Professional Documents
Culture Documents
PENDAHULUAN
TUJUAN SPESIFIK EPIDEMIOLOGI
MENDITEKSI ETIOLOGI ATAU PENYEBAB SUATU PENYAKIT MENDITEKSI FAKTOR RISIKO YANG MENINGKATKAN RISIKO SESEORANG MENDERITA PENYAKIT TERSEBUT.
PENDAHULUAN
PENDEKATAN EPIDEMIOLOGIK
PERTAMA MENENTUKAN APAKAH ADA ASOSIASI ANTARA PAPARAN DENGAN TIMBULNYA SUATU PENYAKIT/FAKTOR RISIKO KEDUA APAKAH ASOSIASI TERSEBUT MERUPAKAN HUBUNGAN KAUSAL?
Studi Observasional
Studi Analitik
KASUS KONTROL
1. Apabila yang diketahui adalah akibat dan yang ingin diketahui adalah penyebab 2. Apabila akibat yang telah diketahuhi tersebut jarang ditemukan 3. Apabila jarak waktu antara adanya penyebab dan timbulnya akibat terlalu lama 4. Apabila ingin mengetahui hubungan awal sebab-akibat 5. Apabila angka drop out diperkirakan tinggi
a c
b d
ADA PENYAKIT
ADA PENYAKIT
TERPA PAR
TIDAK TERPA PAR
TERPAPAR
a c
TIDAK TERPAPAR
Prevalens paparan dibandingkan antara subjek dengan penyakit dan tanpa penyakit
a vs. a+c b+d b
c+d
2.
PREVALENS PAPARAN PADA SUBYEK DENGAN OENYAKIT DIBANDINGKAN DENGAN PAPARAN PADA SUBYEK TIDAK BERPENYAKIT a/a+c ---------b/b+d
Studi untuk mengetahui apakah sesuatu paparan berkaitan dengan timbulnya suatu penyakit atau masalah tertentu. Pelaksanaan dengan membandingkan frekuensi paparan suatu faktor risiko pada suatu kelompok yang menderita penyakit (kasus) dan kelompok yang bebas penyakit (kontrol).
2. CUKUPNYA PESERTA STUDI, SEHINGGA FAKTOR KEBETULAN TIDAK BERPENGARUH TERHADAP HASIL,
3. KEDUA KELOMPOK HARUS SEBANDING/SETARA, KECUALI PAPARAN YANG DITELITI.
LAPORAN KASUS KASUS SERIAL STUDI KASUS KONTROL STUDI PROSPEKTIF (KOHOR)
Terpapar
Tidak Terpapar
Terpapar
Tidak Terpapar
Dengan Penyakit
Kemudian mengukur paparan masa lalu Terpapar Tidak terpapar Total Proporsi terpapar
a c a+c
a
b d b+d b b+d
a+c
a b c d
Kasus dengan riwayat paparan Kontrol dengan riwayat paparan Kasus tanpa riwayat paparan Kontrol tanpa riwayat paparan
KRITERIA KASUS
SUMBER KASUS
1. Rumah sakit/klinik kesehatan
2. Komunitas
MATCHING
1. INDIVIDUAL MATCHING
SETIAP DITENTUKAN 1 SUBYEK KASUS PILIH 1 ATAU LEBIH SUBYEK KONTROL YANG SETARA
2. GROUP MATCHING
SETELAH 1 KELOMPOK SUBYEK KASUS DIPILIH PILIH SEKELOMPOK SUBYEK KONTROL YANG SETARA
RUMAH SAKIT/PUSAT PELAYANAN KESEHATAN POPULASI DIMANA KASUS TINGGAL KELUARGA KASUS ORANG DISEKITAR KASUS
TEMAN SEKOLAH TEMAN BERMAIN TETANGGA TEMAN SEKERJA
2.
STUDI DI KOMUNITAS
1. 2. 3. 4.
3.
Ya Ya Tidak a c a+c
Risk ratio (relative risk) : Ratio dari insidens untuk sakit pada subyek terpapar dibagi insidens untuk sakit diantara subyek tidak terpapar
a/a+b -------c/c+d
ODDS RATIO
RATIO ANTARA KESEMPATAN UNTUK SUBYEK KASUS MENDAPAT PAPARAN TERHADAP SUBYEK KONTROL UNTUK MENDAPAT PAPARAN
PENYAKIT
P A P A R A N
Ya Ya Tidak a c
a+c
b+d
a+b+c+d
Pada studi kasus kontrol odds ratio adalah : a/a+c Nilai 1 Tidak ada hubungan c/a+c a/c ad Nilai + Ada suatu risiko ---------- = ---- = ---Nilai - Ada proteksi b/b+d b/d bc d/b+d
ODDS RATIO MENGUKUR HUBUNGAN ANTARA FAKTOR RISIKO DAN PENYAKIT INDIKATOR HUBUNGAN KAUSAL TIDAK MENGUKUR KEBERMAKNAAN PENGUKURAN KEBERMAKNAAN : Chi square test, Confidence interval
Odds ratio = 6 x 242 / 4 x 112 = 3.2 Risiko childhood autisme 3 x lebih besar pada bayi yang menangis terlambat
Matched pair
: Pemilihan subyek kontrol untuk setiap subyek kasus yang ditentukan satu persatu Odds ratio : b/c Uji kebermaknaan : Uji McNemar
TABEL : CONTOH STUDI KASUS KONTROL FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KEMATIAN NEONATAL DIPEDESAAN
HASIL Kasus Kontrol 1120 3615 4735
38 63 101
b/b+d = 1120/4735
1120/4735 x (1.95-1
= 0.49
Referensi
1. Beaglehole R., Bonita R., Kjellstrm., Basic Epidemiology., WHO, Geneva, 2000. 2. Gordis L., Epidemiology, Elsevier Saunders, 3th edition, 2004. 3. Bambang Sutrisna, Pengantar Metoda Epidemiologi, Dian Rakyat, cetakan ke dua, 1994.
Studi Kohort
Studi insidensi Dimulai dgn kelompok sehat / bebas penyakit Nama lain : Studi Longitudinal
Studi Kohort
Desain
Karena diikuti dari sehat s.d sakit memerlukan waktu dan biaya Sakit
Terpapar
Sehat
Populasi
Sehat
Studi Kohort
Dimulai dengan informasi penyebab penyakit Sering pengukuran langsung terhadap faktor penyebab penyakit Sederhana, tapi perlu waktu lama Perlu periode lama sejak gejala sampai timbul penyakit
Cohort Study
Prospective
2008
Defined population Non randomized
2015
exposed
Non exposed
2025
disease
No disease
disease
No disease
Cohort Study
Retrospective
1985
Defined population
disease 2008
No disease
disease
No disease
Cohort Study
Comparison of the attributes of retrospective and prospective cohort studies
Studi Kohort
Risk Ratio
Keluaran Terpapar (meroko) Tidak Ter papar (tdk merokok) Total
Mati
A+B
Tidak mati
C+D
Total
A+C
B+D
A+B+C+D
Studi Kohort
Risk ratio = Risiko Relatif ( RR) (A) = Orang terpapar kemudian mati (B) = Orang tidak terpapar kemudian mati (C) = Orang terpapar kemudian tidak mati (D) = Orang tidak terpapar kemudian tidak mati
Studi Kohort
Rterpapar = orang terpapar mati semua orang terpapar
= A A+C
Studi Kohort
Rtidak tepapar = tidak terpapar, mati semua orang tidak terpapar = B B+D
Studi Kohort
Risk Ratio = Rterpapar
Rtidak terpapar
= A/(A+C) B/(B+D)
Studi Kohort
Risk difference (RD) = Rterpapar Rtidak terpapar = A A+C B B+D
Studi Kohort
Attributable Risk Percent ARP = Rterpapar -- Rtidak terpapar X 100 Rterpapar = A/(A+C) - B/(B+D) A/(A+C)
Studi Kohort
Apgar score 0-3 Apgar score 4-6 Total
Mati
Tidak Mati Total
42
80 122
43
302 345
85
382 467
Studi Kohort
R terpapar = 42/122 = 0,344 = 34% R tidak terpapar = 43/345 = 0,125 = 12,5% Rasio Relatif (RR) = 2.8 Beda Risiko (Risk difference) = 0,344-0,125 = 0,219 ARP =0,344 - 0,123 X 100 0,344
Randomized Trials
Tujuan: Evaluasi efikasi dan efek samping suatu intervensi baru Obat baru Cara pengobatan Mengukur pencegahan Teknologi layanan kesehatan Program skrening Pelayanan kesehatan
Jenis Penelitian
Randomised Controlled Trials Uji lapangan Uji komunitas
Nama lain
Clinical Trials
Subyek
Pasien
Intervensi
Randomisasi
Kelompok kontrol
Randomisasi
Kelompok intervensi (yang dapat pengobatan) adalah berdasarkan kebetulan semata (probability), tidak dipengaruhi oleh peneliti maupun subyek. tos koin tabel nomor random randomisasi menggunakan komputer
new treatment
group 1
population
Outcome
group 2
Outcome
control treatment
Stratified Randomization
Simple randomization: by chance treatments groups might not be fully comparable for important variable So, first stratify the study population (stratum=layer) according to these factor(s), and randomize patients within each stratum
Stratified Randomization
Stratify by sex 1,000 patients
600 males Stratify by age 360 young Randomize 180+120+150+50 = 500 New Treatment 240 old
400 females
300 young
100 old
Planned Unplanned
Aspirin 11,037
Placebo 11,034
Beta-carotene 5,517
Placebo 5,520
Beta-carotene 5,520
Placebo 5,514
(cell c)
Type of Study
Randomised controlled trials Cohort studies Case-control studies Cross-sectional studies Ecological studies