Grade 4 TM

i
Ang Manwal na ito ay para lamang sa gurong gumagamit ng Vibal CTLP. 2010 Karapatang ari ng Vibal Publishing House, Inc. HINDI IPINAGBIBILI.
SERYE SA FILIPINO 4 ELEMENTARYA
Paunang Salita
Ang Serye ng Ugnayan sa Wika at Pagbasa Ang bagong serye sa Filipino na pinamagatang Ugnayan sa Wika at Pagbasa ay serye ng Batayang aklat o Worktext mula una hanggang ikaanim na baitang. Ang aklat ay may kaagapay na Disenyo at Gabay sa Pagtuturo batay sa Understanding by Design (UbD) upang matugunan ang pangangailangan ng mga guro sa pagtuturo ng Filipino alinsunod sa Kontinuum na ipinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon (DepED) at sa mga patnubay na sinusunod sa ilang pribadong paaralan. A. Mga Sanligang Konsepto sa Wika Ang pagkakabuo ng serye ay batay sa sumusunod na mga konsepto sa wika: 1. Ang pag-uugnay sa pagtuturo ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat ay paglinang sa mga pangkaisipang kognitibong kasanayan na nagtataguyod sa mga kasanayang pangwika. Bumubuo ng kahulugan ang mga magaaral kapag sila ay nakikinig, nagsasalita, bumabasa, at sumusulat. Ang mga impormasyong nakukuha sa pakikinig at pagbabasa ay naisasanib nila sa dating kaalamang hango sa mga karanasan sa buhay. Nabibigyangkahulugan nila ito at nailalapat sa makabuluhang paraan na maaaring pasalita o pasulat. 2. Ang pagbasa, wika, at pag-iisip ay magkakaugnay habang bumabasa sila ng isang seleksyon. Nagsusuri rin sila ng mga kayariang pangwika. Nagagamit din nila ang natutuhang kayarian sa pagsulat ng komposisyon. Ang uri ng paglalahad ng seleksyong binasa ay nagagamit din bilang huwaran sa kanilang pagsulat.
UGNAYAN: Wika at Pagbasa

Ikalawang Edisyon Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa Ubd ISBN 978-971-07-2683-7 Karapatang-ari 2010 ng Vibal Publishing House, Inc. at nina Magdalena O. Jocson, Lizabeth C. Jose, Ruth L. Legaspi, Celia C. Luces, at Lydia P. Lalunio, Ph.D. Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring ilathala o ilabas sa anumang anyo, kasama na rito ang pelikula, nang walang nakasulat na pahintulot ang tagapaglathala at mga may-akda. Hindi sakop ng karapatang-ari ang suring-aklat na ilalathala sa mga pahayagan at magasin. Lahat ng drowing na ginamit sa aklat na ito ay pag-aari ng VIBAL Publishing House, Inc. at di-maaaring kopyahin o gamitin nang walang nakasulat na pahintulot ang tagapaglathala. Inilathala at inilimbag sa Pilipinas ng Punong Tanggapan: Tanggapang Panrehiyon:
v Vibal Publishing House, Inc.

1253 Gregorio Araneta Avenue, Quezon City, Philippines Unit 202 Cebu Holdings Center, Cebu Business Park, Cardinal Rosales Avenue, Cebu City, Philippines Kalamansi St. cor. 1st Avenue, Juna Subdivision, Matina, Davao City, Philippines Unit 6, 144 M.H. del Pilar St., Molo, Iloilo City, Philippines Bldg. A, Unit 4, Pride Rock Business Park, Gusa, Cagayan de Oro City, Philippines
Kasapi: Philippine Educational Publishers Association; Book Development Association; Association of South East Asian Publishers; Graphic Arts Technical Foundation.
ii
3.
Ang pakikinig, pagbasa, at pagsasalita ay nakahabi sa proseso ng pagsulat habang nagpapanayam, nag-uusap, nagpapalitang-suri sa sinulat bago ang rebisyon, at paglalathala ng sulatin. Ang pamantayan sa pagsulat tulad ng paggamit nang wasto sa grammar/balarila at paggamit ng bantas ay nagagamit kapag iwinawasto ang sulatin. Ang pagwawastong ginawa sa burador o draft ang batayan sa rebisyon o muling pagsulat. Ang mga paksang lunsaran sa aralin ay hango sa ibat ibang asignatura gaya ng Agham, Araling Panlipunan, Edukasyong Pangkalusugan, Edukasyon sa Pagpapahalaga, at iba pa. Batay ito sa Content Based Instruction o Pagtuturong Batay sa Nilalaman na sinasabing makatutulong sa paglinang ng kaalaman sa ibat ibang paksa at kasanayan sa wika. Tinatawag itong Cognitive Academic Language Prociency (CALP) o Kahusayan sa Paksa at Wika. Paglinang ito ng kahusayan sa pakikipagtalastasan sa tulong ng mga paksang lumilinang ng kaalaman sa paligid.
B.
4.
5.
Sa maikling salita, ang pagkakaugnay ng apat na makrong kasanayang pangwika pakikinig, pagbasa, pagsulat, at pagsasalita ay tumutukoy sa paglinang ng kasanayang pangkomunikatibo o pakikipagtalastasan kaalinsabay ng paghubog sa magandang pag-uugali, kaalaman sa paksang naging lunsaran ng aralin, at mapanuring pag-iisip.
Mga Bahagi ng Batayang Aklat/Worktext Ang aklat ay nahahati sa apat na yunit Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki; Kalikasan, Ating Kayamanan; Isang Lahi, Isang Diwa; at Patuloy na Pag-unlad. Bawat yunit ay binubuo ng sumusunod na mga sangkap: * Panimula ng Yunit * Bilang at Pamagat ng Aralin * Patugmang Tema ng Paksang Aralin * Seleksyon/Teksto * Sagutin * Wika (Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Tandaan, Pagsasanay) * Pagbasa (Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Pagsasanay) * Pagsulat (Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Pagsasanay) * Ugnayan (Pamagat ng Katangian, Paglalahad, Pagsasanay) Ang bawat bahagi ng aralin ay may pananda (icon) na magkakatulad sa bawat aralin. Ang yunit ay nagsisimula sa isang tugma/tula na nagpapakilala sa tema ng mga aralin sa buong yunit. Ang Aralin ay nagsisimula sa pamagat at tugma/ salawikain na tema ng aralin. Magsisilbi itong pangganyak sa mga mambabasa upang maiugnay nila sa dating kaalaman o iskema na kaugnay ng paksa. Sinusundan ito ng paglalahad ng paksa na maaaring komik istrip, dayalog, tula, kwento, awit, at iba pa. Maaari itong pakinggan o basahin ng mga mag-aaral. Kasunod nito ang Sagutin na ang mga tanong ay mapapangkat sa literal, paghinuha, mapanuri, at pag-uugnay sa tunay na buhay.
iii
Ang bahaging Wika ng aralang-aklat ay nagsisimula sa pamagat ng kasanayan, at pagtuturo nito na may kasamang halimbawa. Ang bahaging Tandaan ay nasa loob ng kahon na nagsisilbing lagom ng aralin sa Wika. Sinusundan ito ng Magsanay, ang mga gawaing magpapatibay sa kasanayan. Ang bahaging Pagbasa ay nagsisimula rin sa pamagat ng kasanayan at nagpapakilala o nagpapaliwanag sa pagtuturo nito. May mga kasunod ding pagsasanay na magpapatibay ng kasanayan. Ang bahaging Pagsulat ay nagsisimula rin sa pamagat. Katulad ng ibang bahagi, ito ay may mga pagsasanay rin. Sinusundan ito ng bahaging tumutukoy sa Ugnayan kung saan iniuugnay ang aralin sa ibat ibang asignatura gaya ng Edukasyong Pagpapahalaga, Sining at Musika, Sibika at Kultura, at iba pang larangang pang-akademiko upang matugunan ang pangangailangan ng mga mag-aaral na may iba-ibang kakayahan (multiple intelligences). Ang gawain sa Pakikinig ay nasa Disenyo at Gabay na maaaring basahin o pakinggan sa tape kalakip ang mga gawain. Ang mga karagdagang gawain sa bawat bahagi ng aralin ay nasa manwal din ngunit maaaring dagdagan ng guro ayon sa pangangailangan ng mga mag-aaral na tinuturuan. Bawat yunit sa aklat ay pinangungunahan ng unit divider na may tula at mga larawang nagsasaad ng paksa nito. Ang tula ang lumalagom sa paksang tinatalakay sa yunit. Inaasahang makatutulong ang tula at mga larawang ito sa pagsisimula ng talakay sa yunit. Mga Aralin na may Understanding by Design Ang mga aralin ay nilapatan ng tatlong bahagi ng Understanding by Design (UbD) na nagpapakita ng bagong kalakaran ng pagtuturo na inilunsad ng Kagawaran ng Edukasyon (DepED).
Ang tatlong bahagi ng UbD ay una, inaasahang bunga; ikalawa, pagtataya; at ikatlo, mga gawain sa pagkatuto. Bawat yunit ay may kalakip na unit plan na sinusundan ng manwal sa pagtuturo ng bawat aralin sa buong yunit. Ang mga unit plan at lesson plan (banghayaralin) na nagpapakita ng ugnayan sa pagtuturo gamit ang pormat ng UbD ay malaking tulong sa mga guro. May e-Learning Para sa Serye Maliban sa mga gawaing nasa batayang aklat at sa manwal ng guro, may mga karagdagang pagsasanay na kalakip sa CD-ROM at sa book site ng bawat aklat sa www. vibalpublishing.com. Ang mga pagsasanay na ito ay interactive lessons sa wika, pagbasa, at pakikinig. Maisasakatuparan ang mga pagsasanay sa klase kung ang silid-aralan ay may kagamitang multimedia: maaaring laptop o personal computer (PC) na may CD-ROM drive, headset o speakers, Internet connection at may LCD projector. Maaari rin namang dalhin ang klase sa computer laboratory. Maaari ring gawing takdang-aralin ang mga pagsasanay upang magawa ang mga ito ng mga mag-aaral sa kanilang kompyuter sa bahay o kaya ay sa Internet caf. Sundan lamang nila ang gabay ng paggamit ng CD-ROM at book site na nakasaad sa kanilang aklat. Sa pag-access ng book site, puntahan at i-bookmark ang i-teach.vibalpublishing.com (i-learn.vibalpublishing. com sa mga mag-aaral) para sa agarang access sa mga gawain at pagsasanay na nasa book site ng serye. Ang Mga May-akda
iv
Paunang Salita Lawak at Pagkakasunud-sunod ng mga Kasanayan Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw na Banghay Aralin Yunit I Yunit I Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki ARALIN 1 Bagong Bayani! ARALIN 2 Sikreto ng Tagumpay ARALIN 3 Ang Pamilya Ulap ARALIN 4 Dakilang Babae ng Bayan ARALIN 5 Gintong Naging Bato ARALIN 6 Ang Matapat na si Daniel ARALIN 7 Ngiting Chadleen ARALIN 8 Isang Himala ARALIN 9 Wonder Boy ARALIN 10 Susi sa Kapayapaan Lagumang Pagsusulit Yunit I
ii vi 2 6 6 11 15 18 23 28 34 38 43 48 54
Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw na Banghay Aralin Yunit III Yunit III Isang Lahi, Isang Diwa ARALIN 21 Bahay-Kubo ARALIN 22 Alamat ng Batangas ARALIN 23 Ang Mahiwagang Pinsel ARALIN 24 Maria L. Tinawin: Huwarang Nars ARALIN 25 Ang Buhay ni Labaw Denggen ARALIN 26 Manalig Ka Lamang ARALIN 27 Hardin ng Anghel ARALIN 28 Tayo na sa Iloilo ARALIN 29 Mga Kaugaliang Probinsya ARALIN 30 Ang Kwento ng Manok at Agila Lagumang Pagsusulit Yunit III Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw na Banghay Aralin Yunit IV Yunit IV Patuloy na Pag-unlad ARALIN 31 Angel Magahum, Sr.: Huwarang Manunulat ARALIN 32 Karapatang Pambata ARALIN 33 Up, Up, Up Skyway Na ARALIN 34 Agham at Teknolohiya, Ngayon at Bukas ARALIN 35 Kankanay sa Hamon ng Kalusugan ARALIN 36 Edukasyon: Susi sa Pag-unlad ARALIN 37 Hindi Hadlang ang Kapansanan ARALIN 38 Halina sa Rehiyon ng Cordillera ARALIN 39 Halamang Gamot, Okey Ka ARALIN 40 Mga Karapatan Bilang Mamimili Lagumang Pagsusulit Yunit IV
106 112 112 116 120 124 128 132 136 140 143 148 153
Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw na Banghay Aralin Yunit II 56 Yunit II Kalikasan, Ating Kayamanan 60 ARALIN 11 Tayo nang Mag-trekking 60 ARALIN 12 Batanes, Isang Paraiso 64 ARALIN 13 Kampanya Para sa Kapaligiran 69 ARALIN 14 Yerba Buena 73 ARALIN 15 Mga Produktong Organiko 77 ARALIN 16 Pag-aalaga ng mga Hayop 82 ARALIN 17 Operasyon Basura 87 ARALIN 18 Food Poisoning: Maiiwasan 91 ARALIN 19 Siquijor: Nakakaakit Pasyalan 95 ARALIN 20 Halina sa Lungsod ng Baguio 100 Lagumang Pagsusulit Yunit II 104
154 160 160 165 171 175 181 187 191 196 200 204 209 v
LAWAK AT PAGKAKASUNUD-SUNOD NG MGA KASANAYAN Wika at Pagbasa Ikaapat na Baitang

Aralin/Paglalahad Edukasyon sa Pagpapahalaga Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagsulat
Yunit I
Aralin 1 Bagong Bayani! Kwento Naipakikita ang pagiging matapat
ULIRANG PILIPINO, ATING IPAGMALAKI

Nakapagsasalaysay ng sariling karanasan kaugnay ng mga tunog na napakinggan Natutukoy ang pangunahing diwa ng seleksyong binasa Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang iisa ang baybay ngunit magkaiba ang diin Nakasusulat ng mga pangungusap/talata tungkol sa karanasan kaugnay ng tunog na napakinggan Nagagamit ang malalaking titik sa pantanging ngalan; magagalang na katawagan, mga pagdiriwang, at simula ng bawat pangungusap Nagagamit ang ibat ibang bantas sa pangungusap: tuldok, tandang pananong, tandang padamdam Nakasusulat ng maikling balita Nakasusulat ng mga paglalarawan ng mga tauhang nabasa sa kwento
Napapakinggan ang karanasang kaugnay ng mga tunog tulad ng babala ng bagyo, kampana ng simbahan, at naiuugnay sa sariling karanasan ang mga tunog
Aralin 2 Sikreto ng Tagumpay Kwento/Dayalog
Nasasabi ang mga dapat gawin upang matupad ang mga pangarap sa buhay
Natutukoy sa mga salitang napakinggan ang nagpapahiwatig at nagbababala
Nauuri ang pangungusap ayon sa gamit
Natutukoy ang paksang pangungusap na talata Naibibigay ang kahulugan ng mga tambalang salita
Aralin 3 Ang Pamilya Ulap Kwento
Nasasabi kung paano pangangalagaan at pahahalagahan ang kalikasan
Natutukoy sa mga balitang napakinggan ang mga salitang nagpapahayag ng pagsang-ayon at pagsalungat Natutukoy ang ideya sa tula/awit na napakinggan
Nakabubuo ng tambalang pangungusap mula sa dalawa o higit pang payak na pangungusap Nasusuri sa teksto ang tambalang pangungusap bilang pinagsamang mga sugnay na parehong makapag-iisa
Natutukoy ang mga detalye sa kwento Naibibigay ang kasingkahulugan ng salita
Aralin 4 Dakilang Babae ng Bayan Talambuhay
Nasasabi ang mga bagay na makatutulong upang matupad ang mga pangarap sa buhay
Natutukoy ang mahahalagang pangyayari o aksyon na bumubuo sa kwento o balita Napagsusunud-sunod ang mga salita nang paalpabeto
Nakasusulat ng mga halimbawa ng tambalang pangungusap mula sa sugnay na makapag-iisa
vi
Aralin 5 Gintong Naging Bato Tula
Naipakikita ang kagandahang asal sa ibat ibang pagkakataon
Natutukoy ang paksa at ideya sa balita o kwentong napakinggan
Nakikilala at nabibigkas ang mga salitang may diptonggo at klaster sa tula
Aralin 6 Ang Matapat na si Daniel Parabula
Naipakikita ang katapatan sa Panginoon at sa kapwa
Naiaayos ang mga pangyayari sa parabulang napakinggan
Nakikilala at nakabubuo ng mga salitang pares minimal
Aralin 7 Ngiting Chadleen Dayalog
Naipakikita ang paglilingkod sa iba
Natutukoy ang mga pariralang panaguri sa mga pangungusap na napakinggan
Natutukoy ang panaguri at simuno sa pangungusap
Aralin 8 Isang Himala Kwento
Naipakikita ang pagiging mapagmahal at mapagbigay sa kapwa
Natutukoy ang mga bahaging parirala sa mga pangungusap na napakinggan
Natutukoy ang simuno at ang gamit nito sa pangungusap Natutukoy ang panaguri at ang gamit nito sa pangungusap
Nakabubuo ng bagong salita sa pamamagitan ng pagpapalit sa posisyon ng pantig sa salita Naisasalaysay na muli ang kwento ayon sa wastong pagkakasunud-sunod Naibibigay ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura Nailalarawan ang kaugnayan ng isang tauhan sa ibang tauhan Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan o depinisyon at gamit sa pangungusap Natutukoy ang paksang pangungusap at ang pangunahing ideya Natutukoy ang mga salita na nagbibigay-pahiwatig sa kahulugan ng ibang salita sa pangungusap Naaayos sa wastong pagkakasunud-sunod ang mga pangyayari sa kwento Napipili ang detalyeng sumusuporta sa pangunahing ideya
Nakasusulat ng mga pangyayari sa binasa ayon sa pagkakasunud-sunod nito
Nakasusulat ng paglalarawan ng isang tauhan mula sa isang kwento
Nakasusulat ng paksang pangungusap mula sa ibinigay na ideya
Nakasusulat ng maikling buod ng kwentong nabasa
Aralin 9 Wonder Boy Liham
Natutukoy kung paano ikararangal ang bayan
Natutukoy ang dalawang bahagi ng pangungusap na napakinggan
Natutukoy ang kinalalagyan ng panaguri at simuno sa karaniwan at di-karaniwang ayos ng pangungusap
Nakasusulat ng isang talata kaugnay ng nasa pamagat Kalikasan: Pangalagaan; Pilipino, Ikarangal Mo
vii
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan o depinisyon, gamit sa pangungusap Aralin 10 Susi sa Kapayapaan Talambuhay Natutukoy kung paano mapananatiling payapa at tiwasay ang pamumuhay Natutukoy ang paraan upang makapaghatid ng kapayapaan sa iba Napapakinggang mabuti ang panutong angkop sa sitwasyon Naisasagawa ang panutong napakinggan Natutukoy ang buong simuno at buong panaguri sa pangungusap Nasasagot ang mga tanong tungkol sa kwentong binasa Nakabubuo ng balangkas tungkol sa binasa Naibibigay ang kasalungat na kahulugan ng salita Nakasusulat ng ulat tungkol sa isang paksa
Yunit II
Aralin 11 Tayo nang Mag-trekking Dayalog Natutukoy kung paano mapangangalagaan ang kapaligiran at kalikasan
KALIKASAN, ATING KAYAMANAN

Nagagamit ang mga uri ng pangngalan sa pagpapahayag Natutukoy ang karaniwan at di-karaniwang ayos ng pangungusap Naibibigay ang mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing diwa ng kwento o seleksyong binasa Naibibigay ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura Natutukoy ang mga pamaksang pangungusap at mga detalye sa seleksyong binasa Naibibigay ang mga salitang magkasingkahulugan Natutukoy ang mga detalyeng walang kaugnay sa diwang binasa Naibibigay ang kasalungat na kahulugan ng mga salita Nakasusulat ng talata, usapan, at balita gamit ang mga pangngalan at ayos ng pangungusap
Natutukoy ang pangunahing ideya at paksa sa balita
Aralin 12 Batanes, Isang Paraiso Liham
Paraiso ay hindi kailangang hanapin Nasa paligid lamang ito at dapat pagyamanin
Natutukoy ang konteksto sa isang usapang napakinggan: sino ang nag-uusap, saan at kailan nagusap, layunin at paksa ng usapan Napakikinggan ang ideyang sang-ayon at salungat Natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang napakinggan
Nakikilala ang gamit ng pangngalan Nagagamit ang pangngalan bilang simuno, panaguri, tuwirang layon ng pandiwa, at pinaglalaanan Nagagamit ang mga panghalip panao sa pangngalang hinahalinhan
Nakasusulat ng pangungusap
Aralin 13 Kampanya Para sa Kapaligiran Tula
Kaugaliang maganda Simulan habang bata pa
Naibibigay ang interpretasyon sa mga impormasyon sa dayagram Nakasusunod nang tama sa babala
viii
Aralin 14 Yerba Buena Kwento
Halamang gamot ay tangkilikin Marami itong naitutulong sa atin
Naisasagawa ang iniuutos ng kausap Naisasakilos ang ilang panutong napakinggan Napapakinggan ang mga pahayag ng pagmamalasakit sa kapwa
Nagagamit nang wasto sa pangungusap ang angkop na panghalip panao
Nagagamit nang wasto ang diksyunaryo Nakasusulat ng balangkas sa anyong papaksa o papangungusap (topical or sentence outline) Natutukoy ang sanhi at bunga sa seleksyong binasa Napipili nang mahusay ang angkop na kahulugan sa diksyunaryo Natutukoy ang mga pangyayaring pinag-uugnay ng sanhi at bunga
Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong inilalahad sa dayagram
Aralin 15 Mga Produktong Organiko Panayam
Natutukoy kung paano pahahalagahan ang mga organikong produkto
Nagagamit ang isahan, dalawahan, at maramihang anyo ng panghalip panao sa magkakaugnay na pangungusap Nagagamit sa pangungusap ang isahan at maramihang anyo ng panghalip na pananong Nagagamit sa pangungusap ang mga panghalip paari
Naisusulat nang may wastong baybay ang mga salitang napakinggan
Aralin 16 Pag-aalaga ng mga Hayop Dayalog Aralin 17 Operasyon Basura Dayalog
Hayop man ay may damdamin din Silay alagaan at mahalin natin Natutukoy kung paano makikipagtulungan tungo sa kaayusan at kalinisan ng kapaligiran Maging maingat lalo na sa pagkain Nakasalalay rito ang kalusugan natin
Natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang napakinggan Nakagagawa ng dayagram ng ugnayang sanhi at bungang nakalahad sa seleksyong napakinggan Nakasasagot sa tanong na Bakit tungkol sa seleksyong napakinggan
Nagagamit nang wasto ang angkop na bantas sa pagsusulat ng idinidiktang talata Nagagamit nang wasto ang malaking titik sa pagsulat ng idinidiktang talata
Naibibigay ang angkop na bunga sa inilahad na sanhi
Aralin 18 Food Poisoning: Maiiwasan Diary/ Talaarawan
Nakapagpapahayag ng sariling karanasan na ginagamit ang panghalip sa pakikipagkapwa Naipapakita sa dayagram ang ugnayang sanhi at bunga Natutukoy/Nasusuri ang ibat ibang anyo/ aspekto ng pandiwa
Nakapagbibigay-hinuha sa maaaring kalabasan ng pangyayari
Naisusulat ang mga pangyayaring may sanhi at bunga sa binasang seleksyon
Aralin 19 Siquijor: Nakakaakit Pasyalan Liham
Kagandahan ng kalikasan Matatagpuan sa sariling bayan
Natutukoy ang mga sinabi ng tauhan sa kwentong napakinggan
Nakikilala ang opinyon at katotohanan bilang isang uri ng kaugnayan sa seleksyong binasa
Nakasusulat ng interpretasyon sa dayagram ng sanhi at bunga
ix
Aralin 20 Halina sa Lungsod ng Baguio Salaysay
Lungsod ito sa kabundukan May panghalinang taglay
Naiguguhit ang mga paglalarawang narinig
Natutukoy ang mga panlaping ginagamit sa pagbuo ng pandiwa
Nakabubuo ng mahahabang salita sa tulong ng paglalapi at pag-uulit ng salita
Napipili ang palagay at katotohanan sa seleksyong binasa
Yunit III ISANG LAHI, ISANG DIWA

Aralin 21 Bahay-Kubo Sanaysay Bahay-kubo ay ikarangal Pagkat tumutukoy sa kulturat kasaysayan Ang kasaysayan, pagdiriwang, at kaugalian Dapat ipagmalaki, pagyamanin, ikarangal Naisasagawa ang mga panutong napakinggan Nagagamit ang mga pang-uri sa paglalarawan ng tao, bagay, lugar, at pangyayari Naibibigay ang lagom ng binasa Napagsusunud-sunod ang mga pangyayari sa binasa Nakapagbibigay-hinuha tungkol sa maaaring kalabasan ng mga pangyayari sa binasa Nakapagbibigay-hinuha tungkol sa maaaring kalabasan ng mga pangyayari sa binasa Nakabubuo ng mga panguring inuulit at inaangkupan Nakikilala ang katangian ng mga tauhan sa binasa Nakasusulat ng liham na nagtatanong Nagagamit nang wasto ang malaking titik Nagagamit nang wasto ang malaking titik, wastong bantas, palugit sa pagsulat ng liham sa ibat ibang okasyon
Aralin 22 Alamat ng Batangas Alamat
Natutukoy ang mga pahayag na nagpapakilala ng tauhan, pangyayari, at layon sa isang usapan at napakinggang kwento
Nakapaghahambing ng katangian taglay ng tao, bagay, pook nang may moderasyon
Aralin 23 Ang Mahiwagang Pinsel Kwentong Pantasya/Kababalaghan
Mahalin ang iyong kapwa Utos ng Dakilang Lumikha
Nakasasagot sa mga tanong
Nakapaglalarawan ng ibat ibang pandamapaningin, pang-amoy, panlasa, pandinig, pandama Nakabibigkas nang malinaw at may damdamin Nakapagpapahayag na gumagamit ng matatalinghagang paglalarawan ng isang Pilipinong nagmamalasakit sa kapwa
Nakasusulat ng liham ng pag-oorder ng pagkain
Aralin 24 Maria L. Tinawin: Huwarang Nars Dayaloy/ Talambuhay
Pagtulong sa nangangailangan May gantimpalang nakalaan
Natutukoy ang napakinggang katwiran, pagpapasya, at paniniwala
Nagagamit ang mga pamatnubay na salita sa diksyunaryo sa paghahanap ng wastong bigkas, baybay, at kahulugan g salita
Nakabubuo ng balangkas na papaksa o papangungusap
Aralin 25 Ang Buhay ni Labaw Denggen Epiko
Mga karanasan sa buhay Kapupulutan ng aral
Natutukoy ang mga kaisipang napakinggan na walang kabuluhan o paningit lamang Natutukoy ang mga pang-abay sa pangungusap Nakapagbibigay ng pagbabago ng wakas sa akdang napakinggan
Nakikilala ang mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ang bigkas at kahulugan
Nakikilala ang mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ang bigkas at kahulugan Nakabubuo ng buod ng kwento sa tulong ng mga sangkap ng kwento Nagagamit sa magkakaugnay na pangungusap ang mga salitang magkasingkahulugan/ magkasalungat Nakikilala ang ibat ibang bahagi ng aklat Nagagamit ang klino o cline sa pagpapalawak ng talasalitaan Nasusuri ang mga ideya sa binasa na may kaugnayan sa karanasan Nakikilala ang mga salitang Filipino na hiram sa banyaga Napapangkat ang mga ideya ng tekstong binasa Nakapagsusunud-sunod ng mga salita ayon sa alpabeto Nakikilala ang ibat ibang bahagi ng pahayagan Nakapagbibigay ng angkop na pamagat ng binasa Nagagamit ang grap at mapa sa pagkuha ng impormasyon
Nakasusulat ng liham pangkaibigan
Aralin 26 Manalig Ka Lamang Tula
Wa l a s a h a b a n g panalangin Kundi nasa tibay ng pananalig
Nabibigkas ang mga salita nang may damdamin
Nakasusulat ng sagot sa isang liham pangkaibigan na tinanggap
Aralin 27 Hardin ng Anghel Kwento
Ang mabuting gawa ay di nasasayang Ang hatid ay tuwa at libong kagalakan
Natutukoy ang mga kaisipang napakinggan na walang kabuluhan o paningit lamang Naisasadula ang madamdaming bahagi ng kwentong napakinggan Naibabalita ang mga pangunahing balita
Nagagamit ang ingklitik sa pangungusap
Nagagamit ang malaking titik at wastong bantas sa pagsulat
Aralin 28 Tayo na sa Iloilo Diary/ Talaarawan Aralin 29 Mga Kaugalian sa Probinsya Liham Aralin 30 Ang Kwento ng Manok at Agila Pabula
Alaala ng kasaysayan Ipagmalaki at ingatan
Nagagamit ang malaking titik sa pagsulat ng mga tanging ngalan Nagagamit ang mga pangatnig at pangangkop sa pagpapahayag Naisasalaysay na muli ang kwento
Nakasusulat ng talaarawan
Bahagi ng kultura natin
Nakasusulat ng liham na nagbabalita
Tuklasin ang sariling kakayahan Nang tagumpay ay makamtan Huwag lamang kalilimutan Ang pamilyang kinagisnan
Naisasadula ang madamdaming bahagi ng kwentong napakinggan
Nakasusulat ng dayalog/ usapang ipinahahayag sa larawan
xi
Yunit IV
Aralin 31 Angel Magahum, Sr.: Huwarang Manunulat Dayalog/Ulat Pahalagahan ang panitikan Salamin ng kultura ng bayan
PATULOY NA PAG-UNLAD
Nakapagtutulad at nakapag-iiba ng mga kaisipan o ideya Nagagamit ang dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan Napapangkat ang mga ideya sa binasa Nakasusulat ng ulat mula sa nakuhang mga impormasyon sa binasa
Napaghahambing ang napakinggang mga kaisipan o ideya Nahahalintulad ang mga kaisipan o ideya Natutukoy kung tuwiran o di-tuwiran ang napakinggang ekspresyon
Aralin 32 Karapatang Pambata Tula
Maging bata man May tinatamasang mga karapatan
Nakagagamit ng mga ekspresyon/pahayag na tuwiran at dituwiran
Naibibigay ang kaantasan o intensidad ng kahulugan ng salita sa pamamagitan ng clining Nakabubuo ng lagom mula sa diwang hatid ng tula Naibibigay ang kahulugan ng mga salita/parirala sa pamamagitan ng dating kaalaman Naibibigay sa sariling pangungusap ang pangunahing diwa ng binasa Nagagamit ang dating kaalaman sa pagtukoy ng mga salitang magkaugnay Nabibigyang-kahulugan at katuturan ang mga impormasyong nasa pahinang pang-editoryal Natutukoy ang ginamit na panlapi at salitang-ugat ng salita Nakapagbibigay-pamagat sa seleksyong binasa
Nakasusulat ng reaksyon sa binasa
Aralin 33 Up, Up, Up Skyway Na Salaysay
Pagsunod sa panuntunan Daan sa kaayusan
Napakikinggang mabuti ang ekspresyong berbal at naihahambing sa di-berbal na ekspresyon Nasusuri ang napakinggang tala na asa parehong istilo ang pagkaka-paraphrase
Nagagamit ang mga ekspresyong berbal at di-berbal
Nakasusulat ng talaarawan ng sariling karanasan
Aralin 34 Agham at Teknolohiya, Ngayon at Bukas Sanaysay
Sa patuloy na paglawak ng kaalaman ng tao, patuloy rin ang pagunlad ng agham at teknolohiya
Nakapagbibigay ng tala na nasa parehong istilo (paraphrasing)
Nakasusulat ng isang lagom sa impormasyong nakuha sa binasa
Aralin 35 Kankanay sa Hamon ng Kalusugan Liham xii
Lahat ay pantay-pantay sa ating bayan, Sa pagkakaroon ng kalusugan ng katawan
Natutukoy kung ang reaksyong napakinggan ay may magkaugnay na ideya
Nakabubuo ng mga pangungusap na may magkakaugnay na ideya
Nakasusulat ng talatang naglalahad tungkol sa isang paksa
Aralin 36 Edukasyon: Susi sa Pag-unlad Liham Aralin 37 Hindi Hadlang ang Kapansanan Diary/ Talaarawan
Iyang pag-aaral Daan sa kaunlaran
Nasusuri kung ang napakinggang mga ideya ay magkakaugnay Nakapakikinig nang mabuti sa mga impormasyong ibabahagi nang pasalita
Nakikilala ang mga impormasyong nagsasabi ng opinyon o katotohanan Naibabahagi ang mga impormasyong pasalita sa pamamagitan ng ulat, balita, dayalog, at monolog
Nalilinang ang kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya
Naisusulat nang wasto ang idinidiktang pangungusap/talata
May kapansanan man May katangiang taglay
Nakapagbibigay-hinuha sa binasa Naibibigay ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura Nabibigkas nang wasto at naipaliliwanag ang tinutukoy ng mga salitang hiram Naibibigay ang sariling palagay sa mga pangyayari Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng pag-uugnay ng salita Naibibigay sa sariling pangungusap ang pangunahing diwa ng binasang seleksyon Natutukoy ang antas ng paggamit ng salita: Po r m a l , K o l o k y a l , Balbal Natutukoy ang mga talatang tuwirang nagsasaad ng paksang pangungusap
Nakasusulat ng isang panayam o interbyu
Aralin 38 Halina sa Cordillera Diary/ Talaarawan
Wala sa laki o liit ng lugar ang ikatutupad Nasa mamamayan ang pag-unlad na hinahangad
Nasusuri kung ang napakinggang mga pahayag ay naglalahad ng sariling pagpapasya
Nakabubuo ng pahayag na naglalahad ng sariling pagpapasya
Nakasusulat ng patalastas
Aralin 39 Halamang Gamot, Okey Ka Sanaysay/ Monolog
Sakit ay malulunasan Kung agad na maaagapan
Napaghahambing ang napakinggang impormasyon na may magkaibang anyo
Naisusulat ang impormasyong nakuha sa binasang seleksyon sa pamamagitan ng iba pang anyo (transcoding)
Naisusulat ang mga impormasyon sa iba pang anyo
Aralin 40 Mga Karapatan Bilang Mamimili Sanaysay
Mga karapatan ng mamimili ay alamin Nang kalusugan at kaunlaran ay kamtin
Nakapakikinig ng talakayan at naibubuod ito
Napaiikli/Nabubuod ang nabasang teksto pagkatapos ng talakayan
Nakasusulat ng balita
UGNAYAN: Wika at Pagbasa 4 Serye sa Filipino Elementarya Yunit I Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki
Unang Bahagi INAASAHANG BUNGA

A. Pangkalahatang Pamantayan Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala at pag-unawa ng narinig, nabasa, at nabuo nilang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo. Pamantayang Pangnilalaman Nagkakaroon ang mag-aaral ng kaalaman sa: pagtukoy ng paksang pangungusap na nagbibigay ng pangunahing diwa ng seleksyon pagsasalaysay ng karanasan o ng nabasa/narinig na kwento na wasto ang mga detalye at pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari pagbabalangkas at paglagom sa binasa/narinig na kwento mga uri ng pangungusap at gamit ng angkop na bantas Pamantayan sa Pagganap Natutukoy ang paksang pangungusap na nagbibigay ng pangunahing diwa ng seleksyon Nakapagsasalaysay ng karanasan o nabasa na may wastong detalye at wastong pagkakasunudsunod ng pangyayari Naigagawa ng balangkas at lagom ang kwentong narinig o nabasa Natatalakay ang mga uri, bahagi, at kaayusan ng mga pangungusap Pangmatagalang Pang-unawa Ang paksang pangungusap ang pangunahing diwang iniikutan ng talata. Ang mga detalye at pangyayari ang bumubuo sa banghay ng kwento. Makatutulong sa pagunawa ng kwento ang pagbabalangkas at pagbubuod nito. Ang pangungusap ay may mga uri, bahagi, at kaayusan. Nababago ang kahulugan ng salita ayon sa diin at bigkas. Mahahalagang Tanong Bakit mahalaga ang pagalam sa pangunahing ideya ng seleksyon? Paano nabubuo ang banghay ng kwento? Paano ang paggawa ng balangkas at buod ng binasa? Bakit mahalaga ang pagalam ng uri, bahagi, at kaayusan ng pangungusap? Paano isinusulat ang talata?
2
mga bahagi at kaayusan ng pangungusap wastong baybay, diin, at bigkas ng mga salita pagsulat ng talata, ulat, at buod ng binasa nang may wastong gamit ng malaking titik at angkop na bantas
Naisusulat ang mga salita nang may wastong baybay at nasasabi ang mga ito nang may wastong diin at bigkas Nagagamit ang malaking titik at angkop na bantas sa pagsulat ng talata, ulat, at buod ng binasa o narinig na teksto
Kailangan ang wastong gamit ng malaking titik at angkop na bantas sa pagsulat ng talata, buod, at ulat.
B. Kaalaman at Kakayahan Kaalaman: Kakayahan:
Ang mga mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa: paksang pangungusap at pangunahing diwa ng talata detalye at mahahalagang pangyayari sa banghay ng kwento uri, bahagi, at kaayusan ng pangungusap paggawa ng balangkas at buod ng kwento gamit ng malaking titik at angkop na bantas sa pagsulat ng talata, buod, at ulat wastong bigkas at baybay ng mga salita
Ang mga mag-aaral ay nagpapakita ng kakayahan sa: pagtukoy ng paksang pangungusap at pangunahing diwa ng talata pagsasalaysay na may wastong detalye at pagkakasunudsunod ng mga pangyayari pagsusuri ng uri, banghay, at kaayusan ng pangungusap paggawa ng balangkas at buod ng kwento pagsulat ng talata, buod, at ulat wastong pagbabaybay at pagbigkas ng mga salita
3
Ikalawang Bahagi KATIBAYAN NG PAGTATAYA

Produkto/Pagganap P Produkto Muling pagsasalaysay ng kwentong narinig o nabasa P Pagganap Takdang-aralin ninyo na isalaysay sa klase ang kwentong nabasa o narinig ninyo. Isalaysay ang kwentong nabasa o narinig. Kraytirya sa Pagganap 1. Tinig 1.1 Katamtaman ang lakas 1.2 May pagbabagu-bago ayon sa damdaming ipinahahayag 2. Banghay 2.1 Malinaw ang may pagkakasunud-sunod ng pangyayari 2.2 May tagpuan, tauhan, suliranin, at katapusan 3. Tikas 3.1 Maayos ang tikas at may personalidad 3.2 Maaliwalas ang mukha at may pagbabago ayon sa damdaming ipinapahayag 3.3 Ang kilos at galaw ng katawan ay ayon sa sinasabi Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa * * * * * Iba Pang Katibayan sa Pagganap Mga Sagot sa mga Pagsasanay ng Bawat Aralin Lagumang Pagsusulit ng Yunit Mga Pagtataya sa Bawat Aralin Mga Takdang Gawain sa Notbuk Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn at iTeach sa Vibal Website
4
Ikatlong Bahagi MGA GAWAIN SA PAGTUTURO AT PAGKATUTO
A. Mga Gawaing Instruksyunal
B. Kagamitan/Resorses
1. Ipabasa ang kwento at talakayin ang banghay nito ang tagpuan, mga tauhan, suliranin, mga pangyayari, at katapusan. 2. Ipasalaysay na muli ang kwento at pahalagahan ayon sa pamantayan. 3. Talakayin ang konsepto ng pangunahing diwa ng talata. Magsanay sa pagtukoy/paghinuha nito. Iugnay sa paksang pangungusap. 4. Ituro ang kahalagahan ng pangunahing diwa at mga kaugnay na pangungusap sa pagbuo ng talata. 5. Ituro ang gamit ng malaking titik, pasok, palugit, at angkop na bantas sa pagsulat ng talata. Bigyan ng pagsasanay na nasa aklat at karagdagan pang pagsasanay. 6. Talakayin ang mga uri ng pangungusap ayon sa gamit at ayon sa kayarian. Bigyan sila ng mga pagsasanay sa paggamit ng ibat ibang uri ng pangungusap sa pagbuo ng lagom/buod, ulat, balita, at iba pa. 7. Hayaang pakinggan nila ang pagbasa ng akda at itanong ang mga detalye at mga pangyayari. Ituro ang paggawa ng balangkas. 8. Magkaroon ng laro sa wastong pagbigkas at baybay ng mga salita. 9. Magpakita ng mga larawan ng ibat ibang tauhan sa talambuhay, anekdota, at balitang nabasa. Ipalarawan ang napili nilang tauhan at dahilan kung bakit nila ito nagustuhan. 10. Ipagamit ang ibat ibang uri at kaayusan ng pangungusap sa gagawing paglalarawang pasalita at pasulat.
1. Mga Aralin 1-10 Yunit I ng Ugnayan 4 Teksto at Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD 2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/ i-teach.vibalpublishing.com) 3. CD-ROM Activities
5
YUNIT
I ULIRANG PILIPINO,
ATING IPAGMALAKI 1
Bagong Bayani!
C. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang pangunahing diwa ng seleksyong binasa Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang iisa ang baybay ngunit magkaiba ang diin 2. Wika Napapakinggan ang karanasang kaugnay ng mga tunog tulad ng babala ng bagyo, kampana ng simbahan, at naiuugnay sa sariling karanasan ang mga tunog Nakapagsasalaysay ng sariling karanasan kaugnay ng mga tunog na napakinggan 3. Pagsulat Nakasusulat ng mga pangungusap/talata tungkol sa karanasan kaugnay ng tunog na napakinggan Nagagamit ang malalaking titik sa pantanging ngalan; magagalang na katawagan, mga pagdiriwang, at simula ng bawat pangungusap 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipakikita ang pagiging matapat Paksang Aralin 1. Pangunahing Diwa ng Talata 2. Mga Salitang Iisa ang Baybay Ngunit Magkaiba ang Diin II.
3. 4. 5. 6.
Pagsasalaysay ng Sariling Karanasan Pagkuha ng Detalye sa Narinig na Teksto Gamit ng Malaking Titik Pagiging Matapat
Aralin
I.
Inaasahang Bunga A.
Pangmatagalang Pang-unawa 1. Nakatutulong sa pag-unawa ng nabasa/narinig na teksto ang pagtukoy sa pangunahing diwa nito. 2. 3. 4. 5. May mga salitang iisa ang baybay ngunit magkaiba ng bigkas dahil sa diin ng mga salita. Ang pagsasalaysay ng karanasan o seleksyong narinig/ nabasa ay isang sining. May mga gamit ang malaking titik sa pagsulat ng salita, pangungusap, o talata. Ang pagiging matapat ay mahalaga sa mabuting pakikipagkapwa.
D.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalagang matukoy ang pangunahing diwa ng talata? 2. Ipaliwanag ang pagkakaiba sa diin at kahulugan ng mga salitang iisa ang baybay. Magbigay ng mga halimbawa. Paano magagawang kawili-wili ang pagsasalaysay? Paano gagamitin ang malaking titik sa pagsulat? Paano maipakikita ang katapatan mo sa iyong sarili at sa iyong kapwa?
3. 4. 5.
B.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsasalaysay ng karanasan Pagganap: Isalaysay sa klase ang isa sa iyong naging masayang karanasan na hindi mo malilimutan.
6
B.
Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka Kraytirya sa Pagganap
4 3 2 1
3.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Prediction Chart)

Mga Tanong 1. Sino sa palagay ninyo ang tunay na bayaning tinutukoy sa kwento? 2. Ano ang kanyang nagagawa kung bakit masasabi nating tunay siyang bayani? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
1. Matikas ang tindig. Katamtaman ang lakas ng tinig at nagbabago ayon sa damdamin. 2. Angkop ang kumpas ng kamay. Maliwanag at wasto ang bigkas ng salita. 3. Nakahihikayat sa nakikinig sa simula pa man. May pagkakasunud-sunod ang mga ideya. 4. Malinaw at kapana-panabik ang paglalahad hanggang sa huli. Kasiya-siya ang wakas.
B.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa CD-ROM
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong:Sinu-sino ang ating bayani? Bakit sila tinawag na bayani? 2. Paghahawan ng Balakid Pagtapatin ang magkasingkahulugang salita sa kolum A at B. A B 1. masalimuot a. magnanais 2. rumaragasa b. importante 3. magnanasa c. magulo 4. hinangaan d. nagmamadali 5. mahalaga e. pinagkatiwalaan
D.
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang kwento, pp. 3-4. Balikan at talakayin ang prediction chart. Pagpapalalim 1. Ipasagot ang bahaging Sagutin, p. 4. 2. Talakayin ang Pangunahing Diwa ng Seleksyon, p. 5. 3. Sagutin ang Magsanay A at B, pp. 5-6. 4. Pag-usapan ang Mga Salitang Iisa ang Baybay Ngunit Magkaiba ang Diin, pp. 6-7. 5. Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 7-9. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap 7
A.
B.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Pagbalik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 10. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 10. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 11. 2. Karagdagang Pagsasanay Basahin ang huni ng mga hayop at ingay/ugong ng mga bagay o sasakyan na binanggit sa bawat sitwasyon. Piliin ang titik na nagsasabi ng kahulugan ng bawat isa. 1. Weee! Weee! Humahagibis ang ambulansya. a. May pasyenteng dadalhin sa ospital. b. Igagarahe na ang ambulansya. c. May aksidente sa daan. 2. Aw! Aw! Aw! ang kahol ni Bimbo na tila nanlilisik ang mga mata. a. Masaya si Bimbo. b. May nakikitang estranghero si Bimbo. c. Nakita ni Bimbo ang kanyang ama. 3. Ano ang ibig sabihin kapag ang ugong ng tren ay ganito: Tsug! Tsug! Tsug!? a. Hihinto ang tren sa istasyon. b. Aalis ang tren sa istasyon. c. Tuluy-tuloy pa ang biyahe ng tren. 4. Meeh! Meeh! Meeh! Ang iyak ng kambing. Ano ang ibig sabihin nito? a. Nagsasaya ang kambing.
5.
b. Nagugutom ang kambing. c. May kaaway ang kambing. Piipp! Piipp! ang mariing busina ng dyip ni Edgar. a. Nagmamadali si Edgar. b. Nagpapatabi ng mga naglalakad si Edgar. c. Nagagalit sa mga tao si Edgar.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa mga salitang iisa ang baybay ngunit magkaiba ang diin. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki Wika.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng pangungusap/talata gamit ang malaking titik. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 12. 3. Karadagang Pagsasanay Sumulat ng talatang nagsasalaysay ng sariling karanasan kaugnay ng mga tunog na napakikinggan sa paligid. Isaalang-alang ang wastong palugit, gamit ng malaking titik, at wastong bantas. Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Paglilingkod sa bayan, may iba-ibang paraan. 2. Iugnay ang nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin.
A.
8
B.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Naranasan at nasubok na rin ba ang katapatan mo katulad ng karanasan ni Rex Rebadulla? Bakit mahalagang ingatan ang iyong karangalan kaysa ginto at kayamanan? 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 13. 3. Karagdagang Pagsasanay Ipakikita mo ba ang pagiging matapat sa sumusunod na mga sitwasyon? Sagutin ng Oo o Hindi. _____ 1. Nakapulot ka ng pitaka sa loob ng inyong silid-aralan. _____ 2. Nasira mo ang ipinahiram sa iyong laruan ng kaibigan mo. _____ 3. Nabasag mo ang plorera ng iyong nanay. _____ 4. Nakita mong naiwan ng guro ang kanyang bag sa mesa. _____ 5. May ibinigay na pagsusulit ang guro tungkol sa natapos na aralin. Pagpapalalim Unawain ang bawat sitwasyon. Gumuhit ng bituin ( ) kung nagpapakita ng katapatan at araw ( ) kung hindi. _____ 1. Dinadagdagan ko ng 510.00 ang orihinal na presyo ng aklat. _____ 2. Nagkukunwari akong naiwan ko ang takdang-aralin ko sa bahay. _____ 3. Pasensya na po, Inay. Nabasag ko po ang inyong antigong plorera. _____ 4. Sumusunod sa mga utos ng aking nakatatandang kapatid. _____ 5. Gumagawa lang ako kapag nakatingin sa akin ang guro ko.
D.
Pagpapahalaga A. Sagutin ang sumusunod na mga tanong. 1. Paano ko ipinakikita ang pagiging matapat sa guro ko? _________________________________________ 2. Paano ko ipinakikita ang pagiging matapat sa aking kaibigan? _________________________________________ 3. Paano ko ipinakikita ang aking katapatan sa aking mga magulang? _________________________________________ 4. Paano ko ipinakikita ang aking katapatan sa aking paaralan? _________________________________________ 5. Paano ko ipinakikita ang aking katapatan sa aking bansa? _________________________________________ B. Sumulat ng isang pangako.
Petsa: _________________ Mula ngayon, ipinangangako kong magiging matapat ako sa lahat sa pamamagitan ng: 1. __________________________ 2. __________________________ 3. __________________________ 4. __________________________ 5. __________________________
C.
Lagda ng Mag-aaral: __________________________ Lagda ng Magulang: __________________________
9
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. Itanong: Sino sa inyo ang nagsisimba sa Katolikong simbahan? Anong tunog ang tumatawag ng pansin sa inyo upang kayo ay magsimba tulad ng pagsisimbang-gabi? 2. B. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit. Paglinang Iparinig ang awit na ito: Kampana ng Simbahan Ding .... Dong... Ding.... Dong ..... (3x) Kampana ng simbahan ay nanggigising na At waring nagsasabi na tayoy magsimba. Maggising at magbangon tayoy magsilakad. At masiglang tunguhin ang ating simbahan. Ding-dong, ding-dong... (3x) Ang kampanay tuluyang nanggigising Upang tayong lahat ay manalangin Ang bendisyon kapag nakamtan na Tayoy magkakaroon ng higit na pag-asa. (2x) Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang tunog ng kampana? 2. 3. 4. 5. 10 Ano ang mensaheng inihahatid ng tunog ng kampana? Anu-ano ang ginagawa natin sa loob ng simbahan? Ano ang ating makakamtan kapag tayoy nabendisyunan? Bakit mahalaga ang pagsisimba? IV.
C.
Pagpapalalim Pagtambalin ang mga tunog sa kolum A at B kaugnay ng ating mga karanasan. A B a. may sunog na 1. Sssh.... Sssh..... Sssh..., nagaganap malakas ang hampas ng hangin. b. may bagyong 2. Wang! Wang! Wang! paparating ang tunog ng trak c. may nagtitinda ng bumbero. ng ice cream 3. Pooott! Pooott! ang o sorbetes tunog ng barko. d. may banda 4. Kuliling! Kuliling! ang ng musiko tunog ng kalembang ng sorbetero. e. paparating na 5. Boom! Boom! Boom! ang barko sa ang tunog ng tambol. pantalan ng pier Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Isulat sa notbuk ang tunog na nalilikha ng mga sumusunod. 1. kulog 4. kahol ng aso 2. kalabog ng pinto 5. pagputak ng manok 3. byulin
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 2-13, Interaktibong Aralin sa CD-ROM
Aralin
Sikreto ng Tagumpay
4. 5. D.
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin

1. Pagbasa
May mga bantas na ginagamit sa katapusan ng bawat uri ng pangungusap. Ang pagsisikap at matibay na paninindigan ay susi sa tagumpay.
2.
Natutukoy ang paksang pangungusap ng talata Naibibigay ang kahulugan ng mga tambalang salita
3.
4.
Wika Natutukoy sa mga salitang napakinggan ang nagpapahiwatig at nagbababala Nauuri ang pangungusap ayon sa gamit Pagsulat Nagagamit ang ibat ibang bantas sa pangungusap: tuldok, tandang pananong, tandang padamdam Nakasusulat ng maikling balita Edukasyon sa Pagpapahalaga Nasasabi ang mga dapat gawin upang matupad ang mga pangarap sa buhay
Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalaga sa talata ang paksang pangungusap? 2. Paano nauuri ang mga pangungusap? 3. Paano naipakikita ang wastong pakikinig? 4. Paano mo maipaliliwanag ang gamit ng mga bantas? 5. Bakit sinasabing pagsisikap at paninindigan/determinasyon ang hagdan sa tagumpay?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagpapalawak sa paksang pangungusap Pagganap: Palawakin ang paksang pangungusap sa pagsulat ng apat hanggang limang pangungusap na naiuugnay at sumusuporta sa paksang pangungusap. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakasulat ng limang pangungusap na kaugnay at sumusuporta sa paksang pangungusap. Nakasulat ng apat na pangungusap na kaugnay at sumusuporta sa paksang pangungusap. Nakasulat ng dalawa hanggang tatlong pangungusap na kaugnay at sumusuporta sa paksang pangungusap. Hindi malinaw ang pangungusap na isinulat at malayo sa paksang pangungusap.
B.
Paksang Aralin 1. Paksang Pangungusap ng Talata 2. Mga Salitang Nagpapahiwatig/Nagbababala 3. Mga Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit at Kayarian 4. Angkop na Bantas sa Katapusan ng Pangungusap 5. Mga Dapat Gawin Upang Matupad ang Pangarap Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga salitang nagpapahiwatig o nagbibigay-babala ay matutukoy sa pinakikinggang teksto/seleksyon. 2. Ang paksang pangungusap ay nagsasaad ng pangunahing kaisipan ng talata. 3. Ang mga pangungusap ay maaaring mauri ayon sa gamit at kayarian nito.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
C.
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin 11
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Bakit may mga taong nakaaangat sa buhay? Ano kaya ang sikreto ng kanilang tagumpay? 2. Paghahawan ng Balakid Bilugan ang dalawang salitang magkasingkahulugan sa bawat bilang. 1. Nahiligan ni Rolando na magpasada ng sasakyan. Ito ang nagustuhan niyang gawin kaysa magtrabaho sa barko. 2. Madaling-araw pa lang ay bumibiyahe na siya. Pumapasada siya sa rutang kanyang nasasakupan. 3. Taos-puso siyang tumutulong sa kapwa. Tunay na bukal sa kalooban ang kanyang pagtulong. 4. Walang puwang kay Rolando ang pagiging ningas kugon. Hindi pwede ang panandaliang sipag at sigla sa paggawa. Dapat ay tuluy-tuloy. 5. Maunlad na ang buhay ni Rolando. Asensado na siya ngayon dahil sa kanyang mga negosyo. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Prediction Chart)
Mga Tanong 1. Ano ang hanapbuhay ng bida sa kwento? 2. Anu-ano ang sikreto ng tagumpay? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
B.
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang kwento, pp. 14-15. Balikan at talakayin ang mga tanong sa Prediction Chart. Pagpapalalim 1. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 14-15. 2. Talakayin ang Paksang Pangungusap ng Talata, p. 16. 3. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 16-17. 4. Talakayin din ang Pagbibigay ng Kahulugan ng mga Tambalang Salita, p. 17. 5. Sagutin ang Magsanay A, B, at C, p. 18. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
C.
D.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 19. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, pp. 19-20.
A.
B.
12
C.
Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 20-21. 2. Karagdagang Pagsasanay Basahin at suriin ang sumusunod na mga pangungusap. Isulat sa notbuk kung ano ang gamit at kayarian nito. Gamit Pasalaysay, Patanong, Pakiusap, Pandamdam Pautos/
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Tamang saloobin at determinasyon sa paggawa ang kailangan, upang pangarap sa buhay ay makamtan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Itanong: Paano nakamit ni Rolando Caete ang tagumpay sa buhay? Anong mga tamang saloobin at kaugalian ang ipinakita niya?
Kayarian Payak, Tambalan, Hugnayan 1. 2. 3. 4. Bakit kailangang mag-aral at magsikap? Nagtitinda po ako ng pandesal sa umaga at nagbebenta rin ako ng dyaryo. Makinig kayong mabuti sa mga payo sa inyo at magtatagumpay ang buhay ninyo. Wow! Nanalo si Cristy ng kotse at posible ka ring manalo kung ikaw ay sasali sa paligsahan. Uminom ka ng gatas upang ikaw ay lumakas. B.
5.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Mayroon ka bang tamang saloobin sa paggawa? Ano ang ginagamit mo upang maging matagumpay sa buhay? 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 23. 3. Karagdagang Pagsasanay Buuin ang web. Isulat ang mga salitang kaugnay ng salitang TAGUMPAY.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang Pagsulat ng Maikling Balita na ginagamit ang ibat ibang uri ng pangungusap ayon sa gamit at kayarian. 2. 3. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 22. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng maikling balita tungkol sa napapanahong isyu sa bansa na ginagamit ang ibat ibang uri ng pangungusap. C.
Tagumpay
Pagpapalalim Magtala ng mga ugaling kailangang taglayin ng isang batang tulad mo upang magtagumpay sa buhay. Ipaliwanag kung paano nakatutulong ang bawat ugaling isinulat mo sa pagtatagumpay. Gawin sa isang malinis na papel. 13
D.
Pagpapahalaga Paano nakatutulong ang sumusunod na mga paguugali sa pagtatagumpay sa buhay? Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Mahalaga 1. sipag 2. tiyaga 3. talino 4. katapatan 5. determinasyon Mas Mahalaga Pinakamahalaga
C.
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Sino sa inyo ang nakabasa na ng mga babala? Ano ang dapat nating gawin sa mga babalang ito? 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Ikaw at ang iyong mga kaibigan ay magpipiknik sa isang ilog. May mga dala kayong pampaligo sapagkat balak ninyong magpaligsahan sa paglangoy. Subalit nakita niya ang babalang nasa ibaba sa lugar na di kalayuan sa inyong kinaroroonan. BABALA!
Mapanganib maligo sa lugar na ito ng ilog. Iwasan ang paliligo o paggawa ng kahit ano rito. Pahiwatig: Maaari kayong maligo doon sa mababaw na lugar lang.
Bakit kaya mapanganib maligo sa ilog? Maaari kayang makapaglaba sa ilog? Kung ikaw ay isa sa mga magpipiknik, ano ang iyong gagawin pagkabasa sa babala. 5. Ano ang maaaring idulot o ibunga ng hindi pagsunod sa mga babala? 6. Ano ang pagkakaiba ng babala sa pahiwatig. Pagpapalalim Tukuyin sa sumusunod na mga pangungusap kung babala ito o pahiwatig. Isulat sa patlang ang sagot. _____ 1. Pag-ingatan natin ang ating mga piningin. Hindi madaling mabuhay sa dilim. _____ 2. Gumamit ng payong kapag matindi ang sikat ng araw at kung umuulan. _____ 3. Iwasan ang pagtatapon ng basura dito. Magmumulta ng 51,500. _____ 4. Ang paninigarilyo ay hindi maganda sa kalusugan. _____ 5. Huwag tapakan ang damo. Panatilihing malinis at maayos ang ating parke. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
2. 3. 4.
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng limang babala na iyong nakikita sa paligid. Isulat din ang lugar kung saan ito makikita.
Sagutin ang mga tanong: 1. Mga bata ba lamang ang pinagbabawalang maligo sa ilog? 14
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 14-23
Aralin
Ang Pamilya Ulap

D.
4.
Ang pagiging responsable sa anumang gawain kahit saan ay nagsisimula habang bata pa.
I.

1. Pagbasa
2.
3.
4.
Natutukoy ang mga detalye sa kwento Naibibigay ang kasingkahulugan ng salita Wika Natutukoy sa mga balitang napakinggan ang mga salitang nagpapahayag ng pagsangayon at pagsalungat Nakabubuo ng tambalang pangungusap mula sa dalawa o higit pang payak na pangungusap Pagsulat Nakasusulat ng mga paglalarawan ng mga tauhang nabasa sa kwento Edukasyon sa Pagpapahalaga Nasasabi kung paano pangangalagaan at pahahalagahan ang kalikasan
Mahahalagang Tanong 1. Paano malilinang ang mapanuring pakikinig? 2. Paano maiuuri ang mga pangungusap ayon sa kayarian? 3. Paano ang wastong pagsulat ng talata? 4. Paano sasanayin ang bata upang maging responsable?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsulat ng talata Pagganap: Sumulat ng talatang naglalarawan sa isang tauhan ng kwentong nabasa o narinig. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap May palugit at pasok ang unang salita sa unang pangungusap. May paksang pangungusap at sinusundan ng mga kaugnay na pangungusap. Gumamit ng wastong baybay, malaking titik, at angkop na bantas sa katapusan ng mga pangungusap. May isa hanggang dalawang kraytirya na hindi nasunod. Maraming kraytirya ang hindi nasunod pero nauunawaan ang mga pangungusap. Hindi maliwanag ang pagkakasulat. Maraming maling baybay at di-tapos ang mga pangungusap.
B.
Paksang Aralin 1. Pagtukoy sa Narinig na Balita 2. Mga Salitang Nagpapahayag ng Pagsang-ayon at Pagsalungat 3. Pagbuo ng Tambalang Pangungusap 4. Pagsulat ng Talatang Naglalarawan 5. Pangangalaga/Pagpapahalaga sa Kalikasan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga salitang nagpapahayag ng pagsang-ayon at pagsalungat ay matutukoy mula sa narinig na balita. 2. Ang mga pangungusap ay nauuri ayon sa kayarian payak, tambalan, hugnayan. 3. May mga pamantayang dapat isaalang-alang sa pagsulat ng talata.
3 Mahusay 2 Mahusay-husay
C.
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin 15
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Anu-ano ang bagay na nilikha ng Panginoon? Bakit sa palagay mo nilikha ng Panginoon ang mga kulisap? bulaklak? at iba pa? Ano ang kahalagahan ng bawat nilikha? Ikaw ba ay mahalaga rin? Anong papel ang ginagampanan mo sa sanlibutang ito? 2. Paghahawan ng Balakid Itambal ang mga salita sa kolum A sa kasingkahulugan nito sa kolum B. 1. 2. 3. 4. 5. 3. A pinuno paglalakbay himpapawid paslit mahalaga B a. b. c. d. e. bata pamamasyal kalawakan lider importante
B.
Paglinang Subaybayan ang pagbasa nang tahimik ng mga magaaral sa kwento, pp. 24-25. Balikan at talakayin ang mga tanong sa Prediction Chart.
C.
Pagpapalalim 1. 2. 3. 4. 5. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 24-25. Talakayin ang Mga Detalye sa Kwento, p. 26. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 26-27. Pag-aralan ang Kasingkahulugan ng Salita, p. 28. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 28.
D.
Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________

Mga Tanong 1. Ano ang misyon ng pamilya ulap sa kalupaan? 2. Nagkaisa ba sila sa pagsasagawa ng kanilang misyon? 3. Ano ang natutuhan ni Munting Ulap sa nangyari? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 29 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 29
A.
B.
16
C.
Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 30. 2. Karagdagang Pagsasanay Bumuo ng tambalang pangungusap. Gamitin ang sumusunod na mga pangatnig. 1. 2. 3. habang at pero D. 4. 5. samantala ngunit C.
3.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayang Paglalarawan ng mga Tauhan, p. 31. 2. 3. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 31. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talatang naglalarawan sa isang tauhan na iyong hinangaan sa nabasang kwento. Ikatlong Araw UGNAYAN
Karagdagang Pagsasanay Ano ang papel na iyong ginagampanan bilang isang anak? kapatid? mag-aaral? Sumulat ng talata tungkol dito. Gumamit ng mga tambalang pangungusap. Pagpapalalim Hayaang bumuo ang mga mag-aaral ng dula-dulaan tungkol sa temang Bakit ako narito sa ibabaw ng Mundo? Anong mahalagang papel ang aking ginagampanan? Hayaang isadula nila ito. Pagpapahalaga Lagyan ng tsek () ang kolum kung naisagawa mo o hindi ang mga sumusunod:
Oo 1. Nakabuo ba ako ng magandang dula? 2. Naipakita ko ba ang kahalagahan ng paglikha sa akin ng Panginoon? 3. Naipakita ko ba ang sining sa pag-arte? Hindi
A.
B.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Talakayin: Mga tungkuling nakaatang sa atin, tuparin nang maluwag sa damdamin. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Ano ang papel na iyong ginagampanan sa daigdig? Naisip mo na ba kung ano ang mahalagang papel na ginagampanan mo kung kaya nandito ka sa daigdig? 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 31.
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Ano ang kaibahan ng pagsang-ayon sa pagsalungat? 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng ulat Paglinang Iparinig ang ulat na ito: Sa kasalukuyang panahon, marami na ang namamatay dahil sa sakit na cancer. Sang-ayon ka ba rito? Ibat ibang uri ng cancer ang sisira sa ating katawan kung hindi natin pangangalagaan ang ating kalusugan. Nariyan ang
17
cancer sa atay, lalamunan, baga, cancer sa suso sa mga kababaihan, at iba pa. Paano natin maiiwasan ang sakit na ito? Narito ang mga dapat nating gawin upang maiwasan ang cancer. 1. Kumain ng mga prutas na mayaman sa Vitamin C. 2. Kumain ng mga gulay tulad ng brocolli, cauliower, carrots, at repolyo. 3. Kumain din ng mga pagkaing mayaman sa ber. 4. Iwasan ang mga pagkaing mayaman sa taba at kolesterol na nakukuha sa mga karne. 5. Iwasan ang sobrang matatamis na pagkain na nakukuha sa pag-inom ng soft drinks. Baguhin na natin ang ating estilo ng pamumuhay. Mamuhay tayo nang malusog at maligaya upang sakit ay maiwasan. Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang sakit na kalimitang ikinamamatay ng mga tao ngayon? 2. Maiiwasan pa ba ang pagkakaroon nito? 3. Ano ang mga dapat gawin upang maiwasan ito? 4. Magbigay ng mga halimbawa ng gulay na panlaban sa cancer? 5. Ano ang dapat nating baguhin upang maiwasan ang sakit na ito? C. Pagpapalalim Tukuyin kung alin sa mga sitwasyon ang nagpapahayag ng pagsang-ayon at pagsalungat. Isulat sa patlang ang SA kung pagsang-ayon; SL kung pagsalungat. _____ 1. Ang paninigarilyo ay isang sanhi ng pagkakaroon ng sakit na cancer. _____ 2. Ang mabuting kalusugan ang pinakamahalagang kayamanan ng tao sa buhay.
D.
_____ 3. Walang kinalaman sa kalusugan ang hindi natin pag-eehersisyo sa araw-araw. _____ 4. Ang tubig ay nakalilinis sa loob at labas ng ating katawan. _____ 5. Ang pag-inom ng softdrinks ay hindi nakasasama sa ating kalusugan. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
E.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng maikling ulat tungkol sa isa sa mga sakit na dulot ng tag-ulan. Ibahagi sa ulat ang mga dapat gawin upang maiwasan ang ganitong uri ng sakit.
IV.
Aralin
Dakilang Babae ng Bayan
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang mahahalagang pangyayari o aksyon na bumubuo sa kwento o balita Napagsusunud-sunod ang mga salita nang paalpabeto 2. Wika Natutukoy ang ideya sa tula/awit na napakinggan Nasusuri sa teksto ang tambalang pangungusap bilang pinagsamang mga sugnay na parehong makapag-iisa
18
3.
4.
Pagsulat Nakasusulat ng mga halimbawa ng tambalang pangungusap mula sa sugnay na makapag-iisa Edukasyon sa Pagpapahalaga Nasasabi ang mga bagay na makatutulong upang matupad ang mga pangarap sa buhay
Ang Babaing Heneral Nakilala si Teresa Magbanua bilang Nay Isa sa Iloilo. Isinilang siya sa Pototan, Iloilo noong Oktubre 13, 1868. Maliit pang bata ay kinakitaan na siya ng katapangan. Madali siyang natutong lumangoy sa mga ilog at batis. Simbilis siya ng kidlat kung mangabayo. Sanay rin siya sa paggamit ng baril. Noong panahon ng himagsikan ay naghandog siya ng tulong kay Heneral Poblador. Tumanggi ang heneral, subalit sinabi ni Nay Isa na kaya rin ng mga babae ang maglingkod sa bayan. Dahil kulang talaga sa mga tauhan, napilitan ang heneral na bigyan si Nay Isa ng mga armas at mga kawal. Naging matagumpay na pinuno si Nay Isa. Walang takot siyang nakipaglaban hanggang sa matalo ang mga kalaban sa mga bayan sa pulo ng Panay. Naging tanyag ang kanyang pangalan bilang isang matapang na heneral.
B.
Paksang Aralin 1. Pagtukoy sa mga Tambalang Pangungusap 2. Paggawa ng mga Balangkas 3. Pagsulat ng mga Tambalang Pangungusap 4. Pagtupad sa Pangarap Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga tambalang pangungusap ay maaaring magkaugnay o magkasalungat ang mga ideya. 2. Ang pagbabalangkas ng mahahalagang pangyayari sa kwento ay makatutulong sa pag-unawa nito. 3. Makatutulong sa pagsulat ng buod ang balangkas ng kwento. 4. Maraming paraan upang matupad ang ating pangarap. Mahahalagang Tanong 1. Paano binubuo ang tambalang pangungusap? 2. Bakit mahalagang matutuhan ang paggawa ng balangkas? 3. Paano makatutulong ang balangkas sa paggawa ng buod? 4. Bakit mahalagang magkaroon ng pangarap ang isang nilalang? A.
C.
D.
Ang Babaing Heneral Pagsilang 1. 2. B. Petsa: _____________________________ Lugar: ____________________________
Mga Katangian noong Pagkabata 1. 2. 3. 4. ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggawa ng balangkas ng akdang binasa Pagganap: Basahin ang akda tungkol kay Teresa Magbanua. Igawa ito ng balangkas pagkatapos. Punan ang mga patlang sa hinihinging mga detalye upang mabuo ang balangkas.
C.
Mga Katangian Bilang Pinuno 1. 2. ___________________________________ ___________________________________ 19
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Wasto lahat ang mga isinulat sa balangkas. Malinaw at malinis ang pagkakasulat. May isang mali/kulang sa balangkas. May dalawa hanggang tatlong kulang sa balangkas. Higit sa tatlo ang kulang o mali sa balangkas.
3.

Mga Tanong 1. Anu-anong katangian mayroon si Maria Ylagan Orosa? 2. Bakit siya nagtagumpay sa buhay? 3. Ano ang naibahagi niya sa ating mga kababayan? Ang Hula Tunay na Namin Nangyari
3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa
B.
C.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Alam ba ninyo kung sino ang kaunaunahang food chemist o food technologist sa Pilipinas? 2. Paghahawan ng Balakid Bigyan ng iba pang kahulugan ang salitang nasa loob ng web.
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang kwento, pp. 32-33. Talakayin ang mga tanong sa prediction chart. Pagpapalalim 1. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 33. 2. Talakayin ang Mahahalagang Pangyayari sa Kwento, p. 34. 3. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 35. 4. Pag-aralan din ang Pagsusunud-sunod ng mga Salita, p. 36. 5. Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 36.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay Maria Ylagan Orosa, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit I Aralin 4 link. Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
nagsasaliksik
pag-iimbak
20
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 37 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 37 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 38. 2. Karagdagang Pagsasanay Bilugan ang dalawang sugnay na makapag-iisa sa loob ng tambalang pangungusap. 1. Ang mga mag-aaral ay nakikinig sa guro habang ang guro ay nagpapaliwanag ng mga aralin. 2. Nais kong matupad ang aking mga pangarap kaya ako ay nag-aaral na mabuti. 3. Ang tatay ay naghahanapbuhay samantalang ang nanay ay nangangalaga ng mga anak sa bahay. 4. Gusto kong kumain ng kendi pero ito ay bawal sa akin. 5. Ang tatay niya ay isang inhinyero at ang kanyang nanay ay isang guro. Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang pagsulat ng halimbawa ng tambalang pangungusap mula sa sugnay na makapag-iisa. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 39.
3.
A.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng limang sariling halimbawa ng tambalang pangungusap. Guhitan ang dalawang sugnay na makapag-iisa; bilugan naman ang pangatnig na ginamit. Ikatlong Araw UGNAYAN
A.
B.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Talentong bigay ng Maykapal, itulong sa sangkatauhan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Itanong: Ano ang mga ibinabahagi ni Maria Ylagan Orosa para sa bayan?
C.
B.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Paano mo bibigyan ng karangalan ang iyong bayan? Anong katangian ang ibabahagi mo para sa bayan? Magbigay ng mga halimbawa ng iba pang mga Pilipinong naghatid ng karangalan para sa bansa? Paano ipinakita ng mga boksingero at mga taong umakyat sa Mt. Everest ang kanilang galing para sa karangalan ng bansa? 2. 3. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 39. Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik tungkol sa iba pang Pilipinong naghatid ng karangalan sa bansa. Humandang ibahagi ito sa klase. Ipakita ang kanyang larawan.
D.
C.
Pagpapalalim Magtala ng mga Pilipinong nagpakita ng galing para sa karangalan ng bayan. Isulat kung anong larangan sila nakilala. 21
Punan ang tsart sa ibaba. Halimbawa: Manny Pacquiao Boksing

Pangalan ng mga Pilipinong Nagbahagi ng Kakayahan Para sa Karangalan ng Bayan: 1. 2. 3. 4. 5.
B.
Paglinang Iparinig ang awit na ito: Iparinig ang pambansang awit na nagsasaad ng pagmamalaki sa sariling lahi. Lupang Hinirang Bayang magiliw Perlas ng Silangan Alab ng puso, Sa dibdib moy buhay Lupang hinirang Duyan ka ng magiting Sa manlulupig Di ka pasisiil. Sa dagat at bundok Sa simoy at sa langit mong bughaw, May dilag ang tula, at awit Sa paglayang minamahal. Ang kislap ng watawat moy Tagumpay na nagniningning Ang bituin at araw niya Kailan pa may di magdidilim. Lupa ng araw ng luwalhating pagsinta Buhay ay langit sa piling mo. Aming ligaya na pag may mang-aapi Ang mamatay ng dahil sayo. Sagutin ang mga tanong: 1. Paano inilarawan ang ating bansa sa awit? 2. Ano ang naramdaman mo habang inaawit ito?
Kakayahan/Larangan
D.
Pagpapahalaga Sagutin ng Oo o Hindi. Isulat ang sagot sa patlang. _____ 1. Nakapagtala ba ako ng mga Pilipinong nagbigay-karangalan sa bansa? _____ 2. Naisulat ko ba kung saang larangan sila mahusay? _____ 3. Naging mapanaliksik ba ako sa pagtatala ng mga Pilipinong nagbigay-karangalan sa bansa?
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. Sabihin: May mga natatanging Pilipino na sadyang ipinagmamalaki ang bansang Pilipinas at ang kanilang pagiging Pilipino. Tulad ni Jose Palma, ibinabahagi niya ang kanyang kakayahan sa paglalapat ng liriko sa pambansang awit na ang himig ay nilikha ni Julian Felipe. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng pambansang awit
22
C.
D.
Ang tugtugin ay himig martsa. Awitin natin nang pamartsa. Pagpapalalim 1. Ipaliwanag ang mga parirala at pangungusap: a. Bayang magiliw Perlas ng Silangan b. Lupang Hinirang Duyan ka ng magiting c. Sa manlulupig Di ka pasisiil d. Sa dagat at bundok sa simoy at sa langit mong bughaw e. May dilag ang tula at awit sa paglayang minamahal f. Ang bituin at araw niya kailan pa may di magdidilim g. Buhay ay langit sa piling mo. h. Aming ligaya na pag may mang-aapi Ang mamatay ng dahil sayo 2. Idrowing ang diwang nakapaloob na inihahatid ng awit. 3. Magdrowing ng watawat sa bond paper at kulayan. Idikit sa patpat. Iwagayway habang nagmamartsa at umaawit. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
3.
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 32-39, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
Aralin
Gintong Naging Bato
I.

1. Pagbasa
2.
Nakabubuo ng bagong salita sa pamamagitan ng pagpapalit sa posisyon ng pantig sa salita Naisasalaysay na muli ang kwento ayon sa wastong pagkakasunud-sunod
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Kopyahin sa papel ang tula sa Yunit I ng batayang aklat. Ipaliwanag ang ideyang ipinahahayag ng bawat saknong ng tula.
C.
Wika Natutukoy ang paksa at ideya sa balita o kwentong napakinggan Nakikilala at nabibigkas ang mga salitang may diptonggo at klaster sa tula 3. Pagsulat Nakasusulat ng mga pangyayari sa binasa ayon sa pagkakasunud-sunod nito 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipakikita ang kagandahang asal sa ibat ibang pagkakataon Paksang Aralin 1. Pagbubuo ng Bagong Salita 2. Pagsasalaysay ng Kwento nang may Pagkakasunudsunod ng Pangyayari 3. Pangunahing Ideya ng Narinig na Akda 4. Pagsulat ng mga Pangyayari 5. Wastong Pakikipag-ugnayan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga pinakikinggan at nababasang akda ay naghahatid ng pangunahing ideya o kaisipan. 23
2. 3. 4. 5. D.
Ang mga pangyayari sa kwento ay may pagkakasunudsunod. Ang pagpapalit o paglilipat ng pantig ay ginagamit sa pagbubuo ng salita. Ang mga pantig ay maaaring may klaster/kambal. katinig o may diptonggo. Ang kagandahang asal ay naipakikita sa wastong pakikipagkapwa.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalagang matukoy sa akdang binabasa o pinakikinggan ang hatid nitong pangunahing ideya o kaisipan? 2. Bakit dapat alamin ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa kwentong narinig o binasa? 3. Bakit mahalaga ang pantig sa wikang Filipino? 4. Bakit mahalaga ang wastong pakikipagkapwa?
Tingnan ko kung sino sa inyo ang malakas na makababali ng bigkis na ito. Bawat isa ay sumubok, ngunit wala isa mang makabali. Ang ginawa ay kinalag ang bigkis. Kinuha ang isang patpat at ibinigay sa isa. Baliin mo ito, ang kanyang utos. Kaydaling nabali. Mga anak, ang sabi ng matanda, kayo ay katulad ng mga patpat na ito. Kapag nagkakagalitgalit kayo at naghihiwa-hiwalay, madali kayong matatalo at masusupil ng inyong kaaway; ngunit kung kayo ay nagkakaisa at nagkakasundo, kayo ay malakas at hindi matatalo, katulad ng nabibigkis na patpat na ito. Mula noon, ang magkakapatid ay nagmahalan at nilimot ang kanilang alitan.
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsasalaysay ng pinakinggang kwento Pagganap: Pakinggan ang pagbasa ng kwento. Isalaysay nang may pagkakasunud-sunod. Ang Pagkakaisa Isang matanda ang may tatlong anak na lagi na lamang nagkakagalit at nag-aaway. Ginamit ng ama ang kanyang kapangyarihan at sinikap na papagkasunduin sila, ngunit tila walang mangyayari. Ang mga lapastangang anak ay ayaw makinig sa mabuting payo ng kanilang ama. Isang paraan ang kanyang naisip. Nais niyang turuan ng aral ang mga anak upang masugpo ang kanilang pagbabasag-ulo. Tinawag ang tatlong anak. Inilagay sa kanilang harap ang isang bigkis na patpat.
Mga Pamantayan sa Pagkukwento: 1. May tagpuan, tauhan, at suliranin ng tauhan. 2. May pagkakasunud-sunod ng pangyayari. 3. Wasto ang bigkas at may damdamin. 4. Angkop ang galaw ng kamay, mata, at ekspresyon ng mukha.
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay Kraytirya sa Pagganap Nakuha lahat ang pamantayan. May isang hindi nakuha.
24
2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa
May dalawa hanggang tatlong hindi nakuha. Higit sa tatlo ang hindi nakuha.
3.

Mga Tanong 1. Anong ugali mayroon si Mang Tomas? 2. Ano ang ginawa niya sa alagang manok ng hindi na ito mangitlog? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Naranasan na ba ninyong makatanggap ng isang bagay? Anong nararamdaman ninyo? Nagiging mapagpasalamat ba kayo sa mga bagay na nasa inyo o nais ninyo pa ng mas marami? Basahin natin ang tula. Tingnan ninyo kung anong aral ang mapupulot ninyo. 2. Paghahawan ng Balakid Itambal ang salitang may salungguhit sa kolum A sa pinakamalapit na kahulugan nito sa kolum B. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang. A B a. kasaysayan ____1. Si Mang Tomas ay lubhang mapaghangad. b. masiyahan ____2. Kwento ito ni c. itak Mang Tomas. d. gusto kanya ____3. Maging kontento lahat kung anong mayroon e. mabait ka sa iyong buhay. f. nagulat/ ____4. Inahin ay nagulantang sa nabigla ginawa ni Mang Tomas. ____5. Kinuha niya ang gulok at pinatay ang manok. B.
Paglinang Ipabasa ang tula sa pp. 40-41. Balikan at talakayin ang Prediction Chart. Pagpapalalim 1. Sagutin ang mga tanong sa Sagutin, pp. 40-41. 2. Talakayin ang Pagsasalaysay na Muli ng Kwento, p. 42. 3. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 42-43. 4. Pag-aralan din ang Pagbubuo ng Bagong Salita, p. 44. 5. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 44. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
C.
D.
E.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tula. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 45. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 45. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 46. 2. Karagdagang Pagsasanay Basahin ang mga pangungusap. Bilugan ang mga salitang may diptonggo. 1. Masarap humigop ng mainit na sabaw kapag umuulan. 2. Nilagang baboy na may petsay ang paborito kong ulam. 3. Makulay ang buhay. 4. Mabuhay ang mga Pilipino. 5. Sanay siyang lumangoy sa malinaw na tubig. Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang Pagsulat ng mga Pangyayari sa Binasa, p. 47. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 47. 3. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang may pagkakasunud-sunod ang mga paghahandang ginagawa mo sa pagpasok sa paaralan. Gawin nang patalata. B. A.
Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Paghahangad ng masama sa kapwa, ugaling lisya at mapaminsala. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Itanong: Anong ugali mayroon si Mang Tomas? Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Nasisiyahan ka ba sa kung ano ang mayroon ka ngayon? 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 47. 3. Karagdagang Pagsasanay Ipaliwanag ang mga bunga ng paghahangad ng labis sa kung ano ang mayroon ka sa buhay. Gawin sa pamamagitan ng talata. Ibahagi ito sa klase. Pagpapalalim A. Magbigay ng limang paraan kung paano mo pinahahalagahan ang mga biyayang ibinigay at ibinibigay sa iyo ng Panginoon. B. Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Oo 1. Nagpapasalamat ako sa mga biyaya ng Panginoon sa akin. 2. Naiinis ako dahil kulang na kulang ang aming mga pangangailangan. 3. Pinagyayaman ko ang mga biyayang nasa akin. 4. Nagiging kontento ako sa aking mga tinatangkilik. 5. Pinupuri ko ang Panginoon sa mga kabutihan Niya sa akin. Hindi
B.
C.
C.
D.
26
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Sino ang marunong kumuha ng ideya sa balita at kwento? 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay Paglinang Iparinig ang salaysay na ito:
Tayo ang Higit na Pinagpala Pinagpala tayo kung tayo ay magigising na mas malusog kaysa may karamdaman. Pinagpala tayo sa patuloy na buhay na ipinahihiram ng Panginoon sa atin. Pinagpala tayo kapag tayo ay may nasisilungan at may kinakain sa araw-araw. Pinagpala tayo kapag marami tayong kaibigan. Pinagpala tayo kapag tayoy may mga magulang na nag-aaruga sa atin. Tunay tayong pinagpala ng Panginoon sa simple nating pamumuhay at nalulutas natin ang ating mga suliranin. Kaya nga patuloy tayong magpasalamat at magpuri sa Panginoon sa lahat ng oras.
2.
3.
4.
C.
Sagutin ang mga tanong: 1. Sa anong mga bagay tayo pinagpala ng Panginoon? 2. Ano ang mga dapat nating gawin bilang pasasalamat sa kabutihan ng Panginoon? 3. Ano ang pangunahing ideya ng salaysay na iyong binasa? Pagpapalalim Ibigay ang pangunahing ideya ng talata sa bawat bilang. Isulat ang mga sagot sa iyong notbuk. 1. Nagbabago ang panahon araw-araw. Minsan ay maulap. Minsan ay maliwanag at maaraw. Kung minsan naman ay maulan at mahangin. Mayroon din namang mga araw na mabagyo at maginaw. Sadyang maraming uri ng panahon tayong nararanasan.
5.
Ang buwan ng Pebrero ay buwan ng pag-ibig o pagmamahal. Sa buwan na ito ipinagdiriwang ang araw ng mga puso. Ang ilan sa mga nagmamahalan ay kumakain nang magkasalo sa mga restaurant. Ito ang panahon na sila ay lumalabas na magkasama at ipinahahayag ang pag-ibig sa isat isa. Ang mga Ita ay maliliit at maiitim. Maikli at kulot ang kanilang buhok. Makapal ang kanilang mga labi at sarat ang ilong. Nililibot nila ang kagubatan sa paghahanap ng pagkain. Kilala sila sa paggamit ng busog at palaso sa pangangaso at pangingisda. Ang mga Ita ang kauna-unahang taong nanirahan dito sa Pilipinas. Maaaring maging isang kaibigan o kaaway ang apoy. Kaibigan natin ang apoy dahil ito ay ating ginagamit sa pagluluto. Nagbibigay ito ng init sa panahon ng taglamig. Ito ay nagiging kaaway natin kapag sinira na ang ating bahay, kagamitan, gusali, at mga punungkahoy. Ang niyog ay puno ng buhay. Lahat ng bahagi nito ay mahalaga mula sa ugat hanggang sa bunga. Walang bahagi ang nasasayang. Ginagawang dingding ang mga dahon nito at haligi naman ang katawan. Sa niyog din nagmumula ang walis, bunot, langis, suka, at marami pang iba.
D.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
27
E.
Karagdagang Pagsasanay Ipaliwanag nang patalata ang pangunahing ideya ng binasang tula Gintong Naging Bato.
C.
IV.
Aralin
Ang Matapat na si Daniel
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naibibigay ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura Nailalarawan ang kaugnayan ng isang tauhan sa ibang tauhan 2. Wika Naiaayos ang mga pangyayari sa parabulang napakinggan Nakikilala at nakabubuo ng mga salitang pares minimal 3. Pagsulat Nakasusulat ng paglalarawan ng isang tauhan mula sa isang kwento 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipakikita ang katapatan sa Panginoon at sa kapwa B. Paksang Aralin 1. Mga Salitang Pares Minimal 2. Mga Salitang Kaugnay ng Ibang Asignatura 3. Paglalarawan ng Tauhan 4. Katapatan sa Panginoon at Kapwa
Pangmatagalang Pang-unawa 1. May mga salitang magkatulad ang bigkas maliban sa isang titik na magkaiba ang kahulugan. Pares minimal ang tawag dito gaya ng labis at lapis. 2. Pares minimal din ang tawag sa dalawang salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba sa bigkas dahil sa magkaibang diin. Halimbawa: bab at bab Diing malumi ang una at diing maragsa ang ikalawang salita. 3. May mga salitang katutubo sa isang asignatura o larangan. Halimbawa ang pandiwa ay sa balarila karaniwang ginagamit samantalang ang pabula ay sa panitikan. 4. Higit na maunawaan ang isang kwento kung mailalarawan ang katangian ng bawat tauhan. 5. Ang katapatan ng pananalig sa Maykapal ay maipakikita sa mabuting gawa at pakikisama sa kapwa. Mahahalagang Tanong 1. Paano maipaliliwanag ang pares minimal? 2. Bakit mahalagang malaman ang mga salitang katutubo o nabibilang sa isang asignatura o larangan? 3. Bakit mahalagang mailarawan ang katangian ng bawat tauhan sa kwento? 4. Paano maipakikita ang pananalig sa Maykapal?
D.
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsulat ng isang talatang naglalarawan sa tauhan Pagganap: Basahin ang akda. Pumili ng isang tauhang ilalarawan sa pangungusap.
Ang Kalabaw at Paruparo Natutulog ang uod sa itaas ng punungkahoy nang biglang yumugyog ito. Nakita ni Uod si Kalabaw na
28
ikinikiskis ang ulo niyang kumakati sa puno. Pakiusap, tumigil ka na sa pagkiskis ng ulo mo. Ibig kong matulog, pakiusap ni Uod. Umaga na at kayganda ng sikat ng araw. Gumising ka na! sabi ni Kalabaw. Hindi alam ni Kalabaw na kailangan ng uod na makatulog ng ilang linggo bago magkaroon ng pakpak at makalipad. Nagpatuloy siya sa pagkiskis ng ulo hanggang sa mahulog ang kawawang uod. Ha, diyan ka sa lupa kasama ang mga kapwa mo bulate! pagmamayabang na sabi ni Kalabaw. Nagkakamali ka. Akala mo isa lamang akong bulate. Makikita mo pagkalipas ng dalawang linggo may pakpak na ako, sabi ni Uod. Pinatatawa mo ako, Uod! Isang tadyak ko lang sa iyo ay patay ka na! Lumapit si Kalabaw kay Uod ngunit mabilis itong nakagapang sa isang malapit na butas sa ugat ng punungkahoy. Lumabas ka riyan, Uod. Isama mo pang lahat ang iyong kalahi. Lumaban kayo sa akin, hamon pa ni Kalabaw. Umalis ka na, Kalabaw. Bayaan mo muna akong makatulog. Sa ikalawang Sabado ay magkita tayo sa Mahabang Parang. Tandaan mo, sa umaga ng ikalawang Sabado! sabi ni Uod. Umalis na si Kalabaw. Sinabi niya sa mga hayoplupa ang usapan nila ni Uod. Nang makalipas ang dalawang linggo, nagising na si Uod. Biyernes pa lamang ay nakagagalaw na siya hanggang sa maging ganap na paruparo. Ilang sandali pa at nakalilipad na siya. Sinabi ni Paruparo sa mga ibon, tutubi, bubuyog, at iba pang kulisap ang pagkikita nila ni Kalabaw sa sunod na araw. Kinabukasan, Sabado ay nasa Mahabang Parang na ang mga hayop-bukid na kinabibilangan nina Kalabaw, Baka, Aso, Pusa, Kambing, Kabayo, at Unggoy. Mayabang nilang hinihintay ang mga hayop na may pakpak. Di kaginsa-ginsay halos magdilim ang kaitaasan sa pagdating ng mga kulisap at hayop na lumilipad.
Pinangungunahan ito ng mga ibon. Tinuka agad ng mga ibon ang ulo ng mga hayop-lupa kasabay ang paglipad. Maliksing ginapangan naman nina Balang, Tutubi, Paruparo, Uwang, at Salagubang ang tainga, leeg, at ilong ng mga hayop-lupa. Kinagat naman nina Lamok, Bubuyog, at Putakti ang ilang hayop-lupa. Suko na kami! sigaw nina Kalabaw kasama ang mga hayop-lupa. Tumakbo silang palayo sa Mahabang Parang. Nagdiwang naman sa tuwa ang mga kulisap at hayop na lumilipad.
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakasulat ng talata na naglalarawan. May pamagat na nasa malaking titik ang mahahalagang salita. May pasok ang unang pangungusap, may palugit, at may angkop na bantas sa bawat katapusan ng mga pangungusap. Nakasulat ng talata ngunit apat na pangungusap lamang. May isa hanggang dalawang mali ang baybay. May isa hanggang dalawang mali sa gamit ng malaking titik, bantas, at pasok ng mga salita. Wasto ang baybay ng mga salita. Maraming mali sa baybay, gamit ng malaking titik at bantas sa mga pangungusap.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
29
May dalawa hanggang tatlong pangungusap lamang ang naisulat. 1 Magsanay Pa Isa lamang ang pangungusap na naisulat at hindi pa maayos. Maraming mali sa baybay, bantas, at gamit ng malaking titik.
3.
Ako ay kasapi sa isang singing group.
4.
Sa Candelaria, Quezon idinaraos ang praktis ng kanilang pag-awit.
5.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin 3.
Di nila alintana ang hirap ng paggawa sa bukid.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa tema ng aralin. Magpakita ng larawan ng pamilyang nagkakaisa. Itanong: Anong masasabi ninyo sa larawan? Ang pamilya mo ba ay nagkakaisa na tulad nito? Tingnan natin kung bakit huwarang pamilya ang nasa kwento. 2. Paghahawan ng Balakid Tukuyin ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa tulong ng anyo ng mga titik at pahiwatig na pangungusap. 1. Natutuwa akong isalaysay ang kwento ng katapatan ni Daniel sa Panginoon. B.

Mga Tanong 1. Ano ang gawain ni Daniel tuwing umaga? 2. Bakit naiinggit kay Daniel ang iba niyang mga kasamahan? 3. Paano nakaligtas si Daniel sa mga leon? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang kwento, pp. 48-50. Balikan at talakayin ang prediction chart. Pagpapalalim 1. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, p. 50 2. Talakayin ang Paglalarawan ng Tauhan, p. 51. 3. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 51-52. 4. Pag-aralan ang Mga Salitang Kaugnay ng Ibang Asignatura, p. 53. 5. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 53.
C.
2.
Huwaran siya ng tunay na katapatan.
30
D.
Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________ 2.
5. 6. 7. D. Pagsulat 1.
Selya = _______ 8. sapit = _______ daga = _______ 9. kusa = _______ pala = _______ 10. butas = _______
Pagtalakay sa Kasanayan Pag-aralan ang pagsulat ng paglalarawan ng isang tauhan mula sa isang kwento. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A, B, C, at D, p. 56. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng paglalarawan sa tauhang nabasa sa ibang kwento. Ibahagi sa talata kung nagustuhan mo o hindi ang tauhan. Ikatlong Araw UGNAYAN
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 54 2. Pagpapaliwanag ng lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 54 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, pp. 54-55. 2. Karagdagang Pagsasanay Bumuo ng mga salitang pares minimal. Hanapin sa kahon ang angkop na sagot sa bawat bilang.
batas sipi silya lolo bala taga Ines labi pusa sabit palo tanod
3.
A.
B.
A.
Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema sa advance organizer Katapatan sa Panginoon, huwag kalilimutan. Siya lamang ang ating kaligtasan. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Lagi ba kayong nananalangin? 2. 3. Pagsagot ng pagsasanay sa bahaging Ugnayan, p. 57. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng maikling panalangin na humihingi ng patnubay sa Panginoon sa paggawa ng mga gawaing nagpapakita ng katapatan sa Panginoon at sa kapwa.
C.
2. B.
Paglinang 1.
1. 2.
lobo = _______ pako = _______
3. inis 4. lagi
= _______ = _______
31
C.
Pagpapalalim Magkaroon ng dula-dulaan. Hayaang ipakita ng mga mag-aaral ang taimtim na pasasalamat at pagpupuri sa Panginoon.
D.
Pagpapahalaga Suriin ang isinagawang dula-dulaan. Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Oo 1. Naipakita ko ba ang aking kakayahan sa pag-arte? 2. Naipakita ko ba ang ugaling pagkakaisa sa dula? 3. Naging masining ba ang aking pagganap? Minsan Hindi
A.
Ikaapat na araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Sino sa inyo ang mapagmahal sa kapwa at handang ibahagi ang kanyang mga ginagawa para sa kaligtasan ng iba? Ang kwento natin ngayon ay tungkol sa isang batang matulungin. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Ang Pananampalataya ng Kasambahay Ang kasambahay na ito ay mula sa malayong lugar. Siya ngayon ay naglilingkod kina Kap. at Gng. Naaman. Siya ang tagahugas ng pinggan at kasama sa bahay ng mag-asawa sa lahat ng gawain. Lahat ng ipinagagawa sa kanya ay kanyang sinusunod maliban sa isa ang pagsamba sa mga rebulto ng mga diyus-diyosan.
B.
Si Kap. at Gng. Naaman ay nananalangin sa idolong bato. Nang tinawag nila ang kasambahay na ito upang samahan sila sa pagdarasal ay tumanggi ito dahil sa tunay na Diyos na nakaririnig at nakakakita siya nananalangin. Isang araw, nang maghatid ng almusal ang kasambahay kay Gng. Naaman ay nakita nito ang pag-iyak ni Gng. Naaman. Bakit po kayo umiiyak? ang sabi niya. May sakit si Kap. Naaman. Mayroon siyang ketong. At sabi ng doktor ay hindi raw niya ito kayang pagalingin. Walang lunas, ang iyak ni Gng. Naaman sa kasambahay. May kilala po ako na makatutulong upang mapagaling ang sakit ng kapitan, ang sabi ng kasambahay. Kung pupuntahan po ninyo ang propeta sa aming lugar, alam niya po ang dapat gawin upang siya ay gumaling, dagdag pa ng kasambahay. Sinabi ni Gng. Naaman kay Kap. Naaman ang sinabi ng kasambahay. Kaya nga dali-daling pumunta si Kap. Naaman sa lugar ng propeta. Kasama niya ang kanyang mga sundalo at karwahe na maraming lamang regalo. Nakita ng propeta ang kapitan at nalaman nito ang sakit niya. Ipinasabi sa kanyang tao na Pumunta si Kap. Naaman sa Ilog Jordan at doon ay maghugas ng pitong beses at siya ay gagaling. Nagalit si Kap. Naaman. Bakit daw siya papaliguin doon. Marumi ba raw siya? Hindi, hindi niya susundin iyon. Uuwi nalang siya sa bahay nila. Sa kanilang pagbabalik sa kanyang tahanan, nadaanan nila ang Ilog Jordan. Sabi ng kanyang mga sundalo, Kapitan, ginagawa niyo po ang mga panlalaking gawain. Bakit hindi po ninyo subukang gawin ang simpleng bagay na paliligo sa ilog? Nakinig naman ang kapitan. Lumusong siya sa maputik na ilog. Lumubog siya pero naroon pa
32
rin ang ketong. Isa, dalawa, tatlo, apat, lima, at anim na beses siyang lumubog ay naroon pa rin ang mga ketong. At sa ikapitong paglubog, ang ketong ay nawala na. Malinis na ang balat ng kapitan. Nagsisigaw siya. Magaling na ako. Wala na akong ketong! Nagpalakpakan ang kanyang mga sundalo. Tuwang-tuwa ang kapitan nang bumalik sa pro-peta dala ang maraming regalo bilang pasasalamat subalit hindi tinanggap ng propeta ang mga ito. Ang sabi ng propeta, Hindi ako ang nagpagaling sa iyo, ang Diyos sa langit ang gumamot sa karamdaman mo. Masayang bumalik ang kapitan at ang kanyang mga sundalo sa kanyang tahanan. Sumisigaw siya. Magaling na ako! Magaling na ako! At mula noon, sa tunay na Diyos na nananalangin si Kap. at Gng. Naaman kasama ng kanilang kasambahay. Nagpasalamat at nagpuri sa Diyos na pagpapagaling sa kanyang karamdaman. Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang may karamdaman? 2. Ano ang sakit niya? 3. Sino ang naging daan upang gumaling ang kapitan? 4. Ano ang sinabing gamot ng propeta? 5. Bakit kailangan na sa tunay na Diyos tayo magpuri at magpasalamat? Pagpapalalim Pagsunud-sunurin ang mga pangyayari sa kwentong napakinggan. Lagyan ng bilang 1-5 ang patlang. ____ Lumubog ng pitong beses sa Ilog Jordan si Kap. Naaman. ____ Pumunta ang kapitan sa lugar ng propeta upang humingi ng payo para sa kanyang sakit. IV.
____ Nalinis ang mga sugat ng kapitan sa pagsunod sa sinabi ng propeta sa kanya. ____ Umiiyak si Gng. Naaman dahil sa sakit ng kanyang asawa. ____ Sinabi ng kasambahay ang tungkol sa propetang makatutulong upang mapagaling ang kapitan. D. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________ E. Karagdagang Pagsasanay Pagsunud-sunurin ang mga pangyayari sa kwentong Ang Matapat na si Daniel. Lagyan ng bilang 1-5 ang patlang. __________1. Nagpalabas ng decree o batas ang hari na naghahayag na sinumang mahuling sumasamba at nananalangin sa iba bukod sa hari ay parurusahan. __________2. Ikinulong si Daniel sa kulungan ng mga leon. __________3. Hinanapan ng mali si Daniel ng kanyang mga kasamahan dahil sa inggit. __________4. Tinanong ng hari kay Daniel ang tungkol sa mga leon. __________5. Naging masagana at maayos ang pamamalakad ni Daniel mula noon.
C.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 48-57 33
Aralin
Ngiting Chadleen
D.
4.
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan o depinisyon at gamit sa pangungusap Natutukoy ang paksang pangungusap at ang pangunahing ideya 2. Wika Natutukoy ang mga pariralang panaguri sa mga pangungusap na napakinggan Natutukoy ang panaguri at simuno sa pangungusap 3. Pagsulat Nakasusulat ng paksang pangungusap mula sa ibinigay na ideya 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipakikita ang paglilingkod sa iba B. Paksang Aralin 1. Kahulugan ng mga Salita 2. Bahagi ng Pangungusap 3. Paksang Pangungusap at mga Detalye 4. Pagtulong sa Higit na Nangangailangan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang kahulugan ng salita ay makukuha ayon sa pagkakagamit nito sa pangungusap. 2. Ang pangungusap ay nahahati sa dalawang bahagi simuno at panaguri. 3. Ang talata ay may paksang pangungusap at mga sumusuportang detalye.
Mahalagang bigyan ng tulong ang higit na nangangailangan.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalagang matukoy ang mga bahagi ng pangungusap? 2. 3. 4. Paano matutukoy ang paksang pangungusap ng talata? Paano makukuha ang kahulugan ng salita? Paano matutukoy ang taong higit na nangangailangan ng iyong tulong?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagtukoy sa paksang pangungusap Pagganap: Basahin ang talata. May mga titik ang bawat pangungusap. Isulat sa papel ang wastong ayos ng talata mula sa paksang pangungusap na susundan ng mga sumusuportang detalye. Isulat sa bawat bilang ang titik ng dapat mauna. Susi sa Wastong Sagot: 1. d. 3. a. 2. e. 4. c.
a.
5.
b.
C.
Dito rin matatagpuan ang malahiganteng puno ng amlang, na nagsisilbing kanlungan ng mga panggabing hayop at ibon. b.Ito ang dahilan kung bakit napakalamig ng klima rito. c.Nagsisikip ang lambak sa ibat ibang punungkahoy tulad ng lansones, niyog, cacao, kape, at iba pang mga punong namumunga. Sa isang liblib na pook sa Alaminos, Laguna ay may isang kahanga-hangang lambak na waring pinagpala ng kalikasan. e.Napakaganda ng pook na itong sagana sa mga pako, palmeras, at iba pang mga halamang namumulaklak.
d.
34
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Nakuha lahat ang wastong sagot. May isang maling sagot. May dalawa hanggang tatlong maling sagot. Higit sa tatlo ang maling sagot.
pkimaisaka
Hindi maganda ang pakikitungo ng mga kamag-aral sa kanya. ________________ (Dagdagan pa ang pagsasanay.)
3.
3.

Mga Tanong 1. Ano ang paglilingkod na isinasagawa ng Operation Smile Philippines? 2. Ano ang naitulong nito sa pagbabagong buhay ni Chadleen? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website B.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: May kilala ba kayong kahanga-hangang tao dahil sa kanyang pagiging mapaglingkod sa kapwa? Tuklasin natin ngayon sa araling ating babasahin kung sino siya. 2. Paghahawan ng Balakid Tukuyin ang pinakamalapit na kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Iayos lamang ang mga titik na nasa kahon. Isulat ang sagot sa patlang. samaya abimsa 1. 2. Masiglang hinarap ni Chadleen ang panauhin. ________________ Pinagtawanan si Chadleen ng kanyang mga kamag-aral nang hindi niya mabigkas nang mabuti ang mga salita. ________________
Paglinang Subaybayan sa pagbasa nang tahimik sa panayam pp. 58-59. Balikan at talakayin ang Prediction Chart. Pagpapalalim 1. Ipasagot ang Sagutin, p. 59. 2. Ipaliwanag ang Paksang Pangungusap, p. 60. 3. Ipasagot ang Magsanay, p. 60. 4. Pag-aralan din ang Katuturan ng Salita at Gamit sa Pangungusap. 5. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 61-62.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay Chadleen Lacdo-o, atasan ang mga magaaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit I Aralin 7 link. Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
C.
35
D.
4. 5.
Mahaba ang bakasyon dahil sa bagyo. Nagsisikap ako sa aking pag-aaral.

Simuno Panaguri 1. 2. 3. 4. 5.
1. 2. 3.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 63 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 63 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 64. 2. Karagdagang Pagsasanay Basahin ang mga pangungusap. Pagkatapos, punan ang tsart para sa angkop na simuno at panaguri. Halimbawa: Nagpiknik kami kahapon. (nagpiknik, kahapon = panaguri; kami = simuno) 1. Patuloy na umuunlad ang bansang Pilipinas. 2. Maraming makabagong sasakyan sa lungsod. 3. Sinalanta ng bagyo ang aming palay at mais. D.
4. 5.
A.
B.
C.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan tungkol sa Pagbuo ng Paksang Pangungusap, p.65. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 65. 3. Karagdagang Pagsasanay Magbigay ng tig-apat na ideya mula sa sumusunod na mga paksang pangungusap. 1. Maraming paraan upang maipakita ang mabuting pakikitungo sa kapwa. 2. Ang tagumpay ay makakamit kung may determinasyon at pagsisikap. (Dagdagan pa ang pagsasanay.) Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Pananampalatayang tunay ay ang pagtulong sa higit na nangangailangan.
A.
36
2. B.
C.
D.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Anong kabutihan ang nagawa mo na naimpluwensyahan mo ang iba? 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 65 3. Karagdagang Pagsasanay Itala ang mga gawaing nagpapakita ng mabuting pakikitungo sa mga sumusunod: 1. kasambahay 2. anak ng kasambahay 3. mga kapwa na biktima ng bagyo o anumang kalamidad Pagpapalalim Hayaang isadula ng mga mag-aaral ang nagpapakita ng paglilingkod sa kapwa. Pagpapahalaga Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Oo 1. Naisadula ko ba ang pagpapakitang paglilingkod sa iba? 2. Naging makatotohanan ba ang isinagawa kong pag-arte? 3. Naipakita ko ba ang paglilingkod ko sa ibat ibang pagkakataon? Minsan Hindi
2. B.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Sino sa inyo ang may lolo at lola pa? Masarap bang magmahal ang inyong lolo at lola? Makinig sa aking kwento.
Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Ang Aking Lola Toyang Lima kaming magkakapatid. Maaga kaming naulila sa ina kung kaya ang aking Lola Toyang ang tumayong ina para sa amin. Buhay pa noon ang Lolo Juan ko na asawa niya. Silang dalawa ang kasama namin sa aming paglaki habang ang aming ama ay naghahanapbuhay sa Maynila. Mahirap lamang kami kaya nga ang pagsisikap at pagtitiyaga sa pag-aaral ang ipinamulat sa amin ng lolo at lola ko. Nakatapos kami ng elementarya at high school nang mamatay na ang Lolo Juan ko. Si Lola Toyang na lang ang naging gabay namin nang kami ay nasa kolehiyo na. Kitang-kita ko ang hirap ng aking lola upang matulungan niya ang aking ama sa pagtataguyod sa aming pag-aaral. Naglalabada siya at nagpaplantsa ng mga damit bilang pandagdag sa aming mga gastusin. Mada-ling-araw pa lang ay gising na siya upang ihanda ang mga kailangan namin at nagsisimula na siyang maglaba. Mahirap ang buhay subalit salamat sa aming lola. Sa kanyang pagsisikap, nakatapos naman kaming magkakapatid. Isa na akong guro ngayon at sa opisina naman nagtatrabaho ang tatlo ko pang kapatid. Naghahanda na para sa trabaho sa ibang bansa ang kapatid kong lalaki. Matagal nang namatay si Lola Toyang pero ang kanyang kadakilaan para sa amin na kanyang mga apo ay taos-puso naming pinasasalamatan. Ibinabalik din namin ang papuri sa Panginoon sa pagkakaroon namin ng mapagmahal na Lola Toyang. Sagutin ang mga tanong: 1. Ilang magkakapatid ang nagkwento? 37
2. 3. 4. 5. C.
Sino ang katulong ng kanilang ama sa pag-aalaga sa kanila? Paano ipinakita ni Lola Toyang ang pagmamahal niya sa kanyang mga apo? Ano ang mahalagang bagay ang ipinamulat ng kanilang lola? Paano natin susuklian ang pagmamahal sa atin ng lolo at lola natin?
2. 3.
Tungkol kay Maria Makiling ang kwento ni Lola Maria. Niyakap nang mahigpit ng magkapatid ang kanilang lola. (Dagdagan pa ang pagsasanay.)
IV.
Pagpapalalim Tukuyin ang pariralang panaguri sa sumusunod na mga pangungusap. 1. Si Lola Toyang ay mapagmahal at maarugang lola. 2. Naglabada at nagplantsa siya ng mga damit upang makadagdag sa aming gastusin. 3. Nagsikap kaming magkakapatid na mag-aral sa gitna ng kahirapan. 4. Labis naming pinasasalamatan ang aming lola sa kanyang wagas na pagmamahal. 5. Ang tagumpay ay makakamtan kung tayoy magtutulungan at magsisikap. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 58-65, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website, Web Link (Chadleen Lacdo-o)
Aralin
Isang Himala
I.
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Tukuyin ang buong simuno at buong panaguri sa sumusunod na mga pangungusap. 1. Masayang nakinig ang magkapatid sa kwento ng kanilang lola.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang mga salita na nagbibigay-pahiwatig sa kahulugan ng ibang salita sa pangungusap Naaayos sa wastong pagkakasunud-sunod ang mga pangyayari sa kwento 2. Wika Natutukoy ang mga bahaging parirala sa mga pangungusap na napakinggan Natutukoy ang simuno at ang gamit nito sa pangungusap Natutukoy ang panaguri at ang gamit nito sa pangungusap 3. Pagsulat Nakasusulat ng maikling buod ng kwentong nabasa 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipakikita ang pagiging mapagmahal at mapagbigay sa kapwa
38
B.
C.
D.
Paksang Aralin 1. Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari 2. Mga Salitang Nagbibigay-pahiwatig sa Kahulugan 3. Gamit ng Simuno at Panaguri sa Pangungusap 4. Buod ng Kwentong Binasa 5. Pagiging Mapagmahal at Mapagpakumbaba Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang pang-uri na nagsasabi tungkol sa paksa o simuno ng pangungusap ay maaaring pandiwa, pangngalan, panghalip, pang-uri, o pang-abay. 2. Ang kahulugan ng salitang ginamit sa pangungusap ay matutukoy sa tulong ng pahiwatig na nasa pangungusap ding iyon. 3. Ang kakayahang mapagsunud-sunod ang mga pangyayari sa napakinggan o binasang kwento ay salik sa pang-unawa. 4. Ang taong marunong magbigay, mapagpakumbaba, at mapagmahal ay pinagpapala. Mahahalagang Tanong 1. Paano nagkakaiba ang simuno at panaguri? 2. Paano makukuha ang kahulugan ng salita sa pangungusap? 3. Bakit dapat mapagsunud-sunod ang mga pangyayari ng kwentong nabasa o narinig? 4. Paano maipakikita ang pagmamahal, pagbibigay, at pagpapakumbaba?
kampana 2 tulisang-dagat 2 mabilis 2 musika
naglakbay 2 nagbalak 2 naibigan 3 kwento
5 3
kinuha/inari nawala
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggamit ng pahiwatig sa pagkuha ng kahulugan ng salita Pagganap: Basahin ang mga talata. Pagkatapos, hanapin sa talata ang kasingkahulugan ng mga salitang nasa kahon. May bilang ang mga salita sa kahon na gabay sa talatang katatagpuan ng kasingkahulugan ng bawat isa.
Ang Gintong Batingaw Sa simbahan ng Libon, Albay ay may malaking gintong batingaw. Ang buo at malakas na tunog nito ay umaabot sa pandinig ng mga tao sa Mindanao. 2. Nagustuhan ng mga pirata na naninirahan sa karagatan ng Mindanao ang himig-tugtugin ng batingaw. Agad nagplano silang kunin ang kahangahangang batingaw. Agad sumakay sila sa kanilang bangka at naglayag patungong hilaga sa Kabikulan. Nang malaman ng mga taga-Libon na darating ang mga pirata, agad nilang ibinaba ang gintong batingaw at inihulog sa ilog. 3. Ayon sa alamat, sinasabing pumasok na sa bayan ang mga pirata isang gabi, ngunit tumunog ang batingaw. Agad nilang sinundan ang tunog nito hanggang sa sila ay naglaho na lamang. 4. Pagkaraan ng ilang taon, hinanap ng mga taga-Libon ang batingaw na ginto sa ilog na pinaghulugan. Marami ang namatay sa paghahanap ngunit hindi na nakita ang gintong batingaw. 5 Naniniwala ang mga taga-Libon na inangkin na ng mga diwata sa ilog ang gintong batingaw.
1.
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay Kraytirya sa Pagganap Wasto lahat ang sagot. May isa hanggang maling sagot. dalawang
39
May tatlo hanggang apat na maling sagot. Lima o higit pa ang mali sa naging sagot.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website at CD-ROM 3.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: May alam ba kayong kwento sa Bibliya tungkol sa mga himalang ginawa ni Hesus? Tungkol saan ang kwentong iyon? Sabihin: Maraming himala ang ginawa ni Hesus. Isa sa himalang iyon ay tungkol sa kwentong babasahin natin ngayon. Paghahawan ng Balakid Piliin sa kahon ang pinakamalapit na kahulugan ng salitang may bilog sa bawat pangungusap. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang. a. b. c. ipinaghanda nais simple d. e. f. nakawiwili milagro namangha B.
Ipinaggayak siya ng baon ng kanyang ina. ____ 3. Hindi naalaalang kumain dahil sa nakapananabik ang mga kwento ni Hesus. ____ 4. Gusto mo bang ibahagi ang iyong baon kay Hesus? ____ 5. Nagtaka ang bata sa himalang nangyari sa limang tinapay at dalawang isda. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Prediction Chart)
Mga Tanong 1. Saan nagpunta ang bata isang umaga? 2. Ano ang baon niya sa pagpunta doon? 3. Paano naghimala at napadami ang baon niya? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
____ 2.
2.
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang kwento, pp. 66-67. Balikan at talakayin ang mga sagot sa Prediction Chart.
Atasan ang mga mag-aaral na gamitin ang CDROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click ang Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki Pakikinig at pakinggan ang kwento. Pagkatapos, ipa-click ang Pang-unawa at ipagawa ang pagsasanay. Maaari ring ipa-access ang mga gawaing ito sa i-learn.vibalpublishing.com. Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
____ 1.
Ang mag-anak ay masayang namumuhay sa kanilang payak na bahay.
40
C.
Pagpapalalim 1. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, p. 67. 2. Pag-usapan at talakayin ang Pagkakasunud-sunod ng mga Pangyayari sa Kwento, p. 68. 3. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 68-69. 4. Talakayin din ang Mga Salita na Nagbibigaypahiwatig, p. 69. 5. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 70. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
2.
D.
Karagdagang Pagsasanay Buuin ang bawat pangungusap. Punan lamang ng simuno o panaguri ang patlang. 1. ________ ang gumagamot sa mga may sakit. 2. Nag-aaral na mabuti _________. 3. Nagsayawan __________ nang marinig ang tugtog. 4. ____________ ay tumutulong upang lumakas ang ating katawan. 5. Sumusunod _____________ sa mga magulang nila. 6. Ang pangulo ng Pilipinas ____________. 7. ____________ ang aking magulang. 8. Ang mga taga-Malabon ___________. 9. ___________ ang ampalaya. 10. Ang aking aklat ____________.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin kung paano ang pagsulat ng maikling buod ng kwentong nabasa. 2. 3. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 73. Karagdagang Pagsasanay Balikan ang kwentong Ang Matapat na si Daniel. Isulat ang maikling buod ng kwento. Sundin ang mga bahagi ng balangkas sa pagbuo ng buod ng binasa. Ikatlong Araw UGNAYAN
A.
Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 71 sa Gamit ng Simuno at Panaguri sa Pangungusap. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 71. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 72.
B.
A.
C.
Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Ang mapagbigay ay nananagana. 41
2. B.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Ano ang tungkulin natin sa ating kapaligiran upang mapanatili itong malinis? 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay Paglinang Iparinig ang salaysay na ito:
Tungkulin sa Kapaligiran Ang paglutas ng mga suliranin sa pangangalaga ng kapaligiran ay nangangailangan ng tulong ng lahat ng mamamayan. Tungkulin natin na sundin ang mga batas sa pangangalaga ng ating kagubatan, karagatan, kabundukan, at lahat ng pinanggagalingan ng ating likas na yaman. Tungkulin nating makiisa sa pamahalaan upang maibalik muli ang sariwang hangin at malinis na kapaligiran. Itanim natin sa ating mga isipan na ang mga likas na kayamanan ay ibinigay sa atin ng Poong Maykapal upang gamitin nang wasto at pangalagaan.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Ikaw ba ay mapagbigay? Anong magandang dulot ng pagiging mapagbigay batay sa iyong karanasan? 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 73. 3. Karagdagang Pagsasanay Gumawa ng talaarawan sa isang buong linggo. Isulat ang mga gawaing nagawa mo sa bawat araw ng nagpapakita ng pagmamahal at pagpapakumbaba. Pagpapalalim Magsadula ang mga mag-aaral ng sitwasyong nagpapakita ng pagiging mapagbigay. Pagpapahalaga Pahalagahan ang dulang ipinakita ng mga mag-aaral. Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Oo 1. Naipakita ko ba ang aking kakayahan sa pagsasadula? 2. Naging masining ba ang aking pag-arte? 3. Naipakita ko mapagbigay? ba ang pagiging Hindi
B.
C.
D.
4. Marunong ba akong magbahagi ng mga bagay na nasa akin? 5. Naging maganda ba at may-aral ang aming dula sa kabuuan?
Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang tungkulin natin sa ating kapaligiran? 2. Sino ang makatutulong upang malutas ang suliranin sa kapaligiran? 3. Ano ang dapat gawin upang mapanatiling malinis ang paligid. 4. Sino ang nagbigay ng kapaligiran? 5. Bakit dapat itong pangalagaan at ingatan?
42
C.
D.
Pagpapalalim Tukuyin ang bahaging parirala sa sumusunod na mga pangungusap. 1. Ang kapaligiran ay handog sa atin ng Panginoon na dapat pangalagaan at ingatan. 2. Tungkulin ng mga mamamayan na ingatan ang kapaligiran. 3. Iwasan ang pagdudumi sa mga ilog at kanal. 4. Magtanim tayo ng mga punungkahoy. 5. Iwasan ang paggamit ng dinamita at mga bagay na nakamamatay ng kalikasan. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
Aralin
9
A.
Wonder Boy
Mga Layunin
1. Pagbasa
I.
Inaasahang Bunga
Napipili ang mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing ideya Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan o depinisyon, gamit sa pangungusap
2.
3.
E.
Karagdagang Pagsasanay Buuin ang mga pangungusap. Punan ng angkop na simuno o panaguri ang bawat patlang. Tukuyin kung ito ay pangngalan, panghalip, pang-uri, pandiwa, o pang-abay. _________ 1. _________ ang aking mga magulang. _________ 2. Ako ay isang mabuting _________ sa aking mga magulang. _________ 3. Ginagawa ko ang aking mga _________ bilang isang mabuting mag-aaral. (Dagdagan pa ang pagsasanay.)
4. B.
Wika Natutukoy ang dalawang bahagi ng pangungusap na napakinggan Natutukoy ang kinalalagyan ng panaguri at simuno sa karaniwan at di-karaniwang ayos ng pangungusap Pagsulat Nakasusulat ng isang talata kaugnay ng nasa pamagat Kalikasan: Pangalagaan; Pilipino, Ikarangal Mo Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano ikararangal ang bayan
Paksang Aralin 1. Mga Detalye ng Pangunahing Ideya 2. Magkakasingkahulugang Salita 3. Kaayusan ng Pangungusap 4. Pagsulat ng Paksang-diwa 5. Pagpaparangal sa Bayan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Dapat magkakaugnay ang mga detalye na sumusuporta sa pangunahing ideya ng akda. 2. Sa wikang Filipino ang karaniwang-ayos ng pangungusap ay panaguri bago ang simuno. 43
C.
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp.66-73, Interaktibong Aralin sa CD-ROM at i-Learn/i-Teach sa Vibal website
3.
4. D.
Ang paksang pangungusap ng talata ang pangunahing diwang pinalulutang sa tulong ng mga sumusuportang detalye. Ang pagbibigay-karangalan sa bayan ay maaaring gawin kahit bata man.
_____ 5.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat magkakaugnay ang mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing ideya ng akda? 2. Paano naiiba ang kayarian ng pangungusap ng Filipino sa Ingles? Magbigay ng halimbawa. 3. Bakit mahalaga ang paksang pangungusap sa talata? 4. Paano natin mabibigyang-karangalan ang ating bansa?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsasaayos ng magkakaugnay na detalye ng isang paksa Pagganap: Basahin ang mga detalyeng pangungusap. Isulat ang titik ng angkop na paksang pangungusap para rito. Mga Paksang Pangungusap: a. Sinikap ng ating mga ninuno na pangalagaan ang ating kapaligiran. b. Marunong gumamit ng likas na yaman ang ating mga ninuno upang ganap itong pakinabangan. Mga Detalye: _____ 1. Likas na mayaman ang ating kapaligiran. _____ 2. Katutubo at payak ang paraan ng pamumuhay ng ating mga ninuno noong unang panahon. _____ 3. Karaniwang naninirahan ang ating mga ninuno sa mga pook na malapit sa iba-ibang anyongtubig. _____ 4. Sagana sa mga yamang-dagat ang ating mga karagatan. B.
Ito ang dahilan kung bakit karamihan ng mga barangay noon ay matatagpuan sa baybaying dagat, tabing-ilog, at sa gilid ng mga lawa at batis. _____ 6. Araw-araw ay nanghuhuli ang ating mga ninuno ng mga yamang-tubig gaya ng isda, hipon, suso, at iba pa. _____ 7. Ginamit din ng ating mga ninuno ang mga ibaibang anyong-tubig bilang midyum ng transportasyon. _____ 8. Kung mayaman ang ating mga karagatan gayundin ang ating mga kabundukan at kagubatan. _____ 9. Natuto rin ang ating mga ninuno na gumamit ng mga kasangkapang metal. _____10. Bunga ng pag-unlad ng sibilisasyon, nasira ng polusyon ang iba-ibang anyong-tubig at mga lupain. Susi sa Wastong Sagot: 1. a 3. b 5. b 7. b 9. b 2. b 4. a 6. b 8. a 10. a Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Nasagot lahat nang wasto. May isa hanggang dalawang mali sa mga sagot. May tatlo hanggang apat na mali sa mga sagot. Lima o higit pa ang mali sa mga sagot.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
44
Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sinong superheroes ang kilala ninyo? Bakit sila nakilala at sumikat? Anong karangalan ang inihatid nila para sa bayan? 2. Paghahawan ng Balakid Pagtapatin ang kahulugan ng bawat salita sa kolum A at B. 1. 2. 3. 4. 5. 3. A sigawan wonder dalampasigan nagsanay papunta a. b. c. d. e. B kahanga-hanga tabing-dagat hiyawan patungo nag-ensayo
3. 4. 5. D.
Talakayin ang Mga Detalye ng Pangunahing Ideya, p. 76. Ipasagot ang mga Magsanay A at B, pp. 76-77. Talakayin ang Magkakasingkahulugang Salita sa p. 77. Sagutin ang Magsanay A at B, p. 78.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap

Mga Tanong 1. Sa anong larangan nakilala ang batang bida sa kwento? 2. Bakit nakamit niya ang tagumpay? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang binasang liham 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 79 Itanong: Ano ang dalawang bahagi ng pangungusap? Ano ang dalawang ayos ng pangungusap? Talakayin. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 79 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 80. 45
B.
B.
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang liham tungkol sa Wonder Boy. Balikan ang mga sagot sa KWL Chart. Talakayin kung tama ang hula nila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila 2. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 74-75. C.
C.
2.
Karagdagang Pagsasanay A. Itiman ang bilog na katapat ng K kung karaniwan ang ayos ng pangungusap; DK kung di-karaniwan.
K DK
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang pagsulat ng talata sa p. 81. Itanong: Ano ang mga dapat tandaan sa pagsulat ng talata? Pagsasanay sa Pagsulat Gawin ang Magsanay A at B, p. 81. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talatang binubuo ng mga detalye tungkol sa sumusunod na mga paksa. Bumuo rin ng sariling pamagat. 1. 2. 3. Pangangalaga sa Kapaligiran Pagkakaisa ng mga Mamamayan Pagpaparangal sa Bayan
1. 2. 3. 4. 5. B.
Masayang namasyal ang mag-anak sa Tagaytay. Nagpabili ng lobo ang bunsong anak. Sila ay kumain sa kilalang kainan. Nag-ensayo ng byulin si Kuya. Ang mga kapatid ay nakinig sa tugtog.
2.
Isulat ang karaniwang ayos ng sumusunod na mga pangungusap. 1. Ang mga Pilipino ay kilala sa husay sa ibat ibang larangan. __________________________________ 2. Ikaw ba ay sasali rin sa paligsahan? __________________________________ 3. Sila ay maagang pumunta sa Cavite. __________________________________ 4. Ang tatay ay nagmamaneho ng kotse. __________________________________ 5. Ang mga anak ay tuwang-tuwa sa paglalakbay. __________________________________
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance organizer Kahit bata pa man, may magagawa rin sa bayan. Talakayin ang kahulugan nito. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Ikaw, bilang isang bata, anong magagawa mo para sa ikasusulong ng iyong bayan/bansa? 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 81. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talatang binubuo ng mga gawaing nagpapakita ng pagpaparangal sa bayan.
B.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa ayos ng pangungusap, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit I Aralin 9 Wika. Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
46
C.
D.
Pagpapalalim 1. Magsaliksik kung sinu-sino ang batang nakilala sa paggawa ng kabutihan at kabayanihan at nagpakita ng galing kaya sila ay masasabing kahanga-hanga. 2. Pagtatanghal. Gumawa ng dula na nagpapahiwatig ng kabayanihan ng isang bata. Ipakita ang iyong kakayahan kung saang larangan ka sisikat. Pagpapahalaga Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Oo 1. Nakapagsaliksik ba ako ng mga batang nagpakita ng galing? 2. Naipakita ko ba ang aking galing at kakayahan sa pamamagitan ng dula at pagtatanghal? Hindi
Humihingi siya ng lakas at patnubay sa Panginoon sa lahat ng kanyang mga laban at ibinabalik niya ang pasasalamat sa lahat ng panalo niya. Kahanga-hanga si Manny. Mula sa hirap, ngayon ay naging sikat at pinakamayaman sa lahat ng boksingero rito sa Pilipinas. Tularan natin siya sa kanyang determinasyon at kapakumbabaan. Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang sikat na boksingero? 2. 3. Paano at bakit siya sumikat? Anu-anong pangungusap ang nabuo ninyo mula sa teksto? Ano ang dalawang bahagi ng pangungusap? Ano ang simuno? ang panaguri?
4. C.
Pagpapalalim A. Salungguhitan ang buong simuno at bilugan naman ang buong panaguri. 1. 2. 3. 4. 5. B. Si Charice Pempengco ay sumikat sa pag-awit. Nag-eensayo sa pagtugtog ng byulin araw-araw si Yeoj. Magbabakasyon kami sa lalawigan. Si Eng. Jal ay mahusay na inhinyero. Malusog ang mga alagang baboy ni Mang Ric.
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Itanong: Ano ang pangungusap? Ano ang dalawang bahagi nito? Sino ang sumikat sa larangan ng boxing? Sabihin: Makinig sa babasahin kong salaysay. Piliin ang mga pangungusap na ginamit dito. Pagkatapos, tukuyin ang dalawang bahagi ng pangungusap na inyong narinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay.
Buuin ang bawat pangungusap. Punan ng simuno o panaguri ang patlang. 1. __________ ang nagpapanatili ng katahimikan sa pamayanan. Nag-aaral na mabuti __________. Ang aklat ___________. __________ nagpapahaba ng buhay. __________ ang aking magulang. 47
B.
Paglinang Ipabasa ang salaysay na ito: Si Manny Pacquiao ay sikat na boksingero sa kasalukuyang panahon. Tinalo niya ang mga kilalang boksingero sa buong mundo. Bakit at paano siya naging sikat? Ang Panginoon ang inuna niya sa lahat.
2. 3. 4. 5.
D.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________ 2.
E.
Karagdagang Pagsasanay A. Punan ng angkop na simuno o panaguri ang sumusunod na mga pangungusap. 1. Si __________ ay guro ko sa Filipino. 2. Maraming ___________ ang nagdaang bagyo. 3. Sa Pilipinas, si ___________ ay tinaguriang Wonder Boy dahil sa kanyang ginawang rekord sa paglangoy. 4. ___________ nang lubos si Justin ng kanyang mga kababayan. 5. Tangkilikin natin ang mga _____________ Pilipino. B. Sumulat ng limang sariling pangungusap. Salungguhitan ang panaguri; bilugan ang simuno.
3. 4.
Nakabubuo ng balangkas tungkol sa binasa Naibibigay ang kasalungat na kahulugan ng salita Wika Napapakinggang mabuti ang panutong angkop sa sitwasyon Naisasagawa ang panutong napakinggan Natutukoy ang buong simuno at buong panaguri sa pangungusap Pagsulat Nakasusulat ng ulat tungkol sa isang paksa Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano mapananatiling payapa at tiwasay ang pamumuhay Natutukoy ang paraan upang makapaghatid ng kapayapaan sa iba
B.
Paksang Aralin 1. Pagbabalangkas ng Binasa 2. Magkasalungat na Kahulugan 3. Pagsusuri ng Simuno at Panaguri 4. Paggawa ng Ulat 5. Paghahatid ng Kapayapaan sa Sarili at sa Iba Pangmatagalang Pang-unawa 1. Malaking tulong ang pagbabalangkas ng binasang akda sa pang-unawa. 2. Kung may kasingkahulugan ang mga salita, mayroon ding kasalungat na kahulugan ang mga ito.
3. 4. Ang ulat ay binubuo ng mga talatang may pangunahing ideyang inihahatid at may mga sumusuportang detalye. Ang naghahatid ng payapa at matiwasay na pamumuhay ay kaibigan ng Panginoon.
IV.
C.
Aralin
10
Susi sa Kapayapaan
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nasasagot ang mga tanong tungkol sa kwentong binasa
D.
Mahahalagang Tanong 1. Paano ba ginagawa ang balangkas?
48
2. 3. 4.
Bakit mahalagang malaman ang kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan ng mga salita? Paano ginagawa ang ulat? Paano ba maipakikita o maihahatid ang kapayapaan sa iba?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbuo ng balangkas ng binasang akda Pagganap: Basahin ang ulat tungkol sa Batangas at igawa ng balangkas. Isinulat na sa balangkas ang paksang-diwa ng talata. Isulat sa patlang ang angkop na mga detalye. Batangas: Lalawigan ng mga Bayani Madaling makilala ang isang Batanggenyo dahil sa kanyang intonasyon sa pagsasalita. Kilala rin sila sa sipag at tiyaga sa paghahanapbuhay. Ang produkto nilang kape, tableya, mga lutong sinaing na tulingan, pangat na biya, tambakol, ayungin, at inihaw na maliputo at tilapya ay kilalang-kilala saanmang lugar sa bansa. Nasa Batangas din ang tanyag na Lawa ng Taal kung saan doon lamang mahuhuli ang isdang maliputo. Sa gitna ng lawa ay naroon ang isa sa pinakamaliit na bulkan sa daigdig, ang Bulkang Taal na aktibo pa rin hanggang ngayon. Ang mga dalampasigan ng Nasugbu, Calatagan, Calaca, Anilao, Lobo, at Lian ay pinagdarayo ng mga turistang lokal at dayuhan man. Makulay rin ang kasaysayan ng Batangas. Itinatag ito noong 1581 at tinawag na Bonbon o Balayan. Ito rin ang ginawang kabisera noon. Nang sumapit ang 1732, naging Taal naman ang kabisera at ito na rin ang ipinangalan sa lalawigan. Taong 1754 nang tawaging Batangas ang lalawigan.
Maraming dakilang Pilipino sa Batangas. Kabilang dito sina Jose P. Laurel, pangulo ng Ikalawang Republika ng Pilipinas; Teodoro M. Kalaw, Kalihim-Panloob noong 1920-1922; Apolinario Mabini, Ang Dakilang Lumpo at Utak ng Himagsikan; at Claro M. Recto, Ama ng Saligang Batas, 1935. Taga-Batangas din sina Miguel Malvar, ang kahuli-hulihang heneral na sumuko sa mga Amerikano at si Marcela M. Agoncillo, isa sa mga tumahi ng ating unang watawat na iwinagayway noong Hunyo 12, 1898 sa Kawit, Cavite. Taga-Batangas din ang mga makabayang Pilipinong naglingkod sa pamahalaan na sina Jose Diokno, Felixberto Serrano, at Felipe Agoncillo. Punan ang balangkas ng binasa. A. Mga Nagpatanyag sa Batangas 1. ____________________________ 2. ____________________________ 3. ____________________________ B. Magagandang Tanawin sa Batangas 1. ____________________________ 2. ____________________________ 3. ____________________________ Mga Petsa ng Naging Kabisera 1. ____________________________ 2. ____________________________ 3. ____________________________ Mga Dakila at Kilalang Pilipinong Taga-Batangas 1. ____________________________ 2. ____________________________ 49
C.
D.
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________
7. 8. 9. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa
Jose Diokno Felixberto Serrano Felipe Agoncillo
Kraytirya sa Pagganap Wasto lahat ang isinulat sa patlang ng balangkas. May isa hanggang dalawang mali o kulang sa isinagot sa balangkas. May tatlo hanggang apat na mali o kulang sa isinagot sa balangkas. May higit sa limang mali o kulang sa isinagot sa balangkas.
Susi sa Wastong Sagot: A. Mga Nagpatanyag sa Batangas 1. intonasyon sa pagsasalita 2. sipag at tiyaga sa paghahanapbuhay 3. mga produktong kape, tableya, tulingan, ayungin, maliputo, biya, at iba pa B. Mga Magagandang Tanawin sa Batangas 1. Lawa ng Taal 2. Bulkang Taal 3. Mga Dalampasigan C. Mga Petsa ng Naging Kabisera 1. 1581 Bonbon o Balayan 2. 1732 Taal 3. 1754 Batangas Mga Dakila at Kilalang Taga-Batangas 1. Jose P. Laurel 2. Teodoro M. Kalaw 3. Apolinario Mabini 4. Claro M. Recto 5. Miguel Malvar 6. Marcela M. Agoncillo Pilipinong
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Paano natin makakamtan ang kapayapaan? Ano at sino ang susing kapayapaan? 2. Paghahawan ng Balakid Piliin sa panaklong ang tamang kahulugan ng salitang may salungguhit. 1. Si Norma Abdullah ay retiradong guro ng Home Economics. (kasalukuyang nagtatrabaho, nakapahinga na sa pagtatrabaho, magsisimula pa lamang magtrabaho)
D.
50
2. 3. 4. 5.
Nakatatanda Award ang iginawad sa kanya. (ibinigay, pinahiram, hiningi) Malimit ang sigalot sa pamilya. (kasayahan, kapayapaan, kaguluhan) Katutubong Tausug si Norma Abdullah. (likas, dayo, bisita) Siya ay minamahal na residente ng Barangay San Raymundo, Jolo. (panauhin, naninirahan, dalaw)
D.
E.
3.

Mga Tanong 1. Ano ang susi sa kapayapaan? 2. Anong mahalagang ambag ng bida sa kwento ang tungkol sa kapayapaan? 3. Bakit pinamagatang susi sa kapayapaan ang kwento? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang kwento Itanong: Tungkol kanino ang kwentong binasa? 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 86 Itanong: Ano ang pagkakaiba ng buong simuno sa payak na simuno? Buong panaguri sa payak na panaguri? 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 86 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 86-87. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Punan ang talahanayan ng mga bahagi ng sumusunod na mga pangungusap. 1. Naghahabulan ang mga bata sa tabingdagat. 2. Si Tiya Mila ay isang mananahi. 3. Kilala sa katapangan ang mga Waray at Tausug. 51
A.
B.
B.
Paglinang Ipabasa nang tahimik ang seleksyon Susi sa Kapa-yapaan. Balikan ang mga sagot sa Prediction Chart. Talakayin kung tama ang hula nila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. 2. Ipasagot ang mga tanong sa aklat sa Sagutin, p. 83. 3. Talakayin ang Pagbabalangkas ng Binasa, p. 84. 4. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 84-85. 5. Talakayin ang Magkasalungat na Kahulugan, p. 85. 6. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 85.
C.
C.
4. 5.
Mamimitas kami ng mga bulaklak sa hardin. Masayahin ang mga Pilipino.

Payak na Simuno Buong Simuno 1. 2. 3. 4. 5. Payak na Panaguri Buong Panaguri 1. 2. 3. 4. 5.
4. 5. D. Pagsulat 1.
Maraming pasalubong ang mapagmahal na ama sa kanyang mga anak. Ang pista sa nayon ay totoong dinarayo ng mga tagalungsod.
1. 2. 3. 4. 5.
Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang aralin sa pagsulat sa p. 88. Itanong: Paano ang paggawa ng ulat? Ipaliwanag at gabayan ang mga mag-aaral.
2. 3.
Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 88. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng ulat na patalata tungkol sa isang Pilipinong nagbigay ng karangalan sa bansa. Humandang iulat ito sa klase. Ikatlong Araw UGNAYAN
1. 2. 3. 4. 5.
B.
Punan ng simuno/panaguri upang mabuo ang mga pangungusap. 1. 2. 3. 4. 5. _____ ang humuhubog sa kaalaman at kabutihan ng mga mag-aaral. Kami ay mamamasyal _____. _____ ay masustansya para sa ating katawan. Nagmamahalan _____. _____ ang nagpapatakbo ng bansa.
A.
Paghahanda 1. Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Ang nagtatanim ng kapayapaan, kaibigan ng Maykapal. 2. Talakayin ang kahulugan nito. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Itanong: Ano ang kaugnayan ng temang Ang nagtatanim ng kapayapaan, kaibigan ng Maykapal sa sarili mong buhay? Bilang mag-aaral, paano mo mapapanatiling payapa ang inyong silid-aralan? 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 89.
B.
Paglinang 1.
C.
Bilugan ang payak na simuno at salungguhitan ang payak na panaguri. 1. 2. 3. Naglalaro ng taguan sina Yev at Yezh. Ang mga mamamayan ang pumipili ng karapat-dapat na lider ng bansa. Mapuputi ang labada ni Inay.
52
3.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng maikling panalangin para sa pagkakaroon ng payapa at tiwasay na pamumuhay.
B.
Paglinang Iparinig ang mga panutong ito: Sundin ang sumusunod na panuto upang magkaunawaan sa pakikipagtalastasan sa klase. 1. Makinig sa nagsasalita. 2. Itaas ang kamay kung may nais sabihin. 3. Hintayin ang tamang oras para sa pagpapaliwanag. 4. Huwag sumagot nang nakaupo at sabaysabay. 5. Igalang ang opinyon ng iba. Sagutin ang mga tanong: 1. Anu-ano ang panutong dapat sundin upang magkaunawaan sa klase? 2. Kaya mo bang isagawa ang mga napakinggang panuto? 3. Bakit dapat sundin ang mga panuto? Pagpapalalim Lumikha ng panuto ayon sa sitwasyon sa klase. Isagawa ang sumusunod na panutong ididikta. 1. 2. 3. 4. 5. Umupo nang tuwid. Kumuha ng isang buong papel. Isulat ang buong pangalan mo, baitang, at pangkat. Isulat ang pangalan ng guro mo sa Filipino. Ipasa ang papel sa unahan.
C.
Pagpapalalim A. Magtala ng dapat gawin upang mapanatili natin ang kapayapaan. 1. 2. 3. 4. 5. B. _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________
Bumuo ng jingle o rap na tumutukoy sa pagkakamit ng kapayapaan.
D.
Pagpapahalaga Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.

Oo 1. Nakapagtala ba ako ng mga dapat gawin upang makamit at mapanatili ang kapayapaan? 2. Nakabuo na ako ng jingle/rap sa tema ng kapayapaan? Hindi
C.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. 2. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng mga panuto. Itanong: Marunong ba kayong sumunod sa mga panutong isinasaad? Bakit kailangang sundin ang mga panuto?
D.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: ___________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ___________________
53
E.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng limang panutong dapat sundin sa pagkakaroon ng talakayan sa loob ng klase.
4.
Alin sa sumusunod na mga salita ang may tunog diptonggo? a. b. tugtog sayaw c. d. plaka sapatos
IV.
5.
Alin sa sumusunod na mga salita ang may tunog ng klaster? a. b. plantsa damit labis lasa c. d. c. d. sabon pantalon labas laso
Lagumang Pagsusulit
6.
Ibigay ang kapares minimal ng salitang lakas. a. b.
Paalaala sa Guro: Inilagay/Minarkahan na ang mga sagot sa mga pagsasanay, maliban sa bahaging Pagsulat.
Wika
7.
Masayang nagkwentuhan ang magkaibigan. Ano ang ginamit na simuno sa pangungusap? a. masaya magkaibigan c. d. nagkwentuhan ginamit b.
1.
Bilugan ang titik ng tamang sagot. Ito ay uri ng pangungusap ayon sa gamit na nagsasalaysay o naglalarawan. a. b. patanong pautos c. d. pasalaysay padamdam
8.
Masiglang nagtalakayan ang klase ni Bb. Perez. Ano ang ginamit na panaguri sa pangungusap? a. b. nagtalakayan klase c. d. Bb. Perez masigla
2.
Ito ay uri ng pangungusap ayon sa kayarian na binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at sugnay na di-makapagiisa. a. b. payak tambalan c. d. padamdam hugnayan
9.
Mabait si Inay. Ano ang gamit ng simuno sa pangungusap? a. b. pang-uri pandiwa c. d. pangngalan pang-abay
3.
Ano ang ginamit na pangatnig sa sumusunod na tambalang pangungusap? Tumakbo siya nang mabilis ngunit hindi niya naabutan ang kaibigan. a. b. nang ngunit c. d. hindi ang 10.
Matulunging bata si Pio. Ano ang ayos ng pangungusap? a. b. di-karaniwan simuno c. d. tambalan karaniwan
54
Pagbasa
16.
Basahin ang pangungusap sa bawat bilang. Ibigay ang hinihingi rito. Isulat ang titik ng iyong sagot. 11. Isang mabuting anak si Pio. Iginagalang niya ang kanyang mga magulang. Tumutulong siya sa mga gawaing-bahay. a. b. c. d. 12. Isang mabuting anak si Pio. Tumutulong siya sa mga gawaing-bahay. Iginagalang niya ang kanyang mga magulang. Lahat ng sagot.
Labis na nagdamdam ang ina sa sinapit ng anak. Ano ang kahulugan ng salitang may salungguhit? a. b. nasaktan nagtampo c. d. nagalit natuwa
17.
Hindi agad sumusuko ang taong may pangarap sa buhay. Ibig niyang makamit ang mga ninanais sa buhay. Ano ang pahiwatig na kahulugan ng salitang may salungguhit? a. b. buhay ninanais c. d. sumusuko makamit
Ano ang kahulugan ng matalinghagang salitang ginamit sa pangungusap na ito: Nagtaingang-kawali siya sa utos ng ina. a. b. marumi ang kawali nagluto c. d. nagbingi-bingihan naglinis
18.
Ibigay ang paksang-diwa ng sumusunod na mga detalye: saging, mangga, lansones, mansanas. a. b. mahal maasim c. d. prutas matamis
13.
Pasigaw na sumagot ang babae. Ano ang katangiang ipinakikita ng babae sa pangungusap? a. b. galit handa c. d. matulungin masayahin
19.
Isulat ang hindi kabilang sa pangkat. Mga Naging Pangulo ng Pilipinas: a. b. Corazon Aquino Joseph Estrada c. d. Ninoy Aquino Jr. Ramon Magsaysay
20.
Alin sa mga sumusunod ang kasalungat na kahulugan ng salitang matiwasay? a. b. payapa magulo c. d. tahimik maayos
14.
Lubos na inalagaan ng ina ang kanyang mga anak. Ano ang katangian ng ina sa pangungusap? a. b. masayahin mapagmahal c. d. mapag-alala matulungin
15.
Ano ang isa pang katangiang ipinakita ni Daniel sa kwentong Matapat si Daniel? a. b. matulungin maalalahanin c. d. galit paladasal
Pagsulat (5 puntos)
Sumulat ng talata tungkol sa kasalukuyang sitwasyon ng ating kapaligiran. Gumamit ng ibat ibang uri ng pangungusap ayon sa gamit at kayarian. Isaalang-alang ang wastong palugit, gamit ng malaking titik, at angkop na bantas. 55
Yunit II Kalikasan, Ating Kayamanan

A. Pangkalahatang Pamantayan Nagpapakita ng kakayahang magamit ang wika sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan sa pakikinig, pagsasalita, at pasulat na paraan; at makakuha ng impormasyon mula sa pagbabasa ng ibat ibang uri ng teksto.
Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan sa Pagganap Pangmatagalang Pang-unawa Mahahalagang Tanong
Ang mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa: pagtukoy sa mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing diwa, mga detalyeng walang kaugnayan sa binasa, mga paksang pangungusap, at angkop na kahulugan ng salita pagtukoy sa mga salitang magkasingkahulugan at magkasalungat pagkilala at pagbibigay ng angkop na sanhi at bunga pagkilala sa opinyon, palagay, at katotohanan
Nakapagbibigay ng mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing diwa, mga detalyeng walang kaugnayan sa binasa, mga paksang pangungusap, at angkop na kahulugan ng salita Nakapagbibigay ng mga salitang magkasingkahulugan at magkasalungat Napaghahambing ang opinyon, palagay, at katotohanan, sanhi at bunga
Sa pakikipagtalastasan, pasalita o pasulat, mahalaga ay nauunawaan natin ang bawat paksa at detalye ng mga pangyayaring ating pinaguusapan Ang pagkatutong ianalisa ang kasingkahulugan at kasalungat nito, opinyon, palagay at katotohanan, sanhi at bunga ay nagtuturo sa atin upang lalong maging alisto at matalas ang ating pag-iisip sa pagdedesisyon
Bakit kailangang unawain ang paksa at detalye ng mga pinag-uusapan? Paano nakatutulong ang pg-aanalisa ng mga salita mula sa magkasingkahulugan, magkasalungat, opinyon, palagay, at katotohanan, sanhi at bunga sa ating pangaraw-araw na buhay? Bakit natin dapat matutuhan ang pangngalan, panghalip, at pandiwa? Ano ang kahalagahan nito sa komunikasyon?
56
pagkilala sa uri at gamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa paggamit ng diksyunaryo paggawa ng balangkas at pagpapakahulugan sa dayagram pagsulat ng liham pangkaibigan
Nagagamit sa pagsasalita at pagsulat ang mga uri at gamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa Nakabubuo at nakasusulat ng balangkas, dayagram, at liham pangkaibigan
Ang mga pangngalan, panghalip, at pandiwa ay mahalagang sangkap sa pakikipag-usap Ang mga natutuhan sa pagbabalangkas, pag-unawa sa dayagram, at pagsulat ng liham ay ginagamit sa pagpaplano ng mga gawain sa araw-araw
Sa paanong paraan nakatutulong ang pagbabalangkas, pag-unawa sa dayagram, at pagsulat ng liham tungkol sa ating pamumuhay?
B. Kaalaman at Kakayahan
Kaalaman: Ang mga mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa: pag-unawa sa mga paksa at detalye ng binasang kwento o pangyayari paghahambing sa magkakasingkahulugan at magkasalungat, opinyon sa katotohanan, sanhi at bunga paggamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa sa pakikipagtalastasan pagpapaliwanag ng mga naunawaan mula sa pagbabalangkas, dayagram, at paggawa ng liham pangkaibigan
Kakayahan: Ang mga mag-aaral ay nagpapakita ng kakayahan sa: pagbibigay ng paksa at detalye ng kwento pagtatambal ng magkakasingkahulugan at magkakasalungat, opinyon at katotohanan, sanhi at bunga paglalapat ng pangngalan, panghalip, at pandiwa sa usapan o pakikipagtalastasan pagbubuo ng balangkas, dayagram, sat liham pangkaibigan
57

Produkto/Pagganap P Produkto Pagbuo ng dula gamit ang pangngalan, panghalip, at pandiwa Kraytirya sa Pagganap 4 Gumamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa sa usapan. May magkasingkahulugan at magkasalungat, opinyon at katotohanan, sanhi at bunga sa dula. May balangkas, dayagram, at liham pangkaibigan ang dula. * Iba Pang Katibayan sa Pagganap Mga Sagot sa mga Pagsasanay sa Aralin Maiikling Pagsusulit Mga Sagot sa Interaktibong Pagsasanay sa CD-ROM at i-Learn/i-Teach sa Vibal website Mga Takdang Gawain sa Notbuk Portfolio ng mga Naisulat na Talata o Ulat
* *
P Pagganap Magsadula ng isang pangyayari tungkol sa iyong pagbabakasyon sa isang lugar. Gumamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa sa usapan. Palabasin din sa usapan ang gamit ng magkakasingkahulugan, magkakasalungat, opinyon at katotohanan, sanhi at bunga. Kailangan ding may nabuong balangkas, dayagram, at liham pangkaibigan.
3 Kulang ang sangkap na ginamit. Pangngalan, panghalip, at pandiwa lang at magkakasalungat, magkasingkahulugan, opinyon at katotohanan, sanhi at bunga lang ang naiplabas sa dula.
* *
2 Kulang na kulang ang sangkap na ginamit. Gamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa lang ang naipalabas sa usapan sa dula.
1 Hindi angkop ang ginamit na mga pangngalan, pandiwa, at panghalip. Hindi nagkakaugnay ang usapan sa sanhi at bunga, opinyon at katotohanan.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa 58


A. Mga Gawaing Instruksyunal B. Kagamitan/Resorses
1.
Magkwento ng napapanahong paksa. Hayaang ibigay ng mga mag-aaral ang paksa at detalye ng kwento. Talakayin ang mga detalyeng sumusuporta sa paksa at ang detalyeng walang kaugnayan sa binasa. Isulat ang mga salitang kailangang bigyan ng kahulugan at kasalungat. Ituro kung paano ang paggamit ng diskyunaryo. Ipatukoy ang sanhi at bunga, opinyon at katotohanan na ginamit sa kwento. Ituro ang mga salitang tumutukoy sa pangngalan, panghalip, at pandiwa na ginamit sa kwento. Magkaroon ng laro tungkol dito. Ituro kung paano bubuo ng balangkas, dayagram, at liham pangkaibigan. Ipagawa ang mga mungkahi ng gawaing pagtuturo at pagtataya sa bawat aralin.
1. Mga Aralin 11-20 Yunit II ng Ugnayan 4 Teksto at Disenyo at Gabay sa Pagtuturo t Pagkatuto batay sa UbD 2. i-Learn/i-Teach Activities sa (i-learn. vibalpublishing.com/i-teach.vibalpublishing.com) 3. CD-ROM Activities
2.
3.
4. 5.
6. 7.
59
YUNIT Aralin
II KALIKASAN, ATING KAYAMANAN

11 Tayo Nang Mag-trekking
C.
2. 3. 4.
Mga Uri ng Pangngalan Angkop na Pangngalan sa Pagsulat Pangangalaga ng Kapaligiran
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naibibigay ang mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing diwa ng kwento o seleksyong binasa Natutukoy ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng iba-ibang asignatura Wika Natutukoy ang pangunahing ideya at paksa sa balita 3. Nagagamit ang mga uri ng pangngalan sa pagpapahayag Natutukoy ang karaniwan at di-karaniwang ayos ng pangungusap
Pangmatagalang Pang-unawa 1. 2. 3. 4. 5. Nauunawaan ang detalye ng mga pangyayari upang matutuhang maging tiyak sa lahat ng mga gagawin. Naiuugnay ang mga salita sa pang-araw-araw na kabuhayan. Natutukoy ang kaibahan ng tiyak na pangngalan at ang pambalana. Ginagamit ang angkop na pangngalan sa pagsulat. Napahahalagahan ang pangangalaga sa kapaligiran.
2.
D.
Mahahalagang Tanong 1. 2. 3. 4. Anong kabutihan ang naidudulot ng paglalakbay? Bakit dapat magkaroon ng paglilibang o eld trip minsan sa isang taon? Bakit dapat nating matutuhan ang pangngalan at ang uri nito? Paano mo pinahahalagahan ang ganda ng kapaligiran?
Pagsulat Nakasusulat ng talata, usapan, at balita na gamit ang pangngalan at ang ayos ng mga pangungusap Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano mapangangalagaan ang kapaligiran at kalikasan II.
4.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagdrowing ng magandang tanawin at lalagyan ng detalyeng sumusuporta tungkol dito Pagganap: Idrowing ang isang magandang tanawin at may mga detalyeng sumusuporta rito.
B.
Paksang Aralin 1. Mga Detalyeng Sumusuporta sa Pangunahing Diwa Pagpapakahulugan sa mga Salita
60
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakadrowing ng magandang tanawin at maganda ang mga detalyeng sumusuporta tungkol dito. Nakadrowing ng magandang tanawin ngunit kulang ang detalyeng sumusuporta tungkol dito. Nakadrowing ng tanawin ngunit di maganda at di nalagyan ng detalyeng sumusuporta rito. Di tapos ang drowing na tanawin at walang detalye tungkol dito.
3 Mahusay
4-5. Bukang-liwayway pa lamang ay tinatalunton na namin ang biyahe patungong Lawton. Pinupuntahan na namin ito kahit madaling-araw pa lang. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Itanong: Sino sa inyo ang mahilig maglakbay? Saan-saang lugar na ang inyong napuntahan? Punan ang Prediction Chart nang pangkatan.
Saan lugar naglakbay ang mga tauhan sa kwento? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay
B.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino sa inyo ang mga mahilig maglakbay? 2. Paghahawan ng Balakid Hanapin sa loob ng bawat pangungusap ang kasingkahulugan ng salitang may salungguhit. Bilugan ito. 1. Mahilig mag-trekking ang kapatid niya. Nais nitong maglakbay kung saan-saan. 2. Mountain climber ang tawag sa mga umaakyat ng bundok. 3. Si Allan ay myembro ng mountaineering club sa kanilang unibersidad. Siya ay kasapi sa samahang ito. C.
D.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng kwento. Talakayin ang nakatakdang tanong sa Prediction Chart. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 93. Talakayin ang Mga Detalyeng Sumusuporta sa Pangunahing Diwa, p. 94. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 94-95. Pag-usapan ang Pagpapakahulugan sa mga Salita sa p. 95. Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, p. 96. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _____________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: _____________________
61
E.
A.
B.
C.
Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 97 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 98 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, pp. 98-99. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Isulat ang K sa patlang kung karaniwan ang ayos ng pangungusap; DK kung di-karaniwan. ___ 1. Masayang maglakbay sa ibat ibang lugar. ___ 2. Ang pag-akyat ng bundok ay isang kasiya-siyang libangan at ehersisyo. ___ 3. Marami ang namamasyal tuwing tagaraw. ___ 4. Ibat ibang kapistahan ang idinaraos sa ibat ibang lugar ng bansa tuwing tagaraw. ___ 5. Kami ay masayang nakikipamista. B. Basahin ang mga pangungusap. Gawing karaniwan ang ayos ng mga ito. Isulat ang sagot sa inyong notbuk. 1. Sina Dave at VR ay magkapatid. 2. Sila ay kambal. 3. Ang magkapatid ay nag-aral sa Philippine Manila Academy sa Baguio City.
Gawing di-karaniwang ayos ang sumusunod na mga pangungusap. Isulat ang sagot sa inyong notbuk. 4. Naglingkod sa bansa ang magkapatid. 5. Huwarang sundalo ang tawag sa kanila. C. Tukuyin kung pantangi o pambalana ang sumusunod na mga pangngalan. Isulat ang sagot sa patlang. ____ 1. YIS Barber Shop ____ 2. pasyalan ____ 3. sanggol ____ 4. sabon ____ 5. Aling Mely
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang Angkop na Pangngalan sa Pagsulat, p. 100. 2. 3. Pagsasanay sa Pagsulat Gawin ang Magsanay A, B, at C, p. 100. Karagdagang Pagsasanay A. Mangalap ng dalawang balita tungkol sa trekking. Sumulat ng talata tungkol dito na gagamitan ng pangngalan. B. Sumulat ng talata o usapan tungkol sa napanood mong episode sa programang Sports Unlimited. Gumamit ng mga pangngalan. Ikatlong Araw UGNAYAN
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer.
62
2. B.
Ipaliwanag: Kagandahan ng kapaligiran ay kamangha-mangha. Ipagpatuloy natin ang pagpapayaman at pagkalinga. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita Paglalahad Iparinig ang balitang ito: Swine Flu, Mabagsik ayon sa DOH Ibinunyag kahapon ng Department of Health (DOH) na mabagsik umano ang Human Swine Flu Virus na kumakalat at namiminsala ngayon sa Mexico, Estados Unidos, at iba pang bansa sa mundo. Ayon kay Health Secretary Francisco Duque III, kumbinasyon ng tatlong strain ng virus ang N1H1 na ngayon ay kalat na sa Mexico. Ito umano ay pinagsama-samang swine u mula sa baboy, avian u mula sa ibon, at tinamaan naman ng human u ang nag-aalaga sa baboy. Ang pinagsama-samang strain ay tumama naman pabalik sa tao na naging dahilan ng pagkalat ng virus. Ayon sa DOH, madaling makahawa ang nasabing sakit dahil isa itong airborne disease, na siya rin umanong dahilan kung bakit paulit-ulit na ipinapayo ng DOH sa publiko na mag-ingat sa pakikipagkamay, beso-beso o halikan, at yakapan. Ipinapayo rin na laging maghugas ng kamay at maging malinis sa ating katawan. Hango sa: Balita, Abril 28, 2009 ni Mary Ann Santiago Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang pangunahing paksa/ideya ng balita? 2. Ano ang swine u? 3. Anong tatlong strain ng virus ang kumbinasyon ng swine u? 4. Saang bansa unang kumalat ang swine u? 63
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 101. 3. Karagdagang Pagsasanay Itanong: Paano ka makatutulong sa pangangalaga ng kalikasan? Idrowing ito at ipaliwanag. Gawin sa isang bond paper at ipakita sa klase. Pagpapalalim 1. Sining: a. Magdrowing ng isang magandang kapaligiran. b. Gumawa ng poster/islogan kung paano mapangangalagaan ang kapaligiran. 2. Musika: Mag-compose ng isang jingle/rap tungkol sa pangangalaga ng kalikasan at pagte-trekking sa kalikasan. Pagpapahalaga A. Sagutin ang rubric.
Oo 1. Itinatapon ko ang basura kung saansaan. 2. Marunong akong mag-resaykel ng mga basura. 3. Pinangangalagaan ko ang aking kapaligiran. 4. Wala akong pakialam sa kalinisan ng kapaligiran. 5. Hinahayaan kong magbara ang kanal. Hindi
B.
C.
D.
C.
D.
Anu-ano ang dapat gawin upang maiwasan ang sakit na ipinapayo sa atin ng DOH? Pagpapalalim Magparinig ng napapanahong balita. Ipasagot kung ano ang pangunahing paksa/ideya ng balitang narinig. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _____________________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: _____________________
5.
3.
4.
Nagagamit ang pangngalan bilang simuno, panaguri, tuwirang layon ng pandiwa, at pinaglalaanan Pagsulat Nakasusulat ng mga pamaksang pangungusap sa talata Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano makikibahagi sa paglilinis ng kapaligiran
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Kumopya ng isang napapanahong balita sa pahayagan. Tukuyin ang pangunahing ideya at paksa ng balita.
IV.
Paksang Aralin 1. Mga Paksang Pangungusap at mga Detalye 2. Mga Salitang Magkasingkahulugan 3. Mga Gamit ng Pangngalan 4. Mga Paksang Pangungusap sa Talata 5. Paglilinis ng Kapaligiran Pangmatagalang Pang-unawa 1. Nauunawaan ang pinakapaksa ng isang usapan. 2. Natutukoy ang katulad na ibig sabihin ng isang bagay, pagkilos, o paglalarawan. 3. Nagagamit ang mga pangngalan sa pakikipagtalastasan. 4. Nakasusulat at nakabubuo ng talata na may iisang paksa. 5. Napahahalagahan ang kalinisan sa kapaligiran. Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat tayong maging tiyak sa ating mga pinaguusapan at pinag-aaralan? 2. Ano ang kahalagahan na mauunawaan ang kasingkahulugan ng mga bagay-bagay? 3. Paano natin pananatilihing malinis at maayos ang isang lugar?
C.
Aralin
12 Batanes, Isang Paraiso

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang pamaksang pangungusap at mga detalye sa seleksyong binasa Naibibigay ang mga salitang magkasingkahulugan 2. Wika Natutukoy ang konteksto sa isang usapang napakinggan (Sino ang nag-uusap, papel na ginagampanan, saan at kailan nag-usap, layunin at paksa ng usapan) Nakikilala ang gamit ng pangngalan
I.
D.
64
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggawa ng limang hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan
bughaw
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino sa inyo ang nakapunta na ng Batanes? 2. Paghahawan ng Balakid Ibigay ang titik ng kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Piliin sa kahon ang titik ng tamang sagot. 1. Nadestino ako ngayon sa Basco, Batanes. 2. Akala mo umaalulong ang hangin dito lalo na pag may bagyo. 3. Ang sarap ng simoy ng hangin dito. 4. Ivatan ang tawag sa mga katutubo sa Batanes. 5. Nakikipagkalakalan ang Ivatan sa mga Taiwanese. a. b. c. d. e. 3. nakikipagnegosyo hihip kahol na nakatatakot napatira taong doon mismo sa lugar nagmula
Pagganap: Gumawa ng limang hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakagawa ng limang hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan. Nakagawa ng apat na hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan. Nakagawa ng tatlong hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan. Nakagawa ng isa hanggang dalawang hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
asul
rikit
ganda
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
B.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Itanong: Sino ang nakapunta na sa Batanes? Bakit sinabing isang paraiso ang Batanes? Sabihin: Ilarawan mo nga ang isang paraiso. Ihambing natin sa larawan ng Batanes ayon sa mababasa ninyo. Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng kwento. Talakayin ang mga tanong sa Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa. 65
C.
Pagpapalalim Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 102-103. Talakayin ang Mga Paksang Pangungusap at mga Detalye, p. 104. Ipasagot ang Magsanay kasunod nito. Pag-usapan ang Mga Salitang Magkasingkahulugan. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 105. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
2.
Karagdagang Pagsasanay A. Tukuyin ang gamit ng pangngalang may bilog sa pangungusap. Isulat sa patlang ang S kung simuno, PG kung panaguri, L kung layon ng pandiwa, at PL kung pinaglalaanan. ____ 1. ____ 2. ____ 3. ____ 4. ____ 5. B. Ang cellphone ay binili para sa anak. Si James ay manlalaro ng basketbol. Maraming huling isda ang mga mangingisda. Nagdilig ng mga halaman ang hardinero. Masustansyang gulay ang brocolli.
D.
E.
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 106 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 106 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C p. 107.
Ano ang gamit ng pangngalang may salungguhit sa bawat pangungusap? Isulat ang S kung simuno, PG kung panaguri, L kung layon, at PL kung pinaglalaanan. ____ 1. Si Yezhxia ay masayahin. ____ 2. Nagbabasa ng dyaryo tuwing umaga si Tatay. ____ 3. Para sa dalaga ang mapupulang rosas. ____ 4. Ang tatay ko ay isang inhinyero. ____ 5. Ang trabaho ni Mico ay magpalit ng dolyar. Bilugan ang pangngalan sa bawat pangungusap ayon sa gamit na nasa loob ng panaklong. (panaguri) 1. Si Veah ay isang magaaral. (layon ng pandiwa) 2. Mahilig akong uminom ng gatas. (simuno) 3. Ang mga anak ang nagpapasaya sa tahanan. (pinaglalaanan) 4. Ang programa ay para sa mga panauhin.
C.
B.
C.
66
(panaguri)
5. Ang punong bayan ng Magdalena ay tiyo ko. 2.
Ipaliwanag: Paraiso ay hindi kailangang hanapin. Nasa paligid lamang ito at dapat pagyamanin. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa gamit ng pangngalan, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit II Aralin 12 Wika. Bilang guro, maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
B.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Iugnay sa sariling buhay ang temang Paraiso ay hindi kailangang hanapin. Nasa paligid lamang ito at dapat pagyamanin.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang wastong pagsulat ng pamaksang pangungusap sa aklat, p. 108. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 108. 3. Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng iba pang impormasyon tungkol sa Batanes. Isulat ang mga pamaksang pangungusap ng bawat talata na nabasa mo. Gayahin ang sumusunod na pormat. Unang talata: Pamaksang Pangungusap: ______ _____________________________________________ Ikalawang talata: Pamaksang Pangungusap: ___ _____________________________________________ Ikatlong talata: Pamaksang Pangungusap: ____ _____________________________________________ Ikatlong Araw UGNAYAN
2. 3.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 109. Karagdagang Pagsasanay Ibahagi sa klase ang isang masayang karanasan hinggil sa pamamasyal sa isang magandang tanawin sa Pilipinas.
C.
Pagpapalalim 1. Sining Idrowing ang mapa ng Batanes. Ilagay ang magagandang tanawing makikita rito. 2. Sibika Magsaliksik tungkol sa topograpiya ng Batanes. Itala kung ilan at anu-anong anyong lupa at anyong tubig ang makikita rito. Gayundin din ang klima rito. 3. Filipino Lumikha ng isang tula tungkol sa malaparaisong lugar ng Batanes batay sa iyong nabasa. 4. Musika Lumikha ng awit o jingle tungkol sa Batanes.
A.
67
D.
Pagpapahalaga Sagutin ang rubric:

Oo 1. Naidrowing ko ba ang mapa ng Batanes at ang magagandang tanawin dito? 2. Nakapagsaliksik ba ako tungkol sa topograpiya ng Batanes? 3. Nakalikha ba ako ng tula at awit tungkol sa lugar? 4. Napahalagahan ko ba ang kalikasan na likha ng Panginoon? 5. Makatutulong ba ako sa pagpapanatiling malinis at maganda ang isang lugar? Hindi
A.
B.
Ikaapat na Araw - PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Makinig sa kwento at tukuyin ang detalye nito ayon sa usapan. Ang ganda pala talaga ng Boracay, Tatay, wika ni Yeri. Iyan po ba ang bangkang ating sasakyan sa paglilibot sa magagandang tanawin ng isla? tanong naman ni Yev. Oo, at matutuwa kayo habang tayoy naglalakbay, sabi ng ama. Hindi po ba nakakatakot na baka lumubog ang bangka? ang tanong ni Yezhxia. Hindi naman, Anak dahil tag-init ngayon hindi maalon ang dagat, ligtas ito sa paglalakbay. Basta
C.
humingi tayo ng patnubay sa Panginoon. Ang paliwanag ng ina sa tatlong anak. Magkano po ang bayad sa bangka ng isang tao upang malibot ang isla, Nanay? tanong ni Yev. Medyo mahal, Anak dahil presyong panturista ang bayad, sagot ng ina. Huwag na lang po kaya tayong sumakay, Nanay upang matipid natin ang pera, sabi ni Yeoj. Anak, kaya namin kayo ipinasyal dito ng nanay ninyo ay dahil nais naming kayong matuwa nang lubos at makita ang ganda ng kalikasan sa Boracay. Bigyan natin ng reward ang ating sarili sa buong taong pagtatrabaho at pag-aaral. Ang pera ay kinikita subalit ang saya nang tayoy sama-samang mag-anak sa isang lugar na tulad nito ay hindi kayang tumbasan ng napakaraming salapi. Kaya kahit mahal, sige lang, magsaya tayo, paliwanag ng ama. Yeheey! ang sigaw ng tatlong magkakapatid. Sasakay na po ba kami sa bangka? Oo, at mamaya, magje-jet ski tayo at scuba diving. Wow! napakasayang karanasan po ito, Tatay. Salamat po, sabaysabay na wika nina Yev, Yeoj, at Yezhxia. Sagutin ang mga tanong: 1. Sinu-sino ang nag-uusap sa kwento? 2. Saang lugar sila naroon? 3. Kailan naganap ang pamamasyal ng mag-anak? 4. Ano ang paksa at layunin ng usapan nila? 5. Ano ang masasabing ugnayan ng mag-anak ayon sa usapan? Pagpapalalim Tukuyin ang konteksto ng usapang napakinggan: Sino ang nag-uusap? Ano ang papel na ginagampanan nila? Saan at kailan sila nag-uusap? Ano ang layunin at paksa ng usapan sa kwento sa ibaba?
68
D.
Nalulugi na ang palayan ni Don Ramon kaya nais na niya itong ipagbili. Tutol naman dito si Doa Jovita na kanyang asawa dahil ito ay pamana pa sa kanila ng kanyang mga magulang. Ramon, huwag mong ipagbili ang palayan. Kakausapin ko ang mga magsasaka. Baka may magagawa pa sila upang makaahon tayo sa pagkalugi, wika ni Doa Jovita sa asawa. Sige, Jovita, tingnan at gawin natin ang lahat ng magagawa natin upang iahon ang palayan sa pagkalugi. Bibigyan kita ng anim na buwang palugit. Kung hindi, mapipilitan tayong ipagbili ito sa bangko bago pa tayo tuluyang lumubog sa utang, wika ni Don Ramon. 1. Sino ang nag-uusap? 2. Ano ang papel na ginagampanan ni Doa Jovita? Don Ramon? 3. Saan sila nag-uusap? 4. Kailan ito naganap? 5. Ano ang paksa/ideya ng kwento? Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
Aralin
13 Kampanya Para sa Kapaligiran

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang mga detalyeng walang kaugnayan sa diwa ng binasa Nakapagbibigay ng kasalungat na kahulugan ng mga salita 2. Wika Napapakinggan ang ideyang sang-ayon at sumasalungat at natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang napakinggan Nagagamit ang mga panghalip panao sa pangngalang hinahalinhan 3. Pagsulat Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong inilalahad sa mga babala 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano pahahalagahan ang kalinisan B. Paksang Aralin 1. Mga Detalyeng Walang Kaugnayan sa Binasa 2. Kasalungat na Kahulugan ng mga Salita 3. Mga Panghalip Panao 4. Pagpapahalaga sa mga Babala 5. Pagpapahalaga sa Kalinisan C. Pangmatagalang Pang-unawa 1. Maging sensitibo sa mga bagay na nagsisilbing balakid sa ganda ng mga pangyayari. 2. Maging handa sa mga kataliwas na kahulugan o mga pangyayari. 3. Matutuhan ang mga angkop na panalita sa mga pangngalan. 69
I.
E.
Karagdagang Pagsasanay Balikan ang binasang liham, pp. 102-103. Isulat ang paksa/ideyang nakapaloob sa liham.
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp, 102-109, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
4. 5. D.
Maging handa sa tuwi-tuwina. Matukoy ang kahalagahan ng kalinisan.
C.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat tayong maging handa at sensitibo sa mga bagay/pangyayaring nagsisilbing hadlang sa ating mga gawain? 2. Paano mo sinusunod ang mga babala? Bakit mo ito sinusunod? 3. Bakit dapat tayong maging malinis? Anu-ano ang kahalagahan ng pagiging malinis?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggawa ng plakards tungkol sa mga babala para sa kaligtasan ng kapaligiran Pagganap: Gumawa ng plakards tungkol sa mga babala para sa kaligtasan ng kapaligiran. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakagawa ng maganda, malinis, at maliwanag na plakards tungkol sa mga babala para sa kaligtasan ng kapaligiran. Nakagawa ng maganda, malinis, ngunit hindi maliwanag ang plakards tungkol sa mga babala para sa kaligtasan ng kapaligiran. Nakagawa ng plakards ngunit hindi maganda, hindi malinis, at hindi maliwanag ang mensahe tungkol sa mga babala para sa kaligtasan ng kapaligiran. Hindi tapos ang ginawang plakards tungkol sa mga babala para sa kaligtasan ng kapaligiran.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Paano natin malalabanan ang pagdami ng basura? 2. Paghahawan ng Balakid Piliin sa loob ng panaklong ang wastong kahulugan ng mga salitang italisado sa bawat pangungusap. Bilugan ito. 1. Bawat isa sa atin ay dapat mabahala sa patuloy na pagdumi ng paligid. (magsaya, mag-alala, magalit) 2. Nakapipinsala sa kalikasan ang patuloy na pagdami ng basura. (nakasisira, nagpapaganda, nagpapasaya) 3. Nagkalat ang polusyong hindi maapula. (makita, maamoy, mapigil) 4. Ang paglalakad ay maituturing na mabisang paraan ng ehersisyo. (epektibo, malakas, mahina) 5. Ang bakanteng lote ay dapat taniman ng mga halaman. (puno ng laman, walang laman, mataba) 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Sagutin ang mga tanong sa Prediction Chart nang pangkatan.
70
Mga Tanong 1. Anong mga paraan ang dapat nating gawin upang maiwasan ang pagdami ng basura? 2. Paano ka mangangampanya laban sa pagdami ng basura?
Ang Hula Namin
Tunay na Nangyari
A.
B.
B.
C.
D.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng kwento. Balikan at talakayin ang mga tanong sa Prediction Chart. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa mga isinagot nila sa Prediction Chart. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 110-111. Talakayin ang Mga Detalyeng Walang Kaugnayan sa Binasa, p. 112. Ipasagot ang Magsanay, pp. 112-113. Pag-usapan ang Kasalungat na Kahulugan ng mga Salita. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 113. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa tulang binasa. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Talakayin ang aralin sa Wika, p. 114. 2. Ipaliwanag ang lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 114. Pagpapalalim 1. Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, p. 115. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Palitan ng panghalip panao ang mga salitang may salungguhit sa pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang. _____ 1. Si Sophia ay kamag-aral ko. _____ 2. Sina Yeoj, Yev, at Yezhxia ay magkakapatid. _____ 3. Ako, si Joey, at si Eugene ay mamamasyal sa mall. _____ 4. CJ, ___ ba ang makakapareha ko sa sayaw? _____ 5. Ang kotseng pula ay sa tatay, nanay, at akin. Buuin ang bawat pangungusap. Punan ang patlang ng wastong panghalip panao. Gawing patnubay ang mga salitang nasa panaklong upang maibigay ang wastong sagot. (ang mga bata) 1. ___ ay masasayang naglalaro. (ako, ikaw, tayo) 2. Mahalin ___ ang ating mga magulang. (ako, ikaw, siya) 3. ___ ay mga Pilipino. (Si Gng. Luces) 4. ___ ay isang guro. (nina Sandy, 5. Ang bahay _____ ay malayo. Joshua, at Lorie) 71
B.
C.
Buuin ang talata. Punan ng wastong panghalip panao ang mga patlang. Alam 1 _____ nagbago na 2 ___. Itinatapon na 3 ____ ang mga 4 ____ pinagkainan sa basurahan di tulad ng dati na wala 5 ____ pakialam. Nais 6 ____ makatulong sa pagpapanatili ng kalinisan at kaayusan ng 7 _____ paligid.
B.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat, p. 116. 2. Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 117-118. 3. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang maayos at mas wastong porma ng titik ang kahulugan ng nakalarawang dayagram. 1. 2. 3. 4. 5.
C.
D.
Pagtalakay 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Iugnay ang temang Kaugaliang maganda, simulan habang bata pa sa sariling buhay. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 119 3. Karagdagang Pagsasanay Magtala ng iba pang paraan na magagawa mo upang mapigil ang ibat ibang uri ng polusyon. Pagpapalalim 1. Magtala ng magagandang kaugalian upang malabanan ang pagdami ng basura. 2. Bumuo ng awit, jingle, rap na tumutukoy ng kampanya laban sa basura. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Napapanahon ba ang tema ng nabuong jingle o rap? 2. Nagbibigay ba ng mensahe laban sa mga basura ang nabuong rap? 3. Masaya ba ang himig ng inilapat sa awit? 4. Nakapagtala ba ng magagandang kaugalian na dapat gawin upang maiwasan ang pagdami ng basura? 5. Nakabuo ba ako ng awit, jingle, o rap na tumutukoy ng pangangampanya laban sa basura? Hindi
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Kaugaliang maganda, simulan habang bata pa. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento
72
B.
Paglalahad Iparinig ang kwentong ito: Malinaw, malayang umaagos ang tubig sa ilog ng Barangay Masaya sa isang distrito ng Maynila mga ilang taon na ang nakalipas. Ito ang kinalulugdan ng mga tao noon. Subalit ngayon ay nagbago na. Bakit kaya? Napakabaho ng ilog, ang wika ni Leo. Puro basura at may patay pang hayop. Nakakasuka. O, paano? Itatapon ba natin ang dala nating basura rito? wika naman ni Greg. Sige, itapon na natin diyan. Sama-sama na silang mabulok sa ilog, sabi ni Teody. Huwag na, sabi ni Leo. Kawawa naman ang ilog. Dadagdag pa ang dumi ng basurang dala natin. Di ba napag-aralan nating panatilihing malinis ang kalikasan. Ibalik na lang natin ang sako ng basura at hintayin ang pagdating ng trak ng basura. Doon na lang natin itapon, nakokonsensyang wika ni Leo. Nandito na tayo e itapon na natin. Kung ayaw mo, ikaw na ang magbuhat pabalik sa bahay, wika ni Teody. Nais lang ni Kuya Leo na makatulong sa paglinis ng kapaligiran. Kaya tama siya. Maawa tayo sa ilog. Sige tutulungan kita sa pagbuhat ng sako, Kuya, wika ni Greg. Sagutin ang mga tanong: 1. Sinu-sino ang magtatapon ng basura? 2. Natuloy ba nilang itapon ang basura sa ilog? Bakit? 3. Sino ang nagtatalo kung itatapon o hindi ang basura? 4. Sino ang sumasang-ayon? sino ang sumasalungat? 5. Anong damdamin ang namamayani sa mga tauhan sa kwento?
C.
D.
Pagpapalalim Makinig ng dula sa radyo. Pakinggan kung anong ideya ang sumasang-ayon at sumasalungat. Tukuyin ang damdaming namamayani rito. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
E.
Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng isang dula o kwento sa inyong aklat. Isulat ang mga ideyang sumasang-ayon at sumasalungat. Tukuyin ang damdaming namamayani rito.
IV.
Kagamitin/Resorses Batayang aklat, pp. 110-119
Aralin
14 Yerba Buena
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nagagamit nang wasto ang diksyunaryo Nakasusulat ng balangkas sa anyong papaksa o pangungusap (topical or sentences outline) 2. Wika Naisasagawa ang iniuutos ng kausap Naisasakilos ang ilang patnubay napakinggan Nagagamit nang wasto sa pangungusap ang mga panghalip panao
I.
73
3.
B.
C.
D.
Pagsulat Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong inilalahad sa dayagram 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano pahahalagahan ang mga halamang gamot Paksang Aralin 1. Paggamit ng Diksyunaryo 2. Paggawa ng Balangkas 3. Panauhan ng Panghalip Panao 4. Interpretasyon ng Dayagram 5. Pagpapahalaga sa mga Halamang Gamot Pangmatagalang Pang-unawa 1. Mahalagang matutuhan ang pagsasaliksik sa ibang aklat tulad ng diksyunaryo. 2. Matutuhan kung paano mabalangkas ng isang plano o panukalang gawain. 3. Matutuhang unawain ang kahulugan ng isang dayagram. 4. Maunawaan ang kahalagahan ng mga halamang gamot. Mahahalagang Tanong 1. Ano ang kahalagahan ng pagiging mapagsaliksik? 2. Bakit dapat matutuhan ang paggamit ng diksyunaryo at ang pagbabalangkas? 3. Bakit dapat matutuhang mag-interpret ng dayagram? 4. Ano ang bisa ng mga halamang gamot? Bakit dapat nating tangkilikin ang paggamit nito?
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay Kraytirya sa Pagganap Nakagawa ng kumpletong balangkas tungkol sa sariling impormasyon. Nakagawa ng balangkas tungkol sa sariling impormasyon ngunit may kaunting kulang sa datos. Nakagawa ng balangkas tungkol sa sariling impormasyon ngunit maraming datos ang kulang. Hindi natapos ang ginawang balangkas tungkol sa sariling impormasyon.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Anong halamang gamot ang kilala ninyo? Anong sakit ang pinagagaling nito? 2. Paghahawan ng Balakid Bigyang-kahulugan ang mga salitang nasa web.
tangkilikin
masaklaw
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggawa ng balangkas tungkol sa sariling impormasyon o biodata Pagganap: Gumawa ng balangkas tungkol sa sariling impormasyon o biodata.
3.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Itanong: May alam ka bang mga halamang gamot? Magtala ng mga halamang gamot at ang sakit na pinagagaling nito. Punan ang tsart. (Pangkatan)
74
Tsart ng Prediksyon (Prediction Chart)

Mga Halamang Gamot Hal.: talbos ng bayabas 1. 2. 3. 4. 5. Sakit na pinagagaling Panlanggas ng sugat 1. 2. 3. 4. 5. Atasan ang mga mag-aaral na gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click ang Kalikasan, Ating Kayamanan Pakikinig at pakinggan ang seleksyon. Pagkatapos, ipa-click ang Pang-unawa at ipagawa ang pagsasanay. Maaari ring ipa-access ang mga gawaing ito sa i-learn.vibalpublishing.com. Bilang guro, maaari itong puntahan sa iteach.vibalpublishing.com.
A.
B.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng kwento. Talakayin ang nakatakdang mga tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 122. Talakayin ang Paggamit ng Diksyunaryo, p. 123. Ipasagot ang Magsanay, p. 123. Pag-usapan ang Paggawa ng Balangkas, p. 124. Ipasagot ang Magsanay, p. 124. Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
B.
C.
C.
D.
E.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 125. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 125. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 126. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Salungguhitan ang panghalip panao sa bawat pangungusap. 1. Ako ay pupunta sa Malaysia. 2-3. Hindi ko namalayan ang pagdating mo. 4-5. Nagpasalamat sila sa tulong na ibinigay natin. B. Punan ang patlang ng wastong panghalip panao. 1. Alam ba ___ na may kampanya laban sa basura bukas? 2. Sasama ____ sa pangangampanya. 3. Sabay-sabay _____ isigaw ang Basura, iwaksi na. 4. ______ nang simulan ang proyektong ito. 5. Matatapos ______ agad ang mga gawain. 75
C.
Piliin ang wastong panghalip panao sa panaklong. 1. Naligo ______ nang maaga. (ako, natin, mo) 2. Ginawa ____ agad ang iniutos ni Kuya. (ako, niya, siya) 3. Sabay _____ sa paglalakad bukas, ha? (nila, akin, tayo) 4. ______ ang damit na tinatahi ko. (Iyo, Sila, Kami) 5. Ang _____ bahay ay bago. (iyo, mo, aming)
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Iugnay sa sariling buhay ang temang Halamang gamot ay tangkilikin, marami itong maitutulong sa atin. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 127. 3. Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng limang halamang gamot. Isulat ang mga sakit na napagagaling nito. Pagpapalalim 1. Magtala ng wastong paraan ng pangangalaga at pagpaparami ng mga halamang gamot. 2. Idrowing ang mga halamang gamot na alam mo. Kulayan ito. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Nakapagtala ba ako ng mga halamang gamot? 2. Nasabi ko ba ang mga sakit na napagagaling ng mga halamang gamot? 3. Natuto ba akong magtipid at gumamit ng natural at organikong gamot? Hindi
B.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang pagsulat ng interpretasyon o impormasyon sa dayagram na nasa aklat, p. 127. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay, p. 127. 3. Karagdagang Pagsasanay Magtanong at magsaliksik ng iba pang uri ng mga halamang gamot. Punan ang dayagram sa ibaba ng angkop na detalye. Halimbawa: Bahagi ng Halaman na Nakakagamot buko ng bulaklak Mga Sakit na Pinagagaling pigsa
C.
D.
Mga Halamang Gamot gumamela
76
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglinang Iparinig ang sanaysay na ito: Ang bayabas ay pangkaraniwang matatagpuan sa mga bakuran. Masarap maglambitin sa mababang sanga nito. Masayang mamitas ng mga bunga lalo na at manibalang ito. May natatanging katangian ang bayabas, ito ay isang halamang gamot. Ang mga dahon ng bayabas ay mahusay na panlanggas ng sugat. Magpakulo ng apat na dakot na dinikdik na dahon sa dalawang tasang tubig. Palamigin at salain. Gamitin ang pinakuluan para panlanggas o panlinis ng sugat. Ulitin o gawin ito hanggang dalawang beses isang araw. Sagutin ang mga tanong: 1. Anong halamang gamot ang tinalakay ng sanaysay? 2. Anong bahagi ng puno ang pinag-usapan dito? 3. Anu-ano pang sakit ang pinagagaling ng punong ito? Pagpapalalim Narito ang ilang prutas na masarap nang kainin ay gamot pa. Ano ang sakit na pinagagaling nito? Pumili ng dalawa lamang. 1. duhat 6. saging 2. durian 7. sampalok 3. mangga 8. guabano 4. melon 9. abokado 5. papaya 10. kalamansi
D.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Maghanda ang guro ng isang ulat tungkol sa mga tulong na dulot ng mga halamang gamot. Sundin ang sumusunod na mga panuto. 1. Isulat ang iyong pangalan sa itaas na bahagi ng papel. 2. Umupo nang tuwid. 3. Makinig sa iuulat ng guro. 4. Sagutin ang mga tanong ng guro. 5. Isulat ang sagot sa papel.
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 120-127, Interaktibong Aralin sa CDROM at i-Learn at i-Teach sa Vibal website
Aralin
C.
15 Mga Produktong Organiko

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Napipili nang mahusay ang angkop na kahulugan sa diksyunaryo Natutukoy ang sanhi at bunga 2. Wika Napapakinggan ang mga pahayag ng pagmamalasakit sa kapwa 77
I.
B.
C.
D.
Nagagamit ang isahan, dalawahan, at maraming anyo ng panghalip na panao sa magkakaugnay na pangungusap 3. Pagsulat Naisusulat nang may wastong baybay ang mga salitang napakinggan 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano pahahalagahan ang mga organikong produkto Paksang Aralin 1. Pagtukoy sa Angkop na Kahulugan ng Salita 2. Pagtukoy sa Sanhi at Bunga 3. Kailanan ng Panghalip Panao 4. Wastong Baybay ng mga Salitang Napakinggan 5. Pagtangkilik sa mga Produktong Organiko Pangmatagalang Pang-unawa 1. Nagamit ang angkop na salita sa bawat pangyayari. 2. Nauunawaan ang sanhi o dahilan at ang epekto o bunga ng mga pangyayari. 3. Natutukoy ang dami ng pinag-uusapan sa tulong ng panghalip panao. 4. Nakasusulat ng wastong baybay ng mga salitang napakinggan. 5. Natututuhang tangkilikin ang mga produktong organiko. Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat angkop ang mga salitang gagamitin natin sa bawat pangyayari? 2. Ano ang kahalagahan na maunawaan ang sanhi at ang magiging bunga ng isang kaganapan? 3. Bakit kailangang alam ang kailanan ng panghalip? 4. Gaano kahalaga ang pagbabaybay? 5. Bakit dapat tangkilikin ang mga produktong organiko?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagtuklas ng limang produktong organiko at tukuyin ang sanhi at bunga ng paggamit Pagganap: Tumuklas ng mga produktong organiko at tukuyin ang gamot na dulot nito. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakatutuklas ng limang produktong organiko at natukoy ang sanhi at bunga ng paggamit ng mga ito. Nakatutuklas ng apat produktong organiko at natukoy ang sanhi at bunga ng paggamit ng mga ito. Nakatutuklas ng dalawa hanggang tatlong produktong organiko at natukoy ang sanhi at bunga ng paggamit ng mga ito. Nakatutuklas ng isa lang na produktong organiko at natukoy ang sanhi at bunga ng paggamit ng mga ito.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Anu-ano ang produktong organiko ang alam mo?
78
2.
Paghahawan ng Balakid Pagtambalin ang kahulugan A at B. A a. 1. nagsusulputan b. 2. hinihikayat c. 3. tangkilikin d. 4. organiko e. 5. mapapansin
E. ng salita sa kolum B hinihimok mapupuna naglalabasan itaguyod natural
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa panayam 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 132 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 132 Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 133. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Piliin at salungguhitan ang wastong panghalip panao sa loob ng panaklong. Tukuyin ang kailanan nito. Isulat sa patlang. ________ 1. Manonood (ka, ikaw) ba ng palatuntunan? ________ 2. Pupunta (ikaw, kami) sa bahay ninyo. ________ 3. Tapusin (atin, natin) ang ating proyekto. ________ 4. (Siya, Sila) ang aking mga kaibigan. ________ 5. (Kata, ako) nang mamasyal sa hardin. ________ 6. Ang nawawalang pitaka ay sa (kanya, sila). ________ 7. Alam ba (mo, ninyo) na may pagbabago sa iskedyul ng pagpasok sa paaralan? ________ 8. Mahal (akin, ko) ang aking mga magulang. ________ 9. Aakayin (kita, inyo) paakyat ng hagdan. ________10. (Ikaw, Inyo) ba ang bagong kotseng pula? 79
A.
B.
3.
B.
C.
D.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Itanong: Anu-ano ang produktong organiko na alam ninyo? Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang mga tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 129. Talakayin ang Pagtukoy sa angkop na Kahulugan ng Salita, p. 130. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 130. Pag-usapan ang Pagtukoy sa Sanhi at Bunga, p. 131. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 131. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
B.
Bilugan ang panghalip panao na ginamit sa pangungusap. Tukuyin ang kailanan nito. Isulat sa patlang ang iyong sagot. ________ 1. Kami ay handang tumulong sa mga nangangailangan. ________ 2-3. Hangad po namin ang inyong tagumpay. ________ 4. Sa iyo ba ang makulay na payong? ________ 5. Mamahalin kita habang buhay. ________ 6. Alamin natin ang makabagong teknolohiya sa pagkatuto. ________ 7-8. Ipinagmamalaki ko, ako ay isang Pilipino. ________ 9-10. Siya ang guro namin sa Filipino.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer Ipaliwanag: Itaguyod mga produktong organiko, kalusugan natin dito ay sigurado. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Pagtalakay 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 134. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talata tungkol sa kahalagahan ng pagtangkilik sa mga produktong organiko. Humanda sa pag-uulat nito sa klase. Pagpapalalim EPP 1. Isulat ang wastong hakbang ng pag-aalaga ng mga produktong organiko. 2. Magtala ng wastong paraan ng pagtatanim ng mga prutas at gulay at paano palalaguin ang mga ito nang walang kemikal. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Tanong 1. Nakapagtala ba ako ng mga paraan sa pangangalaga ng mga produktong organiko? 2. Naitala ko ba ang ibat ibang uri ng halaman at ang wastong paraan ng pagtatanim at pangangalaga nito? Oo Hindi
B.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat nang may wastong baybay ng salitang napakinggang na nasa aklat. 2. Ipagawa ang pagsasanay sa pagsulat, p. 134. 3. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang wasto ang baybay ng mga salitang ididikta ng guro. 1. mamamayan 2. pamahalaan 3. pamumuhay 4. katungkulan 5. prinsipyo 6. dalampasigan 7. imbestigador 8. kumpanya 9. kalikasan 10. paglilingkod
C.
D.
80
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay Paglalahad Iparinig ang salaysay na ito: Kung tayoy walang kakayahang pinansyal at pisikal upang makatulong sa ating kapwa, ang panalangin ay isang mabisang paraan upang maipakita natin ang ating malasakit sa kanila. Tayong mga Kristiyano ay nananampalataya na ang taimtim na panalangin ay mabisa at may malaking naitutulong sa pangangailangan ng iba. Paano ba natin ipinanalangin ang kapwa natin? Narito ang paalaala ng limang daliri ng ating kamay kapag nananalangin. Paglapitin ang dalawang kamay at ilapit sa iyong mga dibdib upang maging taimtim ang iyong panalangin. Ang hinlalaki ang pinakamalapit sa iyo; ipanalangin mo ang mga mahal mo sa buhay pamilya, mga kamag-anak, mga kaibigan, mga kapitbahay, mga katrabaho, at mga kapatid sa pananampalataya. Ang hintuturo; idalangin mo ang mga nagtuturo at nagpapagaling mga guro, doktor, broadcaster, pastor, at iba pang propesyon na sila ang nagtuturo sa tamang direksyon ng mga dapat gawin. Ang datu o gitnang daliri ang pinakamataas na daliri; ipanalangin mo ang mga namumuno sa ating bansa mga lider ng organisasyon, administrasyon, business, militar. Ang mga lider na ito ang nangangailangan ng patnubay ng Panginoon lalo na sa pagdedesiyon. Ang palasingsingan o ikaapat na daliri; ang pinakamahinang daliri sa pagtugtog na pyano at byulin, ay nagpapaalala sa iyo upang idalangin ang mahihina, may sakit, matatanda, may kapansanan, mga bahay ampunan, preso, mga nasalanta ng kalamidad, at mga naaksidente.
Ang huli ay ang hinliliit na kumakatawan sa iyong sarili. Idalangin mo ang iyong pakikipagkapwa, ang paghingi mo ng tawad sa iyong mga naging kasalanan at pagpapasalamat sa lahat ng mga biyayang natamo. Bilang Kristiyano, tungkulin natin ang magmalasakit sa kapwa sa tulong ng panalangin. Napalalakas natin ang mahihina at nagkakaroon sila ng inspirasyong may nag-aalala at nagmamahal sa kanila. Sagutin ang mga tanong: 1. Anong paraan ang ipinakitang pagmamalasakit sa kapwa na napakinggan sa teksto? 2. 3. 4. 5. Paano ang tamang posisyon ng pananalangin? Sinu-sino ang pinaalaalang ipanalangin sa bawat daliri ng ating kamay? Bakit mahalaga ang panalangin? Naipakita mo ba ang pagmamalasakit sa kapwa sa pamamagitan ng panalangin?
C.
Pagpapalalim Piliin sa sumusunod ang nagpapakita ng pagmamalasakit sa kapwa. Isulat ang tsek () kung Oo; ekis () kung hindi. _____ 1. Tinutulungang tumawid sa kalsada ang matatanda. _____ 2. Pinagtatawanan ang mga may kapansanan. _____ 3. Nagbibigay ng mga de-lata at mga damit sa mga mamamayan. _____ 4. Tinutulungan ang batang nawalan ng gamit sa paghahanap nito. _____ 5. Dinadalaw at inaaliw ang kaibigang may sakit.
81
D.
4.
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Magdrowing ng iyong ginagawa na nagpapakita ng pagmamalasakit sa kapwa. Sumulat ng talatang nagpapaliwanag sa iyong drowing.
C.
IV.
Aralin
16 Pag-aalaga ng mga Hayop

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang mga pangyayari na pinag-uugnay ng sanhi at bunga Napagsusunud-sunod ang mga salita nang paalpabeto 2. Wika Natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang napakinggan Nagagamit sa pangungusap ang isahan at maramihang anyo ng panghalip pananong 3. Pagsulat Nagagamit nang wasto ang angkop na bantas sa idinidiktang talata
I.
D.
Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano ipakikita ang pagmamahal sa mga alagang hayop Paksang Aralin 1. Ugnayan ng Sanhi at Bunga 2. Pagsusunud-sunod ng Salita nang Paalpabeto 3. Gamit ng Panghalip Pananong 4. Angkop na Bantas sa Idinidiktang Talata 5. Pagmamahal sa Alagang Hayop Pangmatagalang Pang-unawa 1. Nauunawaan na sa bawat sanhi ay may katumbas na bunga. 2. Natutuhan ang wastong pagsusunud-sunod ng salita ayon sa alpabeto. 3. Natutuhan kung kailan gagamitin ang panghalip pananong. 4. Nauunawaan ang tamang bantas na gagamitn mula sa idinidiktang talata. 5. Nauunawaan kung paano ipadarama ang tunay na pagmamahal sa mga hayop. Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat matutuhan ang pag-aanalisa ng mga pangyayari? 2. Ano ang kahalagahan na alam natin ang wastong pagsusunud-sunuod ng alpabeto? 3. Kailan dapat gamitin ang mga panghalip pananong? 4. Gaano kahalaga ang mga bantas sa isang talata? 5. Paano mo ipadarama ang pagmamahal sa alagang hayop?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsulat ng talatang idinidikta na may angkop na bantas Pagganap: Sumulat ng talatang ididikta na may angkop na bantas.
82
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakasusulat ng talatang idinikta nang may wastong pasok, palugit, gamit ng malaking titik, at angkop na bantas. Nakasulat ng talatang idinikta nang may wastong pasok, gamit ng malaking titik, at angkop na bantas ngunit walang palugit. Nakasulat ng talatang idinikta nang may wastong pasok, gamit ng malaking titik ngunit walang palugit at hindi angkop ang bantas. Hindi natapos ang pagsulat ng talatang idinikta.
A 1. 2. 3. 4. 5. 3. responsable =
B pa____g___n k _ h _ _ _ g _ _n pa_-____ ga m a _ b i _ _g _ _ k_p_h_____n
kapakinabangan = pag-aalaga magdudulot pinsala = = =
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Sagutin ang Prediction Chart nang pangkatan.

Tanong Anu-ano ang tamang paraan ng pagaalaga ng hayop? Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
1 Magsanay Pa
B.
C.
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin Itanong: Sino ang may alagang hayop sa bahay? Alam ba ninyo ang wastong pag-aalaga sa mga ito? Paghahawan ng Balakid Punan ng titik ang bawat kahon sa kolum B upang mabuo ang salitang inilalahad ng bawat salita sa kolum A.
D.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasang tahimik nang pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, p. 138. Talakayin ang Ugnayan ng Sanhi at Bunga, p. 139. Ipasagot ang Magsanay, p. 139. Pag-usapan ang Pagsusunud-sunod ng Salita nang Paalpabeto, p. 139. Ipasagot ang Magsanay, p. 139. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ 83
2.
A.
B.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglalahad 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 140 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 140 Pagpapalalim 1. Ipagawa ang mga pagsasanay sa p. 141. 2. Karagdagang pagsasanay A. Kahunan ang panghalip pananong sa bawat pangungusap. Tukuyin kung isahan o maramihan ang gamit nito. Isulat ang sagot sa patlang. ____ 1. Sinu-sino ang darating na mga panauhin? ____ 2. Alin sa mga ito ang gusto mong bilhin? ____ 3. Kani-kanino ang mga payong na ito? ____ 4. Magkano ang isang kaing na mangga? ____ 5. Anu-ano ang pinabibili nila? ____ 6. Saan kayo nagbakasyon? ____ 7. Bibisitahin ninu-nino ang ating paaralan? ____ 8. Ano ang laman ng kahon? ____ 9. Ilang pirasong ubas ang kaya mong ubusin? ____10. Magka-magkano ang padala nilang pera sa inyo? B. Punan ng wastong panghalip pananong ang patlang upang mabuo ang pangungusap. 1. ________ sa mga panauhin ang bibigyan ng regalo?
2.
C.
________ ang mga pagkaing nais mong ihanda sa iyong kaarawan? 3. ________ kayo dadalaw sa inyong lolo at lola? 4. ________ matatagpuan ang Boracay Beach Resort? 5. ________ ang paggawa ng bag na yari sa straw? Bilugan ang panghalip pananong sa bawat pangungusap. Isulat sa patlang ang isahan nito kung maramihan at maramihan kung isahan. _______ 1. Magkano ang isang kilong bangus? _______ 2. Saan-saan mo ipinasyal ang mga turista? _______ 3. Kailan tayo manonood ng sine? _______ 4. Anu-ano ang ihahanda natin para sa mga panauhin? _______ 5. Sinu-sino ang sasama sa pagdalaw sa ospital?
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang Paggamit ng Angkop na Bantas sa Idinidiktang Talata, p. 142. 2. Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 142. 3. Karagdagang Pagsasanay Gumamit ng angkop na bantas sa pagsulat ng idiniktang talata. Isulat sa sagutang papel. Ang Mga Hayop ay Kaibigan Alam mo ba na ang mga hayop ay ating kaibigan? Maaari nilang iligtas ang ating buhay mula sa tiyak na kamatayan. Katulad ni Tagpi, agad siyang kumahol nang sunud-sunod sa masasamang taong manloloob sa aming bahay.
84
Isang hatinggabi, nagising kami at nagulat! Nang makita nilang may nagising, mabilis na tumakbo paalis ang mga magnanakaw. Salamat kay Tagpi. Kahit na hayop man siya, nakatutulong din bilang isang kaibigan.
D.
Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.

Oo 1. Nakapagtala ba ako ng mga paraan sa pag-aalaga ng hayop? 2. Nakaguhit ba ako ng paboritong hayop? Hindi
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance oranizer 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Iugnay sa sariling buhay ang temang Hayop man ay may damdamin din, silay alagaan at mahalin natin. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 143. 3. Karagdagang Pagsasanay Itanong: May alaga ka bang hayop? Ano ito? Kung wala naman, anong hayop ang gusto mong alagaan? Idrowing ito at sumulat ng talatang naglalahad kung paano mo mamahalin at aalagaan ang hayop na ito. Gawin sa bond paper. Pagpapalalim 1. Itala ang wastong paraan ng pag-aalaga ng hayop. 2. Idrowing ang paborito mong hayop. Sumulat ng talata tungkol dito. 3. Lumikha ng action song mula sa mga alagang hayop. Awitin ito nang may kilos.
3. Nakasulat ba ako ng talata tungkol dito? 4. Nakalikha ba ako ng action song tungkol sa mga hayop? 5. Naawit ko ba ito nang may kilos?
A.
A.
B.
B.
C.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng usapan Paglalahad Iparinig ang usapang ito: Pakinggan ang usapan. Alamin ang damdaming nakapaloob dito. RHEA: Inay, bakit po ganito ang buhay? Kahit anong sikap natin, mahirap pa rin tayo. Kailan po ba tayo giginhawa? INAY: Huwag kang mainip, Anak. May awa ang Diyos. Giginhawa rin tayo. Kaya magsikap kayong makatapos ng pag-aaral. NILO: Nakakalungkot lang po, Inay. Wala na po si Tatay na katuwang ninyo sa pagtataguyod sa amin. INAY: Mga anak, kayo ang aking lakas. Kahit wala na ang tatay ninyo. Magtulung-tulong tayo upang matupad ang pangarap niya para sa inyo na makatapos ng pag-aaral.
85
C.
SARAH: (Biglang dumating mula sa paaralan dala ang trophy.) Inay! Inay! Nanalo po ako sa paligsahan ng pag-awit. Isasali naman daw po ako sa paligsahan sa telebisyon. INAY: Talaga, Anak? Binabati kita! Rhea at Nilo, suportahan natin ang kapatid ninyo. May awa ang Diyos. Kapag nanalo siya, magbabago na ang buhay natin. RHEA at NILO: Opo, inay. May ligaya po sa kabila ng lungkot. Sagutin ang mga tanong: 1. Sinu-sino ang tauhan sa dula? 2. Anu-anong damdamin ang nakapaloob sa bawat pahayag ng mga tauhan? 3. Paano maipakikita ang sumusunod na damdamin? a. saya b. lungkot c. panghihinayang d. galit Pagpapalalim Tukuyin ang damdaming ipinahihiwatig ng bawat tauhan batay sa kanyang ikinilos o ipinahayag. Bilugan ang titik ng tamang sagot. 1. Maraming biik ang ipinanganak ni Piggy. a. nabibigo b. natatakot c. natutuwa d. nalulungkot 2. Luma naman ang damit ko. Sila, bago. a. nagdaramdam b. nagtataka c. natatakot d. nag-aalala
D.
Sana hindi ko na binago ang sagot ko. Perfect sana ang iskor ko. a. naiinip b. nanghihinayang c. nagtataka d. naiinis 4. Bakit kaya wala pa siya? Alas-dos ng hapon ang usapan naming magkita. a. nag-aalala b. natutuwa c. nagagalit d. naiinip 5. Daddy! Kailan ka po uuwi? Gustung-gusto na po naming makita ka. a. natatakot b. nananabik c. natutuwa d. naiinip Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
3.
E.
Karagdagang Pagsasanay Tukuyin ang damdaming namamayani sa sumusunod na mga pahayag. Isulat ang sagot sa patlang. 1. Wow! Ang ganda naman ng ibon. 2. Mag-aalaga rin kami ng cockatiel at hamster. Malilibang na kami, kapaki-pakinabang pa ang oras namin.
86
3. IV.
Talaga po? Anu-ano po iyon? (Dagdagan pa ang pagsasanay)
2.
Aralin
17 Operasyon Basura
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naibibigay ang angkop na bunga sa inilahad na sanhi Naipapangkat ang mga salita 2. Wika Nakagagawa ng dayagram ng ugnayang sanhi at bungang nakalahad sa seleksyong napakinggan Nagagamit sa pangungusap ang panghalip paari 3. Pagsulat Nagagamit nang wasto ang malaking titik sa pagsulat ng idinidiktang talata 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano makikipagtulungan tungo sa kaayusan at kalinisan ng kapaligiran B. Paksang Aralin 1. Pagbibigay ng Angkop na Bunga sa Sanhi 2. Pagpapangkat ng mga Salita 3. Mga Panghalip Paari 4. Wastong Gamit ng Malaking Titik 5. Pakikipagtulungan sa Kaayusan ng Kapaligiran C. Pangmatagalang Pang-unawa 1. Makapagbigay ng mga posibleng bunga sa sanhi ng mga pangyayari.
D.
I.
Matutuhan ang wastong pagpapangkat at pagsasamasama ng magkakaparehong salita. 3. Matutuhan ang gamit ng panghalip paari. 4. Matutuhan ang wastong gamit ng malaking titik. 5. Makiisa sa mga proyekto ng kaayusan ng kapaligiran. Maahalagang Tanong 1. Bakit dapat maging alerto tayo sa mga posibleng bunga ng bawat sanhi? 2. Bakit dapat matutuhan ang pagbubukud-bukod ng mga salita? 3. Ano ang kahalagahan ng panghalip paari sa ating pang-araw-araw na buhay? 4. Bakit dapat matutuhan ang wastong gamit ng malaking titik? 5. Ano ang kahalagahan ng pakikipagtulungan sa kaayusan ng kapaligiran?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggawa ng apat hanggang limang tsart ng pagpapangkat ng mga salita Pagganap: Gumawa ng tsart ng pagpapangkat ng mga salita. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakagawa ng apat hanggang limang pocket chart tungkol sa pagpapangkat ng mga salita. Nakagawa ng tatlong pocket chart tungkol sa pagpapangkat ng mga salita. Nakagawa ng dalawang pocket chart tungkol sa pagpapangkat ng mga salita. Nakagawa ng isa lamang na pocket chart tungkol sa pagpapangkat ng mga salita.
3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa
87
C.
C.
Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 146. Talakayin ang Pagbibigay ng Angkop na Bunga sa Sanhi, p. 147. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 148. Pag-usapan ang Pagpapangkat ng mga Salita, p. 148. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 148. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Saan dapat magtapon ng basura? 2. Paghahawan ng Balakid Bilugan ang dalawang salitang magkasingkahulugan sa bawat bilang. 1. Palala nang palala ang suliranin sa basura. Ito ang problemang patuloy na hinahanapan ng solusyon. 2. Pumunta sila kay Kapitana Pia. Masaya silang nagtungo sa bahay niya. 3. Kailangan natin ang alternatibong paraan upang maiwasan ang pagdami ng basura. Ang pamalit dito ay ang 3Rs Reduce, Reuse, at Recycle. 4. Ang segregasyon ng basura ay kailangan. Pagbukud-bukurin ang nabubulok, di nabubulok, at nare-resaykel. 5. Maibebenta ang mga lumang dyaryo at maipagbibili rin ang mga bote at garapa. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Sagutin ang mga tanong (pangkatan); 1. Saan dapat ilagay ang mga basura? 2. Paano ka makatutulong sa pagtatapon nang wasto ng mga basura? Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
D.
E.
A.
B.
B.
C.
Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 149 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 149. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 150.
88
2.
Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan ang panghalip paari sa bawat pangungusap. 1. Ang bagong damit ay akin. 2. Ang ganda ng kanyang tinig. 3. Karapatan nating magpahayag ng niloloob. 4. Ang lahat ng nakikita mo ay atin. 5. Amin ang bagong pulang kotse. 6. Tatay, para po ba sa amin ang binili ninyong laruan? 7. Iyo nga ba ang bagong cellphone? 8. Maganda at malaki raw ang bahaybakasyunan nila sa Tagaytay. 9. Ating lutasin ang mga suliranin. 10. Pakibigay kay Cynthia ang liham ko. B. Palitan ng panghalip paari ang mga salitang nakakahon. Isulat ang sagot sa patlang. ____ 1. Ang paaralang ito ay iyo, akin, at sa lahat. Oo ___ ito. ____ 2. Kay Weng at akin ang unang natapos na proyekto. ____ ang naka-display na iyan. ____ 3. Kay Jojo ang pantalong itim. Oo ___ iyan. ____ 4. Ako at si Joanne ang may-ari ng restaurant. Ang restaurant ay _____. ____ 5. Sabi ni Nanay, kina Ate at Kuya ang itinirang juice at ice cream. _____ iyan kaya huwag nating kainin. Gumawa ng tsart. Itala rito ang mga panghalip na ginamit sa dulang Operasyon Basura. Isulat ang kanilang panauhan at kailanan.
Panghalip
Panauhan
Kailanan
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Wastong Gamit ng Malaking Titik, p. 151. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 151. 3. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang wasto ang talatang ididikta. Gumamit ng malaking titik sa simula ng bawat pangungusap at sa mga tanging ngalan. Isang Hamon Baha na naman sa Metro Manila dahil sa patuloy na pagbuhos ng ulan. Bakit ba di malunasan ang taun-taong suliranin kapag dumarating ang panahon ng tag-ulan? Kabi-kabila kasi ang mga basurang nakabara sa mga kanal at estero ng kalsada. Kaya pa naman nating lutasin ito di ba? Magkaisa lamang tayo sa wastong pagtatapon ng ating mga basura. Ihiwalay ang nabubulok, di-nabubulok, at nareresaykel. Iwasan natin ang tapon dito, tapon doon ng mga basura. Magkaroon tayo ng disiplina. Simulan natin ito sa ating sarili. Kaya mo ba? Dapat mong kayanin upang maiwasan ang baha.
C.
89
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Ipaliwanag: Ang kalinisan ng kapaligiran, sagutin ng buong mamamayan. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 151. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng iba pang gawaing nagpapakita ng pakikiisa sa pagpapanatili ng kaayusan at kalinisan ng kapaligiran ng inyong paaralan. Pagpapalalim. 1. Punan ang tsart ng mga basurang nabubulok, di-nabubulok, at nareresaykel.
Nabubulok Di-Nabubulok Nareresaykel
D.

Oo 1. Napunan ko ba ang tsart ng mga tamang datos? 2. Nakasulat ba ako ng kahalagahan ng paghihiwalay ng mga basura? 3. Nakalikha ba ako ng poster, islogan, at bookmark tungkol sa pangangalaga ng kapaligiran? 4. Nakapag-compose ba ako ng awit o rap tungkol sa pangangalaga sa kapaligiran? Hindi
B.
A.
C.
B.
2.
3.
Isulat ang kahalagahan ng pagbubukud-bukod ng mga basura. Itala ang aral na natutuhan mo sa dula. Gumawa ng mga poster at islogan tungkol sa wastong paraan ng pagtatapon ng basura. Gumawa ng mga bookmark na may nakasulat na tips sa pangangalaga ng kapaligiran. Mag-compose ng awit o rap laban sa maling pagtatapon ng basura.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglalahad Iparinig ang kwentong ito: Sama-samang naglilinis at nag-aayos ng kapaligiran ang mga mamamayan sa Brgy. Maligaya. May mga naglilinis ng mga kanal at estero. May mga nagtatanim ng puno at halaman sa paligid ng kanilang bahay. May mga basurahang may pinta ng berde ang makikita sa bawat kanto ng mga lansangan. Kalahok ang barangay sa Clean ang Green Contest. Dumating ang panahon ng paligsahan. Dahil sa kasipagan at pagkakaisa ng mga mamamayan sa Brgy. Maligaya, bnanguna sila sa patimpalak bilang Cleanest and Greenest. Natuwa ang lahat sa tagumpay na kanilang nakamit. Sagutin ang mga tanong: 1. Bakit naglilinis ang mga taga Brgy. Maligaya? 2. Paano sila nagtulungan?
90
3. Ano ang naging bunga ng kanilang pagkakaisa? 4-5. Punan ng sanhi at bunga ang napakinggan mong kwento. Gawin sa iyong notbuk.
Sanhi Bunga
D.
E. C. Pagpapalalim Punan ang dayagram ng posibleng sanhi at bunga. Sanhi

Kumakain ng masustansyang pagkain at nag-eehersiyo.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng limang sitwasyon o pangyayaring naglalahad ng ugnayang sanhi at bunga. Ilahad ito sa pamamagitan ng dayagram.
Bunga
IV.
Aralin
18 Food Poisoning: Maiiwasan

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naipakikita sa dayagram ang ugnayang sanhi at bunga Nahuhulaan ang magiging bunga ng pangyayari 2. Wika Nakasasagot sa tanong na bakit tungkol sa seleksyong napakinggan Nakapagpapahayag ng sariling karanasan na ginagamit ang panghalip sa pakikipagkapwa 3. Pagsulat Naisusulat ang mga pangyayaring may sanhi at bunga sa binasang seleksyon 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano magiging maingat sa paghahanda ng pagkain 91
I.
Natuwa ang nanay at tatay mo.
Kumain ng hilaw na mangga na walang laman ang tiyan.
Nakapasa siya sa pagsusulit.
Naiwanang nakasindi ang kandila.
B.
Paksang Aralin 1. Pagpapakahulugan sa Dayagram 2. Paghula sa Magiging Bunga ng Pangyayari 3. Paggamit ng Panghalip sa Pagpapahayag 4. Mga Pangyayaring may Sanhi at Bunga 5. Pagiging Maingat sa Pagkain Pangmatagalang Pang-unawa 1. Matutuhang unawain ang kahulugan ng dayagram. 2. Makapagbigay ng hula sa magiging bunga ng pangyayari. 3. Nagagamit ang mga panghalip sa pagpapahayag. 4. Nakapagbibigay ng mga pangyayaring may sanhi at bunga. 5. Natutuhan maging malinis at maingat sa paghahanda ng pagkain. Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat nating matutuhan ang pang-unawa sa kahulugang ng dayagram. 2. Bakit dapt magkaroon ng pananaw sa mga mangyayari? 3. Gaano kahalaga ang panghalip sa pakikipagtalastasan? 4. Paano mo iuugnay ang sariling karanasan sa mga pangyayaring may sanhi at bunga? 5. Bakit dapat tayong maging maingat sa paghahanda ng pagkain?
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakagawa ng limang bookmark na may paalaala sa wastong paghahanda ng pagkain. Nakagawa ng apat na bookmark na may paalaala sa wastong paghahanda ng pagkain. Nakagawa ng dalawa hanggang tatlong bookmark na may paalaala sa wastong paghahanda ng pagkain. Iisang bookmark ang nagawa na may paalaala sa wastong paghahanda ng pagkain.
3 Mahusay
C.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
D.
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Naranasan na ba ninyong malason ng pagkain? Ano ang dapat gawin upang maiwasan ang food poisoning? 2. Paghahawan ng Balakid Piliin sa kahon ang pinakamalapit na kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Isulat ang titik ng tamang sagot sa iyong notbuk.
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggawa ng limang bookmark na may paalala sa wastong paghahanda ng pagkain. Pagganap: Gumawa ng limang bookmark na may paalaala sa wastong paghahanda ng pagkain.
92
a. b. c. d. e. f. 1. 2.
mapanira pagsasama-sama sira nakapag-aalala pag-aayos alisin
D.
Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
B.
C.
Reunion ng aming pamilya sa Batangas. Maging maingat sa paghahanda ng pagkain. 3. Mahirap maiwasan nag mapaminsalang virus kung hindi mag-iingat. 4. Ang ikaapat na bakterya ng food poisoning ay lubhang nakababahala. 5. Tanggalin ang mga gulanit na dahon ng gulay. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Sagutin ang mga tanong (pangkatan). 1. Anu-ano ang uri ng food poison? 2. Bakit nalalason sa pagkain? 3. Ano ang dapat gawin upang maiwasan ang food poisoning? Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 153. Talakayin ang Pagpapakahulugan sa Dayagram, p. 154. Ipasagot ang Magsanay, p. 154. Talakayin ang Paghula sa Magiging Bunga ng Pangyayari, p. 155. Ipasagot ang Magsanay, p. 155.
A.
B.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa binasang diary. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 156. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 156. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 157. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Buuin ang talata. Piliin lamang ang tamang panghalip sa loob ng panaklong na angkop sa pangungusap. Pumasyal (sila, kami, kayo) sa bahay ng kaibigan ni Mommy sa Sta. Cruz. Ang laki at ang ganda ng bahay (namin, atin, nila). Malawak ang bakuran at mayroon (namin, silang, atin) bahay-kubo sa likod-bahay na maaaring paglaruan ng bahay-bahayan. Masayang-masaya (kami, tayo, sila). Nagkakila-kilala kami ng mga anak ng kaibigan ni Mommy. B. Magpahayag ng iyong karanasan kahapon. Gumamit ng panghalip. 93
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng mga pangyayaring may sanhi at bunga, p. 158. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 158. 3. Karagdagang Pagsasanay Basahing muli ang kwentong Food Poisoning: Maiiwasan. Isulat ang mga pangyayaring may sanhi at bunga sa seleksyon. Ikatlong Araw UGNAYAN
E.
Pagpapahalaga Ipasagot: Nakapagsaliksik ba ako tungkol sa wastong paraan ng paghahanda ng pagkain? Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng paalaala Paglalahad Iparinig ang paalaalang ito: Isa sa pinakamalaking suliranin ng nutrisyon ay ang katabaan. Maraming tao ang di maiwasan ang pagkain ng sobra, bata o matanda man. Kaya sobrang katabaan din ang dulot nito. Ang ating mga kabataan ay mahilig kumain ng junkfoods. Mas hilig nilang kainin ang processed foods tulad ng hotdog, bacon, french fries, doughnuts kaysa sa mga prutas at gulay. Alam ba ninyo na hindi maganda sa katawan ang hotdog, bacon, french fries, at doughnuts? Ito ang mga pagkaing mabilis magdala ng sakit na cancer kasi marami itong preservatives. Upang maiwasan ang pagiging sobrang taba, piliin kainin ang prutas at gulay. Iwasan din ang pagkain sa pagitan ng agahan, tanghalian, at hapunan. Maging maingat sa katawan. Ang kalusugan ay kayamanan. Sagutin ang mga tanong: 1. Bakit ang katabaan ay isa sa suliranin ng nutrisyon? 2. Bakit dapat iwasan ang pagkain ng hotdog, bacon, at iba pa? 3. Bakit prutas at gulay ang dapat kainin? 4. Bakit di dapat kumain sa pagitan ng agahan, tanghalian, at hapunan? 5. Bakit sinasabing ang kalusugan ay kayamanan?
A.
B.
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Iugnay sa sariling buhay ang temang Maging maingat lalo na sa pagkain, Nakasalalay rito ang kalusugan natin. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 159. 3. Karagdagang Pagsasanay Magbigay ng limang paraan na nagpapakita ng pag-iingat sa paghahanda ng pagkaing iluluto. Isulat rin ang ilulutong pagkain. Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagpapalalim HELE/TLE Magsaliksik ng wastong paraan ng paghahanda ng masusustansyang pagkain.
B.
C.
D.
94
C.
Pagpapalalim Makinig sa balita tungkol sa ekonomiya ng bansa. Sagutin ang mga tanong. 1. Bakit patuloy na bumabagsak ang ekonomiya? 2. Bakit kailangang magtipid? 3. Bakit hindi magkaisa ang ating mga namumuno? 4. Bakit patuloy na naghihirap ang Pilipino? 5. Bakit hindi magawan ng solusyon ang suliranin? Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal B. Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
2.
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Kumopya ng isang napapanahong balita sa pahayagan. Bumuo ng mga tanong na Bakit mula sa balita. Sagutin din ang mga nabuong tanong.
C.
IV.
Aralin
19 Siquijor: Nakakaakit Pasyalan

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nahihinuha ang katangian ng tauhan ayon sa kanyang pahayag Nakikilala ang opinyon at katotohanan bilang isang uri ng kaugnayan sa seleksyong binasa
D.
I.
Wika Natutukoy ang mga sinabi ng tauhan sa kwentong napakinggan Natutukoy at nasusuri ang ibat ibang anyo/ aspekto ng pandiwa 3. Pagsulat Nakasusulat ng interpretasyon sa dayagram ng sanhi at bunga 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano maipakikita ang pagmamalaki sa sariling bayan Paksang Aralin 1. Pagkilala sa Opinyon at Katotohanan 2. Pagbuo ng Salita 3. Ibat Ibang Aspekto ng Pandiwa 4. Pagpapakahulugan sa Dayagram 5. Pagmamalaki sa Sariling Bayan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Napaghahambing ang opinyon sa katotohanan. 2. Nakapagbubuo ng salita. 3. Nagagamit ag ibat ibang aspekto ng pandiwa sa pangaraw-araw na pangyayari. 4. Natutuhan ang pagpapakahulugan sa dayagram. 5. Taas-noong ipinagmamalaki ang sariling bayan. Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat suriin ang opinyon at katotohanan? 2. Ano ang kahalagahan ng pagbubuo ng salita sa pangaraw-araw nating buhay? 3. Paano naiuugnay ang aspekto ng pandiwa sa ating mga ikinikilos? 4. Bakit dapat malaman ang pagpapakahulugan sa dayagram? 5. Bakit dapat ipagmalaki ang sariling bayan? Sa paanong paraan mo maipakikita ang pagiging makabayan? 95
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsulat ng talata na ginagamitan ng ibat ibang aspekto ng pandiwa Pagganap: Sumulat ng talata na gumagamit ng ibat ibang aspekto ng pandiwa. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakasulat ng talata na may wastong palugit, wastong pasok, gamit ng malaking titik at wastong bantas, at ginamitan ng ibat ibang aspekto ng pandiwa. Nakasulat ng talata na may ibat ibang aspekto ng pandiwa, wastong porma, at wastong bantas ngunit walang palugit. Nakasulat ng talata na may ibat ibang aspekto ng pandiwa ngunit hindi maayos ang porma, at walang palugit. Nakasulat ng talata ngunit isang aspekto lang ng pandiwa ang nagamit, di maayos ang porma, at walang palugit.
2.
Paghahawan ng Balakid Ibigay ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Kulayan ang bilog ng iyong sagot. 1. Ang Siquior ay isa sa kabigha-bighaning pasyalan sa ating bansa. kahalik-halik kabangu-bango kahali-halina kamahal-mahal 2. Labis ang aking kagalakan nang makita ko na ang katagang Welcome to Siquior. pananabik kasiyahan paghanga pagkamangha Mayroong dumadaloy na bukal sa paanan ng puno na pinagkukuhanan ng tubig ng mga tagarito. bumabara lumulutang lumalangoy umaagos Ang Cantabon Cave ang pinakasikat na kweba sa Siquijor. pinakakilala pinakaluma pinakamaganda pinakamalayo
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
3.
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa CDROM 4.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino sa inyo ang nakarating na sa pulo ng Siquijor? Anu-anong magandang tanawin ang makikita roon?
96
B.
C.
D.
Kahit saan ka bumaling at pumunta, mga sariwang tubigan at dalampasigan ang iyong makikita. umupo umikot mamasyal tumingin 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Sagutin ang tanong (pangkatan). Bakit sinabing kabigha-bighaning pasyalan ang Siquijor? Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 160-161. Talakayin ang Pagkilala sa Operasyon at Katotohanan, p. 162. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 162-163. Pag-usapan ang Pagbuo ng Salita, p. 163. Ipasagot ang Magsanay, p. 163. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal. Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
5.
A.
B.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa binasang liham 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 164. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 164. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 165. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan ang pandiwang ginamit sa bawat pangungusap. Isulat sa patlang ang panahunan nito. ____ 1. Nagtawag ng miting ang kanilang guro. ____ 2. Sasabihin nito ang kanyang balak na eld trip. ____ 3. Ang buong klase ni Bb. Ancheta, kasama ang mga magulang ay aakyat ng Baguio. ____ 4. Pumalakpak ang mga mag-aaral at mga magulang. ____ 5. Natuwa sila sa magandang balita. ____ 6. Magsisimula nang maghanda ang lahat. ____ 7. Nag-usap ang mga magulang tungkol sa kung anu-ano ang kanilang pagaambagan. ____ 8. Manghihiram ng tent ang iba. ____ 9. Maghahanda naman ng pagkain ang iba pa. ____10. Nasasabik na ang lahat sa kanilang pag-alis. 97
B.
C.
Punan ang patlang ng pandiwang bubuo sa diwa ng bawat pangungusap. Isulat sa patlang kung anong panahunan ang ginamit mo. ____ 1. Ang nanay ay _____ ng mga damit sa ilog bukas. ____ 2. Ako ay kasalukuyang ______ ng balita sa radyo. ____ 3. Ang mga bata ay masasayang _______ sa ulan. ____ 4. _______ ng sulat sa post ofce si Marina para sa kanyang kaibigan. ____ 5. _______ ang mga tao nang makita nilang laganap na ang sunog sa palengke. Banghayin sa tatlong panahunan/aspekto ang sumusunod na mga salitang-ugat ng pandiwa.
Salitang-ugat ng Pandiwa 1. aral 2. ligo 3. sulat 4. hingi 5. pasok Naganap Na Nagaganap Magaganap
3.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng isang pangyayari sa iyong buhay na may ugnayang sanhi at bunga. Isulat ito nang patalata.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa ibat ibang aspekto ng pandiwa. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Kalikasan, Ating Kayamanan Wika.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer Ipaliwanag: Kagandahan ng kalikasan, matatagpuan sa sariling bayan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Iugnay sa sariling buhay ang temang Kagandahan ng kalikasan, matatagpuan sa sariling bayan. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 167. 3. Karagdagang Pagsasanay Bilang isang Pilipino, paano mo maipagmamalaki ang iyong bayan? Sumulat ng talatang naglalahad ng pagmamalaki sa sariling bayan. Pagpapalalim 1. Magsaliksik tungkol sa iba pang mga lugar sa ating bansa na tunay na nakakaakit pasyalan. Gumawa ng album ng magagandang tanawin sa Pilipinas. 2. Magsaliksik ng iba pang impormasyon tungkol sa Siquijor tulad ng topograpiya, mga katutubo, kultura, at alamat ng lugar.
B.
D.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagpapakahulugan sa dayagram na may ugnayang sanhi at bunga, p. 166. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 166
C.
98
D.

Oo 1. Nakapagsaliksik ba ako tungkol sa iba pang nakakaakit pasyalan sa bansa? 2. Nakagawa ba ako ng album ng magagandang tanawin sa Pilipinas 3. Nakapag-interbyu ba ako tungkol sa iba pang impormasyon sa Siquijor? Hindi
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglalahad Iparinig ang kwentong ito: Kaarawan ni KC. Masayang naghahanda ang lahat ng myembro ng pamilya Esmillo. Magpipiknik sila sa isang malinaw at malamig na ilog sa sikat na resort sa Laguna. Masayang-masaya ako ngayong araw na ito. Marami akong bisitang inaasahang darating sa aking kaarawan, sabi ni KC sa kapatid niyang si Richelle. Pati nga ang ating mga kamag-anak mula sa Quezon ay darating ngayon, dugtong ni Richelle. Sa resort na ba raw dideretso ang mga Tito Jerry mo? tanong ng nanay kay KC. Opo, Inay. Lahat po ng aking inimbita ay doon na ang tuloy. Doon na lang po tayo magkikita, wika ni KC. Happy Birthday, Ate, ang bati ng bunsong kapatid na si Czamae. Binabati ka namin ng nanay mo, Anak. Maligayang Kaarawan, bati ng tatay.
C.
Magsaya tayo kasama ng mga kaibigan mo at mga kamag-anak natin sa pagdiriwang ng iyong kaarawan sa resort. Tayo na! sabi ng nanay. Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang magdaraos ng kaarawan? 2. Saan nila ito ipagdiriwang? 3. Sinu-sino ang inanyayahan? 4. Ano ang nararamdaman ni KC nang araw na iyon? 5. Paano nakiisa ang bawat myembro ng pamilya sa paghahanda? Pagpapalalim Tukuyin kung sinong tauhan ang nagwika ng mga pahayag. Isulat ang pangalan ng tauhan sa patlang. ______ 1. Masayang-masaya ako ngayong araw na ito. ______ 2. Pati nga ating mga kamag-anak mula Quezon ay darating ngayon. ______ 3. Happy Birthday, Ate. ______ 4. Binabati ka namin ng nanay mo, Anak. Maligayang kaarawan. ______ 5. Sa resort na ba raw didiretso ang mga Tito Jerry mo? Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay (Maghanda ang guro ng isang kwento.) 99
Sabihin: Makinig nang mabuti sa ikukwento ko. Pagkatapos, sagutin ang mga tanong tungkol dito. IV. Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 160-167, Interaktibong Aralin sa CD-ROM
2. 3. 4. D.
Matutuhan kung paano gagamitin ang nilapian at inulit na mga salita sa pakikipag-usap. Matutuhang sumulat ng liham pangkaibigan. Naipakikita ang pagmamahal sa bayan.
Aralin
20 Halina sa Lungsod ng Baguio

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naibibigay ang kahulugan ng opinyon at katotohanan Napipili ang opinyon at katotohanan sa seleksyong binasa 2. Wika Naidrowing ang mga paglalarawang narinig Natutukoy ang mga panlaping ginagamit sa pagbuo ng pandiwa 3. Pagsulat Nakasusulat ng liham pangkaibigan na nagbabalita 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano ang wastong pagtatangi sa bayan B. Paksang Aralin 1. Palagay at Katotohanan 2. Paglalapi at Pag-uulit ng Salita 3. Pagbubuo ng Pandiwa 4. Pagsulat ng Liham Pangkaibigan 5. Pagmamahal sa Bayan C. Pangmatagalang Pang-unawa 1. Nabibigyang pagkakaiba ang palagay at katotohanan.
I.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat alam natin ang palagay at katotohanan? 2. Paano ginagamit ang nilapian at inulit na salita at ang nabuong pandiwa sa komunikasyon? 3. Bakit dapat matutuhan ang pagsulat ng liham pangkaibigan? 4. Paano mo ipakikita ang pagmmahal sa bayan?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsulat ng liham pangkaibigan Pagganap: Sumulat ng isang liham pangkaibigan. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakasulat ng liham pangkaibigan na may wastong palugit, wastong pasok, gamit ng malaking titik, at wastong bantas. Nakasulat ng liham pangkaibigan na may wastong pasok, gamit ng malaking titik, wastong bantas ngunit walang palugit. Nakasulat ng liham pangkaibigan na may wastong pasok, gamit ng malaking titik ngunit walang palugit at di maayos ang bantas. Hindi natapos ang pagsulat ng liham pangkaibigan.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
100
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino ang nakabisita na sa Summer Capital of the Philippines? Ano ang makikita rito? 2. Paghahawan ng Balakid Hanapin ang salitang nagpapahiwatig sa kahulugan ng salitang italisado sa bawat pangungusap. Salungguhitan ito. 1. Halika, ating lilibutin ang tanyag na lungsod. Iikutin natin ang magagandang tanawin sa Lungsod ng Baguio. 2. Hindi lanta ang mga sariwang gulay gaya ng brocolli, cauliower, letsugas, sayote, carrot, at marami pang iba na mabibili mo sa pamilihan ng Baguio. 3. Sa umaga ang oras ng pamumukadkad ng mga bulaklak. Unti-unting bumubuka ang mga ito. 4. Ang Session Road ang pinakasentro ng komersyo. Marami ritong tindahan, restawran, bowling alleys, at iba pa. Ito nga ang pinakagitna sa Lungsod ng Baguio. 5. Ang ganda at lamig ng Lungsod ng Baguio. Ang humihikayat at umaakit sa mga turista upang pasyalan ang lungsod. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Itanong: Sino ang nakabisita na sa Lungsod ng Baguio? Anu-ano ang magagandang/pasyalan sa Lungsod ng Baguio?
B.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong sa sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 169. Talakayin ang Palagay at Katotohanan, p. 170. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 170-171. Pag-usapan ang Paglalapi at Pag-uulit ng Salita, p. 171. Ipasagot ang Magsanay, p. 171.
C.
D.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Balik-aral sa binasang sanaysay 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 172. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, pp. 172-173. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 173. 101
B.
C.
2.
Karagdagang Pagsasanay A. Punan ang tsart ng salitang-ugat, panlapi, anyo ng sumusunod na mga pandiwa.
Pandiwa 1. inalis 2. nagtitinda 3. uminom 4. kumain 5. nagbiruan 6. magbigayan 7. pinadinuguan 8. sumabay 9. alisin 10. paglabanan Salitang-ugat Panlapi Anyo
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham pangkaibigan, p. 174. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang pagsasanay sa pagsulat sa p. 174. 3. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang wasto ang liham pangkaibigan. Siguraduhing may palugit, tamang gamit ng titik at bantas, may wastong pasok at posisyon ng bawat bahagi ng liham.
B.
Bilugan ang salitang-ugat at salungguhitan ang panlaping ginamit sa sumusunod na mga pandiwa. Isulat naman sa patlang ang anyo ng panlapi. _____ 1. umawit _____ 2. lumipad _____ 3. pasyalan _____ 4. pinagkaguluhan _____ 5. minahal Punan ang tsart ng mga kilos na ginagawa mo sa maghapon. Suriin ang salitang-ugat, panlapi, at anyo nito.
Salitang-ugat Panlapi Anyo
Block 9 Lot 30 Southfairway Homes, Lendayan San Pedro, Laguna Hunyo 23, 2010 Mahal kong Shiela, Natutuwa akong ibalita sa iyo ang naging masaya at makulay kong bakasyon sa lalawigan ni Lola Mely. Naglalaro kami sa buong maghapon ng aking mga kapatid at iba pang kalaro. Kapag umuulan, masaya kaming naliligo at nagtatampisaw. Ipinagluluto kami ng masasarap na meryenda ng aking lola. Minsan kami ay nagpiknik sa ilog. Sobrang saya ko dahil maghapon kaming lumangoy at pinagsaluhan ang mga baon naming pagkain. Napakasaya at napakasarap magbakasyon. Ikaw, kumusta na? Kwentuhan mo ako at balitaan ng mga gawain mo riyan. Ang iyong kaibigan, Joanne
C.
Pandiwa
102
E.
Pagpapahalaga Pagamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Ipaliwanag: Lungsod ito sa kabundukan, may panghalinang taglay. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 175. 3. Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik tungkol sa iba pang magandang pasyalan sa Pilipinas, mga pagdiriwang, at mga produktong ipinagmamalaki sa lugar na ito. Pagpapalalim 1. Sibika: Magsaliksik tungkol sa mga magagandang pasyalan sa Lungsod ng Baguio, mga katutubo, mga pagdiriwang, at mga produktong ipinagmamalaki ng lungsod na ito. 2. Art: Gumuhit ng ibat ibang karosa ng mga bulaklak tuwing Flower Festival. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Tanong 1. Nakapagsaliksik ba ako ng maraming impormasyon tungkol sa Lungsod ng Baguio? 2. Nakadrowing ba ako ng ibat ibang karosa ng mga bulaklak para sa Flower Festival? Oo Hindi
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng paglalarawan Paglinang Iparinig ang mga paglalarawan. Idrowing ang mga paglalarawang mapapakinggan. 1. Malawak na bukirin. 2. Masaya ang bata. 3. May mga ulap sa himpapawid at mga ibong nagliliparan. 4. May punong pahingahan na may nakakabit na duyan. 5. May magkaibigan na doon ay namamasyal. Itanong: Ano ang nabuong larawan? Pagpapalalim Magdikta ng mga larawang nais mong ipadrowing sa mga mag-aaral. Hayaang gamitin nila ang kanilang imahinasyon at galing sa sining. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
A.
B.
B.
C.
C.
D.
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay (Maghanda ang guro ng isang awitin tungkol sa kapaligiran.) Idrowing sa papel ang mga paglalarawang mapapakinggan sa awit. Hayaang gamitin nila ang kanilang imahinasyon at galing sa sining.
IV.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 168-175

103
Lagumang Pagsusulit
__a__ 5.
Paalaala sa Guro: Inilagay/Minarkahan na ang mga sagot sa mga pagsasanay, maliban sa bahaging Pagsulat. __a__ 6.
Wika
Si Joey at ako ay magkasama sa pangkat. Ano ang panghalip na dapat gamitin sa mga salitang nakasalungguhit? a. kami b. sila c. Ito d. Atin Ako ang makakapareha mo sa sayaw. Ano ang kailanan ng panghalip na may salungguhit? a. isahan b. dalawahan c. tatluhan d. maramihan _____ ang manonood sa laban nina Pacquiao at Hatton? Ano ang panghalip pananong na dapat gamitin? a. Anu-ano b. Saan-saan c. Kai-kailan d. Sinu-sino Ang mga puno ay patuloy na _________. Ano ang pandiwang dapat gamitin? a. lumago b. lumalago c. lalago d. lago Bumili kami ng sapatos sa Marikina. Sa anong aspekto ng pandiwa ang bumili? a. naganap na b. nagaganap c. magaganap d. kagaganap
__b__ 1.
__b__ 2.
__b__ 3.
__b__ 4.
Alin sa sumusunod na mga pangungusap ang nasa karaniwang ayos? a. Sila ay sumakay sa bus. b. Nagkaroon ng lakbay-aral ang mga mag-aaral. c. Ang mga bata ay tuwang-tuwa sa paglalakbay. d. Sila ay sama-samang kumain. Naghahanap ng karayom ang lola. Ano ang gamit ng pangngalang may bilog sa pangungusap? a. simuno b. panaguri c. layon ng pandiwa d. pinaglalaanan Ang mga mag-aaral ay nagsisikap sa kanilang pag-aaral. Nais ____ makatulong sa kanilang mga magulang. a. niyang b. nilang c. siyang d. tayong Ang alahas ay kay Mila. Ang alahas ay ____. a. kanila b. kanya c. iyo d. akin
__d__ 7.
__b__ 8.
__a__ 9.
104
__c__ 10. Kumain ako ng prutas kanina. Anong anyo ng panlapi ang nasa salitang kumain? a. unlapi b. hulapi c. gitlapi c. kabilaan
Pagbasa
__c__ 11.
Umaabot na 7,107 ang bilang ng mga pulo sa Pilipinas. Ibat ibang hugis at laki ang mga ito. Parang mga butil ng perlas ang mga pulong ito kung titingnan sa itaas. Mahigit na dalawang libo lamang dito ang natitirhan. Ano ang paksa ng talata? a. Ang mga Pulo b. Ibat ibang Pulo c. Mga Pulo sa Pilipinas d. Mga Hugis at Laki ng mga Pulo __d__ 12. Aling pangungusap ang kaugnay ng paksang Mahalaga ang Halaman. a. May halamang namumulaklak. b. May halamang kailangang diligin araw-araw. c. Karaniwang luntian ang mga dahon ng halaman. d. Maraming naibibigay sa atin ang mga halaman. __b__ 13. Gula-gulanit ang kasuotan ng matandang pulubi. Ang kasingkahulugan ng salitang may salungguhit ay ______. a. marumi b. sira-sira c. bago d. mabango
__c__ 14. Sa lahat ng prutas, mangga ang aking paborito. Kakaiba ang hugis at lasa nito. Ito ay berde at maasim kung hilaw. Dilaw at matamis naman ito kung hinog. Dapat tayong kumain ng mga prutas. Alin ang hindi kaugnay ng paksa? a. Kakaiba ang hugis at lasa nito. b. Ito ay berde at maasim kung hilaw. c. Dapat tayong kumain ng mga prutas. d. Dilaw at matamis naman ito kung hinog. __b__ 15. Binibigkis niya ang mga talbos ng kamote. Ano ang kasalungat ng binibigkis? a. pinagsasama-sama b. pinaghihiwalay c. pinagbubuklod d. pinagtatali __b__ 16. Kumakain siya ng masusustansyang pagkain kaya siya malusog. Ano ang sanhi ng kanyang pagiging malusog ayon sa pangungusap? a. kumakain ng mga junkfoods b. kumakain ng masusustansyang pagkain c. umiinom ng softdrinks d. naliligo araw-araw
Pagsulat (5 puntos)
Isulat ang talata nang wasto. Gamitin ang malaking titik, wastong pasok, bantas, at palugit. Ang mga paaralan ay kabalikat ng pamahalaan sa programang pagkaunlaran. Nakikilala sila sa programang Demand Green Project at War on Waste sinisikap na mapanatiling malinis at luntian ang kapaligiran sa pamamagitan ng pagtuturo sa mga bata ng wastong pagtatapon ng basura at pagtatanim.
105
Yunit III Isang Lahi, Isang Diwa

A. Pangkalahatang Pamantayan Nagpapakita ng kakayahang magamit ang wika sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan sa pakikinig, pagsasalita, at pasulat na paraan; at makakuha ng impormasyon mula sa pagbabasa ng ibat ibang uri ng teksto.
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa: Pamantayan sa Pagganap Pangmatagalang Pang-unawa Ang buod o lagom ay pagkakalat ng mga pangunahing kaisipan. Nagbibigay-hinuha ang pagsunod na magyayari dahil sa dating kaalaman. Maraming katangian ang mga tauhan ng kwento. Ang balangkas ay maaaring buuin nang papaksa o pangungusap. Ang pagkilala at paggamit ng mga pamatnubay na salita ng diksyunaryo ay nagpapadali sa paghahanap ng mga salita sa diksyunaryo Ang kwento ay may tagpuan, pangyayari at katapusan. May mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba naman ang bigkas. May gamit ang bawat bahagi ng aklat at pahayagan Mahahalagang Tanong Paano makatutulong ang mga kasanayan sa pagbasa ng mag-aaral upang umunlad ang kaisipan ng mag-aaral tulad ng paglagom, pagbibigay-hinuha, pagbabalangkas, at pagsusuri ng ideya sa binasa batay sa karanasan? Bakit mahalaga ang kaalaman sa wastong gamit ng pang-uri, pang-abay, mga uri ng pang-abay, at wastong gamit ng pang-angkop at pang-abay bilang pang-ugnay?
pagbibigay ng lagom ng binasa, nakapagbabalangkas, at nakapagpapangkat ng ideya nakapagsusunud-sunod mga pangyayari ng
nakapagbibigay-hinuha, paghinuha sa kahulugan ng salita ayon sa konteksto pagtukoy sa gamit ng mga bahagi ng aklat at pahayagan pagkilala sa pamatnubay na salita ng diksyunaryo, pagsusunud-sunod ng mga salita ayon sa alpabeto pagtukoy sa mga sangkap ng kwento at pagbibigay ng angkop na pamagat
Ang mga kasanayan sa mabisang pagbasa ay patuloy na mahahasa sa baitang na ito tulad ng pagbibgay ng lagom, pagbabalangkas, pagpapangkat ng ideya, pagsusunod-sunod ng mga pangyayari, pagbibigayhinuha, paghinuha sa kahulugan ng salita ayon sa konteksto, kaalaman sa gamit ng mga bahagi ng aklat at pahayagan, pagkilala sa pamatnubay na salita ng diksyunaryo, pagtukoy sa mga sangkap ng kwento, pagbibigay ng angkop na pamagat, pagkilala sa mga katangian ng tauhan, paghahambing ng mga katangian.
106
pagkilala sa mga katangian ng tauhan, paghahambing ng mga katangian pagkilala sa mga pang-uri, pang-uring inuulit, panguring pamilang pagkilala sa pang-abay, pangatnig, pang-angkop, mga uri ng pang-abay paggamit ng klino o cline pagkilala sa mga salitang magkatulad ang baybay, magkakaugnay na mga salita, mga salitang Filipino na hiram sa banyaga pagsulat ng liham na nagtatanong, liham sa ibat ibang okasyon, liham pag-oorder ng produkto, liham pangkaibigan, pagsagot sa liham na tinanggap, pagsulat ng diary at dayalog, liham na nagbabalita pagpapahalaga sa mga pambansang sagisag, pagmamalaki sa kaugaliang Pilipino mabuting pakikitungo sa kapwa, pagtulong sa nangangailangan, paggalang sa magulang, sa kilos at pananalita, pananalig sa Panginoon, pagpapahalaga sa mga tradisyon, pagtahak sa landas ng tagumpay
Maraming paraan ng pagpapayaman ng mga talasalitaan ang gagawin ng mga mag-aaral tulad ng mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ng bigkas at kahulugan, paggamit ng cline, paghinuha sa kahulugan ng salita ayon sa konteksto at pag-alam sa mga pamatnubay na salita ng diksyunaryo, pagkilala sa mga salitang magkatulad ng baybay, pagkilala sa pagkakaugnay ng mga salita at mga salitang Filipino na hiram sa banyaga. Nagagamit nang wasto sa pagsalita at pagsulat na pakikipagtalastasan ang kaalamn sa wastong gamit ng pang-uri, pang-uring inuulit, pang-uring pamilang, pang-abay, mga uri ng pang-abay, pangatnig, pang-angkop. Nakapagbibigay ng pagpapahalaga sa pagpaparangal sa mga pambansang sagisag/ tradisyon maipagmamalaki ang kaugaliang Pilipino mabuting pakikitungo sa kapwa paggalang sa magulang, pagpapahalaga sa mabuting gawa, paggalang sa kilos at pananalita, pagtahak sa landas ng tagumpay.
Ang pagkilala sa pagkakaugnay ng mga salita ay nagpapalawak ng talasalitaan. Ang pang-uri ay naglalaman sa pangngalan o panghalip. May pang-uring panlarawan at pamilang Ang pagsusuri ng ideya sa binasa ay batay sa karanasan ng mambabasa. Ang klino o cline ay nagpapakita ng antas o digri ng kahulugan ng salita. Ang ideya sa binasa ay nagpapangkat sa anumang paksa Marami ng mga salitang Filipino ang hiram sa banyaga. Isang kaalaman ang pagsusunodsunod ng mga salita ayon sa alpabeto. Ang graph ay nababasa at nagbibigay ito ng impormasyon. Ang pamagat ay inaangkop sa kwento. Maraming dapat tndaan sa pagsasalaysay muli ng kwento. Ang kahulugan ng salita ay mahihinuha ayon sa pagkakagamit nito sa pangungusap Ang mga pang-uring inuulit na may pangangkop ay nagiging pasukdol. Ang pagbigkas nang malinaw at may damdamin ay teatrong pagbasa. Ang pang-abay ay salitang nagbibigay-turing o naglalarawan sa pang-uri at pandiwa. Pamanahon, panlunas at pamaraan ang mga uri ng pang-abay. May mga dapat tandann sa pagbigkas ng salita nang may damdamin.
Bakit mahalagang mahasa sa ibat-ibang kasanayan sa pagsulat tulad ng pagsusulat ng ibat-ibang uri ng liham, paggamit ng malaking titik sa ibatibang pagkakataon? Paano mananatiling aktibo at buhay ang mga pagpapahalaga tulad ng paggabay sa magulang, pagpapahalaga sa mga tradisyong Pilipino, at mabuting pakikitungo sa kapwa?
Iba iba ang uri ng pang-abay pamanahon, pamaraan, at panlunas.
107
Ang malaking titik ay ginagamit sa tanging ngalan ng tao, hayop, bagay, lugar, at pangyayari. May wastong gamit ang pang-angkop at pang-abay bilang pang-ugnay. Ang liham na nagtatanong ay isa sa mga uri ng liham pangangalakal. Maraming uri ng liham paanyaya, pasasalamat, paghingi ng paumanhin, pakikiramay, at pagbati. May tatlong kaantasan ng paghahambing ng mga katangian. Maraming dapat tandaan sa pagsulat ng liham pang-oorder ng produkto at liham na nagbabalita. Sa pagsulat ng buod o lagom, maging pabuod o pasaklaw man, kailangan ang balangkas na pagbabatayan. May mga panuntunan sa pagwawasto ng talata at liham. Ang pagsagot sa liham na tinanggap ay tanda ng paggalang Bigyang halag ang mga pambansang sagisag Makitungo nang maayos sa kapwa Mabuti ang pagtulong sa mga nangangailangan Ang paggalang sa magulang ay inaasahan samga anak. Maraming pagpapahalaga sa mabuting gawa Matutong magsulat ng diary sa pagtatala ng mga pangyayaring nagaganap Maging magalang sa kilos at pananalita Maraming paraan ng pagpapahalaga sa tradisyon
108
Kaalaman: Ang mga mag-aaral ay magkakaroon ng kaalaman sa: Pagbibigay ng lagom ng binasa
Kakayahan: Ang mg mag-aaral ay magkakaroon ng kakayahn sa makapagbalangkas at makapagpapangkat ng idea makapagbibigay-hinuha sa sitwasyon makapagbibigay-hinuha sa kahulugan ng salita ayon sa konteksto makapagsusulat ng ibat-ibang uri ng liham
Pagkilala sa pamatnubay na salita ng diksyunaryo Pagsusunod-sunod ng mga salita ayon sa alpabeto Pagkilala sa pamatnubay na salita ng diksyunaryo Pagtukoy sa mga sangkap ng kwento at pagbibiogay ng mga angkop na pamagat Pagkilala sa mga pang-uri ng pamilang, pang-abay, pangatnig, pang-angkop, at mga uri ng pang-abay paggamit ng klino o cline
109

Produkto/Pagganap P Produkto Pagsagot sa puzzle. Pagkilala sa larawang bagay inilaKraytirya sa Pagganap Pahalang 1. Isang aklat na naglalaman ng mga salita at ang mga kahulugan nito 2. Dala-dala mo ito araw-araw upang basahin at pagaralan. 3. Pinupuntahan upang dito ay matutong magbasa, magsulat, at magbilang Pababa 4. Nagbabalita araw-araw tungkol sa mga pangyayari sa loob at labas ng bansa 5. Nagtuturo upang matutong magbasa, magsulat, at magbilang ang mga mag-aaral
4 1
Iba Pang Katibayan sa Pagganap

* * * Mga sagot sa mga Pagsasanay sa Aralin Maiikling Pagsusulit Mga sagot sa Interaktibong Pagsasanay sa CD-Rom at i-Learn/i-Teach sa Vibal website Mga Takdang Gawain sa Notbuk Portfolio ng mga Naisulat na Talata o Ulat
* *
P Pagganap Isulat ang ngalan ng inilalarawang bagay sa pahalang at pababang kahon.
d y a r y o p
i k
k l
5
s a
y t
g u r o
4 - Naisusulat ang limang ngalan ng inilarawang bagay sa puzzle. 3 - Naisusulat ang apat na ngalan ng inilarawang bagay sa puzzle. 2 - Naisusulat ang tatlong na ngalan ng inilarawang bagay sa puzzle. 1 - Naisusulat ang isa hanggang dalawang na ngalan ng inilarawang bagay sa puzzle.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 110

A. Mga Gawaing Instruksyunal
B. Kagamitan/Resorses
Magpabuo ng lagom/balangkas
Makapaghinuha ng susunod na mangyayari makapaghinuha sa kahulugan ng salita ayon sa konteksto Ipasuri ang kwento upang matukoy ang mga sangkap nito. Ipasuri ang kwento upang makilala ang katangian ng tauhan, mapaghambing ang mga katangian ng tauhan. Ipatukoy ang gamit ng bawat bahagi ng aklat at pahayagan Ipatukoy ang mga gamit ng pang-uri, pang-uring inuulit, at pang-uring pamilang Ipatukoy ang pang-abay, pangatnig, pang-angkop, mga uri ng pang-abay Ipagamit ang clining Ipasuri ang mga salitang magkatulad ang baybay, magkaugnay na mga salita, mga salitang Filipino na hiram sa banyaga. Magpasulat ng liham na nagtatanong, liham pag-oorder ng produkto, liham pangkaibigan.. Magpasulat ng diary, dayalog, liham na nagbabalita. Ipakilala ang pamatnubay na salita ng diksyunaryo Makapagsunod-sunod ng mga salitang ayon sa alpabeto.
1. Mga Aralin 21-30 Yunit III ng Ugnayan 4 Teksto at Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD 2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/i-teach.vibalpublishing. com) 3. CD-ROM Activities
111
YUNIT Aralin
III ISANG LAHI, ISANG DIWA

21
Bahay-Kubo
D.
4.
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Naibibigay ang paglalahat o lagom ng binasa 2. Wika Naisasagawa ang mga panutong napakinggan Nagagamit ang mga pang-uri sa paglalarawan ng tao, bagay, lugar at pangyayari 3. Pagsulat Nakasusulat ng liham na nagtatanong Nakagagamit ng malalaking titik 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Napaparangalan angmga pambansang sagisag o simbulo B. Paksang Aralin 1. Pagbibigay ng Lagom ng Binasa/Pagkilala sa Apat na Uri ng Talata 2. Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari 3. Mga Pang-uri 4. Liham na Nagtatanong 5. Pagpaparangal sa mga Pambansang Sagisag C. Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang pagbubuod ay lagom ng mensahe ng talata. Ito ang paglalahat ng mga pangunahing kaisipan na nasa talata. 2. May apat na uri ng talata. 3. Mahalaga ang kakayahang maalaala ang mga pangyayari sa pagsusunud-sunod ng mga pangyayari.
Ang pang-uri ay salitang naglalarawan ng pangngalan at panghalip. 5. Ang liham na nagtatanong ay isang uri ng liham pangangalakal. Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalaga na malinang ang kaalaman sa pagbubuod? 2. Bakit kailangang maalaala ang mga pangyayari sa binasang kwento? 3. Paano nakikilala ang mga pang-uri sa pangungusap? 4. Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagbuo ng liham na nagtatanong sa pangangalakal?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagkilala sa uri ng talata at pagbuo ng lagom ng talata Pagganap: Basahin ang talata. Isulat ang uri ng talata sa patlang. Buuin ang pangungusap upang maibigay ang lagom ng binasa. Ang niyog ang tinaguriang puno ng buhay. Lahat kasi ng bahagi nito ay nagagamit at talagang kapaki-pakinabang. Subalit sa lahat ng ito, ang pinakamahalaga ay ang laman ng bunga ng niyog. Makapal at maputi ang laman ng bunga ng niyog. Ang lamang itoy ginagawang kendi, bibingka, at puto. Malangis din ang lamang ito. Sa halip na kainin, ginagawang langis ang ibang laman ng niyog. Maaaring gamitin sa pagluluto ang langis na ito. Ginagamit sa paggawa ng mantikilya, sabon, at krema sa mukha ang karamihan sa langis na ito. Uri ng Talata: ______________________________________ niyog maraming ang atin ay sa ibinibigay
Lagom: ____________________________________________ 112

B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Natutukoy ang uri ng talata at nabuo ang lagom ng talata. Natutukoy ang uri ng talata ngunut di mabuo ang lagom ng talata. Nabuo ang lagom ng talata ngunit di matukoy ang uri ng talata Hindi matukoy ang uri ng talata at hindi mabuo ang pangungusap na siyang lagom ng talata.
3.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Itanong: Ano ang sinasagisag ng bahay-kubo? Anu-ano ang bahagi nito?
B.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 178. Talakayin ang Pagbibigay ng Lagom ng Binasa, p. 179. Ipasagot ang Magsanay, pp. 179-180. Pag-usapan ang Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari, p. 180. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 180. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit D.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Ano ang ating pambansang bahay? Ano ang sinasagisag nito sa ating pagka-Pilipino? 2. Paghahawan ng Balakid Pagtambalin ang salitang magkasingkahulugan sa kolum A at B. B A a. lalagyan ng asin na yari 1. payak sa kawayan 2. sinasagisag b. tauban ng pinggan, baso, tasa 3. tukil paliguan at hugasan ng plato 4. banggerahan c. d. simple 5. batalan e. sinisimbulo
E.
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa sanaysay. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. 113
B.
Paglalahad 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 181. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 181. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 182-183. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Kahunan ang pang-uring ginamit sa bawat pangungusap. 1. Dakila ang mga taong nag-alay ng buhay sa kapwa. 2. Si Engr. J. Luces ay mapagmahal na ama. 3. May bagong gusali sa aming paaralan. 4. Puti ang paborito kong kulay. 5. Lima kaming magkakapatid. B. Sumulat ng tig-3 pang-uring naglalarawan sa mga sumusunod. Halimbawa: hanay mabait, masipag, maunawain 1. tigre 2. kurtina 3. leon 4. Bundok Apo 5. kasalan C. Magbigay ng mga pang-uring maaaring maglarawan sa bawat salita sa web. Gamitin ito sa pangungusap.
pook o lugar
bagay
C.
pangyayari
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham na nagtatanong, p. 184. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, p. 185. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng liham na nagtatanong sa may-ari ng isang resort na inyong pupuntahan. Gumamit ng wastong bantas, palugit, malaking titik, at wastong pasok. Ikatlong Araw UGNAYAN
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Bahay-kubo ay ikarangal pagkat tumutukoy sa kulturat kasaysayan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 185.
tao
hayop
B.
114
3.
C.
D.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng mga paraan upang maipakita ang paggalang sa sumusunod na mga simbolo ng bansa. 1. Pambansang bayani 2. Pambansang awit 3. Pambansang puno Pagpapalalim 1. Bukod sa Bahay-kubo, itala ang iba pang sagisag na nagpapakilala ng pagka-Pilipino. Gumawa ng album. 2. Awitin ang Bahay-kubo at sabayan ng sayaw. 3. Idrowing ang Bahay-kubo. Kulayan ito. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Nakapagsaliksik ba ako sa iba pang simbolong nagpapakilala ng pagkaPilipino? 2. Naawit at nasabayan ko ba ng sayaw ang Bahay-kubo? 3. Naiguhit ko ba nang maganda ang Bahay-kubo? Hindi
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Ihanda ang lahat ng sangkap ng mga ilulutong ulam at mga kaldero o kawaling paglulutuan. Isalang sa apoy ang kaldero/kawaling paglulutuan. Lagyan ng mantika na may tamang sukat na panggisa. Hayaan itong uminit. Igisa ang bawang, sibuyas. Haluin at hayaang pumula. Ilagay ang karneng pampalasa sa ginisa. Haluin at hayaang maluto. Ilagay na ang mga gulay na igigisa tulad ng talong, sitaw, kalabasa, at okra. Hayaang maluto nang katamtaman. Timplahan ng tamang asin at paminta. Hanguin na sa apoy kung ayos na ang timpla at luto.
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng panuto. Paglinang Iparinig ang mga panutong ito: Nagpapaturo si Nene sa nanay kung paano ang wastong paraan ng paggigisa ng mga gulay na kanyang pinitas sa gilid ng bahay-kubo. Ito ang sagot ng kanyang ina, Sundin mo, Anak ang sumusunod na mga panuto sa pagluluto ng ginisang gulay.
Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang nagpaturo ng pagluluto? 2. Anong ulam ang iluluto ni Nene? 3. Anu-anong panuto ang itinuro ng kanyang nanay? 4. Sinunod ba niya ang mga ito? 5. Bakit kailangang sundin ang mga panuto sa pagluluto? C. Pagpapalalim Idikta ang wastong paraan ng paglalaba. 1. Ibukod ang puti sa de-kolor. 2. Basain ang mga damit. 3. Magbudbod ng sabon at kusutin ang mga ito. 4. Banlawan. 5. Pigain at isampay. 115
D.
4.
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Isulat ang wastong paraan ng paglilinis ng ilulutong isda.
C.
IV.
Aralin
22 Alamat ng Batangas
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakapagbibigay-hinuha tungkol sa maaaring kalabasan ng mga pangyayari sa binasa Nahihinuha ang kahulugan ng salita ayon sa konteksto ng pangungusap 2. Wika Natutukoy ang mga pahayag na nagpapakilala ng tauhan, pangyayari, at layon sa isang usapan at napakinggang kwento Nakapaghahambing ng katangiang taglay ng tao, bagay, pook nang may moderasyon 3. Pagsulat Nakasusulat ng ibat ibang uri ng liham sa ibat ibang nagagamit nang wasto ang pasok at palugit okasyon sa pagsulat ng liham D.
I.
Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano pagyayamanin at ipagmamalaki ang mga kaugaliang Pilipino Paksang Aralin 1. Pagbibigay-hinuha 2. Paghinuha sa Kahulugan ng Salita Ayon sa Konteksto 3. Paghahambing ng mga Katangian 4. Mga Liham sa Ibat Ibang Okasyon 5. Pagmamalaki sa Kaugaliang Pilipino Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang hinuha ng mambabawa ay ayon sa kanyang dating kaalaman at karanasan. 2. Ang kahulugan ng salita ay makukuha sa paghihinuha ayon sa pagkakagamit sa pangungusap. 3. Ang pang-uri ay may tatlong kaantasan. 4. Inaangkop ang liham na ipinadala depende sa okasyon. 5. Ipagmalaki ang kaugaliang Pilipino kaya gawin ito araw-araw. Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalaga na malinang ang kaalaman sa paghihinuha? 2. Paano nahihinuha ang kahulugan ng salita? 3. Paano naghahambing ng mga katangian? Bakit mahalaga na marunong bumuo ng ibat ibang liham sa iba-ibang okasyon? 4. Paano mo maipagmamalaki ang kaugaliang Pilipino?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paghahambing ng mga katangian ayon sa tatlong kaantasan ng paghahambing Pagganap: Pumili ng isa lamang. Paghambingin ayon sa taas ang tatlong bundok. (Mayon, Makiling, Apo)
116
B.
Paghambingin ang tatlong ilog ayon sa laki. (Pasig, Paraaque, Cagayan) Paghambingin ang tatlong bansa ayon sa ekonomiya/yaman. (China, Korea, Thailand) a. Lantay: _______________________ b. Pahambing: ___________________ c. Pasukdol: _____________________ Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Napaghambing ang tatlong bagay/ lugar ayon sa tatlong kaantasan ng paghahambing. Napaghambing ang dalawang bagay/lugar ayon sa dalawang kaantasan ng paghahambing. Isang kaantasan lamang ang kayang mabuo sa pangungusap. Hindi nakapaghambing ayon sa tatlong kaantasan.
2.
Paghahawan ng Balakid Ibigay ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. hanapin ito sa kahon at isulat sa patlang. pinagmulan nakipaglaban pakikipagkalakalan kapital sumabog
3 Mahusay
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/i-Learn at i-Teach Activities sa Vibal website
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Saan nagmula ang Batangas? Sino sa inyo ang tagarito? B.
C.
Isa sa walong lalawigan ang Batangas na naghimagsik laban sa mga Espaol. Noong panahon ng Amerikano, ________ pa rin ito sa mga ito. 2. Taal ang dating kabisera ng Batangas. Lungsod ng Batangas ang kasalukuyna nito ngayong _________. 3. Alamat ang tawag sa ________ ng isang bayan, bagay, o hayop. 4. Ang bulkan ng Taal ay madalas pumutok. ______ ito ng lava o mainit na putik. 5. Totoo po bang magaling sa negosyo ang mga Batangueo? Mahusay po ba talaga sila sa __________ ng balisong, kumot, damit, at kulambo? 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Itanong: Alam mo ba kung saan nagmula ang lalawigan ng Batangas? Sa anu-anong produkto kilala ang Batangas? Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 188. 117
1.
Talakayin ang paghinuha, p. 189 Ipasagot ang Magsanay, p. 189. Pag-usapan ang Paghinuha sa Kahulugan ng Salita Ayon sa Konteksto, p. 190. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 190-191. D. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ B.
3. Magsinghusay sa pag-awit sina Jal at Charice. 4. Napakabilis lumipas ng panahon. 5. Mabango ang nilutong ulam ni Nanay. Kahunan ang pang-uring wasto para sa kaantasang ipinahihiwatig sa bawat pangungusap. 1. 2. (Maliksi, Mas maliksi, Pinakamaliksi) ang malusog na bata. Ang mga kalahok sa paligsahan sa taong ito ay (mahuhusay, mas mahuhusay, pinakamahuhusay) kaysa noong isang taon. Lungsod ng Baguio ang (malamig, mas malamig, pinakamalamig) na lugar sa bansa. (Matapang, Mas matapang, Pinakamatapang) na hayop ang tigre. Ang bahay na bato ay (malaki, mas malaki, pinakamalaki) kaysa bahay kubo.
3. Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 192. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 192. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 193. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan ang pang-uring ginamit sa bawat pangungusap. Isulat sa kahon ang L kung lantay, PH kung pahambing, at PS kung pasukdol ang kaantasan nito. 1. Matamis ang mga hinog na mangga. 2. Pinakamaputi si Celia sa magkakapatid. 118 4. 5. D.
A.
B.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham sa ibat ibang okasyon, p. 194. 2. Ipagawa ang Magsanay, p. 194. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng liham ng paghingi ng paumanhin sa pagliban mo sa klase. Gumamit ng palugit, wastong pasok, malaking titik, at tamang bantas sa pagsulat. Gawin sa isang malinis na papel.
C.
E.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa paghahambing ng mga katangian, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpblishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit III Aralin 22 Wika. Bilang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing. com.
2. B.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng dayalog/ usapan.
A.
B.
C.
D.
Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Ang kasaysayan, pagdiriwang, at kaugalian; Dapat ipagmalaki, pagyamanin, ikarangal. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 195. 3. Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng limang pagdiriwang na isinasagawa sa bansa. Isulat din ang lugar kung saan ito ipinagdiriwang at ang petsa ng pagdiriwang. Pagpapalalim Gumawa ng album tungkol sa alamat ng limang bayan sa inyong lalawigan. Ebalwasyon Sagutin ang rubric.
Tanong Nakagawa ba ako ng album tungkol sa alamat ng limang bayan sa aming lalawigan? Oo Hindi
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig
Paglinang Iparinig ang dayalog na ito: Ang daga, manok, baboy, at baka ay mga alaga ng mag-asawang mayaman sa kanilang lupain. MANOK: Bakit ka malungkot, kaibigang Daga? DAGA: May malaki akong problema. Maaari mo ba akong tulungan? MANOK: Ano bang problema mo? Sige, sabihin mo baka makatulong ako. DAGA: Si Bossing kasi bumili ng mouse trap. Natatakot ako, malapit na akong mamatay. MANOK: Sori kaibigan, problema mo lang yan eh, di ko problema. Mag-ingat ka na lang. Malungkot si Daga kaya lumapit siya sa kaibigang baboy. DAGA: Kaibigang Baboy, tulungan mo naman ako, oh. Bumili ng mouse trap si Bossing, paano ko ba maiiwasan iyon? BABOY: Pasensya na kaibigan, problema mo yan, eh. Ipagdarasal na lang kita. Nalungkot na muli si Daga. Lumapit naman siya sa kaibigang baka. DAGA: Mahal na kaibigan, baka naman akoy matulungan mo sa problema ko. May mouse trap ang amo natin, mabilis akong mahuhuli. BAKA: Sori kaibigan, wala akong magagawa. Mag-ingat ka na lang. Dumating ang gabi, may tumunog sa mouse trap. Narinig nina Manok, Baboy, at Baka ang tunog. Nasabi na lang nila na kawawa ang kaibigan nilang si 119
C.
D.
Daga. Patay na. Ang asawang babae naman na mayari ay lumabas nang tumunog ang mouse trap upang tingnan kung nahuli ang daga. Subalit buntot ng malaki at mahabang ahas pala ang nabitag. Hindi napansin ng asawang babae kaya siya ay natuklaw sa binti. Nagkasakit ang asawang babae. Kailangan ng mainit na sabaw upang gumaling. Pinatay ngayon si Manok. Subalit kumalat na ang lason. Dinala na sa ospital ang asawang babae. Maraming bisita at kamag-anak ang dumadalaw kaya kailangang pakainin. Pinatay ngayon si Baboy. Hanggang sa kumalat na ang lason sa buong katawan. Namatay ang asawang babae. Marami ang nakiramay sa araw ng libing. Lahat ng angkan ay dumating. Patay ngayon si Baka. Natira si Daga na noon ay siya ang may malaking suliranin. Ngayon, siya ang natirang buhay. Sagutin ang mga tanong: 1. Sinu-sino ang tauhan sa kwento? 2. Saan naganap ang kwento? 3. Ano ang layon ng usapan sa kwento? 4. Anong katangian mayroon ang bawat tauhan? 5. Anong aral ang iyong natutuhan mula sa kwento? Pagpapalalim Itala ang mga tauhan sa napakinggang kwento. Bigyan ng katumbas na katangian bilang pagpapakilala sa bawat isa. Isulat ang pangyayari at layon ng usapan. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
E.
Karagdagang Pagsasanay Balikan ang binasang Alamat ng Batangas. Itala ang mga tauhan dito at ang mga katangiang nagpapakilala sa kanila.
IV.
Aralin
23 Ang Mahiwagang Pinsel

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakikilala ang mga sangkap na nakapaloob sa pantasya 2. Wika Nakasasagot sa mga tanong sa isang interbyu Nakapaglalarawan ng ibat ibang pandama: pantingin, panlasa, pandama, pandinig, pangamoy Nakapagpapahayag ng damdamin ng katuwaan at kalungkutan sa mga pangyayari 3. Pagsulat Nakasusulat ng liham pangangalakal 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipahahayag kung paano ang wastong pakikitungo sa kapwa B. Paksang Aralin 1. Mga Katangian ng Tauhan 2. Mga Pang-uring Inuulit 3. Pagbigkas nang Malinaw at may Damdamin 4. Pagsulat ng Liham Pag-oorder ng Produkto 5. Pakikitungo sa Kapwa
I.
120
C.
D.
Pangmatagalang Pang-unawa 1. Pagkilatis sa katangian ng mga tauhan ng kwento. 2. Ang pang-uring inuulit ay may dalawang kahulugan, maaaring pasukdol tulad ng malaking-malaki; maaaring pahambing kapag walang pang-angkop, at parsyal lamang ang inuulit tulad ng mabangu-bango. 3. Ang pagbasa nang may damdamin ay matatawag na teatrong pabasa. Ang damdamin ay nasa tinig. 4. May inoobserbahang tuntunin sa pagsulat ng liham na nag-oorder ng produkto. Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalaga na makilatis ang katangian ng mga tauhan ng kwento? 2. Paano nalalaman kung pasukdol o pahambing ang paglalarawan? 3. Paano ginagawa ang teatrong pagbasa? 4. Paano sinusulat ang liham na nag-oorder?
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Nabibigklas nang malinaw at may damdamin ang talata. Nabibigkas nang malinaw ngunit walang damdamin ang talata. Paudlot-udlot ang pagbasa ngunit may damdamin naman. Hindi makabasa nang malinaw at walang damdamin.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/i-Learn at i-Teach Activities sa Vibal website
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino sa inyo ang may mga kahilingan? Anong kahilingan ang nais mong matupad? 2. Paghahawan ng Balakid Hanapin sa diksyunaryo ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang. _________ 1. Tuwang-tuwa si Liang nang magising siya na may hawak na pinsel. _________ 2. May matandang lalaki na nagbigay kay Liang ng mahiwagang pinsel. _________ 3. Karamihan po ng mga tao rito ay singkit. 121
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbigkas nang malinaw at may damdamin Pagganap: Basahin nang may damdamin ang maikling talata.
Ang Bagyo Madilim ang langit. Kumikidlat kumukulog. Walang patid ang bagsak ng ulan. Bugsu-bugso ang dating ng hangin. Malamig na malamig ang panahon. Lubog sa tubig-baha ang paligid. walang naglalakad na mga tao.
_________ 4. _________ 5. 3.
Nakapag-asawa sila ng mga katutubo. Permanenteng nanirahan ang mga tao sa lugar na ito. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Punan ang Prediction Chart nang pangkatan. Tanong: Anu-anong hiling ang hinihingi sa mahiwagang pinsel?
Ang Hula Namin Tunay na Nangyari
Atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit III Aralin 23 Pakikinig at pakinggan ang seleksyon. Bilang guro, maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com. Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 199. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 199. Pagsasanay 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, pp. 199-201 2. Karagdagang Pagsasanay A. Tukuyin kung tumutukoy sa paningin, panlasa, pandama, pandinig, at pang-amoy ang inilalarawan sa bawat pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang. ____________ 1. Malamig ang klima sa Lungsod ng Baguio. ____________ 2. Ang sarap ng ulam na niluto ni Nanay. ____________ 3. Ang taas ng lipad ng saranggola ni Pepe. ____________ 4. Bakit magaspang ang mga palad mo? ____________ 5. Nakakabingi ang putukan kapag Bagong Taon. B. Tukuyin ang damdaming nakapaloob sa bawat pangungusap. Piliin ang sagot sa kahon. ______ 1. Ang tagal namang dumating ng sundo ko.
A.
B.
B.
C.
D.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 196-197. Talakayin ang Mga Katangian ng Tauhan, p. 198. Ipasagot ang Magsanay, p. 198. Pag-usapan ang Mga Pang-uring Inuulit at Inaangkupan. Ipasagot ang Magsanay, p. 198. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
122
______ 2. ______ 3. ______ 4. ______ 5.
Yeheey! Pupunta kami sa Enchanted Kingdom. Kawawa naman ang nabundol na bata. Hindi pwedeng siya ang manalo sa paligsahan. Dapat ako! Kailan kaya ang uwi ni Nanay na magpapasaya sa akin? lungkot tuwa inip A.
5.
akong magluto at nais ko ng mga bagong resipe. Salamat po sa inyong pagtugon. Ang Patnugot Del Monte Kitchenomics PO Box MCO 1256 Makati City
Ikatlong Araw UGNAYAN pagkaawa galit D. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Mahalin ang iyong kapwa, Utos ng Dakilang Lumikha. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 203. 3. Karagdagang Pagsasanay Magbigay ng tigatlong gawain na nagpapakita ng wastong pakikitungo sa mga sumusunod. 1. lolo at lola 2. kapitbahay 3. kamag-aral Pagpapalalim Magsaliksik at magbasa ng mga kwentong pantasya. Isulat ang mga aral na natutuhan mo sa kwento. Pagpapahalaga Sagutin: Nakapagsaliksik at nakapagbasa ba ako ng mga kwentong pantasya? Naisulat ko ba ang mga aral na natutuhan ko mula rito.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham pangangalakal, p. 202. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 202-203. 3. Karagdagang Pagsasanay Isulat muli ang liham pangangalakal nang may wastong palugit, gamit ng malaking titik, wastong bantas, at nasa wastong posisyon ang bawat bahagi ng liham. 1. CharmieCrisostomo: 2. Mahal na Ginoo: 3. 5 J.P. Rizal St. Magdalena, Laguna Mayo 2, 2010 4. Nasi ko pong humingi ng kopya ng mga resipe na inyong ipinamimigay. Mahilig po
B.
C.
D.
123
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng interbyu. Paglinang Iparinig ang interbyung ito: Magandang umaga po. Narito po tayo sa isang interbyu ng mga batang nais sumali sa paligsahan sa pag-awit. TAGA-INTERBYU: Ano ang pangalan mo? Ipakilala ang sarili. SAGOT:Ako po si Charenz Grace Comilang. Siyam na taong gulang. Nakatira sa Brgy. Landayan, San Pedro, Laguna TAGA-INTERBYU: Bakit ka sumali sa timpalak na ito? SAGOT:Nais ko pong malinang ang aking talento sa pag-awit. TAGA-INTERBYU: Kung sakaling ikaw ang manalo, ano ang gagawin mo sa napanalunan mo? SAGOT:Ibibigay ko po sa nanay ko upang magamit sa aming panggastos. Ipagagamot ko po ang nanay ko dahil may sakit po siya. Nais ko pong humaba pa ang buhay niya upang masubaybayan pa niya ang mga tagumpay ko. TAGA-INTERBYU: Mahusay ang iyong mga sagot. Ano ang kakantahin mo? SAGOT: May Bukas Pa. TAGA-INTERBYU: Palakpakan po natin siya. Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang paksa ng interbyu? 2. Nakasagot ba nang maayos ang bata? 3. Ano ang dapat tandaan sa pagsagot sa interbyu?
C.
B.
D.
Pagsasanay Pakinggan ang interbyu. Sagutin ang mga tanong. Ano pong sabon ang gamit ninyo sa paglalaba? Bakit po ito ang inyong nagustuhan? Ano po ang angat ng sabong inyong ginagamit sa ibang sabon? Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
E.
Karagdagang Pagsasanay Itala ang iyong mga katanungan kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataon na mainterbyu o makausap ang pangulo ng bansa.
IV.
Aralin
24 Maria L. Tinawin: Huwarang Nars

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nasusuri ang mga ideya ng binasa tungo sa pagbabalangkas Nagagamit ang mga pamatnubay na salita ng diksyunaryo 2. Wika Natutukoy ang napakinggang katwiran, pagpapasya, paniniwala
I.
124
B.
C.
Nakapagpapahayag na gumagamit ng matalinghagang salita sa paglalarawan ng isang Pilipinong nagmamalasakit sa kapwa 3. Pagsulat Nakasusulat ng pabuod at pasaklaw na lagom tungkol sa mga karanasan ng pagmamalasakit ng Pilipino sa kapwa 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipahahayag ang mga dapat gawin upang makatulong sa mga nangangailangan Paksang Aralin 1. Pagbabalangkas 2. Mga Pamatnubay na Salita ng Diksyunaryo 3. Mga Pang-uring Pamilang 4. Pagsulat ng Lagom 5. Pagtulong sa Nangangailangan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang balangkas ay maaaring buuin nang papaksa o papangungusap. 2. Ang mga pamatnubay na salita ay ang salita sa kaliwa na unang salita sa pahina. 3. Ang pang-uring pamilang ay nagpapakita ng bilang ng pangngalan o panghalip. Dalawang uri ng pamilang: a. Pamilang na patakaran o kardinal. b. Pamilang na panunuran o ordinal. 4. May dalawang uri ng lagom: Pabuod kung magsisimula sa pagilang at magtatapos sa kamatayan. Pasaklaw kung magsisimula sa isang tagpo sa buhay at sa pagpapatuloy ng buod, masusulat ang pagsilang, at kamatayan. 5. Hindi lang pera ang batayan sa pagtulong. Maaaring payo o moral support ito.
D.
Mahahalagang Tanong 1. Paano binubuo ang balangkas na papaksa? balangkas na papangungusap? 2. Bakit mahalaga ang pamatnubay na salita ng diksyunaryo? 3. Paano sinusulat ang lagom na pabuod? lagom na pasaklaw? 4. Bakit mahalaga ang kaalaman sa dalawang uri ng pang-uring pamilang? 5. Paano ka tumutulong sa kapwa?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Paggamit ng pang-uring pamilang sa pagsasalaysay ng isang karanasang di-malilimutan Pagganap: Isalaysay sa loob ng sampung pangungusap ang isang karanasang di-malilimutan. Gumamit ng pang-uring pamilang. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakapagsasalaysay ng isang karanasan nang tuluy-tuloy na gumagamit ng pang-uring pamilang sa loob ng sampung pangungusap. Nakapagsasalaysay ng karanasang di-malilimutan na gumagamit ng panguring pamilang sa loob ng walong pangungusap. Nakapagsasalaysay ng karanasang di-malilimutan na gumagamit ng panguring pamilang sa loob ng lima hanggang anim na pangungusap. Pahintu-hinto ang pagsasalaysay ng karanasang di-malilimutan na gumagamit ng pang-uring pamilang sa loob ng dalawa hanggang apat na pangungusap.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
125
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay D.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Ano ang pangarap mong maging sa paglaki mo? Sino ang nais maging nars? 2. Paghahawan ng Balakid Itambal ang kasingkahulugan ng mga salita sa kolum A at B. B A a. dakila 1. mariwasa b. pagseserbisyo 2. magpasya c. mayaman 3. paglilingkod d. namatay 4. magiting e. magdesisyon 5. pumanaw 3. Pagtataka ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Itanong: Bakit naging huwarang nars si Maria L. Tinawin? Anu-anong katangian mayroon siya? Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 205. Talakayin ang Pagbabalangkas, p. 206. Ipasagot ang Magsanay A at B, at C, pp. 206-208.
Pag-usapan ang Mga Patnubay na Salita ng Diksyunaryo, p. 209. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 210. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
A.
B.
C.
B.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa talambuhay. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 211. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 211. Pagsasanay 1. Pasagutan ang Magsanay A, B,C, at D, p. 212. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan ang matalinghagang salita na ginamit sa bawat pangungusap. Piliin ang kahulugan nito sa kahon. Isulat ang titik ng sagot sa patlang. _____ 1. Mabulaklak ang dila ni Lorie. _____ 2. Wala siyang nilulunggati kundi ang matamis na oo ng kanyang naiibigan. _____ 3. Nagsalimbayan sa kanyang isipan ang mga nakalipas na pangyayari.
126
_____ 4. _____ 5.
Maghunos dili ka sa iyong mga binabalak. Masalimuot ang mga pangyayari sa kanyang buhay. a. b. c. d. e. minimithi magulo madaldal/mabuladas naghahalinhinan dahan-dahan
3. Karagdagang Pagsasanay Bumasa ng mga talambuhay ng mga Pilipinong nagpakita ng pagmamalasakit sa kapwa. Isulat ang karanasan nila sa pabuod at pasaklaw na lagom. Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Pagtulong sa nangangailangan. May gantimpalang nakalaan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 213. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng isang linggong talaarawan na naglalahad ng iyong mga ginawang pagtulong sa kapwa. Ibahagi rin ang iyong naramdaman sa bawat araw. Pagpapalalim Magsaliksik at gumawa ng album ng mga Huwarang Pilipino. Isulat ang mga nagawa nila para sa kapwa at bayan. Pagpapahalaga Sagutin ang rubrics.
Oo Nakapagsaliksik ba ako ng mga huwarang Pilipino? Naitala ko ba ang kanilang mga nagawa sa kapwa at bayan? Hindi
B.
Bilugan ang mga ginamit na matalinghagang salita sa kwento. Humahangos si BJ habang ibinabalita sa kanyang ina ang nangyaring aksidente sa kanilang kapitbahay na si Aling Nena. Nabundol daw ito ng rumaragasang kotse at agaw-buhay nang isinugod sa ospital. Dami pa raw namang kuskos balungos sa ospital bago pa ito tuluyang tanggapin. Matapobre ang ibang doktor at di ka gagamutin kapag alam nilang hampaslupa ang pasyente at walang perang ibabayad. Ang hirap ng dukha. Sino kaya ang magkakawanggawa upang mailigtas ang buhay ni Aling Nena?
B.
C.
D.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng pabuod at pasaklaw na lagom, p. 213. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 213.
D.
E.
127
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento. Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Patotoo ng isang kabataan na hindi hadlang ang kahirapan sa pag-unlad. Ako si Jerry de Alday. Anak ng magsasaka. Panlima ako sa walong magkakapatid. Mahirap lang kami noon. Ang maghapon ay ginugugol namin sa pagtatanim ng palay sa gitna ng init ng araw. Sa karampot na sweldo ng aking tatay ay pinagkakasya niya sa aming panggastos at pagkain. Isang mais ay hahatiin sa walong bahagi upang kaming magkakapatid ay pare-parehong makakain. Dahil sa hirap ng buhay, napilitan akong tumigil sa pag-aaral. Naranasan kong magpaalila bilang tagabuhat ng mga palay at tagapastol ng mga hayop. Naranasan kung gumising nang maaga upang magtinda ng pandesal. Naawa ang aking tiya at inampon ako upang pag-aralin. Sinikap kong mag-aral na mabuti. Nangarap ako na ayaw ko nang balikan ang hirap ng buhay noong akoy maliit pa. Salamat sa Panginoon at may taglay akong talino. Sa pagsisikap at tiyaga, natapos ko ang pag-aaral bilang iskolar. Sa ngayon po, ako ay isa nang guro na nagbabahagi ng aking karanasan sa aking mga mag-aaral. Sa aking paniniwala, ang mga suliranin sa buhay ay inspirasyon upang tayo ay umunlad. Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang nagbahagi ng mga karanasan niya sa buhay? 2. Anu-ano ang ibat ibang hirap na kanyang naranasan? 3. Paano naging hamon sa kanya ang kahirapan at magpasyang tumigil sa pag-aaral?
4. 5. C.
Ano ang paniniwala ni Jerry sa buhay? Bigyang-katwiran ang Ang kahirapan ay di hadlang sa pag-unlad.
Pagpapalalim Alin ang mas mabisang gamitin sa pag-aaral, Kompyuter o Diksyunaryo. Bigyangkatwiran ang iyong sagot. Bakit ito ang iyong pasya at pinaniniwalaan?
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Humanda sa pagkakaroon ng pagtatalo tungkol sa sumusunod na paksa: Alin ang higit na mahalaga sa pag-aaral: aklat o kompyuter? IV. Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 204-213
Aralin
25 Ang Buhay ni Labaw Denggen

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakasusulat ng balangkas ng kwento sa anyong papaksa o pangungusap ang mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ang bigkas at kahulugan
I.
128
2.
3.
4.
Wika Natutukoy ang mga kaisipang napakinggan na walang kabuluhan o paningit lamang Natutukoy ang mga pang-abay sa pangungusap Pagsulat Naipahahayag ang naiisip at nadarama sa pagsulat ng liham pangkaibigan Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipahahayag kung paano ang wastong paggalang sa magulang
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Wastong pagbigkas ng salita na pareho ang baybay ngunit magkaiba ng diin Pagganap: Magbigay ng mga pares ng salita na pareho ang baybay ngunit magkaiba ang diin. Mga halimbawa: tubo tubo aso aso paso paso B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakabibigay ng limang salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ng kahulugan. Nakabibigay ng apat na pares ng mga salitang magkakatulad ang baybay ngunit magkaiba ang kahulugan. Nakabibigay ng tatlong pares ng mga salitang magkatulad ng baybay ngunit magkaiba ang kahulugan. Hindi nakabibigay ng pares ng mga salitang magkatulad ng baybay ngunit magkaiba ang kahulugan.
B.
Paksang Aralin 1. Mga Sangkap ng Kwento 2. Mga Salitang Magkatulad ang Babay 3. Mga Pang-abay 4. Liham Pangkaibigan 5. Paggalang sa Magulang Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga sangkap ng kwento ay tagpuan, mga pangyayari, at katapusan. 2. May mga salitang magkatulad ang baybay nganit magkaiba ng bigkas, magkaiba rin ng kahulugan. 3. Ang pang-abay ay mga salitang nagbibigay-turing sa pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay. 4. Maraming paraan ng paggalang sa magulang. Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalaga ang mga sangkap ng kwento? 2. Bakit mahalaga ang tamang pagbigkas ng salita? 3. Paano nagiging makahulugan ang pangungusap na may pang-abay? 4. Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagsulat ng isang liham pangkaibigan? 5. Paano nagpapakita ng paggalang sa magulang?
3 Mahusay
C.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
D.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa CD-ROM
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. 129
2.
Itanong: Anong epiko ang nabasa na ninyo? Anong aral ang natutuhan ninyo rito? Paghahawan ng Balakid Piliin sa kahon ang salitang binigyang-kahulugan ng may salungguhit sa pangungusap. sinuyo inilubog pagkapanganak 1. matalo nagdaan
D.
E. Pagkasilang pa lamang sa kanya ay lumaki na agad siyang malakas at marunong nang magsalita. 2. Inilublob niya sa dagat si Buyong. 3. Dumilim at lumindol nang magapi ng magkapatid si Buyong Saragnayon. 4. Lumipas ang maraming araw. 5. Niligawan niya ang dalaga. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Itanong: Ano ang epiko? Anong epiko ang nabasa na ninyo? Bakit natin pinag-aaralan ang epiko?

Subukin ang pang-unawa ng mga mag-aaral ukol sa nabasang seleksyon. Atasan silang gawin ang karagdagang pagsasanay sa CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click ang Isang Lahi, Isang Diwa Pang-unawa.
3.
A.
B.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 215. Talakayin ang Mga Sangkap ng Kwento, p. 216. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 216. Pag-usapan ang Mga Salitang Magkatulad ang Baybay, p. 217. Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 217-218.
B.
C.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 219. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 219. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 220. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan ang mga pang-abay sa pangungusap. 1. Tuwang-tuwang sumakay ng kalesa si Myra. 2. Nasa puno ang pugad ng ibon.
130
3. 4. 5. B.
Marahang lumakad ang mga bata pagpasok ng silid. Nagmamadali siyang umalis ng buhay. Magbabakasyon kami sa Pangasinan. B.
Kahunan ang pang-abay na ginamit sa talata. Tuwing araw ng Linggo ay nagsisimba ang buong mag-anak sa St. Magdalene Parish Church. Maaga pa lamang ay naghahanda na sila para sa araw na iyon. Pagkagaling sa pagsisimba ay dumaraan sila sa palengke upang mamili ng lahat ng kanilang kailangan sa bahay. Pagdating ng hapon, sila ay kumakain sa labas at namamasyal sa parke. Gabi na kung sila ay umuwi ng bahay. Masayang-masaya ang buong mag-anak.
C.
D.
Ipaliwanag: Mga karanasan sa buhay. Kapupulutan ng aral. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 221. Pagpapalalim Magsaliksik at gumawa ng album ng ibat ibang epiko at aral na natutuhan dito. Pagpapahalaga Sagutin: Nakapagsaliksik ba ako ng iba pang epiko at naisulat ko ba ang aral na natutuhan ko rito? Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng teksto. Paglinang Iparinig ang maikling sanaysay na ito: Ibat iba ang uri ng transportasyon. May transportasyong panlupa, pantubig, at panghimpapawid. Kotse, trak, bus, tricycle, bisikleta, motor, at van ay mga sasakyang panlupa. Bapor, barko, lantsa, bangka ay mga sasakyang pantubig naman. Ang mga sasakyang panghimpapawid ay eroplano, helicopter, at jet. Mag-ingat tayo upang makarating nang ligtas sa ating mga pupuntahan. Sagutin ang mga tanong: 1. Anu-ano ang ibat ibang uri ng transportasyon? 2. Magbigay ng mga halimbawa ng transportasyong a. panlupa c. panghimpapawid b. pantubig 131
A.
C.
Balikan ang kwentong Ang Buhay ni Labaw Denggen. Tukuyin ang mga pang-abay na ginamit sa kwento.
B.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham pangkaibigan, p. 221. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 221. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng liham para sa iyong mga magulang para sa kanilang walang sawang pagmamahal at pagaaruga sa inyong magkakapatid. Ikatlong Araw UGNAYAN
A.
3. C.
Alin ang kaisipang paningit lamang sa napakinggang seleksyon? Pagpapalalim Tukuyin ang kaisipang walang kabuluhan o paningit lamang sa sumusunod na sitwasyon. Ang pagbaha ay patuloy na suliranin ng mga tao sa Metro Manila tuwing tag-ulan. Napakarami na kasing tambak ng basura sa mga kanal at estero na dahilan ng pagbabara ng mga lagusan ng tubig. Tapon dito, tapon doon ng mga basura ang mga tao. Kaya kapag bumaha, basurang itinapon mo, babalik din sa iyo. Ang mga kalbong kabundukan ay sanhi rin ng pagbaha. Alin ang kaisipang paningit lamang sa narinig mong sitwasyon? Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
Aralin
26 Manalig Ka Lamang
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakikilala ang ibat ibang bahagi ng aklat Nakikilala ang magkakaugnay na mga Salita 2. Wika Nakapagbibigay ng pagbabago ng wakas sa kwentong napakinggan Nabibigkas ang mga salita nang may damdamin 3. Pagsulat Nakasusulat ng sagot sa isang liham pangkaibigan na tinanggap 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naisasaad kung paano maipapakita ang pananalig sa Panginoon Paksang Aralin 1. Ibat ibang Bahagi ng Aklat 2. Pagkilala sa Pagkakaugnay ng mga Salita 3. Pagbigkas ng Salita nang may Damdamin 4. Pagsagot sa Liham na Tinanggap 5. Pananalig sa Panginoon Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga bahagi ng aklat ay may kanya-kanyang gamit. 2. Ang mga salita ay maaaring magkaugnay dahil sila ay magkasingkahulugan o magkasalungat ng ipinapahayag. 3. Sa malinaw at wastong pagsasalita, kailangang sa baga manggaling ang hangin at hindi sa lalamunan. 4. Tumigil sa bahaging buo ang ideya bago magpatuloy sa pagbigkas ng taludturan.
I.
D.
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Tukuyin ang kaisipang walang kabuluhan o paningit lamang sa talata. Si Labaw Denggen ay isa sa anak nina Diwata Abyang Alunsina at Buyung Paubari. Pagkasilang pa lamang ay nagtataglay na siya ng kakaibang lakas. Agad rin siyang lumaki. Nakikinig ako sa kwento ni Lola. (Dagdagan pa ang pagsasanay)
C.
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, sa CD-ROM
pp.
214-221,
Interaktibong
Aralin
132
5.
6. D.
Ang pagsagot sa liham na tinanggap ay tanda ng paggalang. Ang mga bahagi ay katulad din ng liham pangkaibigan. May mga kilos na nagpapakita ng pananalig sa panginoon.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Naniniwala ka ba sa kasabihang Kapag nanalig ka sa Panginoon, matutupad ang iyong mga ninanais? 2. Paghahawan ng Balakid Hanapin sa kolum B ang kasingkahulugan ng salitang may salungguhit sa kolum A. Isulat ang titik ng tamang sagot sa loob ng bilog. A 1. tibay ng pananalig 2. haba ng panalangin 3. huwag alalahanin 4. kapangyarihan ng Poong Lumikha 5. tanggapin nang maayos ang kalooban Niya 3. a. b. c. d. e. B dasal Panginoong Diyos ibinigay/biyaya pananampalataya intindihin
Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat malaman ang nilalaman ng bawat bahagi ng aklat? 2. Paano nakikilala ang magkakaugnay na salita? 3. Paano bumigkas nang may damdamin? 4. Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagbuo ng pagsagot sa liham na tinanggap? 5. Paano ka nagpapakita ng pananalig sa Panginoon?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbuo ng sariling aklat na may limang bahagi Pagganap: Bumuo ng isang aklat (book making) na may limang bahagi. Huwag gawin ang nilalaman. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Nakabubuo ng isang aklat na may limang bahagi. Nakabubuo ng isang aklat na may apat na bahagi. Nakabubuo ng isang aklat na may tatlong bahagi. Nakabubuo ng isang aklat na may isa hanggang dalawang bahagi.
B.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
C.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Itanong: Bigyang-pagkakaiba ang kahulugan ng panalangin sa pananalig. Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 222-223. 133
D.
Talakayin ang Ibat Ibang Bahagi ng Aklat, pp. 224-225. Ipasagot ang Magsanay, p. 225. Pag-usapan ang Pagkilala sa Pagkakaugnay ng mga Salita, p. 226 Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 226. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 228. 2. Karagdagang Pagsasanay Bigkasin nang wasto at may damdamin ang talata mula sa Bibliya.
E.

Para sa karagdagang pagsasanay sa pagkilala sa pagkakaugnay ng mga salita, atasan ang mga magaaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipaclick ang Filipino Ugnayan 4 Yunit III Aralin 26 Talasalitaan. Bilang guro, maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
A.
B.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 227. 2 Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 227.
Ang Panginoon ang aking pastol; Hindi ako mangangailangan Kanyang pinahihiga ako sa sariwang pastulan: Pinapatnubayan niya ako sa siping ng mga tubig na pahingahan, Kaniyang pinapananauli ang aking kaluluwa Pinapatnubayan niya ako sa mga landas ng katuwiran. alang-alang sa Kanyang pangalan. Oo, bagaman akoy lumalakad sa libis ng lilim ng kamatayan Wala akong katatakutang kasamaan, sapagkat Ikaw ay sumasa akin: Ang Iyong pamalo at ang Iyong tungkod, ay magsisialiw sa akin. Iyong pinaghahandaan ako ng dulang sa harap ko sa harapan ng aking mga kaaway: Iyong pinahiran ang aking ulo ng langis; Ang aking saro ay inaapawan. Tunay na ang kabutihan at kaawaan ay susunod sa akin. Sa lahat ng mga kaarawan ng aking buhay. At akoy tatahan sa bahay ng Panginoon magpakailanman. - Awit 23
134
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat sa pagsagot sa liham na tinanggap, p. 229. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 229. 3. Karagdagang Pagsasanay Isaayos nang tama ang limang bahagi ng liham. Muling isulat ito sa inyong notbuk. 1253 A. Buncayao St. Paraaque City Mayo 31, 2010 Mahal kong Liliosa, Ang nagmamahal mong pinsan, Natanggap ko ang liham mo. Mabuti at nawiwili ka na diyan. Dati, hindi mo malaman ang gagawin mo pagkatapos ng oras ng trabaho. Ipagpatuloy mo ang bago mong libangan dahil ito ay may kapaki-pakinabang na produkto. Pwede mong ipakwadro ang natapos na cross stitched project mo. Ingatan mo palagi ang iyong sarili at patnubayan ka lagi sana ng Panginoon. Lean
2. B.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 229. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng sariling panalangin na nagpapahayag ng matinding pananalig sa Panginoon. Pagpapalalim Magtala ng mga dapat gawin upang maipakita natin ang pananalig sa Panginoon. Ebalwasyon
Oo Nakapagtala ba ako ng mga dapat gawin upang maipakita ang pananalig sa Panginoon? Hindi
C.
D.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Paglalahad Iparinig ang kwentong ito: Sumama si Jose sa kanyang tatay sa pangingisda. Tuwang-tuwa siya at aliw na aliw sa pamimingwit ng isda. Biglang bumigat nang bumigat ang hawak niyang bingwit. Unti-unti niya itong hinigit papaitaas. Isa, dalawa, tatlo... Napasigaw si Jose. Ang laki ng tilapya. Yeheey. May ulam na kami. Sagutin ang mga tanong: 1. Saan sumama sa Jose? 2. Ano ang kanyang kinatutuwang gawin? 135
B.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Wala sa haba ng panalangin, Kundi nasa tibay ng pananalig.
C.
3. Bakit bumigat nang bumigat ang bingwit niya? 4. Ano ang naging wakas ng kwento? 5. Maaari mo bang ibahin ang wakas ng kwento? Pagpapalalim Bigyan ng ibat ibang wakas ang kwentong ito: Nagsimula na ang paligsahan ng cheering squad sa campus nina Vira. Ang lahat ay sabik na sabik na mapanood ang bawat kalahok sa paligsahan. Nagulat ang lahat sa ipinakitang kakaibang galing ng pangkat nina Vira. Napasigaw ang lahat sa ginawang pyramid ng pangkat. Pagkatapos nilang magtanghal, nagtayuan at nagpalakpakan ang mga tao. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ B.
2.
Nagagamit ang klino o cline Wika Naibabahagi ang mga kaalamang napakinggan mula sa radyo, napanood sa telebisyon, at nabasa sa dyaryo Nauuri ang pang-abay na pamanahon, panlunan, pamaraan Pagsulat Nakapagwawasto ng talata at liham Nasusunod ang mga panuntunan sa wastong pagsulat ng talata at liham Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano tatanggapin ang biro bilang paraan ng pakikipagkaibigan
3.
4. D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Bumuo ng talata na naglalahad ng magiging bunga ng pagkakaroon ng pananalig sa Panginoon.
Paksang Aralin 1. Pagsusuri ng Ideya sa Binasa 2. Paggamit ng Klino o Cline 3. Mga Uri ng Pang-abay 4. Pagwawasto ng Talata at Liham 5. Pagpapahalaga sa Mabuting Gawa Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang ideya o kaalamang nabuo ng mambabasa ay batay sa kanyang karanasan at pagkaunawa sa binasang kwento. 2. Ang klino o cline ay nagpapakita ng antas o digri ng kahulugan ng salita. 3. Ang mga uri ng pang-abay ay pamaraan pamanahon at panlunan. Nadaragdagan ng pang-abay ang linaw at ganda ng mga pahayag. 4. May mga panuntunang sinusunod sa wastong pagsulat ng talataan. 5. Ang mabuting gawa ay pahalagahan.
C.
IV.
Aralin
27 Hardin ng Anghel
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nasusuri ang ideya sa binasa batay sa karanasan ng mambabasa
I.
136
D.
Mahahalagang Tanong 1. Paano nabubuo ang ideya o kaalaman tungkol sa binasang kwento? 2. Bakit mahalaga ang kaalaman sa klino o cline? 3. Bakit mahalaga ang pang-abay sa pangungsuap? 4. Paano nakatutulong sa talataan at liham ang mga panuntunan? 5. Paano nakatutulong ang mabubuting gawa sa ating buhay?
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino sa inyo ang mayroon pang lolo at lola? Ano ang nararamdaman ninyo kapag bumibisita sila sa inyo? 2. Paghahawan ng Balakid Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na mga salita. 1. anghel 2. sambakol ang mukha 3. binabaybay 4. pusod ng hardin 5. burol 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Magtala ng mga gawaing nakapagdulot sa iyo ng kagalakan. Magtala ng mga gawaing makapagbibigay-kasiyahan sa iyong lolo at lola. Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 232. Talakayin ang Pagsusuri ng Ideya sa Binasa, p. 233. Ipasagot ang Magsanay, p. 233. Pag-usapan ang Paggamit ng Klino o Cline, p. 234. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 234. 137
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbuo ng isang kwento na may pito hanggang walong pangungusap na gumagamit ng mga uri ng pang-abay Pagganap: Bumuo ng isang kwento na may pito hanggang walong pangungusap na gumagamit ng mga uri ng pang-abay. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakabubuo ng isang kwento na may pito hanggang walong pangungusap na gumagamit ng mga uri ng pang-abay. Nakabubuo ng isang kwento na may lima hanggang anim na pangungusap na gumagamit ng mga uri ng pang-abay. Nakabubuo ng isang kwento na may tatlo hanggang apat na pangungusap na gumagamit ng mga uri ng pang-abay. Nakabubuo ng isang kwento na may isa hanggang dalawang pangungusap na gumagamit ng mga uri ng pang-abay.
3 Mahusay
B.
2 Mahusay-husay
C.
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit
D.
Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 235. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 235. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 236. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan sa bawat pangungusap ang pang-abay. Isulat sa patlang kung ito ay pamanahon, panlunan, o pamaraan. ___________ 1. Maagang pumapasok sa paaralan sina Rhea at Ryan. ___________ 2. Mag-aaral akong magcross stitch sa darating na bakasyon. ___________ 3. Umuuwi sa probinsya ang maraming mag-aaral tuwing bakasyon. ___________ 4. Lumipad paitaas ang mga ibon. ___________ 5. Bukas kami magpipiknik.
B.
Punan ng wastong pang-abay ang patlang na bubuo sa diwa ng bawat pangungusap. Piliin ang sagot sa kahon. Isulat sa patlang ang uri nito. patayo araw-araw tuwing tag-ulan sa Tagaytay sa kabinet
A.
__________ 1. __________ 2. __________ 3. __________ 4.
B.
C.
__________ 5. C.
Masayang maglaro ng bangka-bangkaan __________. ____________ niya isinalansan ang mga damit. Iginuhit niya ang larawan nang ____________. Kailangang maligo ______________ upang luminis ang katawan. ___________ makikita ang Bulkang Taal.
Magbigay ng tigatlong halimbawa ng pang-abay sa bawat uri. Gamitin ito sa pangungusap.
D.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat sa Pagwawasto ng talata at liham. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 237.
E.
138
3. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang wasto ang talata. Likas na masayahin ang mga Pilipino. Sa kabila ng kahirapan ay nakukuha pa nating ngumiti at magbiro. Mahilig tayong magkwentuhan ng nakatatawang mga bagay. Sa maghapong puro trabaho, tayo ay nagpapahinga. Sa oras na ito idinaraos ang kwentuhan, biruan, tawanan, at tuksuhan. Iyan ang Pinoy. Gamitin ang rubric sa pagwawasto ng talata.
Oo 1. May wastong palugit ba ang magkabilang bahagi ng papel? 2. Nakapasok ba ang unang pangungusap ng talata. 3. Gumamit ba ako ng malalaking titik sa bawat simula ng pangungusap? 4. Gumamit ba ako ng wastong bantas? 5. Nagkakaisa ba ang paksa ng talata? Hindi
3.
C.
D.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng diary o talaarawan sa loob ng isang linggo ng mga karanasang nagpapakita ng nagawa mong kabutihan sa kapwa. Ibahagi rin ang iyong naramdaman. Pagpapalalim Magtala ng mga gawaing nagpapakita ng kabutihan sa kapwa. Isadula ang isang sitwasyon na nagpapakita ng kabutihan. Pagpapahalaga Sagutin ang rubrics.
Oo 1. Nakapagtala ba ako ng mga gawaing nagpapakita ng kabutihan sa kapwa? 2. Naisadula ko ba nang maayos ang isang sitwasyon na nagpapakita ng kabutihan? Hindi
A.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Ang mabuting gawa ay di nasasayang , Ang hatid ay tuwa at libong kagalakan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 237.
B.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita. Paglinang Iparinig ang balitang ito: Narito ang balita tungkol sa lagay ng ating panahon. Ang Luzon ay maulap na may pagkulog at pagkidlat. Ang ibang bahagi ng Pilipinas ay bahagya ring maulap. Samantala sa pagsapit ng buwan ng Mayo ay magsisimula na ang tag-ulan kaya pinapayuhan ang lahat na magdala ng mga panangga sa ulan tulad ng payong at kapote kung lalabas ng bahay. Pinapayuhan din ang laat na gumamit ng bota kapag tag-ulan na. 139
Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang paksa ng balitang iyong napakinggan? 2. Ano ang magiging lagay ng panahon sa araw na iyon? 3. Ano ang ipinapayo sa lahat na dalhin kapag lalabas ng bahay kapag tag-ulan? 4. Paano mo ibabahagi ang napakinggang balita sa lagay ng panahon sa iba? C. Pagpapalalim Manood ng telebisyon. Pumili ng isang komersyal. Ibahagi ang nilalaman at mensahe nito sa klase. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ C. E. Karagdagang Pagsasanay Magbasa ng isang artikulo sa pahayagan. Humandang ibahagi ang mensahe at nilalaman nito sa klase. B.
2.
Nakikilala ang mga salitang Filipino na hiram sa banyaga
D.
IV.
Aralin
28 Tayo na sa Iloilo
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Napapangkat ang mga ideya kung nagbabalita o naglalarawan D.
I.
Wika Naisasadula ang madamdaming bahagi ng kwentong napakinggan Nagagamit ang malaking titik sa talata/talaarawan 3. Pagsulat Nakasusulat ng diary ng sariling karanasan 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Nasasabi kung paano ang paggalang sa kilos at pananalita Paksang Aralin 1. Pagpapangkat ng Ideya 2. Mga Salitang Filipino na Hiram sa Banyaga 3. Gamit ng Malaking Titik sa Pagsulat 4. Pagsulat ng Diary 5. Paggalang sa Kilos at Pananalita Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang mga ideyang binasa ay maaaring pangkatin ayon sa paksa. 2. Maraming salitang Filipino na hiram sa banyaga ang ginagamit sa pang-araw-araw na usapan ng mga Pilipino. 3. Ang malaking titik ay ginagamit sa tanging ngalan ng tao, bagay, lugar, at pangyayari. 4. Isinusulat muna ang araw at petsa bago itala ang mga pangyayaring nagaganap sa araw-araw. 5. Ang paggalang sa kilos at pananalita ay pagpapakita ng kabutihang asal. Mahahalagang Tanong 1. Bakit nakatutulong sa pag-unawa ng mga ideya ang pagpapangkat nito?
140
2. 3. 4. 5. II.
Bakit kailangang maunawaan ang mga salitang hiram sa banyaga? Paano nakatutulong ang kaalaman sa malaking titik sa pagbuo ng liham? Bakit sinusulat ang araw at petsa araw-araw sa pagsulat sa diary? Paano naaapektuhan ang pakikipagkapwa ng magalang na kilos at pananalita?
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa CDROM
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Maghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Sino ang nakapunta na sa Iloilo? Ano ang mga tanawing makikita rito? 2. Paghahawan ng Balakid Pagtambalin ang kahulugan ng mga salita sa kolum A at B. 1. 2. 3. 4. 5. 3. A pagdalaw ugnayan isinabog angkan bantayog a. b. c. d. e. B kamag-anak monumento pagbisita inihasik relasyon
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbuo ng isang comedy skit Pagganap: Bumuo ng isang comedy skit. Gumamit ng mga salitang hiram sa banyaga sa dayalog. May limang minuto ang takdang pagtatanghal. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng pito hanggang walong salitang hiram sa banyaga sa dayalog sa loob ng limang minuto. Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng lima hanggang anim na salitang hiram sa banyaga sa dayalog sa loob ng apat na minuto.
3 Mahusay
B.
2 Mahusay-husay Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng tatlo hanggang apat na salitang hiram sa banyaga sa dayalog sa loob ng tatlong minuto. Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng isa hanggang dalawang salitang hiram sa banyaga sa dayalog sa loob ng tatlong minuto.
C.
1 Magsanay Pa
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Ipagawa: Itala ang magagandang pasyalan na makikita sa Iloilo. Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 238-239. Talakayin ang Pagpapangkat ng Ideya, p. 240. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 240. 141
D.
Talakayin ang Mga Salitang Filipino na Hiram sa Banyaga, p. 241. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 241. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
2.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat sa diary ng ginawa mo sa maghapon ngayong araw na ito. Gumamit ng malaking titik sa tanging ngalan at sa simula ng bawat pangungusap.
D.
E.

Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa mga salitang Filipino na hiram sa banyaga. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Isang Lahi, Isang Diwa Talasalitaan.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng diary, p. 244. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 244. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng diary para sa isang linggong darating. Lagyan ng petsa bawat araw.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Alaala ng kasaysayan, Ipagmalaki at ingatan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Pagtalakay 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 245. 3. Karagdagang Pagsasanay Ibahagi ang iyong karanasan nang mamasyal sa isang magandang tanawin ng bansa. Pagpapalalim Lumikha ng awit tungkol sa Iloilo.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Balik-aral sa binasang diary. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 242. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 242. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 243. C. B.
B.
C.
142
D.
Awitin ang Tayo na sa Iloilo. (Sa himig ng Tayo na sa Antipolo) Tayo na sa Iloilo At dooy maglakbay tayo Sa antigong mga simbahan At tayo doon ay magdasal. Pagpapahalaga Sagutin ang rubrics.
Oo 1. Nakalikha ba ako ng awit tungkol sa Iloilo? 2. Naawit ko ba ang Tayo na sa Iloilo nang may wastong himig? Hindi
3. 4. 5. C.
Ano ang madamdaming bahagi sa kwento? Isadula mo nga ito. Ipakita ang husay sa pag-arte.
Papapalalim Makinig ng madamdaming tagpo sa paborito mong drama o teleserye. Isadula ito sa klase. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
D.
A.
B.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento. Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Nalaman ni Marlyn na si Dave ang nawawala niyang anak na kakambal ni JR. Galit si Dave sa kanya kaya gusto niya itong amuin upang magkasundo sila. Dave, pwede ba tayong mag-usap? sabi ni Marlyn. Di ba anak na rin naman ang turing ko sa iyo? Anak? Hindi mo ako anak at hindi kita matatanggap na maging ina ko, ang sagot ni Dave. Tumangis si Marlyn. Napakasakit sa isang ina na hindi ka kilalanin ng iyong anak. Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang mga tauhan sa kwento? 2. Ano ang natuklasan ni Marlyn?
E.
Karagdagang Pagsasanay Lumikha ng sariling kwento mula sa anumang paksang iyong maibigan. Isaalang-alang sa pagsulat ang mga bahagi ng kwento.
IV.
Aralin
29 Mga Kaugalian sa Probinsya

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakikilala ang ibat ibang bahagi ng pahayagan Napagsusunud-sunod ang mga salita ayon sa alpabeto 2. Wika Naibabalita ang mga pangunahing balita 143
I.
B.
Nakapagpapahayag na ginagamit ang mga pangangkop at pangatnig 3. Pagsulat Nakasusulat ng liham pangkaibigan na nagbabalita 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy kung paano ang paggalang sa mga kaugalian ng bansa Paksang Aralin 1. Mga Bahagi Pahayagan 2. 3. 4. 5. Pagsusunud-sunod ng mga Salita Ayon sa Alpabeto Mga Pangatnig at Pang-angkop Pagsulat ng Liham na Nagbabalik Pagpapahala sa mga Tradisyon
4. 5. II.
Bakit dapat igalang ang mga tradisyon ng Pilipino? Paano nakatutulong ang kaalaman sa pagsulat ng liham na nagbabalita?
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbuo ng isang ulo ng balita ng pahayagan Pagganap: Magpangkatan nang apatan. Bumuo ng isang ulo ng balita ng pahayagan. Lagyan ng pangalan ng pahayagan at petsa ng pagkakalimbag. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakabuo ng isang ulo ng balita. May pangalan ng pahayagan at may petsa ng pagkakalimbag. Nakabuo ng isang ulo ng balita. May pangalan ng pahayagan ngunit walang petsa. Nakabuo ng isang ulo ng balita. Walang pangalan ng pahayagan at walang petsa. Hindi nakabuo ng ulo ng balita.
C.
Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang bawat bahagi ay may kanya-kanyang impormasyong ibinibigay. 2. 3. 4. 5. Gawing batayan ang mga titik ng alpabeto sa pagaayos ng mga salita nang paalpabeto. Ang mga pangatnig at pang-angkop ay nag-uugnay ng mga diwang nais ipabatid. Sumunod sa wastong pagsulat ng mga bahagi ng liham sa pagbuo ng liham na nagbabalita. Ang mga tradisyon ng isang bansa ay bahagi ng kanyang kasaysayan. C.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa CD-ROM
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Anu-anong pamahiin ang alam mo? Nakatutulong ba ang pamahiin sa pag-unlad?
D.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat malaman ang nilalaman ng bawat bahagi? 2. 3. Bakit mahalaga ang pag-aayos ng mga salita nang paalpabeto? Bakit mahalaga ang mga pangatnig at pang-angkop sa pangungusap, pasalita o pasulat man.
144
2. Paghahawan ng Balakid Ikahon ang dalawang salitang magkasingkahulugan sa loob ng bawat pangungusap. 1. Isa sa pamahiin sa amin ay ibabaon ang kinamatayang unan, kumot, at damit. Tatabunan ito ng lupa. 2. Maaga kaming ginising upang magalmusal. Damihan daw namin ang kain sa agahan. 3. Wala na akong naabutang pagkain nang akoy pumanaog. Tanghali na kasi nang akoy bumaba sa kusina. 4. Hali-haliling nagbuhat ng ataul ang mga pamangking lalaki ng Mamay dahil malapit ang simbahan kaya binuhat na lang ang kabaong. 5. Maraming pamahiin sa paglilibing ang nalaman ko. Ibat ibang kaugalian na ngayon ko lang natutuhan. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan) Ipagawa: Magtala ng ibat ibang pamahiin na nalalaman ninyo. B. Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila. Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila. Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 246-247. Talakayin ang Mga Bahagi ng Pahayagan, pp. 248-249. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 249. Pag-usapan ang Pagsusunud-sunod ng mga Salita Ayon sa Alpabeto, p. 250.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 250. D. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ E. Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Balik-aral sa binasang liham. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 251. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 251. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, D, at E, p. 252. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bilugan ang pang-angkop na ginamit sa bawat pangungusap. Isulat sa kahon ang dalawang salitang pinag-ugnay ng pang-angkop. 1. Malamig na halu-halo ang paborito ko kung tag-araw. 2. Ulang malakas, ang dulot ay baha. 145
B.
C.
C.
3.
B.
Manipis na damit tulad ng sando at short ang karaniwang suot kung tag-init. 4. Nanalo si Aling Mely ng isang milyong piso sa lotto. 5. Malambot na unan ang ibig niyang gamitin. Lagyan ng angkop na pangatnig at pang-angkop ang patlang upang mabuo ang diwa ng bawat pangungusap. 1. Ano ang gusto mo? Mangga ba _____ mais? 2. Nakapasa siya sa pagsusulit ____ nag-aral siyang mabuti. 3. Humahanap siya ng matamis ______ suha sa palengke. 4. Ang katapatan _____ kasipagan ay magandang katangian. 5. Sinalubong siya agad ng kanyang mahal ____ ina. Bilugan ang pangatnig ng ginamit sa bawat pangungusap. Salungguhitan naman ang dalawang salitang pinag-ugnay ng pang-angkop. 1. Nais niyang mamasyal ngunit wala siyang pera. 2. Umaawit at sumasayaw si Cristy. 3. Kailangang mamili sa pera o bawi upang manalo. 4. Nais niyang makatapos sa pag-aaral ngunit kulang ang pera nila. 5. Mainit na kape at gatas ang masarap inumin sa umaga.
2. 3.
C.
Pagtalakay sa kasanayan sa pagsulat ng liham na nagbabalita, p. 254. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, p. 254. Karagdagang Pagsasanay Isulat nang wasto ang liham na nagbabalita. Ilagay sa tamang posisyon ang bawat bahagi. Tandaan lamang na gumamit nang wastong bantas, palugit, pasok, at bantas. 1. Agnes 2. Ang iyong pinsan 3. Sta. Catalina Sur, Candelaria, Quezon Abril 29, 2010 4. Mahal kong Charenz, 5. Napakasaya ang naganap na kasalan nina Tito Ryan at Tita Judy na ginanap malapit lang dito sa bayan namin. Sa San Juan, Batangas sila ikinasal at sa kabilang isla na puting buhangin ginanap ang handaan. Marami ang naging bisita at kasama ang pamilya namin na nakisaya. Bakit hindi kayo nakarating sa kasal nila? Kumusta na sa inyo lalo na kina Tito Willie at Tita Angel.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa paggamit ng mga pangatnig. Gamitin ang CDROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Isang Lahi, Isang Diwa Wika.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Mga tradisyon at pamahiin, Bahagi ng kultura natin.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan
146
2. B.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin.
Sagutin ang mga tanong: 1. 2. 3. 4. 5. Ano ang paksa ng balita? Magkano ang ibababa ng langis mamayang hatinggabi? Anu-ano ang tatlong dambuhalang kampanya ng langis sa bansa? Ano ang ibinigay na babala ng Department of Energy? Magkano ang nabalitang idinadagdag na singil sa mga motorista?
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. 2. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 255. 3. Karagdagang Pagsasanay Magtala ng mga kaugalian, tradisyon, o pamahiin na nakagisnan mo sa iyong pamilya. Pagpapalalim Magsaliksik at magtala ng iba pang mga pamahiing Pinoy. Pagpapahalaga Sagutin ang rubrics.
Oo Nakapagsaliksik ba ako at nakapagtala ng iba pang mga pamahiing Pinoy? Hindi
C.
D.
C.
Pagpapalalim Makinig sa napapanahong balita. Talakayin sa klase ng nilalaman nito. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
D.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita. Paglinang Iparinig ang balitang ito: Magro-rollback ng 51.00 litro simula mamayang hatinggabi ang mga kompanya ng langis. Binabalaan ng Department of Energy ang tatlong dambuhalang kompanya ng langis sa bansa na hindi dapat magdagdag ng 58.00 na singil sa mga motorista. May kaparusahan ang lalabag sa batas. Kaya nga minomonitor ang Shell, Petron, at Caltex sa kanilang mga resibo.
E.
B.
Karagdagang Pagsasanay Magbasa ng balita sa pahayagan tungkol sa isyung pang-ekonomiya ng bansa. Ibahagi ang nilalaman nito sa klase.
IV.
147
Aralin
30 Ang Kwento ng Manok at Agila

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakapagbibigay ng angkop na pamagat Nasasagot ang mga tanong sa tulong ng graph 2. Wika Naisasagawa ang magalang na pakikinig sa kapulungang pampaaralan Naisasalaysay na muli ang kwento 3. Pagsulat Nakasusulat ng usapan/dayalog tungkol sa isang paksa 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy ang kahalagahan ng sikap, tiyaga, at sipag upang makamit ang minimithing pangarap B. Paksang Aralin 1. Pagkuha ng Impormasyon sa Graph 2. Pagbibigay ng Angkop na Pamagat 3. Pagsasalaysay na Muli ng Kwento 4. Pagsulat ng Dayalog 5. Pagtahak sa Landas ng Tagumpay Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang pictograph, bar graph, line graph, at pie graph ay nagbibigay ng mga datos. 2. Ang angkop na pamagat ay nagpapahiwatig ng diwang napapaloob sa kathang babasahin. 3. May mga pamantayang dapat tandaan sa pagsasalaysay muli ng kwento. D.
I.
4. 5.
Ang kwento ay nagiging kawili-wili kung may dayalog. Ang susi ng tagumpay ay determinasyon, pagsisikap, at pananalig sa Panginoon.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit nakatutulong ang graph sa paglalahad ng mga importanteng impormasyon? 2. Paano nakatutulong sa mambabasa ang pamagat ng akda? 3. Anu-ano ang mga dapat tandaan sa pagsasalaysay muli ng kwento? 4. Bakit mahalaga ang dayalog sa kwento? 5. Anu-ano ang mga sangkap na kailangan upang magtagumpay ang isang tao?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Piping pagsasadula habang may nagsasalaysay na muli ng kwento Pagganap: Pakinggang mabuti ang aso at ang kambing. Magpangkatan ng tatluhan. Muli itong isalaysay habang may nagsasadula nang papipi. Ang Aso at ang Kambing Sa kasamaang palad, isang aso ang nahulog sa malalim na balon at hindi ito makaahon Isang nagdaraang kambing ang nagtanong dito kung bakit nasa balon. Hindi mo ba alam? Magkakaroon ng tagtuyo at lahat ay mauuhaw. Lumukso ako dito sa balon para malapit sa tubig. Halika. Kaagad tumalon sa balon ang kambing. Tumuntong sa likod nito ang aso at nakaahon siya sa balon. Naiwan sa ilalim ang kaawa-awang kambing.
C.
148
Sa uulitin tumingin ka muna bago tumalon, payo ng aso habang nakatungo sa ilalim ng balong kinaroroonan ng kambing.
2.
Paghahawan ng Balakid Tukuyin ang kasingkahulugan ng salitang may salungguhit sa pangungusap sa tulong ng anyong mga titik at pahiwatig na pangungusap. 1. Nasaan kaya ang pugad na pinanggalingan nito?
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay Kraytirya sa Pagganap Muling naisalaysay ang kwento habang may nagsasadula nang papipi. Muling naisalaysay ang kwento ngunit kalahati lamang ang may papiping pagsasadula. Nahihirapang isalaysay muli ang kwento habang paputul-putol ang pagsasadula nang papipi. Kalahati lamang ng kwento ang naisalaysay muli at walang papiping pagsasadula.
2. Nagkakahig ang sisiw sa paghanap ng pagkain. 3. Nagsumikap lumipad nang mataas ang agila. 4. Hindi kinalimutan ng agila ang kinagisnang pamilya. 5. Napakataas lumipad ng agila.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
3.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatan Anong aral ang matututuhan natin sa mga kwento ng hayop tulad ng kwento nina Manok at Agila?
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit
B.
Paglinang Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Itanong: Naniniwala ka ba sa kasabihang Kung anong paniniwala mo, matutupad iyon sa iyo? Bigyang-katwiran. C.
Pagpapalalim Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila Pagsagot sa mga tanong sa aklat, p. 257. Talakayin ang Pagkuha ng Impormasyon sa Graph. Ipasagot ang Magsanay A at B p. 258. 149
Pag-usapan ang Pagbibigay ng Angkop na Pamagat, p. 259. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 259-260. D. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
upang malaman kung tuyo na ang lupa. Itim ang unang ibong pinalipad niya. Ito ay ang uwak. Hinayaan niyang lumipad ito at sinabing bumalik upang maalaman kung tuyo na ang lupa. Makaraan ang ilang araw, hindi bumalik ang uwak. Kaya ang puting ibon naman ang kanyang pinalipad. Ito ay ang kalapati. Mabilis na sumunod ang kalapati sa utos. Bumalik siya kay Noah tangay ang isang dahon ng olivo. Katunayang tuyo na ang lupa dahil may nabuhay ng halaman. Ngunit ang uwak ay di agad na bumalik dahil nanginain ng mga patay na tao dahil sa baha. Alin sa dalawang ibon ang pipiliin mo?
A.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 261. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 261. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 262. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Basahin ang kwento sa ibaba. Humandang isalaysay ito sa harap ng klase. Ang Uwak at ang Kalapati Dalawang ibon ang pinalipad ni Noah pagkatapos ng 40 araw at gabi ng pagbaha noon D.
B.
Bumasa ng kwento sa big book sa silid-aklatan. Isalaysay na muli ang kwento ayon sa iyong pagkaunawa. Isalaysay na muli Ang Kwento ng Manok at Agila sa harap ng klase ayon sa pagkaunawa mo.
B.
C.
C.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng dayalog, pp. 263-264. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipasagot ang Magsanay, p. 264.
E.
150
3.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng usapan/dayalog tungkol sa pangangalaga ng mga hayop sa gubat lalo na ang mga hayop na malapit nang maubos (endangered species). Isulat sa speech balloon ang usapan upang maging kaakitakit sa mambabasa. Ikatlong Araw UGNAYAN
Isadula ang Ang Kwento ng Manok at Agila nang may kumpletong costume upang maging buhay ang duladulaan. D. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Tanong 1. Nakapagtala ba ako ng mga kwento ng hayop at natutuhan ko ba ang mga aral nito? 2. Nakapagsadula ba ako nang maayos? 3. Naipakita ko ba ang aking kakayahan sa pag-arte? Oo Hindi
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Tuklasin ang sariling kakayahan Nang tagumpay ay makamtan. Huwag lamang kalilimutan Ang pamilyang kinagisnan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin.
B.
Paglinang 1. 2. 3. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 265. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng isang pangako ng iyong mga gagawin upang matupad ang iyong mga pangarap. B. A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento. Paglinang Iparinig ang kwentong ito: Nagpatawag ng miting si Gng. Delia Serrano, ang punungguro ng paaralan sa lahat ng mga mag-aaral at magulang ng mga batang nasa ikatlo at ikaanim na baitang. Marami ang dumalo sa pagpupulong. Mataman at magalang na nakikinig ang mga mag-aaral at magulang sa pulong.
C.
Pagpapalalim Magsaliksik ng kwento tungkol sa mga hayop na kapupulutan ng aral. Punan ang tsart.
Pamagat ng kwento Aral na Natutuhan
151
D. Tinalakay ng punungguro na kailangang magtulungan ang mga mag-aaral, guro, at magulang upang mapataas ang bahagdan ng paaralan sa National Achievement Test (NAT) na ibinibigay taun-taon sa mga mag-aaral sa ikatlo at ikaanim na baitang. Pinapayuhan ang mga mag-aaral na mag-aral nang mabuti. Gayundin ang mga magulang na gabayan ang kanilang mga anak sa pagaaral. Ang mga guro naman ay kailangang ibuhos ang sipag at tiyaga sa pagtuturo sa mga magaaral. Kapag lahat ay nagtulungan, tiyak pasado lahat sa NAT. Nagpalakpakan ang lahat dahil lahat ng mga magulang at mag-aaral sa pulong ay nagtalaga na gagawin ang makakaya nila upang makapasa.
E.
Karagdagang Pagsasanay Maghanda ang guro ng isang kwentong iparirinig sa mga mag-aaral. Pagbibigay ng mga mag-aaral ng mga panuntunang dapat sundin sa pakikinig. Pagkatapos, magbibigay ang guro ng mga tanong tungkol sa kwento. Sagutin ang rubric.
Tanong
Oo
Hindi
Sagutin ang mga tanong: 1. 2. 3. 4. 5. C. Sino ang nagpatawag ng pulong? Sinu-sino ang pinulong ng punungguro? Tungkol saan ang kanilang pinagpulungan? Paano nakinig ang mga bata at mag-aaral sa punungguro? Bakit dapat maging magalang sa pakikinig?
1. Nakinig ba ako nang mabuti sa kwento?
2. Nasagot ko ba ang mga tanong tungkol dito?
Pagpapalalim Anu-ano ang dapat gawin sa pakikinig ng mga pulong pampaaralan? Magtala ng lima.
IV.
152
Lagumang Pagsusulit
Pagbasa
A.
B.
Wika
A.
Bilugan ang angkop na sagot sa panaklong. 1. Ang boses ng babae ay (makipot, matabang, matinis). 2. Maraming naiinis sa (mayabang, mabait, mahiyain) na tao. 3. Ang klima rito sa lungsod ay (maalinsangan, mas maalinsangan, pinakamaalinsangan) kaysa sa lalawigan. 4. (Mabango, Mas mabango, Pinakamabango) ang sampagita sa lahat ng mga bulaklak. Tukuyin ang pandamang nakapaloob sa sitwasyon. Isulat kung paningin, panlasa, pang-amoy, pandama, o pandinig. __pandinig__ 5. Nakaaaliw ang mga huni ng ibon. __pandama__ 6. Ang sarap haplusin ang iyong buhok, napakadulas. ___panlasa___ 7. Bakit mapait ang karamihang lasa ng gamot?
Pagsulat
Bilugan ang matalinghagang salita sa loob ng pangungusap. 10. Bukangliwayway na nang matapos ang paligsahan. Tukuyin ang mga pamatnubay na salita kung saan maaaring matagpuan ang mga sumusunod na salita. Bilugan ang titik ng tamang sagot. 11. buklod a. bulak bulagta b. buklat budhi c. bughaw bugtong 12. kidlat a. kibot kilatis b. kilaw kimkim c. kilos kimiko Bilugan ang pang-abay sa pangungusap. Tukuyin kung pamanahon, panlunan, o pamaraan. __panlunan__ 13-14. _pamanahon_ 15-16. _pamaraan__ 17-18. Mamumulot kami ng mga kabibe sa dalampasigan. Sa susunod na buwan na kita babayaran. Paluhod siyang nagdasal sa altar.
B.
B.
C.
Anong damdamin ang nakapaloob sa mga pangungusap? _nagmamahal_ 8. Bakit labis kitang mahal? ____masaya____ 9. Wow! Nanalo ako sa rafe.
Isulat nang wasto ang mga bahagi ng liham. 19. mahal kong angel 20. brgy. masaya zone 8 Sta cruz laguna
153
Yunit IV Patuloy na Pag-unlad

A. Pangkalahatang Pamantayan Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala at pag-unawa ng narinig, nabasa, at nabuo nilang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo. Pamantayang Pangnilalaman Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng kaalaman sa: pagbibigay-ngalan sa pangkat paglagom sa diwang hatid ng tula pagtukoy /paghinuha sa pangunahing diwa ng binasa pagpapakahulugan sa mga impormasyong nasa editoryal pagbibigay-pamagat sa akda/ tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap pagtukoy sa katotohanan opinyon at Pamantayan sa Pagganap Ang mga kasanayan sa mabisang pagbasa katulad ng pagbibigay-ngalan sa pangkat, paglagom sa diwang hatid ng tula, pagtukoy/paghinuha sa pangunahing diwa ng binasa, pagpapakahulugan sa mga impormasyong nasa editoryal, pagbibigay-pamagat sa akda, tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap, pagtukoy sa opinyon at katotohanan, pagbibigay-hinuha, sariling palagay sa mga pangyayari, pagbuo ng pahayag at pasya, at pagkilala sa tuwiran at dituwirang pahayag Pangmatagalang Pang-unawa Isang kasanayang pang-unawa ang pagpapapangkat ng mga ideya at may batayang pamagat. Ang lagom ay paglalahat ng mga detalyeng nakalahad sa binasa. Sa ekspresyong tuwiran, tiyak ang ipinahahayag na diwa samantalang hinuha naman sa di-tuwiran. Isa na rito ang tuwirang pagsasaad. Bigyan ng pansin ang pagkakaugnay ng paksang pangungusap ng pamagat at panimulang pangungusap upang matukoy ang pangunahing ideya ng binasa. Suriin ang impormasyon sa editoryal sa pagbibigay-kahulugan at katuturan nito. Ang opinyon ay palagay o sariling haka-haka samantalang ang katotohanan ay nagpapahayag ng sariling opinyon o palagay. Mahahalagang Tanong Paano nakatutulong ang mga kasanayan sa pagbasa upang umunlad ang kaisipan ng mga magaaral? Bakit dapat ipagpatuloy ang paglinang sa mga kasanayan sa pagbasa tulad ng pagkilala sa pangunahing diwa ng akda, paglalagom ng diwa ng tula at kwento, pagbibigay-pamagat sa akda, pagsusuri ng opinyon at katotohanan, pagbibigayhinuha sa pangunahing diwa at sariling palagay sa mga pangyayari, pagpapakahulugan sa mga impormasyong nasa editoryal, at tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap?
pagbibigay-hinuha, sariling palagay sa mga pangyayari, pagbuo ng palagay at pasya
154
pagkilala sa tuwiran at dituwirang pahayag paggamit ng dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan pagtukoy sa kahulugan ng salita sa tulong ng clining pagbibigay-kahulugan sa mga salita pagtukoy sa mga pag-uugnayan ng mga salitang magkakaugnay/pagkakaugnay ng mga ideya/mga ideyang magkakaugnay pagtukoy sa panlapi at mga salitang-ugat pagbibigay-kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya pagkilala sa mga salitang hiram pagkilala sa antas ng paggamit ng salita pagkilala sa ekspresyong berbal at di-berbal paghahalintulad ng mga kaisipan
Maraming paraan ng pagpapayaman ng talasalitaan ang gagawin ng mga mag-aaral tulad ng paggamit ng clining, ng dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan, mga salitang magkakaugnay, panlapi at salitang-ugat, kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya Nagagamit nang wasto sa pasalita at pasulat na pakikipagtalastasan ang kaalaman sa wastong gamit ng ekspresyong berbal at di-berbal, paglagom ng ideya, talatang naglalahad, mga ideyang magkakaugnay, impormasyong pasalik, pagbuo ng palagay at pasya, paglilipat ng impormasyon sa ibang anyo, at antas ng paggamit ng salita
Ang pagbibigay-hinuha sa pangunahing diwa at pahayag na di-tuwirang naglalahad ng mensahe ay may mataas na antas ng pag-unawa. Ang pagbibigay ng sariling palagay sa mga pangyayari ay kasanayan din sa Pagbasa. Ang talasalitaan ay napauunlad sa maraming paraan. Ang dating kaalaman sa pag-unawa ng kahulugan ng isang salita na ginamit sa pangungusap ay mahalaga. Ang clining ay isang paraan ng pagkuha ng kahulugan ng salita. Ang pagtukoy sa mga tao at bagay na may kaugnayan sa salita ay bigyangpansin din. Nakatutulong ang pangunahing diwa sa pagbibigay pamagat sa akda. Ang kahulugan ng salita ay makukuha rin sa pamamagitan ng paghahambing o analohiya ng dalawang magkatulad na pag-uugnayan. Ang pagbibigay-kahulugan sa mga salitang kaugnay ng iba't ibang asignatura ay karaniwang pagpapakahulugan. Ganap na hinihiram ang mga salita upang maiwasan ang pagkalito. Ang pag-uugnay ng salita ay isang pamaraan sa pagbibigay-kahulugan sa kaisipan at katangian ng isang salita.
Nakapagbibigay ng pagpapahalaga sa panitikang Pilipino, pagsunod sa babalang pantrapiko, paggalang sa kapwa, pagsisikap sa pag-aaral, mabuting pakikitungo sa mga may kapansanan, pagtulong sa ika uunlad ng lugar, pag-iingat kapag may sakit at pagmamasid sa pamilihan.
Paano mapahahalagahan ang ibat ibang paraan ng pagpapayaman ng talasalitaan tulad ng paggamit ng clining, ng dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan, mga salitang magkakaugnay, panlapi at salitang-ugat, at kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya? Bakit mahalaga ang kaalaman sa wastong gamit ng ekspresyong berbal at di-berbal, paglagom ng ideya, talatang naglalahad, mga ideyang magkakaugnay, impormasyong pasalita, pagbuo ng palagay at pasya, paglilipat ng impormasyon sa ibang anyo at antas ng paggamit ng salita? Paano nahahasa sa pagsulat ng naglalahad, ulat sa nakuhang impormasyon, pagsulat ng reaksyon, diary ng sariling karanasan, pagsulat ng lagom, patalastas, impormasyon sa ibang anyo, at pagsulat ng balita?
155
pagkilala sa mga salitang kaugnay ng mga asignatura pagbuo ng ulat sa nakuhang impormasyon pagkilala sa mga impormasyong pasalita paglilipat ng impormasyon sa ibang anyo (transcoding) pagsulat ng reaksyon, lagom, padiktang pagsulat, panayam, patalastas, impormasyon sa ibang anyo, balita, diary sa sariling karanasan pagbibigay-halaga sa panitikan, tinatamasang karapatan, pag-unlad, paggalang sa kapwa, pagsisikap sa pagaaral, pakikitungo sa mga may kapansanan pagsunod sa mga babalang pantrapiko pagtulong sa ikauunlad ng lugar pag-iingat kapag may sakit
Ang pormal, kolokyal, at balbal ay tatlong antas ng paggamit ng salita. Nasa nilalaman ang ideyang nais palutangin kaya naghahalintulad ng mga kaisipan ang may-akda. Maliwanag at tiyak ang kahulugan sa tuwirang pahayag. Mahirap maunawaan ang di-tuwiran. Ang berbal ay karaniwang pakikipagkomunikasyon sapagkat pasalita ito. Di-karaniwan ang diberbal sapagkat ito ay mga simbolo o senyas. Kailangang maingat ang sumusulat sa paglalagom o paraphrasing ng orihinal na nilalaman. Ang isang ideya ay maiuugnay sa iba pang ideya. Bigkasin nang wasto, malinaw, may wastong diin, at angkop na intonasyon. Ang pagbuo ng sariling palagay at pasya ay karapatan ng isang tao. Ang transcoding ay paglilipat ng isang pahayag mula sa orihinal na anyo. Mahalaga ang komprehensyon sa paghalaw ng nabasang teksto.
Bakit pinahahalagahan ang panitikang Pilipino, pagsunod sa mga babalang pantrapiko, paggalang sa kapwa, pagsisikap sa pag-aaral, mabuting pakikitungo sa mga may kapansanan, pagtulong sa ikauunlad ng lugar, pag-iingat kapag may sakit, at pagmamasid sa pamilihan?
156
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang mga mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa: pagtukoy sa ngalan ng pangkat paglagom sa diwang hatid ng tula pagtukoy /paghinuha sa pangunahing diwa ng binasa pagbibigay-pamagat sa akda/tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap/tuwiran at di-tuwirang pahayag pagtukoy sa opinyon at katotohanan pagbuo ng palagay at pasya pagtukoy sa kahulugan ng clining pagbibigay-kahulugan sa mga salita pagbibigay-kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya pagkilala sa antas ng paggamit ng salita pagkilala sa ekspresyong berbal at di-berbal
Ang mga mag-aaral ay nagpapakita ng kakayahan sa: pagbuo ng ulat sa nakuhang impormasyon pagsulat ng reaksyon, lagom, padiktang pagsulat, panayam, patalastas, impormasyon sa ibang anyo pagpapaliwanag ng pagtulong sa ikauunlad ng lugar pagpapaliwanag sa pag-iingat kapag may sakit pagkilala sa mga impormasyong pasalita
157

Produkto/Pagganap P Produkto Nakapagtatala ng mga salitang hiram mula sa isang balita na napakinggan sa klase P Pagganap Magtala ng anim hanggang pitong salitang hiram mula sa napakinggang balita sa klase. Medical Screening Inirekomenda sa mga Bata Dumaraming mga bata ang nakakukuha ng taba mula sa iba pang sources maliban sa gatas at ayon kay Greener, ang pinakabagong payo ay base sa pinakahuling pagsasaliksik na nagsasabing wala namang pinsalang maidudulot ang reduced-fat milk sa mga bata. Sa US, 1/3 ng mga bata ay overweight at tinataya sa 17 percent ay obese at dahil dito, mahalaga ang mga pinakabagong rekomendasyon, ayon kay Dr. Jennifer Li, Duke University childrens heart specialist. Dagdag pa ni Li, 15 taon ang nakararaan, karamihan sa kanyang mga pasyenteng may problema sa cholesterol ay namana ang kanilang cholesterol disease at hindi konektado sa obesity. Kraytirya sa Pagganap Iba Pang Katibayan sa Pagganap * * * * 1 Nakapagtala ng isa hanggang tatlong salitang hiram mula sa napakinggang balita. * Mga Sagot sa mga Pagsasanay ng Bawat Aralin Lagumang Yunit Pagsusulit ng
4 Nakapagtala ng mga anim hanggang pitong salitang hiram mula sa napakinggang balita sa klase. 3 Nakapagtala ng limang salitang hiram mula sa napakinggang balita sa klase. 2 Nakapagtala ng apat na salitang hiram mula sa napakinggang balita sa klase.
Mga Pagtataya sa Bawat Aralin Mga Takdang Gawain sa Notbuk Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn sa Vibal Website
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa
158

A. Mga Gawaing Instruksyunal 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Ipabigay ang ngalan ng mga nakapangkat na ideya Ipalagom ang diwang hatid ng tula Ipatukoy/Ipahinuha ang pangunahing diwa ng binasa Ipabigay ang kahulugan ng mga impormasyong nasa editoryal Magpabigay-pamagat sa akda/Ipabigay nang tuwiran ang paksang pangungusap Magpatukoy ng opinyon at katotohanan Magpabigay ng tuwiran at di-tuwirang pahayag Ipatukoy ang dating kaalaman sa B pagbibigay ng kahulugan Ipatukoy ang kahulugan ng salita sa tulong ng clining Ipatukoy ang mga salitang magkakaugnay, pag-uugnayan ng mga salita, pagkakaugnay ng mga ideya, at mga ideyang magkakaugnay Ipatukoy ang panlapi at salitang-ugat ng salita Ipabigay ang kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya Ipatukoy ang mga salitang hiram Ipatukoy ang antas ng paggamit ng salita Ipakilala ang pagkakaiba ng ekspresyong berbal at di-berbal Ipahalintulad ang mga kaisipan Ipatukoy ang mga salitang kaugnay ng mga asignatura Magpabuo ng ulat sa nakuhang impormasyon Ipatukoy ang mga impormasyong pasalita Ipalipat ang impormasyon sa ibang anyo Magpasulat ng reaksyon, lagom, padiktang pagsulat, panayam, patalastas, impormasyon sa ibang anyo, balita, diary sa sariling karanasan Ipatukoy ang kahalagahan ng panitikang Pilipino, kahalagahan ng tinatamasang karapatan, kahalagahan ng pag-unlad, paggalang sa kapwa, pagsisikap sa pag-aaral, mabuting pakikitungo sa mga may kapansanan Ipatukoy ang kahalagahan ng pagsunod sa mga babalang pantrapiko/pag-iingat kapag may sakit Ipatukoy ang kahalagahan ng pagtulong sa ikauunlad ng lugar. B. Kagamitan/Resorses
1. Mga Aralin 31-40 Yunit IV ng Ugnayan 4 Teksto at Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD 2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing. com/i-teach.vibalpublishing.com) 3. CD-ROM Activities
23. 24.
159
YUNIT Aralin
IV PATULOY NA PAG-UNLAD
31 Angel Magahum, Sr.: Huwarang Manunulat
D.
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nagagamit ang dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan 2. Wika Napaghahambing ang napakinggang mga kaisipan sa ideya Naihahalintulad ang mga kaisipan o ideya 3. Pagsulat Naisusulat ang isang ulat mula sa mga nakuhang impormasyon 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Napahahalagahan ang panitikan bilang salamin ng kultura B. Paksang Aralin 1. Pagbibigay-ngalan sa Pangkat 2. Paggamit ng Dating Kaalaman sa Pagbibigay ng Kahulugan 3. Paghahalintulad ng mga Kaisipan 4. Ulat sa Nakuhang Impormasyon 5. Pagpapahalaga sa Panitikan C. Pangmatagalang Pang-unawa 1. Sa pagpapangkat ay kailangan ang batayan na tinatawag na pamagat ng mga bagay o ideyang pinagbukod. 2. Karaniwang ginagamit ito sa pagtukoy ng kahulugan ng isang salita na ginamit sa pangungusap. Sa loob mismo ng pangungusap ay may mga salitang magbibigay-pahiwatig. 3. Sa paghahalintulad ng mga kaisipan, kinakailangan ang maingat na pagbasa upang maunawaan ang nilalaman.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit kailangang matukoy ang tinatawag na pamagat ng mga bagay o ideyang pinagbukod? 2. Paano nakatutulong ang dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan? 3. Bakit mahalaga ang paghahalintulad ng mga kaisipan? 4. Paano bumubuo ng ulat sa nakuhang impormasyon? 5. Bakit dapat pahalagahan ang panitikang Filipino?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbibigay-ngalan sa pangkat Pagganap: Pagkatapos na bigyan ng labinlimang ash cards ang mag-aaral, sila ay magpapangkatan ayon sa pangunahing ideya. Bibigyang-ngalan ang bawat pangkat. Halimbawa: 1.
katapatan
kasipagan
matipid
matiyaga
Pamagat Pangunahing diwa 2.
Mabubuting Katangian
Tinikling
Cariosa
La Juta de Moncadea
Singkil
Pamagat Pangunahing diwa
Mga Sayaw ng mga Pilipino
160
3.
Fidel Ramos Cory Aquino
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipakita ang mapa ng Pilipinas. Ipahanap ang pulo ng Visayas. Tanungin ang mga mag-aaral kung ano ang mga bagay na maiuugnay nila sa nasabing pulo. Sabihin: Tingnan natin kung ano ang kaugnayan ng mga sinabi ninyo tungkol sa pulo ng Visayas sa araling babasahin natin ngayon. Iuugnay ang gawain sa araling tatalakayin. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 271. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 271. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa. Pangkat I Sa pamamagitan ng estratehiyang Character Prole, ipakilala si Angel Magahum Sr.
Buong pangalan: ____________________________________ Kailan ipinanganak: _________________________________ Saan ipinanganak: __________________________________ Magulang: _________________________________________ Ama: ______________________________________________ Ina: ________________________________________________ Mga Natamong Tagumpay: ___________________________ ____________________________________________________ Mga dahilan kung bakit kailangang kilalanin: ___________ ____________________________________________________
Joseph Estrada
Gloria Arroyo
Pamagat Mga Dating Pangulo ng Pilipinas Pangunahing diwa 4. Mga Bansa sa Asia = Japan, Korea, Thailand, Indonesia, Malaysia 5. Mga Hanapbuhay = guro, mananahi/modista, karpintero, drayber B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay Kraytirya sa Pagganap Nabigyang-ngalan ang limang pangkat ng mga salita nang buong husay. Nabigyang-ngalan ang apat na pangkat ng mga salita nang may isang mali. Nabigyang-ngalan ang tatlong pangkat ng mga salita nang may dalawang mali. Nabigyang-ngalan ang dalawang pangkat ng mga salita nang maytatlong mali.
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
161
Pangkat II Ano ang kanyang hilig na puspusan niyang pinag-aralan? (Monolog) Pangkat III Isa-isahan ang mga naisulat ni Angel Magahum, Sr. (Paghahabi) Pangkat IV Saan siya nasangkot na pinatunayang may pagmamahal siya sa bayan? (Iskit) B. Paglinang Ipabigay sa mga mag-aral ang mga dapat tandaan sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawaing itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong/gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat ibang estratehiya. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, p. 268 sa batayang aklat. 3. Pagtalakay sa Pagbibigay-ngalan sa Pangkat, p. 269. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 269-270. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ E. Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap A.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay Angel Magahum, Sr., atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Yunit IV Aralin 31 link. Bilang guro, Ugnayan 4 maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpblishing.com.
C.
B.
C.
D.
Ikalawang Araw - WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento. Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 272. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 272. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 273. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Basahin ang sumusunod na talataan. Pagkatapos, sagutin ang sumusunod na mga tanong. Anyo ng Panitikan May dalawang anyo ng panitikan, ang tula at tuluyan. Ang tula ay isinusulat nang pasaknong, samantalang ang tuluyan ay patalata. Parehong may layong magbigay ng aral at makalibang. Ang uri ng anyong tula ay pandamdamin, pasalaysay, padula, at patnigan.
162
Ang uri naman ng anyong tuluyan ay dula, nobela, maikling kwento, pabula, parabula, alamat, anekdota, talambuhay, at sanaysay. Mga tanong: 1. Ano ang dalawang anyo ng panitikan? 2. Isa-isahin ang uri ng anyong tula. 3. Tukuyin naman ang uri ng anyong tuluyan. 4. Paano nagkakatulad ang dalawang anyo ng panitikan? 5. Paano naman nagkakaiba ang dalawang anyo? B. Isulat ang angkop na kataga na maglalahad ng pagkakaiba at pagkakatulad na tinutukoy sa bawat pangungusap. Maaaring magkatulad o magkaiba ang ideya nito. 1. _______________ tuluyan ang pabula at parabula. 2. _______________ ang tulang dula sa tulang pasalaysay. 3. _______________ naman sa anyo ang alamat at anekdota. 4. _______________ anyo ng panitikan ang tula at tuluyan. 5. _______________ may indayog ang pagbasa ng tula kaysa tuluyan. 6. _______________ marami ang uri ng tuluyan kaysa tula.
2.
3.
Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, pp. 274-275. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga pagsasanay. Karagdagang Pagsasanay A. Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Ayusin ang mga ito nang ayon sa wastong pagkakasunud-sunod. Isulat ang a, b, at c sa patlang na maglalahad nang wastong pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap. Pagkatapos, isulat ito nang patalata. __________ 1. Kilala rin siya sa taguri na Dakilang Lumpo. __________ 2. Kung si Emilio Jacinto ang Utak ng Katipunan, si Apolinario Mabini naman ang Utak ng Himagsikan at pinakakanangkamay ni Hen. Emilio Aguinaldo sa ikalawang bugso ng Himagsikan. __________ 3. Ang marami sa kanyang mga isinulat ay pawang tungkol sa pulitika, sa pamahalaan, at sa pagpapalaganap ng damdaming makabayan. B. Gawan ng balangkas ang sumusunod na talataan. Panitikan ng Silangang Visaya Kapag pinag-usapan ang panitikang Waray, itoy tumutukoy sa panitikan na nagmula sa Silangang Visayas, tulad ng Samar, Leyte, Tagbiliran, at iba pang kalapit na pulong nagsasalita ng Waray. Ang panitikang itoy nagsimula pa noong bago dumating ang mga Espaol na ang karamihan sa mga ito ay pasalita. Ilang naririnig sa panitikang pasalita sa wikang Waray ay titigohon na tinatawag na bugtong ng Tagalog 163
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Ulat sa Nakuhang Impormasyon, p. 274. Magkaroon ng malayang talakayan.
at susumaton na kwento naman ang katumbas sa Tagalog. Sinisikap ng ilang iskolar mula sa Visayas na magpatuloy ng pananaliksik sa kanilang panitikan at palaganapin ang mga ito.
Anumang puna o mungkahi ng inyong mga kamag-aral ay ikahuhusay pa ninyo. Pahalagahan din ng guro ang pagsasagawa ng dula sa pamamagitan ng magagandang feedback at positibong mungkahi. D. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa dula? 2. Nakinig ba ako at nanood nang maayos sa ibang pangkat? 3. Tinanggap ko ba nang may paggalang ang puna o mungkahi ng iba? Hindi
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Pahalagahan ang panitikan, Salamin ng kultura ng bayan. Magkaroon ng talakayan tungkol dito. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Muling talakayin ang binasang lunsaran at iuugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan.
A.
B.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. 3. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 275. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talatang naglalahad kung paano mo pahahalagahan ang mga Panitikang Pilipino. B.
C.
Pagpapalalim Sining: Pagsasadula sa harap ng klase ng tungkol sa pagpapahalaga sa kultura ng bayan. Magkakaroon ng peer evaluation pagkatapos na makita ang dula. Sabihin:
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig. Sabihin: Mayaman sa panitikan ang mga Pilipino. Isa na rito ang mga awiting-bayan mula sa ibat ibang lalawigan ng bansa. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit. Sabihin: Iparirinig ko sa inyo ang isang awitingbayan ng mga Visaya na may pamagat na Dandansoy. Pagkatapos pakinggan, sagutin ang mga tanong tungkol dito: Paglinang Iparinig ang awiting-bayang ito: Dandansoy Dandansoy, bayaan ta icao Pauli aco sa Payao Ugaling con icao hidlauon Ang Payao imo lang lantauon.
164
C.
Dandansoy, con imo apason Bisan tubig di magbalon Ugaling con icao uhauon Sa dalan magbobonbobon. Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang paksa ng awiting-bayan? 2. Bakit Dandansoy ang pamagat nito? 3. Anong aral ang nakapaloob sa awiting-bayan na pinakinggan? 4. Tukuyin ang kaugaliang Pilipino ang inilahad sa awiting-bayan. Pagpapalalim Pumili ng isang awiting-bayan na alam na. Paghambingin ang nasabing awiting-bayan sa awiting-bayan na Dandansoy. Magkatulad ba ang kaisipan o ideya ng mga ito? Ipaliwanag. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
IV.
Aralin
32 Karapatang Pambata
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nabibigyang-kahulugan ang salita sa pamamagitan ng clining Nakabubuo ng lagom sa diwang hatid ng tula 2. Wika Natutukoy kung tuwiran o di-tuwiran ang napakinggang ekspresyon Nagagamit ang ekspresyon/pahayag na tuwiran at di-tuwiran 3. Pagsulat Nakasusulat ng sariling reaksyon 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Natutukoy ang sariling mga karapatan B. Paksang Aralin 1. Paglagom sa Diwang Hatid ng Tula 2. Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Clining 3. Tuwiran at Di-tuwirang Pahayag 4. Pagsulat ng Reaksyon 5. Pagtukoy sa Tinatamasang Karapatan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Malinang ang kakayahang lagumin sa maikling paraan ang diwang pinalutang sa tulong ng mga detalye ang paksa ng araling ito. 165
I.
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng iba pang awiting-bayan. Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang paksa ng awiting bayan? 2. Bakit sa palagay mo ito ang naging pamagat ng awiting bayan? 3. Anong aral ang nakapaloob dito? 4. Tukuyin ang kaugaliang Pilipino na inilahad dito.
C.
2. 3. 4.
5. D.
Ang clining ay pag-aantas mula sa pinakapayak tungo sa pinakamataas na antas ng pagpapakahulugan nito. Sa ekspresyong tuwiran, tiyak ang ipinapahayag na diwa samantalang hinuha naman sa di-tuwiran. Sa pagbibigay ng reaksyon, kailangan munang lagumin ang kaisipang nabasa o narinig. Ang reaksyon ay ang iyong saloobin tungkol sa nakita, narinig, o nabasa. Malaman ang mga karapatang tinatamasa sa kasalukuyan.
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakabibigay ng reaksyon sa loob ng sampung pangungusap tungkol sa nakita at naranasan noong tag-araw 2010. Nakabibigay ng reaksyon sa loob ng pito hanggang walong pangungusap tungkol sa nakita at naranasan noong tag-araw 2010. Nakabibigay ng reaksyon sa loob ng lima hanggang anim na pangungusap tungkol sa nakita at naranasan noong tag-araw 2010. Nakabibigay ng reaksyon sa loob ng tatlo hanggang apat na pangungusap tungkol sa nakita at naranasan noong tag-araw 2010.
3 Mahusay
Mahahalagang Tanong 1. Paano nalilinang ang paglagom sa diwang hatid ng tula? 2. Bakit mahalaga ang clining sa pag-aantas ng kahulugan ng mga salita? 3. Ano ang pagkakaiba ng tuwiran at di-tuwirang pahayag? 4. Bakit kailangang matututong magsulat ng reaksyon tungkol sa napanood, nabasa, narinig, o nakita? 5. Bakit mahalagang malaman ang tinatamasang karapatan?
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagsulat ng reaksyon na binubuo ng sampung pangungusap tungkol sa karanasan noong nakaraang tag-araw 2010 nang ang buong Pilipinas ay makaranas ng labis na init Pagganap: Magpangkatan kayo nang tiglima. Magpalitan ng mga karanasan noong lumipas na tag-araw 2010. (Isahang gawain) Lagumin ang ideya. Sumulat ng iyong saloobin tungkol sa iyong nakita at naranasan. Isulat ito sa loob ng sampung pangungusap. Ang Aking Reaksyon sa Tag-init 2010
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website at CD-ROM
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipakita ang larawan ng ibat ibang bata na kilala sa lipunan, maaaring artista, mang-aawit, atleta, magaaral. Ipatukoy kung sino sila at ano ang mahalagang papel na ginagampanan nila sa lipunan. Bigyang ta-
166
2.
3.
lakay sa klase sa anumang sektor ng lipunan nabibilang ang mga bata, sila ay may kanya-kanyang karapatan. Sabihin: Pagkatapos nating pahalagahan ang mga bata sa larawan, tingnan natin kung ano ang kaugnayan nila sa araling tatalakayin natin ngayon. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 279. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, sa pp. 279-280. Magkaroon ng malayong talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa. Pangkat I Sa pamamagitan ng Bulaklak ng Karapatan, itala sa mga petal ang tinutukoy na karapatan ng bawat bata.
Karapatan 1
Pangkat IV Sagutin at ipaliwanag sa pamamagitan ng panel discussion ang tanong na, Bakit kailangang pangalagaan ang karapatan ng mga bata? B. Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat tandaan sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral at sa pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/ gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat ibang estratehiya. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 276-277. 3. Pagtalakay sa Paglagom sa Diwang Hatid ng Tula, p. 278. Ipasagot ang Magsanay, p. 278. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
Karapatan 2 Karapatan 3
D.
Karapatan 4
Pangkat II Sa pamamagitan ng dayalog, isulat sa speech balloons ang pinapangarap ng mga bata. Pangkat III Sa pamamagitan ng larawang-guhit, iguhit ang ibat ibang karapatang nais matamo ng mga bata. Ipaliwanag ang larawang-guhit. E. Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap
167
Upang magulang masiyahan

Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga Karapatang Pambata, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 32 link. Bilang guro, maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
Anak ako na kinalinga Mula sa gintong aral Ng magulang na nag-aruga Naging mabuting mamamayan Ng bansang sinilangan Makatulong sa kaunlaran Sa abot ng kakayahan.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa tuwiran at di-tuwirang pahayag. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Patuloy na Pag-unlad Wika.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tula. Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal. Ipabasa sa mga mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 281. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 281. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 282. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Basahin ang sumusunod na taludturan. Isulat ang tsek () sa kahon kung tuwiran ang pahayag; ekis () naman kung di-tuwiran. Ako, sa Paglipas ng Panahon Nais ko sa buhay Matupad ang mga pangarap 168
B.
B.
C.
Basahin ang sumusunod na mga eskpresyon. Isulat ang tsek () sa patlang kung ito ay tuwiran; ekis () naman kung hindi. ______ 1. Karapatan ko ito! ______ 2. Naku! ______ 3. Mabuhay ang mga bata! ______ 4. Ayaw kong sumama! ______ 5. Talaga po? Bibigyan po ninyo ako ng bagong damit? ______ 6. Huwag kayong maingay sa library.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Reaksyon, p. 283. Magkaroon ng malayang talakayan. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay, p. 284. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
3.
B.
Karagdagang Pagsasanay A. Ilagay ang tsek () sa patlang kung ang pahayag ay nagbibigay ng reaksyon; ekis () kung hindi naman. _____ 1. Sa aking palagay, dapat na alagaan ng mga magulang ang kanilang mga anak. _____ 2. Lahat ng bata sa mundo ay ipinanganak na kakambal ang karapatan nila. _____ 3. Naniniwala ako sa pahayag na, Kung alam mo ang iyong karapatan, dapat ay alam mo rin ang iyong mga responsibilidad. _____ 4. Ang batang Pilipino ay tunay na inaalagaan ng lipunang kinabibilangan niya. _____ 5. Hindi dapat ginagamitan ng pamalo ang isang bata kung siya ay nagkakamali. _____ 6. Pamilya ang pundasyon upang maging maayos ang pag-uugali ng isang bata. _____ 7. Mga magulang kabalikat ng lipunan upang hubugin sa magandang anak ang kanilang mga asal. _____ 8. Bata, isa kang anghel na kaloob ng Panginoon. _____ 9. Dapat na mag-aral nang mabuti ang isang bata. _____ 10. Iwasan ang pagsigaw-sigaw sa mga anak. Basahin ang mga sumusunod. Magbigay ng reaksyon tungkol dito. Ang kahirapan ay hindi hadlang upang makapag-aral ang isang bata.
Pahayag na dapat maging gabay ng sinumang bata na nais magkaroon ng isang maayos at magandang buhay. Sikapin na sa likod ng kawalan ng mga materyal na bagay ay buo at matatag pa rin ang adhikaing makatapos ng pag-aaral tungo sa isang tagumpay.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa kahulugan ng salita sa tulong ng clining. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Patuloy na Pag-unlad Talasalitaan.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Maging mga bata man, May tinatamasang mga karapatan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Muling talakayin ang binasang lunsaran at iuugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ang tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magbahagi o nagkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 285. 3. Karagdagang Pagsasanay Magtala pa ng ibang mga karapatan na dapat tamasahin ng mga bata. Pag-usapan sa klase. Pagpapalalim Pangkatin ang klase sa tatlo. Ipagawa ang Gabayang Pagbasa sa bawat pangkat. Pahusayan nang pagbasa. Ang 169
B.
C.
D.
pangkat na mapipiling pinakamahusay ay muling pababasahin. Hingin ng feedback ang ibang pangkat kung bakit napili ang pangkat na iyon. Ituro sa mga mag-aaral ang diwa ng sportmanship. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang pagbasa? 2. Naging magalang ba ako sa pagtanggap ng mga puna o mungkahi? Hindi
May payneta pa siya uy! May suklay pa mandin uy! Nagwas de-ohetes ang palalabasin Haharap sa altar at mananalamin At saka lalakad nang pakendeng-kendeng
C. A. Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Sabihin: Mahalaga ang mga bata sa lipunang Pilipino. Sabi nga ni Dr. Jose Rizal, sila ang pag-asa ng bayan. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit Sabihin: May iparirinig akong isang awitin. Habang pinakikinggan ito, idodrowing ninyo ang pinakapaksa ng awit. Pagkatapos ng gawain, may mga tanong na sasagutin kaugnay ng ginawa. Paglinang Iparinig ang awiting-bayang ito: Paruparong Bukid Paruparong bukid Na lilipad-lipad Sa gitna ng daan Papaga-pagaspas Isang bara ang tapis Isang dangkal ang manggas Ang sayang de kela Isang piyesa ang sayad. 170
Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang paksa ng awiting pinakinggan? 2. Bakit ito ang nabuong drowing ng paksa? 3. Ipaliwanag ang ugnayan ng paksa ng awit sa larawang idinrowing. Pagpapalalim Muling iparirinig ang awit. Piliin ang mga linyang nagpapahayag ng tuwiran at di-tuwiran. Isulat ito nang pahanay.
Tuwiran Di-tuwiran
D.
B.
E.
Karagdagang Pagsasanay Kopyahin sa papel ang iyong paboritong awitin. Idrowing ang pinakapaksa ng awit. Ipaliwanag ang iyong drowing.
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 276-285, Interaktibvong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website at CD-ROM
Aralin
33
Up, Up, Up Skyway Na
4.
I.
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakapagbibigay-kahulugan sa pamamagitan ng dating kaalaman Natutukoy ang pangunahing diwa ng binasa 2. Wika Napakikinggang mabuti ang mga ekspresyong berbal at maihahambing sa di-berbal na ekspresyon. Nagagamit ang ekspresyong berbal at di-berbal 3. Pagsulat Nakasusulat ng diary ng sariling karanasan 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Nakasusunod sa mga babala/batas-trapiko B. Paksang Aralin 1. Pangunahing Diwa ng Binasa 2. Pagbibigay-kahulugan sa mga Salita 3. Ekspresyong Berbal at Di-berbal 4. Diary ng Sariling Karanasan 5. Pagsunod sa mga Babalang Pantrapiko Pangmatagalang Pang-unawa 1. Sa pagtukoy ng pangunahing diwa ng binasa, dapat na magkaugnay ang pamagat at panimulang pangungusap. 2. Malaking tulong sa pagbibigay-kahulugan sa mga salita at parirala ang dating kaalaman. Sa tulong ng dating kaalaman, nailalahad nito ang pinakamalapit na kahulugan ng salita o parirala. 3. Ang berbal at di-berbal ay dalawang uri o paraan ng pakikipagkomunikasyon.
5. D.
Ang diary o talaarawan ay mga detalye ng ginawa araw-araw. May petsa ito upang malaman kung anong araw ito nangyari. Ang pagsunod sa mga babalang pantrapiko ay magdudulot ng maayos na daloy ng trapiko.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat matukoy ang pangunahing diwa ng binasa? 2. Bakit mahalaga ang dating kaalaman sa salita sa paglalahad ng pinakamalapit na kahulugan ng salita sa parirala? 3. Paano nakatutulong sa komunikasyon ang ekspresyong berbal at di-berbal? 4. Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagsulat ng diary? 5. Bakit mahalaga ang pagsunod sa mga babalang pantrapiko?
II.
C.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pag-unawa sa mga di-berbal na pahayag Pagganap: Unawain ang mga di-berbal na pahayag. Isulat ang kahulugan ng mga aksyong ginawa ng kamag-aral. 1. Hindi ko marinig 2. Babay, aalis na ako 3. Hello, heto na ako 4. Matutulog na ako 5. Aray, hindi ako makalakad 6. Stop, Look, Listen 7. Galit ako sa iyo 8. Magbasketbol tayo 9. Gutom na ako, Kain tayo 10. Perfect ako sa test, Yeheey! (Sabihin ang kahulugan ng di-berbal na pahayag) 171
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nasabi/Naunawaan ang sampung di-berbal na pahayag mula sa sampung di-berbal na pahayag. Nasabi/Naunawaan ang walo hanggang siyam na di-berbal na pahayag mula sa sampung di-berbal na pahayag. Nasabi/Naunawaan ang anim hanggang pitong di-berbal na pahayag mula sa sampung di-berbal na pahayag. Nasabi/Naunawaan ang isa hanggang limang di-berbal na pahayag mula sa sampung di-berbal na pahayag.
3.
3 Mahusay
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa. Pangkat I Sa pamamagitan ng pantomina, ipakita isa-isa ang mga babalang karaniwang makikita sa isang lansangan na kailangang sundin ng drayber ng mga sasakyan. Pangkat II Bakit alagang-alaga ng drayber at konduktor ang bus na gamit nila sa paghahanapbuhay? Itala ang mga sagot nang ayon sa kahalagahan ng pangangalaga nila. Gamitin ang estratehiyang Rank Order. Pangkat III Sa pamamagitan ng Pictomap, taluntunin ang ruta ng biyahe ng bus na mula Alabang hanggang Lawton. Ipaliwanag ang sagot. Pangkat IV Bakit may mga drayber na hinuhuli ng pulis o trafc enforcer? Sagutin sa pamamagitan ng dula-dulaan.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipabubuo ang isang picture puzzle ng bus. Pahahalagahan ang nabuong larawan sa pamamagitan ng pagtalakay ng kahalagahan ng mga bus/sasakyan sa mga lansangan. Iuugnay ang gawain sa araling tatalakayin. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 290. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 290. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.
B.
Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat tandaan sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral at sa pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/ gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat ibang estratehiya. 2. 3. Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 286-287. Pagtalakay sa kasanayan sa Pangunahing Diwa ng Binasa, p. 288. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 288289. Magkaroon ng malayang talakayan.
C.
172
D.
Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal B. Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa: Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang sinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 291. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 291. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 291-292. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Magdrowing ng mga babalang makikita sa sumusunod sa mga lugar. Ipaliwanag ang mga ito. 1. ospital 2. simbahan
A.
3. korte 5. mall 4. museo 6. tanghalan Ipakita sa pamamagitan ng senyas ng kamay o katawan ang mga sumusunod: (aktwal na gagawin) 1. pagpapaupo sa upuan 2. pagpapatayo mula sa upuan 3. pagtawag sa isang tao na magkalayo ang distansya 4. pagpapatahimik 5. pagpapaalis 6. pagyaya ng pagkain 7. paghingi ng inumin 8. pagkatuwa 9. pagsasabi ng tayong dalawa 10. pagpapatuloy sa bisita
D.
B.
C.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Diary ng Sariling Karanasan, p. 293. Magkaroon ng malayang talakayan. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 293. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay. 3. Karagdagang Pagsasanay A. Iayos ang talaarawan ni Angela. Lagyan ng unang araw, ikalawang araw, at ikatlong araw ang bawat pangyayari. Isulat sa patlang ang sagot. _________ Sinundo kami ng multicab nina Tio Boyet sa terminal ng Naga. Tuwang-tuwa sina Lolo at Lola sa pagdating namin. Sarisaring pagkain ang inihanda sa amin. 173
B.
_________ Pupunta kami ng Bicol upang dalawin sina Lolo at Lola. Sasakay kami ng bus papuntang Pasay. Doon na kami matutulog sa terminal. _________ Kinabukasan, maaga pa lamang ay nakasakay na kami ng bus papuntang Bicol. Mga walo o labindalawang oras daw ang itatagal ng biyahe. Isulat sa patlang ang tsek () kung ang mga nakasulat sa bawat bilang ay bahagi o nilalaman ng isang talaarawan, ekis () naman kung hindi. ____ 1. Marso 28, 2010 ____ 2. Gumagalang, ____ 3. Ikalawang araw na ito ng aming pamamasyal. ____ 4. Nakatira ako sa Bo. Marinig, Cabuyao, Laguna. ____ 5. Masayang-masaya kami nang araw na iyon. Lahat ng ibig naming sakyang rides ay pinayagan kami nina Daddy at Mommy. ____ 6. Ang iyong guro, Ikatlong Araw UGNAYAN
B.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaari silang nagbahagi o magkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 293. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talatang naglalahad ng kahalagahan ng pagsunod sa mga babalang nakikita sa ibat ibang lugar. Pagpapalalim Pagawin ng isang puppet show ang klase. Buhayin ang ibat ibang sasakyan na magsasalita tungkol sa mga babala o batas-trapiko na dapat nilang sundin. Maaaring gawan ito ng iskrip ng mga mag-aaral upang magkaroon ng kwento. Kailangan ang gabay ng guro upang maisagawa ang nasabing gawain. Sa pagtatapos ng gawain, maaaring magbigay ng feedback ang guro at ang ilang mag-aaral. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa ginawa ng aming pangkat? 2. Tinanggap ko ba nang magalang ang mga puna o mungkahi ng iba? Hindi
C.
D.
A.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Pagsunod sa panuntunan, Daan sa kaayusan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Muling talakayin ang binasang lunsaran at iugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan.
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig
174
B.
C.
Sabihin: Ang bawat babala sa anumang lugar at mga batas-trapiko ay nagdudulot ng kaayusan sa buhay ng mga mamamayan. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng tunog Sabihin: Ipagpalagay na ako ay isang pulistrapiko, naririnig ninyo ang ibat ibang sipol ng pito. Paano ninyo ito bibigyan ng kahulugan kasabay ng aking pangsenyas? Iparirinig ng guro ang tunog ng pito na sasabayan niya ng pagsenyas. (pito para sa pagpapalakad sa mga tao o hudyat para sila ay tumawid na; pito para sa pagpapatigil sa mga tao sa pagtawid; pito para tumakbo na ang sasakyan; pito para tumigil na ang sasakyan; pito para sa taong tumatawid sa hindi tamang tawiran; pito para sa sasakyang nasiraan na parang tinatanong kung ano ang nangyari) Paglinang Iparinig ang mga tunog (Guro ang gagawa nito sa klase) 1. Iparirinig muli ang tunog ng pito, kasabay ng senyas ng guro. 2. Ipagagawa ang gawaing kasabay ng pito at magaaral naman ang gagawa ng senyas o maaaring sundin ng mga mag-aaral ang babala. Sagutin ang mga tanong: 1. Ano ang ibig sabihin ng tunog ng pitong ito? (Iparinig ng guro ang mga tunog.) 2. Ano ang kahalagahan ng pakikinig sa babala ng pito? Pagpapalalim Iparinig ang ilang tunog na karaniwang naririnig sa paligid. Sabihin kung ano ang inihuhudyat nito. Isulat ang ibig sabihin at maaaring babala nito. 1. Tunog ng pito ng pulis na nagmamadali at sunud-sunod habang nakasabay sa patrol car
2. 3. 4. 5. D.
Tunog ng sirena ng bumbero Tunog ng sirena ng ambulansyang nagmamadali Tunog ng kampana ng simbahan Tunog ng busina ng sasakyan
E.
Karagdagang Pagsasanay Magbigay ng iba pang mga babalang nakikita sa sumusunod na mga lugar. 1. paaralan 2. sakayan (Dagdagan pa.)
IV.
Aralin
34 Agham at Teknolohiya, Ngayon at Bukas

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nagagamit ang dating kaalaman sa pagtukoy ng mga salitang magkaugnay Nabibigyang-kahulugan at katuturan ang mga impormasyong nasa pahinang pang-editoryal 175
I.
2.
3. 4.
Wika Nasusuri ang napakinggang tala na nasa parehong istilo ang pagkaka-paraphrase Nakapaglalagom ng ideya (Paraphrasing) Pagsulat Nakasusulat ng isang lagom Edukasyon sa Pagpapahalaga Nakapagpapahalaga sa pag-unlad
2. 3. 4. 5. II.
Bakit dapat malaman ang mga salitang magkakaugnay? Paano ang paglagom ng ideya? Paano ang wastong pagsulat ng lagom? Bakit dapat pahalagahan ang pag-unlad?
B.
Paksang Aralin 1. Pagpapakahulugan sa mga Impormasyong Nasa Editoryal 2. Paglagom ng Ideya 3. Pagsulat ng Lagom 4. Pagpapahalaga sa Pag-unlad Pangmatagalang Pang-unawa 1. Sa pagbibigay-kahulugan at katuturan sa impormasyong nasa pahinang pang-editoryal, dapat na suriin kung paano ipinahayag ang mga inilahad na impormasyon. 2. Ang mga salitang magkakaugnay ay batay sa mga kaalamang narinig, nabasa, o natutuhan na. 3. Ang paraphrasing ay pagbubuod ng ideya ng ibang tao sa sariling pangungusap. Sa pagparaphrase, sariling salita ng susulat ang gagamitan ngunit ang ideya ay hango sa orihinal. 4. Ang lagom ay buod ng inilahad na kaisipan o diwa ng sanaysay, talumpati, kwento, balita, at iba pang uri ng akda. 5. Maraming paraan ng pagpapahalaga sa pag-unlad. Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagpapakahulugan ng mga impormasyong nasa editoryal?
C.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagkilala ng mga salitang magkakaugnay Halimbawa: kompyuter facebook Pagganap: Paligsahan sa pagbibigay ng salitang magkakaugnay. Magpangkatan ayon sa row o hanay ng upuan. Halimbawa: planeta = solar system camera = larawan imported = chocolate, kotse likas na yaman = tubig, bundok walis tingting = dahon ng niyog B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Naibibigay ang sampung salitang magkakaugnay. Naibibigay ang walo hanggang siyam na mga salitang magkakaugnay. Naibibigay ang anim hanggang pitong mga salitang magkakaugnay. Naibibigay ang isa hanggang limang mga salitang magkakaugnay.
D.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website at CD-ROM
176
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipaayos ang mga salita na nasa loob ng cue card upang makabuo nang maayos na pahayag. Ipapaliwanag sa mga mag-aaral ang ibig sabihin ng nabuong pahayag. Iugnay sa araling tatalakayin. Agham at teknolohiya kailangan sa pag-unlad ng bayan.
Agham sa
Saan-saang bansa inihalintulad ang mga imbensyon ng mga Pilipino o ang tinutukoy na makabagong teknolohiya? Sagutin sa pamamagitan ng pagtuturo ng nasabing mga bansa sa mapa. Pangkat III Anong mga positibo at negatibong ideya ang ipinahayag? Ano naman ang mga kawili-wili (Interesting)? Sagutin sa pamamagitan ng estratehiyang PIN (Positibo-Interesting-Negatibo. Isulat sa ibaba:
P-ostibo I-interesting (Kawili-wili) N-egatibo
bayan
kailangan
ng
pag-unlad
at
teknolohiya
Pangkat IV Ano ang mga suliranin na tinukoy kaugnay ng pagpapaunlad ng agham at teknolohiya sa Pilipinas? Ano ang mga maaaring kalutasan ng mga suliraning ito? Sagutin sa pamamagitan ng listing (pagtatala) nang pahanay.
Suliranin Maaaring Kalutasan
2.
3.
Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 298. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 298. Nagkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa. Pangkat I Sagutin ang tanong na, Ano ang agham? Ano ang teknolohiya? Sagutin ito sa pamamagitan ng estratehiyang Round Table Discussion.
B.
Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat tandaan sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral at pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. 177
C.
Pagpapalalim 1. Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/ gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat ibang estratehiya. 2. Ipasasagot ang bahaging Sagutin, pp. 294-295. 3. Pagtalakay sa kasanayang Pagpapakahulugan sa mga Impormasyong Nasa Editoryal, p. 296. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 296-297. Magkaroon ng malayang talakayan.
Subukin ang pang-unawa ng mga mag-aaral ukol sa nabasang seleksyon. Atasan silang gawin ang karagdagang pagsasanay sa CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click ang Patuloy na Pag-unlad Pang-unawa.
2.
Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
B.
Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 299. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 299.
Para sa karagdagang pagsasanay sa mga araling salita magkakaugnay, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 34 Talasalitaan. Bilang guro, maari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing. com
C. D. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________ E. Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral.
Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 300. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Suriin ang orihinal na teksto sa bawat bilang at ang pagkaka-paraphrase nito. Idrowing ang masayang mukha ( ) sa kahon kung wasto ang pagkaka-phrase; malungkot na mukha ( ) kung hindi wasto.
Orihinal Paraphrase
A.
1. Ikaw... ako... tayo ang pundasyon.... 1. Lahat ng mamamayan ay pundasyon tungo sa mabilis matibay na pundasyong gagamitin sa na pag-unlad ng bansa. mabilis na pagsulong ng bansa. 2. Ang nabibiling pestisidyo ay may ma- 2. Hindi dapat gamitin ang nasamang epekto sa tao, kalusugan, sabing pestesidyo sapagkat at sa kapaligiran. Hindi lamang ito hindi maganda ang epekto pumapatay ng pesteng insekto kundi nito. pati ang nakatutulong sa halaman na insekto.
178
B.
Nag-iiwan ng masamang epekto ang 3. Hindi naiisip ng mga tao pamatay-kulisap sa mga prutas at guang masamang epekto sa kalay at nakasasama ito sa kalusugan ng paligiran ng mga plastik datao. hil sa langis at kemikal nito. Ang naiisip lamang ng mga 3. Pinadadali ng plastik ang takbo ng butao ay gumaan ang kanilang hay ng mga taong laging abala. Hindi ginagawa. kailangan na maghugas pa ng plato at iba pang kasangkapan dahil itatapon 4. Nanaginip siya na marami lamang ang mga plastik. Hindi alam na siyang kompyuter na galng mga taong ito na hindi natutunaw ing sa kanyang mga maguo nabubulok sa lupa ang plastik dahil lang. sa taglay na langis at kemikal sa pag- 5. Umiisip ang mga kabataan gawa nito. Hindi maganda ang nagigng mga maaaring tuklasin ing epekto nito sa kapaligiran. upang makatulong sa pag4. Naglakbay raw ako sa isang lugar na unlad ng bayan. napakalawak at may kataasan. Nakaririnig ako ng magagandang tunog. Parang lahat ng taong naroon ay tuwang-tuwa sa aking pagdating. Mayamaya, sa gawing likuran ko ay sumabog ang isang liwanag at biglang bumukas ang napakalaking pinto. Laking tuwa ko, sapagkat excited akong makita ang pinanggagalingan ng liwanag na iyon. Tumambad sa aking mga mata ang napakarami at napakagagandang iba-ibang klaseng kompyuter na itinuturo ng aking mga magulang na akin lahat iyon. Ito ang pangarap kong matagal na, ang magkaroon ng sariling kompyuter. 5. Malaki ang papel ng mga kabataan upang makilala ang mga imbensyon ng bansa. Magsisilbi itong gabay sa kanila upang umisip ng mga paraan kung ano ang mga maaari nilang tuklasin na makatutulong sa pag-unlad ng bansa.
Basahin ang sumusunod na teksto. I-paraphrase ito. E-jeepney mabigyan na ng mga plaka upang maging maayos na ang operasyon. Ang e-jeepney ay imbensyon ng mga Pilipino para sa mga pasahero na nagmamadali sa pagpasok nila sa paaralan at opisina. Ang nagpapatakbo dito ay elektrisidad. Masayang ibinalita ng Land Transportation Ofce (LTO) ang pagbibigay nila ng plaka sa mga e-jeepney. Kaya ngayon, malaya na itong nakapagbibiyahe sa mga lansangan ng Lungsod ng Makati.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Lagom, p. 301. Magkaroon ng malayang talakayan. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ng bahaging Magsanay, p. 310. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay. 3. Karagdagang Pagsasanay A. Ayusin ang pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap upang makabuo ng isang lagom. Isulat ito nang patalata ayon sa pagkakasunud-sunod. Sa paggawa ng homemade insecticide, may ilang hakbang na dapat gawin. Isang homemade spray ng bawang, paminta, at sibuyas upang mapalis ang langgam, gagamba, uod sa repolyo at higad sa kamatis. Durugin ang tatlong ulo ng bawang, dalawang butil ng paminta, at dalawa hanggang tatlong pirasong sibuyas. Durugin ang mga ito nang pinung-pino. 179
B.
Hindi ba, nakatipid ka na at madali pang gawin ang homemade insecticide mo. Upang mapigil ang pesteng higad, diligin ng paminta ang apektadong halaman kung ang mga ito ay basa sa hamog. Basahin ang sumusunod na taludturan. Isulat ang lagom tungkol dito. Pag-unlad nakangiti tunay na kawili-wili Namamayang munti umaasa nang buong pagkasi! Halina sa kaunlaran magkaroon ng kaganapan Na huwag mauwi sa kawalan itong ganap na kasarinlan!
2. 3.
C.
D.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 301. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng pangako na naglalahad ng iyong mga gagawin para makatulong sa pag-unlad ng bayan. Pagpapalalim Pangkatin ang klase sa apat. Ipagawa sa bawat pangkat ang newscasting tungkol sa ibat ibang imbensyon ng mga Pilipino. Maaaring ipasaliksik ito sa mga mag-aaral o may nakahanda na ang guro. Gawin itong paligsahan upang lalo pang mahasa ang mga mag-aaral sa pagsasalita. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa newscasting? 2. Tinaggap ko ba nang maayos ang mga puna at mungkahi? Hindi
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer Ipaliwanag: Sa patuloy na paglawak ng kaalaman ng tao, patuloy rin ang pag-unlad ng agham at teknolohiya. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Muling talakayin ang binasang lunsaran at iuugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sarling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaari silang magbahagi o magkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. A.
(Dagdagan pa.) Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Sabihin: Mahalaga na hindi lamang sa pasulat na paraan nakakapag-paraphrase ng mahahalagang impormasyon o ideya, sa pakikinig man ay magagawa ito. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita Sabihin: Iparirinig ko sa inyo ang isang newscasting tungkol sa isa sa pinakabagong imbensyon sa ating bansa ngayon (kailangang magsaliksik ang guro ng hindi pa alam ng mga mag-aaral). Habang nakikinig, magtala ng mahahalagang impormasyon na gagamitin sa pagpa-paraphrase ng balita. Bibigyan ko kayo ng ilang minuto na isulat ang nabuong paraphrase sa napakinggang newscasting.
B.
180
B.
C.
Paglinang Iparinig ang inihandang newscasting. Sagutin/Ipagawa ang gawain: Ipagawa ang pagpa-paraphrase sa napakinggang newscasting. Pagpapalalim 1. Ipabasa ang naisulat na paraphrase sa ilang magaaral. 2. Muling iparinig ang kabuuan ng balita at ang pagkakaparaphrase nito. Magkakaroon ng self-evaluation ang mag-aaral kung ang istilo ng pagkaka-paraphrase sa pinakinggan ay katulad ng kanyang isinulat. Maaaring gamitin ang sumusunod: Lagyan ng tsek () ang kahon na tumutugon sa pagkakagawa ng paraphrase sa napakinggang balita. Parehong-pareho ang istilo ng napakinggang paraphrase sa sariling isinulat. Hawig lamang nang kaunti Malayung-malayo Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
IV.
Aralin
35 Kankanay sa Hamon ng Kalusugan

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Natutukoy ang ginamit na panlapi at salitangugat sa isang salita Nasasabi ang pangunahing diwa/pamagat ng seleksyon 2. Wika Natutukoy kung ang reaksyong napakinggan ay may magkaugnay na ideya Nakabubuo ng reaksyon na may magkaugnay na ideya 3. Pagsulat Nakasusulat ng sariling reaksyon na may magkaugnay na ideya 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Naipakikita ang paggalang sa kapwa B. Paksang Aralin 1. Pagbibigay-pamagat sa Akda 2. Panlapi at Salitang-ugat 3. Pagkakaugnay ng mga Ideya 4. Talatang Naglalahad 5. Paggalang sa Kapwa Pangmatagalang Pang-unawa 1. Malaking tulong ang pagtukoy sa pangunahing diwa upang mabigay ang pamagat ng akdang binasa. 181
I.
D.
E.
Karagdagang Pagsasanay Makinig ng balita sa radyo/telebisyon o kayay magbasa ng balita sa pahayagan. Itala ang mahahalagang impormasyon na gagamitin sa pagpa-paraphrase ng balita. Ihambing ang kabuuan ng balita sa nabuong paraphrase. Isulat ang pagkakaiba/pagkakahawig nito.
C.
2.
3.
4.
5. D.
Katangian ng ating wika na napapalawak ang mga salita sa pamamagitan ng paglalagay ng mga panlapi. Nagkakaroon ito ng bagong kahulugan dahil sa mga panlaping ginamit. Karaniwan na ang isang ideya ay maiuugnay sa iba pang ideya. Kapag magkaugnay ang mga ideya, mas nagiging madali at makabuluhan ang pag-unawa sa binasa. Ang talatang naglalahad ay tumatalakay sa isang bagay o pangyayari. Binubuo ito ng magkakaugnay na pangungusap. Ang paggalang sa kapwa ay tanda ng kabutihang asal.
Pagganap: Basahin ang maikling kwento. Pumili ng apat na salita. Tukuyin ang salitang-ugat, panlapi, at isulat ang kahulugan ng mga ito. Si Manuel at ang Kanyang Ina Nang si Manuel Luis Quezon ay limang taon pa lamang, tinuruan siya ng kanyang Ina na magdasal. Tiiinuruan din siya ng kanyang Ina na bumasa at sumulat ng wikang Espaol. Matalinong bata si Manuel. Lagi siyang nag-aaral na mabuti ng kanyang aralin. Isang araw, pagkatapos niyang mag-aral, nagtanong siya sa kanyang ina, Inay, anong nais ninyong pag-aralan ko paglaki? Nais ko sanang magpari ka, sagot ng kanyang Ina. Nais ninyong akoy maging kawal. Ngunit may iba naman akong nais. Nagulat ang Ina ni Manuel sa kanyang tinuran. Ngunit alam niya kung gaano katalino ang bata. Inay, hindi ako magpapari o magkakawal. Akoy mag-aabugado, sabi ni Manuel Luis Quezon sa kanyang Ina.
Salita 1. 2. 3. 4. Salitangugat Panlapi Kahulugan
Mahahalagang Tanong 1. Bakit nakatutulong ang pagtukoy sa pangunahing diwa ng akdang binasa? 2. Bakit mahalaga ang panlapi sa pagbuo ng bagong kahulugan ng salita? 3. Paano nakatutulong sa pag-unawa ang magkakaugnay na diwa? 4. Bakit mahalaga ang kaalaman sa talatang naglalahad? 5. Paano nagpapakita ng paggalang sa kapwa?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagpili ng salita na may panlapi at salitang-ugat. Pagkilala sa salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan ng salita Halimbawa:
Salitangugat magdasal = dasal Panlapi magKahulugan
B.
isang uri ng pakikipagusap sa Panginoon
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Natutukoy sa apat na salita ang salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan nito.
182
3 Mahusay
Natutukoy sa tatlong salita ang salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan nito. Natutukoy sa dalawang salita ang salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan. Natutukoy sa isang salita ang salitangugat, panlaping ginamit, at kahulugan.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
B.
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin Ipakita ang isang video lm na ginagawang Medical Mission sa lugar ng mga katutubo sa ating bansa. Kung walang video, maaari ang ibat ibang larawan sa pamamagitan ng pagbibigay-kahulugan sa mga ito. Iuugnay sa araling tatalakayin. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 306. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 306. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa. Pangkat I Sagutin: Sino ang sumulat at sino ang sinulatan? Sagutin ito sa pamamagitan ng role playing.
Pangkat II Sagutin: Ano ang suliraning tinukoy ng sumulat? Sagutin sa pamamagitan ng interbyu. Pangkat III Sagutin: Isa-isahin ang tulong at kahilingan ng sumulat sa sinulatan. Sagutin ito sa pamamagitan ng estratehiyang PAC (Paraphrase As You Comprehend) Pangkat IV Sagutin: Ano ang leptospirosis? Sagutin sa pamamagitan ng pag-uulat. Paglinang Ipabigay sa mga mag-aral ang mga dapat tandaan sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat ibang estratehiya. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, p. 303. 3. Pagtalakay sa kasanayan sa Pagbibigay-pamagat sa Akda, p. 304. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 305. Magkaroon ng malayang talakayan.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa pagkakaugnay ng mga ideya, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 35 Wika. Bilang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
183
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa liham Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 307. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 307. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 308. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. Karagdagang Pagsasanay A. Basahin ang pahayag na nasa kahon sa bawat bilang, gayundin ang reaksyon na nasa loob ng speech balloons. Itiman ang bilog kung ang reaksyon ay kaugnay ng ideya na ipinahayag, kahunan ang bilog kung hindi. 1. Ginagawa lahat ng pamahalaan upang matugunan ang suliraning pangkalusugan ng mga katutubo sa ating bansa.
Sa aking palagay, kikilos ang pamahalaan upang mabigyan ng kalutasan ang suliraning pangkalusugan ng mga katutubo sa ating bansa.
2.
Malaking tulong ang ibat ibang programa ng Department of Health (DOH) para sa kalusugan ng lahat ng mamamayan.
A.
Naniniwala ako na naghihintay lamang ng pondo ang mga programang pangkalusugan ng DOH.
3.
B.
Dahil sa kakulangan ng pasilidad sa mga kabundukan sa liblib na lugar sa ating bansa, marami ang hindi nakararanas ng wasto at maayos na medikasyon.
C.
Sana ay bigyan ng kaukulang pansin ng pamahalaan ang pagpapabuti sa mga pasilidad na kailangan sa mga ospital at klinika sa mga kabundukan o liblib na mga tugon sa ating bansa.
D.
4.
Nakatutuwang maraming mga ordinaryong mamamayan ang nagbibigay ng tulong sa mga katutubo upang mapangalagaan ang kanilang kalusugan.
Dapat na kahit sino at gustong tumulong sa mga katutubo ay tumulong.
5.
Maging ang mga Non-government Organization (NGO) ay bukas-palad na tumutulong sa mga katutubo upang maging maayos ang kalusugan nila.
184
Naniniwala ako na napakaganda ng ginagawa ng mga NGO para sa mga kababayan nating katutubo ang tulungan sila para sa maayos na kalusugan.
B.
Ibigay ang sariling reaksyon sa mga pahayag sa bawat bilang. Isaalang-alang ang pagkakaroon ng ugnayan ng ideya sa reaksyong ibibigay. 1. Malaki ang maitutulong ng pamumunuan ng barangay sa bawat lugar sa bansa upang matiyak ang kalusugan ng mga mamamayan. 2. Bawat mamamayan, bata o matanda, mahirap o mayaman ay may karapatang maging malusog.
B.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang Talatang Naglalahad, p. 309. Magkaroon ng malayang talakayan tungkol dito. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang bahaging Magsanay, p. 309. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay. 3. Karagdagang Pagsasanay A. Sumulat ng reaksyon sa sumusunod na mga magkaugnay na ideya. 1. May ibat ibang sektor ng lipunan na maaaring makatulong upang maging malusog ang mga mamamayan nito. Isa ang paaralan na sektor ng lipunan na may malaking magagawa upang mapanatili ang kalusugan ng mga mamamayan. 2. Turuan nang wasto ang mga mamamayan na pahalagahan ang kapaligiran para sa kanilang kalusugan.
Magkaroon ng kusang-loob na pagaalaga, paglilinis ng kapaligiran ang bawat mamamayan upang mapanatili ang kalusugan nila. 3. Nagsisimula sa pamilya ang wastong pangangalaga ng kalusugan ng bawat myembro ng pamilya na bahagi ng isang lipunan. Sa sariling tahanan pa lamang ay dapat nang turuan ang mga myembro kung paano aalagaan ang kalusugan. Ibigay ang sariling reaksyon sa sumusunod na taludturan. 1. Kalinisan ng paligid, kalusugan ang katapat. 2. Kalusugan ang pundasyon ng pag-unlad ng bansa. 3. Malusog na mga mamamayan, kailangan ng bansa. Ikatlong Araw UGNAYAN
A.
B.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer Ipaliwanag: Lahat ay pantay-pantay sa ating bayan, Sa pagkakaroon ng kalusugan ng katawan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Muling talakayin ang binasang lunsaran at iugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaari silang magbahagi o magkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 185
2. 3.
C.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 309. Karagdagang Pagsasanay Maglahad ng iba pang gawain na nagpapakita ng paggalang at pagpapahalaga sa mga kapwa natin katutubo. Pagpapalalim Magkakaroon ng gawaing interbyu sa ilang tao o sektor ng lipunan na may mahahalagang tungkulin sa kalusugan ng mga mamamayan. Ipagpapalagay na iinterbyuhin ang mga sumusunod: 1. Kalihim ng Kagawaran ng Kalusugan (DOH) 2. Isang doktor 3. Isang kinatawan ng DENR 4. Isang katutubo 5. Isang batang mag-aaral 6. Isang guro 7. Isang kinatawan ng NGO. Kung ilan ang bilang ng kakapanayamin, ganoon karami ang gagawaing pangkatan sa klase. Pagkatapos ng gawain, magkaroon ng peer evalution at magbigay din ng feedback ang guro. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa ginawang pangkatan? 2. Naitala ba nang wasto ng aming pangkat ang mga sagot sa aming panayam? Hindi
2.
Sabihin: Mahalaga na ang bawat reaksyong napapakinggan ay kaugnay ng mga ideyang ipinahayag. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng komentaryo Sabihin: Iparirinig ko sa inyo ang komentaryo ng isang komentarista sa radyo. Ang bibigyan niya ng komentaryo ay tungkol sa kalusugan ng mga kapatid nating katutubo na nasa liblib na lugar. (Maaaring ang iparirinig ay ang guro na ang gumawa at nag-tape nito. Siya ang lalabas na komentaristang pakikinggan ng mga mag-aaral). Habang nakikinig, itala ang mga reaksyon na narinig.
B.
Paglinang Iparinig ang inihandang komentaryo. Sagutin/Ipagawa: Ipasusulat ang mga reaksyong napakinggan. Pagpapalalim 1. Ipabasa ang naitalang mga reaksyon sa ilang magaaral. 2. Magkaroon ng self-evaluation kung ang mga itinalang reaksyon ay may kaugnayan sa kalusugan ng mga katutubo. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C.
D.
D.
(Dagdagan pa.) A. Ikaapat na Araw - PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig
E.
Karagdagang Pagsasanay Magbasa ng isang komentaryo sa pahayagan. Isulat ang pangalan ng pahayagan at petsa nito. Isulat din ang pangalan ng komentarista. Isulat ang paksa ng komentaryo at ang iyong reaksyon dito. Humandang ibahagi sa klase.
186
IV.
Kagamitan/Resorses Batayang aklat, pp. 302-309, sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
2. Interaktibong Aralin
Ang analohiya ay isang paraan ng pagkuha ng konsepto o kahulugan ng salita sa pamamagitan ng paghahambing ng dalawang magkatulad na pag-uugnayan. Halimbawa: buto : aso : tinik ng isda : pusa Sa pagsasalita o pagsulat man, kailangang magkakaugnay ang ideya ng mga sinasabi upang maunawaan ng kausap o babasa. Sa padiktang pagsulat, pakinggan mo sa unang pagbasa, sumulat sa ikalawang pagbasa at sa ikatlong pagbasa ay iwasto ang isinulat. Sa pagsisikap sa pag-aaral, maraming dapat gawin.
Aralin
36 Edukasyon: Susi sa Pag-unlad

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nalilinang ang kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya Nakikilala ang mga impormasyong nagsasabi ng opinyon o katotohanan 2. Wika Nasusuri kung ang napakinggang mga ideya ay magkakaugnay Nakikilala ang mga ideyang magkakaugnay 3. Pagsulat Nakasusulat ng wastong talata sa paraang padikta 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Napatutunayan na kailangan ang pagsisikap sa pag-aaral B. Paksang Aralin 1. Opinyon at Katotohanan 2. Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Analohiya 3. Pagkilala sa mga Ideyang Magkakaugnay 4. Padiktang Pagsulat 5. Pagsisikap sa Pag-aaral Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang opinyon ay palagay o sariling haka-haka tungkol sa pangyayari. Ang katotohanan ay nagpapahayag ng totoong nangyari.
3.
I.
4.
5. D.
Mahahalagang Tanong 1. 2. 3. 4. 5. Ano ang kahalagahan ng kaalaman sa opinyon at katotohanang diwa? Paano ginagawa ang analohiya ng salita? Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagkilala ng mga ideyang magkakaugnay? Anu-ano ang mga dapat tandaan sa padiktang pagsulat? Bakit dapat magsikap sa pag-aaral?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagkilala sa opinyon at katotohanan sa isang pahayagan Pagganap: Magbasa ng pahayagan. Magtala ng limang opinyon at limang katotohanan. Opinyon 1. 2. 3. 4. 5. ____________ ____________ ____________ ____________ ____________ 1. 2. 3. 4. 5. Katotohanan ____________ ____________ ____________ ____________ ____________ 187
C.
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakikilala/Nakapagtatala ng limang opinyon at limang katotohanan mula sa isang pahayagan. Nakikilala/Nakapagtatala ng apat na opinyon at apat na katotohanan mula sa isang pahayagan. Nakikilala/Nakapagtatala ng tatlong opinyon at tatlong katotohanan mula sa isang pahayagan. Nakikilala/Nakapagtatala ng isa hanggang dalawang opinyon at isa hanggang dalawang katotohanan mula sa isang pahayagan.
3.
3 Mahusay
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong. Pangkat I Sagutin ang tanong na, Anu-ano ang kinakailangan upang ang edukasyon ay makamtan? Sagutin sa pamamagitan ng islogan. Isulat sa 1/4 na kartolinang puti. Pangkat II Bakit kailangan ng isang mamamayan sa lipunan ang edukasyon? Sagutin sa pamamagitan ng isang malayang talakayan. Pangkat III Ipaliwanag ang ibig sabihin ng pahayag na, Hindi kailangang maging matalino ang isang mamamayan upang siya ay maging kapakipakinabang. Sagutin sa pamamagitan ng pagtatala ng ibat ibang sitwasyong magpapatunay rito. Talakayin isa-isa ang sitwasyon. Pangkat IV Ano ang mga nagagawa ng edukasyon sa buhay ng tao? Sagutin sa pamamagitan ng monolog.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website B.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga bagay na maaaring iugnay sa salitang edukasyon. Pahalagahan ang gawain sa pamamagitan ng malayang talakayan. Iugnay ang gawain sa araling tatalakayin. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 313. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 313. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.
Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat gawin sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin gawin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong na sasagutin na gagamitan ng ibat ibang estratehiya ng mga magaaral. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 310-311. 3. Pagtalakay sa Opinyon at Katotohanan, p. 312. Ipasagot ang Magsanay A at B. Magkaroon ng malayang talakayan.
C.
188
D.
C.
E.

Para sa karagdagang pagsasanay sa kahulgan ng salita sa tulong ng analohiya, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 36 Talasalitaan. Bilang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing. com.
Pagpapalalim 1. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 315. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Basahin ang sumusunod na talata. Itala sa talahanayan ang magkaugnay na mga ideya. Impormal ang paraan ng pag-aaral ng ating mga ninuno noon. Sa bahay nag-aaral ang mga bata at ang mga guro ay ang matatandang lalaki sa barangay. Kapwa tinuturuan ang mga batang babae at lalaki ng pagbasa at pagsulat, aritmetika, at mga kabutihang asal. Bilang karagdagang aralin sa mga lalaki, sila ay tinuturuang maging mandirigma, mangangaso, mangingisda, magsasaka, manlalakbay-dagat, at manggagawa. Ang mga babae naman ay sinasanay sa pagluluto, pananahi, at iba pang mga gawaing pambahay upang maging mabuti silang maybahay. Tinuturuan ng mga ina ang kanilang anak na babae nang palihim tungkol sa paglilinis ng katawan at paghahanda sa pagiging ina.
Mga Magkaugnay na Ideya
A.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa liham Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal sa nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 314. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 314.
B.
B.
Isulat ang tsek () sa patlang ng mga ideya na may kaugnayan sa batayang ideya. Batayang Ideya: Sistema ng Edukasyon ng Ating mga Ninuno ________ 1. Wala pa ang mga Espaol ay marunong na ang ating mga ninuno. ________ 2. May sistema na ng pag-aaral ang ating mga ninuno bago pa dumating ang mga dayuhan. 189
________ 3. ________ 4. ________ 5. ________ 6.
Mas mahilig magbasa ang mga lalaki kaysa babae noon. Iilan lamang sa mga katutubo ang sumusulat sa kanilang wika. Kakaunti ang di-mahusay sumulat at bumasa. Sa pagsulat ng ating mga ninuno, iba-iba ang ginagamit nilang instrumento.
_______ 6.
_______ 7.
_______ 8. _______ 9.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Padiktang Pagsulat, p. 316. Magkaroon ng malayang talakayan tungkol dito. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, p. 316. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga pagsasanay. 3. Karagdagang Pagsasanay A. Isulat sa patlang ang DG kung dapat gawin ang sumusunod na mga pamantayan sa padiktang pagsulat; ekis () naman kung hindi. _______ 1. Sa unang dikta pa lamang ay nagsusulat na ako sabay na ng pakikinig. _______ 2. Lagi kong isinasaalang-alang ang wastong gamit ng bantas sa bawat pangungusap. _______ 3. Pinanatili kong malinis ang aking gawain. _______ 4. Hindi ko na binibigyang-pansin ang wastong gamit ng malaki at maliit na titik. _______ 5. Ipinawawasto ko sa katabi ang isinulat kong talata na idinikta.
_______ 10.
Kapag hindi ko na masundan ang pagdidikta ng guro, tumitigil na lamang ako. Binibigyang-pansin ko kung kailan ipapasok ang salita ng bawat pangungusap. Isinasaalang-alang ko rin ang wastong paglalagay ng palugit. Tanong ako nang tanong kapag hindi ko naiintindihan ang balita. Ipinauulit ko sa guro ang mga bahaging hindi ko gaanong narinig.
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Iyang pag-aaral, Daan sa kaunlaran. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Muling talakayin ang binasang lunsaran at iuugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 317. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng pangako na naglalahad ng iyong mga dapat gawin hinggil sa iyong pagsisikap sa pagaaral.
B.
190
C.
Pagpapalalim Ipagawa sa mga mag-aaral ang pantomina kung paano ginagawa ang pagiging masikap sa pag-aaral. Pahulaan ito sa iba pang mag-aaral. Magkaroon ng talakayan kaugnay ng mga dapat gawin sa pag-aaral. Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang pantomina? 2. Naipakita ko ba sa pantomina ang gawaing nagpapakita ng pagsisikap sa pag-aaral? Hindi
D.
C.
D.
Sagutin ang mga tanong: 1. Sino ang nagtagumpay sa pag-aaral? 2. Bakit siya nagtagumpay sa pag-aaral? 3. Sino naman ang hindi nagtagumpay sa pagaaral? 4. Bakit siya hindi nagtagumpay? 5. Anu-ano ang dapat gawin sa pag-aaral? Pagpapalalim Sumulat ng sariling kwento tungkol sa ginagawang pagsisikap sa pag-aaral. Ilagay sa malinis na papel. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
(Dagdagan pa.) Ikaapat na Araw PAKIKINIG A. Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Sabihin: Marami na ang patunay na nagtatagumpay ang isang bata sa buhay kapag nagsisikap siyang mag-aral. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento Sabihin: Maririnig ninyo ang ilang kwento ng mga bata tungkol sa ginagawa nilang pagsisikap sa pag-aaral. Pagkatapos itong pakinggan, humanda sa pagsagot sa mga tanong. (Gagawa ang guro ng dalawang kwento na ang isang bata ay nagtagumpay sa pag-aaral dahil sa pagsisikap at ang isa ay ang kabaligtaran naman. Ipa-tape sa dalawang mag-aaral.) Paglinang Iparinig ang inihandang mga kwento: E.
Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng isang linggong diary/talaarawan na naglalahad ng iyong mga gawain na nagpapakita ng pagsisikap sa pag-aaral. Humandang ibahagi ito sa klase. (Maaaring tuluyan nang ipagawa sa mga mag-aaral ang gawaing ito.)
IV.
Aralin
37 Hindi Hadlang ang Kapansanan

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura 191
I.
B.
2.
3.
4.
Nakapagbibigay-hinuha sa pahayag Wika Nakapakikinig nang mabuti sa mga impormasyong ibabahagi nang pasalita Natutukoy ang mga pahayag na naglalahad ng sariling pagpapasya Pagsulat Nakasusulat ng mga hakbang kung paano kakapanayamin ang isang tao Edukasyon sa Pagpapahalaga Nailalahad ang mga dapat gawin sa pakikitungo sa mga may kapansanan
D.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit kailangang marunong maghinuha sa pahayag na di-tuwiran? 2. Paano nakakatulong ang pagbibigay-kahulugan sa mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura? 3. Paano naibabahagi ang mga impormasyong pasalita? 4. Bakit kailangang maging magalang sa panayam na gagawin? 5. Bakit dapat igalang ang mga may kapansanan?
II.
B.
Paksang Aralin 1. Pagbibigay-hinuha 2. Mga Salitang Kaugnay ng Ibat Ibang Asignatura 3. Impormasyong Pasalita 4. Pagsulat ng Panayam 5. Pakikitungo sa mga may Kapansanan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Ang pagbibigay-hinuha sa pahayag na di-tuwirang naglalahad ng mensahe ay isang kasanayang may kataasang antas sa pagkuha ng detalye. 2. Ang pagbibigay-kahulugan sa mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura ay isang karaniwang pagpapakahulugan lamang. 3. Ang mga impormasyong pasalita ay naibabahagi sa pamamagitan ng ulat, balita, dayalog, at monolog. Bigkasing malinaw ang mga salita, may wastong diin, at angkop na intonasyon. 4. Sa pagsulat ng panayam, may ilang paghahandang ginagawa. Sa panayam, maging magalang sa pakikitungo sa mga may kapansanan. 5. Maging magalang sa pakikitungo sa mga may kapansanan.
C.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbibigay-hinuha sa kasalukuyang pangyayari na nabasa sa pahayagan Pagganap: Magbigay-hinuha sa apat na ulo ng balita mula sa pahayagan. Halimbawa ng ulo ng balita: Paunlad na ang Ekonomiya ng Pilipinas Paghinuha: 1. Magkakaroon ng hanapbuhay ang mga Pilipino. 2. Mababawasan na ang mga nagugutom na Pilipino. B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay 3 Mahusay 2 Mahusay-husay 1 Magsanay Pa Kraytirya sa Pagganap Nakapagbibigay-hinuha sa apat na ulo ng balita ng isang pahayagan. Nakapagbibigay-hinuha sa tatlong ulo ng balita ng isang pahayagan. Nakapagbibigay-hinuha sa dalawang ulo ng balita ng isang pahayagan. Nahirapang magbigay-hinuha sa isang ulo ng balita ng isang pahayagan.
192
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipakita ang larawan ng ilang mamamayan na may kapansanan na nagtamo ng karangalan sa ibat ibang larangan. (Magsaliksik ang guro tungkol dito na maaaring gamitin ang Internet o klipings para rito) Magkaroon ng talakayin bilang pagpapahalaga sa larawan ng mga taong may kapansanan. Iugnay sa araling tatalakayan. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 321. Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 322-323. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong. Pangkat I Ilarawan si Paul Bianzon. Gawin sa pamamagitan ng monolog. Pangkat II Anu-ano ang kanyang mga natamong tagumpay? Sagutin sa pamamagitan ng pagbabalita o newscasting. Pangkat III Anong karangalan ang naibahagi niya sa bansa sa likod ng pagkakaroon niya ng kapansanan? Sagutin sa pamamagitan ng interbyu. Pangkat IV Patunayan na hindi hadlang ang kapansanan ng isang tao para magtagumpay sa buhay. Gawin sa pamamagitan ng pagbibigay ng ibat ibang sitwasyon na may mga patunay.
C.
B.
C.
Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat gawin sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin/gawin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong na sasagutin na gagamitan ng ibat ibang estratehiya ng mga mag-aaral. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 318-319 ng batayang aklat. 3. Pagtalakay sa kasanayang Pagbibigay-hinuha, p. 320. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 320-321. Magkaroon ng malayang talakayan.
Atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn. vibalpublishing.com at basahin ang artikulo tungkol kay Roxanne Ng. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 37 link. Bilang guro, maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
E.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT A. Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento Muling pagbasa sa lunsarang kwento bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipagbasa sa ilang mag-aaral ang sinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 324. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 324. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 325. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Gawin ang mga sumusunod batay sa tanong na, Paano ibibigay ang impormasyon sa mga sumusunod na sitwasyon? Iparinig sa klase. 1. Pagiging balediktoryan ng isang bulag na mag-aaral 2. Pagtatrabaho sa call center ng isang lalaki na putol ang dalawang paa na sa sariling trolly lamang nakaupo B. Anu-anong impormasyon ang maaaring makuha sa sumusunod na awiting-bayan? Tukuyin ang mga ito. Doon po sa amin Bayan ng San Roque May nagkatuwaan Apat na pulubi.
Nagsayaw ang pilay Umawit ang pipi Nanood ang bulag Nakinig ang bingi. D. Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Panayam, p. 326. Magkaroon ng malayang talakayan. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang bahaging Magsanay A, B, at C, p. 326. Magkaroon ng takayan sa ginawang mga pagsasanay. 3. Karagdagang Pagsasanay A. Isulat sa Caravan ang mga hakbang na dapat gawin bago magkaroon ng panayam sa isang tao. 1. 2. 3. 4.
B.
C.
B.
Isulat naman sa Information Ladder ang mga hakbang sa pagsasagawa na ng aktwal na pakikipanayam.
5. 4. 3. 2. 1.
A.
Ikatlong Araw UGNAYAN Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer Ipaliwanag: May kapansanan man, May katangiang taglay.
194
2.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Muling talakayin ang binasang lunsaran. Iugnay ang nilalarawan sa pinakatema nito. Magkaroon ng malayang talakayan.
B.
Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 327. 3. Karagdagang Pagsasanay Sumulat ng talatang naglalahad ng iyong damdamin sa binasang teksto, Hindi Hadlang ang Kapansanan. Pagpapalalim Ipagawa sa mga piling mag-aaral ang pakikipanayam sa ilang may kapansanan na magtagumpay sa buhay sa likod ng kanilang mga kapansanan. (Hayaan ng guro ang mga mag-aaral na lumikha ng kanya-kanyang sitwasyon na kaugnay ng sitwasyong gagawan ng pakikipanayam.) Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang pakikipanayam? 2. Naitala ko ba ang mahahalagang impormasyon na ibinahagi ng taong aking kinapanayam? Hindi
B.
C.
C.
D.
D.
Sabihin: Isang katotohanan na hindi hadlang ang kahinaan ng tao tulad ng pagkakaroon ng kapansanan upang magtagumpay sa buhay. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita Sabihin: Iparirinig ko ang ilang balita (newscasting) tungkol sa mga taong may kapansanan na nagbigay ng karangalan sa sarili, sa kanyang pamilya, at sa bansa. Habang pinakikingan, itala ang mga dahilan kung bakit nagtagumpay ang nasabing may kapansanan. (Sa bahaging ito, maaaring ang guro na ang gagawa ng newscasting na may mga impormasyong kinuha sa pananaliksik.) Paglinang Iparinig ang inihandang balita. Sagutin/Gawin: Ipagawa ang pagtatala ng mga dahilan kung bakit nagtagumpay ang taong may kapansanan. Pagpapalalim Muling iparinig ang naka-tape na pagbabalita. Ipatala ang mga mahalagang impormasyong narinig. Ipawasto sa katabi ang mga nakuhang impormasyon. Magkaroon ng palitan ng ideya ang mga mag-aaral tungkol sa ginawang gawain. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
E. A. Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig
Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng iba pang Pilipinong nagtagumpay sa ibat ibang larangan sa kabila ng kapansanan. Ibahagi sa klase ang kanilang pagtatagumpay. 195
IV.
2. 3.
Aralin
38 Halina sa Cordillera
Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nabibigkas nang wasto at naipaliliwanag ang tinutukoy ng salitang hiram Naibibigay ang sariling palagay sa mga pangyayari 2. Wika Nasusuri kung ang napakinggang mga pahayag ay naglalahad ng sariling pagpapasya Nakabubuo ng palagay at pagpapasya Natutukoy ang mga pahayag na naglalahad ng sariling pagpapasya 3. Pagsulat Nakasusulat ng patalastas 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Nakatutulong sa pag-unlad ng isang lugar B. Paksang Aralin 1. Sariling Palagay sa mga Pangyayari 2. Mga Salitang Hiram 3. Pagbuo ng Palagay at Pasya 4. Pagsulat ng Patalastas 5. Pagtulong sa Ikauunlad ng Lugar C. Pangmatagalang Pang-unawa 1. Walang palagay na mali sapagkat maaaring ang pangyayari ay batay sa namasid, nakita, nabasa, at higit sa lahat ay naranasan ng taong nagbibigay ng palagay. D.
4. 5.
I.
Ganap na hinihiram ang mga salita upang maiwasan ang pagkalito. Ang palagay ay kuru-kuro o opinyon tungkol sa isang tao, gawa, o pangyayari. Ang pasya ay desisyon, hotel, o payo. Kailangang maikli, maliwanag, tuwiran ang paglalahad ng mensahe sa patalastas. Magkaisa sa pagtulong sa ikauunlad ng lugar.
Mahahalagang Tanong 1. Bakit mahalagang makabuo ka ng sariling palagay sa mga pangyayari sa iyong paligid? 2. Bakit kailangang malaman ang kahulugan ng mga salitang hiram? 3. Bakit kailangang matutong bumuo ng palagay at pasya? 4. Paano nakatutulong ang patalastas sa pagpapakalat ng mga impormasyon? 5. Bakit kailangang tumulong sa pag-unlad ng lugar?
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagpili ng mga salitang hiram sa isang lokal na pahayagan Pagganap: Magbasa ng mga balita at magtala ng mga ginamit na salitang hiram. Magtala ng limang salitang hiram at isulat ang kahulugan nito. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakapili ng limang salitang hiram at naipaliwanag ang kahulugan ng bawat isa. Nakapili ng apat na salitang hiram at naipaliwanag ang kahulugan ng bawat isa.
B.
3 Mahusay
196
Nakapili ng tatlong salitang hiram at napaliwanag ang kahulugan ng bawat isa. Nakapili ng isa hanggang dalawang salitang hiram at naipaliliwanag ang kahulugan ng bawat isa.
B.
Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang dapat gawin sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin/gawin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong na sasagutin na gagamitan ng ibat ibang estratehiya ng mga magaaral. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 328-329. 3. Pagtalakay sa kasanayang Sariling Palagay o mga Pangyayari, p. 330. Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, p. 330-331. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglalapat Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
C. C. Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay
III. Mga Gawain sa Pagsasanay Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipakita ang mapa ang Rehiyon CAR. Ipahanap ang Cordillera at ipalarawan ang iba pang lugar na katabi nito. Iugnay sa araling tatalakayin. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 332. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 332 Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong. Pangkat I Ilarawan ang pamumuhay sa Cordillera. Gawin sa pamamagitan ng larawang-guhit. Pangkat II Sino ang tumutulong sa mga taga-Cordillera upang mapaunlad ang kanilang buhay? Sagutin sa pamamagitan ng pag-uulat. Pangkat III Anu-ano ang larawan ng pag-unlad sa Cordillera? Talakayin sa pamamagitan ng Round Table Discussion. Pangkat IV Dapat Ba Na Gawing Batayan ang Laki o Liit ng Isang Lugar Para Umunlad Ito? Talakayin sa pamamagitan ng debate.
D.
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal. Magkaroon ng malayang talakayan. 197
A.
B.
Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 333. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 333. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 334. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Bumuo ng pagpapasya sa sumusunod na mga sitwasyon. 1. Isa kang katutubo. Kinukuha sa inyo ang lupang matagal na ninyong sinasaka. Babayaran kayo sa halagang katumbas na ng kasalukuyang halaga ng inyong lupa. Ano ang sasabihin mo sa iyong mga magulang? Paano mo ibabahagi ang iyong pagpapasya? 2. Lahat halos ng kapitbahay ninyo sa probinsya ay ibinebenta na ang mga lupa at bahay nila. Ibig na nilang mangibangbayan upang magsimula ng bagong buhay. Sa iyong palagay, paano ito pagpapasyahan ng iyong mga magulang? Mananatili ba kayo o ibebenta na rin ninyo ang inyong lupa at bahay? B. Sa pamamagitan ng Rank Order, paano iaantas ang pagpapasya sa sumusunod na mga sitwasyon sa titik A? Sino ang unang lalapitan upang gawing maunlad ang inyong lugar? Lagyan ng bilang ayon sa pagkakasunud-sunod. Ipaliwanag ang ginawang pagraranggo. _________ Barangay Chairman _________ Alkalde _________ Mga mamamayan
_________ _________ D.
Senador Samahan ng mga magulang sa inyong lugar
C.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Patalastas, p. 335. Magkaroon ng malayang talakayan. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang bahaging Magsanay, p. 335. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay. 3. Karagdagang Pagsasanay A. Lagyan ng datos ang sumusunod na patalastas. Paghahalal ng Pamumunuan ng Samahan ng mga Kabataan Sino (Mga Dapat Dumalo) _____________ Kailan: ______________________________ Lugar: _______________________________ Oras: ________________________________ Pag-uusapan: _________________________ B. Lagyan ng asterisk (*) ang mga bagay o pangyayari na maaaring gawan ng patalastas. __________ 1. produktong inumin __________ 2. nawawalang aso __________ 3. nabasag na mga gamit __________ 4. pagpupulong __________ 5. namatay na tao __________ 6. eld trip __________ 7. pagbebenta ng mga lumang gamit __________ 8. paglipat ng bahay
198
__________ 9. mga ibebentang lumang aklat __________ 10. pagpunta sa isang lugar
D.
Pagpapahalaga Sagutin ang rubrics

Oo Hindi 1. Nakapagbahagi ba akosa ginawang talakayan? 2. Naging magalang ba ako sa pagtanggap ng reaksyon o puna?
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer Ipaliwanag: Wala sa laki o liit ng lugar ang ikatutupad Nasa mamamayan ang pag-unlad na hinahangad. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin. Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 335. 3. Karagdagang Pagsasanay Magtala ng iba pang mga gawaing makatutulong sa pag-unlad ng inyong: 1. paaralan 2. barangay Pagpapalalim Sa pamamagitan ng Panel Discussion na kakatawanin ng ibat ibang pangkat ng mga katutubo sa ating bansa, bigyang-talakay ang mga nangyari nang pag-unlad sa kanilang lugar. (Maaaring itakda ito o ang guro na ang gagawa ng mga sasabihing impormasyon)
(Dagdagan pa.) A. Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Sabihin: Tunay na mahirap magbigay ng pagpapasya tungkol sa isang sitwasyon. Araw-araw, ang tao ay nahaharap kung paano pagpapasyahan ang isang bagay. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng pahayag Iparirinig ko ang ilang pahayag na nagbibigay ng pagpapasya sa ilang bagay. Habang pinakikinggan, itala ang mga pagpapasya at magbigay ng reaksyon tungkol sa pagpapasya. Paglinang Iparinig ang inihandang mga pahayag. Sagutin/Gawin: Ipagawa ang pagtatala ng mga pagpapasya. Ipabasa ang ilang pagpapasya at pabigyan ng reaksyon sa mga mag-aaral. Pagpapalalim Kumuha ng kapareha. Pag-usapan ang tungkol sa suliranin ng kausap tungkol sa pagkawala ng kanilang lupa at bahay. Pagpasyahan ang nasabing suliranin. (Magbibigay ng feedback ang ilang mag-aaral sa ginawang pagpapasya (peer evaluation); gayundin ang guro.) 199
B.
B.
C.
C.
D.
4.
Edukasyon sa Pagpapahalaga Napahahalagahan ang wastong pangangalaga sa katawan upang maiwasan ang sakit
B.
Paksang Aralin 1. 2. 3. Paghinuha sa Pangunahing Diwa Pag-uugnayan ng mga Salita Paglilipat ng Impormasyon sa Ibang Anyo (Transcoding) Pagsulat ng Impormasyon sa Ibang Anyo Pag-iingat Kapag May Sakit
E.
Karagdagang Pagsasanay Pangkatan: Pag-usapan ang napapanahong isyu ng bansa tungkol sa kalikasan. Magkaroon ng pagpapalitan ng reaksyon. Magkaroon ng pagpapasya para sa ikalulutas ng suliranin.
4. 5. C.
Pangmatagalang Pang-unawa 1. Dapat na isaalang-alang ang pagkakaugnay ng pamagat at panimulang pangungusap sa paghinuha sa pangunahing diwa. Ang pag-uugnay-salita ay isang pamaraan sa pagbibigay-kahulugan sa kaisipan at katangian ng isang salita. Ang transcoding ay paglilipat ng isang pahayag mula sa orihinal na anyo tungo sa ibang ayos ng paglalahad. Maaaring gamitin sa usapan, dayalog, komik strip, at iba pa ang pagsulat ng impormasyon. Tungkulin natin na mag-ingat kapag may sakit.
IV.
Aralin
39 Halamang Gamot, Okey Ka

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakapagbibigay ng kahulugan sa pamamagitan ng pag-uugnay ng salita Naibibigay sa sariling pangungusap ang pangunahing diwa ng binasa 2. Wika Napaghahambing ang napakinggang impormasyon na may magkaibang anyo Nakasusulat ng impormasyong nakuha sa iba pang anyo (transcoding) 3. Pagsulat Naililipat nang pasulat ang impormasyon sa ibang anyo
2.
I.
3. 4. 5. D.
Mahahalagang Tanong 1. 2. 3. 4. 5. Paano naghihinuha sa pangunahing diwa? Paano napag-uugnay ang mga salita? Bakit nakatutulong ang transcoding sa pagpapahayag? Bakit kailangang sumulat ng impormasyon sa ibang anyo? Bakit dapat mag-ingat kapag may sakit?
200
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagbibigay-kahulugan sa kaisipan at katangian nito bilang paraan ng pag-uugnayan ng mga salita Halimbawa:
pinababakunahan alagang hayop pinagugupitan ng buhok/kuko katas ng dahon pinaliliguan gubat kalikasan halaman halamang gamot balat ng kahoy at ugat doktor albularyo sa paso natural na gamot pinakakain
Mainam ang palagiang pagsunod sa mga tuntunin ng kalusugan at nang ang mga itoy maging bahagi na ng ating mga araw-araw na gawi. Mabuting matutuhan ang mabubuting gawi habang maaga.
kalusugan
B.
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Nakapagbibigay ng apat na kaisipan at katangiang may kaugnayan dito. Nakapagbibigay ng tatlong kaisipan at katangiang may kaugnayan dito. Nakapagbibigay ng dalawang kaisipan at katangiang may kaugnayan dito. Nakapagbibigay ng isang kaisipan at katangiang may kaugnayan dito.
3 Mahusay
Pagganap: Basahin ang maikling sanaysay. Pumili ng isang salita. Ibigay ang kahulugan nito sa pamamagitan ng mga kaisipan at katangiang may kaugnayan dito. Ang Kalusugan Isang malaking biyaya ang kalusugan. Dapat gawin ng bawat isa ang kanyang makakaya upang manatiling malusog. Ang pagiging malusog ay nangangahulugang ang katawan at pag-iisip ay kapwa nasa maayos na kalagayan at ligtas sa sakit. Ang mabuting pagkain, sariwang hangin, ehersisyo, magandang tindig, sapat na pahinga, sikat ng araw, maraming tubig, maginhawang kasuotan, malinis na katawan, at pagkonsulta sa doktor at dentista ay tumutulong sa pagpapanatiling malusog natin.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto A. Unang Araw PAGBASA Panimula 1. Paghahanda Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin. Ipalalabas ang itinakdang mga halamang ipinad201
2.
3.
ala sa mga mag-aaral. Maaaring dahan-dahan lamang. Pahahalagahan ang mga halaman sa pamamagitan ng pagtalakay sa mga naitutulong nito lalo na sa kalusugan ng isang tao. Iuugnay sa araling tatalakayin. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan p. 340. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 340. Magkaroon na malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong. Pangkat I Itala ang mga halamang gamot na nakagagamot ng ubo, sakit sa balat, at iba pang karamdaman sa pamamagitan ng listing. Pangkat II Paghambingin ang mga halamang gamot at mga gamit na preskripsyon ng mga doktor. Gawin sa pamamagitan ng Venn Diagram na gagamitin ang hambingan at kontrast. Pangkat III Dapat Ba o Hindi Dapat Gamitin ang mga Halamang Gamot? Pagtalunan. Pangkat IV Talakayin ang ginagawa ng pamahalaan upang mabigyang-halaga ang gamit at naitutulong ng mga halamang gamot. Gawin sa pamamagitan ng pag-uulat.
3.
Pagtalakay sa kasanayan sa Paghinuha sa Pangunahing Diwa, P. 337. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 337-339. Magkaroon ng malayang talakayan.
D.
E.
A.
B.
Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang dapat gawin sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin/gawin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong na sasagutin na gagamitan ng ibat ibang estratehiyang ng mga magaaral. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, p. 336.
Paghahanda 1. Balik-aral sa kwento Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal. Magkaroon na malayang talakayan. Paglinang 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 341. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 341. Pagpapalalim 1. Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 342. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
B.
C.
C.
202
2.
Karagdagang Pagsasanay A. Basahin ang sumusunod na dayalog. I-transcode ang naging usapan. Isulat sa malinis na papel. ANNIE: Napakasakit ng tiyan ko, Imelda! 1. IMELDA: Naku! Annie, siguro pumunta na tayo sa doktor. 2.
Ayon sa aralin na tinalakay sa amin ni Gng. Mendoza, ang pinatuyong balat ng lansones ay pantaboy ng mga lamok. Tama ka, Cynthia, ganyan din ang sabi ng nanay ko.
2. 3.
Ipagawa ang bahaging Magsanay A at B, pp. 343-344. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay. Karagdagang Pagsasanay A. Ilipat sa ibang anyo ang mga impormasyong nakapaloob sa taludturan. Ako si Bayabas, Si Kalamansi naman ako Inaalagaan namin, mga taong ubuhin. Lakatan at Latundan naman kami tunay na ibig ng mga bata, maging ng mga matanda man Pagkat puso ang aming inaalagaan. B. Gumawa ng impormasyon tungkol sa isa sa mga sumusunod: 1. Mga tulong na naibibigay ng mga halamang gamot 2. Kapag halamang gamot, okey ito 3. Paano magiging kapaki-pakinabang ang mga halamang gamot? Ikatlong Araw UGNAYAN
3.
Carol, ang isang bayabas pala ay katumbas ng limang kalamansi. Ganoon ba, Ate Beverly? Mabuti naman at mahilig ako sa bayabas.
B.
I-transcode ang sumusunod na mga islogan. 1. 2. 3. Halamang gamot, mura na, magaling pa Magtanim ng mga halamang gamot, malaking tulong ito sa kalusugan Sakit dito, sakit doon halamang gamot ang katapat A.
B.
D.
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Impormasyon sa Ibang Anyo, p. 343. Magkaroon ng malayang talakayan.
Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Sakit ay malulunasan, Kung agad na maaagapan. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, pp. 345. 203
3.
C.
D.
Karagdagang Pagsasanay Magtala ng mga dapat gawin upang makaiwas sa sakit lalo na kapag panahon ng tag-ulan. Pagpapalalim Magpadala ng malunggay sa bawat mag-aaral. Pangkatin sa apat ang klase. Ipalaga ang dahon ng malunggay. Dadalhin sa klase ang kinalabasan ng ginawang paglalaga. Tatalakayin ng bawat pangkat ang mga impormasyon at detalye kung paano nila niluto ang mga dahon at anu-ano ang maaaring gamutin nito. (Maaaring itakda na at ipasaliksik ang tungkol sa dahon ng malunggay. Maaaring ipalaga na sa kanya-kanyang bahay o magkaroon ng koordinasyon sa guro ng araling pangkabuhayan upang sa kitchen laboratory ito gawin ng mga mag-aaral. Aktwal ang pagsasagawa nito kapag nagamit ang laboratory.) Pagpapahalaga Ipatala sa mga mag-aaral ang kanilang naging obserbasyon sa paghahanda ng halamang gamot. Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Sabihin: Mahirap magkasakit! Totoo ang pahayag na ito, sapagkat kailangan ng mga gamot na tunay na makapagpapagaling sa maysakit. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng interbyu Sabihin: Iparirinig ko ang isang segment ng isang interbyu sa isang doktor sa programang Salamat Doc! Itala ang mga impormasyong ilalahad ng doktor kaugnay ng gamit ng mga halamang gamot sa mga sakit. (Maaaring magsaliksik ang guro kaugnay ng gawain, tulad ng pagpunta sa ABS-CBN upang humingi ng permiso at manghiram ng tape nito o maaaring ang guro na ang gagawa ng nasabing interbyu.) Paglinang Iparinig ang inihandang interbyu.
C.
D.
Sagutin/Gawin: 1. Ipagawa ang pagtatala ng mga impormasyon. 2. Paghambingin ang naitalang impormasyon mula sa napakinggang interbyu. (Muling iparirinig ang interbyu upang maihambing ng mag-aaral ang kanyang ginawa.) Pagpapalalim Magpalitan ng gawain ang mga mag-aaral kaugnay ng pagtatala ng mga impormasyon. Magkakaroon ng paghahambing sa ginawang pagtatala ng kamag-aral (Peer e valuation). Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
E.
A.
Karagdagang Pagsasanay Magsaliksik ng iba pang mga halamang gamot. Itala ang mga sakit na napapagaling nito. Humandang ibahagi sa klase.
IV.
Aralin
40 Mga Karapatan Bilang Mamimili

Inaasahang Bunga A. Mga Layunin 1. Pagbasa Nakapagpapakahulugan sa salita sa tulong ng tatlong antas ng paggamit Natutukoy ang talatang tuwirang nagsasaad ng paksang pangungusap
I.
B.
204
2.
B.
C.
D.
Wika Nakapakikinig sa talakayan at naibubuod ito Napaiikli/Nabubuod ang mga nabasang teksto pagkatapos ng talakayan 3. Pagsulat Nakasusulat ng balita 4. Edukasyon sa Pagpapahalaga Napatutunayan ang kahalagahan ng karapatan ng mamimili Paksang Aralin 1. Tuwirang Pagsasaad ng Paksang Pangungusap 2. Antas ng Paggamit ng Salita 3. Paghalaw sa Nabasang Teksto 4. Pagsulat ng Salita 5. Pagmamasid sa Pamilihan Pangmatagalang Pang-unawa 1. Mahalaga na ang bawat talata ng isang teksto ay may kaugnayan sa paksa na binibigyang-diin. 2. May tatlong antas ng paggamit ng salita pormal, kolokyal, at balbal. 3. Kailangang paikliin kung gagawa ng ulat. Kailangan ang kakayahan sa pagkuha ng pangunahing diwa at mga detalye. 4. Sa pagsulat ng balita, ang unang pangungusap ang nagtataglay ng paksang pangungusap. Ang sumusunod na mga pangungusap ay mga sumusuportang detalye sa paksa. 5. Sa pagmamasid, matutong magtala ng obserbasyon. Sumunod sa balangkas. Mahahalagang Tanong 1. Bakit dapat pahalagahan ang tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap? 2. Bakit nakatutulong ang kaalaman sa tatlong antas ng paggamit ng salita?
3. 4. II.
Paano ang paghalaw ng mga detalye at pangunahing diwa ng binasa? Paano magsulat ng balita?
Mga Katibayan sa Pagtataya A. Produkto: Pagtukoy sa tatlong antas ng paggamit ng salita Halimbawa:
Salita sensitibo Pormal maramdamin Kolokyal madrama Balbal ang emo mo
Hindi mahiyain malakas loob
ang walang kina- ang kapal mo tatakutan
Pagganap: Ibigay ang apat na salitang ginagamit mo na may kolokyal o balbal na gamit. Salita Pormal Kolokyal Balbal 1. tatay ama erpat epa 2. nanay ina ermat ema 3. kapatid kuya/ate bro/sis utol B. Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka 4 Napakahusay Kraytirya sa Pagganap Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa apat na halimbawa. Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa tatlong halimbawang salita. Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa dalawang halimbawang salita. Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa isang halimbawang salita.
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
205
C.
Iba Pang Mga Katibayan Mga Sagot sa Pagsasanay C.
III. Mga Gawain sa Pagkatuto Unang Araw PAGBASA A. Panimula 1. Paghahanda Magkaroon ng gawaing Word Association sa salitang KARAPATAN. Ipabigay ang mga bagay na maaaring iugnay sa nasabing salita. Iugnay sa araling tatalakayin. 2. Paghahawan ng Balakid Talakayin ang kasanayan sa p. 349. Ipasagot ang Magsanay na kasunod nito. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay. 3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay may sasaguting tanong. Pangkat I Anu-ano ang pangunahing pangangailangan ng isang tao? Sagutin sa pamamagitan ng larawang-guhit. Pangkat II Bakit mahalaga ang itiketa sa bawat produktong bibilhin? Sagutin sa pamamagitan ng UTS (Ugnayang Tanong at Sagot) Pangkat III Paano maging matalinong namimili? Sagutin sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga sitwasyon. Pangkat IV Talakayin ang kahalagahan ng karapatan ng isang mamimili sa pamamagitan ng Panel Discussion. Paglinang Ipabigay sa mga mag-aaral ang dapat gawin sa pagbasa nang tahimik.
D.
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Pagpapangkatan upang sagutin/gawin ang tanong/ gawain na itinakda sa kanila. Pagpapalalim 1. Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong na sasagutin na gagamitan ng ibat ibang estratehiya ng mga magaaral. 2. Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 346-347. 3. Pagtalakay sa kasanayan sa Tuwirang Pagsasaad ng Paksang Pangungusap, p. 348. Ipasagot ang Magsanay, p. 348. Magkaroon ng malayang talakayan. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Pansariling Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa Pagganap Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT Paghahanda 1. Balik-aral sa teksto Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang balik-aral. 2. Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal Ipabasa sa ilang mag-aaral ang sinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan. Paglalahad 1. Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 350. 2. Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 350.
A.
B.
B.
206
C.
Pagsasanay 1. Pasagutan ang Magsanay, p. 350. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan. 2. Karagdagang Pagsasanay A. Buuin ang pahayag na nasa loob ng cue card. Ayusin ang pagkakasunud-sunod ng mga salita/ parirala upang makabuo nang maayos na pahayag. Paikliin ito pagkatapos. 1. ay pakinggan ng bawat na siya Karapatan at dinggin mamimili Pinaikling Anyo: _________________________________ _________________________________ _________________________________
3.
dapat isaalang-alang na pakikipag-usap Sa pamimili, sa anumang suliranin ang maayos kaugnay ng binibili Pinaikling Anyo: _________________________________ _________________________________ _________________________________
B.
Paikliin ang sumusunod na teksto. Nagkaroon ng isang seminar-workshop ang mga namumuhunan at kinatawan ng mga konsyumer kaugnay ng paksang, Mamumuhunan at Konsyumer, Magkaisa. Ginanap ito noong Marso 28-30 ng taong kasalukuyan sa Convention Hall ng Lungsod ng Davao. Pinaikling Anyo: _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________
2.
maging handa at mapagmasid sa mga bagay na bibilhin Bilang mamimili
D.
Pinaikling Anyo: _________________________________ _________________________________ _________________________________
Pagsulat 1. Pagtalakay sa Kasanayan Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Balita, p. 357. Magkaroon ng malayang talakayan. 2. Pagsasanay sa Pagsulat Ipagawa ang bahaging Magsanay A at B, p. 351. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay. 207
3.
Karagdagang Pagsasanay A. Isulat ang tsek () sa patlang kung maaaring gawan ng balita ang pahayag sa bawat bilang; ekis () naman kung hindi. _____ 1. Pakikipag-away sa kamag-aral _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____ 5. _____ 6. _____ 7. Pinakamahusay na mag-aaral sa klase Pagkapanalo ng kamag-aral sa isang pantimpalak Napagalitan ng guro ang isang magaaral Nadapa ang isang mag-aaral Paglulunsad ng proyektong pangkalusugan sa paaralan Pagkakaroon ng panauhing pandangal sa isang palatuntunan ng paaralan Pagtatapos ng klase Pagpaparangal sa mga natatanging mag-aaral
Ikatlong Araw UGNAYAN A. Paghahanda 1. Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer. Ipaliwanag: Mga karapatan ng mamimili ay alamin Nang kalusugan at kaunlaran ay kamtin. 2. Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema ng aralin Paglinang 1. Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema. 2. Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 352. 3. Karagdagang Pagsasanay Sagutin: Sa iyong palagay, bakit kailangang maging mapanuri ang isang mamimili? Pagpapalalim Isadula ang ibat ibang karapatan ng isang mamimili. (Pangkatin ang klase sa walo. Magkaroon ng peer evaluation. Magbibigay din ng feedback ang guro tungkol sa ginawang pagsasadula ng klase). Pagpapahalaga Sagutin ang rubric.
Oo 1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa dula? 2. Tinanggap ko ba nang magalang ang mga puna o reaksyon ng iba? Hindi
B.
C.
_____ 8. _____ 9.
_____ 10. Pagkakasakit ng punungguro B. Pumili ng isa sa mga sumusunod. Sumulat ng balita tungkol dito. 1. Pagkakaroon ng bagong punungguro 2. 3. Paglilipat ng lugar ng bagong paaralan Pagkakaroon ng mga bagong kompyuter sa paaralan
D.
(Dagdagan pa.) 208

A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG Paghahanda 1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig Sabihin: Mahalaga ang bawat talakayan lalo na sa loob ng klase. Dito nasusukat ang pag-unawa ng isang mag-aaral lalo na kung ito ay kanyang maibubuod. 2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng talakayan Sabihin: Kumuha ng kapareha. Magkaroon ng talakayan sa paksang Karapatan ng Mamimili. Ibuod ang bawat talakayan at magkaroon ng ebalwasyon kung paano ibinuod ng kapareha ang pagtalakay mo. Paglinang Iparinig ang talakayan sa klase. Sagutin/Gawin: 1. Ipagawa ang pagbubuod. 2. Ipabasa sa isat isa ang buod na ginawa. Pagpapalalim Ipabigay ang ebalwasyon ng magkapareha sa ginawang pagbubuod. Tumawag ng ilang magkaparehong mag-aaral. Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal Petsa: _______________ Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa. Lagda: ______________
IV.
Lagumang Pagsusulit
B.
Wika
A.
C.
Isulat sa patlang ang titik ng salitang di-kaugnay ng iba pang salita. __d__ 1. a. aklat b. silid-aklatan c. pahayagan d. telebisyon __b__ 2. a. b. c. d. a. b. c. d. a. b. c. d. guro pulis paaralan punungguro Makabayan Filipino Pilipino Matematika ilog burol talampas bundok 209
D.
__c__ 3.
E.
Karagdagang Pagsasanay Balikan ang binasang Halamang Gamot, Okey Ka. Ibuod ang napag-usapan ng klase tungkol sa mga halamang gamot.
__a__ 4.
__d__ 5.
a. b. c. d.
halamanan silid-tulugan kusina paaralan
__O__ 15. __K__ 16. __K__ 17.
Ayon sa mga dalubhasa, maganda ang teknolohiya upang mapadali ang mga gawain. Lagyan ng limitasyon ang paggamit ng teknolohiya. Turuan ang mga mag-aaral sa wastong paggamit ng kompyuter. Buo ang paniniwala ko na kailangan pa rin ang gabay ng magulang upang ang mga anak ay matutong gumamit sa tamang oras ng ibat ibang teknolohiya. Maganda ang may kompyuter sa bahay upang hindi na lalabas ng bahay ang mga anak upang magsaliksik. Dapat bawal mag-aaral ay may sariling kompyuter.
B.
Piliin sa kahon ang asignaturang angkop sa sumusunod na mga salita. Isulat sa patlang ang sagot. Musika Makabayan Filipino Matematika Edukasyong Pangkabuhayan Edukasyong Pangkalusugan _Makabayan_ 6. _Edukasyong Pangkalusugan_ 7. _Filipino_ 8. _Musika_ 9. _Matematika_ 10. Katipunan halamang-gamot pandiwa kundiman numero
__O__ 18.
__K__ 19.
__O__ 20.
B.
Isulat sa patlang ang titik ng wastong sagot kung saang bahagi ng pahayagan makikita ang sumusunod na balita. Piliin sa kahon ang wastong sagot. a. b. c. d. e. Balitang Showbiz Editoryal Pitak Headline Isports f. Classied Ads g. Obitwaryo h. Pandaigdigan Balita i. Balitang Panlalawigan j. Entertainment
Pagbasa
A.
Isulat sa patlang ang K kung naglalahad ng katotohanan ang pahayag, O kung opinyon naman. __O__ 11. Naniniwala ako na malaking tulong ang teknolohiya sa pag-unlad ng buhay. __K__ 12. __K__ 13. __O__ 14. Ginagamit na ang internet sa pananaliksik. Nakasisira ng pag-aaral ang madalas na paglalaro ng video games. Sa aking palagay, malaki ang magagawa ng kinauukulan upang maging makabuluhan ang paggamit ng makabagong teknolohiya sa pagunlad ng bayan.
__e__ 21.
Kamakailan ay pinarangalan ang pambansang kamao na si Manny Pacman Pacquiao bilang Natatanging Manlalaro ng Taon.
210
__b__ 22.
Magtulungan sana ang hanay ng transportasyon at pamahalaan upang bumaba pa ang pamasahe nang sa gayon ay matulungan ang mga mamamayan. Tinatawagan ang mga kamag-anak, kaibigan, kakilala ni Gng. Jane S. Campo na sumakabilang buhay nitong nakaraang Sabado. Ang libing ay sa Martes, ika-2:00 n.h. sa pampublikong sementeryo ng Barangay Masikhay. Magpatawad Ka! Sa aking kolum ngayon, ay bibigyangpansin ang diwa ng pagpapatawad sa kapwa. anumang bigat ng kasalanan ng isang tao, kapag humingi na ng kapatawaran ay ipagkaloob ito. Kung ang Panginoon ay nagawang magpatawad, tayo pa kaya? C.
__l__ 29.
Pinasinayaan ng Mayor ng Hagnoy, Bulacan ang sampung Day Care Center na malaking tulong sa mga mamamayan doon. Bandang Journey sa pangunguna ng lead singer na si Arnel Pineda, isang Pilipino ay magdaraos ng isang gabing concert sa Mall of Asia.
__j__ 30.
__g__ 23.
__c__ 24.
Isulat sa patlang ang tsek () kung magkaugnay ang kaisipan o ideya ng dalawang pahayag; ekis () naman kung hindi. ____ 31. Aktibo ang mga batang mag-aaral sa kasalukuyan. Mahuhusay at listo ang mga batang magaaral sa panahon ngayon. Pamilya ang sandigan ng lipunan. Ang pamilya at lipunan ay dapat na magtulungan. Masyado nang makabago ang panahon ngayon. Nasa modernong mundo na tayo ngayon. Kailangan ang sikap at tiyaga sa pag-aaral. Magsaliksik nang madalas upang matuto nang mabilis. Mahalaga ang disiplina sa pag-aaral. Mag-aral nang mag-aral upang magtagumpay sa buhay. 211
__a__ 25.
Magkakaroon ng Sports Festival ang mga artista sa pelikula at telebisyon. Gaganapin ito sa Amoranto Stadium. Tataas ang sweldo ng mga kawani ng pamahalaan, masayang simula ng pangulo sa talumpati niya sa ginawang programa ng mga kawani ng pamahalaan kaugnay ng pagpili ng mga Natatanging Kawani ng Taon. Ginanap ito noong Lunes sa Manila Hotel, ika-4:00 n.h. Ipinagbibiling bahay sa Lungsod ng Muntinlupa. Tumawag lamang sa 334-2284. Hanapin si Angela para sa mga detalye. Pinirmahan na ni Pangulong Obama ng Amerika ang Batas Tungkol sa Pagbibigay ng Benepisyo sa mga Sundalong Nakipaglaban Noong Ika-2 Digmaang Pandaigdig.
____ 32.
__d__ 26.
____ 33.
__f__ 27.
____ 34.
__h__ 28.
____ 35.
D.
Isulat kung berbal o di-berbal ang sumusunod na ekspresyon. Isulat sa patlang ang sagot. __berbal__ 36. Magandang umaga po! __di-berbal__ 37. Babala na bawal iparada ang sasakyan. __di-berbal__ 38. Babala ng bawal at tamang tawiran sa kalsada. __berbal__ 39. Pumila lamang dito. __berbal__ 40. Tumayo ang lahat.
Pakikinig
Isulat sa patlang ang tsek () kung naglalahad ng sariling pagpapasya ang pahayag sa bawat bilang; ekis () naman kung hindi sariling pagpapasya. ____ 46. Ngayong bakasyon, tutulong ako sa aking nanay sa pagtitinda. Sabi ng kaibigan ko, huwag daw akong titigil ng paglalaro ng video games. Ako na ang nagsumite ng ating proyekto, hinihingi na kasi ni Maam Santos. Bilang lider ninyo kaya ko ginawa iyon. Ano ang gagawin ko, nahuli ako kaya hindi ako nakakuha ng pagsusulit. Siguro kailangang makipag-usap ako sa ating guro. Sabi ng ate ko, hindi raw ako sasama sa eldtrip.
____ 47.
____ 48.
Pagsulat
Piliin ang salitang angkop upang mabuo ang patalastas. Piliin sa kahon ang wastong sagot at isulat sa patlang. ____ 49. Uminom ng 41.__gatas__ lusog upang katawan ay __lumusog__, mga buto ay 43.__lumakas_, isip ay 44.__tumalas__, at ganap na maging 45. _masigla_.
42.
____ 50.
tumalas bitamina masigla
lumakas lumusog gatas
212

Grade 4 TM

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grade 4 TM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

SERYE SA FILIPINO 4 ELEMENTARYA

UGNAYAN: Wika at Pagbasa

v Vibal Publishing House, Inc.

LAWAK AT PAGKAKASUNUD-SUNOD NG MGA KASANAYAN Wika at Pagbasa Ikaapat na Baitang

ULIRANG PILIPINO, ATING IPAGMALAKI

Aralin 2 Sikreto ng Tagumpay Kwento/Dayalog

Natutukoy sa mga salitang napakinggan ang nagpapahiwatig at nagbababala

Nauuri ang pangungusap ayon sa gamit

Aralin 3 Ang Pamilya Ulap Kwento

Nasasabi kung paano pangangalagaan at pahahalagahan ang kalikasan

Natutukoy ang mga detalye sa kwento Naibibigay ang kasingkahulugan ng salita

Aralin 4 Dakilang Babae ng Bayan Talambuhay

Nakasusulat ng mga halimbawa ng tambalang pangungusap mula sa sugnay na makapag-iisa

Aralin 5 Gintong Naging Bato Tula

Naipakikita ang kagandahang asal sa ibat ibang pagkakataon

Natutukoy ang paksa at ideya sa balita o kwentong napakinggan

Nakikilala at nabibigkas ang mga salitang may diptonggo at klaster sa tula

Aralin 6 Ang Matapat na si Daniel Parabula

Naipakikita ang katapatan sa Panginoon at sa kapwa

Naiaayos ang mga pangyayari sa parabulang napakinggan

Nakikilala at nakabubuo ng mga salitang pares minimal

Aralin 7 Ngiting Chadleen Dayalog

Naipakikita ang paglilingkod sa iba

Natutukoy ang mga pariralang panaguri sa mga pangungusap na napakinggan

Natutukoy ang panaguri at simuno sa pangungusap

Aralin 8 Isang Himala Kwento

Naipakikita ang pagiging mapagmahal at mapagbigay sa kapwa

Natutukoy ang mga bahaging parirala sa mga pangungusap na napakinggan

Nakasusulat ng mga pangyayari sa binasa ayon sa pagkakasunud-sunod nito

Nakasusulat ng paglalarawan ng isang tauhan mula sa isang kwento

Nakasusulat ng paksang pangungusap mula sa ibinigay na ideya

Nakasusulat ng maikling buod ng kwentong nabasa

Aralin 9 Wonder Boy Liham

Natutukoy kung paano ikararangal ang bayan

Natutukoy ang dalawang bahagi ng pangungusap na napakinggan

Natutukoy ang kinalalagyan ng panaguri at simuno sa karaniwan at di-karaniwang ayos ng pangungusap

KALIKASAN, ATING KAYAMANAN

Natutukoy ang pangunahing ideya at paksa sa balita

Aralin 12 Batanes, Isang Paraiso Liham

Aralin 13 Kampanya Para sa Kapaligiran Tula

Kaugaliang maganda Simulan habang bata pa

Aralin 14 Yerba Buena Kwento

Halamang gamot ay tangkilikin Marami itong naitutulong sa atin

Nagagamit nang wasto sa pangungusap ang angkop na panghalip panao

Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong inilalahad sa dayagram

Aralin 15 Mga Produktong Organiko Panayam

Natutukoy kung paano pahahalagahan ang mga organikong produkto

Naisusulat nang may wastong baybay ang mga salitang napakinggan

Aralin 16 Pag-aalaga ng mga Hayop Dayalog Aralin 17 Operasyon Basura Dayalog

Naibibigay ang angkop na bunga sa inilahad na sanhi

Aralin 18 Food Poisoning: Maiiwasan Diary/ Talaarawan

Nakapagbibigay-hinuha sa maaaring kalabasan ng pangyayari

Naisusulat ang mga pangyayaring may sanhi at bunga sa binasang seleksyon

Aralin 19 Siquijor: Nakakaakit Pasyalan Liham

Kagandahan ng kalikasan Matatagpuan sa sariling bayan

Natutukoy ang mga sinabi ng tauhan sa kwentong napakinggan

Nakasusulat ng interpretasyon sa dayagram ng sanhi at bunga

Aralin 20 Halina sa Lungsod ng Baguio Salaysay

Lungsod ito sa kabundukan May panghalinang taglay

Naiguguhit ang mga paglalarawang narinig

Natutukoy ang mga panlaping ginagamit sa pagbuo ng pandiwa

Nakabubuo ng mahahabang salita sa tulong ng paglalapi at pag-uulit ng salita

Lagda ng Mag-aaral: Lagda ng Magulang: