Professional Documents
Culture Documents
Detyr kursi
Tema:KUJDESI INFERMIEROR N
PNEUMOTORAKSIN SPONTAN
Punuan: ENO ZIU HYJNOR ARAPI ZINI SHAKAJ ERGESA PLAKA PRANOI: Msc.dr:MIMOZA SHOTO
Hyrje
Pneumotoraksi spontan sht nj smundje e cila ndodh n nj % tepr t ult .ajo q na ka shtyr q t zgjidhnim kt tem sht t njohim m n thellsi t gjitha shkaqet,klinikn, trajtimin e pneumotoraksit.Dhe pr t prcjell tek t tjert nj kuptim mbi pneumotoraksin spontan ,dhe nj ide se si ata duhet t parandalojn nj pneumotoraks spontan.
OBJEKTIVAT E TEMS
_njohja e shkaqeve t pneumotoraksit _njohja e shkaqeve t pneumotoraksit spontan katamenial, traumatik,terapeutik dhe hemotoraks _njohja e shenjave klinike t smundjes _njohja e shnjave fiziopatologjike te pneumotoraksit dhe evidentimi I shpejt I tij _njohja e protokollit t mjekimit _ndjekja n dinamik e t smurit
QLLIMI I TEMS :t kuptojm se si duhet ta evidentojm pneumotoraksin spontan dhe njohja e kujdesit infermieror n
pneumotoraks
-1-
quajm pneumotoraks
Me pneumatoraks kuptojm grumbullimin e ajrit n zgavrn pleurale, e cila ndodh si pasoj e nj komunikimi n mes t bronkeve
Kalsifikimi I pneumotoraksit :
_Pneumotoraks spontan shkak i t cilit qndrojn traumat e gjoksit, po mund te jen si faktor ndikues smundjet e rnda t mparshme t mundshme, Pneumatoraksi spontan z nje
prqindje prej 3% .ky lloj pneumotoraksi ndodh spontalisht pra ndodh vetvetiu. _Pneumotoraks primar spontan.ndodh n munges t smundjeve t mushkrive. _Pneumotoraks traumatik esht si rrezultati i nj traume n gjoks q mund te jet i hapur ose i mbyllur gjithashtu shkaktohet si
rezultat i mjeteve shpuese dhe armve te zjarrit. Pneumatoraks traumatike z nje hapesir rreth 93% te rasteve.
-2-
_Pneumotoraks hemotoraks si pasoj pranis s gjakut n kavitetin pleural si shkaktar traumatik. _pneumotoraks terapeutik i cili quhet dhe ndryshe pneumotoraks jatrogjen _pneumotoraks katamenial i cili vjen si rezultat i ciklit menstrual
_arja e bulave emfizematoze _Bronkoektazia _Traumat e toraksit _Plagt penetrante _Mosha 15 _25 vjec per meshkujt _Tek femrat e rrall _Duhani _Lagshtia e ambientit _Klima _Lartesit mbi nivelin e detit _Aksidente te ndryshme
-4-
fispatologjia
Grop pleurale
___Nga pikpamja fispatologjike dallojme tre lloj pneumotoraksi:___ _pneumotoraks i mbyllur _pneumotoraks i hapur _pneumotoraks valvular N kafazin e kraharorit gjenden organet e rndsishme t frymmarrjes dhe t qarkullimit t gjakut .traumat q mund t ndodhin n n kto organe kompromentojn rnd kto organe .funksioni normal i ktyre organeve dhe i aparatit respirator presupozon rrug t lira t frymmarrjes ,diafragm t paprekur,mushkri t shtrir dhe nj zemr q merr gjak n sasin e duhur .nj ndodhi e traums mund t rregulloj nj ose disa prej organe t msiprme .
-5Klinika e pneumotoraksit spontan Akesat e pacientit jan: _ dhimbje n gjoks pas shpatulls ose ne kraharor e krahasuar me t qelluarit me thik _Vshtirsi n frymarrje, _Veshtirsi n frymmarrje _ Buzt cianotike.
_Koll e that _Djersitje _Ekstremitete te ftohta _Ankth __pacienti mund t ket koll t fort . N ekzaminimet objective _ Gjendja e pergjithshme e knaqshme. _ N radiografi verehet ajer i lir n hapsiren e majt ose t djatht _ Po ashtu ne hapsiren e majte ose t djatht verehen emfizema. _N EKG shikojm nje takikardi pr shkak t rritjes t presionit intra pleural n zemr. _Bejm ekzaminime t tjera _Emokromi , _Glicemi, _ Prova e heparit. -6-
Pjese anatomike Pleurala anatomike mesoteliale sht nj shtres e vetme e qelizave t mbshtetura nga indi lidhs, capillaret dhe ent limfatike. Pleurala
zgavr kufizohet nga dy shtresa t holla t qelizave mesoteliale, e prbr nga pleur parietale dhe organe t brendshme.. Pleura grop eshte e mbushur me lng t individve t shndetshm (10-20 ml) dhe shrben
si nj lubrifikant mes dy shtresave pleural.Ndryshimet n dimensione t kraharorit jan t shoqruara gjithmon nga ndryshimet n dimensione t mushkrive, prkatsisht kur zgjeron gjoksin,midis mureve t mushkrive dhe Intraalveolus presion eshte I barabart me presion
Gradient Transmural presion Kur t dy muret e murit t mushkrive te gjoksit nuk jan n pozicionin e tyre natyral kur t dy prballen njri-tjetrin nga afr, ata vazhdimisht -7prpiqen t arrijn prmasat e tyre e natyrshme. Mushkrit priren te tendosen larg nga muri n drejtim t gjoksit. zhvillimi i nj zgavre t vogl pleurale sht e mjaftueshme pr t shkaktuar nj rnie t presionit brenda zgavrs me rreth 4 mmHg ,ekziston nj marrdhnie reciproke n mes t presionit transmural dhe presion Presioni sht mbi subatmosferik gradient intrapleura prkundrazi subatmosfer. sepse
intrapleura
mushkrit shtrir dhe gjoksin jan n depresion t priren t jen larg nga njri.Nse intrapleura presion barazohet me presion atmosferik. Kjo sht ajo q n t vrtet ndodh kur ajri lejohet n zgavrn pleural, nj gjendje e njohur si pneumatoraks.Endometrioza sht e kufizuar zakonisht n zgavrn e barkut ose n siprfaqen e organeve t barkut. Endometrium mund t bashkngjitet n shtresn e jashtme t zorrve t vogla dhe t zorrve t mdha, uretr, fshikz, vagina, ind mbres n rreshtim abdomen apo gjoks zgavr. Faktor t tjer q rrisin rrezikun e Endometrioza _ Nj mitr jonormale _Grat q kan lindur mbi moshn 30 vje _Jane te predispozuara grat nga mosha 25__44 vje _Endometrioza mund t ndodh dhe n femra adolescente
-8-
Shkaku i Endometrioza sht ende i panjohur deri m sot, por disa ekspert vn prpara disa teori si vijon:
1.Teoria e "Sistemi imun" Anomalit e sistemit imunitar shkakton indeve menstruale t rritet n fusha t tjera prve mitrs.
2.
Teoria e "gjenetike"
Disa familje kan nj faktor t caktuar q shkakton nj ndjeshmri t lart t Endometrioza.Q fmijt apo t afrmit e pacientve t Endometrioza jan n rrezik pr t prjetuar Endometrioza vet..Nj
-9-
3. 1920
Sipas ksaj teorie, Endometrioza ndodh pr shkak se qelizat endometriale jan lshuar gjat rrjedhjes menstruale
Diagnoza definitive
Diagnoza definitive vendoset nprmjet simptomave tipike, psh: _Si u godit me thik n gjoks _ A ka pasur gulim dhe a ka qn i shoqruar me kollitje sepse kollitja sht nj shenj e rrall nse nuk shoqrohet me smundje t tjera t mushkrive _A ka pasur dhimbje gjoksi e cila vjen papritmas ne anen e prekur te mushkerive q vjen duke u prhapur n shpatulla,dhe ne hypokondrium. _Sa dit ka q vuan me kt dhimbje ,sepse dhimbja zhduket brenda 4 ditsh _ A ka pasur vshtrsi t frymemarrjes e cila varet nga shkalla e semundshmerise se mushkrive Diagnoza definitive _ sht konfirmuar dhe nga gjoks X-ray X-ray _N gjoks PA X-ray imazhe do t shikoni duhur t mushkrive penguncupan linj si flokt.
-10-
_Nse pneumatoraksi sht i shoqruar me lngjeve n zgavrn pleural, kjo do t duket fotografia e nj linje t banes sht kufiri i ajrit dhe lngjeve. _Diagnoza definitive sht konfirmuar nga gjoks X-ray X-ray provim. N gjoks X-ray pozicion fotografi posteroanterior (ZM) do t duket duhur t mushkrive penguncupan linj si flokt.
PA gjoks X-rrezet Gjat kontrollit fizik t pacientit vrejm _N inspektimin mund t duken gulim _ ka nj vones t lvizjes n mushkri gjat frymarrjes _ cianoz _ iktus t zemrs zhvendosur n drejtim t shndetshme _ N prekje mund t gjenden spatium ndr brinjve t gjer _ N mund t gjenden rrahje tingllues
-11-
trajtimi
_Mjekimi i pneumotoraksit sht komoleks dhe konsiston n: 1_eleminimin e shkakut q sht nje cshtje shum e rndsishme n protokollin e mjekimit 2_korifjimi I pneumotoraksit sipas formave anatomo_fiziologjike 3_perdorimi I analgjezikeve pr t qetsuar dhimbjen si dhe prdorimi I antibiotikve n rast infeksioni 4_perdorimi i oksigjenit,pra oksigjenoterapia pr t luftuar insufiencen respiratore 5_prdorimi i anti_inflamatorvedhe dhe antibiotikve
-12-
Vzhgimi dhe dhe sigurimi i oksigjenit Dhenia e oksigjenit sht e domosdoshme sepse mos dhnia e tij mund t jap ndrlikime deri n insuficenc respiratore.
Kryerja e torakoskopis Ky veprim duhet kryer sa m shpejt t jet e mundur. Ky veprim synon pr t hequr ajrin nga zgavra pleurale . Veprimet decompression mund t bhet duke: _Vn nj gjilpr n mur gjoks pr t hyr n zgavrn pleurale, n mnyr q presioni pozitiv ajrore do t dali npr gjilpr. _Marrja kontakt me ajrin jasht npermjet nj gjilpre e cila futet n murin e gjoksit pr t hyr n zgavrn pleurale nprmjet nj tubi tub plastik n baz t filtri q vendoset n nj shishe t mbushura me uj ,futja ne uje do t jet 2 cm nga siprfaqja e ujit .nse do t shohim q n shishe do t formohen flluska ather vertetojme qe ajri po del nga hapsira pleurale. Futja e tubit plastik n hapsirn pleurale do te kryhet me anestezi lokale ose injeksion lidokain 2% dhe me pas mbulohet me kompresa sterile .incizioni do te kryhet ne brinjn e gjashte ne nivel me gjendren mamare
-13-
Ky veprim kryhet n qoft se: _ Kan dshtuar aspiratat dhe veprimet _ Mushkrit nuk jan zgjeruar pas 3 ditve t torakostomis _ Shfaqjes t bronkopleurs _ Prsritje t pneumatoraksit
Trakeostomia kirurgjikale Trakeostomia sht nj hapje artificial trakes nprmjet qafs .kjo procedur kryhet nn istumusin e tiroides n nivelin e unazs s 3 ose 4 t trakes _ Trakeostomia sht ende zgjedhja e duhur pr pneumatoraks spontan _ Kohzgjatjen e kirurgjis rreth 45 minuta _Gjatsia e hospitalizimit pas nj operacioni n spitali sht mesatarisht 4-6 dit. Prdoret pr t lira rrugt e ajrit Prdoret pr t larguar sekrecionet bronkiale Figura tregon nj lezione t shprndara n kafe ovale diafragm. Lezioni u zgjerua n madhsi gjat ciklit menstrual dhe pastaj t zhduket krejtsisht .
Thoracoscopy Kirurgjikale
-14
torakotomia Ky operacion sht i ngjashm me torakoskopin. Ky veprim kryet n qoft se torakoskopia dshton ose nse ekziston nj fllusk n kulmin e mushkrive, ather kryhet torakotomia pr heqjen e fllusks
Trajtimi hormonal _Parimi i par i trajtimit hormonal t Endometrioza sht pr t krijuar nj mjedis t estrogjenit hormonit t ult dhe aciklike.Nivelet e ulta t estrogjenit shkaktojn atrofi endometrioza t indeve. _Parimi i dyt sht pr t krijuar nj mjedis t androgen t hormoneve t larta ose progestogen t lart q shkaktojn drejtprsdrejti atrofi t indit Endometrioza. _Parimi i lart i androgen t lart apo t shkaktojn edhe progestogen t ult t estrogjenit gjendjen e aciklike pr shkak t rregullimit t rritjes n fshikz. Parimi i trajtimeve t shumta mund t shihet n tabeln e mposhtme.trajtimi hormonal I endometrioza Mnyr terapeutike 1. GnRH agonist Efekt Aciklike Estrogen t ult Efektet ansore Ankesa Vasomotor, Atrofi e karakteristikave seksuale sekondare, osteoporozn Shtim n pesh, gjakderdhje zgjidhje, purra fytyre, hirsutism, lkurs me vaj, ndryshim n z Shtim n pesh, gjakderdhje zgjidhje, depresioni, bloating
Oophorectomy
2.
Danazol
Methyltestosterone
Aciklike estrogjenit-
, T prziera prparim
Noncyclic
gjakderdhje
Trajtimi me androgen Me prfaqsues methyltestosterone e cila jepet sublingual n nj doz prej 5 deri 10 mg n dit.Zakonisht jepet 10 mg n dit gjat muajit t par e ndjekur nga 5 mg n dit pr 2-3 muajt e ardhshm.duhet t jepet n fazat e hershme t endometriozs me simptomat e dhimbjes ose dispareuni.
Disa lloje t kontraceptivve oral n trajtimin e Endometrioza Emri i tregtis 1. 2. Noriday Microgynon 30 Estrogjenit 0,05 mg mestranol 0,03 mg ethinyl estradiol 0,03 mg ethinyl estradiol 0,05 mg ethinyl estradiol Progestogen 1 norethisterone mg Norgestrel 0,015
Nordette 3. Marvelon
Desogestrel 0,015
4.
Eugynon
Norgestrel 0.05
Trajtimi me Progestogen Me prfaqsues acetat medroxyprogesterone, acetate norethisterone, acetate norgestrel, linestrenol .trajtimi me progesterone sht prdorur si nj agjent i vetm pr trajtimin e Endometriozes .Doza e dhn sht 30-50 mg medroxyprogesterone acetat n dit ose norethisterone 30 mg n dit. Gjat administrimit parenteral pacienti mund t prdor medroxyprogesterone acetate 150 mg do 3 muaj deri n 150 mg do muaj. -16-
Trajtimi me donazol Danazol sht nj derivat i isoksazol alfa etiniltestosteron. Danazol prmban androgen t lart dhe t ult t estrogjenit. Doza e rekomanduar pr Endometrioza but (faza II) apo t moderuar (faza III) sht 400 mg n dit, ndrsa pr Endometrioza t rnda (faza IV) mund t jepet deri n 800 mg n dit. Intrventi Interventi kryhet me anestezi locale me lidokain SC. Punksioni kryhet n spaciumin e dyt interkostsal n liena mediokalvikulare .
Kujdesi infermieror
Nj vmndje e veant nga pikpamja e ndihms infermierore ,i duhet dhn pacientit mbarts t drenit torakal .Dreni torakal ka si karakteristik rrjedhjen njdrejtimshe t materialit dhe nxjerrjen e ajrit por jo hyrjen e tij.Pr t arritur kt duhet t prdoren en me uj t vakt me valvola . Infermieri duhet t sigurohet q tubi t mos pengoj lvizjet e pacientit dhe t kontrolloj tubin q t mos prthyhet ose t formoj knde ,pasi prthyerja e tubit pengon rrjelljen e likidit pleurik Duhet t bj trheqje t likidit nga tubi drejt mbledhsit ,t paktn 1 her n cdo dy or kjo pengon qndrimin e likidit n tub dhe pakson rrezikun e formimit t koagulave ose tapave t fibrins Infermieri duhet t sigurohet q likidi po rrjell nprmjet tubit pra nxjerrja e flluskave t ajrit tregon q likidi rrjedh normalisht dmth ka nj komunikim t mir midis kavitetit pleural dhe mbledhsit Bhet kontrolli i karakteristikave dhe sasis s materialit t drenuar .nj sasi e vogl gjaku mund t jet shenj e hemoragjis kurse nj sasi e konsiderueshme ajri mund t jet shenj e nj fistule bronkiale -17-
Kontrollohen dhe sinjalizohen menjher ndryshimet e karakteristikave t frymmarrjes s pacientit si psh :shfaqja e cianozes .ndjenja e shtypjes torakale ,emfizema nn lkur ,dhimbja ,shenja t hemoragjis s mundshme ,spostim i mediastinit ,tamponada e zemrs dhe embolia pulmonare . Nse sht e nevojshme bhet transfer imi i pacientit me barrel ose karroc.gjat transferimit t tij duhet q sistemi i drenimit t mbahet m ult se niveli thoraksit dhe tubat duhet t jen t fiksuar mir .megjithat sht m mir q tubi t mbyllet me nj klem derisa pacienti t kthehet n dhomn e tij ,n kt mnyr pengohet refluksi i likidit n hapsirn pleurale dhe evitohet do komplikacion i mundshm Inkurajohet pacienti t lviz n shtrat dhe t mbaj nj pozicion t mundsh ,t rhatshm dhe t rregullt.nse pacienti qndron n dekubitus lateral kontrollohet q tubi t mos prthyhet ose shtypet nga pesha e trupit t tij .nj respiracion i drejt favorizon shkmbimet gazoze dhe bn t mundur ngopjen me oksigjen Pacienti inkurajohet t lviz dhe t rrutullohet pr t favorizuar drenimin e likidit dhe pr t evituar komplikacionet e lidhura me ngadalsimin e rrjedhjes s likidit Dreni hiqet pasi ka mbaruar funksionin e tij
-18-
N baz t t dhnave t mposhtme n studimin qe kemi marre ne spitalin rajonal Vlore ne kartotek shpeshtesia e pneumotoraksit spontan dhe revesibile :Ne kartelat dhe ne rastet te dhjetorit te vitit 2010 dhe dhjetorit te vitit 2011.
Dhejetor 2 raste mosha 17_28 vjec, dhjetor 2011. Pneumotoraksi Spontan 15 5 2 8 Revesibile I majte I djathte
-20-
__
Diskutimi i rezultateve t statistikave Pneumotoraksi spontan i krahut te majte ka nje klinike ndryshe nga pneumotoraksi i krahut te djathte, sepse te ngaterron me diagnozen kardiake. Ndersa revesibile vjen si shkak i ndryshimit te presioneve te pneumotorakseve.
-22-
Konkluzionet
Pneumotoraksi sht nj smundeje q mund t shkaktohet nga nj traum. Ose nga nj smundeje e mparshme t mushkris, gjithashtu ai mund t ndodhi dhe gjat nj cikli mestrual tek penumotoraksit. Gjat studimit ton ne arrijm n prfundimq trajtimi n spitalin rajonal vlor dhe n repartin e kirurgjis sht br sipas standarteve t protokollit t mjekimit. T gjith pacientt q ne kemi marr n studim sipas moshave nga 13 __42 vje jan trajtuar si m posht :neprmjet :torakoskopis kirurgjikale ,trajtimit hormonal,trajtimi me donazol, trajtimi me androgen dhe progestogen,nprmjet torakotomis.dhe kujdesit infermieror kan qn t gjitha n mnyr rigoroze . femrat por kjo sht nj form shum e rradh e
-23-
Rekomandimet
Ajo ka ne rekomandojm sht q : T gjith ata q jan t predispozuar pr pneumotoraks spontan duhet t drejtohen pran qndrave shndetsore q t marin rekomandimet se si duhet ta parandalojn at.ajo q ne rekomandojm n rast s dikush vren kto shnja : Dhimbje t fort gjoksi Dispne Cianoz Takikardi Koll e that Djersitje Ankth Ekstremitete t ftofta
-24-
Prmbajtja quajm pneumotoraks.....................................................................2 klasifikimi i pneumotoraksit...............................................................2 quajm pneumotoraks katamenial.....................................................3 quajm pneumotoraks spontan.........................................................3 shkaqet e pneumotoraksit spontan.......................................................4 fispatologjia..........................................................................................5 klinika e pneumotoraksit spontan........................................................... ekzaminimet objektive...........................................................................6 pak pjes anatomike...............................................................................7 faktort e rrezikut t endometrioza........................................................8 teorit e endometrioza...........................................................................9 diagnoza definitive ...............................................................................10 diagnoza defenitive...............................................................................10 gjat kontrollit fizik t pacientve vrejm.............................................11 trajtimi..................................................................................................12 trajtimi i pneumotoraksit katamenial.....................................................12 vzhgimi dhe sigurimi i oksigjenit .........................................................13
torakotomia dhe trajtimi hormonal............................................................15 trajtimi me androgen..................................................................................16 trajtimi me progestogen..............................................................................16 trajtimi me donazol.....................................................................................17 interventi.....................................................................................................17 kujdesi infermieror ........................................................................................17 kujdesi infermieror,.......................................................................................18 statistikat............................................................................................19___21 diskutimi i statistikave.................................................................................22 konkluzionet.................................................................................................23 rekomandimet...............................................................................................24 prmbajtja ....................................................................................................25 prmbajtja ....................................................................................................26 bibliografia.....................................................................................................27
-26-
Bibliobrafia
quajm pneumotoraks--------------------------------http//www.pneumotoraksi.com Klasifikimimimpneumotoraksit -------------------------http//www.pneumotoraksi .com Shkaktaret,fispatologjia ,pjes anatomike ,----------http//wwwpneumotoraksi .com quajm pneumotoraks katamenial dhe faktort e rrezikut t endometrioza ,qllimi i trajtimit katamenial------------------------------------------------------------------------------------http//www.pneumotoraks katamenial .com quajm pneumotoraks spontan -------------------------http//www.pneu spontan . com Trajtimi dhe kujdesi infermieror--------------------------teksti i kirurgjis s prgjithshme _odhisea papa dhe alketa gjylbegu