Working Paper

2012ko azaroak 13

LANERAKO ESKUBIDEA INDARREAN AL DAGO?

Lanerako eskubidea eta beroni lotutako politikak

IS THE RIGHT TO WORK IN FORCE? ¿ESTÁ EL DERECHO AL TRABAJO EN VIGOR?

Right to work and related policies Derecho al trabajo y políticas conexas

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that
we may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report
as only a single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter
 LANERAKO ESKUBIDEA INDARREAN AL DAGO?
Lanerako eskubidea eta beroni lotutako politikak

1. Gaur egun EAEn eta Estatuan bizi dugun bidez egitea. Honela ba neurri politiko sorta
langabezia egoera larria da benetan. EAEn bat zabaltzea eskatzen dute lanerako
%14a gainditu dugu. Estatuan berriz eskubideak eta bere parekoek (etxebizitza,
%25erantz doa, eta bost milioiko langa hizkuntza eta abar).
aspalditxoan gainditu zen.
5. Ondorioz, esan izan da botere publikoek
2. Egun gure inguruan indarrean dauden testu programa konkretuetara eskubide hauek
konstituzional gehientsuenek, eta giza eraman artean ez direla exijigarriak, eta
eskubideen deklarazioek batez ere, zehazki exijitu daitezkeenak politika eta
lanerako eskubidea aitortzen dute. Baina programa zehatz hauetan ezarritakoak
horrek zer esan nahi du? Nola uler daiteke direla, ez eskubidea bera. Hala ere,
eskubide hau langabezia tasa altuekin eta lanerako eskubidea abstraktuan botere
lanaren kalitatearen etengabeko publikoei eskatu eta berauek bermatu
narriatzearekin? Benetan hitz egin al beharreko eskubide modura defendatzen
daiteke lanerako eskubideaz eskubide hau dutenak ere badaude.
lautik batek gauzatzerik ez baldin badu?
6. Egoeraren gordinak eztabaida doktrinario
3. Oro har, EKAI Centerren irizten dugu hauetatik alde egitea eskatzen duenez,
lanerako eskubidea gauzatzeko politiken lanerako eskubidea parametro errealetara
gaineko gogoeta batez osatu behar dela eramateko ahalegina egingo dugu. Zentzu
eskubidearen errekonozimendu hau. honetan garrantzitsua da lanaren egoera
Lanerako eskubidea eskubide deklaratibo zein den jakitea. Eta asko laburtuz, hiru dira
hutsa ote den ala ez jakiteko enplegu lanarekin, edo lanaren faltarekin lotutako
politikei ematen zaien garrantziaz hitz egin arazo nagusienak:
beharko da, baina baita enplegu
politikengan eragina duten beste politikez, a) Langabezia, zalantzarik gabe une
batez ere finantza publikoen gainekoez. honetan lanerako eskubideari
gehien eragiten dion mehatxua
4. Lanerako eskubidea prestazio eskubideen
artean kokatu izan da. Prestazio eskubideen b) Lanaren segmentazioa: lan
eta askatasun eskubideen banaketa hitzarmenpean eta gutxiago edo
horretan, azken hauek botere publikoen gehiagoko lan segurtasuna duten
jarduna mugatzen dute, eta obligaziozkoak lanpotsuak batetik, eta bestetik
dira zuzen zuzenean deklaratze hutsetik lan jardun etena dutenak, askoz
hasita (bizitzarako eskubidea, bilera eskubide gutxiagorekin, eta
eskubidea, iritzi askatasuna eta abar). ondorioz, segurtasun maila
Prestaziozkoek berriz aipamen orokorrago urriagoarekin. Azken multzo hau
eta abstraktuagoa dute, eta gauzatzeko langabezia handia den egoeretan
ezinbestekoa da botere publikoen jardun asko handitzen da baita ere.
bat arau bidez edota jardun administratibo Azkenean lanerako eskubidea

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we
may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a
single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter
 LANERAKO ESKUBIDEA INDARREAN AL DAGO?
Lanerako eskubidea eta beroni lotutako politikak

pribilegioekin nahasteko modua ere berebiziko garrantzia du aktibitate

sortzen du. ekonomikoa sustatzen, eta krisiari ondoen
aurre egiten dioten herrialdeek sektore
c) Lan jardun murriztuak lan jardun publiko handia dute. Bestalde,
osoa nahi den kasuetan. kontsumoarengan eragina duten zerga
aldaketek ere zeharkako eragin nabarmena
7. Aipatu ditugun hiru egoera hauek esaldi dute kontsumo ondasunengan eta ondorioz
bakarrean laburtzeko honakoa: lana egin
ondasun hauen ekoizleen enplegua
nahi eta egin ezina da une honetan
sortzeko ahalmenean. Zer esanik ez lanaren
arazoaren muina, eta ondorioz gizarte
arautzearen inguruan hartu diren erabakiak
kohesioa pitzatu egiten da, eta pobrezia eta
eta arau aldaketek langabezia handitzea eta
esklusio egoerak zabaldu egiten dira.
lanean ari direnen baldintzak kaskartzea
8. Lanerako eskubidea lana egin nahi duten ekarri dute.
guztiei zabaltzea, une honetan nabarmen
10. Gure ustez nabari agertzen da honela
geratu den moduan, ez da borondate
lanerako eskubidearen era batera ala
politiko kontua, edo ez bakarrik. Egoera
bestera gauzatzea beste politika batzuen
ekonomikoak berebiziko garrantzia du.
menpeko bihurtzen dela, eta ondorioz
Enplegu politikek beraz eskubide honen
gobernu jarduna gidatzen duten erabaki eta
lehentasun maila adierazten dute. Zera
jardun nagusiek beronengan duten eragina
esan nahi dugu: lanarengan eragina hainbat
ez dela mahai gainean gobernuak duen
sektoretako politikek dute (ekonomia,
lehen mailako gaia.
finantza publikoak, industria, garapena,
hezkuntza…). Politika hauek 11. Lan markoa xedatzen duten arauak gobernu
diseinatzerakoan lanarengan duen eragina zentralak ezartzen ditu lan legediaren bidez,
positiboa izan dadin neurriak hartzeak, lana eta corpus honek etengabe lanerako
lehentasunezkotzat hartu dela esan nahi eskubidea arintzeko joera izan du azken
du, eta alderantziz bada berriz, ez. urte askoan. Joera hau azkartu egin da
azken bizpahiru urteetan.
9. Ez dago zalantzarik une honetan hartu diren
zenbait erabakik lanerako eskubidearengan 12. Eskubidea eta bere bermeak arintzea
eta lana sortzeko eta sortutakoa egoera sozio-ekonomikoa eta toki
mantentzeko asmoarengan eragin guztiz bakoitzeko ezaugarriak aintzat hartu gabe
negatiboa izan duela. Defizita mugatzeko egin dira gainera, eta lan baldintza hobeak
neurriek eragina izan dute sektore dituzten eskualdeak lan baldintza
publikoaren enplegu ahalmenean eta okerragoak dituztenekin beherantz
sektore horretan lanean ari direnengan, berdintzeko arriskua handia da, batez ere
baina baita zeharka gainerako jarduerak negoziazio kolektiboen gaineko araudia
moteltzen direnez enplegua sortzeko eta aldatzeko proposamenen nondik norakoa
mantentzeko gaitasun orokorrarengan. ikusita.
Gure inguruan sektore publikoak hain zuzen
As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we
may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a
single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter
 LANERAKO ESKUBIDEA INDARREAN AL DAGO?
Lanerako eskubidea eta beroni lotutako politikak

13. Espainiar parlamentuari eta lege dekretu aukeretan sakontzea, toki garapeneko
bidez gobernuari dagozkie gai hauek proiektuei perspektiba hau ematea,
arautzea noski. Dena dela aukera garapen agentziei zerbitzu hauek emateko
berritzaileak aztertzeari ez diote heldu. Hau ateak zabaltzea eta abar.
da, ez da enplegu suntsipena ahalbidetzen
duten neurriak orekatzeko ahaleginik egin
eskumen esparru horretan. Honela ba, uko
egin zaio enplegu erregulazioko espediente
batek aktibitate amaiera dakarrenean,
itxiera ez diren aukerak aurrez esploratzeko
bideak ezartzeari (adb.: langileenganako
jabetzaren edo ustiapenaren trasladoa),
dela arau bidez, dela programen bidez, edo
beste maila batzuetako ekimenen bidez.

14. Nahiz eta lanaren erregulazio eskumena

gobernuari eta parlamentuari dagokion,
lanerako eskubidearekin zerikusia duten
gaiak maila autonomikoan, foru
aldundienean eta udalenean ere topa
daitezke, batez ere sustapena eta
formazioarekin lotutakoak. Lanaren
sustapenerako aurreko puntuetan eragin
negatiboa duten erabaki eta neurriak aipatu
ditugu, eta sustapena gertuagoko
administrazioei dagokienez, berauei
dagokie baita ere eragin negatibo horri
oreka ematea.

15. Zentzu honetan interesgarria da

gainbeheran dauden herri-eskualdeentzat
eta enpresentzat, itxiera edo deslokalizazio
arriskupean dauden jarduera
ekonomikoentzat, langileen ahalmentze
edo jabekuntza (empowerment) aukerak
aztertzea. Nahiz eta lege bidez ez dagoen
obligaziorik, enpleguarengan eragin
negatiboa duten politikak orekatzeko
aukera ona izan daiteke esate baterako
langileek titularitatea hartzera bideratutako

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we
may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a
single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter