Mt s vn cn tn ti ca ODA Vit Nam

1. Hiu qu s dng thp Nng cao hiu qu s dng ODA l mt trong nhng vn quan trng m Vit Nam phi gii quyt. Mt trong nhng nguyn nhn chnh ca vic s dng cha c hiu qu ODA l nhn thc v hiu v bn cht ca ODA cha c chnh xc y trong qu trnh huy ng v s dng. Nhn thc cho rng ODA l cho khng v trch nhim tr n ngun vn vay ODA thuc v chnh ph. Nhn thc sai lch nh vy dn n tnh trng km hiu qu trong vic thc hin mt s chng trnh v d n ODA. Thc t, mc d hu ht ODA l cc khon vay u i vi li sut thp, thi gian tr n v n hn di, ODA khng phi l th cho khng v vic s dng ODA l mt s nh i. Nu ODA khng c s dng c hiu qu, gnh nng tr n s tng thm. Mt khc, vic kt hp ngn vn ODA vi cc ngun vn khc cn yu, iu ny cng lm gim hiu qu ca ngun vn ODA. 2. Gii ngn chm T l gii ngn ODA Vit Nam cn thp. T nm 1993 n 2006, vn ODA gii ngn l 15,9 t USD, ch chim 42,9 tng s ODA cam kt (37 t USD ). T k gii ngn bnh qun trong giai on ny ch khong 50 % trong nhng nm gn y. T l gii ngn thp ny ng ngha vi vic tin gii ngn vn ODA chm v ch p ng c 70-80% yu cu gii ngn bnh qun mt nm ca thi k k hoch. Mc gii ngn ODA li c s khc nhau gia cc nh ti tr v gia cc loi hnh d n. Cc d n h tr k thut thng c mc gii ngn cao ( ch yu chi chi chuyn gia, mua sm thit b,my mc v o to ) . Cc d n u t xy dng thng gii ngn chm ( chi ph nhiu thi gian cho cng tc chun b nh n b, di dn v ti nh c). T l gii ngn ca Vit Nam cng thp hn ca cc nc ASEAN. T l ODA ca Vit Nam dao ng t 3,0% n 4,5%, thp hn 1 s nc cng trnh pht trin kinh t. Vit Nam cn phi tng n lc y nhanh gii ngn ODA v so vi s tng ln ca vn cam kt mi nm, kt qu t c cn xa vi mong i. Theo d on ca cc chuyn gia Ngn hang pht trin Chn , nu Vit Nam ci thin c t l gii ngn ODA, tc tang trng GDP c th tang t mc 8 8,4% nh hin ti ln n 9% v c th t c mt nc c mc thu nhp trung bnh.

Bng : T l gii ngn vn ODA ca Vit Nam v mt s nc ASEAN giai on 2001-2005 Nh ti tr WB ADB Nht Bn (JBIC)
Ngun: B k hoch v u t

T l gii ngn bnh qun ca mt s nc ASEAN 18%/nm 20%/nm 15%/nm

T l gii ngn bnh qun ca Vit Nam 15%/nm 18%/nm 9,3%/nm

C mt vi nguyn nhn gii thch v sao ODA li gii ngn chm Vit Nam. Th nht, cc chng trnh v d n ODA thng thng phi mt mt thi gian di trin khai. Khong 50% ngun vn ODA Vit Nam c dnh cho cc d n c s h tng, lnh vc cn nhiu thi gian hn tin hnh v thm ch kt thc chm hn t 3 n 5 nm so vi cc d n cc lnh vc khc, iu ny dn n vic gii ngn chm. Mt s nc ang pht trin khc, chng hn nh mt s nc chu Phi, ch s dng mt phn ba ngun vn ODA cho cc d n c s h tng nn c t l gii ngn cao hn. Th hai nng lc qun l v gim st thc hin d n v chng trnh ODA ca Vit Nam cn hn ch v bt cp, c bit l khi c s tham gia ca chnh quyn a phng. Th ba, khun kh php l v s dng vn ODA cha ng b v c gii thch cha ng b. Hn na, s khc nhau trong nhn thc gia bn Vit Nma v cc nh ti tr ln v iu ny lm hn ch vic thc hin cc d n. Trong Hi ngh t vn cc nh ti tr nm 2007, cc nh ti tr Vit Nam khng nh rng vic gii ngn ODA s c ci thin mnh m nu c c s hi ha trong cch m chnh ph Vit Nam v cc nh ti tr la chn thc hin. 3. Gim st, theo di v nh gi d n cn yu Vic qun l s dng ODA thi gian qua c thc hin bi c ch gim st song song bi c bn Vit Nam v i din pha nh ti tr. Tuy nhin, do s khng r rng v nhng iu kin rng buc nn cc c quan qun l hay tip nhn ngun vin tr khng c ton quyn quyt nh. Thc t, nhiu c quan c giao trng trch qun l nh nc v ODA ch yu quan tm n vic lm th no thu ht c nhiu ODA vi iu kin thun li nht, cn vic thc hin, gim st v thm nh hiu qu d n phn ln giao ph chi ch u t m i din l cc ban qun l d n. Bn cnh , kinh nghim v nng lc thm nh, nh gi tnh hnh thc hin cc chng trnh d n ODA ca ch

d n v ban qun l d n cha nhiu. Do vy, cng tc theo di cc chng trnh d n mi ch dng li vic bo co tin , tnh hnh gii ngn, phc v yu cu ca cp trn v nh ti tr c gii ngn vn. 4. C cu t chc v nng lc cn b cn yu C cu t chc v nng lc cn b trong cng tc qun l v thc hin ODA cn yu v cha p ng nhng yu cu ca vic ca vic nng cao hiu qu ODA. S tht thot v tham nhng d n PMU18 v nhng d n ln trong lnh vc du kh l nhng v d ca vic hn ch v qun l v theo di ODA. Theo iu tra thc hin bi CIEM v JICA (2003), hu ht nhng ngi tham gia trong qu trnh thc hin ODA u by t quan im rng cc th tc thm nh v chp nhn cc d n mi ca bn Vit Nam cn phc tp v c bn cha hi ha vi quy trnh v th tc ca cc nh ti tr. Vic thc hin ngh nh chnh ph gii quyt vn ny vn cha y . Thch thc cn li l m bo s minh bch v trch nhim trong qun l ODA t pha Vit Nam. 5. Phn cp ODA cn nhiu bt cp Phn cp trong qun l v s dng ODA c thc hin v thu c nhng kt qu quan trng nh m rng i tng hng th v nng cao quyn t ch ca chnh quyn a phng. Tuy nhin, vic phn cp ODA cha p ng c nhng yu cu ca i mi qun l ngun lc cng. Chnh sch phn cp trong qun l v s dng ODA cha c s thng nht gia trung ng v a phng. Nhng hn ch nng lc ca i ng cn b a phng v chuyn mn nghip v v ngoi ng cng l nhn t lm hn ch vic phn cp v s dng hiu qu ngun vn ny. S phi hp km gia chnh quyn trung ng v a phng, gia chnh quyn a phng v cc nh ti tr dn ti s chm tr trong qu trnh thit k v thc hin d n. Tnh trng ny cng d dn n vic lng ph v hiu qu ODA thp. nng cao hiu qu ODA, cn phi c s u t ln hn v xy dng nng lc cho qun l v iu hnh a phng. 6. Tr n Vn tr n ODA cng cn c t ra t by gi. Vit Nam, vic huy ng ODA mi ch tp trung vic thu ht cng nhiu ODA vi cc iu kin d dng, tuy nhin ngun lc v kh nng tr n cha c quan tm ng mc. Theo s liu t MPI, tng n ca Vit Nam tng n ca Vit Nam hin nay khong hn hn 23 t chim khong 37% GDP. Vi mc n an ton l 40% GDP theo nh khuyn co ca IMF, kh nng vay n ca Vit Nam khng cn nhiu. Do vy, Vit Nam cn quan tm n ngun tr n v vn nng cao hiu qu s dng ODA tr nn quan trng cho vic t n ODA.

Bng : Tng cc khon n ca Vit Nam

2000 Tng n (T USD) % GDP 11,8 39

2001 11,9 37,4

2002 11,8 34

2003 13,3 34

2004 16,7 36,8

2005 18,9 35,8

2006 22,2 36,6

Ngun: B k hoch v u t

7. S dng ODA vi chin lc pht trin vng, ngnh v quc gia Pht trin theo trung tm v lan ta dn l vn c tnh quy lut trong pht trin kinh t theo khng gian. Chnh v vy, tp trung vn ODA xy dng mt t hp h tng kinh t-x hi cc vng trng im trong mt thi gian ngn, to ra mt vng kinh t pht trin l phng n ti u. Tuy nhin, vic s dng ODA hin cha hon ton ng b vi chin lc pht trin vng vi c s h tng quy m ln l trng tm. Mt lng ln nht ODA c phn b vo xy dng c s h tng nhng nhiu d n ODA c ph duyt vn nm trong k hoch v hoc cha c hon thnh do nhiu l do khc nhau . Hn na, chin lc v k hoch thu ht s dng ODA cha c gn kt mt cch ng b vi cc chnh sch v quy hoch pht trin ngnh, vng v quc gia cng nh cc k hoch di hn v hng nm. iu ny nh hng n hiu qu s dng ngun vn ODA v yu cu bo m s ch ng ca Vit Nam trong vic s dng ODA.