette bulundular. Ellerinde geim iin hurma bulunmayanlar, kendi aalarnda olup henz toplanmayan hurmalar toplanm hurmalar karlnda satarak ihtiyalarn karlamk istediler. Bu zruret zerine yalnz fakir ve muhta olanlar iin aalar zerinde olan mey-valan, toplanm kuru meyvalar karlnda satmaya izin ve msaade verildi. te yerde harman vaziyetinde olan kuru hurmann tahmin edilerek aalar zerindeki ya hurmalarla deitirilmesine msaade edilmitir. Ya zm ile kuru zm de buna kyas edilmitir. Yine baakta henz tanesini tutmu ve kuvvetlenmi buday ile toplanm kuru buday da kyas yolu ile satmak caiz grlmse de, dier meyvalarmbu ekilde satlmasna izin verilmemitir. lleri eit olmak art ile pein olarak ya hurmay kuru hurma ile, yahut ya zm kuru zm ile satp deitirmek ittifakla caizdir. 612- Zeyd bin Sabit (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mbarek devirlerinde bazlar henz kemle ermemi hurma meyvalarm aa zerinde pazarlk edip satar ve alrlard. Sonra meyvalan toplama zaman gelince, aataki meyvalan satn alan adam derdi ki: Bu meyvalara hastalk geldi karardlar, bozuldular. Bylece alc ile sat arasnda anlamazlk'kard. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem, bu tr-davalarm nn olmak iin meveret olarak yle buyurdular: Eer bu sattan vazgemiyorsanz bari dalndaki meyveyi, olgunlama durumu meydana kncaya kadar satmaynz. Zeyd ibni Sabit Hazretleri, Hazreti, Peygamberin bu tr sata kmalar kesin bir yasak olmayp istiare makammdadr, demitir. Mtercim: Yukarda akland zere neyvanm afetlerden kurtulma hali belirinceye kadar aalarda satlmalar sahih deildir. Fakat mey-vann afetten kurtulma zaman, iman Azama gre, meyvamn tamamen belirmi olmasdr; ister yenebilir halde olsun, ister olmasn. mam afii'ye gre, meyvann yenebilir hale gelmesidir, yahut herkesin rabet edebilecei dereceye gelmesidir. Bir de bu hads-i erifte yasan kesin olmayp istiare makamnda olduu aklanmsa da, dier hadis-i eriflerde kesin olarak yasaklanmtr. 613- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hayber hal; knn r ve zektlarn toplamak iin birini grevlendirmiti. Hayber'den dnnde, Cenb ad verilen ok iyi hurma getirdi. Haz-reti Peygamber buna hayret ederek zekt memuruna sordu: Hayberin hurmas hep bylemkiir? Tahsildar: Vallahi y Reslallah! dedi, biz bu cins hurmann bir leini (kalitesiz hurmann) iki lei mukabilinde ve iki leini lek mukabilinde alyoruz Hazreti Peygamber jyle buyurdular.: Byle yapma. Kalitesiz hurmann hepsini sat ve parasyle Cenb satn al. 614- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki : Eb Sfyan'n kans Hind, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine gelerek : Ya Reslallah! Kocam Eb Sfyan ok cimri ve hasis bir adamdr. Onun malndan habersiz olarak alp harcarsam bana bir gnah olur mu? diye sordu. Hazreti Peygamber syle buyurdu: Sen ve ocuklarn israf etmeyerek kendinize yetecek kadar alp harcaynz. Mtercim: Bu bir fetvadr; gyabi bir hkm yerine deildir. Hakim huzurunda bir meselenin hkmn renmek iin byle, hasis ve cimri gibi ho olmayan sfatlar sayp dkmek gybet saylmaz.

Bir de, Hind hakknda yle bir rivayet vardr: Hind, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelip dedi ki, ey Allah'n Resul! Ben slm kabulden nce, yeryznde snmesini arzu ettiim bir ocak varsa oda senin ocan idi; Fakat bugn yeryznde en ok payidar olmasn? istediim ancak senin ocandr. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri : Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, kalbinizde iman kararlatka bana sevginiz oalr ve gittike man nuru ile cihann nurlanmasm istersiniz. Bundan sonra Hind, kocasnn malndan harcama iini sordu ve metinde geen cevab ald. ' 615- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kardeim olduunu syledim. Vallahi bu lkede benden ve senden baka mmin yokturdedi. Sonra Sare'yi o hunhar hkmdara gnderdi. Hunhar, Hazreti Sre iin kalknca Hazreti Sare de abdest alp namaz klmaya kalkt ve yle dua etti: AHahm! Sana ve senin Peygamberine iman etmi ve namusumu kocamdan bankasndan korumusam bu kfiri bama musallat etme. Derken o kfir, bouk sesler kararak, tepinmeye balad. Hazreti Sare, Allahm!, dedi, eer geberirse.onu bu kadn ldrd, denilecek. Bunun zerine kfir salverildi ve yine Sare iin ayakland Tekrar Hazreti Sare, de abdest alp namaz klmaya kalkt ve dua etti: Allahm! Eer sana ve senin Peygamberine iman etmisem ve namusumu kocamdan bakasndan korumusam bu kfiri bana musallat etme. Kafir, yine bouk bouk sesler karp tepinmeye balad. Hazreti Sare Alahm! Eer bu kfir lrse, onu benim ldrdm sylenir, diyerek salverilmesini diledi, tkitifci ve nc defa kfir salverilince dedi ki: Vallahi, siz bana (kadn deil) dpedz eytan gnderdiniz. Bunu brahim"e (Aleyhisselam) iade edin ve Hacer'i de ona verin, Hazreti Sare, (ganimetle) Hazrsti brahim'e dnd ve: Biliyor musun, Allah Teal o kfiri ykp perian etti ve bize hizmet iin de bir cariye ihsan etti, dedi. Mtercim ; Bir kfirin vermi olduu hediyeyi almann caiz ve hell olduuna bu hads-i erif delildir. Bir de tevilli yalan sylemenin, haran olmayp caiz olduu bu hads-i eriften kmaktadr, brahim Aleyhisselm'm byle tevil yokfile sz sylemesinin hikmeti: ayet bu benim zevcenidir, demi olsayd, belki zalim kskanlndan Hazreti brahim'i ldrr ve yahut onu boamaya mecbur tutard. Yahut bir kza tecavz edilmez ihtimali ile Hazreti brahim Aleyhisselam, zevcesi iin bu benim kardeimdir, demek mecburiyetinde kalmt. Byle zaruret ve aresizlik halinde, uygun bir hal iin yalan sylemek de caizdir. yle ki, ldrlmekten kurtulmak iin, kalbde iman kkl olmak art ile kfr telafuz etmek caizdir. Nitekim son Bulgar savanda Bulgar ve Yunan haydutlarnn zorlamalar zerine mslmanlardan bir ok kimse bu duruma dmler ve sonra yine Allah'a hamd olsun kurtulmulardr. Hazreti Sare hediye edilen cariye Hacer'i Hazreti brahim Aleyhisselm'a verdi. Hazreti brahim de Hacer'i azad ederek kendisine nikahlad. Ondan Hazreti smail dnyaya geldi. Sonra Hazreti Sare'ye kskanlk geldi. Sare'nin srar zerine Hazreti brahim, Hacer ile olu smail'i am'dan Mekke'ye gtrd ve oraya brakt. Hazreti brahim bunlar ziyaret iin am'dan Mekke'ye gider gelirdi. te bizim Peygamberimiz Hazreti Muhammed Mustafa Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz, Hazreti smail'in soyundan ve pak neslinden dnyaya eref vermitir. Sonra Sare'den de shak Aleyhisse^am dnyaya geldi. srail Oullarn Peygamberlerinin hepsi Hazreti shak Aleyhisselm'n soyundan geldiler. 616- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, gkten sizin aranza hakim ve adil olarak sa Aleyhisselm'n inii yakn gelecekte olacaktr. Halar kracak, domuzlar yok edecek, cizye alma usuln kaldracak (gayri mslim kalmayacak) ve servet tap dklecek de hi kimse onu kabul etmeyecektir. Mtercim: Kyamete yakn Hazreti sa AJeyhisselm'n gkten inmesi, Dec-cal'iri ortaya kmas, Ye'cc ve Me'cc'n zuhur etmesi, Dabbet'l-Arz'm -k gibi, Hazreti Peygamberin haber vermi olduu kyamet almetlerinin meydana gelmesi haktr ve tevilsiz olarak her mminin bunlara inanmas lazmdr. Hazreti s Aeyhisselm yeni bir eriat ile gelmeyip Hazreti Muhammed Aleyhisselm'n eriat ile amel edecektir. Kur'an'n btn hkmlerini tamamen uygulayan bir hakim ve adil olarak terif edecektir. Cizye, kfirlere slm lkesinde yaama hakk tanmak ve slm'n yce idaresi altnda huzur ve gven iinde bulunmalarm salamaktr. Bu hadisi erifte cizyenin Hz. sa tarafndan kaldrlaca belirtilmektedir. Yani Hz. sa,, ya slm veya kl, prensibinden hareket edecektir. 617- bni Abbas'dan (Radyallanu Anhma) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri bir canlnn resmini izen kimseyi, t o izdii resme ruh verinceye kadar azaba sokar. Halbuki o ressam izmi olduu resme hi bir zaman ruh veremeyecektir. Mtercim : Bir ressam, haram olan resim ve sureti kesinlikle halal itikad ederek izer ve suretlendirirse ebed olarak azab

eker, yahud byle bir ressam kfir ise, izdii resim iin ayrca ebed azab eker. slm inancn tayan kimse, bu haram ilemekle ebed olarak cehennemde kalmaz. Allah dilerse onu balar, dilerse geici bir zaman iin ona cehennemde azab eder ve sonra cennetine koyar. nk haram ilemekle bir mmin kfir olmaz, gnah ilemi olur. Mrik ve kfirden baka hi bir mmin ebed olarak cehennemde kalmaz. Ehli snnetin inanc budur. Hele glgesi olmayan resimler hakknda hkm daha hafiftir. Buna dair hads-i erif, Libas (elbise) blmnde rivayet edilmitir. 618- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal buyurdu ki: snf insann kyamet gnnde ben hasmym. Benim adma yemin ederek sz verip de hiyanet eden adam. Hr bir insan satp bedelini yiyen adam. Bir cretliyi kiralayarak emei ondan tam alp da cretini (tam hakkn) vermeyen adam. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Allah buyurdu diyerek, bunu kuds hads olarak beyan etti. 619- Cabir bin Abdullah (R.A.)'den rivayet edilmitir: Allah Teal ve Peygamberi arab, l hayvan, domuz ve putlarn satn kesinlikle haran klmtr. Ashabdan biri sordu: Ya reslallah, l hayvann i yalar hakknda ne buyurursunuz? Bunlarla su vastalar svanr, deriler yalanr ve halk tarafndan da aydnlatma arac olarak kullanlr. Buna cevaben Hazreti Peygamber yle buyurdu : Hayr, onlar haramdr! Allah Yaahudileri helak etsin: nk onlara hayvanlarn i yalarn haram klnca, bu yalar erittiler sonra satp parasn yediler. Mtercim: arap, l hayvan, domuz ve putlar gibi, nslmanlar arasnda kymeti olmayan mallar satmak yahut satn almak batldr. Fakat domuzdan baka, l bir hayvann derisinden segilenerek faydalan mak caizdir. Yine domuzdan baka l hayvann kuyruk ve i- yalarndan sabun yaparak faydalanmak caizdir. Yaplan sabun temiz olur. arab Sirke haline evrilerek, temiz olduu gibi, bunlar da sa bun haline evrilmekle ismiz olurlar, afi mezhebinde, arabin satlmas haram oldua gibi, arab yapan imalatlara da bir mminin zmn satmas haramdr. Fakat Hanef mezhebinde bunlara zm satmak haram deildir. Bir de altn ve benzeri mcevherattan -yaplm kymetli resim ve ekillerin satlmas ve satn alnmas cevazna dair man afii Hazretlerinin bir fetvas vardr; nk asl maksad, resim ve ekil olmayp kymetli maden olduundan bunlar kymet ifade eden mallardan saylrlar. Yine domuzdan baka l hayvanlarn kllarndan, boynuzlarndan ve kemiklerinden sanayide faydalanmak mam Azam Hazretlerine gre caizdir. Fakat man afi Hazretlerine gre caiz deildir. Hatta kendi bana len hayvann derisinde kllar bulunduu takdirde bu deri temiz deildir. Fakat giderilmesi g olan, deri dibinde kalm kk tyler engel deildir; bunlar temiz saylr. Bununla beraber, am halk afi mezhebine bal olduklar halde, vahi hayvanlarn derilerinden krk yaparlar ve giyerler. Bu hususta Hanef-mezhebini taklid ederler. Tilki ve porsuk boazlanarak kanlar ak-tlrsa, bu takdirde Saf mezhebinde de derilerini kullanmak helldir; byle derileri seyilemek (tabaklamak) bile art deildir, yine temiz olurlar.35 SELEM BAHS 620- bni Abbas'dan (Radyallahu anhma) rivayet edilmitir: Pein para ile veresiye mal alan kimse, belli bir l veya belli bir, tart ile belirli bir sre (vade) zerinde anlasn. Bir rivayette de: Belli bir l ve belirli bir vade hususunda anlasn. buyurul-mutur. Mtercim : Selem sat, veresiyeyi peine satmaktr. Daha dorusu pein para ile veresiye mal almaktr ki, buna-alevra sat denir. Dier alveriler gibi, selem de icab-kabul ile gerekleir. Mesel, bir buday satcsna gelen bir mteri: Sana yz kilo buday iin yz lira verdim, ay sonra teslim alacam, der de, satc, kabul ettim, cevabn verirse selem suretiyle al-veri gereklemi olur. Ancak.selem suretiyle al-veriiri sahih olabilmesi iin baz artlar vardr. Satn alnacak maln cinsini ye vasflarn aklamak, alnacak maln cinsine gre miktarn belli etmek, maln fiyatn tesbit etmek, maln teslim zamanm tayin etmek gibi. Ceviz ve yumurta benzeri mallarn byklkleri birbirine yakn olduu iin bunlarn miktarlar say ile belirlenebilir, lek ve tart ile de tesbit edilebilir. Muayyen bir kalpla imal edilen tula, kerpi ye benzeri maddelerin miktarlar say ile gsterilir. Kuma ve bez gibi mallarn cinsleri gsterildikten sonra bunlarn eni, boyu ile incelik ve kalnlklarn ve uzunluklarn da tayin etmek gerekir. Bununla beraber maln teslim edilme yeri de gsterilmek arttr. artlarna uyularak yaplan szlemede pein olarak parann teslimi gerekir. Eer para teslim edilmeden satc ile alc birbirlerinden ayrlrlarsa, bu ah-veri geersiz olur.
35

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:325-359

Hanefi mezhebinde, selem suretiyle satn alnacak maln en az bir ay sonra teslim alnmas lazmdr. mam Malik'e gre en az on be gn sonra teslim alnmaldr. afi mezhebinde malnn tesliminin yaplmas art deildir. Mal ve para karlkl olarak pein alnp verilmi olsalar selem yine sahih olur; fakat maln teslimi ertelendii zaman, teslim vaktinin belirlenmesi arttr. Hads-i erifte geen ey kelimesi, hayvanlara da amil olduu iin, hayvanlarda da selem yolu ile al veriin caiz olduunu mam afii kabul etmektedir. Halbuki Hanef mezhebinde, hayvanlarda selem al verii caiz deildir. Mtercim : Selem sat, veresiyeyi peine satmaktr. Daha dorusu pein para ile veresiye mal almaktr ki, bunaalevra sat denir. Dier alveriler gibi, selem de icab-kahul ile gerekleir. Mesel, bir buday satcsna gelen bir mteri: Sana yz kilo buday iin yz lira verdim, ay sonra teslim alacam, der de, satc, kabul ettim, cevabn verirse selem suretiyle al-veri gereklemi olur. Ancak selem suretiyle al-veriin sahih olabilmesi iin baz artlar vardr. Satn alnacak maln cinsini ve vasflarn aklamak, alnacak maln cinsine gre miktarn belli etmek, maln fiyatn tesbit etmek, maln teslim zamann tayin etmek gibi. Ceviz ve yumurta benzeri mallarn byklkleri birbirine yakn olduu iin bunlarn miktarlar say ile belirlenebilir, lek ve tart ile de tesbit edilebilir. Muayyen bir kalpla imal edilen tula, kerpi ye benzeri maddelerin miktarlar say ile gsterilir. Kuma ve bez gibi mallarn cinsleri gsterildikten sonra bunlarn eni, boyu ile incelik ve kalnlklarn ve uzunluklarn da tayin etmek gerekir. Bununla beraber maln teslim edilme yeri de gsterilmek arttr. artlarna uyularak yaplan szlemede pein olarak parann teslimi gerekir. Eer para teslim edilmeden satc ile alc birbirlerinden ayrhrlars, bu al-veri geersiz olur. Hanefi mezhebinde, selem suretiyle satn alnacak maln en az bir ay sonra teslim alnmas lazmdr. mam Malik'e gre en az on be gn sonra teslim alnmaldr. afii mezhebinde malnn tesliminin yaplmas art deildir. Mal ve para karlkl olarak pein alnp verilmi olsalar selem yine sahih olur; fakat maln teslimi ertelendii zaman, teslim vaktinin belirlenmesi arttr. Hads-i erifte geen ey kelimesi, hayvanlara da amil olduu iin, hayvanlarda da selem yolu ile al veriin caiz olduunu mam afi kabul etmektedir. Halbuki Hanef mezhebinde, hayvanlarda selem al verii caiz deildir.36 UF'A BAHS 621- Eb Rfi'den rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin azadhs olan Eb Rfi' (radyallahu anh) der ki: Sa'd bin Ebi Vakkas'a, y sa'd! dedim, evinizdeki iki odam benden satn al. Sa'd, vallahi onlar satn almam! dedi. Misver, vallahi o iki oday satn alacaksn, dedi. Sa'd, vallahi para para veya taksit taksit drt bin Dirhem'den fazla vermem, dedi. Bu odalara karlk bana be yz Dinar verildi. Ancak Peygam Sallallahu Aleyhi vesselem'in, komu, yanbamda-kine herkesten daha mstahaktr. Buyurduunu iitmemi olsaydm, odalarm size vermezdim, dedim ve bu odalar Hazreti Peygamberin emirlerine uyarak Sa'd bin Ebi Vakkas'a verdim. Mtercim : Satlacak akarm piyasa deeri ne ise o deer zerinde ona sahib olmaya uf'a denir. Hanefi mezhebinde uf'a hakk, ilk nce satlk akarda ortakl olana aittir. Sonra satlk akarda i ie'bulunan (akarn yol ve su gibi menfaatlerini paylaan) kii gelir. Bunlardan sonra da bitiik komuya, aittir. Birinci derecede hakka sahib olan, satlan mala talib ise, dierleri hak iddia edemezler. kinci derecede hakka sahib olan talib ise, nc derecedeki hak isteyemez. Bu durumda uf,a sebepleri tn 1) Gayri menkuln (tanmaz maln) mlkiyetine ortak olmak, 2) Akarn yolunda veya suyunda kullanmak hakk bulunmak, 3) Akarn komusu olmak. afi mezhebinde, bitiik komunun uf'ada hi bir hakk yoktur. Eb Rfi'in bu nakledilen hadsi ise, satlan malda Sa'd bin Eb Vakkas'm bir ortakl bulunma ihtimaline yorumlanmaktadr. Bu da Hazreti Cabir'in: uf'a ancak ortak malda olur; hisseler ayrldktan sonra ve hudutlar gsterdikten soi.ra, kimsenin uf'a hakki olamaz, szne dayandrlmaktadr. mam Azam Hazretleri, Eb Rfi'den rivayet edilen Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin sz ile amel ettiler. afii alimleri bu Eb Rfi'den rivayet edilen hads-i erifin isnadnda zaaf grmektedirler. Halbuki Hazreti Cbir'in rivayetinin isnadnda zaaf yoktur. Hanef mezhebinde uf'ada art lzmdr: 1- Mvasebe: Maln satldn duyan kimse, hemen o mecliste f'a hakkna sahip bulunduunu ve hakkm taleb edeceini sylemelidir. 2- ahid: Satlan yanna giderek en az iki kii yannda: Siz ahid olun, bu mlkn f'a hakk benimdir, haberim olmakszn falancaya satlmtr. Ben dava aacam. ittiim anda uf'a taleb ettim ve imdi de taleb ediyorum, gibi szler sylemek. Yahud bu szleri mterinin yanma giderek bizzat ona sylemek. Mteri.uzak bir yerde ise ona mektupla bu haberi iletmek.
36

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:359-360

3- Dava.- Mahkemeye bavurarak davac olmak. Bu arttan bri bulunmazsa uf'a hakk kalmaz. Bu arta dikkat edilmelidir. 622- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Benm iki komum var. Onlardan birine hediye veya ba yapacam zaman hangisine yapaym? Bana yle buyurdular.Bunlardan sana kaps en yakn olana. Mtercim: Birka komusu bulunan kimse, bunlar arasnda tercih yapaca zaman en yakn olan komuyu semelidir. Ondan balayarak dier yakn komulara vermelidir. Buhari Hazretleri uf'a blmnde bu hads-i erifi zikretmelerinin sebebi, bitiik komunun uf'a hakk varken dier komulara tercihi gerektiini gstermektir. Komularn yakn ve uzakl, ev kaplar itibariyle olmas gerekir. Fakat mam afi Hazretleri, bu hds-i erif esas itibariyle uf'a hakknda olmayp aka hediyeye dair olduundan bitiik komunun uf'a hakkna sahib olacana delil olamaz, diye ictihad eyledi.37 CARE BAHS 623- Eb Musa El-E'ar (Radyallahu Anh) der ki: Yanmda E'ar kabilesinden iki kii olduu halde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellemin huzuruna vardk. Bu adamlar almak ve hizmet etmek iin Hazreti Peygamberden valilik istediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana dnerek krgn bir bakla: Eb Musa... deyince, hemen dedim ki: Ya Reslallah, seni hak Peygamber olarak gnderen Allah'a yemin ederim! Bu iki kiinin, sizden memuriyet isteyeceklerini bilmiyordum ve bu isteklerini bana amadlar. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri o iki kiiye hitaben yle buyurdu: Memuriyetlerimize, talip olanlar atamayz (ancak ehil bulduumuz kiileri atarz). (nk istekte bulunanlarn bir maksad olabilir). Mtercim : mam Buhari Hazretleri bu hads-i erifi icare blmnde zikretti. Sebebi u: Hkmetin memuru, amme ilerini gren kii demektir. Adam iin i deil, i iin ehil adam . aramaldr, mehur ata sz, bu hads-i erife uygun dmektedir. Gerek kadlk grevine, gerek dier memuriyetlere ehliyetli kimselerin tayini gerekir. Kadlk grevine talip olmak din ynnden iyi olmad gibi, dier memuriyetleri de istemek bu hads-i erif ile iyi bulunmamaktadr. 624- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Allah Teal Hazretlerinin gnderdii her peygamber koyun gtmtr. buyuranca as-hab sordu: Sen de mi? Resli- Ekrem. . Evet, Mekke'lilerin, Karart blgesinde koyunlarn gderdim. buyurdular. Yahut Mekke'lilerin koyunlarn, karrt (cret) karlnda gderdim. bni Hacer el-Askalan, Fethu'1-Bar adl eserinde, bir miktar cretle gderdim, manasn tercih etmitir. Mekke'lilerin krat kelimesini kullanmalar byk miktarlarda" grlmtr. Paralarda, altn ve gmlerde kullanlmaz. Nitekim Her krt, Uhud kadardr, hads-i erifinde byk miktar manasnda beyan edilmitir. Msrllarn dilinde ise krat ancak parada, altn ve gmte kullanlr. Bir krat be arpa tanesi arldr. bni Hacer'in Mekke'de krat adnda bilinen bir yer olmad dncesi ile ilk mnay kabul etmemesini baz alimler isabetli bulmamlardr. nk zamanmzda bile bir yerin mehur olarak bilinmemesi onun mevcut bir yer olmadna delil olamaz. Zamanla isimler ve hretler deiebilir de. Ayrca Hazreti Peygamberin o yerde bu ad vermesi ihtimli de Vardr. Bu sebeplerden dolay akla ve manta uygun den: Mekke koyunlarn ocukluumda Karart belgesinde gderdim, manasn vermektir. Peygamberlere nbvvetten nce koyun gtme grevi vermek onlara bir noksanlk olmayp efkat ve merhamete, idare ve siyasete altrmak, tevazu ve yksek ahlkla ahlaklanmak hikmetine baldr. 625- Eb Musa'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Mslmanlar, Yahudiler ve Hristiyanlarn rnei, una benzer Bir adam, birtakm kimseleri muayyen bir cretle bir gn akama kadar kendisine bir i yapmak zere kiralar.. Bu adamlar da ona gn ortasna kadar alrlar; sonra derler ki, senin bize vermeyi kabullendiin crete ihtiyacmz yok ve imdiye kadar altmz da hkmszdr. Adam bu iilerine der: Hayr,bunu yapmayn, iinizin geri kalann tamamlayn ve cretinizin tamamn aln. Onlar bunu yapmaktan kanrlar ve ii brakrlar. Adam bunlardan sonra bakalarn cretle altrr ve onlara der ki: Bu gnnzn geri kalann alarak tamamlayn, size o almay brakanlara art kotuum creti vereceim. Bunlar da alrlar; nihayet ikindi
37

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:361-362

olunca, sana yaptmz i hkmsz (karlksz) dr ve bize tayin ettiin cret de senin olsun, derler. Adam, onlara: Geri kalan iinizi tamamlaynz, zira gnn bitmesine ksa sre kald, der. Bu iiler de almaktan kanrlar. Adam, geri kalan zaman almak iin baka kimseleri cretle altrr. Bunlar da gnn geri kalan ksmn alrlar; nihayet gne batar ve daha nce alan iki gurubun cretini tamamen hak kazanrlar. te bu milletlerin ve onlarn ilahi nuru kabul etmelerinin rnei budur. Mtercim: Yahudilerin ameli, Hazreti s Aleyhisselm'n peygamber olarak gnderilmesi ve Yahudilerin onu inkr etmeleriyle hkmsz kald gibi, hristiyanlarn ameli de, Hazreti Muhammed Aleyhisse-lm' inkrlar sebebiyle karlksz kalmtr, diye bu temsil aklanabilir. 626- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Sizden nceki mmetlerden kimse yolda giderlerken (yamura tutulduklarndan) bir maaraya sndlar. Derken dadan yuvarlanan bir kaya maarann azn kapad. erdeki adamlar dediler ki, bu kayadan sizi, ancak salih bir amelinizi vesile ederek Allah'a dua etmeniz kurtarr. Onlardan biri yle dua etti: Allah'm! Benim ok ihtiyar anne ve babam vard. Onlara akam stn iirmeden aile ve elim altmdakilerden hi. kimseye iir-mezdim. Bir gn bir i takibinde oluum, beni geciktirdi ve geldiim zaman ikisi de uyumutu. Akam stlerini sadm ve (yanlarna vardmda) kendilerini uykuda buldum. Onlardan" nce aile veya elim altmdakileri iirmek istemedim. ki elimde st kadehi (barda) olarak durup uyanmalarn bekledim. Nihayet afak sknce uyandlar ve akam stlerini (sabahn bu erken saatinde) itiler. Allah'm! Eer ben bunu senin rzan kazanmak iin yaptmsa, iinde bulunduumuz u kaya derdinden bizi kurtar. Bu dua zerine kaya, biraz (maaradan darya klamayacak kadar) araland. Dier yle dua etti: Allah'm! amcamn bir kz vard; bana insanlarn en sevimlisi idi. Kendisini bana teslim etmesini istedimse de, kand. Sonra bu kz, alk ve ktlk senelerinden birine urayarak bana geldi. Bana kendini teslim etmek art ile ona yz yirmi Dinar (sar lira) verdim. Kzcaz (aresiz kalarak) istediimi yapt. Nihayet ona istediimi yapabilecek duruma geldiim zaman dedi ki; Nikhsz olarak halkayi (kzlm) bozman sana hell etmem. Bu durumda ona yakla may ar buldum ve verdiim altnlar kendisine brakarak bana insanlarn en sevimlisi olan o kzn yanndan ayrldm. Allah'm! Eer bunu senin rzan iin yapmsam, iinde bulunduumuz darlktan bizi kurtar. Bu dua zerine kaya biraz daha araland; fakat kmay baarabilecekleri kadar deildi. ncleri yle dua etti: Allah'm! Ben birtakm iiler kiraladm. Sonra onlarn yevmiyelerini dedim; yalnz ilerinden bin cretini almadan brakp gitti. Onun alacan ticarette altrdm ve bu alacaktan bir sr mal meydana geldi. Bir mddet sonra yanma gelerek dedi ki: Ey Allah'n kulu, benim cretimi bana de! Ben de ona dedim ki, u grdn develer, srlar, koyunlar ve kleler senin cretindendir. Adam dedi ki, ey Allah'n kulu, benimle alay etme! seninle alay etmiyorum, dedim. Bunun zerine mallarn hepsini alp gtrd. Allah'm! Eer bunu senin rzan kazanmak iin ilemi isem, iinde bulunduumuz skntdan bizi kurtar. Bu dua zerine kaya ald ve onlar da yryerek ktlar. Mtercim : Baz rivayetlerde nc adamn sa1 (takriben dokuz kilo) pirin karlnda iisini altrd nakledilmektedir. Bir iinin izni olmakszn onun cretinde i verenin istedii gibi tasarruf hakk yoksa da, henz iinin eline gememi olan bir cretin zerine ilve bir ba olacandan iinin lehine olarak caizdir. Ayrica bu hads-i erif, iyi amellerin ahirette kiiler iin kurtulu vesilesi olacana iaret etmektedir. 627- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem-in emirleri ile ashabdan bir ka kiilik bir mfreze (birlik) halinde gazaya kmtk. Yolda Arap kabilelerinden birine uradmzda, bizi msafir etmelerini' istedik. Onlar kabul etmediler. O srada bu kabilenin reisini akrep sokmu olduundan btn halk eitli illarla onun tedavisine alyorlard. Fakat hi bir fayda elde edilememiti. Sonra bize ba vurulmasn dnmler ve bize gelip dediler ki: Reisimizi akrep soktu. Biz de her areye ba vurduk fakat fayda vermedi. inizden herhangi birinizin buna dair bildii bir il veya afsun (okuyaca havas) var mdr? imizden biri (ben) onlara cevaben: Evet vallahi ben, Allah'n izniyle sizin reisinizi afsunlarm. Ancak biz sizden m-safirlie kabul edilmemizi istedik, siz raz olmadnz. imdi bize bir cret tayin etmezseniz afsun yapmam, dedi. Sonra onlardan otuz ba koyun almak zere szleme yapld. Teminat alnnca Eb Said El-Hudri bu kabile reisinin yanma vard-ve Fatiha sresini okuyup ona fledi. Allah Teal Hazretlerinin izni ile adam hemen iyileti. Kendisinde hi hastalk eseri kalmad. Onlar da szleme gerei otuz ba koyunu teslim ettiler. Koyunlar teslim alndktan sonra bunlar aramzda blmeyi istedikse de, afsun yapan Eb Sad, durumu Hazreti peygambere arz etmeyi uygun buldu ve sorduktan sonra blelim, dedi. Sonra bu koyunlarla Medine'ye dnlnce mesele Hazreti Peygambere arz edildi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Eb Said'e hitaben: Fatiha sresinin afsun olduunu sana kim bildirdi? Gerekten isabet ettiniz. Koyunlar aranzda blnz ve bana da bir hisse ayrnz buyurdu ve glmsedi. (Yaptnz i o derece hell ki, ben ele yiyebilirim.)

Mtercim: Bir kimse byle ifa iin afsun yapnca karlnda verilecek creti almann hell olduuna bu hads-i erif delildir. Verilecek cret yalnz okuyana ait ise de, btn hazrdaki arkadalar arasnda, blnmesi iyi ahlklardan bir rnektir. Burada Hazreti Peygamberin bana da bir" hisse.ayrn buyurmas, alman crette bir bhe olmadm ifade etmek iindir. Yoksa onlardan hisse almamtr.38 HAVALE BAHS 628- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Varlkl olan kimsenin borcunu demeyip geciktirmesi, bu zulm ve hakszlktr. O halde sizden biriniz varlkl bir adama havale edildii zaman onun ardua dsn (alacan ondan talep etsin). Mtercim : Borlu olan kimse, borcunu demeye imkn varken meru bir zr olmakszn bu borcunu demeyip bugn, yarn diye alacakly oyalarsa, alacaklya eziyet ve sknt verdiinden zulm ilemi olur. Bu ekilde eziyet etmek ise haramdr. Ancak, alacakl, alacan borludan istedikten sonra oyalamann haram olduunu, alacak istenmeden geciktirmenin haram olmadn alimler sylemilerdir. Bir borlu, zerinde olan bu borcunu, kendisine borlu olan baka birisine havale ederek alacaklsna denmesini isteyebilir. Bu durumda alacakls olan ahs, zerine havale edilen ahs zengin bulduu takdirde bu havaleyi kabul edip ondan alacan isteyebilir ve onu takib etme hakkna sahip olur. te byle bir ileme havale denilir. Havale, borlu ile alacakl arasnda balant haline gelir. Yani havale eden muhil (borlu ile lehine havale edilen Muhaln Leh (alacakl) arasnda szleme yaplr; kendisine havale edilen Muhaln Aleyhin (nc ahsn) hazr bulunmas gerekmez. Ancak.bu nc ahsa havale haberi ulap ta onu kabul ederse havale tamam olur. Bylece bir borlu, kendi borcunu bakasna olan alacana, karlk o borluya hava-le ederse, alacaklsnn bu havaleyi kabul, etmesi ve alacan bu nc ahstan takp etmesi icab eder, ki, hads-i erif buna dellet etmektedir. Bu hads-i erifte olan emir v-ciblie deil, mstehabla hamledilnitir. 629- Seleme bin Ekv, IRad-yallahu Anh) der ki: Biz Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'ln huzurlarnda iken . bir cenaze getirildi ve denildi ki: Ya Reslallah, bu cenazenin namazn klnz. Hazreti Peygamber sordu: Bu lnn bir kimseye borcu var myd? Oradakiler: Hayr, borcu yoktu, dediler. Yine sordu: Geriye mal olarak br ey brakm im? Onlar : Hayr, mal diye bir ey brakmad, dediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona cenaze namaz kld. Sonra baka bir cenaze getirildi, ve ya reslallah, buna cenaze namaz klnz, dediler. Hazreti Peygamber onlara sordu: Bunun borcu Var myd? Kendisine: Evet, vard. Diye cevab verildi. Yine Hazreti Peygamber sorGeriye mal olarak bir ey brakm m? Oradakiler: dinar brakt, dediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber, o cenazenin namazn kld. Sonra nc bir cenaze getirildi ve dediler ki, bunun cenaze namazm kl. Hazreti Peygamber sordu: Mal olarak geriye bir ey brakt m? Oradakiler : Hayr, brakmad. Dediler. Yine sordu: Zimmetinde bor var myd? Onlar: dinar borcu vard. Dediler. Peygamber Salallahu Aleyhi ve Selleni: Arkadanzn cenaze namazm siz kln. buyurdu. Eb Katade dedi ki: Ya Reslalah, onun borcunu zerime alyorum. Bunun zerine Hazreti Peygamber onun da namazn kld. Eb Hreyre'den rivayet edildiine gre, Allah Teal, Hazreti Peygamber'e fetihler ihsan edince (ganimetler oalnca), Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ben, mminlere, kendi nefislerinden daha yaknm. Mminlerden kim (miras yerine) bor brakarak lrse onun borcunu demeyi zerime alyorum. Kim miras brakrsa veresesine aittir. Mtercim; slm'n ilk zamanlarnda korkutmak ve ibret olmak iin Hazreti Peygamber, borlu lenlerin cenaze namazn klmamitir. Fakat bu borlu olarak lenlerin cenaze namazlar dier ashab tarafndan klnrd. Sonra fetihler oalp ganimetler bollamca, artk Hazreti Peygamber, len mslmanlann borlu olup olmadm soruturmayarak namazlarn klard. nk borlu olarak lp de borcunu karlayacak mal brakmam ise bu borcu demeyi zerlerine almlard.Ben, mminlere kendi nefislerinden daha yaknm. Bundan byle mminlerden borlu olarak lenin borcunu demek bana aittir. Geriye mal brakann mal veresesi iindir. Hads-i erifte ad geen lnn borcunu demeyi Eb Katade zerine aldndan lden bor dm oldu. Bu ekilde kefalet ve tazmin ittifakla sahihtir.

38

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:363-369

630- Hazreti Cbir (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bana mal va'd ederek yle buyurmulard: Eer Bahreyn'den para gelmi olsayd sana yle yle (avu dolusu) verecektim. Fakat Bahreyn blgesinden para ancak Hazreti Peygamberin irtihallerinden sonra gelebildi. Bu maln geliinde Hazreti Eb Bekir (Radyallahu Anh) bir duyurucu vastas ile ar ve sokaklarda u iln yaptrd: Her kime Hazreti Peygamberin bir va'di veya taahhd varsa yanmza gelsin, deyeyim. Bu haberi duyunca Hazreti Eb Bekir'in (Radyallahu Anh) yanma gittim. Hazreti Peygamberin bana buyurduunu ona arz ettim. Bunun zerine Hazreti Eb Bekir; iki defa iki avu dolusu bana para verdi. Bunlarn beyz dirhem olduunu saydm. Sonra Hazreti Eb Bekir bana hitaben: Verdiimin iki katn da kendin avulayip al, buyurdu. Ben de avu avu aldm ve paralarn tm bin beyz dirhem oldu.39 VEKLET BAHS 631- Ukbe bin mir (Radyallahu Anh) der ki; Peygamber Sallallahu Aleyhi ve, Sellem Hazretleri asha> kiram arasnda blnmek zere kurbanlk davarlar vermiti. Hepsini as-hab arasnda bldkten sonra yalnz bir yanda bir olak kalmt. Bu durumu Hazreti Peygambere arzettiim zaman bana yle buyurdular: Onu da sen kurban kes. Mtercim : Ukbe bin mir Hazretleri, Peygamber Salalahu Aleyhi ve Sellem tarafndan veya ortaklar tarafndarv vkil olarak o dayarlarn datlmasna memur edilmiti. Yapilacak ilerde ortan vekleti caiz olduuna bu hads-i erif delildir. 632- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir adamn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'de muayyen bir yata bir deve alaca vard. Onu istemee geldi; fakat bu alacan isterken sert ve kaba davrand. Oradaki ashabdan bazlar bu adama haddini bildirmek isteyince, Hazreti Peygamber yle buyurdu: Brakn onu: (diledii gibi) konumak, hak sahibinin hakkdr. Bu adama, devesi yanda bir deve veriniz. Ashab dediler ki: Ya Re-slailah, biz onun alacakl olduu deveden daha byn bulabiliyoruz, emsalini bulamadk. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Onu veriniz; zira sizin en iyi deme yapannz, en hayrlnizdir. buyurdular. Mtercim; Vekletin caiz olduu hkm bu hads-i eriften karlmaktadr. Yine deve ve buna benzer hayvanlarn dn alnmasnn cevaz afi ve Maliki fakihlerin ounluuna gre bu hads-i eriften. alnmtr. Ancak Hanef mezhebinde byle veresiye olarak hayvan hayvan karlnda satmak caiz deildir. Bu konuda ak olarak baka hadis-i erif varid olmutur. Hanef alimlerinden mam Tahav'ye gre bu hads-i erifin hkm kalkmtr. mam afi'ye gre hkm kalkmamtr, bu hkm halen de geerlidir. Bu hads-i erife kar olarak gsterilen dier hads-i erif, hads alimlerince Mrse dir. Hkmn kalkmas bu derecedeki hadsle olamaz, demiler ve mam Tahav'y red cevab vermilerdir. Grnte hadste geen iki deve arasnda olan kymet fark bir menfaat salamaktadr. dn muamelelerinde ise menfaat salamak haramdr. Fakat bu. menfaat, akid esnasnda art koulmadmdan bir hediye hkmndedir, bu caizdir. Ancak mam Malik Hazretlerine gre ziyadelik art akid esnasnda olmasa bile, yine yasaktr. Netice olarak Hanefi mezhebinde byle veresiye olarak hayvann cinsine satlmas, dn verilmesi veya deitirilmesi caiz deildir. Delil ise, dier bir hads-i eriftir. 633- Mervan bin Hakem (R.A. ve Misver bni Mahreme (R.A.) den rivayet edilmitir: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine Havazin kabilesinden slm' kabul eden heyetler geldi. Bunlar, daha nce kendileriyle mslmanlar arasnda yaplan savata ganimet olarak alnan mallarn, esir edilen, adamlarn geri almak istediler. Peygamber efendimiz onlara hitaben yle buyurdu: Bence szn en deerlisi en doru olandr. ki gruptan birini seiniz:'Ya esirleri veya mal. (Bu ikisinden birini size geri vereceim) Esasen sizi beklemekte idim Cfakat ge geldiniz). Onlar ya Re-sllallah! dediler, adamlarmzn geri verilmesini istiyoruz. Bunun zerine Hazreti Peygamber, mslmanlara bir konuma yaparak, Cilala Teal Hazretlerine, anna lyk ekilde hamd- senada bulundu ve sonra yle buyurdu: tmdi biliniz ki, din kardeleriniz tevbe ederek (mslman olarak) bize geldiler. Onlardan alman esirleri kendilerine geri vermeyi ben uygun grdm. inizden bunu karlksz olarak yapmak steyen varsa yapsn. Kendi payn korumak isteyenler de varsa Allah Tel'mn bize ihsan edecei ilk ganimet mallarndan kendilerine
39

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:370-373

paylarnn karl tarafmzdan verilmek zere bunu yapsnlar. Mslmanlar dediler ki: Biz, Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Selem'in ngrdn gnl holuu ile kabul ettik. (Bir karlk beklemeksizin onlara esirlerini geri vermeyi kabul ediyoruz.) Hazreti Peygamber yle buyurdu:, Biz, hanginizin bunu ahs olarak kabul ettiini, hanginizin kabul etmediini bilemeyiz. Yerlerinize dnnz. Dncelerinizi komutanlarnza syleyin de onlar bize arz etsinler. Sonra btn as-hab yerlerine gidip fikirlerini akladlar ve hepsi esirlerin karlksz olarak geri verilmesine raz oldular. Mtercim : Bu hads-i eriften, vekilin ikrar ve sz sylemesi" mvekkilin ikrar demek olduunu meydana kyor. nk her birliin komutam emrindekilerin vekili saylmtr. mam Eb Ysuf Hazretleri bu gr benimsedi. mam Azam, mam afi, imam Muhammed Hazretlerine gre, komutanlar idareci ve hakim durumunda olup maiyeti hakknda onlarn szlerinin kabul, tpk hakimin ve idarecinin memurlar hakknda olan szlerinin kabul gibidir. 634- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri beni bir vakit zekt muhafazaya memur etmiti, (anbar memuru olmutum). Bir gece adamn biri gelip hurma erzakndan avulayarak ald. Ben de onu yakalayarak, seni Hazreti Peygambere gtreceim, dedim. O hrsz bana dedi ki: Gerekten ben buna muhtacm. Benim oluk-ocuum var ki, son derece ihtiya iindedirler. Ben de acyarak onu braktm. Sonra sabah olunca Hazreti Peygamber bana yle bujvr-du: Eb Hreyre! Dn gece yakaladn adam ne yapt? Ben de : Ya Reslallah! dedim. O adam, oluk-ocuunun ihtiya ve zaruretinden ikyet ettii iin kendisini acdm ve braktm. Hazreti Peygamber, Ne var ki, o adam sana yalan syledi ve yine dnecektir. buyurdu. Tekrar erzak almak iin geleceini bildiimden onu gzetledim. Bir gece yine geldi. Zekt mallardan avu avu almaa balad. Kendisini yakaladm ve: Seni Hazreti Peygamberin huzuruna, gtreceim, dedim. Adam bana yalvard: Beni braknz. Sonderece fakir ve muhtacm. oluk-ocuum da son derece zaruret iindedir. Bir daha gelmeyeceim. Bu defa. da beni bala, dedi. Yine acyarak onu salverdim. Sabah olunca Peygamber SallaRhu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: Efo Hreyre! Gece yakaladn adam ne yaptn? buyurdu. Ben de: Y Reslallah! Son derece ihtiyacndan, oluk-ocuunun zaruretinden ikyet etti, merhamet diledi. Ben de onu acyarak salverdim, dedim. Hazreti Peygamber bana yle buyurdu: Ne var ki, o yalan sylemitir ve yine dnecektir. Sonra ben nc gece yine onu gzetledim. Bir de baktm ki, avu avu hurma alyor. Hemen onu yakaladm ve : Bu defa muhakkak seni Hazreti Peygamber gtreceim; nk bir daha gelmeyeceim diye sz verdiin halde tekrar geldin, bu nc defa oldu, dedim. Adam bana u cevab verdij Bu defa da beni brak; ben sana ok deerli kelimeler reteceim ki, bunlar sebebiyle Allah Teal sana ok faydalar ihsan ve ikram eder. retecein kelimeler nedir? diye sordum. Dedi ki: Yatacan zaman Ayete'1-Krs yi sonuna kadar oku. Her akam byle okursan, sabaha kadar Allah Teal Hazretleri sana koruyucu Melekler gnderir ve seni korurlar. eytan da sana yakla-amaz, dedi. Bu szne karlk ben de onu salverdim. Sabah olunca yine Peygamber SallalJahu Aleyhi ve Sellem sordu: Geceki tutsa ne yaptn? Ben de, hrszn bana syledii szleri ve rettii kelimeleri Hazreti Peygambere anlattm ve bunun zerine adam salverdiimi; syledim. Hazreti Peygamber Bana yle buyurdu: Yalanc olduu halde, (ayete'l-Krs'nn zelliine dair) sana doruyu sylemitir. Ya Eba Hreyre! geceden beri seninle konuan kimdir, biliyor musun? Eb Hreyre: Hayr, bilmiyorum, dedi. Hazreti Peygamber: O eytandr, buyurdu. Mtercim: Eb Hreyre (Radyallahu Anh), r ve sadaka anbann korumaya memurdu ve Hazreti Peygamberin vekili idi. Byle vekil olann, veklet ettii maldan zaruret dolays ile bir ey vermek veya harcamak halinde mvekkilin muvaffakatm almas gerektiine bu hads-i erif delil olmaktadr. 635- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Bill Habe Hazretleri bir kere Berna ad verilen sar ve yuvarlak biimde hurma ile Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelince, ona sordu; Bu hurma nereden? Bill dedi ki: Ya Reslallah, yanmda bulunan kalitesiz hurmadan iki lek verip bu berna hurmasndan bir lek aldm ve size ikram iin zel olarak getirdim. Hazreti Peygamber Bill'a yle buyurdu: Eyvah, eyvah! Ribann t kendisi, ribann t kendisi... Bunu yapma. Byle iyi hurma satn almak istediin zaman, sendeki kalitesiz hurmay para ile sat ve aldn para ile bu iyi hurmay satn al. Sonra o hurmalarn

hemen sahibine geri verilmesini Hazreti Peygamber emretti.40 ZRAAT BAHS 636- Enes'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Herhangi bir mslman bir aa diker, yahud bir ekin eker de ondan ku yahut insan veya hayvan yerse, buyzden kendisine mutlaka sadaka sevab yazlr. Mtercim: Ziraat, kazanlarn en fazileti sidir. Sonra ticaret, sonra atlardr. Baz alimlere gre de, insanolunun ihtiyaca amann ahvaline bal olarak faziletleri deiik olurdu ihl ya olduu zaman ziraat daha faziletlidir. San'ata ihtivar zaman san'at faziletli olur. 637- Eb mame EI-BahiK CRadyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, saban ve baz ziraat aletleri grnce: Bunlar Wr toplumun evine girerse o eve ancak zillet girer. Mtercim: Bundan nceki hadis-i erifte ziraat ve aa dikme vlmt. Burada ise, bir toplum tm olarak ziraatla urar da dier san'at ve ticaret ilerini brakrsa, o toplumda zillet ve hakir duruma dme hali doar ki, bu' bir cemiyet iin kurtulu ve ykseli yolu deildir. Ziraat yannda san'at, ticaret, cihad gibi eitli blmlerde alma lzmdr ki, o toplum zilletten kurtulsun. 638- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: veya oban kpeinden baka bir kpek tutar-- sevabndan bir krat eksilir. Mtercim: Av kpekleri, hayvan srlerini koruyan kpekler, evleri hrszdan koruyan kpekler beslenebilir ve bulundurulabilir. Fakat ss iin olsun, elence iin olsun evlerde kpek bulundurulmas yasaktr. Hele bakalarna zarar verecek src kpekleri barndrmak haramdr. Barn diri mal ar caiz olpa kpeklere ittifakla sahip olna-bildiinden mam Malik Hazretleri kpein tahir Ctemiz) olduu grndedir. nk byle av kpekleriyle megul olmak sebebiyle onlardan saknmak zordur. Ayrca bir eye izin verilmesi, o ey ile ilgili hususlar da kapsar ve izin bunlara da amildir, diye hkm vermitir, mam Azam Hazretlerine gre, kpek domuz gibi aynen pis olmayp kllar ve kemikleri temizdir. Derisi de tabaklanabilir. Yalnz kpein salyas pistir. mam afi ve mam Muhammed Hazretlerine gre, kpek domuz gibi aynen pistir. Her paras da byle pistir. Yine mam $afi Hazretlerine gre, slak olarak bir kimsenin elbise veya bedenine kpek dokunursa, o yeri yedi kez ykamak gerekir. Bu yedi kere temizlemeden birisinin toprakla olmas lazmdr. Halk arasnda sylenen ve afilere isnad edilen: Bir kimseye kpek dokunursa abdesti bozulur, sznn asl yoktur. 639- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: srail oullar zamannda) biri kze binmi giderken kz binicisine dnp bakt ve dedi ki: Ben bunun iin (binilmek iin) yaratlmadm; ancak ziraat iin yaratldm. Ashab, kzn konumasna aarak (hadiseyi yadrgayarak), sbhanellah! dediler. Bunun ne Hazreti Peygamber buyurdular ki: Ben buna inandm, Eb Bekir ve mer de inandlar. Bir kurt da koyun kapt. oban kurdun ardna dt (ve koyunu kurtard) Kurt obana dedi ki: Canavarlar gnnde, srnn benden baka oban bulunmayaca gnde onu (koyunu) kim kurtaracaktr? Bu da Ashab'm hayretini mucip oldu. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Bu olaya ben inandm, Eb Bekir ve mer de inandlar Bu lads-i erifi Eb Hrsyre'den rivayet eden Eb Seleme, Hazreti Peygamber bu szleri buyurduu zaman o mecliste Eb Bekir ile mer bulunmuyorlard. Bu ikisinin de ayni inanc tayacaklarn onlarn gyabnda olarak Hazreti Peygamber haber vermiti, dedi. 640- Eb Hreyre CRadyaJlahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Medine'ye hicretlerinde Medineli ashab CEnsar) dediler ki: Bizim mlkiyetimiz altndaki hurma bahelerini kardelerimiz olan muhacirlerle (Mekke'den hicret edenlerle) aramzda bl ya reslallah! Hazreti Peygamber onlarn bu dileklerine kar, hayr! diye cevap verdiler. Sonra Hazreti Peygamberin muvafakati zere muhacirler, Medine'lilerin hurmalarnn bakm ilerini yrtmek art ile hurma rnlerini aralarnda paylamay kararlatrdlar. Mtercim : Byle hurma bahelerinin bakm, sulanmas ve budanmas muhacirler tarafndan olup da rnlerinin ortak
40

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:373-379

olmas mskat (ziraat ortakl) dernektir. Fkh kitablarnda beyan edilen mskat, bir taraftan aa ve dier taraftan bakm olmak zere elde edilen meyvalarm taraflar arasnda blnmesinden ibaret bir ortaklktr. Mskatm rkn, icab ve kabuldr. Aa sahibi meyvalarda u kadar hisse almak art ile bu aalarn bakmn sanaverdim, der. Kar taraf da kabul ettim, cevabn verir ve ortalk balants kurulur. Ayrca szlemeyi yapan iki tarafn da akl sahibi olmalar arttr. Bula ermi olmalar art deildir. Yine hisselerin 1/2, 1/3, 2/3 gibi tayin edilmeleri lazmdr. Bu hads-i erifte hisselerin gsterilmi olmamas, rf ve adete bal olarak hisse alnmas kasdedildii cihetledir ki, bu da ayrca aralarnda kararlatrlmt. 641- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhna) rivayet edilmitir. Herhangi birinizin, tarlasn cret almakszn bir din kardeine (ziraat edip faydalanmas iin) vermesi, ondan belirli bir cret almasndan daha hayrldr. Mtercim: Bir kimse tarlasn ziraat etmesi iin belirli bir cret karlnda verebilir. Ancak cret almadan vermesi daha uygun, Allah katnda da byk sevaba vesile olur. Ziraat iin araziyi icara vermek caizdir. Bir kimse dilediini ekmek zere kiralad arazide yaz ve k, bir yl iinde bir ka defa ziraat edebilir. Bu hads-i erifte, arazilerin kiralanamayacana dair bir iaret yoktur. Yalnz cretsiz olarak bakasna verilmesinde fazilet vardr. 642- Hzreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Her kim, sahipsiz bir araziyi onarrsa ona herkesten daha mstahaktr. Mtercim : .mam Azam Hazretlerine gre, bir kimse hkmet izni ile bo araziden bir yeri imar ve ihya ederse ona sahib olur. Eer byle bir yerden yalnz faydalanma izni verilmise, mlk edinilmesine msaade edihnemise, o yerde yalnz' kullanma hakk bulunur, mlkiyet hakk olamaz. Her halde hkmet izni mam Azam'a gre arttr. mam afi, mam Muhammed, Eb Ysuf hazretlerine gre pey-gamber'in izni kfidir; hkmetin iznini almak art deildir. Byle bir araziyi ihya ve imar eden kimse, yapt imar sebebiyle o araziye malik olur.

MSKAT VE RB BAHS .......................................................................................................................... 3 BORLAR VE HACR BAHS........................................................................................................................ 7 DAVACILIK BAHS ....................................................................................................................................... 8 LUKATA (Yitik mal) BAHS .......................................................................................................................... 8 ZULM BAHS ............................................................................................................................................. 9 REHN BAHS............................................................................................................................................... 14 KLE AZAD ETMEK BAHS....................................................................................................................... 15 MKATEB (SZLEMEL KLE) BAHS ................................................................................................. 17 HBE BAHS.................................................................................................................................................. 18 UMRA VE RUKE BAHS.............................................................................................................................. 21 AHDLK BAHS......................................................................................................................................... 22 FK FTR BAHS ....................................................................................................................................... 24 SULH BAHS................................................................................................................................................. 27 ARTLAR BAHS ......................................................................................................................................... 29 VASYETLER BAHS ................................................................................................................................... 35 CHAD (SYER) BAHS ................................................................................................................................ 37 DRDNC CZ......................................................................................................................................... 45 MSLMANLARA DUA BAHS ............................................................................................................. 45 YARATILIIN BALANGICI BAHS........................................................................................................... 56 ADEMN YARATILII VE PEYGAMBERLER BAHS................................................................................ 63 SRAL OULLARI BAHS .......................................................................................................................... 73 MENAKIB BAHS......................................................................................................................................... 76 PEYGAMBERLK NANLARI BAHS ....................................................................................................... 79 PEYGAMBER ASHABININ FAZLETLER EBU BEKR'N ZELLKLER BAHS................................. 82 MER'N ZELLKLER BAHS ................................................................................................................. 84 HAZRET OSMAN'IN ZELLKLER.......................................................................................................... 85 HAZRET AL'NN ZELLKLER............................................................................................................... 85 PEYGAMBER SALLALLAHU ALEYH VE SELLEM'N YAKINLARININ ZELLKLER ..................... 86 ENSAR'N ZELLKLER ............................................................................................................................ 88 SRA VE MRA BAHS .............................................................................................................................. 91 HCRET VE MUHACRLER BAHS............................................................................................................. 94 BENC CZ.............................................................................................................................................. 96 GAZALAR BAHS ........................................................................................................................................ 96 BEDR MUHAREBES................................................................................................................................ 97 KA'B BN EREFN LDRLMES BAHS............................................................................................. 98 EBU RAF'N LDRLMES..................................................................................................................... 99 UHUD SAVAI BAHS............................................................................................................................... 100 HENDEK (AHZAB) SAVAI ...................................................................................................................... 102 BEN KURAYZA GAZASI.......................................................................................................................... 103 RKA GAZASI............................................................................................................................................. 103 BEN MUSTALIK GAZASI......................................................................................................................... 104 HUDEYBYE GAZASI................................................................................................................................ 104 HAYBER GAZASI ...................................................................................................................................... 105 MTE GAZASI ........................................................................................................................................... 107 FETH GAZASI ........................................................................................................................................... 108 HUNEYN GAZASI ...................................................................................................................................... 109 EVTAS GAZASI.......................................................................................................................................... 110 TAF GAZASI ............................................................................................................................................. 110 ZL HALASA GAZASI .......................................................................................................................... 113 SEYFU'L-BAHR GAZASI ........................................................................................................................... 113 SMME, MGEYLEME VE ESVED EL-ANS BAHSLER .................................................................. 113

Mevt; sahipsiz olan, mera veya harman yeri olarak kullanlmayan ve yerleim merkezinin en cra kesinden batrld zaman sesin ulaamyaca uzaklkta bulunan yerlerdir. nk yerleim merkezlerine yakn yerler halk iin mer'a ve harman yeri ve baltalk olmak zere terk edilir. Bu yerlere metruk (terk edilmi) araziler denilir; bunlara mevat (bo ve l) arazi denmez. 643- Hazreti mer (Radiyallahu Anh) der: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu ki: Bu gece Rabbimden bana bir haberci gelerek bu mbarek vadide (Akik'de) namaz k ve buradan hac ile beraber mreye niyet et, dedi. Hazreti Peygamber bunu Akik adndaki yerde buyurdu. (Bu ha-ds-i erif hac bahsinde gemiti.) 644- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Hayber'in fethinde Peygamber Sailallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri orada yerli bulunan Yahudilerin tmnn karlp uzaklatrlmalarn emredince, Yahudiler Hazreti Peygambere gelip u ricada bulundular: Bizi buradan kartmaynz. Biz mskat yolu ile (ziraat ortakl ile) hurma bahelerini bakp yetitirelim. Sonra elde edeceimiz rnlerin yars bizim, yars da sizin olsun. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Bu art dahilinde ve dilediimiz mddete sizi burada brakyoruz. 645- Zheyr bin Rfi (Radiyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri beni zel olarak huzurlarna ard ve bana, Siz tarlalarnz ne yapyorsunuz? diye sordu. Dedim ki: (Bunlar, mahsuln drtte biri karlnda, hurma ve arpa rnnden belirli lekler mukabilinde icara veriyoruz, dedim Bana yle buyurdular: cara vermeyiniz. Ya kendiniz ekiniz veya ektiriniz veya tutunuz. Mtercim : Rfi bin Hadc'in amcas Zbeyr bin Rfi'den rivayet edilen bu hads-i erif her ne kadar sahih ise de, bni mer tRadyallahu An-hna) ve dier sahabe tarafndan Rafi bin Hadc'in yzne kar: Bu rivayetiniz, Hazreti Peygamberin devrinde ve huzurlarnda olan btn Medine halknn ilem ve adetlerine aykr olduundan onu baka ekilde yorumlarz, dediler. Yani, ziraat arazilerinin icara verilmesinin Hazreti Peygamber tarafman yasaklanmas mutlak olmayp zel bir arta veya bilinmiyen bir crete bal klnmasndan dolaydr; yoksa muayyen bir rn karlnda veya nakid para ile arazilerin icara verilmesi caizdir, dediler. Fakat sonra. bni mer bu hadisi eriften korktu ve arazinin icara verilmesini terk etti; takva yolunu seti. Yoksa fetva ynnden arazinin icara verilmesi, mza-raa yaplmas caizdir. Mzaraa, bir taraftan arazi, dier taraftan itir. Sonra iki taraf arasnda rnn muayyen bir nisbetle blnmesidir. Bu bir nevi ortaklktr. Bunun rkn icab ve kabuldr: Arazi sahibi alacak olan iftiye der ki, bu yerin rnnden u mikdar almak art ile onu sana verdim. ifti de, kabul ettim diye cevab verir. Bylece mzaraa balants yaplm olur. iftinin arazi, sahibine teklifi ile de bu balant olur. Bu szlemede her iki tarafn akl sahibi olmas arttr, bali olmalar art deildir. Bir de ne ekileceinin sylenmesi yahut ifti her ne dilerse ekebilir kaydnn konmas gerekir. Bununla beraber iftinin yar, te bir veya te iki eklinde rnden hisse alma hususu da tayin edilir. Eer iftinin hissesi tayin edilmez, yahud kan rnden baka bir ey vermek art koulursa, yahut haslattan u kadar kile hisse almak kesinletirilirse bu mzaraa ortakl sahih olmaz. te bu hadsi erifte vaki olan Hazreti Peygamberin yasaklamas da byle fasid szleme hakknda varid olmutur, diyerek hads-i "erif tevil edilir. Fasid mzaraa szlemesinde elde edilen rnn hepsi tohum sahibinin olur. Yer sahibi ise eer tohumu vermemise yerinin cretini alr. Tohum yer sahibinin olduu takdirde ifti, almasnn karln, emsalinin creti ile kyas edilerek alr. Mzaraa szlemesinde ekin henz yeil iken arazi sahibi lse, ekin yetiinceye kadar ifti iine devam eder. lenin varisleri ifti ye engel olamazlar. Eer ifti lrse, bunun varisleri kendi yerine geer ve dilerlerse ekin yetiinceye kadar-ie devam ederler; yer sahibi onlara engel olamaz. Mskat akdinin hkm de yukarda beyan olunduu zere tpk mzaraa szlemesi hkm gibidir. Bu mzaraa ortakl mam Azam Hazretlerine gre caiz deilse de mamneyn'e gre mam Muhammed ve mam Eb Ysuf) ve dier mctehid imamlara gre caizdir ve fetva da bu iki imamn grne gredir. 646- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) anlatr: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu ki: Cennet ehlinden bir adan, ziraat etmek in Rabbisinden izin istedi. Allah Tea ona, sen istediin durumda deil misin? buyurdu. Adam: Evet! dedi; fakat ziraat etmek istiyorum, (Sonra ziraat etmesi iin Allah tarafndan ona msaade edilir.), Tohumu ekti ve ekinin bitmesi gz krpmas kadar ksa bir zamanda oldu. Dalar gibi ekin ynlar meydana geldi. Cenab Hak ona buyurdu: Ey insanolu! te nnde al. Gerekten senin gzn hi bir ey doyurmaz. Resl-i Ekrem'in bu hadisi zerine mecliste bulunan bir bedevi yle dedi: Vallahi, bu cennet ehlinden olan adamn ya Ku-reyli veya Ensarl olduunu greceksiniz. nk ziraatla itigal eden onlardr. Bizim ziraatla iimiz yok. Arabi'nin bu sz zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selime gldler.

Mtercim : Bu hads-i eriften, iftilerin ziraata olan dknlk ve muhabbetleri anlald gibi, arazinin icara verilmesi veya sahibi tarafndan kullanlmas cevaz da kmaktadr.1 MSKAT VE RB BAHS 647- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine bir bardak iecek getirildi. Birazn iti. Hazreti Peygamberin sa tarafnda o meclisin en k olan bni Abbas bulunuyordu. Halid bin Velid ve dier yallar da sol tarafnda bulunuyorlard. Sonra Hazreti Peygamber sa tarafnda bulunan bni Abbas'a dnerek: Ey delikanl! Bunu (artan iecei sol tarafmda bulunan) yallara ikram etmeme msaade eder misin? buyurdular. bni Abbas u cevab verdi: Ya reslallah! Sizin bana den artnza hi kimseyi tercih edemem. Bunun zerine Hazreti Peygamber artan iecei bni Abbas'a verdi. 648- Hazreti Enes (Radiyallahu Anh) der ki: Evimizde besili bir koyun vard. Bunun st salarak evimizin kuyusundan biraz su kartrlp Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme bardakla sunuldu. Birazn itiler. Hazreti Peygamberin sol tarafnda Hazreti Eb Bekir (Radyallahu Anh) ve sa tarafnda bir bedevi bulunuyordu. Hazreti Peygamberin, "adetleri zere arta kalan iecei sa tarafnda bulunana vermesi ihtimali kuvvetli olduundan, bedevi'ye vermesin diye Hazreti mer dedi ki: Ya Reslallah, u arta kalan st yannzda oturan Eb Bekir'e ihsan buyurunuz. Hazreti Peygamber yine adetleri zere o st artn sa taraflarnda oturan bedev'ye uzatp verdi ve yle buyurdu: Herhangi bir ey verilirken, sa tarafta bulunan tercih edilmelidir. (Sadan itibaren sra gzetilmelidir.) Mtercim: Byle iilen eylerden arta kalan sa tarafta bulunanlar tercih ederek vermenin snnet olduunda ittifak vardr. Yalnz ibn Hazm'a gre, sa tarafta olann tercihi vacibdir ve sa tarafta olann izni olmakszn sol taraftakine. verilmesi asla caiz deildir. Ayrca, Byklerinizden balaynz mealinde hads-i erif varsa da, bu hads-i erif halka halinde oturulupta ikram eden kimsenin ortada kald durum iindir. Burada yallar tercih edilir. Bir de Hazreti Peygamber bni Abbas'dan izin istedii halde bedeviden izin istememesinin hikmeti, bni Abbas peygamberin akra-basyd. Bedevi ise yabanc idi. Bedevinin gnln ho etmek iin ona vermi olmalardr, deniliyor. 649- Eb Hureyre (R.A.) anlatyor. Suyun fazlas (akp gitmesin diye) tutulmaz ve bu yzden yeilliklerin bitmesine de engel olunur. Mtercim: Aslnda su, ot ve ate mubahtr; bunlardan herkes faydalanabi-388 lir. Bunlar insanlarn faydalanma bakmndan ortak mallar gibidir. Kova testi ve kp gibi kaplarda biriktirilmi olmayan sulardan btn insan ve hayvanlarn ime hakk vardr. Bir topluma ait olan bir nehirden, birinin arazisindeki su kanalndan veya kuyusundan izin almakszn bir kimse kendi arazisini sulayamaz sde su ime hakk olduundan su iebilir ve eer kanal ve kuyuya zarar verilmiyecek olursa hayvanlarn da sulayabilir. Testi ve kova gibi kaplarla su alp evine ve bahesine de gtrebilir. Sahipsiz arazilerde kendiliinden yetien otlar mubah olduu gibi, bir kimsenin mlknde kendiliinden yetien ve mlk sahibinin hi bir emei bulunmayan otlar da mubahtr. Ancak mlk sahibine zarar vermemek arttr. Bir kimsenin mlknde kendiliinden yetien otlar mubah ise de, mlk sahibi tarafndan mlkne bakasnn girmesi engellenebilir. Ev iinde bulunan ate de byledir. Ate almak iin bakas eve sokulmayabilir. Fakat ak ve sahipsiz yerlerde yaklan atelerden herkes faydalanabilir. Bu gibi atelerden snlr, ndan faydalanlarak i yaplr, ondan lamba ve fener yaklabilir. Ate sahibi bu faydalanmaya engel olamaz. Fakat izni olmadka o ateten kimsedir kor alamaz. Suyun hkmne gelince : Bir kimsenin mlk iinde devaml suyu bulunan bir kuyu, havuz veya bir nehir bulunduu halde bunlardan su imek isteyen kimse mlke girmekten engellenebilir; fakat yaknda baka iecek mubah su yoksa, mlk sahibi o kimseye su karp vermeye yahud onun girip su almasna msaade etmeye mecburdur. Mlk sahibi su karmad taktirde, o kimsenin girip su alma hakk vardr. Ancak kuyunun, havuzun veya nehrin kenarn bozmak gibi zararlar su sahibine vermemek arttr. 650- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Suyun fazlasn tutmaynz ve bu yzden (meralarda) otlarn oalmasn nlemi olursunuz. Mtercim:
1

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:379-387

Bir yerde mevud sudan, hayvanlarn otunu yetitirecek baka su bulunmad zaman byle bir suya sahib olan kimse kendi zaruri ihtiyacndan artan tutmas hadls-i erif ile yasaklanmtr. Hanef, afi ve Maliki nezheberine gre, yukarda akladmz gibi, bu faydalanmaya engel olmak haramdr. nk bu gibi sularda insan ve hayvanlarn faydalanma hakk vardr. Baz alimlere gre de, bu faydalandrma bir ihsan ve iyiliktir. nk kendi mlknde veya bo bir yerde alan kuyu, aann ahs menfaatine baldr ondan bakasna bir ikram olur, denmektedir. Yoksa herkes hava ve ktan faydaland gibi denizlerden, byk gllerden, mlk olmayan nehirlerden, umuma ait kuyulardan faydalanmak her canl iin mubahtr. Bunlardan isteyen kimse arazisini sulayabilir, su ark aabilir, deirmen kurabilir. Ancak, bunlar yaplrken ba- kasma zarar vermemek arttr. Bu itibarla su, tarlarak insanlara zarar verilirse, yahut nehrin suyu bsbtn kesirlirse, yahud kayklarn yzmesine imkn braklmazsa, bu takdirde byle zararlara sebebiyet verenlere engel olunur. 651- Eb Hreyre'den CRadyallahu Anh) rivayet edilmitir: Maden ocann telefi Cicine dmek suretiyle lm veya yaralanma meydana gelmesi) hederdir. Kuyunun telefi hederdir. Hayvann telefi hederdir. Yeralt servetlerinde bete bir hazinenindir. Mtercim: Bu hads-i erife ait bir ksm hkmler 485 sayl hads dolays ile gemiti. Bu bir tekrar mahiyetinde ise de kelimeler yerlerini deitirmi olduundan ikinci defa nakledilmitir. Hayvanlarn telefi hakknda fkh kitaplarnda belirtildii zere, bir hayvann sebebiyet verdii zarar sahibi demez. Fakat bir adamn maln telef etmekte olan hayvann sahibi grr de ona engel olmazsa* zarar demesi gerekir. Bir de toslayc kz, src kpek gibi zarar belli bir hayvann sahibine, hayvanna sahip ol, diye nceden tenbihte bulunmu ve buna ramen hayvann salvermi ise, bir ziyanda bulunduu takdirde zararn sahibi der. Yine bir kimsenin hayvan, kendi mlknde iken bir bakasnn canna veya malna herhangi bir ekilde zarar verirse, hayvan ister yalnz ve ister sahibi ile beraber olsun, tazmin gerekmez. Bir de hayvann bakasnn mlkne mlk sahibinin izni ile soksa, kendi mlknde imi gibi hayvann zararn demek gerekmez. Fakat mlk sahibinin izni olmakszn sokulmu olursa, hayvann ister srcs, ister yedekcisi olsun ve ister yaknnda bulunsun, byle bir hayvann yapaca zarar sahibi tarafndan denir. Ancak hayvan kendiliinden boanarak bir kimsenin mlkne girip zarar yapm olursa sahibi bu zarar demez. Ayrca herkesin, umuma ait yolda hayvan ile yrmek hakk vardr. Byle bir yolda hayvanna binerek yryen kimsenin hayvan saknlmas mmkn olmayan bir zarar yaparsa, sahibi onu demez. Misal: Hayvann ayandan toz ve amur sraypta bakasnn elbisesini kirletse, yahut hayvan arka ayayle teperek yahut kuyruu ile arparak bir zarar etse, tazmin gerekmez. Fakat hayvann ya n aya ile veya ba ile arpmasndan meydana gelen zarar ve ziyan hayvan binicisi der. Umuma ait yolda hayvan yedekcisi ile srcs veya binicisi arasnda tazminat deme bakmndan fark yoktur. Ancak, umuma ait bir yol zerinde hi kimsenin, hayvann durdurmaya veya balamaya hakk yoktur. Eer byle bir yol zerinde hayvan durdurulur veya balanrsa, hayvann n veya arka aya ile tepmesinden veya baka hareketlerinden meydana gelen zarar hayvan sahibi der. Fakat hayvanlarn durmas ve beklemesi iin hazrlanm olan yerlerde hayvanlarn etmi olduu ziyan denmez. Bir kimse umuma ait olan yolda hayvann babo salverse, o hayvann ettii zarar der. Bir kimsenin bindii hayvan n veya arka aya ile ister binicinin kendi mlknde ve ister baka yerde olsun, bir nesneyi "ineyerek ziyan etse, binici bu ie sebebiyet verdii iin o ziyan der; fakat at, gemi azya alp binici onu kontrol altna alamaz da bir ziyan ederse tazmin gerekmez. Bir de, bir kimse kendi mlknde hayvann balam olduu halde dier biri gelerek oraya kendi hayvanm balasa ve mlk sahibinin at teperek onu helak etse yine tazmin gerekmez; fakat mlk sahibinin hayvan telef olursa onu dierinin demesi lazm gelir. Bir yere iki kimsenin, hayvanlarn balamak hakk olduu halde her ikisi o yere hayvanlarn balasa ve bunlardan biri tekini telef etmi olsa, tazmin gerekme hayvanlann bir yere tazmin gerekmez Yine iki S hav T" hTmi derini lunmayan bir yere ldrrse tazmin gerekmez balayann sonra-ce balanan! ldrrse tazm 652- Abdullah (Radyalahu Anh) der ki, Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Seliem yle buyurdu: *Kim yaJan yere yemin eder de, o yemin sebebiyle bir kiinin maln haksz yere alrsa, kyamet gnnde Allah Teal'nn gazabna uram olarak O'nun huzuruna kar. Sonra bu hads-i erifi tasdik etmek zere Allah Teal Hazretleri: Allah'n ahdini ve kendi yeminlerini bir ka paraya satan kimselerin ahirette hi bir nasibi yoktur. mealindeki ayeti kerimeyi inzal buyurdu. (Ali Imran, Ayet: 77) Abdullah bu hadis-i erifi rivayet ederken: - Siz ne soyuyorsunuz! Bu ayeti kerime benim hakkmda nazil oldu, dedi. yle ki: Benimle amcamn olu arasnda ihtilf konusu bir su kuyusu vard. Davamz bir hkme balamak iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seliem bana: ahitlerini getir, dedi. Ben ahitlerim yoktur, dedim. Hazreti Peygamber.- O halde hasmn yemin etsin, buyurdu. Ben: - Ya Reslallah, bu adam yalan yere yemin eder,

dedim. Sonra Hazreti Peygamber "bu hads-i erifi buyurdu. Allah Teal Hazretleri de yukardaki ayeti kerimeyi indirdi. Mtrcm; Yemin ksmdr: 1- Yemin-i gams ki, yalan yere kasden yemin etmektir. Ga-ms'un manas, sahibini byk gnaha daldrr demektir. Bu trl yemin-iin Hanef mezhebinde keffret yoktur. nk keffret ile bunun gnah balanmaz. Ancak tevbe ve istifarla beraber, hak sahibi var ise ondan helallik almakla bu gnah balanr. te bu hads-i erifteki tehdit, bu gibi yemin hakkndadr. Baka hadslerde ve baka kitaplarda: Gams eklindeki yemin, evleri harab eder, diye varid olmutur. Byle kul haklar zerine yalan yere yemin edenleri, bu yemin helak eder, ocaklarn sndrr. 2- Mn'akd yemin ki, gelecekte bir eyi yapmak veya yapmamak zere edilen yemindir. Vallahi falan ii yapmam veya yaparm, eklinde edilen yemindir. Bu trl yemin bozulduu takdirde, yemin keffreti vermek gerekir. Bu keffret de ya bir kle azad etmek yok ise, on fakire birer fitre miktar sadaka vermek veya on fakir giydirmek;' bunlara gc yetmezse gn arka arkaya oru tutmaktr. Bir kimse : Vallahi, falan-ca kimse ile banmam veya konumam veya evine gitmem, diye yemin ederse, bu trl yeminin bozulmas ve keffret verilmesi matluptur. Byle yeminlerde israr edip bozmamak haramdr. Fakat meru olan yeminde sebat etmek gerekir. Sebat edilmez de bozulursa yine keffret lazm gelir.ki imeyeceine yemin eden kimse, bu yemininde sebat eder; bununla beraber yeminini bozacak olursa, bunun keffretini der.Ayrca iledii haramn gnahn eker. 3- Lav yemin ki, zanna dayanp geree aykr olarak kastsz yaplan yemindir. Geen yl hacca gittiini sanarak buna yemin etmesi ve aslnda iki yl nce hacca gitmi olmas gibi. Bu trl yeminlerin balanmas umulur. afii mezhebinde lav yemin, sz arasnda yemini kasdetmeye-rek sze g kazandrmak iin, vallahi gittim, vallahi geldim, vallahi okudum, billahi yazdm gibi yeminin Allah katnda balanmas u-mulur. Her iki mezhebe gre de, mmkn olduu kadar byle yeminlerden saknmaldr. znt ile kaydedelim ki, baz kimseler, farknda olmakszn byle her szde, konuma aralarnda bu lav yemini yapar. Herkes bu ekildeki kt alkanlktan kendini kurtarmaldr, yeminsiz konumaya almaldr. 653- Eb Hreyre (Radyalahu Anh) anlatyor: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurmutur ki: kimse vardr ki, kyamet gnnde Allah onlara merhamet gz ile bakmaz ve onlar gnahlardan temizlemez, hem de onlara ackl bir azab vardr: Yolculukta suyunun ihtiyacndan fazlasn yolcuya vermeyen adam. Bir idareciye yalnz dnya menfaati iin biat eden (oy veren) ve kendisine dnyalk verirse memnun olan, vermezse kzan (aleyhine dnen) adam. Akam st satlk maln arzedip, kendisinden baka ilh olmayan Allah'a yemin ederim ki, bu mal karlnda bana u ve u kadar para verildi Cde vermedim), diyen ve bu yeminine bir mterinin kand adam. Sonra Hazreti Peygamber : Allah'n ahdini ve kendi yeminlerini bir ka paraya satan kimselerin ahirette nasibi yoktur, mealindeki ayeti kerimeyi okudu. (Ali mran: Ayet 77) 654- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) rivayet eder: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurmutur: Bir adam yolda giderken ar ekilde susad. Derken bir kuyuya inip su iti. ktktan sonra susuzluktan soluyup topraklar yalayan bir kpekle karlat. Adam, bu kpek, benim ektiim susuzluun benzerini ekiyor, dedi ve kuyuya inerek kundurasna su doldurup azna takt ve yukar kp kpee su iirdi. Allah Teal Hazretleri de onun bu iini beendi ve gnahlarn balard. (Cennetine girmeye vesile kld)! Ashab dediler ki: Ey Allah'n Resul, -hayvanlar yznden bize sevab var m? Hazreti Peygamber yle buyurdu: Her slak cier iin (her canlnn susuzluktan yanan cieri iin) sevab vardr. Mtercim: nsan ve hayvan, her canlnn iirilmesi ve yedirilmesinden dolay sevab kazanlaca bu hadis-i eriften anlalmaktadr. Fakat mam Nevevi'nin tercihine gre, kendisine ikram edilen hayvann zararsz olmas lzmdr; ldrlmesiyle emredilmemi olmaldr. 655- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Bir kadna, kendi yznden azap edildi. Bu kadn, alktan lnceye kadar kediyi hepsetmi ve bu yzden cehenneme girmitir. bni mer der ki; Allahu alem, Hazreti Peygamber yle buyurmutu: O kadn, kediyi hapsettii zaman ne yedirmi, ne iirmi ve ne de yeryz haaratndan yesin diye salvermiti. 656- Eb Hreyre'den (radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Nefsim kudretlinde olan Allah'a yemin ederim ki kvamptt Kevser Havuzuma birtakm kimseleri yaklatrmaym.yabanr deyenin su kurnasndan kovulduu gibi... Kevser haklan " vulacaklar, ya mnafklar, ya bid'at sahihleri, ya da dieT^Jl lerden olanlardr,

deniliyor. 657- Sa'b bin Cessme (R.A.) 'den rivayet edilmitir: Koru, ancak Allah'n ve peygamberinin korusudur. Mtercim; Mslmanlarn ihtiyalar iin Hazreti Peygamber tarafndan veya devlete korunmu kuyu ve araziden baka korunmu yer olamaz. Bu hadsi -erfin geli sebebi u: Cahiliyet devrinde bir takm eref sahibi ileri gelen kimseler.bir yere konakladklar zaman, kpek sesinin ulat yere kadar olan araziyi drt ynden evirerek kendilerine ayrrlard ve kendi korular sayarlard. Bu yeri kendi hayvanlarnn otlamalarna tahsis ederlerdi. Bununla beraber dier. insanlarn mer'alanna da ayrca ortak olurlard. Sonra Hazreti Peygamber bu cahiliyet adedini bu hads-i erifle yasaklad. Gaza ve cihad iin veya m sl uman I arn dier ihtiyalar iin meru bir izin olmadka, hi kimse kendi basma, umuma terk edilmi yerlerden kendisi iin koru edinemez; bu caiz deildir. 658- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: At beslemek kimi iin sevab kimi iin rt (geim vastas) ve kimi iin de vebaldir. Sevab kazanan kimse, at Allah yoluna balayan, ban uzun yaparak imenlikte veya bahede otlatan kiidir. Bann geni alam iinde imenlikten veya baheden otladi her ey, sahibine sevab olarak yazlr. Eer ba kopar da aha kalkarak bir veya iki tur atarsa izleri ve tersleri sahibine sevab olarak yazlr. Eer bir nehire urayp o nehirden ierse, sahibine, onu sulamak iin bir himmet gstermemi olsa bile, bundan dolay sevab yazlr. te at, bu gibi sebeplerle bir sevabdr. Kim de at, ihtiyacn karlamak ve bakasna muhta olmamak iin besler, boyunlarnda ve srtlarnda olan er'i haklar (zekt ve yardm gibi hukuku) unutmazsa atlar, bu sebeple bir rt (geim vastas dr. Kim de atlar; iftihar, gsteri ve mslmanlara kar dmanlk olarak beslerse bu sebeplerden tr bir vebaldir. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e merkeplerin durumu soruldu ve yle buyurdular: Bana, bunlar hakknda, u esiz ve mnas geni ayeti kerimeden baka yet nazil olmad: Kim zerre miktar hayr ilerse, onun karln (sevabn) grecektir. Kim de zerre miktar ktlk ilerse, onun karln (cezasn) grecektir. (Beslenen hayvanlar iyi bakrfr ve iyi yolda kullanrlarsa sevab kazanlr aksi enaha dlr.) Mtercim ; Mmin ve kfir herkes kyamette, dnyada iken yapm olduu eylerin karln grecektir. Fakat mminin gnah balanr ve iyi ilerine sevab verilir. Kafirin iyi ii kabul olunmaz ve gnahlarndan dolay azab olunur. 659- Hazreti Enes (Radiyalla.hu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Bahreyn arazisinin bir ksmn Medne'li ashaba (Ensar'a) vermek, mlkiyetlerine geirmek istedi. Medine'li ashab dediler ki, muhacir (Mekke'-li) kardelerimize de vermedike gnlmz raz olmaz. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu; Benden sonra size bakalarnn tercih edildiini tsize kar onlara stnlk ve hak tanndn) greceksiniz. Fakat siz ahrette bana kavuuncaya kadar sabrediniz. (Baz idareciler, sizin gibi hak sahihlerini brakp bakalarn tercih ve onlara ihsan ve ikram edeceklerdir. Fakat siz yine sabrederek itaatten dar kmaynz.) 660- Abdullah bin mer'den (Radyallahu Anhm) rivayet edilmitir: Kim bir hurmal budanp alandktan sonra satn alrsa o hurmaln meyvesi, mteri art komad takdirde satcnndr. Kim de mall bir kle satn alrsa, o klenin mal, mteri art komad takdirde onu satanndr. Mtercim : Hurma aalar budanp alannca adeta meyval aa hkmnde olur. Pazarlkta bu alanm ye meyve hkmnde olan iek ler sz konusu edilmezse, o yln mahsul sata dahil olmaz. Mey-valar satcnn ve aa mterinin olur. nk satlan maln eklerinden olmayan veya ona bitiik kararl ilvelerden saylmayan, satlan maln bir paras hkmnde olmayan veya beldenin rf ve adetinde satlan mala bal kabul edilmeyen eyler, sat halinde al-verie girmezler, satlan maln dnda kalrlar. Fakat pazarlkta mteri bunlarla beraber mal satn almay art koarsa, o zaman satlan malla beraber bu ekler de mterinin olur. Beldenin rf ve detine gre satlan maln eklerinden kabul edilen eyler, sz konusu edilmese bile, mteriye ait olur. Bir ev satlnca gardrop, divan koltuk kanepe ve sandalya gibi eyalar, evin satna girmedii gibi, ba ve bahe satnda iek ve meyva sakslar, baka yere gtrlmek zere dikilen fidanlar da al-verie girmezler. Yine arazi satlarnda ekin, aa satlarnda meyva pazarlkta sz konusu edilmezse, bu ekin ve meyvalar, arazi ve aa satlarna girmezler; mteri bu ekinleri veya meyvalar da, arazi ve aala almaya hakk yoktur. Fakat rf ve adette ek hkmn de olan binek atnn gemi ve yk hayvannn yular, sz konusu edilmese bile, alverie girerler. Satlan hayvanla beraber bu yular ve gem mterinin olur.

Yine bir kimse, mal ve paras olan bir klesini satt zaman, o klenin mal ve paras, kleyi satan efendisine aittir. Zaten Hanef ve afi mezheblerinde kle hi bir zaman mala sahib plamayaca-ndn satlrken elinde bulunacak maln efendisine geri verilmesi gerekir. Maliki ve Hanbel mezheblerinde, bir kleye efendisi mal temlik ederse, kle o mala sahip olur; fakat byle satlrken o sahib olduu mal efendisine geri verilir. Ancak satlan bu klenin elindeki mal mterinin olmak art koulursa, kle ile o mal mterinin olur. Fakat maln belli ve muayyen olmas lazmdr, Eer satlan klenin elindeki mal altn veya gm olur ve klenin bedeli de altn veya gm ise, bu pazarlk faizden hali olamayacandan, Hanefi ve afi mezheblerinde al-veri sahih deildir. Maliki ve Hanbeli mezheblerinde mutlak olarak bu hads-i erife dayanlarak sahihtir.2 BORLAR VE HACR BAHS 661- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir; Kim insanlarn mallarn demek maksad ve niyeti ile (dn) alrsa, Allah Teal onun yerine der, (ona deme imkni baheder). Kim de, bu mallar batrmak kasdyle alrsa, Allah Teal o kimseyi batrr., (bakasnn maln .batrann Allah da ahirette amelini batrr.) Mtercim; Bir kimse bakasndan dn olarak veya herhangi bir i gerei mal ve para gibi eya alrken o alm olduu eyi sonradan demek niyetini kesin olarak tayorsa, Allah ihsan ve kereminden bu borcu demeyi borluya nasib eder ve ona kolaylk verir. Dnyada deye-inese bile, ahirette o borlunun alacakllarn raz eder, bu haktan borluyu kurtarr. Eer byle bir mal alrken, dememek niyeti varsa, borlunun bu ct niyetinden dolay dn alman maln dnyada hi bir faydas olmayarak batar. Ayrca ahirette de hak sahipleri tarafndan o borlunun iyi amelleri alnr. Alacakllarn gnahlar da bu borluya ykseltilir, Bylece borcu denmi olur, diye dier hads-i eriflerde varid olmutur. 662- Eb Zer El-ifr (Radyallahu Anh) der ki: Bir sava seferinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile beraberdim. Dnte Medine'ye gelirken Uhud dan grdklerinde yle buyurdular: u da altn haline dnm olsa, o altnlardan hi birinin geceden fazla yanmda kalmasn istemem; ancak bir kimseye borcum varsa, borcum kadarn saklayarak borcumu derim. Hazreti Peygamber, szne devamla : (Dnyada! bolluk iinde yzenler, onlar (ahirette) darlk iinde kvrananlardr. Ancak, mal yle ve yle saanlar mstesnadr (bunlar, hem dnyada ve hem ahirette bolluk bolluk iindedirler). diyerek mbarek eliyle nne, sama ve soluna iaret ettiler ve: Byle sadaka verip hayr yapanlar azdr! buyurdular. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleri Hazretleri, bana hitaben: Ben gelinceye kadar yerinden ayrlma! buyurdu ve kendisi bir para uzaklanca bir ses iiterek hemen yanna varmak istedim. Fakat sonra efendimizin Ben gelinceye kadar yerinden ayrlma emrini hatrladm ve bulunduum yerde kaldm. Sonra Hazreti Peygamber yanma gelince: Y fleslallah, iittiim ey, veya iittiim ses ne idi? diye sordum. Bana: ittin mi? diye sordular. Ben de: Evet i dedim. Buyurdular ki: Cibril bana geldi, mmetinden h*r kim, Allah Teal Hazretlerine hi bir eyi ortak komadan lrse, cennete girer, dedi. Ben de, yle ve yle yapsa da girer mi? dedim. Cibril, evet! diye cevap verdi. 663- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Eer benim Uhud da kadar altnm olsa, borcum iin saklad-.dan baka bu altnlardan bir miktar yanmda iken zerimden ce gemesi beni sevindirmezdi. 664- Cbir (Radiyallahu Anh) Hazretleri der ki: Bir sava seferinde devem yorulmu ve yryemez olmutu. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem deveme birka kam vurunca, yorgunluu gitti, ok iyi bir ekilde yrmee balad. Sonra Hazreti Peygamber bana yle buyurdu: imdi deveni nasl buluyorsun, onu bana satar msn? Ben de: Satarm, ya Reslallah, dedim. Medine'y6 vardmz zaman bu deveyi gtrdm. Hazreti Peygamberi Mescid-i erifin kapsnda buldum. Haydi, Mescid'e girip iki rekt namaz kldktan sonra bana gel, buyurdu. Ben de Mescid'e girip namaz kldm ve Hazreti Peygamberin huzuruna verdim. Deve bedeli olan alacam fazlasyle aldm. Sonra devemi brakp giderken beni geri ard ve devemi de bana balad. (590 Sayl hadise baknz)
2

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:387-400

665- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) anlatyor: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem buyurmutur ki: Ben btn mminlere dnya ve ahirette kendi nefislerinden daha yaknm, (nk ben onlar kurtulua davet ederim. Nefisleri ise, onlar ktle ekip gtrr.) sterseniz: Peygamber, mminlere kendi nefislerinden daha yakndr, mealindeki yeti okuyunuz. Bu itibarla mmetimden hangi m'min lpte mal brakrsa, varisleri kimlerse onun mirasn alsnlar. Eer len bir mmin, geriye mal brakmayp bor yahut yardma muhta olukocuunu brakrsa, lenin dul ve yetimleri bana gelsinler, ben onlarn veli ve yardmclarym. (629 sayl hadise baknz.) 666- Mure bin ube'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Analarnza (ve babalarnza) kar gelmeyi, kz ocuklarnz diri diri gmmeyi, haklar dememeyi ve bakasnn malna el uzatmay Allah Teal size haram klmtr. Dedi kodu etmeyi, lzumsuz sorular sormay ve mal ziyan etmeyi size mekruh (sakncal) klmtr.3 DAVACILIK BAHS 667- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu anh) der ki: Kur'andan bir ayeti, benim, 'Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'den iittiim ekilden baka trl okuyan birisini grdm. Bu adam, elinden smsk tutup Hazreti Peygambere gtrdm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ikimizi de dinleyince bize yle buyurdu: Her ikiniz de gzel okudunuz. Sakn aranzda ihtilafa dmeyiniz; nk sizden nce olanlar ihtilafa dtklerinden helak oldular. Mtercim : Kur'an Kerim, Hicaz halknn yedi lehesi zere nazil olmutur: Kurey, Temim, Dabbe, Kinne, Kays, Hzeyl, Ben Esed, Sonra kesintisiz olarak birbirinden (an'ane ile) yedi imamn naklettikleri yedi okuyu (Krat- Seb'a) mtevatirdir. Yedi imam u kimselerdir: Nafi, bni Kesir, Eb Amr, bni mir, sim, Hamza, "Kis'. Bu yedi okuyutan on okuyua kadar, olan kretler - ki bunlar Eb Cafer, Halef ve Halld kraetleridir - mtevatir deil ise de mehurdur. Hanef mezhebinde mehur kretle namaz sahih olur. az olan kraet-lerle namaz sahih olmaz. az olan kraetler de, Hanef mezhebinde on kraatin (kret-i aerenin) zerinde Kraati aere'den baka) olan okuyulardr. afi mezhebinde ise, ancak yedi kretle (kraet-i seb'a ile) yani intevatir kraetlerle namaz sahih olur. Yedi kraetin gayri ile caiz deildir. Bir de Kur'anm hatt, Hazreti Osman (Radyallahu Anh) efendimizin imlsna aykr olmamak arttr. 668- Eb Sad (Radyallahu Anh) der ki: Bir mslmanla bir yahudi kavga ettiler: Yahudi, arda mal satarken, Musa'y btn insanlardan stn klan Allah hakk iin, diyen yemin edince mslman da, Muhammedi btn alemlerden stn klan Allah hakk iin, diye yemin etti ve ey mel'un! diyerek yahudi'nin suratna bir amar indirdi. Yahudi, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e giderek mslman ikyet etti. Hazreti Peygamber-. Vuran kim? Onu bana arnz, buyurdu. Mslman arlp huzura gelince, Hazreti Peygamber sordu: Onu sen mi dvdn? Mslman, evet! dedi ve kendisiyle Yahudi arasnda cereyan eden hadiseyi anlatt. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Peygamberler arasnda tercih yapmaynz, Kyamet gnnde kyametin dehetinden btn insanlar yere serileceklerdir. Kabri yarlp en nce kalkacak olan benim. Bir de greceim ki, Musa Aleyhs-se-m Ar'n direklerinden bir diree tutunmu duruyor. Bilemiyorum, Musa Aleyhisselm da baylanlar arasnda m idi, yoksa Tr danda olan tecellideki ilk baylmas, kyamet baygnl yerine mi saylmt?. Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, bir tevazu olarak, peygamberler arasnda bir tercih yapmakszn hepsine sevgi ve sayg beslenmesine, ekimeye meydan verecek ekilde aralarnda stnlk iddiasnda bulunulmamasna iaret etmilerdir. Geri peygamberimizin dier peygamberlerden fazla olarak iki vasf vardr. Bu iki sfata iman etmek farzdr: Birinci vasf, btn peygamberlerin en faziletlisidir. kincisi de, btn peygamberlerin sonuncusu olmasdr. Byle inanmayann iman sahih deildir. Bununla beraber dier peygamberlerden hi birinin yksek deerlerine zerre kadar noksanlk getirmemek de imann shhatindendir.4 LUKATA (Yitik mal) BAHS 669- Ubeyy bin Kb (Radiyallahu Anh derki: Yolda, iinde yz altn bulunan bir kese buldum. Hemen Hazreti Peygambere giderek durumu bildirdim. Bana
3 4

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:400-404 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:404-406

yle buyurdular: ' Sen o paray bir yl iln et, (sahibini ara). Ben de gittim zaman zaman her tarafa iln ettim. Sene dolup sahibi kmaynca, Hazret! Peygambere durumu arz ettim. Yine bana: Bir yl daha o paray nan et, buyurdular. Ben de iln ettim; fakat bir trl paraya sahip kan olmad. nc defa gidip keyfiyeti Hazreti Peygamber anlatnca bana yle buyurdular: Altnlarn kesesini, saysn ve kese ban aklnda tut ki, sahibi karsa (ve bu iaretleri vererek kendini tantrsa) ona verirsin. Aksi halde onlardan kendin yararlan. Mtercim: Bir kimse yolda bir ey bulur da onu kendisine mal etmek zere alrsa, gasp olur. Bakasnn malna haksz yere el atm olur. Bu halde alman mal telef olsa, bir kasd olmasa bile o mal demesi gerekir. Eer bulunan mal, sahibine verilmek zere alnrsa, onu sahibine teslim etmek gerekir. Eer sahibi bilinemiyorsa, bu yitik maldr. Yitii bulann elinde o nal emanettir. Yitii bulan kimse, adet zere onu iln eder, sahibini aratrr. Sahibi kncaya kadar elinde bu mal emanet kalr. Biri kar da kendisine ait olduunu ispat ederse, maln ona teslimi gerekir. Maliki ve Hanbel mezheblerine gre, yitik bir maln sahibi gelir de bu maln vasflarn tamamen aklarsa, baka delile lzum kalmakszn o mal almaya hak kazanr. Bu hads-i erifin delleti budur, diyorlar. mam Azam ve mam afii mezheblerinde ise, mahn beyyine ie yani hakim karar ile adama ait olduu sabit olmadka, mal verilmez. Ancak verilen haber ve iaretler zerine kanaat getirilirse, maln iddia sahibine verilmesi caiz ve mstahabdir. Fakat sonradan baka birisi kar da hakim karar ile hak sahibi olduunu isptlarsa, yitii bulann o mal demesi gerekir. Daha nce hakim karar ile sahibine verildikten sonra ikinci bir ahs kar da yine hak sahibi olduunu ispat ederse, o yitik mahn tazmini gerekmez. afi alimlerinden bni Hacer, Feth'1-Bar adl kitabnda ve Hanef Alimlerinden sarih Sindi, bu hususta bu hadis-i erifin ak ifadesine bakarak Maliki ve Hanbeli mezheblerini tercih etmiler ve isabetli bulmulardr. nk yitik mallarda ahid bulunmas gtr, demilerdir. 670- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bazan evime dnnce yatamn zerine dm bir hurma tanesi buluyor ve onu yemek iin (azma) kaldrrken sadaka (zekt) hurmas olmasndan korkarak hemen brakyorum. . Mtercim: Bu hads-i eriften, byle yiyecek maddelerden olup pek kymeti bulunmayan eylerin iln edilmeksizin alnp yiyilebilecei hkm kmaktadr.5 ZULM BAHS 671- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Mminler, cehennemi atktan sonra da Cehennem ile cennet arasndaki bir geitte bekletilerek aralarnda olan hakszlklardan dolay ksasa tabi tutulacaklar, birbirlerinden haklarn alacaklardr. Nihayet temizlenip arndklar vakit cennete girmelerine izin verilecektir. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Seli em'in can kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, onlardan her biri, cennetteki evini, dnyadaki evinden daha kolay bulacaktr. 672- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitin Sakn hi kimse, bakasnn hayvann kendisinden izinsiz samasn. Herhangi biriniz, st kabna yaklalmasn veya dolab krlarak yiyeceklerinin tanmasn ister mi? Hayvanlarnn memeleri de onlara yiyeceklerini depolamaktadr. Hi kimse, kendisinden izinsiz bir bakasnn havann samasn. 673- bni mer'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri kyamet gnnde mmini kendine yaklatrr. Koruyucu perdelerini zerine gererek onu rter ve falan gnah biliyor musun, filan gnah da biliyor musun? diye sorar, o, da, evet, ey Rabbim! diye cevap verir. Nihayet ona btn gnahlarn ikrar ettirdii ve o da kendisinin helak olduu kansna vard zaman yle buyurur: Ben, bu gnahlarn dnyada gizli tuttum, bu gn de onlar sana balyorum. Sonra kendisine sevablarnin defteri verilir. Fakat kfir ve mnafklara gelince, ahitler (insan, melek, cin ve azalar) bunlar hakknda yle ahidlik edecekler: te Rablerine kar yalan syleyenler bunlardr. Hem de Allah'n laneti byle zalimler zerine olsun! Mtercim: . Bir kimse gnah ilemi bulunursa onu gizli tu,tmasi gerMr. Onu aa vurmas demek, kyamet gnnde aleyhinde ehadet.edecek ahitleri oaltmas; bakalarna aleyhinde ehadet frsat ver mesi demektir.
5

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:406-408

674- bni mer'den (Radiyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Mslman, mslmamn (din) kardeidir; ona hakszlk etmez ve onu ele vermez. Kim kardeinin ihtiyacn karlarsa, AUah da onun ihtiyacn karlar. Kim, bir mslmamn tasasn giderirse Allah da onun kyamet gn tasalarndan bir tasasn giderir. Kim de bir mslmamn aybn rterse, Allah da kyamet gnnde onun gnahlarn rter. Mtercim: Bir kimse ak olarak bir haram ilemekte ise onu tle o iten alkoymak gerekir. Ktl brakmazsa hakime bavurmak icab eder. Fakat bu gnah ilenmi ve bitmi ise, onu rtmek daha iyidir. 675- Enes'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Zalim olsun, mazlum olsun, din kardeine yardm et. Ashab aeauer ki: Ey Allah'n Resul! Buna, mazlum olduu iin yardm ede-Jim, fakat zalim olana nasl yardm ederiz? Peygamber Sallalahu Aley-n ve Sellem yle buyurdu: Ona zulmden elektirirsin. Mtercim: Zalime yardm etmek, elden geldii kadar onun zulm ve tecavzn engellemektir. O zaman mazlum zalimin eziyetinden kurtulaca gibi, zalim de gnah ilemekten kurtulmu olur. Bu durumda hem zalime ve hem de mazluma yardm edilmi olur. 676- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Zulm, kyamet gnnde Csahibi) karanlklardr. (mn btn olanlarn nurlar nlerinden yrr,) mealinde olan ayeti kerime gereince, kyamet gnnde onlar nur iinde yrdkleri zaman, insan haklarna tecavz eden zalimler karanlklarda bocalayacaklar-dr.) 677- Eb Hreyre'den (Radyalahu Anh) rivayet edilmitir: Bir kimseye namusa veya herhangi bir ey bakmndan hakszlk eden varsa Dinar ve Dirhem'in geersiz olmasndan nce bugn ondan helllik alsn. Aksi takdirde yapt hakszln bedelini, salih ameli varsa bununla deyecek ve eer savablar yoksa (hakszlk ettii) adamnn gnahlarndan alnarak kendisine ykletilecektir. Mtercim ; Bu hads-i erif, hi bir gnahkr bakasnn gnhm ekmez. mealindeki.ayeti kerimeye aykrdr, diyerek baz bid'atlar tarafndan itiraz edilmise de, bu itiraz yersiz ve batldr. nk mazlumun gnahnn zalime ykletilmesi hususu, zalimin kendi cezas karldr. Sebepsiz olarak bakasnn gnahn yklenme deildir. 678- Sad bin Zeyd'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kim (bakasnn arazi ve arsasndan) bir para toprak gasbe-derse o gasbetmi olduu yer kyamette' yedi it at arza kadar boynuna halkalanr ve ona azab olur. 679- Salim (R.A.) tarikiyle babasndan rivayet etmitin Kim (bakasn--.-! arazisinden) haksz yere bir para toprak alrsa, kyamette gasbettii toprakla birlikte yedi kat yerin dibine batar. Mtercim : Bu hads-i eriften mam afi ve mam Muhammed Hazretleri akar gasb meselesini kardlar. mam Azam ve mam Eb Ysuf Hazretlerine gre gasb ancak tanabilir mallarda olur. Arazi ve akar gibi tanamaz mallarda gasb ii gereklemez; nk gasb, zorla ele geirilen bir eyin baka bir yere tanp karlmas ile gerekleir. Akarda ise bu tama ve karma dnlemediinden gas-bn imkn yoktur. Bunlara gre, bir kimse bakasnn arsa ve arazisini veya akarn gasbeder de elinde telef olursa yahut o gasbettii malda bir noksanlk meydana gelirse gasbedenin zerine tazmin bile gerekmez. nk gasb, ancak tanabilir mallarda (menkulatta) meydana gelir. Fakat mam afi ve mam Muhammed'e gre gasb edene tazmin lazm gelir. Onun iin Mecelle'nin 905. maddesi, mam Muhammed'in grne gre alnmtr. yle ki: Gasbedilen mal, eer akar cinsinden ise gsp onu deitirmeye rek ve kymetini noksanlatrmayarak sahibine geri vermesi gerekir. Gasb eden tarafndan akarn kymetine noksanlk gelmi olursa, noksan kymeti demesi icab eder. Mesel-. Bir kimse gasbetmi olduu bir evin bir yerini yksa yahut oturmas sebebiyle harap olup kymetine noksanlk gelsin, noksan miktar der. Yine gasbetmi olduu evde yakt ateten-ev yanm olsa, esas kymetini der. Gasbedilen yer arazi olupda, gsp, onun zerinde bina yapar, yahut aa dikerse, bunlar skp araziyi geri vermesi kendisine emredilir. Eer bina ve aalar skmek araziye zarar veriyorsa, arazi sahibi o bina ve aalarn sklm olarak kymetlerini demek suretiyle onlar da ele geirebilir. Fakat bina ve aalarn kymeti yerin kymetinden ok olupta meru bir sebep ile bina edilmi veya dikilmilerse, o zaman bina veya

aalarn sahibi yerin kymetini vererek araziye sahib olur. Mesel: Bir kimse babasndan intikal eden arsa zerine, o arsann kymetinden ok para harcayarak bina yaptktan sonra biri arsaya hak iddia ederek sahip ksa, arsann kymetini vererek arsay alr. Hak sahibi de arsann parasn alr. Bir kimse bakasnn arazisini gasbederek ziraat etse, sahibi arazisini geri alnca ziraattan dolay meydana gelen noksanlk da gas-bedene detilir. Bir kimse bakas ile ortak olarak kulland araziyi, izin almakszn mstakil olarak ziraat etse, orta araziden hissesini alnca, o kimsenin ziraat ile hissesine ait yerin meydana gelen noksann dettirir, Bir kimse "bakasnn tarlasn gasbederek nadas ettikten sonra sahibi tarlay alnca, gsb olan kimse nadas ii karlnda bir cret isteyemez. Bir de, bu hads-i eriften, yedi kat yerin altna kadar, gasbedilen arazi zalimin boynuna halka ve tasma olur, tabirinden u mana anla abilir: Bir kimse bir yerin zahirine (d haline) sahip olunca, o yerin batnna da ti ksmna da) sahib olur. Mesel: Bir kimse bir yere sahib olursa, o yerin stne de, altna da sahib olur. Mlk olan arsada istedii binayi yapmak ve diledii kadar yukar kmak ve derinliine kazarak bodrum ve mahzen yapmak, diledii kadar derin kuyu kazmak hakk vardr. nk herkes mlknde bakasna zarar vermemek art ile istedii tasarrufu yapabilir, 680- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Allah Teai Hazretlerinin en ok buzettii kiiler, ar derecede dman ve davac olanlardr. 681- mm Seleme'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Ben ancak bir insanm. Bana davaclar geliyor. Biriniz dierinden daha konukan olabilir. Ben de onun doru sylediini sanarak davada onun lehine hkm verebilirim. Bu bakmdan bir mslma-mn hakkn hkme balayarak her kime vermisem, muhakkak bu hak, cehennem ateinden bir paradr. steyen onu alsn, isteyen braksn. (Cehennem atei hi alnabilir mi?) Mtercim : O halde bir davac veya davacnn vekili hi bir zaman haksz hakl yapmak iin almamah, hakly hak sahibi yapmak iin almaldr. Byle hareket edilmezse ateten gmlek giyilmi demektir. 682- Ukbe bin mir (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine sorduk: - Ya Reslallah, bizi herhangi bir greve gnderiyorsunuz. Bir kabile veya topluma konuk olmak istediimiz zaman, bunlarn bir ksm bizi msafirlie kabul etmiyor. Biz de glk ve sknt ekiyoruz. Bu hususta bize ne buyurursunuz? Hazreti Peygamber yle buyurdu: Siz bir kabileye msafir olmak zere vardnz zaman eer size bir msafiri arlamaya yarar ekilde davranrlarsa kabul ediniz, Fakat bunu yapmazlarsa onlardan msafir hakkn alnz. Mtercim : Bu hadis-i erifin zahirine baklarak, tara halknn msafir kabul etmesi vacibdir ve kabul etmedikleri takdirde de onlardan zorla msafir hakkn almak caizdir, denebilir. te Hanbel mezhebine gre, sahra halknn byle msafir kabul etmesi, kendi zerlerine vacibdir. Ky, kasaba ve ehir halkna vacib deildir. nk sahrada para ile yiyecek ve iecek bulmak zordur. Kasaba ve ehirlerde her zaman bulunabilir. Hanefi, afi ve Maliki mezheblerine gre, byle msafir kabul etmek vacib deildir, mekked snnettir. Bu hads-i erifin bu ekilde tehdit yollu varid oluu, tarada aresiz kalanlar hakkndadr. nk aresiz kalan ve alkta kvranan kimsenin zorla bir ey almas caizdir; hatta vacibdir. Yahut bu hal islmn ilk zamanlarnda herkes darlk iinde iken idi. Sonra mslmanlar genilie kavuunca hads-i erifin hkm kaldrld. Bu hads-i erifin hkmn kaldran, msafirin arlanmas bir gn bir gecedir mealindeki hadsi eriftir. Msafirin arlanmas da bir iyilik ve ikram manasn tar. in vacib olmasn gerektirmez. Yahud bu hads-i erif, bir devlet idarecisi tarafndan bir topluma grevli olarak gnderilen he-yetler ve memurlar hakknda varid olmutur. nk bu ekilde gn-. derilenlerin yiyip imeleri, ikametleri ve binek vastalar iin gerekli olan eyler o toplum zerine olur. Fakat zamanmzda bir memur yolluk ve ikamet maa ile tayin edilmekte olduundan onun idare ve geimi halk zerine gerekmez. Ancak ihtiya ve zaruret duyulursa sava zamannda mal ve beden ile hizmet etmeleri vacib olur. Ayni zamanda savaa yardmc olacak eylerin zorla alnmas da caiz olur. mam Buhar Hazretleri: bu hads-i erifi delil olarak getirip, bir kimsenin bakasnda alaca olur da borlu onu inkr ederse ve elde de bir senet veya ahit yoksa, sonra herhangi bir yolla alacakl, borlunun maln eline geirirse alaca kadar olan ksm kendine ayrmasnn hell olduunu sylemektedir. Ancak borcun ahid ve sened gibi bir delile dayanmamas arttr. Bir de bu alacak alnrken herhangi bir fitne ve rezalete sebebiyet verilmemesi gerekir. Alacak iin delil varsa mahkemeye ba vurularak tahsili yaplabilir. Bu mesele Hanef mezhebinde yle: Alacak altn ise, o miktar altnn alnmas caizdir. Gm ise o miktar gmn alnmas caizdir. lee bal bir mafie, o miktar lein alnmas, tartya bal ise, o miktar arln alnmas caizdir. Alacan cinsi cinsine alnmas caizdir, deiik mal alnmas caiz deildir.

afi ve Maliki mezhebi erinde, bir alacan tahsili mahkeme ile mmkn olamad takdirde, mam Buhari'nin itihad gibi, kendi alacann cinsini bulamad zaman, onun kymeti kadar, borlunun baka malmdan alabilir. Alacaklnn bu gayeye ulamas iin dier mslmanlarn da o alacaklya yardmc olmalar caizdir. 683- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir komu, komusunu bitiik duvarna odun sokmaktan engellemesin. Mtercim: Hanefi ve afii mezheblerinde bu hadsi- erifte olan emir istih-baba hamledilir. Duvar sahibinin izin ve msaadesi olmakszn komusunun bu duvara odun sokmas caiz deildir ve raz olmad takdirde de bu ii kabule zorlanamaz. Fakat Hanbeli mezhebinde ve hadis alimlerine gre, duvar sahibi ister raz olsun, ister raz olmasn, komu duvara odun sokabilir. Ancak duvar sahibi raz olmad zaman, komu, hakime mracaat ederek, duvar sahibi kabule mecbur edilir. 684- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: nsanlarn gelip getii yollar zerinde sakn oturmaynz. Ashab dediler ki-: Ya Reslallah, baz i ve ihtiyalarmz grmek iin byle yol kenarlarnda oturmaya mecbur kalyoruz. Buna cevaben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdular: Mademki oturmak zorundasnz; bari yolun hakkn veriniz. Ashab dediler ki: Ya Reslallah, yolun hakk nedir? Buna u cevab verdiler: Yolun hakki; gz haramdan korumak, kimseye eziyet etmemek, selma karlk vermek, iyilii emretmek ve ktlkten alkoymaktr, Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ashab kiram yol zerinde oturmaktan menettiler. Fakat ashabn ricalar zerine yolun haklar gzetilmek art ile onlara izin vermilerdi. 685- Abdullah bin Amr'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kim maln korumak iin ldrlrse ehiddir. (Malnn, cannn ve namusunun korunmas uruna hrsz veya mtecavizler tarafndan ldrlen kimse kyamet gnnde ehidler snfna katlr.) Peygamber Salallahu Aleyhi ve Seliem, Hazreti Aie'nin saadet-hanelerinde iken, mminlerin annelerinden biri (Hazreti Peygamberin zevcelerinden Safiyye veya mm Seleme) hizmetisi ile bir tabak yemek gnderdi. Hazreti Aie kskanlk duyarak hizmetinin elindeki tabaa vurdu. Tabak derek krld. Sonra peygamber Sal-lallahu Aleyhi ve Sellem kirlan taban paralarn ve dalan yemei toplad. Bu arada misafirlere: Siz yiyiniz! buyurdu. Sonra gelen hizmeti ile knlan taba yemek bitinceye kadar bekletti. Yemek bitince krlan taban yerine Hazreti Aie'nin evinden salam tabak alp hizmeti ile geri gnderdi. Krk tabak, Hazreti Aie'nin evinde kald, Bylece krm olduu taba Hazreti Aie'ye detmi oldu. Yahut her iki tabak da Hazreti Peygambere ait olduu iin byle yapmt. Baka bir rivayete gre, msafirlere: Annenize kskanlk geldi, anneniz kskand. buyurdu. 687- Seleme bin Ekva (Radiyallahu Anh) der ki: Hevazin savanda insanlarn azk ve yiyecekleri azald. Bunun zerine ashab develerini keserek ihtiyalarn gidermek iin Hazreti Peygamberden izin istediler. Hazreti Peygamber de birka devenin kesilmesine msaade etmiti. Bu ekilde izin alanlar, Hazreti mer'le karlatlar ve ona peygamberin bu iznini anlatnca, Hazreti mer dediki: Develerinizi kestikten sonra haliniz ne olacak? Yollarda yaya kalrsnz, helak olursunuz. Sonra Hazreti mer, hemen Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vard ve yle dedi: Ya Reslallah, byle develerini keserlerse onlarn hali ne olur? Bunun zerine Hazreti Peygamber, ona yle buyurdu: Herkese duyur. Ne kadar artk azklar varsa buraya yanma getirsinler. Hazreti mer bu emri herkese duyurdu. Herkes arta kalan yiyeceini getirip bir yayg zerine ydlar. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ayaa kalkarak erzakn bereketlenmesi ve oalmas iin Allah Teal Hazretlerine dua etti. Sonra btn ashab kiram, torba ve kaplar ile gelip mevcut erzak ynndan almaa davet edildiler. Hepsi gelip avu avu torba ve kaplarn doldurdular. htiyalarnn karlanm olmasndan sevindiler. Byle ak bir mucize karsnda Peygamber.de Sallallahu Aleyhi ve Sellem hnud olarak nimetin krn eda mahiyetinde buyurdular: ahidlik ederim ki, Allah'dan baka hi bir ilh yoktur ve ben de Allah'n peygamberiyim. Mtercim ; Velilerden meydana gelen olaan st ilere keramet denilir. Velilerin kerameti vardr, hakdr. Velilerden kan kerametler, velilerin uymu olduu peygamber iin mucize olur. Veliye nisbeti ise keramettir. nk keramet, peygambere tam bir uyum sebebiyle meydana gelmitir.

688- Eb Musa'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Gerekten E'arler (Yemenden gelen Eb Musa ElE'ar kabilesi) yolculuk ve sava halinde yiyecekleri tkenince yahud Medine'de olduklar zaman oluk ocuklarnn yiyecei azalmca btn kabilenin erzak ve yiyeceklerini bir araya getirip bir uvalda toplarlar. Sonra bir kap (lek) ile eit olarak onu aralarnda blrler. Onlar bendendir, ben de onlardanm. (Bu ilerinden dolay kendilerinden memnunum:) 689- Rafi bin Hadc {Radyallahu Anh) der ki: Huneyn savandan dnmzde Zlhuleyfe'ye varnca ok ackmtk. Ganimet mallarndan birok koyun da ele geirilmiti. Peygamber Sallallau Aleyhi ve Sellem. biraz arkada kalmt. Arkadalarmz, Hazreti Peygamberin geliine kadar sabretmeyip deve ve koyunlardan acele olarak boazladlar. Etleri atete ve tencerelerde piirirlerken, Hazreti Peygamber beraberindekilerle terif ettiler ve: Bu tencerelerde ne var? diye sordular. Biz.de: Ya Reslallah, karnmz ackt, sabredemedik. Yanmzdaki ganimet mallarndan, deve ve koyunlardan bir ksmn kestik, dedik. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz, byle umuma ait olan maln blnmeden yenmesine raz olmayarak, tencerelerdeki etin herkese blnmesini emretti. Sonra oradaki btn ganimet mallarn bld. On ba koyunu bir deveye denk tutarak blmeyi yapt. Bu arada bir deve alabildiine boanarak kamaya balamt. Arkasndan koanlar yetiemediler ve bunlardan biri ok atarak deveyi vurdu ve drd. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Yabani hayvanlari? rkp kaanlar gibi bu hayvanlarn da rkp kaanlar vardr. Bu hayvanlardan hangisi sizi aresiz brakrsa ona byle yapn. Rafi ibni Hadic, yle devam etti: Hazreti Peygambere sordum: Ya Reslallah, kllarmz savata dmana kar kullanrz. Bazan bir hayvann boazlanmas gerektii zaman yanmzda kllarmzdan baka ey bulunmayabilir. Kllarmzla da kesersek kllannz krelir, bozulur. Biz hayvanlar keskin bir kam ile boazlarsak olmaz m? Cevaben bana yle buyurdular: Kan aktan hangi alet olursa ve keserken besmele de getirilirse o hayvann etinden yiyiniz. Fakat di ve trnak ile hayvan boazlanmaz. Bunun sebebini size aklayaym: Di, kemiktir. Trnak ise Habe-lerin badr. Mtercim: Hanefi ve Maliki mezheblerinde bu hadsi erifin zahiri ile amel edilerek hayvann boazlanmasnda besmele getirmek art olup kasden besmele terk edilirse kesilen hayvann eti yenmez, haramdr. nk b;u hads-i erifte yemenin helal olmas iki arta balanmtr. Birincisi: hayvann kann aktmak, ikincisi de hayvan kesilirken Allah'n adn anmak; besmele ekmek. Bu iki art bulunmad zaman hayvann etini yemek haramdr. Fakat unutularak besmele terk edilmi olursa eti yenir. afi mezhebinde ise hayvan kesiminde besmele getirmek art deil, snnettir. Bu hadis-i efite besmele getirilmesinin istenmesi, boazlarken muhakkak besmele getiriniz manasnda olmayp hayvan etinden yerken besmele ekiniz anlamndadr. Bu gr kuvvetlendiren sahih hadis-i erifler hu hususu akla kavuturmulardr. Buna dair ayeti kerimeler de bylece tevil edilebilir. Bu konuya dair geni aklama 579. hadis-i erif mnasebetiyle gemiti. Oraya baklabilir. Bir de hads-i erifin ikinci ksmnda olan di ve trnakla hayvan boazlamann caiz olmad hususu var. afi mezhebinde ifadenin zahiri ile amel edilerek mutlak surette di ve trnakla hayvan bo-azlanamaz, denmektedir. Bunlarla kesilen hayvan yenmez. nk di, kemik ve trnakla hayvann tamamen kesim ii gerekleemedii cihetle, adeta hayvan boulmak durumuna dm olur. Hanef mezhebinde de, insan veya hayvann zerindeki di ve trnak ile hayvan boazlanmaz, caiz deildir. Fakat insandan veya hayvandan ayrlm olan di ve trnak ile hayvann boazlanmas caizdir. Bunlarla kesilen hayvan, yenir. Bu hads-i erif, insan veya hayvandan ayrlmam olan di ve trnak hakkndadr, diye yorumlamlardr. Di ile srarak veya trnakla trmalayarak bir hayvan kesmek caiz deildir. .. 690- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir : Her kim, mterek kledeki hissesini azad ederse, kendi malndan o klenin tamamn azat etmelidir. Eer (kleyi tamamen azad edebilecek kadar) mal yoksa, kleye adilane kymet biilerek, (deeri makabilinde) g ilere koulmamak artyle altrlr.* Mtercim: Kleye ortak olanlardan kendi hissesini ilk azad edenin, geri kalan hisselerin kymetini malndan dier hissedarlara deyerek kleyi azad etmesi icab eder. Bu kymeti deyecek mal yoksa, kle ite ve sanatta altrlarak ortaklarn hisseleri denir. mam Azam Hazretleri, bu hads-i erifin zahiri ile amel ederek, byle bir ksm azad edilen klenin, kendi gayret-ve almas ile dier ortaklarn hisselerini demesi gerekir, demitir. mam Muhammed, mam Eb Yusuf ve dier mctehid limlere gre, bu kle, alp bedelini demek zorunda deildir. Hissesini azad edip byle dier ortaklan rahatsz eden kimsenin, bedelin tamamn demesi lazm gelir. nk bu hads-i erifte geen klenin altrlmas sz, baz rvilerin (hadsi nakledenlerin) ilavesidir, dediler. Dier raviler bu sz nkletmemilerdir. : Bir de mam Mslim'in bir hadsi vardr, yle: Hazreti Peygmberin devrinde bir kimse lrken hastalk halinde alt tane klesini azad etti. lmnden sonra varisleri buna raz olmadklarndan ve lnn bunlardan

baka mal da bulunmadndan Hazreti Peygamber, vasyyeti ancak maln te birinden geerli klm ve kleler arasnda kur'a ekilmiti. Ad geen alt klelerden Cte bir .olarak) ancak ikisi azad edildi. Kur'a isabet etmeyen dier drd varislere teslim edildi. Bu durumda eer klelerin almas icab etseydi, sz konusu alt kleden her birinin te biri azad edilmi saylarak btn azad edilmi hkmnde olacakt ve deerlerinin te ikisini de alarak demeleri emredilmesi gerekirdi. O halde' nce hissesini azad eden kiihsye mal olsun veya olmasn, dier ortaklarn mracaat edip haklarn istemeleri gerekir. 691- Numan bir Beir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah'n snrlan nnde duranla bu snrlar aann misali, bir gemi zerinde (gverte ve ambar blmlerini paylamak iin) kur'a eken bir gruba benzer. Bir ksmna geminin gverte blm, bir ksmna da ambar blm kmtr. Geminin ambar blmnde olanlar, suya ihtiya duyduklar zaman stlerindekilerin yanlarndan geerlerdi. Bunlar, kendi blmmzde bir delik asak da tis-tmzdekileri rahatsz etmesek, diye konutular. Eer stekiler, bunlar kendi isteklerine brakrlarsa hepsi birden boulurlar. ayet onlara engel olurlarsa kendileri kurtulurlar ve hepsi de kurtulur. Mtercim ; Bir milletin isyankrlarn alabildiine brakp, ne yaparlarsa yapsnlar, denecek olursa hem isyankrlar, hem de iyi kimseler birden helake ve azaba hak kazanrlar. Fakat byle ktle ba vuranlar, yetkili kimseler tarafndan ktlklerinden alkonur ve terbiye edilirlerse, hem onlar ve hem de toplum helktan ve gelecek belalardan korunmu olur. Esas olarak herkes, mlknde ve kendi hissesinde diledii gibi kullanma hakkna sahibtir. Fakat bakasnn hakk ile ilgili durum olursa veya bakalarna zarar getirecek bir tasarruf olursa, mlk sahibi byle bir tasarrufta bulunmaktan alkonur. Mesel, st kat birinin ve alt kat "bakasnn olan bir binada st kata sahib olann tavan ve at hakk var, alt kattakinin de taban hakk var. Bu maliklerden hi birisi, dierine zarar verecek ekilde bu haklarnda tasarrufta bulunamazlar. at sahibi alt kata zarar verecek ekilde aty bozamaz, alt kattaki de st kata zarar verecek ekilde temelde deiiklik yapamaz. te bu hads-i eriften bu fkh meselesi karlmtr. Bir de Kur'a'nm meru olduu bu hadis-i eriften alnarak' ayrla dlen ilerde veya baz menfaat blmelerinde ortaklar arasnda kur'a ekilir. Bunda alimlerin ittifak vardr. 692- Abdullah bin Hiam (Radiyallahu Anh) der ki: Henz kktm. Annem CHumeyd kz) Zeyneb Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gtrd ve dedi ki: Ya Resllallah, bu olumdan slama bal kalmak ve itaat etmek zere biat al, ondan sz al. Hazreti Peygamber anneme cevab olarak yle buyurdu: O daha kktr. Sonra ban okad ve ona (Abdullah'a) dua etti. (Abdullah bin Hiam ticaret iin ar ve pazara kt ve baz eyler satn almak istedii zaman bni mer ile bni Zeyd, Abdullah'a kar karlar ve ona derlerdi ki, ne olur, satn alacan ticaret malna bizi de ortak et; nk Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem sana bereket duasnda bulunmutur. Abdullah da bunlar o malda ticaret orta yapard. Bazan olurdu ki, ticaret krndan her birine bir deve. ykl isabet ederdi ve erzak evlerine gnderirlerdi. Bu ekilde ortak ticaret yaparlard. Hanefi mezhebinde ve alimlerin ouna gre ortaklk her mal ve mlkte yaplabilir. Mallar deiik cinslerde olabilir. Birinin buday, dierinin arpas olursa, ikisini birletirip ortaklk yapmak caizdir. Fakat mam afi Hazretlerine gre ortaklk bir cinste yaplabilir. Cinsler deiirse, iki ortaktan her biri malnn yansn dierine. karlkl olarak satar, yahut pazarlk ederek para ile satar. Byle yaplmakla ribadan saknlm olur. Mesel: Ortaklardan birinin budayn dierinin arpasna kartrarak ortaklk yaplrsa bunda riba meydana gelir, demilerdir. mam Azam'a gre ortaklk iki ksma ayrlr: Biri mlk ortakldr. ki kiinin, mallarn bir yerde toplayp kartrmalanyle yaplan ortaklktr.' Bu mal, aralarnda ortak olur. kinci ortaklk, akd (szleme) ortakldr. Bu, ortaklar arasnda icab ve kabul ile gerekleir. Bu iki ksmdan baka bir de bhe ortakl vardr, ki. kimsenin mlk olmayan eylerden faydalanmak iin ortaklk kurulmasdr. Bu da su gibi umuma ait olan eylerde olur. Mlk sahibi kendi mlknde istedii gibi nasl tasarrufta bulunuyorsa, ortaklar da ortak olduklar malda bylece tasarrufta yetkilidirler. Bunun daha geni izahat fkh kitaplarnda vardr.6 REHN BAHS 693- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Rehin olan bir hayvana nafakas karlnda binilir; salr bir hayvan ise nafakas mukabilinde salr. Hayvann nafakas (alaf) binene ve stn iene aittir.
6

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:408-424

Mtercim : afi mezhebinde bu hads-i erifin zahiri ile amel edilerek denilir ki: Bir kimseye rehin olarak braklan Cmerhun) hayvann st, nrtehine (rehini kabul eden kimseye) aittir. Alaf ve dier masraflar da ona aittir. Ancak bu hayvan hasta olur da il ve tedavi creti gerekirse, bu masraflar rehini veren kimseye (rhine) aittir. Hanef, Maliki ve Hanbeli mezheblerinde ise, bu hads-i erifin hkm dier nakillerle kaldrlmtr. Yahud bunun manas, mr-tehnm (rehin alann) hayvana binmesi ve stn almas gibi faydalanmalar ve hayvann yiyeceini temin gibi harcamalar rhinin (asl mal sahibinin) izni ile mrtehine ait olur. nk mrtehinin rehin braklan hayvandan hi bir ekilde faydalanma hakk yoktur. Ancak mrtehin, rhinden alacan ele geirinceye kadar bu hayvan yannda bekletme hakk vardr. afi alimleri ise, byle ak bir ekilde yarid olan hadsin bir takm ihtimallerle ve kyaslarla hkmsz braklmas caiz olamaz ve bu hadsin hkmnn kaldrlmas iin ak bir delil de isteriz, diyorlar. Bylece bu hads-i erifin zahiri ile amel ederek mermin olan (rehin braklan) hayvann binilmesi ve stnn alnmas gibi menfaatlerle yine merhun olan bir evin iinde oturma suretiyle ondan faydalanma mrtehine ait olmakla beraber bunlarn bakm masraflarnn da mrtehine ait olduuna hkm vermilerdir. Hanef mezhebinde ise, tahsil edilmesi mmkn olan bir hak karlnda bir mal hapsetmek rehindir. Bu mala merhun dendii gibi, rehin de denilir. Rhin, rehin veren kimsedir. Mrtehin de, rehini kabul eden adamdr, Rahin ve mrtehinin icab ve kabul ile rehin balants meydana gelir. Fakat rehin mal ele gemedike akid lazm ve tamani olmaz. Bunun iin rhin, teslimden nce rehin vermekten dnebilir. Mrtehin de bizzat kendisi rehin mal muhafaza eder, yahut ailesi, orta ve hizmetisi gibi gvenilir kimselere muhafaza ettirir. Yer kiras ve beki paras gibi rehin maln korunmas iin olan harcamalar mrtehine aittir. Yine Hanef mezhebinde, rehin braklan mal hayvan ise onun alaf ve oban creti, eer akar ise tamiri, sulandrlmas, otlarnn ayklanmas, su yollarnn temizlenmesi, akarn slah yolundaki masraflar rhine aittir. Rhin ve mrtehinden her biri, dierine ait olan masraf kendi yaparsa, bu bir ba saylr, dierinden yapt masraf isteyemez.7 KLE AZAD ETMEK BAHS 694- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Her kim, mslman olan bir klesini azad ederse, Allah Tea Hasretleri, o azad edilen klenin herbir azas karlnda, azad eden kimsenin bir azasn cehennemden azad eder. Mtercim u muhakkak ki azad edenin, m'min ve muvahhid olmas art695- Eb Zer El-Gfar (Radyallahu Anh) der ki: Ben, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellerri Hazretlerine sordum: Ya Reslallah, amellerin hangisi daha faziletlidir? Bana u cevab verdiler: Allah Teal Hazretlerine iman ve Allah yolunda cihad etmektir. Yine sordum: Azad edilecek klelerin en faziletlisi hangisidir? Buyurdular ki: Klelerin en pahals ve sahibince en ok beenilen ve deerli olandr. Ben yine sordum: Ya Reslallah, byle kleyi azad etmee gcm yoksa ne yapaym? Cevab verdiler: Bir zanatkra yardm edersin yahud zanaat bilmeyenlere zanaat ii yaparsn. Ya Reslallah! dedim, byle zanaat gibi bir i elimden gelmezse ne yapaym? Buyurdular: ksanlara ktlk dokundurmazsn ki, bu da kendine verdiin sadakadr." 696- bitf mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir-Kim ortak olduu bir kledeki hissesini satar da elinde klenin kymetini karlayacak kadar mal bulunursa, kle adalet zere kymetlendirilerek dier ortaklarna hisselerini verir. Kle de azad olur. Ancak kleyi azad edecek kadar mal yoksa, o zaman kleden azad etmi olduu miktar azad olur. Mtercim : Bu hads-i erifle ilgili hkmler 690 sayda gemitir. 697- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri, mmetimin kalblerinden geen vesvese ve kuruntular, yapmad yahut konumad mddete balamtr. Mtercim: Bu mmetin unutarak veya hata yolu ile ilemi olduu iler, Hazreti Peygambere mmet olma erefine binaen balanmtr. Fakat insann kalbinden gelip geen kuruntular devaml olarak kalb-de beslenir ve zerinde durulursa, bunlardan dolay sorumluluk gerekir. Mesel: Bir yl sonra dinden kacan veya frsat bulursa
7

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:425-426

slm terk edeceini kalbinden geiren kimse, o anda dinden km olur. EmirKasdesinde bu husus yle ifade ediliyor: Bir mddet sonra dinden kmay niyetine koyan kimse, hemen dinden sb-yumu olur. Fakat klesini azad etti veya zevcesini boad diye kalbinden niyet etmi osa, bu niyetlerini dili ile ifade etmedike azad veya boama ii gereklemez. mam Malik Hazretlerinin bir szne gre, byle yalnz niyet etmekle azad ve talak ii meydana gelir; fakat zihar srf bir niyetle meycfana gelmediinde alimlerin ittifak olduu gibi, bir kimse namazda; birtakm lzumsuz eyleri dnerek namazn bt kuruntularla klarsa, o namazn iade edilmesi gerekmez. Halbuki bu kuruntular namazda sylenmi olsa, o namaz batl saylr; nk namazda konumak haramdr. Hazreti mer'in Namazda benim zihnim orduyu hazrlamakla megul olur buyurmasndan, kuruntularla namazn bozulmayaca anlalyor. Bunun iin. Maliki mezhebine bal olan. baz alimler de, yalnz niyet etmekle azad ve boama ilerinin, gereklemeyeceini kabul etmilerdir. 698- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Eb Hreyre Hazretleri, klesi ile beraber memleketinden kp her ikisi slm kabul etmek iin Medine'ye gelirlerken kle yolda kaybolur. Eb Hreyre Medine'ye vararak islm kabul eder. Eb Hreyre, Hazreti Peygamberin huzurunda bulunurken kaybolan klesi kagelir. Kle gelir gelmez Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir mucize olarak yle buyurur: Ya Eb Hreyre, ite klen sana geldi. Eb Hreyre de: Ben de onun artk hr olduuna sizi ahit tutuyorum, der. 699- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Temim kabilesi hakknda Peygamber Sallallahu. Aleyhi vo Sel-lem Hazretlerinden iittiim eyden tr o kabileyi severim. Buyurdular ki-. 1 Decal'a kar mmetimin en sert olanlar onlardr. 2 Bu gelen sadaka ve zektlar, bizim cemaatimiz (Temim kabilesin) dendir. 3 Ya Aie, sen o (Temim kabilesinden olan) Cariyeyi azad et; nk Hazreti smail peygamberin s oyundandr. Mtercim : Hazreti Aie daha nce, smal Aleyhisselm soyundan birini azad edeceim, diye adak yapmt. Onun iin Hazreti Peygamber Temim kabilesinden olan o cariyeyi azad etmeyi Hazreti Aie'ye emrederken bu kabilenin sma Aleyhisselm'in soyundan olduuna iaret etmiti. nk Temim Oullar kabilesi, soy ynnden Mudar olu lyas'da Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem efendimizle birleir. Sava sonu esir edilenler hangi yabanc milletten olurlarsa olsunlar, kleletirilebilecekleri gibi, azad edilmeleri de caizdir; fakat azad edilmeleri daha faziletlidir. 700- Eb Hreyre'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Herhangi biriniz, klesine: Rabbine (sahibine) yemek ver, rab-bine abdest aldr, rabbine su ver, diye hitab etmesin. Kle efendisine: Efendim, mevlm desin. Ama hibiriniz: Klem ve cariyem, demesin; yiidim, hamarat kzm ve olum, diye hitab etsin. (Kle, efendisine Rab tabirini ve efendi de klesine Abd tabirini kullanmasn.) Mtercim: . Bir kimsenin, efendisi hakknda Rab szn kullanmas Ysuf sresinde: Dorusu o adam, benim Rabbim'dir = efendimdir. mealindeki 23. ayeti kerimede kullanlmtr. Fakat bir sebep yokken klenin efendisine daima, Rabbim'dir yahud efendinin klesine, Senin Rabbin olduum iin u ve bu hizmetlerde bulun eklinde hitab etmeleri haram deil ise de tenzih yollu mekruhtur. nk Rab sz, sahib manasna da gelir. Allah korusun, Rab kelimesini, mabud manasnda yahud ibadete mstahak manasnda bir kimse iin kullanmak kfrdr. Bizim dilimizde kle ve hizmetilere hitab iin bir efendinin, olum, kzm szlerini kullanmas en uygunjY>ir ifadedir. Bununla beraber, bir kimse klesine veya cariyesine: 'Bu benim olumdur, yahud bu benim kzmdr, diye sz sylemi olursa bunlar hemen azad olurlar. mam Azam mezhebinde kle ve cariye efendisinden ya bakmndan daha byk bile olsalar yine: Bu benim olumdur veya kzmdr, diye hkm verilirse, hemen azad olurlar. ki imama gre (mam Muhammed ve mam Eb Ysuf'a gre), bunlar yaa efendilerinden daha kk iseler, azad olurlar; bykseler azad olmazlar. Fakat srf armak maksad ile bunlara: olum, kzm denilirse, ittifakla azad olmazlar. nk armakta bir hkm yoktur. Yine bylece, kzm yle yap, olum byle yap demek de armak gibidir. Bununla beraber kz, yle yap, olan byle kzm ve olum demekten daha gzeldir. Kle ve cariyelerin ise, efendilerine kar: Efendimiz, veliyyi nimetimiz tabirlerini kullanmalar uygun der. 701- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sizden birinize hizmetisi yemeini getirdii zaman, hizmetisini beraberinde sofraya oturtmayacaksa, ona bir veya iki lokma yahut bir veya iki tadmlk yemek versin; nk o hizmeti yemein hazrlama zahmetini ekmitir. Mtercim: Gerekten efendilerin hizmetileriyle yemek yemeleri, baz ky ve tara aalarnda uygulanmakta ise de,

ehirlerde ve byk konaklarda, zellikle stanbulcia hizmetiler ayr olarak yemein geri kalann yerler. Bu Hads-i erifin gerei zere, hizmetilerin efendileri ile birlikte yemek yemelerinde herhangi bir saknca yoktur. Bu tr harket efendilerin kymet ve ereflerine bir noksanlk getirmeyecei cihetle mstahabdr. Bir de beldenin mevcut rf ve adetine1 uyularak hizmeilere bir miktar o yemekten verilmeyip ayrca; yemelerinde de bir gnah yoktur. Zira hads-i erifteki emir iin ms-tahab olduuna yorumlanmtr. 702- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet ediln Sizden biriniz dt zaman yze vurmaktan kans (Bir kimse lzum halinde hizmetisine, klesine veya bakasna tokat veya yumruk atmak yahut baka bir ey ile vurmak isteyince onun yzne vurmasn. Yahut dayak cezasna arplan kimsenin yzne vurulmasn; nk yz, insann en erefli azasdr. Bir de Adem Aleyhisselm o simada yaratlmtr, simaya hrmet gerekir8 MKATEB (SZLEMEL KLE) BAHS 703- Hazreti Aie (Radyallahu Anhakder ki: Efendisi tarafndan kitabete balanan (efendisine muayyen bir para demek art ile azad olmay kabullenen) bir cariye, Hazreti Aie'ye gelerek ondan kitabet bedeli olan parann efendisine denmesi hususunda yardm istedi. Berre adndaki bu cariye, henz efendisine kitabet bedelinden bir ey dememiti. Hazreti Aie, Be-rre'ye dedi ki: Git, efendine mracaat et de, dilerse senden istenen kitabet bedelini toptan ona deyeyim ve seni de Allah rzas iin hemen azad edeyim. Ancak sen onun azadhs deil, benim azadlm olmu olursun. Seninle ilgili. velayet (miras) haklar bana ait olur. Bu artla kabul ederse, onun parasn vereyim. sonra Berire gidip bu durumu efendisine anlatnca, Hazreti Aie' nin teklifi kabul edilmedi ve, Hazreti1 Aie, velayet hakk bize kalmak art ile Allah rzas iin senin bedelini derse desin, denildi. Berre dnerek Hazreti Aie'ye alm olduu cevab syledi, Hazreti Aie de bu meseleyi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e arz edince, Hazreti Peygamber, yle buyurdu: Sen onu (Berire adndaki cariyeyi) satn al ve sonra azad et. Velayet hakk ancak azad edene aittir. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashaba hitaben yle buyurdu: Baz kimselerin dncesi nedir ki, onlar ah-verite Allah'n, kitabnda olmayan bir takm artlar kouyorlar. Allah'n kitabnda olmayan bir art koan kimse iin bu art geerli deildir; yz defa art kosa bile... Geerli ve muteber olan art, Allah'n artdr. Mtercim : mam Ahmed bin Hanbel, bu hads-i erifin zahiri e amel ederek, mkteb olan klenin kendi rzas ile satlmas caizdir, diyor. sterse bu mkteb kle kitabet (szleme) bedelini demekten aciz olsun, isterse olmasn; nk bu Berire hadisinde, Berre'nn aczi-yetine dair herhangi bir iaret ve aklk yoktur. Fakat mam Azam, mam afi ve baz Maliki alimlerine gre, mktab olan bir kle, kitabet bedelini demekten aciz kalmadka satlmas caiz deildir. Bu Berre hadsi de, Berre hem kendi gc, hem de zanaat ynnden aresiz kalm ki, Hazreti Aie'ye mracaat etmiti. Ancak mam afi'ye gre, Mkteb olan kle ile onun efendisinin mterek rzalar olursa kle ve cariyelerin sata caizdir. Bu Berre hadsinde de nihayet hkm, her iki tarafn nzajanyle gerekleip Hazreti Aie'ye satlmtr. Hazreti Aie de Allah rzas iin o cariyeyi azad etmitir. Velayetin de ancak azad edene ait olduu Hazreti Peygamber tarafndan beyan edildiinden Berire'nin sa-hibleri de buna raz oldular. Bir de afi mezhebinde kitabet bedelinin en az iki taksitle olmas lazmdr. Bir taksitle veya pein olursa, caiz deildir; nk byle olmayan kleye mkteb denmez. Fkh kitaplarnda ona me'-zun = ai-verie yetkili ad verilir. Zira kitabet, azad olmak iin kle zerine konan bir nevi hara takdiri gibidir. Hanefi ve Maliki mezheblerinde, gerek pein ve gerekse bir taksitle kitabet bedelinin denmesi caizdir. Ayrca velayet, azad edenin hakkdr sznden, bir kimsenin slam kabul ederek hidayet bulmasna vasta olann, ona veli olmas manas kmaz. Aslnda kle ve cariyelerin azad edilmesi bir ka ekilde olur: 1- Hazreti Aie tarafndan Berre'nin aza dedildii gibi, Srf Allah rzas iin azad etmek. 2- Efendinin kle veya cariyesine: u kadar para bana der-sen azadsn, diyerek azad etmek ki, bu anlamaya mktebe veya kitabet denir. Szlemeyi kabullenen kleye de mkteb denilir. Azad eden efendiye de Mktib ad verilir. Azad edilen kadn ise ona mktebe ve azad eden kadna da mktibe denir. Mkteb olan kle bedelini tamamen demez de az bir miktar kalrsa yine kledir. Fakat kararlatrlan miktarn tamamn deyince hr olur. 3- Kle veya cariyenin azadnn, efendilerinin lmne balanmas. Bir kimse vasiyyet ederek lmmden sonra falan kle veya cariyem hrdr, demek suretiyle olur. Bu kimsenin lmesiyle o kle veya cariye azad olur. Fakat klenin bedeli, lenin malnn te bir kymetinden 'fazla olmamas gerekir. Ancak varisler raz olurlarsa fazla da olsa caizdir. lnn vasyyeti ancak malnn te birinden geerlidir. Eer bu mdebber kleden baka mal
8

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:426-432

yoksa, o klenin kymetinden te bir indirilir. Ve gerisini kle alarak varislere der. 4- Bir cariyeden ocuk doarsa o cariye mm'l-veled (ocuk anas) olur. Byle bir cariyenin tekrar satlmas caiz deildir. Fakat hizmette kullanlmas veya mktebe klnmas caizdir. Sonra bu ocuklu cariyenin efendisi (domu olan ocuun babas) lnce, bu cariye kendiliinden azad olur. Dier varislerin bunun zerinde hi bir haklan olmaz.9 HBE BAHS 704- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Ey slm kadnlar! Sakn komu kadm, komu kadnn hediyesini kmsemesin, bir koyun paas olsa bile... 705- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir hayvann koluna veya paasna davet edilmi olsam icabet ederim. Bana bir hayvan kolu veya paas hediye edilse kabul ederim. (Hibe ve hediye edilen ey, az veya ok tq ise kabul edilmeli, demektir.) 706- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine dardan bir yiyecek veya baka bir ey getirildii zaman, onun hediye veya sadaka olup olmadn: Hediyem i d ir- yoksa sadakamdir? diye sorarlard. Sadaka olduu sylenirse.- Siz yiyiniz buyururdu ve kendisi ondan yemezdi. Hediye olduu sylenirse, ashab ile birlikte mbarek elini uzatarak yerlerdi. Mtercim : . . . Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem efendimize ve onun aile ferdlerine hatta ailesine ait kle ve cariyelere ve azadllarna da insanlarn sadaka ve zektlar haramdr. Bunun tafsilt zekat bahsinde gemitir. (Zekt ve sadaka maln kiridir.) 707- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimizin nne bir defa pimi et getirildi ve : Ya Reslallah! denildi, bu et, Hazreti Aie'nin azadls Berire'ye sadaka olarak verilen ettendir. Hazreti Peygamber yle buyurdular: Bu et Berre iin sadaka, bizim iin ise hediyedir. (Berre'nin bize bir hediyesidir.) Sonra ondan yediler. Mtercim: Berre, Hazreti Aie'nin azadls ise de, Peygamberin pak zevcelerinin kle ve cariyeleri bu sadaka hususunda, l-i Muhammed den saylmadklarmdan bunlara sadaka caizdir. Sadaka haram olan (Al-i Muhammed) ise, mam Azam Hazretlerine gre yalnz Haim'-lerdir. Ali, Abbas, Cafer, Akil, Haris bin Abdlmuttalib (Radiyallahu anhm) Hazretlerinin slleleri ile onlarn azadllandr. Zayf bir gre gre de haram olan yalnz zekttr. Nafile kabilinden olan sadaka ise caizdir. 708- Hazreti Aie (Radyallahu Vnha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zevceleri iki ksma ayrlm ard. Bir ksm Hazreti Aie taraf ki, Hafsa, Safiyye ve Sev-oe idiler. Dier ksm de, mm Seleme taraf ki, Zeyneb Cbinti at) Meymne, mm Habibe ve Cveyriye idiler. Btn ms-lumanlar, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin en sevgilisi Hazreti Aie olduunu bildiklerinden, hediye gnderecekleri zaman Hazreti Aie'nin nbetini beklerler ve Hazreti Peygamber Aie'nin evinde iken ok hediye gnderirlerdi. Bu hal ise, m-m Seleme taraftar olan dier pk zevcelere g geliyordu.- Bunun zerine mm Seleme hazretlerine dediler ki, hediyelerin yalnz Hazreti. Aie'nin evine gelmeyip Hazreti Peygamber kimin evinde ise ay rm yapmakszn oraya gnderilmeleri yolunda btn mslmanla-ra bilgi verilmesi iin Hazreti Peygambere dilekte bulun. Onlarn bu isteklerini mm Seleme Hazretleri Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e arz edince, evet veya hayr diye bir cevab vermediler. Bylece her nbetinde mm Seleme meseleyi ayr ayr gnlerde olmak zere defa peygambere arzetti. nc defada Hazreti Peygamber ona yle buyurdu. Sakn Aie hakknda beni zmeyin; nk zevcelerimden hi bir kadnn yatanda iken bana Vahy gelmemitir; ancak Aie'nin yatanda iken gelmitir. Sonra mm Seleme taraftan olan pk zevceler, bu hususta yardmc olmak iin Hazreti Fatma (Radyallahu Anha) ya mracaat ettiler ve onu vasta kldlar. Hazreti Fatma da babasna gidip: Ya Reslallah, zevceleriniz, Eb Bekir'in kzna kar sizden adalet ve eitlik isterler, dedi. Buna cevab olarak Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ey Kzcazm, benim sevdiimi sevmezmisin? O da, evet, se-yerim, dedi. Sonra Hazreti Fatma, Hazreti Peygamberin pk zevcelerine giderek ald cevab anlatt. Yine bu zevceler
9

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:432-434

Fatma'nm tekrar Hazreti Peygambere bu mesele iin gitmesini istedilerse de, Hazreti Fatma bundan kand. Sonra bu zevceler ilerinden Zeyneb'i gnderdiler. Hazreti Zeyneb konumasnda biraz fke ve iddet gsterdi: Ta Reslallah! pk zevceleriniz, Eb Bekirin kzma kar Alah rzas iin adalet ve eitlik isteinde srar ediyorlar, dedi. Hazreti Peygamberin huzurunda oturmu bulunan Hazreti Aie'ye kar da bir takm fkeli ve uygunsuz szler sylemee balad. Hazreti Aie de onun szlerini cevablandrarak onu susturdu. Sonra Hazreti Peygamber Hazreti Aie'ye dair Hz. Zeyneb'e. yle buyurdu: Ey Zeyneb, bu Eb Bekir'in kzdr! Mtercim : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri glmseyerek sz syleme bakmndan Zeyneb ile Aie'nin hangisi stn gelecek diye beklerken Hazreti Zeyneb'i Aie'nin susturmas zerine: -Ey Zeyneb, sen Aie'nin hakknda gelemezsin; nk o, Eb Be kir'in kzdr. buyurdular. Nitekim Eb Bekir; btn arablarn soy ve sllesini bildii gibi, kz da ylece bilirdi. Onun iin neseb yar masnda da stn gelmesi tabi idi. Hediye hususuna gelince: Herkes istedii eve hediye gnderme sinde serbesttir. Peygamberimizin btn mslmanlara duyurarak dier evlerime de hediye gnderiniz eklinde istekte bulunmas g zel ahlka aykr deceinden adalet ve eitlikle bu meselenin ilgisi yoktur. Bir de kalb sevgisi bakmndan eitlik insann elinde deildir Bundan dolay Hazreti Peygamber mazurdur. Bununla beraber Hazreti, Peygamber, Hazreti Aie'nin evine gelen btn hediyeleri dier zevcelerine de blerlerdi. Fakat onlar: Bu blme bize neden Hazreti Aie'nin evinden gelsin, diye iddia ederek kendi evlerinden de byle bir blmenin yaplmasn istiyorlard. 709- Numan bin Ber (Radyalahu Anh) der ki.Babam Beir, bana kendi malndan bir bahe balamt. Sonra annem Amre, bu ba ahidsiz olamaz. Sen Hazreti Peygamberi ahid tutarak bu ban ona arz et, diye babama syledi. Babam da Hazreti Peygamberin huzuruna vararak: Ya Reslallah, zevcem Amre'den olma olum Beir'e bir ey baladm. Fakat annesi Amre, sizi ahid tutmadka benim bu bam kabul etmiyor, dedi Babama Hazreti Peygamber yle buyurdu: Btn ocuklarna ayni ekilde ba yaptn m? Babam: Hayr, dier ocuklarma byle ba yapmadm, dedi. Bunun zerine Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem: yle ise, bandan dn, buyurdu. Babam da ba yapmad 710- Nman bin Beir'den rivayet edilmitir: Dier ocuklarna da buna yaptn gibi bata bulundun mu? (Ey Beir, bu olun Numan'a ettiin ba gibi dier ocuklarna da ettin mi) Beir: Hayr, etmedim; dedi. Sonra Hazreti Peygamber Beir'e yle buyurdu: Allah'dan korkunuz ve ocuklarnz arasnda adaleti gzetiniz. Beir de yapm olduu ba geri ald. Mtercim : ocuklarna bata bulunmak isteyen bir kimsenin erkek ve kz ocuklarna eit olarak bata bulunmas nstahabdr. Birbirinden farkl olarak onlara bata bulunmak tenzih yolu ile mekruhtur. Ancak g durumda olan ama, ktrm ve ciz ocuklara daha fazla vermekte kerahet olmaz. Mirasta erkek ocuklar, kzlarn hissesinden iki kat fazla alrlarsa da, babann hayatnda yaplacak bata bunlarn ayrca faydalandrlmalar uygundur ve msthabdr. mam Tavus ve mam Sevri'ye gre burada eit tutmak vacib dir. mam Eb Yusuf da der ki: Bir baba, dier evladlann skntya sokmak iin baz evladna. ziyade bata bulunursa, bu haramdr ve ocuklar arasnda eitliin gzetilmesi vecibdir. Bir de bu hads-i eriften anlalyor ki, mubah olmayan bir i iin ahid gsterilmesi mekruhtur. Bir devlet bakannn tebas hakknda ehadetleri caiz olduu da b hads-i eriften meydana kmtr. Hanef mezhebinde, bir batann evladna olan hibesinden dnmesi caiz deildir; nk akrabalk hibeden dnmee engeldir. Bu hads-i erifte olan hibeden dnme ise, maln'teslim ve tesellmnden nce olmutur. Hibe aslen tamamlanmamt. Onun iin batan d-nlebmitir. mam afi ve mam Malik mezhebi erinde, bu hadsin zahirine baklarak, bir babann ocuklarna olan hibesinden dnmesi sahihtir. Gelecek hadste daha geni olarak anlatlacaktr. tin Batan (hibeden) geri dnen kimse kusup da sonra na dnen kpek gibidir. (Bir kimsenin balad eyi geri almas ok irkin ve kt eydir.) Mtercim: Hibe (ba), karlksz olarak bir mal bakasnn mlkiyetine geirmektir. Hibe edene Vahib,.hibe edilen mala Mavhb ve onu kabul edene de Mevhubun leh denilir. ttihab da hibeyi kabul etmek demektir. Hibe icab ve kabul ile yaplr ve ele geirilmekle tamamlanr. Hibede icab, baladm, hibe ettim, hediye ettim, ihda ettim gibi, karlksz bir mal temlik manasnda kullanlan szleri sylemektir. Kabul de, o mal kabullenmek veya ele geirmektir. Bir mal karlkl olarak verip almakla da geerli olur. Hibede mal ele geirmek, alveriteki kabul gibidir.

mam Azam mezhebinde, hibe eden kimse, maln tesliminden sonra da, mal alan kimsenin rzas ile hibesinden dnebilir eer hibeyi kabullenip mal ele geiren kimse, geri vermeye raz olmazsa, hibe eden hakime mracaat edebilir. Hakim de ileride izah edilecek geri dnme engelleri yoksa, hibeyi kaldrabilir. Ancak hibeden dnmeyi engelleyen sebeplerden biri var ise, yaplan ba bozamaz Mesel: Bir kimse, usul ve furu'una, kardelerine veya bunlarn ocuklarna, amca ve halalarna, day ve teyzelerine bir ey baladktan sonra o batan geri dnemez. Akrabalk ve mahremiyet hibeden ^dnmee engeldir. Kar ve koca arasnda evlilik devam ederken hibe yapldktan sonra ondan da dnlemez. Alman hibeye bir karlk verilir de, hibe eden ahs bu kar mal ele geirmi bulunursa, yine hibeden dnlemez. Balanan mal arazi ve arsa cinsinden olur da, hibeyi kabul eden ahs bu yer zerinde bina kurar veya aa dikerse, yahud hibe edilen hayvan clz olur da bu hayvan hibeyi kabul edenin yannda semizleirse, yahud buday olur da un haline getirilirse, byle balanan eyin ismi deiecek ekilde bir deiildik meydana gelmesi sebebiyle hibeden dnlmez. Ancak maln kymetinin dmesi hibeden dnmeye engel olmaz. Bunun iin, bir kimsenin bakasna hibe ettii ksrak sonradan ykl kalrsa, bu hibeden dnlmez. Fakat ksrak dourduktan sonra hibeden dnlebilir ve ksran yavrusu ba yaplan kimseye ait olur. Eer hibeyi kabullenen ahs o mal satarsa, yahut onu bakasna hibe ve teslim ederse, artk hibe edenin geri dnmek hakk kalmaz. Yine hibe edilen mal, onu kabullenenin elinde helak olursa, geri dnmee mahal kalmaz. Yine hibe edenle hibeyi kabul ,eden ahslardan herhangi biri lrse, bu lmden sonra hibeden dnlemez. Bir de alacakl kimse, alacan borluya balaynca artk o batan geri dnemez. Hibeden dnmeyi engelleyen haller yedi madde olarak saylr: 1) Hibe edilen malda ziyadelik meydana: gelmesi, 2) Hibe edenle hibeyi kabullenenlerden birinin lmesi, 3) Hibe edilen mal karlnda bir ey alnmas, 4) Hibe olunan maln, hibeyi kabullenenin elinden kmas, 5) Hibenin kar-koca arasnda yaplm olmas, 6) Hibe edenle hibe olunan arasnda akrabalk bulunmas, 7) Hibe edilen .malm helak olmas. Verilen sadakadan da, fakirin eline geiten sonra dnlemez. mam azama gre, yukarda, saylan engeller bulunmazsa yaplan batan dnlebilir. Hadis-i erif, hibeden dnmenin irkinliini ifade etmektedir. Yoksa kpein kendi kusmuunu yalamas, kpek mkellef olmadndan haran deildir. mam afi ve mam Hanbel'y gre, aksine olarak, akraba olmayanlara (yabanclara) verilen balardan dnmek asla caiz deildir. Bu hadsin tehdidi, haram demektir. Ancak baba oluna bir ey hibe ederse, bundan dnlebilir. Nitekim yukarda gemiti. mam Malik'e gre, bir kimse yapaca hibe karlnda kendisine bir ey verilir midi ile ba yapar da, sonra o karl alamazsa, yapm olduu bu batan dnebilir. mam Hanbeli'nin bir grne gre de hkm byledir. 712- Hazreti Peygamberin pk zevcelerinden Meymne bnti Haris Radyallahu Anha'dan rivayet edilmitir! Meymne Hazretleri, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'-den izin almakszn kendi cariyesini azad etmiti. Sonra Meymne'-nin nbetinde Hazreti Peygamber Meynne'nin evine terif edince, kendi cariyesini azad etmi olduunu ona syledi, Hazreti Peygamber Meymne'ye: Gerekten sen bu ii yaptn m? dedi. Meymnede: Evet, ya Reslallah, azad ettim; dedi. Sonra Hazreti Peygamber zevcesine yle buyurdu: Keski o cariyeyi daylarna vereydii daha byk sevab alrdn Mtercim : Bu hadsi eriften, kle ve cariyenin azad edilnelerindense, akraba ve yaknlara balanmalarnn daha sevab olaca anlaslyorsa da1, durum ve ahvale gre hkm deiir. Mesel, bir kimsenin akrabas bir hizmetiye son derece muhta iken onun cariyesini bunlara balamas, azad etmesinden daha sevabdr. Fakat ihtiyalar yoksa, azad etmesi daha sevab olur. 713- Misver bin Mahreme (Radyallahu Anh) der ki Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem herkese bir takm elbiseler datt; fakat babam Mahreme'ye bir ey vermemiti. Babam oem Ki, olum, biz beraberce Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem efendimize gidelim. Belki bize de o elbiselerden verir. Ben de babamn sSSha^rak.?nIa beraber gtm' Sonra Hazreti saadethanelennm kapsna varnca babam bana- ve gir de Hazreti Peygamberi bana ar, de- Cafinhr mrf diye ii byttm ve tereddt ettim. Bunun zerine babam banakibirlenenlerden, bykienenler-reH pt L m,gh ihti*arIa davetine gelir, dedi. Ben de Haz-bek!pZw S* huzuruna vardim ve darda babamn kendilerini belemekte o duunu syledim. Gerekten Peygamber

Sallallahu Hazretleri hemen dar ktlar; zerlerinde o el-oseierden de gzel bir kaftan vard. Babama yle buyurdular: -Bu kaftan sana saklamtm. Sonra babam o kaftan inceleyip gzden geirdi ve son derece memnun oldu. Bunun zerine Hazreti Peybamber: Artk Mahreme raz olmutur! buyurdular. Mtercim : Mahreme raz oldu sznn Mahreme'ye ait olduu ihtimali de vardr, diye yorum yaplmtr. 714- bni mer (Radyalahu Anhna) der ki: Bir defa Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, muhterem kzlar Fatma'nn evine eref verdiler. Fakat kapdan ieri girmeyip geri dndler. Sonra Hazreti AH gelip eve girince, Hazreti Fatma, bu durumdan zldn ona anlatt. Hazreti Ali hemen dnerek zevcesinin zntsn Hazreti Peygambere arz etti. Hazreti Peygamber bunun zerine yle buyurdu: Ben, Fatmamn kapsnda resimli ve motifli bir perde grdm-, benim dnya ile iim ne? (Bunun iin ieri girmedim). Sonra Hazreti Ali geri dnp Peygamber Sallaliahu Aleyhi va Sellem'in zntsn Hazreti Fatma'ya bildirince, Hazreti Fatma: O halde bu perdeyi ne yapmam gerektiini babam bana bildirsin, dedi. Hazreti Ali de bu hususu Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem'e arz edince u cevab aldlar: Bu perdeyi, muhta durumda olan falan aileye (hediye olarak) gndersin. Mtercim: Kapya perde takmak haram deil ise de, byle faydasz sslere rabet gsterilmesi Peygamber ailesine uygun dmediinden.bunu Hazreti Peygamber kabul etmemitir. Burada kabul edilmeyen ey kap perdesi olmayp.bu perde zerinde olan naklar, sus ve resimlerdir. Bir de bu perde bakasna gnderilmi ve onlar tarafndan biilerek elbise yaplmtr. Eer haram olayd, bu perdenin, onlara da haram olmas gerekirdi; nk alnmas yasak olan eyin verilmesi de yasaktr. Byle perdelerin kullanlmamas zhd ve takva yolunu benimsemedir. 715- Abdurrahman bin EM Bekir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir gazada Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in maiyetinde yz otuz kii idik. Bir ara Hazreti Peygamber sordu: Herhangi birinizde yiyecek bir ey var mdr? Sonra bir adam, yannda bulunan bir miktar unu getirdi. B un hamur yaplarak yoruldu. Sonra boyu uzun, salar toz toprak iinde dank, bir mrik koyunlarn srerek geldi. Hz. Peygamber o mrik'e (koyunlar kastederek) Satlk m, yoksa hediye yahud ba m? buyurdu. Mrik, hayr, satlk dedi. Bunun zerine Hazreti Peygamber, o koyunlardan bir tane satn alarak kestirdi. Sonra o koyunun cier'ksmlarnn piirilmesini emretti ve piirildi, Abdurrahman der ki: Yce Allah'n adna, yemin ederim ki, mevcudumuz olan yz otuz kiiden bu cierden yemedik hi kimse kalmad. Hazr bulunanlara bizzat o cierden efendimiz verdi. Uzakta bulunanlarn hisselerini de ayrd. Sonra o hamur ile o koyunun eti piirilip iki sofraya blnd. Biz de ikiye ayrlarak bu yemekleri yedik. Geriye yine iki sofra olacak kadar yemek artt. Artan yemeklerimizi deveye ykledik ve beraberimizde gtrdk. Hazreti Peygamberin bir mucizesi olarak kilo civarndaki un ile bir koyun, yzotuz kiiye kfi geldikten sonra bir o kadar daha artt. Mtercim: Bu hads-i eriften mrik ve kfirin hediye ve hibesini almak caiz bulunduu anlalmaktadr. 716- Esma binti Eb Bekir {Radyallahu Anha) der kii Babam Eb Bekir tarafndan cahiliyet zamannda boanm bulunan mrike annem bana geldi. Ben Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Ya Reslallah, henz slan kabul etmemi olan annem bana geldi ve benden bir yardm bekler haldedir. Ona bir iyilik ve ihsanda bulunaym m? Hazreti Peygamber buyurdu ki: Evet, annene iyilik ve ikramda bulun. Mtercim : Hangi din ve milletten olursa olsunlar, bunlarn karlkl olarak hediy ele sinelerinin caiz olduu bu hads-i eriften anlalmaktadr. Hatta bni Uyeyne'riih rivayetine gre, bu hads-i erifi dorulayc olarak, Allah, din hususunda sizinle savamam, sizi yurdlarmzdan da karmam kimselere sadakat gstermekten, onlara iyilik etmekten adaletli davranmaktan sizi yasaklamaz? nk Allah adalette bulunanlar sever. Mealindeki ayeti Jterime nazil oldu. (Mmtehi-ne sresi, ayet 8)10 UMRA VE RUKE BAHS

10

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:435-445

717- Eb Hreyre'den rivayet edilmitir: Umr caizdir. Mtercim : Bir kimse baka birine hitab ederek: Senin mrn olduka, yahut benim mrm olduka sana bu evimi baladm, diyerek hibede bulunursa buna Unra denilir. Bu ekilde yaplan ba caizdir. Bir de buna benzer Rukb vardr. Bunun manas u: Ben senden nce lrsem, u evim senindir; sen benden nce lrsen sana bir ey yok, diyerek verilen szdr. Bu Rukb szlemesi, mam Azam, mam Malik ve mam Mu-hammed Hazretlerine gre batldr. Dier mctehidlerle mam Ebu Yusuf'a gre caizdir. Birincisine Umr denilmesi, i mrn devamna balanm olmasndandr. kincisine Rukb denmesi de, her iki tarafn karlkl olarak .lmlerini gzetlemeleri ynndendir. Umr trl olur: 1- Buev senindir ve senin lmn halinde de varislerinindir. Bu ksm adeta bir hibedir. Bunda bir ihtilaf yoktur. 2- mrm olduka bu ev senindir, denir. Baka bir sz sylenmez. Bu da mam afi'i Hazretlerinden tercih edilen sze gre sahihtir. 3- mrn olduka bu ev senindir; ben lrsem mlkiyet benim vereseme dner. Bu szde de hibe sahihtir. Hanbel mezhebinde mutlak olarak Umr sahihtir; fakat bir vakte balanan umra sahih deildir. Maliki mezhebinde ancak muvakkat ekilde, mesel: Bir evin menfaatlerine sahib olmaktr. Yoksa o kimse mutlak surette eve malik olamaz. Bu umr hususunda Hanef mezhebi afii mezhebi gibidir. Fakat Rukb hakknda yukarda akland zere mam Azam, mam Malik ve mam Muhammed Hazretleri, dier alimlere aykr olarak Rukba'nm sahih olmad grndedirler. erkav erhinde byle yazldr. 718- ibni Amr'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Krk gzel i vardr ki, bunlarn en iyisi salr bir davan muvakkat bir zaman iin bir muhtaca balamaktr. Allah'dan sevabm umarak ve Allah'n vadini tasdik ederek bu gzel ilerden herhangi birini ileyen bir kimse yoktur ki, o ii sebebiyle Allah onu cennete koymasn. Hassan der ki: Biz ashab. topluluu aramzda, bu salr keiden baka bu krk gzel ilerden olarak selm almay, aksrana yer hamukellah demeyi, yoldan zararl eyi kaldrmay ve buna benzer eyleri saydk. Fakat bu gzel ilerden onbe tanesini bile sayamadk. Mtercim; Mademki Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu krk gzel hasletleri saymamtr, ve bunlar aklamamtr, bizim de bunlar kapal brakmamz uygun der. nk bylece btn iyilik kaplar bu gzel lere ak braklm olur. Eer muayyen krk i olarak tesbit edilmi olurlarsa, dier gzel iler darda kalm olur ve onlara rabet azalr. Bu itibarla herkes, iyi bildii bir i bu krk gzel hasletten biri olabilir diye onu yapmaktan geri kalmaz ve bylece btn iyilikler ilenmi olur.11 AHDLK BAHS 719- mran'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: nsanlarn en hayrllar benim asrmn (insanlar) dr. Sonra onlarn peinden gelenler (tabiler) dir. Sonra bunlarn peinden gelenler (teba-i tabin) dir. Sonra birtakm insanlar gelir ki, onlardan birinin ahidlii yemininin nne ve yemini de ahidliinin nne geecektr. (yemininde ve ahidliinde cidd olmayacaktr.) Mtercim: Malik mezhebinde bu hads-i erife dayanlarak, yemin ile a-hidlik edenin ahidlii makbul deildir. nk ahidlik Allah iindir, yemine gerek yoktur. Fakat dier mctehid alimlere gre, her ne kadar ahidlikte yemine lzum yoksa da, kendi bana yemin ile ahidlik edenin ahidlii geerlidir, kabul edilir. Bir de Hanef mezhebinde, aleyhlerine dava alm olan kimseler hkm verilmeden nce, ahidler yalan sylemeyeceklerine dair onlara yemin verdir diye hakimden istekte bulunurlarsa ve ahidli-in yemin ile kuvvetlenmi olacana lzum grlnce hakim o a-hidlere yemin verdirerek ahidliklerini kabul eder, yemin etmezlerse kabul etmeyebilir. 720- EbBekre (RadiyallahuAnh) derki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellen Hazretleri yle du. Dikkat ediniz! Size byk gnahlarn en byklerini haber ve-rey'm mi? Hazreti Peygamber bu szn defa tekrarlad. Hazr olan topluluk: Evet.yaReslallah haber veriniz, dediler, Hazreti Peygamber yle buyurdu: Allah'a ortak komak ve Ana-babaya asi olmaktr. Resl-i Ekrem, duvara yaslanm iken hemen dorularak dizleri zerine oturdular ve yle buyurdular:
11

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:445-447

Ve hele yalan konumak (yalan yere ahidlik etmek). Bunu bir ok defa tekrarladlar; yle k, biz iimizden artk tekrarlamaktan vazgemesini temenni ettik. Mtercim; Allah'a ortak" komak ve ana-babaya asi olmak gnahlarndan sonra Hazreti Peygamberin yapm olduklar yeni bir uyarma iin nemini gstermektedir. Yaslanmken diz zerine oturarak, hele yalan yere ahidlik etmekten saknnz buyurmasndan, irkten sonra en byk gnahn yalan yere ahidlik olmas gerekir. nk yalan yere ahidlik, btn, haklarn yok edilmesine sebep olaca gibi, Allah, korusun, haksz yere bir kimsenin belki binlerce kiinin lmne de sebep olabilir. Bundan dolay gerekten yalan yere ahidlik etmek, irkten sonra en byk gnahtr. Bir de bu hads-i eriften anlalyor k, gnahlar birbirlerine nisbetle byk ve kk olurlar ve byk gnahlar iinde de en bykleri vardr. Nitekim Kur'ani Kerimde: O kimseler ki, kk gnahlar mstesna, gnahn byklerinden Cirkten) ve yolsuzluklardan saknrlar, muhakkak Rabbin geni magfiretlidir (onlar balar) ve yine: Eer yasaklandnz gnahlarn byklerinden saknrsanz, sizden dier kabahatlerinizi rteriz meallerindeki ayeti kerimelerle de bu husus sabittir. (Necin sresi, ayet 32 ve Nisa sresi, ayet 31) Bundan dolay gnahlarn birbirinden farkll ve ksmlar inkr edilmemelidir. Baz alimler, Cenab Allah'a kar ilenen gnahlara kk gnah demekten kammlarsa da, bu husus bir ifade deiikliinden ibarettir. Yoksa Kur'ani kerimin ak ifadesine kar tamamen kk gnahlarn inkr uygun dmez. Bu hads-i erifte saylan byk gnahlar tane ise de, en byk gnahlar yalnz bu eyden ibaret deildir. Ancak Hazreti Peygamber bu hads-i erifi buyurduklar zaman, durum gerei olarak yalnz bu n aklamlardr. nk dier hadsi eriflerde yarid olduu zere adam ldrmek, sihir yapmak, zina ilemek gibi byk gnahlar oktur. Bu husus Vasiyetler blmnde, yedi helak edici eyden saknnz hadisi erifinde gelecektir. 721- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mescid'de Kur'an okuyan bir kimsenin sesini iitti. O kimseye hayr dua ederek buyurdu: Allah o okuyucuya merhamet etsin: gerekten filan ve filan srelerden drm olduum filan ve filan ayetleri bana hatrlatt Yine Hazreti Aie'nin baka bir rivayetinde, bir gece Hazreti Peygamber benim evimde teheccd namaz kld. Bu srada Mescid'de kur'an okuyan Ensar'dan Abbad adndaki ahsn sesini iitti. Sonra bana hitaben: Ya Aie! Bu ses, Abbd'in sesi midir? buyurdu. Ben, evet, dedim. Sonra Hazreti Peygamber: Ya Rab! Abbd'a merhamet et, diye dua buyurdu. Mtercim: Bu olay bir defa deil, iki defa olmutur; yahud bir gecede ayn zamanda Kur'an okuyan iki ahsn sesinin iitilmi olmas da muhtemeldir. nk Kur'an okuyanlardan biri Abdullah bin Zeyd El-En-sari idi: kincisi de, Abbd idi. Bir kimsenin ahs grlmiyorsa da, sesin kesin olarak o kimseye ait olduu anlalnca, bu sese dayanarak baz alimlere gre m olanlarn ahidliinin cevaz bu hadisten alnmtr. Fakat Hanefi ve afi mezheblerinde gzleri grmeyenlerin ahidlii makbul deildir. mam Eb Ysuf'a gre, neseb ve lm gibi srf iitmekle a-hidlik sahih olan yerlerde mnn da ahidlii caizdir. afi mezhebinde de baz yerlerde sahihtir. Bir de Hazreti Peygamberin, benim falan sreden drdm filan ayetleri bana hatrlatt sz, alimler arasnda eitli yorumlara sebep olmutur. Eer unutmak anlamnda ise, ahkm teblii ile.ilgili olmayan baz ayetlerin muvakkat bir zaman iin Hazreti Peygamber tarafndan unutulmu olmasnda beis yoktur. erkav erhinde byle yazldr. Bundan byle sana Kur'an okutacaz, unutmayacaksn, mealindeki ayeti kerime buna ahiddir. (El-A'l' sresi, ayet 6) Bir de kul haklarnda ahidliin en az miktar iki erkek, yahud bir erkekle iki kadndr. Fakat erkeklerin ahid olamayaca, yerlerde, mesel kadnlar hamamnda meydana gelen olaylar in yalnz kadnlarn mal hakknda ahidlderi kabul olunur.. ldrme ' olaynda da diyet lzm gelir,- fakat ksas lzm gelmez. .Hatta bekret ve kadnlarn ayb ve kusurlar ile ilgili olan ve erkeklere bilinemer yen hususlarda yalnz bir kadnn ahidlii bile kabu olunut.ltt kadn ahid olursa daha iyidir Bir de bu hadste geen Hazreti Aie'nin ahidlii, sesin Abbad Hazretlerine ait olduunu bildirmekten ibaret ise de, mam Buhar'-nin bu hadsi erifi ahidlik blmne koymas, byle erkek olmayan yerde kadnn ahidliine mracaat edilmesinin meru oluuna bi-naendir.12

12

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:447-451

FK FTR BAHS 722- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir sefere kaca zaman pk zevceleri arasnda kur'a ekerlerdi. Kime ktr'a karsa o hanm Hazreti peygambere elik ederdi. Mustalkoullar gazasna giderken de adetleri zere aramzda kur'a ekildi ve kur'a bana isabet ettiinden Hazreti Peygamberin eitliinde ben bulundum. Beraberce Medine'den ktk. Bu sefer, kadrolarn rtnmesi hakkndaki ayeti kerimenin iniinden sonra olmutu. Bunun iin rtl, hevdecli dove zerinde gitmitik. Mustalkoullar fethi tamamlandktan sonra Hazreti Peygamber geri dnd. Medine'ye yaklatmz gnn gecesinde dinlenmek iin bir yerde konaklamtk. B yerden hareketimiz iin adet zere iln yapld, Bu arada onlarla yola kabilmek iin acele olarak ihtiyacm gidermek maksadyla kafile ve askerlerden biraz uzaklatm. Hacetimi giderdikten sonra hemen eyam ve . devemin yanma geldim. Bir de elimi gsme koyduumda baktm ki,, boynumdaki Yemen yaps kolyem kaybolmu. Hemen dar km olduum yere dndm. Ben kolyemi aramakta iken, benim hizmetilerim beni hevdec (mahfe) iinde sanarak hevdecini deveye ykleyerek hareket ettiler. zaman hanmlar ok az yemek yediklerinden vcud arlklar ok hafifti. Bundan dolay hevdecin bo olduunu anlayamadlar. Zaten ben daha onbe yam doldurmamtm. Son-, ra ben kolyemi buldum. Devemin bulunduu yere geldiim zaman ne greyim, ortalkta kimseler yok. Bir ka defa barp ardmsa da, hi bir ses ve seda duyamadm. Sonra dndm ve bulunduum yerde kalmaya karar verdim. Nihayet beni arayacaklar ve dnp burada bulacaklar. Derken uyku bastrm ve uyumuum. Ashab-dan 'Safvan bin Muattal, askerin arkasnda kalm olduundan sabaha yakn bir zamanda bulunduum yere gelir, burada bir karart grr ve yanma gelince de beni tanr. nk rtnmek jn nce beni grrd. Benim, bu halime aarak, nna Lillah ve inna ileyhi raci'n deyince, sesinden uyandm. Bir de yanmda devesiyle Saf-van' grdm. Devesini ktrd ve hareket etmesin diye de devenin n aya zerine kendi ayan bastrd. Ben de hemen deveye bindim. Safvan, devemin yularm tutup ekti. Sonra askerimizin bulunduu ordugha ulancaya kadar byle nmde yrd. Ordumuz, gnein kzgn scanda leye yakn kuluk zamannda adet zere bir yere konmutu. te benim hakkmda iftira edip helak olanlar' bu sebepten tr helak oldular. Hakkmda ilk iftirada bulunan, mnafklarn ba mehur Abdullah bin Ubeyy idi. Ashabdan Mistah ve Hassan gibiler de ona uyarak aldanan biarelerdi. Sonra hepimiz Medine'ye geldik. Medine'de Hazret! Peygamberin yannda bir ay kadar hastalandm. Meer haftalm halinde bir takm kimseler, kulaktan kulaa ye azdan aza iftiraclarn szlerini yayarlarm. Bundan dolay da Medine halk hakkmda thmete ve phelenmee balamm. Halbuki .benim bu ilerden haberim yoktu. Ancak Hazreti Peygamberden,' cfaha nceki hastalklarmda grm olduum efkat ve iltifat grmyordum. Yalnz, hemen' yanma gelip naslsnz? diye sorup; geerler-di, ismimi anmazlard. Sonra bu hastalktan kurtuldum, biraz iyi-letim. Ashabn byklerinden ve Bedir'de savaanlardan nl mis-tah adndaki zatm annesi ile ihtiyacmz gidermek iin geceleyin Medine dnda Menas denilen yere doru /yrdk. nk Medine'de, evlerimize-yakn abdesthaneler yaplmazdan nce biz ihtiyacmz gidermek iin ancak geceden geceye taraya kardk. O zamanki hareketimiz, bedevilerin adeti gibi idi. Byle Mistah'm annesi Selma ile giderken aya arafnn eteine dolat ve yere dt veya kayd. Arablarm adeti,- bir kimsenin bana bir-felket geldi mi, lanet olsun eytana veya dmanm helak lsn, diye beddua ederlerdi. Selma hatun da, byle aya kayp dnce": Olum Mistah helak olsun, gebersin diye kentli oluna beddua etmqye balad. Hemen ben, ne yapyorsun? Sen ..ne kt sz soyliyorsun?*: Bedir savanda bulunan iyi bir olun' hakknda byle kt sz sylenir mi? dedim. Selma Hatun bana u cevab verdi: Ey zavall kadn! Senin hakknda Mistah ve arkadalarnn sylediklerini iitmiyor musun? dedi ve hakkmda iftiraclarn sylemekte olduklar szleri enine boyuna bana anlatt. Bunu iitir iitmez zntmden fenalatm. Beni stma tuttu ve hastalm bir kat daha artt. Sonra eve dndm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem Hazretleri yanma geldi ve adeti zre, Naslsnz? dedi. Ben de, msaade ediniz; artk ebeveynimin yanna gideceim, dedim. Bundan maksadm, ebeveynimin yanna gidip bu dedi?kodunun esasn ve kendilerinin de haberdar olup olmadklarn renmekti. Hazreti Peygamber benim iyilememe kadar ebeveynimin yannda kalmama msaade ettiler. Ebeveynimin yanna varr varmaz annem mm Rmah'dan sordum: Ortalkta ne hadisler dnyor, bu ne itir? dem. Annem: Evladm, sen kendi salm dn, bu i iin byle merak edipkendini zmej Allah'a yemin ederim, byle senin gibi gzel olup kocasnn muhabbet ve stn tevecchlerini kazanan ve bu kadar otaklar olan bir kadn hakknda elbette byle dedi-kodu oalr. Sen vcudunun afiyetini dn, dedi. Ben bu ie atm ve zlerek, sbhanellah dedim. Herkes hak kmda byle irkin havadisler yayyormu meer, dedim. Hngr hngr alamaa baladm. Btn gece byle aladm. Aralksz gz ya dktm ve sabaha kadar kederimden uyuyamadm. Dorusu Hazreti Peygamber bu hususta Allah'n vahyini bekledi ise de, hikmet icab, o gnlerde vahy gelmedi. Vahy-i lhi ok geciktiinden iittim ki, beni boamak hususunda istiare etmek iin Hazreti Peygamber, Ali bin Ebi Talib ile same bin Zeyd'i davet ederek bunlarla mevere etmi. same Hazretleri, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ailesine olan sevgisini bildiinden: Ya Reslallah, btn aile efradnz, peygamber anna layk iffetli ve pak kimselerdir. Ben ehliniz hakknda hayrdan baka hi bir ey bilmiyorum, dedi. Hazreti Ali ise, tereddt etmeyerek:

 Ya Reslallah, Allah Teal sana dnyay daraltmam; ondan baka hanmlar oktur, (onu boa) dedi. Tekrar Hazreti Ali sze devamla: sterseniz bir de Hazreti Aie'nin cariyesi olan Berire'ye sorunuz. Berre size kar doru olan syler, dedi. Sonra Hazreti Peygamber Berire'yi huzurlarna artm ve ona sormu: Ey Berre, Aie hakknda bhelendiin bir ey grdn m? Berire u cevab verdi: Hak Peygamber olarak seni gnderen yce Allah adna yemin ederim ki, Aie'nin'henz ya kk olduundan hamur yourur-ken tekne banda uyur kalr. Evde besili koyun gelip Aie'nin hamurunu yer. Bundan baka benim kusur bulacam hi bir ey kendisinde grmedim. Sonra o gn Hazreti Peygamber hutbe okumak zere minbere km ve btn, cemaata hitab ederek: En nce bu iftiraya cr'et eden mnafklarn ba Abdullah bin beyy bin Sell aleyhinde sz sylemekte beni mazur tutunuz, buyurdu, sonra yine sze devamla: Ailem hakknda fena halde iftira le bana eza ve cefa eden kimseye kar bana yardm edecek iinizde kimdir? Ben, Allah'a yemin ederim ailem hakknda hayrdan baka hi bir ey grmedim ve duymadm. Bir de o iftiraclar Safvan'a da isnadda bulundular". Vallahi onun hakknda da hayrdan baka bir ey grmedim ve duymadm. Benim evime ve ailemin bulunduu semte bu adam ancak benimle beraber uramtr. buyurdu. Bunun zerine Evs kabilesinin reisi Sa'd bin Muaz ayaa kalkp:' Ey Allah'n Resul, size yardm edeceklerin birincisi benim. Eer bu yolda size eziyet eden kimse bizim kabilemiz olan Evs -kabilesinden ise, onun boynunu vururum.- Yok, eer bizim Hazfe kardelerimizin kabilesinden ise, bize emrediniz. Ne gerekirse & -demi. Fakat bu defa Hazre kabilesinin reisi Sa'd bin syler airet duygusuna dokunarak, her ne kadar kendisi iyi ve. mil bir kimse idiyse de, insanlk gerei hemen ayaa kalkp Sa'd Muaz'a kar son derece fke ile: Sen yanl konutun. Vallahi bizim Hare kabilesinden bir ferdi ldremezsin ve onu ldrmee gcn, yetmez, dediSonra Sa'd bin Hudayr adnda bir adam ayaa kalk&rak a'd bin Ebi Ubde'ye sert bir cevap vardi: Sen yanl syledin. Vallahi Peygamber emrettikten Sonca hangi kabileden olursa olsun onu ldrrz. Hem de sen gerekten mnafksn ki, mnafklar taraftar olup bizimle mcadele ediyorsun, dedi. Bylece Evs ve Hazre kabileleri birbirlerini sulayarak kavgaya tututular. Hatta birbirlerine saldrr oldular. Sonra Hazre-ti Peygamber minberden inerek iki taraf yattrd. Hazreti Peygamber de bu konuda artk baka dir ey buyurmad. Hazreti Aie devamla anlatr: Ben bu olup bitenleri de duydum. Artk bsbtn fenalatm. Gece gndz gz ya dkmekte idim. Btn geceler gzlerimi uyku tutmuyordu. Bu ekilde bir gn iki gece aladim. Muhakkak surette cierimin paralanacan sanmtm. Ben bu zdrab halinde iken annem ve babam bulunduum odaya girip yanma geldiler. kisi de oturdular. Ben yine devaml alyordum. Dardan Ensar'dan bir kadn yanma gelip grmek zere benden izin istedi. Ben de izin verdim ve gelsin, dedim. O kadn gelip oturdu ve o da benimle alamaa balad. Biz bu halde iken, Hazreti Peygamber terif buyurarak odama girdi ve oturdu. Halbuki bana bu iftira edildii gnden bu gne kadar asla yanmda oturmamt. Bir ay bekledikleri halde, hakkmda herhangi bir lh vahy inmemiti. Hazreti Peygamber nce yanmda Allah'a hamd ve sena etti. ehadet kelimesini getirdi. Sonra bana: Ey Aie! Gerekten senin hakknda bana yle yle szler ulat. Eer sen bu iftiradan bert sen, muhakkak surette Allah Teal Hazretleri seni yaknda temize .karacaktr. Sayesi sen umulmadk ekilde byle byk bir gnaha yaklatn ve bulatn ise tevbe ve istifar ederek AUah'dan mafiret dile. Zira bir kul, Allah'a kar gnahn itiraf eder de arkasndan, tevbede bulunursa Allah Teal Hazretleri o kulun tevbesini kabul eder,* buyurdu. Bu sz Hazreti Peygamber tamamlar tamamlamaz fkemden gz yalarm tamamen kesildi. O hale geldim ki, gzlerimde bir damla ya hissetmez oldum. Babama hitaben: Benim tarafmdan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e cevab veriniz, dedimse de babam bana: 'Kzm, vallahi, Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Solem'e kar ne syliyeceimi bilemiyorum, dedi. Sonra valideme dnp: Sen bari benim tarafmdan Peygamber Salalahu Aleyhi ve sellem'e cevab ver, dedim ve o da ayni ekilde: Vallahi kzm, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e kar ne syliyeceimi bilemiyorum, dedi. Ben henz gen bir kadndm ve Kur'an'dan ezbere" okuyabildiim fazla deildi. Hazreti Peygambere, ana ve babama kar dedim ki: Ben bhesiz biliyorum ki, siz insanlarn sylediklerini iittiniz ve dinlediniz. O szjer artk sizin zihinlerinizde yerlemitir, bu sz tasdik etmisinizdir. Ben size muhakkak bu iten beriyim, demi olsam, bu szmde siz beni dorulamyacaksmz. Halbuki Allah Teal Hazretleri gerekten benim bu iten beri olduumu biliyor. Allah Teal bunu bilirken bu suu itiraf etmi olsam, siz hemen szm kabulleneceksiniz. Vallahi benimle sizin, durumunuza mnasip bir rnek bulamadm. Ancak Hazreti Ysuf Alayhisselrmn babasnn Artk (benm yapabileceim tek ey) gzelce sabrdr. Sylediklerinize kar da, yardmna snlacak ancak Allah'dr. szn bulabiliyorum. (Ysuf sresi: ayet 18) Sonra yatamn stnde br tarafa dndm. imdeki "inan u idi ki, muhakkak Allah Teal beni bu iftiradan kurtarr ve temize karr. Fakat benim hakkmda Allah. Teal Hazretlerinin ayet indirecei aklmdan gemedi;

nk kendimi Kur'an'da anlmaya lyk grmyordum. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri belki beni temize karacak bir rya grr ve bylece Allah beni o iftiradan kurtarr diye salam bir inancm vard. Vallahi Hazreti Peygamber oturmu olduu yerden ayrlmadan ve ev halkmzdan da hi kimse yerinden kmldamadan efendimize Allah'n vahyi geldi ve vahyin geliindeki hal, Hazreti Peygamberde belirdi. Hatta o gn, k olduu halde mbarek yzlerinden inci taneleri gibi ter akmaa balamt. Hazreti Peygamberden o Vahy hali alnca, glmseyerek ilk syledii sz u oldu; Ya Aie. Allah Teal Hazretlerine hamd et: Allah seni (iftira ve bhtandan) temize kard. Sonra annem bana dedi ki, kzm kalk da Peygmaber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e teekkrlerini arz et. Ben annemin bu szne kar: Vallahi, bu hususta yce Allah'dan baka hi bir kimseye kr etmem ve bu teekkr iin Hazreti Peygamberin yanna da gitmem, dedim. Allah Tel: (Aie'ye) iftira haberini getirenler, iinizden (mnafk) bir zmredir... (Nur sresi: ayet 11) mealindeki ayeti kerimeyi indirmiti. Hakkmda byle Kur'an ayetleri inince, babam Eb Bekir evece fakirlii ve akrabal olduu iin teyze ocuu Mstah'a yapmakta olduu yardmlar kesmek isteyerek, mademki Mistah, kzm Aie hakknda yaplan iftiralara katlmtr, bundan byle asla ona vermem diye yemin etti. Fakat bunun zerine: inizde fazilet ve servet sahibi olanlar, akrabalara, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere (bir ey) vermemek zre yemin etmesinler. (Onlarn kusurlarn) affedip balasnlar. Allah'n sizi balamasn sevmez-misiniz. Allah Gafr'dur. Rahm'dir. (Nr sresi: ayet 22) mealindeki ayeti kerime indi. B ayeti kerime nazil olunca. Eb Bekir: Evet, ya Rab! Vallahi senin balaman ve mafiretini isterim, dedi ve evelce olduu gibi Mistah'a olan yardmn devan ettirdi. Peygamber SallaHanr Aleyhi ve Sellem benim halimi aratrmak zere pak zevcelerinden Zeyneb binti Cah'a sormutu: Aie hakknda ne anladn, ondan ne grdn? Zeyneb: Vallahi, ben kulam ve gzm, grmediim ve iitmediim eyden sakndrr, korurum. Vallahi, Aie hakknda hayr ve iffetten baka bir ey bilmiyorum, demi. Hazreti Peygamberin pk zevceleri arasnda Zeyneb her ynden bana rekabet eden, benimle denkleme iddiasnda olan bir kadn iken, onun sahib olduu takva sebebiyle Allah onu bu iftiraya katlmaktan korunmutu. Ho bir hikye: Bir hristiyanla bir mslman, aralarnda dinler hakknda mnazara ederlerken, hiristiyan, mslmana: Sizin, peygamberinizin zevcesi Aie, kolyem dt, diyerek bahane edip kafileden geri kald. Sonra Safyan ile Peygamberin huzuruna acaba ne yzle geldi? demi. Mslman da ona u cevab vermi: Babasz ve kocasz olarak kucana ocuunu (Hz. say) alp kavmine gelen Hazreti Meryem'in yz gibi olmas tabidir. Siz kendi dininizde Hazreti Meryem'in beraatna inandnz gibi, biz de Kur'an-x Kerimin ak beyan ile Hazreti Aie'nin beraatna inanrz. Byle inanmayan kimse, dinimizden deildir. Onu mslman saymayz. 723- Eb Bekre (Radiyallahu Anh) der ki: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurunda bir kimse bir adam vnce Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Yazklar olsun sana! Arkadann boynunu krdn, arkadann boynunu -krdn! Bu sz bir ka defa tekrarladktan sonra buyurdular Sizden her kim, din kardeini mutlaka vmesi gerekiyorsa ve vg sfatnn da onda mevcut olduunu biliyorsa yle desin: Falancay (iyi) sanyorum; i yzn Allah bilir ve ben Allah'a kar hi kimseyi tezkiye edemem. Ancak onun yle ve yle olduunu sanyorum desin. CKesin olarak yledir, byledir demesin. nk hem o kimseye kibir ve gurur gelir, hem de onun sonunun ne olacam ancak Allah bilir.) Mtercim : Bu hadsi erife dayanarak man Azam ile mam Eb Ysuf Hazretleri demilerdir ki, ahidlerin gizli tezkiyesinde bir kiinin tezkiye etmesi yeter; fakat iki kimse olmas daha iyidir. afi ve Maliki mezheblerinde ve mam Muhammed'e gre, a-hidlikte olduu gibi, tezkiye edenlerin de en az iki kii olmas gerekir. Ak tezkiyede ise, ittifakla ahidlerde olduu gibi, en az iki kii olmas lazmdr. 724- Abdullah'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir kimse yemin edecekse, Allah'a yemin etsin; yo&sa sussun, yemin, etmesin. Mtercim ; Hkm sebeplerinden biri de yemin etme yahud yeminden kanmadr. yle ki: Davac, davasn ispat etmekten aciz kald takdirde, onun istei ile davalya yemin teklif edilir. Bir de, hasmlardan birine yemin verdiriecei zaman, vallahi, bl-hi, tallahi diye Allah'n adna yemin verdirilir. Byle haklarda yemin ancak hakimin huzurunda olur. Bakasnn huzurunda yeminden kaa itibar edilmez.

Bir kimse mahkeme dnda szn kuvvetlendirmek iin yemin . etmek isterse, yine Allah'n adn yahud yce sfatn anarak yemin etmelidir. Vicdanma yemin ederim veya gnee ve ge yemin ederim gibi eylerle, gzm kr olsun gibi szlerle yemin etmemelidir. Bir de, art olsun, talak olsun, evladmn bana, evladmn hayrm grmeyeyim gibi szlerle yemin haram deilse de mekruhtur. Yine Kbe-i Muazzama hakk iin, diyerek yemin etmek de meru deildir. Fakat Msr ve Hicaz'da umumi bir adet olmu, insanlarn ou L vennebiyyi = Peygamber hakk iin yle deildir diyereR ynn ederler. Bir ynden Hazreti Peygambere hrmeti gerektiriyorsa da, dier taraftan bu hads-i erifle yasaklanm olan ksma dlm olunuyor. Cenab Hak, Kur'an Kerim-d e; gnee, aya, kuluk vaktine, ge ve-yere yemin buyurmu ise de, bu anlanlarn zelliklerini insanlara bildirmek hikmetine baldr. Allah Teal yaptndan sorumlu olmaz. Hatta baz t.fptrmac alimler ve edibler bu kelimeleri trkeye tefsir ederken; Ben azimuan gnei severim, ay se-verim gibi yorumlarla tefsir ederler. En dorusunu Allah bilir.13 SULH BAHS 725- mmglsm binti Ukbe'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: insanlarn arasn bulmak iin hayrl sz nakledip aralarnda yayan yahud hayrl sz syleyen kimse yalanc deildir. Mtercm : nsanlarm arasn bulmak veya meru bir ii yrtmek iin gerektiinde yalan syleyen kimseye, o syledii yalandan dolay gnah yoktur; nk yerde yalan sylemek caizdir ve dier sahih hadslerle sabittir. 1 Harp halinde dmana kar, 2 Birbirlerine dargn olanlarn arasn dzeltmek iin, 3 Aralarnda dmanlk ve ayrlk olmasn diye kocann karsna kar sylemesi. Bu yerde yalan sylemek, kesin delil ile sabittir. Fakat tevilli yalan sylenmi olursa daha uygun der. Bir de iki ktlkten birini yapmak zarureti ortaya karsa, bunlardan hafifini yaparak h-lyk ktlkten korunulur. Bu bir fkh kaidesidir. nk zaruretler, yasak oian eyleri mubah klar. Bir de umuma zarar vermeyi nlemek iin ksmi zarar ihtiyar edilir. 726- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Kba halk kendi aralarnda kavga etmiler; hatta birbirlerini talamlard. Bu haber Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e ulanca, Hazreti Peygamber bir ksm ashaba: Haydi birlikte gidelim, onlarn arasn bulalm buyurdu. Mtercim : Sonra bizzat Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem giderek Kba halkn birbirleriyle bartrd. Anlalyor ki, fitne ve fesadn giderilmesi ve durumun dzeltilmesine kuvvetli bir ihtiya duyulursa, bizzat devlet reisinin terifi lzmdr. 727- Ber bin zib (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ye Sellem Hazretleri hicretin altnc ylnda zilkade aynda mre hacc yapmak niyeti ile ihrama girdi. Mekke'ye yakn Hudeybiye adndaki yere varnca, Mekke halk o yl iin Hazreti Peygamberin Mekke'ye girmesini engellediler. Bu ylideil de, geleck yl yine zilkade aynda Mekke'de gn kalmak ve drdnc gn Medine'ye dnmek art ile Mekke'lerin sulh teklifini hikmet icab kabul buyurdular. Yaplacak sulh andlamasn yazmak iin Hazreti Aliye emrettiler. t bu andlama Allah'n Peygamberi Muhammed'in yapm olduu sulh metnidir. diye yazmaya balaynca, Mekke mriklerinin eiisi buna raz olmad" ve: Biz senin Allah peygamberi olduunu bilsek, seni Mekke'ye girmekten ahkoymazdk, diye Hazreti Peygambere kar direnerek Allah'n peygamberi sznn kaldrlmasn ve onun yerine, Muhammed bin Abdullah, yazlmasn istedi. Bu itiraza kar Hazreti Peygamber: Ben hem Allah'n Peygamberi hem de Abdullah'n olu Mu-hammed'im, buyurdu. Sonra Hazreti Ali'ye h'itab ederek: Reslllah kelimesini sil diye hitabetti. Hz. Ali yemin ederek, vallahi ya Reslel-lah ben senin Reslllah ismini asla silemem, dedi. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem o andlama kdn bizzat mbarek eliyle alp: t bu andlama, Abdullah'n olu Muhammedin hkm ve imzasn tayan sulhnmedir, diyerek yazd. (Daha nce yaz yazmazlarken, bu defa mucize olarak yaz yazd. Yahud bakasna yazdrd da sylenebilir. Sonra andamann maddeleri yle tesbit edildi: 1- Silh ancak knda olduu halde Mekke'ye girilecek. 2- Peygambere bal olupta Mekke'de bulunanlardan Medine'ye gitmek isteyen olursa hi kimseyi alp gtremiy e ektir. Ayrca adamlarndan Mekke'de kalmak isteyenlere engel olmayacaktr. O sene bu ekilde sulh yaplarak Medine'ye dnld. Ertesi yl yine zilkade aynda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ashab kiram ile Mekke'ye vardlar. gn getikten sonra, Mekke halk Hazretleri Ali'ye
13

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:451-459

mracaat ederek, artk szleme artlarna gre Mekke'de kalma mddeti sona erdi Arkadana (peygambere) syle Mekke'den ksn, dediler. Sonra Mekke'den kmak zere yola koyuldular. Mekke'nin dna kp giderlerken bir de Hazreti Hamza'nn kk kz Hazreti Peygambere: Amca! Amca!... diye seslenerek bize yetiti. Hazreti Hamza, ayni zamanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in st kardei idi. Onun iin kzcaz ona: Amca! Amca... diye seslenmiti. Hazreti Ali, hemen ocuu alarak zevcesi Fatmann bulunduu deve zerindeki hevdece koydu ve hanmna da: Bu amcanzn kzn alnz, beraberinizde Medine'ye gtrnz. Devaml yanmzda kalacak, dedi. Fakat Medine'ye varnca bu kz yanlarna almak hususunda Hazreti Ali, Hazreti- Zeyd ve Hazreti Cafer iddialatlar. Hazreti Ali, bu benim amacmn kzdr diye iddia ederek ocuu almak istiyordu. Bunun terbiye hakk bana aittir, diyordu. Hazreti Cafer de-. Bu ocuk benim de amcamn kz olduktan baka ocuun teyzesi benim zevcenidir, diye iddia ediyordu. Hazreti Zeyd de, Hazreti Hamza ehid olmadan nce, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hayretleri Hamza ile Zeyd'i dnya ve ahiret kardei yaptndan bu kardelii ileri srerek ocuu yanma almak istiyordu. Kardeimin kz oiduu iin ona bakmak bana, der diyordu. Bu ekilde Hazreti Peygamberin huzurunda muhakeme edildiler. Sonra Hazreti Peygamber: Bir ocuun teyzesi, annesi yerindedir; onun iin kz Cafer'e teslim ediniz! diye hkm verdi. Fakat onlarn bu iddialarndan dolay memnun kalarak onlar sevindirecek ekilde taltif ederek Hazreti Aliye: Sen, bendensin ve ben de sendenim, (ikimiz bir vcud gibiyiz) dedi. Cafere de; Gerek yaratl bakmndan ve gerekse huy bakmndan sen bana benziyorsun. buyurdu. Zeyde ie: Sen bizim kardeimiz ve mevlamzsm, diyerek onu da taltif byur.du. Mtercm: Mctehidler, bu hadis-i eriften, bir ocuun teyzesi, yaknlk hususunda halasndan nce gelecei hkmn karmlardr; nk o ocuun halas bulunan Abdulmttalib kz Safiyye o anda orada idi. Buna teslim edilmeyerek teyzesine teslim edilmitir. O halde, bir ocuun anne tarafndan olan hanmlar ocua, bakmakta, baba tarafndan olan akrabaya tercih edilirler. Bir de, Peygamber Sallallahu, Aleyhi ve Seliem Hazretleri, Hazreti Ali'ye: FteslUah szn si, demiken, Hazreti Ali'nin: Vallahi, onu silmem, demesi, Peygamberin emrine muhalefet olmayp mriklerine taviz vermeyerek peygamberliini iln etmek azminden ileri geliyordu. Nitekim Hazroti Eb Bekir'e de mihrabda durmas iin emretmilerken, edebe uyarak geri ekilmilerdi. Bunun iin Hazreti Peygamber, Hazreti Ali'nin o kelimeyi silmedikle-rine gcenmediler. Bir de baka rivayetlerde, Ya Ali! O kelime nerededir, bana gster de ben ileyim. diye nakil vardr. Hazreti Ali de gsterdi ve Peygamber bizzat kendi mbarek eliyle cnu sildi, yerine Abdullah'n olu'cmlesini yazd, yahud yaz diye emretti. nk Ha.zreti Peygamber mmi idi, okumazd ve yazmazd. Kur'an ise kitabdan deil ezbere okurdu. Baka yerden reniyor, denmesin ... Bir ksm da demilerdi ki, mm olan kimse, bir iki kelime yazar. Bu hal olmaa engel tekil etmez. Bir de byle ar artlarda sulh yaplmas, bir ok hikmet ve maslahatlara bal idi. Bu hikmetlerden birisi de, ertesi yl hi bir kimsenin burnu kanamadan emniyet ve gven iinde Mekke'ye gidip mre haccm .tamamlam olmakt ki, aslnda bu Hudeybiye seferinde Hazreti Peygamberin ryas sebep olmutu. Hac ileri tamamlandktan sonra kimi bann san tra etti ve kimi de ksaltt ve bylece ihramdan ktlar. Selmet ve emniyet, iinde Medine'ye dndler. Bir iki yl sonra da kan dklmeksizin kk bir harp manevras ile Mekke tamamen feth edildi. Daha nice fetihlere sebep oldu. te bunlarn hepsi, ad geen andlamann gzel sonularndan ve stn meyvalarmdan saylr. Bu, srf bir ak ve daha stnlnden deil, Peygamber mucizesinden olduu Fetih sresinin inmesiyle anlalmtr. Bunu gerek akl ve irfan sahihleri takdir ederler. Hatta andlamadaki ar artlarn kabulnden dolay baz itirazlar olmu ve Hazreti mer gibi baz sahabi, sonradan yzbin kere piman olarak tevbe ve istifar etmilerdir. Nitekim bundan sonraki altnc hadste genie aklanacaktr. 728- Eb Bekre (Radyallahu Anh) der ki: Bir gn Hazreti Peygamberi minberde, yannda torunu Hazreti Hasan olduu halde grdm. Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sel-lem arada bir cemaata dner bakarlar, arada bir de Hazreti Hasan'a bakarlard. Bir ara Hazreti Hasan gstererek: Bu benim olum, seyyiddir. Allah'dan mid ederim ki, onun sayesinde mslmanardan iki byk toplum, aralarnda uzlaacaktr. Mtercim : Bu hads-i erifin mucizesinin sonradan meydana kt her-kesce biliniyor. nk Hazreti Hasan'm babas olan mminlerin emiri Hazreti Ali ehid olarak vefat ettikten sonra, Hazreti Ali'ye bal kalan mslmanlar onun yerine Hazreti Hasan'a biat ederek hilafet makamna oturtmulard. Fakat daha nce de Hazreti Ali'ye

muhalefette bulunan ve am'da Hazreti Muaviye'ye bal kalanlar Hz. Hasan'm hilafetini kabul etmediler. Bunun zerine her iki taraf, savaa hazrlanarak iki byk ordu halinde Medayin'de kar karya gelince, Hazreti Hasan, kendisi hilafete en mnasib biri olduu halde ve emirleri altnda bulunan krk bin kii Hazreti Hasan'-n hilafeti uruna canlarn feda edeceklerine yemin etmilerken, srf zhd ve takvasndan dolay kan dklmesin diye birtakm artlarla anlama yaparak hilafeti Hazreti Muaviye'ye brakmt. Sonra Kfe'ye dnd ve daha sonra Medine'ye dnerek orada mrlerinin sonuna kadar kaldlar. imdi ziyaretghi, Balc mezarlnda Hazreti Abbas ile bir yerdedir. te Hazreti Hasan bir takm artlarla iki slam topluluu arasnda sulh yaparak byk felketi nlemi olduundan Hazreti Peygamberin mjdeledii slahat gereklemi oldu. artlardan biri, Muaviye'den sonra hilafetin Hazreti Hasan'a terki idi. Ayrca Hazreti Hasana be milyon dirhem parann pein olarak verilmesi, Fars vilayetinde olan bir blgenin yllk haracnn Hazreti Hasan'a braklmas gibi daha baz artlar vard. Fakat Hazreti Muaviye bu artlarn bir ksmn yerine getirmise de ounu yapamamtr. Bir de karlk (taviz) alarak hilafetten ekilmenin cevaz bu hads-i eriften karlmaktadr. 729- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Hazreti Peygamber saadethanelerinde iken, kapaa bir alacak davas yznden iki kiinin yksek sesle birbirleriyle mnakaa ettiklerini iitti. Borlu, borcun bir ksmnn indirilmesini ve bir miktar dolaylk gstermesini alacakldan istiyordu. Alacakl ise, Vallahi, yapmam! diye yeminler ediyordu. Bunun zerine, Hazreti Peygamber, evden kp o iki kiiye yaklat ve onlara yle buyurdu: yik yapmam (alacamdan drmem) diye Allah'n adna yemin eden hanginiz idi? Alacakl gayet mahcub ve piman olarak: Bendim, y Reslallah! dedi, artk hangisini isterse yapsn. Sonra- yan yarya anlatlar, diye rivayetler olmutur.14 ARTLAR BAHS 730- Ukbe bin Amr'dan (Radryallahu Anh) rivayet edilmiartlarm en . kadnlar ken-klarken (nikahlarken) koulan arttr. (Nikhda kad731- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Bir bedevi, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin huzuruna gelip: Sizden Allah rzas iin davamn hak zere neticelendirilmesini ve hakkmda Allah'n kitab ile hkm vermenizi istiyorum, baka bir dileim yoktur, dedi ve beraberinde bulunan bir ahstan hak talebinde bulundu. Fakat kendisinden daha bilgili ve ifadesi daha dzgn olan daval dsdi ki: Evet, ya Resulallah! Aramzda Allah'n kitab ile hkm veriniz; fakat olay anlatmak ve kendimi savunmak iin bana msaade buyurunuz. Hazreti Peygamber'in msaadesi zerine daval yle anlatt: Benim olum, bu adamn iisi (oban) idi. Her naslsa, onun kars ile zina etmi ve bana haber verildi ki, gya her zina eden, recim (tala ldrme) cezasna arptrlrm ve benim oluma da recim gerekiyormu. Bu durumda onlar benim olumdan davac olmasnlar diye, olumu kurtarmak iin yz ba koyun ve bir de cariye vererek olumu kurtarmtm. Fakat sonra ben, alimlere ba vurarak bu meseleyi sordum. Onlar bana, bu iin er' hkmnn byle olmadn, henz evli bulunmayan oluma ceza olarak yalnz yz denek ile bir yl srgn gerektiini sylediler. Recim cezas oluma lazm gelmeyip, bu adamn karsna gerekiyormu. Eer gerekten hkm bu ise, daha nce bunlara vermi olduum koyunlarla cariyenin, bana geri verilmesini istiyorum. Hazreti Peygamber yle buyurdular: Nefsim kudret elinde olan Allah Teal Hazretlerine yemin ederim ki, ben, her ikinizin arasnda Allah Teal Hazretlerinin kitab ile hkm vereceim: Cariye ve koyunlar sana geri verilecektir. Senin oluna yz denek cezas uygulanacak ve bir sene mddetle de srgn edilecektir. Hazreti Peygamber, delillere veya sulularn krarina dayanarak bu hkm verdikten sonra, ashabn ileri gelenlerinden neys (Radyalahu anh) Hazretlerine hitaben: -Y neys! u davacnn hanmna gidiniz. Eer zinay krar ederse, ona recim cezas uygula. Sonra neys hu grevle giderek kadnn ifadesini ald. Kadn a-hid huzurunda suu itiraf etti. neys Hazretleri de, Hazreti Peygamberin emirleri zere o kadn recim (talanma) cezasna arptrd. Mtercim: Zina davasnn saklanmas ve mmkn olduu kadar gizlenmesi meru iken, aratrma almasnn sebebi, taraflarn srarlar zere olmutur. Sonra sulularn defalarca ikrarlar ile zina suu s&bit olduundan her iki tarafa da meru had (ceza) uyguland. Eer zina edenler, henz evli deiller ise, afi mezhebinde bu hadis-i erifin zahiri ile amel edilerek, bunlara yz denek vurulmas ve en az gnlk sefer mesafesi bir yere
14

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:460-466

bir yl mddetle srgn edilmeleri gerekir hkmne varlmtr. Hanef mezhebinde ise, yalnz bunlara yz denek vurulmas yeter. Srgn cezas ise, sonraki uygulamalarla kaldrlmtr. Eer zina edenlerden herhangi biri evli ise yahud balarndan bir kez nikah gemise, bu gibilerin suu sabit olma halinde recme-dilerek ldrlmeleri gerekir. Gerekte bu recim cezas ak bir hkmle Kur'anda yok ise de, Hazreti Peygamberden tevatr yolu ile gelen uygulamalar ile sabittir. Peygamber size he getirirse, onu kabul edin mealindeki ayeti kerimesi gereince Allah'n peygamberlerinin emirlerine ve icraatna uymak lazmdr. Hazreti Peygamber Kur'an- Kerimdeki ayeti kerimeye dayanarak Bu zina hakknda uygulanacak yol ve hkm, bekra yz denek vurmak ve evliyi recmetmektir, buyurdu. te bu hads-i erifte vaki olan: Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, ben sizin davanz Allah'n kitab ile greceim ve hkme balayacam, demek, Allah o zina edenlere yol kilncaya kadar... (Nisa sresi: ayet 15) mealindeki ayetl hkm vereceim demektir. nk Peygamber Sallallahu Aleyht ve Sellem bu husustaki eriat yolunu, bekra denek vurmak ve evlenmii tala ldrmek eklinde tefsir etmitir. Yahud baz alimlerin grne gre Allah'n kitabndan maksad, Kur' an- Kerimden okunuu kaldrlan ve yalnz hkm baki kalan: Evli erkek ve evli kadn zina ettikleri zaman Allah'dan bir ceza olarak muhakkak onlar recmediniz: Allah Aziz'dir. hakm'dir mealindeki ayettir. Allah korusun, bir kimse eytana uyup zina ilerse, onu hi kimseye amayp Allah ile kendisi arasnda brakmaldr. Gerek hakim huzurunda ve gerekse insanlar arasnda tamamen inkr etmeli, tev-be ederek Allah'dan mafiret dilemelidir. Bu ekilde lrse, balanm olmas umulur. Fakat iledii bu suu vnerek urada burada yayacak olursa, balanmayan sulular arasna girer, bunlar aktan gnah ileyenlerdir. Bir hads-i erifte bu gibiler balananlar dnda braklmlardr. 732- Hazreti mer (Radiyallahu Anh) der ki: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hayber Yahudilerine hitaben yle buyurdu: Allah sizi (arazilerinizde brakt mddete biz de (mahsull-e-rinizin bir ksm bize ait olmak art ile) brakyoruz. Yine Hazreti Peygamber, Hayber yah" udilerinden Hakk Oullar kabilesinin reisine hitaben yle buyurdu: Hayber'den karldn ve gl deven seni birka gece (gn) aralksz tad zaman ne yapacaksn? (Sen ve sana bal olan Hayber Yahudi'leri bir zaman gelecektir ki, buradan am'a doru uzaklatrlacaksnz.) Mtercim ; Gerekten daha sonra Hazreti mer'in hilafeti zamannda ad geeri Yahudi'ler rahat durmadlar, emniyet ve dzeni bozdular, olaylar kardlar. Bu olaylardan biri de u idi: Hazreti mer'in olu Abdullah, Hayber'de bulunan arazisine bakmak iin Hayber'e gitmiti. Gece yatmakta olduu damdan, mehul haslar tarafndan uykuda iken aa atlarak kollar ve bacaklar krlmt. Bu olay zerine Hazreti mer Medine'de minbere karak cemaata hitab etti: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hayber Yahudilerinin ba ve bahelerini ellerinden almam, onlar arazileri zerinde brakmt. Fakat baknz, olum Abdullah,. Hayberde bulunan kendi arazisine bakmak iin gitmi iken geceleyin onu damdan aa atmlar, kol ve bacak kemiklerinde krk ve kk var. Bizim orada Yahudilerden baka dmanmz ve sulayacamz kimsemiz yoktur. Simdi ben kesin olarak Yahudileri' oradan karp am tarafna srgn etmek, uzaklatrmak firkrindeyim. Hazreti merin bu ekildeki kesin karan ve szleri yahudiler1 tarafndan duyulunca, Hakik Oullar kabilesinden ve Yahudi'lerin ileri gelenlerinden bir adan Hazreti merin huzuruna geldi ve yle dedi: Ey mminlerin Emri! Hazreti Peygamber, bizi byle yerli yerimizde brakm ve yerletirmiken ve baz artlarla bizimle anlamken, bizi yurdlarmzdan nasl karp uzaklatracaksn? Hazreti mer ona: Sen hatrlyor musun, evelce Hazreti Peygamber bizzat size hitaben Bakalm ilerde Hayberden karldn ve gl deven seni birka gece (gn) aralksz tad zaman ne yapacaksn? buyurmu, tu, cevabn verdi. Yahudi dedi ki: O sz, Eb'l-Kasim'n bana bir latifesi idi, gerek deildi. Sonra Hazreti mer: Ey Allah dman! Sen yalan sylyorsun, dedi. Sonra Hayber Yahudilerini Hayber'den karp am tarafna srd; fakat sahibi bulunduklar hurma baheleri karlnda mal, deve ve gerekli eyay onlara verdi. 733- Misver bin Mahreme (Radyallahu Anh) der ki: Hudeybiye seferinde Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Mekke yolu zerinde bir yerde bize yle buyurdu: Gerek u ki, Halid bin Velid, Kurey tarafndan bizim harektmz kefetmek iin birtakm svarileri ile Gamm adndaki yerdedir. Siz yolun san tutunuz. (Halid'in bulunduu yne gitmeyip dorudan Kurey ordusu zerine gidelim). Ravi Misver devamla der ki: Vallahi, bizim ordumuzdan Halid' in haberi bile olmad. ok sonra bizim ordumuzun havaya: kaldrd siyah tozu grnce Halid sr'atle hayvann koturarak Kurey ordusuna haber

vermee gitti. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in ordusu da mmkn olduu kadar bir hzla Kurey ordusu zerine ilerliyordu. Ordumuz, sarp ve inili yokulu bir yere vard zaman, Hazreti Peygamberin Kasva adndaki devesi kt, kald. Askerler dediler ki, Kasva huysuzlat, serke oldu. Hazreti Peygamber, yle buyurdu: Kasva kmez; onun byle yolda kmek adeti yoktur. Fakat FiTi engelleyen (yce kuvvet) onu engelledi. (Evelce Mekke'yi ykmak iin gelen ordudaki Fil'i bu iten engelleyen Allah, bizi de orada kan dkmekten engelledi). Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Kurey'Ier, Allah'n mbarek kld Haremi erife hrmet hususunda bana ne kadar ar art koarlarsa kabul edeceim, bu yolda onlarn istediini vereceim. Sonra Hazreti Peygamber Kasva'yi bizzat zorlayarak yrtt. Sonra orduyu, Kurey'in bulunduu ynden evirerek Hudeybiye yoluna sapt ve Hudeybiye'nin yukar ksmnda ok az suyu bulunan bir kuyunun yan banda konaklad. Bu kuyunun suyunu herkes avula imee balad. Az sonra btn su ekilmi oldu. Sonra susuzluktan Hazreti Peygambere ikyet ettiler. Hazreti Peygamber ok mahfazasndan bir ok kararak onlara verdi ve bu oku o kuyunun dibine koyunuz, buyurdu. Ashab da onu o kuyuya koydular. Misver, der ki: Yce Allah'a yemin ederim ki, o anda kuyudan su fkrd ve tat. yle ki, herkes kuyunun kenarnda oturup'ju cablarn doldurarak yerlerine dnd. Bu srada Huza'a. kabilesinden birka kii ile birlikte Bedii bin Varaka El-Huza', Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeUem'e geldi. Aslnda Huza' kabilesi, Hazreti Peygamberin arkadalar ve gvenilir srdalar idi. ilerinden ms^ lman olan ve olmayanlarn hepsi Hazreti Peygambere hizmet ederler, Mekke'deki olaylar ona haber verirler ve sadakat gsterirlerdi. kez de yine iyi niyetle Bedii Hazretleri gelip: Wy Allah'n Resul! K'b bin Ley ve mir bin Ley kabileleri, hdeybiye'nin suyu en bol olan kuyularnn evresine kondular. Bunlar btn kavim ve kabileleri ve hayvanlar ile sizden nce gelip bu yeri tutmular. Harpten kamasnlar diye, kadnlarn da beraberlerinde getirdiler. imdi ben onlar bu yerde brakp geldim. Bunlarn maksad, size kar savamak ve sizi Mekke'ye sokmamaktr, Hazreti Peygamber Bed'e cevab olarak: Biz hi kimse ile sava etmek niyeti zre gelmedik; ancak biz mre niyeti ile ihrama girip tavaf, sa'y ve tra ilerini yaparak m-reyi tamamlamak ve geri dnmek iin geldik. Bununla beraber Ku-rey kavminin madd ve manev kuvveti eitli olay ve savalar yznden hayli krlmtr. Bu durumda isterlerse, onlara bir mddet vereyim ve onlarla yle bir anlama yapaym: Mekke mrikleri benimle dier arab kabilelerinin arasn serbest braksnlar (onlarla yapacam temaslara engel olmasnlar). Eer ben onlara stn gele-bilirsem, Mekke'liler de, bana teslim olan ve itaat eden insanlar gibi kendi arzular ile teslim olup itaat ederler. Eei1 o kabilelerle yapacam savalarda stn gelemiyecek olursam, o zaman Mekke'liler rahata kavumu ve benden kurtulmu olurlar. ayet Mekke'liler, bu artlardan herhangi birini kabul etmeyecek olurlarsa, canm kudret elinde olan yce Allah'a yemin ederim ki, bu din urunda onlarla savarm, t bam vcudumdan ayrln-cr- a kadar, Allah yolunda savarm. Elbette Allah Teal Hazretleri Kur'an Kerim'inde verdii kendi dinini yceltme va'dini gerekletirecektir. buyurdu. Hazreti Peygamberin bu yoldaki beyanlarn dinleyen Bedii dedi ki; Ey Allah'n Resul! Ben, sizin bu emirlerinizi Kurey kavmine harfi harfine tebli edeceim. Sonra Bedl, beraberindekilerle geri dnp Kurey ordughna vard ve btn Mekkelere kar: Ey Kurey kavmi! Biz, peygamberin yanndan geldik ve ok tesirli szler dinledik. Bu iittiklerimizi dinlemek isterseniz, onlar aynen olduu gibi size aklayalm, dedi. Kurey ordusunun baz cahilleri Bedil'e kar: Senin, O'na dair verecein habere ihtiyacmz yok! dediler. Fakat Kurey ordusunun akll ve ileri grl kimseleri: Peki, peki. Ne iittinse haber ver, dediler. Bed, Hazreti peygamberden iitmi olduu emirleri harfiyyen aklayp onlara bildirdi. Sonra Urve bin Mes'ud .adnda bir zat Kurey kavmine gzel bir ifade ile unlar syledi:, Ey topluluk! Siz benim babam yerinde deil misiniz? Onlar da, evet, biz senin baban yerindeyiz, dediler. Urve tekrar sordu: Ben sizin evladnz yerinde deil miyim? Onlar: Evet, sen bizim evladmz yerindesin, dediler. Urve: Benden hi phelenir ve beni itham edermisiniz? dedi. Onlar. Hayr, senden hi bir phemiz olmaz, dediler. Sonra Urve yle szne devam etti: Gerek u ki, bu defa size yardm etmek zere Ukz kabilesini tam seferber olarak bu cenge davet etmitim. Sonra bunlar bu davetime gelmediklerinden ben btn oluk-ocuumla ve etrafmla size yardm etmek ve size ortak olmak zere geldim; bunu biliyorsunuz, deil mi? Onlar hep bir azdan: Evet, biliyoruz, dediler. Urve: Bu zat (Peygamber), size sulh teklifinde bulunmu. Siz onu kabul .ediniz. Bana da izin veriniz, gideyim ve bir kez de onunla ben konuaym, dedi. Onlar da: Peki, gidiniz, konuunuz! dediler. Sonra Urve, yanlarndan ayrlarak Hazreti Peygamberin huzuruna geldi ve konutu. Kazreti Peygamber, Bedl'e sylediklerinin aynini

tekrarlad. Urve, Hazreti Peygamberin: Eer Kurey kavmi gsterdiim yo!u kabul etmeyecek olurlarsa, lnceye kadar onlarla savaacam, szne kar dedi ki: Eer kavminiz olan Mekke'lilerin kkn kazmak niyetinde iseniz bana syleyiniz, sizden nce birok liderler geldi geti; bunlarn iinde kendi soy ve kabilesini yok eden var m? Vallahi, iinizde baz hretli kimseleri grdm gibi, harb halinde sizi brakp kaacak baz kimseler ve eitli kabileler de gryorum. Urve'nin bu szne kar, Hazreti Eb Bekir (Radyallahu Anh) sabredeniyerek kzd ve ona karak dedi ki: Biz Allah'n Resuln brakp kaacak myz? Sen git kavmin Sakf'n putu olan LT'n kn yala! Urve sordu: Bu sz syleyen kimdir? Eb Bekir olduu cevabn ald. Sonra yle konutu: Ah Eb Bekir! Eer daha nce zerimde karln veremediim iyiliklerin olmayayd, elbette seni cevapsz brakmazdm. (Siz bana bir diyet hususunda evelce yardm etmitiniz, cahiliyet zamannda bana on deve vermitiniz. Eer bunu yapmam olsaydnz, ben de sizin bu sznze karlk verirdim.) Ravi Misver der ki, Urve hem Hazreti Peygamber ile konuur, hem de konuma arasnda, Hicaz arablarhm adetince eliyle Hazreti Peygamberin mbarek sakallann okard. Urve, Hazreti Peygamberin mbarek sakalna elini her uzattka, Hazreti Peygamberi korumak iin yan banda zrh iinde ve klc elinde dikilen ve Urve'nin yeeni olan Mure bin u'be, amcasna: Senin gibi mrik ve kafirlere, Hazreti peygamberin mbarek sakalna dokunmak yakmaz, diyerek klcnn kesi ile ona dokunurdu. Bu harekete Urve'nin can skld ve ban kaldrarak: Benim elime klcnn tesi ile vuran kinidir? dedi. Ashab: .Yeenin Mure'dir, dediler. Urve yeenine mukabele etti: - Ey gaddar! Senin cahiliyet zamannda ilediin suun tazminatn hal demekle urayorum. (Mulre slm kabulden nce Sakf kabilesinden bir ksm arkadalar ile Mekke'den Msr'a giderken yolda sarho olmular, aralarnda kavga km ve Mure arkadalarnn hepsini ldrerek mallarn almt. Sonra Medineye geerek slm' kabul etmiti. Hatta Mslman olurken bu olay da Hazreti Peygambere anlatnca u cevab almt: Senden slmiyet cihetini kabul ederim: fakat dier ldrme ve yama iine karmam, onu kabul etmem. nk bu ii sava halinde deil, sulh zamannda yapmsn. Sonra Urve, gzlerini ashab kirama evirerek onlar szd ve yle dedi: Bu nasl eydir, bu ne tazim ve hrmettir? Vallahi, Peygamber bir tkrk tkrse mutlaka onlardan birisinin avucuna der ve onu yzne ve derisine' srer. Bir ey emretse hepsi birden davranyor. Abdest alsa, onun abdest suyu iin birbirlerini kracak oluyorlar. Konutuu zaman onun yannda kimseden t kmyor. Sayglarndan tr baklarn ona dikemiyor. Sonra Urve, adamlarnn yanma dnerek yle dedi: Ey kavim! Vallahi, ben imdiye kadar eli olarak .birok krallarn, huzuruna ktm: Rm hkmdar Ka'yser'in huzuruna ktm, Fars kral Kisr'nm, Habe hkmdar Neca'nin huzurlarna ktm. Vallahi, Muhammed'm adamlarnn Muhammed'e gosterdikleri hrmet ve tazimin, haiyesi tarafndan hibir krala gsterildiini grmedim. Vallahi, bir tkrk tkrse mutlaka onlardan birinin avucuna der ve onu yzne ve derisine srer. Muham-med onlara bir ey emredince (onun emrini yerine getirmek iin) hepsi birden davranyor. Abdest alsa, onun abdest suyu iin birbirlerini kracak (ezecek) oluyorlar. Konutuu zaman onun huzurunda kimseden t kmyor. Btn ashab, hrmetlerinden dolay onun yzne bakmazlar. stelik Muhammen -ize gzel bir sulh ve isabetli bir fikir beyan etti. Geliniz, siz bunu ^abul ediniz Hakknzda hayrl ve iyi olur. Kinaneoullar kabilesinden bnsi, Kurey kavmine hitaben: . Siz beni brakn. Bir kere de Muhammed'in yanna ben gideyim, dedi. Onlar da: Peki, gidiniz, dediler, bu adam slm ordusuna gelirken Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Ashab kirama hitabederek: u gelen adam, hac ve mre kurbanlarna hrmet ve tazim gsteren kabileden falancadr. Yanlarnzda bulunan nianl ne kadar kurban (hedyJ devesi varsa, hepsini onun gz nne yaynz, salveriniz, buyurdu. Ashab da btn kurbanlk develerini salverdiler, ona gsterdiler ve ashabdan ok kimseler telbiye getirerek (Lebbeyk diyerek) onu karladlar. Bu gelen (Kinane'li) adam, ashabn ve kurbanlklarn bu halini grnce aarak dedi ki: Sbhanellah! Kabe'den bunlar alkoymak yerinde bir hareket deil. Hazreti Peygamberle konutuktan sonra Kurey ordusuna dnd ve dedi ki: Ben, onlarn yanlarnda, mre tamamlandktan sonra kesilmek zere kurbanlk Chedy) develer grdm. Hepsi de tasmalanm ve iaretlenmi. Benim fikrime uyarsnz, onlarn Beyti eriften al-konmasm doru bulmam. Onlar: Dur bakalm, biraz daha dnelim, dediler. Sonra mik-rez adndaki bir ahs da: Braknz, bir de ben gideyim, bakaym. Dedi. Onlar da; Peki, gidiniz, baknz. Dediler. Sonra Mikrez mslnanlarn ordughna gelirken onu Hazreti Peygamber uzaktan grd ve yle buyurdu : Bu gelen mikrez'dir. Bu ise zalim ve serkein biridir. Sonra bu Mikrez gelip Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem-ile konuurken Kurey ordusu tarafndan sulh ve anlama yaplmak zere grevlendirilen Sheyl bin Amir uzaktan gzkt. Hazreti Peygamber ashaba hitaben: Artk iiniz bir derece kolaylat, buyurdu. Sonra Sheyl Re-slllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile konumaya balad: On sene iki taraf birbirleriyle savamamak, taraflar emniyet ve gvenlii korumak, bu yl mreden vazgeerek

ertesi yl yine ashab-la mre yapmak artlar ile bir andlama metni yazlmasna karar verildi. Sonra Sheyl: Haydi kalem, kd getiriniz. Aramzdaki szleme metnini yaznz dedi. Hazreti Peygamber, zel ktibi olan Hazreti Ali'yi yanna artt ve ona hitaben: nce Bismillahirrah-manirrahim yaznz, buyurdu. Fakat Shely, cahiliyet inanlarna uyarak besmelenin bu tarzda yazlmasna kar kt. Bu Rahman kelimesi ne szdr, bilmiyorum. Eskiden yazm olduunuz gibi, Bis-mikellahmme, diyerek yaznz, dedi. Bunun da manas, Allahm! Senin isminle balarm, demektir. Ashab, Sheyl'in bu isteine kar ktlar, biz besmeleyi deitirmeyiz, dediler. Hazreti Peygamber, Hazreti Ali'ye: Zarar yok, Bismikellahmme, yaz, diye emretti. O da ayn ekilde yazd. Sonra Resl-i Ekrem: bu Andlama, Allah'n peygamberi Muhammed'in mutabk kalarak hnza ettii... buyurunca Sheyl, Allah'n peygamberi szne itiraz etti ve: Vallahi, senin Allah'n peygamberi olduuna inanm olsaydk, seni Kabe'yi ziyaretten alkoymazdk. Byle yazmaynz, Abdullah'n olu Muhammed diye yaznz, dedi. Hazreti Peygamber: Vallahi, siz beni her ne kadar tekzib etseniz de ben gerekten Allah'n peygamberiyim! dedi ve ktibe hitaben, zarar yok, Sheyl'in istedii gibi: Abdullah'n olu Muhammed, diye yaznz, buyurdu. Nihayet o ekilde yazld. Sonra Resl-i Ekrem: Ka'beyi ziyaret edip tavaf etmemize mani olmamalar artlyle... deyince Sheyl bu arta da itiraz etti: Arablar, bize bask yapldndan sz ederler. Bu sene sizi Mekke'ye braksak, arablar nezdinde kk deriz. Biz zorla istil edildik, diye dedi-kodu yaparlar. Fakat gelecek yl, istediiniz gibi, sizin iin Mekke'yi gn mddetle boaltrz. Hi bir zarar olmakszn mre ilerinizi yaparak gnden sonra Medine'ye dnersiniz, dedi ve o ekilde yazld. Sonra Sheyl bir madde daha ilvesini isteyerek: Sana bizden kim gelirse, senin dininden olsa bile, onu kabul etmeyecek ve bize geri vereceksin, dedi. Ashab: alacak ey! Bir adam mslman olarak bize gelmiken, biz onu nasl geri vereceiz, mriklere teslim edeceiz? oJur ey mi bu? dediler. Ashab bu halde iken, daha nce Mekke'de slm dinini kabul ettiinden orada zindana atlan ve ayaklarna zincir vurulan Sheylin olu Eb Cendel, bir yolunu bulup zindandan kaarak ayaklarnda zincir olduu halde kendini slm ordugahna att. Babas Sheyl, olunu grr grmez: Ya Muhammedi mza edeceim andlama artlarndan birincisi uyarnca senin, bu olumu bana geri vermen gereklidir; bunu bana geri vermedike szleme metnine imza koymam, dedi. Hazreti Peygamber, Szlememiz henz imza edilmedi, (Eb Cendel'in geri verilmemesi gerekir). buyurdu. Sheyl: O halde, vallahi, seninle hi bir hususta anlama yapmam, diye yemin etti. Yine Hazreti Peygamber: Haydi, onu bana brak! buyurdu. Sheyl: Asla kabul edemem diye diretti. Hazreti Peygamber: Evet, bunu benim iin kabul et! buyurdu. Sheyl: Asla kabul etmem, diyerek srarn srdrd. Bu arada daha nce gelen ve Sheyl'in arkada olan Mikrez adndaki ahs: Biz bu isteinizi kabul ettik, Eb Cendel'i hkm, d brakyoruz, dedi ise de, yine Sheyl eski inadnda srar etti. Babasnn bu kesin konumasn duyan Eb Cendel, insanlar ortasnda yksek sesle: Ey mslmanlar topluluu! Ben size mslman olarak gelmiken, tekrar mriklerin eline teslim ediliyorum. u benim bama gelenleri grmyor musunuz? diye barmaya balad. Gerekten bu zavallya, daha nce bu din uruna ok ikence edilmiti. Bu ekilde barmasnda hakl idi. Bir rivayette de Hazreti Peygamber ona: nallah, yaknda Allah seni kurtaracaktr; sabret! diye buyurmutu. mer bin Hattab Hazretleri der ki. Ben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardm ve: Sen Allah'n gerek peygamberi deilmisin! dedim. O da: Evet, Allah Teal Hazretlerinin hak peygamberiyim, buyurdu. Ben tekrar sordum: Peki, biz hak dih zere, dmanlarmz ise batl din zere deil midirler? Efendimiz: Evet, yledir, buyurdular. Ben devam ettim: O halde dinimiz hususunda bu kkl neden kaD' edelim. Onlarn her istediklerini neden verelim? Bana yle cevab verdiler: Ben yce Allah'n hak peygamberiyim. Ben bu ii yapmakla Allah Teal Hazretlerine isyan etmi olmuyorum. Allah Teal benim yardimcmdr. Sonra ben sordum: Sen, bize, yaknda Beyt-i erife vanp tavaf edeceiz diye haber vermitin, deil mi? Efendimiz cevab verdiler: Evet, ylece haber verdim? fakat vaktini tayin ederek hemen bu sene varp tavaf edeceiz, diyerek mi haber verdim? Ben de: Hayr, vakit tayin buyurmam i tnz, dedim. Efendimiz Hazretleri: Muhakkak sen Bey-i erife varp oraya gireceksin ve onu tavaf edeceksin, Cbu yl olmasa, gelecek yl tavaf edeceksin), buyurdular. Ben tekrar Hazreti Eb Bekir'in yanna dndm ve dedim: Bu .adam Allah Teal Hazretlerinin hak peygamberi deil midir? Hazreti Eb bekir: Evet, hak peygamberdir, dedi. Ben yine sordum:

 Biz hak zere, dmanlarmz ise batl yol zere deil midir? Hazreti Eb Bekir: Evet, yledir: Dedi. Ben: O halde, dinimiz hususunda neden bu aal kabul edelim, dmanlarmzn her istediini yapalm? dedim. Hazreti Eb Bekir, beni azarlar ekilde: Be hey adam! O kimse muhakkak ki, Allah Teal Hazretlerinin Resl-i Ekremidir, peygamberidir. Hic bir zaman yce peygamber Allah'a isyan etmez ve Allah Teal Peygamberinin daima yardmcsdr. Sen, hemen Hazreti Peygamberin devesinin dizginine yap, (byle yersiz szler konuma, o ne buyurursa ona uy), dedi. Tekrar Hazreti Ebu Bekir sze devamla: Vallahi, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, her hareket ve iinde hak zeredir. Haydi git, dedi. Ben yine Hazreti Eb Bekir'e hitaben: Peki, Hazreti Peygamber Medine'de bize : Biz Beyt-i erife varacaz ve Bey- erifi tavaf edeceiz, diye haber vermemi mi idi? dedim. Bu soruma Hazreti Eb Bekir u cevab verdi: vet, haber vermiti; fakat vaktini tayin ederek hemen bu yl tavaf eo ceiz, diye mi buyurmutu? Ben de: Hayr, vaktini tayin etmemiti, dedim. Sonra devam etti: Gerekten sen Beyt-i erife varp onu tavaf edeceksin, dedi. Hazreti mer der ki: Benim bu ar derecede konumadan ve itirazda bulunmamdan dolay sonradan keffaret olsun diye sadaka, kurban oru ve kle azad etmek gibi iyi ilerden ok eyler yaptm. Bu hads-i erifi rivayet eden der ki: Bu andlamann hazrlanarak imza edilmesinden sonra Hazreti Peygamber, ashab kirama hitaben: Artk kalknz, burada Hudeybiye adl yerde hedy kurbanlarm-kesiniz. Sonra da balarnz tra edip mre ihramndan knz, diye buyurdu ise de, vallahi ashabdan hi bir ferd yerinden kprdamad, (belki yce Allah'dan bir vahy gelir de bu anlama bozulur diye emre uymakta acele etmediler). Bu emri Hazreti Peygamber defa tek-rarlad halde yine hi kimse ayaa kalkmad. Bunun zerine Hazreti Peygamber, beraberinde olan pk zevcesi mm Seleme (Radyallahu Anh) validemizin yanma varp ashab kiramn bu tutumlarn anlatt. mm Seleme Hazretleri yle konutu: Ya Reslallah, ashabn hepsinin sizin emrinize uymalarn ve bylece kurbanlarn kesmelerini istiyorsanz, imdi hemen knz ve kendi hedy kurbannz kesiniz ve iiniz bitinceye kadar onlara hi bir ey sylemeyiniz. Sonra banzn san tra etmek iin bir berber arnz. Berber sizi tra etsin ve herkes grsn. mm Seleme validemizin dedii gibi, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem kp bizzat kendisi kurbann kesti ve bu kurbann kesinceye kadar da onlara hi bir sz sylemedi. Sonra berberini artt. Berber de mbarek balarn tra etti. Bu hali gren ashab kiram, hemen kalkp kurbanlarn kestiler ve birbirlerini tra etmee baladlar. Daha nce Hazreti Peygamberin emrine uymay geciktirdiklerinden de piman olduklarndan kurban kesme ve tra olma ilerinde ok acele davrandlar ve birbirlerini ezecek ekilde sktrdlar. Nihayet tra olarak ihramdan ktlar. Sonra Hudeybiye mevkiinde iken, Mekke'de daha nce islm dinini kabul edip kfirler iinde kalinis bulunan baz mslman kadnlar, Hazreti Peygamberi grmek ve mslmanlarla Medine'ye hic-, ret etmek gayesi ile islm ordughna geldiler. Sonra bu hanmlar hakknda u mealdeki ayeti kerime nazil odu: Ey iman edenler! Size, mmin kadnlar muhacir olarak geldikleri vakit onlar imtihan edin, (gerekten mmin olup olmadklarn ^eneyin) manlarn Allah (sizden) daha iyi bilir. Deneme neticesinde mmin olduklarna kanaat getirirseniz artk kendilerini kfirlere geri evirmeyin. Mmin kadnlar, kfirlere hell deildir. Kfirler de mmin kadnlara helal deildir. Bununla beraber (kfirlerin, slm kabul eden kadnlarna) vermi olduklar mehri, o kfirlere verin. Sizin o mmin kadnlar nikh.etmenizde de, mehirlerini kendilerine verdiiniz takdirde, zerinize bir gnah yoktur. (slm dininden kan) kfir zevcelerinizi nikhnzda tutmayn; onlara verdiiniz mehri de geri isteyin. Kfirler de, (slm kabul eden ve size gelen kadnlarna) vermi olduklar mehri istesinler. Bunlar size Allah'n hkmdr, aranzda hkm veriyor. Allah Alm'dir, Hakim'-dir. (Mmtehine sresi, ayet 10) Mtercim: Bu hanmlarn hicretlerinin kabul edilii ve geri evrilmeyileri, ad geen Hudeybiye andlamasnm hkmn bozmamaktadr. nk hicretin kabul edilmeyii, erkeklere mahsustu. Erkekler slam tarafna getikleri takdirde onlar Mekke'deki mriklere geri vermek gerekliydi. Yahut bu ayeti kerime ile hkm erkeklere has klnd da erkekler dta brakld, diye de yorum yaplmaktadr. Bu ayeti kerimenin nazil olmas zerine, Hazreti mer, o zamana kadar nikhnda saklam olduu mriklerden iki zevcesini birden boad. Bu kadnlardan birini sonra Muaviye bin Ebi Sfyan ald. Dierini de Safvan bin meyye ald. Sonra Hazreti Peygamber btn ordusu ve slm kabul eden o hanmlarla beraber Medine'ye dndler. O gnlerde Mekke'lilerden Eb Basr isminde bir zat islm kabul ederek kam ve Medine'ye hicret etmiti. Hazreti Peygambere sman bu adam muahede gereince geri almak iin Kurey kfirleri iki kiiyi Medine'ye gnderdiler. Bunlar Hazreti Peygamberin huzuruna varp muahede hkmleri gereince Eb Basr'in kendilerine teslim edilmesini istediler. Hazreti Peygamber de andlama uyarnca Eb Basr'i o iki adama teslim etti. Onlar Eb Basr'i alp Medine'den ktlar. Medineye yaklak olarak bir buuk saat uzaklkta bulunan ZlHuleyfe adndaki yere vardklar zaman beraberlerindeki hurma azklarn yemek iin orada konakladlar. Aralarnda konuurlarken Eb Basr bir frsat bularak o iki ahstan birinin klcn kaparak onu ldrd. Dieri

ise kaarak Medine'ye dnd ve bana geleni Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e anlatt. Siz engel olmazsanz, arkadam gibi ben de Eb Basr tarafndan ldrleceim, dedi. Az sonra bunun arkasndan Eb Basr da geldi ve yle konutu: Vallahi, siz ey Allah'n Resul, zerinize deni yaptnz; nk siz anlamaya uyarak beni kfirlere teslim ettiniz. Sonra yce Allah beni onlardan kurtard. Hazreti Peygamber Ashaba hitabem Helak olasca, eer ona yardm eden birisi olsa, harb ateinin alevlenmesine sebep olurdu, buyurdu, Eb Basir, Hazreti Peygamberin byle konumasn duyunca, tekrar kfirlere geri verileceini sezdi ve oradan kaarak am tarafnda deniz kenarndaki Seyfui-bahr isimli yere.geti. Orada oturdu. Eb Basir'm orada bulunduunu duyan Mekkedeki Eb Cendel mriklerden kaarak Eb Basr'e katld. Yetmi kadar svari arkada ile geldii de sylenir. Bundan sonra Mekke'de slm kabul eden herkes Seyfulbahr mevkiinde Eb Basr'e katld. Orada toplanan slm topluluu, ticaret iin 'kan Kurey kervanlarn vurur, mallarn yama ederdi. am tarafna giden Kurey ticaret kervanlar ok skntya dtler. Bu saldrlardan kurtulmak iin Hazreti Peygambere Eb Sfyam eli olarak gnderdiler. Eb Basr'in Medine'ye arkadalar iJe arlmasn ve ora,-dan alnmasn istediler. Buna karlk da, szlemedeki Mekke'den kaan mslmanlann geri evrilmeleri artnn da kaldrlmasn teklif ettiler ve bu yolda rica ederek merhamet dileinde bulundular. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem de Eb Basr'e haber gndererek Medine'ye gelmelerini ve artk Mekke'den mslman olarak gelenlerin geri evrilmeyeceklerini bildirdi. Bunun zerine Eb Basr ile btn arkadalar Medine'ye geldiler, ashab kirama kartlar. Son ra Allah Teal Hazretleri u mealdeki ayeti kerimeyi inzal buyurdu: O Allah ki, sizi Mekke vadisinde kfirlere kar zafere erdirdikten sonra, onlarn ellerini szden, sizin ellerinizi de onlardan ekti. (Birbirinizle savamadnz). Allah btn yaptklarnz grendir. (Fetih sresi, ayet 24), Hudeybiyede kfirler, chiliyet taassubuna kaplarak Hazreti peygamberin nbvvetini ikrar etmeyip inkr ettiler. Besmelenin ^yazlmasn kabul etmediler, mminlerin Kabe'yi ziyaret.etmelerine engel oldular. O sene msJmanlann. Mekke'ye girmesini, ereflerini ineyen ve gururlarn kran bir mesele yaptlar. Bu ekildeki tutumlarn ayeti kerimenin devamnda Cenab hak Cahilyet gayretleri diye vasflamaktadr. Bu ayeti kerimenin inii, ilk bakta Eb Basr olay ile ilgili grlyorsa da gerekte bu Fetih sresinin tm, Hudeybiye'de anlama yapld gnn ertesi gecesi nazil oldu. Hatta Hazreti Peygamber orada yle buyurmutu: Bu gece bana bir sre nazil oldu ki, o sre dnya ve dnya iinde bulunanlardan daha hayrldr. Sonra da Fetih sresini batan sonuna kadar okumutu. Nitekim ileride Tefsir bahsinde? aklanacaktr.15 VASYETLER BAHS 734- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir; -Yannda vasiyet edecei bir mal bulunan br mslman iin, yazl vasiyetini yannda bulundurmadan iki gece geirmesi uygun .(ihtiyatl bir i) deildir. Mtercim : zerinde hac ve zekt gibi Allah haklan bulunan yahud ahid-siz insan haklar olan kimsenin kendi malndan vasiyet etmesi vacib ise de, dier hayr ve hasenat ileri iin malnn te birinden vasiyet etmesi, drt mezhebe gre vacib deildir; ancak snnettir ve mendbdr.'F-akat baz alimlere gre bu da vacibdir; nk bu hads-i erifin metninde geen hak kelimesinin grnteki manas itibar edilerek vasiyetsiz duran kimse haksz duruma dm olaca anlam karlmaktadr. Halbuki drt mezheb imamlar burada geen hak kelimesine, tedbir ve ihtiyat manasn vermilerdir. Bylece vasiyetsiz duran kimse, tedbirsiz ve ihtiyatsz hareket etmi olacan kabul etmilerdir. 735- Eb Hreyre (Badyallahu Anh) der ki: Bir kimse Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem efendimize gelerek.- Sadakann en faziletlisi hangisidir? diye sormas zerine ona u cevab verdiler: Salkl, ihtirasl, zenginlii umar ve fakirlikten korkar olduun halde verdiin sadakadr. Sadaka vermeyi geciktirip de can boaza dayannca falana u kadar, falana bu kadar deme. Bu durumda mal zaten falann olmutur. (Bu lm zere olan szlerin kymeti yoktur; artk mal bakalarnn olmutur. Senin bu durumda datmaya kalkmann bir manas yoktur.) Mtercim: Sadakann en faziletlisi, salk halinde verilen sadakadr. Sonra hastalk halinde verilendir. Daha sonra da vasiyet suretiyle lmden sonra verilen sadakadr. Hayatta iken yaptrlan cami, medrese, mek-teb ve hastahane gibi hayr ileri de sadakann en faziletlilerinden saylmlardr. 736- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: tarafndan Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem ahretlerine: Ey Resulm! En yakn airetine (kabilen
15

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:466-482

adamlarna imarda bulun., mealindeki ayeti kerime indirilince, Kurey kabilesini toplayarak onlara yle hitap ettiler: Ey Kurey topluluu! Siz, kendinizi (Allah Teal'dan) satn ah-mz t Allah m bir-Mfine iman ederek cehennem azabndan canlarnz kurtarnz). Allah'a kar sizin iin elimden bir ey gelmez (onun azabndan sizi kurtaramam). Ey Abdi Menafoullan! Allah'a kar sizin iin elimden bir ey gelmez. Ey Abdlmuttab olu Abbas! Allah'a kar senin iin elimden bir ey gelmez. Ey Allah'n Peygamberinin halas Safiyye! Allah'a kar senin iin elimden bir ey gelmez. Ey Muhammed Sallalahu Aleyhi ve Sellem'in kz Fatma! Malmdan ne dilersen benden iste. Allah'a kar senin iin yapabileceim bir ey yoktur. Mtercim: Bu olay Mekke'de getiine gre, Eb Hreyre bu hads-i erifi bakasndan iiterek Mrsel olarak rivayet etmitir, deniliyor. Ya-hud, bu ayeti kerimenin inmesinden sonra, Hazreti Peygamberin, yaknlarna ihtarda bulunmas ayn ayr vakitlerde iki defa olmutur. Birincisi, Mekke'de iken Eb Leheb'e varncaya kadar btn akrabasn Safa adndaki yere toplayarak olmutur. Orada yaplan tebli ve ihtardan Eb Leheb fena halde fkelenmi ve Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem'e kt szler sylemiti. Bunun zerine Eb Leheb'in elleri kurusun (helak olsun) mealindeki Tebbet sresi nazil oldu. Tabii ki bu olayda Eb Hreyre bulunmamt. kincisi, Medine'de islm kabul etmi olan akraba ve yaknlarn toplayarak yine birinci ekilde onlara ihtarda bulunmutu, denilmektedir. Allah'a kar sizin iin elimden bir ey gelmez. demek, Allah korusun, kt bir akbetle ahirete gb azaba tutulursanz, ben sizi kurtaramam demektir. Yoksa Hazreti Peygamberin m'minlere ahi-rette efaati olaca kesinlikle sabittir. 737- bni mer (Radyallahu Anhm) der ki: Babam mer (R.A.) Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zamannda, Medine ehrinin karsnda Hayber arazisinde Sem adyla bilinen hurma bahesini sadaka olarak vermek istedi. Bu maksadla Hazreti Peygambere gidip: Ya Reslallah, elime gayet nefis ve.kymetli,bir mal (hurmalk) geti. Allah rzas iin onu sadaka olarak vermek istiyorum. Bunu ne ekilde sadaka vereyim? dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Maln aslini; satlmamak hibe edilmemek ve varislere de intikal etmemek, ancak mahsul datlmak art ile sadaka (vakf) yap. bni mer der ki: Sonra Hazreti mer, o ekilde arazisini vakfetti. imdi o bahenin gelirinden ncelikle Allah yolunda cihd edenlere, sonra klelikten kurtulmak iin borlanan klelere, yoksullara, msafirlere, yolda kalm muhtalara ve ayn zamanda akraba ve yaknlarmzdan muhta olanlara verilir. Bir de bu vakfn mtevellisi, kazan salamyarak ve hududu amayarak bu bahenin meyva-larmdan yiyebilir, dost ve arkadalarna da yedirebilir. Mtercim : Zamnda ilk yapman vakf, Hazreti mer'in Anh) bu vakf olmutur. Bir de.- Vakf yapann yapan kimse, ne ekilde Ve hads hkm ^ ^sinlik kazanr, ona vakfetm olsa biIe eeril olur. imam afi'ye gre olmaz; varislerin mlkiyetine geebilir, bir ahs hem vakfeden hem de mtevelli olamaz. Fakat mezheblere gre bu caizdir. Bir de vakfn gelirinden ve yetimin malndan, mtevellinin veya mallara bakmakla o-a^ kiinin, emei kanlmda haddi amayatiilmesine dair hkm bu hadisten karl-vakf yapan kimse, vakfetmi olduu maln mtevsi kendisi ise,- onun da yneticilik creti almas dahi caizdir, demilerdir. 738- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashaba hitaben yle buyurdu: Yedi mahvediciden saknnz: Allah'a ortak komak, sihir, Allah'n haram kld cana haksz yere kymak (adam ldrmek), faiz yemek, yetim mal yemek, sava gn dmann nnden kamak ve evrede olup bitenlerden habersiz mmin ve iffetli kadnlara zina isnad etmek. Mtercim: Byle byk gnahlarn ve insan helake gtren fenalklarn burada sadece yedi tane gsterilmesi, dier hadslerde olan ziyadeye engel deildir. Daha nce aklamas gemiti. leride de ina Allah aklamal olarak zerinde durulacaktr. 739- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Varislerim, Dinar (para veya miras) blecek deillerdir. Ne-(miktar tereke) brakrsam, zevcelerimin nafakas ve ahsi memurumun maandan artan sadakadr, (hazineye aittir), Mtercim: Hazreti Peygamberin' pk zevceleri, btn mminlerin anneleri olmak hkmnde bulunduklarndan bunlarn

ebedi olarak baklarina varmalar haramdr. Bunlar mrlerinin sonuna kadar, evelc olduklar gibi, evlerinde oturmalar dinen gerekli bulunduundan, lnceye kadar geim masraflarnn karlanmas lzmdr. Vakf haline geei mallarn bakmn ve idareciliini yapan kimselere de tayin edilen cret ne ise, onun da verilmesi gereklidir. Bunlarn dnda olan Peygambere ait gelir ve mallar, mslmanlarn hazinesine aittir. te bu hadis-i eriften dolay Hazreti Peygamberin hrkas, klc ve dier geriye brakt mallar* onun varisi bulunan Fatma ve Abbas (Radyallahu Anhma) hazretlerine teslim edilmedi. Pk zevce- Terine de miras diye hi bir ey verilmedi. Hepsi mslmanlarn haznesine intikal etti. Btn mslmanlar, peygambere ait eserleri grmekle sevin duymular ve bylece sevab kazanagelmilerdir. 740- Hazreti Osman'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Hazreti Osman'n idaresine kar kanlar, evini kuatmlar ve onu halifelikten ekilmeye zorlamlard. Hazreti Osman muhasa-raclara yle seslendi: Sizi Allah'a okuyorum, yalnz Peygamberin ashabn Allah'a okumaktaym. Resl-i Ekrem Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in, Rme kuyusunu kazana Cennet vardr. buyurduunu ve bu kuyunun, benim kazdrdm benler deil misiniz? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in, darlk gnlerinde (ahsi malndan) orduyu donatana cennet vardr buyurduunu ve benim askerleri donattm bilenler deil misiniz? Hazreti Osman'n bu szleri onlar tarafndan tasdik edildi. (O halde bu gerekleri bilerek beni ldrmeye nasl kalkyorsunuz) Mtercim; Abdullah bin Sa'd bin Ebi Sarh adndaki adam, evelce vahy ktibi iken dinden karak (irtidat ederek) Mekke'ye kam . Sonra Mekke fethedilince "kan heder, saylmken Hazreti Osman'a olan akrabal dolaysyle tekrar slama girmiti. Hazre Osman halife olunca, Hazreti Eb Bekir'in olu Muhammed'in yerine Msr valiliine tayin edildi. Hazreti Osmatn bu tasarrufundan Msr halk fkelendi ve ona kar ayaklanarak Medine'ye girdiler. Hazreti Osman' kuattlar. Sonunda da bu halifeyi ehid ettiler. Bu zc olay tarih kitaplarnda uzunboylu gemektedir. te o muhasara esnasnda Hazreti Osman (Radyallahu Anh) bu hads-i erifi rivayet ederek kendisi hakknda Hazreti Peygamberin buyurduklar ile isyanclar insafa davet ederek bu hareketlerinden vaz gemelerini istemise de, onlar: Sen Hazreti Peygamberin zamannda iyi bir kimse idin; fakat halife olduktan sonra, evece dinden kmas ile hret bulan ve kan hedef edilen Abdullah' bize vali tayin ederek bamza musallat ettin, dediler ve muhasaray devam ettirdiler. Sonunda da Hazreti Osman' ehid ettiler. Yezid'in Alah ona layk olduu cezay versin zamanna ve daha sonraki devirlere kadar devam eden fitne, fesada ve savalara, bu ackl olay sebep olmutur.16 CHAD (SYER) BAHS 741- Eb Hreyre (Radyalahu Anh) der ki: Bir kimse Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelerek: ~- Ey Allah'n Resul! Cihad sevabna eit bir salih amel bana gsterir misiniz, dedi. Hazreti Peygamber: Cihada denk bir salih amel bulamyorum. buyurdu. Sonra Hazreti peygamber, Mcahid gazaya knca ibadethanene girip hi kesilmeden namaz klabilir ve iftar etmeden oru tutabilirmisin? diye adama sordu. O kimse u cevab verdi: ". Ey Allah'n Resul! Byle insan gcnn yetmeyecei eyi kim yapabilir? Bu hads-i erifi rivayet eden Eb Hreyre der ki: Mcahidin hayvan, bal bulunduu yerde elbette ahlanr ve hareketler yapar; bu bile, mcahidin sevap defterine yazlr. (Onun iin cihada denk hi bir salih amel yoktur.) 742- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine: Ya Reslallah! nsanlarn en faziletlisi kimdir? diye soruldu. Hazreti Peygamber yle buyurdu: nsanlarn en faziletlisi, mal ve can ile Allah yolunda cihad eden mmindir. Ashab, Ya Reslallah! Sonra kimdir? diye sordular. Resl- Ekrem, Kuytu yerlerden birine ekilip Allah'n emirlerine smsk sarlan ve insanlar kendi errinden emin klan kimsedir. buyurdular. Mtercim; Bu kenara ekilip yalnzbana ibadet etmenin fazileti, fitne ve fesad zamanna baldr. Yoksa huzur ve gven zamannda insanlar arasna kararak onlara yardmc olmak, dmleri kaldrmak ve gafilleri irad etmek gibi iyi ilerle uramak kenara ekilip ibadet etmekten daha faziletlidir. 743- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Allah yolunda cihad eden ki Allah, kendi yolunda citiad edeni ok iyi bilir gndz oru tutup gece ibadet
16

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:483-489

eden gibidir. Allah, kendi yolunda cihad edeni, vefat ettirirse cennete koymay yahut sevap veya ganimetle salimen geri evirmeyi tekeffl etmitir (zerine almtr.) Mtercim: Bir asker lrse ehid, sa. kalrsa gazi, sz, bu hads-i erife dayanr. animetsiz olarak savatan dnenin, sevab, ganimetle dnenden daha fazla olacaksa da, ganimet elde ederek dnenler de sevabdan mahrum kalmazlar. O halde hads-i erifin son ksmnn manas, o mcahidi ya salimen yalnz sevab ile, ya da hem sevab ve hem de ganimetle geri evirmeyi tekeffl etmitir, demektir. 744- Eb Hreyr'e (Radyallahu Anh) der ki: Kim Allah Teal Hazretlerine ve onun peygamberine iman eder, namaz klar, Ramazan ayn oru tutarsa, Allah yolunda cil^ad etmi veya doduu yerde oturup kalm olsun, Allah tarafndan cennete koyulmaa hak kazanr. Ashab dediler ki: Ya Reslallah, biz bu mjdeyi btn insanlara bildirelim mi? Hazreti Peygamber yle buyurdu: Gerekten cennette yz derece vardr ki, Allah Teal, onlan Allah yolunda cihad edenler iin hazrlamtr. Her iki derece aras, gkle yer aras kadardr. Allah'dan istediiniz zaman Firdevs'i isteyiniz; nk o, cennetin en stn ve en yksek makamdr. Onun zerinde de Rahman'm Ar' vardr. Btn cennet rmaklar oradan kaynar. Mtercim : Cihad. etmeyerek evlerinde oturanlar, mcahidlere mahsus olan yksek derecelerden mahrum kalrlar. irirdevs, cennet ehlinin istirahat ve gnl dinlendirme yeridir de denilmitir. 745- Enes'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: rAllah yolunda bir sabah yry veya akam yry elbette dnyadan ve dnya nimetlerinden daha hayrldr. 746- Eb Hreyre'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cennette bir ok yay kadar yer, gnein doup, batt yerlerden (btn dnyadan) daha hayrldr. Allah yolunda cihad edenin sabah yahud akam yry, gnein doup batt yerlerden daha hayrldr. Mtercim: Cennette yarm metre kadar bir yer, dnyada gnein doup batt yerlerden, daha hayrl olduu gibi, Allah yolunda cihad eden bir kimsenin dmana kar yrmesi de ylece gnein. doduu ve batt yerlerin hepsinden daha hayrldr. Bir de bu hadis-i erifin metninde geen Kaab kelimesine miktar (kadar) manasn verdik. Nitekim Kabe Kavseyn terkibini ihtiva eden ayeti kerimenin tefsirinde bu kelimeye mfessirler miktar manasn vermilerdir. Bu hadis-i erifi aklayan baz alimler de ay- , ni manay verdiler. Netice olarak, cennette bir ok yay kadar olan yer, zerine gnein doduu batt yerlerin hepsinden daha hayrldr. Dnya ve dnyada bulunanlar tabiri ile gnein doup batt yerler, tabiri arasnda mana bakmndan fark var mdr? Baz alimlere gre ikisinin de manas birdir. Bazlarna gre. de ikisi arasnda fark vardr. nk bir gre gre dnya, arz ve hava kresinden ibarettir. Buna gre gnein doup batt yerler daha genitir. Eer ahiretten- baka her eye dnya denilirse, o zaman dnya btn yaratklar kapsayacandan dolay gnein doup batt yerlerde alabildiine genitir. nk gkler de dnyadan saylm olacaktr. Hads-i erifte maksad dnya deerinin, cennete nisbetle kk ve nemsiz olduunu beyan etmektir. Cihad, byle bir cenneti kazanmaya vesile olacandan cihadn bykl aklanm oluyor. Cen-netden bir yay veya bir kar miktar yere. sahib olan kimse, btn dnyalara sahib olandan daha iyi durumdadr, demektir. Artk en yksek cennette saray ve hurilere kavuanlarn hali, asla kyaslana-maz derecede byk olaca anlalmaktadr. 747- Enes'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah katnda sevab olup da len hibir kul, dnya ve dnyadaki varlklar kendisinin olmak art ile dnyaya dnmekten nunluk duymaz. Ancak ehid, grd ehitlik faziletinden Z^ tekrar dnyaya dnmek ve ikinci kez ehid edilmekten menim??? duyar. (Bir rivayette de, on defa ldrlmesini ister.) Allah v 1 bir akam veya sabah yry fyarm gnlk cihad) : Unda dnyadaki varlklardan daha hayrldr. Cennette sizden biri ^ birinizin yay veya kams kadar yer, dnya ve dnyadaki varlardan daha hayrldr. Cennet kadnlarndan (hurilerinden) h dnya halkma grnse yerle gk arasn aydnlatr ve gzel kol"1 ile doldururdu. O HrTnin banda balad earb, dnya ve di" yadakilerden daha kymetlidir. 748- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Ben Sleym kabilesinden ^ kalabalk bir heyeti, Ben mir

kabilesini imana davet iin gndermiti. Daym Haram bin Milhan bakanlnda en sekin hafzalardan (Kur'an alimlerinden) yetmi kiiden ibaret bulunuyorlard. Bu birlik Ben Amir kabilesine varnca, daym maiyetinde bulunanlara dedi ki: Siz burada bekleyiniz. Ben Beni mir kabilesine varaym. Eer Rel-i Ekrem sallellh Aleyhi ve sellem tarafndan slm'a davet edildiklerini kendilerine tebli) etmem iin. bana gvence verirlerse maksad elde edilmi olur. Eer onlar bana gvence vermezlerse, siz benim yaknmda bulunmu olur ve ona gre tedbirinizi alrsnz. Daym, Ben Amir kabilesine gidince, bu kabile kendisine gvence verdi. Sonra daym onlara Hazreti Peygamberin emirlerini anlatrken o hainler bir adama (Amir bin Tufeyl"e) iaret ettiler. Bu hain herif, hemen sngs ile daym vurdu, sngsn bir taraftan vurup dier taraftan kard. Daym Haram, Allah Ekber! Kabe'nin Rabbisine yemin ederim ki, ben ahitlik mertebesini kazandm, diye bard ve bu szlerinin arkasndan ehid oldu. Beni Amir kfirleri geride olan ashaba hcum ederek hepsini ehit ettiler. Yalnz ilerinden topal olan K'b adnda bir zat,daa snarak kurtuldu. (Hadisin rvilerinden Hemmm, bir adamn daha onunla birlikte kurtulduunu sanyorum, dedi.) Hazreti' Cibril, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelip onlarn, Rable-rine kavutuklarn, Ailah onlardan raz olup kendilerini de memnun ettiini bildirdi. Nitekim biz, kavimimize bildirin: Biz Rahbimi-ze kavutuk. Bizden raz oldu ve bizi de memnun etti. diye bunu Kur'~ andan bir ayet olarak okurduk. Sonra bunun okunuu kaldrld. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bahis mevzuu hafzlar byle zulm ve hyanetle ldrerek Allah ve Resulne kar gelen R'l, zekvan, Beni Lihyn ve Ben usayye'lilere krk gn sabah namaznn, kunut duasnda beddua etti. Mtercim afii'ler, sabah namaznda kunut duas okunmaln bu hadis-i erifle ispat etmilerdir. Hanef'ler ise, kunut duasnn okunmas ancak byle olaanst hadiselerde olabilir. Bu hallerde yalnz sabah namaznda deil, dier her namazda olabilir, diyorlar. Bir de okunuu kaldrlan bu gibi ayetlerin yazl bulunduu ktlarn abdestsiz olarak ele alnmas caiz olduu gibi, cnub kimsenin de onlar okumas caizdir. Zira okumak suretiyle ibadet etme hkmn yitirmilerdir, deniliyor. 749- Cndb bin Sfyan (Radyallahu Anl) der ki: Uhud gazasnda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mbarek parma yaraland, Resl-i Ekrem; kanayan parma iin yle buyurdu: Sen ancak kanayan bir parmaksn, stelik de Allah yolunda kanadn. Mtercim ; Bu hads-i erifin metnini ele alan baz inkarclar, onu iirden bir beyte benzeterek Hazreti Peygamber'in air olduunu iddia etmilerdir. O'nun air olmad belirtildii halde burada iir sylemi olmasna ne denilir? diyerek itirazca bulundular. Bu itirazclara Ehli Snnet yle, ceyab veriyor: Bu rasgele bir eydir. Nitekim Kur'an- kerimde bile baz vezinli sz bulunmaktadr; fakat, bunlarda r kasd yoktur. iir, zel bir maksatla dnlerek sylenen ve yazlan vezinli szlere denir Onun iin bunlar iir ksmndan deilierdin mam. Ahfe'in mezhebine gre, Bahri Recez, aruz vezinleri di nda kald iin kasden bile bu Bahri Recez'den bir beyit okunsa veya. yazlsa, ona beyt ve iir denmez. Bahri Recez: Mstef'iln mstef'iln, mstef'iln, veznidir. ;Eer bazi nshalarda olduu gibi' emiyet, lkyek diye ya harflerinin fethi ve t harflerinin sknu ile okunursa, $r vezni bozulur. 750- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Nefsim kudret elinde olan' Allah Teal'ya yemin ederim k, Allah yolunda cihad edip yaralanan bir kimse ki,' Allah, yolunda yaralanan ok iyi bilir, kyamet gn rengi kan renginde ve kokusu misk kokusunda olduu halde gelecektir. 751- Enes bin Malik (Radyallahu Anh) der ki: Amcam Nadr olu Enes, Bedir savanda bulunamamt. Bunun iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e dedi ki: Ya Reslallah! Mriklerle yapm olduun savata bulunamazdm. Allah Teal, bir dahaki savata nasib eder de beni bulundurursa, neler yapacam grecektir. Sonra Uhud savanda mslmanlar bozguna urayp sava meydanndan danca amcam' yle syledi: Ya Rab! Arkadalarmn yaptklar u utan verici halden sana snrn. Ben onlarn iinde deilim. Ya Rab! u mriklerin yaptklar din aleyhindeki savatan da beriyim. Sonra amcam Enes, ashabdan Sa'd bin Muaz'a doru yrd ve ona: Ey Sa'd! Cennet istiyor canm. Babam Nadir'n Rabbiolan Allah Teal Hazretlerine yemin ederim ki, gerekten .cennetin kokusunu duyuyorum, dedi. Sava bittikten sonra Sa'd bin;Muazr Hazreti Peygambere gelerek: Ya Reslallah, ben, Nadr olu Enes'in yaptn yapamadm, deyip itirafta bulundu. Yine bu hadsin ravisi Enes bin Malik anlatr:

 Biz, amcamn (Enes bin Nadr'n) vcudunda seksenden ok kl, sng ve ok yaralar bulduk. Byle ehid edildikten baka, mrikler btn azalarn kesmiler, para para etmilerdi. Onu ; ancak parmaklarimn ularndan kz kardei (halam) Rubeyyi tamyabilmiti. Ben, mminlerden yle erkekler vardr ki, Allah'a vermi olduklar szde sadk kalmlardr, mealindeki ayeti kerimenin anv -cam ve arkadalar hakknda nazil olduunu, zannederdim. Yine ravi Enes bin Malik sze devamla: Amcam Enes bin Nadr'n hayatnda halam Rubeyyi, bir kadnn n diini krmt. Sonra dava iin Hazreti Peygambere mracaat edilmi ve muhakeme olmulard. Peygamber efendimiz de, Rubeyyi'e ksas yaplmasn, n diinin krlmasna hkm verdi. Fakat Rubey-yi'in kardei bu Enes bin Nadr, Hazreti Peygambere gelerek dedi ki:, Ya Reslallah! Seni Hak Peygamber olarak gnderen Allah hakk iin, benim hemiremin dii krlmaz, (Ailah'dan umarm ki, hasmlar onu balar). Sonra davaclar ksas braktlar ve diyete raz oldular. Onun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Allah'n kullarndan yle kimseler vardr ki, Allah adna yemin ederler. Allah da onlar yeminlerinde sadk klar, (onlar yalanc karmaz.) 752- Ber bin Azib (Radyallahu Anh) der ki: Bir kimse, ba ve vcudu demir zrhla rtl olduu halde Hazreti Peygambere geldi ve: Ya Reslallah, muharebe edeyim, savaaym ve sonra nsl-man olaym, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Senem ona yle buyurdu: nce mslman ol, sonra sava. Adam o anda mslman oldu ve savamaya balad. Hemen arkasndan ehid oldu. Hazreti Peygamber onun iin: Az alt? fakat ok sevab kazand. buyurdu. Mtercm: Namaz klmadan, oru tutmadan ksa bir zaman iinde cennete giren bu adam olmutur. Bir rivay.-.-u gre ad mer bin Sabit imi (Radyallahu Anh). 753- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Bedir muharebesinde dman tarafndan atlan saysz oklarn isabetiyle ehid olan Harise bin Sraka adndaki gencin annesi Rubeyyi, peygamberin huzuruna gelerek: Ya Reslallah, olum Harise'nin ahiretteki durumunu bana bildirir misiniz? Eer cennette ise, kendime teselli vereyim ve sabredeyim. Deilse, olum iin devaml alamaya koyulaym, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona u cevab verdi: Ey Harise'ni annesi! Cennet iinde birtakm (dereceleri birbirinden yksek) cennetler vardr. Senin oluna en yksek olan Fir-devs cenneti kt. Harise'nin annesi de sevincinden glerek: Oh! Harise diye sylenerek geri dnd. 754- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der kii Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem, Hendek savandan dnnce saadethanelerine gelip silhlarn kard. Vcudunun toz topran temizlemek iin ykanm bir halde iken Hazreti Peygamberin huzuruna Cibril Aleyhisselm gelip: Sen silhlarn kardn m? Ben ise,vallahi henz silahm karmadm, dedi. Hazreti Peygamber Cibril Aleyhisselm'a sordu: Ne tarafa, (gidip savaacaz) Cibril: __ (Beni Kurayza kabilesi ynn gstererek) Bu tarafa... dedi. Hazreti Aie der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri de (Hendek savanda mriklerle birleip mslnanlara kar vaziyet alan) Beni Kureyze kabilesini cezalandrmak iin sefere kt. Mtercim : Hazreti Peygamber Medine ehrinden btn ashab ile ktlar. Zafer ve baar kazandlar. Ben Kureyza iddetli bir mukavemet gsterip arptklarndan onlarn savalarnn tm ldrld. Geri kalanlara da esir ilemi uyguland. Arazileri muhacirler arasnda blld. 755- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal biri dierini ldren ve sonra birlikte cennete giren iki kiiye glerek bakar. Bunlardan biri, Allah yolunda savar ve (o yolda) ldrlr (ahid olarak cennete girer). Sonra onun katili. mslmn olup Allah tarafndan balandktan sonra ehid edilir. (Byle her ikisi cennetlik olur). 756- Ene'den .(Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: *Ta'n (veba) hastal her mslmn iin ahadettir. (Ta'n hastalndan len her mslmn ehid olur, ehidlerin sevabm alr. Ta'n hastal, veba cinsinden olup boyunda, koltuk altlarnda, karn ksmnn yumuak yerlerinde ve burun ucunda banlar halinde kan ldrc

bir hastalktr. -Allah Teal hepimizi bu hastalktan korusun.) 757- Enes (Radyalahu Anh) der : Peygamber Sallallafru Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hendek savana hazrlanrken Medine ehri evresinde Hendek kazmakta olan Muhacirin ve Ensar'n yanma gelince, onlarn alacak kle ve hizmetileri olmad iin bizzat souk bir havada altklarn, alk iinde ve yorgun bir halde olduklarn, grd. Onlar hem teselli ve hem de tevik etmek zere: Allahm! Yaay, ancak ahiret yaaydr; sen Ensar ve Muhacirleri mafiret buyur,* diye dua ederek daha nce Revana adndaki airin sylemi olduu beyti okudu. 758- Yine Enes (RadyaUahu Anh) devam ederek der ki: Ensar ve Muhacir'ler de, Peygamber SaIallaiu Aleyhi ve Selle-me cevab olarak: Biz yaadmz mddet cihad etmek zere Muhammed'e bi'at eden adamlarz, dediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber onlara.Allahn! Hayr, ancak ahiret hayndr. Sen Ensar ve Muhacirleri mbarek kl! buyurdular. 759- Ber (Radyallahu AnhJ derki: Hefidefc savanda hendekler alrken, Peygamber Hazretlerini grdm, bizzat toprak tayordu ve air Revaha'nn u beyitlerini okuyordu: Allahim! Sen hidayet etmeseydin biz hidayete eremezdik. Sadaka (zekt) da veremezdik. Namaz da klamazdk. Gnlmze huzur ve gven indir. Dmanla karlatmzda bize sebat ver. Onlardr bize saldranlar. Fitne (bozgunculuk) karmak istediklerinde biz yanamadk. (Dklen kanlarn vebal yalnz onlara aittir. nk saldran ve kan dklmesine sebebiyet veren onlardr.) 760- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Tebk seferine giderken, yolda yle buyurmutu: Birtakm, kimseler Medine'de arkamzda kaldlar; fakat getiimiz hi bir da ve vadi yoktur ki, bizimle beraber orada bulunmu olmasnlar. Onlar ancak zrleri alakoymutur (kalbleri bizimle beraberdir). 761- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Allah yolunda cihad ederken bir gn oru tutan kimsenin- vcudunu, Allah Teal Hazretleri cehennemden yetmi yl uzaklatrr. Mtercim : Allah yolunda bir gn oru tutan bir asker, asla cehennem yz grmeyecektir. Gerekte sava halinde olan asker iin oru tutmayp iftar etmek daha iyi ise de, gl ve dayanld olanlar iin hem cihad ve henl de oru fazileti birden toplandndan daha faziletli olur. 762- Zeyd bin Halid'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah yolunda bir savay silahlandrp donatan kimsenin kendisi de savam olur. Allah yolunda cihad eden bir gazinin yerine, onun ailesine iyilik eden kimse de aynen gaza (cihad) etmi olur (gazinin sevabn alr). 763- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, zevcelerinden baka hi bir kadnn evine girmezdi; yalnz annem mm Sieym'i ba-zan ziyaret ederdi. Bunun sebeb ve hikmetinden Hazreti Peygambere sorulunca, yle buyurdular: mn Sleym'e kar efkatim var; nk onun kardei (Haram bin Milhan) beraberimde ehid edildi. Mtercim; Kirman'nin aklamasna gre, ad geen. mm Sleym, Hazreti Peygamberin st teyzesi idi. Hazreti Peygamberin ismeti sabit olduundan namahrem olanlarla halvetin cevaz Peygamberliinin zelliklerindendi. Bununla beraber Hazreti Peygamber, hi bir yabanc kadnla halvet etmezdi (bbasa kalmazd). 764- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki-Ya Reslallah, ben getiririm. Hazret Peygamber tekrar: haberi ban kim getirecek? buyurdu. Hazreti Z Ya Reslallah, ben getiririm, dedi. Sonra Hazreti Zbeyr Ben Kurayza'nu ahvalini renip gerekli haberi getirdi. Onun zerine peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Her peygamberin bir yardmcs (Havari'si) vardr. Benim de yardmcm Zbeyr'dir, buyurdu. Mtercim; Hendek savanda Ben Kurayza kabilesi szlemeyi, bozarak Medine'ye saldracaklar sylentileri ortaya kmt. Bu haberin gerek olup olmadn renmek iin nce Hazreti Zbeyr gitti, aratrma yapt ve dnd. Tekrar Hendek muharebesi srasnda ikinci defa olarak Ben Kurayza kabilesi iine ayrlk dt sylentileri kt. Bunun gerek olup olmadn renmek iin, Hazreti Peygamberin emriyle Huzeyfe gitti ve onlarn

ayrla dm olduklar haberini getirdi. 765- Enes'den (Radyallahu.Anh) rivayet edilmitir: Peygamberimiz Sallalahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Bereket, atlarn almlanndadr. 766- Unre El-Barik'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir/ Hayr, kyamet gnne kadar atlarn alnlarna badrs Sevab ve kazan (gibi iki byk fayda var atlarda). Mtercim: slm toplumunun zafer ve baarsnda bu gne kadar svari birliklerinin nemli rol oynadklarnda bhe yoktur. Bu hadisi erif, eitli sava vstalar, icad edilirse de atlarn neminin kyamete kadar baki kalacam bildirmektedir. Ayrca kyamete kadar cihadn baki kalaca da anlalmaktadr. Hatta Hazreti Peygamber: mmetimin sonu, Deccal le savaacaktr. buyurmutur. 767- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet etilimi 768- Muaz (Radyallahu Anh) derki peygamberi biIir dedim. Sonra bunu yle akladlar.HazretIerinin ka" zerinde olan hakk, kulla ibadet etmeleri ve hi bir eyi ortak kosnmnmlandr. Kul-f Jeaia ^rindeki hakk da, O'na hi bir eyi ortak ko azab etmemesidir. dedim bUnu Asanlara mjdeleyeyim mi? Pey, Sallallahu Aleyhi ve sellem: sonra buna gvenirler (de amelde davranrlar.) buyurdu. 769- Enes (Radyallahu Anh) der ki-. Medine'de bir gece korku ve dehet olmutu. Hemen Hazreti Peygamber Mendb adl atmz ald ve plak ata binip Medine dna kt/ Dndkleri zaman .yle buyurdu: Hi bir korku (korkulacak ey) grmedik (korkmaymz.) * Br de, bizim atmz Mendb ok yava yryen bir hayvand. Peygamberimizin bir mucizesi olarak deimi olacak ki, onun hakknda, Ben onu, pek sratli buldum, buyurdu. Gerekten o gnden sonra hi bir at, onunla yaramazd. Bir rivayette de yle denilmektedir: Telalanmaynz, telalanmaynz!... Bu atnz pek sr'atli bulduk. 770- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Uursuzluk ancak eyde bulunabilir: Atta, kadnda ve evle. Mtercim: At ksm fena huylu ve ar yryl olursa, kadn ksm ksr ,ve geimsiz olursa, evin de komusu fena ve msafire elverisiz olursa, bu durumda bu ey uursuz saylabilir. Yoksa aslnda hi bir eyde uursuzluk yoktur. Her ey Allah Teal Hazretlerinin kaza ve kaderi iledir. Dnyann saadeti rahat binili at, gzel huylu zevce ve geni evdir. diye_hadis-i erif varid olmutur. Bununla beraber bereket ve uursuzluk, hayr ve er hepsi Allah'n takdiridir. 771- Ber bin Azib (Radyallahu Anh) der ki: Bir adam, Ber bin Azib'e sordu: Siz Huneyn savanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel lem*i yalnz brakp katnz m? Ber, ona u cevab verdi: Evet, gerekten biz katk; fakat Reslllah asla bulunduu u yerden ayrlmad ve geri ekilmedi. Perianlmzn sebebine gelince: Dmanmz olan Hevazin kabilesi ok iyi nianc ve atc idi; nce biz onlara hcum ettik, onlar bozduk. Sonra mslmanlar ganimet malna rabet ettiler ve ganimet mallar ile megul iken, dman frsat, bularak'bizim zerimize ok yadrd. Bu defa biz bozulduk. Ancak Hazret Peygamber asla kamayp yerinde Sebat etti. Hatta ben, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seilem'in, Eyle ikm-dar tarafndan hediye edilen katrn zerinde durduunu ve amcazadesi Eb Sfyan bin Karis'in de katrn yularn tuttuunu gzmle grdm. Hazreti Peygamber, yksek sesle yle buyuruyordu: Yalan yok, ben Peygamberim! Ben, Abdulmuttalib oluyum! (Ben, Allah Teal'nn hak peygamberiyim. Bunda yalan yok. Peygamber dmandan da kamaz. nk Allah'n bana va'd etmi olduu zafer bir gerektir. Allah bu va'dini yerine getirecektir. ek ve bhesiz olarak buna inancm vardr. Benim iin. firar dnlemez. Ben, cesaret ve kahramanl ile dnyada n salm olan Abdlmuttalib soyundamm. Benim iin firar etmek olamaz. Hazreti Peygamberin buradaki hads-i erifleri grnte iirden bir beyt gibi ise de, bir kasd ve tasarlama olmadndan iir saylmaz.) 772- Enes CRadyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in Adb isminde bir hecin devesi vard. Hi bir hayvan onu geemezdi. Sonra bir hecin devesi zerinde bir A'rab (Bedevi gelip Hazreti Peygamberin Adb'-sn geti. Bu ise ashab kirama ar geldi. Hazreti Peygamber, ashab kiramn bu durumu karsnda yle buyurdu:

Dnya varlklarndan ykselen her eyi alaltmak Allah Tea-l'nn bir kanunudur. Hibir varln her zaman nde olmas mmkn deildir. Bir gn mutlaka alalacaktir. 773- Hazret! ie CRadyallahu Anha der ki* . Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir gece yolda uykusuz kalmt. Sonra Medine'ye dnnce: Keski ashabmdan salfh bir kimse, bu gece kapmda nbet tutsa buyurdu. O srada- bir silh akrts iittik. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Kim o? diye sordu. O gelen adam cevab verdi: Ben, Sa'd bin Ebi Vakkas'm sizi beklemek iin geldim. Hazreti Peygamber ona hayr dua etti ve sonra uyudu. Mtercim: Bir amirin kapsnda onu korumak iin nbet beklemenin meru olduu bu-hads-i erifle sabittir. nk Hazreti Peygamberi dman saldrsndan korumak iin ashab kiram nbet beklerlerdi. Fakat: Allah, seni insanlarn saldrsndan koruyacaktr. mealindeki ayeti kerime nazil olduktan sonra nbetiye gerek kalmadndan sonradan bu adet terk edilmiti. Bu halde bu ayeti kerimenin Mekke fethi ile Huneyn gazasndan sonra inmi olmas gerekir; nk Hazreti Abbas (Radyallahu Anh) da bir gece nbet tutmutur. Hazreti Ab-bas ise Mekke'nin fethinden sonra Hazreti Peygamberle beraber bulunabildi. Hazreti Peygamberin mehur olan nbetileri on bir- kii idi: Sa'd bin Eb Vakkas, Sa'd bin Muaz, Muhammed bin Mesleme, Z-beyr bin Avvam, Amr, Eba Eyyb El-Ensar, Zekvn, Mihcen (veya Seleme bin Edre', Abbad bin Bir, Abbas, Eb Reyhne (Radyailahu Anhm). 774- Eb Hreyre'den (Radyailahu Anh) rivayet edilmitiri Altna, gme, kadifeye ve ipee kulluk edenler yzkoyun srnsnler! Kendilerine verilirse memnun olurlar, verilmezse srtrlar. Bedbaht olsunlar ve boyunlar altlarnda kalsn! Vcutlarna batan diken de kmasn. Ba dank Ve ayaklar toz toprak iinde olduu halde Allah yolunda (cihad meydanlarnda) atnn dizginine sarlan kula da mjdeler olsun! Nbete getirilirse nbet tuta^ Geri hizmete verilirse geri hizmette bulunur. stelik (komutanlarnn yanma) giri izni istese kendisine izin verilmez ve (arkadalarndan birinin suunun ' balanmas iin) arac olsa aracl kabul edilmez. 775- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Hayber gazasnda Hazreti Peygambere hizmet etmek iin yanlarnda bulunmutum. Hayber'den dnmzde, Peygamber Salla-lahu Aleyhi ve Sellem, Medine'ye yaklatmzda Uhud dan grnce yle buyurdular: Bu bir dadr ki, bizi sever ve biz de onu severiz. Allahnl brahim (Aleyhisselm) Mekkeyi harem kdd gibi, ben de Medine'nin iki karatalmn arasn harem klyorum. AH ahi m! Bizim leimizi ve batmanmz bereketli kl. Mtercim: Da bizi ok sever, Duyurulmutu. Nitekim Hazreti Peygamber bir minber yaptrd zaman, daha nce zerinde hutbe okumu olduklar hurma aacnn gvdesi bu ayrlk dolaysyla kederinden inilti karmt. Yahud Uhud da civarnda oturan .Medine halk murad edilerek da anlmtr. Kasabaya sor mealindeki ayeti kerimeden,, kasaba halkna sor, kasdedilmi-olduu gibi. Fakat birinci gr. tercihe daha uygun bulunmutur. Zira Hazreti Davud (AlevhiRRAU* iin: Biz, Davud ile beraber tebih etmek zere - onun emrine bal kldk mealindeki ayeti ke-u gibi, Uhud ve dier dalar da Allah tarafn-Hazreti peygamberin enirine bal klnmlard, sekizyiz elli altnc hads-i erifte bu husus aklanacak Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der M Biz, ok scuk bir gnde Hazreti Peygamberle beraber sefere kmtk. Herkes serinlenmek iin hrka ve elbiseelrini glgelik yapmt. O gn iimizde orulu olanlar scan tesirinden hi bir i yapamadlar. Hemen yatp glgelikte dinlendiler. Fakat oru tutmayanlar, ok i' grdler. Btn insanlara su tadlar, onlara glgelikler yaptlar, hayvanlara su verdiler, orulu planlara hizmet ettiler, Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ye Sellem Hazretleri: Bugn orulu olmayanlar, sevaba kondular. buyurdu. (Oru tutmayanlar eitli iler grdkleri iin sevabn ounu aldlar, orulular ise yalnz oru sevab ile kaldlar.) 777- Sehl bin Sa'd Es-Sa'idi'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Dman karsnda Allah yolunda cihad iin bir gn nbet bek* lemenin sevab, dnyadan ve dnya zerindeki varlklardan daha hayrldr. Cennette de, sizden birinizin kams kadar bir yer, yine dnyadan ve dnya zerindeki varlklardan daha hayrldr. Yine Allah yolunda kulun bir akam yry yahud sabah yry dnyadan ve dnya zerinde olan varlklardan daha hayrldr. 778- Mus'ab^bin Sa'd'dan CRadyallahu Anh) rivayet edilmitir* Zafer ve nzk, kaplarnn size almas, ancak gszleriniz yzndendir. Sa'd bin Eb Vakkas (Radyalahu Anh), kuvvetine ve zenginliine bakarak bu bakmlardan kendisinden, geri

olanlardan stn olduumu sanmt. 779- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir zaman gelecek ki, mslmanlardan bir' ordu lavaa kacak ve onlara, iinizde Peygamber SallallaUu Aleyhi ve Sellem'e sa-hablik Carkalk) eden var m? diye sorulacaktr. Evet I cevab vori-lecek ve bu ordu muzaffer olacaktr. Sonra bir devir gelecek ki, iinizde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem'in ashabna yetien (Tabii) var m? diye sorulacaktr. Evet, cevab verilecek ve onlar da muzaffer olacaklardr. Sonra bir zaman gelecek ki, iinizde sahabye yetiene arkadalk eden (Teba-i Tabin) var m? diye sorulacaktr. Evet, denilecek ve onlar da muzaffer olacaklardr. (Sahab, Tabiin ve Teba-i Tabin zamannda pek ok fetihler olaca bir mucize olarak daha nceden haber verilmitir.) 780- Eb seyd (Radyallahu Anh) der ki: Biz, Bedir savanda dmana kar savamak iin saf saf durduumuz zaman, dman da saflar halinde ilerlemee balamt. O vakit Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize u- emri verdi: Dman sizin ok ve nian menzilinize girdii zaman, at balatmalsnz. 781- Hazreti Ali (Radyallahu Anh) der ki: Ben hi bir zaman Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem'in: Anam-babam sana feda olsun, dediim iitmedim; yalnz Uhud savanda Sa'd bin Eb Vakkas'a: Ey Sa'd! Anam-babam sana feda olsun, at (oklarn dmana) buyurmutur. Mtercim: Zbeyr hakknda da Hendek vak'asmda byle buyurmusa da, bunu Hazreti Ali iitmemi olabilir. Yalnz Sa'd Hazretlerine buyurduklar bu szleri kendi kula ile iitmitir. 782- bni Abbas (Radyallahu Anhm) der ki: Bedir Savanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem bir ardak altnda bulunurken Allah'a yalvanyordu: Allah'm!' Zafer iin olan ahdini ve va'dini senden diliyorum. Allah'm! Eer mminleri helak edecek olursan, artk bundan sonra sana ibadet edilmez. Hazreti Eb Bekir (Radyallahu Anh), Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in elinden tutarak: Ya Reslallah, Allah Teal Hazretlerine srar ve devamla da ettiniz, Allah Teal muhakkak ki size olan vaadini yerine getjrecek-tir, dedi. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, zrh elbisesi iinde olduu halde: Yaknda dman ordusu perian olacaktr ve arkalarn dnp kaacaklardr. Asl onlarn, azab kyamettedir. Kyamet azab ise (onlar iin) daha dehetli ve daha acdr. (Kamer sresi: ayet 46) mealindeki ayeti kerimeyi okuyarak ardandan darya kt. Dman da perian oldu. Kimi ldrld, kimi esir edildi, kimi de kl art olarak perakende ve perian bir halde Mekke'ye doru katlar. 783- mm Haram (Radyallahu Anha) derki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurmutur: mmetimden deniz sayas yapacak olan ilk ordu, cennetlik olmaya hak kazanacaktr. mm Haram der ki: Ya Reslallah, ben de onlarn iinde miyim? diye sordum. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: Evet, sen onlardansn, buyurdu. Sonra Hazreti Peygamber: Kayser'in ehrine (Kostantiniye = istanbul) mmetimden Uk savaa kacak olan ordu Allah tarafndan balanmtr buyurdu. mm Haram der ki: Ya reslallah, ben onlarn iinde miyim? diye sordum. Hazreti Peygamber: Hayr, buyurdu. Mtercim : . Yani, ikinci ksm ordu iinde deilsiniz. Onlar arasnda bulunamayacaksnz. mm Haram, gerekten Kbrs'n fethinde hicret ylnn yirmi sekizinde, kocas Ubade bin Samit ile bulundu. Kbrs'n fethinden dnerken deveden dt ve boynu krlarak ehid oldu. 784- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmi Siz, Yahudilerle savaacaksnz; yle ki, Yahudi'lerden biri ta arkasnda gizlenecek olsa o ta bile, Ey Allah'n kulu! Su arkamdaki Yahudi'dir; on ldr, diyecektir. Mtercim: Bu olayn, Hazreti sa Aleyhisselm'n iniinden sonra olaca rivayet edilmektedir. 785- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Siz Yahudi'lerle savamadka kyamet

konmayacaktr. Arkasnda Yahudnin gizlendii her ta, ey mslman! arkamda Yahudi var; onu ldr, diyecektir. 786- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitiTi Siz; kk gzl, krmz benizli, yass burunlu olan, yzleri sahtiyanla kapl kalkan andran bir Trk boyu ile savamadka kyamet kopmayacaktr. Ve yine siz, kldan ayakkab giyen bir kavimle savamadka kyamet kopmayacaktr. Mtercim: Dastan halkndan dalarda yaayanlar vardr ki, ayakkab yerine ynden yaplm gayet kaln orab giyerler. Bunlar karda, yamurda ve amurda giyerler ve ilerine su szmaz. Hadis-i erifte belirtilen kaviminde ayak giysileri ynden olauilir. Allah'a hamd olsun ki, bu gibilerle savalm ve hepsi mslman olma erefin* kazanmtr. 787- Abdullah bin Eb Evfa (Radyallahu Anh) der W: , Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Hendek sas-va gnnde mriklere yle beddua yapyordu: -Ali ahi m! Ey Kr'an- Kerimi indiren ve hesab sratli olan Allah'm! Mriklerin mttefik ordularm hezimete urat. AUahm! onlar hezimete urat ve onlara sarsnt ver. 788- Hazreti Aie (Radiyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine birka Yahudi geldi ve Esselm Aleykm yerine senin zerine lm olsun manasna gelen Essmu Aleykm. dediler. Ben de o Yahudi'lere lanet okudum Hazreti Peygamber bana: Neden o Yahudilere lanet edip kt sz syledin?* buyurdu. Ben de dedim ki: Ya Reslallah! O mel'unlann dediini iitemediniz mi? Onlar, size lm olsun, diyorlar. Buyurdular ki: Benim de onlara, sizin zerinize olsun, dediimi iitmedin mi?789- Eb Hreyre CRadryallahu Anh) der ki17 DRDNC CZ MSLMANLARA DUA BAHS 790- Seh bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hayber sava gnnde buyurdular ki: Ben bu sanca bir adama vereceim ki, Allah Teal Hayber'in fethini ona nasib edecektir. Ashab kiram'dan herkes, sancan kendisine verilmesini arzu ederek sabrszlkla beklemee ve acaba kime verilecektir diye merak etmee baladlar. Sonra Hazre.ti Peygamber: Ali nerdedir? buyurdu. Hazreti Ali'nin gz arsndan ok ra-tahsz olduu haberi verildi. Hazreti Peygamber o halde iken huzura getirilmesini emretti. Hazreti Ali, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellen'in huzuruna geldi. Hazreti Peygamber onun gzlerine dua ederek nefesleriyle frd. Hemen orada Peygamberin bir mucizesi olarak Allah'n izni ile gz ars tamamen geip gzleri iyileti. Sonra sancak Hazreti Ali'ye verildi. Hazreti Ali: Ya Reslallah, Hayber halk bizim gibi nslman oluncaya kadar onlarla savaacaz, dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Sava iin acele etme; onlarn blgesine girdiin vakit onlar slama davet et ve zerlerine decek vazifeyi onlara bildir. Vallahi, tek bir kiinin hidayetine sebep olmakln senin iin krmz deve srsnden daha hayrl, (kazanl) dr. (Krmz deve, Araplarn en deerli mal saylmakta idi.) Dier bir rivayette de Hazreti Peygamber yle buyurmutu: Ben sanca yarn bir komutana vereceim ki, Allah Teal Hazretleri onun eliyle Hayber'i fethedecektir. O, Allah ve peygamberini seven, Allah ve Peygamberi tarafndan sevilen bir komutandr. Sonra Hazreti Ali'nin sanca altnda btn ashab birlikte olarak Hayber'i feth ettiler. Peygamberin mucizesi de orada gereklemi oldu. 791- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bizi bir sava m nc birlii olarak gnderirken Kurey kabilesinden iki kimsenin adlarm aklayarak yle buyurdular: Siz, falan ve falan kiileri yakalarsanz onlar atete yakmak suretiyle ldrnz.- Sonra biz sefere karken vedalamak iin Hazreti Peygamberin huzuruna vardmz zaman bize buyurdular ki: Falan ve falan kiileri atete yakarak ldrmenizi emretmitim. Oysa atele azab etmek yalnz Allah Tel'ya mahsustur. Eer onlar yakalayabilirseniz, kltan geiriniz.

17

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:489-514

792- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Biz, dnyada mmetlerin sonuncusuyuz. Ahirette ise, her mmetin nne geeceiz, (cennete her mmetten nce biz gireceiz). Bu itibarla bize itaat der. Bana itaat eden, gerekte Allah'a taat etmi ve bana kar gelen, gerekte Allah'a isyan etmi olur. Benim tayin ettiim mir'e itaat eden bana itaat etmi ve ona kar gelen, bana isyan etmi olur. Bir lider, (mslmanlan korumakta) kalkan gibidir. Onun arkasnda savalr ve onunla korunulur. Eer o lider Allah'n emir ve yasaklarna gre hareket eder ve adalette bulunursa, bundan dolay ona sevab vardr. Eer byle hareket etmezse, gnah kendisine ait olur. Mtercim ; Buhar'de daha nce: tsyan ve gnahla emrolunmadka dinleyip itaat etmek gerekir; fakat masiyet (gnah) ile emrolununca artk dinlemek ve itaat etmek yoktur, mealindeki hadis-i erif Zbde1 mize sehven konmamt. te burada ayni mana gemektedir. 793- Seleme bin Ekva (Radyallahu Anh) der ki: Hudeybiye'de Rdvan Biati diye anlan ve bir aa altnda yaplan biat olaynda ben de herkes gibi Reslllah'a biat ederek ) ona gnlden balanp yardmlamaya sz vererek) mehur aacn glgesine ekilmitim. Hazreti Peygambere biat edenlerin says azalp izdiham kalknca Hazreti Peygamber bana: Ey ibni'1-Ekva, sen biat etmiyecek misin? buyurdu. Ya Reslallah! dedim. Ben, dier arkadalarla size biat etmitim. Hazreti Peygamber: Tekrar biat ediniz buyurdu. Ben de Hazreti Peygamberin emrine uyarak ikinci defa biat ettim. Sonra bni'1Ekva' Hazretlerine: Siz o zaman ne zerine biat etmitiniz? diye .sorulunca yle demi-. tik: lm zerine biat etmitik (dmandan kamayp lnceye kadar canmz Allah yolunda feda edeceimize sz vermitik). Mtercim: Seleme ibni'1-Ekva', ashabn en cesur kahramanlarndan olduu iin fedakrl kemal derecesine ulasn diye ikinci defa olarak biat ettirilmitir, deniliyor. Bir de nikh akdi yaplrken akd iin sylenen szlerin iki veya defa tekrarlanmasnn bir mahzuru olmayacana bu hads-i erif delil gsterilmektedir. mam afi mezhebine bal baz alimler, nikh akdinde kullanlan szler iki ve defa. tekrarlanrsa, evelki nikhn hkmsz kalacan syliyerek ylnz bir defa olmasn kabul etmilerdir. Taraflardan her birinin aldm, kabul ettim szn birer defa sylemeleri gerekir. Fakat afii mezhebinde de doru kabul edilen hkm, tekrar sylenmesi ile nikhn bozul-mamasdr. Bununla beraber szlerin tekrar edilmesi gerekli deildir. 794- Mticai1 (Radyailahu Anh) der kii Kardeim Mcalid ile Peygamber SaMallahu Aleyhi ve SeUem'in huzuruna vardk ve. ben dedim ki: Ya Reslallah! Hicret zerine biatimizi kabul ediniz. Hazreti Peygamber: Hicret biati hicret edenler iindi, artk geti. buyurdular, (Mekke'nin fethinden sonra hicretin hkm kalmad. Daha ncekilere has kald.) Ben sordum: O halde ey Allah'n Resul! ne zerine biatimizi kabul edeceksiniz? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: slm ve cihad zerine (bunlara lnceye kadar bal kalkacanza dair biat edeceksiniz). Mtercim: Mekke'nin fethinden nce biat edenler zerine daima cihad farz idi. Fakat Mekke fethedildikten sonra, ihtiya olmadka cihad farz deildir. 795- Abdullah ibni Eb Evfa (Radyailahu Anh? der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi m ve Sellem Hazretleri, bir savata (bir gn sabahtan leye kadar dmanla karlama olmamtr ve-bu esnada askerlere hitaben bir konuma yaparak) .yle buyurdu: Dmanla karlamay arzu etmeyiniz. Allah'dan afiyet isteyiniz. Fakat dmanla karlatnz zaman da, sabrediniz, direniniz. Biliniz ki, cennet kllarn glgeleri altndadr. Sonra Hazreti Peygamber, yle dua ettiler: Allahm! Ey Kur'an' indiren, bulutlan yrten ve mriklerin mttefik ordularn hezimete uratan Allahm! Bu dmanlar hezimete urat ve bizi onlara kar muzaffer kl. 796- Ya'l bin meyye (Radyallahu Anh) der ki Savaa giderken yolda hizmetimde bulunmak zere bir hizmeti kiralamtm. Sonra hizmetim yolda bir adamla kavga ederek biri dierinin elini srd ve nlan adam, elini ekince sran adamn n diini kopard. Dii kopan adam, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize mracaat ederek diinin koparlmasndan ikyet edip diyetini istedi. Hazreti Peygamber diine diyet bimeyip boa gittiini ifade ederek ona yle buyurdu: Azgn devenin ktr ktr yemesi gibi, ktr ktr yiyesin diye eli-nl sana m brakmalyd? 797- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir:

Ben, Allah tarafndan toplu szlerle gnderildim ve (dmanmn kalbine, salman) korku ile muzaffer klndm. Rya aleminde de yeryz hazinelerinin anahtarlar bana verilerek avularmn iine kondu. 798- Eb Musa Ei-E'ar (Radyallahu Anh) der ki; Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'Ie beraber bir sefere ktmzda, dere ve tepelerden geerken yksek sesle tekbir ahyor-auK, L ilahe illallah, diyorduk. Bunun zerine 'Hazreti Peygamber bize yle buyurdu: Ey nsanlar! Kendinize geliniz. Siz, kulaklar iitmeyene veya grnrde olmayana armyorsunuz O (sizin dua ettiiniz Allah leala) sizinle beraberdir. O, her eyi iitendir ve (size ah damarnzdan daha) yakndr. Mtercim : Allah' zikretmenin en faziletlisi gizli olan ise de.-aikre olarak sesle zikir yaplmasnda da beis yoktur. Bir de bu hal, mridlerin. haline gre deiir. Bir ksmna aikre zikir, bir ksmna gizli zikir, bir ksmna dil ile zikir, bir ksmna da murakabe ile kalb huzura daha tesirli olur. Tasavvuf kitablarnda bu hads-i erif zerinde eitli yorumlar yaplmtr. Aslnda Allah Teai Hazretleri iin gizli ve aikr seslerin hepsi msavidir. Nitekim: ster szlerinizi gizli tutun, ister onu aa vurun; muhakkak cenab Hak kalblerdekini bilir. ve, Szn saklayannzla aa vurannz birdir, mealindeki ayeti kerimeler de bunu aklyor. (Sre: Mlk, ayet 13 ve sre: Ra'd, ayet 10) 799- Eb Musa'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir kul hasta olunca yahud sefere knca, shhatte iken ya-hud evinde bulunurken yapmakta olduu (nafile) ibadet ve hayrl iler onun defterine sevab olarak yazlr. (Hastalk ve sefer yznden yapamad nafile ibadet ve hayrlar, onun sevab defterine yaplm gibi yazlr.) 800- bnl mer'den (Radyllahu Anhtna)' rivayet edilmitir: Eer insanlar, yalnz bana yola kmann zararn benim gibi bilmi olsalard, hi bir svari geceleyin yalnz bana yola kmazd. Mtercim : Bir kimsenin arkadasz olarak yola kmasnn mekruh olduu bu hads-i erifle. sabittir. Ancak tam bir gven hali bulunur veya bir zaruret olursa kerahet kalkarak bir zaruret olursa kerahet kalkar. 801- Abdullah bin Amr (Radyallahu Anh) der k Bir kimse cihada kmak iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelip izin istedi, Hazreti Peygamber ona: Annen ve baban sa mdrlar diye sordu. O da.- Evet, hayattadrlar, cevabn verdi. Hazreti Peygamber: yle ise, sen anne ve baban urunda cihad et (onlarn hizmetinde bulun, rzalarn kazan). buyurdular. 802- Eb Ber El-Ensar CRadyallahu Anh) der kis Bir seferde Hazreti Peygamberin maiyetinde geceleyin istirahat ederken, Hazreti Peygamber, Zeyd bin Harise'yi gnderip ashaba u emri verdiler: Hi bir devenin boynunda an ve ngrak gibi bir gerdanlk braklmasn^ muhakkak kesilsin ve kopanlsn. Mtercim: Devenin boynuna an ve ngrak veya bunlarn benzeri bir eyin aslmas tenzih yolu ile mekruh bulunduuna bu hadis-i erif delildir. Bunun sebep ve hikmetleri arasnda unlar saylabilir: an, kfirler tarafndan kullanld iin onlara muhalefet etmek gerekir. an bulunan birlik iine melekler girmez. Yahud byle gerdanlklar hayvan boar veya ona eziyet verir. Yahud dmandan saklanmak ve gizli kalmak iin onlarn karlmas gerekir. Yahud, hayvanlara gz demesin diye boyunlarna taklan bu gerdanlklara lzum yoktur. Allah Teal'nm hkmn onlar deitire mez. Onun iin kaldrlmalar uygundur diye baz sebepler ileri s rlmektedir. 803- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Hi bir erkek yabanc bir kadnla babaa kalmasn ve bir kadn da beraberinde bir mahremi (nikh dmeyecek ekilde yakn bir akrabas) bulunmadka asla sefere ( gnlk bir yolculua) kmasn. Sonra ashabdan bir adam aya kalkp: Ya Reslallah! Ben falanca savaa kmak iin yazldm. Ha buki zevcem hacca gitmek iin yola kt. Ben nasl hareket edeyim? dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona u cevab verdi: Git, karnla beraber haccet! . Mtercim : Bu hads-i erife dayanarak Hanefi mezhebinde bir kadn hac-ca, ancak kocas veya baka bir mahremi ile gidebilir. afi mezhe-. binde ise, yol gveni varsa emniyetli kadnlarla beraber bir kadnn hacca gitmesi caizdir.

804- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anl) rivayet edilmltirt Allah Teal Hazretleri, zincirler iinde cennete girecek kimselere taaccb edecektir. Mtercim: Dman elinde esir kalarak yahud zulme urayp hapishanelerde boyunlarna zincir vurulu olduklar halde lenler kyamete bu halde kalkacaklar ve Allah Teal onlardan raz olup zel bir tecellisi ile onlara tecelli edecektir. Yahud mslmanlarn eline esir den dmanlar nce boyunlarna zincir vurularak habsedilmilerken kalblerine doan bir hidayet gnei ile mslman olanlar, ylece cennete gireceklerdir. Yahud zincirlerle yola getirip ehliletirien yabaniler gibi, zorla slama giripte sonradan kalblerinde iman nuru kkleerek cennete girecekler.kasdedilmektedir. 805- Sa'b bin Cesame (Radiyallahu Anh) der ki: Ebv yahud Veddan gazas esnasnda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize sordum: Ya Resallah! Baz dmanlarmza gece basknlar yaptmz zaman arada cereyan eden atmada bilmeyerek o dmanlarn kadnlarn ve ocuklarn da ldryoruz. Bunun hkm nedir? Hazreti Peygamber cevab olarak: O kadn ve ocuklar, onlardandr (dmandan saylrlar), Koru, ancak Allah'n ve onun peygamberinin korusudur. (Baka hi kimse iin koru ve himaye yoktur. eriatn koruduu kimseler ancak himaye edilir. Byle kasdsz olarak mriklerden ldrlen kadn ve ocuklarn ldrlmelerinde gnah yoktur.) Mtercim: Dmanla1 savarken kasden onlarn kadnlarn, ocuklarn, ihtiyarlarn ve rahiblerini ldrmek caiz deildir. Kadnlarn namuslarna, tecavz etmek de kesin olarak haramdr. Fakat hata yolu ile sava esnasnda bunlardan herhangi birinin ldrlmesinde gnah yoktur. 806- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Sakn siz Allah Teal'mn azab ettii (ate) ile hi bir yarata asab etmeyiniz. Bir de her kim dininden (islmdan) dnerse, tevbe etmiyecek olursa) onu ldrnz. 807- Eb Hreyre'den (RadyaHahu Anh) rivayet edilmitir: Bir karnca, gemi peygamberlerden bir peygamberi srd. Bunun zerine o peygamber, karnca yuvasnn yaklmasn emretti ve yakld. Sonra Allah Teal Hazretleri, o peygambere vahyetti ki, seni br karnca srmakla sen Allah' tebih eden toplumlardan birini yaktn. Mtercim ; Bir rivayete gre, o karncalar yaktran peygamber Hazreti zeyr veya Hazreti Musa (Aleyhisselm) idi. Byle gnahsz varlklar yakmasndan dolay Allah tarafndan azarlanmasnn sebebi, zeyr (Aleyhisselm) Allah'n emriyle helak edilmi bir kasabaya uraynca: Ya Rab! Bu helak edilenler iinde ocuklar, hayvanlar ve gnahsz adamlar da var idi. Bunlarn toptan helak edilmesinin sebebi ne olabilir? diye hatrndan gemiti. Onun iin ad geen bu peygamberin kendisi de byle bir ile karlamt. Yani bel gelince, hepsine gelir; hkmn anlam oldu. Tevbe ve istifar etti. Bir de Hazreti Ali (Radyallahu Anh) Hazretleri, kendisini rab tanyp ona ibadet eden dinsizleri atee atarak yaktn bni Abbas (Radyallahu Anhma) duyunca, yle demiti: Ben, Ali'nin yerinde olsaydm, o dinsizleri yakmazdm. nk Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Efendimiz: Siz. Allah'n azab ile azab etmeyiniz, buyurmutu. Ancak: Kim dinini deiirse onu ldrnz hads-i erifi ile amel ederdim ve emredilen ekilde onlar ldrrdm. Sonra Hazreti Ali'ye, bni Abbas'm itiraz ulanca- Ben yle dndm ve ictihad ettim, dedi. Alimler bu husus ta Ibn Abbas'm itihadn isabetli grrler. Belki de bu hads-i se rf Hazreti Aliye o zamana kadar ulamamt. Gerek u ki hic bir ramnn yaklmas caiz deildir; ancak ksas mstesnadr,' kimse yaklr). 808- Eb Hreyre'den CRadyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kisra (ran imparatoru) helak odu (muhakkak helak olacaktr). Ondan sonra kyamete kadar bir daha Kisr gelmeyecektir. Kayser (Bizans imparatorluu) muhakkak helak olacaktrs ondan sonra kyamete kadar Kayser gelmeyecektir. Yemin ederim ki, onla rn (Kisr ile Kayser'in) hazineleri Allah yolunda bllecektir, Mtercim: Bu hadis-i erif, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in en byk mucizelerinden saylr. nk o asrda Kisra ile Kayser mlknden baka belli bal byk imparatorluk yoktur. Byle dnyaya hakim durumda olan iki imparatorun elindeki byk ehirlerle ge- ni arazilerin bir avu mslmanm eline geebileceini hi bir ferd dnemezdi. stelik bu hadis-i erif, mslmanlarm en g ve skntl bir zaman olan Hendek sava srasnda hendek kazlrken varid olmutur. Kur'an- kerimden sonra bu hads-i erif, Hazreti Peygamberin mucizelerinin en byklerinden saylr dersek, mbala etmemi oluruz. 809- Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Harb, bir aldatmadr (dman bozguna uratmak ve

yenmek iin her eit taktik, hile ve aldatmaya ba vurulabilir). 810- Ber bin Azib (Radyallahu Anhma) der ki: Uhud gazasnda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem oku piyade birliine Abdullah bin Cbeyr'i komutan tayin etmiti. Onlar elli kiiden ibaret bir birliktiler. Hazreti Peygamber onlara u kesin emri vermiti: Size haber gnderilinceye kadar, sakn yerinizden ayrlmaynz; bizi kularn kaptn grm olsanz bile .... ayed dman bozguna urattmz ve onlar inedimizi grrseniz, yine size haber gnderiiinceye kadar yerinizden ayrlmaynz.* Muhabereye tututuktan sonra nce islm ordusu dman bozguna uratt. Hadis-i anlatan Ber devamla der ki: Vallahi ben, mriklerin kadnlarnn, eteklerini yukar kaldrm, halhallar ve bacaklar alm bir halde katklarn gr-, dm. Byle, dman ordusunun yenilgiye uradm gren Abdullah bin Cbery kumandas altndaki oku birlii birbirlerine dediler ki: Ey arkadalar! Ganimete gidelim. Bizimkiler dmana galip geldiler. Haydi, ne bekliyorsunuz? kumandanlar olan Abdullah bin Cbeyr ise: Reslllah'm size verdii emri unuttunuz mu? dedi. Onlar u mukabelede bulundular: Vallahi, biz de onlara katlacak ve ganimetten nasibimizi alacaz. Bylece komutanlarn dinlemeyip mevzilerinden ayrldlar. Bunlar ordu iine girdikken sonra islm ordusu bozularak Medine'ye doru geri ekilmee balad. Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem ricat edenlere yle seslendi:.' Ey Allah Teal'nn mmin kullar! Ben, Allah'n hak peygamberiyim. Sizden her kim dmana kar koyar ve saldrrsa onun iin cennet vardr. Halbuki Hazreti peygamberin etrafnda yalnz on iki kii kalm, dierleri geri ekilmilerdi. Yannda kalanlar, Eb Bekir, mer, Ali' Abdurrahman bin Avf, Sa'd bin Eb Vakkas, Talha, Zbeyir, Eb Ubeyde, Habbab bin Mnzir, Sa'd bin Muaz, seyyid bin Hudayr idiler. Hazreti Peygamberin arsn iitir iitmez geri ekilmekte olanlarn hepsi geri dnp savamaya baladlar. O gn, dmanlar yetmi mslman mcahidi ehit etmiti. Bundan nce Bedir savanda mslmanlar yetmi mriki ldrmler ve yetmi kiiyi de esir almlard. Uhud savanda, her iki taraf bozguna; urayp sava kesildikten sonra mriklerin ba Eb Sfyan, yksek bir tepeye kp mslmanlara kar defa : - Muhammed aranzda m (sa m)? diye bard. Hazreti Peygamber ona cevab verilmemesini ashaba bildirdi. Eb Sfyan, tekrar defa: - Eb Bekir aranzda m? diye bard. Buna da cevab verilmedi. Tekrar defa: - mer aranzda m? diye bard. Bundan sonra Eb Sfyan kendi ordusuna dnerek: Bunlarn hepsi ldrld, dedi ve sevincini belirtti. Hazreti mer artk kendini tutamayarak: Ey Allah'n dman! Vallahi, sylediin yalandr. Saydn kimseler hep hayattadr. Seni kt akbete uratacak kiiler yayorlar, diye cevab verdi. Eb Sfyan karlk verdi: Bedir gnne karlk bir gn oldu. Savalar karlkldr (kimini siz, kimini de biz kazanrz). Siz lleriniz iinde kol ve balan kesilmi, karnlan deilmi, parampara edilmi cesedler bulacaksnz. Geri byle yaplmasn ben emretmedim. Fakat bu hareketi yadrgam da deilim. Sonra Eb Sfyan, Ey Hbel (putumuz)! Sen yce ol, diye iir okumaya balad. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashaba: Ona cevap vermeyecek misiniz? buyurdu. Ashab: Ya Reslallah, ne diyelim? dediler. Hazreti Peygamber: Allah en yce ve en uludur, deyiniz. buyurdu ve bu ekilde karlk verildi. Eb Sfyan: Bizim Uzza putumuz var, sizin Uzza'niz yok, dedi. Hazreti Peygamber Ashaba: Ona cevap vermeyecek misiniz?* buyurdu. Ashab: Ya Reslallah, ne diyelim? dediler. Hazreti Peygamber: Allah Teal bizim yardmcmzdr, sizin yardmcnz yoktur deyin buyurdu ve bu ekilde cevab verildi. Mtercim: Eb Sfyan'm ordusu Mekke'ye dnd. Bu arada Eb Sfyan'n ordusunu takib iin Medine'den bir birlik gnderildi. Eb Sfyan tekrar Medine'ye hcum etme iini arkadalan ile grt ve istiarede bulundu. Ancak Medine'den bir mfreze kanldma gre, mslmanlar yeniden toparlandlar diye kalblerine korku ve dehet dmekle geri dnp mslmanlarla savamaktan kandlar ve Mekke'ye dn tercih ettiler. Uhud savanda ehid olanlann en by, Hazreti Peygamberin amcas, (Seyyid'-heda) Hazreti Hamza Radyallahu Anhu idi. kinci derecede de ashabn en nllerinden olan ve ilk olarak Medine'ye hicret edip Medine halkna dinlerini retmek iin grevlendirilen Mus'ab bin (Radyallahu Anh) Hazretleri idi. imdi her ikisinin ziyaret edilen mezarlar Uhud dann eteinde bulunmaktadr. Allah Teal her ikisinden ve btn ashab kiramdan raz olsun. 811- Seleme bin Ekya (Radyallahu Anh der ki: Medine'den kp meelie doru gidiyordum. Meelie yakn bir yokuta iken Abdurrahman bin Avf'm klesi pek acele ve tell bir halde karma kt. Ben: Allah sana iyilik versin, bu teln ne? diye sordum. Bana u cevab verdi:

 Peygamber efendimizin meelikte, ayrda olan btn salr develerini anp gtrdler. Ben sordum: Kim gtrd? Gatfan ve Fezre kabileleri gtrd, dedi. Ben var kuvvetim ile kez seslendim: Sabah baskn var!.. Geliniz, yetiiniz... Bylece sesimi, iki kara talk arasnda bulunan Medine ehrinin her tarafna iittirdim. Ben de develeri aranlann arkasndan hemen yaya olarak komaya koyuldum. Nihayet yamaclara yetitim. Bunlann zerine ok yadrmaya, baladm. Hemde onlara: te ben, ibn'l-Ekva'yim. Bugn, alaklarn akbetinin belli olaca bir gndr, diyor ve devaml olarak yadryordum. Sonunda baaryla ulatm. Onlara su ime" frsatn da vermedim. Develeri onlara braktrarak kurtardm. Topluca o develeri alp Medine'ye gtrrken yolda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri karma kageldi. Yediyz kadar svari ile benim feryadm zerine kp geliyorlard. Ben dedim ki: Ya Reslallah! Gatfan ve Fezre kabilelerinden birka ekya son derece susamlard. Ben onlara su imee bile frsat vermedim, develerimizi kurtardm. Fakat onlar su temini ile megul olacakla-nndan onlar takp iin bir birlik gnderiniz. Hepsini ldrelim veya esir edelim, ellerindeki mallar alalm. Hazreti Peygamber bana yle buyurdu: Ey ibn'1-Ekva'! Develeri ele geirdin, artk rahatlat Hem de kiiler, kendi kabilelerinde arlanrlar (onlar adi hrsz da olsalar kabileleri onlara arka kar). 812- Eb Musa'dan CRadyallahu Anh) rivayet edilmitir: Dman elinde kalan esiri (fidye vererek) kurtarnz. A do yurunuz. Hastay ziyaret ediniz. 813- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Ensar'dan bazlar: Ya Heslallah! dediler, msaade buyurursa^ nz hemiremizin olu (ve sizin amcanz) bulunan Bedir sava esirlerinden Abbas*m kurtulmas iin verecei fidyeyi kendisine balayalm, almayalm. Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Fidyenin bir Dirhemini dahi brakamazsnz (fidyenin tamamn ondan alacaksnz) > buyurdu. Yani, Bedir'de esir edilen amcam abbas, amcazadem (Eb Ta libin olu) Akl ve Nevfel bin Haris'den, kurtulmalar iin art klman krk ukyye altm tamamen alacaksnz. Sonra bu miktar altn-Hazreti Abbas'dan alnm ve gaziler arasnda bllmt. Daha sonra Hazreti Abbas mslman olarak islm bykleri arasna girdi. Ganimet mallar da oalncac, Ey Peygamber! EUeriniz-deki esirlere syle; Eer Allah katnda kalhlerinizde bir iman varsa Allah size, sizden alman fidyeden daha hayrlsn verir. (Enfal si-ayet 70) mealindeki ayeti kerimeyi Hz. Peygamber okuyarak Allah'n va'd zere, Abbas Hazretlerine kaldrabilecei kadar altn almasn buyurmulard. 814- Seleme bin Ekva (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir seferde iken islm ordusu iine bir casus girdi ve ashab ile bir mddet konutuktan sonra kayboldu. Hazreti Peygamber durumu renince: Onu araynz ve ldrnz. buyurdu. Sonra aranarak bulundu ve Seleme bin Ekva' tarafndan ldrld. 815- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir, bni Abbas (Radyallahu Anhma) hazretleri: Ah perembe gn! Nasl bir perembe gn idi O? diyerek alamaa balad. Alad, alad... Gz yalarndan yer sland. Sonra dedi ki Bir perembe gn idi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin hastal iddetlendi. O esnada Hazreti Peygamber: Bana yaz yazlacak bir ey getiriniz; size bir yaz yazaym ki, bundan sonra ebediyyen saptmazsnz. buyurdu. Kimi alimler, bu vasiyetin, Hazreti Eb Bekir'in halifeliine dair olabileceini sylemilerdir. Sonra Hazreti Peygamberin huzurunda bulunanlar_ara-snda ihtilf oldu. Bazlar getirelim, dedilerse de Hazreti mer buna raz olmad. imdi peygamber ar sanclar iindedir, kendisini rahatsz etmiyelim. Elimizde Allah'n kitab Kur'an var ki, her ihtiyacmza cevap verecek niteliktedir, dedi. Bu ekilde tartmalar uza-ynca, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara yle buyurdu: Bir peygamberin huzurunda mnakaa karmak uygun deildir. Orada bulunanlarn bir ksmi: - Peygamber Sallallahu Aleyhi ye Seliem Hazretleri, hastaln iddetinden kendinden gemi olabilir zannyle, belki sayklad, dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Beni yalnz brakn. u anda iinde bulunduum hal, bana izafe ettiiniz halden ok iyidir (ar sanclar iinde olmakla beraber uurum yerindedir). buyurdular. Sonra sonsuzluk aleminde ger lerken ey vasiyet ettiler: D Btn mrikleri Arab yarmadasndan karnz, 2) D lkelerden gelen elilere, benim yaptm gibi ikram ediniz. Hads-i erifi rivayet eden, ncsn unuttum, dedi. Mtercim: Bir rivayete gre ncs, same ordusunun hazrlanmas idi. Yahud yaknlarna iyilik etmekle ilgili idi,

eklinde grler vardr. Arab yarimadas, yalnz Hicaz blgesi ile, mam afii Hazretleri ne gre Mekke, Medine ve Umman blgeleri ile bu yere bal yollar ve btn kasabalardr. Fakat mam Azam Hazretlerine gre, herhangi bir i iin gayri mslimlerin Hicaz blgesine hatta Harem-i erife girmeleri caizdir. afi Hazretlerine gre ise, bir ihtiya iin gayri mslimler Hicaz blgesine girebilirlerse de, Harem-i erif hudutlar iine giremezler. Bu hads-i erife uyularak Hazreti mer zamannda Hicaz blgesi tamamen mriklerden temizlenmiti. 816- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Babam mer (Radyallahu Anh), Peygamber Sallallahu^Alehhi ve Sellem'in beraberinde be-c-n kiilik bir gurup halinde, 1khuK yapmakta olan bni Sayyad adndaki Yahud u yere gitter. Nihayet onu Beni Meale'nin bir yksek binas yannda erkek ocuklarla oynarken buldular. bni Sayyad bulu ama yakn bir yata idi. Hazreti Peygamber, elini onun srtna oeg-dirinceye kadar o ocuk gelenlerin farkna varmamt. Hazreti peygamber ona-. Allah'n peygamberi olduuma sahidlik eder misin? diye sor-du. bni Sayyad, Hazreti Peygambere bakarak: Ben sahicilik ederim ki, sen mmlerin peygamberisin, ded ve Hazreti Peygamber'e sordu: Sen, benim Allah'n peygamberi olduuma, ahidlik edermi-sin? Hazreti Peygamber ona u cevab verdi: Ben Allah'a ve onun btn peygamberlerine iman ettim. Hazreti Peygamber, o khine sordu: Ne gryorsun? bni Sayyad dedi ki: r Bana doru da geliyor, yalanc da geliyor.. Hazreti Peygamber ona: Senin iin karmak! buyurdu. Sonra Hazreti -peygamber ona: Ben iimden senin iin bir ey tuttum (bil bakalm nedir?). buyurdu. bni Sayyad; DUH'dur! dedi (Hazreti Peygamber, Kur% anda geen Duhan ayetini tutmutu. Bu khin ancak kelimenin bir ksmn syleyebildi:) Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona: Defol! Haddini hibir zaman aamycaksm (sen ancak bir khinsin) . buyurdu. mer Radyalahu Anh dedi ki: Ya Reslallah, izin ver de unun boynunu vuraym. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Eer bu ocuk Deccal ise, se onu ldremezsin, (onu ancak Hazreti sa Aleyhisselm ldrecektir). Eer Deccal deilse, onu ldrmende sana bir fayda yoktur. Bir rivayette de ibni Sayyad'm annesj oluna mdahale ederek dikkatini ekti ve olunun konumasna engeFoldu. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Eer annesi biraksayd, durumunu meydana, koyacakt. buyurdu. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve-ellem, insanlara hita? ben bir konuma yaparak Allah'a yarar ekilde hamd ve sena etti. Sonra Deccal'i anlatt ve dedi ki: Ben sizi ondan sakndrrm. Her peygamber muhakkak ondan (Deccal'dan) kavmini sakndirmtr. Hazreti Nhda ondan kavmini sakndrd. Fakat ben size onun hakknda bir sz syleyeceim ki, bu sz ni bir peygamber, kavmine sylememitir: Biliniz ki, o Deccal tek gzldr, (bir gz krdr). Allah Teal tek gzl deildir. Mtercm; Bu hads-i erifin st ksmnn manas yz seksen nc hadisde gemitir. Ben ahidlik ederim ki, sen mfhlerin peygamberi ve Hazreti Peygamber'e sordu: Peygamberisin, Sen, benim Allah'n peygatnberi olduuma, ahidlik sin? Hazreti Peygamber ona u cevab verdi: Ben Allah'a ve onun btn peygamberlerine iman ettim Hazreti Peygamber, o khine sordu: -Ne gryorsun? bni Sayyad dedi ki ben ona Senin iin karmak! buyurdu. Soira Hazreti ^peygamber ona: Ben iimden senin iin bir ey tuttum (bil bakalm nedir?). buyurdu. bni Sayyad; DUH'dur! dedi (Hazreti Peygamber, Kur'", anda geen Duhan ayetini tutmutu. Bu khin ancak kelimenin bir ksmn syleyebildik Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona: Defol! Haddini hibir zaman aamycaksn (sen ancak bir khinsin) . buyurdu. mer Radyallahu Anh dedi ki: Ya Reslallah, izin ver de unun boynunu vuraym. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Eer bu ocuk Deccal ise, se onu ldremezsin, (onu ancak Hazreti sa Aleyhisselm ldrecektir). Eer Deccal deilse, onu ldrmende sana bir fayda yoktur. Bir rivayette de ibni Sayyad'n annesj oluna mdahale ederek dikkatini-ekti ve olunun konumasna engeFoldu. Bunun zerine Hazreti Peygamber.- Eer annesi biraksayd, durumunu meydana koyacakt. buyurdu. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, insanlara hitar ben bir konuma yaparak Allah'a yarar ekilde hamd've sena etti. Sonra Deccal'i anlatt ve dedi ki: Ben sizi ondan sakndrrm. Her peygamber muhakkak ondan (Deccal'dan) kavmini sakndrmlar. Hazreti Nhda ondan kavmini sakndrd. Fakat ben size onun hakknda bir sz syleyeceim ki, bu sz hi bir peygamber, kavmine sylememitir: Biliniz ki, o Deccal tek gzldr, (bir gz krdr). Allah teal tek gzl deildir.

Mtercim; Bu hadis-i erifin st ksmnn manas yz seksen nc hadisde gemitir. 817- Huzeyfe (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize buyurdu: Bana slm' kabul edip ehadet getiren erkeklerin adlarn yazn. Biz de binbeyz isim yazp getirdik. Buyurdular ki: Artk biz, binbeyiiz kii olduktan sonra dmandan korkarmyz. Huzeyfe der ki: imdi bakyorum, mmlmanlar bu kadar f> almken bizi bir korku kaplam. imdi bir kimse, yalnz bana namaz klyor da, namaznda bile korkuyor. Halbuki Hendek, Uhud ve Hudeybiye savalarnda binbeyz gibi az kimseler olduumuz halde dmandan korku , hatrmza bile gelmiyordu. imdi neden korkuyoruz, hayret ediyorum!... 818- I'tzreti Cabir (R.A.) der ki Hendek savama hazrlanrken bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve sellem efendimize dedim ki, Ya Reslallah, benim bir toklum vard. Size ikram iin kestim ve bir miktar, da arpa unu hazrladm. Beraberinizde birka kii ile evimize buyurur musunuz? Hazreti Peygamber Hendek'de bulunan btn ashaba hitaben : Ey Hendek'tiler! Cabir bize sofra hazrlad. abuk olunuz, davete gidelim! diye seslendi. (Bylece bir toklu ile bir miktar arpa unundan ibaret yemek binbeyz kiiye, peygamberin bir mucizesi olarak kfi geldi.) 819- mm Halid (B.A.) der ki : Srtmda sar bir entari olduu halde babam Halid'le beraber Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardk. Hazreti peygamber, benim entarim iin: Cici, cici... buyurdu ve srtm okad. Bir ara, Hazreti Peygamber (iki krek kemii arasndaki) peygamberlik mhr ile oynamaa baladm. Babam, oynama diye beni azarlad. Peygamber sallallahu Aleyhi ve Sellem babama: ocua ilime dedi ve yeni entarim iin *gle gle) eskit ve yprat, sonra (gle gle) eskit ve yprat, sonra (gle gle) eskit ve yprat!! buyurdu. Gerekten mm Halid, Hazreti peygamberin duas zere ok yaad ve entarisini, bsbtn eskiyip soluncaya kadar atmad. 820- Eb Hreyre (R.A.J der ki: Sallailah Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir gn bize yurdu maI armadan bahse*ti ve bize yle bu bir ko brinizle ayet gnnde, boynunda meleyen m koyun veya kineyen bir at oklusu halde karlamaym! Ya Resmellah mdahma yeti, diyecek. Ben de, senin iin bir ey yapamam. ana tebli etmi idim, diyeceim. Veya boynunda bren ResleUahl beni kurtar, diyecek. Senin in bir tebli etns idim, diyeceftim. bana yarduHt. diyecek. Ben de: senin iin bir ey yapan Sana diyecek. Ben de. senin .ln bir Sey yapaMtercim : hads i Serifte gecen t manasnda olmas daha uygundur. kelimesine bor senedi, kt ve-vermilerdir. Bu kelimenin k821- Abdullah bin Amr m.A. der idi Bir seferde. Peygamber Sallalah Aleyhi ve Sellem'in eyalarn tayp koruyan Kirkire adnda bir'adam. vard. Sonra bu adam ld. Bnun iin Hazreti Peygamber yle buyurdu: O cehennemliktir. insanlar gidip onun durumunu aratrdlar da, ganimet malndan arm olduu bir hrkay buldular. (alnan mal az dahi olsa fena bir itir.) 822- Enes (R.A.) der ki: Usfan seferinden Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte dnyorduk. Reslllah devesine binmi, arkasnda (redifinde) (3a zevcesi Huyey kz Safiyye (R.A.) vard. Derken Hazreti Peygamberin devesi srt ve ikisi de yere dtler. Eb Tlha atlarak: Ya Reslallah! Canm, yoluna feda olsun, sana bir ey oldu mu? dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Hayr, (bana bir ey olmad). Sen kadna bak (ona yardmc ol). buyurdu. Eb Talha hemen malahn yzne tutarak Hazreti Safiyye'nin yanma gitti ve onu Hazreti Saffyye'nin zerine att. Sonra dnp Resli- Ekrem, ile Hazreti Safiyye'nin devesini iyiletirdi. Hazreti Peygamber ile Hazreti Safiyye ayni ekilde deveye bindiler. Biz de Hazreti Peygamberi evreleyerek Medine'ye doru yrdk. Medine ehrini grdmz zaman Peygamber Sal'lallahu Aleyhi ve Sellem: Biz dnenler, tevbe edenler, ibadet edenler ve Rabbimize hamd edenleriz. buyurdu. Medine'ye girinceye kadar bunu sylemeye devam etti. Mtercim:

Bu olayn Usfan gazasndan dnte deil de, Hayber gazasndan dnte olduunu syleyenler de vardr. 823- Cabir'den (R.A.) rivayet edilmitir i Bizden birimizin bir erkek ocuu domutu. Adam ocuuna Kasm adn verdi. Sonra Ensar o kimseye dediler ki, biz sana Ebu'l-Kasm (kasmn babas) knyesini veremeyiz. Bunun zerine adam,-Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelerek dedi ki: Ya Reslallah! Benim bir erkek ocuum oldu. Ona Kasm adn verdim. Fakat Ensar, biz sana Ebu'l-Kasim knyesini veremeyiz ve sana: Ey Ebu'l-Kasim! gzn aydn olsun, diyemeyiz, dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve. Sellem ona yle buyurdu: Ensar gzel sylemitir. Siz benim adm taknz; fakat benim knyemle knyelenmeyiniz. Hem de ben Kasim'im (Allah'n verdii nimetleri aranzda blenim). Mtercm : Zahirlerle mam afi Hazretlerinin bir grne gre, Hazreti Peygamberden bakasna Ebu'l-Kasim knyesini vermek caiz deildir, mam Malik'e gre, karklk olmasn diye bu yasak, Hazreti Peygamberin zamanna ait idi. imdi ise bu knye ile knyelenmek caizdir. bni Cerir de, bu yasak haram olmayp edeb ynnden ten-zihen mekruhtur, der. Bir ksm alimler de, bu yasak, Muhammed veya Ahmed ismi ile birlikte Eb'l-Kasim knyesi ile knyelenenler iindir; yoksa yalnz Ebu'l-Kasim knyesini almak caizdir, demilerdir. Netice olarak, Ebu'l-Kasim knyesini almamak en ihtiyatl yoldur. 824- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitir: Ben size (kendiliimden) vermiyor veya veriyor datrm. deilim. Ben bir taksimatym. Bana emredildii ekilde

825- Havle"den (R.A.) rivayet edilmitin Birtakm insanlar vardr ki, Allah'n malna haksz yere dalar Iar (kaprlar). Bunlar iin kyamet gnnde cehennem vardr. 826- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitir -. Gemi peygamberlerden biri gazaya kacak oldu. Kavmine lordusuna) dedi ki, iinizde-henz evlenmi olupta zifafa girmeyen varsa, bana uymasn, (benimle savaa gelmesin; nk onun zihni gennie meguldr). Yine iinizde kim kendisi iin bir ev yapm da henz at ve tavanlarn tamamlamamsa, bana uymayp ayrlsn. Yine inizde ticaret maksad ile koyun satn alm yahut ticaret iin ykl develer saun alm da onlarn doumunu bekleyen varsa, ayrlsn (savaa katlmasn). Byle kimseleri o peygamber ayrdktan sonra savaa balad. kindi namaz vaktinde yhud ikindi vaktine yakn bir zamanda ehre yaklat. Sonra o peygamber gnee hitab ederek : Ey gne! Senin grevin batmaktr. Benim de grevim gne batmadan nce bu ehri fethetmektir (bununla emredildim). Ya Rab! Sen u gnei, fetih tamamlanncaya kadar tut, batmasn; diye dua etti. Onun duas kabul edilerek, fethin tamamlanmasna kadar gne batmad. Allah Teal Hazretleri o peygambere ehrin fethini na-sib kld. Sonra o peygamber (Yua Aleyhisselm), ganimet mallarn bir yere toplad. Ganimet mallarn yemek iin ate geldi ise de, onlara azn dedirmedi, Yua Aleyhisselm, iinizde ganimet malna hiyanet eden adam vardr. Her kabileden bir adam, gelsin, bana biat etsin, dedi. Her kabile reisi gelip Yua Aleyhisselm'a biat etti; Ancak bunlardan bir reisin eli, Yua Aleyhisselm'm eline yapt, kald. Yua Aeyhisselm ona : Bu hrszlk ve hiyanet, senin kabilenden olmutur; yle ise, btn kabile ferdleri gelsin biat etsinler, dedi. Gelip biat ettiler. Biat ederlerken, iki veya kiinin eli Yu Aleyhisselm'm eline yapt. Yua Aleyhisselm onlara te hyanet ve hrszlk sizdedir, dedi. Hemen kz ba kadar altn klesi getirildi ve ganimet mal ierisine konuldu. O anda ate gelip ganimet mallarn yedi. Zamanmzda ise, Allah Teal Hazretleri bizim acziyet ve zafiyetimizi grd. Bize^ ganimet mallarn helal kld. 827- Cabir (R.A.) der ki i Peygamber SaJlallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Ciirrane .adndaki yerde Hevazin kabilesinin ganimet mallarn blerken, bir kimse gelip Hazreti Peygambere hitaben : Adaletli ol, (ganimet mallarm adalet zere bl), dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona : Eer ben adaletli olmazsam, kendim bedbaht olurum. 828- Abdurrahman bin Avf (R.A.) der ki: Bedir savanda muharebe iin saf halinde iken sa ve sol tarafma gz gezdirdim. Medine halkndan iki gen arasnda bulunduumu grdm. Kendi kendime dedim ki, keke byle krpe delikanllar arasnda deil de daha gl kiiler arasnda olsaydm. Bu arada o genlerden biri eliyle beni drtt ve;

 Amca! Eb Cehil'i tanr msn? dedi. Ben de: Tanrm, Eb Cehil'i ne yapacaksn? dedim. Bana yle dedi: Duydum ki, Eb Cehil, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem Efendimize kt szler sylermi. Canm kudret elinde olan A-lah Tea Hazretlerine yemin ederim ki, onu bir defa grecek olursam, hangimizin eceli daha yakn ise, ikimizden biri lmedike onu brakmayacam. Abdurrahman bin Avf der ki: O delikanlnn bu szlerine atm. Hemen teki gen de, beni eliyle drtt ve ayn eyi syledi. Aradan fazla bir zaman gemedi, savalar arasnda dolamakta olan Eb cehil gzme iliti. Hemen o iki gence.- te aradnz Eb Cehil u adamdr, diyerek iaret ettim. Hemen her ikisi frlayp kllan ile Eb Cehil'i ldrdler. Bu iki gen, Hazreti Peygamberin huzuruna gelerek Eb Cehil'i ldrdklerini sylediler. Hazreti Peygamber onlara sorduMtercim Muaz bin Amr'm klc, Eb Cehil'in "bedenine daha ok girmi olduundan yahud nce Eb Cehil'i yere drdnden eyay almaya hak kazanmt. Yahud bu ganimet ii komutann yetkisine bal olduu iin dilediine verir, demilerdir. 829- Enes"den (R.A.) rivayet edilmitir : Ben kalblerini kazanmak iin ganimet mallarndan KureyIUe-re veriyorum; nk cahiliyetten henz kmlardr. 830- Enes (R.A.) der ki Cenab- Hak, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve kabilelerinin mallarndan ganimet ihsan edince Hazreti Mekke halkndan islm henz-kabul etmi ^^J yz deve verdi. Ensar'dan (Medne'li ashabdan) yz deve verdi. Ensar szler sylediler: Allah Teal, Reslllah bagtfasui; Kurey kavmine mal veriyor. Halbuki kllarmzdan onlarn kanlan damlamaktadr. Enes der ki: Ben hemen onlann bu szlerini Hazreti Peygambe re arz ettim, bildirdim. Bunun zerine Hazreti Peygamber Ensara (Medine'n ashaba) haber gnderip hepsini deriden bir adr altna toplad ve yanlarna Ensar'dan olmayan hi kimse sokulmad, umar byle toplu halde iken Hazreti Peygamber yanlarna geldi ve buyurdu: Sizden aldm haberin asl nedir? Ensar'n ileri gelenleri dediler ki: Anlayl kiilerimiz hi bir ey sylemediler. imizde baz kiiler de var ki, pek gen saylrlar; onlar sylemitir. Hazreti Peygamber yle konutu: Ben, kfrden henz kurtulmu olan baz kimselere, kalbleri-ni slm'a sndrmak iin, ganimet mallarndan veriyorum. Onlar (Mekke'deki) evlerine mallan ile gitsinler. Siz vatannza (Medine'deki evlerinize) Allah Teal Hazretlerinin Peygamberi Salallahu Aleyhi ve Sellem ile dneceksiniz! buna raz deil misiniz? Allah'a yemin ederim ki, sizin, geri dnerken beraberinizde getireceiniz (peygamber), onlarn geri dnerken beraberlerinde getireceklerinden (maldan) daha hayrldr. Ensar buna cevaben : Evet, bu bizim iin daha hayrldr, Ya Reslallah... Gerekten biz razyz, dediler. Sonra Hazreti Peygamber, yle devam etti: Benden sonra siz, ok ar ekilde kayrmalara ahid olacaksnz. Kevser havuzu banda Allah'a ve onun peygamberine kavuuncaya kadar sabrediniz. 831- Cbeyr bin Mut'im (R.A.) der ki: Huneyn savandan dnerken ben ve dier ashab, Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem ile beraberdik. Bir ara Bedeviler Hazreti Peygamberin eteklerine yaparak ganimet mallarndan istediler. Hazreti Peygamberi, rahatsz ettiklerinden onu semure (sakz) .aacnn altna snmaya mecbur ettiler. Bu arada bedeviler, Hazreti Peygamberin stln kaptlar. Hazreti Peygamber, bedevilere yle buyurdular ; Benim stlm veriniz. Eer yanmda bu dikenlerin saysnca deve olsayd, muhakkak onlar aranzda blerdim. Beni pinti veya yalanc veya korkak bulma (sanma) ynz. 832- Abdullah'dan (R.A.) rivayet edilmitir : Huneyn gazasnda Peygamber SallaHahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, baz kimseleri seerek onlara ganimet mallarndan fazlaca verdi. Bunlar arasnda (Muellefe-i kulub'den = kaibleri slama sndrmak istenenlerden) Akra bin Habis adndaki zata yz deve verdi. Uyeyne adndaki adama da yz deve verdi. Arabm erafndan baz kimselere de, dierlerinden fazla mal verdi. Sonra bir adam, buna itiraz ederek: Vallahi bu. taksimde adaletsizlik oldu ve Allah'n rzas gzetilmedi, dedi. bni Mes'ud der ki: Vallahi! bu adamn szn Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem'e bildireceim, dedim. Sonra gittim haber verdim. Bunun zerine peygamberimiz yle buyurdu : Allah. Teal ve peygamberi dil olmayacak da kim dil olacak? Allah Teal, Musa Aleyhisselm'a rahmet etsin! vaktiyle ona - bundan claha ok eziyet edilmiti dejsabretmiti. Mtercim ;

Enfal sresinin birinci ayeti kerimesinde: Sana ganimet mallarndan soruyorlar. De ki, bu ganimetlerin blnmesi Allah'a ve onun peygamberine aittir. buyurulduu zere ganimet mallarnn blnmesi dorudan doruya Hazreti Peygambere braklmtr. Bir de kaibleri kazanlmak istenen Kurey kabilesinin baz ileri gelenlerine fazlaca mal verilmesi elbette bir sebeb ve hikmete baldr. Bu bakmdan hi kimsenin Hazreti Peygamberin yapt i ve taksime itiraz hakk yoktur. 833- Amr bin" Avf EI-Ensari (R.A.) der ki: Peygamber SallaUahu Aleyhi ve Sellem, Bahreyn blgesinin cizye ve hara vergilerini toplayp getirmek iin Eb Ubeyds bin Cer-rh' grevlendirmiti. Daha nce Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Bahreyn halk ile hara ve cizye iin belli bir miktar zerine anlama yaplm ve bu blgeye ashabn mehurlarndan Ala bin Hadrem'yi de vali tayin etmiti. Sonra Eb Ubeyde, Bahreyn halknn vergilerini toplayarak geldi. Byle byk bir mal ile gelii, ashab kiramn Hazreti Peygamber ile namaz kldklar bir sabah vaktine raslad. Eb Ubeydenin ok fazla bir mal ile geldiini duyan ashab- kiram, sabah namazn bitirir bitirmez hemen Eb Ubeyde'yi karlamaa ktlar. Bu esnada Peygamber Salallahu Aleyhi ve Selem Hazretleri, glmseyerek onlara yle buyurdu: Sanyorum ki, siz, Eb Ubeyde'nin bir eyle (mal ile) geldiini ittiniz? (onun iin kouuyorsunuz). Onlar:, Evet, ya reslallah... dediler. Hazreti Peygamber onlara: yimser olunuz ve sizi sevindirecek (hayrl) eyi isteyiniz. Vallahi, sizin iin korktuum ey fakirlik deildir. Fakat sizin iin tek korktuum ey, dnyaln, sizden ncekilere bollatii gibi size de bollamas, dnyalk iin rekabete dtkleri gibi sizin de rekabete dmeniz ve dnyalk, onlar mahvettii gibi sizi de mahvetme-sldir. 834- Abdullah bin Amr'dan (R.A.) rivayet edilmitir : Kim (haksz yere) bir zimmyi (islm lkesinde gvence ile yasayan gayri mslimi) ldrrse, cennet kokusunu alamaz, halbuki cennetin kokusu, krk yllk mesafeden alnr. Mtercim Bu hads-i erifin grnteki manasna baklrsa, emniyet ve gven altnda bulunan bir yabancy veya zimmj ldren kimse cennetten mahrum kalr. Fakat bu hadisin inanas, Ehli Snnet alimlerine gre, byle bir su ileyen kimse ilk cennete girenlerle beraber giremez ve krk yllk mesafeden cennet kokusunu alanlarla birlikte bu kokuyu alamaz. ak insan ldren kimse ebedi olarak .cehennemde kalmaz. Yahud bu hadsi e-rif tehdit iin varid olmutur, denilir. 835- Eb Hreyre (R.A.) der ki : Hayber'in fethinde bir Yahudi kadn, piirdii zehirli bir koyunu Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gnderdi. Hazreti Peygamber bunun farkna vararak ashab kirama yle buyurdu : Hayber'de ne kadar Yahudi varsa bana toplayn. Ashab- Kiram da Hayber'de bulunan btn Yahudi'leri toplayarak Hazreti Peygamberin huzuruna getirdiler. Hazreti Peygamber, Yahudi'lere dedi ki: Gerekten ben size bir ey soracam, bana doruyu syler misiniz? Yahudi'ler: Evet, doruyu syliyeceiz, dediler, Hazreti Peygamber onlara : Sizin atanz kimdir.? diye sordular Onlar: Falancadr, dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem : Yalan sylediniz, szin atanz falancadr, dedi. Yahudi'ler Hazreti Peygamberi dorulayarak ; Evet, buyurduunuz gibi falancadr, dediler. Hazreti.Peygamber tekrar; imdi size bir ey sorarsam, bana dorusunu syler misiniz? diye sordu. Onlar : Evet, y Ebe'l-Kasim! doruyu syiyeceiz; nk yalan sylemi olsak, yalanmz bileceksiniz. Az nce atamz hakknda yalanmz bilmitiniz, decfiler. Hazreti Peygamber onlara sordu : Cehennemlik olanlar kimlerdir? Yahudiler dediler ki : Cehennemde ksa bir mddet biz kalacaz ve sonra cehennemde bizim yerimizi siz alacaksnz. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara : Defolun! Vallahi, cehennemde hi bir zaman sizin yerinizi almayacaz buyurdu. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Yahudi'lere imdi size "br ey. sorarsam dorusunu bana syler misiniz? diye sordu. Onlar ; Evet, ey Ebe'l-Kasim! Sana dorusunu syleriz, dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem : Siz bu pimi koyunu zehirlediniz mi? diye sordu. Yahudi'ler : Evet biz ona zehir kattk, dediler. Hazreti Peygamber sordu : ^ Bunu niin yaptnz, sebebi ne idi? Yahudiler:

 stedik ki, yalanc iseniz, sizden kurtulmu olalm; yoksa gerek peygamber iseniz bu zehir size zarar vermiyecekti. dediler. Mtercim : Bu etten yiyen Bir bin Ber, zehirlenerek ldnden Zeyneb adndaki bu Yahudi kadn ksas olarak idam edildi; Dier Yahudi'lere ceza verilmeyerek serbest brakldlar. 836- Sehl ibni Eb Hasme (R.A.) der ki-. Hayber fethedilip sulh yapldktan sonra, Abdullah bin Sehl ile amcas olu Muhayyisa, hurma satn almak iin beraberce Hyber'e gittiler. Hyber'e girdikten, sonra birbirlerinden ayrldlar. Sonra Muhayyisa, Abdullah'n bulunduu yere varnca, onu orada kanlar iinde l olarak buldu. Muhayyisa, Abdullah' defnettikten sonra Medine'ye dnd. Maktuln amcas Abdurrahman bin Sehl ile, amca ocuklar ve Mes'ud bin Zeyd'in oullar Muhayyisa ve kardei Hu-veyyisa, bu olay haber vermek iin bir arada Hazreti Peygamberin huzuruna girdiler. Bu kiinin yaa en k Abdurrahman idi. nce -Abdurrahman sze balaynca-, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ona: Bye sz ver, bye sz ver (nce ya byk olan sze balasn) buyurdu. Abdurrahman sustu. Sonra Muhayyisa ile Huvayyia ayr ayr olayi anlattlar. Sonra Hazreti Peygamber onlara: Sz katilinize yahud hasmnza kar hak kazanmak iin. (kim olduuna) yemin eder misiniz? diye sordu. Onlar: Biz gzlerimizle grmediimiz halde nasl yemin ederiz, dediler. Sonra Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem: yle ise Yahudilerden elli kii, yemin ederek sizden yakalarn kurtarrlar. buyurdu. Abdurrahman, Muhayyisa ve Huveyyisa dediler ki: Ya Reslallah! Biz byle kfir bir kavmin yeminlerini nasl kabul edelim. Sonra Hazreti Peygamber ldrlen Abdullah'n diyetini (bizzat kendi malndan yahud hazineden) dedi. Mtercim Burada geen ldrme olay ile ilgili davaya slm hukukunda Kasme denilir. Mesel, bir kyde; zerindecinayet izi bulunan bir l bulunduu ve, onu kfmn ldrd bilinmedii zaman, o ky halkndan lnn velisi tarafndan isimleri, bildirilen elli kiiye yemin teklif edilir.^ Onlar: Biz onu ldrmedik ve ldreni de bilmi" yoruz, diye yemin ederler ve sulu ortaya kmazsa, lnn diyetini vermeleri de gerekir. Fakat burada davaclar, daval olan Yahudilerin Kasme yolu ile yeminlerine raz olmadklarndan Yahudiler zerine diyet gerekmedi. O lnn diyetini yz deve olarak bizzat Hazreti Peygamber demitir. 837- Avf bin Mlik (Radyallahu Anh) dan rivayet edilmitir: Kyametin nnde alt alameti say: 1) Benim vefatm, 2) Sonra Kuds'n fethi, 3) Sonra davarn krlmas gibi bir davar krann size bulamas. 4 Sonra maln oalmas ve bir adama yz altn verildii halde krgn olarak kalmas 5) Sonra bir fitnenin kmas ve Arap evlerinden girmedik bir ev kalmamas. 6) Sonra Rumlarla aranzda bir sulh yaplmas ve Rumlarn, seksen sancan altnda toplanp her sancan altnda oniki bin kiilik kuvvet olduu halde gelerek sizi arkadan vurmalar. Mtercim; Ben Asfer'in btn kuvveti dokuzyz altm bin kii bulunacaktr. Bu sava, inallah Balkan Muharebesi ile savulmutur. 838- Enes'den iRadyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kyamet gnnde her gaddarn bir sanca olacaktr. O sancak dikilecek (ve bir rivayete gre) onunla tannacaktr.18 YARATILIIN BALANGICI BAHS 839- mran bin Husayn CRadyallahu Anhma) der ki: Beni Temim kabilesinden bir grup Peygamber Sallallahu Aleyhi ' ve Sellem Hazretlerine geldiklerinde onlara hitabem Ey Temm oullar, size mjdeler olsun!... buyurdu. Onlar bu mjdeyi dnya nimetine yorumlayarak dediler ki: - Madem ki bizi mjdelediniz, o halde bize (dnya malndan imdi bir ey) veriniz. Bu cevab zerine Hazreti Peygamberin mbarek yz deiti. O anda Yemenliler Hazreti Peygamberin huzuruna gelmilerdi. Hazreti Peygamber onlara yle buyurdu: Ey Yemen'liler! Mjdeyi siz kabul edin? zira onu Temm Oullar kabul etmedi. Yemenliler: Kabul ettik, dediler. Sonra Hazreti Peygamber, yaratln balangcn ve Ar'm nasl meydana geldiini anlatmaya balad. Tam bu esnada birisi gelerek, mrn! dedi, deven boand. Ben de devemi bulup balamak zere hemen Hazreti
18

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:517-553

Peygamberin huzurundan ayrldm. Keke kalkm'as aydm!.. . 840- mran'dan (Kadyallahu Anh) rivayet edilmitin -Ey Temim oullan, mjdemi kabul edin. Mjdemi Temm Oul lan kabul etmediyse, siz kabul ediniz ey Yemenliler! Allah var ikn baka hibir varlk yoktu. Onun ar su zerinde idi, er eyi takri edip Levh-i Mahfuz'a takdir yazd. Sonra gkleri ve yeri yaratt 841- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri buyurur ki: insanolu bana dil uzatr; halbuki bana dil uzatmak ona yakmaz. Beni yalanlar; halbuki beni yalanlamak ona yakmaz. Bana dil uzatmas, benim ocuum olduunu, demesidir. Beni yalanlamas da, Allah beni balangta ya-i att gibi, ldkten sonra diriltmez, demesidir. 842- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri alemi yaratp tamamlaynca, Levh-i Mahfuz'a ki, Allah katnda arn zerindedir-yle yazd.- Benim rah^-metim, gazabm yenmitir. (Nitekim Allah Teal, rahmeti kendine farz klmtr mealindeki ayeti kerime de bunu gstermektedir.) 843- Eb Bekre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir-. Allah Teal Hazretleri gkleri ve yeri yaratt gnden beri zaman, ayn minval zere dnmektedir. Yl on iki aydr. Bu aylardan drd mukaddes aylardr. , pe peedir ki, Zilka'de, Zilhicce ve ve Muharrem aylardr. Biri de Cmde'1-hir ile aban aylan arasndaki Mudar Receb'idir... Mtercim: Cahiliyet zamanmda iki kabile birbirleriyle savamak istedikleri zaman, haram aylarda sava yasak olduundan, baz haram aylarn isimlerini deitirerek mesel Muharrem ayma Safer adn vererek o ayda savarlard. Sonra harb bitince Safer ayma Muharrem diyerek isim deitirirlerdi. Sonra Hazreti Peygamber zamannda bu ahilyet adedi tamamen giderilerek alemin ilk yaratlnda olduu gibi arab aylar kararlat. Muharrem ay kyamete kadar Muharrem aydr, Receb ay da< daima receb aydr. Bundan sonra islmda aylarn deitirilmesi mmkn olmayacaktr. 844- Eb Zer (Radyallahu Anh) der ki? Bir gn gne batarken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bana: Biliyor musun, nereye gidiyor? diye sordular. Ben de: Allah Teal ve peygamberi bilir, dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selle buyurdular .ki: O gne.gider ve Ar'n altnda secde ederek (normal seyrini devam ettirmesi iin) AUah'dan izin ister ve ona izin verilir. Belki pek yaknda secde edecek de secdesi kabul olunmayacak ve izin isteyecek de ona izin verilmeyecektir. Nereden geldinse oraya dn denilecektir. Bunun zerine gne, batt yerden doacaktr. te bu Allah Tealnn, gne, kendi yerleimi (yrngesi) nde hareket etmektedir. Bu da, Aziz ve Alm olan Allah'n takdiridir.* yeti kerimesinin manasdr. (Yasin sresi, yet : 38) Mtercim': Gnein secde etmesi, Allah'n iradesine uyarak yrngesinde hareket etmesidir. Kyamete yakn, alemin dzeni bozulurken, gnein hareketi de bozulacaktr. Doudan doarken batdan doaca, Rabbihin baz almetleri gelecei g mealindeki ayetin iareti ile ve bu hads-i erifin ak delaletiyle ve dier hadslerle sabittir. Bir de, Ar'n altnda secde eder sz, baz astronomi alimleri ile bid'at sahibi kimselerin ileri geri konumalarna sebeb olmu ise de, bunda itiraza yer yoktur. nk gne ve .ay, yahud semadaki varlklarn hepsi Ar'n altndadr. Grmez misin ki, gklerde ve yerde olan varlklar, gne ve ay hep Allah'a secde ederler. mealindeki ayeti kerimenin ak delaletiyle gnein, ayn ve dier yldzlarn secdesi sabittir; ve devamldr. 845- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Gne ve ay, kyamet gnnde durulmu olacaklardr. (Gne ve ay, ziyas snm olduu halde bunlara tapanlara cehennemde gsterileceklerdir. Nitekim Siz ve Allah'dan bakasna taptnz varlklar, Cehennem odunusunuz mealindeki ayeti kerime bu hususu aklyor) 846- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem gkte bir bulut veya bir karart grd zaman gider gelir ona bakard. Bunun iin dar kar, ieri dnerlerdi. Mbarek yzlerinde de bir deiiliklk olurdu. Ben bu tellarnn sebebini kendilerine sordum. Bana u cevab verdiler: Bilemiyorum, belki bu bulut, Ad kavminin, Vaktaki, kendilerine gelecek olan azab, vadilerine doru gelen bir bulut halinde grdler, dediler ki: Bu gelen bulut bize yamur yadracak (bereket verecek) dedii buluttur ki, yamur getirecei sanlrken felket getirebilir, diye korkuyorum.

847- Abdullah bin Mes'ud Hazretlerinden (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Herhangi birinizin ana karnnda yaradl? krk gnde toparlanr, sonra o kadar mddet zarfnda kan phts olur,- sonra okadar mddet iinde et paras olur, sonra Allah Tel bir melek gnderir ve bu melee drt kelime (ceninin kaderiyle ilgili drt hkm) emredilerek onun amelini, rzkn, ecelini, mutlu veya mutsuz olduunu yaz, denilir. Sonra ona ruh verilir. Sizden biriniz, cennetle kendisi arasnda ancak bir armhk mesafe kalncaya kadar iyi amel ilemiken kaderi nne geerek cehennemliklerin amelini iler (ve cehenneme girer). Yine sizden biriniz, cehennem ile kendisi arasnda bir armhk mesafe, kalncaya kadar kt ame ilemiken kaderi nne geerek cennet ehlinin amelini iler (ve cennete girer) . Mtercim: nemli ve muteber plan hal, imanla ahirete gmektir, mminlerin daima iyi ilerde (salih amellerde) bulunmalar* gerekir. Byle gzel bir hal ile ahirete genler cennetliktirler, diye haklarnda iyi zanda bulunulur. Onlar rahmetle anlrlar. Kt bir hal ile genle-rede, gnahlarnn balanmas iin dua edilir 848- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Allah Teal kulunu sevdii zaman Cibril'e buyurur ki Allah Teal falan kulu seviyor, sen de onu sev. Cibril de onu sever. Sonra Cibril gktekilere (meleklere) seslenir kb Allah Teal falan kimseyi seviyor, siz de onu seviniz. Bylece Gktekiler de (melekler) o kulu severler. Sonra o kul iin yeryznde kabul hkm konur, (herkes onu sever). 849- Hazreti A ie'den (Radyallahu Anha) rivayet edihnitir: Melekler bulutlara inip gkte takdir edile? ileri aralarnda konuurlar. eytanlar, gizlice kulak vererek konuulan dinlerler ve bunu khinlerine iletirler. Fakat bunlara kendiliklerinden yz yalan katarlar. (Bylece khinlerin verdii haberlerin hemen hepsi yalan olmu olur.) 850- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cuma gn olunca, mescidin her kapsnda melekler bulunur. Onlar, mescide ilk gelenleri sirasyle yazarlar. mam minbere kp oturunca, melekler defterlerini drerler ve hutbeyi dinlemee gelirler. (Bylece imam minbere ktktan sonra gelen cemaat iin sevab yazlmaz. Fakat cuma sevabndan mahrum kalmazlar. Ancak cemaata ilk gelenlerin faziletini alamazlar.) 851- Ber (Radyallahu Anh) der ki Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, air Hassan bin Sabit'e (Radyallahu Anh) : Sen kfirleri hicvet tonlar yer); Cibril de seninle beraberdir buyurdu. Mtercim; Meru olan iir ve manzumelerin mescidde dahi olsa okunmalar caiz bulunduuna bu hads-i erif delildir. Hassan Hazretlerine iir sylemeyi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in emredii Mecidde olmutur. 852 - Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Ey Aie! Bu gelen Cibril'dir, sana selm ediyor. Hazreti Ae: Ona da selm ve Allah'n rahmeti ve berektleri olsun, dedi. Hem de, ya Reslallah! siz, Benim gremediimi gryorsunuz, dedi. 853- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Haris bin Hiam, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordu: Ya Reslallah! Size Allah'n vahyi nasl gelir? Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Bazan vahiy bana an sesi gibi gelir ve bu, vahyin bana en ar eklidir. Sonra, ses kesilir ve ben, onun sylediklerini kavram olurum. Bazan da melek bana insan biiminde gelerek benimle konuur ve ben onun sylediklerini kavrarm. 854- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Cibril Aley-hisselma: Bize yapmakta olduun ziyaretleri oaltamaz msnz? dedi. Bunun zerine u mealdeki ayeti kerime nazil oldu: Biz melekler, ancak senin Rabbinio emri ile ineriz. nnzde, arkamzda ve bunlar arasndakiler (yapacamz, yaptmz ve yapmakta olduumuz iler) G'nundur. Rabbin asla unutkan deildir. (Meryem sresi: Ayet 64) 855- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Cibril Aleyhissem, bana Kur'an bir harf (bir lehe, ive) zere okudu. Fakat ben ondan, lehelerin (harflerin) oaltlmasn devaml istedim; nihayet yedi harfe kadar kt. (Hazreti Cibril de Allah Teal Hazretlerine niyaz ederek, Allah Larafndan kullarna bir genilik olsun diye

Hicaz kabilelerinden yedi lehe zere Kur'an okunmasna izin verildi. O yedi kabileyi de u beyt iine almaktadr: Kurey'un, Temim'un, Dabbe'tn ve Kinane. Ve bakhim. Kays'un, Hzeyl'n, Ben Esed Bylece, Kurey, Temim, Dabbe, Kinane, Kays, Huzeyl ve Ben Esed'den ibaret yedi kabilenin lehesi zere kraat caiz oluyor. Buna Kraat-i Seb'a (yedi kraat) deniyor. Allah kelmnda herhangi bir* deiiklik anlamnda olmayp hspsi mtevatir olmakla Hazreti Osman (Radyallahu Anh) Hazretlerinin hat ekline, onun yazm olduu Mushaf m yaz esasna uygundur. Yoksa baz imanszlarn sandklar gibi, asla mana ve ahkm bakmndan hi bir deiiklik yoktur.) 856- Hazreti Aie' (Radyallahu Anha) der kii Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Ya Reslallahl Uhud muharebesindeki gnden daha iddetli bir gn geirdiniz mi? Hazreti Peygamber bana yle buyurdular: (Ey Ae), senin kavminden (Kurey'den) ekeceimi ektim. Onlardan ektiimin en iddetlisi Akabe gnnde idi. yle ki Taif halknn ileri gelenlerinden olan AbdiY liyl bin Abdi Kll'e, (Taife kadar gidip Kurey'in eziyetlerinden korunmak iin) ba vurmutum. O ise isteimi kabul etmedi. Ben kederli ve yzmn yneldii tarafa (rast gele) yola koyuldum. Ancak Karni Selib adndaki yere vardmda kendime geldim. Bam kaldrdm ve birden kendimi, beni glgeleyen bir bulutun altnda buldum. Baktm ve anszn orada Cibril'i grdm. Bana seslenerek yle dedi: Allah Teal, kavminin sana sylediklerini ve sana verdikleri cevab iitmitir. Allah Teal. sana dalara memur bir melek gnderdi Kavmin hakknda ona istediin emri verebilirsin. Bunun zerine dalar melei bana seslenerek selm verdi ve dedi ki: Ya Muhammed (Salallahu Aleyhi ve Sellem)! Onlarn durumu senin arzuna baldr. stersen iki Aheb'i (karlkl iki da) stlerine evirebilirim. Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem cevab olarak yle buyurdu: Hayr, Umarm ki, Allah Teal, onlarn sulbnden yalnz Allah'a ibadet edecek ve ona hi bir eyi ortak komayacak bir nesil karr. 857- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir kimse zevcesini yatana arr da zevcesi kanrsa, melekler o kadna sabaha kadar lanet ederler. 858- Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Yolda yrrken gkten bir ses iittim ve gzm kaldrdmda birden Hira danda bana gelen melein, gk le yeryz arasnda bir krsi zerinde oturmakta olduunu grdm. Kendisinden rperdim ve hemen eve dnerek rtn beni, rtn beni, dedim. Bunun zerine Allah Teal: Ey rtsne brnen peygamberi Kalk da (Kavmine Allah'n azabn) ihtar et. Rabbini ycelt, stn temizle Ktlklerden uzak dur. mealindeki ayeti kerimeleri indirdi (Mddessir sresi: ayet 1-5) Bundan sonra vahy oald ve arka arkaya gelmee balad! Bir rivayette de: Allah'n, vahyi *ir mddet kesildi ve sonra ben yolda yrrken... diye nakledilmitir. Bir aralk vahyin geliinde sene kadar bir kesinti meydana gelmiti. Bu kesintiden- sonra Cibril'in geldii ve artk zaman zaman vahyin dvam ettii anlalmaktadr. Mtercim : T-H sresi 21. ayeti kerimesinde, Musa Aleyhisselam'a, Onu (asadan dnen ylan) yakala ve korkma! ve yine Araf sresi 143 ayeti kerimesinde, Musa'nn Rabbi daa tecelli edince, o da yfcr ile bir etti. Musa da baylarak yere dt. buyurularak Hazreti Musa' nn ve dier peygamberlerin Allah'n vahyi ve teceliisiyle korktuklar anlalyor. Bu tabi.bir haldr. Hazreti Meryem de, Kur'an Kerimin Meryem sresi 23. ayetinde: Keke ben daha nce lseydim de unutulmu gitmi olsaydm. diyerek korku ve endiesini gstermitir. 859- bni Abbas'dan CRadyalahu Anhma) rivayet edilmitir: tsra (ve mi'rc) gecesi Musa Aleyhisseln' esmer, uzun boylu ve kvrck sal bir kii olarak grdm; tpk Kahtan kabilesinden enne erkeklerine benziyordu, s Aleyhisselm' Orta boylu, krmz Ue beyaz karm (sarn) ve dz sal bir kii olarak grdm. Cehennem bekisi Malik'i de grdm. Allah'n peygamberine gstermi olduu byk almetler arasnda Deccal' da grdm. Artk sen (ey peygamber) Allah'n mlakatndan tr bheye kaplma. 860- ibni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir! Sizden biriniz lnce ona sabah ve akam oturaca yer gsterilir. Eer o kimse cennetlik ise, ona cennetten yeri gsterilir. Cehei-nemlik ise ona cehennemden yeri gsterilir. (Akam sabah kabirde ya azab eker, ya da sevin duyar.) 861- mran bin Husayn'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cennete baktm da cennet ehlinin ounu fakir kimseler grdm. Cehenneme baktm da, Cehennem ehlinin ehlinin ounu kadnlar grdm.

862- Eb Hreyre'den (Radyailahu Anh) rivayet edilmitir: Ryamda kendimi cennette grdm. Bir de baktm ki, bir kadn bir kkn kenarnda abdest alyor. Bu kk kimin? diye sordum. Dediler ki, mer bin Hattab'mdir. Sonra merin kskanl hatrma geldi de o taraftan yzm evirdim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem byle buyurunca, Hazreti mer alayarak: Ya Reslallah! Sizden de mi kskana'cam! Dedi. 863- Eb ireyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir.lj; cennete girecek olan topluluun suretleri, dolunay eklinde olacaktr. Onlar cennette tkrmezler, smkrmezler ve byk kk abdeste kmazlar. Cennette onlarn kulland kaplar altndn, Taraklar altn ve gmtendir. Buhurdanlklarnda yanan, d aacdr. Onlarn teri miskdir (misk kokusu gibi kokar). Cennet ehlinden her birinin iki zevcesi vardr. Bacaklarnn ilikleri, parlaklktan etlerinin arkasndan gze arpar. Aralarnda' ayrlk yoktur, kindarlk yoktur. Kalbleri tekbir kalb gibidir. Sabah akam Allah' tebih ederler. 864- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Jt cennete girecek grup (un yzleri), dolunay eklinde olacak-ur Onlarn arkasndan cennete girecekler, en ok k veren yldz gibi olacaklardr. Cennet ehlinin kalbleri tek bir adamn kalbi gibidir. Aralarnda ayrlk yoktur, birbirine kin tutma yoktur. Onlardan her bir erkein zevcesi vardr. Parlaklklarndan, her birinin bana Ukler etleriin ^mdari grnr. Sabah-akam Allah' b ederler. Onlar asla hasta olmazlar, smkrmezler, tkrmez-. KuUandklan kaplar altn ve gmtr. Taraklan altndr. Bu- danhklarnda yanan, d aacdr. Terleri de miskdir. 865- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki Muhakkak mmetimden yetmi bin yahud yediyz bin kii (cennet)) girecek ve onlarn ndekileriyle sondakileri ayn anda gireceklerdir. Yzleri dolunay gibi parlaktr. Mtercim: Yediyz bin kii veya yediyz bin ordu veya byk bir topluluk manasna da gelebilir. Bylece milyon ve milyarlar da kapsayabilir. Hem de bu, hesabsz ve yzleri dolunay gibi parlak olarak cennete girecekler hakkndadr. Dier cennetlikler iin deildir. Baz hadslerde de, her bin kii ile beraber yine yediyz bin kii cennete girecektir diye varid olmutur. 886- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e ince ipekten yaplm bir cbbe hediye edildi Kumann incelii, yumuakl, gzellii herkesin houna gitmiti. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Cennet'de Sa'd bin Muaz'n mendilleri bundan daha gzeldir, buyurdu. 867- Ber (Radiyallahu Anh) rivayet ediyor: Elbette Sa'd bin Muaz'm cennetteki mendilleri bana hediye edilen cbbeden daha iyidir. (Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'e sndsten yaplm bir cbbe hediye edilmi ve herkesin ho-lana gitmidi. Bunun zerine bu hads-i erifi buyurdular.) Mtercm: Sa'd bin Muaz (Radyallahu Anh), ahzab savanda yaralanarak ehid olmutu. Elbette ehid olarak cennete girenin mendilleri, kyas olunamayacak kadar dnya eyasndan daha iyidir. 868- Eb Hreyre'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cennette bir aa vardr ki, onun glgesinde bir svari yz sene yrr (de o mesafeyi alamaz). sterseniz: Alabildiine uzayan bir glgede, ayeti kerimesini okuyun. Gerek u ki, sizden birinizin cennette ok yay kadar yeri, dnyada, zerine gnein doup batt yerlerden daha hayrldr. 869- Eb Sad El-Hudr (Radiyallahu Anh) der ki: Dnyada insanlar doudan veya batdan gzken parlak bir yldz uzaktan grdkleri gibi, cennet ehli de yksek ardaklarn halkn (Gufef ehlini) yle greceklerdir. Bu ha, aralarndaki fazi* let farkmdandr. Ashab dediler ki: Ya Resulallah! Bu makamlar peygamberlerindir, oraya bakalar ulaamaz. Hazreti Peygamber cevab olarak: yle deil, canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Onlar, Allah'a iman edip peygamberleri tasdik eden kiilerdir. buyurdu. 870- bni Abbas'dan (Radyallahu Vnhma) rivayet edilmitir: Humma hastal cehennem hararetindendir. Siz onu souk su ile soutunuz. Yahud: Zemzem suyu ile soutunuz. buyurdu,

(Hastaya su iirmekle, ykamakla ve zerine, serpmekle atei drlr.) Mtercim ; Gerekten doktorlar da tifo hummasn buz ve kar ile tedavi ederler. Hastann basma buz ve kar koyarlar. Bu ekilde atei hafifletilmeye allr. Yahud bu hads-i erif, baz hasta veya baz humma hastalklar hakknda varid olmutur. O kimsenin veya o hastaln ifas su ile olaca peygamberin bir mucizesi olarak bilindiinden byle buyurulmu olabilir. Yoksa her humma ve stma iin souk su ile tedavi olur demek, manasn tamaz. Ayrca Hicaz blgesi ok scak bir memleket olduundan orada ateli hastala yakalananlar iin faydal bir tedavi usuldr de denilmitir. Feyh kelimesi, iddetli hararet, koku dalma ve yaylma manalarna gelir. Bir rivayette de: Min fevri cehennem vardr. Cehennemin kaynamas manasnadr. Netice olarak, humma hastalnn atei cehennem atei (harareti) ksmndan ise de mmin iin rahmet ve gnahlarn rtcdr. Kfir iin ise, cehennem azabndan bir azabdr. 871- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Szin (dnyadaki bu) ateiniz, cehennem ateinin yetmi parasndan bir paradr. Ashab kiran dediler ki: Ya Reslallah, cehennem ateinin harareti dnya ateinin bu harareti derecesinde olsa da yeter. Hazreti Peygamber tekrar: Cehennem ateinin harareti, dnya ateinin hararetinden altm dokuz derece fazladr. buyurdular. 872- same (Radyallahu Anh) der ki: Kyamet gnnde baz adamlar getirilip cehenneme atlrlar Barsaklar hemen cehennenie dklr ve deirmen merkebinin donuu gibi dnerler. Sonra cehennemlik olanlar onun basma toplanrlar ve ona: -Ey falanca! Bu halin ne? Sen (dnyada) iyilii emredip kt ilerden sakmdrmaz miydin? der. O da u cevab verir: emrederdim, fakat kendim yapmazdm. Sizi n sakmdnrdim; fakat kendim yapardm. Mtercim: limleriyle amel etmeyen alimler - Allah korusun - bu hal ile Karlarlar, demektir. 873- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Bir vakit Peygamber Sallallahu, Aleyhi ve Sellem Hazretlerine sihir yapld ye bu sihir yznden yapmad bir eyi yapyormu gibi hayal etmeye balad. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bTT sihrin giderilmesi iin bir gn Allah Teal Hazretlerine arka arkaya dua ettiler ve sonra bana buyurdular ki: Cenab Allah'n ifamn hangi eyde olduunu bana bildirdiini hissettin mi?. Bana iki adam geldi (Cibril ve Mikil). Bunlardan biri (Cibril) baucumda oturdu. Dieri (Mikil) de ayak ucumda oturdu. Bunlardan biri (Mikil), dierine (Cibril'e) sordu: Bu zatn hastal nedir? Cibril: Bylenmi, dedi. Mkil sordu: Ona kim by yapt? Cibril: Labd bin A'sam adndaki Yahudi, dedi. Mikil sordu: Ne ile by yapt? Cibril: Tarak, keten lifi ve erkek iein tac ile, dedi. Mikil sordu: By nerede? Cibril: Zervan kuyusunda, dedi. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, o kuyuya varp geri dndler. Oradan dnnde Hazreti Aie'ye: O kuyunun evresindeki hurmalar, sanki eytan balar gibi. buyurdu. Hazreti Aie der ki: Ya Rslallah! dedim, o sihir maddesini kardnz m? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Hayr! Bana gelince Allah Teal beni iyiletirdi. O bynn karlmasnn da halk arasnda er (tedirginlik) uyandracandan korktum. Sonra o kuyu kapatld. Mtercim: Sihrin kendisi gerekte messir deildir; fakat Allah'n bir hikmeti olarak messir olur. Ancak muavvizeteyn srelerinin (Felk ve Ns srelerinin) iniinden sonra bir daha Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sihirbazlarn* sihirleri tesir etmedi. 874- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitirt Herhangi birinize eytan gelerek, falan eyi kim yaratt, filan eyi kim yaratt? diye sorar. Sonunda da senin Rabbini kim yaratt? der. Her kim, bu raddeye ularsa, Allah'a snsn ve bu sorulara son versin. 875- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, douyu gstererek: Haberiniz: olsun! Fitne muhakkak buradadr, muhakkak

fitne buradadr. eytann boynuzunun kaca yerden gelecektir. buyurdu. 876- Cblr'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Akam olunca yahud akam karanl basnca, artk ocuklarnz sokaa, darya brakmaynz. nk o vakit eytanlar sokaklara dalr. Yatsdan bir mddet geince onlar serbest braknz. Bir de gece yatarken besmele ile kapn kapa, lmbam sndrrken besmele ek. Besmele il krbann azm bala. Besmele ile kaplarnn stn rt. Kabm stne herhangi bir ey koyuver. Mtercim: Bu, insanlara doru yolu gstermedir. Hazreti Peygamberin emrine uyarak bunlar'yapmakta maddi ve manev faydalar var. 877- Sleyman bin Sured (Radyallahu An&) der Ms Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimizle oturuyordum, tki kii de karlkl olarak ekiip syleiyorlard. Onlardan birinin fkeden yz kzard ve ah daman iti. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Bir sz biliyorum. Eer u (fkeli) adam onu sylerse iini ke mlren fke muhakkak gider. Euz Billahi Mineeytan = eytandan Allah'a snrm, deseydi iini saran fke giderdi.* Sonra o adama dediler ki; Peygamber, senin eytandan Allah'a snman istedi. Adam u cevab verdi: Ben, aklm m oynattm?. Mtercim; O Kimse, bedev'lerin cahillerinden ve henz slm ahlk ile ah;-klanmam biri olduundan, eytandan Allah'a snmann ancak deli olanlara mahsus olduunu sanm. Yahud mam Nevev'nin yorumlad gibi, o kimsenin mnafklardan biri olmak ihtimali de vardr. 878- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh rivayet edilmitin Her insan doduu zaman eytan onun iki yanna (br n e) parman batrr. Ancak Meryem'in olu Isa (Aleyhisselml'a parmam batrmak istedi; fakat rtye batrd. 879- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: eytandandr. Sizden biriniz esneyecei zaman gc yemgi kadar onu engellesin, nk sizden biriniz (esneyipte) ha... dedii, zaman eytan gler, sevinir. 880- Eb Katade (R.A.) den rivayet edilmitir: Salih (iyi) rya Allah'dandr. Kt rya eytandandr. Sizden biriniz, korkulu bir rya grrse sol tarafna tkrsn ve o ryann errinden Allah'a snsn. Bu takdirde o rya ona zarar veremez. 881- Sa'd (Radyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir: Ey mer!) Az nce yanmda olan kadnlara atm. Senin sesini duyduklarnda hemen rtnmeye davrandlar. Canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, eytan, senin bir yola saptn gr^e mutlaka senin yolundan baka bir yola sapar. 882- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) .rivayet edilmitir: Sizden biriniz uykudan uyanp ta abdest ald zaman defa burnuna su ekerek smkrsn; nk eytan geceyi onun genzinde geirir. Mtercim: Allah Teal Hazretlerinin hikmetleriyle ilgili bu gibi szlerin peygamberlik mucizelerinden olduunu kabul ederiz, baka bir yorum yapmayz. Zira Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, insan aklnn bilemiyecei hakikatlere ve esrara vakf olmutur. Bununla beraber baz alimler, geniz ksmnda olan kir, toz gibi birikintiler, insann halsiz ve tenbelliine sebeb olur. Bu hal de eytann sevdii eylerden olduu iin o kir ve tozlarn giderilmesi emredilmitir, gibi bir yorumlarda bulunuyorlarsa da, en iyisi bunlar gerek bilip zerlerinde yorum yapmamaktr. En dorusunu Allah Teal bilir. 883- bni mer (Radyallahu Anhma) den rivayet edilmitir: Ylanlar ldrnz. Bilhassa srtnda iki siyah izgi olan ylanla engerek ylann ldrnz. nk bu iki cins ylan, insann gzn kr eder ve hamile kadnn ocuk drmesine sebeb olurlar. Mtercim: Ylanlar iinde bir cins ylan vardr ki, insana bakar bakmaz insan lr. Bazs da, o cins ylann sesini iitir iitmez lrm. Bir de srtnda iki siyah izgi bulunan ylan ile ksa kuyruksuz olan engerek ylan ok zehirli olup cinler bunlarn kyafetine girmez. Onun iin tereddt etmeksizin bu iki cins ylann ldrlmesi emredilmitir. 884- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir;

Kfrn ba dou tarafnda. nme ve bbrlenme, at ve deve sahipleri haydac gebelerde, arballk ise, davar sahiblerinde-dir. 885- bni Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri mbarek eliyle Yemen tarafn gstererek: man urada, Yemen blgesindedir! (Kmil iman tayanlarn ou bu blgededir). Dikkat ediniz, kabalk ve kat yreklilik, develerini kuyruk diplerine haydayan bedeviler de iki eytan boynuzunun kaca Rabi'a ve Mudar kabilelerindedir. buyurdu. 886- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Siz horoz sesi iittiiniz zaman Allah'n kereminden isteyiniz. nk horoz terken melek grmtr. Eein anrmasn iittiiniz zaman da eytandan Allah'a snn; nk o (anrrken) eytan grmtr. Mtercm: Gerekten horoz mbarek bir hayvandr, namaz vaktlarn insana bildirir. Hele seher vakti ie sabah vaktini bir vakit hesaplama uzman gibi tayin ederek yaz-k tmesiyle ilan eder. Hatta Msr halk bizim gibi horoz tt demez, horoz ezan okudu, derler. Horoz* sesi insana bir ferahlk ve genilik verir. Merkeb anrmas ise, insana honudsuzluk verir. 887- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitirtsril Oullarndan bir kavim kayboldu ve ne iledikleri (hangi surete evrildikleri) bilinmiyor. Kanaatimce onlar, farelerden bakas deillerdir. nk bu farelerin nne deve st konunca imezler* fakat koyun st konunca ierler. (srl Oullarndan bu kavim de byle idi. Devenin eti ve st onlara haramd, koyun ise helal idi.) . Mtercim ; Bu hads-i erifte farelerin o mmetten tremi olduklar kesinlikle beyan edilmiyor, kanmca sz ile ifade ediliyor. Dier hads-i eriflerde ise insandan hnzr, maymun, fare gibi hayvan ekillerine evrilenlerin tr ve nesillerinin kalmam olduu kesinlikle bildirildiinden, artk bu hads- eriften sonra byle bir neslin kalmadn Allah Teal Peygamberlerine bildirmitir, deniliyor. Eb shak Ez - Zeccc ve bni Arabi gibi baz alimler, bu hadsten hkm kararak imdi mevcut bulunan maymunlarn (gazab ilhiyeye urayp) ekil deitirdiklerini, insandan maymun olduklarn sylyorlarsada, doru olan ve alimlerin ou tarafndan kabul edilen, o ekil deiikliinden gelen hayvan neslinin tkenmi olmasdr. 888- Eb Hreyre'den CR.A.3 rivayet edilmitir: Herhangi birinizin ieceinin iine sinek derse, onu iecein iine daldrsn ve sonra karsn. nk sinein bir kanadnda zehir ve dierinde ifa (deva) var. 889- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitir: Fahie bir kadna gnh baland. Bir kuyunun banda soluyan ve susuzluktan lmek zere olan bir kpee rastlayan bu kadn, ayakkabsn karp ba rtsne balad ve onunla kuyudan kpee su ekti. te bu hareketinden dolay gnahlar baland. Mtercim : Allah Teal kk bir iyilik karlnda byk mkfat verir. Bu, Allah'n bir ihsandr, onu dilediine verir. O'nn ihsannn hududu yoktur.19 ADEMN YARATILII VE PEYGAMBERLER BAHS 890- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitir: Allah Teal, Adem'i yaratt ve boyunu altm arn kld. Sonra Allah Teal ona yle buyurdu: Git, u melekleri selmla ve seni nasl selamlayacaklarna kulak ver. Senin ve zhrriyetiniri selamlamas byle olacaktr. Bunun zerine Hasreti Adem, meleklere: Esselm Aleykm, dedi. Melekler de: Esselm Aleyke ve Rahmetullahi, dediler. "Melekler, ve Rahmetllahi'yi ilave ettiler. Cennete girecek herkes, Adem Aley-hisselm'n suret ve biiminde olacaktr. Vcut yaplarnn eksilmesi (klmesi! gnmze kadar devam ede gel mistir. 891- Hazreti Enes, (R.A.) der ki: Yahudilerin alimlerinden vg ileri gelenlerinden Abdullah bin Selm, Peygamber Salallhu Aleyhi ve Sellem'in
19

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:553-579

Medine'yi teriflerini renince huzurlarna kt ve Hazreti Peygambere: Size ey soracam. Bunlarn cevabn ancak peygamber bilir, bakas bilemez dedi ve sordu: 1) Kyamet almetlerinin ilki nedir? 2) Cennetlik olanlar Cennete girdikleri zaman ilk nce yiyecekleri yemek nedir? 3) ocuklar, neden babalarna veya daylarna (ana tarafna) ekerler? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem u cevab verdi: Bu sorularn cevabm az nce Cib.rl bana bildirdi: cins mnasebette bulununca erkein dsuyu kadndan nce gelirse, ocuk babasna benzer. Kadnn dlsuyu erkekten nce gelirse ocuk annesine benzer. Bunun zerine Abdullah bin Selm ehadet kelimesini getirdi ve: ahidlik ederim ki, sen Allah'n peygamberisin, dedi ve yle konutu: Ya Reslallah! Yahudi'ler iftirac ve yalanc bir millettir. Siz benim halimi onlara sormadan nce, onlar benim mslman olduumu duyarlarsa bana her eit iftiray yaparlar ve aleyhimde ok eyler uydururlar. Fakat imdiden onlara benim durumumu ltfen sorun. Sonra Yahudilerden bir grup geldi. Abdullah bin Selm da bir blmede sakland. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu Yahudi'lere sordu: Sizde Abdullah bin Selm nasl bir adamdr? Onlar: En bilginimizdir ve en bilginimizin oludur. Bizim en iyimiz-dir ve en iyi olanmzn oludur; dediler. Hazreti Peygamber sordu: Abdullah bin Selm mslman olursa ne dersiniz? Onlar: Allah, onu bundan korusun! dediler. Bunun zerine Abdullah onlarn karsna kt ve; EHED EN. L LAHE LLALLAH VE E-HED ENNE MUHAMMEDEN RESULLLAH, diyerek ehadet kelimesini getirdi. Bunun zerine oradaki yahudiler, Bu adam bizim en ktmzdr ve en ktmzn oludur, dediler ve onun hakknda azlarna geleni sylediler. 892- Eb freyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Eer srail Oullar olmayayd et kokmazd ve Havva (validemiz) de olmayayd hi bir dii kocasna hyanet etmezdi. Mtercim: Tih sahrasnda srail oullar iin Allah Teal Hazretleri gkten bldrcn indirmiti. Bu bldrcn etini saklayp bekletmek onlara yasak edilmiti. Onlar bu yasa dinlemeyerek et saklamaya baladlar. Etin kokmas ile cezalandlar. srail Oullan byle yasa ine-meseler de eti saklamam olsalard.kyamete kadar et kokmaz ve bozulmazd. Hazreti Adem Aleyhisselma. da Cennetde yasak aacn meyvesinden yemesi hakknda Hazreti Havva validemizin istei olmasayd ve Hazreti fiavva burada tam bir sadakat gsterip aatan yememek cihetini tercih etseydi hi bir zaman bir zevce kocasna kar hyanette bulunmazd. 893- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Allah Teal Hazretleri, cehennemde azab ynnden en hafifini eken kimseye yle diyecektin Yeryzndeki btn hazineler senin olsayd* bu azabdan kendini kurtarmak iin onlarn hepsini verir miydin? O cehennemlik de: Evet^verirdim, diyecektir. Yine Allah Teal ona: Sen, Adem'in sulbnde iken, bundan ok kolayn; bana or-taklamaman senden istemitim. Fakat sen, ortak komaktan zinhar vazgemedin, buyuracaktr. 894- Abdullah'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Haksz yere (zulmen) hangi cana kylrsa, Adem Aleyhisselm' in ilk olunun, bu cinayetten, pay vardr. nk cana kyma rn ilk aan odur. (Hazreti Adem'in olu Kabil'dir.) 895- Hazreti Peygamberin pak zevcelerinden Zeyneb binti Cah (Radyallahu Anha) der kij Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri tella yanma girerek: L lahe llallah. Yaklaan serden vay Araplarn bana geleceklere! Bugn, Ye'cc ve Me'cc eddinden, (mbarek baparma ile iaret parman halka yaparak) u kadar gedik ald, buyurdu. Ya Reslallah! dedim. imizde bunca salh- (iyi) kimseler var iken biz helak, olur muyuz? Hazreti Peygamber: Evet, kirli iler oald zaman helak olursunuz! buyurdu. MTERCM: htimal ki bu fitneler, Hazreti Osman'n ehid edilmesine sebep olan isyan, Cemel, Sffn ve Kerbel olaylardr. Yahud ahir zamanda kyametin byk almetlerinden biri olarak kacak olan Deccal, Ye'cc ve Me'cs fitneleri olmas da muhtemeldir.

896- Eb Sad El - HudH (Radyallahu Anh) der ki: Allah Tea Hazretleri kyamet gnnde Adem Aleyhisselm'a hitaben: Ey Adem! buyuracak. Adem de: Emrindeyim, hizmetindeyim ve btn hayr senin ellerindedir, diyecektir. Allah Teal ona yle buyuracak: Cehenneme gnderilecek olanlar kar. Adem soracak: Cehenneme gidecekler kimlerdir? Allah Teal Hazretleri: Her bin kiiden biri cennete, dokuzyz doksandokuzu cehenneme, buyuracaktr. te orada kk olan yalanacak, gebe olan her dii kamndakini indirecek (drecek) ve herkesi sarho olarak greceksin. Aslnda onlar sarho deillerdir. Fakat Allah'n azab ok iddetlidir. Ashab sordular: YajReslallah! Bin kiiden biri hangimiz olabilir? Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem: yimser olunuz! Sizden bir kii, Ye'cc ve Me'ce'den bin kii..> buyurdu. Sonra Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem yle devam etti: Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, cennet ehlinin drtte biri olacamz kuvvetle umuyorum., Biz bu byk mjdenin sevincinden Alahu Ekber dedik. Hazreti Peygamber: Cennet ehlinin te biri olmanz umarm. buyurdu. Biz yine Allahu Ekber dedik. Hazreti Peygamber bu defa, Cennet ehlinin yans olmanz umarm, buyurdu. Biz de Allah. Teal Hazretlerinin bu ihsanndan dolay sevinerek krettik ve Allahu Ekber diyerek tekbir aldk. Sonra Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem bize yle buyurdu: Maher halkna nisbetle siz ancak beyaz kzn derisindeki bir siyah kl yahud siyah kzn derisindeki bir beyaz kl kadarsnz. 897- bni Abbas'dan (R.A.) rivayet edilmitir: Yaln ayak, anadan doma plak ve snnetsiz olarak Mahere kalkacaksnz. buyurdu ve sonra, Onu ilk yaratmaya baladmz ekle iade edeceiz. Bu, bizim iltizamettiimizbir va'ddr. Biz (bunu) mutlaka yapacaz. mealindeki ayeti kerimeyi okudu. (Enbiya/104) Sonra yle buyurdular: . Kyamette ilk giydirilecek olan, brahm Aleyhisselm'dir. Ashabmdan bazlar, sol tarafa (cehenneme doru) alnacaklar. Ben, ashabm! ashabm! diyeceim. Sen, kendilerinden ayrldndan beri, onlar gerisin geri kfre dnerek hayatlarn srdrdler, denilecek. Ben de Hazreti s Aleyhisselm'n dedii gibi: (lerinde kaldm mddete onlar zerinde gzlemci idim. Sen beni vefat ettirince de kendilerini gzetleyen yalnz sendin. Sen her eyi, en ince ayrntlarna kadar grensin. Eer onlara azab edersen, bhe yok ki, onlar senin kullarndr. Eer onlar balarsan, yine bhe yok ki, sen mutlak galibsin ve hkmnde hikmet sahibisin.) diyeceim.) (Maide 117-ai8) Mtercm : Bu, dinlerinden dnenlerin, Hazreti Eb Bekir'in (Radyallahu Anh) hilafeti zamannda, zekt vermeyiz, diyerek kar kanlar olduu muhtemeldir. Yoksa ashab kiramdan belli bal hi kimse -Allah korusun dinlerinden dnm deildir. 898- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kyamet gnnde, brahim Aleyhisselm, babas Azer'in yz toz-toprak iinde olduu halde onunla karlaacak. brahim ona diyecek: Dnyada ben sana, bana isyan etme, dememiini idim? Babas ona cevab verecek: Bugn sana isyan etmiyeceim, szn dinleyeceim. hrahm Aleyhisselm: ~ Ey Rabbim! Beni maher, gnnde utandrmayacan va'det-mitin. Rahmetinden uzak kalan babamn irkin durumundan daha utandrc ne olabilir? diyecek. Allah Teal Hazretleri 'yle buyuracak: Ben cenneti kfirlere haram kldm. Sonra denilecek ki! Ey brahim, ayaklarnn altnda ne var? brahim, bakacak ve birden, kna bulam bir erkek srtlan grecektir. Sonra o sirtan ayaklarndan tutulup cehenneme atlacak.* 899- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Ashab, Peygamber- Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordular: nsanlarn en asaletlisi kimdir? Buyurdular ki: nsanlarn en takvalsdr (Allah'n emirlerini yerine getiren ve yasaklarndan en ziyade kanandr). Ashab: Bizim sormak (renmek) istediimiz, bu deil, dediler. Bunun zerine: < HalluUah olu Peygamber olu peygamber olu peygamber Yit suftur. buyurdular. Ashab yine, bizim sormak istediimiz bu deil, dediler. Hazreti Peygamber! O halde Arab'n soylarndan soruyorsunuz. Onlarn cahiliyeti zamanndaki en soylular, din bilgisine sahib olmak art ile slm'da da en soylulardr. buyurdu. 900- Semure'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bu gece ryamda bana iki melek (Cibril ve Mikil) geldi. On-larla birlikte uzun boylu bir adamn yanna yardk. Az kald ban, boyunun uzunluundan gremiyordum. O zat, brahim Aleyhisselm idi.

901- bni Abbas'dan (R^dyallahu Anhma) rivayet edilmi-brahim Aleyhisselm'a gelince (onun simasn renmek terseniz) kendi adamnza (peygamberinize) baknz.. Musa Aleyhisse lam ise. kvrck sal esmerdi. Onun, urganla yularlanm krmzt gdero zerinde (Mekke'ye doru) vadiye iniini sanki grr gibi902- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Hazret! brahim Aleyhisselm, seksen yamda keser ile (yahud kadum, adndaki yerde) snnet oldu. Mtercim: Bu hads-i erifte geen Kadm kelimesi iki trl okunur- Kad-dum ve Kadm. Birinci ekilde daim eddesiyle okunursa am'da bir yerin ismi olup orada kendisini snnet ettii anlalr. Eer ikinci ekilde eddesiz okunursa keser -manasna gelir ki, o zaman kendisini keser ile snnet ettii manas kar. Bu mana daha doru kabul edilmitir. 903- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin ibrahim Aleyhisselm, yalnz yalan sylemitir: Bunlardan iki tanesi, Allah Azze ve Celle Hazretlerinin zat ile ilgilidir. brahim Aleyhisselm (kavmi ehir dnda bayram yerine giderlerken, kendisi basta olmad halde, geri kalp putlarn krmak iin) ben hastaym, demiti. Bir de (kavminin putlarn krd zaman kendisine, tanrlarmza bunu kim yapt? diye sorulunca) bu ii o putlarn u by yapmtr, demiti. nc yalan da, Bir gn brahim Aleyhisselm, zevcesi Sare beraberinde olduu halde giderlerken hunharlardan birinin lkesine uradlar. O hunhara haber verildi ki, buraya bir adam geldi. Beraberinde insanlarn en gzeli bir kadn var. Sonra o hunhar, brahim Aleyhisselm'a haber gndererek yanna getirtti ve beraberindeki kadn kimdir? diye sordu. brahim Aleyhisselm, kz kardeimdir, dedi. Sonra brahim Aleyhisselm zevcesi Sare'nin yanna dnerek ona: Ey Sare! u lkede senden ve benden baka hibir mmin yoktur. Bana, o adam seni sordu. Ben de, kz kardeim olduunu syledim. Artk sen beni1 yalanc karma. Sonra aresiz olarak Sare'yi o hunharn huzuruna gnderdi. Sare, hunharn yanna girince, onu eliyle tutmaa (ona sarlmaa) kalkt. Fakat (kollan) tutuldu. Bunun zerine S ar e'ye dedi k: Benim iin Allah'a dua etj sana zarar vermiyeceim. Sare, Allah'a dua etti ve hunhar salverildi. Sonra ikinci defa Sare'ye el uzatmak isteyince yine nceki gibi yahud daha iddetli olarak tutuldu. Hunhar, yine: Benim iin Allah'a da et; artk sana zarar vermiyeceim. Dedi. Sare, Allah'a da etti ve hunhar salverildi. Sonra bu hunhar, kapclarndan birini arp* Siz, bana insan deil, ancak bir eytan getirmisiniz, dedi ve Sare'ye hizmeti olarak Hacer isminde bir cariye verip brahim Al ey hisse lam'a gnderdi. Sare, Hazreti brahim'in yarna vard zaman o namaz klmakta idi/. Sare'ye, namaz tamamlayncaya kadar beklemesi iin eliyle iaret etti. Sonra Hazreti brahim namaz tamamlaynca, Sare dedi ki: Allah Teal Hazretleri, kfirin hilesine (sarkntlna) meydan vermedi ve bize hizmetimiz iin de Hacer'i verdi. Hads-i erifi rivayet eden -Eb Hreyre yle dedi: Ey gk suyunun (yamurun) evladiar! te Hacer sizin anne-nizdir. (Ey Hicaz arablan, siz Hazreti smail Aleyhisselm'm soyundan geldiiniz iin Hazreti Hacer, sizin byk annenizdir.) Mtercim: Hazreti brahim Aleyhisselm, yldz, ay ve gne hakknda Bu Rabbimdir diyerek yalan sylemise de, bir an yle sand ve sonra yalann dzelttii iin bu szleri yalan saylmamaktadr. Bu hadis-i erif, 615 sayda gemiti. 904- mm erik (Radyallahu Anha) derki: Hazreti Peygamber kelerin ldrlmesini emretti Ve onun hakknda yle buyurdu: Bu hayvan, brahim Aleyhisselm atee atld zaman onun ateini (canlanmas iin flemitir> 905- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: smail Aleyhissem'n annesine Allah. ICC.) rahmet etsin. Eer acele etmeyeydi, zemzem kuyusu akar su pnar olacakt. (Hazreti Hacer, zem zem suyu knca hemen etrafn rerek akp gitmesini nlemeye almt.) 906- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Kadnlardan ilk nce beline kuak balayan Hazreti smail Aleyhisselm'm annesi Hacer'dir. Hazreti Hacer elbise ve entarisi zerine bir kuak balayarak, izini Hazreti Sare'den gizlemek iin entarisinin eteini yerden ekerdi. Sonra Hazreti brahim Aleyhisselm, zevcesi Haceri ve henz memede bulunan olu smail1! yanna alarak Mekke'ye geldi. Hacer ile smail'i, Beytullah'n yannda ve Zemzem kuyusunun stnde bir byk aacn yanna brakverdi. O zaman Mekke'de hi bir insan yoktu. Orada u da bulunmyordu. Byle iken onlar buraya brakt. Yanlarnda sadece bir daarck hurma ile bir krba (tulum) su vard. Sonra Hazreti brahim am'a

dnmek zere ayrlrken Hacer onun arkasn takib ederek: Ey brahim! Tek bir insan bulunmayan ve hi bir eyi olmayan bir vadide bizi brakarak nereye gidiyorsun? dedi ve bu sz bir ka defa tekrarlad. Hazreti brahim ise dnp cevab vermedi. Sonunda Hazreti Hacer dedi ki: Byle hareket etmeyi Allah Teal m sana emretti? Hazreti brahim: Evet, Allah Teal emretti! dedi. Hazreti Hacer de: yle ise, Allah Teal Hazretleri bizi korur, dedi ve Kabe'nin yanna dnd. Hazreti brahim de yola koyularak Hacer e smail'in gzlerinden kaybolduu Mekke'nin, yukarsnda bir yere varnca, Kabe'ye ynelerek ellerini kaldrp yle dua etti: -Ey Rabbimiz! Ben evladmdan bir ksmn senin mukaddes olan evinin (Kabe'nin) yannda, ekin bitmez bir vadide yerletirdim. Ey Rabbimiz! Namaz gerei zere klsnlar diye... Artk insanlardan bir ksmnn kainlerini onlara meylettir. (Yanlarna varp Kabe'yi ziyaret etsinler.), kretmeleri iin de, o belde halkn baz meyvaIarla rziklandr. (brahim sresi: yet 37) Hazreti brahim gittikten sonra Hacer, krbann suyu ile bir mddet idare etti, Krbadaki su tkendi, Hacer susad. ocuu da su-sad. Hacer, ocuu smail'e afkat ve merhametle bakyorkdu. ocuk ise suzluun iddetinden yerde alayp kvranyordu. ocuun bu haline tahamml .edemeyen annesi Hacer, evreden gelip geen var m, diye bakmak iin yksek bir yer arad ve en yakn Safa tepesini buldu. Hemen oraya kp etraf gzetledi, gonra mukabil tepe olan Merve'ye kt. Hacer, telal bir vaziyette Safa ile Merve arasnda koup durdu. Bir safa tepesine, bir Merve tepesine karak etraf gzetledi. Bir insan grebilir miyim diye baknd. Hi bir kimseyi gremedi. te bu ekilde Safa ile Merve arasnda yedi kez kotu. Peygamber Sallallah"u Aleyhi ve SeUem Hazretleri: Safa ile Merve arasnda haclarn komasnn asl budur, buyurdu. bni Abbas sze devamla der ki: Hazreti Hacer yedinci defa Merve'ye knca, bir ses iitti; durdu ve iyice dinledi. Tekrar ak olarak o sesi iitti. Sesin geldii tarafa bakt: Ey seslenen kimse I bize bir yardm ve faydan varsa bizim imdadmza ko, diye bard. Bir* de grdk ki, Zemzem kuyusunun imdi bulunduu yere bir melek nmi, kanad veya aya ile topran eeliyor. Bylece Hazreti Cibril Aleyhisselm Zemzem suyunu meydana kard. Sonra Hacer, su akp gitmesin diye avular ile su kabm doldurdu ve suyun birikmesi iin ta ve toprakla etrafn rd, Allah smail'in annesine rahmet etsin! Eer suyun akmasna engel olmayp onu kendi haline b-raksayd yahud, sudan avu avu- alp su kabna doldurmasayd Zemzem suyu akar pnar olacakt. Hacer Zemzem suyundan iti ve ocuuna da iirdi. Sonra Cibril Hacer'e, Sakn helak olmaktan korkmaym/; burada Beytullah vardr. Beytullah' bu ocuk ve onun babas bina edecektir. Allah hi bir zaman bu olann ehlini zayi etmez, dedi. O zaman Beytullah, tepecik gibi bir yer kabarts idi. Yamur sulan gelince, sandan ve solundan akar giderdi. Hazreti Hacer bu Kaide Zemzem suyundan ierek ve ocuunu da emzirerek bir mddet devam etti. Sonra Crhm kabilesinden bir yolcu kafilesi gelip Mekke'nin aa tarafnda bulunan Ked adndaki dag ynnde konakladlar. Bunlar etrafa baknca Zemzem kuyusunun bulunduu yerde kularn uutuunu grdler. Aralarnda dediler ki, bu kularn su bulunan yerde olmalar lazmdr. Halbuki biz, bu evrede su bulunmadn -biliyoruz. Bununla beraber bir bakalm diye evik iki kiiyi oraya gnderdiler. Orada Zemzem kuyusunu buldular. Sonra arkadalarna dnp iyi bir su kuyusunun bulunduunu haber verdiler. Sonra bu yolcu kafilesi topluca Zemzem kuyusunun yanna geldiler. Hazreti Hacer de kuyunun yannda idi. Onlar Hazreti Hacere: Bize izin verir misin, bu mbarek yerde konaklayalm? dediler. Hazreti Hacer; Evet izin veririm-, fakat bu sudan, iip faydalanmaktan baka sze bir mlkiyet hakk tanmam, dedi. Onlar da kabul edip raz oldular. Bu Hususta Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeUem: te smail'in annesini rhm kabilesi buldu; zaten o (Hacer) byle enlik iinde olmay arzu ediyordu. Buyurdu. Sonra Crhm kabilesi burasn beenerek memleketlerinde olan .dier hsm ve akrabalarn buraya ararak Mekke'de ikamet etmee baladlar. Oras yap ve binalarla imar edildikten sonra, Hazreti smail de olgunluk ana erdi ve arapay fasih bir ekilde bu Crhm kabilesinden renmi oldu. Hazreti smail Crhm kabilesi iinde ahlk ok beenilen ve her ynden sevilen bir delikanl oldu. Crhm kabilesi kendisi e hsmlk kurmay arzulayarak ona kendi kabilelerinden bir kz verdiler ve onu evlendirdiler. Bu evlenme iinden sonra annesi Hazreti Hacer vefat etti. Bu arada Hazreti1 brahim Aleyhisselm Hacer ile olu sma'i aramak zere geldi. Daha nce de ayda bir defa olarak am'dan Mekkeye gelip dnyordu. Bu defa adetleri zere geldikleri zaman Hazreti smail'i evinde bulamad. smail'in nereye gittiini karsna sordu. Kadn, kendilerine yiyecek temini iin ktn Hazreti brahim'e syledi. Hazreti brahn, olu smail'in karsna geimlerinin ve durumlarnn nasl olduunu sordu. Hanm ok skntl ve zor durumda olduklarn syledi. Hazreti brahim hanma dedi ki, smail'e benden selm syle, eve dnd zaman kapnn eiini deitirsin. smail Aleyhisselm eve gelince, babasnn gelip dndn anlad. Bundan tr karsna sordu: Bugnbize bir kimse geldi mi? kadn cevab verdi; Evet, yle yle bir ihtiyar geldi ve seni sordu. Ben de cevab verdim. Sonra geimimizden sordu. Ben de

son derece skntda olduumuzu syledim. Hazreti tsmail yine sordu: O gelen adam sana bir tavsiyede bulundu mu? Hanm: Evet, sana selm syledi ve kapnn eiini deitirsin, dedi. Hazreti ismail dedi ki, o gelen zat benim muhterem babam Hazreti brahim idi. Hem de senden ayrlmam bana emretmitir. O halde bertden bo sun, sen ailene dn. Sonra Hazreti smail Crhm kabilesinden baka bir kadnla evlendi. Hazreti brahim Samda bir mddet kaldktan sonra olunu grmek iin tekrar Mekke'ye geldi. Yine ismail'i evinde bulamad. Evde bulunan hanmna smail'in nereye gittiini sordu. O da, eve yiyecek getirmek iin evden km olduunu syledi. Sonra Hazreti brahim sordu: dare ve geiminiz nasldr? O da, Allah'a hamd ederek durumlarnn iyi olduunu syledi. Sonra Hazreti brahim gelinine sordu: Yemeiniz nedir? O da: Av etidir, dedi. Yine sordu: eceiniz nedir? Hanm: Sudur, dedi. Yahud su ve sttr eklinde cevab verdi. Sonra Hazreti brahim onlara da etti: Allahm! Bunlarn etine ve suyuna bereket ve bolluk ver. Bu dualar hususunda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem O gnde onlarn (ismail ailesinin) tahl (hububat) yiyecekleri yoktu.. Eer mevcut olsayd, Hazreti ibrahim bunun da bereketine da ederdi. buyurdu. Ibni Abbas der ki: Yalnz et ile su, Mekke'den baka hi bir yerde sala uygun dmez. Yine bni Abbas devamla der ki: Sonra Hazreti ibrahim, olu ismail'in hanmna: ismail'e benden selm syle, kapsnn eiini sabit tutsun, dedi. Sonra Hazreti brahim Aleyhisselm am'a dnd. Hazreti smail evine dnnce hanmna sordu. Bugn evimize gelen oldu mu? O da; Evet geldi, hem de size selm etti ve kapnn eiini sabit tutman syledi. Hazreti ismail: te o adam benim babam Hazreti brahim idi. Sen de benim eiimsin. Seni boamayp daima ho tutmam bana emretmitir, dedi ibrahim Aleyhisselm am'da bir mddet daha kaldktan sonra tekrar smail'in yanna Mekke'ye geldi. smail Aleyhisselm da o esnada Zemzem kuyusunun yanndaki byk aacn altnda ok yontuyordu. Hazreti smail babasn grnce, hemen kalkp babasn karlad. Babann oula ve oulun babaya kar yapmas gerekeni yaptlar. Babasnn elini eteini pt ve sevinlerinden alatlar. Sonra Hazreti brahim, olu Hazreti smail'e: __ Ey smail! Allah Teal Hazretleri burada Beytullah'm binas iin bize emir buyurdu, dedi ve orada evresinden yksek olan bir tmsei iaret etti. bni Abbas der ki : te o zaman Hazreti brahim ile Hazreti tsmail, baba oul Kabe'nin temelini attlar ve duvarm rmeye baladlar. Duvar talarn Hazreti smail verir, Hazreti brahim de duvar rerdi. Sonra Kabe'nin duvarlar iyice ykselince, Hazreti smail, imdi, *Makam-i brahim diye ziyaret edilen ta getirdi. O ta Hazreti brahim'in ayaklar altna koydu. Bylece Hazreti brahim o ta zerinde durarak duvar ryor ve Hazreti smail de ona talar veriyordu. Her ikisi de Allah'a yle da ediyorlard: Ey Rabbimiz! Bu hayrl ii sen bizden kabul buyur. Muhakkak ki sen duamz iiten, niyetimizi de bilensin. Mtercim: Alemde ve yaratklar iinde Kabe'den daha erefli bir yer yoktur. nk onun bina edilmesini Allah Teal emretmitir. Bu emri ulatran ve mimarln yapan Cibril Aleyhisselm'dr. Ustaln yapan da Halilrrahman brahim Aleyhisselm'd ir. Yardmcs ve ra da Hazreti smail Aleyhissem'dr. Hazreti brahhn Beytullah'm inasn tamamladktan sonra Cibril Aleyhisselm gelerek btn hac usullerini (menasikini) Hazreti brahim'e retti. Hazreti brahim de, M^kam- brahim ad verilen ta zerinde durarak kyamete kadar gelecek nesilleri hac etmee davet etti. Ey insanlar! Rabbinizin davetini kabul ederek hacca geliniz, diye konutu. O yl, Hazreti brahim ile Hazreti smail birlikte haccettiler. Arafat'da vakfe yaptlar. Hazreti Sare (Radyallahu Anha) da Beyt-i Makdis'den (Kuds'den) gelerek beraberce haccettiler. Sonra Hazreti Sare ve Hazreti brahim Kuds'e dnerek her ikisi de orada vefat ettiler. Ziyaretghlar Kuds'de Halilrrahman adndaki yerdedir. Allah'n salt ve selm hepsinin zerlerine olsun... 907- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitin - (Eer Hazreti Hacer) Zemzem suyunu kendi haline brakayd, brahim Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in duas bereketi ile zemzem akar su olacakt. 908- Eb Zer EI-ifar (Radyallahu Anh) der ki: Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Ya Reslallah! Yeryznde ilk nce bina edilen mescid hangi mesciddir? yle buyurdular: Mescid i Haram dr. Yine sordum: Sonra hangisidir? Mescidi Aksa. buyurdular. Aralarnda ka yl var diye sordum. Krk sene var,

buyurdular ve yle devam ettiler: Her nerede namaz vakti sana eriirse, orada namaz kl; fazilet oradadr (namaz vaktinde klmaktadr). Mtercim: Bir de, insanlar iin ilk bina edilen mescid Mekke'deki Kabe'dir, mealindeki ayeti kerimeyi bu hadis-i erif teyid etmektedir. Kabe'yi ilk bina eden Hazreti brahim Aleyhisselm deildir. K'be, gnmze kadar onbir defa bina edilmi ve yenilenmitir. nce melekler tarafndan nurdan bina edilmitir. kinci defa Hazreti Adem Aleyhisselm tarafndan yaplmtr. nc defa t Aleyhisselm tarafndan, drdnc defa brahim Aleyhisselm tarafndan, beinci defa Amalika tarafndan, altnc defa Crhm kabilesi tarafndan, yedinci defa Kusayy tarafndan, sekizinci defa Kurey tarafndan dokuzuncu defa bni Zbeyir tarafndan, onuncu defa da Haccec-i' Zalim tarafndan bina edilmitir. Daha sonra Badad fatihi kerrem ve merref klsn. 909- Eb Humeyd Es Sid (RadyaUahu Anh) der kis Ashab- kiram : Ya Reslallah! Biz sana nasl salt ve selm getirelim? diye sordular. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, yle deyiniz, buyurdu: Allahml brahim'in ailesine rahmet ettiin gibi, Muammed'e zevcelerine ve zrriyetine rahmet et. brahim'in ailesini mbarek kldn gibi, Muhammed'i, ailesini ve zriyetine mbarek kl. Sen hamde layksn, kerem sahibisin. Kb bin Acre (R.A.) 'nin rivayetinde yledir: Bana Salt ye selam in yle deyiniz: Allahm! brahim'e ve brahim ailesine rahmet ettiin gibi, Muhammedi ve Muhammed ailesine rahmet et. Muhakkak ki sen hamde layksn, kerem sahibisin. Allahm! brahim'i ve brahim ailesini mbarek kldn gibi, Muhammed'i ve Muhammed ailesini mbarek kl. Muhakkak ki sen hamde layksn, kerem sahibisin. 910- tbiti Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallailahu Aleyhi ve Sellem torunlan Hazreti Hasan ve. Hazreti Hseyin iin Allah'a iltica ederek yle derdi: Sizin atanz CHazreti brahim), u kelimelerle smail ve shak in Allah'a iltica ederdi: Her eytan ve zararl haaratn ve nazar dediren her gzn errinden Allah'n eksiksiz kelimelerine snrm. 911- Eb Hreyre'den (Radyalahu Anh rivayet edilmitir: Biz, ey Rabbim! lleri nasl diriltiyorsun? diyen ibrahim'den (bu soruyu sormaya) daha I^yikz. Allah Tel; yoksa inanmyomu-sun? buyurmu -ve brahim, geri inanyorum, fakat iim rahat etsin diye (sordum), demiti. Allah, Lt Aleyhisselm'a da rahmet etsin. O da (Allah tarafndan korunacan bildii halde) Salam bir barnaa snmak istemiti. Hazreti Ysuf'un zindanda kald kadar ben kafmi olsaydm, ona kmas iin gelen haberciye hemen uyar ve kardm COnun gibi, hapse giri nedeninin aydnla tamamen kmasn beklemezdim). Mtercim: Bu hads-i erifin manas zerinde, alimler eitli yorumlarda bulunmulardr. afi Hazretlerinin .gr yle: Hazreti brahim'in kalbine bhe' gelmesi mmkn deildir. Pey7 amber Sallailahu Aleyhi ve Sellem murad eder/ki, benim kalbimde bu hususta hi bir phe bulunmad gibi, Hazreti brahim'in kalbinde de asla yoktu. Lt Aleyhisselm'u szne gelince: Allah ona rahmet etsin. O cok salam bir yere dayanmt. Allah tarafndan kavmini helak etmek iin gnderilen meleklerin farkna varmyarak bu msafirlere tecavz etmee kalkan kavmine: Ah! Eer sizi engelleyecek gcm olsa yahud salam bir barnaa dayanm olsam, sizi bu m*safirlere tecavzden engellerdim, demiti. Halbuki her zaman olduu gibi, o srada da Allah'a gveniyor ve dayanyordu. Byle olduu iindir ki, kavminin helak edilmesi iin melekler gelmiti. Hazreti Ysuf hakknda: Eer Ysuf Aleyhisselm gibi, uzun sre ben zindanda kalp da bana hkmdar tarafndan davetci gelmi olsayd, ben baka bir haber beklemeksizin hemen o davetcinin arsna uyardm, buyurulmas, Hazreti ysuf'un sabr ve metanetini vmedir. nk Hazreti Ysuf, ben tamamen su thmetinden kurtulmadka ve masum olduum gereklemedike kmam demiti. Aslnda Peygamber Sallailahu. Aleyhi ve Sellem btn peygamberlerden daha sabrl ve daha mtahamildir. 912- Seleme bin Ekva (Radyalahu Anh) der ki: Elem kabilesinden birtakm kimseler, oklanyla nian atarlarken Peygamber Sallailahu Aleyhi ve Sellem onlara tesadf etti ve. yle buyurdu: Ey smail Oullar (Hazreti smail'in soyundan gelen Elem oullan)! nian atnz, nk sizin atanz da (Hazreti smail) nian c idi. Ben de iinizden falan oullarnn tarafym. Bunun zerine iki taraftan biri (Peygamber'in taraftar olduu gmbun rakibi), nian atmaktan el ektiler. Hazreti Peygamber sor-

Siz neden at yapmyorsunuz? Onlar dediler ki: Ya Reslallah! Sen onlarn tarafnda olduun halde bize nasl atabiliriz (sizin taraftar olduunuz grubu nasl yenmeye alabiliriz.)? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Atnz, ben sizinle, hepinizle beraberim, buyurdu: 913- bni mer'den rivayet edilmitir: Asil olu asl olu asl olu asil, brahim olu shale olu Yakup olu Ysuf'dur 914- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Hzr Aleyhisselm'a Hzar denmesinin tek sebebi beyaz (kurul otlarn zerine oturmutu ve birden yeerip ardnda sallanmaya balad. (Hzr, yeillik demektir.) Mtercim: Hzr Aleyhisseim'm peygamber olup olmad hususunda ihtilf edilmitirv Peygamberliini ileri srenlerin delili, Ben bu ii kendiliimden yapmadm, mealindeki ayeti kerimedir. Dier baz alimlerle afii alimlerinin byklerinden mam Ne-vev gibi zatlar ve tasavvuf alimleri, Hzr Aleyhisselm'n halen aramzda bulunduunu, hayatta olduunu sylemektedirler. 915- Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in beraberinde Merruz'z Zehrn'da Erk (misvak) aacndan yemi topluyorduk. Hazret! Peygamber, Bu yemilerin kararmm toplaynz* nk kararm daha tatldr. buyurdu. Ashab sordular: Ya Reslallah! krda koyun gttnz m? (ki, byle krda yetien meyvalar biliyorsunuz) Hazreti Peygamber, Her peygamber, mutlaka koyun gtmtr buyurdular. 916- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Adem Aleyhlsselm ile Musa Aleyhisselm tarttlar Musa, Adem'e dedi ki: Sen, hatas yznden cennetten kan Adem'sin. Adem de ona cevab verdi: Sen de, Allah Tea'nn, Peygamberlik grevleri ve (Tur'da) konumak iin setii Musa olduun halde, yaratlmamdan nce Allah'n bana takdir ettii bir meseleden dolay beni knyorsun. Hazreti Adem, delil stnl ile Hazreti Musa'y iki yenilgiye uratt. 917- Eb Musa'dan. (Radyallah Anh) rivayet edilmitin Erkeklerden oklar kemal derecesine erdiler. Kadnlardan ise, ancak Firavun'un kars Asiye, mran'm kz meryem kemal derecesine ulatlar. Aie*nin de dierjkadmlardan stnl, tiridin dier yemeklerden stnl gibidir Mtercim : Halama etin ekmekle karmndan yaplan yemee tirid denilir. Bu yemek arablann en nefis yemeidir. Hem hazm bakmndan, hem kuvvet ye lezzet bakmndan dier yemeklere stn olduu gibi, Hazreti Aie de, ahlk, zek ve dirayet, fesahat ve bunlara benzer gzel vasflara sahib bulunduundan dier hanmlara ylece stnl vardr. Burada Hazreti Asiye ile Hazreti Meryem'in kemal derecede bulunmalarnn belirtilmesi ile onlarn peygamber olmalar gerekmez. Bunlar, kadnlarda bulunmas gerekli vasflarn en stn mertebesine ulamlardr, demektir. nk kadnlardan peygamber olmad hususunda mmetin ittifak vardr. Fakat mam E'ari'den nakledildiine gre, kadnlardan alt. kii peygamber olmutu: Havva, S-re, Hazreti Musa'nn annesi Yuhanez, Hacer, Asiye, Meryem. nk bunlarn hepsine Allah'dan vahy gelmitir. Bunlarn bir ksm ile de ,/meH ekler ve Cibril konumutur. Kadnlardan peygamber olduuna dai gr, Senden nce gnderdiklerimiz de ancak birtakm erkeklerdi. mealindeki ayeti kerime ile reddedilmektedir. -Kurtub ye baz alimler, bu hads-i erifte kemal ile vasflanan Asiye ile' Meryem'in her halde peygamber olduklar grndedirler. nk bu derecede kemal ile vasflanmak ancak peygamberler iin olur. Dier taraftan velilik mertebesi pek ok kadnlarda mevcuttur, diyorlarsa da onlarn bu grleri alimlerin ounluu tarafndan kabul edilmemektedir. Buna dair geni aklama erkav erhinde vardr. 918- bni Abba'dan (Radyallah Anhma) rivayet edilmitir: Metta olu Yunus'dan daha hayrl olduunu iddia etmek hibir kula yakmaz. Mtercm Ynus Aleyhisseln balk tarafndan yut.ulup onun karnndan dar kmas ve buna benzer glklerle karlamas onun manev deerini azltnyaca itibarla hi kimse, bizim peygamber ondan daha hayrldr diye sz sylememelidir. Bu gibi szlerde bulunmak Muhammed mmetine uygun bir i deildir. Bizim peygamberimiz Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri btn peygamberlerin en faziletlisi ise de, ima.n ve

peygamberlik ynnde, Allah'n peygamberlerinden hibirini dierinden ayrd etmeyiz mealindeki ayeti kerime gereince peygamberler arasnda fark gzetilmez. Bir de bu nads-i erif tevazu yerinde buyurulmutur, Ayrca Ynus Aleyhisselm'm Metta'ya nisbetiyle babacnn Metta olduu aklanarak bazlarnn sand gibi annesinin ismi olmad da bildirilmitir. 919- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Davud Aleyhisselm'a Zebur'u okuyup hatmetmek kolaylatrlmt. Nitekim (bir yere gitmek iin) hayvanlarnn eyerlenmesini emreder ve eyerlenmenleri bitmeden zebur'u okurdu (hatmederdi). Ayn zamanda Ancak kendi kazancndan (el emeinden) yerdi. Mtercm: Allah Teal Hazretleri baz kullarna zaman iinde zaman yaratr. Tayymekn (uzak mesafenin drlmesi) olduu gibi, Tayy za.-man (uzun zamann drlmesi, ksa zaman sdrlmas) da olabilir. mam Nevevi Hazretleri,' db- Kur'an'da sylyor: Gece drt ve gndz de drt olmak zere bir gnde sekiz defa Kur'an- Kerimi hatmedenler olmutur. Kuds'de Eb Tahir adndaki bir zat, bir gnde on hatim yapard. eyhu'l-slm bni Eb erif Hazretleri de bir gnde Cgece ve gndz) onbe kere Kur'an hatmederdi. Bu bir lhi srdr. Bunu idrak edebilmek ancak Allah'n feyzi ile olur. imdi bile muhtelif memleketlerde alt yedi saatte Kur'an- teravih namazlarnda hatmedenler vardr. Allah'a hamd olsun... 920- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anhu) rivayet edilmitir! Benim halim ile, slama davet ettiim insanlarn (kfirlerin) hali, (etraf aydnlatmak ve herkese k tutarak yol gstermek iin) ate yakan adama benzer ki, kelebekler. (te benim getirdiim hidayet nurundan kafirler faydalanacak ve hak yolu bulacak yerde, bu aydnla kar kararak cehennem ateine dyorlar.) Gemi zamanda iki kadn vard. Her kisinin de yanlarnda birer erkek ocuklar bulunuyordu. Yolda giderlerken kurt saldrp bunlardan birinin olunu .kapt. Bu (olu kurt tarafndan kaplan) kadn, arkadana, kurt senin olunu kapt (hayatta kalan benim o-lumdur), dedi. teki de* hayr, senin olunu kapt! diye karlk verdi. Sonra Davud Aleyhisselri'n huzurunda muhakeme oldular. Davud Aleyhisselm, ocuun yal olan kadna ait olduuna, hkm verdi. ki kadn, Davud Aleyhisselm'n olu Sleyman Aleyhisse-lm'a gidip durumu anlattlar: Sleyman Aleyhisselm, bana bak getirin, bu ocuu ikiniz arasnda bleceim, dedi. Kk kadn, yapma! dedi. Allah sani esirgesin! Bu ocuk onun oludur. Bunun zerine Sleyman Aleyhisselm, ocuun kk kadna ait olduunu hkme balad. (Analk cihetiyle ocua gsterdii merhametle ona sahib oldu.) Mtercim : Bu ikinci hkm, ictihad ile bozulmaz, kaidesine aykr gibi grlyorsa da, o zamanda bunun caiz olmas ihtimali vardr. Yahud ictihaddan sonra haksz olan kadnn gerei itiraf etmesi zerine bir nceki hkm ikincisi ile bozulmutur, denilebilir. (Ayn zamanda yanl olarak verilen hkmden dnlmesi gerektiine de dellet eder.) 921- Hazreti Ali (Radyallahu Anh) der ki Devrinin kadnlarn en hayrls mran'n kz Hazreti Meryem'dir. Bu mmetin kadnlarnn en hayrls da Hazreti Hatice'dir. 922 - Eb Hreyre'den (Radyallalm Anh) rivayet edilmitir-. Deveye binen kadmlarm en iyisi Kureys kadnlardm Bunlar ocua en ok efkat gsteren ve kocaya ait olan hukuk, en^okgb zetlerdir., Eb Hreyre, bu hadis-i erifin hemen **Z*** ber'den rivayet olarak dedi ki: tmran'n km Hazreti Meryem, deve ye hi binmemitir. 923- Ubade'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Her kim, Allah'dan baka hi bir ilh olmadna, birliine ve orta bulunmadna, Muhanned'in O'nun kulu ve peygamberi olduuna, isa'nn Allah'n kulu, peygamberi, Meryem'e ilettii kelimesi ve kendi tarafndan bir ruh olduuna, Cennetin hak ve Cehennemin hak olduuna ahidlik ederse, Allah onu, yapt amel karlnda cennete koyar. Bir rivayette de cennetin sekiz kapsndan hangisinden dilerse onu cennete koyar ilavesi yer almaktadr. 924- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Beikte konuan yalnz ocuktur. Birincisi Hazreti sla Aley-hisselm'dir. kincisi: srail oullarndan Creyc adnda bir ahs vard. Bir gn Creyc, namaz klarken, annesi geldi ve Creyc! diye ard. Greye, anneme cevab m vereyim, yoksa namaza devam m edeyim? diye tereddt etti. (Annesi byle defa onu ard halde, namazda olmas sebebiyle ona cevab veremedi.) Bunun zerine annesi kzarak oluna yle beddua etti:

 Ali ahi m! Ona fahie kadnlarn yzn, gstermeden cann alma, Creyc, manastrnda ibadetle megul iken yanna bir kadn gelerek kendini ona teklif etti. Creyc kabul etmedi. Kadn, bir obana gidip kendini teslim etti. Sonra bir olan dourdu ve bu ocuun (kimden olduu kendine sorulunca) Creyc'den olduunu iddia etti. Bunun zerine o belde halk Creyc'in manastrn yktlar. Kendisini de (halk arasna) indirerek svp saydlar. Creyc abdest ald, namaz kld. Sonra yeni doan ocuun yanna vard, Ey bebek, senin baban kimdir? diye sordu. ocuk Allah'n izni ile konuarak: Benim babam falanca obandr, dedi. Bunun zerine onun manastrm knp ykanlar ve kendisine hakaret edenler Creyc'e dediler ki. Biz senin manastrn altndan yapalm. Creyc: Hayr, kerpiten yapnz, dedi ve ylece yapld). Beikte konuan ocuklarn ncs: Yine tsral Oullarndan bir kadn, ocuuna st vermekte iken yanndan anlca hretli bir svari geti. Bunu gren kadn, yle dua etti. Allahim! Bu benim olumu da unun gibi anl ve hretli yap. Kucanda st emmekte olan ocuk, annesinin hemen memesini brakt ve svariye dnereki Allahim! beni onun gibi yapma, dedi ve annesinin memesine dnp tekrar emmeye balad. Sonra o kadnn yanna kt bilinen bir cariye urad. Bu defa: Allahim! olumu u cariye gibi yapma diye dua etti. St emmekte olan ocuk memeyi brakarak: AHahm! beni onun gibi yap, dedi. Anne, Bu nedendir? diye syledi, ocuk dedi ki: O senin houna giden svari, zorbalardan bir zorbadr. Bu cariye ise kt bir i yapmad halde, insanlar ona: sen hrszlk ettin, zina ettin, derler. (Hads-i erifin ravisi Eb Hreyre der ki: Peygamber Sallaliah Aleyhi ve Sellem bu hikyeyi anlatrken mbarek parmann ucunu azna koyarak ocuun emiini bize gsterdi. Peygamberin o hali, hal gzlerimin nndedir.) Mtercim ; Beikte iken konuan ocuklar, bu hads-i erifte kii olarak bildirilmekte ise de, dier hadislerde baka ocuklarn da. konutuu beyan edilmektedir. 925- bn mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Ben (sr gecesinde) sa'y, Musa'y ve brahim'i grdm. s, krmz benizli, ksa boylu ve geni gsl idi. Musa ise, esmer, iri yapl, ve kvaml idi. Tpk zotar gibi. Baka bir rivayette: Hazreti brahim'i grdm. Hazreti brahim'in soyundan en ziyade ona benzeyen benim, diye varid olmutur. 926- Abdullah'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri tek gzl deildir. Biliniz ki, Mesh Dec-caVn sa gz krdr; tpk su yzne kan zm tanesi gibi. Bu gece ryamda kendimi Kabe'nin yannda grdm ve dalgal salar omuzlarnn arasna vuran ve sarn erkeklerin en gzeli gibi grnen sansn bir adamla aniden karlatm. Bandan su damlalar akyor ve ellerini iki adamn omuzlanna koymu olduu halde Kabe'yi tavaf ediyordu. Bu kimdir? diye sordum Meryem'in olu Mesih sa'dr, dediler. Sonra onun arkasnda pek kvrck sal, sa gz kr ve tandklarmdan bn-i Katan'a en ok benzeyen bir adam grdm. Ellerini bir adamn iki omuzuna dayam Kabe'yi tavaf ediyordu. Sordum: Bu kimdir? Mesh Deccal'drl dediler. 927- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: ^Ryamda Kabe'yi tavaf ederken anszn sarn, dz sal ve iki kii arasnda yalpa vurarak yryen bir adam grdm. Bandan su Cter) damlyor veya akyordu. Bu kimdir? diye sordum. Meryem'in oludur! dediler. Dnp ona bakaym derken anszn kzrmz benizli iri yapl, kvrck sal ve sa gz, su yzeyine vuran zm tanesi' ne benzer ekilde kr bir adam grdm. Sordum: Bu kimdir? Bu Dec cal'dny dediler. Ona en ok benziyen insan bni Katan'dr Zhr demitir ki, bni Katan, Huzaa kabilesinden bir adam olup cahilivet devrinde lmtr, Mtercim: Daha nce Eb Hreyre'nin rivayet ettii hads-i erifte Hazreti s Aleyhisselm'm teninin beyaz ite krmz karm olduu belirtilmitir, ibni mer'in rivayetinde ise sansn tenli gsterilmektedir. Ancak burada kullanlan dem tabiri, Arap dilinde hem esmer ve hem sansn manalarnda kullanlmaktadr. Dier hadislere dayanarak biz ikinci manay tercih ettik. Ayn zamanda, gne yakmasndan ileri gelen esmerlik de kaydedilmi olabilir. 928- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: nsanlar iinde Meryem'in olu s'ya en yakn olan benim. Zaten btn peygamberler, babadan kardedirler. stelik benimle onun (Hazreti sa'nn) arasnda baka bir peygamber de yoktur. 929- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir:

Dnya ve ahirette Meryem'in olu sa'ya en yakn insan benim. Zaten peygamberler babadan kardedirler. Anneleri ayn, dinleri k-h-i (tevhid dinidir), 930- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Meryem olu sa Aleyhisselm, bir adam hrszlk yaparken grd ve ona, aldn m? diye sordu. Adam dedi ki: Kendisinden baka ilh olmayan Allah'a yemin ederim ki, almadm. Bunun zerine Hazreti ts: Ben Allah'a iman ettim ve gzm yalanladm, dedi. Mtercim: mam Malik ile mam Ahmed bin Hanbel bu hadis-i erif ten yalnz hakimin (kadnn) bilgisi ile hkm vermek caiz olmadn karrlar. mam Azam ile mam afi Hazretleri ise, hrszlk ve dier er'i cezay gerektiren sularda hakimin bilgisi ile hkm vermek caiz deilse de, dier adi hukuk davalarnda caizdir. Mecelle'de de hakimin bilgisi, hkm sebeplerinden saylmamaktadr. 931- Hazreti mer (Radyallahu Anh) der ki: Hristiyanlar Meryem olu sa'y an derecede vdkleri gibi beni vmeyiniz. Ben ancak Allah'n kuluyum. Benim iin, Allah'n kuludur ve resuldr, deyiniz. Mtercim: lk zamanlar ashabdan baz kimseler Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e secde edecek oldular. Secde etmek iin izin istediler. Bunlarn isteine kar, secde ve ibadet ifadesi ancak Allah'a mahsustur; eer bir adamn bir adama secdesi caiz olsayd, zevcenin kocasma secde e'anesini emrederdim, buyurdular. Hads-i erif bu mnasebetle vari.d olmutur. 932- Eto Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Hazretf s sizin aranza inince ve imamnz da sizden olunca, bakalm nasl olacaksnz? Mtercim: Hazreti s'nn gkten inmesi muhakkaktr. Dini inanlarnnz-dandr. Ayni zamanda kyametin byk almetlerindendir. niinde Kur'ann hkmleri ie amel edecektir. Deccal'i ldrecektir. Baz rivayete gre dnyada yedi sene, bir rivayete gre ondokuz sene ve zayf bir rivayete gre de krk sene hkmedecektir.20 SRAL OULLARI BAHS 933- Huzeyfe'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Deccal kt zaman yannda su ve ate bulunacaktr. Fakat insanlarn glne ate grnen souk sudur. Souk su grnen de yakc atedir. Sizden kim Deccal zamanna yetiirse, ate olarak g.1-d tarafa dsn Aslnda O, (ate deil) souk ve tatl sudur. Huzeyt'e der ki, Hazreti Peygamberin yle buyurduunu iittim: Sizden nceki bir devirde yaayan bir adama, cann almak ilin melek geldi. Sonra (kabirde) kendisine soruldu: Hayrl bir i iledin mi? Bilemiyorum, cevabn verdi. Ona, bak (dn), denildi. Adam dedi ki: Bir ey bilmiyorum, ancak ben dnyada insanlarla al veri yapardm. Onlara ikramh verir, varlkl olan sktrmaz ve eli darda olam geerdim (alacam balardm). Bu yzden Allah onu cennete koydu. Yine Huzeyfe der ki, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SelJ.em'in yle "buyurduunu iittim: "Bir adam, lm yaklap hayattan midini kesince oluk ocuuna vasiyet etti: ldm zaman benim iin bir yn odun toplayarak bir ate yaknz. Ate, etimi yiyip kemiime dayanarak kemiklerimi de yaknca, yanm kemiklerimi aln. Bunlar, tn. Sonra rzgrl bir gn bekleyin. Onlar o gnde denize san. Adamn vasiyetini yaptlar. Allah, onun paralarn bir, araya getirdi ve ona sordu: Bu vasiyeti niin yaptn? Adam-. Bunu senden korkduum iin yaptm, dedi. Allah da onu balad. Ukbe bin Amir der ki, ben de bu hads-i erifi Peygamber Sallal-lahu Aleyhi ve Sellem'den iittim; o adam da kefen soyucu idi. Mtercim: Balta bir had-i erifte: Deccalin hkmnde cennet ve cehennem gibi, azab ve mkfat vastalar bulunacak. Fakat herkesin cennet sand ey, cehennemin kendisidir. Cehennem sand eyde aynen cennettir, diye varid olmutur. 934- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! srail Oullarn peygamberler idare ederdi. Bir peygamber lnce, onun yerini baka peygamber alrd. u bir
20

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:579-612

gerek ki, benden sonra hibir peygamber yoktur. Fakat benden sonra halifeler gelecek ve saylar artacaktr. Ashab sordular: (Ya Resllllah) bize ne emredersin? Hazreti Peygamber yle buyurdu: Sralarna gre, onlara yaptnz biati (n gereklerini) yerine getiriniz ve onlara haklarn veriniz. nk Allah Teal Hazretleri onlar, idare ettikleri kimselerden sorumlu tutacaktr. (Halk, idareciye kar sorumlu olduu gibi, idareci de, idare ettiklerinden dolay Allah'a kar sorumludur.) 935- Eb Sad (Radyallahu Anh) der ki. Muhakkak ki siz, sizden ncekilerin (kt adetlerine) yollarma kans arsn arn uyacaksnz. Hatta onlar, keler deliine gireceksiniz. Ya Reslallah! dedik. Bizden n mme^r Yahuli ve Hristiyanlar mdr? Hazreti Peygamber: Baka kim olabilir? (Gayet tabu ki, onlardrl buyurdu. 936- Eb Amr'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Benden, bir ayet olsun tebli ediniz. srail Oullarndan da rivayet ediniz. Bunda bir saknca yoktur Her kim benim adma kesden yalan sylerse cehennemdeki yerine hazrlansn. Mtercim : Bu hads-i erif zerinde alimler birbirinden ayr grler ileri srmlerdir. Bazlar, yalan hads uydurmay, din aleyhinde olan szler olarak deerlendirerek haramdr, diyorlar. Helali haram ve haram helal veya farz inkr gibi eyleri uydurmak cehennem azabn gerektirir. Fakat dinimizde meru olan bir eyi deerlendirmek ve ona rabet kazandrmak iin uydurulan hadslerden dolay bunu yapanlar o azaba layk deillerdir. Mesel: Kfirn sresini okuyan kimse, dnyada ne kadar kfir varsa onlarn saysnca sevab kazanr, diye hads rivayet eden gibi. Bu gibi uydurma hadisler Beyzavl tefsirinde vardr. Dier va'z ve nasihat kitaplarnda ise, bunlar saylamayacak kadar oktur. Bunlar dinin aleyhinde olmayp doru olan szlerdir. nk Kfirn sresini okuyan kimsenin bu okuyuu Allah katnda makbul olursa, deil dnyada bulunan kfirlerin says, belki btn dnyada bulunan tm yaratklarn says kadar. sevab kazanabilir. Zira bu okuyu sebebiyle hem dnyadan ve hem-de dnya iinde bulunanlardan daha hayrl olan cennete girebilecektir. Bir de hadis-i erifin manas! ve hkm 0 lafizlan deitirilmi olursa bu ittifakla caizdir. Fakat ""^n kahir ekseriyetine gre, hangi sebeple olursa olsun hadis uydurmak ba tdr. 937- Eb Hreyre'den (Radyallahu Arih) rivayet edilmitir! Yahudi'lerle Hristiyanlar sa - sakallarn boyamazlar; siz onla! ra muhalefet edin (kna ile boyannz). Mtercim; Kna ile sakal boyamak bizim trkiyede uygulanmamaktadr. Acemler, kna ile sakallarn boyarlarsa da bizde bu i ayb saylmtr. Siyah boya ile boyamak her yerde gze arpmaktadr. Halbuki mcahid askerlerden bakasnn siyah boya ile sa sakaln boyamas mekruhtur. Fakat zevcesi kk, kendisi yal olan bir erkein siyah boya kullanmasn da caiz grmlerdir. 938- Cndb bin Abdullah'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sizden ncekilerden bir adam yaralanmt. Yarann acsna dayanamad ve bir bak alp onunla kolunu kesti. Kan dinmeyerek adamn lmne sebep oldu. (ntihar etmi saylan bu adam hakknda) Allah Teal yle buyurdu: Kulum, kendi canna benden nce nce davrand ve bende ona cenneti haram kldm. Mtercim ; ntihar etmek byk ginah olduundan bunu yapan mlnan-lar cehenneme. derler. Ana-k imanlar olduu iin ebed olarak cehennemde kalmazlar. Fakat haram olan intihar iini helal kabul ederek ileyenler ise, ebed olarak cehennemde kalrlar. nk kfre varmlar demektir. ntihar, cana kymak olduundan irkten sonra gelen en byk gnahtr. 939- Eb Hreyre'den (Radyallahu nh) rivayet edilmitir; sral Oullan inde abra, kel ve am olan kiiyi Allah Teal imtihan etmek murad etti ve onlara br melek gnderdi. nce melek, abra olan adama vard ve en byk istein nedir? diye sordu. Adam dedi ki: Gzel bir renk, ve gzel bir ciid (isterim); nk insanlar benden ireniyorlar. Sonra o melek, abra olan bu adam svazlad. Hastalk adamdan gitti. Ona gzel bir renk ile gzel bir ciid verildi. Sonra melek bu adama sordu: Dnya malndan en ok sevdiin nedir? Adam: Deve veya sir severim, dedi. Bunun zerine adama on aylk gebe bir deve verildi. Melek adama dedi ki: Sana bu deve mbarek (bereketli) olsun! Bundan sonra-melek kel olan ikinci adama geldi ve; Senin iin en sevimli ey nedir? diye sordu. Adam: Gr sa ve benden bu kelliin gitmesi; nk insanlar benden tiksiniyor, dedi. Melek onun da ban svazlad. Hemen kellii gitti ve kendisine gr sa verildi. Sonra melek adama sordu:

 En sevdiin mal nedir? Adam: Sr, dedi. Allah ona ykl bir sr ihsan etti. Sonra melek ona: Sana bu sr mbarek (bereketli) olsun, dedi. Daha sonra ama olan nc adama geldi ve! En sevdiin ey nedir (diye) sordv. Adam: insanlar grebilmem iin Allah'n bana gzlerimi geri vermesidir, dedi. Melek onun gzlerini svazlad. Allah da adamn gzlerini at. Melek yine sordu: Senin en sevdiin mal hangisidir? Adam: Davan severim dedi. Melek hemen bu adama daurmalik bir koyun verdi: Bu adamn da hayvanlar dourdu, yavrulad. Birincisinin bir vadi dolusu devesi, ikincinin br vadi dolusu sr ve ncsnn de bir vadi dolusu koyunu oldu. Aradan zaman getikten sonra ayn melek, eskiden abra olan adama abra suretinde gelip: Ben yoksul bir adamm. Bu yolculuumda btn imkanlarm yitirdim. Bugn, ancak Allah'n ve bir de sizin sayenizde lkeme varabilirim. Sonra bu gzel rengi, bu gzel cildi ve bu develeri veren Allah rzas iin senden bir deve isterim ki, onunla yolculuumu yaparak memleketime varaym, dedi. Adam: Haklar ok (senden daha muhtalar var, sana veremem), dedi. Melek adama dedi ki: Ben seni tanr gibiyim. Sen evelce insanlarn senden tiksindii ve fakir iken Allah'n sana servet verdii abra deil misin? Adam cevab verdi: Hayr, ben bu servete, babadan babaya intikal suretiyle kondum. Melek ona: Eer yalan sylyorsan, Allah seni eski haline evirsin, dedi. Sonra eski ekil ve suretinde kel dma geldi ve nceki adama sylediklerini aynen bu adama da syledi. Bu kel adam da abran vermi olduu cevab verdi. Melek bu ikinci adama da dedi ki; Eer yalan sylyorsan Allah seni eski haline evirsin. Sonra melek, am olan nc adama eski suretinde geldi ve: Ben yoksul ve yolcu br adamm. Bu yolculuumda aresiz kaldm. Bugn, beni memleketime ulatracak bir imknm yok ancak Allah ve sonra sen varsn. Sana gzlerini eviren Allah rzas in senden bir koyun istiyorum ki, onunla memleketime gidebileyim Adam yle cevab verdi: Ben kr idim. Allah, gzlerimi bana geri evirdi. Ayni zaman da fakir idim. Allah beni zengin yapt. Malmdan dilediini al Al lah'a yemin ederim ki, Allah rzas iin bugn her ne kadar alrsan sana glk karmam. Melek ona: Malna sahih ol. Siz imtihan edil diniz. Allah senden raz oldu; fakat dier iki arkadana gazab etti 940- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: srail Oullar iinde bir adam vard; doksan dokuz insan ldrmt. Sonra kendi akbetinin ne olacan sormak zere evinden kp bir rahibin yanna vard. Rahibe ovdu.- Benim in kabul olacak bir tevbe var mdr? Rahib, hayr (senin iin tevbe yoktur) dedi Katil adam, bu rahibi de ldrd. Adam yine soruturmaya balad. Birisi, ona dedi ki: falan ve falan kasabaya git (orada tev-ben kabul olur.) Katili yolda giderken lm yakalad ve gsn o kasabaya doru evirerek can verdi. Sonra rahmet melekleri ile azab melekleri bu katil hakknda idtjialatlar. (Rahmet melekleri, tevbe-ye yneldii cihetle azab edilmemesini ve azab melekleri de henz tevbe yerine varmadndan ona azab edilmesi gerektiini sylediler.) Bunun zerine Allah Teal Hazretleri; katilin gitmekte olduu tevbe kasabasna, yakla! ve ayrld kasabaya da, uzak I a! diye emretti. Sonra meleklere buyurdu ki: len adam iki kasabadan herbiri arasndaki mesafeyi ln sonra o, gitmekte olduu kasabaya bir kar daha yakn bulundu. Bu sebepten katil baland. Mtercim Katil hakknda uygulanmas gereken ceza ksastr. Ancak bu ksas iini lnn varisleri dava aarak hakim huzurunda isbat etmeleri icab eder. Byle bir dava olmad zaman, katilin tevbe ve istifar ederek Allah'a ibadetten baka kurtulu aresi yoktur. Ancak adam ldrme iinde kul hakk olduundan helllik alma ii zor bir meseledir. Cenab- Hak dilerse, l tarafn raz ederek katili de balayabilir. Yoksa adam ldrme gibi byk bir cinayetin kolay bir ekilde balanmas vardr, diye bir dnce hatra gelmemelidir. 941- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: -Adamn biri, birisinden bir akar satn ald. Sonra akar satn alan adam, o akarda i altn dolu bir desti buldu. Akar satn alan adam, akarn eski sahibine, altnlarn al, dedi, ben senden ev satn aldm, altn satn almadm, Akarn eski sahibi de, ben bu yeri, iindekilerle birlikte sana sattm, (altnlar senin hakkndr) dedi. Bunun zerine, bir adamn hakemliine ba vurdular. Bu hakemliine bavurduklar adam sordut ocuklarnz var m? kisinden biri Benim bir olum var, dedi. Dieri de: Benim bir kzm var, dedi. Hakem dedi ki: Olan kzla evlendirin ve altnlar onlara harcayn ve sadaka da; verin.

942-same bin Zeyd'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir* Taun hastal, srail oullarndan bir topluma yahut sizden nceki bir toplama gnderilen bir azaptr. Siz bir yerde Taun (veba) hastal olduunu duyarsanz sakn oraya girmeyiniz. Bulunduunuz yerde bu hastalk karsa, ondan kaarak yerinizden kmay-nz. Mtercim ; Hazreti mer (Radyallahu Anh) Taun hastal zamannda am beldesine girmeyip Medine'ye dnd. Hatta am valisi Eb Ubeyde (Radyallahu Anh) Hazreti mer'e: Ya mer! Sen Allah'n kaderinden mi kayorsun? dedi. Hazreti mer'de ona u cevab verdi: Allah'n bir kaderinden dier bir kaderine kayorum. (Benim yaptm i de Allah'n kaderi dnda deildir). Eb Musa El-E'ar Hazretleri, Taun hastal zamannda ocuklarn taraya uzaklatrr olduu ve baz kimselerin de bu hastalktan evre yerlere savutuu nakledilmektedir. erkav, erhinde buna iaret ediyor. 943- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Ben, Resllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e Taun hastalndan sorunca bana u cevab, vermiti: Gerekten taun bir azabdr; onu diledii kimselere gnderir. Allah Teal Hazretleri bu hastal mminlere bir rahmet klmtr. Hangi bir mmin, taun hastal kpta Allah'd an sevab dileyerek, sabrederek ve ancak Allah'n takdir ettii ey kendisine isabet eder inanc ile memleketinde beklerse, ona bir ehid mkfat kadar sevab vardr (sonradan baka bir hastalk sebebiyle lse bile^yine ehid sevabm alr). 944- Abdullah ibni Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in u hadisini anlatrken, sanki onu gryor ve ona bakyor gibiyim: Peygamberlerden bir peygamberi, kavmi vurmu ve kana bulamlard. O peygamber ise yznden kanlar silerek: Allah*m! Benim kavmimi bala; nk onlar (benim peygamber olduumu) bilmezler, diye dua ediyordu. Mtercm; Bu olaya bizzat, Uhud savanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz urad. Mbarek yznden akan kanlar hem siliyor ve hem de: Allahm! Kavmimi bala; nk onlar bilmezler diye dua ediyordu. 945- Hazreti mer (Radyallahu Anh) rivayet etmitir: Bbrlenerek ve byklk taslayarak eteinin ularn yerden eken bir adam, Allah tarafndan yere batrld ve o kimse, kyamete kadar toprak iinde kaynayp gitmektedir. (Byklk taslayan-lar, giysilerinin eteklerini uzatarak yrrken yerden ekerlerdi.)21 MENAKIB BAHS 946- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: nsanlar madenler gibi bulacaksnz. Cahiliyet devrindeki (slm'dan nceki) ipi insanlar, din bilgilere sahip olduklar takdirde, fslm devrinin de iyi insanlardr. Bu vazife (devlet idaresi) iin en iyi kiiyi, insanlarn bu greve en isteksiz olan bulacaksnz. Bunlara bir yzle, bunlara da baka bir yzle gelen iki yzl kiiyi, insanlarn en kts bulacaksnz. 947- Eb Hreyre'den (RadyaUahu Anh) rivayet, edilmitir: RU hususta (devlet idaresinde) insanlar (Araplar), Kurey'e tabidirler. Mslmanlar mslmanlanna tabi ve kfirleri kfirlerine tabidir. insanlar madenler gibidir. Cahiliyette hayrl olanlar, din, bilgiyeLhip olduklar takdirde, islm'da da hayrl olanlardr. Bu vazife (devlet idarecilii) iin, iine dnceye kadar insanlarn en isteksizi olan kiiyi, onlarn en iyilerinden bulacaksnz. 948- Muaviyeden (RadyaUahu Anh) rivayet edilmitir: Bu grev (devlet idarecilii) Kurey'indir. Hi kimse Kurey'in bu hakkna kar kamaz; eer kacak olursa, Allah onu, yznn stne yere alar. Ancak Kurey, din ilerini ve adaleti ayakta tuttuklar mddet bu hakka sahiptirler; aksi halde onu yitirirler. 949- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Kurey'den iki kii kalsa bu grev yine onlarda kalacaktr. 950- Cbeyr bin Mut'm'den (Radyallahu Anh rivayet edilmitir! Haimoullan ile Muttalibullan bir ailedir.

21

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:612-624

951- Eb Hreyre'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmi Kurqy, Ensar, Cheyne, Mzeyne, Elem, Ea ve ifar kabileleri benim velayetim altndadrlar. Onlarn Allah ve Resllndei baka velileri yoktur. 952- Eb Zer'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bile bile kendisini babasndan bakasna nisbet eden kimse ancak nankrdr. Kim de, soyundan olmad bir kavme kendisini nisbet ederse, o kimse cehennemdeki yerine hazrlansn. 953- Vaile bin Eska'dan (Radyalahu Anh) rivayet edilmitir Bir adamn, kendisini babasndan bakasna nisbet etmesi veya ryasnda grmedii bir eyi grdm yahut Peygamber Sal- al ahu Aleyhi ve Sellem'in sylemedii bir eyi, syledi demesi iftira ve bhtann en byndendir. 954- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Gifar kabesini Allah Teal mafiret etti. Elem kabilesine Allah selmet verdi. Usayye kabilesi ise, Allah'a ve onun peygamberine asi oldu. (Bi'r-i Mane'de peygamberin hafzlarn ehid etmilerdi. Bylece isyan kknden gelen adlarnn gereini yapm oldular. Nitekim gufrandan gelen Gifar ve selmetten gelen Elem de Sdlarna layk oldular.) 955- Eb Bekre'den (Radyallahu Anhl rivayet edilmitir: Temimoullar kabilesinden Akra bin Habis, Peygamber Sallal-lahu Aleyhi ye Sellem Hazretlerine dedi ki: Elem, Gifar ve Mzeyne (hadisin ravilerinden bn~ Eb Yakub'a gre muhtr melen de C-heyne) kabilelerinden yalnz haclar soyanlar sana tabi olmutur. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Elem, Gifar, Mzeyne ve Cheyne kabileleri, eer Temim oullar, mir oullar, Esed ve Gatfan kabilelerinden hayrl ohirsalar bu (ikinci grup) kabileler hsran ve mahrumluk iinde kalrriar m dersin? Akra: Evet, bizim kabilelerimiz iin byk bir noksanlk olur, dedi. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, onlar (Elem, Gfar, Mzeyne ve Cheyne) bunlardan (Temm, nr, Esed ve Gatfan'dan) daha hayrldr. 956- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Elem kabilesi, Gifar kabilesi, Mzeyne ve den brc kiiler - yahut Cheyne veya Mzevne'den bu*h Allah katnda- veya kyamet gnnde, - Esed, Temim, Hevazn ve Gatafan'dan daha hayrldr. 957- Eb Zer El-ifal (Radyallahu Anh) der ki: Ben, ifar kabilesinin bir ferdi idim. Mekke'de birinin Peygamberlik iddiasyla ortaya ktn duydum. Bunun zerine kardeim Enis'e, Mekke'ye gidip o zat ile gr ve bana onun hakknda bilgi getir, dedim. Kardeim Mekke'ye giderek grp geri geldi. Kardeime ne haber var? diye sordum. Bana u cevab verdi* Allah'a yemin ederim, bu zat daima insanlara hayr ve iyilik emrediyor. Ktlklerden sakndryor. Onu iyi br kimse buldum. Ben, kardeime: Sen bana yeterince haber getiremedin, d^dim. Sonra daarcm ve deneimi alarak Mekke'ye gittim. Mescid-i Haram'a girdim. Hazreti peygamberi tanmyor ve onu sorup tanmak da istemiyorum gibi hareket ettim, suyundan itim. Hem su yerine, hem de gda yerine geti. Ben bu halde iken sonradan Ali olduunu rendiim bir adam bana: galiba sen yabancsn, dedi. Ben de: Evet, dedim. Adam: yle ise, haydi bizim eve gidelim, dedi. Ben de: Peki, dedim- Bylece onunla evine/ vardk. Fakat ne o ban bir ey sordu ve ne de ben ona bir ey sordum. O gece evinde m-safir kaldm. Sabah olunca yine Mescid- Haram'a girdim. Hazreti Peygamberden hi kimseye yine soramyordun, hi kimse de ondan bana bir haber vermiyordu. Sonra Hazreti Ali yanma geldi ve bana: Bu yabanc, daha konuklayacak olduu yerini bulamad m? dedi. Hayr, dedim. Maksadmn Mekke'de kalmak olmadn bildirmek istedim. Hazreti Ali: yle ise haydi gidelim, dedi. Beraberce gittik. Sonra bana sordu: Senin halin nedir, buraya kadar geliinizin sebebi nedir? Ben dedim ki, halimi size anlatacam. Ancak benim halimi hi kimseye amayacaksnz. Bu artla size anlatrm, dedim. Ev sahibi (Hazreti Ali): Peki, yje olsun; dedi. Bunun zerine anlattm: Bize bir haber ulat. Burada peygamberlik iddiasnda bulunan bir zat ortaya km. Bunun zerine kendisi ile grp bana haber getirmek zere daha nce kardeimi buraya gndermitim. Fakat kardeim beni tatmin edecek yeterince bir haber getiremedi. Sonra bu peygamberle grmek iin buraya geldim. Bu konumama karlk ev sahibi bana:

 Tamam, isabet etmisin. Ben imdi o peygamberin huzuruna gidiyorum. Beni takip et ve girdiim yere gir eer sana zarar verebilecek bir kimseye rastlarsam gya ayakkabmn ba kopmu da onu dzeltiyormum gibi bir kenara ekilirim, sen yoluna devam edersin, dedi. Sonra kalkp gitti. Ben de onu takiben yrdm. Nihayet nce o ve peinden ben, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in huzuruna girdik. Ben: Ya Reslallah, bana slm dinini bildir, dedim. Hazreti Peygamber bana ehadet kelimesini telkin etti. O anda slam' kabul ettim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu : Ey Eb Zer: Bu davay (mslmanlni) gizli tut ve kendi memleketine dn. Ne zaman aa vurduumuz haberini alrsan bize gel. Bunun zerine ben Hazreti Peygambere yle dedim: Seni hak Peygamber olarak gnderen yce Allah'a yemin, ederim ki, imdi gidip insanlarn ortasnda ehadet kelimesini haykracam. Hemen huzurlarndan karak Mescid-i Haram'a gittim. Kurey kfirlerinin hepsi orada idiler. Onlara hitaben: Ey Kurey topluluu! Ben, EHED EN L LHE LLALLAH VE EHED ENNE MUHAMMEDEN ABDHU VE RESLH diyerek Allah'n birliine ve Hazreti Muhammed'in de onun peygamberi olduuna ahidlik ediyorum, dedim. Kurey kabilesinin ileri gelenleri; Bu dinini deitiren adam kalkp dgnz, ye emrettiler. Kalktlar ve beni ldresiye dvmeye baladlar. Hazreti Abbas, imdadma yetierek zerime kapand. Sonra Kurey topluluuna dnerek: Siz ne yapyorsunuz? Bu, ifar kabilesindendir. ifar belde-, si ise sizin ticaret yerinizdir, daima uradnz yerdir, dedi. Beni braktlar. Ertesi gn sabah olunca ayni ekilde hareket ettim ve yine Kurey kfirlerinin saldrsna uradm. Hazreti Abbas yine imdadma yetierek zerime kapand ve beni onlardan kurtararak ayni szleri Kurey halkna syledi, Bu hads-i erifi anlatan bni Abbas, ite Eb Zer El Gifar (Ra-dyallahu Anh) bu ekilde mslman olmutur, der. Mtercim: Hazreti Peygamberin ona: slm dinini kabul ettiini aa vurma diye emredii, kesin bir emir olmayp ona bir eziyet yaplmamas iindi. Bir merhamet icabyd. Ebu Zer Hazretleri bunu anlad iin islmiyeti aa vurmay tercih etti. 958- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Kahtan kabilesinden bir adam kp asas (sopas) ile insanlar srmedike (idare etmedike) kyamet kopmayacaktr. Mtercim: Kahtan lakabyla hret bulan bu erefli zatn ismi Cehcah imi. Bu zat gl ve adil bir idareci olan Hazreti Mehdi'den sonra ortaya kacaktr. Ayni zamanda Hazreti Mehd'nin gidiatnda bulunacaktr. Bir oban koyunlar bir, oma ile rahata idare ettii gibi, bu da btn memleketler halkn yle rahata idare edecek ve halk da ona tam bir b.ahhkla itaat edecektir. erkav erhinde byle yazldr. 959- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Mreysi gazasnda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile beraberdik. Muhacirler de bir hayli kalabalkt. Muhacirler arasnda oyunbaz, (Cehcah bin Kays El-ifar, adnda) bir adam vard. Dnmzde bu oyunbaz adam Ensar'dan birinin kna tekme att. Ensarl, iddetli bir ekilde fkelendi ve ikisi de yandalarn armaya baladlar. Ensarl: Ey Ensar, yetiin! diye bard. Muhacir Ey Muhacirler, yetiin! diye bard. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem jkp: Burada cahiliyet halk davasnn ii ne? buyurdu ye sonra: Bunlarn hali nedir? diye sordu. Kendisine haber verildi ki, Muhacirlerden bir zat, Ensar'dan birine tekme atmtr. Olay bunun zerine kmtr. Hazreti Peygamber: Bu cahiliyet adetini brakn; o kt bir eydir. (Mnafklardan olan) Abdullah bin bey bin Sell konutu: Muhacirler, bize (Medinelilere) kar artlar ha! Hele bir Medine'ye dnelim; muhakkak orada aziz (ev sahibi) olanlar zelil (snt) olanlar dar atacaktr (Medine'den Muhacirleri karacaktr) . Bunu duyan Hazreti mer, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordu: Ey Allah'n peygamberi! u mnafk Abdullah' ldrelim mi? Hazreti Peygamber: Hayr! sonra insanlar, Peygamber kendi adamlarn ldrrd, diye konuurlar. buyurdu. 960- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Amr bin Lhayy bin Kam'ate bin Hindif, Hzaa kabilesinin ata-sdr. 961- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir-Amr bin Amir El-Hzaf ye grdm; Cehennemde barsaklarn yer den ekiyordu. Putlar uruna develeri salveren ilk insan odur (Putlara adanan bu develer le salverilir; onlarn etinden stnden ve srtndan yararlanlmazd.)

962- Hazreti Aie CRadyalahu Anha) der ki; Hassan bin Sabit, Kurey kfirlerini hicvetmek iin Peygamber SallaHahu Aleyhi ve Selem'den izin istedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Benim nesebim nasl olacak? (Benim soyum onlarn soyu ile birlemektedir.) " Hassan dedi ki: Ya Reslallah! Hamurdan kl ekilip karld gibi, seni onlar iinden karacam. 963- Cbeyr bin Mut'im (Radyallahu Anh) rivayet eder: Benim be ismim vardr: Ben Muhammed ve Ahmed'im. Ben Man'yim ki, Allah benimle kfr silecektir. Ben Hir'ini kyamette insanlar benim peimden harolacaklar (toplanacaklar) dr. Ben Akb'm (peygamberlerin sonuncusuyum). 964- Eb Hreyre'den (Radyalahu Anh) rivayet edilmitir: Hayret etmiyor musunuz! Allah Teal Hazretleri, Kurey kavminin beni ktleyip terin etmelerini nasl geri eviriyor? Kurey kavmi yerilen kiiye svp sayyorlar ve yerilen kiiyi telin ediyorlar. Oysa ben MUHAMMED'im (vlen kiiyim). Mtercim: Kurey kavmi, Peygamber SallaHahu Aleyhi ve Sellem. Hakknda, Muhammed isminin tad vlm manasnn tafn aksini kullanarak ona dil uzatrlard. Onlarn bu davranlarnn kendi aleyhlerinde olduunu ve Allah'n bir peygamberi olarak Allah katnda vlm bulunduunu bu hads-i erif belirtmektedir. 965- Hazreti Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Benim halim ile dier peygamberlerin hali una benzer: Bir adam gzel bir bina yaptrm, onu tamamlamtr ve sslemitir; fakat o binann bir tula konacak kadar yerini ak brakmtr. n-sanlar, (seyretmek iin) o binaya girip gzelliine hayran olmaya ve Keke bu bir tulann (bo kalan) yeri olmasayd, demeye baladlar. (Peygamberler binasnn son tulas Peygamber Efendimizdir. Bu bina O'nunla kemale ermi ve gerek deerini bulmutur.) 966- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Benim halimle benden nceki peygamberlerin hali una benzer: Bir adam bir bina yapm da onu gzelletirmi ve sslemitir; ancak bir kesinde bir tula yeri eksik brakmtr. nsanlar o binav dolap seyretmee balyorlar ve bu binann gzelliine ayorlar Diyorlar ki, keke u bir tula da konmu olsayd!..* Sonra Hazreti Daurro-mVor. te ben o bir tulaym ve ben peygamberlerin sonuncusuyum Peygamberler binas benimle tamamlamtr). 967- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Ben, insanoullari asrlarnn asr asr en hayrlsndan geldim ve nihayet iinde bulunduum asrdan da peygamber olarak gnderildim. (Peygamber Efendimizin, insanlk tarihi boyunca en sekin ve en temiz ailelerden geldikleri belirtilmektedir.) 968- bni Abbas'dan (Radyallahu Anhuma) rivayet edilmitir: Ahlk en gzel olannz, en hayrl olanmzdr. 969- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Benim gzm uyur; fakat kalbim uyumaz (daima uyanktr).22 PEYGAMBERLK NANLARI BAHS 970- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki: Bir seferde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ile beraberdik. Yolda suyumuz azald. Hazreti Peygamber bize yle buyurdu: Suyun artann bulup getiriniz. Ashab, iinde soktu ve sonra yle buyurdu: Mbarek ve temiz olan suya geliniz; bereket Allah'dandr. Abdullah bin Mes'ud der ki: Hazreti Peygamberin mbarek parmaklar arasndan su fkrdn gzmle grdm. Nitekim Hazreti Peygamber yemek yerken yemein tebihini duyardk. 971- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Siz, kldan ayakkab giyinen bir kavim ile savamadka ve ayn zamanda kk gzl, krmz benizli, kk burunlu ve sanki yzleri, birbiri zerine katlanm kalkanlara benzeyen (deirmi ve yumru olan) Trk boyu (Mool) ile savaa girmedike kyamet kop-nayacaktr. nsanlarn bu vazifeye (devlet idarecilii grevine) d22

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:624-634

meden (girmeden) nce en isteksiz olann, o sorumlulua getirileceklerin en hayrls bulacaksnz. nsanlar madenler gibidir. Cahili-yet zamannda hayrl olanlar islmda da hayrl olanlardr. Herhangi birinize mutlaka bir zaman gelecektir' ki, beni bir kez grmesi aile ve servetinin bir misli artmasndan kendisine daha sevimli olacaktr. (Badad'. olarak Abbas halifeliini ykan Trk Moal (Serdar Hly (1217-1265) Peygamber efendimizin asrlar ncesinden bildirdikleri bu korkun savaa nclk eden kii olabilir.) Mtercim: Dnyada hi bir slih mmin dnlmez ki, bu yolda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine .iddetli bir sevgisi ve ak olmasn. Hatta deil maln ve ailesini, kendi cann bile feda etmeye raz olacak ok ask ve muhabbet ehli vardr. 972- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: SZ: yzleri krmz, burunlar bask, gzleri kk ve sanki birbiri zerine katlanm kalkanlar gibi (deirmi ve yumru) ve kldan ayakkab giyinen dier milletlerden Hz ve Kirman ile savas-madka kyamet kopmayacaktr. 973- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: 974- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Benim mmetimin helaki, Kurey kabesinden baz genlerin Mtercim: Hadis-i erif alimlerine gre bu zalimler. Mervan oullanndan yezit ve Haccac- Zalim gibi kt idarecilerdir. 975- Huzeyfe (Radyallahu-Anh) der ki: Herkes Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine gelecek hayrl ilerden sorard. Ben ise, uramaktan korktuum iin gelecek ktlklerden sorardm. Bir ara sordum: Ya Reslallah! Siz peygamber olarak gnderilmeden nce biz cahiliyette ve ktlkler iinde bulunuyorduk. Sizin gnderilmenizle bize bu saadet ihsan edildi. Sizin bu zamannzda mevcud olan bu hayr ve saadetten sonra herhangi bir er tktlk ve fitne), olacak mdr? Hazreti Peygamber: Evet! buyurdu. Yine sordum:. O serden sonra hayr var m? Buyurdu ki: Evet, hayr var ve fakat o hayrda bulanklk bulunacaktr. Bulankl nedir? diye sordum. Buyurdu ki Benim gsterdiim yolun dna kacak bir toplum gelecektir ki, onlarn hareketlerinden kimini eriata uygun ve kimini de aykr bulacaksn. Sonra sordum: Bu bulank hayrdan sonra er olacak m? yle buyurdular: Evet, insanlar cehennem kaplarna aranlar olacaktr. Kim onlarn arsna uyarsa, onu cehenneme atacaklardr. Ya Reslallah! dedim, bunlar bize tant, (nasl insanlardr bunlar? Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdular: Onlar bizim derimizdendir ve bizim dilimizi konuurlar. Dedim ki: Eer o zamana yetitirsem bana ne enir edersiniz? Buyurdular ki: Mslmanlarn cemaatine ve liderine balanrsn. Eer mslmanlarm bir cemaati ve bir lideri yoksa, dedim. Bunun zerine Hazreti Peygamber: O zaman htn frkalardan (partilerin hepsinden) ayrl. Aa kkn srmak (aa altnda barnmak) ve lnceye kadar da bu durumda kalmak pahasna bile olsa. Mtercim : Burada aa kkn srmann manas, son derece ihtiya iinde kalacak olsan bile yalnzl tercih et ve o zamanki fitne gurupla-malar iine girme, demektir. 976- Hazreti Ali {Radiyalla.hu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den size bir hads anlattmda, yalan bir isnad da bulunmaktansa gkten dp parampara olmay ye tutarm. Fakat kendi ilerimiz konusunda size konutuum zaman, sava aldatmacadr, prensibinden hareket edebilirim. Peygamber SaUallahu Aleyhi ve Sellem'in yle buyurduunu iittim: Ahir zamanda bir kavim gelecek. Gen yal, dar ve zayf grldrler. nsanln en gzel lafm sylerler (laf ustandrlar) Okun av hayvanm Bir delip kt gibi slm'dan karlar. manlar haerelerinden aa gemez. Onlar, nerede karlarsam^ ol-drnz. Bunlarn ldrlmelerinin, ldrenler iin kyamet gn sevab vardr. Mtercim: Hadis alimlerinin aklamasna gre bu had-i erif Peygamberin bir mucizesi olarak din hkmleri inkr eden sapk frkalar ve fesad iin koanlar hakknda varid olmutur. Gerekten bunlarn hepsi meydana kmtr.

977- Habbab bin Eret (Radyallahu Anh} der ki: Kurey kfirlerinden ektiimiz ar sknt ve eziyetlerinden Peygamber Sllallahu Aleyhi ve Sellem'e ikyette bulunduk. Kendileri Kabe'nin glgesinde, Brde'sini yastk yaparak dinlenmekte idiler. Ya Reslallah, dedik, kfirlerin ikencelerinden kurtulmamz iin Allah'a da ediniz. Resl-i Ekrem yle buyurdular: Sizden nceki mmetler iinde imanl kiiye dmanlar tarafndan bir ukur kazlarak (boazna kadar) o ukura gmlr ve Sonra bir testere getirilip ba zerine konularak iki yark alr ve ve bu ikence onu hak dininden eviremezdi. Kiminin de eti altndaki kemik ve sinirleri demir taraklarla taranr ve bu ikence? onu dininden eviremezdi. Allah Teal Hazretlerine yemin ederim ki, muhakkak bu dn tamamlanacaktr. O zaman bir atl, San'a'dan Hadramut'a kadar tek ban gidebilecek ve yalnz Allah'dan, bir de koyunlarna kurdun saldrmasndan korkacaktr. Fakat siz, acele ediyorsunuz fher eyin bir vakti var, bekleyiniz). Mtercim: Peygamberin mucizesi olarak ok zamanlar byle emniyet ve gven iinde yolculuklar yaplmtr. Daima byle huzur ve gven iinde bulunmak'mslmanlarn arzu ve temennisidir. 978- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Ensar'dan Sabit bin Kays' bir ka gn gremedikleri iin merak edip sordular. Ashabdan biri, Ya Reslallah, dedi, sizin iin gidip durumunu reneyim. Bylece adam Sabit'in yanna vard. Sabit'i evinde ok kederli ve zgn bir halde buldu ve ona bu halinin sebebini sordu. Sabit cevap verdi: Halim ok fena, nk bu Sabit, sesini Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in sesinin stne kartt. Muhakkak ki, onun ile^ dii ameller boa gitmi ve kendisi de cehennem ehlinden olmutur. Seslerinizi Peygamberin sesinden yksek karmayn- mealindeki ayeti kerime mutlaka benim hakkmda nazil olmutur. Akbet cehennemlik olacamdan kederlenerek evimde oturup alamaktaym. Sonra adam Hazreti Peygambere dnerek Sabit'in szlerini anlatt. Hazreti Peygamber haberciye yle buyurdu: Sabit'e git ve ona de ki: Sen cehennemlik deil cennetliksin. Adam gidip mjdeyi Hazreti Sabit'e verdi. Sonra Hazreti Sabit Yemame vak'asmdaki savata ehid oldu ve Peygamberin mucizesi de yerine geldi. 979- Ber bin zib (Radyallahu Anh) der ki: Hazreti Peygamberin zamannda ashr^dan seyd bin Hudayr geceleyin namaz klarken aikre olarak Kehf sresini okuyordu. Evinin ahrnda bal bulunan at rkmee balad. Bunu duyan seyd, selm vererek namazdan kt. Birden beyaz bir sis veya bulutun, etrafn sardn grd. seyd bu olay Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e anlatt. Hazreti Peygamber buyurdular ki: Ey falan, okumalydn! O grdn ey melek topluluu idi.' Kur'an iin indi. Bir rivayette de yledir: Kur'an okuyuuna devam edeydiniz, sabaha kadar melekler ylece kalacaklard. Mtercim : Bu hadsin dier rivayetlerinde: Beyaz bulut inde bir takm kandiller gibi klar grdm. demitir. 980- bni Abbas (Radyallah Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, hasta, olan bir bedev'yi ziyaret etmek ve hatrn sormak zere yanna vard. Hazreti Peygamber, adetleri zere, gemi olsun, inallah gnahlara keffaret-tir, eklinde o hastaya tesellide bulundu. Adam: Sen bana gemi olsun, diyorsun. Halbuki benim hastalm yle gelip geici deildir. Ancak bu hastalk, yal bir ihtiyarn banda kaynayp onu mezarlar ziyarete gtrecek humma (stma) hastaldr, dedi. Hazreti peygamber de: Peki, yle olsun! buyurdu. (Aradan bir gn gemeden de bedevi lmt.) 981- Cabir (Radyallah Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir: Peygamber, Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bana: Desenli hallarnz var m? diye sordular. Ben de, bizim desenli halmz nereden olacak! dedim. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ama yaknda desenli hallarnz olacaktr. Gerekten peygamberin mucizesi olarak sonradan msmanla-, nn yle madd kymetleri yksek hallar oldu. Hatta ben zevceme dedim ki, bu derecede kymetli eya kullanmaktan'holanmam. Haydi bu hallar gzmn nnden kaldr. Bana u karl verdi: Ama bunlar, bizim iin Peygamberin bir mucizesidir. Hazreti Peygamber: Sizin yaknda desenli hallarnz olacaktr! diye mjde vermemi midir? Onun iin savunmasna kar baka bir ey sylemee lzum grmeyerek, yle ise yaygnlarmz olduu gibi kalsn, dedim.

982- Abdullah'dan (Radyallah Anh) rivayet edilmitir: Ryamda bir meydanda toplanan insanlar grdm. Eb Bekir kalkp (o insanlar iin kuyudan) bir veya iki bakra su ekti. Onun ekiinde biraz za'f vardyse de Allah onu balar. Sonra vazifeyi mer ald ve bakra mer'in elinde kocaman bir kovaya dnt. nsanlar iinde onun yaptn yapacak hibir dhi grmedim. Nihayet insanlar, bu kuyunun evresinde konakladlar. Mtercim: Bu da Hazreti Peygamberin mucizelerinden olup gerekten Hazreti Eb Bekir iki yl ve bir ka ay. hilfette bulunduktan sonra Hazreti mer'in hilfeti zamannda am, ran, Msr gibi geni beldeler fethedildi. imdi de btn cihan Hazreti mer'in yapm olduu fetihlere hayrandr. 983- mmtt Seleme (Radyallah Anha) der Cebrail Aleyhisselm, yakkl bir adam olan I iminde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeHeme P>M ve o konutuktan sonra kalkp gitti. Peygamber Sallallahu Aleym 6m:.Bu kimdi?, diye sordular. Mslmanlarn annesi mm-i SeleBen, Hazreti Peygamberden iitinceye kadar, Cibril Aleyhisselm hep Dihyet'l-Kelb sanrdm. Mtercim: Cibril Aleyhisseln'm byle Dihyet'l-Kelbi biiminde aikre grnmesi peygamberin en byk mucizelerinde ndir. Hazreti Cibril'i yalnz nm Seleme deil, birka defa dier ashab da grmlerdir. Nitekim insanlar ortasnda gelip Hazreti peygambere imandan, islmdan sorduu zaman yine Cibril Aleyhisselm o insan klnda idi. Bu hads-i erif daha nce gemiti. 984- tbni mer fRadyallahu Anhm) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine Yahudilerden birka kii gelerek kendi ilerinden zina eden bir erkekle bir kadn hakknda eriatn hkmn sordular ve uygulanmasn istediler. Hazreti Peygamber onlara sordu: Zina hakknda Tevrat'da ne buluyorsunuz? Onlar dediler ki: Biz zina edeni tehir ve terzil ederiz. Ayn zamanda krbalarz. Sonra (aslen yahud olup islm kabul eden) Abdullah bin Selm, Yahudilere: Siz yalan sylyorsunuz. Haydi Tevrat' getirin bakalm, dedi. O Yahudiler Tevrat' getirip Peygamberin huzurunda atlar. Yahud alimlerinden olan biri elini recim- ayeti zerine koyarak bir evelki ayetle bir sonraki ayeti okudu, recim ayetini saklad. Abdullah bin Selm: Elini kaldr, dedi. Adam elini kaldrnca baktilarki eli altnda recim ayeti bulunuyor. Sonra kendileri de itiraf ettiler ve dediler ki, Abdullah bin Selm'm dedii dorudur, Tevrat'da recim ayeti vardr. Bunun zerine ikisi de dul olan bu kadin ve erkee Hazreti Peygamber recim cezas verdi ve uyguland. Mtercim: Tevrat'da recim ayetinin bulunduunu bilmesi de peygamberin mucizesidir. 985- bni Mes'ud (Radyallahu Anl) der ki: Hazreti Peygamber zamannda peygamberliin ak mucizesi olarak ay ikiye blnd. Bu mucizeyi gzleriyle grenlere hitaben Hazreti Peygamber: Siz buna ahitlik ediniz! buyurdu.23 PEYGAMBER ASHABININ FAZLETLER EBU BEKR'N ZELLKLER BAHS 986- Cbeyr bin Mut'im CRadiyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna bir kadn geldi ye dnp giderken Hazreti Peygamber ona tekrar gelip mra-cat etmesini syledi. Kadn dedi ki: Ben buraya gelir de sizi bula-mazsam ne yapayn (kime bavuraym) ? Hazreti Peygamber ona Eer beni bulamazsan Eb Bekir'e gitt buyurdu. Mtercim Bu hads-i erif Eb Bekir (Radyallahu Anh) Hazretlerinin hilafetine ve onun dier ashabdan daha faaitetii olduuna iaret ettii gibi, ayni zamanda da peygamberin bir mucizesi olarak da gereklemitir. 987- Eb'd-Derd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurunda oturmakta idim. Derken Hazreti Eb Bekir'in, diz kapaklar grlecek ekilde eteklerini toplayarak meclisimize doru tella gelmekte olduunu Hazreti Peygamber grnce bize yle buyurdu: Bu sizin arkadanz (Eb Bekir) her halde birisi ile mnakaa etmitir. Hazreti Eb Bekir huzura gelip selm verdi ve dedi ki: Ya Reslallah! Benimle mer bin Hattab arasnda bir mesele vard. Ben ona hzl davrandm ve sonra piman oldum. Kusurumun balanmas iin mer'den rica ettim. O ise balamad. Ben de size geldim.
23

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:635-645

Hazreti Peygamber ona kez yle buyurdu: Ey Eb Bekir, Allah seni balar! Hazreti mer de ettiine piman olarak Eb Bekir'den zr dilemek iin evine gitti ve onu evinde bulamaynca, o da Hazreti Peygamberin huzuruna gelerek selm verdi. Fakat Hazreti Peygamberin mbarek yzlerinde bir deiiklik oldu. Hiddetlenmi olduu seziliyordu. yle. ki, Hazreti Eb Bekir, Hazreti mer'e sert davranmas endiesiyle hemen peygamberin huzurunda dizleri zerine kerek: Ya Reslallah! Bu ite ben mer'den daha ok hakszdm, diye iki defa itirafta bulundu. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, yle buyurdu: Allah Teal Hazretleri, beni size peygamber olarak gnderdi. Siz beni yalanladnz. Halbuki Eb Bekir beni dorulad ve hem mal, hem de can ile bana iyilik etti. Benn arkadam bana brakacak msnz? Hazreti Peygamber bu sz iki defa tekrarlad. Bu olaydan sonra artk hi bir kimse Eb Bekir Hazretlerine eziyet etmedi. 988- Amr bin s'dar (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Amr bin s', Zati-Sel-sil gazasnda ordu kumandan yapmt. Amr der ki: Bu savatan dnmzde Hazreti peygamberin huzurlarna vardm ve dedim ki: Ya Reslallah! Btn insanlar iinde en ok kimi seversiniz? Bana: Aie'yi (severim) \ buyurdular. Yine sordum: Erkeklerden en ok sevdiiniz kimdir? Aie'nin babasdr! cevabn verdiler. Eb Bekir'den sonra kimi seversiniz? dedim. mer bin HattaVi! buyurdular. Bundan sonra byle bir ka erkek daha saydlar. Bylece Amr bin s, ordu kumandanlna tayin edilmi olduu halde ilk sralarda yer alamad, sand gibi olmad. 989- tbni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Kim, byklk taslayarak eteklerini yerden ekerse, kyamet gnnde Allah Teal Hazretleri ona rahmet gz ile bakmaz. Hazreti Eb Bekir sordu: Ya Reslallah! Bazan farknda ^olmadan giysimin bir ucu aa sarkyor ve ancak devaml yoklarsam sarkmaz. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Sen bunu bbrlenmek iin yapmyorsun. 990- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sakn benim ashabma kt sz sylemeyiniz. Sizden biriniz Uhud Da kadar altn sadaka verse onlardan birinin verdii bir batman tahla bile ulaamaz. 991- Eb Musa El E'ari (R.A.)'den rivayet edilmitir: Eb Musa, evinde abdest alp kt ve bugn akama kadar Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yannda bulunacam, diyerek Mescid-i saadete vard. Orada bulunanlara Hazreti Peygamberi sordu. u tarafa gitti, dediler. Eb Musa anlatr: Ben de Peygamberi bulmak iin peinden ktm. Hazreti Peygamber Kba yannda Enis kuyusunun bulunduu bostana girdi. Ben de bostann kaps yannda oturdum. Bostann kaps hurma dallarndan idi. Hazreti peygamber, ihtiyacn giderip abdestini aldktan sonra huzurlarna vardni. Bir de baktm ki, Hazreti Peygamber, Eri kuyusunun kenarna oturmu ve mbarek dizlerini plak olarak kuyuya sarktmti. Kendilerine Selm verdikten sonra, o gn Resl-i Ekrem'in kapcs olmaya niyet ederek dnp bostan kapsnn yannda oturdum. Derken Eb Bekir gelip kapy itti. Kim o! Dedim. O da: Eb Bekir'im dedi. Ben de: Bekle, izin isteyeyim, dedim. Hemen Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna ktm ve: Ya Reslallah, Eb Bekir kapdadr, huzurunuza gelmek iin izin istiyor, dedim. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ona izin ver ve kendisini cennetle mjdele Ben hemen Eb Bekir'e giderek: Girebilirsiniz ve de Hazreti Peygamber sizi cennetle mjdeliyor, dedim. Hazreti Eb Bekir, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna kt ve .Hazreti .Peygamberin sanda oturarak O'nun yapt gibi ayaklarn kuyuya sarktt ve dizlerini at. Sonra ben yerime dnp oturdum. Kardeimi abdest alrken brakmtm ve bana yetiecekti. Eer Alah ona (kardeini kasdediyor) hayr murat etmise onu buraya getirir, dedim. Tam bu srada kapy hareket ettiren biri peyda oldu. Ben: Kim o ! Dedim. O da : Ben, mer bin. Hattab'm, dedi. Biraz bekle, izin isteyeyim, dedim. Peygamberin huzuruna kp selm vertikten sonra dedim ki: Ya Reslallah, mer bin Hattab kapda bekliyor, izin. istiyor. Hazreti peygamber yle buyurdular :

Sen ona izin ver. ve kendisini cennetle mjdele. Ben de kapya dnerek Hazreti mer'e dedim ki: Girebilirsiniz ve peygamber sizi cennetle mjdeliyor. Hazreti mer, ( Allah'a hamd ve krederek ) ieri girdi ve Hazreti Peygamberin solunda oturarak ayaklarn kuyuya sarktt. Ben yine dnp kapmn i tarafnda beklemeye devam ettim ve iimden: Allah Teal Hazretleri kardeime hayr murad etmise onu buraya getirir, diye geirdim. O anda-birisi gelerek kapy kmldatt. Kim o! Dedim. O da: Ben Osman bin Affan'm, dedi. Biraz bekle, izin isteyeyim, dedim. Hazreti Peygamberin huzuruna varp Osman bin Af fan'm kapda izin beklediini haber verdim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Ona izin ver, gelsin ve urayaca bir musibet karlnda onu cennetle mjdele. Ben de Hazreti Osman'n yanna dnerek: Girebilirsiniz ve Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, urayacanz bir musibet karlnda sizi cennetle mjdele li, dedim. Hazreti Osman da (Allah'a hamd ederek, Allah yardmcmz olsun, dedi ve) ieri girdi. Hazreti Peygamberin huzuruna vardnda kuyu kenarnda oturacak yer bulamad. Sonra kuyunun nnde Hazreti' Peygamberin karsnda oturdu. Mtercim: Baz alimler, bu hadisenin Hazreti Osman'n kabrinin Ravza-i Mutahhara karsnda Baki mezarlnda olacana ve Hazreti Eb Bekir'le Hazreti mer'in kabirlerinin ise Peygamber'in yannda olacana iarettir, dediler. Bir de Peygamberin mucizesi ^olarak Hazreti Osman n ehid ol-- masna sebep tekil eden byk fitneler olmutur. 992- Hazreti Enes (R.A.) der ki: Bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ashabdan Eb Bekir, mer ve Osman' yanlarna alarak Uhud dana ktlar, Uhud da sallanmaya balad. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ey Uhud da! yerinde dur. nk senin zerinde bir peygamber, bir Siddk (Eb Bekir) , iki de ehid (Hazreti mer ile Hazreli Osman) var. (Uhud dann sallanmas, sevin ve ne'esinden olmutur. Bunun benzeri bir olay da Mekke'de Hira danda olmutur. airin biri gzel sylemitir: Hira dann altndaki sevinten gelen bu hareket ne!.. Eer bu daa, peygamberin Dur ve sakin ol sz olmasayd o da ker ve yklrd.) 993- Hazreti Ali'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Hazreti mer ehid edildii zaman cenazesi bir divan zerine konulmutu. Ben de Hz. mer'e dua edenler arasnda idim. O srada arkamda bulunan ve dirseini omuzuma dayam olan kii, Hz. mer iin yle diyordu: Allah Tea Hazretleri sana rahmet etsin. Zaten senin, iki arkadann (Hazreti Peygamberle Hazreti Eb Bekir'in) yannda olacan (defnedileceini) umuyordum. nk Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den sk sk yle buyurduunu duyardm: Ben, Eb Bekir ve mer beraberdik. Ben, Eb Bekir ve mer yaptk. Ben, Eb Bekir ve mer gittik. (Bu itibarla nn de kabri eriflerinin bir arada olmas gerekliydi). bni Abbas der ki: Bu sz syleyen kimdir? diye baktm, arkamda Hazreti Ali'yi grdm. Mtercm: Hazreti Ali (Kerremellahu Vechehu) efendimizin rivayet ettii bu hads-i erif, iki eyhin (Hazreti Eb Bekir ile Hazreti mer'in) dier ashab kiramdan fazilet bakmndan stn olduklarna dellet eder.24 MER'N ZELLKLER BAHS 994- Cabir'den (Radyallahu Anl) rivayet edilmitir: Ryamda cennete girdiimi grdm. Orada Eb Talha'nn zevcesi Rumeys e karlatm Derken bir ayak sesi iiterek (yanmda bulunan Cibril'e), bu kimdir? dedim. O Bill'dr, dedi. Ayrca cennette bir byk kk grdm, avlusunda bir cariye vard. Bu kk kimindir? sordum. mer'indir, dedi. stedim ki, o kkn iine girip onu greyim. Fakat ey mer, senin kskanln hatrladm da girmedim! Hazreti mer: Anam-babam sana feda olsun, ya Beslallah! Senden hi kskanrmym dedi. 995- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Bir kimse, Hazreti Peygambere kyametten sordu, ne zaman ki yamet kopacaktr? dedi. Hazreti Peygamber ona: Sen kyamet iin ne hazrladn? buyurdu. O kimse dedi ki; Yareslallah kyamet iin hibir hazrlm yoktur. Ancak Allah' ve onun peygamberini severim. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona: Sen sevdiin kimse ;ile berabersin. buyurdu. Enes diyor ki: Peygamberin Sen sevdiinle berabersin! szne
24

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:645-650

sevindiimiz kadar hibir eye sevinmemitik. Ben de Peygamberi, Ebu Bekir ve mer'i seviyorum. Onlara olan bu sevgim sayesinde, onlarn yaptn yapamadm halde kendileriyle birlikte olacam umuyorum. (Peygamberi seven kimsenin derecesi baka olmakla beraber cennette daima Hazreti peygamberi grebilecektir. Bu yine bir beraberliktir. Hazreti Enes de Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hizmetisi ve onu en ok sevenlerden biri olmas itibariyle cennette peygamberle bulunaca da anlalmaktadr. 996- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sizden nceki mmetler iinde (mana aleminden) kendileriyle konuulan kiiler var idi. Eer benim mmetim iinde byle bir kimse varsa, o da mer'dir (Allah tarafndan ona baz gerekler ilham edilir). Baka bir rivayette de: Sizden nce gemi fsrail oullan iinde birtakm erkekler vard ki. Peygamber olmadklar halde onlarla (melekler tarafndan) konuulurdu. Benim mmetimde, o kimselerden biri varsa o da mer'dir.25 HAZRET OSMAN'IN ZELLKLER 997- bni mer (R.A.) der d: Msr halkndan bir adam bni mer'e gelerek: Ey bni mer! Uhud savanda Osman'n (Radyallahu Anh) katn bilirmisin dedi. bni mer; Evet, bilirim; cevabn verdi. Adam sordu: Ey bni mer, Osman'n Bedir savanda bulunmadn bitirmiin? bni mer ona cevab verdi: Evet, Ostnanm Bedir savanda bulunamadn bilirim. Yine sordu: Osman'n Ridvan biatnda (Hubeybiye vak'asnda aa altnda binbeyz kadar ashab biat ederlerken Osman'n orada) bulunmadn bilirmisin bni mer: Evet, Rdvan biatmda Osman'n bulunamadn biliim, dedi. Sonra o adam bni mer'den ald cevablar kendi inancna uygun dtn sanarak Hazreti Osman'n kymetinin azaldna hkmedip sevinmi ve Allahu Ekber diye tekbir getirmiti. Sonra bni mer, o adama: imdi yanma gel de sana iin gereini bildireyim, dedi ve sz balad: nce Uhud savanda Hazreti Osman'n ka hususuna gelince, ben ahidiik ederim ki, Allah Teal Hazretleri Allah onlar affetmitir mealindeki ayeti kerimeyi indirmekle onu ve onunla beraber dier ashab balamtr. Bedir savanda Hazreti Osman'n bulunamaymn sebebi u idi: Hazreti Osman'n nikhls bulunan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in Rukayye adndaki kz hasta idi; lm deinde bulunuyordum Onunla ilgilenmesini Hazreti peygamber Osman'a emir etmi ve geri kalmasna msaade etmiti. Hatta Osman geri kalma iinde tereddt bile gstermiti. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: (Ey Osman) muhakkak surette sana, Bedir'de bulunacak olann sevab vardr. Ayrca o savata bulunann alaca hisse kadar sana ganimet maundan vardr. te bu emir zerine Hazreti Osman, Bedir savandan geri kalmtr. Hazreti Osman'n Hudeybiye vak'asnda Rdvan Biatnda bulu-namay undan: Eer Hazreti Osman'dan Mekke iinde daha saygn bir kimse bulunayd, Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Mekke'ye eli olarak onu gnderirdi, Osman' gndermezdi. Biat ise, Hazreti Osman Mekke'ye eii olarak gnderildikten sonra ve Osman Mekke'de grevli iken olmutu. Bunun iin Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: Bu el Osman'n elidir buyurarak sa elini dieri zerine vurdu ve, *bu biat Osman iindir, dedi. Sonra bni mer, o Msrlya hitab ederek: imdi al sorularnn cevabn ve git. (Hazreti Osman' ayplamak ve onun kymetini drmek yolundaki inancn dzelterek memleketine dn.) Mtercim: Gerekten Bedir savandaki zaferi mjdelemek iin Zeyd bin Harise'nin Medine'ye geldii gn, Hazreti "Osman'n zevcesi Rukayye Radyallahu Anha vefat etmiti. Zeyd bin Harisenin olu same de, Rukayye'nin hastal sebebiyle Hazreti Paygamberin emirleri zere Medine'de kalmt. Trkede Rukayye ismi Rukyye eklinde kullanlmakta ise de dorusu Rukayye'dir. Hazreti Rukayye'nin vefatndan sonra Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem dier kz mm Glsm' Hazreti Osman'a nikahlad. te Hazreti Osmaj, Peygamber efendimizin iki kzn nikahlad iin kendisine Zinnureyn = iki nur sahibi denilmitir.26 HAZRET AL'NN ZELLKLER 998- Hazreti AH (Kerremellahu Vecheh) der ki: Hazreti Fatma (Radyallahu Anha), el deirmenini evirmekten elleri nasr tutmutu. Kendisine bu hususta
25 26

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:651-652 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:653-654

yardmc olmak iin getirilen esirlerden bir cariye istemek zere babas Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in evine gitti. Fakat Hazreti Peygamberi evde bulamaynca isteini Hazreti Aie'ye (Radyallahu, Anha) anlatt. Sonra Peygamber eve dnnce, Hazreti Fatma'nn bir hizmeti istemek zere geldiini Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bildirdi. Hazreti Ali der ki : Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bizzat evimize geldi. Biz ise yataklarmza girmitik. Hemen yataktan kalkmaya davrandmsa da, Hazreti Peygamber bize: Yerinizde kalnz (kalkmaynz) buyurdu. Sonra Fatma ile benim aramda oturdu. Hatta gsme deen mbarek ayaklarnn yumuaklk ve serinliini duyuyordum. Sonra ikimize hitab ederek yle buyurdu: Benden istediiniz eyden daha hayrlsn size bildireyim mi? Yatanza girdiiniz zaman otuz drt defa ALLAHU EKBER, otuz defa SBAHANELLAH ve otuz defa da ELHAMD LLLAH deyiniz. te bu sizin iin bir hizmetiden daha hayrldr. Mtercim: Bu zikir ve tebihler otuz er defadr; fakat La lahe llallahu vahdehu La erike leh ile tekbirler otuz drt olur. Yahud bu hadisi erifte olduu gibi, gece yatarken, yaplacak tebihlerin says b\m lardan ibarettir. Baz hads-i eriflerde de tebihlerin sras deMkti nce Sbhanellah ve sonra Elhamd LiUh ve Allahu EkberVei' Nitekim ayeti kerimelerde de bu sra zere gelirler Onun iin b" sray gzetmek-daha faziletlidir, denmitir. Bu tebihlerin otuz er den doksan dokuz olmas da Esmai- Hsna'ya (Allah'n gzel dok sandokuz ismine) uygun dmesi iindir. Namazlardan sonra ya puan bu tebihlerin sonunda La lhe llallahu Vahdehu La erike Leh denmekle tebihlerin' says yze kar, ki Esma-i Hsna'mn sa ys da bir rivayete gre yzdr. Bir hads-i erifte: Cennetin d-re eleri yzdr; Allah Teala o dereceleri mcahidler iin hazrlann tr. buyurulduundan gerek tebihlerin ve gerekse Allah'n isimle rinin yz olmas bu cennet derecelerine uygun dmektedir diye baz alimler sylemilerdir.27 PEYGAMBER SALLALLAHU ALEYH VE SELLEM'N YAKINLARININ ZELLKLER 999- Abdullah bin Zbeyr (R.A.) der ki: Hendek savanda ben ve Eb Seleme'nin olu mer birer ocuk olduumuz iin kadnlar arasnda bulunuyorduk. Sonra baktm, babam ata binerek iki defa Kurayza Oullar denen Yahudi kabilesine gidip geldi. Ben bu ie merak ettiim iin babam Zbeyr'e sordum: Babacm, iki defa Kurayza Oullarna gidip geldiinizi gordum. Niin gitmitiniz? Babam dedi ki: Yavrum, sen beni yle Kurayza Oullarna gidip gelirken gordun m? Ben: Evet, grdm, dedim. Sonra babam Zbeyr anlatt: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seliem Hazretleri btn ashaba hitaben : Kim Kurayza Oullarna gidip onlarn durumunu bana bildirecek? buyurmutu. Sonra ben onlara gittim ve onlarn ne halde olduklarna dair bilgiyi Peygambere getirdim. Gerekli haberleri Hazreti Peygambere getirdiim zaman ok memnun oldu ve bana iltifat buyurarak anne ve babasn anmak suretiyle: Anam-babam sana feda olsun. buyurdu. 1000- Misver bin Mahreme (Radyallahu Anh der ki: Hazreti Ali (Kerremellahu Vechehu), Eb Ceh'in kz ile evlenmek zere nianlanmt. Bunu duyan zevcesi Hazreti Fatma (Radyallahu Anha), ikyet makamnda babas Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gitti. Dedi ki: Ya Reslallah, ashab (arkadalarnz) sanyorlar ki, siz kzlarnza kzmsnz. Bunun iin kocam Ali de benim zerime Eb Ceh'in kzn nikahlamak istiyor. Hazreti Fatma'nn bu ikyeti zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seliem bir konuma yaptlar. Misver bin Mahreme der ki:-Hazreti Peygamber, konumasna Allah'a hamd ve vg ile baladktan, sonra asl konuya geti ve yle buyurdu: Ben, kzm Zeyneb' Ebu'l-As bin R,ebi'a nikahladm, (nbvvet ten nce Mekke'de bu nikh- kylmt) Eb'l-As, gerekten bana kar sznde durdu, sadakat gsterdi (kzm zerine bakasn nikahlamad) . Fatma'ya gelince, muhakkak ki o, benden bir paradr. Ona bir ktlk yaplmasn istemem Vallahi, Allah'n Resul Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in kz ile Allah'n dmann (Eb Ceh'in) kz bir erkein nikh altnda toplanamaz. Bunun zerine Hazreti Ali de evlenmekten vazgeti. 1001- .bni mer'den (Radiyllahu Anhma) rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Rm'larla savamak zere bir birlik gnderdi. Bu birliin zerine de komutan olarak Zeyd'in olu same'yi tayin etmiti. Gen yata olan same'nin ordu komutanlna tayini hakknda baz kimseler ileri-geri lf etmilerdi. Bunu duyan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, o yersiz sz syleyenlere hitaben yle buyurdu: same'nin kumandanlna dil uzatyorsanz, daha nce de babasnn kumandanlna dil uzatmtnz. (Mte gazasnda komutan tayin edilerek orada ehid den babas Zeyd hakknda da sylenmitiniz) Allah adna,yemin
27

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:655-656

ederim ki, onun babas kumandanla hakkyla layk idi ve insanlar iinde benim en sevdiklerimden biri idi. BU sme de, ondan sonra insanlar iinde en sevdiklerimden biridir. Mtercim: sme Hazretlerinin kumandan tayin edilmesi ve ordunun toplanmas, Hazreti Peygamberin vefatna sebep olan hastal zamanna raslar. Hazreti Peygamber ahirete gtkten sonra yine bu orduyu1 same'nin kumandas altnda Hazreti Eb Bekir savaa gnderdi. Tam bir baar ile de Medine'ye dndler. Daha nce Mte savanda ehid den babas Zeyd ile dier ashabn intikamlar alnarak zaferle geri dnld. 1002- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Bir gn, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem evde iken yanmiza Miczer adnda bir kyafet bilgici geldi. Zeyd ile olu sme bir rt altnda yatmakta idiler. Her ikisinin sadece ayaklar rtden dar kmt. Adan bunlarn ayaklarna bakarak: phe yok ki, bu ayaklar birbirindendir dedi. Adamn bu tehisi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i sevindirdi ve bundan holanarak onu Aie'ye bildirdi. (Zeyd, siyahi olduu halde olu sme beyaz idi ve bu yzden onun nesebi hakknda baz tereddtler bulunuyordu. Bu kyafet bilgicinin tehisi, bu tereddtleri izale eden maddi bir delil deerinde idi. Resl-i Ekrem'i memnun eden de bu olmutu.) Baka bir rivayete gre Resl-i Ekrem yle buyurdular: Ya Aie! Grmedin mi, bana Miczer geldi. same ile Zeyd'in balar rtl ve ayaklar meydanda olduu halde onlar grd ve bu ayaklar birbirlerindendir, dedi. 1003- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Beni Manzum kabilesinden bir kadn hrszlk yaptndan ceza olarak elinin kesilmesi icab etti. Bunun balanmas iin Hazreti Peygamber'den affn dilemee kimse cesaret edemedi; ancak same bin Zeyd syleyebildi. Buna cevab olarak Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem yle buyurdu: srail oullar iinden soylu bir kimse hrszlk ettii zaman onu brakrlard. Fakat zayf (zavall) bir kimse ald zaman onun elini keserlerdi. Eer o hrsz, kzm Fatma olsayd muhakkak onun da elini keserdim. Yine Buhar'de baka bir hads-i erifte same'ye hitaben yle buyurmutur: Allah'n takdir ettii bir ceza hakknda arac m oluyorsun? (Byle bir iltimas kabul edilemez.) 1004- Hazreti same (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kk yata bulunan same ile Hazreti Hasan' (Radyallahu Anhma) kucaklarna alrlar ve yle buyururlard: Allahmt Ben bunlar seviyorum, sen de bunlar sev. 1005- Hazreti Hafsa'dan {Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Gerekten Abdullah bin mer iyi bir adamdr. Mtercim: Abdullah bin mer'in grm olduu bir rya zerine bu hadsi -erif varid olmutur. bni mer ryasnda cehennemi grm ve bir melek ona: asla korkmayacaksn demi. Bunun aklan 323. sayda gemitir. 1006- Enes'den fRadyallahu Anh) rivayet edilmitir: Her mmetin bir emini (sekreteri) vardr. Ey mmetim! Bizim de eminimiz Eb Ubeyde bin Cerrah'dr. 1007- Ber bin Azib (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i, mbarek omuzlarnda torunu Hazreti Hasan' tarken grdm, yle dua ediyordu: Allahm! Ben bunu seviyorum, sen de onu sev. 1008- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Irak halkndan bir adam, bni mer'e, hac iin hramda iken karasinek ldrene ne ceza lazm gelir, diye sorunca ona hayret ederek u cevab verdi: Irakllar bana kara sinei ldrmekten soruyorlar. Halbuki onlar, Hazreti Peygamberin kz Fatma'nn olunu (Hazreti Hseyin'i) ldrdler. stelik Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hasan ve Hseyin hakkmda yle buyurmutu: Bu ikisi (Hasan ve Hseyin), dnyadan benim iki fesleenimdir (ho kokulu ieklerimdir). Mtercim: Hazreti Hasan ve Hazreti Hseyin, Allah'n bana ihsan' ettii nimetlerdir, manasn tar. nk baka bir hadste: ocuk, Allah'n rahmetindendir, Duyurulmutur. Yahut Reyhan burada misk ve anber gibi gzel kokudur. Ayrca Reyhan ho kokusu bulunan bir iein addr. Buna gre mana: Dnyada benim koklayacam ho koku ancak Hasan ile Hseyin'in kokusudur. Baz alimler u manay da vermilerdir: Benim mmetim, benim kokumu kyamete kadar Hasan ile Hseyin'den gelecek erefli slleden koklayacaklardr. Bir ksm alimlere gre de Reyhan iyi otlarn hepsine denilir Rzk ve rahmet manasna da gelir. Burada uygun den rahmet manasdr.

1009- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beni mbarek barna bast ve yle buyurdu: Allahm! Sen buna Kitab') (Kur'an) ret. Dier bir rivayette de: Sen buna hikmeti ret- buyurdu. Mtercim: Kitab retmekten maksad, Kur'ann gereklerini anlamak ve tefsir etmek, esrarn bilmektir. Onun iin bni mer Hazretleri bni Abbas hakknda: Allah tarafndan peygambere indirilen hkmleri en iyi bilendir, derdi. 1010- Hazreti Enes (Radylllahu Anh> der ki: Peygamber Sallalfahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Mte gazasnda ehid den Zeyd, Cafer ve bni Reyaha'nn ayni gnde ehid olduklarn mucize olarak bilmi ve nn de vefat etmi olduunu byk bir znt ve kederle hutbelerinde ashaba- haber vermiti: Zeyd sanca ald ve ehid edildi. Sonra Cafer ald ve ehid edildi. Sonra bni Bevaha (sanca) aldij o da ehid edildi. Enes der ki: Hazreti Peygamber byle sylerken mbarek gzlerinden yalar boanyordu. Hazreti Peygamber sonra yle buyurdu: Sonunda sanca, benim komutanlk vermediim ve durum gerei Allah'n kllarndan bir kl (Hlid. bin Velid) ald ve Allah onlara fethi ihsan buyurdu. Mtercim: Bu hads-i erif geni olarak 351. sayda geti. 1011- bni Arar'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kur'an- Kerimi drt kimseden okuyunuz ve reniniz: Abdullah bin Mes'ud'dan, Eb Huzeyfe'nin azadhs Slim'den, beyy bin K'b'dan, Muaz bin Cebel'den. Hadisi rivayet eden der-ki; Hazreti Peygamber nce beyy'i mi, yoksa Muaz' m and, hatrlayamyorum. Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hayatlarnda Kur'an kerimi ezberleyen ve bilen hafzlar oktu. Fakat hads-i erifte adlan geenler, bni Mes'ud, Salim, beyy ve Muaz hazretleri kraat ilmi bakmndan da hepsinden stn idiler. Ayni zamanda btn ileri de Kur'an retmekti. Yoksa ilim bakmndan bunlardan daha stnleri vard. Bu byk alimler arasnda drt halife ve hususiyle Hazreti Ali, Zeyd bin Sabit, Abdullah bin Anr, bin s ve bunlar gibi daha bakalar saylabilir. Bunlar Kur'an kerimin bir harfini brak-myarak tesbit etmiler ve ezberlemilerdi.28 ENSAR'N ZELLKLER 1012- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmiti Eer Ensar (Medine'n ashab), bir vadiye yahud bir yola koyulsalar, ben de onlarn yoluna girerdim, Eer hicret olmayayd, ben Ensar'dan bir kimse olurdum. (Hicret, stn bir ibadet olmam olsayd,fendimi ^echne kndan sayardm. Fakat hicretin sevab ve mkfat daha ustun ldundan kendimi Muhacir saymaktaym.) . 1013- Ber'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Ensar' ancak mmin sever. Onlara da ancak mnafk buze-der. Ensar' kim severse, Allah da onu sever. Onlara kim buzederse, Allah ona buz eder. 1014- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Medne'li bir ok kadnlar ocuklar ile birlikte bir dn ziyafetinden dnerlerken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlar grnce ayaa kalkp onlara defa yle buyurdu: Allah' ahid tutarm, siz (Medne'liler) insanlar iinde benim en sevdiklerimsiniz. 1015- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki Ensar'dan bir kadn ocuu ile birlikte geldi. Hazreti Peygamber o kadnn gnln ho etmek iin iki defa yle buyurdu: Canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, insanlar iinde benim en sevdiim sizsiniz. Kadnn dileini yerine getirdikten sonra oha byle buyurmutu. 1016- Zeyd bin Erkam'dan (R.A.) rivayet edilmitir; Ensar (Medne'li ashab) sordular:
28

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:656-663

 Ya Reslallahj Her kavmin ballar vardr. Biz topluca size balandk. Da ediniz de bizim ballarmz bizden olsun. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara yle da etti: Allah'm! Bunlarn tabilerini kendilerinden k. 1017- Eb Humeyd'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir; Ensar'm (Medne'li ashabn) ailelerinin en hayrls, Ben Nec-car ailesi, sonra Ben Abdl'l-Ehsl ailesi, sonra Ber'l-Hars ailesi, sonra Beni S aide ailesidir. Ensar ailelerinin hepsinde hayr vardr. Sa'd bin Ubade: Ya Reslallah! Ensar ailelerinin birbirlerine nispetle faziletlerini, bildirdiiniz sralamada bizim ailemiz olan Ben Side, dier ailelelerden sonraya kald, dedi. Kazreti Peygamber on?.: Hayrl kimselerden olmak size yetmez mi? buyurdu. 1018- fiazreti Enes {Radyallahu Anh) der ki Ensar'dan biri: Ya Reslallah! Falanca kimseye valilik verdiiniz gibi, bana da verimlisiniz? diye rica etti. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Siz, tayinlerde adam kayrmay benden sonra greceksiniz. Bana kavuuncaya kadar sabrediniz. Kavuma yeriniz de cennetteki Kevser Havuzudur. 1019- Eb Hreyre'den (Badyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir adam Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine geldi. ok yoksul ve a idi. Hazreti Peygamber onun karnn doyurmak iin evlerinden yemek istedi. Hazreti Peygamberin pk zedeleri, evlerinde sudan baka ey bulunmadm bildirdiler. Sonra Hazreti Peygamber ashaba sordu: Bu adam kim yanma alacak yahud misafir edecek? Ensar'dan biri: Ben misafir ederim, ya reslallah! dedi. Sonra adam evine gtrd ve karsna, Hazreti peygamberin misafirini en iyi ekilde arla! dedi. Zevcesi cevab verdi: Biz onu nasl arlayacaz?. Evimizde ancak ocuklarn bir nlk yemei var. Adam dedi ki: Yemei hazrlar, lamban da yakarsn Gocuklar, akam yemei isterse onlar uyut. Bunun zerine kadn yemeini hazrlad, lambasn yakt ve ocuklarn da uyuttu. Sonra lambasn onaryor-mu gibi yaparak sndrd. Sonra misafire kendileri yiyorlarm gibi. gstererek o geceyi a geirdiler. Sabah olunca Ensar'dan bu zat Peygamber SallalJahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna kt. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Bu geceki iyi davrannza Allah glmsedi (raz oldu) yahud beendi ve : htiya, iinde olsalar da bakalarn kendilerine tercik ediyorlar. te nefislerinin cimriliinden kimler korunuyorsa kurtulua erenler onlardr. mealindeki ayeti kerimeyi indirdi. (Hair sresi; 9) 1020- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Selem'in vefatna sebeb olan hastalklar zamannda Eb Bekir ile Abbas Hazretleri,, bir arada toplanm bulunan Ensar meclisine uradlar. Onlar alar halde idiler. Hazreti Abbas onlara sordu: .Neden alyorsunuz? Cevab verdiler: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Selem'in meclisi hatrmza geldi. imdi hastalklar sebebiyle nbarek sohbetlerinden mahrum kaldk. Bunun iin alyoruz. Sonra Hazreti Abbas ile Hazreti Eb Bekir, Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Selem'in huzuruna varp Ensar'm halini anlattlar. Hazreti Peygamber mbarek ban bir kuma paras ile balayarak saadethanelerinden kt. Mescide giderek minbere kt. te o gnden sonra bir daha minbere kmalar ksmet, olmad. Minbere bu en son klarnda Allah'a hamd ve sena etti. Sonra cemaata hi-tab ederek yle buyurdu: Size Ensar' (Medineli ashabm) tavsiye ederim. Onlar benim cemaatmdr ve srdaiarmdr. Onlar kendilerine den grevleri tamamiyle yerine getirmilerdir. imdi onlarn (dnya saadeti ve ahiret cenneti ile mkfatlandrmalar) hakk kalmtr. O halde siz, Ensar'dan iyilik edenin iyiliini kabul ediniz; ona mkfat veriniz. Eer onlardan fenalk eden olursa, onu da balaynz. 1021- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ye Sellem son defa olarak lm hastalklarnda, mbarek omuzlarnda bir hrka ve mbarek balan bir siyah bezle balanm olduu halde saadethanelerinden mescide girerek minbere ktlar. Allah'a hamd ve sena ettikten sonra yle buyurdular: 4mdi, ey mslmanlar! nsanlar oalacak, fakat Ensar (Medl ne'liler) azalacaktr. yleki, yemee konan tuz kadar az olacaklardr. Sizden her kim bakasna zarar veya menfaat verebilecek bir makamda olursa, Ensar'm iyilik edeninden iyiliini kabul etsin. Onlardan ktlk edeni de balasn. 1022- Hazreti Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sa'd bin Muaz'n lmnden dolay Ar titredi. Bir rivayette de: afd bin Muaz'm lm iin Rahman'n Ar' titredi. eklinde varid olmutur. (Sa'd bin Muaz Hazretlerinin ehid olarak ahirete gmesinden Arn titremesi bu byk insaftn lmnn

nemli bir hadise olduunun ifadesidir.) 1023- Hazreti Enes'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: beyy bin Kb'a hitaben Peygamber Sailallahu Aleyhi ve Sel-lem yle buyurdu: Sana BEYYNE sresini okumam* Allah bana emretti. Ubeyy sordu: - Ya Reslallah! Allah Teal benim ismimi and m? Hazreti Peygamber: Evet. buyurdu. Buna son derece sevinen beyy alad, Mtercim: Beyyine sresinin beyy bin K'b Hazretlerine Peygamber -tarafndan okumhasri hikmeti, olduu gibi eda ve sadasiyle, ive ve nameleriyle renip sonra insanlara ylece retilmesi iindir, deniliyor. 1024- Hazreti Enes (ladyallahu Anb) der ki: Uhud savanda mslmanlar bozguna urayp Peygamber Sallallahu Aleyhi' ve Sellemln yanndan daldlar. Eb Talha Hazretleri ise, Hazreti Peygamberin huzurunda sebat.ederek kendi kalkan-, m Peygamberin nne koydu ve onu sipere ald. Eb Talha aslnda ok nianc biratc idi. Yaynn kirii de ok sert ve kuvvetli idi. Bu na ramen o gn iki- yayn krd. Bu sava srasnda baz kimseler yanlarnda ok torbalar ile Eb Talha'mn yaknndan geerdi. Hazreti Peygamber o geenlere yle buyurdu-. Ok torbanz Eb Talha'ya an (o atcdr, oklar hedefini amaz). Yine bu halde iken, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem mey-, dana kp ekinmeksizin dmana bakard. Eb Talha yle derdi: Ya Reslallah! Anam-babam sana feda olsun, dmann oku size demesin. Byle meydana kp kendinizi gstermeyiniz Benim gsm ve vcudum size siperdir. te Eb Talha bu szleri syleyerek Peygambere kalkan ve siper oluyordu. Yine Hazreti Enes anlatr; hud savanda, mminlerin annesi ve Hazreti Eb Bekir'in kz Hazreti ie ile annem mm Sleym, her ikisi, eteklerini toplayp ayak bilezikleri grnr vaziyette srtlarnda su krbalar olduu halde ordan oraya koarak mcahidlere su tayorlar ve onlara su iirip yine koarak su almaya dnyorlard. Bu ekilde devaml olarak su tadklarn grdm. Yine o gn, vey babam Eb Talha1 -nm elinden iki- defa kl dt. CBu, onun hi dinlenmeden dmanla arpmakta olduunu goteriyord.) ok geni ve yemyeil bir bahedeyim. U banemn ortasna* bir direk vard. Direin bir ucu yere saplanm ve dier ucu ge doru yklemiti. Tepesinde de bir kulp var. Bana, u diree k, denildi. Ben kamam dedim. Sonra bana bir hizmeti getirildi. O hizmeti Benim srtmdan elbiselerimi kaldrd. Ben de kolaylkla o diree kp tepesine vardm. Bana, direin kulpuna smsk sarl, denildi. Ben de de sarldm ve o esnada uyandm. Bu ryam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e anlatnca onu syle tabir ettiler: O bahe islmdr. Grdn direk islm direidir, O kulp da salam inantr. Sen lnceye kadar slm dini zere kalacaksn. 1026- Hazreti Ali'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Daha nce geen mmetler iinde kadnlarn en hayrls Meryem idi. Bu mmetin kadnlarnn en hayrls da Hatice'dir. 1027- Hazreti Ae (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in pak zevceleri iinde. Hazreti Hatice'yi kskandm kadar hi birini kskanmazdm. Gerekte ben Hatice'yi grmedim; fakat Hazreti Peygamber Hatice'yi ok anard. Bazan evimizde koyun kesilirdi. Kesilen koyunun etini para ayrarak hep Haticenin arkadalarna gnderirdi. Bazan da: Sanki dnyada Hatice'den baka bir kadn yokmu gibi i yapyorsunuz, diye sylenirdim. Hazreti Peygamber (onun meziyetlerini sayarak) : O yle idi, o byle idi, o benim ocuklarmn annesi idi. buyururdu. (brahim'den baka btn ocuklar Hazreti Hatice dendi. brahim ise Hazreti Mariye'dendir.) 1028- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir : Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine Cibril gelip yle dedi: Ya Reslallah! u gelen Hatice'dir ve beraberinde azk yahud yemek yahud iecek var. Sana gelince, Rabbisinden ve benden ona selm syle, hem de onu mjdele ki, onun cennette inciden bir evi olacak. yle bir ev ki, orada ne grlt var, ne de yorgunluk... (Hazreti Hatice sessiz ve sedasz iman edip Hazreti Peygamberin her trl hizmetinde bulunmu, yorgunluk ve zorluklara tahamml etmi olduundan buna karlk olarak Cennette inciden yaplm bir sarayda sessiz ve grltsz ve zahmetsiz olarak yaamaya hak kazanmtr.) 1029- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der kii Bir gn, Hazreti Hatice'nin kz kardei Huveylid kz Hle gelerek Hazreti Peygamberin huzuruna kmak iin

izin istedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hle'nih sesini. Hazreti Hatice'nin sesine benzettiinden tavrlarnda bir deiiklik ve rperme oldu ve yle buyurdu: Allahm, Hle (geldi) Hazreti Aie der ki: Gerekten ben bu davran kskandm ve dedim ki, hal Kurey kocakarlar]ndan bir ihtiyar hatrlayp anyorsunuz. Yznde dudaklarndan baka al rengi kalmam, yznden kan ekilmi, lm zerinden de hayli zaman gemi olan byle bir kadn hal neden hatrlyorsunuz? Hem de Allah size onun yerine daha iyisini vermitir. Mtercim: Dier hads kitablarnda ve baka rivayetlerde Hazreti Aie derki: Bu ekilde konumamdan dolay Hazreti Peygamberin gnlnn krldn anladmdan: Seni hak peygamber olarak gnderen Allah'a yemin ederim ki, bundan sonra Hazreti Hatice'yi hep hayrla anacaz dedim. Bylece Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'iri gnln aldm. 1030- tbni mer'den (Radyalahu Anhma) rivayet edilmitir. Dikkat ediniz! Kim yemin edecekse, ancak Allah adna yemin etsin Sakn atalarnz adna yemin etmeyiniz. (Kurey kavmi ise, atalar adna yemin ederlerdi. Siz onlar gibi, babam hakk iin, evldm hakk iin, gne hakk iin, Kabe hakk iin diye yemin etmeyiniz. Vallahi ve billahi diyerek, yemin ediniz.) 1031- Eb Hreyre'den (Radyalahu Anh) rivayet edilmitir: Eb Hreyre, Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem'in beraberinde bulunuyor ve abdest iin su matrasn tayordu. Hazreti Peygamber taharet iin uzaklanca, Eb Hreyre su matrasn alarak Hazreti Peygamberi takib etti. Bunu fark eden Hazreti Peygamber: Bu (peimden gelen) kimdir?. buyurdu. Eb Hreyre; Ben, Eb Hreyre,'yim, diye cevab verdi Resl-i Erkrem: Bana birka ta getir, onlarla temizleneyim. Ancak kemik ve tezek getirme. Ebu Hreyre der kij Kemik ve tezein nesi var? diye sordum. Peygamber Sallalla-hu Aleyhi ve Sellem bana cevaben yle buyurdu: Onlar (kemik ile tezek) cinlerin yemeklerindendr. Nitekim bana Nasibin beldesinin cinlerinden bir heyet geldi. Onlar ne iyi cinler-diPBenden azk ve yiyecek istediler. Ben de onlar iin Allah'a da ettim ki, rastladklar her kemik ve tezein stnde behemehal bir yiyecek bulsunlar. 1032- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edildiine gre, Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem yle buyurmuturairin syledii szn en dorusu, Lebd'in syledii: AUah'dan baka her ey batldr, szdr. meyye ibni Eb Sait'in iirlerine bpkihrsa, mslman olmaya ok yaklamtr. 1033- Halid'iri annesinden (Radyalahu Anha) rivayet edildiine gre yle demitir: Habeistan'den (ailemle birlikte dndmde kk bir kz ocuu idim. Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem bana, ilemeli bir ipek elbise giydirdi ve ilemeleri eliyle okayarak: Cici, cici... buyurdu. . 1034- azreti Abbas'dan (Radyalahu Anh) rivayet edilmitik Hazreti Abbas, Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem'e sordu: Ya. Reslallah, amcan Eb Talib seni korur ve senin iin (Kurey'e) kafa tutard. Senin ona ne faydan oldu? Hazreti Peygamber yle buyurdu: Eb Talib, cehennemin yufka yerindedir. Ben olmasaydm cehennemin en alt tabakasnda olacakt 1035- Eb Sad (Radyallahu Anh) der ki: Bir gn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selle'm'in huzurunda Eb Talib'den sz ald. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu; Umarm ki, benim efaatim kyamet gnnde ona fayda verecek ve o, cehennemin, topuklarna varan yufka yerine atlacaktr. Bundan onun beyni kaynayacaktr. Bir rivayete gre, bann ii kaynayacaktr. buyurulmutur. Mtercim ; Hadste geen Dahdah kelimesinin lgat manas, topuklara kadar olan su demektir. Burada ise, mecaz olarak ate iin kullanlmtr.29 SRA VE MRA BAHS

29

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:663-674

1036- Hazreti Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Kurey kavmi beni (sr hadisesinde) tekzip edince (yalanlayn-ca), Hicr-i sma il'de (Kbenin kuzey yannda) durdum. AUah Tela. Mescid-i ksa'yi gzmn nne getirdi. Ben de mescM-i Aksa'ya bakarak belirtileri hakknda onlara bilgi vermeye baladm. 1037- Mlik bin Sa'saa (Radyaliahu Anh) der ki: Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, sr gecesini ashaba anlatarak yle buyurdular: Ben Hatm'de yahud Hicri smail'de (Kabe'nin kuzey yannda) yatyordum. Bana biri (Cibril Aleyhisselm) geldi ve buramdan buraya kadar (boaz ukurundan kasna kadar) yararak kalbimi kard. Sonra bana iman dolu bir altn tas getirildi ve kalbim ykand. Sonra kalbim (nur ve hikmetle) doldurularak yerine konuldu. Sonra bana, katrdan kk, merkebden byk beyaz ve gznn grd en uzak yere admn atan bir hayvan (Burak) getirildi ve ona bin dirildim. Cibril (Aleyhisselm) beni alp gtrd. Birinci ge varnca, gn almasn istedi. Kim o? diye soruldu. O da: Cibril! dedi. Beraberinde kim var? denildi. Cibril: Muhammed, dedi. Muhammed arld m? diye soruldu. Cibrli Evet, dedi. Bunun zerine: Ho geldi ve ne mutlu bir geli geldi, denildi. Hemen kapy at. Birinci ge girince Hz. Adem ile karlatm. Cibril bana: Bu senin atan Adem'dir, ona selm ver dedi. Ben de selm verdim. Selm ald ve: Merhaba, salih oul ve salih peygamber, dedi. Sonra ykselerek ikinci ge vard1 ve gn almasn istedi. Kim o? diye soruldu. O da: Cibril! dedi. Beraberinizde kim var? denildi. Cibrl: __ Muhammed var, dedi. __ Muhammed arld m? denildi. Cibril-. __ Evet, dedi. Bunun zerine: Ho geldi ve ne mutlu bir gelile geldi? denildi. Hemen ka- * .i at. kinci ge girdiimde teyze ocuklar Hazreti Yahya ve Uaareti s ile karlatm. Hazreti Cibril bana: __ Bu yahya, bu da sa'dr; onlara selm ver, dedi. Ben de selm verdim. Selm aldlar ve bana yle dediler: __ Merhaba salih karde ve saih peygamber. Sonra Cibrl beni nc semaya kard ve ieri girmek iin zin istedi- Bu gelen kimdir? denildi. Cibril'dir, cevabn*verdi. . Beraberinde kim var? denildi. Cibril-. Muhammed, dedi. arld m? denildi. Cibril, Evet, dedi. Ho geldi ve ne mutlu bir geli geldi, denildi. Sonra kap ald. nc semya girdiimde Hz, Ysuf ile karlatm. Cibril bana de di ki, bu Ysuf dur ona selm ver. Ben de selm verdim. Selm ald. Sonra yle dedi: Merhaba saiih karde ve salih peygamber! Sonra Cibrl beni drdnc semaya kard ve ieri girmek iin izin istedi. Bu gelen kimdir? denildi. Cibril: Ben Cibril'im, dedi. Beraberinde kim var? denildi. Cibril: Muhammed, dedi, arld m? denildi. Cibril: 4vet, dedi. Bunun zerine: Ho geldi ve ne mutlu bir gelile geldi, denildi. Sonra drdnc sem kaps ald. Drdnc semya, girdiim zaman Hz. drs ile karlatm. Cibril: Bu dris'dir, oha selm ver, dedi. Ben de selm verdim. Selm ald. Sonra yle dedi: Merhaba salih karde ve salih peygamber. Sonra Cibril beni beinci semya kard ve ieri girmek iin izin istedi. Ona: Bu gelen kimdir? denildi. Cibril: Ben Cibril'im, dedi. Ona: Beraberindeki kimdir? denildi. Cibril: Muhammed, (Sallaliahu Aleyhi ve Sellem) dedi. Ona: arld m? denildi. Cibril: Evet, dedi. Bunun zerine Ho geldi ve ne mutlu bir gelile geldi, denildi. Beinci semaya getiimde Hz. Harun vard. Cibril bana, bu

Harun'dur ona selm ver, dedi. Ben de selm verdim. Selm ald. Sonra: Merhaba salih karde ve salih peygamber, dedi. Sonra Cibril ben altnc semaya kard ve ieri girmek iin izin istedi. Ona Bu- gelen kimdir? denildi. Cibril: Ben Cibril'im, dedi. Ona: Beraberinde kim var? denildi. Cibril: Muhammed, dedi. Ona: ard m? denildi. Cibril: Evet, dedi. Ho geldi ve ne mutlu bir geli geldi, denildi. Altnc semaya getiimde Hz. Musa ile karlatm. Cibril bana dedi ki, bu Musa'dr, ona selm ver. Ben de selm verdim. Selm ald ve yle dedi: Merhaba salih karde ve salih peygamber. Ben geince Hazreti Musa alad. Ona: Niin alyorsun? denildi. O cevab verdi: Alyorum, nk benden sonra gnderilen gen bir peygamberin mmetinden cennete girecekler, benim mmetimden cennete gireceklerden ok daha fazladr. Sonra Cibril beni yedinci semaya kard ve ieri girmek iin izin istedi. Ona: Bu gelen kimdir? denildi. Cibril: Ben Cibril'im, dedi. Ona: Beraberinde kim var? denildi. Cibrl: Muhammed, dedi. Ona: O arld m? denildi. Cibrl: Evet, dedi. Ho geldi ve ne mutlu bir gelile geldi! denildi. Yedinci semya getiimde Hz. brahim ile karlatm. Cibrl dedi ki, bu senin atan brahim'dir ona selm ver. Ben de selm verdim. Selm ald v yle dedi: Merhaba salih oul ve salih peygamber. Sonra ben, Sidre-i Mhteha'ya karldm. Orada Sidre aacnn meyvas, Hecer testileri gibi (iri) idi. O aacn yapraklar da fillerin kulaklar gibiydi. Cibril bana: Buras Sidre-i Mnteha'dr, dedi. Oradan drt rmak akyordu. Bunlarn ikisi iten ve ikisi de dtan akmakta idi. Ben sordum: Bunlar nedir? Ya Cibrl!.. Cibrl dedi ki: Bu iten akan iki rmak cennet rmaklardr. Dtan akan di ger iki rmak da Nil ile Frat rmaklardr. Sonra bana Beyt-i Mamur gsterildi. Yetmi bin melein her gn oraya girdiini grdm. Sonra bana bir kap arab, bir kap st ve bir kap bal getirildi. Ben st aldm. Bunun zerine Cibril dedi ki: Bu tabilik) dir. Sonra namazlar, her gn elli vakit olarak bana farz klnd. Ben geri dndm. Musa'ya uradmda bana sordu: Sana ne emredildi? Her gn iin elli vakit namaz, dedim. Senin mmetin, her gn elli vakit namaza g yetiremez. Vallahi, ben senden nce insanlar denedim ve sraloullar ile en ar ekilde uratm. Rabbine dn ve mmetinin yknn hafifletilmesini iste, dedi. Ben de geri dndm ve Allah Teal benden on vakti kaldrd. Msaya dndm. Bana ayni szleri tekrarlad. Geri dndm ve Allah benden on vakit daha kaldrd. Musa'ya dndm. Bana ayni szleri syledi. Geri dndm ve Allah benden on vakit daha kaldrd. Musa'ya dndm. Bana ayni szleri syledi. Geri dndm ve Allah benden on vakit daha kaldrd ve her gn iin on vakit namaz ile emredildim. Musa'ya dndm. Bana ayni szleri tekrarlad. Geri dcdm ve bana her gn iin be vakit namaz emredildi (tarz klnd). Musa'ya dndm. Sana ne emredildi? diye sordu. Her gn be vakit namaz emredildi, dedim. Musa dedi ki: Senin mmetin, her gn be vakit namaza g yetiremez. Ben senden nce insanlar denedim ve srailoular ile en ar ekilde uratm. Rabbine dn de mmetin iin hafifletilmesini iste. Dedim ki: Ben Rabbimden, yztfm kzarncaya kadar istedim. Artk raz ve teslim olacam. Hz. Musa'dan ayrlnca bir mndi bana, farzm kesinletirdirn ve kullarmn ykn de hafiflettim, diye seslendi. (Elli vakit be vakite indirilmi olmakla beraber elli vaktin sevab verilmitir.) Bu sr hadsi, namaz bahsinin banda Enes Hazretlerinden nakledilmiti. Bu iki rivayetin herbirinde, dierinde olmayan tafsilat vardr. 1038- Hazreti Aie'den {Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: (Ey Aie!) Ryada iki defa bana sterildin. Bir defasnda se-bir ipek rt iinde gryorum. Bana, bu senin karndr, denili-. Ben de rty ayor ve bir de bakyorum ki, sensin. Bunun zejne, eer bu rya Allah tarafndan ise, elbette tahakkuk ettirecek diyorum. Mtercim: Bu rya, zahirine gre mi, yoksa tevil edilerek mi deerlendiril-iesi gerekir, diye zerinde tereddt edilmitir. nk btn pey-amberlerin grm olduklar her ryann vahy olduunda phe oktur. Ancak bu ryann

nbvvetten nce grlm olmas ihtima-de vardr, denilmitir.30 HCRET VE MUHACRLER BAHS 1039- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mekke'de mslmanlara yle buyurmutu: Ben, sizin hicret edeceiniz yeri grdm: ki kara talk arasnda hurmalk bir yerdir. ' Bu iaret zerine hicret edecek olanlar Medine'ye hicret ettiler. Daha nce Habeistan'a hicret, etmi olanlarla Mekke'ye dndkten sonra Medine'ye hicret ettiler. Bu arada babam Eb Bekir de hicrete hazrland. Hazreti Peygamber babama yle buyurdu: Sen acele etme; nk bana (Allah tarafndan hicret etmem iin) izin verileceini umuyorum. Eb Bekir sordu: Anam-babam sana feda olsun, siz bu hicret emrini gerekten unuyormusunuz? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Evet, buyurdu. Bunun zerine babam Eb Bekir de, Hazreti Peygamberin yannda kalarak hicret etmeyi orteledi. Bugn, yarn hicret ederiz dncesiyle drt ay iki devesini ayrlara salmakszn balayp aa yapraklan ile besledi. Bir gn le zeri evde topluca oturmakta iken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in, yz rtl olduu halde gelmekte olduunu ev halkmzdan biri haber verdi. Babam Eb Bekir dedi ki: Anam-babam ona feda olsun. Byle bir vakitte anszn gelmeleri, nemli bir i sebebiyle olsa gerektir. Sonra ieri girmek iin Hazreti Peygamber izin istedi. Babam da kendilerini Karlayarak evfe girdiler. Babam Eb Bekir'e: Yannda bulunanlar darya kar (sizinle gizli konuacam) buyurdular. Babam: Ya Reslallah! Anarnbabam sana feda olsun. Bunlar sizin kendi aenizdir, dedi. Hazreti Peygamber buyurdu: Bana hicret etmek iin izin verildi. Hazreti Eb Bekir, babam sana feda olsun, ya Reslellah! Sana arkada olmak istiyorum, dedi Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sellem: Evet, buyurdu. Eb Bekir- Y& Reslallah, babam sana feda olsun! u iki devemden birini al dedi Hazreti Peygamber: Bedeli mukabilinde alrm, buyurdu. Derhal biz yol azn hazrlamaya koyulduk ve gerekli yiyecek ve eyay her ikisi iin hemen getirdik. Kzkardeim Esma da kuandan bir para keserek bununla daarcn azm balad. Ona bu iinden dolay ZATI NTAKAYN denildi. Hazreti Esma ikiye bld kuann bir paras ile eyalar ve dier paras ile de daarc balad iin ona K KUAK SAHB manasna gelen ZATI NITAKAYN. ad verildi. Sonra babam Eb Bekir ile Peygamber Sallallah Aleyhi ve Sel-iem SEVR dandaki maaraya ktlar ve orada gece sakl kaldlar. Perembe gn maaraya girdiler, pazartesi gn ktlar, Eb Bekir'in olu Abdullah da geceleri onlarla kalrd. Abdullah ok anlay ve kavrayl delikanl idi. Gece seher vaktine kadar maarada kalr ve bu erken vakitte maaradan karak abucak Mekke'ye inerdi ve Mekke'de imi gibi grnrd. Btn gn Mekke mriklerinin konumalarn ve peygamber aleyhindeki planlarn renir-. di. Akam karanl basnca Mekke'den karak maaraya dner ve ald haberleri aktanrd. Ayrca mir bin Fheyre adnda bir azatlmz vard. mir, maara civarnda st iin dn alnm koyunlar gderdi. Akam vaktinden bir saat sonra bu koyunlar onlarn yanna gtrr ve onlar, kaplarn iine koyulan kzgn talarla stlm st ierek geceyi geirirlerdi. afak skerken de mir bin Fheyre koyunlar haydalar ve o gnn her gecesinde byle yapard. Daha nce Mekke'de iken Hazreti Peygamberle. Hazreti Eb Bekir Kurey kfirlerinin dininden olup gvenilir bir kimse olan Abdullah bin reykt ile szleme yapmlar ve onu klavuzluk yapmak iin kiralamlard. Sevr dana ktan gn sonra sabahleyin bu klavuz, kendisine teslim edilen iki deve ile gelecek ve onlar Medine'ye gtrecekti. Adam szne bah kalarak buluma yerine gn sonra geldi. Sabahleyin Abdullah bin reykit'm klavuzluunda Hazreti Peygamber, Hazreti Eb Bekir ve mir bin Fheyre Medine'ye doru yola ktlar ve sahil yolunu setiler. Sraka bin Malik anlatr: Hazreti Peygamber ile Hazreti Eb Bekir'i ldren veya esir alan kimseye, her biri iin yz deve verileceine dair. Kurey kafirlerinin alm olduklar karar elileri vasta-siyle bize bildirildi. Kabilem BeniMdlic'in bir toplantsnda iken onlardan bir adam gelip yanbamzda durdu ve bana hitaben: Srka! dedi, sahil yolunda birtakm karaltlar grdm. Onlarn Muhammed ile arkadalar olabileceklerini sanyorum. Ben, onlarn Muhammed ve arkadalar olduunu anladm ve fakat byk ganimete konmak iin niyetimi sakladm. Yalnz bama bu ganimete konabilmek iin o haberciye dedim ki: Senin grdklerin onlar deildir. Sen, az nce gzmzn nnden yitik mallarm aramak iin o tarafa giden falan ve falan grmsn. O toplantda biraz bekledikten sonra kalkp evime gittim. Cariyeme, atm alp tepenin arkasnda beni beklemesi iin emir verdim. Ben de mzram alarak evin arka tarafndan ktm, Mzramn maden ucunu (parlayp farkedilmesin diye) yere evirdim ve onu alak tuttum. Bylece tmn yanma gelerek bindim. Hemen ksram drt nala .kaldrarak verilen haber dorultusunda onlar takb ettim. Nihayet Haz-reti Peygamber ile Hazreti Eb
30

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:674-682

Bekir'e yaklatm. Derken atm sr tu ve yere serildim. Hemen elimi kuburuma atp fal oklarm kardm ve onlar vuraym m, vurmayaym m? diye fala baktm. stemediim fal kt. Ben bu fala uymayarak yine atma bindim ve hayvan koturdum. Hazreti Peygamberin okuyuunu iitecek kadar yak- , latm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem dnp arkasna bakmyordu. Hazreti Eb Bekir ise, sk sk dnp bakyordu. Bu esnada atmn n ayaklar dizlerifte kadar yere batt ve ben de yere yuvarlandm. Hayvan kaldrmak iin zorladm. Hayvan da kalkmaa abalad ise de bir trl ayaklarm kurtaramyordu. Nihayet zorlukla yere batm olan ayaklarn kurtard ve ayak izleri yerinden bir toz duman havaya ykseldi. Ben yine fal oklarm karp fala baktm ve yine istemediim fal kt. Bunun zerine onlara emniyet arsnda bulundum. Durup beni beklediler. Ben de hayvanma binerek yanlarna vardm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in bir mucizesi olarak .hayvanmn ayaklarnn yere gmesi ve onlara bir zarar veremiyiimden, Peygamberin davasnn stn gelecei iime dodu ve Hazreti Peygambere: Senin kavmin, seni ldrene veya seni esir alana mal vadetti-ler, dedim ve onlarn peygamber hakknda ne dndklerini bir bir anlattm. Hem de yanmda bulunan azk ve eyay onlara takdim ettim; fakat kabul etmediler. Yalnz Hazreti Peygamber bana: Durumumuzu gizli tut (kimseye syleme)! buyurdu. Sonra ben, Hazreti Peygamberden bir gven kd istedim. Hazreti Peygamber de mir bin Fheyre'ye emredip bir deri paras zerine bir gven kd yazdrd ve bana verdi. Hazreti Peygamber de beraberindekilerle yoluna devam etti. Mslmanlardan mteekkil am ticaretinden dnen bir kafile ile birlikte Zbeyir bin Avvam, yolda Hazreti Peygamberle karlat. Zbeyir Hazreti Peygamber iie Hazreti Eb Bekir'e beyaz giysiler giydirdi. Medine'li mslmanlar Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hicret maksad e Mekke ' den kp Medine'ye gelmekte olduunu duyunca, Hazreti Peygamberi karlamak iin hergn sabahdan le scana kadar Medine dnda Harre denilen talk bir yerde beklerler ve Sonra evlerine dnerlerdi. Bir gn uzun bir beklemeden sonra evlerine dnm olduklar bir zamanda, Yahudi'lerden biri, bir i iin Medine burlarndan birine kp etrafa bakmrken beyazlar ierisinde serab gibi bir parlt grd. Bu grnt bazan kayboluyor ve bazan meydana kyordu. Adam dikkat kesildikten sonra gelenlerin Hazreti Peygamberle arkadalar olduunu anlad ve kendisin sahip olamayarak var sesiyle bard-. Ey Arab topluluklar! Sizin beklemekte olduvnuz lideriniz geliyor. Bu ar zerine Medine'de bulunan btn mslmanlar silhlarn alp evlerinden sradlar ve Hazreti Peygamberi karlamaya gittiler. Karlamaya kanlarn hepsi Harre denilen talk yerde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem ile karlatlar. Hazreti Peygamber Medine yolundan saa saparak Kba'ya doru yneldi. Kba'da Beni Avf bin Amr'm evine indiler. O gn Rebiul-Evvel aynn bir pazartesi gn idi. Gelenleri Hazreti Eb Bekir karlyor. Hazreti Peygamber ise sessizce oturuyorlard. Medne'li mslman-lardan daha nce Hazreti Peygamberi grmemi olanlar, Hazreti Eb Bekir'i Peygamber sanarak ona selm yerip hrmet ediyorlard. Nihayet gne Hz. Peygamber'e deince Eb Bekir hrkasn karp Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e glgelik yapt ve o zaman herkes peygamberi tand. Bylece Hazreti Peygamber on drt gec& Kba'da Beni Amr bin Avf in yannda msafir kald ve hakknda, Takva, zerine kurulan Mescid mealindeki ayeti kerime nazil oan KBA MESCDN bina ederek orada namaz kldlar. Sonra Hazret* Peygamber devesine binerek Medine ehrine doru yola ktlar. Dier insanlar da beraberinde yrdler. Medine ehrine girip imdiHi Peygamber Mescidinin bulunduu yere geldikleri zaman Hazreti Peygamberin devesi kt. Daha nce de Medinedeki mslmanlar orada namaz klarlard. Aslen bu yer Es'ad bin Zrare'nin himayesinde bulunan Sehl ve Sheyl adlarnda iki yetimin hurma kurutmak ii harman yerleri^ idi te Hazreti Peygamberin devesi oraya knce, Hazreti Peygamber yle buyurdular: Buras nallah meSkenimizdir. Sonra Hazreti Peygamber, o iki delikanly huzurlarna art j ve bu harman yerinde mescid yaplmak art ile arsa kymetinin b;; dirilmesini kendilerinden istedi. Genler: Biz bu yerimiz karlnda herhangi bir ey istemiyoruz. Su Allah rzas iin biz onu size balyoruz, dediler. Fakat Peygambe Sallallahu Aleyhi ve Sellem arsay ba olarak kabul etmedi. Tal min edilen kymetin stnde para vererek arsay onlardan satln ald Sonra orada Mescidin inasna balad. Hazreti Peygamber bizzat d ger mslmanlarla kerpi tar ve yle buyururdu: Bu ykler Ha^ ber'In (ticaret) ykleri deildir. Ey Rabbimiz, bu ykler daha iyi % daha deerlidir. Ve yine: Allah'm! Gerek mkfat, ahiret mkfatdr. Sen Ensar \ Muhacirleri esirge! 1040- Hazreti Enes Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine hicret yolunda Sraka yetitii zaman: Allahm! On,u yere ser! diye Hazreti Peygamber dua etti. S-raka'y, binmi olduu at yere serdi. Hayvann da iki n aya kumlara batt. Hayvan soluyarak glkle ayaklarn, kurtard ve kalkt. Bunun zerine Sraka: Ya Reslallah! Bana dilediiniz emri verebilirsiniz, dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Yerinde kal ve kimsenin bize ulamasna meydan verme! Sonra Hazreti Peygamber Medine'ye girince: Akrabamzn evlerinden en yakn hangisidir? diye sordu. Eb Eyyub, benim, y Reslellah! dedi, ite bu evim

ve bu da kapmadr. Hazreti Peygamber, Eb Eyyub'a: O halde git de, dinlenmemiz iin yer hazrla, buyurdu. Eb Eyyub gitti ve yer hazrlad. Sonra dnerek Hazreti Peygamberle Hazreti Eb Bekir'e hitaben: Allah'n mbarek (hayrl) klmas niyazyle kalknz (eve buyurunuz) dedi. Hazreti Peygamber bylece Eb Eyyub ElEnsar'nin evinde bir mddet kaldlar. O srada Yahudilerin en byk alimlerinden ve ulularndan Abdullah bin Selm mslnan oldu. Hazreti Peygambere hitaben yle demiti: Ya Reslallah! Ben ahidlik ederim ki, gerekten sen Allah'n peygamberisin. Allah tarafndan getirdiklerinin hepsi hakdr dorudur. Yahudiler bilirlerki, ben onlarn efendisiyim ve efendilerinin de oluyum. Ayn zamanda onlarn en bilginiyim ve en bilginlerinin de oluyum. Mslman olduumu bilmeden kendilerini arp beni nasl tandklarn sorunuz. Benim kim olduumu size sylesinler. Eer mslman olduumu renirlerse, aleyhimde ok ey syler ve bana iftira ederler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem de, Yahudileri huzurlarna davet etti ve onlara yle buyurdu: Ey Yahudiler topluluu! Allah'dan korkunuz. Kendisinden baka ilh bulunmayan Allah'a yemin ederim ki, siz muhakkak benim Allah'n Peygamberi olduumu biliyorsunuz. Ben size hak dini g tirdim? mslman olunuz. Yahudiler cevab olarak: __Bizim bu hususta bilgimiz yok! dediler ve bunu defa tekrarladlar. Sonra Hazreti Peygamber Yahudilere sordu: Abdullah bin Selm sizce nasl bir adamdr? Onlar cevab verdi-ler: O, bizim efendimiz ve efendimizin olu, en bilginimiz ve en bilginimizin de oludur. Hazreti Peygamber yine onlara sordu: O mslman olursa ne dersiniz? Onlar: Haa, o asla mslman. olmaz dediler. Hazreti Peygamber bu. soruyu defa sordular. Onlar da ayni cevab verdiler. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Ey bni Selm! Onlarn karsna k! buyurch. Abdullah biti Selm da kt ve yle konutu: Ey Yahudi cemaat! AhMan korkun. Kendisinden baka hi bir ilh bulunmayan Allah'a yemin ederim, ki, iz O'nun Allah'n peygamberi olduunu biliyorsunuz. Hak dini de getirdiini biliyorsunuz. Yahudiler Abdullah bin Selam'a t karl verdiler: Sen yalan sylyorsun. Bunun zerine, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, o Yahudileri huzurlarndan dari > kartt. 1041- Hazret! Eb Bekir (Radyallahu Anh) der kit Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile Sevr dandaki maarada idim. Bir a/a bam kaldrp baktm ki, bizi takip eden Ku^ rey kavminden- baz kimselerin ayaklar gzkyor. Ya Reslallah! dedim, onlardan biri eer gzn aa indirirse, bizi grr. Hazreti Peygamber bana yle buyurmutu: Sus, ya Eb Bekir, Biz, ncleri AHah Tel olan iki kiiyiz. (Biz yalnz deiliz, bizi koruyan Allah var.) 1042- Ala bin Hadrem'den rivayet edilmitir: Sadr (vacib olan veda) tavafndan sonra muhacir (Medine'ye hicret etmi olan), Mekke'de gn kalabilir. Mtercm: Medine'de bulunan muhacirlerden Mekke'ye gidip hac yapan kimse vacib olan Sadr tavafn yaptktan sonra Mekke'de ancak gn kalabilir. Drdnc gn hicret, yeri olan Medine'ye dnmesi gerekir. Ancak bu hkm, Mekke'nin fethinden nce geerli idi. Mekke fethedildikten sonra hicretin hkm kalktndan artk hac yapanlarn Sadr (veda) tavafndan sonra Mekke'de gnden fazla kalmalarnda bir saknca yoktur. erkavi erhinde byle yazldr. 1043- Eb Hreyre'den (Radyailahu Anh) rivayet edilmitir : Eer Yahudi'lerden on kii bana iman etmi olsayd, hepsi bana iman ederdi. Mtercm: Medine'de ve Medine evresinde bulunan yahudilerin ileri gelenlerinden on kii iman etmi olsalard. Yahudilerin tm imana gelirdi. O zamanki Yahudilerin eleba^lar arasnda unlar saylabilir: K'b bin Eref; Rafi, bin beyy Hakik, Yahya bin Ahtab, Eb Yas bin Ahtab, Abdullah bin Hanif, Fhhas, Rufa'a bin Yezid, Z-beyr bin Batya, K'b bin Esed, emuyel bin Yezid... te bu gibiler islm kabul etmi olsalard, dier btn yahudiler mslman olacakt.31 BENC CZ GAZALAR BAHS

31

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:682-690

BEDR MUHAREBES 1044- Hazreti Enes (Radyailahu Anh) der ki: Bedir savandan tam bir zaferle ktktan sonra Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri ashab kirama yle buyurdu: Eb CehiVin ne olduuna kim bakacak onun halinden bize haber getirecek) Hemen bni Mes'ud gidip onu, Afr'nn iki olu tarafndan kl darbeleriyle vurulmu olduu halde can ekiirken buldu ve ona: -Eb Cehil senmisin? diyerek sakalm ekti. Eb Cehil cevab verdi: ldrdnz adamn veya kavmi tarafndan ldrlen adamn stnde (ondan daha yksek) adam var m? (Kavminin en byk adam olarak lmekte olduunu sayklyor.) Mtercim: bni Mes'ud, Eb eh'in ban keserek Hazreti Peygamberin huzuruna getirdi. Hazreti Peygamberin, bundan dolay Allah'a hamd ve kr ettii baz rivayetlerde yardr. Eb Cehil, Afra adndaki kadnn Muaz ve Muavviz adlarndaki iki olu tarafndan ldrlmse de, ilk kl darbesini Eb CehiTin ayaklarna vurarak onu yere dren Muaz Hazretleri olduundan Eb Cehil'in zerindeki eyasn ganimet, olarak ald. 1045- Eb Talha (Radyallahu Anh) der ki: Bedir savandan ktktan sonra, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Kurey'in. ulularndan yirmibe kiinin cesedlerini bir araya toplatp Bedir semtinin en pis ukurlarndan birine atlmalar iin emir vermitir. Emir yerine getirildikten sonra .Hazreti Peygamber dinlenmek iin gece Bedir'de ordusu ile kald. Aslnda her sava sonunda byle yaparlard. nc gn yola kmak zere hazrlklara baland ve eyalar baland. Hazreti Peygamber devesine binerek ve ashab da kendilerini takib ederek yrmee baladlar. Yolda Kurey ulularnn bulunduu ukura gelince, kenarnda durdular. Cesetleri bu ukurda gml olan Kurey Ulularna adlar ve baba adlar ile seslenerek yle buyurdular: Ey falan olu falan, ey falan olu falan! Siz Allah'a ve onun peygamberine itaat etmi olaydnz, sevinir miydiniz? Allah'n bze vadettii zaferi biz gerek olarak bulduk. Siz de, Allah'n size vadet-tii azab gerek olarak buldunuz mu? Hazreti mer sordu: Ya Reslallah! Cansz cesetlere neler sylyorsunuz?. Peygam ber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bulurdular ki: Muhammed'in can, kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, sylediklerimi siz onlardan daha iyi iitenler deilsiniz. , Mtercm ; Gerek mmin vererek kfir llerin grmesi, iitmesi-ve azab ile nimeti tadmalar, Kur'an kerim ayetleriyle ve hads-i eriflerle sabittir. Onun iin bu hads-in teviline hacet yoktur. 1046- Rifa'a bin Rfi (Radyallahu Anh) der ki: Cibril (Aleyhisselm), Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine sordu-. Bedir gazilerini iinizde ne olarak sayarsnz? Hazreti Peygamber ona cevab verdi: Biz onlar msltimanlarn. en stn kiilerinden sayarz. Cibril Aleyhisselm: Biz de, meleklerden Bedir'de bulunanlar, ylece sayarz, dedi. Mtercim.; Bedir savanda, bulunan ashabn.saylar, Hazreti Talt ile Filistin nehrini geenlerin says kadar yz obir veya, yz on iki kii idi. Grev icab Hazreti Peygamberin emirleriyle Medine'de kalan sekiz kii ile yz ondokuz ashab idiler. 1047- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Bedir savac henz balamadan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: .zerinde sava tehizat! bulunan ve atmm ban (dizginini) tutmakta olan zat. Mtercim: Evet, eer siz sabreder ve peygambere itaatsizlikten saknu-sa-ruz, o dmanlar da zerinize gelecek olurlarsa, Rabbinfi besbin melekle yardnn edecektir. (Ali Iman/125)..^ahndek^ aye ti kerimeden de anlalaca zre Hazreti Qtal. svari ,^"e bin melekle Bedir savana katlm ve mslmanlara yardm etmi tir. 1048- Rbeyyi' binti Muavviz (Radiyallahu Anha) der kii Ge-I lin olarak gerdee girdiim gecenin ertesi gn Peygamber Sallalla:-| hu Aleyhi ve Sellem evimize eref verdiler... Yanmda, def alp Bedir savanda ehid den babalarna at yakan kk kzlar vard. Derken kzlardan biri: imizde yarn ne olacan bilen anl Peygamber var, dedi. Hazreti Peygamber o kza yle buyurdu: Byle syleme, daha nce ne syliyordunsa onu syle!

Mtercim: Kzm, sen Bedir ehidlerini ven szlerine devam et. Gaybi bilirim diye beni vme, diye buyurmutur. Her ne kadar l arkasndan byle szler sylenmesi mekruh ise de, savalar ve mslmanlar cesaretlendirmek iin yaplmasnda bir saknca yoktur. 1049- Eb Talha El-Bedr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutur: inde kpek ve resim (canllara ait resimler kasdediliyor) bulunan eve melekler girmezler. inde kpek ve canl varlklara ait (insan ve hayvan gibi) resimler bulunan evlere rahmet melekleri girmezler. nsanlarn amellerini yazan ktib melekler ise daima insanlarla bulunur ve ayrlmazlar. Bu Hadis-i erifin gaza ile ilgisi olmad halde Bedir sava mnasebetiyle getirilmesinin sebebi, bunu rivayet eden ravi Eb Tal-ha'nn Bedir savama katlm olmasdr. Bundan sonra- gelen hads-i erifler de mam Buhar tarafndan ayni maksada iaretle' getirilmitir. 1050- Eb Mes'ud El-Bedr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem buyurmutur: Bakare sresinin sonundan iki ayeti bir gecede okuyan kimseye, o iki ayet yeter. (Anene'r-Resl'y sonuna kadar okuyan kimseye, o gece iin bunun sevab kfi,gelir. Yahud insan ve cinlerin zararndan korunmu olur. Yahud bu okuyu, gece namaznn sevabn karlar, demektir. 1051- Mikdad bin Amr El-Kind El-Bedr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Ya Relallah! kfirlerden biriyle karasam da onunla ar-pisak ve klcyla vurup bir kolumu kestikten sonra benden korunmak iin bir aacn arkasna snarak, Allah'a iman ettim, dese ne buyurursunuz, ya Relallah, onu ldrebilirmiyim? Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem! Onu ldremezsin! buyurdu. Mikdad yine sordu: Ya Reslallah! Benim iki kolumdan birini kesti ve mslman olduunu da o kolu kestikten'sonra syledi! Hazreti Peygamber ye buyurdu: Onu ldremezsin. Eer ldrrden, senin onu ldrmeden nceki durumunda o, olur; sen de, onun sylemi olduu sz (ehadet kelimesini) sylemeden nceki durumunda olursun. (O, mslman yerine gemi olur; sen de bir mslmamn ldrlmesini helal kabul etmi olacan iin kfir durumunda olursun.) 1052- Cbeyr bin Mut'im (R.A.) der ki: Mut'un bin Adiyy hayatta olup da u (Bedir savanda esir edilen kokmular Cm serbest braklmalar) hakknda benimle konumu olsa onlar kendisine brakrdm. Mtercm; Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Taif'den dndkten sonra, Mut'im bin Adiyy'in himayesine mracaat etmiti. Mut'im, drt olunu K'be'nin drt kesinde durdurarak: Muham-med, bizim himayemizdedir, diyerek iln ettirdi. Kurey ileri gelenleri de buna kar kmayp itaat etmek zorunda kaldlar. Yine Haimoullar aleyhine olarak Kurey tarafndan yazlan andlama metninin bozulmasma en ok alan da Mut'im idi. 1053- Hazreti Eb Bekir (R.A.) der ki: Bize hi kimse varis (miras) olamaz. Bizim (ldkten sonra) geriye braktmz mal sadakadr. Yalnz b maldan Muham-ned'in aesi (ferdleri hayatta bulunduklar mddet) yer. (Hazreti Peygambere ait olan gerek Hayber'de ve gerekse Fe-dek arazisindeki baheler, vereseler arasnda blnmeyip Hazreti Peygamberin aileleri hayatta bulunduklar mddet, bu arazilerin gelirlerinden geimlerini salarlar. Sonra b mallarn hepsi sadaka olarak mslmanlann devlet hazinesine kalr.) Onu ldremezsinU buyurdu. Mikdad yine sordu: Ya Reslallah! Benim iki kolumdan birini kesti ve mslman olduunu da o kolu kestikten 'sonra syledi! Hazreti Peygamber yle buyurdu: Onu ldremezsin. Eer ldrren, senin onu ldrmeden nceki durumunda o, olurj sen de, onun sylemi olduu sz (ehadet kelimesini) sylemeden -nceki durumunda olursun. (O, mslman yerine gemi olur; sen de bir mslmamn ldrlmesini helal kabul etmi olacan iin kfir durumunda olursun.)32 KA'B BN EREFN LDRLMES BAHS 1054- Hazreti Cabir (R.A.) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: K'b bin Erefin hakkndan kim gelecek? nk bu adam, Allah'a ve onun peygamberine eziyet etmitir. Bunun zerine Muhammet bin Mesleme kalkp dedi ki:
32

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:691-696

 Ya Reslallah! Onu ldrmemi ister misiniz? Hazreti Peygamber: Evet, buyurdu.Muhammet binMesleme dedi ki: O halde bir ey (uydurma ve aslsz eyler) sylememe izin veriniz. Hazreti Peygamber: yle! dedi. Sonra Muhammed bin Mesleme, geceleyin Kb bin Erefin evine gitti. Kapdan seslenerek dedi ki:1 Ey kb! Bu adam (Hazreti Peygamber) bizden zekt istedi ve bizi skntlara sokuyor. Bana dn olarak bir ey veresin diye sana geldim. K'b cevab verdi: Evet, o, sizden daha ok eyler isteyecektir. Vallahi siz ondan muhakkak bkacaksnz. Muhammed bin Mesleme: Ne yapalm, bir defa ona uyduk. Simdi onun sonunun neye varacan grmeden kendisinden ayrlmak istemiyoruz. imdi sizden bir veya iki deve yk hurma dn vermenizi istiyoruz. K'b yle konutu : Peki, vereceim; fakat karlnda rehin isterim. Muhammet bin Mesleme sordu ; Rehin olarak ne istersiniz? K'b dedi ki : Kadnlarnz rehin veriniz. Muhammet bin Mesleme : Sen araplarm en gzelisin, sana hanmlarmz veremeyiz, dedi. Bu defa K'b bin Eref: yle ise ocuklarnz rehin veriniz, dedi. Muhammed bin Mesleme cevab verdi: ocuklarmz sana nas rehin verebiliriz? Sonra bu ocuklardan birine svld zaman bir veya iki yk burma karlnda rehin edilmi denilecektir. Bu ise bizim iin bir utantr. Biz sana ancak silhmz rehin verebiliriz. Sonra K'b bin Eref rehin olarak silh ve zrh almay kabullendi ve bir gecenin muayyen bir zamannda alverii tamamlamak iin szletiler. Sonra Muhammed bin Mesleme, Kb'n st kardei Eb Naile Hazretleri ile Kb bin Eref'in kalesine vardlar. Kale dndan haber verdiler. Kb bin Eref bunlar kalenin iine ald. Kendisi de yanlarna indi. K'b aaya inerken karisi: Bu gece vaktinde nereye iniyorsun, dar kma, diye seslendi. K'b dedi ki: Bu gelenler Muhammed bin Meslame ile st kardeim Eb Nailedir. Karisi: Ben bir ses iittim. O sesten sanki kan damlyor, dedi. Kb, Asaletli kii, geceleyin kl darbesine davet edilse bile, icabet eder, diye karlk verdi. Sonra K'b aa indi. Muhammed bin Mes-leme'nin yannda Eb Naile'den baka iki kii daha vard. Muhammed bin Mesleme daha nce arkadalarna-u direktif de bulunmutu: K'b yanmza gelince ben onun san tutup koklayacam. Belki size de koklatacan. Onun ban kskvrak yakaladm grdnz zaman derhal saldrp kllarnzla vurunuz. Gerekten K'b, msafirlerinin yanna gzel elbiselerle ve ho kokular srnm olarak geldi. Muhammed bin Mesleme: Bugnk kadar gzel koku hayatmda grmedim? dedi. K'b cevab verdi: Elbette, yanmda Arab kadnlarnn en mkemmel ve en gzel kokulu kadn vardr. Muhammed bin Mesleme: Msaade edermisiniz, banz bir koklayayim, dedi. K'b Koklaynz, dedi. Muhammed bin Mesleme kokad ve arkadalarna da koklatt. Muhammed bin Mesleme: Bir kez daha msaade- eder misin? dedi. K'b Evet! diye cevap verdi. K'b bin Erefin ban kskvrak.yakalaynca, hadi davrann, dedi ve arkadalar da hemen kllan ile vurup onu ldrdler. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurlarna dnerek K'b' ldrdklerini bildirdiler. Mtercim: Kb bin Erefin ldrlmesi, hicret'in nc ylnda Rebulev-vei aynda olmutur. Bu adam Yahudilerden ve Nadir kabilesi ela balarndan ok stn bir air olup iirleri ile Hazreti Peygamberi hicvederdi.. O sralarda da Mekke'ye gidip gelmi ve Bedir sava hakknda da mersiyeler syliyerek Kurey kfirlerini slm aleyhine kkrtp harekete geiriyordu. Ensar'n Evs kabilesinden Muhammed bin Mesleme kendi kabilesi erlerinden drt arkadala gidip anlatld ekilde Kb'm ban kestiler. Bakalarna ela ibret olarak gsterdiler. Sonra Yahudi'ler sabahlayin Peygamberin huzuruna varp yaplan iten ikyet ettiler. Muhammed bin Mesleme'nin ksas olarak ldrlmesini istediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem Hazretleri Kb'm ne trl fesadlar kardn, anlatarak Yahudiler bir cevab veremeden gittiler.33 EBU RAF'N LDRLMES 1055- Ber bin zib (Radyallahu Anh) der ki-. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Eb Rfi'in ldrlmesi iin Ensar'dan birka kiiyi grevlendirdi ve bunlarn bana da Abdullah bin Atik'i komutan yapt. Eb Rafi, Yahudilerin ileri gelenlerinden ve zenginlerinden olup Hazreti Peygamber'e kar slm dmanlarna yardm eder, her zaman ve her frsatta fesat karak peygambere eziyette bulunurdu Eb Rafi, kendisine zel
33

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:697-699

olarak yaptrm olduu bir kalede otururdu. Onu ldrmek grevini zerine alan Abdullah bin Atik, gne battktan ve herkes srleriyle birlikte evlerine dndkten sonra, arkadalar ile Eb Rafi'in kalesine yaklatlar. Abdullah arkadalarina dedi ki, siz burada bekleyin. Ben kale kapsna gideyim. Belki bekiyi kandrarak ieri girme frsatn bulurum. Bylece arkadalarndan ayrld ve kale kapsna kadar yaklat. Sonra defi hacet yapyormu gibi malahna brnd, Kale halk ieri girmi bulunuyordu. Kapc da kapy kapamak zereydi. Abdullah'n karartsn fark edince, ona seslendi: Ey Allah'n kulu, kapy kapayacam; girmek istiyorsan gir. Abdullah der ki: Ben bu ary byk bir frsat bilerek hemen ieriye girdim. Kapnn i tarafnda tenha bir yerde gizlendim. evrede hi kimse kalmadndan kapc kapy kapayp kilitledi. Kapnn anahtarlarn kapnn bir ivisine ast. Ben nce kapy o anahtarlarla atm ve ak braktm. Sonra yine saklandm. Eb Rafi saraynn en st katnda dost ve yaknlar ile sohbet eder ve elenirdi. Daha sonra arkadalarnn hepsi kendi yerlerine ekilirlerdi. Eb Rafi ise, haremlikte oluk-ocuu ile kalrd. Ben yava yava yukarya ktm. Her kapdan ieri girdike o kapy ierden srmelerdim ki, ayet Eb Rafi'in adamlar beni duyarlarsa yetiip Eb Rafi'i kur taramasnlar. Sonunda Eb Rafi'in yatmakta olduu odaya girdim. Fakat aileleriyle yatmakta olan Eb Rafi'in kim olduunu ve odann hangi kesinde bulunduunu karanlktan kestiremiyordum. Yerini belirlemek iin: Ey Eb Rafi!.. diye seslendim. Adam uykudan uyanarak : Kim o? dedi. Ben sesin geldii yere koup kl darbelerimi indirmeye baladm. Fakat telal olduumdan bir netice alamadm. Eb Rafi, lk kopard. Ben de odadan karak sofada biraz bekledim. Tekrar ieriye girdim ve: Eb Rafi, bu lk nedir? dedim. Eb Rafi: Anas geberesice! dedi, az nce odada bulunan biri klla bana vurdu. Hemen ona bir larbe indirerek ar ekilde yaraladm ama ldremedim. Sonra klcmn sivri ucunu karnna sapladm ve srtndan kt. Bu defa kesin olarak onu ldrdm anladm. Hemen geri dnerek srgl kaplar amak suretiyle darya ktm. Kalenin merdivenlerinden aaya inerken son basamaa vardmda merdiveni bitmi sanarak ayam yere attm ve bu mehtapl ge-r cede dtm. Bacam krld. Basmdaki sarkla ayam balayarak yrdm ve kale kapsnda oturdum. Kendi kendime dedim ki, Eb Rafi'in lm kesinlikle meydana kmadka ben buradan ayrlmayacam. Bylece bekledim. Nihayet horozlarn tt seher vaktinde, Arablarn adeti zere bir lm habercisi kalenin yksek bir yerine karak: - Hicaz tccar Eb Rafi ldrld, diye iln etti. Ben hemen arkadalarmn yanna gittim ve onlara: imdi acele edelim. Allah Teal Eb Rafi ldrd, dedim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanma vardm ve olay anlattm. Hazreti Peygamber bacamn krldn renince bana ; Ayan uzat. buyurdu. Ben de uzattm. Hazreti Peygamber bacam svad. Sanki, o bacak hi krlmam gibi oluverdi.34 UHUD SAVAI BAHS 1056- Hazreti Cbir (Radyallahu Anh) der ki: Uhud sava gnnde bir adam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelerek: Ya Reslallah! Ben bugn ldrlrsem neredeyim? diye sordu. Hazreti Peygamber ona: Cennettesin! buyurdu. O adam yemekte olduu avucundaki hurmalar hemen yere att. Sonra dmana saldrarak arpmaya balad ve ehid oldu. Allah ondan raz olsun. Mtercim: Byle bir olay ashab, kiramdan iki kiiye nasib olmutur: Biri Bedir savanda arpan Umeyr bin Humm, dieri de Uhud savanda ehid olan bu zattr ki, ismi aklanmamtr. 1057- Sa'd bin Eb Vakkas' (Radyallahu Anh) der ki: Uhud sava gnnde Peygamber Sallallahu Aleyhi v Sellem Hazretleri kendi ok torbasn karp benim nme koydu ve yle buyurdu: At... Anam babam sana feda olsun. 1058- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Uhud savanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve* Sellem Hazretleri mbarek bandan isabet alarak bir dii de krlmt. Mbarek yznden kanlan siler ve de yle "buyururdu: Peygamberinin ban yaran bir kavim nasl kurtulabilir? Mtercim: Bu hdise zerine Senin bu hususta yapabilecein bir ey yok! Allah, ya onlar tevbekr klar, ya da zalim olduklarndan tr kendilerine azab eder mealindeki ayeti kerime nazil oldu. (Ali m-ran: 128) Allah, dilerse onlar tevbekr klar ve kfrlerinde jsrar ederlerse onlara azab eder. nk onlar zalimdirler. Bu ayeti keri34

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:699-701

menin nzulnde tefsir alimleri ihtilf etmilerdir. Bi'ri Mane halk hakknda yahud Uhud savandaki dmanlar hakknda Hazreti Peygamberin bedduaya niyet etmeleri zerine nazil oldu, denilmi; fakat Buhari'de, bu hadis-i erifte, Uhud savanda nazil olduu aklanm bulunduundan bu husus daha kuvvetlidir. 1059- tbni mer (Radyallahu Anhma der ki: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin Uhud savanda mbarek balan yanhp dii knldktan sonra sabah namazlarnn son rekatlarnda rkudan kalktktan ve SEMIALLAHU Lt-MEN HAMDEH dedikten sonra: Allahm! Falana, falana ve falana lanet et! diye beddua ederlerdi. (Sonra Allah tarafndan mealini bir nceki hads-i erif mnasebetiyle verdiimiz ayeti kerime nazil oldu.) 1060- Vah'den rivayet edilmitir! Abdullah bin Adiyy (Radyallau Anh) der ki, Hazreti Hamza'y ldren Vah'den, onu nasl ldrdn anlatmasn istedim. O da yle anlatt: Hazreti Hamza, Bedir savanda Tuayme bin Adiyy'i ldrmt. Efendim Cbeyr bin Mut'im bana dedi ki, eer amcam Tuay-me'yi ldren Hamza'y ldrebilirsen seni klelikten azad ederim. Nihayet Uhud sava iin askerler toplannca, ben de onlarla beraber Mekke'den ktm. Uhud dana, vanp sava iin saf baladk. Arablann adeti zere iimizden Siba adnda biri, kar karya gelmi olan iki ordunun ortasna kt ve karsna bir sava istedi. nn karsna hemen Hazreti Hamza kt ve: Allah'a ve onun peygamberine kar kan kadn klkl Siba, diyerek zerine atld ve ona ldrd. O zaman ben bir kayann arkasnda Hazreti Hamzayi ldrmek iin pusuya yatm idim. Hamza bana yaklanca sngm onun karnna doru frlattm. Sngm, gs ile gbei arasna isabet etti ve arkadan kt. Orada hemen ehid oldu. Sava sonras Mekke'ye dnen insanlarla bende dndm. Sonra Mekke'de islmiyet yaylmaya balaynca korktum ve Taife katm. Daha sonra Mekke fethedilince Taif'den baz heyetler slm' kabul iin Hazreti Peygamberin huzuruna gitmeye baladlar. O heyetler arasnda beni de gnderdiler ve asla korkmamam, slm' kabul edenlere Hazreti Peygamber tarafndan hibir zarar gelmeyeceini de tlediler. Bylece ben bir b.eyet ierisinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beni grnce bana : Vahi senmlsin? buyurdu. Evet, dedim. Hamza'y sen mi ldrdn? diye sordu. Dedim ki: Durum sze bildirildii gibidir. Bunun zerine bana yle buyurdular: Yzn bana gstermemeye gcn yeter mi? Ben de ktm ve bir daha kendilerine grnmedim; Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem irtihal edince, Mseylemet'I-Kezzab adnda biri, peygamberlik iddias ile ortaya kmt. Ben kendi kendime dedim ki, bu kfire kar kar da ben onu ldrrsem, Hamza'nm yerine bana bir keffret olur. Bu niyetle Hazreti Eb Bekir tarafndan Mseyle-met'l-Kezzab'a kar gnderilen akserin iine ben de girdim. Nihayet gidip savaa baladm zaman ykk bir duvarn deliinden onu perian bir halde su ararken grdm. Hemen sngm zerine attm, iki memesi arasna sapland ve arka taraftan iki krek kemii arasndan kt. Ensar'dan Abdullah bin Zeyd de yetierek onun ban kesti. Bylece Mseylemet'l-Kezzab ldrlerek taraftarlar da temizlendi. 1061- Eb Hreyre (Radyaliahu Anl) .der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Uhud savanda dmanlar tarafndan krlan mbarek diini gstererek: Peygamberine kar bunu yapan bir kavime Allah'n gazab iddetlidir. buyurdu ve yle devam etti: -Allah yolunda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ldrm olduu bir kiiye de Allah'n gazab iddetlidir. Mtercim: Uhud savanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin krlan dii, n dilerle az dileri arasndaki di olup alt enenin sa tarafnda idi. Hazreti Peygambere bu tecavz yapan Utbe ibni Ebi Vakkas adndaki kfirdi ve Hazreti Sa'd ibni Ebi Vakkas'm da kardeidir. Hazreti Peygamberin mbarek ban ta ile yaralayan--da bni Kamie adndaki mel'n idi. Bunlarn her ikisi de birer sebeple helak olup cehennemi boyladlar. bni Kamie, bir da yolunda giderken byk bir' yaban keisi tarafndan boynuzlanarak para para edildi. Utbe ibni Ebi Vakkas ise, ok gemeden helak oldu ve bu adamn, soyundan gelen ocuklarn n dileri anadan doma hep krk (yarm) halde olmutur. Bunun atm olduu ta, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in bana giymi olduklar elik zrhn iki halkas na isabet ederek bu halkalar elmack kemii iine batrmt. Eb Ubeyde bin Cerrah bu halkalar glkle kard. Ne yazk ki, bunlar karlrken Hazreti Peygamberin iki n dii de kt 35 Bylece hem mbarek yzleri, hem de mbarek azlar kanlar iinde kald. Sonra Eb Said El-Hudr'nin babas Malik bin Sinan gelerek elmack kemiklerinde olan kan emerek yuttu. Bunu gren Hazreti Peygamber: Benim kanm karan kimseye cehennem atei dokunmaz!* buyurdu.
35

Dier siyer kitaplarnda: Bu halklarn kmas srasnda (Ebu ubeyde bin cerrah (R.A.)'m iki n dii kt) diye yazlmaktadr

Yine Uhud savanda, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellenc'i ldrmek kad ile gelmi olan Kurey nclerinden beyy bin Halef adndaki mel'n, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in bizzat attklar okun isabeti ile yaraland ve onun zdrab ile can verdi, cehennemi boylad. (Allah'n laneti kfirler zerine olsun...) 1062- Hazreti Aie (Radyaliahu Anha) der ki! Uhud savanda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, mrikler Mekke'ye doru dnp giderlerken onlarn tekrar geri dnmeleri mmkn olaca cihetle bir tehlike sezdiklerinden ashab kirama yle buyurdular: Bu mrikleri kim zleyecek (arkalarn takp edecek)? Bunun zerine ashabdan yetmi kii hazrland. Mtercim: Bu yetmi kii iinde Eb Bekir, Zbeyr bin Avvam, mer, Osman, Ammar bin Yasir, Talha, Sa'd ibni.Ebi Vakkas, Abdurrahman ibni avf, Eb Huzeyfe,. bni Mes'ud (Radyaliahu Anhm) gibi ashabn bykleri vard. Gerekten bunlarn takibediini gren mriklerin kalblerine Allah tarafndan korku ve dehet dt. Daha nce dnp tekrar hcum etmek niyetini tarlarken, bu defa kamaya karar verdiler. Dzensiz ve dank bir halde Mekke'ye kap gittiler. Baka bir hads-i erifte de, mrikler Medine'ye mil uzaklktaki Hamra'ul-Esed isimli yere vardklar zaman, Allah, onlarn kalb-lerine korku drd. Bundan dolay savuup gittiler eklindedir. Sonra o mrikleri izleyen yetmi kadar ashab kiram hakknda: O mminler ki, (Uhud savanda) kendilerine yara isabet ettikten sonra Allah'n ve peygamberin arsna uyar ve hele iyilik edip fenalktan saknrlar, onlar iin ok byk bir mkfat vardr. Onlar, o kimselerdir ki, kendilerine insanlar: Dmanlarnz size kar ordu hazrlad; siz onlardan korkun; dediler de, bu sz onlarn imann artrd ve stelik: Allah bize kfidir: o ne gzel vekildir, dediler. (Alj mran/172, 173) Bylece dmann takibine gidenler, o yolda, hi br zarara ura-myarak selmet iinde Allah Teal'nm ihsan ile geri dndler.36 HENDEK (AHZAB) SAVAI 1063- Hazreti Cbir (Radyallahu Anh) derki: Hendek sava iin btn ashab hendek kazarken,- kazmalarn ilemedii sert bir tabakaya rastladk. Ashab durumu Peygamber Sal-allahu Aleyhi ve Sellem'e bildirdiler. Peygamber Hazretleri: Ben inerim buyurdu. Sonra (al'a kar) mbarek karnlarna ta balam olduklar halde kalktlar. Nitekim hendek kazarken gn yiyecek namna hi bir ey tadmamitk. Reslllah hendee indi ve kazmay alarak o sert tabakaya vurunca kum gibi paralanp dald. Ya, Reslallah! dedim. Bana izin ver de, evime kadar gideyim. Sonra evime gittim ve zevceme dedim ki, bugn Hazreti peygamberde bir hal grdm ki, dayanlacak gibi deil* Yannda yiyecek bir ey. var mdr? Zevcem, bir olak ile bir para arpamz var, dedi. Hemen ben o kei yavrusunu kestim. Etini ve arpay piirdim. Sonra Hazreti Peygamberin huzuruna giderek: Ya Reslallah! Evimizde birazck yemek var. Birka ashab ile beraber evimize kadar terif eder misiniz, dedim. Hazreti Peygamber bana sordu: Evinizdeki yemek ne kadardr? Ben de, miktar u kadardr, diye bildirdim. Hazreti Peygamber: oktur, iyidir. buyurdu, ve ilve etti: Sen evine dn ve hanmna syle: Ben gelinceye kadar tencereyi teten ve ekmekleri tandrdan ekmesin. Sonra Hazreti Peygamber btn ashaba hitab ederek: Kalknz!.. (Cabir bize sofra hazrlad.) buyurdu. Bu davet zerine, muhacirin ve ensar hep kalktlar ve evimize geldiler. Ben de hemen zevcemin yanna koup: Allah sana iyilik versin. Btn ensar ve muhacirler Hazreti peygamberle geldiler. imdi ne yapacaz? dedim. Zevcem: Hazreti Peygamber, yemein ne kadar olduunu sordu mu? dedi. Ben de-. Evet, sordu, dedim. CO halde bunun bir hikmeti vardr.) Sonra Hazreti Peygamber buyurdu: Haydin (onar onar) giriniz. Geni oturunuz, birbirinizi sktrmaynz. Sonra Hazreti Peygamber tandrdan ekmek karp doruyor ve zerine et doradktan sonra tencere ve tandn rterek sofray ashabnn nne koyuyor; Sonra tekrar et ve ekmek karyordu. Hepsi doyuncaya kadar et ve ekmek doramaya devam etti. Bir miktar da artt. Resl-i Ekrem, CCabir'in karma) yle buyurdu: Bunu sen ye ve bir ksmn da ikram et. nk halk ktla uramtr.

36

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:701-706

1064- Sleyman bin Sured (Radyallahu Anl) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hendek (Ahzab) sava esnasnda: Biz onlarla (kfirlerle) savarz; fakat onlar bundan byle bizimle savaamazlar. buyurdu. Mtercim: Bu hads-i erif, Hazreti Peygamberin mucizelerindendir. yle ki: Ahzab sresinin dokuzuncu ayeti kerimesinde mealen Cenab: Hak Ey iman edenler! Allah'n zerinizdeki nimetini ann: Hani (Hendek savanda sizi yok etmek iin kfirlere ait) ordular size gelmiti de, biz onlarn zerine (iddetli) bir rzgr ile grmediiniz (meleklerden ibaret) ordular salvermitik. Allah ne yapmakta olduunuzu gryordu. eklinde beyan ettii zere, btn kabileler bir araya gelerek mslmanlar yok etmek iin onbin kadar asker toplamlard. Kesin bir zafer kazanmak niyeti ile Medine'ye geldiler ve evresine kondular. slm askerlerinin says bin civarnda idi. Hazreti Peygamber Medine ehrinin etrafna hendek kazdrd ve i tarafa ekildi. Bir aya yakn dmanla kar karya bulunularak karlkl olarak birbirlerine ok ve talar atld. Hak Teal Hazretleri mminlere yardm iin bin melek gnderip askerlerin etrafnda tekbir getirdiler. Kfirler o melekleri grmeyip seslerini iittiler. O esnada bir de frtna halinde iddetli bir rzgr kt. Dmanlarn yz ve gzlerine kum ve toprak saarak atelerini sndrd, adrlarn skt. Hayvanlarn ve eyalarn darmadan etti. Bu hal sebebiyle Allah tarafndan kalblerine kprku sokuldu. Bu hengmede ilerinden Tuleyha bin Huveyid adndaki kfir seslendi: Haberiniz olsun! Muhammed size sihir yapmaa balad. Cannz kurtarmak isterseniz selmet tarafna kounuz. Bunu duyan askerler danklk iinde ve perian bir halde Mekke'ye doru kap gittiler. Bu savaa dair geni bilgi siyer kitaplarnda vardr. Bu olay zerine Hazreti Peygamber bir mjde olarak ashab kirama: Artk bundan byle biz onlarla savarz. Onlar bize sava aamayacaklar, buyurarak mucizelerini gsterdiler. Zira Hendek savann ertesi yl Hudeybiye andlamas oldu. Ondan bir yl sonra da mre niyeti ile Mekke'ye gidilip hac vazifesi yerine getirildi ve orada gn kalndktan sonra emniyet ve gven iinde selmeti Medine'ye dnld. Sonra Kurey ncleri andlamay bozduklarndan ertesi yl Mekke fethedildi. Bylece Hazreti Peygamberin ak mucizesi gerekleti. 1065- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hendek (Ahzab) sava mnasebetiyle yle buyururdu: Allah'dan baka hi bir ilh yoktur; birdir Ordusunu aziz Canl ve stn) kld. Kuluna yardm etti. Mttefikleri (Hendek savama katlan hizipleri) hezimete uratt. Birdir. O ve O'nun dnda hibir ey (g) yoktur.37 BEN KURAYZA GAZASI 1066- Eb Sad EI-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Ben Kurayza adndaki Yahudi kabilesi, Hazreti Peygamber tarafndan onbe gn muhasara edilip sktrldktan sonra, onlar Sa'd bin Muaz (Radyallahu Arih) Hazretlerini hakem tayin ederek onun verecei hkme raz oldular. Kale ve savunma mevzilerinden aaya indiler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem de Sa.d bin Muaz Hazretlerine haber gnderdi. Sa'd, Hendek savanda yaralanm ve yaras da ar olduundan Medine'de bir adrda yatmakta ve tedavi edilmekteydi. Sa'd Hazretleri bir merkebe bindirilerek yola karld. Sa'd Hazretleri, daha nce Ben Kurayza yurdunda bulunduu srada kendisine mescid (namazgah) edindii bir yere yaklanca, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashaba hitaben yle buyurdu: Efendinizi veya en hayrlnz kalkp karlaynz. Bu emir zerine ashab ayaa kalktlar. Sonra Hazreti Peygamber Sa'd Hazretlerine hitaben: unlar (Beni Kurayza yahudileri) senin verecein hkme raz oldular (bunlara ne yaplmas gerekiyorsa fikrini ve hkmn bildir) . buyurdu. Sa'd bin Mustz cevab verdi: Bunlarn savalarn ldrr, dierlerini esir alrsn. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Sa'd Hazretlerinin bu hkmne kar yle buyurdu: Sen, bu Yahudiler hakknda Allah'n hkm ile hkm verdin (yahud Melein hkm ile hkm verdin, gerei ifade ettin). (Sa'd bin Muaz, Hendek savanda ald yarann tesirinden kurtula-imyarak ld.)38 RKA GAZASI 1067- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte Necid blgesi ynne sava iin gittik. Sonra geri dnerken gnein iddetli scanda byk aalar bulunan bir vadiye geldik. Hazreti Peygamber len uykusu (dinlenmek) iin buraya indi. Beraberinde bulunan insanlar da hep indiler ve birer aacn glgesine ekildiler. Hazreti Peygamber yalnz bana bir sakz aacnn (yahud dikenli bir aacn) altna indi. Klcn da aacn bir budana ast ve uykuya yatt. Biz uyumakta iken Hazret; Foygairfcar bizi ard. Biz de hemen yanlarna
37 38

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:706-709 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:709-710

kotuk. Baktk ki, Mr brdav Peygamberin yannda oturuyor. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bize buyurdu: Uyumakta iken bu bedevi gelip klcm knndan ekti ve uyafl-dmki, kl onun elinde yaln olarak bulunuyor. Bana, seni benden kim kurtaracak? dedi. Ben de ona-. Allah dedim. te o, urada oturuyor. (Hazreti peygamber ona hi bir ceza vermedi.) Mtercim: Bu olay Hazreti Peygamberin mucizelerindendir. Baka bir rivayette de, Hazreti peygamber ona: Senden beni Allah kurtarr. buyurmas zerine o anda Hazreti Cibril gelerek o Bedevi'nin gsne bir yumruk vurdu. Bedev yere serilerek elinden kl dt. Hazreti Peygamber yere den klc hemen alp Bedevi'ye: imdi seni benden kim kurtaracaktr? buyurdu. Bedev dedi ki: Senden beni kurtaracak yoktur. Aman ya reslallah! Sonra ehadet kelimesini getirerek mslman oldu ve kavmine dndkten sonra onun vastasyla oklar islm kabul etti.39 BEN MUSTALIK GAZASI 1068- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki Ben Mustahk gazasnda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile beraberdik. Arab kfirlerin esirlerinden cariyeler hissemize dmt. Biz de evlerimizden uzak olarak uzun mddet tarada kaldmzdan bekrlk halimiz iddetlenerek cariyelerimize yaklamay arzu ettik. Fakat cariyelerimiz ocua kalrsa, artk onlar satmak caiz olamayacandan korktuk. ocua kalmamalar iin korunmay (dar dkmeyi) are olarak dndk. Ancak bunun caiz olup olmadn bilmediimiz iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sorduk. Bize u cevab verdiler-. Bunu yapmanzda bir saknca yoktur. nk kyamete kadar Allah katnda yaratlmas mukadder olan her insan dnyaya gelecektir {bunun iin gnah olur diye endielenmeyiniz). HUDEYBYE GAZASI 1069- Hazreti mer'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Hazreti mer, Hudeybiye dnnde geceleyin Peygamber Sal-lallahu Aleyhi ve Sellem'in beraberinde bulunurken Hazreti Peygam-ber'e bir ey sordu; fakat cevab alamad. Bu soruyu defa tekrarlad ise de yine cevab alamad. Zira o esnada Hazreti Peygamber llah'dan gelen bir vahy ile meguld. Sonra Hazreti mer kendi nefsine sylendi: Ey mer, senin anan alasn! (lesin). kez srar ederek Reslllah rahatsz ettin. Hazreti, mer der ki: Sonra ben devemi koturdum. Btn insanlarn nne getim. Hakkmda Kur'an nazil olmasndan korku ve endie iinde bulunuyor ve dnyordum. Ben bu hal zere iken bir haberci beni ard. Hakkmda bir ayet nazil olmutur, korkusu ile Hazreti Peygamberin huzurlarna vardm. Bana yle buyurdular: Bu gece bana bir sre nazil oldu ki, zerine gne doan btn varlklardan bana daha. sevgilidir. Sonra FETH sresini batan sonuna kadar okudular. ' Mtercim; Bu Fetih sresi, bugne kadar meydana gelen ve bundan sonra da Jayamete kadar olacak btn islm fetihlerini mjdelemektedir. Hem Kur'an'n bir mucizesi, hem de Hazreti Peygamberin ve onun mmetinin gemi ve gelecek gnahlarnn balanacan da mjdeliyor. Ayrca Hudeybiye bancnn hem Mekke'nin fethine ve hem de dier fetihlerin olacana iaret ettiinden bu srenin dnya ve dnyadkilerden daha sevimli olaca tabiidir. Yine Hudeybiye ban-na evvelce itiraz eden Hzreti mer ve Arkadalan bu srenin inmesiyle mahcub oldular ve ok pimanlk duydular, tevbe ve istifar ettiler. Bir de, bu srenin her bir ayeti Kur'ann apak mucizelerinden olup ou meydana gelmi ve daha da gelecektir. 1070- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hudeybiye'de aa altnda BEY'AT'R - RIDVAN (Allah'n rzasna uygun biat) ad verilen biat srasnda btn ashaba yle buyurmutu: Siz, yeryzndeki btn insanlarn en hayrhssnz. Biz o gn orada bindrtyz kiiden ibaret' idik. 1071- Misver bin Mahreme (Radyallahu Anh) der ki: Hudeybiye senesi, mre yapmak niyeti ile Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashab ile Medine'den kmt. Mekke'de bulunan Kurey kfirlerinin tutum ve davranlarn renmek iin de Hu-zaa kabilesinden birini casus olarak gndermiti. Mekke'ye doru ilerleyen birliimiz Gadru'l-Etat adndaki yerde konaklad. Mekke-ye gnderilmi olan casus CBser bin Sfyan) dnp u haberi getirdi: Ya Reslallah, Kurey -kfirleri sizin bu hareketinizi rendiler. Aleyhinize eitli kabilelerden toplanan byk bir ordu hazrladlar. Sizinle savamakta kararldrlar ve sizi Kabe'yi ziyaretten alkoyacaklar. Verilen bu haber zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem, ashaba hitaben istiare yolunda yle
39

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:710-711

buyurdu: Ey insanlar! bana grlerinizi syleyin, Kabe'den bizi engellemek isteyen o dmanlarn soyu sopuna ynelmemi uygun grr-msnz? Bize kar koyarlarsa Allah Tel, mriklerden bir gzeyi (insan kaynan) kesmi (kurutmu) olacaktr. Aksi takdirde biz de onlar yersiz yurtsuz ederiz (bir daha bize kar koyacak gc bulamazlar): Eb Bekir sz aidi: Ya Reslallah! Kabe'yi ziyaret maksad ile (Medine'den) ktnz. Hi kimse ile savamak ve hi kimseyi de ldrmek niyetinde deildiniz. O halde ayni maksadla yola devam ediniz. Bizi K'be'yi ziyaretten engelleyen olursa ona kar savarz, dedi. Bunun zerine Resl-i Ekrem: Bismillahi diyerek yolunuza devam ediniz. buyurdular. Mtercm: Mekke'ye doru birlik yola devam ederken Hazreti Peygamberin Kusva adndaki devesi ilahi bir emirle Hudeybiye ynne doru istikamet deitirdi ve orada kt. Gelecek yl mre yapmak zere Hu-deybiye'de bar imzaland. Gerekten ertesi yl Hazreti Peygamber ashab ile mreyi tamamlad ve gn Mekke'de kaldktan sonra tekrar Medine'ye dndler. Bundan bir yl sonra da, Kurey kavmi Hudeybiye barnn hkmlerini bozduklarndan Mekke tamamen fethedildi ve Fetih sresinin byk mucizesi gerekleti.40 HAYBER GAZASI 1072- Seleme bin Ekva (Radyallahu Anh) der ki: Hayber gazas maksadyla Peygamber SaHallahu Aleyhi ve Sel-lem ile birlikte Medine'den ktk. Gece yolda giderken seyd bin Hudayr Hazretleri, mir'e hitaben yle dedi: Ey Amir! Ezgilerinden bir ey syle de dinleyelim. mir, gzel sesli iyi bir air idi. Hayvanndan indi ve iir sylemee balad: Al la hm! Sen olmasaydn hidayete eremezdik. Zekt vermezdik, namaz klamazdk. Sana, neyimiz varsa fedadr; bala bizi Bize dirlik ver, huzurlu kl, gnlmz. Karlarsak dmanla kaydrma ayaklarmz. Haksz arlara biz tkarz kulaklarmz Bir haksz ar le yldrmak isterler bizi. Bu beyitleri Arab ive ve ahenginin gzel nameleri ile okurken develer bunun tesirinden sr'atle yrmee baladlar. Peygamber SallaUahu Aleyhi ve Sellem sordu: Bu src kimdir? Ashab kiram: -^ mir bin Ekva'dr, ya Reslallah dediler. Sonra Hazreti Peygamber bu air iin yle buyurdu: Allah ona rahmet etsin. Peygamber SallaUahu Aleyhi ve Sellem bir kimse hakknda byle dua etmezdi. Onun iin mir'in ehid olacana bir iaret vardr dncesiyle Hazreti mer: Y Reslallah! mir hakkndaki .duanzdan anlalan o, yaknda ehid olacaktr. Fakat keke byle sefer halinde bizi ne'elen-dirmek iin onu bize balayaydnz? dedi. Sonra biz Hayber'e var dik ve Hayber'i kuattk. Muhasara uzad. Bizim yiyeceklerimiz tkendi ve ala tutulduk. Sonra Allah Teal bize fetih zaferini verdi. O akam herkes ayr ayr ateler yakarak yemek piirmeye koyuldu. Hazreti Peygamber ashaba sordu: bu ateler nedir, bunlar zerinde ne piiriyorsunuz? Ashab cevab verdi: Ya Reslallah, et piiriyoruz, Hazreti Peygamber yine sordu-Ne eti piiryorsumz? Ashab: Evcil merkep eti, dediler. H&zreti Peygamber onlara: Etleri dkn ve gvelerinizi kirm> buyurdu, Ashabdan Hazreti mer (R-adyallahu Anh) sordu: Etleri dkp tencerelerimizi gzelce ykasak olmaz m? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Veya yle yapnz. buyurdu. Yine bu Hayber savanda dmanla kar karya saf balayp drken, ad geen air mir'in klc ksa olduundan bir Yahudi'nin bacana vuraym derken, klcn keskin az kendi dizine isabet etti ve onun tesiriyle ld. Seleme bin Ekva'der ki: Baz kimseler, air Amir hakknda, onun amelleri boa kmtr. nk kendisini ldrdnden ehid olmamtr, diye sz ettiler. Buna ok zldm. Beni bu derecede zgn gren Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri elimden tur tarak: Sana ne oldu? buyurdu. Ben de: Ya Reslallah Anam-babam sana feda olsun! Amcam mir'in. amelleri boa gitti, diye sylenmektedir. Onun iin kederliyim, dedim. Hazreti Peygamber: Bu sz syleyen yalan sylemitir. Onun ki mkfat vardr. buyurdu ve iki parman bir araya getirerek devam etti: O, hem c-hiddir (g ilere sabrldr) hem de mcahiddir. Onun yolunda yryen Arab pek azdr.
40

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:711-714

Bir rivayet de: Bu arazide Amir gibi yetien Arab azdr. eklindedir. 1073- Eb Musa El-E'ar (Radyallahu Anh) der ki: Hayber gazasna giderken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel I*a^etlerinin beraberinde olan ashab bir vadiye inince yksek sesle tekbir ve tehlil getirmeye (Allahu Ekber ve Lilhe llallah demeye) baladlar. Hazreti Peygamber onlara yle buyurdu: Kendinize geliniz. Siz, sara veya uzakta olana seslenmiyorsunuz, biz, her eyi iiten ve yakn olan Allah'a dua ediyorsunuz. Nerede olursanz Allah sizinle beraberdir Eb Musa szne devamla der ki: O zaman ben. Hazreti Peygamberin arkasnda onunla ayn hayvana binmitim. Hem de lisanmla LAHAVLE VE LA KUVVETE LLA BLLAH diyordum. Hazreti Peygamber bana yle buyurdu: Ya Abdullah bin Kay s! Ben sana cennet hazinelerinden bir hazine gstereyim mi? O, LA HAVLE VE L KUVVETE LLA BLLAH szdr. (Gnahlardan korunmak ve ibadetlere g kazanmak, ancak Allah'n kudretiyledir.) Mtercim : te bu L Havle... cmlesinin manas, islm dininin z demektir. nk bir kimse, gnahlardan uzaklama ve ibadete g kazanmann ancak Allah'n emir ve iradeleriyle olduuna inannca btn ilerinde Allah'a dayanm demektir. Bu hal, tasavvufta Fani fillh ve Bak billah diye ifade edilen gerein zdr. Fakat cz' irademizi unutmayalm ki, o da kulun sorumluluu iin yeterlidir. Allah Teal kullarn btn ilerini yaratcdr; kul ise, ii kazanandr (k-sibdir). 1074- Sehl bin Sa'd (Radiyallahu Anh) der ki-Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Hayber savanda dmanla kar karya gelip arptktan sonra her iki taraf birlikleri ordughlarna dnd. Bu arada ashab iinde Kuzman adnda biri vard ki,'dman ordusundan ekilen ve ayrlan kimi grrse kltan geiriyor, ldryordu. Ben onun bu halini Hazreti peygambere bildirdim ve hi birimiz bugnk savata onun gsterdii bece-riklii yapamadk, dedim. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Dikkat ediniz, o cehennem ehlindendir. Sonra ashabdan biri, yle ise ben onu devaml gzeteceim ve akbetinin ne olacan greceim, dedi ve onun her hareketini izledi. Nihayet Kuzman ar ekilde yaralanarak ok ac ekmee balad. Adam buna dayanamayarak klcnn kabzasn yere dayad ve gsn klcnn sivri ucuna dayayarak zerine yklendi ve bylece intihar etti. Onun bu halini gren takipi hemen Hazreti Peygamberin huzuruna gelerek: Ya Reslallah! Ben ahidlik ederim ki, Allah'n gerekten peygamberisin, dedi. Hazreti Peygamber ona: Bu sz neden gerekti? buyurdu. Adam da Kuzman'n akbetini olduu gibi anlatt. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellen Hazretleri yle buyurdu: Gerekten adam var ki, insanlarn gznde cennet ehlinin ini yapar; halbuki o kimse cehennem ehlindendir. Adam da var ki, insanlarn gznde cehennem ehlinin iini yapar; halbuki cennet ehlinden dir. Dier bir rivayette de yle varid olmutur: Kalk, ey Bill! ln et ki, Mminden bakas cennete giremez. Allah bu dini facir (gnah ak) bir adamla da destekler. Mtercim: Kuzman hakknda varid olan hads-i eriften, her intihar edenin cehennemlik olaca manas anlalmakta ise de, gerekte din hkm byle deildir. Kuzman kendisini ldrmesinden dolay Allah tarafndan balanmazsa, ebed olarak deil, uzun bir mddet cehennemde azab eker. Fakat intihar etmeyi helal sayarak onu ilemi ise, kfir saylacandan devaml olarak cehennemde kalr. Yoksa intihar edenin muhakkak cehennemlik olmas gerekmez. Ayrca Kuzman'n i hali Allah tarafndan Hazreti Peygambere bildirilerek kfir olduuna iaretle cehennem ehlinden olduu da sylenebilir. erkavi erhinde byle yazldr. 1075- Eb Musa El-E'ar (Radyallahu Anh) der ki: Memleketimiz olan Yemen'de iken, Hazreti Peygamberin Medine'ye g ettii haberini aldk. Kendi kabilemizden elli arkada olarak Medine'ye hicret etmek zere bir .gemiye bindik. Beraberimde benden byk Eb Brde ve Eb Rhm adlarnda iki kardeim vard. Sonra hava muhalefeti yznden gemi bizi Habeistana, Neca'nin memleketine gtrd. Habeistana inince orada, daha nce Mekke'den Habeistana hicret etmi olan Hazreti Cafer Cibni Eb Talib) ile karlatk. Onunla beraber bir mddet kaldk. Nihayet biz, Hazreti Cafer ve beraberindekilerle Medine'ye gitmek zere, Habeistan'dan ayrldk. Bir gemiye binerek Hicaz sahiline indik ve Hayber'in fethi zamannda hepimiz Hazreti Peygambere kavutuk. Sonra insanlar iinde bir takm kimseler, biz hicret bakmndan sizi gemi bulunuyoruz, diyerek vndler. Hazreti Cafer'in hanm Esma binti Umeys bizimle gelenlerdendi. Hazreti Esma, grmek iiaksadyla kocas Tayyar Hazretleri ile beraber, mminlerin annesi ve Hazreti mer'in kz Hafsa'nm evine gittiler. Orada tesadfen Hazreti mer'le karlatlar. Hazreti mer, kz Hafsa'ya, Esma iin: Bu kimdir? diye sordu. Hazreti

Hafsa da: Umeys'in kz Esm'dr, dedi. Bunun zerine Hazreti mer ltife ederek: Vay, bu deniz yolu ile gelen Bahriye Esma mdr!.. Dedi ve bu latifeyi tekrarlayarak ilve etti: Siz Medine'ye hicrette geri kaldnz. Biz hicret bakmndan sizi getik. Hazreti Peygamber'e sizden daha ok yakn olmamz gerekir. Hazreti Esma, Hazreti mer'in bu ekildeki konumasna kzd ve yle konutu: Vallahi, siz, Peygamber Sallallahu 'Aleyhi ve Sellem'e bizden daha layk deilsiniz; nk siz. Hazreti Peygamberin yannda bulunarak a olanlarnz doyurdu, cahillerinize ilim verdi. Siz refah ve rahatlk iindeydiniz. Halbuki biz, Allah'n ve onun peygamberinin dini iin vatanmz brakarak Habeistan'a gittik. Orada dinden ve dindarlarmzdan uzak bir diyarda skntlar iindeydik. imdi bu halde Allah'a yemin ediyorum, senin bana sylediin bu szleri Hazreti Peygambere arz edinceye kadar ne yemek yiyeceim ve ne de su ieceim. Sonra Hazreti Peygamber, Hazreti Hafsa'nm evine eref verdi. O zaman Hazreti Esma, Hazreti mer'in kendisine sylemi olduu szleri aynen Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e anlatt. Hazreti Peygamber Esm'ya sordu: Sen ona (mer'e) ne syledin? Esma da beyan edilen ekilde konumalarn ve mer'e sylediklerini anlatt. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Gerekten mer, bana sizden daha layk deildir. Ona ve onun arkadalarna bir hicret sevab vardr. Size ve sizinle olan gemi arkadalarna ise iki hicret sevab vardr (Habeistan a ve Medine'ye hicret sevab). Hazreti Esma der ki: Bu hadsi duyan Eb Musa El-E'ar ile dier bizim gemi arkadalar her gn grup grup yanma gelerek bu hadisten bana sorarlard. Arkadalarmzn hepsi son derece sevine ve ferahlk duyarlard. Onlar iin bundan daha sevinli i dnyada yoktu. 1076- Eb Musa'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: E'ar kabilesinden sefer arkadalarnn, gndzleyin nerede konakladklarn grmemi olsam da geceleyin adrlarna girdikleri zaman okuduklar Kur'an seslerinden nereye indiklerini bilirim. Onlardan hikmetli kiiler de kar. Bir svari mfrezesine (veya dman mfrezesine, buyurdu) raslad zaman onlara, arkadalarn burada kendilerini beklemenizi sizden istediler der (kendini eli durumuna koyarak hayatn kurtarr ve ayn zamanda kar tarafn iine bir korku salar). Mtercim: Bu hadsi erifin son ksmna iki mana verilebilir: Eer svari birliinden maksad, dmanlar ise, -o akll ve tedbir sahibi kimse, bu dmanlara: Benim arkadalarm gelinceye kadar siz burada bekleyin, onlar sizinle savaacaklar, demesiyle dmanlar ilk karlamada manen korkutarak kendisini kurtarm olur. Eer svari birliinden maksad mslmanlar ise, onlar bekleterek piyade olarak gelmekte olan mslmanlarla birlemelerini salam ve bylece aralarnda birlik ve yardmlama kurularak dmana kar g kazandrm olur. Fakat bu fakirin iine doan mana udur: E'ar kabilesi iinde yle olgun fikirli adam vardr ki, dman birlii ile karlanca, onlara kar ylmadan tek basma durur ve dmann ilerlemesine engel olur. En dorusunu Allah bilir.41 MTE GAZASI 1077- tbni mer (Radyallahu Anhma der ki Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mte gazasna ordu kumandan olarak Zeyd bin Harise'yi tayin buyurdu ve yle emir verdi: Zeyd ehid edilirse Cafer komutandr. Cafer de ehd edilirse Abdullah bin Re vaha komutandr: bni mer der ki: Ben. de bizzat Mte gazasnda bulunuyordum. Sonra biz Cafer'i ehidler arasnda aradk ve onu orada bulduk. Onun vcudunda sng ve ok yaras olarak doksan ksur yara grdk. Mtercim: Bu hads-i erifin daha genii cenaze bahsinde gemiti. 1078- same bin Zeyd (Radyallahu Anhl der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bizi, gaza iin Huraka kabilesine gndermiti. Biz de sabahleyin bu kabileye baskn yap-tak ve onlar bozguna urattk, O srada ben ve Ensardan bir arka, flam bu dman kabilesinden birini yakaladk ve onu yere serok. O adam hemen L LAHE LLALLAH dedi. Bunun zerine arkada-ra ondan elini ekti. Fakat ben onu brakmadm ve onu simgeleyerek ldrdm. Sonra Hazreti Peygamberin huzuruna vardmda. kendilerine yapm olduum ii anlattm ve bana yle buyurdular: Ey same! Sen o adam LA LAHE LLALLAH dedikten sonra nasl ldrebildin! Ben de: Ya Reslallah, o bu tevhid kelimesini lmden kurtulmak iin sylemiti, dedim. Peygamber, Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bu sz o kadar tekrarladlar ki, keke o gnden nce mslman olmam olsaydm, diye
41

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:714-721

temennide bulundum. (Keke bugn Hazreti Peygamberin huzurunda islm kabul edeydim de byle mahcub olmayaydm.) Mtercim: same Hazretleri Bizim iddetimizi (lm halini) grdkleri zaman, o kfirlere iman etmeleri fayda vermez. mealindeki ayeti kerimeye dayanarak o tevhid kelimesini getiren adam ldrd sylenebilir. Bunun iin Hazreti peygamber de ona diyet vermesi iin emir buyurmad. Bununla beraber baz alimlere gre, Hazreti same'ye diyet demesi iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem emretmitir.42 FETH GAZASI 1079- Babasndan rivayet ederek Hiam (Radyallahu Anh) der ki: Mekke'nin fethi ylnda, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem1-n Medine'den onbin kii ile Mekke'ye doru hareket etmi olduu haberini Kurey kavmi alnca, Hazreti Peygamberin geliinden bir haber almak zere kijyi Medine'ye doru gnderdiler. Bu ncler Mekke reisi Eb Sfyan ile Hakim bin Hzam ve Bdeyl bin Verka idiler. Bunlar Merru'l-Zehran adndaki vadiye vardklar zaman, yanmakta olan pek ok ateler grdler. Eb Sfyan arkadalarna: Bu nedir? dedi. Bdeyl bin Verka: Bunlar Huzaa kabilesinin ateleridir, cevabn verdi. Eb Sfyan: Hayr, onlarn olsayd, bu kadar ok olmazd, dedi. Sonra on lar, Hazreti Peygamberin nc askerleri tarafndan yakalanarak Peygamberin huzuruna getirildiler. Eb Sfyan hemen Hazreti Peygamberin huzurunda islm kabul etti. slm ordusu daha sonra biraz ilerleyince, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazreti Abbas'a yle buyurdu: Sen, Eb Sfyam, btn svarilerimizin geecek olduu yol kenarnda durdur. slm ordusuna baksn (ve deheti grsn, hayret etsin) . Hazreti Abbas bu emre uyarak Eb sfyan askerlerin geit yerinde bekletti. eitli kabilelere ait askerler alay alay Eb Sfyan'-in nnden gemee balad. Bir kabile geerken Eb Sfyan, Hazreti Abbas'a sordu: Bu hangi kabiledir? Hazreti Abbas: Gifar kabilesidir, dedi. Eb Sfyan: Tuhaf ey! Benimle Gifar arasnda ne var? Neden benimle savamak iin gelmiler? dedi. Sonra Cheyne, Sa'd bin Hzeym, Sleym kabileleri de geerken Eb Sfyan ayni szleri tekrarlad. Sonra Eb Sfyan'm mrnde grmedii muhteem bir alay nnden gelip geerken yine Eb Sfyan, Hazreti Abbas'a sordu: Bu hangi kabiledir? Hazreti Abbas: te bunlar Medine'lilerdr. Bunlar Sa'd bin bade'nin sanca ve komutas altnda bulunan Ensar'dan ibaret askerlerdir, dedi. Sonra Sa'd bin Ubade, Eb Sfyan'm hizasna gelince, onu azarlar ekilde: Ey Eb Sfyan! Bugn byk sava gndr. Bugn Ka'be civarnda cana kymann mubah saylaca bir gndr, dedi. Eb Sfyan, Hazreti Abbas'a hitab ederek: Bu tehlikeli gnde beni korumanz ne iyi ey!... dedi. Sonra Hasreti Peygamber beraberinde bulunan ashabn sekin-leriyle. Peygamberlik sanca da Zbeyr bin Avvan'n elinde olduu halde Eb Sfya'nn nnden geerken Eb Sfyan Hazreti Peygambere dedi ki: Bana Sa'd bin Ubade'nin sylediini biliyormusu-nuz? Hazreti Peygamber: Ne dedi? buyurdu. Eb Sfyan da: yle yle dedi, diye karlk verdi. Hazreti Peygamber buyurdu ki: Sa'd yanlmtr. in dorusu, bugn, Allah Teal'nn Kbenn erefini yceltecei bir gndr ve ona rt giydirecei hir gndr. Rayi der ki: Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mekke ehrinin ken-mnda Hacn ad verilen yerde Peygamberlik sancann dikilmesi iin emir verdi. Sonra Mekke'ye yukar tarafndan inerek girmesi iin Halid bin Velidi grevlendirdi. Hazreti Peygamber de o yerden (Ked ad verilen yerden) Mekke'ye girdi. Mtercim: Bu rivayet dier sahih rivayetlere aykrdr. nk sahih'olan rivayette Halid bin Velid, Mekke'ye aa tarafndan ve Hazreti Peygamber de yukar tarafndan girdiler. Bu Mekkenin fethi gnnde Halid bin Velid'in arkadalarndan iki (Cey bin E'ar ve Krz bin Cabir El-Fihr) ehid olmu ve mriklerden de on kii ldrlmt. Bu ekilde mrikler Mekke'yi teslim etmilerdi. 1080- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu Anl) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Mekke'nin fethi gnnde Mekke'ye girince Kabe'nin evresinde yz altm tane put vard. Hazreti Peygamber sopa ile bu putlar drterek; Hak (slm dini) geldi; batl (putlar ve irk) yok o!du. Hak geldi; artk batl, bir ey balatamaz ve gideni de geri
42

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:721-722

eviremez. Mtercim: bni Hibban'm rivayetinde. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'n sopa ile putlar drtmesiyle o putlar kendiliinden yere dyorlard, eklinde anlatlmaktadr. 1081- Amr bin Seleme (Radyallahu Anh) der ki: Bizim oturmakta olduumuz yer, insanlarn urak yeri olan bir su kenar idi. Bize urayan yolculara, eitli meselelerden, Arabla-nn ahvalinden ve peygamberlik davasnda bulunan zattan hep haberler sorardk. Yoldular, Allah Teal Hazretlerinin o zat peygamber olarak gnderdiini, ona Kur'an' vahyettiini ve bir ksm da byle bir iddiada bulunduunu soyuyorlard. Ben kk yamda o yolculardan epeyce ayetler ezberlemitim. Ayetler sanki kalbime ve hafzama ilenirdi. Zaten Bedevi Arablarm ou, mslman olmak iin Mekke'nin fethini bekliyorlard. O zat, Mekke'lilere stn gelirse muhakkak peygamberdir, hele durun bakalm, diyorlard. Mekke fethedilince, her kavim islm olmak iin kotu. Benim babam Seleme de islm kabul edip kendi kabilesi olan Seleme kavmine geldi ve de-diki: Vallahi, ben size, hak Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanndan geliyorum! Bize yle buyurdu! u namaz u vakitte yle klnz. u namaz da u vakitte yle klnz. Namaz vakti gelince, sizden biriniz ezan okusun ve en ok Kur'an bileniniz size imam olsun. Bizim kabile adamlarmz baktlar ki, yam kk olmasna ramen benden daha iyi Kur'an bilen yok. Alt yedi yalarmda olduum halde beni imam yaptlar. Ben onlara namaz kldryordum. Elbise olarak zerimde brde denilen bir entari vard. Secdeye vardm zaman bu elbisem toplanyor ve avret yerlerimden bir ksm alyordu. Biz namaz klarken oradan gemekten olan bir kadn benim bu halimi grerek cemaata dedi ki, bu imamnzn rtnmesini salasanza... Sonra cemaat bana uzun bir elbise satn aldlar ve giydirdiler. Artk o elbiseden duyduum ferahl hi bir eyden duymadm. Mtercim: mam afi Hazretleri, ocuun imam olmasnn caiz olduu hkmn bu hads-i eriften karmaktadr. ocuk mmeyyiz yata (kr ile zarar ayrabilecek bir yata) olursa imameti afi mezhebinde caizdir. Avret yerlerinin ak olarak namaz kldrmas halinde namaz iade etmemek ise, o zaman bu kabilenin rtnmenin farz oldu unu bilmeyilerinden olmutur, denebilir.43 HUNEYN GAZASI 1082- Eb Katade (Radyallahu Anh) der kit Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile Huneyn gazasna kmtk. Huneyn ad verjlen yerde dmanla karlatk. Mslmanlar arasnda biraz ilerleme ve gerilemeler oldu. O srada ben mriklerden birinin bir mslmanla boumakta olduunu grdm. Hemen o mrikin arkasndan boyun ile omuzu arasna bir kl darbesi indirdim ve zrhn kesdim. Sonra o mrik dnp beni yakalad ve yle skt ki, lm tadar gibi oldum. Sonra dt ve ld. Ben de kurtuldum. Askerimiz byle bozulup giderken Hazreti mer'e yetitim ve-. nsanlarn bu hali nedir? dedim. Hazreti mer: Allah Teal'nm emri ve kaderidir, dedi. Sonra mslmanlar geri dnerek dman zerine saldrdlar ve onlar yendiler. Pek ok ganimet aldlar. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri de istirahata ekildiler. O esnada Hazreti Peygamber ashaba yle buyurdu: Kim bir mriki ldrr de, onu ldrdne dair bir delili bulunursa, ldrd mrikin zerindeki eyasna sahip olur. Ben hemen ayaa kalktm ve: Benim iin kim ahidlik eder? dedim. Hi kimse cevab vermedii iin oturdum. Hazreti Peygamber ayni szleri tekrarlad, ben yine ayaa kalkp:. Benim iin kim ahidlik eder? dedim. Hi kimse cevab vermediinden yine oturdum. Hazreti Peygamber drdnc defa ayni sz tekrarlaynca, yine ben ayaa kalktm vakit, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: ile zarar ayrabilecek bir yata) olursa imameti afi mezhebinde caizdir. Avret yerlerinin ak olarak namaz kldrmas halinde namaz iade etmemek ise, o zaman bu kabilenin rtnmenin farz olduunu bilmeyilerinden olmutur, denebilir. Ey Eb Katade, ne istiyorsun? Ben de, yukarda anlattm ekilde bir mriki ldrdm ifade ettim. Sonra ashabdan biri de: Evet, ya Heslallah! Bunun syledii dorudur. Onun ldrd mrikin eyalar yanmdadr. Fakat onlar bana braksn, dedi. Bunun zerine Hazreti Eb Bekir sz ald ve yle-dedi: Vallahi bu olamaz. nk Allah yolunda savap bir dman ldren, Allah'n aslanlarndan bir aslandr. Ona ait eyann sana verilmesi iin onun stne varlmaz. Sonra, Hazreti Peygamber yle buyurdu: Eb Bekir'in sz dorudur. Sen Eb Katade'ye ait olan o lnn eyasn kendisine ver.. Bu emirden sonra adam bana ait olan eyay verdi. Sonra ben o eya ile Ben Seleme arazisinde bir bostan satn

43

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:722-726

aldm. te islm'da ilk edindiim mal, o mald.44 EVTAS GAZASI 1083- Eb Musa El-E'ar (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Huneyn gazasn zaferle tamamlaynca, bu savataki baz mrikler, Hevazin diyarnda olan EVTAS kyne sndlar. Hazreti Peygamber bunlar zerine bir birlik gnderdi ve o birlie de Eb Amir'i komutan tayin etti. Bu birlik Evtas'a vard zaman, orada toplanan mriklerin ba Dreyd bin Samme ve askerleriyle karlatlar ve savaa tututular. Sonra mriklerin ba olan Dreyd ldrld. Onun ldrlmesiyle askerleri de dald. Eb Musa der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beni de, amcam Eb mir ile bu gazaya gndermiti. Biz birlikte savarken amcam Eb Amir dizinden yaralanmt. Bir dmann atm olduu ok, bu komutanmzn dizini ar bir ekilde yaralamt. Ben hemen amcamn yanma koarak: Ey amca sana oku atan kimdir? dedim. Amcam da parmak ile iaret ederek kendisini yaralayan dman bana gsterdi. Ben hemen o dmann zerine yrdm Benim yaklatm grnce kamaya balad. Arkasndan kotum ve: Kamaktan utanmyor musun, bana neden kar kmyorsun? dedim. Adam benim bu szm zerine durdu. Karlkl olarak kllarmzla dvmee baladk. Sonunda onu ldrdm. Hemen yaral bulunan amcamn yanma dndm. Amcama, kendisini yaralayan mriki ldrdm mjdeledim. Sonra amcam dedi ki, u dizime batm olan oku kar. Ben de oku kardm. Amcanm dizinden su boand. Eb mir leceini anlayarak bana yle dedi: Yeenim! Peygamber Sallallhu Aleyhi ve Sellem'e benden selm syle. Hem de benim iin AUah'dan marifet dilesin. Sonra Eb mir beni askerlerin basma komutan yapt. Az sonra da amcam vefat etti. (R.A.). Sonra savatan baar salayarak Medine'ye dnnce, Hazreti Peygamberin evine gittim ve onu bir ilte zerine yatm halde buldum. iltenin kalmca rgleri mbarek vctlarnda iz brakmt. Sonra ben savamz hakknda kendilerine bilgi verdim ve Eb Amir'in vasiyetini de syledim. Hazreti Peygamber hemen abdest suyunu istedi, abdest ald. Sonra mbarek iki elini kaldrarak dua etti: Allahm! Senin sevimli kulun Eb mir'i bala. Allahml kyamet gnnde onu insan yaratklarnn biroundan stn kl, Bu duay yaparlerken mbarek kollarn o kadar yukar kaldrmlard ki, ben koltuklarnn altn grmtm. Bunun zerine dedim ki. Ya Reslallah! Benim iin de dua ediniz. Hazreti peygamber bana yle dua etti: Allah'm! Abdullah bin Kays'in (Eb Musa'nn) gnahlarn bala ve kyamet gnnde onu erefli bir makama erdir. Mtercim: Abdullah bin Kays, Eb Musa El-E'ar'nin addr.45 TAF GAZASI 1084- mm Seleme (R.A.H derki: Evime kardeim Abdullah bin meyye ile (onun azadls olan) kadn klkl bir adam geldi, Sonra bu adam kardeim Abdullah'a yle dedi: Ey Abdullah haberin var m? Eer Allah Teal Hazretleri yarn size Taif'i fetheder de Taif sizin elinize geerse, sen Taif halkndan ayan'n kzn se al. nk o drt kvrm gelir, sekiz kvrm gider (vcut organlar dolgundur, nden drt kvrm ve arkadan sekiz kvrm grnr). Hazreti Peygamber bu laf duyunca hiddetlenerek yle buyurdu: Byleleri, siz kadnlarn yanna hi girmesinler. Mtercim: Yersiz konuma yapan ve aslen kadn klkl dk bir adam olan; ahs, Abdullah bin meyye'nin azadls idi. Sonra Peygamber S&Llallahu Aleyhi ve Sellem onu Medine'den Hims'e srd. Hazreti mer'in hilfeti zamannda ihtiyarlad ve skntya dt. Baz kimselerin yardm ile haftann cuma gnleri Medine-'ye gelerek dilenip geri dnmesine msaade edilirdi. 1085- Abdullah bin Amr (R.A.) der ki: Peygamber Sallallhu Aleyhi ve Sellem Taif'i kuatt zaman, Taif halk (Sakf kabilesi), yksek ve metin kalelerine snm olduklarndan ksa zamanda Taif'i almak mmkn olamyordu. Ashab kirama zayiat verdirmemek iin gr sahibi kimselerle istiare yaptktan sonra Peygamber Sallallhu Aleyhi ve Sellem, ashaba yle buyurdu: naallah, yarn Medine'ye dnyoruz. Bu sz ashab kirama ar geldi ve: Fetih'yapmadan m ayrlacaz? dediler. Hazreti Peygamber ikinci defa olarak:
44 45

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi: 726-727 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi: 727-728

nallah, yarn Medine'ye dnyoruz, buyurdu. Ashab yine ayn tebkiyi gsterdiler. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Haydin (kalenin fethi iin) arpnz. buyurdu. Ashab krara savaa baladlar; fakat Taif'i fethetmek mmkn olmad Bununla beraber ok kimseler de yaral dt. Sonra Hazreti Peygamber: nallah, yarn Medine'ye dnyoruz. buyurdu. Bu sz btn ashabn bu defa houna gidince Peygamber sallallahu Aleyhi ve Sel-lem gldler veya tebessm ettiler. 1086- Eb Musa El-E'ari (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Huneyn gazasndan sonra Taife gitti. Taif'den dnte Huneyn ganimetlerini blmek iin Mekke ile Medine arasnda yahud Taif ile Mekke arasndaki C'RA-NE adl yere indiler. Ben Hazreti Peygamberin huzurunda bulunuyordum. Bill Habe de oradayd. O srada Hazreti Peygamberin huzuruna bir Bedevi gelip: Huneyn ganimetlerinden bana vermeyi vad ettiiniz eyi ve-remiyecek misiniz? dedi. Hazreti Peygamber ona: Mjdelen (gzn aydn)! buyurdu. Bedevi bu szden krlarak: Sen bana mjde lafn ok ettin, dedi. Hazreti Peygamber, Eb Musa ile Bill Habeye dnerek: Bu Bedevi (A'rab) benim mjdemi kabul etmedi? bu mjdeyi siz kabul ediniz. buyurdu. Biz de: Kabul ettik, dedik. Sonra Hazreti Peygamber bir kadeh su istedi. Mbarek ellerini ve yzn o kadehde ykad. Azna ald-suyu o kadehe pskrtt. Sonra her ikimize yle buyurdu: kiniz de u sudan iiniz. Hem de yznze, gsnze aktnz ve mutulannz. Onlar da kadehi alp itiler, yzlerine ve gslerine dktler. O anda perde arkasnda bulunan mminlerin annesi mm Seleme (Radyallahu Anha) Eb Musa e Bill Habe'ye seslendi: O mbarek sudan annenize de braknz. Onlar da kadeh iinde biraz su braktlar. Bu geri kalann da mm Seleme (Radyallahu Anha) iti ve gsne dkt. 1087- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Huneyn savandan alnan ganimetleri blerken Ensar'dan baz kimseleri yanlarna; toplad ve onlara: Gerekten Kurey kavmi (Mekke'liler) henz cahihiyetten (kfr ve irk bataklndan) kmlardr. Ben onlar denemek, sabr ve sebatlarn temin edp kalblerini slama sndrmak istiyorum (ganimet maln onlara vermemin sebebi bu). Ey Ensar (Medine'ler) topluluu! nsanlar dnya mal ile Mekke'ye dnerken, siz, Allah'n Resul Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile evlerinize (Medine'ye) dnmenize raz olmaz msnz? buyurdu. Ensar: Evet, razyz ey Allah'n Resul! dediler. Sonra Hazreti Peygamber Ensar'n kalblerini honud etmek iin; nsanlar bir vadiye ve Ensar da baka bir vadiye veya da yoluna koyulsalar, ben Ensar'n koyulduu vadiyi veya yolu tercih ederim (onlardan ayrlmam). buyurdular. 1088- tbni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve ellem, Beni Huzeyme kabilesini slm'a davet iin Halid bin Velid kumandasnda bir birlik gnderdi. Halid bin Velid onlar slm'a davet etti. Onlar slm old.uk, szn beceremediklerinden onun yerine, atalarmzn dininden ayrldk manasnda bir deyim kullandlar. Hazreti Halid onlarn bu szn kabul etmeyip onlardan bir ksmn ldrd ve bir ksmn da esir etti. Alman esirleri komutas altndaki savalara birer birer teslim etti ve herkese kendi esirini ldrmek iin de emir verdi. bni mer der ki: Bu emir geldii gn ben dedim ki, vallahi ben kendi esirimi ldrmiyeceim gibi, beraberimde bulunan arkadalarmdan hi birisi de kendi esirini ldremez. Sonra biz bu durumda Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardk ve bu hali ona arz ettik. Bunun zerine Hazreti Peygamber mbarek ellerini ge doru kaldrarak: Allahm! Halid'in yapm olduu iten ben sana snrm, ben ondan beriyim. buyurdu ve bu sz iki defa tekrarlad. 1089- Hazreti Ali (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve .Sellem bir yere askeri bir birlik gnderdi. Bu birliin bana da Ensar'dan birini komutan tayin etti. Her hususta komutana itaat edilmesini de birlie tavsiye buyurmutu. Yolda giderlerken her naslsa komutanlarna kar biraz sertlik gstermeleri zerine komutan onlara fkelenerek: Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem size, her hususta bana itaat etmenizi emretmemi mi? dedi. Onlar da: Evet, emretmitir, dediler. Komutan-. yle ise, bana odun toplaynz, dedi. Onlar da topladlar, yn yaptlar. Sonra komutan. Odunlar ateleyin, dedi Onlar yn halindeki odunlar atee verdiler. Sonra komutan onlara: Haydi kendinizi atete atn, dedi. Onlar gerekten kendilerini atee atmaya niyetenderse de, birbirlerine mani olarak: Biz bu ateten kap nslman olduk. Hazreti Peygambere iman ettik, dediler ve kendilerini atee

atmadlar. Nihayet ate snd, komutann da kzgnl geti. Sonra bu ackl olay Hazreti Peygamber duyunca yle buyurdu: Eer onlar, o atee girmi olsalard, bir daha kyamete kadar o ateten kmazlard (dareci ve komutana) itaat, ancak iyi ve hayrl ilerde olur. Mtercim: Kendi canlarn atee atarak intihar caiz grenler ve buna hell diye inananlar ve bylece lenlerin zrleri makbul olmayaca iin katil cezasn ekerler, ahirette kendilerine azab edilir. 1090- Eb Brde'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Eb Musa ile Muaz bin Cebel'i Yemen blgesine gndermiti. Yemen iki blgeye ayrlm olduundan her biri bir blgeye gitmiti. Eb Musa'y Aden blgesine ve Muaz bin Cebel'i de dier blgeye grevlendirirken onlarn her ikisine yle buyurmutu: . (Her ite idareniz altndakilere) kolaylk gsteriniz, glk karmaynz. Sevindirici olunuz, bktrmaynz. 1091- Eb Musa El-E'ar den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Eb Musa'y Yemen'e vali olarak gnderdii zaman, Yemen'de yaplan ikilerden Hazreti' Peygambere sordu. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Yaplan ikiler nasl bir ikidir? Eb Musa: Bit denilen bal ikisi ile Mirz denilen arpa ikisidir, dedi. Sonra Hazreti Peygamber: Her sarholuk veren ey haramdr, buyurdu. 1092- Ber (Radiyalahu Anh) der ki: Taif gazasndan dnerek Ci'rane adndaki yerde Huneyn ganimetlerini bldkten sonr^. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bizi, Halid bin Velid ile Yemen blgesine gndermiti. Daha sonra Halid bin Velid'in yerine Hazreti Ali'yi gnderdiler ve Haz-reti Ali'ye yle buyurdular: Halid'in adamlarna syle: lerinden kim seninle kalmay arzu ederse sana uysun, dileyen de gelsin. Ber der ki: te ben de Hazreti Ali ile beraber kalanlardan idim. Ganimet olarak da bir miktar altn para almtm. 1093- Breyde (Radyallahu Anh) der M: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Yemen blgesine grevli olarak gnderilen Halid bin Velid'den ganimetlerin bete birini almak zere Hazreti Ali'yi gndermiti. Breyde der ki: Ben Hazreti Ali'ye (bir iten dolay) kzmtm. Sonra Hazreti Peygamberin huzuruna vardmz zaman, Hazreti Ali'ye kzdm hususu anlattm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Ey Breyde! Bu yzden Ali'ye kzyor musun? JBen, evet, dedim. Hazreti Peygamber: Sen ona kzma? nk onun ganimet mallarnn bete birinde bundan daha ok hakk vardr. buyurdu. (Ganimet mallarnda ald cariyeden daha ok hakk vardr. Ald cariyet hakknn sadece bir ksmdr.) 1094- Eb Sad EI-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Hazreti Ali (Radyallahu Anh) Yemen'den Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e deriden yaplm bir kese iinde henz topra ayklanmam altn klesi gndermiti. Hazreti Peygamber o kleyi drt kimse arasnda paylatrd. Sonra ashabdan biri: Biz bu mala o drt kiiden daha fazla hak sahibiyiz, dedi. Bu sz Hazreti Peygamber duyunca yle buyurdu: Siz bana gvenmiyor musunuz? Halbuki ben gkte olanlarn da eminiyim. Sabah ve akam bana gn haberi (vahyi) gelir. Sonra ukur gzl, elmack kemikleri sivri, aln tmsek, kaba sakall, ba tral ve eteini yukar kvrm bir adam ayaa kalkp: Ya Reslallah! Allah'dan kork, dedi. Hazreti Peygamber ona, yle cevab verdi: Sana yazklar olsun! Ben Allah'dan korkmaya yeryz insanlarnn en layk olan deil miyim? Sonra o a4am arkasn dnp giderken. Halid bin Velid: Ya Reslallah! Bana izin ver, u adamn boynunu vuraym, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem cevab verdi: Hayr, belki namaz klyordur. Halid bin Velid : Nice namaz klanlar vardr ki, kalblerinde olmayan dilleri ile sylerler (mnafklar) , dedi, Hazreti Peygamber ona yle buyurdu-. Bana insanlarn kalblerini eelemek ve karnlarn yarmak emredilmedi.* Hazreti Peygamber o adamn arkasndan bakp yle buyurdu: Gerekten bu gibilerin soyundan birtakm insanlar gelecek ki onlar Kur'an taptaze okuyacaklar; fakat Kur'ann manevi tesiri han-erelerini gemeyecektir (kalblerine ulamayacaktr). Av hayvann delip geen ok gibi dinden kacaklardr.

Ebu Sad der ki; Sanyorum ki, Hazreti Peygamber unu da ilave etmiti: Eer ben onlara ularsam, Semd kavmi gbi onlar behemehal ldrrm.46 ZL HALASA GAZASI 1095- Cerr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Beni, Zil-Halasa putlarndan kurtarp rahata kavuturmaz msn? Ben de= Evet, sizi onlardan kurtarp rahata kavuturacam, dedim. Sonra ben, Ahmes kabilesinden yzelli svari ile Zi'I-Halasa' ya (puthaneye) gittim. Bu kabile iyi at kullanan biniciler idi. Ben ise bir trl hayvan zerinde duramyordum, dyordum. Bu halimi Hazreti Peygambere arz ettim. Hazreti Peygamber mbarek elini gsme vurarak: AUahim! ona sebat ver. Onu hidayete eren ve bakalar iin de bir hidayet vastas kl diye dua buyurdu. Artk ben o duadan sonra bir daha hayvandan dmedim. Zi'1-Halasa adndaki puthane, Yemen blgesinde Ha'am ve Be-ile kabilelerinin tapmaklar idi. nsanlar arasnda Yemen'in kbes diye n salmt. O tapmakta putlar vard ki, kafirler onlara taparlard. Kurbanlani bir putun yannda keserler ve akan kanlar onun zerine dkerlerdi. Hazreti peygamber bu puthanenin mevcudiyetinden ok zgndler. Sonra Cerir Hazretleri o puthaneye vard zaman, o puthane-de bir adam fal oklar ile fal ayordu. Falcya biri dedi ki, imdi Hazreti Peygamberin bu elisi buradadr. Eer bu eli senin halini grrse, senin boynunu vurur. O esnada Hazreti Cerr, bu falcnn yanma geldi ve vaziyetini renince o falcya yle dedi: imdi sen bu putlar kracaksn, sonra ehadet kelimesini getireceksin (Ehed En l lahe illallah ve ehed enne muhammeden abdhu ve reslhu, diyeceksin). Yoksa senin boynunu vuracam. Falc hemen ehadet kelimesini getirdi ve putlar da krd. Hazreti Cerr de o puthaneyi yakt, ykt. Bu sevinli haberi Hazreti Peygambere ulatrmak iin Cerir Hazreti Peygambere bir eli gnderdi. Ce-ilr'in elisi Hazreti Peygamberin huzuruna varp yle dedi: Ya Reslallah, seni hak peygamber olarak gnderen Allah'a yemin ederim ki, o puthaneyi uyuzlu deve gibi braktm geldim. Toprak ve ta yn halinde kald. Hazreti Peygamber, Ahmes kabilesine ve svarilerine: AUahm! Ahmes kabilesinin atlarna ve adamlarna bereket ver. diye dua ettiler ve bu duay be defa tekrarladlar. SEYFU'L-BAHR GAZASI 1096- Cbir (Radyallahu Anh) der k: am'dan gelecek olan Kurey kabilesine ait kervann gzetlenmesi iin, Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem, deniz sahili tara-fna yz kiilik bir birlik gndermi ve Eb Ubeyde bin Cerraht da bu birlie kumandan tayin etmiti. Yolun bir ksmnda yiyeceimiz tkendi. Kumandanmz Eb Ubeyde, kimde ne miktar yiyecek varsa karp ortaya koymasn emretti. Hepsinden toplanan yiyecek iki daarck hurmadan ibaret oldu. Eb, Ubeyde, her gn o hurmalardan bize az az vererek bizi idare etti. Nihayet tkendi. Adam basma birer hurma dyordu. Bir adam Cabir'e sordu: Gnde yalnz bir hurma ile nasl idare ettiniz? Cabr: Hurmalar tkendii zaman o bir hurmann yokluunu hissettik, dedi. Cabir sze devamla der ki: Nihayet biz sahile vardk. Deniz kenarnda bir kk da kadar bir balk bulduk. Biz o balktan on-sekiz gece doi bol yedik ve doyduk; yine de onu bitiremedik. Eb Ubeyde Hazretleri, o baln iki kaburga kemiini diktirerek altndan deveyi geirdi. Devenin hrgc bile o kemiklere demedi. O baln yandan da srndk, semizienerek eski halimize dndk. Sonra Medine'ye dnmzde bu olay Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize anlattk. Bize yle buyurdu: Allah Teal I. hasretleri size denizden karm olduu rzktan afiyetle yiyiniz; o balktan yannzda varsa (beraberinizde getirmiseniz) bize de yed-riniz. Arkadalarmzdan birinde o balktan bir para vard. Onu getirip Hazreti Peygambere takdim etti. Hazreti Peygamber de o baln etinden yedi.47 SMME, MGEYLEME VE ESVED EL-ANS BAHSLER 1097- Eb Hreyre (Radryallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Necid tarafna, bir svari birlii gndermiti. Bu birlik, Mekke ile Medine arasn

46 47

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:728-737 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:737-738

NECRAN EHL KISSASI ................................................................................................................................ 4 E'AR'LERN VE YEMEN'LLERN GEL................................................................................................. 4 VEDA HACC BAHS ..................................................................................................................................... 5 PEYGAMBER SALLALLAHU ALEYH VE SELLEM'N HASTALII VE VEFATI................................... 9 KURAN TEFSR BAHS FATHA SRES ................................................................................................. 11 BAKABE SRES ......................................................................................................................................... 11 AL MRAN SRES..................................................................................................................................... 12 NSA SR.ES............................................................................................................................................... 14 MADE SRES ........................................................................................................................................... 15 BEBE SURES ......................................................................................................................................... 16 HUD SURES................................................................................................................................................. 16 HICR SRES................................................................................................................................................ 17 NAHL SRES .............................................................................................................................................. 17 SRA SURES ................................................................................................................................................ 17 KEHF SRES ............................................................................................................................................. 19 MERYEM SRES ..................................................................................................................................... 19 ALTINCI CZ ............................................................................................................................................. 19 NR SURES................................................................................................................................................. 19 FURKAN SURES ....................................................................................................................................... 20 KASAS SURES ............................................................................................................................................ 20 SECDE SRES............................................................................................................................................ 21 AHZAB SRES............................................................................................................................................ 21 SEBE SURES ............................................................................................................................................... 23 ZMER SRES.......................................................................................................................................... 23 CASYE SRES ........................................................................................................................................... 23 MUHAMMED (KITAL) SRES.................................................................................................................. 24 KAF SRES ................................................................................................................................................ 24 NECM SRES.............................................................................................................................................. 24 RAHMAN SRES ....................................................................................................................................... 25 MMTEHNE SRES.................................................................................................................................. 25 CUMA SRES ............................................................................................................................................. 26 MNAFIKN SRES................................................................................................................................ 26 TAHRM SRES........................................................................................................................................ 27 NN SRES............................................................................................................................................... 27 MDDESSR SRES................................................................................................................................... 28 NAZAT SRES........................................................................................................................................... 28 ABESE SRES............................................................................................................................................. 28 NKAK SRES ........................................................................................................................................ 28 EMS SRES............................................................................................................................................... 28 ALK (KRA) SRES ................................................................................................................................. 29 KEVSER SRES ......................................................................................................................................... 30 NASR SRES............................................................................................................................................... 30 MUAVVZETEYN SRELER ................................................................................................................... 30 KUR'ANIN FAZLETLER BAHS............................................................................................................... 30 NKH BAHS .............................................................................................................................................. 33 TALAK (BOAMA) BAHS .......................................................................................................................... 39 LAN BAHS ................................................................................................................................................. 42 NAFAKA BAHS........................................................................................................................................... 42 YYECEK (Etime) BAHS ............................................................................................................................ 43 AKIKA KURBANI, HAYVAN KESME VE AVLAMA BLM ............................................................... 45 KURBANLAR BLM............................................................................................................................ 47 MERUBAT (LECEK EYLER) BLM ....................................................................................... 47 HASTALAR BAHS ...................................................................................................................................... 49 TIP BAHS..................................................................................................................................................... 50 GYM (elbise) B AHS................................................................................................................................. 53 EDEB VE SILA-1 RAHM BAHS ............................................................................................................... 55 ZN STEMEK BAHS ................................................................................................................................. 61 DUA BAHS .................................................................................................................................................. 62 DUYGULU SZLER BAHS ........................................................................................................................ 65 KADER BAHS ........................................................................................................................................... 72

YEMNLER VE ADAKLAR .................................................................................................................... 73 SEKZNC CZ.......................................................................................................................................... 75 FERAZ BAHS ........................................................................................................................................... 75 ER'C EZALAR VE DYETLER BAHS...................................................................................................... 75 MRTEDLERN (HAK DNDEN IKANLARIN) TEVBEYE ARILMALARI ................................ 78 TABR (Rya tevili) BAHS ......................................................................................................................... 78 FTNELER VE B1TANA TAAT BAHS.................................................................................................... 81 TEMENN BAHS ......................................................................................................................................... 83 KTAB VE SNNETE SARILMAK...................................................................................................... 83 TEVMD BAHS.......................................................................................................................................... 84

da bulunan Yemame sakinleri Beni Huneyfe kabilesinin reisi Su mame'yi esir alarak Medine'ye getirdiler. Onu Mescid'in direklerinden bir diree baladlar. Sonra Hazreti Peygamber saadethanele-rindeh kp-Mescid'e gelince Smame'yi grd ve kendisine sordu: Smame! sende ne haberler var? Smame: Bende hayr vardr, ya Muhammedi Eer beni ldrrsen, kanl bir katili ldrm olursun (lme hak kazanan bir caniyi ldrm olursun). Eer bana iyilik edersen, teekkr etmeyi bilene iyilik etmi olursun. Eer kurtulmam karlnda mal istersen, dilediin kadar iste, dedi. Sonra Smame bal halde brakld. Ertesi gn Hazreti Peygamber Smme'ye yine sordu: -Smame! Sende (sylemek istediin) bir ey var m?. Smame: Sana sylediim sz var. Eer bana iyilik edersen teekkr etmeyi bilene iyilik etmi olursun, dedi. Hazreti Peygamber yine onu bal olarak brakt. Bir gn sonra Hazreti Peygamber ona tekrar sordu: -Smame! Bir diyecein var m? Smame: Sana dediim sz var, cevabm verdi. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Smame'yi znz, serbes braknz. buyurdu. Ashab kiram da Smame'yi zdler; Smame hemen Mescide yakn bir havuzda guslederek Mescide girdi. ehadet kelimesini getirerek (Ehe-d en l ilahe illallah ve ehed enne Muharhmeden abdhu ve resuln, diyerek) mslman oldu. Sonra Hazreti Peygambere yle dedi: imdiye kadar bu lkede senin yznden daha ok nefret ettiim bir yz yoktu. imdi ise senin mbarek yzn, yeryznde bar na yzlerin en sevgilisi oldu. Vallahi, enin dininden daha ok nefret ettiin hi bir din yoktu. imdi ise, bana, dinlerin en sevgilisi senin dinin oldu. Vallahi, senin kentinden tiksindiim kadar hi bir kentten tiksinmiyorum. imdi ise, bana en sevgili kent senin kentin olmutur. Fakat senin svarilerin Mekke'ye mre iin giderlerken beni yolda esir aldlar. Buna ne buyurursunuz? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Smame'yi tebrik etti ve mreye- gitmesi iin de ona izin verdi. Smame mre iin Mekke'ye varnca birisi ona dedi ki: Sen dinini deitirdin, saptn? Smame cevab verdi: Vallahi ben sapmadm. Ben Hazreti Peygamberin yannda slm' kabul etmek erefine kavutum. Vallahi, bundan, byle sizin batl dininize dnmeyeceim. Hem de Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri izin vermedike size bir buday tanesi vermeyeceim. Mtercim: Smme konutuu gibi, memleketi olan Yemame'ye dnnce, kabilesini, Mekke'ye buday gndermekten alkoydu. Sonra Yema-me halk Hazreti peygambere bir mektupla mracaat ederek yaknlarna iyilik edilmesinin devamn istediler. Hazreti Peygamber de, Smame'ye bir emirname gndererek, halkn mekke'ye buday-gndermesine msaade etmesini istedi. Bunun zerine onlara msaade edildi. 1098- tbni Abbas CR.A.) der ki; Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamannda Yemame halkndan ve Ben Huneyfe kabilesinden Mseylemt'l-Kezzab (peygamberlik davasnda bulunan yalanc) baz arkadalar ile hicretin onuncu ylnda Medine'ye geldi. Diyordu ki, eer Mu ham m ed, kendisinden sonra halefi olmam kabul ederse ona uyarm. Hazreti peygamber onunla grmek iin, Ensar'm hatibi diye anlan Sabit bin Kays' yanma alarak Mseyleme'nin bulunduu yere gitti. Hazreti Peygamber'in eliride bir hurma ubuu vard. Hazreti Peygamber, Mseyleme ve adamlarnn yanna varnca . Mseyleme, kendisine payganberlik payesi verilmesini istedi. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona yle buyurdu; Benden u elimdeki hurma ubuunu istersen, onu bile sana vermem. Allah Teal'nn, senin hakkndaki hkmn aamazsn. Eer mslm olmaktan yz evirirsen. Allah seni helak edecektir. Sanyorum.ki, Allah tarafndan bana ryamda gsterilen ahs sensin. Bu sabit bin Kays, benim adma sana cevab verecektir. Sonra Hazreti Peygamber saadethanelerine dndler. bni Abbas der ki- Ben Eb Hrayre'ye sordum: Hazreti Peygambe'rin sanyorum ki, ryamda bana gsterilen ahs sensin, sznn manas nedir? Eb Hreyre bana cevab verdi: _ Peygamber SallaUahu Aleyhi ve Sellem yle buyurmutu: Ryamda kollarmda iki altn bilezik grdm. Bunlar beni kayglandrd. Bunun zerine ryamda bana, onlara flemem emredildi Ben de fledim ve utular. Sonra bu iki bilezii benden sonra gelecek iki yalancya yordum. Bunlardan biri (El-Esved) Ans, dieri de Mseyleme'dir. (ite o szn asl budur). 1089- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitir: Ryamda bana arzn hazineleri verildi ve avucuma da iki altn bilezik konuldu. Bu bilezikler beni kayglandrd. Bunun zerine bana onlara flemem vahyolundu. Ben de onlara fledim ve kaybolup gittiler. Bu iki altn bilezii, aralarnda bulunduum iki yalancya yordum. Bunlardan biri San'nn adam Ans dieri de Yemame'nin adam mseylemedir. Mtercm: Sz geen yalanclardan Ans, Hazreti Peygamber^ tarafndan San'a blgesine vali olarak gnderilen Bazan adndaki zat lnce, adamlar ile gelip San'a blgesine hakim ld ve Bazan'n zevcesini de alarak peygamberlik iddiasna kalkt. Sonra Hazreti Peygamberin irtihallerinden iki gece, nce, Ans'nin Feyruz adnda biri ta-

rafndan ldrld, Allah tarafndan Hazreti Peygambere bildirildi. Hazreti Peygamber de bunu ashaba mjdelediler. Mseylemetl^ezzab ise, Hazreti Eb Bekir'in hilafeti zamannda bana birtakm kimseleri toplayarak mslmanlarla savamaya kadar cesaret etmise de, Hazreti Eb Bekir'in gnderdii bir birlik tarafndan etrafndakerin kk kazlm ve kendisi de Vah tarafndan ldrlmt. Bylece Hazreti Peygamberin mucizeleri tahakkuk etmi oldu.1 NECRAN EHL KISSASI 1100- Huzeyfe (R.A.) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine, Necran kabilesi reislerinden ve Hristiyanlarm byklerinden Seyyid ile kb, mbhele (yalanc olan tarafa karlkl lanet okumak) iin gelmilerdi. Sonra bunlardan biri, dierine: Biz bu lnetleme iinden vazgeelim, nk bu adam hak peygamber olur da biz onunla mbhele edersek, biz de, bizden sonra gelecek neslimizde iflah etmez, dedi, Bu konumadan sonra her ikisi Hazreti Peygambere hitaben: Biz sana istediin vergiyi (cizyeyi) vereceiz. Ancak bizimle beraber emin bir kii gnder; ancak gnderecein adam mutlaka emin bir kii olsun, dediler. Hazreti Peygamber onlara: Sizinle beraber gerekten emin bir adam gndereceim. buyurdu. Sonra Hazreti Peygamber: Kalk, ey Ubeyde bin Cerrah! dedi. Eb Ubeyde ayaa kalknca, Hazreti Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem onu gstererek: te bu adam, bu mmetin eminidir. buyurdu. Sonra Necran halknn vergilerini almak iin Eb Ubeyde Hazretleri gnderildi. *Her kim, (isa hakknda) sana gelen ilimden sonra seninle tartmaya kalkrsa de ki: Gelin oullarmz oullarnz, kadnlarmz ve kadnlarnz, kendilerimizi ve kendilerinizi aralm da gnlden dileyerek yalanc olanlara Allah'n lanetini okuyalm. CAl-i Imran Sresi,- ayet: 61) Mealindeki ayeti kerime nazil olunca, Hazreti Peygamber Nevran Hristiyanlarn artt ve onlara: imdiye kadar size her ne kadar delil getirdimse siz inad ve ekimeyi artrdnz. imdi geliniz bu ayeti kerime uyarnca mba-hele edelim, yalanc olana beddua edelim. Doru, yalancdan bylece ayrlm olur. buyurdu. Hristiyanlar bu teklife raz olarak bir yer belirlendi. Belirli gn ve yerde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selle'm, Hasan, Hseyin, Zehra ve Hazreti Ali ile beraber olarak H-ristiyanlara yle buyurdu: Ben dua edeceim, siz amn, deyiniz. Bunun zerine hristiyanlar uzun uzadya dndler; sonra piman oldular. Hazreti peygamberin yanna gelip saf baladlar. Reisleri olan Seyyid yahud Akb, arkadalarna dedi ki: Ey dostlarm! Bu mbahele iinden saknnz. unu iyi anlyorum ki, peygamberler Allah'dan dilerlerse da yerinden koparrlar. Eer yalanc bizim tarafmz olursa yeryznde canl bir Hristiyan kalmaz. Bundan sonra ylda iki bin elbise, otuz zrh ve her elbise ile krk dirhem cizye vermeleri art ile anlamaya varld. Bylece evlerine dndler. Hazreti Peygamber: Eer onlar bu yolda mbahele edeydiler, Allah Teal onlar yere geirirdi, btn aile ve soylar ile helak olurlard. buyurdu. 1101- Hazreti Enes'den CR.A.) rivayet edilmitir: Her mmetin bir emini vardr. Bu mmetin emini de Eb Ubey-de bin Cerrah'dr.2 E'AR'LERN VE YEMEN'LLERN GEL 1102- Eb Musa El-E'ar (B.A.) der ki: Bizim E'ari kabilesinden bir ka kii ile Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardk ve kendilerinden binek hayvan istedik. Bize binek hayvan vermeyi kabul etmediler. Piz yine binek hayvan isteyince, bize binek hayvan vermeyeceine dair yemin ettiler. Aradan pek az zaman gemiti ki, Resl-i Ekrem'e ganimet mal deve getirildi. Hazreti peygamber o develerden be tanesini (binmek ve yklerimizi tamak iin bize verdi. Biz develeri ele geirdikten sonra dndk ve aramzda yle dedik: Biz Hazreti peygambere etmi olduu yemini unutturduk ve adet O'nu kandrm gibi olduk. Bu durumda biz asla selmete kamayz. Bu konumamzdan sonra ben Hazreti Peygamberin huzurlarna ktm ve: Ya Reslallah! Bize binek hayvan vermeyeceinize dair yemin etmitiniz; halbuki imdi bizi bindirdiniz, dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem cevab verdi: Evet gerekten sizi bindirmeyeceim diye yemin etmitim. imdi de bindiriyorum. Ancak ben bireyi yapmayacam diye yemin eder de, sonra onun aksini hayrl bulursan o yeminimi hemen bozar ve hayrl olan
1 2

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:738-742 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:742-743

yaparm. Mtercim: Yemin bozulduktan sonra keffaret verilmesi gerekli ise de, burada yeminin bozulmasna dair bir kesinlik yok gibidir. nk ilk konumada at ve deve gibi tat aralar ortada olmadndan Sizi bindiremem diye Hazreti Peygamber yemin etmiti. Sonra hayvanlarn gelmesiyle imkn hasl olmutur. Bylece bindirememek diye bir hal kalmamtr. Fakat bu hads-i erifin baz rivayetlerinde Yeminimi bozdum ifadesi olduuna gre, Hazreti Peygamber o yemin iin keffaret vermi olduu anlalyor. Bunun hkm ve aklamas aada yeminler ve Adaklar blmnde gelecektir. 1103- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitin Size Yemenliler geldi. Gerekten Yemen haikda yufka yrekma deve sahiblerindedir. Tevazu ve vaka7,"koyun sahiblerindedir. 1104- tbni mer (R.A.) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Mekke'nin fethi ylnda Kusv adndaki devesine binmiti. same bin Zeyd de ayni deve zerinde Hazreti Peygamberin arkasmdayd. Beraberinde Bill Habe ve Kabe'nin anahtarlarm muhafaza eden Osman bin Talha da vard. Hazreti Peygamber Kabe'nin yannda devesini k-trd. Sonra Osman bin Talha'ya hitaben yle buyurdu; Anahtar bize getir. Osman, Kabe'nin anahtarn hemen getirip kapsn at. Hazreti Peygamber, Bill Habe, same ve Osman ieri girdiler. Kabe'nin kapsn ierden kapadlar. Hazreti Peygamber, uzun mddet ierde kaldktan sonra ktlar. Dier insanlar da Kabe'ye girdiler. bni mer der ki: Ben herkesden nce Kabe'ye girdiim zaman kapnn arkasnda Bill Habeiyi' ayakta buldum. Ona sordum: Reslllah Kabe'nin hangi tarafnda namaz kld? Bana dedi ki, ite u nndeki iki direin arasnda namaz kld. O zaman Kabe, iki sra-halinde alt direk zerine bina edilmiti. Hazreti Peygamberin namaz kld yer, ilerdeki blm idi. Kabe'nin kapsn da arka taraflarna almlard. Mbarek yzleri de duvara doru idi. Namaz bu ekilde durarak klmlard. Fakat Hazreti Peygamberin orada ka rekt namaz kldn Hazreti Bill'a sormay unuttum. Ayrca Hazreti Peygamberin namaz klm olduu yerde krmz renkte bir mermer paras (ta) vard. Mtercim ; Bu had-i erifte gQQn olay, Mekke'nin fethi ylnda ise, Veda hacc bahsine konmas istidrad (anti parantez konu d olarak araya sokmak) kabilinden olmas gerekir, denilmitir.3 VEDA HACC BAHS 1105- Eb Bekre (Radyallahu Anh) der kis Peygamber Sallallahu Aieyhi ve Sellem Veda Hacc'nda kurban bayramnn birinci gn Mina'da yle buyurduZaman, Allah Teal Hazretlerinin gkleri ve yeri yaratt gnk eklinde devretmektedir. Sene, oniki aydr. Bunlardan drd haram (hrmet edilen) aylardr. Bu haram aylarn arka arkaya gelir ki, Zilkade, zilhicce ve Muharrem aylardr. Bu haram aylardan drdncs de, yalnz jlarak gelir ki, o da Mudar kabilesinin son derece hrmet ettikleri Receb aydr. Bu ay da Cumadalahire ay ile aban ay arasnda gelir. (Aylarn yerlerini bylece belleyin ve cahiliyet devrinde yapld gibi yerlerini deitimeyin). Sonra Hazreti Peygamber sordu: Bu ay hangi aydr. Zilhicce deil midir? Biz: Evet,- dedik. Yine sordular: Bu belde hangi beldedir, Mekke deil midir? Biz: Evet dedik. Yine sordular: Bugn hangi gndr, kurban bayramnn birinci gn deil midir? Biz: Evet, dedik. Sonra Hazreti Peygamber yle buyurdu: Bu beldenizde ve bu aynzda u gnmzn hrmeti (kud-siyeti) gibi canlarnz, mallarnz ve rzlarnz da sizin iin mukaddestir. Sonra da Rabbiniz olan Allah'a kavuacaksnz. Size amelle rinizden soracaktr. Dikkat ediniz! Sakm benden sonra doru yoldan sapan kiilere dnp birbirinizin boynunu vurmaynz. Dikkat ediniz! Bu tlerimi burada bulunanlar, bulunmayanlara iletsin, kendilerine bu szlerim letilmi olan baz kimseler, bizzat benden iiten baza kimselerden daha kavrayl olabilir. Dikkat ediniz! Size tebli ettim mi? (Bu sz iki defa tekrarladlar) > 1106- Eb Musa El-E'ar (Radyallahu Anh) der ki: Arkadalarm, Tebk seferine giderlerken kendilerine binek hayvan verilmesi iin beni Hazreti Peygambere gnderdiler. Ben de Hazreti Peygamberin huzuruna vardm ve dedim ki: Ya Reslallah! arkadalarm bu seferde binmeleri iin sizden binek hayvan istemek zere beni gnderdiler, Hazreti Peygamber bana yle buyurdular:
3

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:743-745

Vallahi, size hi bir binek hayvan veremiyeceim. Hazreti peygamber bunu buyurduu zaman fkeli idi. Ben de Peygamber Sallal-lahu Aleyhi ve SeUenVin vermemesinden ve ayn zamanda bana gcenmi olabilmesi korkusundan kederli olarak geri dndm. Arkadalarmn yanna biderek aldm red cevabn onlara bildirdim. Ksa bir zaman sonra benim adm aran Bill Habei'nin sesini iittim.. Onun: Ya Abdullah bin Kays! arsna kotum. Bill bana dedi ki, Hazreti Peygamber seni istiyor; hemen abuk gidiniz. Ben de Hazreti Peygamberin huzuruna ktm. O srada Hazreti Peygamber Sa'd bin Ubade Hazretlerinden satn alm olduu alt deveyi kana gstererek: Yan yana duran u iki deve ile yan yana duran u iki deveyi al ve onlar arkadalarna gtr. Hem de onlara sylet Allah Teal Hazretleri (yahud Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri), sizi bu develere bindiriyor] bunlara bininiz, buyurdu. 1107- Sa'd bin Ebi Vakkas (Radyallahu Anh) der k Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Tebk gazasna kt zaman, Hazreti Ali'yi Medine'de halef brakmt. Hazreti Ali ise: Ya Reslallah! Beni birtakm ocuklarla kadnlar arasnda m brakyorsunuz? diyerek zntsn belirtti. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Sen bana kar, Hazreti Harun'un Hazreti Msa'a kar olan mertebesinde olmak istemez misin? u farkla ki, benden sonra peygamber yoktur. Mtercim: Musa Aleyhisselm Allah'dan vahy almak iin Sina dana giderken kardei Harun Aleyhisselm' sral oullan kavmine halef brakt gibi, ben de seni (ey Ali) Medine'de halef brakyorum, demektir. Rafiz ve i'ler, bu hadis-i erife dayanarak, Hazreti Peygamberden sonra Hazreti Ali'nin halife olmas gerekir, Hilfet onun hakKdr. nk bu hads, bir vasiyyet hkmndedir, demektedirler. Hatta Hazreti Ali'ye bakalarn tercih etmeyi de kfr saymlardr. Bu sapk frkalardan bir ksm da, Hazreti Ali kendi hakk olan hilfeti arayp dava etmediinden Hazreti Ali'yi de islm d grecek kadar saptmlardir. Hazreti Ali'nin Medine'de halef braklmas, sadece Tebk seferine klaca zaman olmutur. Ayrca Hazreti Harun (Aleyhisselm) Hazreti Musa'dan (Aleyhisselm) krk yl nce Th sahrasnda vefat etmitir. Bu itibarla Harun Aleyhisselm, Musa Aleyhisselm'-dan sonra halife olmad hususu da herkes tarafndan bilinmektedir. Bunun iin ehli snnet alimleri, bu hadsi- erifin hilafet ve nbvvetin Hazreti Ali'ye ait olacana herhangi bir delleti yoktur, diyorlar. 1108- Kb bin Malik (Radyallahu Anh der ki Tebk gazasndan baka, Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in yapm olduu savalarn,hi birinden geri kalmamtm. Geri Bedir gazasnda bulunamamtm. Bunun sebebi ise* Hazreti Peygamber Bedir gazasna sava niyeti ile kmamt, am'dan gelecek olan Kurey kavmine ait ticaret kervann ele geirmek niyeti ile kmt. Cenab Hak, byle habersiz olarak dmanlarla msl^man-lar Bedir'de karlatrd. Bunun iin Bedir savandan geri kalmam ayplanmaz. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem hicret etmeden nce, Medine'den Mekke'ye hac mevsiminde gidip Mina'da Akabe denilen yerde geceleyin Hazreti peygambere biat eden Ensar iinde bile vardm. Akabe'de slam'n ve Hazreti Peygamberin zafere ulamas iin ve Medine'ye gelecek muhacirleri yerletirip korumak iin her trl yardm yapacamza sz vermitik. te bu Akabe gecesinde yaplan szleme ve salam balant, bana gre, Bedir sava ile deitirilemez. Halk arasnda Bedir gazas her ne kadar daha hretli ve byk bir olay ise de, bence Akabe biatinde bulunmak daha nemlidir. nk islmn ortaya kmasna balca sebeb bu Akabe szle-mesidir. Tebk seferinden geri kalmama gelince: Gerekten Tebk gazasndan'geri kalmam iin hi bir sebep ve zrm yoktu. nk o zamanda sahib 'olduum mal ve beden kuvvet ve imkna hi bir zaman sahib olmamtm. Vallahi, savaa takaddm eden gnlerden hi birinde hi bir vakit iki deveyi bir araya getirememitim. Halbuki bu Tebk sava gnlerinde iki yk devesi ile iki binek devem vard. Sonra Hazreti Peygamber teden beri savaa kacaklar zaman, baka bir hedef syleyerek gerek hedefi gizli tutard. Fakat bu Tebk seferi yaz mevsiminin iddetli scana tesadf ettii gibi, susuz llerden uzak bir yere gidileceinden Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sehem Hazretleri btn mslmanlara, seferin uzun ve yorucu olmas sebebiyle hazrlk yapsnlar diye, Tebk seferine klacan aklam ve iln etmiti. Hem de Hazreti Peygamberin ordusu o kadar kalabalkt ki, bir divan defteri bunlarn isimlerini toplamaya yetmezdi. Otuz bin kii olduklar sylenir. te byle kalabalk bir ordu iinde benim gibi birka kiinin bulunmayn, Hazreti Peygamber ancak vahy yolu ile bilebilir sanyordum. Hazreti Peygamberin Tebk seferine k zaman, meyvelerjn tan olgunlat ve glgelerin arand bir mevsime rastlamt. Bu artlar altnda savaa kacak olan btn mslmanlar hazrlklara koyuldular, gerekli ihtiyalarn temin ettiler. Ben de her sabah hazrlanmak niyetiyle evimden kardm, akamleyin, hibir hazrlk yapmakszn evime

dnerdim. Her istediim zaman yolculuk hazrln yapabileceimi kendi kendime syler dururdum. Bende bu ihmallik srp gitti. yle ki, herkes hazrlanp Hazreti Peygamber ile yola ktlar. Ben ise hal yolculuk hazrlna balayamadm. Bununla beraber bir gn sonra dahi olsa hazrlanr ve arkadan peygamberin ordusuna kavuurum, diyordum. Bir gn adetim zere sabahleyin arya ktm. Akam st yine bir yolculuk hazrl yapmakszn evime dndm. Bu hal bende devam etti. Bu arada Hazreti Peygamberin ordusu uzun .mesafeler alarak Medine'den uzaklam olduundan onlara yetimek imkn kalmad. Bylece Tebk gazasndan mahrum oldum. Arada yine gideyim de orduya katlaym diye dndm ise de, bir trl gidemedim. Keski gitmi olsaydm. Bir de Medine'de beni en ok zen ey, Medine sokaklarnda dolatm zaman ya mnafk diye sylenen kimselerle, kr, topal ve biarelerle karlam olmamdr. Btn eli-kolu tutan mslmanlar savaa km olduklarndan bu zrl kimselerden bakas sokaklarda dolamyordu. Hazreti Peygamber ordusu ile Tebk'e vard zaman beni hatrlad. Tebk'de istirahat halindeyken, kalabalk ashab topluluu iinde Hazreti Peygamber sordu: K'b ne yapt? Beni Seleme kabilesinden Abdullah bin Enis dedi ki: Ya Reslallah! Kb'n ya iki kaftan yahud da kibir ve gururu onu Medine'de alkoymu olmaldr. Sonra Muaz bin Cebel Hazretleri, Abdullah'a cevab olarak: K'b gibi bir adam hakknda ne fena sz. syledin, dedi ve Hazreti Peygambere dnerek yle konutu: Ya Reslallah!, K'b hakknda hayr ve iyilikten baka bir ey bilmiyoruz. Bunun zerine Hazreti Peygamber bir ey sylememiler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in Tebk'den Medine'ye dnmek zere hareket etmi olduunu renince, dnmeye baladm. Yarn Hazreti Peygamberin huzuruna nasl kacam ve onun oana kar olan fkesinden nasl kurtulacam?. Ne yapsam, bir yalan uydurupta zr m dilesem, dosdoru mu konusam, diye hesab ettim durdum. Hatta yaknlarmdan fikir sahibi kimselerin ve bilginlerin grlerine bavurdum, ne yapmam gerektiini onlara dantm. Nihayet Hazreti Peygamberin Medine'ye yaklat haberi gelince, evelce tasarlam olduum yalan vs kuruntularn hejssi kafamdan silindi. Byle bir yalann, beni Hazreti Peygamberin fkesinden hi bir zaman kurtaramayacan anladm. Onun iin iin dorusunu olduu gibi Hazreti Peygambere anlatmay uygun buldum ve buna karar verdim. Spnra Hazreti Peygamber Medine'yi terif ettiler. tedenberi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem her seferlerinden Medine'ye dnlerinde ilk nce Mescid'e girerler ve orada iki rekt namaz klarlard. Yine bu adetleri zere Mescid'e girdiler ve iki rekt namaz kldlar. Ho geldin, demeye gelen insanlar karlamak iin Mescid-de oturdular. Byle otururlarken, srf tenbellikten veya bir nifaktan dolay Tebk seferine katlamayanlar takm takm gelerek Hazreti Peygamberden zrlerinin kabullerini istediler ve eitli mazeretler gstererek yemin ettiler. Hazreti Peygamber onlarn grn hallerine bakarak zrlerini kabul etti. Onlar iin Allah'dan mafiret diledi. Onlarn i hallerini Allah Teal Hazretlerine brakmt. Byle uydurma zrlerle ve nifakla yalnz Medine'de kalanlarn says seksen ksur kii idi. Dier blgelerden olan mnafklarn says oktu. Herkes gelip gittikten sonra ben de Hazreti Peygamberin huzuruna vardm ve selm verdim. Hazreti Peygamber kzan bir kimsenin tebessm ile bana: Yanma gel! buyurdu. Ben de hemen yrdm ve nnde oturdum. Hazreti Peygamber bana sordu: Seni bu savatan geri brakan neydi? Binek hayvanm satn almam miydin? Ben cevab verdim: Evet, ya Reslallah! binek hayvanm hazrlamtm. Sizden baka dnya ehlinden birinin huzurunda oturmu olaydm, onun fkesinden, mazeretle kmay baarrdm. nk bana tartmada ikna kabiliyeti verilmitir. Fakat vallahi, bugnk gnde kendimden sizi raz etmek iin yalan syleyecek olsam, Allah'n gazabma urayacam kesin olarak biliyorum. Beri size kar doru syleyip gerek halimi bildirmi olsam, sizin bana kzacanz da biliyorum: fakat bu hususta Allah'n beni balamasn diliyorum , Vallahi, ya Reslallah! Evimde kalmam iin hi bir zrm yoktu. Vallahi, sizden geri kaldm zamandaki kadar gl ve varlkl hi bir zaman olamamtm. Fakat her naslsa geri kaldm, savaa katlamadm. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Bu adam doruyu syledi. buyurdu ve bana u emri verdi: imdi kalk ve Allah'n senin hakknda verecei hkme kadar bekle. Ben de .hemen Hazreti Peygamberin huzurundan kalkarak evime doru yrdm. Seleme Oullan kabilesinden birtakm adamlar arkama takldlar ve bana yle dediler: Vallahi, senin bundan nce bir gnah ilediini bilmiyoruz. Byle olduun halde dier evlerinde kalp savaa katlmayanlar gibi bir zr uydurmay beceremedin. Halbuki Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in senin iin Allah'dan af dilemesi, gnahnn balanmasna yeterdi. Onlar bu ekilde beni knamaya devam ettiler. Onlarn bu knamalarndan dolay, tekrar Hazreti Peygambere dnp kendimi yalanlamya be niyetlendim. Sonra arkadalarma yle dedim: Bu benim bama gelen hal, baka bir kimsenin bana geldi mi? (Benim gibi Tebk savandan geri kalp zr beyan etmeyen ve doruyu yleyen bir kimse var mdr?) Onlar:

 Evet, tpk senin gibi doruyu syleyen iki kii vardr, Hazreti Peygamber sana ne buyurdu ise, aynen onlara da onu syledi, dediler. Sonra ben arkadalarma sordum: O iki zat kimlerdir? Dediler ki: Onlardan biri Mrare bin Reb* dieri de Hill bin meyye'-dir. Bunlar renince bendeki tereddd ve kararszlk hali kalkt. nceki doruluk fikrim zerinde bulunmay kesinlikle kararlatr-dm. nk isimlerini rendiim bu iki zat ashabn byklerinden ve Bedir savanda bulunan salihlerdendiler. Artk bunlar benim iin uyulmas gereken kimseler olabilir, demitim"; 2 sakinlemitim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Te-bk seferinden geri kalanlardan yalnz mzle konumay btn mslmanlara yasaklad. Bunun zerine herkes bizden kand; bize kar birden deii verdiler. Hatta Medine bana yabanc gelmeye balad. Sanki daha nce tandm ehir deildi. te bu durumda tam elli gece (gn) kaldk. Benim o iki arkadam evlerinden hi dar kmayarak mtemadiyen alayp durdular. Ben arkadalarmdan daha gen ve din idim. Onun iin mslmanlar arasnda namaza katlrdm, arlarda da dolardm; fakat hi kimse benimle konumazd. Namazdan sonra bazan Hazreti Peygamberin oturduu yere gidip huzurlarnda selm verirdim. Hem de benim selmm almak iin Hazreti Peygamberin mbarek dudaklarn kmldatp kmldatmadn kendime sorardm. Bazan da Mescid'de Hazreti Peygamberin yaknnda namaza dururdum. Hem de gizlice gzmn ucu ile Hazreti Peygambere bakardm. Ben namaza balaynca, Hazreti Peygamber bana dikkatlice bakard. Fakat ben Hazreti Peygamberin tarafna dndm zaman, mbarek yzn benden evirirdi, insanlarn cefasndan uradm skntl gnler uzaymca insanlar iinde en iyi dostum olan amcamn olu Eb Katade'nin bostanna duvardan aarak girdim. Eb Katade'ye selm verdim; fakat vallahi, selmm almad. Ben ona yle dedim: Ey Eb Katade! Allah iin syle. Allah' ve onun Peygamberini sevdiimi biliyor musun? Eb Katade benim bu soruma evet veya hayr hi bir cevab vermedi. Sorumu tekrarladm yine bir cevab alamadm. nc defa sorunca: Allah ve Resul daha iyi bilir, dedi. O anda benim iki gzmden yalar boanmaya balad. Alayarak yine bostan duvarndan darya ktm. Medine arsnda yrrken am halkndan ve hristiyan dininden olup ekinini satmak iin Medine'ye gelen bir kipti fellah (ifti), Kb bin Malik kimdir? diye insanlara soruyor ve beni aratryordu. Adamlar da hristiyana/beni gsterdiler. Sonra o hristiyan yanma geldi. Gassan sultan (Cebele bin Eyhem) tarafndan gnderilen mektubu bana verdi. Bir de baktm ki, mektupta yle deniliyor: imdi (inanp kendisine balandn adamnn sana eziyet ve cefa ettii haberini aldm. Halbuki Allah seni byle zillet ve hakaret yerinde kalmak iin yaratmad. Dnya sana dar deildir. Bylece zillet yerinde durmak sana yakmaz. Mektubum sana ulanca hemen bize katl. Biz seni teselli ederiz. Mektubu okuyunca kendi kendime dedim ki, bu da, geirmekte olduum imtihann bir paras! Hemen o mektubu atee atp yaktm. Sonra elli gecenin krk gecesi getii zaman. Hazreti Peygamberin elisi. (Hzeyme bin Sabit) bana gelerek u emri tebli etti: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, karndan ayrlman sana emrediyor. Ben de: Zevcemi boayaym m?1 diye sordum. O da: Hayr, boamaymz; ancak muvakkat bir zaman iin ona yaklamaynz, dedi. Bana gnderilen bu haber aynen dier iki arkadama da gnderildi. Sonra zevceme dedim ki, hakkmda Allah'n hkm gelinceye kadar sen ailenin yanna git. O da gitti. Arkadalarmdan Hill bin meyye'nin zevcesi Havle binti Asm, Peygamber Sallallahu-Aleyhi ve Sellem'e gitti ve yle dedi: Ya Reslallah! Benim kocam Hill bin meyye ihtiyar bir adamdr. Yalnz bana kendini idare edemez. Benden baka onun hizmetini yapacak kimsesi yoktur. Onun hizmetinde bulunmama izin. verirmisiniz? Hazreti Peygamber o kadna msaade etmi; fakat kocasna yaklamamasn da emretmi. Bunun zerine kadn demi ki: Ya Reslallah! Benim kocamn hi bir hareketi kalmam olduu gibi, bu i onun bana geleli beri devaml olarak alamaktadr. K'b, sze devam ederek der ki; Ailemden biri bana, sen de peygambere gidip Hill bin mey-ye'nin karma izin verdii gibi, karnn, senin yannda kalmas iin izin istesen'olmaz m? dedi. Bu ekilde bana srarda bulundu ise de ona u cevab verdim: Vallahi, byle ey iin ben Hazreti Peygambere gidip onu rahatsz edemem. Sonra ben, nasl ona mracaat edeyim? Hill gibi ihtiyar deilim, gen olduum iin kendi hizmetimi grebilirim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in de bana ne syleyeceini bilemem. te krk gnden sonra on gn daha byle geirdik. Bylece insanlardan ilgimizin kesilii zerinden tam elli gn gemi oldu. Ellinci gnn sabahnda idi ki, evlerimden birinin damnda sabah namazn klm oturuyordum. yle bir skntl halde idim ki, Kur'an- Kerimde Cenab Hak buyurduu gibi, yeryz Bunca geniliine ramen bana dar gelmiti. Bir de anszn Sel da tepesinden yksek sesle birinin: Ey K'b, sana mjde! bardn iittim. Hemen kr secdesine kapandm. Artk ferahlk zamannn geldiini anladm. Bizim mzn tevbelerinin kabul edildiim sabah namazndan sonra Hazreti Peygamber herkese aklamt. Bunun zerine mjdeciler her mzn evlerine kotular. Benim tarafma gelen mjdeci atma binmi drt nala geliyordu. Fakat Sel dana kan Elem kabilesinden evik bir adamn sesi bana daha

nce gelmiti. Bu mjdeci yanma vardnda srtmdaki iki elbisemi, mjdesinin karl olarak karp ona giydirdim. Vallahi o gn o iki elbiseden baka elbisem yoktu. Hemen iki giysi (rid ve izar) dn aldm ve giydim. ylece Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardm. Yolda grup grup insanlar beni karlyarak tevbenin kabuln tebrik ediyor ve Allah Tel Hazretleri tarafndan balanman kutlu olsun, diyorlard. Nihayet Mescidi erife girdim. Hazreti Peygamber mescid ierisinde etrafnda insanlar olduu halde oturuyorlard lerinden beni gren Talh bin Abdullah hemen ayaa kalkt ve koarak beni kucaklayp tebrik etti. Vallahi, Talha'dan baka muhacirlerden hibir kimse bani tebrik etmeye kalkmad. Vallahi, Hazreti Talha'nn bana olan sadakatini hi bir zaman unutamyacam. Sonra ben. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine selm verdim. Hazreti Peygamberin mbarek yzlerinde sevin parlts olduu halde bana yle buyurdulart Anandan doal beri rastladn en mutlu gn sana mjdelerim. Ben sordum: Ya Reslallah! Bu mjde senin tarafndan m* yoksa Allah tarafndan m? Bana u cevab verdiler: Hayr, benim tarafmdan deil, bu mjde Allah katindanl Hazreti Peygamber sevinli olduklar zaman mbarek yzlerin-deki nur bir kat daha oalr ve parlard. Biz de teden beri onun bu halini bilirdik. Sonra huzurlarnda oturdum ve yle dedim: Ya Reslallah! Mademki Allah Teal Hazretleri beni balad, bu balanmamn karl, Allah Teal Hazretleri peygamberi iin btn malmdan sadaka olarak synlmamdr. Hazreti Peygamber bana: ' Malnn bir ksmn tut, bu senin iin daha hayrldr buyurdu. Ben de Hayber ganimetlerinden bana den hissemi alkoyuyorum, dedim. Sonra Hazreti Peygamber'e u sz verdim: Ya Reslallah! Allah Teal beni doruluk sebebiyle kurtard. Bundan byle hayatm boyunca doruluktan ayrlmayacam, sz veriyorum. K'b bin Malik diyor ki: Vallahi, Resllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e doruluk sz verdiimden itibaren Allah Teal, bana ihsan ettii nimet kadar mslmanlardn hi bir kimseye ihsan etmemitir. Hem de Hazreti Peygamber'e verdiim o doruluk sznden beri, bu gne kadar hi bir ekilde bilerek yalan sylemedim. Bundan sonra da Allah Teal Hazretleri beni yalan sylemekten korur, diye midim tamdr. Allah Teal Hazretleri u mealdeki ayeti Kerime'yi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e indirdi: And olsun ki, Allah, peygambere ve o glk vaktinde (Tebk savanda ekilen sknt ve mahrumiyet gnlerinde) ona uyan Muhacirlerle Ensar'a Jt uf ta bulundu. yle ki, ilerinden bir ksmnn kalbleri kaymaa yz tutmu iken yine de onlarn tevbelerini kabul buyurdu. nk O, onlara kar ok efkatli, ok merhametlidir. Vallahi, Hazre Peygambere kar yalan syleyipte helak olurum korkusu ile itizam ettiim sadakat sz, beni slam'a hidayet ettikten sonra Allah'n bana verdii en byk niymettir. Aksi halde dier yalan syleyenler gibi ben de helak olacaktm. Allah yalan konuanlar (mazeret uyduranlar) hakknda, imdiye kadar hi kimse hakknda indirmedii en ar ayetini indirmi ve yle buyurmutur : Kendilerinden raz olasnz diye (mnafklar) size yemin, edecekler. Fakat siz onlarda raz olsanzda, Allah, asla o fasklardan raz olmaz. (Tevbe: 98) Dier mnafklar Hazreti Peygamberin huzuruna giderek zrlerini yeminle ifade ettiler. Hazreti Peygamber de onlarn mazeretlerini kabul etti ve^ onlar iin Allah'dan mafiret diledi. Biz ise onlar gibi mazeret uydurmaktan ve Peygamber'in bizim iin mafiret dilemesinden geri kaldk. Biz kii idik. Hazreti Peygamber bizi, Allah'dan bir emir ve hkm gelinceye kadar bekletti. te bundan dolaydr ki, Allah Teal Hazretleri: (Durumlar) geri braklan kiiyi (Kb bin Malik, Hill bin mayye ve Mrre bin Reb'i) Allah balad. nk o derece bunalmlard ki, yeryz btn geniliine ramen onlara dar gelmi, vicdanlar da kendilerini skmt ve Allah'dan kurtuluun ancak Allah'a snmakta olduunu anlamlard. Bundan sonra Allah onlar tevbekr olmaya muvaffak klp tevbelerini kabul buyurdu. phesiz ki Allah tevbeleri ok ok kabul edendir, ok merhametlidir. (Tevbe: 118) Bu ayette geen Geri braklan kii sz Tebk savandan geri kalanlar manasnda olmayp durumlar hakknda hkm verilmesi ertelenmi olanlar manasmdadr ki, bundan mz kasded-mektedir. otaTk satamak kararnda idim. ^.^S2 lallahu Aleyhi ve Sellem'den iittiim bir hadisten Allah fayadalandrd. Peygamberin bu hadisi udur: Bir kavim ki, idaresini kadna brakmtr, o toplum asla iflah etmez. Bu hads-i erifi Hazreti Peygamber u hadise zerine buyurmutu:, tran imparatoru lnce erkek ocuu olmadndan onun kzn tahta kardlar. te bu haber Hazreti Peygambere ulanca, yukardaki hads-i erif varid olmutur. Ben de bu hadis-i erife dayanarak Hazreti Aie taraftar olarak CEMEL vak'asmda bulunmadm.4 PEYGAMBER SALLALLAHU ALEYH VE SELLEM'N HASTALII VE VEFATI

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:746-758

1110- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, lm hastalnda, kz Fatma'y (Radyallahu Anha) yanna ararak kulana gizlice bir ey syledi. Hazreti Fatma alamaya balad. Sonra ikinci defa yine gizlice kulana bir ey syledi. Bu defa Hazreti Fatma glmsedi. Sonra biz Hazreti Fatma'ya bu iki halin sebebini sorduk. Bize yle anlatt: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, birinci defasnda bu hastalk yznden dnyadan ahrete geceklerini bana sylediler. Onun iin aladm. kinci defasnda ise vefatlarndan sonra aile ferd-leri iinden en nce kendilerine kavuacak olan kimsenin ben olduumu bildirdiler. Onun iin sevindim ve gldm. Hazreti Aie yine anlatr: Ben, Reslilah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den ok defa yle buyurduunu iitirdim: Hi bir peygamber, dnyada kalmas ve ahirete gmesi arasn da muhayyer braklmadka (bunlardan birini seme serbestlii kendisine tannmadka) vefat etmez. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in, lm halinde mbarek sesi kslnca u mealdeki ayeti kerimeyi okuduunu iittim: Allah'a ve Peygambere, itaat edenler, ite bunlar, Allah'n kendilerine nimet verdii peygamberlerle, sddklarla, ehidlerie ve iyi kimselerle beraberdirler. Bunlarsa ne gzel arkadalardr! (Nisa: 69) Bunun zerine dier peygamberler gibi, Allah tarafndan dnyada kalmasyla ahirete gmesi arasnda Hazreti Peygamberin de serbest (muhayyer) brakldn anladm. 1111- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Salla3ahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri salk hallerinde iken: Hi bir amher cennetteki yerini grmedike ve sonra da dnya ile ahire i arasnda muhayyer klmmadika vefat etmemitir. buyurdular. Hazreti Peygamber hastalanp lm halinde mbarek ba dizim zerinde iken, bir ara kendinden getiler. Sonra kendilerine geldikleri vakit, mbarek gzlerini evin tavanna doru evirdi ve: Allahm! Beni, yce yoldaa kavutur. buyurdu. Yani, bir an nce sana kavuaym, yahut mukaddes yksek makama erieyim. Hazreti Peygamber byle dua edince, ben kendi kendime dedim ki artk Reslilah bizi seip dnyada kalmasn dilemez. Hayatlarnda buyurduklar, Allah tarafndan dnya ile ahiret arasnda muhayyer klnmak hads-i erifinin gerei ahireti ihtiyar ettiklerini anladm. Mtercim: Hazreti Peygambere lm halinde Cibril gelip onu muhayyer kld dier hadislerde gemektedir. 1112- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber SaUailahu Aleyhi ve Sellem'in mbarek vcudlanna bir hastalk geldii zaman, muavvizeteyn (Nas ve Felak) srelerini okumak ve parmaklarnn ularna fleyerek aryan yerlerine srmek adetleri idi. Bu defa lmlerine sebeb olan hastalkta iken, ben de Muavvizeteyn srelerini okuyarak Hazreti Peygamberin e!?erine frr ve ellerini aryan yerlerine srerdim. Bu son hastalnda kulam mbarek azlarnn yanma yaklatrdm ve dinledim. yle dua ediyorlard: Allahm.Beni bala, beni esirge ve beni yce yoldaa kavutur. 1113- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Allah Teal Hazretlerinin bana zel olarak ihsan buyurduu en byk nimetlerinden biri de, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin benim evimde ve nbet gnmde, mbarek balar gsm'e dayal bulunduu halde vefat etmeleri ve benim az suyum ile Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin az suyunun birbirine karm olmasdr. yle ki: Hazreti Peygamberin hastalnda onun dayana idim; o, bana yaslanyordu. O anda yanma kardeim Abdurrahman (ibni Ebi Bekir) geldi. Elinde bir misvak (aatan di fras) olduu halde ieri girmiti. Hazreti Peygamberin, kardeimin elindeki o misvk'a dikkatle baktn grdm. Peygamber Sallallahu .Aleyhi ve Sellem'in o misvk' istediini anladm. Hemen sordum: Ya Reslallah, misvak ister misiniz? Hazreti Peygamber, evet, manasnda mbarek ba ile iaret etti. Ben de hemen kardeimden misvk' alarak Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e verdim. Hazreti Peygamberin hastal iddetli olduundan misvak ona sert geldi. Ben, ya reslallah! mivsk' size biraz yumuataym, dedim. Yiile balar ile aret ederek yumuatmam istediler. O misvak' mbarek elinden aldm ve azmda ineyerek tkrm ile yumuattm. Sonra Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e verdim. O da misvak dilerine srd. Reslllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in nnde deriden ve iinde su bulunan bir kap vard. Mbarek ellerini o suya sokarak slatr, mbarek yzne srer ve yle buyururdu: -Allah'dan baka ibadet edilecek hi bir ilh yoktur; lmn de gerekten sekerat (iddeti) vardr. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, ellerini ge doru kaldrp ruhlarn teslim edinceye kadar: Yce yoldan yannda... demeye baladlar. Sonra mbarek, eli yava yava dt. (Artk dnyadan gmlerdi.)

1114- HazretiAie (Radyallahu Anha) derki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e hastalnda baygnla benzer bir hal gelmiti. Biz de hastalna bir ila hazrladk. Kendileri bu ilc istemediklerini, iaretle bize bildirdilerse de, biz, her hasta il kabul etmez dncesiyle yine o ilc azlarna damlattk. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem kendine gelince yle buyurdu: Azma il damlatmaktan sizi menetmedim m! Bu evde (amcam) Abbas'tan baka herkesin azna (ceza olarak) ayn iltan damlatlacak ve ben de greceim. Abbas ise sizin azma il damlatmanz grmedi (o esnada aranzda deildi). Mtercim an yce bir peygamber byle ilalamay yasaklamken, bunu dinlemeyenlerin ahirette bir cezalar olmas gerektiinden dnyada ksas olarak onlarn ayni ilc kullanmak suretiyle cezalandrlarak ahiret cezasndan kurtarldklar anlalmaktadr. Bizzat tedavi ile uraanlar ve grpte rza gsterenler ayni cezaya hk kazanm oldular. Fakat Hazreti Abbas tedavi srasnda bulunmad iin o mstesna knnutr. 1115- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Saliallahu Aleyhi ve Sellem'in irtihallerine sebeb olan son hastalklar arlamca, mbarek, vcudlarna bir arlk bastn gren kz Hazreti Fatma (Radyallahu Anha): Yetiin, babama arlk bast! diye feryad etti. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem kzna yle buyurdu: (Kzm), bugnden sonra artk babann bir sknts kalmayacaktr. Mtercim: Hazreti Peygamberin altm yanda irtihal ettiklerini Hazreti Aie anlatr. Her ne kadar Sahih-i Mslim'de altm be yanda irtihal ettii rivayet ediliyorsa da, dorusu Hazreti Aie'nin Buhar'deki rivayetidir. Bu altm yln elli senesi, Mekke'de ve geri kalan on senesi de Medine'de gemitir. Tam krk yanda Mekke'de nbvvet geldikten sonra, peygamberliin ilk on yln da orada geirmilerdir. Ancak bu on yln senesi fetret devri (vahyin kesildii zaman) olmutur. Bu itibarla arka arkaya Kur'an kerimin nzul on sene Mekke'de ve on sene de Medine'de peyderpey'vuku bularak yirmi senede tamamlanm oldu.5 KURAN TEFSR BAHS FATHA SRES 1116- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der kit Ben, mescidi erifte namaz klarken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beni huzurlarna ard. Namazdan sonra huzurlarna varb: Ya Reslallah! Namazda idim; onun iin geciktim, dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah Teal; Allah ve Peygamberine, sizi ard zaman derhal icabet edin, 'buyurmad m? (Enfal: 24) Bylece beni azarlama yollu ikaz ettikten sonra yle buyurdular: Bu mescidden darya kmadan sana bir sre reteceim ki, o sre, Kur'an'n en byk sresidir. Sonra Hazreti Peygamber elimden tutup beraberce mescidden karken ben dedim ki, ya Res lallah, siz Kur'an'm en byk sresini bana retecek deil miydiniz? Bunun zerine buyurdular ki: O sre, El-hamd lillhi Rabb'alemn (Fatiha) sresidir. Bu sre tekrarlanan yedi ayet ve Allah tarafndan bana verilen byk Kur'andr. Mtercim: Fatiha sresi yedi ayettir. Ancak mam Azam Hazretlerine gte. Besmele sreden bir ayet deildir. Sratallezine en amte aleyhim tam ayettir ve bununla yedi ayet tamamlanmaktadr. mam a-f Hazretlerine gre ise, Besmele, Fatiha sresinden bir ayettir ve Sratellezine en'amte aleyhim tam ayet deildir.6 BAKABE SRES 1117- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki Peygamber Sallallahu Aleyhi e Sellem Hazretleri gnahlarn en by hangisidir? diye sordum. Bana u cevab verdiler: Allah seni yaratt halde senin ona e ve ortak komandr. Sonra en byk gnah hangisidir? sordum. Buyurdular ki: Seninle ekmeini paylaaca korkusu ile kendi ocuunu ldrmen d ir. Ben yine sordum: Sonra en byk gnah hangisidir? Bana u cevab verdiler: Komunun helali ile zina etmendir. 1118- Sad bin Zeyd (Radyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir:
5 6

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:758-763 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:763

Kzla alan ak mantar, kudret helvas trndendir ve onut suyu gze ifadr. 1119- Eb Hreyre'den {Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: sril Oullarna, Kuds kapsndan balarnz eerek ve gnahlarnzn balanmas iin dua ederek giriniz, buyurulduu halde, onlar klarnn stnde srnerek girdiler ve emri deitirip, gnahlardan tevbe, diyecekleri yerde, arpada habbe, dediler (emri alaya aldlar). Mtercim: sril Oullarnn, Allah'n emrini alaya almalarndan dolay onlara taun (veba) hastal gelerek bir saat iinde yirmidrt bin kiinin ld rivayet edilmitir. 1120- bni Abbas'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Allah Teala buyurmutur: nsanolu hakk olmad halde beni yalanlad ve hakk olmad halde bana svd. Beni yalanlamas ut Sanyor ki, ryp toprak olduktan sonra kendisini eski durumuna eviremem. Bana svmesine gelince, benim ocuklu olduumu iddia etmesidir. Halbuki ben, zevce yahut ocuk edinmekten beriyim. 1121- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitirt Siz enli kitab ne dorulaynz, ne de yalanlaynz; ancak biz Allah'a ve bize indirilene man ettik, deyiniz. 1122- Eb Sad'den (RadyaUahu Anh) rivayet edilmitir: Kyamet gnnde Nh (Aleyhisselm Allah'n huzuruna) davet edilince: Enirine hazrm, emret, ey Rabbm! diyecektir. Allah Teal ona buyuracak: Benim emir ve hkmlerimi kavmine tebli ettin mi? O da: Evet (tebli ettim)! diyecek. Sonra onun mmetine sorulacak i Size bu peygamberiniz (Allah'n hkmlerini) tebli etti mi? Onlar da: Bize ihtara bir peygamber gelmedi, diyecekler. Sonra (Allah Teal Nh Aleyhisselm'a) diyecek ki: Senin lehine (teblide bulunduuna dair) kim ahitlik edecek? Nuh Aleyhisselm da: Muhammed Aleyhisselm ve onun mmeti (benim in) ahitlik ederler, diyecektir. Bunun zerine mmetim, Hazreti Nuh'un, kendi mmetine AV lah'm hkmlerini tebli ettiine abidlik edecekler ve peygamberiniz de sizin ehadetiniz doru olduuna ahitlik edecektir. te bu, Allah Teal Hazretlerinin Kur'an Kerimde: Ey mminler! Bylece sizi sekin ve erefli trt* namet ksMUk ki, btn milletler hakknda adalet rnei ve hail ahidlertiniz. Peygamber de sizin zerinize ahid olsum (Bakare: 140 alindeki buyurduu ayetin anlamdr. (Vasat ad&fet denaektr) 1123- Enes (E.A.) der ki, Peygamber Sallallahu Aleyfe SA-lem yle dua ederdi: Allahm, ey Rabbimlzt Bize hem dnyada yilik (ibadet) at) ver, hem de ahirette iyilik (sevab ve rahmet) ver ve bizi koru. 1124- Eb Hreyre'den (R.A.) rivayet edilmitir: Yoksul Kendisini veya iki hurmann yahut bir veya ki lokmann geri evirdii dilenci deildir. Yoksul, o kimsedir ki, dilenmekten kanr. sterseniz Allah Teal Hazretlerinin, onlar halktan srar edip dilenmezler, yeti kerimesini okuyunuz. (Bakare: 273)7 AL MRAN SRES 1125- Hazreti Aie (R.A) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri u mealde ki ayeti kerimeyi okudu: Sana KUr'an indiren O'dur. Kur'an'n muhkem (ak ve kein) yetleri vardr ki, bunlar (kutsal) kitabn esasdr. Birtakm mtea-bih (deiik anlamlara gelebilen) baka yetler de vardr ki, kalble-rinde erilik bulunanlar, fitne karmak ve kendilerine gre yorumlamak iin onun mteabih ayetlerine uyarlar, Halbuki o mteabi-hin te'vilim ancak Allah bilir. lmin inceliklerine vakf olanlar. Biz ona (kutsal kitaba) inandk, hepsi (muhkemi ve mteabihi) Rab-bmz katndandr, derler, Aklselim sahipleri ancak buna akl erdirir. (Ali mran: 7) Sonra bana Hazreti Peygamber yle buyurdu: Kur'an'n mteabih ayetlerinin ardna denleri grrsen bil ki, onlar, Allah'n adlandrd (kalbleri eri) kimselerdir. Onlardan saknnz. Mtercim: Mteabih gerek manas anlalamayan .ayetlerdir. Bunlar da iki ksmdr. Biri, hem lfz, hem de manas
7

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:763-767

mteabih olanlardr. Bunlar, sre balarnda gelen (Elif, Lam, Mm ve Ta, Ha gibi) harfledir. Bunlara mukatta'a harfler denir. Bunlarn Arab dilinde ne lfz lan ve ne de manalar bilinmiyor. Bunlarn gerek manasn yalni2 Allah bilir. kinci ksm mteabih de, yalnz manalar bilinmeyen ve kapal olan ayetlerdir. Allah'n eli, sizin ellerinizin stndedir., Rahman olan Allah Ar zerine oturdu. ayetleri ile, Rabbimiz dnya gne iner. mealindeki hads-i erifler gibi. Bu ayetlerde geen Allah'n eli, oturdu- kelimeleriyle hadste geen iner kelimesinin manalar bilinen eylerdir. Fakat bunlar Allah'a isnad etmek. Allah'n anna uygun dmeyeceinden bunlarn gerek manalarn Allah'a brakmak selef alimlerin grdr. Ancak daha sonra gelen ve mteah-hirin dye adlandrlan mctehdlere gre, bu gibi ayetler ve hads-i erifler, Allah'n anna yarar ekilde tevil edilirler. Allah'n eli demek, Allah'n kudreti demektir. stil, ihata manasnadr. Allah'n inmesi demek, rahmetinin bolca gelmesi demektir, eklinde uygun manalar verirler. te byle mteabih' ayetlerin hakikatinden bahsedenler ve tartanlar, kalblerinde erilik bulunanlar olduunu Allah Teal Kuran kerimde buyuruyor. Bu ayetin meali metinde verilmitir. 1126- bni Abbasdan (Radiyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Eer insanlarn dava edip istedikleri her ey kendilerine (yalnz iddialar zerine) verilmi olsayd, birtakm kimselerin kanlar ve mallar haksz yere giderdi. Yemin ancak davalya teklif edilir tve davac ise delil ikame etmekle ykmldr). 1127- tbni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Hazreti brahim Aleyhisselm atee atlrken Allah bize kfidir ve o ne gzel vekildir! dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve seler gelerek: -KorKu verdMeriza^ en. ancak mminlerin iman ve cesaretlerin, artmh ve yle dediler: Allah bize kfidir ve O ne gzel vekildir. 1128- ame bin Zeyd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Bedir savandan nce Medine'de hastalanan Sa'd bin Ubade'yi ziyaret iin kmt. Sa'd, Haris bin Hazrec oullar yannda hasta yatyordu. Haz-re Peygamber bir merkebe binmiti. Merkebin srtnda, Fedek beldesinde dokunan saakl ve kaln bir kilim vard. Hazreti peygamberin terkisinde de kk same bulunuyordu. Yolda giderlerken, henz islm kabul etmemi olan Abdullah bin Sell'n cemiyetine uradlar. Bu toplantda, mslmanlardan, putperest mriklerden ve Yahudilerden kark kimseler vard. Ashabdan Abdullah bin Revana da bu toplantda bulunuyordu. Hazreti Peygamber geerken merkebin kaldrd tozlar oradakilerin zerlerini kaplad. Abdullah bin Ubeyy bin Sell, elbisesinin etei ile \ uzn ve burnunu kapad. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e; stmz, bamz toz etmeyiniz, dedi. Hazreti Peygamber o meclise selm verdi ve durdu. Sonra hayvanndan inerek orada bulunanlan dine davet etti ve onlara t verdi, Kur'andan ayet okudu. Abdullah bin Ubeyy bin Sell dedi ki: Senin sylediklerin gerek ve hak ise, bundan daha gzel ey olamaz. Fakat bizim meclisimize gelipte bizi byle rahatsz etmeyiniz. Siz evinize dnnz de, size gelen olursa ona t veriniz. Bunun zerine ashabn ileri gelenlerinden air Abdullah bin Revaha: Ya Reslallah! Abdullah bin Ubeyy bin Sell'n szne bakma; her zaman meclisimize eref ver ve bize Kur'an okuyarak tlerde bulun, dedi. Bunun zerine mslmanlarla dier mrikler arasnda mnakaa ve ekime balad. Birbirleriyle decek hale geldiler. Hazreti Peygamber yumuak ve tatl szleri ile onlar yattrd. Bundan sonra Hazreti Peygamber yine hayvanna bjnerek yola koyuldu ve Sa'd bin Ubade'nin bulunduu eve girdi. Sa'd Hazretlerine yle buyurdu: Ey Sa'd! Eb Hubab'n (Abdullah bin Ubeyy bin Sell'n) dediklerini keke kulanla iitseydin. Adam yle yle syledi. Sa'd bin Ubade u cevab verdi: Ya Reslallah, onu balaynz. nk Size Kur'an indiren Allah'a yemin ederim ki, Allah Teal Hazretleri en erefli olan peygamberlik rtbesini ve tacn size ihsan buyurdu. Halbuki bu belde halk (Medine'liler) tm olarak Abdullah bin beyy bin Seli' kendilerine bakan semek ve ona, zel ekilde sarlm saltanat tacn giydirmek zere idiler Sonra sizin Medine'ye terifinizle onun bu saltanat yklnca son derece kederlendi. te Abdullah'n size kar o irkin hareketi bundan ileri gelmektedir. Bu bakmdan Abdullah bin Ubeyy bin Sell'n kusuruna bakmaynz. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem de onu balad. Zaten Hazreti Peygamber tedenberi kendilerine kar yaplan kusur ve kabahetleri kimden gelirse gelsin affederlerdi. Kfirlerin yapm olduklar eziyetlere katlanarak sabrederlerdi Kfirlerle savamaya dair Allah'n emri gelinceye kadar hep byle devam etti. Bedir savanda Kurey mriklerinin ileri gelenlerinin bir ksm ldrlnce, ad geen Abdullah bin Ubeyy bin Sell ile mrik arkadalarndan ibaret kalabalk bir topluluk, bu Bedir sava ak bir stnlktr, diyerek hemen islm kabul ettiklerine dair Hazreti Peygambere sz verdiler.

Mtercim: Bunlarn islm kabul edii grn haldedir; nk Abdullah bin Ubeyy bin Sell, mnafklarn ba idi. O hal zere de lmt. Mnafklardan hi kimse zerine namaz klma ve kabri zerinde durma, mealindeki ayeti kerime bunun hakknda nazil olmua tur. 1129- Eb Sad El-Hudi (Radyallah Anh) der ki: Peygamer Sllallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine birtakm insanlar gelip: Ya Reslallah! Kyamette biz Rabbmz grecek* miyiz? diye sordular. Hazreti Peygamber onlara u cevab verdi: Evet, (greceksiniz)! Bulutsuz, gayet berrak bir havada ve tam le zamannda gnei grmekte hi sknt eker misiniz? Ashab kiram: Ya Reslallah, hi bir zorluk ekmeyiz, dediler. Hazreti Peygamber tekrar: Bulutsuz ve berrak bir gecenin aydnlnda dolunay grmek te hi zahmet eker misiniz? buyurdu. Ashab yine: Ya Reslallah, ekmeyiz! dediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber onlara yte buyurdu: te byle gne ve ay skntsz ve kukusuz grdnz gibi, Allah Teal Hazretlerim de kyamette ylece greceksiniz. Kyamet gn olunca, bir mnad (armac) yle aracaktr: Her mmet, dnyada kime ibadet etmise onun peinden gitsin. Bunun zerine Allah'dan baka (put ve sair) eylere badet edenlerin hepsi cehenneme decektir. Ancak iyi olsun veya gnahkr olsun, Allah'a kulluk edenlerle kitap ehlinin bir ksm kalacaktr. Sonra Yahudi'ler arlr ve onlara yle denilir! Siz (dnyada) kime ibadet ediyordunuz? Onlar derler ki: Biz, Allah'n olu Uzeyr'e ibadet ediyorduk. Onlara: Siz yalan sylyorsunuz. Allah ocuk ve zevce edinmemitir. Siz imdi ne istiyorsunuz? denilir. Onlar derler ki: Ey Eabbimiz ok susadk. mek iin su isteriz. Onlara, aslnda cehennem alevi olup uzaktan serap gibi grnen cehennemi gstererek, ite oraya varmalsnz, denilir. Onlar toplanp oraya giderek cehenneme derler. Sonra Hristiyanlar arlr ve onlara sorulur: (Dnyada) kime ibadet ediyordunuz? Onlar derler ki: Biz, Allah'n olu Mesih'e (sa'ya) ibadet ediyorduk. Bu ce-vablanna karlk onlara: Siz yalan sylyorsunuz. Allah zevce ve ocuk edinmemi tir. imdi ne istiyorsunuz? denilir. Onlar nceki Yahudiler gibi syleyip sonunda cehenneme derler. Bylece maherde yalnz Allah'a ibadet eden iyi ve gnahkr mminler kalnca, alemlerin Rabb onlara, evelce tasarladklar surete yakn bir surette gelir. Bunlara yle denilir: Siz ne bekliyorsunuz? Her mmet ibadet etmi olduu eye uyarak gitti. Onlar u cevab vereceklerdir: Bz dnyada kendilerine en ok muhta olduumuz zamanda bile onlardan ayrlm ve onlarla arkadalk etmemitik. Biz, ibadet etmi olduumuz Rabbimizi bekliyoruz. Allah Teal buyurur: te ben sizin Rabbmzm. Onlar: Biz dnyada kendilerine en ok muhta olduumuz zamanda bile onlardan ayrlm ve onlarla arkadalk etmemitik. Biz, ibadet etmi olduumuz Rabbimizi bekliyoruz. Allah Teal buyurur: te ben sizin Rabbmzm. Onlar: Biz Allah'a* hi bir eyi ortak komayz, derler ve bu, iki veya kez tekrarlanr.8 NSA SR.ES 1130- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana: Benim iin biraz Kur'an oku. buyurdu. Ben dedim ki: Ya Reslallah! Kur'an size nazil olmuken ben mi size okuyacam? Bana u cevab verdiler: Kur'an bakasndan dinlemeyi seviyorum. Ben de ona Nisa sresini okudum. Nihayet: Her mmetten peygamberlerini birer a-hid getirdiimiz ve seni de onlarn zerine ahid yaptmz zaman, bakalm kfirlerin hali ne olacak!.. mealindeki (Nisa sresi 41.) ayete geldiim zaman, Hazreti Peygamber bana: Dur! dedi. Bir de baktrm ki, (mbarek) gzlerinden ya boanmakta idi. Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerinin alamas, Allah'a ibadette kusur iliyenlere zlmel erindendi. Yahud bu ayetin ihtiva ettii manann iddet ve azametindendir. Yahud bu ekilde alamalar, kendi,
8

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:767-773

mmetinin dier mmetlere adalet zre ahid olacaklar sevincindendir. erkav erhinde byle aklanmaktadr. Bana kalrsa, Hazreti Peygamberin alamas, Kur'an dinlemenin verdii manev hazdan ve duygulanmalardan ileri gelmitir. gelii Eb Htireyre?den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kim benim Yunus bin Metta'dan daha hayrl olduumu iddia ederse muhakkak yalan sylemitir. Mtercim: Ht sahibi (Yunus Aleyhisselm) gibi olma. mealindeki ayetin zahirine bakarak Hazreti Yunus'dan daha hayrl olduunu sanan kimse, yalancdr; nk hi kmse peygamber derecesine ulaamaz. Yahud Hazreti Peygamber burada tevazu gstererek mmetinden hi kimsenin peygamberler arasnda stnlk iddiasna kalki-pta Hazreti Yunus'u noksan ve aa derecede grmemesini istemitir. Peygamberler arasnda fark gzetilmemeidir. Her ne kadar ayeti kerimede, Biz, peygamberlerin bir ksmn dierlerinden stn kldk. buyuru'luyorsa da, burada iman cihetinden fark gzetmemee dellet eden: Allah'n peygamberlerinden hi birini dierinden ayrd etmeyiz, mealindeki mana kasdederek bir tevazu belirtisi olmutur. Yoksa Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem btn peygamberlerin en faziletlisidir. Nitekim yle buyurmulardr: Ben insan oul (arnn efen d i siyim: bundan vnme yoktur. Sonu olarak denir ki, hi kimse, Ynus Aleyhisselm'm kymetini noksan grmesin. Ancak peygamberler arasnda fazilet bakmndan fark vardr. Fakat tmnn hak peygamber olduuna iman etmekte hibir fark yoktur. Metta, Hazreti Ynus Aleyhisselm'n,babasnn addr. Anne-sinin ismi olduunu syleyenler de vardr.9 MADE SRES 1132- Enes (Radyallahu Anh) der ki: Medine dndan bir kabile, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'e gelerek bir mddet Medine'de oturdular. Sonra Medine'nin suyundan ve havasnn arlndan ikyet ederek yle dediler: Ya Reslallah! Biz bu beldenin havasn ar bulduk, (burada hasta olduk). Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlara u cevab verdi: te u develerimiz, Medine dna havas gzel bir yere (Mer1-aya) kyorlar. Siz de onlarla kn ve bu develerin stlerinden ve (hastaln tedavisi iin) beviUerinden iiniz. Bu tavsiye zerine o kabile Medine dna ktlar ve develerden de faydalanarak shhat buldular. Fakat bir mddet sonra kavutuklar nimete nankrlk ederek hak dinden dndler ve peygamberin obanm ldrp btn develeri yama ettiler. Allah'a ve Peygamberine kar karak tehditler savurmaya baladlar. Mtercm: Bu irtidat eden kabile, eski memleketlerine kamak zere iken, Hazreti Peygamber o zc olay rendi. Hemen onlarn takip edilerek yakalanmalar, iin. Hazreti Peygamber bir birlik gnderdi. Giden birlik onlar yakalayarak Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in huzuruna getirdi. Sonra fesad ve ktlk peine koan bu kimseler hakknda u mealdeki ayeti kerime nazil oldu: Allah'a ve onun peygamberine sava aanlar ve yeryznde fesad peinde koanlarn cezas ancak ldrlmek veya armha gerilmek veya el ve ayaklar aprazlamasna kesilmek veya srgn edilmektir. Bu ayeti kerime uyarnca cezalarn ektiler. Eti yenen deve ve dier hayvanlarn sidikleri ve tersleri, mam Azam Hazretlerinin mezhebine gre hafif necaset hkmndedir. Bunlarn zaruret halinde stma ve dier hastalklar iin kullanlmas caiz ise de, kesinlikle iilmeleri haram olan eyleri kullanmak caiz deildir. Fakat iilmeksizin dtan kullanlabilirler. 1133- Hazret! Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir defa yle hzn verici ve dokunakl bir hutbe okudu kii ylesini bir daha kendilerinden iitmedim. O hutbede yle buyurmutu: Ey ashabm! Eer benim bildiimi siz bilmi olsaydnz, az gler ve ok alardnz. CAlah Teala'nm azametinden, kyamet ahvalinden, cinayet ileyenlerin azabndan ve bunlarn korkun hallerinden benim bildiklerimi siz de benim kadar hileydiniz, bu halleri dnerek ok alardnz ve" hi glmezdiniz.) Bu hutbenin tesirinden btn ashab hngr hngr alayarak elleri ve mendilleriyle yzlerini kapadlar. O srada ashabdan bir zat (Abdullah bin Hzafe) ayaa kalkarak: Ya Reslallah! Benim babam kimdir? dedi Hazreti Peygamber oha: Falancadr (Hzfe'dir)! buyurdu. Byle yersiz baz sorularn Hazreti Peygambere sorumasj zerine Allah tarafndan u mealdeki ayeti kerime nazil oldu: Ey iman edenler! Size akland zaman hounuza gitmeyecek eyleri peygambere sormayn, Kur'an indirilirken bunlar sorarsanz, size aklanr (ve holanmazsnz). Allah imdiye kadarki sorularnz balad.
9

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:773-775

Allah Gafr'dur, Halm'dir.* (Maitfe: 101) Mtercim: Hzafe'nin olu vard. Abdullah; Kays ve Harice. Bunlara ne-seb bakmndan dil uzatlrd. Hazreti Peygamber gerek bu hutbelerin den nce ve bu hutbe arasnda sorulan yersiz sorulardan rahatsz olmulard. Hatta birisi de kalkp, benim devem kayboldu, nerededir? diye sordu. Bu hareketlerden celllanan Hazreti Peygamber Sallalla-hu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Kim ne isterse bana sorsun; hemen burada ona cevab vereceim. Bunun zerine kendi nesebinde bhesi olan Abdullah bhesini gidermek iin yukarda geen soruyu sordu ve bhesi giderilmi olduundan sevindi. Fakat sonradan annesi, byle yersiz soruyu duyunca son derece .zld ve kederlendi. Kyamete kadar beni, Hazreti Peygamberin mmeti iinde thmet altnda brakacak sz syledin, diye oluna fena halde gcendi. Hazreti Peygamberin bu yersiz sorular zerine celallanmasn teskin iin, Hazreti mer (Radyallahu Anh) gidip Hazreti Peygamberin mbarek ayaklarna kapand ve yle dedi: Biz Rabbmiz Allah'dan, dinimiz, islm'dan ve peygamberimiz Hazreti Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den honuduz. Fitnelerin errinden Allah'a snrz. 1134- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Ey Resulm de ki: Allah size stnzden veya ayaklarnzn altndan bir azab gndermee yahut Parti part sizi birbirinize drp kiminize kiminizin hncn taddrmaya da kadirdir. Bak, anlasnlar diye ayetlerimizi, nasl aklyoruz! lEn'am? 65) mealindeki ayeti kerime nazil olunca, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri stten ve alttan gelen azab iin: Allahm! Bu gibi azabdan senin azametine snrm. buyurdu ve birbirine drme azab iin de: Allahm! Bu bir dereceye kadar hafif veya ehvendir. dedi. Mtercim; Baka bir hadsi erifte, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: -mmetimden drt eyin kaldrlmasn Allah Teal Hazretlerinden diledim. Fakat bu drt eyden Allah Teal ikisini kaldrd, dier iki sini kaldrmad. mmetimi Lt kavmi gibi, semadan ta yadrarak ve bir de Karun gibi yere geirerek helak etmemesinine dair iki duam Allah kabul buyurdu. Ancak mmetim arasnda ayrlklar olmamasn ve birbirleriyle savamamalarn niyaz ettimse de bu ikisini Allah kabul buyurmad. (nsanlar arasnda kyamete kadar ayrlklar, ekimeler, ve birbirleriyle savamalar olacaktr.) 1135- Hazreti Abdullah (Radyallahu Anh) der ki, Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah Teal Hazretlerinden daha ok kskanan hi bir kimse yoktur. Bunun iindir ki, Allah Teal gerek gizli ve gerek aikr btn fuhular haram kld. Yine Allah Teal'dan vlmeyi daha ok seven hi kimse yoktur. Onun iindir ki, kendi zatn vmtr. (Kur'an^ kermin bir ok ayetlerinde: Allah Rahim'dir, Gafr'-dur, lm'dir. Hamd Allah'a mahsustur, diye vgler vardr. Ayrca kullar tarafndan Allah'a edilen hamd ve vglerden Allah raz olur. Bunda kullarn faydas var; Allah ise kullarn hamdine muhta deildir.)10 BEBE SURES 1136- Semre bin Cndb (Radiyallahu Ann) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Bu gece bana iki melek geldi ve beni alp gtrdler. Nihayet beni bir ehre gtrdler ki, o ehrin binalar altn ve' gm kerpilerle rlyd. Orada bizi bir takm erkekler karladlar. Onlarn bedenlerinin bir ksm, grdklerinin en gzeli ve bir ksm da grdklerinin en irkini idi. Beraberimdeki melekler, o kimselere dediler ki: Haydi cennet nehirlerinden u nehire giriniz. Onlar da gidip o ne-hire girdiler. Sonra yanmza dndler. Kendilerinden o irkinlik gitmi ve gayet gzel bir sekile girmilerdi. Sonra o iki melek bana dediler ki: tte uras Adn cennetidir. uras da senin makamndr. V-cudlarmn yars gayet gzel ve yars gayet irkin olan kimseler de tyi amellerini, dier kt amellerle kartranlardr.* (Tevbe: 102) Allah Teal bunlarn gnahlarm balamtr.11 HUD SURES 1137- Eb Hreyre'den CRadyallahu Anh) rivayet edildifrw gre Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem syle buyurduAziz ve an yce olan Allah Teal, malm (benim yolumda) harca ki ben de sana ihsan edeyim, buyurmutur. Allah'n ihsan eli dolu olup yermek suretiyle eksilmez ve gece gndz bol bol nimet saar. Gkleri ve yeri yaratah beri Allah'n ihsan ettii nimetleri gt ryorsunuz O'nun elindeki nimet hazinelerinden hi bir ey eksilmt mistir^ Gkleri ve yeri yaratmazdan nce Allah'n Ars' su zerinde d Adalet terazisi de onun kudret elindedir;
10 11

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:775-778 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:779

dilediini alaltir dile dgini de ykseltir. (Her eyin ls onun elindedir; me'

ded ine diledii miktar verir.)

1138- Eb msa'dan (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri, zalime mhlet verir; nihayet onu yakalad m, artk brakmaz (karmaz). Eb Musa der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunu buyurduktan sonra u mealdeki ayeti kerimeyi okudu: Zalim lkeleri cezalandrmak istediinde senin Rab bin in cezalandrmas ite byledir. O'nun cezalandrmas ok ac ve ok ardr. (Hd: 102) Mtercim: Bu ayeti kerime ile, Allah Teal, kullarn zulm ilemekten sakndryor.12 HICR SRES 1139- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri, gklerde emrini verince melekler, O'nun buyruuna boyun eerek kanatlarn rparlar ve sert kaya stnde zincir sesine benzeyen bir grlt karrlar. Kalblerinden korku gidince derler ki, Rabbnz ne buyurdu? Meleklerin bykleri cevab verir: Allah, hak ve gerek olan buyurdu. Allah ycedir, uludur. Bu arada kulak hrszl yapanlar, bu szleri iitirler. Bu kulak hrszl yapan (cin ve eytan lar, yle, bir dierinin stnde halka-lamrlar. Bazan iitene, ald haberi arkadana iletmeden nce ahap (akanyldz) yetierek onu yakar. Bazan ela kendisine ahap isabet etmeyip ald haberi peindekine ve o da altnda bulunana ileterek haberi zincirleme dnyaya ulatrrlar. Sonra bu haber sih-ribazn azna atlr. Sihirbaz (khin) da yz tane yalan ekleyerek haberi yayar ve yzde biri doru knca da insanlar, falan ve filan gn, yle ve yle olacan bize bildirmemi miydi? te doru kt, derler. Doru kan ise gkten iitilen sz (haber) dr. Mtercim ; Hicir sresinde: Biz, gkleri (Allah'n rahmetinden) kovulmu eytandan koruduk. Ancak Kulak hrszl eden olursa onu parldayan bir ahap (ama) kovalar. (Hicir: 17-18) mealindeki ayeti keritefsiri olan bu hadis-i erif mnasebetiyle denilmektedir ki: -nceleri eytanlar ge karak haber alp yeryzne inerler ve aldklar bu haberleri khinlere ve dostlarna verirlerdi. Bu eytanlar, Hazreti s Aleyhisselm'n doumundan sonra gklerin katndan kovuldular. Sonra Peygamberimizin doumundan itibaren de, yakc bir ahap ile kovalanarak kehanet ve sihirbazlk kaplan kapanm oldu13 NAHL SRES 1140- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) rivayet etmitir: Allamm! Cimrilikten, tenbellikten, yalanp bunamaktan, kabir azabndan, Deccal'in fitnesinden, hayatn ve lmn fitnesinden sana snrm. diye Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem dua ederdi. Mtercim: Kur'an kerimin: Kiminiz de yalanp bunama ana itilir. mealindeki ayeti kerime nazil olduktan sonra, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem byle dua ederlerdi.14 SRA SURES 1141- Eb Hreyre'deh (Radyallah Anh) rivayet edilmitir: Ben, kyamet gnnde Adem oullarnn efendisiyim. Bu nedendir, bilir misiniz? Allah Teal Hazretleri, ncekileri ve sonrakileri bir yerde (geni bir arazide) toplayacaktr. yle bir yer ki, aran kii oradakilere sesini duyuracak ve gzde onlar grebilecektir, Gne de onlara yaklaacaktr. Maher halknn keder ve sknts, ekilmez ve dayanlmaz dereceye ulaacaktr. nsanlar birbirlerine diyecekler ki, banza geleni gryorsunuz. Rabbiniz katnda size efaat edecek birini aratrmayacak msnz?. Sonra insanlar birbirine diyecekler ki, efaat dilemek iin Adem Aleyhisselm'a gidiniz. Onlar da Hazreti Adem Aleyhissel&m'a giderek ona yle diyecekler: Sen insanoullannn atassn. Allah kudret eliyle seni yaratt ve kendi kudretinden sana ruh verdi. Sonra meleklere emretti Ve sana secde ettiler. Rabbin katnda bize efaati ol. inde bulunduumuz (kt) hali gryorsun. Skntmzn ne dereceye ulam olduunu biliyorsun Adem Aleyhisselam cevab verecek! Gerek u ki, benim Rabbm bugn yle gazaba gelmitir ki, bundan nce byle bir gazaba gelmemi ve bundan sonra da byle bir gazaba asla gelmiyecektir. Rabbm, yasak aacn meyvasmdan yemei bana yasaklad halde O'nun emrine kar geldim. Kendi derdime dmm, kendi derdime dmm, kendi
mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:779-780 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:780-782 14 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:782
13 12

derdime dmm. Bakasna gidin. Nh Aleyhisse'^m'a gidin. Sonra onlar Nuh Aleyhisselm'a gidecekler ve yle diyecekler: Sen yeryzne gnderilen byk peygamberlerin ilkisin, Allah Teal Kur "and a seni ok kreden kul olarak anmtr (seni vmtr) . Rabbin katnda bize efaat et. inde bulunduumuz hali gryorsun, Nuh Aleyhisselm cevab verecek: Aziz ve yce olan Rabbm, bugn yle gazaba gelmitir ki, bundan nce byle bir gazaba gelmemi ve bundan sonra da byle bir gazaba asla gelmeyecektir. Hem de ben, kavmimin helaki in dua etmitim. Kendi derdime dmm, kendi derdime dmm, kendi derdime dmm. Bakasna gidin, brahim Aleyhisselm'a gidin. Onlar da brahim Aleyhisselm'a gidib yle diyecekler: Ey brahim Aleyhisselm! Sen Allah'n peygamberi ve dnya halkndan Allah'n Halil'isin (dostusun). Rabbin katnda bize efaat et. iinde bulunduumuz hali grmyorsun? tbrahm Aleyhisselm onlara cevab verecek: Benim Rabbim bugn yle bir gazaba gelmitir ki, bundan nce bylesine gazab etmemitir ve bundan sonra da asla byle bir gazaba gelmeyecektir. Hem de ben yalan sylemitim. Kendi der-dinideyim, kendi derdimdeyim, kendi derdimdeyim. Bakasna gidin; Musa Aleyhisselm'a gidin. Onlar da Hazreti Musa'ya gidib yle diyecekler: Ey Musa! Sen Allah'n Resulsn, Allah sna peygamberlik vermekle ve seninle Konumakla seni dier insanlardan stn kld. Bizim iin Rabbinden efaat dile. inde bulunduumuz hali gryorsun. Musa Aleyhisselm onlara cevab verecek: Benim Rabbim bugn yle bir gazaba gelmitir ki, bundan nce bylesine gazab etmemitir ve bundan sonra da bylesine gazab asla etmeyecektir. Hem de ben emredil m edii m halde bir cana ky-mtm (bir adam ldrmtm). Bam dertte, bam dertte, bam dertte! Siz bakasna gidin; s Aleyhisselm'a gidin. Onlar da s Aleyhisselm'a gidib yle diyecekler: Ey s (Aleyhisselm M Sen Allah'n Resulsn ve Meryem'e vastasz olarak brakt kelime ve Allah'dan bir ruhsun. Beikte ocuk iken insanlarla konumusun. Bizim iin Rabbinden efaat dile. inde bulunduumuz hali gryorsun? Hazreti s (Aleyhisselm) onlara cevab verecek: Benim Rabbim bugn yle bir gazaba gelmitir ki, bundan nce bylesine gazab etmemitir ve bundan sonra da asla bylesine, gazab etmeyecektir. Hazreti s, (dier peygamberler gibi, iledii herhangi) bir gnah anmayacak, Kendi derdime dmm, kendi derdime dmm, kendi derdime dmm. Bakasna gidin; Mu-hammed S ali ali ahu Aleyhi ve Sellem'e gidin, diyecek. Onlar da Mu-hammed SaUallahu Aleyhi yo Sellem'e gidip yle diyecekler: Ey Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)! Sen Allah'n Resulsn Ve peygamberlerin sonuncususun. Allah senin gelmi ve gemi btn gnahlarn balamtr. Bizim iin Rabbinden efaat dile. Bizim iinde bulunduumuz hali gryorsun. Ben de, kalkp Ar'n altna vararak Rabbim Azze ve Cele Hazretlerine secdeye kapanacam. Sonra Allah bana, (secdede iken) kendisine yle hmd ve gzel vgler ilham edecek ki, benden nce hi kimseye bunlar ilham edip amamtr. Sonra bana yle denilecek: Ey Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)! Ban secdeden kaldr. Dilediini iste, sana verilecektir. Dilediine efaat et, efaatin kabul olunacaktr. Bunun zerine ben bam kaldracam ve yle diyeceini! mmetimi isterim, ya Rabbi! mmetimi isterim, ya Rabbil mmetimi isterim ya Rabbi! Bana denilecek ki: Ey Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve SellemJ! mmetinden hesaba ekilmeyecek olanlar, ce*nnet kaplarnn sandan (Bab- ey-men'den) ieri al. Bu cennete girenler, cennetin dier kaplarnda da dier insanlara ortaktrlar. Bu hadsi- erifin sonunda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Cennet kaplar kanatlarndan her iki kanadn aras, Mekke le Himyer aras yahud Mekke ile Busr aras kadardr. (Himyer, Yemen'de bir bir belde ve Busr da am tarafnda bir yerdir.) MTERCM: Bu hads-i erifte btn peygamberlerin kendi derdime dmm demeleri maher gnne mahsustur. Maher gnnden kurtulduktan sonra btn peygamberler mmetlerinden bazlarna efaat edeceklerdir; bu hususta Allah tarafndan kendilerine izin verilecektir. Bunlardan baka ehidler ve veliler de efaat etmee yet-, kili klnacaklardr. Bu hususlar, hads-i erif ve ayetlerle sabittir.15

15

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:782-787

KEHF SRES 1142- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet, edilmitir: Kyamet gnnde baz iri yapl, semiz adamlar gelecektir ki, Allah katnda sivri sinein kanad kadar arlklar olmayacaktr. Siz bunlarn durumunu belirten u mealdeki ayeti kerimeyi okuyunuz: Biz o kfirler iin kyamet gnnde terazi kurmayz (veya onlara hibir deer vermeyiz). (Kehif: 105)16 MERYEM SRES

1143- Eb Sad'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: (Cennetlikler cennete cehennemlik olanlar da cehenneme gir^ dikten sonra) alaca bir ko eklinde lm getirilip (cehennem ile cennet arasnda) durdurulur. Sonra bir mnadi (ana) seslenin Ey cennet ehli!.,. Cennetlik olanlar balarn kaldrp bakarlar. Sonra mnadi onlara sorar: Siz bunu (bu ko biimindeki yarat) tanyor musunuz? Onlarj Evet, bu lmdr diyecek ve hepsi onu grm olacaklardr. Sonra o mnadi cehennemlik olanlara seslenecek: Ey cehennemlikler!.. Onlar da balarn kaldrp bakacaklar. Sonra mnadi soracak: Siz bunu (bu ko biimindeki yarat) tanyor musunuz? Onlar Evet, b lmdr! diyecekler ve hepsi onu grm olacaklardr. Sonra ko eklindeki lm orada boazlanr. Arkasndan mnadi yle den __Ey cennetlik olanlar! Bundan sonra lm yoktur. Siz ebedi olarak cennette kalacaksnz. Ey cehennemlik olanlar! Bundan sonra lm yoktur. Siz de cehennemde ebed olarak kalacaksnz. Sonra cennetliklerin sevincinin artacan ve cehennemliklerin de kat kat kedere boulacaklarn beyan buyuran mealdeki ayeti kerimeyi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem okudu; .(Ey Resulm), sen o kfirleri, hasret (pimanlk) gnne kar uyar ki, haklarnda hkm verildii zaman kendileri gaflet iinde idiler (bu gaflette olanlar dnyallardr) ve iman* etmemekte direniyorlard. (Meryem: 39)17 ALTINCI CZ NR SURES 1144- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Ashabdan vey mir adnda bir zat Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelerek: Ya Reslallah! Bir kimse, kendi zevcesinin yannda yabanc bir erkei bularak zinalarna gzleriyle ahid olsa, onu zina halinde ldrse siz de kendisini ksas olarak ldrr msnz veya koca burada nasl hareket etmelidir? diye sordu. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah Teal Hazretleri seninle zevcen hakknda Kur'an (ayet) indirdi. Nf: 4) Peygamber Efendimiz, Kur'an- Kerim'de belirtilen ekilde lnetleneerini onlara emretti. Uveymir de kars ile lanet-leti. Sonra Uveymir, ya Reslellah! Eer onu nikhm altnda tutarsam kendisine hakszlk etmi olurum, dedi ve onu boad. Bu boama, onlardan sonra, lnetleen kar-koca hakknda snnet (eriat) oldu. Sonra Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Baknz, bu lnetleen kadn, karnndaki ocuunu siyah, kapkara gzl, kaln kalal ve kaln baldrh olarak dourursa, Uveymir'in bu kadn hakknda syledii bence dorudur. Eer bu kadn ocuunu, kizlcaz ve kzl keler gibi elimsiz dourursa, Uveymir'in ger ekten o kadna iftira ettii kansndaym. Sonra o katim, Uveymir'i dorular biimde ocuunu dourdu. Bu ocuk, anasna nispet edilerek arlrd. Ona, Uveymir'in olu denmez, Havle 'nin olu denirdi. Mtercim: Hanef mezhebinde, kar-koca arasnda fkhtaki usulne gre mane yapldktan sonra, hakim bunlarn arasn ayrr. Hakimin bu ayrmas bain suretiyle talaktr. afi mezhebinde ise, kocann lanetlemesinden sonra bir daha birlemeyecek ekilde bo olur. Maliki mezhebinde de, kan-kocadan her ikisinin lnetlemesin-den sonra ayrlk meydana gelir ve nikh kalkar, talak vaki olmaz. Hanbeli mezhebinde, bu hads-i erifin zahiri ile amel edilerek, liandan sonra kocann boamas ile talak ve aynbk olur. Boamazsa nikh devam eder. Lianm kar-koca hakknda faydas u: Koca, kazif cezasndan (zina iftiras cezasndan ve kadn da zina.
16 17

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:787 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:788-789

cezasndan kurtulmu olur. Bu hususta bilgi iin fkh kitablarnm Lian, Zina, Kazif blmlerine baklsn. 1145- bni Abbas (Radyallahu Anhma) .der kis Ashabdan Hill bin meyye, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelerek zevcesinin erik bin Semh adnda biriyle zina ettiini syledi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Davan delil ile (ahidlerle) ispat et; yoksa (iftira suundan) srtna (seksen denek) vurulmak gerekir. Hill dedi ki: Ya Reslallah! birimiz, kendi evinde bu ilenen suu yalnz-bama grnce dar kp ahid aramas m gerekir? HilVin bu szne kar yine Hazreti Peygamber-. Muhakkak delil gerekir; yoksa srtna dayak cezas var. buyurdu. Hill bin meyye, szn yeminle kuvvetlendirerek doru konutuunu, kesinlikle ifade etti ve Allah benim srtm iftira cezasndan korumak zere ayet indirecek, dedi. Bunun . zerine u mealdeki ayeti kerimeyi Allah Teal Hazretleri indirdi: Zevcelerine zina isnad edenler ve kendilerinden baka ahidlci bulunmayanlar Bunlardan her birinin ahitlii, drt defa doru olduuna dair Allah' ahit gstermesidir. Beinci defada, eer yalanclardan ise Allah'n lanetine uramasn diler. (Nr: 6-7) Bu ayeti kerime indikten sonra Hazreti Peygamber haber gndererek Hill ile zevcesini huzura getirtti. nce Hill, zevcesine isnad ettii zine suunda doru sylediini drt defa yeminle ifade "- etti. Beinci defada, eer yalanc ise, Allah'n lanetinin kendi zerine olmasn diledi. Bu esnada Peygamber Efendimiz, kar kocadan her ikisine yle buyurmakta idi: kinizden birinin yalanc olduunu Allah muhakkak surette bilir. Sizden tevbe (sucunu itiraf) edecek olan var m? Sonra Hl'm kars Asim kz Havle kalkarak, kocas tarafndan kendisine iftira edildiine dair drt defa ahitlik etti. Beincisinde, oradakiler kadn durdurarak, yalan soyuyorsa mutlaka Allah'n gazabna urayacn ihtar ettiler. Kadn bocalayp duraklad ve oradakiler, lnetlemekten vazgeeceini sandlar. Sonra kadn, ben yaknlarm btn gn kepaze edemem, diyerek yemin ve laneti tamamlad. Peygamber Efendimiz yle buyurdular: Bu kadn gzleyiniz. Eer karnndaki ocuu, srmeli gzl, kaba etleri dolgun ve baldrlar iri olarak dourursa, bu ocuk erik bin Sehm'nn (zinadan) ocuudur. Sonra kadn bu ekilde bir ocuk dourdu. Peygamber SallaJla-hu Aleyhi ve Selem yle buyurdu: Eer Allah'n kitabnda geen hkm olmayayd, benimle bu kadn arasnda ar bir hesaplama olurdu. Mtercim: Bu hadis-i erifte ve Iian ayetinin ini sebebi zerinde hads alimleri ihtilf etmilerdir. Bundan nceki hadis-i erife 'baklrsa, Iian ayetinin ini sebebi, Uveymir'in Hazreti Peygambere mracaat etmi olmasdr. Bu ikinci hads-i erife baklrsa, ayetin inmesine sebeb Hill bin meyye'dir. Alimlerin ouna gre, ayetin inmesine sebeb Hill'dir. Sonra bu hkm Uveymir'e ve bakalarna temil edildi. Fakat Vakd'nin grne gre bu ayetin nzulne sebeb Uveymir'dir. Ayrca kendisine zina isnad edilenin erik bin Sehm olduunda ittifak vardr. Her iki hads-i erifte zina ile sulanan kadnlarn ismi Havle oluu, bu meseleyi aa kavuturmay zorlatryor. Baz alimler, Havle isminde ayr iki kadn bulunduunu sylemektedir. Bylece bir erkek, ayr ayr iki kadnla zina etmi olabilir.18 FURKAN SURES 1146- Hazreti Eries (Radyallahu Anh) der ki: Bir kimse Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelip: Ey Allah'n peygamberi! Yzkoyun cehenneme srklenenler, (Furkan: 34) mealindeki ayeti kerimeye gre, kyamet gnnde kfirler byle nasl gtrleceklerdir? diye sordu. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Dnyada iken insan iki aya zerinde yrten (Allah), onu kyamet gnnde yz zere yrtmee kadir deil mi? Mtercim: Kfirlerin yzleri zere cehenneme srklenmelerinin sebebi, yz ve alnlarn secdeden sakndrdklar iindir.19 KASAS SURES 1147- bni Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki: Kurey kavmi, islm dinine girmekte geciktiklerinden, peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, slm'a girmelerine vesile olsun diye, onlara, yle dua etti: Allahm! Hazreti Ysuf'un yedi ktlk senesi gibi Kurey'i yedi ktlk senesine uratarak onlara kar bana yardm et. Gerekten bu duadan sonra Mekke halk byk bir ktla dtler. Alktan lenler oldu. len hayvanlarn
18 19

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:789-792 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:792-793

lelerini yediler. Alk sebebiyle herkesin gzleri, etraf bulank grmeye balad. Sonra Eb Sfyan, Hazreti peygamberin huzurlarna varp: Ya Muhammedi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ben sana geldim. Sen bize daima yakn akrabaya iyilik etmemizi tavsiye ediyorsun. Halbuki senin yakn akraban olan kavmin ktlk ve aktan helak oldular. Siz bunlar zerinden ktln kalkmas iin. Allah'a dua ediniz. Onlardan bu ktlk kalkarsa sana iman ederler, dedi. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Semann apak bir duman (ktlk) getirecei gn Cazab gnn) bekle. yle bir duman ki, btn insanlar saracaktr. Bu ackl bir azabdr. (O ktla ve ala den kfirler diyecekler ki): Ey Rabbmz! Bizden bu azab kaldr; nk biz mminleriz. Onlar iin dnp ibret almak nerede!... Dorusu kendilerine (gerekleri) ak seik anlatan bir peygamber geldi. Fakat ondan yz evirdiler ve bu, (peygamber deil) ayartilm bir lgndr, dediler. Biz o va'd ettiimiz, (alktan ibaret) azab biraz kaldracaz; fakat siz yine (kfre) dneceksiniz. (Duhan: 10-15 mealindeki ayeti kerimeleri okudu. Gerekten ayetlerde akland gibi, Hazreti Peygamberin duas ile Mekke halk zerinden alk ve ktlk musibeti kalkt. Fakat Mekke halk yine mana gelmekten yz evirdiler. Eski kfrlerine dndler. Sonra onlar hakknda: Biz de en ar darbeyi indirdiimiz gn, kendilerinden intikammz alm olacaz. mealindeki ayeti kerime indi. (Duhan: 16) Mtercim: bni Mes'ud Hazretlerinin bu hadis'i erifi byle aklanmalar-nn sebebi u: bni Mes'ud Hazretlerinin kendi kabilesinden bir adam diyordu ki, kyamete yakn bir duman gelecek ve mnafklarn kulaklarn sar, gzlerini kr edecek, mminlere ise bu duman az bir zarar vererek hafif bir nezle eklinde geecektir. Adamn bu ekilde insanlara haber yaymasn bni Mesud Hazretleri duyunca, dayanm olarak oturduu yerden hiddetle dorulmu ve yle konumu: Gerek bir bilgi sahibi olan konusun; bilgisi olmayan, Allah bilir, desin. Bilmedii ey hakknda Allah bilir, demek de bir eit bilgidir. Bir de Allah Teal Hazretleri: Ey Resulm, de ki: Ben, tebliime kar sizden bir cret istemiyorum ve ben dzenbazlardan deilim, buyurmutur. imdi ben, o Duman meselesinin anlatld gibi olmadn, Kurey hakknda olduunu syliyeyim, diyerek yu-kardaki hads-i erifi anlatmtr. Fakat Camiu's-Sar'de rivayet edilen: On almet meydana gelmedike kyamet kopmayacaktr.., hads-i erifte, bu almetlerden biri Duman olarak zikredilmektedir. Bu itibarla Duman hadise-sinin.gemi olmayp kyamete yakn olacan bni Abbas Hazretleri ile bir. ok sahab sylemektedirler. Bununla beraber hatra u gelebilir: Ayeti kerimede geen DU-HAN = Duman, yalnz Mekke'liler hakkndadr. Hadste geen DU-HAN ise, kyamet almetlerinden olan dumandr. Bu duman herkesle ilgilidir. (Bu dumandan, byk tahrip gcne sahip nkleer silahlarn, kullanlmas kasdedilmi olabilir.)20 SECDE SRES 1148- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir. Allah Tebareke ve Teal Hazretleri buyurdu: Salih olan kullarm iin, gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii ve hibir kimsenin kalbinden gemedii byk nimetler hazrladm. Bu hads-i erifi rivayet eden Eb Hreyre demitir ki, isterseniz u mealdeki ayeti kerimeyi okuyunuz: Mminlerin iledikleri salih amellere karlk (bir mkfat) olarak kendileri iine gz aydnlklar saklandn hi kimse bile mez. (Secde: 17) Mtercim : Baz rivayetlerde bu hads-i erifin sonuna: Bilgi edindiiniz, cennet nimetlerini bir tarafa braknz: o nimetlerden baka gizli ve hatra gelmeyen nice nimetler hazrlanmtr. szleri ilave edilmektedir.21 AHZAB SRES 1149- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in pak zevcelerinden Sevcje (Radyallahu Anha), hicab=rtnme ayetinin inmesinden sonra gece, yats vaktinde, zaruri ihtiyaci iin evinden dar kmt. Hazreti mer (Radyallahu Anh) onu uzaktan grerek tand. Zaten Hazreti evde boylu-poslu bir hanmd. Onu bilenler grr grmez kendisini tanrlard. Hazreti mer gece vakti onun byle dar kmasn ho grmeyerek kendisine seslendi ve eve geri dnme-, sini istedi. O da geri dnerek benim evime geldi.. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri de benim evimde akam yemeini yiyordu ve elinde bir et paras vard. Hazreti evde: Ya Reslallah! defi hacet iin evden kmtm. Hazreti mer beni grd ve bana yle yle syledi, dedi. O anda Allah Teal4 Hazretleri, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e vahy indirdi. Vahy tamamlanp Hazreti Peygamberden iddet hali gidinceye kadar mbarek elindeki et parasn yere koymamt. Sonra Hazreti Sevdeye cevab olarak yle buyurdular:
20 21

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:793-795 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:795

Gerek u ki, ihtiyalarnz in darya kmanza izin verildi. Mtercim: mam Buhar Hazretleri bu hadis-i erifi Abdest blmnde = Kitabu'l-vudu'da ve hicab ayetinin inmesinden nce1 olarak gstermitir. Hatta hicab ayetinin ini sebebi olarak bu olay anlatmtr. Burada ise, hicab ayetinin inmesinden sonra diye rivayet etmitir. Kirman, erhinde bu iki hads-i erif iin uygun yorum yapm ve demitir ki, Hazreti Sevde'nin evinden kmas ve onu Hazreti mer'in g mesi iki defa olmutur. Biri hicab = rtnme ayetinin inmesinden nce, dieri de hicab ayetinin inmesinden sonradr. Byle olmas mmkndr. Baz alimler.de demilerdir ki, hicab ayetinin inmesinden sonra olan Hazreti mer'in itiraz, kadnlarn rtl olsa bile dar kmalarnn caiz olmadn sandndan ileri gelmitir. Sonra bu ha-dis-i erif ile caiz olduu anlalmtr. 1150- Hazreti Aie (Radiyallahu Anha) der kit Hicab ayeti indikten sonra st babam Ebu'l-Kuays'n kardei olan (st amcam) Eflah evime geldi ve ieri girmek iin izin istedi. Ben ona izin vermedim ve: Hazreti Peygamberden msaade almadka sana izin veremem, dedim. Kendi kendime dedim ki, bu adam benim amcam olamaz; nk beni emziren kadndr ve o da Ebu'lKuays'in hanmdr. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem terif edince; olay anlattm: Ya Reslallah! Ebl-Kuays'm kardei Eflah gelip ieri girmek iin izin istedi. Ben de, sizden msaade almadka olmaz, dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Amcan neden kabul etmedin? Ben dedim ki: Ya Reslallah! Nasl amcam olurmu. Beni erkek emzirmedi. Beni Ebu'l-Kuays'n zevcesi emzirdi? Bana yle buyurdular: Eli yeeresice! Sen ona izin ver; nk o senin (st) amcandr. (Mahrem olmada aynen soyca olan amca gibidir). Mtercim: Stn baba tarafna geiine fkh alimleri Leben-i Fahl derler. Bir kadn kocasnn nikhnda iken gelen stnden bir ocuun st emme anda emmesiyle st veren kadnn ocuu olduu gibi, koncasnn da st olu olur. Bu kocann erkek kardei de ocuun st amcas olur ki, hads-i erifte geen mesele budur. Soyca evlenilmele-ri haram olanlar, st bakmndan da haram olurlar. Yani amca ile evlenmek nasl haramsa, st araca ile evlenmek de yle haramdr. Onun iin bir kadnn amcas ile bir arada bulunmasnda bir saknca yoktur; nk mahremidir. 1151- Kb bin Ucre (Radiyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme: Ya Reslallah! Sana selm verilme eklini biliyoruz. Tahiy-yatta Esselm Aleyke Eyyhennebiyyu ve rahmetullahi ve berek-th diyerek bize onu retmitiniz. Fakat sana Salvat nasl getireceiz? diye sorulunca, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri: AHahmme Salli Al Muhammed'in ve ala Ali Muhammed. Ke-ma Salleyte al Ali brahims. nneks Hamdn -Mecd, Allahmme barik al Muhammedin ve al Ali Muhammed. Kema barekte al Ali brahine inneke hamdn mecd = AUahunl brahim ailesine salt (rahmet) ettiin gibi, Muhamraede ve Muhammed'in ailesine salt et. Muhakkak ki sen Hamd'sin (hamd edilmee lyksn), Mecd'sin (ann ycedir). Allahm! brahim'in ailesini mbarek kldn gibi, Muhammed'i ve Muhammed'in ailesini mbarek kl. Muhakkak ki sen Hamd'sin, Mecd'sin.diye syleyiniz. buyurdu. 1152- Eb Sad EI-Hudr (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine, ya Reslallah, sana selm verme eklini bildik; fakat sana salt nasl getirelim. Bunu bize retiniz, dediimiz zaman, bize yle deyiniz buyurdu: AHahmme Sall ala Muhammed'in ve reslike, kema salleyte al Ali brahme ve barik ala Muhammedin ve al Ali muhammedin kema barekte al brahime, (al Ali brahime) ve barik al Muhammedin ve al Ali Muhammedin kema barekte al brahime ve Ali brahime = Allahim! brahim ailesine salt (rahmet) ettiin gibi, senin kulun ve peygamberin olan Muhammede de salt et. brahime (veya brahimin ailesine) verdiin bereket gibi, Muhammed'e ve Muhammed'in ailesine bereket ver. Dier bir rivayette de yledir: brahime salt (rahmet) ettiin gibi, senin kulun ve Peygamberin olan Muhammede salt et. brahime ve brahimin Ailesine verdiin bereket gibi, Muhammede ve Muhammedin ailesine bereket ver. Mtercim: Hazreti Peygambere ealvet getirmee dair eitli hadisi erifler rivayet edilmektedir. Bunlarn ayr ayr zamanlarda buyurulmu olmas ihtimali vardr. En mehur rivayet, namazlarda Tahiyyat dan sonra okuduumuz salvatdr. 1153- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir:

Hazreti Musa fAleyhisselm) yksek hayal bir zat idi. Bu hal da, u mealdeki Allah Teal Hazretlerinin kelmnn ifadesidir: Ey iman edenler! Sizler, Musa'ya (iftira ederek) eziyet verenler gibi olmayn; nihayet Allah onu dediklerinden temize kard. O, Allah katnda ok itibarl kiidir. (Ahzab: 69) Mtercim : Musa Aleyhisselm vcudunu ykarken onu plak olarak hi kimse grmemiti. Daima vcudunu gstermekten saknd iin s-ral oullar aleyhine szler etmiler, kendisinde ftk hastal olduu iin bizimle plak olarak ykanmyor, demilerdi. Bylece lzumsuz szler syliyerek ona eziyet etmiler. Sonra Allah Teal Hazretleri, Musa Aleyhisselm' onlarn kt isnatlarndan temize kard. Buna dair hadi-i erif, Gusl Blmnde gemitir.22 SEBE SURES 1154- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri bir gn Mekke'de Safa tepesine kp: yetiin, imdat! diye seslendi. Kurey kavmi hemen evresinde toplandlar. Hazreti peygambere, neyin var senin? diye sordular. Peygamber efendimiz onlara yle buyurdu: Baknz, dmann sabahleyin veya akamleyin size saldracan haber versem bana inanrmydnz? Onlar cevab olarak: Evet, inanrdk: dediler. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: te ben, (iman etmediiniz takdirde urayacanz) iddetli bir azabn nnde sizi uyaran bir peygamberim. buyurdu. Sonra Eb Leheb yle dedi: Yok olasca sen bizi buraya bunun iin mi topadm? Bunun zerine, Eb Leheb'in iki eli kurusun mealindeki Tebbet sresi nazil oldu. 1155- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal, dnyay kabzasna alr, gkleri de sa eliyle drer ve sonra yle buyurur: te (gerek manada) hkmdar benim. Dnya hkmdarlar nerede?23 ZMER SRES 1156- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sra birinci fleyile ikinci fleyiin aras krktr. nsan vcudundan kuyruk sokumu kemiinden baka btn ksmlar rr. te bu rmeyen ksmdan tekrar yaratl teekkl ettirilecektir. Mtercim ; Ayeti kerimede buyuruldugu gibi, kyamet gnde iki defa srafil tarafndan Sr'a frlecektir. lk frlte, gkte ve yerde olan btn canllar lecektir; ancak Allah'n d^dii baz yaratklar kalr. kinci kez sra frlnce, btn ller dirilip mezarlarndan kacaklar ve acaba ne olacaz diye aknlkla bekleyeceklerdir. te bu iki frl aras krk yl, yahud kr ay, yahud krk gn olacaktr. Bir de, insann btn azalar (organlar) ryecek. Fakat yalnz kuyruk sokumu kemii rmeyecektir. Bu ksmn paralanamaya-cak kadar kk bir cz (atom) olduu sylenmektedir. te insann tekrar yaratlmas bu paralanamyan kk czden olacaktr. Eb Hreyre Hazretlerine Krk saysnn ne olduu sorulunca, ben cevab vermee yetkili deilim, dedi. Dier vcudlan rmeyen Peygamberler, ehidler ve baz kimseler, baka bir hadsle istisna edilmilerdir.24 CASYE SRES 1157- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Azz ve Yce olan Allah buyurdu: nsanolu beni incitiyor. Zamana svyor; halbuki zaman benim idare benim elimdedir. Geceyi ve gndz ben eviriyorum. Mtercim: Bu hads-i erifte geen Dehr (zaman) benim ifadesini anlamayan baz kimseler, Kur'an- kerimde inanlar beyan edilen Bizi dehrden (tabiattan) bakas helak etmez inancnda bulunanlarn sapk yoluna dmlerdir. bni Hazim ve ona uyan bir ksm alimler de, Dehr kelimesini Allah'n isimlerinden (Esma-i Hsn'dan) saymlardr. Halbuki hadisi erifin son ksm, Dehir benim* sznn tam bir aklamasdr. Her i benim kudret elimdedir. Zaman belirleyen gece ve gndz yaratp idare eden, nizam ve intizama koyan benim, buyurul-maktadr. Bu aklama varken baka yorumlarda bulunmak sapklk olur.
mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:796-800 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:800-801 24 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:801
23 22

Ayrca Allah' inkr eden tabiatlarn Bizi ancak tabiat helak eder (Casiye: 24) kfr szlerini Cenab Hak red ve iptal iin Onlar ancak yalan sylyorlar (Ynus: 66) buyuruyor. Artk bu apak gerekten sonra, bunun manasnda bhelenmek veya baka manalara sapmak olur mu? Allah hi bir eyden incinmez ve elem duymaz. Bununla beraber nsanolu beni incitiyor sznn buyurulmu olmas, dehre ovenler benim gazabm kazanrlar anlamndadr. Nitekim: Allah'a ve onun peygamberine eziyet edenlere Allah hem dnyada, hem de ahirette lanet etmitir (Ahzab: 57) mealindeki ayeti kerime de, bu manay aklamaktadr. Allah'n rzasna aykr olarak peygambere iftira etmek suretiyle ona eziyet edenleri Allah hem dnyada perian edecek, hem de yine gazab ile ahirette onlara ackl azab .taddra-caktr.25 MUHAMMED (KITAL) SRES 1158- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri btn yaratklar yaratt ve yaratma iini tamamlaynca rahim (akrabalk) ayaa kalkp Rahman olan Allah'n azamet eteine snd. Allah Teal ona: geri ekil, buyurdu. Rahim (akrabalk) dedi ki: Buras, akrabalk bann kesilmesinden sana snma makamdr. Allah Tel buyurdu: Sana balanana balanmaklmdan ve seninle aray kesenle aray kesmekliimden memnun olmaz msn? Rahim cevab verdi: Evet yarabbi! memnun olurum. Cenab hak: te byle olacaktr, buyurdu. (Senin hakkn gzetenlere merhamet edip nimet vereceim, gzetmeyenleri de rahmetimden uzak tutacam.) Hads-i erifi rivayet e<-i~n Eb hreyre diyor ki: Dilerseniz u mealdeki ayeti kerimeyi okuyunuz: Ey mnafklar! iktidar olsaydnz lkede bozgunculuk yapmanz ve akrabalk balarn koparmanz sizden beklenirdi elbet. (Ktal = Muhammed: 22)26 KAF SRES 1159- Hazreti Enes'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cehennemlikler atee atlr ve Cehennem daha var m? der. Nihayet Allah, cehenneme kudret ayan koyacak ve cehennem: Yeter, yeter, diyecektir. Mtercim: Allah Teal Hazretleri cehennemi tazyik edip sktracak. Onu ayak altna almasna zelil klacak. O zaman cehennem: Aman yeter, yeter; gcm kalmad, diyecek. Cehennemin konumas, hal lisan ile olabilecei gibi, Allah'n konuturmas ile de olabilir. 1160- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cehennem (Allah tarafndan) sorulun - Doldun mu? Cehennem cevab verir: Daha var m? Bunun zerine Allah Teal cehenneme kudret ayan koyar ve cehennem: Artk yeter, yeter, der. 1161- Eb Hreyre'den CRadyallahu Anl) rivayet edilmitir: Cennet ile cehennem karlkl olarak dleecekler: Cehennem diyecek ki, ben byklk taslayanlara ve zorbalara tahsis edildim. Cennet de diyecek ki, bana ancak insanlarn zayflar ile insanlarn gznden dm fakirler girecektir. Sonra Allah Teal Cennete yle buyuracak: Sen benim rahmetimsin (rahmet ettiim yersin). Kullarmdan dilediime seninle merhamet ederim. Cehenneme de yle buyurdu: Sen ancak bir azabsn (azab yerisin)-. Kullarmdan dilediim kimseye seninle azab ederim. Her ikiniz iin dolmak hakk vardr (bo yeriniz kalmayacaktr). Ancak cehennem, Allah Teal kudretiyle tazyik etmedike dolmayacaktr. O zaman cehennem: Yeter, yeter, diyecektir. O zaman cehennem tamamen dolmu olur ve i ie girerek kapanr. Bylece Allah Teal Hazretleri kullarndan (yaratklarndan) hi kimseye zulm etmez. Cennetin bo kalan yerini doldurmak iin, Allah Teal yeniden baz yaratklar yaratr ve onlarla cenneti doldurur. Mtercim: Cehenneme Doldum mu? sorulup buna: Daha var m? cevabnn verilmesi eklindeki mkleme, bir ksm alimlere gre Cehennemlik olanlar cehenneme girmeden nce olacaktr; dier bir ksmna gre de bunlar cehenneme girdikten sonra olacaktr. Buna dair geni bilgi, tefsir kitablannda vardr.27 NECM SRES

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:802 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:803 27 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:803-805
26

25

1162- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Kim yemin eder def yemininde: Lt ve zza (putlar) hakk iin, derse, hemen arkasndan (bu gnah rtmek iin L lahe llallah desin. Kim de arkadana: Gel, kumar oynayalm, derse, o da (bu gnah rtmek iin) sadaka versin. Mtercim: KasdJ olarak Lt ve Uzza putlarna hrmet iin bunlar adna yemin eden bhesiz kfir olur. Fakat cehalet sebebiyle ve kasdsz olarak derse, onun keffareti L lahe illallah sz ile nceki ifadesini terk etmesidir.28 RAHMAN SRES 1163- Abdullah bin Kays (Radyallahu Anh) derki: ki cennet vardr ki, onlarn kap-kaca ve ilerindeki eya lar hep gmtendir. ki cennet de vardr ki, bunlarn kap-kaca ve ilerinde olan eyalar hep altndandr. Bir de ADN cennetinden olan insanlarla Rab erini grmeleri arasnda Allah'n zatmdaki Azamet perdesinden baka hi bir engel yoktur. 1164 - Abdullah bin Kays'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Cennette, ii bo inciden yaplm altm mil geniliinde bir adr vardr. adrn her kesinde (mminler iin) Hur'ler vardr ve bunlar birbirlerini grmezler. Mminler bunlarn (Hurilerin) etrafnda dolar ve elenirler. Bir de iki cennet vardr ki, onlarn kap-kaa ve ierlerinde bulunan eyalar gmtendir. ki cennet de vardr ki, onlarn kap-kaca ve ierlerinde bulunan eyalar altndadr. Adn cennetin de olan insanlarla Rablerini grmeleri arasnda, Allah'n zatndaki azamet perdesinden baka hi bir engel yoktur. Mtercim: Bu hadsi e-rifte, Allah'n azamet ve kibriyas, zatnn grnmesine engel olacaktr diye sananlara cevab olarak erkavl erhinde yle denmektedir: Geen hads-i eriflerde Allah'n cennette grB-meyeceine dair herhangi bir iaret yoktur. nk Adn cennetinde bulunanlara ve belirli bir zamanda grnmemesi, cennetin her yerinde ve her zaman iin grnmemesi demek deildir. Yahud, Allah Teal Hazretlerini grmeye engel, Allah'n azametinden baka bir ey olamaz. Allah'n dilemesiyle gr olur, demektir. Bylece en gzel bir tevil yaplmtr. Ehli snnet inancnda, keyfiyet ve misal olmakszn ahirette Allah Teal Hazretlerinin cemalini mminler grecekler ve bundan en byk manev hazz duyacaklardr.29 MMTEHNE SRES 1165- Hazret! Ali (Kerremellahu Vecheh) der k* Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, benimle beraber Zbeyr ve Mikdad' grevlendirdi ve bize yle buyurdu: Gidiniz; Hah bahesine vardnzda orada, zerinde mektub tayan deveye binmi bir kadn vardr. O mektubu kadndan alnz. Biz de, hayvanlarmz koturarak yola ktk. Hah meydanna vardmz zaman, gerekten Hazreti Peygamberin buyurduklar gibi, deve zerinde sr'atle gitmekte olan bir kadn bulduk. Kadna: zerinde tadn mektubu kar, dedik. Kadn; Yanmda hi bir mektup yoktur, dedi. Biz kendisine: Ya mektubu karacaksn, deilse seni soyup arayacaz, dedik. Bunun zerine kadn, rgl salar arasnda bulunan bir mektubu karp bize verdi. Biz hemen Medine'ye dnerek o mektubu Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e verdik. Bir de mektup alp okununca, iinde, Hatb ibni Ebi Belte'a tarafndan Mekke mriklerinden birine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem'in askeri harektndan baz hususlar ve emirler haber verilmekteydi: Sonra Hazreti Peygamber Hatb' huzura getirterek ona sordu; Bu (yaptn i) nedir, ey Hatb: Ya Resul ali ah, bu i iin beni cezalandrmakta acele buyurmaynz, dedi ve yle zr beyan etmee balad: Ya Reslallah! Ben aslen Kurey kabilesinden deilim; fakat Kurey iinde bym ve yetimi kimsesiz bir adamm. Sizinle beraber olan dier muhacirlerin Mekke'de kalan aile ferdleri ile mallarn koruyacak Mekke'deki mriklerden akraba ve yaknlar vardr. Halbuki benim orada kalan ailemi ve mallarm koruyabilecek hi bir akraba ve yardmcm yoktur. te byle Kurey iinde akraba ve dosttan mahrum olduum iin, orada bulunan oluk-ocu-umu korumalarna bir vesile olsun diye, onlara yaranma niyeti ile bu mektubu yazmtm. Yoksa dinimden karak veya onlar safna geerek bu mektubu yazmadm. Bunun zerine Hazreti Peygamber ashab kiram toplayarak onlara yle buyurdu: Bu adam, gerekten size
28 29

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:805-806 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:806-807

doruyu syledi. Hazreti mer (Radyallahu Anh) sz alarak: Ya Reslallah! Braknz bunun boynunu vuraym, dedi. Hazreti Peygamber ona u cevab verdi: -Bu Hatb, Bedir savanda bulundu. Ne biliyorsun, belki Bedir gnnde Allah Azze ve Celle Hazretleri Bedir gazilerine bakarak: Artk bundan sonra ne yaparsanz yapnz; muhakkak ben sizi baladm, buyurmutur. Bu hads-i erifin rivayetinde Amr bin Dinar der ki: Ey iman edenler! Dmanlarm ve dmanlarnz dost edinmeyiniz mealindeki ayeti kerime (Mmtehine: 1) bu Hatb olay hakknda nazil olmutur. Mtercim: Nakledildiine gre hicret ylnn sekizinci senesinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seliem Mekke fethi iin savaa klacan ashaba haber vermiti. Hatb bunu renince, Hazreti Peygamberin bu niyetini bildiren bir mektb yazarak Sare adndaki bir kadnla Mekke'ye gndermeye kalkt. Hazreti Cibril (Aleyhisselm) gelip bu ii Peygambere haber verdi. Hazreti Peygamber de ashabn ileri gelenlerinden Ali, Ammar, Talha, Zbeyir, Mikdad ve Eb Mersed (Radyallahu Anhm) hazretlerini gnderip bu kadn, Hah adndaki ovada yakalamalarn ve kendisinde olan mektubu almalarn, eer mektubu vermezse boynunu vurmalarn emretti. Ashab kiram ayni yerde kadn yakaladlar ve zerindeki mektubu istediler. Kadn mektubu inkr etti, vermedi. Hazreti Ali klcn syrnca, kadn sa rgtleri arasnda bulunan mektubu karp verdi. Bu mektup Hazreti peygambere takdim edilince, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Seliem, Hatb' huzura ard ve yukarda metinde getii gibi karlkl konuma oldu ve sonunda bu ayeti kerime nazil oldu (mealen): Ey iman edenler! Dmanm ve dmannz dost edinmeyin. Siz onlara (mektup gndererek ballk ve) sevgi yolluyorsunuzi halbuki onlar, Kur'andan size geleni inkr ettiler. Rabbnz olan Allah'a iman ediyorsunuz diye sizi ve peygamberi (Mekke'den) karyorlard. Eer siz benim yolumda ve rzam urunda cihad iin (Mekke'den Medine'ye) iktmzsa (dmanlarm ve dmanlarnz dost edinmeyin). Siz sevgi gstererek onlara sr veriyorsunuz; halbuki ben sizin gizlediklerinizi de, akladklarnz da biliyorum. Sizden kim bunu yaparsa muhakkak doru yoldan sapmtr.30 CUMA SRES 1166- Eb Hreyre (Radyalahu Anh) der ki: Biz, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selem'in huzurunda oturmakta iken, Cuma sresi nazil oldu. Bu sreyi Hazreti peygamber okudu. Henz o mm Arablara katlmam olan dier (rklardan da btn) insanlara (o peygamberi gnderdi). (Cuma: 3) mealindeki ayeti kerimeyi okuyunca, bu henz katlmayan kimseler kimlerdir? diye Hazreti peygambere soruldu. Bu soru defa tekrarlannca, Hazreti Peygamber mbarek elini yannda bulunan Selman Faris'nin omuzuna koyarak yle buyurdu: man, Sreyya yldznda olsa, bunlardan birtakm kiiler veya bir kii, mutlaka onu elde ederdi. (Nitekim arab olmayan ve sonradan gelen byk islm mcte-hidleri yetimi ve islm dinine byk hizmetleri olmutur.)31 MNAFIKN SRES 1167- Zeyd bin Erkam (Radyallahu Anh) der ki: Biz Tebk savanda btn ashabla bir arada iken, (mnafklarr dan) Abdullah bin Ubeyy bin Sell'n kendi adamlarna yle dediini iitmitini: Siz bundan sonra Peygamberin etrafnda bulunan muhacirlere hi bir ekilde yardmda bulunmayn, onlara bir ey vermeyin. Byle yaparsanz, onlar peygamberin etrafndan dalrlar ve ev sahibi biz erefli kimseler, o sntlar Medine'den karm oluruz. Ben de bu szleri amcam Sa'd bin Ubade'ye yahud Hazreti mer'e syledim. Hazreti mer de bunu Peygamber efendimize bildirdi. Sonra Hazreti Peygamber beni huzurlarna ararak ii benden tahkik etti. Ben de olduu gibi sylenenleri anlattm. Bundan sonra Hazreti Peygamber, Abdullah bin Ubeyy bin Sell' ve arkadalarn huzura getirterek, byle mi konutunuz? diye sordu. Onlarn hepsi yemin ederek tamamen inkr ettiler. Onlann toplu bir ekilde ve yemin ederek sylediklerini inkr etmeleri beni yalanc durumuna soktu. Buna yle zldm ki, hayatmda byle bir znt ve keder ekmedim. Byle keder iinde evime ekilip oturdum. Benim zntm yetmiyormu gibi, amcam Sa'd bin Ubade, neden rahat durmadn, basma i karp peygambere kar yalanc oldun, diyerek beni azarlyordu. Sonra. Allah Allah Teal Hazretleri beni dorulayan: Allah'n Peygamberi yannda bulunan (gmen Yoksul) lan beslemeyin ki, dalp gitsinler, diyenler onlarn kendileridir. Halbuki gklerin ve yerin hazineleri Allah'ndr; fakat mnafklar (bunu) anlamazlar. Diyorlar ki: (eer bu savatan) Medine'ye bir dnersek, and olsun, gl olan gsz olan oradan karacaktr. Halbuki kuvvet ve stnlk Allah'n, Resulnn ve mminlerindir; fakat mnafklar bilmezler. (Mnafkn: 7-8) mealindeki ayeti, kerimeyi indirdi. Bunun zerine Hazreti Peygamber bir adam gndererek beni huzurlarna ard. Sonra bu ayetleri okuyarak bana syle
30 31

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:807-809 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:809-810

buyurdu: Allah Teal Hazretleri seni dorulad, ya Zeyd!32 1168- Zeyd bit Erkam'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Allah'm! Ensar' (Medineli ashab), Ensar'n oullarm ve En-sar'm oullarnn oullarn bala. TAHRM SRES 1169- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri pk zevcelerinden Cah kz Zeyneb'in evinde bal erbeti ier ve yannda fazla kalrd. (Buna kskandmzdan) Hazreti mer'in kz Hafsa ile yle anlatk: Hazreti Peygamber, hangimizin evine gelirse, ya Re-slallah! Sen mefir (tatl fakat kokusu ho olmayan bir bitki usaresi) mi yedin? Senden mefr kokusu alyorum, desin. Sonra Hazreti Peygamber, zevcesi Hafsa'nm yanma gidince, Hafsa konutuumuz ekilde Hazreti Peygambere hitab etti. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Hayr, meafr yemedim. Fakat Cah kz Zeyneb'in evinde bal erbeti ierdim. Yemin ettim, bir daha imeyeceim ve bunu da hi kimseye syleme. Mtercim Hazreti Hafsa, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in srrn (bal erbeti imiyeceine dair yemin ediini) Hazreti Aie'ye anlatp haber verdi. Bunun zerine: Ey Peygamber! Allah'n sana hell kld eyi neden haram klyorsun mealindeki ayet nazil oldu. (Tah-rm: D Bu ayetin nzul sebebi hakknda bir rivayet de udur: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellen, zevcesi Hazreti Hafsa'y nbetlerinde ziyaret ettikleri bir gnde, Hazreti Hafsa peygamberin izniyle babasna gitmiti. Hazreti Peygamber de kendisine hizmet iin cariyesi Mariye'yi arm ve ona hizmet ettirmiti. Hazreti Hafsa bunu renince ok zld. Bunun zerine Hazreti peygamber ona yle buyurdu: Mariye'yi kendime haram edersem raz olurmusun? Hafsa: Evet, raz olurum deyince, Hazreti Peygamber: tte haram ettim. Fakat bunu sakn hi kimseye syleme.* buyurdu. Sonra Hazreti Hafsa, Peygamberin bu srrn Hazreti Aie'ye syledi. Fethu'1-Bar erhinde ayetin nzul sebebi olarak bu olay (Mariye hadisesi) tercihli gsteriliyor. Fakat Buhari erhinde akland zere, bal erbetinin haram klnmas hususu tercih edilmitir. 1l70- Hazreti mer (Radyallahu Anh) der ki: Ey Peygamber! Allah'n sana hell kld eyi neden haram klyorsun? mealindeki ayet nazil olunca, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri pk zevcelerinden ayrlarak, bir ay, onlarn yanlarna varmayacam diye yemin etmi ve ardana ekilmiti zin aldktan sonra Hazreti Peygamberin huzuruna vardm Grdm manzara u idi: Hazreti Peygamberin altnda kuru bir hasr, bann altnda, ii Uf dolu deriden bir yastk; Ayak ucunda, deri tabaklamakta kullanlan selem aacnn yapraklar- baucunda, kk bir su krbas (tulumu) asl ve Hazreti Peygamberin hasra deen yan taraflarna hasrn izleri kmt. Bu durumdan son. derece duygulandm ve alamaya baladm. Hazret Peygamber bana: Ne alyorsun? buyurdu. Dedim ki: Ya Reslallah! ran ve Rm imparatorlar rahatlk ve nimet iinde yzyorlar. Allah'n Peygamberi olduun halde senin bu haline zlyorum. Bunun zerine bana yle buyurdu: Dnya onlarn, ahiretin de bizim olmasna raz deil misin?. Sonra ben, bu dncemden dolay Allah'dan mafiret dedm.33 NN SRES 1171- Harise bin Vehb El-Huza (Radyallahu Anh) der ki: Dikkat ediniz! Size cennet ehli kimdir bildireceim: Her dkn ve kmsenen kimse ki, Allah adna yemin etse. Allah onu doru karr. Dikkat ediniz! Size cehennem ehlini bildireceim: Her kaba cimri ve kibirli kiidir. (Kaba, stelik de haramzadedir. Mal ve evlt sahibi olduu iin de gururlanr. mealindeki ayeti kerime bu vasfta bulunanlar aklamaktadr. (Nn: 13) 1172- Eb Sad (Radyallahu Anh) derki: Rabbimiz (kyamette) dizini aar ve her mmin, erkek ve kadn ona secde ederler. Ancak dnyada riya ve gsteri iin secde etmi olanlar kalr. Bunlardan her biri, secde etmeye davranrsa da srt yekpare oluverir, secdeye varamaz.
32 33

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:810-811 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:811-813

Mtercim: Dizin ald gn (Nn: 42) mealindeki ayeti kerimenin manas iddetin ald gn demektir. O gnde mnafklarla kfirlere secde emredilince, vcutlar kas kat kesilip secdeye varamayacaklar. Pimanlk ve utanlarndan yzlerini, gzlerini kapayacaklar. Onlar bayalk ve zillet kaplayacak. Onlar dnyada ilen, shhat ve afiyet zere bulunurlarken Allah'a secde etmeye davet edildikleri zaman buna icab etmezlerdi. 34 MDDESSR SRES 1173- Hazreti Cabir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Ben, Hira danda mcavir kalmtm. Bu mcavirliimi tamamlayp vadiye indiimde, bana seslenildi. nme, arkama, sama ve soluma baktm. Derken birden, yerle gk arasnda bir taht zerinde Cibril'i oturuyor grdm. Sonra hemen Hatice'nin yanma vardm ve dedim ki: Beni rtnz ve zerime souk su dknz O zaman bana: Ey rtye brnen (peygamber)! Kalk ve (insanlar Allah'n azab ile) korkut. Rabbini de ycelt, ayeti nazil oldu. (Mud-dessir: 1-3)35 NAZAT SRES 1174- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ortaparmak ve ehadet parma ile yle (dikerek) iaret etti ve buyurdu ki: Benim peygamber olarak gnderilmemle kyamet, u iki (parmak) gibidir. Mtercim: Orta parmakla iaret parma arasnda baka bir engel olmad gibi, Hazreti Peygamber ile kyamet vakti arasnda baka bir peygamber olmayacaktr. ki parman birbirine olan yaknl veya iki parmak miktar ne ise, kyametle peygamber arasnda yle bir yaknlk veya miktar vardr. Ancak bu iaretten kyametin ne kadar yakn olduuna dair kesin bir l verilemez. nk ilk hayatn balangc ka yz bin sene nce olduu kesinlikle bilinememektedir. Bu itibarla bir nispet yaplmas hi bir zaman doru olmaz. Yine de kyametin kopmas iin uzun bir mddet daha dnlebilir.36 ABESE SRES 1175- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir.Kur'anY ezberleyerek dzgn okuyann hali, Allah'n ikramna mazhar olmu meleklerle beraber olmaktr. Kur'an' glk ve zahmetle okuyann hali de, iki kat sevaba nail olmaktr. (Biri Kur'an okuma sevabdr^ dieri de ektii zahmetin sevabdr.) 1176- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitin Kyamette hesab iin insanlar Rablerinin huzurunda durduklar zaman, onlarn her birinin terleri kulaklarnn yarlarna kadar ulaacak ekilde ter iinde kaybolacaklardr (ter iine batm olacaklardr.) 37 NKAK SRES 1177- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Hesab tartlan hi kimse yoktur ki, helak olmasn. Ben dedim ki ya Reslallah! Kur'an- Kerim'de Cenab Allah Kitab (amel defteri) sa eline verilen kimsenin, hemen hesab kolayca grlecek, buyurduuna gre nasl olur? Bana u cevab verdiler: Bu ayeti kerime, kula amel defterinin arz ediliini beyandr. Kullara iyi amelleri gsterilir. Fakat hesab incelenen kimse, muhakkak helak olur.38 EMS SRES 1178- Abdullah bin Zem'a (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellern'den hutbe okurken iittim; Salih peygamberin devesinden ve onu ldrenden bahsediyordu. (Semud kavminin) azls frlaynca, (ems suresi: 12) mealindeki ayeti okuyarak yle buyurmutu: Salih peygamberin devesine atlp onu ldren, kendi kabilesi iinde gl kuvvetli ve soydalar arasnda (Mekke'de kfir olarak len ve Abdullah'n babas olan) Eb Zem'e gibi arkal bir adamd. Sonra Hazreti
mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:813-814 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:814-815 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:815 37 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:815 38 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:816-817
35 36 34

peygamber hanmlardan anlatt ve yle buyurdu-. Sizden biriniz kalkar da klesini krbalar gibi karsn krbalar ve belki de o gnn sonunda onu yatana alr. Sonra hutbeye devam, ederek insanlara t verdi ve chiliyet zamannda yellenen kimseye glnmesine temas ederek: Herhangi biriniz, kendisinin de yapt bir iten dolay niin glyor? buyurdu.39 ALK (KRA) SRES 1179 - Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: amber SalMlahu Aleyhi ve SeHem'e vahy yanna dner ve ayni ekilde azklanarak . Kendisine hak (Allah'dan vahy) gelinceye kadar boyfe^deya Nihayet Hira da maarasnda iken kendisine melek (Cibril) Oku! dedi. Hazreti peygamber, ben okumu deilim. diye cevap verdi. Resl-i Ekrem buyurdu ki: Bunun zerine o melek beni tutup sikti: takatim kesilinceye kadar. Sonra, beni brakt ve: Oku! dedi. Beni Okumu deilim, dedim. kinci defa beni tutup sikti: takatim kesilinceye kadar. Sonra beni brakt ve: Oku! dedi. Ben: Okumu deilim, dedim. nc defa beni tutup skti; sonra beni brakt. Bunun zerine Cibril: (Her eyi) yaratan Rabbin ad ile oku. O, insan bir kan phtsndan yaratt. Oku! Senin Rabbin nihayetsiz kerem sahibidir. mealindeki (Alk: 1-3) ayetleri okudu. Hazreti Peygamberin kalbi titreyerek zevcesi Huveylid kz Hatice'nin yanna vard. Hemen yle buyurdu: Beni rtnz, beni rtnz! Derhal onu rttler. Nihayet korku ondan gidince, Hatice'ye bandan geeni anlatt; kendimden korktum, dedi. Hatice dedi ki: Hayr (korkma), Allah'a yemin ederim ki, hi bir zaman seni utandrmaz. Sen yaknlarna iyilik edersin, biarelerin ykn yklenirsin, varlkszn gnln kazanrsn, konuu arlarsn ve Hak'tan gelen glklere yardmc olursun. Sonra Hazreti Hatice, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i amcasnn olu Varaka'ya gtrd. Varaka'mn babas Nevfel, onun babas Esed, onun babas Abdl'Uzza'dr. Bu kimse cehiliyet devrinde hristiyanlamt. bran'ce yazard. Allah'n verdii imkn kadar ncil'den bran'ce yazard. Yal bir ihtiyard. Gzleri de kr olmutu. Hazreti Hatice ona dedi ki: Ey Amcazadem! Biraderzadeni (kocam) dinle. Bunun zerine Varaka, Hazreti peygambere sordu: Ey biraderzaden! Ne gryorsun (halin nedir)? Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeHem de, grd eyleri ona haber verdi. Varaka, Hazreti Peygambere dedi ki: . Bu (grdn melek), Allah'n Hazreti Musa'ya indirdii Cibril'dir. Keke o (peygamberlik) zamannda bir gen olaydm, keke kavmin seni memleketinden karaca vakit sa olaydm. Hazreti Peygamber sordu: Onlar beni karacaklar m? Varaka dedi ki: Evet, Senin geldiin ekilde (peygamber olarak) gelen her kiiye muhakkak dmanlk yaplmtr. Eer ben senin gnne ka^_ vuursam sana var gcmle yardm ederim. Sonra Varaka'mn vefat ok srmedi, bir mddet sonra ld. Vahiyde bir ara kesildi. 1180- Cabir (Radyallahu Anh) den rivayet edilmitir: Ben, yolda yrrken gkten bir ses iittim. Gzm kaldrdm; bir de ne greyim, Hra'da bana gelen Melek, yerle gk arasnda olan bir taht zerinde oturuyor! Ondan korktum ve geri dndm. Dedim ki: Beni rtn, beni rtn! Sonra Allah Teal, u mealdeki ayetleri indirdi: Ey rtye brnen (peygamber)! Kalk da (insanlar Allah'n azab ile) korkut. Rabbini ycelt. Elbiseni de (daima) temiz tut. Azaba sebeb olan eyleri terkde azimli ol. (Mddessir: 1-5) Bundan sonra arka arkaya vahy gelmee balad. Mtercim: Hazreti Musa'ya olan lh tecellide ve dier peygamberlerde de dehet ve korku hali olmutur. Hazreti Meryem de: Keski leydim de, bu halleri grmeyeydim, demiti. Bu iki hads-i erif Buhar'nin banda Vahyin Balamas blmnde getii gibi, burada da zikredilmitir. Bunun iin biz, bu Zb-de adl kitabmzda bu hadsi erifleri bata zikretmiyerek burada naklettik. nk Zbde ye ftazreti Peygamberin besmelesiyle banlamay tercih ettik. bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Eb Cehil'in: Eer-ben Kabe yannda Muhammed'in namaz kldn grrsem, muhakkak onun boynuna basacam, dediini Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem iitince yle buyurdu: Eer {Eb Cehil) o ii yapm olsa, derhal melekler onu yok ederlerdi. Mtercim: Ktb-i Sitte, diye hret bulan alt hads kitabndan Nesa' nin sahihinde bu hads-i erifin ilvesi vardr: ok gemeden Eb Cehil tasarlam olduu bu irkin ii baarmak iin Hazreti Peygamber namazda iken
39

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:817-818

teebbse geti. Fakat o anda elini yzne siper ederek geri dnp kamaya balad. Orada kendisini grenler: Sana ne oldu? diye sordular. Eb Cehil cevab verdi Aman, benimle Muhammed arasnda ateten korkun bir hendek ve kanatlar vard. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Eer Eb Cehil bana yaklam- olsayd, melekler onu yakalayp vcudunu parampara edeceklerdi.40 KEVSER SRES 1182- Enes'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Mi'ra gecesinde byk bir nehire vardm. Nehirin her iki yan, ii bo inci kubbeleri idi. Ben sordum: Ey Cibril! Bu nedir? Dedi ki: Bu, Kevser nehiridir. (Allah'n sana ihsan ettii cennetteki Kevser'dir).41 NASR SRES 1183- Hazreti Aie {Radyallahu Anha) der ki: Nasr sresi nazil olduktan sonra, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri her namazn secde ve rk'unda muhakkak: Ey Rabbimiz! Sana hamd eder olduumuz halde seni noksanlklardan tenzih ederiz. Allah'm, beni mafiret buyur. derdi. Mtercim: Nasr (za ce) sresinin meali yle: Allah'n zaferi ve Mekke'nin fethi gelip de insanlar Allah'n dinine blk blk girerlerken grdn zaman, artk Rabbini hamd ile tebih et ve ondan mafiret dile. Muhakkak ki Allah Teyvab'dr tevbeleri kabul buyurandr. Bu sreye Tevdi (veda) derler. Bu srede Hazreti Peygamberin dnyadan veda edip ayrlacana iaret olduu sylenir. Hazreti Abbas bu iareti sezerek alam. Bir rivayette bu srenin inmesinden iki sene sonra Hazreti Peygamber cennete gmtr.42 MUAVVZETEYN SRELER 1184- Ub'eyy bin K'b (Radyallahu Anh) der ki: Ben, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine Muav-vizeteyn (Felak ve Nas) srelerinden sorunca u cevab verdiler: Bana v-ahyedildi ve ben de okudum. (Muavvizeteyn Allah kelmdr. Peyganber'e nasl Cyahy edilerek) okundu ise, o da aynn okudu. Bunlarn btn kelimeleri Kur'andr. Bundan mmetin icmal (ittifakl) vardr. Bunlarn inkar kfr olur.)43 KUR'ANIN FAZLETLER BAHS 1185- Eb Hreyre'den (Radiyallahu Anh) rivayet edilmitir: Muhakkak her peygambere emsali olmayan bir mucize verilmitir, ve o mucize zerine insanlar o peygambere iman etmitir. Bana verilen (mucize) de, Allah'n bana vahy ettii bir vahiydir (Kurbandr). Umarm ki kyamet gnnde en ok ballar bulunacak peygamber ben olurum. Mtercim: Btn peygamberlere ve resullere, bulunduklar zamana gre insanlarn akllarn hayrete drecek, ve peygambere iman gerekli klacak ekilde mucizeler verilmitir. Hazreti Musa'nn asas ve Hazreti sa'nn lleri diriltmesi gibi... Dier peygamberlere verilen bu gibi deiik mucizeler bugn iin ortada yoktur. Onlarn hepsi peygamberlerin kendi devirlerine ait olarak kalmtr. Fakat son peygambere verilen mucize, Allah tarafndan vahy edilerek indirilen Kur'an olmakla kyamete kadar devam edip kalacaktr. Bunun iin peygamberimizin kyamet gnnde ballar (kendisine iman etmi olanlar), dier peygamberlerin mmetinden daha ok olacaktr. nk kyamete kadar gelecek olan insanlar, insan gc stnde olan Ku'ran- kerimin fesahat ve belagatn, ihtiva ettii hikmet ve hkmleri, zaman gemesiyle de manev deerinin aynen stn kaldn grerek aciz kalacaklar ve iman edeceklerdir. Nitekim bu durum halen devam etmektedir. Mslmanlarn says oalp yaylmaktadr. Allah, mminlerin saysn artrsn! Hads alimleri bu hadisi erifi bir ka ekilde yorumlamlardr: 1) Her peygambere, bulunduu asrda en ok kymet ve rabet gren eyin stnde bir mucize verilmitir. Sihrin
mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:818-822 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:822 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:823 43 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:823-824
41 42 40

ilerledii bir devirde Hazreti Musa'ya asa verilerek sihirbazlarn btn sihirleri yok edilmitir. Tbbn ilerledii bir zamanda Hazreti sa'ya lleri diriltmek mucizesi verilmitir: Hicaz'da fesahat ve belagata-, edeb sanata kymet verildii ve iir yarmalar yapld bir devirde de, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e btn air ve edibleri susturacak Kur'an- kerim AUah'dan bir mucize olarak verilmitir. 2) Dier peygamberlerin mucizeleri kendi hayatlar devresine bal kalmtr. Kur'an- Kerimin mucizesi ise, kyamete kadar devam edecektir. 1186- Hazreti mer (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hayatnda, bir gn ashabdan Hiam bin Hakim adnda biri namaz klyordu. Aikre olarak Kur'an okurken iittim ki, hazreti peygamberin bana rettii okuyu eklinden baka bir ive ile okuyor. Nerde ise adam hemen tutup namazdan evirecek oldum. Sabrszlkla namazn tamamlamasn bekledim. Selm verir vermez, kamasn diye hemen eteinden yapp smsk onu yakaladm ve: bu sreyi bu ekilde okumay sana kim retti, dedim. Hiam dedi ki, o ekilde okumay bana Peygamber Sallalahu Aleyhi ve Sellem retti. Sen yalan sylyorsun; Hazreti Peygamber o sureyi bana, senin okuduundan baka trl retti, dedim. Sonra onu elbisesinden yakaladm gibi, ekerek Hazreti Peygambere gtrdm ve: Ya Reslallah! Bu Hiam, Furkan sresini, sizin bana rettiinizden baka bir ive ile okuyor, dedim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Sen onu (Hiam') brak. Sonra Hazreti Peygamber Hiam'a hitab ederek: Oku, ey Hiam! buyurdu. Hiam da, evelce ondan iittiim ekilde okudu. Onun bu okuyuuna Hazreti Peygamber: te bu ekilde indirildi. buyurdu; Hiam'n okuyuunu tam buldu. Sonra Hazreti Peygamber bana hitab ederek: Oku, ey mer! buyurdu. Ben de daha nce Hazreti Peygamberin bana rettii ekilde o sreyi okudum Benim okuyuuma da:te yle indirilmitir. buyurdu; benim okuyuumu da dorulad. Sonra yle buyurdu: Gerekten bu Kur'an yedi harf (ive) zerine-inzal edildi. Siz, bunlardan kendinize kolay geleni okuyun. Mtercim: Bu hads-i erifin geni aklamas Husumet Bahsinde gemitir. 1187- Hazreti Fatma (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana gizli olarak yle buyurmutur: Cibril (Aleyhisselm) her sene bana (bir defa) Kur'am arz-ederdi, (batan sona kadar okurdu). Bu yl ise, onu bana iki defa arz edip okudu. Onun bu iinden ecelimin geldiini sanyorum. Mtercim: Her ramazan aynda Hazreti Cibril gelip Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in batan sona kadar Kur'an' hatmediini dinler ve ondan sonra da Hazreti Peygamber Cibril Aleyhisselm'in ayni ekilde hatmini dinlerdi. Bu mana, metinde geen karlkl okuyu ifadesinden anlalmaktadr. Ben ona, o da bana okurdu manasn tadndan bu ikili okuyu olduu meydana kyor. Bu da, Kur'an- Kerimin batan sona kelime ve harflerinin tamamen deiiklikten korunmu olduunun tesbitidir. 1188- Eb Sad El-Hudr (Radiyallahu Anh) der ki: Komum ve anadan kardeim olan Katade'nin geceleri ksa olan thls sresini ok tekraralayarak okuduunu iittim. Onun bu iini azmsayarak kardeimin halini Peygamber Sallallahu Aleyhi vo Sellem'e arzettim. Hazreti Peygamber yle buyurdu: Canm kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, (o aznsa-dn) hls sresi, Kur'ann te birine mudildir. (Sevab ve mkfat ynnden yahut mana ve meziyetleri bakmndan mudil olur, denmektedir. Asl itibariyle Kur'an ana mev-zuyu ihtiva eder. Bunlar, Din hkmler, Kssalar ve haberler, tev-hid konulardr. te hls sresi bu nc ksm, olan tevhide ait olduundan Kur'ann te birini tekil etmektedir. Bir de denilebilir ki, hls sresini okumann fazileti sahih br iman ve ihls tayarak Kur'ann te birini okumann fazileti kadardr. 1189- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashabna sordu-. Herhangi biriniz bir gecede Kurann te birini okumaktan aciz kalr m? (neden te* birini okumuyorsunuz?) Bu teklif ashab kirama ar gelerek dediler ki: Ya Reslallah* Kur'ann te birini her gece okumaya hangimizin gc. yetebilir ki! Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Kul Hvelahu Ehad = thlas sresi, Kur1 ann te biridir, (her gece onu okuyablirsiniz). 1190- seyd bin Hudayr. (Radiyallahu Anh.) dan rivayet edilmitir: seyd bir gece atn bir yere balam ve olu kk Yahya da hayvana yakn bir yerde yatp uyumutu. Kendisi de Bakare sresini sesli olarak okumaya balaynca, bir ara at rkerek teye beriye srar oldu. seyd okuyuunu kesti. Hayvan da durdu. Tekrar sesle okumaya balaynca, at yine rkp tepindi. seyd yine okuyuunu kesti. Hayvan da sakinleti. nc defa aynen okuyunca hayvann kmesi zerine, ocua bir zarar vermesin diye.

seyd kalkd ve olu Yahya' bir kenara ekti. O esnada gz ge. iliince, beyaz bir bulut iinde parlak kandiller halinde ok sayda nurlar grd. Bunlai ge doru ykselerek kayboldular. seyd buna hayret ederek aa kald. Sabah olunca, grd manzaray Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme anlattnda Hazreti Peygamber yle buyurdu: Oku, ey Hudayr olu (seyd)!, Oku, ey Hudayr olu! CKeki durmayp okumaya devam edeydin). seyd dedi ki: Ya Reslallah! ocuum Yahya, hayvana yakn bir yerde yatyordu. Hayvan ona bir zarar vermesin diye okuyuumu kestim ve ocuu yerinden kaldrdm. O esnada ge doru baktm zaman bulut benzeri bir ey iinde kandiller gibi bir ok k ve nurlar grdm. Bunlar ge doru ykselip gzmden kayboldular. Hazreti Peygamber seyd'e sordu: O eyin ne olduunu bilirmi-sin?. seyd: Hayr, ya Reslallah; bilmiyorum. Dedi. Hazreti Peygamber buyurdu: Onlar meleklerdi. Senin sesin (kur'an okuyuun) iin yaklamlard. Eer sen okuyuuna devam stmi olsaydn, onlar insanlarn gzlerinden kamakszn sabahlayacak ve insanlar onlara bakacaklard. Mtercim: seyd bin Hudayr (Radyallahu Anh), ses ve eda bakmndan Kur'an kerimi en gzel okuyanlardan biri idi. Eb Musa E-E'ar hakknda varid olan, Davud (Aleyhisselm ailesine verilen ho ses ve hasletlerden sana verilmitir. hads-i erif, seyd hakknda da varid olmutur. seyd Hazretlerinin bu zelliinden dolay melekler onun ses ve okuyuuna ve ihsma ak olarak onun tatl okuyuunu dinlemek iin gelmilerdi. 1191- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir; Hased (gbta) ancak iki eyde olur: 1) Bir adam ki, Allah ona Kur'an retmi o da gece ve gndz esasnda Kur'an' okur ve komusu da onu iitip: Keski falana (komuma) verilen ey bana da ve-rileydi de, onun yaptn yapaydm der. 2) Bir adam ki, Allah ona mal vermitir de o mal hak yolunda harcyor. Bunu bilen biri kp diyor ki: Keski falan kimseye verilen mal bana da verileydi de onun yapt gibi yapaydm. tte bu iki eye hased ve gbta caizdir.) 1192- Hazf eti Osman'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Sizin hayrlnz, Kur'an renen ve onu bakasna retendir. 1193- Osman bin Affan (Radyallahu Anh) rivayet eder: Sizin en faziletliniz, Kur'an renen ve onu bakasna retendir. Mtercim: Aranzda ei faziletli olan kimse, Kur'an iyi bir ekilde renerek dier insanlara aynen reteninizdir. Bu daha ok Kraat ilmini renerek o ekilde bakalarna retenler iindir. mam Sevr Hazretleri bu hads-i erifi delil edinerek, Kur'an retimi ile megul olmay cihada bile tercih etmitir. Bir de bu hads-i eriften, Kr'an retmekle megul olanlarn, tefsir, hads ve fkh retenlerden stn olaca hatra gelebilir. Bunun iin sarihler demilerdir ki, Kur'an reticileri umumiyet itibariyle alimlerden olaca cihetle, Kur'an reticilerinin alimlerden daha faziletli olmas gerekmez. Bu mjde, dier faydal bilgi retenleri de iine alr. 1194- bni mer (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitin Kur'an ezberleyenin hali, devesi bal olann haline benzer. Eer deveyi gzetip bal bulundurursa ona sahib olur; eer onu -zer de salverirse, kaybolur gider. (Kur'an da devaml okunarak gzetilirse muhafaza edilmi olur; aksi halde zihinden kaybolur, gider.) 1195- Abdullah (Radyallahu Anh) rivayet eder: Bir kimsenin: u ve u ayeti unuttum demesi, ne fena szdr. Gerek u, iki unutuldu, demelidir. Unutulmamas iin mzakeresine devam ediniz; nk Kur'an'n kiilerin gslerinden silinip gitmesi, bal iken zlverilen develerin dalp kaybolmasndan daha abuktur. 1196- Eb Musa (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Kur'am (devaml okuyarak) gzetiniz, (onu unutmaynz). Nefsim kudet elinde olan Allah'a yemin ederim ki, Kurtan'n (gslerden) boanmas devenin bandan boanmasndan daha iddetlidir. 1197- Eb Musa'dan (Radyallahu Anh) rivayet ailesine verilen gzel seslerden bir ses verilmitir. edilmitin Ey Eb Musa! Sana, Davud (Aleyhisselm)

1198- Abdullah bin Amr (Radyallahu Anh) der k Babam bana erefli bir aileden bir hanm nikahlamt. Evimizin idare ve ihtiyalarna da babam bakard. Bir gn babam benim durumumu zevceme sordu. Zevcem beni grnte ver bir ifade ila ve aslnda kusuruma iaret

ederek: Sizin olunuz ne iyi adamdr ki, ona varah beri yanma uramam, gece gndz ibadet ile vakit geirmitir, dedi. Benim bu halimi babam, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Selleme arzetti. Bunun zerine Hazreti Peygamber babama: Olunu benimle karlatr. buyurdu. Sonra Peygamber Sai-lallahu Aleyhi ve Sellem'e gittiimde bana sordu: Sen nasl oru tutuyorsun? Ben: Her gn tutuyorum, dedim. Yine sordu: Kuram nasl hatmediyorsun? Dedim ki: Her gece Kur'an hatmediyorum. Hazreti Peygamber bana yle buyurdu: Her ayda gn oru tut ve her ay Kur'an' bir iefa hatim et. Ben, bundan daha ounu yapabilirim, dedim. Hazreti Peygamber: yle ise her hafta gn oru tut, buyurdu. Ben dedim ki, bundan daha ounu yapabilirim. Bana buyurdular: Bir gn oru tut, iki gn ye (ve bylece devam et). Ben dedim ki, bundan dafta -ounu yapabilirim. Hazreti Peygamber : Sen orularn en faziletlisi olan Davud'un (Aleyhisselm) orucunu tut. O da gn am oru tutmaktr. Her yedi gecede bir defa da Kur'an Hatim et, buyurdu. 1199- Eb Sad (Radyallahu Anh)den rivayet edilmitir: Sizin iinizden bir kavim kacak. OnJarn namaz yannda siz kendi namazlarnz, orular yannda orularnz, amelleri yannda amellerinizi kmseyeceksiniz. (Grnte onlarn ibadetleri sizinkinden daha stn olacak, gerekte ise yok hkmnde bulunacaktr.) Kur'an okuyacaklar; fakat hanere] erinden aa gemeyecektir. (Manev hi bir nasibleri olmayacaktr). Onlarn dinden k, okun av hayvann delerek k gibidir. nsan o okun demir ucuna bakar (kan izinden) bir ey grmez. Okun aa ksmna bakar, yine bir ey grmez. Sonra yelesine bakar, yine bir ey grmez. Nihayet ok atcs, okun gezinde bheye der (de yine bir iz bulamaz ite o okuyucularn da okuyularnda manev hi bir esef ve iz bulunma yacaktr, okuyularndan asla faydalanamayacaklardr) > 1200- Eb Msa (Radyallahu Anh) dan rivayet edilmitir: Kur'an okuyup ta onunla amel eden mmin; yenmesi lezzetli, ve kokusu ho olan turunca benzer. (Hem kendisi iyidir, hem de evresine faydaldr.) Kur'an okumayp da onunla amel eden mmin, yenmesi lezzetli ve kokusu olmayan hurma gibidir. Kur'an okuyan mnafkn hali de, kokusu gzel; fakat tad ac olan bitki gibidir. Kuran okumayan mnafkm hali se, tad ac yahut kt olup koku-su da ac olan Eb Ceh karpuzuna benzer. 1201- Cndb (ftadyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir. .Kalbleriniz Kuran zerinde (mana ve ^aatba^mmdan) birletike Kur'an okuyunuz. Aynlga dtn,may kesip daftluuz (birbirinizle mnakaaya grmeymz)..44 NKH BAHS 1202- Enes bin Mlik (Radiyallahu Anh) der ki: Ashabdan kii, Hazreti Peygamberin, ibadet halini sorup renmek maksadyla Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem'in pk zevcelerinin evine geldiler. Edindikleri bilgiye gre, Hazreti Peygamberin gemi ve gelecek btn gnahlar balanm olduundan ibadetini azmsar oldular. Kendilerinin daha ok ibadet etmeleri gerektiini dndler. Bir rivayete gre bu kiiden biri Hazreti AH ve dierleri de Abdullah bin Amr ve Osman bin Mez'un idi. Bunlardan biri, ben mrm boyunca geceleri ibadetle geireceim, dedi. Dieri, haram gnler mstesna mrm boyunca her gn oru tutacam, dedi. ncs de, ben kadnlardan uzaklaacam ve asla evlenmeyeceim, dedi. Onlar byle konuurlarken Peygamber Sallal-lahu Aleyhi ve Sellem terif ederek onlarn konumalarn duymas zerine yle buyurdu: yle, yle syleyen siz misiniz? Dikkat ediniz! Vallahi sizin iinizde Allah'dan en ok korkan (ona itatkr olan) benim. Bununla beraber bazan oru tutarm, bazan tutmam? (geceleri) namaz klarm ve ayn zamanda uyurum. Kadnlarla da evlenirim. Kim benim snnetimden (yolumdan) yz evirirse, benden deildir. Mtercim: Hanef mezhebinde evlenmek, ar istek halinde vacibdir. tidal (normal) halde bulunanlara evlenmek mekked snnettir. Zevce haklarn gzetmeyeceinden korkanlara ise mekruhtur. Evlenmek iin durumlar msait olmayanlar, oru tutmak ve pehriz yapmak suretiyle sabr ve tahamml etmeye alr. 1203- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der kij Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem'e: Ben gen bir delikanl olduumdan zinaya dmekten korkmaktaym. Evlenmem iin de durumum msait deildir, (kendimi idi yaptrsan olur mu?) diye sordum,
44

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:824-833

cevap vermediler. Sorumu'nc defa tekrarlaynca bana yle buyurdular: Ey Eb Hreyre! Senin ne ile karlaacan yazan kalemin mrekkebi kurumutur (Senin bandan geecek olan mukadderat yazlmtr, artk bunlar deimez). Buna kar istersen kendini burdur? ister brak (kaderine boyun emekten baka aren yoktur). 1204- Hazreti Aie (Radyallahu Anla) der ki: Ben dedim ki: Ya Reslallah! Bir vadiye inseniz de orada yapra mdan yenmi bir aa ile yaprandan yenmemi bir aa bulsanz, bunlardan hangisinden devenizi otlatmay mnasip grrsnz? Hazreti Peygamber: Yenmemi aata otlatrm, buyurdu. Hazreti Aie, Hazreti Peygamberin, kendisinden baka bakire bir kadnla evlenmemi olduunu ima ederek kendisine daha ok muhabbet beslenmesi gerektiini belirtmek istemitir. 1205- Hazreti Urve (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem, kendine nikahlamak zere Hazreti Aie'yi Hazreti Eb Bekir'de isteyince, Hazreti Eb Bekir: Ben senin kardeinim, (kzm sana verebilir miyim?) dedi. Bunun zerine Peygamber Sallaliahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah'n dininde ve kitabnda sen benim (din) kardeimsinj (arada soy ve st kardelii olmad iin) o bana helldir. 1206- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, Zbeyr'in kz Dba'nn evine vard ve ona dedi ki: Galiba sen haccetmek istiyorsun? Dba dedi ki: Vallahi kendimi de sancl (hasta) buluyorum. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Haceni art koarak yap ve yle niyet et: Ailahm, Nerede (sanclarm (yznden) beni ahkoyarsan, ihramdan kma yerim orasdr. (Bu takdirde muhsar, yan hacdan bir engelle geri kalan kimsenin hkmne tabi olur.) 1207- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Bir kadn drt eyden dolay nikh edilir: Mal iin, erefi iin, gzellii iin ve dindarl iin. Sen dindar se? ellerin yeersin. 1208- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanndan zengin bir aaam geip giderken, Hazreti peygamber yannda bulunanlara sor geen adam hakknda ne dersiniz? onlar dedilerki: kim adam: 6er br klZ isterse kendisine nikh edilmee bir imse m arac olursa aracl kabul edilmee ve eer bir ey sy dinlennieye Iayik kimsedir- Hazreti Peygamber sustu, bonra mulumanlardan fakir bir adam geti. Yine Hazreti Peygam ber ashaba sordu: Bu adam hakknda ne dersiniz?. Onlar dediler ki: Bu adam; bir kz isterse verilmemee, bir i iin arac, olursa kabul olunmamaya ve bir sz sylerse dinlenmemee layk kimsedir. Bunun zerine Hazreti Peygamber buyurdu: u fakir yokmu, teki zengin adam gibi dnyadolusu adamlardan hayrldr. 1209- same (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Benden sonra erkeklere kadnlardan daha zararl bir fitne brakmadm. 1210- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Ben, Hazreti Peygamberin pk zevcelerinden Hafsa'nn kapsn da bir erkein ieri girmek iin izin istediini iittim. Hazreti Peygambere dedim ki, baknz u erkek sizin evinize girmek iin izin istiyor. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Sanyorum o adam. Hafsa'nn st amcas falandr. Sonra sordum: Ya Reslallah! Benim st amcam falan kimse hayatta olayd, benim evime girebilecek miydi? Hazreti Peygamber: Evet! nk st kardelii, soyun haram kldn haram kilar-(Soyca olan amca mahrem olduu gibi, st amca da mahremdir.) 1211- bni Abbas (Radyallahu Anhma) derki: Hazreti Ali tarafndan Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e: Hazreti Hamza'nn kzn kendinize nikahlamaz msnz? denilmesi zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: O kz, st kardeimin ocuudur (ben onun &&t amcas olurum-ki, bu caiz deildir) 1212- mm Habbe validemiz (Radyallahu Anha) der ki: Ben, Hazreti Peygambere: Kz kardeim olan Emi

Sfya'nm kzn kendinize nikahlaynz, deyince bana yle buyurdular: Siz bunu stiyor musunuz? Gerek u ki, o bana hell olmaz (nk iki kz karde bir kimsenin nikhnda toplanamaz). Sonra dedim ki; Duyduumuza gre siz, Eb Seleme'nin kzn kendinize nikahlamak istermisiniz! Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu sze at ve: Zevcem mm Seleme'nin kzn m? diye sordu. Ben de: Evet, dedim. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Eer o kz, benim himayemde ve terbiyemde yetimemi (vey evldm olarak benim terbiyem dnda yetimi) olsa bile bana hell olmaz, O kz, (ayn zamanda) benim st kardeimin kzdr. Onun babas Eb Seleme ve ben, Sveybe adl kadndan (Eb Leheb'in cariyesinden) st emdik. Bu halde sakn siz bana kzlarnz ve kz kardelerinizi arz etmeyiniz. 1213- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki St kardeim yanmda iken, Peygamber Sallallahu Aleyhi; ve Sellem yanmza geldi. Ben Hazreti Peygamberin bu halimizden holanmadn mbarek yzlerinden anladm. Hemen dedim ki: Ya Re-lllahr Bu adam benim st kardeimdir. Bunun zerine buyurdular: Siz, st kardelerinizin kimler olduuna dikkt ediniz. St mahremlii, ancak alk sebebiyle emzirilmedir, (iki veya iki buuk yama) kadar ocuun emmesinden olur. Bu yatan sonra st kardelii olmaz.) Mtercim: St kardelii, ocuk henz iki yan gememiken, ste muhta olduu bir devrede ona verilen stten dolay olur. Bu mddeti iki buuk yama kadar karan imam vardr. Bu yatan sonra st. emmekten kardelik meydana gelmez. mam afi Hazretleri bu ha-dis-i erifi delil alarak bir ocuun en az be defa st emmi olmasn, kardeliin meydana gelmesi iin art komutur. Hanef mezhebinde ise, bir defa emmekle de kardelik husule gelir. Ancak her ikisinde de bu emilerin st emme canda olmas gereklidir. 1214- Eb Hreyre (Radyallahu Anha)'dan rivayet edilmitir: Bir kadn, halas ile ve yine bir kadn teyzesi ile bir adamn nikhnda toplanamazlar. (Bir adamn nikhnda iki kz kardei bulunamayaca gibi, hala ile yeen ve teyze ile yeen de bir adamn nikhnda toplanamazlar. Ancak bunlardan biri lr veya boanrsa, dieri nikhlanabilir.) 1215- Cabir ve Seleme bin Ekva (Radyallahu Anhma) anlatrlar: Biz, bir savada ordughda iken Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem (bir rivayette de onun elisi Bill Habei) yanmza geldi. Sonra bize yle buyurdu: Mut'a (geici nikh) yapmamza izin verildi. Siz muta nikh yapabilirsiniz. Herhangi bir erkek ve kadn aralarnda anlarlarsa, beraber olmalar mddeti gecedir. Sonra isterse bunu oaltrlar veya birbirlerini anlaarak terk ederler. Hazreti Ali'den rivayet edildiine gre, bu hads-i erifin hkm sonradan kaldrld ve mt'a nikh haram klnd. Mtercim: Mt'a nikh, ki, bir mal karlnda muayyen bir vakit iin yaplan nikhtr. Bylece bir nikh, mmetin Cehli snnet alimlerinin) icma' ile haramdr. Rafiz ve i'lerde bu nikh halen yrrlktedir. Ehli snnet mezheblerinde bu nikh caiz olmamakla beraber byle bir nikh halinde taraflara recim cezas uygulanmaz. Eb Sud Hazretlerinin Kenz haiyesinde byle yazldr. 1216- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Bir kadn, kendisini Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e arz etti (nikhlanmasm istedi). Hazreti Peygamberin buna istekli olmadn anlayan orada bulunanlardan biri dedi ki: Ya Reslallah bu kadn bana nikahlaynz. Hazreti Peygamber ona sordu: Senin (mehir olarak verebilecek! neyin var? Adam: Ya Reslallah, hi bir eyim yoktur! dedi. Hazreti Peygamber: Demirden bile olsa bir yzk ara bul. buyurdu. Adamcaz evine gidip arama yaptktan sonra dnd ve: Vallahi, ya reslallah hi bir ey (demir yzk dahi) bulamadm! Yalnz stmdeki u futann yars benim, yans da bu kadnn olsun, dedi. Adamn belden yukar ksmda giyilecek elbisesi olmadn da Sehl rivayet eder. Sonra Hazreti Peygamber adama yle buyurdu: Kadn senin futan ne yapacak? onu sen taknsan ona bir ey kalmayacak. Ve o takmsa sana bir ey kalmyacaktir Aradan bir mddet getikten sonra adamcaz kalkp evine gitmek zere karken arkasndan Hazreti Peygamber ard ve sordu: Kur'andan ne biliyorsun? Adam, falan sreyi, falan sreyi ve falan sreyi biliyorum, diyerek sayd. Peygamber, bunlar ezberden okuyabilirmisin? diye sordu. Adam, evet! dedi. Resl-i Ekrem buyurdu ki: O halde Kur'an'dan bildiin (sreleri ona retmen) karlnda o kadn sana nikahladm. Mtercim:

Hanef mezhebine gre bu hadsin manas u: Ezberinde bulunan Kur'anm hrmetine veya onun sebebiyle bu hanm, emsaline tannan nihir bedeli ile (nikh bedeli ile) sana nikahladm. afi mezhebinde manas u: Ezberinizde olan sreleri bu hanma retmek mihir karl olmak zere onu sana nikahladm. afii mezhebinde Kur'an retmek, geer para ve mal hkmndedir. Halbuki Hanef mezhebinde mihrin ayn mal veya para olmas arttr. Yine Hanefi mezhebinde temlik sz ile nikh akdi sahih olur. afi'de ise akd ancak nikh ve tezvi szleriyle olur. Nikahladm, aevce aldm gibi szlerle nikh akdi olur, mlk edindim sz ile olmaz. afiilerce her ne kadar bu hads-i erifte Temlik sz ile nikh akdi yapld grlyorsa da, daha nce Hazreti Peygamberin nikh szn kullanmas vardr. Temlik szn sonradan tekid iin kullanmlardr, denilmektedir. Nitekim baz rivayetlerde temlik sz yerine, nikh sz gemektedir. 1217- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki; Bir kadn gelip: Ya Reslallah, ben kendimi sana hibe etmek zere geldim, dedi. Hazreti Peygamber onun bu teklifi karsna mbarek ban edi ve bir ey sylemiyerek durdu. Sonra ashab-dan bir adam ayaa kalkp o kadn kendisine istedi. Hazreti Peygamber adama sordu: (Mihir bedeli olacak) bir eyin var m? Adan, bir eyim yoktur, dedi. Hazreti Peygamber: Evine git de bir ey bulabilir misin, bir bak! Demir yzk bile olsa ara! buyurdu. Adam evine gidip dnd ve: Ya Reslallah, vallahi hi bir ey bulamadm. Yalnz u belden aa giydiim futam var; bunun 'yans benim yans da o kadnn olsun, dedi. Hazreti Peygamber: O, senin futam ne yapacak? Sen giyince, ona bir ey kalmayacak ve o giydii zaman, sena bir ey kalmayacak.* buyurdu. Adam epeyce oturduktan sonra evine gitmek zere kalkt. Arkasn dnp gitmekte olduunu Hazreti Peygamber grnce onu ard ve sor-du: Kurandan ne biliyorsun? Adamcaz; falan sreyi, falan sreyi bilirim, diyerek bir ka sre sayd. Peygamber, bunlar ezberden biliyor musun? buyurdu. Adam, evet! dedi. Peygamber, o halde Kur'an'dan bildiin (sreleri ona retmekliinJ, karlnda o kadn sana temlik ettik (nikahladk). buyurdu. Mtercim: Bu hads-i erif, geen hadisin tekrar ise de birbirinden biraz farkl olduundan yine tahric edilmitir. 1218- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitin Dul bir kadn, ak olarak rzas alnmadka nikh edilmez. Bakire kz da izni alnmadka nikh edilmez. Ashab kiram sordular: Ya Reslallah! Bakire olan bir kzdan nasl izin alnr? (Ekseriya utanga olur ve konumaz.) Buna cevab olarak: Onun izni (rzas) susmasdr buyurdular. Mtercim: Bul ana ermi akll dul kadn, hanef mezhebinde ak olarak sylemedike, kabul ve rzasn beyan etmedike evlendirilemez. Bul ama ermemi ocuun izni alnmakszn evlendirilmesi ittifakla caizdir. afi mezhebinde bula ermi olan bakire bir kz, kzn izni olmakszn babas cebren, evlendirebir. Fakat izin almas mstahab-r. Halbuki Hanef mezhebinde bu caiz deildir. Ancak bir baba kzn evlendirir de kz bu evlenmeyi duyunca susarsa, bu izin kabul edilerek nikh sahih olur. Eer evlenme akdini duyduu zaman istemez ve red ederse, nikh sahih olmaz. 1219- Hazreti Aie (Radyallahu Anhal'dan rivayet edilmitir: Kzn rzas susmasdr! Hazreti Aie'nin: Ya Reslallah! Kzlar utanga olurlar, (rzalar nasl anlalacak?) demesi zerine, Hazreti Peygamber bu hadisi buyurdular. Mtercim: Bakire olan bul andaki kzn glmesi, sessiz olarak alamas yine rza;saylr. Fakat sesli olarak alamas veya feryad etmesi red ve kabul etmemektir. 1220- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir* Resl-i Ekrem: Kt zandan saknnz; nk kt zan, szn ve hatrdan geen eyin en yalandr. Siz insanlarn ayblarn aratrmaynz, dedikodularn dinlemeyiniz ve birbirinize kiri tutmaynz. Birer karde (gibi) olunuz. Hi kimse, kardeinin talib olduu kadna, nikahlanmasn! veya brakmasn beklemeden talip olmasn. buyurdu. 1221- Eb Hreyre (Radiyallahu Anh)'dan rivayet edilmitin Hibir kadna, (dinde veya insanlkta) bacsnn kabndakini kendi kabna aktarmak iin onun boanmasn dilemesi caiz deildir. Nitekim o kadnn alaca, kendisine ne takdir edilmi ise odur. (yi varlkl bir kocaya sahip olan bir kadnn elindeki nimete konmak istemek, gnah olmakla beraber mukadderatn tesinde bir ya-rar~salamas da imknszdr.)

1222- Hazreti Aie (Radyallahu AnhaVden rivayet edilmitir: Hazreti Aie, kendisine ait bir hizmeti kadn, Ensar'dan birine nikahlayarak onun gerekli ihtiylalann hazrlad ve evlenmesinde bulundu, Eivne dnd zaman Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Ey Aie! Sizin dnnzde elence yok muydu? Enar (Medi-neli mminler) oyun ve elenceden holanrlar. (Bunun manas, nikh ve dn toplantlarnda dinen meru olan def alma gibi elencelere yer veriniz, demektir. erkav erhinde: Keke def alp oynayacak bir cariye gndereydin diye rivayet vardr. Hazreti Aie: Ya ResTallah! Biz nasl bir ark sylemeliydik? diye sorunca Hazreti Peygamber, yle diyebilirdiniz, buyurdu: Geldik size, geldik size. Allah kerem klsn bize. Esmer buday olmayayd, semirmezdi kzlarnz, Sar altn olmayayd, enlenmezdi yurtlarnz. 1223- bni Abbas (Radyallahu Anhtima) "dan rivayet edilmitir: Dikkat ediniz! Bir kimse zevcesine yaklarken: Bismillah, Al-lahm, beni eytandan uzaklatr ve eytan da bize verecein ocuktan uzaklatr! der ve sonra da kar-koca arasnda bu yaklamadan bir ocuk meydana gelirse, o ocua hi bir zaman eytan zarar veremez. 1224- bni mer (Radyallahu Anhna) 'den rivayet edilmitir: Sizden biriniz dn ziyafetine arld zaman, oraya varsn. Mtercim: Herhangi hakl bir zr olmadka veya dn cemiyetinde haram iler ilenmedike dn toplantlarna gitmek gereklidir. nk dn snnettir, ona icabet etmemek gnah olur. Dier davetlere katlmak ise mstahabdr. 1125- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allah'a ve ahiret gnne iman eden kimse, komusuna eziyet etmesin. Kadnlara iyi davranilmas hakkndaki tlere uyunuz. nk onlar ee kemiinden yaratlmlardr. Ee kemiinin en eri yan yukarsdr. Eer onu dorultmaya kalkrsan krarsn ve de olduu gibi brakrsan ylece eri kalr. Siz kadnlara iyi davranmay birbirinize tavsiye ediniz. Mtercim: Kadnlarn baz eksiklik ve aksaklklarn grrseniz onlar balaynz. Onlar olduklar gibi kabul ederek idare ediniz. Onlarn yaratllarndan gelen birtakm zaaflar vardr. Bu itibarla onlarn dnyasnda daha ok duygular hakimdir ve bu da onlarn idare edilmeye muhta olduklar gereini isbat eder. 1226- Hazret! Aio CRadyallahu Anha) der ki.Bir gn, onbir kadn, kocalarnn gizli ynlerini olduunu gibi anlatmak zere szleerek aralarnda bir toplant dzenlediler. Onlardan birinci kadn kocasn yle tantt: Benim kocam, sivri dan tepesinde ark deve etine benzer. Yass deil ki kabilsin ve et de semiz deil ki, tanmaya desin. (Benim kocam ok zayftr; hi bir kadnn rabet edecei bir erkek deildir.) kincisi: Kocamn durumunu yayamani; nk saymakla bitire1 memekten korkarm, onu (ne zaman ve nerede) ansam hep kusurlarn anarm. ncs: Benim kocam patavazszn biridir. Konusam boanrm ve sussam askda braklrm (ne boar beni, ne de kocalk eder bana). Drdncs : Benim kocam l gecesi gibi mutedildir. Ne scak, ne de souktur. Ne korku var, ne de usanmak. Beincisi : Kocam eve girince parslar (pars gibi yatar uyur) ve evden knca arslanlar. Verdiinin nereye harcandn sormaz. Pars gibi yuvasna bal, aslan gibi gl ve ayn zamanda cmerttir.) Altncs: Kocam yemek yeyince ne var, ne yok kaldrr su iince su kabn kurutur. Yataa yatnca elbisesine brnr yatar ve elini uzatmaz ki, derdimi bilebilsin. Yedincisi : Benim kocam baarsz veya iktidarsz ve salaktr. Her ne dert varsa onda mevcuttur. Ya ban yarar, ya bir yerini krar, ya da sana hepsini birden yapar. Sekizincisi i Kocamn bana dokunmas tavan dokunmas gibi yumuaktr. Vcudunun kokusu da turun kokusu gibi hotur. Dokuzuncusu: Kocamn evi yksek direkli (olup misafir kabulne her ynden elverili) dir. Klcnn ba uzun (kendi de uzun boylu) dur. Ocann kl boldur (atei daima yanar ve kazan da misafirler iin her zaman kaynar). Evi de toplant yerinin yaknndadr. Onuncusu: Kocam mlk sahibidir. Onun mlknden daha iyisine sahip olan yoktur. Damlar ok ve fakat yaylma yerleri az olan develeri vardr ki, ud sesini iittikleri zaman yaamaktan mitlerini keserler (kesilip misafirlere ikram edileceklerini bilirler).

Onbirincisi: Kocam Eb Zer yle bir adamdr ki, iki kulam mcevherat ile ssledi. Pazlarm yala doldurdu ve beni imanlatt; ben de kendime geldim. Kocam beni g artlar altnda yaayan birka davar sahibi (fakir) bir ailede bularak atlar, develeri ve ekinleri bol olan bir yuvaya koydu. Onun yannda ne sylesem azarlanmam, uyurum ve gn zerime doar (kimse beni i iin uyandrmaz). tiim zaman da kanncaya kadar ierim. Eb Zer'in annesi yle bir kadn ki, sandklan azna kadar dolu ve evi genitir. Eb Zer'in olu yle bir oul ki, onun yatt yer kl kn gibidir ve kuzu budu ile doyar. Ebu Zer'in kz yle bir kz ki, babasnn ve annesinin emrindedir. Giysilerini doldurur. Komu kzlar (endam ve gzellii ile) kplere bindirir. Ebzer'in cariyesi yle bir cariyedir ki, (mahrem) konumalarmz asla yaymaz. Amza kem gzle bakmaz. Evimizi erple doldurmaz. mm Zer szlerine yle devam etti: Kocam Eb Zer, stlerin yaykland bir gn arya kt ve orada bir kadnla karlat. Kadnn pars yavrusu gibi iki ocuu vard. Bu ocuklar, kadnn koltuklarnn altndan memeleri ile oynuyorlard. Kocam hemen beni boayarak onu kendisine nikahlad. Ben de daha sonra hatr saylan bir adamla evlendim. Atma bindi, eline Hat yaps mzran ald, akamleyin yanma bol bol av hayvanlar ile geldi ve her eidinden bana bir ift vererek dedi ki: Ey mm Zer! Yiyebildiin kadar ye ve yaknlarna da ver. Bununla beraber onun bana verdii eyleri bir yere toplasam, ilk kocam Eb Zer'in, en kk kabn dolduramazd. ' Bu hadiseyi anlatan Hazreti Aie Radyallahu Anha, Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem'in yle buyurduunu anlatt: Senin iin ben, mm Zer, iin Eb Zer gibiyim. Mtercim ; yi geinmede, ihsan ve ikramda, ben de sana mm Zer hakknda Eb Zer nasl idiyse yleyim. Baz rivayetlerde u ilve vardr: Fakat Eb Zer zevcesi mm Zer' boam, ben ise seni boamayaca-m. 1227- Eb Hreyre CRadyallahu AnbJ'den rivayet edilmitin Kocas yannda iken, hi bir kadna, kocasnn izni olmakszn* (nafile) oru tutmak hell olmaz. Yine kocasnn izni olmakszn hi kimseyi evine alamaz. Kocasnn emri olmadan kadn herhangi bir harcamada bulunur (sadaka verir) ise onun (sevabnn) yars kocasna verilir. 1228- same (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Cennet kapsnda dikildim ve cennete girenlerin genellikle yoksullar olduunu grdm. Makam sahipleri ise bekletilmekte idiler. Ancak cehennemliklerin cehenneme atlmalar emredilmiti. Cehennem kapsnda da dikildim ve cehenneme girenlerin genellikle kadnlar ol dr unu grdm. 1229- Hazret! Esma (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordum: Ya Reslal-lah! Benim bir ortam (kumam) var. Ona nisbet ve gsteri yapmak niyetiyle, kocam Zbeyir, bana unu ve bunu verdi desem bunun bana bir gnah var' mdr? Hazreti Peygamber u cevab verdiler: Kendisine verilmedik eyi verilmi gibi gsteren, yalandan, iki elbise giyen gibidir. 1230- Mugre (RadyallahuAnh)den rivayet etmitin Sa'd in kskanlna m ayorsunuz? Ben ondan daha kskancm. Allah da benden daha kskantr. Mtercim: Hazreti Sa'd : Vallahi ben zevcemle bir kimseyi grm olsam ona klcmn arkas ile deil, keskin taraf ile vururum, dediinde herkes onun kskanlna at. Onlarn bu hayretini sezen Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ite bu hads-i erifi buyurdu. 1231- Eb Hreyre (Radyallahu AnbJ'den rivayet edilmitir! Allah Teal kskantr. Allah'n kskanmas ise, haram kld eyi, mminin yapmasmdandr. 1232- Hazret! Esma (Radyallahu Anha) der ki: Zbeyr bin Avvam, beni kendisine nikahlad. Zbeyr'in dnya mal olarak su tamak iin bir deve ve binmek iin de bir attan baka hi bir eyi yoktu. Bu atn yem ve otunu ben temin ederdim. Her iki hayvann suyunu da ben verirdim. Devenin su tulumu sklrse, onu ben dikerdim. Ekmek hamurunu da ben yogururdum. Ekmek piirmesini iyi beceremediimden ok kere bu ii Medirie'li sadik komularm yaparlard. Hazreti Peygamber, Nad'roullan arazisinden bir hurma bahesini Zbeyr'e vermiti. Ben o baheden deveye yem olmak zere hurma ekirdei toplar ve bamda tayarak getirirdim. Hurmalk da Mediyne'ye alt km. kadar uzakta idi. Birgn bir kap iinde bamda hurma ekirdei tayarak evime dnerken yolda Hazreti Peygambere rastladm. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in beraberinde En-\ sar'dan baz kimseler de vard. Hazreti Peygamber berii kendi devesinin arkasna bindirmek i;in, Ih h deyerek devesini kertti. Fakat benim erkeklerle beraber yrmekten utandm ve kocamn da kskan olduunu dndmden deveye binmek istemediimi anlayan Hazreti Peygamber beni brakp geti. Sonra eve dnnce karlatm bu hadiseyi olduu

gibi kocam Zbeyir'e anlattm. Kocam bana u cevab verdi: Senin hurma ekirdei taman, Peygamberin devesinin arkasna binmenden daha ar geldi. Yine ben eski iime ve hizmetime aynen devam ettim. Sonra babam Hazreti Eb Bekir Es-Sddk (Radyallahu Anh), iimi grmek ve atmza bakmak zere bana bir hizmeti gnderdi. Bylece babam beni hizmetilikten azad etmi gibi oldu. 1233- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Birgn Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem pak zevcelerinden birinin evinde iken, dier bir zevcesi hizmetisinin eline bir tar bak iinde yiyecek tututurarak Hazreti Peygambere gnderdi Ev sahibesi olan zevcesi kskanarak hizmetinin eline vurup taba yere drd. Tabak krld ve iinde' bulunan yiyecek dald. Hazreti Peygamber anan krklarn ve dalan yiyecekleri (hurmalar) toplamaa balad. Bunu yaparken de misafirlere: Anneniz kskand buyurdu. Sonra Hazreti Peygamber o hiz+ metiyi alakoydu ve taba kran zevcenin ev eyasndan bir tabak alarak ona verip tabak sahibine yollad. 1234- Hazreti Aie {Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle ^ Senin benden honud veya dargn olduunu kesinlikle bilirim^ SonTben sordum: Ya Reslallah! bunu nerden bilirsiniz? u ceSen benden honud iken, bir ey iin yemin ettiin zaman, Mu-hammed'in Rabbi hakk* iin, diyerek yemin edersin. Fakat dargn olduun zaman brahim'in Rabbi hakk im, diye yemin edersin, Ben dorudur dedim. Ne var ki, vallahi ya Reslallah yalnz adnz anmam (fakat kalbim sevginizle doludur). 1235- Ukbe bin mir'den (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Nikh den kadnlarn yanna varmaktan saknnz. Ensar'-dan bir adam sordu: Ya Reslallah! Bir kadnn kayn biraderi hakknda ne buyurursunuz? Buna cevab olarak Hazreti Peygamber yle buyurdu-. Kayn biraderiyle kadnn yalnz kalmas lmdr (tehlikeli ve caiz deildir). 1236- bni Mes'ud'dan (Radyallahu Anh)'den rivayfet edilmitir: Kadn kadna, tenleri birbirine deecek ekilde yaklap da sonra o kadn, kocasnn gz nne getirircesine ona anlatmasn. Mtercim: Burada Hazreti Cabir'den rivayet edilen bir hadis-i erif unutulmutur. Qda udur: Sizden biriniz evinden uzun zaman uzak kalrsa gece anszn evine gelmesin. Dier bir rivayette de: Yolculuktan dnp kasabana girdiin zaman hemen karnn yanna varma; t ki, zevcen ban tarayp sslensin buyurulmutur. Gurbet, hac ve gaza gibi uzak bir yolculuktan evine dnecek olan kimse, evine varmadan nce, geliinden evini haberdar etmelidir. Kocasnn dndn renen zevce, baz temizlik ve sslenme ileri iin zaman bulacandan aralarndaki muhabbet oalm olur. Aralarnda nefreti gerektirecek bir durum olmasn. Eve anszn gelmeler, ev halkna kt bir zan beslemee sebeb olabileceinden bunu yapmamak uygun olur.45 TALAK (BOAMA) BAHS 1237- bni mer tRadyallahu Anhma) 'den rivayet edilmitir; bni mer, zevcesini hayz halinde iken boad. Babas Hazreti mer, bunu Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordu. Bunun zerine Hazreti Peygamber, Hazreti mer'e yle buyurdu: Ona emret karma dnsn. Sonra hayzdan temizlenip sonra tekrar ayba grp temizleninceye kadar onu (nikh altnda) tutsun. Bu ikinci temizlik dneminde isterse tutar ve dilerse cinsi temasta bulunmadan boar. O temizlik sresi, kadnlar boamak iin Allah Tel'nn emrettii sredir. (Kar, kendisiyle cins temasta bulunulmayan temizlik devresi iinde boanr.) Mtercim: Adet (hayz) halinde zevcesini boayan kimsenin zevcesine dnmesi (boamadan vazgemesi) hususundaki bu emir, Hanef ve afi mezheblerinde vacib olmayb mstahabdr. Fakat Maliki mezhebinde ve baz Hanef alimlerine gre vacibdir. Snnete aykr olarak adet halinde hanmn Uir veya iki talak ile boayan kimsenin ric'at etmesi gerekir. Hanm adetten temizlendikten sonra yeniden bir hayz daha grpte ondan da temizlenince, koca isterse onu boar, istese nikhnda tutar. Ancak ilk hayzdan temizlendikten sonra cins mnasebet kurmadan dilerse boayabilecei hususu alimler arasnda ihtilf konusudur. kinci adetten temizlendikten sonra da ayed boama niyeti varsa,
45

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:833-852

yine bu boamay cinsi mnasebet olmadan yapmak gerekir ki, snnet zere boama yaplm olsun. 1238- Hazreti Aie (Radiyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Cevn'in kzn nikahladktan sonra zifaf iin Hazreti Peygambere getirilince, birden bire rkerek: Senden Allah'a snrm, dedi Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Ulu zata (Allah'a) sndn. Haydi babann evine git (seni boadm) . Mtercm: Hazreti Peygamber boama yerine kapal bir ifade kullanarak evine git, buyurdu. Bu kadn Arap emirlerinden birinin (Nman bin rah'm) kz idi. Allah'n kaderi olarak Hazreti Peygamberden rkm olup sonradan piman olduu ve bakas tarafndan kendisine bu yolda telkinde bulunulduu ve bunu iyi sz maksadyla sylediini ileri srd de sylenir. Fakat bunlar kabul grmemitir. Hazreti Peygamber o kadna hi dokunmadan ylece onu boa-m ve mihir bedellerini fazlasyla demi olduu gelecek hads-i eriften anlalmaktadr. 1239- Eb seyd (Radyallahu Anh)der ki: Cevn'in kz, beraberinde days ve dads olduu halde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e getirildi. Resli Ekrem bize: Siz darda oturunuz. buyurarak gelinin yanma girdi ve ona: Kendini bana bala buyurdu. Kadn dedi ki: Bir prenses halktan birine kendini balar m? Hazreti Peygamber ona iltifat etmek iin mbarek elini bana doru uzatmak isteyince kadn ban sakndrm ve: Senden Allah'a snrm, demi. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona yle buyurmu: Byk makama sndn. Sonra Hazreti Peygamber dar yanmza karak yle emretti: Ey Eb seyd! Sen o kadna (benim tarafmdan) iki kat Razky-ye kumandan elbise giydir ve onu kendi evine gnder (ben onu boadm). Mtercim: Arab Emirlerinden Nman bin Cevn El-Kind adndaki zat, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelip: Ben sana Arabistan blgesinde bulunan dul hanmlarn en iyisini nikahlayaym, kabul ediniz, diye kendi kzn vermekte srar etti. Hazreti Peygamber de kabul ederek onu nikahlad ve o kadn getirmek iin Eb seyd'i grevlendirdi. Sonra kadnn kt kaderi gerei olarak kendisine dokunulmadan boanm oldu. Boandktan sonra da yine Eb seyd tarafndan babas evine gtrld. Kadnn btn akraba ve yaknlar barp feryad edince, onlara u cevab vermi: Baz kskan kadnlar beni aldattlar ve bana tuzak kurdular. Bu sz sylersen, Hazreti Peygamber sana daha ok rabet ve iltifat eder, dediler. Hatta bunun zntsnden ok gemeden o kadnn vefat ettii rivayet edilir. 1240- Hazreti Alge (Radyallahu Anha) der ki: Kurayza Oullar kabilesinden Rifa'nm boanm hanm, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelerek dedi ki: Ya Reslallah! Kocam Rifa beni tamamen ( talakla) boad. Ondan sonra ben yine Kurayza oullarndan Abdurrahman bin Zbeyr'e nikahlandm; fakat Abdurrahman'm erlii, u elbisenin saa gibi (sarkk) dr (beni ondan ayr). Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Galiba sen tekrar (eski kocan) Rifa'ya dnmek istiyorsun. Hayr, ikinci kocan Abdurrahman senin balcazmdan t ad madika ve sen de onun balcazmdan tadmadka bu olamaz (ilk kocana dnemezsin) . Mtercim: Kocasndan talakla boandktan ve iddetini doldurduktan sonra isterse baka bir kocaya varabilir. Byle bir duruma den kadn ilk kocasna varabilmek iin ikinci bir adamla sahih bir nikh yaptktan ve kar koca olduktan sonra bu ikincisinden de aynlrsa, o zaman ilk kocasna dnebilmek ancak kendisine hell olur. Fakat bir veya iki talakla boananlar byle deildir. Bunlar muvafakat ha-linde tekrar ilk kocalarna varabilirler, baka bir kocaya gitmek zorunda kalmazlar. 1241- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bal ve tatly severdi. kindi namazndan ktktan sonra da pk zevcelerinden birinin evine giderek onun gnln ho ederdi. Bir defasnda bu adeti zere Hazreti mer'in kz olan zevceleri Hafsa'mn yanma vardlar. Orada her zamankinden fazla kaldlar. Ben bunu kskandm. Bu kadar fazla kalmalarnn sebebini de aratrdm. Sonra rendim ki, Hafsa'mn akrabasndan biri, Hafsa'ya bir mlek bal hediye olarak gndermi. Hafsa da bu baldan erbet yaparak Hazreti Peygambere iirmi. Bu hali renince dndm ve bir hile kuraym diye yemin ettim. Sonra dier ortam Sevde'ye dedim-ki;

Hazreti Peygamber imdi senin yanma gelince kendisine: Ya Reslallah! Galiba siz (ho kokulu olmayan) mefr zamk yemisiniz, dersin. Hazreti Peygamber sana tabi ki yok, byle bir ey yemedim, diyecektir. O zaman sen, o halde bu mefr kokusu nereden geliyor? diye sor. Hafsa bana bal erbeti iirdi, -diyecektir. Sen, yle ise o bal anlar mefr ieklerinden toplam olmal, dersin. Hazreti Peygamber bana gelince, ben de ayni ekilde syleyeceim. Hazreti Safiyye'-ye de ayni ekilde sylemesi iin tenbih ettim. Sonra evde bana dedi ki: Senin verdiin t zere hareket ettim ve Hazreti Peygamber de ylece sorularm cevablandrd ve: Hayr, Hafsa bana bal erbeti iirdi. buyurdu. Hazreti Sevde'den sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana geldi. Bende ylece syledim. Safiyye'nin yanma vard zaman da, Safiyye bizim sylediklerimizi aynen syledi. Daha sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi v Sellem Hazreti Hafza'nm yanna gidince, Hafsa sordu: Ya Re-slallah! Size bal erbeti yapaym m? Hazreti Peygamber: Artk bana bal erbeti lazm deil. buyurdu. Hazreti Aie der ki: evde bana, ya Aie, bundan byle bal erbetini biz Hazreti Peygambere haram ettirdik, dedi. Ben ona: Sus! Bu benim Hafsa'ya ettiim bir hiledir, duyulmasn, dedim. Mtercim: Cenab- Hak: Ey Peygamber! Neden Allah'n sana helal kld eyi kendine haram ediyorsun? mealindeki ayeti kerimeyi indirerek pak zevcelerin alm olduklar tedbiri aa kard. Ancak bu, kadnlarda olan kskanlk gerei kk gnahlardan sayldndan ba lanan gnahlar arasna girer. stelik bu hareketlerinden dolay pk zevceler aglatlar, tevbe ettiler ve mafiret dilediler. Nitekim bu husus daha nce mezkr ayeti kerimenin tefsirinde gemiti. (Tah-rm sresi: Ayeti) 1242- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Sabit bin Kays'n kans Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine gelip: Ya Reslallah! Kocam Sabit bin Kays'n gerek ahlk ve gerekse dindarl hakknda bir kusur syliyemem; fakat baka sebeb-den dolay ondan memnun olmadm iin ok kt duruma dmekten korkuyorum. Beni ondan ayrnz, dedi. Hazreti Peygamber ona sordu: Kocann sana evelce vermi olduu bostan ona geri verir mi sin? Hanm: - Evet, onu geri veririm, dedi. Sonra Hazreti peygamber Sabit bin Kays'a yle emretti: Sen (daha nce hanmna verdiin) baheni geri kabul et ve hanmn bir talakla boa, (Mevcut homdsuzluk ve geimsizlii gidermek iin mal karlnda boamann meru olduuna bu hads-i erif delildir.) 1243- bni bbas (Radyallahu Anhma) der ki, Berre adndaki cariyenin kocas, Mus adh bir kle idi. Sonra Hazreti Aie (Radyallahu Anha) Berre'yi azad edince, Berre hrriyet hakkn kullanarak kocasndan ayrld. tbni Abbas szne devam ederek der ki: Karsnn ayrlmasna zlen Mu'in gz yalan sakallan zerinde akarak Medine sokaklarndan dolatn hal grr gibiyim. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeUem babam Abbas'a yle buyurmutu; Ey Abbas! Mug'in Berre'ye olan sevgisine ve Berre'nin de Mus'e olan nefretine hayret etmiyor musun? Sonra Peygamber allallahu. Aleyhi ve Sellem Ms'in haline acyarak Berre'ye: Muis'e dnsen olmaz m? buyurdu. Berire dedi ki: - Ya Reslallah Gerekten ona dnmemi mi emrediyorsun? Hazreti Peygamber u cevab verdi: Hayr, bu hususta sana kesin emir vermiyorunu ancak vasta olmak stiyorum. Berire: Artk benim ona bir ihtiyacm yoktur (onunla ilgim kesilmitir), dedi. 1244- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, mbarek iaret parma ile orta parman gstererek ve bir miktar aralann aarak yle buyurdu: Ben ve yetimin ilerine bakan kimse, cennette unlar (birbirine yakn olan u iki parmak) gibiyiz. (Oennet-i Al'da benim derecemle, yetimlerin i ve ihtiyalarn hakkaniyet zere gren kimsenin derecesi arasnda bu kadarck bir fark olacaktr.) 1245- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki Bir adam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelip: Ya Reslallah! Benim simsiyah bir ocuum dodu (benden olup olmamasnda bheye dtm), dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona sordu: Senin develerin var m? Adam: Evet, var, dedi. Peygamber, O develerin renkleri nedir? Adam: Renkleri kzldr, dedi. Peygamber:

Onlarn inde boz renkli olan varandr? Adam: Evet, vardr, dedi. Yine Hazreti Peygamber: O halde o boz renk nereden geldi? diye sordu: Adam: Her halde soyunda, bulunan bir damar ekmitir, cevabn verdi. Hazreti Peygamber: te senin bu ocuun da belki soyunun bir damarna, (atalarndan veya analarndan birine) ekmitir, buyurdu. Mtercim: Byle zayf iaretlerle ocuu kendinden kabul etmemek caiz deildir. ocuu kendinden kabul etmemek iin kuvvetli bir delil gerekir. O da zevcenin kesin olarak zina etmi olmas veya kan koca olduktan sonra alt aydan az bir zaman iinde zevcenin ocuk dourmas ve yahut adam ldkten sonra drt (veya ilci) yl getikten sonra zevcesinin ocuk dourmu olmas halleridir.46 LAN BAHS 1246- tbni mer (Radyallahu Anhma) der kis Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, lian edecek (karlkl yemin etmek suretiyle lnetleecek) olari kar ve kocaya hitaben yle buyurdular-. Her ikinizin, hesabn (ah ir ette) Allah grecektir. u bir gerek ki, ikinizden biri yalancdr. Tevbe edeniniz var m? Resl-i Ekrem Bu soruyu defa tekrarladlar. Sonra usulne gre Mla^ ane yapld ve kocaya hitaben Hazreti Peygamber: Artk bu kadn zerinde senin bir hakkn kalmad,* buyurdu. Adam dedi ki: Benim harcadm malm ne olacak? Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Mal alacan da yoktur; nk sen ona isnat ettiin zina doru ise, senin verdiin mal onun nikhndan faydalanman karldr. Yok, eer o kadna iftira etmisen verdiini geri almaktan daha uzaksn. 1247- mm Seleme (Radyallahu Anha) der ki: -Bir kadn, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelecek: Ya Reslallah! Kzmn kocas ld. imdi kzmn gzleri aryor, gzlerine srme eksin mi? diyerek bu hususta izin istedi. Hazreti Peygamber ona u cevab verdi: Hayr, gzlerine srme ekmesin! Ey badn Cahiliyet devrinde sizden birinizin kocas lnce, en kt elbisesi veya evinin en kt yerinde tam bir sene matem tutard. Bir yl dolunca yanndan bir kpek getii zaman yerden hayvan tezei alarak arkasna atar ve mateminden kard. imdi drt ay n gn gemedike srme ekmek (sslenmek) olmaz. Allah'a ve ahiret gnne iman eden mslman bir kadnn kocasndan bakasna gnden fazla matem tutmas caiz deildir. len kocas iin ise drt ay on gn matem tutar. Mtercim; Kocas len bir kadn, Mslmanlktan nce matem tutup ssn brakarak eski, kara ve kirli elbisesini giyinip yahut kt ve karanlk bir edada tam bir sene beklerdi. Bir yldan sonra yanndan bir kpek geerken yerden bir tezek alp kendi arkasna atarak mateminden kard. slm'da ise, byle kocas len bir kadn drt ay on gn bir zaman (iddet) bekler ve bu mddet iinde sslenmez. Eer o kadn hamile ise doum yapncaya kadar beklemek zorunda kaldndan yine srme ekmek ve buna benzer ss baknmaktan kanr. Cahiliyette arkaya tezek atlmasnn manas, gya bir yl kocam iin tutmu olduum matemin bence bir tezek paras kadar kymeti yoktur, demektir. tmam Malik mezhebinde, matemde olan bir kadnn srme ekmesi mutlak olarak caiz deildir. Ancak gzlerin kr olma korkusu olur da baka bir il bulunamyorsa, o zaman srme ekmesi caiz olur. mam afi Hazretlerine gre de hkm byle ise de, yalnz geceleri srme eker, gndzleri srmeyi siler. nk bu hadsin sonunda: geceleri srme ek, gndzleri sil, diye varid olmutur. Bununla beraber bsbtn srmeyi terk etmek daha iyidir. mam Azam Hazretlerine gre, kocas len kadn iin ss yapmak, gsterili elbise giymek, gzel kokular srmek, gzlere srme ekmek, ellerine kna yakmak gibi eyler, meru bir mazeret olmakszn caiz deildir, haramdr. Yine iddeti iinde dier bir adama nianlanmak, nikh iin szlemek haram olduu Kur'ann hkm ile sabit olduundan btn mezheblerce caiz deildir. Ancak ihtiya hallerinde baz gndz ve baz geceleri dar kmas caiz ise de, kendi evinden baka bir evde gecelemesi caiz deildir. Boanm bir kadn ise, iddeti iinde ( hayz mddeti zarfnda) zaruret olmadka evinden baka hi bir yere kamaz, caiz deildir. Bu hususta geni bilgi fkh kitaplarnda vardr.47 NAFAKA BAHS 1248- Eb Mes'ud CRadyallahu AnhJ'dan rivayet edilmitir: Bir mslman Allah rzasn gzeterek oluk-ocuuna (ailesine) , harcama yaparsa, bu harcamas kendisi iin bir sadaka olur.
46 47

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:852-858 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:858-860

Mtercim ; Harcad nafaka, sevab bakmndan sadakaya benzer. Bir kimse,, ailesine ve oluk - ocuuna nafaka temin etmenin Allah tarafndan zerine farz klndn dnerek Allah rzas iin b hizmeti yerine getirirse, malnn zektn vermekten kazand sevab gibi byk bir sevab kazanr. nk oluk-ocuun geimini salamak, hem sadakadan ve hem de zekttan nde gelir. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Hayber'de kendilerine ait olan bahenin hurmalarn satp elde ettii paray, pk zevcelerinin birer yllk idaresi iin saklarlard. Bunu nafaka bahsinde, Hazreti mer'den imam Buhar rivayet etmitir. Bir yllk nafaka saklanmasnn tevekkle aykr olmad ad geen sahih hadsle sabittir. Ayrca mmetine caiz olduunu bildirmek iindir. Fakat Hazreti Peygamber ahs iin hi bir ey biriktirmez ve sakla-mazd. 1249- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitin Dul ve miskinin hayr iine koan kimse, Allah yolunda mca-hede eden yahud geceyi ibadetle geirip gndz oru tutan gibidir.48 YYECEK (Etime) BAHS 1250- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Alk sebebiyle takatim kesilmiti. Hazreti mer ile karlatm. Kendisinden, bana Kur'andan birka yet okumasn istedim. Esas maksadm, bu bahane ile yiyecek bir ey bulmakt. Hazreti mer (radyallahu Anh) evine girdi ve bana Kur'an okumaya balad. Sonra ben oradan ktm. Biraz uzaklatm zaman alktan baylarak yol ortasnda yzkoyun dp kaldm. Bir de gzm atm ki, yanmda Hazreti Peygamber duruyor. Bana: Ey Eb HreyreU buyurdular. Ben de, buyurunuz, ya Reslal-lah, dedim. Resl-i Ekrem elimden tutarak beni kaldrd ve halimi (ac olduumu) anlad. Beni saadethanelerine gtrd ve hemen bana bir kse iinde st ikram etti. Ben de o stten itim. Bana: Ya Eb Hreyre, imeye devam et! buyurdular. Ben de itim. Yine i. buyurdular. Ben de itim yle ki karnn iip gsmn hizasna geldi. Sonra Hazreti mer'le tekrar karlanca o zamanki hal ve hareketimi ona anlatarak dedim ki; Allah, karnm doyurmak iin senden daha hayrl olan Hazreti Peygamberi grevlendirdi. Vallahi, senden Kur'an dinlemek istemitim; halbuki ben senden daha iyi okurum. Asl maksadm beni yedirmenizdi. Hazreti mer cevab verdi: Vallahi sana orada ziyafet vermi olsaydm, bana bir deve srs balanmasndan daha sevimli olurdu. Bylece pimanln belirtmiti. 1251- mer ibni Ebi Seleme (Radyallahu Anh) der ki: Henz bul ama varmamtm. Hazreti Peygamberin himaye ve terbiyesinde bulunuyordum. Annem mm Seleme, Hazreti Peygamberin zevcesi olduundan ben de onun vey olu idim. Bir defasnda yemek yerken elim yemek kabnn te yanma uzanmt. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Ey oul, yemek yerken besmele ek, sa elinle ve nnden ye! 1252- mer ibni Ebi Seleme (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem vey olu mer ibni ftmi Seleme'ye (bana) yle buyurdu: Yemek yerken nnden ye! Mtercim: Yemein banda Besmele ve sonunda hamdele (Elhamd Lillah) sylemek snnettir. Yemein balangcnda besmele unutulursa,, sonra hatra gelince getirilmelidir. Yine sa el ile yemek snnettir. Sol el ile yemek veya imek mekruhtur. Hatta mam afi Hazretlerinin bir-kavline gre, sa el ile yemek ve imek vacibdir. Sol.el ile yemek-imek haramdr. Zira mam Mslim'in rivayetinde u manada bir hads vardr: Hazreti Peygamber, sol eliyle yemek yemekte olan bir kimseyi grnce ona: Sa elinle ye, buyurdu. O kimse de: Sa elimle yiyemiyorum,, cevabn verdi. Hazreti Peygamber ona: san kullanamaz olasca! buyurdu ve artk adam ondan sonra sa elini kaldramaz oldu. Bunun iin sahih olan, ehli snnet alimlerine gre, sol el ile yemek- imek ve bakasnn nnden yemek mekruhtur. Ancak biv birinden farkl olan meyva taneleri bir tabak iinde olduu zaman aralarndan seme yaplabilir. Bunda kerahet yoktur.' Fakat yine nden almak daha iyi dir. 1253- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: tki kiinin yemei kiiye yeter. kiinin yemei de drt kiiye yeter. oklukta ve toplulukta bereket
48

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:861

vardr. Dier baz rivayetlerde de: Bir kiilik yemek iki kiiye, iki kiilik yemek kiiye ve kiilik yemek drt kiiye yeter! eklinde nakledilmitir. 1254- bni mer (Radiyallahu Anhma) der ki: Mmin, yalnz bir barsan dolduruncaya kadar yer; kfir ise, yedi barsan dolduruncaya kadar yer. (Burada yedi barsan dolduruncaya kadar sz, ok yemek yemesine iarettir. Barsaklarn hepsinin yedi ksma ayrlmas da mmkndr. Akl banda olan bir mmin, snnete riayet ederek yemeini yer ve midesini doldurmaz. Bununla midesini fazla dolduran mminler, anlaysz olanlardr ve Hazreti Peygamberin snnetine vmayanlardr. Dier taraftan salk ynn gzeterek az yemek yiyen kfirler de az deildir. Gerek manada mmin hem israf ynnden, hem de salk ynnden asla ok yemee rabet etmez. Fakat kfirler genellikle bu kaydn dnda kalarak israfa derler. Daha dorusu mmine yaraan az yemektir.) 1255- Eb Chayfe'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Ben bir yere yaslanm olarak yemek yemem. Mtercim: Snnet zere oturu, dizler zerine oturmak yahut sol ayak zerine oturup sa ayan dizini dikmek ve bu ekilde yemek yemektir. 1256- Hazreti Aie'den (Radyallahu Anha) rivayet edilmitir: Bir ev halkndan vefat eden bir kimse iin taziye maksad ile insanlar l evinde toplandktan sonra dalmlard. Ev halk yalnz kalnca Hazreti Aie emredip muhallebi hazrlatt ve bu ev halkna yle dedi: Siz bu telblne ad verilen yemekten (muhallebiden) yiyiniz; nk Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den bu yemek hakknda yle buyurduunu kulaklarmla iittim: Telbine (muhallebi) hastann kalbine rahatlk verir, baz keder ve zntleri de giderir. Mtercim: Gerekten benim olumun lmnden ok znt duymutum. Sonra bir kadn kaymakl ve buzlu bir kays yemei yaparak bana getirdi. Onu byle souk souk yediimizde, kederli olan kalb-lerimize bir merhem gibi ferahlk verdi. Kederli olan bir kimsenin kalb ve midesi, gda azlndan vo zntnn vcudu kaplamasndan susuz kalaca iin byle hafif eyler yemek, kalbi ve mideyi kuvvetlendirir. 1257- Huzeyfe'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir! Siz ipek ve atlas elbise giymeyiniz, altn ve gm kaptan su imeyiniz, bunlarn tabaklarnda da yemeyiniz. nk bu altn ve gm kaplar dnyada kafirler, Ahirette ise bizim iindir. Mtercim: Halis ipek ve atlas kumalar giymek erkeklere haramdr. Fakat hanmlar iin bunlar giymek mubahtr. Savata gazilerin ipek giymeleri ve giysilerde drt parmak eninde ipek kullanlmak erkekler iin de caizdir. Altn ve gm de ss eyas olarak kadnlara helldir; bunlar taknrlar. Erkeldere ise haramdr. Yalnz erkekler gmten mhr ve yzk edinebilirler, kl kabzasn ssleyebilirler. Bir de altn ve gm kaplardan su imek ve bunlarn atal-ka- ile yemek yemek hem erkeklere, hem de kadnlara haramdr. 1258- Eb Mes'ud (Radiyallahu Anh) der ki: Ensar'dan Eb uayb namnda bir adam vard. Klesi kasap idi. Bir gn. bu klesine dedi ki; Bana be kiilik bir yemek hazrla. .Ben be kiinin beincisi olarak Peygamber S&llallahu Aleyhi ve Seli e m' davet edeceim. Sonra yemek, hazrland ve Hazreti Peygamber, beraberinde drt kii olduu halde arld. Yolda gelirlerken bunlara altnc bir kii takld. Davet sahibi Eb uaybin yanna vardklar zaman Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem uayb'a yle buyurdu: Gerekten sen bizi be kii olarak davet ettin; fakat bu zat da bize katlp geldi. imdi istersen ona izin verirsin, stersen yol verirsin! Ebu uayb dedi ki: ben ona izin verdim, davete buyursun. Mtercim; Davet edilmedii halde bir kimsenin baka davetlilere uyarak onlarla davete gitmesi haramdr. Ancak davet sahibi ile davet edilmemi kimse arasnda bir yaknlk ve zel durum olursa, bu durumda ev sahibinin rzas bilindii zaman davetsiz olarak da gidilebilir. Davetsiz olarak ziyafet ve dn yemeklerine gidene Tufeyli denilir ve trkede de kullanlr. Bunun asl u; Kfe'de Tufeyl isminde bir adam vard. Her nerede bir ziyafet ve yemek daveti var idiyse bu Tufeyl orada davetsiz olarak hazr bulunurdu. Dnlerin Tufeyl'i diye hret bulmutu. te onun halinde olan herkese Tufeyli lkab verilmi ve bylece devam edegel-mitir.

1259- Hazreti Cabir (Badyallahu Anh) der ki. Yahudi her ^ hurma Arman zamalmakllblr VardL Yahudi her ^ hurma Arman zamanna kadar bana dn para verirdi. Benim de Rme kuyusu ad verilen Hazreti Osman kuyusu yolunda hurma bahem vard. Naslsa o yl hurmalarda ok az rn oldu. Sonra harman zamannda o Yahudi gelerek benden alacan istedi. kan rnle borcumu kapayamayacam anladmdan, gelecek yla Iadar borcumu demek in bana mhlet vermesini Yahudi'den rica ettim. Fakat Yahudi kesin olarak kabul etmedi ve alacann denmesini istedi. Benim zor duruma dtm Hazreti Peygambere iletildi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir ksm ashaba yle buyurdu: Yrynz gidelim, Cabir iin Yahudi'den mhlet isteyelim. Sonra Hazreti Peygamber, beraberlerinde' ashabdan baz zevat olduu halde benim hurma baheme geldiler. Borcumun gelecek yla kadar ertelenmesi iin Yahudi'ye teklifte bulundularsa da Yahudi kabul etmeyip yle dedi: Ya Ebal - Kasn, ben asla alacam tecil etmem (ertelemem). Cabir'e bir gn bile msaade etmem. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun bu halini grnce, benim hurmalm yle bir dolat. Sonra Yahudi'ye yine ayni teklifte bulundu. Yahudi yine kabul etmedi. Ben kalkp bir miktar olgun hurma toplayarak Hazreti Peygamberin nne koydum. Onlardan bir miktar yedikten sonra bana yle buyurdular: Ey Cabir, senin ardan (glgeliin) nerededir? Ben de ardamn yerini ona bildirdim. Buyurdular ki: Orada (ardanda) bana bir yer deyip hazrla, stirahat edeyim. Ben de hemen orada bir yer hazrladm. Hazreti Peygamber de ardaa girerek hazrladm yerde yatp biraz uyudu. Uyandklar zaman ben yine bir miktar hurma getirip kendilerine takdim ettim, onlardan yediler. Sonra yerinden kalkarak nc defa Yahudi'den alacan ertelemesini rica ettiler. Yahudi yine kabul etmedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem benhu hurmalmn evresini ikinci defa olarak dolap geldi ve bana yle buyurdu: Ey Cabir, aalarda olan hurma salkmlarn kesip topla ve bunlarla Yahudye olan borcunu de. Hazreti Peygamber bizzat hurma harmannn banda durdu. Ben, hemen hurma aalarndaki salkmlar ksip topladm ve o zamanki hesaba gre borcuma karlk olarak hurmalar Yahudi'ye verdim. Borcumu tamamen dedim. Fazla olarak bir o kadar da hurma yanmda kald. Ben bu hali gidip Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bildirince bana yle buyurdular: Ben, kendimin Allah'n Peygamberi olduuma ahidlik ederim. (Ben Allah'n hak Peygamberi olduumdan benden byle mucizeler meydana gelir. Allah'n izni ile byle az olan hurmalar oaltrm. Bunlar Allah'n ltuf ve ihsandr.) 1260- Hazreti Sa'd'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Her sabah Acve hurmasndan yedier tane yiyen kimseye o gn, zehir de tesir etmez, sihir de tesir etmez. (Medine hurmas denilen ve Medine'nin, en iyi cins hurmas olan Acve'den a karnna her sabah yedier hurma yiyen kimseye, o gn, zehir ve sihir tesir etmez.) 1261- lbni Abbas'dan (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir! Sizden biriniz yemek yiyince, parmaklarn yalamadan veya baka bir eyle silip temizlemeden elini bir yere dokundurmasn. Mtercim: Yemein banda ve sonunda elleri ykamak snnettir. Fakat su bulunmad bir yerde yine el yal braklmayp hi olmazsa parmaklar yalamal veya el bezi gibi bir eyle silmelidir. Yal ellerle bir ey - tutmamaldr. Zarur durumlara ve yenen yemein cinsine gre bu hususta alnacak tedbir deiik olur. Asl olan, imkn dahilinde en iyi bir ekilde temizlii gzetmektir. Bugn iin su ve sabun en iyi bir temizleyicidir. Bunlar varken baka trl temizlie ihtiya kalmaz. 1262- Eb mame (Radyallahu Anh) der ki: Cenab Allah'a saysz, halisane ve kendisine lyk ekilde faamd olsun! Ey Rabbimiz! Nimetinin hakk karlanamaz, ondan vazgeilemez ve ona olan ihtiya kesilmez. 1263- Eb mame'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Allah'a hamd olsun ki, bize yetecek nimet Verdi, bizi Uirip) kandrd. Onun nimetinin hakk karlanamaz, nimetleri de inkr edilemez. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SeUem yemei bitirdii zaman zaman byle dua ederdi ve bazan da : Ey Rabbmz, sana hamd olsun! Nimetinin hakk karlanmaz, ona veda edilmez ve ondan uzak kalnmaz, ey Rabbimiz (bizi besleyip kemale erdiren yaratcmz) !49 AKIKA KURBANI, HAYVAN KESME VE AVLAMA BLM

49

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:862-869

1264- Selman bin Amir'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitin Erkek ocuun domas ile bir akka kurban kesilir. Siz onun iin kurban kesip kan aktnz ve ocuktan eziyeti (onu rahatsz eden nesneleri) kaldrnz Baz rivayetlerde de erkek ocuk iin iki kurban, kzlar iin de bir kurban kesilmesi emredildiinden bunu yapmak mstahab saylmtr. 1265- Eb Hreyre'den (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Fera (ilk doan deve veya koyun yavrusunu kurban etmek -ve atre (receb aynda kurban) yoktur. Cahiyet zamannda mrikler ilk doan deve veya koyun yavrularn putlar iin kurban ederlerdi ve buna Fera derlerdi. Receb aynda da yine putlar iin kurban keserlerdi. Buna da Atre derlerdi. slmda kesin olarak bunlar yasaklanmtr, kesilmeleri caiz deildir. Esasen bunlarn, Allah'dan bakas adna kesilmeleri irk ve kfr olur. Ancak afi mezhebinde Allah rzas iin olmak artyla ilk doan deve veya koyun yavrusunu kurban etmek yahud receb aynda bir hayvan kurban etmek ve etlerini fakirlere sadaka vermek ms-tahabdr. 1266- Adiyy bin Hatim (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize ok ile avlanan hayvanlarn hkmn sordum. Bunlarn eti hangi halde, yenilir ve hangi halde yenmez? Bana cevab olarak yle buyurdular: Ok, sivri ucuyla delip ldrd hayvan yej fakat okun enine isabetiyle len hayvan iaedir, yenmez. Sonra Hazreti Peygambere kpein avlad hayvandan sordum. Bana yle buyurdular; Av kpeinin senin iin tuttuunu yet nk bu kpein yakalamas bir nevi boazlamadr. Eer kendi kpeinle veya kpeklerinle beraber baka bir kpek bulursan ve bu yabanc kpein yakalamasndan veya av hayvann ldrmesinden kukulanrsan, o zaman avlanan hayvann etinden yeme. nk sen besmele ekerek kendi kpeini saldrdn, dier kpei besmeie ekerek salmadn. Mtercm: Bir hayvan boazlanrken veya avc tetii ekerken veya avcl hayvan av zerine salarken besmele getirmek vacibdir. Kasden besmele terk edilirse boazlanan veya avlanan hayvann, eti yenmez, haramdr. Hanef ve Hanbeli mezheblerinde hkm budur Unutularak veya yanlarak besmele ekilmezse yenilir. afi mezhebinde ise, besmele getirmek snnet ve mstahabdr. Bunun iin besmelesiz boazlanan hayvann etini yemek onlarca helaldir. Ancak Allah'dan bakas adna kesilmi veya avlanm olurlarsa, bu gibi hayvanlarn eti yenmez. Hayvana atlan ok, sivri ve delici tarafndan onu yaralayp ldrd zaman hayvann kann aktm olur. Fakat yan tarafndan isabet edip kan aktmadan ldrrse eti yenmez. Kurun ve samalarla ldrlen hayvanlarn etlerinin yenilebileceine dair bir fetva risalesini Msr'n byk ktphanesinde grdm. Fakat afi mezhebinde kurun ve sama ile avlanan hayvann yenmesi haramdr. Ancak hayvan lmeden kavuulur ve boazlanrsa, o zaman yenir. Onun iin kuruna mukavemeti olmayan kk kulara kurun atmak doru deildir. Kaz ve rdek gibi hayvanlara kurun atldktan sonra onlarn boazlanmalarna yetiilebiltr. 1267- Eb Sa'lebe (Radyallahu Anh) der ki: Ya Reslallah! dedim. Biz kitab ehli olan (hristiyan ve Yahudilerin) memleketinde bulunuyoruz. Biz onlarn yemek kablarndan yiyelim mi? Bir de av hayvanlar ok olan bir memleketteyiz. Bazan ok atarak avlanyorum. Bazan da retilmi veya retilmemi kpekle av yapyorum. Bunlardan bana yemesi helal olan hangisidir? Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana u cevab verdiler: Kitab ehlinin kablar hakknda durum yle: Eer onlarn kablarndan bakasn bulursanz, o kablarda yemeyiniz. Eer bakasn bulamazsanz, o kablar ykaynz ve onlarda yiyiniz. Okunla avladn ve besmele getirmi olduun hayvann etini ye. Yine retilmi kpeinle avladn ve besmele getirmi olduun hayvan ye. Bir de avcl olmayan kpein ile avladn ve sonra henz lmeden kavuup besmele, ile kestiin hayvan ye (baka ekilde avlananlar yeme). 1268- bni mer'den (Radyallahu Anhma) rivayet edilmitir: Kim hayvan ve maln korumak veya avlanmak kasd olmadan evinde bir kpek beslerse, her gn onun amelinden iki krt eksilir. 1269- Adiyy bin Hatim (Radyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir: Kpeini salverip besmele getirdikten sonra av yakalar ve ldrrse sen o av hayvann ye. Eer hayvan o avdan yerse, sen yeme; nk hayvan kendisi iin av tutmu demektir. Eer besmele ekerek saldn kpeklere bakalar katlarak av hayvann yakalar ve ldrrlerse onu yeme; nk sen hangi kpein yakalp ldrdn bilemezsin (belki besmelesiz salverilen hayvan onu ldrmtr). Bir av hayvanna ok atar da, bir veya iki gn sonra onu bulursan, eer zerinde senin okunun izinden baka bir iz yoksa (ondan) ye. (Bir rivayette de, dilerse yiyebilir, buyurulmutur.) Eer suya dmse, ondan yeme.

Mtercim: Bu hads-i erifin zahirine bakarak afi imamlarndan marn Nevev Hazretleri, ldrlm olarak bulunan,av hayvannn yenmesinin helal olduunu tercih etmitir. Hatta suya den av hayvannn ok ve silh tesiri ile lm olduu bilinirse yine yenir. Ancak hayvan suya dtkten sonra boularak lrse, onun eti yenmez. Bunlar erkav erhinden alnmtr. 1270- Eb Musa'dan (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: 4yi arkadala kt arkadan hali, misk (ho koku) tayanla krk ekenin haline benzer, Misk tayan ya sana misk verir, ya sen ondan satn alrsn, ya da onun gzel kokusundadan faydalanrsn. Krk eken ise, ya elbiseni yakar yahud ondan pis bir koku duyarsn. Mtercim: Bu hadsi- erif miskin tahir ve temiz olduuna delil kabul edilmitir. Senenin muayyen bir aynda geyiin karn ksmnda toplanan kandan misk elde edilir. Bununla beraber bu kan, dier kanlardan istisna edilerek pis saylmamtr. nk hayvann st ve araptan yaplan sirke gibi deiiklie uramtr.50 KURBANLAR BLM 1271- Seleme bin Ekva (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir sene bize yle buyurdu: Sizden kurban kesen kimse, sakn bayramn nc gnnden sonra o kurban etinden evinde hi bir ey bulundurmasn. Ertesi yl olunca bize yle buyurdu: Kurbanlarnzdan yiyiniz, bakalarna yediliniz ve isterseniz (evlerinizde) biriktiriniz. Geen yl insanlarda sknt vard. Onlara bu hususta yardm etmenizi istedim (ve evlerinizde et biriktirmemenizi emrettim) .* Mtercm: Hanef mezhebinde yolculuk halinde olmayan (mukm bulunan) ve zengin olan kimseye kurban kesmek vacibdir. Kurban etinin te birinin fakirlere, te birinin konu-komuya datlmas ve geriye kalan te birinin de aile halkna braklmas snnettir. Dier mezheplerde kurban kesmek vacib olmayp snnettir. Bununla beraber afi mezhebinde bir fakirin karnn doyuracak kadar ona et verilmesi gerekir.51 MERUBAT (LECEK EYLER) BLM

1272- bni mer (Radyallahu Anhma) 'den rivayet edilmitir: Dnyada arap ien ve sonra tevbesiz len kimse ahirette-ondan (cennet arabndan) mahrum olur. Mtercim: Dnyada arab helal kabul ederek ondan ienin ve bu inan zere lenin kfrne hkm verildiinden ebediyyen cehennemlik olur. Bylece cennet arabndan mahrum kalr. Fakat arab helal kabul etmeyerek haram olduu inanc ile ien ve byle devam edip tevbe etmeksizin len kimsenin hali, dier byk gnahlar ileyenler gibidir. i Allah'n dilemesine kalmtr. Cenab- Hak dilerse balar, dilerse azab eder. Fakat cennete girdii' zaman da yine cennet arabn iemeyecektir. 1273- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitin Bir kimse zina ederken mmin olarak zina etmez, arap ier. ken mmin olarak arap imez, bir hrsz alarken mmin olarak almaz ve bir apulcu, insanlarn gz diktikleri deerli bir nesneyi yama ederken mmin olarak yapmaz. Mtercim: Bu hads-i erifin manas u: zina ilemek, arab imek hrszlk ve yamaclk etmek gibi byk gnahlar kmil ve olgun bir ms-man yapamaz. Yahud bu gibi gnahlar helal inanc ile ileyen kfir olacandan o kimsenin iman gitmi olur. Bu hadis-i erifin mminleri tehdit ve korkutma iin varid olduu da sylenilmektedir. Bir de utanma ve ar sahibi olanlar bu gnahlar ileyemezler denilebilir. nk hell saymayarak nefsine Uyup bu gnahlar ileyenler, mminlik vasfn kaybetmezler. 1274- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bal bozasndan soruldu. u cevab verdiler: Her sarholuk veren iki haramdr. Mtercim: Bu hadsi- erif mctehid imamlarn delili olup kaynatlarak elde edilen ve ok iildii zaman sarholuk veren btn ikilerin haram olduunu kabul etmilerdir. Hububattan yaplanlar da byledir. Yalnz ceza uygulamas
50 51

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:869-873 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:874

bakmndan arab ile dier ikiler arasnda fark vardr. yle ki, bir damla dahi iilse, arabdan dolay ceza uygulanr. Halbuki dier ikilerin sarholuundan dolay ceza uygulanr. Bir de ikilerin necis olmalarnda ihtilf vardr. arabn ar necaset olduunda ihtilf yoksa da, dier ikilerin hafif necaset olduunu kabul eden mctehidler vardr. Bu bilgi Mlteka metninden alnmtr. 1275- Eb mir EI-E'ar (Radyallahu Anh) Hazretlerinden rivayet edilmitir: Benim mmetimden bir takm kavimler gelecektir ki, zinayi. pek giymeyi, arab ve alglar helal kabul edeceklerdir. Yine bir takm kavimler bir dan kenarna konacaklar. obanlar, hayvanlarn otlatp akamleyin allarna getirecekler. Kendileri nimet iinde yzerken htiya sahibi bir kimse kaplarna varnca yarin gel! diyecekler: Allah Teal onlar geceleyin helak edecek ve balarna o da ykacaktr. Bir ksmn da, kyamete kadar maymun ve hnzr biimine evirecektir. Mtercim: Alimlerin ou bu hads-i erifin zahirine bakarak bu mmetten de baz kiilerin maymun ve domuz klna sokulacana inanmlardr. Bir ksm alimler de bunlarn huylarnn maymun ve domuz huyuna evirileceini sylemilerdir. erkav erhinde bunun tafsilt vardr. te haram hell saymak ve nimete nankrlk etmek gnahlarnn cezas byle klk deitirmek veya yere batmaktr. 1276- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ilerinde iki yaplan kaplarn kullanlmasn da yasaklamt. Ashab kiramn: Ya Resu-lallah, biz bu kaplan baz ihtiyalarmzda kullanmak zorundayz, demeleri zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: O halde kullanabilirsiniz. Mtercm: Bu kitabn banda geen 37. sayl hads-i erifle iki kaplarn kullanmann yasaklanmas zerine ashab kiram dediler ki, ya Re-slallah! Baz ieceklerimizin hazrlanmas ve korunmasnda bu kaplara zarur ihtiyacmz vardr. Bunun zerine Hazreti Peygamber sarholuk veren iki kaplarnn mubah olan merubat iin kullanlmalarna izin verdi ve eskiden konulmu olan kullanma yasann hkmn kaldrd. Mubah olan iecekler arasnda boza; da saylmak tadr. Ancak bozann sarholuk verecek derecede ekimemi olmas arttr. 1277- Hazreti Cabir (Radyalahu Anh) der ki: Ashabn nllerinden Eb Humeyd Es Sid, Akik vadisinde bulunan Nak adndaki iftlikten taze salm 'st hazrlayarak ak bir kap iinde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e hediye getirdi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Keski bir odun paras ile olsun, bu kabn zerini rteydin.Mtercim: lerinde yiyecek ve iecek bulunan btn kaplarn rtlmesi ve kapanmas snnettir. nk kaplarn rtlmesiyle ilerine zararl maddelerin dmesi nlenmi olur. Hi olmazsa bir odun parasyle rtlmesinin istenmesi, kaplar rtme iinin nemine iarettir. rtlrken de besmele getirilmesi snnet olduundan, kap zerine herhangi bir ey konarken besmele hatrlanr ve ekilir. Besmele getirilen eyde bereket olduundan o kab eytandan da korunmu olur. 1278- Eb Hreyre (Radyalahu Anh)'den rivayet edilmitir: Salr bir devenin muayyen bir zaman iin fakire verilmesi ve yine salr koyunun bir sre fakirin istifadesine braklmas ne gzel sadakadr. O hayvan ki, bir kap sabahleyin, bir kap da akam st st verir... 1279- Hazreti Cabir (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri beraberlerinde Hazreti Peygamber olduu halde Medine'de Eb Heysem adndaki mehur sahabinin bostanna girdiler. Bostan sahibi Eb Hey-sem'e yle buyurdular: Su kabnda geceden soutulmu suyun varsa bize iir; deilse u nmzdeki akar suya azmz dayar ieriz. Eb Heysem dedi ki, ya Reslallah! Geceden satulmu suyumuz vardr. Buyurunuz, ardaa gidelim, orada size ikram edeyim. Beraberce ardaa (glgelie) gittiler. Eb Heysem su krbasndan bir miktar bir kseye dkt ve zerine de taze sam olduu stten ilve ederek Hazreti Peygambere ve beraberinde olan Hazreti Eb Bekir'e iirdi. * Mtercim: Suyun soutularak bir kap iinde iken iilmesinde veya akar sulardan ve emelerden avu ve azla iilmesinde bir saknca olmadna bu hads-i erif delildir. 1280- nn Seleme (Had y ali ahu AnhaVden riv&fet edilmitir:

Gm kapdan su ien kimse, karnna cehennem ateini grl grl aktm olur. Mtercim: Gm kaklarla ve gm kaplardan yeyip imenin haram olduuna bu hads-i erif delildir. Daha nceki hadis-i erifte altn kaplar da ayni yasaa sokulmu olduundan aralarnda haram olma bakmndan fark yoktur.52 HASTALAR BAHS 1281- Eb Sad ve Eb Hreyre (Radyallahu AnhmaTdan rivayet edilmitir: Diken batrlmasna varncaya kadar mslmanlann bana gelen musibet, meakkat sknt, znt, eziyet ve keder gibi eyleri, muhakkak Allah Teal o mslmanm gnahlarna keffaret klar. Mtercim: mam Gazali Hazretleri, mslmann bana gelen musibetleri e blmtr. Birincisi, mnafk olanlara gelen hastalk ve felketlerdir. Mnafk bunlar iin Cenab Hakk'a itirazda bulunur. Ondan dolay da ektii hastalk ona azabdan baka bir ey olmaz. kincisi, sabrl mmine gelen hastalklardr. Mmin bunlara sabrettii iin sevab kazanr, gnahlarna keffaret olur. ncs, kraniyet makamnda olana gelen hastalktr. Gelen musibete kar Allah'a kr ve hamd eder. Byle musibetler, onun derecesini ykseltmek iindir. 1282- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) dan rivayet edilmitir: Mminin hali, ya ekine benzer. Rzgr ona ne taraftan eserse, rzgra uyarak meyleder. Rzgr gidince de dorulup kalr, Facir (kfir) ise kaskat ve dik duran am gibidir. Allah diledii zaman onu krar (artk dorulmaz) Mtercim: Buhar'de bu hadis-i eriften sonra Allah Teal Hazretleri, sevdii kulu, dnyada eitli musibetlerle mptel eder (derecesinin ykselmesi iin musibetler gnahlarna kefaret olur) eklinde rivayet vardr. 1283- Abdullah bin Mes'ul (Radyallahu Anh) der kl Ben, Peygamber SallaUahu Aleyhi ve SellenVin hastalnda ateinin iddetinden mbarak vcudunun titrediini grnce dedim ki: __Ya Reslallah! Bu derecede iddetli hastalnz, herhalde size iki kat sevaba vesile olacaktr. Peygamber SallallahuAleyhi ve Sellem beni dorulayarak yle buyurdu Evet, Hi bir mslman yoktur ki, bir eziyete urasnda, Allah onun gnahlarn aa yapraklarnn dklmesi gibi dkmesin. Mtercim: Alimlerin ou, mmin kul byk gnahlardan saknd mddete, musibetlerden dolay gnahlarnn dkleceini kabul etmilerdir Yani hastalk ve musibetler sebebiyle ancak kk gnahlar balanr. Gnahlarn bykleri ise ancak tevbe edip mafiret dilemekle ve haklar denmekle balanr. 1284- tbni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki Bir kadn Peygamber Sallallahu Aleyhi- ve Sellem'in huzuruna geldi ve: Ya Resulallah! Beni sar'a tutuyor ve bu esnada stn bam da alyor. Allah'a dua ediniz de uundan kurtulaym, dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: stersen buna sabreder ve karlnda cenneti kazanrsn. stersen seni iyiletirmesi iin Allah'a dua ederim. Bunun zerine kadncaz: Ya Resulallah! Bu halime sabrederim; yalnz almamam iin dua ediniz, dedi ve Hazreti peygamber de ona dua etti. 1285- Enes Hazretleri (Radyallahu AnhJ'nden rivayet edilmitir: -Allah Teal buyurmutur: Ben bir kulumu iki sevgili gznden mahrum ettiim zaman kul buna sabrederse, gzlerine karlk ona cenneti veririm.* (sabr, belann banda olursa makbuldr. mit kesildikten sonra sabrn faydas kalmaz.) 1286- Kasm bin Muhammed ibni Ebi Bekir (Radiyallahu An-hm) der ki: Birgn Hazreti Aie (Radyallahu Anha) iddetli bir ba arsna yakalanmt. lmne sebeb olacan ifade eder ekilde Vay bam, lyorum! deyince, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona yle buyurdu: Eer ben sa iken sen (bu ardan) leydin, senin iin mafiret dilerdim ve sana dua ederdim. Bunun zerine Hazreti Aie son derece zlerek sitem yollu Hazreti Peygambere: Vay bama gelen! Vallahi, sanyorum ki, siz benim lmm istiyorsunuz, dedi. Peygamber Sallallahu
52

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:874-879

Aleyhi ve Sellem, Hazreti Aie'yi teskin etmek iin yle buyurdu: Hayr, senin sandn gibi deil. Ah bam I diyen benim. imden geti veya istedim ki, Eb Bekir ile oluna haber gndereyim ve (hilafet meselesinde) kendisiyle szleeyim ki, kimse lf etmesin ve umutlu olanlar da umutlanmasnlar. Sonra dndm ki, nasl olsa Allah, (ondan bakasn) kabul etmez ve mminler de reddederler veya Allah, (ondan bakasn) reddeder ve mminler de kabul etmez.* Mtercim: Bu hads-i erif Hazreti Peygamberin mucizelerinden olup Hazreti Eb Bekir'in hilfetine de delil olabilir. 1287- Enes (Kadyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: Sakm sizden biriniz, ektii acdan dolay lm istemesin. Eer lm istemek zorunda kalrsa desin ki: Allahim! Yaamak hakkmda hayrl ise, bana salk ver; lm benim iin hayrl ise canm al! Mtercim: Buradaki emir vcub ifade etmeyip bu ekilde dua yaplabileceine bir izin tekil etmektedir. 1288- Eb Hreyre (Radyallaiu AnhKdan rivayet edilmitir: Hi kimseyi ameli cennete koyamaz. Ashab sordular: Ya Res-lallahS Sizi de mi ameliniz cennete koyamaz? Hazreti Peygamber yle buyurdu: Beni de amelim Cennete sokamaz. Ancak Allah Tel'nm ltf ve rahmeti beni kaplarsa cennete girerim. Sizler drst olunuz ve mutedil .davrannz. Hi biriniz lm zinhar temenni etmesin! iyi kii ise iyilii artabilir ve kt kii se pimanlk duyup tevbe edebilir. 1289- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Bir hasta okunmak iin, Peygamber .Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e getirildii zaman ona yle dua ederlerdi: Ey insanlarn Rabb! hastal gider ve ifa ver. ifa veren ancak sensin, senden baka ifa veren yoktur. Geride hastalk brakmayacak bir ifa ver!53 TIP BAHS 1290- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allah Tel, indirdii her hastalk iin muhakkak bir ifa indirmitir. Mtercim: Tedavi grmek tevekkle engel deildir. Allah her hastalk iin bir deva yarattna gre onun aranmas gerekir. Ancak ifayi ihsan eden Allah Tea olduuna inanmaldr. Bir de, arab gibi haram olan eylerle tedavi caiz deildir. Vcut dnda kullanlmalarnda beis yoktur. Hayvanata bile yediri ip iirilmeleri doru deildir: 1291- ibni Abbas (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir: ifa eydedir: Hacamat aletiyle kan almada, bal erbetinde ve atele dalamada. Ancak ben, (baka are bulunursa) atele dalamaktan mmetimi menederim. 1292- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Bir adam Peygamber Salallahu Aleyhi ye Sellem Hazretlerine gelerek: Ya Reslallahl Benim kardeim karnndan ikyet ediyor, ishali vardr, ne yapalm? diye sorunca, Hazreti Peygamber yle buyurdular: Ona bal (erbeti) iir! Bir mddet sonra adam gelip: Ya Re-slallah, emriniz zere ona bal iirdim; fakat hastal gemedi, dedi. Hazreti Peygamber ikinci defa-. Ona bal erbeti iir! buyurdu. Adam gidip tekrar dnd ve eski szn tekrarlad. Hazreti Peygamber nc defa: Ona bal iir! buyurdu. Adam drdnc defa gelip, ilc yaptm, fakat fayda vermedi, dedi. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Allah sznde dorudur (balda ifa vardr); fakat senin kardeinin karn yanlyor. Sen ona bal iir! Adam gidip hasta olan kardeine tekrar bal irince, iyileti. Mtercim: Bal erbetinin bir, iki ve nc defalarda fayda vermemesinin sebebi, yetecek miktar iilmemi olmasndandr. Yoksa Hazreti Peygamberin tedavi edileri kesindi. Tp kitaplarna gre, bal ate veren bir ila olduundan btn soukla ilgili hastalklarda ok faydaldr. Mfessirler, Kuran-i kerimde bal hakknda geen Onda ifa vardr ayetini tefsir ederlerken baz hastalklar murad edilmekte olduunu sylemilerdir. 1293- Hazreti Aie (Radyallahu Anha)'dan rivayet edilmitir: Gerekten u kara tanecik (rek otu) samdan (lmden) baka her eye ifadr. Ben, sam nedir? diye sordum.
53

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:879-884

Hazreti Peygamber: lmdr. buyurdu. Mtercim: eitli sebeplerden meydana gelen hastalklara rek otunun fayda ve ifa verdiini doktorlar kabul etmektedir. Baz illara kartrlarak muhtelif hastalklar iin kullanlr. rek otu derek bal ile macun yapldktan sonra scak su ile iilirse mesanedeki talar eritir. Be gram rek otu su ile iilirse, nefes darlna fayda verir. rek otundan 5-7 tane dlp zeytin ya ile kartrlp szldkten sonra nezleli olann burnuna ekilir ve iilirse nezle hastal gider. 1294- mm Kays (Radyallahu AnhdVdan rivayet edilmitin Siz, bu d-i Hindiye (topalak otuna) devam ediniz; nk bunda yedi eit ifa var. Bademcik hastal iin buruna (enfiye gibi) ekilir. Zatlcenb hastal iin su ile kark iilir. 1295- Hazreti Enes {Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Kullandnz devann en iyisi (bilhassa scak blgeler iin) kan aldrmak ve topalak otunu kullanmaktr. ocuklarnzn boazmdaki bademcikleri ezip onlara eziyet vermeyiniz. Topalak otunun tozunu burunlarna ektiriniz. Mtercim: Hads-i erifte Kust olarak ad geen ot bir k& nevidir. Biri Kust-i Hindidir ki siyah renkte, tatl ve hafif olur. Bir nevi de Kust-i Sami'dir. imir aacna benzer, gzel kokusu vardr. Bir de Kust-i Bahr'dir. Bu ak renkte olup ho kokusu var; fakat tad acdr. 1296- bni Abbas (Radyallahu AnhmaJ'dan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Bana btn mmetler gsterildi. Peygamberler, beraberlerinde gruplar olduu halde birer, ikier getiler. Yannda hi kimse bulunmayan peygamber vard. Nihayet bana byk bir kalabalk gsterildi. Kim bunlar, benim mmetim mi? dedim. Bu kalabalk Musa kavmidir, denildi, sonra, ufka bak! denildi. Birden ufku dolduran bir kalabalk grdm. Sonra, gk ufuklarnn urasna ve urasna bak! denildi. Birden ufku dolduran bir kalabalk gzme iliti. Denildi ki: te senin mmetin. Bunlardan yetmi bin kii hesaba ekilmeksizin cennete girecektir. Onlar muska ve afsun yapmayan, u veya bu hadiseyi uursuz saymayan, atele dalanmayan ve Rablerine tevekkl eden (bel balayan) kiilerdir. Mihsan olu ke dedi: Ben onlardan biri miyim? ya Reslal-lan! Hazreti Peygamber: Evet (sen onlardansn)! buyurdu. Baka birisi kalkp: Ben de onlardan mym? dedi. Hazreti Peygamber ona: ke, bunda seni geti. buyurdu, Mtercim: kinci olarak kalkan adamn Sa'd bin Ubade olduu rivayet edilir. Eer Hazreti peygamber buna da evet cevabn vermi olsayd, onun arkasndan herkes kalkp ayni eyi isteyeceklerdi. Buna meydan vermemek iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem sz kesmi oldu. Tedavi iin zahir sebeplere ba vurmak gerekli ise de, aslnda Allah'a tevekkl ederek ifayi Allah'dan beklemelidir. Bu inanla, tedavi usullerine ba vuranlarn hareketi yerindedir ve tedaviye ba vurmayanlardan da dereceleri daha dk deildir. 1297- Eb Hreyre (Radyallahu Anh'dan rivayet edilmitir Hastalklar (Allan'in izni ve takdiri olmadan) bulamaz, u veya bu hadiseyi uursuz saymak, bayku uursuzluu. Sefer ay uursuzluu yoktur. Ancak czzam hastalna yakalanandan, aslandan katn gibi ka. Mtercim: Her eyde tesiri yaratan Allah'dr. Baz hastalklar bulac ise de bu bulamay yaratan ve ona sebep balayan yine Alah'dr. Ate yakar, kl keser; fakat gerekte bunlarda o kuvveti yaratan Al-lah'dir diye inan beslemelidir. Dier taraftan czzamldan kanlmas emredildiine gre; bu hastalkta bulaclk olduu anlalmaktadr. Fakat yine onun bulamas kendi tesiri ile deil, Allah'n takdiri iledir. 1298- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der kis Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hastalk, (Allahm takdiri olmadan) bulamaz. buyurunca bir bedevi syle dedi: Ya Reslallah! Benim geyikler gibi sapasalam krda dolaan develerimin arasna dardan uyuzlu bir deve girerse onlar uyuz eder. Halbuki siz hastalk bulamaz, buyurdunuz? Hazreti Peygamber u cevab verdiler: tik deveye hastal geiren kimdir? Yani, ilk uyuz illetine yakalanan deveye o hastalk bulamakla gememitir. nce o hastalk Allah'n takdiri ve kudreti ile olduuna gre, her hayvanda da hastalk ayni ekilde

olur. Vastalar asl hastal yapmaz. Demek ki, senin bu develerinin uyuz hastalna yakalanmalar yine Allah'n kaza ve kaderi iledir. Mtercim: Sakn hasta hayvann yanma salam hayvan getirme mealindeki hadisi erifte aklama gelecektir. 1299- Hazreti Enes (Radiyalla.hu Anh)'dan rivayet edilmitir: Taun (veba) hastal her mslman iin ehitlik rtbesidir. (Taun hastal, yaralanp len ehidin ektii ac ve zdrab gibi tesir braktndan onlarn kavutuu mertebeye veba sebebiyle lenler de eriir,) 1300- mmti Seleme (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem benim evimde iken, yznde kara ve kzl yahut sar renk kar olan bir kz grnce yle buyurdu: u kza nazar demi, Onu afsunlaynz. (Nazar hastalna kar tts ve efsun gibi eyler yaplmasnn caiz olduuna ve gz demesinin hak olduuna bu hads-i erif delildir.) 1301- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir hastay okuduu zaman: Bismillah, lkemizin topra kimimizin tkr ile karr ve hastamz, Babbmizin izniyle ifa bulur. Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem nce mbarek iaret parman azna koyup tkrkle sladktan sonra topraa dedi-rir ve ondan sonra hastann aryan yerine srer ve bu duay okur-' du. nsann asl mayas ve yaratl maddesi toprak ve su olduu iin, bunlardan hayat veren Allah Tea, hastalklara da bunlarla ifa verir. Hazreti Peygamberin yapt gibi hareket edilerek onun duas hastaya okunursa Allah'n izni ile hasta ifa bulur. 1302- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Uursuzluk sayma (ktye yorma) yoktur. En iyisi fal (iyimserlik) dir. Ashab sordular ki, fal nedir? Hazreti Peygamber u cevab verdi: Sizden birinizin iittii (ve iyimserlik uyandran) yararl szdr. Mtercim: Cahiliyet zamannda bir adam yolculua knca onun sa tarafndan bir ku.utu mu, onu hayra yorard. Sol taraftan uarsa ktye yorard. te buna Tyere denirdi. slmda bunun yeri olmadn Hazreti Peygamber Tyere yoktur buyurarak o adeti kaldrmtr. Fakat iitilen gzel szn iyilie yorumlanabileceini beyan buyurmulardr. Mesel, yolculua kan bir kimse, baka bir adamdan: Ey yol gsteren, ey insanlarn ncs, ey hayr sahibi gibi gzel szler iitirse, bunlar iyilie yorumlanabilir. Bu da kesin bir ey deildir. Bu itibarla yolculuk maksadyla evinden dar kann baz sebepleri ktye yorumlayarak evine geri dnmesi mekruhtur. 1303- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der kij Hzeyi kabilesinden iki kadn kavga ettiler. Onlardan biri hamile olan dierinin karnna ta ile vurarak karnndaki ocuu ldrd. Bunlar Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurunda muhakeme edildiler. Hazreti Peygamber onlar arasnda yle hkm verdi-. Hamile kadnn karnndaki ocuun diyeti, urre, bir kle veya bir cariyedir. Sonra bu ekilde hkm giyen kadnn (kocas): Ya Reslallah! Yemeyen, imeyen, konumayan ve hayat belirtisi gstermeyen bir cenin iin diyet demeye nasl mahkm edilirim. Onun gibisi, hkmsz saylr dedi. Bunun zerine Hazreti Peygamber: phesiz bu adam, kehnet yapanlardandr. buyurdu. Fakat yine de Hazreti Peygamber, ona bu yorumundan dolay ceza vermedi. Ancak diyet ona dettirildi. 1304- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Medine'nin dousunda oturan ve Arab hatiplerinden olan iki adam, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurunda hitabet (nutuk) yarmasnda bulundular. Orada bulunanlarn hepsi, bu k adamn gzel konumalarna hayran oldular. Bunun zerine Hazreti Peygamber: Anlatn da byleyeni vardr veya baz anlatlar byleyicidir. buyurdu. Byle gzel ifadeler, sihir gibi insana tesir eder. Mtercim: Bu hadis-i erifte belagat zere sylenen kelma sihir ad verildiinden baz alimler byle tesirli szler sylemenin iyi bir i olmadna hkmetmilerdir. Ancak hell olan sihirdir, demilerdir. Dorusu bu hads-i erif, byle tesirli szlerin iyi veya kt olduuna delil gsterilemez. Szn en iyisi, ksa ve faydal olandr. Buna dair de hads-i erif vardr: Bana derli toplu (lafzlar az, manalar ok) szler verildi. 1305- Eb Hreyre (Radyallahu Anhdan rivayet edilmitir:

-Sakn hasta deve, salam devenin yanna sokulmasn. Eb Hreyre, hastalklarda bulaclk yoktur, mealindeki k rivayetini inkr etmitir. Mtercm: Baz hastalklarn tabiatlar gerei Allah'n izni ile bakalarna getiine en byk delil bu hads-i eriftir. Hastalklarda bulama yoktur, hads:i erifi ile bu hadsin ravisi Eb Hreyre olduu halde, Eb Hreyre nceki hads-i tamamen inkr etmitir. nce Hastalklarda bulama yoktur hadisini rivayet etmiken, her naslsa bu rivayetini tamamen unutmu. Halbuki dier hususlarda bu duruma dt olmamtr. Bununla beraber lk hadisi anlatt zaman ok kimseler onu kendisinden iittikleri iin onlarn rivayeti ile sahih hads kitaplarna gemitir. 1306- Eb Hreyre (Badiyallahu An)'den rivayet edilmitiri Kim kendini bir dan tepesinden aa- atarak ldrr se o kii cehennemliktir ve cehennemde .temelli, ebedi ve sonsuza dek yuvarlanacaktr. Kim de zehir ierek kendini ldrrse, zehiri elinde olduu halde onu cehennemde temelli, ebed ve sonsuza dek yu-dumlayacaktir. Kim de bir demirle (kesici bir aletle) kendini ldrrse, demiri elinde olduu halde onu cehennemde temelli, ebed ve sonsuza dek karnna saptayacaktr. Mtercim: Bu hads-i erifte varit olan tehdit ve azabla korkutma zerinde "alimler deiik aklamalarda bulunmulardr. Bazlarna gre, intihar etmeyi helal sayarak kendini ldren kimse kfir olacandan ebed olarak cehennemde kalr. Bazlarna gre de, mmin olduu halde intihar eden, uzun mddet cehennemde kalacaktr. Fakat birka defa tekid edilerek ebediyyen cehennemde kalaca ifadesine baklrsa, intihar edenin akbetinden korkulur. ntihar, irkten sonra gelen en byk gnahtr. 1307- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Birinizin tabana kara sinek derse onu iyice batrsn ve sonra karp atsn, nk onun kanatlarnn birinde dert ve dierinde deva vardr.54 GYM (elbise) B AHS 1308- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: zann (alvarn) topuklardan aa sarkan (ve yere srnen) ksm cehennemdedir. Mtercim: Belden aa giyilen elbiseye izar denilir. Byle elbiseler yerlere srnecek ekilde topuklardan aa sarkmas, kibir ve azametten dolay ise bu haramdr. Byle bir maksat tamyorsa, temizlie aykr ve israfa olacandan tenzihen mekruh saylr. 1309- Eb Zer (Kadyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Hi bir kul yoktur ki, L ilahe llallah desin de sonra bu iman zere lsn ve cennete girmesin (muhakkak o kimse cennete girer). Ben, zina etse de, hrszlk yapsa da m? dedim. Hazreti Peygamber: Zina da etse, hrszlk da yapsa (girer). buyurdu. Ben yine: Zina etse, hrszlk yapsa da m? dedim. Hazreti Peygamber: Zira da etse, hrszlk da yapsa buyurdu. Ben tekrar: Zina etse ve hrszlk yapsa da m? dedim. Hazreti Peygamber: Zina etse ve hrszlk da yapsa Eb Zerr'e ramen (Cennete girecektir). buyurdu. Mtercim: Ehli snnet inancna gre, "bir mmin imann kaybetmedike, her ne kadar gnah ilemi olsa bile ebed olarak cehennemde kalmaz. Gnah ilemi olanlardan bir ksm Allah'm mafiretine urayarak azab ekmeksizin cennete girerler, Allah dilediini balar; ancak kul haklar varsa onlar iin. ceza vardr. Tevbe etmeksizin len baz gnah sahipleri de azablarn ektikten sonra yine cennete girerler. Kul haklar iin lmeden nce helallamak veya haklan demek gerekir. Bununla beraber, Allah dilerse hak sahiplerini ahirette memnun ederek diledii kullarn azaba uratmadan cennete koyar. 1310- bni Zbeyr (Radyallahu AnhJdan rivayet edilmitir-. Dnyada ipek elbise giyen erkek, onu ahirette giyemiyecek-tir. Mtercim: Erkekler iin haram olan saf ipek ve atlas gibi elbiseleri dnyada giyenler, ahirette byle, elbiselerden mahrum kalacaklardr. Bu hadsi erifin manas zerinde alimler ihtilf etmilerdir. Bir ksmna gre, mmin olarak bu elbiseyi giyenler ahirette cennete girecekleri halde orada bu elbiseden mahrum kalacaklardr. Bir ksm alimler de, ipek kuma hell kabul ederek giyenler cehennemlik olacandan onlar bu cennet elbisesini
54

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:884-893

giyemiyeceklerdir, demilerdir. Bir ksmna gre de, bu hads-i erif ipekten sakndrma ve korkutma mahiyetinde olarak varid olmutur. pek elbise kadnlara helal olduu iin bu yasan onlara mul yoktur. ki imama gre, savata baz yararl sebepler iin askerlerin ve mcahidlerin ipek giymesinde bir saknca yok ise de, mam Azam'a gre almet ve iaret yerinde drt parmaktan ziyade kullanlmas tahrimen mekruhtur. Fakat zgs ipek, aac pamuk olursa giyilebilir. Aksi halde mekuhtur. 1311- Enes (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitin Sizden birinin ayakkabsn giyerken sadan balasn ve karrken soldan balasn ki, sa ayak, ayaklarn ilk giydirileni ve son karlan olsun. Mtercim: eref ve nemi olan her ite sa el ve sa ayak ilk olarak kullanlr ve byle iler sa ile yaplr. Smkrmek ve taharet gibi iler ise sol elle yaplr. Her iki elin veya her iki ayan itiraki ile olacak ilerde nce sa ile ie balanlr ki, bu mstahabdr. 1312- Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir. Herhangi briniz, tek ayakkab ile dolamasn, ya ikisi de giyili veya ikisi de plak olsun. Mtercim: Ayan biri giyinik, dieri plak olarak yrmek insanlar nazarnda irkin bir hareket olduu gibi, byle yrmekte de bir dengesizlik vardr. nsann vakar ve heybetine de aykr der. 1313- Enes (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmi* ir: Ben gmten mhrl yzk edindim ve ona Allah'n Resul Muhammed mhrn kazdrdm. Hi kimse bu (bana ait) m hr taklit etmesin. Mtercim: Muhammed Reslllah imzas yalnz Hazreti Peygambere aittir, Bu unvan hi kimse kendi mhrnde kullanamaz. nk Hazreti Peygamberin imzalam olduu mektup ve vesikalara baka sahte imza karmas ancak byle nlenebilir. Herkes, kendine mahsus gmten bir mhr yzk edinebilir. Erkeklerin sa elin kk parmana yahut yzk parmana Csere parmakla orta parmak arasndaki parmaa takmalar mstahabdr. Sol elin yzk parmana da taklabilir. Orta parmakla iaret parmaklarn taklmasnda tenzih yollu kerahet vardr. Bir de yazl olan ksmn elin i tarafndan bulunmas evldr. 1314- bni Abbas (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir: Kendilerini (giyim-kuam ve hareketleriyle) kadnlara benzeten erkekleri ve kendilerini erkeklere benzeten kadnlar evlerinizden karn, kovunuz. (Kadn elbiseleri giyip kadnlar gibi sslenen ve onlarn konuma ve hareketlerine kendini uyduran erkee Muhannes denilir. Kadnlardan da ayni ekilde kendilerini erkeklere benzetenlere Mterecci-le denilir. te bunlarn her ikisine Hazreti Peygamber lanet etmitir ve onlarn evlerden kovulmasn emretmitir. Hazreti Peygamber, byle erkek kyafetine brnen Binti Gayln adndaki bir kadn ve kadn klna giren Encee adndaki siyah bir kleyi kendi saadet-hanelerinden kovmutur. 1315- bni mer (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir: Allah'a irk koanlara aykr olunuz, sakallarnz uzatp, byklarnz kesiniz. Mtercim: Sakaln bir kabza (tutam) miktarndan ok olan ksmn almakta bir kerahet yoktur. Byklar ise, dudaklarn krmzlr tamamen meydana kncaya kadar ksaltlr. Bundan ok uzatlmalarnda kerahet vardr. Bu hads-i eriften byklarn bsbtn tra edilmeleri gerektii anlalmaktadr. nk byklar hakkndaki emir, kknden byklar yok ediniz manasn tamaktadr. Fakat mam Malik Hazretleri byklarn tra edilmesini bir nevi uzuv (organ) kesilmesi sayarak byklarn tra edilmesine cevaz vermez. Dier imamlar dudaklarn krmzl grnnceye kadar ksaltlmalarn mstahab grmlerdir. Ancak heybet ve yiitlik ifadesi maksadyla savaan asker ve mcahidler byklarn ksaltmayarak uzatabilirler. Dier erkeklerin ksaltmalar snnettir. Sakaln uzatlmas ise snnettir, kabzadan az olmasnda kerahet vardr. Ayrca ban tamamen tra edilmesinde bir kerahet yoktur.' 1316- Eb Hreyre (Radyallahu Anh'dan rivayet edilmitir: Yahudilerle Hristiyanlar sakallarn boyamazlar,* siz onlarn aksini yapnz (sakallarnz boyaynz). Mtercim: . Kna ve ketem denilen ot yapra ile yahut bunlarn karm ile sa ve sakallar boyamak, ak sal olanlar iin mstahabdr. Kna krmzya, ketem sarya ve her ikisinin karm da siyaha yakn koyu bir renk verir ve en gzeli olur.'Srf siyaha boyanmas mcahid-lerden bakas iin caiz deildir. Bir de kars gen olanlarn nsiyet

ve muhabbetin devam iin sa ve sakallarn siyaha boyamalar caizdir, demilerdir. 1317- tbni mer (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Bu tasvirleri (heykelleri) yapanlara kyamet gnnde muhakkak azab edilecektir. Kendilerine yarattklarnz diritiniz, denilecektir. Mtercim: Canl varlklarn tasvirlerini yapmak haramdr; fakat canl olmayan aa ve manzara resimleri caizdir. 1318- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'dan rivayet edilmitir: Allah Teal buyurur ki: Benim yaratklarmn benzerini (tasvirlerini) yaratmaya kalkandan daha kstah kim olabilir! Gleri yetiyorsa bir habbe (tane yaratsnlar, W zerre (atom) yaratsnlar. Mtercim: Canl varlklarn tasvirlerini yapmak haramdr; fakat glgesi dmeyen resimleri' izmenin haram olmad insanlar arasnda yaygndr. Bu szn dayana da yine Buharde olan Kuma ve elbiseler zerine izilen resimlerde beis yoktur mealindeki hads-i eriftir. Buharde bu hads kuvvetli ve sahih .olduundan eyalar zerine izilen resimler istisna edilmitir.55 EDEB VE SILA-1 RAHM BAHS 1319- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) ler ki: Bir kimse, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelerek: Ya Reslallah! nsanlar iinde benim iyilik etmeme en ok lyk olan kimdir? dedi. Hazreti Peygamber: Annendir! buyurdu. Adam sordu: Sonra kimdir? Hazreti Peygamber: Annendir! buyurdu. Adam yine sordu: Sonra kimdir? Hazreti Peygamber: Annendir! buyurdu. Adam drdnc defa: Sonra kimdir? diye sorunca, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Babandr! buyurdu. Mtercim: Baz alimler bu hads-i erifin zahirine bakarak anne hakknn baba hakkndan derece daha stn olduunu sylemilerdir. Fakat afi mezhebinde baba ile annenin haklan ve kendilerine iyilik etmek hususlar eittir. Dier taraftan annelerin gebelik, doum, ocuk emzirme v& yetitirme bakmndan ektikleri eziyetler, babanmkinden daha ok olduu iin daha fazla mkfata hak kazanmalar da sylenebilir. 1320- tbni mer (Radyallahu Anhma) 'dan rivayet edilmitir: Kiinin kendi ana ve babasna lanet etmesi, byk gnahlarn en btiyndendir. yle ki:- Bir adam, baka bir adamn babasna sver, Svlen adam da ovenin babasna ve anasna sver. (Bylece baba ve annesini svdrm olur.) 1321- Cbeyr ibni Mut'm (Radyallahu Anh) rivayet eder: Sli- rahmi (Akrabalara iyilik edip onlarla ilgilenmeyi) kesen kimse cennete girmez. (Sili rahmi kesmenin, hell olduuna inanarak bunu yapan yahut hi bir sebeb olmakszn sla'yi kesen, ilk cennete girenlerle beraber cennete giremez eklinde yorumlanr.) 1322- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Rahim (akrabalk), ilah rahmetin sarmam kklerinden biridir. Allah Tel (rahme) yle buyurmutur: Kim sana yaknlk gsterirse ben de ona yaknlk gsteririm ve kim seninle alakasn keserse ben de onunla alakam keserim. (Sl-i rahim, mmkn olduu takdirde bizzat hsm ve akrabay ziyaret etmek ve onlarla ilgilenmek ve elden gelen yardm yapmak suretiyle olur, Deilse, mektup ve haberleme suretiyle yaplr.) 1323- Amr bins (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Benim babamn akrabas, velilerim deildin ancak benim velim Allah'dr ve mminlerin salihleridir. Lkin onlar (babamn akrabalar) in akrabalk hakk vardr ve ben bu hak sebebiyle onlarla ilgilenirim. 1324- Abdullah (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Sla (nn faziletli olan), karlk olarak yaplan deildir. Fakat sla, akrabalk balan kopan d zaman onlar balamaktr. Mtercim: Sla, yaknlk gstermek, ilgilenmektir. Bu sla hususunda insanlar ksmdr:
55

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi: 893-899

1- Birincisi Muvasl dr ki, kendisine ilgili gsterilmedii halde ilgi gsterendir. te asl sla budur. 2- kincisi Mkf dir ki, kendisine gsterilen ilgiye misliyle mukabele edendir. Buna sla denmez. 3- ncs Kt = lgiyi kesen dir ki, kendisi herkesden alr; fakat kimseye bir ey vermez. Bir de vardr*ki, kendisine ok az bir ey verildii zaman ona fazlasyle mukabele eder. Byle kimse de birinci ksma dahil olur. Bunlarn gnl rzas ve holuu ile verilmesi gerekir. Fakat baz maddi menfaatler iin olursa, iyilikler Allah katnda makbul olmaz, belki vebali olur. 1325- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bir a'rabl : Siz ocuklar pyorsunuz; fakat biz ocuklarmz pmeyiz, dedi. Bunun zerine Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Allah, senin kalbinden merhameti soyup almsa ben sana ne yapabilirim. Mtercim: ocuklar pmek, merhamet ve efkatten ileri gelir. ocuklar pmeyenlerde bu merhamet duygusu yok demektir. Allah tarafndan kalblerden karlan merhameti de kimse geri eviremez. Bundan anlalyor ki, hadisi erifte ocuklar sevmeye tevik vardr. 1326- Hazreti mer (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e Havazin kabilesinden bir takm esirler gelmiti. Bu esirler arasnda bir kadn vard ki, ocuunu kaybettii iin gslerinde biriken st rasgele ocuklara emziriyordu. Sonra o kadn esirler arasnda kendi ocuunu bulur bulmaz onu kucaklayp barna bast ve onu emzirmeye balad. Hazreti Peygamber, ve kadnn byle efaktle ocuuna sarlmasn grnce bize yle buyurdu: imdi u kadnn ocuunu atee atabileceini, sanar msnz? Biz de dedik: Bu kadnn elinde olduka ocuunu ne kendisi atee atar ve ne de ona ate dokundurur. Bunun zerine Hazreti Peygamber: te kendi ocuuna bu derecede efkatli ve merhametli olan kadndan Allah Teal Hazretleri kullarna daha ok merhametlidir. buyurdu. 1327- Eb Hreyre {Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri, rahmeti yz blm olarak yaratt. Bunlardan doksan dokuz blmn kendinde tuttu ve yeryzne de bir blmn indirdi. te bu bir blm ile yaratklar birbirlerine merhamet ederler; hatta yavrusunu inemesin diye at ayan kaldrp yavrusundan uzaklatrr. 1328- same bin Zeyd (Radyallahu Anh) der ki: ocukluumda Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem beni bir dizine ve Hazreti Hasan da teki dizine oturturdu. Sonra her ikimizi de barna basarak bizi kucaklatrr ve yle buyururlard. Allahm! Bu ocuklar esirge; ben de onlar esirgiyorum. Mtercim: same hazretleri, Hazreti Hasan'dan birka ya byk ise de, Hazreti Peygamberin mbarek dizleri zerine oturamayacak kadar byk yata olmasa gerektir. Yahut dizlerinin yannda oturmu olduklar da hatra gelebilir. 1329- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem namaza durdu ve biz de cemaat olarak ona uyduk. Sonra namaz iinde bir Arabi (Zl-cevhere El-Yeman): Allahm! Bana ve Muhammed'e rahmet et! bizden bakasna merhamet etme, diye dua etti. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem selm verip namazdan knca o Arabi'ye yle buyurdu: Gerekten sen, geni (ve hudutsuz olan) Allah'n rahmetini kstladn. (Allah'n rahmeti herkese amildir, onu yalnz ikimize tahsis etmen doru deildir). 1330- Nman bin Beir (Radyallahu Anh)'den rivayet edil-mitir: Btn mminleri, birbirlerine acmada, birbirini sevmede ve birbirine yardm etmede tek vcut gibi grrsn. O vcudun azalarndan biri hastalannca, vcudunun dier azalar onun uykusuzluuna ve szsna katlrlar. 1331- Hazreti Enes! (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitin Herhangi bir mslman bir aa diker de o aatan bir insan yahut bir hayvan yerse, muhakkak o mslman iin bir sadaka olur. 1332- Cerr (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Merhamet etmeyen kimseye merhamet edilmez. 1333- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) 'den rivayet edilmi-tln Cibril bana komu hakknda o denli tavsiyelerde bulundu ki, komuyu (komuya) miras klacam sandm. Mtercim:

Komu ksmdr. Biri, yalnz komuluk hakk bulunan kafir komudur. Biri de, hem komuluk ve hem de islm hakk bulunan komudur. teki de, hem mslman, hem akraba olan komudur. 1334- Eb Sreyh ve Eb Hreyre (Radyallahu Anhma) derler ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: Vallahi iman etmi olmaz, vallahi iman etmi olmaz, vallahi iman etmi olmaz. diye kere yemin etti. Bunun zerine kendisine: Ya Reslallah! Kimdir o iman etmemi olan? diye soruldu u cevab verdiler: Komusu ktlnden emin olmayan kii... (Komusuna eziyet ve cefa edenin iman tam olmaz, kemal ze re bulunmaz. Yahut ettii zulm ve cefay hell kabul ederse imanm yitirir.) 1335- Eb Hreyre (Radyallahu Anh'den rivayet edilmitir! Allah'a ve ahiret gnne iman eden kimse komusuna eziyet etmesin. Allah'a ve ahiret gnne iman eden, msafirine ikram etsin. Allah'a ve ahiret gnne iman eden, hayrl sz sylesin yahut sussun. (Kmil iman sahibi bu hasletlere sahip olacandan bunlar her mmin gzetmelidir. Bir de msafirin hakk gece arlanmaktr.) 1336- abir (Radyallahu Anh'den rivayet edilmitir: Her iyi davran sadakadr. (Tatl bir sz, iyi bir davran karlnda insan, vermi olduu sadaka sevab gibi sevab kazanr. Hatta bir mmin kardeinin yzne gler.yzle bakmas da bir iyilik ve sadaka yerine geer). 1337- Hazreti Aie (Badyallahu Anha) der ki: Yahudilerden bir ka kii, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in huzuruna gelip sze lm demek olan Essam Aleykm dediler. Ben de onlara: Ve aleykmssam ve'1-Lnet = lm ve Allah'n laneti size olsun! dedim. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana yle buyurdu: Yava ol, ey Aie! Muhakkak ki Allah Teal btn ilerde yumuakl sever. Ben onlara, Ve Aleykm = size olsun, demitim. Mtercim. Es-gam kelimesinin mans lmdr. Yahudiler, Essam Aleykm, diyerek selm veriyorlarnu gibi gzkerek Peygambere lmle beddua ettiler ve Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem de. ve Aleykm = Size olsun buyurmakla kendilerine ksaca mukabele ettiler. Fakat Hazreti A^e (Radyallahu Anha) Yahudilerin bu irkin hareketlerine dayanamayarak lm ve lanet size olsun! diyerek sert bir karlk verdi ve onlarn aybn yzlerine vurdu. Bunun zerine Hazreti Peygamber Hazreti Aie'ye itidal tavsiye buyurdu ve onlara Ve Aleykm sz ile mukabele ettiini, onlarn beddualarnn kendine gemediini halbuki kendi bedduasnn onlara geeceini bildirdi. Bunun iin onlara b derece sert davranmaya lzum olmadn da akladlar. 1338- Eb Ma (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: "Mmin'e kar mmin, tulalar birbirine kenetlenen bir yap gibidir. Hazreti Peygamber bunu buyurduktan sonra mbarek ellerinin parmaklarn kenetleyerek mminlerin bylece birbirlerine balanarak yardmlamalar gereine iaret etti. Tam bu srada meclise dardan biri gelip bir ey istedi. Hazreti Peygamber bize dnerek yle buyurdu: htiyalarn karlanmas iin arac olunuz ki bundan dolay sevab kazarlasnz ve Allah Teal da peygamberinin dilinden diledii hkm versin. 1339- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der kit Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem birini azarlayaca zaman: Nesi var, aln topraklanasca! buyururdu. (Bu ve bunun gibi szler Arab lisannda beddua manasn tamazlar. Bununla beraber aln secdeye kapanp toztoprak olsun yere dsn ve hayr grmesin eklinde de nanalandrlabilir. 1340- Eb Zer (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir.: Biri dierini fasklkla itham etmesin ve kfirlikle de itham etmesin. Eer bunu yapar ve arkada dedii ekilde olmazsa, isnad ettii ey kendisine dner. (Bir kimse, dier bir kimseye: Ey fask, ey kfir, demi olsa, kimse de fasxk veya kfir deilse Sz, sahibinin sfatdr. Kaidesi gereince sylenen sz, syliyene ait olur. Bu gibi kt szlerden, saknmaldr. Sylendii takdirde de, tevbe ve istifar etmeli ve kar tarafla helallamahdr. Kendisine sz atlan kimse, gerekten fa-cir ve kfir olsa bile onu ar ve sert bir ekilde sulayp gnahn aa vurmak haram olur. Tatl ve yumuak szlerle onu yola getirmee almaldr. Sert klardan bir fayda ve hayf umulmaz, onun azgnl artrlm olur. Onun iin Kur'an kerimde Hazreti Musa ve Hazreti Harun (Aleyhisselm) Firavun'u hak dine davet

edecekleri zaman Allah Teal onlara: Firavun'a yumuak sz syleyin. diye tavsiyede bulunmutur.) 1341- Sabit bin Dahhak (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Her kim islm milletinden baka bir milletten olmaya (falan ii yaparsam, falan batl dinden olaym, eklinde) yemin ederse o kimse dedii gibi olur. nsanoluna sahibi olmad bir malda adak dmez (ben kurtulursam falancann mal sadaka olsun, sz adak olmaz). Kim herhangi bir eyle (aletle) kendini dnyada ldrrse, kyamette o aletle ona azab edilecektir. Kim bir mmine lanet ederse, onu ldrmek gibidir. Kim de bir mmine kfr isnad ederse, onu ldrmek gibidir. Mtercim: Kasdh olarak yalan yere falan ii yaparsa, kfir olsun diye yemin eden kimse, sonra o ii ilerse, dedii gibi kfir olur. Burada kesin niyetin bulunmas arttr. Niyet ve kasd olmakszn bu trl yaplan yemin kfr gerektirmezse de, byle szlerden kanmak lazmdr. Bir de, bir kimse sahibi bulunmad bir eyi adaa bir ey gerekmez. Ben hastalmdan ifa bulursam, falancann klesi azad olsun, diyen kimseye ifa bulduu zaman bir ey yapmak gerekmez. Herhangi bir aletle, kendini ldren (intihar eden) kimse, kulland aletle kyamet gnnde azaba uratlacaktr. Bir mmine lanet eden kimse, o kimseyi ldrm gibi azab eker. Bir mmine kfr isnad eden de, o mmini ldrm gibi, ahirette azab eker. 1342- Huzeyfe (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Kouculuk eden cennete giremez. (nsanlar arasnda kouculuk yaparak fead karan kimse, cennete ilk gireceklerle beraber giremez/ Yahut byk gnahlardan olan kouculuu hell kabul eden kinie kfir olacandan cennete giremez demektir.) . 1343- Eb Bekre (Radyallah Anh) der ki-. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzurunda, bir adam baka bir adam an derecede vd. Bunun zerine Peygamber Sallallahu aleyhi ve Sellem o adama: Aah sana iyilik versin; sen arkadann boynunu krdn. buyurarak bu sz bir ka defa tekrarlad. Sonra Hazreti Peygamber ilve etti: Sizden briniz aresiz arkadan vecekse ve arkadann vd gibi olduuna kani ise, ben onu yle ve yle biliyorum, ancak i yzn Allah bilir, desin ve Allah'a kar hi kimseyi tezkiye etmesin. 1344- Hazreti Enes (Radyallahu Anh)'der rivayet edilmitir: Birbirinize kar kin tutmaynz, hasedlemeyiniz, birbirinize (darlp) arka evirmeyiniz. Ey Allah'n kullar, karde olunuz. Hi bir mslmanm gnden fazla kardeine darlp konumamas caiz deildir. Mtercim: Allah iin sevmek gibi Allah iin darlmak da caizdir. Eb Hreyre (Radyallahu Anh) den rivayet edilmitir jyuOi zan beslemekten saknnz; nk en yalan dr. Birbirinizin kusurlarn aratrmaynz, niz. Alc deilseniz satlk maln fiyatn a yiniz. Birbirinize kin tutmaynz. Birbirinize yiniz. Ey Allah'n kullar, karde olunuz! 1346- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem, mnafklardan iki kii hakknda bana yle buyurdu: Falanca ve falanca kiilerin, bizim dnimizden bir ey bildiklerini sanmyorum. Baka bir rivayetde ise yle buyurmutur: Ya Aie! Falan ve falann, bal olduumuz dini bildiklerini sanmyorum. Mtercim: Byle nifaklar meydanda olanlar hakknda kt zanda bulunmann caiz olduuna bu hads-i erif delildir. 1347- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: mmetimin hepsi balanmtr; ancak ak olarak gnah ileyenler balanmazlar. Kiinin geceleyin yapt ii (iledii gnah) Allah Teal rtmken sabaleyin kalkp (bir arkadana,) falan! dn gece yle ve yle yaptm, demesi dpedz deliliktir. Geceyi Rabbisi tarafndan rtlerek geirdii halde sabahleyin kalkp Allah'n rtn aa vuruyor. Mtercim: Btn mmetin gnahlar balanr; fakat mmet iinde pervaszca aktan aa gnah ileyen kimselerin gnahlar balanmaz. stelik bu gibiler iledikleri gnahlar da vnerek sylerler. Trkede mehur bir ata sz vardr: badet de gizli, kabahat da gizli olmaldr. badetlerden nafile olanlar gsteriten uzak tutulmal ve gnahlar da Allah'dan bakas bilmemelidir. Bakalarna kt rnek olmamal ve fenala tevik etmemelidir. 1348- Eb Eyyub (Radyaliahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Bir adamn, gnden fazla kardeine dargn durmas caiz deildir. Birbiriyle karlarlar ve o yz evirir, bu da yz evirir. Bunlarn en hayrls ilk olarak selm verendir.

Mtercim: Bid'at ehlinden olan veya sapk islm frkalarndan, bulunan kimseler hallerinden tevbe edip dnmedike onlarla dargn durmak caizdir. Ayrca kzgnla kaplarak gne kadar dargn durmann caiz olduuna bu hads-i erif delildir. Fakat barmak daha faziletlidir. Trkede gzel bir ata szdr: Mminin dargnl tlbent kuruyuncaya kadardr. 1349- Abdullah (Radyaliahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Doruluk insan iyilie ulatrr. yilik de insan cennete gtrr. Gerekten insan, doruluu adet edinerek sonunda Sddik (ok drst kii) olur. Yalan da insan ktle gtrr ve ktlkte de insan cehenneme gtrr. Kii yalana alarak sonunda Allah katnda byk yalanc olarak yazlr. Bu hads-i erif, Muhakkak ki iyiler Nam cennetlerindedir ve facirler (kfirler) de cehennemdedir mealindeki ayeti kerimeye uygun olarak varid olmutur. (nfitar sresi: ayet 13-14) 1350- Eb Musa (Bacyallahu Anh)'dan rivayet edilmitin Hi kimse veya hibir ey, duyduu ezaya (hakarete) kar Allah'dan daha sabrl deildir. Onlar Allah'a ocuk nisbet ettikleri halde yine Allah onlara shhat ve afiyet veriyor, onlar nziklandiri-yor. 1351-Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Gl, bakalarnn srtn yere getiren deildir. Asl gl, fkelendii zaman kendine hakim olan (fkesini yenen) kiidir. 1352- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Bir kimse Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine: Ya Reslallah! Bana bir tavsiyede bulununuz, dedi. Hazreti Peygamber ona! Sakn fkelenme! buyurdu. Adam, birka kere isteini tekrarlad ve Resl-i Ekrem Sakn fkelenme! cevabn verdiler. (fke ve hiddete hakim olmak ok nemli ve zor bir- i olduu gibi, douraca zararlar da byktr. Bunun iin Hazreti Peygamber tekrar tekrar fkelenmemeyi tavsiye buyurmulardr.) 1353- mran bin Husayn (Radyallahu Anhh'den Utanmak insana ancak hayr getirir. (Allah'dan ve insanlardan utanan kimse haram ve yasak ilerden saknr ve bylece gerekli vazifelerini yerine getirmi olacandan dnya ve ahiret saadetine, btn hayrlara kavuur.) 1354- bni Mes'ud (Radyallahu Anh) anlatr: tik peygamberlik sznden insanlarn eritikleri hikmetlerden phesiz biri de, utanmazsan dilediini yap, hikmetidir.* Adem Aleyhisselm'dan beri peygamberlik sz olarak nesilden nesile intikal ede gelen hikmetlerden biri de hadiste varit olan szdr. Eer utanmazsan, ktl emreden nefsine uyarak dilediini yap; ona gre de, mcazat grrsn. 1355 Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bazan aramza katlr ve bizimle akalard. Anneden kardeim olan Eb umeyr'in krmz gagal bir kucaz vard. Resl-i Ekrem, Eb umeyr! Ne yapt Ngayr tkucaz) ? diyerek onunla akalat. 1356- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Mmin ayn delikten iki defa sokulmaz, srlmaz. Mtercim: Akll bir mmin, ylan veya akreb deliine bir defa elini sokup srlnca bir daha ayni yere elini sokmaz. Yani bir mmin bir defa aldatlrsa, ikinci defa ayni iten tr aldanmaz. O i iin tedbirli hareket eder. Bu hads-i erifin syleni sebebi u: Mekke airlerinden Eb Azze adndaki nl air, Hazreti Peygamber hakkuda ve islm dini aleyhinde iirler syliyerek insanlar islm aleyhine kkrtrd. Sonra bu adam Bedir savanda mslmanlarn eline esir olarak dnce, bir daha byle iirler sylemiyeceine dair sz verdiinden balanarak salverilmiti. Fakat Mekke'ye dnnce, sznde durmayarak eskisi gibi islm aleyhine iirler sylemee balam. Aradan zaman geip Uhud sava olunca bu air tekrar mslmanlarn eline esir olarak geti ve Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gtrd. Adam Bedir savanda yaplan szleme ekliyle tekrar- balanmasn isteyince Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu hads-i erifi Mmin bir delikten iki defa srlmaz. buyurdular ve onu balamadlar. 1357- beyy bin Kb (Radryallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Baz iirler hikmettir (geree ve hakka uygundur). (Byle faydal olan ve gerei dile getiren iirleri sylemek caizdir.)

1358- bni mer (Radiyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir! Sizden birinizin karn iir dolmaktansa irinle dolmas daha hayrldr, (Ar sz ve hicivlerden ibaret iirler yerilmektedir.) 1359- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Bir kimse Peygamber Sallallahu Aleyhi ve :Sellem'e sordu: Ya Reslallah! Kyamet ne zaman kopacaktr? Hazreti Peygamber ona u cevab verdi: Sen o kyamet iin ne hazrladn? Adam: Ya Reslallah, oru, sadaka, namaz gibi ibadetlerden fazla bir eyim yoktur; fakat Allah Teal Hazretlerini ve onun peygamberini severim, dedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona: Gerekten sen, sevdiinle berabersin. buyurdular. Bir rivayette de u ilve vardr: ReslUah'a dedik ki, biz de byle (sevdiimizle beraber) miyiz? Hazreti Peygamber; Evet! buyurdu. 1360- bni mer (Radyallahu Anhma) anlatr: Ahdim bozan kimse iin kyamet gnnde bir sancak dikilir ve denilir ki: Bu, falan olu falann gadirliinin alametidir. 1361-1362 - Eb Hreyre (Radyallahu AnhVdan rivayet edilmitir) zm asmasna kerm (kerem) demeyiniz. Ancak kerem mminin kalbidir, zamann kallelii de demeyiniz; nk zaman yaratan ve idare eden bizzat Allah'dr. zm asmasna her ne kadar kerim manasnda kerem ad verilirse de, cahiliyet adeti zere zm suyundan elde edilen arab ien kimse iyi huylardan cmertlik ve kahramanlk gibi vasflara sahib olma manasnda kullanlmaktayd. Halbuki slm'da asl iyilik, iman nuru ile dolu olan mminin kalbidir. zm ve zmn asmas deildir. Bununla beraber yine zm asmasna kerem denilebilecei cihetle halen zm hakknda bu isim kullanlmaktadr. Zamana svg ve yergi anlamnda dil uzatlmamal, zaman k~ tlehmemelidir. Kt olan insanlarn hareketidir. nk zaman yaratan Alah'dr ve onun bir sorumluluu yoktur. Btn varlklar ve olular dehre - zamana isnad eden maddeciler C materyalistler), en byk bir kfr iindedirler; nk bunlar Allah ve ahireti inkr ederler. 1363- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Bir yolculukta annem mm Sleym ile baz kadnlar Resl-i Ekrem'e refaket ediyorlard. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-lem'in Ene adndaki klesi de iir ve gazeller okuyarak develeri ahenkli bir ekilde hzl sryordu. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: <Ey Ence! Billur vazo (kadn) Iarm kervann yava sr. (Gzel sesin ve namalerinle hayvanlar koturup billur gibi, nazik hanmlar incitme kendin coup kervan, da coturma.) 1364- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir; tir: Kyamet gnnde Allah katnda adlarn en irkini bir hkmdarn, kendisini padiahlar padiah olarak adlandrmaydr. Mtercim: mam Buhar Hazretleri bu hads-i erifin aklamasnda der ki: Melik'l-Emlk, ahlarn ah demektir. erkvi de erhinde diyor ki: Bir kimsenin ahlarn ah (ehinah adn vermesi haram ve yasak ise de, bir bakas tarafndan sylenmesinde beis yoktur. Ulu hakim, kadlar kads demek gibi olur. Bu ekli ile haram olmaz. Nitekim Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Hazreti Ali hakknda: Ali, sizin eh ulu kadnz (hakiminiz) dir! buyurmutur nk bu bir isim ve lkab olmayp bir vasftan ibarettir. Dier taraftan fkh kitablannn nszlerinde zamann padiahlar ^Sultan-lar sultan diye yad edilmilerdir. 1365- Hazreti Enes (Radyalahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve SellemUri huzurlarnda iki kii aksrdlar. Hazreti Peygamber bunlardan birine Yerhamukellah Allah sana merhamet etsin dedi; fakat dierine .sylemedi Ashab. bunun hikmetini sorunca, onlara u cevab verdiler: Aksran bu adam Allah'a hamd etti (Elhamdu Lillh' dedi) teki ise aksrnca Allah'a hamd etmedi. (Bir kimse aksrnca Elhamd Llah* demelidir ve bunu sylemek mstahabdr. Bunu iitenlerden birinin veya bir kann ona Yerhamkellah = Allah sana merhamet etsin diyerek dua etmeleri ve aksrann da Yehdn ve Yehdikmullah diyerek karlk vermesi mstahabdr.) 1366- Eb Hureyre {Radyalahu Anh) den rivayet edilmitir: Allah Teal, aksr sever, esnemeyi sevmez. Bir kimse aksrr da Allah'a hamd ederse, bum duyan her mslmanm ona\ yerhamkellah, demesi gerekir. Ensemeye gelince, o eytandandr. nsan gc yettii kadar

onu engeHesin. ' nsan esner de: Hah... derse, eytan ona gler. Mtercm Nezle hastal olmad bir zamanda salk ve ne'e halinde gelen aksrma uyarc ve ibadete tevik edici bir iaret tadndan iyi bir eydir. Esnemek ise, usanma ve tenbellik almeti olduu iin i ve ibadetten insan alkoymakla Allah katnda mekruhtur. eytann da holand bir eydir. Onun iin bu i eytana nisbet edilmitir. Yoksa her iin yaratcs Allah'dr. Onun iin bir kimse a'ksir-d zaman Allah'a hamd etmeli ve esnedii zaman da onu engellemek iin azn kapamal ve irkin ,ses kmasn nlemelidir. nk esneyipte az aarak h... dedike eytan sevinir ve gler. Bir de byle irkin bir ekilde esnemek kpein hareketine benziyecei cihetle, en gzel bir kvamda yaratlan insann ekli deimi olur. Bu bakmdan da esnemek irkin bir eydir.56 ZN STEMEK BAHS 1367- Eb Hreyre CRadyallahu Anhl'den rivayet edilmitir! Kk bye, yryen oturana, azlk da oklua selm verrir. 1368- Eb hreyre oklua selm ve(Radyallahu AnhJ'den rivayet -edilmitir: Svari piyadeye, yryen oturana, azlk da

1369- Abdullah bin Aar (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e, islamn hangi ameli daha hayrldr? diye sordum. yle buyurdular: Yemek yedirirsin, tandna ve tanmadna selm verirsin. 1370- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) der ki: Bir adam, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in evine ait pencereden ieriye bakt. Hazreti Peygamber de o esnada bir ubuk la mbarek ban kayordu. Adamn pencereden ieriye bakn farkedince. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Eer gizlice ieriye baktn bilmi olsaydm u demir ubukla gzn oyardm. nk bir eve girmek iin izin istemenin sebebi, evin iini grmek iindir. (Ey iman edenler! Kendi evlerinizden baka bir eve, izin almadka girmeyiniz, mealindeki ayeti kerime ile meru olan izin isteme, dardan gelen yabanci kimsenin gz ev halknn durumuna vakf olmasn diyedir. Bu izin alma ii yaplmakszn pencereden baklrsa ev iinde bulunanlarn hali grlm olur ki, bu haramdr.) 1371- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edihnitiri Allah Teal, insanoluna zinadan nasibini takdir etmitir ve bu nasibine mutlaka ulaacaktr. Gzn zinas bakmaktr, dilin zinas konumaktr. Nefis, temenni eder ve arzular. Fere (cinsi organ) ise bu arzuyu ya dorular tyerine getirir) veya yalanlar (kar kar) . (Allah Teal Hazretleri baz kimselere byk gnahlardan olan zinayi takdir etmise, o muhakkak meydana gelecektir. nk gnahlardan olan ehvetle harama bakmak da gz zinasdr. Yine yabanci kadnla ehvetle konumak dil zinasdr. Ktlk peinde olan nefsin zinayi temenni etmesi ve arzulamas, cinsi organn bu arzuya uyup uymamasna baldr. Eer uyarsa zira fi'li ilenmi ve byk gnaha girilmi olur, uymad takdirde zina gnah yazlmaz. 1372- Hazreti Cabir (Radiyallahu Anh) der ki.zel bir iim iin Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimizin saadethanelerine gidip kapy aldm. Hazreti Peygamber: Kim o? diye sordu. Benim! dedim. Hazreti Peygamber bu cevaptan holanmayarak: Ben, ben... buyurdu. (Ben, Cabir'im! diyecek yerde, benim! diye kapal cevabvermesi ho karlanmamtr. Ak olarak kimliin bildirilmesi gerekir.) 1373- bni mer (Radyallahu Anhma'den rivayet edilmitir: Kimse kimseyi yerinden kaldrp orada kendisi oturmasn. Bir rivayette de: Fakat yer an veya meclsi geniletin. ilvesi vardr: (Bir kimsenin oturmakta olan birini yerinden kaldrp onun yerine oturmas doru deildir. Fakat sklap yer amak iin arkadalarn toparlanmasn rica edebilir. Nitekim: Ey iman edenler!. Meclislerde size, yer anz! dendii zaman yer ap meclisi geniletiniz ki, Allah da sizi geniletsin (rahata kavutursun). mealindeki ayeti kerime de bunu beyan buyurmaktadr. (Mcadile sresi: ayet 11) 1374- Abdullah (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir; Siz kii bir arada olduunuz zaman, insanlara karmadka, iki kii dierini brakarak kendi aralarnda gizlice konumasnlar; nk bu hal, yalnz braklan arkada zer. -(Kalabalk arasnda iki kiinin babaa
56

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi: 899-918

konumalar caiz ise de, arkadatan ikisi dier arkada brakp kendi aralarnda gizlice konumalar doru deildir. Bir toplum iinde bile yakn arkada zecek ekilde iki kiinin gizli konumas edebe aykr der.) 1375- Eb Musa El-E'ar (Radyallahu Anh) der ki: Hazreti Peygamberin devrinde Medine'de geceleyin bir evde yangm kt ve ev tamamen yand. Bu haber Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimize duyurulunca yle buyurdular: Gerekten bu ate sizin dmannzdr; gece uykuya yattnz zaman onu (size zarar vermemesi iin) sndrnz.57 DUA BAHS 1376- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Her peygamberin (Allah katnda makbul) bir duas vardr? onu ister. Ben ise duam, ahirette mmetime efaat iin saklyorum. Hazreti Enes'in rivayetinde yledir: Her peygamber dnyada dileini (Allah'dan) diledi yahud her peygamberin (kabul olacak) bir duas vardr, bu duasn yapm've kabul olunmutur. Ben duam, kyamet gnnde mmetime efaat olarak ayrdm. Mtercim: Hazreti Peygamber efendimiz kendilerine mahsus olan mste-cab dualarn, mmetine olan stn efkat ve merhametlerinden dolay onlar kurtarmak iin kyamet gnne brakmtr. Her peygamberin her duas makbul olabilirsede, kesinlikle, kabul edilen kendilerine has bir dualar da vardr. Hazreti Adem Aleyhisselm'-n tevbesi, Hazreti Nh Aleyhisselmn, kaviminin helaki iin duas, Hazreti brahim Aleyhisselm'n Kabe iin duas, Hazreti Musa Aleyhisselm'm Firavun'un helaki iin duas, Hazreti sa Aleyhisse-lm'n, gkten sofra indirilmesine dair, duas, kesinlikle kabul edildii gibi, ahir zaman peygamberinin de ahirette mmetine efaat iin ayrd zel duas vardr. 1377- eddat bin Evs (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: stifarn by yle demendir: Allah'm! Sen benim Rab-bilmsin. Senden baka ilh yoktur. Sen beni yarattn. Ben senin kulunum ve ben, sana verdiim va'di ve sz gcmn yettii kadar koruyorum. lemi olduum gnahlarn ktlnden sana snrm. Bana olan nimetini sana ikrar ve itiraf ederim. Gnahlarm da itiraf ederim. Beni bala? nk senden bakas gnahlar balayamaz. Kim kesin bir inan -ile bu duay gndz okuyup da akama varmadan lrse, o kimse cennet ehlindendir. Kim de kesin bir inanla geceleyin bu duay okur da sabaha varmadan lrse, o da cennet ehlindendir. (Bunlar cehennemi grmeden Uk cennete girenlerle beraber olurlar.) 1378- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmiVallahi, gerek u ki, gnde yetmi defadan ok Allah'dan mafiret diler ve o'na tevbe ederim. Peygamberlerin hepsi gnah ilemekten korunmu (masum) olduklar halde Hazreti peygamberin bu kadar ok tevbe ve istifar etmesi, onun kemal derecesini gsterir ve mmetine bir retme ve yol gsterme olur.) 1379- foni Mes'ud (Radyallahu Anh) anlatr: Allah Tefila'nn kulunun tevbesine olan honutlu'u; yiyecei ve iecei beraberindeki devesinin srtnda olduu halde tehlikeli bir yerde (ssz ln ortasnda) konaklayan, ban koyup (yere uzanp) uykuya dalan, uyannca devesinin gittiini gren, scak ve susuzluk beynine ileyinceye dek veya Allah'n diledii srece arayp bulamayan, yerime dneyim diyerek (eski yerine) dnp uykuya dalan ve sonra ban kaldrnca birden devesini yannda bulan kiinin sevincinden daha fazladr. 1380- Hzeyfe (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem (gece) yatana yatt zaman sa elini sa yanann altna koyar ve sonra: Allah'm! Senin adnla (kudretinle) lrm ve dirilirim. buyururdu. Uyanp kalkt zaman da: Bizi ldrp sonra dirilten (uykudan kaldran) Allah'a hamd olsun. Dn yalnz O'nadr. 1381- Bera bin Azib (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri yatana girdii zaman sa yan zere yatar, sonra u duay okurduAllah'm! Kendimi sana telim ettim. Yzm sana evirdim. Btn ilerimi sana braktm. Rahmetini umarak ve azabndan korkarak arkam sana dayadm. Senden baka smak ve kurtulu yeri yoktur. ndirdiin kitaba ve gnderdiin peygambere iman ettim.
57

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:918-921

Bunlar syleyip o gecenin karanl altnda len kimse islm dini zere lr. 1382- bn! Abbas (Radyallahu Anhma) der kli Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in dualarndan biri d u idi: Allahm! Kalbimde nur, gzmde nur, kulamda nur, saunda nur , s ol um d a nur, stmde nur, altmda nur, nmde nur, arkamda nur kl ve beni nurlandr Bir rivayette de; Sinirimi, etimi, kanm, klm ve derimi nurlu kl! ilvesi vardr. 1383- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: Sizden biriniz yatana girecei zaman, petemalnn i ksm ile yatan rpsn. nk insan yatana ne girip ktn bilemez. (Akreb ve bcek gibi eyler yatana girmi olabilir.) Sonra yle desin: Rabbim! Senin isminle (senden yardm dileyerek) yanm yatama) koydum ve senin gcnle kalkacam. Ruhumu alrsan, ona merhamet eyle ve brakrsan, iyi kimseleri koruduun gibi onu da koru. 1384- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Sakn sizden. ;biriniz duasnda: Allahm, dilersen, beni bala! Allah'm, dilerse bana merhamet et! demesin. Kesin dilekte bulunsun (Alla&n rahmetini kesinlikle istesin); nk o'nu zorlayc bir kuvvet yoktur. 1385- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: Herhangi birinizin duas; dua ettim de kabul olunmad, diyerek acele etmedike kabul olunur. (Kesinlikle isteyip dua etmeli ve sabrla beklemelidir. Muhakkak ki ihls ile edilen dua makbul olur. Kabul edilmese bile, dua ibadet ksmndan olduu iin, sevab olur. Duann bir de edebleri vardr: Abdestli olmak, namazdan sonra dua etmek, nceden tevbe ve istifar yapm olmak, kbleye dnm olmak, duaya hamd ile ve arkasndan salvat ile balamak ve sonunda amin diyerek duay tamamlamak. nsan yalnz kendi nefsine dua etmeyip mterek olarak btn mminlere dua etmelidir. Dua edip bir ey istenecei zaman avular ak olarak eller ge doru omuz hizasna kadar kaldrlr. Faydal eyler istendii zaman eller yze srlr. Ktlklerin yok edilmesi istendii zaman eller yze srlmez. Duann asl anahtar hell lokmadr.) 1386- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem musibet ve keder hallerinde u duay okurlard: Byk ve Halm olan Allah'dan baka hi bir lh yoktur. Ar'-n Rabbi byk Al I ah'd an baka hi bir lh yoktur. Sema vatn (gklerin) Rabbi olan, arzn Rabbi olan, Ar'n Rabbi olan Kerm Allah'dan baka hi bir lh yoktur. (Rabbim! Btn alemlerin ve varlklarn yaratcs ve koruyucusu ancak sensin. Senden baka ibadet edilecek hi bir varlk yoktur. Bamza gelen u felket ve bely sen gider.) 1387- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allahm! Herhangi bir mmine kt bir ey syledimse, bunu kyamet gnnde senin rahmetine yakn olmak iin o kimseye bir vesile yap Mtercim: Baka bir hads-i erifte yle varid olmutur: Ben Allah ile yle anlatm: Eabbim! Ben ancak bir insanm. Birisine kzp fkelenebilirim. Kt syleyip lanet etmek suretiyle onu incitmi olabilirim. Her kim byle haksz yere benim tarafmdan azarlanm ve incitilmi olursa, bunu o kimse iin balanma vesilesi kl. 1388- Sa'd ibni Eb Vakkas (Radyailahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem u szlerle dua buyururlard: -Al I ah im! Cimrilikten sana snrm. Korkaklktan sana snrm. mrn (yaamann) kepazeliinden sana snrm. Dnyann fitnesinden (yani Deccal'in fitnesinden) sana snrm. Kabir azabndan sana snrm. 1389- Hazreti Aie (Radyallahu Anha)'dan rivayet edilmitin Allahm! tembellikten, bunama derecesindeki yallktan, g-nahllktan, borluluktan kabir fitnesinden ve kabir azabndan, cehennem fitnesinden ve cehennem azabndan, zenginlik fitnesinin errinden sana snrm. Fakirlik fitnesinden sana snrm. Mesih Deccal'in fitnesinden sana snrm. Al I ah im! Benim hatalarm kar ve buz suyu ile yka. Beyaz elbiseyi kirden temizlediin gibi, kalbimi de hatalardan temizle. Dou ile bat arasn uzaklatrdn gibi, benimle hatalarm arasm uzaklatr. 1390- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in duas ok kez u idi: Allahm! Bize dnyada iyilik ver, ahirette de iyilik ver ve bizi cehennem azabndan koru.

1391- Eb Musa (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allahm! Gnahm, bilgisizliimi, ilerimdeki israf ve senin benden daha iyi bildiin kusurlarm bala. Allahm! Benim akam, ciddiliimi, yanlm ve kastl m -ki bunlarn hepsi bende vardr- bala. (Peygamberler gnah ilemekten korunmu olduklar halde ve hir zaman peygamberinin gelmi ve gemi btn hatalar balanm olduu halde bu ekilde dua buyurmalar, mmete dua eklini retmek iindir.) 1392- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitin . Her kim, gnde yz defa: Allah'dan baka ilh yoktur, Birdir. Orta yoktur. Mlk onundur. Hamd ona mahsustur. O her eye kadirdir, derse on kle azad etmi kadar sevab kazanr. Ayrca kendisine yz sevab yazlr ve yz gnah silinir. Ayn zamanda bu, o gnn akamna kadar kendisi iin eytan'dan korunma olur. Hi kimse, onun getirdii bu tebihten daha stnn getiremez. Ancak (ayn tebihi) kendisinden daha ok eken kii getirebilir. 1393- Eb Eyyb El-Ensar (Radyallahu Anh)'den rivayettir-. Zlr kim (geen tebihi) on defa ekerse ismail Aleyhisselm neslinden bir kle azad etmi gibi olur. 1394- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir! *Her kim bir gn iinde yz defa Sbhanellahi ve bihamdihi = Allah'a hamd ederek onu noksanlklardan tenzih ederim, derse g-hanlar, deniz kp kadar olsa bile dklr. (Allah ile kul arasndaki gnahlar der; fakat kul haklar helallik almaya veya demeye baldr. Baz hadslerde de Byk gnahlardan sakndka, kayd vardr ki, o zaman kk gnahlarn balanm olaca anlalr. Her iki halde de bu tebihin gnde hi olmazsa kalb huzuru ile yz defa sylenmesinde byk sevab vardr ve gnahlarn balanmasna vesiledir. -be defa Estefirul-lah dedikten sonra her tesbihden nce Sbhanellahi ve Bihamdihi tebihini getirmenin fazileti ok byktr ve sylenmesi de ok kolaydr.) 1395- Ebu Msa CRadyallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: 1 Allah'n zikredenle onu zikretmeyenin hali, l ile dirinin hali gibidir. Mtercim: Bu hads-i erif, zikir ehli iin pek byk bir mjdedir. Allah' zikretmenin eitleri oktur; Allah rzasn gzetereR yaplan her ibadet de bir zikirdir. Canl kimsenin d hayat nuru ile, ii de ilim nuru ile sslendii gibi, Allah' zikreden kimsenin d ibadet nuru ile, ii de mrifetullah ile sslenir. Allah' zikretmeyen kimsenin d manevi ynden bo, ii de batldr. Dnya ii zikire engel deildir. Bedenle i, dil ve kalb ile de zikir yaplr. 1396- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir; Allah'n bir takm melekleri vardr ki, yollarda dolap zikir edenleri ararlar. Allah' zikreden bir topluluk bulduklar zaman, greviniz bana gelin, diye arrlar. Hemen o zikredenleri kanatlar ile aa dnyaya kadar evrelerler. Gerei meleklerden daha iyi bilen Allah onlara sorar: Benim kullarm ne sylyor? Melekler: Seni tebih ediyorlar, seni yceltiyorlar, sana hamd ediyorlar, senin anm yceltiyorlar, derler. Allah buyurur: O kullarm beni grdler mi? Melekler: Hayr, vallahi, seni grmemilerdir! derler. Allah Teal meleklere sorar: Acaba beni grm olsalard ne yaparlard? Melekler: Eer seni grdeydiler sana daha ok ibadet ederlerdi, sen* daha ok yceltirlerdi ve seni daha ok tebih ederlerdi, cevabn verirler. Allah sorar: Benden ne istiyorlar. Melekler: Senden cenneti istiyorlar, derler. Allah sorar: Onlar cenneti grdler mi? Melekler: Hayr, vallahi, cenneti grmemilerdir! cevabn verirler. Allah Teal meleklere sorar: Cenneti grseler nasl olurdu? Melekler: Eer cenneti grm olsalar, cennete ok daha haris olurlard, onu daha ok ararlard ve daha fazla ona rabet ederlerdi, cevabn verirler. Allah meleklere sorar: Hangi eyden onlar Allah'a snrlar? Melekler: Cehennemden, derler. Allah sorar: Onlar cehennemi grdler mi? Melekler: Hayr, vallahi onu grmemilerdir. Allah sorar: Cehennemi grm olsalard, ne yaparlard? Melekler: Onu grselerdi, ondan ok daha fazla kaarlard, ondan daha ok korkarlard. Allah "buyurur: O halde ben sizi ahid tutuyorum ki, ben onlar baladm. Meleklerden biri der ki: Bunlar arasnda falanca kimse vardr ki kendilerinden (zikredenlerdenJ deildir, yanlarna bir i iin gelmitir. Allah Tea buyurur: Onlar (zikir meclisinde) oturanlardr ki, meclislerinde bulunan mutsuz olmaz (nasipsiz kalmaz).

Mtercim Gerekten b hadsi- erif, zikir yolunda bulunanlar iin byk bir mjdedir ve zikir meclisine kar olanlara da byk bir derstir.58 DUYGULU SZLER BAHS 1397- bni Abbas (Radyallah'u Anhma) 'dan rivayet edilmitir. ki nimet vardr ki, insanlardan ou bunlarda aldanm iardr: Bu nimetlerden biri salktr, dieri de bo vakittir. (ok kimseler bu iki byk nimetin kymetini bilmezler. Bunlar ganimet sayarak Allah yolunda almazlar ve zerlerine den dini grevleri yerine getirmezler. Bu iki nimeti bouna sz ve elen elerle, gnah eylerle geirirler ve aldanm olurlar. badet edemiyecek ekilde hastalk ve meguliyet haline den kimsenin pimanlk ekmesi artk ona hi bir fayda vermez ve frsat da bir daha ele gemez. Onun iin bu iki byk nimeti ganimet bilerek hak yolda almal ve zaman deerlendirmelidir.) 1398- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem benim omuzumu (yahut iki omuzumu) tutarak bana yle buyurdu: Dnyada, sanki bir yabanc veya gelip geen bir yolcu imisin gibi ol. (Dnyaya balanp ona gvenme; son ve ebedi karargh olan ahiret hazrl iinde ol. Dnyada srlecek mr ok azdr ve zevkleri aldatcdr. Onun iin dnyada geirecek olduun ksa zaman frsat bilerek Allah yolunda bulun ve mrn boa harcama.) 1399- Abdullah bin Mes'ud CRadyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, elindeki bir ubukla toprak zerine bir kare izdi. Sonra bu eklin ortasndan darya doru bir uzun izgi ekti. Bu uzun izgiyi kare iinde dikey olarak kesen kk izgiler izdi. Sonra yle buyurdu: u (karenin merkezi), insandr. u evre de, -kendisini her yanndan kuatan ecelidir. Karenin merkezinden dar kp (sonsuzlua doru) uzanan izgi de, insanolunun emel ve (tkenmez) arzulandr. Bu kk izgiler de insann bana gelecek kaza ve belalardr. Eer bunlardan birini atlatrsa brne yakalanr. Onu da atlatrsa bir bakasna yakalanr (ve onu da atlatsa lm emberini aamaz). 1400- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir takm izgiler izip yle buyurdu: te u izgi insann emelidir. u insann ecelidir. u da insann bana gelecek kaza ve belalardr. nsan uzak emellerine ulama abas iinde iken kendisine daha yakn olan izgi (ecel izgisi) nne kar. (nsanlar mr snrl, emelleri ise snrszdr. Eceli emelden daha yakn bilip, ona gre hareket etmeli.) 1401- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) dan rivayet edilmitir. Allah Teal mr verip altm yana ulatrd kiiye mazeret brakmamtr.? (Bu yaa varncaya kadar halini dzeltmeyen kimsenin ahirette mazeret beyan etmeye hakk yoktur.) 1402- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Yal adamn kalbi, iki eyde daima gen kalr: Dnya sevgisi ve ok yaama arzusu. 1403- tban bin Malik (Radyallhu Anh)'den rivayettir Kyamet gnne, LA LAHE LLALLAH demi ve bununla yalnz Allah'n rzasn kasdctmi olarak varan kula, Cenab Allah cehennem ateini kukusuz haram klar. 1404- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allah Teal buyurur ki: Dnya halkndan, en ok sevdiinin ruhunu aldmda rzam kazanmak iin sabreden mmin kuluma benim mkfatm mutlaka cennettir. 1405- Mirdas El-Eslem'den (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: yiler (ilimleriyle amel eden salih kullar) pe pee giderler ve geride, arpa veya hurma dknts gibi ie yaramayanlar (cahiller) kalr. Allah onlara hi kymet vermez. (Bu hads-i erife gre, kyamete yakn dnyada salih alimler kalmayacak, dnya cahiller elinde ve idaresinde olacaktr. Allah' tanmayan ve ona ibadet etmeyen insanlarn Allah katnda ne deeri olabilir ki!.. Onlar dnya hazinelerine ve Saltanatna eriseler bile, bunun Allah katnda bir p kadar deeri olmaz. Bu hususta cenab- Hak mealen yle buyuruyor: Duanz (ibadetiniz) olmaynca Rabbiniz sizi ne yapsn (ne kymetiniz olur)?
58

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:921-932

fFurkan sresi: Ayet 77) 1406- bni Abbas (Radiyallahu Anhma) 'dan rivayet edilmitir* Eer insanolu iin iki vadi (dolusu) mal olsayd, muhakkak bir nc vadi isterdi. nsanolunun iini topraktan bakas doyurmaz. Allah Teal tevbe edenin tevbesini kabul buyurur. Mtercim: nsana iki dere dolusu altn akm olsa, mala olan hrs ve dknlnden tr bir ncsn' isterdi. nsann gz ancak lp topraa girince doyar. Fakat islmn ruhunu yaayan ve nefsini dzelten kimseler, bu kt huydan uzak kalabilirler. nk: Kim nefsinin cimriliinden korunursa, bu gibiler kurtulanlardr. mealindeki ayeti kerime hrs ve tamahn esiri olmayanlar kurtulula mjdelemitir. (Hair sresi: ayet 9) Dier taraftan hadisi erifin sonu olan Allah, tevhe edenlerin tevbesini kabul buyurur. ifadesi de bu ma-nayi belirtir. Ayrca insann yaratlnda bu mal hrsnn mevcut olduuna ve bu hrsn ancak Allah korkusu ile nlenebileceine iaret edilmitir. 1407- Abdullah bin Mes'ud (Radryallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize yle buyurdular: Kendi malndan varisinin malm daha ok seven hanginizdir? Biz de, ya Reslallah! dedik, kendi maln daha ok sevmeyen kimse iimizde yoktur. Bunun zerine buyurdular ki: Bir insann kendi mal, hayatta iken (Allah yolunda) harcaddr; varisinin (mirassnn) mal ise harcamayp geriye brakt dr. 1408- Eb Hreyre (RadyaUahu A) der ki: Allah'a yemin ederim ki, bazan alktan karnm yere yaptrr dm veya alktan baylr yere derdim. Bir gn mescide giderken, Hazreti Peygamberin ve dier ashabn, gei yolu zerinde oturmutum. nce yanmdan geen Hazreti Eb Bekir'e, karnm doyurmasna vesile olsun diye Kur'andan bir ayet sordum. Fakat benim asl maksadm (alm) anlayamayp gitti. kinci olarak yanmdan Hazreti mer geti. Ona da ayni maksadla Kur'andan bir ayet sordum. O da halimi anlayamayp gitti. Sonra Peygamber Sal-lallahu Aleyhi ve Sellem yanmdan geerken beni grr grmez halimi anlayarak glmsedi ve: Eb Hifr (Ya Eb Hreyre), arkama d! buyurdu. Ben de arkasna derek Hazreti Peygamberin evine gittik. nce kendisi ieri girdi, biraz sonra da beni ieriye ald. Hazreti Peygambere st getirilmiti. Bu st nereden geldi? diye sordular. Denildi ki: Bu st sana falanca adam, yahud falanca kadn hediye etti. Bunun zerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz bana u emri verdiler: Suffelilere (mescidde barnan ashabn fakirlerine) git ve onlar bana ar. Hazreti Peygamber zekt ve sadaka gibi mallar bu kimsesiz ve ok muhta fakirlere hemen datr ve kendilerine gelen hediyelerden de vermek iin onlar davet ederlerdi. Hediye olarak gelen yiyeceklerden hem kendileri yerler, hem de onlara ikram ederlerdi. Bu gelen st. iin de ayni eyi yaptlar; fakat ben endielendim. Kendi kendime dedim ki, bu kadarck st Suffe ehline yeter mi? Bu ancak benim alm giderebilir. Fakat Allah'n ve Peygamberin emrine ballm sebebiyle sesimi karmadan hemen Suffe ehline kotum ve onlar davet ettim. Hepsi Hazreti Peygamberin huzuruna gediler. Herkes kendisine uygun yerde oturduktan sonra Hazreti Peygamber bana: u kseyi al da, msafirlere ikram et, buyurdular. Ben de kseyi alarak sra ile onlara vermeye baladim. Her biri kanncaya kadar itikten sonra kseyi bana geri veriyordu. Bylece hepsi itiler ve kandlar. Sonra kseyi Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e verdim. Hazreti Peygamber kseyi mbarek elinde tutarak ve tebessm ederek bana yle buyurdu: Eb Hirr! Geriye seninle ben kaldm. Ben de, evet, ya Reslal-lah! dedim. Sonra bana: Otur da i bakalm! dedi. Ben de oturdum ve itim. Her durakladmda Hazreti Peygamber bana, devaml olarak; Daha i, daha ii buyurmakta idiler. Nihayet, seni hak peygamber olarak gnderen Allah'a yemin ederim ki, artk tkandm, dedim. Bunun zerine Hazreti Peygamber: yle ise o kadehi bana ver, buyurdu. Ben de kseyi kendilerine verdim. Hazreti Peygamber Allah'a hamd etti ve besmele ekerek stn artann iti. 1409- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: Resl-i Ekrem, Ali ahm! Muhammed ailesine yetecek kadar rzik ver. diye dua ederdi. Mtercim: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bazan ailelerinin bir yllk ihtiyalarn biriktirirler idi. Bu da ancak zaruri ihtiyalarn karlayabilecek miktarda ve israfa yol amayacak ekilde olurdu. Netice olarak yine gnlere taksim edildii zaman kifayet miktarn amazd. 1410- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Sizden hi birinizi (ahirette) asla ameli kurtaramaz. Ashab sordular. ya Reslallah! Sizi de,mi? Hazreti Peygamber;

Evet, beni de (amelim) kurtaramaz! Ancak Allah'n rahmeti beni kaplarsa kurtulurum. Bununla beraber doruluktan yana olunuz. Yaktrmaya alnz. Sabah, akam ve gecenin bir ksmnda kulluk vecibelerinizi yerine getiriniz. Hele itidal, itidal! (bu ll davranmay elden brakmazsanz) hedefinize ulairsmr 1411- Hazreti Aie (Radyallahu Anha)'den rivayet edilmitir: Doruluktan yana olunuz. Yaktrmaya, alnz. Biliniz ki, bi birinizi, ameli cennete koyamaz. Amel ve ibadetlerin Allah'a en sevimlisi, az dahi olsa devaml olandr. 1412- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e: daha sevimlidir? diye soruldu. u cevab verdiler: Az da olsa devaml olandr. Gcnzn yettii amelleri stleniniz. Amellerin hangisi

1413- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir Allah Teal rahmeti yaratt zaman yz blm olarak yaratt. Doksan dokuz blmn kendi katnda saklad. Btn yaratklarna da yalnz bir blmn verdi Kfir bile Allah katnda olan rahmetin bykln bilebseydi cennetten midini kesmezdi. Mmin de, AUah katnda olan azabn bykln bilebilseydi cehennemden emin olmazd (cehennemlik olacan sanrd). (Mminin durumu, cehennemden korkmakla cenneti ummak arasndadr.) 1414- Sehl bin Sa'd (Radyallahu Anh) anlatr: Her kim iki ene arasm (Azn ve dilini) ve iki bacak arasn (avret yerini) koruyacana dair bana teminat verirse, ben de ona cenneti garantilerim (ona cennetlik olacan mjdelerim.). (Azn haram yemekten, dilini haram ve yasak szlerden, avret yerini de zina ve kt ilerden koruyan kimse, Allah'n va'di zere cennete girer.) 1415- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmir tir: Gerekten insanolu farknda olmadan Allah'n raz olduu szlerden birini syler de Allah bu yzden onu birka derece birden ykseltir. Bir kul da, farknda olmadan Allah'n raz olmad szlerden birini syler de bu yzden cehennemi- boylar. (Onun iin insan, szlerinde ll olmal ve Allah rzasna aykr gelii gzel rasgele sz sylememelidir). 1416- Eb Musa (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir; Benim ile, Allah tarafndan fasna memur edildiim vazifenin rnei udur: Bir adam, bir kavme gelerek, (size saldracak olan) orduyu gzlerimle grdm ve ite ben plak ihtarcym. Kap kurtulun, kap kurtulun! demitir. Bir grup, szn dinleyerek gecenin karanlnda sessizce yola koyulup kurtuldular. Bir grup da, ihtarcy yalanladlar ve sabahleyin ordu gelip onlar kltan geirdi. Mtercim: Arablarn eski adetlerinde, yolda bir kimse anszn dman askerini grnce, rlplak soyunarak hemen kabilesine koar ve haber getirirdi. Yahud dmanlar bu adam yakalayp elbisesini soyar ve kabilesine teslim olmalarn bildirmek iin onu plak vaziyette kabilesine gnderirlerdi. Haberi alan kabile de btn mal ve eyalarn brakarak kaarlard. in gerekliine dellet etmesi iin yakaladklar kimseyi byle rlplak soyarlard. te Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, nice ak maci-zelerle ve kesin almetlerle kavmine gnderildii ve iman edenlere cennet, etmeyenlere de cehennem vadettii halde, bu gerek karsnda peygamberin haberini yalanlayanlar elbette baskna urayanlarn halinden daha feci bir akbete deceklerdir. Tebli emirlerini dorulayanlar da elbette kurtulacaklardr. Bu misal ile Hazreti Peygamber unu belirtiyor: Ey mmetim! Ben doru bir haberciyim. Gzlerimle cennet ve cehennemi grdm. Dman gren plak haberci gibi. Size ihtarda bulunuyorum. Bana inanr da dediklerimi yaparsanz kurtulursunuz; deilse helak olursunuz. 1417- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir-. Cehennem, nefsan arzularn perdesiyle rtlmtr. Cennet ise (nefsin holanmad) sevimsizlikler, perdesiyle rtldr. Mtercim: Nefsin arzular, grnte ho ve tatl eylerdir. Fakat bu tatl aslnda cehennemi rten bir perdedir. Bu perdeyi aralayan kendisini cehennemde bulur. Cenneti rten perde de nefse ar gelen ibadetler ve yasaklar perdesidir. Bunlar gzetilip zorluklara gs gerilirse cennet perdesi aralanarak cennete girilir. Nefsin arzusu peinde koan, tuzaa gelen kua benzer. Ku, tuzaktaki yemi grr ve onu almaya zenir, tesindeki tuza ve felketi grmez. Nihayet yemi alrken felkete urar. ehvet peinde koan da ehvet yeminin arkasndaki cehennemi grmez ve

zevkleri uruna kendini helak eder. 1418- Abdullah (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Cennet, herhangi birinize, pabucunun tamasndan daha yakndr. Cehennem de byledir. (nsana lm, an olarak gelir, bunun belli bir vakti yoktur. lm gelmekle de arkasnda ya cennet vardr, ya da cehennem. Onun iin herkes bu ksa ve an durum iin tedbirli bulunmaldr, .vazifelerini yerine getirmelidir. Gaflet edip cehennemlik vesilesi ilerden kanmaldr. 1419- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: En doru beyit (iir paras), Lebd'in u szdr: Dikkat edin! Allah'dan baka her ey batldr. (Allah'dan baka btn varlklar yok olacaktr. Daima var ve baki olan ancak alemleri yaratan Allah Teal Hazretleridir.) 1420- Bb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: Sizden biriniz, mal ve gzellik bakmndan kendisinden stn olan grnce hemen kendinden aa olana baksn. (Fakat ahiret ilerinde kendisinden stn olana bakp onun gibi olmaya almaldr.) 1421- tbni Abbas (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir: seyyiat (ktlkleri) takdir etmi ve sonra bunlar aklamtr. Her kim bir basene (iyilik) yapmaya niyetlenir de onu yapmazsa, Allah Teal ona kendi katnda bir tam sevab yazar. Eer iyilik yapmaya niyetlenir ve yaparsa Allah ona yapt iyiliin on katndan yedi yz katna kadar ve daha birok katlara dein sevab yazar. Kim de bir gnah ilemeye yeltenr de, onu ilemezse Allah, kendi katnda ona bir tam sevab yazar. Eer o gnaha yeltenir de onu ilerse, Allah, ona yalnz bir gnah yazar. Mtercim: Alimler bu konuda ok ihtilaf etmilerdir. Bir ksm bu hadsi- erifin zahirine bakarak, srf kt bir niyet ve kastla hi kimse azarlanmaz demilerdir. Bir ksmna gre de, niyet ve kasd be ksmdr: Hevacis, havatr, kuruntu, himmet, azim. Bunlardan drd balanan niyetlerdir. Beincisi olan azim ve kesinlik durumunda olan kimse, fenal baaramam olsa bile, azaba uratlr. Bu azab ekli de ba-zlarma gre dnyada elem ve skntlar ekmekle olur. Bazlarna gre de, ahirette azab ekliyle deil de azarlama mahiyetinde lr. Bir de Mekke'yi istisna ederek, orada ktlk niyet edenin azaba uratlacan syleyen alimler vardr. mana gelince, bir kimse dinden kmaya niyet ederse, hemen dinden km olur, Amele benzemez. lerde ve gelecek bir zamanda dinden kacana niyet beslemesiyle de hemen dinden kar. 1422- Hzeyfe (Radyallahu Anh) Hazretleri der k: Peygamber Sal] ali ahu Aleyhi ve Sellem, emanet (din sorumluluk) hakknda iki husus beyan etti. Bunlardan birini gzlerimle grdm ve ikinciyi de bekliyorum. Hazreti Peygamber yle buyurmutu: Gerekten emanet baz kiilerin kalblerinin derinliklerine inmitir. Sonra (eriat hkmlerini Kur'andan rendiler, sonra snnetten rendiler. hkmlere, Allah'n emanetine smsk sarlarak grev] rini yerine getirdiler, Hazreti Peygamber, ikinci husus olarak b emanetin kalkmasndan bize sz etti ve yle buyurdu: *Kii bir uykuya dalar ve emanet onun kalbinden alnarak siyah bir leke gibi sadece izi kalr. Sonra bir uykuya daha dalar ve emanet alnarak hava kabarc gibi izi kalr. Tpk ayam* zerinden yuvarladn kor parasnn meydana getirdii kabarck gibi ki, onu kabark olarak grrsen de ii botur. nsanlar al veri yapacaklar ve sen emaneti yerine getiren bir kimse hemen hemen bulamyacak-sm. Falan ailede emin (drst) bir kii var denilmeye balanacak, Ayn zamanda bir kii iin? ne akll, ne kibar, ne celadeti! (gz pek) adam! denilecek. Oysa kalbinde, hardal tanesi arlnca man yoktur. Hzeyfe yle devam etti: Ben yle gzel gnler geirdim ki, sizden herhangi birinizle tereddtsz al-veri yapardm. nk al veri ettiim kimse mslman ise, onun inanc ve emanet duygusu bana hiyanet etmesini engellerdi. Eer gayri mslim ise onu idarecisi bana hiyanet etmekten menederdi. Fakat bugn herkesde emanet vo emniyet kalmadndan falan ve falan kimselerden bakas ile al-veri etmiyorum. 1423- bni mer (Radyallahu Anhma) anlatr nsanlar yzlk deve katar gibidir. Bu yzlk develerin iinde salam bir binek hemen hemen bulamazsn. 1424- Cndb (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir! Desinler diye i yapan Allah dile drr ve gsteri iin (amel ve ibadet) yapan da Allah tehir eder. Mtercim: Btn ibadetler Allah iin ve onun rzasn kazanmak iin yaplr. Aslnda bunlarda gsteri ve desinler gibi dnceler olamaz. Kim bu esastan aynlrsa riyakr durumuna der. Onun iin Allah Teal Hazretleri hem dnyada ve hem de ahirette o riyakrn halini insanlara aar ve ikiyzlln aa vurur. Farz olan ibadetler

Allah'n emri olduu iin akta yerine getirilir. Nafile ibadetlere gsteri ve desinler karmamas iin onlar mmkn olduu kadar gizli yaplr. 1425- Eb Hreyre (Radyallahu Anh'den rivayet edilmitir: Allah Teal buyurdu: Benim velme (evliyama) dmanlk eden kimseye sava iln ederim. Kullarmdan hibiri, ona farz kldm iten daha sevgili bir eyle bana (rahmetime) yaklamamtr. Kulum, nafile ibadetlerle bana yaklamaya devam edince ben onu severim ve sevdiim zaman da onun iiten kula, gren gz, tutan eli ve yryen aya olurum. Benden ne dilerse mutlaka veririm. Bana snrsa mutlaka kendisini korurum. Mminin cann almakta tereddt ettiim kadar yapacam hi bir ite tereddt etmedim: Mmin lm sevmez, ben de onun yadrgadn yapmak istemem. Mtebcim: Tasavvuf alimleri bu hads-i erifi yle tevil ederler: Allah'n gerek velileri her eyi Allah Teal'dan iitirler. Her eyi Allah Tea-l'dan grrler, btn hareketleri Allah'dan bilirler. Hulul ve birleme itikad olmakszn kendi varln yok kabul edip Allah'n varlna dayanrlar. Dier alimler u manay vermilerdir: Ben raz olduum kulumu baarya ulatrrm, ona her hususta yardm ederim ve her iini eriat hkmlerine uygun olarak yapar. Her eyi eriat kula ile dinler, her eyi eriat gz ile grr, her eyi eriat eliyle tutar, her ie eriat aya ile yrr. Yahut benim veli kulum, beni zikretmekten baka bir eyden haz duymaz, yaratklarmn hepsine ibret bak ile bakar, .rzama aykr ilere el uzatmaz ve yrmez. 1426- Ubade bin Samit (Radiyallahu Anh) anlatr: Kim Allah'a kavumay severse Allah da ona kavumay sever. Kim Allah'a kavumay sevmezse, Allah da ona kavumay sevmez. Bu hads-i erif zerine Hazreti Aie sordu: Ya Reslallahl Biz lmden holanmyoruz, nas edelim? Hazreti Peygamber cevab verdiler: lm meselesi baka! Lkin mmin kimseye lm gelince, Allah'n rzas ve keremi ona mjdelenir ve kendisine nnde olan ahiretten daha sevimli bir ey olmaz. Bunun zerine o, Allah'a kavumay, Allah da ona kavumay sever. Kafir olan kimse, lm geldii Uzaman, Allah'n azab ve cezas ile mjdelenir ve kendisine nnde olan (azab)dan daha kt bir ey olmaz. Onun iin kfir, Allah'a kavumay sevmez ve Allah da ona kavumay sevmez. 1427- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretlerine Bedevi'lerden bazlar geldi ve kyamet ne zaman kopacaktr? diye sordular. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bu gelenler iinde en gen yata olan bir ocua bakarak yle buyurdu: Bu gen yaarsa o htiyarlamadan sizin kyametiniz kopar (siz lrsnz ve sizin iin kyamet kopmu olur). Mtercim: Bu hads-i erifin rivayetinde Hiam bin rve der ki: Onlarn lm, kyamet demektir. nk insann kk kyameti lmdr. Orta derecede kyameti, yalanlarnn ve sevdiklerinin lmesidir. Byk kyamet ae, ldkten sonra dirilip hesaba ekilme zamandr. Hazreti Peygamber, cahil olan bedevilere anlyabilecek-leri ekilde ok hikmetli bir cevab vermilerdir. nsana esas lzumlu olan kendi halini dzeltip ahirete selmetle gmektir. Bu gmekle dnya sona erdiinden kyamet kopmutur.. mr de ksa olduu iin insanlara gereken i, hak yol zere bulunmaktr. Zaman Allah tarafndan bilinen kyamet iini siz ne yapacaksnz, sz ahiretiniz iin hazrlann. 1428- Eb Sad El-Hudr (Radyallahu Anh) der ki: Kyamet gnnde yeryz btn bir ekmek olacak ve ulu Allah, herhangi birinizin yolculukta ekmeini silkmesi gibi onu silke-rek cennet ehline ziyafet verecektir. Hazreti peygamber byle buyurduktan sonra, Yahudilerden bir adam gelip: Allah sani mbarek klsn ey Ebe'l Kasim! Sana kyamet gnnde cennet ehline verilecek yemekten haber vereyim mi? dedi. Hazreti Peygamber: Evet! (haber ver) buyurdu. Adam, Hazreti Peygamberin buyurduu gibi, yeryznn bir btn ekmek olacan syledi. Sonra dedi ki: Sana cennetliklerin katn syleyeyim mi? Onlarn katklar Blm ve Nn'dur. Sonra ashab Yahudi'ye Blm ve Nn ne demektir diye sordular. Yahudi cevab verdi: kz ile Hut baldr. Bu iki hayvann cierlerinden sarkan ksmdan (ince yerden) yetmi bin (kii veya ordu) yiyeceklerdir. (kz ve balk cierlerinin en lezzetli ksmlar maher ehlinin yiyecei olacaktr. Bu da cennetlik olanlara ziyafet olarak verilecektir. Ytmi bin rakam, yiyecek olanlarn ok kimseler olacana iaret1429- Sehl (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: Kyamet gnnde insanlar, halis undan yaplm pide gibi esmerimsi bir toprak stnde toplanacaklardr. Alan dzlk olacak ve orada hi kimsenin bir almeti olmayacaktr. Mtercim:

Byle tertemiz ve bembeyaz bir yer zerinde hasrn olmasnn hikmeti, o gn mlkiyetin tamamen Allah'n kudretinde bulunmas itibariyle en byk ilh mahkeme (Mahkeme-i Kbra iin yarar paklk ve temizlik ifadesidir sylenebilir. 1430- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitin nsanlar, (kyamete yakn bir zamanda Yemen'de kacak bir yangn yznden am tarafna akn edeceklerdir. Bu g ekilde tamamlanacaktr : istekli ve korkulu olarak genler. Bir deve zerinde kier, er, drder ve onar kii olarak genler. Geri kalanlarn da ate katarlayacak; len vaktinde konakladklar yerde ate yanlarnda olacak, geceledikleri. yerde ate yanlarnda olacak sabahladklar yerde ate yanlarnda olacak ve akamladklar yerde ate yanlarnda olacaktr. (Bu nc grup ok ge kald iin arkalarn ate brakmayacaktr.) Mtercim: Bu hadis-i erifte geen g, alimlerin ouna gre kyamete ok yakn bir zamanda Aden'de meydana gelecek ate yznden olacaktr ve insanlar am'a doru yryeceklerdir. Baz alimlere gre de bu ate, ahiret ateidir. Herkesin kabirden ktktan sonra maher yerine doru toplanmalarnn ifadesidir. nk gnahkr ve isyankr olanlarn etrafn ate evreleyerek Arasat meydanna ate ile sevk edilecekleri dier sahih hadslerle sabittir. Bir ksm alimler de demitir ki, bu ate kyamete yakn bir zamanda olacaksa da, bu gerek bir ate deildir. Aden'den karak btn dnyaya dalacak fitne ve fesad ateidir. ster bu ate gerek ate olsun, ister fitne atei olsun, bu kyamet almetlerinin byklerinden birincisidir. Dier almetler bundan sonra arka arkaya gelecektir; ve bu ate btn insanlar doudan batya doru srecektir, kamaya mecbur brakacaktr. Bu husus Adem'in Yaratl bahsinde ikinci hads-i erif mnasebetiyle aklanmt. 1431- Hazreti Aie (Radyallahu Anha)'dan rivayet edilmitir: Mahere yalnayak, anadan doma plak ve snnetsiz olarak kaldrlacaksnz. Hazreti Aie der ki: Ben, Ya Reslallah! dedim. Erkekler ve kadnlar birbirini grecekler! Resl-i Ekrem yle buyurdu: Mesele, insanlarn bununla ilgilenmelerinden ok daha dehetlidir. Mtercm: nsanlar kabirlerinden dirilip ktklar zaman anadan doma rlplak olacaklarsa da, sonra btn peygamberler ve iyi kimseler derecelerine gre gzel elbiseler giyeceklerdir. Bu hususta Kyamet gnnde ilk elbise giyecek olan, brahim Aleyhisselam'dr, hads-i erifi vardr. 1432- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Kyamet gnnde insanlar ter* yecek; terleri yetmi arnlk bir alan kaplayacak ve azlarna gem vurup 'kulaklarna.kadar varacaktr. Mtercm: Maherde bu kadar fazla terleme herkes iin olmayp kfir ve asiler iindir. Terleme de herkesin gnah ve suuna gre olacaktr. Nitekim baka bir hadste: Baz kimselerin teri ayann kesine kadar, bazsnn teri baldrn yarsna kadar, bazsnn teri dizlerine kadar bazsnn teri oyluklarna kadar, bazsnn teri koltuklarna kadar, bazsnn teri azna kadar ykselecek ve bazsn da ter tamamen iine alp rtecektir. diye' varid olmutur. Adaletli hkmdar ile baz salih kimselerin Ar- Al glgesinde o gnk scaklktan korunacaklarna dair Yedi kimse vardr ki, Allah onlar rahmet glgesi altnda glgelendirir, barndrr mealindeki hadis-i erif gemiti. Peygamberler, sddiklar, ehidler, bu terlemeden korunmu olup maher gnnde altn krsler zerinde bulunacaklardr, diye hads-i erif nakledilmitir. 1433- Abdullah (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Kyamette insanlar arasnda ilk nce grlecek olan dava, kan davasdr. Mtercm: Maher gnnde insanlar ilk nce namazdan hesaba ekileceklerdir, eklindeki hadis-i erif ile bu hadis-i erif arasnda eliki yoktur; nk namaz Allah'n hakkdr. Allah'n haklarndan en nce namazdan sorulacaktr. Kul haklar ynnden de, ilk grlecek dava, Allah'n binas insan yapsn ykmak olan adam ldrme hususudur. 1434- bni mer (Radyallahu Anhma) 'dan rivayet edilmitir: Cennet ehli cennete ve cehennem ehli de cehenneme yerletikten sonra (herkes ebedi yerini aldktan sonra bir ko suretinde) lm getirilir ve cennetle cehennem arasna konur. Sonra bu (ko suretindeki) lm boazlanr. Arkasndan bir mnadi arr: Ey Cennetlikler ve ey cehennemlikler! Bundan sonra artk lm yoktur (herkes olduu yerde ebedi olarak kalacaktr). Bu yzden cennetliklerin sevinlerine sevin eklenir ve cehennemliklerin de zntlerine znt eklenir. Mtercim:

Kurtub'nin ta;iavvufulardan naklettiine gre, cennet ile cehennem arasnda kesilecek olan koun kesicisi Yahya Aleyhisselm olacakm. Bu ko eklindeki lmn kesilmesi de Allah'n emri ile Peygamberimizin huzurunda olacaktr. Kesicinin Yahya Aleyhisselm olmas, isminin manasnn devaml bir hayata dellet etmesi bakmndandr ve onun tercihi bu yndendir. Bu acize kalrsa, Yahya Aley hisselm, Kuds Kral tarafndan ,ko gibi boazlanmt. Bu bakmdan lm kounu kendisinin kesmesi akla yatkndr. Bir de bu kou Hazreti Cibril'in kesecei sylenir; nk ruhlarn bekasna memur olduu iin lm yok etmesi gerekir. 1435- Eb Sad (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Allah Teal cennet ehline: Ey cennetlikler! buyuracak ve onlar da diyecekler ki-. Emrine hazrz ve kulluunla mutluyuz, Rabbimiz! Allah buyuracak: Memnun oldunuz mu? Cennetlikler diyecekler! neden memnun olmayalm? Gerekten yaratklarndan hi kimseye vermediini bize verdin. Allah buyuracak: Size bundan daha stnn vereceim. Onlar diyecekler ki: Ey rabbimiz! Bundan daha stn hangi eydir? Allah buyuracak: Sizin zerinize rzam indireceim; artk bundan sonra hibir zaman size gazab etmeyeceim. Mtercim: Dnya aleminde de bunun benzeri bir rnek verilebilir. Yunan savanda Dmeke zaferinden sonra paalar ve asker kumandanlar padiah ikinci Abdlhamid'in huzuruna davet edildiler. O zamanki gazetelerin verdii habere gre, Padiah onlara yle hitap etti: Anadan doal beri bugnk kadar sevinli bir gnm olmam tr. Ben sizden memnunum. Bundan byle size hi bir ekilde gcenmeyeceim. ite dnyada da bu gibi iltifatlardan memurlarn sevin duyaca tabiidir. 1436- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Kfirin (cehennemde) iki omuzu arasndaki mesafe hzl giden bir srcnn gnde alabilecei mesafedir. Mtercim: Baz genler bu gibi hads-i erifleri akl ve mantk d sayarak itiraz ederlerse de, onlarn itirazlarna baklmaz; nk bu ve bunun gibi hadisler sahih olarak sabittir. Bugnk alimler gnein arzdan bir milyon yz bin defa daha byk olduunu ve gneden daha byk pek ok yldzlar bulunduunu hesap etmektedirler. Byklk ve mesafenin ne kadar sonsuzlua doru gittiini kabul etmeyen kalmamtr. Bunlarn tmn yaratan Allah olduuna gre, hadis-i erifte geen mesafenin hi bir nemi ve uzakl kalmaz. Cennetin genilii arz ve sema vat kadardr. mealindeki ayeti kerime gereince ehli snnete gre, cennet gne ve yldzlara nisbet-le ok daha byktr. Cehennem de byledir. Bu derecede byk olan cehennem byle kk bedenlerle dolmaz. Bedenin bymesi, azabn artmas iindir. Cennet ehli ise, Hazreti Adem Aleyhisselm'm boyunda, Hazre-ti Ysuf Aleyhisselm'n gzelliinde, Hazreti sa'nn otuz yalarnda ve bizim peygamberimizin ahlknda olacaklardr. 1437- Hazreti Enes CRadyallahu Anh)'den rivayet edilmitir.' Baz insanlar, kendilerine cehennem atei dokunduktan sonra vctlarnda yank izleri bulunduu halde cehennemden karlrlar ve cennete girerler. Cennet ehli onlara cehennemliler. diye ad verirler rirler. Mtercm: Cehennemde bir mddet yandktan sonra, vcudlannda yank izi olduu halde karlar. Cennette bulunanlar bunlara, cehennem iinde kaldklar iin, cehennemliler ismini verirler. Fakat bunlar sonradan bu ismin kaldrlmasn Allah'dan dileyecekler. Allah da onlarn zerinden bu irkin ismi kaldracaktr. Bu husus baka hadslerde vardr. 1438- Nman bin Beir (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Kyamet gnnde cehennem ehlinin azab bakmndan en hafifi o kimsedir ki, ayaklarnn ukuru altnda iki ate koru bulunur da, kazan ve tencerenin kaynay gibi, bu iki kordan dima kaynar. 1439- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Hi bir kimse, eer gnah ileseydi cehennemdeki yeri gsterilmeden cennete girmezdi. Bu, onun krn artrmas iindir Hi kimse de, eer salih amel ileseydi cennetteki yeri gsterilmedike cehenneme girmezdi. Bu da onun pimanlk duymas iindir. Mtercim: Her ahsn hem cennette ve hem de cehennemde makam (bir yeri) vardr. Bir mmin csmete girmeden nce, kendisine cehennemdeki makam gsterilir. man edip salih amel ilememi olsa girecei cehennemdeki yeri kendisine gsterilir ki, oraya dmediinden dolay Allah'a ok ok kretsin. Bu gr ona eziyet ver-miyecek, krn artracaktr. Kfir de cehenneme girmeden nce, ona cennetteki yeri gsterilir. man edip salih amel ileseydin ite cennetteki bu yeri alacaktn, denilerek gsterilir ki, hasret ve znts oalsn. Sonra cehennemdeki yerine girer. Mminler, kfirlerin cennetteki yerlerine varis olacaklarna dair baka hads-i erif

olduu gibi, bu ekilde tefsir edilen ayet de vardr. Baz hads-i eriflerde de bu cennetle cehennemdeki makamlarn gsterilmesi. Kabir suali zamannda olaca belirtilmektedir. 1440- bni mer (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: nnzde (ahlrette) bir havuz vardr ki, Cerb ile Ezruh aras kadardr. 1441- bni mer (R.A.)'dan rivayet edilmitir: (Cennette) benim havuzumun boyu bir aylk mesafedir. Suyu, stten daha beyazdr, kokuu misk kokusundan daha hotur ve kseleri de gk yldzlar gibidir (ok ve parlaktr). Kim ondan ierse, artk bir daha ebed olarak s us an az.1442- Enes (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Benim havuzumun boyu, Eyle ile Yemen'in San'a ehri aras kadardr. Orada gk yldzlar saysnca ibrikler vardr. Mtercim: Bu hads-i erifte beyan edilen havuz, asl Kevser nehri olmayp bu nehirden ayrlan bir koldan meydana gelen havuzdur. Kyamette maher yerinde Hazreti Muhammed Aleyhisselm'n mmetine ait olan mbarek bir havuzdur. Bu iki yerde bulunacaktr. Biri Srat kprsnden nce Arasat meydannda, dieri de Srat'dan sonradr: Gerekte her peygamberin kendi mmetine mahsus bir havuzu buluna-caksa da, bizim peygamberimizin Kevser nehrinden meydana gelecek havuzlarnn baka zellii olacaktr. 1443- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: Ryamda Havuzumun banda ayakta duruyor m usum. Bir de baktm ki, bir topluluk su imeye geldiler. Ben onlar, tanynca, aramza biri girip onlar, haydin diyerek katarlard. Ben, nereye gt-ryorsun? dedim. Vallahi, cehenneme gtryorum! dedi. Ben sordum: Onlarn durumu nedir? Cevab verdi: Bunlar senden sonra dinden gerisin geriye dndler. Sonra yine havuzumun banda baka bir topluluk grdm. Nihayet onlar tandmda, aramza biri girip onlar haydin, diyerek katarlard. Ben sordum: Nereye? Cevab verdi: Vallahi, cehenneme gtryorum! Durumlar (sular) nedir? diye sordum. Cevab verdi: Bunlar (sizin salnzda Mslman iken) sizden sonra dinden gerisin geri kfre dndler. Bu durumda onlardan, hayvann srden ayrlp krda babo kalmas gibi pek az kiinin kurtulacan sanyorum. Mtercim: Burada geen topluluklar, Hazreti Eb Bekir'in hilafeti zamannda Zekt vermeyiz deyip dinlerinden dnenler ve Hazreti Ali zamannda treyen sapk zmrelerden olmas ihtimali vardr. 1444- Harise (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Havuzumun boyu, Medine ile (Yemende'ki) San'a aras kadardr. Bir rivayette de: Orada su kaplan yldzlar gibi parldar ilvesi vardr.59 KADER BAHS 1445- mran bin Husayn (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber SaJlallahu Aleyhi ve Sellem'e biri (yani kendisi) sor-dU: Ya Reslallah! Cennet ehli cehennem ehlinden (dnyada) ayrt edilir mi? Cevab verdiler: Evet! O halde (cennet iin) alanlar neden alsnlar? dedi. Haz-reti Peygamber: Herkes, hangi ey iin yaratilmsa veya kendisine hangi ey takdir edilmise ona alr. buyurdu. (Bir kimse cennetlik ise, mrnn sonuna kadar salih amel iler. Bylece iyi bir hal zere ahirete ger ve cennetlik olur. Cenem-nemlik olan kimse de kfr ve inad zere bulunur ve eitli gnahlar ileyerek o hal zere ahirete ger ve cehennemlik olur. Her ne kadar bir kimsenin cennetlik veya cehennemlik oluu ezelde mukadder ve Levh-i Mahfuz'da yazl ise de, bunlar onun dnyada yapaca ilere uygun olarak takdir edildiinden amelleri iradesi ile yaplm olur. Kul, ezelde kendisi iin takdir edilen durumu bilmedii iin daima hayrl ilere komak ve sorumlu olduu ileri yapmak zorundadr.) 1446- Eb Hreyre (Radyallahu Anh'den rivayet edilmitin Adak, insan oluna takdir etmediim bir eyi salayamaz. Ne var ki kader o kimseyi adak yapmaya sevkeder. oysa ben onu (ezelde) kendisine takdir etmiimdir. Fakat bu adak sebebiyle (fukaraya kar calarm. (nk adak yapmam olsa, fakire hi b*ir ey verecek deildi.) Mtercim: Bir kimse: Falan dileim olursa, falan musibet benden kalkarsa, Allah rzas iin fakirlere u kadar para
59

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi: 932-957

vereceim yahut Allah rzas iin bir kurban keseceim, diyerek adak yaparken her eyin Allah'n takdiri ile olacana inanr. Bu inanla yaplan adaklar meru olup sonunda fakirlerin faydalanmasna sebep olur. Aslnda adaklar Allah Teal Hazretlerinin takdirini deitirmez. te nezirler (adaklar) bu inan ile yaplmaldr. 1447- Eb Sad (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: ktidar mevkiine getirilen bir ahsn mutlaka iki eit srda vardr. Bunlardan biri, ona iyilii tavsiye eder ve onu hayra tevik eder. Dieri ise ktl tavsiye eder ve onu ktle tevik eder. Masum, Allah'n koruduu kimsedir. (Allah'n himayesinde olan bir idareci daima hayrl ii kabul eder ve onu yapar.) 1448- Abdullah bin Mes'ud (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sailallahu Aleyhi ve Sellem, ou kez: Kalbleri 'eviren hakk, iin, hayr! diye yemin ederdi.60 YEMNLER VE ADAKLAR 1449- Abdurrahman bin Semre (Radyallahu Anh)'den rivayet edildiine gre Peygamber Sailallahu Aleyhi ye Sellem yle buyurmutur: Ey Abdurrahman bin Semre! Sen valilik isteme, Eer valilik sana istekten dolay verilirse, onunla babaa braklrsn (sana Allah'dan yardm gelmez). Fakat istemeksizin verilirse, o hususta sana (Allah tarafndan) yardm edilir. Eer bir i iin yemin eder de, o iten bakasn daha hayrl grrsen, yeminini bozarak hayrl olan yap ve yeminin iin de keffaret ver. (Mesel: Falanca kimseye vallahi selm vermem, diye bir kimse yemin etmi olursa, selm vermek hayrl bir" i olduu iin yeminini bozmas ve ymini bozduundan dolay da keffaret vermesi gerekir. Yemin keffareti de zengin olan iin imkn varsa bir kle azad etmek, yoksa on fa,kire ayr ayr birer fitre miktar para vermek yahut on fakirin bedenlerini rtecek ekilde onlar giydirmektir. Fakir olan kimse ise arka arkaya gn oru tutar. Yemin bozulduktan, sonra keffaretin yerine getirilmesi lazmdr. Yemin ksmdr: 1- Yemin- gamus: Yalan yere kasden yemin etmektir. Byle bir yemin byk gnahlardandr. Tevbeden baka bir keffareti yoktur. Ancak byle bir yeminle kul hakkna tecavz edilmise, o haklan geri verilmesi yahut hak sahibinden helallik alnmas gerekir. Byle kul hakkm tayan yemin-i gams, sahibinin ocan sndrr. afii mezhebinde byle bir yeminden dolay ayrca fazla olarak keffaret demek de gerekir. 2- Yemin-i lav: Bjir kimse kendi inancna gre gerek zanm ile yemin eder. Halbuki yemin ettii i dedii gibi deildir. Bunda bir kasd olmad iin, yemin sahibinin balanm olaca umulur. 3- Yemn-i Mn'akd: gelecekte bir ii yapmaya veya yapmamaya yemin etmektir. nsan byle bir yemin eder de yeminini bozarsa, keffaret demesi vacib olur. Eer byle bir yemin hayrl ilerin yaplmas ve kt ilerin yaplmamas iin ise, o yemine bal kalmak iin nemine gre farz ve vacib olur. Eer edilen yemin hayrl ii terk veya hayrsz ii yapmak iin ise, o zaman yeminin bozularak keffaret yerilmesi gerekir. Bir de bu hads-i erifte valilikle yemin bir arada anldna gre, bir memuriyet iinde hayr olduu takdirde yeminin bozulabilece-i ve keffaret verilmesi gerektii anlalabilir. 1450- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Biz sonuncularz ve (fakat) Ahirette nde gelenleriz. Vallahi, sizden birinizin aile ve akrabas aleyhindeki yemininde srar etmesi, Allah'n farz'kld keffareti vermek iin yemini bozmasndan Allah katnda kendisi iin daha gnahtr. Mtercim: Bir kimse aile ve akrabasndan biri ile konumamaya veya ona yardm etmemeye yeminde bulunursa, bu yemini bozmam ve keffa-ret vermem, diye srar ettii takdirde iledii gnah Allah katnda byk olur. Onun iin yeminini bozarak keffaret demesi gerekir. Bu hads-i erifi aklayan alimler, hadsin birinci ksm olan Biz sonuncularz... ile son ksm olan yeminde srar etmenin gnah olmas arasnda bir ilgi bulamamlardr. Ben bu ve buna benzer yerlerde tam bir ilgi buldum. yle ki: Biz btn gemi mmetlerden en sonra geldiimiz iin, gemi mmetlerden ibret alarak eriat edeblerine en ok riayet etmemiz gerekir. Bu itibarla akraba ve dostlar aleyhine yemin edip bunda srar etmek, bu hayrl mmetin gzel ahlkna aykr der. 1451- Abdullah bin Hiam (Radyallahu Anh) der ki: Biz Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte idik. Haz-reti Peygamber de mer bin Hattab'm elinden tutmutu. Bu halde iken Hazreti mer, Peygamber Sallallahv \leyhi ve Sellem'e: Ya Reslallah, Ben seni, kendimden baka her eyden daha ok severim, dedi. Hazreti Peygamber ona yle buyurdu: Hayr, nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, ben sana, kendi nefsinden daha sevgili olmadka
60

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:957-959

imann kemale ermi olmaz. Hazreti mer de: O halde, imdi yemin ederim ki, sen bana nefsimden daha sevgilisin, dedi. Buna karlk Hazreti Peygamber: Ey mer, ite imdi inancn tam oldu. buyurdu. 1452- Eb Zer Eldfar (RadyaIahu Anh) der ki, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri Kabe'nin glgesinde otururlarken: Kabe'nin Rabbi olan Allah'a yemin ederim ki, onlar en byk hsrandadrlar! Kabe'nin Rabbi olan Allah'a yemin ederim ki, onlar en byk hsrandadrlar. buyurduklar srada ben yanlarna vardm. Hatrma geldi ki, acaba Hazreti Peygamber bu szleri benim iin mi sylyor. Bu endie ve korku ile gidip yanba-larnda oturdum. Kendimi tutamyarak sordum: Ya Reslallah! Anam-babam sana feda olsun! En byk hsranda olanlar kimlerdir? u cevab verdiler: Onlar, byk servet sahibi olanlardr. Ancak yle, yle ve yle yapanlar (nne sana ve soluna yardm elini uzatanlar) bakadr. (Yani nne, sama ve soluna gereken ekilde verenler bu hsran ve ziyan dnda kalr. Bu gibilerin akbeti kt deildir.) 1453- Eb Hreyre (Radiyallahu Anh)'den rivayet edilmitir.-Mslmanlardan birinin ocuu lrse, ona cehennem atei demez, ancak Allah'n yemini yerine gelecek kadar (srat kprsnden geerken) deer. (Kur'ani kerimin Meryem sresi 71. ayeti kerimesinde mealen: inizde cehenneme uramadan geecek hi kimse yoktur. Bu, Rab-binin katnda kesinlemi bir hkmdr. buyurulan yemin yerini bulacaktr. Bu itibarla ocuu len ana ve babaya cehennem atei dokunmayacaktr. Ancak ayeti kerimede buyurulduu ekilde cehenneme varlacak; fakat cehennem ateinden zarar grlmeyecektir.) 1454- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allah Teai Hazretleri benim-mmetimi, kukuland iinden geindii kt eyleri yapmadka veya sylemedike (aa vurma-dka) balar. Mtercim: nsann kalbine ve zihnine gelen bir takm kuruntular ve ves-eseler dil ile sylenmedike veya ilenmedike, srf byle fenalklan dnmekle gnah yazlmaz. Bu zellik bu mmete mahsustur. Baz alimler, kalblerde yerleen ve kararlaan irkin iler ilenmemi olsa bile bunlardan sorumluluk doacan sylemilerse de, gerek olan bunlarn da balanm olmasdr. Fakat inan bozukluu ile ilgili olup kalbde veya zihinde yerleen hususlar mnafklk olur ki, Allah korusun imansz gitmeye sebeb tekil edebilir. 1455- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) 'dan rivayet edilmitir: Kim Allah'a itaat (ibadet) etmek zere adakta bulunursa, o ibadet adan yerine getirsin. Kim de Allah'a si olmay adarsa, Allah'a asi olmasn. (Bir kimse: Allah rzas iin gece namaz klmaya kalkacam. Adam olsun, Allah iin gn oru tutacam, sadaka vereceim demi olursa bu adaklarn yerine getirsin. Bunlar yerine getirmek vacibdir. Fakat arab ieceim, gnah ileyeceim diye adak yaparsa, bunlar yapmak haram olduu iin-bu gibi iler yerine getirilmez. 1456- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir Cuma gn'hutbe okurken, herkes mescidde glgede oturuyordu. Bir adam da gne altnda ve ayakta duruyordu. Hazreti Peygamber onu grnce kimliini ve halini sordu. Ashab cevab verdiler: Ya Reslallah! Bu adam Eb srail'dir. Gne altnda kalmak, yere oturmamak ve asla konumamak art ile oru tutmay adamtr. Onun iin byle duruyor. Bunun zerine Hazreti Peygamber ashabdan birine yle buyurdu: Ona syle, konusun, glgeye ekilsin ve otursun. Orucunu da tamamlasn. (Bunlar iinde yalnz oru ibadet olduu iin onun yerine getirilmesi gerekir, dierlerini yerine getirmek gerekmez.) 1457- Enes (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitirr Allahm Medinelilerin lek, kile ve iniklerine bereket (onlarn rnlerini bol yap). 1458- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir? Peygamber Sleyman Aleyhisselm dedi ki: Vallahi, bu gece doksan karm dolaacam- Bunlardan herbiri, Allah yolunda savaacak birer olan douracaktr. Peygamberin arkada melek, kendi sine: na-Allah, de! dedi. Hazreti Sleyman (na Allah demeyi) unutarak kanlarn dolat. Bunlardan hi biri ocuk dourmad; yalnz bir tanesi yarm (felli) bir ocuk dourdu. Eb Hreyre rivayet ederek der ki: Eer Sleyman Aleyhisselm, na Allah demi olsayd, yemini yerine gelecek ve maksadna kavumu olacakt. Bir defa da

Peygamber Sllallahu Aleyhi ve Sellem'in yle buyurduunu rivayet etmitin Keski na Allah deseydi. Mtercim: mam Buhar Hazretleri bu hadis-i erifin birinci ksmn Hazreti Peygambere isnad etmiyerek onu sanki Eb Hreyre'nin sz gibi gstermise de, yine iman ve adak bahsinin ba tarafnda Hazreti Peygambere isnad ile zikretmitir.61 SEKZNC CZ FERAZ BAHS 1459- bni Abbas CRadyallahu AnhmaJ'den rivayet edilmitir: Kur'an-i Kerimde takdir ve tayin edilen hisseleri hak sahihlerine veriniz. Arta kalan da en yakn erkek asabeye veriniz. (Mesel: bir kimse lr de geriye zevcesini, iki kzn ve bir erkek kardeini brakrsa, bu durumda farz ve muayyen hisse olarak zevce sekizde bir (1/8) hisse, iki kz da te iki (2/3) hisse alr. Bu hisseler alndktan sonra geri kalan ksm erkek kardee (asabeye) ait olur. O halde miras 24 hisse itibar edilir. Bundan sekizde bir olan 3 hisse lenin karsna, te iki olan 16 hisse iki kzma der ki bu farz hisselerin toplam 19 'hisse eder. Yirmidrt hisseden geri kalan 5 hisse de, lenin erkek kardeine ait olur.) 1460- Hazreti Enes (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Bir kavmin azadls, kendilerinden saylr. (Azad edilen bir klenin soyca yakn yoksa orun miras, kendisini azad eden efendinindir.) 1461- Hazreti Enes (Radyallahu Anh) rivayet edilmitir: Bir kavmin kz kardelerinin olu kendilerinden saylr (ve mirasa hak kazanr). Bir lnn miras olarak farz hisse sahipleri veya asebesi bulunmazsa, yaknlk derecesine gre kz karde ocuklar asabe gibi hak sahibi olurlar.) 1462- Sa'd (Radyallahu Anh) anlatn Her kim, babasndan bakasn, babas olmadn bildii halde, babasdr diye iddia ederse cennet ona haramdr. (Byle haram olan bir ii helal kabul ederse cehennemliktir s-ter hret edinmek iin, ister miras almak iin olsun, byle bir iddiada bilerek bulunmak haramdr. 1463- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitin Sakn babalarnzdan yz evirmeyin (bakalarn baba edinmeyin). Kim babasndan yz evirirse nankrlk etmi olur.62 ER'C EZALAR VE DYETLER BAHS 1464- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna arab ien bir adam getirilince bize yle buyurdu: Onu dvnz. Biz de o arab ieni dvdk. Sonra iimizden biri ona: Allah seni perian etsin, diye beddua etti. Bu beddua zerine Hazreti Peygamber: -Byle sylemeyiniz ve onun aleyhine eytana yardmc olmaynz. (eytan insann ktln ister; onun isteine yardmc olmaynz yahut nefis bu szlerden katar da ona fenala devam etmeyi emreder. Bu, bakmdan eytana ve nefse yardmc olmaynz. Mtercim: Kendi istek ve arzusu ile, bir damla dahi olsa, arab ien kimse azna arab kokusu olduu halde yakalanrsa yahut dier ikilerden sarho olarak yakalanrsa ve bu kendi ikrar yahut iki ahidin eha-deti ile sabit olursa ona ceza olarak seksen kam vurulur. Bu hkm Hanef, Maliki ve Hanbel mezheblerine gredir. afi mezhebinde ise onun cezas krk krbatr. Ceza sarholuk halinde uygulanmaz; kendine geldikten sonra, uygulanr. Sarholuk, kadn ile erkei, yer ile g ayrt edemeyecek kadar kendinden geme halidir. Bu mam Azam'a gredir. Dier iki imama gre sarholuk konuurken samalama ve szleri birbirine kartrma halidir. Fetva da bunlarn gr zeredir. arabn haram oluu Kur'an kerimin serahati le sabit bulunduundan onun bir damlasn dahi imek er' cezay gerektiriyor. Halbuki dier ikiler byle olmad iin ancak sarholuk verdikleri za-zaman er'i ceza gerekiyor. 1465- Hazreti mer (Radyallahu Anh* der ki:
61 62

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:959-964 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:965-966

Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zamannda Himar lkabnda bir akac adam vard. Bazan yapt akalarla Hazreti Peygamberi tebessm eklinde gldrrd. Bir vakit bu adam arab imi olduundan Hazreti Peygamber ona krba cezas uygulamt. Yine bir gn ayni sutan dolay yakalanarak 'Hazreti Peygamberin huzuruna getirildi. Kendisine ikinci defada denek cezas uyguland esnada, orada bulunanlardan biri; Rabbim, bu arabcya lanet et, ne de ok iki iiyor! diye ilendi. Bunun zerine Hazreti Peygamber yle buyurdu: Ona lanet etmeyiniz. Vallahi, onun Allah' ve Allah'n peygamberini sevdiini kesinlikle biliyorum.^ Bundan anlalyor ki, bir mmin, arab imek gibi gnah ilemesiyle lanetlenmez ve haram i Allah' ve peygamberini sevmeye engel olmaz. Bununla beraber er'i cezaya arptrlr; bu da gnahna keffaret saylr. Haklarnda ak delil olmayan kfirleri bile isim tayin ederek lanetlemek caiz deildir; ancak Allah'n laneti zalimler zerine olsun, kfirler zerine olsun denilebilir. 1466- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allah o hrsza lanet etsin ki, baa giyilen miferi alar da eli kesilir, urgan alar da eli kesilir. Mtercim: Bir dinarn Cbir altnn) drtte bir kymetine ulaan herhangi bir eyann alnmas ile elin kesilmesi gerekir. Bundan daha az kymette olan eyalarn alnmas ile el kesilmez. 1467- Hazreti Aie CRadyallahu Anha) 'dan rivayet edilmitir: eyrek Dinar ve ,daha fazlasnda el kesilir. (Altn parann drtte biri veya gmn on dirhemi veya bunlar kymetinde olan eyalarn alnmas, el kesmeyi gerektirir. Ancak mam Azam Hazretlerine gre, halk arasnda mubah hkmnde olan ot, kam, kzl toprak boyas gibi eyleri almakla el kesilmez. Yine abuk bozulan ve ryen st, et, kavun, karpuz ve ya mey-valar gibi eylerden dolay da kesilmez. Sarholuk veren maddeleri ve elence aletlerini almaktan da el kesilmez. Alacan tahsil edemeyen bir kimse, alaca kadar bir mal borludan alarsa yine el kesilmedii gibi umuma ait veya ortak mallarn alnmasndan da kesilmez. Bununla beraber bakasnn hakkna tecavz edilen yerlerde haram yine ilenmi olur. hak sahibi ile hellallalmazsa ahiretde ceza ekilir. 1468- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: -Bir cariye (kadn kle) zina eder de ettii zina meydana karsa, (efendisi onu) krbala dvsn (ona elli krba vursun); fakat ona barp armasn. Sonra yine zina ederse, yine onu dosun. Fakat barp armasn Sonra nc defa zina ederse/bir ip karlnda olsa bile onu satsn. Mtercim: er' cezalarda klelerin cezas hr olanlara uygulanan cezann yarsdr. Bekr halde iken zina eden hr kimselerin cezas yz denek ve klelerinki elli denektir. Ayrca klelerde recim cezas yok tur; nk recim cezasnn yars olmaz. Bu ceza yalnz hr ve nikahlanm kimseler hakknda olur. 1469- Eb Brde (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Allah'n er' cezalarndan olmayan (bakasna hakaret gibi sulardan dolay (suluya) on denekten fazla vurulmaz. Mtercim: Bir kimse, arab imek, zina etmek ve namuslu bir kadna iftira da bulunmak gibi, er' cezay gerektiren sularn dnda bir su< ilerse, o suluya on denekten fazla ceza verilmemelidir. mam Ahmed ile mam Hanbel Hazretleri bu hads-i erifi esas kabul ederek amel etmilerdir. mam Azam, mam afi ve mair Maliki Hazretleri ise, on denekten ok vurulabileceini kabul etmi lerdir. Ancak ne kadar ziyade yaplabileceinde ayrla, dtler mam A'zam Hazretlerine gre, tazir ad verilen cezalarn miktar ha kimin takdirine baldr. Sulunun su durumuna, beden, mal iti ma durumlarna baklarak tayin edilir. Azarlama ve ayiblama ceza lan da verilebilir. 1470- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Kim, klesine susuz olduu halde zina isnad ederse, kyamet gn krbalanr. Ancak syledii doru ise krbalanmaz. (Bir kimse kendi klesine zina etmitir diye iftira ederse dnyada bu iftirasndan dolay ceza grmez ise de, ahirette Allah tarafndan ona iftira suunun cezas olmak zere seksen krba vurulur.) 1471- tbni mer (Radiyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitin Bir mmin, yasak olan cana kymadka dininde genilik iinde devam eder. Mtercim: Bir mmin kk ve byk gnahlar ilemi olsa bile, din ve iman dairesinde serbestlik iinde olur. Her istedii zaman tevbe ve, istifar ederek, zerinde kul hakk varsa helallaarak balanmas umulur. Fakat irkten (Allah'a ortak koma gnahndan) sonra en byk gnah olan adam ldrme suu- insana bulat m, artk onun dindeki genilii kaybolur; nk dnyada ksas cezasna, ahirette de azaba arplr. Bu hadis-i erifin iaretinden anlalyor ki, katil olann tevbesi makbul deildir. Bu gre, bni mer ve bni

Abbas katlmlardr. Fakat dier mctehidlere gre, bu hadis-i erif tehdit ve tedit manasn tamaktadr. Yahut ldrme iini helal kabul etmek artna baldr. nk irkten baka gnahlar ilemekle, helali helal, haram da haram kabul etmek art ile hi bir mmin kfir olmaz. Ancak kfr gerektiren sz ve hareketleri ilemekle dinden klr. Dinden kmay gerektirmeyecek ekilde gnah ileyenlere Allah dilerse ahirette azab eder, dilerse balar. Azab edii de kulun gnah mik-tannca olur. 1472- Mikdad bin Am (Radyallahu Anh) der ki: Ben Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Efendimize sordum: Ya Reslallah! Savarken bir kfirle karlasam ve kolumu bir kl darbesiyle kesmi olsa ve Sonra bu adam bir aac siper ederek, ben Allah rzas iin mslman oldum dese onu ldrebilir miyim? Hazreti Peygamber: Onu ldrme! buyurdu. Ben yine: Ya Reslallah! Bu kfir benim kolumu kestikten sonra mslman olduunu sylyor. Yine onu ldremem mi? dedim. Buyurdu ki: Sakn Onu ldrme. Onu ldrrsen, o kfir* senin onu ldrmenden nceki durumuna geer (mmin saylr); sen e, o kfirin, tevhit kelimesini sylemesinden nceki durumuna dersin. (Bir mmini, mmin olduu iin ldrmek kfrdr.) bni mer'den (Ra-dyallahu Arihma) yle bir rivayet vardr: Mmin kii, kfirlerle beraber olduu iin imann gizlerde sonra aa vurur ve sen onu ldrrsen ayn netice meydana gelir. Nitekim sen de nceleri Mekke'de imann gizliyordun. 1473- Abdullah bin Amr Eb Musa (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Bize kar silh tayan bizden deildir. (Mslmanlara ve islm idaresine kar silh tayan ve bunu hell sayan bir insan mmin deildir.) 1474- Abdullah CRadyallahu AnbJ'dan rivayet edilmitik: Allah'dan baka ilh olmadna ve Muhammed Aleyhsselm' m Allah'n peygamberi olduuna ahadet eden bir mslmanm kan (ldrlmesi) ancak sebebden biri ile hell olur: 1- Can mukabilinde can (haksz yere cana kyann ksas olarak ldrlmesi gerekir). 2- Evli veya dul iken zina eden (talanarak ldrlmesi gerekir) . 3- slm dininden kan ve islm cemaatndan ayrlan. (katil. zani ve mrted olandan bakasn ldrmek hell olmaz. Bir ksm alimler, bu ne bir drdncsn ilve etmilerdir. O da nefis mdafaas iin adam ldrmektir. Birisinin zerine saldran ve hayatna kasdeden kii baka trl nlenemezse ldrlr.) Mtercim: Hanef mezhebinde cemaatla namaz klmay terk etmek ldrlme sebebi deildir; ancak farziyyeti inkr edilirse dinden klr ve tevbe etmedii takdirde ldrlr. nk islm toplumunu terk etmek, namaz terk etmek manasna gelmez. Mslmanlardan ayrlp kfirlere karmak demektir. 1475- ibni Abbas (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Allah'n en ok buzettii kiiler tr: 1 Harem hudutlar iinde inkarclk eden, 2 Mslmanlkta cahzh'yet adeti peinde koan. 3 Haksz yere bir kimsenin kann dkmeye istekli olan 1476- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Biz dnyada sonuncular ve (fakat) ahirette nde gelenleriz. zin vermediin halde evinin iine bakan kimseye, parmaklarnn arasndan bir akl ta frlatp gzn k arsan sorumlu olmazsn. Mtercim: mam afi Hazretleri bu hadis-i erifin zahiri ile amel ederek demitir ki: Bir kimse, kendi evinin kap veya penceresinden izin almakszn evin iine bakar da, ierde bulunan ev sahibi, iki parmak arasmaTbr ta alarak ieriye bakan mtecavizin gzne atarak gzn kr eder veya sakatlatrsa, bundan dolay ev sahibine ceza vermek gerekmez. Yaralanan lse bile yine bir gnah yoktur, diyet de yoktur. Dier alimler ve mctehidler demilerdir ki, bu hads-i erif tehdit ve tedit ifade eder. Byk pencere ve kaplardan ieri bakann gz oyulmas halinde diyet gerekir. 1477- Ibni Abbas (Radyalaht Anhma)'dan rivayet edilmitir: u ve u (sere parmayle ba parmak) diyete eittir. (Bu iki parmaktan herhangi biri kesilmi olursa kesen kimsenin lm diyeti olan yz devenin onda birini (on deveyi) Vermesi gerekir.63

63

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:966-973

MRTEDLERN (HAK DNDEN IKANLARIN) TEVBEYE ARILMALARI 1478- bni Mes'ud (Radyallahu Anh) Hazretleri-der ki: Bir kimse Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sordu: Ya Reslallah! Cahiliyet zamannda (islmdan nce) yapm olduumuz gnahlardan sorumlu olacak myz? Hazreti Peygamber cevab verdi: slm'da iyi olan kimse, cahiliyet zamannda ilemi olduu gnahlardan sorumlu tutulmaz. Fakat islm'da kt olan,kimse, nceki ve sonraki ktlklerinin cezasn eker. Mtercim: Bir kimse irtidat ettikten sonra tekrar tevbe ederek slm dinine dnse, imam sahih olur ve o gnden itibaren mslman saylarak sahih amelleri makbul olur. rtidat halinde terk etmi olduu farz-lan kaza etmesi gerekmez. Ancak slm iken yapm olduu hac ibadetini yeniden mslman olmakla kaza etmesi icab eder. rtidad eden kimseye, tevbe ederek iman etmesi teklif edilir ve varsa bheleri giderilir. Tevbe edince kurtulur, deilse islm idaresi tarafndan ldrlmesi gerekir. Ancak irtidad eden kimse kadn ise ldrlmez, habsedilir. afii mezhebinde kadn bakmndan hkmde bir ayrlk yoktur. te Islmda ktlk yapan kimse, hem islm halinde, hem de cahiliyet zamannda iledii gnahlardan sorumlu tutulur, hkmnn manas da, slm'dan ktlk yaparak kann durumunu tesbit etmektedir. Yoksa islm dininden kmakszn gnah ileyen kimse manasna gelmez.64 TABR (Rya tevili) BAHS 1479- Hazreti Enes (Radiyallahu Anh) 'den rivayet edilmitin Salih adamn gzel ryas, peygamberliin krk altda bir blmdr. Mtercim: Salih kimsenin grm olduu gzel ve iyi ryalar, peygamberliin bir blmdr. nk rya gaybe ait eylerle ilgili olduu bakmdan nbvvet blmlerine benzer. Burada ifade ettii mana gerekten nbvvetin paras olmayp ona benzeme bakmndan mecaz manasn tamaktadr. Fakat peygamberlerin grdkleri ryalar nbvvetten olduu cihetle hakikattir ve Allah'dan bir vahiydir. ounlukla iyi kimselerin (salih kullarn grdkleri ryalar gerek ktndan hads-i erifte salihlerin ryas diye kayd Vardr. Yoksa salih olmayanlar da gzel ryalar grebilir. Mslman olmayanlar da grebilir. Onun iin ryalar ksmdr: 1- Peygamber ryas: Bunlarn ryalarnn tm dorudur ve ouda tbire muhta olmayp ayn ile kar. Bazsda tevile muhta olarak kar. 2- Salih insanlarn ryas: Bunlarn ryalar ou kez rahmanidir. Ve grdkleri gibi kar. 3- Dier insanlarn ryas: ryalarnn bir ksm dorudur, bir ksm da bozuk ve karktr. Bu nc ksm arasnda kfir olanlann ryalar nadiren doru kar. Alimler, doru kimselerin ryala doru kar, yalanc ve sahtekrlarn ryalar ise doru kmaz, demilerdir. Bir de peygamberlerin bir nbvvet yn ile risalet yn vardr. Nbvvet yn, gaybe dair bilgilere sahib olma hasletidir. Risalet ise, insanlara tebli halidir. Onun- iin rya nbvvetten para saylm, risaletten saylmamtr. 1480- Eb Sad (Radyallahu Anh'den rivayet edilmitir: Sizden biriniz, sevdii bir rya grd zaman, muhakkak o rya Allah'dandr. Bu ryadan dolay Allah'a hamd etsin ve onu anlatsn. Bundan baka holanmad bir rya grd zaman, muhakkak o eytandandr, onun ktlnden Allah'a snsn ve onu hi kimseye de anlatmasn; artk o rya kendisine zarar veremez. Mtercim: Salih ryalarn edebleri tr: 1- Allah'a hamd ve kr etmek, 2- Grlen salih ryay bakasna anlatmak, 3- Kendisine rya anlatlan kimse, o ryadan sevin duyabilecek ve onu kerih grmeyecek kimse olmaldr. Fena ryalarn edebleri ise drttr: l- Grlen ryann fenalndan Allah'a snmak, 2- eytann errinden Allah'a snmak, 3- Uykudan uyanr uyanmaz, hemen sol tarafa tkrmek ve sa yan zere yatmak, 4- O ryay hi kimseye sylememek.
64

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:973-974

Bir de.Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ashabdan kt ve korkulu rya gren birine buyurdular ki: Sen yatana girerken unu oku: Bismillhi ez bikelimatillahi't-tammati min gadabihi ve erri ibadihi ve min hemezati'-eyatni ve en yahzurn. Bu ha-dis-i erifi mam Nese'i tahri etmitir. Bu gibi korkulu ryalardan korunmak iin Ayetlkrsi'nin okunmasnn yararl olduu tecrbeye dayanarak sylenir. 1481- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) der ki Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem: ^Peygamberlikten, m-beirattan baka bir ey kalmad. buyurdu. Ashab sordular: Ya Reslallah, mbeirat nedir? Hazreti Peygamber: Salih ryadr. buyurdu. Mtercim: Artk peygamberlik bende tamamland. Benden sonra bz kullara salih rya ile mjdeler gelecektir. Yunus sresinin 64. ayeti kerimesinin meali olan Veliler iin hem dnya hayatnda (Kur'anm ve Peygamberin haberleriyle), hem de ahirette (cennetle) mjdeler var. ayetini, baz mfessirler, Allah iyi kullarn, gzel ryalar gstererek ve ilhamda bulunarak dnyada mjdeler, diye tefsir etmilerdir. Bir mminin dnyada mjdelenmesi, gerek kendisi iin ve gerekse bakas iin grecei salih ryadr ve ahiretteki mjdesi de cennettir, diye de tefsir edilmitir. 1482- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Ryasnda beni gren kimse, (ahirette) ayk iken beni grecektir. eytan benim klma giremez. Mtercim: Allah Teal Hazretleri, eytann dnyada Hazreti Peygamberin ekil ve kyafetine girmesine msaade etmedii gibi, rya aleminde de ona izin vermemitir. Bunun sebebi de, hak ile batl birbirine karmasn diyedir. Hazreti Peygamberin ekil ve kyafetine uygun olarak grlen ve ryada alimler ittifak etmilerdir. Dier hususlar ihtilafldr. 1483- Eb Sad (Radyallahu Anh) den rivayet edilmitir: Ryada beni gren, muhakkak zatm grmtr; nk eytan benim eklime giremez. 1484- mm Haram (Radyallahu AnhaKdan rivayet edilmitir: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in st teyzesi ve Ubade bin Samit zevcesi olan mm Haram der ki: Bir gn, Hazreti Peygamber evimizi ereflendirdi ve evimizde uyudu. Bir mddet sonra glmseyerek sevin ve ne'e ile uyand. Ben ona sordum: Ya Reslallah, neden gldnz? Cevab verdiler: Ryamda mmetimden birtakm insanlar tahtlar stnde sultanlar gibi u denizin ortasnda sava ge ..Herine binip Allah yolunda gazaya km olarak bana gsterildiler. Ya Reslallah! dedim, Allah'a dua et beni de onlardan biri yapsn. Hazreti Peygamber de istediim ekilde bana dua etti. Sonra Hazreti Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem mbarek ban yasta koyarak tekrar uykuya dald. Sonra.yine glmseyerek ne'e ile uyand. Ben sordum: Ya Reslallah, neden gldnz? Cevab verdiler: Ryada mmetimden bir takm insanlar, tahtlar stnde sultanlar gibi u denizin ortasnda sava gemilerine binip Allah yolun da gazaya km olarak bana gsterildiler. mm Haram der ki; Ben yine dilekte bulundum: Ya Reslallah, dua et de, Allah beni onlardan bir mcahide yapsm. Bana cevab verdiler: Hayr, sen evvelkilerdensin! Mtercim: Gerekten Hazreti Peygamberin bir mucizesi olarak Hazreti Osman'n hilfeti zamannda Hazreti Mviye'nin kumandas altnda Kbrs' fetih iin savaa kan ordu iinde mm Haram savaa katlm. Mcahidler Kbrs'a ktklar zaman, mm Haram (Ra-dyallahu Anha) binmi olduu hayvandan derek adada ilk ehid kadn olmutu. 1485- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'den rivayet edilmi ;ir Zaman (kyamet) yaklat vakit mminin ryas pek az yanl kar. Mminin ryas, nbvvetin krk alt parasndan bir paradr. Nbvetten olan eyde de yalan olmaz. Mtercim: Baz mevsimlerde veya kyamete yakn zamanlarda mminlerin grecekleri ryalar ounlukla doru kar.

Kyamete yakn ryalarn doru kacana dair baka hadis-i erif vardr. Bir ksm alimlere gre de, insanlar Hazreti Mehdi zamannda herkes saadete kavuacandan vakit ok abuk geecektir. Byle bir zamanda grlen ryalar doru olur ve nadir olarak yanl kar. Bu zaman da kyamete ok yakn bulunacandan bir takm esrarn ortaya km olmas tabiidir. Bir de bu zamann, sr'at zaman denilen uak, fze, radar ve telsizler gibi keiflerin ortaya kt vakit olduunu syleyenler de vardr. Bu da Hazreti Peygamberin yine bir mucizesi olur. 1486- bni mer (Radyatlahu Anhma)'den rivayet edilmi tir: Ryamda sanki siyah ve ba dank bir kadnn Medine'den karak Cuhfe denilen Mehyea'ya konduunu grdm. Bu ryam, Medine'deki veba hastal oraya nakledildi, diye tevil eltim. Mtercim: Hazreti Peygamberin bu ryasndan sonra Medine'nin veba ve stma hastalklar kalkm, dier memleketlerde ara sra olan hastalklar gibi zuhur etmitir. Daha nce bu hastalklar Medine'de ok olurdu. Bir de rya tabiri yapacak olan kimsenin bu hususta ilim ve tecrbe sahibi bir kimse olmas arttr. 1487- bni Abbas (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir: Her kim ryasnda grmedii birveyi grdm diye sylerse, ahirette ona iki arpa danesini birbirine dmlemesi *teklif edilir; halbuki bunu asla yapamayacaktr. Kim de, bir toplum kendisinden holanmad yahud ondan katklar halde, dinlerse, kyamet gnnde onun kulana kurun dklr. Kim de (canllara ait) bir suret (heykel) yaparsa, (kyamette) ona ruh vermeye zorlanr. Halbuki ona ruh veremiyecektir. (Bu ileri helal sayarak yapan kimseler, bu ekilde azab edilirler. Yahud bu ileri yapmamak iin bir tehdit mahiyetindedir. Yoksa mminler ebedi olarak cehennemde kalmazlar.) 1488- tbni mer (Radyallahu Anhma)'den rivayet edilmitir: Yalanlarn iinde en byk yalan, ryasnda gzlerinin grmedii eyi grm gstermesidir. 1489- bni Abbas (Radyallahu Anhma) der ki: Bir adam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna gelip dedi ki: Ya Reslallah! Ben bu gece ryamda gkte bir bulut grdm. ,O buluttan ya ve bal yayordu. nsanlar o bal ve yadan avu avu toplamaya baladlar. Bir ksm kimseler ok, bir ksm da. az toplad. Sonra bir ip grdm ki bir ucu yerde, dier ucu gkte. Ya Reslallah, sen o ipi tuttun ve ge ktn. Sonra bakas tuttu ve o da kt. Sonra birisi daha tuttu; o da kt. Sonra bir adam daha o ipi tutunca, ip koptu. Sonra yine birleti. Bu ryam nasl tabir edersiniz? Orada bulunan Hazreti Eb Bekir {Radyallahu Anh) hemen dedi ki: - Ya Reslallah, anam-babam sana feda olsun. Vallahi bu rya mn tabirini bana braknz. Bunun zerine kendisine izin verildi. O da ryay yle tabir etti: O bulut islm dinidir. O buluttan akan ya ve bal, Kur'an kerim olup baz insanlar onu ok okuyarak fazla tad alacaklar, bazlar da az okuyarak az tad alacaklardr. Gkten yere kadar sarkan ip de, sizin imdi zerinde bulunduunuz hak dindir, eriattr. Siz bu dine bal kalarak Allah sizi yksek derecelere karacaktr. Sizden sonra yerinize geecek halifeniz de eriata tutunarak o da onunla yksek derecelere ulaacak. Sonra birisi daha tutacak, o da yksek derecelere kacak. Sonra birisi daha tutacak; fakat bu defa o ip kesilecek, sonra yine birleecek ve o da yksek derecelere kavuacak. Hazreti Eb Bekir ryay bu sakilde tabir ettikten sonra sordu: Ya Reslalla, anam-babam sana feda olsun. Bu tabirimde isabet mi ettim, hata mi ettim? Peygamber Sallallahu .Aleyhi ve Sellem ona: Ryann bir ksmnda isabet, bir ksmnda hata ettin. buyurdu. Hazreti Eb Bekir rica etti: Ya Reslallah, Allah iin bana syle, hangi yerde isabet ve hangi yerde hata ettim? Resl-i Ekrem: Allah iin deyip yemin ederek srar etme. buyurdu. Mtercim: Hazreti Eb Bekir'in tabiri zere Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimizden sonra Hazreti Eb Bekir halife oldu.. Ondan sonra Hazreti mer ve sonra Hazreti Osman halif oldu. Fakat Hazreti Osman zamannda fitne ve fesad ortaya karak ip koptu ise de Hazreti Osman ehid olarak cennete gittiinden ip tekrar bititi. Bu tabirlerin hata ve sevab yerlerinde hadis sarihleri ihtilf etmilerdir. . Ryasnn tabirini isteyen kimseye: Hayrdr ina Allah, ryanz bize hayrdr ve dmanlarmza serdir. Alemlerin Rabb olan Allah'a hamd olsun, ryan anlat, demelidir. Tabir edecek kimse de, bu ie ehil olmal, ryay grenin hal ve durumuna gre yorum yapmaldr. Kerahet vakitlerinde, geceleyin tabir etmemelidir. Gzel ve doru ;rya grmek isteyen de, yatarken abdestli olmal ve Ayetlkrsi ile .hls ve Mavvizeteyn'i okumaldr. Bundan sonra kbleye kar sa yan zere yatmaldr. u duay da okumaldr:

Rabbim! Korkulu ryalarn ktlnden ve eytann oyunundan hem uyak iken, hem de uyurken sana snrm. Rabbin! Senden salih ve faydal olan, zihinde tutulan ve unutulmayan bir rya isterim, Rabbim: Ryamda bana, sevdiim eyi .gster. Bir de ryay, gvenilir kmil insanlara tabir ettirmeli. Cahillere ve dmanlara ettirmemelidir.65 FTNELER VE B1TANA TAAT BAHS 1490- bni Abbas (Radyallahu Anhma)'dan rivayettir: Her kim amirinden holanlmayacak bir ey grrse sabretsin; nk sultann taatmdan bir kar kan, bir nevi cahlliyet lm ile (sapklk zere) lr. 1491- tbni Abbas (Radyalahu Anhma)'dan rivayettin Her Vim amirinden holanmayaca bir ey grrse ona sabretsin; nk toplumdan (islm toplumundan) bir kar ayrlp da vefat eden, ancak cahiyet lm gibi bir lmle vefat etmi olur. 1492- Ubade bin Samit (Radyallahu Anh) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem bizi biat iin ard. Biz de Hazreti Peygambere syle biat ettik: Ne'eli ve kederli halimizde, darlkta, bollukta, aleyhimize yaplan terihde ve idari i hususunda idarecilerle, bizce apak kfr saylan ve Kur'an'dan da delili bulunan bir mesele olmadka ekimemek hakknda biat ettik. 1493- tbni Mesud (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitiri Hayatta kahp da kyamet balarna kopanlar, insanlarn en kilerindendirler. Mtercimi Kyamet, insanlarn en ktlerinin basma kopacak. Kyamete yakn zamanda yeryznde salih kimselerden hi biri bulunmayacak. Baz hads-i eriflerde, kyamete yz sene kala yeryznde Allah Allah diyen kalmayacak, buyurulmaktadr. nk kyamete yakn bir zamanda Yemen tarafndan gayet yumuak ve tatl bir rzgr gelip btn mminlerin ruhlarn alacaktr. Sonra yeryznde insanlarn ktleri kalacaktr. 1494- Hazreti Enes (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Siz Rabbinize kavuuncaya-kadar, zerinize hangi zaman gelirse mutlaka sonraki zaman ondan. (Zaman ve asrlar getike kyamete kadar fenalklar oalarak devam edecektir. Fakat hadis alimleri bunu genel bir kaide kabul etmemektedirler. ok kere byle fenalklar olaca manasn tadn ifade ediyorlar. Bu da baz devirlerde iyiliklerin bulunacana aykr dmez.) 1495- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitin Sakm sizden biriniz silhn din kardeine dorultmasn nk farknda olmadan eytan silh elinden kaydrabilir de (kaza neticesi cinayet ileyerek) cehennem ukuruna der. (aka ve elence kabilinden dahi olsa, hi kimse silhm din kardeine evirmemeli ve onu hedef almamaldr. nk eytan drtmesi ile silh patlayabilir, elden frlayabilir. Sonunda da haksz yere bir din kardein lmne sebebiyet verilebilir. Bu ii yapan da kyamette cehennem azabn eker.) 1496- Eb Hreyre (Radyallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Yaknda birtakm fitneler olacaktr. O fitneler zamannda oturan ayakta durandan daha hayrl, ayakta duran yryenden daha hayrl ve yryen de koandan daha hayrldr. Kim o fitneleri grmeye kalkarsa fitneler onu helak eder. Kim de o fitnelerden kurtulmak iin bir snak yahud bir barnak bulursa, oraya snsn, (fitnelere bulamasn). 1497- bni mer (Radyallahu Anhma)dan rivayet edilmitir: Allah bir kavme azab indirdii zaman, azab o kavmin iinde bulunanlarn tmne isabet eder. Sonra kyamette kendi amellerine gre hesaba ekilirler. (yine iyiler cennete, ktler cehenneme girerler.) 1498- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Busr'da (Medine ile am arasnda bir yerde) bulunan develerin boyunlarn aydnlatacak ekilde Hicaz arazisinden bir ate kmadka kyamet kopmaz. CHicretin altyz yirmi drt ylnda ve Cumadelahire aynn balarnda pazar gn kuluk zamannda balayarak cuma gnne kadar devam eden zelzele sonucu, Medine evresinden bir yerde meydana gelen ate dere ve tepeleri kaplayacak ekilde ortal dehete vermiti. Medine'liler tevbe ve istifar ederek, kurbanlar keserek ve sadakalar vererek korkulu anlar geiliyorlard. Sonra Allah tarafndan cuma gn Uhud da hizasna yaklat
65

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:974-981

bir srada ate snd. Bu ate Mekke'den ve Medine ile am arasnda, bulunan Busra'dan grlmtr. Atein gklere doru ykselmesiyle uzaklara kadar ulamt.) 1499- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)*den rivayet edilmitir: Frat nehrinin bir altn hazine karma zaman yaklayor. Kim bu hazinenin knda hazr olursa ondan bir ey almasn. (nk insanlar ona sahib olmak iin birbirlerine girecekler ve o mcadeleye girenler birbirini ldreceklerdir.) 1500- Eb Hreyre (Radyallahu Anh'den rivayet edilmitir: Davalar bir olan ve aralarnda ok byk bir savan meydana gelecei iki byk ordu arpimadik, herbiri Allah'n Peygamberi olduunu iddia eden otuza yakn yalanc deccal kmadka, ilim, kaldrlmadka, zelzeleler oalmadka, zaman daralmadk-a, fitneler ba gstermedike, ldrme vak'aan oalmadka, servetiniz oalp tamadka, mal sahibini sadakasn kimin kabul edecei dndrme dike ve sadakasn (maddi yardmn) arzetti- kii, benim ona ihtiyacm yoktur, demedike, insanlar yksek yksek binalar kurmadka, kii, bir lnn kabrine urayp, keski onun yerinde ben olaydm, demedike ve gne batt yerden domadka kyamet kopmayacaktir. Gne batdan doup da insanlar, onu grnce hepsi birden iman edecekler, fakat o vakit nceden iman etmemi veya iman ederek hayr kazanmam olan kiiye mannn fayda vermeyecei zamandr, kyamet mutlaka kopacak ve kumalarn aralarnda aan iki insan, onu satmaya veya katlamaya frsat bulamyacaklardr. Kyamet mutlak kopacak ve hayvannn stn (evine) gtren adam onu tatma frsat bulamiyacaktr. Kyamet mutlaka kopacak ve havuzunu dolduran kii sulama frsat bulamayacaktr. Kyamet mutlaka kopacak ve lokmasn azna kaldran kii onu yeme frsat bulamayacaktr. 1501- Hazreti Enes (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Ba siyah bir nokta gibi, Habe'li bir kle dahi sizin banza idareci getirilmi-olsa, ona itaat ediniz ve onu dinleyiniz. 1502- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitin Gerekten siz amir olmaya hrs ve heves gsterirsiniz. Halbuki o kyamet gnnde pimanlk olacaktr. Amirlik, tyi emziren stanne ve fakat memeden kesen kt kadndr. 1503- Ma'k bin Yesar (Radyallahu Anh)'dan rivayet edilmitir: Mslman halk idare eden bir vali, onlara hainlik ederek lrse, Allah ona cenneti mutlaka haram klar. 1504- Cndeb (Radyallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Kim iittirmek iin (hret ve gsteri iin) bir i yaparsa, Allah da onu tehir eder. Kim de insanlara glk karrsa kyamet gnnde Allah ona glk ektirir. Mtercim: Dnyada gsteri ve hret gibi ahs maksadlar iin ibadet ve amel ileyen kimseyi Allah Teal Hazretleri kyamette insanlarn ortasnda rezil eder, tehir eder, Yahud dnyada da o kimseyi rezil ve rsvay eder. Her kim de insanlar zorluk v.e skntya sokar veya zahmet ve meakkat yklerse yahut onlarn ayblann rtneyip meydana karrsa, o kimseyi de Cenab Hak ahirette *Ceza i karldr kuralnca yaptna karlk azaba sokar. 1505- Eb Bekre (Radyallahu Anh) 'dan rivayet edilmitir: Sakn bir hakim, fkeli iken iki kii arasnda hkm vermesin. (nsanhk hallerinden olan znt, fke, korku ve alk benzer -haller insann kalbini megul eder ve. hisler gerekler'zerinde tesirde bulunur. Bu gibi durumlarda hakim davaya bakp hkm vermesin; baka zamana braksn. Hatta Hanbel mezhebinde bu ahval iinde hakimin vermi olduu karar geerli saylmaz. Dier mezheblerde kerahetle geerlidir.) 1506- Sehl ibni Eb Hesme (Radyallahu Anh) anlatn Sehl olu Abdullah ile Muhaysa adlarnda iki amca oullan yiyecek noksanlndan iine dtkleri sknt ve zarureti gidermek iin hurma satn almak zere Hayber kasabasna gittiler. Orada birbirlerinden ayrlarak ayr ayr yerlerde dolatlar. Sonra Muhaysa, Abdullah'n bulunduu yere gidince Abdullah bir su kenarnda al kanlar iinde l buldu. Muhaysa Yahudilere dedi ki: Vallahi bu cinayeti siz ilediniz. Yahudiler: Vallahi onu biz ldrmedik, dediler. Sonra Muhaysa amcazadesini gusledip kefenleyerek namazn klp oraya gmd. Hemen Medine'ye dnerek durumu kendi kabilesine haber verdi. Muhaysa, byk kardei Huveysa ve kendilerinden daha kk olan l Abdullah'n kardei Abdurrahman olduu halde Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna ktlar. Muhaysa sze balaynca Peygamber Sallallahu Aleyhi ve

Sellem ona yle buyurdu: Sz bye brak, sz bye brak! Sonra Muveysa hadiseyi anlatt. Sonra, Muhaysa grdklerini olduu gibi etraflca anlatt. Sonra bunlarn iinde bulunan ve en kkleri olan lnn kardei Abdurrahman konuarak ksas veya diyet istedi. Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Yahudilere: Siz ya bu lnn diyetini verirsiniz, ya da bu iten dol ay i anlamay bozmu saylacanzdan size kar harp iln edeceim. eklinde yaz gnderdi. Yahudiler: Biz muhakemeye hazrz, vallahi onu biz ldrmedik, ldreni de bilmiyoruz, diye cevab yazdlar. Bunun zerine Hazreti Peygamber Mu|aysa, Huveysa ve Abdurrahman'a hitaben: Siz katilin kim olduuna dair yemin eder misiniz? Bu takdirde len adamnzn diyetine hak kazanrsnz. buyurdu. Onlar: Ya Reslallah! Grmediimiz eye nasl yemin edelim? dediler. Hazreti Peygamber: O halde Yahudilerden elli kii gelip ldrmediklerine dair yemin etsinler buyurdu. y- Ya Reslallah! dediler, Onlar mslmah olmadklarndan yalan yere yemin edebilirler. Biz onlarn yeminine nasl inanabiliriz. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Hazretleri, lnn diyetini bizzat kendi malndan (yahud mslmanlara harcanacak maldan) lnn varislerine yz deve verdi. Mtercm: Kadn yad'n beyanna gre, Maliki mezhebine bal baz alimler bu hads-i erifin delaletiyle zektn bu gibi yerlere verilebileceine kail olmulardr. Bu hads-i erif biraz daha noksan olarak Cihad Bahsinde 836 sayda gemiti. Fakat Sz bye brak, sz bye brak hitab orada Abdurrahman hakknda varit olmutur. Burada ise Mu-haysa'ya hitaben variddir. Olabilir ki, bunlarn en k olan Abdurrahman sze balam da ona hitab olmutur. Sonra Muhaysa balaynca, ona da ayni hitab olmutur. Bu da zannmca mmkn olabilir. 1507- bni mer (Radyallahu Anhma) der ki: arz, peyganoer aaiananu Aleyhi ve Sellem'e, kendisini dinleyip itaat etmek zere biat ettiimiz zaman herbirimize yle buyururlard: Gcn yettii eyde Citaat edeceine dair senin biatini kabul ettim) 1508- Cabir bin Semre (Radyallahu Anh)'den rivayettir: O iki emr olacaktr. Onlarn hepsi Kurey'dendir, Mtercim: Kurey'den on iki kymetli zat mminlerin eniri olacaktr. Drt halife (Hulefa-i raidn) ile beraber mer bin Abdlaziz'in zamanna kadar on iki zat Mminlerin Emri olmutur. Yahud on iki Emir adalet zre eriat ahkmn yrteceklerdir, islm evketi kemal derecesine ulaacaktr. Yoksa on iki imamdan sonra islm emirlii olmayacaktr manasn tamaz. On iki zattan baka emirlerin idaresi keml zere olmayaca manasna hamledilir.66 TEMENN BAHS 1509- Hazreti Enes (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: lm istemeyiniz (temenni etmeyiniz.) (Hi kimse dnyada karlat skntlardan dolay Rabbim, canm al diye istek ve temennide bulunmasn. Ecel takdir edilmi muayyen bir zaman olduu iin byle bir dilekte bulunmak, kadere rza gstermemek anlamn tayabilir. Ancak bir kimse-. Allahm! lm hakkmda hayrl ise benim iman zre hemen canm al, hakkmda hayrl deilse mrm uzat eklinde dua edebilecei baka hadsi eriflerde vardr. 1510- Eb Ubeyde (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: Sakn sizden hi biriniz lm istemesin. yi kimse ise umulur-ki iyilii oalr. Kt kimse ise umulur ki tevbe eder.67 KTAB VE SNNETE SARILMAK 1511- Eb Hreyre (Radyallahu AnhVden rivayet edilmitir: -mmetimin hepsi, cennete gireceklerdir; ancak ekinip kananlar giremeyecektir. Sonra ashab sordu: Ya Reslallah! ekinip kananlar kimlerdir? cevab verdiler: Bana itaat eden cennete girer, baha isyan eden de ekinip kanmtr. Mtercim: Baha iman ve itaat edip kitap ve snnete yapanlar cennete girecekler; fakat nefis arzularna uyup doru yoldan sapanlar cehenneme gireceklerdir. Eer bir kimse mmin olarak gnah ilemi olursa, balanmad takdirde gnahna gre cehennemde muayyen bir mddet kalacaktr. Eer inkarc ise cehennemde ebedi olarak kalacaktr.
66 67

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:982-990 mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:990-991

1512- Hazreti Cabir (Radyallahu Anh) der kit Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem uyurlarken yanlanna melekler geldi. Bunlardan biri, peygamber uyuyor dedi. Bir dieri, gz uyuyor; fakat kalb uyanktr dedi. Sonra aralarnda dediler ki: Sizin bu adamnz iin rnek vardr; ona bir rnek verin. Biri uyuyor dedi. br de, gz uyuyor; fakat kalb' uyanktr, dedi. Sonra 1 (ona rnek vererek) dediler ki: O, saray yaptran adam benzer ki, orada bir sofra hazrlar. Sonra ziyafetine insanlar davet iin bir daveti gnderir. Davete icabet eden eve girer ve sofradan yer. Davete icabet etmeyen de ve giremez ve sofradan yemez. Melekler, bu rnei tevil edin (yorumlayn) ki, onu kavrasn! dediler. Biri, uyuyor, dedi. Bir dieri de, gz uyuyor, fakat kalbi uyanktr dedi. Sonra rnei yle tevil ettiler: Saray cennettir. Daveti is Mu-hammed'dir (SaUaK^u Al'/hi ve jellem). Kim Muhammed'e (Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e) itaat ederse, Allah'a itaat etmi olur. Muhammed'e (Salallahu Aleyhi ve Sellem) isyan eders'e, Allah'a isyan etmi olur. Muhammed Sallalahu Aleyhi ve Sellem, insanlar biribirinden ayrt etmitir. (Mmin de bellidir, kfir de... man edenle etmeyen diye ikiye ayrlmlardr.) 1513- Hazreti Enes (Radyalahu AnhVden rivayet edilmitin nsanlar, (yaratcy) birbirlerine sormaktan vaz gemeyecekler ve nihayet, her eyi yaratan Allah bu; fakat Allah' kim yaratt? diyeceklerdir. Btn kinat ve varlklar yaratan Allah'dr. Acaba Allah Te-ala Hazretlerinin yaratcs kimdir? diye eytan insanlarn kalbine vesvese brakacaktr. Bu durum karsnda eytandan korunmak iin, Allah'n rahmetinden kovulmu olan eytandan Allah'a snrm, deyiniz mealindeki hads-i erifin emrine uymaldr. nk varl kendisinden olan vacibu'l-vcud hazretlerinin zatn ve hakikatim hi kimse bilemez. Allah hi bir eye muhta deildir ve btn alemlerden mstanidir. Mahlkat (yaratklar) ise hep Allah'a muhtadrar. Onun kudret ve iradesiyle, vardrlar ve yok olacaklardr. Onun iin Allah'a bir yaratc dnmek kfrn en bydr. 1514- bni Amr (Radyalahu Ant)'den rivayet edilmitin Allah Teal, ilmi onlara verdikten sonra onu ekip almaz. Lkin alimleri ilimleriyle beraber vefat ettirerek lmi onlardan eker alr. Geriye birtakm cahiller kalr. Bunlara dini meseleler sorulur. Onlar da kendi grleriyle cevab verirler. Bylece hem bakalarm dalalete drrler, hem de kendileri dalalete derler. 1515- Eb Hreyre (Rsdiyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: mmetim, kendilerinden nceki milletlerin tutumunu kar kar ve arn arn izlemedike kyamet kopmyacaktr. Hazreti peygamber soruldu: Ya Reslallah! Acem ve Rum gibi milletlerin mi? Hazreti Peygamber: Mlletler ancak onlar deil mi? buyurdular. (Zamanla mminler bu iki milletin ve bunlara bal olanlarn ahlk ve adetlerini benimseyeceklerdir.) 1516- Amr bin As ve Eb Hreyre (Radyallahu anhma)' dan rivayet edilmitir: Bir hakim, itihad ederek (hakk aratrarak) hkm verir de isabet ederse, iki sevab kazanr. Eer ictihad ederek hkm verir de yanhrsa br sevab kazanr. Mtercim: Mctehid, isabet eder, hata da edebilir. Doruyu bulana iki sevab, hata edene de bir sevab vardr. Ancak hatasnda bir kasd olmamak arttr. Yanlarak hatann ilenmi olmas halinde bir sevab var. Kasd olursa, sevab yerine azab gerekir.68 TEVHD BAHS 1517- Hazreti Aie (Radyallahu Anha) der ki: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellein Hazretleri, ashabdan bir zat gazaya kan bir birlie komutan tayin etti. Bu komutan, askerlerine imam olup her namaz kldrdnda ikinci rektlarda hls sresini okurdu. Bunlar seferden Medine'ye dndkleri zaman kumandanlarnn bu hareketini ikyet yollu Hazreti Peygambere anlattlar. Hazreti Peygamber onlara: Kendisine sorunuz, neden byle yapyor (daima ikinci rektta ihls sresini okuyorlar)? buyurdu. Ashab da bunun sebebini kumandanlarna sorunca, onlara u cevab verdi: hls' sresi, Allah'n sfat, olduundan onu okumay seviyorum. Onlar aldklar bu cevab Hazreti Peygambere arz ettiler. Peygamber Salallahu Aleyhi ve Sellem: Allah'n da onu sevdiini kendisine bildiriniz. buyurdular. 1518- Eb Musa (Radyallahu AnbJ'dan rivayet edilmitir: Hi kimse iittii eziyete tkt sze) kar
68

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:991-994

Allah'dan daha sabrl deildir. nsanlar (mrikler) Allah'a ocuk isnad ediyorlar. Buna ramen Allah onlara salk veriyor ve onlar nzklandin yor. 1519 -bni. Abbas (Radyallahu Anhma)'dan rivayet edilmitir! .Senin izzet ve stn kudretine s.m.rm. lmsz ve ibadete layk olan yegne ilah sensin. Btn cinler ve insanlar fanidirler.. 1520- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: Allah'n doksan dokuz, yzden bir eksik ismi vardr. Bunlar kira ekerse cennete girer. 1521- Eb Hreyre (Radyallahu Anh)'den rivayet edilmitin Allah Teal Hazretleri jnahlkat yaratt zaman, kendi kitabnda kendini taahht altna koyan bir yaz yazd. Allah katnda Ar zerine konan bu yaz udur: Rahmetim gazabm yen er. Mtercim: Cenab Hak, btn mahlkat yarattktan sonra' lh mukadderat yazan kaleme emir buyurarak kullarna ihsan edecei rahmetini ihtiva eden bir yaz yazdrd ve onun Ar- Al'ya konmasn diledi. Yaznn ihtiva, ettii mana Dnyada ve kyamette rahmetim gazabm yenecektir. mealindedir. 1522- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitir: Allah Teal Hazretleri buyurur: Kulum beni nasl sanyorsa yleyim. O kul beni and zaman ben onunla beraberim. Eer beni gnlden anarsa, ben de onu zatmda anarm. Eer beni bir toplum inde anarsa, ben de onu, o toplumdan daha hayrl bir toplum iinde (melekler arasmda) anarm. Eer bana (benim rzama) bir kar yaklarsa, ben ona bir arn yaklarm. Bana bir arn yaklarsa, ben ona bir kula yaklarm. Bana yryerek gelirse, ben ona koarak varrm. Mtercim: Bir kul Allah'a iyi zan besliyerek, Allah merhametlidir ve balaycdr diye gven beslerse. Allah o kulu balar ve ona merhamet eder. Eer Allah'a gvenmez de onun merhamet ve balamasn inkr ederse, bu nimetten mahrum kalr. nsan korku ve mid iinde yaamal ve mafiret taraf stn olmaldr, lm haline geldii zaman da, Allah'n rahmetine tam bir gven beslemelidir. Bir de Allah Teal Hazretleri anld ve zikredildii zaman kul ile beraber olur, sznn manas, Allah o kula yardmc olur, rzas onunla olur demektir. Yoksa Cenab- Hakk'n kudret ve ilmi her varlk ile beraberdir. Hi bir ey onun kudret ve ilmi dnda kalamaz. Kul, gizli ve aikr her nasl Allah' yad ederse, Allah da onu daha hayrl ekilde rahmetiyle melekler arasnda anacaktr. Bir kul az ibadet etmekle Allah'n rzasna yaklanca, Allah ona ok sevab verir. Allah'a ibadeti oaldka Allah'n ona kram ok daha byk olur. 1523- Eb Hreyre (Radyallahu AnhJ'den rivayet edilmitin Allah yazc meleklerine yle buyurur: Kulum bir gnah lemek isterse, ilemedike o gnah yazmayn. Onu ilerse, ancak gnah kadar yazn. Eer benim iin onu terk ederse, kendisine bir sevab yazn. Eer o iyi ii (ibadeti) ilerse, onun on mislinden yedi-yz katna kadar kendisine sevab yazn. (Herkesin amel ve ihls-na gre yaplan iyi ilerin sevab on katndan yedlyz katma kadar oalr.) 1524- Eb Hreyre (Radiyallahu Anh)'den rivayet edilmitir: Bir kul gnah iledi veya gnaha dt de, Rabbim, gnah ledim veya gnaha dtm, beni bala! diye dua etti Rabbi buyurdu ki: Kulum, gnah affeden ve ona ceza veren Rabb olduunu bildi mi? O halde ben de onun gnahm baladm. Sonra o kul, Allah'n diledii mddete (gnahsz) kaldktan sonra tekrar gnaha dt veya bir gnah iledi de: Eabbimt Ben gnah iledim yahud gnaha dtm, onu bala! diye da etti. Allah buyurdu ki: Benim kulum, gnah affeden ve ona ceza veren bir Rabb olduunu bildi mi? O halde ben kulumu baladm. Sonra o kul, Allah'n diledii mddete (gnahsz) kaldktan sonra bir gnah iledi yahud bir gnaha dt de dedi ki: Rabbim: Baka bir gnaha dtm veya baka bir gnah iledim. Benim iin onu bala. Allah buyurdu ki: Benim kulum, gnah affeden ve ona ceza veren bir Rabbi olduunu bildi mi? O halde ben kulumu nc kez baladm. Kulum dilediini yapsn. (Gnahlarndan samimi olarak piman olup tevbe edenlerin Allah gnahlarn balar. Fakat gnahlarnda srar edenlerin yalnz szle mafiret dilemeleri halinde Allah yine dilerse o kulu balar. Bu durumda bile Allah'dan

mafiret dilemeyi kesmemelidir. nk irk gnahndan: ve kul haklarndan baka dier btn gnahlar, diledii kimselere tevbesiz dahi balar. Diledii kimseye de ba lamaz ve onu gnahna gre cehennemde azaba sokar. Sonra cennetine alr. Fakat iman olmayanlar ebed olarak cehennemde kalr Byk gnahlardan tr azab ekildii gibi, kk gnahlardan tr de ekilebilir.) 1525- Hazretl Enes (Radyallahu AnhJden rivayet edilmitir: Kyamet gn olup (Allah tarafndan) efaati klndmda; Babbim! Kalbinde hardal danesi kadar iman olan cennete koy, diye dua ederim ve onlar cennete girerler. Sonra: Kalbinde imandan en az bir ey olan cennete koy, diye yalvarrm. 1526- Hazreti Enes (Radiyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: Kyamet gn olunca, insanlar birbirine karp dehete kapl dklar zaman (efaat dilemek zere) Hazreti Adem Aleyhisselm'a giderler ve derler ki: Bize Rabbin yannda efaat et. Hazreti Adem der ki: efaat benim iim deil: fakat siz brahim'e (Aleyhisselm) gidin. nk o, Allah'n Halil'idir (dostudur). Onlar da brahim (A. S.) e giderler. O da der ki! Ben ona ehil deilim; fakat siz Musa'ya (Aleyhisselm) gidin. nk o, Allah'n Kelmidir (Vastasz olarak Allah onunla konumutur). Onlar Musa'ya giderler. Musa (Aleyhisselm) da der kis Bei ona ehil deilim; ancak siz sa'ya (Aleyhisselm) gidiniz. nk o, Allah'n ruhudur ve kelimesidir. Onlar sa'ya (Aleyhisselm) giderler. s (Aleyhisselm) der ki, Ben ona ehil deilim: ancak siz Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gidin. Onlar bana gelirler. Ben de, efaat etmeye hazrm, derim. Sonr Rabbimden efaat iin izm isterim ve bana izin verilir. Hem de im di syliyemiyeceim bir ok hamd eitleri bana iham edilir. Bei de onlarla Allah'a hamd ederek secdeye kapanrm. Bana denilir ki Ya Muhammed! Ban kaldr, syle, szn dinlenecek; dile dilediin sana verilecek. efaat et, efaatin kabul olunacak. Ben de mmetim, mmetim, ya Rabbi!.. derim. Bana yle denilir Git, kalbinde arpa tanesi kadar iman oan kimseleri cehen nemden kar. Ben de gider onlar cehennemden karrm. Sonrc dnerim ve o hamd eitleriyle Allah'a hamd ederim. Sonra Allah'E secdeye kapanrm. Bana yle denir: Ya Muhammed! Ban kaldr, syle szn dinlenecek. Dil* dilediin sana verilecek. efaat et, efaatin kabul edilecek. Ben de rim ki: Ya Rabbi! mmetim, mmetim!.. Bana yle denir: Git, kalbinde zerre veya bardal tanesi kadar iman olanlar cehennemden kar. Ben de giderim ve onlar karrm. Sonra dnp Allah'a o eitli hamdlerle hamd ederim ve Allah'a secdeye kapanrm. Allah buyurur: Ya Muhammed! Ban kaldr. Syle, szn dinlenecek. Dile-dilediin sana verilecek. efaat et, efaatin kabul edilecek. Ben de derim ki: Ya Rabbi! mmetim, mmetim!.. Allah buyurur: Git, kalbinde hardal danesi arlnm aznn aznn z kadar iman olan kimseleri cehennemden kar. Ben de gider, onlar karrm. Bir rivayette de u ziyadelik vardr: Sonra drdnc defa dnerim ve o hamdlerle Allah'a hamd ederim. Sonra Allaha secdeye kapanrm. Bana denilir ki: Ya Muhammed! Ban kaldr Syle; szn dinlenecek, dile, dilediin sana verilecek efaat et, efaatin kabul olacak. Ben de derim ki: Ya Rabbi! L lhe llallah, diyenler hakknda bana izin Ver. Allah Teal Buyurur: zzetim, Cellim, kibriyam ve azametim hakk iin, L lahe llallah, diyenleri muhakkak cehennemden karacam. Mtercim: Ehli snnet imamlar bu hads-i erifin ve baz ayeti kerimelerin delaletiyle, ahirette efaatin vuku bulacan isbat etmilerdir. Bunu akaidimizde de inanlmas gereken hususlardan saymlardr. Btn peygamberlerin, velilerin ve ehidlerin efaatleri olacana, ancak bizim peygamberin efaatinin umumi olacana inanmak ehli snnet inancdr. Biz byle bir peygamberin mmeti olduumuzdan Allah Teal Hazretlerine sonsuz hamd ederiz. Nihayetsiz kr borcumuzu yerine getirememekteki acziyetimizi de itiraf ederiz. Cenab Hak hepimizi, gnahkrlarn byk efaatisinin efaatin kavuturarak bizi mesd klsn, amn!.. 1527- Eb Hreyre CRadyallahu Anh) 'den rivayet edilmitir: ki kelime vardr ki, Rahman olan Allah Teal'ya sevimlidirler, dile kolaydrlar (kyamette) terazide ardrlar. Bunlarj Sbha-nellahi ve bihamdihi, sbhanellahil-Azzmi = Allah'a hamd ederek onu tebih ve noksanlklardan tenzih ederim, yce Allah' tenzih ederim, szleridir. Mtercim: Allah' tenzih ve takdis eden u iki sz syleyen kimseyi Allah sever ve ona byk sevab verir, ondan raz olur.

Bu iki cmleyi sylemek dile gayet kolaydr. Fakat kyamette ameller tartlaca zaman, bu iki cmlenin sevab tartda ok ardr. Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur; gerek amellerimizi bilensin ve kabul edensin. Gnahlarmz bala. Muhakkak ki sen tevbeleri kabul eden ve merhameti ok olan mevlmzsn. Melik ve Vehhab olan Allah Teal Hazretlerinin yardm ile ki-tab tamam oldu. Allah'a hamd olsun ki, Allah'n yardm ile Zbdetl - Buhar tercemesi erh ve aklamasiyle beraber hicretin 1337 ylnda Rebiu-levvel aynn onbeinci pazartesi gn tamam olmutur. Allah Teal Hazretleri i bu tercemeyi, kendi rzasn kazanmaya vesile klarak kyamete kadar islm ehlini bu eseri okuyarak faydalandrsn. Mafiret ve rahmetime sebeb olmas iin din kardelerimden dualar rica ederim. Sadeletiren: Zbdet'l-Buhar adl bu eserin sadeletirilmesi hicretin 1399 yl Cumadelahir aynn yirmi drd pazartesi gn tamamlanmtr.69

69

mer Ziyaeddin Daistni, Zbdetl-Buhari, Hisar Yaynevi:994-1003