You are on page 1of 617

^

.!.

?.'

-'
\

.,

^anl^ auguflini dc cittitate


librimcipiuntrubricc

dci pmi

t>e rcguloi^i captfuitatis ob rcliglo ne ct fpote lolcrade cjctat cjrcmplu: ap

aduerfar^e rtoid
in vaftatione vrbie

cbrifti ^b'*

th ilU dcos colcnti p:odc(Tc non potu' I^abet tii. it.cjrv.

propf cbri^
victie.c.j.

an ftups q et fca?i fozte m:gintt c paf


fa captiuita9:co"tami3ri potucrit vi:t^

ftumbarbari pcperccrunt

5riori(Tima.

animi

(inc voluntatis alTenfu.c.j:vi.

CLb

nlfa vn^

bdla

ita gefta ft:

ut uic

XDagnu^.

torc9^pterdeo9 co^quos riceratp Xotbella. ceretuictis.c.q.

6c mo:tc volantaria ob metum pene


fiue dcdcco:is.c.)Cvq. 2lc.

Oua iprudcnf romai penatcs 4 troia


cuftodire
ti

f>c alicna violenttar libidie

quaj in

potcrant^fibi crcdiderunt

^fiiturOB.c.ig.

ccequibu9.

opprcfTocojpo^msiuita pcrpciitur tenim. .c.]cviq.


t>e lucrctia:q fc ob
peremit.c.jci^.
illattt fibi

]&cafylovunoni3itro{a:g

neminem

ftnpruj
fo.
ifi

libcrauit a grecie:'! bafilicia apfo:;?

6c9 ad

(c

cdfugietes a

q barbans defen

3ln

TluUa cc aucto:itatcm:q
tribuat.c.^j:.

cbriftiaie

derunt.c.itij.

Ucl quas.

qualftjct caufa ius volunta:ie necie at

>cgenerali?fuctudincboftiu uictae
ciuirates
fcrit.c.v.

Tlc(p cnij.

cucrtennum quid cato fcn


Tlifi fo:tc.

)e itfcctioib" boino q ab boicid^ cri^


micejccipiut-.c.j:^.

Ouafdavo

'Ouod ne romani quidem ita


rcrtt victi9.c:vi.

ullas ce

di nun^ pofTit mo:9 voluntana ad


magnitudine ai ptine.c.jrjc^.l^id ergo

perunt ciuitates vt in teplio ca^ pa^ce

Cluid

er.

Ctb

in eucrfione vrbi8:q afpe gefta ft

0.oaUc)Kplu fitcatoni8:d! fe uictoii^ am cefaria non fercns inieremtt.cjci:


i^.

de confuetudine accidcritbelll:q vero clemetcr6potetia ^uencrit nominia


cbrifti.c.vq*

Sed tamc

Cd

igitur.

o: fuit.mrto

>c commodis atc^ incommodfs que bonieacmalis pterunc^ communia


funt.c.vig.

CtS i ea ^imtc q regul" catone pftati magie emineat cbriftiai Tlolont. .cmi^* 0.0 pcccatu non pcr peccatu) debeac
declinari.c.j;p7.

3fta vcro.

3lt.

jbccaufis coectionu3:propterqu38

iboniimali

pariter iiagcllanr'c.i]c.

)be bi9 q fieri h \yxa a fcie fca nofcot' qua rationc facta crcdeda fint.c.p:vi

Ouidigit".

Sed
nea appcteda
fit.c.j:]cv^.
i

qdit

QLUod

fanctie in amilTione

rerum
i.

3n|>ptpeccidecliationmo:8 fpota
*8eftac.

tcmporalium

nibil pereat capitulu.):.

<lutbue
fiue bjeuiotie.c^.

'O.d iudicio dci


^"

coipoiA cotincntfu^
fit.cjcj:

&cfinctcmporali9uiiefitte logioiis

libido boftirpeccare permitTa


vi^.
.

Scd cnim.

Ouod fi.

)c fcpuUura

bumanozum copoMim
3(tcnim.
"bcc idco.

Ouid failia cbrifti rride dcbeat iftdcli


b^^co ej:probram g? ca a fmoic bofti''

quccbriftianisciiamftfuerit ncgata
mladimit.c.|:g.

um non Itberaucrit cbriftue.cjTi;;.


iDabct.

Ouc (it ratio fanctorum co:po:um fe


pcliendi.c.pi?.

<luam pudcndis profperitatibtts af''


ftucrc vc(int:quidecbriftiani9tempo

t>c captiuitatc fanctomm:quibus nii

^ diuina folatia dcfucrunt


.jcii?.

capitulu^
mrtt.

rib^pqmf.cjricjc.

Sed

ur cnim. Coibue vittotum gradiboe aocta fit

iromante cuptdo regnandi capitulu^


.jcjgri.

n'nt.c.pq.

Tlam qn.
ludorum
Ucruntn.

t>e ludt9 fcenideiln quibue d^

^nnobia, non

jbc fccnicorum mftitutfone


.c.jcTijiq,

offendunturedictionc fuarumturpi^
tudinum:fcdptacan[u:.capitultl.vig.

>entq9 romanorum quo9 prima non cozrejat eucrfio capituluj .j:j:jciq

Mt cni^.

duid romani vcterce de cobtbcnda


peccait liccntia fcnfcrint:

O metee.
>e ckmcntia dci:que vrbie e^cidium
tempcrauit.c.jcjTciiq.
i:>c

quam

grcci
eiTc

deorumfecutiiudicium liberam
volucrunt.c.ij:.

/zc

tamcn.
ft-'

larenttbus inrcr impios ecclcfie

Ouid. Oai noccndi arrc dcmoncg rclint ut


falfa
.;^.

lij6:7

de

falfis intra ccclcfiam cbriftia

de

fc

crimina vcl vcra narrari.c.

nis.cjcjgcr.

ZDeinerit.

>c quibue caufia fequenti difputati

)efccnici8

S^maltg. apud grccogin rcip.ad^


iniufle

onc fit diHcrcndum capitulum.pcjcvi.

mtniftrationcm rcccptis co g^pUcato


re9

&5 adbuc.

dcorum

ab bomiutbu9
2ld banc.

fpcrncrentiir.c.p.

Ooiod romani
"flubrice fccundi libiri aurelq

aufcrcndo libertu^

au^

tcm poctis

in

bomintbus quam dcde

guftini de ciuitare dci incipiunt.

runt in dcoe.meltus dc

k q^ dc di;B lu
2[t romai.

19 fcnfcrunt.capttulum.;:^.

modo 4

nccc(Titati difputa
cfi

>ebuilTe intclligcrc

romanos:

q>

dg

tionie

adbibcndue

capitula

eoru5 qut

fc

turpibus ludie

coli cjcpc

primum.
funt.c.q.

Sirationi.

tebanttndignictVciic
.c.):tg.

bonorc diuino

i>e bis quc primo volumine c;:pcdita

S5

riidet.

Superio:.

>calTumendabifton'a:qua oftundi''
tur:que msla accidcrint romanis cu5

2Dcliorem fuilTe platoncm: qut poc tie locum m benc morata urbe non
dcdcrit q>
ci9
iiii.

bo9 dco9 qui fe

ludis fccni

dcos colcrcnt:ante

quam rcligio cbri


IDcmeto.

uolucrunt bonorari.capitulum.^c
bctit
qri.

lliana obcrcfccret capitulum.iq:

Ouod cultorca dcorum nulla unqua


a dqe
fuie preicpta probitatie accepe

Otuod romani quofdam fibi dcos non ratione fcd aduUtione inftituc^
runt.capitulum.^v,
0.ttc atit.

rint:7infacriB

eorum turpia quccp


>eu9.n.

cclcbrauciint capitulum.iii^.

'Ouod ft dqs vU.i cfT^ cura iixfiitic ab eis romani accipcre debuerini precep
ab aig9 bo mtnibu9 mutuare.capttulum.;:vi.
ta uiucndi:potiu9 q^ lcgc9

>e obfccnitatibue quibua matct dco

rum a cultonbus
.c.v.

fuie

Lonorabatur
Tlequaq''
tibu6:quc in ciuitatc

Si

aut(^.

>c raptu fabinarum alqfcp tniquita^

i>co9 paganorum

nUnquam bcncui-'
'binceft.

romana ctiam
.c.j^vtj,

uendi fanpfTc doctrinam. capitulum

laudafi9 uigucre tcmporibug

M,

2lnforte.

3nutilia cfTc inucnta pbilofopbica fi^

neauctozitatediuma:ubiqucnquc3d
uitia
fecerint:g'

OLue de mon^bus romanorum aut mctu coprefri9:aut fccuntate rcfolu^


tie faiuftg probflt

pronum m&^ie mouet quod di^ quod bomince difputauc-'

biftoria.capitulom

pci^:

3tatp ba.

- \

i^ccoiruprfone bftmatwreipublice^
ufq> caitam dcorutn

mttndtts ctttn dcos coUret.c.primu^.

cbHHus aufmet
cccro.

3am fatie.

.cjix

an dq qoi t a romanie t a

grecis

fi"

Ouali veUtit felicitate gftudere: i qui bue morib" viucre: qui tcmpota cbri
ilianc relijionia incufantcapitulu.i:^.

miUter colcbantur^caufae babue:int quibu9iliu5paterentur q:cidcre.c.q.

"Primum.
Tlott potuiflTe offcdi deoe pa:idi9 ad^

Ctic (cntmtU

fuerit

Ueruntn. dcaonidde:

uUcrio:quodinteripfo8 traditur

frc

tnifii republica capitulum.]c^i.

qucntatum.ciq.
fico.

Urbemro

Sed

maitt.

Ouod

dqe romanorum

nullii

un^

jbefentenriauarroni9:qua utilcefTc
dij;it:vt fe

cura fueritrne malia mozibue rcfpu''


blica depcrifTct capitulum.):]cq.

bomines dgs gcniroe mcn


!^if:erit,

tiantur.ciiq

Scd q6.
Uirietatce rcru tempoialium non
fauoze aut impugnatioue
fcd
cj: ejc

Tlon probari cp dg 'adulrerium pari^ dis punierint: quod in mare romuU

dcmonum:

non ulti funt capituUim.v.

dei

vcn pendcre iudido.c.jcjciq.

Scd vtro.
>e parricidio

Cuid q>. .
)c ffUanis actibus

romuU: quod d^ non

quorum k dcmo
SrlU.

uindicarunt capitulum.ri.

nce ofteniauerudt adiutoics.c. pjciig.

:HUud adi. t>eeuerfioneil^quoddu^mar4 fim


bria cyddit.cvq.

-Ouantum maligni

ad flagi'' tia incitant bominc8:cum commitrcn


Cpiritus
fui interponunt aucto:itatem .c.tcjcv.

ertedm.
iliacis

2ln debuerit dqs


ti.cvitj.

roma comit^

di8 fcelcribuetquafi diuinam q:cmpU

bqe itaq?.

jbefecrctia

demonum

3lUncvo. moftiris: que

2lnillampaccmqae fub numafuit: dcoe prcftittffe crcdendum fit cap.ij:.


>q etiam.

pcrfincbant ad bonoe mozca

cum pa

lam

in facria

eorum omnis

nequitia

difccretur capitulum.^pvi.

Oiuc cum.

3noptandumfuczit:ut tanta bello^ rum rabie romanum augcrctur im^ perium cum co ftudio quo fub numa auctum e(!:T quietum elTc potuic t tu
ium.c)c.
dent.

OamiA euerfionc
romani dqe
vij.

pubUce difcipUnc

2ln rcfpon

fuis placandie facraue^

rintobfccnaludorum capitulum .jt

f>c fimulacro iu8 f\etu8


eft

cumani appolUnia

cti''

Uir

gra.

cladcm crcditus grccojti


Tlccp.n.

>c cbriftianc religionie falubiitate.c


.Xfvi^.

quibus opitulari non poterat indica:


.c)ci.

^b

ifta^.

bcabgdcndocttUudcomm cobo:ta tio ad romanoa capituUim.^jcij:.


bccpotT.
Xibri tertq rubnce aurel^ auguftini

OLuantOB

fi|>i

deos romani preter co

fUtutionem

nume adiccerint quorum


Tlcc bi8.

cod numerofitas ntbiliuuerit.cj:^.

Ouo iure quo fcde roani


pria?iugia.c>:iq.

optinucrat

dduitaceddincipiunt.

Ouo

ncc

>eipietatcbeUiquodalbani8 roani

aducrfitatib" quae foU maU


metuuf :? quae feper pafTus
eft

intulcrunt:'!

dc diiandi Ubidic adcpts

Uictoria.c;:ii9.

^uiddiii.

<luali6

romanorum rcgum vita at$


tluir e:go

.c.jrxvi.

Cam ^o.

eprue

facrit.c.jy.

<liiali6fucritfrllana uictoria.V(dcK

>e primia apud romanos conrulib":

mariane crudclitatis.c^iq.
Sfllana.
Ibecoparatione gottbice irruptiois:

quorum altcr alrcrum prima pcpulit


mojrcpromc poft afrocifTima
tus.c.jcvt.

parrici

dia a vulncrato intcriit boftc uulnera


t)uic tpi.

ds cladibus quas romani a gallie rabcUof ciuilium auctotib'* ejrcepe^


ciJ

ji>oft initia confularis

imperq

qui''

runt.c.j:jajc.

Ouid roa.

bu8 malis vcj:ata fucrit romana ref'' publica dije non opitulantibus qiios
cokbant.c.jrvij.
finito.f.

ibe conne^one bello^tq aduetu cbrif


ti

pluria t grauilTima preccflcrunt.c

.jrjT.

rudclta.

^OLuante cladce

punicis triueu'nt:frurtra
(idi^B c^petiris

romanos fubbcllis dcorum prc"


.ji^ii^

0.ua ipudcntcr pittia incomoda cbrf


flo i'putcnt:qui

dcos colae n finuntor

capitulum

com tante cladcs p"* eos tcmpore quo


coltbatur cj:titerut.c.)c;c^>co8.

5am vero.
jbe afflicfionc
vires utriufcp
bclli

punici fccudi:

qua
Cltjartilibrijubriceaurclq augu"
llini

confumptc (ani.cxiju

Secudo.
ibe c^rio faguntinorumtquibuB ^p-'
tcr

dc ciuitate dei incipiunt.

romanonim amicittam

pcreunti-'

bue^dqromaniaupiliumnd
.c.xX'

tulcrut

Scd in.
romana
i

>e bis que prio uolumie difptt


tata funt.c.j.

4liu.Tm fgrata fucrit

ciuitas

Jbeciuitate

fcipiont Itbcraron' fuo:t

quibue

mo

>c bis que libro fccundo t rcrtio co^


rinentur c.g.

nbua cgait quando cam falallius op rimam fui(Tcdcfcribit.c.)Cci.


Jborro
if.

'promifc^
bel

ramus.
Jln aititudo impcrq que non
lis nifi

i>emitridati8 cd!cto:quo oncs ciucs

acquiritur in
fit

bono

fiue fapicntiuj

romanos qui intra afiam

inuenirtti'

babenda

fiuc fclicium.c.iq.

tur iudit ocddi capitulum.pKti.

3amitavi.

^luauis.
>e intcrionbus malis:quibu8

0.uam fimilia fint latrocinqs


afcp iuflitia capirulum.iiq.

rcgna

roma'

na rcfpublica
re prodigio

ejragitatacft: prcccdcn^
in rabie

qnod

omnium a^
fe:uiuntfii

>e fugitiuis gladiatoribuB:quo^

Rcmota. po

nimalium quebominibus
it.c.rritj.

tentia fimilie fucrit rcgic dignitati .c.

S^iam.
ciuili

V.

>c difcoidia

quam

graccbic fc"

lSroin6. >ecupiditatenini rcgio: quivtlati*


intulit bclla fini

ditioncs cjrcttaucrunt caoitulsj.jtj^iig.

dominaretur primus
rimi8.c.vi.

3nitium.
i>e cdc concordic fcnaiufconfulto in

3uftj'nu8.

loco fcditionum t ccdium condita.c.


.jrjrv.

3(n rcgna tcrrcnartaprofectus fuos fltc^ dcfccfU8:dcojum uel iuucntur vt


defcranturauplio capitulum.vq.

lfganti'.

t)cdiucrfis gcneribus bclli:que pofl

Sinullo.

condiram cdcm concordie funt


.c.jrrvi.

fccuta

preclarii.
ciuili

O.oorum deorum prcfidio putantto mani imperium fuum aoctum:atquc


fcruarnmrcum fingulie
vij:

>c belb

mariano atcp

ffllaiio

fingularo

rcram mitioncj cotttittendjm


dtderimt.c.viq.

cffc

ae
>e felidtate quam

duid

er.

>cindc q.

^a impcrq romani amplitudo


fummum dcum cultorca
naiitur.c.iic.

i diu

turnitas iouifucrit afcnbcnda:

que

romani multoruj vcneratotea dcorum diu nd coluertit bonore dmino:cum pro omnibus fo^

ipfim opi^
Tli miruj.

U fufficcret capitulum.;cj:iq.
Sed
vnb,

CLaAQ opinioncefecutiruntrquidiV'' foe deos diucrfis mudi parabus pre


fecerunt.c.]c

Oua ratione dcfcndant pagani^q in^


dcos colant ipfa dona diuina.c.;cj:ii^. Ufcpadco.

u:ilUct.

>e multia dtje

quo doctozee paga' norum vnum eundencp iouem ctTe d^

bc vno tantum colcrido deo:qui licct


nomine
ignorctur:

tamen

fclicicatis

fendunt.c.jci.

t>i:opinione

eorum qui

Quoiquot deum ani^


Ouod-r.

dator cfTe fentuur capiculum.j:j:v.

Stenim.
t>e ludis kenida

mammundi:
t>e b:e qui
tia
i).

t mundum co^^ue dci


rationabilta animare

quos

fibi

dq celebta

puttiucrunr.c.jrqi.

riafuis culcoribus

ej:cgerut.c.j:j:vi.

foU

^5
bus
vq.

ftnge.

pArtee

elTe

uniue dci alTerunr.c. )ci

i^etribu8genertbusdco:um:de qui'
fccuola pontifcj: dtfputauit.cj:);

Si
cum (i
vt

autej.

iiujmenta regnorum ioui incongm


cncer afcribi:

Relatu5

e.

volwt dca ctl:


21 ic^c igf.
rcgnit

Sn ad optinedi dilatanduncp rcgna


profuenc
vtg.

uicrotiatipfa buic itcgotio fola fufTice


rer.cjritg.

romams cultus dco^

.c.j:j:
tg:'.

Tlullo

^n congruat bdia tatiue uellc


rc.cTCV.

>t:falfitateaurpicq:quo

romani

re^

Uidcant.

gnt fomtudo 1 Itabilitas uifa eH iudi


can.c.j:j:ij:.

-Q,uid fucnt q

romani dib"

rcb" r 6i

Tla lUud.

bue mocibue deos ftnguloe deputan tceeJe cjctie ej:tra portam ciTe uolu
crunr.c.jrri.
2{i\
fi

'Oualia dc dqs gencium etiam culto^


rcs

eo:um fe fcncire fateantur

.cjtjtj:.

ZDiroj.

ice:o aiu

iouie

fumm

potcflas

cft:

etiaj

^e opinionibue uarroni6:qut rcpro^


bata fuafione popuUri:ltcet ad noti^ ctatn vcri dcinon perucncrttunum camcn deum colcndum clTe ccnfucnt
c.j:jTi.

victoha dea dcbucric

cj:illiari.c.j:v>ii.

Srtfoite.

felidtatem et fortunam qui deas ptt'


tant

qua rationc feccrunt.c.jrviij. Ouiclq^T.

Ouid ipfe.
principes

3d quam (pccic} vtiliratis

i>c fortuna mulicbri..j:ij:.Xm fane. i>: vinutc t fide

quae pagani

tcplis

genrium apud iubicctos fibi populos faHas religtones uoluerunt permane


rcc.jncj:g.
i>ictt ctia.

1 facris bono:aucrunt:pzcrc2mittcte9
aliabonaqucfif: colenda fucnjnt:fi
rccte alije dtuinitas tribuebaf.c.jT.

-Quod
nata

iud"cio

poteftate ucri d^i:

omnium rcgum atcp rcgnoram ozdi'


fint

Uirtutcj.

tcmpoza

capuulum.j:j:j:ig.

O.uod vnum non intclligcnrcs dcum


virtute falrem fclicitate dcbucrunt cc
contcnti.c.j:j:i.

>eud

igif.

>ercgnoiudeo:um:quod3b vno

et

t^cc cnim.

deo:um:qua a fe wrro gloriatur coUatam clTe ro-'


>c (cicntia colcndorum

vero deo inltitutum atcp feruatum i: doncc in uera religione manfcrut.cj:


J^pig

3taq3 ut.

tiunie capitulum.;cj:q.

Rubricc

libri

qumri aurelq flugu^

jbe refccando

l^mi de ciuirate dct incipiant.

quoniam
ri[.c.)riiq.

iuftoru; gloria

amore laudie bumane omnie i deo


'buic.
de''

2ufam romani impcr^ omni


uncprcgnorum:ncc fortuitam

)be mercedc tpaluqua

tcddidit

bo

nis mo^ib" roano^^.c.jx. OLOibue.

efCe ncc in ftellarum pofirionc confifte

>e mcrcedc fancro:p ciuiu duirarie

d
i

rc.c.primum
i>c

Om.
fimili dilTimilirp uali^

nerquib" urilia funr romano|t


uirturum.c.jcvi*

c^pU

geminoum

ZDcrcee.
uicere cdtulerint.c

tadinc.cvi.

Cicaodic,

'Q.uo frucru romani bella gciTcrint

>c arjumcnto

quod

ejc

rota figuU

quanru bie quoe


.ptij.

nigidius matbcmaticus aiTumpfit in

Tlam

c^d.

qucflione geminorum.c.iq.
fruftra.

'Oua alieni a
ftiani:fi

iactantia dcbcat ee cbri^

altquid feccrint^ dilcctioc et-'

tcr fe

)ccfauTiacobgcmini8 multumin^ morum i actionum qualitate


difparibu8 capitulum.iiq.
Tlati funt.

ne patric:cum tanta roani gclTerint^

bumana gbria i ciuitate tcrrcna.c.


icvii^.

OlUO itcr

fe dilTcrant'2 ctjpidirae

Ouider. gKc

Oiuibus modts conuincantur matbe


matici

1 cupiditae dominarionfe.c.p):.
3ntercft.

vanam

fcientia^ profitcri .c.v.

Ouid.
t)c gcminie difparie fejcue.c.vi

Xamturpitcrfcruire virtutcebuma
ne glorie:Q> cozpoae uoluprari.c.jqc.

Tloui.
t)c clccrionc dici

Solcnr.

quo ujcorducitur
^amillud.

"Romanof rcgnn
tum. a quo
eft

a dco ro ec difpofi'
porcftae:-! cui'

quovc in agro
ferifur.c.vq.

aliquid planratur aut

omnis

prouidcnria rcgunrur vniucrfa.c.Rct.

t)c bis qui


fcd

non aftrorum pofitioncm connocioncm caufarum ej: dci uo


<luivo. i
libera bdie

Oac cum.
Xcmpora
cjrirufcp

bcllorum

cj:

dci

lantate pcndcte:fati noie appcllant.c.


.ritj.

penderc iudirio capitulum.jnrq.

Bic eriam
tempora.
)c bcllo in

> prcfcicntia dci

uola

tatc:contra riccronie diffinitioncm.c.


.ir.

"boe dcc.
voluntatibua

quo radagaf fue rcj: got^ tborum demonum cultor nno dic
:

3n

bominum

aliqua

cum ingcntibue copge


.c.jcritj.

fuie victue eft

dominctur

nccclTitaB capitulum.jr.

O.uod

fii.

Ua
lcgibue

ncc.

<luc fir cbriftianorum impcrarorum


1 cp vcra felicirae.cjcjciig.
TUcpcnij.
>e profperiratibue quae conftanri^ no impcratori cbriftiano dcue contu
lit.cjTV.

C)c uniuerfali prouidcnria dci:cuiu8

omnia conrincntur.c. )ci. Tlon ergo. <luibu8 moribua antiqui romani meruerunt:utdcu8vcru8 ^uie non

eum
t>c

colcrent eoru5 augcret imperio.


"jbroinde.

>e

fiide

Tlasbon". i pietate tbeodofq augufti.c

.c.jrq.

WfW'

UndcT.

amore laudietqui cum fit uirium ob boc uirtus putatur:qui3 pcr ipfuj uitia maiora cobibcntur.c. ri^
Ooiaobrc.

Jndpiunt (q:ti libri rubricc de riui


tatc deibeariai^uftinicpi.

biequtdicurttdeo9arenon
proptcrprcfentcmuiU5 coUfj
Tlunc
gentio
er.

tem non
d(|8

cfTe

conlKterii

tn felcctia

cam inueniri polTc

credcndujfit

propter cternam.c.i.

.cprimum:

>ihgenti\

Ouidvjrronededqs

fcnfiflfc

Oui fint dq fclecti:7 an ab officps ui^

crcdendutu fit:quorum

talia t gcnaa 1 facra dctep't:ut rcucrentiua cum cis agcrct fi dc illia omnino rcticcrct.c.g.

Uomm dcorum babeantur ej;cepti.c.


.g.

1^08
fit

certe.

Ouam nuUa
ne

ratio

que dc fclcctio''
polTit often''

quorundam deorum

O.UC fit partitio varronis librorum fuo^:quo3 de antiquitatibua rcrum

di:cur multia infcrioribu0c;cccllcnti^

or ftdminiftratio deputcmr.ci^.

bumanarum diuinaruntp compofuit


^ci^.

Ouc

igit'

<iuadr3gir3.

-Qiod cc difpmatione varronie ap6


culcorcs dcoru5 antiquiores rea

ZDcUus actum cfl cum dtja inferiori^ buaquinulUsinfamantur epprobri


is:

bJa^
va:

y fclcctia quorum tante turpitudi ^oam pby


S5
ipojt.

ne

q? diuinc rcpianf.c.iiij.

Uarronis.

)c tribus gcnerib" tbeologic

fm

nc8 cclcbrantur capitulnm.iiq. 5ratalcf.


ibe paganor05 fecretiore

rone.f.wo fjbulofo altero naturali:^


tioq3ciuili.c.v.

C)cin6ill6.
fabtbfa:

ficifqjrationibtts capitulum.v.

ibc tbcjlogia

mf tbica id cft

1 dc ciuili contra uarroncm.c. vi.

bcopinionc uarronia qua


tu9
eft

arbitra''

marce.
{\^

deum

clTc

animam mundi qui


babcat an(
fit

Jbc fibulofe at<p ciuilie tbcologie

tamen
.cvi.

in in parctbus fuis

miUtudinc atcp concordia.c.vi}.


Rcuocat'.
Jbc intcrprctationibuQ naturaliuj la^

mas mnUas quarum diuia natura


3ln rationabilc
fucrit

)irite:go.

ianum 7 tcrmi^

tionum:qua9 doctorce pigani^ dqs


fuis conantur oftendcre.c.viii.

num in duo nomina fcparari.cvq.


Janus igj.

2lc cnim.

Ob quam canfam cultorcs iani bifro


tem imagincm ipfius fmrcruntzqua^ tamcn etiam quadriformcm vidcri
uolunt.criq.
Jbe iouis potciUtc:atc^

ibcoiTicga fingulorum deorum.c.ijc.

Otuid.
t>c libcrtate fcnccc:qut vcbcmentius

Scd iani.
dufdcm cum
3ouem.

ciu.lem tbcologiam rcprcbcdit

rofabulofamc.r.

y var Xibntaa.

iano comparationecapitulum.i):.

Ojid dciudde

feneca fenferit.cp.
t)ic inter.

2ln iani n louiB recta difcretio


t)e cognominibus iouie que

fit.c)c.

Ouod gcntilium

dcorum

natiuitatc

u5

crgo.

dciccta ncqucat dubit.^ri cretnam cos

non ad

uiram ncmini prcftare:qui nec ipfam


adiuuant temporalem.c.jcij. Tlunc aui.

muUos dc^s^fcd ad unum


referuntur.cjri.

eundenc^

>ijxrunt.

Ouod

iuppiter etiam pccunia

nun^
ve

cupatur capitulum.^.

Ouam
>eciuitatedctfeprimiUbri aogu^
llint

ro elegantcr.

epi mcipiuni rubrice.

Ouod dum ej:ponitur quid fatumus


quidvcfitgcnius vrcrque unus iup^
ptter efTe doceatur capitulum.)cii^.

UcumintbeologiariuiUdcita

fibipte?cordct.c.jTWq.
ibe meraxr^ i mdttia offiqe.c.jci^.

Oeld

i%u

Ob oia q pbffiologi ad mudum pAr


tefc^ ipfius

UDercuri^

retuicmnt ad vnu uc;^ de

umvcro.
j&e
(lellie

quibufdam quas pa^ani


nuncu''
Tlifi

deoram fuorum nominibus


parunt.c.jrv.

uj refcrre debucrut.cj:jaj:.Tlacp oia. 'Qua pietare difcemaf a creatlie crca tor.nc piouno tot d^ colant quot fi^t

fo:tc

opa vm'

auctotie.c.jrj:):.

3llu dcu^.

>c apolUnc 7 diana cerertfm feUc^


tia

Xliuib^^^pcbcncficqadci cj:ccpta gc^

dD0:quo9 partcs mundi eflic voUi


apollinej.
ipfc

neraU largitatc fcctatorcs ucritatis n^


tantur.c.jrjrja.

runtcap.j:)cvi.

"babcm".
dcfucrit fcpcp

<luod etiam
a9.c.j:vq.

varro opinioncB

Ob faaametu rcdcptiois cbrifti nulf


retro
fis

fuae de d^e pronunciauerit ambtgu-'

tcmponb"

fit

^v

Ouc crcdtbilio:

Tlamut. caufa iit qua crro:


i^i quib"*.

fignificatiombus pdicatu

.c.j:j:jci).

"boc myftc.

paganitatis inoleucrit capi.jcvi^.

-06 p
feftari

foll cbriftiana rcUgione man:''

potucrit faliacia fpuii

maUgno
.cjrj:

)e intcrpretationibue quibus colen^


di fatumi ratiocinantur.c.xij:.

rtt:dc
j^iij.

boimi crro:c gaucicnrum

pcf ''fl"'--

Saturnu.
tocfacns cercria
i>e turpitudinc
elcufincc.):):.

nume popiUtj quos fcnat" nc fatrorum cc quaUs i eis bebanfm


>c Ubris
notcfccrcnt iuffit inccndi.c.j:j:j:iiq.

jn ccrerie.
facrowm quc Ubero
cclcbrantur.c.jrjn.

Sed
i>c bfdromantia:p

?tra.
uifie

jam vcro.
ucniUa
.c.jc

quanuma
Tla 1

>cnepunno i
V^' >c tcrra

falacia ac

quibufda imaginibus ludificabatur


.cj7:ji>.

3am vticp.
ig illc

ipc.

mat: co

quam uarro deam cfic cofir animud mundi qucm


Xibri octau! rubrice aurclg auguftini
ciuitatc dci incipiunt.

opinaturdcum:ctiambanc cozporis fuiinfimam partcm pc:mcet:ci{p vij

diumam impertiat capitulum.j7i9.


Tlcpe vna.
t>ctelluri9

qucfttonc naturaUs tbcobgie


cum pbilofopbis cj^cclUntioiie
itk.

cognominibue coruncp
^i

non crant muUarum rerum iudiccamon debue runt muUorum deorum firmarcopi-'
gnificationib';quc ctiam

difcuticnda.cprimumTlunc iutc.

t>cduorumpbilofopborum gcncri'' bus id cil ttalico n ionico corunc^


:

nionce. c.j:j:iiq.

jbcbuitcr.

auctoribus capituUim.^.

Ouam mtcrprctationcm dc abfcifioe


aiye

'Ouantum
enim.
i)c focrarica difciplia.ciq.Socratcs.
i)e prccipuo intcr difcipuloe focratie

graorum fapientium

doctrina

rcppcrcrit.oqcv.
Jbe turpitudine
gne.c.j:):vi.

taty8.
3tq5 dc.

faaomm mathe ma
pbyfiologorum
:

pUtone qui omnem pbilofopbiam


mpliri pariitione
diftinjat.c.iitj.

>c figmcntig
ncc

qui

veram dcitatc colunt:nec eo cultu


dminita8.c.j;j:vq.

Sed inte:.
'Q.uod de tbeologia
opinioni

q cotenda eucra

cum

platonicis
fit :qu02U5

3p39 pbf
0.b doana vauoie 5 tbcologia i nlfa

potifllmum difccptandum

omnium pbilofopbo:um

poftponcndft fmt dogmatft.c.v.

nio tttif f^ttum mdUgnomm.c.p):.


"p^orro.

Sicrgo.
I^e platonicorum fenfu i ea

pam pbi

bfopbiequepbffica nomiatur.c.vt
Uiderunr.
<!luanto e^ce llentiores ceterie logica
.i.ronali pbilofopbia platoici fint

Stncredcndumfttg^d^bom libcnti* deonib'* ap bominibus mifceantur .c


.XX'

3ltentm.

3n demdibus ndciis T in^ribus


utanf fallic^
uelint.c.)C^
fe

dq

ba

ab ds aut ignorat aut


Uellej vt

bcndi.c.v^.

Ol6
t'n

aut.

CtMd cttam

morali pbilofopbia
Reltqua.

C>eabqciendocultudcmonii p'*apu''

platonici obtineant prindpatu.c.viq.

Imm.c^.
fenfcrit:t

CLaiz i^(*

Coid bermes trifmegiftus 6 idola&


vndc fcirc potoerit fuperiW
tiones egfprias aufcrcndas.crriq.

fcceapbilofopbiaqoead
fidei

verit-uent

cbriHiane propinqutus accefTie

.c.it.

Tlunc fa.

Oue fit inter pbilofopbicas artea rC


ligiofi e^cllentia cbrifliani.c.ic.

fit

Tlcc

(i

Izaa

Tlam. Xiuo bermcs patenter parentu fuo;c confcfTue erro:em quem tamen do luerit deHruendum x.jcjiiq.

Clnde plato cam intcUigentiam poru crit acquirere: qua cbriftiane fcientie ZDiran^. propinquauir.c.n. -Quod criam platonici I5 de vno vero
dco bcne fcnfcnnt:mulri9 tamcn dqa
facra facicnda fenferunt.c.jrq.

Qm.
ibe bis que fancris angelis 1 bominf-'

bu9 bonis

prit elTe

communia.cw^.
Tlullo igz.

<16 019 religio pagano^ circa boies


mortuos
fucrit ipletfl.c)cj:Pi.

>eo0 ^p,
t>c fnii platoni6:qaa diffiniont dcos

Sanead.

^e modo bonorig qul cbriftiai mar^'


tfiibug impendunrcapitulum
.j;]cvq.

nonciTemfibonoe^amicofcp
iC.riu.

virtutii

Oua^ er.
eorum qwi ronalca
ani-'
:

Tlectame.
3ncipidnt noni libri rubricc 6 dui
tate

t>e opinione

mas trium (nencrum e(Tc dijrcrunt


cft in dcjs

id

ceUftibu9:in

dcmonibu9 a^
Bxpoim*.

dd auguflini epifcopt.

creie:':

inbominibus

terrcnis.c.rtiq.

6 qbcm arriculu difputario p^


mi(Taperuencrit:7quia difcuti

0.6 ncq? proptcr acrca corpora neqj ppi ruperio:abitacl:a:demonc9 boib'


anccllunt.c.]CV.

.<luaobre

endum fit de r?ff iua queftione capitu lum primum. t bonos.


3ln
ff deones S,b\x9

Ouid de moribus demonum apula*


platontcae fenferit C3pitulum.)cvi. >e morib'

dq fupiorcs

ft fit

aliqua pare bono?j quo:;^ pjcfidio ad vera bearitudme pofTit biiana aia

pa

3lndignafiteo9fp9 abboinc

cli:a

quo^ vitqs ei oporteat liberari.c. icv


q.

Oua igz.
(it

uenirccq. 3lpud ple. O.aedeonib' apulei* afcribat db" cuj rdnem non fobtrabat nibil virtutis
afTignat.ci!i.

XJualis

reUgto: (n

qua docetur

q?

0.ue

igif.

boieg vt cdmcndet'dtJ9 bdis deonib'*


vti

)e per turbationibus

que 9m'mo

ac

dcbeant aduocan'0.c.]cviii.

fruHra.
) impietatc artis inagfce:que pioci^

cidunt:quefitperipatericorum ftofco runq3 fcntentia capitulum.iiq.

Oue funr.

CLiioi palfiones que cbnftianoe ant

celeftee dcclinantee

frena ptagia boi^

moe

afficiunt

non

tn

uitium trabanc
Tloncft.

fcd uirtuum cpaccant capimlum.v.

bue n mifccri:4bue ad amiritia dco^ dcmonce falfragentur.cpia

rgo deo.
7ld comendada vitl bcata:q i pricipa rionecfdmibonuntalimcdiatorc in dige boiem:qualie efl demonifed tali
qualie e unue cbriffx.rc^.

Ouibu9 pjfTionibue dcmoncs


pcbomincsapuddcos
iiterit

conff^

tcntc apuleto q:agitantur:qttorum o^

adiu^

umx.vL
dcfanctis.

Xluamteri

iDoc
fione uia fpondct

tttfa.

'Ouod platontci figmcntte poctarum


infamatoe dcoe alTcrant:dccontrari''
partce
.v^.
c|f^.

CL^ fallacia dcmonil dom fua infcef


ad dcu^ boc conat"
vt boice a uia veritatie aucrtat.c)n;>i
^.

orum Ihidiorum ccrtamine: cum be dcmonam non dcomm (imx.

falfi aute.
nec

Ouod
i dcmdibua

fi

Ob appellario demonum ia
cultorce

apd

co^ afTumati

fignificatidc^

t>c dqe cclcfhbus

actis:

alicuiuB bonic.pj:.

Scd

nc 6.

bommibufc^
nici ditfinitio

tcrrcnie apulcq plato

)c qualitatc fricntic:q

demoncs fup^

capitulum.viq.
41utdilla.

3ln amiciria ccleftium dcorum per in


fcrcc(Tioncm

dcmonum polTit bomi^


ilc p

ni prouidcri capitulum.i^.

Ouang' ct. bos facit.cj:^. 3ld qucm modu diie uolncrit dcmdi^ ontr3. boe innotcfcz.cjrjci. Ouidinffititcrfcia^fco^tangclop i 1 fcientiam demonum.cjcjrq.
"bie
igit'.

boc
Tlomen dco:u5 falfo
nibue
iuftie

'Q.uod fecandom platouie fentcntia^

afcribi

dqe gcn

bomince in cojpo: mortali: g' dcmonce in eicmDm.c.j:.


mifcri fint

minua

tiu5:quod tame i angclie factie 7 boi


q: diuinarum fcriptura^
fi.

"plotinue.

:u auctozitatc c6c c.cxp^.l^oe

i)c opintone pbtonicorum:quipti


tant animas

bominum dcmonee c(Te


>irit

libri dccimi rubrice aurclg augultini

poH corpoza capitulum.p.


qdc.
>e terrcnio contrar^e^quiTjue
(ccufi''

de

ciuitate dei incipiunt.

ra

bcatitudinc fiuc angclis

(i

dum platonicoB demonum bominu^


tp natura diftinguitur capitulum.xg.

oe boibue p
criam platonicoe

unum dcuj mbui

Scd nunc.
^luomodo dcmonce fi nec cum dqe bcati:ncc cum bominibus funt mife^
ri:intcr ftrancp

vtrum bi quoaadboc ipfum colcndogpu tant:vni tantum dco an ctiam fibi fa^
di(Tini(Tc:fcd

crificariuclinteiTe

qucrendum.cpri-'

partcm

fine vtriufcp

communionc fintmcd^.capitulum.^
iij.

mum. Oc fupema

Omnium.
iUdinatione

4d plotinue

H itac^.
cum fint mortalce
pof'

platonicue fenferitcapitulum.q.

2ln bomince

Scdnoe.
Jbeuerodacultu:aquo platonici^
uie crcatorcm uniucrfttatie intcllarc^
rint dcuiarunt colcndo angeloe fiOe

fint vcra bcatitudine efle feUcc9:c.]cii

q.

Utrum.

jbc mcdiatore dei 7


cbrifto iefu.cn'.

bominum bomie Si autem.

bonoefiuemaloe bonorc diuino.c


.itj.

2ln rdnabiT! platonici difTinierit dco0

'Quecum.

>ri ac voIuntate:qm'a fcmpcr

iTIi

vni

mcnti:aqua:|j difcreta;tnoicangclo9

uerfa qoe fe cit fic pUcuerurit facieda:

fignatos:? q> quida aquas criftimant

qucmadmodum faaa

capitulu^.jcjci.

non crcata8.c.]rp:it^.
:Sotelti

Ouang'.

OLutd
ibebisquibusinvniuerfitatc

eft.

remm

augul^ni de riuitate dci tu

a bono

crearozc bene

condttarum

bricc libri

duodccimi incipiunt.

qucdam difpliccnt. t putant nullam malam effe naturaum capicuUi.^.


"banc
culpatur capitulum.^ig.
iri.

una

bonorum angeIorun(p
3nte^.

natura.c.|.

C>earo:einquoo!igeni8 doctrinain

Tlullam cflcnna dco ec cdtraria:quia

ab coquifummcc7fepeboctotum

Sed mfto.
i>e trinitate diuinatquc per

videfdivfueeqdnc.c.q.

"bcc:

omnia o"

t>c inimicis dci no p narura f?

p ptra

pcra fua fignificationis fuc fparfit in"


dida.c.jrpiq.

^rcdim".

riam voIunratem:quecum ipfis nocj bone vticp nature nocet:quia vidum


fi

iyc tripartita totiua pbilofopbic dif''


ciplina.c.]o:'.

non nocer non

eft.c.iq.

ibicuntur.

dukam
bominis.c.^j:

>e natura irronalium aut vita caren

t>c imagine

fummi trinftatts quc k cundum qucndam modum in natuza


cftncc
vi.

tium:que in fuo gcnc arcp otdinc ab v


niucrfitatts dccore

dum beatificati

tno9.
jfu vero. dTe t fcirc

no difcrepat.ciiq. ctcrum. tnomninatura fpccicacmo <luod


budabilis fircrcatot.c.v. Tlaturc.

i)e cfTcntia 1 fciaiT utriufcp amojc.c.


.xxvijl.

Ouc caufa fit bcatitudinis angeloruj


bonorum:7 que caufa fic mifcrie agc lomm malomm.c.n. "proindc.

7\n

ct ipfu

3motem quo

<?

diligimus diligcrc debcam":

quo

ma

gia diuinc triniratia [imagini propin-'

aufam cffidcnrcm male


c

roluntatis

qoamue.c.ricviq.
Jbc fanctorum

Bcd 6 du.
fcia

angdotum

qua ni

nitatcm in ipfa ciu9 deiratc noucrunt qua operum caufLjs prius in opaan
tc artcrg' in ipfia

non cfTe qucrendam.c.vq.Tlemo igr. amotc perucrfo:quo voluntas ab incommutabili bono ad bonum mu-' tabilcdeficit.c.vitj. 3tem fdo. rcm naturc:cundcm babcat bone vo-'
lunraris aucto:em:pcr foiritum fanc

opcribus

artificie in

3ln (ancti angcli quem babent crcato

tuentur.c.p:!):.

3lla quip.

i>e fcnartj numeti pc:fectione:qui par

tium fua? quantitaie completur cap.

tum

in eid caritate diffufa

fcmper fttif

.m^
>c dic fcptimo in

"bec.

fecn(limant.c.i)C.

um.
que multa
tcmporib*
fallunt.

quo plcnitudo t rc quic8comendaturc.)nn:i. 3n feprio.


t>e opinioV co;t

>cfjlfttareeiu8 biilotie

milia

annorum

pretcritis

4 angeloruj

crearioc

afcribit.c.)c.

anteriozc volont ce

y mundi.c.jTicg.
tle quie.

Jbcbisqui^bunc quidem mundu n fempitanum putant:fcd aot innomC


rabileerautcundemunumcerta
cou"'

]bc

duabus angelo:^ focietatiV diuct


itelli''

clufionc fcculorum femper nafci:t


folui opinanf.c)rf.
Jllij

fiaatjdtfparibustqttincogruc

vero.

gunflucis-rtcnebrapnoibug nuncu
patc.c.jqociq.

<luid riidendd
tionc bdis
.)rg.

fit

bis

4 priml condi
caufantur.c.

pccciffc.

rardam

c(te

t>c co (y quida putlt incoditde firma

<16

atJtc.

fcc rcttolurionc fcculo:^: (Jb* ccrto

fi^

2ln uUiue ^rminime crcdturc pofTtnl

ne conclufis: vnivfa fcp in cudc ozdicj candec^ fpcm rcditura quidam pbilo "banc aur. fopbicredidcrut.c.jriq.
>etcmporalicondirioncgcneri8 bu''

did angeli crcatotcecapitulum.niiq*

mani:quam d-us
.piitj.

ncc

nouo

confilio

Scdcum. OmniDmnaruramTomnium fpcd-' cm vniucrfc creaturc non nifi cpcrc jCum.cm'5. dd fojmaH.c.ji7:v.
Jbe platontco:um

conf^tucrit nec mutabilt rolntate.c.

optmonc qua puts

Ouid. ilnvtdcus fcmpcr ctiam dominue


fuifTc

uerunt angcloe quidem a dco condi''


to6:fed ipfoe cfle

bumanomm cotpo
3ta fanc.

fcmpcr intcUigatnncrcdcndum

rum

conditozea capitulum.jcjcvt.

fic:crcaturamquoqucnunqHam dc* fuilTe cui dominarcrur: m quomodo


dicatur fcmper crcatum : quod non poteft coetcrnpm capitulum
dici
.)cv.

3n primo bominc o:tam fuiflc om-' ncm plenitudinem genene bumai: in


qua preuidit dcus que pare bonoran
(iacflctprcmioquc damnanda fup^
plicio.c.pncg.

go

qui^

dem <luomodo intclligendum fitpromif


fa bomini a deo vita etcrna aut tcm

tlunc qm.

poraetcrna.c.j:v{.
la.

Oue

fecu^

3ncipiunt.xiq.libri rubrice de doita^

tcddaurel^auguflini.

O.ijod 6 incommutabili confilio aot


voluntatc fidca fana dcfccndat contia
ratiocinationes co2Um:qui opera
ejc

lapfu primorum

bominum
j:pcditie.

tcrnitatcrcpctitapcr cofdcm fcmpcr

pcrqucmdl
primum.

contracta mottalitae.c.

volunt fcculoium rcdirc circuitug.c.


.jcv^.

3nud

cp.

>e ea mo:tc:que animc fcmpcr rtcun

jContza C08 qut dtcunt ea quc infinirs

cp uicturcaccidercpotcfl:7C3 cuicor

funt ncc dci pofle fcicntia comprebcn


di.ocvi^.

pu8 obnopum efl capitulu; fecando.

3"ud

aut.

befeculifl fcculom5.c.p']c.OL6 vtruj.

>e impictatc

corum qdi afTcrunt ant

Bcd 6 ipo. Utrummo:8 qucperpcccatum pH^ morum bominum in omnce bomics


prctranfqt^etiam fanctis pcna peccati
fit.c.iq.

maa fummc vcrecp bcaritudinis par-'


tidpcs itcrum atc^ itcrom p circuitud

Tlo

aiit.

temporum ad eafdcm
refcprcdituras.c.jrj:.

miferiae labo-'

ur ab de qui pcr gratfam rcgenera''


tionie funt abfoluti a pcccato

Oiuo^

.n.

non

jbe conditione vnius primi bominia


atc0 in eo gcncrie
.jrp.

auferatur

moe id e pcna pcccati.c.ii9


Tlon cim.
malc ttuntur Icgc

bumari capitulum
"bici^itat.

CLttod

ficut iniquf

CLixod

prcfcicrit

bom\nV"m qucm pr(


(i^

quebona

mum dcue

condidit pcccaturum:

cft: itA iufti benc vtuntor mo:tc quc mala cfl capitulum. v.

mulcp prcuidcrit quantum piozum


popivlorumc):ciuegcncrein angclo''

TipottohiB

cum.
>c generalie motis

rum confoitium fua cflct gratia tranf


laturue.cwij.
11-c 'sf"^-

malo quo animc

1 cotporiB
tcr.

focietae fcparaiur capi.ri.

>enaturabumancanime create ad fccit ergo. imaginem dci.c.jrjtiq.

Ouaprop

<2uod unl aaro deo facrificium debe


amr.c.itij.

!bc arca tcftamentf miraculircp figno

'buc noe.
fi

rum:q ad commcndanda^ legts ac


miflTionis auctoritatem

;p

>c facaficqs q deu9


qucrequirit.c.v.

requint fed ad

diumiius fac
"p>roinde.

rfgiitficationem eoroobferua:i uolutt

ta funt.cj:rg.

Ouieaw. 6e ucro profcctocp facrificio.cvi.


p)roirtde.

dci populus

ontra cos qui de miraculis quibuB erudims cfl:negani ecclc


fiarticis libris

cffecredendum.cj:piq.

'Ouod fanctorum angelom; ea Ut in no9 dilectiorut no3 non fuos fcd uni-'
ue ueiidci ucUnt ciTe cultou^s.c.vq.
ZDerito.
iic miraculis que dcus

3n
taro 1
ra
)c
inuifibili

dicet.

Ouc ratio (it pifibilis facrificq:^ vni


deo
offerri

docet uc'

religio.c.j:t>:.

-Qui aiif.

ad corrobo-'
fuis

randam fidcm piorum etiam pcr age


lorum minifterium promilTia
t>e ilUdtie artibue crga

fe dei

fummo uetocp facrificiorquod ip 1 bominum mcdiaio: cffectus c


Undc.
datc

ad

.c]i:j:.

bibcrcdignamacft.c.vi^.Tla nimie.

)e

modo potcftatis demonibus

demonu^ cul

ad glorificandos fanctos qui pertulc^


runt ia5 paffionem:qui ereos fpi:itua

tum:in quibua porpbyrius platonic"

qucdam p!obando:qucdam quafi im


probando
animis
lit.cj:.

ucrfatur.c.ij:.

"bcc i alia

non placando ipfos fcd ncndo ricerunt.c.j:)n.


tis

in

dco perma

ZDodcra^

>e tbeurgiaiquc falfam purgationej

autcm.

dcmonum tuocationc promic


izccc.

Unde fit fanctis aduerfum demoncs


potefla3:T vnde co:dis uera purgatio
.c):)i:q.

i>c cpirtola potpbyrq ad ancbuntem

Ucra

pie.

cgyptium:inquapctit de diucrfitaic

dcmonum

fe

doceri capimlum.jci.

>e principtjs in quibus plaionicipit gationem anime effe profitentur.cjT;


iq.

2Deliu9.
>e mtVaculis que pcr fanctorum an^

>idtetia5.

geloruj minifterium deus uerus opc^

ratur.cxq.
i>c inuifibili deo qui
preftiritrnon
(c

Tboiro.
uifibilcm fepe
cft:

6e vno ucroqa principio:quod folaj bumanam naturam purgat arcp re^ nouat.c.jiiciiq. Sed fb'. Omncs fanctos t fub legis tcmporc
1 fub prio:ibu9 fcculis^in facramen to 1 fide cbrifli iuflificatos fuifTc.cjc Cniae fa. Xv. i>e inconftantia porpb]r:g inter con
fefTtoncm ucri dei t cultum
fluctuaniis.cjcjcvi.

fecundum quod

fcd

fecundum quod poterant fcrre cernen


tcs.c.jiiq.

Tlccmoue
tcmpora

)c

wo deo colcndo non folum prop

ter crcrna fcd etiam propter


lia

bcneficia:quc vniucrfa in ipfiue^

Tlefcio
:

dcmonu^ qud

uidentie poicftatc confiftwt capituluj

>e impicfatc porpbfrg

qua etiam

.piq.
>e miniftcrio fanctosum

Sicut aiir. angelorum

apulca tr9nfccnditerrore5capitulu5
P^vi^.

quo

prouidentie dei feruiunt cap.)cp.

Ouibus
riai

perfuafionibus

Sic
fit

itaqj.
agel*

occecatus

Ouanto. porpbynus non potuerit ueram fapicn


ZDittis
ei.

3ln dc pjomereda beata vita bis


nore diuinoran uero
fed uni dco
illis

quod cfl cbriff agnofce.cpjcvig.

credcndum:qui fc cpgunt coli bo^


qui non
fe

t>c incamatione domini noftri iefu

fancta precipiunt religioe

cbrifliiquam confitcri platonicorutn


c:ubefcit impietaa tapitulum.jorijc.

feruiricapiiulum.jcvi.

Ouibus.

predica9.

dum

dioina tefttmonia rentiendum

Ouanra plaronWdogmaris poipbf''


rius refuraucrit:7 diflVnticdo corc>:it
.c.)gnc.

fit.c:i)c.

Tlunc.

Si poft.

i^efimpliaiincommutabili trinitA^ tcpatris Tfilq i fpiritus fancti unius


dct:cuinocnaliudqual(taeal(ud
ftanria.c^.
(\5

/Zontra argumcntum platonicozum: quo aiam bumana affcrant dco cc co


cicrnam.c.)qnct.

^ftitacp

falfo.

an ciue bcatitudinie quam fancti an


geli ab initio fui fcmpcr babueruni: etiam iUoe fpiritue qui in ucritatc nd

>c vnivfili via aic libcrande:qua pot pbfrius malc qucredo n rcpit rquaj

foU gratia cbril^iana rc^auif.c.;cx)c^.


'bcceiligio

ftctcrunt participce fuifle


fit.c.p.

crcdcndum
-auccurn.

>c comparaticnc bcatitudinia lufto^

rum nccdum rcnen^ium p2omilT(oni8


3ncipiunt libri.ri.rubricc 6
te dci bcati auguflini cpi
duitft''

diuinc prcmium:'r primozum^n par


difo

bominum

dnre pcccarum.c)c^.

Tlccipo.

d
icipiilt

"ca ptc opcrie:q dea;p riuita


tu.i.cclcftie

2{n ira vniue

fclicirarie

omnce angcU
fe

ac 6cnc

iiria

t finca

finrcrcarcpr nccp lapfuroe

pcflc

dcmonftrari.ci.

^iuitatej.

nofle qui elapfi funr:7 polT zu(nam la

i)c cognofcendo dco:ad cuius notiti^

am ncmo bominum pcruenit:mfi pcr


mcdiaro2cm dei i
iefumcbriftu.c.q.

benriom pcrfcueraric fuc prcfcicnria^ flcccpennt qui (lctcrunt capitulum.)ci


t?'

bominum bomine ^agnuj.


di'"

2lutfidu)s
5- in ucritatc

<luo gcncrc locutionie diaum fit de


diabolo
ucritae

>c auctoritatc canonicc fcripturc

nd ftercrit: quia

uino

fpiriiu conditc

capitulum

.ii|.

Uifibiliu;.

non ci^ in co capi(ulum.)niq. Subicat.

>c conditionc mundi:quc ncc intcm''


poralis
fit

nccnouo dei ozdinata con

Ctaid fcnnendum fit dc co quod faip tum cft ab initio diabolue pcccat.c ]c
V.

filio:q8afi poftca volucrit

quod antc^
Sedc|d.
dc
infini^

3iluder.

anolucrit.c.iiq.

i^e gradibue i diffcrerqe crcaruraf


cp alitcr

Xam non clTc cogitandum


tistemporumfpac^s antc
op ncc

pcndet

vtilitatie

ufue: aliter

mondum

olo ranonie.cppi.

3n

bie q.

dc

infinitis

locoru^ capituld.v.
Ociri vidi,

Uitium malicic non naturam cfle fed


contra naturam:cui ad pcccadum no condito caufa cft fed voluntae.cjn^q.
p)roptcr.
-

rcationi8
elTe

mundi rcmporum unum


Sicnfm.
fierct

prinapium:ncc aliud alio prcuei^

rt.c.ri.

&cpulcbritudine vniocrfitatie:que p
ozdinationcm dci ctiam qc contrano''

t>e qualitarc primorum tiierum quia

anrcquamfol

ucfpcram^ma^
3llo;j adr.

rom fit oppofitione


<luid fcnticnduj
ircr luce

lucenrio.cjn^itl.

ne traduntur babuilTc capitulum.v^.

Tlccp

dm.

vidcflturdiuifit dc'

<lue

qualifue inrclligenda
icTC

fir

dei rc^

i tcncbrfle.cpj:. -Ouauis

quiee g? poft opcra

dicram requi^
jCu5 crgo.

i^e co q; p? difcrctione^ lucie atj tcne^

cuit in fcprimo capitulum.vig.

braru dtctum eft i vidit dcue lucc^ ei


qt

bena e.c)c^.

Oeic^ ncc

>c an0clo:um condirione quidfcc urt

>e ctcrna i incommutabili (cictuia

>e mortc qul no rcgcncrati p chri^ti

riu8 fpirimale aliquid intclligi:

ffllufl

cofdTione furdpiui.c.vq.

TU ^caa^,
Si cnim.

ucruatc narraiiouis biftoriccdccor^


porali loco.c)cjci.

Oiuod i facns pme mortie ^ uczitate


rufccptiofecudcfitmortie abfolutio
c.vi^.

Undc no.

>c corporibu8 fanctorumpoflrcfur

rccfioncm:qucfic fpiritalia cruntut

Xempus mortis quo


cendti e.c.i^

wtc fcnfue au-

no

in fpiricum caro ucrtamr.c.):j:i}.

fert'umorietibu8flnimormi9cc di'

orpa c:go
0.uid intelligcndum fit de corporc 4
nimtli t dc corporcfpirital':ot q"
riuntur in adam:qui
cbnfto.c)cjaq.

Scd id
more

ipe

>e vita mortaUd:que

potiufg

mo

uitadicedae.c)C.

j:quo d^

no' uiuificatur t

^n quifg' fimul 7 uiues pofTit cHc ct


Si autem. tnonm&x.ji' <lua mote pmif boib" dc" fi madatu
d" nafgredercntur fuerit cominatua
.c.p^.

TI95
(it

(icot*

<lualifcr ccipicda
tio

uX liU inluffl*

Cam crgo.

jbreuaricfltioprimorilbomino

qua primi fenfcrit peni.cpq.Tla pofka ^ualis bomo fit faaue a dco: i in

inqua primus bomo faaua e in anima mucte ucl illa quam dominus fecitdiccnsaccipitc fpirimm fanctuj .c.j:piq. Un6aill6.
"Rubricc.jriiq.libri
bcflti fluguflini

de ciuitatc

dd

quam fortcm dcciderit


ti8arbitrio.cj:iiii.

fue uolunta'

cpifcopi incipiut.

t>cu8 rim.

Otuod adam pcccane priua rclique' rit dcum q relinquercmr a dco:i pri mamfttiffcammemortem a deo re
ccfTiffccjcv.

nis in fecode

tatcm ruituros

r inobedicntiam primi bomi monie pcrpcmi^ ftti(Tc:nifi muUoa dci


jbijimue.

Ouaobrc.
cfle

gratia liberaret.ci.
>c uita cflrnali quc

)e pbilofopbis qm' fcpaiationem a

no

cj:

corporis ri

corpore no putani
plato

penUm:cum inducat fummum dcum mino^


fint co:
cjnicdi.c.]cvi.

mm:fcd cnam ej: animi


fituitqs.cq.

intelligcnda

Tbn^crgo.
cj:

ribu9 promittentem:q? nunq

pcccaticaufajcjranima no'cj:c32ne

ponb"
pora

Sed pbi.

prodifTct corruptionem

pcccaro

ontrfl coe qui alTcrunt terrcna cor^

contractam nd pcccatum

cfTc fcd

pc

etcma non dtcdBt et po(Te.c):vq. t>e terreni corporibus que pbilofo^ pbifirmaiiccleftibu0cfTe no polTc: quia quod tcrrcnu c naturali pondc
incorruptibilifl ficri

nam.ciq. <iuiui8. <luid fit fccundum bominc^ quiduc fccndum deum uiue.ciiq.um crgo.

Oued dc

corporis animccp narura

uoccmradtcrra^.cjrritj. SjncccfTc,

ojitra eorum dogmata^quiprimos bomines fi no pcccafTent imortfllcs Tluncde. fuilTe no credut.crij:. Ouodcarofancforum qucnunc re^
quiefcit in fpc:in

quidcm platonicoru ^ manicbcorum fit opinio fed 7 ipfi rc proban^ quonii uitioru caufas na^
tolcrabilior

wre carnis

afcribnt.cv.

Tlo igimr.
fub

^e qualitatc uoluratis bumanc:


cuiiis iudicio atfcctioncs

meliorem rcatpera^

animi aut praue babef aut rcc.cvi.3nteft autc.

da (it

qufllitatcm qf fait

primorum
f>roinde.

Jlmorcm 1

detcctationcm indiffercf
facrfle

bominum

m pcccatum

capitulu.j:j:.

7 in bono 1 in malo apud


inucniri.c:vq.

Uas

Tlam

cui*.

t>e parfldifo in

quo primi bomincs

>c tribus pcrturbationibus quaf in

fuerant:q' rcctc polTit fignificatione

animo fapientis

itoid clTe uolucriit:

cjrclurio

dolorc

(ivie

thftina: qiui

uir

jbc copula coiugalt a dco primitue


llituta

i"

toe antmi kntire no debcat cap.vig.

atquc benedicta capitulii.jncqi.

Ouascfm. t>c pcrturbarionibus animi quarum


affcctus rcctos
.cij:.

Tlos aute.
3ln ctiam in paradifo gencrandti
fct fi
tiiif

babct uita tuftorum

ncmo

pcccalTet:ucl utru^contra
tilic

Spud.
in

actum libidmie pugnatura

futf^

2ln primos bomincs

paradifo co^

fet traditio caflitatie capitulu^.jrjritj.

ftituroBiimllis pcrturbationibue pri'

urg^deliqucrintaffcctoe fuiffc crcdc"

Ouifquie. O.uod infonice bomince t mcrito o^'


bedicntie in paradifo pcrmanctc8:it

Sedutrii. i^clapruprimibominisinqiio bcnc


dumfit.c.jC'

genitalibus

mcmbrie

fuiflent ufuri

condita natura c:ncc potctl auctorc rcparari.c.]ci.

nift

a fuo

ad gcncrationem prolieificut

cetcriQ

Scd qt de".

ad arbitrium uoluntatie

cap.jqcitq.

Jbc qualitatc primi bominie pcccati

Semiaret.
ibc ucra beatitudinc quam tcmpora'
uita no obtinct.c.j:j:r. Oua^ Ouod felicitae in paradifo uiucntiii
Its
fi.

admifl uc.)cq. Si que uo. O.uod in prcuaricatione ade ad op'^ malum uolutae precclTit mala.c.):ti|<

3nocculto.
t>c fupcrbia tranrgrcfTionie.^quc ipfa
fuit tranfgrcfrione dctcrior cap.jriiq.

fine crubcfcendo appctitu

gcncrandi

offtcium crededa
.c.jcvvi.

fit

implere potuiffe

Uiucbat.

Sed eft.
>eiuftitiarttributfont8:quam

^mi
rccc^

i angclie i bomini bue quorum peruerfitae no pcrtur-'


)c pcccfltoribue

bomines pro fua inobedientia


pcrtlr.c.)cv.

bat prouidentiam dei capitulu. j:)cv9.

>elibidini9

Ouia crgo malo:cuiu8 nomcn cum


tame
afcribif

proindc.
>cqualitatcduarumciuitatum tcr
renc Atcp cclcHie.c.j^xm^.fecctunt.
Rubriccn^.libri dc ciuitatc deibe
ati

muUis
.c.xvi.

uitqs congruat:proprie

moribus obfccnis corporie


>e nuditatc

Ca igitur.
primorum bominum:

augul^ni cpifcopi incipint.

quam poft pcccarum turpem pudcu'' damquc uidcrunt.c.prq ZDerito.


Jbe pudorc concubitus

duobu9
tionis
initto

ordinibue gcner''
diuerfos
c. fi'

non

foluin

bumanc in

uulgari fed etiam coniugali.c.j:vig.

nes ab

procurrentie

primu^

Opue.
OLuodpartcsircatqj libidinie tam uiciofe mouentur: ut cas nccelTc fit
frcnie fapicntie cobibcri:quc
tc
i

Jbe feUcititc Jbe filqe camie 7 filQs promilTtonis


.c.q.

Tlatue

eft.

illa

an-

i>e

fttrilitatc farc

quam dd gratia

fe

pcccatum nature fanitatc no faeint


"bincctia.

cundauit.ciq.

Satacfppe

.cjrij:.

>e tcrrcnc ciuitatie coccrtationc uel

beuanilTtmaturpitudine cynicoruj
.cxX'
ditatis
'bocilli.

>c bcncdictionc multiplicandc

fccii^

bumane antc pcccatunt: quaj


libi'

Xcrrcna. primo tcrrcnc duitatie auctore romanc u: bie cdditor germani ccdc rcfpondetit
pace.cii^.

t>e

fratricida:cuiu9 impictati

preuaricatio no adimerct:'Z cui


dinia

.c.v.

Ibrimue.

morbus acceffetit capitulB.jcp'.


3lbfit itaq^

>c languoribu
tt

quoe tj: pena pccca

ctiam ciuce duitatis dci in buius

tutc percgrirtatiotK pattdrur:'! a qu('

tincrc.c.rriti.

t
i

fctb.
traflaifta.

bu3 dco medente fanantur capuu.vt; Xanguor. /^ecaufaT pcrtinacia fcelcrie cain:

>c fignificatione que


tione monftratur.c

enocb

jcip.

Tl.im

i)e co q> cain fucccfl^io in octaua

ab
po^

qucm 3 facinore concepto

nec dei fer'

fldam gcnerationeclaudirur:'?
fteria

in

mo reuocauit cap. vg. Sed boc. Oue rario fucrit ut cain intcr princi^
pta gcnerig
tcm.c.viq.

ab eodcm parre adam noe deci^


inueniturcapirulum uicefimu;.
Dicet
flli^f

mu9
0.ua
qui

bumani

condcret ciuita^
tliic autc.

rationc

commcmorato cnocb
fit

bominum que fuit an^' tediluuium.-jdeampUore bumano^ rum corporum forma capitulum.ijc.
i>c longa uita

fuit filiue cain: torius gcnerfltio-

nis eiu6 ufqj ad diluuium

conti'

nuata narrario: commcmorato aute

duaobre.
g^ediffercntiaquaintcr bebreos et
noftro3 codicea uidcntur

enos qui fuit fAiae fetb ad condirionisbumancprincipiumfit reditum


.c.jcp.

annorum

p>rimo.

numeri diflbnare capitulum decimo.


<luocirca.
ibe annis matufalcm: cuiua ctas.jni

.bc lapfu fiUorum dci alicnigenarum mulicrum morc captorum unde omnee cjraptis octo bominibue di'
luuio pcrire maueriit capirulu.jrjrq.

q.annia uidetur diluuium cjrcedere


.cjci.

pcr bac.
tic fpiritaliB

iDoc itacp'

>copinionccorum qui primorum temporum bomines tam longeuos


yfcribiturfmfTendcredunt
cap.jcg.
ef^.

3ln

in

Tleque dinumeratione ennorum


q> .In;.

3lncrcdcndum (it angclos fubftanamorc fpeciofarum mu^ lierum captos eorundem iniffc con' (ugia:ex quibue giganteo funt creari
.c.jryiq.

bc

Tla

cade.
q> eid

breorum magis
fit

interpretum

O-uomodo inteUigcndum

fit

fequcnda auaoritas

capitulij.jriq.

qui diluuio pcrdendi erant domtnuf


dijcerit^eruntdics coru^ ccntuuiginti

S5 ca
t>e parilitatc

boc.

annorum: qui gfdem

anni.c.prii^.

Ouod.

quibue nunc fpanjs 1 in prioribus


feculis concurrcrunt capitulu^.jniitj.
tltic

t>t ira dci

quillitatem nulla
turbat.c.rjcv.

que incemmutabilem tra" infUmmatione pcr


3radei.

iam.

3ln crcdibile fit:prim(

feculi

uiroa uf

'Q.uod arca
cere:in

quam

noc iuflue

cft fa-

q ad ea

crarej

qua filios gcncranc rc


ca-'

omnibua cbriftum

ecclefiam^

ferunturaconcubitu conrinuifle

que

fignificct capirulum.pj:. fejrrum

pimlum.FV.

bicct.

Jam ucro.
>carcafltquc diluuio nec
illie
cflTe

)e iure coniugiorum: (p difl^imiliter

8 fubfcquenribua matronie babue^


rint prima

confenticndum:qui folam biftoriam


reripiuntfinJ allegorica fignificatio'

connubia capitulum

.jyi.

Caigitar.

nc:nec

illie

qui foUs figuras

defcn''

6e duobus ej: uno gcnitorc procrcatie

dunt:rcpudiata biftorica uerirare.c.


.jcjcvg.

patribus atque prindpib^.c.jcvq*

Tbn tame.

um ergo.
Ouidfignatumfitinabel 1 ferb cno8:quod apparet ad cbriftum
corpus cuiB id
cft

et
ct

3nc{pi6t.]cvi.libri rubrtcc'dc ciui^

tatc dci auguftini epifcopi.

ad cccUfiam.pcr''

tl poft dtluuium a noe ufque

ad

abraarti

aUquc

familie fcco'

rcna

migrarionctbarcquacbaldcos dcfc inm fopotamiam tranfiutt:nUl

dum dcum uiucnrium reperiantur.c. primu. P" diluuiii.


Ouid ift filqs noe
propbeticc
fiierit

U filq ciud nacbor facta


.p'q.

fit

menrio.c.

>cinde.
tc''

t>c annia tbarc qui in cbarra uitc

pfiguratum capitulum fecundum.

pu8 implcuit capitulum

.}:iiQ.

Bcd nnc.
Jbe gcncrationibus trium filiorum
noe.c.itj.

t>cfancti.

t>c remporc promifTionis abrac:qua

fiencratidcf.

fecundum prcccptum

dri eriuit dc

linguarum principio^ quc babflonis capitulum quartum.


>c diucrfitate

cbarra capitulumdccimtjquintum. OLticd vo.


t>e ordinc i qualitate prcmilTionuj
dei

u crgo.
>c defcenrione domini adconfunde''

quc ad abraam factc (unt.c.jxi.

dam linguam cdificantium turrim.c.


.V.

3am.
i>c tribus ctccllcnrioribus gcnriom

Oiualis intclltgcnda

fit

OLuod e^^. locutio qua

rcgnie:quorum

id cft aflVriorum iaj


jrvij.

dcus angclis loquitur capitulu.vi. poterat.


3ln omne beltiarCim gcnus etiam rc
motilTimca
tcrris infulcejreo in

abraam fublimius cmincbat.c.


p>er

idcm.

Jbc irerato albquio dci ad

abraam

numc
rtj.

qoo

ci

1 fcmini ctus cbanaan tcrra


g2cnuf.

ro acccperuntrqui

arca diluui; in^

promtttitur capitulum.jrvii].

undarione fcruatue cftcapitulu

Sed

qftio.

t)e farc pudiciria in egypto pcr

domi

Sncxrpropagineadamucl filiorum

mum cuftodira:quam abraamno uj:


orcm fuam
cffe dijrrrar.fcd

noequcdamgcnerabominum mon^
ftruofa prodicrintcapitulo octauu.
Ctacrii^et.

fororcm.

capttulum dccimumnonum.
t>cinde.

3ln infcriorcm partcm

terrc

que no^

fcc fccdTionc lotb n abrae:quc lUis


falua caritate complacuit.c.ri:.
"Reucrfo.

drebabitarionicontrariacft anripo^

das babcrecredenda

fit capitulii.ij:,

<iuod
nietcndcnsad abraam

vo.

>cterriapromi(Tioncdeiqua tcrra?

)egcnerarionc fem: in cuins proge^


riuitatia dci

cbanaan abrae i fcmini ciue

in pcr^

petuum poUicetur capitulifnn.


ii; c-go.

ordodirigiturcapuulum dccimum.

Xcneda e. Ottod ea primitus lingua in ufu bo^ minum fuerit:que poftea bebrea ab
bebcr nomine nucopata
familifl
eft:t
i

abraam bcftibuf *b domorum:qu9ndo lorb dc c.iprnira


t)e fuperaris ab
tc cripuit:

T a mclcbifcdcc faccrdotc
eft

cuius

bcnedictus

capitulum.nni.

rcmanfit

cum

d^acrfitas cfTct

"boc rnfo

facta

linguarum capitulu pndecimii.

Ouaobre. t>c?rriculotempori9 in abraam: a quo fanctc fucccnifonie nouus ordo. contcjciturcapitulum duodecimum.
Tliiciam.

^cuerbodomintadabraam:qi]o d promittitur fccundum multitndincj


ftellarum mulriplicsnda poftcritae:

quod

crcdcns iuftificatus e adbuc


conftitutu9.c.)cj:td.

itv

prcputio

riflm.

Quc ratio fedflc uidcatunut

tranf-'

)c fignificatioe facrificq

quod abnia

oflrcrrcprcccptuB cftrcum

popo(dfCa

i&e gcminia

adbuc

in utero rcbccce
di-

m de bis que credcret doccrcnir.c.)c


fxiq.

matrie

inclufis:

quid indicaucrit

3n codcm.
cadem
f'
cfTe

uina refponfio capitulum.):)cp'.


3ac)c boc.

t>c agar ancilU farc qujim

raabracuoluit
)cv.

concubinam.c.]c

3am
lcni

binc.

Jbcoracub 7 bcncdictione quam ifa ac no alitcr g? pater ipfms: merito e


ittfdem ac dilcctione 9cccpir.c^):^vi.
3lccepit.

>c rcfttficatione ad abraam:

dcm

dc

ftcrili

fsra

qua cifilium fpopon


ftatuit

dinpatrcmquc cum gcntium

&c bie quc in cfau t iacob mfflice p


figurantur
capitulum.)C)C)cvi|.

n promiflTi fides facramcnto circunci'


fionia obfignatur capitulum .orw.
p>oft bcc.

>uo.
i^e mifllone iacob in

mefopotami

bcmafculoquifioctauodicnd fuc
ritcvrcunciiuspcritanimaeius qui

am ad accipiendam u)corcm: t de uifione

qua in itincre fomniauit:'! d


u)Corem capitulum.jc]C]cviq
ipitritur.
fuerit ut

tedamctum dci dinTipauit.c.jCjcv^.


3tcpotcft.

quatuor ipfiue fcminis cum una^pe


tiflet

fce commutationc nominum abrae rfare:qmcumobumu8 ftcnlitatcm ob utriufqueautem fcnectutcm gcne

O.UC ratio

etiam ifracl cog^cnuit.

nominarctur capitulum.n:):i)C.

rreno'poflent:munu8 fccunditatia
fldepti

fumus capitulum.^ig.

Cuomodo cum fcptuaginta


igit'.

quinq;
ingref'

facta
i5)e trfbus uiria lul

animabue cgyptum narretur


fu8

angcU: in quib'
i"

cum plenquce^ eie 4 comcmora-'


3ngrcfl'i.

ad quercum mambre apparuifle

tur tepore pofteriori funt ^cnitLcfL

brae dominue manifcftatur.c.;gci)r.


3c< deus.
ibc lotb a fodomif Iibcrato:atquc

bebencdicctonequam iniudam

fiU'

df

um fuum promifit capitulum.)cli.


3gir^pter.

dcm

cclcfti

tgnc con('umpti6:t dc abi

melccb cmue cocupifcctia caftitati fa


re nocere

no potu(t.c9p.>3:):.
Jboft bac.

rica

be filqd iofcpb quoe iacob propbe^ manuum fuarum trflnfmutatio


Sicut aiu

nc bcncdijcit cspimlum.^lq.

ibc ifaac
to:cttiue

fccundum promiflioncm na nomen qc rifu utriufque pa


poft bcc.

be tcmporibti3 moyfi 1 icfu naue

ac

rcntis eft inditum cap.n^t.

iudicum:atquc cpnde regum quorfi

i^cobcdtcntia 7 fidc abrae:

qua pcr
probat"

oblationcm
cft:i

immoUndi

filq

quidem faul primus cft:fcd dauid p^ cipuus 1 facramcnto babemr r mc nto capitulum quadtagcftmotcrtio
Jbefuncto*

de mortc fare cap.j:)q:q.

3nterbec.

&e rebccca ncprc nacbonquam ifaac


acccpit ujrorcm capitulum.cj^rpg.
*Rubrice.)cvEi.libri

de duitate

dd

>andc.
Ctiiid intelligendum (it in eo

beati auguftini epifcopi tncipi^t.

y abra^

am poft mortcm fare accq>it upre^


ceturam capitulum.^7)ciig.

temporibus propbetarom

Xluidaot.

capitulaprimd. 'Promifltdes

-Quo rcmporc fit implcra promiflTo


dci dc

tclltgcnda

fit

fUgitario promifToru^:

tcna cbanaan:

quam
3"

in

po^

dcquibus inpfalmo diatunubi funt


mifcricordic tuc aniiquc dominc.c.j:
^.

(Tioncm cnamirraclcarnalis accepit

,c4'
ibc

pccdctc

Sj

cctcra.

mpamtis

fignificationibus pro^

pbctarumrquc

tiunc

ad

rcrrcna^ noc

2ln promifle pacie ucrirae iUie rc m' poribue polTir afcnbi: quc fub falo^
moncflucrunr.c.j:iq

adccleftcm bicrufalem: nunc

autcm

'boctam.
jbrocurrctc.

ad utranquc rcfcrutur cap.iq.


O.uocirca
i^eprefignrata commutationc ifrac
litici rcgni i faccrdotij i dc bie que ana mitcrf.iiniicUe perfonam gc'

>c ftudio dauid in difpofitionc pfal'

morum.c.j:iiq.

rcns cccUfie propbctauit.c.iiq.


procurfuf.
tc bis quc ad bcli faccrdotc^
dci propbctice lotutus
cft

2\n omnia quc in pfalmie dc cbrifto 1 cccUfia propbctatur.ad contejmint buiua opcris coaptanda finr.c.jt?'. ITjJc iam.
>e bie quc in.)cUiq.pf3lmo ad cbri'' ftum 1 ccclefiam pcrnnctia:aut apcr'
tc

bomo

fignificana

fjccrdotium quod fccundum aaron


inflitutum fucrat aufcr<.ndd.c.v.

dicumr aut rropicc.c.r?i. Ojialibef

t>e bis qiic ad faccrdorui cbnfti in

Scd
cum
in

boc.

pfalmc ccntcfunonono:? dc bis que pfalmo .j:p.ad palTione ipfi' fpcc^ Stcut cno. t>c pfalmo rcrtfo t de.j:l.T dc.yx.i 6 .Iprq.mquibue mors 1 rcfurrcttio
in

quc eternum dicantur flatuta no permanent:utalia intclligancur quc


>e iudaico faccrdotio t rcgno:

tant.c.rpq.

fpondcntur etci na capimlti.vi.

um igif.
t>e diruptione regni
ff

domini propbctdnrur.c.j^vii).
>e refuric

ifraclitici:

qua p
ibepfa(mo.lj:riq.fn

jurarur perpetuo dmifio ifratlis fpiritalis ab ifraclc carnaU.cvq.

quo

tudco;; pcr

tina;c infiddirae dcdaranir.c.):ij;.

Rurfus.
t>c prominiiontbue ad dauul in fiU'o cius:quod nullatcnus in falomone f;
plcnilTtmc inueniutur
i

Scd ur.
>e rcgno acmcrito dauid: i de ftUo
fpftus falomonc:eaquc propbctia

cbrifto.c.viq.

q ad cbrtfhim pcrhneus inucnitur: ud


in cie libns qui fcriprie ipfiue ccpu^

3am noc.
0.uam fimilie in pfatmo.tenq: fit
propbaiadccbriftobiequc m rcg^ norum librie natban propbctantep''
mittuntur.c.ij:.
:

lanmnuel

in cis

quoe

tpftus cfTe

no
ii

dubium cft.cjrj:.
t^cregiljufipoft

Rcgnauit

falomoncm:

fic

p>ropter

iuda

fiuc in ifracl capitulum.j:jn.

^uam diucrfa acta fint in rcgno rej


rencbierufalem:ab bie quc promife-'
rat dcu9:ut intelUgerctur promifiio-

ctat

p".

t>c icroboam qui tmpicrate tdolatrie

fubditum
utr:in

nis ucntae ad alteriue rcgie i rcgni

gloriam

pcrtincrc.c.j:-

poH.
pcr fuc^

propbcras
idoiJsrric

fibi populum propbana'' que ramcn non defntit dcue 1 infpirarc: i multos fub

hc fubftatia populi dci:que


cclTioncm camie
Iu9 cruendi anima

criminc cuftodirc.c.j:j:q.

m cbi ifto c: qui fo''


fuam ab
infcriB

Uc^ ifracL
t>c uario urrvufcp rcgni

bcbrcorum

babuitpotcft9tcm.c.]ci.

"Iboftbcc.
in"

3ld quorum perfonam pcrtmcre

ftjru:donecambo popuUin captwi^ tatcm diuerfo temporc duccrcntur

#fi

iuda m regnum fu quodnouilTimcm romanorum tri^


reiiocflto poftea

Oluiduarro tradatdc nocupationc


artopagi:7 dediiauio dcucalidis.c^.
2lt tamen.

fgi

potcdatcm capuulum>)cpt^>
jtecp
irt.

apud ludcos poftrcmi fucruntmcl quos arca tem^ pu6 natiuttatfe cbnfti euangelica ^' dit bifioria capitulum.^q.
>e propben'0 qui uel

<luo temporc mof fes populum dei de egypto cdu)cerit:t iefu naue qui ci

dem
fit

Xoto

aut.

fuccelTit quorum regum ctatc mortuus capitutum.p. bocaut. ibe facris falforum dcorum: que rc-

gcs grecie
3lurel9 auguftim de ciuitatc
rubrice libri.pvi^.indpiut.

illia

temporibus
ifracl

inftitue'

dd

runr.quc ab eiatu
cp ad
.rq.

de egypto uf'
t^oft bcc'
c)cor.

obuB iefu nauc dinumeratur.c

bts que ufip ad tempora fal uatorisdcccmt feptcm uolu^ mtnibus difputata funt.c.primo.
>e ciuitatn.
jbe terrene ciuitatte regibue atquc te

Oualium fabubrum figmenta ta finteo tempore quo bcbreis

tudi.

ces preeffc cepcrunt capitulii.^q.

poftmote.
ibetbeologis poetis.c^iq.
f>er idem.

poribu8:quibu6e):ortu abrae fanc^

torumtempora fupputata
.c.q.

couenitic

Societas.
alVyrios

<IuibU8 regnantibue apud

beoccafu rcgni argiuorumrquo tem pore apud burentcs picus faturni fi litts rcgnum patris primus accipit.c.
.j:v.

atquc ficyonios abrae cetenano ifaac

pc:eatpa
i

de prominfionc fit natusiuripfi ifaac reragenano efau i iacob gemini de


rebecca fmt editi capitulum.iq.

ibediomedepofttroiee):ddium

de

os relato:cuiu8 focq

traditi funt

uo

lucres efte conuerfi capituUi.pn.


re.

'buiua
)e tempotib" iacob i
filq

flosantc.
Ibc incredibilibus

eiuf iofcpb

bominum comma
t)oc.

XMtf.
>e pi rege argiuorum:

Rcgnatib".

tationibus quid uarro crediderit.c


.p^ij.

quem

cgyp^

b) ferapbm

nominatum diuino bO'


"bis tpib*.

norc coluerunt capitulum quintd.

tionibu8:queartc

Ouid credcndum fit dc tranffozma' dcmonum bomi'


"becaiit.

nibus uidcntur acdderccp^iq.

apud argiuos quouc apud alTfrios iacob iegypto mortu'* Spie ergo. fit.c.vi. /luorum regum tcmpore iofepb in
cgypto dcfunctus cft.cap.vq.
Rcgnatib".

^uo rcgnantc

Quod eo tcmporc encas in italts uc


ncrit:quo lapidon iude^cpfidebat bc^
brcis.orij:.

o teporc.

t>c fuccefVioc ordinis regni apud ifra


clitas poftudice8.c.)n:. XDojccifde.

fu:i

OLuorum rcgum etatc moyfes natuf quorum demum qfdem tcmpo'' nbus fit orta religio.cap.vitj.
jCuergo.
O,uido8tbenienfittduit*8
fit

i^c rcgibus lacq:quo^ primus cnead

t duodedmud aucniinus
.cind.

dt) facti fut

Xatiupoft.
condita

Ouod co temporc roma fit

codi-

quo rcgnum aftfriorij intcrcidit quo

ta:tqu3C3mnomimsciu0uarro g"
bibe3t.c.ij:.

^bias regnauit in iudca.cicjrq.


TlaaltifTia.

TUmut.

"

'

bzabylla crfthre&: quc


fibyllas cognorcitur
ria

inter attae
'

d9t.cjnrp'i9.

3nipf9.

dc cbrifto cutdc''

/betriumpropbetarumuaticinio id
eft

tnuUa cccinilTe cnpitulom.xia^'

aggei ^acbaric t malacbicc.nrv.


fleftanr.

ode rpc.

^od rcgnanrc romulo fcprcm fapi'


enrcs clarucrinr:quo ranporc

t>eefdraTmacbabcorum
jctvi.

libris.cj:

dcccm

"poft bo6.

rribus quc ifr^el diccbanrur n capti^

<Quod propbetica

^ucroriras

omni

uiratcm a caldcio ducrefunr: idcmcp

origine gcnrilts pbilofopbie inueniii''

romuluo mortuua ditiwo bonorc donatus eft capuulum.)cp'i^. odcro.


<luipbilofopbicnirueHnr regnanre

tur antiquior capirulo.jcjrrvij

Xpeigif.

0,uod quedam
ccclefiafticus

fancrorum fcripr canon proprcr nimiam

apud romanoe tarquinio prifco:op6


bcbrcoe 5cdccbia:cti bicrufalcm cap
taeft tcmpliiq3 fubucrrum.crjcv.

no rcccpcrirucruftatem:ncpcr occa'
fionem corumfalfa ucria infcrcntur.
.c]r)c)criti.

"f^gnatc vo.

>e bebraicis

lirreris

^ant ucro. quc unquem i

<luod co tcmporc quo

impleti9.l]r|:.

fue linguc proprietatc no' fucrunt.cjc


jc)cij:.

annisiudeorumcrtrefolura capriui^

Tlo

iracp.

tasrromani quoq3 a dominaru funt


rcgio libcrati.c.^pi.

)ccgfptt'orum mcndaciffima uanttare:que antiquitari fcicntie fue cenni

I^cr idem.

>e

rcmponbue propberarum

quc

rmlia afcnbir annorum.c j:l.


fruftra
ira.

rum oracuUi babcnrur

in Iibrie:qut'^

qucruncdeuocarionegcntium mul'' ta cccincruntrquando romanoruj rC

>cpbilofopbicflrMm opinionum dif''

fenfionibu8:icflnonicarumapud

ec

gnum ccpir:aflr]m'orumcp defccir .cj:


pvii:

cUfiam concordia fcripturaru; .cjcli.

Xcmpora.

Uraurcm.

>e bia que ad cuangelid cbrifli perti

4y^m difpenfAtione
brco in
grecii

prouidenrte dcf

ncntquidofcc 7
rinr.c)C]cx'iij.

amos propbctBue'
0(et,

fcriprure facrcuetcrie teftamcti

ocbc
ftnt:

cloqutu tranftate

dixe ab

efaia

de cbrifto i eccna fint


jgfaiae.

tttumuerfis gentttus innotcfccrent

prcdicrfl.cj:]ct)c.

c^*

"bfld faaaf.

-Ouc mycbcas n ionas i iobel nouo


teftameto cdgrueria prcpberaucrunt
'C.Tqcj:.

)cauctorifatcI)cr.inrcrprctum:

que

faluo bonote bebraicc lingue dnibus


fit

jCDycbeaa

inrcrpreiibue prefcrcda.c.)cl(q.

<iijcjnabdiainnaum't abacue dc
falutcmuudiin cbrifto prenonciata
rcperiatur.c^'.

"nam
c)ccidio:

ctim^

Ouidintclligcndiifit de niniuitaru^

Xree ppbc.

>e propbcria quc in oratione abacuc

cuius dcnticiatio in bebrco quadragtntfl dicni fpatio tcndif i fep

1 cmtico continctur.c^jfj:q

tuagjnra aurem triduibreaitatc pclu^


dirur.C)cliig.

3n oratioc.
fce cbrifto t uocatlonc ^cntium: tjue

Scd ait.
deftitcriit

-Quod

poft inftaurarionc rcpli pio^

biercmias t fopbonias propbctico


fpiritu {mtprefati.c.^iii

pbctae iudci babere

ejrin

'bicremiae.
t>e propbetia danielis

de ufcp fld natiuitm cbrjfti cotinuis aducrfitanb' fint affticri ur jjbarct' al'
terius tepli edificarione^pbcttcis

ejecbielie:

uo

quc

ih cbriftum cccWfiamcp cencor'

cib" fuiflfc promiflra.c^Iv. "poftca^.

' -

DeorturaluatorisnoHri remndum
g?
ti

tas octuagintft t oao fectae

e(Te

msr

erbum caro haam i.ide difper"


iudcorum p omitee gcntcf ficut
Rcjcnante.

CU0 uarro peripc^cricc.primi).

fion c

^onil.

fuci at propbctfttuin.c.j:lvu

Ouomodo remotie omntbue diffae


ngequenofectcfcd queHiones func

3lti anre

tcpora

cbrifti aliqu< fucrint

ejrtra irracliticum
(iis

gcnus.qui ad

ccle

ciuitatifcdrortiu puem:et.c.]dvq.

ad tripartitam fummi boni diffinitio nemuarropcrueniat:quarum tame nna (it cUgcnda capitulum.ij.

Ouapropf.
T^ropbcttam a jgc( qua dirit maiore fufuram gloriam domu6 dd q> pri-

3n

tribue.

be tribud fcctie fummum bominis


bonum qucrctibusquaehgcndauar
ro diffiniat:fcqucns uetcris academie
antiocbo auctorc fcntcnril.ciq.

mum fuilletrno in recdificatfonc tcm'


pU:fcd in
.c.jrlvitj.

ecclefia cbriilicfTe

completl

bccdom".
>c

OLuid e:go.

tyc incerta muWplicatione cccficrqua

fummo bono
i

fummo malo ^i

inboc fccub multi rcprobi mifcctur


clectis capitulum.jrli):.

cbrifhani fcntiant cotra pboe:<J fum'

3n

boc.

mum bono

fe (ibi efTe dij:crut.ciiq.

t>c prcdicarionc euangclq: que pcr

Siigitur.

pilTiones prcdicantium clarior t po'


tcntior facta
e(l

ibefodaUw'ta:queca
uertitur.cv.

mapme ^rpc

capirulum.L
jbcindc

tenda fit multis offenfionib" fepe fub

fm

'Q.uod etiam per bcrettcorum difTcn^


fionesfidcs catboliaroborct^.c.li.

ibeerrore

Uidc9

aiit.

Oaiod adt. bumanorum iudiciorum cum ueritas latct capitulum.vi. Ouid ipfa:
&cdtueriitatebnguftrum qua
forie"

3ln crcdcndum (it quod quidam pu-' tant;implcti8 deccm pcrfccutionibua

qucfucrunn nuUam

(apaeffe prctcr

tae bominum dirimitunt demiferia; bellorum etiam que iufla dtcuf.c vq>

undccimam:quc

porefitfiituracapitulum.tg.

in ipfo anricbrifh tc "

poR ciui.
Ojiod amtdtta bonorum fecura cffe
no pofltndum a pcriculis quc in
uita funt trepidari necdTe
e.c.

p>roinde.

bac'

&ctemporenouiflrime perfccutionis
occulto capitulum.liQ.
>e ftultifTimo medacio
6iccturif.

vi^.

Si aurem.
fce amidtia angclorum quc
in boc
fta

paganorum:

bomin

quo

cbriftianam rcligioncm

non

ul'

mundo no

porcfT cfTe manifc''

tra treccntofl fcjcagintaquinque

anno

:um manfuram effe fi;:crunt.cliiq.


t>ec 3f<p.

demonum: iit quos inddcrunt qut muUof fibi deof


propter fallaciam

colendos puraucrunt cap.ip.


^nfocietate.

Cui friictufl fanctis de fupcrata bm"*


Rubriccri:-

l*n

de ciuitate de

uttc tentatione pariatur.c^.

beaci augunini epifcopi incipiunt.

Jbc beatituduie

Sedncc^. psds etemc: in quft


eft

fanctis ftnis eid

uera pcrfcctie.c

Uod in qucftione quam de

fi-^

.Td.

t)anc
fcuitia

mbusbonorumTmaloru pbi
lofopbica difputatio uentiUttit:duee

iQuod etiim belUntium

om-

ntfquebominuiqttietudtesad pacis

finem cupiant pntiemrcfmc cttturap pctitu nulla naturd fit cap.;:^.

OLualt bet. fi>cpaccpopuUU'eniadco:qua uti^


cur ad pietacem popuUie dei du 1 n tn boc pcregrinua cft mundo.c.xic^i.

<luod

05.

t^epflceunittcrfaluque intcr quafU^

bct pcrturbationce priuari no potdl

Ouocirca.
>epaceferuicntiumdeo:cuiu0 perfcaatranquillitaein bac tcmporaU.
ttita

lcgenatureidutnfubiuflo iudicc ad

Wquifquc

perucnit ordinatione:

q6

meruit uoluntatc capitulum pq.


jbaic itac^.

no

poieft apprebendi.cjn^ij.

i^c ordinc ac lcge fiuc tcrrena fuic cc^

3n que fme ucturus


.c.^i^.

fit

cptue ipioru

kllupcrquafoctctatibumanc ciiam

^y^

9**f'

dominido cofulitum cdfulendo


ttitur.cpiij.

fcr'

Ois igit'.
t.qi

Jbc ciuitate dci auguftini epifcopi ih


cipiotrubriceUbri.jcj:.

t>c Ubcrtate naturali: t dc fcruitutc

cuius

pnma caufa pcccatum


fi

bo
q

no c(t man' cipum altcnus bommis:fcruu6 eft jp iDoc natar. pncUbidinie cap.p?

male uoluntatis ctiam

Uod quamuis omni

tcmpore

dcua iudicenin boc rame Ubro

>c cquo ture domm3ndi.c.]cvi.

dc nonift^imo ciufl iudicio fit propric difputandum capituUim primum.


>e die
t>t uarictatc
ultt.

Ouo
Undc cckftis
ttiratc

circa.
ci

fccicras

cum

tcrrcna

pace babcai 1 vh difcordiam


diucrfafit acadcmic

rcrum bumanarum cui nd potcft dici dcclTc iudicium dci qui


uis nequeat inucftigertcap.^.

.c.xv^.

0.ai

Scd. nouaant

Tluc aute.
<3uu'din libro ccdcfiaftcn falomon 6

biguita 3 coftantia fidci cbriftiane


.c.fviq.

0,6 aur.
Tlibilfanc.
i

bis que in bac uita 1 bonia 1

maUs

t>c babitu 1 moribus populi cbnftia


ni.ocijc.

func commnnia difputauiccii).

Tlcmpe.

JOxiod dues fancto^i


fpc beati fini.cxif*

buius uitc tpe <luaobre

Ouod ad difTcrendum
iudicio dciinoui

de nouifTimo

primn tcftamcnti ac
"bui'' itacp

2ln fccundum diffinitiones fripionis

dcindc ueieris tefUmonia^laturuf fit


cii^.

qae in dialogo aceroms funn unqul


ftteritromana refp.cap.jcp.

<luibu fcntentqa domini faluato^


ri6:dimnumiudicii'mifiituramin
fi-

Oaiap:ep 2(nuerudfitdcu5 cui cbriftuni fcrtuoncuifoUdcbeat


racrificanLc.jcjc^.

nc fccuU decUrctUT capitulum.v.

rgo
Ojoi iit prima refurrectio: que
da.c.vi.

ipfe.

Sed rridcri.

fecu^

Oac porpbiTius dicat oraculis dco''


rum rcfponfa
dc cbriftt.coatj.
TlaiUbrif.

>eindc

i>eduabu8 rcfurrcctionibus n 6 mil


le

annis did i apocalf pfi ioannif fcnp


cia rationabilitcr

Ona diffinitione conftct


iblu

ppK 1

rci-

tumfit:tquid de
fentiatur.c.vij.

publicc nucupationcm rccte fibi

non

t>t bis.

romanos

fcd etia^ rcgna alia ue-

Jbealligationi^TfoIutione diaboli.c
.vi^.

dicarc.c.jrpi^.

Si

autcm.
uirtu'

tclaufit.

OuwdnopofTintibiucrcclTe
tesiubi

nd efl uera reUgio.c.^.

-Quidfitregnofancto^tcocbrifto p iniUcannos:iuiquo difccmatur a

regno etcmo.c.fjc
<Cittid

3ntereidiS.
ets

ad uidend9 penas maloru.c.]q:$

refpondendttm fit

qui pu^

tant rcfurrectionem ad fola corpora

Sedquo. ^uidprophetAmitdtnidde pcrfe


nttione anticbrifti:? dc iudicio dci rc

no etiam ad animas
t>e

pertincrc.c.;:.

Sunt

qui

gnoque fanaorum capituUi.ppiq.


>anielde.

gog 7 magog:quo9 ad pcrfcqucfolutus prope


incitabit.c.]d.
fi''

dam ccclcfiam dei

ncm fccuUdiabolue

3n pfaUnis dauiticis quc de fine fecu U baiuQ 1 que de nomffimo dei iudicio propbctanturcapitulum.pciiq.

t cn finitt.
7[n ad ultimum fupplicid perttncat
fmpioruin^g^dLfccnidiircigniade ce'
lo

ZDulta de.
t>c

propbma malacbie qua dci

iudi

1 eofde comcdiire memorac.c.;:q. '0.6 vo iiu

cium uUimumdcclaratur.rquozum dicitur pcr purtficatoriae pcnas faci cnda mundatio


capituUi.;:^v.

21n antc tempus perfccutionis anti'


cbrtrti mille ani
iij.

anumerandi

finf.c.]c

^ropbcta.
t>e facnftcqs que fancti ofTcrunt deo
fic

iDecpfccu.

i>e damnationc diaboli

cum

fuis: ct

placituraquomodo tn diebus pri

per rccapuulanoncm de rcfurrcctio''

fUnis Tannis pnoribus piacucrunt

necorporumomnium mortuorum:
7 de ultima
rctributione
.c.):iiq.

.c.pTi.

Uolens.

"Poft bac.

>c fcparattonc bonop i milo^: po qu3 nouilTimi ludicg difcrctio dcclaratur.c.;:jcvq.

'Cui fnt mortui quos ad utdiait e^c-' bibmtm3rc:ulf quo9 more i inferi
reddiderut.c.;:v.

JlUidetia.

C^clcgemo^^fi fpiritaUrer inteUigcn

1:)ocecim.

da:ne in damnabilia

murmura cama
'duodvo.

>e cclo

nowo %

terra noua.c.|:ri.

Usfcnfus incurratcapituUi.^;:viq.

t
motte.cicvtj.

uidi.

ibeecclefieglorificationefine fine p"

j&eaduentubclteante iudtcium cm''


predicatione fcnpturarumfccreta rcferante

tciuitate.

.Quid apoftolug petru9 6 nouilTimo


dciiudicioprcdtcare docucrit

iudd conucrter entur ad

cbri-

mor

ftum.c.jc^i^.

tuorum capuulum decimum-p^t|.

d autem. Quod in Ubris uetcris tcftamenti ci


dcus legitur iudicatume:n6 cttiden-' ter cbrtfti perfona monftrcturfed ej:

TUk iam^
-Quid apoftolu9 paulus tbefolonicc' fibua fcripfcrit: i dc manifcftatione
anticbnfti:cuiud

tcmpus

diea

domi^

quibufdam tcfttmonqs ubidominus deus loqutturappareatnd dubie g^


ipfefitcbriftus.c.jc^.

ni fubfequaur capimUtm.>;i)c.

ZDuUa.

ZOultag.

Ouid idem apoftoUi9 in prima ad c


ofdem epiftola dc rcfurrcctione mortuorum docuerit apituUim.R:.

'Rubrtce.rjn.Ubndeduitatedet beati

auguftiniicpifcopi incipiilt.

Sed bic.
Oaid
fit

d
plicio

ordinedifputatioi8quapri'

efaias propbcta dc mortuori}

us

dilVeredii

edcpcrpetuo fup^
diaboio: g^

refurrectione

i rctnbutione iudicq
'Propbeta.

damnatorum cum

locutus capitulum uicefimum.i.


fanctoruj

de etema feUdtate (anctont.c.i.

Cd

icfa.

OuaUe futara fit cgrclTio

3lnpoflrdtcorpera in uftione tgnic

tiTe

perpetua cdpimlo fecundm

Ucrutame.
i%lC

Qaid

Sub qufbuB

gratic lcgibus

omnca

3ln confequcrrs fit ut corporeutn do

regeneratorum babeanf etatcf.c.rci.

lorcm fequatur camis mrerituB.caq.

Scd nullu
i>c naruralibuB excmplie:

quorum

Ucru tata. Jbc bis qui putant nullorum boium mafuras.cjrij. pcnae in ctcmum ee
TIdc iam.
>e bis qui nouifTimo iudicio ^ptcr
inrerccfTione fanctorii

confideratio doccatpoflfc inrcr cruci''

atU8 uiuentia corpora permancre.c.


Aiii.

^luaprop^

ncmincm pu^
Sutctisi

duanta fint quc non recte ajnofci qucanr:?tamen cadem eflc non fit
ambiguiiiC.v.

tant

damnandum clTccjCPiiJ.
pcc
^p'

Ueriitame.

)c bie qui impunitatcm omniti

'Q.uodnd omnia miracula naturaliafint^fcd pleraquebumano igenio


modifuata.aui dcmonu artc copofi^
ta.c.vi.

catorum promittut

etii bcrcticis

ter participationc corporis cbrifti.c.


^Xix-^

3t funt
tatiS

I3ic forte.

t>c bis quino omnibus: fed cis


poftea in mulra

Ouod in rebus mirie fumma


.vq.

crcdc.c.

qui apud catbolicos funt rcgcncratii


etiam
refcp
(i

dirano fitomiiipotctia crcarons

crimma erro
polli'

ur

irat^.

prorupennt indulgctiam

Tlon c(Tc contra naturam cum in ali qua rc cuius natura innotuitialiquid ab co quod crat notu: inciptt cjTc di''
uerfum.cviq.
narumc.ij;.

ccntur.cj:):.

3te funt.

Si aute.
0.b
fi

pcrmanct m ca'' tbolica fide:cnam fi pdTimc uij:crint 7 ob boc uri merucrmt pme pp:cr
i^e bis

qm cos qui

>e gebenna:etcrnarBp qualuare pe'


igit'.

fidet

fundamcntii faluoe ce diffmiut.

.c)cj:i.

Sunt

aiit.

2ln igni8 gcbcnnalis


pofTit

corporaiie c

i>e bis qui putat ca crimia que inter

malignos

fpiritue id e

demo^

clemoff nani opera cdmtitdtad danationid ludicui nd uocari.cjci;^.

nc8 tncorporeoa tactu fuo adurere


.cj:.

"bic occurrit.

ompert.
jContraopinioneeo;tquidicunt ncc
diaboli nec

3n boc ratio luftiric


pcccaroru.cjci.

babcat: ut
q>

non

fmt epefiora pcnarn tepora

fuerut

bommu malo^ pcrpctua


ilc prmui.

Sicautc^.

fufura fupplicta.ct;):iq.

>cmagnirudinepreuaricationts pri^

mezobquam ctcma pena omnibus


dcbcatur qui g:tra giam fuerit falua'
tori8.c.j:q.

dei

jContraeoromfenfumquiin iudicio omnibus rcie proptcr fancroruin


e(Te parccndu,c):):iig.

prcccs putant

Scd

pcna.

"boc aut.

onrra opinionan corum qui putat crimmofis fupplicia poft mortc cau^
fa

3nbiqui

inter bereticos bapti^ati

funt 1 dctenorcs portca male uiuedo

purgationis adbibcri.c.^q.

funt factuucl bi qui apud carbolicos


rcnati

piatonid'
>e penis tcmporalis buius uitc:qui''

ad bcrcfes aut l'cifmata

trafie^

runr: uel bi qui a catbolicie

apud
cii-

bus fubiectacflbumana cdditio.cp


i^.

quosrcnatifunt nd rccedcntcs

O.uang'.

mmofe

uiucrc pcrftitcrant

/iiuodomncopusgratiedci cruetis no9 dc profunduate uctcris mali: ad


iuturifcculipertincat nouifate.cp7.

priuilegio

: poflmt facramentorum remifTio^

neni etcrni fperarc fuppUcq.cjcjn?.

QediAttu

/luid fttm fiindmento babcrecbrf


flum:? qutbus fporuJeanir falufqua
fi

per ignis uftura .c.jqcK>i.Sj baber.

deus ucrus colatur:^ dcmoncs qui ob boc qucdam faciunt:ut ipfi dq ee credantur capitulum dccimum.
"bicforte.'

onrra eorum pcrruafionem qui pu putant fibi no obfutura peccata in quibuB cumclemoffnas faccrent pcr
ftiteriit.c.jc)crq.

ontrfl plfltonico9:qui de naturali^

bus elcmcntoruitT pondcnbus

argU''

'Reftai.

mentanturtcrrciium corpus in cclo


efienopeflccapitulum vndccimum

^lurel^ auguftini de

cimm dei

inn^

Contii qo.

piuntiubricclibrujc^g.

ontra calunmiao infidclium; quibu3 cbriftianos dc crcdita rcfurrcctf^


r bo
onecarnis irrident .cxi^.
rcctioncm:
pcrtinet

conditionc angelorum
minum

S5 fcrupu.
numcrum
Tidbec.

capitulum primum

3ln abortiui nd pcrtineant ad refur^


fi

Sicut in, t>c eterna dei T incommutabili eius uoluntatccapitulum fccundum. ZDulta ei5.
ibcpromiltionc ctanc beatirudinis

ad

mortuoruin capituUim dccinmtariii


7{n infantcs
in e& fint

rcfurrccturi

babitndiiiccorpori8:qua babituri c
rant ctatie accehu capitulum.pitij.

fanctorum 7 perpctuis fuppUcqe im^


piorum.c.iij.

Ouapropd
ccleftc

Xiuid e:go.

jContra fapicntcs mundi:qui putant


terrcna

3n ad corporis dominicimodu om'


mumortuo?t
pora.c.j:v.

bominum corpora ad

refurrcctura fint cor'

babitaculum no polTe
iiij.

tranffcrri .c.

Si
fit

utiquc.

S5

utdclj.

Oualis
.jcvi.

intelligcntia

fanctorum
filq dci.c.

>e refurrcctionc

camis:quam

qui'

conformatio ad imaginem

dam miido credetea no

ctedtit.c.v.

3llud.

Sed boc.

3ln

in

fuo fqcu refufciranda atqj

ms'

Ouod roma

conditorem fuom ro'

fura fint corpora femin.irum mortu'

mulum diligcndo dcum ftcerit eccria 9utcm cbriftum dominum crcdendo


dilc^r.c.vi.

arum.cjcrq.

TlonuUi. >cu{ropfcaoidecbrifto: tcorpore


f>:oideqd.
Ct\ioi omnia uitia qnc i bac uita

"Rccolam".
cbriftum crc-

id e eccfa q c ipfiuf plenitudo.c. jrviq.

^uod ut mundus in
fionie

dcret:uirtuh9 fucrit diuine

no pezfuft bumane capitulum feptimum

bu

mano contraria funt decori:


turali fubftatia in

refurre

Sed ualde.
t>c miraculie quc ut

ctionenofintfutura:ttbimanetc na-

mundus in^bri

unam

pulcbriiu'

ftumcrcderetfactafunr.Tficri mui\'

dincmtqualitas concurrcti quati^


tas.cjrij;.

do credentcnd dcfinunt cap.viq.


curin^unc.

Ouid

iam.

^uod untucrfa miracula q pcr martyres in cbrifti

OLuodinr/urrcctione mortuorum naiurt corporum quibufttbct mo'is


diflipatorum:initcgrum undecdquc

nomtnc

fiunt ci fidci

tcftimonium ferant qua in cbriftum

reuocanda crit capitulum xt.


.

martyres crcdidcrunt capitulum.ij:.

Tlcfcio

quo.
:

ui nifi.
<luanto digniuB martyres bonozatt rur:qui idco multa mira obtinent ut

bc nouitatc corporis fpiritalis irt quam fdnctop caro mutabif.c.w:i.


fkcftitacfi

t>c miferqeacmalie quibus buma-'

promifi(Tc:ut noqtiam corportKcj:'


uretuf.c.j:]cvi4

num genue merito primc


tionie

prcuarica-

S" porpbf.
i

obnopiu e: i a quiboe ncmo mfi pcr cbrift i gratiam libcraf.c.iTc^. Tla quod. fi>ebi9qucprcterill3mala quc bo'' malifquecommunia funt: ad iu-' me ftorum Isborem fpedalircr pertinent
.c.jrjiq.

i^e cotran^e diffinitionibue platonif


fltcp

porpbfrq:

quibue

(i

\xtcrquc

ftlteri

crcdcrct:a ucritatc ncutcr dcui^

Singula. -Cloidad uera rcfurrectionie fidcm


arct.c.j:)CTij.

ucl plato ucl labeo uel etia^ uarro co

prerer.

fcrrepotucrint:fiopinionc9corum

t>c bonie quibuo cfiam bac uita da^

unam

fiiiam conucnifTcnt

.c.

jTvtq.

nationi obnojciam crcator impkuit


.c.jcrii^-

TlonuUi.
>c qualitate uifioni9:qua in futuro
fcculo fancri

Tluc tam.
ficut predictu e

>eperuicaciaquonIdam: quirefur
rectioncm camis qua
totu

deum uidebunt .c.nrijc.


Tlunc iam.

moduf crcdit impugnat.c.jrp?. Ucru dc. -Quomodo porpbyrij diffinttio: qua


bcatie animis purarurcorpus cc
fu-'

jbc crcma fclintarc ciuitarfe dd.

db^

batoque pcrpauo capitulutn

.jrric

Ouata aif.
^lurcltjauguftinidcciuitatc dci
brice fclicitcr ejcpliciunt.
ru-'

gicndum ipfius platonie fcnrctia dc ftruatunquidicitfummu deum dgs

LIBER

Tlicolaus 3cn(on
gallicue

PRIMVS

^turel^ Tla^ftini ept de daitite


iiber

dd

phmus feliciter incipic


TlX-R3l
tium fub rcge

butus mundi.Sccudiquatuorc;rai2 fum ca:|^ feu p:ocurfum.Xerrq ucro:


qui T po,frcmi:dcbitos finc8.3ta om
nc8.p:q.lib:i

CUXO -RO
Jllartco atq?
eft:

cum fint de utracp dui^


tame a meliore
lib:o

ma gottbof iiTuptio'e agett


ipetu magite cladia erfa

tate confcripti: tituli)

acceperunt:ut de ciuitatc dci poti'*


carent'.

3n quo^ dcdmo

uo nd de-'
ini

du8 euerftoite deozum falfo


ilt:m\itoiiiop

buit p:o miraculo poni:in Jlbrac fa^


crifido

culto:e8:quo9

flammam cclitUB factam

ufitato tiote pagaitos

uoca^
zfcr

diuifas uictimas cucurrifTe


illi i

m^ucbriftianailigionc

re conatesrfolito acerbi'* 7 a

: qm boc monftratum eft.3n.>:4li b:o quod dictum eft de Samuclc:no

uifione

mari'
lo

dcij ue^t blaffearc

cc

crat dc fil^s 2lau>n:dicendu5 potius

perot.Clri ego cjrardcfcee jc

fuinnon erat filius facaootis. filios


quippefaccrootU5dcfuncti8 facerdo
libue fucccdere magis Ugiitimi mo^'
ris fuit.Tlam in fil^s

dom* 6i:ad^fus eof blafpbemias

ud erroB:libroB de duitatc dei fcri-'


bere inflitui.<luod opus pct aliquot anttos

2laron

rcpcrit'

me tenuit:eo ^ alia multa ini

pater

Samuet:
i

fed faccroos

no ftiit:

non opoztact: 1 me priue ad foluendu occupabant. "bocautem de ciuitate dei grlde op"
currcbattquediffcrri

nec

ita

filqe

ut cii ipe gcnuc:it 2la:6:

f5 ficut

omB aii* popfi dnr fil^ ifracL


i

tandem.^c^^.Ubzis

eft tezminata:quo ru quintp primi coe rfcUunt: qui rea

i>caducrfarq8 nois ib^ifti^^b"


uaftatioe urbis

ppi b:iftn barbari

biianas itajjfpeiariuolunutad boc

pcpcrccrunt uictis capitulum primu.


lo:lofi(Tima riuiratcj
dei:fiue
i

muto^dco^cuIttJrquospagai

coll

pfucuCTDKneceflariu cearbitrct'.i qt

^bibetltmab ifta cjcoiiri atq^ abuda: contcndunt.Sequentes autem qniq^


aducrfu& co3 loquot':^ fatct bec ma^
la ncc 6fuiltc
liq' nec defuta moDlib" r ea niic magna nilc pua lods tpibus pfonifcp uariari.Scd deo;p; mutozu; culttt quo de facrificaf : ^pter uitaj poft mo:tcm futuram eflc utilcm dif'' putant. t>is ergo.^.Iibzis due ifte u ne opinioncs cbziftiane religioni adv

boc tpo:um

curfuciJit^tpiospcgU
nafcjcfidcuiucs^fiue
iilla>M>Iitatcfedi8 e

6te:qua niic cjcpcctat p patietia: quo^ adufcp iuftiria puertafi iudidiJ:dcin^


ccps adcptura p c^ccllctii uicro:ia ul tia 7 pacc pfcaa:boc opc ad te iftitu''
to:^ i ca ^miltidc dcbito:dcfede adv^

fu8 cos

4 ;?ditoii et" dcos fuos

prcfc

farie refellunt'

Sed nc quifq nos alie


non aute nra

runtfilli cariftimc

ZDa:cclUnc:fufccpi

na tantum

redarguinfe:

magnu op" c arduii:f5 ds adiuto: n:.

alTcruiftcrcprebenderct:id agitpars
altcra operis buius^quc.^.libris co

Haj fcio quibus

uiribus opus finut


fit

periuadcarur fuperbis quanta


tU8 bumiUtatis^qua
fit

uir

tincf.Olulg' ubi
.)c.qtte

opus e:i in potibuf


i.j:q.

ut

omnia tcr
fa^'

noftra funt aflfcramus:'!

rcnacacuminatemporaU mobiUtate
nutanria:non

poftcrionbus fdarguamus aduerfa.

bumano

ufurpata

jbuodcdmergolibrof fequetium p^

ftu:fed diuia gratia

donata cclfiruoo

mi quatuo^ continet e^O!tum duaru^


ciuitatumrquarum
cft

tranfcendat. "^xj: enim


uitatis but'':^

i condito:

&

una dei:alters

qua U)4

iftituimus: in

LIBER

fcripturapopulifuifcnrcnriam diuic
lcgie apcruit:qua

quid

pcrbie

rcfiftit:

dictum dt dcue fu-' bumilibue auccm dat

recte fapercnt illa que ab bofH bue afpa t dura ppcffi fut : ilU diuic

prouidentic tribucrc:quc foUt cotnt

gratiam.lDoc ucro quod

dd cft:

fup"

pto9

bominum mo8 beUis cmdarc


moztaUu
afflicrio^

be quoq? animc fpus ifktue

affcctat:
fU''

atcp contcrcrc. 3teq5 uitam

amatt^

fibi in

laudib" dici:*Parcc

iuftam atcp laudabiU taUb"

iecUB t dcbcUarc

fupboe.Undc ctiaj

dc terrcna a'uirarc:q cii dnari appctit n(i populi fcruiant: ipfa ci oomman''
di libioo

nibu9 cjraccrc zpzobataip ucl in mcU ora tranffcrrcnd in bie adbuc tcrria

oominatunnon cft

pzctcrcu

dum

filcntio

quicquid diccrc fufccpti

vo quod ds uel ubicunc^ propter cbufli nomcn ucl in brie cbzifti nomini di^
proptcr ufus alioe derincrc.3llud
carifTimis 1

buiue opcrie ratio poftulat i fiduQ datur.): bac nancp cpftuntinimici:

ampUfTimie^ac^ largioe

aducrfue quos dcfcndeda eHdciciui

mi^ozdia ad capadtatc mulritudis eUctis prctcr bello^ mozf truculcnri


barbari pcpcrccrunt:boc tribucre te-'

ta8:quo!um tamcn multi coirccto


ioonci.iDulri ucro in

i^

pictariB erro:c ciuce in co fiunt farie

pozibue cbziftianie.binc dco agcgra

cam

tantis cj:^

tia6:bincadduenomcucradtercur
rcrcutdfngiantpenasignis ctcmi.

'

ardefcuntignibueodioijt^tancp ma-'
nifcftis bcncfictje

rcdcmptozie

dus

i''

O.uod nome mulri co;; mcndaciier


ufurpardiautcffugcrcntpcnas pntis
e]dtq.

grari funnut bodic cotra

eam

lignas

moucrcnt:nifi
in facrarie

fcrri

boftik fugicntce
uita dc

nam quoe uidcs

pctulanicr

dne lode
.

qua fup
iUi
^b''

procadtcr ifultarc feruie btifti:

fiit

biuntinncnircnt

iln non criam

in de pUirimi qui iUum intcritum cla

romani cbiifti nomini ifcfti funt:

dkp non cuafiircnt:nifi feruos cbzifti


(c cfle finriflcntr-r

proptcr cbziftuj barbari pcpcrcerut.

nunc ingrata fupcr

Xcftafurbccmarrfijj loca 7 bafilicc apoftob?i:que i illa uaftarionc urbia fld fc confiJgicntce fuoe alicnofq^ zce^

bia atcp impqfrima ifania a* nomini


rcfiftunt cozdc perucrfo: ut fempitcr^

nie tcncbzis puniat.ad

q6

nom

o:c f

perunc

"buc ufcp crucntue feuicbat

n^Dolo pfugcf cut tpaU lucc

fhjcrct'.

.'y Jnimic*. 3bi accipicbat limitc trucida

tozis furoz. 3II0

ducebafa mifanrib**
etia ejrtra ipfa loca

Oj nuUa unq> bcUa ita gcfta


cerant pccrent uictie cap.q.

funt:

boftibu8:quibu8

ut uiaoes proptcr deos cof quoe ui

pcpccrant: ncincoe incurrcrcnt qui

fimilcm mifcricozdiam non babebat.

jQxu tamen
boftili

cria ipfi alibi trucce attp

Ot beUa gcfta confcripta funt:

mozc fcuicntc6:poftcag' ad lo^

ca iUa ueniebat ubi fticrat intcrdictuj quod aUl>i iure bclU Ucuiflctttota fczi atdi zfrcnabafimanitae 1 capriuadl cupicUtae fragcbac'.Sic euaferot mr"
ri:qui

uran codita roma:ucl ab cius epztu T impcrio:lcg3t 7 profcrat fic aUeigenis aUqua capta d ciuitate: ab utboftee quiccpcrat:pccretcifi quos ad deom; fuozum tcmpla confugilTe
copercr3t:aut
prcccpifTc:ut irrupto

ndc cbuftiania tcmpozibue dc^


iUa ciuitas ptu^

trabunct mala quc


Ut cbzifto iputant.
facta funtrnon

aUqucm duce barbaru'^^^ oppioo nuUus


illo

3ona

uero qnc in

fcrireturqni in

1 Qlo teplo faiffa

CO8 ut uiuercnt propf cbzifti bonozej

inuetos.Tloncuiditeneas

priamum

imputant cbrifto nfo:

per aras fanguinc fccbntc: quos ipfe


facraueratignie ^Tlonne diomcdcs

fcd fato

fuo.iumporius debcraufi

PRIMVS

t ulyTXB cefie fume caHodibm aide


coztpucrc facra effigie manibufc^ cru
cntie uirgincae aufi diuc contingcrc

romam nc uinccrcntur prudcnres c5 mcndarc dcbuerunt i Sed bec iuno


dicebat uelut irata mulie: quid loquc
retur ignorana'

uittae^ Tlcc

m quod fcquitur uaum


ac retro fublapfa ifer

Oimd cncae

ipfe pi''

cft ej: illo flucrc

n fpc8 danau:poflca quippe uiccrnt:


poftca tzoiam ferro ignibufcp 6lcrut.

U8 toticns appcllatus nonnc ita nar^ ratpantbus otriadcs ards pbcbicp


faccroos facra

manu

uictofcp

deos
curfu

t^oftc confugicntc ad araa

pamum

paruucp nepotcm
cp

ipfc trabit:

obtruncaucrut. Tlccideo troia perijt


qi mvncruam pdidit.Cuid enim puB

amcns ad limina tendit:' Tldnc dc 08 ipfo0 quos uictos non dubitat di

ipfaminerua pcrdidcrat ut

pcriret:

cac fibi potiue


mdat troia
talce
ti

q fe

illie

pbibctcorii
tibi

an fo:tc cuftoocs fuoe^ocfanc ucjs


cfl::illi9

datos ca ei dz:Sacra fuofcp


pcnatcs.^Si

com

quippe intczcmptie potuitau

igit uirgiliuf

fcrri

Tlccp cntm

bomi nes a fimula^


bcminibue P

dcos i uictoe

dicit:? ut ucl uic

cro:fed fimulacrum ab

quoquo mo cuadcrcnt bomini co


cft

uabatur.

O.uomoco ergo colcbatur

fndatos:que dcmentia
bis tuto:ibus

epftimarc
fapictcr

ut patriam cuftodirct i cmc6:quc fu^

romam fuifTc

08 non ualuit cuflodire cuilodcs^

commiflam^^^nificos amififlct nor


potuilTc uaJtari i

3mmo ucro uictos

natcB. qui troia; cuftodirc

<luamimprudcnter romani pe-' non pote^

deos ta^ pfidee ac defcnfo:es colcre


c|d cft aliud q> tenerc

rant:fibi crcdidcrunt profuturoe.ca

na:fed dcmonia

pitulum tcrtium.

fapientius creditur

non numina bo mala.Ouanto cnim roma ad ifta cla-'

cc quibus dqs urbcm romaj feruanda (c commendaflc gau dcbant. Omnium miferabiUm cito^ rem : t nobis fucccnfenncum dc dqs cozum talia dicimus : nec fuccenfcnt auctoiibus fuis : quo9 ut edifccrent mcrccdcm dedcrunt . i>octo:cfcp ip^ foe ifup 1 fala:io publico 7 bono^ib" digniffioo babuc^tt. Tlcpc ap6 uirgi lium quem p:optcrca paruuU lcgunt: ut uidclicct poeta magnus omniuq? prcclariffimue atqj optimue tencrie ebibitue annie non facile obliuione poffit flbolcri fccundum illud Oratg quo fcmel eft imbuta rcccne fcruabit ooo:cm tefta diu . 3pud bunc cr'' go uirgilium nempeiuno indudtur
e
infcda troianis eolo
flducrfus C09 iritanoo dicerc

dcm no fuiflc ucnturam:nifi prius il U paiflent:fed illos potius olij fuifl*e


pcnturo8:nifieo8 quanti potuiflct

romafcruaflet.'Tlamquisnon
eduerterit uideat quanta
fit

cum

uanitate

prefumptii no poffc uinci fub defefo^

ribus uicti9:i idco pcriflc

quia cu

ftodc8 pcrdidit dcos:cum uel fola po

tueriteflccaufa percundi: cuftodcs

babcrc uoluifle pcriruros


cu de dqe uictis
illa

Tlo itncp

confcnberentur:

n canerentur poetas libebat mentiri:


fcdco:dat08 bomince cogcbat vitas
confiteri.

Uc^ ifta oppo:tuniu9 alio


tractlda
fijt.

bco diligecz copiofecp

ucntomm rcgi : 5en8

Tlun c quod inftitueram dc ingratis diccre bominibu8:parump ejrplicem ut poflu5:qui ca mala que p:o fuoz mo|t perucrfitate mcrito blafpbcma
tc8 patiuntur cb:ifto imputant.

Qjb

inimica mibi tyrrbenum nauigat c^

quo: ilium in italia po:tans: uictofcp


penatee.Jta ne
iftis

pcnatibus uictia

autcm illis etiam talibus p:optacb:i ftum parcitur ncc dignantw attcdcz: 1 eae linguas aduerfus cinQ nomen

LIBER

dcmentia facHUge pcmcrfitaris tfxr

fi>egcnerdU?fttetudie boltto

uiC

cencqmbus linguts ufurpauerfitme^


dadtcr ipfiJnome ut uiuerent.

tas ciuttates eucrtetia:

4d cato

fefic

capituUun quintum.

nemi ncm liberauit a grecis % bafiUdB apo flolo^: quc omnce ad fc cofugientes a baitane dcfendcrunt.cap.iig.
Jbc afylo mnon{8
in troiatg

3fifo!tcgf^dqdeiilUfufttttc^
totia

teptdeoi^cdmunii) pepce
cofugietce

riJKatcp

illo

mifoe uirtof
ri

cp troiaos

feri: \

captiuarc

aufi

ftit.

Sj uirgiU" pocia^s mo:c illa mtit** e.


u
1 quae linguas
tie
t

locie ei facia

3mmo vo mo:c bortiii


tetiij

duitatcs cp^
etia

atq^ muniti ubi^ptcr cu


(libus fucrc
:

mctucoo plTcrutrut illic tuti illcfi ab bo^


indc in

AU dcfcripfit.O,ue mo:e

ca

to:ficutfcribitfalufUu6 nobtitatcue-'
ritatis bil^o^ic^^^friia
tis in

cum maledictis

fua:qua 6 piura
it

boftilibuB ^filircnt.^pfa ut dip tioia

fcnatu buit: comeorare


:

pter^'

matcr populi romaniifacratis i locis dcof fuozum muniznopotuitciucs


fuoa ab ignibue fcrrocp grecotu; cof

mitrit.l^api vgie8:puero8

diucUiU'' C*^^Utt^.s

bcros a pcntuj c6pkj;u:matrdTami /yM'r*Mw

liarumpariq uiao^ib"

coUibuiflTet:

dcm dcoe colentium:q'n etia mnonis


% dirue u-' lij:c6 prcdam ancmabant.lDuc udiqj
afflo cuftodes
lecti

pbana atc^ oomos


difl fieri.'p>oflreo

fpoliari:ccde icen

pbcnij:

armis ixo^ cadaue^

rib' cruo:e atcp Uictu oia cdplcri.lDic

troia ga^a icefie ercpta adytie mfecp

deo^ ciatcrcfcp au:o folidi captiuac^


ucHis congcrit: pueri % pauide longo
o:dic matree ftantcircu
.

/A<

'.'

tiiviJ c^i,

uidclicet locus tantc dce facratus:

kctue eH no

r
r>\*

utidccaptiuoe no licereteduccre: fed

pbana tacuiner.dco;j fcdib"* fokre boHcs pccre putaremus: 7 bcc nd ab aUcnigcnis bofhbus : f; a catiUna % fotqs cius nobiUfTimis fcnatoibus 7 romanis ciuibus romana tcmpU me tuebant.Sed bi uideUcet pczdiri t pa
fi

ubi capttuoe Itbcrctincludcre.

dpa

trie parricide.

U\

nuc afylum illud no cuiudibct M. g:e


galis ucl de tu:ba pkbis:f;ioui8 ipt*

i coniugis % rcgine oiuj 6op cum mcmo:q6 n:o:um apoftolo:um. 3Uuc incenfis tcmplis i d^s crqjta fpolia po:tabant'no reddenda uictie
fo:o:is

0.5 ne romani quide ita ullas ce^ ^unt ut ciuitatcs i tcmpUs eap parce
rent uictis.cap.fcxrum.

Uid crgo p multas


fe

gcntcs

q li
i

fcd diuidcnda uictozib^^.buc aiit %


alibi

q6
ftcr

bclU gclTcninT nufg uicris

ad ea loca compertum cft pertie rc:cum bono:c n obfequio ^eligiofilTi mo repoitatum cft.^bi amiffa:bic fa
captiuitas.3bi poHtdenda a

deo:p fuo:}^ fedibus pcpercerunt no^

fermo difcurrat.''fiom3no8 ipos

uata libertas.^bi claufa:i?ic iterdicta

oomina

uidcamus:ipo6 inq rccolam^^rcfpid amufcp :dano8:6 quo;: pcipua lau6 dictii iv^cat fubiecris i dcbcUa: fup
boe:-! qi accepta iniuria ignofcc: ma-' lcbat pfcq.0.n tot tantafcp urbes:

tibus boftibue pmcbant':buc libcran


di a mifcrantibus boltibue duccbar'

'f>oilremo illud iunonis teplum fibi

ckgcratauaricia i fupcrbia kmti g:c


cop:ifta6 cbtiili bafiUcas miftco:dia

otlatCDominarenfexpugnatad cap<' tafcp cucrtcrunt:kgatur nobis q tcm


pla e^dpcrc fokbant:ut

ad ca qmf^a

1 bailitae et immanitl barbaro^.

confugiflet Uberarct'.2ln iUifacicbat

7 fcriptozes earunde rerum geflarain

PRIMVS

ifta

rcticcbant.Ota nc ucro

4 ca q lau
:

rcccntifl"ima
cit

roana cUdc comifl"!!

c:fc

darentmapmcrcqiurcbant
cia prctcrircnt^^^grcgius

ifta

p:c

cbrilVmia fccundii ipfos pictatis indi

romani no^

minis marcug maiccUusrc^ fyracufae urbe omatilTima ccpittrcfcrt' caj pu9


ftcuiflc

ruitura:T ance due fanguinej

boc confuetuoo bcUott.O.6 autc^ mo:c nouo faaii c:q> inufitatarcrum facic imanitae barb^ira ra mitts appa ruit:ut ampUrtimcbafiUcc implcndc populo cui pcerct cligercnt^T dcccmc rcntunubincmo fcrirctur : undc nco
rapcrctunquo libcrandi multi a mifc
rantibus boftibu9 duccrcnt':i:dc cap^

fuas

illi

lacbzfmas

cffudiflc.6elTit

cura pudidtic ctiam in boftc feruadc

Tlam puufg' oppidum

uicto:

iufl^ifl*^

inuadi:conftituitcdicto:ncqui3 cop"

libcrum uiolarct.ucrfa cft tamcn


ttitae

tiuandinuUincca crudelibus bofti^ bu9 abducercnf: boc cb:ifti nomini: J boc cbtiftiano tcmpo:i tribucndu S^i''

i.-M.f

motc bcUo:^:ncc ufpiam lcgifu:


atcp clcmenti

^9 no uida cccus: quifquig uida ncc


Iaudat:ingratu9:quifqui9 laudati rc^
luctatur infanu9 cft.3bfit ut p:ude8
quifq'

ab impcratozc ta cafto
fuiflfc

^
"T
"cr

'>'/ii

prcccptum:ut 4f(|8 ad lUud uel

illud

tcmplu

fug(flet babcret' illefus.

boc fe:itatiiputct barbaro^u^.^'

O.uod utiq? nuUo md pictcrirct' : qfi ncc du9 fletus nec quod cdijccrat pro
pudidtia minimc uiolanda pocuit ta
ceri.f obius tarcntinc cuerfo: urbie

Xruculcntifllimag i fcuifl^imas mtcs


ille

tcrruit:iUc frcn.nuit:iUe mirabritc:

tcmpauit:qui pcr propbctam tanto


ante predidt:uifit3bo in uirga iniqui
tatcs

'-fcfr

fimulacro:um dcprcdationc abftiriu^ iflTc laudat.Tla^ cu ci fcnba fuggcfl^if fct:quid de fignia deo:p quc mfta cap
ta fucrant fteri iuberet :continentiam

co^ii

in ftagcirpcccata

pico:diam

aiit

meam

co^:mi no difperga ab
ingra^'

cis.i^icct aliqui9:cur crgo ifta diuina

mifcrico:dia ctiam
tofcp pcrucnit:

ad impio9

fuam ctiam iocanoo condiuit.0.ucfi uit cnim cuiufmodi cflent: i cum ci ri folum multa grandia ucrum ctiam
:

ur putamu9 nifi c[a

ca5 prcbuit:qui quotidic fadt o:iri fo

rcnunciarcntur a:mata.:clinquamu8

mquit tarcnnnis dcos

iratoe.

lcm fuum fupcr bonog i malos : i pluit fuper iufto9 1 iiufto9.-' 0.uaui9 cnim quidam ifta co!um cogitantcs penitenoo ab impictate fc co:rigant.

O.uodicuerfioncurbi8 qucafpc
f)*^

quidam ucro

(icut

aprs didt diuiria9

gcfta funt:dc confuetudinc acdderint

beUi:quc ucro clcmentcr: dc potcntia

bonitafi9 1 longaminitaris dci ptcnc te9fecundum duridam co:dis fui:


'zco: impenitene tbefauri^et fibi iraj

prouenerint nominis cb:ifti.cap.v^.

indicirc i rcuelationi^
c

iufti

iadic^

Um

igit'nec illiu9 fleto nec


iUi" cafta

bu

dd:quircddct unicuiq^ fccunduj opa


cius:tn paticntia dci
inuitat

iu8 rifum:ncc

miam;
po^
ali

ad pctiitcntiam

ncc buiu9 facetam continentia roano

malos

ficut flagellu^

dd ad

rum re^ gcftaf fcriptou


quibue boibug
in

tacerc

paticnriam erudit bonos.Jtcmqj mi^


ferico:dia

tucrunt:qu3noo ptcrmittcrctur

fi

deifoucnoos amplecritur

bono:c cuiufpiam

bonosrficut fcucritas

dd punienoos
quippc diuic

dco:um fuo:um fic pcpcrdfl^enr.ut in


quocuq; tcmplo ccdem uel captiuita^' tcm ficri^bibcrct i O.uic^d crgo ua^
ftationid
:

co:ripit mal09.*p)lacuit

prouidaitie prepararc

trucidationis

dcprcdatio
i

impoftcmm bona iuftie quibus no fruentur iniu^ ftiit mala impqg quibus no epcruda
bunturboni.

nt8:concrcmationi9:afftictioni9

ifta

LIBER

t^ecomodiQt icomodis q bonie


9c

qualia f^ qualis quifqj patiatur.Tlaj


pari

marplcf^ coia fuixt.cap.viij. Sta


ucro tpilia bona 7 mala
:

motu cjcagitatii t c]cbalat bo:ri'

briter cenB:T fuauif fragrat iiguetii.


i

"^

utKfcp uoluit clTc coia

ut ncc

bona cupidius appaantur: qucmali quoqj babc: ccrnunrurncc mala tur


p(tcr cuitcntur;quibu8
flfficiuntur.3ntcrc{l

J^c caufid co:rectionii ^pter quaa 1 boni 1 mali paritcr ftagcllantur.ca^

pitulum.i^

1 boni plcfcp

autcm plurimuj

Uid igitur in
ifta

illa re;;

uaflitate

quaffit ufus ucl e.^^ rep que^fpcre:

cb:iftiani pa(Tifiit:qd

cis

ma
ad

uclcarum quediir aducrfcTlam bo nu6 temporalibus ncc bor.ie ejrtollit' nec malts frangitur. XDalus atit ido
buiufcemodi ifcUcitatc punitur: quia
fcUcitate co:rtjpir.O(tedit
tti

gis fideliter

confiderantibus

^uectd ualcret

prio q? ipfa pcccata


ipleuit tantie
cogi'-

^bus dcu9 indignatus

calamitatibus miidij bumilitcr

deus fc

tantes:^uis longe abfint a faciorofis


t^gitiofis atcp tpi^s:tn
ti

pe etiam tn bic diftribucndis euideri'


opcratione fuam.Tlam
ft nunc omnc pcccatum manifefta plectera pena:ni

uftpadco fe

a delictis 6putat alieos: ut nec tpalia pro eis mala ppeti feiudicet dignoe.
^cepto.n.9' unufcjftp qualibet lau^
dabfiter uiucns cedit in quibufda car
nali concupifcetie: nfi

btl ultinto iudicio rcferuari putarcf.

"Rurfus

ft

nullum pcccatum nuncpu


i

niraapcrtadiuinitas:nuUa ce^uide
tia diuia crcdcrctur.^iliter

no ad facinom

:b' feco^

imanitate 7 gurgite flagitio^t atqi


pietatis

im

dis:

(i

nS cas dcus quibufda petetib"


ifta

abominatione

ad aliqua trt

cuidcntifTima Urgitate conccderet:ia

peccata ufrara urtlto celebrioa q^to

ad eu

pernncrc diccrcinus. Jtco^

miora.1:ocergo cjrccpto ^s randc fa


dle repitur:qui eofdem ipfos proptc:

r^

'

fi

oiTjus cae pctcntibus daret:no nifi


talia

^ptcr

prcmia fcruiendum

illi

ee

quof botrcnda fuperbia:luj:uriacp r


auaricia:at(^ cjrecrabilcs ii^tatcs i
pietates

arbitrarentur.t! cc pios
lis fc:uitus:fed

noe

faccrct ta

potius cupioos t aua

os ficut minanoo pdi)cit:?fit

ros.t)ccciJ ita ftnt:q*cii<^ boi maliqp


pit affUcti funr:n6 io
ifti

fras:fic beat ut biidi funt:fic

cum ciQ

di)^'ncti

non

uiuat:ut cii talib" uiuendu IrpXtr^t^

funt:qz dtftinctil

ii

qd

utrtcp ppeflK

funt.ZDanct cnim diffimilituoo paf^

forum
licct

ctiaj in fimilitudinc palTionu:

fub eodcm to:mcnto non e idem

eim ab eis ooccndi6:admonendis:3lt quanooctia obiurgandis 7 co:rtpie^ dis malc diJTimulatur: uel cii Iabo:t0 piget^ufcii os co;j cora qutb" uerccu

uirtus 1 uicium. 1T.im ficut fub

uno

damur offcndc:ueI cum co^ inimiciti


asdeuitamue:ncipcdiat7 noccetin
iftio

igne au;t rutilat t palca fumat:7 fub

cadein tribub fttpulc comrtiinuuntut

tpalib' rebus:fiuc

quas adipifd
:

frumcnta purgantunncc idco cum o^ lco amurca cofunditur: q: code prcli

adbucappetitnoftracupiditas

fiue

quas
ita

amitiere fo:midat infirmitas:

pondcrc

c]cprimitur:tfa

unacadcmcp
purificat:

ut q^uis bonis malo:p uita difpli^


cii eis

uie irruaiB

bonos^bat ac

ceat:7 tdeo

no incidant

in illa;

diquat inalos^danatruaftat:? ej^imi^ icadc afflictione mali detcfta

danatione: que poft bac uita talibus


prepatur:
tii

muOn

quia proptcrea pcccatis


parcunt:dti cos
i

tur dciJ afq5 bIafpbemat:boni


precaiitur
?

aufcm

co:;t danabilib''

fuia

laudant.

Xm intercftno

Ij Uuib'*

7 ueiaUb" mctaunr. iurecuj

PRIMVS

ds

tparr flagellaf:

^ieic^umrme

nc
in

fi

non poruainr:fua falus ac fama qua fuam famam


ualita

quanoo diuimtusaffliguntur cude amarafe tiunt:cuiu0 amanoo dulcedincm pec


puniaittur.^iuc irtam utram

piculum epiiumcp perucniat.Tlcc


elTe nccclTaria

ca confidcratione ac falute uidcnt

cantibus cid amarice nolucrut.Tla

ft

ticrudicnoo;p boium:f5ca potius


firmitatc

m^

^pterca quif^ obiurgandis i coi:ipi


cndis malcagentibue pcit: q: oppo:^

qua dclectat ligua bladiea 1 buanus dicsii refotmidaf uulgi iu


dicium:-! carnis c;:crutiatio rpeptio.

tunius tpe

itjrit:

ucl cifdcmipfiB

mc^
i"

tuit:nc dctcriozcs e^

boc cfficiant':ucl

iDoc c^prcr qucda cupidiraris nich:

adbonauitamtpiamcrudicnoos

pediat infirmoe aliostprcmatarc^

n ;ppi olTicia carirarie.Tld mibi iracp uidcrurbccparua cfTcca quarecum


malis flageilenru: t boni:quaDo deo
placer pcrditoe

cucrrantafide:nonuidctclTe cupidi^
tatie occafio:f5 pfilium cautatie.

iU6

mo:es

ctia

tempora^

eculpabtle q' bici diffimilitcr uiuunc

1 a malo^ factis abbotrcnr: pcut


peccarie alicnie

rri

lium pcnarum afflicrione punuc.f la' gcllanfenim fimuI:non quia fimul a

que dcoocere aut ob^


ca''

iurga:e debe:et:du co;;t offcnfioes

ucnr:nefibtnoceanribi8 rcbus
licire

cjb*

gunr mali uita:fed quia fimul amic tcmporalcm uiram. nd quidem cqua litcr:f5 rame fimul quam bom cdrem
ncre debcrcnnur lUi cotrcpri arcp co:
rccri

boni arc^ inoccnrcr

urut^if;

cupi

diue q> opo:tebat cos q in boc muoo peregrinanfifpefupncpatrie prcfe gerunt.Tlo folu cjppc infirmio:ee
ta3 ducetcs piugalefilioe biirce
ui^'

confcquerent crcrnam.ad
(i

quam
ferrec

confcqucda

noIcnrefTe

foci)

diligerenrur inimici: quia ooncc ui^

t ba

bcre querenree

oomoe ac failiae pof''

uunr fcmp inceitu cH utrum uolunra tcm fint in mcliue mutari.0.ua in re

ridcnrcs:quo9 ap^s in ecdcfia allo(|^

nd nticp parem

ooccns t monens qucnadmodum ui ucrc dcbeanr ujcozce cum maririe : r


mariricu u)co:ibu8:t ftlq cu penrib":

f^ longe grauio:cin brircamrquibus per propbctamdf:

pcrce

ci> filqs^i:

ferui

cii

dniB:i: drii

cum fcrui6:mulra rcmporalia: mulra


tcrrena libcnrer adipifcunr':7 molefte
fimirrunt:|)prer

Jlle quidcm i fuo pcccaro mo:iet:fan guincm aiJt eius de manu fpecubroif rcf^ram. 2ld boc.n.fpecularo:s boc dl populof prcpofiri conllituri fut i ecclefq8:ur non pcanr obiurgaoo pcc

que non audenr offe^

cara.Tlec idco

dcre boies:
liflTima

quo^ fibi uira cdramina^

confcelcrarilTima difplicet:

rri ab buiufcemodi cul pa penirue aUcnus e:qui liccr ppoftt'^ nd fir:in eie rame quibus uire buuis

uc^ ctia bi qui fupio:cm uite gradu)


tenet:nec cdiugalib" uicurirrcriti fut:

ncccfTirareconiungit^multa

moneds

uel argueda nouirt ncgligir: dcuiras

1 utcru paruo ac tegummto utuntut: plcfc^ fuc fame ac faluti du3 infidiaf
atcp impctus

eof offenfioncs:p:oprer lUa quibus i


bac uira nd indcbiris urirurfcd plus
q> debuir delccrarur. >cinde brir alia

maIo:um timent:ab co
:
:

rum rcpbcnfionc fefc abftincnt t y"


uis
fimilia pcrpctranda qbuflibct

caufam boni quarc tcmporalibus af^


fligat

non in tatum cos mctuant ut ad co:um


tri

mat:quale buir iob:ur


ftr^ibar'''!

ftbi
:

ipe
^ta.

buan" anius

cognit'

tcrro:ibu8 atcp iprobitatibus ccdat:

mte pieraris graiis dai diUgat.


Oz facris i amifTione rcf tpaliu nibil
pcreat.capitulum dccimum.

ca ipa

que cum cis non pc:petrant

nolunt plcf (^ cotipcre :

cum fo:rafTc

po(rintaliquo8co:hptcnoo cotrige::

'

LIBER

Uib'

rcctc pfidcratfe atcp pcr


alt^cl

fpccns acrcndc ucrd


ftccidcrit fidelibus

matt

cnfm ut cis addcrct'etia c^pimcntoztt difciplina : a quibus fucrat tam diu


ncglccta uerbo;^.Tla5 cu5 di^ic aprs:

i pq8:q6 cis n i bo
e cipo^

no ucrccrcfinifi foite pucandu


ait
:

qui uolunt diuites

ftcri in

tcntatione

ftolicam illam uacarc fcnrentiijm ubi

inciduntt cctcra:profccto in diuings


cupiditatcm rcprcbcndit:nonfaculta

Scimu9

qrh diligcntibus

dcum

oia coopcrantur in bonum:amifcrut


. Tlunquid fidcm: nunquid pictatC5:nuq'd intcnozis bo mints bona qui eft antc dcum diucs:^ 'be funt opcs cb2i(tiano:^:quibu8 o pulentos diccbat apoHolud : ubi ait:

tcm:qU3 prcccpit alibi dicens.^Prcci-'


pe diuitibus buius mundi
fi

oia que babcbant

fupcrbc

fapcre:nc$ fpcrarc in inccrto diuitia^

rum fui^:f5 i dco

uiuo 4 pftat nobis

oia abundantcr ad frucndu:bri faciat


diuitc6:fint in opcribus bonis: facile

ft aut qucftus

magnus pictas cum


intuUmus in

tribuant:cdmunicet:tbcnfauri5etfibi

jj*fficicntia.Tlibilcnim

^vanc mundum:f5 ncc auferrc aliquid


^

pdflumus.bntcs autcm uictum i tc^ gomtum bis contenti fimus.Tla qui


uoliit diuitcs fieri.iciddt i tetationcm

fundamcntum bonum in fururuj: ut apprcbcndant ucram uiram.lDcc qui de fuis facicbant diuitgs magnis fitc
lucris lcuia
li cj:

damna folati^plufqj lcta''


cj:

bie que facilc tribucnoo tuttus bis q timi6

1 laqueu t dcfidcria multa i nopa que mergunt bomincs in intcritum a pcrditionc. "ftadijc eim e ciu5 malo rum au3ricia:qua quidam appctetcs a fide pcrerraucrfit t infcrucrnt fc oo lozibus multis. <luibus crgo ^enc
diuitic illa uaftationc
fic

f uaucrunt:^ ptriftati

rctincnoo facilius amiferunt.lDoc.n. potuit in tcrra pcrirc q6 piguit inde

tranfferrc.Tlam qui rcccperut pfiliuj


dfii fui diccnti8:nolitc
i

condcrc uobis

terra tbcfauros: ubi tinca

pcricmt :

(i

cas

cjrtcrminat:'? ubi furcs cffodiunt

t rubigo i fu
cclo tbc

bebant qucadmodu ab
Htcbant' tang
illc

ifto fozis

ranf:fcd tbcfauzi^atc uobis

pauperc intus
fi

diuitic audicrant:idcft

fauros quo fur no acccdit

ne^

tinca

mdoo

non utcntcs
grauiter
teta-'

co:rumpit.ubi.n.c tbcfaur" tuus: ibi

potucrunt diccrc q^

tus iminimefupcratus. Tludusiqc


cj:^

dc utcro matris mce:nudu8

tcr

1 C02 tuii: tnbulationis tpe |>ba'' uerutqTCctefapucrint^non contcm^ neoo ucracilTimnpiccepto:c:T tbcfau
crit
ri <fui

ra reucrtandris 6dit oominus abftu


lit:ficut

fidclin'imum inuictilVimumcp
fi

oomino

placuit ita factum e.

cuftodc.Tla

multi funt gauifi

ibi fe

ritnomcuoominibcnedictum: utbo

babuiflc diuitiae fuae:

quo conngic

nu8 fcruus magnas facuUatcs bctet: ipam dni fui uoluntatcm cui pcdifle'' quud mente dircfccrct : ncc ptriftare^

ut boftis no acccdcrct:quanto ccrtuif

ds rebue uiucns 2clicri8:fl;ua8 fuerac cito moacne relicturus.3lU autcm in


firmioes qui tcrtcnis bis bonis g^uis ca n prcponcrent cb:ifto:aliquantula
tit

1 fccurius gaudcf potucrut: qui moi^ tu fui dci iUuc migraucrat: quo acce^ di oio non poflct.-* Undc paulinus n:
nolcfts cps cjc opulcttn'imo diuitc uo luntatcpaupernmus? copiofin^ime fanctus : qit 7 ipfam nolam barbari uaftauerunt cum ab eis tcncrcmr fic

cupiditatc cobcrcbant

quantum

bcc amanoo pcccaucrint:pcrdeoo fen ferunt.Xin quippc oolucrunt^q^tum


fe

in coide fuo:ut

ab eo poftca cognoui^

^
I

mus prccabatur.t)omic no e;ccrucie:

oolotibu8 infcrucrant.ficut aptum

4i^iiTe

fapra comeoraui* Opo2tebat

^pteraurum targcntnm: ubi.n.fint \ omnia mea tu fcie. Jbi cni^ babcbat^

PRIMVS

emnin (a& abi ea condere i tbefauri^ jare illc monuerancj bec mala muoo uentura predtjceraL 2lcp boc 4 dno
fuo monehobcdierannubt %

cttam cbtiftianos famee diuturna ua ftauit:boc quocp i ufus fuos bdi fidc
le9 pietoleraoo vrcnit.

quos.n.faes

quomo
ami

necauir:amali9 uire bui' ficur cozpis

tbefaurijaredcberci; necipfas treas


diuitiae barbaris incurfantibus

mobis eripuir. Ouos aiit ti necauin oocttit pa" uittr.oocuit^ductt'' iciuai


>e fine tcmporalis uite fiue longi
oiis fiuebreuious.cap.jci.

ferunr.OLuos aut no obedifTc penitu


it:(jddet3libu6rebu8facicndti cfTet
fi

nd preccdenrc fapietia ccrte pfeque^ tc ejcpicntia didicerunt. 2lt eim ^daj


boni etiam cbaftiani tozmcntis ejccm
ciati

d d5 multi ctil cbziftiani in^^'


fccti funt:

funt:ur

bona fua bofKbus ^de^

multt multa;p mdtiii


fi

rcnt.3lUucronccprodere nec pdcrc potuenltbonti quo ipfi boni erant.

fcda uaricrareconfumpri."boc

cgrc

fcrcndu5 cft:omnibu6 qui in banc ui

Si aut tojqueri ^ mammona iniqta


tis

prodcre malucrunt boni no ciat


aiir

2lrlmoncndi

fuerant qui tara pa^'

tiebanfpro auro: quanta efTcntfufti^

ncnda pro

cbzifto:ut

eii

potius diligc
felici

difcercnt:^

pro

fe

paffoa cfcma

tatc ditarcr.nd

aurum i argcnru pro


menti^

quo

pari

mifcmmum fttir:fcu

tam^aeari funt uti(p cdmune e.t^oc fcio neminem fuiftcmoztuum:qui nd fttcrat aliquanoo mozirurue.fims au tcm uitc tam longa q? breuem uitam boc idcm hdt. Tlccp.n.aliud melius aliud dcterius;aur aliud maius i ali^ ud breuius cft:quod iam partrcr non eft. <luid autem intcreft quo moztis
gcncre uita
ifta finiat':qii ille

enoo occultaret:fcu uc;^ dicenoo p:o


dercrur
.

cui finit

Tlaq^ inrcr rozmenra

ncmo

iK^ mozi non cogitVii aiit unicuicp


moztalium fub quotttdianis uite bu^ ius caftb" inniicrabilcs mdtcs quoda mdcdrincntg^diuinccrtiieft qucnaj earum ucntuza fit; quero utru farius fit unam pcrpeti mozienoo an otfis tt merc uiucnoo. Tlec ignozo q^ icrtius
cligatur diu uiucre fnb timde tot
tiu5

cbziftum confirendo amifiKncmo au^

rum wii ncganoo fcruauit.Oiuocizca


utiliora erant foztalTe tozmta:que

bo

num incorupribile amadu ooccbanr:


g^illabonaquefinculb utili fructu di^os fui amotc toiquebant.S5 (^daj
et

crcdun^

nd bntcs quod proderent dum nd rozri funt ; i bi fozte baberc

mo

^ femcl mozicnoo
.

nulla ddceps

cupiebant:ncc fancta uolunratc pau^


perea erant. -Cluibus demonftrandd
futt:nd faculrares f^ ipfae cupiditarcs
talib'' cc

fo:midare

S5 aliud eft quod camis

fcnfus ifirmircr pauidue zfugtt:aliud

dignas cruciatib"

Si

ucro

meliozis uite,ppofito rccondicii auru


argentiicp

nd babebant:nefcio quide
;

ut}j cuiq' talium acciderit

ur du bze

qo mentis rd diligcnrcr cnucleara cd uincir.ZDala mozs puranda non eft: quam bona uita preccflcrit. Tleq3 eij facir malfl5 mozrcm:nifi quod fcquit' mozrcm.TloniraqjmuUu curandu^
c t\Q
q'

credirur rozqucrctur.Ucruntamcnet
fi

neccflario moziruri funr:

quid

accidiKprofccto qui intcr illa tozm^

accidar ur mozianf: f^mozicnoo

quo

ta paupertatem

fanctam pfitebatur:

irecoganf.
Idge

u igit'cb:iftiai noucrint
fiiiflc

cbziftu confitebat'

Oluapropti:
credi:

fi

nd

meUozcm

rcUgiofi paupis

meruit ab boftibvia
tri

non potuit
fine ce^

mozte inter Ungenriii canu linguas q


ip9 diuiris in purpura 1 bylTo: bozre da illa gencra moztiuj quid mojtuis

hnae pauptatie confcflb:

lefti

mcrcede tO!queri.2Dulto8 t^unt

'

LIQER

obfumint qu! bene mxcninU


t>e fcpultura

condirio fepulrare

pompa ejrc^arufti

bumanoium covpo-'
fi

dia

magis funt uiuo:um folatia q fubfi' mo:tuo^.&i aliquid prodeft im^

rum que cbnftianiB eriam Qztxmiidimiuc&p.j^.


a

flicru

nc

pio fepuUura predofa: oberit pio


flut

uX
il

nulIa.^Preclara^ ejrcquias

con^

fpcctu

bominu ejrbibuit purpurato


i

eij

m ranta ftragc

cadauero
iftd

h diuiti turba famulo^^fj mulro cla^


rio:ee

ncc fcpcliri potticrut.Tlccp

cofpectu

dfii

ulccrofo ilU

pau

pii fidcs nimiu rcfozmidatrtcnee prc


dictii.Tlec

peri miniftcrium pbuit agfo^um: qui

abfumtcs

bclliaa refurrec

eumnon

qrtulerunt in

marmowinr

turia co:f otibus

obfufura8:quopca

tumu[o:fed in abrabcgrcmiii fuftulc

piir capitis n pibii: nullo

mo diccrec

ucrit3e:nolite tiere cos qui copus oc^ cidunnaiam autcm non polTunt occi de::fi quicy obefTct fliture uite^^ccfd (nimici de co:poMbus ocaTo^ facere
uolui(Tet.Tlifi fo:te quifpia fic abfur

quo9 dcfe^ dcnda fufccpimus ciuitatc dd.Ucru' pme fcpulture curam etiam eo:um
riit.^Rident bic lUi contra

pbilofopbi ptempfcrunr.-z fepe univ^


(i

g:crdtu9

dii

pro tcrrcna patria

mo

rcrent:ubi poftca iaccrcnt uel quibua


beftq9 efca fierent n curariit.licuircp
re poene plaufibfr diccrc.elO'"^ teguquinon babetumam O.uato minu9 debet dc co^pib" infepulris in""
.

du9

eft:

ut conrcndat cos qui co:pu3


afi

occidunt n dcbcrc timeri

moztem
p**
ti

6 bac

ne co:pu8 occidat: i timeri dcbere

mojtcm:ne co:pus ocdfum

fcpelin

fmat.falfd e crgo q6 ait cb:iftu9:qui co:pu9 occidunt 7 poftea no biit q'd


facianttfi

fulta: cbuftiani8:quibu8 t ipfius car

nis t

mcmbro:um omnium rcfo:nu


ej:

babent tanta que de cadaue


fit

tio:non folum

terra:ucmm etiam

nbu9 fadannabfit wt falfu^


ueritas didt. >icium
cft

quod

q: aUomm elemento:um fecrcrilTimo

eim aliquid

C09 facere cum ocddiit: q: in coipoit


fenfu9 e occidcnoo: poftea uero nibil

finuquodilapfacadaucra reccJTerut mtempo:i6 puncto reddcnda 'Z rein^


tegranda promitritur,'

babere quid faciannq: nullu9 fenfua


cft in

co:po:e occifo.ZDults iracp coj

Oate fit rario fanctofum co:pO|j


fepeUendi.cap.>:iq.

pa

cb:iftianop tcrra no tept^fj nulli

co;r quify a cclo i a terra fcparauit:

qui

tota implet pfitia fui qui nouit a dc rcfufcitct quod creauit. C>idtur 4^ dcm in pfalmo:pofnerunt mo:talia f
uolatilib'' celi:

c 10

tri

cotcneda t abqcienda

fdt co:por3 defiicto;^

majaeq^
<

iufto;tatpfideUu:quibu9 rag-o^ga'
nis 1 uafig ad oia

uo:um ruo:um efcas camcs fancto^: tuo?z


circuitu bicrufale:'Z
ri

bona opera factua

/>

yMft*^,

bcfttj9 tcrre*f

ufu9
fti9

eft

fpiriru9.Si enim parerna ue

fudcrunt fanguine eo;:

ficKt

aquam i

1 annulu9 ac ftquid buiufmodi


cft

c<<n\

erat q fepcliret.

tanto carius

poftcris

quanto cr^
affectus
:

Scd magi9
litatem

ad eyaggerandam crude co:um qui ifta fecerunt: r\ ad


ifta perpcfTi funt.

ga parcntee maio:
nullo

ejrririt

eo?t infcUeitate qui

pora

mooo ipfa fpemcnda funt co:-' quc utiq? muUo famiUariua


no ad o:namrd quod adbibctur cxtrifc naturam bominis

O-uauis eim bec in confpectu boiuj dura t dirft uidcanf:f5 preciofa eft in confpectu oomini mo:9 fancto?j cC.
"proinde oia
ifta ideft

Btqj coniuncnus q- qucbbct indume-'


ta geftamus.lDcc eim
uel adiuto:iu

curatio fueris:

cu@:fcd ad ipfam

PRIMVS

pzrtinet.Ondet antiquof iuftomnt


f-mera officiofa pictatc curata funt:

(fla

prebeemec pena moztuomm qui

nonpolTuntiftafcntirc.

cjcc^c celcbratc:^ fcputtura

^uifa:
t>c capttuitate fancto|t:c(b''

ipfiq?

dum uwcrcnt boc de fcpelicdis


fuid co:po:ibu9

nun^

ud ctia traffcrcndid
filqg

diuina fotacia dcfuerunt.cap.^riiq.

mandaucroKi tbobias fepdien 00 moituos dcu^ma-uilTc tefte agTo


c5medatu:.3pfe quocp diis die tcrtio
rcrunccturusiTtcligiofe mulieris bo

dmultii(iutd5uftianictcap^
tiui ducti fut.lDoc fae

mifrimu

t(i aliquo duci poruenit ubi dcti fui

iium opu9 prcdicat:predicandumcp comendat q> unguctii prcciofii fuper

no
rie

inucncriit.Sunt in fcripturi9

buiu9

etia

dadis

flc magna fotacia.


fuit
de"*

mbraciuB cfTudcritratcp boc ad eum fcpdicndu feccrit:7 budabilii comeo


ranfin euangclio:qui co:pU0 cius de
cruce acceptum diligct atq^ bono:ifi
cc tegcdii fcpelicnduqj
ifte

Juerunt i captiuitate trcs pucri:


danid:fucrunt alq propbctc: ncc
defiiit

coufolatoz.Sic nodcferuit fu^

curarut.Ueru
infit

09 fidclc9 fub diiationcgcnis:l3 bar b3rc:rfi bumanc: qui propbctam nd


defauit: ncc
i

aucfce

non boc admoncnt g?

uifccnbu9 bctuc

l3oc

ullu9 cadaucribus fcnfu8:fcd ad dci

quocp

itticii cjb''
tri

agim" matunt irride

prouidccia:cui placent ct talia pieta^'


tis officia:co:pora

cp cre6re:qui

in fuig titrcris crcdiit

quoqj mo:tuo:u5

ptincrc fignificant^ptcr fide refurrcc

/''cifbariftam

arioncm mctfmneum nobililTimum cum elTct eicctus denaui


cjrceptum dctpbini oo:fo: i ad terraj

rioni9 ai^rucnda

Ubi i iU6 falubnt

difcitq^tapoiTitclTe remuncrario jp

e^c proucctttm.Uerum illud uoitruj

clcmofmie:qua9 uiucntibus % fcntic^ ribu9 e^bibemue:ri ncq3 boc ap6 dcii


pcrit quod cj: animis bomtnu mbria
officio diligeniiccp pfoluif.Siit

de iona propbeta incredibilms-cft.

"Pbnc mc:cdibitius:quia mirabiliuf:


'imirabitius quiapotcntiue.

^dcj
C>e rcgulo in

1 alia que fancti patriarcbe 6 co^pib'


fttis

quo

captiaititiQ

ob

uei?dendi9

ud

tranffcrendi9^^

rctigioncm ctiam fpontc tolcrande e)c

pbetico fpiritu itdUgi dicta uoluc^jt.

Tlon aiit bic locue e ut ea pertractC'' m^^cu fufficiant ca que dijrius.Scd f ca que fuftcntandis uiucntibus funt ncccffaria:ficutuictu9 tamictus: q>^
uis

tate^cmplum:quod tamcnilti deos cotenti prodclTc non potuit.capimlu5

3lbct tri

i(ti'6

captiuitatc Uigio

cum graui afflictione dcfint: non

nis ca5 ct fpote tolerada i i fuif

frangiit in bonia pcrferedi tolcradicp

prcdaris uirio nobitilTimii c]ccptum.

uirtutc:ncccr.idicacc):aio pietatc: fj
cjcercitatam fadunt fccundio:e
:

XDarcus rcgulus
qui cd
di
fibi

ipatot

popuU roa-'
fuit:

q^to

nicaptiuus apudcartbagmefcs

magio cu dcfut ca quc curandis fune nb" codcndifcp corporibus ofucto:^


adbibcri folcnt:n6 cfficiunt mifcros
occultis
t

matlcnt a rdanis fuos rcd


tcncrc captiuos:ad

^ co:um

boc
re

impetranduj ctiam iftum prcdpuc


gulu5 CU5 tcgatis fuis

piop fcdibus
qii ifta

ia quictos.^iHc

pcr boc

cadaucrib" cb:iftiano
alio

roma mifaut: puus iurationeconftrictum: fi quod


uolcbant minimc pcgilTet:rcdituf ce
cartbagine."Pcrrc);it
itle

rii in illa

magnc urbis ud ctiam

rum oppioof

uaftatione dcfucrunn

atcp

nec uiuof cutpa zR qui lion potuc|:c

cotraria pcrfuafit^quoniam

i fenam non arbi

LIBER

trabat'utilc eflc rdane rcipu.mutare

ntultos potius

fit

ioonca conferuare
rcgulu etia

captiuos.TUc poft banc pfuafioticin


afuie ad boflcs rcdirc compulfue
(^
i:

^ fingro3:cii mfiituoo pftct q: fingu^


lis.

Si aui dicut marcii

q: iuraucratad fpote implcuit.

3t

illa captiuitatc illifcp

cruciaiibus

co:''

ilU

cum c]ccogitati8 atc^ botrendis c^


(\m cogcrefrcla

pis animi vtutc bcatii cc potuifle^vt'*


pon'* "^A qraf:qua bcata pofllt ec

cruciatibus nccaucrunt. Jnclufo^P''

ci

pc angufto ligno ubi


uifc^ acutilTimis

uitas.Tlccp.n.aliundc bcata ciuitas:

mdicp c6fij:o: ut fe
pemehlt.

aliunde
!>

bomo:cd aliud ciuitas nd fit

in nulli cius parte iclinarct finc peis


fltroci(Tunie etia uigilanoo

conco:8 bominii multituoo.OLua^

obreriduinteridifputo quafiregulo
uirtus fucrit.Sufficitnucq7
lifl^imo
iflo
it

'ZDcrito ccrtc laudant uirtutc ta

ma^

nobi

gna infelicitatc maio:c.t p dcos illc iuraucrat:quof ^ cultu^bibito bas


gcncri

cj:cmplo cogunt' fatcri

^pt

co:po:i8 bona:ucl ea^ :e^ q cjnrifec"

bumano clades

ii^i

opinantur

iuranti

^p^ca colebant : ut uitam iftam^fpcra reddcret: fi ueruj bae irrogari pead feu uoluc:e
inrtigi.OLui crgo

bomini accidunt colcnoos dcos: qua ooquide ille carcrc bis omnibus ma^ luit:q> dcos p quos iurauit offendae. S5 quid facicmus boibud q glo^iac'
taiem
tale
fe

fcu pmifcre:qd pcriuro grauius irati

babuilTc ciucm:qualc5 timct


fi

facerepotucruni,''S5 cur ratiociatdcj

babcre ciuitatcm.Oi
etiam
ciuitati

non timcnt:

mcam n potius ad utrtlc^


l^eos ccrrc
(ic illc

pcludam^
iurif-'
i

ergo aliquid quale accidit rcgub

coluit:ut^pc

tam diligcntcr q tlle de

iurandi fidcin ncc rcmancrct

patria

oe

colcnti accidcrc potuiflc faieantu::

ncc inde quo libct

irc:f5

ad fuos acer
dubita'

1 cbtiflianis lempoib" no calumnief.

rimoa inimicoB
ret. t)oc
fi

rcdirc

mimc

Uc^ quia dc illis cb^iftianis o:ta que


ftio e:qui et captiui ducti funt: boc in tucanturttaccant^qui faluberrime impudcntcr atcp im^

buic uitc utilc cpi1:unabat:


cjcitu

cui" ta

bo::cdu

meruitr^culdu

bio falUba^.

Suo quippc oocuit e^c^

religioni e^ binc

plo nibildcos ad ifta icmporalcm fe^


licitate fuie

prodefTc culto:ibu6: qri4

dem ille eo^

deditus culiui:

t uictus

1 captiuus adductus e.7 q: noluit ali f er q> per cos iuraucrat faccre nouo
:

prtidet' iUud(}t:q: ft dqs cof probro non fuit cf> aiientifl^imus culto: illo^ dil ei8 iurifiurandi fidcm feruarec pa tria caruit du alia non babcrct:capti' uufcp apud boftce pcr longa mo:tem

ac prius inaudito nimiumx^ bo:ribri


fupplicq genere cruciatue

e^nctua

fupplicio nouc crudclitatts occifusre: multo minus nomcn criminandum e

e.Si autej cultus dco^ pofl banc ui'' (a; uelut merccde rcddit felicitate:cm
caluniaftpib"
bi accidiffe
ilUi

cb:iftianum in captiuitate facrato;;

fuo:um:qui fupcrnam patriam


ci fidc

ucra^'

cb:iftiai8 io diitcs ur-'

C]cpcctantc6:ctiam in fuis fcdi^

calamitate: quia deos

bus pcrcgrinos

k cfl"e noucrunt.
ctiam fanctarum
cft

fuoe colcrc dclhtit:cu potucritet illof


diligetifTime colcs ta ifeli^ fieri q>
ille

3n ftupris que
fo:te

rcgulus

fuic^Tlifi fo:fe cotra clanffi''

uirginum pafla

captiuitas:
fi-'

ma

ueritate tanta quifq' dcmetia mi^

cdtaminari potucrit uirtus animi

te cccitatis

obnititunut ptede audeat

ne uoluntatis affenfuxap.pci.

uniuerfam ciuitatc dcos coletc ifelicc eflTc nd polTc:unuucro bomincpoflc:

ilgnufanefecnmputatob^ce
cb:iftili8:cu co jt e;:aggerantes

quod uidel3 potentia dcotum

fuo:u5

PRIMVS

c&ptiait&tc

addunt ftupra et cdmtWa.

deimiajdcfperanoocptiabiliter

pc

non

folu tn alicni
et

mammoia vgiefc^
:

niten6:nullit fibi falubris penitetie lo

nupturaaifj
t)ic ucro

iquafda factimoialcs.

ncn fidcemon pictas

ncn

magis a fua nccc (e ab ctj Hincrc dcbct:qui tali fupplicio quid i


iliquing^to
fe

fpfa uirtud

que cafhtas d!:fcd noflra

puniat non bet.-^^udas ciiim CU5

(e

potiu8 difpuiatio inter puooic^ arcp


rocj quibufdam coartatur anguftqe.

occidit fccleratum
tfi

bomine occidit : % non folumcb:ifti:uerum etiam fue


licj

TUc tm curamue

bic alicnia rcfpon''


ipfis noftris

mo:ris rcueftniuit banc uitam:q:

fioncrecUcrKquanttt

co
'

folationcmfeitigiturimprimispofi

^pter fut fcclus:alio fuo fcelcreocci" fus e.ur aiit bomo qui mali nibil fe
cit fibi

tum atq) confirmatum:


^

uirtute

qua

male faciat:T (cip(um


i

itcrficie^

X rccteuiuiturabanimifcde membris
co:po:i8 impcrare
:

oo:boic5 intficiat inocctc:ne a Im pati


atur inocctcm:9t<p
fe-ppetret pccca
'^

fanctumqj

cojp"*

ufu fieri fancte uoluntatis.OLua inco


culTa ac fkbili pmanente:4c4d alius

tam proprium.:
alienum.

ne in co perpctrctur

dc cojpozc ufin co:poje feccrit: quod


finc pcccato

proprio

ti

ualcat cuitari

6e aliena uiolcnri'a|^ Iibidine:qu3


in oppfib co:po:c

prc^ culpam cc patictis.Sed quia no folum q6 ad oolo:cm:ucra ettam q6 ed Ubidincm pcrtinctin cotpoicalieo

mcns

inuita pcrpe

ritur.capitulum.)cpiq.

perparari p6t:quicquid tk pcrpetra''


tumfuerit:ifi rctcnta conftantilTimo
aio pudicitiam n cT^cmv.tn puooicnt
incutit:nc crcdatur
etiant

Xcnim
crit:fi

ne uel alicna

cii polltt''

at libioo metuit':non polluct aliena

fi

aute polluct

aUa

tt

eiiti

factum cum

ifitis

uo[untatc:quod

fieri fottalTe (i
^

/
/

^
/f
'

ne carnis aliqua uoluptate n potuic*

S^cupuduitia vtm fitanimi:comi' tecp beat fo:ritudine: qua porius ql^ mala tolcrare q> malo confcnrirc dc crcuit.TluUus aot magnanim" t pu''
du:u8 in potcftatc babcatquid de fua carne
fiat: f^

^V^ 6e mozte uoluntaria ob metw pc


nc fiuc dcdeco:i9.cap.):vg.

tantu^ quid annuat liite

ucl :cnuat:quie
ft

cadcm fanc mente pii

pcrboctqucfcoccidc:ijtne (^cq^buiufmdi patcref qs bua''


eis nolitignofci^t

taucrit fe pdere pudicitia:fi fo:tcm

nus affcaus

fe

occidere nolucriit:nc fuo facino:e alie

appbenfa ucl opprelTa camc fua cj:cr ceatur 1 expUatur libiDO non fua:Si enim boc md pudiciria perit:p:ofccto
pudicitia animi uiitus
tincbit

nu flagitiu5 dcuita:et:(^fci8 cis boc c:t mini dede:it:ipfc aie infipicnrie non carcbit.llaj utitp \i no I5 priuata po tcftate bomine occidcre uel noccntq:
cuius occidcndi licenria
ccdit:^fccto eria
le;c

non erit:na g
bii uiuitur.fed

ad ca bona qb"

inbonis co2po:ci8 nucrabitu::qualia


fiit

uirc9:pulcb:ttuoo:fana intcgracp

nulla con

i feipfii

occidit

bdi^

cida e:i tato

fit

nocetio ca fe occi6:it:

buiufccmdi e. 0.ue bda ct fi minuat':bonam iuftamcp ui tam omnino non minuunt. OLuod (i
ualitUDO.-^ac ficjd

cpto inocetiotica ci fuit

qua

fe occi^

tale aliquid c pudtciria:ut la nc amittatur

quid pro

il

dedii putauit. Tla

ii

iudc facni meito


cii fe

ctiam cu pcriculo co:

6tcflaur:cuqp vitas iudicat

laqo

po:i8 laboraf.Si autcm bonum aimi


ell:etia5

fufpcndit fcckrateillius traditionis


aujciJlepoti"

oppflb co:po:e n aminit':

qn

y e^piafTe comilTii: qm

etiam fanctcconrincnricbonumcuin

LIBER

unmodidc camalium pcupifceriaruj no ccdit:i; ipfu cotpus fanctificatur: 7 ideo no cum cis ccdcre inconcuda
intencionc perfiftit.Tlcc de ipfo copo^
re pcrit fanaitas^quia co fanae utcn di pcrfcuerat uoluntae: i

Tl foitc buic pcrfpicuc rarioni


quadicius
covpois.

oppfto ne^
i malu^ tantum cfTc

quaq^^pofito
ftagiriu

caftitatis ulta

pfcnfionc mutato: illius

quantum

ipfo

eft

1 facultae.Tlccp.n.co co:puf

q oppmcns pcubucrit:nd illi usqucopprcnia concumbcnri nulb uoluntatc confcnfcrit:contradicc au"


debunt bi contra quos fcmina^ cbii
ftianarum in captiuitatc opprefTarii:

gra:aut eo

fanctum e q^ ciue membra funt mtc ep nuUo cotreaantur a tac

cu cu potTmt diuerfis cafibus i


nerata uim ppeti:? mcdici
ti

m\vx

aliqit falu^

non tantum mentcs ucrum caam co'' pora fancta dcfendmtue.lttcretta ce:
te

opitulantes bec ibi faciant que bot

matronam

nobile uctcrcmqj rda''

retafpcct^.Obftctrip uirgis cuiufdl intcgntatc

nam pudidriemagnis cffcrunt Uudi


bus.lDuius co2po:ccum uiolctcr op''

manu ucliit cirplozans feu


infcia fuie cafu

malmolcntia fcu
infpicit pcrdidit.

dum

prdto tarquinq rcgi fiUus


potitus
cftct:illd

libidiofc

Tlon opino: qucn^


facti^

fcdus iptobinfimi iu

ta5 ftulte fapcre:ut buic pcriffe aliqd


ejciftimct

uenie marito cqlLump t j?piquo


to uiris clarillunis
cauit:eofi:^

bm

cna de ipfius corpoae

tate^q^uis mcb:i iilius itcgricate

iam

1 fottilVmiis indi ad uindictam ccnft^inpt*

perdit4:quocirca propofito animi p^

iiiiAc fedi in fe cdmilTi cgra arcp ipa^


riens fe

mancntcpcr q6
ri

etia^ co^p" fanctificii

paeminOaiid diccmue.-^adul

me:uit:nec ipfi co:pou aufert fancrt

tera bec an cafta iudicanda cft/O.uis


in bac controuerfia laborandu puta^
uerit.-^^gregie

tatem uiolentia libidinis aliene:qua5


feruat perfcucrantia continentie fue.
" 2ln uero
ii

quidam

cj:

boc ucracit'

aliqua fcia menre cotrup^

(^decUmae

aitmirabilcdictu.>uo

ta uiolatoc^^pofito

q6 60 uouerat:

fuerunt:? unus adultenum sdmifit.

pcrgat uitianda ad decepto:cm fuuj:

Splcndide atcp ucnfTimc.intucs cim


induu5co:po;2cdmi;:tione:uniue

adbuc cam pgentc^ fancta urco:pou


dicimu8:ca fanctitate animi p

m
^
/

quam

quinatifTimacupiditatcalteriufcaftif

co:p'' factificabaf^amifTa atcp deftruc

fima uoluntate:i

rt

qd coniunctionc

^.3bfit bic crro:: 1 binc potius ad^ { moneamur ita ri amitti coipis fcitare
manete animi fanctitatc
etia co:po:e

mebro:5t:f5 q*d aio;t diuerfitaie agcre

tur attedcns.duo inquit fiu:runt:i: a^

oppfro:ficuf amirtitco:pois facritas

uiobta animi fancritatc cria co:po:c intacto.<luaobrcm non babct quod


in fe mo:tc fpontanca puniat feia fine

dulterium unus admifit ^S^ qd dl boc q6 i ca grauius utdicafque adul terium n admifit.' Tlam iUc patna et

co pic puUus c:bcc fnmo maaata efl fuppUdo.Si nd eiUa ipudidria qua
inaitA cdpnmit':ii
cafta punif:uoe
cft

ullacofenfidcfuauiolcntopprcfTa 1
fllieno

bec

iuftiria

qua

cdplta peccato^g^to

mius

aiig

appeUo Urgcs iudicef

bocfianncadmittat" boxciiw

cc:tu:

<p rdani. Tlempc poft pcrpctrata fad

cumipfumflagitium g^uis alienum adbuc pendet mcertum.

nora nec quenq>

fcclcftu 1 mdenatu^ impune uoluiftis ocddi . Si ergo ad

ueltrum iudicifi quifg dcferret boc

De lucraia q fe ob
pmmpc;emit.cap.]cijc.

tlUtn

fibi ftu

crim:uobifcp^barcf ri foUi indemna''


ta: ue:;^

ctiam cafta 1 inocctcm it\^cc

ta5 elTc

muUcrem. nonne cum qui id.

PRIMVS

Ifcciflct fcucritate

cogrua

plcctcretis.
fic

macularc ;>fcnfu.=Q.6 ergo feipfa qm


adulteriii pcrtulit:enam ncj adultcra

"boc fcdt
^'

illa

lucreriaalU

pdicati

.lucreti3:mocetc;cafla: uitn ppelTam:


lucrctia ittfup inicmit
.

occidit:n6 e pudianccaritas: fcd

pu^

I^rofcrte feu'

ooits infirmitas.^l^udmt ea eim tur^


pitttdis alicne in

,5r'.ju-^.^-4

tcntir.qo fi proptciea non poteftis-.q:

fecomiflcctiam

fi ii

H**

non alUt qua punirc poflTitis: cur in''


terfectrice

fccuji romanamulicr laudis auida

-^'A

mnocetis i caftc tata prcdi

nimiu ucrita e:ne putarcc^g^ uiolcnte:


eft

catione budati0.'O.ua ccrte

apud in^
poc'
nulla
:

patTa:cum uiucrcc libcntcr pafla (i

femo& iudicee ctia


ia?t

talee quales

uiuerct.

Unde ad

oculos

bominum

u^^ carmibue cantitani


.-'

mentis fue icftem ilbm penam adbi-'

rationc dcfcnditis conflituca

fcilicet

bcndam

putauic:quibu8 confcicnta^

intcr illos qui fibi laii infontcs pcpe:

dcmonflrare non potuit.Soaa CJPP^


facti (e crcdi erubuit:
fi

manu luccmcp pero fi^iccc: aias:


fld
trifliq?

cui

quod alius in

fuperna redire cupienti faa obftat:

ea (cccrit turpitcnfcrrct tpfa patieccr.

palue innabilis unda alligat.

Tlonbocfcccruntfciecbriitianc: que
pafle ftmilia uiuunt
.

2ln

fozte idco ibi


fibi

non eft:quia
confciam

fi

ifon^

Xri nec i fe ultc

tem:fcd male

fe pcmit.^

funt crime altcnii:nc alio^ fccleribus

<luid

noflc potcrat

irruenti etiam fua Ubidine illccca


fcnfir.

cnim q6 ipfa tantummooo : yuie iuueni uiolcnrcr con 3dq^ in fc puniea ita ooluit:ut
(i
:

addercntfua:fiqiTtboftcsinci8 con^
cupifccnoo ftupra comiferat:il[e in
ipfis
(c

bomicidia crubefcenoo commit

tcrcnt.lDntqnippcintusgloziam ca^
flitatis teflimoniiicofcictte:biitautc5

fltozte

putarct c)cpiandtt

q>q> nec fic

quide occtdcre
pofl"5

fe debuit:fi

fructuofa}

cora oculis dci fui:ncc requirunt


pliu8:nifi

am^

ap6 dcos

falfo6 age piiiaj.

Uc^
:

qutd rccte faciant:n aplius

rutii fo:tc ita erfalfucp e ilL6 q> fuerot

bnt:ne deuicntab auctoutate lcgis di


uinc:cu5 male deuitant offcnfioncin
fufpicionis

duo 1 adultcrtum unus admifit


potius abo adultaitl comifcrut
fcnfionc.non
potell:
:

fed
un''

bumanc.

manifefta inuafionc:altcra latcntc c6


fe occidit

infontciT idco

Tlulla eflc aucto:itateque cbjiflia


nt8 in qual3 caufa ius uoUifa:ie nccis
3tcribuac.c.ip.jc;c.

littcratia eius

dcfenfozibus
intcr illos

dici

nd cfle apud infcroe

fibi lettrni

infontcs pcpcrcre

q manu.
co-'

S5 ita bcc caufa ej: utrocp latcre

iEqj.n.fruftraifciscanonicifcp
Itbzis

artatunut fi gttcnuatur bomiciditi^a dultciiti pfirmetunfi purgaf adultiu:

nufq nobis diuinitue p'

ccpta pmilTum uercpcriri p6c:ut ucl


ipfiua adipifcende immozcaUcacis:

bomicidiu cumulctur.Tlcc omnino

i^

uenitureritu8:ubidifiadultcr3: cur
laudata:fipudica:curoccifa. Tlobid
i boc ta nobili femie buius c|:eplo ad iftos rcfutaoo9:q cbiiftianis fcmi

uf uUiue carcdi cauediqj maU ci nobis


mccipfis nccem infcramue
.

Tla^T^J
e:

ni

bibitos nee efle intcUigend ait:non occidcs: pf ti^ q:

ubi

kp

non addidit

nis

captiuitate copfl^is alicni

ab

om

^;:imu5

tuti

ficut fallu
falfii

tcftimonium

nt cogitatione fanctitatis tnfultat: fuf

cum uctaret:
no
Tlec 16 tn
(i

inquit tcllimoniuj

fidt q6

pclaris eius laudibus dictu^

diccs aducrfus projcimum

tuum.
crie

c:duo fttcroK-radulteriii unus admifit.tar.n.lucretia

aducrfus fcipfum quif^


dijrcrit

ab

eis

magis

crcdi

falfum tcftimonio
fc putaucrit

ab boc

ta e:qtte fe nullo adulterino potucrit

aUcnu^: quoniam rcgta^

'

LIBER

diligcndi pzcxinraa (anctipfo dikcto


cccpit: qn ^defcnpnun eft : diligcs pror.mu cud ficut tapfoj . "p>oiro (i falfi tcftimonq nor. minus rcus cft c|

t>c iterfecriotb* bciu, queab boi^ ddq avninc epip iuniur.cap.^

q
3t

Uafdiocrocrccptioncs C3dc5
ipa diuia
focit (}

de fopfo falfu5

fatcfrg'

fi

oduczfae

pmu boc faccrct: cum in co prcccpto


quo
fus
fc

auctas;ut

ri

hcc"

boiem occidu

bis erccptis

quo9

falfu tcilimcnii ^bibctur: aJdv^

^nmu probLbcaf:

poffucp

ri

rcc^

inrclii^cnnbus uidcn no'

^bibi^

fmc ad pfonam pio tcmpo:c cicp:dTa mlTioc Tloadtipfeocadicqui miniflcnum

6s ocddi

iubct:fujc data U-gc

tiuut aducrfus

fapfum

quifc^ filfus

debct uibentiificut aclminicuUim

gU"
bcc

tcfhs afTuianyto m2c:is Ltdligcndo e

dius e

utcnti;-! io ncquajj- cotra

nonliccrebomini fcipfum ocadere:


cd i co q6 fcnptum i non ecddes: ni'' bib dcidc addito nuUus ncctpc uticp
cui prccipttur mtclligafur crccptus:'

prcceptum fecerunt:quo diitum e;nd occidcs qui deo 3Ucio:e bdla gcffep^

autpfoni gcrctcs pubUce potdbtis


fecddd
d''

legcs:boc e luftilTimc rois

Un quidam

boc

prcceprii ct

beftus

ac pccora conanf qctcndcrcui cjthoc


ctui5 nulld co:z Uca^t

occidercur n

impcno fccUrratos mottc punierunt. 1 abrai fi fold n l culpatus crudcU'' tatis cric;ucrd ctiam laudams e noie
pioatis^g^uoluLtliUu ncquaq' fcdc^
rate /5 obcdieter ocadcrc

crgo 1 bcrbas 7 (^cqd tus alif ac


fLjif.-

bumorc

radici

Tla; t boc gcnus re^

rug-uLsnonfcnnat d! uiucrcacpcr boc potfft T mo:L: proindc crum CU5 uis adbtbctu: ocaduUri lapoftolus cum dc buiufccmodi fcmmibus bq^ retur:tu mqt quod fcmuias no uiuifi carur nifi pnus moriarur. i i pfalmo
fcnptu e:0ccidit uitcs co;:
i

Ct mcnto qrifutrp iufTudafitbndum quod icptc filii que patnoccumt occidit:


.

/**

cd

fe

imolams dco

id

uouLffccquod

redcdti dc

pUo uiac:i pmu" occumf^

fa.TlecJap/d aUt cjoifat:?- (c\p(d ca

boftb" niina

oomus

opp^tit: nifi q'a


:

>

grandie.

fpus lateni boc mlTerat

d P<f iUom

TlunquidigLturobboccum audiai-' mus non occidce uu-guku ucllcrc ne^ fas ducimus: 1 m3nLcbto:um crroa
infanirTimc acquLcf.tmus.-TDis igitur

miracuU fadebat.

Ct nSq' pofTit mots uoUitarxa ad magnimduie anuni ptincre.c3p.jT9


h
3s crgo
cTXcptis

audLmus n occidG:(i proptcrca no accipius boc dicoim cfTc dc frutctis; quu nuUus e
dcLLramcncis rcmons^cti
eis fenfos: ncc

quos ud

lej:

iuflagcncrarrripcfds inflide

dc irrationabiUb'

am'

03 fpafr ocdcU iubcrdfqs f?omini uf


(dp(6 uTquiUbct ocddcnnbomuadg
crimine innectitur
in
.

manb*:uolatLLibus:natanUbus;abu'
!aiibus;rcptiUbus:q: nulb nobis ra'

^tquiouu^ bo<

qul cis dani e nobifcuj babcrc ccmuncm.Uri mfhfrtma ouii nanonc crcatoiis i uira t mo:s coui;
tiSc foait':
ri

gnimdme

(dpds pcrpttnucrunt: animi ma^ fouafTc mirandi; non fapi-'

entie fanitate

noflri? ufibus fubdimr."Rdlat ut dc

ratione diUgetius

Uudandi func qui^ fi confuUs ncc ipfa


:

boic inteUigamus qaod dictd


occidcs. Tlon altcr crgo:nec

cft

non

tc.

np

quidiammimagniruoo recte nout': ubi qwfcp ni ttaleco tolerare udqcp


afpa:ud aUena pecc3ta
fe

cuim qui
ocadit.

fe

occidLn

aUud

y bominej

ipfcinterc

mcnt.ID3gis.n.mes infuma dcpre^


bedim::que ferrc non potdt ad dori

PRIIVWS

fui co!po:(8 rcrutmte:uel (tultl uulgi

uerum deum.
OLuale ejrcplum
fit

opinionem.XDaiocp ammud mcrito diccndue tqvii uitam cnJnorii magis

catois

qui

(c

potcftferreyfugercibumamim iu dicium majiecp uulga:e:q6 plerum^


caligineerro:ieinuoluitur pre prcte
luce ac puritate contenere.
(i

uictotiamccfarisnon fcrens intcre^


mit.capitulum.p:ig.

O.uaob:e

dtrietiaiUi pSctcrlucrctiam

magno animo ficri putandum efl: cum fibi bomo ingerit mo:te: illc pc
tiuB tbcobu^t" ibac aimi magnitudic

de qua fupra
tur di)au8:ii

fatie

quod ui6ba
6 cuiue auc

facile repiiJt

to2itatc prefcribat: nifi illum catone;

repitur:quc fcrut lecto platonia lib:o

qui

obi de tmoztalitate anime difputauit


fe
cj:

occidinno q: folus id fcc: fcd q: uir ooctus t probue babebaf:


fe utice

prcdpice dcdifTc dc muro: atq^

ita.

utmcritoputarctVcctc etiaficri po''


tuiflc rpofle

bac uita cmigrafTe ad ca qua crcdi

q6

fccit.

tX cuiue

facto

diteemclio:e. TlibiLn.urgebat aut


calamitatie aut crimi&:fcu ucru^ feu

4d potifl^imit dica:nifi q^ amici ciue et


oocti

quidam uiri:qui boc


animi fadnus

ficri pru''

ralfum:q6 no ualenDO fcrre


ret:fed

fe aufe:

dcntiue difluadcbant:imbccillioi6
fo:tio:i8

ad capcfccndam mo:tem ato^


uite fuauia uicula

cfle cefucnit:

ad buius
tit

rdpcda:

fola affuit animi

magmruoo.OLuod
tcftia

quo dcmonftraret''it boneflae turpia prccaucn8:f5 infirmitae aducrfa non


fuftinee.^lDoc

malc potius faauj efTe cp bn


id pzcctpue

7 ipfe cato in fuo

carilTi

ei

potuit elTe plato ipfe quc3 lcgeran

mo filio iudicauit.Tlam fi turpeerat


fub uictotia ccfarie uiuere:curauctot

qui profccto
fcciflfct

potinfimuc^

ucl eiia p:ccepilTct:jti fi eatne^^

te

qua imottalitatem anime uidic: ne


qnctia pzobibeduj

quay facicndum:
cfle iudicalTct.^lt

cim multi fe itcmte

buiue turpitudie pcio: filio fuit: que de cefarie benignitate omma fperare prcccpit.-'ur non i illum fccum^coe^ git admo:tcm'Tlamfictifilmm qui
cotra impaiu in boftem pugnaucrat:
etianicto^e laudabilitcr toquatue oc

manus bofliD pcruenireni: no mooo querimue utni fit factum: f5 ut^ fucrit facicndo Sana quippe
:ut:ne in
.

ddit:cur uictus uicto


to:qui no pepcit
fibi
.'

filio

peperdt|ca

ro criam ej:cmplis ateponeda

cft:

cui

iUt turpi" crat


cato tpe

quidcm t cjxmpla conco:dant. fed il la que tanto digniora funt imitatioc:


g>to cjrccllcntiora pictatc.

cotra ipio cffc uicto:q' cotra dccus


fcrre uicto:e.-nullo

mo igit'

tlo fecerut

ee iudicauit fub uictOK cefare uiuere:


olio^rt

patriarcbe:no^pbetc:n6 apoftoli:q:

ipfe

oominus

iefue cbtiftus

quaoo

ab bac turpitudiepatemo fer" ro filiii libcraret. 0.uid c crgo nifi 5


filiuquatuamauicrcui pardaccfare

co8 qui pcrfccutioncm patercntur fu


gcre admonuit de ciuitate in ciuitate: potnit admoncrc ut fibi manus Infcr
rcnttnc in

7fpauit7uoluit:tmgloueipfiu8
fari8:ne

cc

ab

illo

ctiam

fibi

pa:cerctur:

manus
fi

pcrfcquentium pc:
luftit

uenirct.^poro

boc ille no
fui

auc

di]rifl*e fcrmr inwdinaut utaliquidnosmitius dicamus cru^

ut ipfe ccfar

monuit:ut boc mooo

ejc

bac uita
mafiocs

buit.

emigraren^Jb" cmigratib'

fc

ctnae ppatuf cc^mifit: qlj cjrcmpla opponat gctcs q ignorat dcn: maifc^

Cb in ca

uirmte qua rcgulus cato

ftum e fooc non Ucere coUtibus unu5

ne preftantio: fwKmulto magis emic ant cbuftiani.cap.j7ii^

LIBER

Olunt aatem

i(ii

contra

flgimuetut fanctu ui^ iob

quoa q ta

bollibu9uicrifdpfo6 fcri:nolueriIn

7 cum mo:tcm minime fozmidarent:


uicto:c9
inferre
Itiani
tri

bozrcda malaifuacarncpcrpctima
luit:^illata fibimo:te otbuscarere

oomino9

ferre q^ ca^ ftbi

maluerunt:quato magig cb:i^

cruciatibuerucl altoB fanctos


litreria

cj:

nzis

ucrum dciicolcnrce:-? fupne pa

fumma aucto:itatc celfilTimif


oo
ne
fibi

trie fufpiranre9

fidccp digniflfimierqui captiuitatc

minarionecp boftium fene.q?

cem

inferre malucrint:catoni ptefera

mue.Scd e)c litteris eorum cundem illum marco catoni marcum reguluj prcferam^Xato enim nun^ ccfarcm
uiceratcui aictue dcdignarus c fubq^

ab boc facino:c retnp ucl^ban 003 ud emedjnooe ad tp9 boftib" fb* iugauerir: quo9 in illa bumtlitatcno dcferit qui^p^ eo9 ta bumiliter uenit altilTimu^^pfcrrij quc9 nulU" milita^
abut:fi eo9 diuia difpofirio
ri9 potcftatis uel talig miliric iura c6

ftringunt ipfii boflc fcrrc fupciatum.

dir nc fubqcerefa fcipo elegitoccidi. "Rcgulus aut peno9 ia uicerat:ipioqj romano romanue impcrato: non e^ duibua oolendam:fcd e)c boftib'' lau dandam uicto:iam rcpo:tauerat : ab ds tame poftea uictus maluit eoo fer rc Puicnoo:^ cis fc aufcrre mo:icoo.
T^:oinde feruauit i fub cartbagincfi^ umdriatione patientiam:'Z in romao

0.ui9 ergo tam malus cr:o: obrcpit:


ut

bomo (e occidat:ud quia in eii pcc


cum pcaet intmic'':
cn

cauit:uel nc in

uel peccato:em uel peccatu^ ipfu^ oc

ciderenon tiadcacinimicami

Cb pcccatum non pcr

pcccatu^ dc

beat declinari.capitulum.;c;cv.

rum

dileaionccondantiam nccixicta
aciuibus.Tlec q>
fe OC''

X cnim timedii c t cauendu:nc


libidini bo(ti\i fubditii

aufercns co:pu9 ab boRibU8:nectuic

co:pu9

tum animum
riderc

illcccbwfa uoluptatc aimii alliriat co


fenrirc peccato.lbroide inquijit

nolmcuitc buius amo:c ferit.

no ia

boc p:obauit cuj caufa ^milTi iurifqj fu:andi ad cofde boflc9:quos graui'*
in fenatu ucrbi9

proptcr alienii;f5 jjpter fuum peccatu

bello

armis ofFc^

derat finc ulla dubitationc remeauit.

ante^ boc qutfcp committat (c dcbct occicUre.TluIlo mooo quidem boc fa riat animu8 ut confcnriat libidini car
ni8 fuc alicna libidinc concitatc:^ 60

Xantus

itscp uitc

buius contcmpro:

ca fcuictibu9 boflibu9 per quaflibet pcnaB eam finirc: qua k ipfe pimere
maluit:m9gnij fcclu9 ce fi
fe

poriu9 dufcp fapicntie:q' co:po:i9 cS


cupifcentic fubicctug
fi cft.

Ueruntame

bomo 15

deteftabile
cft

fadnus 1 damnabile fce

terimat proculdubio iudicauit: intcr

lu6

ctiam fcipfum

bominem ocd^

oms laudabrca 1 ^mtd ia^mb" uiro9 nd^feriit romani mcli o:cm:quem nccp felirita^ co:ruperit: na in tanta uictoia pauptim" pmafit:
fuos
illuftree

dercificatuaitae manifcfta^damat:

quie

ita dcfipiat ut dicat iam ntic pec cemue:ncpoflca fo:te pccccmue.-^^am

niic
ftca
fi

ncc infelicirag fregerit:

nam ad tanta
fi

ppetrcmue bomiridiii;nc fote po inridamus in adulterium. TLonc


n innoce poriu9 peccata cligantTariu9 e

qctria reucrrititrcptdu^.^po^ro

fo:

tantii dfiatur iniquitasrut

tilTimi
trie

1 pralariffimi

uiri terrcne
licet

pa

tia fcd

defcnfo:e9:dco:ocp

falfo:um

tri

fallaccB cultoses: fcd ucraciflimi

inccrtum p:o futuro adultcriu:y cer^ tti de pnri boicidio.^ Tlonnc farius cfl
flagiriti

etia^ iurato:e9

qui boftc9 uictog

mo

commirrcre q6 peniteoo fane

re ac iurc bclli ferirc

porucruncbi ab

tur:^

tale

fadnuo ubi (ocus falubris

PRIMVS

pemtentic non relinquitur

.'

"bec diji

fecerit:rcu8 cft

impcrq

Meni atqj co

proptcr C08 ucl eas q non aUcni (ed propzg pcccati deuitandi caufarnc fU
altcriuelibidicctilejxiiatc fuc fozte

tempti.Oaoo fi fua (pote atcp aacto


ritatc fccilTct:crime clTufi bilai faguie
icidiiTct.

3t3q3 un punifnififcait iiuf

confcntianCuim

fibi

qua mo:iaf infe

fu8:ide punief nifi fccezit iulTu8.


fi

0.6

rcnda putant.ctcrum abfit a mcntc


cbnfttana quc dco fuo fidini eoc^ fpe
pofita eiu8 adiutozio nititur.abfit ig>

ita

eiubctc ipatozc^q^to magis iube


licc (e

te

crcato:c'4lui crgo audit no


ix

occidc::faciat:fi iulTit cuiu8

I5 iulTa

ut mee talia cuiuflibet carnis uolup^


tatib"

contemnea:.Xantumd uidat utrum


diuina iulTio nullo nutet inccrto:no8

ad confcnfuj turpitudis cedat.


in

Oiuod fi illa cocupifccnriaf inobcdie


tia

pcr aurem confcicntia conucnimus:

quc adbuc

mebris mozibundis

occnlto:um nobie iudidum fi ufurpa

babitat:prc^ nofh-c uoluntatie lcgcm

quafi legc fua mouct': quanto magis


abfc^ culpa e in
fi

cozpocno

pfcnticris:

abfq^ culpa efl i co:poie oo:mieti8.

mue.Tlcmo fdtquid agaf i bomine: nifi fpiritue boia qui in ipfo cft boc didmu8:bocalTerimu8 boc modis omnibus approbamu0:neminc fpon
:

tancamo^tcfibiinfcrrcdcbcre uclut

6e bis q ficri ti Ij co a factie facta nofcunf qua ratione facta credcnda


fit cap.jcvi.

fiigieoo molcftias tcporalcs nc icidat

in perpctuas.Tlcmincm proptcr alic na pcccata nc boc ipfo incipiat babcz

grauilTimu proprio:que n polluebat


f

d qucda inqunt fancrc

fcmie

alicnum. Tlcminc^ptcr fuapcccata


p:eteiica

tepo:epcrfccutioni6:ut infccta^
tO!C8 fuc pudicitic dcuitarcnt in rap^

^iptcr quc magis bac uita opue cft ut polTinc pcnitcnoo fanari.
:

turu atcp nccatu^


coq?

fe

fluuio ^iccerot:

mo defunctc funt:car5cp

marty
cck^

Tlcminc uelut dcfidcrio uitc mcliozis quc poft mo:tc fpcrat^-q: reo8 fue mo
tis

ria in catbolica cccria txcncratioc

mclio:poftmo:tcm uita nonfu^

bcrrima frcquentant". t>e bia nibil te merc audco iudica:: utrum.n.ecclcfie


aliquibus fidc dignis tcftificatioibua

fcipit.

3ln ^ptcr pcccari dccUationc mos


fpontanca appctcnda
r
fit.cap.jcjcvg.

utco?2mem02iaficbono:etdiuinap fuafcrit aucto:ita8 nefcio : t ficri pot /tCiw 'a^^ ut ita fit. 'duid fi cnim boc fcccrunt non bumanitus dcceptc:f5 diuinitua ji/f>..-tA
'

w*lfTv

tjft*^

<

ftat

una ci dc qua diccccpi:


(c ci(ci^ iidcint:

q: utilc putat^ut
fciiica

'

iuflemcc errantcs^fj obedicntearficut

ne irrmt in pcccatH ucl blandi


fcuietc. qua

5 fampfon aliud nobis fas ri e crcdeiT um autcm dcud iubct:fcc^ iuberc ft ne ullis ambagibus itimancfs obedi^ cntii in crime uocctfCkaie obfcqmuj pietatis accufct/3; non ideo finc (cc
lere fadt

cntcuoluptate ucl oolo:c

caufam

fi uolucrimus admittcrc : co ufcpprogrdTapcrucnict utbo:tandi

fintboiee tuncfeporiu8 intcrimcre:

cum

lauacro fancte rcgcncrarionis

quifquis deo

immobrc filiil

abluri:uniue:fo:;j rcmilTioneacccptnt

decrcuerit.Scd boc abrai etiam lau


dabilitcr fccit.Tlam

peccato:um
cflucndi

i milcs cum obc

dicne potcftati fub qua lcgitimc con^


ftitutus

. Xunc cnim tcmpus cft omnia fiirura pcccata:cu fut omnia dclcta p:ctira. O.uod (i moitc

dt bomincm ocddiv. nuUa d

fpdtanca rccte fit:cur

ix

ttic

poriflKmi

uitatis fuc lcge teue boicidq:

tme nift

fit.^ur bapri^ariiD fibi quilcp

pardt^

LIBER

Car liberam caput toc tuzfus uite bu


mepcriculis itiferittcumfitfacillimc
poccfljtis
illatfl fibi

na ifta c:crgo nulla dl.Tlo itatp uo-'


bis
fi

fidelcs

cbudi fit tedio uita uia:


ueracp confolatione^^fi

neceoia dcuitaz^

ludib:io fuit boflib" caflitas U2a:ba

cum

fcriptum fit:qui

amat

pcriculuj

betis

magna

icidit in ilUid.

ur ergo amantur toc

fidapfcienafciccisiiuos pfefifl^epcc
cacis

T tanta pei-icula:ucl ccrte etiaj fi non amanCfufcipiunturcur manet in bac


uitacuiabfccderclicitueft^^Jln uero
ta infulfa peruerfitas co{ euertit

eof ^ i uos pecca: pmiflifiit.

CLb iudicio dei t co:poe pcicciu U^


bioo boftirpccca: pmifla fitca.j:p7iq.

ia

confidcratioc ucritatis auerti: ut fi fe

quif(p intcrimerc debet:ne uni' capti-'

Uod
ritis

fi
:

fo:ce cur pmiflli fnc

quc

uantis driatu cozruat in pcccatum:ui

alca c|dc c^iuidccia cica''

uendum fibi cxiftict:

ut ipfum pferat

toiismundiatcprccto^is:? ifcrutabi
lia fut iudicia ei":'! inucftigabilcs

mundum pcr omnea boras tcntario^


nibus plenum t talibus qualis fub uno Domino fozmidatur^^innumera
bilibusceteri9:fincquibu8 bec uita
nonducif;''Q.uidigit'caufe cftcurin

uie

dus.Ucruntn
ucfti-38:ne fo:te

itcrrogatc fidclit aias

ifto itcgritatis

i co

tinentie uel pudicitic


eFtulifti8:t

da e;:bo2tationibuB tcmpora pfuma''


mue:quibus bapti^atos alloqucnoo ftudcmus aacndcre:fiuc ad uirgialc^ integritatem:riue ad contincntiam ui dualcm:fiue ad ipfam tboii coniugaf fidcm:cum babcamus meliora^ab omnibus pcccandi pcriculis rcota c6
pedia^utc^bufcncp poft remiiTionem
,

tate in

bono uos iflin'* bumanis laudibus delcc boc cnam abquibus iuidiftis. Tlon accufo quod ncfcio : ncc audio
infrogata co:da ufa
fi

quoo uobis
pondent:tii
lite

rcf-'

ita

cfle:cfponderint:no

mirari boc uos 9mififle:unde bo


pot. diui

mibus pbccre gcftiftis:iUud uobis :c


manfifle quod oftcndi botbus
ii
:

Si pcccantibus no confenfiftis

rccentifTimam pcccatop: arripicndaj

ne grarie ne amittcretur diuinu acccf


fitau)ciliu:bumancglo:ie neamaret'

mozte fibiqj ingcrcndam pcrfuadere potucrimus eos ad oominufaniozes


purio:cfcp

bumanu fucceflfit obprob:iD.i utzoc^


cofolamini pufiUamincs iUinc^batc

mittamus i *Poo fi difo^ hoc aggrcdiendum atcp pfuadcndu^


.

putat:n dico defipit f^ infanit

0.m

biccm date.OLuarum ucro couia itrogata


bmccaftigateiUinciuftificate

tandej fronte bomini diciciterfice te:

refpodcntnung^fe dcbono vgitatis


ueluiduitatisuelcoiugalis pudicitie
fuperbiflfc^fed

nc puis tuis pcccatis adijcias graui":

dum uiuis fub dno barbaris

mozib''

bumilib" pfcnricnoo 6
ejcultaflfe:

impudico:qui non potell: nifi fcelera^


tiffime diccre.3ntcrficc te peccatis tu
is

oonodcicumcremo:e
ris

ncc

inuidifle cuig paris cjccclletia facnta^

oibus abfoluti6:nc rurfus talia ur cciam pciora commiccas dum uiuis t munoo coc impuris uolupcacibus iV
lccebrofo:toc ncfandis crudelicacib'*

1 caftitati8:f5bumana laude poft


folet:

pofita:quctantomaio:deferri

quato

optafTc porius:ut

bonu rarius q5 crigit laudc; ca^ splio: niicrus

furiofo cocerroiibus

cerroiib" ini^

eflet:^ ut ipfe in paucitate

ampUus

mico.t)oc qz ncfas
^fccco

eft

diccre:nefas e
(i

cminerent.Tlcc

k occidcrc

Tla

boc fponte

ifte quidc q talcs fut: fiea^tquoc^aliquas barbarica libi-'

ficicndi ulla ca iufta cflc poflct:^cul^

00 copflKriptniflum boccflccaufcnt':
nec ideo credant

dubio iuHio: g^ ifta n cflet: quia ucro

deum ifta

ncgiigere

PRINWS

quift ^mittit

quod neo ipunc

cont''

3tbet itxc0 oic familia fdmi i


ucri dciconfolatione fui

roimc Oaiedam emm ueluri podcra P' mala^ cupiditaroit per occulm diui^ num prefens iudicium rda^ntur t
:

no

fal

Uce:nec in fpe

remm

nutantium ucl
uira<^ criam

bbentiom conftitutam:

.manifefto ultiorefenuinf . ioitaffia


(,

quc bn fibi funt conlcic no fe e^ iflo caf!itts bono co: inflatum cj: tulinfeit tamen uim boftikm in ca:ne
a6t
iltc

ipfam tcporalcm mimc pcnitcndam: i qua eniditur ad ctcmamrbonifcp t^


rcnis tanij' pcrcgrina utif ncc capit':

maUs aute probatur aut cmcndatur.


3lli \?o

perpefle funtrbabebant aliquid latcn

qui probitari cius infultant:


in aliqua

tieinfirmitati9:quepo(Tentin fupcr^'

ei^dntc5fo:tc

tcporaUa

banc bumilitate i uaftatio nc illa cttafiflfet cytolli. Sicui ergo q" i dam moiie rapti funt:nc malicia mu^ i^taret intelUctum eomm:ita quiddam
bie fadu
(i

mala dcucncrit:ubi cft dcus tmeOp ii diant:ubi funt dq eo^:cii taUa pa^' tiant'pro qbus cuirandis eosuclco^
lunt ucl colenoos cfle contcndut,-' 111
ifta

eb

iftia

uiraptBc:neprorpitas muta
igitur

refpodcudcus meus ubicp

prls c

ret

modeftiam earum. Utrifc^

ubicp totusrnufj' inclufusrqui poffit


ftdclic fccrctus abcfle

que de came fua y

turpe nulU* enent

n mot^.^Uc cuj

ppclTc coractum:uel ii fupcrbicbann


uel fupcrbire:fi nec boftiu uioUtia co
trectatc clTcnt fo:fita potcranr.non
a-'

me adueifis reb" c)C3gitat:aut mcrita


epminat:aut pcccata caftiganmcrcc

demqsmibictcrnapro

tolcraiis pie

blata c caftitas:
3lla?2

f^

bumilitas pfuafa.
eft

tumou occurfum

manenti:

maUs tcmpalibus fcruat. Uos autcj qui cftis cum quibus loq dignum fit
faltcm dc dqs
ucfti-is : qto magis dc dco mco:4 tcrribiUs cft fupc: omncs oms dq gcnrium dcmonia:

(ftarumoccurfiicft immincti.0.ua^

7 illud n fit tacendum: q> quibufdam quc ifta pcrpefle funt:potuit uidcri co tincmic bonum in bonis co:poraUV dcputandum: t tunc mancre (i nulU" libidincco^p" attrcctaret': non autcm
clTe

dcos:qi?i

Dominus autcm cclos


ille

fccit.Bi naftca

fcipio

quondam ponrifejcuiucrct:
(akip^
clcgit:
afpi''

qui fub

terro:e bclU punici in

pofitum

in folo

adiuto diuinitus

dis pb:fgq8 facris

cum uiroprimus

robo uoluntati9:ut fit fzctu x coip* 1 fpiritu8:ncc tale bonii eSTe q> inixito
aio poffit aufcrri:qui crro cis fo:tafle

qucrcrcturuniucrfus fcnatus

cuius 08 fo:tafle non audcrcris


ccre:ipfc

uos ab bac impudcnria co^

fublatus c.um.n.cogitant qua con^


rcictia

biberet.

dco

feruierit:

i fidc inconcufla

non dc illo
lo

fcntiunt <f ita fibi fcruien-'

OLuaj pudcndis profpcritaribus


8fftucrcuchnr:q'dc cb:iftiani8 tcpib''
conqucruntur.cap.jc;:;:.

tca^cumqjirainuocftntcsdcfcrcre ul

mooo pofucrit:qu3tuciJcp tlU cafti


non poflunt.ui^
illn

tas placeat dubitare

dcnt

cfle

confcqucns ncquaq

fu^

UrcimafifUctircbus aduerfis

iflcpmilTtt^:utbcc accidcrcnt factia


fui8:fi

co

mo pcrire

polTct fanctitas:

q:

6 tpoiib* q:imini cb:iftiai8:mfi u:am lujruria cupiris b:e fccuram:

qua cotuUt cis 7 diligit in eis.


CLiiid
failia cblifti :i^de

7 pcrdirifllimis mo:ibus rcmota om^


ni molcftiarum afpcritate dtfftucre;

Sbcat ifiili

b" cu cpprobrat qp caj a furo:c boftia

Tlccp.n.proptcrca cupiris b:c paccm 7 oni gcncrc copia^t abudare: ut bis

non

Ul7crauerit cb:iftu0.cap.p:i]^

bois boncftc utamini:boc e modcfte:

LIBER

fobnc:tipintcr.pic(cd ut mfmita ua
ricras

rupto.2lu3ru9 ucro lu)curiofuri^ po


pfg fecodis rcbus cffcctus
fica iUc

uoluptamm

infanie cffufioib'

Kquaa na^

qrquirarunfccundirq? rcbus ca mala

prudcntiflime caucndas cfle

ojuntinmoubus : quc fcuicntibua pdoa funt boftibus.jlt iUc fcipio po' tifcjc mjpjnus ucftcr.iUc ludicio toti"* fenatuB uiropnmus iftauobis mctu cns cabmiratcm nolcbat cmuUj nJc impq romamcaubaginemdiruirtdc
ccmcnti utdirucrcturconn-adiccbat
caroni:timcn9 infirmis animis bofte

ccnfebar.qii duitate

boftium

mapaj
nolc

foztifl^imam opulcnrifl^imamcp

bat auferri-Ut timo:c Ubioo p'Mnct:

Ubioo prefla no UipiriaretunUipuis cp cobibita nec auarida aafl^arcrur. quibus uit^s obfcraris ciuitari utiUa
uirtusfiom-ct^crcfcacndc^ uirturi
Ubertas congrua pcrmancret. "bic ct
criv.i
ej:

fccuriratcmn

anquam pupiUis

ciui-'
ui''

bac ^uidcunfl^una pfu: cari''

bns iooncum. tuto:cm


dcs
eflc

ncccfTariuj

tatc uaxicbiv.qp

idem ipfe u:

ponrifej:

tcrro:cm.Tla: cu fcntcntia

fc

mapmus

a fcnatu tpis lUius q6 fcpe

fcUit: rc ipfa

probatum cft g> uerum


quippc carcbaginc ma

dictum eft elcctu9:fmc uUa fcnrcnriajt


difcretione uir

dice:ct.C>clcta

oprimus.caucam tbe^

gno.f. tcrroy:

romanc reipubllcc 6pul


dcrcbus ^fpcris

atri fcnatii cultrucre

fo -rqrtinctoitanta

difpofirione
pcrfuafircp

moUcnte ab bac 7 cupiditatc compefcuin


:

o:ta

mala connnuo fubfccuta funr.ut

cozruptadirupraq3 concodia prius


feuis crucntifqj fcdinonibus:

greca lupiriam uiriUl?us

dnndc

moj: malar conneponc caufaru^ibcl


lis ctia

oranonc grauifTima nc pamc mo:i bus parcrenrur obreperc:-! ad vtutej Ubefactandam enenia nd acp ^omana
percgrie confcnrire nequiric
:

ciuilibus ranre ftragcs edcret':

tantucp

tanrus fanguis cfTundcrcntanta cupi


ditatc p:ofcriptionum ac ferucrct imanitas:ut

aucfe

uaUunut ^is eius comota fea^


congclTis in

rapinarum

tozia prouidentia:etiam fubfeUiaqui

ta intcgrio:e

romam illi 4 ui-' mala mctucbant ab bo''

bu9 ad boram
fpeaacuU)
dio

luoozum
fhi-'

ii uri ciuitas

ccpcrat:ddn^

ftibus pcrdira inrcgritarc uire crudcU

ceps probiberct apponi- <luato


ific

ora paraet a cuiibus^eacp ipfa Ubioo


driandi:que
itcr alia uicia

ab urbe roma luoos ipos


fi

fce^

gencris

bu

nico9 abftuUffet:

mani imodcratio:
romano:poftca

ierat univfo

poptb

cp in

paucis potcntio

ribus uicir.obnitos fatigatoftp cete^ ro9 ctiam iugo fcruiniiis opprcflTit.

eo:um quos 6o9 putabat icfilTc audecquos cc nojriog dcmocs n inteUigebat: aut fi itcUigcbanplaandos ctiam ipfe po
aucto:it3ri

rius q> conteneoo9 dcos erifWmabat.

TUndum enim fiierat


O-uib"
uicior. gradib* aucta fit in

dcclarata gcu''
:

tibus

fupema t>octrina

quc fide co:

romanis cupioo regnandi. capituluj

mundans ad celeftia ucl fupcrcekftia capefccnda bumiU pietatc bumanuj


murarct affcctum:T a driani fugbojj

3lm qn illa (Jefcct i fupbilTimif mcnnbusiooncc cotinuatts bo no:ibu9 ad poteflatc? regia puenirct ambitio.' "bonozum pozro continuaii p-' DO^i facultas no efTennifi ambirio
ualcret.minime aut pualcrct ibitio:
nifi in

dctnonum
fi>e

Ubcrarct,

fccnicomm

inftiturione

Uioo'

rm.cap.Tqq:^.
JErutnfdtote^iftanefdtig-r^

it

populo audricia;lopjriacp coj

U08

ifta

ncfdrc difl^imulatis ad

PRIMVS

ueitite:4 aducrfus liberatoze

a.

talib'*

"bftnc aio?fc labej ac peftem:


tatia

banc^bi
tbea'

dnis tnuimuratis ludi fcemci fpecta^ cularturpitudmu i Ucentia uanuatu^

1 boncftatis euerfioncm uoois


:

fcipio illemctucbat

qri cdftrui

non bominum uitqe: fcd deozum ue-' ftroijs inlTis rome iftituta funt. lole''
rabtliuB diuios

tra^^bibebanquanoorebus

^jfperis

bonocs

dcfcrrctie

illi

uos facile co:rumpi atcp euciii pofTc cemebat:quaoo uos ab boftili tro:c
fecuros
efle

fcipioi:^ dco$ eiufmodi colctis.nccp

nokbat.Tlccp

ci^

cefcbat

ei^eratilUdqfuo potiftce mcUo:rcs.

ilU feUccm elTe rcmp. ftantibus mcni^

cce attedite (i mes ta diu potatis w"


rozibus cbria uos aliquid fanu pfidc
rare pmittit.

bus:ruentibu9 mo^ib'': fed in uobis

>9^pt fedida cozpozu

plus ualuit:g7dcmonc6 unpg fedujre rdt:q' q> boies prouidi preaucrunt.

peftilcntiam Uioos fibi fcenicos e;:bi^

beriittbebant.potifgcaut uefter
aioj^

ppi

mala q faatis uobis iputare no uultis.mala vo quc patimini cb:!-'


"bic e cp
ftianis tcpo:ibu8 imputatis.ncqp

caucndam pcftUcntiam ipfam


.inimum co:po:i preponi quem colatis . Tleqj cnim

dm
Uf

fcena conftrui probibebat.Si aliqua


luce meniis
tisieUgite

e in u:a fecuritatc

paata remp.

fj

jcuriam queritia impunitam:c} depra


uati rcb"^fperi8:ncc co:rigipocmfti9

1 iUa cozpo^ peftilentia ideo conquic uit:quia popuio bdUcofo i fotantca ludis circefibua affucto Uioo^ fceni^
co?:;

aduerfis.Uokbat uos iUe fcipio tcr^ rcri ab bofte:ne in Uijruriaj flueretis: uos ncc contriti ab boftelu^uriam re
prefl^iftis:

dcUcata fubmtrauit infania

fed

pcrdidiftis utiUtatcm cala-'

flftutia fpirituu

ncfanoof; prcuidcns

mitati8:Tmiferrimifactiefti8:t pefli

ilia pcftilcntia la

fme 6buo ceflatura: flUam longc grauio:cm qua plurima gaudet:cj: bac occafione n co:pibu8: I5 moHb'' curauit imittcre : que aiaa
mifcTO^:. tatis obcccauit tencbrie:tan

mipermanfiftis.
>e ckmcntia dci que urbis ej:cidi^

um temperauit.cap.jc^iig.
e

ta defo:muate fcdauit:ut etiaj

mooo
noftrif

X tamen quod uiuitts dei


:

eft:^

q& incrcdibik fo:fitan cnt:fi a


quos

uobia parceoo admonct;utco:


ri$mini pcnitenoo: qui uobis ctiam
ingratis prcftitit

poftcns audictu: :6ana urbe uaftata:


peftikntia ilU polTcdit:atcp ide

ut ucl fub nomine

fugientes cartbigme pueuire potue-'

rant in tbeatris quotidie certati^ pro


biftrionibus infanirent.

eius boftiks

feruo:um eius:uclin locis martfrum manus cuadcretis. 'Ko^ mulus 1 rcmus afflum conftituifi^e
perbibentur:quo quifquis confuge^
ret

<^^i./'t^-*-

)c uitqs

romanof :quo8 patrieii

ab omni no^a Uber elTrt

augere
ci^

coirejcii euerfio.cap.jcjc^^iq.

quercntes creande multitudinem

ZDetes amctes: ^b c bic tatus n crro: fed furo::ui eptiu uim ficut audiuimus plagetib" o:ictaUb''
populis:-? majcimis ciuitatibus in re^

uitans.ZDirandum in bono:cm cbti fti proceiTit epemplum:boc pftituejtt cucrfo:es urbi8:quod inftuuerant an tea conditoK8.<luid autem magnu^ fi boc feceriit ilU : ut ciuium fuotum

motilTimis terns pubUcu luctu

meo'

rcmq? duceiuibus:uo8 tbeatra quere retis^mtraretis: impleretis : 1 muUo


uifaniora

numerus fupplercf:quodfeccrutifti: ut fuo^ bofnu numaofitas f uaretV bcczaliafiqua uberi"' 1 comodius


potuerit refpondeat inimicis fuis
:

y fuerant

antca faceretisi

LIBER

rcdcmpta familia dnt chiilHit pcgria


duitas rejts cb:iftu
)c btctib"
ipioe eccVic filqstt

iam
tta

uel

illie

clarcrct noftra religio:ur

cos a facris fac:ilegts probiberer.

jbeinde demonflrandu e quos eo:u5


ft

falfis itza cccriacbjiftianis.cap.jc^rjcv.

mo:es i quam ob caufam uerus 6s ad augendu impiu adiuuarc dignat* eUn cuius potcftate fut regna omnia:
qua^' nibil cos adiuuerint bi
:

mincnt

fanc in ipis inimicis

quoe

latc ciucs futuros:

nc ifructuo^'

dco9 putant

quin potius quantum

fj ucl 3p6 ipfos putct:

cp

oocc pueiat

ad confctXos poztat infc(to9:fi;cut e^ H lo^ numcro ctia dci ciuiras bct fccuj
Q'diu pcrcgrinatur in

dcapicnoo i fallenoo nocuczint.lbo'' ftremo aducrfus eos dicctur:qut ma''


nifefhfl"imi9

oocumcntis confurati at

munoo

connc-'

q3 dcuicti:conanrur afl*crcrc

non

pro''

ps communionc facrametomm:ncc
(ccam futuros

picr uite piitis utilitatcm

f,
cft

proptcr colcoo9

ctema fo:tc facto;;^: 4 partim in occulto ptim m apto fiJt. <lui ctia CU5 ipfis inimids aducrfus deum:cuiu9 facramcntum gerunt murmurarc non dubitant:mooo ca^ illis tbcatra:mooo ccclefias nobifcuj rcplentcs.ibe cozrcctione autem quo^ rundam eti.^m talium multo minus
in

ea5 que poft mo:tc futura


cflc

deos.Ouc nifi fallo:queftio mrto

critopofto::T fubtilio:e difputatiorie


dignio::ut i cotra pbilofopbos in ea
difler3t';ii

quontbet:f5 qui apud illos

ciccellenrifl^ima glo:ia

cbri funt: i no

bifcum multa
condidcrit:t

fentiunt:fcilicct

de anic

immo:talitate:T q> deus uerus modii

eftdcfpcrandum;

fi

apud a^tiffimos
latirat:

aduerfarios prcdeftiati amici

adbuc

ignoti etiam fibi.*P)crple^c c(p

6 proutdcnrta ciue: qua uniuerfum quod condidit regit. Sed quoniam i ipfi in illis que cotra nos
fentiunt:rcfellcndi funt
.

pc funt ilte duc ciuitatcs in boc fecro:


imiicctn quia permijcteroonec ultimo

dcefle buic

iudicio dirimantur
^r

de qua?2. cp:tu
diuinitus

procurfu i dcbiris finibu9:quod di


arbitro:

ccndum

quantum

ediauabo: c;rpcdiam:proptcr glo^iaj


ciuitaris dci:

non dcbemuetut refutatie im" pq9 conrradictionibus : pro uinbus dcus impcrcicrit: afleramus ci" quas uitate dei:ueram^ pietatcm i dci cul ta : in quo una ucrmter fcmpitcrna
offido

quc

alienis a contrario

bcatituoo^mirtitur. iDic itaq?


fit

moo"
dif^

comparatis clarius cmincbit,

buius uoluminis: ut deinccps

pofita:ab alio fiimamus q:o:dto.

>cquibo8 caufte

(equetidifputii''
^lurcli) auguftini

tione fitdifle:cndum.cap.jc;:)cvi.

dc ciui

tate dci libcr fccundus.

d adbuc queda mibi dicenda


(at advfus cos

q romane

rcip,

)c

mo qui

neccffitati difputatio''

cladcs inreligionoti noftra refcrunt:

nis adbibcndus eft.capitulum.i.

quia dqs futs facrificare probibcnt'.

ommemoranda enim fiit q


fatis cfle

t quata

3-^21x30113
perfpicueucriti-'
tis

occurrcrepotuerunt: ucl uidcbuntur

mala:quc illa ciuitas ptulit: uel ad eius im^ia ^uincie pcrtincntes


flntcy

infirmus bu^
confuctudi''
ri

mac

co^ facrificia^bibita fuiflent:


tribuercr:
f

ni9 fefu9

aude

q ota proculdubw nobid

rctobfiftererfcd

SECVNDVS

ooarincfnlabrilaj^oiefaa tanqitam

t>e bie que

primo uoUimine q:pc

mcdkkfubdercuoonecdiaio adtuto
rio fide pictatis impetraiefanaref:n6

dttafunt.cap.q.

multo fermoe opud cet ad conuicedn quelibet uane opinationid erro:i:bi3


quircctcfentiunt:ifcnfauCTb(8
cientib' c^licat.Tliic
fulTi

ucro qtn illce

maior^ztetriounfipicntium

mozbus animozum quo irrationabilce motuf


fuoa etiam poft rationcm plcnc rcddi

Upioze ita^ Ul7:o cti5 ciaimc dei dice iftituiflre^^unde boc uni uerfum opus iUo adiuuantc in maa* fiiptit e:occurrit mibi rcfpondcndum elTcpmitueci8:quibecbella quibus
miidue
ifteconterit':ma):imeq3

rdanc

urbie reccnte a barbaris uaiTationcj


cb:iftianc

ram:quanta bomini ab bomine debc tur:fiue nimia cedtatc qua ncc apata
cemuntur:fiue obftinatilTima pciuica
cia:qua i ea que cemuntur non ferut
tanq ipfam rationem ucritatemc^ dc

icU^oi nibuijt:qu3^bibet''
fcmire deonibus:

nefandie

facrifictje

c potiue boc deberet tribuc: cb:ifto


q^^ptcr ciue

nomen cotra inftitutum

fcndunt:

fit

nccefTitae copiofius dicc^


:

mo:ecp beUo^ ds quo confugcrcnt zcUgiofa 1 ampUlTima loca barbari \i


bcra prcbucriJt:atq5 i m^tie famfatuj
debiti)cb:ifto.no folii
ttoic

ccndi plcrunc^ rcs c[azae

uclut cas

non fpcctantibue intucndae:fcd quo

uef :fed

etiant

dammoDo

tangcndas palpantibua

confictum

fic

bonorauemnt: ut

7 contuentibu5 offeramu8.t tamcn qui^ difceptandt ftnie crit i loquedi modue:fi refpondcndum efle refpon^ dentibue fcmpcr exiftimemus;' Tlam
qui uel non polTunt intcUigere quod
dicituruel

q5 in cos beUi iurc ficri UcuilTct:ilUci^ tum fibi elTe iudicarcnt 3nde incidit
.

^tjhc

qftio:cur bec diuia bftficia i

ad ipios

tngratofcp pemenerit:i cur iUa itidej

mcntte

tam durifuntaducrfitate ut etiam (i intcUejxrint non


cft

dura que boftitr facta funt:pio6 cum fmpqe pariter afflijKrint.Oittam que fttone p multa dilTufam in buiue eui
qu6iiidiani8:ueldcimuncribU8
:

obediantrcfpondcntut fcriptum

uel

t loquuntur iniquitatcm:
gabilitcr uani funt
.

atcp infati^
dicta

OLuomm

boium cladibue: q qiit utracp bii uel male uiucntibue pmi^tc atcp indifcrc
te fcpe accidunf:fol5

contraria

fi

toticne uclimue refcUere:

muUoe moucrc:
nccclTitatc dilTol^

quotiene obnipa fronte ftatucrint no


curarc

ut pro fufcepti opie

^d

dicat:diJ

quocumq? mooo

niie difputationibue contradicant


fit

inftnitttm

i erunofum n infmctuo

crem:aUquantum imo:atue fu5:ma ^me ad confolandae fanctae fciaa:'! pie cafta8:in qbue ab bofte aUqd per
pctratumcftquodintuUt uerecundie
oolo:cm:Tfi non abrtuUtpudicitie
fir

fum uiciee. OLuamobicm ncc tcipfuj


mifili marceUic:nec

aUoe quibue bic


fcrip-'

labo: noftcr in cb:ifti caritate utiUtcr

mitatcm: ncpcniteat eae uite

quae

ac liberaUter femit:talc8 meo?J

non cft undc polTit


)cinde pauca
dijci

pcniterc ncquitic.
in coe qui
cb:t'ftia''

tozum ueUm iudicce: qui rcfponfioej fempcr dcfiderent:cum bie que lcgiJt'
audierint aliquid contradici: ne fiant
fimilcs

eamm mulicrculamm: quas comcmorat apoftolu8:fcmpcr difcen tee:7 ad ucritatie fcientiam nunquaj
pcrucmentce.

nos aducrfie iUie rcbua affcctoe : i precipue puoozem bnmiUatamm fc minamm quauis caftamm atcp fanc

tamm

protcmitate impudcntilTima
irrc^

c^itant: cum fint ncquiftimi i


degenerca
:

uerentifTimi longc ab ciB ipfie zoanis

quo:um prcdara multa

LIBER

laudant':"! l:a?t

mcmoia cclcbrantur:
ucbemtcr advfi. "Ro

coluntur : ne mab
to:c8

ifta

patiantur cul''

imo

illo^j glozie

co:um:quozum fiquid nuncpaf


cfle con-'
.

ma quippe cum ftructam uctcru auc^


tamc^ labozibus fcdio:cm ftantc fccc tar q> nientem: quanooquidcm in mi na ciuB lapidee Tligna:in ifto^sautcj
uita oi3:non muro;t:fed

fifucrinnnobie impucanda

tcndunt

ur cnim ca que

dicturua

fumpermiferuntaccidere cultozibus
fuie:
fti

antcquam cos dccUratum cb:i^


:

mo:um mu

nomcn offenderet cozunqj facrifi-'


primo ipfos mozcs: babcrcnt: quare dq co:p
:

nimcnti

fltq^

onamcnta ccciderut: cd
co;^^

ria probibcrct

funcftiozibuo

co:da cupiditatib":

ne pcfl^imos

q> ignibua tcctA illiue uzbis 3:dcrcnr.

curarcnoUjcrunt^

<luibu8

dictie

primum

tcrminaui U

b;^:dcinccp8 itaqi dicc inflimi quata

<lculto2C8 deozum nulla

un^

mala ciuitas illa pcrpcfla fit ab origi ne fua:fme apud fcipfa^fiuc in proui^ cqe iam fibi fubicctis:quc omnia cbti
ftianc rcligioi tribucrcnr.fi ia
tiic

dqs
rint

fui8 precepta probitatis


:

acccpc

t in facris

eomm

turpia qucc^

celcbrauerint.cap.iig.

cua^

gclica Doctrina aducrfue falfos t fa[^

d
tUi a

u6 ei5 ucrus cos a ^bue non


colebaf merito neglcyit: dq
aiit

lacescopdcos
pcrfonarct.

teftificationc libcrria,

quo^ cultu fe

probiberi bomi^'

I1C8 ingratifl*imiconqucruntur: culto

>e aflumcnda biftoiia: qua eftcn diturquemala acciderint romanis:

rcs fuo8
lia

legibue adiuucrut.-^Utic^
iiti

ad bcne uiuendu^ quare nul dignum


illo^t facra: ita ilU

cum dco8 colcrcnt anteq' religio cbii''


ftiana abcrcfccrct.cap.iq.

cranut quomo

rft

mtoautmcifla comeorante adbuc cotra ipitos age: cjc quo


ipitia ilfd

iftoijt uita aut facta curarent.Scd rcf pondctur Q' uoUmtate propria qYcp malus c:qui8 boc negaucrit/ Uerutri pcrtiebat ad coTultozcs deo6:uite bo

quoq; epztu cii uulga:c

jie

preccpta no occultarc populis cul^


p-'

43vbiu:pluuia dcfccit ca cbzifliani no'

to:ibu9 fui8:fcd clara prcdicationc

mis.Sut naq3 q co?2 fludqs liberalK b" iftiruti amat biftozia: d} hciHic ifta
noucrunt.

(?erc:peruatc9ctiam conuenire atqj

argucre pcccantee:palam miari peae

S5 utnobia incruditojuj
fc

male agctibus : prcmia

rccrc nJuctib"

turbas infefHffimas rcddcret


difl"imulat;atq5

noflc

polliccri.OLuidung^talc sdcoijtillo^

boc apud uulg"* affir mare nitunf^cladcs quibue per ccrta interualla loco^jt 1 tpozt gcus buma^ nu opo:tct affligi:ca acddc nois cb:i^ ftiani:q6 contra dcos fuoe ingcnti fa

ru tcmplie pzompta t cmincnti uocc concrepuit.'Ueniebamu6 noe et aliy 00 aoolcfcetee ad fpcctacula ludib:ia
cp f'3criUgio:^:fpcctabaf anepticiof:

ma 7

pcLirifl^ima celcbritatcp cdcta.

audicbam" fympboniacos^ludie tur-' pifllim.ie^qui dqs dcabufcp cjcbibcba^


oblcctabamurcelcfti uirgini 1 bcrc^
cfntic dco!ftm matri

ditTunditur."Rccolant crgo nobifcum


antcg' cbzifhis ucniflct in carnc:ari^
cius

omnium

antc
e-'

nomc ca cui fruftra inuident

glo

cuius lecticadicfolcnnilauationis
iue talia pcr

ria populis innotcfccrct:quibnB cala

pubUcum cantitabantur

mitatibua rc3 romanc multiplicitcr


uaricqs contritc funt:?
fi
i
:

a ncquiflTmie fccnici9:qualia no dico

bis dcfcndat
fi

matrc deo:^:(y mzcj qualiuciTcp fcna^


to^:ueI quo:6l5 boneftop uiro:um:

poflunt dco9 fuoe

propterca

SECVNDVS

imo ucro

qualiarncc

mcm ipfof fct^

fl flb illo

dcindc qucrcrcmua : utrum


ucllct ilU

nico^ decerec audire.tJabct enim qd

intcr

aus duiinos bonozes

^ crga parcntca bumana uecundia:


q6 nec ipfa ncquiria polTit auferre:3l Um^indeturpitudincm obfccnomj dicto^j Mcp facto:5j:fccnico8 ipfoe oo mi fue pro ludendi caufa coram mat bu8 fuis agcpudcrcnquam pcr publi

turpia cclebrari none femalle clama^

rcKut fua matcr fme ullo fcnfu mo:-' tua iaceret:g7 ad boc dea uiuerct : ut
illa libetcr

audiret

i Jlbfit

ut fenator

popuU romani ca mtc pzcdicus : qua


tbeatrum
ut taUbus
cdificari in

urbc

foztiii ui;o

cum agcbantcoram dco^j^matrc fpcc


tancc 7 audietc utriufqj fej:u6 freque^
tiltima multicudie.O.uc
(i

ru^bibuit: ftcucllctcoU matrc^fua:

da facrie^piciarct^quali''
offcndcretur. Tlcc

lUccta curi

bus matrda urbis


ullo

ofitate adcflTe potuit circunfufa:faltc5

md crederetucrecundia
ita in

laudabt

offcnfacaftttatedcbuit abire cdfufa.

Us fcminc
tc

contrarium diuinita

<OLue funt facrilegia

fi

illa

erat facra;

mutari:ut bono:ibu8 ci taUbue ad

0Ut quc inquinatio

fi

illa

lauatio.'c

uocarcnt cultozcs fui:quaUbu8 cdui^


cqe in

bcc fercula appellabat:quafi cclcbra^

quempiam iaculatia cum intcr


uiucrct:nifi aurcs claudrct:
illa

cpurimun^ da demonia pafccrentur.<iui8 enim no fcntiat cuiufmodi fpue talibud ob


ret'puiaiii:quo uclut fuis

bominca

fcfecpfubtrabcrct:crubcfccrcnt^

'r^pinqui:^ maritus lUberi.lSroin^

fccnitanb' dclcctcnt: nifi ucl ncfcicns

de taUs maccr dco^ qualcm bie


tre^

ma^

ut^ oio fmt ulU imundi fpus dcom^


noie decipicntee:urtale agce uita
:

pudcrct qucnUbet ctiam pefTimu uirum:rdana8 occupamra mcntcs q^


fiuicoptimiiui?::non

qua ittoe potiue

q>

deu uc^ i optet

quem moncu''

propitioa % fotmidet iratoa.


)e obfccnitatibus quibue

00 T adiuuanoo faceret:fcd que faUe-' 00 dcciperct:ei fimUis de qua fcripto

ma^de

om; a cultozibus
capitulum.K'.

fuie

bonorabatur.

capcac:ut iUe

cft.muUcrauceuiro^ prcciofas aiaa magnc inoolis animus: boc uclut diuio tcftiindio fubUmat":

iuaq' iftos:
pfuctudie

<^

flagitiofilTimc

uiti^e oblectari pon''

g obluctari ftudcnt^f^ illu ipfuj nafi^

1 ucre fe optimum cjciftimans ucram pietatem rcligioncnq^ non qucrcret: fine qua omnc quauis laudabile inge nium fupbia uanefcit 7 dccidit. Oao

ca fcipionc: quiuir optimue a fenatu

md igicur
iUa

nifi infidiofc

qucrcrct dea

elatue e:cuiu6 manibua eiufdcm de^ monis fimulacrum tufccptum dl in


urbccp perucctum b:c dc bac rc iudi^
ce uellem: j&iceret

opcimum uirum:cu taUa qucrat t

fuis facris:qualia uiri optimi abboi-'

rent fuis adbibcre conuiugs/

nobie utrum mze^ Tultam optic de rcp.ucllct mereri: ut ei diuini bonozcs dcccrnercnt': ficut 7 grccoB 1 romano6:aliafcp gcntee co^ ftat quibufdam decrcuiffe mo:talib': quo;t erga fe beneficia magnipcndc^
rant^cofcp immoztalee factos atcp in

>co8 paganoK; nunq'

bri

uiucndi

fanpfle oocirinam.cap. vi.

deozum numc?jrecept08
fue matri
(i

c(Tc

crcdide^

rant: profccto illctantam felicitatem

fim polTet optaret.po^o

3nc eq>6 uita 7 moiib'' auita' tu atcp ppfo^t a 4bus colcban^ numina n curarut:ui ta bozredis C08 7 deteftabiUbus maUa non iit agro 7 uitibu8:non in oomo at^ pe' cunia: nd denicp in ipfo cozpo:e quod
illa
:

LIBER

mcnri fabdimr.f^ i ipfa mente:


rcaoic camis animo
pefTimoe
ficri
:

ipfo

co3 implcri ac

quid in moztb'* appetedu eet atc^ fu^ edu : (|d in ipfis rariocinandi rcgulis
ccrta connqrione trabcfiaut cjd
fi

fme

ulla fui terribili^^

cff^

bibitione pmitte:ent:aut fi^bibebat:

confcqucns uclctiam rcpugnaret:t

bocortcndaturporiu8:boc4)bibctu:.
Tlec nobie nefcio quoo fufurroa

(^dam eof qucdam magna


ailt

q^tu diui''

pau

nims adiuti funt inuencrunt: quantu


bumanitus impcdiri funt crraue^
fupcrbic iufte
rcfiftet:ut uia picta^

ciffimoi^ auribus abclatus:'! arcana

uclut rcligionc traditoe iactcnt:(^bu8


uitc probitas caftitafcp difcatur
:

rut:mapmccumco^
^uidenria diuina
ris

fcd

dcmonftrcntur ucl commcmo:cntur


(oca tahbue altquanoo conueticulis
pfccrata:ri ubiludi agcrcnt' obfccnia

ab bumilitate in fupna furgcntc^: ic ifto^ compationc monfl:a:ct:unde poHca nobis crit i dci ucri oomini uo
luntatc diTqrendi ac diflfercndi locue.

uocibus T mo:ibu8 biftrionu:nccubi


fugalia cclebrarcnt cffufa
ccntia turpitudinum.
f5

omnium U-'
fcd ubi ppti

Ucrntri

fi

pbibfopbi aliqd iucncrut:


adipifce

t ucre fugalia
:

qd agcndc bonc uitc bcatcc^


dc
fatis cepoflit:

puoo:i8 1 bonertatis

quato

iuftius talib*

audircntquiddq pccpcrutdc cobibe

diuini bono:c8 dccerncrenr'':

quanto

da

au3ritia:abirionc frangcnda:lu):u

mclius 1 boncftius in platonis tcm^


plo
lib:i

ria rcfrcnada:ubi difccret mifi


fcedil pfius incrcpuitdiccns
.

q6

di-'

cius lcgeref:^? in tcmplis dc^

C>ifcitc

monugalli$ibfcindcrcnt':molle8 con
fccrarcnfiifani fecarcnf:

o mifiii cas cognofcitc rcf .O.uid fu m'':^ qdna uicti gigniurozoo.-CIuia dat":at mcte g^ molf ([cf:t uri.0.uif modufl argcti:qd fas optare: qd afp.
Ucile

i ^ccid

ali6;

ucl crudclc:uel mrpc:ucl turpiter cru


dclct:uel crudcrr turpc:in facrie taliu

60^ celebrari folct:OLuato fari'' erat


ad crudicnda ad iuilitii luuentutcm:
publice recitari legce dco^:^' lauda:j
ianitcr lcgcs atc^ infVtuta

numus

bet:p:ic carifcp^jpiqs.
te

Quitii largiri deceat:quc


3ufl'it:T

dcue

ce:

bumana qua ptc locat' es


i

in

maio:um^
dco:uni

tc.i^icat
rii

qbus

locis

bccoocctiudeo
a
cultoi-'

Omncs cim culto:c8 talium


mojrutcos
Ut
air pe:fius ticta

folcbant pccpta

recitari:'?

libioo pcrtulcrit:fcrucnti

b'' coijj

ppfis frcquet audiri:ficut

nos

ucneno:magi8

itu^'

oridimus ad boc ccctas iftitutas qua quavfii rcligio cbzil^na ditfunditu:.


3nutiliacffe inucta pbilofopbica
finc auctc diuina:ubi

ent'qci iuppitcr fcccrit:q'

plato uel cefuerit cato. T>inc

qd oocueric apud tc-'


in paricte:

renriu flagitiofud aoolcfccns fpcctat

tabula

quandam pictam

qucnqj ad

uicia.

ubi inerat picwra bcc.Joue quo pac^


todancmififl^caiutingrcmiu quedl

nii magis

mou^ q6 dq

fcccrit: op

q^

bomincs difputauerint.cap.vg.
Q.

imbrc auren^atcp ab bac tanta wcic


adbibctpatrociniu5 turpitudini fue:
ca in ca
fe iactat

Tl nobis

fo:tc

pbilofopbo:in
grcca fut:at
facta cft

imitari ded.2lt
ccli

que^
fo

fcbolae difputatiocfcp mcora-'


but^^lbrio bcc
ti

dcn inquit:qui tcmpla


nitu concurit:ego

fummo
fi

roana

f^

bumuncio

faccre

fi^pi;ea ia r6ana:q:

t grccia

id.go ucro

illud feci ac

Ubcns.

r6ana^uicia:itdco?tpcepta funnfed

boium inueta:qui urcucp


Do
iucfligare^^d
i

conari func

>e ludis fccnicie:in quib"

dg non

ingcnqs acutilTimis prcdiri rariocina

ofTcnduntur cdictionc fua^t

turpittt''

rcp nata

latitarct;

dinum:fcd pUcantur.cap.vi9*

SECVNDVS

s
.

X enim non traduntur ifU fa"


cri3

lege concefTum:ut

q6

uellet comcdia
ucllct diccrct.

dcoium:fed fabalis pocta^'

nominatim:ucl de quo
3caq3
ficut tn cifde

rum Tlob diccrc ilU mf ftica.g i(U


tbcatrica dTc wrpiora.boc dico q>
ivc

Ubris

bqt

afnca-'

gantca conmncit biftoua cofde Ulos

luoo3 in quibu9 zcgnant figmeta poe


tfl^:nd pcr impium obfequm^ facris deo^ fuo?t intuUffe romanos.f^ ipof

quc non uej:auit:cui pcgat:' fto pptarcs bomines improbos in zep.fcdiaolof


nu8:que illa non
attigic:uel poti"

leonc cleofonte bipbolu kfiKpatia-'

mur inquit:7fi buiufmodi ciues a ce^


fozc

<ko6 ut
1

fibi

folknnitcr cdcrcntur i

mcUue

e g a pocta notari.S5 pe

bono:i fuo confccraret accrbe ipaoo

quodammooo cjrtoiquenoo fecifte:

cum la fue ctuitati majcima auc toiitatc pUirimos annos oomiT bcUi
riclcn

quod in pmo libro brcui comcoratio nc pcrftrui^i. Tlam ingraucfcentcpc-'


fhlentia:ludi fccnici auao:itatc pontt

prefuilTet:uiolari ucrfibus:

t eos agi
ft

in fccna

non pluo

dccuit:g'

plautuf

inquit nofter uoluilTct:aut ncuius

pu

ficum romcprimitU3

inftituti funt.
ii

bUo Tgnco

fcipiont:aut cccilius mar-'

Oiuid

igtcur in

agcnda uita non ea

co catoni makdtccre. Jt>cidcpaulop'*:


noftrcinquitcdtra.jrq.tabule:

bi potius (cctAnii arbitrctur:quc

ac

cum p

ntancur ludis auctoutatc diuina


Iuti6:g7 ca

infti

que

fcriptitantur lcgibue

paucas res capite fanjrilTcnt:ibia bac quocp fanjricndam putaucrunt : ficjs


actitautlTctfiucarmcn cddidilTct:qd

bumao conliUo ^mulgatie,-' 2ldulte^ rum loue fi poctc faUacitcr^dideruc


dq uiiq^ cafli:q: tm ncfaa pcr buma'' no3 luooe confictum e: no( quia nc^
glectum
trafci

infamiamfaccret: flagitiumuc alteri


prcclarc: iudicqseim magiftratuum

dtfceptationibus Ugictimts propofi^

ac uindicarc dcbuenit.

tam uitam:non poaa^u^ ingcn^s bze


dcbemus:nec prob^t audire:mfi ea
dere. t)ec
ej:

t bec funt fccnicojt tolcrabiUora lu DO^:cdmedie fciUcet i tragedie:boc i


f.:bule

le

ge;ut refpondcre Uceat: t iudicio defe


ciccronis quarto de rep.

poetarum agcndc

fpcaacris

muUa rcruj turpitudic: fcd nuUa fal^ tem ficuc aUa muUa ucrbomm obfcc'
nitatc compofitc.quas et ini ftudia

libro

ad uerbum cjxerpcnda arbitra^

tus fum:nonnulU9 propccr faciUozcj


intcUectU5 ucl pretcnniiTis ucl pauUi^

boefta ac Uberalia uocant':puch lege

7 difcere coguntur a fenibus*

lumcommutacis.lDultumcnim ad rem pcrtina q moUo: erplicare (i po


tero.Dicit deinde alta: i hc concUidit

O2 romani uctcres de
pcccati licentia fcnferint :

cobibenda

bunc k>cum
in fccna

ut oftcndat uetcribus

quam grcd
effc

difpUcuiffe romiis.-^ucl laudari queg

deo:um fccuti ludidum Uberam


uoUte:unt.cap.i^.

uiuum bominem ud uicupe^


:

rari.3cd ut dtjci boc grca qp^ inncrc cundius

tamen conuenientms

licere

Uid aot bic fenf int


fe9:ciccro teftat in

roani ucte

ttoluerunt:cum uiderentdqs fuis ac^


cepta T grata clTe opprob:ia:

Ubns: quos
ait.

nd tato
confic

de zep.fcripfit:ubi fcipio difputas

boium: ac^ 1 ipfojt dcojt in fccnicis


fabuU9:fiue a poetis eflent
ta
:

Tlunquam comcdic
tiA potuilTent.

nifi

confuctuoo

illa

uitc pacercf^barc fua tbcatris flagi^

fiuc flagicia eo^jj

uera

commcmo'

t grcci <\iA antiqoes umofe fuc opionis quandam puenic'' tiafuaucrunc apudquos fuitctiant

rarcntur 7 agercntur in tbeatri8:atcp

ab eo:um cuUoiibas ut folo rifu ac non etiam unuationc digna uidacnt".


:

LIBER

Tlimls cnim fupbum fait famc pcere priitcxpu nuiuti0 1 cium : ubi fuc fac parcimimina nolucrunt.Tlam quod affcitur pro dcfenfionc rwu illa uera
iii

C>e rccnids

apud grecos

in rcipa^
:

bliccadminiftrationc rcceptis

co q>

placatozcs miuftc ab bomimbua fpc:

ncrenrur.cap.p,

deos

dici;f5 falfa atqi conficta idip


fi

fum eft fceleftius:

putatcm cofulas rdigionie.Si aiit maluiam demonij cogitce quid aJhiriue ad dcdptcnduj
arcp callidms.' Cix cnij prob^s laatur

i& bac pucictia pt{et:g? etfccni

in principcm

pamc bonu^
efl

atcp utile:
:

cos aucto:c8 earijdc fabfap no puo ciuitatis fue bono:c dignoe c]d^ ftiarut. Si^dc q6 i eo quocp 6 rcpu. libro cdmeorat': Hcbics ciuis atbe
niefis uir eloquctilTim^^cij aoolefcenf

nonnc tanto

mdignius

quanto a

ueritate remotius: i a uita illiue alic

tragcdiae aaitauiflet rep. capeiTiuir.

num.^<luc igitur fuppticia fufficiunt: cii deo fit ifla ta nefaria tam infignis
iniuiii,

'jariftodemntragicu

itc

aucto:ema^

^"u5 de reb" pacis ac belli lcgatuj

ad

pbilippi atbcnicfcs icpc mifcrut. Tlo

dm confcntaneu putabat': cti eafdcm


O.U3 noccndi artc demonce
ri.cap.j:.
uelit:

artce io^iio^ fceicos luooe et


18 acccptos uidcrcnt;illo8

dqs fu

uel fdlfa dc fc crimina:ucl ucra narra

p quos age

rent ifamiii loco ac nucro dcputari.


Idcc grcd rurpita (|dc:f5 fanc

dmaligmfpu8;quo9ifti6of
putat:ct flagitia q
fi

16

admifcriit

dqe fu oio ?gruef;ci ncc uita duiii lacaan di linguie pocta^i i biftrionii fubtra
bere aufi funt:a
c^b"

de

fc

dia uolunt:dii tii bumanae mc^


fuppltcit
ifta

ccmebatdco:{tui

tcs bi3 opinionibus uclut rctibue in

tam dfde

ipfis

dqs uoletib" i Ubenb*

ducaiiuT ad prcdcftaurum
fecu5 trabant^liuc

carpi:t tpos boics


Iri3 ageb3nt':q

p quoe

ifta

tbca

bommcs

com

numib" quibus fbditi


cognoucrunt:n6 fol

mifennt;quos deos babcn uolunt:q bumanis crronbue gaudcnt:pro qui

erant grata

eife

mime fpnenoos in cuiitatc:ucru5 cni


ma);ie

bus ctu fc colcnoos

millc noccndi fal

bonoranoos pntauc:52^t.<luii

lendicp artibus mtcrponunnfuie eti3

dm cit rcpirc pofl'ent:cur facerootcs


bonorarent:q! per eos uictimae dqa
acccptabilcs olfircbar:? fcenicos

nullo:um bommu^illa cnmma ucra fmi;qu tnmendcnamisiibus fmgi It bcntcr accipiunt fallacilTimi fpmius:
ut ad
ccleftia ac

pro

turpia pcrpetranda:

brofos b:ent:p quoa illa uoluptatem fiue bono:c dqe c)rbibcri pctetib' : 7
nifi ficrct irafcctibus:

uelui ab ipfo celo tradua in tcrras fa


tis

co^ adm6itio"e

ioonca uidcat'auct02itas.u5lgit'

didiccrat:cii pfti^ labco:

grcci talium numinum fuoe k d icn


tircnt:int tot

mcdi

rc?2 pitiflimD

qucbuiufcc^ prcdiearnumina

i tanta co:um tbcatrica


fuis ctia fic

opprobna parccndii fibi a poetis nul


lo

diuerfiratc diftinguatiut

bona a nummibus malis ifta et cult" malos dcos

mo putauerut:uel dqe
famam

^piciari ccdibus i tnftib'' fupplicatio

confimulari appctcntc6:uel mctuetcs

mb"

alTcrat:bono3 aut obfccjis lctia


fiit

ne boncflio:em

ipfi requtrcn''

arc^ (0cudi8:qualia
puiuia:lcctiftcrm8.

ut ipe ait ludi

00 1 eis k boc mooo prefercoo: ad iracundiam prouocarenr.

illos

Oh totu quale fit


:

poftca

fi

60

luucrit

diligeti" difl^ere^

m^.Tliic ad re pfitcj

qo

attict diflera

m^^fiuc oibus oia tanf" bonis ^mi^e

SECVNDVS

tribtiitVriecp

d^ decet 5o9 malos: ai poau9 ifti q: imodi fut fpus omd fmt maU^fiue certa difcretioczficut U^

ni malcdicertt:

i digno

fttit

ut tcretT

ucfter flagttio iouis optimi majcuni

ootefccnuum ncquiaam concitaret;


i>cbuilTe intelUgc

bcom

uifu ciilUs ilbnflts ilU dilbiba

anf obfe^aXopetetiflrimc greci utrof (p boao:e ducut:? f^crootce p quof uictie mil^rat': t fcenicos p quos Uidi
pcrbibet.Tleueloibus dqs fuis
gni"
:

romanos:

q>

d?

eo|t:qui

fe

turpibus ludis coU c^pctc

bat idigni eent bonoe diuio.cap.^iq.

fii
f

ludi oibu9 grati furtt^utquod c indi-'


:

drii6:etmibifo!talTefiuiuc
ret.OLiio

bis

quos bonos

putantrfi Uidt

nos

ifta ipiiita ee

nol

ab eis folum am3t:facere comiinant'


intu:iam.

ktrC.q ipt dq facra ee noluerut:co \a/

009
is

fceico9;ubt ti'tacdcbrat:dictitai':

aaitt:'Z roanis ittoiib" iucjrcf t^t (a

Ct romit auferenDO libcrtate poe


tis in

bonoub' dicaric^bibe:icp luffcft;


elTc

bominibusiquam dcderunt in dco8:meUu9 de fe q' de dgs futs fenfc


mnt.cap.jc^.

jCur crgo n bic magis ipt itclkcti fut

dq vi nec oio digni : cjb'' diuios n bonou:s 6fcrret tlla refp.-^quos.n.coU miinc dcceret mimccp optct : ft Uioos
cjrpcrcnt

X roani

ficut in flla

de rep.dif^

agcoos

puittjs

roanoj^ quo
faUcn

putationc fcipio glotiaf:

^ris

mo qfo colcdi putatt fi)t:quom6 n dc


teftadt fps itcUccti:c) cuptditatc

1 iiurgs poeta^ fubiecti utta famaq^


babcre nolucrum:capiieetum fan^i^
cntes taU: carmc condere
ficjs

di

it

fuos bono:e6 fua cclebrari cria


no^ia pmcrei;ut illos deos
ftbi

auorct:

popofccrut.^ 3tccp rdant q^uis ia fup''


ftitide

quod erga fe qutdc fatis


ilituerunc
:

boncfte con^'

co''

fcd crga

deos fuos fupbe

lcnt:quos uidcbat

uoUtilTe (ccni^
tri

7 irrcligiofc.Oaios cii fcircnt: non (o lum paaenter:f3 ctia Ubcntpoetarum probns maledictifcp laccrari fe poti'
ua:^' illos buiufcemodi iniur^s tndi

cas [urpitudics pfccrari:fue


tatis
lid

dtgni'

meo;s ac puoo:i9 auctou:

u
(ci

fabfaf ncquaq? bonoraucrntmo-'

rc grccop:f; ficut

ap6 cicerone
id

idc

gnos

ctTc du]ccrunt:fecp

ab cis et kge

pio loqt:cii arte ludtcra fccnacp tota


in

municrut:illo^

aiicifla etil facris fot

probro duccret gcnus

boiu^^no
;

lenitatibus milcucrunt.^tanc tandcj

mo bonoicauiii rcliquof
crtic.

carc

(} ct

fcipiolaudas banc poctis romanis

tribu amouert notationc celo^ia uoUi "Prcclara fane i roants laudib' anumeranda p^udctu.Sj ucUc fcipa fcqucrctur ic tmitarctur . Jtccc enim
rccte quifquis ciuiuj

ncgata

cfTe licetia:ut cuiq?

opprobrtu
uidcaa
.-'

inHigcrcnt

romano^
babeda

cum

cos nulU dcof pcpcilfc u:o:um

3ta

ne pluris

ttbi

uifa e c^iHiatio
:

romano^
ct cenfo:i8

cc fcc

curte ucftre:^' ccUftis curic

capitoU|

ntcus cleginy.nd foUi


re dabat locus:
tribti

d nuirad bono
nota
fincbatur.

imo rome uni'':^' ccU totius: ut Ugua


malcdicta i ciues tuos ejtercerc poete
et lcge^btbcrct:7 in

ucf

tcncre^pa

mimc

dcos tuos
:

fccuii

flnimii ciuitatis laudis autdii

gcna^

tanta conuitia:nullo fcnatoze

nulU>

necp romaniJ.Scd rcfpondeat mibt:

cenfo:c:nuUo principc:

nuUo poiificc

probibctc iacularcnf.Jndignu uidcl;


fuit ut

qua pfcnianca roe boics fccnid ab oi bondc peU6t;i ludi fcdci 6o^ bono''
zib"

plautus aut ncuius pubUo :/c

admifcdur illas tbcatricas artca


tfi

gneo fcipioni:aut cecilius marco ciito

diu vC rdana no nouerat: que

ad

LIBER

oblectammuoluptatte boaneqzacf:

pfuafit Uttitati hfcimeq^ greco??

ifH

n mdo mop irrq>ercnibumano:um dq eas ctbiberi penucrric . -Cluomo crgo abqciiTcenic" p que coUt 6e; t
tbcatricc ilUus turpitudiaiqua fwntc

nt taUa et agcret iubcnoo cpoifavt


grauitati

i modcfhc :6ano?2.Tlcc tifi bcc agi uoUicrunn fed fibi dicarufibi


facrarufibi foUcnnitcr ej:bibcri
.

Cui

notat acto::fi aoorat epaor.-^^n bac


controucrl"ia g:eci roanicp concertat:

tande boneflius diuios bono:e6 6cer


ne:ct ciuita3:ut:p platoni bec turpia:

grcci putit rcctc

k bonoa: boics

kc^

nicosicu colat Uioo;^ (ccicoi^ flagita"

tous dco9

Roani vo boib"

fccnicia

1 nefanda probibenti:an dcmonibua bac bommum dcceptioc gaudcntib'': quibus ille ucra pfuadcrc no poiuit'
ibijc

ncc plcbca fnbum:g^to min' fcenato'

plaionc labo inicr fcmidcos

co''

lum curia dcbonctori fmunt.3nb3c


difceptatione buiufcemodi rocinatio

mcmorandum putauit:ficut berculc


ficut

romulu^. fcmideos aut bcroib''


:

fumma qonis
talcs

abfoUiit

p>roponunc

anteponit

fcd uirofcp inicr

numina

grccufi dg takfl colcdi funt:^fecto et

coUocai. Ucruniamciriftu^qucmap

bomincs bonorandifuncJlflru miit r6ani:f5 nuUo mooo talea bomi ncs bonorandi funt.ocludunt cbu''
ftiani:nulb igitur
lendi funt.

peUai femideum:non bcroibus tato:


(ed ctia

dqe

ipfis

prcfcrcndum ee no

dubito."p>ropinquani autem

romao^

mooo dq

talcs co^

rum legcs difputationibus


quanoo
pdenat
.

plaionis:

illa

cuncta poetica figmcnta

3^ a^t poctis romano:um


faUem auctous poe
deod (u
audi

XDUo:em
tis

fiiiflre

platoncm:4 poc''
fc

locum

in

bene morata urbe non


ludis fccni

adimunnfalte in boics malcdiccndi U centiaiUe poeiae ab urbis ipi" babi^


taiioe rcpeUit:il^

dcdcrit:g'
cis

bos dcos qui

uoUicrunt bonorari.cap.^.

ticap fabula^ a lcdeda forietate ciut^


tatis compcfcunt.tft contra

ide qri}" ipfi poetc taUo fabu la^ copofitOKs: q.j:q.Dbula?5

cof (ccnico:^ qrpctitoics aUqd


q> igicur lcgce

rent:foac undicp fmcucrcnt. Tlcqua

Ugc ^bibentTama lcderc auiii:ta5^^


brofa in dcos conuitia iaculated.ut

ad initituenoos bonos aut co:rigcnoo6 mo:e6 mabs a dqs

no ut fccniri beanf inbocfti.-^Oaia loc


rcctum eft:ut poenco^z. figmeto:um r
ignominiofo:p dco;t infamcnter acto

fuis poflcnt accipcre


re

romani

fuic fpa

quoe legibue

fuie uincuni atcp

c6

uincui,3lUei5 bono:ifuo depofcunt

rc8:bono:emur
c5
ro'e

cj;acto:c8 i

3ln fo:rc

luooe
brari

fccnicos:ifti

ab bono:ibu6
.

om

platoni greco potius


di

palma danda e:
efle

nib" rcpdlut boiee (ccnicoQ


fibi

3Ui celc

fo:marct quaUs

duitas

iubet figmiie pociicie

op^

debeat:tang' advfarios riuitatis poc^

bria 6op:ifli ab opprob:q8 boiu dci

tas cenfuit urbc pellcoos.-^^fte ucro t

ta ipudetia poeiajz. Semiis


ioole roano^i

aiitillc

dco^

iniurias indigne tuUr:

-r

fiifcari

plato 1 iriu 00^2 libidini rcftitit: t

corumpicp figrfitis aios ciuiii noUiir. jConfcrnunc platonis bumanitatcm a ciuib us deripiendis poctas uibc pel lentcm:cumdeo>t diuinitate bonoa fuo Ujoos fccnicos ejcpetcnte. 3l'-c ne taUa uel fcnbcrentur: ifi no obtinuii
difputanoo ram: nc fcripta rcapcnt':

ab 4^ pfiriedii ect oridit:(}

poctae ipfos:urpro arbinio mtietcs: uel boibue miferie quafi dco:um fac
ca pcfi^ima imitada proponentee: oio
i

auiiaie bri iftiiuta uiuc noUiit. Tlos

quidon platone:ncc deii:nec femidca pcrbibemus : ncc ulU fancto angclo

/at

SECVNDVS

fuini dd:ncc ueridico^pbcterrtcc


ftolo alictti
:

apo

inftifut09:dialem ioui:martiale

mar^

neccuil^cbufti martyri:

ti:quirinalcm
lcntia

romulo.Tlam bcnujo^
uclttt

ncc cui^ cbuftiatio


cuius nlc
fiiic

bomim copam":

ciuium
c(t

tccepms

m cclum
pa

ro dco ^fperatc fuo lo^

quiiinus

poftca nominatU9:ac

co cjrplicabz.S^ eu
lut fuifle

tri qiiqdem ipi uo fcmidcum prcfercndum effc


ri

tiis:i ipfi fatttrno patri

boc 1 ncptUD0 1 plutoni fratribus io cozum ifto ro


eft:ut pro ma gnofacerootiuquod ioui tnbucrunt buic ctia boc tribucrcnt; t marci taq

ccnfemu9:fi
iftii

romuloiberculiiq^uif
p''

mulu9 bonoc prclatu9

ncc occidifle ficm: ncc aliquod

petraflc flajitiu

quify biflo:icomm f poctA^ di;cif aut fiupt:certc ucl psia^

patri ciu9 foifitam proptcr ipfum.

po ucl alicuicfnoccpbalo:poflrcmo f fcbrio:que romaui numia partim pc^' rcgrina rcceperunt:pti5 fua^pa faaa
ucrut.-Q.uom6 igit tlta animi t mo-' rii mala bonia prccepria i lcgib' uel i
minetia^bibcrct;uel infita cjctirpada
curarcnt dq talc9;4 ct feianda t augc

Ch (i dqg ulla cflet cura iuflitie:ab


ei9

romani accipezc dcbucrint pccpta uiuedipotm9: g^lcgcs abalqg boib**


mutuarccap.jrvi.

3 aiit a dqe

fuig rdani uiucndi

da Hagitia curaucrat;talia

ucl fua

ut

lcgc9 accipcpotuiffct:!! aliquot

quafi fua facta p tbeatricaa cclcbrita tC8 ppKs inotcfcc cupicntcs : ut tang' aucdc diuina fua fponte ncquifl"ima
li

Inc9 p" :oma pdita ab atbcnicfibua


mutttarct lcgcg falonie;qu39
ccpiit tenucrutrfj mcliozeg
tri ri

ac

i cmoatio

bioo acccndcrct'bumana:fruftra boc cjxlamantc ciccroue;^ cii de poctis a gca ad C09 accc(Tinct:clamoz itjt t ap
probatio popri:quafi magni cuiufda 1 fapietis magil\ri:qua8 ilU obducut

rc9 facc conati fot:q?ui9 Ifcurg" lacc

dcmonq8

lcgcg c^apollini9 aucfe fci


.

ftituiffe pfinjrcrit

Ol6 prudet roani


ri

crcde nolucrut;^ptc:ea

ide acccpiit

Tluma popilf^q romulo fucccfl^it i :c


gnii:quafda tcgC9;q qde :gedc ciuita^
ti

tcncbraB:quo9 inucbiitmctue: quas

inflammant cupidttatcs^

nequag' futTicercni:pdidifle fcrtur.


ei9 et

O.UI

multa facra pHitair.no


igit

OJb roani quofda fibi hoQ:n roe:


f5 adulatidc inrtitttcrunt.cap.):ic.

^bibef^eafdem lcges a numibua acce


piltc.IDala

8nimi;mala uitc;ma

Uc aot illis eligenoo^ deom^


ct

bmo^:qucita magnafunt:ut bia ooctilTimi co^ uiri et ftatib" o;bibus


refp.pcrirc confirmcnt:di) co:;t:nc fu'
is cult02ibu3 accidcrcnt

ipop falfo^ ro ac no potius

edulatio c.qri iflu platone;quc fcidcu


uolttt tati9 difputationib' laborantc;

minimc cura runt:Hnmo vo ut augcicntur ficut fii


pra difputatu coi md curaucrunt.
Jbcraptu fabinjru5:alqfcp
tatibua:
iniqui''

nc i animi9 malis: q precipuc caueda funt:morc9 cotnipcf bttmani:nulla c dicula facra dignii putarut: i romu-'
Ittm fttii dq9 mftig pwlcrut : quauie

quc

w cmitatc romana ctiaj

n ipftt fcmidcii potius g^ dcu uocauc^


rttnt:tteltttfccrctiotco;2 ooctrina co-'

laudatis uigucrc rpibu9.cap.)CT'^.

medat.''Tla ctia flam

illi

inftitucrunt:

Tlfo:tcpprordano|>pfealcgcf
11

quod faccrootq gcnu9 adco i romai9


facri9 tcftantc apurc ejrccUuit
:

ftit

a nttminibtts conftitutc:
.

ut trc9

q: ficut

falufti'' ait

3u9
q

boniicp

ap6

folos damiiKS babcrent tb" numib'^

C09 nd lcgib" magis

nata ualcbat.

LIBER

]c hociare ac bono creoo raptae

obrrcctatoium
tia

viirtvaie int

n inrolm''

fabmas. Otuid.n.iufti" i mdi"

q^ fiU-'

tribuno:um rcus plcbis factu6:ta


fcnfit q^ liberaucrat ci^'

as alicnas fraudc fpccfaculiinductas

qua ingratam

n 3 pcfibus accipi.fcd ui uf quifcp po


terat aufcm.-^llam
fi

msite^iatdc fua damnationc ccrnfTi''

iniquc fabini fa^

musineplium

fpontedifccdcret:

ccrct ncgare poftulatae:^to fuit ini(}

deccm miltbus ens abfene etiam 6a^

UB rapc no dafas.-^Juftiue aut bcllum cu ea gete geri potuit:q filias fuas ad mhmoniu cu rcgioalibus t cii fmali^
b" fuis ncgaJTctpcrifae:g' c^ ea q fpc tebatablat38.3lfd ergo poti" ibi fict;

t\m(:mo% itcrum a gallis uinde^ pa,


tric

futurus ingrate. ZDulta


piget fcda

commc

morare iam

agitabat'illa ciuitae:

i iniufta : qb* i cii potetce ple


:

be fibi fubdcre conaret


fo:c8
ccdi:

plebfq^

illis

ubi mare

filiu faii pugnante iuuaret: utcoiugio^ ncgato^ armio ulcifccjct''

fubdi rccufarct:? utriufcp partis 6fe^

iiuria^T co

mo ad fcias quae uolueat

magie (ludqs agercnt amo:c ui q eqmj i bon d^cq^ cogitarent.

pucirct.aliquo.n.fo:tafre iu: bclli iiu^

ftenegataeiuJlcuictoauferrcr. TUlb

eut iu: paucie


bcllu cu

ri

datas

rapuit^^iiiuftil
iufte fucccnfe^

0.ucdc mo:ibu6 romanom^: aut motu compreflTis: aut fccu:itate refo''


lutis: faluftq

ca^ paretibue

probat bi(lo:ia.capitu-^

tibue

gcffit.

"boc fanc utiU" faciliufqj

lum.;criq.

fucccfl"ir:quod nii

ad mcmo:iam frau
i

die

illius ctrcefm fpectacr^ mafit: faci


tri

Xaqj bebo
ftiii

modii: i

ipm

falu^

noJis

in illa ciixmtc

placuit eyepluj: faciliufq} roani

1 impeiio no i boc

tcfte

poti" adbibcbo.

Olul

cil

in laudc

roano:^ di)cilTer:uii nobid

crraucriir: ut pofl: illainiquitate} dcii


fibi

iite

fermo

c):o:tus

c.3us bontic^ ap6


g>

romulti cdfccrarcf:^' ut i hminis

cos no lcgtbus mAgis


bat:pdica8 illud tps

natura uale
ejcpulfis fgi

rapiedis factu eius ixnitiin i lcge ul^


la ucl

quo

mo:e pmiftcrcr.]c boc

lure ac

bu3

incrcdibrirer ciuitas breui ctatia

bono

p" ejcpulfii cu5 liberie fuie rcgc


filius lucrctia l^up:o

fpacio plurimii crcuit.


biflo:ic fue libro atcp
tcf^et tiic

3de tii in pmo


a rcgib" cct

tarquimu:cuiue

dm ej:o:dio fa
inreruallii iiu

uiolcter op:efTerat:iuniu8 brutus co^


ful lutiii colbtinu maritueiufde luc:c

cum ad cofules
pun}
i

traflata rcfp.pofl

tiecoUcgafuubonu atcp inoccntem


uirum:proptcr

rias

ualioof i ob cas
cii

difccfTione plc

nome i jjpinquitatcj
fe

bis a patribud:aliafcp

urbcdifcelTio

tarquino|2 cocgit magiftratu

abdi^

nes fuifle.Tlam

optimis mo:ibu8

carc:nec uiuc: in ciuitate pmifit.


fcclus faucntc uel patientc
cir:a

OA
colla

populo fc

quo populo confulatuide


bono marcus

tinus:ficutctiaipebrutu6 acccpcrat.
)c boc iurc ac
illius tpis uir

camill"

cgrcgius: qui uebentcs

grauiffimos boftcs populi:6anipoft


dccenalc bcUumtquo roman"
toftcns
cjrcrcit"

malepugnaoo graui^ afflict* iam ipfa roma dc falute dubitantc

1 majcia conco:dia populii romanu; in^ feciidu i poflremii bcllii cartbagi ncfc cdmcoraflTct egtfl*c: camcp buius boni ri amo:c iuftitie^f} flatecartbagi ne metu pacis i fidc futfle dijcifl}. Uii iKafica iUc ad rcp:imcdam nc^tiam fcruanoofcp iflos mo:es optimo8:ut mctu uitia cobtbercnt": cartbagincm nolcbat cucrti. ontinuo fubiccit ide falufti" 1 ait: 2lt dtfcoulia i auancia
atcp ambitio:-! cetcra fecudie rcb" oti

atcp trcpicfatc fadllie fupauit:

eo^

urbem

opulentilTimatn ccpit:inuidta

nructdmala^podcartbagts

c;ccidiu5

SECVNDVS

majcime aucw fuitr:utmtclligcrcmu9


1

j:

quo tcmgc ut ait ntaio^ mo:cs n


:

xm 1 oiivi fole n aujcri.Uude fub


Tlam
miurie
plc"

paulatun ut antca
corrupta
cfl

fcd to:rcntis itto

ncctcns cur bcc dijKrit;


inquit ualioo;^

prccipitatiadco iuuec" luju atq^ aua^


ricia
:

i ob cas difcciTio

ut mcrito dicatur
ipfi

bis apatribusulicc^ difcclTionce oo''

gcnitos dTe:c| necp

babcre polTet
.

mi fuac. ^aidc a principio nccp


g? rcgib" qcactisidu niet''

apli*

res f3miUares:nap alios pati

^icit

a tarquinio 1 bcUiI graue ci bctruria pofitum e: cquo r modefto iure agitatuj.Uidca

dcindc plura faluftius dc fyUe uitqs:


cctcraq3 fcditate rcipu.

t alg
tit

fcripto

rcs in

boc confcntiunt: quSuis cloqo


ut opino:

qucnadmodum
irt

ctiam

illo

brcui tpc:

multum impari. crni8

rcgibus

c)cactis idcfl cicctis

ali^tu
:

^quifqs aducrtit faciUimc pcrfpidt


coUuuic mo:5i pclTimo^jt quo iUa ciui
tas

lum cquo n modefto iurc agact mc'' tum dijrit fuiffc cam:qm mctucbatur
bcllum q5 rcj: tarquinius rcgno atq3 urbc pulfu8:bctrufi8 fociatus contra

probpfa

fucrit

an noftri rcgis ad

ucntiJ. t)cc

dm gcfta funt non lolum


carnc pns ooccre
afiq'
CC''

aftq' cbziftus in

romanos gercbat 3ttcnde itacp qd


.

pilTet:ue2j
clTct.

ctiam

de uirgmc nat"

dcinde contcxat. t>cidc inquit fcrmli

um igiftot i tanta mala tcm'


tolerabiliora fupcrius

impio patrcs plebc cjccrccrc


ac quictc crga
fc

dc uita

pop iWo^ ucl


ucl poft

rcgio

mozc confulcz:
agro pcUcrc: 1

crga alios de uiolecia i inquictudinc


fibi

rcgna
c):

moliri'.illos

cctis

ptib" foU

impio agc.Q.uibuf

fcuitqs % maj:ic fenoic oppffa plcbs:


cii

euafa cartbagine tolcranda 1 bo:reda:dq9 fuis iputarc n audcat opioncs bumanis mtibus undctalia uida filucfccrct maligna aftutia infc^ rcntib^^cu: mala pfitia cb;ifto iputat:
qui ooctrina falubcrrima i falfos ac
faUaces dcos coli uctat: 7 illas boiu;

alTtduis bcUis tributu fimul

litiam tolcraret:armata

atcp

t mi^ monte facr aucntmu infedit : tucp tribunos

nopas
bis

flagitiofafq^ cupiditates diui-'

plebia i alia fibi iura parauit: difcoi^


dia^s 1 ccrtaminis utriufcp finis fuit

ua auctotitatcdctcftans atc^ pdenas:

maUs txhckcnxi ac labcnri muoo


fuam
fcnfim fbtrabit:

fccundii

bcUu punicd. cmi8 ex quo

ubiq? familia

tpc ideft paruo intcruallo poft rcges

quapdatctcrna^tii plaufu uaitatis:


fjiudido vitatis gfiofiffima ciuitate.
>eco:ruptione
cc puufq'

c):actos:qu3k3 roani fuerint: dc clb' 3it:iu8 bonuq? apud cos non lcgibuf

magio

q^

natura uakbat.*|boro

fi

ilU

bumanc reipubli^

tpa taUa rcpiunt': quibus pulcbcrria atqj optia fuifTc prcdicat roana rcfp.

cuitum deozum cbtiftus au

fe:rct.C3p.)ci;c.

quid

ik

dc conk(\\.\cnti ctatc dicenciu


e

aut cogicandum arbitramur:cu pau' latim mutara:ut ciufdc biftozici vbis


utar: qc pulcbcrria atq; optia pdTia
flc

Ccc roana rcfp.qo


dico:f5aucto:c8

ri

cgo pzius

eo^undebcc
di)tcrunt:

mcrccdc didicimus tato afi


afi cb:ifti

fl3gitiofi(Tima

hcty c p" cartbagis

uidclicct ut

comeorauit c;cciditt.<luc

aduetum paulatim mutata 1 ci^ pulcbcrria atqj optia pdTia atq;


flagiriofilTima facta e.

tpa ipfe faluftiuB


uitcr rccolat
legi potcft:

qucnadmodum brc
i

ccc ante cb:i^

i dcfcribat:

ci" bifto:ia

ftiaduettt:poft dcleta cartbagicj

ma^
f^

quantis malis moiuj que


:

iof mo3 non paulatim ut antea:


to:rcntis
lujcu arcp

fccundis rcbus c]C02ta funt

ufcp

ad

mooo pdpirati:adco

iuuet"

bcUa ciuilia dcmonllrct clTc ^ucntuj.

auarida co:rupta e.lcgant

LIBER

itobfe

ptn lujra 7 auanna pcepta dc


daraXui urina i modcfta rcnceret: ac n ctia ignominiofa dcpo probrofa i g falfa diuinirate pnitiofaj
7 p^pbc

u
to:c9
nlfo

rutii talce cultoics i dilccto-'


rcg dco:p ido^:
i

o?i fuof ppro roano


trh cafla

quoK et imita-'
fe

fcelerib"

i flagitqe

ec lctant':

ab

illo

mocuratpcflTund^

flagitiofiflli^

fccrcKqb"

ma n ee rcp. Xrh

ftet iq'ut:trh flow:at

cociliaret aucfej.lcgat n:a

tag T per fanctum cuangelium i pcr


spricoe actu9 1 cpfas^tam multa co^
tra auariciam atq? lujcuria; ubic^

po
co''

copqe referta:uicto:q9 glo:iofa:urq6 cft feUci' pacc fccura fit: i qd ad noe:* 3mmoidadnoe magie pcrrinct:fi diuitiae quifc^ fcmper augcat q quot
tidiani9 dfufionib" fuppctat:
fibi ctia infirmioica

pulie adbojcongrcgatie: g-qrccUen^

p quas
potc

g^diuicrnotang^cj: pbilofopbo^
ccitationibus flrcpcre:
f^ tag' e)c

fubdat

c}fcp

ora^

tcntio::

Obfcq^t diuitibue paupcrce

cKs 1 dci nubibue itonare : i tn lu;:u


3tp auariaa^fccnifcp ac turpib" moii

ca fccuritari9:3rq3 utco?: patrocinqs

qm
fld

icrria pcrfru3t:diuitc9

paupibuf
fui faflf

buaantcaduentucbzifti rep.peflTma
flc

cUentclae

i ad

miniftci
ri

iii

flagitiofilTtma factl

ri

iputat

dge

9butant':ppri plaudat

pfuUoribue

fuis. 2lfflictione
ifto

uero eius quacuncp

uaUtate fua;j:fcd uoluptatu largito^


ribue.llodurauidebat': non probi''
bcat'impura:rcgee
ri

tepojc fupbia delicicq? co;: ppcf-'

fe fucrint:religioni icrcpitat cb:iftiae,

curct q> boie: (^


ri

jCuius pccpta deprobis


b'' (i

iuftifqj

mo:i

q> fubdirie regnet: 4?uincic rcgibus

fimul audircnt atcp curaret igcs

tang' recto:ibu6
dfiato:ib''

1 ome populi:principc8 i oms iudicee tcrre:iuucnc9 1 uizgincs fenio


tcrrc

mo^^fj tanq' rerum i ddicia^ fua^ ^uifo^ib'*


ri

fcruiant:eofcp
fj nec^ter

finccriter

bono:cnt:

rc9 cu iunio:ib'': ctas


ufcrqj fcyus:

omnie

capaj:

ac ^uilitcr timcat :

qd a\icnc
cjfqj

i quoe

baptifta loanee

uince poriue q> quie fuc witc

no^

aUoquit:qcacto:ce

ipfi

atcg militc9:t
felicita-'

ceat^kgib" aduertat'. TluU'* ducat'ad


iudicc9:nifi

tcrrae uitepiiris omaret fua


tc refp.7 uire

alicerei:oomui:faluri:f

etemc culme bcarilTime


ifte

cuig' iuito fiicrit

impo:tunue aut no

ignatura confcendcrct.Scd quia


audit:iUecotcnit:plurcfcp uitqs

p'ue.cte|f dc fui9:uel cu fuis:ucl ciJ


(jbufcucp uolcntib" faciat quifcp

male

q& U

blandicnribue:g' utiU uirtutum afpi


tarifuntamicitioice
:

bct:abudcnt pubUca fco:ta:ucl^pter

tolcrare cb:ifti
:

famuU iubet:fiue fint rcgca

fiuc fint

principc9:fiuc iudicc8:fiuc miUtc9:fi''

omnce quibue frui placucrit: uf^pf C09 majcimc 4 b:e puata ri prit.]ct:u ant^apUflVmc at(p o^nariflfime oom*
ubi opipcra couiuia
cuiq^ libuerit
ft-cquetcnt':

ue^uici3k9:fiucdiuite9:fiuepaupef:
fiuc Ubcri:fiuc fcrui utriuflibet fc)cu8:

ubi

potucrit dic noctuc^


.

pefVima

ctia

(i

ita ncccfte e flagitiofifl*i

ludatlf^bibaf^uomatur: dcftuat

Sal
i

macp

rcp.i in iUa angfof

quada

fac^

t3tionc9 undiqj concrcpent:tbeaira


boefte letidc uocibue
fiue
:

rifl^ima atcp

auguftiflw curia
lej: e:

celefticp

atcp oi gcnere

icp.ubi dci uolutae


fibi

clarifl"imu5

crudeUWmc fiue

turpiffimc uo''
fit

locu ct ifta tolcraria compare.

luptari9 qccftuet.3llc

pubUc"' iimi^

cu9:cui bec fcUdtag difplicct.0.uifcif

<luaU ucUt fcUcitatc gaude;? ^t"


mo^ib" uiuc:4 tepo:a clj:iftianc :Ugio
nie incufant,cap.)c^.

ca mutarc aufcrrc tcnt3ucrit:cii libc


l'

ra mrrituoo auertat ab aurib"

cvtat

a fcdib":aufcrat a uiucnrib".3Ui heii

dg vi : 4 banc adipifcendam popuUe

SECVNDVS

procur;iucnntadeptacp fmiaucrmr.
;Colatur ut uoluertt:luo09 c|:porcant

mcdqs tinfmiiB

itcriectts

ordibus:

qualcs uolucrit:quo8 buic

cti

fuis

Td

fuis

polTunt b:e cuUo:ibue:tm


fclicuati nibil

elTiciat:

ut

ut fonus modcrata rationc ciuitatcj pfenfu difftmilimop concinerci? que armonia a muficie d: in cantu: caj ec
in ciuitate concozdiam artiflimtl arcp

pcftc:Ribil

ab boHe : nibil ab ulla cbde rimeif.Ouif


ipio:

optimiJ

oium in
.

rcp.uincr^ incolumi^
iufticia

banc rep.fantte^no dica romao

Wtis: eamqj fine


cfle pofle

nullo

paao

fjoomuifardanapalicoparauerit: q

Mc dcinde cum aliquanto


fi

quodl iq:

fuit uoluptatib" dcdit':


fcribi fcccrit ca fo^

latius 7 ubcri' diflcruifl^ct^q^tiiqj pzo


deflct iuftiria ciuirati^q^tiJqj obclTct

ut in fcpulcbw fuo

h k bic moztuii: que libioo ciue ctia


cii

abfuifler.Sufcepit deidepir un"

co^

uiuera:bauricoo pfupfar.<iue :c
ifii (i

qui difputationi aderant


ac dc
illud
iuftiria

i popofcit
tractazt":

ge

bfcnt fibi

talib" idulgcntc^:

ut bcc ipa qucftio diligcntt"


plura
diccrent*' :

nec in cis

cjcq' illa feucritate

advfatc:

proprcr

buic Ubetius

qp

roani ucfce romulo

templum t flamen confccrarcnt.


O.UC fcntctia fucrit ciccronis 6 ro

mana republica.cap.):]ci.
f

q5 ia uulgo ferebafrep.zegt (inc iniuria no pofle. 1:)anc^indcqoncm difcuticndam i enodandam clTe afle^ fus e fcipio."Rcfponditcp nibtlcfle qo adbuc dc rep.puraret dictum : i quo
poflet longius progrcdi^niliefler con

d (i ptenifq romana rcmpu.


pclTimaacflagitiofilTim.^
di)cit:

firmatuj non
fine iiuzia
cfl^c

mooo falfum cflc lUud


ucrifl^imu

no poflc:fed boc

ncc curant ifti quanta mo;;^ pelTimo'

fine

fumma iuftitia

rcp.rcginon

ru ac

flagitiofo;t labc ac dedecoze

im

poflTc.iZuius qonie e;:pUcario

cum

in

pleafifcd

tmmo ut confillat i maieat:


eam non ut f.iluftiu8 narrat

die confcquere dilata ect:i tertio Ubto

ftudiant

magna
fccpit

conflicrarione rcs acra


ipfe

c.Su^

pclTimam ac flagiaofiflimam factav fcd ficut ciccro difputat iam tunc pro
fu9
pcriflrc:T

cim pilus

difputatioc^co^

nulla oio zmanfifle rep.

qui fentiret (inc iniuftiria rcgi no pof^ fc remp.purgane prcdpuc:m: boc ipe
fcnrirc credcrrt'.gircp fcdulo

3nducitcnim fcipionemcum ipfum


qui cartbagine e):tin)ccrat dc
rcp.dif-'

pro in^

iuftitiacorra iuftitiam^utbancccuti

puianre:quaD0 p:cfenricbat ca cozup


cionc:quadefcrtbit faluflius ca;

iam

iamcp pitura.o quippc tcmpozc dif


putatur quo ia; unue greco^t occifus
fuit
:

lem rcip.iUam vo inutile ^tfimiUbus ro'ibu9 1 ej:epU9 uclut coarct oiide:. Xum UUus rogannbus omnibus iu
ftitia

dcfcndcrc aggrcflus e:aflfezuitc^

quo

kribit fcdittones graucs


ci* fit i

q>m potuit nibil ta inimicii:q' iniufti^


riam ciuitati:nccoio niftmagna
ftione
iufti

ccpifl*e

falufliu3.Tlam moztis
libris

eifdcm

commcmoratio.u au(
i

dz gcri aut ftare poflfc rcmp. <lua q^


q^tum
fatis uifti e perrractatii

fcipio in

kcandi librt finc di)ciflcr:ut

fidibus ac tibqs arcp cantu ipfo ac \xo

cibus conccntus e:quida tencndus


diflincris

cj:

Scipio ad intcrmifla rcucrtitur : rc^ coUtcp fua atqj cdmedat brcue rcip.
difftnirione

fonis^quem immutaru^ aut


dilTimilima^

qua dijcerat eam cflTc rcm


cetii

difcrepanrcm:aurc9 cruditc fcrre no


polTunt:ifcp cocenrus
ej:

populi."f>opuluaiitno 0C3
litaas

mul''

ti'tudi9:fed cctuj iuris con(cn(\x

rn uocum inodcrationc:concoz3 tam


cfficit

1 uti^ comunione fodattieedctmtat.

'Jcongruens

ficcj:

fummis i

Oocct deindc quanta (it i dtfputanoo

LIBER

dtffmirionis

utHmBi&tcp q;

illis

fuid

<litid.n.manctcj: atfquie mo^iljus:

ditfinitionibus colligit cuc ee rep.id c

qbus ille dipt re

ftare

romflnd:quo8
ut

tan ppti cu bri ac iufie geric':fiue sib u no rcge:fine a paucis optimatibuaifi^


ue ab uniucrfo populo.
ftu8 e rc;c;quan

ita obliuione obfolctos uidem'*:

mo

ii

colant:f5 ctiam igno:cntur.Tl3


ei^ ipfi itc^

u uero iniu

de uiris quid dica.^2Do:c6

tfranum mo:c grcco


iiuft'

rierunt uiro:^ penuria: cuius tati


li

ma

appelbuit: autiiuflioptutiated:quo

non uidet'reddenda ro nobis:

f; et

m confenfu di^t cc factioej^aut


ipfe
nifi

tanq' reis capitis

quodamooo diceda

pprs

cui

nome ufitatu no repit:

ut etia ipfu tfranuuocaret: no is uiciofam ficutpiidie fuit difputatu^:


fedficutratioej:
illia

diffimttonibus

ca c.Tl:is enim utcqs no cafu aliquo rep.uerbo rainemus: re ipfam ucro wpndeamifim". tyecciccro fatcbat: longc qde p" mo:te africani: qucm in
fttis libris fecit

connejra oocuiHct oio nulla eflc rep,

de rep.difputare
cb:ifti
.

ad''
ft

qm
13

ri

ect rea

ppK^cum

tf rannus

eam

buc

tii

afi

aducntum

0.ue

factiouecapcfccret: nec ipfe

populus

diffamata a pualefcente iligione cb:i^


ftiana fcntiret atcp diceret';q*8 n ifto^

pprs eet fi

eet iniuflue:

qm non eec

multituoo 7 iuris confenfu 7 utilita


tis

ca cb:iftianis iputanda

efl^e

cenfcict;

communione fociata^ficutpopur
talis crat:quale5 illam dcfcii

fucrat diffmitus.O-uanoo ergo refp.

OLuaob:em cur ri curariit d^ eof :nc fucpirct atcp amittcrefilla refp. qua
cicero logc ari^ cb^ift"
i

romana

carne

ucnifl*5

hit faluftius:no ia pcfl'ima ac ftagitio firfima ficui ipfc ait: fed

tam lugub:ii deplorat fimifTa.^ Uide'"


ric

omnmo nlfa

crat

tatio derep.inter

fecudum iftam roem: qua difpu^ magnos cius prind

laudatouB cius ctiam tirantiquid uiris 1 mo:ib" qualis fuerit . XJia^ in


ca uiguerit recta
iuftitia:

an fo:te nec
f^ picta co-'

pc9 tunc bita patefccit.Sicut etia ipc


tuUius non fcipionis
cipio quinti

tunc fucrit uiua mo:ibu8:


lo:ib"
."'

na caiufq> alti'':
pn
pri*.

CLb 7

ipfe ciccro nefcies cui

fed fuo fcrmonc loques teflatur in

ca pufcrret c;cpflTt:f5 alias^fi dcus


loce: ut

uo

libri:commcmoato
res ftat

lue:it:bec uiclebimu8.;6nita: cni; fuo

nng poete ucrfu quo di)cerat:2X)ozi


bus atiquid

oiidam

^m diffinitiones ipi'*
^^iP'
/

romana

uirifcp:

dceroni8:(^bu8 ciuid
fit

quem^detllcuerfui^t uelbrcuitate uel ueritate ta^ c% oraculo mibi quo

fit refp . 7 quid pprs:bquctc fcipione breuif pofu^

it:atteftantibu8 et multis fiue ipfius

ds
ita

ee affatus uidef.fla necp uiri nift

morata ciuitas

fuilTet:ncq3

mores

nifi idi uiri

pfuinent:aut fundare:aut

tandiu tenerepotuiffcnttanta^ r ti
iafk latecp impante remp .

3t^ ate
ueteri

Uuc eo:p quos loqui fecit i eadc difpu tationc fentcntqs: nunqua^ illa fitifTe rep.q: nung^ in ca fuit va iuftitia.Se^ cudu5^babrio:cs aur diffinitioncs r pro fuo md qda refp.fuit: 7 meli" ab
antiq*o:ibus romanis^g^apofteriou^

niam memo:iam t mos


preftantcs uiros

ipfe patrius

adbibebant

mo2e5 ac maio;^
cj:ccllete6

inilituta retinebant
cii

uin.

TUa uao ctas

rep,

ficut

picturam acccpiflet egrcgiam^fj


q^b"

euanefcete^ uetuftate

qfdc

n mo ea coloib** fuaat renouare negle]cit:fed


falte ei*

bus adminiftrata e.Ucra aiit iuftina non cfiinifiin ea rep . cuius conditot rcctocp cb:iftu8 e:7 fi ipam rep.pla^ dicere:quoniam cam rcm popuU cfTe negare nd pofTumus.Si aut boc no^ mcn quod alibi alitercp uulgatu^ eft
ab ufu noftrc locutionis eft fo:te reo^
tU9:in cn certc ciuit^tc eft uera iuftitia

ne id quide curauit:ut fo:ma

7 cjctrcma tan|> liniamenta feruaret.

SECVNDVS

dc qua rcr^tura knctA dtdcgloitofa


dc

u dtcta funt ciuitas dct.

abegcrunt.

multos ac miutos dcos tany mufcaf Scd tamen bcc numinuj


turba ubi er3t:cum longc anteq' mo res co:rumpcrcnf antiqui:a gaUis ro

Chd^s lozno^ nUk un^ cura fuent:


ne malis moiibus rcfpublica depcrif''
fct.cap.^q.

ma capta i incefa cft

.'

an

fottc prites

ootmiebanr.^Xuncn.tota urbc in bo
ftium potcftate redacta
:

folus coUis

d q6 ptinet ad prltem qonem


qual5 laudabile dicat iHi
fuilTc

capitoU'nu8:qui ctia ipfc capctur:nifi

faltcm afcrcs dqs ootmietibus uigila

uelccrcp.fecudumco:^ ooctiflimoa auctotes ia longc an cbiifti aducntuj

rent.Unde pcnc in fuper ftitionc cgyp


tiotum bcftias aucfq? colcntiu

roma

pdTiaac

flagtiofifliia

factacrat.Jm^
oio perierat

decidcrat:ci Ifcri folcnia cclebrabat.

mo uero nulla ent atcp


pcrditiflTimis
.

moubua Utergo non

pcrirer.dii cuflodes eius

populo cul^ toh fuo dare precipuc uitc ac mo^ p-' ccpta dcbucrunt.a quo tot tempt tot faccrootib' i facrificioijt gcnerib'' : ta
multiplicib" uarqfcpitot
tatib^^tot
feftis folleni^

Ue?j de bis aduetic^s i cotpis poti'* q animi maUe: que ucl ab boftibus ucl aUa cladc acddunt : nondum^in tcrim difputo. Tlunc ago de labe mo
ru:quibu8
deide totretie

pm5 paulati^ decoloatis: mo pcipitatis^tata q^


tik a^

uis itcgris tcctis meibuftp fca e ruina


rcip.ut

tanto^qj luoo?:; ccUbritati

magni auctotcs co;t ca


aiit

bu8 colcbaf:ubi nibil deones nifine^ godufuumegcruntmcurantes que^

mifla n dubitet did.ikcctc


fcrant: ut

abfccf

admodum illi uiucret:imo curatca ut etiam pditc uiuerenr. dum tamcn bo


noi fuo lUa omnia mctu
rent.3tut
fi

ammitteref omnca adf tis arifcp relictis dq:fi co^ 6 bda uita at
cpiuftitiacinitaspccpta ptempfcrat.

ftiditi

miftra

dcderunt proferaf often^


iUi

lueriit

Tldc vo quales qfo (iq fuCTdt : fi no'' cu ppfo cuUotc fuo uiud: qucj

damr:legatur quas dco^ leges


ut fcditionibue cucta turbarct

mak

ttiucte

n oocuerunt

bii uiucre.

uitatcs datas cotcmpferint graccbi:


:

quas

Uarictatcs rc^ tpaUu


ftttt

ii cj:

fauotc
cj:

marms t fyUa t carbo

ut in bclU ct

ipugnatione ckmonum:f5

ueri

pgrcdcrctur:duilia:caufis iniqflfimis
fufcepi:a:i crudetr gefta
:

dd iucUcio pcndcrc.cap.jrpg.
q

crudcUufcp
:

finita.Oiuas dcnicp ff Ua ipfc

cuius

uita:moie3:facta:dfcribentefUiftio
alqfq^ biftoiic fcriptotibus^quis

qcbo2rcat.'0.uie

non illam rempubUcam

Uid q? ctia uidcnt' eo^ afFuiflc cupiditatib" impledis:^ ondnt nd pfuifl^e refrcnandi8.0.ui.n.maiiu

nouum bomincm i ignobilem cruen^


tifl^imum auctoze bellof duiliu iitc^

nd wnc periflc fatcat?3ln fo:tc^pter buiufccmodiciuiummozcs pgiliana


illam fiiiam
(ic\xt

gcftotcm:ui fepties conful fieret adiu

folcnt

p defenfionc
ibif-'

uernnatqj ut

fcptimo fuo cdfulatu

fuo^t dco;t opponerc audcbunt.


ccflcrc
c|b''

oms adytis arifc^ rclictis

di|:

moicrctfenej::ncinmanibu8fylU: fu turi moj: uiaotis irrucrct:cur fi ctiaj


iuucrut:ut a tato^
fe cdpefcet

impiu boc ftctcrat."p>rimu fi ita e

n bnt cui qucranfde rdigionc cbufti''


ana^y^bacoffcfieos dqfui dcferuc

tate fado?j;'Si.n.ad

iuuerurri

paruum

cft

imani^ hoc eu dq C055 n quod fatenmr


pofle accidcre
:

runt:qmc{dem maiotcs eo^ iampdc^

t et ii ppitqs dqs fuis

mo:ibus

fuis

ab urbis altaribus ta;

bomini iftam temporalcm

^ nimis

LIBER

diUguiTt tanta fclintatc.T pofTe boies


ficutfutt

potucrijt.Omitto'9'

marr

mifati^

mariuo

falutc.-uiriyiopib":

b" miturncnftbus marice dccin luco


cius

bow):ibus:dtgnit3tc:longeuitaK cu^

cdmcndatus c;utci oia^fparct:


crudclc crudcf

mnlari t pcrfrui dqs

irftti8:pofrcetii
:

1 cj: fumma revfus defparioneincolu

boK8 ficut fnit rcgur


cia:i

captiaitatc:?''

mu9 in urbcm: dupit

uitutc:iopia:uigilq8:oolo:ibua ci:cru

T cmo2i dqa amicis.OLuod fi ita


confitet'.

c^crcitum.Clbi q> crucnta q^ indicibif boftilicp imanio: cius uicto:i3 fucrin

eflcconcedunt: compcndio nibilcos


prodeflc i coli fupfluo
fi

co9 qui fcripfcrut lcgant qui


ricc nefcio cui tribuo
felicitate:f3 occulte

fcire

uo

Tlaj

lunt.Sed boc ut dip omitto;na ma^'

animi ct^bitatc uitc:cu iu9 premia poft mdtcm fpanda funt


uirttttibue

marq faguineaj
cofq;

potius puidentic

magis conrraria:ut populus


tnftitcrnt:fi nibil ctia in

difccrct

dct

ad iflo^t ora claudcnds :

ab

bis tranfcun
:

crro:ibu8 libcranoos qui no fludqs


flgunt:fed necprudcntcr aduertunt.

tibu8 T tcmporalibus bonis

uelcis
di

quo8 odcrunt nocent:ucl ei8 qno8


ligiit

O.uia-rfiaducrtiit^aliqd inbis rcb*

profunt:ut (}d co\a(: ut c[d tato

dcmoncs piintantum q^tum fccrao


oipotentis arbirrio ^mittunf: ne ma^'

fhidiocoledire^rdtViurq: laboao''
fis f (hbufcp tpib'

ta^ offefi abfcdTe^

gnipedamus tarcna
mario:m3li9
ctia
cii et in

feliatatc:q ficut

ritmiImurat':7^pfco9cb:ifti3na :U
gio puit^s idigniffia ledif.Si ant brit
in bie rcb' ucl bnficq ucl maleficg

cr plc^tcp

conccdif.Tlcc

rurfu9 qu3fi mslaj srbitrcmur:


ea mnltod pios ac

po

bonos unt

tcftate.cu: in eis affucrunt pcflfimo ni

U8

dci ucri cmIvokq inuiti9 dcmonib**

ro m3rio:t optio uiro rcgulo dcfue''


riit^Jln q: boc ipi irelligijf iiuftilTimf 1 pdTimi.-'<16 U propterca magis ti'' mcndi i colcndi putant':nccp bocpu'' tctur.Tlecp cim minus cos inucnitur

prcpoUuiflc uidcamu9.Tlcc cofdc im

mundifl^imos fpiritus uclpropf bcc


tpfa

bona mabuc

terrcna ^pttiaoos
ficut

SMt timeoos qdftimcmue: qnia


Ipfi

mali boic8 in

terra:fic et
ilL"

illi

n oi

rcgulus coluiflc

q>

marius

idco nec

q uolot facc piit:nifi cptd


finnf^cui" plcnc iudicia

odiatoc

uita peffima cligeda uideat:q:

magia

nco copbedit:

mariog^rcgulodg fauiflc cjriftianf. 2Dctellu8 ci5 romao;t laudatiflun":

nemo rcprcbcndit iuflc


jbc fyllanis actib^^quof fe

babuit quiqj fiUoa c6fub:c9:ctiatn

dcmo^

te?t tpaliij fclijc fuit:-?: catilina pefl^im"

nc8 oflctaucrift adiuto:c9.cap.)C]ctig.

opprcflusinopiatibcllo fuifcclcris
proflratus
infclij::7

uaifluna atcp ca

tifl^tmafclicitateprepoUcnt bonidci

y\h ccrtc {pfc:cui'' tpa tKa fac^ rat:ut fupiora quof utdcjc cflc
cii

colcnrc6:a

quo

folo confcrri potefl.

uidcbaf iUi" cdparioc qrcref:

pmi

3lla igitur refpu.malis


pcrirer:nibil

mo2ibu8 cuj dq co|t pro dirigcndis l


-r

ad urbe cdtra maria


fldco

caflra mouifl^et:

lcta ejrta imolanri fuifTc fcribit

cozrigcndis egcruntmo:ibtt8 neperi^

liuiu9:ut cuftodiri fe pothimiu9 a:ur

rcr:immo dcprauandis
diB addidaunt

co:rumpcn
ut periret.

pe^ uoluerit: capiris fuppUciii fubdi^

moabus

Tlcc

fc

bonoo fingant g?

uelut offcnfi

que in animo fy lla babe rcnd^9 iuuantib" implcuifTct.^ccc ii


turu8:nifi ea

ciutu iniquirarc difccflcrunt: pro:fu3


ibi

difceflcrantadyrisanfcp rcUctia
qri

dg

ucnirc pcipicnoo

crantiprodunf couincunf.Tlcc fl5 : nec latcre taccnoo

dc rcf

cuem

predicebat

nibiUp

de ipfius ff llc cocptionc curabant.

SECVNDVS

l^iomittcbat prcfaganoo felicitatcm

ma>:ic pcitina(\i

quaUbus dqs

cupi^

magna:ncc malacupiditjtcmtnanoo
frangcbat.Dcindc
cti cfTct

ant elTe:q' bbftcmatfaluato:c:uoliJta


IC9 fidcUii a dfiatu

in afia bcl''

dcmonu libcrate.

lum mitridaticu geres:p lutid titio ei mandatu e a ioucg^ eet mitridatc fu^
paturueti factii
e.

jCbmauit boino uaticinanoo uictoia


tua eft ff lla: atq^ ut id diuino fpiritu clamalTecrcdcretur: nuntiauit etiam
flUqd

2lc poftca molieti

rcdi:e in urbe:7 fuas amicoiiiq^ iniu^

rias ctuili fanguinc ulcifci:itc^

mads tum e ab code ioue:p milite quenda;


nuntiaflc uictojiam:-: tunc promittc:
datu;?t fc porcftate:qua recu^arct

longe abcrat pcr


tur:

t^pc futu^ 1 mo]: factum.Uit quem ilU: fps loqba


tii

no

cbmauit ab fcckribus pce

lcgionie fc;:tc;priu8 fe dc mitridatep

fflb^quc ilUc uicro: tam bo:rcnda co


miftt:cui

corona anrca ipfius uictoie


fi dq iftt da no dcmoncs ipq ^fato

inimicis rep.no fme

ab multo fanguine.

iUuftrirfimum fignuj in uiruUno icco


re appa:uit.0.uaUa figna re folcrcnt:ac ilUs
ej:tiQ

Xum pcunctatus ff Ua:q fo:ma mili^


ti

uifo facrir.cu illc indicalTct ea:rccot


illo

ncfaria potius atcp ipiffUc

datus eg>priu8 ab
pcrtulcrat.

audic:at: qut

grauit nojcia mala futura moftrarct.


flecp eim cius dignitari
la uicro:ia
:

de mitridatica uicto:ia ab co madata

rn"t

profuir il

0.uid bic refponderi poc quarcdqcuraucrint uclut fclicia ifta uuntiarc: % nullue eo^ curavit ffllaj moncnoo co jngcrc:tata mala faau|5 rcclcflie armis ciuilibu6:qualia no fo fcdarcnt : fj aufcrrent oio remp^ Tlcmpe inielligut ccmonc9:ficut fcpc

q^rum nocuit cupiditati.

0.ua

faaij e:ut imodcratius inbils:

1 fecundis rcbus clatus ac pcipitat": magis ipfe perirct in mo:ibus: q> ini^ micos i co:po:ibus pcrderct. t)cc ilU'

bm
i'am

dq

ucrc

trtftia

ucrccp lugcnda:nd qc

ti8:non augunjs:

diici:

notucp nobis e

i (zia

facris:

uattcinio prcnuntiabant.magis

no cuiufij' (onio uC cnim

rcfq3 ipfc faris indicat

ncgotium fuuj
q'

ticbant ne co:rigcrcrur: q> ne uiccrct'.

9gcre:ut^ dqs bcant':ui colaf: utca


illis

ejcbibcaf^tlbus bi

cjrbibcnt fo^

glo:iofu9:uictusatcp captiuus: t fandis uirqs:-! p boc


tpfi

3mmo vo fatis agcbat;ur uicto ciuiii nC


cna deonib"'

ciari

uni pcfTima cam cu cis babcant


cti

tn iudicio dei.C)cidc
tjj

uenifTct tarcn''
i

muUo obftricrius fubdacrur.

fylla:at<p ibi facrificaflct:ttidit

ca

pite uituUni iccoiis fimilitudine co:oe

Ouanrum maUgni fpus ad flagi''


tia idcitant

aurcc.Xunc poftumius aurufpcj: iUe


rcfpondinpreclaram
ficari:iulTitq3
ci uicto:ia figni

boice

cuni comitrcndis

ftckrib" quaft diutni cjccmpli fui

m^^

ut

cjctte

ilffolus

ucfcc
cla-^

ponunc aucto:itatcm.cap.;r^v.
i

ref.T^oftea

puo facto intcrualb f uuf


llinc vo quts
uidcat:nifi
ii intcUt'gat:cj9 n 4 talcs dcos imitari ab cozum fo

cuiufda lun| pontq uaticinanoo

mauit. il bcUona nuntius ucnio:uic^


to:ia tua e ff Ua.bcidc adiccit arfur
cflTc

magis
Ugni

cUgirig? diuia g:a

capitoltum.boc cum

dijctfrct

con^

cicrarc fcparart^g^rum
itti

moUanmr ma

tinuo cgrdTus c aftris^poftcra dic ?^


citatio:
fi(Tc

fpirirus cjceplo fuo: uclur di^

rcgrdTus

cft:7 capitoUum ar''

uina aucto:irate prcbere fccknbus^

clamauit.arfcrat adt rcuera capi

Ouinetia
nicie
:

toUum.Oid quidcm dcmoni T prcui^ dcrc factlc fuit i cclcmmc nunriarc. 3Uudfancarrendc quod ad caufam

in quada capanie lata pla^ ubi no multo poft ciuilcs adcs

nefario preUo c6fU)ceriit: ipfi itcr fe p^

us pugnare ai(i

fiit.Tlancp ibi auditi

UBE^
fuf

pnmii

igercs frago:cs:moj:<^j

mlV

iamanteapcrdirlfuiflctnullanq?
manfiflc anrc
icfu cbnfH

rc
nfi

ri (c

uidifTc nuriarut pcr aliquot dica

aduenrum oomini

pugna ubi dcrti'tit:udlig:i3 qqj uclut bominu^ i cquo^t gra de illa coflictatiQc c^mi
dii.^.s

acics prclian. O.iie

auaojcs cof dtcc t fcribc mimc dubiraucrunt.^lua pcrdincc^

d^9

fuis

nonimputannquimaLatra'
fi

pota-ant iucncru t.Si c:go vncii inta


(c

fito:ia

quibus mali:fiue inuoluant':fi


prit:

numina pugnariit

ia

bclU

ciuilii
fir
.

uc euadant pcreunt:? in quib" boni

C)rcufant'buana.6fiderct'tii q
liii

ta

ue uiuant fiuc mo:iant:pc:ire no

dco?t ucl malida ucl mifcria

cbnfto n:o imput3nt:cum cbsirtus n:


tanta frcqucntcr pro mozibus optis

flOt

k pugnaflc fmxcmv.qd aliud cgc

runt:nifi ut fibiYoani. bcllaoo ciuilif

prcccpta contra pcrdttos motcs


cgcrint aliqd

dq

ti^ dco;j cp:mplo nullu ncfas admit tere uidcrcnt^^Jam cim ccpcrat bcUa
ciuilia^-r

ucro ipfomm nullis talibus pccptts

cum fuo cuUoie populo

aliqua nefanoo?t prcliozum

pro

illa

rcpubltca nc pcrirct:immo

ftragcs c;Kcranda preccflcrat.^a

mP
t

ofdcm

moKS uelut fuis cjxmplis auc


corrumpcoo cgcrut po

to8

mouaanq? milcs (^daj d6 oc cifo


nudato cadauc
dctcflar" bclla ciuilia

to:itatc no)cia

fpolia dctrabcrct fzc^

tius ut pcrirct.

<lua ri

io'

ut arbirrot

rc

agnouin ac

tuncpcrifle^rj-iam diccre audcbtt:


q: difccflcrc

fcipfii tbi

pcrimcs f:afno co:po ad^


tari

omncs adftis^ariftp ilic^

iunjcifUrergo
dct
:

b"

malimimc

tc-'

tisdquclutamiri uirrunb" ciiuifqa

fj

armor kck(to^ magieq?

ar
illi

boium offcndercnt':quia tot fignis cj:


tOf:augurior;:uatiriniozttm:qutbu8
fe tang

do icrcfccrct:moj: bi dconce quos

dcoe purant:T colenoos ac ucneran-' oos arbit:ant':inter fe pugnanrcs boi

prefaos futuro^ adiuto:cfcp

preliof iactare i comdarc gcfticbant

buB apparcrc uolucriin nc itnitaii ta les pugaas riuica trepidarct affccrio: fy potius bumanii fcclus diuino crcu
farctur occmplo. t).K afturia maligni

conumcuntur fuiflcprefentcs:q
rc 3bfccfl"iflent:mitiu8

(i

uc
i

romani

bclla

auilia fuis cupidtraribus:^' illomm


(ligationibn^ cprfifl^ent,

fpuQ

ctia

laoos

undc mulra
faaaricp

ia diri:

(ccnkoe

fibi dicari

iuflcrilr;

ubi dcoa tanta

flagitia tbcarriris

ca"

ticis atq5 fabuLi?t acrionib" ceUbrara

t>c fccrcris dcrttonum moniris q pemncbanrad bonoe moicstcuj pa^' bm in facrie eomm omnis tKquitia
difccraur.cap.j:p7i.

funt:ur ^f^s co& talia

fccifl*e

crcdcrct
illos li^

qTq'3

nd crcdcrcr:fcd tamcn

bcntifl^imcfibi ucllc talia cjrbibcri ccr

Uc cum ita finr:cum palam

a ^

ncrct:fccurus imitarcf.Tlcquis itacp


criftimarct in dcos couitta
cis

pcrtci^ turpimdince crudclira''

potius^

tibus mij:rc:t obprobria

numinum:

dignualiquid fcriptitaflc:ubicnqj

1 crimina

fiuc

prodira fiuc conficta:

illos intcr

k pugnaflc poctc comcmo

ipfis c):pofccnnbu8:

nifi ficrcnr ira^-

rarunt: ipfi addccipienoos

bomincs poaa^i cai-mta firmauerunn pugnas uidcliccr fuas no folum p fccnicos in


tbcarro: uc;:cri3m pcr fciposicapo

fcentibu8:t

iam certia n ftaturis foUe


illis

nitanbus confccrata
rucnnt: arcp ad

i dicata cla

omnium oculos : uc imitanda proponcrcnmr fpcaanda^


ccfl^crint^quidcflcp^dcm
ipfi

bum^nis oculis cjcbibcnrcs.lDcc dice compulfifumus quoniam pcffimis


:

dcmo'
fe cfTe

ncs^qui

fe

buiufccmodi uoluptatib'

moabus ciuium

rotnananircitifub.

immifccnt:immunDoe fpirinw

SECVNDVS

pfitcndjn quo.n.fufe fUgitqa t farf^ rw:ibu8 fiue mdicatia fiue fimularie:


eoijic^ fibi

dc tcmplo oomu matrona oocrio: rc^ portarct.Tl6nullcpudetio:c8 aucrtc

cckbiitione pcritaripudcn

bant facie ab impuri9 motibu9


coijiit

fccni^

tc9

1 immiioos gaudcnt babcrc con^

artcm

flagitq uidcrccrubefcen
.

fo2tcs:aucto:ca fc uitc fcclcfte

Cmudc

tcs furriua intcntiocdifcebat

t)oib'

o^ teftant^.lbcrbibcnf tn in abditis fu
19 fccrcrifcp pcnctralib" da:

nicp ucrcciidabantur: nc audcrctipu


dicoe gcftus o:c Ubero cernc:
f^

qda bda
clec

mrto

pccpta dc mo:ibu9 (jbufdaruclut


tia facratie

fuia.OLd

(i

ita

t boc ipfo

caliidio:

advtcda c i puiccda malicia nopo^s.Xata cij uid e ^bitatia 1 caftitatie:ut oia f pcnc oie a" bude moucatbiiana natura: nccufcpadco
fpuii
(\t

minue audcbat facra du9 qua ucnca banfcaftoco^dcdanarc "boc tamen pala difccndii pbebaf t templo:ad q6 perpetrandum faltcm fccrctum quc^ rebafin oomo.ZDijtnimium (i uUuf
ibi crat

turpitudic uiriofa: ut totii amittat

fcnfiiboncflaris. f)roide malignitas

puoo: mo^taliu,: quo biiana non Ubcrc boice comittcret: quc apud deo9 criam rcUgiofc difccnt
flagitia

dcmonuinifi alicubi

fe

qucnadmodu

iratOBbabituri:niricti33e)cbibcrecu^
rarcnt. Ouie cnim aUus fpiritus oc^ cuUo inftinctu ncquiflTimag agat mcn
tes 7 inftat facicndig aduUerqe:-: pa-*
fcitur factie:nifiqui

fcriptum in niis Uis nouimue tranlTi

gurct in angelos luci9:non implct ne

gorium

deceptionis.f o:i9 itaq^ ppfis

celebcrrimo ftrcpitu impictas ipura


circunfonat:-? intue pauci9 caftita9
(i

eriam facris taU'


in teplia
i

bue obUctatur : conftitucns


fimulacra
:

mulata uij: fonat. *f>rcbetur^patula pudcndie:T fecrcta laudadig . )ccu8


latct:-:

demonum amane
:

ludia

fimulacra uicio:um

fufurrans inoc

dcdccu9 patct.Oid malii gait'


aliquoe tnucnit auditoc9:
in^'

omnee couocat fpectato:9: q6 bonn


didtur
ui;c

tang' boncfta crubcfcenda funt: n

cuUo ucrba iuftirie ad dedpicnooe et pauco9 bono9: frequcntas in aperto inuitamenta ncquirie ad polTidcnoos tnnumcrabilce maU>6/
0.uanta cucrdonc pubUcc difd pUnc romani dq9 fuis placandis fa
craucrint obfccna luoozum.ca.^vg.

boncfta glotianda.

Sed ubi boc:nifi


i

indemoniitcmplis:ubinifi
diucrfojije.-^^llucl

fallacic

cim finut bo'eftio:cf

q pauci funt capianf:boc autc5 ne plu


re9quifunt turpiflimi co::igantut.

Ubi T
ftitarie

qii fccrcri celcfti9

audicbant c*
ari

3i grauia t pbilofopbu9 tcrtu

prccepta nefcimug:
:

ipm

rii

Uue
auribue

cdili9

fururus clamabat in

dclub^j

ubifimulac:5tiUud locatuj

riuitatis inter cctera fui

ma^

confpicicbamue:uniucrfi undicp pflu


cntc9:7 ubi quifcp poterat ftantee: lu

giftratusofficia: fibi

floram matrem

luoo^ celebritate placanda;. <lui lu


di tato dcuorius^q^to turpf ccUbrari
folcnt.>icit in

009 qui agcbafintcntilTimi fpectaba


mu9:intuente9 altcrnantc confpcctu: binc merctridam pompam:illinc uir^

aUo loco

ia conful

i cjc

gincm

illa

deam

fuppliater aoorari:

trcmie pcricur riuitatie t luooe pcr dccc dics factos:ncp rc ulll q ad pla
fi

ari illa5

turpia celebrari.Tlo ibi pudi^

bunoo9 mimoe: nuUa uerecunclio:c5


fccnicam uidimu9:ciicta obfccnitaris

caooe deos pcrrincrct ptcrmilTa:qua no fatiu9 crat tale9 cieo9 irritare te

pcranria^q^placarelu^curia:-! coe
neftate etiam

bo

implcbat olTicia.Sciebatur uirginali

ad

inimiritias ^uocarc:

numini quid pUcact:'! c>;bibcbat'q6

cp tlta dilTo:mitatc lenirc.Tleqj

cnim

LTBER

^3U('u9 fiuxk qualitct cradclifTima

tuflitic^

(mmanicarc noaruri bomincs propt quo9 pbcabanmr.-^y noccbant ipi cii


uirioritatc fcdiffima

confpccru

oooriru de fapcriotc loco i ommum pcrfcnitc: t q fa

pbcarcnrqii^di

duntaudiitadpmio:iquinon fad^ ontaudiit ad iudicium. Oaio 1(1 uc^


rviuntqdi talui pceptop imfo:e8:oif

ut aucrtcrcrar qo mctucbatar ab
(ic

bo

m co:ponbu9 co mo dg pdliabat:
fierct

quo uirtus dcbdlarcf in mcntib^^qui no opponcrcfdcfcnfojce oppugnaio


ribus meuimrBifi pue
fo:cs

co;;;pctuUnciaiutrcpcndna imuta" tionc dcponitur aut timoic uf puooc

comprimirur.TUbil dm
fUgiriofum fpcctadii

cis

turpc ac

cjrpugna

imiundumcpp
infi

mor bonop

"banc talium

nu

ponitunubi ueri dd:aut prcccpta

minum ptacatione pctularifTmta: ipu


nfrimaripudcntilTimlincquilTimam:

nuanrur 3ut miracra n3rrant':aut co


nabudaf^autbcneficLa poftulantur.
>e 3biicih>o culru
tio

immudilTimatcuius auctoKslaudl da roane uirtuiie icolce bonojcpua uirtbu amouitragnouitturpcs: fccit


fnfamcs. "banc ing-

dco

cobo:ta-'

ad romanos.cap.;:jriy.

pudcdam

ucrecp

rcligioniavfandaTdctcllanda taUu^

c poti"

3Cupifce:o icolee rda-'

numinum
dcos

placarionerbas fabulas in
criofas
:

nelaudabilis:o|>gcnice $ror:

illcccbiofas AtOp

bcc

ignomiofa deo;j facta

fcclcratc tu:pif

fceuolar:fapionn:fabnriof : bcc po'' due cocupifcc: bcc ab ilb turpifrima


uanirarc t fallacilTima
gnirarc difceme
.

o^ conficta ucl fcclcratius rurpiuicp

commiffa

ocfis

t auribus publide

dcmonu mali' Siqd rc laudabiU


i

uitas tota difccbat:bcc comifTa

numi

naturalircr cminct:

nibus placcre ccmcbant idco ri fo!u5 ilLis cj:bibcnda:f5 fibi quocp imitadfl
credcbat.Tlon lUud nefcio quid
uelit

no nifi va pictatc purgaf atc^ pfiaf:impieutc aut difp gitur 7 puuur.Tluc ii eligc 4d fcqua^ ri6:ut non in te fcd in dco ucro finc

bonum ucl bofieftu quod


:

ta pancia diccbat*
fie

ullo crro:c laudcris.

Xunc rim t gtia


qul

1 tam

occulte dicebat:

(i

ram

popularis affuit

fed occulro iudicio

nr magie ne innotcfccrct q^ ne non


rct rimerctur.

diainc pioaidcndc.i ucra religio

digercs dcfuit.j:pgifccrc:diffi
cut crpcrrccta cs in q^bufdi de

cft: fi

quo

t>c cbtiftiane rcLgionis fAlubriti-*


te.cap.jc}:riq.

uirtutcpfeaa

ip fidc uaa

paffio'ib''

glotiamunq* ufqquacp aducrfus po^ tcftaree iniminfTimas confligcnree:c-'


potcftatu^

B ifta;j imBdifTiaa
chiifti.

tartareo iugo 7 fodcratc pcnaU

emi p

nome boics

in luce falu'*

moaenoo umccnrcs:fan^ guinenobis bancparriam pcpcrcrc fuo.ild bac p:iam te inuitamus t qc


afc^ fo:ritcr

bcrric pietaris

picratis nocte tranffcnn

ab ilb pnidofifTimc i^ qrunf^tmu:


illo

boztamur.ur due adqnaris micro

murat miqui t ingrati: 1

ncfario

uiiJ:cuiuf quodimo' afflu e ra rciffio pccaro:um. TLon audcas dcgcncrcs

fpu alrius obftrurtiufq; oppfTuq: po puli cofluunt ad eccras cafta cclcbti'

tuos cbrifto cb:iffenifuc dctrabetcs:

rarcbond^a utriufq;

fcjrus difcrctiO''

1 accufanrcs uclut rpa mala:cu5 que^ rant tpa quibus non fit qcta uita:fcd
potuis fecura ncc^ria
.

nc^ubiaudiantq^bribic

adtpsumd

"bec nbi nung

dcbclr.utpoftbincuitam bcatcfcm

ncc pro tcrrcna parria placucrunt.

g^ uiuc mcrcanf: Ubi fancta fcripta

Tlunc iam celcflcm arripc : pro qua

TERTIVS

mmta Uborabts: r i Oi vidi fempc^


eim t n ueftat focue: ii bpts capitoUnudif^dB un** 'Z vu8:qui ncc mctas rc^ ncc tp4 ponccipia ime
rcgnabi8.3llic
fine

dignitate remoti fut notatio'e ciioiiAt

>e bonis ftutem camaUbus: quibos

foUe

maU pcrfrui uolunn i de

inaUs
t

camaUb" q

fola ppcti noltit: 97 nccp

dabit.TloU dcos faUbs fallaccfc^

bis babeant qua putant bze ifti deo^

rcqre:ab^cc potius ata^ ptene in

v^
pea

nes poccftatem

OLuaq ii babcrmt:
ifta

emicano Ubcrtate.Tlo fiit dq:maUgni


fut

debcremue pottus

contcmnere:^

fpsrqbus etematua

felicitas

e.Tldtaiunotroianieaquib' cama-' le ougine ducis i arccs uidcf iuidi(Te

^pter ifta tllos colere : 1 cos colenoo ad ea que nobis inuidcnt puenirc no
pofleicitncciiftiscos

bocuaUTeq6
coli

romanas:^ ifti deonea: quos adbuc dco9 putaa omni generi boiu5 fedcs luidct fempi^nas x tu tpa ti pua q:
.

biputant: quiproptcr co9 boc

opoiterc contendunn: deinceps uide^

parte dc taUbuB fpiritibus iudicafti:

bimu9 ut modua.
:

bic

fit

butus uoUtminis

coB placaHi: i p quos boics eofde luoos fcafti:infame9 efle uolui


qii ludis

3lurcl^' auguftini de ciui tatc dei

fti."f)afae aflcri Ubcrtate tua

advfus

Ubcr tcrtius.

imtiooa fpu9:cj tuis ceraidb" ipofue^


rlc facradl ftbi

i cekbranda ignomi^ nia; fua. "^waoicQ criminti dtuinom remouifti ab bonoubue tui9: fuppU^ cia deo uero ut a te rcmoueat iUos de
09:q* delcctif crib" fui9:fiuc ucris

>eaduerfitatibus quas foU malt

metuunt:t quas fcmpcr paffu^ e mii du8:cum dco9 cokzct.capitulu^.i.

ignominioUfl^tmum
maUciofifl^imunt
biftriontbus
e.

eft:

fiuc faliis cp tua

q6 q6
*

3110 S31X3S t:>3C^ tum efle arbitro; dc momm


malis 1 anunomm quc prc^
cipue
i

Bii

fponte

i icmcis

forietarcm ci^

aumda

funt: nibil

uiraciB pacere nolmfti.cuigila pleni":

deo9 falfoB populo cuUo:i


fuo : quo mtnuB

nuUo mooo bie artibus placatur di-^ uina maicftag: qbus biiana dignitas
inqumatur.Ouio igitur pacto dcoa 4 taUbuB delcctantur obfcquijs babcri pucaa in numcro fanctarum cdcftiu^; potcftatum:cu botea per quos eadcj
flgunturobfcquianonpucafti babcr

com^ malo

ru3 aggcreprcmcrccur. fub''

umirc curaflcfcd potius ut


Tlunc de
majcime prcmcretur egiflc iUis malts uidco dicendu^:
ppcci nolunc: qualia
fiit:

que

fola

tfti

famc9:mo:b":bcl!um:cj:poliacio;cap''

oos

i}\

niicro quaUiiciic^ auiti

roano
cft ci

tiuias:trucidatto:t ftqua funiUa iant


in

rum.-^JncomparabiUtcr fupcrna

uitas clarior.ubi uicto:ia:uc2ita9;ubi

dtgnita9:fanaitae:ubi
ttbt

pa)c:

fcUdtaB:

uita:etcmita9.IDuUo minus bx

primo Ubro commcmorauimus. enim fola mali deputanc mala que non hci\xnt malo9:nec erubcfcut incer bona que laudanc ipfi mali cflle
"bcc

bet in fua focictate take dco9:fi tu in

cua talcs boicg b:c erubuirti."p>roidc

qui laudanc:m3gifcp ftomacbacur ii illa mala babeanr.g^ ii malam uitaj:


quafi boc
ftt

ad beata pumi:e deftdezas ciuitace: dcuita dcmonii focietace.^iidigne ab


fi

bomint9 majcimum bo'

num baberc bona omnia prct' fapfn:


mala quc iftt fola fo:mi dant:dq eof quanoo ab eis Ubere co
fcd nccp taUa

boncftig colunt': q per curpc9 placat. Sic ifti a tua fodetate rcmoucit^pur-'

gacidccboftiand: quomoco

UU a tua

Ubjnmr:neiUis3a:idcret obftitcnit

LIBER-

am mim uarqs p diucrfa loca


poabua
ante

tcm aducntum rcdcmptozia


eti

quod apud utrgiliaconfitctur:Struc ta fuis manibue pcriurc mcnia troic.


Tlcfcietce igitur lanti

na tnnumcrabiUbus nonnuUifc^
tererctu:

dq t ncptunus

am tncrcdibiUbus cladibus geuue co


bumanu:quo8 aUos cp iftof deo8 mundus colcbat : ejcccpto uno popub bcbrco:7 qbafdi ejctra ipfuj
populu
:

r apoUo bomcoontcm fibi ncgaturii


dTcmGccdcm:(lructo mcnium tzo ianozu5 gratis i ingratis fuerunt.Ui dcant ne grauius fit talcs dcos crcde
rc^g^dqe taUbu9 pcicrare. 1:)occnim
ncc ipfc bomcr''
facilc crcdit:

ubicu^

gratia diuina digni

occultilTimo atcp iuftilTimo dci iudi


cio fucrut.'Uc:52 nc nimiii longii faciai

qui ncp^

tunum quidcm contra troiano9:apol


linem autcm pro
facit:cum
ilio

taccbo aliaium ufqi^quacp gcntium

troi.ini6

pugnantcj
fabula
crc''

mala grauilTima:q6 ad romi ptinct; romanijcp impiu fm eloquar: id c ad


ipfa pzopric ciuitatcm:^ quccuncp ilU

pcriurio

ambos

naiTCtoffcnfoe.Si igitur fabuUs

dunt:cmbefcant taUa cokrc numina.

tcrramm^rfocictatecoiuctc: fcoditio

Si

fabulis

non acdunt : non obtcn^


:

ne OSiecK

fut:

fint pcrpclTc

ante

ad

dant troiana periuria

aut mircntur

uctu cbzilti:cum iam ad ciuo quafi co

pu9

rcip.pertinercnt.

dcos pcriuria punifletroiana:amafle romana.Undc cnim coniuratio catili


ne in tanta lancp cotrupta ciuitate ba

3ln dtj qui i a troiaia t a grccie fi miUtcrcokbaturcaa babuemit: cjb"

buitctiamcozumgrandcm copiam: quos manue atq^ ligua pcriurio auc


fanguine ciuiU alcbai.-^^iuid cnim
ttd totiens fcnatozcs cozrupti
aU'

iUum

patcrcntur cjccindcre.cap.q.

m tudi^

"RimuipatroiaucliUiiuit

ozi-'

cqe:toticn9 poputus in fuffragqs uel


in quibufc^ caufi8:quc

go

popuU r()am:necp eim prc


attigi:eofdcm babef

apud cum co^


etiam peic^

tereudii aut diiTimulandum cftquod

cionibus agcbantur

nifi

1 in primo Ubro

deo8 1 colcn9:cur a grccis uictu cap^ tum atq? delctii ci 'Priamo inquiunc
funtrcclditalaomcddtca patcmapiu

ranoo pcccabant.^Tla^cozmptiflimis moribus ad boc moe iurandi fcrua^ batur antiquu9:non uta fcclcnb" me
tu reUgionis probibcrcntur:fcd ut p^

m.rgo

ue?j e g> apoUo atcp ncptU'' nu8 cide laomcdonti mcrccnnarqs o^ peribus fcruiemnt.^Uis quippc^mi^
ftfle

merccdcm

falfunqp iuralTc pbibc

tur.XDiro: apoUincm nominatum di uinatoze in tato opificio laboraffc ne^

quocp fcclcribue ceterie addcre TluUa itacp caufa cltquarc fint dq quibue ut dictmt flcterat ilUid tm pcrium : cum a grecie prcualcntibus probentur uicti: troianis pcicrantib'
iuria

tur

fingantur trati:ncc adultezio pazidis:

(dcnttcp

bomeoon fucrat^milTa
ioui8 rcgc

ne

ut mrfus a quibufdam dcfcnduntuz:


uttroiajdcfcrcrct fucccnfucrunt.auc
to:es cim ooctozcfcp pcccatozum eflc

gaturus.O.uaq' ncc ipfum neptunuj

patruum cius fratrcm


ris decuit

ma

ignamm efle futuro^s.Tla^


roma eft:cii arl illaurbecon
iducit

aflblcnt:non uUozcs.

bunc bomcru8 dc ftirpc cncc dc pofte


ris cuiu9

Tlo'potuifleoflfedi6e9pidi6 adt-'

dita

idcm pocta fuifle dicatur :


zapuir.ut dicittnc

fio:q6

ii

ipos tradit'frcqntatii.ca.ig. roaj f^t falu ftt"

magnum aUquid diuinantcm:


nubc9

que et
tt

b acbiUc oc

"f^be

ficuti

ego

cidcretur:cupcrct(^ cducrtc: ab imo:

accepicondidcre att^ babucre

TERTIVS

ininitio

trokniiquiencidacepfagi

impleai ipfa fecuritate fcliaus

0.uc

inccrtis fcdibus

adulteriu paridid mttdiaudu^

uagabantm.Si ago numi

uarronia fcntentia

ej:prelTa ut potui:

nacenfucruntrautmagis introinnis
ant ctiam in romanis punicndil fuit:

mcis uerbis ccrnis q^laiu^ locum apc riat falfitati:ubi itcUigamus plura la
facra 1 quafircligiofa potutlTi: cofm^
gi:ubi putaia funi ciuibus etii dc ipif

S5 quo in ulb bominu5 illud lUgttiumodcrat: qui in fua fccia uencre non odcrant:
quia encc matcr boc fccit.
ut alta omitta^rquod cum ancbifc co
mifcrat:cj:quo
I

d^s prodcfTe mcndada.


Tlon probari cp dq adulterium pa
ridis punicriniiquod in

cncam
cft

pcpcrcrat.^

iln

maire

romu
<
-

quia illud factutn

mdignanic me^

linonuliifunt.cap.v.

nclao:illud aute conccdentc uulcano;:

Jbg cnim creoo non jclant coniugca


fuas ufqjadeo: ut cas ctiam cum bo-'

d ut^ potucrit ucnus qc cocu

minibua digncntur babcre comuncf.


3rridere fabulasfoztafTiaejriftimoJ:

nec grauiter agcrc lanti ponderis caj.

Tlon crgo crcdamu3

fi

placct

eneam
fi

dTcucncrisfilium:ccccc6ccoo

nec

bitu acbifc enca parcrc fmars cocttbitu filie numitojis romu^ lum gigncrc in mcdio rclinquamus. Tlam pcne talis qo ctiam dc fcripfis mis oboziiur:qua qucritur utrum p^ uaricatoics angeli cum filiab" boium
ejcilie

romulua martis.Si autcm illud: cur non 1 illud.-' 2lndeo3 fas e bomibus fcminis:marc6 autcm bomines dca^ bus mifccri ncfas.^J&ura ucl potius n acdcnda conditio:quod c}: iure ucnc
ris in concubiiu

concttbucrincundc natis gigantibus


id e nimiti

grandtbus ac fozrib'' uiris


cft
.

tunc tcrra complcta


utrdqj intcrim

-fjroinde

ad

mo nza

dtfpuiatio

rc
il

fcratur.Si cim ucra funt que apud

marti licuinboci iui

losdcmairecnee Tdepatrc romuU


Uctiiltrqiio piii dijs adultcria difpU^
cerc

fuo

ipfi

ueneri

non Ikerc.Tit utrun<^

firmatum eft auctozitatcromana.TLc q^ enim minus credidit recctio: cefar autamucnercm^g^patrcm antiquio:

boium:q

in feipfis concozditcr fe

runt.Si auiem falfa funt:


pofTunt
irafri ueris
falfis

na fic ^de
buma'

aoulicnjs

romulus martem.
>c fcnteniia uarronis
cfTc di}:it: ut fc
: qua unle bomincs dqs genitos

nisrqui ctiam

6kctat fuis.lDuc

accedu^qin

fi

illud

de marte nd acdi-'

wr: ut boc quocp de uencre nd crcda


tur.Tlulb diuini concubitus obicntu

mentianiur.cap.iig.

it

1 mairis romulicaufa dcfcnditur.fu autem faccroos ilia ucftalis: 1 idco


flagitittjiq' in

3j:erit aliquis ita


;

nc tu

ifta cre^

dqmagis inromanosfacnlcgujiltcl
troianos paridis adul'

dis go uero ifta non creoo. Tlam 1 uir ooctin*imus cozum uarro
falfa

terium uindicarc debucruni.


ipfi

Tlam 1

bcc cfle:^uis non audcnf ncq3 fi

romani atiqui

in ftupro dciecfas

dcntcr:penc tamen fatetur.


clTe cittitatibus dicit
:

5cd utile

ueftalcs faccrooics uiuas ctiam dcfo'

ut fc uiri fottes

dicbant:adultcras autc fcias quauia

etiam

fi

falfum

fit ej:

dtjs genitos cffe

aliqua danatiocnulla

credic: ui co

mooo animus buman'

uclut dtuinc ftirpis fiduciam gcrcns: rc9

tri motc pb:te bant.uf(^adcograuiu3 fcucriufq^ uidicada putabant adyta diuina q> bu-

magnas aggredicndas prefumat

mana cubilia uindicabant.

audacius;agatucbemetiu8:7 ob boc

v^

LIBER

>c

pamcidio romuli : q6 dq non

bc cucrfione i[q quod daj: mari|


:

utndicarut.cap.vi.

ftmbria c^it.cap.vg.
coufcp pec

ft

liud
cara

adt)cio:qUia

(i

rtc cnim duiUbue iam bclbs


fcateniibus quid

bominum illiB numinibua

mifcrum com
cuertc

difplicerer^utoffcnfiparidia facto dc

mifcrat ilium: ut a ftmbria mariana^

dcfcrtam troia^ fcrro igniqj oonaict:


rr.agis

rum partium bominc peflimo


g^

eo8 contra

romanoe moucrct
illufue

retur:multo fcrociue atcp crudelius

romulifrateroccifue:^contra troia

olim a grccie.^Tlam tunc i mulri i^

nos grccue maritue


t!8

magie

ir

dc fugcrunt-zmulricapriuati faltcm
in feruitutc

ritarct parricidium nafccnrie:^'

igna

ui^nt

poiio autcm
:

adulrcnu

ciuitatie

Tlec ad
:

cam

fimbria priue edictum propofuit

nc

quam nuc agimue intercft ut^ boc ficri romur iulTeit:aut zomul" fcccit:
q6 mhi impudenria negant:mrri pu'
oo:e dubit3t:mrti oolo:e diflfimrant.
Tlcc no8 itac^ in ea re
diligenti'*

cui parcerct': arcp urbe tota cJctofcp

inca bomice

icedio cocrcmauit.l^oc
:

re^ic

da p mrtojs fcripto:um pcrpenfa tcfti monia demoremur :omuli fratrc^ pa bm conftat occifum: non ab bofhb": non ab alicnie. Si aiit pcrpctrauit at
impcraflit
it

boc romul" magis ipfc fu-' romano^:q' parie troiaop caput,


:

mcruit ilium non a grcde quoe fua irritaucrat iniquitatc: fcd a romanis quos fua cabmitatc propagauerat. dge illie communibue ad bcc repellc da nibil iuuanribue: fiuc quod ucru; cft nibil oalcnribue.Tlunquid t tunc flbfccflczc omnce adyrie arifcp relic^ tie dq:quibus illud oppidum ftcterat
poft anriquoe grcco;^ ignce ruinafcp

ur igitur troianie (ram dco:um p:o uocauit illc alicnc coniu^is rapto: r
co:undcm dco:um tutcUm romania
inuitauitiftefuifratrie

rcparatum.'Si aut abfccflcrant:

cam

e^ncto:.

Si

tditoiioppidanopqmdecpto iuenio meL'o:em:tanto detcriozem dco:um. 3Ui cim contra fimbriam poztae cbu
fcrant.uf (flk fcruarct integci duita-'

flutillud fcelue a facto ipioq^

romuU

alienu5eft:q6 debuit utic^ uindica:i:

ti:bicco8 irat" incedit:ucl porius pci

quod tota bcc illa ciuitae fecit: quod


tota confcnfit:-! non ia fratre^fj p:em

tuB cjcrinrit.Sdbuc autem melio:um

quod

pcius

eft occidit.

utcrqj cij fuit

prium cmilid fylla duj: fiuKadbuc ar mis rcmpublicam recupare molicba^

condito::ubi alter fcelere ablatus i n

tunbo^ bono^ initio;? nondum ma


lo6 cucnrua b3buit.<luid crgo mcU''

pcrmiflua eelTc rcgnato:.' Tlon cft uc flrbitro: quod dicatur quid mali tro^
ia mcrucrit:ut

ue

riucs illiue urbie faccre potuerut:

cim d^

dcfercret:

pofTctC|:tingut:tquidboni

quo roma uc

quid boncftiue:quid fideliuB:quid :o mana parenrda digniue : Sp mdioti


caufc

eam dt} inbabitaret quo


ri:nifi qr uicri

poflet

augc

romano:um ciuitatem

fcruarc:

iftoe

indc fugcrunt : t fe ad quo9 paritcrdccipcraitcontule


illic

1 co'tra parriddiam romane rctp.pot


tas claudc:c.''3lt boccie inquatii cpid

runt.3mmo ucro 7
fld

manfcrunt:

um ucrfuj fit:attcndat defcnfojcs eo^


rtt.)cferuerunt

C08 mo:e fuo dcciptcooe:^ rurfus

d^ adulteroe

iliocp

cafdcm tcrrae babitarcnt:'r bic eafde artcB falladc fue magis etia exerceoo
maio:ibu8 bono:ibus
glo:iati funt.

flamie ^reco:ji rcliqucrtJt;ut cjceis ci^' ncribuB roma caftio: n9fccrctur.ur

tpoftca defcrucriit candcm duitatcj romania cognatam^non rcbdiantcm

TERTTVS

aducrfus

roma nobile fiUajtfcd iuft^


it

2ln illam paccm quc fub

numa fu
fit.capi^

oubu8 ciuB pambus fidlcotlanlTima p^nimanqp rcruantcm;elq5 dclcnda^


rcliqucrutmon greco;p uiris
difpliccbat
fo;tib'':

dcos

prcflitilTc

crcdcndum

tulum.iji:.

fed uiro fpurcifluno romanojii:' ilut


fi

dqs caufa parti

fyllft''

3icrianumapopiUu rem romuU adiuuilTe

fuccclTo^

crcdunf:

na^trcui feruantea urbc miferi poztaf


claufcrant: cur cidem ff Ue tanta

ut toto rcgni fui tempoze pace berct:

bda

7 iam poztas que bcUis patcze alTolet


clauderct:co merito.f.quo romanis multa facra conftirutt.^Hi vo bomini

^mittebant % prenuntiabatc^Jln % bic


agnofcuntur adulatorea
etiam tunc ab
fcliciu poti'

q^ infcliciu dcfcnfo!ca.'Tlon
eis

crgo

iliuj

pro tato ocio gratubndd

fuit

fi

mo

cum cucitcrctur de
dccipi-'

id rcbus falubribus fcilTct impedcz:


rpniciofilTia curiofitate ncglcctaue

fcrtum cft.Tlam dcmoncs ad

endumfcmpcr
fis

uigilantilTimi

qo

po-'

tucrunt fcccrunt. uerfi9 4ppc i ince

rd dcii ucra pictate pcr^rcrcTluc au tem no ci d^ contukrunt illud ociu^:


f5

omnibus cum oppioo


fb'

fimulacris
tata ruina

folu minerue fimulacf

ciofum

cum minus foztaffc dcccpilTcnt:fio mimc rcppiffent. 'Q.uito dm

templiilliu6:utfcribit liuiuo intcgru


ftctilVe

perbibctur. Tlon ut ducretur dg patnj:quo:um fcmpcr fb' numinc troia eft ad cozum budcm:f5 nc dicc^

minus eum occupatum inucucrunt: tamo magis ipfioccupaucrut.Tla cjd iUc moUtus kv.t quibns artibus trcs
dcos
fibi ucl iUi ciuitati

cofociarc pO''
fi

cjrccffcreomncsadytisanfcp

rclictis

tucrit

uatTO prodit: quod

oomino

dq ad cozum dcfenfioncm. jHud cim polTc pcrmifTi funi:non undc proba


renturpotcntes
:

placucrit:fuo diUgcrius dilTcrcf loco.

XDooo aiit quia dc

beneficqs cozujn

fed

mik

prefentes

conumcerentur.

qo cft:magnum brificium cft pap.S^ detucribrificiumcftplc^ tik^ic\K


al^ fubftdift fupa ingzatos i ncqua.Scd ii boc t magnum bonu dg iUi rome ud pom^ piUo contulcrunt:cur impcno rdano per ipfa tcmpora laudabiUa id nung
roUficut pluuia uitcc^
pofteapreftitcrut; 2ln utiUoracrant

3n dcbuerit
mitti.cap.vii^.

dge

iliacia

roma co^

d
tia

3i3 itaqp iliads poft troie ipfi"

Documctu qua tandcm prudcn roma cuftodicnda commin'a cft;'


quifpiaj

facra

ctj

inftirucrcnf:^

cti

inftituta cc

i^i)ccrit

iam coe rome babi^

Icbrarenm:.'-Ht4 tunc nondti crat: fj

tarc folito8:quanoo ejrpugnanie fim-'

ut cfTcnt addcbat': poftca vo


cft cf ilU

ia crat

bria adAit ilium.Unde

cgo ^zat mi

ut^dclTcnt cuftodicbant'.0,uid ergo

ncruc fimulac5t.'i>cidc fi apud zomaj crantquanoofimbria dclcuitilmm:

quadragintatres

ucl ut alg

uolunt.jcjcpjc.ani in tanta pacc trafac


ti

foztalTeapudilium crant quanoo a


gallia ipfa

funtrcgnantc numa:-: poftea incni

roma capta %

inccnf.i cft.

inftitutisidqfcp ipfis qui ctfde facris

Scd ut fnt auditu acutiffimi motucp


celcrrimi:ad

fucrant inuitati ia prcfidibus atcp tu


tozvb'':^): poft ti

uoccm anfcris

cito redic

muUos annos ab

runt:ut faltcmcapitolinum collcni:c}

rcmanfcrat tucrentur.jCeterii ad alia

urbc condita ufcp ad auguftti unuf ^ magno miraculo cdnieo:at'ann"port

6fcndenda fcrius funt rcdire commo''


niti.

primiibcUupunicu:quo bdUpoztas romani claudcrc potuerunt.

LIBER

3n optandum fucntruttanta bcl


loium rabic romanu augezeturipiiJ:

amiao auplia po:tabant:m3gifcp da


dis q^ accipicndis bcnefic^s amicitiaf

cum eo ftudio quo


di:i quietii
eflc

fub

numa ftuctu;

parabant. >ccen^ bis artib" roa


uit:f5

cre''

potuit i tutu.cap.^

regnantc numa: ut ta Idga pa^

ccrut^t irrucbant iprobi bclbq? teta^

Tl refpondent op nifi alTiduiB fi biqj continuo fucccdennKbeli

bat.'2ln nibil

eo^ fieret ut poflct paj:


cnim bcUis etiam cu}

illa perfiftc.-Si

zomanii ipcriu ta bngc Utccpiri polTj


flugcri:T ta grandi glo:ia diffamari:

ioonca uero ca ut magnii cfCct ipium


cur eflc dcberet inquierum
co:poribu8
ftarura cu fanitate b:c:^
.

: ncc armie arma obuia fcrcbanturquibue modis agc batmtnulla pugna fupati^nuUo mar

tx>ma bceflebatur

Tlone in

tio

impetu terriri fedarct

inimtci; bis

bomind fatius e modicaj


ad molc ali^
afflictionib"

modis fcmp
fi

agcrctur: ut fcper

claufis ia po:ti9 pacata zgnarct^


in poteftare

roma 0.6

qua gigantca ppctuis


f5

ucnirc:nccciipcrucnerifl requicfccre:

non fuir: non crgo roa pacem babuit q'diu d^ co;t: fj g^diu
boies finitimi circiiquacp uolucrunt:

^to gradio:ibu9 mbrie : tanto


aiit

iozibus agiran maltd/ <luid


l(

ma ma
ubi

qui etiam nuUo bcllo prouocauerut.


Tlifi fotfc

cflct

ac n poftus plurimii boni;ft ca


pftzinjcit faluftius
i

dq

talcs et id

boi ucnde au
proprio

tpa pduraret:q

debunt:quod aliue

bomo uoluit fiuc

flit.3gif in initio rcgcetna

t'ri8

nom

noluit.intCTcft cjdcm ia uicio

igq id primii fuit^divfi pe igcniu: alq

co!pu9

cicc:ccbaf:ct

tii

uita boiuj finc

cupiditatc agitab3tur:fua cuiqj faria

placcbat.Jln utta multii augct

i^iii:

malas mentcg quatcnu9 finantur iHi dcmonce uel tcrcrc ucl cxcitarc. Scd fifcmp boc poflrcnt:ncc aUud fccrctio rc ac fupcriou: potcftate cotra co^ co
natU5 fcpc
rias:
alitcr

dcbuit

fieri

quod uirgiliuB

detcftatur

agcref^fcmpcr in po^

dicen0. t>cteriot ooncc paulat 5 ac de

tedate habcret paces bcHicafcp uictO''

colo: cta9.t bclli rabies' 1


ceflit biidi.-'9ed

amo

fuc

quc fcmp

fere

pcrbumanoium
qua9
uij:
rii

planc p:o tantie belf

8nimo:um morus

accidunr:

fufccptis

gcftis iufla defcnfio

roma

pleriicp corra eo;t fxcri uoluntate non

no;2

eft:g'

izjuentibue fibiimpo:tunc

foln fabule multa mctientce: 1

vi

inimicie

i(ii\t

cogebat nonauiditae a

flliquid uclindicantes ucl fignifican^

dipifccndc laudis

bumane:

f^ necefli^
fit

te8:fed etiam ipfa


biftotia,

romana confitctur

tas tucnde falutie 1 libcrtatig.^ta

plane:na5 pofl^ ree

co^
:

ficat fcribit

ipfc faluftiu9 legibu9:mo:ibu9:agri8


flucta:fati9 profpcra
fatifcp

bc

fimulacro cumani apoUinfe:

pollcns

uidebat':ficutiplcracp

moitalium ba

cuiue fletue freditU9 cladcm grccozu quib' opitulari ii potat idicaf.cap.^i.

bentur. inuidia cx opulentia o:ta cft. 3gitur rcgee populicp finitimi bello

cos tcntarc
eflc.1Tam
fl

pauci

cj:

amtcis
pcrailfi

aujcilio
:

ceteri

metu

longc

flriftonicii

cp.n.aliiJdc apoUo ille cuma^ nu9 fii advfue bacccoa :cgenqj a romanis bcllarct':quatri

periculie abcrant.3lt

romani Domi

duo

fieaiffe

nuntiatus

i.

Oaio^di^

tniliicc^ itenti:feftinare:p3rarc alqf:


flliu

gio arufpiccs tcrriti:cum id fimulac?t


in ntarc putauiflfent cflc |tjtiendum:

bo^tari^boftib" obuia ire:liberta

te:p:ia3:pcntefcp

armig

tegere. "Jboft

ctimani
tale

fcftcs iVccfleriit arcp

retuk;tt

ubipicr4Vtutc^pulcrant:forq9 arqj

prodigium 1 antiocbi : pcrfidia

TERTIVS

bdlo m code applruilTc figmmto.t qt romanis felicif prouemfTet:q: fcna


tufconfulco eide apolliru fua

cpidauro abiuit

romam ut pcritifli^ mu9 mcdicu9 in urbc nobilifl*ima ar^


:

oona

ce

mifd tcftati funt.Xunc ucro pitiozes


accitiarufpices refpoderuf.fimulacri

ftpoUmia
nie:

flctu io^fperum eflc roma^ quoniam cumana colonia greca

tcm gloiiofiug epTCcret.IDatcr aiJte deo:um nefcio undc nata pcncftrinu^ montcm infcdit.3ndignum eim erat: ut cum ciu9 fiUu9 iam coUi capitolio
prefideret:adbuc ipfa in loco ignobfi
latitaret,

cet^fuift^ tcrris

un acdtus

eet id c ipi

0.uc tamcn U omnium deo


fccuta
cft
:

^rcdc 1 luctu 7 cUde apoUincm (igni


ficalTc

rum mater cftinon


flUos
prccefl"it ctia^

folu5 ro

bcinde nioj: regcm ariftonicum uictii i captum c?ic nun-' tiitum cfl:quc5 uinci utii^ apoUo no
ploiante
.

mam quofdam fiUos fuo9


fane
fi

ucrum 7
:

fccuturos.IDizo:

ipfa pcpcrit cf noccpbalnm

lebat 7 colebat:t

boc fui lapidia ctia Uchqmie indicabat.Undcnon ufcp^ quacp incongruc:gnii9 fabulofis : ifi ucritatis fimilibua mojcs demonum dcfcribunturcarmibuspoetaru. Ila
camillam diana ooluitapud uizgihn:

longc poftea uenitcjc cgypto:

Utrum
unde

ctiam dca fcbzis cxUla nata fir.nidcit


cfculapius proncpos cius.Scd

cunc^ nata fit:non opino:audcbut ca

ignobilcm dicerc dq pcrcgrini

riuem romanam.Sub boc tot


pfidio:quo9 numcrarc quis

dcam dcom
:

7 pallantcm motitu^ bcrculcs flcuit. "binc fo:talTi9 7 numa pompilius pa cc abundans.fcd quo oonantc ncfcief
ncc rcquircn9:cu5 cogitaret ociofus:

poteft:" i^

digcnas 7 aUenigcnnsicclcftcB

terrc^

ftrc9:infcrno3:maiino9:fontano9:flu
uiale9:7 ut uarro dicit ccrtcs atcp in^

quibu9

nam dqs tucndam romanaj


:

falutcm rcgnuncp committeret

ncc

uerum iUum atq? impotentcm fum

deum curarc opinaretur ifta

terrcna:

atcp rccolerct troianos dcos: qt09 c^

omnibufcp gcncribus 60:5^: aiaUbu9 marcs 7 feta9.Sub bocergotot deo^prefidio coftimta roma:nont3mmagni9 1 bo:rendi9 tladib' : quale9 qc multi9 pauca9 co
certo9:in
ficut in

ncaa aducj:crat:nc(^ troianum : nccp lauinicnfc ab ipfo cnca conditu Kgnu


diu confcruarc
potuifl^e: alio9 proui''
illis

mcmorabo:
Tlimis cni5

agitari affligicp dcbm't.

muUo9 dco9 gradi fumo


facri-'

fuo lang' figno dato ad tuitioncm co


gregaucrat.quib" tcpla:aUaria:
ficia:faccrD0tc9 inftitucnoo atcp pbe^'

dcnoos
fiue qui

cj:iflimauit:quo9

poiib":

cum romulo iam romam tra

qusoocp alba cvfa fucrat tranfituri:f taq fugiriuia cuftodes ad


ficraftt:fmc

Do:fumu ^o
fta
cii

dcti: cui

uni bcc

rite

gc^

dcbcnt'olTcndcrct.t fehcio: c^dc^

bibcrct:ur tang> inualidig adiutoics.

paucio:ibu9 uirit.Scd quato

ma^
pli

io: facta cSiciXt

naui nauta9:tato

dcoa romani prctcz ccJftitutionenumeadiccerint: quozu^

Q.uant08

fibi

re9 adbibcoos putauit:crcoo dcfpa9

paucioics iUo9 fub quib'


pcio:i9
ccre

ccSpatione
fuffi^

C09 nucrofita9 nibil iuucrit.cap.^g.

nitcmcUu9 uixcrat: non

ad opirnbndu graditati fuc."Jb:i


:

c big

facrie

tii

roa dignata e

cflccontcntarqucta multaiUic

mo eim fB ipfis rcgibus cyccpto nu^ ma pompilio:dc quo iam fupra locu^
tu9 fum:quantum
fi

pompilius conftitucrat. Tl.imiprius

maUim

difco:dio^

fummum tcmplum nondu

babcbat

certaminis fuiKquod

fi-atrcj

romu

iouia. "Rcx cjppctarquiniua ibi capi''

U cocgit occidii

tolium fabricauit6fculap.U9 dut sb

LIBER-

Oluo iu:: quo fcdae romani opti


nueruncpritnti couiugia.capitulunt

timebant:rcdeuntibu9 t)oIebat:nec \i

mo:e biites Ubc^t ncc ooloicm.Tlam p^i intaito ciuitt:^pinquo:u5:frarjt:


parentum:autpiecruaabantur: aut crudeUterletabaiuruiaozqs marito^

Uomo nec tuno


ia fouebat

q cii ioue fuo roanoe re^ drios ge-'

uenue ipa eneados fa os potuit adiuuare : ut bono <i equo moie cdiugia mcrcrent': cladcfcp tata
tec^ togatarnec
trruit

rum.l3uc acccdebat : <f ut funt altna beUo^:alique parentum ferro amifc runt uiroe: alictp utro;;tcp ferro n pa rentcs i uiros. Tktp enim a apud ro

buiua inopic: ut ca oolo rapct:


iiuria

mojicp copcllcrent pugnarc cn focezif

manos parua fuerunt iUa difcnmia. Siquide ad obfidtone quoq3 pucntu


e duitatts^cUufifcp po:ti6

fuis^-rmifefcminenondumej:
nc ootarentur.Jlt cim uiccrunt
conrtictationc

k tucbaf.

maritia condliarc:iam parcntiJ fagui


i

duibus oolo aptis admilTifqj bofti^


bu6 itra mcnia:in ipfo fo:o fcclcrata 1 nimis atroj: inte: gcneros foccrofcp pugna comifta c:i rapto:e8 iUi et i\x!^ abat : 7 crcbrofugieies intra oomos
fuas:t grauius fedabat pnftinas: g"'
uis 1 ipfas pudcndas lugcndaftp uic
to:ia8
. "bic cim romulus de fuoium iam uirtutc dcfpcrans iouc Togauit

bac

romani uicinos fuos.


q

0.uati8 1 g-multia utrinq^ uulncrib'*


ac funeribua tam ^ipinquo^ finium
i(tc

i con

alctoik c6ftitaunt."f>rop^

tcrunum cefarcm focerum:-! unu ge' ncrum ciu9 pompeium: iam moztua cefaris fiUa u]co:e pompcg: quanto r
qf iufto oolo:i9 iltinctu

lucanus

cj:cla.

ut ftarent:atcp

ille
.

bac occafujc nome

mat.Bclla per ematbios plus


lia

qp dui''

ftatotis inucnit

Tle^nis jrflfct tanti

campo3:3ufcp datum fccleri cani^ mus.Uiccrdf ergoromani: utftrage rocero:um manibud crucntis ab co{
filiabus amplcjrus milerabiles eytoi''

maU:

nifi

rapte iUe laccratis crintbus

emicaret:t prouolutc parcntibusirs.

eo:um iuftijlTtmam non armis uictri'^ cibus:fcd fuppUd pietate fedaret. tx.
indetitumtatium regcm fabino:um focuim rcgni romuUxs fcrrc copuUuf
cft:germ3ni confo:ti8 impaticns
:

querennncc illc audercnt flcre patrcs


occifos^neoircndcrcntuictoics mari

tos:que adbuc illis pugnantibus p:o quibus facercnt uota ncfcicbant.Xa-' libus nuptQs populumtomanum no ucn' fcd bcUona ootauit:aut fottalTif alecto illa infcma furia iam cis faucn
tc

fed

quanoo 1 iftum diu tolcrarct: cj Vxm

gcmmuncp non pertuUt.-'Unde 1 ipfo


intcrfecto ut

maio: dcus cflen rcgnuj


ifta

folus obtiuit.XJue funt

iura

nup

iunoe plus in tUos babuit licmtic:

tiarum:que irritamcnta bcUo:u5:quc


federa germanitatis :a ffinitatis focie^
:

g^

cum eius

prcctbus contra cnea fuc


fclici"

rat ej:dtata.2lndromacba

cap''

tatis^duiinitatis;

tiuata cft:g7 iUa cdiugia


ferunt:liCt fcruilcs:

romana nup

tot dqs tuto:ibus iura duitans.-'

tamen poft cins amplcjcus nuUuj troianop pyrrbus ocndit.llomani autcm foccros intcr
ficicbant in

dcsg^tabincdici
nifi

Oiue poftremo fub Ui^ tq^muUa poflent:

quc fupa-funt noftra curaret inte

t\o:i fcrmo in

aUa fcftinaret.

prelqs^quo^

ia fUias

ant
ibe imptctate bcUi

plcjcabantur in tbalamis.JUa uicto:i


115c{ita

quod albais ro

oolcre

tantum fuo^i mo:ce po

tnani intulcrunc:t de oominandi Ubt


dine sdepca uicto:ta.cap.]ciiq.

tuitnontimcrcillefociate bcUantib'*

parcntu fuop mo^tes^cedctib" uiria

TERTIVS

Uid deide p" ntttni ftJ

alqe

rc

(mpetremus

afFcctu: ut feca

fponfum

gib^^/OLuanto ntalo nonfolu^


fuo: fj cctam

romano^ in belld albai


uidelicet

fuu a fratre fuo percmptu (inc crie fle iierit:fi uiri boftcs a fc uictos etia cu>
laude fleuerunt.rgo fponfo a fratrc illata moztcm qii feia illa flcbat: tunc
fe

^uocati funcOLuia

pa^ nu^

me um longa mluerat: quam crebrc


ftrages romanialbanicp fuerunt cjxr
citua:

contra

m:em ciuitatc

tanta ftrage

2llba nac^

i utriufq? cominutio ciuitatis. illa qua filius cncc crcauit

bellalTcr tata binc i inde cognati a\x


oiis cfTufione uicifle gaudcbat

8fcaniu9:romc mater propioi ipfa:y


rroia a tullo boftilio rcgc^uocata cd

<luid mibi obtendit

wma. nom laudis no'


obftaculis ifa^

mqj uicrozic.^^Rcmoris
nuda pefcntmuda
cebatunnulla
ta^:

flipitXonfiigca adit i affticta e i

affti

ne opioni8:facinora nuda ccmanrur:


iudiccntu:.

multo^ cedcret pari dcfec tione ccuaminum.Xunc eucnni bclU


>at:ooncc

aufa

dicatur albc:ficut ttoie adultcrium di

de tergcminis binc at^p inde frarnb' pbcuitc^iri: a romaia tree boratq:

Xm ut dcfidcs
3II0 itac^ uitio

nuUa fimif inaciC mouct tuUus in arma

ab alblis aute trcd curiat^pccfre^t:


a curiarqs tribus duo boatq: ab uno aatboratiotrcscuriatqfupati iq:''
rincti fiit.Jta

uiros:t iam defucta triupbis agmia.


fodalis beUiatcp cognati:
faluftius

tm fcclus ppctratd cft quod uitio


attigit.

roa qctitit ixictrij: ea cla^


:

magnii tzafcute:

u
bo^

dc et i ccrtamtc ep-cmo ut dc (cj: ui^


uis unu3 rcdirct

enim laudans brcuiter antiquiora cS


mcmoraflTct tepora:quanoo uita
cuicp fatis placebant.poftca

oomu. ui danu

in

utrifcpi^^tti luctus:nifi ence fti:pi:nifi

minu fine cupiditate agitabatu::? fua


vo imft

afcanq poftei9:nifi^li ucneris: nidne

potibus iouis.-^Tlam r boc plulq' ciui

q in afia cyrus :in gm:ia lacedemong


1 atbenienfes ccpcre urbcs atcp naiio
ncs fubigcre:libidinediiandi caufam

k bcllum fiiit:qii fiUa ciuitas cuj dui^


tatc

matre pugnauit

ilcccfTit

aliud

buic tcrgcmio?2 pugnc


(p bo!rendu5

ultie atroj:

af

beUibabcre:ma^iamglo:iai

magno

malum. Tlam ut crant


:

ipcrio putarc:t cctera:que ipfe iditnc

abo populi prius amici


fata fucrat

uicini cjppe

rat diccre. ZJDibi bucufc^ fatis

atqj cognari uni curiatiomm dcfpon^

ucrba pofuiflTc.l^bioo

boratiomm
i

foioj.l^cc

po

magnis malis

agitat

fit cC ifta oominadi 1 contcrit gcn"

ftca g fponfi fpolia

uicto:e fratrc co

fpepit:ab eode fratrc

qm flcuit occifa

buanu^. "bac libidmc roma tunc uic ta alba5 fc uiciflfc triumpbabat: 1 fui
fcclcris laude^ glozi^m nominabat: quonia^ laudatu: inquit fcKptura no

i.bumanio: buius unius fcie:q^ uni^ uerfi populi romani mibi uidet7uift*e flffcctu9.3lla que m^ ia fi6 media rc
tincbat:aut fo:tc et ip} fic^ ooles

ftra peccato: in dcfidcr^s aic fuc:

1q

4 f5

iniqua gcrit bencdicitur.fallacia igit

occidcrat:cui fozo:e promifcrat:puto


cp

tcgmia 1 occptoic dalbatiocs aufcrat


ft

non culpabritcr flcucrit. Unde cim apud uirgilium:pius cncas budabili tcr oolcr boftcm ctia fua pcrcmptum

rcb*:ut (inosxo infpiciat'e]camic.Tlc

mo mibi dicat

magn"

iUcatqj'illc:4a

cum iUo 1 illo pugnauit 7

mmu.Undc marcellus fyracufanam


ciititarcm rccolcns cius

pauloantccul

mc 1 glo:iam fub manud fuas fubito


concidiflrc:coemcogita9 coditioc^ fU^

uicit . Ibu' gnant etia^ gladiato:c8:uincut t ipfi: babct prcmia budis 1 iUa crudclitaf. S5 puto ee fati" cuiufl^ incrtie pcnas

luere:^ iUo;p armo;: glo:iam qrere:

ro mifcratus e

<Xucfo ab

bumano

n tfi fi in arena proccderet pugnaturi

LIBER

intcr

k gbdiatozcsrquo;* altcr cct fi^


auferret:''Q.BO er

itep- atcp

Itc^ confcctatite;? itc^q? p"

liu8 altcr pater eiVctitalc fpcctaculutn

fcdu9 1 pacc

quis fcrrcKquis uo

iter generoe i foccros 7 eo^ ftirpem pofterofcp repctita.Tlofi

go gloziofum

alftus

mis aUius

filie

nuitatts intcr fe armo?t potuit ce ccr^


tamc.-^Jin idco diucrfu fuit q> arca ul^
la

puu3 indiciii calamitatie buiue fuit: q> poztas bcUi nuUue claufit ilbzum
0.uali6
fltc^

gladiato;^:^^ in
to?^ funcribus

non fait:7 latiozcs campi no duo; duobue popuUs mul implebantmec ampbi
tiic

romanozum regum

uita

qcitue fiierit.cap.|:v.
t

tbcatzo cingebantur illa ccrtaminaif^

Uir ergo
fidib''

illof fb tot dqe


:

prC

uniucrfo ozbi,^t

uiuis i pofterie
ipiu fpec^

in pace rcgnauit

ipfoiji

quoufcp

ifta

fama pozrigif

taculum pbebaf.Uim tH patiebantur Ihidq fui dq illi prcfidee impcrq rda^


txiii

flut regum qui ejcitue fiiicrunt/i^e ro^ mulo uideritadulatio fabulofa : qua

pcrbibctur rcccptue in ceUtm


rint

Uide''

talium certaminiJ tang' tbcatzid

cjdam fcriptozee eozum:quieum

fpectatozes: odec bozatio^t foroz^pi

f)ropter fcrocitatcm a fcnatu difccrp^

curiatios tres pcremptos et ipfa idA

duobuf neminua beret moztio et roma quc uicerat. t>cide ad


X altcri partefratcmo fcrro
:

fzatribu9 addcrctur

(um efl^e di^erunttfuboznatuc^ ncfcio quem iuUum proculum:qui cum fibf popu lo mandaflfe romano: ut intcr numia
apparuifl^e diccret:eumcp pcr fc

fructu uictozie alba fb'uerfa e.Ubi

p**

coUTetur:eocp

moco popuUij qui co


^lcciderat

iIiu5:quod greci eucrterot i pofl laui^

tra fcnatum itumefcereccpcrat rcpzcf

nium: ubi

rej:

btinus eneam rcge pe^


i-'

fum atcp fcdatum,


curfue
eflFcct35

cnim i

grinum
tio loco

atqp fugitiuum cdftituerat:

foUe defcctio:quam ccrta ratione fut


impcrita ncfciee

babitaucrant numina

illa

tzo

mM

ian3.Scd mozc fuo eriam indcii fof


taflTe

migrauerlt:i6 deleta LOifccffc^'


dq;q"bue

rant uidclicctomnco adftis anfa^ rc


lictis

taoo mcntis zomuU tbucbat. 0.uaft ^o fi luctus ille folie fiiiflcn ri magis 10 credi dcbet ocdfue: ipmqs fcc^ ai?-'
rionccciam
ficut reva fact eft cii

impium illud ftcterat.


:

t>ifccffcmt fanc:eccc ia tcrtio

ut ci

dmmi Uiminis indicatu. oominue cm^^


obfcurationcm
pafcba iu

quarto roma^uidentifl"ime credcrcf. t>ifplicuerat cnim t alba: ubi amuU'*

fipis c czudcUtatc atc^ impietate iude

orum

Ouam folis
ff

fmtrc^troma placucrar: ubi zomulua ocdfo fratrercgfiaucrat.S^


cjrpulfo

non ejc canonico

demm curfu acd''

difle fatis oiidit:q? tiic erat

afi^ alba diruerctur tranffufua

cft i^

deo^.Tlam plena Iiia pafcbe foUem''


nitas agit."Regrari9
aiit

quiunt ppta ctus


cp

in

lomaiut cx utra^

foUe ofcctio

una ciuitaB ficzei.fto ita factu fit: urbs tfi illa afcang rcgnum: -r tcrtiuj oomiciliumtroiano^tdeo^ ab urbe
c

non

nifi lac

finccontingit.Satis i ri^

cero illam intcr deos romuUfccpto^c^

putata^ magis fignificat

cfle g> facta:

nurcr cucrfa efl. t ut beUi zUqe duobue popuUs unum faccrcnt mi-' ferabilc coagulum multue antc fufuf utriufqj fanguis fuit.41uid iam figil
fiUa
toti-'

g^oo tlaudans
fcipionifqj

cum in Iibiis dc rcp.


:

fermene
:

tantum eft in^t


fubito folc ob^'

confccutus

ut

cum

laiimdicam: fcd cctcris rcgibue

cns cadc belU renouata:quc uictozqf


finita

fcuzato non compamiflet: deozum in numero coUocatus pittaretur: qttam opinioncm nemo ug> moztaUs afle^

uidebantur: i tanfie ftragibus

potuit fmc e;ami3 vtutis gri4.0.uocl

TERTIVS

eucem didr eum (vbito noti comparu


iffcfifecto (bi intelUgirunautuiolcaa

mterfectide regnatl^infup multia belf


ttictozqfcp

tanpeftansrautccdis facinozifc^

(ectc

manubgs capitoUa fabricante:

triumpbatc^idebellomm ri ab^

tu.TlS t Iq fcripto:c9 co^defectioni


folis

fcedeteaifed pittee manctefcp ui6rat:

adduntetia fubita tepefUtcm. q


fceleri

1 rege fuu ioue i illo aUilTimo templo


boceiopcparriddefibipfuicre atcp
regnare perpelTi funt.flecp
meritis urbe in
ci5

pfcao autoccafione
quippe etiam
boflilio

prebuit:

aut romulii ipfa cofumpfit. t>e tulio


:

adbuc

qui tertius a

inocee capitoUd iHrajitn poflea

mat

romulo icj: ftut:qui 7 ipfe fulmine ab fumptus e:dicit in eifdem libris Idem cicero propterca t iftu non creditum
inter

puUus e:f5 ad ipfd tgnd

quo copitoUu^ fabricftrer.immanif

fimi fceleria ppetraride peruenit.

deos receptum

tali

motte quia
:

uero

0.6 eum romani regno poflea depu^


menibus
ciuita''
:

fottaffc
idefl

quod erat in romulo ^batuj


: fi

lerunt:ac fccluferunt

pcrfuafum: romani uulgare no^

ti9:non ipfius dc lucrctie fhipro


filq

fei

lucruntiideutli facere

boc i

alteri
i

pcccatu fuit:iUo n folu nefcietcf$


.

facile tribueret'. t>icit etia^ aperte

in

etiam abfcntc commifTum


ciuitate tunc

ilrdeam

3Ud qui banc urbe codidit romulum ad dcos immoualee beiuo


uectiuis
.

oppugnabat:-! pro ppfo

romao belUi gcrcbat.Tlefcimus quid


faceret
fi

lcntia

famacp fuftulimu3:ut non ucte factum:f5proptcr merita uirtutia ef


bcniuolcntia iactatii diffamatucp

adeius notitia^

flagitiu fil^
cittf

defcrrctur.t tamcn incicpU>rato

mo

iudido 1 icjrpato

ftrarct.^n boitenfio uero dialogo cu

ademit impmu5:'r rccepto qcerdtu a quo de


fci-i

d populus
ddnde

de

folia

canonida dcfcctionib" loqrc^


cffiiciat

iufTus e(l:cUufi9

poitis

tur:ut eafdcm inquit tcncbras

(mt pafTi intrarc redcuntcm.


no9

3lt iUc

quas

cffecit in interitu

romuli: qui in
.

pofl beUa grauifTima dtbtts eofde roft


cocitatig finitimis att:iuinpof^ft

obfcuratione folia cH cffectue


bic timuit

ertc

mime intcritum bois dicc:


cp

g^ defcas

ab cis quo;^ fidebat au^io

Uudatoz fu it.cteri ani rcgca populi romani c^' cepto numa pompilio i anco martio
quia dtfputato: magid qui mozbo intcricrunt
ecitua
flilius uicto
:

regnu redpe n uaUiit: i oppioo tufcro rome uidno quatuozdedm ut fert'art

no8 puata uita i^et'


:e

babuit:-!

cii

\x%o

q^bojrenoos

pfcnuitoptabfioe fo:talTi9 edtu:gf

babucrunt.XuUu9 ut dijri bo''


t cucrfo: albc:cu tota oo
fuideccflroiis filios

focer du9:genc:i fui fadno:c nec igno

rante fiUa ficut perbibet' e^tict"


tn
illd

Tlec

mo fua fulminc concrcmatua e.t^nf^


cu3 t.^rquim" pcr
intcrcmprus
e.

tarquinium romani crudclcm

autfcclcratujf^fupbtt appeUaueyt:
fedfoitalTis :cgioe

Scruiua tuUus gcncr


ci fuccelTit

dus faltua^aUafu
fui

ipfiua t.arquinq fupbi qui

pcrbia no fcrctcs.Tla fceUis ocdfi ab

in

rcgnum nefario

fcclerc occifus eft.

eo foceri optimi fgis


tepferut:ut
cii

ufcpadeo co'

Ilcc difcclTc adf tis arifcp rcUctis dq:

rcge fuu facc:ct:ubi

mi

tanto in optimu ilUus

popuU rcgcm
boc

roifinonfcclcre grauio^ mercedem

parricidio ppctrato:quo9 drit ut

tantam tanfo
difcclTc

fceleri

reddiderunt: nec

niifcrc troie facerct^eacp grecis diruc^'

adf tia

arifcp reUctis dq.Tlifi

d.ici:ured3cp reUnqrct:adultio fuilTc


p.iridie

fo:te quifpia (ic dcfendat iftoa

deos

comotoe

S5 ifup intcrfccto

ut dicat cos io mafifTc r6c:quo pofTet

fc

focero t.\:cjniu9 ipc fuccdTit.lDuc

roanos magie punirc fupplic^a


b/ifia^s adittua::feducetes

q>

di^ lUi

nefarium parricidam foceri

eo8 uauia

LIBER

ufctoiqs tbcllis grauinrimfe contcrc^


fuic roano^ uiu fub rcgibuf bucUbiU tpc iUius rcip.ufqi ad qrpul

t.i
>:it:

ran^ ad cofolandu inkMcl

hW^

KS.lDtc

Uincct amo patrtc:lauducp imm-'

fionc tajquinq fupcrbip duccntos

fc:

mc T quadragmta i trcs annosrcum


multo fanguic Ttantiscmptecalamitatibue : iujrta illud ipend itra.j:j^ a\> urbc miliaria dilarducnnt:quantum Ipacium abfit
illc

cupioo.Tlonnem boc bruto ^ i iv Uo6 occidit^t a fe pcuflb bofti i ftUo tatqumq i mutuo pcrcufTus fupuiue
fa

omnce

utcto:ic ta^

non potuiticic^ potiu6


ccntia uindicata: qui

ipfc tarq'niu8

fupcrttipt:collatim colUge uidcftno

ut falcem aUcuius gctuleciuitatis nec


tcrritouo

bonu6 dui6 ob boc tarqnio pulfo paiTus c. q6 tfran nu6 ipfe tarquinitts^Tlam i ide b^ttt"
confanguineue tarqni;
fuifTc

comparcmus.

pbibef:

fcdcoUarinuuideUcctfimiUtuoo noif

>cpinmi6 apud tomanos confuU

prefTtt:q:

eriam tarquinius uocabat'.

bU6:quo:um alter altcrum patioa pe^


puUt: mojrq? romcpoft atrocilTima
parricidia a uulncrato mtergt bofte

ZDutare ergo nome non patriam co


gcrctu::poft:cmo in cius nominc boc

uocabulum minus efTct:


tinus
q?

IttrittS

colla

Uttlneratu8.cap.pji.

fmc uUo

tmmo uocaret^.Sjio' no amifit demmto pofi^ amittcrc:

Utc tcpo:t adijdamus

h tepus

ttt

1 bono!e primtts con'ttl:t ciuitate

iltHquoufq^dicit lUcfaluPtius

equo 1 modeflo lure agit^tuidii mct" a tarqumio i grauc bcUu cu bctruiia


pofitu e.0.uddiu cim bctzufd tarqui

bonus duis carcre ittbcretttr.ria ne iftaeftgloiia iunq bruu dctcftanda


:

iniquita^:-! nibilo uriUs rdp.-^iEtcnaj

ne ad banc ppetrada
lattducp

nio rcdire

m rcgnu consnti

opitulati

amo: p:ic: immenfa cupioo/3a ei:pulfo


ttictt
:

funt:graui bello
dicit

roma pculTa c.3dco


tu(titia: irt

uticp tarquinio tf ranno


brttto crcatus e

conful cum

equo i modcfto iurcgefta remp.

marrius lucrcrie Uiti"

tnetu pmentc:ri pfuadcnte

tarquinitts coUatintts:^ iufte

popur

quo grauilTimo tpcg funcftue ille ati ltU6 fuit:quo pmi confutcd crcati fut ejcpulfa regia potedate : annum ^ppe
fuu5
ri

tnoics in
iniuftc

duc non ncmcn atrcndit: ^

brutus colfcga pnme ac noue


p:i.t
fiit:

iIU^potcftarisiquepofTct: fibocoffe

tu9 ej:bonorafum
iuciu tarquiniii

complcucrunl.Tl3 iunins bru ciccic urbc coUega


.

debatur:noic tantum priuarc: i

puauit 1 bonozc.lDcc mala facta


bec aducrfa acddcrunt:quanoo
rcp.
i

coUatmum >emde mo^ipfeinbclbcccidit mutuiecum boHe uulneribu9:ocdfid a fcipo pmi^ ttts ftlqs fut6 1 ttpti6 fue fratribus:
qf

illa

eo6 p reflitueoo tar^nio coiurafTe

equo i modefto iure agitarum e. Xuc:eriu6 quocp q* in locu bmri fueat fubrog3tu6:mo:bo antcq> idem anuf termiarctu: abfumptue e. 3t9 publi'
ualcriue qui fucccfTcratcolbrino : r marcus boatius qui^ dcfuncro lucrc
tio fuffcctus

cognoucrat.0.uod factum uirgiUus


pofty laudabfiter commcmo:auit:co
tinuo clemter ejcbo:ruit.um enij di
jciflTet

fucrat:annum iUu^ fune

noua bclla moue tes ad pena pulcbra^ Ubertatc uoca^ uit:moj: ddnde ejccbmauit i ait.3nfe
natofcp pater
lij:

:cum atqj

ta:tarcu:q* cofulcs
.

qnq^ ba

buit coplcttcrttnt

O.uo anno ipfms

cdfulatu6 nottii bonote ac potcftatc^


aufpicata erdana rcfp.Xucia dinuto
paulttlu mctttm q:
qttia

tttcijcp fcret

ea facta mio:c8.<liio

libct iquit ea facta pofteri fcrat.i.prc

bclb cdq*eucrar:f5

fcrat 1 g:tollst:4 fiUos.occuUt infcUjc

non grftui pondcrc urgcbant.

TERTIVS

'(boll {nitu

confuUrts imperq qui

latimon ob mcrita in rcp.incdTerant

bu6 mar uqrata fucrit rona refp.dqs n opitulitibus quos coUb3t.ciLp7^.


f
3nito.f.tpe

oibua paritcr co:rupti8

fcd uti cjfqj

bcupletilTimus i iniuriaualidio:: qz

prcfcntiadcfcndebatprobono

ducc

quo cquo Tmodc^


que
cic

batur.lbo^ro

fi illi

fcriptozcs bifto:ic

(to iu: agitatu e: fccuta fut

fldboncftalibcrtate^ptiac arbitrati
funt mala riuitatis

(de faluftius brcuiterficc;cplicat.6e^

^pc no tace^quaj
laudai

bide

feruili

imperio patrea plebem


fe

multi9 locis

magno prcconio

crceredeuitaacquicteerga

rcgio

copulfi funt:cum aliam ucrio:c5

quo

moie 7 inquietudie:fibi igna moliri:illo9 gro pellc:T cetcris c^rtib" foli i ipe^ rio agcre.<luibu8 agitata feuitqe 7 mapime fcno:e oppreffa pkba cum
confulerererga alioB dc uiolitia
alTiduis bcllis tributu i militia fimul

ciucs ctctni legcndi funt no babcrent: c}d no9 faccrc conucnit^quoijt fpcs cp^ to in deo melio: i certio::tanto maio

dcbctclTclibcrtas
tia cb:iflo noflro

cum mala prefcn


:

imputant

ut infir
alicnc''

miorcs impcritio:cfq5 mcntcs


tur ab ea daitxtcin
fclicitcrcp

tolerarct:armatamontcm facriiatc^

auentinum infedit.Xik^ tribunofple bis 7 alia fibi iura parauindifco:dia^ ru 1 ccrtamia utriufcp fini& fiiic fccii^ ddbcllu punicu.0.uki itac^ cgo tan^
tas

qua fola iugitcr uiucndum eft i Tlec in dc^'

oseo:umbo:ribiliorano8 dicimus:
q co:um

qdem aucto:e6:quo8 lcgunf.

morae

uclfcribcne patiar: uriec*


fijitilla

1 prcdicant: q^ooquidcm i ejripfis q diccrcmue accepimu6:i nuUo mooo


dicere uel talia ucl cuncta fulTicimus^

turia afferaj/^luamifa

refp*

tam loga etatcp


no

tot

anos afcp ad

fc*

ciidu beUii puicu^belf fozifec' i^ctate


dcfiflcntibusiT int" difco:fa^d fcdi

Ubi erant ergo lUi dq quipropter cjn guam fallacencp buius mundi felici''
tatem colendi cplTimantur:cum roa'' ni quibug fe colcnooe mcndacilTima
aftutia

rionibufcp duilibus a faluftio breui intimatum e.lbroinde uicto:ie illc no


folida beato^t gaudia fuerunt: fj ina''

ucndicabant tantis calamita^

tibus uc)carcntur.'Ubi erant quanco


ualcriue conful

nia folatia mifc:o?t:'? ad alia atcp aba


tcrribilia

t ab

cj:ulibu9

i Puis

mala fubcunda

illcccbrofa

inccnfam capitolium
tuit cdi iouis q> ilU

cum

dcfcnfaret

incitamcntamimcquicto^. Tlec bie q: bcc dicimus bom romai pude^'


tcfcp

nc
pa

occifu8cft:faciliufcp ipfe

proddTc pc
rcgc:

turba tot numinu

fuccenfcanrq^y dc boc

le

ncc

cum fuo marimo


cuius

atc^

optimo

ucndi funt ncc moncndi:qii cos mini'' mc fucccnfuros ce certi(Timii e. Tlccp


eijgrauius ucl grauio:a dirius aucto

tcmplum Ubcraucratfubucni:;' Ubi erant quanoo dcnfilTimis fati^


:

gata auitas icditionum malis

ribus co?: i

ftilo

i ocio multii ipcs.

Icgatos atbcnas milTos ad lcgcs

cum mu'

O.uib' tii cdifccdia t ipi claboauqtt:

tuadaspaululii^cta oppiret

graui

7 filios fuo8 claborare c6pclliJt.0.ui


ant fucccnfcnt:qn
ccre

mc fcrrct

fi

cgo di

quod faluftius

ait:plurimc tu:bc
bella ciuilia

feditidcQ

t ad poftrcmu

o:ta funtrdii pauci potcntc9:quo:um


in

fame pcftiletiaqj uaflata e.-^Ubi erant quaoo rurfus populus cum famc la^ borarct prcfectum annone primii cre auit:arq5 iUa famc inualcfccntc fpuri U9 cmiU^^qui cfurieti multitudini fru

iT'

gratiam plericp concefTerant

fb'

bo

mta

largit" e igni affectati

crim icur

ncdo pat|t aut plcbis noie driatioes Bffectabant;boi^ i mali ciucs appcl^

rit:tciuf6pfcctiiftati3 pdictato:em

lutium quintum etate dccrcpitum

LIBER-

s quinto fcuilio magro cquitu cd ma pmoTpcricalofifllimo tumultudui''


tatis occifus e.-'Ubi crit
pcftilcntia

uno tpeboftib^^^lucanid^bmtqe: fan'' ninbus : etrafcis 1 fcenonibus gallia

qn immitietc

pmo ab cis lcgati

pepti fut.C>cide ca

mapma ejcpoziaudis inuti


:

ptore opplTuB occratus^fcptcm tnbu


nis cu illo peutib*: 7 militii trcdcdjn

libus populue diu multucp fatigat*:

noua iccriftcmia

quod nung antca


:

milibu8:uel quanoo poflgraucs 1 15

feccrat cicbibcnda arbitratua e

lccti

gae romc fcditionc8:cibu8 ad ultima


plebs ianiculu boHili direptidc fcccfTc

BOt ftcrnebat in bono:c deo^ :uri boc


facjtuclpotiuefacrilcgiu

nom

acce^

raKcwfmalitadiracalamitas

erat:

pitiUbi crat qn pcr.^.cotinuos anoa

m dus

rci

ca

quod in ejtrcmis

picuf

malc pugnloo crebrae 7 magnae cla des ap6 ucios e^crcirus roanus accc
pcrat:nifi^ furiucamillutandc ft5ue

ficn folcbat : dictato: crcaretur bor'


tenfius: qui plebc reuocata in

codcm

magtfTratu c):pirauit: quod nulli dic^


iir d^s iam prcfente cfculapio grauius crimc fuit.^ Xi ucro tam multa bdla ubtc^ aebuemnt:ut inopia milituj^lctar^

nircf^qucm pollca ciuitae ingrata da


nauir.'

tato:i ante conrigcrat:

7 quod

Ubi crant qn galli roma ccpe^

runt;fpoUaucrut.incendcrunt:ccdib*
iplcuczut.-^Ubi erat cd illa infignis pc^

tam ingcnrcm ftragcm 6dit: qua n ille funus camilius ejctictue e:


fiilcntia

illi

qui co

cf proli

gignede uacabant:
rt

ob

egeflate militarc

ualetcs

boc no
rcjc

qui rcmp.ingrata t

uciennbue ante

mc acccperat:
3lcdtu8
etia

milirie confcnbererur.

defendit:^ de gallis poftca uidicauitf

a tarltinis pirrbus

3ndcmbac
elia

pciWetia fccnicoe luoo

grccic tunc ingcnti gTia cclcbratU8:ro

noua pclie:ri cczpozib" roanop: fcd quod cfl multo ptmiriofjus mo:i bu6 intulcrunt.Ubi cratqn aliapcfti lcntia grauis dc ucnenis matronamj e)co:ra crcdita cihquarum fupra fidcj
multa:;2 arcp nobiltum
(i

moice dipbt*
rqti

funt

omni pcfttletia grauiorce:

in caudinas furculae a

fanmribus ob
cuj

mano;t boftts cffcctus e.ui fane dc rcn futuro eucntu confulcnti fatis ur banc apollo fic abiguii oract^ edidit: ut e duobue cfccjd aaidifTct:tpfe diuf nus babcctur.iUt ei^^dico tc pfrrbc ttinccre pofle romanos : ztcp ira liuc pfrrb" a rdanis fiuc rdani a pyrrbo uincercntur: fecums fatidicus utrulj
CTpcrtarei

fefTi:abo cii cjcodtu cdfulce fcdus

cuetum.Cuc tuncT g^bo:

cis fcdu ficcre coacti funt:ita ut cqui-'


tib"

rdanis fcycetis obfidibus datis:

ccteri

ammifTis armis alqfc^ fpoliati

rcnda utnufq; qrcrdrus cladcsti qua tamcfupio: pfrrbue cptitic : utiam poflTct apoUincm^) fuo intcllcctu prc^
dicare diuinu^: nifi projiic alio prclio

priuaticp tcgmibU8:fub iuguboftiu^

coucflimtis fingulis mittcrcnt'.^

Ubi

romani abfccdcrcnt fupcriorcs : arcp


in tanra flragcbcllo:u5 ctia pcfttletia

qn graui
cmnt.'

pcftilctia ceteris laborarib*

multi ctia in cjxrcitu ictu fulmis pcri

grauis
ufq>

e]co:ta cfl

muUcmm.Tlam p:i

Ucl qn cria intcr alia intolcra^ bRs pcfhlcntia cfcubpium ab cpidau ro quafi mcdicij dcii roma aduocare
atq5 adbibcrc compulfa cfl:qm rcgcj

maturos

pt" cdcret grauidc

mo

riebatur.

Ubi fc creoo

efculapius c%^

cufabar.y arcbiat^t fendobftca-iccj


^fitcbatur. Tbccudcs quoc^j fimiUtcr intcribanKita ut iam dcfectuf gcnue aiaUum crcdcrctur.0.uid bycms illa commcmorabiUs tam incrcdibtli itri'^ tnanitatc fcuiens: utntuibus bd^cds

omniu ioue:q' iam diu in capitolio

k''

dcbat multa ftupra quibus aoolcfcef U3caucrat:non pmifcrant foitaffc di"


fccre

mdicini:

ud 015 cdfpirantibua

TERTIVS

altimiie ctia in fo:o pcr dfes.jrl. mafi


tibua:

quotiens

uicti

binc atcp tndc uictocs:

vybma quocpgUciedurarrf:
accidiflTeriq
illa itide

4d boiuj cofupttt c ucl pugnatiii mili


tum:ucl ab armis uacanpw pptbzu^: quanta uis nauium marinis et plqs
opprcfTa:'r diucrfarum tempcft.Ttum

fimie temporib"

iiUf^"
pe
pemit:'

U dipflent.-^-Cluid
ftiletia

ittgens

^diu feuiuit:^multo9

CLnc cum in annu^ alium multo gia uiue tendcre^:fruftra pncc efculapio
aditu

uarictatc

ad libros fibf llmoe.Jn quo generc oraculo^ ficut cicero in libzis


c(t

fummcrfa c: ficnarrarcucl cdmcmorarcconcmur: nibil aliud^ fcripto:ce ctia nos criua biftoicXuc magno mctu pcrturbata romana ci"
uitaa ad remedia

dediuinationccommemorat: magis
mterprctibus ut polTunt fiuc uolunt

uana7 ridcnda cur


fecuUrc9:quo

rcbat

3nftaurati funt q: aucto:itatc

dubia co'iectanb" crcdi folct. Xunccr

libro;t fiby lUno:^ ludi


rii cclcbriras intcr

go

dicru c

cam

cfCc

cam

ptftilcntic: (y

centu anos fucrat

pluritnas edc3 facras multi occupa^

inftituta:fclicio:ibufc^ tcmpib''

meo^
:

t33 priuatim tcncrcnt:fic iterim a

ma

ria ncgligcntcpcricrat
cria ponrificc9

"Rcnouarunt
ifcris

gno impericic ucl defidic crimine efcu


lapius Ubcratuo cft.Undc aute a mf-'
tis

luoo9 facro9

cdc3 illcfucrant occupatc ncmine

ipo9 abolitos ani^ rctrofumelio:ib''. Tlimi:p eim qri renouati funt:tata co


pia mozicntium ditat09 infcros criaj ludcredclcctabat:cuprofecto miferi

probibete:nifi q: tantc

numinum

tut

be diu fruftra fucrat fupplicatu^^atcp (ta paulatim loca defercbai a cultoii'' bu9:ut tanq uacua fine
polTcnt
ulli''

boie9 ipfa rabida bclla 1 crucntas ai^


mofitate9 funcrafcp binc atcp ide
to:ia9

offefioc

bumam'9 faltcm ufib" uedica


pcftilc''

ri.Tlacptucuelutadfcdandi
rcparata: nifi poftca eodcm

uic magnos agcrcnt luoo9 dcmo^' Tli^ num:T optimag epula9 infcro;:.
bil fane miferabiliU9 p:io punico bcl^
lo accidit: q>

tiamdiligcatcr:cpciita fucrunt atcp

mooo nc

romani ita
illc

uicti funt:

gleaa atcp ufurpata latitarer. n utiqj

ut ctia regulu9
uir plane

caperet':cuiu9 in

magnc pcririe uar:oni8 t:ibue:etu::q^ (cr\bcn6 dc edibua facris tam multa


ignorata commcmorat.
clcgans

mo 1 in altero libro mcntioc^ fccius:


magnu9 1 uicto:
antca oo^

5 tdc itcri^
cft.

mito:cp peno|?.<l,ui ctia

ipfii

pmum

non

pcftileticdcpulfio^fjdeo

bellu punicii confcci(Tct:nifi auiditate

rum e^cufatio

procurata

nimia laudi^ t glozic duriozcg cSdic^


tioncQ q> fcrrc polTcnt
fcfTis

artbagi

punicis triucrint fruftra

Ouccladee romanos Tub bdlie deo:um prC

ncnfibus impafTct.^Uiug uirit capri


uitas inopinati(Tima:t fcruitu9 mdi-'

Cid^s qqpaitiQxap.pcii^

gnifTima:T iuratio fidcliffima:^

mos
brit

crudclifTima:fidco9 illoa n cogitcru


i

Smucropunicisbclliscumin utruncp impcrium uicto:ia diu anccps atcp inccrta pcndcrcn po^ puliqj duo pualidi impctus i aUutni
tcr

bcfcere:ue;^ eft q> crci funt

r nd

fanguine.Tlcc mala

illo

tcmpo^: gra^

uifTima intra menia defuaimt.Tlam


c):undante nimi9 ultra

mo:cm fluuio

fo!tilTimo9

t opulentilTimos

agcret:

tyberino

pcnc omnia urbis 'pUna


alq9 uelut ftagno
atqi

quod muniriora rcgna conrrita funt:


que urbce aplc nobilcfcp dcIctc:quot
flfflicte:quot perdite ciuitates
:

fubucrfa funt: alqs impcru quafi tor


renri9 impulfi9
:

g^ldgc

diuturno
fis
.

madcfacris

fubUp
ignis

lactq? tot rcgidca terrccp uaftate

fJn

3ftatn dcinde peftem

LIBER

pemitiofio: fubfccutus e
circa fo;t

:'(J

cozcpns

no tam narrarc bcUa romana:?' rda-'

qbufcp cclfionK:

ctia tcplo

num imperiiJ laudare iftituerut:fimi^


Uo: uicto fuerit illc qui uicit.t>aniba

ucfte fuo
ei

familanfrimo n pcpcin ubi


diligcntilTitna

ucUm utta pcrpctua

k quippc ab bifpania furgcnie:7 pire


ncie

fubi^turionc ligno^rno ta bonoratc

mdttbue fupatis^gaUia tranfcur


uinb'' ciJcta uaftanoo aut fubt

g^danatc uirgics oonare cefucucrat.

fa alptbufc^ diruptietta Idgo circuitu

Xum ucro dlic ignfe no


fcd ctiam fcuiebat.
tciite

tm uiuebat:
cjc''

aucne

Caim impctu
illa fatalia

gcnoo:to:reti9

md itaUe faucib''irrtt''
^multa

uirgmcs

facra

quc

cntc qf cructa bclla gcfta ftJn

iam trc9 i quibus


uitatcarco ab
illo

fucrat prcffcrant ci

pUa:quotics rdani fupati:^multa ad


bofte oppidft dcfeccrut: g^multa cap-'
tft 1 oppzcfla: cp dirc pugne i toriens bannibaU rdana clade gIouofo:f5 bcc

incendio Uberare

pofTent:mcteUu9 pontife;c

n fue quoda

md falutia obUtug irrucng ca fcmiu^


ftulatu9 abripuit.Tlcc^ eim uel ipfuj
ignie agnouitraut ucro erat ibt num: q6 nd etiam fi fiiiffct fugiTTct. "bomo
igitur potius faczis ucHciq? illa

bactenus

>e caneftatitmirabiUter

bozrcnoo malo ^d dica^^Ubi banibal cum eflet crudcUflunue^tamcn tanta


inimico;^ atrocifl"imo;t ccdc fattat"

bomi

ni piodcflc potucrunr.Si aut a fcmct


ipfis

igncm nd repclkbant a duimc.


cS

perbibef.Un rrcs modi'' oe anulo^t auzcojtcartbagine mifin


parriiufftflc

Cttiue tucri falutc^ putabant^iquid

quo

intclligcrcnt

contra ilbs aquaa foimafcp porcrat


fldiuuare^ficut ctiam rce ipfa nibil ca

dignitatc cccidiJTe

ca5 caperet mcnfura

tantam in illo pUo romana:ut faciUuf ^ numeru9:atcp

prozfus potutflVpatefccic.^lDec ittiQ nc

bincftragceturbccctcrc tanto uticp


nticrofious

qua^' cbgccrctur a ncbis^fi


dtccrcnr

illa

fana

^to infirmioae quc finc

non

tuc ndia bie bonis tcpo''

raUbus iftituta^fj fignadia cfni8:t iS


co ea quc co:poral\a uifibiUaq^ cfTent
perire contingcrct:nibil bts rcbue

annulie iaccbancontjacnda potiue cf nuntianda puraretur . >enicp tanta


miUtti inopia fecuta cft:ut rdani rco

mi

facino^^pofita ipunitatc coUigcrct:


fcruitia libertatc oonarct:atqj
e)c

nui^ptcr quas fuerant iftitura:? pof fc adcofde ufue dcnuo rcpari.Tlunc


ucro cecimc mif^abili
falus tcrrcna
cie facris

ilUa

pcn'

cjrercitue.Scruis iracp:

pudcndue nd ta rupplcrct qr iftiruczf imo nc faaa-'

re poffcnt ficrt potuiflc C]riftimanr:ut

m'

t rcmporaUs fcUcirae ctuir.ttis pire nd po(iet."Proidc cii ilf ctia manenttbue facrie^ucl falutie cS
tririo:urinfcUcira6 irruiflc monftraf;

iniuria lalibertie pro rcana rcp. pugnaturia arma dcfueriit. t)crr.!cta funt tcmplis^ta^ rdani d^e fuie dicc

rent.lbonite q tadiu mantrcr boiftis:


(i

foztc aliqui

utile inde face pofllnt


:

mutajc fniam quam dcfcndcrc ncqut


crubcfcunt.

noftra macipia

unuos nzanumina
fti^

nibil facerc potuiftis.Xuncctiam

pcndge
)c affiictoc bclli ptjici kciidi:

fufficicndts cu5 dcfcciflct cra

qua

rium:ii ufus publicos

ulrcs utriufq3 cdfunipte funt.c3.p;:.

opcs ucncrc p uate:adco unoquoCj^ id q6 babuitcd


fcrcnte:ut prcter ftngTos

anulos aure

Secuoo aiit bcllo piiico^ntmiia longum cft cdmemozarc cladcs duo?t ppro:p ta5 longc fccu latccp pu
f
gnantiu:ita ut bie

09

finglafcp

buUas mi^abRadignita''
auri fena? ipfc

ti9 infigni3:nibil fibi

^'to

magis ceti odice tbufcp zUqret.

quo^ fatetib' qut

<lm fciTCt(ft08:fi ttodri? te'po:ibuf

TERTIVS

fld

uij:

banc fnopiaj cogacnf: ca cos mo feramuerqn p fupflua uolupcate

fidcrr qftod ipis prefidibus placito ia

pcrat:fideuin]ceraniurarionc conftri^

plura oonat biftrionib":g' tuc legidi^

pTat:a perfioo obfclTa oppfla pfiipta


eft.Si ipfi dq tcmpcftate atcp fulmini

bu3 p c^crea falutc collata funt.


>e ejririo fagunrino;t:d(bu8 ^prcr

bu8:banibakm poftea romanis ^yi'

mum menibus terrucrunt Idgccp mi^


fcrut:tunc

roano^z.amiciiiapcunb" dq romani
au^lliu

pmn talc aU(|d faccret: aU''


pericUtantib":

non tulerunt.cap.^;:.

deo quippe diccrc:boneftiu8 iUos p:o


flmicie

rdano:um idco

d in bia omnibus bdli puni'


ci

ne romanis frangcrent fidcm:i nulla

fccundi malis nibil miferabi^


t)ec quippe

opcm tunc babcnribue:^'^ ipi8


nis qui pro
fe

roa-'

liue ac mtfcrabili querela dignius: q^

pugnabat^atcp advfus

cpitium fagunrino?!

fuit.

banmbalem

opulenri erant potuiflTe


.

bifpanic ciuitaa amicilTima populi :o

tcpeftate feuire

Si crgo tuto:e8 ccnt

mani dum cide^ populo fidcm fcruat


cucrfa cft.l^mc enim bannibal fzacro
fcdere romanojz. caufas qucfiuit^qb'

romane fcUcitaris i gfic taj grauc ab


ca crimcn fagunrinc calamitaris aucr

tcrent.Tlunc vo yftultccrcditur^dqa
iUis defcnfo:ibu9

co8

irrirarct

ad bcUu^.Sagunru ezgo

fcrocircr obfidcbat:

quod ubi roc au-

nibalc

romam uicto:c hi" non pcri(Tc:(i faguntinc urbi ti

ditum eft mifTi funr lcgari ad baniba lcm:utabciU9 obfidione difccdcret. jContcmpri cartbagincm pcrgunr^qri

potucrunt:ncpro ciuspirct amiciria


fubucnirc' Si faguntino^ cb:iftiaus populu9 dTct:i buiufmodi aUdd p:o fide euangcUca patcrct;^^' fe ipc ncc
fcrro nccignibus co:iupi(Tct:f5

monianq} dcponuntfcdcria rupri:m^


fcctoq^ ncgocio

romam rcdcunt.Duj

tam fi

bcc mo:e 3gunt':mifera ilU ciuitas o" pulenrifVimafuercip.romancqp carif

p fidc cuangcUca cpndium patcretuz:


ca fpe paiercfqua in cbiiftuj crcdidc
rat:nd merccde brcuifTimi rpis^f^ eta
nitatie intcrminatc poriret'."p>ro iftis
aiit

fima octauo ucl nono a pcnie mcnfc


dclcta
cft:

cuius intcritum lcgcrc g^ro

bouo:i8 cft.Breuif rri cum commcmorabo: ad rcm quippe que agirur multum perrinet. iSrimo famccontabuit:n35 criam fuojz cada

magie

fcribcrc

dqg^d^ptcrca coU pbibcnrun^p

terea colcndi rcquirunrur: ut

barum

labenrium atq?

ucrib" a nonuuUie pafta pcrbibetur. >eidc felTa omniuj rc^:nc faltc^ cap'' riuainmanus bannibalie pucnirct: ingcntcrogum publicc ftrupt^in que ardetem fcrro:etiam trucidatoe oms

re^ fcUcitas tuta fit:quid nobis dcfcnfo:c9 1 qcca fato:c9 co:u5 de fagunrinig pcuntib''
trafctitiu

refpondebunt:
ejrrincro.^lDoc

nifi

quod dc illo rcgtb

fcfuofq^miferunt.lDicaUquid agcnt

dq bcludca atcp ncbuloncs facnficio-'

quippe intcrcftrg' illc u^ nu9 bomo:bec tota ciuitas: urriufq^ tamcn intcritus caufa confcruario fi^ dci fuit:propter banc cnim ad boftcs 1 redirc ille uoluit:-: noluit ifta trafi:.

rum adipibus inbiantcs:? fallaciil di


uinationu caUginc decipicntc8:bic aU

onfcruata crgo prouocat deof ira


fidc9.3ln pnt t di)9 propicqs pire:no

qutd agcrcnt:

ciuitati

popuU romani

folumquicp bomince: ueru^ctiami''


tegze duitatcs.^Urf uolunt

flmicilTime Ibucnirer:-: fidci pfuatioc

cUgat.Si

pcutcm pcrircnd

fincrcnt. 3pfi uticp

dm fidd fcruare irafcuntMU dtj: que^


rant pcrfioo9 a quibus colanf.Si

mcdq

prcfjcrunt:ciJ roanc rcip.inrcr''

au

iccto fcdc copulata e.>Cuftodic8 itacp

tem

et iUis

^pit^s mulris grauibufc^

LlDh^-

crudanbud affiicri
ciuitarefcp

interire

bomme

polTuncnullo fructufelici

tatisbui'

colttf. )cfinatigit'fucce(e;

qui facris

deo:;}

fuorum pcrditis

fc in

rctpionecommemoraut : epcedis inl'' midd epxi patrtam quam Itberouit mo:tuu9 e:ad piitcm pcrtinet difpu' tationem:^ ei romana numia a quo^

fdicea factos ee putlt.'p>of1et ei^ iUis

rum tempravtit

bannibale non

red-'
tatti

nfolummaneiibua:uerumetiam fa" nentibua: non ficuc mooo de miferia murmurare: fed ficut tunc regulue i
ragunrini e^cruciati bo:rtbiliter

dtderuntuicem:queproptcrifla

mo colunf felidtace.Sed quia falufU


us co tcmpo:e tbi dirit mo:e6 optios
fuifTe.-ppterea

ma}

bec de aftana luicuria

penitus interire.

commemoranda putaut:ut intelligaf


etiam
illud a faluflio in

compatione

<lua ingrata fuerft rdana cimtAQ mo^ ribue cgerit:qn eam faluftius optima
fdpioni liberato:i fuo:-! i quibus
fiiiffe

dcfcribit.cap.;:p.

tempo^ dictum:qutbu8 tepo:i bu9 pdo:c9 uticp in grauifTimia dif' co:dq0 mo:ee fiicrunt. Tlam tuc id e inter fecundu 7 poflremum bellu car^
alio^
tbaginenfe lata eetia
illa Iq:

uoconia

p
tis

O!{oi7fecildu7pollremubcl^
lii

ne quis bercdem fciam faceret:nec u^


nicamfilia.
dici
tfi

caitbaginefe:qri faluftiue

op

Oualegequid iniquius
interuallo

mo:ibufl 7 majcima coco:dia

di^rit

auc cogitari pofTit igno:o. Uaun


tllo

cgilTc
ti

rdanoe.multa

a'5

prc^co fufccp

toto

duu5 bcllomm
pterebatur

modum coguas.^odeergo ipfo tempo:e mo:um oprimozum m*


opcrip
irimcc^ c6co:dic fcipio
ille

punico:?^ toUrabilio: infclidtaa fuit:


bellid

tantummooo fotis

roe itaUecp

c):ercu:uf:fed uictoiqa

fonfolabatur.
difcoulie
i

liberaio::eiufdccp belli punici fecudi:

)omi aut nuUe ficut aUas


feuiebat.
pecsjk^

tam bo:rcndi:tam c)niioft:tam picro^


fi

S5 uUio bello punico uno

preclarus mirsbrifcp confecto:

uic-'

altcrius fdptonis^cf ob bocetia;

to: bannibalis oomito:q? cartbagte:

cuiua ab aoolefcentia utta defcribit' dQB dedita tcmplifcp nuiritactnt.nfco ru accufationibus cctfit:carenf<p pa'

i ccgnome inuenit: cmula imp^ romai ab fhrpe dcleta efl:ac de inde tanoa malo:;r aggcribus oppfTa
tpfe afric&

tria:quam fua uirtute falua^ 1 libera


rcddidit:i

oppioo

lintcrnefi cgit reli^


tri-'

compleuitcp uitam^p" infigne fuu

bmpbum nullo tUi* urbie captue defi


6rio:ita ut iuftitte pcrbibeatun ne fal

romana refp.ut profperitate ac fecu:f tate rerum unde nimium co:rupti8 mozibjB mala illa congefla funnpluf onflrectw tam dto eucrfa: noa* ^ prim .'Cuerat ta^ diu adueria car
.

tbflgo.^boc toto tigc ufcp ad ccfare;

tem mo:tuo iningrata pua fun' fiet. toeidc tunc primu p Cnca mallet^-' confule; 6 gallo grccis triumpbante afiatica lupuria roma omn> bofte pc
iot irrepfit.Xunc

auguflum:qutuideturnon adbucut ipfo:um opimone gIo:iofam:fed con^


tentiofam t cxitiofam t plane iam

cim primij

lccti

era

neruem ac languidam Ubertatem om nimooo e^otftfTe romani8:i ad rega


le

tiTpreciofafbagulauifa pbibcnru:

arbicrium cuncta reuocafTeit quaft

Xunc idaac in conuiuia pfattrie


lia

<r

a"

Ucentiofa nequitia.Sed niic

6 bia

moU^ida uetuftate coUapfam : uduti mflaurafTe ac rcnouafTe remp. Xoto


ergo
iflo

melis que intokrabiliter boies patiiJ tunno de bis q libenf fadunt clicere
tndiiii^.

tpe omitto q: alqs atcp alqs

cais et:atcp et belUcas clades


tinii feo"

1 numa

Unde iUudmagid quoddc

beteda ignomia macrofum.

TERTIVS

uobuerflnt mitn puli de cauca: t ml

o^aialiii:q boib'* fuiut fuit.capitultt

cmo confuUrutatuntaugunum mald


fcccrant:quafi

p tot annoe: quibua

il

lac]ctgua ciuitas

romanu

circunfclTa

d ia tlU maU breui^ ^'tn

pof
i^

cjrcrcini afflij:erat: ipficp

roancrcip.

fumus comemo:cmu9:q q>to

tcrron

eflc iaj ceperat.illti

contra c&

terio:a:tato miftora cjctttcrdt: difcos

malo augurio
cp

procelTerunt:fcd bcc i^

dic ciutlcs ucl potius inciuiles:nec ia^


fcditionce:f^cttpfa bcUa urbana:ubt

omitto.
t>c mttridatts edicto:

tantus fanguis cffufus cft:ubi

pnum
ua

quo omnes

ftudia:noncontioniidifTcnfiomb''

ciues

romanoe:qui intra afiam inue-^

rgfc^ uocibus in altcrutrum:f5 plane

nirentur iuftit occidi.cap.)c^.

ism

fcrro aimifcp

alia:bclla

fcuiebantbdb foc fcruilia:bclLi ciuilia: g^tum


:

q
fia

Uauisillud nequaf'

tacfteri;:
i a-"

romanum cruoze fiidcriit


afiq> fe

g^ta itaUc

cp mitridatea rej: afie ubiqp

uallarionc defcrtionecp fcccnit.^Tlacp

pegrinantce dacQ romano9:atcpi


ccidt iufTit;'! factum

aducrius

roma focialc

latiunt

numcrabili copia fuis ncgocqe itctoe

c6moucret:cuncta aialia bdanis ufi^


busfbdita^cancs^equi^aftni^boucg:?

uno dic
illa

e-Xlul
:

mifabKo

rcr.

fmce crat

fubito
:

qcp aUa pccora fU bominiidnio fuc^


runt:fubito elTerata t oocftice lcnita'
ti9 obUta:relicri9 tcctis libera

quecp ubicijcp

fuilTct iuet";!

agro

in
fo^'

Dia:in oppioo'in

oomc:in uico:in

uaga^

ro:in tep!o:i lccro:tn poiuio iopinate

baf:t

omne non folii aUo:?^: ucp ctiS


dc^rimo
uige''

atcp ipie fuifTc trucidatum. ^luis gci

drto^ auafabant'acccfTu:ri ftnccrifio


rpicfo audctis fiquie

cu6 moiietiiirque lacbtf mc


fotafTc etii
fericriij

fpcctatiii

fucnit.^Oaia dura

ncceffitiQ bofpitu:no foln aidcndi

nc

(i

rct.0.uod g^ti maU fignii ftiit i QJb hoc fignum fttit qd tantum malum

fariaa illas ccdca

oomi fue:ue^ ct p^

fuit:g*tum

petrandi.ab ilU bUda coitate buani^


tatis

fignum fuit.^lDoc

malu fuit tlUtd: cuius boc fi nofWe tcpozibus


ft

rcpcntemutatis uultibue

adbo

accidtflrct:rabidio8 iftoe g tlU fua

(tik negociu in

paccper3gcndum:mtt

nimaUa patcrcntur.
>edifc02dia a'uiU':qu3 graccbane
feditiones
cjrcitaucrunt
.

tuis ut ita dica oio uulncribus:cu5 p""

cuJTus incozpor*::^ percufTo: in aio fc


rircrur.Tluj i
ifti

omncs auguria co^

cap.^g

tcmpf ani

ilum dcos n ooefticoB n publicos cum dc fcdibus fuis ad illa;


.'

irrcmeabilcm pcgtinatione^fccti fiit: quos confulcret non babcbant. "boc


ifiitacftinonbiitcnriftiinbac ca dc

Tlidu adt ciuiliu malo;t fiiit fc dicio graccboium agrar^s lcgi

bus cjicitata. Uolebat eim agros po''


pulo diuidcquos nobilitas pcrpcra^
pofTidcbat.Sj ta ucrufta inicjtate au^
dcrc conuellere pcricubfifTtmum im'

nofWs

tepozibus conqucrantur.Oli

romani bec uana contcmnunt.Si au tcm confulerunt refpondcatur quid IfU profucriin qti p biianas diitaj:at
:

mo vo ut ipa rc9 oocuit

pnicioftfTiuj
:

fuit.Ooic ftincra facta funt

cii

priot

leges neminc probibcntc tCia Ucuqtt.

graccbus occifus cfl:quc ctiacii aUuf


fra^

du9 non longo

intcrpofito

ttm^
po^'

&c iteriotib' mar:qb* ro'ana rcfp.


^agitata e pcedctc ^cligio:q6 i rabic

po:c.nc^ cnim lcgibus i oidinc


teflatu5:fcd turbis

armojtcp j>flictib''

l^lDtt*

nobilcs ignobilcfq? nccab.int'.

pott

rccoUierunt ozigincm ab ciuo

olfenfi-'

graccbi alttrius intcrfccticncm luci'

onc fumpfiflc.3pfa quippc quia


deas
n<5 fucrat innitata^tziii

intci

opimius confuliqai aducrfuo eu ma urbcm arma commoucraf; coc^ cnm focgg opprcfTo t cjxincto iugentcm ciuiu ftragcm fcccrat:cttm qonc^ bkt iam iudiciaria iuquifiaonc cctcros g^
:

da:^ litc aurci mali fuppofitidc commetata e.


Underi]ca numino:'? uenus
uictrij::i

rapta bclcna:-! troia dclcta cfl.Oaia^


proptCT
fi

foite indignata:g?

it

dcos

fequc9 m'a milia

bominum

occidiflc

urbe nullii tcmplu bze memit:idco


turbabat tantio tumultibue
Q^to

ia

pcrbibetur. )c qao intcUigi potig^ta

ciuitate:
ci i

multitudincm moztium bzc potucrit turbidua conflictuB armo:um:qii tati

atroduo potuit iritari

loco

illiuo

ccdi9:boc e ui loco fui opia adv

ram babuit iudiciozttm udut c):mtii.


cognitio.-pcrcflfTorgraccbi ipfiua ca

faric fue conftttutam ede efle uidciet:

iDcc

uana ridciuibuo nobio


tii

illi

oocti

putquantumgrauccrat
pactio ccde pcc(Tcrat:in
e cu libcris

tantoauri

fapietcfcp ftdacbat:^

numinuj bo^
ejccut: fiuc

ponclercconfoliuendidit. t>ec enim

no:u5 malo^ttp culto:co:dc bac qonc


concozdie difcozdiccp
pretcrmifcrint
eifcp febrc

qua ct occifuf rtmcue fulufpfularis.


fe natufconful

non

barum dca^s

cultum:

bcllonaqj pretulerin quib"

t>c cdc concozdic qc

annquapbana fccerut:fiue 1 iflae co


luerinncuj
fic

to in loco fcduionum i ccdium condi


tt.cap.yjiv.

coe difccdctc cdcodia:

difco:dia feuiens ufq^


pcrdujfcrit,

ad

ciuilia bclla

Xcgati fane fcnatufconfulto cd


ipfo loco:ubi fiinerc" tumult"
il

bt diucrTis genenbus bclli:q pofl


;dita

k comiflue e:ubi tot ciuce odie caiaf


tp cecidcrunt:edc6 pcouiic facta
e:

ede cdcoidie (iit

fecuta.ca.j:)cvi*

uc

graccbo^t pcnc

tcflia

i concionantinj

"Reclaijt

vo feditionibuo obfta^

oculos fcriret:meo2iaq3 copugct,


dcc tcmpla c6ftifurc:quc

S5

culd cde concozdic tcflcm ccdis


fupplic^c^ graccbo;^ cddonlab'' op^

boc quid aliud fitit q> irrifio dcomm:


illi
(i

clTct i

ciuitatc

nou

tantis diiTcnftonib"

diU'

arata

cozruerct.'Tlifi fottc fcclaif btt

iU9 rea concoidia:qi dcfcrucrat ai09


ciuiu:mcruit in
illa

poncndam puta:unt.0.uantuc^ boc ^feccrint indicet fecuta pciora. labo raruntemm deinceps condonatotes fi c^mplo dcttitarc graccbo>t:f5 fupc
rarc propofitd.l,utiu8 faturninue
tzi

cdc tanq^ in carcei

includi.ur eiiim

fi

rcb' gcilis cogru

bunufplcbia:^ caiuo cefarfcruilfpre


tt:t

cre uolucrunt:non

ibi potiiis

cde

dif''

mulro poftma:cu9 drufu8:quo


pri^

coidic fabricarut.-^^Jin

cnr concoidia dea

fit:

uUa 16 reddituj 1 difcoidia dea

rum omnium feditionibus ccdes


lia belia ejcarfcratiquibus italia

mo iam tanc grauifl^imc^ddndc focia


ucbc
mcntcr afflicta:-! ad uafhtatem
bile dcfcrhoneqj
mif^a-'

non (it:at fccundu labeonis diftictoe^ bona fit irta: ilb t^o mala.^^ricc ipfc a^ liud fccutue uidct': q q6 advtit roect
fcbri:ficut faluti

pcrducta c.Bellu de

tcmplucdftitutu.o

igirur

md nd tm concozdic: uc^z etiaj


irata
ui'"

difcozdic confatui debuit.-f^criculofe


itaq3

1 bella duilia.Jn 4 bu8 quc prdia commilTa funt : quid fanguinis fufum:ut omnco fcre italc
idc Puile fuccdftt:

romani tam mala dca

gente9:quibu9 rdano marimc ppoUc

Uere uoluerunt:nec troiano cjccidium

bat iperium:taiTquam fcua baibaries

TERTIVS

oomarcnf.Jam cjrpaucirtimfe boc c


mui'
g

rcflimit:cjxcptis palTim

quaquavfuj
i

fcpruagmta gUdiaroub^^que

cedibus factis

caputoctaurj cofulis

admodu bcllu tcruilc cocractd lit: ad


g^cum rvumcf 7 47 acre faocccp pue^

poncrctur in roftri9:ccfar 1 fimb:ia

oomibuB
cralTi

trucidarcntur

fui9

duo

numcrus imperato:e9 ncrit:quo8 populi roanifuperaucnr.quas t quo


ilte

patcr 1 fiUu9 in confpectu

mu"

Ctto mactarcnt':bcbitt9

1 numitouus

mooo ciuitatca
ui]C

rcgioncfcp uaflaueit:
fatis

q biftoiiam confLriplcnmt:

cjrpUcarc f otueriit. Tlccp id folu fuit

unco tracri fparfia uifccnb"' itcriercn atulu9 baufto ucncno fc manibus inimico^ fbtrabcrcnmcrula flamen
diaUs prcdfis ucnis ioui
ctia

feruik bellum:fcd 1 maceooniapuin

fuo fan^

ciam priu9
dcinde

fcruitia

dcpopulata funt:

ficiliaj

oracp maritima. Oiul

gumcUtarct . 3n vpfius autcm marq ocufcontinuo fcriebant':qb'* faUitari^

ta criam t q> bo:rcnda comifcrint pri

bus dcjctcram po:rigcre noUiilTct.


<luali9
Rrriq.
fiicrit

mo latrocinia:dcindc ualida
ualeateloqui^

bcUa pi^
ffllana
uicto:ia:

ratarum:qui9 pro magnitudinc reru

uindq: mariane crudeUtatig.capitulu

>c bcllo duili


no.cap,)Cj:v9.

mariano atq? ff lla-'


f

)^bna ucro uicto:(a fccuta btt^


iU9 uidclj uidc)ccrudcUtaris:p'*

Um vo marT cmiii

fangm'c ia

tm fanguinc ciuiii quo fufo copata fu


crat:finito ia

crucnt" multia advfa^J fibi pti^

um pcpti8:7 uict" urbe^fugilTct;

uij;

b" crudeUu3 in pace cralTata e


poft

paululurcfpiranteciuitdte:ut ucrbis

bcUo mimidcgs uiuea^ . 3a et marq maio:i9 pftmas ac rcceri(T<

Mliani9 utarzfupauupoHca cinna cu

ma8cedcd:additefuerataUe grauio^
rcs a mario iuucne atc^ rarboe ea^ prium mariana^.OLui fy Ua imminc-' te no folu uictoua:ue^ etia ipfam dcf

mario.Xii vo clanlTmtis uiris iterfcc lumina auitatig q:tincta funt.Ul tu9 e buius uictoie crudclitate poftca ryUa.nec dici quide opus e quanta dt
cis

pantc9 faUjte:cuncta fuis alqfcp

cedi''

minuttonc ciuium:i: quata calamita^ te rcipu . t>c bac enim uindicta que
pcmidofio: fttit:5'
jSjxclTitmcdidna
fccuta c
ricrc
fi

bu8 impleuerunt.Tlam prcter

ftragc

late per diuerfa diffufam: obfcefTo ec

fcclcra

q punic^
nimiiici^

fcnatu:de ipfa curia tanq? dc aircep'

banf impunita relinqrct;ait 1 lucan".

duccbantur ad gladium.XDutius
uola ponrifc^

(ce

'--+1^'

ifa. f%*^*>t

modum

qm nibil apud romaof

C"

tf>^

ffff-

qua mo:bi dujxrc manu8:pe


ia foli poffet

tcmplo

ucfte fanctius bebat':ara ipaj

nocentes.Scd cuj

aplqcu9 ocdfu9 e:igncq3 tlUtm qui g^

fupcrcfle nocentcB^tunc data libcrtas

pctiu cura uirginum fcmpcr ardcbat


ftto

odq9:refolutacp lcgu frcnis ira ruit.


3II0 bcUo manao atcp ff Uano cjxcp^
ti9

pcnc fangumcc;:rin]nt.Urbe ddrt

bi9:qui fo:i9 in acic ccdderunt: in

de fylla uicto: intrauit:qui m uiUa pu bUca non iam bcUo fcd ipfa pace feui
cnte:fcptem

ipfa

quocp urbc cadaucibus uicupla

iec:fora:tbcatra:tcmpla coplcta funt:


ittdiflFidleittdicarctqtiuicto:c9 pUj9
ftine;2

miUa pcditii undccuncp i crmia non pugnanDo:fcd iubenoo^'


ftraucrat
.

3n urbcautcm

tota

cdiderinnutrum prius ut uin^ ccrcnran poftca q: uidflrcnt.u pmu aictoui manana qti dc e^ilio fe ipfe

uellct ff Uanus quifcp fcricbat.

quon Undc

tot fi;nera

numcran omnino no potc

wnt;oonecffUcfuggcreret' fincnoos

LlDtiRI

elTe

aliquos utiurc

polTet ipaz

uicci

uccncntquibus at.Xuc ii cobibita


:

uirop ckri(Timo?t tanqua fuozum lu

mtnum in fua mebra fcrocitate^.-^Sal


li

q bac atcp bac

palTi^

furibunda fcrc^

qutde trucidauaunt fcnatum:c{c4d


capito

baflicctiha iugulandi:tabula ilU cu^

aus in urbc tota prctcr arccm


pocucruc
.

magna graculattone propofica e:que


botninij q: utrocp oidiue fplendioo e
qucftri kilicct atq3 fcnatozio occidcn"

lina:que fola utciic^ dcfenfa e rcpirc

Scd in ilio collecoftitutia


falte

auro uita5

ucdidenit:qua

tft fer

oo:u5 atfp profcribcnoo?:: duo milia


contincb4t:cdtrtftabat numerus:f5 co

ro rapcrc non polTent:poflent tamen


obfidione confumerc.6ottbi vo

tam

fobbatur modus.Tlcc quia tot cadc bant tontti crat mcrois^q^tii lcticie qt
cctcri

multis fenato:ibus pcpcrccrot:ut


gis mif^
ftt

ma

q>

aliquos pcmeriJt.St uc

non timcbant. Scd i qbufdam


I5

ro ff lla uiuo adbuc mario ipfum ca^


pitolium q6 a gallis
tutii fuit:

eo?t qui mott iufli crAnt:et

ipfa c:a

ad de^

delis cctero^ fecuritas gcncra motiiJ

ccmendas ccdee
fuga rturius
entio:c^

uicto: infcdit.t cuj

c^quifita cogemuit.

<lucndam cnim finc ferro lamariu manus diripue;:t: immanius boics boicm u(uum:q' bc
ftie

cftct

lapfus ferodo: cru

reduurus : ifte in capitolio p fenams ctiam confuUum multos ui^


ta rcbufcp priuauit.XDarianis autcj
f^lla abfente

folent dtfcerperc cadauc: abiectij.


:

3lliu6 oculis cffofis

t particulatim
tantis crucia

partibus
ctti

quid fanctum

membris amputarisrin

pccrcnt fm't:qri mutio dtii fearoti

tibud diu uiucrc ucl potiue diu mo2i

pontificiaraipfamubicrat ut aiunt
fata

coacras cft.Subuaftate funt etiam ta


g^

tomana mifcris ambicnti apleji^


ri

uillcqueda^nobilcs ciuitates: una


c ciuitas tnicidari

bu6

pcpcerut.''Sf llana po:ro tabtk


iti^

ucro uelut unue rcu duci iubereturt


(ic tota iufTa
.

iUa poftrcmarutomittamus alias

Vec

nucrabtcs mo:tee: ptcs iugulauit fcA


to:ee:^ gotrbi t cjcpoliarc potuenit.

facia funt in pacc poft

bcUum:non ut

accckrarct obtinenda uicto:ia:fed ne

CLm igif frontc:quo co:dc qua ipu^


dena:qufl infipictia ur potius amtia
ilUdi^s fuis

contemncrcturobtcta. "pay cu bella

de

crudclitate ccrtauit

7 uicit.^lfd.fti
fi

non imputant:'7 bec n:o

proftrauitarmatostifta nudatos.bcL

imputantcbufto^

lum crat:ut cj

fericbat

P0IT5 fcriicu

pa)cadtnonutquieuafcrac uiucrec: fed uc moiiene non rcpugnarec. Ouc; rabicQ ejKrarum gcntiii: quc fcuicia

6c conne^nc beUo:5J:quc aduen-' tum cb:ifti plurima 1 gramflfima prc


ceflerunt.cap.WT

barbarof :buic 6 ciuibua


uiii

uiccotic df'

coparatipotcft

'Rudeliabelladuilia

omnibua

bcUts boftiUbas aucto:ib'' ctis

)ecomparationegottbicc irrup^
tioni8:cnci9 cladtbus:
ucl a gallis ucl a bcllo^ ciuilium

cott fatcab" ama:io:a;qbuf tUa refp*

quas romani auc

necafiitcta:f5pditaoio iudicata c:lo'

gc

ari

aducai cb:ifti e^otta fnt:Tfcclc

to:ibus c]cceperuni.cap.jc;n)C.

no atcp

riufcp utdit.-'uf^

Uidroafuncftius tctrT ama^ olim gHo:uj

1 paubante gottbo^ irruptione^^an marg 1 fflle aliof cp in cotum ptibuT

ci^ a bcllo maria^ fyllao ad bcU ferto:q 7 catdi ne;quof a fflb fucrst ille pfcript" H^ le nutt^^ide ad lcpidi 7 catuli beUum: quo;^ ali gefta fyllana refdndcaU dc fendccupiebanide ad popci^ 7 ccfdus
rata^i pcatenaticje

TERTTVS

quo:{j

popcT (cauo fflU faht:d\xfq^


etta;
pote'tii

taniis bonis.

fo:tc quanoo illa ma^


babbant:

potenha uelcquaucrac: ucl iam


fupcraucrar.Ofar autpdpeq

h fiebant: calcbat are numinii fabco


tbure:fcrtifcp rcccnnbus

no
tn

fcrcbat:fcd quia
illo

no babebat: qua
poft auguft*
:

clarcbat facerootia:pbana reitcbant:


facrificabat':ludebat:furebat' i tepUe:
qii

uicto intcrfcctoq? tranfccndit.

binc ad aliij ccfarc5:qui


ppdlatus pcrocnerunt

palTtm tanrue

ciuiii

(aguie a nui^
;

natue c cbtidus.

TU

quo ipante i ipfc auguHus


i
i

bu8:no mo in cctia locie uc;^ it ipfa quocp deo;^ altaria fundebatur . Tlo
elcgic templii

cum mulcis gcfTit betla duilia:


intcr
fej:

cis

quo confugettuUiue:qt
cbriftiais

criammulaclarifluniui:i pcricrunt:

fruftra elcgcrat murius. "bi ucro qui

quo9 1

ciccro difcrtus lUc arti^

multo indigniue infultant


tpib^^autadbca
criam
ipfi

rcgcnde rcip.*f>ompei) c^ppe uicto


caiii ccfarc:ci uictoiiaj ciuilc^clc^

cb:ifto dicanflTima

rcm

confugcrunr:autiUuc cosut uiucret


barbari dcdu^erunt.3Uud

mentcr
titozcm

cxcrcuitifuifcp advfarqe uita

digniijtccp oon3uit:tan^ rcgni appe

quomndam nobilium coniu"


'buiue
dc-'

fcio:tbocmec6quifqui3 fineftudio parrium iudicat faaUimc 3gnofcit:ut

ratio fcnato?s:uelurpro rcip. Uberta^


tc in ipfa curia trucidauit. itid:

potcntiam multum

moabue dif
CO''

omittam cctcra que muUa comemo' raui:-! alia multo plura: que comeo^ rarc longum putaui:fi bumanii gcn**
afi bella

par: uitijfcp oibus iquinatue atp

punica recipcretcbriftianam

ruptuaaffcctarcuidcbatur aronius.

difcipUna: 7 ccifcqucrctu: ic^ tata


ftatio^q^ta iUis bclUe

ua
pa

ui ucbcmcnta p:o cadcm illa uelut


p:ie libertatc cicero rcfiftcbat
.

europa africicp

Xunc

contriuit;nuUu8 taUii;qualee niic


timur:nifi cbriftianc rcUgioni iUa
la

cmcrfcrat mirabilis inoolie aoolcfcef


illc

ma

alius ccfar:iUiue catj ccfaris fiUue

aooptiuu9:qui ut dtp poflca appclU


tuseaujurtue.lDuicaoolcfccnii ceU
ri

tnbuact.XDulto aiiiminus eo:u; uoces tolcrarcnf^g^tum attict ad roa"


noe:f cbriftianc rcUgionis rcapride^

uteiue potentia contraantoniu

trircturcicero fauebatifpjns

nu cum de
in^'

1 di(famari^ne:ucl irruprio

illa

gallo

rum:ucl tfberini ftumte ignuicp lUa


depopulatio:uclquod cuncta

pulfa 1 opprcffa antonq driationc

maU p

(tauram^rcip.libcrtatem

ufcpadco

cedit:bcUa ciuiUa fequercnf.ZDala et


fllia:q

cccue arcp improuidue fatu:o:u;: ut


iUe ipk luuenis: caius digniiatcm ac

ufcpadto incredibtUtcr acridc^

runt:ut inter prodigia numcrarcnt^ifi


cbnftianie tcmpo:ibue accidiflfcnt^q''

potcftatcm fouebat

i cundem

cicc''

roncm occidcncium antonio quada;


quafi conco:die pacrione^mitrcret:'?
ipfa libertate rcip.^

bue ea nift cbtiftianie boibus tanqus


cria obqccrcnt.-'Omitto quippc ilia

-\T<U;

.i\,

qua multum

ille

magis fucruni mira q> nojria


locuros
:

bouea

Cclamavat ditioni^pe fbiugaret.

infantes

nondum

natoe de

uieris marrii

qda ucrba

clamaflTe:

uo

0.ua ipudcf priria incomooa


flo
cii tatc

cb:i

laflTc

fapcres:fcmina9 1 gaUias:i ont

imputcnt:qui deoe cole no fmunc


cladce co"tr8 cos

nee

mafcuUnum fe^

faiiTe

conuer^

tpc quo

cole

de.i cctcra butufmodi: quc in coia^


Ubri9:nd fabulofie^fcd
bifto:ici9 fcu
fint: non infcrunt boibuB pnicicm:fed ftopo:cm. Scd t ca

bantur

cj:titeront.cap.):)C)ci.

ucra fiuc falfa

oe
li8:ci

fuo8 accnfcnt de tatis

ma

n:o cbrifto ingrati fut dc

pluit terrarcum pUittcrctd:cii pluunt

LlCtK

bptdc6:no ut grdnoo appellart folct boc noie:fed omntuo uel tcrrc ucl crc
te ucl lapidii pluuia.^bec profecto
eti''

3CI3X31dtcccjro:'

tcdd

fu8 piios :cfpo

am grauiter lcdere potuenit.


^kkc ufcp ad
littus

legiue

dendu5 putaui

Bp6<oa ctncis ignib' ab ipfo montis

eiueimmicie:(i
terrcna gaudia

propmum decur^
cj:

rcnrib" ita fcrbuilTc marctu: rupcs

confcctantce rc
biifcp

ttrercnt':7pice8 nauiu foluercntur.

fogaabof
qoicqd

tDoc uticp non leuitcr nopum fuit:^^


uis tncrcdibibtcr
cftu

ibiatcs:
In

mii^.Bodcm rurfuf
urbis
ca^'

triftc

mta poti* admoneris


ona

dd
i-'

ignium

tata ui fauillc fcripfcriit

q> punicntie fcvitate pariiit:reltgi6i

oppleta ce
tccta

ficilia:ut catbincfis

crcpitat cb:iftianc:q

e falubris

obruta i oppflfa diruct: qua


ei

ucra rcltgio. t qitt di fii i eie ct uulg" iooctn:oclot oocto?^ auctc i odiuj

lamitatc pmori mifcricozditcr ciufdcj

ani tributum
lA'

:laj:areromai.locu-'

nf^graui" iritaf^criftimanrib" ipitia:


ea q futs tpib" ifolite acadcriit:p alia rctro tpa acridc n fole:co:;2cp opionej
et bid

A^V^-

fta criam in africa mulriiudincm^^


-^'

digq fimilcm fuiflc:cum iam cHctpo''


puli

romani prouincia littcrie mada'' uerunt.iConfumpris cnim frucribus

4 ea falfa ce noucriit:uf advfu^

no8

iofta

mormora babcrc

oidcant':

folqfcp ligno ingcnti atqj incjrtiabri

fue faenric diflTmulattonc firmarib":

nube in mari dicdt cffc dctccta. 0.ua moztua rcdditacp littotib": atcp binc
flcrccojrtJpto tata ozta pcftiletia: ot
i

de librie quoa auctozce

co:uiti

ad

co''

fob rcgno mafiniflc octigcnta boiu^


milia pcnflc rcfcrant':T multo aplius

gnofccndam prctcrito:um tcmpo:u5 biftoziam mcmo:ie mandaucruntilo'' ge alitcr qp putant dcmonftrandu^ fii
fimul oocendum dcos falfos quo8 ucl palam colcbant ucl occulte adboc coliit:co9 dTcimmundifl"tmo8 fpiritue i maligniffimos ac falbcifl*i^
it:i

in taris

littoribufcpjjjcia.tiicuticccjc

jcpr.miltK' oiro;t

ibi crant:

decc

rc-'

manfi(Tcconfirmant.Xaritacp uani^
ras qnalem fcrim08:cicp refpondc co pcllimur:4d bo?: ii cbriftiane rcligto
ni
tribiJCf:fi

mo8 demonc8:ufc^adco ut aut ueris


flut ficris

criam:fui8

tamcn criminib"*

tpiboe cbriftianie oidet;

dclcctcntunqucftbicelcbraripcr fua
fefta

t xn dqs fuis ifta non triboun qoo^ nmt coltom n reliqueriit: ne ifta T mi nora parianmncom eamaiorape:ta
lerint:a

uoluerunt:ut a perpctrandis da''


:

nabiltbus factis

bumana

reuocari

non poflKt infi:mita8:dum ad bec imi


tandauclutdiuinaprebetur auctori^
tas
.

^b' antca cokbant'.


de dAi

"bec

non ev noftra contcctura


talia ac ta

3ltirelq atigoftinf

probauimu9:fcd parrim q: kenti me


mo:ia:quia i ipftuidimue
libue numinibue cjcbiberi: parrim c%

mc dei libcr qiiartus.


bc bfe qoe primo oolijmfe difpo^
tata funt.cap.p:imum.

Uttcris

co:um qui non tanquam in contumcliam:fcd tanquam in bono^ rem deo:um fuo:um ifta confcripta
poftcrie reliqucrunt:ita ut utr oocrif''

aucto:itati8:cum
fltcp

fimusapod coe uarroTgrauiflimc rcrum bumanaru^


diuia^ difpertitoB faceret (ib:o8

QVARTVS

alios

bumanid

alios diuinis^ fua

Untiij:f5 q: ipfius

cuiufcp re dignuate diftribucnsinon

rcnis acciduni rebuB:que

mundi clementiB i' uno loco 2/


:

falccm

rcbus bumanie: fed in reb'


:

pulciue bzeuitcr ftringit

m co libro:
teirena

diuinis poneret luoos fcenuoe


ut(q3
fi

cum

quem dc munoo
tefiones

fcripfit:

om^

tmmooo boi t

bonelti boics

nia diccne mutationce eucrfiones %

in cmiiatc clTcntmcc in rebus

buanis

i reifllionce atcp

iterito bze.

ludi fo:nici cflc debuifTent.Ouod p:o


fccto

Tlacp in modicis trcmozibue tcrrajt:


ut ucrbis etus
utar^difl^.luifle

non auctojitate fua fccitifj quo^ niamcos romenatus i cducatus in diuinia rebus inuenit.t quoniam i
Unc primi
libri

bumu^

7 intcrceptas urbcs cum populis di^


cit:abrupti6 ctia^ imbrtbus prolutas
clTc rcgioncs: ilUs etiam que p us fucrant continentcs bofpitibue aC

cffet brcuitcr

que demceps diccnda pofuimus:^ g: bis que^

totae

damm duobus confcqucotibus dijd''


mus:ecpectationi legcntiu que reftat
reddcnd.t cognofcimus.
jbc bis quc

cp aducnie fluctibus ifuUtae: alufc^


dcfidia

marie pedeftri acccffu

puUs
eflfe

factae:uentie ac proorlUe euafas


ciuitatce:incendia

denubibue emicu^
pUgif
v-'

libro fecunoo

7 tertio

iflc:quibu3 ozicntie rcgioncs confla^


gi-atcpcricrunt:7 in occidentis

continentur.cap.q.

futurigincs

quafcUm

ac proluuioes

"Romifcramus crgo queda nof


cffe

cafdem flragcs dnM^i.J^in cjc ctne


ticibue

dicturos aduerfus cos qui

romane rcip.cUdcs m religionc niaj referut: t comcoaturos quccunq^ t


Q^taciiqj occurrcre potuilTent:uf fatif
elTe

quondam clTufis cratenbus diuinimccnd^ pcrdecUuU tozrentis uicc flammarum flumina cucumflc.

Si bec atq5 buiufmodi que bab,


ilozia

bi^

uidercntur

mab que

ilU ciuitas

pertulu:ucl ad cms imperium ptoui'' riepertmcntcs^anycof dcnfuLi bibita fmflcnt.OLue omnia pzoculdu bio nobia tribucrent : fi iam ucl illis
clarercc n:a rcligio:nel ita cos a facuf
facrilcgis probibcrct. "bec
-:

quanoo

undc poflcm coUigcre uolutfl^e: ftninTem que illte tempozibuf

cucncrunt:3ntcg' cbztfli

nomcn uUa

iflo^ uana i uere faUiti pemitiofa co primcret.^promiferam me etia demo

fccunoo

1 tcrtio

libro fatis

quantum ej:ilTimo

ftratumm:quo6 cozum mozce:7 qul ob cam dcus ucms ad augendum ivn piumadiuuarcdignatueeftin cuius
ptate funt zegna oU^q^cp cos nibil

9bfoluimus:m fecuoo agcntcs 6 maf mo:}j : quc mab ucl fola uel ma):ima dcputanda funt . 3n terrio aute Ubro
de bie malis quc
ftulri fola

iuuerint bi
g^tij

ad quos deoe putannt potT

decipicnoo i faUenoo nocuerint.

pcrpcti e)c

Un nijc mibi uidco tz diccdii i magif


dc incremcntie imperq roani.Tla} dc

bo2rcnt:co:pozia uidclicct cjctcmarii''

rerum quc plcruq5 patmntur i bo ni.3lU ucro m.ila non dico paticncer
qj
fed Ubcntcr babcnc:quibu8 ipfi fiunt

nopa faiUcia demonum: quos

ucUic

dcos colcbant.^tu malo^j inuqccrit mozibue eozum : infccunoo majrime


libro

mali.t q^pauca
tatc atqj

di?i

dc foU ipfa ciui

ems

impcrio: ntc idc

omnu
ii

nd pauca ia dicta fiit. "Per ome autcm abfolutos trcs Ubroe: ubi op^

u!cp ad ccfarcm auguftum.

<luod

cojncorare uobiflem i cjraggcrarc


la

il^

ma

a q

no

fibi

muice boiea facmt:

pozmnumuifucftcomdauimus etia in ipfis beUicie maUs:quantum foU^ rio^ deus p cbrifti nome:cuitantuni
bonozis barbari detulcmnt
:

/icut funt uabtiones:cuerft6crcp bel^

pretcr

LIBEft'

bcHo^ tnorc bonia

malifqj

c6fulei-/t:

pictatc rcligiofu:bcgninij

mrcifanum

quomooo
fupcr

qui fjcit folcm fuum otiri bonos i maloe:? plutt fup iu^

co:po:c:uita parcu^mozibue caftum:

confcia fccurum. Tlcfcio ut^c^fqjita

lloe^ziniullos.

dcfipiat:utaudcatdubitarc quc pfc^

rat.Utergo

in bis

duob"

boib''

ita (

3ln altituoo impcrq quc non nifil bcllie acquiritunm bonie fiue fapicn

duabue
ita in

familqe:ita in duob" pplie:


z'gula fccjt'cquita^

duob" rcgnie

briida fit:fiuc fdtdu.cap.ig.

ri6.0.u9 uigilanf adbibifa:fi nza


rio cozrigat:facillic

ite^

ui6bimus ubi ba
vacib''

3lm itacp

uidcaniue quale

fit:

bitct uanitae:'! ubi fcIicitas.Oiua^pf


fi

op tanta latitudine ac diururni''

ucrue dcus colat':dq3 facrie

tate impi} rdani iirdtjc audct fbucre:

quoe

etia

p turpiu UiDo;p
fc

obfcquia:'r

turpiu boiuj miftcria

bonefte co

luifTe

contendiIt.<luan^ priue uclle


(it

paululum inquircrc:q
denri3:cum
poflfts oride

rd:qnc pru^

bominum fclicitatcm no
fcmp in bclUcie cladibus
cruc
leti

1 in fanguinc ciuiU ucl bcftiU:cu3 bu^

mano i cum tcnebrofo timozc -r

ta cupiditatc ucrfanrium:ur uitro

7boni6 mozibue feruiaf^urilceutbo boc tl ipfis q^ ilfutilc c quib" rcgnat. Tla g^tum ad ipfoe patinct pictas t pro-' bitas co;; q magna dci oda ftit: fuffi^ cit cie ad ucram felicitatc^: qua t ida uita bii agatur : t poftea pcrcipiarur ctcma.3n bac crgo tcrra rcgnum bo no:um nd ta tllie pflat':q> rcbus bua'* nfs.ZDalo^t vo rcgnum magis zgna^
ni longe latecp diu rcgncnt.Tlcqj

tia co?2. cdparct' fragiUtL-r fplcndida:

tibus nocct:quifuo6aio6 uaftant:fce

>nf>*v

fi-rV'

cui timcatur bo:ribiliu3:ne pctc fra^

lerum maiotc liccntia.bis aut qui cis


fcruicnoo fl5dunt:non nocct
nifi ini^-'

gar':deinip^magmtudincac britudi nc uellc gloziari.lDoc ut faciliue diiu^ dicetunnd UJncfcamue inani ucntoft
tatc iactati atcp acii aUifonie

tas^pa. Tlamittftis qccfd maIo:uni ab iniquis dnis trrogatur : non c pcs


crimini6:fcd utrtutie cjcamcn.l^roin^

obtudam"

intcrionis

uocabur:cf :cu audim**

dc bonue
ctiam

fi

fcruiat libcr

eimalue aut

populoe::egna:^m'nciae:fcd duoe cS

dituam" boice.Tla fingruequifcp bd ut in fcrmonc una lla:ita quafi elcme tu5 c ciuitane i regni quatal^ tarara
occupatione IanfTimi.0.uo:um duo-'

(i rcgnct fcruue crt. Tlcc unins bominie:f3 q6 e grauius tot drio:unt quot uirio^:de (jb" uitqs cu agct fcri

ptura diuia.a quo d^ ^q inqt deuia*


eil:buic 7 fcruus

addiaus c(t.

rum boium paupcm unum ucl

poti*

^T

rtVPfVuv<'^

mediocrem:alterum prcdimte cogitc ttCJy diuite tiotib" anpti; me:o:ibu8


tabefccntcm:cupiditarc flagratcm:ntt

'Q.ua fimilia fint Utrocin^s ign abfc0 iufliria.cap.iig.

quam fccujj:fcmp inquicrii: pcrpctu-'


is inimiciria;?

mota
rcgna

iracp iu(tifia:quid funt

contcnrionibue anbcla

nifi

magna

larrocinia i

tcm:augcntc (ane bie mifcrge patmo nium fuum in immenfum modu atc^
ilUe

0.uia quid funt nifi par^ ua tcgna.' ZDanus 7cnim ipfa bomi'^
n latrocinia

augumrie curae quocp amariffi


parua atc^
fucrincta ftbi

numcum

impcrio prinripis rcgitur

mae aggrcgante.ZDcdiocre vo illum


rc familiari
ru(ficientc:cariflrimii fuis

pacto focictaris aflringitur: placiriU-'

gc prcda diuidirur. "boc malum


btts crcfat

fi iti

cognario:ui

cinie amicis dttlcifTima paccgaudetc:

tantum pcrditozuj bominum acccffi' : ut i loca tmcat : fcdcs

QVARTVS

conlb'tu<ir:aiutate8 occupct:populod

unoquocp bomie:ac p boc figilbritn


uric^toibusuice uapozid cuancfcit.
0.uid.n.intcrcft co;s
q'

fl5iugcr:cuidmtm8 re^ni

nomen aflu

mit.Oluod ds iam in manifcfto con^ fert:non adcmpta cupidita8:fcd addi ta impunita9.Ug3ntcr cnim 7 ucra cicer alcjrandro illi magno quidcm co
prcbcnfus pirata refpondit.Tlam
cii

fb

romulo de
.'

idem rcj: bomine^ interrogaflTct quid cioidcrcturutmarebaberet infcfld: illc libcra contumacia:quid tibi incjr: itt otbcm tcrrarum babcas infcftum.

03 colucrunt 1 olim funt mottui poft eo:;^ mo:tem romanii tacu creuit impium:cum illi apud infcro9 caufaf rua9 agant.^Ucp bonas an mala9 ad re pittem non perrincf.lDoc autcm dc oibu3 intcUigcndum cft: qui p ipfum impcrium yuis deccdcnribu9 fuccede
ribufc^ mo:talibu8
i

longa fpacta p:o

S^quiaidegognguonauigio facio latro uocot:quia tu magna clalTc im-'


paator.
)e fugiriuis gladiato:ibu9:quom

tedatur:paud8 dicbu9 uitc fue curfi;


rapriqj tranfierunt:actu6 fuo;tfard'

nag baiulantc9. Sin uero criam ipfa


brctiiflTimi rpo:i9 biificia

6of

adiuto

rio

rnbucnda
illi

funr:

no parum adiuti

potcntia fimilis fucnt rcgic digriitari.


cap.v.

funr

gladiato:c3:qoi fcruilis codi^


fo^tiflTimit coUcgc rcgum fuo:um cond^ romane cclfitudinj

ridi9 uicrarupcrut:fugcrut:cuaferut:

occrdtomagnd-z

"Roindc omitto qucrcrc qualcs

riit:obcdienrcs

romuluo

con5rcg.iucrir:

quoni

Iqs 7 iuflri9:mulrit

am multum cis confulnim cft:uc cr il


la uica daro fibi confouio ciuiratiB pe

metucndi:i: aliquotromanis impcra

to:ibu9 infopcrabilc9:mrtaccperunt:
potiri funt uictoiqs plurimis: ufi

nas dcbiras cogitarc dcfiftcrcnt: qua^ rum metu9 cos m maiora fadnora^
pcllcb3t:utdcinccp8pacatio!C9 cffec

uo^

luptatibus quibus uoluerunt

quod

rcbus humsnie. Voc dico cp ip^ix^ ro

fuggdTitUbioo fcccrunnpoftremo 00 necuinccrcn^ quod d'ffu:ithme efac^'

manunt impcrium iammagnummr'


119

tum:fubltmc8 rcgnantefc^ uiperunc.

gcntibus lliiugatis^cctcrifq?

rcrri-

Sedad maioraueniamus.
t>e cupidiratc nini :cgi8:qui ut la^
rius

bilc:accrbc fcnfit:grauitcr rimuin

no
cLa''

paruo ncgocio dcuitlde ingcntig


dig opprclTitm:quaoo pauciflfimi
dLico2C9 in capania dc
ciKTcitn

gU
trcs

oominarctur:primu8

iniulit bcl''

boo fugtetes:

bfmitimis.cap.vi.

magimm comparantnt:
.

ducc9 babucrunt:italiam lariffimc n


crudclilTimc uaftaucrunt
ittoQ

Jbicant cjs
tcjc

dcu9 adiuuerit:utc)cparuo

non

larine

Uftinos 4 grcca urpoti" pcgri^ nam trogum pompciil fccutua tanrum fuur ille:uc;i ctiaj
rep genti^

contcmptibili latrodnio pcruenirent

brcuircrfcripfitbifto:i3:opu8 [ibio^

ad

rcgnil;rari8

u roanig utrlbug ard^

iao^

fu:incipit."l^rindpio

bufqj mcrucndu.Jln q: no diu fucriit

um nationtincp

impcrium pcnc9 re^

t6diuinitusncgabut'adiuri:quafivo
f;r.' 3^0 paao ncmincm d^ adiuuat ad rcgnandum:quoniam finguti qmVp

ipfa cuiudj bois oira diutna

ge9 erat:quo9 ad faftigiu^ buius ma'' icftatis^non ambirio popolaris^fjfpc


ctata
ii

crgo

bonos moderario ^ucbcbat:

populinullis legibus tcncbantur: ar-

cito

mojiunrur.Tlcc bcncflciumdcpu

randum cil: quod c^iguo tcmpotc in

principum pro lcgibus crant:fi nc9 imperq tucri^magifg^^fcrrc mos


bitria

LII3EHI

ciar.^ntra fua cuicp piia^ rcgna fiiuV


bat'.

atd^ fcruandimunquid

nam

mo:rui
T

"prius oiu^ ninus

rc):

aflfrio^:

funt quanco i ipft impciium pcrdide


runt.-^Sut merccde
alia promtfla
fire

ucrae t quafi babitu gctib" mo:c no

non fibi rcddtta:

ua ipq ed

cuptdttatc mutauit. bic

pmuo

intulit bclla ftnitimis:


rclil^endil

i rudcs adbuc

maiozc ad mcoos tran^' maluerunnarcp inde rui fns ad ^

populoe ad rmios ufcp poomuit. t paulopoft:m'nu9 inquitmagmtirdinc qucfitc dnatiois


libfc

fas qrro inuitante

i aliquid commo^

dius polltcetc.'0-uc gcns non aguflis


oacntisfinibuspoftalcjrandri macc^

ptinua poflcfTione ftrmauit.Domitis

Donis rcgnum

magnum locis: fj brc-'


fi

crgopjcimis:
foztioj

cum

accclfionc uirium

uifl*imum tcpo:e in fuo rcgno adbuc


ufcp pcrdurat.lDoc
les
ftcs
ita

ad alios tranfirct : mjpjdi qcp uictozk inHrumcntum fcqucnris cfl5 totius ozicntis populoo fbcgit.Otua^ libct adt fide rcrum ucl iftc uel troguf
fcripferit^na

craut infide-'

dq funnqui fuos dcfcnit i ad


tranfeunt
:

bc
fcrit

quod

nec

bomo

camiIlu6:quanoo uicto: 7C^pugnato


aducrfiffime ciuitahs
ccrat fcnfit

qdam illos

fuifle

mtitof

romam
tii

cui ui^

n aUc fidcliozcs Ife oflcndunt: conflat tam 7 intcr alios fcriptO!es rcgnuin
eflYrio^ a nino rcgc
ij^

ingratam:quam

poflcs

oblitus iniuriemcmo: p5icagalf itc^js

fuifl^e

longc

latc-'

libcrauicaur

pojrectum.

Xadiu ailtpfcucrauit:
(it

08
fi

eife foitce deccv.

ut romanii nodu
ficut fLrtbtJt

cius etatis.Tlam

nis uel confiltjs ucl

non ita fo:rc8 lunr utdc qui pofl"unt bua^ uinbuo utci. ?ut
fo:tc uicut:

4 cbronicl biftozia ^fc^ i quadragira 8no8 ab ano pmo quo ninus n:gna:e ccpit pmanfit boc rcgnu:oocc traffc:'' :t'ad meoos . 3nfeiTeatit bcUa fmin mis 1 idc i cetcra proccdt rc: ac ppfce fibi nd mokfloB fola rcgni atpiditatc contcrc:c i fb'dcre:quid aliud ^' gran dc latrocinium nomiimnduin cfl
cuti fuRt:mille ducetos

cum intcr fc bclltgcrat:nd di) ab bo

mtbue:f5 d^ ab al^s dqe


ibnt crgo i
ipfi iter fc

quifuntquankuc^^prq ciuitatum.
iimicitias:quaf

pro fua quif(p ptc prozfus fufcipitit. Tld itac^dcos fuoeulladcbuitcole


ciuita8:magie^aIio6 a qttibueadiu

uaretTuupoftrcmoquoquofe beat deo^ iftc tranfit^^uclfuga^ucl migra^ tio:ueI in pugna defccno.nddum illif
tcmpo:ib'' atqj in
tirtci

3tn icgna tcrrcna inf^^fccnie fuof


atc^ dcfcaus dco22 ucl tuucntur

ra?^ partibus

ud

cbnlli
tlla

nome fuerat predicatu: quaoo


^ ingentcs
bcllicas cladcs
(i

dcfecantur aujcilio.cap.vg.

u:gna

ImifTa atqj tranllata funt.Tlam


f

p"*

3 nuHo cleozt adiutorio tl ma' gnumboc rcgnuj^^lijrufijit:

mtllc duccntos i quadraginta


qii

anno9

rcgnum ab alTf rqs ablatum cfl:ia


rcgnu

quarcdtje romanie rnbuitur ro^anuj rcgnum:bci6 ampluni:rcmpo:;bufq5

ibi cbriftiana rcligio aluid

pic

dicarctcrcrnum^tdeo^
uani boics diccrcnt:

fMo^
nifi

cuU*

dtutiirnum.0.uecunq3cnim caufac tUa:cadcm eftctiam ifla. Si autcm i

facrilcgos inbibcrct.qutd aliud gcrie


illi''

regnum

illuddcotum adiuto:io tnbucndum contendunt:qucro quo:um.Tlon cmm alic gcntcs quas ninus oomuit
cflc

quod tandiu

p^uatiie: nullaaliaca

ntft fuis rcligionibue defcrtis

cepta pcrirc potuiflIc:3n

i illa :c qua uocc ua-'


ifti

1 fbcgit alios tunc colcbat deos. 3lut


ftproprios babuerunt
peritio:c9 fabroe
afl"frq

nitatisqocpoteratclTcT

attedat

quafi

fpeculnm

fuii

ftmilia cdqucri:fi ull"

impaq conftrucndt

m cis puDo:

cft

aubefcant. O.uanq^

QVARTVS

romanatmpuiafflictoeporr^ mu-'
taro:quod i alqe ante
cbril^t

nomen
efl af'

ftmantibus:utaiamifera dcmoniof turbc^flitucit:uniuB dei ueri caftum


dcdignata coplej:um .f>refecenit ago

tempozibue
flicrionc

ei

conngini ab illa
efi,

recreata:quod ncc iHiQ tcm^

pozibus defpcrandum

^luis cim

^fcrpinam frumenris germinaribus: geniculis nodifcjt culmo;^ deu noda^


tum:iuuolumcnri9 folliculozum dea^

de bac rc nouit uoluntatcm dci^

Oluo^ deof pfidio ptrtit


ptD fuu auai) atcp
aij: ftngfa^t

roani

fcruatil^cii ftngris

rcrum

tuiiione comittcn^

uolurinam:cum foUiculi patcfcunt ut fpica qrcatdeam patelenam:cum fege tes nouis ariftis cquaf : quia uctcres cquarc boftire dijrenit dea boftilina:
flozeab" fruinris dea flora:lactefccnti

dam cfTc credidcrunt.cap.viq.


d
indc qramue
dcoijt
fi

phcet.q: tata

turba:qua roani colcbat;


ucl

que potifTtmti
cp cim
i

quos dcos credant

illud ipiii dilatafle arcp fcruafre. Tlc-'

bus dcam lacturciam: maturefcetib* deam maruram. um runcantur.i. terra aufcruntur deam rundnl. Tlec oia commemo:o:quia me pigcr quod illoB non pudcr "bec aur paucilTim
.

boc ta pcUro opc T tantc flc-'

idco dij:i:ut inrclligcrct nullo

mo eos

nilTimcdignitatietaudcnt aliquas p^
rcs 05 noie

dcomj ucl dearum dcc clo


:

dicereaudereiftanumina imperium confrituifle:aujnfrc:c6fcruaflrc roano:

acinc rribucrc: aut uolupic que a uo''

que

luptatc appellata e:aut libcntinc

cui

ita fuie quccp adbibcbantur offi^ cqsrut nibil uniucrfum uni alicui cre

nomcn e a libidine:

aut uagitano qui

dcref.0.uanoo ergo
tibus 1 arboiibus

fcgetia curaret i

infantuj uagitibus prcfidct.aut cuni-

perium:cui curam gercze ftmul 1 fege

nc que cunas co^ adminiftrar.Ouan Doaiitponfunt unoloco libribuius

non Uccba.O.ii 6

comcmorari omnia noia dcojum aut


dea;2:que illigrandibus uoluminib''
uiir

armin cunina cogita:ct:cuiu6 prepoft tura paruulo:^ cunas non pmittcbaf qcccdac.^OLuioo nodatuB adiuuarec

rcbus propria difperriercs


minum.-^TLcc
cui dco

comprcbende poruerunr:fingulif offici.i nu^

agromm munus

uni

ali

commirrcndd

arbitrati funt:

ad folltculum fpice f^ tantum ad nodum geniculi ptincbat^ Unufquif(^ oomui fuc ponit boftia'' rium^-rqzbomoefloio non fufficit:
in bcllo:qui nec
trcs

fed rura dee rufinc:t'uga

iug3rino:collibus

montium 60 dcam collarinil:ual


ralcm

dcos

ifli

pofucrunt:fozculum fo^
li^

ribue:cardcam cardini:limcntinu5
mini.3ta nc non poterat fozculus
fo!cs

{ibue ualloniam prcfecerunt. Tlec fal

fiC

tcm potucrunt
fcd fata

unam fcgcriam

inucnirctcui fcmcl fcgcrcs

comcdazcn

frumta q'diu fH tcrra cflcnt:

7 cardine limccp fcruarcrOmif fa igitur turba tfla minutozum deo^ rum ucl aliquanrum inrermiflTa^offi''
cia

prepofitam uolucrunt baberedeam fciam.ii vo ia cflcnt fupcr tcrram:T


fegctem faccntdcam fcgcriam. frume
tis

rcre:quo

maiozum dcozum dcbemus inqut roma ram magna e faaatut

tandiu rot genribus impaarct.

uero collccris arcp zcondiri8:ur ru

to fcruarcnrur deam turilinam prcpo

3nimperq romani amplituoot


diuturnirae
ioiii

fucrunt

cui

non fufficac uidcrct ilb


ab initijis berbidts
rti

fuaitafrnbeda:que

fcgcria^q^diu fegefl

fummu5 deum cultOKS ipfius opinl'


rur.cap.ip.

ufcp ad ariflas aridas pucnircr:n6


fatis fuit

boibus dcof mulritudinc^

LlUtm

it

Jmi^ ergo

iouie boc opus cft. 3p(iidm dco:^ omittu dca;^(^

ftliud

acrem:aliud tcrram. 3lqua

ftuc fupcrio: fiuc infcrio: utic^

vo equa
:

rcge uoluitnboc ciu6 irtdtcat kcpt^:

cft:putac|adinfim'lie:nndd intantu

bocia(tocoUecApiroUti.C>cifto dco

ut aqua non

fir.^^ft

inferio: tcrra

qd
to-'

gmiQ a pocta dictii pucnicntiflfimc p'


dicatur.3ou(6 ota plcna. 'bilc uarro
crcdit ct ab bte colt:qut
folii

flliudpotcftefleg' tcrra quantaUbci

divfitatcdiftinaac^Jbcindcccce iaj

unum dcum
malc trac

tU8 in bi6 quatuo: ucl tribue elcmen


tie

fincfimulacro colut: (y alio noic


(i

co^jotcua completue cftmuduc.


tcncbit:

niicupati.OL6
tatos
cft

ita c:cu: ta

ZDincrua vbi crit:quid


implcbit.^Simul cnim

quid
ca-"

romc:ficut qdam 7 in ccfia

cum

bis in

gcntib^^utcifierct fimulacru:

q6

ipfi

pitoUo conftituta e:cum ifta fiUa non

etiam uarroni

itn difplicct:ut cuitt ta

tc ciuicatis perucrra tonfuctudic

prC
fimu

incrcf:ncqu3g' tamcn diccrc


dubitarct:cp biq'

i (cnbd

ppHe

iftitue^t

lacra:7 mctii depfut t c:oeaddi6nit.

ucrfo6 dcoe divfid


prcfcccrut.cap.j^

0.ua9 opioncs fccuti funt:qu( di^ mundi partibus

fitambo:um . Jlutfictberie paircm fupcrio:em mincruam tencrc dicunt; 7 bac occafioncfLngere poetae:q' 6 io pie capitc nata fit: cur non crgo ipfa pohue deo:um regina dei^utarur ^ fit ioue fupcrio:.' iln quia indignnm erar preponcrcpatri ftUam : curncn
dc iouc ipfo crga fatu:num
ifta

iufticia

feruata

cft.-^^ln

quia uictus c(tit


fflbrii^ cft

gopugnarut.iibfitindut.

Ur

illi

etia

tuno

V)co2 adittgirrq

ifta

garruUta6:ecce fatTie n credat':


fetiat

t conia^i 0.uia io^ uc inc[unt tn abcrc accipim": in acrc iunone.tbccconiuctaduo elcmcta


dicat'fo:o:
fut:altc?t fupcn":altc;^ infcn^.llon e

ergoiUcdcquodictilcriouid omnia
: fi aliquam prem iplct 7 iuno. 3ln utcrcp utruc^ implcn^r ambo ifti

plcna

mcUora.ur ergo ri da-' ta c p:i ioute tfi ii fubUmio cqua^ccr le fcdce bono:ie i CLi fatum" n i^dt tpis Idgituoo c.Xps igit-colut:^ fat'^ nii colut;7 rcjc dcop iuppirc: infmuaf natU6 ef tempo:e. 0.uid ei^ indignti
dc dqe
d::cumiuppirer7iunonati dicunrur
e^ tcmpo:e:fi cclum e lUe 1
cii

coniugC8;t in duob"
finquli6 ftmul funt f

tfti

elcmetieiT in

illa tcrra:

ur crgo
eft (f

ctbcr
(i

facta fint uriqj cclum


fuie

dafioui^acr iunoni.'p>oftrcmo

ip(i

boc quotp in Ubrie


tie poetici6:fcd

7 rciTa.^Tlaj babcnt cojtt

duo

farifl

c(Tent:quid

marc ncp-

oocri atcp fapicntco.Tlcq3 dc figmcn^

tuno tnboifttcrra plutoni.^ t nc ipft quocp fincconiugib'* remancrcnnad^


dit'neptuno falatia: plutoni

de pbilofopbo:um U"
.

brie a uirgiUo dictvm c

Xum patcr

^^pma.

omuipotcns
coniugie
in

fcciidts

imbrib" ctbcr:
dcfccndit:id c

Tlam ficut infcriozcm ccli partcm: id eft aKcm inqut iuno tcncKita infcrio^
profcrpina.

grcmiii

lctc

in gremiii rcUurie aut tcrrc.O.: 7 bic

rcm maris falatia: 1 tcrre infcrio:cm OLucriJtqucnadmodum


.

aUquoe dtffercnriae uolut eflc:

atc^

ipfa tcrra:aUud rc:ra:aUud fcUu:c:aU

fartiant fabta ncc inucniilt

Si cim

bcc ita cflrcnt:tria potT' eUmcnta mo''


die(Tc:non quatuo: eo:^ uctcrce^de^
rcnt:ut fingfa dco:p coniugia

ud tcUuuione putar.^t oms boe dc'' 08 babetfuis noib" appcllatoe fuis


:

officqa diftictoerfuie arie (Acn(cp ae^

tur fingrie elcmentie

diuidm Tlucvo omni

nerato8.andcterr3et memdco:it
fingftnt:fi

moDO ad^rmaucrut altud cfTc etberc:

uocannut iam poetc tolerabtiora co fccundu iftop non pocricof

QVARTVS

fcd racro:;^ [ibros n folu iuno fozo:


coniun);:icci et

mundi

aiu6:qui uniucrfam

ifta

moU

matcr e iouis^candcm
nifi

tcrram ccrcre:cande cria ucfta uolot:


cu tamcn fcpiuB ucftam non
efTc

q: quatuot ucl g> cis placct clcmcntis cdftructam atcp copaaa implct i mo

igne

uet:mooo mdcfuas ptC9

fo:oii

-7

fra^

perbibcat ^tincnte ad focoe: fine


eflrc

tribus cedat.ZDooo fitetba:Dt acre

quibus ciuitas

non pofcft.ti6o illi uirgiucs folcrc fcruirc: q> fuut cj: v


ginc:ita nibil q: ignc nafcatur.

Oua^
uticp

totaj uanitate abolcri

i cpgui

ab

illo

opoztuitrqui

cft

natus c^ v^k.

iunoncm l"b'tc: fufam dcfup amplecta turimooo toru fimol cum acrc fit ipc cclum.taramucroianq^coniugc ca^ dccp matrcm:quia boc in diuinis tur pc non cft:fccundi8 imbnbus i fcmi^

OmIs cnim faat q> cu tantii bonoris


1 quaficaflitatiQ igni tribuerint:ali|'^ 00 ucfta non embcfcunt et ucncre di^ cerciut uanefcat in ancillis eius bono
rata uirginitas/Si enim ucfta uenus

mbu9 fctct . IDooo aut ne fit necciTc


per cuncta difcurrere
:

dcuo unue de
pcr om9 tras

quo multi 3 pocta


tractufc{5

nobililTimo dictuj
ire

putant.-^.Dcum naqp

eflcr:quomooo
rci9

eirite uirgics a

ucnc^

opibus abftincnoo

fcruirent.'2ln

uecrce due fut:una vgo:aUa mulia.'

mari9 ccluncp profundum. mppitcr : ipfe i acre iuno:ipfe in mari ncptuni'9:ui uifc:io ribu9 aiam marig ipfa falacia:? i na
3pfc
in ctbcrc fit

2ln potiue trcs^una vginn quc etiam


ucftacft:aliacoiugatarum:alia

pluto:in tena infcno:e^fcrpina:i


ci9
cc

fo-'

mcrc

oomcftiag uefta:in fabro^ fo:nft^


ff daibu9 fol

tricum.'ui et pbenicca oonii dabat

uulcanu9:in

i luna i

dc proftitutione filiarum
iungercnt uiris
.

antcq eaa

ftclle:m diuinantibu9 apollo:mercutt

0.uc illa^ matrona


uirgo^quoniaj

U8

in merce:in iano initiato:: in

imio

cft uulcani.-^Tlon uttcp

termiato::fatu:nu9 in icmpo:c:mars

babct mariium.Jlbfit autcm ut mac tri)c:nc filio iunonie 7 coopcrario mi'' nerue faccrc iniuria^ uidc3mu:.rgo

1 bellda

in bellie:liber in uincie^ceres

in frumentie:diana in filuie:minaua

in ingcnq9.3pfc
la
fit

(it

poftrcmo

ciii

il^

bccadconiugatas
fed ci

intclligifptincre:

turba quafi plebaojt deo|:.3pfe p'


noie Ubcri uirozum femibue:'! no^
fit

nolumus imitcnf in eo q6 fccit Rurfua inquiunt ad illa cum marte fabulas rcdis. 0.ue ifta iuftitia c no-'
.

mic Ubcrc feminarum. 3pfc


tcr qui
fc

dicfpi

bis fuccenfcrc <y talia dicimue dc dqf

dca mcna

eo^ 1 fibi non fucccnfcre qui bcc


:

in

ftruie

partum pcrducat ad dicm.3p quam prcfcccrunt mcn' fcminarum 3pfc lucina quc a
: .

tbcatrid libcntilTimec^cctant cziade

paitui-icnribu9 inuocctur.3pfc

opcm
fmu

o:um
nifi

fuo;:.''^^

quod

cfl^ incrcdibilc:

ferat nafccntibu9 c)ccipiai9 co8

conftantifllme probarcfbcc ipfa


i

terrc:t uoccrur

ops.^pfc in uagitu of

tbcarrica crimina dco;: fuo;:

bono^

aperiat i uocctur dcus uagitanus

rcm

inftiiuta

cflre

eo:undem dco:um,

3pfe lcuct dc tcrra i uoccrur dca leua na.3pfe cuna9 tucatur i uocctur dca

dq9:quo9 ooctoteg pa ganotum unum eundccp ioucm cflc


>c multis
dcfendunt.cap.):i.

cunina.Tlon

fit

aliu9:fcd ipfc in dca^

bue illi9:que fata nafcentibu9 canot: 7 uocantur cannentC9:prcfit fottuitif


uoccturcp fo:tuna.

3n diua rumina

Uotquot igitlibet pbilofopbi''


cie roib"

i difputan6ibu9

afl^c

mammamparuulo immulgeat: quia :umam dijKrunt uetcrce mamma.^n


diua porina porio'cm miftret.3n diua

ram.XOS fit iuppirer co:po:ci buius

LI5Ei^

edultca efcam pbeat. t>c pauo:eifltu

pretcrmittere^cumipfeunue ^ bzet

paucntia nuncupec' : de fpe quc uenit


ucnilt3:dc uoluptatc uolupiardc

omnia coleref.Tlam ut alia omittam


que funt innumcrabtlia: ca
ffdcra ptes iouis cfle:t
atc^ ronalcfl
dtciit

aau

oia

9gcno:ia:dc ftimut quibue ad nimiii

actu

bo

ipcUitltdca

(iimh noict'.$rre

nua dea fit ftrcnuum facienoo.Tlume


que numcrare ooccat amcna q fit 7 dcus confue pbcoo i dca fcntia fcntcntias infpi'' ranoo.3pfe dca iuucraa quc poll prc
ria
.

cancrc. 3pfe
confilia:

tc^rtara ejccipiat iuucnilis ctaris

epi^

di3.3p>c

fit

foztuna barbara:q adftof

omnia uiuezc animas babere:7 io fine controueriia deos efle:n6 mdet g^mtV tos non colant^l^multis edcs non c6 ftruat:arae non ftatuant: quas tame pauafl^imis (yde^ ftatuendas ec pu^ tauemnt 1 figillatim facrificandu.&t igitur irafcunt'qui nd figillati^ coliit: non metuiit paucis placatis toto celo
irato uiucre.
coluiit qz
i

barba

quos bonorare uolue^ rir:ut boc quabuq? nume falte maf^ culu dcu:ucl a bazba barbato: ftcut a
indu.it

Si aiit ftcllae ome


uno

idco

ioue funt que colut:ifto co


oib" fuppli

pendio

pofl^cnt in illo

nobi8nodatii:uelccitc nonfojtuna:

care.Sic eim

nemo

izafcerct':

cu

illo

fjqibarbae barbarubet foztunium nominarcnt.3pfc in iugatino deo coit


iuges iungat:-?

uno omnibus fuppbcaref:neo cStem


nerct'potiu8 q> cultis qutbufda iufta
irafccndi ca
illia

cum

uirgini ujrozi 50-'

qui pretermifl*i

cflct

na foluitur ipfe inuoccrur:t dca


nenfis uocctun3pfc
(it

uirgt

multo numcrofius prebcrct': prcftim

mutumus ucl

cum cie dc fupcma fedc fulgcntibus:


turpi nuditate diftcntue preponeret''

tutumu9:qui cft apud grccos priap" ft non pudct . "bec omnia que diri:T quccuntp non dipi: non cnim omnia
dicenda arbitratus fiim:bi omnee dq
deecp fii uims iuppitcr:fiuc fint ut 4^ da uolut oia ifta gtcQ cm8:fiuc uirtu^
tcs dus:ficur eis utdcrur

7 priapus.
C>e opione eo|t:4 deu aCa^; mudt:t

mudum cop** 6i efl^e puiavunt.capitu


lum.^^.

quibue CU3
fiiia

placeteflemiidi aniniii.0.ue
iut magnoijz

uc

q
Tlo'

UidTilludnodebetmoueaat
tos boies T qualcfciic^ boies;

nmUorq^ ooctozum c.
fit

t)cc ft ita funt:q6 quale

nodu itcri

eim ad boc ingcng op" c ej:ccllen^

quero quid pcrdcrent (i

unum dcum

tia:ut dcpofito ftudio contcntionie ae

colacnt prudcntiozc copendio.-^Ouid

cendat:ft

mundi aiue dcue


e^:

e: eic^

aio

enim due contcmncrcc: cum ipfe colc rctur.^Si aut metucndu fiut:nc prcta
mifTc fiue ncglectc partes eius irafcc'

mundud ut cotp'' e:ut fit unum


conftane
aio 7 cozpozcatc^

anial

ifte

68

e finue quida^ nature in fcipo ptincs

rcnf:nd crgo utuolutuelutum'* aiau''


tis

oia:ut eic ipfius aia qua uiutficaf tora


ifta

bcc tota uita c quc conrict

omnes

molc8;uitc atqs aic cuncrozum ui

parte8:fcd

dcos quafi fuas vtutcs uel mbra uel fuam quc^ pars bet uita
irafci

ucnriu pro cuiufcp nafccntis fozte fu^

mantur:nibil oio remanerc poteft q6

a ccteris feparata:fi pter altcra

altera pSt:i alta placari:alia cocitari.

non ftt pars dei. O.uod (i ita e: quis nd uidcat cpta ipictas 1 irrcligiofttas
q6 calcavit dfq? pte dct cakcr.t in otnni animantc occidcnoo
conftquat':ut

Si ailt dicitur oms fimul id


ipfuin ionc potuilTc offcndi eius

e
(i

totum
partes

non etiam figtlUtim minutatic^


quippcea;^

ps

dci tzuddcf.^Tlolo oia dzc pofl^ot q


:

colcrcnt:ftuIte di. Tlulla

occurrcre cogitantibus

did aurem

'

TQyARTVS

fme tta-eamdu non poftupt.

^bitate pugnare:? finitimos quietos


nullacp iniuria facicntcs ad dilatadii

bc bie qui fola rationabilia atan^


tia pftrtes efTe

unius dei

affernt. cap.

regno bcUo fpontaneo ^uocarc' p>U ne fi ita fentiunt apptobo i lauoo.


2ln congruat bonie latius
uelle ic

3 aot foU aialia ronalia ficut dd ee cotcndut: no uideo quide (i totue mudos e 68:
:

gn3re.cap.jnc.

fot boies ptes

qno bdtias ab eiue ptib** feparet: fcd obluctari quid opue iibc ipo ronalt
fliantc id e bote:

Jdeant ergo nc fotte ii ptineat ad uiros bonos gaude dc zgni latitudic.jniquitasetjco^ cii^bus
bcUa gcfta fiit rcgnii adiuuit ut
crcfccrct.qo utiq3
iuflitia

quid infelicius crcdi

iufta

pot:^' dci pte uapulare co puer

uapu
fer^

pun cfTct:fi quics t


fc

bt^a vo partea detfieri lafciuas: int


quas
tpias^atcp oio danabrce

finitimozum cdtra

bcUum

4s

gcri

re poflcnnifi ct^rfus infanit.-^poftzeo

nuUa puocazct iniuzia: ac feUcio^ ribus (ic rcbus bumanis oia rcgna p

4d irafat'eis a quib" no
i partib"

coUt':cu

a fu

ua cfTcnt cocozdi uicinitatc Utantia.T


ita clTcnt in

no colat^rfUftat ergo ut di
bze uitas:fibi que^
cflrc

miioo rcgna pluria

gctii

cat
Ofi

oms deos fuas


co^

ut funt i urbc

oomus pluric

ciuium.

uiue::nttllo

pte cuiufq': fj
prit:

proinde bclUgcrare i poomitis gcti^

enes celcnoos^cf cognofci i coU


<Q.uo|2 iuppiter q:

bus cUlatarc zgnii:maruidcf feUcitaf:


bois necclTitas
Ccogrue di et
.

q: ta multt funtiut orhs non polTint.


rej: prefidct: ipfu^;

Sj quia pcius cfTct:


no

ut imuriofi iuftiozibus dfiaret: io


ifla fclicitas.

creoo ab eis putari

rcgnum uel auplTe zomano.Tla (i boc ipfe no fecit queaUu deum opus tammagna
^^fhtuifTe

S5

procul

potuifTe flggredt credatur cu

oms oc

cupati fintofftci|8 t opib^^prqs: nec

dubio feUcitas maioz c uicinu bonuj bzc concozdc:q' uicinu^ maUi fbiuga: bellantem . ZDala uota funt optarc babcrequcmodais uclqucm time^
fla:ut poflu cfTc

slterirruatinaUenus.

qucm

uincas.

Si cr^

go

Sugmenta regno;t ioui incogme''


ter flfcnbitcd fi ut uobit

dea

e uicroi^

iufta gercnoo bcUa non impia no iniquaromani impcrium taj magni acquirerc porucrunt : nunquid tang'

ipfa buic negocio fola fafficcrct.cap.

ft

Rege igifdeo^ rgnfi boiuj


tuit

po

aUqua dea colcnda cft cis cnam inqui tae alicna.^ZDultum cnim ad iHa^h'' titudincm impcrq cam coopcratam uidcmus quc faacbat iniuriofos : ut
cfTcnt cu5

1 propagari i augeri.
ct ipfti regnii
ita fit fi uictozia

"bic

quibus

iulTa bclla gcrcret":

pmii qro cur n


i.^ur.n.n6

aU|s 69

dea

clf

3ut quid ipfo iouc in bac ca opus cfl


fi

1 augercrur impcrium. ^Cur autcm 1 iniquitas dca non fit ucl cjctemarum gentium:fi pauoz 1 paUoz 1 fcbris d^
romanicfTe mcruerunt
.^

uictozia faucat fitqi propitia

i fi}^

"bis igitur

eat

ad iUos quos uuU cfTe uictozce/ "bac dca faucnte T^pitiaict iouc ua-'

duabus

id
:

cft

alicna

iniquitate

dca uictozia

dum

bcllozum caufas

cantc

raUud agentc: q

getes n fbditc
it

iniquitfls q-citat: uiaozia

eadcmbcl-

rcmacrcf 'O.UC regna


fotte

cedcret.^

2ln

la fdicitcr tcrminat^ctiaj fcriato iouc

non difpUcct bonis ini^fTima im

creuit

impcrium

Omaq cij bic ptcs

tuppkcr bnbcrcr:
bnficia. ciue

oirtt

ca que poflme

nioe coftngdi:f5 dc iUo

io rcgc fcculo
OS

pucari dq biitur.d^ uoca


fuis parrlbua in

rd

^ mittanno uicto:il:quc nuUa

turdg colunt':iipfi^

(lantia e:fcd angcld

fud 1 faaat uince

uocantV^babcrcc bic aiit et illc aliqua


ptcm:fi rcgnum criiim ipfc appclUrcf

appclUf illa uicto:i3:aut fi :gna e iouiercur n t uicto:ia munus beatV<16^fcao bicf: fl non Uf pie in capitolio:f5 vu9 rq: rcgii i do^ m/rtuednaJUiDco^ofcctatcp colef.
ficut

que uotuerincuius confiiiooccultum ec pt:iniquum ef(e non por. Tlam (i uictoua dea e:cur n de'' e t tuumpb'*:
xuicto:ieiungifuclm3rittt6 uelfra^
uel fdiuefXalia cfppc
ti
i(ti

mun"

ciue

dc di^e opia

funnqualia

fi

poctc fuigcrct:atc^ a
i(ti

nobia e)cagitarcnt':refpondcret

ri

denda

cffc figtnta

pocta^;non ucris
tit

0.uul ftxcrit:

g>

romani omnibus

attrtbuenda numCbUB:-!
ridebant:

feipfi

non
co

rebus t omnib" moribus dcos fingu


lo8 deputantcd ede quictid:c;ctra pot^

cum wlia deliramcnta non


Icgcbat:fcd
i

apud poctae

tcntplis

tam cfTc uolucrunt.cap.^rvl

kbant.JoueigiturdeoCb'' rogarcnt:

d uni tmmo fupplicarenr. tlon cnim

m
lie

3roi aot plurimo:^ cu 6o8

fin

^mifinet mcto:(am:fi dea dTct


potiue faccre uolontatenu

ft>

iUo

glbs (in^iB rcbua t pencfingu


motib'' flttribucrct:uocaucrUt dca

rege 1 poflci 1 audcrct rdidareii fua

flgcno:ii:qu ad agcndu cj:citara: dc

fim f^mula quc ad agendu ultra mo''

^elicitatetfoztnna^ dcaeputat:
quft ratione fecemdt.cap.pciq.

dum ftimuLirct dcam miutiam que


:

prcra modii non moucjcnac facci bo

minc ut ait pomponius murculu


c nimi0 dcfidiofd 7 inactuofu :
ftrenua quc facaet ftrcnUu. 1^19

id

Uid q> t fdiatae dea


acccpit:ara5
.

e(U

di
ci

dcam
oib''

mcminfacra
ipfa
ftbi

cS

gma perfoluta fum


colcreturcibi

3pl3 crgo fola


cflTct quid

d^8 1 dcabus publica


faccret

facra faccrc fu

enim

bSi

fccperunt.Ouiet3 ucro appcllantes q

non eflet.-^d quid

uult

9>

t foz

quiaum:cu cdcm bict efT po: tam colUnam publice illa fufripe: no
lucmnt.CIc;^ indiciii
ftiit

tuna dca puratur t coliturc^^ln aliud


eftfclicitas^altud foztuna.'<luia fottt

animi iq*cri:
:

na potefl cflc t mala:


fi

an potiua ita fignificatii c q? cj illam turbam colcre pfcucrarcnno plic 60 ro fcd dcmonio^ co qcte b:e n poflfe: ad qua uocatucruB mcdicue iiciQi
difcitc

fclicitas autcm mala fucrinfcUcitae non erit.crte

omnca dcoe utriufif^

fc^ue ft 1 (cpxy babcnt:non nifi bonoe c^flimare de bemuB.^boc plato dicin boc alq pbi

a me q: mitis fii r builis codc: t iucnicd requic aiab'' udlris::

lofopbuboc
rcctotce.

qccclleics rcip. pptb;tc^

Ooo crgo dea fotruna ali^


mala;' 7in foite qii
:

00 bona e^ali^^oo
3ln fi iouic filma potcftas cetiam
uictozia dca debucritc;aftiaa.ca.p?9.

mala e dea no e f^ in malignu dcmo ncm rcpcntc comtcrtiturf Coot funt


crgo dce iftCprofecto quotquot funt
boice fo:tunati:boc cboc fo:tuc. Tla

Tl

fo:tc drit 4

dea uictouaiup
illa

pitcr

mitmiitq^

nnq>

rcgi

dco^ obtepas ad quos

iuflfcrit

ueiat:

ca fint t al^ plunmi fimul:boc c uno rcmpo:c male foztunc: nunquid fi ip


fa cffet
:

1 i eoijt ptc confvdat:fboc wcre d: non dc illo iouc que dcom rcge f (m opi

fimul t bona
:

cfliet
:*

t mala:

bis altud

tUie aliud

2ln ilU que

T2yARTVS

cft bona Jpfa e ergo fe ttdus.Xur odbibentu: diuerfa noia^ fed 1 hoc ferendum eft.folet ci^ n una

6e& e femper

.'

foituna loca^ i

muta fdicitae. t ad
rectc
libi

quid aimd nifi ut bomince


renonciu-arcnt:conaUata

uiue

fo:tu^

res diuerfiB noibus appellari. 4lttid

na

que iUoe

fine

ulUs bonid
fi

mcnns
f6:tuna

diuerfeedea:divfeare;diucrfa facra;

faccret fo:tttnat09.t ccrte

ft caufa inqumnt:qz

fclicitas illa e:

loquitur:nonfaltem
ttind

quam

boi babct precedentib'* meitis.


:

muUcubue : fed potiu9 loqucreturut non ipe q

^oztuna uero que d: bona

fine uUo

e^amiemeritof fo:tuituaccidit boi^ bu8 1 bonis t malis:unde etiam for


tuna noiatur. OLuomooo ergo bona eH que fine ullo iudicio uenit t ad bo

funuUcru^ dedicaucrunt putarentur tantum miracuUim muLcbrt locadts


te

fmpftc.
>c uirtute 7 fidc

quae pagani

tc'

no8 7 ad malos.^ Ut quid ant colitur q ita cea e:pafti5 1 quoflibet icurres: ut fuo9 culto:ce pk^ip pretcreat : t fuis contcmpto:ibue hcrmi^ut (i a
li(|d|)fu:iuntculto:ee eiue
:

pUe T

facrie

bonoraucrunt; prctmit^

tentce aUa bona:quc fimiUter coieda


fuerunt:fi rectc alqs diuinitas tribue^

batm.cap.^j:.

utabilla

uideanturiamenf:iammerita k^(:

Jrtutc quocp dca fece^t:q 4dc


fidcacct: mrcis fueat pfereda.

n fo:tuitu ueit.Ubi e ergo diffmitio tl la fo^iune.-^Ubi eft q6 a fo:tuici8 etia; nomen acccpit.'Tlibil cnim pi-odcfl e
to:e8 difccmit ut profit:fo:cuna

t nuc q: dca ii c f^ oonu dci ipa ab ilU> ipctret':a quo folo dari pot: t ois
:

am colc:fi fo:tuna e.Si cure fuoa cul


no e. 2ln 1 ipfa3 quo uolucrit mppiter mic nt.'ola('ergo ipfe folue. Tlo ei^pot etiubentitcamquouolucnt mium fo:tuua refiflcre.ilut ccrte ipfam ma
licolant:quinoluntbabere meri^:(|

faifo^ dco;^ turba uanefcat.S^ cu: i


ficUs dea credita r.7 accepit et ipa
te^'

pld 1 iltdii Ooia cfr^s prudct agno^


fcit:bitacr5 ilU feipfu facit.

6t

lUi q'd

Uii aut fci fit fide8:cui' ^mu t ma^u)


i

offciiii
ri

e:ut

uq^ crcdat dcu;!

&5 cur

fuffcccrat uirt";'

Tlone ibi e % ftdes^

bue polTitdea fcUdtae

inuitari.

'0.ii(|dei^.utci

quattuo: fpcsdiflri^

buedi cffe uiaerdt:prudctia;iufliiia5:

Dc fottuna muUebrCcap.pj^
t

fo:tituaIn:tcpatia;'

c qth ifle

fingtc

fpc8 fuas bnt:i ptib"

iuflitie fides cfl:

^dt

2{ntumfanebuicueIutum'Rtt mini tribuunt: quod fo:tuna.. y

mapn, ' ^ lv?cu apud nos bet ^caip fcimus c^a fit ^ mfV e^ fiide utmt.S;
iUos miro: appctio^ze mrtitudis dco^
rd:fi fidcs

uoc9nt:ut fimulac:^ eius

quod a ma^

troniededicatumcfli appcUatume fo:tuna muliebrie^etia^ locutum eiTc

dca e : quarc alqs ta

mrus
<\

deab" iiuria fea.rut: ptmittcoo cas

memo:ie comedarint: atcp


femel:fed iteruquod

dijciffe

no

eam ritc inao-o^ ne dedicaucrint.Ojiod ^dcm (i aern


rit:mirari

b^fimirredesTaras dcdicare potuc rttnt.''ur tcpatia dca ec ti meruit:cu5 eius noic nonulU roani pricipce non

noa non opouet. Tlon eim

malignis dcmonibue
le efl

etum (ic

diffid

puam gfiam coparint.^ iCur detq^ foi^ tttuoo dca no e:qtte affuicmutio cum
dejrtcra po:rc;nt in

fallere:quo:um artee atc^ ucrfu


ifti

fiammae: q
in

affuit

ttae binc potiue

aduertere debuc^
efl:

curtio

cum fe^ patria

abruptam

rot (f

illa

dca locuta

que fo:cuitu

occidicnon quc meritie uemt.5uit.n.

terram prccipicc dedit: q affuit decio patriidccio fiUo cumpro c;:erciat

^a-wk^

(e

r3tfo2tituoo:un

aoucmtflBi tn bts oibus uera inc^ mooo no agit' <lua

narct:conferrec

boc parentt^bue da

cultoiibus fui8:ut eis ingeiofifilq na'

rc prudcnna:quareraptec(a

nuUanu^

fcercnturquid opus erat pturtctibuf


inuocarc Uicina:ci) fiadect fcUdtae:!!
foUi bri parercnc:fed et bonos.^Ooiid
necciTc crat opi dee

ttimum loca meruerunt.^Jln q: inoic


geiicralt

ipnus vtutcs

oma colutVSic

ergo pojTci t unue dcu9 coh.cui" ptcf

comdarc nafcetef:

dq putanc. Bcd in lUa una vtutc 1 fidc9 cft T pudicicia:q tii eytra in c^
ccti

deo uagitano uagientcs:dcccuninc ia


centC9:dec ruminc fugcntes.deo (lati^

dibu^i^pis altana mcruerut.^bae de

ee non ucritasifcd uanitas

fccit.

Uno ftate9:dcc adeone adci^tcs: abco ne abcuntc9:dce mcnti:ut bona bzcnt mte:deo uoluno t dee uoliinc:ui bda
ucUendqs cdiugalibus: utbiipiuga'' rcf:dij9 agreftibus:ut fruaus ubcrri

Oi unum non
uirtutc
:

inrcUigcntes

dcum

faltem fcUcjtate dcbucrunt


.

c(Tc contcnci

capitubm uigcfimum

mos capcret:7 mapmc ipft diue fruc


tefe:marri 7 bellde uc bfi beUigerarcc:

primum.

dee uictozic ut uinccrent

dco bonozi

ipfc dec

c cim ueri dei mucra fur. non fiit. Ueruntam e ubi c


it

ut bonorarcnt':dce pccunie ut pccuio


(i

cfTcnt:deo efculano

1 fiUo cius arg2

^tue-rfelicitaB^quidaUud qucritur;
O.uidcifufficitcuiuiri" fchcitafq?
fufficitc^Omnia 4ppe agcnda coplccti

tio

ut bcrent erca argcntcac^ pccuni''

nia.Tia io patrcm argcntini cfculana

pofuerut:quia prius erca pccunia in


ufueffeccpit:poft argentea .ZDiro:

tur vtus:omnia optanda feUcitas.Si


iuppitcr uc bec darct io colebat': quia

aut

q'

argcnttnus no gcnuit aunnu^:

bonu> aUquid c latituco rcgni atcp diururnitae ad candem ptiet fcUcita^ tcm: cur no intcUcctum eft oda dei cc non dcoa.-^Si autcm putate funt dce; faltcm alis tanta dcorum turba nou
fi

qt 1 auzea fubfccuta c.Oaic dcti iftt fi


brent:ficut

fatumo iouc

tta

7 primi

argcntino

tauo

cfculano aurinti

ppo

ficret.<luid crgo erat neccfTc^pt bcc

qucrcrcf./Ionfidcratifi.n.officqs
rt)

dco dcanQ^ oium.q (icm uoluerunc p


(i

bda rantmi Tcojpis rcj:tema tantam deo^ turba colerc 1 inuocare : quos
nccp

oms cdmeoraui

ncc

ipfi

potuc^

fua opiationc finjccnit.inueniat


flliqutd

prit

nit otb" btianis bdis minutati fingU'

quod ab aUquo dco

prctlart

poiTit

bomini babcnti i5tutcm:babeti

fcUcitatcm.<luid ooctrine ucl a mcr^


curio uel a mvncrua pctcndii cet:cum
^t" oia fecu biet.'

1 dco^ninuto^ 1 figu^ lo9 ^uidc:cu pofTctWagno facilicp co pcndio una dea fcUcitas cucta pfcrre:
laticp digefti9

ncc foUim ad bo%a capicnda quifq' s


Uus:f5 ncci^
rcrct'
.'

3r9 qppe ipfa benc

ad dcpdknda mala
eflct
:

quc

rcctcc^ utucndiuirtus a uctcribus dif

/Zur eim

inuocada ^pter
propter t^oftes

nr-^tiT

finitae.Undeabcoq^grcce arcte d:

fefTos

diua fcfTonia

vtu9:nomcn
putaucrunt.

arti^ latinos rradujnfle

dcpcllenDOS diua peUonia.,ppt cgros

S5 (i uirtus non nifi ad

mcdic" r apollo refculapi" rabo ftmr:

ingeniofum poflct ucnire;q'd op" crat dco tacio patre:qut catos id e acucos

^do cflTct gtide pcriculti.-llcc 69


nefis ut

fpi^

boc poff^ pfcrrc fcUcttas^ 3ngcniofu quippe nafci fclicitatis e. Unde ct fi no pomit 9 nodii nato co' U dea fcLicitas:ut boc ci conciUata oo
faccret:cij

dea rubigo

fpiJpF agris eradicarct: nec non acccdcrct roga:f:

una felicitatc piiie 1 tumtc:ut uel nul la mala e):02irenc':uelfactlUc pcUenf.


'Poftrcmo quoniam de duabus iS^

QVARTVS

deabtts uirtute i felkitatc tractam":


(i

premium:n6 dca fed dd oond cft.Si adt dea e : cur no


felicitae rtutid eft

uniuerfaconfcrre^Tcompcndio facc: felice.' OLuis.n.optataliquid proprer


aliud qf ut
fclij:

fiat

.'

ur dcnic^
tot

tarn

dicaf 1 mrtuic ipfa confcrrcqiicidem


ei vtute cofc4 felicitaQ

fcro buic tate dec

p''

rdanos prid

ma^ eft^

pc8:lucuUu9 ede cdftituu.-'ur ip(e :o

mulu9
bcfcia colcn6o;tdeo?t: qua a (e uarro glouatur coUatam eHe romais

fclicc

cupie9 condcauitate:n5

buic tcpld potifl"imu5 ftrudt.-Tlcc^p


ter aliquid

dqs

cctcris fuppltcauit:q"

00

nibil dcdTct

fpfc ncc prtu9

fi bec addict.Tlam i rcpucc ut putlt poftea

Uidergoeq;>p:oingetibrificio

69

fict:fi

banc dca^picia

i\S

bfct.Ut

oarro iactat prcftare


fui9:q:

fc

ciuibuf

qd ergo romulus

conftituit

romanis
i

no folu comemc-at 6o8 quof coU opo:tcat a romanie: ue^ et dicit <{d ad quepertineat.Olm mbil^ddl incjt boi alicuius mcdici nom fozma^ cp noflfe:? (\d fii medicua ignoarctira
dicii nibil prodeft

dcoB ianum:iouc5:marte:picd:faunii
tfberinp:berculc 1 fiquo9 alio9

Uc

(fd titu9 tatiu9 addtdit fatu:nu:ope:

folcm^lunam^uulcano^lucem:!: quof'
(^ alio9 addidit:intcr quos aia^ dca^

fdre dcu ec cfcuU'

cloacinam

fclicitate

ncglecta i

Uc

cjd

piu:finefcu8 cuualitudmiopitulari:
atcp ita ignoics cur
ri

numa tot 609


cam

1 tot dca9 fine

dcbcae fuppli^
ncic^

fo:tc in tanta

turba uidcrc no

idii^n po
ipcno

care.^boc ct afftrmat alia fuuritudinc


dicc&:n

tUit.^oftiliu9 ccrtc rc^ dcos 1

mo bii uiueifj uiue oto


fabcn
rccto::a

polTe:fi igaoict ^fnafii

<^9

pic^

U09 pauo:e atcp pallozem ^piciaooa non introducerCT^fi deam iftam nofl^
aut
colerct: prirc

Conquia

quo quid

utcfilc

pc^

quippe fcUatatc 019

terepo(Tit:quc adiutoieaffumcquc;

pauo: 1 pallo: non propidatus ab fce


deret:fcd pulfus aufi-gcrct. >cidc cjd

ducem:qucm oocto:cm.o
dubid elie alTcrcns
tionem
dco;^:fi fciac

md nulU
cogni
quifcp

ita erfl ucilc

e boc

quod iam romanum impcziunt


i

quam

6s

longc latecp crcfccbat: t adbuc ncmo


fclidtatcm coUbat.'2ln io grindius

uim 7
fcirc

ptatcm cuiufqj rei babeat.^jccodm potcrimua inquic


facultate ac

pid

q^ fcliciu9 fuit.^Tla

qdo ibi efl^ va


crat pictag.-^i
ucri 6i cult*;

que cumfcp ca dcd aduoca: atcp inuocaredebeamus : ncfaciamus ut

felicita9:ubi ucra

non

cta9 cnim ocra

eft ucraj:

mimi folenn^ optcmua a libcro ag': e nf mpbis uinum.XDagna fanc uttli


ta9.0.ui8 n buic gias aget
lfrarct:tft
fi

va md-'
ccnC

und ue:^ dcum

quo

non culm9 falfom^ tot dco:om quoC demonio:um.Scdi poftca ia^r inde o:um numcrum fdidtate fufcepta: magna bcUozum duiUum infeltdtao
fubfecuta
eft
.

oia bda:i oib" coledd ooccrct;:

2ln

fo:tc iuftc cft indi"

gnata

fc[icit&6:q>

ibefclidtatequaromani multo^
tteneratoie9 dco:p diu

bonourm

fcd

1 tam fero 1 non ad ad contumcUam potius

non colucrunt

inuitata cft:ut cum ca colcretur pria-'

bonore diuinoicum pro omnibue fo^

U fufticcret.cap.^q.
f

bri9:7 cctcra non

pu9 1 cloatina:? pauo: 1 paUo: 7 fc' numina colcnoozd:

fed crimina colentium.' 2ld cjrtrcmuj

d uji nisc agif:fi libri i facra eo^ va (at:i feiicitas dca c:cur pd ipfa una q colef cdftituta e:q pofT^

fi

cum tnrba indtgnifl*ima tanta dea colcnda uifa cft:cur non ucl iUuftrius
colcbatur.-'<lui8

cctma

cnim

fcrat

LlDtK

cduUca cfcam pbeat. >c pauorc ifatu paucncia nuncupet' : dc fpc quc ucnit
ucnilia:dc uoluptatcuolupia:dcactu

prctcrmictcrc^cttmipfeunuB ^ bzct omnia coleref.tlam ut alifl omittam

que funt innumcrabilia: cn


ff dera ptcs iouis if(c:i

dicilt

oia

agcno:ia:dc ihmat quibue ad nimia

omnia

uiuezc
io finc

ectu

bd ipeUit':dca ftimra noict'.Strc


f it

ato^ ronalcR

animae babcrcit

rua dca
ria

ftrcnuum facicnoo.Tlume

controucrfia dcos eflc:n6 uidet q^mr'

quc numcrarc ooccat . amena q cancrc. 3pfe ftt 7 deus confue pbcoo confilia: 7 dca fcntia fcntcntiae infpi^ ranoo.^pfc dca iuucraa quc poft prc
tcjrtataqrcipiatiuucntlia ctans ejx>y

tos non colant:^multid cdes non c6


ftruat:arae

pauafl^imis ffde^ ftatucndas ec

non ftatuant: quae tamc pu^


no
figillati^ colui:

tauczunt 1 figiUarim facrifixandu.Si


igitur irafcunt qui

dia.3pfc fu foztuna barbararq adrtof

non

mctuiit paucis placatis toto

cdo

barbaindu."tquosbor.or3re uolue^ rinut boc quakiuq^ nume faltc maf''


culii

irato uiuere.

Si aut ftcllas oms ideo


illo

colunt qz i ioue funt que colut:ifto cd

deu:ucl a bazba barbatu: ficut a

pendio pofl^ent in
care.Sic cim

uno oib'^

fuppli

nobisnodatu.uelccitc nonfojtuna:

fjqtbarbas barbatnbet foztunium nominarcnt.3pfe in iugatijio deo con

ncmo i:afccrct': co i iUo uno omnibus fuppUcaref:nco cStem


nerctpociusq^culris quibufda iufta
irafccndi ca ilUa qui pretcrmiflli cflet

iugesmngat^^cum uirgini u):o:i 50^ na foluitur ipk inuocctur:t dca uirgi


ncnfis uocctur.3pfc
fit

multo numcrofius preberct': prcf rim

mutumuB uel

cum

cis

de fupcma fedc fulgentibus:

tutumU9:quieft3pudgrccos priap" finonpudct. "becomnia quediri;'? quccun<p non dipii non enim omnia diccnda arbitratus fum:bi omnee d^ dcctp fit unU3 iuppitcnfiuc fmt ut 4^

turpi nuditate diftcntus prcponcret'

7 priapue.
t>c opione eo|t:<i[ dcuata;

mudi:7

modum cop" di efl^e putavunt.capitu


Uim.^.

da uolutoia

ifta

ptcs cius:fiuc uutu^

tes cms:ficut cis uiderur

placct efle miidi


lut

qmbus cu5 animu.Ome fnia uc magno^ muUoiiq^ ooctomm L


fi

q
Tlo'

Uid^iUudnodebetmoucacu
t09 boies f qualcfcucp boicsf

Tdcc

ita

funt:q6 quale

fir

nocu ircri

eim ad boc ingenq op"

c gcceUcn''

quero quid pcrdercnt fi

unum dcum

tia:ut dcpofito ftudio contcnrionis ae

colaxnt pi-ttdcncio:c copcndio.-^Ouid

tcndit:fi

mundi atus deus


c)c

e: ciq?

aio

enim dus contcmncret: cum ipfe cole rctur.^Si aot metuendu fmt:nc prctc:
miflc fiuc ncglcCTc partcs eius irafcc

mundus
conftans

ut cotp'' e:ut fit unum anial


aio 7 co:po:c:atcp
ifte

68

c finus quida^ naturc in feipo ptines

rcnf:ndcrgo utuolutueluiunfaian''
tis

oia:ut q: ipfuis aia qua uiutficaf tora


ifta

bcc tota uita e quc contiet

omnca

moles:uitc atcp aie cunccozum ui

dco8 quafi fuas vtutcs uel mbra ud parte8:fcd fuam qucqj pars bct uita
a ceteris fcp3rata:fi pter altcra
irafci

uenriu pro cuiufcp nafcentis fo:te fu^

mantunnibil oio remancrc potcft q6 non fit pars dci. <luod fi ita e: quis

altcra pot:^ alia placari:alia cocitari.

nd uidcat g-ta ipictas 7


confequat':ut

irrcUgiofitas

Si aot diiitur oms Hmul id

totum

q6

calcavit ^fqj pte dei

ipfum iouc potuiflTc offendi (i partca cius non ctiam figillatim minutatic^
colcrcnt':ftuItc di. Tlulla

calcen7 in omni animantc occidenoo

p6

dci

ttuddcffTlob oia dic q pofl^ut


:

quippcca;^

occurrae cogitantibus

did autem

QyARTVS

(int

mccandk non polTu^r.

^bitate pugnare:? finitimos quictos


nullicp iniuria facicntcs

ad

dilatadii

bt bie qut folfl rarionabilia aian^ tift partes eife umus dei afferui;. cap.

regnd bcUo fpontanco ^uocarc "PU ne (i ita fentiunt apptobo i lauoo.


3ln congruat bonie larius
uellc :c

3 aot fola aialift ronalia :

ficut

gn3re.cap.)cv.

fut boies ptes det ee cotcndilt:

no uideo quide fi totue mndos e 68: qoo beftias ab eiue ptib^ feparct: fcd obluctari quid opus eibc ipo rdnali
aiantc id e botc: quid infeliciue crcdi

3dc3nt crgo nc fottc rt ptineat ad uiros bonos gaudc dc :gni


ci^ co;;^

Utitudic.3niquita8
rulla

cu cjbus

bclU gcto fdt regnd adiuuit ut

pot:g'
lat.'3a

dd pte uapulare cn puer uapu


vo partes
dcifieri lafciuas: ini

crcfccret.qo utiq^

pud cfTct^fi quies i


fc

iufliriafinirimo:umcdtra
gcri

bcUum

quas

ipias:atcp oio dlnabrcs cfs fer^

re pol1ct:nifi 4 prfus infanii.-"f>oft:eo

^d irafat^cis a quib^ nd colif:cu a


is partib"

fu

nuUa |>uoca:et inimia: ac feUdO'' ribus (ic rcbus bumanis oia rcgna p ua cflcnt cdco:di uicinitatc lctantia.T
itaclTent in

no colaiTrflenat ergo ut di

cit orfis dcos fuas b:e uitas^fibi que'

ut funt i urbc

mdoo rcgna pluria gerid oomus pluric ciuium.

q^ utuer.nulld co^i clVc ptc cuiufq': f; enes celcnoos:^ cognofci i coli piit:

f>roinde bdligerare i poomitis geti^

bus diUtare :gnd:maruidct'fcUdtaf:


bdis neccffitas
icdgrue di et
.

q: ta multi funt:ut

ome non poftint. Oluo^ iuppitcr q: rqc prefidct: ipfu^ creoo ab ds puuri pftituilTe rcgnunt ttd au^ilTc zomand.tla fi boc ipfc no fedt quc aliii deum opue tam magnd

Sj quia pcius

tffct:

ut iniurioft iuftio:ibus driaret: io


ifta fcUcitas.

nd

5 procul

dubio

potuilfe aggrcdicrcdaturco
cupatifintoifict|8

ome oc

1 opib^^pr^s: nec

fcUcitas maio: e uicmd bonuj b:c conco:dc:q' uicinu^ mald fbiuga: bclUntcm . IDaU uota funt optarc babcrequcmodctis uclqucm rime^

slter irruat in altenus.

as:ut polTit

cfle

qucm

uincas.

Si er^'

go
Jlugmenta regno^t ioui incogi-uc^
tcr afcnbi:cu
fi

iufta

gcrcnoo

bdU non

impia no

iniqua romani impcrium ta^


acquirerc porucrunt

magnd

uc uolut dea e uictota

ipfa buic ncgocio

foU

fofficcrct.cap.

ft

Rege igi^deo? :gn6 boiuj po


tuit

: nunquid tanq' aUqua dea colcnda cft ds ctiam inqui tas aliena.-^ZDultum cnim ad iftajU^ ritudincm impcrq eam coopcratam uidcmus qucfadcbatiniuriofoe : ut

7 propagari i augcri.
uicto:ia

i:>ic

cfTcntcuj quibus iufta bdla gcrcret':

pmu qro cur n et ipfi regnti


c.'ur.n.nd ita
fit
(i

alq'6

6s
cft'

dca i

3ut quid ipfo ioue in bac ca opus cll


fi

1 augercrur impcrium. jCur autcm 1 iniquitas dca non fir ucl cjctcmarum gcnrium:fi pauo: 1 paUo: ifebris d^
romanicfl^e mcruerunt
.

uicto:ia faucat fttqi

propida

(il^

"bis igifur

cat

ad

illos

quos uult cffc

uictozce^

duabus

id e(i
:

aUcna iniquitatc 1
caufas

"bac dca faucntc ^^pitia^ct iouc ua^


cantc r aliud agente: q gctes rt fb^difc rcmacref.'4luc rcgna it cedcret.' 2tn
fotte

dca uicto:ia
iniquttas

dum bdU:um

cjccitat:

uiao:U cadcmbel.

U fcUcifcr fcrminat:cria5 fcriato iouc


crcuir

non difplicct bonis

ini(jlTima

im

impcrium

Q.uae

et'3

bic prcs

'

tupplterbabcrcK
bnficia. ciue

airfi

ca

quc poffme

nioc cofingut:f3 dc illo

ifo

rcgc fccuto

pucari dq bncundi^ uoca

rd

q mittat:n6 uiao:il:quc nuUa

tur:d9 colantiipfi^ fuis parribus in

flantia e:fcd angcld fuu

?i t faaat uince

uocantVtJabcrct bic aat ct illc aliqui


ptcm:fi rcgnum ctiam ipfc appcUarcf

ee por.iniquumcflTc

dppclUf iUa uicto:ta:aut ft fgna mun'* e iouieroir it t uicto:ia munua eias hcitfO.6 ffcao hicf: (i non h^ pis in capitolio;f5 nis rcj: rcgu % do^
ficut

quc uoluchncttius confiUdoccultum non pdr. Tlam fi uictotia dca c:cur ii de'' c t tmimpb'*:

1 niaoiit iungif ucl maritus


ucl filiu6.<ralia cfppe
ti
tfli

uel ira^

dc d^s opia
i(^

funnquaUa
cfTc

fi

poctc fuigcrcnattp a

minusdinantidcognofccfstcp coU^.

nobis cjcagitarenfiircfpondcrn

dcnda

figmta pocta?t:non ucria


tfi

0.uid fucrit: g romani omnibus rcbus 1 omnib" moribue deos fingu


lo8 deputantcs ede quietis^e^ra poi^

attribucnda numibus:t
ridebant:

non cumtaUadeUramcnta non


fcipfi

apud poet&s Ugcbacfed i tempUs co


lcbant.^oucigiturdcoib'' rogarcnt:
ci

tam clTc uoUtcrunt.cap.j^vi.

uni tmmo fuppUcarent. Tlon cnim

m
lis

5ro: nm plurtmrcp co doe

(in

^mififfet uicto:iam:fi dca cfTct fb iUo

glbs finglis rcbua t pcnc fingi


mofib'' 8trribucrct:uocaucric dcl
cjccttarct:

rcgc

t pofTet t auderct

rcfiftcre:t

fua

potius faccre uoUincatcm*


fclidtatc t fo:riina q dcae putat:

agcnotia:quc ad agcndi)

dc

am ftimula que ad agcnda ulcra mo^ dum f^muLirct dcam mmtiam qu


:

qua radonc fccemut.cap.p(i9.

prera modu non moucjcnac focct bo minc ut ait pomponitis murcidu :


c nimis dcfidiofd i inactuofu:

Uid Of t fdidtae dc3


.

cft'

dcam
oib''
(\x

accepit^arajmcruinfacra eicd

ftremu quc faccret ftrcnUu. "bie

gruapcrfoUite funt
colcretuntibt

3pfi3 crgo fola

dqe 1 dcabus publica facra

faccrc

enim

tpfa cffcrquid
fibi

bd<

rcepcrunt.Ouicta ucro appeilantcs q iaccret quictum:cu cdcm b:cr cf poz

non cfTct.-^d quid

uult

5-

1 for

tuna dea putatur t coUturc^Sn aUud


eflfcUciras^aUud fo:cuna.'<Iuia fdtu

tam coUinam publice


lucrunt.Ut;^ indiciii

lUa fufapcf no

fiiit

animi iqcri:
:

v^ an poriu9 ita fignificatu c


turbam

q?

^li^"

colcrc pfeuczarcnno plac

6o

na potcfl cflV t mala: f6kixds autcm fi mala fticriKfcUdtas non crit.crrc omncs dcos utriufi^ fe)cus fi t fgcu^

ro fcd dcmonio^ cp qctc bic h poirc: ad qua uocat ucrus medicus diccs:
difcicc

babcnnnon nifi bonoe


^

mc qt mitis fii t

builie codc:

ocifttmarc dc bcmus.t>ocplatodicin boc alijpbi lofopbuboc occcUcccs rdp. ppro;:cp

t iucmctta rcquie aiab*'


5ln
fi

ucftria;:

reao:ee. -Qdo crgo dca fo:tuna

aU^

iouis

fuma potdlas ccriam

uictoria

da dcbucritc;ciftiaa.ca.jcv9.
foztc drit

Tl

^ dcl

uictouaiup

pitcr mittar:at(p illa tanq' rcgi

00 bona t3\xJ3ft)0 msA&i 3n fo:tcqff mala e dca nd c : f^ in maUgnu dcmo ncm rcpcnrc conucrtitur.' O.uot funt crgo dcc iftc/profecto quotquot funt boice fo:funati:boc eboc fo:tnc. Tla ca iini t alq pUirimi fimul:boc c uno
tcmpo:cmalefo:tunc:nunquid fiip
fa cfrct
:

dcojj obtepis ad quos

iuffcrit

umt:

dc lUo ioue quc dcoiu rege

7 i co?t prc confidat.^l^oc ucrc d: non ^ fua opi

fimul t bona
;

efTet
::

t mala:
illa

bis aUud

lUis

aUud

:Hn

quc

T2yARTVS

dcft e

fcmper

cft

bona Jpfa e crgo fc


:*

fottuna loca^ i muta fdtcitas.

t ad
uiue
foztu^

ltdta9.'ur adbibenru: diuerfa noia^


fcd 1 boc fcrcndum eft.folct ci^
'r

quid aUud nift ut bomince


re

rectc
libt

una

non curarent:conctUaia
:

rc8 diuerfis noibus appcUari.

Omid

na

quc iUoe

finc

ulUs bonis mcrttis


ft

diuerfecdc9:divfcarc:diucrfa facra/

faccrei fo:tunato9.t ccrte

fo:tuna
:

ft caufa inqutunt:qz

fclicitas illa e:

bquitur:nonfaltcm mnUcbu9
uirid potiu9 loqucretur.ut

fcd

quam

boi babct prcccdcntib'^ mcitid.


:

non

tpe

^oztuna ucro quc di bona

fine

uUo

q:amic mcrito^ foztuitu acddit boi^' bu9 1 bonie 7 malis:undc etiam for^

funuUcru5 dedicauenmt putarcntur tantum miracuUim muUebri locadts


icfinpfTe.

tuna noiatur.
i(t

OLuomooo crgo bona


>c uirtute t fidc
p\i@

quc fine uUo iudicio ucnit i ad bo no8 7 ad maloe.^ Ut quid aut colitur

ita ccca e:pafTi5

quodibet icurrce:
:

tentes

quaa pagani te' 1 facrie bonoraucrunt: prctmit^ bona:quc fimiUter colcda aUa

ut fuo8 culto:c8 plejz^ prctcrcat


fuis contcmpto:ibu8 bercat.^ilut

fi

7 a

fuerunt:firectc ali)9 duunitas tribue^

batm.cap.^j;.

licjdpfiduntcultozce cius

utabilla

uidcanturi: amcnf:iam mcrita fc^f:


11

Jrtute quocp dcl fccc^t:q

i\,Ai

fortuitu ueit.Ubi e crgo di.Tmitio

il

ftdcacct: mftia fucatpfercda.

la fottunc.-^Ubi cft

q6

a foztuitis ctia^

nomen

accepii.^Tlibil

cnim

pi-odcft e

t nnc q: dca ri c f^ oonu dci ipa ab illo ipetret':a quo folo daripdt: t ois
:

em colr.fi foztuna e.Bi uaic fuoa cul


to:c9 difccmit ut profit:fo:tuna no e.

falfo^ dco:p turba uancfcat.S5 Oiix


fides dca credtta t.i acccpit et ipa te^

jRn 1 ipfaj quo uoluerit uipp; tcr mic tit.'olat'crgo ipfc folus. Tld ei^pot

pld 1 aUa:."

Ooia cff^s prudct agno"


Ufi aut
fci

fdt:bitact5 lUi fcipfu facit.

diubcntifcamquouolucnt

mttteti

6t

tUi q"d fit fidc8:cut"'


i

pmii i majai^

fottuua rcfiflcrcilut ccrte ipfam

ma

ofTdiu c:ut

uc?j crcdat deo;

S5 cur

bco[ant:quinoUintbabcre mcrt^.ii

fuffccerat uirt";'

Tlonc ibi c % ixdisi

bue poffitdca fcUdtas

inuitari.

0.nc}dev;uiei quattuo: fpcsdifW^

bucda cfVc aiacrut:prudctia:iuftitifl5:


i^e fortuna muUebri.cap.)n):.
foztituotn:tcpatia/

t qtfi ifU

fingte

fpe8 fuA8 bni:i ptib"

iuftitie ticle9 cft:

ciir9~

2lntumfanebuicuclutummf mini tribuunt: quod fottuna.. uocant:ut fimulac^ dus quod a ma^ tronie dedicatum ef^ % appcUatum c
t

madn. ' ^ locu apud no9 bet d^cad^ fdmu9 <J fic qr utfV q: fidc ututt.S^
iUo9 miro: appctio:c9 mrtuudis dco^
rd:ft fidcs

fottuna muliebri6:ctia5 locutum cffe

deab"

dca e : quare alq^ ta mru8 imik fectriit: pfmittcoo ca9 cj

memotic cdmedarint: atqp


femehfcd iteru quod cam
fit:mirari

dipifrc

nS

ritc

mairO''
(i

nc dccUcaucrint.Ooiod (jdcm

uera

b^ftmirrcdegtara^ dcdicarc potue runc-^iur tcpatia dea ee ii mcruit:cu5 du9 noic nonulU roani pricipcs non

noe non oportct. Tlon cim maUgnis dcmontbus ctiam fic dtfftd
le cfl

puam gfiam coparinc^ ur deiqp fo:^ tituoo dca no e:quc affuitmucio cum
dcj:tcr3 po:rc)dt in

faUcre:quo:um arte8 atc^ ucrfu


ifti

flammae: q
in

affuit

tias binc potiu8

aduertere debuc^
cfl:

curtio

cum fe^ patria


ftUo

abruptam
afTuit decio

rot q>

illa

dca locuta

quc fotcuitu

terram precipitc dcdit: q

acd<Ut:non quc mcritia ucnit. jmn.

patritdedo

cumpro

ejcerdiu

irfA^M*1

(c ttoisautflBi tn bfe

oibus uera inc

narct:confcrrct

boc parcntibue cfu

rat fouimoo:un mooo

no ag^f.Cuft

cultoiibus fut8:ut eis ingeiofi filq na'

rc prudenria:quare (apiitia

nuUanu^

fccrcnmnquid opus crat ptunetibuf


tnuocarc lucina:cti fiadeet
folii bii

minum loca

merucrunr.^Jln qt inoie

fclicita8:ii

geiic:4U ipfius

vmtcs ome colutVSic

parcrcnt:fcd et bonos.-^Ouid

crgo poflet t unue deu9 coK.cui' ptcf


puiant. Scd in illa una i?tutc 1 fidce cft 1 pudiciciarq tri eytra in dibun^p;6 aUaria merucrut.lDae de 80 non ucritas^fcd uanitae fecit.
ccti dti

neceffc crat opi dec

cdmdarc nafcetef:
ftati''

deo uagitano uagientceidcecuntnc ia


centc8:dee rumine fugentce.deo
lino ftatcs:decadeoncadei^te8:

abeo

neabeuntce^dce mcnh:ut bona b:cnt mtc:deo uoliino t dee uolune:ut bda


uellendqe cdiugalibus: ut
brt

Cb unum non
uirmtc
:

intclligcntcs

dcum

piuga^

faltcm
.

fclicitate

debucrunt

rcf^dqe agrcftibu9:ut fruaus ubcrri

c(Tc contcnti

capitulum uigcrimum

moe C3pcret:7 majcime ipfi diuc fhic


tefc:marti % bellde ut brt bclligerarcK

primum.

deeuictozicutuincercnt

deo bono

c clm ucrt dn mucra filr. non ipfc dec fiit. Ueruntam e ubi e
ei fufficit

ut bonorarcnt':dce pecunte ut pcciiio


fi

cflcnt:deo cfculano

t filio eiue arg^

^tus 7 felicit3s:quid aliud qucritur;

tio

ut bcrent crca argcntcat^ pccuni^

O.uid

cui uirt" fclicitafcp

ri

nia.Tia io patrcm argcntini cfculanu

fufficit^^Omnia 4ppe agenda coplccti

pofucrnt:quiaprtu8crcapccunia in
ufueffccepit^poft argentea .IDirot

mr vtU9:omnia optanda felicitas.Si


ixxppitcr
fi

m bec daret io colebat': quia

8ut

q argcntinue no genuit aurinuj:

bonU) aliquid e latiruoo rcgni atcp d-umrnitas ad candcm pttet f^licita^ tcm: cur no intcllcctum cft oda dci ce non dco0.-'5i aurcm purarc funt dcc: falrcm alic tanta deorum turba non
qucrcret.onfidcr9ti8.n.officqs dco
rti

amea fubfccma e.0.ue dcu ifti fi fammo ioue : ita t pnmi argcnnno t auo efculano aunnii ppo
qi 7
bu:nt:ficut

ncret.0.uid ergo eratncccfle^ptbcc

bda ranimi rcospie rc^cma tantam deo^ turba colere t inuocarc : quoa

dea^c^ oium.q

ficut

noluerunt

fua opiationc finpn^t.tnucniat {i piic


aliquid
pofTit

oms cdmcoraui : ncc ipfi potuc^ nitoib" btianis bdis minutati fingunecp
laticp digcftis

quod ab aliquo dco

prcftart

t dcoeminutoe t figu^

bomini babcnti vratem:babeti

lo9 ^uide:c5 poflctmagno facilicp co

felicitatem.0.uid ooctrinc ucl a mcr^

pendio una dea fclicitas cucta pfcrre:


ncc folum ad bo%a capienda quifq? s

curio uel a mincrua pctcndu cet:cuni


^t" oia fcco
bfet.-'

21r8

qppe ipfa bcnc

Iiu8:f3neqjaddcpcllendamala quc"
rcrct'
."

rectccp uiuendi

uirms a ucteribus dif finitac.Undcabeoq^grcce arete d:


artis latinoe traduplTe

/Zur eim dXct inuocada ^ptcr

fcflbs

diua fcffonia

proptcr boftes

^tu9:nomen
putaucrunt.

dcpellcnooe diua pclloma.\ppt cgros

Sj

(i

uirtus

non nifi ad

mcdic" fapollo fefculapi'' Tabo fimt:

ingcniofum poflet uenire:q'd op" erat dco tatio patre:qui catos id e acutos

q-do c^ct
nefie ut

gddc pcriculn.-ilcc 68 fpi^

rp^nc agrie cradicaret: ncc

boc pofl") pfcrrc fclicitas/ 3ngeniofu quippc nafci fclicitatiB e. Unde ct (i no pomit a nodii nato co'
faccrct:cu

dea rubigollrnon acccderet rogaif:

U dca fcUcitaeiut boc ci conciliata oo

una felicitatc piiic 7 tucnte:ut uel nul la mala epzuenf^uel facillie pcllent'. 'Poftrcmo quoniam de duabue iftis

QVARTVS

dabu8 uirtuK t
(i

felicitatc

tractam":

felicitad vtutid eft

premtum:tvo dca
i
:

uniucrfaconferrc^tcompcndio face: felicc/ Xluis.n.optataliqutd proprer


aliud q> ut
fcli):

fcd

dd oono

cft.Si aot dcA

cur no

fiat

.'

ur demqp

tain

dicaf 7 uirtutc ipfa cotifcrrcqficjdem


et vtute c6fc4 feltaaQ

fero buic tate dee p" tot rdanos prid

ma^ cAi

pc9:lucullu9 cdc cdftitutt.^ur ipfe :o

mulus
qua a fe uarro glouatur colUtam efTe romais
colenbo:;^ dco;^:
cap.jcjrq.

fclice

cupies conde auitate:n5

bc fcia

buic tcpln potifl*imu3 ftrudt.^Tlcc^p


ter aliquid dij9 cetcrig fupplicauir.g"

00

nibil dcdTct

fi

bec adc(Ta.Tlam

ipfc nec priua

rcpnec ut putat poftca

Uidcrgocqjpwingetibnficio
uarro iactatpreftare
fc

ciuibuf

69 ftet:fi banc dea^picta nS b:et.Ut qd ergo romulus conftitutt romanis


clco9 ianum:ioue5:martc:pica:faunii

fuistqi

no folu comemc at 609 quof

a romanie: uef et dicit cjd ad que pertineat.<lm nibil ^deft incjt bot alicuiue mcdici norh fozma^
coli opo:tcat

tfberinu:bcrculc t fiquod ali08

Uc

^d titu9

tatius addtdic fatu:nu:opc:

folcm:lunam:uulcann:luccm:t quof-'
o^ aUo9 addidit:inrcr quo9 aia^ dca;

a^ noflfe^t c(d

fit

medicua ignoarcira
ualitudmi opitulari:

dicit nibil prodeft fcire dctj ce efcula'

cloacinam fcUcitatc ncglccta

Ut

cfd

piuift ncfctas
fttcp ita

cii

numa tot 609

1 tot deag finc ifta/^ln

ignoics cur

d debcas

fuppli^

care.lDoc ct affirmat alia funritudinc

cam fo:tc in tanta turba uidcrc nS po tUit.'l3oftiliu9 ccrtc rcj: deo9 1 ipc no
U09 pauo:e atq? pallozcm ppiaaooa non introducera^ft dcam tl^am noft^
aut colcra:
prirc

dtcce:n

mo bii uiue:f; uiue oio


faben

neicj

pclTc:ft ignourt cjfnafit

cjs pic-'

tor:quie rectoi:a

quo quid

utelile

pc^

quippc fdiarate oia

tcrc poffit:quc adiutozc aiTumc^quc;

doccm:qucm oortozcm.o
dubiii
ettie

md nulU
quifcp

affcrens ica ctfL unle cogni


fciat

pauo: 1 pallo: non propiciatU9 ab fce dcra:fcd pulfus aufi'gcra. C>dde c}d c boc quod iam romanum impc:iunt
longc latccp crdccbat: t adbucncmo
fclicitatcm colcbat.'2ln iS

tionem deo:?s:ft

quam

69

uim 1

facultate ac

ptatem cuiufc^ rd

grandiu9

babeat.j; co eim potcrimus inquit

gid

q^ feliciu9 fuit.^Tla qtio ibi

fcircquecuiufqjcadcdaduoca: atcp inuocarc debeamus : nc faciamus uc

felicita8:ubi ucra

non

crat

cflT^ va pieuQipi

ctag enim nera

cft aerajc

ueri 61 cult":

mimi folcnt:'r optemua a libero ay: e nf mpbts uinum.XDagna fanc utili


ta8.0.ui8
ri

buic gias agct

fi

va md''
cent

non cultu9 falfo:u5 tot dco:um quoc demonio:um.Sfd7 poftca laT in de o:um numcrum felidtate fufcepta:

flraret:7ft unti

ue^ deum a quo

magna bcllo:um duilium


fubfccuta
eft
.

infelidtad

oia bda:T oib" coledii oocerct.'


>c fclidtatc

3ln

fo:tc iuftc cft indi''

qua romani multo^

1 tam fcro 7 non ad bono:cm fcd ad contumcliam potius


gnata
fclicita9:c|'

ucncratotce deo;^ diu non colucrunc

inuitata cft;ut

cum ca colcraur

pria'

bonore diuino:cum pro omnibue fo^


Ufufficerct.cap.j:)aq.

bri8:t cetcra

pu9 1 cloatina:? pauo: t pallo: t fc non numina colcnoo::


fcd crimina colcntium.^ 2ld

ep-emuj

d uii niic agif:fi librt 1

facra

fi

co^ va fut:7 fdidtas dea e:cur no ipfa una q cole^cdttituta e:q pofT;

cum titrba indignifl*ima tanta dea colcnda uifa cft:cur non uel iUuftriua
colebatur/<lm9 enim
fcrat

cetcri9

LIBEIP

nccp inter dcoe confcntesiquos dtcut


in

ft.Sedipfietiam quinon cdTcrant


ioui:profccto cedcrcnt fcUcitati:q iUif

confiLum louis adbibcri: ncc inter dcos quo9 fclccros uoctnt fclicitaf c6

regcm

fcccrat

ioue5.3ut fi n cedcret:
faccrent^fj cp in

tcmplum aliquod ci fic rct:quod i loci fublimitate i opcris dignitate precminerct.^ur enim non aliqutd mcUu9 q> ipfi ioui.'' Tlaj nccp ttiaj ioui rcgnum nift kUcit;x9 dcdit:
ftituta cft:ut
(i

nd td contcmptu ciu9

DOrao feUdtati9 uf obfcuri ee mallet: ^ fine illa in bci9 propr^e eminere.


3ta dca
fcUritatc in loco

ampUfTimo
efl^5

1 cclfifl"imo conftituta:difccrenta'uc9
onde omni9 boni uori pctendum
9uriUu5.2lc(itpfafuadcnte natura:

tamcn cum rcgnarctfcltj: fuit:-? po^ rio: dl fcUcitae regno.Tlcmo cnij du-'
bitat facile inueniri

bomincm 4

tieat

alio:um deo:um fupcrflua multitudi''

fe fieri

regem:nullu8 autcm inuenitut

ne derclictacoUrefuna

fclirita9

uni

quifcnolitcflefelirem. 3pf>
(i

ergod^

fuppUcaretur:uniu9 tcmpUimfarquc''
tarctu: a ciuibu9 qui feUce9 ce

per auguria uel quoUbet

mooo cof
bco

ucUen

poitc confuli putantrde bac re confu''

quo:um cfl^ct ncmo 4 noUct


ipfa a fcipfa peterjef:que

atcp ita

lcrcnturutrumueUcnt
ccdcre:fi foitc

fclicitati

ab oib'* petc^

aliomm edibua uf alta


loais oaupatU9:ubi

bat'.<lui9 cim aUquid ab aliquo deo


nift feUcitate

ribus ia5

fuiflct

udit acdpc:ucl

quod ad

cdcQ maio: atc^fublimiozfclicitatxco


(trucreturictiaj ipfe iuppiter cedcrcr.

fdidtatem cpftiat princrcib^oinde fi


feUcitaa bct
i

ptate ctim

quo bominc

if

lirirae

quifpiam
fieri

fum uerticem coUia capitoltni fc p orius obtineret Tlon cnim refifterctfclidtari:nifi quod
.

(inht ant (i dea c:q tande ftultida eft ab aUquo el dco petere : qua pofl^i^ 3
fcipfa ipctrare.'t)anc ergo fupcr dcof

n potefl:qui ee ueUet infeUjc.Tlul


confulcrctur facerct

lo

mo omnino (i
q6
ci

texaoQ bonorare ct lod dignitatedc buerunt.Sicut cim apud ipfo9 kgit':

iuppitcr

fcccruut trcs

dq:mar9:

romani uctcrc9 ncfcio que fiimanum


cui nocturna fulmina tr^uebat colu^

termtnus:'? iuucnrae:qui maio:i 7 rc


gi fuo

nuUo mooo ccdcrc loco uolue^


ficut

enit magts q^ ioue:ad qul diuma

ftil

runr.Tla^

babent eo?t Urtcre cu5


dignio sptioqj

mia

pcrtincbant.

Scdpoftg
etJ

iouitc''

rcjrtarquinios c^piroUum fabricare


ueUct:eijq3 loco qui
ei

pln inftgne ac fubliecdftructiJ e:^ptet


edts dtgnitatl fic ad

multimoo cd"
(j

uidebaf a dqs alqs ccmcrct poccupa''


rum:ii audes

flujnr.ut ui]c inucniatur

ftimani no^
falte lcgifle

aUqd cotra deo^

facere

mcq6audirciait pdt:fc

arbitum:t crcdcns cos tanfo numini


fuocp prinripi uoluntateccfluro9: q:

mcmicrit.Si aut fclicitAQ dca H e:qin

q6 ue^ e munue e dd:tUe 69


ea darc pofdtii deo^
falfo;:

qrat': <|

muln crant iUic ubi capitoUd cdftitu-' tum cft:per augurium qucfiuit urruj
cdcedae locum ueUcnr ioui^atc^
ipfi i

mulritu

dc ccdere:oin9 uoluerunt prctcr illos quos comcmoaiii:martcm: terminii: iuucntanreiatcp io capitoUd ita con^
ftructu eft:ut etiam
ifti

00 noria reUnquat': qua ftuko;j boi^ nii muUiruoo uana fectat':ooa dd dc^ 09 fibi fadens:'? ip; cuiu9 ea oda ftit
obftinaridc fupcrbe uoUitarig offen-'

dena.Sic cim carcrc non pdt ifcUcita


tc:^ tan^ dca felicitate colin 1 deum datomnfeUdtari9 :eUnquit:ficutcate

tres

int**

efTcnt

tam obfcurig

figni9:ut

Docofl^imi frircnt.

boc ui)C boics TluUo md igif feU''


:

citatcm ioppitcr ipfc cdrcncret

ftcut

d icrmino:mam: iuucntantc cotept*

nd pdt fame:q pane picrii Ungit: 1 ab boic 4 uemm bet non petit.iibet au tc co:um rariones confidcrare.

'

QVARTVS

Oua ratiottc cUfendant pagam:^


interdcoscoUnc ipfa oona diuina.
cap.wnig.

dari feUdtate.3pfe ergo qraif:ipecola


tur.t fu(ficit."Rcpudiet'ftrcpitu3 imie

rabiUumdeonio?t:iUtno fuflidatbic deu9:cittn6 fufficit munus cius . 3Ut


istq^

tt

Bcpideo ne iciot tnaiozes nSof


inftpiecca fuifTe

non

fufficiat

credendum c:ut

datot fel;citatts:cui non

ad colendum dcus fufftcit ad ac^

bccncfcireimuncradiaiaee iideos;
S3qthfcicbatneinitalia:nifi aliquo

dpiendum ipfa feUdtas. Cui aiic fufft


dt:no d5 bet

bomo quid apU" optarc

deo

largicte c6cedi:qtw;t deo|j

noia

5beat:fcruict uni 60 cUtori feUdtatif.

n iucietJit.caf rcf noib'* appeUabat deo9 quas ab da fenciebant dari: ali-' qua uocabuU inde flecientee : ficut a
bcllo bcllona niicupauerunt
ficut
ri

716 e ipfe qul noUnt iouem.Tla fi ei datoze feUcitatis agnofcerct:rt uticp a

Ua ud aUa a quo daret

feUcitas noie

bella:

ipfius fdidtatis inquirereK ne(j^ iptn

a cuiiis cunina no cuna^ficut a fe

pomona no
li

a pomia abobus bo' bonl no boui:auc ce:te nulU uocabu


gcitb" fcgetia

no

fcgete;ficur

pomu:ficut

ioocm cu tanris iniurijs colcdu puta' ret.3llc aUcaf dz adultato \xpo^: ifte pueri pulcbu ipudid* amato 1 rapto.

dcclinatione ficui res ipc noiant': ut

^e ludis fcenids: quos fibi dq ce


lebrari afuis cuUou^bus
cap.jqcrn.

pccunia cUcta e dea q dat pccunii: no oio pccunU dca ipfa poiata e.3ta uir tU8 q dat iurtute:bonoi <\ bonoie:co
cotdia q concoKiUm:uictoua q uiao riam dac.3ta iquiunt ca fcUatas dca

e^gcrunt.

d fingcbat bec bomerus


tuUius:-?

ait

bumana ad dcos traf

di no vlU q dac ^i^

nume lUud

aticdi^

a quo fcUacas dat'. 3ll^ nobis :cddi'' ta ro'c:mulro faaUus eta quo!um coz

maUem ad nos.ZDcrf to difpUcuir uiro graui diuinozum cd


fercbaacUuina

minum poctjconfictoz. ur crgo


dt

\Xi^

nonnimidobduruic perluadebimuo fouaffc quod uoUtmud.


jbe

(unia ubi bec

dictitant:canritant':
cjcbi^

actitantundcozum bonotibus

bcmr.intcr rcs dminas a ooailTimis

uno

tin coleoo deoitf I5

nomie

confcribuntur.^^bucfcUmat dccro:ri
contra figmcnta poetarum: (cd cotra

ignout':iii feUdtatts
cap.;cj:r.

dato ce

fcntitur.

3^3i^bumanaifumicadfcnfit no nid ab aUquo deo dm polTe

inflimtamaio:um.3nnon cjccUmft'' rent 7 iUi:quid nos fedmus i 3pft d^ iita fuis bonoubus erbibenda fUgit 3
uerunt:atrodter impcrarunt:
nifi ficrct

cUdem
ncglec

boc fenferunt boic6:q' taj multos coUbant dcoe: in quib" 1 ip5 eof rcge ioue:quU nome cius a quo
fcU'citate:i

prcnundarunnquU

tU5

cft

aUquid feuenjTtmc umdicapt:

daret fcUcitaa ignorabat:'! indc ipiuf rei noic qui credcbat ab iUo dari: cu5

quU id quod ncgleaum fuerat factdi eftpbcatos k clTc monftra:unt.3ntet


cozum commcmoatur uirtuics t mi randa facta quod dicam.Xito Utin ruftico romano patrifamiUas dictum
cft

appeUarc uoUierunt. Satis ergo indi


cant nec ab ipfo iooe dari poflfe
tate
feUci^'

quam Um colebannfed

utiq^

ab

in fomntjs ut in fcnatu niitiazer.ut

iUo

qucm noie ipfuis colcndu eHe coi


crcdidiiTe

fcbant.onfirmo prozfus a quodam

romani inftauraretur:qu3d p:to eo:um die in quodam fcclcrato : qui


Uidi

deo quem ncfcieblc : t eos

populo fpectatue ad fuppUciunt duci

LTBEfr

tufTus eft:numibud aidd^ cx ludie bi

Scotdij ro pgrucrc ciuitatib" q6 ba^


bcat aliqua fupuacua:aUqua ctq ob^
fint ppfta

britaKm qucrcntibue-.triftc difpUcu'' ilTct imperium.um crgo illc qui fd^ no comonttus crat: poftcra dic iulTa faccre non aufue cfTct: fccunda nocte
bocidemrurfuefettcrius imperatuj rJmifit filiu quia non fccit:tcrtia noc
te dictd e bot:^'

none.5c fupuacuis no
Solet ctm 7 a

ma

gna ca e

uiris pcritis

dici:fupflua

non nocciit Oluc foraitt

iUa q plata in multitudine nocct^lDcc

tnquit:n6 ecdeoe bercule: efcubpit}:


calio:cm:poUuccm."P>rodit'ci5 a ooc^
tis

maio2

ci

faccret immincrctXd et

pcna (i non fic no audet:


boiribilcm.

y boice fucrint:? bumana condiOuid aUud q> 4 eo:;^

inmorbtt

wdik aact
(j:

tionedefecerint.

ad magzat'* rem detulin atcp in lcctica allatus dt In fcnatum.>:pofiroqj fcmnio rcccp


amico:^
fiiia

Xum 'vo

qui fint dq : n6 bebant duitatcs ucra fimulflaa;5>ucru8dcu9 ncc fc^cii ba^


bcat necctatem nccdiffinita co2po:is

tacontinuoaalicudinc pedibus fuid

mcmbrafbec pontifc^ nofTc populof


no ttttlt:na falfa cfTc no putat.;:pcdi
re igitur qcKtiat faUi in rcUgione
ciui-'

fanu9 abfcclTit.Xanto ftupefact' mi^


raculo fcnatus quadruplicata ^pccmA

luoos cenfuit inftaurari.41nie no ui^ deat qui fanum fapit fbditoe bomicf
malignis demonibu8:a

tates.OLuod diccrc et in Ubrie rci um diuia^ ipfc uarro non dubitat. "P^rc
clara rcUgio

quop diiatio

quo confugiat Ubcrano"


faUit".

ne non Ubcrannifi gza dci pcr iefum cy cbziftum drtm n:m ui copulfos biberctaUb" pqe:q rccto confiUo po^

infirmu6:ut cu ucritatc qua Ubcretur


inqmrar:crcdafeie)rpcdirc g?
p>octicii fane

terant turpia iudicari.^

3n

iirccrtc lu''

refpuat eifde

\li9

deof geus cur fccuoUi non tacct'':^: fic uide


faciut fura:i:aU

dis poctica numinii crta f^cqucntanr':

Ucet deo8 defo:mant:ur ncc boie boi''

qui ludi cogcntibus numt^buf iuffu fe


ftftius

bu8 compent':ctiaUu

inftaurabaf.^u ilf ludia

comp
fi

um adttlterarcSic item inquit aU({d


aUtcr turpitcr atcp incptc dicc aut fa^'
cere:trc9 tnter fe deas certafTc

tozcpudfciricioucturpilTimi biftrio^
ites

cantab3nt:agcbant:placcbant:

6 pmio

IHud fiwsA>z(:^\& irafccrc^, ^i autc^ fttie cribtts ctiam fictis delcctabamn qn coletef nifi dibolo ferui:f;f3ta ne
ifteromana c6deret:dilatarcnc6^a'
retimpid:quouis roanocuidifpUce^

pulcbritudi9

: uictae duas a ucnere troiam cviertilTe.3ottcm ipfum conv^ ti in bottcm aut cygno : ut cii aUqua

conctunbat:deam bomini nubcre:

fa^

turnum fiUoe

dcuorare.Tlibil dcnic^

bant talia abicctioi;3ft< ^rct fclicit


tem:qui ta; infcUciter colcbatur:^ ni"
fiitacolcrc^infcUcius irafccbatur^

polTccofmgimiraculo^^arqj uitio:

non ibi

rcpcriatiir:ar(^

a dco2Um na^

turalengcabfit.

fceuola pontifcp
:

marimcUiooe toUcfipotce prcdpe

t>ctnV gcncribus

deo^jj^tdc

cjbus

fccttolapoDfq; difputauit.cap.^vg.

^btiieftinUisooctinTmiipon tificefceuobmdifputalTc: %

popuU9:nc taUe bonorce dtjs immo taUbu8 dcfcrant:ubi crimina dco:um Ubeat mira:i:7 que fiai pofTunt place et imitari. Si autcm nibi rcfpoiidcrit populu9:uo8 nobis impouaftis ifta
pomificc8:dco8 ipfoe roga
:

gcncra tradita dco^:ttno a poctis^al-' tcf a pbilofopbiB:tcrtiii a pricipibuf


ciuitatis.

quibite
fl^

inftiganribue ipfa iufTtftie: ne taUa

prima gcnue nugato:ium

bi iu^ eant c^bibcri. Ouc fi mala fut:

dic^ etymXtA de d^s fuigafidigna.

1 proptcrea nuUo mooo de dcotum

QVARTVS

mafeftatecrededatmaiorcco^ Ciurfe

alc^ babercnt:-! poft acc(percnt fem'

de quibuf impune fingiif.Sed non tc

pitemum:fiu bic babercnt fiuc noa


babercnt.

audiucdemonef fuf.pjaua docet:tur^ pib" gauder.non folii nd deputat iniu

na fi dc illif ifta fingat:fed ca^rfus i^


(uriam fcrrc no poflTunt^fi per eorrii foUcnia non agat'.3am ucro fi aduer''
fu9 eosjoue intcrpellcnma^uncob cacaufaquiadfplura crimina ludif
fcenici9actitaf:n6nectiafideu

>c faUitate aufpicq

quo romftni
eft

regni fozrituoo

% lUbilitae uifa

iu

dicart.cap.^):.

3lm ilUid quaU

eft

quod pau^

3ouc
a uo

loantc commcmoraiji:pulcber

nuncupacis
bie

a quo regit totua atq?


illi

adminiftrat bic muduf:co


:

fit

majama iiuria 4 eum cum iftia coUndu putftiis: eo{p rcge dTc per^
btbetis.

rimum aufpidum fiuflc dij:erut:mai^ tcm T tcrminum i iuUcntantcm ncc ioui regi dco!um loco ccdc:e uoUiifTc.
Siccnim inquiunt
fignificatum cft

Jln ad optincdum dibtaduqj re^ gnii^fucru romania^ultua dcorum


cap.):;cvig.

martiam gentem:id cft romanam nc mini locum qucm teneret daturam: romanoe quocp tcrminoe propter dc um tcrminum nemincm comotum^:
iuuentutcm ctiam romanam propicr

Ullo igt'mo dij talcf qui taUb" placat rpotT accufaf bdnb" ut
(it

dcam iuucntantem nemini cftc ccflu'' ram.Uidcant ergo quomooo babe^ flnt iftum regem dcozum fuom; t da
toicm regni fui:ut

matus
q>
fi

crme qf cis

falfis obUctat':

d aufpida ifU pro


fi

flugerc

dc lUie ucra dicCTcrur:r6anu ipio i coferuarc potuifTct . "boc c

advfario ponercnt:cui no ccdcre pul''


cb;s cft.Ouia^ bcc

vera fut:n6 ba''

ni (i pofTcr:grci6 potiue donu ta gra decdfcrretrqui co9 ibuiufccmoircb'*

bent omnino quid timcant.Tlon

dm

confcfTurifutg^d^ccflerant cbrifto:

dminiQ boc cft ludis (ccnide borabi'' liuf dignmfqj coUjcrut:^o ct morfi'' b" pocca:p cjbuB 6o6 dilacerari uidc^
bac
fe

qui iouicedcrc noUiemnt.Baluif 4p

pc imperg

finib" cbrifto cedcre


:

potuc

idv.i dc fedibue

locomm i majdme

malc
:'

tractadi

no fubtra):erut:dado cis liceria bomxnee quoe Uberet:

dc comIc crcdcnrium.Sed antcq' cbri


ftue ucniret in carne:antc9> ifta dcic^

ftipfoe fccnicoe no turpca iudicauc runt:fcd dignoe ettam prccbrie bo^

fcribcrentur:que de Ubrie

co:um pro

ferimu6:fcd tamcn poftca q> facrum


cft fl5

notibue babuerunt.Bicut autempo tucmnt aurcam pccuiam babere roa


ni^yuie

regc tarquinio iUud aufpiciuj:

aUquoficne romanue cpacirue fufu8


cft:boc
dit
cft

dcum aurmum non

coUret:

vfue in fugam:falfuq? ofte

ficrargenteambabcre potuerunt
coUrent cfculanum^fic omnia quc
tcjxrc

aufpidum:q' iuuentae iUa no ceP


ioui:i gcne martia fuperantibuf

cream:fi nec argcntinum nec a" pic^


re-'

fcrit

atcp

irmmpentibue gaUie

in ipfa

ur^

piga.Sic ergo a rcgnum inui^


hic
iftis falfie

becontritacft^ttcrminiimpcrq dcfi^
cicnribue
rib' in

toquidemdeoaeronuUomodo
poricndqe vt
rarid fiue contcmptie:at();

muUie ab bannibaU ciuita

t mrtte tgno

anguftu5 fucrant coartari.Jta

uno illoco

cuacuataeftpulcbriruoo aufpido^:

gnitc 1 fide fuicera ac motib" cuUo

remsnfitcontraioucm contumacia:

% mcUus bic rcgnum baberent

q^w

nondcof :fe(l dcmoniop.3Uud

dm

LIBEfT

f non

cclTilTc:ali'ud ufi

ccncraa fdidc.

(ftc

flcadcmict!6:q ota ce ptedit fccrta


i

OAiaq> et poftca

in ojicnwlib" ptib'*
fiit

indignus d^ q beat ullam


ctlius

bis rcbus

adriani uolutatc mutati

tcrmini

auc^.>ifputat apud eum (jnme lu^


balbus i fccunoo de 60:^ nat'a
libro:7
re:;s

perq romani.3lk nacp trce^uincias nobile9:armcnia:mdbpotamia:aflrf^


riaperfa^t cocclTit impio:ut68
illc te:

cum ipfc fupcrflitioce e% nat'a


i

ueUit pbyficas 1 pbilofopbicas

1111^:4 roanos tmtos fccudo itlos tu


cbat':7 pcr ilt3

rcrat:indignat'tti inflimtioni fimula^

pulcberrimu aufpiciit

cro;^ 1 opinionibus fabulofis ita lo^

(oco noccfTcratioui; plu6 adrtanum rcge boiu5 q^ rege dco if tiuifTc uidac' iKeceptis q^ alio tpc^uictjs mcoratif

quee.Uidetis ncigif ut a pbf ficis rc bus bcne at(p uttUter inucntia ro fit tracra ad commctttios 1 fictoe dcoe;

mapcnc mco:ia ftrozfue rmin''


qri iulian'' deo:}j illof

cclTit:

oracufdeditus
iufTit

-Ooc res gcnuit falfas opioncs; crro'' ref(^ mrbulcntos:? fupflitioca pcne
flmlc9.tfo:mc.n.nobi9dco;t leta^
tc8

imoderato aufu naues

incedi:4

bu8 alimonia po:tabaf:qtia ejrcrdtuf


dcftitutus mo): et ipfo boflili uulnc:e

aeftitae ojnatufcp noti funt:gc^

ncra p^a:piugia:cognaridcs:oi3cp t:a

crtiau& in tanta c :edactu9 iopia: ut


idc nullua cuadcrct undtc^ boflib"
it

docta ad firimdine ibecillitatis


pia9.n.6o^cupiditatc8
iracddias.Tlec ^o at

buma

ne;ni 1 ptfirbatia ais inducunt'. 3lccc


:

turfantib^^militcCpato^iemo^te

tur-'

cgrimdics:

bato:nifi placito pocis ilUc ipg finc9

hbk fiicriltd$

bodic cp pfithmt:n6 cj de tato dctrimto cpta} pccfTcrat ad:ia


pjftimcrct-^ubi

Itu9:f5 mcdia tin ppofitioe defi)3,Ua

ap6 bomc?i duo9 cjxrcitus c6trario9 al^ dtj ej: aUa pte dcfcnderct:fedetia cum
beirplijfq? carueriit. Tlcc folii ut

noigifaug&riodc^tcrminue noccf-'
fit

citanis aut

ctl

gigantib'* fua^ppa bella

iom'4

ceffit

adriai uoluntati:ccfTii

gcfTcriit. "bcc

1 dnr 1 crcduntur fluk

et iuliani temci^ratfct iouiniani nece(

tifTimc:-?

plcna funt uanitaos ftimccp


.

fitati.Uidcrunt bcc itelUgctioies gra^


uiotcfcp roani^fj?" pfuemdine ciuita
ti8:q dconiads ritibua fuerat obliga^

cce interim q confitcnmr 4 defendunt deo9 gcntiu. t>einde cu5 bec ad fupftitione ptinere dicat:ad re
lcuitatig

ta pa^ ualcbat.Ot i ipfi

ct

fi illa

ua-'

iigione )70

qua ipfe fccundu floico9 ui


maiotcs
n:i fupflitione

na fcnticbant:nature tti

rcjt fl5

unius

dct'DOccre.noncim pbilofopbi foluj

ucri dci rcgimtc atcp ipio ?ftimtc:rcU

inif.ae^

etia

giofum culmj 4 dco dcbct' cj;bibedu5


ptttablr.fcruicfcs ut aitapra creatu:e

a rcUgionc fcpauerunt. Tla qui totos dics pcabat'i(|t 1 imolabat;ut fibi fuf
libcri fupftitce eint: fupcrfWtiofi funt

poti6

o crcaro:t

4 ^ bridicmB

fcfa.

"buius licri dei crar aupUu^ nccefTari um:a quo mirtcrcnt fancri uiri t 'l'3d
tcr p: cj,p

appcllati.0.ui9 no intcIUgat cucona

ri:dd c6fuctudineduitari9 timet relt^

va rcIigio'c

mo:ref:ut

fal-'

gionc laudjrc maioaicacp a fupflitio


ncucUcfeiiigcrc:f5qnoid pofTitnon
inucnirc

fa a uiuctibus tollcrctur.

iBi cim

a maio^ib"

illi

funt

O-ualia 6 di^s gctiuj ctcuUocs eo

appcllati fupcrflitiofi: qui totog dics

rum fc fentirc fatcant'.cap.jco^.


c

pcabanftimoIabat^nuncidT iUiqui

3ccro augur irridct auguria :

infKtucrunt quod ifle rcprebendit de o:um fimulacra dittcrfa etate 'rucfle


diflicra 60:52

rcpbfdit fjoics co:ui i cornicfc


ttocibud uitc cdfiUa

gccra:?iugia:cognat6c9:

modaantcd.

Sj

1:>cc uticp cii taiig> fupcrfliriofa cXpii:

QVARTVS

implicatiftaoilpamaiojefl talium
mulacro?tiftitutozc8 atcpmltoica:
plicat

fi-'

funtalitcrejciftimarcpopulam cjcpc
diat:7 iS grccoa tbclctas ac myftcria

i'

1 fcipfiKcj

g-tolibct elo^o fe

i li-'

tacitumitarcpieriburcp clauftfle. "btc


ccrte totum ?filium^didit uclut fapi^

bcrtate nitat cuoluere.-neccflc babcat

oenerarunec q6 i bac difputatio'e difertus infonat mutire audczct in po


ifta

entium p quos
tur.lDac

ciuitatcs

t ppti rcgcte

puli concione.2lgam' itacp cbrifliani


drio deo

^wi

tri fallaciamiris modie mali dcmones delectanfrcj i dcccptoes

mo gzasrii ceb i

tcrre ficut

7dcccpt08 piter pofl^ident^a quo:um


diiatione n lil^crat nifi g!a dci

iftedifputat:f5dquifecitceli5 1 iri:

iefu^

qui bae fupftitionce quas


uclutbalburies
oij:

iftc

balbuf

cbriftum oominum n:m. Didt ct idc


auctoi 3cutifl*imu8 atcp ooailTtmos:
cp bi foli

reprebcndit p al^ tiflimacbrifti bumilitatcm: p apfoijt

d videanf^aiadvtifl^c (^d cflct


eti

prcdicanoncm:pcr fidcm martyf ^


ucritate

deu8:qui credidcrilt

ee aia^

motu

mozicntm:7
i

cii

vitatc riucii^

UrtKnon folu
ctiam

cozdib'' rcli^ofie:

uc^

ac rde mundum gubernante:ac p boe 1^1 nondum tencbat quod vitas bet:

edibus fupcrftitiofis libcra


fcruitutc fbucrtit.

fttomm

dcus enim ucrue non aia fcd aic quo-' o^ eft cffccto: i condito::tii ft cdtra p^
ixAiciA confuetudis libcr eflc poflen

i>eopionibu8 varronia: 4 repro^


bata fuafionc populan:!^ ad notuia;
ucri dci

unum deii colendum fateret atcp fua*' dcrcttmotu ac rdc mundum gubcrnl
tcm:ut ea

non pcrucncrinunum tamcn


cfle ccnfucrit.cap.)q:p.

cum illo dc bac rc qo rcma


efle

dcuj colendii

mrcv.qp cum diceret

aiam:nd po'

ciaa 1 aic creato:cm.>icitet ariquos

Uidipfcvarroqueoolem^irc
b" diuinis luooe fcenicoa^g^uis

romano8 plus annoa


gita
fi

ccnto i fcptua'

dcoB

fine fimulacro

coluiflc.OS

non iudicio propo pofuiflccil ad dc^ 08 coknoos mftie lociB uclut zligio^
fus boztetmonne ita confitet:
ii

adbuc inquit manftflet:cafti'' dq ob


fententic fue teftcni

f uarcntur.iZuins

fe illa
iti''

adbibctintcrcctcraet gentemiudca:
ncc dubitat eii locd ita concluJere: ut

iudiao fuo fe4:q ciuitace romani


ftituifl*e

comcmo:at:ut (i eam duitate

dicatquipmifimulacra deo:um po^


pulis pofucruut:eo8 ciuitatibus fuis

ttoua coftituene^ natu:cpotiu8


la

fomu

dcoe noiac^ eo^

fe fuiflc

dedicatu^

1 metu depcrfiflc i crro:em addidtffc


prudenf qciftimans dcoa fadlc pofle
inftmulacro^ftolidttatecdteni.

rum ri dubitct cdfircri.-^Sj iam qm iit


ucrc ppro cflct 3cccpru:ab anticje no'

QJ>
fi

minfi t cognominu5 biftouam tencrc


ut tradita e dcbcrc (e
dicir.

vo non ait crro:cm tradidcrunt f^ad^'


didcrunniam
utiqj futflc criam finc

% ad eum

fine lUa fcnbcre ac pfcrutari: ut poti"*

muUcris
dcu8:qui

inrelligi

uult erro:e.0.ua^^

eo8 ma^id colcrc q> dcfpiccre uulgas


uclit.<luibu3 vbis
tis indicat

pter ca folos didt aiadvrifle quid ect

bd acutifl^tmuf fa
no
fibi

cum crcdcrcnt aiam miidu^

no

k apire oia q

ta

tum j>tcptuieflcnt:f5 ct ipfi uulgo dcf picicndauidertntmifitacerent. go


ffta cdticcrc

gubcrnate caftiufcp eriftiat {inc fimubcris obfcruari religione:4B non ui^ deatqujntU5propinquaucrit vitati:*

putari dcbui: nifi cuidci

alio loco ipfe dicerct dc rcligidib" lo^

Si cnim aliuci contra uctuftatcm tati poflet crrozis: profccto i unum dcu^
fl quo miido aederct gobemari: i ii' nefimulacrocolcndum dTe cenferet;

quens.multa dTe ttera que

ri

md uul-

00 fcirc non

fit iltilc:f5

ciil tltfi falfa

LIBER"

arcp in

tam projrfmo muentus

facik

us

igitur

i(lc fclicitatis

aucto

foztflfle

dc animc mutabilitatc cdmo-'

1 dato::q: folus

cft

ucr" 66:ipc

ncmmnit naturam potius incommu tabilcni:q tpram quoep animam con''


didifletrdcuj

dat regna terrcna i bonis i mar.Tle^


cp boc tcmere i quafi foztuitu: q: 6&

ucp cfle fentirct.lDec cd

enonfoitunafcd^jrc^ozdic ac tpc
occulto nobis^notiflfimo
o:dini
fibi.

ita finr.qucciicp talcs uiri in fuie Uia

uitri
:

multo^t dco^ Uidibria porueruntrcd''


fitcri

tepo non fbdirus


rcgit

fcruit

fcd

ca potius occulta dci voluntate

eu ipk tanq' dns


difponit:fclicitate

modcrato2c^

copulfi funtrg- pfuadcre coati.Siqua


igitur indc a nobia teftimonia ^fcrut':

ad C09 rcdarjucnoos ^ferut:4 nolut


aducrtcre dc g^ta i qjmaligna deont
potcftate

vo non dat nifi bo' nis.lDac cnim poflunt b:c i nen b:c fcruicntes^prit i non babere i babezc regnatcs. -Oluc tame plcna in ea uita

no8 libcrct fingubrc facrificium tam fancti fanguinie fufi: i xjo^

crit:ubi ia

nemo

feruirct uUi.

t idco

rcgna mundi butus deu9 bonis i


Ii9

ma

num

fpirit09 impcrtiti

comunitcr prcftat: ne boni ea tag

munera dei magna concupircat.t io


3td qua fpcm
utilitatia principcs

rcgna tcrrena i bonis ab

illo

dantur

gcntiu ap6 fbicctos fibi pptbs falfas


rcligidcs uoluerut

1 mali6:nc cius
quafi

cultotcs

adbuc i pro

pmaerccap jcjrx^.

ucctu animi paruuli bcc ab co nuTcra

magnu aliquid pcupifcit:'? boc


nouum^g?
illtc|imiflra

ctii'y dc gcncrationib" dco ru5 magis ad poetas q' ad pby ficos fuiflTcpopuloe inclinatos:? i6o

3cit

crt

facramtiT ucfis tcftamti:ubi occul


crat

tum

i tcr-'

rena oona funt intelligcntibus i

tmc

t fej:um t gcncrattones deof maio^' ree fuos.i.uctcrcs credidiflc romaof:

fpualibusiQ^uis nodti imanifcftatioe

prcdicahbue: tqueillis tcmporalib"*

0.6 uticp non aliam ob cam factum uidct': nifi bominiJm uclut prudcntium t fa-' qi picntiiim ncgonum fuitppfm in reli^
ico?tc6ftituiflccomug{a.

rcbus fignificarct'ctcrnita6:t in (Jbuf dci oonis eflet uera felicitas.


t>c rcgno iucko2um:quod ab uno Tuero deo inftitutum atcp feruatum eft:ooncc in ucra rcligionc manfaat. cap.^qmq.

gionvbus

falle:t in

co ipfo

ti

folu cole

fcd imitari et

dcmoncs: quib" m9)ria

cfallcndicupiditae.Sicutcfm
ncs:
nifi

demo

eos quos fallcnoo deceperit


t

pofllidcre

non poflunt: fic t bomines principes non fanc iufti:fcd dconum fimile9:ca q uana eflc noucrunt: reli-'

Xa^ttt cognofcercnturcttam
illa

tcrrcna bon^: quibus folis

inbiant qui mcliora cogitarc nd ptTt:

giois noiepopulis taq* va fuadcbat: boc mooo cos ciuili focicuti uclut ai
tius alligantcs
:

unius dci eflc pofita ptatc: 1 non in multotum falforum: quos co^
in ipfius

quo

fiKtcr fubditos

Icnoos romani antc crcdidaunt: po^

pofl'iderent.Q.ui6 ant infirmus i in^

pulum fuum

in

cgfpto dcpauciflT^

ooctus cuaderct fimul fallaccs i prin


ripca duitatis i dcmoncs;

mis multiplicauit:7indcftgnio mira'


bilibus libcrauit. Tlec lucinam mulie
re9
illc

inuocauerunt:quanoo carum
illa incrcdibilitcr crc(ccrct

rcgum

OiiudicioTpfatcdci eeriomniu atc^ rcgno^otdinata fint tem

partUB ut miris modis multiplicaref

1 gcns

ab

pora.cap.)C):):i9.

cgf ptiojt pcrfequctium i ifatcs

oms

QVINTVS

nccAre uolcntium

rauir.ipfc feruauit.

manibus ipfe libc' Sine dea rumina

^turcltj aiigullini

dc ciui

tatc dei

Ubcr quintus.

fuj:crunt.fmecuninaincuni8 fucrut:

ftneedulicatpotina efcam potuncp


fumpfcrunt:fine dqe tot

puenUbus

ftufam romani impcrq omniuqj regnotum : nccfottuitam e(Te: nec in


flelb}s pofiiioiie cdfille.capitulum.i.

ducatt funt;fine dqe coniugalibue co


iugati:fine cultu priapi
ti:fine

cowgib" mij:^

inuocatione neptuni

mare tra^
conlUt omniu5

feuntibus diuifum patuin ']:fequetc9

coium inimicoa ftuctibua in fc redcii^ nbue obruit.Tlec confecrauerunt ali-' quam dcam manna^^quanoo de celo

rcrum optanda

rum plemtudi^ ncm eiTe fclicita


tem;quenoneft
dea fcd

mana fumpferuntincc

qrt fitientibue

aqua percufla petra proftidit nym^ pbas lympbftfcp coluerunt.Sine ifa^


nis facus martie i bellone bella geflc

oonum

dei: t ideo nul^ lum dcum cotcndu e(Te ab boibus:ni


(i

runn'7 (inc uictozia quidcm non uice

qui potcft cos facere felices.Uivdc (i


eflfct^fola

runt:non eaj tamen deam: fcd dcifui munue babucrunt : fme lcgaia fcgc^
tcstfmc

ilU dca

colenda mcrito dice

retur.Oajconfequentcruideam" qua
caufa deus qui potcft i
illa

bubda boucsimclla Unc mel' lonj:poma fme pomona. tproifus omma pro quibus tanre falio;^ dco^
turbc romani fuppltcandum putaue^

bona da:

runt:ab uno ucro dco multo


ftcccpcrunt:tfi

fclicius

quebaberepolTuntetiam non boni: ac pcr boc ctiam non feiices:romanii imperium tam magnum taqj diutur" num eflc uolucrit.Ouia cnim boc de"

non (n cum peaalTeni

oium falfotum illa qua colcbant mul


rituoo non fccir.t multa iam dipus: 1 ubi uifum luerit oppoztunum ee di" cemus.aufa ergo magnitudis iper^ romani nec fo:tuita e ncc fatalis: feco dum eo:um fcntentiam fiuc opionem

impia curiofitatcitan^' majicis arti^ bus fcducn ad alicnoa dco6:T ad loo

b defluenoo t poftrcmo cbriftum oc^


cidcnoo:m codcm rcgno
ciofioic
i(i

non fpa'

tamen

fcUcio:e mafiitcnt.

nunc

q>

per omncs fere terras getcfcp

difpcrfi funt
tia eft:ut <f

unuis ucri dci prouidcn

qui ca dicunt elTe fo:tuita:que ucl nul las caufas babennucl non ce aliquo
rationabilt ozdinc uententes:? ca fat4
lia

deo^ falfo^t ufc^quac^ (i

mulacra:arc:luci:tcmpla cucrtuntur:

7 facnficia probibetur: de codiclbus

que preter dd i bominum uoUitA tem cuiufdam o:dints neccflfiutc con


ringunn pro:fus
dinina. pzouidcntia

co:umprobeturqucnadmodum boc
fucrit tanto ante
te

propbctatum:nc foi

regna conftituuntur

bumana.Cucfi
fa-'

cuj lcgcrctur in noftas:^ nobis

pu
c:

propterea quify lato tribuit:quia ip'

tarctur eflc conficfum.^Jm

quod fccj

fam da uoluntatcm ucl potcftatc^


ri

tur

m uolumine fcquenti

uidcndn,

noiniue appcllat: fcntcntiaj teneat:

7bicdandus buius
dU8.

prolijdtati mo^'

Unguam coirigat.ur enim non boc primum dtcat quod poftca dictu:" e: cum ab ilb quilg quefierit quid dip:
zit fatii.'Tli

id boics qii auduit ufua'

ta loqndi pfuetudie:

h intelUguni mft
c qii dfi

uim pofitionis fydcf :quaUe

LIBER

narcttTiuc cocipit':q6 aliqui alienat

fn profcfTionibus^flrtib*: bonoribBs:
ccterifq^

dd voluntatcrnliq' c]c ilb


cdfiimat.

et

bcc pede

rebus ad
i

bumana uitaptien

S5

illi q'

fine dci uoluntarc

tib^^atcp

ipfa

motte fit plc|2cp tanta

decemereopinanffyderacSd agam":
uft^d bo|t bcam" maloruuc patiaur:
folii eo?t

diuerfita6:ut fimiliozcs cie fint g^ru^

ad bec

attfnct multi ejctranei:^' ipfi

ab auribus omnin rcpellcdi fnt.Tloi qai va rcligione tenetifj qui


l5falfo:?t

terfegcmfnf^ ejiguo tpis ftuallo


nafceoo fepati: in cdceptu
cdcubitu uno etia
ailt

in.

p unu^

dco?j qualiucucp

uolut c(Tc

momto feminatf.
fimili dilTimilicp

cultozcs. 1:>cccimopio (Jdagitaliud

nifiui nuir colat'at rogcfde^/ilotra

>cgcminomm
ualitudine.cap.^.

quoe

mo

nobis difputattorieffttftt

ta:f5 p" C03 4jp dcfcnfionc eo:}j:quo9

608 putant:cbrifliac religidi advfat".


3!li^o quipofitidi
llclla:p

3ccro

dicft

bippocrate nobilifTi

quodimo

dikcmctid qualis quifcp (it:i c|d pro ueniat bdi qdue mali acddat cx bi uo
luntarc fufpediJt:fi cafdcm ftellae pu''
tat b:e

mu medicu5 fcrfptii reliquiflc: quofda fzcs c5 fimfcgrotare cepiflct:


'reo:pmozb''codetpe ingrauefccret:

eodc leuaref gcios fufpicat

<luo8

banc pfare tradita fibi a fum^


ifti

pofl^ioonius ftoicus multii aftrobgic

ma illf ptate:ut uoletes


magna celo faciiJt
opinat fcelcra
fi

dcccrnat

dcditus cadem conftitutione aftrozii

iniuria:icuruclut:

nat08:cadeqj conceptos folebat

afl*e''

clarifTimo featu ac fplendidilTia curia


faciecja deccrni:

rcre.Jra q6 mcdicus ^titinl czcdebat

qualia
gc-'

ad

fimilliml tempcriem ualitudis

aliqua tcrrea ciuitas decrcuiflct

nere

boano

dccernete fucrat e^tcda.

Oiuale dddc iudiriu de boiu^ factis deo reli^fiqb" ccleftiQ ncceJTitaa adbi bct':cn dns ille fit 1 (ydc:^ 1 boi^/Sut fi n dfit ftelbs accepta 4de pfate a fu-'

bocpbilofopbua aftrologus ad ftim conftdcncp fyderum: quc fuerat quo tcmpozc cBccpti naticp fiit. Jn bac ca

multo

eflcccprabilioz

1 de^jcfmo cre^

dibilio:

coicawA mcdiciat: quoniam

pentcs ut erant cozpozc affecti dn con

mo dco arbito

fuo

ifta

dcccrnere: f^ C

cumbcrennita pmozdia cdccpto:;^ alTf


cf

talib" nccefTitatibus fngcrcdis illius

potucrut:ut confccutfs ep matcmo

oio iufTa cdplae:ita

nc de ipo fetiedS
diir ftcllc figm-'

corpozcpriozibus incrcmentis parfs


ualitudis nafccrcnt': dcide fn

e:q6 idignilTimu uifu c de ftcllaf uo''


luntate fentirc/
ficare

una oo^

CLh

(i

mo eifdem alimtis nutriri: ubf aerc t


loci pofitionc

potiue

ifta q'

faccre:ut quafi lo^

cutio qda fit illa nd agens. nd ei^

pofitio pdicesfuta

n ufm aquarum pKmtt uale ad cozpus ucl b/i ucl male accfpi
tcftarur:

mediocritcr oocto^j

cndiJmedicina

dfdcm ctiam

bominii fiiit ifta fcntenria:nd quidcm


fta folcnt loqui matbcarici:ut vbigza

C]ccrcitatidibu8 aflucfactitamfimilia

cozpora gererct:ut

ct

ad egrotandum
caufis
fifr

diclfZDars
fignificat:f5

ita pofitus

bomicidam

uno tempoze dfdem


renrur.onftdne vo
fuit
le

mouc

bdicida n facit. Ue^tam ut cSccdArrC nd cos pt debet loqui: r

celi ac fyde;^ que quanoo conccpti fiue natf fnt:uel

a pbilofopbis &ai^c opoitcrc f mc^ nis regftla adf a pnuntfanda : quc fn


ffdc5tpofitfonefcputatrcpire:4d
fit

trabcre ad

ifta

cgrotadi parilitatc:
diucrfifl*imi gcneris

cum tam multa

diuerfifl*imozu5 effectuum

7 euentuo
condpi

dc quo nibil unq' dicerc potucrijr:cui


i

eodcm tcmpozc in unius


rfl

rcgionis tcr

uita geiojtiin actionib" 1 in cuentie;

eidcm cclo

fb'dita potucriit

QVINTVS

1 nafcuncfdo cu(u9 fit

(nfolctic.Tlos

no

intcruallo in rote ilUue eptrcmC^

aut nouimue gcioa non folum actus

tate diftantia.

1 pcrcgrinationes biediucrfae: ucrii et difpares cgritudinca ^puLt^t qua rc facillimam ytum mibi uidcf rocm
rcddcrct bippocratc9:diucrfie alime^

rapadtate etiam

tanta cclcritate nafcatur

Sic inquit in tanta cdi {i aUcr poft aUcrum : g-ta rotam


quccucp
difl^imil

bie ipfe percufl"i:i c6i fpacio plurimu


cft.t>inc funt inquit

1 qccrcitationibue q nd 6 co:poid tempcrationc:fcd de animi uoluntate uentunt:di(Timilc6 cie acciderc potu"


tid
iffc

Uma perbibentur in motibue cafibuf


cp
\\xiQ cft:q7

gcminozum.lDoc figmcntum fragi uafa que iUa rotatione fm/

ualitudic9."p>ozro autpolTiooni''

guntur.

Tlam

fi

tam multum
altcri

in cclo

uel quilibct fatalium ffde^t adcrcoz:

mtcrcft:quod conftcUationibue com'

mif h pot bic inucnirc quid dicat

fi

prcbendi non potcft:ut

noUt imperitof mcntibue in cie quaf ncfciut rcbue illudere. 0.6 cim cona
tur
efficere

de interuallo

ejcigui tpis

quod inter fegcmini dum

nafccrctur

gcmino rum bcrcditas obucniat^aUcn no ob ueniat:curauckntcctcri9 quigcmini non funt:cum infpcjccrint cozum con^ ftcUationcs taUa proniitiarc quc ad
:

babuerunt: propter celi particulam ubiponiturbozenotatio: quaboro^

illud fccrctum pcrtincnt:quod

ncmo

poteft

comprcbcndcre i momcntie a^

fcopum uocant:aut no' tm ualct: g^ta inucniturin gcminof uoluntatibue


8ctibue:mo:ibus: cafibufqj divfitae:

notarc nafccntium.-^Si aut proptcrca


tolia drit in

aUop gcniturie:quia bcc

aut plue
cuiue
in
rci

et

ualetq^ e gciozum ucl

bu

militas gcncrie

cadcm ucl nobilitae:

mapima diucrfitate non nift

bora qua quifqp nafcitur ponunt. %c pcr boc fi tam celcritcr altcr poft
altcrum nafcitur: utcadcm pars borofcopi mancat:pari3 ctincta qucro
in nuUie

ad productiora fpacia tpo^ pcrtinct. XDotnta ucro illa partium minuta^t: quc intcr fe gcmini pofl^unt babere na fccntce:rcbu9 minimie tribuuntur:6 qualib'' matbcmatici non folcnt cofu h.4luie eni5 confulat quaoo fcdcat: qit dambulcnquanoo ucl cjd prande at:nunquid ifta dicimue qn i mozib":
opcribue:cafibuf(p

pofluntgcmie inueniri

Si

gcminof pKma

Butcm fcqucntie tarditae bozofcopii mutat parcntce diuerfo8:qucro quof gemini babere non poflunt.
argumcnto quod q: rota figu-' li nigidiue matbcmaticue aflumpfit
>c
in qucfttoncgcminozum.cap.i^.

piurimucp diuerfa monftramue;

inter fe

iiccfauTiacobgeminis muUum mo^ t actionu^ quaUtatc dif-'

paribug.cap.iig.

n
illud

Jlfifuntduo gcmini antiqua

Ruftra

igit' afFcrt'

nobik

cdmetu dc figuU rota:q6 rcfpo


dUTc fernt nigidiii bac qone turbatii:

patrum mcmo2ta:ut dc tnfigni bu9 bquar^fic aUcr poft aUcrum: ut poftcrioz plantam priozie tcneret:tan tum in cozum utta fucrunt moribuf'
(pdt'ucrfa:tantain actibue difpariU^

undcrfigulueappcllatue e.>um.n.

rotam ftguU ui quanta potuit intozftf fct: currcntc illa bie numcro dc atia' mento tanq' uno eiue U)co fumma p^
cuflVt celehtate:detnde inuenta funt fi

ta8:tanta in parentum

amozc

dtfl"imi

Utuoo:ut ctiam inimicoe coe intcr fe

gna que fijcerat dcfiftcnte motu:n6 p^

Tlunquid boc didtur qz uno ambulate aU" fcdebat: % aUo oozmientcaUue uigilabat: aUo
.

faccret ipfa diftantia

LIBER

loqucnte taccbataliue: q ^rinet ad ft' Ifls minutias qi:c non polTunt ab eia
c6pbcndi:c| conftdni fydcjt

bcbat (n tpfa cquaUtate foccpt*/3lut


fi

fata ualittidie in conceptu funt:ali4

qua cjrcp

rum vo re^ in o:tu ec diir: non dcbe^


rcnt infpccne nataliii

nafcafafcnbunt. unde matbematict


confulaniVunufl
tute:aliu9

pHdlanonibus
ii

dupt meiccna^ia ftu

deualitudiealicjd dicerc:qfi eie infpi^

non

fcruiuit:unus a mat:c

cienda conccptionalie bora

dat' >i

diligebat':aliu6

no diligcbat:unuf bo

aat io pntitiat cgritodice nd infpcao


conceptionie bo:ofcopo: q: idicatcaf

noe cj magnu.B ap6 cob bcbaf amifit: altcr adeptu9 e.-Q.utd de vjrozib": cjd de filqe:q"d de reb'' : q^ta diucrfitae;? fciergobccadiUae ptinet minmiaa tpum q intcr fe babcnt gcmini:-? pftel
lationtb"
ri

momta nafcetiu:
co;t geio:52
ej:

qiio diccrcf cuilibct

natiuitatie

bora q^oo

grotaturu9ctTet:c6iaU(ij no bebat

candc boram natiuitatis


ria c

necclTc b:cc

afcribut:quarcalio;t pftcl
ifta

pitcr cgrotarc.'J&etdeqro fitata difti

Utionib" infpcctie
io dfir quia

dicuntVSiaut
icdpbefi^

tcmpoue in nattuitatc geio:o: ut


conflcllationeB

non ad minuta

P banc opo:tcat ds
cri

bHa: fed ad tpum fparia prinet q obf^


uari notaricp poJTut.(^d bic agif rota
illa lutifigulj:n:fi

diucrfas proptcr diuerfo bo:ofco^

po:? ob bocdivfos otne cardics ubi


tata uie pdifiut bic et divfa fint fata:
uii

biitcs in

ut boice lutcum co:

mittant':

ne matbemaii

co^ uaniloquia conuincantur;


'Quilj''
tici

divfii tpe

boc acridcre potuit rcii co^ pccpt' babcre non pofTit ilut fi
:*

duo;: uno momcnto tpie cdccpto:u5

modie cdu/ncanf matbea^

potucnit cc ad nafcedu fata difpa:ia:


cu:

uana

fiiiam profiteri.cap.v.

nd i duo|2 uno momto tpid nato


fi

ru pofTint ec ad uiucdil atcp mo:iedo

Uid deicp
op

ide ipi

quof mozbu

fata difparia.^Tla^

unUmomroquo

co6 rpc grauio: lcuiozcp ap^


e:

ambo pcepri funt


fi

ri

ipediuit ut al^ f>o

pcbataboijz mcdiciafr infpicies bip''

altcr poftcrio: nafcet :cu:

pocraree gcioe fufpicatoe


tie iftoe r&dargutit
q"

ndnc

fa^'

uno momto duo nafcantur impcdit aliquid ut

uoliit ff dcribue

altcr prio:

darcq6dcco2pof firitcpatde uenic" bat^^^ur.n.fifr eodecp cpe nd altcr po


altcr pofte:io: cgrotabdt ficut nati
crat.^q: uticp
fi''

ccprio

aU pofleno: moiiiiiQi c6 uniusmomcnridiuerfoecaus


nari''

in utcro geioe b:c pcrmitrit: cur

uitae uniue
i

momri nd et quofl; duof

fimul nafci abo

ti

poiaL

tcrra diucrfoe caus b:e pmitfat.'3c

3lot fi mbil momenti attulit ut tpiKcgrotarcntg^diucrfietpib'' na-

iiM

ut oia buius arris ucl potius uanita'^


tis

cdmta tollanf:qutd

cll
fl5

ti funt:qu3rcrpe in nafccnoo diuerfii ad alia:;^ rqt diucrfitatce ualere con^

rcmpo:c uno mometo


ccli

boc cp uno una eadcc^

pofirione conccpti diucrfa babcnc

tcndunt.-^^urpotucriitdiucrfis

tpib''

fafa:queiUos perducant ad dtucrfa:^

pcgriari:diuerfi8 ipib" duccrc UFoce:

borarum natiuitatcm:7 ono momro


temporis fub una cadecp
ri:diucrfafafababcre
celi

diucrfie rcmpo:ibu6 filioe procrcaze:

pofiride

mulra alia:^ptcrca q: diucrfie tcm-'


ct

de duabue matribus duo paritcr na^'

po:ibu6 nati funt:i non potucrut ea^

non pofTunt^q

de ca divfis

tpibue cgrotarc.'Si.ii.

iUos pcrduclc ad diucrfa oiucdi f mo


ricndi ncccflritatem.'3ln conccpri noo''

diipar nafccndi

mora mutauit bo:o^

fcopu 7 difpilifatcm inf ulit ccUb fb": cur illud in cgrimdibus manfit quod

dum babcnt fata

qucnifi nafcantut

babcre non pofucrunc^ Oiuid e ergo

'

^ ^

QVINTVS

fi bora conccptfonafiumAt': multa ab iftia dici pofTe dittinit''.' Ufi etta illud a nonnuirprcdicaturrg qui dam fapiens boramclcgir. qua cum

q5 dnt

ilU uirgo facra e:ille

numft-ofam^U
fit

genuiniUa nec nttpfit.2lt.n.plurimu5


uis borofcopi ualj.lDoc q nibil
fatis difTcrui
:

il

f^ qualeciSc^ fit in

o:ta

up:econctlberenuri
gigneret.

filiii

mirabilem

ualediit.Tluq'd

lin conceptu ubi t

Ufi poftremo i boc e quod

unu cocubitu manifeftu e: 1 tata nafe


uis eft:ui ca conceperit femina: deide
alte:^

de ilfpariter egrotantibus gemia pof


fioonius

magn" aftrologue

liccp pbi

condpere oio non poffit.^ Unde

lofopb' rcfpodebatao

fieri g

eoo tpc

fuinet nati codecp pccptiftTa utiqj

necdTc eft eadem efle in geminis mo mcntacoccptus. Bnfo:te q:dtuerfo

ptcr
ei

boc addebat pceptoc^: ne dicerct no ad Uquidu eo6 tpe potuilTe na^

bo^sfcopo natifunt:aut
lii dil

illc

in

mafcu

nafcerent':aut illa in feia

comu^
ab^

fci:quo9?ftabatoioco6 tpefuilTcco

tata e.^-dd cu agit'nu ufcpquacp

ceptosmt boc q6 fimilitcr fimulcp grotabant no daret de pro)cimo part


cozpoiie tcmpamto:fcd

furde dtci pofTit ad folas co^io:^ dif^


fcrentiad afflatus

eadem quocp

09:ficut in folarib" aacfTib"

quofda uale fydcre t dcccfti^

ualitudis parilitatcm ffdcreis mxib'*

b" uidcm" et ipfius ani tpa uariari:

alUgarct.Si igifi pccpru tata uif c ad

cqualitatcfato^:nodcbucrut nafccn

lunanb" incrcmentis arcp dccrcmtia augeri t minui qda gencra rc^: ficut
ccbios 7 cocba9 1 mirabfce
cft"

00 cade fata mutari.2lut (i


fciif:cur
fc

^ph mu
ia fnif

ocea'

tant fata gcioztrq: teporib" divfie na^

ni:noautTanimiuoliitate9 pofitioi^
b"*

no potiue iiuclligam"

ff dc;j fubdi:nuc

i(ti

co

et

n:oe acT

mutata: ut diucrfia tpib" nafccntV 3ta ne no mutat fata natiuirana uo^


ccptionia 0:00 nafcetiti i 41uag 7

inde rcligare conat';admonent ut que

luntad uiucittioicum mutetfata con^


iti

ipie geio^jcoccptibue ubi certe abo;s

ramo9:undc nec in ipfi9 ({de co:po:i^ bu9 ei9 pofTit ro ifta conflare. OLuid eim tam ad cozpue pertinee q> copoif kxaeiBt tame fub eade pofitione ff
de;;j diuerfi

eade motfita funt tepo;2:fcpcfit ut eade conftellatione


piatu: mafculue altera fcmina.

ft5

(cxas gemini pcipi potuc^

fatali alter conci-'


..

rut.

Uri quid infipim" dici autcredi pot:^ ffdc?tpofitione:quc ad bora^ conccptionie eadeabobue fiiit facere

t>e gcmis difparis fcjr^.cap.vn.

non potuifTcut cd quo bcat eandcm


conftcUationem fe;nimdiucrfum a
f:e

it

ad bucuiuut:aboctatcuigcnt ad^
geio9 divfi (cf abo
cii

Ouim'

nd bkt:7 pofitioncm (fde:^: que fuit ad boram nafccntiu^ facere potuilTc:


ut ab co t35

buc:quo;j
tnftituto

(int ini (c fimilcs

cozpo

multum

uirginali fancti^

rum fpee quantti


tii

in

diunfo fc;cu pdt:

tatediftaret.'

7,ppofito uite ita funt dif


jbc clcaione dici quo upo: ducit':

parcs: utprcteractusquot nccef(c e

uirilibue diftare fcieos:^'

illc i oifi^

quoue in agro

altquid plantatur aut

ciocomitismilitat^Tafua
itc

oomo pc

feritur.cap.vg.

femp pcg:inat':ilU dc folo patrio t b rurc pro^o ri rcccdit.Jnfupcr quod


e incrcdibilius
fi fi

aftralia fata crcdat":

aj i\M qe ferat q i cligedie die' b" noua qda fuie actibue fata
ita nat':
:

non

aute mi;;

uoluntates

bominu;

moliunt?nd erat uidelj dle

1 dci muncra cogitent':illc coniugat":

ot babcrct admirabilcm filium

fci

LIBER

ita
iiir

poriug ne contepribilc gfgnct: n 15

ceteros

rc:;^

o^t" tta ibiben:

ut

illo

ooctus

elcgit

borl qua mtTccrcttu


fatalc:quod

n5 ca6

ceii

plaga nec mufca nafcatur*

U)co!i.fccitcrgofatttmq6nd bebat:

Tlafibacadmifcrit;^cedit rdcinario

1 c)c ipfius fato ccpit dTe


in cius nariuitatc

q gradari accefTib" modicis eos a mu


fcisadcaelos etepbatofcp perducat.
Tleciltd uoluntadvre:)' etcao

non fiierat.O flulti ciam fingularcreligitur dics utduca^


U]co!.reoo^ptcrea qz pdt in diem
ii

ad fe^
i

minaduag^tdic^tamftagrana

rra

bonum nifi cligarur incurri 7 infclicii


duci.Ubi cft crgo q6 nafccnri iam ff dcra decreucrut.-'2ln potcft bomo q6
ci

fimulueniut:fimul gcrminat: i cjrota


fcgetefimrbcrbffcut:pubcfcut: flaucf

mt:i tri idc fpicaf cerif cocuas atcp:ut


ita dijccri:cdgc:mialcs alias

iam conftitutu eft dici clccricne mu tarc^t quod ipfc in eligcnoo die cdfti^

rubigo

i-

tcrimit:alias aues

dcpopullf ;a!ia9
iftie

tuerit:nd potcrit ab alia poteftare


tari.^t>cide
(\S
(i

mu

boics auelUit.

<luo

alias cdftcl^
tii

foli boice:rt

aut oia que

laridcs fuifte dicd fut:qua9

divfos

cclo funt pftclUridib" fHiaccnt: cijr

accdmodatos pone'' dis uirib" ucl arboaV* ucl fcgcribus: ftlios dies pcco:ibu8:ucl oomandis T admittcndis maribus^cjbus cqu^ru; ucibofifctenfarmta-rccfa buiufmo difSi aut proptcrca ualct ad bas res
alio9 cligut diee

cjrit" bfc :> fpiciiJt/2ln co8 pcitehit bif rebus dics cligc:cafc^ ad cclcfte ncga^

but ptiere dccrctii:i folos


dct boicsrcjb' foiis
i

ffderib"

ftJ

rra dcdit

Ubcrm
nd i-'

voluntatcs.-' "bis oib" pfidcratis

merito credit'cu aftrologi mirabritcr

multa va rcfpddcat; i occrto


:

iftincni

omnibus coipoiib" fiue aiantib'' fiuc nd aianrib'' fecikiii diucrfitatcs tpalium momcnto:;t i (y
elccri:q: tcrrcnis

dm pofirio
lia

driat'': cdfidact

q^imicrabi

ficri fpuuj nd bonof quo;: cura cft bas falfas i nopas opioncs dc aftra-' libus fatis infcrere bumanis mcntib* afcpfirmarc^nonborofcoirinorari

05

uno

tpis punrto uel nafcaf nel


cj:ii!*

tnfpecri aliqua

arteque nulla

eft.

ozianf ucl inr boct";-! ta diuerfos babcat:ut


iftas

obfcruaridcs cuiuis
fed

t>e his qui nd aftro^j pofirioncm:

pucro ridendas eepfuadeant. <luis eni^ cft ta e^co:s ut audcat diccre om ncs arbo:cB:orn8 berbaecoms bcfti-'
fls:^cntc8:aue8:pifcc8
:

luntate

conneponcm caufarum cjc dci uo pendcntcm fari nominc appel

lant.cap.vii^.

ucrmicubs

momcta
fa.^Solet

nafcendi figillarim b!c diuc:


tii

q
fj oio

Ui vo

ri

aftrojt pftdne firuri cft

boics ad tcntada piriam

ca^c^dpcipitTnafcitTicboa^

matbcmatico;t:affcrrc ad cos conftcl


lationcs muto:;t aialiu:quo;j o^t"
ter banc qqjloratione tcr

pp

oomi fuc dilige

pncpone (arieq^ ci^ qua fit 6c q6fitfarinoicappclL^nn mrtocucis 6 vbi ptrovfia laborad atcp ccrta6 e:
qricfdc ipj ca?t

obf uancofcp rnatbcmaticos pfc^

odinc i q>di pncjridc^

runtccteri8:qui cdftcllariomTjus bis


infpcctts diit

dei (dmi ibadt volutari


tic

i ptari:(| op^

nd ce boiem natii fcd pe

1 vacifl^ime crcdit':^ cucta

cus.iludec ct dicere qualc pecus^uqs


flptu l3nicio:an ucctarioni:an aratro:

fiat:'r nibil

fci: aii^ iodiatu reliquc:a quo fut

Diits p^ates:

^ute ab

illo

ri

fmt oiom

an cuftodie oomus.Tlam i ad caniR tctat':-! cn magnis admiranrium clamoabus ifta:efpondet.Sicdefipi^


fata

uoldtates.3pfa itaqj pripuc dci fum^

miuoluntate:cuiU8

phe infupabritez
fatti

pcrcunctapo:rig;f:cos appclla:
.(ic

uncboicd:utcjaftientcobd nafcit'

probatur . 3nnei fenecc funt:mfi

QVINTVS

uerfu8.>uc fumepa^alttc^ oominato: polu O.uocucp placuchc: nuUs psrendi mora c.Jldfum ipigcr:
fallot bt

^iftequitolUtprefdam futororum. Tlam 1 confiteri ejrc deum t negare


prcfciumfuturo:{tapri(Tiitw ifaniae.

fac uellc:c6icabo: gctnsiIOalufii:^ ps.


tiar facere:q6 licuit boito.t>ucunt

06

'Z

ipc CU5 uiderettet illud tentauit

uo

aflrcrcre

lctc fata:nolcte trabut.Tlcpe euidetif^

coule fuo

fime boc ultio vfu ea fata appcUauit:

ftta.Uidit elm q^ dTet iuidiofu;

q fupra diferit fiimi patris

uoltitate.

jCui fe paratu obcdire dicit:ut uolens

qd fcriptt^ e:>ijdt infipiena i non eft 6e:fcd non qc pfos x mo'' Ufiu3:ideocp cotta fedt difputante de bacrcaduerfumlbicos in libriede

ducatmolcns trabatlqm.f.ducitt uo^ lctc fatamolcnte trabiit.3lli quocp v^


fu8 bomcrici buic fcntcntic fuffragan

6of natura:'?^ luriUo balbo:cui


ico;:^

fto

ptcs dcfcridcndas dcdit : maluit

ferre

tunquoo ciccro

in latinii vrit.

Xalcs

fentcntiam:^^ cotta: 4 nullam naturl diuina dTc cotendit. jn libris


apriftKe

funt bominii mcntcs qualis patc ipe

ucrodediuinarioncqrfdpfo

3uppitcr auctifiras luflrauit luminc

oppugnat pfdm futurof . "boc aute


totu5faceuidet:ncfatU5 ccpfetiat:

terraa.Tlccinbacqone auc^cm bict


poetica fcntcntia.Scd

qm ftoicos di''
6 iUi' poc'

^datlibcra uoluntate.putat.n.pcclTa

cituimfatianrc^:ntC8ifto9 ep hScro

fda futuio^

ita ce

confcques fatu^^ut

ucrfue folerc ufurparcrno


tc:f5

ncgari oio no pofti t .

S5 quoquomo
t

dc

i(lo?t

pbo^ opionc tractarm:


ucrfua quoa difputario

febcantto:tuofifTime pccrtationce
difputarionce

cum pcr iftos


iti

pbof :noe ut pfttcmur


pfcia^

adbibct qua de fato bttt:4d fcnriat


putat

fummu5 1 uc^ dcu^: ita voluntatcnt


fummaqj ptatc ac
q6
ro9

ce fatti aprilTime declaraf: qtn

appdlatiquc

fiimii dcil

iouem a quo

cT pfiteur.

Tlcc ricm" nc td n voluntatc faciam"

concjcionc dtit pcndcrc fato:um.

uoluntate fadm": q: id noe factu''


tllc

prcfciuit:cuiue prefcia

falli

no

>cpfcientia dci
L^
t>

libcra

bois uo''

pot:q6 dcero timuinut oppugnarcr


prcfdentil:^
ftoici

latatccontza cicaoms dilfinirionem.


cap.t):.

ut non omnia ne^


oia fato
liic

celTitate fieri dicerct:^ui9


ri

contcuderet.Ouid e crgo q6 ciceto

Oe ciccro ira rcdargucrc nirit':


ut ti epftict
alicjd fc

timuitin prcfcientia futuro;t:ut cl

advfus cos

bcfactarc difputationc dctcftabri nite


ref/CIidel5 qt (i pfcita fut oia fiitura:

Hakrcrnifi aufcrat diuinarionc.O.U3

ficonataU|fcrrc:utncgct ce fciamfu'

turo^rcacpoibusuinb^nuUace oio conrcndat ucl in dco ucl in bomine: nuUaq; rcp prcdictionc.3ta 7 dci prc
fdcnria ncgatit

omncm^pbctia

lucc

boc o:dic ucicnt quo uefa cc prcfcita funt.t (i boc o:dic uciet: ccrt"* e 000 rc:}f pfdcri 60:1 ft ccrt'* e 0:00 rc^:co tue eo:oo caf Tl6.n.aU<^d ficri pot: quod non aUqua cffidcne ca prcccfle^
.

clario:c conat'crtcrc uanis argumcn-'


tarionib'*:?

rit.Siaute ccrtue c 0200 carum


fit

quo
po

opponeoo fibiqucdam O''


trl

omnc quod fit


(i

fato inquit fiunt


i

racul3:q fadlc polTiint rcfcUiiq


ipfc

ncc

oia q fiunt.06

ita e:nibtl e

nia

conuindt.3n bis autc matbcma^


ci"'

tcftate:nulUincp c arbitu^ voUmtarif.

tico^ coiecturis rcfutandie


o:o:q: ucrc talce funt:ut

:gnat
dcftui

06

(i

cSccdim" iqt : omnie

bumana ^

fc ipfc

iuta rt5ue:rit:fruftra

kgce dantunfti

ant 7 rcfcllant.ZDuUo funt autc tolc^


rabrio:c8:q Tff dcra fata conftituunt:

ftraobiurgarionc9:budc8: uitupcra^
tione8:e^bo:tari6c8 adbibenrunnetp

'

UBER

ulla mftifia bonia

premk:i marfup''

tfb* poi.i.i coftone ff dc|^:qDa ^(c$

cS

plicia pftituta fiJt.t)cc ergo

nc ?kq>i indigtuiabfurda ipemiaofa rcb'*

cept" at nat'' eft

qm res ipfa inanitcr


valeremonftramus.

aneritur

nibil

buanieinonrulccfreprefdcntiam fu
turo?r;at^ in

bas aguftias cicero

co''

Ozdinem ant cirum vbi volutas dei primam poteft:ne(p negam^^netp fati
uocabfo nucupam'*:
nifi fozte

artat

animum
eflTe

rcUgiofumtut unum c^

ut fatn

ligat e

duobu8:aut cfTe alicfd t nfa vo


prcfcientia futwo?i:qriT

a faoo dictu inteUigam'*:^^ e a loquc'^


00. Tlon eim abnuere poftfumus
fcrtptn in Ittterie fanctis fcmcl
cffe

lutate:at

ut?:q3 aibitrafelTe

no

po(Tc:f5

fi

altc

locuf

riipfirmafialte^ttolli^fi clcgcrim''^^
rcia^

e deu6:duo bec audiui

qrn poteftas

futuro^ toUi volutatie arbiu}:ft

dd eft:t tibi oomine mifericotdia: qa


tu rcddcs unicuicp
feciidii

clcgerim'' voliltatie arbitu:tolli pfcie

opcra a".

mc^ ut vir magnus 1 ooctue 1 uitc biianc plurimn ac pc


tia lucuro:5t.3pc

0.6 dm dictu
t^^ficut
fi)t:7

e femcl locut" e:itcUigi

tur imobric:boc i icomutabrtf e locu^

ritilTime cofulcn8:c)c bis

duob"

elegit

nouit icdmutabri^ oia q

ftita

libcrum uoluntacis arbitrtU5.0.6 ut


confirmarct'negauit prcfciam futuro
ru:at(^
ita

ipfe factiuus e.l^acitac^ roe

pofTem'' a faoo fatn appeUai:nifi

boc

du uult

face liberos: fadt


aiit

nom ia i alia re folet intelUgi:quo co-'


da boium volum" iclinari.Tlo e aute pfequens:ut ft 60 cen" e oiu^ 000 ca^' ni io nibil (a. i nzc volntatis arbito:,
ipfe c|ppe mc volntatce i caf odic fut 4 cert" c 60 dufcp pfcia ptinct: qm 7 bnane volntatcs bnano^ope:^caufe fiit.^ltcp ita qui ome re^ cas p(dnit:

facnkgo0.T^cligiofu9

aiuf ut^wp

diginutpcp confitcturT
utrncp cofirmat.

ftde piaatis

O.uomooo inquit^
fururomm:
fuc:
fe-'

Tlam

(i

cft

prcfcicntia

quufoia illa q conne^a


tate.

oonec co

pcrueniaf: vt nibil fit in noftra volun^

poiro

fi

cft

aliquid in noftra

vo

lntatc:cifdem recurlis gradib'' co pcr

^fccto in cis caufis et nias volntatcs

ucnif^utnonfitprefcientia fttturom*

ignorare non potuit:qua9

nioTji

opc
idej

Tlam per lUa omnia (ic rccurritur :


cft

(I

ru cas

efTc

pfnuit.Tla t ilUid

q6

no omnta fato fint.3i non omnia fato ftut : non eft


volutatis arbitriu:

dcero contedit mbil ftcri:fi ca effiaes

omnium ccrtus 0:00 caufarum:fi cer


tus caufarum 0:00 non
ccrtus
cft cft
:

n pccdat:fatis e ad cn in bac qone rc^ darguendu.0.uid eim eu adiuuat: qf


dint nibilq'dc
fteri fine ca:f5
fi

ncc rertt
fieriri

oc, caj

o:Do prdcicnti dco:q

cfte fatale:q: c ca fottuita e:c


cft

naturaT:

ponnr:nift prcccdentib" t
caufie:fi rc|t

cfficicntib'*

volutar^.'Sufftdt q: omnc

q6

fit

0200

prefcientt

deo

cert"

noncft:non omnia fic vcmiit ut ea ve


tura prefciuit."p>o:2o
(i

non omnia fic

no nift ca prccedire firri cdfitcc:' Tlos cim eas cas q diir fo:tuite undc ctia; fo:tuna nomc accepinit ce didm" nul
l3s:(^ latctc8:eafqi trtbuim" neiucri

cucniut vt ab dlo ucnta prcfdta fut:

non eft inqt in deo prcfdentia omnia


futo|j.

dd rquorul5 fpiricuu volorati:


te fciiigim":q e

ipfaf^

Tlos advfus

iftos facrilcgos

cp itamralee nequag' ab iUt" voluta-'

aufus atcp impioe: t dcu dirim" om^'


uia fdrc ariq' ftant:t voliitatc nos fa'

auao: ois conditoicp


cac volntarie:aut

namre.3am vo

dd

4cqd a nobis non nifi volcnnb" ftert fentim'' 1 nouim^.Omnia vo fa^ to fieri non didm^rimmo nlfa fteri fa
cerc

fnnailtangdo^:autboiu5:aut quo^ rucucp aialiu:ft tii appelliidc uolunta


tcf fiit aiaUii rdis qrptiti mot^ iUi cjb' aUqua facmt fecudii natura fua: cum

19 dic(ur:qm fati

nom ubi fol^ a loqn

'

Q3^TVS
quid uel appetunt ixd e\xiuint.2lnQ}!o ro aut uolutates dico fiue b5|2:quo9
angeloe dd diduetfiue mab;^: quos
angelos diaboli
certilTimum t ddpfdetie notilTimu^:

pUis

eii c^ ftoid deteftamur. 3lut eim dea ee negat:q6q'de inducta aUcriua

ud etia demones ap^ pdlamua.Sic i boium i bono^.f.i


malopiacpboccoUigifnondTe caa
cffincntea

pcrfona in Ubris de dco;t natura face moUtus caut fi elTc confiiiefdett quej
negatprefciiifuturo^:ctiam ficnibil

omnium q fimt:ni(i
ifte

uolu-

didtaUudq' q6

ille

dipt itipiea

coi^

tanas

tlliuB

nature.r.que fpus aitt e.


fiue ucnt" d: fpiritua.

Tlam T aer

de fuo n5 e deus. 0.ui eim ri e pfdus omniii futurof :ii e uricp ds.-dua^p
ter

S5 qm cotpua cft: non eft fpua uite.


Spirirus crgo uitcquc
uiuificat oia:

1 uolntatcs

n:e

tm ualet

g^tu

de'*

cas ualere uoUiit atqj pfduit: 1 ideo

creatocp e ois cozpie t ota creati fps:


ipfe eft dcijs uticp fpirit" no' creat^.Jn

quicqd ualent certifTimc ualet


facture funt ipfc oio facturc

t q6
quia

fcit:

eius uobntate

fumma ptas dl:q cre^

ato^ fpirituu uoluntates boas adiu^ tut:mala9 iudicanotns ouliitat: 1 4^


bufda tzibuit ptatcm:4bufdi fi tbuit. Sicut ei5 oiu^ natura jt crcato: e : ita oiuj pcatii dato: non uolutatii.IDa-' lc quippc uoluntatea zb illo non fut:

uaUturas atcp facturae iUe prdduit: cuUis prefcia falU no pot.OLuaprop^


fi

mibi fari nome alicui rd adbibedu


eflc ifirmi^

placcret:magis diccrc fatii


o:is:potetio:is

uoluntatem qui cum babet in ptate:q' iUo ca^ otdmc: que


nonofitato:f5fttomo ftoid fatum
appcUat arbi^ n:c uolutatis aufcm'.
7{n uoUmtatt^bus bomino aUquA

qm cotra natura funt q ab illo cft.5


pora i^tur magis fubiacent uolunta tibue:qd3m noilzis.i.omniu aiantiii mo:taUum:t nugis boium y beftia''

oominetur neccflitas.cap.^.

ru:qdam uero angebmm:fed omnia ma^tme dd uoluntati fubdita funt. ui ctiam uoluntates otns fubuciiit': quia non babcnt poteftatcm:nifi qua
ille

Tlde ncc ilb necdTitas fotmidi da e:qua fotmidaoo ftoid labo


re;j ita dtfHguc: ut quaf-'

raucruKcas

concedit.a itacp rerUm que facic


faci''

ncc fit dcua eft.BUe uero caufe 1

di fb'crabentnecdTit3ti:quafdafb'dc^ ilvAtc^ i bis quas ec fb nccelTitau uo


luc^tt^pofucjttct n:as uoldtates
uidel5
ri
:

ritus

unt 1 fuint:ficuc idt omnes crcati fpit maptne ranonale8.o:palcs


0Ut caufc quc mjtgis fiant cp faaunt:

ne
c

eent Ubc

(i

lljdent necdTirari.
ii

Si.n.neccfl"ica8 n:a illa diceda e;q in

non funtmcer caa

clfuicntee

annume
ipfvs
.

nh pt'atc:f> et fi nolumuf cffiat qd


mo:ti3:mamfc

rande:qm boc poiTunt quod c%


faciunt fpiriruutn uoluntarce
igitu:

pot:ficut cft necelTitas

Oiuo

ftu^eftuoluntatesnias quibusrccte
uclpcrpe:auiuit fub taU nccdTitate
ii

0:00 ca:um:ci prdacnti ccrtus eft deo id cffccit:ut nibil fit in n:a uo'
luntatcicum in ipfo caufaf o:dic ma^'
gnii bcant locu n:e uolunuics.^jCote^

dTe.ZPulta eim facius q fi noUcmus ii uricp facercm^.O-uo primit" prinet

datcrgoacerociicis:^^ bunc carum

ipfum ucUe:na fi uolum" e:fi nolum" non c. Tlon.n.udlcmua (i nollemue.

otdinem dicuni cfle fatalcm:uelpotr iprumfatinoieappcllant:quod nos abbo:reu9 predpuc^ptcr uocabuUi:

Si aiif iUa diffinit ee necdTitas:fecun


dii

qua

dicutd nccc ee ut ita

fit alicf d:
:

uel ita fiat:ndcio cur ea timeam'

nc

quod no in re ucra confueuit itelUgi; Q^voncgatotdineommum caf dtc

nobis Ubertatem aufcrat uoUmtatis.


Tlccp.n.T uitam

dd 1 pfciaj dd

fub

LIBER

necdTitate poim"

(i iiaf:nccd(c edc u; (ep uuiere 7 cunaa pfarcficut ncc phs etue minuuur cum diatur mou

cft

negarc prefcium fiitmomm

Scd

fallicp no poiTc. Sicdm boc nd pon ut potius h pofTei muwzis cflct uncp pfatis.^Rcae quippc omnipotes di:4 tam mou i falli non pot. bi eim om

t ac^ damu8:boc ut bcne uiuamus. ZDalc autem uiuitur.fi de dco non bcne ac^
ut;2<^

amplcctimun utpcp

ftdeUier
bii

ueraatcr confitemun lUud ut

dttur.

Unde abfii a nobie ciud negaz

nipofcns ficicnoo

quod uulnno pati


(i ei

efle ueUmus: quo adiuuatc fumue Ubchud crim".

prefdentiam:ut Ubcri

enoo quod no uuln q6

accideren

p>roindc no fruftra funt leges^obuw^


gatione8:e):boiuciones:budc8 1 ui^
tuparidcs:quia i ipfae futuras
clTc

ncquag' cfT^ omps.Un ppta qdam n pot q: omnipotens cft.Sicut etia cu5
dcimusnecefTccftdTeiut

cum uolu^

fciuintualcnt pUirimum

g^meaa
ua-'

mu3:Ubcro uelimus arbirrio:7 ucruj ^culdubio dicimus:^ non io ipfum U bez: arbitnum nccciTirati njqcim" : q
fldimit Ubcrtatcm.

tuUnirae dTe prefduit.t prccee


lent

ad ea impctranda^qfic (c ptccand bue concdTurum dTc prd'duit.t iu-'


fte

Sunt

igifmeuo''

premia bonie factie:? peccatis fuf

iLmrates:^ ipfc faciunt q'cqd uoUtioo

pUciaconftitutafunt. Tlecpcim ideo


peccat

f.inmu9:q6 no' fiaet h noUcus^OLuic

qd adt aUo^t boium uoluntatc


nolcs parif :ctia
fic

dl(ofi
:

bomo: quia dcue illum pccca^ turum dTe prefciuinimmo ideo ri du-'
bitarur ipfum peccarc
ille

uoUiras uala

tfi

cum pcccan

qj

no illius tn bois uolotas^fj ptas dct. Tlifiuoluntastm cerncc pofTefqi


uellct: potcnrio:e

uoluntatc
nift

ipedireif.

Tlec

(ic

tn

uoluntas
f;

uoUitas ceK

cuius prcfcietia faUi non poteft: h fatum:non fo:tunam:non aUquid aU ud^fedipfumpcccaturumdTt prcfd'' uir:qoi (i noUr uricp non pca^at: fcd (i
pcc:arc noUicrireiiam boc ilkprefd''

nccaUcn"

pofT^ iplcre

dus eet q ucUer: nd non quod ueUet. Un (|cq'd pi

fuauoUinratcpatit^bdfidcbef diuc!

bumanis ucl angcUcis ud cuiufq' cre^


Bti

num

uit.C>eu6jta^fu(nrnus7uerus 015 Berboluo7TprritBfanao:quc tria U'' funcdcue unus omnipotens ae.


9to: 1 faao: ois aic axo^ ots cozpie:

fpusuoluntatibus: fcd cius poti*

qui dat potcftatem uolemibus.


>e uniuerfaU pusuidentia

cuius funt participarionc fcUccsiqcu''


c^ funt virate no uanitate fcUccs: qui

lcgibus

dcLcur omnia contincntur.cap.jd.


cft

fecit

boicm roalc aial cj: anima t ccc' po:c4 eo pccoinit no impunito ee p^


boie t mardTenria
et

mifiKncc fme miftco:dia dacUquif:^

On ergo prcptcrea nibil

in

cum

lapidibnf;

noHTa uoiuntatc:qt dcus p:efd uif quid futunun ef^ct m noftra uolo tare.Tlon cni; qui boc prcfauir nibil prcfciuit "Iborzo fi lUe prdciuit quid
.

tutafcminalcmetiam ca arboubus:
uiti fefuale et cd pcco^ib^^uifi irclUrC
tuale ai foUs angct dedii
:

quo

cft

ois modu3:ois fpc8:ois 0:00:


cft

aquo

fiirurom dTct

m noftra uoluniatc: no
.

mcnfura:numcru8:pondus:a quo
cftiarioie c:a

uticp nibil fed aliquid pfbuit

j^fecto

e q'cq'd naturalr e:cuiufcu(p gcncus c

illo

prefcicnre e

luntate.

aUquid m nofb-a uo Oiuodrca nulb moDO cogi^


tollce

cumfcoq?

quo

fot fcmia

mur aut rctcnta p^rfdcnria dd


uoluntatis

f02map:fo:mc fciojtmot'' fdum at<p fo:marum.0.ui dcdit cami o^iginej:


puI:briiudinc:uaUtucUne:^pagan6if

arbitriom

aut retcnto

uoiuntatis arbitriordcu^

quod ncfag

fccoditarem:mebro^ difpoc^ifaUitc:

QVINTVS

cocojdiarq i

irroali dedit meoiia:


aiir ifupcr
ri

fercnte6:annua impia:binofcp tpato^


rce fibi fccaiJt:4?fule6 appellati
ftic

fcnfurappctiniiroaU

mcte:

fnrelligcnriaiiioluntatcrq

folu ccluj

a confulenoo^ii regce aut

diii

a zegna

1 tcrra:nec folui angclu i bomincm: fed nec ejcigui i contcptibiraiantie ui fcaamec auis penulamec bczbcflorcu
lo: nec

0 atcp dtianoo:cti i regcs utiqj a re^


geoo
dicri mcU'' uideat':

ut

regnum a

regib^.zgee aiit ut dictu e a regeco:f5


faftue rcgius
ii

arbozis

foliii fine

fua^s ptu5 c6
dereli'^

difdpUna putat" e :ge


tar-'

uenientia i

quada ueluti pacc

ti6:uel beniuolentia confuUntie^fj fu

quittnulb

mo ecredendue rcgnaboi

pbia diiantie.)cpulfo itaq3 rcge


quinio i cofuUb'
iftitutie
:

nuco^jq? dfiatioeB i fcruitutce a fuc


^uidentie legibue alienas ee uoluifTe.

fccutum c
laudib"

qd idem

aucto: in

romano^
q^tii

pofuing^riuitae incrcdibik mcoratu

0-uibu6 moiibus antiqui roman


meruerunt:ut dcos ucrue: g^uis non

e:adcpta Ubatate

brcui creuerit:
.

tata cupico gfic inccffcrat

3fta crgo

cum colerent:eo:um augeret impium


cap.jrq.

laudie auiditas 'zcupioo gfie

muUa

ilb mirada fccinlaudabfia.f.atqj

gb

riofafcciidtiboiu5 octiatoej.laudat

'Roide uidcaus quos roan02u;

ide faluftius tpibue fui6

magnod-tp

mo:c6:i qua ob ca; de vus ad


flugcdu
ipiii

claros uiroe marciicatoneiaitice^

adiuuaz dignat"

c:

cui''

pfatefutctrcgnancna.O.^ utabfo^ luti" diffcre poffcm^^ad boc pnnete i fupioze libTji pfcripfim'':^' i bac rc po
teftae nlfa
fit

farem dicens:q? diu ilb refp. non ba-' buit qucnq* uirtutemagnum: fed fuA
meo:ia
fuiffc illoe

duoe ingenti uirtu

co;t

dcop:quo8

ct rcb"

mozibue. Jn laudib" aute cefarcis pofuitiQ' fibi magnu impiu^:


tc^diucrfie
exercitii:beUti

nugatoztje colcnoos putanjt:7piiti3

nouu cjcoptabat:ubi

v-'

uolumie ptce fupioKsquas bucufqs


pduriuedcfatiqonetolieda:nc 4^9
cui ii pfuafu eifet

tus enitefccre poffct^ita fidcbat in uo'


tis airoti uirtutc

magnof

ut

ejxiw

non

illo^t

dco:^cul

rct in bcllti

tu romanii impczin propagaro arcp f

gitaret

mifas gcntca:! flagcUo a beUona faguinco:ut cfTsubi v

uatunrncfcio cuifato poti" id tbuct:


5 dei fiJmi potcntilTime uoUitflti.Uc

tuscoi^enttcfcet.tJcciUa^fccto
dis auiditae

bu'

terce igitur primicp

romani ^tii cozii


alie

oocet 1 comdat biftona^g^uis ut

gentcs cjcccpta una populi bcbrcozu^

deoe

falfoe colercnf.t
tfi

ii

6o uictiaf ifj

i gric cupioo facicbat:a^ mo:e itacp pmitus Ubertfltis:poft eii'' am diiationis i cupiditatc laudis i gHc multa magna l^cccrtit.l^eddit cif utriufcp rci tcftioniti i pocta ifignis c
o?2.3nde cfppe ait:ncato' rarquinium
dcctti porfcna iubcbat: ^lccipciingcricp

dcontje imolaret:

laudie auidi pc^

cunic Ubcralce crant:griam ingcntc^:

uolebanbac ardetif^ fimcdilc):crut:^pf bac uiucuoknit:


diuitiae bocftae

urbe obfidioc prcmcbat. neade


.

in fcrp,p Ubatate rucbat

Xtic itacp

^ptcr banc i mo:i nd dubitaucrunt.


JCcteras cupicUtatee bui' uniue tgeti
cupiditatcpreflreriit:ipfam dcnicp pa-^

magnti illis fuit:3Ut fo:titcr emo:i:at Uberoeuiue.Sjcti efTj adcpta Ubcr'


tae:f3ta ctjpioo gfie fcelTcranut
e(T5 fola Ubcrta8:nifi

pani

triam fua:qiTi fuire uidcbaf iglo^iu^:


diiari

i dnzno

qrcref:

vo

atq? impare gloiiofii: priue

dtipro

magno hkticp oclut loqucntc


meiu ceUs^

oi ftudio Ubera:deide diia^ ee concu^


pieriit.t)inc e

ioue idc pocta dirit.Ouin afpa iuno:


<lii:cmarcnocterraf(]p

y regale dtiatione non

i.iL:'titi

fitjganoriUa l mch" rcfcrcnmeolcp


foucbitil^oanos i^ dnoo gctccp toga

infita
illos

babuine rdanos

et

dcof apad
babc

edce indicant:quae piooiffunaf

ta:SicpLjaru:ucialuftrie labetibu8

pfltfucrot vturie i bdzis:^ dijs


tee

eta9:a oouf alTa:ia pbtbia clarafq^ mrccnas SemitiopmcKacoictifdna bit argis. Xiucquidc uirgiUus ioucm
iduces tiq> futu:a pdicetc;ipc
ia facta

q cbnf a dco.Uii imelUgt pdt qiK


effe

finem uolcbant
fciUcct:na

uirtune:? qoo

refercbant qui boni eranc

ad

boum

maU nec bebat ea ^iue bd

EcoUbat cancba tq5 piitifl.Ue^t^pfca

re

bfecu^ennquemafartib'' conaba

comcora: illa uolui:ut oiidcre diiatio

cur adipifct.i.?oUe arc^ fallacge.ZDc


lios

nem

poft libertaton

fic

babuiflc roa^

budams cft cato

de ilb quippe

no6;utico;2 magnis laudib" ponct:


iDinc c

ait.Ojio mtnus pctebat gTuj^co


gie ilUim

ma^

% illud dufdcm

pocte: qp

cum

feqbaf.<Hquidcm

gria cft

6Ujf gcntiumambus cas ipae^fiaf rdanorum artcs rcgnandi atcp ipadi n fubigediac dcbelladipopubd afipo ncretaif.;:cudentalq fpirantia mol lius cra: rcoo ecjuide uiuos ducct 6
marmo:cuultu9.0rabuntca9 meli^ U9:ccliq5 mcatua >cfcnbet radio r
:

cume ^M cupiditatc flagrabanniudid um boium bri de bot^bue opinamia. f id melior e vtue:que bumanote^
ftionio cdtera
r\

cnifi confdentic fo.

Utt didt apta:

nam glotia

nza bcc cil

teftimonio con^dcMic noftre.

t aUo

loco:opue aut fuum ^bct unofcifc^:

furgetia ffdcra dicet.Xu rcgc ipcrio

t timc in fcmeripfo tantum gloiiam


babcbit t non in aUero
.

ppfos rcanc mcmto.*bc tcrut artce: padq^ unponere moa:g."p>3rccrc fub' icctie:'! dcbcUare fupboe. "bas artcs
iUitato pirius cj:crcebanr:q?to
fe uolttptfitibu3

fiftam ergo

1 bonozem t imperiom q fibi eppta bant 1 quo bdis amb* pueni: nitcbi
tur boni:nd debct fequi uirtueri^ ipt

minus

d3bat.t cncruarioc

vrutem.Tlc<p eim

eft

uera utrtue:nifi

animi i cotpoiis {s\. cdcupifccndis i flugcndte dimtqs^Tp illas mo:tb'* cd'-

q ad onum fme tcndit ubi e bono bo misquomcU^^ne.Uritbdtee quo9


c^pcriuit caco:pcrere non dcboit fed eos ciuitae ob etue uirtutem f\ pcten' dare/Sed cum illa meo:ia duo rdanl clTcnt vtute magni ccfar i caro: longc
:

ramf cndi3:rapieoo
ia

mifts cioib^^lar"

gienoo kcniciQ tutpibua. Uii q talc3 mop labee fupabatarqj abundanc


fatufnus
artil'*
:

qii fcribebat ifta

canebarep

uin^l(u6:nd lUis

adbdrca %

uirrus catonis vitari uidcf^^pinqoio:


futfle q

Ut:

gfiam^fjOoUs arq^faUacijs abicbat. ide dtacf^ pnmo magie abmo q


auariciaaice
uitiii

cefarie.t>roidcquar dTctillo

tpc duitas:t aiia quarfuiflj uidam" i


ipfa ftntentia catdie.TloUtc x^i
ejcifti'

boium

cicerccbat:q5

tfi

propius liirmri crar.Ttam gtaj


uianitit":

honoeimpuibcnastigr.auur, cqua
ftbicroptant-SjiUci^tva
lactjs contedit.lDc

magnsfca(Te.Siita

marc maioy^e moe armie rcp.a pua ect mrto puLbct


rima ea nos bfcmoB.OLuif pc
ia copia nobis q^iire.Scd foocij

buic q: bdc artes defiit:ooUs atqj


vtute.f.ii

fal

atcpcioid^pfcaarmo^i: equc^ima-'

funt lUc bde arres

aUa fuerc

fallacc

ambirionc ad

bo
tri

q tUoe uiroe magnoe


ftu; iperiii:aios
i

fcccrunt:

nc

no:e T gtiam i impium pucnirc; q


bor^us 1 ignauus cq fibi q:optat.

bie nuUa fiif:oomi induftria:fou9 ia^

Sj
fi^

cdfulcoo

Ubcr nec^
.

iUc.i.bonus va uia nirit.uia uirratis

Ubtdini

ncof,

deliao obnojriue

"pro

cft^quaniriftanq^ad pofTcfilionis
ne.i.ad glo:iainbono:c5 impio.

bis noe bcoe lujruria atc^ auarida:

boc

pubUcc

egcftatc}:

puatim opoletiam:

QVINTVS

IftudamuB dimriae fciijmur icrtia.ttcz

l^t ciuitae coiiupta eirurfus rcfp.ma

boB 1 mabs difcrim nulluioia vcutif

gnitudinc fui ipato^t atcp magiatuuj


uitia fuftenwbat."f>auco?t

pmia abttio poifidct Tlccp mi;^ ubi U08 fepati fibi ^icj^ pfilia capitie: ubi Domi voluptatib^-.bic pecunie aut gie
.

igifuinuf

ad gli3m:bono2e:ipcriii:ucra uia.i.v^
tutc ipfa niccntui:ec a catone landata

fcruiti8.o

ftt

ut impctue

fiat

uacu^

e.lDincerat oomiinduftria:quacom^

am rep.0.ui audit bcc catonis uc:ba


fiuc faluftq putat qualcs

meorauit cato:ut crarin cflct opulcn-'


tn:tcnue8 res

laudatroa^
tiic fuifTc

priuatcUndc cozuptis

ni uefceromnes cos talce

vX

mo:ibu9:uititt eflc contrariijpofuit:

plurce.Tlo ita eraliocin va non cflTcnt


qucipfcidcfcribit:ea
in fccunoo Itbro

pubUce egcftate: priuatim opulcntia.


)c amozc laudis: 4 cii (it uiriti ob boc ^cu9 put3t':q: p ipfum uitia ma^
iora cobibcnt.c3p*;cig.

qcomcmoraui

buius opi8:ubi dicit

iniuriae ualioo^:i

ob cas difceffione
oo^

plcbie a

pzib^^^aliafc^ difcclTiones

mi fuilTe iam inde a principio.nccp a^ pliu8 cquo 1 moddlo iuz actu^* e^rpt^
hsrcgibudgpdiumetud a tarqmnio fuit:oonecbellti grauc quod^ptcr ip^
(d cobctruriafufceptiifueratfimzct''.

Uaob cu dtu fuiflet rcgna ozi


entis illuftria:voluit

6e i ocd^
fj

dentale ficri:q6 tpc ccc poften'':


laritudie

ipq

po^A vo fcruili ipcrio


cuifTe plcbr.rcgio
ginfe in

patrcs

c^cr^'

mo:e vbcia(Vc:agro

pcpuUflre:^ ccteris ejipertibus folos

ipio.Oua^ difcozdia^ du illi


:

diiari udlet;ilti fcruirc nolcnt


fuiflc bcllu

finem

i magnitudtne illuftrius.Jd ip talib* porifl^imum ?ccfl"it boib" ad Domada grauia mala multa;i geriti: q ca bo^is laudis i gfie cofulucrunt patricin qua ipam gfiam rcquircbat falutcq} aue faluti fue pponcrc no du
bicaucrunnp iftouno uirio.i.amoit laudi8:pecunie cupiditate i mfra alia
uiriacd^mcnccs.Tlafaniufuidtt^qui

punicu fcciidu.O.: rurfua


ilf

grauiB metua cepit urgerc:atc^ ab


perturbatioibud alia maiozc cura

co''

bibere aio8 inquietos:! ad concozdia

1 amoze laudis

uiriii cfle

cognofcit.

rcuocare ciuile.Sed p quofdam pau^ C08:qut pro fuo

0.6 nec pocta fugit


q
te

borariii qui ait.

mooo boi
atc^
illis

crant

ma^

Xaudis iozc tumcs: funt ccrta piactit

gna admiflrabaf:
ac tepatis

tolcratid

Xcr purc Icrto poterunt recreate


ad repme

maHpaUco^ bono^^^uide
fibi legcnti

libelIo.3de in carmie If rico

tia ree illa crcfceb9t.ficut ide biftoiic*


dUcit

dam diiandi libidinc ita cccinit.lari?


oomanDo fpm:qua fi U bfa remorie gadibus iungae: t tiicp penue ^uiat uni. Ucrucii qui libidies
rcgncs auidti
turpiotce fide piccaris ipetraco
fpiri'

multa

i audienti
militiecp

pprsromanus oomt
atcjp

: q mart

(erra preclara fadnora feccrit

libuifle attendc:q res

mapie tanta ne

gocia fuftinuiflct:qm fcicbat fcpcnne

tu fancto 1
tudis

amde incclligibfis pulcb:t


gfic:non

ro pua manu

cii

magnis lcgionibud

non rcfrenanc : meliue faltem

boftium contcndiflc wmano8:cogno uerat paiuis copqs bclla gcfta cu opu lentis rcgibus : fibicp multa agitanti
conftaredipt:pauco:^ciuiii cgrcgia;
uirtute ciicta patrautflc:cocp factii uc
diuitiae pauptas^mttitudic^ paucitaf

cupidicace

bumanc laudis 7
fj min'' iaj

4de ia fancri:

curpcs func.

tiatuUiu6idcftIen6 potuitiafdcj
libri6:quoe dcrcp.fcripfinubi loquit'

de inftituenoo

priiicipe ciuiiatie^quc^

dicit alendii eegfia:i

confequentcr c6

fupcrarct.S3 pofty

luj:u atcp defidia

mcmoratmaiojee fuosmulta mira

LIBER

ntc^prcclara gtie cupiditatc


iDuic crgo uitio

feciflTe.

Bgcl'6i.3nter malcdicta

1 opprobtia:
prcdi-'

non folu no ififtcbat: i accededu ee cen febat putatce boc uttle ee rcip. 0.uaue:^ et id circitandfi

intcr grauifTimao pcrfecittionee cru^

delefcp

penas no fut deicrriti a

cationcfalurisbiianc: ranro fremttu


offenfionis

Q^necinipriuspbielibris tullius ab
bacpeftcdifl"imulct;ubiealBce clarT
confifet'.6
ret':q

bumac . t q> cos diuina


quodamo coKlibus du
gHa confccuta e: no
dci
in

facicntcs atcp diccntc8:diutcc^ uiucn

dm de ftudqe talib'

loq^

tc8:debellatis

wie^ fecfada fut

fuic uert boni:

n8:arc0 introducta paceiuftttic: iges


in eccria cbrifti

nouentofitatelaudie bumane: banc


intulitDniuerfale gcncralccp ffiiam*

ea tanq> i fue uirtutis fme quicucrut:


fcd ca

"bonosalitartcBomfqj acccndufad
ftudiagriatiacetcpcafcntp

quocp ipfam ad

^h^

rcfcre

queapud

tC9:cuiu8 g:a talee erat,3rto q3 fomi^

quofqp improbantur.
t>e refecanoo amotelaudis

tecos quibus confulebant ad amote


illius a

buma

quo 1 ipfi talcs ficret accendc banr . Tlacp ne prop^ bumana gtam
dicc8.aucte facere iuftitia uta^ corl

ne:quoniam iufto^glo:ia omnis tn deo fit.cap.|:ii9.

bonicflcnt: oocucrareos magzillof

bomimTjus ut uidcamini ab

cis^alto''

b
to

Uic {gifcuplditati meir rcfifti^^


tur fine dubitatioe cu ccdif.XI
ci3 (jfqj cft

^n merccdcm no babcbitio ap6 pzem


ueft|t

qui in

cclia eft

Sed rurfus

ne

dco fimilioi

g>to

% ab

boc pucrfc intcUigentes boibus pbce


metucrcnt:minufcp prodcflcnt laten^

bac
tfi

tmfidicia

mudioz.O.ue i bac uita

rl

funditua cradicaf ej: cotde: qt et

Do (^ boni funt: dcmonflrans quo fi^


ne innotcfcere deberent
.

bri^ficietes aios tentare

no

ccftat.fal

luccant in^t

tcm cupiditas
Cprobaf.fi

gfie fupet'dilcctionc iu

opera ucftra cotam boibus:ut uideat


bonjt facta ufa:T glo:ificent pat:e u:;

flitie:Ut ii alicubi iacet

q apud quofcp boa ii recta fut:et ipe amoz

qui

in cclis

eft.Tlonergo ut uideami^
:

bumanc laudie erubefcat i ccdat ao^'


riueritatie.Xamcnimeftboc uitiuj (nimicum pie fidei:fi maio: in codc fit cupiditadgrieg>deitimo!ucl amot:
utdtiddiceret.

ni ab cis.i.bac intentionc

ut eos ad

uos conucrti

uclitis:

quia non p uos

aliquid eftis^fed ut glozificent patre;

ueftrum qui in cclie cft:ad


uerfi fiant

Coomopoteftio crC

quem con^ quod eftis . 'boc fccuci fut


infcrcnoo pcnas
f; illataf

derc gRam ab im^ cx;pectate6:T glo riamquearolo deoeno qucrentcs/ 3te 6 quibufda i i eu crediderat: i ue

martyres^qui fccuolas 1 curtios t de


cio8:no
fibi

ferenoo:^ uirrote ucra:qiti ucra pieta


tc

rebantut pala cofitai ait eiiangclifta.

boium magis q' dei. 0.6 fancti apoftoli non fcccrunt: qiti cum in bia locia pdicaret cbrifti noin
tyHqccnit gKam

1 innttmcrabili mulrirudiue fupera runr.Sed cum tlli eflcnt in duitatc f^


illa

rcna:quibu8 propoftrus crar omniuj

pro

officiozum finis incolumitas

ubi no folu improbaf ficut illc ait: ia^' cetq? ea femp q ap6 quofq? improba-'
tur:uejj et fumme^dcteftationiB

batui

tcncntca cp audicrant a
ifttiti.

babc bono

magiftro eodecp medico

Si^s

rcgnum non in cdo fcd in ir: non in uita etcma:fcd in decclTtoe mo rientium 1 fucccfllionc mo:tuo:umr quid aliud amarent ep glotiam : qua uolebant ctiam poft mo:tcm tsnqul
cius:t
uiuerc in oic laitdantium.'

mcncgaucritcoram boiV^ncgabo e^

um coram patre mco q

ceX e:urco:3

QVINTVS

t>c merccdcremporali

quam de'

ubi tbefaur" cdmunis evitatie.^J^w)

reddidubdis mo:ib' rdanof .ca.pc.

nd folu ut talis merces taUb' bo mibu9 :edderet'rdaniJ ipiii ad buanl


indc

Uib' ergo no erat dc" dani rus


uitam etema cum fanctie
aget!

griam dilatatti eft:ue^


tur diUgenter i fobnc

ctia

utciucs t"

temcil[iu9 ciuitario q^diu bic peg:in3


:

fuis in auirate fua celeiti:ad cuius fo^


cietate pietaa

illa

mtueatur

va perducit:quenon cy

e^cmpla:t uideat q^ta cUlcctio dcbcat"

bibct fcruicutc rcligionie:

qua latriaj

fupnc patrie propre: uita eremam:

fi

greci uocanKnifi uni uero dco^fi necp

banc eis tcrrena gbua^

c)ccclleti(Timi

tm a fuis cimbu9 rcrrena dilccta e^p ter boium griam.Ouantum enim p'
tinct

impq conccdcret:n6 redderefmercea bonia artib" co^^.i.vtutib'' cjbus ad tata gfam pucnire nitebat. >e taUb**
:

ad banc uita mo:taUi): q paucis


ftnirur
:

dicbu9 ducirur i

cid

mteft 05
fi il

cuiU9 ipeno uiuat bd mo:ituru9:

enim.i^ poropter boc boi ali^d facae


uident':ut gloaficcnt

U qui impant ad impia i iniqua non


cogant.-'^ut vo aUquid nocuenit rds
ni gentib" (fb" fbiugatig ipofncrut lc^

ab

boib'*

etiam
recc

oominUs ait. Jlmcn dico uobis


perunt merccde fua.Sic i
rcs fuae
fi eiu9

tHi

puatas

ges fua9:nifi q: id
gc bcUo^:q6
fieret
fi

facttl e ingcntt ftra

p re communi boc eft rcip.i


U''

cdco:ditcr ficrenidipj

crario cdtepfcrut:auai-itic rcfti

terunt: cdfuluerunt patrie confilio

bero:nccp dclicto fecndu fuae Ugcs:

fed nuUa dTct gKa triumpbantiti/Tleqj.n.i romant nd uiucbat ft) legibus fuis:qua9 ccte

meUore fucceffu:

nccp Ubidini obnojcq.Sj bi6 omnib'


artib"

ris
nifi

imponcbant. "boc fufficerct reip.


q: marci i beUone cUfpUccbat : ut

ta^ va uia nififut ad bdre6:i^


ge

piii glo:iam:bdrati fut in oib' fcrc

ncc uictoua bcii biet nemine uincetc:

Rb^iip^ fui lcge6 ipofuernt multia ge


tibue:bodiec^ Uia i bifto:ia glo:iofi
ftmt penc in oib" gcntibu9:non cft q6

ubi ncmo pugnauerat.Tlonne rdanif

1 cctcri9 gcnnbue una efTet eadecp co


ditio:pfti5
fi

mo]c fierct:q6 poftea gra

de fummi n ueri dci

iuftitia

cdqrant:

tilTtmc atc^ bumanift^tme

factum

eft:

pcrcepcrunt mcrcedem fuam.

ut om(Te9 ad romanii imptu ptuietca

foactateaccipmt ciuitatt9:t romani

bc mercede facto^t dwi^ ciuitatis etcme: quibus uriUa funt romano:i)


e;;cmpla utrtutum.cap.^vi.

ciuc8clTent:acfidTetomniu q6 erat ari pauco:um:tantum op plebe tUa q

ruo9 agros nd baberet:dc pubUco ui' ucrct:qui apparatu9 a9 p bonoe ad


c: ctia

rcce.n.factof Idgc aUa

miftraro:c6 zeip.grarius a conco^dib**

bic opprobria fufttnctiii pro


ritate dei:q

ue

preftaret^q^mctte

e^uiuaetur^
gelTcrit:

mudi bui" dilecto^ib" odi

ofa eft.3lla cioitae fempitna c:ubi nf^

Oluo fi-uctu tomani beUa


1 quantu bis quoe
cap.j:vg.

lu8 o^icf^q: nuUuf mowt.^bi eft uera

uiccrc conculcrit.

1 plena fclicita9:non dea fcd


dei.3nde
fiidei

oonum
q^''

pignu8 acccpimue:

diu pcrcghnantc9 ciue pulcbritudint fufpiram^.^bind o:it fol fup bonos

n
certe

2lm quid intcrfit ad incolumitatcm bonofcp mo:c9


:

i ipfae
uicc

1 malo9:f5 fol iuftitie folos ^tcgit bo noe.^bi nd erit magna induftria dita
re crarii pubUcu puatia rcb" aguftie:

bominum digiiirarcs:g7 a!q


alt) uicri

runt

funr

omnino nd uidco:

pretcr illum gloue

bumane ianilTunu

LIBER

fafhimunquo pcrccpmjntmcrccdcj

Uid ergo magnil cft^

illa cftia

fuam:qw ciue mgcnri cupiditate atfe runnt ingctttia bella gclTcrunt.Tlun^ qutd cni; ilb^ agh tributa ii foluiit/ Tlunquid eie licet difcerc: quod al^s non licct;tlunquid non mulri fcnato rc0 funt in alqs tcrris : qui roma ncc
facic quidcm nozunt.'

cclefticp patria cucta fecoli

bui"
ft

qoal5 ioconda bladimta cdtcmnc:

pro bac tcmpotali at(^ tarcna filioe brotoe potoit i occiderc:q6 illa facct

nemincm cogit^Scd ccrtc difficiliue c


filioe intcrimere:^'

q6 pro

ifta

fadcn^

Xolle iactantia

dum e:ea que ftlqe

congrcganda ui6-

1 omnes bominca quid funt nifi bo^


minc9.-'0.uod
(i

bant^atcp feru9nda:uel odarc paupe^

pcrucrfitaa fcculi
cfl*ent

ad

mittcrct ut bcnorariotes

quicp

ribue:ud fiepftat tentatio que id pzo fide atcp ioftiria ficri compdlat amit^
tcre.felicce cni^ oel

mclio8:necfi pro

magno

babcri dc

noe

ncl filioe no-

buitbonoibumanus: quianulUus e ponderie fumus.Sed utamuz 7 i bis


rcbue bcneftcio oomini dci noftri:co' fideremus quanta contempferintque
pcrtulerint:

ftros

n diuiric

tcrrcne f3dut:at

nobis

uiocntiboe amittcndc:aotnobi6

mo^

toieaqutbuencfdus^udfottca ^b' nolumue pofTtdcndc.S; 6e fclicce fa


dt:4 e mtium uera opulcntia. Bruto
ailt

quae

cupiditatce fubegc^

rint pro

bumana glozia:

qui cam tan

q:

filioe ocddit:tfdicitati9

pbibct

g^mcrccdctalium uirtutum acdpcre meroerunt: i ualcat nobie etiam bec


illa

tcftioniiietpocta laudato. Jlit.n.Tla

tofcp p: nouabcllamoucntee !?ld pc^

Bd opprimcndam fupcrbiam:ut cum auitae in qoa nobie rcgnarc pro


cclum a tcrra: a tcmporali leti''

na5 pulcbra pro

libcrtatc uocabit

3n

fclj;c:ufcd0 fcret ca facta

miozce.S^

minum cf^:tantum ab bac diftct^gta


diftat

uafu fcqucnri cdfotatua e infdice.Ut


cct

amo
ftJt

patrtc:Iaodti(^ tmfa cupioo.

uita cterna:ab ianib' laudibue (o

t)ec

doo

illa

libertae

i cup^itaa
moti^

tida glotia:a focietatc moztalium foct

laodie biianctq ad facta cdpolit mira

angelomm:a lumine folie i lune lumcn eiue qui fecit folcm i lunam:
etae
nibil fibi

da romaoe.Si crgo^

libcrtate

toro;t 1 cupiditatc Iaudii:q a motali^


b^orpctiit^occidifilqapfc potucritn

magnu fccifTe uidcantur tan


fi

te patric cioee:
feccrit

pro

illa

adipifccnda

quid magnii

botopie aliq*d:urmala aliqus fuftinuerint: cum illi pro bac tcrrcna

tam adcpta tata kccrint: tata pcrpclTi


fint:prefertim qt remiflfio peccatomJf

quc riuee ad eternam colligitpatam: babetaliquidcuiperumbrl quanda fimilc fttitafylum illud romalco:quo
mulriwdine qua illa ciuitae
quoriil^ dclicto
condeft':

e (ijp va libertate: q noe ab iniquitaris tmonie i diaboli OO'' minatu libcroe facit:ncc pro cupidita tc bumana?^ laudum: f^ caritatc libc ranoo;tboium:non a tarquinio :gc: fed a dcmoniTjue i dcmonum pricipc

non filq occidunt":

fed cbrifti

paupce

intcr filioe compotantur.'

Si aliue ct

f pgrcgauit ipumtaf.
debcant

remanue princcpe cognomic tojqua toe filium nd qt cdtra ipfam pata:fcd


eriam pro patria: tamcn quia contra

'Quam alicni a tactantia


lcctioneetemcpfltric

cflrecbriftiani:fi aliqoid fcccrint

p di'

pfltcr impcrato:

imperium fuum.i.cdtra q6 ipaucrat ab bofte prouocawf


uidf plue mali cflct in ciceplo
:

com tanta roa^ ni gcfTcrint^} bumana glotia t ciuita


te terrenft.cap.]cviq.

iuucnili aroozc pugnauerat:licct


fct occidit:ne

impcr? contcmpri

q>

boni in gIo:ia

boftis occift:ut qoid fe iactet: qutpro

m
QVINTVS

{mmotralifl patiie lcgibDs

omnfa que multominus qi> filq diUgunmr boa i^^ rena contcmnunt.Si furiue camiUuf etiam ingratam patnam:a cuius cer^ uicibus acerrimomm boftium ueicn^ ttum iugum depulcrat: dlnatufcp ab
emulis fuerat: a galUs iterum
uit:quta
libera''

codecp rcgc patric fueccrtius oracrm


accepit:noUte timcrc eos qui coipus

occidunt:aiam autem non pofTunt oc


cidere.^Si fe

occidmoos

certis

uerbis

quodlmooo confec^antes decii deuo uemnnut iUis cadmtibus 7 ira^ deo^ rum fanguine fuo placantibus ronrn
nus Ubcrarctur
gntt
ocercii^^^nulb

non babebat potiotcm ubi

mooo

polTet uiuere glo:iofus:cur eTctollatut

fupcrbiant fancti mart^rcs tang^di^

uelut grande aliquid feccrit: qui fozte


in ccclefia

aUquid pro lUius


eft

p:ie^pticipatide

ab inimkis camalibue ue^


fe

fecerinnubi etema

7 uera fclidtas:

lutgraui(Ttmame^bonorationis paf
fus iniuriam:non

ad boftes a"

bc
po

pro qua ufc^ ad fui fanguinis cffufio nem:non folum fuos fi-atres pro qui

reticos trannultt:autaliquam contza

aliamipfe bcrcfim condidir:fcd ca


tius

quantum
non
fit

ualuit ab berctico:um

f niciofiiTima prauitate dcfcndit:cum


alia

glo:ia:fcd ubi acquiratur uita

non ubi uiuarur in boiu; ercma/


rcge paj:

bus fiindcbatunuemm 7 ipfos inimi cos a quibus fundcbatur: ficuteis p^ ecprum cft diUgmtcs caritans fide: i fidci caritatc ccrtarunt PA marcus puIuilUis dcdicans edcm iouis iuno^ nis mincrue falfo fibi ab inuidis mo:
.

i mutius ut cum porfcna


fierct:quia gtauiffimo

te filq nuntiata:ut

iUo nuntio pertur''

bcUo romanos

prcmebar.q: po:fcnam ipfum occidc:

nopotuit:tproeoalterom deccptus occidit:in ardcnrcm aram ari ci" ocrof dc^rteramcjrtcnditdices: multos tTcs qualem illum uideret in eius eptium
coniurane.uius tUc fo:tttudincm i coninrationcm talium pcrbo::cfcen8
fine ulla dubitatione fe

barus abfcederer:arcp ita dcdicatiois glo:iam collcgaeius confequcrctur: ita contempfir:uteum proiici etiam
infcpultum iuberet:7
o:bitari6
fic

in cius

cordc

oob:em gloue cupiditas ui

ceran quid

magnum fc pro euangcl^

fanctiprcdicatione:qua ducs fupane


patrie de diucrfis Ubcrant'7 colligun

ab

illo

bcUo
ri

tur erroiibus fcdfTc dicturus e:cui oo

factapacecompcfcuit:(| rcgno celo:n

minus de fcpulrura

patrisHui foUnto

imputatnms

cft

mcrita fu3:fi^ lUo

flit:fequcrcmc7finc mortuos fcpcU:

ttnlmanilnccp bocfibi ultro


fed perfequcnte

facies:

motuos

fuos.''Si

marcuB rcgulus ne

aUquo patiens totu;

flammis impcndcrit;Si cum'* arma^ tus equo concito in abmptumbiat


tcrre fe prccipitem dcdit^cieo;^? fuo:u5

cmdeUfTimos boftes iuraoo fallerct: ed cos ab ipfa roma reucrfus cft qm ficut romanis eum tencre uolmtibus
rcfpondifTe fertu:: poftea q> afris fer^
uicrat:dignirare iUic boncfti ciuis

oracuUs fcruims:cj iuffcrant ut iUuc

ba

romani b:cnt optimiJ mittc^ rent:nec aUud itdUgcre potuerant: q^


(d quod uiris armifq? fc e^ccUcre:uti uidelicct

bcre
qrrt

non pofTct:

eiJcp

cartbaginmfcs

contra eos in romani fcnatu

cgc

ratgrautfTimisfuppIicqs nccaucnlt:

opo:tebat:ut deo^ iufTis

ilUi itcriti

qui cruciatus

uir precipitaKtur armarus:4d

fe

ma-'

ii ftit pro fidc iUius p:ic contcmncndi:ad cuius bcarinidine

gnu3 pro

ete:na pata fecitte dictur" e:

fidcs ipfa pettludr.'2lut quid rctribuc

qui alique fue fidci pafTue inimicum:

tur

oomino pro omnibue que

rctri''

non fe ultro i talc mo:tc mittme:fj ab


lllo

buinfiprofidcquciUi debctur
fuerit

talia

mifVu0 obierit:qtiqdcm a dito fuo

bomo pafTus

qualia profuic

LIBER

quaperniriofilTimfe mitniaa 6bcbat

ficinnotcfcacnt:qr[ tanta

fama prcdi
auge

palTus
fc

cft rcguliis.-'

O.uomooo aufc^
iiite

carent^^nifiromanu tpia longclafcqj

audcbit epollc: dc uoluntaria pau''

porrcctum magnifids
tur.-Tbroindc pcr illud

fucccJTib"

ptatc cbnflianus :ut in butus

pe

impium ta ma

grinarioc crpcditio abulct uia q pdu^ rit ad pata^iubi nd diuitie ipfc dc** c:

gnum tanc^ diuturnum uiro^ pau


co;t vturibus prcclarum atq3 gfofu^;
'rillo^s intcntioni

CD audiat ucl lcgat luciu ualcriurqui i fuo dcfunctuB i confolatu ufcpadco


fuifTc

mcrccs

quam que^

reblt e rcddita:-! nobis |)pofita ncccf


farie comoiti6i6ciccpb:utfiuirtutc8

paupcm.-utnumis a populo col


cura:tur.3udiat

larie cius fcpulrura

ucl lcgat quinrium

dnnnatum : cum
i ca
fuis

quatuo iugcra
ut dictato
fict:

pofTidet:

ma

nibu9 colctrab aratro

cfCc abductutn maio: uri^ bonozc q>

quap ifte utcncp fut fimiics quas i<H pro cinitatis tcrrcnc glozia tcnucrut: ^ddgb:iofi(Tima ciuitatenontcnue rimus puoo:c pugamur:fi tcnuctius: fupcrbia non c)ctollamur. O.uoniam
(icut dicit

couful:uictif(p boftibus ingcnte^ glo

apf6:3ndigne funt pafTiocf


:

liam confccatum
pzcdicabit

in

cadcm pauptate

buius mundi ad futuram gPam


rcuebbitur in nobis.Jld

manfi(Te.5lut quid fe
:

magnum fedlTe
mundi
didice-

qui nullo pu:mio

buius
ctate

fucrit

ab ctemc illiue pate fod


fgie cpi'

que bumana vo gfam pnrifi^ tempozis faris uita di^ gna cftimabirurilloium.Undc cti:^^
te teftamcnto

feducfus:cum fabririum

iudci qoi cbriflum ocddcrunt^rcucU^

rit tantis

muncribus pyrrbi

nouo:quod

in uctcri

ue
-

totarum:p!omi(Ta ctiam quarta pte


igni

lat

um fuit:ur non pro tcrtcnis

t tcm

iomana duitate fi

potuifTc diucl^

pozalibu8bencficqe:que diuinapro-'
uidentia pmi)ctc bonis maUfqj concc

li:ibicp in

fua pauptatc puatum

mac^

re uoluiffe.'

blicam.i.rcm populi:rcm patne:

Tlam illud puod rcmpu'' rem


opulctifTi"
:

dit:f5p etcma uita

munaibufcp ppe'

tui9:i ipfius fupne ciuiratis forictatc

communcm cum babcret

colatar dcus unus t dcni9:rcctifTime

mam atq? ditifTimam


oomibus paupcs
paupe^j
'a: q>

(icipfi in fuia

iftoium gfia oonari funt:ut bi

4 qua-'

crlt^ut quida^ co;$


:

qui iam bis conful fuiflct

cr fcnatu

boium pdlct-notarioc cenfo^

libufcunc^ vturibus tcrrcnam griam qucficmnttacquificmnt: uinccrent eosqutmagnisuitijs datozcm uere


grie

deccm ponoo argcnri in uafis hk comptus cft.3ta qdcm ipfi paupc K9 erannquojum tumpbis publicuj
difabafcrarium.Tlone oms
cbjiJliai

t duitatis ctemc occidemnt arc^

tcfpucrunt.

'Q.uo inter
glotie

fe

diffcnnt capiditod

qftioxelfioe^pofiro diuitias fuasco

t cupiditaa oominarionie.capi

muncs

faddt:fccijdu q' fcriptum

cft i

tulum.^i^.

actibus apoftolo:um:ut diftribuatur


ficut cuicp

opus

elt:ut

quid|)pum:fcd

fintillis
fc

munia:itclligunt

nemo dicat aU omnia com^ nulb ob boc ucn^


fadcnoo

Tltcreftfanei7 cupidiratebua-'

nc grte:7 cupiditate diiationis.

rilflriopoJterciactanria: id

^ obrincnda (odctnte angdo;j:cn pe^


nc
talc aliquid
illi

Tlam lJi,pcIiuc fit: ut qui boana gfia nimium delcctaruret driari ardc^ af-' fectcKtri 4 va I5 buana^tlaudiT gfiam
pcupifcut:dai opl bn iudicarib" n dif
plicc. Sut.n.mrfa i moib''

fcccrit:p

pfmnda
buitifqii

gfiajoano^^zfbcctaliafiqua

bda:6 4buf

mooi rcpcriuntur in litteri eof :

mrri

bri iudicat^gntis

ea tnXti n bcat:t

QVINTVS

pcr ca bona mo:;t nfrdf ad gfiam i

{''

fincfdref.riam tjlib"
tcftae

^ium

uel

dnanoncm de cjbus
:

aic falu

non dat:

nifi

oommadi po fummi dei proui''

ftiue/ed ilk va uia nicitur

Oiuircis

ckiit.a^q^oo :e8

autem fine cupiditate glotic^ua uere


tur

boanae udicai lalib* oominiB dignas.flpta de bac rc vo]C


pcr

bomo benc iudtcantib" difplueze:

diumaeft:loqucntedei fapicnua.lijcr

Oominariatcpimperarcdcridcrat: et
per apcrtiflfima fcelcra qat
rincrc

me rcgce regnanni cyrani


fimi atcp improbi

mc

tc'

pU^ ob
c|

nent terram.Scd ne tTrranm non

pcf-'

q6

diligit

f)roinde

glo:um

rcgc6:fcd vetcri

no

concupirrii.aui va via nitit: aur certe

mmc fo:tee dicti cpitiment':


virgilme
.

viidc aic

oolts atcp fallact)8 contendit: volens

"Pars mibipacie cricdci:'


cfram. ipanlTime alio

bon* videri q6 non eft.t ideo vtutcf babcnti magna vt" cft contcmne glc

tram

cctigilTc

loco de dco dictd eft:qui rcgnaze facit

mm:4a contcmprufeius in cofpectu


deieft:iudicio

autnon rcpcrifbuma

no

'Quiccfd cnim feccrit ad oculos

bomincm bfpocntampptperviitate ppn. Ouaobrem q^uis ut potui lacie C)q3ofueri3 qua ca de" vn" vus i lult*
romanoeiccddd g^dam fo:mamter'' renc ciuiutis bonos adiovic:ad tanti
impcrq glo:(am confequcndajrpoufl
divJfa

bominum quo gloiic contempto: ap


parcat:ad maio2c$ laudem boc cH ad

maio:em glo:iam faccre fi crcdatur: non cft vnde k lufpicantium fcniibue


alitcr cfle cp fufpicantur

oftendat.S5

tamcn i alta ci clTc lacentio::proprer mcnta gencris buani 60 magie


nota
q>

qui contcmnit ludicia laudanttum:co

nobie:dd

ilfd cofter
:

mter om'

tcmnitctiam fufpicaniiu tcmcritate^:

nee veracitcr pioe

quo?t tamcn
tic cft

fi

uere bon" cft:non coi

pictate:id eft ucri da cultu

ncmmem fme va vam poiTc

tcmmt falutcm: quoniamcanteiufti^


qui dc fpiritu dei vtutes babet:
ipfoe diltgatinimicoe:
-7

babcre vtutcm:ncc eaj veram clTe q>^

00

glo:ic feruit

utcham

iia

ciuce

bumanc.o8 tamc 4 non funt auitacie ctcrnc:que in

diligat:utfuo6ofo2ce vX dctractoree

facrie liitaie noft:ie dicifciuicae dei:


utilio:c9 clfe icrrcncciuitati^g^oo biil

velutco:!ectosbabcreconfo2tc8:ncn
itcrrcna patzia
(^

fupna. ^nlaudatO''

vtutcm

vcl ipf3m:q>

fi

ncc iplam. 31U

rib" aiit fuis q^uis

puipfdat q' cu

lau''

ti3nt;non

tfi

puipendirqo amannncc

adc d va pietatc preditt bene vuiuat: fi banc icicniiam rcgcndi pproe c6(cc
tati fdt:nibil cft
fi

coe vu!t fallcre l.^udaiucsrnc dcaput


diligcntcfl.jdeocp inftai ardcnter: \t

klcC rcb" buanie:

deo mifcranic babcant poteftatcm.

potf
q"ccfd

lUe

buQcf: a quo babci

bomo
con-

m co iure laudar'. Q.ui aiit

Xalce adt boice vtutee fuae g^tafcd'' cp iii bac uita polTui babere no tribu
unt nifi gfc dei:q' cae voletib" credcti

tempto: glo:tc oommationie e auio":


bcftias fupat ficc:mdciitatc vitc

fmc
fuc

bue petcntibufqj
telligdt

dcdcrii.

Simulqj

i''

flupi lu]nirie.talc9
riit.Tlon
miffii

^dcmromani

q^tum

ftbi

dcfu ad pcrfccrio^
cft

enim cura cnftimationis i"


jpdit biftoia.

ncm luftmc

qualie

in

dloium fanc

oominationie cupiditatc carue

nir,tDrtoet3lc8fm(Tc

Scd bui" vifij fummiratc5 1 quafi ar ccm ^dam nero cefar primue obrinu
it.^ui^fuirrantalujrmice^vtnibilab
co puraret uirilc mctucndu:tanra cru
vt nibil molU babcre acdet'

toium angclozum lodctate: cui fe ni^ tdtaptarc.0.uatu^adt laudct arcp prcdicct viue:q fmc va pictarc (eroit bominum gloiicnequa^ fanao^um cdguie inirtjs comparanda cft: quo^

dtlti9

rum fpce pofiia couiuucndd.

cft

m gratia 1 miicri^

LIBER

Xam tarpitcr feruu-e Birtutcs bu


mane ^loiicq> co:pou8 uoluptatuca
pitulum.jTC
f

nifi

rie fcruiatur.Tlec iUi'fe

unde placea f^boibuarT uctbfe glo ab ifta ddcdt

runt fcditatc q cu aliea fpnat iudida

Olcntpbilofopb((|finembo?tl

udut gloue contcmpto:e8:fibi (apicn


tes uidet 7 fibi placct.Tlam coru uir^

btlam i ipfa vtutc pftituilt ad i^ gcrcndu puooic ^bufda pbistcj vtu-' tcs quidc^bat:f5ca8 voluptatis co:^
poraf firte metiut':? lUa p
appeteda:ifta8
fcipfa

tU8 fitamuUa

cftialio mooo quoda; bumane fbMititr laudi. Hlccp d; ipfe

putat

qui
dit

fibi

plaat

bomo non e. Oui aut


dcum qucm diligit ac
itcndit
i

ppi ipfa:tabula g^da^


qucda rcginacdfi
faciat

uera pietatc in

rbis pingcre:ubi uoluptas in fcUa rc


gali:quafi dcUcata

7 fpat:pUi8

ca
i

quibus

(i

bi difplic;:^ in ea fiqua

iUo fitnquc

deat

cicp vtutes

famule n5qciaf:obP

nen tam

ipfi cp ucritati

placcnt.Tlc<p

uantes cius nutum : ut


dilige^ inquirat

q6 ilU

id tribuit unde

iam potcft placc : mfi

impCTauerit.Ooic prudetie iubeat:ut

eius mifericotdie cu; mctuit difplice:

quo voluptas rcgnct

de bis fanatts gratias ages de iUis fs nandis preces fundcns.

1 falua fit.3uftitie iubearut pftet bii'' fiida:q potcfl ad comparandae amici tiae co2po:alibud cdmodis nccdTaK^
a8:nuJli faciat in(uriam:ne offcnfis lc

"Roann :gnd a 60 vo
a quo
e ois

ec difpofifu:

pfas:? cuiuf^uidctia fgu

gibus voluptas uioe: fecurc


5o:titudini iubcacut
acciderit qui
ri

fi

polTit.

tur uniucrfa.cap.):p.

fi

oolo: c6^>oU

copcllat imo:te:tcneat
cft

Uc cn (ta

finnno tbuam" dadi

oomina fuam id

voluptate^ fo:ti^

rcgni af(^ impcrti potcftatcm:

in animi cogitationc : ut

p pftinarum

mfi dco ucro qui dat

fc\xcitatc

rcgno

deliciarumfuarum rccoidationemiti
gct piitis 00I0U8 aculces.Xepltie ia

cclo?::non nifi fbfpqs.rcgnd vo tcrre

num 7 pqs 7 impqs ficut d placet cui


nibtl iuiftc placct.

beanut tantu capiai alimtof ^^ fiqua


delcaant:nepcr imodcrationcnopiiS flliquid valitudinc turber.T voluptas

Ojtauie.n.aUquid

dijxriuB

muUn cft
noftras

q6 aptn nobis ceuoUiit : tri ad nos 7 uaUle fupat uircs


difcuterc:

quam ctia^ in co:po!i9 fanitate cpicu''


rct

bominum occuUa

mapma ponunt grauiter offcdat'.


tota fuc gric dignita^

3ta vtutcs cum


fle

7 Uquioo e):amine mcrira diiudicare rcgno:um.3Uc igitur unus ucrus dc


U8:quincc iudtcio ncc adiuro:io ddc-'

tc:tang' impcriofc cuida ctia inbonc^

mulicrcule fuiet voluptati


cfTe

ITibil

bac pictura dicnt

ignominiofiua

ritgcnusbumanum quanoo uoluit 7 quanrum uoUiit romanis rcgnum


dcdit:qui dcdit afTfrqs uel ctiam
fi6:a

n dcfo^mius:^ quod minus bono^uj


fcrrc poffii afpcctU8:t

pa^

vum dicut-Sj
vttt

quibue folos duos deoe coU: u^


conti^

non
tc8

epftio fatis dcbiti dcco:i8 ce pic^


talis

num bonum:flltcrum malum

tnram: fi ctiam

fingaturubi

nent Uttcre ifto:um:uttacc35 dc popu

bpane gfie fcruiant. Ij.n.ifta gtia dclicata mulicrnon fit:infl3ta tii cft t mulnitanitatis bet. Un non d dignc
f uii foliditas

lobcbrco dcquo iamdipquanrum


fatis

uifum cft:qui prctcr

unum dcu;

non cofuit 7 quanoo


tie:qui

rcgnauitrq' c:go

qucdam

fiirmifafc^ vtfl

pcrfis dedit fcgcrcs fine cultu dce fcge

tum

ut nibil prouideatprudcntia:
:

aUa ooa fra;t fme culro tot dc


fingtbs^ret
et ignfi

nibil diftribuat iuftitia

nibil tolcrct

Of :quo8 i{H reb'' fingris


fingria a?" pfcs

fo:timoo:itibil temperatia moderef:

ppofucf nipe

QVINTVS

dcdit fine culra co^:


ifti

rcgnaflc credidcrunt

p qaoi^ cultu k . Sic ctiatn


cefari
:

roanis fcpiflVmcuictis: ubfi duo co"


fules pericrunt:?
altj
tfi

nobiUlTimi fcna
tpe tractu c

boibus qui marionprecaio


uel patri uel
filio

to:cs:n6 diuturno

boc

8ttguflo:ipre t ncroni: qui ucfpafiaid

maUim.Tlam quintus ci annus fincj


dcdit:fedbclUjmpunicufccudu cutn

fuauifTimis

impato

hbu9:ipfe t crudelilTimo oomiciano.

maps dctrimentis i calamitatc rcip.


pcr annos decem 7 octo roanas oircf
]ctcnuauit

t ne p

fingros ire neccfle fit:qui coi

llantino cbrifliano:ipfeapoftate iulia

no:cuius cgregiam iooU decepit aote

oominandi facrilcga i dctcftanda cu^


riofitas: cuiue

uanie deditus oracuF

t penc confumpfinin duo bus prcUjs fcrme.li:^. roano^j miUa occidcrunt.BdUimpunicum primu^ p.]C)r.t trcs annoe pactum cft.BcUuj
mitridan'ci'j:l.annis.2lc

crat:quaoo frctua fecuritate uictoie:

nc^(q^arbt
totio i

nauea quibus

ukma ncccfl*arius por

trcfrudimta r6ano;r

fuifl^e

ad

tabatur incendit.C>einde feruide iflas imodicis aufibuf;-! mo^ merito tcmc


ritatis occifus in locis boftilibus cgc

bdla dtius pagcnda^fupioMb" tpibuf multum iomnivtutc bud.iii6:bcllu5 famniticum annie tracnmi cft fcrmc
quinquagita:in quo bcUo
txicti

num rcliquit ej:crritum:ut alii idc no pofletcuadi: nifi ?'iird aufpiciii dd


tcrmini de

ita

romani
mitrerc''

funt:ut

fl?

iugum etiam

quo

fuperiozc libro dipi''

tur.

Scd quia non

diligcbant griam

mus roani impij

tcrmini moucrcnf.
ncccfl^irati
:

proptcr

iuftiria:fcd iuftitiam

proptcr

^cflltcim fcrminue os

c|

gfiam diUgcrc uidebanrur:pace facta


fcdufcp rupcrunt. "bcc i6

non ccfl"crat ioui.^bcc planc unue dc" 1 ucrus rcgit i gubernat ut placct.t
fi

c6memo2o:

occultis caufis i

nunquid iniuflis.'

Xcmpoza ep'tufcp bellof ejc dci pe


dereiudiab.cap.)t|:q.

quoniam multi prcteritaru^ rc^ igna ri: quidam etiam difl^imulatozes fne fcicfi rcmpozibuf cbnftianie aUquod bcUd paulo diutius trabi uidcnt^iltco
in

noftram rcUgioncm protcruiflimc

infiUunt:cp:lamantcs q>

3c ct tpa ipfa

bello:;t;ficut

ef

arbitrio eft iuftocp iudicio

n mi

fcricoidia:uclatterere uel cofolari gc^

nus bumanu:^ alia dtius:alia tardi* finiant bcUu pirata^j a p6pcio:bcllu5 pnnicum tcrttum a fcipioe incrcdibilt ccleritate i tempozis brcuitatc pkaa, funt.BcUum ^ fugiriuo^t gladiato?5 g^uis multis roanis ducib* i duobuf
confulibue uictis:itaU3cp bozzibiUte:
contrita atcp ijaibta:te:tio

fi iUa n6 cfl| 1 uetcrc ritu numina colcrcntur: iant r6ana illa uirrutc que adiuuantc mat te 1 bcU6a tata ccUrircr belb cofcat: id quoc^ cdcrrimc finircrur. 'RccolaC

igit'qui lcgcrunt^q^diutuma bcUa:g'^

uarqs cucnribus:q'Iucruofi6cladibuf
a uctcribue
let

finr gcfta r6ani8:ficut fo''

otbis terraruj udut^ccUofifllma

pclagus uaria taUum


te iacrari:t

malo^ tepcfta^ quod noUint aUqri fatcat':

tam anno poft muUa confumpta pfumprum c.f)icaites:marfi:7 pcLgni gentes non cjrtcrc fcd itaUce p" diutuma i deuo^
riflTimam fub

nec infanie aduerfus

deum linguis

fe

fnterimat:^ daipiant impcritos*


>c beUo in quo rbadagayfus gonbo^t dcmonii cuUot uno dic
igetib"

rcjc

roano iugo fuitute i


ipio fbiugatis

li"

cu^;

bcrtate caput crige tcntaucrut: il


tie natioib"

mX^

copqs fuis uia" cft.capituUt5

rdano

dc

lctacp cartbagie.

3n quo 'cllo italico

LIBER

Dod tn rua meo:ia rcdnfrimo


tpc 08 mirabrr i mifcricoulita

ftn

gcftor ad loca fancta confngictcs

cbnftiane rdigidis rcventia tucrcnr':


ipfifcp dcmonib" arq? ipior f.icnfirio rumnabus:dcquibusillc pfdpfaar fic aducrfaOTf pro noie cbrifhano:ut

fcdrtnon

cum g:a:p acrionc comemo'

rannfcd quantuminipfis cftomniu^

bominuj obliuionc fcpe lirc conant.Oojod a nobis fitacebift runilirer crimus ingrati. Cam. rbada
(i ficri

potcft

bngc
boib''

atrorius bcllum

cum cis g' 015

gaae uidacnt:it3 ucrus oomi


tii

gayfus

reic

gottbo^j agmic ingenti ec


in urbis

nus gubemato:cp rcrot romaos cuj


mifcrico:dia f^dlauit.-^
icrcdibiU

(mani iam

mcmia coflitutuf:

romanis fcruiribus imincrccuno die tanta ccleritate fic uictus e:ut nc uno ^dtm n dicam ejctinao f^ aulncrato romanor^:multo aplius q> cem miliii
proftcmcrcfeius
caref.lia
cjrcrcitus
:

ra aicti(t fupplicato^ib' dcmono


facrificia illa

ncc

falurircruj prefentium neccfTaria ee

menftrauin ut ab bis q nopuicaritcr cd rcndutf^ p^udcnfat'


tcndur:ncc

artp ipfc

propra piirce

nccclTuaics

cum filqs moj: captus

pea debita

nc

rdtgio

uaa dcfaarur:7 magis acmc

U il!e ipi* cn tatis i ta ipqs copqs roma (mflct igrcfTu8:cui pcp^


dficfO.uib'' bono:e lorie marrTTtt^

uite fiddifrima c^cctatidc tcncatui.

dctulifTct.'3n qua pfona dcii timcrct? oius non fanguincm cfTufum^cuiuf

O.UC fit cbriftianoe impaatoiiij Tg-uaa fdiritas.cap.jrpiq.

pudiririam ucllct intacta.''Oiuas aute


iftip dtjs fuis uoccs

babccnr. quata
tllc uirilTj:

cp 05 nos cbriftiios quofdi ipatoKS io fdicef dicimuf:quia


iparunucliparcs
filios

infulrarionc iacrarcnt:^' io

ud diuff
te

mo

iS tato potuiflct: qoia quotidianis fa


crificqs placabat

plarida reliquerdr. ucl boflcs rop.

at^

iuitabat dcos:

quod romanos farecbrifliana ligio non fincbar.-' 'Tlam |)pinquatc iaj lUo
bis loris ubi nutu

OomucrunKudinimicos riucs aducr fus fe infurgcntcs 7 cauae 1 oppmef


potocrunt. t)cc t alia uite buius era^

fumme maicftatis

nofc

opprctTus cthcuj cius fama nbio^ cre befccrec:nobie ap6 cartbagincm dicc

culfo:c8

ud munaa ucl folaria: quicii ec dcmonum acripc merucrut:

qui non prinmt ad rcgnuj dri qtio p

barur.boc acdcfpgciactarcpaglof: cp \\k dqs amtcis^regcnrib" i opiru-

Untibus quib' imolare quotidic fcrc ccbat': uinri oio no poffct ab ris : qui
ralta
ficri

tinmt ifti:t boc ipfius mia factiJ e:nc eb lUo ifta qui in cd crcdaet uclut fii ma bona dcfidaarmt.S? fdkce cos
dicimus:fiiufte implr.fi ira linguas

dqs rdanis

facra

a quog' pmitrcrcnr

nd faccrct: tuc r no agut


.

fb'lumrcrbonoranfuj:7obrcq'a nimif
bumilircr faluunriu non cTrollunrar
f5 (c

mifcri gJas tante mifcrico:dic darqui

botcs

cfTe

mcmicrarfi fui phtc^

cu flatuinct irruprionc barbarica gra

ad

dri

culram

dignoB mo:e8 bominocaftiga:: indigTTarione fuam tanta manfuctudi


iiio:c

ttari

rius

mapc dilatandu maic famubm f3ciunr:fi dcum d


:

mmt diligunt 1 colunt


illud
fi

re tcmpauir:ut
bKtcr uinri
:

illo

pmo facact mira

fi plus amat regnd ubi no rimet b:c cdfoztcs:

ne ad infirmo|t animos

tardius uindicii

facilc "'qnofcunt: fi

eucrtcnooB glojia darct dcmonibus:

eandcm ridicti^

nccclTitatc

rcgmde
ini

quibus cum foppUcare coftabat.C)d^ de c6 ab bis barbaris roma capaef:


qui contra omnc^ pfuctudine bello^j

tucndccp rrip.non pro faturandis


miricia;t odijs eicerucfi candc

umiaj non ad impunitatcm imquitatie: fcd

QyiNTVS

adfpem covreedonis indulgmt:


ftfpere

fi'

q5

cogotur plcrucp dcccmcrcmi''


ca

bcrcdcm reliqueraK ifte autcm qua' ui9 pic anime folacia talia no rcqVat:
a tbcooofio uindicatxw cft : qucm regni participem fccerarcum paruuluj
babcret 1 fratrem: auidio: fidc focie^
tatie q^nimiepotcftatiB.

fertcotdte lenitate 7 bnficioplargitate

compcnfant:fi lupuria tanto cia

eft

ftigatio g^to pofTet clTc liberio::fi


lilt

ma^

cupiditatibus prauis Of cibudibet


fi

gentibuB ipcrare.t

bccomnia faci
gTic
:

unt no proptcr aroo:e ianis


caritate fclicitatie emc:fi
catia builitatie

fcd

i^e fide 1 pietate tbeooofig augufti


cap.jqnci.

pro fuis pec

r miferatidie i ozonif

facrificium dco fuo

vo imolare n ne^
di''

gligunt.Xales cbriftiaos ipato:c9

cimus

ee feliccs iteri fpe:poftc9 re ipa

fut08:cu id q6 c^rpofcius aducncrit.


t^e^fpitatib"

Tlde 1 illc n folum uiuo ^auit qul dcbcbat fidcm:uc^ h poft eiu9mo:tcpulfuabeiu9 intcrfccto ma^mo ualcntinianum eius puulu;
fratre

m fui partc9 ipcrq taq'

cbriftia

quas pftatio ipatoa

nue

txccpit pupitium:

patcmo cufto-'

cbnfliano dcus contulit.cap.^.

diuit affcctu:quc dcftitutum omnib'*

opibue nullo ncgocio pofletaufaTe:

3m bon" 69 nc boice 4 J cre^


derer^pf dni uita coledu:ba3

fi

latiu9 zcgnandi cupiditatc

bnfaciendi caritate ftagraret. Uin

magis q^ po^

fublimitatce 7 rcgna

trem

cpftiarct

tiu9 eu5 fcmata ciu9 imparozia digni


tarc (Mkcptay. ipfa

poflc nciej con(c4:ni[i dconib" fappli


caret:q6 bi fps
i

talib"
ri

mulni

valcnt:

pftatinu ipatoie

fupplicate dconib":

tibile9faccretilliruacflu9:bic in

fedipfuvudeiicolcntctantis tcrrcis
fmpleuit munerib^^g^ta optarc nulluf

bumantrate 1 gia confoUtu9 e.ibeindecu3 maximu9 i^ an^ guftqe curamm fua;^ nd c bpfug ad

curiofitates facnlcgas atcp tllicitas:

9udcrct.ui et condcre ciuitatcm roa

fcd ad ioanncm in cgypti

bercmo con

no impcrio

focia}:vc!ut ipi" roe

filii:

ftitutum
fpiritu

qucm dci fcmti^pbctandi

fedfine aliquo

demonum tcmplo

fi^

prcditum fama crcbefccntc di'


acccpit.ZDojctfranni

mulacrocp conccfTit.Oiu ipauit:univ

dicerat mifit:at(^ ab co nuntiu uicto'


ric certifl^imum

fum ozbcm romanii unus

auguft" tc^

nuit 1 dcfcndit:i admiftrandis 1 gcre


die bcllis uicto:iofi(Timuf fuit:in tyri

mapimi e):tincto:: valetinianu^ pucrtt impq fui ptibug undc fugatus fiierac

nisoppmcndis pcr oia^fpcratuee.


J6randeuu9 cgritudinc n fcncctutc dc functue cft:fi[io9 impante9 rcliquit.

cum mifcricozdiflTima ucncratione rc


ftituit:coq3 fujc
lio

inridias^fiue

quo a^
illius

pacto uel cafu pro^imc cj:tincto:a

Scd rurfue nc impcraro: quifq' idco


cbriftianus eflet:ut fclicitate conflan^
tini

lium tfrannum cugcniii: qui in

impato:te locum non lcgitimc fucrat

merercturrcum proptcr uita ctcr^


cp

nam quifcp debcat cflccbriflianu9:io


uinianum multo cinus
fit

fubrogatus: acccpto rurfue propbe^ tico rcfponfo fidc ccrtue oppiTit: con
tra cuius robuftifl^imticjcezatu

iuUana^ ab

magif

ftulit:gratianum ferro tTrrannico

pmi

oraoo
fibi

interimi.longe quidem mitius q

q fcricnoo pugnauit.XDilitca nobig qui adcrant retulemnt: ejrorta


eflfe

magnum pompeiii colentc uidcl; ro'a


no9 dcoe. Tlam illc uindicari a catoe t potuit:qucm ciuilis belli quodamo

de maib" qctic^ laculabanrur


partib"
iret:
i

cum a tbcooolq

aducrfariof

uebemens uentud

1 non folum

LIBER

qucmnqj m eo3

iacicbat' pcitAtifCimi

ret ir8tam.*bcc

ille

fccum tfiqua filla

rapct:ucrum criam ipfom; tcla i co?j co:po:a rctoujucrct.Uri t pocta clau


dianusrq^uis a cbrifti noic alicnus
eiue
iit

quccommcmorarclongum cftbon
opera toMv.q: ifto tpali uapoc cuiufl^
culmie i fblitatis
ope:^ merces
eft

bumane quom^
:

tamcn laudibus di^t.O nimiu; deo cui fudit ab aftris Sc lo^ uis armatu6:ucbcm9 1 militat etber. t coniurati ucniunt ad claflTica ueti. Dictoi aut ficut crcdidcrat 7 prcdipc-' rat: iouis fimulacra quc aducrfue cii fuerat ncfcio qutbue ritibus uclut co
dilccte

eterna fdicitastcuius

dato:
tcra

cft

deus

folis ucracitcr pijs.-Cc''

n5fidia:ficut

vo bonauitc buiue ucl faftigia X ipfum mundum:luce:aa

bo^ mis aiam:co!pu9 fcnfu3:mentc:uiti:


ra9:ferras:aqua9: fruct^^ipfiufcp

bonis malifc^ largif.3n

(fbtis cft eria

fccrata:7 in alpibus coflituta dcpofu^


iv.cop-o^

qucl^impcrq magnimoo:quam pro

fulmina
illa

q>

au!ca fuilTcnt io^


pcrmittcbac
di''

tcmpo^ gubcrnatioe difpcnfat .fjro"


indc ct iam
ceicj
illis

cant(bu9 q6
curfoiib":'? fc

leticia

refpondcndum uidco
tpalia

ab cis

fiilmiari ucllc

manifcftilTimis oocumerie (^bus

ccnfibu9:bilaritcr bcnignccp ooauif.

oftendit'':^'
ti

ad

ifta

quc fola

ftul

3nimicomm fuo;j filios quo9


iunu9:fed
belli abftulerat

ri

ipfi*

bzc concupifcunt;nibildeo^ falfo^


co''

impetU6:ct

numerofitas profinconfutari atc^


fcnris utiUtatem:fcd propta eam

nondii cbriftianos ad ccditn confugi


cntcs cbriftianoa bac occafionc
fieri

uicriconanfa(Tcrcrc:ii propf uitc pre

quc

uoluit: Tcbriftiana caritatc dilc):it:

poft morte (iurara

eft

ec colcoos

6o8.

nec puauit reh^-.f^ au)cit bonoub". 3n nciem poft uicfotiam puatae inimici^
tia9 ualerepermifit: bclla ciuilianoir
ficut cinnfl

Tlam iftis qui proptcr amiritias


di buiu9 uoluit

mo
fe

uana

colcrc:

i non

permitri pucrilibu9

fcnfib'*

coqucrut:
clTc rcf

i mari" i fylla i alij talee ncc finita fme uolucnIt:fed magis oo^
luit cjrozta q> cuiq?

bis quicp librie fatis arbitror

ponfnm.

Oiuomm trcs priozcs cum


quofdam ncfcio quatn

noccrc uoluit t'mia

edidiftcm:? in multo?j manib'' cfTc ce


pi(Tent;audiui

ta.Jntcr bcc
fui

oia c)cipfo initio

non

quicuit iuflilTimis

impcrq i mifcnco

flducrfus 09 rcfponfione fcribcoo p'

dilTimifi lcgibus
ti

advfus ipios labora


afflijrcrat:

ccck fHucnirctqua ualcs bcticug fa

fcripfcrint:f} tp9

ucnsarrianisucbcmcntcr
cuius
ccc^iic fc

pofiint

mcb^ eflc magris

q>

i i'

parcbcindc ad me pcrlatum c g> iaj qrant quo fme picTo cdcrc.Ouos admoneo no op' tcnt q6 cis non cjrpcdif.f acilc cft cim
cdig uidcri refpondiiTe:qui taccrc
luii.

rig regnarc

gaudcbat.Simulacra ge^

no 4*

tium
f5
1

ubicp cuertcda pccpit fans intcl

^ut quid cft loquacius

uaitaic

ligcne nec tcncna

muncra in dcmonii

quc non idco potcft quod


fi

uczitas:

dci ucri pofita ce pfatc.0.uid auc

uolucrit ctiam plus pofcft clamare

ciue religiofa bumilitatc mirabil." qri

cp

ucritas/Scd confidcrcnt omnia di


fi

m tbcffaloniccnfiu;
cui

grauifTimu fcer:

ligcnfcr:'?

foitc finc ftudio

prium iu

iam cpifcopis
cl

intcrccdcntibue 4>^

dicantcs clTc talia profpc):crit:que

po

mifcrat indulgctia:tumultu

quomdl

tius qragitari qf conuelli pofTintrgar

qui

cobcrcbant uindicare copulfus

rulitatcipudcrifTimaTqnafi fatfrica
gas:*? potius a prudcntib"

1:1 cccraftica coerdtus difaplina ficc"


gif pttiam:ut

imperatoua

celfitttdine

uclmimica lcuitatecobibcat fuas nii cmdari:^

pro lUo populus orans magia ftcrct uidenoo prolTratam:^ peccanoo tic'

Uudariab imprudetib" cligant. Tlaj (i non ad libertatem uera dicedi:f3 od

SEXTVS

Ucentia maledicedi

tempus e^ectac abfit ut eiB cuciat quod att tulUus de quodam:qui pcccadi licentia fdij: ap^ pellabatur.O miferum cui peccarc li''
cebat:unde quifquis
di Ucentia feliccm
felicio: fi
fe
efl

tione intellecta

dunt:faciUu8 nos

i confiderata pcrpen^ ifto numcro tcrmi^


:

natomm quincp uoUimmum

plufg

queftionie ipfiue ncccftlitas poftuU''

qui maledice^

bat fatiffealTc:^' minue difleruilTe iu

putat: molto erit


liceat:

dicabunt.Xotacp inuidiam qua^ cb:i


ftiancteligionidcbuius uite cladib";
terrena;52q?contritioneac mutationc

boc

illi

omnino non

cum polTit dcpofita inaitate iactanne:


etiam
iflo

tempoze tanq> ftudio confu

rcrum imperiti faccrcconantunno

fo

lendi quicquid uoluerit contradicete:

lum difTimulantibu8:fed contra fua^


confdcntiam faucntibus ctiam oottif

iquantumpoflfitabeis quoaconfulit

amica difputationc: boc eft bocftc

quoe impictae uelTana pofl^cdit: om'


nino
elTe

grauiterliberequodopoitct audire.
2lurelq aUguftint de

inane rcctc cogitationia atcp

ratiois:plenaq3 lcuinTmc tcmcritatis

dAi

1 perniciofilTime animofitatie dubita


renonpoterunt.
>c bia qui dictit decs a
ter
fe

tatedeilibcrfe^t^e.

probemium

non^p

prefentcm uitain coU:fed proptcr

eternam.capitulum primum.
periorib'' libris

fatia

mibi adv^
qui
ce

Unc crgo qtft deinceps


miftue 0:00
ejrpctit

ut pro''

fus eoe uideot


difputalTe
:

ctiam bi rc

fellendi

i ooccndi funt:qui non^ptez


gcntii}:

multos dco8 1
falfos
:

iftam uitam:fcd propte:

quo9

mo:fem futura cft:deoe


colcnooe
cfCc

iUam que p' quos

inutilia fimula^

cb:iftiana reUgio dcftruit fiue dcfauit

cra uel

immunoos fpiritus i pemiti^

contcndunr.placa a uc^

ofadcmonia:uclcertecreaturae non
creato:cm ucritae cbriftiana conoicic
proptcr uitc buiue mortalis reruncp tcrrcnarum utilitatcm: eo ritu ac fer^'

ridico oraculo fancti pfalmi

fumerc

e):o:dium dtfputationis mee: bcatus

cuiue

vo deo debctunucncranooe i coknoos putant. tnimie quidem (lultiac uel


uitute quc grcce btria dici^: i uni
pertinacie:nec iftoe quincp ncc ulloe
fllioe

i non refpept in uanitatcs i infanias mcndaccs.Ucruntamen in omnibus


eft

oominus dcue

fpes tpfius

uanitatibus infantjfcp medacibus

lo-

gc tolcrabidue pbilolbpbi audicndr

funt:quibus difpUcuerunt ifte opinio


nce crrorc''q5 populo:um:qui

quanticucp numcri libroe fatia

popuU

cfte poffe

qnie nefciat.-^Oiuaoo ca

pu''

conftitucrunt ftmulacra numinibua:

tatur gloi-ia uanitatie nulUe ccdez ui"

multacp de cie quos deoe tmmo:ta^


les uocant:falfa atcp
jrertJt:fiue ficta

ribue ucritatie^in perniacm uticp


cui uitium

ei*

indigna fiue fin^

tam immanc dtiatur.Tla^ 1 contra omncm curantie induftriam non malo mcdici fed egrori infanabif mo:bus inuictue eft "bi uero qui ea que legunt:ucl finc ulla ucl non cum magnaacmmiaucfi8erroud obftia''
.

crcdidc^t:^ credita co

nicultutfacro^zcpritib'' mifcucrunt.

um bis ergo boib" qui ifi nd libac


prcdicanoo
:

faUcm utcunqj
fc

dtfputa-'

rionibus muftanoo taUa

iprobarc

teftatifunt:noufqpadeo icoitucnictcr

LIBER

qo ifta tractatur.Uttt non tnu dmin


qui
fcrit

omnem fpmtualcm cozpora


uitam que p"

lccp crcaturamiproprcr

dco ucl deeproptft quid fupplicaref: g^tum ad iIIob dcoe attiiienquos ifti^ tuaunt ciuitarc9:a oocns folcrrcr in^

mo:rcm futura cft coli opo2teat:f5 mf toe dcos quoB ab lUo uno factOB n ft5
limtrcr collocatos
:

uentum memo2ieq3 mandatu^


a Ubcro vbigratia
({d a
:

ctl:({d

quid a

nympbm:
quos p^

cjdam eorundcm
ejcceUcntiozes

vulcano:ac Hc

a ccicriB:

pbilofopbomm ccteriB
fcrat

tim comemoraui in quarto Ubro:par


tim prctcreuooB putaui-l^ozw h a ce
rcre

nobiliozefcp fenfcrunt.cterum quis

did hk:^ c6rendi:illo0 deos:quo

vinum:a Ubcro panem: a vulcao


peterc e:ro

ruminquartolibroquofdam comc^ moraui : quibuB rcrum eiriguarum


fingulis fingula diftnbuuntur officia

aquam:a nympbie ignem


ris efl:q>to maiozis
ligi debct: fi

dcUramri eflc itcl cui^ iftozuj pro uita fup

firam eternam cui^'


illi

prcftarc. 2ln

vo

pUcetur aema.Oajaobrcm ficum de

peritifTimi

t acutiflimi viri:c(

fe

regno tcrrmo qucrcrcmus quofnam


iird

magnobcneficio confcripta oocuiflc glo:iantur : ut fciret quarc cuic^ dco

dcoB vtdeaB boibue crcdcndum


oibue lo

cftet pofte conferrc:dircufl"i8

fuppUcandum efler:quid a quog> cflj


petcndum:ne abfurditate turpifl^ima
qtialiB iocularitcr in

ge aUcnti a vitatc moikatu cft:a quo''


cp ifto^

mrro;^

numu; atcp falfo^ fal

mimo

ficri folet

tc

regna frcna crif^are coftitu : ndne

pctcrefa libcro aqua:a

nfmpbis

vi^

infanifl^ime ipictatiB c^fi etna rita que

num:
dt^e

auctozee erutcuipiam bomintt

tcrrcniB oibue rcgnie

fme vlb dubita

immojtalibue fupplicanti:ut cuj


pctierit

tioncucl compartonc prefermda efh

vinum:dcp refpo^ derint noB aquam babemus boc a U


e nfmpbis bero petc:pofTit rectc diccre:
fi

vinutn

non babetis: faltem datc mibi vitam etemam.Ouidbacabfurditatc moit


ftruofius.'

ab iflo^ quog' dari cui^' pofTc crcd tur.^Tlccp cnij^pterea dq talce uftcr rcmm rcgnum dare no' pofle uifi fiit: (|a lUt magm i efccKi fur: boc c{dda5 puum 7 abicctum q6 no dignarmtut
in tanta fublimitatc curare:fed g^talj

Tlonc ilU cacbmnantcs fo''

cnim efle ad rifum facilcs: fi noti utdemones fupplici refpondebut.^O bomo putas nc i po^ feftatc no8 baberc vitam:quo9 audid
lcnt
flffectentfallcrc;

confidcrationc fragiUtatis biianc

ca''

ducoe apiccs

tcrrcni regni merito 4f'

(^contemnat:iUidgtalee appucriin ut indignifTimi uiderent' c^bus dada


atq^

non babcrc ucl uitem.' 3mpudcnttfl*K mcigirurflultiticcft uitam ctcmam


d^B petcrc uel fpcrarc : qui uirc buius crumnofifl*imeatcp brcuif fimc: 7 fiqua ad cam pcrtincnt admi^ niculandam attp fuldcndam: ita fin^
talibus

fcmanda cflc debcrcnt Tifta com

gulas particulaB tucn aflcrof:ttt

fi

id
eft

q6

rbaltcriuB tutela ac poteftate

pctatur ab altcro:

tam fit incoucnics 7 abrurdu:ut mimicc fcurzilitatiuiia tur cfTc fimillimttm.O.6 cum fit a fci
atro:cum vo a ncfcicntibus
ftttltia:di

^ria duob" Ubris ptractata Docucrut: nul luB dcuB cjc illa turba Tquafi plcbriO'' rum ucl^c;: quafi dco:^ iooncus cfl regna moztaUa mo:taltbue dare:q>ro minus potef\ imonalcs eic mo2talb* faccrc/lDis acccdit qz (i iam cum illis agimuf qui non^pter ifla^fj^ptuita quc pofl mo:tem futura cfl eriflimlt
colcnooe dco8:ia nec jppi
illa

mirti:ac pcr bocficut fuperiora

falrem

entibus mimis diguc ridcntur in tbc^

que dcomm taUum potcfkti tanqua (lifparrita t propriarnd rationc vita''


Ci8:fd uanitaiis opinione tribuunnit

gniu5 irridentur tn

moDooXui crgo

SEXTVS

010 colcndi funt: ficut crcdunt hi qui


cultutn

cra detcpt:ut reuczcnri'*


fi

eis agezet:

comtn buiue uitc moztalis


preccdcntib"

U'

de

iltis

omnino rcticeret.cap.g.
curiofius

tilttatibue neccfTarium e(Tc?tcdiJt:c6

na quos iam quinq^


luminibus
|ti.0.ue
fatis

uo

Uis marco varronc


ifta queliuit.-^quis

q^tum potui difputa^

inucnit ooctt

cum ita fint:ft comm qui co-^ lunt dcam iuuentatem etas ipa flozet
infigniusrcontcmptozes autcm cius f
intra

us:quis confidcrauitattcntius: quis


diftin)citacutiu6:qui8diligentr plcni

ufcp confcripfit/O.ui tamifi

minus e

anos

occiibcret iuueturis^ucl in

fuauis eloquio: ooarina tamcn atcp


fcntenti)s ita rcferms eft;ut in

ca tmq>

fcruili

cozpoze fngefcerct

: fi

omnie

mapllas culto^ fuotum


fcftiuius fortuna

fpcciofius
ucftiret;a

rudicionequajnosfccularem^illiaiit
libcralem uocant:tludiofum
ifte

barbata

rcrii

tm

bijs
le

autem fperncrcfglabros autma


rcctiflTimc

oof cat^g^mm ftudiofum vboium

bardatos ui6rcmu0:et fi

cicero dclectat. >enicp

ipfc tullius

dicemuB bucufcp iftas dcas fingulas


pofTe fuis offtcqs
flc

buic tale teftimonium perbibct: ut in

quodimo

limitan:

p uitam etcmajrque non darct barba: banc uitam


fcm
ipfa
ctate
cfCc

boc nec a iuucntate opoitere pcti

ncc 3 fortuna batbata boni aliqd poft

acadcmias dic3t:cam quc ibi v fe babuiflecum marco varronc:bomine inquit omni^ um faciUc acutifl^imo;^ finc uUa dubi
libris

faturdifputationcm

fpandu:cuiu6

in

bac
fal-'

tatione ooctifl"imo;n6 ait cloquetiflli^

uita potcftas nulla clTct: ut eande

q barba iduifipa preftarct.

in

mo uelfacundifl"imo.0.uonia5:e va bac faculrare mulmm impar e: (cA


eis Iibri8.i.acadcmici8:ubi cuncta dtt

riunc

vo cuj ca?t culms nccpp^ ifta que putant cis fubdita fit nccefTa
in illa ctatc uigucrnt:-?

omnium inquit faale acutiffimo.t t


bitanda
eflc

riu6:quia t multi colentes iuuctatem

contcndit;addidit ftne ul
.

deam minime multi non cam coletes gaudct robozc


fuucnmti3:itecp multi fozmnc barba^
te fuppliccs:ad

la dubitatione ooctifl"imo

p>rofecto

nullam uel defo:mcm

barba5 pcrucirc pomcrunt^Tfi qui ca pro barba impetranda uencrabantur


fl

barbatis cius coteptozibus

irridet'.

ccrms : ut aufcrret dubirationcmquam folet in omnib" adbibere.tanq' de boc uno ctiam p!0 acadcmico:um dubitatioc difpuram^ ru9 fe acadcmicum fiufrctobUms.Jn primo autcm Ubro cum ciufdem var^
dc bac
re fic crat

3ta ne dcfipit co: bumanu:ut quozuj deopculfum^ptcriftaipfatpalia 1


cito pccrcuntia

ronis Urteraria opcra prcdicarcr.nos


inquit in noftra urbc pcrcgrinantcs
crrlrcfq? tancf bofpitca cui Ubri
fi

mucratquib" fingulis

qua

finguli precfle perbibct';inancm ludi^

oomum redurcrunt;ut poflemus a


qui a ubi eflcmus agnofcae.Xu
tpo:^^
:

briofuq? cfTc cognofcit: ^pt' uita ctna


crcdat clTc frucmofum.-^^bac da: illos
pofl*e

liqii

ctatem prie:m dcfcriprides


mcfticam: tu

tu

ncc bi dicere aufi funt

^ cis ut

facro;umiura:tu faccrootum;

m oo^
xix

flb infipicntibus
(fta

populis colcrcnrur

pubUcam difcipUnam
rett nota:

opa tcporalia:

qm multos nimis

m fcdium rcgionum;loco:um: cm
niudiuinariibumanarilcp
tur uir
genera:officia;cae apcruifti. 3ftc igi^

putaucruntznequifq' couim federet


octofus minutatim diuifa tbuerunt.

tam

infignis crccUcntifq? pe-'


illo ctiaj

Ouid varrone dc dijs

getiii (cn(i(''

riric:

i quod de

rercnnanu0

U crcdedu fit^quojj tfia i gcncra a fa

clcganrifl*imo ucrficulo breuitcr air.

LIBER

Uir 6octi(TtmH6 undecocp varrorqui tam multa lcgtt:ut altquid ci fcribere uacaflc mircmuntam multa fcripfin
9 multa ui)c qucg lcgcrc potutfTc crc damu9.3fte ing' uir tltus ingenio tl' tuftp ooctrina:fi rerum uclut diuina''

(itii

fccudis

fcj:

de locis^fcjc tcrtioe de

tpib^^focquartos cofdccp polfrcmoe

de rcbus ai7foluit.0.uatcr aiit fcni ut


giti

t quatuo: fint.

&5 unu fingula:e

4 comunitcr

prius de omnib" loqrct'

in capite pofuit.Jn diuinis identidcm

ru5:dc quibue (cribit oppugnato: ect


tcp deHructozrcafc^

rcbus eade ab
uata
efl:

illo

dimfionis fo:ma f

non ad rcligioe^

g^tum

attinct

ad ca que dqs
facra.^bec

fcd ad fuperftitioncm diccrct ptincre:


nefcio

ejcbibenda funt.^icbibcfeim ab boi''

utrum

ta;

multa in eis lideda:

bus in bcis i tcmpo:ibu8


quatuo:

contcmnenda:dctcftanda(^ confcribc

qucdijci: Ubris comple^cus c


ties prio:c8

ret.um uero dcos cofdem ita colue'


rit

temis.Tlam

de bomibuf

colenoofcp ccnfucrit: ut in eo ipfo


fe ttcze

opere littcrarum fuatum dicat

fcripfit: fcquentcsdelocie:tcmo9 dc tempo:ibos:quartos de facris eciam

ne

pereant:fi incurfu boftili: fcd ciaitt

bic qui e]cbibc3t:ubi c)cbibcdn

qii c):^

ncgligentia:dequa illos uclotruinalt


berari a
fe dicit:'; in

bibeant:quid e^cbibcat fbriUfTima di^

mcmo:ia bono;
fel

per buiufmodi libros :condi atcp

U9ri:utilio:e cura cp mctclUis dc incc''

comedans.S^ q: opotebat diccre:t marimc id cjtpectabatur qui buB cj:bibeat:de ipfis quoq? dijis trcs
ftinctionc

dio facra ucrtalia: 7 cneas de troiano


ejccidio

confcripfit c)ctremos:ut quicjuics

tcr-''

penatcs liberafte predicatur.

ni quindccim ficrcnt.Sut aut oms ut


di):imu8.)cvi.q:

t tamen ca Icgcnda fcculis prodit:q


fapicntibus

t ifto:u5 qcordio uno


boib''

infipientibus mcrito

fingul3rem:quipriu8 dc
retur appofuit.

loquc

itbqdenda:^ ucritati rcligionis tnimi


cilTima iudicentur
.

Ono abfoluto confe^


bominca
fit

OLuid

cjriftimarc

quen^ e^

illa

quinqj panita drfhibu^

dcbemus:nift
pctitilTimum
:

bominem accrrimujac
n tamcn fancto fpiritu
fuilTe

tione:tre8 prcccdcntc9:c} ad

perrinet ita fb'diuifit:utprimu8

de

libcrum:opprcnfu5

fuc ciuiratis

pontificibus; fecundus de augurib'':


tcrtius de.jcv.uiris facro?t.

confuctudtne ac legsbus:-? tomf n ea

bus moucbatur fub

fpccie comendai''

trcs

Sccooos ad loca princtc6:ira ut i uno eo;^


aUero de farris cdibus di^
dc locis :cU'giofi8.Xrc8 po''
fequiit":-!

de rcligionis taccrc noluilTe/


<luefitpartit(o varronis libroii

defacellis:
ccrct:ftio

ro q iftos

ad tpa ptinet.i.ad de

ftto:um

quos de antiqwitatibus

re^

dies feflos; ita ut

unum faccrct dc fc'


:

rum bumanarum
fuit.cap.i^.

diuinaruntp copo

rsJB:alterum de Utdis circcnfibus


(ccniciB tcrriunu

<3Luarto:um trium

ad facra pcrrinentium uni dcdtt confe

tl.idragrta
fit

t unu3 libros (aip


.

crationc8:aIteri facra priuata:uIrimo

antiquitaium

"bos in rcs

hftmanas dmfnafcp

diuffit:rcbu6

bu

pompam obfecj^ o^ in tribus qui reftant dq ipi fequof


publica.^banc ucUtt
e)rtremi:quib'' idc

roanis.)C)cr.diuini6 jcvi.tribuit: iftam

univfue cuUus im''


dtj ccrri:i
i

fecutus rationem in ca partirionc: ot

pcnfus i3'^ primo


incerri:in tcrrio

fccunoo

rCTU5 bumanariim libros fenos qua^

cunno^t
.

nomfTimo

tuo: partibus daret.5ntendit enim 4 Bgannubi 3gant:quanoo agannquid

dq prccipui
ferie

atcp fclecri

Jn bac tora

butionis

pulcbcmmc ac fl5nTifTime diftri^ i diftinctionie uitam ctcrni

SEXTVS

frullra

qam7 fperari {mpudctfflTimc


que iam dipmue t

plicans^nullam deoutm naturam ptc


termittcre uidctur.'
ait:fi de

uel optarizq: hia

Oiuid eft ergo qd

q ddnceps dicencU runncuiuis bomi num:qui cotde obHinato fibi ri fucrit


inimicus facillime appatet.Uel

omni natura deomm i bomi num fcriberemue:priue dtutna abfol


uin^cmus
: q^ bumana attigiflemus. 2lutcmm de omni natura dcom^ fcri

bomi

num eim fut illa tltituta ucl dcmonu:


non quales uocant illi deonee bonof: fcd utloquar aptiue immik)o^ fpuii z fine controuerfia malignojzrqui no ^ias opione9:4buB aia buanamagis
magifcp uandc3t:7 ico'mutabiliefne^
cp uentati coaptari atcp inbcrcrc non
polTit^inuidentia mirabili

binaut dc aliqua:aut omnino dc nul^

la.Sideomni: prcponcnda
ctia5 ipfa res precedat

cft

uticp

:ebu9 bumanis.St de aliqua:cur no

bumanas.^Bn

indigna cft prefcrri ctiam uniuafe na


ture

bominum pare

aliqua dcoium^

a occulte

i^'

fcrunt cogitationibue ifnpto^:'j: aptc


aliqri

mgcriit fenfibu6:t

qua poflunt

fallaci atteftatione cofirmant.3ftc ipc

'Q.uod (i multum cft: ut aliqua para diuina prcponatur uniuerfis rcb" bu mani9:falamdignacftucl romanie. "Rcrum quippe bumanarum Ubros

varro ^pterea

fe

pn" de reb" biianie:


fcripfifTc te-

de diuinie autem poftca dc bec ab


eis inftituta

ft3tMr:<y prius ej:titcrint riuitatcsidci


filt.

non quantum ad o:bem terrarum: fj quantum ad folam romam pcrtinct fcripfit. O.uoe tri rcrum diutnarum
libris fc dijit

Uera autc

fcnbcndi oulie mcrito p

religio:nd a tcrrcna aliqua ciuitatc e:

tuliflc uel prefcripfiflc:ficut

picto ta

fed plane cclcfte^ ipfa

iftituit ciuitate.

bulepictc;ficutfabrum cdiftaoaper^
tilTime confttens^q? ct
ifte

ia vo infpirat 7 Docet uezue dcus da

tee diuinc ft

toiuitceteme uerte cuUoztbue fuie.

cut pictura:ficut ft:uctura ab

bomini
de nuUa
itel''

bus inftttute funt.

'Rcftat ut

Ouod
bumane q>
lum.iig.

ep dtfputatione varronia
:

deomm natura fcripftflfc intcUigatur:


necp boc apcrte diccre uoUiifle^fj

0pud cultozcs dco^ antiquio:cs

rcs

diuine reperiantur.capita

Ugentibus reliquiflc .

Ubi cnim cUrit'

ndomnis:ufitatequide inteUigtt aU^ qua.Sj pot intcUigi i nulla^quoniaj

3liToni9 igitur confitcnris i6o


fc

que nulla
ut ipfc

c:ncc oie nec

aUqua cft.Tl3

prius de rcbus bumais fcrip

fiffc:poflea
ftb

dc diuinis: quia diuie

ittc

dirit:fi omnis cflct natura deo rumdcquafcriberet:fcnbedi odtnc

bominibus inftitutc funt:bcc :6 e. Sicut prior cft inquit picto: cp tabla


o:c9 funtciuitatce:q' ea quc a ciuitati

rcbu9 bumanis p:eponcnda eflct.Ut


atit

1 ipfo taccntc ucrita9 clamat:pre

picta:prioj fabcr q> edifidum:ita pri^

poncnda cflet cene rebu9 bumani^; etia fi nd 019 fed faUcm aUqua dTet.
Rcctc atit poftponitur:ergo nulla e:

bus funt inftituta.Dicit autcm fc pri-' us fcripturum fuiflc dc di^stpoftea 6 bominibue : fi dc omni natura dco:;t fcribcret:quafi bic dc aliqua fcribat i non de omnuaut usro ctiam aliqua U cet non omnie deo:um natura no poi
dcbcat
illis

Tld
it

itacp

rce

rcbus diuinig anfcrre uolu bumana6:fed 1 rcbue ucris no


bis eni^ q

luii antcferre rcs falfas.3n

fcripfitde rebus bumanis:fecutu9 cft

cffc q>

bominum quid cft


.

cp

biftoziamrcrum gcftajt.0.uc autcm de bis quas diuinas uocat : quid nifil


opinioncs

tnbus nouilTimis

libria

dcos ca

raum uanarum.-lDoc c mi
fubtiUfignificatide

08 1 incertos i felcrtos diligentcr ej:

rumquoduoUiit

LIBER

monftrarctrton folum faibens dc his

poHertue ^ dc illierfed ctiam ratione rcddcne cur id facrit.O.uod (i tacuif


rcr.aUter

mo2c fittalius cj: gutris fanguis naii*. 3n boc ut di) furati fint: ut aduUcra^
tterinr.ut fcruierent

bomini. >cni^

bocf^ctum cius ab al^s

fo:

taflcdcfendcretur.Jn ea uero ipfa ra^

boc omnia di^s attribuuntun quc no mooo in bomincm : fcd ctiam que in
contcmptinfimu

none quam rcddiditmec alqs quic^


rcliquit pro arbitrio fufpicari:? fatis

bominem cadcrcpof

funt.^bic ccztc ubi potuit:ubi aufus e:

probamt bomines fc prcpofuifTe infti tutie bominum:non naturam bomt num naturc dcomm.^t^ Te libros rc^

obiimpunitum putauit quauta mcn'


dacifTimis fabulis naturc dco:p ficrct
inturia
tis
:

fine

caUgine ullius abiguita^

rum diuinarum:non
pertinct

de ucritate quc

cjcprcfTit.loqbatureim no dc na^

ad naturam : fcd de falfitatc quepertinct aderroicm fcrtpfifVeeft confcnu8.<liiod apcrtius alibi pofa it: ficut in quarto Ubro commcmora^
ui cj: nature fo:muUi fc fcripturum fu

turaU tbcologia:non de ciuiU:fcd 6 fa

buUfa:quam Ubere afc putauit tlTe culpandam. Uidcamus quid dc al^a


dicat. Scciidil

gcnus

ei\

inquit

q6 dc

monflraui:de quo

muUos Ubroe pbi

<ne:fi

nouam ipfc conderct ciuitatem.


cms confuctudtnem fe

reUqucrut.3n quibus edi^q (av.ubi:

O.uia ucro iam uctercm inuenerat:fi


fcpotuilTc nifi

quod genu8:qualc:ej: quo na tpe: an


a fepitno fucrit:an qc ignc fint ut crc^
dit beracUtus
:

qui.

an

c)c

numcris

ut

pytbagoras: ej:atbomie ut cpicur".


fce tribus gcncribns tbeologic fc cundum varroncm:fciUcct uno fabu''
lofo:altcro na(uraU:tcrtio(^ ciuili.c9

pituUmt.v.

SicaUa q fadU" itra pictce in fcboU: ^ ef i fo:o fcrre prit aurcs Tlibil in bocgcncre cUlpauit: qo pbfficon uo^ cauit:^ ad pboa ptinct: tm co^ intcr
.

fc

controuerfias commcmorauit: per


facta cfl dilTidcntiu;

indc ilUid qualc eft:^ tria gc


ncra tbcoUsgic
dicit cfTc: id e

quos

multituoo

ra

tionis quc dc dqs cj:plicatur:eorunc^ unum mftbicon appclUri aUcrum


:

pbyficon:tertiu5 ciuile.latinc

fv

ufu9

fcaarum.f^cmouit tamcn boc genus fl fozo.i.a popuUe: fcbolie ucro i pa^ riettbue claufit. 3Uud autem primu^ mcndacifTimUm atcp turpiffimuma
duitatibus no rcmouit.-^O rcUgiofas

admitterct gcnus

quod p:imum pofu

itfabularc appcUaremus: fed fabulo''

durcspoprarcs:at(pibi8 ctroanas.
putant:fcrrc

fum dicamus. a fabuUs enim mytbi^ con dictum cft:quoni4m mytbOB grc
cc fabuladicitur. Secundum autem

<luocl dc dijs immo:taUbu6 pbi di(^ non polTunn quod ueto


poctecanunt i bifhiones agunt:quia

utnaturalcdicatur^ia^-z confuctuoo
locutionis admittit
.

contra dignitatcm ac namram

immo

ipfe Ifltinc cnunciauit:

Xcrfium ettam quod ciuile ap^

taUum ficta

(af.qais^
in

non mooo i bo^

minem;fcd ctiam

contcmprilTimuj

pcUatur. >eindc ait mytbicon appel" bnt:quo majcimc utuntur poetc:pbf

bomincm cadere pofTunt: non folum


fcrunt:fed et Ubcntcr audiiir.Tlccp id

ficonquopbiU>fopbi:ciuile

quo

po-'

puU.lSrimum

inquit quod diri-i" ^

tanmm:fcd d^s quoc^ ipfis boc pla^ ccre:^ pcr boc coe placaoos ce dcccr''
nut.Oi)xritalici9:becduo gencra
tbicon 7

funt multa contra dignitatcm t natu^

my

ram immoztaUum ficta.^n boc cnim


eftmt dcue aUus cf capi(c:aUu8
cj:

pbfficon .i. fabulofum atqs

fc

naturak : dcccmamus ab bocciuili

SEXTVS

de quo noc sgCtunun illa i ipe difcre^ uic : ianc^ ipfum cinilc uideamue
quatr e^licct.'Uideo quide cur dcbe^
flc

2!Darce varro c

fis

bd oium
ncc

acutilTimus:-! fine ulla dubita-'

tionc ooctiffimus: f;

tii

bd no 69

decemi fabulofum^quia falfumi^s curpe:quia indignum eft . TUcurale


ei;

fpiritudeiad uidenda t annutianda diuina in ritate libatatecp fbucctus:

q>

&i d^ illad naturale eft

3 ciuili uelle difcemere: 4d e ftliud 1 ipfum ciuile fatcri cflfc moofum/ : quid babcc

cemis qoide cp fint rcs diuine ab boa nis nugis at(p mcndacqs dirimende: fed uitiofilTimas pprozum opioncs t
confuetudics in fupcrftirionibus pu-'

rcprcbcnfionis uc excludatur'

Siau

tem boc quod duile di natuiale non


cft:

quid babet meriti utadmittatur^


de rcbus bumanis: poften'*

ocrens offendcrcquas ab 6op natura abbozrcrciuel talio qualcs in


blicis

bccnempeiUacaufa e quare priua


fcripfcrit

buius mundi clcmcntis bJani antmi


fufpicatur infirmitas: t fcntis ipfe
cil

dediuinieiquoniamindiuinis rcbus

eas ufcpquacp pfidcrae: 7 omnis u:a

non naturam fed bominnm inditota


fecut''

Uatura circdfonat. -Q.uid bic agit

bu

e.3ntueamur fane i ciuile tbeo


i

manum qniis cxcellailTimd


-Quid
tibi

ingenid;
igefip

logil. Xcrtiii gcn' c in4t:q6

urbib"

bumana I5 mrtiplc^
colere cupis
:

duc9 ma^ facerootcs nofle atcp admiftrare debcnt:3n quo e:quoB dcoe publicc colcre:quc facra i facuftcia fa cerc qucng' par fit . 3dbuc q6 fe^tur
attcndamue. p>ria inquit tbcologia majcime accomodata e ad tbeatru:fe^ cunda ad mundttm:tertia ad urbcm.

ooctrina in bis anguftqs fuffragatui^

Tlaturales deos

ciuilcs

cogeri8.3nucnilli alios fabulofos: in

quos

Ubcri''

q6

fcntis

iftos ciuilce uelie nolifue

cudas : ddc 1 profundas.

>ia8 cfppe fabulofos accdmodatos cffc ab tbeatmrnaturalcs ad mundd:


ciuiles

<luia n uidcatcuipalma6dcrir,'Uti'' fecudc qua fupradipt cf[c pbibfo-'

ad urbcm:cii mundus opuf fit


fint

diuinu:urbc6 uero 7 tbeaira

bc

pbo^j.lDac

eij ptincre teftat'ad

mun'

minum:nec

alq

dq ridcanfin tbcats:
in templis: nec al^s
q>

dum:quo ifii nibil


itaif in

cfle cjcceUeti" opi-'

op qui acorantur

reb^.C^uas

)^o illas

tbeologtaf

luoos qrbibcatis:
ifla

cu

q^b"

uictima
fb^ciltufcp

f ma t tertia:tbcat2i.f. atcp urbie di^ fHnjit ac iunpt.Uidcus cnim nd con tinuo quod cH urbis ptinere pofTe v ad mundu:9^is wJbcs uidcamue cfTe
tn munoo.Jricri cim potcltut in urbc

rmolatis.Oiuanto libcrius
curales
alios

diuidcres dices:alios clTedeof na


:

ab botbus

inflitutos.

S5 de iftitutis aliud b:e Uas poeta^:


altud faccrootum
cfTc iittcr fc
:

utrafq?

tamcn ita
falfitatis:

fecundum falfae opiones ea colantut Tcacrcdanfiquomjinmuoo uclcj:" mondum naiura fit nuf^. Xbcatru; ^o ubi c nifi in urbc:' Ouis tbcatrum
fnflituit nifi ciuitaaf^p^ropf
fc:nifi

amicas pfomo

utgrate

fint Otrcc^

deonibu6:qnibuf

inimica e oortrina vitatis.Scquclfra


ta igit paululti tbcologia:qua natu:a

dd

inftitu

propt luoos fccnicos.-^Ubi funt


ct

Ittdi

fccnia:mfi in rcbus diu(nis:dc

Icm uocant:de qua poftea dtlTerend e:placct nc tandcm uitam ctcmam pc ti aut fuperari a dqs poeticia 7 tbeat/
cis^ludicris fcmicis.^Jlbficimo avtat

bus bi libri tanta fokrcia

cofcribut.

)ecbeologia mftbic3.i.fabulofa:

1 de dnili cdtra uarroncm.cap.vi*

66 ucms tam imane facrikgacp dcm' tiam Tlunquidabcis dgs : quibua bcc placcnt 7 quos bcc placant: cum
.

comm

illic

crimina ft-cqucntcntur

LII3ER

Uita ctema pofceda e.lleo

ttt

arbitro

pocte minue

ufc^ ad cantum prccipitium furiofinK

beant

pepuli fequi de eflre ^ que autem pbiloibpbi pluf^


utrocp

m
:

mc ipictatie infanit.

Tlcc fabrofa

igit'

ut ea uulgus fcrutari e^pediat . 0.uc


fic

ncc ciuili tbcelogia fcmpiccrna quif^


adipifcitur uita.JiU.n.dc dqs turpia

abbozrcnt inquit

ut

tri ej:

gencre adciuiles rocs aitumpta fint


ri

fingcnoo fciat:bec faucnoo mctit. 31^


la

pauca. <luare cu

fint

comunia ci^

medacia fpginbcc coUigit.JUa rcs


falfis

propr^8:ana

diuinae

cribus infatat':bec co^

rum criminum luoos in

dimnis

rcb"*

empUctitur.^ll^dcdqa ncfandafig'' nicnta bofum carmibus pfonat : bcc


ea dco^ ipfozum fclhuitatibua confc^
crat.facinora i flagitia numinuj
illa

cum ciuilibus faibcm". t qutbue maio: focietas debet cflTe nobis cum pbilofopbis g^cum poe^ ti9:non crgo nulla cum poetie.t ta^ men alio loco dicit dc gencrationibuf
dco:um:magi8 ad poctas q> ad pbffi co6 fuifle populoe inclinatoe. 'bic.n.
dipfquidficridebeat:ibiquid
JbbTficos dipt
urilitatie
fiat.

cantat:bec amat.3l!a^dit aut fingit^

hec ant aut attetlaif ueristaut oblena


tur 1 falfi9:ambe turpce:

ca faipfiflfc;

ambc^ da^
ur^'

nabilcs.Scdillaqtbcatricae publi^

poctas dclcctationis.^c per boc ea q a poetis confcripta populi fequi non


debent:(rimina funtdco:um
:

cam turpitudinc profitctunifta q

quetrf

bana e illius turpitudie oznatur. t^ic-' cine uita etcma fperabitur;vri ifta bze uiQ temporalifqj poUuitur.^Sn vo ui''
ta polluit confoitium ncfarioium

dclcctancrpopulos ideos. >electa^


tionisentmcaufaficutdicit fchbunt

pocte:nd

bo

utilitatio. J6a tamen fcribot quc d^ e^peaant: populi e^bibeant.

tninamid (c iferunt affectionib'' i afle fionibus niisii uitam non polluii fo"
cictae

Jbe fa bulofe atcp cuilie tbeologie


(imilitudine

dcmonum:q colunf crib" fuie.'

at^

concouiia.capituli

Si vis q' mali.' (i falfis ^ male i t>ec cumdicimusuidenfottafle cuipiam nimia barum reram ignazo p6t:ea fo
la de

nocatur igitur ad tbeologio^


duile tbeologia fabulofa 7 tbe^

dqs taltbus indigna maiel^ati dt

uina 1 ridicula deteftabiliac^ cclcbra^

atrica:fcenica indignitatia

ruq

pocticis cantanf carmib":-! ludis

dinis plena

i turpitU'' t bcc tota qtjc mcrito

q no bi^' ftrioncs fed facerootcs agunt:ab om^' ni cfle dedecoie puJgata t aliena.lDoc
(ceniciB actitant .facra fo iUa
fi

cttlpanda i refpucnda iudicatur:pa:9

buiuscflquecolcnda i obferuandfl cenfctur . Tlon fane pars incongrua


ficut oflcnderc inflttui
:

ita

eflct:nun^ tbeatricas turpitftdi

i que ab uni''

nc9 in eo^ bonotem ^fq> cclcbradas cffe ccnferet:nung' eas ipfi dq prccipe
rcntfibimetTcjcbibcri.

ucifo co:pote aliena impo:tune illi co


nejca atcp fufpenfa fitrfcd

omnino co^

Sed

ionibil

fona:T tanquam eiofdcm co:po:i8

pudet:ad obfequium dco^s


>cnicp

talia gcre

b^ conucnicntifl^imc copulata. <luid


cnim aliud oflcndunt illa fimubcra: foimc:etatc8:fc)cu9:babitU8 dco:um^ Tlunquid barbatum iouem imbcr^ bcm mercurium pocte babent:ponti^
fices

intbearri6:qifimili4gcrunt' iteplis.

cum mcmoiatue aucto: ciuile

tbcologiam a fabulofa t naturali:ter

tiem quandam fui generis diftinguc

ligi uoluit.

conarctunmagis cam e^ utracp tem^' paatam:^ ab utraqj fcparatam itcl^ 3it enim ea qu fcribunt

non babent ; Tlunquid priapo

minimi^Tloneetfacerootcs

cmomia

pudeda feceriit.-^^n altcr fbt aooiiti*

SEXTVS

in locis fam'9:5' procedit

ridcndus

tbearria.-^Tlam

fatumus fencrrapol^

uictus c(Tct:dcbit3m

lo cpbcbue:iri funtpfoiie biftrionu:

1 dcindc CU5 a fcipfo tan^ ab bcrcutc ccnam i nobilif'^ fimam mcrctriccm laurcntmam dco
bcrculi dedit.?lt
illa

no ut fint ftarue delubro;t.ur fo:cu lu9 qui fo:ibu9 preed : i limentinus qui limini dq funt mafcultratqj intcr bo9 cardea femina eft: que cardinem
fcruat.^Tlonne iftainrerumdiuina^j
libris reperiunt':

cum

Do:miui(T5

in templo:uidit ifomnis bcrculcm fj^

bi e(Te comi):tum:fibicp diplTe q> tnde

difccdcns cui

primum luucni obuia

fi

cret:apud illum dTct inucntura mc:ce

q giauc9 poete fuis

carminibuf indigna du):crunt.'Tlu(^d


diana tbcatrica ponat arma: i urba^

dcm:qU3 fibi crcdcre dcbct ab bc^cfe pfolutam.2lc (ic abeunti cum primuf
iuucis ditiiTimus tanitius occurrifT^:

na fimpliciter uirgo
te

eft.'

Tlunquid kc

ekp

dilccta fecii diutiua babuiff^^iUa


rclicta

nicuf apollo citbarifta c(i:i ab bac ar

bcredc

dcfunctus cft.OLue

am

delpbicue uacat.-^Sed bec bocftioa


.

pliiTimam adcpta pecuniam: nc diuic

funt in compararioe turpiof <luid

mcrccdi uidcrcfinjrara: quod acccp^

dc ipfo iouc fcnferunt: qui eius nutVe


in capiiolio pofucriu/Tlonne atrcftati

tilTimum putauitclTc numibus; ppt^

romanum ctiain ipfa


3ltcp
illa

fczipfit

bcrcdc.

funtcuemero:qui oma talcg dcoe n

no comparcntc inucnrum c

faLiulofagarrulirarc:fci biftorica dili

tcftaintum.Oiiib" mcritis ca fcrLU et

gcntia boiee fuilTcmo:ralcfcp cofcnp


fit.^pu'ioncs etiam

bono::6 mcmilTc diuinos.^bcc ft poe


te fingcret:fi

dc06 parafttos
co^ftiruci^zt:

(ouie ad

dm menfam qui

^i aliud q> mimica


fldbibitoe:''^

facra ce uolucuit;:

mimi 3gercnt:ad fabulo^ fam tbcologiam diccntp:oculdubio ptinere: 1 a ciutlis tbeologic dignita''
tc

Tla^ parafitos iouis ad ciue couiuiii

fcpanda iudicarcntur,ti ucro bec

mimus dipfT^^rifu utiq?

dcdcco:a no

quefifTc uidcrctur rarro dirit:non cii


(r ridet

poctamm fcd ppro:u5:ii mimoium fcd facro:um:nd fbcatro:}^

deos: fed CU5 commdarct boc

fcd tempIo?i.i.non fabulofc fcd ctutf

di)cit:diuinarum

non buman.irum

re

tbcologie a tato aucro:c produntur:

rumlibri boc eum

fcripfifTc rcftitu:.

non fruftra
fingunt

biftriones luclicns arttb''

Tlcc ubi luoog fccnicos erponcbat^fj

dcomm
:

quc tanta

cft turpi^'

ubi capitolina iura pandcb3t.t>cniq5

tudincm

fed plane f:uftra facc:oo'

a talibue uincimr 1 fatctur: ficut fo:^ tna bumana dcoe fcccrunf:ita eoe de

tes vclut facris ritibus conantur fin

gcrcdco;tquc nullacft boncftatcm.

bumanic voluptatibue crcdi^' dinTc.Tlon cni^ 1 malgni fpizirus fuo


lectari

Sacra
lccra

funt iunonis:7 bcc in cius

di''

infub famo cclebrantur: ubi ad


cft ioui.

negocio dcfucrunt:ur bae nofiae opt

niiprum dara

Sacra

funr cc^

nioncsbumanarumfnrium
tioncfirmarLnt.Undectiam
nie
lufit tclTcrie

ludififa''

reri6:ubi a pluronc rapta profcrpina-

illud cft

qucrit.Sacra funt vcnc:i9:ubi


ciu9 a jon aprino

ama

cp bcrculcs cdituus ociofus atqj fcria

fccum utrscp

manu

ucnie fo:ti*Vimus

dcmc cjrtincrue iu'' piangit'. Sacra ftit

eltcmlte:in una conftitucne bcrculc:


in altera feiifum: fub ca codicrioe: ut
fi

matris dcor^:ubt atys pulcber ooolc fccne ab ca dilcctus : 1 m.ulicbri jclo


abfafus:ctiam

ipfc uicilTct

dc

ftipc

templi

fi^i

ccna

bominum abfcifo:um
omni

pararct amicaqjconduccret.

Si aute

quos gallog

uocantiiifclicitatc deplo

uicfo:ia bcrcii'i6 ricrct:boc idc^ dc pe

ratur. "bcc cu; dcformiora fmr

cunia fua voluprati berculis e^bibct:

(cenicA feditatc:qijid eft q^ fabulofa dc

^iuctm

dqs figmmta poeta:^ ad tbcat;: uide


Ucet perrinerttia
ft
:

uclut fcccrne nitunt

cis matris dcomm caput eft ccrfe:g> matcr dco;i rcrra cft.<iuid ultra que

ciuili

tbcolog;ia:quam pttncrc ad u:

be rolunt:quafi ab boncftis i dignis


indignatturpia.^^tacp potiue eude

rimus:qu!d cctcra pcrfcrutamur: qd cuidcnrius fuffragatur eis qui dicunt

4 ocut bominum pepcrccrut:ncc omnia fpcc


taciUis nudjue!unt:que facrozum edi

gratie debeantur biftrionibus

omnes iftos dcos bomics fiiiftc.-' Sic cnim funt terrigcnc: ficut tcrra ris cft mater.^n ucra autcm tbcologia^op" dd cft terra non matcr.Ucruntamcn

um parictibus occulunt'. 0.uid de fa


criB co^i

quoquomooo

facra cius intcrprctcf:

boni fentiendum cftquc tcne

bris cpiunt':cum

tam fint dctcftabfia quc profcruntur in lucC5.'t certe dd


7 moUce
uidcrint.ofdcm t^mcn bomincf
ac turpitcr cncruatoe ac co

1 rcferantad raum naruram : viroe mulicbria pari non cft fccundum na^'
turam:fed contra natitiam.lDic mo:-'

in occulto aglr pcr abfcifoe


ipfi

bus:boccrimcn
uiriofis
iter
ifta

bocdcdccus babct

intcr illa f.icra proftlTioncm:quod in

infcliciter

bominum moitbus \xiTC bab^


.

ruptoe minimc occulrare potucrunt.


Jberfuadcit cui polTunt

tozmcnra confeflTionc; Ocinde


facra

fi

k aliquid fac
i^

que

fccnicis

turpitudinibus

tum per taUs agcrc bomincs:quos


tcr fancta fua

conuincuntur

efle fcdiora:bicc]ccufa''

numcrari attp ucrfari

tur atcp purgantur:g' babcnt intcrp''


tarioncB fuas^quibus oftcndantur rc

ncgarc non polTunt. Tlcfcimus quid


eganttfcd fcimus p quales agant.Tlo

rum fignificarc naruram:cur non cri'

uimue autcm quc agantur i fcea que nunquamuclincbozo mercrrico:ubi nemo abfcifus aut mollis intrauit n tn ctiam ipfa turpes t infamcs agdr.
:

am poerica fimilitcr
de

cjrcufcntur

ar^

purgcntur.-^XDulri cnim 7 ipfa

ad eu-'

modu infptari fiit ufq3.idco:ut q6

neq3 enim ab boncflis agi debucrur.

dicitur

ab cis immaniftimum 7 ifandilTimu^ faturnum filios fuos dcuoraf


longiqui

-Quc funt ergo ilb


tbfmelica in
fe

facra

quibus age^
:

fe:ita ndnulli inte:p:ctent':q'

dis talee clcgit fanctitas

quales nec

tas tcpo:i8 que fatumi nominefigni''


ficatur:quicquid gignit ipfa confuat.

admittit obfccnicae;

Uel (icnt idcm opinjtur va::o qf pef


Ibeinterpretationibud naturaliu;

rationum:quas ooctotcs paganipro

dqe
A

fuia conant'oftendere.cap.viq.

tineat fatumus ad femina quc in hi de qua o:iunf itc;t :eddunt.3tecp alq bUo mooo 7 fimilitn cctcra. r tame

tbeologia fabubfa dicirur:Tcum

om

X enfm babent
cas

ifta pbi?fiologi

nibus buiufcemodi infpzerarionibua


fuis :cp:cbcnditu::abu'rit': impiobat':

quafdam ficutaiunt.i.nam ralium rationum itcrpationes. <lua


fi

nec folum a naturali quc pbilofopbo

vonosinbacdifputarione pbffio

mm cft:ue:um ctiam ab
confinjrcrit

ifta

dutli dc

logiam querimus 7 non tbcologiam: .i.rarioncm nonaturc feddci. 0.uan uis enim qui ucrus dcus eft no opide
fed natura fit dms^non tamcn omnif natura dcus dtrqi bominis 7 pccozis rarbo:i6 7lapidi6uricp natura eft:

qua agi'mue:que ad u:be3 populofc^


pe:rinere anc:itu::co q' dc cJijs idigna

merito rcpudianda

ci

ifccr

nitur.o
acurifTimi

nimiijt confilio:

utquonia^

bomines atcp

oocrift^imi
:

quibus

ifta

confcripta funt

ambas

quo^t nibil eft deus.Si autcm buiua


intcrprctarionie

quanoo

agitur dc fa

improbadas intcUigcbat : 7 illa.f.fa^ buiofam: i iftam ciuilcm . JIH uero

SEXTVS

audebat (mproba:e:banc n audebat: tlUm calpandam propofoerunn hac


etue fimilcm
r6t:rt

a Uberamcto appellare voUintiqf ma-' res in coeunoo pcrciue bencfiaum


emilTia feminibu Ubcjcntur.lDoc idc

compa:andam eirporue''
illa

ut bec pre
illa

tcnenda eligctur:

dtcuni in fcmie agcre libcram:

qnam

fed ut cum

refpueda tteiligcrctur:

etiam venercm putant:q;> i ipfae pcr^

tq^ tta finc piculo

comm qui ciuilcm

bibeant femina emittcrc. t ob boc


libero

tbeologiam repbendere metuebant:


utiaq^ contempta ea quam naturalc;

eandcm

uirtlcm co:pous par-

tem

in

templo poni:fcmincam Ubcrc.


adduntmuUcreeattnbtt''

vocat apud meU'o:c8 aios iuenirct


fabulofe funt:abei:^ duilce:

lo''

tobboc
tae Ubcro

cum. Tlam t duilis i fabulofa ambc

i vinum proptcr Ubidincj


:

ambae

i''

codtandl. Sic baccbanaUa fuma cC


lcbrant'infania

ucniet fabubfaeicj vanitatcs t


nitatcs

obfce-'

ubi varro ipfcpfitet

abarum prudcnter ifpej:crit a


qui luoos fccnicoe pcrti^

baa

ciuilcs:

(i

a baccbantib' taUa ficn n potui(Tc;ni mtc comota.lDcctame poftca difpU


fanio^iri:

netee

feftiuitatibue:

ad fabulofam in deo:^ cuiilium t i urbium diuinis :b'

cuerunt fenatui

ea

iulTtt au''

ferri.Saltcm bic tandcm fo:firan d'


fcrur:q'd

ducrtcrit.

Oojomooo igitur uiie ct'

immudi fpue dum pro dqs

ne dandc porcftae cuiq^ dco:um ifto^


tribuitunquos fua fimulacra i facra
ceuincunt dqe fabulofia apcmfrimc
reprobatis
cjTe

britur in

bominum pofTmt metibua.

"bcc ccrtc n f.ercnt in tbcatrie^Uidunt

quippe ibi: nonfuriunt: quanuts

fimillimo9:fomi0:et9

dcoe babcre qui etiam Utdie taUbus


ddcctcntur fimile ftt furo:i8
aut illud
cf\:9>
.

tibue:fep:b3bitu:?iugiJ9: gcncratio
nibus:ritibu0:in quibus omnib" aut

'G.uale

cum rcUgiofum a fu^^

bominee

fuitTc mtclligut:t

p:o uniuf

ctuufc^ vita uel mo:te:facra eie i fol^

bunc erroum infinu^ antibue firmantibufcp dcmonibue:


lenia contlituta

fo

: ut a dtat timcri dcoe:a reUgio aurem tatum ucrcri ut parentcp: ii ttt bolles timcri: arc^ otne ita bonoe

fhtiofo ea difhncnone difcemat


fupflitiofo

'

eut certe ej: qualibet occafione immu^


diffimi fpiritue fallcndie

dicanut faciUue

fit

coe nocctibue pce

bumais me

q^ ledcrc qucg inoccntcm:tame

muU'
de"*

tibue

irrepfi(fe;f

ai fcte pofl ptum trce dcos cuflodco


adbibcri c6memorat:ne filuanus

J^eofTicqe fingulo^ deo^.cap.i');.

per noaemigrediatur7uqcct:eo^c^

cuflodumftgntficioomm caufa tres

q
quod
prio

Uid tpfa numinu; officia ta vt^

lii

mmutaticp concifa:proptcr
dicunt pro uniufcuuifq^ p:o

bomincs drcuire limina oomue : t primo limen fecuri ferircpoflea pilo:


tcrtio deucrrere fcopis
:

ut bis datis

munae fuppUcari opo:fe. Unde

culture fignis:dcus fiUianus probibc

non quidcm omnia:fcd multa iam dt ^mu6:nonc fcurrilitati mimice:g' di'uinc confon3tdignitati.''Si duae qf^ nutricce adbibcret infanti : quarum
una
nibil nifi cfcam:3lrera nibil
:

amr intrarcquia necp arbo^es ccdun


tnr ac

putanwr fine ferro:nccp far co


fruges coaccrua

firitur (inc pilo:nc(p

tur (inc fcopis. 2lb bis aut tnb" rcb"

ni(i

potum darcr.ficut ifli ad bcc duae ad


bibuerunt dcas edulicam i potinam:

nuncupatos dcos. ^ntcrdooncj a fecuris iterdfionc : pilunum a pilo: deuerram a fcopierc^b" dqs cuflodib''
trcs

ncmpe dcfipcre i aliquid mimo


ic in

fimi'

fua

oomo agcrc uiderctunUbc^

contra uim dd filuani fcta ?f uarct'. 3ta cdtra dd noccntis fcuiua bono^

LIBERI

cuftodia n ualerettnfft plures cdec ad

dercftpartflndusuocaretur: magis
cotra e05 pro vp:id pudicitia pofcet

uerfu8 umj:ct<^ afpcro:bo:noo:


ailto utpotc
filucftri fignie

in''

culture ta

marit" au^liii:^ fcta cotra filuanu^.

quam

cotrarqe rcpugnarcnt. 3fta nc


dco:um:ifta concoulia^

S3 quid boc dicam cii ibi ftt 7 papus


nimius mafculus:fup cuiits imaniffi^ mum 7 turpifTimum fafcinum fcdcrc noua nupta iubebatlimo^e bocftilTto

ifta e inocetia

bcccine funt numina falubria urbiuj

magis ridcnda

qp ludibrta tbeatro?t/

um mas t fcmina co"iunguntur ad''


bibetur dcus iugatinu6:fit boc fcren-'

7 religiofilTimo matronarum.'at ad huc 7 cittile^ tbcologiam a tbcologia


fabulofa:uii)C8 a tbeatris^tepla a fce
ni8:facra pontificum

dum Scd oomumeftducenda quc nubit:adbibefdcus oomiducus. Uc


.

a carmib'*

poc
fcri^'

mancat cum uiro additur dea matur


na.<lu(d ultra quezit1rl^arcat'bumft
ne uerecundic : peragat cetera concupifcentia caritis

tar6:uelut res boeftas a turpibu8:va


ces a fallacib^^graues a leuibus:

as a ludicristappctedad a rcfpuedis

7 fanguisr^curato fc
qftid iplet^cttbiculum

creto puooiis

qua pofTiit quafi coeYflJtilitatc difccr nc.3nteUigimus 4d agat:illatbcatri'


ca 7 fabulofl tbcologia ab
ifta cioili

turba numinum:qrt t paranympbi i^

dc difcedunKi ad boc impktm ut eo rum piitia cogitata maio: fitcurapu


dicitie:fed

pede noucrtit:7 ei dc carmib" poeta?? tanq* de fpeculo refultare t io ifta


.

ut femine
illis

fe)cu infirme:

no^

Ocpofita
eiue

uitate pauidc:

coopcratibus fine

qua danare non audcnt: illa imagincm libcrius arguunt 7 :e

ulla difficultate vginitas auferat?2ld


cft

ptebendunr.ut qui agnofcut <|d vcUt:

enim dea uirginenfis:-!: deus patcr


p'' efl

fubigu8:7 dca matcr prcma:'! dca

tunda:? vcnus 7 priapus

0.aid

7 banc ipfam facic^: cuius illa imago cft detcftcntur.OLuam tamen ipfi d^ tanquam in codem fpeculo fe intuen'
tes ita diligunvt 4

boc.'Scd omnino bborantem in illo ope uiru5 ab dqs adiuuari oportebat

quaUfc^

fint in

u^

tracp melius rideanf.LInde ctiaj col^


tozcB fuo8 tcrnbilibns imperqs com-'
puleriit:Ot immudiciam tbcologie fa bubfe fibi dicarent:in fuis folcnnita^
tib' ponerent:in reb* diuis baberent:

non fufficiebat aliquis unus aut a^ liqua una. Tldqd ven* fola pa;t eflet
q d boc etiam M nuncupata q> fine eius in femina uirgo clTc no definatf Si uUa i frons in boibus qucnon eft
:

atcpitatfeipfos immudifTimos fps


manifeftuB efTeoocuenit:7 buius
ur^'

in numinibu8:nonne

cum credunt cS
efTc

{ugari tot deos utriufq fcpis


fentes

pic

banc tbcologie vclut clccte 7^bate:il

t buic operi inftantes ita puoo re affldantmt 7 illc minus moucamj


"7 illa

plu8 rcluctctur.t ccrtc

(i

adcft

uirgincnfis dca ut uirgini ^ona folua


tur:fi adeft dcus fubigus ut uiro fubi

lam tbcatricam abicctam atcp rcpro^' batam mbrump3rte<pfcccriit;ut cii fit vnivfa turpis 7 fallajt: ntcp in fe co tincatcommcnncios deos una para
:

ct" (it in litteris

gaf:fi adeft

dea pma ut fUacta ne fc co

facerootum: altera in carminibus poetarum. Utrum beat


partc8:alia qucftio
cft
.

moucat coprimatur: dea partiida ibi


quid fadt.'rubefcat:catfora6: agat flliquid 7 maritus.Ualde inboeftn e:
ut quod uocatur illa impleat c[f^ nifi ille.Sed fozte io toleraf: quia dea dl

7 alias

Tlunc

propter diuifionem vaaonis: 7 urba

nam 7 tbeatricam tbcologia; ad unl


ciuilem pertincrc:fati8 utopino ortdi.

Urt quia

fiit

abe fimilis turpitudinif:


:

dVenondeus.Tlamfimafculus

crc^

dbfurdicatt8:indignitatt8

falfitatis;

SEXTVS

abfitauirie religiofistutAueab bac


fiue ab illa vita fj^ef etema. >eni(^
ipfe

nonullis indic^a inucnimue apfoiu;


noftro:|t claruifle

tcmpoirbu6:n6 qde

varro comemorarc n enumerarc


a ianoreacp

Oc toco:uep
Sffttit

cjc

aliqua parrc h defuit.

dco8 ccpit a coccptione bomini8:quo

cnim

fcribenti:

uiucnn

dcfuit,

mm numeru5 eicozfue

etl

Tlam in eo libro quc contra fupftitio


nce fcripfiKmulto copioftus atcp uc"

fcnem pcrdupt ufcp ad decrepite bo^ minis mo2tcm:t deoe ad ipfttboicm pertmentcs claufit ad nentam dcam: que in funcribua fcnum cantatur.^c
inde cepit deos alios oflcndere:qui p^
tinerent

bemetius reprebendit ipfeciaile

iftaj

1 urbana tbcoIogiam:g' varro tbeat'' cam atcp fabulofam.um cnim dc (i^ mulacris agerct:facro8 inquitimmo
talcs inuiolabilcfcp

nonad ipfum bomincm: fcd ad ea que funt bomini8:ficuti cft uic-'


tus atq? Ucflitus
:

dcos in marcrta

uililTima atcp immobili dcdicant:ba^

7 quccucp

alia

que

bitus

buic vite funt nccclTariaroftcndcns in

bominu5 ferarucp i pifctti. quidam vo mijcto kpx dincrfis copo^


illis

omnibus quid fit cuinfcp mun":! ^p


terquidcuicpdcbeai fupplicari

ribua induunt:numinauocanr.quc

fi

qua

uniuerfa diligcntia nullos

3n dcmo
.

fpu acccpto fubiro occurrcret moltra b:cntur. Jbcinde alt^^to poft cu tbeo''

(h-auit uel

nominauit dco8:a qutbue

logiam naturalc; predirans quo^da


pbd?i fententtae
fibi

uira ererna pofcenda fit:proptcr

quaj

digcfliflct:

oppofuit
dicii

unam propric no8


(ntclligat iftum

cbnftiani fumue.

qucfttonem i ait . iDoc Icco

<Q.ui8 crgoufcpadco ta^dus finutno

flliquis.

rcdam

cgo cclum Ttcrram


:

bominc^ ciuilcj rbco^ lojiam tam diligenter c)T>oncnco i


0pericnt)o:clc^ tlU fabulofe indigne

atcp probrofe fimilem demonftraoo:


fltcp

deo8 efle:7 fupra tunam alios infra aIio8.go fera aut platonc: aut peri'' pateticum ftrafonem:quo^ altcr ded fecit fmc co2po2e:aIter fine antmo. c

ipfam fabulofam partem

cfle

bu

ad boc rcfpondene quid crgo tandcj


incfr.-^Ucnora c uidcncur
titi

iu8 fati8 cuidentcroocaioo: non nifi


ipfi

tatQ:aut

naturali

quam dicit ad
in

pbiiofo^

romuli:aut

tulli bofttlq

fomnia^IO''

pboB pcrhncre
moUri

animie

bommum

annam titue

locu5:ca fbnliratc ut fabulofa

xeprcbendat.ciuilcmucro reprcbede

dcam: picum tfbenniJc^ romuluerboftiltue pauozcm atc^ paliozem : tetcmmoe


tariue dedicauit

quidem non audcat:fcd prodcnoo

re-'

bomtnum
tie

affcctu8:quo:um alter
:

me

prcbcnfibilc^ oftcndat.atqj ita utratp

(udicio rcae intclligcntius rcprobata:


fola naturalia rcmaneat eligcnda: dc

temtcmorue eft:alt coipozis nc mo:bu8 quidem fcd coloi.tDcc numi' na ponu9 crcdce i ccb reciptce Oc
:"

quafuo

loco in adiutozio dei ueridili


cft.

ipfis

vo rinb" crudclr turpib'^


icjt

q> libcz

gcntius dilTcrcndum

fcripfit.3Ue

uinlca

fibi

ptce

ampu

)e libatate fcnccc:q ucbeifiti'' ciui


le

tbcologia zepbedin^' varro fabulo

tat:illc laccrros fecat.Ubi iratos 6of rimennqut fic^pitioe mcrcntVOt) au tcm nullo debcnt coli gcncrc:fi i bcc

fam.cap.F.

voIunt.Xannie cftpcrturbate mcrie 1 fedtbus fuis pulfc furoi : ut fic dij


placcntur qucnadmodum ne quidcm

3bcrfa8 fanc q buic dcfuittnc i(la; utbana tbcologia ta diltge

bomies feuiunttcterrimi:7
traditi trudclitaris.Xfrani

in fabras

tcr tbcatricc

fimiUima apte fuut


:

illaj

laccrauc

reprcbcdc audet

anneo fcncce

qucm

runt aliquotum

mcmbra ncminem
:

LIBER

fua laccrarc lufTcruntrm rcgie hhidiB

putant:Rcciunoni9 quidcm

fi

crcdcc

voluptatcm

caftrati lunt
cfTct

quidamrfed

pocris udis iracudilTimc refpcctu tcr'

ncmo

fibi

nc uir
.

iubcntc diio

ma

rcntur.lDanc libcrtatcm ua::o no ba^

nu9 mtulit

Se ipfi in templis cotru

buit:tmmooo pocricam tbcologiam


rcprebcndcre aufufl cltciuilem no au
fu3 efbquam ific concidit.Scd
fi

cidaKVulrtcribua fuis acfanguic fup^

plicant.Sicui intucri uacct quc faciot

ucp

qaccp patiunt: inucnict tam indccora

8ttcndamus:detcriora funt repla ubi

boncftisnam indigna
milia fanisiut
fiircre

liberisrta^ dilTi

ncmo

fuerit

dubicatm'

bccaguntung^tbcatraubi fmgunt. Dfi in bia facris ciuiUs tbcolo^ic baf


partcs potius ckgit fcncca fapicri:ut cas in animi rdigione no babc3t:
flctibus fingat.Sit cni^
{} i

eos.Si cum paucioMbu3 furc^


fani-'

rcnt utcuncp krcndi cfTcnnnunc


tatis

patroanium cft infanientiti tur'' ba.335 illa quc i ipfo capitolio fici fo
lere

que

omnu fa

picns fcruabat tan^ lcgibus iulTa:no


taq>
g' T
2

commcmorat:?

ivrcpidc
nifi

omnino
irridcnti

coarguit:qui9 credat

ab

dqg grata.t paulo polT. 0.uid matrimonia inquit dco;: iiigius


quidcm: frarrd.f.i fo:o:um^

bu9 aut furcntibus

ficru'

Tlam cum i

nc pie

facris egrptua ofiri lugcri pcrditum:

ScUonam mamcoUocamu9:uuL"io
ucncrcm:ncptuno falaciam.Ouofda

moj: autcm dc inucnto m3gnufui(Te

gaudium
lcticii.

dcrififTcncum pcrditio cius


tii ille

tamen ccUbcs rcUnquimus:quaficon


ditio dcfecerir.prcfcrrim CU5

inucntiocp fingatur:oolo:

atcp

qucdam

ab cis (^ inucnaot ucraciter cjT?rimatun buic tamcninquitfiiro:iccrtu5 tcmpusc. Xolcrabile elT fcmcl in anno ifanirc:
in capitolium pcrucnirc.^Jbudcbit
blicatc dcmcntie:quia

nibil pdidcrot nibilc^

uiduc fmt: ut populonia ucl fulgcra:

7dtua rumina:quibus non miro: pc^


titox3 dcfiiitTc.Omnc5
ilTa^

igncbilc

dco:u5 turb35:qua5 longo cuo longi


fupcrftmo cdgclTit.Sic inquit

pu

aooa'

quod

fibi

uan'

furo: atfribuit offic^:aliu9 nomia do fubqdcaliua boras iouinuntiatrali'


licfo: eft:altU9

biu9:utmemcrius culnicms magis ad mo:c5 g' ad rc5 pcrtmcrc Tlcc le^


.

gcs crgo lUe ncc

mos

in cioiU tbcolo-'

unctoj:qui uano

motu

bracbiord imitatur ungcntcm.

Sunc

giaidmftitucruntrquoddqg gratu, clTcnud ad rc^ pcrrincrct.S^ iftc quc


pbilofopbiquafiUbcru5 fcccrunt:
q: iUultris
rit

que iunoni ac mincruc capilloB difpo nanttlongc a tcmplo non tantumji fi muUcro ftantca digitoo moucnt ona
tium moc>o:funtqucfpecula5tencat:
funt que ad uadimonia fua deos ad'

popuU roani

fcnaro: crat:

colcbatquod rcprebcndcbat: agcbat quod argucbatiquod culpabat aooa


bat: quu uidclicct magnum aUquid cum pbibfopbia cwcocrat: nc fupfti' nofus dTa m munoo:fcd|ipfcr kgcs

uoccnnfunt qui
lo3 caufam

libcllo9 ofTeranr.7

il

cbiminus
dtj

fcnci:

fuam ooccant.t>octu9 a: iam dccrcpitog quoti

ciuium mo:cfq3 bominum:no qutdcj


agcrct f ngentc5 fccnicum in tbcarro:

dic in capitolio

mimum agcbanquafi
illi

libenter cppcctarcnnquem

bo^

minc9 dcriferant.Omneillic artificu genuaopcantium dq3 immortalib* dcfidct.^t paulo poft. "bi tamcn i^t
fupcruaciium ufum:n6 tu:pe nec infame deo promittunt.!Sedet q^ dam in capiroUo que fe a iotic amari
criam
fi

m tcmpb:co dinabiUus:qoo lUa quc mcncbrirc A^cbn fic


fed imitarctur flgcrcnut

cum populus

ucraarcr agc

. Bccnicus autcm ]' dcnoo porius dcUxtarct y faUcncKj

re ciciJTtmarct

decipcct.

SEXTVS

Ouid de tudds
pimlum.^i.

fcncca fertfcrir.ca'

de duili cuius
ciaicp

illa

pare

c(Tc cotitncit'':

1 ifta fimiilima vcl ctia^


no funt quc
librif 7

dcfio:

inucnifunfpcrandaeft etcma vitrM

3c itcr alias

duil' rbcologic fu''

cui fatis

plKddcs rcpbedit
fudco^:7 majric fabbata

et

facramta

dicta funt:

boc uolumie adiugant etiam illa que in


in

iutilitcr

cos

fupcrionbu9

ma)cimc quazto;

faccrc affirman9:g' pcr ilbs fingulof

de fclidtatis datozc dco pluria difpu^


tata fut.Tlam cai nifi uni fclidtati^p
tcr

fept^ iitterpofit06 dics^fcptia^ fere g


tC5 etatie fue

in tcmpo2C urgentia

pdant vacatioo: i m^ta n agcnoo lcdafl


ini-'

uitam ctcrnam confccrandi boics


dca
fclicitas dTct.'0.uia

cflent:fi

ucw
ni-

brifttano0 tamcn ia^ tac iudcia

non dca fcd munu9 cH dei:cui dco


qui ctanam uitam ubi ucra
cft

mici(Timo8 in neatram partcj cdmeo


rarc aufue cfiinc uel budarct contra
fuc patrie vctercm confuctudine
:

fidatonfclidtatis confccrandi fum":

i plca

vel

reprebenderet contra propriam forfi^


taj voliItatcm.>e
illie

fane iudeia ca

loqucretur

ait

um intcrij ufcp
iaj tcrrae rccepta

co

felicitas pia caritatc diligimus.-' Tlon autem datourm clTe fclicitatis qucnq^ iftojumdcozumquitanta turpitudic coluntunt nifi ita cobntur multo tu:

fcclcratiffimc gentis cofuetuoo

coua^
fit

piu9 irafcuntur

atcp

ob boc (c fpus

lait:utpcrom9

imundi(Timo9 cofttcntunputo cj; bis

uiai victoab" lcgee dederat.mirabat

boc dicea:'!: qd diuinit" aget ignoas. Subicdt plane friiaj^qua fignificarct


quid de iUoijt facramto^ roe fcnti:ct. 2lit d5.3lli tamen caufas Htuf fui no
uerut:? maio pare populi facit:quod

quc dicta funt ncminc^ dubitare opo-' tcrc . Tboao qui non dat fclicitatcm: vitamquomooo poffit darcetcma; am quippe vitaj eternam didmus:
ubi
cae
cft (inc finc felicita9.

Tlam (i aia i
ipft fpiri
il-'

penid viuit etemi9:quibust


la potius eterna diceda e

cur faciat ignorat.

Sed de facramtis
infti^

cmdabuntur immundi: mozs


q;>

(udcozum:uel cur ucl quatenua

uita.Tlul

ruta fint auctozitatc diuia:ac pol^m^

dum a populo dei:cui vitc ctcme my^


ftcriu rcuelatu; eft:tcmpo:c

la cft mozs g^ ubi nonmoziturmozs.Scdq' animcna^

4ppc maioz t pcio:

quo opoi tuit eadem auctozitate fublata fint: i fllias di)cimu9:madme cum aducrfuf nianicbcos agcmus:? in boc operc lo
co oppoitunioze dicendn efl.
'Q.uod gentiliu5
tc dctccta
:

tura pcr id q> immoztalis

crcata" cft

(i-'

ne qualicijcp vita cfTe non potef^:fum

ma cius mozs c(i


in etemitatc

alicnatio a uita

dd

fupplicq.Uitam

igit eter

nam idef\ fine vilo ftnc felicem:


ille

folus dat qui dat ucra fclicitatcm. 0.ua

dcomm natiuita^

q>

illi

quos

colit

tbcologia

ifla ciuilis

ncqucat dubitari ctcrnam

dare fi polTe conuicti funt:ii


tcr ifla

folii

C09 vitam ncmini preflare:qui nccip^


fa; adiuuat teporalc^.cap.^.

tcmporalia atcp terrcna

pp^ quod

fupcriozibus quincp Ubris oflcndiur:


fed multo

magis proptcr uitam ctcr'


:

Unc aot|ptcr trcs tbcologias


qua9 grcddtit mftbicc:pbffi^
did prit:fabfofa:
nec^ de fabulofa
falforcp

nam quc poft moztcm futura cfl q6


if\o

vno

ctiaj illis

coopcrantibus egi'

cr.politice: latic aiit

mu9:colcndinonfunt.Scd quoniaj
vctcmofc confuetudinis uis nimis in alto radiccs babct : ficui dc ifta ciuili
tbcologia rcfpucnda atcp vitada pa^a

naturalis

ciuilis:^'

qua^ 7

ipfi multo:;^

dcozum

cuUom:6 libcrrimercpbcndcrut: ncqj

LIBER

vidco! difputalTc

aliud

polumc q6
cll a^'

litcrcp colcndi

inftmitifut:aiinodum

buic opitulantc dco nrliugcdum

pcrfuafit fgctus libcr:qucm pro^rimc

nimumintcdat.
Jlurclq attga (tinl dc ciiti
tatc dci libc: fcptimits.

abfoluimus
rit:quid dc

cum iltum fo:fira5 lcgc


.

vltcrius dcfidcrct

bac qucftionc cjrpcdicnda non babebit ftcri


felec

enim non potcltut falrem dcos minc complejrus


cft

t09 at<p prccipuo9 quo9 varro volu''

3ln cum in tbeologia ciuiKdcitate


fi cflTc

ulrimo: de quib"

coftitcrinin fclcctis

dqs cam

in^

ucniri polTc crcdedii fit.capitulum.i.

parumdirimue^quifj^colcnoos ^p^ tcr uiram bcatam;que non nifi crcma


cft

opinctur.0.ua in re non dico

qo

3X35TIX3
uemcprauafr
vctcrcs opioncf

faccrius ait tertulianus fottaffc q>

uc

riue.Si dq fcliguntur ut balbi: aticp


ccteri rcprobi iudicantur
.

Tlon boc
feligi

vcritatipictatis

dico.vidco cnij criam q: elcctie

inimicae: quas
tcnebrofia anis
altiuB 7 tcnaci*

altquoe ad aliquid maius atc^ prcfts


tiu9:ficut in
ti
:

milina:cum ryroncs

clec

diuturnue biia^
ni gcncris crro: infin)cit : eucllcrc arcp

fucrint qc bis quocp cligunrur ad opus aliquod maiue armo:um t


.

cum cligutur in ealefia qui ftant prc^


pofiri;nonuriqj cetcri rcprobantur:

ortirparc conarcm: t illiue gratic qui

boc ut vcrue dcue


dulo
iti

potcft 4)

mco mo^

cum omncs boni fidelcs elccri meriro


nucupmtur.liguntur
in edificio la'

cius adiutorio coopcranrcm

ingcnia cclcriora arcp mcltora quibuf

pidce angularc3:non rcprobaris ccre


rig qui ftritcrure parribu9 alijg dcpu'"

ad bac rcm
fcrrc

fupcrio:c9 libri fatis (ajy

C^ fufficiunt: paticntcr 7 cquaminitcr dcbcbiint proptcr alioe ri puta


fibi

rcfupfluum:quod iam
necclTarium.

fcntiunt

H
a-

bibendii.
cil
ej:

tant.^lignfuuc ad vcfccndii : ncc rc^ probanrur alie: qua9 rclincjmu^ ad Tlon op" cft mfta pcr(|rcre.
rcs in

IDulrum magna rce

apato
cj;

fit

O,uaobrem non
clccti fut:

gitur.cum ucra 1 ucrc fancta diuini^ tae:quaui9 ab ca nobie ctiam buic:

boc

q> dij

mrris (}dcm

quam nuncgcrimus

fragilitari neccf-'

ufia 4 fcripfit:re:tt crto:ce:rdti ipfi aitapcrandi (Hr.kd ad vtcndii poriua

faria fubfidia prcbeantur:

non tantd

^namiftifintitadquam rem
uidcantV

fclccii

proptcr mo:tali9 vitc tranfitoriuj ua po:cm:fcd proptcr vitam bcataj quc

nonnifictcmacftqucrcndaT coleda
predicatur.lDanc diuinitatcm ucl ut
fic

0.ui fint dij


tulti.g.

fclecri:^ an

ab officqa

uilioni dco:u babeantu: cxccpri.cap (

di)ccrim dcitarcm:

nam 1 boc vbo


illi

uti

iam noftroe no pigct:ut c grcco c]c


tbcorc''

piefCiao tranffcrunt:quod

ta appcUant. tfinc ergo diuinitarcnt


fiue dciratc5

b mu9

Os ccrre dce rdcfroe uarro u


libri conrejrrionc

commmdat.

n cf(c i ea tbcologia: qui riuilcm uocanrquc a marco uarrcnc volumibue ejrplicata cft.i.fi pcr' jcvi.
ucniriad ctcrnc uitc feliritatem taliu^

3an5:ioucm:fatnu:gmiu: mercurin:
apollincm:ma:re5:uu[canu:neprunii:
folcm:o:cu:libe;t parrcm:rcllurcm:ce

rcrcm:iunoncm:Iunam:dianam mi^
:

deof cuU"*: qualca a ciuitatibus qu*-'

neruam:ucncrcm:ucftam.3n quibu*

SEPTIMVS

ommbus fcrme uigitia' duodcd^ ma^


res ocro funt fcmme.lDcc numia utru

Ue igit caufa tot felcaos deos


vitiino

propter mato:c8 in

munoo admmi^
an qp po'

ad bec opa mima copuUn ubi i fentino quos fama obfcu''

ftrationes fclecta dicuntur :

ra lecodir.in buius muniftccntie par-'


titione fupercntur;onfert eni^ fclcc

puliamagis inotucrunt matou^ cft eis cuUus qcbibitua.Bi prOptcrea q: opera maiora ab bis adminiftrantur
in

tuB ianus aditu i quafi ianuaj fcmi''


niconfcrt:fclcctu8

fatumuf fem ipfii.


li-'

munoo non eos

tnuenire

debuim"

onfert felcctus
cmifl"ione5 uiris.

libcr cia(de^ feinie

intcr illam quafi plcbciam

numinum

onfcrt boc idc^


cft

multitudincm minutis opufcults de^

bera:queccrc8 fcu vcnus

fcminis.

putatam.Tlam
ta opera

ipfe

primu^ ianus ca
illaaic-'

onfert

felccta

iuno

i bec non fola

pucrperiumconcipvtur:und

fumunt qcoidium: minutati


eft

fedcu^menafvUaiome fluozes mca^ ftruos ad cius quod conceptu^ cft in^


cremcntu5.t confert ritunus obfcu^ rus 1 ignobilis Vitam : confert (end^

minuiis diflrtbutanuminibus adituj


aperit recipienoo femini.3bi

t (At^

nus proprer ipfum femen.^bt libcr ({ marcm cffufo feminc libcrat. 3bi hbe ra:quam i uenerem uolunt:quc boc idem bcneficium confcrat femme ut
:

nus obfcuruB i ignobilis fenfum. <lue duo tanto illis rebus prcftatio' ra funt quanto i ipfe rcs ab bis in''
:

intellcctu ac ratione

uincuntu:.Sicut
intelligunt:

ctiam ipfa cmiflfo fcminc libcrct.Om

cnim que ratiocinantur i

nes bi c^ tllis funt qut

fclccti

appelUn

profecto potiora funt bis quc (ine in"


tellcau atcp ratione ut pccora viuuc

tur.Scd
filta

ibl cft

1 dca mena^que men'


:

ftruis ftuo:ibus prccft

quauie iouis

1 fentiunt:

ita
:

tlla

que uita fenfuc^


3nrer

tamcn

tgnobilis cft.t

banc pro
i

funt predita

bis que ncc riuunt nee


.

uinciam ftuo:um tTiftruo:om


rclecto:um

libns

fentiunt mcrito prcferuntur

deo:um

ipfi

iunoni idcm
felcctis cti

feleaos itac^ dcos uirtinus viuifica^


to::7 fcntinus fenfificato2:magi6 ba''

eucto: afTignat^que tn dqs

m regtnaeft:7 btc tanquam iuno lu^


cina

bcri dcbucrunt q> ianus feminis ad-'


milTo::'! faturnus
fato::*! liber

cum cadem mena

priuigna fua

cidem cruo:i preftda. 3bi funt <i duo nefcio qui obfcurifttmi uitunus i (en^'

fcmmisdaro: ucl i Ubcra fcminu^ cdmo^


quefemina
indi-'

to:cs uel cmifToKs:

tinus:quomm altcr uitam:altcr


toplusprcftantcum
profeao
totu5
fine uita

fefuf

gnu5 cft cogirarc

nifiad uitam (cn"

puerpcrio largiunmr.t nimini

mul

fikp pcruencrint:que

munera fcUcra

fint ignobiUnri"
felccti
.

mug illt tot proccres i

Tlam
eft iltd

nondanturacU)sfclccti6:fed a qui' bufda5 incognitis i pre ifto:u5 digni^

i fenfu quid

tatencgkctis.Oluod

quod muliebri utero gcritunni

fincfcioquid abiectiltimu^ limo ac

pttluchcoparanda^

0.ua5 nulla (it ratio q de felectio' nequoztidaj dco;: polTit oftcndi: cur
muliis inferio:tbuf e)CceUcntio: ddmt
nifti

atio depi^tetttr.cap.ig.

fi rcfpondaur omniu5 initiozum ianu^ babere pote^ ftatem:T ideo iWi aia^ quod apcriat conccptum non immento attnbui: r omniu5 fcminu^ faturnu^ : i idco fe^ minationc^ quocp bominis nd pofte ftbcius opcrationc fciungi: i omniuj feminu5 cmitrcnoozu^ Uberum i U' beram:i ideo etia^ bis preeffe que ad

fubftitucnoos boics pcrtincnt omnit

purganoozum i pa:ienoo:u3 iunone;

LIBER

n iico cam non dccfTV purgiJfiontbua fcminarum n partubuo bominum.


iQucraiitquid rcfpondcar dc uituno

btlt:qu{t(mro pciotee funt quanrd

minue pofTunt quod malc cogitant


obliuifci.t

1 fcntino:utrum t ipfos

uclint

babd

fclenog deoe

tamcn mincrua cft tntcr . ZDctcm autcm dcam

omnium quc uiuunt t fcntiunt potc' (latcm.Cuod (i concedunt: attcndat


5> C09 fublimius locaturi fint . Tlam fcminibue nafci C tcrra n q: tcrra cft: uiucrc autcm atc^ fcntirc ctiam dcoe

turba

uilie

operuit.0.uid de uirrutc
iaj dipmue^quas

dtcam:quid de fdicitate:de quibne in

quarto libro plura


(ntcr felcctoe

cum deas babercnt: nulluj de


ubidcdernt marti t o:co uni

locuj

dcoe darc uolucrunt:


cffcctozt

ffdcrcoe opinatur. Siautcmdicunt

uituno itip fcntio becfola attnbuta

mom'U5:altcri receptou / u5 igifnr i


bie minutie opcribu6:quc minutatij
dije pluribu diftributa funt
:

quc in came
cif

uiucfcilt

fcnfibuB ad-'
fa^'

miniculaturitcurtidcuo ilk qui

ctiam

omnia uiucrc a?cp

fcntire.ctia^ car
:

ipfoe fclcctoe uideamue tanquaj fca tu5


cil

ni uitam picbct i fcnfum

uniuerfali

plcbe paritcr opcrari : t iucnia

opcrc boc

munue cf iam partubus tti

mue a quibufdam dqe:


fcligcdi putati

qui ncqua^
illif qui fc

buce:^ qutd opue cft uituno atq? fen tino:fi ab illo qui uite 7 fcnfibua pcft
uniucrfalifcrciicta rcgiJtur.^
fi
r

funr^mfro maiora arcp

mcliora adminifb-ari q> ab


lccti

biequa
illi

uocanrurrcftat arbitrari no

^p
a

famulis

i(ii

carnalia uclut gctrcma


funt.-^Jta
:

tcr prcflantiozee in

munoo

admifi;!

ima comiffa

nc funt
it

fe^

tionc9:fed quia pzoucniteie ut popit


lie

lccti dcftifuti

familia

ut

fucnircnt
(5,

magie

innotcfcercnr:felcctoB

t ptc

quibue ctiam

ipfi ifta

comitterent:

ripuoe nuncupatoe.CIndc diritctiaj


ipfe uarro:q>

cum rota fua nobilitatc qua uifi fimt eligcndi opus faccre cum ignobilibuf
cocfcrenturr^Juno fetccta 1 rcgtna: io^ uifqj foro: t coniuni::bcc tamcn itcr^ duca cft puerie:T opue faat cum dca bus ignobilifTtmie abcona T adcona

dqe quibufda^ patnbuf t deabus matnbtte:ficut bominibuo


fclicitflf

ignobilitae accidifTj.Sicrgo

idcofoztafTcintcr felccfoe dcoe effc


ii

dcbuif:^ ad iflaj nobiliratc? n mcti

to fedfojfuitupcruincrit:raUe5 intcr
illoe

3bi pofucrunt t mcntcm dcam : quc faciat pucrie bonam mcntcm: 7 intcr felcctoe ifta no ponitur : quafi quic^

uelpofiue pre

illie

fottuna po^

tetur:qua5 dicunr dca^no rationibili


difpofitione:f5

M remcre aaidcnt fua


in dijc fclcc
i

maiue

prcftari

bomini potcft.

'jboni'

cuicp

oona conferre.t)ec

tur autej iuno:quia irerduca

tft

i oo^

miduca:qtt9(i quicg profit itcr carpc


re:7

oomum dud:fi mcne

non cft bo

quibue ma : quanoo 09 uidemue non precipua utrrurc:n6


rie tcncre apicc^ dcbuif:

jcimc quid pofTct oflcndit

uius muncrie dcam fclcctotcs idi intcr fclccta numina minime po^ fuerunf.0.uc profccto t mincrue fuc

ns

rationabili felicitatc:fcd tcmcraria

fi'

cut

eomm culrozee de illa fcntiunt fot


609

tunc poteflatc fclcctoe.Tlam t uir di^


fcrtifrimue falufKOs ctiam ipfoe
foztafTie

rat prefcrcda:cui per ifta minuta opc

rapuero:ummcmO!iam
U8 babcre bonam
lue cft qui

tribucrunt.
eltc

atrcnditcum diccrcr.S^cd^''

0.uie cnim dubitct multo


iritcm: q'

mcU

fccto foztuna in

omni

quantalibet ing[cntcm.

mconaj Tlcmo C15 ma


Otui

ca rc6 cuncrae

ctl

oominatur: libidine magie q> cj:


re

ucro

cf lebrat obfcuratcp'.

Tlon cnim

bonam bab^t mtcm.

pofTunt inucnirc caufam:cur cclcbra^


ta
fit

daj ucro pefVimi mcmoria funt mira

vcnu8:7 obfcurata fit mrtW8:cii

SEPTIMVS

ab

ifUa

dmbamm confccmta
bcc nobilitari meruit
:

ftnt itu^

TUmillainfimaturba
tas
tcrit:

ipfa ignobili"

mina : neccomparanda
2lut
(i

fint merita.
q?

plu^

ne obruerctur opprobnjs. "flidcmus quidc5 cu^ coe uidcus fig^

rc8 appetunt vcncrcm q> uircutcm:

mtis bumanaru5 opinionu} partitis


intcr

cur cdebrata cft dca mincrua:t obrcu


rata c(l dca pccunia
:

fcopcnbus

di(tribut08:taq' mi''

cum

in gcncre

nufcularios vectigaliuj conduccozcs:


uel tanq' opificcs

bumao pluree alliciat auaricia ^ pe^


ritiart in cie ipfia

m uico

argentaru):

qui funt artificiofi:

ubi unum vafculum ut peifectu c^cat


pcr multos
artificef trafit:cuj

raro inucniee

bominem qui non ba'' beatartcm fuam pecuniati mcrccde


ucnalcm
:

ab uno

profecto pcrfici poffet.

Scd aluer no

plurifcp pcndatur

femper

putatu;eftopcritiu5 moltitudmicd^
ruledum:nifi ut fingulae artis partef
cito

proptcr quod aliquid fit:^ id proptci

quod illud fit.' Sicrgo

infipicntie iu''

1 facilcdifcercnt finguU: nc

oms

dicio multitudinis facta cfl

deomm

i artc

una tardc i difftcilc cogerentur


.

ida felcctio:cur dea pecunia mincruc


prclata

cfTcperfecti

fint artifices

non e(l:cum propte: pccuniaj multi/Si autem pauco^


cur

UeriJtam ui;c qlq' rcpif deo:u5n6fclccto:um:quiaUquo crie

rum fapicntium cft ifta diftinctio:

non prelata eft vencri uirtuetcum caj longc ratio preferat/ Saltem certe ut
di]ci

fama^ trapt infamc; vij: autc^ felccto rum quifpiam qui nd in fe nota^ con'' tumcUcinfignie accepcrit: ilU ad ifto^

rum bumilia
in illo:u5

opera defccndcrunt;ifli

ipfa fo:tuiia

quc

ficur

putant qut

fbUmia crimia no ucnerur.

ci

plurimum mbuunt in omni rc oo^ minatur i rca cunctae qr Ubidine magis y c): uc:o celcbrat obfcuratcp: fi tantum i m dcoe ualuit:ut temcra^ rio iudicto fuo quos vellet celcbra^ rct obfuraretc^ quos uellet preci^ puum locum babcrct in klcctie que in ipfoB quoqj dcoe tam prccipuc cft
:

>e iano quidc^ n mibi facilc quicqua

occurrif:quod ad

prob^

pertincat.
ui-'

jt fo:tafTt8 taUe fuit ut inocctius


p:crit:7

a facino:ibu8 flagitqfq? reoti^

us.Saturnum fugietem benignus cp


ccpit:cum borpuepartitiw cftrcgnii:

utctiam
ifle

ciuitatcs fingulas condcret:

ianicuUim:iftc faturnia^ .

Scd ifti

potcftatis. ?ln ut

illic

effct

no

poffet:

in cultu

nibil aliud ctiam ipfa fo:tuna nifi

ad

dco:um omnis dcdeco:i8 ap^ petito:ce: cuiue uit^im minus turpcj


iucncrunr.cum fimulacrimonftruofa
dcfo:mitafc turparunt: nunc

uerfam putanda eft babuilTc fo:tU'' nam i Sibi crgo aducrfata eft : quc
alios nobilce fadcns: nobilitata
cfl.

cum bi''

non

frontcm:nunc ctiam quadnfrontcm


tanq'

gcmino facietcs.Jtn fo:tc uoUic nint:utquoniapIurimidq fcUcticru


befceda ppetraoo amifcrat frote^g^to
iftc

ZDeliusactumcllcumd^e
briie:^' fclcctis

ifcrio

ribu6:qui nullis infamantur oppro'

inocetio cet

tato frotofto appct.

quo:umtantc

turpi-'

tudines ccUbrantur.cap.ii^.

>cpagano:ij fccrcriore ooctrina:

pbf ficifcp rationibus.cap.r.

*fUtuleturautcm dcje
lcctis

i(ii9

quifquam

nobilitatie

fc i

d ipfo^ poti" in^tattoes pbf


ficasaudtamu6:quibu8
turpi''

claritudinisappctiio::

fo:tunatoB:fi
rias

idcos dicere non cos magis ad iniu"


felectos uideret;

tudvnc miferrimi ciioiiB vchit altiois

ad bono:ea

ooctncfpecoloarc conaf. f>rimti cas

LIBER

intcrprctatxortes (k uarro comdat:ttt

Ucrom ifta mfftcria ooctrinc

qtialia

dicat

annquoe fimuUura
qui

deo:t

t mfi

griia oinatufi:^ finxiffc.<lac 015 ocu-'


lis aie aducrrilTenr.bi
adiflTct ooc anima^ mundi

trine myfteria pofl'cnt

fmtquannc^pendcnda^quc fcquont' oftcndunt.fataur mteri^ uu" iftc ooc tifTtmu8:amma5 mundt ac partcs 0* cffe ucroe deos undc mtclUguur to''
:

ac partcs

aus

id cft

dcos ueros ato

ta5 ciae tfoeologia^ ca^ ipfa^ fcilicct

uiderc:quo?j qui fimulacra fpecie

bo
:

naturalc5 cai primu^ tnbuir.ufc^

minie feccrui boc uidcri fccutoe

ap

anime

rarionalis

naturam

(c

ad ependc

moualiu5 animus qui eft

in cotpo:^

re ponuflt.

Dc naturali cni^ pauciiTi'

boano

ffmiUius

cft

imo^talis anuni:

tanquaj (i oafa pone:entur caufa no' tanoo?i deo;t:i in Ubcri cde enopbo^

ma prdoquitur m boc Ubro : in quo uidebimus utruj pcr inrcrpraano'c8 pbffiologtcae ad banc naruraUr^ pof
fu rcfcrrc auiU^tqua^ de dqs
ultima fcripfit;quod
fi

rum fiftererur quod fignificarct umu;


pcr id
tur.ua pcr fimuLicru

fcicctis
:

quod contina id qood conrme quod fojma ba


ifta

potucnt tota
crat

mturalis cat

f quid opua

ab

beret buana:fignilTicari aia^ rationa'

ca cuulc tata cura difticndie abidgc^

lc3:q?eouelutuafenatura
contincri:cuui8 nature

folcat

deum uolunt

clTcucldcos.lDecfunt mfftcna
ucrat undc in lucc^

ooc

rrincrqu^ i(ic uir oocnfTtmus pcnerra


ifta

profcrret .

S5

bomo acunfTimcnu^ in iftis


ne mfftcrijs
illi

ooctri

Siautercaodifcnmie fcparataeft: quioo ncc ifta ucra cft quc lUi natura li8 placa:pcrucntt ci^ ufcp ad aiam: n ufc^ ad ucrum cieum qui fcdt t ani mam quanto eft abtccrio: 1 falfio: ifta cmtlts quc mapme arca cotpo''
:
:

prudcnna pcrdidifti:
eft:
q;'

rum cft occupata naturam; fuut

ipfc

qua nbi

fobrie uifu^

bi qui pri'

intcrpraationcsciusctquibus quc'

mum poputis fimutacra confhtucrut


1 mctum dempfcrunt ciuibus
fuis

di neccflaria cdmcorare mc opoucn


tata ab bis crquifite
geria dcmdftrabut;'
-i

1
(i

cnuclcate dili^

crro:cmaddiderunt:caitiufpdeoB

ne fimulacns uercres obfcruaffe roa^ roe i "bi enim nbi fucrunt auctoics:

)eopinionc iiarronie: qua arbi^


tratus
c\\

utbcc contra poftcrioics romanos


diccrc audcrcs.Tla^ tfi
tni
illi
:

dcum

cffe

anrniam mudi:

anriquiflli'

fimulaaa

coluilTcnr

fojtafTis to^

quitamcn m parttbue fuis babcat anmias muUae^quaruj dwii narura


fu.cap.vl

fum iftu5 fenfn de funulacns non co^


fhtucndis mtc:im ucri nmo:is
tio
fikn''

prcmerc8;T in bumfccmodt pemi-

3eit crgo idc uarro

adbuc o na

riofis uanifcp figmtis m^rftcria ifta

ruraU tbeobgia prcloquee:dc'

oocrrine loquariue telanus prcdica^ ree.ilia tam tua ta oocta 1 mgcnio^

uj (c arbitrari cftc ata^ mttdi:quc grc

a uocat cofmon:t bdc ipfum muduj


cfTc

mulni oolcmus pcr bcc my^ fteria ooctrine ad dcu^ fuu^ id eft a quofaaaeft:noncumquo facu cft:
fa ubi tc
:

ca

fit

dcu.Scd fu:ut bomincm fapietc^ cx coipou 1 ammo : tamcn ab


faptctem:ita

animo did

mundum dc^

nec cuius po:tio fcd cuius condirio c:

ttm dia ab antmo


fitcn

ncc qui cft dniu^ anuna

fed qui (cdt

co^Joc.lDic uidcrur

cum (\t ct ammo 1 qucquomooo co


ut pUircs cnaj

omncy aia^iquo folo lUuftrantc fit a'' nima bcata:fi eius graric non fit ingrata:nuUo

unum dciun:fcd
:

itroducat: adiiigtt

mudum

diutdtin

mooo

potuit pcrucnirc*

duas panc8

ud eft

cdum 7 tcrram.

SEPTIMVS

.t cdum bifarium in ctbera

i terr.i
acra:

potcftatcm dimidiam:in fimulacro fa

ram vo i aquam i bumum. quibuf

ciem duplam.-^Tlonne iftum bifronrcj

fummum efTc etbera: fccudum


omuce

tcrtiam aquamrinfima^ tcrra..<lua8

multo elcgannus intcrprctarcntur: fi cundcm 1 ianum 1 tcrminum diccnt:

partcs quatuo: animaru^ c(Te

plenaB:(netbcrcTacrc immottaUuj:
in aqua i tcrra moicaiium. 21 fumo

0utem drcuitu

ccli

uft^

ad circulum
ftel

unam facicm filnibus alte^ ram darcnt : quoniam qui opcratur utri<p debet intendcrc:' jn omni cni^ motU accionis fucqui non refpicitini
atc^ init^s
tiiii:non profpicit

lunc ctbcrcas animafeflre aftra ac


lae^cafcp ccleftes dcos
telliji eflre:fed

non mooo

fincm.Unde nccefle
ejccide

cft:ut

mcmouc rcfpicienci profpicicns


finiat

etiam uideri. 3nter lue

connectatur intcntio.Tlam cui


rit

vo gfrum 1 nimbomm ac ucntotum


cacumina aereas cflfe animae^fcd eas nimo non oculis uidcri:T uocari bc^ roas 1 larce i gcnios. "bec eft uidclj
brcuiter in
ifta

quod ccpcrit quomooo


(i

non

inucnict.OLuos

vitaj

beatam i boc
id cft

munoo incboari putarcnt:e)ctra mun

dum perfici:
profccto
ei

1 tdco iano

miioo

prclocutionc propofi^

folam initiozOm tribucrcntpotcftatc:


preponcrent terminum:
cuc^ a dqs fclectis non alienarcnt ^luan^ ctiam nunc cum in ifti duo bus dqs initia rcrum tcmporalium fi ncfcp tractantur.Xcrmino dcbuit da
ri

ta tbcologia naturalis:que

non buic tm:fcd 1 multie pbie placuit:de qua

tunc diligcntiue diflcrcndum eft:cum

dc ciuili quantum ad dcos fcleaoe at tin<t:7 opitulante dco ucro quod rcf'

tatimpUuao.
3ln ronabilc fuerit ianiJ t terminu
f

plus bonozis

XDaio: enim

letitia

eft:cum rcs quccp pcrficitur: folidtfl^


dinis

autcm plcna funt ccpta

oonec

duo noia

fcparari.cap<v^.

pcrducantur ad fincm:

qucm qui ali-'


:

quid incipit:ma]:ie appctit


{

intcndit:

3lnu6 igif a quo


Brcuis

fupfit cxojdi''
,

cFpectat: cj:opraf:nccde reincboata


nifitcrmincturejcultat.

umrqucro quie nafit.^Rcfpodc


tur muc"
cft.

e bcc planc arqj

perta rcfponfio.^ur crgo ad


ciirnr

cum

di

Ob quam caufam cultojcs ianibi


frontem imagincm ipfuis finpcrunt: quam tamcn criam quadrifozmcj ui^
dcri rolut.cap.pig.

rcrum iniria pcrtincrc:finc6 vo ad altaiim qncm tcrminum vocanr:'


iniria

TI35 proptcr

1 fines-.duob"

iftia

d^s duos mfce pcrbibcnt dcdicatos: quibue ufcp ad decP brem caput cft martius: ianuariii ia-' no:februarium tcrmio. Jdco ftnialia eodcm ififc fcbruario celcbrari didit:
pretei- illos dcce

d iam bifrontie fimulacri ifp^


tario profcrat'.>ua9 cnij facicf

flnte7rctrobabedicit':ybiatu8 no^
ftcr

cum os apcnmus munoo

fimilis

CD

fit

feru purgatotiu:q6 uocar feb;t:

uidcat':undc 1 palarum grcri ora

unde mcnfis nomcn acccpit . Tlun^d ergo ad mndu; qu( ianus cft initia le rum pcrtincnt:^ fincs no pcztinennnt
flltcr illis

non o:um appeUant:-? no'nuUi inquit poc^


tc larini cclu^

uocaucrdi palatum

quo biatu

o:is 1 fons effe

: a adirum ad

dcus prcficnct^VTlonne om-"


ftcri

nia quc in boc miioo

dicont

in

dcnrcs ucrfus:i introzfus ad faoccs. ecce quo pcrditus cft mundus ^pter
palflri noftri

boc ctiam mdoo tcrminari fatcntur/ <Quc cft ifta vamtae:in operc illi dare

vocabulum ucl grccu tjf poeacum.Oatid aac boc ad animam

LIBER

c[d ad vira; ctcml proptcr folas faU'' uaacohturhicdcueiquibuB partim

"boc

q^magnum

fit

nobilifTimus uiV"

gilq v(u6 iUc tcftafurfclt^quipcrutc

glutiendid parti^ ocpucndie fub cclo

rcrum cognofccrc caufas.Scd cur


prcponif i3nu8:boc nobis uir
illc

ci

pabti utrat^j pandit ianua/ -Quid


poz20 abfurdiueig^ in ipfo

clt

acu

mundo no
(itB:
i-'

tifTimus ooctiffimufcp rcfpondeat

inucmrcduas ianudd cjcadvfo


pcr quae ucl admittat ad

'Q.uoniam pcncs ianum inquit fiJt p^

k aliquid

ma:pcnc8 iouc fumma.iCDcrito crgo

no:vcl cmittat a

fc

foras:? dc nzo o:c

rqcomnium iuppircr
enim
vinciit

babctur. f>ria

1 gutturc: qno;t fimilitudtnc mddus n babct: wllc mundi (imuhcram cS^


poncrciano:proptcr folum palatu;:
cuius fimilitudincm ianus no babct^

a fummis:q: licct prima


di''

prcccdat tcn:po:c:fumma fupcrat

gnitate.Scd rcctc boc diccrctur:

(i

p"

ma factof difcerncrctur t fdma. Si^


cut cnim initium facti eft proficifci:fi

um vo cum

faciut quadrifrontcm:

t ianum ^eminu^ appcllanf :a quatu^


e: miidi partibus boc itcrpraat^^qua
(i

mum perucnircinitium facti inccptio


difccndi:ftimil pccptio ooctnnc:ac
t fic

aliquid fpcctct mudus foras

ftcut

omnibus prima fiit inttia:fommacp


iam boc negocid
cft.

pcr omncs (ackQ ianus. >eidc (i ian"*


cft

fdt finca.Scd

itc: ia

madue:'? miidus quatuoi partib*


Tfi
cft fimulacruj iani: qj quadrifrone lcgitur: nunq

num fcrmindcp difcuflom


adt quc
ta:necp ullo

3ufc
n

conftat:falfum

dat'ioui:cflficicnria fdt

dTcc

ianus

mo ftcri potcft:ut ucl tpe


tnitt)fuc factozd.

tamen quadriianus inucnitur.^lut (i


propterca ucrum
cft
:

prcucniatur a factis

quia etiam no^'

Scmpcr cni5 prio: c(i ree que (Mt q^


illaquc
fit.

mine ozicntis n occidcntis^totue folct mundus inrclligirnunquid cum duas


partcs alias

'O.uapropter fi ad ianum

pertinct initii facro2um:n ideo

pnoa

nominamus fcptetrionif
drtt

7auftri:ftcufiUumquadrifronic

gcminum ianum^ita qwifg' gcminum ducturus cft mtidu^.^Tlon babet om^


nino ode qtiatuoz iauas: quc
ttrattb"

funt efTicicntibue caufis quas ioui trt buunt.Stcutcnim nibil fir.ita nihil i" cboarur ut fiat:quod tt facicns caufa
prccdTerit "bunc fane dcum pcncs qucm funt omnc9 caufc factozu; om^'
.

^cjccBfib" pafcanttnrcrprcfcnfur:

ad

nium naturarum nafuralidcp rcrum


fi

modi fimilitudincm: ficot dc bifirotc quod diccrcnt faltcm in ozc bominis


tnuenerunt:nifi neptunus fouc fubuc

ioucm populi appcllant:i


fcclcflis

tantis co

tumclqe tacp

crimiarionibos

coldt:tctrioe facrilcgio fcfe obftrigdt:


cp (i pro:fu6 nullum purarcf dcd.CJn no^ mie ndcuparc:dignum turptbus 7 fh gitiofia bono:ibu8 : fuppofiro vano

ntat
6:i8

7 po2:igat pifccm: cui prci biata 1 gutt uris ctia^ dq:tra a finiflra
aia:nifi

fatius cfTct cis alium aliquc iouis

faoccs patcrcnt.t tn banc vanitatc^

pcr totianuas nulla ctfugit

gudif vitati diccfc:cgo fa iama,


>c iouis potcHatc : atc^ ciafdc ca

figmcfo

quod poriuB blafpbemarcf:


lapis^que

ficut farurno di fuppoftrus

pro
ccrc

filio

dcuorarct:^ iftum

dcum

di

{ano coparationc.cap.i^.
Oucaotc[cttamtuppi'tcrdicit':

7 tonantcm 7 adultcrantcm:t to

qucm

rclint intclligi e%ponant*

ttc" cft iquiot

babcns

potcftatcj cao^
ftc

tum mundum reQentem:7 pertot fht pradifflocntcm:7naturam omnium naturalidcp rcrum caufas fummas babcnrem:7 fuas caufas bonaa n ba
bcrcm.>cindcqucroqucm tamlocu

raruttuquibud altqutd

in

munoo.

SEPTIMVS

inter

deos buic dco trtbuat iomSi


mundu8.^t>co8
ptcp
iftc

isi^

3n iani

1 louifrecta

difcrcrio

(it.

nuB

cfl

C15

ucros 3133

capitulum.^
c

mudi ac cius

dcfiniuit.

3c p

cundum iilos ocrus

bocquic4dbocnoeft:n6 cftuticpfc^ dcus. Tlum i^t itA dicturi funt ioucm animam miidi utianus fitcorpue ciue.i.iflc uifibris mundue.^^boc fi dicunt:non crit qucn

Um crgo 1 ianus miidue


iuppit

fit:

mudu9 fit

unufquiufc^
ian'''r

ritmodue:quareduodi| funt

(uppifer.'0.uarefeo:fu5biit tcmpla:

feozfum ara9:diucrfa facra^dilTimilia


fimulacrar^Si proptcrca q: alia ui9 e

admodumianumdcum

dicant

qm

mundi cojpue non cft dcus ucl fecun' dum ipfos: fcd anima mundi ac ptc9
ciug.Undc idcm varro apcrtilTimc dt
cit

f)mo2diozum:alia carum

illa iani:

1 ilU iouis nomcn acccpit:nunquid (i unue bomo in diucriis rcb'* duas ba


bcatpt'atc9autdua9arree:quia fm"

dcum k arbitrari cfle animam mo

fed ficut

bunc ipfum mundum clTc dcuj: bom incm fapicntcm cum ^it cjcanimo Tcozporcrantumcpaiodi ci fapicntcm : ita mudil dcum dici ab
di:T

gularum duicrfa uis t^XS duo mdi' ccs:aut duo drir artifice^.^Sic ago 1 unue de^^cu ipfc beat ptatem ^modi^
ozum:ipfcca?t:numproptcr bocillii

flio:cum iitc% aio 1 co:pozc


itaq3

Solum

duoe dco9 cflc ncceflecfl putari:quia


pmozdia caufccp rce duc funt.-'OLuod fi boc iuftum putant ctia ipfumioue tot deoe efl*edicant quotquoteico''

mundicotpus non cftdcus: fcd aut fola ata ciue: aut fimul co:pu8 t animu9:ita tamcn ut non ^it a cozpoc fcd ab animo dcus.Si ergo ianus cfl mundu8 1 deuB cft ianus^nunquid io

gnomina propt mttaf ptatee dcdcft: qm rej: oifie cj: quib'' illa cognomina
funt adbibita multe atcp dmcrfe fut:
ejc

ucm ut dcu9 c(Tc polTit^aliqua


ucrfu folet tribucrcrundc cft

ptc ia^

m' eflcdictuzi funt.-^ZDagi^.n.iouiuni


iird

quibue pauca cdmcozo.


>e cognomib'' iouie:q

iouif
fit:
ri

omnia p[cna.rgo 7 ioucm ut 6e


r

ad mftof

majcimc ut tq: dcop:non alium

piit

6o8:f5 ad vni eiidecp

:Yerut'.cap.j:i.

ociftimarc >
ri9

mundum:ut in dqe
fuis

cctc

fecundum iflo9

pambuB

rc^

3)ccrunt

cum uictozcm^iuicm^:

gnctjn banc fcntctia et quofda vfus


idcm varro i co libro qucm fcozfum ab iftie de culru
-alcrq forani crponit

opitulum:ipulfo:e5:ftato:e:(U^
bilito:e:fuptnalem:tigillum:alumnii:

dcozum fcripfit qui uerfus bi


:

funt.

ruminum: t alia que pcr fe profcqui longum cft.^bec autcm cognomina i^


pofuerunt uni dco proptcr cas
tatefqj diucriaa
potef''
: non tamcn proptcr ooe cu ce cocgc^t:^' oia a ncminc uicerctur: cf ope

3uppitcr omnipotcne regum rot ipfc


dcufq^iT^rogcnito: gcnitrijrqj dcu 69

unUB 1 omnis. )rponuntur autcm i codcm libro ita: um marcm crilhV


rcnt:qui femcn emittcrct: fcininam q
flccipcret:ioucq5

tot zce et tot


uinccret:q?

idigcntibus fcrret:g7 bzct

ipcllcdi:fta''

cfTcmundum 1 cum omnia fcmina e% fe cmittcre 1 in k rc^


ripcrc:cum caufa inquit
ncc minue
fcripfit

tuendi;ftabilicndi: rcfupinadi ptatc^:


cf

ts^ tigiUue mudii contincrct ac fu

fora^

ftiact: cp alcret oia:g7

nu9.3uppitcrprogenitoz

gcnitrijccp:

ruma id cft ml ma alcrct aialia. 3n bis ut aducrtius


qucda5 magna funt:qucdam epgua: 1 tn unu8 utrac^ facepbibet' Ibuto i^

cum caufa unum:7 omnia


cij

eundcm cfle.ZDundus counoomniafunt.

unus: 1 in

tcr

fe^pujora ce caa zf attp pmodia:

LIBER

fipt quas lee

unu mndu duoa 6of tc voluq^nioue arcp iana.qai ptid m du:7 mami da: aialib": nec tn ^pter bcc duo opa ta loge irer fe ui t digni'
tate divfa

fimc 1 ;;tumeliolTfTimc pecunia nucu'


pat'.3lt oia iouie funt q cclo i fra co' iinet':ircr q i ipa pecania ioib" oio re bue q ab boibuf noie pccunic pofTidc tur.Scd nimi^ boc auarina ioui no' meipofuirut^f^e amat pccunia: no quelibct dcn f; ipfu regcm omniti fibt amareuidcat.longeaut aliud cfTcn
fi

duo dq ee copulfi funt: fed unuf iuppif :propter illud tigillu8:^p ruminus appcUatue e . Tlolo ter boc
iicc
(j>

atalibus

mama prcbcre fugcn^'

tibud magis iunone^ potuit dicerc g^ iooem:prdenim cumeffa eria^diua rumma: quc in boc opue adiutoiium
illi

diuitie

uocarcf.^liud nacp funt di'

uirie aliud pectinta.Tlam

dtctmue di^

uitce:fapicntce:iufto8:bono6:quibuf

famulatuucpbet.jCogito cni^pof

pecunia ucl nulla e ucl pua


ct iipfiecotporaliu farie c
.

fe

rcfpondcri:? ipfa iiione nibil aliud

D^agie cnim funt vtutibue diuitc6:p quaf cif


.

clTc q> ioue:fecudu illos ralenj forani

rc^ nccdTitatib"

uci-fueiubidictume. 3uppit'oipote8

q6 adcd 'p>aupc6 vo auaros


i

rcgu re^ ipfc dcufcp:"p>rogcnitoz geni


tripcfi

dicimue fep inbiatce i cgcntce.O.ui


libef.n.magnae pccuiae bfcpiirfcd
ca:p^

dcu. Oluarc ergo dictus e i ru-'


diligcti"'

minue:cu

fouaflTc qretibua

gtaciicp abudatia

ri

cge

ri

pfit .t
ii

ipfc inucniat cfTc ct ilb diua rumina:"

dcii ipfu uc;:

rcae diciue diuttc:

tfi

Si cim
culi:alt

maicftatc dco;t rectc uidebat'

Cdignu:ut i una fpica

M ad cura
:

pccunia fed omnipotetta.&icut'itacp

gcni

1 diuitce

pccuniofi:f3 interiue cgcni fi

ad foUiculi pticrct g^to e idi gniue unl re ifima.i.ut mamte alant'


B!alia:duo^ dco^t ptatee cura::quo'

cupidi.3re drtr paupce pccunia carcn


tC6:f5 intcn'' diuitce
lie
fi

fapietce.

0.ua

crgo

ifta t bcologia

6bct cc

fapteri:

boc ftgat n falte cii piugc fua:f5 cii ignobK ncfcio qua rumia:nifi q: ipe eetipfa
ru
fit

un" luppit rq: ipe

ciicto;::'!

ubi 2q; dcof ci"

rci

nome acccpit qai

neo fapice c6cupiutt.''<luato.n.facili ue (i aliquid bac ooanna q6 ad uita


^tieret etani falubrif difccrct':6e

rumia:ipfc rumin'*.'llumin'' fotafTc


fugetib"

manF^rumia^

fcie.

Oiccrc

di rccto: h ab eie pccunia

f^

faptentia

4ppc roluiflc illoe

ioui fcmininti

no^

uocaref:cuiue

amo: purgat a jbtdib'*

me iponc:ntfi t in illie vfib*:


gnomia

Ibrogei^

auaricic:boc e ab amo:c pccunic

toj gcnirrqj dicerct:'! intcr alia

eC co

lcgercm^q^ ctiam pccunia

uo

O.uod dum cirponitur quid farbr


nue quidue ftt ianU6:utcrq; wy" iup'
piter elTc ooccatur.cap.riq.

caret^iqua dea itcr illof minufculariof

inucnimu6:ut i quarto Ubro ia comc^ morauiue.S^ cti i marce a feie beat pccuia:cur ii i pcciiia i pccum" appel
lat" fit:ficut

niina i rumin" ipi ui6:it.

d quid de boc ioue plura: ad quc foztafTe ccii rcfcredi fiit: ut


dcof opio ifXimo^ica : fiue quanoo ptcs

inanie reancat

Ctaod iuppifcr criam pccunia


cuparur.cap.jc^.

no-'

bic ipfe fitomnce

cius ucl pofcftatce epflimanr:Ouc cii uie aic

Uavo

clcganfroej burnoi
r6c5
di''

partib" mollie buiuB:in

qui putant p cuncta diffufi cj: quae uiftbif


iftc

rcddidaiir.Tpccuia i^di uocalc


g cfue ftnt

mtidue

cofurgit:

i mulnplid ad'

omnia.O magna
vo
iilc

minifb-att6e narorcquafi pUiriu

io^

u\ni noi8:imo

cuf

fiit

oia uilif

noia acccpit.Ouid e.n.i fafh^.^Unuf

SEPTIMVS

ut4t (k pndpib'* de^rpcneB quc; rntto

d! efl*e merairt'u9:ficut Sh quc de eo


intcrprctanturoftcndunt.

numomnium
ficto

dnacus e(iTloncc|:po
fic

Tlamidco

rfim illo^ valcr^ forani


cfTc
fc

k ba

mcrcttriu9 quaft mcdms currcns dici

bct:ioucm

miidum i cum omnia


i in
fe rccipcrc;

tor appcllacue:q' fcrmo currat intcr

fcmina qc
Jpfc e
igit
c.

emittcrc

pcnc0

qucm

fationii

oium
e iqc

ce

diiatu9

'duid c gcnius.-^Ocue

qui prepofitus e:ac vi^ babct omniu

bomincs mediu9.3deo bcrmcg gre^ qd fcrmo uel intcrptatio quc uti(p ad iermone pcrtinct be:mcnui d::i6o 7 mcrcib" preefle:qt int' uedctcs i cin
te9

rep gignedaf Oiuc aliii bac ui; b:c crcdunt y mundum : cui dictum cii, 3uppitcr omnipotcspgeito: gcit^cp. t cu alio loco gcnium dicit cflfc uni^
.

fermo

fit

mcdiu9:io ala9

in ca^

pitet pcdibu9 ponunt:volcntc9 (i^ni


ficarc volucre fcrri

p acra fermonc:i6 nutium dictum:quoniam pcrfmonc

ufcuiulcp

animum ronale:7 io ce

fin^

oiacogitatacnuntiant.Siergo mcr'
curiu9 ipfc fenno e:et ipfte confitcnti
b''

gro9 fingfo^titalcm autcj mundi ani'

mumdcumceadbocidcutic^ rcuo^
cat:ut

69

ii

e:r5 cii fibi

dco9

faciiit

co9

c[

ta^ uniuerfalie gciue

ipfc

mu^

ncc dcmonce funt^imiidid fupplicaoo


fpiritib"

di aiu0 ec crcdAtlDic e igifque appcl lant ioue.Tlam


(i omnis gcniu9 de": 1 omnia uiri animus gcni^^fcc^t' ut fit omni9 ri:i animug 69.0l6 fi % ipfo9

polTidcnfab ciejq non dq

fj

dcmoneg

funt.3te q: ncc marti aliqo

elcmtuj ucl partcm miidi inucnircpo


tuenit:ubi agct opcra qualiacucp na-'

abboz:c abfurdita9 ipa c6pclUt::cftat


ut

turcdcti bclli elTc di^rerunt


e

qo opus

cum fingfaritcr i cjrccUetcr dicant dcum gcnitt:qucm diit mtidi animu;:


(icperbocioucm.
t^e mcrcorij
tulum.^ni^.

boium 7

optabile cis
fclicitag

ri

Si

crgo

pacc3 ppetua
sigerCT

darenmar9 qd

no babcret. Si aut ipfu; bcUit


fit deu9:tam no quod uel falfo uocetur

mars
t marttd officgg.capt
fit

e ficut fcrmo mercunu9:utina5

q-manifeftum eficpn

1 bcUum

deus.

m
dci

^rcuriuroimartcquo

rcfcr^'

rec ad aliquaf ptc9 mildi:'!: opa que fJt i eleifitia n iuencrtit : 7 io

i>c ftcUis quibufda:qua9 pagani

dcop fuof noibu9


n

nncupa:iit.ca.jcr.

coe laltcm opcribiie

bominum

ppo-'
ftit bi dq quas co^appcUauenoib^.Tla ftella quada uocat mcrcunu:quada itidcm manc. Scd ibi cft 7 illa quam uocat

fucrut rcrmonnandi 7 bcUigcradimi

3fi fote iUc ftcUc

niftro9.0uo;i mercuriue fi fermonif


ct

dco^ ptategcrit:ipfi quocg

rcgi

dc

o^ dnmd fccundum ciu9 arbitnum


iuppiter lo^f^aut loquedi ab
pit facultafcm:quod uticp
ilio acci

ioucm:tamctft mtidue

cft

iouis

3bi

efl.Si aut

illi

abfurdum bumani tiTi fmoig pfaf

tributa pbibctmd e crcdibilc ad laaa 009 mama ri folu puero9 f^ ct pccoa: vii ruminu9 cognomiat" c:iouc dcfce dcvoluifle^tcuraniifmoi^ qua pc^ co:tbH9 antcccllimu9 ad fc pcrtincrc

quam uocant faturnum:7 tamcn d p cam dat puam n5am:omniu ui^ dcUcet fcminum.^bi e t lUa omnium
tcr
ri

clarilTuna

quc ab cis appcUafucnus: t tri cande ncncre cflc cri.im luna^ uo lunt . OLuauis de iUo fiilgetiflimo fy de ap6 eos tiq> de malo auico iuno

noluilTc:acpcrboc ideipfc
titcp

eft

iouig

ucnufcp cotcndant.lucifcft etm q^daj


iieneris
:

mercuiiu0

<luod fi fermo ipfc

quidam

dicuntefle ioonis.

LIBER

fed rt folct vcnus (unone uidt. tlam multo plurcs cam Relli vcnert cliaut: ita ut ui^ co;p qutfl' rcpiaf 4 ^^^<^ o^ picfur.Ouis atit non ridcat cum zgej omntii dtcat ioae:q> (lella etus a ftdU vcncria tata uicifclaritatcOCato cim

babcrr. g (pfa duo fydcra de cclo ra^

dios afcp tcrras pertedant. Uulcano


voliit igne

di:ditc

mddi:neptunD aquas mu^ picm boc e oicu:tcrrenam t in

fima partem mudi:Itbe|r t cerercm


fcminini6:vcl
illd

pondt femibue:ucl illum mafcuUnie:


illa

eiTedcbuitcetc:is

illa fnlgctioz:

g>to e

liquozi:iUa5

V9

fpfe potetio:."Rcfpondcnt idco fic ui^


cleri:q: illa

flriditati

fcminum. t boc uticp tot

que putafobfcurio: fu^iS

refcrf ad

mddum.i.ad iouem:quipp
eft

cft:atcp

a terrie loge remottot.


loiro

Sl er"

terea dictus
cf oia

progenito genitri;:c^:

go fupiozem

maio: dignim mc ruit;quarc fatum" ibi e ioue fupior/

fcmm e% fc emiaera tinfere


matrem ma^
nibil
:

cipet.0.iiquidem etiam

2(n vanitae fabule q regcm iouefacit fi potuit ofc^ ad fy dcra puenire t y


:

gnam eande cerere voldt:quam


aUud dicunt efte cp te^-am
bibet t iunone. ;t io
ei

eac^ pbi^

a ualuit faturnue
capitolio:falte e

regno fuo nec^ in

fecundas cae

pmilTus obtiere i cc

lo.''0.uare aut ianue n accepit aliqua

ftuunt rerum:cum tamen ioui fit dic td^gcnito: geitri;^ deum:q: fccddd
cos totus
ifte

ftella:fi^ptcrea q:
i

mndue

tflit

ome

mundus

eft

iouis.ZPi^

iUo funt 7 iouis miidus e: ? bet tri^ 3tn ilte cam fuam compofuit ut potu

neruam ctiam q: ea bumanis ambuf


prepofuerunt:nec inuenerunt uel ftel"

inifi una flella qua


facies acccpit in ^a:'

fi

bct ii fydea tot

Um ubi el ponerent:eade ucl fummiS


etbera uel etil luna cfle di)cerunt.UU^
fta

Dcidc fi propter mercurium t martcm p'' tes mudi putannut cos deos bie pef" fint:quia uticp fermo t belld no funt
folae ftellae

quoc^ ipfa^ptma dca;;t mapam


fitterra:quattif igne

putaue^ng> tpfa

partca

mundi

fed actue

bominum:

mddi lcuiozcm qui pertineat ad ufue bomind facilcm ri uioUntio:e qualis


vulcani cftei deputadd ce czcdiderdt.

ur aricti i tauro t cancro i fcoipio ni^cctcrifqj buiufmodi quc celcftia fi'' gna numcrant:'! ftelt' nd fingri9:fcd i fingula pluubue coftai: fupiufc^ iftis
ifummo cclo pbibct colIocata:ubi co
ftatio: motus i crrabile mcatu fjderi' bud pbet:nuUa9 aras:nulla facra:nul

2{c per boc omncs iftos fclcctos 5o9 bdc efte mddd voldt : in quibufdam umuerium:in quibufdam partes ei*: uniuerium ficut ioucm : ptcs eius ut genium:ut matrcm magnam:ut foU: ut Uina:veIpottus apolUnl t dtana^.

la

tcmpla

fcceriit:nec

dcoe

ri

dtco iter

taUquanoo unum deum res

ptcs:

bos

fclcctoe:f$ nec iter tllos

quidem

quafi plcbctos babuerunt.''


C)c apolline 7 diana ccii(c^ fclectif

aUqn una re deos plures factunt. TU unus dcus res pUtres funt : ficuttpfe (uppiter. t mddus 0*5 tot* ioppiter: t foUim cdd inppitcr t fob ftdla iup
pitcr babemr t diritur. 3tccp iuno fc cundarum caufarum oomina:t iuno
acr:-?

dq9:quofptefmudiccvoIucft.c.p(i.
"l^oUine
cii

ft

qmis diuiatote t mcdi


i

iuno tcrra:7

fi

venercm utceret:

uclit:tn ut

aliqua ptc miidi


cflTc

tuno ftcUa fimilitcr.XDinerua fdmos


etber:t minerua itide U}na:quam efTc
in etberis Cfimo Umite epftimat.Una

ftitucret:ip5 er folcm

di):cnit:

dia

naqj germana eius


nibil pariat

ftmilitcr Iunam:'r

Vqs prcfidcrcuri t vginc voldcy uia : t tdco ambos fagittad

uero redeos pUtres


<ft

ita facidt.t ian"*

mddus 1 tuppiter . dic t

iuno

cft

SEPTIMVS

terrr.7 matcr magtta

i cerca.Bt

ficut

Siti$ miftrari ccrta

aimt ftabritarc crc

bcc quc qxmpli graria


ttiiki

commemora^
potiuf

1 cctcra

rto c|:pticant:red

dcbat:ita potcrat affirmarcdc iano <f mundue ipkcX^cv.int^c faturno iue^


nirc

tmplicant.Bicut impetus crrabunde


opirtioia impulcrit:ita

quomooo i iouie p: cfTct:'!

ioui

buc atqj illuc: binc atcp illinc infiliunt i rcfiliuntrut


ipfc

rcgnanrifubditusfactud cct:7cctcrA
talia.

varro de omnibus dubitarc:^' a

liquid affirmarc malucit.

Oluc crcdiblio: cl fit:qua co: ps


ganitatis inolucrit.cap.p;'!^.

O.uod etiam ipfe varro opiniocs


fuas dc dqs pronuntiaucrit abigaae.
cap.p;^.
co;s
it

4bu9 crcdibiliot rcddit'ro ctt


pbibct boice
fuiflc:-!

unicuicp

ab bie actib^^caib^^mozib^^^quof

3lm

ut

tum cjrtrcmo:^ primu^


certis

in vita du]ccmnt:uel uitupiu^^uf lau^

de dqs

abfoluiflct M'

(lcm:uel nobfitatc^ucl ignomtnia:rco

bf :irt altcro de dqa incertia dicc igrcf


fud ait:cu i boc libcllo dubiae dc dqs

gnome

acccfl^tflc^uel

nome cx co^ ige


p aiae boiu^

nio qut co& adalanoo dcos c((c voluc


runt:atcp bcc paulatim

opioncs pofucro^repbendi no dcbco.

0.ui

ci5

putautt iudicari optcre i pof

dcmonibue

fimilcs 7 ludtcrarii rcruj

fc:cu audicrit facict ipfc.^go citr pcr

auidae irrcpcnoo logc latccp vulga^


nJt^omatib" ca mdacqe pocrac:^ ad
cafallacibus fpt:uibu9 fcduccnrtbuf.
5aciiiu9 cimficri potuit:ut iuucis ipi

dudpoflumutiuprimolibro q dijci in dubitatione zeuoce:^' in boc q prc fcribam omnia ad iliquam dingam fumma.3ta n folu i\\n dc dqs {ccvdh
fcd etiam Ulu Ac ccrrie
fccit inccrtuj.

U9 ucl ab ipio patrc mrcrfid metuce:

3n fcrtio por:o iflo dc dqs felecris po


ftcj

^ prdorutue c:g'
ploquendu
ciuilie

cjc

naturali tbe

oloc^ia

putauit^in^rcflTur"
in''

1 auidue :gni p:cm pcilct rcgno:g> id quod ifte interprat':idco fatu:num pa rrem a ioue filio fupatil:g' aii fit dU9 ca q pcrtinct ad ioue q- fcmcn quod
:

bui"

rbcologic vanitarce i
folii

ptinct

ad fatumii.Si cni^ boc ita

cet:

faniae mendacc6:iibicun6

non

nung fatu:nus prio: faiflcnncc patci


iouis cflet.Scp eim fcme ca prcccdit:

duccbat

rc?i vvtas^fcd

ctiam maiotuj

prcmcbatauaorita9:dedq9 iq't ppfi romani publicie quibue cdee dcdica^ ucrunt:cofq5 pluribus fignie omatof notaucriir:i boc libro fcnbl.S^ ut jrc nopbies colopboniue fcnbir^d pu^
tc

nccunq^gcncraturejrfcminc.Scd ca conantur uanifl"ima9 fabulas : fiue

bominum tcs gcrtas vclut naturalib** intaprctarionibus bonorarc:etia bo


mincs
acutifi'imi tantae pariuntu:

an

n cid cdtcnda pona.boie.n.e bcc o^

guftias: ot

co^ quocp vanitatem cc

pinari: dci fcirc.Hqiigit'!! copbera;^

Icrccogamur.
dc tntcrpietationibue quib" coUdi

ncc firmifl^imc crcdita^: fcd opiatarii

1 dubitlda^t fmone trcpidue

pollicc^

tundicturue ca q ab boib" inftirut*


funt.Tlci^ dj ficut fcicbat c^c miidu:
cfle celti

fatumi rariodnanta:.cap.p):.
f

i tcrram:cclu

ffdcrib"

fiilgi^

atmnS i^t di):aiit q nata cr co


eent folitu dcuorarc
:

du:tcrrafdbusfcrtilc:atcp buiufmoi
cctj:fiLUt

co g {c\a
illi

banc totamolcm atcp naru


iuifibili

unde nafceret'redirer.t qp

p ioue

ra ui quada

atc^ ppotett rcgi

gUba obicctaedcuorada

figntfice

LIBER

(nqufcmanibus buiintd obrut ccptae


fcrenoo fruges^ang^urilitas aradi cct

celi eft filiu6:ioui9 cft filiu9.eliJ.n.ce

ioueinumcrabfttcrtdtligetafftrmat.

inuenta.Satuin^cgo dici debuit ipa tcrra ti feia.3pfa cnim quodammooo


dcuoratqgcnuerit:aie)rca natafcta
in ca rurfus rccipicda redierini.t qr

3ta ifta que a vitate non ueniunt: plc^

1 nullo impcllcntc fcipfa


dicit:q'

ftJvtut.

ron6 appcUatum
cabulo

grcco vo'

fignificat tpie fpaciii:finc

quo

^ iouc acccpilTc d: glebamr^d boc ad


manibus boiu^ fcmen glc^ ba cooptum cftr^TliJcld io no e ut ceta
id uaUttq?

"bcc 7 aUa de faturno mfta

fcmen inquit non potcft cfle fecundd. dtir: i ad

fcmen omnia rcferuntur.


faturnue femibue
te fufficcre::quid

Scd faUem
alij

deuoiatum:q7 quafi glcba coopcrtuj


cft.'3taenimbocdicfum eft:quafi4

cum tanta ifta pta^


rcqra

ad bccdq

glcbam oppofuir fcmen

abftulit:ficuc

tur:ma]cime liber n Ubera quc e cercf^


)e (^b" rurfue g? ad fcmcn atrinet ta^
ta Aidt quaft de fatuzno nibil
dijccrit.

faturno pcrbibcnt oblata glcba abla^

tum iouem:ac non


opicnoo
ri^^i^eindeifto

poriue glcba fcmc

fcccrit illud diligenn'

dcuoa
t>e facri9 ccrcrio eleufinc.cap.jrjc.

mo femcn cft

iuppiter:

no

fctd

ca

quod pauloantc diccbaru!.


j

Scd quid faciant boics:^ cii rce ftul^


t39 intcrprantur:non inucnitit <\d fa^
picnter dicant
i

Tl ccreris aut facri9 pdicaf iiU


elcufina:que

apud atbcnicnffs
quibue i^e ni
frit

falccm babet
:

inquit

nobrifl"ima fuerunt.be

^p^ agriculrura.erto lUo jgnate no^


dii crat agriculrura

bilinrcrprat:nifiquodattinet ad

1 16 priom cius bomince


ej:

tempoza

pbibet^ificut ide ipfe fabellaf

mtum q6 cercs inuenit:7 ad ^fcrpia^ quam rapicnte otco padidit.t banc


ipfam diatfignificarcferunditatc fc minum.O.uecumdcfuiflct quodam
tpc eadecn fteriUtate terra merct:e)cot
ta e^e opione op fiUam ccrcri^.i.ipfaj

inferprcratur:quia primi

bis uiuebant fcminibue:q tcrra fpo

gigncbat.Sn falccm fccptro pdito acccpit:ut c| pmie tpib" rcj: fucrat oci ofu9:filio rcgnanrc ficret opcran" h'' bo:iofu.C)cidc io dicit a quibufdam puezoe ci folitoe immolari: ficut a pc nte:t a cjbufda et maioce ficiit a gair:
tc

fccundiratcm quc a proferpcnoo pro

fcrpinadiaa eflet02CU9 abftulcrat:

apud

infcro9 dcrinucrat.OLue rce

fuiflct luctu

pubUco cclcbrata:qz
rcdiji:
:

rur'

quia omnium fcmtnum oprimum cft gcnu9 buanum.bc bac crud- lifl^ima

fu9 cadem fectidttae

profcrpia

reddita ejrozta efle lctioa

n ex boc ce
\

qd op" e plura dicc.-^lDoc po' riue advtamus atcp fcncanme:ba9 i' fpretationee non rcfcrrt ad uerufn de
uanitafc

folcnia inftifuta. t>!cit dcindc mtiUa

mfftcrijo ciue tradi:qucntfi

ad

frugi

iuenrionem

ii

pezrineant.

um:uiuamicozpo:ca:icdmufabilcncp naturam: quo uita icternum bcata


pofccndacft:f5ea;teefinc9 in rcbus
cozpozalibu6:fpalibu9:mutabilibtte:
atqj m02ta!ibu9.O.6
ccltj iq*t

fi>e

turpitudinc facrozu5:quc libeo

cclebrantuz.cap.^jci.

patrcm

%m vo libcri facra: que licjdis


fciV^ac p boc no
folii

faturnue caftrafle in fabulie dicitur:

liquotb'

boc fignificat pcnce fatumiJ no pcnef


celii

fructuii
tcnct.

quo^ quodam6 pmatti uino


prc^

fcmcn

efle diuinti.

t>oc proptcza
celo

vum ctiam fei"bu9 aiaUum

^fum inteliigi daf;qz ntbil in

dc
ft

feccrunt:ad quanta^ tuzpitudinc pue^


ncrint:piget

remibu8nafd^.Sed ecce faturnus

quidcm dicc^p^fmonis

SEPmws
logitudine-.f^
tttdine
11

propi fupba

1(^0:52

bebc
italie

reddita
iida

c compefcat.Uendia inquit
uenic: fabcia

pigct.3nu;r cctcra que pretc:

dl quc ad Utcus

ttiittcre

qm

multa funt cogo:

: i

faUi redit.urcrgo dcc fiunt duc^cuj

compins quedam
lebrata

dicit facra liberi ce

cum tata Ucetia turpitudmis:


no faltem aliq^tn uecudio:e

Tlempe tpfa c c^fluas i muUa numia Ubtoo


fu una uda quc ucnit t
rcdit.-'

ut ieiue bono:em pudenda uinlia co


lerentur:
fecretoifed in propatulo ejrultante ne

vefana.<luaui9.n.aqua ti geminecu:

qUcifzredit^buius
tatis
pU*^ aia

tri

occafionc uat

duobus demonqs inuicati8:am


cdmaculaf q
it

quitia.Tlam boc tcmpoM:


beriperdies feHos

mbrum li' cumbonore ma


priue p rura

gno pro
i

ftcUia impofitii

7 n redit.<luc fo te vaao:vruo8 4 tam oocto^ bot num taUa fcripta legiftie: 1 alicjd ma^
gnii

compitts:'! uftp in urbcj poftea uec

uos

dtdicilTe tactatis

icpcamini

tabat.3n oppioo aut Uuinio unus li^ bero totus menfis tribucbaturcuius
dieb"

boc.nolo dice feaidu illa ctcrna icom


murabilecp naturam que folus e oe:
fcd falcem feciidii

ome uerbis flagicioftfTimis

ute
traf

aiam mudt 1 pa:cef


efTe epltiatid.

batur odec illud mbzum pcr fo;?:


uectumcfretiatcp tloco fuo

cuid:quos deos ucros

cj^fccret.

partcm

aie

mudi que marc permeat

ui meb:o inbonedo matrefamtlias bdcflilTima; palam co:onam necclTc


eratimponere.Sicuidelicetliber
de**

dcum vobis fedne ncptunumiutciic^


eft cuo:is. 3ta nc unda ad Utcus ucniens 1 in falum rcdicns duc fiit partcs miidi aut dnc partes

tolcrabtUozis

placadua fuerat pro cuetib" fcminu^:


fic

ab agne

fafciatio rcpclleda: ut
:

ma
q6

aic miidt.

ironafacere cogeretur i publico


ncc mcretrijc
mitti debutt
(i

matrone fpectarent p^
creditus e
ri

m tbeatro.lSropter boc
fufficerc

<lui8 ud!^ ita dcftptat:ut boc fapi3t.'ur ergo vobis duae de^ as fecertit.nifi qr^uifum cft a fapieti^ bus maioztb" ueftris ri ut dq plures
:

fatumue folue
caoo?:

ttos regercnt: f^ ut ea

polTe fcmibu8:ut occafioncs multipU

q iilis vaitattb" 7 falftcatibus gauder:plura uos deo^


nia polTiderent.ur aut

deo^ imuda anima rcpcnret: n ab uno uero deo merito immuditie


dellituta.ac
te

bac inierprctationc
tC5

p mulcos

falfos auidita^

illa falacia g iferio:e mans p^ qua vtro erat fb'dica pdidit.-^Tlacp

maiozis imiiditie p:onttuta:ina fa^

ilU

md cu refluetcm fluctu cfTe pcrbi^


vcniU
:

crilegia facra nomiaret: fefccp fpurco

beti9:i fupftcte pofuiftts.Sn q:

rudeonuturbiscduiolidam
dac^ p:ebcrct
ibe neptuito

polluc''

05 pcUce acceptt

irata fuii mahtti

ic

rupernis marie e^dufic'

falacia ac vcnilia.

>c terra

qua va::o 6u cl ?firmat:


fui iftma

eo

cf iUe

aiue miidi que opiaf deii : et


pte pmecc;ctcp

bac cozpozis
j

^5Uticpbebatfalact3 neptun'*

uni diuina ipcrttat.cap.^19.

vjcom:quam infcrio:cm aqul


inarts clTc di):ent.vt quid ilU adiunc
ta
efl

n
ip5

mpeunacfra:qoaqdplcna
vidcus aiaUbue fuis.Ucrutam
:

1 veniUamifi ut finc

ulla caufa

nccdTario^ facro^ fola Ubidinc aic^


ilitute mulrtpltcaret' iuitatio

dcmdio

rumfScd profcratur
.

intcrprctatio
lila

cUut tbcologie:q nos ab

ipbeftdc

magnd co:pu8 i clctntis miiditp ifima prem:cur eam uoUmt dca^.^iln quia fecdda dt^ur ergo ii magis bo mines dq funt : qui cam fccundiozem

LIBER

fadot qxoUooif^ cd arat n di aoolt/ >cd pars anime mudi in^nt qucper

fcnftt

carcnt.Sut li iccirco hle diir of


noflrt inrcUigcntiam:

fa 7

ungucd

4^

Ouafi no cuidentio fit in bomibue anima: qae utf fit nulla fit quedio:? m boies dq non babenf.t q> e grauitcr oolcda: bis qui dq no fut:': quibos ipft melio
illam pmear:dea
illa farit.

in

bomme funtqui babctitcUigcria^:

tam ftoltue eft qui boe deo8 m mun^ 00 didt:^ ftuUue e qui in nobie oflfa n unguce boice didr.Scd bcc cd pbi
bfopbia
fottaflw

agcnda funt : nunc

res runccoUndis taoorandJid mirA^

autiftuacUjucpoUticu uolo.^urid^
poteft:utUcer in illam naturalie tbco

T miferabili eiwiefubduntur. t ccrte ide^ vauo in eodem Ubro de d^f


bili

bgic vduti Ubertaiem caput cngcrc

felecti8:trc8 ec affirmat

ammegrao*

paubUi voUiiflc uidcatur : adbuc

tn

in

omni uniuerfatp

natura.

Unum (J
tran-'

ome partes co:pozi3 que viuot


(ittr

bdc Ub;t vfane^T fe in lUo uerfari cogita8:ed et inderdpcpnT bocppici


dijxrittne maioure

non babet fenfumifcd tantu^ ad uuiendo ualitudine . "banc uim i nio


co:pore permanerc dicit in offibue

dus fme aUe aui^


coluifle

tatc8:teUureae(^neptunum
ianitcr

un

credantur.Scd boc dico^pars

gufbuf t capillid:ficut i que fine fenfu alunf t acfcunr. t mo quoda fuo vniudt. &ccudci grado aie diciKin quo fcnfue eft.^banc uim puc
nire in oculoB:aurc6:naree:oe:tactu.

miioo arboef

animi mundani que p terram pcrma nanficut una eft terr8:cur ctia n una^

deam fcdt:qui didt cfl^e tdlurer 0.6


(i

ita fcctt:ubi erit

o:cu8 frater iouis

at<:p

neptduqoc ditc pEem uocat.'Ubi


in

Xertium grado anime efle fummuj: qui Docaf aiue:i quo intclligetia pmi' nct.boc preterboicm omnee carcrc mo:talea.in qua quonil botce 60 ui-' dcnt^cfTe fimilee^banc pte aie mundi didt deu:dcD autem i nobis genio uo cariSic ergo 1 in aia modi tree gra-' du6 inflitacne una ptcm ciue lapidcs cflTc didt ac Ugna:-! banc terram qua tudeu8:quo no permanat fcnfue.^U am uero quam fenfum uocat due oc ctbera.Xertiam pono quam t aiam
a" ndcupacq.f.perucnitin aftra:cam quotp afferit ficcre deoe:! per d.qn in terram pcrmanat dcam rdbrcm.

riue conittnj:profcrpina:quc fecuduj

aliam

dfdem Ubris poftram opio'

nem non tcnefecundttae:^} pe iferio pbibetur.OLuodftdnt animimddai parrc ca pmeat terre ptcm fupiozem ditem plan ficcre dcd:cd vo ifcnoze
^ferpinam deam.XeUus iUa cjd cnt; 3ta eni totd q6 ipfa erat i duae iftas
ptes dcofc^ diuifum e:ut ipfa tertia q fit aur ubi fit inueniri 11 pofl"it:nift (fa

dicatfimul iftoe dcos ozcum atcp pio

ferpinam

unam dcam

dtc tdUircm:

7 non efle iam trea^fed ui unam auc duo8.t rd tres dnrrrcs bnt':frc3 co
lunturarie fuis:ddubri8
fuis: facria

Ooiodautem indcpermanatimarc
atcp oceanu:ded efle ncptund "Rcde^ at crgo ab bac qui tbeologiam natu
.

fuis:fimulacri8 fuis^faccroorib" fuif:

T per bec etiam faUacibus proftituta animam conftupranribuf demonibuf


fois.Jldbuc refpodeatur quam prcm

rakj putat:quo vdut rc^cfcidi ca ab


bi8 ambagibue atc^ anfracabue
fati

terrcpmcctpe muncbnianimi:ut6d
faciar

ga^ pofl^

cgrefl^ue e.^Redcat inap

rf

tdUiuione^.Tld inquicfcd una

deatad duilcm.b ic cd adbuc tcnco: tatifp de bac ago. Tlodu dico fi tcm lUpide noftris fdtofl^ib" Tdgoibof f(mile8:fitr eo8 itclUgedi no bicdcat

gcminam uim t mafcuUnam q? femina producai:T fc


eadetp terra babct

tninam q> rcdpiat itcp nucat : inde a


Ui femine

diaam ee tell^re: 3 mafcuU'

SEPTIMVS

teUu6i'one.ur crgo pontifices ut ipc


(ndtcat:additid

in colcoo agro qui fit:fignificat q fcr

quocp alqs duobue:


diuinartelUtri:

quatuo dqs fociuntre

ramta iUa crat io qc re:q^ ea iti^ colc bat cre ariq' ferrum et tnuctum.lco

teUuuiot:altozi:turo:i.'t>e teUure

t tel

nem inquit adiungit foUttu; atc^ ma


fu<tum:uto(UdanterrenulUtm geus

luuione iam dictu^ eft. 3lto:i quare^


Q^ejctcrrainquitaluntur
ftata

omniaque
iii^

funt."Rufoa quare.''^' rurfus

tcrrctamzmotumac uebemterfcro: quod no fubiici coUcp conucniat.ibc^


tndc adiungit 7
dicit:

quit cuncta co6 reuoluuntur

tclUtrcm matrc

t noibuf plurib" t cognominibus q6


cognomibus to^cp ft^ gnificationibu8:que etiam fi non crat multa;^ rerum iudicc8:non dcbucnlt multozumdeotumfirmare opioncs.
>e teUuria

nominatur:deo8 cjiftimatos ee q^plu rcs.XclUtreminquitputant cfTcopc

^ ope fiat meU'o::matre cp


riat:magna

pUtria pa^

y cibtt pariat: pro^pinaj

cap.^^ig.

buitergounaterra^pfi(bm
quatcrgeminl uim quattio bze
fi

q?e|:ea^fp3tfmgc9:ueftay ueftiat bcrbis.Sic aUas deas inquit n abfur dc ad banc zuocant.Si crgo una dea

cqquideconfuUa
fint ifla te

vitatc necipfaefl

cognomina:fi quatuot faccredeoe:


cut tot cognomtbus

tnterim:quia diuidit in

unus luppiter:? tot cognomibus una iuno:m qutbus


otb" uis multiple^ ee dt^ad unu; deu;

muUa noia:non tam

muUas.Uni" dee mul

y noia.S5 erantiu^ maiof auctas


vazzonem poft bac

dcprimit:'! cunde

ucl ad

una dca pcrtinestnon

multitu^'

fcntcntiam trcpidarc compdUt.2Ulio


git

00 cognominum deozum etiam multitudincm faciens.Sed profccto ficut


ttliquanoo etiam ipfas udirrimas

enim 1 dicit : cum quibus opinio


eflfe

maiof de bis dcab" g pUircs eas pu


tarut

fc

no pugnat.

Ouo n pugnat:

minas
uile

eamm quas

libidine quefiue^

cu vaUie aUud

runt tedet penitetc^ turbaru^tfic aia;

factam t immundis fpincib^ pro


fibi

ftitutam:deos

muUiplicare cjbus

ftt una dcl noia babe muUa:aUud ec 6a6 muUas/S^ pot l^ cjt fieri:ut cadc rc8 1 una (iv.t in ea q d3resfintplures.onccoout i uno

contaminanda pzoftemetunficut plu rimum libuu ftc aUquanoo i piguit.

boicelTcresplurc8:nu(jd iot boicd


pfes.-^Sic

Tlam 1 ipfe vao quafi dc ipfa tuzba uecundatu8:mm deam uuU cfTc tel
luicm.^andem inquit dicunt matre^ magns:cp tympanuj beat fignificari riTc otbem terre:q? turris in capite op pida^g? fedes ftngat^circa cam:cu oia moucantur ipfam n moueri Oiuod gaUos bnic dee ut femiret fcccmnt:fi
.

cjd to

i una dea ee res plures:nun T deas plurcs.^ Ucjt ficut voltit

diuid3t:coflent:multipUcent:repUcet:
iplicet.lDec funt tcUuris

1 mais ma'

gne preclara myfteria;uin omnia zfezti

turadmoztaUa fcmina^tc^erccdam
agriculturam.Jta nc ad bcc relata

btk

fine

babentia : fympantj:turres:

galU iartatio infana mcmbro:um:crc


pitus c7mbalo:5z.:confictio lconu:vit3
cuiq^ poUiccntur etcrnam.'

gnificat eoe qui fcmine indigcant to"

ram fequi opottere


pcipitur inquit qui

in ea

quippc oia
ne

reperiri.<luodfe apudcamiactann

terea gaUi

3ta ne^p' abkid buic magne dee fui


qui femine indigeant

^am colunt

fe

unr.uf

fignificct

dcant:fcmp.n.ene quod agant.^ym^

balozum fonitus fcrramtozum ritua iaaanoojjt ic mmmit a" rei crepit'*

^ram fcqui opozte:quafi non eos ipa potf fttitus femine faciat indigcre/
Utf, eni5 fqueoo blc dcl cu idtgelt

LIBER

fcm acqui2at:an pon" fcqucoo bac de am cum babcant fcmm amminant:

Tlo crgo ipfum boicj ucl quafi boicj


qui
cft

uocatue atys

fcd ririlia cius

boc inrcrptari
tcdirur

aii

dercftari eft.TUc at

ftou c6pauerur.3pfa quippe iHo uiue


tc decidcniKimo vo non deciderunt:

quantum
:

maligni dcmones
rtec

prcnaluerint

qui

aliqua

magna

ncqj decerpta fcd plane difcerpta

fiit.

bis facris polliceri aufi funr:7 taj


delia crigcrcpotueront.

cm
ft

Tlcc

illo fto:c

amtflb q(q> poftea fruc"


c.

Sidea

tra

tus:fed potius fterilitaD confccura

c(Tct:manu8eibominesoperanoo
fciiet

in
il

'Q.uid ergo ipfe^cliquus^tq^d :mafit

m fcmina ronfequcrcntur per


fiet

abfcifo:quid eo ftgnificari di:


fcrtur;

quo

re^

lam non t fibi fcroienoo ut fcmina


dcrentproptcrillam.Sideanon
ira

p''

quc tnrcrprcrario idc^feitur'

eet:
rl

3ln bcc fruftra moltcnoo ntbilcp iuC


illud ponue cffecrc dcndum;quod de bomtnc caftrato fa

fccunda

manibue

alicniaiur

nicnoo:pfuadcnr

coget
fuia
.

bomincm

ftcrilcm fiai manib''

3am

qr in libcri virilia

facns bonefta

ma iactauit:lirterifcp madarii e.-ZJ^C''


ztto

matroa pudcda

coioabat fpcc^

buic aduc:fatU3

cft

i varro n!:nc
ooctiflfi''

tantc multitudinc:ubi rubes 7 fudas


fieflulla fro'9 in boibu6:aftabat fo:fi

cp boc dice uoluit. non enim

mum boie^ latuit.


t>c mrpitudine facro:um
gnccap.j:)cvi.

tl 7 maritus.i g i celebratioe nuptia

rum

fupcr priapi fcapuj noua nupta


:

matTmA

fcdc iubcbarur

lcgc corempribiliow

atcfi cofufibilioa

funt prc
:

ifta

rurpitu
{

dinc crudclilTtm a ucl cru d cltra re ru r^


piflfima.^bi dcmoicia artvbos ficut(^
fc)CU6 iiluditur:ur ncurcr

fuo vulncrc

pcrimatur:ibi fafciario rimerur agro-'

Xecp dc moUibue dde mat m gnc cotra 6n C5 uirop multc^xp uccundiam confccrarie:ci ufq? i bcfta nil dic madidis capiir:facic dealbara:
flucrib"

rum:bic mbto:um amputatio n timc tur.3bificdeb6ertatnoue nupre oc''


cudia:ot n folum fcciidiraB:fcd nec v^
gitaa adimarur:bic ita

meb:i6 inccflu fcminino

pcr

plareae uicofq? carrbaginte etia a

po

pulie unde turpitcr uiucrci cpgebat:


nibil varro dicere uoluit: ncc

amputatur ui
i

ufpiam

nlira5:utnccconucrtatur
nec uir rcUquatur.

fcmina^:

mc lcgiffec6mcmini.>cfear ^tptatio:
erubuit rano:c6ticuit 0:0. Uicit
trie

ma^

magne omnce deoe


f^

filioe

n6 nu^

0.uam

intcrprctatiocmdeabfnfi
fapietiii

minis magnituoo
in

crie.lDuic

mon'

one atyie grecomm


repperit.cap.)C^v.

ooctrina

ftro ncc ia m6ft:uofitae coparatl^Uft

Xatysillerieftcomeorai^inec
ciuf ab ifto iterp:crario :qfira c:

fimulacns babebat folam dcfo:mi dcfo^mem crudcU tarem.3Uamebrainlapidibus addita:bec in boibus pcrdita.lDoc dedcc*
tatcm:ifta in facrie
tot iouie ipftue uitia

cuiuB dilccrioie mcoziam gallus ab fddtf.^ed oocrigreci atcp fapicref nc

7 tanta ftupra n

uincnr.3lle inf fctcae c6:upreUe

uno

quaq rdem tam factam atcp pcbraj tacucrdt.lbrop^ vernalcm quippc fa^
ckni tcrrc q cetenf tepo:ibu8 eftpul^ cbaoi.l^ozpbyrius pbibfopbpsno^
bilie

ganymcdecelum mfamauit moKibue profcflfifl a publicis


:

ifta toe

incfna-'

uit

tcrram^Tceb fedt iniuriam.Sat'''

num foirafle poflcmus boic in ifto gc


ncrcrurpifl"imccrudclitatiefiuc con''

atyn ftoK9 fignificare pbibuint

(6 ablafulqiftosdeciditaitfrucmnu

faTe:fwcprefaTc:qmpan-c

caftrafle

SEPTIMVS

perbibrt' Scd
alieis

m fatumi facris boies


pbf fid qc boc i^
peni fu^

taretur opptobria.ude magie cos

bo

manibue ponius occidig^fuis


ferut:-!

mmee ftiific credibile eft:


Tlam quod

ficut

n foluj

abfcidi potueruc.^euorauit ille filiof

poetice Ue:ue^ et biftozice tradtde^t.


virgilius ait.-primue

fuoo ut pocte

terpretantur quod uolunt : ut aut bi^

ctbereo ucitfatumua
iouie fugiee:'!; regnie

ab olpnpo 2lrma
e)cul

flotta^dttnccauit

B^qpd

ademptie

08
2li

filioe facrificarut:non reccpe roai.

vo

ifta

magna dcozum ma^ ct loa


iftaj fe

t q ad banc tem ptinctia n5fccut:tota de boc bomerue pandit biftozii: qua


eniue in latinn vtitcloquium
:

nis teplie callratoe itulit:atcp

uri ^a,

uttiam moiccp fcruauincredita uircs


fldiuuare

plura pofuemnt:qui contra buiufmo


di errozce
ari

romo^-.e^cdoo uirilia ui' ro^.^Quid ei5 fiit ad boc malu furta


mercurq:veneri8 lafciuia^ftupra i tu:
pitttdice ccfof :q^ferremu6
t\i(i

no8

ucl grcco fmoetJcl


i

latino fcripferunt:n6

eo mibi placu-'

itimmozart.

lib:i8:
i

quotidie catazct 7 faltazcnt

tbca

bc figmtie
ledaeva
i

pbi(fiologo;t: qui ncc

UiaiS^ bec quid fut ad tatu malu:cu tue magnituoo magnc matri tmmo
c6petcbat:pf ti^ cp
illa dfir

va5 dcitate colnt:nec co cultu quo co^


diuinirae.cap.jtjcvq.

a poetis ee
ca^*

pficta:quafi poete id et finj:erit: qp ea


fint dije grata

i ccecpta.-^Ut crgo

itercf ucl fcnbcnt':audacia fuit ucl

pc

rce

tulatia poeta?t.Ut

tiojib" cifde impcratib"

vo diuie zb" i boi ejrtoiqueti"


e nifi

pbf fiologiae cu cofidero quib" oocti i acuti boies bae bdanas conat cvte in rce diuinaf: nibil uideo nifi ad rpalia tcrrcnacp o^ pa naturac^ co:po:ea:uel ctia (i inui^
fjfae
fibilem:rri

b' numib" addcnt':q'd

czim 6o;t:

mutabikm pormfte zuoca^

imo vo p fcifio deonio^ i 6ccptio mi rero2um.'Ueru5 illud q6 dc abfcifo;^ confccrarione matcr dcozum coli me^
ruit:ii

ri:q6 nullo

mooo cft ucrue 60


religiofttati

'boc

autem ft faltem

fignificationibue aget^effet

congmia equidcm

pocte c6ftn>:erijt:fcd bozzc

ma^
felec

oolendum no bis ucru deu anuniiari

gie g> cane malucijtt.lDis ne dqe


118 quifq'

confccrandue

cft:ut p"

moi

tan utuat bea(e:({bu8 confeczatue ari morrem boncfte n poruit viue:ram fc


die fupftitionibue ftiditue: i imudia

aup prcdicari:tn aliquo m6 ferenduj tam fcda 1 turpia non furi nec iubci. 3lt nunc cum pro dco ucro quo folo
aia fe inbabitantc
lere
fit fclipncfae fit co aut cozpus aut animam: quanto

demonibue obligatue/Scd bccoia i" quit rcfcrunrur ad mundu^: videat ne potius ad unmundum. ui cnim bic

magis nefarium

cft ifta fic

colcre

ut
co:

ncc falurcm nec decue

bumanum

pue aut aia

coletis obticat.^Otuaobre

mudus

e 63:nec aio rcligiofue criftit:


ille

fitemplo:fifaccroote:ft facrificio

qd

ncc bdcftus viuct

ncc

mudue.nos

60 ucro dcbeatur
fi

colat'aliq6 clcmttt

sut animn querimud qui va religioe


^ftfue^no ta^ dci fuii aoozet
f5 taq'

mundi:velcreatu8 aliquis fpe etiam

mudu:

n immndus 1 malue:n6 ideo e


illa

opue dei|)pter dcii laudct md^


fo^dibus ejcpiatuft
codidtt

lum qi
illa

ma mab fiit cjbus colit': f^ 4a


ille coleo''

dam.i mundanid

funt talia quibus folue

mudus pueiat ad deu 4

mun

fit:cui talis

cultos feroitufqj dcbetu:.

dum.3fto9 vo felcctos deos videmuf quidcm clariue innotuiffe q> cefoe : n


tii

Si aot ftoliditate uel moftmofitatc (i


mulacro;t:facriftcq8 bomicidiozum:

uteof iUuftraret'meita:f5 ne occul

coronatione uirilium pudenoozum:

LIBER

mcrccde ftuproru: fcctionc mcbrozu: flbfcifionc gcnitalmm coiifccrarionc


:

actantupattfltur igcniil.Ncitur cim

quadam

ratioe uerifimiU cckt cflc

q6

molUum:fc(li8impuro:um obfceno''
rocp luoo:um:unum ucrum dcum.i. omnie animc co:po:ifcp creato:e colc
fc qaifq3 contcndflt
:

faciat:terr3

quc patiat:? idco


potiue
cflc

illi

maf

cuU'namuimtribuit:buic fciam^tnd
flttcdit

cum

qui bcc faciat

nonideo peccat
cft colit.

qui utrucp fccit.lDinc


nobilia

ct

quia n

cft

colcndus

qucm colit:fcd qr
0.ui uc
aic
id cft

mf

ftcria in fuperio:c
fc

famotbracu Ub:o fic

coledu n ut colcndue

ttcrprctaturcaq;

qucncc fuie nota

ro7 rcbus talibus


fccleftis:'?

turpibue t

funt fcribeoo orpofituijj^cifqjmiflujt

non dcum ucrum id cft


colit

quafi rcUgiofifl^imc poUicctur. Dicit

co:po:ifcp facfo:em:f5 crcatura:^ui9

cnim
C

fe ftbi

mulrie indictje coUegilTc

n uitiofam
in dcu^q

fmc

illa fit

aia fiuc c5

fimulacris aliud fignificarc celum:

puerfiuc aia fimul t copu9:bi9 pcccat

aUud tcrra5:aUud c;ccmpUi rcjt^quas


plato appcilat idc39:cclum ioucm:tcr

i pro ipfo

colit

quod non

ipfe:^ talibus rcbus colit qualibus

ram iunonem
de qua
fiat

idcae

ncc ipfe colcndue

cft:

nccno

ipfc fj bi

ttelU'gi.elum a

quo

fiet aliq'd:

mincruam vult ^ram


fiat.

quonamooo id cft q^turpitcr


qj colucrint in

ncfaric'

c)ccmplum fccudu qo
omitto dicc:
qp

promptu eft.0.uid au
q fc numib" tnbK

Q.tta in re

plato iHae
fcciidii

tcm

ucl

quoe

colucrint cffct obfcuni:

idcas tata vim b:e dicit:ut

caf

nifico^ttcftarct bifto:ia:eaipfa

non cclum aUquid fccerit:fcd


factum
fit.^boc dico tftum in

et ccluj

da

1 turpia confitcmur

Ubro
eft

fe^

tcr crigcntibue rcddita.

Uh

rcmotie

lccto^deo^ roem iUam tum 6o:um:


c}bu6 quafi cuncta complcjnie

coftat
fltcp
li

ambagibu6:ncfano6 dcmoncs imudiltimof rpu6:bacomniciui


polTidcndie ctiam ftuUis
coi''

per

didifTcXelo enim tribuit mafcroe

dc

tbcologia iuifedie ftoUdte imagib":

n p cae

dibue iuitatos;

06:fcia6 terrc. 3ntcr quae pofuitmi'' neruam qua fupra ipfum celum ante pofucrandcinde mafcre 66 ncptunuf in mari eft:quod ad terram poriue aj^

O.uod ooctrb v^arroie dc tbcolo-'


gifl
i

nulla

fibi

ptc cocodct.cap.jcjrwg.

cclum pcrrinct.Jbie pat' poftremo qui grccc pluton dicitur:cria ipfc maf
fld

culus fratcr

ambozum tcrrcnue dcuf

Uid i^iivilcv.cp uir ooctfffim*


t
acurilTimuf varro velut fbrili

cfTepbibctur:fuperio:em tcrra tcnef:

difputarioe

boe ome dcoe

cclu^ i i

ra redige:ac rcfcrre coaf t ri pot.-^fU' unt de manibu9:rcfiUut:[abuf t dcd diit.Dicturue cnim dc feie boc eft dc dcabu3:qtfi iquit ut in primo Ub:o di
j:i

babcne proferpinam con'' iugem. Oluomooo crgo 6osin celo: dcas in tcrra cffc perbibenn 4 rurfue dcos ad rcrram:6a6 ad celum rcfcrrc conantVOLuid foUdum: quid coftas:
in infcn'o:i

4d fobrium:quid

deftnitti

bet bccdif

dc locis: duo funt principia dco:u5


cclo

flnimaducrfa 6

i tcrra:a quo dq

putario.'3Ua autem cft tcUus inirium dearum:ma^.f.magna:ap6 qua mol^


lia

parrim dicnturcclcftc9:partimtcrre'
ftree:ut in fupcriorib" inirium fecim"
fl

abfcifo:;2; fcfccp

fccario atc^ iacta

tid ifana pftrcpir fpituoo.

OLuid cer

cclo

cum diicimus de

iano:quc5 alq

ccUtm alij dijcerunt cflc mundum: fic dcfcmieinitiumfcnbcndi fccimue a


(cllurc.6mrio quatam molcftia tsk

go q6 dicitur caput dcotum ianus:cfl put dcarum tcUu8:nec ibi facit unum
caput crro ncc bic
fruftra ikrrc
fantj furo^^^ur

bec

nitunmr ad mundum:

SEPTIMVS

quafi pofTttpro 5o uero mundusmcl opus^ faaoc colu' c m coe ncc boc
polTe viraa apta couincit.^Rcferat bcc

pellif.OLui beUo;t

fiteifidandum tcailigandum

quoc^ fpforum ca c gcnuf


^greflibus
fini-'

bumanum: ejrozdqs

pon" ad boiee moztuoe t ad deonea pcfTimos:? nulU qo mianebit.

bufcp modcat:qui buiue mundt igne

ucbetntirfunum 1 violcrifftmum pro imfc naturc tempaifito t creauit t re^'


git:

Oz omnia q pbyfiologi ad muduj partce ipfiue retulerunt:ad unum ue rum dcum zferre dcbucrut.cap.)C7:i)C>
11

quiunivfarum aquarum crcatoi 1 gubemator e:qui folcm fecit copoa

Kum clarilTtmum luminu:ctp ui^ co^


gruajt motiidedit. Oiui
ipis

ctUm

^nc0 oia q ab ei 9 c^ iflo;t deo


rii

inferis

oom

nationc fua^ porcftatccp

tbeologta vclut pbyficie ra^

non

fl5trabit:4 feia

1 alimta motaliu

2fi.ruf ad mundu:no9 quatr ulb fcrupulo facrilcge opiois 60 potius vo qui fccit mundu:omni8 aie 7 omnia corporis coditoi tribuantur eduertamue boc mooo. TIO0 deum colimue:ii celo 7 terram quibus dua^" bu3 partibus miidue bic c6flat:ncc a nimam ucl animae per utuetia qcun" c^ diffufa8:f5 dcum qui fccit celum r inm 1 omnia quc in cie funt.0.uifc dt omnem aiam fiuc quocilcp mo ui^

ttonibus
finc

fiue arida fiue liquida naturis cdpcte

tibus attnbuta

fi^ftituit

Oui

tram

fpdat atcp fccundat:q' fructus eC aia^


Iibus bominibufcp largif^quicaufas

non folum principalcs

fcd etiam fbTe

quetcs nouit atcp odinat:qui lune fla

tuitmodum fuum

qui viae

cclcflcs

atcp^rcflrcs loco:um mutationtbus

uctem:7 fcnfus 1 rationis


icipta (Ila

cj:prc5:fiue

cr fcntiete fiuc et intelhgerc.r ut

iam

uniue t ueri dei opera pair

prcbct.Oui bumanis ingcntjs q c:ea uit;etiam fcias artiu uariarum ad ad tuuanda uitam naruracp conccfl^it. Oui coniunctionem maris 1 fcminc fld adiut02ium^pjgadc^li8 iflituit: Oui bominii cctib" quc fccis 1 lumi
nib" adbibcnfad faallimos ufuf mu nus trcni ignis indulftt. 3fla fitt ccrtc que dtjs fcclectie ncfrio p quas pbyfi-'

rc;^prcrquciftifibiduquafi bdcfte

conat^facramtaturpifTimaT kckctif

fima itptari:6o8 mttos


runt.

falfofcp fccc'

cae intptationcs vir acutiflftmue arrp


pietate dtfcemat'a creaturis

0.ua
funt

Oocnfl*imue varro:fiuc q altiidc acce^ pit:fiue q ipfc coniccit dtflnbue laboa


uit.tJcc aiJt facitarcp agit

crcatornc pro uno tot dq colat:quot

opa vniue auctoie.cap.^^.


Xlii stis

rue dcos.Sed
Blltgatue:in
la ptc

ficut

unue 7 uc idcm 69 ubicp to


fecti\iQ:c]i

tue nuUiB mclufuB locie: nuUie uicut


{

deu colius: c[ natKs a fe cre 7 fbfiftedi t moucdi initia


qui uim femi^

nuUae ptce

nf

fincftp coftituinqui :eru5 caufas ba-'

pitte poretia

bct:nouit arcp diipoit

num c6didit:qui rationalcm


quod diatur animus quibus
tem
ufaatfi oonauir.qui

animaj
uoluic

^iuettbue indiclit:qui fermotf faculta

munus ftita

dicendt quibus placutt fpiritibus im^


ptiuit.t
dicit:i p

cclti 7 tram non abfenrc narura fic itacp admiflratomniaquc creauit:ut ctiam ipfa j)prio9 ej:erce 7 agc motof finatiOuanuie cnim mbil efle pofl^it fine ipfo:non tarn funt uUa quod ipc. 3lgit autcm multa criam pcr angclof fed non nifi e]C feipfo bcarifirat agtbf'
;

mutabili8:implcn9

p quoe placec ipfe futura p quos pbc; malas ualitttdier

3ta cjuanuisproptcraliquas caufas

bominibus angclos

mitcat:

non tain

LIBER

ej:

angclfs hoieB:fei exfeipfo ficutan

flgcrct

geloB bearificat.3b boc vno i ^o 60

fcienre6:per

congrcgarus cftrubf p quofda quofda^ ncfcicnte6:id q6

vitafpausetnaj.

graduetu cbiiftiufq^ nuc 1 deinccps


ttairur:prenunciaret' cfTe

vcnrurum.

Ouib"

propiie bcrteficqs dcfe^cep

Sparfa eriaj poftea eadcm gcnrc per


gcres proprcr rcftimoniii fcripfarum

ta gcncrali largirate fectatozea vitatia


utant'.cap.;7;j:i.

quib" ctemafalus in cbiifto futura pdicata e


.

Omncs ei^

ii

folu^^pbctic

Jlbeus.n.abiUoprc^buiafcfo
di bfificiarque
c)c

que
vite

in ^^bie funt: nec tantu^ prcccpta

bac de qua H^

quc mo:ee pietatec^ confozmat:


illie littcrie

nulla dijcimus aclminifh-arione nafe bonis malifcp largitur:magnti5 7 bo'

atq^

conrinenrur.vuctiaj

facra facerootia:tabernacuIu5 fiue te


plum:altaria:facrificia: ccrimoie dice
fcfti:7 (fcdd

no:um proprium magne

dilectionis

indicium.O.uang^enim g^fumusrqr
riuimue:^' celum terracp confptciuf:
q>

aliud

ad cam fuitutcm p
grcce^pc
latria

tinct

quc dco

dcbct':?

babemus

ifitcm atcp rarione^qua

dtcitur:ca fignificata

t pnuriara fur:q
i

ciim ipfum qui bec omnia condidit i^

propter eternam vitam fidcliu^


fto:7 implcra

cbri

quiramu6:ncquaqttam valeamue ac
rionifufficcre

crcdimus:^ implcri ccr^

gratiaruj^tamcnq^nof

nimu6:7 implcnda confidimue.

oncratos obrutofcp pcccatiB:T a con tcmplatione fuc lucis avfoe: ac tenc^


brarum.i.iniquiratisdiUctidccccarof

O.uod per fo'am

cbriftianam

reli

no omnino dcfcmit.ZDifircp iiobis v

gioncm manififtari porucrirfalLicia fpiriruu maligno:um : dcbominum


crro2c gaudentium.cap.jtr^pij,

bum fuum:(|cftciu8
pro nobiG
paflb^g^ri

unicue filf^quo

in afTiipra carne naro arcp dcu9 bomincm pcnder no'

fcemu9:ar(^
pcccaris

illo facrificio fingulari a omnibus mundareur:ciuf(^

r banc crgo Higio ne vmam 7 ^am potuit aperiri 606 gentia

cncimuRdiitimoe dcmonce^fb defdc


crcatura^ fpedc

fpiriru in cozdibus noftris dilecrionc

diffufa:omnibu6 dilficulratibu6 fupa


tie in

ercrnam rcquicm 1 preplariois


et

ciu6 incffabilc dulccdinej ucnircmuf.

tozum occafionibue animarum : vel mudanarum 600 fc putaricupicntcs: 7 quafidiuinie bo'' noybue eifdccp fcclcftie ac turpibue
rebuf fupcrba impuritate lctatcf:arcp
ttd

-Ouc coih quor lingue ad agedas


gJae
faris efTc contendcrint?

uerum dcum conucrfionc buanfs

animif iuidctef. )c quo;t imanifTimo

0.6

facraifitu

rcdcmptionfs cbti^
dcftjerit:

ftinulUsraro tcmpozibus
fcmp:rq5
(it

7 impijiTimo diiatu bo liberatur : ca crcditineumquipbuitad ejrurged


tantcbumilitatifcj:emplum
fupcrbia ccciderunt
.

divfi figntficationib'

p^

q^ta

illi

dicarii.cap.)r^)cq.

'binc funt

non
diici''

folumillidequibuf mulra iam

Oc myfteriu vire cfnc:fa idc ab

eptdio gencrie bumani p qda figna 7 facramenra rpotib" congrua: quib" opouuit pcr angro9 pdicattt e.
ibcindc ppfs bebrcus in

muf:7 alij atque alq fimilee ceteraru; genrium arque tcrrarum:fcd ctia? bf
dc quibuf nunc agimuf tanq i fcnatu

vnam

^-daj

rempublicam quc boc facramcntum

deotum fclecti:fcd plancfclecti nobili tatc criminum non dignirarc vruruj. Oluoium facra \?mo dum quafi ad

SEPTIMVS

fiaturales ratiorue rcferreconafrqrcf

tantam detuUt ad fenatum.Ubi cum


primorce quafdam caufae
lcginfcnt:

bondlare rcs turpeetquomo bis qua drtttconfonctnon potcft inucnlrc: quonia^ non funt ipfe illo;^ facroru^ caufe quas pucat:uel potius uult pu^
t9r<.Tlft5 fi

cur quiccp infacris fucrit inftitutu^:

non folom ipfc: uc^ ctiaj

nume moztuo fcnat" alTcnfue e:cofq5 Ub:o9 tan^ religiofi patrcs confcnp^ ti prcto: ut comburct ccnfucruni. iC:e
dat qutfc^ quod putan tmo vo dtcat quod diccndum fuggcflent vefana c6
tetio qiiiUbettanKimpietatis cUfefoi

quclibct alic buiua gcneris cflent: op^

dcum uerum uiradp cter^ nam:que in rcUgionc qucrcnda eft pct tincrcnt: tamcn qualicuncp de rcrum
uis nibil ad

cgrcgi".

natura rcddita rationc: aliquatulum


tnitigarent offcnfioncm:

ZDcadmonc fuffia3t:facro'' rum caofae a rcge pompiUo romano


rumfacro^t infUtutote confcriptae:
nec populo:ncc fcnatui:ncc faltcj ipis
faccrootibus inotcfcc dcbuiiTc:ipmcp

quam non i^

tcUccta in facris

aUqua

vclut turpitu'

00 aut abfurditae fcccrat:ficnt in qut


bufda tbcatro:^fabult8 ucldelubzo;^
mffterqsfaceidcj
v>3:20

conatue

eft.

numa^pompiUumcuriofitatc ilUcita ad ca dcmonum pcrucnifl*e fccreta: q


ipe quidc5 fcrtbct:ut babct

Ubi non tbcarra dclab:of fimilitudi


ne abfoluit:fcdtbcatro;tpotiua fimi

unde lcge 00 cdmonetur.Scd ea tamen ca rqc


cflcKquiminimeqitcnq' mctuet : ncc ooce aUqucm:ncc dclcoo uel quoquo

damnauit:tamcn ut cutpconatu9cft:utfcnfum boizibili^


(itudine dclubra

bu9 rebue ofFcnfum vclut naruraliuj caufarum rationcreddttadcUnirct.


t>e

mooo confumenoo
quod fcircncmincm

pcrdeaudet:ir
voUiit: ne boies

nefaria oocct.violarc aute^ rimuit: ne

Ubns nume pompilq:quo8

natus ne facrozum caufc:quaUs i babcbantur innotcfcercnt iuftit inccn


di.cap.;:^q.
f

fe^

d contra inuenimue:ficut ipe


vir oocTiffimus prodidit dc

dcmonce iratos babct:obruit ubi tu'' tum putauit : fcpulcro fuo propiqua rc aratrum poflc no crcdcne. Scnat" autcm cimt rcligionca fozmidaret da-' narc maio:um:Tidco nume aflcntirc cogctur:ilio8 tamcn Ubzos tam pemi
dofo8
efle

nu

iudicauinutncc obtui rur'

caufas nuUo

me pompilq libris tedditad mooo potuitTe

facro;u;
tolerari:

fue iube:nec bumanacuriofitas mul'


to ucbemcnrius
re:fcd

rcm iam pcrdiram q"

nccdignas babitaa que non folu; lcc


te innotcfccrcnt rcUgiofie: fcd faltcm

(cripte rccondercntur in tcncbrie.^aj

flammie abolcri ncfanda moni mcnta:ut quia iam ncccfle cfle cpftia bant facra illa facc toIcwbiUus crratc
turcaufis

enim dicaj^quod in tcrtio buiue operie Ubro me fuo loco dicturum cfTe^ mifcram.Tla; ficut apud cunde; var^ roncm Ugitur in Ubro dc cultu dco:d tercntiue quidam cum babcrct ad ia-'
niculum fundu;:'! bubuUus ciue iu]C ta fcpulcru numc pompil^ tniicm

cof ignoratis

q^cognitis

duitas turbarctur.
>c bfdromantja:pcr quaj
uifis

numa

qutbufdam imagibus

lodifica'

baiHr.cap.;:p^

aratrum

cruilTct

ej:

tcrra

Ubroe

ciue:

3lm7ipenumaadquenuUcs
6i^pbet:nulUj8 fanctus agrs
facc cdpul'

ubi facrozum inftitutozu; fcnptc erat


caufcin urbcm pcrtulit ad prctotem.
2ltillecuminfpcjalTet principia

mittcbatunbfdromantia

zcm

fu6 eft:ut in aqua uideret imagincs

LIBER

deoK: ucl potiU3 ludificarioncs deo^' nu5 : a quibus audirct quid in facris
coftirucrct atqj obf^ua: debcrct
.

crabilts apparet:qu{tl

multa in
.

ipfis

facrie erubefccnda fufcepcrant


illi

2lut

0.6

omnce

nil^ilaliud g>

bomince

mo

genue diuiuatiouie
dicit all3tu:quo

idcj

vmo a pfi9

T ip5 numa: i podea

pftbagoMtti pbilofopbu5 ufii fiiiffe cc'mcorat:ubi adbibito fanguiue cti^


tnfcros perbibet fcifcitari:^

prodebantur quoe tam prolijca tc pozie uctuftas:-! fere oine populi gcn tiu5 do8 imoztalee enfe credidcrat: di
tui

1 talibus

facrie

qdc^ ilU demonee ob-"


fe

necyoma
uident'
artib''

lcctarenrurqui

colcnooe pzo ipfie

tia^grece dicit uocari: que fiuenecro^

mantia dicatur idipfu^ cft:ubi mo:tui diuinare. quibus bcc fiant ipfi uideiint. Tlolo enim

mo!tuis:quoe deoe putanfccerat: 4' bufda^ fallactu miraculozti atteftatio

nibue fupponebit.Scd occulta ucri


dei pzouidcntia factum
pilio
cft:

dicere:

ut t pom-'

ba9

artes cria antc noftri faluatozis


ipfie

amtco fuo illia


illa confitcri

congliitinati arti

aduentu5 in

duitatibus gentiu;

bu6:quibue bydromatia fteri pctuit:


cuncta
pcrmittercntur:t

legibue folcre probiberi:-!: peua fcue-'


rilTima uindicari. ITolo

inquam boc

diccre.foitaftie enij talia turtc licebar.

tiue

tamen ut moziturue inccnderct ca po ^ obJucret admonere non pmit-

t)i9

tam artibue

didicit facra iUa po-

tcrcnturqui nc innorefccrcntmcc ar
tzo

pilius:

quo;j facrof facta prodidit: caufae obruit:ita timuit 7 ipfequod didicit:quarum caufaru^ proditoe li^

quo

funt crura obfiftczeporucriit:

nccftilo u3zzoni6:quo ca

re gcfta funt in noftram

que dc bac memozia per

b:o8 fcnarue incendit.Oluid mibi cr go uazzo illo^ facrozum aliae nefcio

uencrunt.Tlon cnim pcrTunt quod n


finunrur
cf^icei
.

finuntur autcm alto

quae caufae
taturqualee

uclut pbyficas intcrprc^


(i

libn

i!li

babuifTcnt no

dci fummi iuftocp iudtcio pzo mezitis cozumquos abcis ucl afiiigi tatu:uf

utiqp arfifleitt:aut t iftoe uazzonie

ad

cefare5 pontificc fcriptoe atqp cditoe:

patrce confcripti fimilita inccndiflet'

ctiam (^t\ci ac decipi iuftum cft:Ou3 vo paniciofe uel a cultu ucze diuinits tie alicneiUe littcre iwdicm fint: binc
intclligi

O-uodergo aquam cgcflTcritrid


dromantia^
facerct:ideo

eft ej:

potcft:^ eae maluit fenatus

poztauerit:numa pompiliue unde

bf nympba^ t'

inccnderc:qUas poptlius occultauit:

geria5 coniuge^ dicitur babuifleique'' admodu5 in fupradicto libro vazzoie

quod timuit:qui boc aude: non potuit.<lui ergo nec fcliccm i f\x
g> timcre

turo uitam:ncc mooo babczc uultpt "

cj:ponitur.3ta eni^ folent rce gefte

aP

am:taltbu8 facris mozte^ querat etcr

pfionc mdacio;u5 in fabulae ucztt.Jii

nam.-Clui autcm
fupcrftirionem

cum malignis deC

bydromantia curiofiflimuf rcj: illc zoanue t facra dicir. quc in li^ bzis fuie pontificce baberent: t eozuj
illa igitur

nibus non uult babcre focictatem:no

qua coluntur no)riam pcrrimefcat:fcd ueram religionc^ qus

caufae quas pretcr fcnemincm fcirc uoluitjtacp eae feozfum fcriptae fc

produntm % uincuntu: agnofcat.

ciJquodamooo mozifedt: quloo ita


fbtrabcndae

bominum

noticic fepeli

edafcpcurauit.Sutergo dcond tUic tamfo:dide7no]cie cupidatee erant


pfcripre:ut q: bie tota illa tbeologia
ciuilie

etiam apud talea bomines CfC

OCTAVVS

2turelq augafHni de du{^

rufTfcere

unius incommutabtltf 6i cul

tateddliberoctauus.

tumaduitamadipifcenda; ctlam p* mottem bcatam:fed ab illo fanc mul^


t06 uno condiios aicp initiiutos

JbequeftionenaturaUd tbeobgte

ob

cum pbilofopbid e^xellentiozie faetie


diTcutienda.capitulo prtmum.

eam caufam colenooe

pucant.tDi ctia
ueritatis^''
.

fam vauonie opinionem


pinquitate tranfcendunt
tlle

Siquulem

UTU:3TlXen
tio:e

totam tbeologiam naturale^ ufc^

nobiB

op'*

ad mundum iftom: uel eius animam


e)ctendere potuit:ifti uezo fupra

etlanimo mlto
q> crat in fupio-'

omne
:

rum quflionu5
rolutioe 7 fxpli'

catoelibzo^.de
tbcologia (jppe
quarii naturalem uocant
:

anime naiuram confitentur dcum 4 non folum mundum iftum uiftbilcm qui fepe ccli 7 terre nomine nuncupa^ turfcd omncm etiam omnino aiam
fecerit:7

qui raiionalcm 1 inielleciua-'

non cum
fa'

lem:cuius gencrie anutia

qutbudibet bominibusmon cnim


bulofa dl uel ciutli8:boc
trica:uel
cfl

participarione fui luminie


tabilie

bumana e: incommu^

ucl tbca^

7 inco:po:ei bcaia fcccru.^bof

tat

urbana:qu3rum altera iactt dcozum crimina:altcra indicai dc-'


criminofioza
:

pbilofopboe plaiontcos appellatos


a platonc ooctoze

uocabub

dcriuato

omm ckfidcria

ac per

nullue

i{

bec ucl tcnuite: audtuit igno

boc malignozum potiu9 demonujq'


dco:um:fed cum pbilofopbia
latine
cft

rac.t>e boc igitur platonequc ncccfla


ria buic qucftioni

ba^

epftimo brcuitcz at

bendacollatio:quouim ipfumnome
(i

tingam:priu8
precelTerunt.

liloe

commcmorane:^

tncerpretcmur:amo:em fapie
fi

eu5 in code^ generc Utteraru) tempoc

tie

profiictur.lbouo

fapientia^ pzo
c(i

fitemur:-7 fapientia

dcue

pcr quc^

facia funi omnia:ficut diuina auao:i

i>eduo:um pbilofopbozum gcne


ribu6:idcft
ital

tas ucritafcp monftrauinucrus pbilo

co 7ionico

coruncp

fopbus c(t amato: dei. Scd quia rcs ipfacuiueboc nomen eftnon cft in omnibud qui boc nomineglo:iflntuz: nccp enim conrinuo ucre fapicnrie fiit
amatozes quicuncp appcllantur pbi^ bfopbi:profecto in omnibue quotu^
fenrentias q: littcris nolTc potuimue:
eiigendt

auaozibus.ap.^.

Uantum enim

airinct

ad liitc
interce-'
:

rasgrccas^quelingua

tcrae gcniuxm clanoz babctur

duo
:

pbilofopbozum gcnera traduntur

unum italicum q: ea paite iialtc que


qnondam magna
7nunc
grccia

queftio

ifta

funtcumquibud no indigne traciciur. Tlccp cnim boc

opere omnee

omnium pbilofopbo:u

ranae opiniones rcfiiiarc fufcepi: fcd eae lantum qucad ibeologiam pcrti^
ncni:quo uerbo grcco
ftgnificariinicl

grecia nuncupaia inde lerris : ubi nominaiur. 3taltcum gcnus aucto:cm babuii pyibagoram

eft:altcrum ionicum

famium.a quo etiam


pbilofopbie

ferunt ipfum
.

nomen

e):o:tum

Tlam

ligimue dedminitatc rationcm fiuc f

cum
qui

antca fapicntes appcllarentur:

monem.ncc eae omnium: fed eo:um tanium qui citm t cfCc diuinitaiem r

mooo quodam budabiUs ude


(c

aUjs purftare uidcbanturiftc inKrro'

bumana curare confentiant:non tain

gatue quid profiterefpbiiofopbuj

LIBER

cfTc

rcrpondir.i.Hudiofum ucl ainato

remfapicnncquoriiam fapicnrcm^'
fircri

riam dt qaa omnia ^errt: fcd eay tf(t comporcm diuine ranonis : Imc qua
nibil er eo
ccfTu audiror ciue

azzoganrifTimum uidcbarur.3o
ftj(r

mci ucro gcncrie pnnccpe


mikfiustunus
lUozii^

rbalca

ftm pofTct.ilna):ago:e fuc arcbcbus cns ipfe


(c

fcprcm q appck

dc parrtculie inrcr

diffimdibue qb"*
ira

lan funr fapicntes.Scd lUi fc^ lure ge


ncicdiftiugucbanr':7 quibufda pccp'

fmguia quct^ ficrcnn

omnia coifta

rcputauit:urinc(Tccna mrcjdiccrcn

ad bcnc uiucndum aaomodans. 3ftc aurcm tbalce ur fuccclToted erta^ ^pagarcr rcrum naruram fcmrarus
tis

fuafq? difpurarioncs lirtcne

mandas

cminuirrmajrimecp admirabiUf cjrritit


cp

que cojp^a difiimiUa idc illas pniu-' las couingeoo i difTipaoo agcr ota. Socrarcs buius difciprs fiiifie pcrbi' bcrur mag: platois:propt quc bnuii cdaa i(ii recoUii.
t>cfocrarica difdplina.cap.iq.

aftrologx

numcns comprcbenfis
ec

dcfccrus foUf 7 Uinc crii pdicc poruir.

3lqua ramcn purauir rcrom


ipfuqs

prind
f

pium:7bincomnia clcmcnra mundi

Ocratcs ergo pmus univfa pbt

mundum

7 q in co gignunrar

cpflc.Tlibil

autcm buic opcri q?

mu

00 confiderato
cclTu

ta mirabilc afpicimus

lofopbia ad (ozzigcoce ccmpo ncnoofcpmozce mflcrilTc mcmorat: cumante tiUimomncs magis pbyfi''

q: diuina mcnrc prcpofuir. "buic fuc^

d8:id

cfl

naturalibus rcbue pcrfcru^

anapmadcr dus auditot: mura uircp dcrcrum narora op;nionC3.Tlo

tandis opcram

marimam impendc^

cnim cx una rc ficur rbalce cj: buore: fcd cr fuis proprqe pricipqs quafcp ree nafa purauir. <luc rcrum princi'
pia finguLap d^c ncdidir infuurati in

nnr^Tbn mibiautcm uidcxtjr pofTe ad Iquidum colligi umim fccratcs


ut boc fjccrrcciio rcrum obfcuraruj: 1 inccrrarum ad aliquid approbaruj 1 ccnum rcpcricndum antmum inic'' du;quod cfTcr bcarc virc rccifTaruj: proptcr quam u-ram omnium pl; ilo''

numcrabilcB
cunq^ in

munoos
:

gigncrc:?
eofcp

quc

cis oiiunrur

munoos
mane

mooo

difloluirmo ircrum gigni c^fti

fopbo:um muigilafTc ac
dcrur
ir dufbaa:

laborafTcut'
fn

mauir: quanra qmfcp ctatc fua

3ln vero

m dc dlo

porucrit:ncc ipfc a'iquid diuine mcnri

quida^ bcniuolctius fufpicjntu::ncU

rcrum opcnbus rbuens.^ftca' narimcncm difcipu'um i fucccffojej rcliquir:qui omncs rcrum cauias mft niro acri dcdit:ncc oos ncgauir autra cuir:n6 ramc ab ipfie acrcm facrum:
in bis
f5

barimunoos

raicnis cijpidirari>ii

ammos k crtendc in diuma ccnjn q^


Doquickm ab ds caufas rcr ndcbat tquiruquae piias arc^ fdmas ri mft t vnius ucn ac fummi da uoUmrate ce
crcdebar.Uri no cas putabat nifi mu dara mcnrc polTc comprcbcndi:7 loo purgandcbonifmo:ibus uicecefcbac inf^andum:ur dcprimcmibus Ubidini bua croncrarus animus naturaU ui' go:c m ctcma fe aitolcren naruranqj inco:po:a i icommutabiUs luminio ubtcaufcomniumfaaa^z naruram^
flabrifcr

ipfoe et acrc o:ros crcdvdit.3lnajRi

goras

i5o dns auditoj barum rcrum omnium quas uidcmuf t(fecro:c duu num animum fcnfin i dirir qc ifmita

matcria qoc coftarcr dilTimiUb'* inrcr fe parncuUs rcrum omnium gcncra

pro moduUf t fpcdcbue propn^s


gcr.cs

fiti

gulj ftcrcfj aio facicnrc diuino. >tO'

quocp anapmcnif alrcr auduo acrcni quidcm dijcir raum cflfc matc'

uiuurr inrclhgcrtc
.

pumaie

cofpuct

^ri3t

cum lam

ipcritoai}

OCTAVVS

ftultiriam fdre fe aliqu{d

opimntin:

gem'o mirabtli longe fuoe condifdpu


lo8 antciret:parum

tmm m ipfifmoulibuf

queftionib":

tamcn putans

p-'

quo tom animu itendifTe videbanvcl


confelTa ignoratia fua veldifTimrata
fcietiatlepozc mirabili dilTercndi

ficiende pbilofopbie fufficere feipluj:


flc

focraticam difcipUnam^q^longe la^

i a^

tccp potuit

pcrcgnnatus eft:quaqua''
alicuius nobilitate (cien''

cutiffima urbanitateagitalTe atcp uer

ucrfum eum
tic

fafle.Unde i concitatis inimicitqs ca


luniofa criatioe

percipicndc

fama rapiebat . 3taC0


quecunc^
ilUc

damnatue mote mul ctatus efl.Scd eil poftea illa ipfa que publice damnauerat atbenicnfium uitas publicc lupt:i duos accufatoea
ucrfa:ut

1 in egf pto
inde in eas

didicit

ma
:

gna babcbantur arcp oocebanrur


italie

&

partes ucniene

ubi

eiu9 ufcpadeo populi indignatioc co^

pftbagotcozum fama celcbrabatur: tjccjd italicc pbibfopbtc tuc flou:bat:


audiris emincrioribue
facillimc

unue coiuj opprclTus i mul^

m ea ooctonb"

ritudinc operiret:e)cilio aut volutario


fltcp

compjcbedit.t q: magifl^j

pcrpctuo

penam fimilem

al^

cua

focrarem ftngfaritercUltgcbat^eu^ lo'

dct.Xa preclara igitur vire mo:tifcp fama focrates Hiquit plurimoa fue
pbilofopbie fcrtatojce^quo^ ccrtatij

quentcm fac in omnibus Pmontbue fuis fadcn8:eria illa que ud ab aUjs


didicerat:vripc q^ta potuerat itelhge^
ria uidcrat:cu illiud

ftudium

fuit in

qucflionum motaliu^

lepozcr mozaUb''
cii

difccptarione ucrfari:ubi

agifdcfum

difputationibua temperauit.^taq^

mo bono quo ficri bomo bcatus pot.


<luod
i

focraris difputationibus dii

ftudium fapicnrie in acrionc t contem pbrionc ucrfcf^unde vna parf eiue ac


riua:aUera conteplatiua dicipotcfl:

omnia mouetiaflcrifdclVuit^quonia non euidcntcr apparuit quod cuiqp


:

quarum acriua ad agcndam


efl

vitaj id

placuitindefumpfcrunt:? ubi cuic^

rifum eft nisauremboniappcllatur: quo ^(cp


diucrfas intcr fe focratici de

conftitucmnt fincm boni.fi

ad mozes inftirucnooe pertinet:cd teplariua autem ad confpiciendaa na


ture caufas i ff cerifTimaj vitatej.So

cum perucnerif bcatue efl.Sic autcm


ifto fine

fentcntiaf babuerunKutquod uijccrc


dibile eft

memorat. jbftbagoras vo magis contepbriuc quibus potuit intcUigcntieuiribus in


crates in acriua ejcceUuifle
ftitifTe.lSroinde plato utriiq3

uniue magiflri potuifle face

iungcn

fcct3tote6:quidam

fummum bonum
ariftipp":

00 pbilofopbiam perfeciflc laudatu::


quaj in tres partes diftribuit.Unam morale quc majric in actionc ucrfat': flUeraj naturakm quc conteplattoni
deputataeft:tertiamrarionalcm qua

dTe diccnt voluptatej^ficut

quidam
altj

uirtute^ ficut antif^bcnee: (ic

atquealq aliud arcp aliud opinati

funt:quof comeorare longuefl.


)c precipuo intcr difapulof focra
ris

ueriidetcrminatura falfo
utricp.i.actioni

-ClueUcj
fit

i contempbrioni

pUtone:qui

omnem

pbilofopbii

necefTaria:ma;cime

lamc conteplario

triplici parritione

dil^npt.cap.tiq.

pfpecrionem

fibi

uendicat ueritarie.

3deo
f

ba tripamrio non eft contraria


omne

d inter difcipu loe focratis no

illidiftinctioni:qua inteUigitur

quidem imerito ejxellenrifTima ploria claruit:qui omnino cctcros ob


fcurarcf plato.Otui

ftudium fapienrie in acrionc i conte' pbrione confiftere. Ouiid autc tn bis


ucl dc his finguUs parribne pbto fen ficM cft ubi fincm omnium acriomi:

cum cfTct athcnie

Ob boneflo apud fuos bco natusiT i

LIBER

ttbi'

cas omntum natum;2:ubi lumcn omntutn rahotm cfTe cognoucric ucl


crcdiclcru:difrercnDo cjrplicare 7lon''

3 ffgo plaro dd buifls imirato


zcm:ccgnitozcm: amatozcm di^
fapicntcm:cuu}8 participatide
cfi

px. cfTc
fit

gum cc arbirro:'! teme cfTe affirmldo


narbitroXumcmmmagiftrifui
fo'

bcatus: quid opud

difcute cete"

ro9:quozum noUinobis
tbeologta
illa

q> iftcpropi'

crans:qucmfacitin fuis volumibus


difputantcm notifTimu mo:c difTimtt
landc fcic ucl
tat:qj

acccfTcrunt.iCcdat igttur cis

non folo

fabuU>fa dcoium crimi

opmiote fuc fcrua:

affcc

nibus oblectans animos impto:um:


ncc foUim etiam lUa
ri
ciuilis

i illi ipfc mos placuit:factum e

ubi tmpu''

ut criam ipfius platonis dc rcbus


gnis fcntcntie no
Bj: bis
facilc

ma

dcmones tcrrcflnbue gaudqe dedi

pfpid pofTmt.

t06 populos dcozum nomtne fcduccn

tii que apud eo; lcguntuzrfiue quc di^it fiuc quc ab alqs dicta ee na: rauit:atp confcripfit quc fibi placita uidcntur.qucdam comcorari i buic

tc8:bumanoe crrozce tanquam fuos diuinoe bonozcs babc volucrunt:ubt ad fpcctanooe fuozum criminum lu" 009 cuftozce fuoe tanquam fucuani''
tatis adminiftratozcs

opcri infcri opotct a nobis ucl ubi fuf

babucrunt:ubi
fludiie

fragatur religioni ucre quam fidef no


ftra fufcipit ac dcfcndit:ucl ubi ti uide

pcrcos ad fuum cultum


tabiliozcs

imo"

difTimis alios cjrcitantce: i fibi dclcc'

tur cfTccontrariu9:quantum ad

iflaj

luoos de ipfis fpectatozib"


.

dc uno deo i pluribue pcrtinctqucflt onem:qucm proptcr uitam qttc pofl

ejrbibentcs

Ubi fiqua vcUit boncfta


fibi

gcruntur in tcmplts cdiuncta

tbe

mo2tcm fotura cfl ucraciter beatam:


colcndum
cfTc catbolicc

atrozum obfccnitate turpantur:7quc

rcUgionie

aP

rit difciplina.

foztafTis cnim

quipla^

cun^ turpia gcruntur in tbcatrie: co parara fibi tcmpbzum fcditate lauda


tur.tc3 quc varro er bie facns qua
fi

toncm cctcrie pbilofopbts gentiu^ lo


gercctcqj prclatum acutius atqj vaci

ad fclum i tcrram rcnic^ moziaUu


illis

fama cc lcbziote laudantur:altquid tale dc do fentiunt:ui in ilio inueniatur i caufa rbTi(lcndi:t ratio intcUigcndi: 1 0!oo viucndi.O-uotum trium un05 ad na-' ruralcm:altcrum ad rationalcm:tcrtJ umadmoralcm partcm intcUigitur pcrtinc.Si cnim bomo ita creatus c: ut pa id quod i co pzcccUit:attigat ad

us

intellejrifTe

atcp fecuti cfTc

femina i actus intcrpretatus cfl:quia


nccipfa
ritibos figntficantur que

ipfeinftnuareconat:? idco vcritas co

nanre5nonfcquitur.tfiipfa

cfTcnt:
il

tamen animc rationaU ca que infi-a

bm nature ozdine conflituta

funt:

dco fuo colcnda non c(Tcnt:ncc fibidc


buit prefcrre tanquam dcos: cae rcs

iUud quod cuncta prccdht

id e unii

ucrom optimum dcum:

fine

quo nlla
iflruit:

natura fbTtlltt:nuHa ooctrina

quibue ipfam prctuUt vcrus de: i ca quc numa pompiliuf re vcra ad facra ciufmodi pcrtinentia fccum fcpclicn' oocurauitabfcondi: aratro cruta
fcnatus iiUTitincedi.

nuUus ufuf cjcpcdit^ipfe qucratur ubi nobis omnia funt fccura:ipfc cernair
iib:

3n co gcncre

fot

ctiam iUa:ut aliquid de fufpiccmur


fcribit
:

numa mitios

nobis ccrta funt omnia:ipfc diU"

que alejcander maccoo

gar.ubi nobis rccta fut oia.

ad matrcm:fibi a magno anti"

fhtc

facrozum cgfpriomm quodi Iro


vel ctiam bcr'

0.5 dc tbcologia cil platonicis potif'


fimu dtfceptadd fit: quo?^ opioni oiu pbojt poftponcda fint oogmata.c.r.

ne patefaaa:ubi non picus i faunue:

1 cncas 1 romulue
cules

1 cfculapiue

libcr

fcmcU

OCTAVVS

narus t rfndaridc fratrcs:? fiquos a


ipfi ctia

UoB dc mo:taUbu8 pro dqs babct: f; maio:c6 gcntium dq:quoe n ccro in tufcubnie tacitis nomi>us ui dctur attingc.3uppif:iuno fatumue: uulc3nue:udla:7 alq plurimi : quos Varro conatur ad mundi partrs fiuc
clcmta tranffcrre:bomine9
fuifTc

tabant.^boc aot in confpcctt talis co gitationis iam no cfl co:pu8:fcd fimi

Utuoo coq70zis.illud aut undc uidcf i

animo bcc fimilituoo

cozpozis ncc co

pu8cftnccfimilituDOCo:po:i8:Tude uidcmr atcp utru pulcbra an ofozmif


fit

iudicatunprofato

eft

mclius

q> ip

pro

faquciudicatur.t)cc

mcnsbominis

duntur.Ximes.n.t
mfftcria pctes

illc

quafi zuclata
:

ipfa rationalis

admdet alccadru ut

uticp cozpus

CU5 ca matri confcripta infinoaucijtt:

ris fimilituoo

animc natura cft: q non e(t:(i iam illa cozpo^ cum in animo cogitan-'
:

flammis iubcat concrcmari. Tlo folu crgoiftaqueduc tbcologic co'tinent


fabulofa.f.7 duilisrplatonicis pbilo'

tis afpiritur atc^ iudicatur

ncc ipfa
:

co:pus cft.Tlon e crgo ncc tcrra

ncc

fopbis ccd3nt:qui ucrum dcu i rcruj


Buctozc:-! ucritatis tiiuflratoicy.i

qua:necacr:nccignis:quibu9 qua^' tuoz cozpozibue quc dicuntur quatu^


01 elcmta:mundum cozpo:cum uidc

bca

titudis largito:e cflc dijrcrunt: f^ al^

mus cflc compartum."lSo:> (i noftct


animus cozpus non cft:quomooo 6s crcato: animi cozpus cft/ cdant cgo

quocp pbilofopbi qui coporalia nafc ptincipia coipozi dcditis mtibus opi'' nati funt:ccdant bis tantis i tanti dci
cognitozibus uiris^ut tb:slcs
i

1 i(ti ut dictum e platoiris^ccdant i


(i

il

bdoze:

quos quidcm puduit

dicc

dcu

cop**

flnapmcncB in acre:ftoici ini^c.cpi'' curup in atomi6:boc cft minutifllimif


co!pufculif:qHC ncc diuidi ncc
fctiri

cflc:ucrutame eiufdem naturc cuius


lUccft

animoB noftroe

ce putavunt.

q'

3ta non cos mouit tanta mutabritas

unt.tquicuncp alq quozum cnume rationc immorari non eft necc(Tc:fiuc


fimpliria fiue coniuncta cojpora: fiue vita carcntia finc uiucntiarf^
tri

animc:quam

dei tribue ncfas

eft.

Sj

dicunt co:po:e mutatur animc nata:

nam pcr fcipfam incommutabilis cft.


Tbotcrant ifH dice co:po:c aliquo uul

copo-

cim principiiJcp zni ci dijccrut.Tla quidam cozum a rcbus non uiuis rcf
ra
uiu-iB ficri poflc crcdiderunt:ficut cpi
curci.

ncratunnam per fdpfam inuulncra' bilis e."l!^rorfus quod mutari no po^


teft:nulla re potcft.Jlc

pcr boc

q>

cor^

uetia

Ouidam vo a uiuctc qdam ui' qdam non uiuctia fcd tamcn 3


:

porc mutari poteft:aliqua


tcft.

re potcft:-!

idco incommutabile rcctc dici

non po

cozpozc cozpozca.
id e cozpus

Tlam floiri ignem unu^ ejc quatuo: clcmtis

quibue uifibilis mundus bic conflat: 1 uiuercm i fapietcm i ipfius muudi fabricatozcm:atcpomniu qucfuntin
co:eocp

t>c platonico^t fcnfu

ca ptc pbie:

q pbffica nominatur.cap.vi.

omnino igncm

cfle

dcom pu'

3dcrot crgo

taucrunt.^bi i ccteri fimilcs cozuj id

i(ii pbi:quo9 cc&Q n immcrito fama atcp gloria p^

folum cogitarc potucrunt:quod cum cis cozda co:nm obftricta camis fefi' buB fabulata fiit.^n fc quippc bebat quod non uidcbant:'r apud fe imagia
bant'quod fo:is uidcrant:ctiam q^oo

lafos uidcmus:nullu5 corpus cflcdc om:7 idco cuncta corpora trafccndc^

runt qocretcs dcum.Uidcrunt quic^

quidmutabilccft;noncfle

fummum

non u(debant:fcd tantummooo

cogi

dcum:t ideo omncm animam muta' bikfqp omnc9 fpiritua tranfcenderiit

LIBCR

eo quod

amattuc^ Tfummumbo^
eum bcarnm mfi mt
aiit

quod notum eftdet mantfeftum


ill.6:68
bilia

eft 1

num

amat:quie

uerum ac fummum botium plato didt dcum. Undc uuU cflc pbibfopbum amato rc dcimtquonia^pbilofopbta adbe atam uita^ tcndit:frucn8 60 fit bcat"
ferrimus ncgat.-^^pfum

enim iliis manifeflauit.^nuifi enim eiu8 a conlUtutione mtidi: p ea que facta funt inteliccta confpici untun fempi6ta quoqj uirtue ciue 1
diuinita8.t ubi atbeniefibue loqns:

cum rcm magnam de deo di)ciflct:7 q


a paucie polTet intclligi:q;' inillo uiui^

qui dcum amavit


pbilofopbi dc 60

0.uicun^ igitur

fummo 1 ^o ifta fe^

mu8

moucmur n fumus:

adiccit

(mmt:q>i iruj czcatarum fit alfccid: 1 lumc cognofcedarum:7 bonum age

ait ficut

uit fane etiam ipfos in

1 ueftri qutda; dt^crunt.tlo qutbue crrant

dnmm.q^ ih illo nobis principium fit


nacure:t ueritas ooctne:'? fcliatae ui
re fuic platonici

caue.Ubi cnim dictum cd : q? pcr ca que facta funt 68 illie manifeHauit itt
tcllcctu confpicienda inuifibilia fua:
ibi

accommodatuis nun
fiuc

cupet':fme quodlibet aliud fcctefue

etiam dictum

cfl

non

illos ipfti

de

nomcn impomint:
runt
qut

tantummooo

umreac colutlTc:quia ^alqe idb" qui


bu8 non opottcbandiuinoe bonozcs illi vni tanrum debiros dctulerut:qin cognorcctcs dcum non (icut dcu5 glo
rificaucrunt aucgratiae cgerunt: fed

(onici generi8:qui in eis prccipui fue^'


ifta fcnferint:ficut idcm plato: T cum bcnc intcllcxerunt:fiucctiam

italici

p:optcr pytbagoram 1 pytba^


fiiie irt

gozcos:! fiqui fozte alq ciufde


id

euamicrunt

in cogitationtbue futs:

idcm fucrunt : fiuc aliarum quocp getium qui fapicntcd ucl pbilofopbi
babiti funt: atblantici:libfci.egfptq:
indi:pcrfc:cbaldci:fcftbc:galli:bifpa''

obfcuratum eftinfipiee co: co:u5.bi^ ceree enim fe fapicntee cfre:ilulti facti


funt:7immutaucrunt gloziam
ruptibtlie dciin fimtlitudincm
inco:''

imagi

ni:alqcp zpiutur qui boc uidcrit ac 00

nis co::uptibiii8 bominis:? volucru:

cuertnt:eo8 oirid ceteris atiponimus:

1 quadrupcdum:a ^petium:ubi 1 ro^

eofc^ nobis pzoptnquiozce faremur.

manoe 7 grccoe 7 cgfptioerqui 6


ptctic

fa^

Ctaiuie enim bd cbnHianue


foztc notfi igno2er:ncc

littcns

nomincglo:iati funt

fecit

intelU

tin cccraflicis a-uditus:platonico:nnt

utrum duo gc
greca
fciat :

ncra pbilofopbom^
tatii ita

c):titerit i

gi.S; de boccumiflie poflmodum difpntabimuB.Jn quo aut nobie con fetiuntde uno deo buiue univfi auc
to:e:qui

lingua ionico:u5 1 italico:um

non folum fupcr omnia

cot

furdue

c(i in

rebua bumanis

pora einco^7o:cu6:

vum eriam fupcr

ut ncfdAt pbilofopbo8 ucl Hudiu^ fa^


pictic:ucl ipfatn fapicntiam profitcri.

jCauet C08 tame qui fcciidu clcmcnra

omnce antmae t'ncouupnbilte:pnnci pium noHrumilumcn noflrum: bonu nofh-um: tn boc 1 eoe 7 ceterie antc
ponimue.
Ouefitinterpbilofopbicad artes
religiofi e^celletia cbtilliani.cap.)c.

buius mundi pbilofopbanrunnon

fe

cundumdcu5 a quo ipfc factus c mu'' duB.admonctur enim preccpto apo^ ftolico:fidclitercp audit quod dictum
ett . Cmetc ne quie uos dccipiat pcr pbi'ofopbia3 1 mancm fcductione fe^ cunduj clcinta mundi. Oeindc nc om nc8 tales ef(c arbitretur:audit ab eo'

n
nc no

Jecfilfaeeo^jcb^iflian^ignoaf

vbi8 que no dididt i difputatio


uttt':

ut ucl naturale lartnc

uel

dcm apoHolo dici de quibufdam:

(|a

f bfficam grece appeUet eam partcm

OCTAVVS

(nqu<i'(Icirtqu(ricioucnamre

tna&f:
qrtt'

ta tcmpotu; ratto que cbronica bifto

^rauonalefuielogiamm qua
t moralcm ucl etbicam in qua dc

riaconrinctttr:platonemindicata

tc''

qnonam mooo uoitae percipt polTlit:

po2 quo propbetauit bieremias

ccn''

mo

rib" ajit;bonorij(^ finib'* appetcndif:

tom fermc annos poftca natu; fuilTe. <lui cum octoginta t unum uiplTcc:
db anno moitis
eius ufcp
rej:

malo^ uitandi0:ideo nefcit ab uno


ttcro

ad tcmpua

deo at^ optimo:t naturam no^

quo ptolemeua

egfpri fcripturaa

bia eflTeiqua facti ad eiu9 imagine fu"

propbericae gentie bebrcozum de iu

maeii ooctrinam qua eum nofi^ no^


uerimue:? gratiam qua illi cobereoo beati fumue.^bec itac^ ca e(l cur i(\od
ceteris

dea popofcit:T pcr fcptuagmta uiros


bebreoe : qui eriam grecam linguam noueranninterpretandae babedafcp
curauic:3nniferme repiiif fqtagmta.

preferamuetquiacum al^ pbi


rcrum
caufie:

bfopbiingeniafuafiudiacp cotriue^
rint in rcquircndis

<luapropter

i illa

pegKarioe fua

pU

74
eS'-

to necbicrcmiam uidere pocutc: caco

nam elTet modus difccndi atcp


di:ifti

uiuai

encc defunctum: ncc eafdcm fcriptas


legerc

deo cognito repcrierunt ubi

que nondum fuerant in grcca^


quia fuit acerrimi ftudq:ficuc
ita

(aiti caufe conftitute uniuerfitati&:

linguam tranlkte qua Hlc pollcbat:


nifi fotc

1 lu^ perdpiendc ueritatia:'! fone


uentis felicitatis.Sine ergo
nici fiue
ifti

ui^

plato

cgfpriae

iftae

p interprcte didi^
:

quicunq?

ali^

quarul^ getiu

cit:non ut fcribenoo tranfferreKquod

pbi de deo ifta fcntiunt nobifcum fcn^ tiunt.Scd ideo cum pUtonicia magif plac uit banc caofam agcrc:quia com funt lirterc notiozce.Tlaj t grcci quo

ptolemeue pro ingenri beneficio

qui

rcgia potcftaccetiam rimcri poterat

mcruilTc perbibctur:fcd ut colloqucn

00 quid
illa

conrincrent

qoantum capcrc

rum lingua in genribu premincneaf


magna
rini

potuilTct addifccrct.boc ut cpftunet

predicatione celebrarunt:t la
ej:ccllcntia uel

fuadere uidentur indicia: q' Ubcr


fic incipit.

pcrmoti earum ucl

gencfcoe

3n

principio fedt

glo:ia uel gracia:ipfae libcntiua dtdi

deue

celo

t tcrrl:terra autcm crat in^ i fpiritue dei fcrebat'


aiit

ccrunKatcp in nim eloquiii

tranffere''

uifibilie

i incompofita:? tenebre erat


:

00 nobiliores clariotefcp fcceriit.

foper abflTum
fupcr aquae.

3^ timeo
illo
.

plato

que

Undc plato eam


pinquauit.cap.)n.

intcUigentiaj

tuerit acquirerc:qua cbnftiane

pc fcie ^

lib^ de mundi conftiturione confcrip


fit:deum dicit in

opere tcrram p^

mo i^nccp iunpilTc
ergo bec fcntcnria
militudiuc3

ZDanifeftum

cft

flutem q> igni tribuit ccU

locum . "bet
illias fi^
eft in

'JrantarAatemqaidm nobie
in cbtifti gratia fociari:co

quandam

audi^

qua dictum

pncipio
illa

nnt uel lcgunt platonem dc deo ifta fe fifle:quc multum congrucre viiari no
ftrereligioniB agnofcunt.

fedt dcue celuj 7 terram. >einde

duo media quib'

incerpoficie fibimct

Undenon'

bec e^ctrema copularcntur:aquam di

nuUiputaucruntcumquanoo prepc in cgfptum bicremiam aodiftc^pbe-'


lam.ucl fcripturae propbcricas in ea

dt 1 ere3:uiii putat'
fcripium
eft:

(ic intellqrilTc

q6
fu

fpiritue

dd fercbatur

per aquas.-p)arum 4ppe attedes

quo

dem pereginarionelcgi(Te:quo:um 4' dem opinionem in qutbufdam libris


mei9 pofuuScd diligentcr computa''

mou;
tur:

folcat illa fcriptura

appcUare

fpiritii

dd:quoni3 1 aer

fpiritus dici

quatuot opinatus elcmenta loco

URER

illo

indc

commcmoraca aidcri potcft q> plato dicit amato:cm dct


flagrat
:

fec
efTe

ctteris glotiofiotce ilUiftztoicfc^

babe

tur:intantum aU|s prelati iudtao po


ftcro2U5:vtcii anflotcles

pbilofopbu^mibil

fici illis littcria

fa^

pLuonis di^
fn

cna

t majcime illud q6 7

mc

fdprs vu-c]cccUcti8 ingenq 7 cU)quio


platoni
ciU;

plunmu addudt:ut pcne anctiar pla^


tonc5
iUo:}i

quidcm impar.fed muUos

Ubrorum

qcpcrcuj fuilTe:
ita

fupcraneicum fcaam pipateticaj

quod cum ad fancrum moffe

vba

condidiffct^g^deambulanB dtfputare
confucucrat: plurimofcp difcipfos p*
clara
to:e
i

dd per angelum pcrfcrantun


rcnti

ut quc^

nomcn eiu9:qui cii pcr populum bebreu q: cgypto Ubcradum rcfpondeatur. go fum qui fu^: i dicce filqs ifraeU
fit

quod

fama cp:elIce:viuo adbuc pcep'


fua befun cogrcgalTet.^poft mo
jccnocratce dilcct" eius difcipf

gcre prcapicbat ad

tcm vo pbtois fpcufippus fowris a*


fili":'!
i

qui

cft

mifit

me ad u08:tanquam i eC
quc mutabilia
facta fut

fcbola; cius que acadcmia uocabat'

comparatione qui ucrc cfl q: incomu


tabilie c\\: ca

cidcm fuaelTifTenf :at(p ob boc 7 ipd

non fint.Uebemcntcr boc plato tenu it 1 diltgcntiflrimc commdauit.t nc fcio utru boc ufpiam rcperiatur in U bns eo!um qui ante platonc^ fucrat: nifi ubi dictum cft ego fum qui fu^: t dicce ds qui eft mifit me ad uoe S5
.

1 COU15 fucccfTores acadcmid appclU rcntur:reccntic:ee tn pbi nobilifTimi quibuf plato fcctandue placuitnoluc runt fc did pezipatcticos aut acadcmi
cog fcd pIatonicog.jcquibuf futual

dc nobiUtati gredrplotin^iamblicus:
po:pbfn''
.

3n utratp

aiit lingua.i.i:

undccdc^illeiftadidiccritifiuc prece^

greca 1 Ujtia:apulcius afer


tonicug nobiUg.Scd bi

cjrnrit

pl

dentium cum ucterum Ubri9:fiue potiudquomooodtcitapoftolue:q2 qd

omnce 7 ccU

riufmodi7tpfcplato:dtJ9 pUirisdTc
facra facicnda putavunt.

notum efl dci manifcffum

cftin lUie.

deu9 eni^ iUis manifefbuit:(nuifibria cnim au9 a conftitutionc mundi:p ca que facta fut inteUata confpiciuntur: fcmpitcma quocp cius uirtus t diui'' nitae non unmcriro me pUtonicoa pbilofopbos elcgiflccum qmb" agaj

>e fcntcm platdis:

qua diffiniuit

dcoe n cflc ntfi bonos: amicofcp tu.cap.^.

vtw

q
boc
cis

0% crgo
ns
tii

a nobis 7 in alqs

mf
i

quod

ifta

qucfhonc

quam mooo fu^

reb" magnifcp dilTcntiant:

fccpius agitur de naturati tbeologia:

q?

md pofuuq: neq? parua f


cuUum

utrum proprer fclicitatcm quepoft moztem fiuura cfhuni dco an pbnb'' facra faccre opo:rcat.11am ut^ unus
dcus an plurce propf buius
vite

cft:7indenuncqucftiocf> primti ab

quero quibus dqe tftum

fmc

cjcbtbcndum arbirrcntur: utrum bo nis an maUe^an 1 boms 7 malis.Sj

bona colidi:

fatis

ut

ejciflio

e;cpofui.

de boc babcmus fcntenriam p\Aton\f djccnns omncs dccs bonos cfTe: ncc

<luod cni platoici lic;


deo
bii

de uno vo

fcnferinnmultia

tit

dqs facra

fadenda cenfucront.cap.^'.

omnino vIUwi deo:um malum. onfcqucn8 eft igitunur bois bcc bibcnda tnrcUigantur.Xuc cnim dqs c^ibcntur : qm nec dq crunt fi boni
cfTe

09 (Jppc bos porifTimu ekgi: d qm de v^o dco qui fedt cclu5 1 tarrm quato mcUuQ fenfcrot : mtfl

nonenint. "boc ftita eft:nam de dqs quid aUud dccct crede,' 3Ua profecto

jMcuaturopinio:quanonnoUi put^t

OCTAVVS

dco9 malo facrof placanoos ee:ne

boneftoa t uirtutibud fapietio


nefas babet.

d (o^

ledacbonos aut \it aituocni; iuocan^ DOB.JJOali aut nulU funt dqrboia po^ 10 dcbuua ut diit bonot facrozum cH dferedus.0.u( funt crgo ilU cj luoos fccnuos amanncofcp dminis rcbus
adiangi i fuis bonoabuf flagitant cj: biberi:quomm uis no eof indicat nul
lo8:fed
ifte

doe arbitrantunaUterq^ de uUo 60^


fentirt

ibeoptoneeo^qutratioales atas

tHu genef ee di^ernt.i.i dqf celeftib'':


ideoibus aerqe^Tinboibusterreis.
cap.piq.

alfcctuf nimiru^ idicat

ma
e

lod.^Oiuid enim de ludis fcenicis pla'' to fenferit


cp

36ponut8 !quiut:attcnte igitur

notum eft:cu5 poaaf ipos tam indigna deomj maieftate attp


pelUoos.Ctti funt igitur if^
.'

animalium i quibue
lie tripartita diuifio

atidiamue.Omnium inquiunt eft anima ratioa


cin deosrboies:
locu tc^
.

bonitatc carmina c6pofu<rant:cenfet


ciuitate

democs

t>ij e;ccelfifTimum

dq:qui defcenicis ludis cum ipfo pla tone contendunt 3Uc quippe n patit"

nent:bominc8 infimu^^demonca me^

diom.Tlam deo:u5 fcdes in ccbeft:

6o9

falfis

crimintbuf infamari:ifti

eif

bominum in tcrra:in aere dcmonu^.


ita etil naturai^^^lbroinde

dcm cribus fuos bono:cf celebrari iu bcnt.i>cmcp ifti cum cofdem luoos i^
ftaurari precipercnt:pofcente8 turpia

Sicut eie dmcrfa dignitas cft \oco^: dq funt bo mibus dcmonibufcp potioKs: bomi"
nee ucro infra 6oe 1 dcmonee confti'
tutifunt
:

maligna geftcrunt.

Zuo

latino aufe^

rentcs fiUum:i imittcntcs

mo:bu5
.

ap

ut clemcntotum ouiinc

fic

co:umabnuilTetimpium:eucp

mob
3fte

cUffcrcntia

mcrito:um.C>eone8 igitur

rctrabcntes cn uilTa complcflfet

autem illoe nec ta^ malos timooe pu


robur CoftatiftTc retme8:omnc8 poctarum facrilcgas nugas quibue ilU pcr immunditie fo
tat:fed fue fcntcmie

qucnadmodum dqs quibus inferiud babitant poftponcndi:ita bo


medij
:

cictatcm oblectantur:a

popub bene i
.

minibue quibue fuperiue prefcrendj fiit . "babcnt enim cum dqe comune^ imo:taUtatem co:po:um : antmo:um aatem cum bominibus pafTiones

ftituto rcmoucrc non dubitat "bunc autcm pUtoncm:qucm iam infecuoo lib:o commcmoraui: intcr fcmideos labco ponit. 0.ui bbeo numia mala

O.uapropternoneftmirum
fi

inqtttut

etia^ Utoo:tt5 obfccnitatibud

x poe^

tarumfigmtid delectantur qiiquide^ 1 bnanis capinntur affectibu8:a qui^

uictimts crucntif atcp buiofmodt fup

pUcationibus placari epftimat: bona

ucroludtsitaUbus quafiadlctitia; ptmetibus rcbue.Cuid cft crgo q^fc-' midcus plato no fcmidcis fed deis i boc bonis ilUi oblecpmta q: iudicat turpia tam conftantcr audct aufcrrcif quifanc dq rcfelbnt fentcnna^ labco nis.nam fe i latino no lafduoe tantit
ato^ ludtbunoo8:fed et fccuos terribt

bus dg longe abfunt 1 modis omni^ bue alieni func.]c qno coUigitur pla tonem poetica dcteftanoo 1 ptobiben 00 fiLgmcnta:non dcos qut omnee bo ni 1 e)ccclfi funt priuaflfe Uioomm fce^
nico:u5VoUiptatcfeddemoncd. 'bec
fi

ita

funnque Ucet apud alios quot^

reperiantur.^puleitt tamen platoni

cus maudafi8 de bac re


fcripfit

fobm unt

lciq3monflr3nit.]cponantergo no^
bif ifta p[atonici:qut ome deoe fccun

Ubrum:cuiu8 tituUun c{(c uo^ bit d deo focratie ubi difTerit % q:po'
nit ep

quo genere numinum numen

ft

dmu ucto:(d fui fententiam

bonof 'i

bifocratedbebatadiucto 1 amicitis

LIBER

quadam condUatum:a quo pahibet


folttuB

bkattonie alttolem locum

admoneri ut dcfiftcn t ab agc^ oo:quanoo id quod agcrc uolcbat^f

tlam de moubud eo:um:cum dc omnibue gc


.'

neraUter loqucrctur: no folum nibil

pcrc fucrat cucnturum.lbidt c^ apcr

bont

dijav.(ed cttam
ilU>

pUirimum maU.
:

i copiofiffunc aflerit: non lU deumfuilTcfcddcmonc; diligentidif


ti(Time

i^eniquc lccto

libro

profue neo

miratur coe

ctia; fccntca turpitudie;

putationc pertractans iftam platonif

in rcbua diuinie

babcre uolutfTc:? cii

de dcotum fublimicatc:7 bomind


militatc:i

bu

deoe

fe

putari vcUnt

dco^

criminib"
t'n

demonum
(i

mcdietatc fcnte
:

oblcaari potuifTe:! quicq'd


dcUrate

co:um

tiam.tJcccrgo

ita

funt
fi

quonamd

facris obfccna folcnitate fcu turpi

cm

aufus

cft

plato ctia^

non d^e quos

ud ridctur uel bo::ctur coiu^

ab omni buma cogitationc fcmouit: ccrtc igfis dcmdibus poctae u:bc pel^
lcnoo aufcrrc tbeatricae uoluptatce:
quia boc pacto admonuit animd bumanum:quaui8 adbuc in bis moi bundie mcmbrie pofitum j> fpleootc bondtatie impura iufTa dcmonu; co
nifi

atfcctibud conucnire.

Oluod neqp propter acrca co:po


ne<^ propte: fupcrio^a babitacula:dc

moc boibus

antcccUunt.cap.jni'.

tene-co:ucp

immunditiam

dctcftari^

Uamobm abfii ut ifta cSddc rane aniue ucracitcr rcUgiofus

Tlam (i plato bcc boncftilTimcarguit


n probibuit:profccto dcmonce
crgo
ncrc
fallitu:

tuzpif

n uero 60 fubditue idco arbitrcru: de monee feipfo cfle mcUozce:^' babcat


cozpora melioza. 2llioq'n

fimc popofccrunt otcp iuffcrunt.Jlut


apulciuart non
c;:ifto

muUae fibi
arcp cela

gc

a bcftiae

prclaturus cft:q noe a aaio

numinum babuit amicum focra

nia fcnfuum:t

motu faaliio

tc6:autcontra fcfcnfitplato:m6 dco

nce bonoranoo:mooo eozuj dclitiaa a ciuitatc bri morata rcmouenoo: aut

rimo:7 uaUntia uirium:t anoftfluna firmitate co2po:um uincunt.Ouif bo

minumuidcnoo cquabitur aquiUs r


oooranoo canib'; <lui8 wlocirate lcpo:ibu8;ceruie:o(^
Uttlturibu8.-'0.uie

non cft focrati amicitia dcmonie gra'


rulanda:dc qua ufcpadco 7
ipfe

apule

iue crubuit:ut dc dco focratie prcno'

bu9 auibus.' Oiuis multum valcnoo


lconib" 1 clepbatibuf'<lui0 diu uiue

tarctlibrum^qucmfccudu fuadifpu^
tationcm:qua dcoe a dcmonibue ta^
diUgcnfcr copiofccp difccmicnon ap'

00 fpctibu9:(^

ctia dcpofita tunica fc^

ncctutcm dcpocr: atcp


rcdirc pcrbibcntur.'

m iuucntutcm

pcUaredcdco:fed dc dcmoc focratis dcbuif.ZDaluit aurcm boc in ipfa dif


putati6c:q'
i

5 ficut bie oib"

ratioananoo 1 intcUigcnoo mcUozcs

titulo libri pocre.^ta.n.

p fana ooctrina q bumanie rcbuf lUtt >nt:om9 uel pcnc omnee dcmonu^ no

mcn

ccboz:cnt: ut quifcfe

aii

difputa-'

tioncm apulci): qua dcmonum digni' tae c6mdarur:titulum hbri de dcmoc


focratie lcgct:

dcmombuf bcne 1 bonc efCe dcbemus. X)b boc enim t prouidentia diuia df quibuf noe conftat c(Te potiozcs dara funt qucda potiora co:po2U5 mucra: ut ilUid quo eis prcmincmus : etiam
fumu6:itfl et

ftcuiucnoo mcUo:ce

bo^ O-uid tn de aufcm etiam ipfc apuletue quod

nequaquam

ilUim
.

ifto

mooo nobie c6mcndarct': muUo


clTc q>

mmcm fanum

fuiJTe fcntira

maiou cura cjrcolcndum


ipfacp

cop*:

monibue laudarct inucnit: prcrcr ftJ^ ttUcatem t firmiiatem cozpom^: 7 bs

e^eUcntiam corporalcm quaj demoncs baberenoflcmue:prcboni'' tate i^itc qua ilUs antcponimur ptcn2

'

OCTAVVS

difceremur babituri t nos imtztalits


te

de meritis animanim:qtU vidctur ot

coipominS qua; ruppltdo:;^ etemi^

00 cfTe iu gradtbus coipouim:fed fiet


pofTe^ut inferius cotpus

tae touiiueanred qua; puritas pcedat

amma melici

animo:u5.3a> uero de bci alncudie: g> dcmoties in aere noa aute^ babita-'

tobabita:deterioc^ fuperius.

mu9 in terratita permoueri


eo9 nobia
ejTc

ut binc

<luid de motibus demono spule


iuB pUtonicue fen^.cap.p?t.

preponenoo9

ejciftime-'

mu9:ommno ridiculum eft. "boc enij


pacto nobis i omnia
ttolatilia

ptepo

moibue ergo demoni^ cum


idem platontcus loqueretu::di^

nimu9.^t cnimuolatilia cuj volaoo


ffltigantur:uel reficicndu^ alimtis co-'

pt cos eifdc5 quibus bomines animi


perturbatidib" agitari:iritariiniurqf:

pu9 babcnt:terram rqjetunt: uel ad requiem:ucl ad paftum quod deones (nquiunt no faciunt. Tlunquid ergo
placct eis ut volatilia nobia
:

obfequ^s ooifcp plaari:gaude bono


ribu8:diucrfi8 facrotuj ritibus oblec
tari
:

deoncB

i in cis fiquid ncglcctum fuerit

auremetia^ uolatilibus antecellant.

cdmoueri.3nter cetera ctiam diat ad


eos pcrtincre diuinariones auguru^:
barufpicu5:uatum:atq3

O.uod

(i

dcmentiflTimum

eft

opinari:

nibileftquoddebabitatione fupcrio
ii& clcmenti

fomniomm:
ait.

dignos

eflfe

demones

cji'

ab bi8 quocp

elTe

miracula magorti.

ftimcmu9:quibu9 nos religiois affec^ tu fbderc debcamus.Sicut enim fieri


pocuit:ut acree uoluc:es tcrreftnbus

Breuicer ant co9 diffiniens

Deo-'

nes dtegcne anialia: animo palTuia:


ifite

racidalia:co:poeaerea:tempoee^

nobis non folum non prefcrantur:ue rum etiam fub^ciancur propcer ratio nalis anime que in nobis eft dignita^

elTe

na.^bozum uere quinc^ tria p:iora ilT que nobis^quartum ^prium:qui

tem ita fieri potuit:ut demones q^is magi9 aerei fint tatellribus nobis: n
idco meliocs fint quia cft acr q> terra
fuperio
rendi
:

bifcu b3bcnc:duo etiam

tum eos cum dqs babere commune. Sed uideo trium fupcriomm que no cum dqs ba'*

be.ilnimalia quippc

fed ideo eis

bomincs prcfc^

efCc didt i deof: fua cuup elementa diftribucns.^n ter

piomm bo-' mtnam.nequaquam lUomm dcfpera


funt:quomam
fpei

reftrtbus animalibus
ceterif quc in terra

nos pofuit 015


fcnttttnt:

uiuunt 1

comparanda eft'Tbm t illa ratio placonisiqua elcmenca quacuo pro^ poztione cdtept atop odinat:ita duo^ bus ej:trcmi9:igni mobililTimo i frc tmobilt mcdia duo acrem i aquam i" terfercn9:ut quanto acr cft aqui9 1 ae re ignis: tanto i aque fupcriozes ftnt terri9:fatis nos admonet animalium mcrita non pro elemetoium g:adtbuf eftimare.^t ipfc quippe apuldus cu;
tto

in aquarilibus pifces in aereis

1 alia natattUa:

dcmdes:in etbereis 6o6.2lc

pcr boc (f demdes gencre funt aialia: nd folum eis cum bominibus uerum

etiam cu^ dijs pecoubufq? cdmune e:


(y

mente rarionalia cu5 dqs 1 bomtni

bps:q' tempo:e etcma


poie acrea
nere

cum dqs for:

^ aio palTiua cd boibus folis: (f cot^


ipfi

funt foli,*f>roidey ge'

ccteris terrcftrc

animal bominem di

tamen loge prcpottur animali bus aquatilibus:cum ipfas aqnaf tcr ris preponat plato:nt inteUigamus n undc5odinc5 tencndu^cum agitur
cit:qui

fiic aialia non eft ^gnd: q: boc funt tpecota: cp mente rarionalia nd eft fupra nos : quia fumus t nof : g

tempoK etema : quid boni

eft fi

non

bcaia.^IDelio eft em'5 tcmpoalis feiici tas:^ mifera etemitas. 97 ato paffma

LIBER

quomo fupra noe equat>o t noe boc


rumu8:ncc
ita cffet nift mifcri

babcrepcrbibcnt

fcd

ab omntlabe
fi

cemuf^
eltima^

ac pcfte puriflTimaf .
funt q nec bcata

<luamob:cm
nec

<Xuod coipozc acrca quanci

proptcrea dq non pcrturbanf^q?


lia
poflfiit eflfe

aia''

dum
aic

ef%:cumor^u cozpoti preferatur

mt
pt'^

qualfcuncp n3turfl;t ioUigiots

fa:rcftat ut

dcmoncf ficut botef io


bcata
f^

culms qui debccrir e;: animo nequa^ debecur ei ret quc animo ell inferiot. poHO fi inier ilU quc demonum efle dicit annumcret uirturem: fapientia: fcUcitatcmtT bec cos dtccrct babc cuj dqs etema arc^ communta profecto aliquid diccrct cpptandum magnicp pcndenduj.nec fic cos tamen propcer bcc tanquam dcum colcre debereue: fcd potius ipfum a quo bec illos acce <luato minus nunc piflTc noflfcmus bono:c diuino aerca digna funt anr malia:ad boc rationalta ut mtfcra ee
: .

bet':^' aialta fiitit

mifera.

2ln dignu5
coli:a

fit cof fpizit" ab bomic quozum uttQf ctidopoteatUbc

rari.cap.p?^.

Uaigiturinfipictia ucl potiuf

amctta per aliqua rcUgionc^ dc

monibuf fubdunturcup varcUgioc; ab ca uitiofitatc in qua ilUf fumuf U^ mtlefUbcrcmnr.-^i^um enimdcmonef quod 1 iftcapulcius quauif eif pluri'

mum parcat:7 diuintf bono:ibuf


gnof ccnfcat:tamcn cogitur
cipit

di^

polTinnad boc palTiua ut mifera

fint:
ri

confitcri

ed boc ctcma ut miferiam fua finir

ut ira inftigcnrur:nobtf uera rcUgio nc ira tnftigcmur:fcd


ci

poflfint.-^O.uaprop^ utomitta^ce^a t boc folum pcrtractcm op nobifcum dc moncs diicif babere comtnunc : id elt enimi pafTtoncs fi omnia quatuo elc mcnta fuis aialibuf plcna funt:immo talibuf ignif 1 acr moztalib" aqua r
:

poriuf rc
inuitc'

fift3muf.umdcmonefoonif

tunnobifvarcUgioprccipit: necui^

oonozum afCcptionefaueamnf.um
demdcf bono:ibuf mulccantur:nobif
ucra rcUgio prcapit ut talibuf nullo

fra:

num turbelif

perturbatio cnim

quero cur antmi dcmonn paflio^ 7 tempeftafib" agitenf. eft quc grcce pa''

mooo moucamur.u5 dcmoncf quo


rundam bominum ofo:cf quorunda^
9matozcffint:nonprudcnti tranquil
locp ludicio
:

tbof dicitunundc illa voluit uocarc unimo paflfiua : quia uabum dc vbo patbof paflfio dicetuz:motuf animi co

(ed ut ipfc aio

appeUat

paflriuo:ipfanobifuerareUgio pcipit

utinimicofnoftrofetiam dtUgamuf.
f>oftremo omncm motum cotdist falum mti8:omncf(cp turbclas ^tem-' quibus dcmoncs eflu^

trarationcmXur ergo funtiftaiani^ mifdcmonum:que<n pccozibuf non runt.-'0.uoniam fiquid inpcco fimi U apparct no c pcrturbatio:quia non eft cotra rationcm qua pccora carct. 3n bomimb" autej ut ftnt itte pertur' bationcf:facii boc ftultiria aut mtfta. Tlodum cnim fumne in tUa pcrfectio
nc (apietic beati:quc nobif ab bac mo
tatttateliberatifin fine promittitur;

pcftatcs animi

arcatcpfluctuareaflrerit:no6 ucrarc Ugto deponcrc iubet.Oluc igitur cau-'


fa ntfi ftultiria aiorip mifcrabiUs
:

ut
cui

d tc facias uencranoo bnmilcm


tc cupiae

uiuenoo

dtflfunilem:'; reUgi

onc cotas qucm imita:t nolts^cum ic

Ugtomafummafit
lis/

tmitari

qucmco^

jbcof uero idco dicunt


tioncf

iftaf pcrturba^

non pcrpeti : quia non folum eterni ucrum ctiam beatt func. jgafde quippc animaf rattonalcf etiam ipof

OCTAVVS

Oualis
q>

lit religio

in

qua oocctur:

plcctunt'feOcriiatelcgii:fi

epcra funt

bomttres ut cdmedentur dqs bontf

numinum colcnoomm.^Sn foitc iftaf


legcscbrifttaminftituerunt^^b" artcf

deonib'' ati debeai adaocatie.c^ivti^.

magice puniuntur : fecundum


f
"Rnftra igiiur tis apuleiue i ^"
cticp tta rentiut
aliti

qucm
gcne

fcnfom:mfi

cp bcc maleficia

noze:fic eos in

bik detuUt bo^ acrc mcdioa it etberciS


:

ri

bumano pninofa ee ri

dubiii e;2iit

pocta clarilTimus.Xcfto cara dcos^t


tegcrmana:tuticp Jbulcccaputmjgi"
cas inuita accingicr ariC9.3Uud ct qo alio loco dc bis arttb" diat . 21fcp fa^
tas alio uidi traduce mcfles
.

cclu terrac^ coflitucne

ut

quoniam

nullu9 deuB mifcrt' bomimq6 pbto''

ne dtjnflTe perbibcntfti ad deoe pfcrac


prcccB

bominum tnde ad bomines

i-'

q;'

pctrata que pofcunt.^ndignum cnim

bac pcftifcra

fcclcrataq^ ooctria^fruc

putauerunt qui ifta edtdcrunt mifcc ri bomincs dq9:t dcos bominibug.


>igntt aut mifcai dconcs i

t^aUeiialiastras tranifcrri pbibet':

ndnc

iji

duodccim tabults.i.wanoiuj

dqs i bo

anttqui(Timi9 lcgibus ciccro

commc'

mibuB:binc pctita
caftus 7 ab artium

qtti

alTtgnenninde
:

conccflTa qui appo:tcnt

ut uidcl^ bo

magicarum fcclc
ci:audiant:qui bcc

ribus alicnus eos patronos adbibcat

morat ce confcripri:7 d qui boc fcce^' rit fuppUcittcdftituttt^ poftrcmo ipe apulcius nunquid apud iudiccs cb:i^ fttanoe dc magicis arnbus accufatuf
eft.'<lua8 unq3 ftbi obiectas
ft

per quos illum

di)

dtuiaf

amant que ille no amanoo fit dijnto:

quem faciliu9 1 Itbentius eraudirc dc


beant,3lmanrqttippeilli (ccmcnB tur
pitudincs qua9 non

1 pias cftc noucrat:T dtuia:;s potefta-' tum openbtts congruas : non foUim
eas cdfitcri debutt:red et^ftteri:lcgC8

amat pudiatia. 3lmant in malcficqf mago;}t millc no cmdi artc9:qua9 nd amat tnnocetia.
-t

culpan9 porius quibus bcc probtbc^


rentur t damnanda putarcntunq
beri

ba

miranda i uencranda opozteret,


ttcl

jErgo 1 pudtcitia

tnnoccntia ftqutd

3ta enim
iudicib"
:

fcntcnriaj fua perfuadec


fi illi

dt;8 tmpctrare uoluerit: ncc poccric

vel

fccundum iniquas

fuis meritte nifi fuis intcrucnientibuf


inimicis:!! cft (f ifta poctica

lcges fapaent: cijcp taUa prcdicantc?

figmcnta

atc^ laudantcmmoztcmulcrarcnt di

t ibeatrica ludibria luftiftcarc conet". iDabcmus conira ifta magiftrii coiuj t tatc apud cos auaontaris platone: fi pooo! bumanuf ita dc fc male mct: ut nd folum dtligat turpia:uerd ctia^
diuinitati cpftimet grata.

gna animc lUius demdcs oona


derent:pro
predicandts

rcpeti

qucmm diuinis operibus


bumana
uita fibi adtmt
noftrf

non
ligio

limerent.

Sicut maityrcs

ctt cis
:

pro

crie obqcctur cbriftiana rc qua nouerant fc ficri faluos t

glot oftlTimos in ctcmttm:non cajnc

t>e impktate artis magice:que pa


trocinio utinir fpi:ituum mattgnozu.

ganoo tcmporales pcnas cuadcre dc-'


lcgerunt:fcd potius confitenoo: profl

cap.p^.

ten0o:prcdic3noo:i pro bac oia fidc


lii

foztucrc^ toleranoo:!: cd pia fccuzi

Ot tdaerfue magicas artee:


dequib'' quofdanimis ifcltas

tatemozienoo: Ugesqtiib^^^bibebalS
crubefce cdpulcnJt:mutaricp fccernt.

1 nimis impios et glozlari libei i noic dcmonum:ipfam publicam lucem te^ ftcmcitabo.iCuremm tagrauifift

iDuius autcm pbibfopbi pbtonici


copiofifl*una

i difcrtiflima

ejrtat

o:o:

qita crimen artium

magicarum a fe

LIBER

alicnu; rffc defendit.fca^ aUter n uult

lofopbicoe Ubiod poetAd de bn ilKru


ta ciuitate pcUenti:? mifcctur

{nnoccntcm uideri:

nifi ca ncganoo q non polTunt 3b innoccntc committi. 2lt omnia miracuUm9go^:quo8 tec

dcmoni

a p:incipibus t pontifiabue cuiitJtis per fcenicof looos poetarum ludib:ia


requireti.Tlo mifcctur bomini dcozu crimma fingerc probibcnti: t mifcc^ demoni fe falfie deotum cnminibus oblcct3nti.Tlon mifcctur bomini ma

te fcntit eflc danrnanoos ooctrinie fi' unt t opcribus dcmonum:quo8 uide rit cur ccnfcat bonozanoos cc:nccelTa

rio9 eos aflerens prefcrcois ad dcos


n:iB

deuitare:fi

preabu8:quoto dcbcmue opcra ad dcum ucrum pccs niae rolumus pucnirc.Jbcindc qucro qua

go:6m fcdera iuftie lcgibus punieti: t mifcetur demoni magicas artcs oo


fcnti

t implenti. Tlon mifcefbomini

lc8 prcccs

bominum dqs bonis p dc

imitationcm
fcctur

dcmonum fiigicnti:7mi

monce

putanmagicas an lici ta8.Simagicas:nolnt talce^filidtae


allcgari

nolunt pc! talcs.Si aot peccato: peni


tcns prccea fixndir:ma):imc
(i

dcmoni daeptioncm bominie aucupanti.Scd nimirum tantc buiuf abfurditatis t indignitatis cftmagna
ncccfluae:q?
fcilicct

aliquid
illis

dcos ctbcrcos bu
terftrcs boics

magicum

admifit:ita nc

tandcm

mana curantce quid


agent uticp
tiarcrtt:qm
latet:nifi

intcrccdcntibus accipit ucniam:(Jbo8

deones aerci nii


a tcrra e altccp

impcUcnaV aut faucnbus


pl ingit in culpa
i

fe cccidiffc

abcr logc

3n 7 ipfi dcmoncs
mcrcri indulgeti

fufpcfus:acr vo etberi terrct^ cotigu''

ut polTmt

pcniterib''

flm:p:iozcs agunt q> cos dcccpcrint


pcnircntiaj/lDcc

ncmo ung' dc dconi'


ira cflcn

U8.0 mirabiU fapietil. 0.uid aUud de dqs iftiB fcnriunt: quos ome opti' moB uolunnnifi cos t bumana cura'
re nc cultu uidcantur indigni:i|ptcr

bu3
fibi

di)at:quia

(i

ncquaquaj
cjrpete:

audcrcnt diutos bono:cs

dcmto:um diftatiam bumana

ncfcif:

qui pcnitcnoo defidcrarct ad giaj ue^


nic perucnirc^bi eij cft dctcftada fu'

ut credantur dcmonce necefl^arq:^ ob

pbia:bic bumilitas mtfcranda*

bocctiam ipfiputentiu-colcndi : per quo8 dij pofllint t qoid in idbad boa^


nie agatur addifcerc:! obi oporct

bo

3ln credendo

fit

dq boniliberi'

deonib' cp boib"' mifceaf.cap.)!^.

minibus fubucnire.'boc (i ita dtdtjs iftie bonis magie notus cft demon p coqjuB uicinum: ^ bomo p animum

Xet5 Orgens ca i artifl"ima co' git dcmones mcdioa iter 6os t bomincs agcrc:ut ab bominibus au' fcrant dcfidcrata: i ad cos :fcrat ipc^ trata.Oucnatadecieifta t quanta
a
neccfritas.'

bonum

Oaiia nullus 68 inquiunt

multu oolcnda ncccffitae: an potiuf irridcnda uel dctcftanda ua nita8:nc fit uana diuinitas. i.n.aio ab obftaculo cozpoue libero animuj mm dq videpofl^unr.non ad boc deo nibue indigent nuntqe.Si aurcm aio

miTcetur bomini.1brcclara igitur fan


ctitas dci

rum indicia co:po:alia:qu3lia fdt oul


tue^locutio^mot": p co:pu8 fuuetbc^
rei

q no mifcet'bomini peniteti

fupplicati:t mifccf deoi a::ogati.Tlo

dq fenriunnT inde colligunt cJd


nona'cnt:pofl"ont t

et

mifcctur bomini confugicnn ad diui^


nit3tc:7 mifcdfdconi fmgcti diuinita^
t.TU

dcmonce
cqe

menda^
fideozo

dcmonom dcripi, "Pouo

Tlon miicctur bomini

petenti in

diuinitaf a demonib''
flb

dulgetia:-! mifcct'demoni fuadeti

nc

falli non poteft: cadem diuinitatc quod agimua ii

^tiam.Tlon mifcetur bomini pa pbi

poteftignorari.

OCTAVVS

Sn demonibttd nuntqs n interpie


tibad dq utancunfallup
fe

ab ds auc

boc nuntiare cll an infult3re.'t dif utrucp fic audiiit:


tuifTc rcfpondcrinttt

ignorant aut velint.cap.)C)d.

fictttrttq^cognofcunnut

non

folunt

malignoe demonee dcoru; dignitati

lle

aiit

mibi iiU dicenr.ntnim

d^8 dcmones nuntiauerintde


cribttd6o^ porticapbtonidifplicere
figmenta:'! fibi ea place celauerint

n platoie rdigioni contraria cupicica atq? fadentes a fuo accelTu no arceat: fed ctiam per illoe mabe propiquos

an

utrucp occultaueritcdeofq^
erit totiue rei

e(Te

malu''

bui" ignaroe:anutrucp

pfatonibonolonginquo oonatranf^ mittat.Sic enim eoe elemento:jt qua^ fi catbena feriee colligauinut illif a 4

indicauerint:7 zeligiofam erga deoe

platonie prudentiam: i in deoe iniu"


riofa^ libidinem fuam:

an fiiiam cjde

pbtonie qua noluit dcoe pcr impiaj licentiam poetarum falfis criminibuf uifamaii:ignotam dqe elTe uoluerint: ftjam ucro nequitiam qua luooe fce-' nicoe amant quibue illa deouim de^
decora celebratur:prode non crubuc rint uel timuerint.'botum quatuo: q

bu9 criminant'coniungi polTint:bulc a quo defcnduntur no poflfmt.ut^jzcp fcietC8:fed aeris 1 terre pondera traP miitarc rt ualetcs. 3am quod reliqutt eft fi qua:tum elcgcrinttpcios cft cetc rie. -QLuie cnim feratfi poetarum de d^B immoitaUbus criminofa figmen
ta:t tbcatro:um indigna ludibria:fu''

aq? in bia omnibus ardetilTimam

cu''

piditatem:^ fuauilTimam voluptatcj

interrogaoopropofuiquodlj
di;8 bcnis opinetur attendant.

eligat:

1 in quolibet eozum quantum mali 6

^un^

pamum elegerint^confenuri funt non


licuiite

dqs dcmoncs nuntiaucriit:t q? plato pbilofopbica grauitatc de optima rC publica bec omnia cenfuic remoueda tacucrunt:ut ia; d^ boni per talee na
rioe nolTe cogantur

dqe bonie babitare cu; bono

maU

pelTimotd:

platone:qn eoiu iniu:iae probibcbat:

nec aliena fed

eomdem nuntiom:afcp
cum illa fmt ixi iniuria:

n babitalTc CO5 demonibue malie^qri eouim iniurqe gniltabant^cu; dq bo ni bominem bon&m longe a fe pofuii non nifi per maloe dcmonee noffcnt: quoe fibi uicinoe nolTe non polTent.
S>i aute

bie cotraria fi finatur nolTe boa pbi'

lofopbo:um:
ifla
i

bo:cm ipfo:tt deo:ii.

t>e adijcienoo cultu

dcmonum

c5

fecundum

elcgerint:

1 ut^tc^

tra apuleium..cap.)i:p9.

occultatum a demonibue dij:erint:ut d^ omnino nefcirent t platonie religi

Uia tgitur

nibil ifto:um quft'

ofilTimam lcgem:t demonum facrile^ gam delectationcm:quid in rebue btt

ruo: cligedu5 cft:ne in quolibet

manie pcr intcmuntioe demonce d^


nolTe utilitcr polTunt:quanoo
fciunt
illa

cotum de dqs tam malc fentiatur : re ftat ut nullo mopo credendum fit q6
apulcius pcrfuaderc nititur.t quicd
e^ alq pbilofopbi funt eiufdem fente

nc^

que in bonozem deo:um bono^

rum pcr rcligionem bono:um boium contra libidine malo^ demonum de^ cernuntur.Si uero temum elegerinn
t n folum ftiiam platonie
deo;t
iniu''

medios demones ttcr deoe 1 bominc6:tanquam inter nuntios 1 iterptee 4 bic ferlt pcooce n:aB:indc
ticita efte
rcferat res

a nobie petitaa

fed if(i

riae probibcntcm:fed etiam dcmonii

fpiritue noccdicupidilTimof:aiuftxtia

nequitiam deo:um iniurqe

cjcultate:

pcnitue alieo8:fitperbta tumiooe


ttidctiaUttiooeifaUaciacaUioos
:

in

per cofdcm demonee niitioe d^e oio

quf

'

LIBER

hoc quidc^ icrthAhitir. quia de celt


deiccri:

na5.2(t tlle viTibiUa

1 cotrcctabilia

fl

fupcHozts fublimitate

meruo
boc

muUcra veUitcozpoza dcotum ce aflfe


rit.incfle

irregrclTibilia tranrgrcfTionif in

autcm bif quofda^

fpiriruf

fibicogruo ueUit carcere predlnatt

uitatof:qui ualeat aliquid fiue

ad no

tam quia fupra terram r aquaf acri locuf cftideo i ipfi fiit me^ fuperioiefbomibuf quieof non ririf
funt
.

Tlec

cendu^ fiue ad defidcria eozum nonul


tfl

complenda

a quibuf eif diutni

bo

noidi

cultuf obfequia dcfcruntur.

cozpoze fed electo in

mpUu^

deo ue^

"bof ergo fpirirof inuifibikf per arte^

ro pia

ifite

faciUtme fuperat : fed

mul

tifpbneparricipationeuere religioif
Cndignif tanquaj caprif fubdirifcp oo^

quandam oiftbiUbof rebuf cozporaUf matcriecopubrc: utfintquafi aiatis


co2po:aiUif fpiritibuf dtcara 1 fubdt
ta fimulacrarboc eflc dicit deof faccz:

minanturquomj ma^me
ruj fiue pzedicatomj^deoe

parrimi''

rabilibuf 7 falladbuf fignif fiue facto


fe efl*e

ciip

magna 1 mirabilc^ dcof

fadedi

per^
eo'

acccpiflfcbominif potcftatcm. "buiuf

fuaferont. <luibufda; Dero

ttiria

egfptq uerba ficut in noftra^ Ungua^


intcrpretata funt

ruj artcnriuf 1 diligctiuf intuenribuf:

ponamuf. t qm 6

non pomerunt pcrfuadcre q^ dq fint: at(p ideo inter deof 7 bominef : inter
nfftiof ac bcneficiorum intcrpzetato

cognarione inquit 1 confotrio

boium

ref fe dTefin):erunt.Si
te5

tamc

ii iftii

fal

bono:e5 bominef cif dcferendu pu

deomcp nobif tdicirur fermo: potcfta tcm bominif afclcpi uicp cognofce. >ominuf inqoit 1 parcrucl quod cft fomu5 deuf ut cffccro: eft dco:u5 celc
ftiu5:ira

rarunttqui illof necdcof cflccredebat

bomo facto eft dco:u5 qui irt

qniamalofuidcbant. t>eof autcomf bonof uolcb.int : nec audicbanttame

omninoidignofdicerebonoze diuio: mapc ne offcndcrcnt populof a qui^ buf eif cerncbant inuctcrara fuperfli'.
tione per tot facra i templa feruiri.

tempUf funrbumana propmirate co . t pauU) poft . ita bumaniraf inquirfempcrmemoinamre 1 o:igi


tcnri

nif fue:in illadioinitarif imiraridc pcr

feucrar^ot ficuri patcr ac


fui fimilef eflcnt

oominuf ut deof facit etemof:ita


cj:

ur bumanitaf deof fuof

fui

uultuf

Oiiid bermeB ri-ifmcgifluf de ioo latria fcnferir:-! unde fcire potuerit fu


pcrftirionefegypriafaufezendaf.capi

fimilimdine figuraret.^bic cu5 afcUpi

uf ad que5
trifmegifte

ma^e loqucbamr
: .

ei

ref

podifletatcp diriflet

ftamaf didf
ille

tulu5.^i$.

Xum ucro

ftamaf in

quitoafclcpiuidcfne quateufmipe

3I5 diucrd de illiT bcrmef egfp


riuf
:

di/fidae^ftafuafanimataffefu ifpiri

quc5 trifmcgiftu uocant


.

m plenaf:tantacp facicnief 1 taUa:fta;


tuaf futuromm prcfciaf:ca que fo:te
uatef omnif igno:et in mulrif 1 uarijf
reb" prcdiceref: imbedUitatefbomini

fcripfit

fenfit

ilpukiuf quide dcof


dicit ita intcr

iUof negat:fed cu5

boief

deofcpquada^mcdietate ucrfari: ut bominibu9 apud ipfof deof ncccflai? u(de3ntur:cultom eomm a fupcmo^t
dcotu^reUgioe non fcparat. Jlk aute cgfptiufaliof dicit a fumodeofactof:

buf fadentef eafcp


Icririacp

curantefrrriftitiam

pro mcririf.Jln ignorafoaf


liit

clcpi cp

egypmf imago

ceU:aut

yc

ucrius tranflario aut dcfccnfio

oium

aUof ab bominibuf "boc qui audit ficut a me pofitu e:putat dici dc fimu lacrifquiaopcrafuntmanuus bomi
.

que gubcmantur arcp q:erccnriir in celo:ac ftc dicendum eft^uertus: terrs


noftra mundt totiuf cft tempUim.' t

OCTAVVS

tmenqnonismprefdrc cunctapru'
dentes decet

uos ignorare fas non cft.futurum enim tempus eft:cu5


:

illud

enimfitutbomo tnbono:e pofitus pecotibus non intelligens comparef:


tp ut operi dei

appareat egf ptios incafTum pia men tediuinitatifedulam religionem fer^

id

eft ipfi
.

feratur

ad eius iroagine^ facto bomini opus bomints prc Ouapropter met ito bomo
:

Uflfleitomniaeomm fancta uenera^


tio in irritum cafura frufh-abitur.^e
f ndemu'ti8 uerbis bermep bunclod e):cquitur:in quo uidctur boc tempuf

defidt ab iUo qui eum fcdt


prefidt ipfe

cum

fibi

quod fecit.

"bec

uana dc^

cepto:ia:perniciofa:facrtlcga:berme8

egfptius quia tcmpus quo aufererur

predicere:quo cbrtfliana religio g^to


eft

uentumm fdebat >olcbat:fed tam im


piidenter oolcbat:q' imprudenterfcie

aeracio: atcp fanctio:: tanto uebe^

mcntiua i Uberius cuncta fallacia fig'

bat.Tlon cnim boc

d reuebuerat fpi
e]niltationc

menta fubuertit : ut
faluatozie libcrct

gratia ueriiTimi

ritus fanctus ficutpropbctis fanctif:

bominem ab bie di t8 quo9 facit bomo:^ ei deo fubdat a quo factua eft bomo Sed com ber'' mes iHa predidt velut amicus eif^ dem ludificationibue demonum lo^
. :

quibccprcuidcntcscum
diccbant.Si
ipfi

facict

bomo

dcos:-: ccce

quitur:nec cbriftianum nonien cuide''


ter e^primit:fed

tanquam ea

tolleren

non funt dtj.t in aUo loco. rit in iUo dic dicit oominus: e^rmiabo nomina fimulacrojum a tcrra: m non crit eotum mcmoua."p>ropric ucro 6 egypto quod ad banc rem attinet: itz
fanctus efaiaf propbctat.t moucbtt
tur manufacta egf pti a facie dus:^ co

tur atcp dclercnmr:quotom obferua'


tione celcftis fimilituoo cuflodiretur

megypto:ita
tuofa

ba futura deplo:a8:ln;:
prcdicationc te

eotum nuntiemr in cie-.t cctcra buiuf


roodi.]cquogcncrctilU erant
debant:quflUs ftmeon
quli

quodammooo
:

ftatur.rat enim de bis dc quibus di


cit

uenmrum quod fcicbant uenifTc gau'


:

apoftolus

g^

cognoicentes

deum

qualis anna:

nonficutdeugbuficauerunt autgra
tias

quimo]fnati}iefum:quaU8 eUfabetb

cgerunn fcd euanuerunt

in cogi^
cft

que ctiam conccpmm

in fpirim

agno

tationibus iM9:i obfcuratum

mfi

uinqualis pctrus reuclante patre di'

ptens coi eotum.diccntes cnim

fe efTe

fapientef ftulti facti funt:t immutauc

runtgloziam incoaupttbiUs dei in

fi"

cens:m es cbriftus filius dd uiuubu ic autcm cgyptxo lUi fpirims indicaue rant fucura tempora pcrditionie fue:
qui etiam prcfenti in came trementca

miUtudincm imaginis cozzupcibiUs bominis:-? cCTcra que commcmorare

longum eft.IDulta quippc tala dicit deunouerodeo fabricstoic mt>ndi: qualia ueritas babet . t ncfcio qu'

oomino dijcerunt. <luid uenifti anti tcmpus pcrdcrc nos.'Siuc quia fubi' mm tUis fuit quod futurum quidcm
fed tardius optnabanturfiue quia

mooo illaobfcurationecoulis ad ifta


delabitur: ut

ditionan fuam banc ipfam cUcebat:

ab bominibus fieri femper ueUtbomiea fubdi:7 bec futuro tempote pbngat


d^s quos
confitetur

euferri:quafi quic^

fit

infelidus bote

rui fua figmenta

cominantur:cum fit
fecit

qua fiebat ut co^niti fpemercnm:.t boc erat ante tempus id eft ante tcm' piw ittdicii : quo etrma damnatione punicndifuntcumomnibus ctia^bo minibus:quf eo:um focietate detinen
wnficut reUgio loquitun que nec fal' Ut ncc faUitornon ficuti ifte quaft oi
uento ooctrine binc ata^ inde
pflat^*

factUus

ficri

dcos colenoo quos

nc ipfe fu bomo;g' ut per eius ciihu^ 6q effe pofTint quoo fedt bomo.jCitT

LJBER

thViBAer&pcmikcne
parimram rcligiortem
cofifitctur
:

oolet quafi

qucm poftca

tamen q mftltus erroz t tncrcduUtaf: lacultuac religiene diuina aucrTio

crro2cm."poft multa cnim

animum inuenit

ut

bomo arte facet

ad boc ipfu; rcclit:ut itc:^ dictttd dqs quo0 bomincs fcccrunt ita loqnens: fcd iam dc talibus (Tnt fatis dicta ta-'
lia.^tcrum inquit ad

deos:bocoolctvirfapien9 tanquam
rcligioncm diuinam uenturo certo te poie auferri.Uide fi no t diuinas mft

bomincm ratio

io2um fuo:um crrotcm pretcritum


dcrcii etiam diabolicam

quo diuino Dono bomo aial dictum eft rationalc. XOi^ nu9 cnim miranda i(i miranda funt: quc de bominc dicta funt Omnium enim mirabilium nicit admirationc^:
nccp redcamus
:

cj:

pcnam dco^

num futuram oolcre compellitur.Si


cnim proaui cozum multum erranoo drca deomm rarioncm incrcduUtate 7 aucrfione animi aculttt acreligidc
diuinarinucncrdt artcm qtta dcos
cent:
eftii

cp

bomo diuinam potuit inucnirc na^

turam:cicp efficerc.

qoid mi?t (i bcc ars detcftanda

quicquid faat a^^fa a rcligione diuia:

-Cluomooo bcrmcs patcntcr pare

tum fuotum
Wnig.

fitconfctTus ctzoic^rque

aufcrcfa rcligionc diuia:cum ucritas cmendct crroicm:fidc6 redarguat ic2C


dulitate: conuerfio coi:igat avfioncj.'

tamcnoolucrit dcftrucndil.capitulu^

Si cnim tadtis caufis dijcifTct prauof


fuosfnucnifTeartcquadcos faceren

Uoniacrgoproauinoftrimul^
tttcrrabantcircadco:^ ratione

n:mfuiturii:^ fiquid rectum piunc^

fapcremuft attcnderc t uidcrc:nequa''


q' illo9

mcreduU:i no aiaducttenrcs ad cultu


rcligionccp diuinam: inuencruntartc

ad bsc a:tem perucnturos

fii

qua dficerent deo8.ui inucntc ad(n ^crunt uirtutcm de mundi nattira co^ ocnientem : cic^ mifccntes quoniam animas facere non potacrunt:euocan
tes

animas dcmonum

uel

angtbmm

eas indidcrunt imaginibus fanctis di


uinifq^ mf fterq9:per

i(Te qua bomo dcos facit:fi a ucritatc non aberrarcnt : fi ca que deo digna funt crcdercnt:fi animu^ aducrtercni ad culmm religioncq; diuinam.tta men fi caufas arris buius no9 dicere^' mu9:mulmm erro:cm bominum i i' crcdulitatem:t animi ciranris at^ ifi

qua9 ioola 7 bri

dcli9 a oiuia rcUgioe svfione

utcSc^

fadendi t male uires brc potuiflent.


Tlefcio utrfi
fic

fcrenda

effct

impudcntia rcfiftcnrium

cofitcrcnfipfi

dcmoef

ueritati.u3 ucro idc ipfequi potcfta

Bdiurati:quomooo iftc confeflfuscft. 0.m inquit proaui noftri multam er


rabantcirca dcojum rarioncm:
duli:7
incrc-'

tem buius arrf9 fupa omnia cctcra miramr in bominc qua illos deos fa
ceconccftumcft:'? oolctuenturn cflc

non animaducrtcntcs ad cultu

rcligioneqp dioinam: inucncrdnt artc quacfficcrcntdcos.Tlunquid faltcm

artem

mediocriter cos dipt erraflc ut bac iiiucni:ent facicndi deo9:aut co


fiiit

tcntus

diccre errabant: nifi addct

1 dicerct mulrij errabat.^3ftc ergo mf-'


ttts crrot

1 incrcdolitae non aiadncr^

tempu9 quo becomnia dco^ figmeta ab boibus inftimta etiam legibu9 iu^ bcanmr aufcrrucofitcf tamcn atcp ej: primitcaufa9:quarc ad ifta perucntu fitdicen9:proauo9 foo9 multo e2:o:e 7 incredulitate r animu i\ aduertcoo ad culto :cligionecp diuina^tinuenifte banc artcm qua faccrcnt dco9 . Hos
quid opo:tet dicere
irifi

tentium ad cultd rdi^ionecp diuina;:

ud

pcri^

4^

age:

inKmt artem qua efficcrct deo9 . t

quantas poITumue grariae diio

OCTAVVS

deo noftro : qBt bcc contrarqe caufia g> ilhtutd funt abl^Ut.Tlam quod in
ftituitmultituoo cteiie flblhiUt uia

diio

1 bcnedicite nomen cfn9:bcne ni diem cj: die falutare eius.Jlnnu^ tiateingentibus glo:iamciu3:inom
tiatc

umtatie:quod mltituit

incredulitas:

abHulit fidc8:q6 inlhtuit a cultu diui


nereligionva auerfio: abftuUt ad

nibus populis mirabiUa cius. O.uo^ niam magnus oominus t budabilis

unn
fo''

nimis

ite^ deu fanctocp couerfio.Tlec in


la egfpto

quam demonum fpiritus;


uum:
littezc

folam in ifto plangit


fed in

terribilif cft fupcr omncs deof. OLUoniam omncs dq gcntium demo ma:oominue autem ccloe fccit . Oui

omni tara
no-'

ergo ooluit uenturum

quacantatur oomino canticum


ficut ucrc facre

fuiHfc tcmpus quo aufcrrctur cultua iooUjmm:'! in

t uerc|>pbetice

prenuntiauerunt: ubi fcriptum

eoequicolcrentoominatio dcmonio rum malo fpiritfl inftigatus fcmper


:

e.antate drio canticum nouum: can

uolcbat iftam captiuitatcm mancrc:

Utc oomio omnia


pc pfalmi buiue

terra.

Xitulue

c[p

qua tranfacta pfalmus

canit cdifica:i

e:qri

oomne edifica^
.

oomu t oi terra.prcnotiabat iUa ber


mcs
Doleoo: prcnuriabat bcc^pbcta

batur poH aptiuitatcm

dilicabit''

enim oomue oomini ciuitas dci que e fancta ecclefia in omni terra:pofl cam
capnuitatcm qua lUos
b" credcnb' in dei
uiuis

bommes

de q

gaudenoo. tq! fpizitus uicto:cftci bccperfanctos propbctas cancbaK etiam bcrmee ipfe ea que nolcbat i
oolcbat aufcrri:non a prudcntibus

tanquam

lapidib"

oomue cdificabat: captos dcc

fidcUbue 7 reUgto fie: fed ab

crratib'*

nia polTidebant.Tlcqj cnim qz

bomo

1 incrcdulie:-! a culw

diuie rcUgioie

deoe

fflciebat:io

non ab cis polTidcba

aucrfis efle in(\mti miris

modie

co-'

tur ipfe qui fcccrat:qfi in eo:um focic

actus e cofiteri. 0.ui gniis eos appel^

tatem coUnoo traduccbatur.Societa tem dico non ioolof ftolioomm: fcd uerfuto:um dcmonio:um. Tla^ quid
funt ioola

b:et toQim cu dicita taUb" boib" fac

tos qualcs
lit

efte utic^

nolit oftendit colenooe

quod eadcm fcriptura dicit oculoe babcnt t non uidebunt: 1 quicqd tale de matcrqe Ucet a fabzo
nifi

de qui taUre non

funt

non dcbcmuf:ue non cfte ab : quaks fucrut

3 quibuf facti funt:boc e a prudcnb":


fidcUbus:reUgiofifcp:fimu( etiam dc^

elfigiati8:tr) uita

fcnfuc^ carcntibua

monftrane ipfoe bomines qui coe

diccndum fuit

Scd imundi fpiricus

ceruncfibimctipottalTe: utcoe b:cnt

eifdcm fimubctie arte iUa ncfaria col


ltgati:cuUof fuo:um aiae in fuam fo
cietatcm rcdigcnoo mifcrabiUtcr cap^

deos qui cU) non crant.Ue^ c quippe


iUud propbeticum:fi
tccce
ipfi

facit

bomo 6of:
ta^'

non

funt dq.C>eo9 crgo

tiuauerat.Uii dicit aprs.


nibil cft iOoIum:f5

Scimus

(^a

lcs^talium dcoe arte faaos a talib":

facrificant getcs

cu5 appeUaflet bcrmes^id e iooUs de^

dcmonqs immolant t non deo. nolo uos focios ficri dcmonio:um p>oft banc crgo captiuitatcm qua bominef
.

monce p

arte^ nefcio

qua cupidtramj

foarum uincuUe
ret factos eis dedit

appcUa ab boibue deoe: non tame


iUigat08:cii

la

maUgnie demcnib"' tencbantnndei Domue cdificatur inomni terra:unde


titulu
ille

quod

platonicue apuleius

6de ia fatis dijcimus:? ^ fit incoueief


abfurduq; mdftrauimue: ut ipfieent
interpretes

pfalmuf acccpit ubi didtor:

antate oomino t bcncdicite nomcn


riu9.ant.ue dno canticn noud: can^
tate

t intercelTozes inter dcos qoos fadt deua:7 bomincs quoe ide


deus
:

domino emnis

terra

antatc

ipefectt

bic alTerentes uota:

UBER
inde muncra rcfercntes. Tlimis cm'm

rum

ttclpotiue

ftultum

efl

crcderc dcos

quos fcccrot
fe

fcd pcr

bonoiom angelotom bonc ooluntans fmulitudine

boiesiplue ualcrc apud dcoe quoe


cit

69:^

vale: ipfi

bomince quos ide

fpc fait

cro rtt impia colligatus^ab


factu3

dcue.Dcmon quippe fimuU bominc ert deue^fcd tali bominc n om'


que
(i

qua cum illis fumue:7cum ilUs uiui' mus 7 cum lUie dcum qucm coUint coUmu8:7ficoecamaUbns ocuUsui dcre non pofTumue^inquantum aute
:

dilTimiUtudine uoUintans7 fragiUta-'


te infirmitatis miferi

ni bominc.Oi.uar<ft crgo ifk de'

fomus^intantuj

non faccrct bomo

nifi

crrans 1 incrc^

ab

eie

longe fumos^wtc mcrito

non

dulu6:7 auerTus aucro dcofpoiio

co2po:if loco.Tlon

cmm quia in tcrra

demonee qui colunmr in templis per artem nddo quam: imaginibua iditi
boccft uifibilibus fimulacria
:

conditione camie babitamusifcd

ab

cia

fi ^ immunditiam co:dis tcrrena fapius: non cis iungimur.u;ucro fanamur

bominibue qui bac artc


ligione diuina
:

feccrut

doe:

ut qualce

ipfi

fimus:fidc

mtcnm

lUof

ftberrarcnt aucrficp cffent a cultu

ncc intcrprctce
*r

t ic non funt intemunrq intcr bomince 1 dcof:


g^uis crrantee

propinquamu6:fi ab lUo noe ficn bc


atos a quo 7
ipfi facti

funt:ctiam ipis

faucnnbus credimus.

prop^ fuos pclTimos acturpilTunof


ipfi et

mores

boice

Ouiod omnfs
circa
ta.cap.;:j:ri.

reUgio

incrcdDli 1 aucrfi a cultu ac rcUgionc

bomincs mo:tuo8

fucrit

paganoium implC

diuina:tamcn
ut

cis finc

dubio melio:cs
pofTint:

funt quos deof ipfi arte fcccr6t:rcftat

quod polTunt uq> dconcs

Jtncaducrtcndo
ifte

cft

quomooo

uclquafi bcncficia prcftanoo magis


noccntcs quia magis decipicntc8:ucl
ftpcrte

cgyptius

cii

oolet tps cc ui^

turum quo lUa aufcrcnt cj: cgypto: q


fatctur a

male facicoo.Tlcc tamcn quod libctcoiumnifiquanco 1 quantum pcrmiftontur alta 7 fecrcta dci proui^

multum

crrantibus 7

mcrC

cbUs:7 a
terra
ifta

cultu cUuinc rcUgionie aucr

fis efle mftituta:flit intcr

cctcra.Xunc

tanquam mcdq itcr bomincs 7 dcos pcr amicitiam dco^s multum apud bomincs ualeant . 'bi cnim d^e bonis quos fanctos ange^ los uocamus rationalefcp crcaturas
dcntia:no autcm
fanctc celcftis babitatiois: fuie fedcs:
fiaediicitionceifiac princjparus
:

fancnfTima:fcdc9 dclub:o:o

atcp tcmplorum: fcpulcroruj cric

mo
fi il

tuoruncp plcniflima.Oaiafi ucro


la
:

non auferrcntur non cflent bomi'"


cfl"ent

nc9 mo:ituri:aut alibi

moitui

poncndi

q> in terra.

uticp

quanto
fe

fiae
pfit:

plus uoUjcrcfurtcmpo:i6 7 dicra^ IS


gituoo:tanto maio:cflet ntimerue

potcftatC3:9mici cfTe
fl

omnino no

quibus

ta longe

abfunt animi affcc


a uirtutibue ui'

tionc:g'

bngc abfunt

ua:i a bonitate malitia.


fi>ebis

pulcroaimproptermaioOTt numcp mo:tuo;j.cd boc uidcturooUre: y mcmorie martf:Um noftre:um tcm' pUe eo:um dclubrifquc fuccedcrcnt:
ut aidclicct qui bcc lcgut

qae

fanctis agclis

7boib'

animo a no"

bonis

piit ee

communia.cap.^.
igitur quafi

bis aucrfo atq^ puofo:putet a pagaif

Ullo

mo

mcdictatem ambicndum

p dcona eft ad

606 cnUoe fuifle in tcmpUs : a nobis autcm coU mo:tuoe in fcpulcris.Ia^ ta enim bomincs imp^ cecitate i mon
tes

bmittoUntiam fcu bencficenttam deo

quodimo

oifcndunt: rce q ocTos

OCTAVVS

ruorrencncefnolunt: aidt

ommbus

litteris

\it cQm bi paganomm auc

omniactiamnuiicbominibtt adiV

menta prcftan infirmfe.Bcliungcns


deindc aUud.t)ermc9
incjnit

nuUatenud aut uij: tnuenianturqui non bomines fucrint : omnibus ta

cwtto a^

mcn bono:e9

ftudeant ejcbiberc

di-'

uitum mibi nomcn eft;illi nomine no in cognominc patria confiftes:omncf


moztalcs undic^ uenietcs adiauat at^

uinosquafi nibilung bumanitatis

babuerit.Omitto

qp va::o

dkit oms

(pconferuatrbiccnimbcrmcs maio
ideftmcrcuritts:qttcmdicitauum fu

ab bis mo:tuo9

eftiariianes 609:11

bat per ca faera q oibua fere e)cbibet' mo:tui9 : ubi 1 luooe commemorat

um fttiflre:in bermopoli:boc eft in ftti


nominisciuitatepbibctur eflrefepul^

fancbrce^tanq^bocfitmajrimum di^
uinitatie indiciumrq'
nifi

non

folcat ludi

iflre:cfcubpiu5

tu9.cceduo9 dcof dicit bomincs fu r mercwiiJ.S^ de elcu


lapio 1 greci 7 latini boc idc5 (entiiit. XOercurium autem multi non putat fuifle mo:talcm:qucm tamcn ifte au

numinibU9 celcbrari.lDermc^ ip^ fcdcquonuncagiturin ipfo codcm


libzo ubi quafi futura

prcnuntianoo

deplorans ait.tunc fraifta faciilTima


fedcs dclub:o;t atcp tcmplo:u5:fcpul

c>:um erit mo:tuo:ni:p plcniffima: dco9 cgTPti bomines mo:tu9 cflc tc ftatur.um cnij diplTet ^auos fuo9

fuum fuifle tcftatur.aitenim:alius eft ille alius i(ic quauis eodcm nomine nuncttpentur. Tlon multom pugno: alitts ille fitalius i^. Ueru^ ifte ficOt
cfculapius e^

multum crrantcs circa deof ratione:


increduloe t

teftimonittm tanti

non animadDcrtctes ad

ius trifmegifti nepotis fui

bomine deus^fecundttj apud fuos uiri bu^ jRdbuc


.

cdlcnm :cligioncq5 diuinam:inucnifl*e artem qua efficcrcnt dcosrcui inuentt

addit 1 dicit; fim ttcfo tt)Co:cm efiri qttam mttlta bona preftarc pMpitie;:

incim adiunrcrunt uirtutcm de mun dinatura conucnicntem:eacp miken-' teerquoniam animaa faccre non potc
rant:cuocantc6 animae

quantis fcimtts obeftc iratam.

ibcin''

dcmonum uf
:

dc ut oftendcret cj: boc generc cflTc dc 08 quos ilU arte bomincs facittnt:ttn de dat inteUigi demoncs fe opinari e^:

fln9clo:um:cae indidcrunt imagibus


fanciis diuinifcp

ioola 1 bcnc facicndi t

mffterqs per quas maU uires ba

bominttm mo:ttto:a animis ejttitiflfe quoB pcr artem qu.^ inuencrttni bo' mincs mnltum crrantes incrcduU 1
irreligiofi;ait inditof fimul3cris:qttia

berc potuilTcnt. t>eindc fequitur taq>

hoc cicepUs probaturus rdicit.Suuf cnim tuus afclcpi mcdirine primus inucnto::cui tcmplum confecratum e in mote libye circa littus crocodilo;^: in quo cius iacct mundanus bomo.i. cozpus.t^cliquus enim ucl potius to
tus fi cft bomo totus:in
lio:

bi

qtti tales

tttic^ fnccre

dcos fadebant: aias non potcrant.um dc ifidc di


:

piffct

quod commcmoraui quantis


adiiljcit.

obefle frimus irata^^fecutus

Xerrcnie 7enim d^s atq? mundanis


farileeft irafri:utpore

qui funt ab bo'

knh uitc me

minib''

ej:

utraqj natttra ficti attp cS^

rcmcauit in celum : omnia ctiam

pofiri. ): tttratp

natnra

dicit cj: ani'

nunc bominibus adiumcnta prtftanf infirmis numinc nunc fuo : que antc folcbat medicincarte prcbere. ccc
di)cit

ma 7 co:po:e:ttt pro anima fit demo:


pro co:po:cfimulacrum.Unde conti git inquit ab egfptqs bcc fancta ani'

mo:mum coli pro dco in eo loco


acfal''

maUa nttncupa:i:coUqtte per fingulaf


ciuitates

ubibabcb3tfcpukrum:falfus

eoium animas

qui cas

lcns dicenoo cp rcmcauit in ceUun:

confccraucrc ttiuentcs: ita at

cowm

LIBER

lcgibus mcoldntunt eoi^ normb" nu''


. Ubi di illa vdat quereU lucmora (f tcrra cgypti fanctilTima fe dclubrotum atcp tcmplozum: fc'^ dcs pulcrom^ hitura cct moituoruq) pU^

fldbottemur.' Cbxeaxno^ igicur fldbi'

cupentar

bentur rcUgiofo:u obfcquia i

many^

bci9

o:namcta funt

mcmouarum

no

fflcra uclfacrificia

mo:tuo2um ta-^

quam dco:um.0.uicuncp ctiam cpu^


lae fuas co dcfcrunt*.
cbuftiiis

mlTuna.Tlcmpc fpihtud falla^cuiud infhnctu bcrmcs ifla diccbar. pcr cu5 (pfumcoactuecdconlitcn iam tunc illam tcrram fepulcro:um i mottuo^ rum quos pro dqs coUbat fuilTc plc'^ nilTimam . Sed oolo: dcmonum pcr eum bqucbatur : qui fuas fiituraa
pcnas apud fanctoium martfruj mc mo:ia8 imminerc mcrebant.3n mul'
tis ei5 talibus locie

quod quidcm a
iiv.

meUo:ibus n

i ipUrircp

tcrrarum nuUa taUs cft confuctuoo: tam quicuncp id fadunnquas cu ap'


pofucrint orant 1 aufcrunt ut ucfca'

tunuel
ta

e|:ciB

etiam idigcribus largi

itunfactificari ibi cas voliit pcr

mcri martyru5 in nominc oomini mar^


autc
ifta cfTc facrificia

tf?t:ri

marty|t:
iliic

to:qucntur i cofi
co^jo^ib"'

nouitquinouitunu; quod dco


offcrtur facrifuiuj cb:iftiano:u.
itacp

titar.

7 dc poiTdTiB

boiuj

Hof

cqciutut.

martyrcs noftros ncc diuinis

t>c

mo bono:i9:que cbuftiai mar^

bono:ibus ncc bumani9 cribus coU^ mu6:ficut colunt lUi deos fuo6:nec fa
criftcia ilUs offcrimu8:ncc C02U3 pro' bra i co:u3 facia coucrtimue. Tlaj dc

ryribue ipedut'cap.j:p?q.

c tam no9 dfdcm ma:ty^ibuf


c)cempla:faccrootia: facrat fa'

ifide

vp:c ofiris

cgyptia dea:7 de p3

rctibu eo;j qui

oms

rcgcp fuijTc fcri'

c6fhtuimue:qtiontam n ipfi f^ dcuB co:um nobis cft deua. bonora-'


criiicia

but:quibu6
crificarct

parctib'* fuis iUa cujffl^


:

vaem o:dd fegcte


1 cius

atc^ idc

mue

fanc

mcmo:ia9 co:um tanqnam

fpicas marito regi

cociliario

fancto:um bominum dci:qui ufcp ad mo:tcm facroium fuo:uj co:po:um

mercurio dcmoftrauir.tidc eldcj 1 ce rcrc uolut: quc 1 quanta mala non a


poetis fed mffticis co:u5 Utteris
rie

pro

ucritatc ccrtaruntut innotcfcczet


falfi9

mco
fcri''

uera rcUgio

rcU'gionibu9 wictxd
fiqui arta

madata

fint

ftcui leonc faccroote

atcp conuictis.

quod etiam

prodcntc ad olfmpiadcj matrcj


bit aU;:adenlegat

fcnticbanntimcnoo rcpricbat. flutcm audiuit aUquanoo ftdcUum


ftantcm facerootem ad aUarc : ctiam fuperfanctum coipus martyrie ad

Omq

qui volunt ud

ptit:

1 rccolant qui Ugcrunt:-! uideat qui^

bu9 bominibus mottuis: ucl dcqui'' bu6 eo:u factis tanquaj dqs facra fu
crint inftituta
.

dabonorecuUocpconftructum dicc
rc in prccibus: offero tibi facrificium

Jlbfituteos quauia

pctre ucl paulc uel cfpriancco^ apud co:um mcmo:ia9 olTcratur deo : qui

dcosbabcanrfanctis mart]r:ibu6 no ftri6:quo6 tain dcos fi babcus : ulla


cj:

partc audcat copararc.Sic.n.n co'

ti9 fuis

co6 bomincg i marrfrcs fecin-r fanc^ bono:c fociauit: ageUg

ftituius faccrootes:ncc offcrimue fa*

cAM

ut ca celebritatc i deo
uicc02t;s grarias

uao de illo:u5
:

martfribus noftri8:quia icon gruuj 1 indebitum iUicituntp cft:


crificia

agamus i no9 ad imirationcm taUum cownarum af<p palmarum codcm inuocato in au;ili'
um.
: c):

fltc^unideotantummooo dcbitum:
utncccriminibusfuis nccludis cos
turpiHTmis obU:acmuf:ubi uel fUgt^
tia \!^

comm mcmoric rcnouatione

ceUbrat deo^ fuo:um

fi

cum

'

NONVS
pcrbibcntunmcrito moucntur dcmo

bomince cflcnt talia commifcrunt:vr


confictadclcctamcntadcmonum no' >:io2um fi bomicf n fucrunt. )c ifto
gcnerc dcmonum focratcf

num factis
eicp nullo
cflc

quc ncgarc non pofliint:

mooo a dqs quos bonos


dcos t dcmoes

non babct t

rolunt committi poflc qriftiman'

dcom fi babct dcum ;


mini ab
illa attc
illi

fcd fottaflTc bo''

tcs diffcrcntiam intcr

facicndi dcof alico

innoccnti

impotaucrunt
:"

talc dcu:

fldbibcrccoguntur: ut quicquidda mcrito difplicct in opcribus uel affec


tibus prauis^quib" ui^ fua maifeftat
occulni fpiritu9:id crcdat effc
.

qui cadcmartc cjxclkrc volucrunt.

0.uid crgo plura


ifloe

Tlon cfle fpiritua

dconuj

colcncos pro{>tcr vitam bcata;

quc poft mottcm futura cft:nullu8 uf mcdiocritcr prudcns ambigit.Sj fotaflc dictuK funt 6of quidc cc bonof: dcmoncs autcm alios bonos : alios malo9:t C09 pcr qUoe aduitam ietcr num bcatam pcrucntamus colcnoos cflcccnfebunt:quoB bonos opinant': quod qualc fit iaj in voluminc fequc-'
tiuidcndumcfl.
Jlurelq auguftini dc ciui^

no dcof S5 quia cofdcm dcmoncs intcr bomincs 1 6os ita medios cofti tutos putant:tan^ nullue 68 bomini
mifccatunut binc pcrfcrant dcfidera''
ta:idc rcfcrat impctrata:atcp

boc pla

tonicipreripui

pbo^ ac nobilifl^imifi
pU^

tiat^cii^b" vclutcuejrcclletiozib'

cuit iftamepaiarcqueftione^utpcult"

plurin^oium dcozum profit ad confc^ qocndam vitam bcata; que poft mo:

tcm
tatcdcilibcrnonus.

fiitura cft:Iibio fuperio:c qucfiui

mus quo

pacto

ipfi

dcmoncs qui ta^

libue gaudent qualia boi 1 prudctcs

bominee aucrfanf t dlnant.i.facnlc


3td

qucm

articiilum difputatio p^

ga:flagitiofa:faanozofa:non dc quo''
libct bomine fed dc ipfie d^s figmta poetarum 1 magicarum artium fcele^ ratam punicndacp violcntia^^pofTint

mifla pcruencrit: 7 quia difcuticndu^


fit

dc refidua qucflionc.capitulum.i.

X BOTIOS
imalos 6osce quidam opinati funt.Ouida vo
de dijs mcliora
fenticntestanttt
cis

quafi pwpiquiozes 1 amiritiozcs dqe

bonis conriliarc boicsbonos


inde bic libcr ficut in

t boc

nulla rationc pofl^ecdpertum eft.lbzo


illius finc

^mifi

mus difputationecdtincdcbcbit6 dif fcrcniia fiquam voluntcflcnon 60^


intcr fe

bono!is lau

difq? tribucriJr:

ncc diffcretia

quos omncs bonos dicunt: dcozum tdcmonil^quo


608 1 boics collocat: dcmonuj:

ut nullum dco;2

malum crcdcrc audc

rum illos ab bomibus bngclatccp fc


iiigijt:ifto9 itcr

rent . Scd illi qui dcos quofdam bo'' nos^quofdam malos cflc dijccrunt: dcmoncs quoc^ appellaucrunt nomi

fcd dc dilfercntia ipfozum

quod ad prcfcntc ptinct qucftioncj.


3(n intcr dcmoncs quibus
pcriozcs funt
fic

nc dcomm:^^ t dcos fcd rarios

no-'

mine dcmonum

ita

ut ipfum

ioucm

dij fu'

qucm Volunt cfle rcgem ac ptincipem


cctcro!um:ab bomcro fatcantur dco'

aliqua pars bonozu:

ncm nuncupatum."bi autcm qui ofnf


6o8 non
nifi

quozum prefidio ad ueram bcatitudi ncm poflitbumana anima pcrucniz.


cap.q.

gc prcflantiotcs

bonos effc aflcrunt:-! 16 cis bomiuibus 4 bdi

LIBER

puipkrofcpmimixfititaedi daltoe bonofaltos maloe deo nes.<lue fiue fit ctta platontco^ pbi lofopbof fiue quommlibct fcntetia:
8
nequag ctue
cft

btfetioiee partes: (ed ipfas

dcmonuj

btt procetlofu

mtes quibuf rationalia funr aialia ue faltj dipt paffionum te

pef^ateturbari:utneboibus quidem

ncgligeda

difcuflfio:

rapienhbus comparandi fint:qui bu^

Rc quifg' vclut dcmonce bonos feque

iufmodi pemirbattontbus animozu;

oos fibi ee arbitrct':p quos tag medt 09 009 quo9 oms bonos crcditidum
conciliariaffcctat

a (^b'' buana no
ct ca eas

cfl

imunis ifirmitas:

buius

uitc coditioc patiunr':


:

i ftodetrut quafi cui

mteimpcrturbatarefiffunt
perpctrandu5 quod
fapientie

non cis
ab
itine

cis polTit cffe poft

mo2tcm

irrctitua
fallacia

cedcntes ad aUquid app:obandiJ ucl


e):ozbitct

maligno^t fpirituo iJceptufcp


10

longc aberrct a uero dco:cum quo

i lege iu(^itie:fcd ffulfie mo''

1 i quo

folo 1

dcquo

folo aia

bda^

talibus 7 iiuf^ifnd cop02ibu6:fcd

mo

na.i.ratioalis

n itcUcaualis beatae.

ribus fimiles:ut no dicam dctcrioes

eoq> uetu(lioe8:7 dcbita pena infana

<lue dcnionibuf apulcT afcribat:


quibu9 CU5 ratioueno
ft5trabat nibil
uirtutis afrignat.cap.ig.

bilis ipftus

qucq? meris ut

ifte

appcl

buit faio tluctuant:nec i ucritatc atc^


uirtute

qua turbulentif 7 prauis

affcc

tionibus rcpugnatun cj:nulb flnimi

Ue igif c differentia deonfi bo^


no^ 1 malo:^:qri4dc platonic''

parte conftftont.'

apulcius de bis uniuerfalr differens:

7 tam multa loqucs de acrde


quib'* eflcnt prcdtti
fi

comm

t>e pturbattenib' que aio acddiTt: que fit pcripatetico^ ftoicof cp fcnte''
ria.cap.ii^.

cozpojib'':^^ uirtutibu9 tacuit atoru:

boni effent.Xa-'

cuit crgo beatitudis ca;: indicd ueu>

q
ci

Ue funt fcntcntie pbilofopbo;^


de bi9 antmi mottb^rquos

mifcrietacerenon potuit

confitens

grC

eozum mtem qua ronales ce pbibuit:


n falre imbutam munitacp uirtutem
paffioib" animi irratioabrib" nequag

patbcnofln autcm quidam (icm d

cero pcrtuzbationcfl:

quidam

affcctio

cede:fed ipfam

quoc^

ficut

fluUarum

nesudaffectu9:quidaucro ficutifte de grcco c>:prcffiuf paffioncs uocant.


"bas crge pcrturbationes fiuc affcdo nes fiue paffiones : qutdam pbilofo "

mtiujmos

efl:proccUofi9

quodime

pturbationibus agitari. Uciba nat^

dus dc bac rc iila funt.)c boc fermc


demonoi nucro tquit poete folet battd a ucritate ofoics t amatocs quo^jdam bominum deo9 fingcbos
cpq' jjcul

pbidicuntetiam
icd

in faptcntcm cade:

pwfperari 7 eucbercillos contra adv


fari T affligc.^gitur i mifereri 7 indi' lctari: omncqj bumae animc facicm pati:fimili motu coidis 1 falo mcntia pcr oms cogitationum

moderatas rationiq? fubicctas^ut lcgcs quodammooo quibus ad neccffariumrediganturmodum: oo^ minatio mcntis imponat.^boc qui fe

ds

tiunt platoid funt fiue ariflotcUci: cti

gnari:T angi i

arillotdcs difdpulus platonie fucrit:

qui fccta pipatctica codidit.iBl^s ant


ficut lloids

cadcrc ullas
i

omnino bu'
H placj.
iti

eflue ftnctuarc:quc
peflfltcfq3

omncs turbclc te^


efl in

iufccmodi paffiones

fapiete

procul a deof cdcfliuj tra^


bis

t>os autcm

id cft floicos

dcero

li^

qm'Uitatce)iulant.Tlum

biis de finibus

bono! i malorftjucr

bis uUa dubitatio:g' no ato^ aliquaf

bis magis g^ rdb" aduerfae plaroicos

NONVS
diuitcrefpofionedepulfo:poftea quc
fiuit

fcu pipitaicos cenai couindt.qri4de


ftoici

nolant boa appellarc fcd como da copotd 1 e^ema:co q^ nuUu bonu volutecbominie prcter vimitcm la^ cp arte bii uiucndi:q non nifi in aio e. iDcc aut iHi rimpliciter i q: communi
cofuctudine loquedi appcllant bona:
r^ in

agelUug a pbdofopbo non cj^gi


f^ difcencU
:

tandi aio
cfTet

pauoug

fui. 'O.ui

qucnam lUa ro ut ooccret bo^


grauiter accen'"

mincm (dcndi fludio

coparatione uirtutie qua uxte ui

fum:promUt flatim de farcinula fua Hoiciepictett Ubru:i quo ea fcripta ef^ fcnt:q cogrucrent decrctie ^cnonie r
cbrffippi:quo9
fuifTe ftoico^t princi^
fc lcgifTe

uitur

utrifcp

pua i epgua . ;: quo fit ut ab quomoool^ uoccntur feuboa


tii

peg nouimu9.3n eo \ibio


cit

di

feu c6moda:pari

efKmatoe pefent:

agcUiuf boc

ftoicie placuitTe:q'

ani

nec

bacqucftioe

ftoici dclectcnt: nifi

nouitate

vbof .Uidef ergo mibi ctia


:

mi uifa quag appcllit pbatafiag ncc i phtc e ur:^ i qn tcidat ato:cu uciant
cj:

ibocubiqucrit'utriiaccidant fapieti
paftioes animi

terribiUb"

an ab

eis

fit

pro:fu9

neccfTc e ctia fapictie


ita ut

i fozmidabtibug rcbug: animu moucat:

fllienu9:de uerbis eo potiuft q

6 ib"

pauUfper ucl paucfcat metu uel

face cdrrouafiaj.Tla i ipfos nibil bic


flliud q^

triftiriacdtrabat':tang' big pafTidib'

plaronico9 i pcripatctico9

pucnierib" mrig i ranonie ofTuium:

fentiree)ciftimo:^tum ad
Bttiet
ti

uim rcrum

nec idco tamen in mete

fieri

optonem

ad vocabtbp fonu.Ut.n.alia

omitta^clb" id oftcndedii ne logu faci^


flm: ali4d
dica.

maU:ncc approbari ifta cifq^ pfetiri. bocn.ee voUitipfateidcp infcecefet


iter

unu quod fit cuidentTimu;

3n

librie quib" titulu9 e noctiu

flctica^ fcribit agclli" vir clegatilTimi

cbquq

i multe facundc fcie

fe

naui^

animu fapictie i ftulti: g ftulti a^ nimug afde pafTidib" cedit atq^ accd'' modar mnf afTcnfii.fapicreg aiir g^uif C39 ncccnfitate patiant:rerinct tamc d
big q appete ucl fuge rationabiUt dc bent:ucram i ftabde icdcUfTa mentc
fiiiam. "bcc ut potui

ganfe ali^oo

cum quoda pbilofopbo


39 pbu9
ficut latiu9

nobili floico.

uberiue quod cgo bzcuitcr attingam


narrat agclliug:cum
ribiliccloi
ta:t:ui tio:ig

nd qde cdmodi*
fe
i

bo: mari pcriculofifTimc iac


iird nauigiii

ageUio:fed ccrte btcuiuf 7 ut puto pla

niua e)rpofui:quc lUe


legifTc

cpicten Ub:o

c^alluitpbng.^d aiadcia

cdmeoratrcu

e;:

decretig ftoico
(i

ucrfum e ab
ne pbu9
in

d adcrat^q^uig i mo:^
tuU)arct'.i)cindc tc

rii di)rifrc

atcp fcnfifTe.Oiue

ita fnt:

ti9 uicinia curiofilTimeattcntig^utru;

aut nibtl aut pene nibil diftat it ftoico

animo

pcftate tranfacta:moj: ut fccuritag p"

ni aliozDc^ pbilofopbo)^ opinione:6 pafTtombue i pmrbatiotb' aiojt.Ut


cp enim

buir colbquedi uel et garricdi locu:^

mrcm rationcc^

fapienng ab

da ex ^is quoe nauie ilb po:rabat di ocg luj:uriofu9 afiatic" pbu^ copclla
bat illudee
fet:

ea?t diiationc dcfcndtit.t id fo:tafTc

dnt eag in fapientcm nd cadere ftoici:


quianequaq^eiugfapictia qua utic^ fapieg e uUo cuoc obnubilat:aut labe
fbuermnt.:Hccidunt aiit aio fapicntis
faluafcrenitatefapientk propreriUa

q> cjctimuilTctatc^

pallmf^

c6 ipfe manfiflet intrcpio" i co q6

ipcdcbat C)citio.3ltilleariftippifocratici

rcfponfum

retulit:

4 cn i rc fimili
nebuloig

cade uerba ab boic pondit


mcrito no
ftippi

fimili audifl5:ref

illii^ aia nequiffimi

q cdmoda uel icdmoda appcllat:q>6if ca dicc noUi bona uel mala.Tlaj p:o'
fecto
fi

fuifTc folicitii: fe aut^ ari'' anima timcre debmfTe.t>ac illo

nibiUpedcrct cae res iUc

pbuf

quasflmilTurafenaufragio letiebar:

LIBER

ftcati eft vtta {lta

h\a(<p copoie:n

ttft

nec utr5 (it trtftie fed unde

(it

tnftte:

iUad pcriculu pbosidccttiu palIoi3


potcratpcrmotioriem pati
tene

necutrum timcat fed qutd timcat:ira


(a cnim pcccanti ut co:igatur: contri'
ftari

tcfhmonio prodcmz.Uerdtame ^illa


: i ftjram mcntc rcntcntiam:vitam lUaj fa-' lurecp co:po:i9: quomm amifTioncm minabatur tempcflanun immanitaa: n cc bona q tUos qutbus incffcnt facc

pro affticto ut Ubcretuntime pc^

ricUranti nc pcreanncfdo

utrum dif^
folere

fana conftdcratione :cprcbcndat.Tla

1 ftoicomm cft mifericouliam

culparc.Sed quato bonefttue lUc fto


icue miferico:dia perturbaretur bois

rcnt bonofiftcut fadt iufticia.<16 aot

aiuntcanecbona appeUada dTefcd certamint: n rcro cica'' mini drputatuium e.OLuid.n.intcJcft ot^z aptiu6 boa vocerur an comoda: dum timc nc bis priucmr ii minus ftoicuf g pcripatcticurpaucfcat i pal lcat:ca h cquafr appcUanOo:fed cqus \ii cjrtimanoo.ambo fane ft bono^uj ifto?J feu comooo:o pcnculis ad flagi

Ubcrandt:^' timo:e naufragij

bnge

comoda vbo;t

mclius 1 bumanius i piouim

fenftb''

accommodariusrdceroin
de locurue
eft

ccfaris lau

ubi att.Tlulla dc vtutt"

bue

tuie ncc admirabiUoz nec graiiS

mihcoidn eft.Ouid cft aui mifcrtco: dia nift aUcnc miferie quedam in nzo co:de c6pa(Tto:qua utia^ (i pofTumuf
fbuetrc compelUmur.^Scruit aiii

mo^

tium ucl facinus urgcanturrot alit ca

tuf iftc rni:qfi tta p:cbcf mifcricodia

non polTmt maUe fc dicunt bcc amittc quibus natura corpotf fal ttatincolumisbaberung^tUa cdmii ic quibne tuftitia violaf.Jta mcs ubt
rctinere
:

ui iufttna confcroct.fiue

cti

indigcnti

tnboitunftue ca ignofafpcitetu 'bac


ciccro locuto: cgrcgiuf non dubitauit

appeltarc rtute:qua ftotcos inr

uuu
6cre

ftja cft ifta fentetia:nuUas perturbati

numcrare ii pudct. CLai


tie

tii

oi oocuii:
e]c

ec8 ctfiacddunt infcnoibus animtp


tibuB in
fe

libcr q^icteti nobtUffimt ftoid

cotra rationc preuale

tir:quiimo eie ipfa oomtnat': dfa^


;)fcntienpo i pottus refiftenOo

pmit no

jcnonis i cbryftf pi: q butue (eac

pmatum babucrDt:buiufccmodt paf'


fiocs in

^uj

animo faptetis admittiinqne

vturis ercrcct.Xale defcribit ctii uir^

vitqs omnib'* Ube:p. ce uolunt.

Un ftt

giU* cn^ajobi

ainlDcs imota maet: Ucb:fme voUiuntur inancf.

cdfcq U8:ut bccipfa no putct uttta:^

00

fapteii fic

acodunr.ut cdtra vtute

mentis rationccp nibd pofTmt: i una

416

pafTioes q cbriftiioB aios

af-'

fiteadcqs fcntentia pipatetico^:oclet

fidunt:ii in vttiti trabani fcd

vtutcm

pUtoico;: 1 ipfof

ftoico;^.

S3 ui att

qrcrccani.cap.v.

tuUiue: vbicdtrouerfifl iandiu to:q^


at boics garruba:contcnnoni0 cupi-'

On e nunc ncc cfTc copiofe ac di


connner.Oto ^ppe
il^

dio:ef q' ucritatie.Scd

Ugcter oftcnderquid de i^Q paf riib" ooceat fcripta diuina: qua cbri
ftiana erudirto

queri poteft

adbuc matto utrom ad vite prefentis


:

pcrtincat infiirmitatc

er in

quibufcp
affca'*.

bdis officqf buiufcemdi ppcri


accipiunt

bm iplam ifitcm fbijdmus :gcndam


n iuuanda:mcnti(p pafftones
dcrandae atcp frcnandae:ut
iufhtic tonucrtanrur.
ita mo' in ufum Dcmtp fi in di'

Sacti ^o agcU 1 fme ira puniat quoe

etema dd

lege

punicnooe:

uenist

1 miferie fuie mtferie compafTtone (\f : 1 pericUtanbus eie qoof diU-'


tfi

fdpUru noftra non ram quentur ut^fc


piud

giit fine tio:e opitulef:t

ifta|2

nota

ms ira!'cdtm:fed qua:e irafca^:

pflfTiono cdfuetudine locutid.fbdane

!^4i^

NONVS
cod ufurpl^zpropter quandam

etia in

Uod (i qoify dicit no qc oium


fcde^mato:;^ deonu niicro cc;

opqs rimtUcudinf: ii^pter affechonu


mfirmiiatc^iricut ipfe

68 fecddn fciip ruras irafatur: nec tame ulla pafTidc turbatur . iDoc enim ucrbum uidicte
bfurpauit efTectusinon illius turbuU''

quos poetequozundam bominum O' foteaTamatorcsdcosnon procul a


rttatefuTgnt.bos.n.di^t apuler falo

tU8 affcctus.

mti8 p oms cogitationd clTus fluctua rcqiio ii^ iteUige potim": qn co boc dica:ri quoruda.i.malof f^ oiu; dco

fitente apuleio

0.uCbu8 paffiombud demones c6 c^agitantrquozuj opc bomincs apud deos alTerit adiuuazL

im mcdiecatc^pf aerea cozpota incer dos 7 boies ciercribcbat t)ocn.a4t


:*

fingcpoetas^q^c^riftof dconit niicro

cap.vi.

5os faciunt: 7 cis 5of noia iponunt: 7 quibu8 uoUKrint bomibus ejt bis
amicos inimicofap diftribuunt: fictio carmibDs impunita Uccntia:cum 5o9 ab bia demonii mojib": i cekftt loco

Uainterim deranctia angelis qone dilata:iiideau8 queadmo do dicat platonici medioe deones in 6os 1 boies c6f!itut08 iftis palTionii
Si.n.mte ab bi8
li'
fi

7 bcatitudis

opolentia
eft

rcmotoe
fictio

effe

cftibue fluctuare.

pfrbibcant.lDcc

crgo

pocta^

bcraeifcp driante mot" buiufccmoi

rum deoe diccrc qui dq nd funticofc^


fub dcojj nominibus inter fe deceria'

patercntm co8 dicct apulei" fimili mo tu cotdis 1 falo mcntia pcr omne8 co gitationum cftua fluctuare. 3pfa igit"

mc0

co^j.i.ps animi fupcrior.qua ra^'

bomines quos pro ftudio partium diUgunt ucl oderunt . Tlort procul autem a ucritatc dicit banc ec
rc:propter

tionee funt:in

qua vtus 7

fapicntia

fi

fictioncm:quoniam dcozuj appcUati'


uocabulis qui dq no funtitales tame
defcribuntur demoncs
JbenicpbinccfTcdicit tllam
:

ulla eis elTct: pafTionibu8 turbuletis

inferiozum animi partiu rcgcdis


derldirip driarct.jpfa inq>
ficut ifte platonicuf confitef:falo

mo^
ptur

quales funt.
iniq'

mes eom

bomcrus

mmcruam quc mcdqs coctib'*

batidi) fluctuat.0ubieaa e ergo

mes

dcmonum pafTionibue Ubidinu^rfoi^


midinii:ira;t:at^ buiufccmodicetie.

graidcobibeooacbilU. <luod ergo minerua iUa fuerii poeticum uuU cfle

'Oue igicur pars t ds Ubcra e copofcp bono rum dcozum fimilitudine boibue co^ fulant:cum comm men8 palTionum utf^8 fubiugata i opprelTa: qa|d ra^ tionis naturarr babct:ad fallcndu; t dccipiendu tanto acrius intedat: q^o
fapicntie:qua placcant dtjf t ad

figmcnium : co q> mincruam deam putant:eamque inicr deos quoa omf

bonos beatofcp crcdit


taUum.

fcdc colbcat:|)Cul a cducrfatide

aUa abcrca mo:^

Ouod aucem aUquis dcmon

fucric grccis faucns:troianif(p cdcra^

riu8:ficucaliusaducrfu8 grccoscro-'

ea magis poffidet noccdi cupiditas'

iano^ op:mlato::que vencrif fcu ma: tis nominc idem pocta co'memorat: quoe 6o9 irte talia no agetea i celefti''
b' babitationib'' pdit: 7 bi deonce

O.uodplatonictfigmtie poctaru;

(nfamatoe dcos afTerant:de cotrario''

rum l^udio;; ccrcaminc:cd be


demonii n dco^ fint.cap.vq.

partcs

bis quos amabant contra cos quos oderant inter fc decertaucrint:boc no ^ttl a ueritatc poetas dtj^ilTe pfcflua
tfi.bc bie quippc
ifta

di^crut

quos

bominibus fimUi motu coulis 7 faU>

LIBER

ititis

pcr om9 cogitationuj cftus

fluc-'

tuarc tcftarunat polTent amozce i o'

U prcterm{fiflrct:nullo mo rccrc genttf bumanu defcriptionis butue tam in*


vo deo^ e)cceUcntta commendarcnipam
tenta diligentia terminafl!et.jCum

non pro iuftuia:fcd ftcui populuf Umdis cozum m ucnatotibus t auri' gis feciidu fua:^ ftudta partium pro aiqe aducrfoe alios qxrce Jd cnim
dia
.

uidctur p bilofopbuB curafTc platont

bcautudincm quo uolunt bomince g faptentta paucnire : in cie afftrmauic e^xcllcrc. 'p>roinde fi aliquos deones

cus:nc ciibccapoctifcancrcntur:no

bonoe

ucllet intclligi:aliquid

ctiam

8 dconib" mcdq8:f5 ab Ipif dt)9 quo^s noia poctc fmgcoo poniit


t>c
fici

ipfo2U5 dcfcriptione poncret:

undc uX

ctcdcnt".

cimt dqs aliquam bcatitudis parte^:

dqe celeflibos i dcmonib"* ac^

rq8:bominibuf(p tcrrcnis apulc^ pla


tonici dilfmitio.cap.viq.

uclcubomibuequalcciic^ fapietiam putarcntur baberecommuncm. Tloc ucro nullum bonum co:^ commcmo^
rauinquobdidtrcernercntura mar:

quams 7 comm malttie libcriue


q
tc

cjc^^

Uid illa ipfa definitio dcmon parum nc intucnda cft.-^Ubi ccr

mcndc pcpcrccrinnon tam nc ipoe g^ nc cultotcs co:^ apud quoe loqucba^


offedet.

oms dctcrminanoo cdpltjcua eft:^

Sign^icauit tamcn prudenti

stt dconcB dVc gcncre aiaUa:aio paftt ua;mcntc rationabilta:co:pozc acrca: tpc ctcma>'3n qbos quintp cdmcora' ti8:nibtl dt^it omnino:q7 dconcs cum

bu8 qutd de illis fcntirc debcrcnt qui ooquidem deos quoe omncs bonoo
bcatofqp credt uoiuir.ab co:^ paflidi''

bdte falccboibud
ipfo8

td

uidcrcnrurbabe
.

communc:q6 n cftct tn malis

Tlam

bommcs cum

aliquanto latius
:

dctcribcnoo complcctetur

fuo loco

dc illta dtccns tanqua dc infimis atip tcrrcni8:cum prtus dijcilTct de cclcfti^ biiedqs^utcdmdatts duab" partib*
q:

bu8 arqi ut au tpfc turbcUs omnimo'' 00 fcparauit:fola illos cozpo:um eta nitarc conwngcn8:animo aurcm non dqs fcd bommibus fimilcs dcmonef apcmfllme inculcane: i boc non fa*' ptcnrte bono cuius i bomines poflut
eflV parricipcfifed

pcrturbatidc paflfio

num quc ftultis

mentibue oominaf:
ita rcgif:

fummo

i infimo ad vltimt tcrrio


loquetur*

a fapientibue uero i bonie

loco dc

mcdqs dcmonibus

ut maltnt ea nd babcrc q> utccre.Tlfl;


(i

3gitur boicf inquit rationc gaudetcf:


orationc pollcnrce: tmoztaltbus
ani'^

nonco:po:um fcdanimoium ctc:nf


uel^

mt5:i}i02ibundi8 ifibzi8:leatbu8 1

tatcmcumdqsbabcrcdcmones
let intelligiinon uticp

bomtnce ab bu

pqe

iftttbu6:bi utis

i obnop^s cotpo^
pertiftct

iue rei confo:tio fepararct:quia i

bo

ribu8:dttTtmtlibu8 mozibus: fimilib'*

erroabu9:pcruicaci audacia:

fpc:cafTo labo:c:foztuna caduca:figil''


lari mo!talc8:ciicti tn
i

univfo gencre

minibue ctcmoe cflc antmoe:procuk dubio ftcut platonicus fcntit.3dco cii boc genus animantium dcfcrtbcret:i'' moualtbue animis mo:ibundi9 me'
b:i8 di;nt efle

perpciui:vicifrim fufficicda prolcmti

bominee.

tabilcs;voiucri tempoze:tarda fapicn

tia:ata moircqucruiautta

terras ico

3n amuitfa celefttum dco!umper


intercefltonc^dcmonumpofrit
niprouiden.cap.i;r.

luiXu bic ta mulia dicet quc ad plu''


rimos boice ptmctinuqutd cria tilud tacuttquodnoueratcfle paucozum:
ubi
att

bomf

tarda fapicntt ctta mdte.^Od

OCTAVVS

jCperbocfiproptereacomOne cd dqs eternttatem non babenc

bominibiie

commune eft.f^ ficut di)ci

tanquam

boie9:quia cozpotefunt moztalesr^p


terea ergo

fufpenfi:feruum co:pu8

demonee babcnt:quia co:-'


igit

perucrfum ligari atc^ cum dqe bc ti8:oominum animum cum boibuo


in

po!efuntimmo:tale8.quale8
per

me

miferis babcnte9:parte infcriozc ejcal


tati:fuperio:i dciecri.Unde ettam fi

diatozesfuntinierbomtnes ^deoe:

df

quofad deof amidtias bominef ambtant:qnt boccum bominibus ba


cfl
i

quam propter boc eoe putaucrit imo


talitatcm babere cum d^9:quia

nulU
ncc
iic

bent deteriuf:quod

animante me^'
de'

mo:tc

^icnt

animaliu^ tcrrcft:ium ant

liU8.i.animum:boc adt bebat cA dqs melius


(d
:

mi cozum foluuntur a corpozc:

quod
efl

eft

in
i

animantc

terius id
eft

cozpus

um eni; aians
uticp cozpozc

aniale^ aia coHct i cozpo:e:quo

eftimandum cfteozum cozpus tangp bonoratozum acrnum ucbiculum:f5 eternum uinculum damnanoozum.

rum dttomm anima eft


te co:po:e

melior.Tfi uitiofa i infirma mclio ccr

0.6 fecunduplatonie
dcmoncs
p

friiam miri'

etiam faniflfimo atcp firmif


ejccellenti

miferi fint boicf in co2po:e moztali:^'


in etemum.cap.jc.

fimo:quoniam eius natura

oJ:ncc labe uitiorum poftponitur cot

poii:fictttaurumefiam fo:didumar^

!Lotinu9 certe noftre mco:ic

\xi'

gcnto feu plumbo IjpurilTimo cariuf


cftimatur.3fti mcdiatours

cinue tcmpo:ibus platonc


e)cccllerius intellc^ilTc

cctif

ico^ i bo
biit cop''

laudatur.^s c
incjt

minum: p quos

intcrpofitos diuinis

dc bumanis animis agcret:patc:

bumana iunguntur:

cu dgs

mi^o:s: moztalia
bat.3ta boc ipfu co:po:e ad mtam
op

illis

utncula facie^

cternum:uitiofum autem

cum bomi^

motales fut boicf

nibus animum:quafi religio qua uo'' luntd^s boiee p demonee iungi:i cot
pore ftt non in ato conftituta.O.ucna

dci patrie pttnere at

bitratus eft:nc fempcr buius oitc mi''


feria tcncantur.l^acmiftcodia idigne

tandem

iftos

mediatours falfos atcp

iudicata

eft

iniquitas

demonum:que

fillaccs quafi capite dco:fum noftia f

in animi pafTtui miferia:n moztale fi^

pena fufpendit: utinferiotem animaf


partem.i.cozpus

cut bominef:fed eternum co:pus acce


pit.;6flcntquippe felicio:c8 bomib":
ii

com

fupc:iotibus

fupcrio:em uero.i.animum

cum infe' rioribus babeant:-! cum dgs ccleftib*


in parte fcruiente coniuncri:cum boi^

mo:tale cum cis bzcnt cozpus:-: cuj

dt}s

res bominibus;fi

beatum animum.ftcnt aute pst cum animo mifcro

bus

atttC5 terrcftribue in parte

oomi'

faltem mo:talc
iftcnt

cum ciQ
:

nante (int miferu* o:pus quippe fer^ uum cft:ficut cria^faluftius ait animt
iperio co:po:i9 feruirio

1 covpm

{i

babcrc mcru' tamcn acquirerent


i

aliquid ptctatt8:ut ab erunie ucl


te rcquiefcent.Tlunc

mo

magis

uriur.
cni

ildiunj:it autejiUe^altcrum nobis

lidouis

vo non folum fe bomibus nort funt animo mi

dt)s:altcrum cum beluis

commune e:

fero:f3 etiam miferio:es fdt perpetuo

qm de bominibus loquebatur: quib"


ficut bcluif moztaie

co:po:i9 uinmlo.Tlon enij aliqua pie

co:pu8

cem quos

inter nos

cft.Jfri au i deos mediato^

res nobis pbilofopbt ptouidenJcptic

1 fapienric difcipUa^ftacntes v uoUmt c% dcmonibus ficri de08 : com apezriflime dijcerit demones
taris
teliigi

quidcm diccre de animo i co:po:c:al^ terum nobis ciun dqs : sUcrum cum

eternos.

LIBER

niris per

omd cogitarionu; efhie

ftuc'

fi

prctermift'fTct:nullo

mo rccre genaf
vo

tuare tcftarunut poflent amoice i o'

bumand defcriptionis buiue tam in*


tenta ditigentia terminafTet.um

non pro iuHitiaired ftcut populuf riniilts eo:um m ucnatottbue t auri' gis fcciidn (ua^ ftudia partium pro
din

dco;^ ej:cellcntia commendarct:ipam bcautudtncm quo uolunt bomince ^


fapurntta pcrucnire
:

alqe aducrfus alios cjxrce

3cl eniiti

in cie afftrmauic

uidctur p bilofopbus curalTc ptatont

e^ettcrc. 'Proinde

fi

aliquos deones

cus:nc

cii

bec a poctif cancrcntur:no

bono6uctletintctIigi:aliquid ctiami
ipfo2u; dcfcriptione ponerct:

a dconib" mcdqs^f^ ab ipif di)8 quo^s noia poetc fingcoo pontit fici c^:dent'.
t>c

unde ut

cum dq8 aliquam


uct ca

beatitudie parte^:

bomibus qualecii(^ fapietiam

dqe

celcftibtjs

i dcmonib** ac^

putarcntur babcre communem. Tloc

rqs:bominibufc^ terrenis apulc^ pla


tonici dilfmttio.cap.vig.

ucro

nuUum bonum co^ commcmo^

raoinquoboidifcernerentura ma^: quauie i cotum malttic tibcriue cjt^^

q
te

Uid tlla ipfa deftnitio demona parum nc tntuenda efl.-^Ubi cer

oms detcrminanoo cople^us citiiy


deonce
elVc

ait

gcncre aialia:ato pafVi

ua;mente rationabtlia:co2po:c aerea: tpe cteniar^u qbus quincp comcora' ti9:nibtl di^tt omninoiq' dconca cum boie faltc boibus id utdcrencur babe

mendc pcpcrcerit:non tam ne ipoe q^ ne cultotes eo^ apod quoe bqueba^ ofTedet. Significauit tamcn prudcnti bu6 quid de iltis fcnttrc dcbcrcnt qui ooquidcm deo8 quoe omncs bonos
beatolc^ credt uoluinab co;t pafTioi''

commune:q6 n elTct in malis


ipfos

Tlam

bommcB cum

aliquanto latius

dcicnbenoo complectetur : fuo loco dc illis dtcens tanqua de infimis arcj^


tcrreni8:cum prius
biis dq8:ui
c)c fummo

bus atqi ut ait tpfe turbclis omnimo'' 00 fcpar3utt:fola illo8 co2po2um crct nitate conmngen8:animo autem non dqe fcd bomtnibus fimttee demonef apcrtifTime inculcans: i boc non fa-' picnne bono cuiue i bomines pofTitt
efTc partictpcf:fed

dij:ifTct de celcftt^ comdatis duab* partib'

pcrturbatioe pafTio

num que ffultis

mentibu8 oominat':
ica regif:

i infimo ad vltimu tcrtio


loquetur.

a fapientibue uero i bonis

loco de

medqs dcmonibus

ut maltnt ea no babere q> uiccrcTla^


fi

3gitur boief inquit ratione gaudctef:

orarioncpoUcntce: imoztalibus ani^

tatcm
let

mi&:mozibundi8 mbue^leutbue i tn

non co2po2um fed animo:um etetni cum dqe babere dcmones uel" inteUigi:non utiq? bomincs ab bu

pqQ mttbu6:bi utis i obnojr^s cotpo^


ribu9:difrimtlibu8 mortbua: fimilib'*

erro:tbu8:peruicaci audacia: perttftct


fpc:calTo labo2c:fo:tuna caduca^figik
l.ri

mo2talce:ciicti tn

uniiH^o gencre

ius rei confo2tio fcpararet:quia i bo mintbue ctcrnos cfTcanimoe^procuk dubio ficut platonicus fcntit.3deo ai boc genus animantium dcfcriberet:i'' moitaltbus animis mozibundie mi'
biis difit efTe

pcrpciuirvtcifTim fufficieda prolemt

bominee.

tabitc8:voiucri temp02e:tarda fapicn

tia:ata mo^rcquerutauita
ItirXii bic ta

tcrras ico

3n amtcitia celeflium deomm per


tntercefTionQdemonumpofTit bomi
niproutderi.cap.tjc.

mutta dicet.que ad plu^ rimos boiee ptinet:nt}quid ctia illud tacuitquodnoucrarefTe pauco2um:
ubi
sit

tarda tapicmia cita moie^^Od

OCTAVVS

C per boc

\\

proptcrea

comone

bomin&OB communc eft.fj ficut dija


tanquam
fufpenfi:feruum cotpus
attp \x\ peruerfum Iigati cum dqe bca ti8:Oominum animum cum boibus
miferis babcntc8:parte inferio:e qcal
tati;fuperio:i detccri.Unde etiam fi

co dgs etermtatcm tion babenc


boicdiquia cozpozefunt moitalee.-^p
terea crgo

demonce babcntrquia co;-'


igit

po:c funt immoitalcs.qualcd

me

diatozcsfuntinterbomines ^dcoe:
per quof ad deo?t amidtiae bominef

qf

qnam propter boc eos putaucrit imo


talitatcm babcrc cum dqs:quia

ambiant:qni boccum bominibus ba


bent dctcriur:quod
cft
t

nulU
ncc
{\t

animante me-*
ciii

mottc

{ka\.

animaliu^ tcrrefttium ani

lius.i.animum:boc aut bebat mclius


id
:

d^s

mi eo:ttm foluuntur a co:po:e:

quod

eft

\x\

animante dc

tcriue id cfl cozpue i


eft

um cni^ aians
utiqj cozpoze
cer

anial q: aia col^ct % co:potc:quo

eftimandum efteo:um cozpus tang bonoratozum aernum ucbiculum:f5 eternum uinculum damnanoo:um.

rum ditomm anima cft


meliot^tfi uitiofa
tt cozpoze

i infirma mclio

0.6 fccundu pbtonis fniam min''


mifcri fint boief in cozpotc mo:tali:^

ctiam fanifTimo atcp firmif

rimo:quoniam eius natura c^ellcnti otmec labc uitiorum poftponitur cor poii:ficutaurumcfi3m fo:didumar^
gcnto feu plumbo l^purifTimo cariuf
cftimatur.3fti mediatozcs deo?t %

demoncs
p

in

ctemum.cap.;:.

lotinus noftrc mcozie ui'' cinus tcmpozibus platonecctif


laudatur.^s cu
incfc

am

bo

cjrcclletius intellcjcifTe

minum: p quos

intcrpofitos diuinis

dc bumanis animis agcrct:pate:

bumana iunguntun

va dgs

btit

cop'

mi^o:

mo:talta
ipfii <f

illis

uincula facie^
fiit

ctcrnum:uitiofum autcm

cum

bomi''

bat.3ta boc

motalce

boicf

nibus animum:quafi rcligio qua UO'* luntd^s boiee p demones iungi:i co:

co:po:c ad miam ddpatrisptmercat


bitratus eft:ne femper buiue oitc mi''
feria teneantur.lDacmificodia idignc

non ato conftituta.<luena candem iftos mediatorcs falfos atcp


pozc
ftt
v(\^

iudicata
in

eft

iniquitas

dcmonum:que
fi^

fallaccs quafi capitedeotfum nc^tia \

animi palTiui mifcria:n moztale

pena fufpendit: utinfcriotemanimaf


partcm.i.co^jus

cut bominef:fed etcrnumcozpus acce

com

fupc:ioribu8

pit.flcntquippe fcUciozcs bomib":


{i

fuperiotcm uero.i.animum
rioribus babeant:7

cum infc cum dqs celeftib*

<n parte fcruicnte coniuncti:cum boi^'

mo:tale cum ds bfent cozpus:? CU5 dQB beatum animum.fTent aute ps res bominibu8:fi cum animo mifao
faliem moztale
ilTcnt

bue autC5 tcrrcftribus in partc oom^ nantc {\x\t miferi.^ o:pus quippe i<x^
iMtm cft:ficut ctia^faluftius
iperio co:po:i8 fcruitio
3ldiun>;it aufejiUe^alicrum
ait

cum eia baberc mcru'


:

1 cotpus

{\

lamen acquirerenc
i

animi
utiur.

aliquid pietati8:ut ab erunis ikI


te rcquicfccnt.Tlunc

mo
fe

magis

vo non folum
funt animo
fiit

nobis cd

lidozcs

bomibud non

mi

di}s:alterum cum beluis communc e:

fcro:f5 ctiam

mifcrioKs

perpetuo

qm dc bominibus loquebatur: quib"


ficut beluif moztale

co:po:i9 uinrulo.Tlon enijaliqua pic


tatis

cozpue

cft.3ft

au

1 fapicnric

difdplia^jficiente

i-

cem quos inter nos % deos mcdiato^


res nobis pbilofopbi p:ouiden!t.pnt

telligi uolunt e^ demonibus ficri dc08 : cnm apezriffimc dijcerit demonea

quidem diccre de animo n co:po:e:al^ terum nobis cutn d^s : alterum cum

eternos.

LIBER

be opione platoico:^ q putlc aias boiuj deones ee p' co:poia.cap.)ci.

bcc ad mifcriae infimata: btc cclcftia:


ibi terrena

ria de

^cftquide-raCas bominudeo''

id c

uidco commcmorata^ptra duabus naturc partibu9 uUis: fummig atcp infimi9 Tlam ta q
.

nc8 cffe:'? ej: boibus

fieri

larcs:

propofuit dc dt)9 laudabilia cade zpe


riuic

laruasrtmance.lares (i meriti honi funt:lemmc9 fimalifcu laruas.ZDa-' ncB antdeos dtcunt: fed incertUm eft

alqs quidcm ucrbis:uteif aliata


cj:

flduerfa

boibue rcddct.Xria dcojt


10cc al^9 ucrbis ita

bcc fut:Ioci fblimifa9:vitc ppctuitag:


pc:fcctio naturc
.

bonotum coe

feu

malo:um

efle

meri^

rotum.in qua opinione qnantam uo'

repctiuit : ot ei9 trfa contraria

ragincm apcriant fectandie pditifq? mo:ibu9 qdis non uidcat U uelpaulu

condirioni9 opponeret^nt
la iqt

buanc t babitacu

fuma ab infimi9
illic

tata intcapcoo

lum attmdat.^OLiiquide^qualibctnc'

fafligq dcfpia'at:q: di)fe:at loci


tatc.

WHmi

quam fuerint bominee:


fieri

ucl laruas fe

t uiuacitas
fit

dum opinanturuel dum mancs


^to
funt no^

dcfccta

bic caduca

i^t ctcrna n in^ t fuccifiua:quia


illa

ftosrtanto peioies fiunt

dij:e:at uirc

ppcruttate.t ingcnia

cendi cupidiozes: ut ctiam quibufdaj facrificqs tanq? diuinis bonojibus p"

iquit

ad bcatirudine fb"limata:bec ad
:

mifcrias infimata

quia dipcrat nafe

mouc fc iuitari opinct'ut noccant.lar


uas quippe dicit cfle nojrioe deonce c]c boibus factos.Scd binc alia qo e. 3nde autem perbibct appellari grcce
bcatos fcu dcmonc9:q' boni
fint aio:

perfcctionem

Xria igifab cc pofira


etcr''

funtdco^:id cft locus fublimis:


nita9:beatituoo:

ibis contraria

tria

bominu5.i.locu9 infimus:motaIitaf:
miferia.Jntcr bec tcrna 6o;jt 7 boiuj

boc cft boni dcmonc9:animo9 quoq^ boium dcmoncs dte confirmans.


f>e tcrrenis contrar^srquibus

qm dcmoncs medios pofuit


quippe
t

de loco

nullaeflcontroucrfia. 3nter fublime

fm

tifTimc

infimum:mcdiu9 locus ap'' babctur t dicitur. ctcra bia

platonicos

demonn bominuc^

natu^

rcflant:quibu8 cura attcntio: adbibe

ra diflinguitu:.cap.)cg.

d nfic de bis agtmu9:quo9 in


natura propria
dcfcripfit: intcr

6o8 1 boics

gene:c aialia:mente ratio

naIia:aio palTiua:co:p:c aerca:tpe

terna.Tlcmpe ci! prius 6o8 ifublimi


cclo:boie8
loris
aiit
i

da cft:queadmodii ucIefTe alicna a de moib' offdanf:ucl (ic ciQ diftribuant': ut mcdietas uidctur e^pofccre^fcd ab ci9 aliena dTe non pnt.Tlon cni^ ficut dicimu9 locum mcdiuj ncc dTc fum' mum ncc infimo: ita dcmoncg fint aialia rationalia ncc bcato9 ec nec mt

tcrra ifima difiilctos

fcroo:ficuri funt arbufla

ud pccora q
ro

conclufit . "bctis inqt inter

1 nature digntratc fcircrnercKita boa aialia


diffcrcntcs

furtt fenfue oel rationif ej:pcrtia:recrc

poffumu9
atos

diccre

O.uo:um crgo
clTc

deo9 ab boibu9 pluriinu

mcnrib' incft:aut miferos


cfTc ncccfCc

aut bc

loci fublimitate:uitc pei-pctuitate:

na'

eft.3tcm no pofTum"

rurc perfcctioe: nullo intcr fe jjpfquo

communicatu:cum tbabitacula fum

ma iib infimi9 tanta intcrcapcoo fafW


gq
dcfpiciat:-! uiuacitas ilUc

recte dicerc:nec mo:tale9 dTe deones nec ctcinof.Omnia natp oiucntia aot inetcmum uiuunt: aut ftniunt moitc

ctema f

quod uiuunt Jam ucro


.

iflc

tcmpo:e

idcfccta fit:bic

caduca t fuccifiua.^n'

ctcmos deones dirit.Ouid


nifi

igifrcftat

gcnuaillftTad bcatitudicjfljlimata:

ut bi

medq dc duobus fummis

OCTAVVS

nniun babesnnt de duobus Infimis (i atrAcp dc imis babe bunt:aur utrat^ de fummtr:medq no erunt : fed m alterutram partem uel
alterum'Tl3tn

funtanfmop^iua^tempote etemt.

<!luomm babent unttm cd

infimis:

reftUuntuelrecumbunt
bie bonis ftcut
rere utrifcp

Ojm ergo
:

cd fummia altef :ot^po:ti6aU roe U' berata medietas ne^ fuftollaf i fum^' ma:ncc^ i ifima deprtmaf.3pa e aute
tlla

demonf^amm eft ca^^


e^cccptis ej:

demond mifera etetnitas: vf efna

non pofTunt

miferia.Oiui

otrac^ partcfingulis mcdiabunt'.

3c

mifera dijilTcK nifi

mim ait aio paffiuo: rt ^ eozd cDlto:ibu3


fdmi

pcrbocquiade

infimis babcre

non

erubuiflct."p>oao q: prouideria

poHTunt etemitatcm que

ibi no e:una boc de fummis babcnt:^ ideo non eft dlrerum ad complendam mcdietate

deificut etiaipfifatentunno fo:tuita

temeritate regitur mondus:

iftof etema miferia:

nu^ eflj nifi efTet magna


diir: ia

fttam:quoddeinfimi8 babeant
mifertam.

nifi

malicia.&i ergo beati rcctc


Cntcr boies 1

de

mdcs nofunt: cddcmoncs fintquoa


6os ifti i medio bcaue''
eft loc!' bo"?2

CLdo deones (i nec CU5 dqs beatf:


fiec

rut.<lui8 ergo

dcmond'

cu boibus fdt mifen:inter utracj^

qui fupra boies^ifra 6o6:iftis pbeant


ftdiuto:id: iUif mifterid.-^Si. n.boi cini

parte fine utritifc^ comunioefintme

dq.cap.pq.

cp fttnt:|>fccto i beati funt.temaatt


te; beatituDO

mcdios eoe

efte

ftnir:

St itaq? fecttdij platoicos fHU''


miadeo;z:uelbcata ctnitasiur

q: multum d^s comparar.

muUunq^

tim beatitttoo:boia5 ^o infimo:^:ael


miferia motalis^uel mo:taUtas mi^a:

deona aut medio:^:ucl mi^a e^icae: ttel etema miferia. Tlam t quincp ilf que in diffinitione dcmonii pofuir.no COB medios ficut promirtcbar oridit:

ab boibttd feparar . Unde fruftra ifti conobunf oftcnde quo demones boni fi 1 immoaales funr t beari:recre mc dq conftituanrur in^6o8 imo:raUs oc beatos:? bomtncs mo^tales ac mife" ro6.d enim utrdc^ babeat cd dqe^ tz
bearitudine (cilicct i imotaUtatcm:nt'

qm ta dipt coa babcrc nobifcum

q^

biUtttcm

bo^cumboibust

mifis

genereanimaUa:g>mentc rationaUa: palTiua funt:cum dqs aute; <f animo unu q> tpe ctcrna:? unu^pd cp copoe aerea.Odo ergo medq qn und babet
ntmfdmi8:tria cum infimis.'0.uid n
ttideat reUcta medietate

tmo:taUbHs:quomooo non potiue


remoti funt ab bominibus ciqfq; con

(unm:^ inter Otrofq; medq cdftiroti^ Xune mim medq efTcnt (\ bicnt i ipfi duo qoeda fua:fi cdbinie aUemtro:a
f)

quantum
ita

in^'

cd fingulis

wxo^ comunia. ficut


autem animal

cUnenr"'!

deprimafin infima.'^; plae


inucnin:

bd medium ({ddam eft inter pecora t


flngelo8:ut q: pccua e aial irrationale

ibietiam medi) poflTunt

Ut und babeant propriu^ quod cfl co^ pns acred :ficut i iUi dc fummis atq^
tfimif fingula proptia.d^ cotpus etbe

atq} mo:talc angeUis

rdnale t imo:tale:mcdius bomocfTj


inferto:angeU8 fupaio: pecotibuf:ba

reu$:bominef(cp terrend:doo ucro co^

bes cd peco^ib" mo:taUtatcm:r6c5 ro

mdiafintomnib^^cpgene funtaiaUa:

cum angeUe:ammalrationale mo:ta'


tk/}^ ergo CB qrimus mediu ii bea
tos imettalee miferofcp motale8:bo<

6 d^s 1 mente rattoaIia.tU 7 ipfe t boibtts loqueref:babe^ imft bina


Atalia.t no folet
ifti

deos nifi roales

nunte perbibere.i&ue funt refidua:^

inacniredebeM8:qttidaat mouakfid beafd:aut ixnovtak fit mife^.

LIBER

2(n bommef CU5

(int

mottaks pof

permanete: ut t id q5 traHt pgroeret


moiruris^t ad /d quod pmact triffer
rct
cjc

ftnt^abe3tuud::t(l felice8.ca.pu|.

moituis.

Boni igif angcli tnrer


qt
ipfi

XmihcitmimoitalishSee pofTit magna cft tnrcr bominef queftio. 0.u<4a cfj codtrione fuaj bu
milius fnrpe]cetiif:ueg9ucrBti^ beiej

miferos motalcs t beatos imottalee

mcdq cfle n pfit:

quot^ bcati r

tmo:tale6 funr.^pnt anr medq ee Igc

capaccm

cfTe

beacinuiis polTe:

^diu

fcri

U mali:q: imotralcs funtcum illis^mt cum iftis. "bis cotran." e mediato


bon':4 aduerfus eo^ imo:taUtatc t

mo:talitcruiuit.OLuidam ucro ortulertlt fe i aufi funt diccrc fapicntie co^


potes beatoa
(i

miferia t mottalis ee ad tcp" roluit:

efTe poflfe ipfi

mo!tale8.<16

t b cat"
ftc

in ctcmirate pcrfsftcre

potmt:

ita eft:cdr

non

potiua mcdij co^

ficos t imo:talc8 fuperbos t mife-

t immortales bcatoe:bcatirudinem ba
ftituunturintcr moualcfl miferoe

ros nopo8:nc p imotalirans iactaria feduccrer ad mifcria^:! fue motrie bu


militate: t fuc beatirudis bcnignitate

bentes

cum immottalibus beatts:mo

talirareco mo:ralibus miferis.-^f^zo


fecro

deftrurit in cis^quo:;: codi

p fui

fide

enim fibcari funt inuident nemi niiTli quid mifcrius inuidentia t (6 meztalibns mifcris qoanrum pnt ad confequcndam bcaritudinem con-'
:"

modas^ab

illojj

imundifTima driatoe
iticp

liberauit/bomo
cligat medid

mo:rart mifcr

loge fcioct" ab imoztalib'' t bcarisicjd

po q6 imozralitari t bea

fulanr.uteria immo:tales ualcant ee

titudini

copnlcmr.^Ooiod poffit olec^

poft morrem:t angelis immojtalibu

tare

dcmonu imoitalitatc mifc^ cft:

bcinfi^ coniungi.
t>c mediarote dci n

quodpofritoffcndetncbrifh' mo:tIc
tare

bominum bo'

miferia fempircrna:bic

iam non cft.3bicrgo cauenda cft mo2S timeda


cft:quc cfTc

mine cb:ifto iefu.cap.p?.


f

non

non potuir fcmpifna:


eft

tbcarimooamanda

fcmpitema.

3 ant q6 mulro crcdibili"' t^ba


bilius difputatunoiTts boies g
fint ne

3ldbocquippcfeinfcrponit mediue immo:tali8 tmiferutad immo:tali'


ratcm bcatam tranfire non finar: qin
in

diu mortalcs funt ctiam mtfat


ccfle cft:qrendu6 cft tnedius:

bome

uctt et dcos fir.ut

mortali miferia

d n folii bomines cj: ad bcaram imoralira

(pfa miferia.3ld
fuit mozralis

boc pcrfiftit quod impcdit id cft in bocautcmfetnte:po


tbeawd:utmo:talitare

tcm buius mc dij bcata moitalitas in^ teruenienDO pducar:que nct^ nd ficri mozrale oposrcbar.necp pmacre mor''
tale.XDortalis quippc factus
riiifir''

tranfacta t qc

motmis faccret immot


fe

tale8:qDod in
iu't:t ej:

refurgcnoo monftra^'

mifcris bcatos: qoia bearitu'

tnm uerbi diuinitatcfj camis ifiuni


tatc fttfccpta.Tlo aut permanfit in ip'

00 nunquam ab ipfo difccfTit. ^Uus eft ergo media malus qui feparat a' micos:aliu6 bonus qui teconciliat ini
mifos.tidco multi funt medii fepa
rato:e8:quia multituoo quc bcata eft

amemoitat: quam rcfufdtauif a moimis: qifi ipt c fmcC mcdiationia *: nec ipfi propter quos liberaoof
(a

urnus dci participatione fit beata.jCa


ia9 partfapationis priuatione mif

mcdiaroz effccrus clti ppetua rmotif

camc remancrcni.^Proinde mcdiato'' rc ini nos t dcum t mottalitatej blc


opottuit crftnfeantcm: t beatitudtnej

multituoo malouim angeloumt: que fe opponit porius ad irapedimefus:^


interponu ad beatitodims adiutottm

OCTAVVS

1 et {pfa mulritudinc obftrqjtt qiiodl

minaridconcs pofTunt: dqs profccto


meliojcs funt: quia
illi (i

mo ne pofTit ad illud unum

beidfica

mifcercntur

perueniri: ad quod ut perduccremor non mulris fcd uno mediatoieopus e rat:-! boc co ipfo ciJius parririparidc fumue bcari:boccft ucrbo dd n facto fed per q6 facta font omnia Tlec tri ob boc mcdiato: eft quia uerbujtma^ pmc quippc immouale 7 mapc bea-' tum uerbum longe eft a mostalibus
.

contaminarenf.Tlabocdco;;j d:eflc

utcos fblimiter fcparatos buana conrzectatio cotamia: n polTit. >e (Jde fumii omnio crcatorc : qucj
prccipuii:

nos ueru deo dicius:fic a platone pre


dicari a(TcHcrat:q' ipfc
poffit pcnuria
(it

folus qui

fi

fcrmonis buani q^uis


aij:

raiione ucl modicc comprcbcndi:

miferfs^fjmcdiatoipcrqabd bomo:
co ipfo oftcndcne uriqj ad illud n fo"

ait fapicribuf uiris

cum fc uigoze ani


quo(^ itcrduj

mi q^tum
uclut
i

lifuit

a cozpozc rcmoucrdt:

lum bcatum:ucrum ctiam

beariftcuj

intcllccrum bui* dcirid

bonum non opojtcre


pcruenrionis gradus

qucri alios

me^

alrilTimis tcncbzis rapidifTimo

diatotcs:pcrquoB arbitrcmur nobis


cfTc

cojufcamic luiri candidtt i^micarc.Si


cr<;o fitpra oia
telligibili

molicnoos:

uac fummus dcus

in
i(i

quia beatus t beariftcue dcus factus


parriccps bumanitatie noftre copedi^

i (ncffabili quada pritia:

intcrdii:tfitanquam rapidifTimo

co''

umprcbuit parridpande diuinitaris fue.Tlccp enij noe a moitalitate t ml


feria libcrans

rufcaminc lume candidii intcrmicas:


adcfl

ad angelos immoztalcf
parri-'

tamen fapicnrium mcnrib" cum fequantum licuit a cojpoze rcmoue^


runt:ncc ab cis ptaminari pot. Ouid
eft q> ifti

beatofcp ita perducit:ut corum

dparionc criam nos (mmojtalcs i be


ari fimu8:fed

dq p:optcrca conftituunf lon


:

ad illam trinitatem cui*

gc in fublimiloco

nccontrcctarione

rangcliparriaparioncbcarifunt.

contamincnt'bumana:quafi cozpora
illa

fozma ferui ut mediato: eet infn angeloB efCe uoluit: i fozma dei
in

quaoo

ctbcrca tactu tantd qucat biiano

fupcr angelos manfir.3dc i infcrioib'


uia uite:qui in fupcrioribus uita. Tlo

enim uerum e(l quod idcm platonic'* flit diriftc plafoncm:nuUu9 6s mifcct' bomini.t boc prccipuum eo:um 05^
limitarie ait enTc fpecie: < nulla attrcc

1 non etia nifu contaminari^Tbotjo fi non contaminanf fydcra c6 uidcntur quos dcus oiris uiftbtlcs didnncc de mones bominii conraminaf afpcctu; ^uis dc projnmo utdeaf 2ln fo:te oo dbus bumanis contamtacntu: qul rie non contaminantur oculo^jttt io
:

ratione

bominum contaminantur.

deoncs mcdios babcnt pcrquoseis uoccs bominu5 nunriet:a quib^^loge


abfunt:ut incontaminatifTimi pctfcue
rcnt.^-Quid ia dc cetcris fcnfib" dica^^

3ln rationabilitcr platoici dilfinic'


rmtdoscclcftesdcdiantes freacotft'
gia boibue no mifccri:quib* ad ami-

Tlon enim olfacicnoo contaminaa' u!


dij pofTcnt fiadelTcntrucl

driadeo;(deonc8
t
'

fuffraget.cap.jn^i.

cum adfunt deones pofTunt uiuo^ cospo^t uapo'


ribus bumano!U5:fi tanris
facrificio-

Rgodconefcontaminarifatct':

1 io cos a dib" cotamtalf muiai noprtRomfcpimundi pariterfiunfj; demoncs contrectarione bominum:i! boicfl cultu deonu.Sut fi i contrccta

rumcadaocrinis non contaminantur


niooziTjus.^n gullandi aiit fefo

nuUa

nccefTitate refjdcnde moztalitatis

ur

gentunutfamcadacridbos ab bom(

H mifcedcp boibusinec tamen contd''

mbu8 querant.Xactue

ijcro in pfate

LIBF.R

cft.Tlam

I5

ab co potilTimuj

fcrifu

co

baacnus tfi fi uellcnt miffcrcntur bominibus : ut uJdercnt 1 ab bomimbue uidcrcntu::


trcct&tio dicta uideatur:

ffdcra::uriorcrq3 funr

mundi lumma 7 ccia dcmdcs ab iila bominu5 contaminatione:qui nd pnt


dicit clarifTima

uidcri ntfi uelint.-^^lut

(i

non uidcri
iftis

fj

sudircnt 7 audircn:tangedi aut que


neceflrirafi^^Tlam

uidcrccontaminat:ncgcnt9b
rifTimie

ch

nccp bomincs id con

mundi luminibug quoa deof

cupifccre auderent:cii dco^, uel

dcmo

numbono:^confpccru
grcderetur ut Ocllet

ucl

coUoquio
pacto

opinantur uidcri bominee^cum radi' 09 ruo9 tcrrae ufquc pcrtfdant.0.ui


tii

fruercnt-.ftfiintantum curiofitas ^ff


:

quonam

co:um zadq pcr qucqj diffufi tmun da indc non contaminantur:7 di^ con
taminarcntunfi bominibus mifcercn
(i

quifpfam polTct inuitii tangc dcii ucl

dcmonem:qui nificaprum non poteft


paffcrcmj^Uidcnoo igifuifibufcp
fe

tur:ctiam

cfTet nccc|Tariu9 in
.

fubuc
folis

nicnoo contactu9

Tlam radqg

bcnoo:^ loqucnoo 7 audtenoo


cezporalifcr mifccii

dqi

co

bomibue
fi

poflet.
mifcet'

iDoc autcm

mooo dcmonee
fi

ut di]ci 1

ri

contaminantur: dq aotcm
mifccrcntur: inco

contaminarcntur

7 lune tcrra contingirur: nec ifta con-' tamiaturIuce.XDiro:aurc5 plurimu tam oocto9 bomince:qui cuncta co:^ poiea 7 fenfibilia que pre incopoalib* 7 intelligibilibue pol^poncnda iudica
uerunt:cum agitur dc bcata uita:coi'

taminabiles dicunt demonea:? conta

minabilcs deos.Si aute contamina^

poraUum contrccsationum

faccre

mc

7 dcmonce: quid conferunt boib'' ad uitam poflmo2tembeatam:quo8 co'' tamin?iti mundare nd polTunt:utco8

tioncm.Ubi cftillud platonif ubiait. fgicndum eft jgirur ad clarifTimam


pat:ia:7 ibi parebut tibi

omnia.Oue
60

munoo9 dtj0
ti

incontamin-itis polTint
illimedjgi pftitu

igitur clafTie inquit cfTugiat fimilc


ficri.-^St

adiungcrc^inf quo9 7
funt.'3lut
(i

ergo deo tato fimilioz quato


clt

boc cis bencfictj non co ferunt:quid piodefl boibu demonii amica mcdiatio.' 3ln ut poltmojtem

d(d^ fit^piquio::nuIIa

ab

illo

alia

Idgi4t3l^^
rali

ei"

difTimilituoo.Jn cozpo

uero
cfl

illi

etcrno 7 incommiitabili

non ad dcos boico p deones


(cd fimul utuant

trafeat:

tanto

aia

bominis

difTimiIio::g>to

utnc^ conramtnati:
bcati:" Tlifi fozte (Js

rcp

tpflliu

murabiliutp cupidio:.

8C per boc ncutri


dicat

di rerum

mow; fpongiarum uel buiufcco'' mundarc demonc9 amicos


ipfi fozdidiozee fiant:q

^d cdmdanda uira bcata^q


patioc e firmi bom':

ptid

nd tali mediatoze

fuoe:ut tanto

indigcre bominc:quarcft dcmd^f^ ta'


li

to fiunt bomineg de uelut tergcribas mundiou:0.O.uod (i ita cft:contamia tiotibue dq mifcenf dcmonibue: qui ne contaminflrcnrur:bominum ,ppin

qualie c unue cbziflus.cap.jcvg.

b
in

Oc ut fanctur qm imoztali pu''

quitatem correcrarionecp uirartir.Jln foztc d^ pofTunt ab bominibus conta

minatos mudaredemonc9:ncc; ab
c6taminari:7 co

cif

ritati que in fummo cfl: ca que imo funt moitalia 7 imuda c6nei:c non pofTunt:opue efl quidem medtV toh::non tamcn talt qui cozpus q'dc5

mooo non poffunt7


taliafentiat: nifi

babeat immoztale propinquum fum^

bomineg/Oiuis
fallflrilTimi

quc

mis^animum autem mozbidum fimi'


lem inftmi9:quc mozbo nobie iui6at potius ne fanemurq' adiuuct ut fanc
mur:fcd tali
c|

deonef dcceperunt.^Oojid

q>

(i

7 uidere contaminat:uide'' flb bominibus dg: quoe uifibilcs


uideri

nobia i(imi&

cjc

cdpois

"

NONVS
m

mo:calicatecoaptatuB fmoitali fps


ftitia

mudari a 6m6ib'* crednr.T 16 ipos co


tamiari potuiffcnifi lori altitudie

per quam no loco^ diftinria fj

mu
uia

rimtlirudinis excettenti manfiti

fum

nircntur.Oluis ta infeUjc e ut

ifta

misrmundandis

liberandifcp nobis
.

mundari fe e)riftiet:ubi bomines cot


minantcs^dcmoneBcontaminari:
conCaminabiles ptedicantur:? no
tius eUgat uia ubiptaminates
di^

ucre diitind prebeac ^diutozitl

<lut

pwferto incontaminabilta deus abfit


Dt cdtaminatione timeret q: boie quo

po

magis

indutuf efhaut ej: bominibue ii quof in bomine conucrfatua eft. Tlon eni^ parua funt bec interim duo que falu''
briter fua incamati6cmonftrauit:nec

demonef euitentunt ab incotamiabK dee ad ineundam focietate icotamia'' to^angelo^boies a cotaminationc


mundentur.

camepoirecontaminariucram diui' nitatemtncc ideo putanoos demone


nobis
eflc

Q6 appcUatio deonu (a nec apud


culcoes

melioies quia

ri

babcnt cftt

cof aHuma^ in fignificatione

nem.^bic

cft (icat

eum ptedicat dncta.

aUcuiu8boni.c0p.p;;.

fcripturamediatotdciT bominiibo
cbriftuB iefue
patri
eft
:

de cui" diuinitate qus

dncde^i6etiano9ferta:ui

femp

cqual':'! btjanitate

qua

dcaunqm

nonulli iftop ut ita

nobia factue

eft fimir:ii

bic locuf e ut

copctent pzo n:a facultate dicamus

i ^b' t labco etcof'' dc pbibet ab alqs angebs did: quoer

di)xri deonicolo^j

ipfi

deoncs nuncupant^ia mibi 6 boif

db fallacia demonii dum fua ini


ceffione

angclif altquid uideo dtlTercndti


ifti

quof

uiam fpondet ad detmi boc conatunut bomines a uia ucritatid


aiiertat.cap.;cri9.

eeno ncgant^fj eos bonos dcones

uocarcq^angeloe maliit.11o8 autem


ficutfcriprura loquifftn quacbtiftia

BfifliitilUfallacefcpmediato'
res dconee:^^ cn

fumu8:agtb8 cjde parrim bos prij m3lo9:nng> uero bos deoncs lcgiue.
ni

p fps

imiiditia

Scd ubicutp illaru; Ifamj boc notit


pofitd reperit^^fiuc deonef fiue deonia

itiiftac

malignimultis

cffccrib" clare^

9t:p corporaliiitii locoi^t tfualla: t

ftereo?tcozpo;tlcuit3te9|>ucctu aio'

rn no8 auocarc arcp evte rnoliot': nec uilprebet ad deti:fed ne uia teneatur
impcdiilnqii^de i in ipfa uia copoali

dicatmo nifi maligni fignificanf fps. jt bac loquedi cofuctodine i tifi ppK ufqquacp femri funK ut co:u5 eriaj q pagani appeUatur: 1 deoe multos ac deoncs coleoos eflecontendttnt:nuir
fere fit

qfalfilTimaefti plenifTima errotis:

tam Uatus t ooctus:^ audcat

qua no iter agit iuftitia:qm no p

cot''

in laude uel fcruo fuo dicere demonc;

poialcm alritudine f; p fpuale : boc e incoiporakm fimilitudinem ad dea

babe9:fcd quilib; boc dicere volueit:

dcbemus afcendcre:in ipfa tamen co: poali uia qua deono amici p clemtO'' r grao' odinat:ii etbereoB 609 7 he no8 boics aereis deonib* medqs ptti^
boc deos opinaf bEc pcipuu: uc ^ptcr boc intcmallum loco^t ^trecta"
tutis

ifle

non fe aliter acdpi g' malcdiccrc uolu dubitarc non poflit.Oaie igit nof
rium tam multarom:ut iam pene fint ommum que boc ucrbum nifi in ma' lam partem audire confuctiemnt: ^d
dijrfmus cogamurq:ponere:cum pof
fimits

caufa compeUit:ut poft oftenfione au'

tionc n cotaminef bfiana.3ta dconcs

angcbmmnomine

adbibito:

cotamiori potius ab boibusig'

boks

candem o^cnfioncm que noic deonii

LIBER

fiieripoteratcuitare.

ucrbuj

efl

partidpata 'ctcmitate pfr

unturrfcd ficut eie tcrrcndie innotcfcec^

bc

qualiratc fcienticque

dcmonef

fupcrboe fadt.c3p.^

dum fuincj: quozum tyrar.nica quo' damooopotcharcfucrat Ubcratums


pdcftiat09 in fuo rcgnD:7

gfam femp

Uan^^ctifl^ipfaotfgobBrno''

ucracc i ucradtcr fcmpi^na.^nnotu^


it

mm!6:ridiuino9 intueamur

li^

biof aliquid affcrt cognitionc digniffi

crgo demonibuf:n6 p id q6 cfl uita) ctcrna -7 lumcn incommutabile quod


illuminat pio8:cui uiucnro
i illo

mum.^cmoes cnim dicuntunqm uo cabulum grecum cft ob fciam noiati. 3poflolu8 autem fpiriru fancro lc
cutua
ait:

p fidcm q

e cozda

mundaf:

fed pcr

rpaUa fuc uirfurie

c/fccta

qucdaj 7 occulriffi'

Scicnria inflancaritae ueo

me figna piitie:que angelicis fcnfibuf


ctiam malignoii fpiriruum porius q^ infirmitari bominum poffcnr c((c con

cdififcat.Ouod rcctc alitcrnon infcUi


gitur:nifi fcicntiam tunc prodcfTe cuj

caritas incfhfine bac


in

autcm

infii9re.i.

fupcrbiam inanifTimc quafi ucnto''


ergo indcmoibuf

fitatis e):toltere.fl

laruir:dubirauir de illo

quanoo ca paululum fuppmda iud(ccuir:7 aliqu^jnro alri'* dcmonu prin'


fpicua. bcnicp
cfTct cjc
fe tentari

fdcntia fine caritatct idco


ti.i.tam fupezbi funt:ut

tam infk-

ccp9:encp retauitan cbzif^s


ptoran8:quantij
fit:ut
ftrc

bonorcs diui

ipfepcrmi''

no8 1 rcligionis feruitutem quam vo


dco dcbcri fciunnfibi faris cgerint ej:'' bibcri:7qUatum pofTunt i ap5 quof
poiTunt adbuc agunt.

bomincm qucm gcrebat ad no

imitarionis tcmpcraret cjremplii.

Jboft illam uero tenrarioncm


gcli ficur

cum

m
ci

fcriptum

cft

miniltrabant

boni uri(p t
3ld qucm
erit

modum dominus

uolu

riribus

boc bi8 fpi'' immundie metucndi i rrcmc-'


fancri:ac pcr
cfTct:ut

dcmonibue innotcfcere.cflp.jqci.

di;magi9 magifc^ infrofcfccbar dcmo

nibue qUanrus c

d iubcri q^uie

Ontra fupcrb/am

po:io dcmo''

in iUoconrcmptibilie uidercturcsmif

num qua tur genus bumanum:deibumilitaf q incbnl^oappamitquantam vtutcm babeattanime bominum nefciunt im
mundiria clarioms
fimilea fuperbia
et

pjo mcritie pofTi6ba'

infirmita6:rdiflercnuUu6 auderct.

Oitid

intcrfit inter

fciam fancto^

agfoji t fciam demonuj.cap.jiijjg.

inflarc:

dcmonib"

non fdentia.Jpfiau' boc ita fdunnut ddi romino infirmitatcm camis induto di]ccrint.0.uid nobis r nbi icfu na^a
tem dcmones
rcncCknifli ante tempuB perde nos.

5s igifanger bois oie copoalio

tpaliutprqtfciaqua infii?.ntur deonee uilis c:ri q caj^ ignazi fint:fed


grilliadeiqua fanctificantur caritas

cara effcprccuiue non tantum incopo


rali:uej^ct icdmutabili

jClarum
ta

mm

df i ti fcictia crar:7 carirae non erat. pc' fmm quippe fojmidabant ab il


efl

in bi uerbisrg? in

i CcffabK puh'

cbritudinc:cuiu6 fancto amoze inar' dcfcunnomnia qoc infra funt i quod


illud efl

b:non in

illo iuftitia^

diligcbant.Xi^

non funttfccp ipfoe

intcr illa

tum ucro ei9 innotuicquintum uola intantum autem uoluit quantuj opo tuit.Sed (ic innotoit non (iait angeF fanctidrqui du9 fccundum td quod 6i

confCTionr:ure)ctoto qboni fontco

bono

c%

quo boni funt pcrfruantur.

tideocertiu9 criam tcmporaiia

mutabiliaiflanoucrunnquia cotum

NONVS

^ndpalcQ cas i vbo def cofpidut p q6 factus eft tnunduarcib'' caUfis qdi pb3t':4da repwbatlrcucta ozdtnaf.ibco

(0

cft:q:

nes 3Ut n etnae tpmcae: i

qoodamo

cardmalcs

m dei fapientia conteplif:

Wnos-ripfofpcnc nulla difTenrio 1 in noftrie facris litrcris lcgif: deue deo^ dfie tocumf cft.i alibi.o fitcmini dco ico^.i alibi.^Rci: magn' fuper omncs deoe.^Uud atlt ubi fctip

fedquo:udaftgno:^nobtd occulto:
maio:e c):pcricntia multo plura q> bo

tum eft.Xcrribilis fupcr omnce doe:


ciu" dicni fit

deincepe oftenditur. fccjt'

minee futura^fpinunt:difpofitionc8 quocp fu39


fepeifli:
aliqii preiiunciant.Jbeicp

cnim.0.tft

omnee dq gentittm dcmo^

nia:drifautcclo3 fecit.Sup oififogo

nung^illiomnino falluntur.

doe dipt!
fb

fcd gcnrium.i.quos gcntce

3lliud cft.n.tpaliV tpalia i mutabili

p dq biinq funt dcmonia. 36 ^nbir:


quo
terro:e

buB mutabilia conicctarc: eifcp tpale 1 mutabile modii fue uoluntatia i fa cultatta infercre:quod dcmonibuf cer
ta ratioc permilTu cft.JlUud aiit in ci

niftiantctemp'* perdcre noe^3lfd

ubi di dcue deo:um

dno diccbant cur ue^ vo : no pot intclligi


.

69 demonio;^:'? rej: magnue fup

oiiif

niB atcp icomutabrib'' dci legibue q

deo8:abftrutdic3f7rct:magnu9 fup

du8

fapicntia uiuunt mutaciocD tpu$

prcut'dcrc:dctC0

voluntatem que tam

omnia dcmonia.Scd boice quoqjin pplb dd cadcm fcriprura deoe appcl'


lat.go inquit di^i dq
celfi cftis:

ccrrifTima cp poteriffima cft diuini fpf

filij

cy^

eiue participarione cognofcere:

quod
bca

omnce.Tbotcft

iiijcp itcUigi

bo;2

fanctis jvngelis rccta difcretionc cK5na


rii
ti

e.3racp nd

folti eterni

uc^

ctia

funt.Sonii

aiit

quo

bcari funt: de'

illia

eft a quocrcari funt. 3lUu8 c|ppe

deo^ 6s:qui dicrue eft dcue dco:um: 1 fuper bo9 dcoe rc)c magnus: q" dic' tue cft rcj: magnue fuper omnce oof, Ueriitamcn cum a nobie qucrimr:fi
bomince
funt
dicri

indcclinabiliterparridparione

tcon^

funt 6i^:q>i populo dct

tcmplarione perfruuntur.

qucm

per angcloe ucl pcr botVe

alloquitur deu8:qUiinro magie imo:'

tloin deof falfo afcribi dqs gen' liu:quod tam i anget fanctis t boib' iuftis q: diuina^ fcripturaf aucf e co^

talcs eo noic digni

funnqui ea fiiiunt
deii

bearirudtcad qua

colcoo cupiiit

boice pcruenire.''<luid rcfpodcbiue:


nifi

muneeft.cap.^q.

non fruftra

in fcriprurie fanctis

crprcfTtus boice nuncuparoe

dcoe:^

malot 6o9 q> dc moe9dicc:cifcp anumcrai quof

Ob

(i

platoici

immo:talc9 1 bc09 qutb" no9 cqualce futuroe in refurrccrionc proillos

d fummo do cdditos oos fcrtbit eo:^ 0uao: 1 mag: plato:dicat q6 uolunt. Tlon cim cum de dc vbo?t cotrovfia
Iaborandne.Si.n.co9
9ftert)t:ut tn
fic

mittitur:nc

fcilicct

p:oprcr iUo:um q:

ceUenriam aliqucm C02um nobis con


ftitucre deii

infidcraudcra tftrmitas.

t'mo:talcB

<Xuod in bominc facilecft cuitare.t


euidentiuf did dcbucrunt

a fumo 60 faaoe^ifi no
facri

bomice dq

p feipfo9:fed ei a quo

funt

adbe

rcnoo beatoe dTc dtit:boc diir qood didmusrquolibet cos noie appcUent.
t)anc aot platoico:^ ee
fiiia^ fiue

inppro dei:utcerri ac fidctce ficrcnt: dTe eum deum fuum qui dictus e dt'

deo^:quia
les
lili

ifi

appellenmr

dtj

imotta
:

om
t-

ac bcari qui in cdie font

non
bo-

niu fiuc mclio;t:in co^ liia

vueiti

pot.

tamcn dict funt dq dco:um.f.

dij

Tlam 1 dc ipo noie quo buiufmodi


moztaU beatacp creata 608

appellat:

minumin populodd quibue dicmm eft;ego

coftirorojum:
dijri

dq

eftie:'

LIBER

filq

qrcclfiomnco
fi
i

"bmceft qftod

&it

a quo
ti

creati

t cuius rarticipatice hcn

0po(lolus.t

funt qui dicant'

uc

m cclo fiuc
cj:

tcrra^ficuti (Ht

h 1 oomini multimobis taifi


patcr
qtio

d^ (i dq mX^ unus 6r

funn adtuaanteipfo in fequcnti U'

b:o diligentius difTeremue.


3lurelq augufhni dc dui''
tate dei libcr

omnia i nos

in ipfo:?

nu9 oominue icfus cbriftu9:per qucj emnia t nos pcr ipfum.Tlou multuj ergo dc noic difputandum cftrcu; res
ipfa ita clara fit:uta fcrupulo dubita'

dcamus.

Ueram bcatitudinem fiueangelis fiuebominibus pcrunumdcum tri'


bi)i

quod nof corum immo:talium bcatozum nu mcro milTos angclos cfTc dicimus:^ dci uoluntatcm boibus anunciarcnt: illis aiit no placct:qi boc miniftcrium n pcr illos quos deos appclbnt.i.im' mot;ik0 7 bcatos^fcd pcr dcmocs fici
tionis aliena fit.3Uud ucro
e]C

etiam platonicos difTinifTe:f5 ut^-

quos ob boc ipfu^colanoos putat uni tantum dco an etiaj fibi facrifica-'
bi
ri

ueUnt cfTc qucrendum.capitulu.t.

ZDT13U2D
ccrtafentcntiAe

crcdut:quo9 immo:talc9
talcs ac bcat09:ut

tm

ri

ctbca^

quitationequo

tOB audcntdiccre:aut ccrte

ita

immoi

quomo'

uti pof''

fam deoncs bonof

funt:beat08efTc

n dcos ftJlimitcr collocato9:T abbiJa na cotrcctatioc fcmotos.0.uaui9 no mis controucrfia uidcatur: tamcn ita dctcftabiiecftnomcndcmonu:ut boc modis omnibus a fanctis angef nos
remouere debeamus
libcr i(\c claudaf^ut
.

omncs bomics
ueUc. OLui aute
fint uel

nde

fiat

dum mojtaltu^ qucrir nfirmitaf:mul


te
i

Tlimc crgo

ita

magnccp controucrfic coatatc (vit: quibus pbilofopbi fua fludia t ocia


difcuterc

fciamus imotalcf

contriucrunt:quas in

ac bcatos quomooolibet uocct":


facti

ti^

cac atcp

T creatifunt:medio9 non clTe ftd imotalem bcatitudincm perduccndis mo:talibu9 miferis: a quibus utracp
dilfcrcntia

necefTarium.

mcdium addu'' t longum eft t no Sienim rccolitquibcc

Iegit:quid inlib:o cgcrimus octauo:!

eligeudis pbilofopbis

cum quibus
ad

fcparantur.Oui aut med^

bec dc beata uita que poft mottcm fu


tura
eft

fut:c6mtme biioo imo:talitatcm cum fupiozib^^mifcria cd ifaio^ib^^qm mc rito malitie m\(cri f unt:bcatitudincm
qiia
ri

queftio tractaretunutrum

cam uni dco uero qui etiam eft dco:u


efTecto::an plurimis

dqs religionc fa^'


poflVmos:

brit inuidcre

nobis pofTunt po

crifcp feruicnoo pcruenire

tius 5 p:ebcre.Undc nibil brit amici

dcmenum quod nobis dignii afferat:


tanquam adiuto:c9 colcre dc beamus : quos potius ut dcceptotcs uitarc dcbcm'. Oluos aiit bos i iS n folaimo:talcD:uc;5t ct bcatos bo^ no
cur cos

non ctiam bic cadem rcpeti ejrpectet: prcfertim cum pofTit relegcnoo (i fo:'
teoblituflcftadminiculari memo:ia.

lcgimus cnim platonicos omnium pbilofopbo:um mcrito nobilifTimof;


ptoptcrea quia fapcre potuerunt:
lic^

minc
bcata

facris

facrificqs p:opter uita

immo:tale ac rationale; f

itellectuale

pofl: m.o:tc

adipifccnda coleoof
illi

putant^quaicfcucp

fint

t quolibct

bominis animam:nifi participato lu^ mine illiuf dei a quo t ipfa t munduf
factus eft:beatam cfTe

uocabulo digni fint:ri eos uclle p talc religionis obic^u nifi ani dcum coli:

illud

non poflc. 3ta quod omnee boics appetunt

DECIMVS

(d

eH nltm bmiffx quenquam i(h'flr fecommm iu:gant:qui non tUi uni op^

bidmur cnim colcrc bomCnes: quos


bonozificfttioncud recoaiatione
prcfentia frequentamue
.

ud

timoquodeft incommurabilts
puiitate cafli

dms

Tlec folum

amU8 adbeferit < Sed


fiue cedentefuanita

ca quibus nos tdigiofa bumilitatcfU


iiciu8:fed

quia 7
ti

ipfi

quocp

quedam

etia

4 (\Siccti funt
ej:

errouq? populozum:ftue ut ait apo

nobis

coli perbibet'.Tla

boc ucrbo

ftolud cuanefcentee in cogitationibus

agricolc i coldi t icolc uocat'.t ipos

fuis^multos dco9 colenood

ita puta-*

6o8

rt

ob

aliud appellat cdicola8:nifi


ixticp

Beruntmelputariuoluerunt: utctiaj

cp celil

cobnnri
ficut

ucncranoo

fed

quidam eo:um demonibus diuinos


bonotcsfacrommtfacrificiomm dc
fercnoo8dTecenferent:quibus ia^e^
parte non parua refpondimue: nunc

tbabitanoo tanquam quofda;

cc\i

co

bnoe.ii

appeUanmr coloni qui

pditione debct geitali folo^ptcr agri^

uidendum ac differendum eft quantn


deu8 oonat:immo:tale8 ac beati in cc
Uftibus fedibu8:oominationibu6:pn
dpatib^^^potcflatibus conftimti^quof
ifli

culmra 05 oominio pofTdTof :f5 ficut ait qnidam lanni eloquq magnuf auc

deo8 1 c]C quibus quofdam ucl bo no9 dcmoncs uel nobifcum angclos
tiominant:

to.Urbs annqua fuintfri^ tenuerc co loi.2lb imolenoo enim colonos uoc uit:rt ab agricultura . "bk % duitatea a maioib" ciuitatibus udut pproium
cjMmibtts codite: coloic nuncupant".
I?(c
fi

quomooo
efl

credendi funt

utUe a nobie religioncm pietaienquc


reruan:boc
etiam
fibi

per boc cultil quidem ri deberi ni deo:|iprtaquadamnouti6e ucrbi

ut apcrtius dica^^utra

an tanmm dco fuo: qui eti^

re:^ dz cult^^^id latine

am noftcr cfi placeat eis ut facra fada


mud 1 facrificemu8:uel aliqua noftza
feu nofipfoa religionie ritibua confe^

buius uerifTimum dtS^ qt t aliaruj uno uerbo ftgnft ri culms dco dcbim8 non potefl. Tla

t ipfa rcligio q>ui8 diflinctiue ri qud; feddd cultum fignificare uideat': iidc
noie interprctati funt noftri eaj q grae trdcia didmr: tamcn quia latia bquendi cofuetudineii folum imperi
iflo

cremus.bic edenim e^rcfTius dicendum


tu8 culms
:

diuinitati:

ud

(i

ef) dcitati debi-

uno uerbo fignificandum : quoniam fatis mibi iooneum non occurritlatinum:greco


ubi necefVc
et^

p:opter quem

tomm:uerum etiam ooctifTimomm: t cogitatioibuf bumanie atc^ affinitft


tib'

infinuo quid uelim di^

t quibufcp necdTiridintbus didt

cerclatriam quippe noftri ubicuncp fanctarum fcripwrarum pofimm ef^: interpretati funt feruimtem . Sed ea
feruims quc dcbemr bominibua
:

c):bibeda religio:no co uocabfo vitat

abigui}

cum

dc culm ueritaris vtitur


reitgio''

qo:ut fidcnf dicere ualcamue

fc

nem n dTe nifi dd culm;:


boc vbii a
pinquitatis

qin uidctur

cundum quam precepit apoflolus fer


uoe Dominis
tria

fignificada obfcruantia ^^

fuis fubditod dTc debci

bumanc infolenf aufcrri.


iteUigi

ftlionomine greceniicuparifolet.lft''

pietas quocp ^^e ddcultus

uero fecundum confuemdinem

folct:qul gtcd eufebil uocant.lDec tft

qualocutifuntquinobisdiuina do^
quia condideruncaut femper aut ta; frquenter.utpcncfempcr ca dirimr fenufU8:quc pntinet ad colendum de

men tergaparentcs
dicif . tnote.
h. in

officiofc

baberi

autem Uulgi boc nomcn opibue mifcricotdic frquenraf.


bec
fibi

um.l^roindefitanmmmooo cultua
ipfedicatur: non folidebcriuidetur.

<luod ideo arbitroi cucnifTe : q: fieri precipuc deus mandat : eacp

ud pro facrificgs

iid prc facrificgB

LIBER

pUca-etdlamr.j: qua loqaidicon''


fuetudtne facrutn tftat i detis ipfedi

aiamco:po2Cd:dcbi6cclcfh'b'* ^fpint

isampUfii^ coipozibud tanq^ipfcfic

camr piuerque tri grcd nuUo fuo fcr^ monis ufu eufeben uocant : quanuis eufebian pK> m\A illo^ ttiAm uulgus
ufurpet.Unde
in

folTipfafitluna.lUinamcippc foUs
obicctu iUumiari putat.t>irit ezgo tUe

magnus plaronicud anima ronabilc;


fiueporiue inreUccruardiccnda fin ep

quibtrdam fcriptu^

rarum bci8:ut diftinctio certio: appa reat:no eufebia quod vfi bono cultu: f5 rbeofebia qo q: id cultu copofit
relonat:dicc malucrunt.Utrulj utej

quo geneierimojraliii bearo;ztp aias


rffe

inreUiginquoe in cclcftibuf fcdib*


fc
eft

babirarc non dubiranno bfc fupza

naturam: nifideiqui fabricatus

bo^nos unc oerbo


mu9.0.ue itaqi

cnutiare

ri

poflu

mundum.a qoo i ipfa facta

eft:nec

larria grece nncupa^ 7 Lanne inrerp.-ctatur fcruirus: fcd ca qua colimus dco:ucl que trefcta gzece

Uunde iUis fupcmis prcbcri uitaj bc^ atam 1 lumcninreUigcnricucriraris:


q^undeprebcturTnobie: confonan
cuangelio ubi
lcgit'.

latinc aute reUgio d::f3 ea

q nobis
:

eft

fuir bo miffiis 3

crga defituel qua;

illi

tbeofebian^nos
fcd

dco cui nomcn crar ioanncs: bic ucit


in reftimonid: ur tcft.monid pbibcrct

ocro nd uno uerbo qrpmcre


culni

dd

ponumus

appell3re:banceitm

dc lumine:ut omncf crcdercnt per ca:

deo deberi dirius qui uerus eft deus: facitcp fuo9 culroics deos.0.uicuncp

non crat illc bj:

fcd uc

tcftimonium

perbibcrct de lumine.r3t lumen

uc

i^innt in cclcfhb" babitarionibua i^


mozrales i beari^ii nos non amat ncc beatos c(Te nos uolunr.coUdi uricp n funt.Siautamantibeatos uolunt:
^fecro indt uolor undc tip^i iat,
aliundc ipfi bcaci:aliunde noe'

nim quod iHominatomncm bominl uenicntcm in bonc mundum.3n qua differenria fatie oftcnditur animam
:

rarionalcm uel intcUcctuaUm: quaUs


crat in ioannc fjbi

3n

lumcn cfTc n poffa

fed aUertus ucri luminis parrinpatoc

Uicercl^oc 7 ipfc ioanncs fatcturubi


t>t

fupema iUumiatioe cfd


fenferir.cap.g.

plotin"

d pcrbiben8:teftimonium didt. Tlos


omncs dc mu8.
plcnirudinc

pUtontcus
f

dus

accq)i'

d no c nobis uUas

cu bte

cj:'

celllrioiibus pbilofopbis i bac qonc confticrus.Uidfrurcij fuift^lii rais multis modis copiofifTime man

fbc ucro

dd cuUu: a quo platonid


bonof

q^uis crcatozcj uniocrfiraris intelkxe-'


rit:d6uiarut colcoo agclos fiuc

daucronbinciUos odc^noe fieribca t09:obiccto quodam Uiminc intelUgi


hili

fiucmabs bonotc

diuino.cap.ii^.

qd dcus

cft i)!ixQ:i

aliud

cft g iUi:

Vkca ita
coqj 3I4

fint:fi

platonfd ud

a quo lUuftrantur ut clareannatcp

Ci'

ita fenfcrdt

cognofccn

parririparionc l^koi bearicp fbTiftat.


fcpe mulriicp plorinus afTcrit fenfum pUtonis crpianansrncc illa cfde quaj crcdunt cfVe uniuezHtatis atam aliodc beata ee g n:am:idcp ciTc Uime qood
ipfa

tt6ded:ficutdet}glo:ificarcnt

7gui9

agcnt: ncc euanefcerent


fuis
:

cogitaridib*

ncc populojum crroabua j^tim

aoctoies ficrcnn partim rcfiftcrc non


aodcrcnt:p:ofecto confitcrcntur

no

cft:fcd

quo

creata cft:?

quo

7 iir immoztaUbus ac bcaris 1 nobis mo:-'


talibusacmifcrifi
:

intcUtgibiliccr
tcr Uicet.>at

iUuminantc inrclUgibli

ut immojtalc

ctiam fimiUtudtncm sd

beariclTepofTimue:unu deumdcozd

DECIMVS

coUruImn qu{ r nofkr e n illo^.


Oiunivodofaaificiii hhata,'
pftulum.ttg.

dace:fi cdplcnf illa diio precepra in 4'

bue

tota lc^ pcndet 7^pbcic.)iligef


in toto cozdc tuo:^
ii

diim dcum tuo

Uic nos ^'tute q hvcxA

g^cce

rop aia tua:7 in tota mentc xar.i di^ liges pzo^miituum tanq' tcipfii. Uc eij bo kk diligcrc nofret:co"ftitutue e

dz^fiuc in quibufc^ racramecie:


fiuc fn nobffipfie dcbeus. 'buiua

d fini9:quo refcrret oia que agcrct uc


beatue elTct.Tlo.n.qui
uult efTc
fe ii\i<sit

eim

aliud

teplum fimui oms

i finguli tempU

^ beatu9.

bic ant finie e ad^

fumuetquia i omniii conco:dil 7 iin guloa inbabitare dignat':n6 in oibus

^ in ringuiirmaio::qm nec mole difte


diturncc pamtione minuitur um ad illom furfum eft: eiue e altare cot
.

bc deo. 3am i%iiidm\i dilige ^dip^w} c6mdat'dc ptopmo diligenco ficutfe ipfum. 3n quo quid aliud midannifi
utei

^tum potcft commcndct dum deum.^lDic eft dei cultue:


religio:bcf rccra pictae^bcc nri

dtlige^

bec ^a

nJj:a'* unigcito cii faccroote placiur:


\

6o dc

cructaa uictimas ccdimua^qri ufcp


eiue ueritatc certa^

biia fcroifU9.<luccuqj igit imo:tali9

ad fanguincm pzo

pfae quantalibct uirturc pdita:fi nos


diligit ficut fcipfam:ci

mu9:ei fuauilTimum aoolcmue incm.


fum:cu5 in eiua confpcctu pto factocp amozcftagramu6:ciooa eiusinobis

uult cfTc fubdi''

toe ut bcati f imuf:cui i fubdita beata


cft.

nof^ tpfoa uoucmuB i rcidimue: d


bnficio^tciusfollcnnitatibuB
fcftis

q:

Si ergo non colit dcum mifcra c: do p:iuatur.fi aitt coUt dcd: ii uuU
pu> 6o. 3Ui cnim potiue diuie

fc coli

dicbua ftatuiie dicamus facramufq^ mcmo:ia5:ne uolumine tcmpo;? igra

fententie fuffragaf:

i dilectioie oizib**

fauct:qua fcripto cfacrificad d(J9 era


dicabit' nifi drio

tafubrepat obliuio

d facrificamus
in

foli.Tl3m ut alia noc

boftiam bumilitans i budie:

ara
co

co:di9 ignefcmidearitatis. 3ld btic

taceam quc ptinet ad rcUgionig obfe^ (^om quo coUtur deu6:facrifiaum

uidcndum

^icnt uidcri potcr(t:eicp

bercndii ab oi peccato;t t cupidicatd

tcnuUue boiumccf audcatdiccdcbe ' ri nifi diio foU.IDuUa dcniqj 6 cultu


dittio

malaf labe mundamur i


:

cius noie

ufurpata fOnt:que bono^ib" de

confccramur.3pfc cnim fons

me bca^

feritntur

bumani9:fiuc bomilitate ni

titudi6:ipfe oie appctitionia cft finis:

mi3:fiuc adulatidc peftifcra: ita tn ut

btmceligcntca uclpotius rceUgentef:

4bu9cadcferuntttr bomincebEcnf:
qui
drir colcndi i ucncrandi.fi atit eis multo addif 1 aoorandi. 0.ui9 uero facrificandum ccnfuit:nifi ci que dcuj

amifcramue cnim ncgligcntc8:bijc a go rccligcntca undc i religio diaa ^' bibeturad ci dilectionc tcndimue:ut
puenicnoo quicfcamus:
illo finc

io bcati

quia

aut

fciuit aut

putauit aut finyxuQjxi


fit
i

perfccti.3onD.n.n:5 dc cuiua

po:o atiquu9
t^^duo
i}\.i

facrificanoo dci cul

fincintcr pbc>8

magna cotcntio
fi

e:nul

fratrce cain

lo e aliud q^

illi

coberere:cuiu9 unius
dict

dicant: quo^s maiosis

i abcl fatie ix\' de repwbauit

aia intcllcctualis icotporco

pot

facrifici:minou93fpe)rft.

-^
non rcqui''

ftmplcpj:ucri9 implrf fccundaturcp

^tutibue.^boc d; bonu diligete i toto


co!c:in tota aia:^ in tota uirtotc pci

>c facrificigg que dcus


rit:fcd
ri

pimur.?ld boc bonn dcbcmus 7 a q^

ad fignificationeco;j obferua uoUut que requirit.cap.v.

bu8 diligimur dud:? qoos diligimuf

LIBER

UuiaautemifUderipiatutejd
flimctaltqDibue afibus

mutanda

crant oppotfino certoqp ia^

dd dife

tpc:ne ipfi dco defiderabilia ucl cerre


in nobis arccptabilia
: ac non potiu8 quc bie fignificata funt credcrcntur. 1 alio loco pfalmi alfcriu6:fi c furicro inquit:ii dicam c. mcue eft ci^ o:bie tcrre i plcnituoo ciue. Tlun^d manducftbo camce tauro:um:aut fl guincm birco^ potabo.-^aq dice:et: ntio^ fi mibi nccdfam ecnnii a tepc tcrcm q bco in ptate.Jbcindc fbinges

nccdtaria que in facrifiqs offcruntV

-Ouiod cum mulrig

locia diuina fcrip

tura tcftctunne loitguj faciamue:b:e

ibinc

ne illud de pfalmo comcmorare fuffi'


ciat . Jbi)ri oomino deus mcu9 ee tu: quoniam bonomm mco:umno egcf. Tlon folum igirur pccoze ucl qualibj

elia re co::upnbili arqj rcrrcnarfcd

ne

quidcm iuftitia bominis dcji egc crcdcndum cftrtotDcp q6 rccre colinu dcus bomini p:odcffc non dco. Tlccp
ipfa

quid

illa figniftccnt

3mmola

inquic

dco facrificium
lationie

Iafidi6:i rcdde altifti

enijfonrifcquifg
bibcrit:aur luci
fi

dijccrir p:ofuiffc fi

mo uota tua't inuoca me


i cripiam
te

in dic tbit

uidrit.Tlcc q

ab an

i magnificabia

tiquis parribuB ralia facrificia facta

funt in uicrimis peco:um:quc nunc bi

populus
ligcnduj
ilTc

legirimc
cft:nifi

no fadt.aliud
illis

inrel'

mc.3tcm apud alium p:opbctam.3n quo inquit apprcbcndam oominum 1 aff^umam dcum mcum cjrcclfu^.-^Si
apprcbcnda illu i bobcauftis:
anniculie
in
.-'

rcbus

eas rca fu

uitut!

fignificara9:quc agunrur in nobif

boc ut inbcrcamus dco: i ad cun^ dcmfincmp:opmo confulamufl.S


fld

i acccpraucrit oominus miUbue 3rictum:aut in dcnie mili' bue birco:um pinguium^ Si dcdcro

cnficiumcrgouifibilc:iuifibili3 fani^
fict^

facramcntum

id cft

facrum fign

cft.Uri illud pcnitcnQ

apud^pbctam

uel ipfe p:opbeta qucrcna clcum pcc^


caris fuis

babcre p:opicium:fi uoluif

primogcnira mca pro impicrarc mca: fructum ucntris mci pro pcccato aie mcci Si annuntiatum cft ribi bo bo-' num:aut quid dcu9 erquirat a tc:nift faccreiudiciumtdtligemtam^Tpata
cfft irc

fee inquit facrificium dcdiffcm: uriqj

bolocauftis non dclcctabcris.Sacri'


ficium deo fpa cc ntribularu9:co: corv

iue

cum oomino dco tuo.-^^t i bO' pwpbcte uerbie utnJcp diftictum


dcclararum iUa
facrificia

cft farifcp

tritum 7 bumiliarum 6s n fpnit . 3n tueamur quenadmodum ubi deu; di

rcquircrcdcum:quibus fignificantur
bcc facrificia que rcquirit dcufin cpKa

ptnolle facrificium:ibi dco

oiidit uel
facrifici

lefacrificium.Tlonuultcrgo

que fcribitur ad bcbrcoe.Biifaccrc \n quit 1 commuicato:cs cffc nolire obli


uifa.falib" etj (acnfkviB placatur 69.

um trucidari pccozi8:fcd uult facriftci um contriri co:di9.3Ho igirur q6 cu5


nollc di)cir:boc fignificatur
uellc fubiccit.

3lc per boc

iibi

fcriptum e:miam
ni^bil

quod euj

gie uolog' facrificium:


facrifiao faaificium
intelligi:

aliud

Bic itacp
ftulris

iila

di)rit:quomooo a

dcn noUc ca ucUe aedi


fi

prclatumopotet

quoniam

iliud

quod ab

bo''

tunuclutfucgia uoUiptaris. Tlam

minibue appcUatur facrifidum figno


cft oeri facrifictj."p>oo

ea facrificia quc uulr.quo:u5 boc uut>


c co: contritum t bumiliatum oolo:e

autcm mifcri^

co:die

pcnitcndi:noUctcis
cart:que udut

facrificfls ftgnifi^

ucrum facrifidum eft:unde dic tu5 cft quod pauloatc commcmoaui.


in minifterio

fibi delectabilia dcfide^

talibus cnim facnficqs placatur de'.

rarc putatus eft:non uticp dc bie offc

Ouccunq; igitur

rcndis in lcge octcri preceptffet: t i6o

naculi fiue templi: multis

uber^ modie dc

DEaMVS
k^ntur diuinims dTe pre
ad^bandum que fit uoluntae det:q6
bono n bnplacitum 1 perfectum.u5
igitur

racnficgd

cepta

ad dilcccionem dei t

pwpmi

fignificanoo refcruntur.

3n bis enim

uaa

facrificia

opcrafintmie:

duobus

preceptis utfcriptu^eH: tota

fiue innofipfoe fiue in p:oj:imo9

que
li'

lejcpendet^pzopbcte.

refcruntur ad

dcum . opera uero mie

non ob

aliud fiant:nifi ut a mifcria

be ucro perfectoqs facrifido.capi^


tttlum.Y>i.

beremu::ac per boc ut bcari fimuf:q6

non fit nifi a bono illo de quo dictum


cft:

mibi autcm adbcrere deo bonum

'Roideuc^tfacrificijJeomcop''

eft:^fecto cfficitur:ut tota ipfa redcp''

q6 9gitur:ut fancta forietatc in bereamus 6o:reIata.f.ad illum fine; boui quo ueracitcr pofTimuf ee bcati. Unde 1 ipfa mifcricodia qa bomini fl5uenitur:fi ptopter deum non fit:no
cft

ta ciuit39:boc c cogregario focictafc^

fanct02um:uniuerfalefacrifirium offe

ratur dco pc: facaootcm magnum:^ ctiam feipfum obtulit in palTionc pzo

uobi9:ut tanricapitif coipue cflcmuf

facriftaum. tfi enim ab boie

fit

fccundum fotmaj
\iv.in

fcrui.
cft:

'bac.n.obtu'

offcrtur:tri facrificium rce diuina eft:


ita

bac oblatue
cft:i

q: fecundil bac

ot boc quocp uocabtb

id latini ue'

mcdiato:
apfs

bac faceroo9:tn bac fa nof bo:tatU3


cet

tcrco appellauerint.

Undc ipfc bonto


cft

crificium c.ii itacp


:

dci nomini cofccratus

t deo dcuo'

ut ejcbibcamus cozpoia noftra

tU9:iquantum

munoo mozitur ut 60
boc ad miaj

boftia

uiuam

fancta dco placentcm:

uiuat:fafrificiii cft.Tla7

ronabilcobfcquium n:m:t non cofo:

pertinecqujm quifqj infcipfu^ facit. pjoptcrea fcriptum eft . mifererc aie


tue placens 60.

mcmur buic fcculo:f5


ttitatc

refo:meur i no

fcnfu9 n:i:ad pjobandii

quc

fit

Corpus etiam noftrd

voluntas dci:quod bonum n briplaci

cum per temperanriam caftijamuf ^i bocquenadmodum debcmus pzop^ dcum fadmu8:ut non epbeamua mc
bra nza arma iniquitatis peccato:fcd

tum 7 pcrfcctum:q6 totum

facrificiii

no9 ipii fumu9.i>ico enim inquit pcr g:amdciqucdataeftmibi omnibus qui funt intcr uo9:non plue faperc q^
opo:tct fapcre:fed fapeie ad tcpanria:

erma

iuftiiic dco:facrificia eft.?ld

qo

cjrboitans apoftor ait.Obfccro itacp


firatree tie

uos per miem

dei:ut ejcbibc

cozpora ufa boftiam uiuetc factaj

dcu9 parritue cft Mci mcnfura . Sicutcnim in uno co:po:e multa mcmbra bcmue:oia ailt fftbra
ficut unicuicp
fi

deo placcntc:rdnabile obfequiu u:m.

eofde act" bfit:ita mulri unii coipuf

Si ergo cozpus quo inferiote tanq f


mulo ucl tany inftrurfito urit aia;cu5 eiu6 bonud t rcctus ufus ad dcu licxi
facriftctu eft^q^to

fumue in cb:ifto : finguli autcm altcr altcn" mbra bntce oona diucrfa fm giam que data eftnobie.looccft facii
fiaum cb:iftiano:um:muIri unum co pu9 fumu9 in cbrifto:quod criam fa^
cramento
altarie fidclibue

magie aia ipa ci

fe

refcrt

ad de6:ut i^nz amozia ei" Acccn fozma cocupifcentie fccularie amit


ei

noto

fre-'

tat:ci(pta^ icommutabilifozmeftJ'
dita rcfotmctun binc

qttentatcfclcfia:ubi eidcmonftratur:

pUccna:g>

ej:

q^inipfaoblarioncquam offertipfa
ofTeratur.

due pu!cbrirudineaccepit:fit facrifici am.0.6 idc apfe confequef adiugee:


n nolite inquit confojmau buic fecfo:
f5

0.6 fancto:um agfo??


dilccrio
:

ea

fit

fnos

refoimamini in nouitate merie u:e:

utnos non fuos

fcd unius

LIBER

mi dei uelint dTe caltotcs.c&p.vq,

dio

miram de fodomts p cofdc agtbf


filq fratris

liberarione loib

dus^^^ui*

rito

iMi in

cAemV fcdib'

pfti^

u;co in uia retro refpiciee: attp in fale

turi jmoralcfT bcatircj crefttois

repentc conticrfa

magno admonuit

fui pticipatione

cdgaudedctn" cmita-'

facramento ncmincm in uia Itbcrario


nis fueprcterira ddiderarcdebe.^Ila

tc fitmv.axi" vititc ce:ti:nji''


ti

mune fac
i

fonqm no9 mocaks

-7

miferos ut

uero q t quanta funt que

13

p moyfcj
:

mo:talc8 bcatiqi fimus mifcriouliter

poputo
in

dd de iugo feruituris erueoo


ubi

diligunnnobnt nos

fibi facrificarcf,

cgypto mirabilitcr gcfla funt

d cuius 1 ipfi nobifcu k ce noucrunt. u ipfis cnim fumuf una ciuitas dci:
cui d: in

pfalmo.6loaofa dicta

ftit

dc

magi pbaraonis boc efl rcgis eg}"pti: qui populum iUum driationc dcpric' baKadbocfaccrcquedam mira pcr''
mifll funnut mirabilius uinccret'.3Ui cnim facicbant ucncficqf 7 icatatidib'* magicis^fjb'' funt mali angeli boc cft mali dconcs dcdiri.ZDoyfcs aut rafo porenrius qto luftius i noic dd q iccic cclu 'Ztcrra : faricniibus angdis co3

tc ciuitas dei:cuiu9 pars in nobis pc-' grinatunparf in illis opituUf.i^c illa quippe fupcrna ciuitate:ubi dci uolu'

tae itclligibir atcp incomutabir

lej:

de illa fup nos

quodimo cura gerit. TUc^ ibi cura de nobis bita : ad nos


illa fcrip^

dmiftrata per sgclos facta


eradicabitu: nifi

faolc fupcrauit.j&eicp

m tertta pbga
dd populii
t

tura defccdtt:ubt (cgirfacrificans dtjf

defidcnttbas magt's:decem plagc pcr

60

foli."buic fcriptc:
fiit

mof fc magna myfteriotu^ difpofitide


complctc funt: quibus ad
citmittcndB pbaraonif t egyprio^ dtt

buic lcgi^falib" pccptif tata

attefla

ta miracfa: ut faris appareat cui

no9
:

facrificare uclit imoitales ac bcati

ra coda ccfrcrunnmojrcp pcnituit.

boc nobis uoluntefle quod fibi.


Ibe miracur q is
fide pio^:et

cn abfcederes bcbrcof cofeq conaret:

iUisdiBiromariper

ficco rrafciltib'':

ad couoboroda p i^Xo^ mifteriu ^milTif

uda binc arcp


'7

bic

(dc redciJte coopti

fuis adbiberedignatudeft.cap.riq.

0.uidde ilfmiracaUs diclrq cn m dc(crto idcm populus du


oppfl^ funt.
cerctflupendadittinitate crcbzucrut:

3tm nimis
longius

uctera

fi

comcCiCj:
uidc^

aquas que bibi non potcrar. miflb in


cas
ficut

y (itis i rcuolue
ari

be preccpcrat ligno ama:itu

bo2:q miracula
miffis dei: ^b"
ftbrac:^'
i

fint facta atteftatia^'

dine caruifle:fitiercfcp fatiaffc:


cfurierib" ucnifle de celo
:

mana
eflet

ano;t milia pdirit

t cum

fdc das

oms gcntes b/idic'

colUgenribuf cdflituta menfurfl:(|c(}d

tionefu<rantbabiturc.0.ui8 enimrt
mircrur cide abrac fiUu pepcrifle con iugl ftcrilcco tcmpote fcnectoris qoo
ncc parcrc ncc
fttqs in

efle

fccunda

ia poflct

amplius quifqs coUcgcratcjroiris uer mibus putruifle:an ucro dicm fabba tum dupUim coUcctumrquia fabbaro colligcrc non Uceban nuUa putredine
uiobru5:defidcr3tib'' carnc ucfci

aufdcm abrae facriftdo

flam'

q ta'

ma cditus facta intcr


cucurriflc:eide<:p

diuifas uictias

to populo

nuUa fuffiiccre pofle ui6ba-'

abracprcdictum ab angelis cclefle inccndium fooomo^t:

tunuolatilib" caftra cdplcta 1 cupidi^


fflris

aroozefaftidio fadcrarif cjrtictn:

quos boibuf fimilcs

bofpirio fnfcepc

rat:t p eos de^le uentura ddpmiffa emrat:ipfoq^ imminente iam incen

obuiof boftdtrafifoq3^biberc6 artp preUate6:orante moffc maib" ci' i fii''

gora cruds e)ctenfi9:nuUo bebreozuj

DECIMVS

Tlunc cm'm banc artem tanquam fal

acfeab otdinat diutmtud focietate diutdhee ad ejccmplfi uiTibiU lutfibrir


penc uiuos fra debircete rummerfoe:
ttir^i pculTi petra tante multicudiru

lacem 1 in ipf actionc pcriculofam: Tlcgibus probibitam cauendam mo net .nunc autcm uclut dae Uudato:i'

abjudatia flucta fudifTe:^petii)

mofus

motiferoB tmilToe ad pcna iuftiffima


pcrcato;t:ilignoe):altato atcp^fpec^

bus cedens utilem dicit cffc mundidc parti animc:non quidem mieUcctualt qua rcrum intclligibilium percipitur
ueritaa nullas

babcntium

fimilitudi^

to enco fpctc fanat08:ut t ppto fbuei


ret' afflicto
:

nce co2pomm:fed

fpizituali

qua copo

r mo:8 mozte dcftructa


fi^

ralium rc^tcapiunmr imaginc8.t)ac

velut crucifijce moitiB fimiUtadinc

emm dicit per quafdam confccratioef


tbcm-gicas quas ttlctae uocant: ioo'"

gniftcarcnf^^Oaie fanc fcrpentc|ipter


facti

meozia Kfcruatii:ctim pollea po


re;: zligiofa

neam ficri Atcp apti fufccptioncm fpi


rituum t angelo!um ad uidcnoos de
08.CJ: quib"
tii

pnlus crranB tanquam ioolum colc


ccpiflj^cjecbiaa
ftticBica

p^ate

60

tbeurgicis telcris fate^

magna

pictatis laude ptuit.

intellecmali aie nibil purgatioie acce'

6e illicitis artibuf erga dconu cul


to:inqmbuBpotpbyriu8 platonicu qdam probaoo:qd3 quafi iptobaoo
uerfatur.cap.ij:.

dere:quod cam fadat iooneam ad ui dcndum deum fuum:-? pcrfpicicda c^ qucucra funt. j: quo itclligi potcft;

qualium dcozum ucl qualcm uifionc;


dicat
ficri

tbcurgicie confccrationtb*

in

Bct alia multa buiufccmoi: q


omnia commcmorare nimis 15

gum efl fiebatad co'medidii uni" ue:i


Eicrtii:imulto:5rfa'fo:5tcp

^bibcdd.

qua non ea uidenmr quc uc:c funt. aiam rarionalan fiue quod magis amatdicerc intelleaualem i (u pna pofTc dicit cuade;ctiam (i q6 cius fpiritiiale cft nuUa tbeurgica fiierit ar
fcenitp
tc

^cbant aiJt fimplici ftdc


piet3tt9:no'icatati6ib''

atcp fidutia

purgatU5.p6:o ant a tbeurgo fpua


etemitatcc^

t carmibue ne

lcm purgari bactcnue: ut non cj: boc

fariccuriofttatis arte c6pofitis:qua;

ad immoztalitatem

pcme

Del

magian ucl detelbbiliote nomine

f;octian:ucl bonorabiliorc tbeijrgian

uocant:(f quaficonanf iftadecemere

n flliciiis

artibiia deditos

aUoa dana-'
alioa

brcf:quof 1 malcficos uulg" appcllat.

boe 5 ad

goctii ptinere dfii

aist lau>:1abile9 aidertuclint

quibus
riti''

nfat.<luan^ itacp difcernat a dcmo^ nibus igclo0:acrea loca cfTc dcmonti ctberca ucl cmpyrea dilTcrcne anglb'' rum : t admoncat utcndum alicuiue dcmonts amicitia:quo fubuccrantc vt pauIuUim polTit clcuari a terrl c|fcp poft moztcm.aliam uero uiam cfTe p'
bibcatadigeIo:5tfupcma ?fo2tia:ca/
e)cpfTa

tbcurgia dcputant:cum fini utcp


b' falladbue

deonu otftricti fub no' Tlam^po^jbinius qaandam quaft purgationem anime tbcurgian:cunctanta tamcn h pudi P

mibuB

angclo?^.

ucndam tamcn demonum focictatcm quodimooo cofcfTione tcftaf:


ubi dicit animi pofl mo:te luenoo pe nas cultrf dcmonu a qiiib' circiiucnie baf boicfcere^ipfancp ibcurgian qua
tielut cociiiatrice

buda quodamo difputattoe ^mitttt. reuerfione 170 ad dea banc arte pflaie cui^ ncgacut uidcas eum intcr uitia
facrilcge curiofitatis

1 pbilofopbie^

fefTione:fctent98 altnant^ib'' fluctuaE.

sngelo:^ deo^c^ co^' mendat : apud talcs agerc potcflarca negarc non potut't:q ud ipk inuidcit purgationi animcuid artibus feruilt

LIBER

iu{oo;t:qrell dc

bac re cbaldei nefcio


.

ucnftaliquem fuperiozcm deum: qui


tiel

cuvn cjqsromcnB

JConqttcritttr incjc

plus tcrrcrct:at(p ad btifacienduj

utr in cbaldea bonus: purgande anie

coget tcrritos dcos:ucIab cia rcrrcte

mtgno molimine

frufiratos fibi elTe

copefcaeKut libere brifacerent.Sic ta

rucceflne:cn uir ad eade potens^tact'*

men tbeurgo bono facra defuezunt:^


bus
ipfoe dcoe

jnuidia adiuratae racris precibus

po

quos inuocabatanie
illa

tetiafalligafTenncpoftubta pcedent:

purgatoze6:pu8 ab

ttmozie pcfte

rgo 1 ligauitille inquint ifle no fol


uit.

purgaret.0.uid d^ caufe eft:cur dcuf


potcntio: adbiberi pofTtt a

Cuo iudicio dijrit appare tbear-^


ad ilUf perturbariocr

quo frcaf:

gian

efTc tam boni confictendi q^ mali 1 apud doe t apud boics difcipiina:

ncc pofTitaquopurgent?3n inocnit'

deue qui ejcaudiat itwxidn i tioze d^s


incutiatncbencfaciant:nec inucnitur

pati etia deos T

paffioncfc^ dcduci:qua8 cdmunif

dc

mombue i bominibus

apulciue at^

deus qui cjcaudiat bcniuolum:? tioze dqf aufcrat ut bcnefadat/O tbeuzgia


pciara:o atepredicadapurgatio
:

buit.t>cos tamen ab eis etberee fedif


altitudine fcparae:? platonte ancrea
in
illa

ubi

dtfcretionefentcntiam.

plue impetrat imunda iuidctia: g^ im petrat pura bcneficentia: immo ucro

be tbcurgia:que falfam purgarfo


nem animie demonum
mittit.cap.);.

inuocatioe^^

maligno^ fpirituum cauenda i dcrc^ ftanda fallacia: i falutaris audiends Ooctrina. Ouid eim q: bae fozdidae
purgationee
facrilcgif ritibus opanif:
ficut tfte

quafda mirabiliter pulcbras


e

ce nunc altus platonicue:que ooctioze fenJc pozpbf n':ncfcio

comcmoratuelangclo^ imaginc8:ur

deo^ tanqua3 purgato


fi tii

fpiritu uidet:

perquiitbeurgicadifcipitna et ipfos

uel tale ali^d uidct:iUud eft

q6 a^

6os obftrirtos pafTionib" i pttatioi' bus dicit:qm facris pctbue aditirari rerrezicp potuepttne prcftaret aie pur
gatione:'r ita terreri

poftolus diat:quoni3 fatbanas rranf

ab eo

q'

iperabat

maluiut ab alio qui pofccbat bonum per eandc artem tbeurgicam folui ti^ moze illo rt pofCaitii ad dadu brificio
liberari.0.ui8 no uideatbcc oia falla

uelutangelum lucis . JEius entm funt illa pbantafmata: c^ mi^as aiasmultouimfalfo^pqjdcozum fal^ lacibue facris cupicne irretirc:i a vo
figurat
fe

ueri dcicultu:quo folo

mundantur i

fananturaucrtere:fictitdeprotco dic

lum cft:fozmas fc uertit iti omncs bo


ftiIiterinfequcns:faUacitcr fbuenies:

cium demonu elTe commta:nift eozuj


miferriuB

fmQ i a gratia ueri Ubera''


tlam
g
(i

n ttttobiq? nocene.
ibeepiftoUpo{pbfrq adanebdte
egfptium': in quapetit dc dtuerfitate

rozis alienus.

bcc apud deos

8gcntbonos:plus
cus purgato: aie:
ditoz.2lut
fi

ibi uticp ualet bttfi

maliuolus impe^

dqs

iuftif

bomo pzo quo


territi:

demonum fk ooceri.cap.p.

flgcbatur purgationc tiidcbatur indi^

gnus:non titicp ab inuioo

nec

lius fapuit ifte povphyrC: cu$

ficut ipfe dlcitper metuttalctiotis nu''

mis impcditi:fcd iudicio

libero id

nC

confnleti fimilis

garedebucrunt.ZDi;5eftautcm ybe rtignus illecbaldcue:4 tbeurgide facris

ad anebotefcripfit egfptul:ubi i querenti: i prodic i eucrtit.t ibi (fdej omncs dcmoes reprobat: qnoe didc
artes facrilcgas

animam purgare cupiebat: no in

ob imprudentiamtrabere bnmidum

DECIMVS

uaftottt iSnin tthtre f^ i acre cflc 05 kmscfttc^ ifi tpfo lune globo. Ucrucn

cunctatu: r Lbcrrimc deteflatur.Tlifi


fo:te iflc:t

ipfum ad quem

fcribit

ane

non audct oms falladas i malicias 7 ineptifls quibue mcrito moueturiom nibus dcmonibus dare . 'doofdam naiu^ benignof demones mo:e appel lat aliomm:cu5 oms gcncralif ipmde
tC9 cflc fatcatur.ZDirarar

bontetaq^taliofacro^ prcclarifTim
antifKtem^Talioscalium opc;^tanq'
diuino;t i ad dcos colcnoos ptinettd

8dmirato:es:uerecundatur offendcf.
Scqoit' tamen i ca uclut inquircnoo

autem

q>

fi

folum d^ allidantur uictimisif; ct co


pellanfatcpcogaffaccrcquod boics
voluntttfi cotpotc n icotpo:alitate

commemorar.qiic fobrie confidcrata tribui non pofTunt nifi malignis i fal lacibus poteftatibtis . Outcrit cnim
curtanquamclio:ibus inuocatifqu fi pdotibus impcrcmr: ut iiufla bois
preccpta excqnantu::ctt: attrectato :e
vcnci ca

d^ adcmonibus dif^inguntunquo dcoa


efTe

grillimandum fit folcm n lunam: n uifibilia cctcra in cclo:q copoza cfle

non c|:audiant imprccatc: ca


ad iccftus qaofcp
antiflitce

non dubitatur. Btfi dq funt:qno alg benef(d:alii malefici ctTe dicanfit qoo
incozporalibus cu; fintco:po:ci coiu^

tamcn

ipfi

cocubit'*

quoflibctduccren6mo:cntur:cur ab

animantibuf fuos

opotc ab

gantur.<lueritctiam uclut dubitans


ut;: in diuinantibus

flincrc dcnuntient:ne

uapo:ibus pro^

i qucdam mira

fccto co:po:cie polluant':ipi

^o i alqf

facicntibus anime fint potcntioiee ait


Bli4 fps cjrtrinfccuf ucianip

oapo:ibus illidantur i nioo:ibu8


ftiardm
.

bo

quof bcc

cunc^ acadaucris contactu


illa ca-'

ttaleat:T potiue ucnirc cjariniccne co

probibcat'infpecto::t pleriJcp

9cit:eo (f lapidibus i bcrbis adbibi-'


tis

daueribus celebrencur: ^d
tpfi folt

1 alligac quofda^: t apiant

claufa

fic q5 noit demoni ucl alicui animc dcfuncci: fcd

fooflia:uel alicjd

ciufmoi mirabfic ope

ratlUri dicit alios opinari dTc q5da;


gcn^^cui gcauditc fit^po:nafa
fallaj::

cuilibct

1 lune aut cuicilcp cclcfho:bo uino obno|:ius intedit miae:


:

cofcp terricac falfo

uc eis grtorqucat
fe collidcre

omnifomic:mtiltimodu:fimuU8 dos 1 dcmonef 7 ias dcfuncto^:-?: boc ce

ucritatcvTlam i ccld

com

mtatur:^ cctcra fimilia bomini ipoffi


bilia:ut
ri falfis

quod efficiat bcc omnia que uidetur bona cffe uel praua.cte^ drca ca q
ucrc bona funt nibil opitulari:

puc 1 ridiculis comminatioib" iri


illi

dij tlq> infipicntiffimi

immo
i

ti:quod impcr3rurcffidant.i>iriti.eti3
fcripfifTe

uero

ifta

ncc no(Te:f5 1 ntale pcilia:

cercmonem quendam

taliu;

infimulare atcp impedire n6ni!q> uir^


tutis fedulos fcctato!C8:i plcno ec tc^

facro:um uel porius facrilegozum pc


ritu: ca que

apud cgyptioo

cclcbraf:

meritatis

t fallus: gaude niooiibus:


:

ucl de iddc uel de ofirtde marito ciuf:

adulationibus capi:^ ccia q 5 boc gc


nere falladii maligno^tcp fpirituo
ejctrifccus in aia?

marimam uim babere


ut faciant impcrata:

cogcndi dcos
ille

4
(c

quanoo
fe

qui

ocniot:bdan0fq3

carminiboe cogit ea
firidis

proderc ocl

fus fopitos uigiLitcfc^ deludunt:non


tanq fibi pfoafa cofirmat^fj ta tcnuit
fufpicatur aut dubitat:ut bcc alioe af
ferat opiari. Difficilc

oertcrecomminatunubife etiamo^

mcmbra difTipaturitm tcrribi'


: fi

liter dicit

faccre iuffa neglc^crint.

4ppc fiiit tanto

"bcc act^ buiufmoi

uana i ifana dqs


qoibuflibct fed
fulgeti''

pbilofopbo cunctam diabolicam fo^

bomincm minari:ncc
ipfis cclcftibos

detatem uel nofTe tielfidet arguere: qtia qlib5 anicuU cbrit^na ncc nofte

1 ffdcrca Uice

b": ncc fine effectu fcd molencia pfate

MjXUfiH.

cogmte:at(^ hia tcrroubus ad fndtn

ifidccetctifrebus ucrapttdtceitni:

ds qiK vol^t perducmte : meKto


poipbyrfue admfratun^m* ue tV
fpecicm/rantte icas rcrum

camcn qm dc bcarimdine nibit cauni


ncc fatis iooneum monerent:nec deof
illos ef!e nec bcnignos dcmoncs : fed autillumquidzfalU^:aut bumanu; omne cOmmcntum^ Uerum quia tan

taUum tc
05

qmrenti8:dat mtelltgi Uloa bec agerc


rptntus:
alto:^

quomm

genue

fapertufl

opmatione dcfcrtpfit: nd ut ipe

ta

t talia gcrunt bis flrtibus:ut uni^'^

pofuit natura fed uitio fdUaccdtqui ft

mulant deoa t aias deftinctozo: dco^ ncd ant no ut ait ipfe fe ftmulant: fed plane funt . t qp ct uidcmr berbis % lapidibus t atantibus: r fonis certis <jbafdam ac uoctbus i ftgurationib" tip figmcntis.quibufdam enam ob^
uatisrincclicducrfidcmotib'* ffdc^:
fabricari in tcrra
(tates iodeas

fum modum bumanc facultaris cjrcc-' danndd rcftat nifi ut ca q mirifice tan
qua diuinitus predici uel fteri ttidenf: ncc ca ad unius dei cultum rcferunt': cui fimplidtcr inbere fatcnrib'* quocp platonicis t pcr multa teftantibus (o
lumbearificdi

bonum

cfl:malignozu5

ab bominibus pote

demonu5 ludibria t fcductotia ipcdi'' mta quc ucra pictate caucnd funt:
prudcntcr intcUigantur*

uar^s cffcctibas ejxqnc dis:totum boc ad eofdcm ipfos dco^


rtes pcrrinct ludificatojcs anima:^^
fi''

he miraculis quc per fancto;;^ an'


gelottt; miniftcrtum

bimct fubditarum t voluptaria fibf Ittdibria dc bomina erroubus q:bibe cc8.:2(ut crgo reucra dubitane t i^tef
ifta

dcus uerus

opc-^

rantr.cap.jrg.

poipbyrius ea tiii comcorat Jbua

p
ita

tcfbtcs q nobis

ad cas po ad beatam uita capef fcndam faucnr:fcd ad dcccprotes deo


cduincat''7 rcdarguanf:ncc

Otto ant qcOn2^ miracuU fiile p angelos ituc quococp mooo


diAinims fiunt:ut dd unius i quo
culro religioncnqp
cis ucl

fob bcata uita efl


cdmdct:ca uere ab
fieri:ipfo

nca pcrtincrc monftrcntur: aut ut me


liora dc pbtlofopbo fufpiccur: eo

pcr cof qui

mo

nosfecdduucritatepictatccp diligut

roluit bominecgfptiii talib" crrohb*

dco

in

illis

operantccrcdcn^

dcditd 7 aliqua

magna (c (cire opina^

dum eft.fU<p enim audicndi funt: 4


deum inuifibilc; mfibilia miracula o perarinegant:cum ipfeetiamfccudii
fibilcm ncgare

cemrnd fupaba quafi auctoatate ooc


tozis ofrcndac:nccaperte aducrfatis

eltcrcatione turbare: fcd quafi qretis

1 difccrc capietis bumilitatc ad ca co'^


giranda conucrtcre:T g*
fint

contcnen

da ucl ctia dcuitanda mondrarcibci^ c^ prope ad cpiftoU finc pctit fe ab eo ooceri:quc fit ad beatitudinem uia ej:
cgTpria fapicntia.^cte;^ illos quibus

ipfosfcccritmundum:qucm ccr.c ui non poffunt. ^uicqd igitur mirabiHe iic in boc munoo:pro fccto minus cfl ^ totus bic mundus: id eft cclum t tcrra t omnia quc in cif
ipfe

fdnt:qucccrtcdcus fecit.Sicut autc^


qui fedt: ita modus quo
cfl

fccit

oc^

cum d^s ad boc cf(ct: ut ob inOcnicndum ^giriuum ud pdiu^


conucrfatio

cultus

t incomprcbenfibilis

boi.

0.uanuis itaquc miracnla

uiftbiliuj

cdparandum:uel propter nuprias uel mcrcaturam:uel quid buiufmodi me tem diuinam inqutetarent:frufira eof
uidcri didt coluidc fapieria:iUa et ips

namramm uidcndi aftiduitate uiluc^


rinntamcn cum ca fapicnter imcmu::
inufitariffimis ranfTimifque

funt. tlam

maiors t omni miraculo quod fit


cft

luimuia

cum quibus conuerfarennt::

per bomincm: maius miraculmm

DEaMVS
bomo.O.U3|nopta' dote qut fedt ui dedtgnamr fuce mfibilia miracuU in celo vUim quibus dd fe inuiribilem colendum qc citet anima adbuc uirtbrtb" deditam.
Abtlia celum i teiTam:tu>

gurgo lacedemonq:^' a ioue feu apol line leges quas codtdit accepiffet. Ca cntm lejc dabatur ppfo qua coU unua
iubebatur deus:in cdfpcctu
ipfi''

ppr

quantum fufficere

diuina ptouideria

Ubi voiqn faciat incommntabiie co


filium pencB

fudicabat : mirabilibus rerum fi^i&

ipm cft:i cm' difpofitioc


facta funtrquccuncp fu''

1 motibus apparebat: ad eande Uge^


dada creatozi fuire creaturam.
i^e

iam tempora
tura funt.

Tlam temporalia mouens


efna:f5 etia^pier tpalia brlfidft

temporaliter ti mouetur.nec aliter no


uit facicnda q> facta:ncc alif iuocatca

uno 60 co[eoo:non folis^pter ; quc

qcmdiv.q^ inuocaturoe uidet.Tlam t


cil

uniuet-fa in ipfius ptouidetic ptate co


fiftunt.cap.]riii^.

e^audiut angeli ciu8:tpe i


i

eis ejrau

dit tang
ficut
i

vo ncc maufacfo tcplo fuo:


f

oib" fanctit* fuis.eiufcp tpalitcr

3cut fltjt unius bois:


gencris

(ta

buant

fujt iuHfa^ctna eius lcgeconfpccta.

)c inuifibili deo qui

fe uifibilc^ fe

pe

prcftitit

non fccundum quod cft:


cp

quod ad dei populum ptinetrcaa eruditio p quofdam artC^ culos tempozum ranquam etarum^'' fecit acccfVibu0:ut a temporalibus ad
cterna capicnda:! a uifibilib" ad inui
fibilia furgetur:ita

fed

fccundum

poterant ferrc ccrnc''

tea.cap.pq.

fanc utctillo rpc

quo

uifibilia

ptomirtcbanf diuimtus
tin colcno'

c moucre dcbct:cp cum fit in'


uifibilieifcpe wTibilifcr patrib*

premia:unua

commenda^

retur deu6:nc mes biiana ucl p:o ipif


terrenis uitc tranfitozie bttficqe^cuig^
nift

pparuifTe

memoratur Sicut cnim


.

fonus quo auditur fcntcntia in filetio itelligetic pftitutatit eft boc quod ipa: ita 1 fpcciee qua uifus eft deue i natu
ra inuifibili conft(fufus:nd crat

ucro aie crcaroti 1 oomino

fBdet'.

Omniaquippcque
ue( angcli ucl boies
effe

preftare botbus ponunrin umus

quod

omrtipofcnris pofcftate:quirqut9

ipc.Ucruntamen ipfe in cadcm fpccic


copoali uidcbatur:ficut
t

difTitetu: infanit.Jbe

pzouidentia cate

illa

fentcntia
illi

plotinus platonicus difputar.cancp s

ipfo fono uocie auditur:nec

igno

fummo deo cuiue eft irclligibilis


incffabilis puIcbtiruoo:ufcp

atcp

tabant inuifibilem

deum i (pe copoali

nequaq fe polTe uidcrcllam i loque batur cum loquentc mof fc: 7 ci tame
dicebat.Si tnucnigfam ante tc:oiide

ad bec i' rena T ima pcrtingere flofculojtatqpi


foliotu)

pukbrirudincm comp}bat:
abiccta

q omnia quafi
^

1 ucbciftime

mibi temetipfum fcicntcr ut uideam tc. umigituropoitcrctdcilcgcmin


edicfis

fotmarum fuarum numeros babcre non pofTc


pcrcuntii dcccntiftimos
confirmat:nifi inde fozmcntur: ubi fo

angclotum

rerribilitcr dart:

ti

uni bomini paucifuc fapicntibus: fed


uniucrfegcnti7 populo ingenfi:cora

ma intelligibilis t incommutabilis fi
mul babcns omnia perfenerat . t)0( oominus iefusibioftcndit: ubi ait. onfiderarc lilia agri quomceo crel cunr:nd laborant nc^ ncnt.jDico aiit uobi9:qui3 ncc falomon in omni glc
ria fua fic

eodcm ppro magna facta


ubi
lc;c

funt imotc:
confpicicnte

per

unum dabat":

mulritudinc metucnda 7 trcmcnda q


ficbanr.

Tlon cnim populus

ifracl fic

mofficrcdidic:qucnadmodumfuo

ly

amiccue

cft

ficut

onura

LTBER

q; bi9.<16

fi

fcnOtn i^riqb bodie c:

icraevnclvbanjmitnt fic dc" ucftin gro magis uof modice fidci.''Optime igirur anima bumana adbuc rerrcnif dcfiderqs infirma.-ea ipa quc tpaliter
c)coptat

boa infima

atcp tcrrcna: uitc


illius

7 uocum 7rcrum emnium conte no uni" dc rui ba: fccit cclum 7 tcrram:7 cmncm aiam 7 omne fpirito:<i ii eqo ipc.3llc ci5 fecinbcc facta funt : atcp; ut fint 7 bn fe babeant:ciu9 tndigcnt a quo fac
fllic

ftarionc prccipitur.
f5

qui

buic rranfitouc nccclTaria:'? pre


vite

ta funt.

fcmpitemis bcncficqs cotcneda:


nifi

non tamcn
confueuit
:

ab uno 60
illius

cjrpcctarc

ut ab

culru criam in

angclis fitcrcdcndo:qui

Uto^ dcfidcrio non rcccdar:ad quem contcmpru co:um 1 ab ds auerfionc


pcrueniat.

bono:e diuino
fcd uni dco

31ndep:omcrcda bcata uita bis fe cpgut ccli : an vo illis qui non (c


fanaa prccipidnt
rcligioc

fcruiri.cap.^ri.

t>c miftcrio fancro|t agclo:;^


jiuidcnric dci fcruiunt.cap.jrr.

quo

tlib^igif^angcrdcbcata^fcm
pitna uira crcdcdii cccefcmus/

Ure ris
f

qui

k rdigidis

3c

itaq? diuine^uidcfic placuit

lut fibi facra

ririb" coli ro 7 facrificia flagiranrcs a

ordinarc tcmpo:um curfum:ut

mo:ralibus cj:bibcri:an

ris

q buc cm
-

queadmodii dip 7 i acrib" aptb^z lcgi tun lcjrin cdictts angcloium darcrur
de unius ucri dci culru:in qb" 1 pfoa

ncm culrumuni6ocrc3ro:i omnium dcbcri driticiqj rcddcndu va picrarc p


cipiunr:cuiu8 7
ti

ipfi

cdrcmplaricc bca

non qutdem per fua fb'am qua fcmpcrco:ruptibilibu9 oculis in


ipfius dei

funr:7 nos fururos cc pmitwtO^^h

niqp uifio dri rantc pulcbritudinis ui


fio e:7 t.inro

Difibilispcrmancr.fcd ccrtis indicqs

amoc dignifllma^ur firic

p fbicctam crcatozi crcnuram


rcr apparcrcr:

uifibR

bacquibuflibcralqs bonis prcdirum

1 fyllabari p rrafitoias
linguc

arcpabundanrcm:ridtibircrplotinuf
infelicifTimumdiccre.

rcmpo:um mo:ulas bumane

um

crgocd

uocibus loqucrctur: qui i fua narura

non co:po:alircr fcd fpirirualircr:nen


fcnfibilircr fcd intcUijibilitcr^no

buncuniiquidamangcli:quidam vo ad fcipfos latria colcnros fignis mi^


rabilibus cxcitcf.n boc ita ut iUi iftcs

tem^

po:alitcr (3 ut ita dica ctcrnalitcr: ncc


icipit

coUp:obibcant: iftiautcm p^obiTicri

loqui ncc dcfinir:quod apo illa

audcant:quibus porius fircrcdedu;:


refpo n d ca n t plato n ici
:

ffnccrius 2udiunt:n6 ccpois aurc: fj mcnrie miniftri cius 1 nunrq : ^ cius


ucrirare inccmmurabili pcrfruunrur immo:ralircr bcari:7 quod fadcnduj

rcfpo n d ca n t

quicucp pbilofcpbi^rcfpodcat tbcur-'


gi ucl poriuf periurgi.tJoc.n.funr
orfib arrcs
illc

vocabulo dignc

f>oftrco

modis
ifta

incffabribus audiunr: 7 ufcp

rcfpondcant bomines:fi ullus natuic


fue fenfus qf ronalcs crcati funt:cjraH qua partc uiuit in cis. "Rcfpddcat iq

utUbria arq5 fcnfibilia pe:duccdu:


indiificulrr. cfficiur.

mcuncranrc: arcp

bccaotlcj: diftnbutione tcmpoium data cll:q prius babcrct ut dictu^ c(l

ci3:nefacrificandum fitdqs T angcf:

qui

ftbi facnficari

iubcnt

an

Hli

uni

^miiTa tcrrcna^qbus
lcbrarcnt mulri
:

tfi

fijnificarcnt'

cui iubcnt bi qui

7 fibi 7 iJlis

;pbibeti

cterna:que uifibilibus facramcntis ce


intelligcrcnt pauci.

SincciflincciUiulla miracula facc rcnnfcd tantum prcripcrcnr:a!^ q'dc5

Unius tamcn

dci cultus apcrtiffima

Ut

fibi facrifica:t:alq

ucro id uaarer.

DECIMVS

fcd Uftf tm lubcrcnt 6o:fati8 dcber pie

fmpleto crib2odctfbm'ne<^^fluctc
abflulitcontrouerfiam.^bec ergo atc^
alia

tas ipfi dirccmcrequid bo:;; de fafht

fupcrbie:quid de ucra reUgtoncdcfce

buiufcemodi nequa^ illis quc in

decjblue etiam dicam


mirabilibus factis

: fi

tanttim bi

popub dci facta lcgiue uirtute ac ms


gnitudineconfcrcnda funt. O.uanto

bumsmas antmas

pmouaent qui facrificia fibi erpetuK


illi

minue ea que ilto^ quoc^ ppfozum 4


tales

aiit

qui boc^bibent i uni tantum


iubent^ncquag' iHa ui^

dcof coluerunt:leg(bu8 iudicata


oel tbcurgica.^41uo;z plcra

dco

facrificari

funt pzobil^enda ntcp plectenda:magt


ca
fcilicet

fibilia

miracula facere dignarenf:p:o

fecto
tie

non fcnfu cozpozis fed ratioe me

(^fpccietenus motraliom fenfue

ima

ptcponeda eomm cfTct auctoutas.

ginaria ludificatione decipiunt:qualc


eft

um uero dcus id cgerit ad commen


danda eloquia uentatie fue:ut p iftof immottalce nuntioe non fui faftji (ed
maicftatcm
ifirmie
illiuB prcdic9ntce:faceret

lunam dcponcre ooncc fuppofitas


tfi

utait (ucanue piopioi dcfpumctibc:

bas.Oucdamuero
factis

nonnulfpo;^

uidcantur opcre cocquari:fini8

m3iora:ccrtioa:clariora miracula: nc

ipfe

quo difcemuntur:incomparabR
facrifiicije

pqe

illi

qui

facrificia fibi

e^pe^

bec nza ondit ejcccllere.3lli o\i^ multt


tanto minus
colmdii funt:

tunr:falfam rcligioncm faciliue pfus


de:cnt:eo q> fcnfibue

eo^ quedaj

ftu^
ita

quanto magie bec e^ctunt.bis ucro

penda monftrarcnt: defipcrc libcat:ut non ucra cligat que


fcctctunubi t ampliora inucnit q mi'
refV^lla quippe

qucm tandc^

unus commcndaturdeu8:qui
talibUe indgcrc:! fcrtptura;^
tcflificatide:'!

(c

nuir

fuam;

eo;ide poflca lacrificio'

miracub

dco:;^ gentf'

rum rcmoiionedcmonfb-ar.Si^ go
angcli fibi c)cpetunt facrificiuj^ppone
di eis funt qui non fibi fcd dco creato
ri

lium que cdmcndat billozia:ri ea dtco quc intcruallie tcmpo|2 occultie ipC
caufie mundi:ucnltfi fb diuina pzoui

dcntia conftitutie i ojdinatie^mdftru

g ffnccro

omniojcui femiunt. 'bic eij ondnt amoze noa diligunt:quico


fibi fcd ei

ofa contingunt: qualce funt inufiiatt

pcr facrificium non

fubdcrc

partue aialium t celi tcrrccp rqz info


lttafanee:fiuetantum tcrrcne^fiueec

noccne:q pzocurari atcp mitigari dco


nicie riribus fallacilTima co;t alTutta

nos uolunncuiue i ipfi contcmplatio ne bcati funtrt ad eum nos peracnirc qucront:a quo ipfi non rcccfTcrunt. Si autem angcli qui non uni fcd plu*
rimis
eis
facrificia fieri

perbibentur.S^ ea dico que u( ac po^ tcftate cop. ficri fatie cuidcntcr appet
ut cf\:g> effii^ dco:um pcnatn quo9

uoldt:non

fibi f^

dqe uolunt quozum dcozum


fic eis

agelj

funt:ctiam

prcponendi (antil

de troia cneae fugiee aduc)dt:de loco


(n

liqui ttnios dci


cui facrificari
ri

dcozum angclifunt:

locum migraflc refcrunturg^cotcj

tarquinius nouacula kiaiv.cp cpidau


riue fcrpcne cfculapio nauigari

roma

(ic iubmt:ut alicui alic uctmt:cui cozum nuUuf buic uctct: cui uni ifti facriftcari iubcnt.T^ozzo fi

comes adbefit:q7 nauim qua fimula^ crum matris pbrygic ucbcbatur:tfln^ tie bominuj boiicp conatibus immo'
bilem redditam:una muUercula ;ona
alligaram ad fue pniidtie tcflionium

quod magis

indicat cozum fupcrba fall3cia:nccboninccbonozum dcozd

angcli funt fcd

dcmoncs mali:qoi no
:

unum folum ac fummum deum


feipfos facrificijs

fcd

coU oolunt

quod
:

mouir i trajrinq' uirgo

ueftalie

cui*

maiue

q dei

unius cdtra co s eligcdii qui

couupttonc queflio ucrtebatur: aqus

I pfiditi cui fcruiunt angdi boni

LIBER

n fibi f^

illi

iubct ut fac rificio ftjiam*:


cfle

poft fridflo fimulacro cui fupplicablc

cuiue nofipfi facnfiad

debcmus.
ft'

inucncrunt coUapfum

dcfo:mircrq3
acri

confractum.
ibe arcacdlamenn miraculifi!^
gno:5t:que ad

Oande ipfi ^digigs

defomtiufc^ pum'ti:arca diuini


nij

tcftio'

commcndandam

legis

facta

acpwmilTionia auaoutatcm diuinit* funt.cap.^.

populo undc ccpcrit :eddidcTunf* 3pfa autcm rcdditio quarfuit.-^^mpo fucrdt C3 p[auftro:d(^ iuoecas a ^b"
oituloa fugetefabftrapcrat (Viui^e^t:

Roindc le^

dd q i cdictis
.

data

e angelo:p:in

qua unus 69 boj^


alq

religione facro; iuflus c coli


qtiil5

w
:

ptobibin:in arca crat pofita


cft
.

arca teftimonq nuncupata

q Q.uo

nomine fatie fignificatunii ded qui p illa omnia colcbatur circuncludi fol
uel contincri locorcum refponfa a*

1 eas quo uellmt irc fducrunt: et bic uim diuina qrplorare cDpicntc9.2lt il Ic ftnc bominc docc atcp isxxQve ad bc brcos uiam pcrtinadtcr gradietd:ncc reuocatc muginbus duncntium fiLo rd:magnd facranitd fuis cultozibus repo:r3runt."becatcp buiufmodido parua funrf^ magna rcrredis falubri
ter erodicndifqj

qdam bumanis fenfibu9

daretTigna

moualibu9.Si enim

n ilL'u9 arce loco^fed uolunutis aua


binc tcftimonia pcrbibcrirg' e ipa
lcj:

pbi predpoccp platonid recri' caeris fapuiftc laudat:fiau pauloante comc

crat in tabulis confcripta lapidds:'! i

arca uc diji poftta:qua tpe pegriatoif


irt

beremo cum labemaculo q6


cft

fimirz

appellatuj

tabcmacubm

tcftTonq

morauuq? diutnam pzouidcntia^ bcc quo(^ rcf infima atcp terrcna adminiftrarc Docucrint.numcrofa^ teftio-' nio pukritudinum:quc non folum i^
cotpo:ibu9 am'malium:ucrurTi etiam
in

cum

debita facerootca uenerande

po

tabannfignufip crat g per die nubcs

babi9 fcnoq^ gtgnunrunquanro c


p:edicationi9

apparebatrque

ficut ignis nocte fulgc

uidcntius bec attcftant'diuinttari que

bat.<lue nubc9 cum mouact' caftra mouebantdntubiftaret caftraponc


bantur."flcddita funt aatc
illi

ad bora^
ca rcltgio

6x& fiunnubt comdatur que omnibus ce

legima
q di'

lcftibu9 tcrrcftribos infcmifcp facrifi

gni miraculi tcftimonia:prcf

ifta

cari uctatuni dco

tm iobcn9:qui fol'*

jxt prd uoce9 que ej: illi'u9


cdcbantur.Tla
intrantibus

arcc loco

diligcng

% dilccms bcatos facineozB^

cum terram ^miffioif


tranfinet^ior
fbfvftea:

cp facrifido?: tcmpora impcrata prcfi


nicn9: cac^ per
in
fe

cadcm arca

danis fluui' e^ parte (opioie

mcLo:em facerootcm mdius mutanda predicens:no ifta

n er infcrioie decurrens : t
ciuitati9

ipi

1 ppfo

appctcre fed pcr bec alia ponora K-

ficcu5 prcbuit tranfcundi locn. >cide

fignifiarc teftatunnon ut ipk bif

bo

que prima

boftilis occurrit

notibus fublimctunfcd ut nos ad cd

mo!c getid deos pluriof coles feptics


cade aca
^tr.nlta

colendum
ris

eicp

cobacndiim ignc amo


:

drcamz muriipentc cecide mau oppugnari:nlib ariete p


cum
in

dus

accenit

quod nobis non

illi

bonum cft ejxiicmur.


otra co8 quide miraculis
fat\& libris
qfiib*

cunil^oft boc ctiam


mifl*ioni6 clTcnr.T

tanp''
ptopta

cadcm

a:ca

coiiipcaata fui(Tetabboftib"capta:
bi qui eam ccpcrant in tcmplo dci iai

dd popoluf eniditu9 eft: ncgant ecc&


dTc crcdcndd.cap.incig.

quc p ceHs coleblt bc nozifice colloca

nmcabcuncdc^

claufcrdt

apcrtocp

DEQMVS
brts magici8:fiue qdod bonefttus pu

ter fcripta i

tl dket aUqufa ifta falfa ee mi'^ rsculamcc fuinc facta f^ rndact Omifquis boc didtrfi dc

tant tbcurgids cralunt:quid caufe e

bid reb" negat oio nlt Uie ee crcdedo:

cur illis Utterie ndUint credere if^ fac ta efTe:quibus tlto maioz debetVides

lia.

pot et dice:ruc 6of nllos cara: mo:ta^ Tlon enim fe aliter colenoos c^c

quanto fup

oms eft magnus: cut oni

foU facrificandum precipiunt.

perfuaferunnnifi mirabtibue opcruj effectibu8:quo:um t biflo:ia gcntiu; teftis eft:qua:^ dq fe ofteniare mirabt
lesrpotius of utilef ondcre potue;^t.

'Que ratio

fit

uifibilis facrtficif': Qf

uni uero i inuifibili deo offerrt oocet


uera rdigio.cap.^i);.

Urt boc opcrc n:o:cuiu8 bunc ia dcci mum librum babemue m manibus:

Ui autcm putant
facnficia

bec

uifibilia

n C09 fufcepimus refellenoos:qui uel ulla eflTe uim diuinam ncgant:ucl bu^ mana non curare contcndur.f^ cos cj

mo deo condito:i fancte i


cntcs

glotiofilTi^

dqs alqs congrucrc:il U ucro tanquam inuiftbilt inuifibilis 1 maiora maioii: mdiotiq^ meUora: qualia funt pore mcntis i bonc uolii
tatis ofTicia:p:ofccto

me duitatis deos fuos prcfcru::ncfci^


cum d^^. ipfum cuam miidi
bu'
iu3 uifibilis i mutabilis inuifibile i i'

ncfdunt bcc ita

efTe figna illont^^ficut

uerba

ud foni
dingt

tia figna funt rcrum.

Oluocirca ficuc

comutabiUm conditoum t
te:fi

uite bea^

orantcR atc^ laudantef ad

cum

dc bis que condidit:fcd dc feipfo uerifTimum largito:cm.iu9 cnim^^

mus fignificantcs uoces^cuircs ipfas


in co:de:quas fignificamus offcrim":
ita facrificanies

pbeta ucradlTimus ait.XDibi autcm adbcrerc dco bonum eft.>e finc nacp boni intcr pbilofopbos qucrif:ad q6
fldipifcendum omnia officia rererecU
funt.Tlcc dipt ifte:mibi

non alteriuifibilc fa''

crificiumofTercndum cfTenoucrimuf:
q> iUi cuius in cozdibus noflris inuifi' bile

facnfidum nofipfi ^c dcbemus.


nobtfcp congau-'

autcm nimie

Xunc nobis faucnt

diuit^s abundare bonum clT:aut infi gniri purpura i fccptro: ucl diadcate e):cdlcre:aut quod nonnuUi ctia^ pbi lofopbo?: dicc non crubucrunnmibi

dent:atc^ ad boc ipfum nos p:o fuis uiribusadiuuantangcUquic^ uirru"


tefcp fupcrio:es:'r ipfa bonitatc ac pic

tatc porcntio:ce.i aut ilUs bec c^bt

roluptas co:po:i9

bonum e

aut q6
filt:

bcrePoIucrimu8:nonUbcntcr
unt.T cum ad bomincs
ita

accipi'

mclius uelut melio:cs dtccreuifi

mittuntur
fac

mibi uirtus animi bonum


eu; oocucrat:cui uni

cft.

Sjmi

ut co:um prefcntia fentiaf aptifTimc


uctant:funt de bis cjrcmpla in
tis.
Ifis

bi inquit adbcrcrc dco bonii cft.lDoc

tantummo fac:i
legaliii

Ibutaucrunt quidam dcfcrenduj

ficandum:fanrti quoc^ angdi

angelif bonoreucl

aooranoo

ucl fac:i

facrifido:um ctiam contcflationemo

nucrunt.Uii
ardcbat:7 in

ct ipe facrificiu eiuf faci*

ficanoo qui dcbctur dco:? co:um fiic admoninone p:obibin:iufTu^ fiit bec
eideferre:cuiuni fas cfTe noucrunt.

fuerat:cuiuB igne intelligibili co:cpt'

dus ineffabilcm incojpo


fi

rcucp complcpim fancto dcftderio fe


rebatur.t^o^to autem

Jmitarifotangdosfanctos etfanctJ boics dd.Tlam paulo8 1 bamabas i


Ifcaonia facto

multo:u 6o' rum cultotcs: qualcfcunc^ deos fuof cfTe arbitrcntur:ab cis facta cfTc mira
cula

quodam miracub fa"

nitans putanfuntdg : dXoii Ifcaon^ immolare uictimas uoUicrunt: quocl


ft

ud duiUum rcrum billo:ie:uel U

fe

bumili pietate remouentes

tlBER

qnem credermt annuntiauerunt ieS

eo ipoe

fcd in

deo perm&ncnbo oicf

0; ne ob aliud fallacce ilU fupbe fibf boc arigutmifiq: uero deo dcbcri fciunt.Tlon enij reoera iit ait potpbfu" 9 nonnulli putant: cadauerinie nioo' ribue f^diuinis bonoubus gaudent. jCopiam uero ntoo^ magna bfit udi ^: T fi amplius uellcnt:ipfi fibi pote"
rant e);bibcre.Oui ergo diuinitate
bi arrogant fpue
fi''

ront.cap.;:^

Oderatis aut pfininfcp tpibus et piis permtfVa dcmonibue ut boibus quos podKdet e^citatis inimi
dcias aduerfus dei ciuitate ty rannice
c)cerceant: fibicp facrificia

non folum
uoletib'*

flboffcrentibu8fumant:7 a

no cuiufiibetcopcif fumo:fed fupplicantis animo delecta


tur:cui decepto fbiectoc^ drientur
in^'

cj:petai:tK^ et ab iuitif pfcqucDO uio

icnta epo:queant:non folu^ pcrnido


fa

tcrcludented iter ad
fit

dcum uerum ne
:

fie:

non cfl:fcd ct ntilie inucnitur eccle utmarryruj numcrus impleatur;


ciuitas dei tanto clariotee

bomo illius facrificiijm:di facriR^

qoos

n bo

catur ctiipiam preter illum.

noratiojcs ciuce babct^g^ro foiti" ad^

ucriue impietafcm porcftatum ctiam


>e

{pfe det

fummo uero^ facrif(cio:quod 1 bominum mediato: effect'*

ufcp ad fanguincm ccrrani.lDos


to elcganrius
fi

mul

ecclcfiaf^ica

loqucrdi

eft.cap.):;:.

confuctuoo patercf : noftros bcroae uocaremUs.lDoc cnim nom a iunone


ille

Tlde ucrud

mediatot

ing^ttt

d: tractum:quod grece iuno bcra ap'


pcllatur.i io ncfcio qute ftbue ciue fe

fozmam
cffcct* cft dei

ferui

acnpifS mcdiato
iefus cbri'

bominu bo

cundum greco:um
rit

fabulae bcrce fuc

(lu8:cum in fotma dci facriftcium cuj

nDcupatus:boc uidelicet uclut mf

patrefnmat:cuquot unueefldcue: tamen in fozma ferui facrificium ma-'


luit clTe

flicum fjgnificante fabula:^? acr iuno

y fumcrc:nc uel bac occafioc


eft

quifg' epftimarctcuilibct facrificadu

C creature."P>cr boc i faccroos


fe olTerene:ipfe

ip

cum dcmoni bus bcroae babitare:quo nomie ap' animas defiic to:um.Sed a contrario martyrce nzi
ni deputcrunubi uolunt

pellant alicuiue meriti

i oblatto.uiuf rei fa
cfle

bcroce nnncuparcnrunfi ut dixi ufuf


eccraftici

cramtum quotidianum
ipfe
fit

uoluit ec

fcrmonie admittcret:non

cleficfacrificium:cum ipfiue co:po2i8

eis cfTct

cum dcmonibue

in acre focic

caput

i ipfiue

rapitis ipfa

fit

tae^fcdg? cofdcm dcmonc8.i.acrcas


Itinceret poreftates:'? in ciB ipaj (Jc<Jd

co:pus:tam ipa p ipm


tiplicia

q> tpc per ipa;

fuetus offcrri.lDui" uezifacnficq

mul
pf

putatur

fignificarc

iunoncm:que non

uariacp figna crat

facrificia

ufc^quac^ inconucnirntcr a poetie in


ducitur inimica uirturibue:t celu^ pe
tenribue uiris fo:ribue inuida.S^ :ut

ca fancto:um:cum boc unu? p multa


figurarctur :

tanquam uerbis multis


.

rcB una diccrctur:ut fine faftidio mil

fue

tum commcndaretur
fa celTerunt.

iDuic

fummo

giliu8:ut cu

uerotp facrificio:cuncta

facrificia fal'

co:

ds fuccumbit infeliritcr ccditq? ^" apud eum tlb dicat:Uin ab enea:ipfum cncam admoneat

bclcnus:quafi conalio rcligiofo 7 di' cat.3unoni cane uota libaie:oomina


ep potcntem fupplictbue fupera oo''

i^emotto potcdatis deraoibus da ad glo:ificanoo8 fanctoe q pmle^tt iam palfione:^ aereos fpue no' plac
te

ni8.;c

uis

qua opinione po:pbyriue y^ non c): fua fentcntia^fed q: aliota

DECIMVS

bona dicic ded ae\ geniu n uenirc i bo


mine nifi maT fuerit an placaf taq fomora Tint flp6 cos numia maU cp boa.qncjde mala ipediot adiutoia bo
:

gratfa:utpollutf came pccfati:carnis


peccari fmiilitudie mundarcmuril^ac

dd gza qoa in noa oridit magna miaj


fuam:7 m bac uiia per fidc, rcgimu:: 1 poft banc uitam pcr ipfam fpcdcm incommutabilis umtim ad pfcctio'

noi^.nirt eis placata det bcil: malifcp

nolentibus
nocere
aiit

bona pzodcffc no mala poflunt ri fibi ualcn''


polTut:

nem plenifTimam pcrducemur.

tibne refiftcre bonia.Tlon eft (fta

uae

ueraciterc^ fancte religionie uia:non


fic

6e ptindpqs
cap.jc^iq.

in

quibue platonid
efle

iunonc boc c aereae potcftarcs pio ni Dirtuiibuf inuidentCB noftrimarty


rc8 uincunt.Tlon

purgationem anime

pwfttentur.

omnino fi dici ufita tcpoflct:beroc9 na fupplicib* oonis: fj vturib" diuinis beram fupat. om
modius^ppefdpioafricanua cftco-' gnominat* qp uirtutc africauicerin g
fi

3cit it

pospbmus

culis futflc

diuinis ora refponfuminon nof

purgari lunc

teletis arcp folis:ut

binc

ot\dct'nullo;t deoy:. telctis boie^ pof'


fe
fi

boftes oonts placafTet ut pcercnt.

purgari.uiu9 cnim
lune folifq?

teletc

purgat:

Unde fit fanctie aduerfum


gatio.cap.^jcq.

demo''

cdeftcs

nespoteftas^Tundecoidis uerapur'

non purgant:quo9 intct 6oe prccipuos b3bcnt.'t>cicp codc dicit oraculo qcpflum pnm ipta
pofl^e

purgare:ne fo:ie
folig

cii

dictd cffct

ii

purgare tclet39
IX

rapictateboiceddaerelpo'
tcftateinimicacotranajp picta

altcriue dci dc turba uale


.

n lunc: al cuiu ad purgan'

dum tclete crcderentur Oluc autcm


dicat
eflfe
.

tiiejcodjanoo eqdunt n placsDoioms

principia tang platonic"

no

tentationes aducrfitatefcp eius utcnt

uimus

oranoo non ipfam fue ipfam. Tlon enim aliquem


ciu9 ergo

fed fui) dcti

aduer
uincit
.

d^ dcupatrem 7 dcunt filium:que ^ece appellat patcmii irt'


iyicit

tellectum ucl

patcmam mentcm

>e

autfbiugatrnififocietatepeccati

Ju
ipo

fpfutu aot fancto auc nibtl aut n apte

nomine uindtur qui boiem


i

aflumpfiKcgitc^ finepcccato:ut

faceroote ac facrificio ficret remiflio

aliquiddidt.Xluautsquem alu^di' cat bo:um mcdtum no intcUtgo Si cnim tcrtiam ficut plotinus ubi dc tr
.

peccato^.i.p mediatozem dci i boiu^ bominem cb:iftum iefum : per qucni


facta peccatorumpurgationerccond'

bu3
alc

prindpalib'* fbftannjg difputat:


et ifte

natura

ueUet

itelligi:ii

diccret
filij

bo:um mcdium

id eft patris

uncp i

liamur deo.Tlo enim mincs feparantur a deo^quo;;^ in bac uita non fit noftra uinute: fed diuina
nifi peccatis

bo

medium.'p)oftponit ^ppcplotin'

miferationcpurgario:p indulgentiaj
illiuB

animc natura patcrno intcllcctui: i(tc autem cum didt mcdium:non poftpo nitfcd interponit . t nimirum boc
dipt ut potuic
ftue ut uolnit;quonia;

non per noftram potennam:4a n ipfa quanculacunc^ utrrus que did


tur noftra
illius eft

nos fpiritum fanctum ncc pacris

tau'

nobis bonit ate co

tum

cefla.XDulttt atit nobis in bac

came

t3ntum:fed utriufcp fpi' ritum dicimus. libcris enim ucrbis


ncc
fUi)

tribuercmuB:ntft ufcp ad

dus dcpofi

loquuntur pbilofopbi:ncc in

reb"*

ad

tione ftJ uenia uiueremuB.^pjoprerea

intclligendum difficiUimis^offenfion^

(rgo nobis per mediatotem preftita e

rcUgiofarum aurium perrimcfcunt

LIBER

1Tobi9 a^t ad ccrtam rcgulam loquf


fas cft:nc ucrbo:um Uccniia criam de
rcb" quc bia fignificant'impia gignat

qua rii p:o nobie


foluu:pcccanoo
tiue
fi

fincpcccato ipc par'

opionemrTloB

iracp ita
cii

non didmu9
6 dco
loqui-'

duo

ucl tria principia

clTc uitandam: f^ pc dafpzo iuflttia pcrfe^ renda.3dco cnim folucre pcruit mo:i cnoo pcccata:quia mo:ruu9 e ino p

facultae

itiurrficut ncc

duo8 dcos ucl trcs no bis liciru e dicc:^uie dc unoquoc^ lo qucnrcs:ucl de panc ucl fiho ucl dc
cftc

fuo peccato. iDunc illc platonicus nd


cognouircfTc prinapiUm:nam cogno

fcerctpurgaro:ium. Tlccpcnim caro

fpu fancto:cria5 fingulum queqj deu fatcamur. Tlcc dicimus tlruj q6


bcrerici fabclliani

principium cft:aut anima bumana:f5

cundcm

cfTc

patrc^

qui cft 7 filius:t cuiidcm

cfle fpiritu^

fancrum qui cft n pater 7


filium:t patns t
filij

filiue^f^

pa'

trcmdTcfilq patrcm:Tfiliam patris


fpirirum factu:

ucrbumpcrquodfacta funt omnia. Tlon crgo caro p fdpfam mundat: fj p ucrbum a quo fufccpra cft:cum ucr bum caro f.utum cfbT babitauir i no bis.Tlam de carnc fuamanducanda mfflicc ioqucn8:cum bi qui ncn mrcl
iexcror cffcnd reccdcrcnr dicenfcs:du

nec patrcm

cfTc

nec filium.Clc:p itacp


nifi

dictum

eft

non purgari bominem

IU9

eft

bic

^o:q9 co pcjt audirc: rcfcft


ri

prinapio:quanui9 pluraliter ap6 cof


fint dicta principia.

ponditmancntibus ccrtris.Spus
qui uiuificat:caro adr

^dcfl quicg-.

'p>rinapiu crgo fufccpta aia i carnc

t>e uno ucrec^ principiotqued fo lam bumanam naturam purgat atq?


rcnouat.c3p.;:)riiq.

Taiam crcdcnrium mundat i came.


3dqucrcnribusiudeisqui9
podit
fc cfle

eflet rcf''

principiuj.

Ol6

uricp car

nalcs inftrmi pcccaris obnoxq i igno


f

d n5ditu9 poipbrn" iuidif po

rantic fcnebris obuolutuncquag' per

tcllaribus dc qu:b'' i erubcfcc' batteaslibcrc rcdarcrucrc fozmida' bannoluitirclltgcdiim icfu cbriftum


effc principiu^cui"

ab co mudareur t fanarcmurp boc q6 cram" i n cra^


cipc poflemu6:nifi

m'.ram".n.boic6:f5iulri

fi

crius.

incamatioc pmga'

3n ilU" aiit incamarioc natura buma


na
crar.f; iufta n peccatrij: crat. t)ec

mur.o

o'ppcin ipa camecotempfit:

qul^pffacnficium nfc purgationtB flfTumpftt: magnum.f.facramcnrum


ca fupcrbia
diat02 in ea
fi

cftmcdiatio qua

manu^
:

lapfis iacen-'

ribufcp cozrcpta c

boc e fcm

difpofi'

ircUiges^qua fua

illc

bu

militatc docdt:ucru9 bcnignufcp

mc
mC

ttjpangclo9:iquo^edicri9 tlejrda^ ba t':qua i unuf 63 coU iubcbat':^ bic

k oridcnf mozralitatc mo
fallaccfc^

mediato: uenfurus p:omittcbarur.

talibue:quam msligni

diatoJcsnon babenoo fefuperbic^j tulcrunnmifcrifcpboibus adiutorio


dcccptonu uclut imozralcs moztalib'' piomifcriJt.Bonus itaq? uerufcp me^ diatororiditpeccarum clTcmalumfi

Om9 fanctos 1

(\5

lcgig rpc

t fub

prio:ibn6 feculi9 in facramro 1 fide


cbrifti iuftiftcatos fuiflt.cap.jrp?.

Ui" facramri fidc:


lcj:

et iufli

anri^

camts fubllanriam ucl nararam: quc cu; anima bominis t fufripi fme pec caro potuit i babcri^t moztc dcponi:

miida:i pic uiucoo potttcrnt:ri


folu ang'
ri5 cis

ppfo beb:co darct':nccp

prcdicato: dcus ucl angcU

dc

n in mcUus rcfurrccrionc mutari: nec ipii} moite quiuis cflct pena pcccati

fucninfedipiusquoq^legfs tpib^gv
ttis

in figurie rcru^

fpuaUum babcrc

DEaMVS
impioQ ca uidifTct pene coUpfue eft. <iuid.n.mibi cft incjt in celo.^ t a te
quid uolui fup rerra.-l^cpbedit fcipj:
iuftcqs fibi dirplicuit:qi

fcftamcntum

TlamTpwpbetewric
i p agfos eadc
p:o''

eranp quoa
crat:cur ta

ficut

milTio prcdicata

en cx lUo^

nftmcro

magna

diuinaq^ fiii^ de

boni buani

finc pauloaii

comcoraui.

jCDibi ftute adbcrerc dco

bon c. Jn qdo planc pfalmo duo tcdamtof q


diiructU8 7nouuratt8
cft

magnuj quod poft in^ i quodamoluteamfclicitate^a fuo6o


cu ta

bonum baberet

in cclo

tellcp't:rcm tranfitotiam fragilem

qucfiuit in tcrra.iefccit inquit co

me

declarata

um Tcaro mca:6f cozdis mci:dcfect


atiop

diftinctio.*P>wpfcarnalee.n.t'rcnarcp

bono ab

^milTioncd cd cae impijs abudarc


rpiccret:dicit

U/i in fll
cit

ad fupna. pfalmo d: dcfidcrat i dcfi


infcrto:ibus
diii.

pcdcs fuos penc

fuififc

aia mea in ata

5tc i alio
cii

dficit

comotos^tcffufosinlapfo pjopcmo

in falutarc tuiiaia

mca.Xii

6 ut:o

fuoe:tany fruftra dco ipc ferui(Tct.-Cncpi ca fclicitatc qua de illo


dii grclTue

c^ dipfl"ct.i.de coidc i

came dcfic cre:

qT?eccabat contemptoiee
p(piccrcc:(cofi in rci

due flo:cre

bui' i^dtioc

Ubo

ralTc volente cur ita clTet

appbcndci:
dei:i: intcl

Docc intrarct in fanctuariii


ligcr nouilTima co^
c|

fcliccs uidcbat'

crrarc tunc cos intclUjrit i co

mlcrut:ficut dicit fuiflc dciectos


fcci((c

q>k cj:i de
:

ac pilTc^pf inicjtatcs fuae

to^

rucp

iird

factu tan^

culm rpaf fclicitarie ita cis fomnio cuigilantie:c| fc tc

n6fubicatdc08Co:di9mci i carnis mecfcd dcus co:di9 mc(.t>cr co: qp' pe caro modatur.Uii dicit diis.IDtt datequeintusfunt: 7 qucfo:i6 funt muncia emnt."p>artcm dcindc ful di' cit ipfum deum:no aliquid ab co: fcd {pfum.Jbcus in4rco:di3 md: i pars mca 68 in eterno:q' inter multa q ab boibus cligunftipfc tlli pUcuerit cli' gcno^.O.uia acc inquit: qui fe longc
faciunt:a te pibunt:pcrdidifti

omne c|

pcnte tnufnit fuie q foniabatfatUcib'

fo:nicaf flbs tc:boc c

d multo:?t deoijs

gaudtje dcftitutu.^t qm i bac terra X


ciuitatc fcrrena

uultert"e^ftibulii.Uii fecjfiltd ^pter

magni

ftbi

ui6batur:

q67cctcra dccode pfalmo diccnda


aifafunr.ZDibiaiitadbere 6obonii c:non bnge ire:non pcr plurima foni
cari.2ldbcrcaot 6o tuc pfcctum
ritlibcratum.Tliicvo
crit:

dlnc inquit in ciuitatc


lo:^

tua imagine il
tfi

ad

nibtlti

rcdigcs.-Ouid buic
ri

utilc fucrit ct ipfa tcrrca

nifi

ab uno

uero dco qucrcrc:in cuius p^ate funt


omnia:faris oiidit ubi ait.Uclut pcc"
factue

cum totum quod liberandum cft fuc'


fit

illudquod

fum apo tc:t cgo fcmp rccum. Uclutpecue dija't:uticpn6intclligce, a quippc a te defidcrare : que mibi cii impije no piit eflc cdmunia:4bu9 eoe cum abundarc ccmere putaui mc
incafl^um ribi fcruiflc:qri i
illi

fe4f:ponrcindco fpem
eij

meam.Spd

q uidcfno

eft

fpes.^luod.n.uidct

quis.quid fpe:at ait apoftoluB.^Si au

bec ba^

bcrcnt qui

ribi fcruirc noluiflTcnt.

Xii

tcm quod no ijidcmus fpam'':^ patie tiam cjrpcctamue .3n bac aot fpe noc conftimri agamus q6 fcqtMt':-! fimus noe quocp pro modulo n:o angclt 6i
id cft

cgo fcmp tccd:(\ ctiain taliii rcro defi derio dcoe alios nonqucfiw'. 3c per boc fcquit. Xcuifti manti dcjrfc mec:
1
i

nuntq cius

annunriantce cius
lau''

roluntatcm i glo:(am grariancp


dantee.

voltintate tua dcdujcifti mc:'?

cum

dco
"bec

Unde cum dipfl^ct poncrc in fpemmcam : ut annunricmin^c

glo:ia affumpfifti

mc:

tig'

ad

finiftra

cuncta iUa ^rinelt: q abandare apiid

omnee Uudce tuas in poztis ftlie fio. cft glouofiflTima duitw dd : ba

LIBER

unu dcu nouit i colittbanc agcti facti


nuntiiiucrunt;cj

fo^ a quib* logc divfa c pictas

fl5di''

nos ad eiue iodctate

inuitaucrunt: dixdcp fuos in ilU cfCc

to^ 6o:nec aliude cp illi adbacoo bca tof.3ld q6 bonu pdpicndi}:ct nobis
fyitccra beignitate

uolucrUnt . 0.uibu8 non placct ut C09 colamuB tan^ noflroe clcctos dc ostfed cu5 ciB i illo^ i noftrum dm:
neccis facrificemu9:fcd ciiipfis facrf' ficium dco fimus.TluUo itacp dubita
tc:qui bec dcpofita maligna obfliatde

opotet utfaucat:

nccp fibi arrogent

quo ds fub^ciaur:

f^euanntictfubquo d9 ipacefocic'' mur. 0.uid adbuc trepida^ o pbilo^ fpbe:ad^fu9 ptates i ucria vtutib"

1 ueri

dei

munenb"

iuidea b:e libejaj

confiderat:omne9 immo2tale9 bcati

uoce.-^^adipfli angcloe qui patrid

an

qut nobis non inuidcnt


diligunt:ut

nccp enim

fi

nuntiantvoluntaic:3b eie angeltG ee


dii^fo8:4 ad tbcurgicos boies ncfcto

inuiderentcfTent bcati:fcd potius nof

i nof cu5 ipfi9 bcati fim":

plu9 nobi9 faucnt: plus adimmv.q/'

00 unum deum cum illis colimu8:pa


trcm 1 filium i
eo8 ipfoe per
fpiritd

diuina.-^OLuc tadcdtuia pnutiat:c|

quadcductiarte defccndunt.Oiuid adbuc eo6 bonoras^ut dicts pniniaE no


uoltitafc patris nuntiat.^tUpe ilU fut

fanctum

q>

(i

(Acrificisi

colcremus.
intcr c5

quos

facrie prectbus

inuidus

alliga''
:

uit:nc prcf^arcnt aic purgationc

ncc

>e inconftantia pojpbyrq

a bono ut dide purgarc cupientes ab


illis

feiVionem ucri dci i cultum


ftuctuanti^.cap.jrp^i.

demonu^

uinculie falui:'^ fuc potcflati red''

di potueriit.lHdbuc dubitasbec mali

gns efTc demonia:ueltc fingie

fotafle

fcio qiJo

^'tiJ

mibi nidetipio

ncfcirc

duno

uis rbcurgos offcndci:

amicis fuis tbcurgis erubefce-'

bat pozpbf rius.Tla


bat:fcd contra
dctt

ifta utciicp fapiej

a djbus curiofttate deccptus ifla pniti ofa 1 infana p3 magno brificio didi''
cifli.

multojum deojj:. cixUa uc^ non libere dcfendcbat.t an

^ndcs

ifla iuidia

n potedam
f^
:

f^

pefliletia:T

n dica

dnam

q6 ru fatc^
iflo
ir\i

gelos quippe alios cne di)cit: 4 deoftt dcfcendentes boib" tbeurgids diuina p:onunticnt.alio9 aut qui in tcrri9 ea

ris ancilli potius

inuioo^

acre

tranfcenfo lcuare in cclum:7

deoa

u:o8

ct ffotcos collocarr.ripa

quc^

patris funt i altitudincm

dus

p:o''

ff dera bie oppzobiqe

infamarc

fiinditatccp declaret.llon igif bof att

gclos

qaotum

minifteriu

eft

dcclarat

jbe impictate pojpb^^rq:

qua ttia^

voluntatem patri9:credendum cft ucl le no6 fUdi:nifi d cuf nobig anijtiant


roluntatem.Uri optimc admonei et ipe pUtonicus ^iranooa eos potiua
cp innocanoo8.tl"(5ftRicpdcbcm*

apuleg tranfcendit errorcm.capitula

Uato h&Mxm i
cdfcctane"'

tolcrabilius

mc

tuus plaroic" apulei

tuere:ne imoztalcg i beatos uni dco

us crrauit:4

tmmo demoes a lua i in

fl5dito9:non cie facrificaoo offcdaufi

fra o:diato6 agitari moibis pafTionu

^6.n.no nifi uni ucro dco deberi fci' unt:cui i ipfi adberenoo beati fot: ^"
culdubioneqjp ra:neq9 pcr ipfam rem que facramtie
ulla fignificatc figu'

mentifc^ turbelis bonoras cos ^dey,


c. dcos tame ad etbcrea fpada ptlne : quos pfpicuos luce ccrncbat:fole i luna i cetcra ibidc lu^ mia:fiue inuiftbilcs quos putabat ab
il

uoles nolcfcp ;7fefTus


fupctiorcs

celi

tcQ'Siwc uifibtce

fignificaf fibi ej:biberi uolunt.

)emo

i bec arrogantia fuebo^t atqp mi'

'

DECIMVS

omm bbe {fb:^ peiturbfltiontt alieor


9t3 potuit difputatioe difcreuit. Xu aiit didicifti boc no a platoe f; a cbal
deis

fefla

fiit.

6e quo et poeta nobilifTim''


i

poetice^deq:

aUerius adumbrata
fi

pfona:ueracitcr tfi

ad ipj rcferaf di
fcelerts

ma^m tuie:ut in etbereas ud e^


poP

jdt.Xe duce fiqua mancnt

ue

pfreas mudi iblimitates v firmamta


cdcflia e):toUcrc8 uitta biianatut
Tent

Higiami : 3rrita ppcrua foluentfot^ midine terras.jCa cjppc dijrfnq ct mr''


tupficicntiiiiutrtutciuf^tic pnt

d^ ueflri tbeurgis prenuntiaredi

^p^

uina.OLuibuB diuinifte tamcn pcr tn


icllectualcm uitam facie altiozcm: ut
tibi uidclicct

buius
fcele^

uite infirmitatc: ifi


tii

no

fcelera:

tang^pbilofopbo tbcur-

^cc am'8 purgaiionca ncqua^ neceffaric uidcant':fed algs eas

mane ucf^igia:q no nifi ab il b faluatote fananf:dc quo ifle ucrfuf ejtpreflTus e.Tla boc utiqj no a fctpfo
di)cif1e

tamen ipo:

virgiUue in cgloge
ait.

ipi"

quaito

tft6:utb3ncvcltttimercedcm reddas
magiflrie tui8:gpco9 quipbilofopba
ri

ferme vfu indicat:ubi

Ultima cu'

mci uot ii carmis

ctas.

Un boc a cu

non poflTunKad ifla feducfa qiti^

mcafibfUadictiiee incilaan^appct.

fupio:^ capaci cfte inutilia cofitcrifiut

Xbcurgiuero ilUiucl potius dcones


5o:^ fpee figurafq; fingcntce: icfnant

uidclicetquicfic^apbie uirmtcreott

at^ pauco^ e: tc auctorc tbcurgoa bomincs a 4bu9 n quidc in aia intellccruali:ue:;2^faltC5 iaia fpuaUpurgcnfinquirat. tqin
funt:quc ardua nimie
ifto:5tquof pbilofopbari pigct:incdp
biliter

ponus q^purgant biimanum fpum: falfitate pbatafmatu i dcccptozia ua

M^ ludtficatione fojnta:^. OLtJO enij


purgcnt bois rpm:4 imiidit
2llio4tt
btit^ptJ;!

nuUo

mo carmibUs

iuidi

bo

maioi

cfl

mrcituoo pluree ad
cp

mis

ligarent':ipfiicp

inane beneficium

fecrctos

t tUicitoe mag:o6 tuoB

ad

q5

preflaturi uidebantur:au(

mctu p

fcbolas platonicas ucnire cogantur.

meret:aut fimili inuidetia dcnegarct.


Sufficit q purgatioe tbcurgica nccp

"boc cnim

t'

immundifTimi demoncs

6o8 ctbcrcos fe efTe fingcnte8:quo2U$ predicatoz i angelue factus ce^mife


runt:g>inanimafpirituali tbeurgica
artc purgati ad

inteUcctualeaia3:boccfl tnte noflra;


dicis pofTc purgari:t

ipfam fpualem

id e aie nzc ptcm intc infcriore:


tali arte

quam

patrem quidcm non

purgari pofTc afTcria:


ii

immo:

rcdcunt^fed fupcr acrcas plagas intcz

talem tame etemac^


ficri

pofTc bac artc

dcoa etbereoa babitabunt. tlo audic


ifla

confitcri9.briflu8 atit uica pzo^

bominum multituoo : ppi quoe a demonu drlatu liberanoos cbri^

mittit

ctcrnam:unde ad cu

miiD'' uo''

b(8 q'dcm flomacbantib^^mirantibus

aducnit.^n iUo enim babcntmtfericoi difTimam purgationc:i tntis i fpus:

tamen ftupctibufcp concumt.O.5 q;


ncgarc ii potuifli:iniin a teipfo dilTen
tirc uideri8:ut

1 coipozis

fui.

-pzoptea quippc totuj


illc

primum ooceas errare

bominem
petle

fine peccato

fufccpit:ut

bomincs tbcurgica difcipUna:? ^plu


rios faUe p ceca ifipietttetp friiajtatqpj
cflTc

totum quo confUt bomo a peccato^


fanaret.0.ucm tu quoc^ utina;
cognouiffc8:ci^ tcpotius^ucl tuc
uirruti

ccrtifTimum errojcm ageoo i fup

plicanoo ad pricipes angclofq; dccur


rere:';

quc bttmanafragilis-rinfir''
curiofitati

mrfum

quafi ne

operam perdi

ma eiltuel pcmiciofiftime

difTe uidearis ifla dicenooimittis

fanandum tutius comififrce.Hon.n.


te decepifVet:qug ueflra ut tuipfc fcri'

bo' mines ad tbeurgof:ut pcr eos anima


fpintualis

porgcturiUommqui non

bis oracula fanctum immoualecp co

fecundn intelUauale; anima uiuunt.

LIBER

0.oib'*pcrftwfion{buB porpbyri*
eccccarae no porucrit uera

ubiconqdifirot bafue fccnli

.'

tlonne

(tpmtii

ftultafccirosfapuim buiud mundi^

q6 cd cbrtffais

flgnorccrccap iqcvi^,

Tla qift in
it

dri fapicnria

non cognouit
dcum:pUictt

mundue per fapienri^m

3m'8 crgo botcs incrrojc ccrtif fimii.Tlccp boc rm mald tc pu'

dco pcr

ftulritia

pdicarionie faluoe

facerc

s matojc.OLuam (i ucrcac ftdcrr amaf' fc8:cbriftudcivrurc7da' fapicnaam cognoui(Tc9:ncc ab ciue faluberrima hiliUrarc rumoic ifUt'* uanc (ck rcfitu iflc0.6fircri9 tn crfpualc atam fine
dcr:ca vrurif <z fapicrtric rc^fircaris

gnft petunr.7 greri

crcdcnrcs.OLmquidcm iudri (i fapiam qror.Tloe

autcm prcdicamoe inquit cbriftii au


cifi^:iudri8 4dcfcandald:gcrtb'* adi
Itulririam. ^pfie

Oero uocarts iudris

tbcurgias arribue t

fine relctie:qbuf

frullra difcendis elaboralli

poHe con

7 grcrie cbrtftu dti oirrurc 7 dri fapti ttam:qm qo ftultum c dci fapicnrius cft boibue:7 quod infirmu e dri fozti ue e botb^^.ttoc quafi ftultd t ilirmD
taq> fua uirtufc (apictcQ (o:tc(cp cStC''

rineric utrturc purgari.^Bliqn et dirif:

qf tclcfc
ttt

no po(t

moncm cleuant aia;:

iam ncc ride ipfi qua (pualr uocaf:

atiquid p" buius uite finc p:oddTc ut

nunt.S; bec c gfa qoc fanar tfirmof: no fupbc iacrlree falfs bcarirudmc (d am:fed bumilirer potius ucram mife
riam confucntee*

deanmr.t tri uerfae boc multie mo die t reperi6:ad nt^btl aliud quanrum eril^iotniTiurtaltu quocp rcf quaft
pfrue appcaeiT pbceae
illtrita^t

&im

&c icamarione drii nfi icfu cbrifti:


quaconfifcriplarontco2um crubcfcit
imptetas.cflp.pi;:.

curtofie.Tad cae facijs tpc curiofos.

Sj bii 9> mctucnda diris bac artc ud


lego picurrucl ipfiue crioie.^rcp uif

boc falte abe te mifcri audiant;^ {' de ne illic abfo:bcaf abfcedat : aut eo
iti

Rcdicae pfc?

t eius filid qucm


fcu

pcnirue non acccdant.3gnoranril cct

uocae pafnd intdlccru


tc:7 bo|z

mcn

p nullae rclc tae purgari diris:fed pcr folum picm t riue fJium.i.parcmam menrc? fiuc
tc uiria

7^prcr ca mulra

mcdid qoc puram" rc diccre fpm fancrd:7 moze uzo appcUas rrcs
deoe.Ubi7fi vbie indifriplinatie uti^
miniruidcrie rri qualifcdc^ -i qijafi ^ qucda rcnuie imaginarionie umbra'

intdlccnimtqui parcmc

cl^

uolnraris

confriue.bunc anr

cbriftii ec

n acdif.

onrcni9 cnim eum pjoprcr cozp" q: fcmina acccpniri^pf crurie oppzobji

cula

quo nirendd finfcd

incarnarione

incomutabrieftlijdciqoa falu3mur
ut ad iUa quc credius t cj: ^tulacucp
pte intdUgimue pueire ualcau6:non

um:ercdfam aidclica fapicnriaj fprc tie ar^ abiecrie infimie (ooneos 6 fu


ptoiibos carpcre.2lrillcimplerquod

de lUo piopberc fancri ucrarircr ptedi


|;erunr."|bcrdam fapicnriam fapicriii:

a; in qua

3ta^ uidcrie urcuq^ td de longinquo:7fi acie caligarc pat mancndum cft: fcd uia qua
uulrie agnofcc
.

cntm fua
fi

t pruderia prudenrio rcpzobabo.Tlo in di perdirt rcprobar qua

eundd eft no rcnctis. Cofitie tit gza^: quiooquidcm ad dcdp uirtutemin^


tdligentic pcrucnire paurie dirie
eflif

ipfe oonauirifj

quam fibi arrogant^


t

babct ipfiue.Clndc commcmorato


pjopberico rcfttmonio:fcquitur

cdccffum.Tloncnimdicis paurispla

ifto

dirit

apoltor.Ubi fapicd: ubi fcnba:

cutcud paori uoluctunt^fj cd dirie ee cocefrd:^cutdub(o dci gzam nd bots

DECIMVS

. Uterie et boc ucrbo aperriu8:ubi platonie fentetia

fttfFickntiaconfitcria

incffabiU i fingulariip multo;

faltt'

u fufccpta ei o:pu8 uero anime co'


bcrcre ut

fcqucne:rtec ipfc dubttse In

bac uita

bomo tot" i plen" fit


.

nafa

pientie peruenire

boicm nuUo nvo ad petfccrionem fa^ f m inicUcctu tame umctib" omne quod dccfl p:ouidcria
:

Boftra ipfa tdle cognofcimus


nifi

quod
ef-'

ufttatiffimum eflct:boc^fccto

fet incrcdibiliue.f acilius

quippc in

fi

dci

T gfa poft banc uitam poffe


fi

co'ple

dem recipicndii c
t(i

ifi btjanii diuino:

ri.O

cognouilTca dci

g:am pcr

ic(&

cbriftum

oominum noft;t:ipracp ciuf


cffe

mutabilcm incommutabili tamcn fpm fpiritui:autut vbis utar:q iufu


betis inco:po:cu5 icopoco: g> cozpas

incarnationcqua bominie anima co:


pufqj fufccpinfummum

qicmplu

inco:poKo cobcrcrr^^ln

fo:tc

uoe of

grarieuidcrepotuiflcs.Sed quidfa^

fcndit inufitatus co:po:i8 partue q:

ciamf Scio me fruftra loqui mottuo:


fcd
aiit

gic^Tlcc^ boc dcbet offcndere.

immo

quantum ad tc attinct. OLuantuj


ad coa qui tc magnipcndunt:^
tc

porius ad pieiatcm fufcipicndam

dc

bet adduccrc:^' mirabilis mirabilitcr

ucl qualicijcp
fitate
gilt:

amoc
in

faptetie ucl curio

aniu:qu38 n dcbuifti

difcc diU^

narus cH . 3{n ucro (f ipfum corpus mo:tc depofitum:'! in mcliue rcfur'


rectioneinutatum:iaminco:rupribre
atcp immotale in fupna
fbucjrit.'

quoe porius

tua cdpclUtionc

alloquo::fo:tane H fruftra. J5ia dci n potuit jratius coifidari:q' ut ipe uni'

t)oc

fo:tafl"ecrcdcrcrccufari8:intuetC8

p5

CU8 dcifilius
inducrct'

fc

Ccomutibfit

mancs

boicm r fpc dtlcctionis fue daret bominibuf bominc incdio:qua

ad

tlltiab bominib'' ueniref:qui

tam

longc erat i>nortali8 a mo:talibu9:in commutabilia a commutabilib^^iuft' ab imptierbeatus a miferiB. t quia


naturalitcr indidit nobis ut beari im-'

mt? anime fc:ip' fit:tam crcbiopcipcomne cotpusce fagicndum:u( anima poflfit beata per mancrc cum deo. S5 ipfc poriue ida
ipis Ubris
cj: (^b"

pbyrium in bis

ta pofui:quoe de fgreflu

fenticne comgcno'* fuit: pftim

ciT

dc

anima mundi bui" uifibir 1 .ta igetis


co:po:cc moli8:cii iUo ta inaedibiUa
fapiaris. 'p>lat6e

m6:talefcp

c(Tc

cupiamus^manee be^

^ppe aucto:e aialee


aial bcarin^imij
.

arus fufcipicnfcp mo:t3lcm:ut nobis tribucret quod atnamus ppcticoo oo


cuit contcmncrc quod rimcmus.Scd
bttic vicati ut

diam mundu:

q6

uultis cfle ctta fempitnu

Oiiio crgo

nec un^ foluctur a covpotc: ncc unq'


carcbit bcaritudinc: fi ut aia bcata
fic

po(Temu9 acqcfccre:bu
Ci\xid

militateopU8er3t:qucccruici noftre
difficillimcperfuadcripoteft
.

fo:DU8

omne fugicndtJ.-^Solequocp
i

tftiiTcc^afydcran fold

Ub:i8u:i8

eim incrcdibile d: pref tim uobie qai talia fapitie^quib" ad boc crcdendu^
uofipfoB admoncre dcbcaria
inq'
.-"

cotpora

cfle

(nicmim:

quod uobifcuj

ome boica % cdfpicc no cttnctant't di


ccrc.Uc;: ctiam alriou: ut putaris pe^
ritiabccclTeaialia bcarifftma pbibc

Quid

uobis incrcdibrc d::ctt 68 dicitur

flflumprirtc

bfianam aiam t corpus:


tbuicis aic intcUcctuali

9:7 cii bi9 co:po:ib'

feptfna.

0.uid

U09 ccrte tiri que aiiima uriq^ bumana eft: ut cam colb^lantialcm patcrnc illt mcnri quc
dei filium confitemini ficri pofTc dica
rie;;

ago
na
ra:c

cfl:

q6 ciwn uobie

fidce cbriftia

fuadet':tuc

obUuifdmini aut igno'

uos

fingiiie:4d difputare aut

00

ce folcatie

quod

dirimus.^Oaiid cau

0.uid crgo

incrcdibre

e:fi

aliqua

fee cur^pf opionce

mas qoas

uof-

una inteUcaualis aia mooo quodam

ipioppugnaria cbriftianiee noUtia:

UBER

nf{i qfiia cbrifhis bflmilff

aenit t

uof

rorcrft.cflp.orj^

fupbidlis.' 0.ualia fiinao;^ co^jor


in rcfurrecrioc furura fint pot aligro

3 p" platone aliquid emda:e txi


ftiat'indigno:cur ipc po:pbf n*

fcrupulofiud inf cbzifliana;: faipffl|(

oocri(Timo3 difputari: furura

rii

fem-'

iinolla

picema minimedubiwmufiT

lalia ftt

nc aias

7 n paroa cmcdauic.-Tli plero bcminum poft mojrcm rcuol

tura quale fua reforrccrione cbriftua

uiufcp adcorpora bcftiap^ fcnpfifTe

dcmoflrauit cjcemplu.S^ qualiacDcp


fintrcp iricouuptibilia^:fu0 7
liai

imota^ nuUoc^ aiecontepUrione qua in


uofcp et

dcii figif ipcdieria preJdiccnf:

dicaris efTe in celefiibue imortalia cot

ccmfTimn e.lDanclcnrcnriam po^pby rq Doao: tcnuit 7 plorinus.lboipby^ :io tamen iurc difpUcuit. 3n bcminii fane i^ fua que dimifcranrfcd alia no ua co2pora :dirc biianas aias arbitra
tuse.T^uduir.f.iUudcrcdcrc:
foztafTc filiD
i

pora imotarr beato^.c^d

e g^ ut beatt
ee

ncmai

f.muf omnc coip" fugiendo

opiami

mula zoolota ucaara:

ni:uc fide cbriftiana quafi ronabritcr

1 fi pudnit boc crcdcne rcuolura ma-'


tcripuclta fiLo fozfira nobcrct.O-ua
to crcdit boneftius

fiigcuidcamini:ntfiquia illudequod

itm dico:cbriflu8 efl bumir:ooB


,

fup''

quod

fancri

7 va'

bu^Jln fo2te coiigi pudct:'^^ boc uiri^

CC9 angcliOocoerunr:quod p:opbefe

um n mfi fupbof e. j!i>udet


ooctos boiee
cj:

uidelicet

dci fpu acti locuri fut:quod ipfe qucj

difcipur platoia fieri

uencurum falu3to:cm

prcmifTi

nunrq

difcipros cbriflcq pifcarorem fuo fpu

^dij:crunc:q6miffi apcftoli q

o:bcm

Docuit fapcre ac dice.3n pricipio erat

trarum cuangclio rcplcucror.Oaiato


ing' bocftius crcdif rcucrri fcmcl aiaf

apud ded:7 6a erat vbu:boc crat in prfncipio apud deuj: omnia pcr ipfum facra funt:'; fmcip''
l7bu:T ucrbo crat
fo factU5
efl

0d co:pora p^cpria^g rcucrri roricns dd duicrfa.Ucrunram ur diri cv ma-'


gna prcco:rccru9 cftm bac opinione po:pb7riu6:ut faltc in folos bomincf

nibiL

<luod facrum e ir

ipfouitacrantuitaerat lujcboium:

1 luj: in tencbris lucct: i tcncbre eam no copbenderunr. Ob inirium fancti cuangelij cui nomcn cfl fccundum io'
ftnnem:c|dam platonicuf ficur a facro fene fimpliciano: qci poflea mediola'
ncnfi ecdc piefedit cps^folcbaus audi
re aureis Uttcris confcribendii
:

boanas

aiae pripitari pcfTc fcnrirct:

bcluinoe aot carccres cocrtc minime


dubtrarct. M'at

crdcom ad boc aiam


rccurrer: ncc

monoo dcdine:ot matic co^porafco^


gnofccns
iiliquioo

mab:ad p:cm

iam ralium pollura cocagio


ifi aliqoid
e

t per

nc tcncrcrur.Dbi
icr

iccutnie

omnes
it

ccctas in locis cmincnrifTimis


io uilu

fapirmagis.n.daca

ccpo:i ur
fi

bo

|poncndumelTedicebat.cd
fupcrbie dcus
eft
ille

na faceret;n6.n.m3la

difcec

n faccc

magifler:qi vbu^

3n
1
ri

co tamefllio;^ platoico^ opione


in re

caro facrum

i babitauit in nobie:
q>

parua cmcndaoit:q' mddara


picconfti

Dt paru fic mifcris


dicina

cgrorann

nifi fe

abomnib^maraiam 7cd

in ipfa er cgritodinc c^ctollant:? 6

me

qoa fanari poterant erubcfcat. Ilon enim boc faciunt ut criganfifed

tutam nanap iam mala tndndi boiue pafTuram efTe confcfTus eft.Oiua fnia
^fcctoabftulitquodcfTe platonicum
m3)rie pbibct:oc

Qt cadeiioo grauius affligantur.

mo:ruof ej: uiuis^ira


fieri:falfun<p ee

uiuos

ej:

motruis fcp

Oluanta pbtonici oogmaris pot'


pbfrius rcfutauerint difTencienDO co

oftenditquodplaronice uidcfdirifTe
virgilius in

campoe

clffios

purgatas

DECIMVS

flt39

mfdae. Oluo notntne titiSp p


fluu<ii

fa-'

Bltcmante femp boitate i miferia fuf


picati

brain uidcntTigmficare g;9udia bcaro

funt.O.6

fi

ita ciccce

platoicua

ruad

iCTbeueuocariibocead

in meli' a platone dif!entit.rce uidic

oblittioncpftto^j.f.

immcmo:c8 fupa
difplt

bic q6

ille

non uidit: ncc poft talc^ ac

ut couuejca reuifdnt rurfus:? tndpiic


i

coipora ucUe reuertt.ZDeriro

prepofuit ueriratej.
diuinitati

tm magiftp rcfugit coaationc:f5 boi ur ergo n poti*


crcdtmus dc his rcb" quaa
ri

cuit

boc pozpbfrio: qtn


e:c)c tlla

re uera crede

Hultu

uita q bcatilfima ee

nS

bumano igenio perucfligarc

pofTu''

potcrit:nifi de fua eternitatc fuerit ccr

tiffima: dcfiderarc

animaa co:po!um cozmptibilium labeii indc ad ifla re^ boc agat fumma pmga mca:e: tang'
rio:ut inquinatio rcquirat'. Si.n.q'
fecte

mu8:que aiam quoip ipfam non deo coetcmam fcd creata dicit cfTc que n
crar/Ut.n.bocplatoid nollent credc:

mundaf boc cfficir:ut

oiu?

obli-'

uifcantur mab^:mab;j aut obliuio fadt cozpo;t dcftdcriii:ubi zurfus im-"


plicef mar:^fccto crit ifclicitatie cl (a

ma fclicitaft l^ltitie capfcctio fapic:


T immundiric ca fiima munditia.TUc
ueritatcibibeata
crit
erit aia

bac uciq3|cam iooncam fibiuidcbanc' 8fFerre:quta nifi q6 fcmp atea fuifTj: fcmpitcrnum dcinccpe cfTc no polTct: 'O.ua^ 1 de[munOo i dc bie quos in munoo dcos a deo factos fcribit pla^ to apcrtifTime dicat cos cfTc cepifTe i b:einitium:fincm tamcn non babitu
ro0:fcdpcrcondito:ie potcntifTunaj
ttoluntatcm in erernum pcrmafuroe

^'diucuntp

ubi opottct fallaf iit bcaca fit.Tlo


erit nifi fccura.

cfTepbibeat.Uerujidqiio intelUgit:
uidcrint

eij

bcata

ra

fit:falfo

putabit fep

Ut aiit fccu-* k bcatsfoze:

non cfTe boc uidclicct cpis^fj


inirium.Stcutenim in^
fubefTct ueftigiuj.

fbftitutionie

qm aliquanco erit 7 mifcra.uiago


gaudcndica falfitas crit qit de vitate gattdebit.'Uidit boc po:pbyriu9:pur gatlcp aia5 ob boc rcucrti dtjtit ad pA Crem:ne aliquanoo iam malomm pol
luta contagione teneatur.

untfipcsejretcrnitatc femper fuilTcc


in puluere:femp
ei

q6 tji ueftigium a
modubit3rer:nec

calcante factum ne
altea;

aItcrop:iud

cfTcng^uis altcrum ab altcro factum


cfTet.Stc tnquiunt
illo dij crcari:

t mundus atcp iit i fcmper fuerunt femp

orttra argumetum platonico^j: quo animam bumanam atfcrant dco

cpftcnte qui fecir.t tn facri funt.Tlun

quidergo
f)o::o
(i

dTc coeternam.cap.icjcp.
f
2tlfo igirur a quibufda platoi^
cia e crcdit*' quafi ncccft^dn" o:"

fi anima fcmpcr fuiKetiani mifcriaduefcmp fuilTc diccndacft^

a'iquid in
ejc

illa

q6 tj: ctno no
fic:l

fiiit

dTc ccpit

tcmpo:e:cur non
efTct cj:
.

potucrit ut ipfa

bis ille:ab eifde abciidt:t ad ca6 :vte^

antca non

fuilTct

rcmpo^: que 5dnde bcarituoo

di:q6 ^t fi
nifi fo:te

ue:;

cer.dd boc fcii^dcflfj:

quocp du6 poft ej:perimentum malo-

inde fe nobie audercnt pfer:

rum firmio:^ fine finc


ifk confttetur

platon;ci:q: id

nos in bac uita iam ne


mclio:e uita
fapicntilTimi fucrant

rciremu9:q6
purgatifTimi

ipfi in alia

manfura: ficut : pcoculdubio cepitej: tempoic:Tt3menfcmpererit cnatca

nd fucrit.Jlla igit' omnts flrgumtatio


difToIuta efl:qua putaf nibil ee polTe

ncfcitnritt falfd credcoo bcati futuri:

0.6

fi

abfurdifTtmum i ftultifTimum
eft

finefinetpis: ni(i

quod

inirium nora

i dicc:po^)bfrq pwfecto
oitoitia: hia qui

pfcrenda

baber tempo:ie.3nucnta efl enim Mi

animarom drculo:

me

beatitueo:que cum imtid tepotia

UBER

babucrfcRncm tempoife nonhSyk.


<luap>pter duue auctoutah bdana cedat infirmttae^drq^ bcatis i immo
rahb" de ucra rcUgione crcdamus
fibi
:

ncat&iam antmclibcrandcfatis qt
srbitroz oftmdit
:

ucl

cam pbiam in

qua ipe pbilofopbatus cft no el ucrif fimam:urca non contincri talcm uia.

bonorc non

qrpctiit

qucdcofQO
fciunt: ncc

t que iam poteft effe uenffima:qu3


no continctur bec uia.-Tlam que
uia
eft

qui ctiam nofter cft dcbcri

alia
nifi

iubcnt ut facnfia'amfaciamue:nifi

umocrfalie aic Ubcrande

tmmooo cutus t nof cum illis Utfcpc


iin t fcpe diccndum cft facnficui eflc debcmuerpcr cum faccrootem offerc'' dirqui in bomine qucm fufccpit fecun

qua uniucrfc anfmc Uberantunac pcr boc finciUa nuUa [ibcratDr.'B aute addit t dtrit:ucl ab inoof motibue -r
difapUna:uel ab inductionc cbaUco-' nim:uel alia quaUbet uia^manifeftifll ma uocc tcftatur ncc^ iUie q ab idis:
neq; ilUf que a cbaldcie didiccrat bac

dum qucm t faccrDos efte


ufc^ ad

uoluit

et

mo:tcm

facrificium pzo nobif

dignatus

eft ficri.

uniucrfalem uia^ Ubcrande animc coibe uniucrfali uia animc libcradc:


tincri:7 uricp fe a cbaklcis oracula di

quam po:pbfrius male querenoo no rcperit.7 quam fola gratia cbnftians


rcicrauit.cap.)i:j:j:g.

uina fumpfifTc^qoorum affiduam c6'

b
nulla

c eft rcligio
nifi

qfic

uniucrfalcm

continct uiaj aic liberanderqm

memorationcm farit: tacere non po-' ruic^Iuam uuU ergo inreUigi animc lUjcrandcumucrfaUmuiam nondu^ rcccpts:uel ej: aUqua ueriffima^bia; uel ej: earum gcntium ooctrinie q mft
gne ucUit in diuinie rcbue babebant":
quia pUis apud cas cmtcfitae ualuit: quoiunc^ angclo:um cognofcetico;:: t colcnoc:um:nonduncp in fuam no''
tiriam bifto:iaU cognitione pcrlata^;

bac

liberari pot. "bec c cnij

quodammooo regaruia:que una du^


rit

ad rcjnum non tcmporali ucftigio


ctniratis firmitate (e

nutabundu5:fed

turom. /Cum aut dirit poipbynus in piimo iujrta fine de rcgreflu aie Ubio:

<luenam ifta eft nniuerfalie


quc non
fet
ifte

uia: nift

mundum rcceptum

in unam quanda fcaam que uniucrfalcm uiam amme

fue

uniucrfis gcntibue

cuu^ gcnti propria : fcd quccommunisef"

contineat libcrandc:uel a pbia ucrinK

diuinitus impcrtita cft:quam ceite

ma aliqaa:ucl ab
mm:aut alia

inoozum moiibus
i

Bc difciplina:aut inductione cbaldeo^


qualibct uta^nondnq?
biftoriali

fuam noticiam eade uia


tctur efTc aliquam: fcd
ucniflTe noticia.Jta ri

co^

gnifione perlatam:p:oculdubio confi

nddu in fuam
fufficicbatq'c

bomo non mediocri ingcnio prc-' cffe non dubitat.-T^rouidcntiaj ^ppc diuina finc ifta univfaU uia Ube randc animc:genu9 boano relinqucz no crcdtt.Tle<p enim ait non tffc(ed boctantumbonu; tmc^ adiutozium
ditoe

no

nondum rccepmm:nondum in fuam


notiriam
cfle

quid de aia liberanda ftudioftffime di


diccranfibii^ uel potius alqe noftc ac

perlatum

necmirum.

Xonc cmm po^pbyriue


ucrfaUs uia
:

crat in rebua

tenae uidcb3tur.Scnricbar.n.adbuc fibi deef(c aliquam prcftantiffimam

auctcm:quam dc rc tita fcq' oportct. uma6tdidtuelabbilofopbia ^ilTi ma aliqua:n6dn in fuam notiril per"
ncntnc fectam:quc uniucrfalem conti

bumantf:qn ifta Ubcrandc anime uni q non eft aUa g> rcUgio oppognari pcrmittebatur ab ioobmm dcmonuncp culroiibue:
cbriftiana

rcgibufc^ tcrrcnie p:optcr aflercndu

1 confccrandum martyp

numcmm

DECIMVS

boc eft tc(ttu5 uentati8:per quoa ol!e


decur omnin coiporalia
pietatie

poft q: abrae femfne caine fufccpta d


feipfo ait ipfe faluatoz. ego

mab pio fide


ee tole

fum uia t
cft.

t comedattone ^tatid
ifla

ueritae t uita.lDec

eft

uniuerfalie uia

randa.CIidebatergo

pojpbyTiuf:

dc qna tanto Ite pzopbctato

rit

1 p butufcemodi pfecutiones cito ini uiam perituram:t^pterea no ee ipa; libcrandc aie uniuerfalcm putabat n intelligeue boc q6 euj moucbatriqft
in eiud electione perpeti metuebat:ad

innouilTimie dicbus manifcftue

mof

oomueoomimparatue incacumine
montium:^ ejrtolletur fupcr collee: i uenietadeuome gcntee: t ingrcdief
nationee multe t diccnt.Uenite afccn

eiue confirmationem robuftiotecp cS

damuB in monteoomini t
amtt ingredicmur
^diet
le)c:t

in

oomu^

mdationem potiue pcrtinere.

"bec

eft

dciiacob:Tannuntiabitnobi9 uil fu
in ca.j: fion cni^

igiiak libcrande uniuerfalia uia:id e


&niuerfi9 gentibus diuina miferatioe pcefla:cuiu9 pzofecto noticia ad

ucrbn
ii

drii

ab bierufalcm.
fj

quof

Uia crgo

ifta

cft

uniue gentis

uni

cuncp tam uenit:7 ad quofcuncp ucn^


tura eft:nec debuit ncc dcbebit
ci dici

vfarum gcntium. t Iqc ucrbiicp drti non in fion t bierufalem remanitt: fj


inde piocefrit:ut
dcrcf.
fe

quarc-mooo:tquare fcro:qmmitten tie confilium non eft bumano ingeio


penctrabile. 'Q.uod
fefit etia

per uniuerfa

difftt

Undc ipfc mediatoz poft rcfur

cn

di^rit.

rectionem fuam d fcipurtrepidantib'*

Tlondum reccptum boc oonum dei: 1 nondum in fuam noticiam fuiflc p''
latum.Tlcq5 enim pioptcrca uerum n
efteiudicauit
:

ait.Opoztebat impleri que fcripta fuc

inlcgcmoyfiipzopbetie t pfalmie
de me.Xunc aperuit illie fenfum
intelligerent fcripturae:'!
:

ui

quianondum in fuam

fidcm rcccptum fuerat:uel in noticiaj

dipt eie.qt opoztcbat cbriftum pati t refurgeze a


moztuie
tcrtia dic:t prcdicari in

nondum pcruencrai.^bcceft inquam


tiberanoomm czedentium uniucrfalif
uia:de qua fidclis abral diuinu^ acce

noie

due penitentiam t reminTioncj

pecca

toijspcromnesgcntce: incipicntibue

pitoraculum. ^nfeminetuo bndicet'

oms gentcB.

Oiui fuit quidem gcnte

ab bicrofalcm. "bec eft igitur unirfar animclibcrandeuia:quam fanctian^


geli fancricp

cb3ldeuf:fed ut talia ptomilTa pciprt:

qnj: illo ptopagaretur femen dtfpofi^

ptopbete priue in paudf bominibus ubi potocrunt dd gtatiaj


repcricntibus:^ majcime in bebrca ge
te:cuiue erat ipfa

tum per angelum


rie:in

in

manu

mcdiato^
uni^

quo cffet ifta liberande aie


eft

uerfali8uia:boceftomml7U9 gaitib'
data^iulTue
difcederc de tcrra fua:

refpublica:in propbctationcm

quodammo faaata tprc


ejc

nuntiat ione^ ciaititie dei

omnib'*

n de cognatione fua^i: de oomo pa


fui.Xunc
'

gentibue congregande:^ tabcmaculo

ipfe

primitue a cbaldcozuj

t templo t

faceootio
:

unum ucru^ deum fequcnoo coluit:cui boc ctil^'


rtipftitionibus libcratus

gnificauerunt

t facrificije fi-' leloquqe quibufdaj

mlifeftie plerifcp mffticie predijrcf t.

mittenti fideliter credidit.'bec


ucrfalie uia
:

eft uni-'

de qua in fancta pro^


eft
.

pbctia dictnm

>cue mifcrcatur

autem in came ipfe mediato t beati eiue apoftoli il teftamenti no gzam reuclantee apcrtiue indicamnt
'f^refens

noftrt t benedicat nobie: illumiet uul

tum fuum fupcr noe t mifcaf nzi ut cognofcamue in tcrra uta tul i oiV genti^bue falutare tuum : unde tanto
:
:

que aliquanto occultiue fupionb" fot fignificata tempoubu8:pzo etatu; ge

bumani diftributione:ficut t^m 60 fapienti pUcuit odin.5rc: mii abfio


nerie

LIBER

epemtn diuinotu;:quo;t fupr pauca


Tld cnitn ttfimo apparuerunt uiftoncs an gclicc t ceUftium miniftroium fola 'i" ba ronuerunt:ucrum etiam boib" dci
<9tn pofuicontcftanabue fignie.

uinarionibus faciunt

n quenJliljet moooiom ud arttum di . TUgant cnim bcc ucl magnoium ftufle bomirum: uel magni cfTe pendcnda:T rcctcTlaj
infcnozum fiunt prcfcnrione caufa:
ficut arte

Dcrbo rimplicis pictatis agctibus: fpi ritus imundi dc bominii co:po:ibu0


9c renfibue putfi funttuitia co:poif II guo:cf(p fanati: fera aialia tra;t i a^
qua;t:uolatiliaceli:ligna:clemet3:ff^

mcdicine quibufdam anrccc

dcnribuB fignie pUirima uenture uali


tudini prcuidcnrurucl

immundi dco
cijpidirs
dic-'

nes fua difpofita uel facta prcnitttit:

1 in quotnuif mcnribue arcp

dcra:diuina iulTa fcccrunt;infern9 cef

ribus iniquozum congrua faais

fcrunt:mo:rui rcui>crunt:c)ccepii8 ip
fiusfaluatozie^^pzqs fingulanbufc^

ta uel dicris facta compcnfant: ut fibi

ius
ria

quodammoDO

uendtccnt in matc

miraculis^majcime natiuitatis z refu:


rect!oni9:quo:u5 in uno matcrnc utr
ginitatis
i

inftrma fragilitarie bumane. Tlo


ifta

taUa fancri bcmincs tn

untuerfaU

altero

lantummooo facramcntuj: aute et eo^ qui ifine refurrcc^

turi funt dcmonftrauit cjccmplii-^bec

animarum Ubcrandarum uia gradic' tes:tanqu3m magna pzopbetarecu' rarunr^quauis t ifta eos non fugcrir:
7 ab
eis fcpc prcdicra finr:ad

uia totum
ralitari

conftat pfiTjus prcparat.Ut enim


fllia

bomincm mundat:7 imor moztalem ej: omnibue quibuf no purgatio d parti quercrcfquatn
intellcirtuale

C02U5

fi

dcm faciendam quc mo2taUd fcnfib" non potcreut intimari: ncc ad ejrpcri^

mm5 cckri fac lUtate pcrduci. S5 aUa


erant ucrc

uecat

pozpbfziue^alia

magna atq3 diutna:q

q^tu;

quam uocat fpiritualem aliacp ipi c5


poi:^ptcrca totn fufcepit ueraciffim''
potentilTimufqi
ro:.1i>re^

dabatu: ccgnita dei roluntate furura


nunriabant.b:iftv!s quippetn

came
j^fu.

mundato: atrp falua banc uiam q partim cn bec

ucnrurueit que
tcntia

in lUo

tam clara

ra funt atc^ in etus noie implcta:pcni

futuraprenuntiantonparrijcii facta

bominum

1 ad

dcum

convfio

nunriantunnunq' gcneri

6cMt biia'
libcrat':

vo!unrarum:rcmi(Tto pcccaroiuj: gfa


iuftirie:fidcs

no:nemo Uberarue cft:ncmo


rius uniuerfalc

pio2um:7 pcr uniucrfuj

nemo Ubcrabinir.-Cluod atit pozpbf


uiam
aie

ozbcm

in

ucram diuinitatc^ mftituoo


fnbucrfio:? a rcnrarionibuf

hbcrande

ri'

credcnttum:culturcfimuIacro:um dt

duminfuanotiriambifto:iaU cognitione dicitclTc pcrlatam:quid bac bi' flozia uclilUiftnus iuemripotcH: quc

monuncp

c)ccrcitatio.pK>fiicienrium purgario:

Ubcratio ab
refurrcctio

uniucrfum o:bem tanto apice aurfis obrinuit:uclfidcUu8:in qua ita narra


rur pretcrira:ut futura eriam prcdica rurquoium multauidemus implcta:

focictas
rio
:

1 omni malo: i\}&kti dice: mo:tuo:um angclotum impiotum ctema damna''


:

rcgnunquc ctcmum

g(o:iofifl'i''

me ctuiraris dci confpectu etus immo


raUtcrperfriienri3:inbuiusuie fcriprurif prcdicta atc^ piomifTa

crquibusca quc reftant finedubio fperamus implenda. Tlon enij poteft


poipbfrius uelquicuncp platonici:et in bac uia quafi tcrrcnarum rerum t
ftd

funtquo

rum tam multa

implctaconfpicimuf:
tfVe cctcra

iftam uit.im mottalem princnriuj:


in alge uaticinarionibnf

con^ fidamus.l^utus uie rccritudinej ufc^


fld

ut recta pictare futura

diuinarionem predicttoneq? contene:

dcum uidcndum

cicp in

eternum

quod mcriio

cobercndumiin fancwario

fcripfari

VNDEaMVS
locatl :

cflTc

qua prcdicaf

attp aflerff

*r

laudabilis nimis:

mitm dci

t\:i

ucmatc:quicuncp no crcdut n ob boc


ncc intclligunt:oppugnarc po(Tut:fcd
cjrpugiiare

montc fancto

cius dilatas cpiltatocs

uniucrfc tcrrc.

t paulopoft in codc?

in

dcccm

libris iftis ^fi

non poflunt.Oiuapzoptcr minue cp non

pfalmo.Sicutaudiuimusita 1 uidi'' mus in ciuitatc oomini uirtutum : in


ciuitatc dei no(lri:deu9 fundauit cani

nullo^ dc nobis c^pcctabat intcntio:

tamcn quo:undamfludio quautum ucrue 6a i dris adiuuarc dignatus e


fatiffc(iu9:rcfutanD0 contradictiocs

in ctcrnu5.3tcm in alio.

flumis impc

tus letificatciuitatcj dei:fanctiftc3uic-

impio2um:qui condtto:t fanctcciuita


tie

tabcrnaculum fuum aIti(Timu8:dcu8 in medio eius non commouebit.^bis


atcp

de quadifputarcinftiruimus 6o8
libzo:;^

fuos prcfcrunt.OLUOzum dcce


fcripti funtiqui

buiufmodi tcftimonijs q omnia commcmorarc nimis longum c:didi'


ius ciues e(Tcconcupifcimuf:tIlo
rc

quincp fupcriozce aduerfue cos


ius dcos colcnoos putant

con''

cimus e(Te quandam ciuitatcm dci:cu

ptoptcr bona uitc


.

bu

amo

0.uincp

qucm nobis illius

condito: infpira

autem po(tcrio:cs aducrfus cos qui rultu dco^ p:3ptcr uitam quc p" mot tem futura eft feruandum cjciftimant )cinccps itacp ut in primo libzo pol' Itciti fumus:dc duarumciuitatil quaf in boc fcculo pcrplejcas dij:imus inui-'
ceq^ pmiytiis:e;cotu Tjjcurfu 7 6biti8
finib":

uit.

"buic condito:i fanctc ciuita

tis ciues tcrrenc ciuitatis

dcos fuoa

prefcrunt ignorantce

cum dcum c(Tc

deozu5:nondco:umf3lfo:um boceft impio:um t fupcrbo^:qut cius inco^ mutabiii omnibufcp communi lucc p am:7 ob boc ad quandam cgcnl po
tcflatcm rcdacti:fuaf quodlmo p:iua

q6 diccndum

arbitro:

quanto

diuinitus adiuuabo: cjcpcdiam.

tas potcntias confectantunbonocfcp

diuinoe a dcccptis fbditis qucrunnfj


3lurelq auguftini dc dui''
tatc dci libcrildecimus.

dco;t pio:um atc^ fancto:um:4 poti^

us

feipfos uni fubdcrc q*

multos

fibt

potiufc^ detl colerc q> p:o dlo dclcctl


t>t ca partc operis

qua dua:um ci
tcrrene initia

tur coIi.Sed buius flctc ctuitatis ini


mt'ci8:dcccm fupc:io:ibu9 libris

uitatum:id

cft cclcftif ac

qti

1 fines
c

incipiunt demonftrari.cap.i.

potuimus

drio

1 rcgc noftro adiuuatt

tercfpondimus. Tluncuero qd a

me

3a3X2lX5
dei dicimus
cu''

ius ca fcriptura
teftifc(l:queno

iam cjcpcctetur agnofccns:meicp noii immcmo: dcbiti:dc duarum ciuitatii terrcnc (cilicct i cclcilis: quas in boc
intcrij fcculo pcrp^ejcas

quodlmooo
ua

foztuitifmotib'

di)cimus inuicecp pcrmi)cta6:cj:o:tu 1


CTCcarfa

animozum:
plae

fcd
dif

1 dcbitis

finibus quantu^

fummc

luero difputare:cius ipfiufcp oomini

pofitioncpzoui^
dcntic fupcr otrie

rcgie no(lri ubicp opitulationc


.

frct''

omniuj gcntiii l:af: omnia fibi gcncra ingcnio:um buma


nozuj diuina e)cccUens aucto:itate 05^ icdt.J^i quippc fcriptum c(t. 6lo:io^
fa dicta funt de
tc ciuitas

aggrcdiar

p>rimtiq5 dicam qucnad'

modum c^ozdia duaru^


tatum
in

iflarum ciui

angelotum

diuerfitate

prc

ccfTcrunt.

dei.t i alio

pfalmo Icgimue.XOagnud oomtnus

LIBER

6ecognorcaiDodeo:3d cuiasno tidinemo hoia^ piienit-.nid g mzdia tOK dd 1 boie; icTo cbufttt.cap.9.

id deum bomincm UcfCet bot pcr


bomincm deum.tJiC
eftei^mediaroi

dd t bomtnD bo cbuftus iefu8.jCb:i fttts p id q6 eft mediatc:: cft bomo 1


aia perueniendi ad deu. t^er boc eOn

Ht

^gna eft t ftdmodo raro unii''

rn creatwam cotpo^cdm t ui totpoicam confidcratam cdpiaq^ mti


tabile intentione meris ejcccderc: arq^

mediaro: per quod t

bomo

per boc

n uia. <lui3 fi inter eum qui tendit i iUud quo rcndir uia mcdia eft: fpee c
perucmcndi.fi aur dedt aur igno:crur

ed incommutabilem dd fubftantiam
illic difcerc qc ip(o:q> coc tam naturam q n e qo ipfc:n6 fecit ni (i ipk.Sic cnim deus cum bomine ri p aliquam crearuram loquitur copo-

pcrucnire:7

qua eadn fit:quidp:odcftnoftequo eundufit^ola e aute aducrfus oni9


erro:ee uia muninn*ima:ut tdcm tpfe

fitdeUe t

bomo:quo irurdeue : qus


pcrpjopberaerddde

rale^ cozporalibus inftrepcne aurib'*

if bo. 'bicpriue

ut inter fonantcm i audientem aerea


fpacia uerbcrcnrurncc^ p eiufmodi

per feipfum:poftea pcr aproerquatu^


fatie efTc iudicauit bcurue: ctti fcrip^

fpiriruftlequecotpo^t fimilitudibus

tura condtdir:q canonica nominarur

figurarurftcur in fomnif uclquo alio


tali

emincnnftlmc aucro:irarie: cui fidcm

mooo. Tlam t fic uelut coqjoiis auhbue loquir': quia nebr p cozpus
bquif:'! uclurinterpofito cozporaliu

babcmud de bis rebue quae


.

ignora;

bccium irtreruallo.ZDulru.n.fimilia
funttalui uifa coipotalibus.
ipfa uericarcfiquts
fir

no cTqpediv.nec per nofipfoe nofle ioo nd fumue Tlam ft ipfa fdri poftunt tcftibue nobis qucrcmotanonfunt
:

S^ bc{^

ftfcnfibue nus:ftuc Ctcriotib" fiue

cjC'

iooneue ad au
.

terioubuer^nde i prcfcnria nucuplf:


g> ita ea

diendum mtc non co^>o:e 3ld iUud enim bois ira bquirunquod tbomte cctmQ quibus bomo conftat emcU*: t quo iprc deue foUis cftmelio:.um cnim bomo rccrifrime inrclligatunur fi boc non poreftifalrcj credat' facrua ad imagincm dei piofcao ca fui pre
:

dirimus dTe pre

fcnftb": ficut

p:e ocutie
fcCTo ca

que prefto funr oculie: pro que remota funr i fcnfib' no'
fci:c

ftrie:quoniam noftro rcftimonio

non ponumu6:de bie


rimus:dfq$ credimus
remotadTeaelfiiin*c

alioe rcftcs rc($


:

a quo:p

fcftb*

cptopinquio: fuperio:i dco.qua fup^

Sicut ergo dc

uifibiltbus

non crcdimue. quc non ui

quae eciam cum peco:ibne communce babct.S^ q: ipfa mce cuiratio tmtelUgctia na
ar infcrioKe parrcs fuae:
turalitcr ineft:uirqf quttufda renebjo
fie t ucteribue inualida dl:no folum ad inbcrcndtJ frucnoo : ucrum criam ad pfrucnduj merenoo incomurabre

dimue
ira

eis

credimue quiuidenJcarcp

de cettrie que ad

fuum qucnc^ fcn

fum coipoiia

pertinenr:ica de bif quc

ftnimo ac mece fenriunturquia n ipfe

rccrilTimediamrfcnfue:unde i fenre
tifl

uocabulum acccpir.boc eft de

inui

lumen:ooncc
ftdc

dc dic in

diem rcnouat

que 8 noftro fcnfu interio:e remota funcbie non opo:ret crcdc:c:


fibtltbue

atq^ fanata fiar rare fcliciraris capaj::

p:imum

fucrat

imbuenda atque

qui bcc in lUo inco:po:co lumine dif' pofua didiccrunr.ud mancnria ccnto
entur.

abuU rcr ad uenratcm:;pa ueritas 66 dd H'


purgancb.^ti qua ut fidcnriue

Iius:bomtnc afTiinpro no dco pftlpro candem conftituit atq^ fiindduu fidc^

t>e ftucfe canoice fcr^fe diuio fpi^


ritucondite.cap.iq.

VNDEaMVS
be auctoitate cionice
gno 7 indTabritcr ac
cbro
fieri fe

fcripture di

(nuifibiUtcr pul-'

uino fpintucondite.cap.tg.

potuifTe pzoclamat.

Ctai

3fibiUam omntum

ma^us e

aut a deo quide factum fatent: n tant cum tempoiis uolunt btcfed fue c^a

mundu9:inuifibilium omnium

majnmue deus eft.Sed munddi ee co fpiamuerdcum clTe credimus.Oued


eotdeus fecerit mundum nuUt poti'* aedimuf g tpfi deo.Ubi efi audiuiuf:

tioms initium:ut mo quodl velut uij: intelligibili femper fit factus.diit qdl

aliquW unde fibi dcuj uidcntur uelut


a fo:tuita temeritate dcfenderc: nc fu' bito illi uenifte credatur in mente q6 nttnquam anteueniftet facc munduj: 1 acadiffc illi uoluntatem nouam cuj in nuUo fic omnino mutabrie.Scd it

nu(^ interi mcli*


ubi

fcrtpturis fictto

di)cit p:opbeta ci^.^n principio fe rit deu9 celum t terram.tlun(}d naj

{bifuitiflep:opbcta:quanoo fecitds

uideoquomo&o
rcbue ratio
dcrit:unde

cis pofTit in cefcris

celum 1 terram
fapientia per

;*

1Ton:fed ibi fuit

dd
q

ifla fbTiftcre
(i

majimccp

quam facta funt

oia.:

anima quam

dco coctema cf!e cote

animas et fanctas fc tranffcrt: t a^ mico3 deii ptopbctas coftituit: cifcp operafua finc flrepttu intus enarrat; Xoquunt'cis quoc^ angeli de{:c[ fep uidentfaciem patris: uoUmtatccp ei" quibue opo:tet annunttant.]c bis u nue crat i^c p:opbcta c| dtjcit t fcrip^ fif.3n principio fecit deus celg 7 iri.
In

illi

accideric

noua miferta
al^nalTc

que nunl antea per etemn:nollo mo


potcmnte)cplicare.

Simim

fempcr dus miferiam 1 bcatitudincj di]cerint:neccfrc efl dicant etiam fcper


alrcrnaturam.unde
illa

eos fequctur
:

abfurbira9:ut criam

cum bcata df

in

Oni tam iooneue tcl^is clt:per quem


deo credendum
fit:

hoc uticp non fit beata:fi fururam fu am miferiam t turpirudtne preuidet.


Siadtnopreuickt:necfc turpein ac

uc

codem fpu dei

quo bec fibi reuelata cognouit:etiam tpfam fidcm nodram futuram tanto
antepredi;;:eric.

miferam foir.fed beatam


Ilimat:f8lfa opinioe
ftt

fempercjri'
di^

bcata:quo

ciflultius nibil potcfl. Siautcmfep quidem per fecula retro infinita ram

ibecondit(onemundi:que necite^
poralis fir:nec

bcatitudiRcaltemafTcantme mireria
putant:fed nwnc iam de cetert) cu fitc
rii libcrata ad mifcriam non cfTc redi turam^m^bilominus conut'nwn^noq>

nouo

dei oidinata coit

filio:quafi poflea uolucrit

quod atea

noluerit.cap.it$.

cam fuifTc uere beatam


f

fed deinccps

d quid placuit
faccte ccltt 1

efno deo tunc

indperc cfTc r.sua quadan; nccfallaci


beatimdinc.Jic per boc fatcbuntur il
li

terram:q antca no
(i

feciflret/Q.ui

boc dicut

ctemB

fine ullo initio:

miidu fuifTe 1 io ncc a deo


impietatie

accidc aliqu:d noui

1 boc magnum
retro

atq? preclaru;:

quod ndqua

factu5uiderivolunt;nimi3 auerff fut

ctemitatem

accidifTct.

jCuius nouita'
i

ueritatc:7 letali

mozbo

tisfaufamfidmm negabuut
babuifTe confilio:fimul
ctia beatitudis cius
eix

et'no

faniunt.)ccepti8 enim p:opcticis

uo

ncgabunt
:

cibu9:munduf ipfe ozdinatiffima fua


mutabilitatetmobilitatet
uiftbilin

auctotcm
efl.

qnod

nefande impietatis
etiaiH

Si aut diccnt

ommompulcberrima fpecic:quQda' mooo tacirus t factum fe efCct ri nifi


d deo ineffabiliter att^
inuifibiltf

ipfumnouo

cofilio c):cogita(Te:

utdcccterofitanima ine^o bcata:

ma^

qoomooo cum alicnum ab

cs quc iU

LIBER"

qnocp difplica motabrifate monftra'


bunt.-"j>o:ro
(i

ifti

pbiTofopbi cctcros nebilitatt flt<p

qc tempo: crcatam

fj

auctc uiccrunt:

nd cb aUud

nifi

quia

nuilo ultcrias tpe piturartang' aero)


fatcntuni: idco

longo qoidcm intcroallo: ocrutsmcn


rcUquis propinqoiores furt ucritati.

babcre initium:fcd non babere fincm fcmd crpertam mifc

3ln

fo:te

fubftannam dci quam ncc

nunqua^ mifcram poftca futuram: non utiquc dubitabunt boc ficri manente incom' mutabilitate confili| dd.Bic erj o crc
riam:fi ab ca fuerit Uberata

bco:f5 dc ca
cft

dudunt ncc dctcrminant ncc diftcddt ficut 5 dco fcnttrc dtccno


fatetor.inco:poua prcfemia ubiq^

totam:a tantis [oco:um crtra


fpacqe abfcnte
cfTc

mundd
uno
i^

dant 1

m undum ex tcmpoic
tri

ficri

po'

dinuii funn-7

ruiffcncc

io

dco i eo facicoo cfnuj

tantum
finttfltie

atcp in

ccmparationc ilUus
loco in

confilium uolunptcq^ muialTc

tam cpguo

quo md'

du9

cft

occupatam.'

Tbn

opino: cos

Xam i^cflc
tpum fpatqs

cogitadd de

infinitis

in bec

uaniloquia p:o^clToro8.

u5

&fi

mddo:

q>

nec dc mft^

igirur

unum mundd

ingcnti

qutdcm

nitielocoainucflp.v.

moU co:po:ca finitum


e iftis
clTe

famcnrtloco

fuo dcterminatum: 7 opcrflntc 60 fac

d
n

indc uidcndo
condito:e miidi

qi dcuj

turti cfTe dicant:

confcntinn

inftniiis

m qucnint de mtidi tpe qd rcfpode


ipfi

ftm^^quid

rcfpondcat dc

madi

lo

co. 3ta.n.qrit:cur

pon" tuc t no
Tla

aria

quid cfpondcant de cpra mundum locis:cur i nf ab ope dcuf ccflet.boc fibi rcfpddfar; de infinitis afi mundd ttmpoiib^^cur ineis oe" ab opcre a-fTjucrtf.t ficut
1

factu3

finquladmodo qri pot cur bic


ii

non
q>

eft

confcquen9:ut fo:taitu potiof


ifto

potius ubi e 1
fpacia tpis
ari

alibi

(i

infmita

roe diuina dcua non aUo fcd

mudo cogitat:i cjb" da


mundn infinita
fi

quocftbcomundum

conftituenrcd

n uidct 63 ab operc ccffare potui/Tcii


militer co^taxt ejrtra

fpacqe Iocc:um infiniris ubic^ paten


tibud:nullo cjcccUcnnojc mento pofT^

fpacia loco:Dm:in quibus


cat

quifg' di

non potuilTc uacarc ommpotetcj: nonne confcqucns crit ut inumcrabi' lc9 mooos ai cpinuo fdniarc cogAd

hiceUgipotiud^aUbi^g^uie eandcm diuinam ratiomm qua id factum efl

noUa pofTa bumana comprcbcdm: ita non eft confcqucns ut dco aUquid
criftiemus accidilTe fo:tuirum: q>
illo

a tm dtffcrcntia
tti.ifti

q?

ccs

illc

fortuitis

motibus atomo; gigni affcrit


aut opcre

t rcfol

potT ^aiirioK tpc cddidirmundom:

dd facros

dicrdJi

foK

cum cquaUter anteriora icmpora pcr


infinitum rctro fpacuim prcterilTcnt:

cum pej' intcrminabile ime(mis lc cof cjrtra mundd circdquacp patenti


fi

nec fmfTct aUqua diffcrcntia undc tpo

um uacarc nolucrinr. nec cofde mun'"


009 quod etiim de
ifto

tcmpeu eUgenOo prcponcrcfur CLb


.

fentiunt

uUa

(i

dicunt inanes

cffc

bominum ccgita
fit

caufa polTe difrolui.um bia eim agi

tioncs quiboe infiniu imaginantur

mus:qui ctiam deum inco:po:eumi omniu5 naturarum qOc non funt q6


ipfe creato:c5

locatcum locus nuUue

prctcr

mun

dum:rcfpondctur
nitcr

eis ifto

mooo inA^

nobifcum fcntiunt.3lU^

03 aat nimia indignum eft ad ifiam difpotationem rcUgionis admitterc:


majic cp apud cos qoi muUia dgs fa^ crof obfcquium defcravdimt putant

prctcrita tcm" pora uacationis deucomtempud nul

bomincs cogitare

Umfitantcmundum.

VNDEaMVS
mundi tempozum unu
de folis oaafa:nec mane
nifi de folts

reation(e

e(Tcprindpio:neciiliudal(o preueiru
cap.vi.

ibequalitateptimozum dieru^qr
f

^enimrectcdifcernttfeftiitasT

anteqitam fol fierct ucfperam 7


traduntur habuilTe.cap.vq.

mane

tempue: quod tempue

fine ali^

qua mobili mutabilitate non cll:i eta


nitatc aut nulla mutatio eft^qnis noit
i

Xlo^ aiit potea tref dies fine fo


le pacti fut:

uidcat q> tepora

non fuilTcnt nifi crea

qui quatto die faa"*

tura ficretique aliquid aliqua motioe


mutarct:cuiu8 motionis 7 mutatiois

!eferf.t primitus

quidem lo^ uerbo

ddfaaa:atc^
cafTcdiem

ini

cd altud atc^ aliud que fimul cf(c non


poffunt ccdit atcp fucccdit i bjcuioib'*
uel pzoductionbua

feparafTe narratur:T
:

ipfam 7 tencbrae 6f eandcm luce uo^

tencbras autem noctem.

morarum in^ualf

Scd qualis illa fit lu)c: t quo altnatc


motu:qualccp uefpcram r manc
ita ut cft itcUigi a

tcmpue fequerctur.'um igiturdeus (n cuius etcrniiate nuUa cft omnino mutatio crcatoifittcmpopT od ato: quomodicatur pofttcmpo:}^ fpacia mnndum crcaflfc non uidcornifi dicat' ante mundum iam aliquam fuiflc crc aturam:cuiu9 motibuo ttnipora cur^
rcrent."f^o:ro filittcrc facre majcicip

fcce^

rit:remotu5 cft a fenlibus noftrie: nec

nobis

potcft.

q5
.

tri

finetiUa befitatione crcdei^du e

3lut
i

enim aliqua
petiozibud

Iu;c

co:pozca cft:f!uc

fu

mundi parribuf longc a co


poftmo nomine fi

fpcctibuB noftri8:fiue lidc fol

dum accenfus cft:aut lucis


angclis

ueraccs

ita drit:in

prindpio

fecilTe

de

gnificata eft fancta ciuitas in fanctts

um cclum i tcrram:ut
fc intclligatur:quia

nibil aiia fccif


in pn'

boc potiue

cipio fcdfTenon dicezefifi^d fedff^ ari cetcra cuncta


cft

que fcdt:pwculdubio n
in fcmpozc: fcd cd

i fpintibus bcatieuic qtta di^ dt apoftolue.Otue furfum e bierufa'' lem mater nza etcma in cclis. ^it^p^ pe 1 alio loco.Oms enim uos fili) lu"
cis cftis

mundua factue
fit:-!

ftlq

dd non fumus noctis


:

tempoe.0.uodenim ftt in tcmpote:^


poft aliquod
poft id ante aliquod tcp":

qood
cft.

prctcrituj tft anteid

q6

. fit tamen i ucfpa did buinstmane aliquatcnue : qm fcia creature in comparatione (cieiic

neop tenebrarum

futurum

Tlullum ant

afi

mundu
agcf.

creatotis

quodammooo

ucfpafcit:ite

poflct eftc prctcrituj^quia nulla crca^

cp lucefdt 1 manefit:cum
tiu'

tura cuiue mutabiUbus motib"

nm tpc ant factua

cft

mundu8:fi in

i ipfa rcfcr ad laude dilcctidec^ creatozis: nec in noctem uergitur ubi non creato: a
creaturc dilectione reIinqaitur.C>etc^
fcriptura

eiu8 cdditionc factua emutabria mo''


tu8:ficut uidctur fc babcrc et

ooo

ille

cum illos dice dinumcraret


ait alicubi

primo^ fc^ ucl fcptcm dicjz: in qwb'* maetucfpcra nominant': oonccoia


quc bis dicbus deu3 fecit fe)Cto pcrfi-' datur dicifcptimofp ia magno my fte^ rio dd uacatio commendctui.OLui di es cuiufmodi funt:aut perdifficilc no^
bis aut impoftibile cft cogita:e:qnato

e^ozdine:nufquamintcrpofuit uoca

bulum noctis . Tlon enim

facta cft no]c:fcd facta cft ucfpera i fac

tum eft mane dics

unue:fta dies

fccii

dus tcctcri.^ognitio quippecrcatu


reinfcipfa dccoloratio:
eft

ut iradi

camrqua cumindci

fapientia

cogno
cft
:

magis dicere^Uidcmus qmppe iftos notoe dics non babere uefperam nift

fcitun uelut in arte qua facta

ita

uefperacograenriusg^no^ didpdn

LIBER

que tannim ut dtVi cutn id laudada^ 1 amanda refmur creatozem::currit <n mane.t boc CD fit^n cogmtioem fuiipftuB dicB unue ellXu i cognitto" nem firmamenti quod inter aquas in fcriores 7 fuperioiefcelum appdlato efbdiee recundu8.um incognitioe^ terre ac marie omniunc^ gignentium quc radidbus continuata funt terre: diea tertiu8.uin cognitionem lumf nariu maiozie t minozis omniicp ff derum:dieB quartus.um in cogniti onem omnium que cj: ^quie aialtum natatiliu; atc^ uolattltunt: diee ^nt\

^^ bus loquitun^ptopterquof uticp co


requicfcerf.^bcc ctiam bomfniljue
fcripta ep:omittcnie p:opbcria: cp ec

ipfipoffbonaoperaque in eis^pcr
eos operatur deus:
in
illa
fi

ad tllum prius

uita per ftdem

quodammoco

babebunt requicm fempitemam.tJoc enim 7 fabbati ua carionc q: pccpto lcgie in uetcri dci populo figuratum cft: unde fuo loco
acccnerint:in iUo
diligentios arbitro: diffcrendum.

ibe angclozum condirione quid P5

dfuina tcffimonia fcntiendu,

fit.c.ijc.

um in cognictoncm omnium atalia


terrcnof atcp
ipi"

boi8:dic8 fejrtus.

Unc qm de fancte ciuitarie e;to


tu dicere inflitui:? prius q6 ad

'O.ue qualifue itelli^enda

ftt

6i re^

fanctos angeloe atrinct dicendum

quies qua poft opera fq: dierum re^e


uitinfeptimo.cap.ri^,

taui:que

bui** ciuitarie

pu 1 magna ps

eft:7eobeatio:q?nunquain percgria
ta:q binc diuina teftimonia fuppcrat:
g^tufarif tiidebif deo lazgiaueexpltc re

Um ^o (n die feptimo re^efcic

6e ab oibus opcrib" fuis t fac ttftcat eu:neqUa^ eflacctpiendu pite^' rilitentanquam dcue bborauerit op^ anoo quidijrit 7 facta funt ipbo itdU'^ gibili 1 fempitemo:non fonabili t tc'
porali.Sed requiee dei requiem fignf
ftcat

conabot.Ubi de mundi ccftiturioe

facre littcre Ioquuf:fi euidcn^dz utrtt

Del

quo

oidine creari fint angdi.fcd

fi

ptetermiiTi iion funt: uel celi

nominc
dcus

ubi dictum

eft in

prtncipio fedt

celum t terram:

ud potius lucis bu '

eo:um qui rcquiefcunt in

deprfic

tetida

oomus lecida

figntficatco:;t({
fi

dc qua loquitur fignificflri funt. Tlon autemprctermiflbs eflebinc eftimo:


<f

lctantur in oomotetiflm

non eof cjo

fcriptum
flb

cft

rcqufcu.flc

dcum i dfe
fuie

mus ipfa fed alia res

aliqus letoe fa^

feprimo

omnibus operibus
fit

dt.Ouato magie fi eade^ oomue put


cb:itudie fua faciat lctos babitatoe:

fecit:cum liber ipfcita


principio fcdt deue

cpzfue. 3n
terram

cdum 7

ut non folum eo loqucndi mooo (et dicatur quo figniftcatur pcr id qp con
tinet id

Dt ante cclum 7 tcrram nibil nliud fc


ciffc

uideatur.

um crgo a celo 7 fra


quam pmitus
nod^cp

quod contineturrficuttbeatta

cepericatcp ipfa tcrra


fecitrficut

pUttdunr.prata mugiunt:cum in illif bomines plaudatrin bis boues mugf

fcripmra confcqucnter elo'

quit':inuifibrif 7 icompofita:

annfed ctiam

illo

quo fignificaf p eff co^


lcricia

cicntcm id quod cffidtu::ficut leta ep(


ftola dicit' fignificas

lucc facta uricp tenebre fuaint fuper abfflum.i.fuper quandam terrc 7 aq

quoe

indiftinctam cenfiifioncm
lu)c

legcntes
itacp

efficit

lctos.6uenienttffiihe

: ubi enim non eft:tcnebrc fint nccefl^c eft:dd^

cum deum requieuifle^pbctica


quos fadt ipe

narrat aucfas:fignific9tur redes eo;s


qtti in illo :equicfcut:7

de omniacreanoo difpofita fintque per fq: diee confuara narrantur: quo

mooo angcli prctermittcrcntur tany

VNDEaMVS
noncffcntin

dic (cptimo requieuit/OpU9 aute


e((c

opcribmdda qulbas dd
pref''

accepir:cuiu8 untcas dt

rommendare
fecundue auc
ipfe un''

tur non eftdictus dies primue: fed dl


es

angclo9:bic quidctn t(i non

unu8 . Tlec alius

eft

miffummon tamcn eftidcntcr qcpni^


(iim eft(cd aUbi

tertiuf Aut ceteri: fcd

idcm

ad

hoc (mctA (criptara,

imp lendum fcnarium ucl

(cptenaritvf

clariffima ucce teftamr.TU

i in bym no trium vn camino uirotum:ct)5 pic dictumdtctbenedicite omnia opera

numerum repetitus dt: pujpter fenft' riam ud feptenariam cognitioncm:fe


nariaj.f.operum que fecit deus:t fep tenariam quietis diet.um eni^ dijrit deue fiat lu^ t facta eft lu^. fi recte in bac luce creatio intdligitur angeb^:
pu>fecto facti funt partidpes lucie ei

oominioominum:tn e^cutioneeom dem eperum etia; fancti angdi nomi


nati runt.t in pfalmo canitur.

Xw
eum

date
i

oominum de celie:

laudate

e^d(i8. laudate eu^ oms angeli cC:

ncque eft ip(a incommutabOis (apie^


tia

laudatc euj omnes uirmtcs cius.lau^


date eum fol t lunatlaudate eum omf

dd:per quam facta fut omnia:que

n lumcnJaudate cum celi celoiii ^aquequc fupercdosfunt laudent nomen oomini.<lm ipfc diptT facta
flclle

didmus unigenitum dd filium: ut ea luce illuminatt qua creati ftcrcnt lu^


^uocflrentur dice paradpationeico''

mutabilis lucis t did:quod efl uerbn

funt:ipfe

mandauit t creata funt.ti ambicapcrtilTimea dco factoeeiTe


eif i^

angclos diuinirue dictum cf!:cum


(nter cetcra cclcflia

commcmoratie

dd per quod t ipfi t omnia facta fiit. lumen quippe uerum quod iUumiac Omnem bominem oenientcm in bunc mundum:boc illuminat t omncm an

ad omnia:ipfc dijcit t facta fiit. Ooiia po!io audcbitopinari poft oia ifta quc fe;c dieb* enumerata limt an' gcloa factos:' Sed i (i quifq ita dcfi'
fertur

gdum mundum:ut fitluy no in fcipo


fed in deo:a

quo (i uertitur agclus

fic

imundu8:ficutfiit

omsqm'

uocarur

imundi fpus:ncc iam lu^r i dno:fcd in


fcipfis tenebrepriuati

ptt:rcdarguit

ifta

uanitatcm

illa

fcnp

ptidpationc lu
:

tura paris auctoiitatis: ubi de" didt.

ds e^ne.IDali dj nuUa natura e


dmifTto boni:malinom accepit.

fed

Ouaoo facta funt ffdera:laudauerut me uocc magna omncf angdi met. 3a


ucro erant angcU quanoo facta func
ff dera
.

^e fimplid t incommutabili trini


tate patris

facri funt

autem quarto

die.

i filq t fpe facti unius

di:

Tlunquidnam ergo
cfTe

die tertio facroe

cui

no

eft

aliud qualitas aliud fubftl'

diccmuaf 2lbfit.3n pjomptu e.n. quid illo die factum fit.:Hb a^s utic^ terfa difacta cftr t diflinctaB fui gene ria fpcciee duo ifU dementa fumpfe^
rttnt:^ p:odu]cit tcrra

tia.c3p.]c.

St itac0 bonn

fol fimplej; : t obboc folumincomutablitqd

quicquid d

ra^'

eft

deus. !Bb boc bono creata fnt oia

didtus inberct. tlunquidnam (ccm' ooitlcc boc quidcm.Xunc cnim fir''

bona:fcd non fimplicia:? ob boc mu^


tabilia.reata fane inquam:ideftfa<

mamcntum factum efl inter aquas fu


perio2es t iferiotcs^celncp appdlatu;
eil:in

quo firmamento quarto dic

fac

tjfuntffdcra.Tlimirum crgo fiad iftozum dierum opcra dd pertinet gdt: ipfi funt illa lu^ que did nomen

non gcnita. Ouod eni^ dc fimplid bono gcnitum cft pariter fimple^ 1 boc eft quod iUud de quo genitu^ eft. queduo patrem tfilium didmus : t
ta

txt^ boc cum fpiritu fancto unus i dene.Oui fpiritue patrfe t ftlg:fpu6

LIBER

fsrtcms ptopria quadam notionc ha'i\i&

fed manentefublUntia co!potaU:noti

nominis in (icrid Uttms nocupa tur.^liue autem eft ^ pater i fHias:

boceflqtiodipfa inco:rapno
illa

Tlam

ctiam pcr ftngulas parrce co:po'

quia nec pater eft nec ftlius . Sed alT diri non aUudqma t hoc pariter fim
-ple^c

ris rora eft:ncc aUbi maiot

aUbi miot.

Tlecp enim ullapare


q> altcra.coqjue tiero

ell tnco!rupt!'o:

parircrcp incommutabile

bonU5

ipfum maioe 2

dl t coetetnum.t bec trinitas unus eft deoemcc idco non fimple^quia nt


nitas.Tlcc^ cnim pioptcr bocnaturi

in roro

y in partc.t cum alia pare cft

inea ampUo!:aIia mino:: non ca que

ampUoz efl incotruprio! q> ea que mi''


noi.TiUad eflirat^ coipue qued non
obi(p fui rotum cfl:aUa incoiruprio q ubic^ due rora ctt : quia omnts pare
incoirupnltiUs co!po:ie:criam ccreie
inequalis equaUtc: incojrupta cft.Tlc

Iflam boni fimplicem dirimue


pater

quia

m ea folueraut folue filine: auc


non cnim fola
nominie
trinitae finefubfiftcn

iblue fpiritus fanctue.


eftifta

tta

perfonarum:ficut fabelliani bereti

ri putauerunt. '(^atcr qui genuit fim'

plc)c e(l:t ftliue

qui genitue efl paritet

(p enim ucrbi graria quiadigirus mi-' no! efl q> rora manue:idco inrotrupti

fimplei; eft:7

boc e quod iUud 6 quo

biUo!

genitus cft.Scd ideo fimplej: diritur:

incqualcs

manue q^ digirus.Jta cum fint manus t digtrue:cqaaU6 e

quonia; quod babet boc cfi:txcepto tp relatiuequcc^ perfona ad alteram dicitur.Tlam utiq? parer babet fiUd:
ncc tamen ipfc eft
filius:-:

tamcnincoti-uptibilitaBmanBS rdi'' gitt.^c per boc quauif a coipoic inc5


ruptibiU infcparabilis incoziupribili' tae finaliud c^ tamen fubflantia qus

fiUuf babct
.

patrcm: nec tamcn

ipfe eft patcr

Jn

coipoe diaf:aliud quaUtas duf qua


incotiupribtlenoncupatur. ti6o fic ctiam non boc eft quod babct amrna

quoergoad femctipfum diciturnon


ad alterum: boc dl quod babct:ficut ad feipfum d uiucne babcnooutitp uitam:T cadcm uita ipfe eft. '^zopter boc itac^ natura didtur fimplej; : cni nonfit aUudbaberequod delpoflTc amirtcrr.uct aliud fit babee aUud q6
babct:ficut uae aliquc^liquotcmtflut

quocp ipfa:ctiam
ficut erir

fi

fcmpcr

fit

fapice:

cum a prefenri mifcria libcra


\ijcet

bitur.quia

tunc fapicns

fit

in etet

num:partiripationc tamen

tabiue fapicnrie fapiene erit:quc

incommu non

cH quod

ipfa.

Tlap enim fi aer inftifa

coipus coUj:cm:aut aer luccm

fiue fet
.

uo:cm:aut anima fapientiam

Tlibil

lucc nunquam drieraturidco nonali ui cfl ipfe aUud luj: qua illuminatur.

enim houxm cft id quod babct.TUm ncc^ uas liquo: cft* nec cotpaB coloi: ncc acr (u)c fiue fcruoi:ncdp antma fa'
pienria efl
.

Tlc(p boc tta dijxrij quafi aer fit aia:

quod putaucrunt quidam qui no po''


tucrunt incozpoieaj cogitare naturl. Sed babent bec ad illa etiam in ma-

"binc

cfl q>

etiam priuari
in

pofTiint rcbue

quaf babcnnt

aUof

babtrue ucl quaUtatce ncrti atc^

mu^

ncm
fic

gna difparilitatequandam fimiUtudi : utnon inconuenicntcrdicatur


illuminari

tari:ut t uas cuacuef bumoe quo ple nu5 cft-r co:pue dccoloictunt aer tenebrefcat fiuc frigefcat: t anima dcfl''
piat.

animam incoipotcam
fimpUde
fapientic 6/:

lucc incoipoiea

(icat illuminatur aerie

coipus Uice

Sed 7fi fit cojpus incotruptibi-

lequalcfanctiein refurrectione prO''

coipotea:tficBtaertcncbrdcitifb lu ce dcfcrtus.Tlam nibil fnnt aUod qne


dicuntur locoium quoioncunquc cot

mirtitur:babcrquidem ipfiOeincor
ruptionie inamifnbilem quaUtatem:

poraUum

rcncbrc:y acr carcna locc.

VNDEa.MVS

(t

tcnebrcfcac amVrtam fapicntie lu-

quis potcft.^Jn cius tamen pticipario

cc priuatain.Sccunduj
illa fimplicia

boc cigo

dfir

ne equales

fuiflc iftos ilUs:

qui^pfca

q principalitcr ucrcqj di

uere plenecp bcati funt:qm

nequay 6

uia funt:^ no aUud e

m cis qualitas:
fanctie

fue bcaritudis ctemitatc fallunt' qJo


dicturi

aliud ft^amcc alio^ partidpationc ut

fumu8:quanooquidc3; (i equa
pariter

diuina ucl fapimtia ucl bcata fut.c^

Us in ea fuiflcnt:etiam ihi in cius ctcr


nitate manfiflcnt
:

tcrum dictU9

cft in fcripturis

bcadquis

fjpus fanctue fapicntia multiplg:: co


g^ multa in fc babeat:fcd q babct bec r eft:'? ca omnia untts e.l\ecp eij ml^ tc fed

pariter ccrtu' Tleqj

diacunc^

fucrit:ita

enim ficut uita ctema uita uerad

'

tcr dici poterit fi finem babituza fin (i

una fapientia e^An qua funt im


infiniti

menfi qnidam atqj

tbcfaurizc

rumintclligibiliu:in quibue

funtom

nea inuifibilca atcp incommutabilcs


rocB rcrum:ctiam uifibilium i muta^

quidem uita tantummooo uiuenoor ctema ucro finem non babenoo nomt nata eft . Cuapiopter quanuis non qutcquid eternum conrinuo beatum
enim ctiam pcnahs ignis ctcnme: tamen fi uerc perfeact^ bea'
fic:dicitur

biUum q pcr ipfam factc funt:qm de' non aliquid nefciens fcat:quod nec 6 quoUbet bomine artifice rccte dici po
tcft."lbojro
(i

ta uita

fdcne fccitomnia:ea uti

non nifi ctcma cft:non erat taf iftomm quanoocp dcfitura:^ pzoprc rea non eterna fiuc id fcitcnt fiue ncfd
cntcs aliud putarennquia fdcntcs
ri^

Cp

nirfto

que noncr^vxx quo occurrit a quiddam mip:fcd tamcn ucruj mundue nobie notus efte non polTct nifi cflet:dco autem nifi notus
fccit

mo2:nefdentes crroi beatof cfle uriqj

ifte

circcefrenonponTt.

non fincbat.Si autem boc ita ncfde' bant utfalfis inccrrifuc non fidcrcnt: fcd utm; fempitcrnum an quanoocp
ftnem babitorum eflTct bonum fuuj: in neutram partem firma aflTenfionc
ferrcntur:ipfa de tanta fcUcitatc cocta
tis)

3n ciue bcatitudis
ab initio

qua

facti agti

fui femp babuerunt:

h illoe
p

rpiritus qui in ueritate no fteterunt

tidped fuiffccrcdendum fit.cap.^.

in fancris angclis

cam beate uitc pUnitudtncm qua; eflTe crcdius non ba


contrabimus ad quafda fignifica'
bea^

bebat.Tle(^ eni; beate uitc uocabulii

Uc aS ita fint:nuUo quide^ mo


^maUquod
tempoiis

ita

fpadum
age'*

tionis anguftia9:utfoIum deum dica

priue crantfpe

iUi tcncbre

quoe

mus beatum:qu{ tamen ita uerc


tuseft
poftit .

ios didmusrfttl fimul ui facti fnt laj: facti funt:no tam ita tm crcat ut quo^

utmaior bearituoo

efle

non

quomooe

dTct 7

quoquomooo

uiue

3n cuiue comparattone cc an geUbearifunt: fuaquadam fumma


beatitudine quanta eflc in angelis
teft:quid aut quantum eft.

rennfcd criam iUuminati ut fapienter bcateqj uiucrcnt. ilb bac iUumiatidc


aucrfi

po

quidam angcU':non folum non


>e coparioe bearitudis iufto;* ncc
dii tcncntiupmiflTonis diuie pmiii 1

obtinucrunt cj:ccUcntiam fapictif bea


teip uitc:

que^culdubio n
fic

nifi

etcrna

cefnitatifi^fuecertaatcp fecurafjt

ronalc uiti I5 inflpicnte

bitt:ut ea;

pmo:^ in padifo boit^ cap.^.

aii

peccatum.

no poftinc amittcrc nec fiucUnt.Xiu9


tenue autcm antequam pcccaftenr.il-'
lius fapicntic ftterintpricipes^defini:

ciposei;buict3tebcaritudi'
ni copatos

qd

attinct

ad roali

^'

-'

LTBFR

uelfrdlcrtualc crcatura bcatoo nucu"

^n ita uniue feliciratie


gcli fintcrcflrirut necp

omncefln
fc

paooe putamus . Oiii.n.fimos tlloB


boics
i

tapfurce

pof

padiTo ncgarc audcat bcaros

fentnofTcfuielapfifunt:? pcttruina

futfTc afi pcccatu:(rut8

dc fua bcatitft

labcnrium pcrfcucranrie ftte prefciam

dic ydiuturna ucl ut?t c^a

eh incer

acccperintqm i!ete:unt.cap.p'^.

to6:c(Vct8utcfna niTtpcccafrcnttcnm

bodiciiiprudef bcatoe uoccuerquos


ttidfUd bi(!c ac pic
talitatifl
cii

Ut fi dvt^ uiddfqn facri fiJt an'


gcli:ali06 crcdcrcita factos: ut

fpc futurc imo^'


fine cric

banc uitam ducae


facilc

fionaccipcrcntpfciam: uel pfc^anrie

uaflanteconfciam:

impcrantco
fuc pfeueri

6clcafu8 fui:atio6 adt

ita

factoe

ut

pcccatia buiue infirmiratie diiiinam

tierime ccrrifTima ctcmitatcm fue be


atttudie nofTent:fcd equalie fclicitarif

mifericoidiam:qui

licct

tie^prcmio ceni fint:dc ipfa

tamcn pe

fcucratta fua rcpcriuntur icc:ti.'Q.ui8

omncB ab initio crcari funt:? ita fuc runtdoncdfhquinuncmali funtab


iUo bonitarif luminc fua uoluntatc ce
ddtfTcnttpioculdubto mulro cftduri"

nim bominu3
iuftitic

k in actionc ^uectuc^
illo
fii

pcrfcuciaturum ufqjinfincm
aliqua rcuelattonc ab

fctat:nifi

nunc putare angcloe


mctipfie ignorflrc;q6

fanctoe ctcmc

at ccrtu9:qui dc bac rc iufto latcntitp

fue bcaritudre inccrtoe: n ipfoe de (c

iudido non omnce

inflruit:fcd

nciem

fallit.Ouantu? itacp pcrrinct ad dlcc^

tationcm prcfcntie boni: bcatiol crat

pmue bomo in

paradtfo

^ quilibct

nos dc iUie pcr fcriptae fancras nofTc poruiue.Ouif en<m carboltcus cbrtflianus ignorat nwllijm bonum diabolum e]c bonie 1'
gclis ulfcmte

iurtuet bac infirmitatc motali.O.U3'

tum autcm ad fpcm futuri boni biiot


jlj

in focictatcm

futumm: ficutnccif!u; bonoium angeloHim nl

in (Jbnfl^ cruciatibue co:podf:cui

teriuB rcditurum.Ucritae (Jppeicua


gclio fac tie fideltbuft^^mittit:^ c:tlt

non opionc fcd ccrta ucntate manifc ftum c:finc finete babitur emni mo
lcfKa carentcm focictatcm
in participationc

rqnalcB angclie dct


q

quib" ct^mitrit'

angclozum

fummi dei:q> crat tl le bomo fuicafus inccrtus In magna


paradifi. O.uocirca cui-

illa fclidtatc

uie iam non dilTicultcr occurrit utro''

ibunrin uiram crcmam."J>o:w ade noe ccrrifumue: nunquam noe tj: illa immorali felicitarccafuroe:tlIi ue ro rcrti non funt:iflm porio:c8 ncne' qualfs ete crimue.Scdquiancquflf'
fi

cp coniuncto cfTtabcatitudincm^qui
rccro ptopofito intcllcctualie natura

ueritas

fallit:-?:

equalee ciB crimue:^-

dcfiderat:boc cft ut t bono

incommu

tabiliquod deue

e(!

ftncuUa molcftia

feUcimiB etcmc uiue illi alq quia ccrri no fuc rur1t:non cnim erat co;^ ctcrna fdici^
tae cuiue ccrti efTennq finc fiicrat
bt'tura:reftat ut
fi

fecto cria ipfi ccrri funt fue

pcrfruanir:"! in eo fe in

etcmum cfTc

ba
aut

manfHrum:ncc uUa
angcloB lucis pia

dtibitationc cunc

aut iparce

fucrit:

tcrur.ncc ullo crroie fallatur.l^ac bfc


fidc

parce fucrut p" ifto^ ruina iircerta


fo:tC'qui6 dicat id

crcdiuObac ncc

fcia fue fepiine fdicitarif acccfTait.Hi

antcquam cadcrcnt babuifTc angcloe


pcccatojce:qui fua prauitate iUa Iwre

pnuati funt confcqueti rdc coUigiue. t)abtiifTe tn aliquam-rfinonpfciam


bcaiinidtnem:fi uita cgcriTt
&r\

pecc'

quod diie ait de . 3Ue bomicida i C ^imc no' fletit:fic ee flcctpicndum ut non folum bomidda fuerit ab inirio:id dt iirio bpmani gc
fi

diaboloineuangclio
erat

ab

inirio

tumf)2ofecto credcndi funt.

neris

cj:

quo

uriq?

bomo

faaue

cfl:

VNDECIMVS

quem dedpimDo polTet occidere:ue:p


rt ab intio ftte conditionirin ueritflte

c)caudiftime

uideatunepudifti

non fteterit:t
eflTe

idco

nunquam beatus

cum finctie anjclirruerit^fuo rccufaf


fUdituf crcato:i:'r fuperbia fua ue
lut prtuata poteltate elatue: ac
fftlfua

deu8:cum diccndnfuilTe me deus quoniam clamaui.Sed cum diriflct cgo clama ab co quercretur undc fe m':tanquam damafle monftraret: ab effcctu epu'
dirionis dci clamois fui oftcndit affcc

p boc 1 falla)c:quia necp unq pfatem

cum:tan5'

dicet. "binc orloo

clamaflc

omnipotcntie cuadtt.c qut pcr pia^


f\5iectionem noluit tenere

meqin

e^audiftime.

quod

uere
fi

eftaffectat per fuperba^ clationem

iQjjid faendtt

fit

de co q6 fctiptu

mulare quod non eft; ut

fic intelligat'

eabiniriodiabolus peccat.cap.)cv.
-

etiam quod bcatus apoltolus ioanes ait:ab initio diabolus pcccanboc e ej:

Xlud

et

q6

ait

de diabolo ioan

quo factuf eft iufticiam

recuf3uit:qua

nce:ab
intclligiit

inirio

diaboluf pcrcat:it

nidpia dcoc^ fubdtta uoluntas babe

qui inde uolunt aflercre pcc


fit

non poflfct.lDuic fentcntie quifquif ac


quicfcit:non

cari

naturam: cuj naturalc nulluj


.

cum illie
(i

bcrcticie fapit:
alie peflcs ita

omnino peccatum
fls
fltJ

Sj ^d refpondc^
ait cfai

id e manicbci6:i:
fenttunt:q'

quc

pw pbfficie teftionqe:fiue q6

fuam quandam piopriam tanquam qc aducrfo quodam princi^ pio dtabolue babcat naturam mali: qui tata uanitate dcfiptunt:ut cii uer
ba ifta cuangelica in auctozirate nobif c\m babeant: non attcndant non di^ plTe oominum a ueritate alien'* fuit: ied in ueritate non ftetit : ubi a vitate lapfum intelligi uoluit:in qua uticp (i
iteiiflrct:cius

figurata pcrfona principif babf

lonie diabolu5 notans^qtTo cecidit lu'


cifcr

qui

manc oricbatur: fiue q6

c^e^'

chielin dclicqs paradifi dd fuifti:om


ni lapide prcciofo o:natu6: ubi intelli

gimr

fuiffe

Tlam cjrprdTius
(i

aliquanoo fine peccato^ ei paulopoft d:.3lm


intcUigi ncqunt:

bulafti in diebus tuis fine uirio.O.ue

aWconucntcnrine

particeps factus beatua

opoztct et illud
Cate

quod dicrum

c in ucri

cum fanctis angeUe

permaneret.

non

ftctit (ic

accipiamus:q' in

uc

ritate fiicrif:fed

non permanfcrit. t
diabolue pcccat:no

Qmo
cas

gene locurionisdicttifttde

iliud

q6 ab

inirio

diabolo:^; in vitate no itetcrit:qi uert

non ell meo.cap.^9.


Ubiecit am iadicid^quafi qfifVe

ab inirio q: quo creatus cft peccare putldus c;fcd ab inirio pcccari quod ab ipfius fupcrbia ccpit cflc peccatu.
Tlec iUud

quod fcriptum

cft

in Ubjo

musuiioiidatur^ in ueritate non (letcritratcp ait qr ii e ucritas in


co.ffTct

autem in eo (i in lUa ftetiflTct. locutioneautem dictumcft minus


ufitata.Siccnim uidetTonare:in vita
ce

iob:cum dc diabolo fcrmo cflct. "boc eft iniriu; figmcnci oomini quod fccit fld ilUtdendum ab angclis fuie . ui confonare nidctur 1 pfalmus ubi Icgi
tur.ibraco bic

qucm

findfti adillu
:

non ftctit:quia non eft ucritas i eo: canquameafitca ut in ueritm non


ftctaiv.q^ in eo ucritas

dcndum d

fic

intclUgcndum eft

ut

non fincii poti us ea fit ca ut i eo ueritas non fit:^' i nericate non ftetit. 3fta bcutto eft 1 i
pfalmo nbi att.go clamaui quonia;

e^iftimcmus talcm ab inirio crcatuj: cuiab angelie iUuderetur : fcd in bac

pena poftpeccatum o:dinatum. 3""

umergo due figmentumeftoomini,


Tlon enim dl
ulla

nmn ctiam

in

LIDEB

no conltituit a qub eft omnie moduf: emnls fpce: omnie otoo:finc quibuo
crtrcmfe infimKc^ befhoKerquam
ille

mcntie appareat:voIupta6 uero quid

(ocundum coipoiie
tionalibue

fcnfibnf blandiai'
ra-

Ocquirat.Sed tm ualet in naturie

nibil rc?2 inueniri ucl cogitari potelt

quoddam

ueluti

pondue

Xluanto magis angelica creatora : q oiaceteraqdeQscondidit natured^


gnitareprecedit.

uoluntatie 1 amo:ie:ut

cum o:dic na

ture angeli boibue: tame legc (ufticie

boni bominee msX anger prcfcranf.


Uitio malide non natOram ce: fcd
cotra natura
:

>egradibu9 7 differentqe creatU'


rarum:qi>alt^pendet utilitatis ufue:
aliter

cuiad pcccandum non

otoo rationis.cap.jcvi.

condito; cl eft:fcd toluntae.cap.^cv^.

Tlbis cnim q quoquomo funt: 1 non funt quod 66 ea quo fac

*Aopter naturam igifii^p^ ma


liciam dtaboli dictu iccte intclli

ta funt:prcponunt' uiucntia n uiucnti

b^^ficuteaquebabcnt uim gignendf


uel ctiam appetendi: bis q il^o

gms.tJoc cft initiu figmti diii: qt fine dubio nifi eftet uiriu; malicic: natura

motu

non uiciata

precdTit. Uiriiim aut ita


nifi

carent.t in bis q uiuunt pponuntur fcntentia non fcntientibue (icut arbo'

contra naturam c:ut no polTit

no

cere naturc.Tlo ita(p cftj uitiiJ rcccdc

ribue animalia. t in bie qoc fentiot

re a deo nifi nature cuiue (d uiriu

eft:

preponuntur intcUigcntia non intclli" getibuetficut bominee pecoiibue. t in bie quc inrcUigunt preponuntur V mortalia mo:taItbu9:ficut angeli boi
prcponuntur nature Sd{ ne. ft aatc5 line atcp aliue pjo fuo cuiufcp ufu citimationie modu6:quo

poriue copeteret cfTe co

dco.Qanppi

etiam uoluntae mala ftrande tcftimo

nium cft naturc boncSed deue ficut naturarumbonaru;optimue crcato


eft:itamalarumuoluntatum
naturie bonie:ipfe
bit
iuftifTi^

bue

altiozis

mue o:dinatot:tttcum male ille

atai

utatur eriam

fit

ut

qucdam fenfu carentiac|bufda5


prcponamue: intantum
effet ea

uoluntarib" malie. 3tac}^ fedtntdift'


fcolne inftiturioneilliue bonus:uolii''
tate fua malue:in inferioiibue oidina

fentientibue

ut fi poteflas

ptotfue de nafu

ra rerum auferrc ucllcmuerfine qucj in <a locum babent ignorantce : fiue

tue

illttdet^ab

agdie due.i.ut p!ofint


:

tentationee eiue fanctis

quibus ea

commodie poftponcntce. OLuiecnimnonoomi fuepancmbaberc^ muree nomoe


ctfam fdamue noftrie ea

obefte dcfiderat.t qm dcue c\m eu^

cenderetfitturemalignitatie

dueno

crat&ricpignarue: ^prcuidcbat que

^
In

pulicee malit/Scd quid mirurh

ca

bona de malie due cfiTct


ftnpfti
ep

ipfc factur":

ipfomm etiam bominum cftimatio


certe natura tantc e digni

piopteres pfalmuf ait.Jbraco bic que

ne quo:um
q>

ad illudendum ci:ut in co ipfo

tati8:ple;jq3 cariue

comparcf cquue
C

fcruue:gemma

q familia.^Jta

tali

cum finpKlicct per fuam bomtate^ bonum:iam per fuam prefcia^ ppafTc
intclligatur quomo illo utet"!

libettateiudicandi

plurimum

diftat

malo.

ratio confiderantie a ncccflTitatc indi'

gentie^fcu uoluptatc cupicntie:ctt ifta

quidpcrfcipfuminrcrum gradibue pedat.neccfritae ant^d propter quid


;:petat cogitct:? ifta

>e pulcbritudine untuerfitaris q pcr oufinatfoncm dd criam ejc contra

tio^ fitoppofttioe lucentio.cap.jn^iq*

quid ucrum luci

VNDEOMVS
n
(^tiUmdctt8ullainnondico
g^pluree fentcntfae ucrftatis parit:
in lucem notide p>ducic
:

angelo^ fed ud boiu; crcaren quem malum fucurum efte prefcUren ntfi pariter nofTetquibus eoe bono^
ufibue commodarecatcp ita otdinem

dum aliua
tamcn ut

ctt5 fic aliue (ic intcUigit: ita

quod in obfcuro
alqs locis

loco intclligitunuel

tteftationcrerum manifcft^rum ucl

fecubtum tanquam pulcberrimum carmen etiam cj: quibufdam quari an


ritbetie boneftarci.^lntitbeta

mfnimedubqe

aflVrarunfi

uc cu3

muUa tractantur: ad id quocp

enim q

appcllantur in oinamentie

elocutio''

pcrueniatur quod fcnft illc i (cipfit: fiuc id latcat fed ep occaf ione traaau'

nis funt decctiflfimatquc latine appel'

dcpwfunclcobfcuritatia aliaqucda^
ucra dicantunnon mibi uiderur ab o

lantur oppofita: uelquodc^prefTiud


dicitur contrapofita
.

Tlon

eft

apud

noe buiu8 iiocabuli confuctuoo: cuj tamen eiJ'dcm oznamentia locutionia ciiamfermo latinus uta^: immo liu' gue omnium gentium bia antitbctie. 7 paulus apoftolus in fecunda ad co^ rintbios epiflola illum locum fuauic
c)cplicat

pcribue dei abfurda fcntenfi4:fi cum iuj: illa prima crt facta angcW ciati v
tclligunrur:-! intcr fanctos

angclos i
ubi dictu

immunDoe fuilTc difcrctu^:


cft

1 diuifit dcuf inta lucc i tcncbraf:


luce

1 uocauit deue
uocauit nocte.

dicm: i tcnebrae

Solus quippc illc ifta

ubi

dicit

per arma

iuftitie

di^ccrnere pofuir:qu i potuit ena p:iuf

dcjrtria

i afiniftrie^perglona -rigno

g^cadcrcntprefcirccafuroe:-! luminc

bilitatem:pcr infamiam i

bonam famam:ut feductotes i ucracce: ut qui


ignoramur i cognofcimurrqnafi mo rientee i ccce uiuimu8:ut cocrciti i ri momficati : uttriftee fcmperautem g;audentc8:ficutcgeni multoeautem ditantes: tanquam nibil babentca i

priuatoe ueritatie in tcncbrofa fuper


bia rcmanfuros.Tlam intcr iftum no
bis notifTimum diem i noctem.i.in^ banc luccm i bae tenebras uulgatilTi

mae fenfibue noftrie

luminaria cdi
ut luce'

ut diuidcrcnt impcrauit.5iant inquit


luminaria in firmamcnro
celi

omnia

polTidcntcf.Sicut crgo

ifta

co

ant fuper tcrram:'Z diuidant inter die

traria contrarqs oppofita fcrmonis

pulcbritndinem reddunt:ita

quadam

rcrum cloquentia feculi pul cbrituoo componitur . ^pcrtift^imc boc pofitum cft in libto ecclefiaftico boc mooo.ontra malum bonum e: t contra moifcm uita: fic contra piuj pcccaio:.t fic intuerc in omnia opa
fed

non uerbomm

contrario:um oppofitione

1 noctcm:t paulopoft. t fcdt incjt dcus duo luminaria magna lumtarc maiue in principio dici:7 lumina: mt nue in prindpio nocti8.t ftclUe. i pofuitilasdeus infirmamcnto celi luccre fuper terra:-! preclTe did i noc
ci:i;diuidcre

intcrluccmTtcnebras.
illuftrattonc ueritatis

3nter uero luccm que fancta focietas

sngclomm cft

ftltiftlimi

bina contra binaiunum con

intcUigibil tez fulgcn8:t

d contrariae
men-

craunum.
Quidfenticndiljuidcatur diuifi^

tcncbra8.i.maIomm angctomm aucr

fomm 3 Uice inWitk tcterrimas


t.'8:ipfc

diuidere potuit: cui etiam fu'

Aai9

inter

lucem i tcnebras.capitulu

turum non namrc fed uoluntarie ms lum occultttm aut incertum e(Tc non
potuit.

q"

Uanuis

icac^ diuini

fcrmonis

obfcuritae etia; ad boc ftt utit:

LIBER

nebra;^

bc co g p' difactioiie lucis attp tc dtctdi e t uidit dms lucem qt

te^fiercnnon utic^ fterccoocctbona


ee
ri

difdr.t plato quide plu9 aufus


tr.a

bonadtcAp.^.

edicrelatum cf!e.f.dcum gaudio

dt uninerfitate perfecta.Ubt t ipfc no

nic^ nec illud e pretcrcunduj; ftletioiq^ ubi dijcit ob fiat lu]c t

ufcpadco dcftpicbanut putarct dcum


fui operis nouitate

facrum bcatiore^:

: i uidit deu8 luce quia boa e. Tla poltea^ (c pauitinterluce t tcnebrasri uocauic lucem diem t tenebrae noctem: nefif

facta e lu]c:cotinuo (\imcvi e

fic onii uoluit artifici fuo placuif iam factum:quod placucrat in atte fadcndum: no <f ullo mo dd fcia ua^

fed
fe

ricf:ut aliud in eo faciant

nondum

cum luceetiatalibos tencbrie tef^mo


nium placiti fui
pcrbtbuifTe uidercf.

iam fannaliud q fucrilt. Tlon cnim mo:e noltro illcucl quod


funt:aliod q

nam ubi tenebze inculpabilee fmtUai


quas 7 luce ifta bie ocuf cdfpicua lu^
minazia
ccli

futurum

cfl

p:ofpidt:ucl

quod

prie e

afpicit:ueIquod prcterituje rcfpirit:

diuidunt:no

ari fcd

pofl

fedaliomooo quodflmanoltrartm
confuctudine cogirationu logealtccp
diuerfo. 31 Ic quippc

fertur.t uidit deue quia

bonum
dici

efl:

1 pofuit inquit illa in firmameto celi:


lucere fup terram t prcdTe
ri:t fcparc inter

t noc
pla-^

luccm t rcnebr99.t

uidit

deu9 quia bonii eft.Utruc^

cuit:q:
te dijnt

m^
dcu9

non e^ boc i iird omnino inco' illa qutdcm q tcmporaliter fiunnt futuranondum
cogitationc mutata:fcd

mutabrircr uidet:ira ut

fine peccato eft.Ubi

au
ui

fint:-!

prefcnria

iam

fint

t prctcrita

fiat lujc

7 facta c

lu]c:t

iam non

fint.3pfe ucro bcc oia l^abK

68 luce qz bona c.t poftmodum V fcrt' 1 fepauit 69 inter luce t rcnebraf


dit

ac fcmpitcrna prefenria coprebedat:

nec abi ocuIi9:aIif mente: non eim e^


aio conflat t cotpoic. Tlcc alitcr noc:
aliterantea:f alitcrpoflea:
noflra:ira

oocauirc^ dcus luce dicm:^ tencbras

uocauit noctem:non boc loco addittf


e:t uidit 59 quia

qm

nofic

bonum e:nc

utruc^

quocp due fdcnria tnuj ti

9ppeIIaret'bonum:cum effct bo2U5 al tcrum malum uitio^po:non natura.

pomm:pririe utdelicet t pretenri uel fnturi uarietate mutatur:apud qucm

t io

fola ibi lu^ placuit conditoti:te

nebre aut angclice tfi fuerat oulinan^


(le;non
tii

non efl immutatio ncc momcnri obii' brario.Tlccp enim du9 intcnrio de co
gitarionc in cogitarioncm tranfit
:

fUerant appzobande.

in

cuiue inco2po:co contuiru fimul ad^

funtcunctaquenouit.<lm tempors

6e eftia t incomutabili
placuept factenda
cap.jrp.

fcia def

ac

ita

nooit nuir fuie rpalib" norionib*:

nolatitcqi fcmp illi univfa q

fccit fic

qucnadmodum

temporalia

mouet
fccit:

queadmodu facta.

nullis fuie tcmporalibua

motibue.

3bi ergo uidit bonum


ubi bonum
clTc uidit

effe

quod
.

ut faceret

Tlcc

Uid
p oia

e.n.aliud tteltigedu
dl:uidit

eo g^

quia factom uidit fdentiam duplicauir.uel


ej:

68 qi bonu

e:nifi

aliqua partc aupt:tanqua3

opie appiobatio

fm arte facti q fapia


cii dicit

miotis

fcicnrie fuerit priufq' faceret

dei e.^iScuf aiit n ufc^adco

fac

qd uideret:c| tam
nifi ta pfccta

pfcrtc

no oparetnr:

tum

e:tunc didiat bonii:u t nibil eotS


(i

fda cui nibtl e;c dus opc

fieret

ei fuiflet

incognirum.&u ezgo

rtbue addcref.O.uflp!0pf firmmoDo

uidit quia

bonum c:q6 nifi uidifTct i^

nobie infinuandumdTet quie

feccrit

VNDEOMVS
Ittccrfufficet dicc

fedt de" luce.

Bt aiit
7
ii

nidofa funt

cenuenienf adbibita in

non foln qoie fecmr.oqt ct pcr quid


feceriKfatis enTet ita eniJcrart
.

falubria mcdicainta ucrtantun q^q'

dijrit

contrario ct bec quibn9 dclectant':fic

deu9

fiat

bp7 ficta e lu;:: ut

tanta

dbne 1 potus t ifla

\aj:

imodcrato t

p ucrbu lucc fcriflTc noflcua. OsiJotria qucdam majrfmcfcicnd* dc oraturanobie intimariopoztuit:


dcorfj
Ja

{mpottuno ufu nojia fentianf.

Unde
no

noe admonct diu^a

ptoiiidcntia

rce infipicnf uitoperarc: f; utiUtatcm

eamfcccrittp quid fcccrit:quarc fc

rcrum diUgcnf inquire: t ubi nollru;


tgcnium ucl infirmifae dcficinica
crc^

ccrit:dcu9 dipt inquit fiat Iujkt facta


efl

lu^t uidit dcn9 lucc qz boa e. 3i crgo qriue quig feccrit:6e cfi ^d fc p
cerit:dij:it fiat

dere occultam ficut erant qdi q uij: potuimus inuenire:quia 1 ipfa utilita
tif occoltario:aut

t facta e:fi qua: fccSlt:


melio

boilitanf cjcercitato
cii

q? boa e.TUc aucto: e qxcliitioi dco:

e:aut clationie attritio:

oio natura
fic

ncc ar9

cfftcaciot dci vbo:ncc ca


.

nuUafitmaIum:nomec^ boc non

bono deo 'bijnc etil plato cam condcndi mndi iufblTt mam didt:ut a bono 60 bda opj fic^
q> ut bonii crcarcf a

nifipriuatioisboni.fcd a tcrreie ufq^

ad cclcftia:t a uifibKb* ufc^ ad inuifi^


bilia:

funt alqe alia bea:al^s alia me

rcnt:finc ifU lcgcrinfiue

ab bis qui

le
i'

liora:adboc incqdaliaut cfTcntoia.


i^eue adt ita c artffcj; magnus in
gnig:ut minot non
fit

gcrantfoztccognoucrit:fiucaccrrio

ma

genio inuifibilia

da p ea q facra funt
ab bie
c[

in

pazuie.OLue

ttdkaa;>fpej:rit:fiue

iilaco

pua nd foagranditatc: ni pcne nulla


e:fcd artifide fapicntia mctienda

fpqxrant lipfc

didiccrit.

fun

ficutin fpedc uifibili

boie^fiunum ra

bt hia quibu9 (n uniucrfitate ia^


9 bono
creato:e bene conditaru;
difplicent

daturfuperdlium: q^pwpemodd ni'


bil cotpoti

qdi t putant nulUm ttiaim u

cbritodini
dif!at

1 ^Tnultum detrabif pul' qm non mole conftat fed


eft^g^bi

nataram.cap.):):^.

a parilitareac dimfide mb:o;2.


ee naru^

tlccfancmultummirandu;

2(nctricam.Udbonacrcandit
dicit

quindnoUammalamputat

bonitatc dci.banc tnq^ ca$


diligcnter

ram:fuo quodampzoprioqcozramp
pagatac^ ^ncipio:noIunt acdpcrc ifta

tam mdi^ito^ {ooneam:q


ucri'ia8 qucrcntio

confiderata t pic cogitata:ome corro

cam creationis rcnim^otbonusdcoa


condcret bona:credcnrc9 eumpotiu9
fld

mundi oilsiine frtii^

nat:0.uidam beridnonuiderunt:ci& egena camie buioa fragilec^ mottali'


tatcm iade iuflo fupplicio uenicntcj: dum ci rf conucniot pluria ofFcndunt:
ficut i^niQ

bcc mundana molimina rcbellarif


(c

aducrfum

malizepcUcndi^ejrtrea ne
bo-'

ccfTitatcpductumfulfp naturam

nam malo coerccoo fupaoocp mifcu'


ifTc^q^turpifTimc

aut frigue aut fcra befHa:C

polbta 1

cruddifTi'

quid dufmodi.1Tcc attcndnr^ ud in fuie bcie naturifq; uigcat:puIcbroq$


otdincdifponanfiq^toco^ onivfitati

me raptiuata:<r oppfla labotc magno


&ix mundct ac liber: no totam tamc:
f5

q5 dus non potucrit ab

illa incfna'

re;tp fuie portionibue dccozie tanq^


l

tione purgari:tcgmen

acuinculumfu

comuncm rcmpdblicam confcrant:^


fi

nobifipfie

ei9

congruentcr atc^

fcie

ter utaor comoditatif atftuant:ita uc

/i

uenena ipfa q pcr inconucnicntiam ^

turum boflis uicti t inclofi. Bic autc maicbd ri defipcrct ud potf ifanizct: dd natora ficutie incommutabik; itqf omnlno icouptibile crdent: cui

LIBER

nocerc nuUa

pofTitiaiam vo q ito^ 7 pcccato couumpi potuit:atcp ita incomutabif


luntace mutari in deterius
^itatie lucc pnuari:ii dei pte nec ciao

feruare noluit:io iuf^f dci legee oia

bn

oultnanttf effugitrqm ficut piaura c&


colote ntgro loco fuo pofuauta unif^
fitae

re^ fiquie poffttintueri^et

cum

nafe q dci

eii:(^

ab

illo

condttam loge

pcccatoiib" pulcbra c:^uie per fd^of

{pa:e pditoti cb:illiana faitate fetiret.

cofideratee fua dcfo:mita9 turpet.

i^einde uidere dcbuit o:igcnee 7 ^co^


i^e erroze in

quo

ozigenis ooctria

i0

tfla fapint:fi

bec opto Uera eec:mi}


pcceato

fnculp9tur.cap.]c^g.

dn iS hctd ut aic p:o mcr itie

rd fuo:^ tan^ crgaflula qb" pcnalitcr


r

(lmulto eftmirandnampU":

includcref cozpora acdpent:fupcrioa


rieuiora

cp ct cfda^ 4 untinobircu crcdut oium :e;t ce principinrnullac^ naturs non eft quod dcua ernifi ab illo con q

que minu6:infcrt'ora ucro t

ditO!e

dk n po(Tc:nolucrBt tn i(la caj


bonam ac fim

fabricandimundi tam

grauiora q apltue pcccaucrut:deoncf quibue detchue ntbil e: terrca copoa qnib'* ifcrC 7 graui' nibil c:ponu9 ^ boiee et bonoe:potiue etg' malof ba
bere dcbuifre.Tlunc vo ut itclligcmuf

plicem bn acfimpfr crcdcrc:ut68 bo-'

nu9 conderet bona:? cfTcnt pofl deu$ q non cflent quod eft dcu9 : bona tii que non faceret nifi bonus dcu9 . Sj
aiae dritnon quide ptee dei
f;

aiai^mcritanonqualiratib'' co:po!U
cfTe

pefanda: acrcu poffidct pcfftmue


.

factas

dcmon bomo aut i niic licet malue bnge minoue mitio:tf(p malicict ca
te

dco:pccca(Te a dco condito:c zccdcn

antc pcccatum

tii

lurcum co:puf ac

oo.t divfig pjogrelTibug p divdute peccato^:a celte ufc^ ad terrae di^Ha coipoti quafi utncu^ mcmiirc:? bnc
ee

ccpit.0.uid ant ftulri" pdt did:gi itta

folem uf in uno
re?3

munoo nnue cfTct: n


ucl ctia faluti

decou pulcbritudinum

mundJ cacp clm mddi fmffe facie"


mala co'

co:poralium confulutfTc aitific^

di:n at condcrcnf boa: f^ ut

{|eum:fed bocpotiue cucnifTerq:


aia
fic

una

bibercntf.l^inco^igcnee iure culpat'.

peccaucrat:ut t<]b'co:po:e mete


.'

Jn libzts.n.quof appellat pcriarcbon

retur inclndi

U cft dc principt?f boc fcnl^it:boc (aip


rit.Ubi plul^ did pot miro:
ecclefiafiicie I:is

3c p boc fi contigiflci ut non tma fed ducimmo non duc f^


decem uelcenmm
fimiliter

boiem t tam ooctum 7q:erci

equali&p

peccafTent:centu folcs bEct bic miio''.

tatu:ii attcndtne

ptimH q^boc eit con trarru fcripturc buiue tante auc^ein tcntioni:q p omnia opa dcifl^iungce:
uidit 68 quia

ut no fiaret non optftde fiaifioe mirabilf ad rcf cozporalium falntcm

<ld

decoiec^ confultum

cflrf^

ccti^t porf

bomT eft: coplcrifcp oi

ue tata uniuj aie^grcfTioc peccans:


ut fola cotpue tale mereref. Tlo

infacne t uiditdf omnia que fcdt: 1 crant bona ualdcnuUam aliam caj
b"*

pUe

aiaf dc quib" nefciunt qd loquaf.fcd

faciendi

borta fiezcnt a

mundi bono dco.Ubi finemo


eet

intelltgiBoluit:nifiut

eo^ ipfo:^ qui talia fapiunt


grcfTio
ctJ i

multil lo
pzo''

gc a ucriratc n mcrito e coerccda

pcccalTet:tmmo naturie bome

mn

dus o:naru9 n plenu9.t q: pcccatu^


e:non idco cncta funt iplcta peccatie: c6 bono^ longe maio: nUmerue in cc
lcftib'*

. tec erge ta q fupi" cotndauf unaquacp crcatura rcqrot': quie ea fcccrit:pcr qutd fcccrir: quare fect"

rit:utrefpondeaf deue

uerbtifutt^:

fue naturc o:dinc feruct

Tlcc
'

qt bona r.utrum altitudie myflica no


bie ip trtnitas tntimef:boc
efl

analauoluntaequiinature o:dinefn

patcr

VNDECIMVS

ifHiuB Tfpus Ainctustan aluftiocciit

recer{t:p!optcr quid

fcoedwPii 4pp

nt quod boc loco


nis
eil

rcrtpturarum id

{ntdligif iKrbi^di^tutfiat:

qd ane

acciptendtt effe perbft>eat:mult{ fmo<'

iUo dicente factd e:^culdubio'p


factd e.3n eo uero

^u^

omnta uno uolumine ut e;cpUcemua urgendum eft


nec

qo :

quod dl uiditdetif
ixi

qt bonii erfatis ii<seiific&tiai nulla ne


otfTitaternulla fue cuiui^' uttlitatis

&e tnnitate
Cflp.x?cii9.

duiia q pcr oia opera

digentia:f5 fola bonitatc feci(Te

quod

ruarigmficationid fuc fparfit tndicia.

factum e(t.i.quia equaliter bonum: t


Cf fps fanctuf fimul t piis

t filq bond
:

LCti ideo poflea ^ factu e df


c

ut rea

'Redius T teneue i

ftdct:

pdica^

mud:

q'

pater genuerit uerbu;:

boc e rapia; p qul facta funt omnia:


uni^enittt fi(iu:unu9 untl:e^nu9 coef-

q qua facta e indicetur.Oote bonitas fi fps fanctus rcac intcUigif: Dnivfa no


bis trinitas
ir^

facta efl congruere bonitati p:opter

fuis operibue intimaf.

ml^fiime bonue equatr bonu:? q^ fps


fanctue fimul t plie i
filq fit fps:-? ip

3ndc eft ciaitMiQ imae q indnctiB i


gelis furfuj c(l:t o2igo:t infotmatio:

recon(15(lantiart coc^ud abobus: flttpboctotumTtnmtas fit pwpter ^petatem pfona;^:'; unus deus^ptet infeparabilem cfruinifatcmrricur unuf omnipotenf ^pf infcpabilc ofpotetia:
{ta
tfi

1 bcatituoo.Tla fi qucraf undc firfis eam condidit.Si undc fit fapicns : a


deo iUuminatur.Si ode
fitfeli]c
:

deo

frut/;iUfiflen9 modifiicafrcdtcmplflnf

iUudratnnbcres iocundatUne:ut'dct:

ut ctiam
eoijj

cum dc finc^ulia

qrit:

amat: in ctemitate dei uiget: in ^itate


dei lucet:{n bonitate dei gaudec-

umif^ftp

7697 oipotes ce refpo

deaf cum vo de oibus ftmul:non'trer dq uel tres omnipotenr^rfed un" do


omnipotcnsrtanta
bilis
ri. Ut?jatit

ibe tripartita totiud pbilofopbic


difciplina.cap.)C^.

ibi c

ir\

trib''

ifepa

un^ta8:que fic fe uoluit predica^

boni patzis t botii fllq;(p9

Uuanmm

inteUigidaturbinc

fanctus qi communis abobus rcctc

pbilofopbi fapicntie dtfcipltni


trtpartitam dreuoluerunr:

bonitas

dici pofTit

ambo;^:no audco

immo vo
ut ita
:

temcrariam pdpitare fcntentiam:

uc

tripartiram cffe aiaducrtere poruc:^t.

rutfiambo^eum
faciti*

dicere fanctitatcm

Tleq$ enim

ipfi infh'merunt

eec:

aufus fuero:ii ibozi quafi qua

fed ita e(fe potius inuenerunt

cuius

litatcm^fed ipfatrju^uocp
t

fUam n ftiaj

unaparfappeUrcfpbffica:altera
gica:tcrtia cthic^,

rrfnitatc

pfona;.3ld boc.n.mc^ba'
fit

Ooa^

nota (atina

t p? (ps 1 fili'' fpe: biV 1 p? fanctus 1 fili'* fanctuer^^e tame


ductnq co
ipfe

ia multo:^ Izis frequentata funt:utna

uocatur fpintus fanctos:tanqua

fanctitas (Halie

t cofubftantialie

am

moraUft^ uocarent': quas et i oaauo libzo brcui^ (Inpus. no qUo fit cofequee ot i^ i bis trib"
turali8:rdnalis:

bo^j.Sed (i rttbile aliud bo'ifa9 dcufa q fanctiraeipfccto t illa diligetia zois e non pKfumptionie nudaciarut iope rib^^ddfccrctoquodam loquedimo
qflo noftra exerceatur intentio: eadc?

aliquid

fm deum

detiinititc coc^ttv
ifta di^

uerint.<luluis plato primus


dicaf^^cw'
nifi

(bibutionem reperilTe 1 cdmcndaife


ncc^ natura:^ omnid aucro;
e(t
:

dcus uifus

nec^ intelligentie

nobts tfinuata iteUigar^trinitas: unl^

datotrnet^ aotif quo bn beaccc^ uius

quacp creaturam quis

fecerit:

per (jd

tur ifpirato.S^ certe c de natura vf.

LIBER

1 de roe {nda^ande tierftat&:T 5 ftne


boni ad qttem cuncta que agfmue
in bis
re-'

Iflrg(tora.

ferre debeus:duierfi dtuerffl feniiflhR

tame tribns magnis n generali bue qonibue ois cotnm uerfatur inte
tio.Jti ut

i^e imagine rumme trinitatt8:q ^ quendam modu-in natura e ncc dum


bearilicari boIs.cap.^TVi.

cum in unaqdac^ earu; e[d


{ii

quif(^ fcctctur multiplej:

difcrepa'

X nod quide in nobis

tatfi

no

riaopionUmtcfTe tamen aliqua natHz

equale:imo ualde logcq; diflan

cam Sdt fotma: vtre fuma nemo cocte


tur.Xria enim funt que in unoquocp

bomine artifice fpectant ut ali^d


ciat:natnra:ooctrina: ufus
.

effi'

te:ncc^coetema:T quo breuins totu; dz no ciufdcm f15flantie cuius cfl de": tamen qnia dco nibil fit in rcbus ab
eo faais natura^pt^us: imagine dci

TLatura

ingenio:oocrrina fcicnria:ufu5 fructu

diiudicandus cftHec igno:o q^^pKe


fructus fruenri6:ufu8 ucro utctis
attp
fit.

boc intcrclTc uideat":

g ca re frui

dictmur:q nos non ad aliud rcfcreda


per feipfam delectat.CIti vo ea re qua

bocerumeilU* trinitatieagnofcius: ad boc refozmatioe perficienda:Dt fit etfimiUtndinc^)ria. Tla i fumns : i ncs u nouimus:? nofl|2 cfVc noffe diligius 3n bis aut tribus quc dip: nulla nos falfiras ucrifimilie turbar.

^pter aliud querimu0:uri tpalib" ma gie utendu; cftq' fruendti ut fn me reamnreternis. Tlon ficutpcruerfi<} fhiiuoluntnimtmo:uttantdco : qm no numu^pter deu ipeducfed deum ^ptcr nummum coUint.UenJtam eo ioqucdi mooo qucm plus obtiuit t^^
fuctuoo:7 frucribus uriur:? ufib' fr|

Tlon.n.ca

ficut illa

fozie

funtullo

fcnfu cozpozie tangimue:

udut colo^

res u(dcnoo:fonos audicnoo:ooozce

oU^adenoorfapozes guflanoo: dura t moUia contreoanoo fcmujfi:quo;t fB

fibiUuetimagics

eie

fimiUimas

ncc

iam cozpozeas cogitatione vfau6:me' mozia tcncmne.-T pcripfasiniflozu^


defidcria conciraunr^ fine ulla pbars fia;^uc!pbanrarmaru imaginatione ludificatozia mecfTe

imur.Tlaj i fructus ia^pe diir agro'

mmrquib'' uriqj omncs tcmporaUrcr


urimur.^boc ita<p moze ufii di^crim: t
bis tribus que in bomine fpectandft comonni:que funt natura : ooctrina:
ttfu0.]c bis pzopter obftneda beara;

me

idc^ nofTe

nita rparrit^ ut di]ri a pbis iiieta e di^

fciplta:naturar^pter nattira: rdnalis

amare ccrrifTimn e.TluUa in bie uenY academicop argumta fozmioo dicm'' rinm.flnid fi falUris.^Si-n.fallo^fB. Tla qUi non e:uri^ ncc falU pot: ac p boc fd fi faUoi.0.uifl ezgo fu 4 fallo:
quom6cfTcmcftifloz:qri certucflmc
efTe
{\

^ptcr oocrrinarmoral^^prci- ufii.


ergo
to

n^ura noflra

cffct

a nobis^^fec
fapicnriaj:

falloz i

O-uia
fi

igitur cfTcm

qui
i

tnzamiios gcnuiffcus

faUeren etiam

faUar ptoculdubio

eam 9:ooctrina.i.aliundc difcen^ Do percipcrc ctirarcmue: i nz amoz a


ncc

me noui cfTe no faUoz.6fcquef e aut ut etia in co q me noui no(Tc:no


eo
Cf

nobia pzofecms^T ad nos rclarus ad


beare uinedit fulTicerer: ncc bono alio

fallar.Sicutcnim noui
ni er

boc ipfum nofTe

me efTe:ira no me acp duo


.

quo frucrcmur ullo indigeret.Tlucuc


ro quia narura noflra ut cfTet den bet
fluctozem:pzoculdubio ut va fapiaus
(pfu; dcbemus babere ooctdze;: (pfii aia5 utbcari fimue fuauitatts irime

cum amo:euflde5 quocp gmozcmqd


da im nec imparis cftiaridis eis quaf notti rebus adiungo.TU^ emm faUo amarc me:cii vn^ bis q amo nd faUar.

Ooany i^i

falfa efTcnt

faUa

me

'

VNDECIMVS

aihare tieram eftet.TU


te

qoo pacto rec reprcbcnderer:t rcctc ^jbibercr ab


illa

tlonnetitfnaurad

tittD cactimts

ger
iffi"

mecmittannaliiastcrreradtccs

flmote falfo?t:(i me

amaz felfum

gunt quo
ra
cib**

aliihtt}

trabat:at(p tta fuu5

effaiCa vo t illa uera at<p certa fint:

quodimo ce pfuetijp po ftrco copo


no folu fcnfue^f^ ncc ulla falte : ita tamcn uel cpliunt t rupna:ucl in ima defcendunc:r (ibra
feialis eft uita

^8 dubitet ap cop quc amaf t ipe ao: uerue i ccrtUB cft/Xaf oi:o ncmo eft
(f

ce

k noticg' rteo e 4

rt

ee

b^

ueltt.
*

'O.aoln.potbeatueeefinibilfii.
t>e e(!cntia % fcietia

turinmed^8:utclTcntia fua

ubifm

.natura ptit c(Te cuftodiant.^a vo nof


-r

utufq)

amo
.

re^ni nmd.qKp falU nolit natura ba


mana:uelbicintclligipot:qi>(aifitan
({f(^

te-cap.^rg.

fanamte malunt:g>

lctari

amf

Xa ^o m' quada naturali ipfu;


mifcros
c(Tc fcntiant:no

tia.0.uc uis
talib' prctcr

magna i mirabilis mo:

ce iocddtt e:ut no ob aliud n bi qut miicri funt nolim intcrire. t cu5


fe

fcipoe dc

bomini animantibue nL' e:l5 eof cfbufda ad ifla lucc cotuen da multo cp nobis fit acrio: fcnfu8 o^
culo^t: f5luceiUaico:po:c3c6tingcre

rebi|8:fed mtfcria fua poti** aufcrri ue


lft.3Ui8 ct

1 4 fibi mifcrrimi appcnt:

ncqdt:qua mens nolfra quodamooo


radiaf^utdebidoi^bus recteiudicare

tplanefunt^tnofolil a fapientibus

qm (lulti:uc;t et ab bis qui beatos fe


putant:mtfcri iudicant': q: pauperce
9t(p mendici ratit:fiqai3 intc:talitatc
.

pofTimus.Tla ing^vS cam capimus: i^


tanti) id

poiTumus.Ucrntit

iefl fefib''

trrationalid:afi

darcrqua nec
pofito fibi qr

ipfa mifcria motcrct':^


in cade

(i

mifcia fep

cfTe

fda nuUo m6:at cctte qda (cie fimilituoo.cta adt re^ co:^ poraUn non quia fcntiunt:fcd q: fenti

nollent:nulli i n\iiq> elTent futuri:fed

untur fcnfibiUa ndcupata funt.0.uo

ounooo

pcriturt:^fccto ejrulrarentle

rum in arbuflid boc fimifc cft fcnftb*:


cf aUtnt' t gignunt. Ucrdtii i bcc oia

ticia:ificfempeligcrentecq'

oiono

eflfe.lDuiaa rei teflie eft notiiTimue fe

cotporalia latcntef in natura cas brtr.


f5

fu8

Unde.n.mo:i mctuot:'z ma^ luntiniUaeranawucrc:^ ca mo:te finire:nifi q: fatts appct q^ :fugiat na


eoi^t

founas fuaf quib" mundi bume ut

fibiUe ftructura fotmofa e^fenticndas


'

fenfibus prcbcnt:

mpioeoq^ noiTe ri

tara no

elTc.'2ltq^ io

ca

fc

noucrint ee

po(Tunt:quafi innoccfccre ucUcuidea

mo:itb8:p:omagno brificio ftbibac impcndi mifericotdiim dcfiderat: at


alig^to^ducnfincadcmifcria uiuit:
tardiufq? mo^iant-.^Ptoculdobio ego
indicat:imo:talitate fattc ta(c

tur.Sedno8eafcnfuco:po:i8 itacapimud:ui dc bts nd ienfu cotpozie iu

diccmu8.'babcmu8.n.aUd intcrto:ie bots fcnfd ifto ongc preftatio:c: quo


iufta

q H ba'
gra''

1 iniufta rcncimuf:iufta pcr intcl

beatfinemmendicitatierquanta
ei irrationabilia: quib"

ligibilcm fpccicm: iniufta fentimus


.

tulatione fufcipercnt.^Ouid aialia oia

^ du9 priuacioncm 2ld buius fcnfits


non acics pupiUc:n6 forame
auricule:non fpiramenta narid:ri gu^
fttts

data

ri

cft ifta

oiTicium

cogitare:ab imfis dracoibus ufcp

ad

epguosuermiculoa.^tlonnefeee
le atq^

ud

faucium:non uUus coipoie" tac

ob boc infitn fiigcrc : otb" 4^** pHt motibue indicant/Oiuid arbufta omfcp ^ticce: qaib^^nullas e (efus

tue acccdit.Jbi me i effci boc no(Tc


ceitue fttm:i

boc amo:at(p amat mc

rimiUterccrtitefum.

ad uitanda maifcfla motioe pcmicie^

LIBER

fc(rc diligios

3tn ct ipfum amo:cm quo i cflc t dtUgcrc dcbcamue: quo magie diutne tnnttatia imagini pi9^

boice fumue ad nfiatatotis ittiagies


ceati:cuiuf cilocra ctemitae: ctna oe
hta6:e6tfl

t oeta caritas^ccp ipc

crnft

pinquamus.cap.^q.

tucra

trinftas :nc<pconfitfflnrc^fe

parat0.in bts quide

rdC quc

ifra

nof

fnnt:qm i
f

ipfa nec aliquo

mooo ccnt

ddcdt:obu9illi0

c(rcntia.f.T

ncc aliqufl fpccie conrincrenru::ncca^

notidatgrom amcntur i nobif:

t qucadmodum ct tn cctcrts

rcb"

que

infra fdvxoi^ rc^iafifi differcne

qda

Itqucm oidtncm ucl appetcrent ucl te naent:nifi ab lUo faaa cfTcnt c{ fdme eft:qui fumme fapicne cft : qui fnme

tn fimilituooig-tum fufcepri buius

bonue c(!:ranquam pc omnia q fedt


mirabili flabilitarc currentce^quafi q dam ciue alibi magie ahbi minue im pfTa ucltigia colligamu6:inncbie adc
ipfie

peris ro uifa e poftulare:fatie dipuf.

t>c amote aiit quo amant':ut;t ? ipfc

amoz amct':non dictii c.3lmaf utc^:


n hinc p:obamuf:q' in boibus <^ jccti U6 amant:ipfc magie amct. Tleip dy bonue mcrito d: q fcit q6 bond e;

due tmagine contucntce

tanq^

minonlle tuangelicue filtueed nof'


mctipfoe rcucrfi furgamue: 7 sd
illd

nir
f5

q dtltgitXur crgo 7 in nobifipfis amozcm noe ama: fctiuf: qiio^amflmue ^c^d boi amamue/ft enim 7 amo quo amat';7 q6 amldu^ no cft.t idum amozcm odit in fc : 4 illum diligit quo id amafq6amfldi} cfl."f>o(runtcnimambo cnTe inono bominc : i boc bonum cfl bomini ut illo ptoficicntc quo bn uiuimue : ifte deficiatqdo maLc uiuimus: ooncc ad pfectum fanct':7 in bonu comutcf om ne q6 uiuimuf.Si enim pccora ccm': camalcm uitam 7 quod iecundu^ fcn" fum ciufdcm eft amaremu6:idq? eflet fuffiaene bonum noH;:: t hn boc coi cffct nobie bii:nibil aliud qucrcmue. 3tcm fi arboice cftcmue: nibil 4dcm fcnrientc motu amarc pofreuf:ucriJtfi id quafi appctcrc utdcrcmur quo fera
no;? ipfum
cius elTemu6:ubcriuf<5 fruauofe.

rcdcanxue a quo pcccanro rfccfTcra'

muf.3bi ce n:} n bcbit motc:tbi nofTe n:mnonbabebitcrro:c5:ibiama: no flrum non babcbitoffcnftoncm.TlBC


flut ifta tria n;a q^uie ccrta

tcncamuf:

nec al^e ea crcdamue rcf^bue:f5 nof^'


ipft prefcnria

fcmiamu9:flrqp inrerioe

ucranfTimoccmamueafpecru: tame ^diu furura:uel utmm nunquam dc quo fi mfllc quo ailt fi bcne aganfpcnwitura fint:qm pcr nofip' fos nofTc non pofTumu8:alioe binc re ftcs ud queriue uel babcmuf:de quo rum fidc cur nuUa debcat cfTc dubita
ftitura:?
tio:f cft iflc fy poftcriot crit

dtligcntT

3n boc ailt hbro de q ne pegrinat in bui'* uite mo:talitatc: fjrmoitarfcmp iccte.u dc angdie fanctis deo cobcrentibue:
difTercndi locue.
ciuitatc dci

Si

qui ncc fiierat un^ nec fiituri funt de^


ferto:c6:intquo6 7 illos quictcmam lucem dcferentce tcnebrc facri fut:dc'

cfTcmuo lapidc6:aotfiuctuf:autuct'':

flamma ucl quid ciufmodi:fincul lo quidcm fcnfu atcp uita: rl tii nobis deca quafi quida nol^!o;t loco^ itcp
flut

um pmitue diuififTeia^ dipmue: illo


fldiuuatc

quo i ccpimue ut polTum'

ozdis apperitue
co^jo;j

Tlam vclutamojes
funt pondc;:.
:

e^Iicenuis.

momcnta

fiue

dcotfu grfluitate:fiue furfti lcuitate ni

be fanctotnm angcloiom fcicntifl:


uenint

tJnf:ita.n.corpu8pondc: ftcutflr^'9

moit fert':quocucp fcrt'..^imgitur

qua trinitatem in ipfe ciue deitarc no qua operum caufas priue


:

VNDECIMVS

mopefanttartt q^in

ipris operibus amficts iiuumwr.cap.^)c

referunmr tanquam mane locefcit in mtibus conteplantia.

Ut 4ppe ageU fancti n per vbt fonantia deu difcunttr; p ipam pntiam immutabilja umtatis.-boceft vbum eiue unigenttum.t ipfum uer bum 7 patrem i eomm fpm fanctu^:
eitp efTe infeparabilem thnitatemifin
gularcp in ea pcrfonas

be fenarq numeri perfcctione:qut


parttum fuarum quanntate complet,

c aute; proptcr fcnarq numc'


ri

perfectioncj
fcjc

codcm die fcrics

una cffe n5am:


f^

repetito

dicbus pcrfecta narrant'.

1 tamen omnea non tree deos e(Te:


gis
ci

unum dcitm ita noucrunt: uteis ma^


ifla fit nota ^ nofipfi nobis cognt rumuB^ipfam quoq; creaturam me tan^ t artc qua facta e:^ in ca ipfa ki&t : ac boc 1 feipfo3 ibi mclius y in feipif: p ueruntn i in feipfis.facti funt.n.'Z ali' tid funt q> ille qnt fccit.Jbi crgo tan^ icognitionc diunta:in (eipfia aut tay

non quia deo necdTana fuerit mora tempo:um:quafiqui non potucrit cre are omnia fimubque dcinceps cdgrit'
is

mottbue peragcrent tcmpOra

fcd

tiu8 ibi:boc c(l in fapientia dei

quia pcr fcnarium

numerum eft opc rum fignata pafccrio.Tlumcruf quip


pe fcnarius primus complctur fuis p tibus.ufeirta fui parte i tertia i dimi^
dia:quc funt
in

unum i duo i tria que fummam ducta fc]c fiunt .'Partcs


:

ut itefprta:ficut fupra ia dijiiud.

XDul
fac-*

ntm autem differt utrum in ea roe co


gnofcatur aliquid fecunduquam

autem in bac confidcranone numcro rum ille intcUigende funt que quotc
fint dici

pdnficut dimidia:ftia

quaf
dcno-'

tum e:an in feipoificut aliter kiirecsi tuoo linea^ feu ueritas figura^ cum
(ntelleaa confptcif^alrf cit i pulue
fcri'

tA.i deiceps ab

aUquo numc:o

bitunt atiter

iullitia

deknbitH vttate
fic

minatcTlec^ enim e^empligratia:(|a in nouenario numero quatuot pars aUqua cius ef?:ideo dici potdl quota
cius

ico'mutabiU:alitet in aia iulti


cc^a:ficut firmaiittum intct

dcide

finunum autem
ifte

poteft:

na nona

aquas fu'

cius e^:i tria poicft:na5 tertia c ciuf.

perioicB r infcrio:e9:quod cclum uo"

oniuncte uero
ge funt a tota

duc partcs eiue:


efl

catum

eft:ficut

deorfum aqua?; cogc


i berbarum
ifti''
:

nona.f.atcp texxiA-M

unu i

tria:lo

ries terrcq^ nudatio

fumma eiU9:quod e no

tutio arcp ltgno|

ficut folis ac

lune

uem.3tecp

ileUa^tc^ conditio:ficute)C aquis aiaU

um uolucrum.f.atcp pifdum bcluarn


cfi

natantium:ficut quojocijcp

tcrra

gradientium atcp rcpcnrium: i ipius bominis qui cunctif in terra rcbus ej:

ceUcret.Omnia bec aUtcr in ucrbo bi cognofcuntur ab angcUs^ubi babcnt


cas rationefcp fua8.i.fecundum quas
facta funt

incommutabiUter peimane

te6:aUtcr

i fdpfis:iU{c clariote:bic ob kanoic cognitioncudat artis atc^ o perum.OLuetamen opcra cum ad ip

quatemarius e aUqua paridus:fed quota fit did no potefl.unum autem potcft:nam dccia pars cius eft. t)abct i quint.im q ftit duo:babct iimiAiskm que fmtqnop, Sed be tres partes eius:dcdma i ^n ta 1 dimidia:id efl unum i duo i c^n' o^ fimnl ducte riOii complent decem: funt enim octo.i^uodenarq ucro par tes numeri in fummam ductctranfe-' unt eum. 'babet enim duodedma q6
in dcnario

cftunum:b3betfe)cta5que

daofmv,
:

Wd(X quartam que

funt tria

ba'

fiuscreatotis

Uudem

uenerationecp

betterttamquefuntqoatuor: babet

'

LIBER-

t dimfdtam qttc (ant feiriunum aut i


dao t cna t quatuo i fcp non duode

fllibi

alio

mo dtcto e:fem^ iaDs eute i

dm fcd ampliu8:id efl fqcdcd^ fuinr.


"bocbrcuitercdmcmorandtt putftuU

o:emeo.cmulta buiufmodiidiuis aucnbue repcriunturin qotbus fcpte


nariud

numa' ut dici pro

cuiufc^ rei

adcommendandiim fenartj numen' p


fcctionem:quiprimu6ut dijiiptibus
fuie in

uniucrfitateponifoUt, Tbropter boc

code fcpcnttmero (ignacur

fpirit*

fac

fumma^ rcdactie

ipfcpcrficif:

tu6 dc quo dii0 ait.i^ocebit uos

om^

quo pcrfccit dcus opcra fua.Undc ratio numcricdtcmnenda non c: que


(n

ncm ucritatcm.3bi rcquics dci qua le. quiefdtut in ded. 3n roto quippc id i
plcna pcrfcctione rcquics:in pte aute

in multia fanctantm fcripturarum lo

de g^magni cftimada fit clucct dilige^


fntucntibu9.Tlcc fruftra in laudibus

laboz.3dco laboramus q^diu c% paztc

fdmustfed cum ucncrit quod pfcctuj


eft:quod
ef! ep
e]c

dd dictu5 efl;omnia in mcnfura i nu


mcro 7 pondcre
difpofuifti'

parte c cuacuabitur. "hvc

etiam fcripruras iftas ca labo:e

t>c dic fcptimo in

quo

pleitUDo t

rimamur. fancti ucro angcli quomm focitmi 1 congrcjationi in bac perc:'


grinationc laboziofifTima fufpiram":

re^es commdatur.cap.w^i.

Ucm Ijabcnt pcrmancndi


(

ctcmitatc^:

TlfcptroaBtdic.i.codedicfcp'
tic8 rcpctito:

ita

cognofccndi fadliratc;:? rc^cfccdi

qui fiumcrus ctfs


f
ilt

fclicitfltc.Sie difficultatc

quippe no9

ipc

alifl

rationc j^fcctus c6ci rc^fcf co

adtuuat:qifi fpualibus motib" puris


i:

mdatUnin qua primii fanctificatio


nat.Jta dcue uoluit iftum dicm in

liberis

non laborant.

.^

fuis opcribijs fanctificarc: fcd in rc^c


ftta

ibe optone co:^:4 agtb;^ crcationc

que non babct ucfpam.Tlccp cim

anrio:euoUitee g* mundi.cap.^T;:^.

ulla crcatura c(t;ticetiam ipa aliterin

^ci ^bo:alitcr in fccognita faciat alis

n
eo q6

quts aS^t corcdat i dicat: no


fanctos

uclutdiuma:aliam vdut ucfpertinaj noticiam. )c fcptcnar^ poio numcrt pfcctionc dici quide plura ponVmt: fj liber ific iam^lijcus cft:7 ucrco: ne oc
cafione compcrta fcicntiolam noftraj

angdos

cfTe

fignatos

fcriptij eft:fiat Ipjc

facta e luj::

fcd qnlt; Uiccm tunc primu facta cfTc

co2po2eam auroptncrur

aitr

ooceat.

Icuitcrmagis^utilitcr iactarc ucUe


uideaur:brida
cfl itaep

ro moderatio

m's atq^ grauitatie^ne foztc cum 6 na mcro multum Io(}mur:iftfura t pScT

ncgLgeiudiccmur. 'bocitaq?

fatte fit

admone

op totuji ipar

pmus nucrus
:

angdoe ant ^ue cffc factos: ri tantu; ante ftrmamentum quod inrcr aquas 1 aquae factum appcUatum cft cduj: fed antc illud qnod dicrum cft:in pri'' cipio fcat dcus ceUim i tcrram : atcp illud quod dicrum cft in pridpio:non ira dictum tanquam primum boc fac

tcrnariue cfl:totu8 par quflfnan'*

c)c

tum fir:atm anre fcccrir angdoe^f; q:


omnia in fapienna fedr: quod cfl uer'
bumeiue:tipfu5fcriprura prindpiu nominauir: ficur ipfe in eoangelio iu'
dcie querenrib^ quis eflVt
fe
:

qutbus duobus

fcptcnflrius conflat^

3dco^

uniucrfo fcpeponif: ficotiefl

fcpticscadctiuf^e i rcfurget.i.quo'
tiefcunc^ cccvAcrix

non pcribit. Ckt

fi

refpondie contrario

dctniquitatibus fcd dc tbulatienibof

dfe principium

non c

ad bumilitatcm pduccntib*
uoluit..t fepties
i

inrcUigi
te. <{6

referam conrenricnem:

mapmc quia
if

dic laudiibo

boc mc dclectarpUirimum:

eti&m

'

VNDEaMVS
fumtno ej:dio
iit

faticti

Ubrigmefcoa
eni^itapt
at

tnmms c6medamr:um

trudes in iudido puniedos tradidcrit rcfcmari.Jnfcr bos crgo i iltos dcu


urprefcietia
tet.''3Uofq3

prindpio fcat deua celum i teiraj magnifi

fopc

diuififlfe

quis dubi

at^ patcr itelligaffecilTc ifilio:fic


teftafur pfalm" ubi
legit':

q'

contradicat.^OLri

luccm mcrito appcUari qs ^dem noe adbuc in

cata funt opera tua diie:oia in fapicn


tia fecifti: conuenicntilTime

fidc uiucntes:? eo:i5 cqualitatcm

ad

paulop"

bucfperantes utiq^nondu^tcnctcs:
il lu^ difti

comcmo:at"et fpiritus fanctu9.um

ab apoftolo fum".' fuirtia

cnimdcmeetqualemterram dcusp mit" fccait: ufqua molcm matcriam ue future conftructionia mundi ccli i
terrenoic niJcupauerit: fubijciedoct

enim inqt aliqia tenebre:nunc aut luj:


in drio.3fto8 ucro defforce tcncbras

apcrfi(Timcnuncupari:^fccto aducr
tiint

q pciozea ce cos boibus inUddi

addendo: terraaute^erat

inuifibilia

bu9:fiuc intcUigilt fiue crcdut.

Oua
loco
.

1 c6pofita:t tcnebre erant fup abyflu


mo)c ut trinitatie comemoiatio cdple
retur:'!:

fpi 1 fi alia

luj: in

iHo bui"

libri

infeUigcdac:ubi lcgim^dirit deusfi


at lu)c:7 alic tcnebre fignate
fiit

fpus inc^mt dei fupcrfcrcbat'

fupcjaquas. "Proindcutuolct unuf


quifcp acapiatabbo:rentc8:quod ita

q6

fcriptii e:diuifitdc' int luce

eo t tcne
in

bra8:no9
tatcs

^fund5e:utad e^rcitationcmlegeti um a fidei regula n abcrrautcs: pCe polTit gencrare fcntentiad:dum tri an
gclos fanctos in fublimibus
celi fcdi

tri irtas duas agclicas focic una frucnte dco:alrcra tumcnte

fupbictypotunacuio: adoratc
6c8 angcli cf^alia
bcc oia
t

eum

cui" princcps dicit

bu9 non 4de dco cc5etcm09: f^ tfi de fua fempitcma t ucra fclicitate fccu
ro9 1 cert09
elTe nemo ambigat. 2ld quo:um focictatcm pcrtincre pamu
ill6

dabo fi^ftratus adoraue:i9 me: unam dci fancto 3mo:e ftagratc:


altera proprie celfifudinis

immundo

Io8 fuo9 dfis doccns.non folum


ait.

crunt cquales angclia

dci;ucmm

ipfiquoqueangeliqua coteplatione
fruentur orldit ubi ait.uidctc nc ptcm
natis

amo:e fumatc:7 qiit ficut fcriptum e: dcu9 fupcrbia rcfiftit^bumilibus atit datgratiam.^Uam incelis cclo:um babitante:ifta inde dcicctam in boc i fimo aereo cclo tumultuantcm.^Uaj
illuminofa

pictm tranquil[am:iftam
iuftc

unum qc bi9 pufiUie. bico cim


i

tcncbrofia cupidifatibus turbulcnta:

uobig: q: angeli eo^s

cclia

femper ui
eft.
-

3Ua

dei

nutu clcm^ fubucnicte:

dcntfaciemp:i8mei:quiinceli8

ulcifcente:ift3

fuo faftu diiandi i

no

cedi libidinc ejrcftulte:

3Ua5 ut qua:

t>c

duabus agelo^^

focietatib" diuer

tii

uult cofulat dci b6itati9 miniftrl:

fis atq? difparibtts


intelligiit luci9

que non incogme


.

7tcnebra?s nomibus

iftlnequatduultnoccatdei potcfta tc frenatl.^Uaj buic iUudentcutno


lc9 profit pfccutioib" fui9:bac
illi

nuncupate.c.]cj7:i9.

iui

dente

cii

pegrinos coUigit fuos.Tlos

cca(TeaiJt quofda angelos:

crgo bas duas focictatcs angclicas


intcr (c diTparcs atc^ contrarias^una
ci

7 in buius miidi ima dctmfos:


Hui eis uelut carcer e ufc^ ad futura^ in die iudicij ultima danationcm:apo
(lolus
<y

natura bonam

et

uoluntate rcctaj:

aliam ucro natura

bonam

fed

uo

pctms

apertilTime ofidit dices

luntatepcrucrfam

alij9 manifcftio:i

deus angelis peccantibus non pe gcit:f5 carccribtts caliginis infcrni dc

bu9 diuinarum fcripturamj tcftimo nqs dcclaratas quod ctiam in'boc

LIBER

libro ctu itomen eft gcncfte lucte tene

t non illicapparct
gclitfj

ubifacti funt

brarucp uocabulis fignatas

ejriftima

ubi difcreti. O^uauis 1 aquas


pcruerfilTimc arqj impie uani

uimu8:ct (i aliud

reiifit

boc loco
7
(i

fo:tc

quoo

fcripfit:non eft inutilitcr obfcuzitae

tatis e ncgent

4dem faaas a deo:qin


c:di)L'it

bui'' ptractata fnie:quia

uolunta

nufq fcriptum

deus

fiant aq.

tem Euctozis libri buiue idagare ne^ uimuBia rcgula tn fidei que per alias
ciufdcm aucfie facras
fi.n.coipojalia bcc
littezae fatis
fi

O.U00 pfit fimili uanitatc ct dc tcrra


diccrc. tlufqui eni^ lcgit.i>ijcit

dcus
cft:

fiattcrra.Scdinqutunnfcriptuj
in principio fecitdeus
illic

delibue nota c:non aberrauimuB.t

cclum t tcrra^

cdmcmorata funt opera dei:brit proculdubio no nullaj firirudinem fpmlium:Pm quod dicit apoftolue.Omncs eim uoo filg lucis
eftietfilqdici^nonfumue nocrie nc
tp tenebrarum.Si
illcquifcripfit
ait boc fenfit etia ad pfectioncm difpu

crgo t aqua intclligcnda e.

Uno

cnim noie utrunq^ comprcbcnfuj e. Tl.im ipfius cft mare ficutin pfalmo lcgitur:7 ipfe fecit iUud:t aridam ma nu9 cius finjraiit.Scd bi qui in noic aquarum que fupcr cclos funt: ange
los intclligi uolunt:pondcribus elcm

tationte ftnenofh-a peruett intcntio.

ut

bomo dci ta ejamie

diuinecp fapic

tie:immo per cu fpue dci in randie opcrib" dci que oia


dicitcncpcrfccta:nullo

comemo
fcjcto

die

mo

angclod

prctmififTc credat': (iuein principio.

q:primofccit:fiueq6 coucnicnti'' in
teltiiin principio

qi in vcrbo unigeni
fit:in

to:um moucntunT idco nonputanc aquarii ftuidam grauccp naturam in fuperiozibus mundi lods poruiftc co ftitui.Oui fccundum rationca fuas fi ipfi bominem facere potuitTcnt: no ci pituitam quoo grcce pblegma dici tur:-?: tanquam in elcmcntis cozpozie noftriaquarumuiccm obtinet: inca
pite ponerent.3bi cnint fcdes eft pblc

to fccit:fcriptum

prindpio

fecit

de" cclum 1 tcrra.tjb" nominibus unt


ttcrfalie eft (ignata

gmatis:iccundumdeiopusunq; ap
cifTime^fccundum iftozumautem ccn

creatura^urfpuaf

7cO!pozali8

qd

e crcdibilius: ucl

ma

tecturam tam abfurdc:ut

fi

boc nefd

gncduemundi

ptee^qujb"

omnia q

rc/nusrTinboe libro

fimilitcr fcrip

creatafuntptincnfiut pmit" cajtota

tum efrct:q? dcus bumozcm ftuidum


fuperioze

^ponerct:ac dcinde partce ci^fecun

duj myfticu dicru numc|t e^cqucrct'.


t>e eo ap qdn^ putat in pdifione fii

1 frigidum ac per boc graucm : in omnibus cetcria bumani

cozporis partc pofuerinifti trucinato

rcs elemcntozum

nequaquam

credc

tnamenti aquaru difcretarii nomine


sngcloe fignatos icpgp 4dam aquas
ejciftimant

rent.t fi auctotitari dufdem fcriptu


re fubditi effcnt^aliquid aliud c^
intclligcnduj eflccenfcrcnt:Sed

boc

non crc3ta8.c.;:;:j:iiq.

quo
U

niain

(i

diligenter fingula fcrutcmur


illo

Uanqua^nonnulliputaueriit

atc^ tractcmus: que in

diuino

aquarum

noie fignatos
:

quodi

mo populos

angelo2ii

7 boc efle q6

bro de conftitutionc mundi fcripta runt:Tmulta dicenda^-ra propofito


inftituti
eft:

dictum e.5iat firmamcntii itcr aqua^

operiB longe digrcdicndunt

raquam:utfupra firmametiiangeU intclligat':infra ucro Taque ifte uifibi les: uel maloiu^ angclo:^ multitudo uel oium bomina gcte0.<luod fi iti

iancp de

duabus

iftis

diuerfis in

tcrfcatcpcontrarqsfocietatibue an

gelo:um:inqmbuefunt quedam
ozdia duarum ettam
t

e;:

rcbus

bama

DVODEaMVS
dttitatumtdequibus deinceps diccre
mftitui.quaittum fatia
elTc uifum cft difputauimus.buncquoc^ libruma liquartdo claudamus.

pro
tis

ejccellentiftima etcmitateruantta

aflutiam pro ccrtifTima ucritatc: ftudiapartiumproindiuidua carita


te:fupCTti fallacee inuidi cffccti funt.

^urelq auguittni deciut


tate dei liber duodecim".

Beatirudinis igiturillozum caufa cfl ftdbercre dco. quo circa iftomm mifc
riccaufa cj:c6tr3riocircircnda:q6c

nadbcre dco.Ouant obrcmfi cum

6euna

bono;2 agelozucp natura

qucritur quarc illi bcati fint:rccre rcf

.cprimum.

ponderunquia adbercntdco.t cu^


qucritur:cur
ifti

funt mifcri:rccrc

rd

pondcrur:quia non adbcret dco.Tlo


efl

creature rationalis uel intellcctua

de inftitutione

lis

bonu^quo bcata fit:ntfi deus.Jta

bominie dmy,
ttbi

duarum d uitatum quan


ttt

quauis non omnis bcata pofTtt cfTe creatura:ncqj cnim boc munus adi
pifcuntunaur
capiiit fcrc:ligna: fajca:

ad

ratioaliii

7 fiquid buiufmodi d\:ca tamcn que


potcfl::non q: fcipfa potcft:quia
cr,

motaliu quege

ni

appe bit e)cotU9:ricut fuptoielibro apparu ilTe in angelts il uidcf: pri" mibi qdi
n" atiiet
:

bilo crcata dl:fcd


cft.^boc

cj: illo

a quo czata

cnim adepto bcita cl^:quo a

mifTo mifcra c(t.3llc ucro qui no alio


fcd fcipfo bcatus efl:iclco mifer

de ipfie Igelie uideo

effe diccndai^b"*

non

demonftrctur quantum a nobis po


teft:quam non inconucnicns necp in

poreftc(Te:quianonfc porcft amittc

congruadicaturefTe bominibus an
gelifc^focietaB^utnon quatuo2:due
falicet angelo:u5

rc.C>iamu8iraq5immutabile bonu^ none(Te:nifiunumUcmm dcum bca

tum:ca ucro que


q>

fccit

bona quidcm

totidcmq3 bominij

efTcg^ab iUo^ucrilramcnmurabilia:

boc cft (odc tate mcrito efle dicantur: una in bo nie altcra in malie non folu^ angclie Bcrumetiam i bominibuo confliture. 3lngclorum bonomm i malomm in
fed due potiue ciuitatce
ter fe contrarioe appctirus:non

non dc ilb

fcd dc nibilo facra funt.

Ouanquam

crgo

fumma non

finc

quibus c(i dcus mnius bonit: miJgna funttamcca mutabilia bona: quc ad
bcrcrc pofTunt:ut bcara fint
bili
:

immuta

naru

rie principqfcp diucrfis:cum dcue oi um fubftantiarum bonue aucto t c5

bono quod ufqjadco bonum eft comm:ur finc illo miTcra ncccffc
cfTefir.Tlecidcoccrcrain bac crcatu
re uniuerfitatc melio:a funt: quia

ditotutrofcpcrcaucrir:fcd uoluntati

mi

bue 7 cupiditatibue cxtitiffc dubitaz fae non ell. dum alq conftanrce in co muni omnibus bono quod ipfc illis
dcue
efl:atcp in ciue etcmitarc:uerira
te caritatepcrfiilunt.Sli? fua pol^ate

fcra cfTc

non polTunt:ncqj enim mcm


quia cc

bra ccrcra co^pozie noflri idco diccn

dum cft occulis cfTc mcliora:


lio: cfl

cacfTcnonpofTunr.Sicutautcm
lapisquidolcrcnullo
ira rarionalis

mc

natura fenticns t cuj dolen^

potius delectati:uelut

fuum bonum
comuni om

modo

porcfl:
cll

fibiipfi efTent:a fuperiore

narura prclTantio:

nium beatifico bono ad propria de


flu;centnt:t

ctiammifcra^q^illaquc rationis ucl


fenfuscflejrpcrs^-rideo

babcntce clationis faf^u^

ineam non

LIBER

cadit

midm.Qnoo rum ira (ir.haic


licet fit

cpfticrcoa aliam rocalio prindpio

naturc que in tanta ej:ccUcnria crcata


cftut
ipfa

babcrc porutflc naruram: ncc eo:um

mutabilieanbcrm
id eil

nature3ucro:cmdeu5.Cuiu9 crroris
impicrarcranro quifcp carcbit cjrpe
diriu9 7 faciIiue:quantopcrfpicariu8
intclligcrc

do tamcn incommutabili bono

fummodco
(i

bcaritudincm confcqua

rur:nec cjrplcat indigcnriam fuam: ni


utic^ beata fit:eicp qcptcndc

potuerit:quod pcr angclu^

no fuf

dijritdcus

ficiat nifi

deu6:profecto non

illic

ad

ad

ftlt09 ifrac':cgo

bcrereuirium eft:omne autcm uiriuj


naturc nocct: ac pcrboc contra na

.n.dcu9 fiima clTcnria fit:boc

quando moffcm mittcbat fum qui fum.u5 cft fum


fit:

mcfir^Tidco immurabilig

rcbus

turam cft.?lb

illa

igitur

quc adbcrct

dco:non natura

differt

quo tamcn uicio multumq3 laudabilie

idnkd uitio: criam ualdc magna


ortcnditur ipfa

qu39 cj: nibilo crcauircfTc dcdit: fcd non fummc cffc^ftcut ipfc cft: 1 alqs
dedit d^c ampliu9 alije minu6:atq?
i

ta natura9 cltentiarum o:din3uit.Si

natura.utu9 cnim reac uirupcrjtu


uirium:proculdubio natura laudatu.

cut cnim ab co

qc cft

fjpcrc uocatur:

fapienriarficabcoq^cftcnc uocarun
eftcntia.nouo
fi

Tlam recta uitq

uitupcratio

cf!: q> il

quidcm nomincquo u

lo dcboneftatur natura laudabilis.

uctcrc9

Sicutcrgo cum uirium oculo:um di

to:e6:fed

non funt latini fcrmoie auc iam noftri9 tcmporibu9 ufi


dcefl*ei

adnaru ram oculojum pcrriner uifue: i cum uirium aurium dicirur furdirae^ad c flrum naturam pcrrincre dtmonftra
citurccciras^idoftcndirurq'

tato

nc

criam linguc noftrc

quod

greci appellant
c

enim ucrbum
turc quc

ufiam . "boc ucrbo qcprcffum eft


ei

ut diccrctur clTcntta.2lc pcr boc

na

tur audiru9.3ra cum uirium crcarurc


angclice dicirur^g?

fummc cft:qua faricntc


cft.i

funt

non adbcrcr dco

quccimq? funt^contraria natura non


crt:nifi

binc aperrifTimc dcclararur cius naru


re:ur dco adbcrcar conucnirc.

quc non
cft

qnippcquod c

4lua5

non

cffc

contra:ium cft.tpropfe:ca

pozro

magna

fir

bug

adbcrcrc dco:

dco:id

fumme cflcnric t aucto:i 6i


cflcntiarum:
cflTcn

Utciuiu3t:indc fapi3t:ilIo gaudcat:


tantocp bono finc mo:tc: finc crro:e:
finc moleftin pcrfruarur: quis cogira

um qualiuncuncp

tia nulla contraria cft.

rc dignc polTir aur cloqutVOiua


tcr

prop

aiam uirio malo:um angclo:um quo non adberent deo:quontam om


neuitiumnature
ftarur
fe

nocet:fari9 manife

dd non pcr naturam conrranam uoluntatcm: quc nocctbonc uriq? narure no cum ipfiB ccr.quia uiriu (i non nocet non e.c.iq
>e inimtdg
fed per

dcum ram bonam co:um crcaf

naruram:cui

nopum

fit

non

cflfc;

cum deo.
Tlullam eflcnriam dco
efCc

3cunrur autcm in fcripturis in imid dei:qui non natura fcd ui

rijeaducrfanturciue impcrio:nibil

conrra

d ualcntcB noccre fed fibu^nimici cij


funtrcfiftcndiuoIuntatc:non potefta
te Icdendi.C>cu9

riam:quia ab co qui fumme


cflcquodnoncft.c.g.

eft

t fcm

pcrcft:bocrorum uidctur diuerfum

nanq; mutabili9

cft

n omni

modo tnco:rupribiTiB.
cft

3dcir

co uirium quo refiftunt deo:qui cius

c dicta funt ne quifquam cii


dc angclis apoftattde lo^mun

flppellantur inimici: non


ipfis

deo fed
nilt

malum:nccp boc ob aliud

DVODEaMVS
qoia co:rampi't m ds nature bonutn Tlamratgiturcontrartanon efl dco
fcd uirium:quia

cuimcnsineflcapaj: intcUigibilis^lu
cis

qua difccmimr iuftum ab


ibe

iiuf^o.

quod malum

eft:

co

trarium eft bono.<lui9 autem neget

namra irracionaliuj: aut


:

uita

deum fumme bonum:' Uitium


cbntrsriumcftdcorfan^'
no."f>o:ro

ergo

carenriu3

quc in fuo gcncre atcp or

malumbo

dtncabvntucrfitatte decorc
crcpat.c.iiq.

non

dif

autem bonum eft: t natu

ra quam uitiat:vnde i buic bono uti

^contrariomcft. Scd dco tantum modo tang> bono malum: naturc uc ro quam uitiat non tantum malum:
fed ctiam nojnum.Tlulla quippe

terum uiria pccorum 7 arbo


mm:aliaruncp rcrum mutabili

um atcp mo:talium:vel intcllcctu vel


fcnfu Vel vita

ma

omnino carcnrium:qui
e:

h no)cia:fed mutabilibus
libufcp naturi9:bom'9

cozruptibi

bus

comm difTolubilis namra corrti

tamen ipfomj quocp teftimonto uittomm.Si enim

pimt:damnabilia putarc ridiculi

cumiftccreamrecummodum num
creatozis acccperint:ut ccdedo ac fuc

bonenon

cfrent:nB uiria nocctc

non
faci

poiTent.Tlam quidcig nocendo

ccdendo peragant: infimam pukbri

unr nifi adimut integritafem:pukbri


tudincm:falutcm:virtufem:7quic4d

mdincm tcmpozum ingcnere fuo ifli* mundi partibus congruentcm. Tlccp


cnim cclcftibuB fucrant terrcna coc quanda:aut idco vniuerfitari dcefTc ifta debuerunt:quoniam funt illa mc Iioi3.um crgo inbislocis vbi cffe
talia compctcbat:al[J6 alia dcfTicicnti

boninaturepcr uitium dctrabi fiuc minuiconfucuit/OLuod fiomnfo de


fit

nibil

boni adimcndo no nocct. 3c


efl'.

pcr hoc nec uitiam


ligitur

TUm

clTc uiti

um:7non noccrenonporcfl:vndccol
quamuisnonpoltituitiu^no cae incommutabili bono:non tamcn polTe noccrc nifi bono:quia non inc
mfiubinocet.lDoc etiam
dici
iflo

bus o:iuntun 'z fuccumbuntminoz


maiojibus^iinqualitates fupcranti

um fupczata vcrmnmr:

rcrum

cft

o:

potdl:uirium

cfTc

nec

in

modo fummo

do tranfcuntium.uiu6 o:dinis dct?* nos proptcrea non dclcctat: quoniaj


parti ciu9 pro condidonc nofirc
talitatis intc^ti

pofTcbono:necniriin aliquo bono,

mot

Sola crgo bona


fola

alicubi cfTc polTunt:

mala nuf(r:quoniam nature ctia fllc c\ncq: malc voluntaris uirio uiti

cule que

vniucrfum cui parti nos offcndunt fatis apte dc


in

ccntcrcp conucniunt^fenrirc

atc
lc

funninquanmm

viriate funt:

ma

fumus.Undc nobis

non pof quibus cam p

funr.inquanmm autemnamrc filt bone funt.t cum in pcnia cft nam?a


viriofa.cjarcpto co q^

templari:minus idonei fumus:rectif fimc crcdcnda prcdpimr p:ouidcnria


condito:i3:netanriarrifxci8

namra c(i:

criaj

opus in

bocibibonumcfl:q>impunita nonc

aliquo rcprebenderc uanitate


netemeritatis

buma

"bocenimdtiuftum^Tomnc iuftum proculdubio bonum.Tlon cnim quif


q^ de vitijs

namralibus:fcd dc uolun
<p vitiuj

tarqg pcnas luit.Tlam criaj

audeamus.OLuanqui 1 viria rcrum tcrrcnarum non uolun taria ncq? pcnalia:natura9 ipfas qua rum nulla omnino ef^ cuius non fit
aucto: 7 condito: deu8:fi prudcntc!

confuctudinenimioue progrcfTu ro

boramm vctut namralttcr

inolcuit

a.

attcndamus: cadem rarionc comen


dant:quta n in cis boc nobis pcr uin'

tioluntatcfumpfiteicoulium: t>cvitt

iequippcnuncloquimuneius \iml

um toUi difplicet:quod in

namra pla

LIBER

cet:ni(i

quu)

bcmmibuB

ctfa^

ipk n

tcndcnreeejcfmmrqucratio

gubcm
bec tl

ture plcruncp difplicctrcum cis fiunt

de vniucrfitatie
ta co:ruprio

includit:ira vr

no^.non

cae confidcrantibuB fcd u

tilitatem fua; ficut illa animalia

quo

quanta vfc^ad intcrim naturae mutabtlee mo:talefc^ perdu


cit:fic faciat non clTe quod crar:rr no fiar confcquenrct quoo eflc dcbc bat.Oue cum ita fint rdeue qui fum

rum abundanria cgfpriomm fupcrbi a uapulauit. Sed irto modo poflfunt


ipfi

indc

7 folcm uitupcrarc:quoniam qui


rcdde

dam pcccantee vcl dcbita non


tc8 poni a iudictbus iubetur

meeft:atcpob boc ab

illo

facta cft
eft:

ad fole: Tlon itaq^ cx commodo fincomodo


noftro:fcdperfeipfac6fiderata natu

omnie

eflcntia:
illi

quenonfummc

quia necp

equalie efle deberct

quc

ra:datarrificifuoglo!iam.Sic

cfl

ic nibilo facta efl"et:necp ullo modo eflc poflet:fi ab illo facta no eflct:nec

natura tgnis ercrni fuie ulla dubt


tarione budabir^q^uie danatis tptje
fiitura pcnalis.

vllorum vitiotum offmfione virupe


randu8:fed

omnium naturarum cdft


cfl.

Q.uid

.n. c(l

igne fls

derarione laudandue

mantc uigetcatq^ luccnte pulcbrius^ Quid calefaa'ente:curante:coquete u tiliusrquauis co nibil fittiretc mele
(lius.-^^de ig: ipfcpcnar:

Ouecaufa fitbeatttudinie angeb mm bono:um:7 que caufa fit mifenc


angelotum malo:um.c.vi.

appofiras

nitiofus

cft:<^

coucnicnter adbibitua

commodilTimue iucniror.Tlam eiue


tn vniucrfo

"Roinde caufa bcatitudinie an


gclo^i bono?^ ca vcriflKma rcpi

mundo vtilifatee

^i^erbie

ocplicare quis po(Tit.'Tlcc audicndi

tunq^eiadbercntqui fume
vcro caufa miferie

c.

um
illo

funt qui laudant in ignc luce:ardo:e5

malo^ angelo:u;

eutcm vituperant vidclicet non ejc fui


natura^fjcjrfuocomodo ricomooo.

queritur:ea merito occurrit:^? ab

qui fume e(l aucrfi ad feipfoe convft


funt:qui

Uidere cnim uolut:ardere noliit. S5 parum attcndutrea ipfam luccm que


certe

non fumme funnt boc

viti

um quid aliud g^
3nitiii

fuperbia nilcupatV

1 illis placet:oculi9 infirmis pcr


in illo

quippe omnie pcccati fupbia.


illu^ cuftodizc fot

inconucnicntiam noccre: 7
do:e qui

ar

Tlolucrunt ergo ad
qui

eis difplicet:nonnulla aCalia

titudinem fuam:7 qui magie eflent:


fiei

pcr inconucnientiam falubriter uiue.

fumme cfl adbcrerent:


efl

fe ilU

prefcrendo id quod minue

putule

Chin oni natura fpecie ac modo


laudabilie fitcreato:.c.v.

rnt.lDic

primue defectue 7 prima in

cpia:primit<p virium ciue nature


ita crcata eft:vtncc

q
ta

fumme eflrcr.7

Jltureigituromnee quontam n funt:7ideobabentmodum fu um:fperie fua:7 quandam fecu pacej


fua:^fccto bone funt: tcii ibi funt

vbielTepernature ordincm dcbent:

menadbeatitudinem babcndam eo qni fumme eft frm poflena quo aucr fa. non quidem nulla fed tamen mi nue eflet:atcp ob boc mifcra ficret. iDuiue po:ro male uoluntatie caufa
dTidcne
eft
(i

fuum efTc cudodi non acccperunn ^vfucafu morac^ re^ quibue crea
accepenit

quatum

qucratur nibil iucit"'. Quid

unt:7 q femper

efle

ciiipfa faciatop''malii:' ilcpcr

enim quod fadt voluntatem mala boc

tozie legi fb'dilrunin meliue

de^ufue

mala uolunrae cfTicics efl opcrie


It:

ma

mutantur:in

cum

diuina ^uidentia

malc autem voluntatia effidco

DVODECIMVS

nibil eft.OLtton{am

(i

rc9 aliqua

cft:

luntas

cfl.fccerit

angcUcc naturc pria

aut b5 aut non babct altquam volii


tatc.Si byaut bona profccto b? aut

pcccauit voluntatcm

malam:Scd cti
inferio ufcp

am rc9 ipfa quccunqj cft

malam.Si boniim.-quie
vt dic!it:g>

ita dcfipiat:

bona volumae faciat roliJ


(i

ratcm malam.-^^rit cnim

ita cft

Voliltas ca pcccati:quo abfuzdius


tari nibil potcft.Si autc^ rc9 ifta

boa pu
quc

putatur face voluntatcm malajripfa

ad infimam tcrram:quoniam narura 7cflcniiacfl:proculdubio bona cfl: babcne modum cr (pccicm fuamin gcncrc arcp o:dine fuo.OLuomodo cr go ree bona cfficicns cfl volunrarie. malc.Ouomodo inqua bonu^ cft ca
malj.^^um cnim
fupcziozc
(e

quoq^ babctvoluntarem mabm.etia cam quc fcccrit:rc9 confcqucntcr ini


rogo:3lr<:p vt

voluntas rdicto

ad infcrioiaconucrrit:cffid
cft

aliquw iqredi mod" caufam primc voluntaris malc inquC


fit

tur mala.Tlon quia maluj

quo

(c

couertir: fcd quia puc:fa cf^ ipfa puc:

ro.Tlon
la:

eft

enim prima volunrae

larfcd iHa

quam nulla facit rolunras prima cft quam nulla

ma er ma
facit

fio:3dcirco

no rce

infcrio: uoluratcj

malam fedt:(cd quia re

infcri02cpra

Tlam (i prccciTir a qua


cft

ficrcrnlla

pno

quc alreram fedr.Si refpondcatii


fcccrir:7 idco

ue arcp inozdinare ipfa que facra cft appctiuit.Sicnimaliqmduo cquali^ affecri in animo t coTpozc uidcanru
:

'x

g?

cam nulla rce


i

fcmpet

niue co:po2i9 pulcbrirudincj^qua ui

fuerirrqucro

mrum in aliqua narura


nulla
fuir:

favnusco:um ad
moucatunalrer
caufe Vt in

illidrc

frucndum

fucrir.Si enim

omnino n

in volunrarc pudica-

fuit.Siautcm

in aliquatviri.ibateaj

ftabilig perfeuc:et:quid

n co:rumpebar:cr3tq3 illi noria:ac p bocbonopriuabar.^tidcoin mala narura voluntas mala cffc non pote
rat^f^inbonomutabilitamenfui vi

illo fiar:in illo


illa

luntae mala:quam
facra
cft.-^Tlcq?

rce

putamue cflc non fiar vo fccit i qua


illa

cnim pulcbritudo

tium bocpofTct noccrc.Si.n.non no cuir:no vticp vitium fuit:ac p boc ncc


voluntae mala
ro
(i

cam non fccit in ambobus: quando quidcm ambo:um non difpi


co:po:is
litcr

occun-ir afpccribue. 5ln caro

im
,

fuiflc

dtcenda

e.

Tbo

nocuit:

bonum mfcrido ^minu


igirur efle

cndo:vnq3 nocuir.Tlon

po

non t illius.-^Sn vcro tanimue.-^^urnon vtriufcpfZlmboe cnim T animo t co:po;e cqualitcr af


crie ica cft.-^^u:

tuirfepitnavoluntaemala inea

re:

fccroe fuiflc prcdirim".


cft

3n diccnduj
fpi

qua bonum naturalc 6ccflcrar:quod mala volunrae noccndo pofl^it adimc rc.Si crjo non crar fcpircmarquie c
a; fccerit quero.*Rcfla t vt dicat': (f ca rce fcccrit mala voldtatc^^in qua nul
la
fit
(i

alrcrum cozuj occulra maligni

rirue fuggcftionc

tton cidcm fuggefttont

remprarum: quafi t qualicunqj

fuafioni propria volunrarc pfcnferit;

bancigiturconfenfioncm:banc

ma

voluntae fuit.*bcc vtrum fupcrior


requiro:an infaioz:an equalifl.Sj

bmqua,

malefuadcntiadbibuitvo luntarcm:queincorce feccrit qucri


abiftaqueftioncrollarurficadem
tatione
re

fupcrio: vrtcp mclioz.Otiomodo cz go nulliue:acnon poriue bonc volun

m.^.Tlavtbocquoqj fpedimcntum

tatiefboc idcm pfccto t cqualie fi fu erit:dici porcft.buo quippeq^diu fiit


paritcr voluntaria bone:non facit al
tcr in altcro

ambo

tenrenrur:

i unue ei ce

dat arcp confcnriar:alrcr vcro idcm


fiierir

perfcucrcr:quid aliud apparen


roIuifl*e

uoluntatem malam. 'Re

nifi

linqmtttr

n tnferiot res cui nulla vo

alterum noluiflc a caftitatcdeficcrcUndc nifi propri

vnum

UBER
twlonutc vbi cidcm

fticrat

rtrocp

coipoiis 1 animi iiffccno.-^Smbonun

rtfiknaum- <1uod tamcn rtniTU^ nobisnorumeitnapuUidnUi pcto


cubs:ncq5 boc mJi pa aurcs:non fa
nc

ocuUs panrcr nfa cft cadcm palcbri nido:ibobua panrcr irticu occuka te tano i^pna 15: in mo eorum volun taton mali quc :cs fcccru forc rolcri
b" fibavcimciturnibiloccurrit.

m fpccic fcd UT

fpecua pruiauonc.

Tlemo cgo

cr me fcirc qucrat:quod mc nclarc fc: ornifi \ciu. vc nd'arc dif

Si

.n.dircnmii5: y ipc ci fccmr.qd crat ipfcantcvoUintatcm maLi mfinatu ra bon3:cuius aucro: bonas dcus 4
cft

canquoofannonpolTe facndume. a quippc quc non m fpcac fcd \n

incommutabile bonum:4Zhii crgo

diat

eum

qui confcnfir. tcntanti atqj

aus pnuancnc fcmntur:fi dia aut m tdUgi pctdt quodammo ndnendo fcuinrur At fc^do rdcuntur.ii.a. aocscnamocuU co:po:aU3 currup
rpcacs corpo:alc3:nul5' tcncbras vi

non cc^l^cnTit aUus ad il Uotc rrcndum pukbro co:po:cqBod


fuadcnti:cui

ndcndujambobuE panrcr
fLmilcs

3f?uit;ctt

anuillam uifioncm ac tcntationan ambo animo 1 copoic fticric ipfum fibi feciffc voLuntatcm malaj: qui VTu^ bcnus antc voUintatcm ma Lam fucnt:qucrat cur cjj fcccnnmd

dcnmft vbi ccpcnt non vidae.3t3 cri am non ad aluim aUqucm fcnfum:!'? ad fobs aurcs pcrtuici fcncirc fiknti ttm:quoo tamcn nuilo modo mJino
flodicndofcnotur.Sicfpccics mtcUi
gibiLco

mcns quidcm

noftra uuclU^e

qman^ruraatanq^crnibilo fcac: 1 mucnut voLunutcm malam non cp


eo
cffe

do do

confpuat:fal vbi dcfiaunt uclcicn


condLJ'at.5dicta

cnun qucs

U^.-^T^oc fc.o:n3tu:am

mtd da nunq? nuf


poiVc

innpcrc quia narura cfbfcd q:


vcLunraris

q naUa cr parrc ddkcrc:i ca


ftccrc

co gr dc nibib facta narura cfLTlani

quc cr

mbUo

facta

func Oiue

finarura caufa

cft

mak:
fic

qd abud cogimur
quidcm
a narura
vfi

diccinifi a

bono

n maLum:! bond clTc caufam maU:fi


bona
fiar

voLuntaa

maLa.-^Oio

ficn porcit: vt nacura

fuani bona fa aunrtunccnunaLiqujd fiounc cum caufas babcncdfiacntcs.ui quantn^ auccmdciiaiJricrbocmaLi facuit. quid cnim tunc faout mJ'i uana: Uatk
fas

Pmcn quanto ma^^

bonag-uLsmuribilis ^ntcg' babcat


voLunratcm

babcm dcfiaemcs.
j&c 3mcu: pucrfo

mabm faaaraUquid ma
quo voUitas ab imutabtU bono ad bonu muobjlc de
ftot.c.n^.
in quo fu mab rolo ficri qo ft noUa no non nccdTanos fcd voUica nos dcfcccus mfta pou pfcquu.Odi cuur oum non ad mab fj maLcuno ad malas nacuras:!'^ tdco mak qua
i

li:bcccftipfamvoUinrarcm maLam'

aufam cffiacnrcm maU robnta


tis tion cflTc

qucrcndam.c.vg.

Xq, fdo

mo

ijif qucrat cffLcicntc, cij


cft

tas id u; co

maUiroUintacis.Tloncnun
fccrio fcd dcfcctio. Cicficcre

ficrcnt 10

dficicns. fcd dcficujiSAiiuLa ncciUa cf

nancp ab

eoquodfflmmccftadidquoo mm" cltboc cft indpcvi babac voLutatcm malam.aar23 po:ro dcfccnonum rf tac cucffLcicnu-B ni fmnvt diixfcd dcftdcntcs rdlc inucnirc talc cft:3C h qutfg' ucUa ndcrc toiebr^ vd audi

contra oudincm nactu-arum ab co

fummc

cft

ad id qnoo

mm"

cft.

qo Tki^

cmm aun nnum cft auanna vd cupi


duas:fcd l>omims pcrucrfc
ftof uiftuu dcrcUai:qu<

amins

uuopaibi

DVODEaMVS
Ui auro debuit appom'.Tlcc lujniria c wrirnn prcbro^ fuauiucp cozporum
fcd aic perucrfe amantis copojeas

no dcfeccmnt:a quo non

dcfedflcnt:

fivritpnoluiflreni.Siauicm

bonian

vo

luptatcsmeglccta teperana qua

reb"'

gcli fucrut priua fine bona volutate: eanqj m feipfis deo non operante fec

fpualiter pulcbrioiibua 7 incoirupti


biliter

runt:ergo meliozcs a feipfis cp ab

illo

fuauionbus coaptamur. Tlcc

facrifunt.2lbfit.OLuid.n. erant finc

iactanria pirium cft laudie


aie pervfe

bumae;

fj

amaris laudari ab boibus


dantia potcftatcm:

fpreto teftimonio confcicnrie. Tlec fu

pcrbia virium

eft

vcl eriam ipfiue poteftatie:fed

anime

perucrfe amantis poteilatem fuam:


potentioiis iuftiria contcnta. 2lc per

bona volJtatc ni(i mali.-'3m (i pwpt ea no mali:q: nec mala voluntaa ris incrat:nc(p enim ab ea qaam nondd cepcrant babere dcfecerant:ccrte non dum talc9:nondu tam boni q> elTc ca bona voluntate ccperunt.3ut (i non
potucrunt fcipfos faccrc mclioics g^c

quipcrucrfc amat cuiuflibet nature

09

illc

fcccrai:quo

bonum:ctiam fi adipifcatur: ipfc fit i bono malusii mifer mclio:c pnuat".


3ln fancri angcli qucm babent crc fltozcm naturc: eunde babcani bonc
voluntarie auto:cm pci fpizitum fanc

cp facit:

profccto 7

ncmo mcliue quic bonam voluntate


opcrantc adiu

qua

mclio:c8

elTet:nifi

tozio creat02i8 baberc

non pofTct. t

cum id cgit eoium voluntas bona:vt


non ad feipfos qui minus erlr:fcd ad
illumquifummeeft conucrtcrct^ciqj fldberaite9 magi9 dTcnt:ciufcp parri
cipatione fapienter beatecp uiucrcnt:

tum in eis caritate dilTufa femper fuif


feejaflimant.c.ijc.

quid aliud oftcnditur nifi voluntatcj


C
nulla

Uy crgo male volilrario cfficied


naturalis^ffi dici potcft clTetiaf
fit

quanlibct bonam inopcm


10 dcfiderio remafura: nifi

fuiflc in (o
ille

qui bo

ca:ab ipfa quippc incipic fpi

namnaturamcpnibilo
o:e

fui

capacem

rituum mutabilium malu^ quo miui tur atcp deprauat' naturcbonu: ncc
tale voluntate facit:nifi dercctio

fcccrat: cx fcipfo fiiccrct iplcndo meli

pu9

facics c):cuando auido:e.-"ni

qua
clTe

tboc

deferitur deus:cuiu9 dcfcctionie ct ca


Vtiq3 dcficit:fi

ipfi in fe fcccrunt

dij:erimu8 nullam

cll:fi boni angcU uolunrarcm bona,: utrum aliqua cam an nulla uolunta

difcuricndti

ctTicicntem caufaj etia voluntaris

bo

te fcccrunt:fi nulla:utiq5 ncc fecerunt


fi

nc:

norum angcloium non

caucnduj cft ne voluntae boabo facta fed dco


cffefacta

coeternaefTccrcdatur./Ium cnimipi

facrifuniquomodo illano

^cetur.-T^otro quia facta dT: vtrum ram ipds facta eft:an finc illa fucrunt

aliqua: utruj mala an boa. Si ma la:quomodo potuitclTe malauolun tae bone uoliitarig effectii;:.' Si boa: iam ergo babcbant:t ifU q'8 fccaat nifi ille qui eo9 cum bona uoluntatc .i.cum amo:e cafto quo illi adbereret

prius.^Sed
q?

fi

cum ipfi9:non dubium


fit

creauit:firnul in cis

i condene natu:!

ab

illo

facta

a quo

i:

ipfi:

fimlcp

n largiens

grariam.-'

Unde

fine

bona

ut facri

fmt ei a quo facri funt amo:c


adbcfcrunt. Jtoq^
difcrcri:

uoluntatc bocefldci amojc:


fanctoe angcloe
cft.3fli

nrn^
effe^t:

cum quo facri fiit


q> lUi in

fuifle

credendum

funt ifti ab illorum focictate

aut qui

cum boni creari

eadem bona volutate manfc

runt:i(Tiab cadeficiendo mutarilut

malafcils

^olmKibocipfoq^Abo

tamen mali funt:mala propria uoliS tate quam bona natura n fecit:nifi cvt^ a bono fpontc i<^ecit:{xt mali caufa xi

LIBER

ntbonum^fed defectud abono:aut miorc acccpcrunc amozie dtuini 3:35


9
illi

tur bt'(to2ia:narran8 qui fuerint qua

nicdc^ rc^ iucnco:cd:qui

pnmi

libc

4 cade perftircrur:aui fi vcncp


i

ralium difdplinarum

aliaiiitp arriu^

bonicqualirercrcahfunt:

iitis

mab

inflitutoree^vela quibus:

primum

il

voluncarc cadcntibuerilli apU" adiuri

la rclilla regio paticp tcrrarum: illa

ad ca bcancudmie plcnitudmc^ vn fe nung' cafuroa ccmfTimi ricrcnt pue ncrunt:ficut iam ci in libro quc fccjt:
ifte

atcp

illa

infula incolt ccpcrit. "Rcfpon

dcnt:diluut)8

7 conflagrarionibue g

ccrta intcrualla

tcmporum

li

traaauim".onftrcndu e

igi aj

omnia:fcd plunma tcrrarum


ftar/.vt

quidcm ita va

ibita laudc crcat02is:non

ad folos fi cto8 boice pernnerc:verum etdcfac


tie angelie polTc dici:q>

rcdiganrur bomics ad cj:igu

cmtAS

dci dif

fufa

fit

in eie per fpirirum factu

qui

ampaudtatem:crquo:um progcnic rurfufl mulntudo priftina rcparctur: 9c fi idcnnde reparari 7 inftttui quafi
prima refhtuantu::poriu8 quc fuczat illte nimqe vaftarionibua inrerrupt t cjrtincta. ctcrum bominc; nifi ej; bomine cciftcrcomnino no polTc.t>i cunt autcm:quooputanc: fi q6 fciur.
t>e falfitatc
ta mtlia

darue cds:ncctantD bomu^fjpmit"


prccipuccp angelo:;j

bonum eequoo
dco boniJ
cft: brit

fcriptu cft:mibi aiir adbcre

cft.lDoc
cii illo

bonum quibue
fiic

coc

cui adbeient 7 ini fe focietatcj

fancta:!

una

ciuirae dcucadcqj vi

uuni facnficium cius viuunc^ rcpluj


eiu9.

ui"pare quc coniiigcnda im

due bi(to:ie quc mul annorum pretcritis tcmpo:i

mozralibue angelie cr mocalibue bo

buo
f

afcnbit.c.j:.

minibue conjrcgar':? nunc moitalif pcn gi inafin terri9:vcl i ciQ q morrc obicrur fccrais animaru reccptacuf
fcdibufq3 rcquicfdt:codedco crcanrc

3llIuntettamco6qucdam

mc

dadlTimc litrere;quaepbibcci
bi(lo:ia
cdtie:

tporum mfta anno:um milia


(acris

quenadmodu c^o:ta fitificut dc ange dcm cft iam vidco eflc dicendum. x vno quippc boic qucm dcue pmu condidit: genuB bumanu fumpfu cj:
lis

cii ej: lirrerie

ab

iftinitio

nc bdie nondii complcta annoruj fcj:

o:din:fmfanctefcripture (tdcm:que

mirabilcm auct'cm non imerito babj in ozbc tcrraru atq^ in omnib' gcnti
bus^quasfibicfTecrcdiruras inrercc
tera vera que dijrit vcra diuinitarc p dirit.Omirtamus ig! conicctuzae bo minu ncfcicnr.um quid loquat dc na njra vcl inftituttonc gcneria bumai.

miltacompurcmue. Undc ncmulra difputcm:qucnadmodum lUarum lit terrarum in quibus longc plura ano :um miUa rcfcruncur vaicae rcfctlat: t nih in illis rd buiue idonca rcpia
tur aucrorita9:tlla cpiftola alcrandri

magni ad olympiade marrefua? qua


fcnpftc:narranoncm cuiufda^
litxme quc facrcapud
cgiprt|

facerdone inftnuane^quam proruUt


cj:

illoe

babcix

nanq3 ficat dc ipfo munoo crcdi dcrtJt:fcmpafuilTcbominc9 opinan


3llti

tur:conrinct etia^ rcgna qut greca cp

nouit biftotia.^u quibue regnum af

tur.Unde ait 1 apuleius cu5 boc ani mantium gcnus dcfcribcrct figillati^
inquitmo:talc8cuncti:tamen vniuer
fo gcncre pcrpctui.t
fiierit:fi

ffriomm in cadem

cptftola ale]cand:i

quincp milia c):ccditannorum:tn grc ca vcro biftoia mille ferme 7 trccctos

cum illia

dictd

babet ab ipfuie beUi principatu:que5

femper fuit

bumanum

gcn*

rcgem 7

iUe

cgipnue in dufdc regni

quo nam modo verum coutm loqua

ponit cp:dio.pcrfarum autem 1

ma

DVODECIMVS

cedonam {mpeKum vfc$ ad {pfu? ok pandrum cui loqucbator : plufqui octo annorom milia illc conftituit: cii apud grccoe maccdonum u.cp ad
mo:tealejcandriquadrigeti octogita

feculorum intcroalUe innumerabilii


o:iri

1 ocddcre:

ncccflTe eft

fatcantur

bominum genue prius


bue gigncntibne

fine

c):titifle.Tlccp

bomini cnim

4nc^ rcpiantur.
ti

pcrfarii rcro

donec

vt alluuionibue inccndtjfcp tcrraram quae vbi non putant:toto pro:fu6 ot


bccontingerc:'r idco paucoe
cj:

ipfiuB ale):andri uictoiia finircftduce

bomtca
ita t bomino

t trigintatrce coputcntur. logc ita


illie

qmbue

rcparctur multitudo prift<

(pbinumeriannorum

cgyptqs
fi

na fcmper fmancre contendunt:


bi poffunt putare:
percunte
q>

funtmino:cs:nccei6en'am
betln.egTpttj

ter

tan

aliquid

tum copntarcntiir cquaretur. perhi


quoda
tl breuee

anos
fini

do:fcdficutipfum

mundo relinquattJr in muit mundumc)cmatc

babuinervtquaternie mcnfibue

ria fua rcnafd qn'ftimant:ita inillo

rcntur.Unde annue plcnio: Tverior qualie nunc T nobie n illie eft:trc6 c orum annoe coplcctcbatur atiquos. S5 ncc (k quidem vt diri:grcca c^rp
tie

c^ elcmcntie ciue genue bumanum: ac dddc a parcntibue pullularc mor talium


ficut

aliomm animalium.

numero tcmporum concordat bi

Oiuid rridcndu bie 4 pnia condi


tione

ftoria.tidcogreccpotiu9 fidce bti

bomims

tarda ec caufatlc.jcg.

da ert:quia veritatcm non cpccdit an norum:qui littcrie noftrie quc vcrc


facrefuntconrinctur.
piftola alejrandri

Uodautcm rcfpondimoe cuj


dc mundi o:iginc qucftio uc:te

pozro fibecc
fpacije

que marimc innotu

rctur.eis qui nolunt crcdcrc

non cuj
ri

tempo rum a probabdi fide rcruj^q^to min* crcdcndumcftillielittcrie quae plc nas fabulofis uclut antiquitatibus p
it:multum abborret in
fcrrc volucrunt:contra auctozitatcm

fcmper fuifre fcd

cffe cepiffe;ficut ctii

plato apcrtiflimcconfuctur:quie a
nullis contra q> loqiutur:
fenfifl*e

crc

datunbocctiamde prima bominie


conditioncrcfpondcnmr^ptcos qui fimilitcrmouenturcur bomo perin
numerabitia atcp
ifinita rctro
fii

notilTimorum diuinonicp librorum

que totum o:bcm

fibi

credituru? clTe

tpa cre

ab ca p dictum crtcrcdidit:que rcra fe narraf fe pretcrita r j; bis que futura prcnun


prcoirit^cui fotue orbis ficut
ciauit

atus no!i fif:tanq? fcro


vt min'^ q> (cj: milia
cflTc

conditus:
ct

fint anno:;^

ccpilTc in facrie littcris inucnitu:.

cum

tanta vcritaie implcntur

Si enim breuitas cos offcndit tcmpo


m:q' tam paucicis videntur anni q: quo inftitutus bomo inoftrisaucto
ritatibus lcgif^cofidaer nibil cflc diu

oftcndit.'

fi>e bie qui bunc quidcm mundujj non fcmpitcmum putant:fcd autin

tumum
1 oia

in

quo

numcrabiles auteundcm unu5 ccrta condufione fcculorum fcmper nafci

fcculo^t

cft jliquid ejrtrcmum fpaaa dcftnita:ac fi cto

nitatt intcrminatc comparct':ii c]cigu

7 a

refolui opinantur.c.ri*

a ejriftimanda cfCc
fi
ri

(,

nulla.3lc p

boc

quicp vffeic^veru etia fcjragita

mi

Xtj Vcro qui

mundom iftum ri
ti

lia fiuc fe]cccnta:aut

fcpgeficsaut fqc

criftimant fcmpiternum:fiuc

cctics milia diccrcnf

anno:um au(
:

cum folum fcd


tur ftuc folum

tnnumcrabilcs opine

itidcm per toridc^ tocicns mulriplica


retur bec

quidcm eirc:

fcd certis

fumma

vbi iam

nuUum

LIBER

numcri nomen babacinus q: quo dc U8 bomincm fccicrimiUtcr qucn pof fct cur anrc no fcccric.>ci quippc ab

tantum bec mo:talitfl9 bommum ej: o:icndo i occumbcndo i impcrita p


fcucrarctinfirmitas.lbotucriit

7qui

bommis crcationc ccHatio rctrozfus cim finc initio tata c:ut fi ci confcrat qualibct magna n incffabilis numczo
fitas

fucruntante nos

ipfis rcccntibue

bo bo

minis crcatt tcmpo2ibu8 iftammoue


qucftioncm.3pfe denicp primue

tcmpo^iquc tamcn fme coclufa


tcrminatmec faltc^ taia
fi

mo uel poftridic ucl codem dtc poftea


cp factue cft:potuit inquircrc cur non

ccrtis fpacti3

uidcri dcbcat:quanta

bumo:i6 brc

antefitfactu8.tquandocun(^ atca
factus cflrct:non uirce tunc aliae i ali

uilTimam guttam uniucrfo marictia

quantum occanus circunfluit cdparc mus:quoniam iftozum duo^t unum quidem pcrcxiguum cft alterum inco parabiliter magnum:fcd utrunqj fmi tum. 3llud ucro tcmpo:i8 fpaciu^ q6
ab
initio

as nunc ucl etiaj poftea

ifta

de initio

rcf tpaliu ptroucrfiarcpcrirct.


t>c :cuolutione feculo:;^ qnib" ccr to fine coclufie uniucrfa fcmpc: in cu

aliquo pzogrcdiruj:7 altquo

dcm o:dincm cadecp fpccicm

fditura

tcrnnno cocrccrur:magnirudinc qua


tacuncp tcndatur comparatum
illi

(^dapbilofopbi crcdidcrunt.c.p^.

quoo

inirium non babct:ncfcio utrii

pro mininio an poriue pro nullo dc

di

3lncaurcmfc pbilofopbi mtj buiue no alitcr putaucrunc

put.indum

cft.lDuic

cnim

fi

a f ne uel

poftc rdebe dinbluc:nifi ut circuitus

brcuifTima figillatim
trabantur:dccrcfcctc

momcnta de

tporuj induccret:(^bu8 eadcm femp


fuifl^cnt

numcro licctta ingcntiur uocabulum non inucniat


rctro:fum zcdcundo^tang^fi bominis
illo in quo nunc niuit ufc^ ad cft dctrabas:qu3 doqj ad inttium ilU dctractatio pdu

rcnouata atcp rcpetita


ita

rcru

natu:a:arcp

dcicepe fo:c finc ccfla

tioc aflcucrarcnt

volumina

rcnicntiii
:

diee ab

prctcreunfiuncp

fcculo:um

fiue in

illum in quo narus

mundo pcrmancnre

ifticircuiruefic

cetur.Si aute dctrabanfrctrozrue in


fp.icio

quod a nullo ccpit

e)co:dto:n5

oacne toc cidens mundue cadcm fcmper quafi noua quc tranfacra i ucnruia funt e)C
rcnnfiucccrtiettcruallie

figillati minuta momrauclbo rarum:aut dicrii ju t menfiii aut ano

dico

biberct.3lquoludibrio pro:fu8 im

mo:ralcm antmam ctiam


finc ccflfatione

cii

fapietil

cia:quanta

rum etquatitate8:fcd ta^ magna fpa illa fumma comprcbcdit

pcrccpcritlibcrarcnon poflunt:cunte

ad

falfa

beatirudincm

flnno:u:quc iam dici a quibullibct cS

putato:ibu6: non potcft:quc tamcn

momenro^ minutarum
cofumit';-!

detracnonc

1 ad vcra mifc:iam finc ccflationc rc deuntc.Ouomodo cnim vcra bcatitu do cft:de cuiue nunq> ctcrnitarc conft
dirur:

dctrabantur bcc tanta fpa

du5 anima ucnturam mifcria;


ibeatitudinc pcrtimcfcit:'
redi

no fcmel atcp itc^ fcpiufq3 (} (egj quid fit:quid agitur: quando nunq ad initium quoo omnino nullum pcr ucnitur.'0.uaproptcrquoo no8 mo
cia

flut impcritifl*tma vcritate ncfcit:aut


ifclicifl"ima

2lt

fi

ad mifcriae nung' ultcrius

tura c^ bie ad beatitudincm pergit:


fit

qucrimits poft quincp milia i

q6 am

ergo aliquid noui tn tcmpo:c qo

fJ

pl iU8 cjrcurrit anno:um:pofrent


ftc:i

ctiam

Tpo poft anno:um fcxxetics mi

ncm non babct tcmpo:i8: cur non er


go7ijmndu8:cur non i bomo fac tus in mundoivt iUi nefcioquifalfi

Ueo cadein curiofitate rcquircre fi tn

DVODECIMVS

cfrcu{t*afalfi9 fapictibua falbdbtjf

damus.Semcl cnim cbriftos mortu'


eft

<p comperti infana doctrina: tramitc


rcctiitineris cuitcntuztTlam

pro pta.AtiB ntie.^fuigens autcm a

quidam

^illudquodlcgiturin libro falonto nis:i vocatur ccclcfiaftes: quid e q6


fuit

motit''.^ mors ei vltra nondfiabitun^noB poft refurrecrio

mo:tuis iam h
ne fcp

cum dno erimus:cui modo

di

ipfumtquoo critt-r quid eft quoo factum efttipfum quod fia:-! non e o ne rccens fub fole:ncc quifg' loquitur

7 dicit boc Rouum cft^iaj fuit in fecuf quc fuerunt ante noB:p:opter boe ciz cixitaa in cadem redeuntce:'? in cadc
cuncta rcuocantee:dictum
itelligi

cimus quoo faccr admonet pfalm": Xu domine fcruabie noe 7 cuftodice noe a gcncrarionc bac in cternu^.Sa rie aute^ iftie ejciftio pucnirequoo fe quitur.3n circuitu ipi^ ambulat. Ilo
quia per circuloe quoeoptnanturc
oy:.

uo

vita eft recurfura^fcd quia

mo taf
doc

lunng^illc aut de bis rebua dijcitdc

cft crrozie

corum uia id eft

falfa

quibus fuperius loquebatur: boccft dc generationibus alqs cuntibue: alt


ie vcnicntibue

trina.

de

folie anfractibue

i>c tcmpo:ali condinonc gencris

toircntumlapfibue:aut ccrtc

dcom

bumani q^ dcue
ftituerit

nium rcrum gcncribue quc oaunt'at C0 occidunt.f uerunt eni^ bomince i


tcnoB^funfrnobifcum^crunt tpoft nos ita quocp animantia vcl arbu
fta.XDonftra quocp ipfa que inufita
ta nafcuntur^g^uie itcr
fe

ncc

ncc nouo confiUo cS mutabiU voUitatcc.pt^.

q
cicirii

Uid autcm minJ eft:fi i bis


inucniunt:q" gcn"

ctr

cuitibue errantce ncc adirti ncc

diuerfa fint

bumanii atcp

7 qucdam eomm femel facta narret: tamcn fecundum id q> gencralitcr mi


racula t monftra (mf.vtio^ i fucriit

ifta

n:a mo^taUtas ncc quo initio ca? ivi fciunt:ncc quo fme cUudat':qu3 do quide alritudincm dei penetrarc ri
(3

crunnnec rccene i nouum


ftrum fub

cft

vt mot

poffunrqj
cft

cum ipfc fit eternus


tamcn

i finc

folc nafcatttr.-Cluauie

bcc

iniiio:ab aliquo

initio ej:o:fus

vba (^darn fic intellcjrcrint: tanqua? t predeftinationc dci iam facta fuilTc o
niafapiene
illc

tenipo:a:7 bommcm

qucm nun^

antcfeccrat:fecitintempo:e nontaifi

voluilTet intclligi:7 io

nouo 1

:pcnrino: fcd

immutabiU ete:

nibil recene fub fole. 3lbfit

autcm a
il

rccta fidc:ut bie falomonie verbie

noc^ confiUo.Ouis bancvaleat aUi tudincm inucftigabilcm inueftigare:

loecircuitue fignificatoe elTc crcda

7 infcrutabilem perfcrutariifccunduj

mue quibue tUi ipatmi (ic cadcm te rum tcmporaliuntp :erum volumina
rcpcti:vt vcrbigratia ficut iniftofc

quam dcus bominem tempomkm ante quam nemo ung' bominum fu


it:nonmutabiU voluntate in tempo:c
condidit:? genus

culo plato pbilofopbue in vrbe atbe


nicnfi n in ea fcbola

bumanum c^ vno
atcp diplTet:

quc acadcmia di cta eft difcipuloe docuit:ita pcr innu merabilia retro fecub mulrum proU

mulripUcauit: quandoquidem pfal

mus iftc cti prcmifilTet

tu domine fcruabis nos atcp cuftodi


cs nos a gcneratione bac ictcrnu:ac
deifirepculTtfTcteos in

^e quide interuallie fcd tamen ctrtva


7 idem plato i cadcm
ciuitas:

caden

quorum

ftul

cp fcbola iidemcp difcipuli repetiti:7

ta impiacp doctrina nulla Ubcraridie

pcr innumcrabilia dcindc fccula rcpc


tendi fin(.3bfit iinqu vt noe
tfta cre

7 bearitpdinis animc feruatur etcrni


ta8:conrinuo fubqciens icircuituipij

LIBER

mbulant.' Xanqf'

ei

durcretur. Oiuid

ta cogitotdcprimUnt

mc iS ttinp mol
il

crgo tu credis.fcntieiintellis.-^Tlunqd

ta:q;unumquoocj:illi8 rrprctcr

nam cjnl^mandu e(\ fubito dco pU cuilTc bomme faccrcquem nunq? an


tca

infmiw rctro cinmtc

fcaflct:cui

nibilnouiarcidcrcpotcft.inquo
tabilc aliquid

mu

laquodfo:renoncogito:rcmm cfti ucnire non poflum.Si dijrero fcp fu iffc crcatura:cur dominus cflcr: qui diie fcmpa cft:ncc dommueunq' no
futt:fcdnuncillamnuncaliam
(ia

non eft.-' t ne nos bec audicfcs aliqua foitc turbarct ambi


guitas ptinuo rcfponditad ipfum dc

paa

atc^ alia

tempo:um

fpacia:ncc alt

qua^

crcarori coctcrna^ cffc dicam":

umloqucn9:fccundumaltitiidine tu

quod fidee ratioc^

am mftipUcafti filioe bominu.Scnti antinquitbomiesqo putatrt quod


ds pUcct opincntur
pofcft noftc
filioe

fana condamnat: caucndumeft;ncfitabrurdum talu


ce ucriratie alicnum:mo:tale

quidcm
ri

t difputcnt:feciJ

aliam pcr viae tcmpo:um ccdcnrc^: aliam fucccdenrcm:imo:talcm rcro


cffc cepifle:nifi

dum sltifudincm tu:!m quam nullus


bominum:
multiplicafti

cum ad noflrum

fccu
cre

bominitm.Ualde quippc altu;

bm venrum cft:quando t anc^cU


ati

cft:7 fcmper deum fuine;T bomincm qucm nung' feccrat cj: aliquo tempo: primum faccre voluificrncc confiliu^

funrficoe rcctc lup ilU

pnmu;

fa

ctarigniftcatautillud porius cclum

voluntatecp mutaflc.

dc quo dictum cft:in priripio crcauit dcue cclum t tcrramcum tamcn no


fucrint anrccr ficrenr.ne
fi

immo:ralc3

fcmpcr

fuiflfe

dicanrundco coaani

3ln vt dcue (epa

ct diie fiiiflc
fit

fem

per intcUigarunacdctidum
ra-y

crcatu

tflccrcdanrur.Siautcmditcro non in rcmpo:e crearoe ef(c agcloe:fcd an


tc omnia rcpc:a t tpfoe fiiiflc:quo;s dcue dominue cflcrrqui niiq' nifi do minue fuit:qucnrur a mc ctiam fi att tc omnta tempo:a facti funt:rrmm fc

qj nunq'dcfu;flc cuidii.ircrunT

quomododicarorfempcrcatdqd dt ci non porcft coercmum.c.jn?.

per pomcrunrcfl^e qui

facri funt. "bic

^o quidcm ficiit dominuj dc om aiiqri diim non fuiflc dicc:

rcfpondcndum fo:tendeatung? quo dammodo non inconucnicnrcr fcmp


cffc dicarur.

non audco:ita bomincm nanq> antca


fuiflctcjrquodam tcmpo:c primu^ boic^crcatucfledubitarc no dcbco.

Ufcpadco aurcm

if\i

ni tcmpo'^ fucrunt: vt criam anre

om om

ma tcmpo:3 facri funt:fi tamen a cclo


ccpta funt tcmpora:"?
le

Sj cum cogito cuius rd dominue (e


pcr
fucrit:fi

fcmpcr creatura no

fiiit.

cclu5.3t

affirmaj aliquid pertiefco; quia t

mc

'rantccclumfiiit^nen quidcm
rie
ific

ipfum intuco2:t

fcriprtJ cffc rccolo.

illi iam cranta tcmpus non a cclo uc^s inbo t dicbue t mcnfibue t anie. nam
(i

O-Uie bominn
da.-'?lut
lir

potcft fcire confiliii

dimcnfioncs tcmpo:alLum fpacio

quie poterit ccgitarquid ae

rum:quevfiratcacproprie dicuntur

dominus.-^^ogitationce cnim

mo:

talium timidc:7 inccrtc adinocntoea

tcmpOM: manifcftu? eft:^' a motu ff deram ccpcrint:vndc t dcus cum bcc


inftituact dinv.t fint infigna

noftrc.oimpribilccnim co:pns ag

t in t

graoat aiam t dcprimit tcrrcna ibita


tio

po:a t

in dies

in

annoe

fed in alt

fenfum multa cogitantc^. vhis


cj

quo mutabili motutcuios aliud ante


rius prctcncrit:aUu4 poftcriud (uc

igiiur

in

bac tcrrcna ibitationc mr'

DVODECIMVS

cdrerfc^eo^fiifiulelTc

non

poltant.

temporetcmpu8fijit:ita noeft confe

Si ergo antc celum i agclicis


tale aUqmd futt:'! ideo

morib"
il fiuic

quen9:vtfifempcr fucrut 3geli:idco

tempus

atcp angcli

cj:

quo

facti

funt rpalitcr

moucbantunctiajricomni repoicfu crunt:quandoquidccum itlis facta runttcmpoia.OLuia autcm dicat no


fcmpei fuinquod omni tempoic
fuit.'

non fint crcati:vt proptcrca fcpn fuif fc dicaniur quia omni tcpozc fucnit: 1 proptcrca omni tepoze fucnit: quia nullo modo finc bis tcmpoza cffc po
tucrunt.Ubi cnim nulla crcatura cft:
cui"

mutabilibus motibus tcmpota


eflc

Scd fi boc rcfpondcro dicctur mibi.

pcragantur: tcmpoza omnino


poflunt.2lc per boc t
crcati funt.Tlcc
fi

no

Ouomo crgo non funt coctcmi


to:i:fi

crca

(i

iipcv fucrut:

fcpcr illc:fcpcr

illi

fucrnt.-Quo
fii

fempcr fticrunideo

etiamcreatidiccndirunt:fifcmpcr
iflc

crcato:i coetcmi funr.JUc

intcUiguntur.^Jldboc quidrcfpo

fuitctcmitatcimmutabili
facti

enim fcmp i(ti aurcm

dcbitur.'3ln
ifle

diccndum 7 fcmp co9 fu

cu tepozc

quoniam omni tepo:c fiicriit: qui facti funt: facti funt autcm

funt.S^ idco fcmp fuifl*e diciit: quiaomni tempozc fucmnn fincqb'

tempo:a nuUo

modo

cflc

potucrunt.

cum quibue facu funt tcmpoia:? ta mcn crcatos.^Tlccp cnim t ipfa tcpo
racreata
iti

Xcmpus
tcft cfle
fi

aut qooniam murabilitatc

trafcurrit ctemitati imutabili

non po
trafit:

cflc

ncgabimuetquamuia 6

coctcmum.Jlc per boc ctiam

tpe tcmpus fuiflc

ncmo ambigat*

immoztalitas angclozumno

Tlam 7 fi non omni tcmpozc fuit tcm


pU8:crat crgo tcmpus quando nullu
crat tcmp".<lui9 boc flultifTimus di
^crit.-^^J^oflumus

iam no fit:ncc fntura quafi nondum fit: tamcn eozum motUB quibus tcmpo
in tcmpozc ncc prctcrita eft quafi

cnim

rectc dicercrat

ra pcraguntnr: q: futuro in prcterirS


tranfcunt:7 idco crcaroziin cuius
ttt

tcmpus quado non cratrom3:c:aite pu9 quando non crat bicrufalcj^crar tempus quando non crat abrabam: crat tempue quando no aat bomo:^ fiquidbuiufmodi.lboflrcmofi non

mo

dicendu no eft vcl fuiflc qood iam non fit vcl fururum cfle quoo nondii

fit

cocremi

cfle

no

ptit.

Oiuaproptcr

cum initio tepo;i9

fj

poft aliquoo te

fi dcu8 fcmpcr dominus fuit;fempcr babuit crcaturam fuo driatui fauietc

pu8 fact" eft mud^ipoflumus diccrc c rat tcmpusrquando non crat mund* 3ltucrocrattcmpu8quando nulluj
erattpus:taminc6ucnicntcr dicim';
ac fi quifg dicat:crat

uemntamcn nondcipfo
flb ipfo

gcnitam^fj
ci

de nibilo factam:nec

coctcr

na. rat quippc anre

iUam qnamuia

nuUo

rpc fineiU.i.non

cam fpacio

tra

bomo quando
mud*

fcurrente:fed

mancnte perpctuitate p
fi

nulltt8eratbomo:autcratifte

ccdcns.Scd boc

rcfpondco de qui
creator

quando

ifte

non erat mundus. Si.n.

rcquimntquomodo fcmpcr
ens no femp fuit:aut
tura crcata
:

de alio atq^ alio intclligatunpotcft dt

fcmperfuitdominu9:fi crcatura fni

d aliquo modo:boc cft:ci-at alius bo


mo:quando non crat ific bomo. ^ic crgocrat3liudtcmpu8:quldo none
boc tepus rccte poflum" dicc. 2lt vcro crat tcmpus qri nullum crat te
rat

quomodo crca

i non porius acatori

cocfna e

fi

fcper fuit/Uerco: nc faciU"*

iudicer afftrmarc

quoo

nefcio cp doce

q6 fdo.*Redco

igitur

ad id q6 creato

pu9:qui9 vel

infipicntifl^im' dijrcrit.'

noftcrfcircno8Voluit:illa

vao que

Sicut crgo didmus creatum temp":

vclfapicnriozibusinbac vita fcircp

cum idco fcmpa- fiuflc dicatur qt oni

mifit:vrdomino perfcctis inaUa vita

LIBER

(cienii fcruauittultra utrce

mcas

ce

ttones

comm qut opera q:

ctmtftate

profiteo2.Sedtdcoputam

fine affir

repetita

p cofde fcmp volunt fcculop

matione tractadairt ^ hcc legunt: ui deantaquibusqucfKonii piculie de bcit tcmpcrarc ncc ad oia fe idoncos
arbitretur
:

redirc circuitue.cjcvq.

lllud quocp non dubito: ante


q> primus bomo crcat" eet n q\Mp bominem fuilTc^nec eundem

potiufcp intclligantq'

fit

apoftolo

obtempcrandum

preaipicn

g^

autcm pcr que data eft mibi omntb'* ^ fiit in uobie:non plus fapcrc cp 05 fapcrc:fcd fapcrc ad tcmpcrantiam:tt nicuic^ ficut dcue partitus eft mefu:a fidci.Si enim pro utribus fuis alaft
tifalubritcrvbiait.fi^ico

ipfit

nefcio:quibue circuitibu8:nefcio

gratia dci

quoticne rcuolutum:ncc alitlalique^

natura fimilem : nccp ab bac

fide

me

pbtlofopboium argumcnta

detcrrct:

quozum acutilTimum illud putatur: quod dicuntnullainfinitaulla fcien


tia polTc

fans^fict ut crcfcendo plue capiat.Si


aiit uircs

fuccapadtatis ejccedat: dcfi

cict antcg' crefcat.

comprebcdi. 2lc pcr boc dc U9 inquiunt rcmm.quae fccit omht um finitamm omnce finitas apudfe
rationee babct:bonitas

autcm cius
fit

Ouo intelltgedil fit^mi(!a boi a dco vita cim aut tpa cinAx.jyL
q

nunq' vacua

fuifle

crcdcnda cft:ne

tcmpotalie cius opcratio:cuiue rctio


foerit:ctcma celTatio:quafi peitucrit

Uc fccula prctcrierint atcq>


nusinftirucrcl^bumanti
tii

gc

cum

prioris finc initio vacationis:


fit

mefa

9c propterea

opcris aggrefTus ini

tcot ignozarc.Tld

dubito nibil
c(Te

om

tium.tidconcccfTceinquiunt eade
fempcrrepcti:cadcncpfempcr repete

nino creaturc creatori


t>icit

cocternuj

criam apoftolus^tpa ctezna.ncc

datranrcurrac:vclmancntc

mundo

quod magie cll miradil enim ait:3n fpcm uitc e^ nequam ^mtfit:non mendajc dcus flntctcmpozactema.XDaifcftauit au tem tempoiibue fuie vcrbti futi ccc dijnt rctrorq' fucrint tcmpora ctcma
ca furura:fcd
prctcrita:fic

mutabir2:qui licct nuny non fiicrit: 1 fiueinitio tcmpozis tamcn facrus e:

vclciusquocpozrut occafu fcmper


iUis circuitibus rcperito fcmperqj rc

petcndo:ne uidclicet

fi

aliquando pri

mum dei opcra ccpta dicunfipoie^ fu


am fine inirio uacarioncm tan^
acdcfidiofa:7 ideo
fibi

q tamen non fucrot dco coetcrna.Si quidcm illc antc tcmpoza etema non folum crat:uemmetiam promifit ui
ta cterna:qua5 manifcftauit

ierte

difpLccntem

tempou
aliud q

bus fuis.i.congmie. Quid

quodammodo at(p ob boc mutalTc crcdatur.Siautem fempa 4 dem tempoialia fcd alia atcp alia pbi
danalTe

i^crbumfuum.^^boce cnim vita ctcr

bcturopcratu8:acfialiquando cti^

na.Ouomodo autcm

promifit

cum
i

adbominem faciendum quem nun


cp atca fcccrat pcruenilTe:non fdcnti

bominibus vticp^mifcrin qui nddii


crant antc tcmpo:a ctema:nifi quia
ipftus cternitatc:atcp in ipfo eiue ver

a qua putant non polTc quecuncp in finitacomprebendi:fcdquafi ad bo

bo

ctdcj

cocremo iam predeftinatio

ne fijcu erat:quod fuo tpe futuf erat.

ram ficut ucntcbat in mentcm fortui ta quadam inconltanria uideatur fe


q fedt.-p>o:20 fi illiciaruit' admit tafin4unt:quibu8 ucl manetc miJdo
ucl ipfd
rilTc

Ctdc immutabiU

cofilto

autuo

luntate fidcs fana defcedatptra rdna

quocp :uolubilc8 o:tu6 fuos

DVODECIMVS

toaafuBeffdem drcuitibua iferftc eadetpalurcpctuntunncc ignauum ocium prefcrti taj longc fine initio di
utumitatisdco tribuitar nec iproai

quodncfdo quenadmodum ab bo
minepolTit intclIigi:boc proculdubio

quoddidfpri* 1 poftcrT^in rcbus


priua non epftentibue: 1 pofteriue
cpftcntibue fiiit.^n
illo

da tcmcritas opcrum (uo^. Ouonii finoncadem rcpcranf; non polTunt


uifinitadiucrfitatcuariata ulla eiu fdentia rprefdcntia cdprcbendi.^bae

aute^

non al

feram precedentcm Itera fubfcquea mutauit aut abftulit voluntatem:fed

argumcntationce quibue imptj nlaj


fimpliccm pictatcmtut cum ilUs
cuitu
in cit

ambulcmus dc uia
.

rccta conlt'

una eadetp fempitema 1 immutabiU uoluntatc:rc0 quas condidin Tut pr< U8 non efrent c git qfdin non fuczut:t utpoftcriue dTcntquando cffe cepc
runt:bincrisquitaliauidcrc poffiit:
mirabilitcr fo:talTi8 oftcndcns: q>

8ucrtcrc:fi ratio refutarc

non

poffct:

fidc8 irridcre dcbcrct


q> in adiutorio

"buc acccdit
opiniocofiit

no

domim' dci noftri bos

eisindigucrinfcdcasgratuita boita
te

circuloe volubilce

quoe

condidcrircu
carcntc in

fine ilfgc ctcmitate i

git:ratio manifefta cofringit.l^ic

eim

itio

non mino:e bcatitudte

majrfme iHi errant:utin cizantvi falfo ambula: q vcro i rccto itinc malint:
q'

permanfit.

mcntcm diuinam omnino immuti


infinitatis

bilcm cuiuflibct

capaccm

ontra cos qni d/cunnea quc jnfif nitafuntnecdd poffunt fcientia co


prcbcndi.c.p^iq.

7 irtrtumcra omnia (inc cogitationis fllternationc numcrantcm dc fua bu

mana mutabili angurtac^ mcriuntit. t fit iir:quod ait apoftolu6.ompa


rantcs cnim fcmctipfos fibimcripfis

lludautcjaliudquoddicilt:
nec dei fdentia que infinita fut

po(Tecomprcbendi:rcftat ei8:ut dicc


rc audcanttatc^ buic fe vo:agini jpds

ui fadcndii ucnit in

n inrclligunt.Tla qr illis quicquid no mcnrcm: nouo co filio fadunr:mutabilc8 qppe mentcs gcrunt:p:ofccto non dcum qucj cogi
tarenonpo(Tunt:rcd
lo cogttanrestnon
illi

dc impictatis imcrglrq' non omncs

numcros dcus
fnfinitos

fcmctipfos ;pi\
fed fcipfoe nec

in

noucrit. o8 quippe cftcccmWmum cquoniam quocuncp rumero fmcm facicndii


ipfc

illii

putaueri9:idem

non dico uno ad


fit

fed fibi

comparant. Tlobis aurej


credcrc ali
affici deii

dito augcri:fcd quamlibci

magu"

faa

non

cft

cum

Tquamlibct ingentem multitudincj


continens in ipfa jarionc atcp (cientia

uacat:alit'cum opaturq: ncc affid di

cendue
liquid

eft:tang' in dus natura fiat a quod anrcnon fucrit.T^antur

quippc qui afficitunt mutabile cft 6e

quodaliqutd patitur. Tlon

itaqj in

du3 uacarionc

cogitctur ignauia: dc

nnmero:um:non folum duplicari vc rumctiam mulriplicaripotcft.jtavo fuis quifq3 numems piopriaanbus terminafur:ut nullug co:um parcfte cuiquam altcri poft^it. rgo t difpa
rc3 inrcr
(c

fidia:incrtia:ficut ncc in cius

opcre

la

arc^ diucrfi funt:7 finguli

bot conatup: indufWa. Tlouit quicf


ccns age:T agea quicfccrclbotcft ad

quicp

finiti

funt:7

omncs

infiniti fut.

opu9 nouum non nouum

fcd fepiter

3ta ncc numcros prcpter (nfinitatem ncfcir omnipotcns dcus:^ fi ufcp ad

nu adbibc cofiliu:ncc pcnitcdo q: pzi'* 1 (i pri" cdTauit 7 poftcriuf opat" eft:


ceffauczaticcpit face

quandam fummam numero:um fcie tia dd pueit:7 cctos ignotanqs boc X


demcnrin"tmue di^eczii.^Tlecftuclcbut

q6

ii

fecerat.

S5

LIBER

contcndercti numcros cos diccrc ad dci fcienriam tion perrinerc:apud quos plato dcii magna auctoitatcco mcndat mundu numcris fabricante. 1 spud no9 deo dictum lcgirunomni fl in mcnfura i numcro a pondcrc di
ifti

xxi fltcp

ftUa ozdinatft difltfitudic^cur

rcntia:as

dunrapt 4

cx miferia Ubc

rafin fua bcata imoztaUtatc finc fme

manetib^^an

ita dicat'fccuU feculo^:

ut itcUigat^fecTa i fapietia dci icocufla


(labilitatc

mancntia

ifto;^

quc cu^
cni

te

fpofuifti.bcquotpropbctadic qui profcrt numero fcculum.t faluatot


in cuangelio.apili inquit ueftri

poic tranfeiit tag' clTicictia fcculomj


diffinire

non audco.foztafl^is
ftJt

pof

om

fitdicifcculumq

fccula:ut nibil

ncs numcrati funt. Jlbfit itacp ut du


bitcmusrq'

aliud dicatur fcculti fccuU g fccula fe

notus non

fit

omnis

culomm:ficut nibil jUud dicimr cclu


cdi cp ceU cclozum.Tla}
cauit
cclii

numcrus cuius

intcUtgcntic ficut in

dcus uo

pfalmo canitur:non cft numcrus. 3n


finitas itaqj numcri^ij^uis infinitomj

firmamcntum fupcr quoo funt aquc:T tamcn in pfalmo i aquc inqt


qucCupcrcelosfuntlaudcnt nomcn domini.0.uid crgo iftomm duu^ fit:

numcromm nullus fit numcrue:non


cft

intcUtgcnrie rion cft

tamcn incomprcbefibilis ci cuiua numcrus. OLua


ii

an prctcr bcc duo aUquid aUud dc


curfcculorum
pofl^it irclfi:

fe

propter
fcientis

quicquid kiz comprcbedit

profundif

comprcbcnfionc fmitur: pro


ifiniras

fimaqucftio cfi.Tlcqj boc quoo nuc

fecto

1 omtiis

quoda icffabili non cft.Oua


fcicnticdci

agimue impcdir:fi indifcufla

inrcrint

mooo dco finira cft:quia fcienria cius


ipfi

differaturfiueaUquid inea diffinize

incomprcbcnfibilis
infinitas

ualeam":fiucno8 faciat cautioicsdi


ligcntioz ipfa tractatio:

re

fi

numcromj

nc

tara

ob

qua coprebcndimr cfleno potcft ifini ta:qui tandc nos fumus bomuculi:^.
cius kisnxiz Umitcfigcrcprcfumam":
diccnres g' nifi eifdem circuitibus te

fcurirarcrcjtaffirmarc tcmcrcaU^d audcam^.Tlunc cnim contra opinio ne difputam" qua iUi drcuitus aflezii

tunquibue fcmper cadcm p intcrual


la

pommcadc tcmpoulia
non porcft deue
fcirc

rcpctanmr:

tpum

ncccfl!c cflc rcpcti

epftimait

cuncra quc
fcirc

kdt fprc

tur.Ouclibet aiir iUarum fercnriam^

ut faci3t:uel

cum fcccrit: cu

de fccuUs fcculozumucra fiKad bos


drcuirus nibil pcrunct:quonia5 fiue
fecula fcculozum fint;non
tita:fcd altcru q: altcro

ius fapientia fimplicitcr multiplep:'?

unifoJmirermuUiformis:ram incom
prebenfibiU comprcbcnfione

cadcm rcpc

omnia

conqcionc or

incomprcbenfibiUacomprcbcndir:ut

dinarifllima procurrcnria: Ubcratozii

quccunquc noua t
ucUct: inoidinata
rc

difl^imiha confe

bcarimdinc finc uUo rccurfu miferia

quenria prcccdcnribustfi fcmpcr facc

rum ccrriflTima permancnrc:fiuc


dominaria fubdirom drcuims

fccu

i improuiia babe

b fcculozum ctna finc tepozaUii tan^


ilU

non

poflet:ncc ca preuidcrct q: pri

ca

mo tcmporc:fcd
tincret.

eterna prcfcicnria?

dercuolucrcalocumiibrir:quos

ma

ximc rcfclUt ctcrna uita fanctof


i>eimpictatcco:u qui aflcrunta

>e fccuUe feculo:um.c.)ap.

nimas fumine

uerccp bearitudinia

Uod utrum ita fadat:T conti


tinuata
fibi

partidpes iterum Atcp itcrum pcr

dr

cdncpione copulcn

cuifustepo^adcafde miferias labo


refcp reditura8.c.^)c.

tur q appelUt'fccula fecaloium: aUa

DWODECIMVS
Uomm

enim aares ptozum fc rtntportemenfam tottantifcp caUmitatibua uitam: (i tamen uita


diccnda eftqucpotiusmowcft: ita grauis ut mo:8 que ab bac libc
ifta

cognofcftur.Stautem dtcunt ncmf

nem

poflc

ad illam bcatitudincm per


uicilTim

ucnirc:nifibo0circuitu8 ubi beatitu

do 1 mtfcria

aUcmant

tn

bu

iu8 uitc crudttione cognoucrit:

quo

rat moztis buius

amozc timeamr: poft tam magna mala tancp multa borcndartandcm t aliquandopcr uc
ram religioncm atcp fapicntiam
fpcctum dci:atcp ita
ticipationc}
fieri
cj:

modo ergo fatcntur quanto

prtjfcp

amaucrit deum;tanto cu^ faaUus ad


beatitudinem pcracntum5:qui ca do
ccnt

qmbue amo: ipfc toipefcat.^Tlaj


defcr

piata atcp finita:ita pcrucnire ad coti

quie non rcmtfTiue i tcpidiue amct

bcatum con

eum:quem fe cogitat ncceflario


tntiicp fcn(urum:7

tcmplatione incoipojcc lucis: per par

turum:tcontraciu8 ucritatcm fapt

incommurabiUs immor talitattd eiuscutudadipifcendeamo tc flagramusrut cam quandocp ncccf


fcfit

boccum ad dus

plcnam pro fua

capacitatc notitiam

bcaritudinie perfcctione pemcncrit:

dcrcri^^zcosquidcfcrunt ab

il

ta ctanitatc: ucritatc: fclicitatc dcicc

quando ncc bomincm amicum poflit quifcp amarc fideUter:cui fe futumm


nouitinimicum.^Sed abfit ut uera ftntquenobie minantur vcram mifc

toB tartarce moztalitati: turpi ftuUt


tic:

miferqe c^ecrabilibue implcan:

ubidcud amittafur:ubiodiouciira0
babeatur: ubi per
tias

riam nunquam fmicndim:

(ed intcr

immundas nequi bcanrudo qucraiur:T boc idcm fttcp idem fine uUo ftne prioftim t poftcriomm : certie intcruallis i di
menfioib" feculojt
'/

pofttionis faUe bearitudinie fcpc ac fi

ncftnemmpcitdam.Ouid cnim ilU


bcatirudincfalfiuB atcp fallacius; vbi

no9 futuroe mifcroe aut in tanta vc


ritarie lucc

factii ee

i futurti:

nefciamue:aut

m fumma

boc jppki ut poftint dco circuitib'' deftmns cunnb" fq?cr arcp rcdcunri b^^pcrnuefalfaebcaritudmes t ue
rae miferias alrernari qutdc fcd tn re
uolutionc incdTabili fcmpitcrna6:no
ta ce opera fua:quoniam necp a facie

fcUcitaris

mnm

ibi

arcerimcamue.Si cnim fu cabmitarcm igno:aruri

fumue:pcnrio: cft bic noftra mifcria


ubi futuram bcartrudincj nouimus:

fiaurcm nos

illic

cladcs

imminene
tranfactts-

non
git
ftd

latcbit:

bcariue tempo:a tranfi


:

doquicfce:nccquicfccndo ponTitquc
infmitafunt indagarcf Q.u\q bccau
diat--'49 crcdat.^quie

anima mifaa quibue

beattrudinem fubleuctur.q' beata


tranfacrie in mifcriam rcuol
ira

ferar/OLue

fi

ue

quibue

ra elTent:non folu taccrcnrur prudcii tius: ucnictiam ut quomodo ualco

utur.2lrcp

fpcs noftrc infclicit

tie cftfeU)c:7 fcUcitaris ifcUj:,

Un fic:

dicam q6
fi

uolo: docti'' ncfciietu:.


i

Tla
-z

ut q: bic mala
bcari

ptatia

patimun ubi me

bec ilUc

memoria non

biicrim'':

tuim" imiiicntiaiuen" fcmp miferi

idco bcati crim^^cur bic pcr


fcicntiam grauatur

comm
noftra
fci

ampUus

miicriiiBi autej
turi fumu6:bic

ibi

ca ncccftano

aUquando cflc pofftmue.Scd quoniam bcc falfa funt clamantc pic tate: couinccnte ucritate: illa cni^ no
bia ueracircr promirrirur ucra feUci
tas: cuius crir fcmpcr frincnda t nul

btc fcUdo:

faUcm nefciamue: ut adcp bonuqn bic ctema uita co tio fummi fequcnda c^pectatur:ibi autem bcata
fit

qrpcctatio q> lUtc

lafelicitatemmpedace:ta fecuritae.

uiam rectam fequcntcs que nobia


cft

fed

non etcrna quandoq^ amittend^

cbriftue

co ducc ac faUiatou::

LIBER

ftcUi

a aano n incpro impio:;s circuitu (rcr mcntcncp aucrram^.Si cni^dc fmc cdTationc altcr
rcditionib"

fibi

noul mifcril quc no cfTct impro


banc quo

uifa diuinc p:ouidcnric:ut

ifhe drcJitibue i

cp in

nanb' itionibus n

anima ru:"PorpbyriuB plaro^ic" fuo:um opi fcc^ noluirfiucipfius rd ua nioncm


nitate pcrmotu8:fiueia tpa cbriftia

rerum o:dincm includcrct:-: ab bac eam non improuide Ubcrarct:q

tadc temcritatc bumanc uanitatis au

dccimo comc moraui dicere maluit:animam^ptcr

na

rcuerit^tt

q6

libro

dcm" ncga: diuinirare face: poftc rca non ftbi f^ mundo nouae^quae nccp antca fcccrit ncc unqua biicrir impro
uifae.^Siatitdtit Ubcrarae q'dcm ani

cognofccnda mala traditam mudo;


ut ab

mas ad mifcril n
boc
ftr i

rcucrfura6:f;

cum

ds

liberata atc^ purgara:


rcdicrit nibil

cum

rcbus nibil noui

ficri:qin fc

ad pnrrem

uUcrius talc
ifta

p aUc arcp aUc Ubcrarc funr i Ubcran


ftlibcrabufibocccrtc conccdunt
ita cft
ii

patiaf^quanto magis no8


flcdeuitaredebcm". "bis

inimi

cl cbriftiane fidei falfiratem dctcftart


aiJt rircuiti

noua

neccfTitas

bu8 euacuatis atcp ft-uftratis: nulU ros copcUctio putarc non


b:c initiu rpis cy q ccpit e^c gen" btt

nouae animae fieri:cjbu8 fit 2> noua libcratio.Tll fi antiquas cas diit ce i retro:fiJ fcpit
mifcria i
ftlr

nae:^ ex quib" quoridic noui


mic8:dc quo:ij co^jorib"
fi

bo

fapicnrcr

m3nu:q:

pcrquos circuitus ni bil fit i reb" noui:q6 non i antca ccr ris intcruallis tpm fuerir i poftca fit fururum.Si enim liberafania ri rcdi tura ad mifcriae:ficur nunqua antca
nefcio

uijccrir ita libcrent':ut ntiq'

ad mi(m.

8 reuoluant": cofcquetcr dicturi fiit infmitae.Oultuflibct nancp finitus


nitents fuiffct 3nimarti:iftnirie

raro
cic

fccuUs fufficcrc non U3lcrct:ut


fcp boics ficret

lUo

libcrata

h hi in illa aliquid q6
nilg' ei

antca

quo^ecnt

anie ab if

ntJqua fcm e:7 boc quide ualde

ma
fe.

ta fe^ mo:taUtate ltberandc:niig' ad-

gnum.i.quc

dcfmat etema

camddnccpsrcdtrurc.Tlcc ullo

mo

licit.is.Siaurinnafura imorrali

fit

do cfphcabunrquomd in
dco notJs ce:eo
^'irc:
c^b"

rcb"
:

tanra nouirae:nullo :cpcrir3:nullo :c

cp finr ifinirc

quaa no uo

pcrcndacircuirurcurin rcbus mo2ra


ftcri non poneconredirur.-^Si non fieri in aia bcarirudinis noui tarem:qrfi ad cam rcucrrilfin qua fep fiiir:ipfa ccrre libcrario noua fit:cum de mifcria liberatur in qua nuq' fuit: 1 ipf2i mifcricnouitas iea facta eftq nunq fuit.lDcc autem nomtas ^i non ireb^quediuina^uidcntia guberna

lunr^infinit" firniierus anij;r.

<lua
pu

talibus
drir

qm drcuirus tUi iam c):plofi f^:


ncccffario
q'd rcftat ?ucieri'*

ad eafde mifcrias no

tabafaia redirura:
pictati q' credcrc

dc 0:1 Ci q nunqulfeccrit nouafaccre: n ielTabiU prcfcicntia uolutatem mu


c(Tc ipofTibile

tur:o:dinc
illi

f^

cau poti" ucnit:ubi funt


i

dctcrmiari dimeficp drcuit"

db"

nulb noua fiunt:f5 rcpctut'cade q fu crut.-^Siaut^bccnouitae abo:dina

tabilcm non babcrc.-^Tbo^ro autcm u trum animarum Ubtratarumnccul tcrius ad mifcrias rcdirurarum: nu mcrue poffit femper 3ugcri:ipfi uidc rintquidcrcrum nouirarc cobibctt da ram fubnUrcr difpurant: noe ue

non cjrdudi anima fiue lapfa fit: pofTunt ftcri noua que ncc^ antca fca
tione diuinc prouidenrie

ro raciotinarioncm noftram erutro


c^ larcrc rcrminamua.
tcft:

tunfiuc clara

fit

onid caufe

finnnectriarcr o:dine alicna

finf,

poruifle

Si cnim po cft:ut ncgcmr crcarf qaod nunquam antca c:ea


Ubcrararum anunarunt

t ii potuit anima p iprudetiam face

tum

cfTct:fi

sr'

DVODEaMVS
nttntcms qiu ntincp antca fu(t non fo
literuiucretUTjidinis fcru": ctcrnocp

lum factus cil fcmel: fcd ficri nun^ 6 fmet.'5i autcm opotct ut certua fit U Ubcratarum aliquia numcrua anima

poft

mo:tcm fuppUcio dcftiatue:

vnit

ac fingulum crcauit;non vticp folum


fine

bumana

focictatc

dcfacndum^fj

rum quc ad milcriam n\xnq> rcdcant:


nccp
ifte

numcrue vUcriua augeatur:


finc

VI co modo vcbcmcniiue cicommcn darctur ipfiue fodctatis unitas uincit

ctiam ipfc
re 1

dubio quicuncp

crit

luncp conco:dic:fi non tantum intcr


fe

tcvtio^ nunq> fuit:qui profecto crefcc

ad

fue quantitatis

tcrminum pa

nature funiliiudinc:rcrum cognari onie affcctu bomincs ncctcniur: qua

uenire fine aliquo

non pofTct initio. <laoo initium quoniam antca nun


g^ fuit:boc crgo vt efrct:crcatU9
e

bo

mo antc qucm nullus ftiit.


&c conditionc vniue primi bomi
ni8at(pineogeneri9 bumani.c.)cjci.

do ncc ipfam quidcm fcminam copu landam viro ficut ipfuj crcarc iUi pla cuit fcd ej; fe ipfo:vt omnc ejc bominc vno diffunderctur gcnu9 bumanum.
<!J?prefcicritquem

primum dcus

condiditpccc3turum:fimulcp preui6

3lc igitur qucftioc difficilUma

rit:quantum piorum populorum q: ciu9 generc in angcUcum confo:tium


fua clTct gratia tranflaturu^.c.^jcg.

propteretcmitate dcinouacrc
antis fincnouitatc

aUqua voluntatis

quantum potuimue cj:phcata: none arduum viderc mfco fuilTc melius q6


factumcft:vtc^vno bominc que pri mum condidit muUipUcarcc gcnus
:

cigno:abat deus bominem

pcccarurum: i morti iaj ob no ^ium morituros propagaturu^^eocp


progrcfluroe pcccati immanitaic

mo

bumanum^gjfiidincboalTci apluri bu8.Tlam cum animantcs aliae foU tariaa 7 quodammodo foUuagas id

tales^vt luriug atqj p.ic3tiu9 inicr fc

rationalis voluniaii^ qcpcrteg beftie

fuigcneri9 viuercnirquaru^ejraquis

eftquefoUtudincmmagis appctant: ficuti funt aquilc mdui: lcones: lupu

n quccunqj aUa
grcgce
atcp in gregibus

ita funt: alias


:

vcro

7 icrrie plurimum pullulauit C)co:di um:q>bominee quo2U5 genus ej: vno eft ad commedandum concordiam^
pagatum.Tlecp emm ung? intc: fe lco
nc9 aut inter
fe

inftituerit

que congrcgate

maUnt viucrc:vt fiit

dracones^quaUa boi
fe gcflcrunt.

columbe:fturni ccrui:damule i ccma.

nee bclla inter

Scd

pre

buiufmodi:vtruncp tamcn gcnus no


cjrfiiigulispropagauitifcd plura
fif

uidebatciiamdcuegratia fua popu lum pio:um in adoptioncnt vocaclu:


rcmifl^ifcp pcccatie iuftificatu^

iu(Titcj:iftere.t)ominem vero cuuis

fpu fac

naruram quodammodo mcdiam

int

to fAnctis angeUe in etcma pacc focia

angcU)9 bcftiafcp condcbat:vt fi crea tori fuo tanq' vcro domino fubditua

dum^nouifl^ima inimica motc dcftmc


t3:cui

precepvum eius pia obcdicntia cufto diret:m confoztium tranfirct angeU

ratio profutura:(y

populo cfl*tt buiue rci confidc cj: vno bomiue de ue ad commendadum bominibue y
cigrata fiietiaminpluribue vnitas

cum:finemoitcmcdia bcatam imo: talitatem fine uUo termino confecut". Si autcm dominum dcum fuum Ubc
ra voluntate fupcrbe ac inobcdientei

gcnue

inftituiflet

bumanum.

>c natura

bumac animc cratc ad

vfueoifcndcrccmottiadditus bcftia

imagincm

dci.c.)r)cig.

LIBER

dtergod<^us bommetn ad

bUs bomo precipuum dqfc^

ipfts

co

imagincmt rxmiUwdmcj fua.

Xalem cfppe ilU.dmma


prcftantio:

creamt:q pcr

gnitum tencret locum ft lupcrftitione creaiiit qua qrijit:vii iuftevidcatu: (a


cra 1 facrificia faccquafi cdditonb"
.

roiteatq) tntelUgena otnnibtis cfTet


terrcftrib" r naianUbue i volanUb^^que mcntem buiofmoi non babcrcnt.t cuin vira

animaUbus

fut'9:facile

carcbunt

et

onia errore.Tkcp enim fas

buius opinati cft vlUus

naturc quaUbet minic motaUfcp crc

terreno^ fozmalTct

e)c

puluerc:eicp ani
fece

mam qualcm dijn:ftuc quam ia^


flando

rat fufflando ididiffcnfiue potius fu/


fccifl*et:ennp

aioremfuumnifideum credercacdi ccrc antcq; pofl^it intciri.2lngcU autQ quos iUi deos Ubentiue appcUant:et
riadbtbetvcliunrivclpermtni opari

flatUm quej fuf


eft

flanoo fecit.nam quid

aUud
i

fuffl*

oncm fuam rcbua que gignunt'


do:non cos dtcimus creatoree

mu

re q> flatutn facere;animam bois effc

aiaUii

voluifret:cti3m coniugcj ilU

adiuto

^ nec agricolae frugium atc^ azbdf


Omnium naturam i
vniuerfecreamrcnon
omnlii fpcj
ntfi

rttJgcnerandiejceiuslareoffc dcn-ac
to
li

fccit

vt deus.Tlec^ enim bec carna


ftit:

confuctudine cogitada

vt videi

opcrc dei

folcmus opifices c^ materia quacilq^ tcrrena cozpozaUbus mcbrie: q5 ,ar


tis tduftria potueriit fabricatcs.ZJDa

formari.c.^.
c

UmcnimaUafit

fpcs q adbi

nus

dci potetia dei e:qui etviftbiUai

betur epinfccuecuicoc^ matc


rie corporali:ficopanturboic8figuli

uifibihter operatur.

Sed bcc

fabulo

fa porius g^ vcra cfle arbitrant':(i vir

1 fabriiatc^

id

genus opificca qui

et

tute 1 fapictia dei


et fine

qua nouit i

potefl

fcminibus ipfa ccrtc facc fcmi

na:e^ bis vfitatis i quotidianis mcti

pingofrcffingutformas fimilcecor poribueanimaUu^JaUavero qucitu iccus cfliciented caufas babet de fcczc


to 1 occulto naturc viucnris atc^
itcl

untur operibus.ca vcro que primit" i ftituta funt quoniam non nouerunti
fideUtcrcogitant:quafinon bcc ipfa

gentisarbitrio:qucnon folum natu


ralcs
ip(ii6

quc noucriit de bumanis cdceptibua


arqj partubue: fiet iijeyptis narrare
tnnicredibilioza vidcret^g^uie i ea ip
fa pleriqp

corporum fpecies:vcrum ctiam animantium animas dum non

fintfacit:fopradicta illafpecics artifi

cibus quibufcp tribuatur.bec autem

magis nature

coiporaltb'*

aUera non

nifi

vni

artifici

creatoriT

caufis g> opib" diuie metis aflignent.

pditori deo:qoi mundo ipfo i ange


los-fine vllo

mundo i finc vllis angc


dica : effec

3ln vlUus urminime crcaturc pof


fint dici

lis fccit.^lb

iUd enim vi diuina quc 6i

angeU creatoree.c. jcxiig.


nobis
eft

um reru5 diuifiua i:vt ita


acccpit fj3em

tiua eft:que fieri ncfcit fed facere:a

f
i

d cum bis nulUim

cum mudus

ficret:

i ro

bis Ubris negOiu:qui diuina

tunditas ccU i rotunditas folie^eade


vi diuina

mentc face vfcurare ifta non crecUjt. 3Ui aut qui platoi fuo crediit:non ab
illo

i effcctiua qui fieri

ncfcit f^

fummo deo qui fabricaius itm


ab alqs mioribus quoe quide^

di5:f5

ipfc creauerit pamiflfu fiue iuflu ctus

atdli^facticlTc cunctd mortalia:inci

ocu 1 rotunditas pomi: i cctere figurc naturales quas videm' in reb" 4^u( cp nafcenribu6:nd cp^infcc' adbibai fcdmtimacreatohs potetu iiipf.
facerc acccpit fpccicm totunditas
li

DVODECIMVS

celuttcrraego ipleo:? caC fapiltta


efl

k tel talc eflecfj jwoifus e(Te


rinfectts

ri

P0IT5.

quc atcingit fine vfc^ ad fincm for


difponit oia fuauiter .'Proind

<lttapropter fiin^iUa fpecie quafo

titer!'Z

corporaUbus

opifices reb'

factiprimicusangclifiboiurmoi tni

.fuftenumpreboerunt creatou cetera


factenti nefcio^ncc tribue lUis

ponutvrberomatvrbem alcjradria non fabroB 1 arcbitectos f^ zges quo

audeo

p volouie pfiUo 1 ipeuo fabiicatc (i:


illam romuUim

quod forte non poflTunt: ncc debeo dc rogare quod polTuntXrcacionem tn


conditionemcp

iUam aUjcandru^ ba

buifte dicimus condicorcs: g^co poti*


ii

omnium naturarum:

qua fit vt omnino natui fmt ds quo cp faucntibua non facietibus : ilU 60
tribuo cui
fe

ctiam

ipfi

debere:^ funt

niti deo debem' conditore diceze na turarom qui necp ej: ea materia fac a Uquidquaipfeii fecait:ncc oparioe b5 nifi quos ipfe creaucrit:^ h potcn

cum gratiarum actione nouenit.Tlo


non dicimua folum fructuum quoruncucp creatores: cuj
igitur agricolas

tia

fua vt

ita clicam

fabricatoriam re

buB

fubtrabat:ica

tea q> fieret

non erunt ficuc an n fucinti^B^ ate dico:etni

legam" nccp 4 platat eft aUcjd: nec^ 4 rigat:fed 4 icremru dac dc^-Sj ne ipfa
quidecerra ^uis

taccnontpe.^luie.n.aliuB crcatorc
tpum:nifi qui fccic ca quo:p motibua
currcrcnt tempora.

mafomniu

fcciida

uideatur:que gcrminibus eijpetia,p

mouct 1 fijcaradicibue

contincc:cunt

beplatonicuopinionc qoa puta


uerunc angclos quide a dco coditos:
fed ipfoB cf^c

itidcm legam" dcue lUidat corpus quomodo volucrit:i: vnicuiqs femi

bomanorum co:po}j p

num^priumcorpu9.3ta nccfemma
fui puc:p^

iitoreQx.]q:vu

creamce appcllai debem": fcdpociusiUu ^cuidam fuofamulo

Xa fane plato minorce t a fu


mo
deo factOB deos cffecoca

dij:lc:priu8fg' te

formarcm i

vccro

no

ui te .t

quauis an:ma fic uf fic cffec

cevoluitaiaUuccccro;2:vt imoztalcj
parte ab ipfo fumeret^ipi vcro moica
le atte]cerot."Pioiii

ta prcgnantis valeac aliquib" vclut in

duere quaUiaiib'' fetu:ficut 6 uirgia variatis fecit iacob vt peccora colof c


vario gigneretmacuza tamcn illa que gignitur tamipfano fccinynccipfft
fefecit.Q,ueUbetigiiur corporalesC

aiaru niaruj eo3

crcatorce e(Te no!oic fcd

corpop.Uii

qm porpbfrius propcer anime puga


tionemdicitomnecorpue fugiendu:
fimulc^ cu fuo platoe alqfc^ platoicis
fentit:eo8

fcminalcB.caufegignandis rcb" adbi


.bcacunfiuc operaciontb'' angclorum autbominum aut quorunciicp aniali

jrerinc^p^ Uicndas pcnae

4 imoderacc ac iboneftc ui ad corpoa rediremorcaUa.platoquideet bcfti


8ru."P)orpbfrm9 tantumodo ad boi nufeqtcos^vtdicatdcos iftosquos

um:fiucmariumfcminarucp mijcnoi bus qUbct ei defidcria motuivc ani

me matria vakant aU^d Uneamecof


0ut colo^ afpgc tencris mobilibufcp coceptibtt8:ipfa9 oio riaturas que iic
vclficinfuogencreafficiatur.ii facit

a nobiB volnt quafi paretCB tpoito


rcs n:09 coU:nibil ee

aUud

q^

fabros
ergaf

ppedii carceru uc n:o^:nec iftitutoes


fj incUifores alUgatozefqj

mos

mfifttmu9deu9:cui' occuUa potecia cuncta pcnetrans icotamiabiU piitia


facit clTe

tuliserunofistgrauiflTimis vicuUs. 2lut ergo definant platoici penas aia

quicquid aUquomo eiing^ runcuncp e:qt nifi fdcimtc iUo non ta

corporib" comiari: aut eos Bobis deo8 coUdos no pdicct:quo;)t i


rii ej: iftis

UBER

nobfsopflrioncwg^tum po(Tum**fu giam" 7 cuadam" bortaticii tn fit v


trunq? falfilTimumiTlam nccp
ita lu

crcdijnt:nulla facta prodigia dcbcnt

crcdcre.Tlecp.n.t ipfa

(i

vfttato

natu

re curriculo gtgneicntur: prodtgia di

unt pcnas animc cum ad iftam vita^

pcnalcm dcnuo rcuolnuntur:7 omni

caentur.Ouid aut ta fub gubcrnari one diuic^utdctic : q^uis coru^ caufa


latcat^gj

um uiucntmm fiue in cclo fiue


ti funt
cft

iu tcr

ranuUuecftconditor:nifi9 quo fac

cclum t tcrra.Tla^ fi nulla ci

mini q pofuitprodigia
ergo
ey:

monftra gignuntuj.-^Iltt cjdl pfalmue faccr.Ueiic i vidcte opa do (z tcrram.ui


latcrc viri

vmcndi m boc cozpote nifi propte: pcdcda fuppUcia.quomodo dicit ide plato ahtcr mundum ficri non potuif fc pulcbcrrimum at(p optimum:ni(i

fcmina facta

fit:'^

bocprimumquodamoprodigtii ^d
prcfugaucrit:a(io loco q^tum

mc

de''

adiuuarit dicam.

omnium animalium id e immortaliii


7 mortaltum gcncribue
talc9 condtti implcrctur;'

Si aiJt noftra inftitutio qoa vel mor fumus diuinum munus

nitudine gcncris

3n primo boic orta fu((Te ocm plc bumaiiq prcuidtt:


ctTct

dcus quc pars bono:ada

pmio:

clliquomodo pcna cft ad ifta corpo:a id eft ad diuina bcncficia remcarC^t fideuequod afftduc plato comcmo
rarficut vniucrfi

q dananda fuppUcio.c.jcjcv^.

mundi ita oiii

aiali

d" eft:m boc prio boic qui

UncquomamUbcriftedaude pmi
eft:iidu (|de

Dm fpce ctcrna

intcUigcntia ptiebat:

tus factuB
ia tn

fm euidctiam
gcncre

quo non ipfc cuncta condebar/Sn ali quozum cilTc artifcj: noUct: quo:p; cffi
cicdorij artc icffabif cius

fecundum dciprcfcicnriam:c)C02

tas

fui(Te e;ciftimemue in

bua

i incffabiW

no

focictatcs tanq? ciuitatce

duas.

laudabihe mcne baberetfUOciito igt


vcra eff rcligio: que mundi vniuerfi eumaialiuinq} vniucrforum boccft

]ciUo.n.fnturicrantboies:al9

meX

angcUs
tii

in fuppl!cio:alq

bonis ipmio

fociandi: q^uts occulto dci tudicio: f^


iufto.Cii.n.fcriptvi fit:vniueife vie

7aia?M;corpo?i^conditore agnofcit;

quibue tVenie precipu ad cius imagincm bo prop tcr ca cam qua dijx.i fiqua fotte alia maior latct:factU9 eft vnu9:fcd non lici" for.Tlibil.n.c q> boc gen" tadif coidiofum vitfo.ta focialc natma.TU q; comodius contra vitiu difcodie vf
z

prcdicat.3ii
illo

drii

mifcricodia i vcatas: ncc iniufta


iuftiria.

U9 ab

eiue gratia:ncc crudcl' pot ce

^urelq auguftint dc ctuita


tc dei

Ubcr icnittfdccim".

caueducunondu

cpflcret:vcl

fanan

&cIapfuprimorum bomiitnmp
quc5 eft contracta mo:taUtae.c.pmri.

dii cumj:titi(ret:naturaloquerct'bii

mana:^ recoidationcm iUi' parcnris qucm ^ptca deus voluit creare vnuj
dc quo mftitudo ^pagarct": vt bac ad
moitioeet i mftis pcozs vnitae ^uarc

3e-p>>3X36
de
e
noftri fccuU

qcortu

idc

ini

tur.OLuod vero fcmia iUi e)c eius


eft q

late

rio gcncris btia

factacll:ctiambincfati9 fignificatu^

ni difficilUis

cara mariri i vjcoris debcat eflfc


ft'

fhonibus: nunc

coiuncrio.tJcc opera dci proptcrca

iamdclapfupti
tni

vtup

inufitaci:quia pria:4 auciftaii

bominis im

ERaVSDETIMVS

mo primomm bomfnumrt de origic


flcpropagincmoms bumanc
tationibus a nobts illituram:
difptt

atatii fenricnfcp

cruciatur.Tll

illa

pe

na vltia ac fempitna: de qua fuo


diligenrius diflercdu cft.reae
nie

loco

rcrum

mo a

ordo dcpofcit.Tlon cnim co modo q


angelos condidcrat dcue:ita codidic

drq: n

viuit

ej:

deo:

mors autcm

corporis

quo na modo:cum viuat c]c


fiitura funt

1 bominc9:vt ctiam fi pcccalTcnt mo ri omnino non poflcnt:fed ita rt per


functoeobedienricmuncrcfine inter

aia.Tlon.n. alitcr poflut ipfa copoza


lia

quc p* rcfurrecrionem

fcnrire

uentu mortis angcUca immortalitaa

tormcta.2ln q: vita qualifcun qj aliquod bonuj e:dolor aut mald:


idco nec viocre corpus dicedum t.in

1 beata cternitas fcqucrctur:inobedi entes autem mozs amplccterct dana


ttonciuflifTima:quod

quo

aia

no viuedi

cacft fcd dolcndi^

ctiamm fupcriore iam dipmus.

libro

Uiuit itacp aia q: dco cn viuit bene; non.n.pdt benc uiuere:nifi dco opan
rc in fe

quod bonum

cft.Uiuit aurcj

)eeamortcqueanime fcmperr
truncp victurc acidcre poteft: % ea cui

corp"

cii:

aia:cum aia uiuit in covpoic.

fcu viuat ipa fcu

no viuat qc dco.3m

corpus obno)cium elic.q.


f

pio:^ nanc^

corporibus vira n aii^

fcd corporu vita cftiquam piitcis aic

d de ipfo gencre moris video

ct

mortue boc cft a dco


(i

defcrte:
cj:

mibi paulo diligcntius difcrcn duj.Ouauis .n.bumana anima vc:a riterimmortalis pcrbibcatur: babet

tulacuncp propria vita

quan qua eriam

pfcrrc.Uc immortales rn in danarione nouifl^ima g^uis bo


dcfiftete

no

tamcn q^dam etiam

ipfa

mo:tcm fua.
:

fenrircnondcfinat:tri q: fcnfus ipfe

Tbm idco didtur

immoztalis

quia
ait

necvoluptatefuauis:nccquiete falu
bris:fcd dolore penare^no immerito

modo quodamquantulocunt^ non


dcfmit Viuerc atcp fentire.orpu6

mors c poti" appellata qua?


BUtfaqzpoftillamprima
9ie:fiuc aic
c:

vita.^o

tem ideo eft mortalc: quoniam a rit qua5 babct^dcfcri potcft: ncc pcr fc ip

quaftt

coberentiu dircprio naturarn fiue

dd

fum aliquatcnus viuit. ZDors igitur animc fit cum cam dcfcrit dcus: ficut cozporis cum id dcfcritanima. rgo
rd id c torius bominis mos eft:cum anima a dco dcfcrta deferit
vtriuftp
:

i corpori8.>c pria igimr


finc

corporismortedid potcft:q> bonis

bona fit^mafmala.fccunda vcro


dubio
ficut

nuUorum bonorum titi

nuUibona.

corpus.Jtacnimncccj: deo viuit ip fa;ncccorpue <x anima. 'buiufmodi

Urnimorsqucper
fanais pcna pcccari

peccaru

pmo

autcm torius bominis moztcm illa fe quitur qoam frcundam mortem diui norum cUoquiorum appcllat aucto:i
tas.lDanc faluator fignificauit vbi
a^'

^ bofum iocs boics pertranfqt: etil


(if.c.iq

On aurem diflKmulanda
bona.^Cluia
(i

nafd

it.umtimctcquibabct poteftatcm 1 corpus 1 animam pcrdcre in gcbcn

citurqueftio:vtru rcueramoa qua feparanrur anima t corpus bois


fir

nam.Ouod cum non antea


anima corpori
ri
fic fucrit

fiat:^'

co

ira cft

quomodo po
pcna pa
nifi

copulata vt

tcrit obrincrirqr ctia^ ipfa fit

nulla dircprionc fcparct^^mirum vidc

cari.^banc eni^ primi

bomics

pcc

pot quo corpus ca morte dicatur

cauiflennpcrpeifrivricpnon fuiflcnt.

occidi:qua non ab anima dcferitm:f$

'Q.uo igirur

paao bona

cflfe

poflu:

LI&ER

boie q accidd nd po(Tet niTi maCfS^ rurfus fi nd nifi malis poiTct accide

tu9

cft iUis.Tlifi q>

infantcs infirmio

rea ct

ccmimus

m vfu

moruc^

mcm
ani

n dcbcra boiB bona cfTe f^ nolU.iJ n.cer ulla pcnaan qmbus non cfTcnt
vlla punicnda.-'

brorum:7
di qp funt

feniu appctendi arcp viran

aUorum icncnimi fctus


fe

Ouaproptcr

farendii

maUu3:tang'

tantoattoUat crcclle

eft:pnmo8CJdembotc9ita
tDto8:vt

foilTc i(ti

U non peccamflct.

nullu

mo

nu8 fupra cctcra anunatu vie buma ii3:quanto magic mipctum fuum vc
lut fagitta

necj^pirefgcn^^fjcofde prios pccca


torC9 ita fuilTc
(^cquid corn
ejc

mote mrctat08:vt ctia


ftirpc eet c):oniJ:cadc3

cum arcus cjrtcditur retro fum rcduaa diftulcrit.Tlon ago ad


ifla infantilia

rudimcnta pfdpiioc
C

ilU

pcna tencrciur obnojnum.

cita

1 danationc mfta ^lapfue


cft

ipul
i

fu9

primus bomo:fcd banenus


rcpugnantcm patcraur

ur ab.

bts qnf pcr gratiam rege

eo natura
ca cft:vt

bumana viriata arcp muta


i

ncrationis funt abfolutua peccaco

mc
ob

auicratur mors.upcna pcdn.c.iiq.

b:i9 inobcdicntia ccncupifccndi:?

id obftringacrur ncccfT:tarc

moncn
fact"

Oo cnim aliud c^ cis g'


ipfi fucrat
illiue:

quod

di:arcp ita
cfl.i.

qucd vino pcna quc

nafccretur.pro

ma

obnojTioe pcccato morticp gcnc

gnitudine quippc culpc

natura

danacio mutauic

m pctu8:vt quod pe nalitcr prccclTu m pcccanb" boib' p:i


mis:ctiam naturalitcr fcqucrccur

rarci.3 q pcccaii viculo fi p mcdia tori9cbn(ti gratiam foluiitur ifaccs:

banc folam

moncm pcrpcn

pfit

quc

animam

fciungit a corporc: in fccun

nafccntibue cetcris.Tlccp.n.bo itacjc


boie:ficut bomo q: puluae. 'puluia nanqj boi facicndo matcrics fuit: bo autem bomim gigncndo paree.pro

dam

VCTO lUa fme fine pcnalc^libcran

apcccanobUgarioncncn rranfcunr. i que vero moucc cur vcl ipfa fi pa


tiarur.fi

T ipfa pcccaripcnacifhquos

mde quod

crt

tciTa:non boc
fit

efl

caro

caro.Ouod cfl autcmparcne bomo;boc e? prolca


qfuie qc terra fjcta

bomo.Jn pnmo
gcnus

igitur boic

p fcmiaj
coiugd

m progcnicm traniitumm
copula diuinam

vniuerfuj

bumanum fuir.qri lUa

e^ccpu.tt quod

fnum fuc danatiois bomo fructoe cft :n

pgiajrat" abolcru::iaiftjqoiaUo noftro opere quod fcnpfimus 6 bap nfmoparuulorirracratai abfcluca cfl.Ubi dicrum ci\ ad bcc :Unqui aic cjpcnmcntum fcparancnis a co:poi g-ui9 ablato lam cnmirns nctu:quo ntam fi rCjcncrancnis ficramcnium
conitnuo fcqucrctur ur.mortaUias:
corpori9 ipfa fidcs cncn!arctur-;q
cft fidc9
ciJc

co crearemr:fcd ca^ pccca:er vt puni


rctur:boc gcnuit^q^tum quide attma

quando crpcctatur in fpc;q6

ad peccam mo:ti6 o:iginem.Tl6 ei^ ad infannlcm bcbctudmcm i uifw mitatcm animt T corporis qua vide

nrcnondumvidctur.fidciauic5 ro
borc atcp
tarai ctatibus

mu9

m paruur:peccato vcl

pcna lUa
cfTc lag'

pcrandus

certammcm maionbus dii enam moms fucai fu nmor quod in fancns ma:

idacta ft:quc dcus vobit

tynbusmajriccmmutncuius profcc
to ccrtaminis cfTct nulla victona nul
la gloria:qz
cfTc

inordiacatulorum:quo|2 parcntcsi
befhalem vitam mo:tecp daccaanfic
fcriptum cft.^bomo
fci

nccipfum

omnmo pcfTa

cum in bonore cf

ccrtamcn:fi poft

non intdlcpt: compararus cfi pe coribus non iiicelUgcntib'';^: funiTfac

ncrarionis

tcm ppcti

lauacbrum rcj;c iam fancri non polTct m.o corporaie. Cum paruulc

c^

TERTIVSDECIMVS

utcm baprijancKs

(fs

nonad

cbrilK

grada^ proptcrea porius currcrctne a cozporc folucrentur.-^Jltcp ita n mifi bili prcmio probarctur fidcs: fcd iaj
nec fidce eenpfcfti fui opcrie qucrcdo

non rubttcnientc ad noccndu ^alcrer. eriamipfam lcgem qua probtbctur peccatum non dubitauit diccrc virtu
tcm
ris

cfle pcccari.2lculeu8 inquit

mor

e(lpcccatum:pi:tu9 autcm pcccati

7 fumcndo mcrccdem.Tluc vcro ma forc 1 mirabil.orcgta faluatorisan v


fu9
iuftiric pcccari
eft

lcjvcn(Timcomnino.2lugetenim

bibirio defidcrium opcri8 illiari:qu9

pcna ?vfa cft.Xuc

do
Clt

iuftiria

non ficdihgitunvt
diligatur

pcccati

n.dictum
pcccca

bomini moricrie fipec

di cupidit39 ciu9 dclactarionc vtcatl

caucrisrnunc d: martyri morcre nc

autcm

t dekctct vera ia

.Xuncdictum efi mandatum


rccufaucritia

Ritia.non nifidiuina fubueit gratia.

tranfgrdTi fueritis mortc moiicmini.

Scincproptcrcalc); putarctur

ma

nunc dintur (i moztcm

lum:quonia5 virtus
idco ipfc

cfl

dicta peccati:

mandatum

tranfgrcdiemini.

<luod
p

tunc metucndu fucrat:vt non pcccarc


tur:nuc fufcipicndii c nc pccccf.Sic

incffabilcm dci mifcricordi.im:T ipfa

pcna viriorum
tiQ:t
fit

t:anfit in

arma
efl

uirtu

aho loco ucrfan9 buiufmoi qucHioncm inquit.lq: quidcm fanc ta 1 mandatum tulhim 7 fanctum ct bonti.4luodergo bonii inquit:mibi factum c(\ more.^Sbfit^fed pcccatum
vt appareat pcccatum:pcr

iaiH mcrini etia fupphciu pcc


acquifi

bonum mi
fiat

catorie.Xunc enim morB

bi operatum

efi

mortej: vt

fup:a

ta pcccando:nuc implctur iuftitia

mo

ricndo.Ucrum boc in

fanciie

marty

modum peccans peccatum per man datum.Supra modum dijnt:quia ct


preuaricatio additur:

ribu9:quibu9 altcrutrum a pcrfccuto


rc proponitur.vt aut dcfcrant fidcm

cum
ipfa

peccandi

aucta hbidinc ctiam

lcj:

contcm

aut fuffcrant mortcm.^ufti.n. mahit

crcdcndo pperi:quod funtprimi ini^

nitur.ur boc commcmojandu; pu raucrimus.^O.uia fahcct ficat Ujc no


cft

non crcdendo
caflcnt
illi ti

pcrpcfTj.Tlifi cnim pcc morcrcntun peccabunt

malum quando auget

peccantiuj

concupifccnriflm:ira nec
cft

autem ifti
ergo
illi

nifi

moziantur.ZDoztui

(i

mor9 bonu; quando augctparientium gloria;


iniquitatc defcritur

quia peccauerunt:non pcccac


eft

cum vel illa pro

im quia moriuntur.factum

rum culpam vt venirctur


fit

in

p illo penam:

pcr ifiorum

pcnam nc

vcniatur in

culpa^:

non quia mo:9 bonum aliqS

1 cfficitpreuaricaforee:ve! idajp veri tate fufcipitur t efficii martfres. 2lc pcr boc lc]: quidcm bona e: quiapbi birio cftpcccari:mor8 autem mala:q:
ftipcndium
cfl

facta c(l:quc antca

malum fuit:fed ti ta; deu9 ftdci prcftirit graria:vt mos


quamvitccofiat
turinvitam.
Obficutfniquimalc vtuntur lcge
clTc

peccari.Sed

qucadmo

dum iniufli male vtuntur non tantnj


malis verum criam boni9:ita
t)inc fin vt t
cpaia
(it

contrariam

irt

iirumcntumfierct:pcrquod tranfire

iufli be ne non tantum bonie fed etiam maf.

mah male Uge vtantur

Iq:

antur q^uis

bonum:7 boni bcnc tnoii fit mors mahim.

qucbona eft:ita iufti bcne vtutu: re que mala cfl.c.v.


(I

mo
>c gcncralis moris malo quo anf tnctcoipoiis focictae feparaif.c.vi.

Ibollolus enim cum

vellct ofle

dcre quantum peccatum gtatia

UaproptcrquodattinafldcS

UBER
poris jnorrcm .i feparatione anunc

a corpour. cutn eam pandnar qtu mo rientcB appcUancur.nulU bona cft.bj cnim afpcnim fcnram i contra nam

fubos pcccatis e% bac viti anl^iznc quann funt bi qui mo:tcm differc cu
polTtntideonondiftulcronquia

ma

r3m:visipfaqua vtrua^ duuJlit qo


ftierat

loemnt cbriftum confiicdo finire bic vua^^^cu; ncgido ad dus bapnfmo

m vnucncc comuncmm

atcpco

pmicmrcOuoo vtiq^ fi fcolTcnccni


bocdsinillolaucro dunittcrctonq?
tiore

fertum: q>diix

moaarurdoncc omma tdmucur fenfue qm cjc ipfo merat a mmc amifcp copLcru qui toti mokf
rii no'niJg'

moms ncgaoaat cbnfto: qoo


i

lauacro ena^

vnus

ictus

co:pons ranie

ilT fadnus tam immle dimiJTum dtqui occidcrat cbnftum:

raptus iccrcipinncc
cte cdcictace

cam fcnnn pocni pcmicncOaic^d in illo cftimoucnnbus:quodcum graujfc


fuadunitfcnfum'pie (idducrc^
tolc

fcd

quando

in

abundantia g:c fpint"

illfus

qui vbi vult fpirar.rantum cbri

rando augctmcntum pacientic non ftDfatvocabulumpcnc3ta cdcxho

ftumamarcpolTcnt:vteum in tanto ntc difcnmme fub tanta fpc vcnie nc garenonpoflcnt.ZDora igitur pao
fafictop^^b^cutitagia pmiHa

tp
ac

mmis
mcn
fi

prtmi pcrpccuara
fic

propagmcp
nafcentis: ta

roganua mo:8
i

cbriftuvt ad

dcum

culdubio

mois pena

(^redo fui no coctaretur ipcde aiam:

pro uifhru pictatcqs pcndatm

cos vfus rcdacni

cffe

moftrauit

qo

fiC5lorurerura-ntis:7Cum fitmors
pctcan rarU3uno:3Lquido impa:ai
Bc
nil

ad pcni pcccitis antea fucut


ca-c(.TOois crgo
q:
io

coftitu

ium;vtifiiuftincfructu6 vbcno:naf
ii

ranbuatur pcccaco.
qoa non rcjcncrati pcr
fufcipmnt,c.vTj.

bono

vidcri dj

m titi boilitacc m fua fcd


ri

dmia

i>e mo:tc

opicul3fioeconvfaeft:utquc nicmc

cbnfh confelVioncm
rv

3lm quicuncp

et

non pcrccpto

rejcncrationis lauacro
fH confclTionc

^ cbii

lueda^pofuaencpcccanj comitterc lunnuc fufapicda ptopdit vt pcaaco no comitut:comilTucp ddcatur ma gnc(^ viaoucobita iufttnc palma :cd
ddcor.

mormnturnfi
fi

cis val^

sd dmiictcnda pccca:quitu
dijnt

ablucrc

tur facro fonte bapnfmacis. <loi.n.

O: in fancris
fofcpiio f c fu

pric mo:ri8

p vitate

non renatus fuent ei: aqua a m ignum cclo|t aUafriu iftos fccu qxcptos vbi non minus 5cncraliterau;qui me confcf fus fucnc coram boibus confuebo: 1
([

motia abfoluno.cvuj.

fpn fancto n mtrabu

3-n-diligentiu8 confidcrcmus
et

cd

(^fcp

p veatate fiddi t Uu

cgo cum coum p:c mco qui i celis e. c alio bco qui pcrdidcnt anunam fuam proptcr me mucniet eam. t>mc cqofcriptocprcaofa in confpectu
dni

monf:mo:s cauct.3o 4ppc ali q'd aus fufcipit'ne tota cdtmgam fa inf: q nd^ finiator accedat. Sufdpi^
dabf:

.n.aic3co:porefeparatio:ne deo ab
aia fcparato ct ipfa fcparct' a corpoi:

mo ficco:6 ems. OMid cnim p

ac (ic tonus bois pria

mone

copleta

ciofms q' mo3:pcr quam fit vt etiam dcLiaaomnudimittantur t menta cumulatms augcancor.Tlci^ cnmi ta n funt mcnti:qui cum mo:tem diffcr re n polTcni baptijan fonr.dcknfc^ 6

h eirdpiat fepitetna.Ouo drca mo


4de ut dip ca ca mouetcs paridf aJcp in cis vt morianmr fadnncmini boa
cfjlaudabditcrtolcranir^ tcncndo

fd adipifccndo bono.um vcroie

rERTIVSDECIMVS

fttnt

quiiajmoztufnuncupantarmo

abfurde cU t malis mala:^ bonie bo

u(ucn8:fed morti acccdcns vita dece dcns:adbuctamcnmvua:quia imXt

na.3n requie enim funt ak piozum a corporefeparateampio^aiit penas


luunt.donec il^a^ ad

anima co:po:i:nondum autcm


tc:q:

in

mo

nondum abf

elTit

a corpore.S^

etcmam vitam illamm vero ad cte:nam mo:tcm q fc cunda didtur co:po:a rcuiuifcant.

ficu5 abfcc(Tcntnectuncinmortc fj
poft
in

mortcm potius

crit:

quando

fit

Xempue mo:tis quo vUe


e(Te

fenfua

morte quis di]Ccrit.'Tlam necp vU" moriens crit fi mo:iens i viucs nuU'' cftc potcft fimul. Ouandiu quippe
co:po:c eft:non poftum" ncgar
ii mo:icn8 potius dicc duseft:incuiu8iam corpo:e agitur:

aiiferturinmo:ientibus an mo:tui8

flia in

dicendum

cfl.c.i^.

*iucntcm.2lui

d id tcmpud quo aic co:po:e


fcparate aut in bonis fut aut

vt mo:iatur:ncc fimul quifiy potcft ef


fe

vmes i

mories^qii

fit

viues ncfao.

mar:vtrum poft mo!te poa" an m mo te dicendum dl.Si cnim port motcm eft:iam non ipfa mo:e quc tranfacta
9t(^prctcritacft:fcd portca virapna
aie fiuc

)c vita

moraiium q mo:s potT ^

Vita dtccnda cft.c^.

bona fcu mala cft. IDo:s aiic tunc cis mala erat: quando erat: boc ert quando eam paricbaiitur cii mo:c rent :qm grauis t molcrtus cis incrat fcnfus quo malo bcne vtuntur boni. p>cracra aute mors^quo na mo rel bona vcl mala cft:quc iam n ei poro fi adbuc diligcntiuB attcndamus: ncc
illa

36 quo cnim quifcp in


po:e mo:ituro

ifto

cor

cfte cepcrit:

nun

g' in co

ii

agifut mo:s vcniat.lDoc.n.


vitc

agit
ius:

ci"
fi

mucabiUtas toto tpe

bu
i

tn vita diccnda e: ut ucniatur

mortcm. Tlemo cjppcc qui ii ci p" an num fit q> antc annum fuir: i cras y
bodie:T bodic
nunc:-?
q' beri:7

paulopoft

y
fic

mors crTc apparcbit:

cuius graue

nunc

cr

pauloante mo:ri^pi

acmolcrtum in moriennbua dijcim" fcnfum:Oaadiu cni^ fcntiunt adbuc vticp uiuunt:': fi adbuc viuunt: ante

quio:qmq'cquicl tcmpo:is viuirur de


fpacio uiucndi dcmitu::-: quotidie

mortcm g in moitc potius ce dicedi funt:q: illa cum vcncric aufcrtomnc^


corporis fcnfum:qui ca propinquatc

minus minufqj quod rcftat: vt oino nibil fu aUud tcmpus vite buius : q curiuB ad mo:tcm.3n quo ncmo ucl
paululum
ftarc vel

aUquanto tardi*
vrgcntur ocs pari

moUrtus cft.Jlcp bocquomodo mo ricntcs dicamus cos qui nonduj mo tui funt fed immincntc mo:te iam cjc
trema i mortifcra
afftictionc iactatii:
fi

ire pcrmittitur:fcd

motu:ncc diucrfo ipcUiifaccdTu. Ilc


cp.n.cui vira brcuio: fuir:ccUriu8 die

dujntq? iUccuilongio::fcdcumequa

ejrplicare difftcilc cft:ctiam

rcctc
cii

ifti

appcllantur moricntes:quia

mos

Ut'7equaUa momcnta rapcrcniura bobu6:aUcrbabuitpropiu8 aUerrc

que iam imminct aduenerit:non mo ricntcs fed mortui nuncupantm.Tlul lus cft crgo mo:icne nifi uiues:qtn (& in tanta cft c):tremitate vixcin quata
funt
fccto qui

monue quo
cgifte

ri

impari velocitate abo

currcbant.JlUud e

aiit ampUus uie p aUud tardius ambulafTe. Oui crgo ufcp ad mo:te^ductiora fpacia

quos agcrc animam dicimns ^ nondu; aia caruit adbuc ui

tpis agit:non lcntius pergit:fed plus

imzri9

uit.3dcmipfe igitfir^moriens eftet

conficit.-f>o::o ^i q: lUo qYcp i cipU mow boc eft eft^e in mote:e;; q in

UBER
mors.C
finita.

motee^Si
focrif p"

ilillo

agiccpitfpfa

tria finguIiB fingrarviuce

morics

mo

vite dctractio q: cii

dctrabcdo

tuufcp zcddant.O-uando itat^ fitmo


nene.i.in morte; ubi nccpfit viucns

mo:tcm

ii crit nott in

mote:

profcctoe)cquo

efTe inccpit in boc co poreimo:tee.OLuid.n. aliuddicbus bou8 momentifcp finguUs agitidoec

quodeft ati moztem: nccp mortu'* q6 cftpoftmoztcm:fcdmorien9 idcftm

morte ditTicillime dilfmitur.0.uadiu


quippe
uit
eft

ea confumata mots que agcbatur

im

anima incorpore

mapme

plcacurciincipiat iamtpueefle pofl

fictiamfcnfue adfit: proculdubio vi

morccm/qd cum

vita dctrabercfe^at

bomo qui conftat cj: anima i cor

in moztc.-'Tlunq' igitur

m vita bomo
7
i

cft:e;cquoeftinifto corpore moricn


te poti" q> viuefc:fi

pore:acperbocadbucante moztcm non m morte eflc diccndus eft. um


vcro anima abfccffcrit^omncq^ abftu
lerit

in vita

motc

funul non poteft efle.2ln poti" t


ta t
i

m vi

corporis

l'efu:ia

poft mozte

mor
fit.

mote fircft:in

vita

.(.i

qua viuit

luufcppcrbibctur.pcritigitur mter

donectotadctrabatur:inmoztc aute quia iammo:ifurcui vita dctrabitV

Vtrunq^:quo moricns vel

m mote

Si enim non cft in uita:quid


trabitur donec eius

cft

q6 6

f>at pcrfecta coii

adbuc viuic ante mortc poft poft morte cft.Tluy ergo moricne.i. in mortc ee

<luoniam
cft:fi

fi

viuc

dcftitit ia^

fumptio.

comprebenditur.3ta ctiam

m trafcu:

fu temponi quentur priB nec mucnit:

2ln quifq fimul -x vinene polTit cf


fc

quia
tur

f(ne vllo fpacio c:per

quod trafi

7 mortuue.c.jci.

e;:

futuro in pzctcritum.Tlonnc e:
rationc

go uidendum elV.ne ifta


f

3autcmnoncftinmo:tc:(Jde Viteipfa detracfio.^Tlon cnim

corporalis nulla cfle dicatur.'

mos Bi cnij

cft.quando
lus
cfl^e

fruflra cu vita fucrir cdpoi tota detza cta:poftmotciaoz:nifiq!moz8 erat cu dcrrabcrct.Tlam fi ca dctracta no

eft:q in nullo i in qua ul non poteft:quandoquide it vi

oitur adbuc nd cft:quia boc antc

mo

tem non i mo:tc'ed rurfu8

fi

c
fi

bomo in mo:tc fed poft mote qii ni

more

cft;antc

quid vel poft quid

nuUa e qo

cum detzabitur ezit in moztc.-^Si au tcm abfurdum etV.ut bommem atiq' ad mo:tcm pezucniat iam cffc dicam*
in mo:fc:cui

o: ante tnor tem fiue poft mortcj.-Tla

tbocinaniterdicuunfi more nulla eft.Jltqj vtinam m paradifo bencui


uendocgiflemu6:utrcucra nulla
more.^Tlunc autcm non folum
et
cei
e ve^ tam molefta e:vt nec uUa e^plicarj locutionc pofllt^nec uUa rdne vitari.

cnim propinquat pagcit


i

do

vite fue tempo:a:fi ia

illa

eft:ma

pincquianimiscft infolcns vt fimf


1 vmcns efle dicatur 7 mo:icn8:cum vigibns 1 domicne fimul ene nd pof
fit:

Xoquamurergo fm conruetudincm
nd.n.alitcr debcmue:? dicam" ante mote pnufq^ more acced3t:ficut fcrip tu c:an mortcm ne laudce boie^ que

qucrendumeftquando

crit

mozi

cn8.tcntm anteg? mors vcniat non crt moricns fcd vuicn9:cu5 vcro moa
vcncrit

3llud ergo

mortuua crit non mo:icn9. cft adbuc ante moztem boc lam poft mo:icm.0.uando crgo

g^.Jbicam" etiam

cum

acccflcrit:
cft

poft

mo:(e

illius vcl

lUius factum

lUud

vel tllud.>icamu8

1 de
ita

prcreti tpe vt

m mozte.-^Xunccnim cft

mozicne: ut

poflumuB:uclut cum

loq*mur:mo

qucmadmodum tria funtcum dicim* ante moncmamortcz p^moztr.it

rien8:iUe tcftatue eft:t tUis atcp tlUs

iUud Atq^ iUud mories dercUtjt-Q^uie

TERTIVSDECIMVi

in

boc mfi ^ams olo facerc iton poff^; 1 potiuQ boc arttc mortem feccrit no mortc.loquamur etiam ficut \o^i fcriptura diuina-.que moztuos quocp ii poft mo:tc fed in moite cfle non du bitat dicere.lDinc enim c illud.Oim ii
e

uenicntcr itac^ factum e:vt

queadmo

dumidquodfigniftcatnd poteftagS do^itaipfuucrbujiipofl^et loquedo


dcclin3ri.2lgi' tri

pdt

m adiutorio g:c
fccuiidai

rcdemptorif noftri:vt faltcm

mortem declinarc
cft

pofllimue. 3lla.n.

inmorte qui

memor

fit

tuu >onec

grauior i omniu; malo;: pcflKma

cnim reuiuifcant:recte cffc dicuntur i


morte:ficut in

que non fit feparationc animcr cor


porie:fcd in
vtriufcp complcjni.3bi ccontrario

euigiletdicitur.0.uamuiein
:

fomno elTe quifcp doec fomno pofitos dicam" dormietes no tri eo mo polTumuB diccrc eoe cj iam funt mortuimorientes.Tlonenim adbuc
moriunt qui q^tu attinet ad corporis morte 6 qua nuc diflTcrim^iii fiit a c5 poribtts fcparati. Scd boc cfl quoo diyi ejrplicari aliqua locutidc n pofle: quo uel morienrca dicantur vnue:vel (am morrui et poft mortcm adbuc ee dic3nturinmorte.<lu6.n. poftmor tcm (i adbuc in mortc.prefertim cum eo9 ncc moncntcs dicam": ficuti eo3 4 in fdno funt dicim* dormientcs 1 4
in languore langucnrce:7
vtitp dolcntce
-rcj
c|

ctemam pcnam potiua no

eruntbomincsante mortcm atc^p" mortem^fcd fepcr in mortc:ac p boc

nuny viuentc6:nun^
fine

mortui:fcd

fm

moricntee.Tlunqua enim crit bo mini pciue in morte:q7 vbi cru mors

tpfa futc mortc.

Ouaj morte primie boibue deue fi mandatum etue tranfgredercntur fu


crit

comminatu6.c.j:i).

Um ergo requiritur: qua mo:


te de"
(i

in

dolore

natue

prunie boib" fucrit cdmi ab co mandatum tranfgrcdc

in vita viuctc6.'2lt

:entacccptum:nccobcdicntiam cufto
dircnt:vtrum anime ancorpojie^an
totiue bomtm9:an illa q appcllat fa. Rcfpondcndite^dcs.prima cnimcd

vero mortui p:iu9 q> :cfurgant cffc di

cuntur in morte:ncc tamen poffunt


apcllaa morientee.Un
ri

importune
(i

ncc^ incongrue arbitror dicere 7

ftatcj:duabu9:fccuncla

ej:

omnibus
cj:

non buana iduflria iudicio fottaflc di uina vt boc vbii q6 cft morif.in btia
lingua ncc grlmatici dccliare potuc

tota.Sicut.n.vniucrfa tcrra

mftie
;>

tcrrre:^ vniuerfa ecclefta c^ multi9

ftateccrq6:ficvniucrfa

mors

ej;

om
p

qua cctera talia dccUm Ctlicp ab eo qd eft onf fit vbum pii ti tpie ort" e-.i (i qua fimilia funt que
rint ea rcgula

mbu9

conftat:

quonia^ prima e^ du
aia finc

abu9:vna
dco 1
aia
fine

aie altcra corporie: vt ftt

ma totiue bominis more^cti


firi

tpts prctiti participia declinanrur.

3lb eo vo quod c mozituz (i quc:am* preteriti teporie vbum:rcfpondcri fo

copoz pcnae luu:^a vo vbi deo cii coporc penae cfnae lu


dijcit

it.O,aido crgo

de" prio

illi

bdi

mortuue e vt littera gemiata. Sic cni3 didiur mortuug quomodo fatn U6:arduue:cardu':cdfpicu':t (i qua fimilia qup non fiit preteriti tpi6:fcd
let

que in paradifo
vcttto:quactlc^
te

abo dte ederitis cj: eo moi


conftituerat: de

qrn noia funt fme tempore declmat''.


3llud autcm quafi vt dccUnctur

moriemini:non trfi prime moztie g tem priorc5 ^t' anima pnuatur dco: nec tantum pofteriorcm vbi corpus
prtuatur anima:nec folam ipfam to

q6

declmari non potcft:^ pamcipio pie


tcriti

tcmporie ponicur nomcn.

Coa

tam pnma vbi aia 7 a deo i coipoi (e parata punitur:f5 cjcquid mdtie c vf5

UBER
bomo

dd noutfTimam q fa dicttut:qua c nul la pofterto cdminario illa cdplep e.


j^rcuaricario

cUnata:non alteriue pdiridie


e]C

boie nafcerctunac p boc a Uber^ arbitzq malo viu fice calamttatie bu


iue cjcotca cil^que

primoni boinu qu9

bumanum ^cn

ori

prima

renferic

pcmm.c.pq

gie deprauata vclut radice cozrupta:

vfc^

ad fecundc moztte epiii quc non


qui

2lm

poftca^' precepri facta trl

b3

finc^: folie cie e^ccptie

pa dci

fgrclTio exofeftim gza defercrc

g:a5 liberat:mtfiap pnq:ide pduat.

diuina 6 copo:^ fuo^ nuditate confu


fi

funr:vndc

et folqe ficulncis

quc foj
fiit

Oiiod adam pcccae pztue


deii q? Uinquet'

rcliqrit
fuilVe

te

a perturbarie pcna cdperta

pu

adeo: n prtma
reccnifTe.c.)cv.

dcnda rcicenJt.Oue prius cadc mbra crani fcd pudcnda n crat: fenrcriit.n.

aie

mozte a dco

nouum tnotti iobcdtcntis camis fuc:


tiq>

Uamobrcm

etiaj in co

quod

rcaproca pcna iobcdiettc

fuc.

dtctiicftmortc morumtnirqifi

(Jppe aia libertare in peruerfti ^pria

dclccraran deo dedignata fcruircipri


flino corporie feruitio dcftirucbaf.

non cfl dtctum mortibue cam loUm inrcUigamue quc rit cum anima dcft tur fud vua quod tllidcue dt^non.n.
dcfcrta
crt

jEcq: fupiore

dum fuo arbitrio


ad
futi ai

dcfu
bituj

ut dcfcrcrct:rcd ut dclcrcrc

erat:infcrto:e famulii
ii

tur dcfcruit.2ld
prior
c\\

malum quippc

ctue

tcnebac:ncc
ficat

dimd bcbat

fbdita car
fi

voluntae eiue:ad bonuin ve


cft

nem

fcmpcr b:e potuiflct:

dco

ro etue prtor

voluntae crcaco:i6 c

fubditaipfa manftlTct.Xiic crgo caio


ccpit concupifccrc aducrfue (py.i fps

iu6:ftue ut caj faccret


fiue ut rcricui
ft

aduerfue carnc.ii qua ptrovfia nari fum":trabere6 oziginemotie t iribriB


njie viriatacp natura:cdtcntionc
ei" (i

que nuUa crat; quc lapia pcncrat: ctil banc mtcUtgamue dcum denunciaf

fc

mortcm

iii

eo q> att:qua die eckri

tie

cx tllo moztc mo2icmini:iang' dicc

ue victdia 6 pzia puaricatde gcflatce.


<luarbdfitfi!Ct'adeo:'rin quaj
forte dcctdcrit fuc voliitarie arbtto.c.

ret:qua d:e

uiobc dtcnttam dcferam uoe pcr luftuism:


profccto

mc dcfcmenne pcr

m ca mozte etiam
motu

cetcre

dc

nunciate fiit:que proculdubto fucrat

.pi^.

fecuturc.Tlam
tue in carnc
c;c

m eo cp inobedice mo
aniine inobcdi

u9 enim

crcauit bofc; rectu:

cnti6c)co:tueeft;proprcrqucm pude

naturani auctor nd vaq^ virio ?t fed fpdte deprauat" iuflec^ dana^' dcprauato danatofcp generauit.Om
nce

da tc;cerunt:fenfa eft moi e vna


dcferuit
eft

in

animam dcue^ca

fignificata

nes.n.fmmue in illo vno:quado om ille vnue coirupit qui pcr fcmina


lapfue
cft tn

vabte eiue:quando rimorc dcam bulantie fefc ablcondcnti bomini di


jcit.-^ildam

vbi ce.-^Tlon vtic^ igno^an

peccatum:que dc

illo

fac

ta eft ante

peccatum. Tlondum

erat

nobis ftgtllarim crcata t diHztbuta fo matnquaftnguliuiuercmueifcd iaj natura erat fcmialte qc qua purgare

do qucrcn6:fed tncrcpado admonce: vt attendcrct vbi efTet^inquo non cff^ dcue.um vero iam corpue ania ip
fa dcfcruit etate

corruptum i fcncctu

teconiecrum:vcntt in ej:pcrimenium

mur:q
gta
'7

fcilicct

proptcr pcccatum

viri

vmcttlo mdtid obflricta lufleq^

morealteradcquadcue peccatii ad buc punice bomim diycrat.Xerra ce

TERTIVSDECIMVS

n (n terra {bi8:vt c)c bfs duabus tnos


flU pria quc rotiue e bominis c6p(e

babcre (mmortaUa cotpota predicet;


eifcp

ipfudetiaquo fcifunt inducal


i

returquam fecunda in vUimo fequif nifi bbno per graciam Ubcretur. Tle o^ enim corpus quod de terra efl redi ret in terrammifi fua mote que ilU ac

p magno beneficio poUtcente:^'

etet

numcumfuis corporibus permane


bunnnec ab ci& uUa morte foluetur: quid e cp ifti ad e^agitada cbriftiana^
fidcm
fingiit fe ncfcire

cum deferitur fua vita id eft ani ma.Undc conftat iter cbriftianos ve
c\i.ii

quod fduKattl

etiamfibircpugndntes aduerfujfeip
fos dice:e maUit:dum nobis non defi

raciter

catbolicam

tenenteo fidem

ctiam ipfam nobis cozporis mortem

non lcge nature qua nuUam mottcm bomini deus fccitifcd mcrito iflictam
dTe peccatiiqm pcccatum vindicans deus dipt bomini in quo tdc oes cra mus:terra es i in tcrram
ibis.

nantcotradicercTlcmpe platois bec verba funt ficut ea cicero in lacinum


Vercit:quibu6 inducit fummum deuj

deoequosfecitaUoqucntcm ac dice
ttendite

tem.Uos qui dcorum fatu orti eftis: quorum opcrum cgo parca
cffeaorqucfnm."bec funt indilToUi

toe pbilofopbis qui aie fcparatio

ne a co:po2e n putant ce penale:


plato inducat fiimum

cum
ej:

biUanuiumco^g^q^omne coUigatuj folui poteft:fed baudquaq' bonii cte


rone
iunctii

deii miojib'^)

vcUc di(Toluerc.

Scd qm

mitfentem:g>
ucndi.c.^vi.

nuny fmt

cojpoab"

mocaks^vos quide dTe n in diflblubiles no poceftis. Tlcc vnq? cii dinfoluemini necp vos uUa morcis fa
eftis o!ci

d pbilofopbi cotra quop ca


liiniae

ta periment:ncc crunt vaknciora

^?

dcfcndimus

ciuitate dci

boc cius ecclcriam:fapicnfer fibi vide tur i:ridere:q' dicimus anime a cozpo
refcparationcminterpcnascius
effe

fiUum mcum:quod maius eft vincu Uim ad pcrpccuicacem vcftra;: q^ illa quibue eftis cunc cum gigncbamiw
coUigaci.ccedeo8placo diciticor
poris animcc^ coUigacionemo:cale8:

deputandam: quia

videlicct eius
illi

per

fectam bcatitudincj tunc

fiivi cjrf

ftimant.cum omni prorfus corpore


cjruta

ad dcum fimplej: % fola quodi mo nuda idicrit.Ubi fi nibil quo ifta refellcrctur opinio in eozum litteris i
ucnircm;opcrofiua nibildifputanduj

t camen immorcaUs deiaquo facci func voUmcace accp confilio.Si ergo anime pcna cft in qualicunq; corpo:e coUigari:quid cft cf cos aUoquens de us can^ foUicicoe ne fo:ce moiiacur:
id eft dilToluantur a co:po:e dc fua fa
cic

eX(c

elTef:quodemonftraremnon corpus anime:fcd cozruptibile coif one


rofum.Undeilludeft quod de
tuzisnoftris ifuperiow: libro
fcrip

immo:caUcacc fccuros:non prop^

cozum nacuram quc ftt compacca no


fimplcj: fcd propcer fua^ inuiccilTima

comco rauimu8.orpu8 eij co:ruptibile ag grauatanimam.2lddcndo vti(p cor


2uptibile:nonqualicuncp co:po:e fcd

voluncaccm:qua potcft facerevc nec


o:ta occidant nec conne^a foluantur:

qualefactumcfte):peccato confeque
te vindicca

boc quidcm vcrum placo verum de ffdc:i bus dicat alia qucftio eft. Tlecp enim
f^ inco:rupcibiU'ccr perfcuerec.-^^c

animam pe:bibuit ag:aua


non addidilTet:nibil aliud

ciconcinuoconccdcndumeft globos
iftos

ri.O.6

ec

^i

luminum fiue o:bicuIo8

luce cS

intcUigcre dcbcrcmus.

S^cumaptif
dco faccos

po:ea fup Ccrras fcu dic fcu noccc ful


gcccd fuis quibufda propngs antmis

fimeplato dcoe a

fummo

LIBER

piucredfcp (ntellectualtb* t beane:

veUntrqutdcaufceftvtin CDporcma

qbetdeipfo vno ammali

viiiucrfo

tnundo rang
cuctaccta
afftr

iorieantmantisrang^mcdium mcnt

mapmo quo

brum eicma fit tcrra:7 aUorum aian


tium terreftnum corpora fi dcus fic ilUid veUt etema cc ri poftmt .-"Scd xa
re inquiunr terra

concinenturantmalia mflantcr

mat.Sf d bec vi dip alia qucftio cft: qua ntic dircurienda non rufcepimus
boc ranrum contra
iftoe

rcddcnda

cft:

vndc

randum
can

putaui.qui

commcmo k platonicoe vo
cbnftianunc cS

animaUum

terrcftna

fumpta funt co

vel clTc

glonantur: cuiue fupbia


cffc

pora e^ quo fit mqutut vt ca fit ncccf rediflbUiitemort^icomodo crefta


biU ac fempiterne vndc (iicrant
ta reftituLSiquie
fimiliier
fc

nois eerubcfcunt

fump

mune lUta cum vulgo vocabulum vi


lcmraciatpalUarorum tanro magis
infbra quanto magis

boc etiam dc igne

affirmen? dicat rcddcnda ef

cpgua paucita

vniuerfo igni corpora quc indc fup

te.rqucrcntc8 ^dindoctrinacbafti

ta funt:ut ccUrftia fiercnt animaUa:ii

anarcprcbendantcpgirant ctcmita

ne immortaUtae
uclut dco

tcm corporum: tang bcc


traria:vti bcatitudincm
flnimc:7

fini int fc

p qucramue
in

plato:tanq' vtolentia dtfpuratioie

quam taUbue dqs fummo loqucntc promtfit bu


non

cam fcmpcr cflc velunus

ius intcrcidtnjlnibi proptcrea


fit

corporc vclut crumnofo vinculo coUi garjm:cum co rum aucto: 7 magifter pbro donum a fummo dco dqs fac
lis

quia dcus non vuU:cuiu8 voUinta


plato: nlfa vie victt.^O-uid

tcm vt ait

ab

illo

dicar clVe pcdTu;nc aliqfi


id cft a

morunrur

corporibus quib'

crgo probibet vt boc ei de tcrreftrib'* co:ponbu6 dcus polTit cffuere: quan do quide vt ncc ca que o:ta funt ocd

C08 conncjcuit fcpercniur.

dant:neceaqucfunt iuncta foluant: nec ea quc funr q: cUmcnns fumpta


coipoix
i

on-a coe 4
co:rupnbilia

afTcrilt frea

reddanrur:atq3 ur anime
conftirurc

m co:po:ib''

fieri

etna n poflc.c.jcvq.

na vncf ea dcrcrant:': cum

OnKnduntctiam

idi frcftrta

as immortaUtarc ac fcmpircma bea ntudmc pcrfraantunpofTe deum face


rc confircrur plaro/^ur crgo

co:pora fepitcma ce nd pofll:: cu ipfa vmuerfa terra dei fuunon cjde

non pof

fu:vt ncc tcrreftria monantur.-^Jln de

fummi fcd tamcn ius mundi membrum

magni.i. tottue
in

bu

usnoncftpotmsquoufcp

cbnftiani

medio pofi

tum 7 fempitemum cfTe non dubitet. um ergo deus illc fumua fcccrit eie alrerum quem putant dcuj^id cft ifid mundumccrcriadqe quiintra cum
funtprefcrcndum:eum denit^ cj:ifti menr clTc animanrcm anima fciUcer fi cut alTerunt rationaU vcl intclUauaU
in

credunnfcd quoufqj platonici voUit; Tlimimm quippe confiUum dei t po


tcftatcjpotuemni pbibfopbinecpo

tuemni nofl^c propbetc:cum potuis

contrario dei propbctas ad cnuncian

dum eius quantum


pbos aurcm
tura

dignaius cft:vo

UJtate fpiriius eiae docucrinpbilofo


in ca cognofccncla coicc

ram magna mole co:pori9


fuifl

eiue ia

bumana deccpcnt.-Uemm non


ncn
folu

clufaipfujfq? co:Do:i9 tanq'

mcmb:a

vfcp adco dccipi dcbueruni

loas

pofita arcp digcfta quatuoi

ignorantia Vt 1

vcrum ctiam

pcroicacia:

conftituerit elcmcnta:quo:um iunctu

fibi apcrtiffime

reft-agcnmr

ma

ram n

nc vnq dcus

corum

tl

magn'

gnis difputationum vinbue


tes
:

affereii

moriaturinfolubikmac fcmpiterna

anime vt beata

poflit

nontcr

TERTIVSDECIMVS

rentitn tantu^ fed


fe fiigicnduj

omne adcorpus ef
dcos rurfua
tri

be terrenfo cotporibuerque pbilo


fopbiaffirmatincclcftibue
pofTc:quia quod tcrrenum
cfTc
efl

terrcftrce

non

diccntce ba^c: bcacinTimae aiae:?

natura

tcrrcniecoporibue alligatae: cclcflce

U ponderc vocetur ad terram.c)cvii|*

vcro dcoe ignea compage ligat06:3o


uie autem ipfiue

animam quem mii


f

dum iftum uolunt omnibue omnino


(orporeie clcmcntie quibue bcc tata

d nac^c efl inquiont:


i

vt ter

rcna corpora naturale pondu


vel
terra tencat: vcl cogat

moUe
terre

a terra in

ccbm furgit

clufl.

ad

tcrraj:

"banc cnim

animm pUto ab inrimo medio quod gcomctre centrum Vocat:per omr.ce partce eiue v(o^ ad
celi

z idco in cclo effe non pofTunt."f>zimi quidem illi botee in tcrra erat ncmo rofa accp fructuofa:q paradifi nomc
obtinuit:Sed quia i ad boc refpon dcndd e:vcl proptcr cbrifh corp" cuj

fumma i q:trcma diffundi i q^K

di pcr

fit ifte

numeroe muficoe opinatur:vt mundue animal ma^imum:be atilTimum^fcmpitcmu^ cuiue anima 1 perfcctam fapicntic fclicitatcm tenc ret 7 forpue proprium non relinque
ret:cuiufcp

quo afcendit in cclum:vcl propter fac

tomm qualia in refurrcctionc


pondera

futura

funt intueantur paulo attentiue a*


ipfa tcrrena.Si enij are ba mana efficit:vt ej: mctallie quc i ad

corpue n

in

eternum

ej: il

b viueret:i eam q^uie non fimplej: fj


tot corporibue tantifcp

pofita continuo fubmerguntur:<^buf

compactum

da mois uafa fabricata ecia nata: pof


fint
:

bebetarc atqj tardare non poflrct.Cu5


igitur fufpitionibue fute iftapermit

quato c:cdibiliue i cfTicatiue oc

cultue aliquis

tant:curnolunccrcdc:cdiuina volun
tatcatcppotentia immortalia cozpo

mdus opatioie dei cii C dipotcntifTima voliitate plato dici:


ncc o:ta iterirc nec colligata pofTe diT
folui:cu

ra fieri polTc tccna:in quibue animc nuUa ab ci9 mortcfcparate: nullie eo rum onenbue aggrauatc fcmpitcrne
ac
felicirer

multo mirabiliue icorpore^

corporeis qui qciicp corpora copori

bu8

cjbufcucp copulcntuzrpdtmolib"

viu3t:quod dcoe fuoe pof

preftare terrcnie: vt nullo in

ima pon
tamcn

fe aflferunt in

temponbue
fi

igneie.

Jo

dcre dcprimantanipfifcp animis pfcc


tiffimc beatie vt q^uis terrcna

uccp ipfu eoru regem in omnibue co


porcie elcmcnti6:Tla5

amme vtbc
dq

icorruptibuilia la corpora vbivolut:

ax^

fit

corp" e 6e fug!cndu5:fugiat

eoji dc globie fyderum:fugi3t luppi^ dc cclo 1 tetra:auf h non poffunt mi feii iudiccntur. Sed ncutrum ifti ro

lunt:qui nccp a corporibue feparacio

ncm audet darc dqe

fuie^nc illos

mo

ponant i quo voluntagatfitu motu tp facillimo.^Jln vero (i boc angeli fa annv.i qucltba aialia tcrrcftria rapi ant vnic libetconftituantcp ubi Ubj: aut eoe (inc laborc non pofTe aut onc ra ftntire credcndum cft.-^^ur ego fac

talee colere vidcantur: nec beatitudi

torum pcrfeccos i beatoe


ferre

duiio

mne
Vo
fic

nie priuationem:nc infclicee eoe efTe

rc fpirifU8:finc vlla difficultate poffe

fatcantur.Tloncrgo ad bcatitudiiiej

quo

uolucrint:-! fiflerc ubi

confequendam omnia fugicndafont


corpora fed corruptibilia:gr3uia mo ribunda:non qualia fccit primie bo

luerintfua corpora non credamue'

Tlam cum terrenorum corporum


oncra ingcflando
fcnti:c

confueuim':

minibue bonitae

dei:fed qualia efTe

quanto maio: efl quantitas tanto


iorfitigrauitae^ita vt

ma
qf

compulitpeccatipcRa.

pfapddo

UBER
paurfora plue prcmantttamm

mem

mos boies

bra fue camis lcuiora portat aia cu^; in fanuatc robufU funtig' in languo:

non peccaflcnt immot ke fiituros fiufre n credut.c.p;:.


fif

macra funt.^t cu alije gcHantibue o


nerofio:
fit

faluue 7 ualidue cp qcilis

Unc dc cdpo:ibu8 pruno;;t bo

1 moibtdue: ipfe tamcn ad fuum cor


pue mouendum atq? pottandum agi
liorcft:cu5inbona valitudie plue bj

mmum quod inftimim" c^pUce


mus:qm nec mors ifta quc bona
bibet'boni6:ncctantum paucie
gcntibus fiuccrcdcntibus:
f^

pcr
itclli

molis:^ cum

in pcfte vcl in

fame mi

dnibus

nimumroborie:Xantum

valeti bii

nota e:qua

fit

a corporc anie fcpatio


aiantis

di3 etiam terzcnie corporibue: g^uis

qua certe co:pus

quod cuide j

adbuccorrupribilibus atc^ motalib''

emorituneis potuiflet accidc nift pec

nd quatitatie pond"

fcd

tcmpcatois

modue.tqutembie e^plicat qua tum diftat inccr fc prcfcntcm qua dt

catimaitum fcquercwr. Xicct enim iuftorumacpiorumaie defunaoru;


q> in requic

viuant dubitarc fas n


cie

fit:

amus fanitatcm

t immoztalitate fii turam.Tlonitacpnoftram fidcm re darguat pbilofopbi de corpof. podc


tcrrcnum pofTc cfle coipus in cclo ciJ m mbilo.^or
tafl'ie

vfcp adco
fuie

tamcn

mclius cflctcum

ribue.Tlolo.n.qucrecurnoncrcdant
terra vniucrfa libcrctur

coponbue bcnc valecibus viuc:: Vtctiamilliquiomnimodo cflx finc cjriftiant banc opinionem fuam fentenna repugnan tepnincat.Tlccp ci^quifg' audtbuil
corpore bcatilTimum
lo;t fapicntcs boice fiuc mo:ifuro8 fi ue lam mortuos.i. aut carctcs corpo ribus aut corpcra rclicturoe dqs vm

cnim de ipfo mcdio mundi

lo

co: 0 <f in

eum cocant qucqj

grauio

ra:cfiam argumcntatio verifimilior

babeatur.3Uuddico:fidij mior^eq

mo:talib" aiipone:qu.b'

fumu& dcus
irgcne:indir

bus

intcr antmalia terrcftria ccrcra et

apudplatoncm:munu8
folubilcm
fuie
fcil5

bominem facicndum commifit plato


potucrunt ficuidicit ab i^nc remouc:
vrendi qualitatcmiluccndi relinqucrc

vitam.i.

ctcrnum

cum
agi

corponbue confortium

poUtcct'.

Optimcautcmcumbominibus

que per oculoe cmicaret:


ille

ita

ne dco
cuius

arbitratur idcm plato:fi tamcn banc


vita pie iuftccp percgcrint:vt a fuie co

fummo conccdere dubitabim".

voluntati potcftaticp ne moriant':

conceflKtqueoztafint:! iam diucrfa

poribus fcp3:ati in ipfof dco?t q' fua corpora nuq^ dcfunt recipianf fmu:
fcilicct

tam difl"imilta:

id cft corporea

i inco

imemores fupcra utpnqw


e;c

:ui

porcafibimciconncp nuUa pofl^nt dilTolutionc feiungi:vt de carne bdi


nie cui donat immortalitatcm:corup tionem aufcrat:natU2am rclinquat:p

fatrurfus:7icipiati co:po:avelle re

uerti.Oiuod uirgiliue

platdico

do

gmatedijnfl*elaudatur.3ta cjppcani

mae mortalium

ncc in fuie coporib'

Sed de fide rcfurrectionis


^dccorporibuscorum
diligcntius
fi

grucntiam figure mcmbroruncp deti ncat:detrabat ponderie tarditatcm; mortuo^s


immortalib''

fcmpclTepoflecj:iftiat:fcd

mo:ti8ne

ccflltatc diflblui:nec finc corporibus durare pcrpctuo:fcd altcmantib" viti b" indefincnf uiuoe cj: mo:ruie : n q;

deus uolue:it in finc bu


eft.

ius opcris dinTercndum

viuiemortuoe ftcriputat:vt acctis boibue vidcantur dtffcrre fapicntcs:


g poft

mortcm fuam fcmnmr adff


i

Contr eo:um dogmata:quipri

dcra: VI aliquando diutius

aftio (ibi

terttvsdecimvs

congruo qSiTcp tcquiefcacat (nde rui


fu9 mifcru
priftic

rfltterunt corpora:w ncc eottim

arni

oblif r cupiditate

bndicorporisvictusrrcdcat adlabo
rc9 crurTafcp mo:taliu.3lli vczo
la dujrcrut vita
tis dcbita fiuc
cj

sAqd corruptioni9 rdifficuUatis: nec eotubeatitudiniaUquiddolone


feUatatis poffu accidcre.

im

ftnl

ad cotpora

fuia

meri

boinum fiuc

bcfltaru;
itaq?

Cuod caro fancto:^ quc niic te^cf


cit in fpe:in

dc

propmo moluat.^n bac


ii

du

mcUore recupcranda

fil

rilTima pditionc conftituit ct

bdaa

qualitatc q> fuu primoru

bdtum antc

dtq? fapictcs atas^^b''


difti

talia

cozpoza

pcccatum.c^j:.

ibuta funt ci qb" femp

atcjj

imo

talitcruiucrcnt:vtnccp in corporib'*

pcrmanezcmec^

finc bis pofTint in

napuritatedurarc.Oc quo placdico dogmatciamin Ubris fupcrionbua


di)cimu9 cbriftiano tpe crubuilTe por

Roindc factozum aic dcftJCto;$ ideo non babent grauem mor tcm qua feparate funta corporibu9
fui9:q:carocof

libet fine

pbTrrium 7 non folum ab bumania a. nimis rcmouiflccorpora bcftiarum:

acccpifTc vidcantu:.

ifpequaf contumcUae Tlon cnim ficut platoni vifum efl:co:pora obUuione


rcquicfcit

vUo iam

fenfu

vcru

ei fapiecium aias ita voluilTe

de
fic

defvderac:f5 qi potius
fibi

memmcnit:qd

corporcig ne]Cibu9 liberari:vccorpU9

6e fugicntea bcate apud pzcm fme


teneantur.3tacp ne a cbi
ifto vici

lit:qui

ab co pjomiflfum qui ncmtncj fal ag ct de capiUorum fuorti

vide

tegntate fccuritatcm dedit: rcfurrccti

tctur vita fanctiu polUcetc pci-petua:


et ipfe

onem corporum in quibus muU^ du


ra pcrpcffi funt:nibil in cis tale vUeri

purgata9 animag fme vllo ad

mifcriag priftinag rcditu


ltcitatcconflituit.c

eterna fe

U9 fenfun
rat:qri

dcfidcrabilitcr

t paticnrer

vtcbnfto aducr

ejcpectaru.Si .n.carncm fuatid

ode

faretur refurrectioncm incorruptibzli

eam

fue meiui infirmitatc rcfi

um coipoj^ ncga6:non folum fmc tcr


reni9:fcd fmc ulli9

ftcntem fpirituaU iure cocrccbani.


to

omnino

corpozib"

magis ca dtligitt ettam

iplant fpizi

eas alTeruit i fempitnu


tlcc
iitc

elTc victurag.

tualcm futuram.^Sicut cnim Ipintus


carni fcruieng
ita

qualicuncp opinidc preccpit


rcUgidia

non incongrue cainar:

faUem ne di)9 corporatts

ob

caro fpiritui feruicns zecte appella

fcquio fubdcrcntur.<luid itamifiqr

cur fpuaUs:non q? in fpiritum coiiue:


tet:ficut

eas quaui9 nuUi corpori fociata9:ii crcdidit iUis e(Tc mcUorc9.' Ouaprop

nonulU putani:gc eo

q> fcrip

tumeft:l'cmiaturcorpu9

aiale: rcfur
fpirittt

non audcbunt ifti:ficut eog aufu tei ro9 elTc non arbitro::dq9 bcatifTimis 1 tamen in ctcmig corpo:ibu9 confW
fi

gct corpus fptritualc:fed quta


i

fumma i mirabtU obtcmpcrandi fi

ciUtate fubdctur vfq3

tutis

bumanag

aniag anccponc.ur

ad implcndam immoitaUcacis iniilToiubiUs fecurif

eigvideturabfurduquod fideg cbri ftiana prcdicat i primog boicg ita fu


ifTc

fima voliicate;di moUfttc fenfu:omni


cozrupiibtUtate i tarditate dctracta.

conditog: vt fi

non peccaffcnt nlfa


folucrct: fcd

Tlonfolumcnimnoncrit

talc

qualc

morteafuid corponbug
taUtati donati

pro mcritig obedientie cudodiie imoi

cum cig

viucrcnt in ci

nuc e in quauis optia vaUtudine: fed nectalequidemqualefuit in pnmis bomtnibus antc peccatum.Oiui Ucet
moritun' non cffent^nifi pcccaftcnt:a

num:itaU3

fanctog in :efuzrectionc

babitut09caipfainquibu9 biclabo

Umetia tame rt bomincs vtcbatmdu

LIBER

rpualia fed

lena geftantes.Ouc licct fcmo

adbuc anfmaUa copoia i non ve

dttc mricres
filq

sgar t farra:t q: ilTduo abrabc: vn" dc ancilla aliue dc U

rcrafccrerrvt neccfTiraK pcrducentur

bera:quia duo tcftamcnta in cie figu


ratadicit apoftolue:aut ideo de

ed mortc: qui flat'* ei de Ugno vite q6 cfl in medio paradifi cum arbore vctt
tartmulcratmirabiUdeigratia pfla
batur.tamen i aUos rumebant dbo
dicta

nUa

petza mof fc pcutietc

aqua

dcflu^eut:

q: pot ilUc f^urata fignificatione et


cbriftue intcUigi:code5 apoftolo dicl

vnam arborcm quc fiterat ini non quia ipfa crat malumzf^^p tcr comcdandum pure 7 ftmplicis o bcdicntie bonum:quc magna virtu e rationalis creaturc fab crcatorc do
prcter

tcpetraauterat cbnff. Tlcmoitacp


probibet itdUgi paradifum vita bea

rorum:quaruoz enim fUimina quatu or virrutes:prudcntiam tcmperatia:


fortitudincm at(p iuftitiam:i:

Ugnae

minocdHitutc.Tlamvbinullum
IiJ

ma

iu6:omnc6

vttlce difciplinae^iUgno

tangcbatur^profccto fi^bibitti ra

gcraur fola inobcdientia pcccabatu. iHUbantur crgo alp quc fumcbant: ne animaUa corpora molcf^c aU^d e furicdo aut fiticndo fcnrircr.De Ugno

rum fructue: morce pioru^: t Ugnuj vttc:ipfam bonorum omnium mat


fapicntia:? lignum (dcntic boni t
li:tranrgrcffi

ma

mandati cjrpcrimentu^.

autcm

virc

proptaca guftabatur:ne

'penamenim peccatortbue bcncvti cp qm iuftc conftituit dcu6:fcd no bo


no fuo e)rpcritur bomo."f>ofrunt bcc ctiam iteUigi:vt ca mcUue 'accipiam"
tang- propbctica iudicia prcccdentia

mora

cis

vncunqj fubripcrct:vrfcncc
aliifiro:

tute confecra dccurfie rempo^t fpaci

feinrcrircnr^raycctcra elTet
illud facramcntoivt
fic fuilTe

accipiaf

fwurorum.^paradifumfciUca ipfaj
ecclefiam:ficut de ipfa lcgitur in canti

lignum vitc i paradifo co2poraU:ficut in fpuaU boc eft intcUigibiU paradifo fapientia deudc qua fcnptum cft. Xi gnuin vitc eft amplcctetibus cam.
>e paradifo in

quo primi bomics

co canticorum.<luatuor autem ftu mina paradtfi quatuor euangcUaU gna fructifera fanaoe :frucru6 autcj cozum:opcra eorum:Ugnum vite:fan ctum fanctouim vticp cb:iftum:Ugna

fucrant:^' reae pofTit fignificatione c

tu9 fpirituak aliquid intcUigi: falua


veritatc narrationis biftoiice

fcientteboniTmaU:proprium volun tatis arbitrium. Tlcc fe ipfo quippe

dc cor

bomo diuina voluntate


inrerfir:vtrum inbereat

corcnta. nifi

poraU loco.cicji.

perniciofc vtt potcft:atcp ita difat

qd
6i

communi

TldcnonnulUtotum illumpa
radifum vbi primi boica pare

teB gcncrie
tatc fuiflc

bumani fcc

fcripturc vcri

narrantunad intcUigibiUa rcfcrut:arborefc:p illae i ligna frUcti


fcra
i

viutcs vite morefcp coucrtunt:

tang' vifibiUa 7 corporalia illanoft


rit: f5

intcUigibUio fignificandoriica

buB bono an proprio dclccterur. Se quippe amane donarur fibi:vr inde ti moribue meroribufcp complctue ca ta in pfalmo (i tamcn mala fua fetit: ad mcipfum turbata cft anima mca corrcctus iam dicatfortitudincm ine am ad te cuftodiam.'bcc 7 fiqua alia comodiue dici pofTunt dc intclUgedo
fpirituaUter paradifo

eo

modo dicta vcl fcripta fint.Ouafi


efte

ncmine probi

propterea no potuerit

paradifus

bente dicantur:dum tamen 7 biftoue


vcritae ftdeUlTima

CDrporaUd:quia poteft etiam fpiritu

rcrum geftaiu nar

aUa

intclUgi: tan^' ideo

non

fucrinc

ratione commendata acdarur.

ERTIVSDECIMVSV

6ccerporibu8

(ktoj;t p' rcfurrec

ficantcm animalia dicuntur corpora

tu>ncm:quc ficrpiricaUa erunt nno in fpintum CAro verratur.cRcg.


(

nec tamcn animc funt fcd corpora:it3 iUa fpirituaUa vocant'corpo:a:2lbfit,


tii

vt fpiritus ca

crcdamus futura

fcd

Orpora crgo iuftorum

quciti

co^jora carnie babicura


fcd

fubfiftatia:

rcfurrcctionc futu:a fiinnccp vl


lo ligno indigcbilt^ fui:vt nullo

nuUam tarditatcm cozrupttonec^

mo

bo vcl fcncctutc inuctezata moriatme quc vllio alqa corporalibus alimcn


nerquibus
cfuricdi ac fiticndi

quafca

tp molcftia dcuitccur.-qm ccrto i oni

modomuioUbilimunc immortaUta
ris iductivt

camale fpu viuificantc palTura. Xuc iam non tcrrcnus fcd ccleftia bomo e rit:ii q: co:pus fcd q6 de tcrra faau; ednipfumcritfcd quiadono cclcfli iam talc erif.vt etiam celo incolcndo non amilTa natura fcd mutata quaU
taic pueiat.Tbzim" aut

tc

non nifi vcUnt polVibiUta non nccefTitatc vcfcanf. O.uod age


7 tractabcUtcr appare

bomo dc fczza

tcrrcn"

m aiam viucntem faaus clV.ri


d per

liq5 uifibiUtcr

infpiritum viuificanrcm:quod

tes.non q: indigcbant;fcd quia volc bant t poterantivt bominibus cogzu


ercnt fui miniftcrq

quadam bumani
i

obcdientic mcrituj fcmabatur.^deo copus ciue quoo cibo ac potu cgcbai nc famc afficeretur ac fiti:T non imor
taUtatc lUa abfoUita atcp idilTolubiU:
fcd Ugno vitc a mortis ncccffitatc p bibebatur: atcp i wucntutie florc iti ncbat:non fpualc fcd anialc faiflc no

latc fcccrunt.TlcciJ cij

pbant.ifmatc

angclos cdilTc croicndum cft:qu3do

bomincB co9 bofpitio fufcepcrunt:q> uis vtrum angcU clTeut ignorantibua


nobis idigcntia uefci vidcrct'. Uiidc cft quod ait angclus in Ubro lobic.Uidcbatis me manducarc: fed
confiri

dubium eft:ncqua^ ramcn morituril


nifi

m dci prcccdcnrie minantifqj

fcit

tentiam dcUnqucndo cozruifTc.^t aU

Vifu vcftro videbaris id

cft ncccffitatc

mcntis quidem ctiam c^tra paradifu

corporia rciicicndi ficut vos

facitiG:

non ncgatis:a U^no


tp fuiicndue:i ca

titncn ritcpzobi

mc cibum fumcrc
fortc dc

putabatis.

Sedfi 6

bitus tradu"clTet tcmpori rctuftati

angeUe aUud crcdibiUue dif


dubicat:(y et poft refii'

putari poc.ft:ccrtc fidcs cbriftiana


ipfo faluato:
ri

dama%it vitaiqua in cozpozc Ucct animaU doncc fpintu aU obcdicntic mcrito ftcrct: polTct in
paradifo mfi peccalTet babcrc pcrpc

rcctioncm iain quide in fj3uaU


fcd

came tamcn vcra cibum ac potum cum

difcipulis fumpfit. Tlo.n.potcrtae fj

iuam.0.uapropccrctiam fi moztcm iftam manifeftam qua fit animc a co:


pozc fcparatio: inrcUigamus fimul
fi

cgctlas edcndi aut bibcndi talibne c5

porib" auferct.Undc i fpualia

criit:

gnatam in co
cdcntis:

q>

dcue di;:crat:qua dic

non quia cojpora elTc defiftcnt:fcd qt


rpiritu viuificantc fubfiftcnt.

morte mo:icmini:no idco d5 abfurdu videri:quia no co^r


c^: illo

fus dic a corpo: funt foluti:quo cibil


intcrdiccum mo:tifcmncp fumpfcrut

OluuJ mtclUgcndi fitdc co:pore


fliaU7dcco:porcfpuaU:vt 4
morit"

eo quippe cUc mutata in dctcnus viti atac^ natura atc^ a Ugno vice fcpara
tiodc mftilTima:monie in cis etiam
co:po:ali8 nccclTitaa facta
cft.

tada:4vo

viuiitcdt'i cbrillo.c.)c^9*

ciiqua

2lm ficut corpora ifta qbiica ntmsm viuctc iidum fpu^viui

no8
tcr

ncccfruatc nati fumue: prop quod apoftolus non ait cozpus

LIBER

qiiidcm mortturutn

eft

proptcr pccca

furgct in virtate.Scminatur corpus

tum:fcd au: cozpus quidcm mortuu cft proprcr pcccarum^ipue autc5 vita
cftproprcriuftiriam. >cm rubiiigir.
>i autcm fpiritus cms qui rufcttauit cbziftum a moruis babitat .inobie:^ fufcitauucbnftuma mortuis viuifi cabir i moualia corpoza ucftra p ibi tante fpum cius i nobie.Xunc crgo c
rit

antmalc:furgat co:pu9 fpiritualc. Oe


ifi

vt boc probarct:fi

eft

inquit cozp**

flialc:e

1 fpualc.^t uc qutd effet cop"


cft

aialeotidcrct:ficinquit fcriptumcft:

facmg
quid

primu8
igz

oentem.3fto
fic

bomo in aniam vi modo voluit oftcnde

covpae animalcrq^uis fcriptu ani

ranondijrcritdebomineprimo qui
cft3ppellatuBadam:quatido
illi

corp"

fpu5 piuificantc3:quod niic

animam viucntcm.t tame mo tuumdicitapoftolus.quia iammori


elt in

ma flatu dei creata cft:i faau9 cft bo


moinco:po:canimali:fed facme
eft

cndi nccclTitatc conftrictum cft.Xunc


flutem
g^uis

bomo in animam viucntcm.3n co cf


go quod fcriptum cft:
faci'' cft

animam viucntcm: non in fpum viuificantcm:vt tn


ifta

erat in

prim'*

bomo in animaj viucntc:voluit apo


ftolu9 intclligi co:pu9 boi9 animale:
fpiritualc

mo:tuumdicirccrcnon

poflet:

quia

nifi pcrpcrrationc pcccati nccclTitatcj

mo:iendibabcrenonpolTct.um vc
ro deu9
<?

diccndo

adam vbice mor


animc:quc facta
cft

autcm qucnadmodu^ intel ligcndum cftctoftcndtt addcndo:no' uift'imu8 autem adam in fpiritum vi
uificantem: proculdubio
gnificans qui

tcm

fignificaucrit

ilo dcicrcnte:? diccndo tcrra cein in tcrram ibi3:mo:tcm fignificaucrit co


pori8:quc
illi

cbnftum fi iam q: moimis ita nfii

rcpr:vr mo:i

omnino dcinccps non


1 dicit.Scd
ii

fitanima difccdetc
dijritTe

fp

pofl^it.Jbcindc fcquitur

tcrca dc moztc fa nibil

crcdcn

primum quod

fpi:irua'ccft;fcd

du cft:q2

occulra ce voluit pzopt difpe

animalc dctndc fpinmale.

quod Ubi mfto

fationcm tcftamcnti noui: vbi fcciida

apcrtuis dcclarauit:fcanimalc cozp"

mors
ifta

apcrtifTimedcclaratur: vt pri^
cft

infinuaflrc^tncoyfcriprum cftfcum
cfle primii

mo:9 prima quc communis

bomtucm

in

aiam

viuctc:

nibu8 prodercru: cx illo vcnilTc pccca to:quooinvnoc6e facrum cfl omni

fpiriruale aiit in co cp ait nouiflrimua

fldam
*cft
it

in fpintii viuificantcm.

"Prius

bu3:mor8 vcro fccunda non vticp co munis cft omntbus proptcr co9 qui
fccundum propo fuum vocati funt fa
cti:quo9 antc pjcfciuit 7 prcdcftiauit:

cnim animale coipue qualc babu prtmus adam^q^uis non morituro


ei"

ntfi pcccafl^ct^quale

no8 bactcn"
effcctti e: vri

nunc babcmus 1 mutata vitUticp na


poftca q^pcccauit

aportor confo:mc8 fiCTi tma ginifuqfui:vtfit ipfc primogcnirua


ficut air

tur^ quafcn" in

illo

b:ct ia^ mozicndi ncccflH


et cbziftus

in mulris fratribus:

quos

a fccunda

mo:te pcr mcdiatozem dci gratia libe rauir.iu cozpojc crgo antmali prim

bic di gnat" c primit' non cjdcm ncccfTitatc


fcd pfare^poftca vcro fpuale qualc ia

tate:qualc^ nobie

bominemfactum:ficutapoftolu9 lo
quitur.Uolcns cnim ab
fpirituali

prcccfl^trtncbnftotang^icaptte n:o:

q6

iccuturum
iungit

cft

autem in

mcmbne a*
iftojj

in rcfurrectione futuruj cft

boc:quod nunc cft animalc difcemerc: feminati*


inquit incozruptione: furgct incozrup

vlrima rcfurrcctionr mo:tuo:um.3ld


dciii

apoftolus duo^;

bo

tibilcScminatur

in ptumelia:furgct
infii

in glo:ia.Seminatur in

mirate:

minum cuidcnnfl"imam dziajdiccns. "p>nmus bomo dc icrra tnrcnus: fe cundus bomo dc cclo ccUftie. 0.uar

rERTIVSDECIMVS

tcnrai'
lca

taks t tateni nmUcMis ta

ftimanddccapriuf^' peccafTct
tualc corpus babui(Te:i: peccari

fpiri

1 cdeftcs.t quomodo induimus (maginetcrrmi:induamus n imagine


eius qui 6 celo efl.lDoc apoflolue ita pofuinvtnuncquidcmin nobis fm racramcntum rcgcncrationis fiat fic
Blibi dtdt:quotquot
ti cftis
C

mai

to in aialcmutani.Ut.n.boc putctur

paf attcdut'tanri vcrba doctoris qui


ftit.Si cft

corpus

aialc e i fpualc: (ii

fcriptum e."Primue
t"

cbrirto baptija

e in

aiam vinentem:fcctidus
cft

bomo adamfac bomo


cum
fit ifta

cbriftum induiftistrc autcm ip

infpiritom uiuificante.Tlunquid boc


poft

fa tunc pcrficicturtcum t in nobis

q6

pcccamm facrom

cftaialcnafccndotfpiritualc fucritfa
ctU5 rcfurgcndo.

Ut .n.cT

itidcm

va

bominis prima condirio dc qua bca riftimus paulue ad corpus aialc mo


ftranduj boc
teftioniii lcgis affiJpfit.

bis vtar:fpc falui facti fumus. 3nd(

mus autcm imagincm

tcrreni

bomi
Otualiter acdpicnda
fufflario
fit

nis propagattonc prcuaricarionis ct motis quam nobis intulit gcncratio: f3 indutmus imagincm cclcftis bois

vcl i!la in

gratia indulgcntic viteo^ pcrpctuc:q6 nobisprcftat rcgcncratio non nifip

iquaprim^bomo facfiin siam viucntem^vcl illa qui dfis fccit acdpitc fpm factii.c.jc^riig diccs
tt

mcdiatorcm dci t bominum boicm icfum cbriftum:qucm cclcftcm boiem


vult intclligirqzdcccloucnitut tcrre

infpirauir

TldeTilludpair cofidcratc 4 bufda vifii e:in eo quod lcgitur dcus in facicm due fpum

nc mortalitaris corporc ucftirctur q6


cclcfti

virc 1 factus c

bomo in animam viuc


inerat fpiritu fancto
q* diis ic

immortaliratc vcftirct.elcftc3

tc:nontancanimamprimo boidata
fcd

vero idco appcllat


pcr gratiam

i alios quia

fiunt

eam que iam

mcmbra ciuervt cii ilffit

viuificara.ZDoucrcnim cos
fu3 pofteag'
tc fpiritum
rcfurrcirit

vnus cbriftus uclut caput t corpue. "bocin eadcm cpiftola cuidcnriue tta poniKper bomincm more t pcr boi ncm rcfurrccrio mortuorum.Sicut e nim in adam omncs moriunrur:fic i
i

momtis

in

fufflauitdiccns difcipults fuie acdpi

fancrum.Undc

ralc altcfd
e:

criftimant facniqualc runc factum

quafi 1 hic fecutus euagdifta di^ezit:

cbrifto ocs uiuificabuntur.

Jam vti

1 facri funt in aiam viucntcm. 0,6 4

c^ in corporc fpirituali quod crit in fpiritum viuificantcm:non quia ones qui in adam moriuntur crunr mebra
cbrifti:c^ illis.n.mulro plurcs fcctida

dcm fi dicrum eJTer^boc inrelligcrem"* qpanimarumqucdam vitafit fpirif


dd: fine qooantmc ronalcs morruc dcpurandc funtrg^uie carum prcferia
viucre corpora vidcantuz.Sed no ita

ictemdmoteplcctcnf.Sed idco dic tu eomncs atcp omncsrquia ficut ne

factum quando

conditue bomorfa

mo corporc fpirituali nifi i adam ritur:ita ncmo corporc fpirituali


in cbiifto viuificatttr.-tijroindc
q>

mo
nifi

ncqua
c5

putadu

nos

in rcfu::ccrioe tale

pus bituros:quale babuit bomo pri mus ante pcccatu ncc^ illud quod dic

tis ipfa libri vcrba rcftantur. quc ita fcbabent.tformauitdcos bominc pulttcrcm detcrra.Ouod^de planr intcrpretadti putatcs di]ccrut. tfin pt dcuB bomincm dc limo tcrrc: qin

fuperius

dictii

ftjcranfons adt afccn

tum cqualis
foctn

tcrrcnns talcs t tcrrcni:

debatdctcrratirrigabat

omncmfa

fccundumilludintclligcndu?

cquod e adminiione pcccati.Tlon.n cp

cicm rcrrcrvt q: boc limus intclligcn

du9 uiderctur bumorc fdlicet terratp

LI6ER

cortcreta0.Ubi.n.boc dictu

eft

cont(

bomo ad imagincm det:^ tenn bo at


cp ittirue interram.3llud enim (ccan

nuo

fcquitur i fo:tnauit bominc^ de'


fic

pulucre de terra:

greci codicce biit

dum ammam racionalem di:quaU:nt


dcue in fufftindo
infpirando
vel fi commodi' o; mdtdu bomini id cft bdis

vndc
jdt

m latina lingua fcriptura ipfa p


formamt fiue fm

ucrfa eft.Siue aute

quis dicae uolucritrquod ^tcce o:

eplafen ad

rem nibil intercft.aDagie tamen proprie dicitur fmptifed ambi


guitaenfaeftdcuitandaeie qui for

corpori:bocautem fecundum cozpus quale bommem deue fmpt e)c pulue:


cui data
efl
eft

anima: vt fieret copue ani


viuente.
fecit qii

male id

bomo in anima^

mauit

dicerc maluerunt:eo cp in Utia

-Ouapropter in eo quod diie

lingua illud magis obtinuit confuetu

tnfufftauit dicene acdpite fpiritu; fac

do:vt bi dicantur finge q


cio

alic^d

meda
igit

tum

fimulantecomponunt.^bunc

nimiriMn bodintelligi voluit: q^ fpintue fanctus non tantum fit pats

formatum bomincm de tcrre pulueze fiue limo.rat enim puluie bumea": bunc inq> vt ejrpreftiue dicam licuc
fcriptura locuta cft;puluere3 de te::a:
aiale

verum etiam

vnigeniti ipftue fpiru".


cft

3dem ipfe quippe fpuitue

patris

1 fiiq:cum quo cft trinitas patcr i ftU us 1 fpintus fanctus:non creatura f^


creator.Tlecp enim flatus
ille

corpue

factii ce

docct apoftotus

co:po2e

cum anima^ accepit.t fattue cft iftc bomo in anunam viuentem id cft for
matue
i(k puluie factue eft

us de carnie orc proccdcne


gnificatio

fubftetia
\i

crat fpe fatti atcp natura: fcd poti"

m anima

qua

intelligercmue vt
eflTe

di^
co

viucntem.3am inquiunt babtbat ani ma:a{ioquin nd appeKaretur bomo: quoniam bomo non eft corpue folu^ VclaiafoU:fedqutc): anima conftac r corporc.t)oc (jde ve^ :q> n tot" bo f5 pe mclio bdie aia e:fcd cu5 eft vua cp coniunctum fimul babct bominia nomcn:quod tamcn t fingula ti amit tunt ctiam cum de finguUe loquimu.
-Ouis cniin dicere probibetur quott
diani
le

fpinium fanctuj patri

filiocp

muncm: quia non funt cis fmgulis fingulufecl vnue amborum eft. em
perauiemifte fpintus in fcnpturia
factis grcco
ficut

vocabulo pncumadtctt:

iauit:quando

eum i alto loco dominus appel eum cozpotalis fui o:ia

flatus ftgnificas difcipuUe futs dcdic

locis

ommbue dtuinorum ebquio


nuncupat"*

rum non mibi aUtcr vng?

quadam

lcge

fcrmonie

bomo il

occurnt.lDicverovbilegttur

ihnjM

defunrtue

eft:7

nunc

in requie eft T

deus bominem pulucrem dc terra:


infufftauit fiue mfpirauit

in pcnie:cum de aia fola poffit boc di


ciit illo

m faaem a*

aut

illo

loco
nifi

bomo

ille

fepul
ri

tU8 eft:cum boc

de folo corpoi

poffit intelligi.''3ln dicturi funt

fic locj

fpintum vitemon aitgrecus neupma quod folet dtoi fpiruus fanctus: fcd pnoen:quod nomen in creatura q^ in
creatore frcqucntius lcgitur.

fcripturam nonfolcre
vt etiam

diuina^.-'

3n

Unde n

mo vcro illa ita nobie in boc atteftaif


cum duo ifta
coniuncta funt
fingula

nulU etiam lanni proptcr dilTcrcntiaj

n uiuit bomo:tamcn et

bomi

nie vocabulo appeUet:aiam.f.interio

boc voabuUim non fpiritum fed fla tum appeUarc maluerunt.tioc enun 1 m greco etiam iUo loco apud cfata
vbi dcus
dicit:

rem bominem: corpue vero c%(crio rcm vocane^tang' duo fint bomine

omnem fla.um ego fc


fine

ci:omnem animam

dubitanone
9\u\h

cum

firvtrnncp

fit

bomo unue. Sed

fignific3ns.<luoditacp grece pnce di

tntelligcndum cft fccndum quui dica^

amr:noftri aUquando

fkmm:

TERTIVSDEaMVS

fpirtmm aliquando infpiratiortcm vt


arpirattoncmraltqii etia^ animti intct
ptati fiit.lbneuma vcro nun^' nifi fpi
ritu fiuc bois

nifi

ot ea vita intelligeretur 'que

illi

fpm factij dat'.t)oc quid eft aliiTd ni\i diligcnter pro bumana fufpicione co
tcdere:'! fcripturas factae

dc quo

ait apoftolue:

non

intelli

^s.n.fcit
fpiritus

boinum quc funt bois nifi bominis qui in ipfo efi: fiuc

genter attcndere.Oiuid.n.magnum c
rat

non ire longiu6:fed

in eodc^ libro

pecorie ficut in falomois libro fcrip

ipfo paulo fupcriue lcgcrc:'j3roducat terra


ft:2ia

tum cft:quie fcit fi fpo bominie ^ken


dat in cclum furfo:7 fpue pccoris dcf
ccndat deorfum in

animam viucntcm:qn
eodcm

aialia tre

ciicta creata

funt/Ocin aliquatis
tame^ipfo libzo:

taram fiue iftu co

iterpofitis in

poreum qui ctiam vcni' o:/nam cius boc nomcn cft;vbi in pfalmo canitur
ignis grando
pcftatietfiue
nij:

quid

magnum
eft:7

fcnprum
mo:tuu9

erat aducrtere quod omnia que babcnt fpi

jlaciee fpitirus

tcm

ritum vite:i ots quicratfupcr arida^


cft

iam non crearum

fcd C2e

cum infinuaret omnia q

ftto:cm:fictttcftdcquo dicit domin"


in cuangclio:accipite

fpum fancrum:
ft

viuebant in terra pcrifle diluuio.^ Si crgo 1 animam viuenrcm i fpiritum


vite eriam in

cuj corporco fui o:i9

itu fignificas.

pecoribus inuenim":

ftc

t vbi ait.3ce
tes in

bapti^atc

omnes gcn
t fpintus

loqui fcriptura diuina cdfueuit:i; cuj

nominc patris t

filtj

bocquocplocoubilcgitur dnia que


brtt fpiritum vite:non grcc"

fanctt:vbiipfa trinitas cj:cc!Uttfl"ime

pncuma

euidaitilTime cdmedata cft.tvbi legit dcus fpus cft. t altje pfimis fa crarom Uarum locis. 3 bis quippe omnibus tcftimotje fcripruraru^ qui tum ad grecoe artinet non pnocn vid mus fatprum clTe fed pncumarquart flutem ad latinoe non fl.itum f^ fp5. Q,u3proptcrineoquod fcriptujcll inrpiramtrvcl (i magis propric dicai
dii eft ifufftauit

fcdpnoendij:crit:curnon dicim^^^d

opus crat ut addcret viuentem: cum anima nifi uiuat cf^c non poflet.-' iloc qmd opus crat vt addcrct vite cu5 di
jciflct

fpiritum.-^Sed inrelligimus aiaj


uitc

uiuentem 7 fpiritum

fcnpturam

fuo moredijriflrecum aialia.i.copora


aiata uellet inteUigi:quibu8 ineflet

infacicmcius

fpum

animam pcrfpicuus idc ctiam corpo ns fcnfu8.3n bominie autem cdditi


oe obliuifcitur qucadmodti
rc locuta fit:quo infinuaret
loc{ fc:tp

vitc:figrecus

non pnocn

ficut ibi legi

tur:fcd

pneuma pofuitTcr:ncc Uc cft^et


cj i

tura confucucrit:cii fuo prorfue

mo

confcquene vt crcatorcm fpirirom


proprie dicitur

bominc^

trinirate fpirit" fanc

ctiam rationali anima accepta

quam

tus intcUigerc cogcrcmur:quado qui

non

ficut

aliarom carnium aquis 7


intelligi:ftc

dcm pncuma vt dictum cft non foluj


dc creatore fed etiam dc crcatura dici folcremanifcftumcft.Scd cumdijcif fetinquiuntfpiritum:non adderetui
tcmfiillumfpiritum fanctum vcllct intcUigi.t cum dipftct faa' e bd in

terra produceniibusrfcd dco ftatc crc

fltam voluit

tamen factu^
aiain eoui

vt in corpore aiali

q6

ftt

oente ftcut lUa aialia viucret de quib'


dijrtt:

producat tcrra aiam viucntc^:


in fe

7 que itidcm dijrit babuifle

fpm

animam non addcrct viucntcm nifi a nima vitam fignificarctqilU diuini


tus impercifdono fpus dei.il.n.ui

vite:vbictiamtngrcconondij:it pne

um3fedpnoen:nonvticp fpum fanc

tum eorom animam

tali

cjrprimcns

uatanimainquiuntproprio fucvite

noie.Sienimdciflatusinquiunt dci
or6epfreintelligirur:qucm fianimaj

modoiquid opus erat addcre viuetc^

LIBER

crcdidcrimue confcqucns

crit

vt

nuf
illi'

ri

010

non pofl5:fcd vtncn morcrcf


fpu
cre

dcm fatcamur fubftatTtic:partccp


fapicrttic

mfi

bomo pcccaflct.Tlaillud qd

que dijrit cgo

cj:

ozc altiffimi

viuiricantc fpirituale criti imortalc

^dtj.Tlo quidc di}:it fapicntia ozc dci effbra fe fui(Tc:fcd cj: eiu9 orc prodif
fc.Sicut aut no9 poffumus no 6

mori oio non potcrit:ficut antma


ata c imortalie^que
Itcct

pcccato

mor

ma

rua perbtbcarur caree quada uita fu

natura q boic9 fumu8:fcd dc iflo acz (ircunfufo que afpirando ac rcfpiran

a boc cft dci fpiritu:quo ctta^ fapicn^ ibcate uiucre potcrat: tamcn ^pria
quadaljmtfcravitafua non dcfinic iam imortarc crcata.Sicut cnim dcfc:to:c6 angcli I5 fccundii que dam modiJ mortut fiJt pcccando: qj fotc uirc dcfcracrut 4 dcus eft:qui n
uiucrc:q:

do ducimu9

ac rcducim' flatum facc


ita

cum fufHamue

omnipotcne dcus
ncq3 dc fubiaccnti
fft

non de fua natura


ce

crcatura:fcd ctiaj de nibilo potuit

flatum:qucm corpori boie inkren


infpiraflc vcl infufflafle coucnicra

do

peccando fapicntcr 1 bcaic potcrant


vtucrc:tamcn non
(ic

tifl^imc

dictue cft^icopoze'' incopozeu;

mort: potucrut
fcre

mutabitcm : quia no crcatue creatum Uerumtamcn


fcd immutabilie
.

ut omnmo dcfiftcrcnt uiucre arcp tirc:quoni3m immortalce crcatt


fltcp tta in

fiit

ut fciant iftiquide fcripturie loqui

fcctidam

mortcm

poft ulti

uolunt 1 fcrtpturarum locutioncs

mumprccipitabunturiudiciu.ut ncc
itlic utracarcanc:quandoqutdcm cria cum in dotonbue futuri funtit carcbunt.Bcd bomince ad dci grati am pcrtincntce ciuce fanctorum agc

uon aduatunt non boc folum


:

di

cxirc ex o:e dci

quodcft equali

fcfu

ciufdcnc^ naturc:aucitant vcl lcgant

q6 dco

diccntc fcriptu^ cft:qm tcpid'

ce t nccp calidue 7 ncc^ frtgidu9:ir


cipiaj te ctjccrc
cj:

lof

in beara vira mancnttii:

va fpua

oze

mco. Tlulla

ita

libue coporibue inducnt:ut nccp pec


cet apliue nccp moriantur^ca tn

c^ caufa

cft

cur apertifrime loqucnti

imo

ftftam" apoftolo:vbi ab fpirttuali cor

talitatcucftin^quc (icut angctorti ncc

porc corpu9 animalc difcerncne: id e ab illo in quo facri fumue boc in quo

pcccato potcft aufcrn:naru:a quidej

mancntc carnie^f, nulla


ncnte.Scquitur autcm
tie

omnmo car
qftio neccfla

nunc fumu9
cft

ait

fcminatur corpus
fpirituale: (i

nali corruptibilitatc vcl tarditare rea

animalc furgct cozpue

copue

aialc cft

t fpualc:ficut fcrip

no pcrtractanda:-? doino dco vcnia


adiuuantc folucnda.Bi libido

in

tum cft factue cft primue bomo adaj animam viucntcj: nouiflTimue adl
in fpizitum viutficantem.

mc
in

brorum inobcdicntium cj: pcccato


obcdtcntie in
tllie

Sed non p

primie bominibus
c:

mumquodfpiritualc:fcd quooania
Ic:poftcafpiritualc."prim"bodc t:a

cu illoe diuia g:a dcfcruifrct ej:ota

vndcinfuanuditateoculoe apucrut
.i.ca curiofiue

tcrrcnue:fccundu6

bomo decclo cclc

advtcrut:7 q: ipudcs

ftie.O.uaftcrrcn" talce 1 trei:i


celcftie talce

quat 1 ccleftc6.t quomoin


>e quib"

motue

arbitrio rcfiftcbat

^crunt:quomodo

cflent filioe

pudcnda tc propa
prcua

duimue imagincm terrcni induamua


7 imagincm qui dc cclo cft.

gaturi:ft vt crcati fucrant fine

omnibue apoftolicie vcrbie fupcriu locuti fumu9.orpu9 i^itar animalc in quo primum botcm adam factunt dicit9poftor:ficeratfactu no"utmo

ncationc mafilTcni.Sed quta 1 Ubcr ifte claudcndue eft:ncc tanta ifta quc
ftio in

fcrmonie anguftiae coarranda


dif

in

cum qui fcquitur commodiore

putatione difTcratur.

QVARTVSDECIMVS

2tardq attguHini de dui


tateddliber.jcii^.

tmifj q: ai inteUigeda

fit

vitqe.c^.

"Riue ergo vidcndii c

4d fit fm

per inobedienriam pritni hoia in


femortidppecuitatiruimroe boies fuifleoesimrimultoadd gratia libe
raret.c.primum.
(Js.n.

came:q'd f

m fpum

viue. <luif

3363tOUS
iam ifupionb"
libris

boc quod didmos pria fi-oce i non recolene fminue aduez queadmodii fcriptmc facte loqui tur: pdtputarepbilofopboe qutdcm epicureos fecundum carncm viuerc: qma fummum bonum bominis i cot
rpicit:vcl

tce

ad

buma
fo

porievolupcaccpofucriit:? fiquiali^
funt

nu gcn" non

quoquomodo corporie bonum


opiaii

lu narure fifitu

fummum boniij cfTc bominie


funt:i

dinc

fodandum vero et quadl

omne corum vulgus

qui

non

aliquo dogmatcveleo

modo pbilofo

cognationte ne

cdtirudincinvnitateconcozde pads
vinculo coUigaduzc): boic vno
uoluiffc boice inftituercmecp

pbanturfcd procliucs ad libidinc: ni fi ejc voluptatibue quae corporcis fe


fibue captiit gaudcre ncfcttit . floicos

dcum

boc ge

nuefuifTcinfingulie quibufc^ mori


turuinifi

in

duo prtmi quoru crcac** cfl vnue ep nuUo altcr ej: iUo:id inobedi
entia mcruilTcca

vtucrc:quia 7 bominis
c(\.

aucem qui fummuj bonum bomints animo ponunc fccundum fpirtmm animus quid
mfi fpiricus.'Scd ficuc loquit' fcup

qutbue adminfu efl


t'n

tura

dwma:fm carne uiue

vcrtcp

mo

ta grade pcccatiirvt

dcrcriue eo
i

na

tura mutaretor biiana:ct

pol^cros

ftrantur.amcm qutppc appcllat no folum corpus terrcnt atcp mortalis a


ntmanci6:velucicum
dtctt
ii

obligatioepcccari 7 motie ncccfTitate

dnisca

trafmifTa.ZDorti0autrcgnij iboice
vfcp adcodrtatiielt:vto'nce in

ro cade caro:l"cd alia quide bois aUa

fam
pena
pcr

autcmcaropccori6:aUa uolucram:
Ita

qjmortccuiuenuUuecfl
dcbira prccipitce agcc:nifi

finia
irt

ptfcuum:fcd alqs multts modis


locucionis

(i

quofda^

gniftcationc

buius nominis vcimni^

indcbitaddgratia

libcraret. 2lc

quos varios

modos

fcpc

boc factu e: vt cti tot tantccp gcntce p


tcrrartiorbediuerfie ritib"

ec ipfii boicm.i. nacuraj

bominis car

monbuf

ncm nuncupac;mo
fttficabitu: dis
it

locucidis a pcc to

cp viucntee:multiplid linguarum ar

tti:quale ell cx opcribus lcgis

non iu

mo;t:
tri

vcfli6:fint varictaie dif^inac:ii

ca:o.ODid.n.bic uoUi
lcgc

Ipliue g>

duo qucdam gcncra bua

intcUtgi nift

omncs bomics.'<luod

ne (odct^tis e^if^rcnt:quae ciuitates

apcraus paulopoft ait.^n


atic q:

ncmo

duae
rito

fccundii fcripturas noflrae

me

appcUare pofiumue.Una qppc e

bomtnum fecundum
f

carncm: altcra

m fpum viue in

fui cuiufcp gcncris

pacevolcntium:7cumid quodc^pe tut afTcquunmr in fui cuiufc^ gcnais


pace viuentium.
i^evita ndturaliqj

Saeces nd tufliftcacur bd cp opcrtbus lcgts.Secundii boc tncdr::7 verbo ca ro faccii cfl td e bomo. -Quod nd rec tcacciptenccscjdam pucaucmnt cbri
fto bumanam antmam dcfuifle.Sic .n.a toto pars accipit';vbi marie mag

iuftificamr.cad galacbas.

dalcne verba in cuangelio Icgutur di


iic);

corporid

nti9;tuUmntdnm mcum ^nefdo

LIBER

vbi porucront

eum 015 dc fob cbrifti


ct

inimicitiae
ita

carneloqocrerurrqua^fcctorfpultjj

de monumcnto putabat abbta:ita


bo.-ficut ea fant

a parte totuni came noiata intelligit' quc fup:a commcoza

non iaio beat. 3lut quis loquaf vt inimico fuo vcl que pu tarinimiumdicat;mabc3me acno poriuB maliJ animum bcs aducrfum
mc.-"lboftreo ficut camalitatc8:vtita

uimuaXum igit multis modis quos


t colligcre longii : e dinia fcriprura nuncupct camem: quid fic
pcrfcrutari

dicam:fiqui3 audilTet: non dubitarct cami tribucre:ita ncmo dubitat aiofi


tatCB

ad animum pcrtinere.ur ago

m camem viuerc:quod profecto m


ipfa carnia natura non.

bec
ftde
fi

ob 1 his fifia docror gmtium in


t vitatc opera carnis appcl(at:ni

lum cftcum
fit

malttutidagarcpolTimuB: ifpiaa
panli

q: eo locutoie

modo quo totti figni


fi

mu9 dilicjctcr illu^ locum epk


apri

ficatur a

partcipfum boic^ vulr noic


quifq^diccar

qua fcripfit ad galatbae vbi ait. ZDaiJfcftaautf^opera camieq func


fornic3tionc8:imundicie:larurie:ido
Io?t fcruitu6:vmeficia:inimicicie:

carnis irclUgi.'<luod

ne clm

eflc in

malis moribus quorti


fic

tp uirioro;co g> ania c arnc affecta

co

viuit:p:ofccto n vniuc:fa boie naru:!

tertoe9:cmubriocs:atofir3fC8:dtflrefi

diligentcraducrtif.Tlam corpusqui

onc9:berefe9:iuidic:cbrictatC8:comcf
fationeo:' bis fimilia:que pzedico

dcm cormptibilc aggrauat aiam.Uri


ctiam idcm apoftoluB agcne 6 boc co ruptibili corporc:de quo paoloantc
dircrat 1
ii

vo

bis ficut prediri:quoniam qui talia 3

gunt:rcgnu dei non po(Tidcbunt.3l^c


totue epftole apoftolicc locue quaft

qcterio:

bomo ncftcr

cor

ad rcm prcfcntcm
cne:quid
fit

cfTe

vidcbitu: confi
qfti

ntmpitunfcimuo inquitqub fitciiea. noftra domus buiue babitarioie dif


foIuatur:q? cdificationem

deratU8:potcHtbancdilToIuerc
f

babcmua

m carncj viucrc.^n opi

a dco

domum non manu factam crer


i

bu6 nancp carni8 que manifcfta c(Te di)cit:cacp commcmorata damnauit: non ilb rm inucnimus que ad volup
tarcm pcrtincr C3mi9:fkati
comcfTationcB:vcrum
fiit

ni i

celi6.tci5

boc igemifcimu6:bi

taculum nfm q6 decclo cftfupcrin dui cupicntce:fi tamcn induti ncn nu


di inueiamur.

forni

tdy g^diu fum" i bac

c3toc6:imundicie:lururic:ebricfafC8:
et

ilb quibua

lomuB

bitationc igeifrimue grauati eo qp no cjrpoUari fcd fupucftiri:vt ab

animi

vitia

demonftranrur a volup
vcncfiria inimi

forbcatur mortale a vit3.t aggraua

tarccamis aliena.Ouis.n. fcruirutej

murig:co:mptibili copore^tipi" ag

qae idolie cjcbibefur;

grauationiscaufam non natoram f^


ftantiacp coipori8:fcd

ritiaB:contcntione8:cmubtione9:aio
fitatcB difre'fioc8:bercfc6: iuidia9:no

duB conuptio
corpo:e expoU

nem fcimtcB nolumue

potius intclligat animi vita


nie qriquidc
ficri

clTe q>

car

ari:fed cius imortaUtatcfupcrucftiri.

potcft vt

^pter ido

ttuncergoeritcorpue:fcd quiaco
mptibilc non erif.non grauabit. 2lg

bfriam

vcl berefts alicuius

errorem
tii

a voluptatibuB carnis tcperet? t


ctiam ronc

bomo q^uiB camia

libidi

animam corpue co iaptibik:i dcp:imit tcrrma inbabirs


g:auat ergo nunc
tio

ne6 conrincre arcp cobibere vidcat':^


carne viuerc bac apoftolica auctozita

fcnfum multa cogitantcm: vcrun

tamcnquiomniaanime mabejccor
porcputantaccidifrc:in crrore font.

teconoincitur:7inco
fl

quod

abftinct

voluptatibue camis: damnabilia

^a carnid agcre dcmonftratur.Out

QyARTVSDEaM\ S

pccati cam q:
deflc:

tion

cjc

amep

inuiduB inuenitur.' t^bcc oia cuj ba

1 cozruprione cx pcccato coKac ta n pcccam cc (} pcnam.c.tq.


Uauis.n. uirgiliug pbtoicam
videarur luculentiB vhb* ejrpU
care fiiiam dicea.^gne"
eft illis

beatfinccame:quomofunt

ifta

opa

carni9:nifiq:operafunt bois quent ficut diri nommc camis appcUat.Tlo

.n.babmdo camcm quam non babj


diabolu9:fcd uiuendo fccundum feip

vigor

fumbocefmbomincm
miiis diabolo:q: t
ille

cftfattus

(i

n celcftis origo femmibus: quatum n


nojria

fecundu

fcipft

corpora tardat. Xerreicp bebc

viucrc voluit:quando in ueritatcnon


ftctit

tat artue

monbiidacp mcmbra.

Om

vt

non dc dci fed de fuo mendaci

nefq3 illaa notiflfimas quatuoj aiptu

um loqucretunqui non folii mcndajc


vcrum eriam mmdacq pater eft. "Pri muaeflquippcmetitus^ia quo pec catum:ab tllo ccptteflc mendacium.

bafidc8:cupiditate:rimo:c: letina: tri


ftitil

quafi origics oiu^ peccatop atj


inteiri

Uitiorum voUna
piiit

cx co:pore ac
:

cide;fb*iugat Tdicat. "bic metuiit

ca

gaudctc^ dolctcp.Tlcc auras fuf


7 carcc ccco.Xri

OmH fitfccundum
uc fecundum
c

boicm:quui

piciiit claufe tcneb:i8


alit' fe

deum

viuercc.iiq.

bj fxdcs nza:Tla corruptio cor poris que aggzauat aiam non pcccati

pnmi e ca fcd pcna:nec caro


fccit effc corrupribile

cozrupti

crgo uim't bo Pm boicm nonfecundumdeii:fimili9 edi

Um

bifaiampcccatrice^fed aia pcccatrij:

ftbolo:q: nec angelo fecundu^ angelii

camcm.j: qua

fed

co:ruptioc carnis Ijcj^iftant

quedam

ftarct in vcritate:t vcritatem illiua

fecundum deum viucnduj fuu:vt n

incitamcnta virio^t i ipfa defideria vi


tiofa nontamcnoiauitciniquc viria tribuenda fut cazni^neab bie omnib' purgcmusdtabolucjnon bj camc^.

dc fuo mendacium loqucrctur.Tla ct de boie alio loco idcm apru9 ait. S

autcm vcntag dci in meo mcndacio a


bundautt.2DetJ dipt mendacium:vi
tatcm dci.um itacp viuit
fed

tfi.n.diabolu8 fornicato: vclcbrio


fu9:vcl
ft

bomo fm
feipfii

quid buiua malt e qo ad ca:

verttatcm:non viuit fecundum

nia perrinet voluptatce

non

poteft di

fccundum dcum. jOcus

eft.n.qui

i:comfitetiataliumpcccato;r fuafo

dijcit

cgo fum vcrita9.u5 vero viuit

1 inftigato! occultu9:cft tamcn fupcrbua atcp inuidtis. 0.ue illum Viciofttae fic obrinuit:vt proptcr bac
cct in carccrib" caliginoft

mmc

fccundum fcipfum:bocc(tfecundunt

bominem non fccunduj dcum:p:ofcc to fccundum mcndacium uiuit: non


quia

buiue aeria

bomo ip\'c mendacium

cft

cum

eterno fuppUcio dcftinatu8.1^ccaurc Viria quc tcncnt in diabolo pricipatuj


carni tribuit apoftolus

fiteiusauctor^crcatordcue: quino
cft vriqj

aucto: crcatorcp mendacq^fj


cft

quam ccrtum
Oicit.n.inimi

quia

bomo ita factus

rcctus: ut

cdiabolumno babcrc.

ciria6:contcnrione9:cmulatione9: ani

mofatc8:inmdia9 clTe opcra carnis: quo^ omnium malo;j caput atqj ori

fccundum fcipfum fcd fccundum euj a quo facfus cft viucrct:id cft ilU" po titts q> fuam faccrct voluntatr.no aut ita uiucre qucnadmodu^ cft fartus vt
viucrct:boc eft mcndacium.Bcat"

go fupcrbia
in

cft:que fine carnc rcgnat

dp

diabolo.Oiuis autcm illo eft inimi citio: fancti9.'0.ui9 aducrfo9 C09 co


tcriofiou aiofio{:i

pe vuli ec:ctiam

fi non (ic viucndo vt polTitcflx.Ouid cftbac voluntate ni

magia emur' atq?

daciu8.'Undc non frultra

dici

pot 6c

LIBER

cffc mcndac(um.Tloncnun pcccatum : nifi ca uolutatc qua vo lumus vtbcncrunobtBivrnolumua vtmalc fu nobi8.'rgo mendacium cft quod CU5 fiat ut bcnc fit nobistbtc

pcccatum

mucna bomo.Sicut r no aliud

q>

bo

fic

mincs fignificatunfiue vbi lcgfturq: operibus lcgis non iuftificarar 6is ca


ro:fiue

quod fcrtptum e

fcptuagitadlti

(^ aic dcfcendcrdt icg]rptuco iacob.

potius malc

cft

nobi8:vel

cum ftat vt

mcliue ht nobie binc potiue pcius i

nobis.Undebocnifiquia de deobe qucm dcUnque fcipfo fccundii quc viuendo delinquit.0.uod itacp dipjT bmc qaitiffe ciuitatcd duas diucrfas
nc potcft dTc bomini

fibi.n.pcrdemcamcmdi8 bomo: t ibi pcr.lTcp(i.mQ.[}:):v.hoicQ intclli gunmr.t qo dictum e non in fapien


tie

bumane doctis

vcrbi6:pofuit dici

do dcfent-.non de

inter fc atcp contrarias:^' al^ feciidu

carncm
potell

alt)

fecundum
illo

fpiritii

viuent:

aiam

modo did:q7 ali) ftn


ad corin voa

bomine5:alq fecundum deu5 viuant.


I^pertiltime quippe paulue

tbtoe dicitXum cnim

fint inier

non fapienticcamalisificutqd dictuj cft fecundum bomiem ambulati6:po tuit did fccudum carne^.IDagis ailt boc appamit i bie que fubtunjci^ ti .n.cjs dicat cgo (d pauli: alius autcm ego apollo:nonne bomincs cftie.^Od dicebat aiales eftid t camalcs cfhe: qiprcffmQ dtpit bomines eftis: qo cft fecundum boicm vimris nd fm dcii:
fmquefiviucritiedg dTcttSi

cmuLario i conicntio:nonne camales


cftistifecundum

bommem ambula
ambulare fecundiJ
tolerabtUor quiclc platdico^i q^

tis.^Ouod crgo

eft

bomincm:boccftrecundum bomine v;ua'c:quod a carne id eft a parte boi nie minorcintcUigitur bomo. ofde
ipfos qiiippe dijnt fuperiue animales

Ouoddccorporia nCccpnarura mani

cbcomm fit opmio^fcd n ipft reprobj


t':qmvitio:uj cie naturc carma afcri

bunr.c.v.

quoe pof^ca camalce ica loqne.Ouis cnim fcit inquic bomina quc funt bdi
ni8
nift fpiritus

On igitur epue e
cp

pccde vit^f

bois qui

cfl

in ipfo/

mis ad

creatorie iniuria car

Sic 1 que dci funt ncmo fcit:nifi fpiri tu8 dci.Tloe aut incjt non fpum htiC mundi accepimue^f^ fpum qui ej: dco
c:vt fciamus

nis accufarc naturamtquc i gcncrc at

q? ordtnc fuo bona

e:f5

dcfto creatoS

que

dio donata func

bono viuei fccundum creatum bonti non e bonum:fiuc quifcp fecundum


camcm:fiucfmaiam:fiue fecundum bomtncm totum quiconflat e^ aia cc
carne:vndc i nomic folius atc t noic
folius carnis ftgnificaripoccft: cligat

nobts:quc i lodmur no i faptcnc bu manc docns vcrbis^f^ tn doctnna fpt ruuB (pualtbu&fpualia coparantcs. 3lniali8 autcm bd nd pcrcipit que (i fpus dei.ftulfina eft cnim tlli. Xalib'*
igttur.i.aialibus paulopoft dicit.t e

go

fzce

non potui loqui vobis quafi


boc eodcm loqucndi

uiucrcHamquivclat fummum bo num laudatanimenaturam: 7 tanij malum naniram camis accufat pro
fectotanimamcamalitcr appctinct camcmcamaUtcrfugit: quoniam id
vanitatc fcntit bumanaznon ventate diuina.Tlon quide platonid ficut ma

Ipiricualibusf^quafi carnalibu8.t
illud 1

md itcirr

.i.apartetonJ5.tabaianacp icar

quc funt partce bomini8:pdt toni ftgniftcan quod cft bomo:atcp ita no
tic

nicbd defipiunt:ut tanq> mali nacuri


tcrrcna corpoia deteftcnnir:

e aliud anmialie bd aliud camar: fed idem ipfii c utrnq^.i. fccundum boicj

cum oia

elcmcnta quibus iflcmundus mribtf

QVARTVSDECIMVS

contrectabtliTc^
tcfcp

compactus erqualtta

Tltereft aiJt qualie

fit

volotae

eorum deo artifici tribuant.

Ue
bit

boie qr

(i

puerfa c pucrfoe be

runtamcn ej: terreia artibue moribii di(c0 mebris ftc affict animae opinait tunvt binc eis fint morbi cupiditato 7 timorii 7 lctitie fioe triftitic quibus quatuo! vcl perturbationibus vt dcc
ro appellai:uel pafTiontTjus vt plezicp

boe

mot'*:^ atit rccta e:non foluj

mculpabilee:ve^ et laudabilce erot.


Uolitntae e quippc
in

omnibue: imo

oee nibtl aliud

g^ volunratee fiit.Tla

7 Ieriria:nifi volotas ineozoconfcnfionemquc volumue^


(fd cfl cupiditae

verbum de verbo greco ejrpzimiitcois bumano;^ mo?t vitiofitas continetnr 'O.uodfiitaefl^dcflq? eneas apud uirgiliumcumaudinetapatre apud
inferoe

t (i 4d e mct'* atcp

rriflitia: nifi

voIiJ

tae indifTenfione ab bie que nolum"^

Scd cum confentimue appetendo es


quc volumue cupidirae:cii autem co
fenrimue frucndo bie quc volumue
Utitta vocatur.3tccp cti difTcnrimus

animae rurfue ad corpoza

rc

dirurae bancopinione miraturqccla

mae.Opaterannealiquae adcelu;
bincireputandumeflfublimce aias
itertu^

ad tarda reuerti copora.'OLoe

ab co q6 accidcre nolumue: talis vo liitae mctue efl:cum aiit difTcnrim'* ab eo q6 nolerib" accidir:talie volun
tae
triflitia

lucis mifcrie ti dira axpidoi

Tlundd

efl.t oio pro vazietatc ic


fic

nam bec tam


ineft

dira cupido q: terreia

ni que appctiirur atcp fiigiunrur:


allicitur vei offcnditur voltitas
ita in

artubne moribundifcp tnbrie adbuc

bdis

animaru; illic prcdicatilTimc pu

boe vcl illoe affcctue mutat' 7 v

ritatitlonnc ab buiufmoi co:po:ci0


alTcrit dTe purgatae:cum rurfue incipiunt tcor pora velle rcucrti.''Undc colligitur et

vt didt peftibue oibue cae

titur.Ouaproprer bd qui ^m dcunt non ^m bomine viuit:o; vt fit amato


bdi: vndefitprie vrmalu5odcrit.

fi

ita fe

baberet qood

cfl

omnino

vii(

fimum:

vicifTim alternane incefTabfr

quoniam ncmo narura:fcd quifquis malus efl virio malue efl pczfcctum o dium debet malie qui fccundum dca
viuit: vt ncc proptcr virium odcrit bo mincm ncc amet virium^pf bomiem fcd odcrit vitiuyamet boie^. Sanato .n.virio:totii q6amare nibilautem quod dcbeat odifTe rcmancbit.

cunrin atcp zdcunriii aia;^ mundatio

7 inquinario non potuifTe vczncita di


ct

oee culpabilee atc^ vitiofoe mot*


cozporibue ino
illa

aiarii eie ex tcrrenie

lefcerc.Si quide

fecundum ipfoe

poeta prefatue cbquitu: lucie tam di ra cupido:vfcpadeo non eft er corpo:


vt ab

omni corpotea pcfle purgataj;

3lmore7 delectatione 7 in bono 7 in mab apud


tnueniri.c.vq.

indiffcrenf

lacras

Uae

7 crtra 6e corpue aiam conflitutam: ipfam compcllat eein cozpore. Clnde ctiam illie fatcnribue non ex carne ta

^tmcut^^propofitueamarede

tum afTicitur aia:vt cupiat:metU3t: le


tetur 7 triflctur:verum criam
cjc

feipa

bie potefl mottbus agitari.


>e qoalitate volontatte

um 7 non fm bominej fcd feai dojamarcpropmuj ficut etfeipfu: proculdubio proptcr bunc amorem
di initvoluntarisbonetqueufitatius
tn fcripturis fanctis caritae appeUat':

bumane:

fub cuiue iudtcio afTectdee animi flut

prsue bnbenm

fed

amor quocp fecunduj eafdem

recte.c vl

crae littcrae dicitur. Tla 7 amatozej

boni dictt apoflolus ee debere:

qoem

LIBER

rcgcdo populo prccipit cligcndu^. t ipfc dns pcrru apoftolum mtazogas:

ta itacp voluntas e

luntae peruerfa malue amor.

bonus amont vo Jlmor


lcti

cum dipfTet

mc pluB bisalU zcfpodit dne tu fcie qz amo tc.t itc;^


dtligid

ergo inbiane b:e quod amat cupidi


tas
eft:id aiit

babcns coc^ frucne

dnequefmiriivrrujamarctifed
ei

vtrii

tia. Jugicne

quod d aducrfatur:
iftafi

ticr

diligerci cu5 pctrue.Jlt iUe refpondit

cft:idcp

fi

accidcrit fcntxene tnftitia c.

iterum domic tu fcis quia amo tc. Xertia vcro infrogatione 7 ipfc icfus
fed

proirtdcmalafunt
dcfcripturie

malus

cft

amorbonaftbonus.Ouod dinnr;
prcbcmus. ioncupifcit
dcftdcrarc iudi

non ait diligts me


petrue qz

amas me:

vbi

fccutus aitcuangclifta. ^ontriftat" e


dijrit ei tatio amae mcxuj dominue non tczrio fed fcmcl dijccrtt amae mcibis autc dijccrit diligie mc.

apoftoluedirrolui-rcftccij cbnfto:?

1 concupiuit aia mca


cia tua tn oi

tcmpore* Ucl h acco'mo

datius dicitur:dcfidcrauit ania


concupifccre iudida tua.

mca

Unde intclligtmus qi cuj

diccbatdo

t concupif

minua diligis mc:nibil aliud diccbat cp amae mclbctrue autcm no" muta
uit

centiafapientiepcrdudtad rcgnum.
"boctitloquendiobtinuit cofucrudo
rifi cupiditas vcl concupifccntia di

buiue rniue

rci

verbu:fcd etiam
fcie^tu fcis

teztio

dominc iquit tu oia

catur:ncc addat':cuiu8

rci fit:ii nifi in

q:

amo te.lDocproptcrea comcmora


putaui:q2 tinulli arbitrat" aliud ce

itialo polTitintdligi.lcfitia

dn

mifta in

ap6 pfal bono e:lctamini i drio i cpxX

dilectione fiuc caKtatc: aliud


C>iciit

amore.

cnim

dilcctione accipiedam

ini>ono:amo:einmalo. icaiit
ipfoe auctorce fcculariii

tiec

mco 7 adiplcbie mc lctitia cum vultu tuo. Ximo: in bono cft apud apf} vbi ait.
tate iufti:7 dcdifti lctitia in co:dc

Ua^ locutos

um tiorc 7 trcmorc vzam


lute opcramini.f noli
f} tic.t tico

tpfo^ fa

ceccrtiirimije.ScdPidcrint pbilofo

alium fapcrc
ficut fcrpcns.
(ic

pbivtriivrquaroneifta difcemant*

autcm ne

2lmore tn C08

in

bonte reboe ^crga


fatis

cuam
tcs

fcdurit aftutia (ar.

vzc mcrt

ipfum dcu magnipcdc libri co;;^


n:e qaa^ auctoritate cctcrie

cojrumpanrur a

caftitatc

que cft i

bquuntur.Scd fcripturas religioms


oib''

cbnfto.iSctnftitiaVeroq- ciccroma
gie cgritudincm appcllat^dolorc^ vir
giliue vbiait:gaudefcp: dolcntcp:fcd

Uis

0nteponimu8:non aliud

diccre

amo

:e a'iud dilcctioncm vrcatitate infinu

tdco malui triftttiam diccre quia cgri

adu fuit.Tla t amore in bono dici ia oiidimue.Scd nc quie cpftimctamo re quide 1 in bono i in malo: dilectio nem atit non nifi in bono cf[c diceda:
illud attcndat

tudo

vel

dolor vfitatius in corporib"

d::fcrupulorio: qucftio e

utrum inuc

niripoffitinbono.

quod

in

pfalmo fcrip

tum

cft.OLui autcj diligit iniquitate:

oditanimamfuam.ttllud apoftoli
io^nniQ fiquie
eft dilcctio

5e tribus pcrtorbattonibue qdas


in

dilcjrcrit
il!o.

mundum: n
ccc vno lo

animo

fapicnris ftoici ce uolucriic

patrie in

cTclufis dolore fiuctriftiria:qua vu*

co dtlcctio 1 in bono i in

malo.Smo

Cax (mtirc non dcbcat.c

vig.

rcm autem in malo: quia in bono ia^ oiidimue:nequifq> flagicct legat qd fcripm c.runt eij bomines fripfoe
amates: amatoree mio^ pccunie.^Rcc

Uas.n.grenappcllat cupatbi
ae^laticautaccro conftanrias

QyARTVSDECIMVS

noiaumflota rrc8
perturbationibua

ee roluerut
i

^ trib*
letitia

rcdo propterea quia

in eo

dijrit

ammo

fapientia.

uulti8:iam voluit intclUgi bona.

non

Tbro cupiditate voluniate:pro

.n.aitcuptrigfcduuUis.nontii fcmp

gaudiumrpro metu caurione pw cgii ludincverovtldolore quam noefi


tande ambiguitatie g:a triftiriam
cffc in

bis proprietaribu9 (ocurio nfa frena

da dl:fed interdum bis utcndum

cft.

ma

tcum U*gimu9 cos quoiii


ri

auctorita

luimu9dicerc:negaucrotalic(d portc

refuUarc fas H c:ibi funt inrcUtgcdi

animo fapicntis. UoliitJS 4p


facit fapies.

vbi rectu9 fcnfu9


pU' gratia

aUum critumnon
ftit

pe i^nt appetit bono q6

potcft iucnirc: ficur ifta

quc cjrcm

6audium 6 bono adcpto


lij:qttod

e:qd vncp

parrim qc propbcta^partij

adipifcitu: fapicns^cautio dcuttac

ma

d5 fapicnB 6uitarc.Xriftiti3
acci

X cuangeUo comcmo:auimu8 . Quis .n.ncfdt ipio9 cjaiUarc lcriria.^^r rn n


cft

po::oquiadcmaloequod iam
acctdere fapicti^ntbil
t

gaudcrc ipqs

dicit

dominus. CIn6
fi

dit:nullumaatmalii e^tftimat pofTc


cius aio
illi

nift

quia gaudcre aUud eft:qtipp:ic

f tlla

gnarccp boc verbii ponitur.3te ^9


gaucrit

ne.

ee poflTc diterut.Sic crgo

loquun

non
fibi

rcctc prccipi

bdtbus: uc
cupiunt:bcc

tur: vtvcllc:gaudc:cauercnegct nifi

qcunc^
tudine

ab alQ9

fieri

faptcntcm:ftulttJ aut

non nift cupa e:

eistipftfaciant^nefe inuiccm turpi


itUcttc

[erari:mcfucrc:cdfriftart.t illas trc8


cflc

voluptaris oblcctetur;

conftantiaQ.bas atit quatuor pcr

t tamcn faUibcrrimu ucrifl^imucp p


ccptum e:qcuncp vulng ut faciant uo bt9 boic9:cade i vo9 fadtctir.tboc vnde:nifi quia boc bco mooo quoda
proprio voluntas pofita eft:quc
io acdpi
i

turbationea fccundum accrone;

fm

plurimofl autcpafl"ionc9. 6rcccaufc


iUc trc9 ficut
iftc aiit
'tti

dip appcllanf cupatbie quatuo cupatbic.lXc bcutio

ma

fcripturts foe cogruar:cu qrcre

quantum potui di(igenfcr:tUud iucni quodait propbcta.Tloegaudcrc im pqs dtrit dommue. Xaq' impci lam poflint porius q' gaudcK dc malt8:qt gaudium propric bono:ii i pio:u cfl;.
3tc illad in euan$e\io.O.aecanc0 vul
tia

vfirattori

non pocciif locurionc vcro qua frcqucntat marimc co

fuetudo fc:m6i9;n uticp dicet'noU ucl le mcntiri omnc mcndadum;ntft cfl^

1 voIunta9 mala:a cuiu9 prauiracc il


la diftiijuirunqua predicaucrut agcli

dtcenrcs

pax in

rcrra
ej:

bdibug bone vo

ut faciant vobis boie8:bec


illi8:ita

7V09

luntatis.Tlam
e

abundanti addttu^

fadtc

dictum vidctur:tanqu9

neo

pofllit

ali4d malc vcl turpii vclle

non poreft nifibda.O.Bid autcmmagnuifnin cstritatiB laudib"*


(iee

bone

fcu cupe. Dcnicp ppi cofuctudiem lo


cutiois rinuUi in^fce addiderut boa:

di):tflctapoftolu9:ynon gaudcatfu

Titaintptatifjit.OLucciicp vultis vt
faciant vobis boice boa. aucdii.n.

P it4tate:nifi quia ita maUgnita9 gau det/Tlam i apud auctorcs fccolariu^

Ua^ tali9 ifto;;^ vcrbo^t

indtlTcrcntia

putat ne quifiy inboncfta vclit


ri

fibi fie

rcperitur.Jltt.n.ciccro orato:

ampUf

ab boibu9:ut dc turpiortbua tacca


i

fimus up!o parrcs confcripri uos


eedctrires.Ouia
pofuir:qui8
tar:qui

ccrtc lujruriofa conutuia

quib"

k ipe

bocue:bum ibono

7 (i iliis fadat ftfia^boc


timct ipleturti.Scd
i

preccptii cjdf

grcco cuangcUo
cft

vndc

in

larinum tranllatum

non

lcgitur bona:fed qucciitp vulris vt fa

tam peruerfe docrus epT cum non cupio fcd volo poti us dtccrc dcbutlTc contcndat.' Tborro apud tcrcnrium flagiofus adolefcena
infanaflagranscupidinecnibil nolo

cimuobi& bominc9:bcc i faciic iU*.

UBER

aliud mqoft nfft pbilomena.

lucatc futfTc Ubidine: zfponfio

-Oaa ^o que ibi


fatius c

fedifputateTdq^mifcrclTetqm
roa
clTet

ftul

dcmonftrate fleuifle.lDuic cr

fcrui ciu6 fcniois inducitTatie idicat.


7[it

goftulntiefuitcacttam buiue utilts

Mncp diio fuo.Oiuanto

optandccp tuftiticqua
let
tii

nio

tciddarcopam:quotf^ amorcc):a amoucas too:q' id loqui quo ma

gis libido fruftraaaedarur rua.

5au
bas

bomo cc k do q6 efte nd 05. Btoici aute non ftul no polTe. Ucni bie pbilofopbis quod ad banc
fed fapiece aiunt trifte ee

dium vcro cos i

in

malo

pofuiflfe ille

qoncm de animi perturbarionibue


tinet:iam ritdimue in
perie libro:oridentc9 eoe

at

ipfe virgilian" tcftis e vcrfu9:vbi

quatuorpcrturbationeefoma brcui
tatc

nono buiue o non tam de

compUpuB

c.lDinc

mctuunt cupi

rcbue
tionie

dc ucrbie cupidiorce ce cotc

untgaudetcp
aucfor

doletcp.>i)rit ctiaj idc^

^ veritatis.

mab mcntis gaudia. "p^roinS


ibe pcrtiibattoni^bue an{mi:qua:;
affcctue :cct06 b^vita fanrtof.c.i;:.

uolunt caucut timcnt gaudcnt t boni

mali.'?l tcp ut cade alije ucrbis cnii

cicmu9:cupiunt timcnt lctantur boni

tae cft.3pf.i quoq3 triftitia:^


ci

7 mali.S; illi bcnc iHi malctficut bo minibuB fcu rccta fcu pcrucrfa uolun qua fto
nibil in aio fapicntie inucniri polTe

"fjud

noe

ailt fujrta

fcriptura

faczae fanacp doctrinam: riuce


fce riuitatie dci
i

buiue

vite pcgrinatl

one fvn dca viucntee metttunt:cupioe


qj doknt gaudctqj. t qi rcct" e
coru5:iftae

putaocrunr.repcrvtur in

bono t xmxi

amS

mc apud noftros.Tlam laudat aprue corintbtoerq' contriftati fucrunt fecii


ditm dcum.Scd
aiis apoftolii
triftati

omnce

aflfcrtionee recta

fortalTe qiiis dip:rit

biit.XDctuuntpcnam ctcma}:cupiut vitam ctcmam:dolcnt in rc:qz ipfi in


femcripfi9

fuiflre

congratulatii.q'

?
ii

adbuc ingcmifciit adoprio


fcrmo
i

fucrunt pcnitcndo: qualis

rrvf

ncm q:pcctatc9 rcdemprionem corpo


rie fui:gaudcnt in fpe:quia fict

titia nifi

corum qui pcccaucnit cfTc


contriftauit
cftis

pofcft.3ta cnim dicit.Utdco <pcpifto


la illa

4 fcripme e,abfo2bta e more

victo

7 fi ad bo:!
J

uos:
fjqr

ria.Jrcm mctuunt peccarc: cupiunt g


feuerarc:dolcnt in pccae: gaudcnt io

nucgaudco:iiq2COtriftati
ptriftati cftis
tis
tti

pfnam. 6triftati.n.cf
nobie
<lue.n.

pcribue bonie.Ut cni; mctuat pcc cai

fccundum
patiamini

dejj:ut in nullo dcrrime


ej;
:

fm

audiant:qm abundabit iniquitae: rc fr igcfcct carirae mulro;t.Utcupiaf p


feucrarc:audianr

dcu5

triftina e.pcnircntiam in falutcj

quod fcriptum e: 4

opcratur:mundi aiit mftitia oparur


mortc.cfe cni; id ipfti f^ dcii cotrif tari:^ta pfccit i nobie iduftria.Jlc

perfcucraucrit vfcp in fine bic faluus

crit.Ut dolcant in peccarie: audiant:


fi

dicerimue quia pcccani no babcm*

bof poffuntftoicipro fuis partibus rcfpondcad boc uidcri urilc; ee trifti tia:utpccc3frcpcnitcat:in aio autcm
fapicntis io ce
ri

feduamue t vcritae i nobis noTcft.Utgaudcantinopibue boie aulianKbilarcmdatorc; diligitde'*.


nofipfcB

poffc:q:nec peccatu;
co'friftct':

3 :m

ficut fe infirmitae

comm

firmi

xn eu cadit cuiua pcnitcntia

nec ullum aliud


7

malum q6 ppctiedo

tafcpbabucrit:metuunt tentari:cupi Dt tmtari: dolcnt in tcntarioniboe:

feticndo

fit

triftte.lTam t alribiade

gaudent

tcnfarioniljne.
fi

Ut cnt; mc
prcoccupa
:

fcriit fi

mc dc noie bois memoria no


fibibcatus uidcretur.Socr

tuant tcntari: andiunt tne fuerit in aliquo

faUit:cii

deUcto

uoa

QyARTVSDEOMVS

qa{ fpaUe cftis friftmitc buiufmodi in fpu manfuetudintsiintmdens teip


fD ne T tu icnteria.Clt aute cupiat tai
tari:audiat quolaj vi^ fortem cvuita
tia

bufdam:(i(

aii

pcccaucriit

il

cgcrunt

penitcntiam fupcr imunditia t fomi


cationibua fuia.lDi

motus

bi

alTcct'*

dd

dicentcm. 'f>roba

7 tcnta me:vrc rencs

mcdominc meoe 7 cor me

dc amoze boi 1 dc fancta caritate ueic te6:fi uitia vocada fuKfinam" vi ca q


rcre vitia funt virtutca voccntur.

S5

um.Utdolcatintentationibus: videt pctium flcntc.Uc gauJedt intcntaiioi

cum

rcctam roncm fcquantur iftc af fecttonc9:qnvbioporttt adbibcntur


quis ba9 tunc morbida^ fcu vitiofaa
paftionca audeat diccre.-'

bu9:3udiui iacobum dicetcm.Omne

gaudium c]cftiate f:c9 meiicum


aiit

inccn

Ouamobr^

tationca varias icideritie. Tlo folum

propf femetipfos bia mouetur af fectibu9:vcrdctiam^pfcoa quos U


beraricupiut:Tncpcrcant metount:

t dolent (i pc:cunt:i gaudcnt

fi

libezi

ctuimipfedn9:informa femi agerc vitam dignatua bumauam:fed nullii babcn9 omnino pcccatum: adbibuit eas vbi adbibcndag ce iudicauit.Tlc cp.n.inquovcnicratbois corpU9i
ver" boia aim^^falfue

tur.Jllum quippcoptimumt foKinfi


mii viru 4 in (ava infirmttatibug gria
tur: vt eu5 potetilTimu

aat bumanua
cuangclio if

affcccu9.um crgo
iudeo:}^
irezit

ei" in

cdmcmorcm":
t
veritatc:

ta rcferuntur:g' iupcr duritia cordia

4 in cccRam cbnfti ejrgentibus veim*


doctorcm jetiuj in
fide

cum

ira cdiriftatU9 ftt:q>di

gaudco ppt vos ut ccdatig:^'


ifufcitatur" et

la

iplusommbus
dci
il!o

fuis coapoilolis Ui

5aru

Ucbrymas fudc

borauit:7 pluribus cpiftor populos

tivq> pcupiucrit cu difcipur fuis

ml

non co9 tantum qui prcfentce ab vidcbanfunvcrum etiam illoe q


VU5 atblaa cbnfti:doctu5 ab
illo:
i

ducaz pafcba:
trifttg fucrit
ti

y propinquacc pafTide
ad mortem
tlle

aia etU9 vfg

futuriprcuidcbanturinftru]tit.3lluni
ing
illo

falfo viic^ rcfcrutur.

Ue^

bos

motuo
voluit

vnctu de illo:cmftt:um cuni

^lio

cu Mccpii aio bumano: v^t cu5 vo


certc difpcnfationis g:a ita

fum

ilto: in

tbeatro

bmus

mtldi cui

luit factu9 cft bd."p>roinde

q6

fatcn

fpcctaculum factue

cft

i angclie 1

bo

minibus: lcgitime m.ignum agoncnv


ccrtatcm 1 palma fupeme vocatiois
inantcriora fectaniem: oculia fidei
bcntilTime fpectant gaudcrc
li

dum e:et cti rcctas a fm dcum babc mus bas afTccrionc9 buiu9 vitc funt:
non lUms qua fiitura fpcram" t
illis

fepc

cna5

inuiti

cedimus.

^wcp aliqii

cum gau dcntibu3:flc:ccum flcntibu9:fozi6 ba


bcnte pugnae intua timorcs: cupicte
dilTolui

quaui9ndculpabilicupidttate f^lau

dabiUcaricarcmoucamurctiam da^ nolumusflcm^.l^abem^crgo ca^ej:

tce CU5 cbnfto: dcfidcraccm vidcreromano8:vtaliqucm fructu^

bumane conditioni9 infirmitatc:non


aute
fuit
ita

dn9 iefus.cuius t tntirmitas

bcat in illis
tionc

t in cetcria gentib': cmubntem conntbio9:t ipfa emula


ficut

cj:

poteftatc.Scd du5 vitc buius

infirmitatcm gcrimu9:fi ca9

omnino

mctuentem ne feducatur coruj caftitate quc in cbrifto e:ma gna tnftitia i continuum dolorcm co
mcntcs a
dis dc ifraclitis britc:^? ignoiates dei
iuftitia^fua volcntca coftitucrc iufti
tic dci

nullababe3mu9:tuncpotiu8ii reccc
viutmu9.Uituperabat enim 7 detcfta bacur apoftolu9 quofdam:quo0 ctia
eflc dicit ftne alTcctione.^llos ctia cul

pauit facc: pfalm' de qutbus ait.Suf

non cHet

fubiccti:nec folu^

do

tinwquifimul contriftarctur7 non


fuit.Tlam omnino non dolcre

lore vera et luctufun dcnunciatc qui

dum

UBER

rumus in boc loco miferic:profato fi cutqutdamecapudrecuU buius b'a


t09
fcfit

ritate:&

quo i ipfc

apofl^liis

paulua

ait.Tlon.n. accepiftie fpirituj ferutru


tie iterii in

Tdijritmo

firtc

magna mercc

tiorc.Ximo: ve:o

ifte caft'*

de ptipgit immanitatiB i aio:ftupon8 corpore.Oiuo circa ilU que apatbia


fi

pmanene
telfi

in

fcculum fccuLfi crit i

m
ti

futuro feculo.nam aUo

modo

ii

pot t

grecc d::que

latine poflct ipaiTibilt


e:ift

pmanerc in

fccula fecu'i:ii crit acriderc

tas dkcret.fi infelltgcnda

aio cfp
fine

mor ocfcrrene a malo qd


teft:fed

po

pe non t co2po:e accipirurvt

bis

tenene in

bono quod

amittiii

affccrionibue uiu3tur:que contra ro

poteft.Ubienimboni adcpti amori


mutabilie eft;profecto fidici potcft:

nem acriduntmentecp pcrturbant bo na plane t marime opttnda eft^fj ncc


ipfa

maU caucndi timo: fccutue eft.Ximo


ris

buius

e uirc.Tlon.n. qualiHcilcp

quippe cafti nomiue ea voluntas

bbminii

vo):cft:fcd

mapmc piof mf
ipfoe

fignificata e:
le

qua nos

ncccfTc crit nol

tncpiufto;}tatq?fanctof^:fi dixerim'

peccare i h foUritudie infirmitatis

qm pcccatam rort bcmus:no9


fcdudmu9:7
pcccatum
in

nefo:tepecccmue;
caritatis cauere

kd

tranquillitare
ft

vcritas in nobie
ifta erit:

no

eft.

pcccatum. 2lut

nul

Xunc itacp apatbia

quando
Tluc

lius oio generis

timor cfTc porerit:i il

bomic nullum
qui

crit.

la certilTima fccuritate

pcrpetuorum

Vcro fatie bene uiuitur finc criminc:fi

feUciuc0gaudiof:ficdictum cfttimo
drii caftus

nc pcccato

aiit

k viuere qciftimat

permanee

in fcculum fctti:

non babcat:fj vt rcniam non accipiat.lborro fi apa tbia ilb diccnda cfJ;cii aium conrigS

non

id agit vt pcccata

queadmodum dictu eft paticnria paa


perum ii peribitin ctcmum.
c/na
Tlecp.n.
ri

crit ip.i parietia:q nccel][aria

oio no pot vllue affcct^^qe biic ftupo re5 ri oibue uittje itidicct cffc pciorei
jbot crgo

nifivbi tolcrandafuntmala:fcdcter

num crit quo pcr paricnriam


3ta fortane rimo: caftue
nebit
ita

pucnit'.

non abfurdc dici:


finc ftimulo

perfcctaj

in

feculum

bearirudincm

timoria et
ibi aiit
dijrc

fccuU dicms e permanens:q: id

pma

fine vlla triftitia

futuram. Tlo

quo rimo ipfc perdudt.0.uc csj

futurum amorcm gaudiucp: qe


ritnifi
flut

oimodo

a vcritatc fcclufue.-^Si

fint:quoniam rccta vita diccnda c qua pucniedu fit ad bcata^^omncs af

apatbia

illa c:

vbi ncc mctue

vll'
i

fectus iftos vita rcrta rcctos babct:p

cjrtcrrct ncc angit

dolo::aucrfand3 c

uc:fa pcrucrfoe:beata vcro cadec^ ct

bac vira^fi rcctc boc fccudum deu; vi ucrc uolumue.Jn lUa vcro beata que
rcmpitcrna promiriit:

na amorcm babcbit i gaudiumznon folum rcctum vcrum ctiam certum xi

Ximor

plane
ille

morem autem i dolorcm nuUuj.Uti


il apparct utcucp qualcs ci debeat
ir\^

fupcrandue cft.Ximo: nanc^

dc
it

quo diric apoftolue

ioannce: timor

cftincarirate:fcdpeifccta caritae fo

bac pcrcgrinatide riuce ciuitatis dci: viucntce fm fpirimm non fecundum

rasmtttittimorcm:quimor pcnam
babct:qui autcm timct non cft pcrfcc tu9 in carirare:noncft ciue gcncris ti mo: cu!U6 illcquo timcbat apoftolus
paulu6:nccoritbt) fcrpentina fcduce ren'ura(tutia.bunc timorcm babet
caritae:imo non bebit
flUus
cft

camem:bocefm
boicm:-! qualce in

dcu^ non fccunduj


illa

quo tcndunti

mortalirarcfuturi funt.iiuitae poro

boc eft focicrae impiorum:non


in ipfo cultu falfe

kcm

dum dcii fcd fm boiem viucntium: i


contcmptucp vcre
diuinitatie doctrinae

nifi caritae :f5

bominum dc

gcncrie limor

q non cft

in c

monumvefectantiambia affcaibus

QVARTVSDECIMVS

prauis tati^ moibis n ^turbationn?*

boies
fit

et in

iUo perturbabat loco:?

3b

quanf.c (i quos ciuee b; ^ tnodera 21 calea mot" i eos quafi tcperare vib
antur:ftcimpietate fupcrba elati fut:

VI boc epftimem' fuiflc: vbi nulU

crat oio pcccatd.Tlcr^

enim nullum

peccatd c ca que lcj; clci probibet coii


cupifce:atqj
rc pcnc

vtbocipfofinttneis maiores
:ca
li

lumo

quo minores dolozee.^t fi nonul


boc in feipfia adomaucKnut nul 7 c)ccitentur:nul t Cclinetor affcctu:bda
aflc

tanto immaniore quanto rario: vii

tate

lo prorfua erigatur

lo inftcctantur

ab bis c^ abftinerc timo non amore iuftitic.Jlbfit in$ vtanteomncpcccatu^ia ibifucritta le pcccatu^: vt boc 6 ligno admittcret quoddemuliere dtis aitqui vidcric mulierem ad concupifcendam ca iam
mecbat" efteam in cotde fuo.<luant
ig: fclices crat

mtatetota poti" amitttit y vera

qaanftranquiUitate.Tlon.n.qzdura
aliquid idco rcctu^iaut quia Ihipidil

i nullis agitabantuz p

turbationibus
rii

animomm nulf
bumana
fi

copo
vni

cft:ideofanum.

tcdebanf ur incomodi9:ta

fclij;

ucrfa focietas cet

nec ilU

2ln

pmoe

bofee i paradifo coftitu

malum quod et i pofteros


ncc quifq>
cj:

traijccrct:

to9 tiulf pcrturbationibus priufq' dc


liqrintaffcctos
fuiflTc

comm ftirpc iniquitatcj

crcdedti fit.c^.

c6mittet:q danatione zcipct.2ltcp ifta

permancntc felia'tate:doncc per ilUm


f

d vtriJ prim" bo vX primi bo


mie3:duo:52crat<^ppc coiugiiJ:
atfccc' in

bencdictione qua

dcm

e crdcite

mC

tiplicamini:prcdeftinatof.fanctorttm

bcbant iftos

corpore ainU

numcr' coplercruralia maior

daret'

an pcccatum: qualce in corpore fpua \i non bebim" oi purgato ftnitoq^ pcc


cato:non imcrito querif.Si cnim be

qucbcatifrimisangelis dat3eft:vbi
iajcetccrta fccuzitas: pcccatupnemi

nc ee:ncminecp morirarn i talis


vita
lon'9

cflct

bant:quomocrantbcatiin
rabili beatitudinie loco id

illo

mco

para difo.-^Ouis tandcm abfolutc dici bea


cft

in

fanctomj p" nullti laboris i do mortis ejrperimcntuj: quarcrit

poft bec oia in incorruptione coipop

tus pot:q timorcafficiturvf dolorc^

rcddita refurrcctioe

mo:tuo:um.

Oiuid aiit time vcl dolcie potcrat


boics
in tanto;^

ilU

tanta afftuetia

bono
t)C lapfu

T^:vbi ncc

mors mctuebaf:nec vlla c5

pmi bois

in

quo

bit

pdi

pori3 mala valitudo:ncc abcrat^cq q5 bona voluntas adipifceretmccine


rat

ta natura e:ncc pdt nifi a fuo auctozc


reparari.c.jci.

q6 camcm animumve bominis


viucntia o(fendct/2lmor crat
fe

fclicitcr

d qt dcus cuncta
io

prefciuinct

impcrtubatus in dcum:atcp inta

?
rarc
ii

boiem

qj pcccaturum igno
prcfciuit at

iugium titim.7e):bocamoregrande gaudiu nondcfiftcnte q6 amabatur ad fruen

fida i (inccra focictate uineii

potuit

fm id quod

q^ dtfpofuit ciuitatc fanccam ca dcbe

m"

aflcrc:e:non fccundd ill6


ii

q6 i nh^
i

dum.rat dcuitatio
lutn
tc

tranquilla pccca

cognitionc pucirc

potuit:q:

dci dtf

ti:qua mancntc nullil oio aliunde

ma

pofitiociifuic.Tlo.n.bd pcccatofuo

quod cotriftarct inucbat.Jtn fot

diuinum pocuic pcrcurbare


quafi dcum

cdfiliu^:

dum contigc:fcd mori

cupicbant^bibitum lignti ad vcfcc mctuebant:ac


iattic illos

quod ftaciicrac muca: c5


puc

pulcrir:cd de" prcfcicndo ucrucp

pboczcupiditasimet"

ncrinid

eft

bomo quc^ bonum crea

UBER

utt qp
fic
fi

dc

malus cet futuras:? qd boni et illo eet ipfe facturue: bcus.n.i


mutaz^vnde tropica

t0 corrccts. 2trbitrtu ig: volotatis t


eft

vc libe^.cn vitqs peccatiftp non f

dicitu! ilatuta

uit.Xale datu efl a clco:quod amifl*

locutione in fcripturis fanctie etil pc


nituinfe legitur deu^^iuirta id dl g^

proprio

vitio: nifi a

quo dari potuit

bo

reddi nd poteft.Unde veritae diat:fi


fdius libcraucrit:tc uere liberi critis.

fpcraucrar:vcl natu:aliu

caufarum 5
fe

do gdl3bat:non iu^ta id quod

om

3dipfumcftaute3acfidiceret:fi vos
fiU^faluos fccerit:tc oere falui eritis.

nipotens facturum ce pfciuerat.^ccic


itacp dcuB ficut fcriptum c boicm rec

tum:ac per boc voluntatie bonc.Tlo cnim rectue eet:bonam non biie ro
luntarcm.

3nde quippc liberato: unde faluatot. Uiuebat itac^ bo hn deuj i paradifo 7 corpo:ali t fpuali.Tle(p.n. erat pa
radifus co:po:alis propter co^io:t8

Bona ig:

roluntae opus
illo

e dcircum ea quippc ab

factus efl

boa tpptcr mctis non

erat fpualis.

bomo.lDab vcro

voluntae prima:

qin oia mala opcra prcccfTit i boic: 6 fecrus potius fitit quida ab operc dci

2lut vcro erat fpiritualis quo p iniio res.t n erat corporalis quo per cjrfio
rcs fenfus

bo frucret.rat plle vtru


q>

ad fua opcra^q opus vllum. t idco mab opera quia fm fc non fccudum dcnm:vt corum operum tanq' fructu

tp^pter utnicp."p>oftca ucro

fupb*

iUc angclus ac per bociuidu9:p eade

fupcrbia a dco ad femetipfum pvfus

um m3lo:u voluntas ipfa cet Vclut a: bo: mala:aut ipfe bo in quatum ma


lcvoluntatis.lSozromala voluntas
q'ui8
ri

7 quoda quafi tyranico faflu gaudci de fubditis g- ec fubdit' eUgc6:6 fpua


li

paradifo ccddiv.dc cuius lapfu foci


ei"

fti

f rn natura fcd p" natura^:

o:up cius qui q: agerdci agcU


fccti font:in

ef

q: vifiu

e: rii

cius naturc eft:cuiu9 eft


nifi in

hbris undccimo i duode

uifium:quod
c(Te:fed in ea

natura non poj


creauit q: nibilo

ciobuiusoperisfatis quanto potui


difputaui: malc fuafa ucrfucia in bdt

quam

nonquam

gcnuit crcator dcfemetip


tcrre pulucre

nis fenfum ferpere affcctas^cui uticp

fo:ficutgenuitverbumpcr quod fca


funt oia.O-uia i
(i cic

6
e:

ftantiquoniamipfc ccdderat inuidc bat colubni in paradtfo coporaU vbi


cii

U9 finm boicm:cadcm
terrena mate:ie8

terra

omnifcp

duobus

iUis

bdibus mafculo t fc

omnino de nibilo

minaaialiaet

terrcflria cetcra fbdita

animaq3 dc nibilo factam dcdit copo ri cum factus eft bo. Ufq^adco aute

7 innojda ucrfabantunaial fdUcetlu


bricn 7 tortuofus anfractibus

mobi

mala victmtur a bonis: vt q^uis fmat' ee ad demonftrandum q> poffit t ipia


bcne
vti luftitia prouidcntiiTima crca

lcopcrifuocongruup que loqucret'


P angclicl pritiam prcftati oicq^ naru:a fpuaU nequitia fibi f)5iec
to-.t tiq> inftio

clcgitreocp

tori9:bona tamen finc marce poflint


ficnt deus

abutens

fallacia

fmo

ipfe

verus t fiJmu9:ficut o

cinatus

cft

femine:a partcf. inferio:

nis fupcr iftum calliginofum acrcm


cclcflis inuifibilis vifibiUfi^ creatu:a:

illiusbnmanecopulc incipies:ut gra datim puciret ad totu:non ejnftimas


vird fadle crcdulu:nec crrando pofle
decipi:feddiiaUcno ccditerro:i.

mala vo fine bois in bonis efl*e n pof fint:quianaturcinquibds funtiny


tii

Sic

nature

U vric^ bonc ft.)ctrabitur

cnim aaron erranti populo ad idoUi


fabricandum
ccflTit
ri

porro malti no alqua natura q accef


fcrat vel

confcnfit inductus fj

ulb eius parte fblata^f^ ca q


(tt

obftrictus:nec

fabmoncm crcdi

uitiau ac dcpraum fucrat fanata

dibilc cft tcrrorc putalTeidoUa cffe

QVARTVSDECIMVS

remiettdum: fed bUnditqs femineia

paradifo atc pcccatum I5 in copore cf


fct aiali

ad

illa facrilegta fuinfe

compulfu^^tCA

aedendum cft

ui^ fue femie: v ni f nn boiem boi:coniugem coniugi


illutn

vtkp non fuit:fiqui8 boc mo ueturvcdici^noniddjepftima: lcue


ac paruii illud fuiffe cdmiflTuj q: in cf ca faccum cft:non quide mala nec no
jaanifiquia|>bibica. Tlccp.n. quicq

ad dei legem tranfgrediendum no ta


q>

vcra loqnti credidilTe fcducto

fj

fo

ciali nccclTitudine paruiflre.Tlo,n.fru

mali dcus
cntia

in lUo cante fcliatatis

paia

ftradi^itapoflolusadamnon dl

fe

difo crcarct atC0 plantarct.

S5 obedi
vir

durt": mrier aut fedurta e:nifiq: ilU

cdmcndata ert in prcccptorq

qd ei ferpes locutua
accepit:ille

ta^ uerum

eet

tus in crcatura rdnali macer

quodl

aiitabvnico noluit con

md efl dium cuftofcp


fic

virt utu:qiiq'de
fit vtile:

fortio dirimi:nec in
ti

comunione pecca

facta eft vt ei fubdita effe

ncc ideo

minus

reu8:fed fciens pru

defcp peccauic.Unde t apoHolus


ait

nd

fuamnon eius a quo creata cfl facere voluntatc^.lDoc


perniciofum autem
itaa^ dc

no

peccauit:fed

no

e feductus.Tla

vno abi gcnere non edendo;


adobfuadti
ta^ breuc
ridt)

Vticp ipfii peccafTe oftendit vbi dicit

vbi alioru5 tanta copu fb'iaccbat:t3


leue pceptii

vnum bommem intrauic peccatii in mundum:T paulop" apertius in (i


pcr
militudinc inquic preuaricacionis a

mcoria
liitatt

retinedii:vbi prcfcrti

ad vo

cupidicas :fillebat:quod dc pe

de.bos aucem fcduccos incelH volu icqui id quod faciilc n pucac elTc pcc cacu:ille autfciuic. Jllioqui quo uc^jt
cric^Jldanoneftfeduct^.-^Scd
diuine fcuezitatis in eo
falli
ic)cpt''

na

tranfgrelTidis poftea fubfccutii e:

tato maiojc iiuftia viobtii t.qfto faci


liore ponfet obferuantia cuflodiri:

pocuic uc

O.uod in prcuaricatide ad opus


malii volutas
acccflTic

renialecrcdcretcdmiflru.
in eo

Jlcpcrboc

mala.cjaq.

quidcm q> mulier feducta cft fi e illc feductus:fcd cum fefellit: quo fue
rat

Tl occulto aufcm mali ce ccpc


nic:vtin apcrta inobcdietiaU

mulier
fa

iudicandum quod crat dicturus: quam dedifti mibi fociam: ip mibi dcdit 7 manducaui. Osxid er go opus eft plunbus'tfi crcdcndo

berenf.Tld.n.ad malii opus pueiret:


nifi precefTiflet

maU voluntas.T^o:
iitiii

male voltitatis
bia eft.Ouid

4d pocuit
fupabia:

ee nifi
f:

nonfuntambodecepti:peccando tii ambo fiic capti:? dtaboU laqucts im


plicati.

fuperbia/3nitinm enim dis pcccati


cfl aiit

ni(i

pv

fecelfitudinis appctitU8rp>ezuafa ci^


efl celfitudo:dcl^crto

co cui debet ani

>equalitateprimi bomnispccca
tiadmiflri.c.^.

mus:inbcrcre principium fibiquodl


mdfieriatcpefTe.lbrinapiu boc
fit:

cum
f

fibi

nimis pUcet.Sibi vo

ita

pU

3que vero mouet cor alqs pec catis fic natura no mutetur bu
prioni

cet:cuabillobono imutabili

dcficit:
fibi.

q6 ei magis pUce dcbuit q> ipfe


quoniam
videret
:

mana queadmodii ilb duop

Spontaneusauicmcftifle defcctus:
(i

bdinu preuaricatide mutaca cft:vc ca tc corruptioni quata Videmus atj fcn


timus 7 per bic fubiaccret morti:ac tot 1 tantis tag inter fc cdtrarqs ptu
baretur t fluctuaret affcctibus^quat i

voluntas

in

amore fupio

ris imutabilis

bdi a q illul^rabat' vt 1 afcendebatur vt amarct: ftabilis permancrct: non inde ad (i bt pUccndum aucrteretur: icx boc

LIBES.

tenehrefccra

i fxi^eketM vrilla

rc?8

proptcr qrmc ifr 6ak9.xe dci 1 1 hoc


iecuU) pcrcgrinanti majcimc comedaf

credcrctdipflcferpecctvelilUdd

mi

daro

vjroris

proponcrct volutate:pu

bumiUtae: 7 in ciue rcgc qui


ftue

cft

cbri

tarcr(j! fe vcnialitcr

tranfgtdTorem cf
fociam non dcfe

mapmc prcdicatur. contrariiicp


mapc dna

fe prcccpti:fi "oixt fuc

buic virtuti elationie vitium in cius


dducrfario qui c diaboUje
ri facrie littcrie

rcrctcriam in focictarcpcccati.Tlo cr

go malum opus

facto

e.i.illa

trafgrcf

cdoccfur."P>rofccto if

Ao:utcibo probibifo ucfccrcrcntur: nifi ab ci9 factum cfrct qui mali iam
ille fructue malus nifi ab arborc mala.Ut autc5 cflct ar bor mala contra naturam factum e: t\i nifi virio voUintaris q6 f naruraj non vticp ficrct:fcd i vitio dcprauaii nifi et nibilo facta natura non poflct

tacftmagnadiffcrcntia qua cioitae


vii

loquimur vtracp difccmitur: vna

crat.Tlecp.n.ficrct

.f.focictaepio^boinuj^aUcra ipio^z

fmgulc q\xcc0

bue:in(|b"' prcccfl"if

cum angctad fc pancti bac amor dci bac

amor

fui.2Danifcfto crgo apcrtocp

pccco:vbi facto c q6 dcue ficn^bibu

cratrdiaboius

boicmnon

dcccpiflet:

3lc pcr boc ut natura


g? 3

fit cj:

co babct

nifiiamiUe

fibiipfi placcrc ccpiflct.

deo facta
fic

Q7 facta

autcm ab co cft dcficiaticj: boc g? de nibilo


cfl
:

vt

tJinc enim 7 dclcctauit

quod dictum
cobere

cfterifi6ficutdq:quodmeUuecc pof
fcnt

facta e.Tlcc

defccit

bomo ut oio

ni

fummo vcrocp principio

bil c^exxki vi inclinatu9 ad fcmcnp fu min" cet cf crat:cu d qui fummc e

do p obcdicria:non
crcati

fuii fibi cjriftcdo

priiicipium pcr fuperbiam. )q

cnim

inbcrcbat, Rciicto ifacp dco cflcm fc

non fua

vcritarc fcd dci vcri pn'

mctipfo boc

e fibi

pbcc:c no iaj nibil

eflc e f3 nibilo

propinquarc.Undc fu
fibi placctce.

cipationcfuntdq:plueautcm bo ap pctcdo minue cft:q' dum fibi fufficcrc


diUgit ab iUo qui ci vc fufficit dcficit.

pcrbi fecudii fcriprurae fanctae alio

noicappclbnt
e.n.furfii b:c

Sonum

3Uud itatp malum quo cumfibi bo


placct tan^fit 7 ipfe

ad k ipfum quod cft fupcrbic:fed ad dominu q6 crt obedicntic:quc nifi bumiltum nd

ccrnon

tn

lamcn auertimr
fit

ab co lum ic q6

ei fi

placet 7 ipfc

Ui

lumcn.^Uudin^malum
in abdito vt fequct

prcccflcrat

potcftcfle.ftigitur aliquid bumili


tatie

miro modo:quod furfum faciat cont cft aliquid clationie quod dcor
faciat cor.l^oc

boc malum q6 p pararum cft in aperto.Ucrum cft.n. quod fcriptum e.Sntc ruinam cjraUa
tur cor:7 antc gloriaj bumiUatur.3l
la prozfue roina

fii

quidem quafi ptra


fir

2iu

vxAaar.vt clario

dcorfuj;-!

bu

fit

ioccu\to:pccdit

militae furfu.Scd pia bumilitae fac fubdirum fupio:i:nibil cft aut fupci C

ruina q
ii

fit

in matfefto:dii illa ruina ce

putaf.Ouie.n.oraUatidcm roinaj
C]ccelfo9.-'<loie

fubdiru dco.lafio
co ipo

dco: etidco cj:altatbumilitae q facit aiif quc in vitio c

putat: C05 ia (itibi dcfccto8:quo e re

Uctue

aotcm ruina

cc

quo ifpuit fubicctiocj cadit ab illo quo non cft quicq? fupcrius \i cj: boc crit inferiu8:7 fit quod fcriptunt
cft.ibeiccifti

vidcat: qri fit mandati cuidee at C0 mdubitata trafgrcfl^io.-Tbropt boc

non

dcue iUud probibuir:quod cum


tibnc iuftitic.tidco

cffct

cnim

ait

cum

coe cu crtoUercntur.Tlo clati fiaiflcnt: vt priua

admifl^u^nuUa defcdi pcffct imagina

audeo diccrc

fu

cjctollercntur 7 poftea dctjccrcrturifj

pcrbie cc vtilc cade in

aUq6 apmom

cum c):tollcrentur tuncdciccti fiir.3p fum quippc ^lU:ia5 degci eft,0,uft

manifeftucp pcccato^: vnde fibi difpU ccant q* iam fibi placendo cccidcrant.

QyARTVSDECIMVS

SalubKud mim pemid fihi diTpUcu


it

dfij comonebat^iuftadanariofyfecfi

quando fleuit:^ ftbi pbcuit qri pre fumpfit.'bocdicit t facer pfalm^.^m ple faaea eorum igrominia:t querrt nomert tuum domine.i. ntaeis pla
ceas querentibus

ta:talifque

damnatio: ut bomo qui

cuftodtendomandatumfuturus fue
ratetiamcarnefpiritualtB:fieret ctii

mentecamaUs:T quia fupcrbia


ficut affectabat
i

fibi

nomen tuum:(| fibi

placuerat:dei iuftitia damnaretur:ne

placoerant querendo fuum.

fua

elTct

omnimodo
difTenti

poteftate:fed a feipfo

quocp

&e fuperbia tranfgrcflioni8:q ip


fuit tiangrefTionedetaeriot^c.^iq.

cn6:fub
libertatc

illo cui

peccando confenfit^

quam concupiuitduram mi
mortuua
t corpore:morituru9

ferancp agerct feruitutem


f

deftpcio:danabiU'o2q?fuper
bia:q etin peccatis manifeftis

fpiritu volcns

uitu9:dcfertor cterne vitc:ctiam etcr

fuffugium ejccufationis in^ritur:


fcrpes fedujritmc i manducaui:'!

fic

na mfi gratia Ubcrarct mortc damna


tus.0.uifc^ buiufmodi damnationc
vel
ri

illiprimibomines^quo^ 7illa dipc


ille

nimiam vcl iniuftam pmat: meti

diptmricrquamdediftimibibcc mi bi dedit de ligno 7 edi. Tlufq bic fo


nat petitio venie:nufq> imploiatio
dicine.

me
q6

Tlam I5 iiii non

ficut cain

profecto nefcit quania fucrit in pec cando iniquitas:vbi tanta erat non peccandifaciUta9*Sicut enimabrae non immcrito magna obcdicntia pre

commiferunt ncgcnt:dbuc tamen fu perbia querit i alium rcfcrre quod p


pcra fecitifupbia mtieris i ferpete fu

dicatur:qzvtocciderct fiUu^ res

diffi

ciUima
tato

eft

iperata: ita

t in paradifo
ftiit:quato id

maior inobedietia

pbia

uiri in

mulierem.

Scd accufati

q6

preceptU5 e nulU" dilTicultatig fu

potius g^ ejxufatio vera eft: vbi mi dati dtuini eft aperta tranfgrefTio.Tle
cp enim boc propterca

it.tficutobedientiafecudi bois eo
prcdicabilior

non

fcccront

vfcp ad morte:ita inobedicntia

quo factus cft obcdien pmi


eft

qz id mulie: feipente fuadete:uir

muU

bdi9 co dcftabiUor quo factu9


bedicns vfcp ad mote.Ubi.n.
cft

mo

crc impertiete comifit quafi quicquaj

magna

deo cui uel crcderctur ucl cedcrctOT

inobcdientie pcna propofita:i res

antcponcndumfuit.
t>e
iu(h'tia

a creatore facili9 ipcrata:q9 na fatis cjrpUcct quanrum maUi (it n obedire

rctributionis^qua

pmi

i re faciU

1 tante ptatig ipcrio:7 tato

boies^ fua iobcdietia ueperut.c.jcv.

terrenti fupplicio.-^Denit^ vt breuiter

dicatur.in ilUus pcccad pcna

^i iobe
cft.

Uia ergo cdteptas eft deusio bce 4 boiem creaucrat: qui ad fuam imagine cu fccerar.d ceteris aia libus prepofucrat:qui in paradifo co
ftituerat:quire?j6iumcopia5 falutif
qpprcftttcrat:quiprcccpti9 nec pluri

dietic nifi

mobcdicntia retributa
eft

Tla q boi9
fu9
cii

aUa

miferia:nifi

aduer

ipfu inobcdictia

du9 ipfius:o(
potcft vc

qifi noluit

q6 potuit:q6 no

litOn pazadifo enim ctiam (i non oia potcrat ante pcccatum:quicquid tam

bus nec grandibus ncc diffialibue de rauerat:fed vno breuiflTimo atcp lcuif fmto ad obedicntie falubritate admi
niculatue fucrat:quo fuper ca crcaru

non potcrat uolcbat:'! idco poterat omnia que voUbat.Tlunc vero ficut in due ftirpc cognofcimus: t diuina
fcriptura tcftatur:

bomo

vanitati

fi

ra cui

Ubcu feruitus e?:pedirct

fe cfle

miUe factuseft.OLuis

cni^

cnumeret

UBER

qinalta qtit non pot uclit du^ fibi ip

ftiIuincoUiddt:velcatamum frdfigat

(e.i.volanimdaQipkanmuB

ciue:

iratue.Uerum t tfta Itcct irrationabl


lior:tam qucdam uldfccdt libido cfh

eocpinferioicazoeiue non obtempe

ratOplo nanc^ tnutto i anim" pkra cp turbaturn caro doUt:t mezarcit: tmontur:7qutcquid aliudpatimu: qo non patemur muiti^fi volutatt nie
nia natura

7 ncfcio qua vt ita dtFcnm quafi


bra retributioni8:vt d

um

t^^

faciunl

mala patiaf.ft igitil libido vlafcedi quc ira dicitorte libido bridi pccunia;
qucauaritia:eftIibidoqu6cnn<p vin
ccndi quc pcruicada:c Ubido gloriadi

omnimodo

itcp

cj:

omni

bu8 partibus obcdirct.St cnt^ ali^d caro patiturquo fcruire non rmitur. 0.uid mtercH vn:du tri per mlUtiam dominantis dci cui fubditi feruirc no
luimu8:caro noflra que nobie fubdi
ta fucrat
fi

quciactantianuncupatur.Sot mfte varicqj libidinee:qua^ nonnuUc hnc


ct

vocabub propria:qucda vcro non


cni3 facilc dijrcritquid

b3bcnt.OLut8

^uicndo molefta At^^uie

vocetur Itbido driandi:

quam tamcn

no8 deo no fcruiendo molcfti nobis potuenmus cfTc non illi.-^Tlccp cnim fic illc noftro vt noe fcruitio corpone indjgcmu9:T io noftra cft quod pcrci pimu8:non illiue pcna quod fcctm".
jbolorce pozro
c{

plunum vaUrc in tTranorum animia


etiam bella
ciailia teftantur.

ibelibidiniemalo.-cuiue

nomccn

mulne

vit^e cong:uat:^pe tn motib"

dicwnrur carnie atc

obfcmie corpone afcnbifu:.c.pn.


c

funt in carnc t occame.Oojid.n.caro

fe

ipfam

fine

anima

vel dolet vcl

co

Um ig: fint multaru


re^^tii cii
fit

libidincs

cupifcit.-^Scd

cum

concupifcere caro

hbido o: ncq? cuius

02 vcl dolcre:aut ipfe

bd c

ficur diflc

ruimu8:aut aliquid animc quodcar


nieafficirpaiTto^vclafpcra vt faciat

additurnon fcre aflblei aio occurcre:nifi tlla qua obfcme par


tc9 corporie cjcritflntur.^bec aiit fibi
ri

rd libido

dolore^vflenieutvoluptate.Sed oo

folo tota corpue ncc

foUim eitrin
fifia

camie tmmodo offenfio eft anime 1 ex camc:T qucdam ab ciue paflio nc di(Tenfio:ficutanimcdolo quetri ftitia nuncupatur: diflcfio cft ab bis
loz
triftitiam plcrucp pcedit
fc in aia cft
it

fecus:

vcmm

ctiam

intrifec" vedicat:

totucp cdmouct boiej^animi


fecttt

af

cu camie appetitu piucto atcp

mij:to:vtea voluptae fcquatur

que nobie nolentibue accidcrunt.S^ mctue cj t ip


in

maior i voluptatibue corpo:ie c:ita vt momto ipfo tpie quo ad eiua

p qua nuUa

came. bolorem aute carnie no pzeccdit vU' quafi mctus antc dolorcm in camc feti carni8:qui aruz:volupfarcm vcro prcccdit quida appetitus qui fcntitur in camc:quafi
cupidirae ciu8:ficutfamc8 t
fitie:

^veitur c)ctzcmd:pcne oia adcs t qua

n vigilia cogitatioie obmatur.Ouis


adt amicue fapieric fcoruc^ gaudio;^
coiugale agene vitam:fed ficut aprus

monuit fcicne fuum vas pofTidcre in


fdficarionc 7

et

bonorcnon

in

morbo

ea que in gcnitalibue vfitatiue libido noiaturrcu boc fit gcncralc vocabula oi9 cupiditaris.Tlam n ipfam iraj ni vcte bil aliud cfl^c q' vlcifccdi libidmc rcB diffmienit^q^uie

7 gcntee q igno:ant dc um:nonmaUctfipoflrer finebac IiTji


defidcrq ficut

dine

filioe

procrcarc:vt et in boc fere


fic

dc prolie offido

due mcnrica qne


funt:qucmadmo
diftri

nonnuny bomo
fcnfu6:et rcbti

ad bocopus

crcara

vbi vtndictc nuU'

cft

dum cctera fuia

inanimieirafcatur.vtmalc fcribentl

bm mcmbrfl fuirencmitu volutarir

quccp opibus

QyARTVSDECLMVS

acta

non efta libidmia incitm; 5cd


ipfi

ditcp cofufos.lDinc e ap poftca ^'ttia


datii dci aperta trafgrelTioe uiola:iin
illia .t aperti fiit ocuU abo^:tcognoucnitq! nudi cranrt folia fici n fccciunt fibi ca

necp

atnitozcs buiua voluptatis:


fiue

riucconcubifuscomugalca
muuditiae flagitioni

adt

fcriptum c de

cum

rolucrint

commouentur:fed aliquando impor


tttn' cftille motu9 nullo pofccntc^ali quando autem deftifuit inbilte: 7 cii in animo concupifcetia ferueat frigct in co!po;e:at5 ita mirilimmodu fi h
Iti

confucrunt

pclhia.2lpti funtinquit oculi aboru:

non ad uidcnduj na t antca vidcbat:


fcd ad difcemendu5 inter
amiferat:-!

bonum q6 malum quo ceciderat.Un


q ifti

generandi voluntati:re^ ettam laf

dc t ipfum lignum eo
noccntia:fi
tii

facctdif

ciuiendi libidini libido

non

^uicit

cii

ad vcfcendum contra vcti

tota plcrucp menti cobibenti aducrfc

tangeret:c): ea re

nomen accepit

vf

tur nonnun^ aducrfua fcipa diuidit':

appellaretur lignu

(cic

boi 1 maU.]C
fit

commotoc^ animo in commoucndo corpore feipfa non fequitur.


>c nuditate prio;^ boinu:

aperta.n.morbi mokftia:cuidetio:

etiam iocunditas fanitatie.|Cognoue


nit ergo q: nudi er3c:nudaci.f.ca gfa

qua p*

peccj turpe pudcdacp videriit.c.pig

eo9

qua ficbat ut nuditae corpons nulla lege pcccati menti co^ :cpugnite
cofunderct. "boc itac^ cognoucrunt

rito bu{u8 libidinia majae


pudet:mcrito t ipfa

quod fcUcina

igno:aret:fi
ii

dco crcdctt

mbra que fuo quodaj vt ita dijrcri iurc:ii oimo ad arbitriii nim mouentur aut ri mo
uct pudcnda dicut:qd antc peccarum

tee tobedientce

comitterct

qd cos

cogcret cj:periri:infidcUta9 1 iobedic


tia

4d

noceret.'p>roindc pfufi iobcdic

tia carnie
tic

fue:tan^

tcfle

pcna iobcdie

bois non fuenit.Tlam ficut fcriptum nudi crit 1 n cofundebatmon cp cis


fua nuditas ect incognita:fed turpia

fue:c6fuerunt folia

fici

7 fcccrunc
gcnitaUu^.

fibi capcftria.i.fuccictoria

Tla cjda intcrpretee

fuccicto:ia

pofuc

nuditas

bido

nondum membra illa

erat:quia

nondu U

runt.^porro aiitcapcftria btinu (jde


verbii e:fcd q: co dicttt^rq? iuucneo
cj

preter arbitriuj cS

moucbat :nondu ad bois inobedicnti am redaraucndam fua inobedicnria


caro

nudi

c]tcrccbant'in

capo pudeda opi

ebant: v/i c^i ita fucdncti fut capcflra

quodamo teftioniu
illc

pbibcat.Tle

t08 uulgua appcllat.

<luod

ifacp

ad

cp.n.cecicraticrantvtipitii xnxlgus
opinaf^qfi quide t
vidit aialia

uerfus danati culpa inobedietie voUj


tatc

qui

bu8 noia ipofuit:-! 6


mulicr quia

itla lcgifu:

utdic

Ubido inobcdicntcr monebat: vc recundiapodenterrcgcbat.^ boco


ftirpe prc crcate

bonum cft lignuj in cck

nee gentee qrh ab ila

1 quia pbcet oculis ad uidendu5."p)a tebantcrgooculieorum: fcdad boc non erant apcrti boc eft non attcnri: vtcognofcerentquid eia indumento
gratie preftaretur:quado mcmbra eo

fiitiufcpadcotcnentin ufu pudcnda


velare:ut cjdi barbari tUae co:po:i9

ptc9 nec i balncis nudae beant^f^ cuj earum tcgumctie buit p opacae c^ i

ram voluntati repugnare ncfcicbant.


Ouag!aremota:vtpcna reciprocai
obcdietia plecteretur:e):titit in

diefoUtudin'9cumquida5 nudipbi lofopbentur: vndc grmnofopbifte no minantnnadbibcnt tamcn gcnitaUb'


tegumenta: quibus per cetera mebio

motu

corporis qdl ipudes nouitas:vri ctT;

rum carcnt.

mdeces nuditaeii fcdt ittetoi reddi

LIUER

Jbc pudo:c concubit' n


ri fcd et conuigali.c.p?tq.

folt

^ulga

fapicntte cobiberi:que in tlb ait

pcQ

naturefanitatcnon
libidine tali

fucriit.c.ri]t.

pm vcro

ipfii

q6

3nc cft cp pbilofopbi qut


tati

veri

peragit:non foliiin quibufcp


ftuptis vbi latebre

propius acce(icn5t:ira atcp

ad fub^fugicda bu
licita

Itbidincm vitiofae ai ptes cc cSk^i ft'

mana iudicia rcquirutur: vcrum et in


vfu fco:to;j qua rcrrena ciuitae
turpitudinc3 fccit^q^uis id agatur
6iu8 ciuitatis
tat

co

q?

turbidc atcp inotdinarc

mouere
litte

tur ad ea ctia q fapietia ppctuiu uaat


flc

q6

per boc opus b:c modcratrice

nuUa U]c vtndicat: dcui tame publicum etiant pcrmifTa ac

atq^

rdncOua parte ai tcztiam vclut


quada ad
iftas

in arcc

rcgcndas pbi
e^ 6i ai

cp ipuniia libido confpectum: i vcci

bent colIocata:vt illaimpcratc ifhs ^


uientibus pofTit i boie
iufliiia

dia naturali babent prouifu; lupana


ria ipfa fccretum:faciliufcp potuit im

pa:te confuari^tie igi partes quas

no babcre vincula probibi tionis:^ impudctia rcmoue latibula


pudicitia
illius fcditatis.Si

inboicfapienteflctcpcrate fatcnt' cl
vitiofa8:ut cas
iiuflc

ab bis rcbus ad quas

bacet

ipft

turpcs

mouentunmcns cdpcfccndo %

pitudtnc^ vocant:cuius

licet fint

ama

tores oflcntatores ce n audcnt.Ouid

concubitus cdiugalie:qui fccudii m:i

cobibendo refrenct ac reuocet:at5 ad ca pcrmittat que fapientic lcge pccfTa runt:ficut iram ad qracendam luflaj
coertionem:ficut Ubidincm

monialium prefcripta tabubru^ pu> crcando:um fit ca Ubcroru.Tlonne et ipfe qiqf fit licitus 1 boncff: remotuj ab arbitris cubtle conquirit:' Tlonne omncs famulos atcp ipfos etiam pa ranicmpboa i quofcuncp tgredi quc
libet ncccfritudopermifcrat^antemit

ad^pagl

deproU9 0fficium:bc iqua partcein paradifo ante pcccatum uitiofc non c


rat.Tld.n.?" rccta^ voUitate ad aliq'd

mouebant':vfi neccfTeect eas rdncs tl

q frenis rcgentibus abftincre.Tla, g


nunc ita moucnt:? ab eia qui icpcrat TiufktptcuiuuncaUad facidus ars
difftctUus:
tii

titforas q' rblandtriconiunjc coiugi

quoniam ait ficut quidaj; et rdant marim" auctor cloquq ota ic


tncipiatz^^t
tc fca in luce fe collocari voltit-i.appc

cobtbcndo rcfrcnando
cj:

modtficantuz:nd e vnq; fanitas

tura fed languor cf culpa.Quod aut


irc

tunt fari:boc rectc facrum


fcii

ftc

appctit
cij

opcra aliarticp affcctionum in qui


factis

i:ut tn erubcfcat uidcri.

0.ui9

bufc^ dictis aut

non fic abfcon


quc ft

nefctr rt fil^ ^rccntur <}d tt (c

coniu

dit vcrcctidia ut opcia ttbtdinie

gcs agant:quando quidcm ntid agaf


tantacclebrttatcducuifitur pjrorce:
tti

untgcnitaUbus mcbrie quid caufee nifi quia in ccterxB mebra corporie ii


ipfeaffcctioncs^fcd cticis cdfcnftt

cum agit vndc ftlq nafcanfncc ipfi


U qui indc ii nati
ftli

vo

filti

tc(icB fieri

lontae cmouct:quc i ufu cora^ omni

miituntVSic cnim boc

rccte

factum

no dominaiur.Tlamquifquis
emirrit iratue:vcl

vcrbtj

ad iui noiitiam luce appctif aio^.nt tamcn rcfugiatoculo:um.Uiibocni


fiqzficgeriiurq6 Accc^tcj: natura;

qacg

percutit:ii

ut

et

q6 pudcat cdmittetur e;; pena.

Imgua i manua iDbcnrcquodamdvoUJtatc mouent': que membra ctiam cum ira nulla cft
moucntur eadcm voluntate. 3t xcro
gcnitalcs corporis partce ita Ubido

pofTct boc facere nift

Ouoo ptes irc atcp libidinis ti vi


riofemouent':utc38neccfTcfii frcnis

fuoiuri

quodammd

mancipauit:ut

QVARTVSDECIM\B

moiteH n ^alelt fi ipd dcfudin t niU


ipfu vf oltro vX cj:dtata furrcjxrit.

ditur qoid

fit

bominis

illi

prime ino

bedicntie retriburiJ:q6 ica parte

"boc e quod pudet:boc


gif(^ fcrt

cft

qd

intucti

pme opoztuit apparerc qua


ipfa n3tura:que
illo

gcncraf

um oculoa crubcfccndo deuitat.ZDa


bomo fpcctantium mulritu
dinem quando iniufte irafdtur bomi nirquam ucl vnius afpertum quando
iuftc

primo % magno

idctcriue dl motata pcccato a cuiua

ncptnullo9eruitur:nifiidquod cuj
in vno cfTcnt in councm pemi aeperpetratum t.i dd iuftitia vidica

omncs

mifcctur up^ri.

tum:dd gtaria
i^e
vaiflfia

in fingulie e^rpietur.

fpitudie qmicof.c.)q:.

Jbc bridicrione mrriplicande fccun

Ocillicanini pbilofopbi boc cYnid no vidcriit^fercntce ?"


q^ciini
CU5
fcntcntiaj' vt
fit

ditatie

cario

boanc an pcccatu^rciua puati no adimeret:'r cui libidinis mor

bumana vcrecudtl c|d aliud


hoc i imudaj ipudetccp
fctlicct

bu9 ^^crit cj^p^


a
Bfit itacp vt crcdamue illoe

quonta^ iuftu^ efl quod

ujrore

palam non pudcat id agcrc ncc

iugce in paradifo pflitutoe per

in uico ncc platca qualibet coniugalc

concubitu? deuirarc.Uicit

tamenpu

dot naturalie opinioncj eius errozia.

banc libidine dc qua crubcfcedo cadc membra tcj:crut:ipleturo6 fuifTe q6 i fua bcncdictioc de" di)cit crcfcite 1 mX
tiplicaminit ipktc tcrra. jboftpccdn

Tla 7
ra

fi

pcrbibct boc aliqn gloziabun


fec

dum kci^c diogenem:ita putante

dppe oua
natura
ri

e bcc libidoip" pccdi^

eam

fuam nobilioic^ futurarfi i boinuj memoria infignio ciu6 ipudcnria figc


rctur:poftca tn a cfnins
cft:

ipudce amifTa potcflnc cui


feruicbar:fcnfir: at

corpus q: oi partc

ficri

cdTatuj

tcndit:cjubuit:opC2uit.3Ila vcro bcnc


dicrio nuptiarum:vtc()iugaricrcfccne

plufcp valuit

pudo

ur rnibcfccret

boice boib'':^' crroz ut botcs canib*


ee firca affcctarcnt.Un TilUI vel illos

rmulriplicarcnfzimplcrcnt tcrraj:

^is t in dcUnqueribue
cetur^crearioncm
nubtj
ftU'o;j

manfcrit:tii

qui boc

fecifTc

rcfcnitur poti" arbitro


dcdiflrc

anteg^dclinqucrct data cft:ut cognof

cocubenriu; mot"

ocuf boinii

ad gtiaj cS
illiue

nc^cHtm cjci fttb pallio gcrcrefrg bua no premctc cofpccta potuilTc illa^ pa
giroluptate.Jbi.n.pbilofopbi
iicrtt
Itbi

non ad pcnaj pcrrincrc pcccari.


quc
{

Scd nunc boice profccto

paradifo fuit fcUdrarie ignari:nifi

bcfcantviderifcucUccociibe.vbi

bocquooe):pertcfunt,i.pcr Ubidine

do ipfa crubcfceret furgere.t nnc vi dcm* adbuc cc pbtlofopbos c)mico9.


"bi.n.ff

de qua videm" ipfa et boncftatc^ em bckcrt nuptia?2:non potuilTcgigni fil


lios

dn
\\.

folii

amidunt'p3llio:vc:;2

et claua^ ferut:nco tn

coru audct boc

opinantunalq fcripturae diuias vbi legitu poft peccatu puduifTc nudi


7 pudenda
ce contccta:^rfu9

face

q6

aliqui aufi

dntM non dici


libf

taris

no

ictib"

lapidantium:ccrte cofpuenriuj

acdpietcetfj infidcUtcr irridcntee: a

faliuis

obrucref.-pudct ig: bui'

dinie

bumanam fine vlla

dubitarioe

natura 1 merito pudct.3n dua quip pe inobedientia q genitalia coipotts mcmbra foffuis moribue fubdidit:-
potelUte ii^olutario eripuit:fati8 ofkn

7 bonozet: illud tii q6 dictum e crcfdte 1 mftipli camini non fccundum camale kcaii
tatemvoluntitelUgi:qz t fccondum
flCam lcgitur tale aliquid dictuj.

Iq vcro gntis cas accipiat

ZDf
in

tipUcabie in aia v>irtute:vt id

q6

ge

LIBER

nerircquitur^fpleteterrat dnamini
ciue: terram itelligant

culoconiugaUquoinufcefibi vtcrqp
fe)tD6

carnem

quam

obflringiturdominus intcrro

pHtia fua iplet aia ciuetq ma^rie dnat'

gatue ptru5 Uccrct quacucp ca dimit


tcre

cum in virtute mftiplicatur: camalcs


aut fet'^
fine

vj:orem:quoniam propter duriti

Ubidine q pofl peccatii


fic riecp niic

cj:

amcordisifracUtammmoffce darc
hbcllu rcpudq pcrmifirrcfponditati

oita: infpectaiconfufr, vclati c(\: ncc


tiic niki potuiffe

polTut:

nec in paradifo futmoe fuine:f3 fous

fuut t
fi

factii

e.Tla poftcag- ino dimif


filios coicrut

funt:ad gigncsos

eof

Cj^

genuemnt.

[^
t^c copula coniugali a deo priua
inflicuta atc^ benedicta.c.)cig.

boicm ab mafculum 7 fcminam fecitcoe 1 dipt propter boc dimittct bo pa trcm 1 matrcm i adberebit vpri fue 1 emnt duo in came vna.' 3tacp iam non fnnt duo fed vna caro. Oucd cr go dcus coniunj:it bomo no" fcpaer.
ait.Tlon Ugiflie q: qui fcat
initio

^crtumcftigiturmafculu^i fcmina
ita

primitue inftitut06:vt nunc boics


diucrfi fcjtue

dnoe

vidcm" i nouim''
origicm fcmuic q

OsautnuUomo fm bcncdictionem

dubitamus
dei crefccre

vnum autcm dici vcl propte: comunc


tionem
vel proptcr

1 muUiplicari i
ffTe

iplere terraj:

donum

de mafcuU latcrc crcata cft.Tla i apo

nuptia^rquaa de" an peccatu bo minis ab inino conllituit crcado maf


fcrninam:^ (cf euides vtic^
iit

boc p:imu quoo dco iftuu ctc prccefritc)ccplu:fingroe quofcp ad


ftolue pcr

culii 1

monct nt viri v;co:c8 fuas diUgant.


2ln ctiam
fuiflct
tii
(i

came cft.l^uicclppe opcn' dei 1 bndic tio ipfa fubiiicta cft.Tla^ cum fcriptu
ra
dijciflet

in paradifo

gencranduj

mafculuni i fcmina

fecit c

ncmo

pcccaflct ufvtrij p" ac

09 connnuo fubdidit i bcnedi^cit eos dcus diccne:crcfcite i multiplicammi 1 implctc terram:? dominamini cius 'Zcacra.OLueomniaqua^ri incouei mcrporrintetadmtcUccfum fpualc
refcrri:mafculu8
tii

Ubidinie pugnatura lUic futfl^ tra

ditiocaftitatie.c.pq.

CUfquie
turoe

ailt dicit

no

fuifl"e

coi

na gcneraturoe nifi
nifi

pcc

7 fcmina nonfic

caflentrquid dicit

proptcr

numc
fo!i rc

fimile aliquid etiam in

bominc vno

rofirare fanctof ncccfl^ariii bois fuif


fc

rclUgi pct:q2 ridel^ in eo aliud eft

q6
cui

peccatii.Si.n.non pcccanoo

rcgit aliud

quoo rcgitunfcd ficut

manerct:q: ficut putant nifi peccaflet


gcncrarc n poflent:profccto vt
ri

dentiflTme apparet in diuerfi fcjrus co

foli

ponbus mafculum i feminam ita c:e aro8:vtflemgenerando crckcrcnti mulriplicarcntur i implerent tcrra^. cui fenccnrie tam cuidenti magne ab furdiratis cft reluctari.Tlec^ cnim dc fpu cj imparat i came q obtcmperat: aut dc aio ronaU qui regit:7 irronaU cupiditatc que rcgitunaut de virtute contcmplatiua quc c):cclUt:et de acti
uaqucfubditur:autdcintcllcctu

duo

iufti

bomince poflcnt ce
eft:illud

fcd

mul
crc

ri:ncccflariupcc(^foit.

Ouoo
potiue

ftcrc
cft

derc abfurdum

dcndum^q^farcto^
tue
cjriftcrct i(i

niier'

quat"

com

plede lUi fufticit beatiflfime ciuitati:tl

nemo pcccaflct: quan


ftlq

tu9 nonc pcr dci g:am de muUirudic


colligitur

pcccato^rquoufcp

bui'

fauli gcnerant i gcnerant'.

t idco il
(i

me

lenopric digne

fcliciratc

paradifi

U8 1 fcnlu corpori9:fcd aperte de vin

peccamm non fuiflet:-! dtligcd35|lc5

QVARTVSDECIMVS

gigrurentr-rpudOTdlamltbidfncm

no

riofis fuis
ci

partibus H obtcperat:^ dS
illo

i5abermt.Scdquomooo

id fieripof

cop'

q6 altc|tab

atcp infra

illii

fet.ftuticnequodcmonftretur erem

cft:t cuius finc illo vlla

natura no vi
cediti

plomcc ideo tn mc:cdibile deb^ uidcu


et illud
ti

uit:volcnti iobenti(p

non

Sed
ipio:

vnum (inc ifta libidic volunta


mebra niinc f

cu

alia

mebra zrinent'volutat<e

potuilTc Puirc:cui tot

fine

uiunt. 3lt vcio

manu0 1 pedes moue


ad ea quc bis

libidine

quibue illa que contra voluntate condtantur id quoo appetiil

mus CB volumus
facilitatc

mcm

bris agcnda funt finc ullo renifu tata

non pofl"unt; pudidtia cufto diturnon amifla fed non pmifl^a de


implere
lcciatione pcccatiilDunc rentfum:bac

quata i in nobis t

atqs vi

dem" majrie i anifidb'* quoaic^ opru


cozpozaliu:vbiadej:crccndam ifirmi ore tardiozecp natura agilio: accefTit
induftria:'!

repujnantiam^bac

voliitatis

1tbidi

niB ri):am:vel ccrtc ad voluntatis fuf


firicntiam libidinis indulgeria procul

non crcdim' ad opua gc


libidononfuiflet

dubionificulpabilis inobcdientia pe
nali inobedietia plectcretan paradifo

ncranbnis

filio;:>:(i

que peccato inobcdictic retnbuta cft: obcdicntcr boibue ad wlijratis nuto


fimiUicr vt cetera potuifle
fcruirc' tlonnc ciccro
i

nupticnbaberet:fcdvolunrati tribra illa vtcetcra cuncta fcruircnt. 3ta gei


tale

tlia

mebr
de rep.

aruum vae

in

boc opus creatu

fc

librie

miarct vt nunc tcrza


difputarc verecudia

manus i qo md
refiftit:7

cum dc ipio^ dilfcrentia

diTputaret r

dc bac re nobis volentibus didgenus


cdpelUt

buiue rei fiftudincm qc natura bonis \


afl^iicrct^vt filqs dipit ipari

cozporia

venia bonorc pfato a pudicis aurib*


pofcere:cur id fieret nulla caufa dTet:
fed in oia que de buiufmdi mcmbris fenfum cogttantis attigerct:fine uUo

mebris^ptcrobcdicdt

facilitatc:

vid^

ofas vo ai ptce vt fao9 afpiorc ipio


coerceri.t vticpouline naturali ani

mu6 aiiponit'co:pori:i tame ipfc ani mu6 iparcopozifacilius q' fibt.Uciii


tamcn bec libido dc qua nunc dilTcri m" co magia erubefceda epftit ^ ani
mustcanccfibiefftcaciter iperat vt

timorcobfceniratisUbcrfmo fcrrcf: nec ipfa verba cf(cnt que vocarentor


obfcena:fcd quicdd
ftu cflet:q' de alqs
iri

dicerct' tl

bde

cum loquimur coi

ports pirtibus.Ouifcfs ergo ad jbas

oio non Ubear.ncc oimd copozi:ut pu denda mcmbza voltitae potius q^libi

at

do comoueat.OLuoo \i ita ect:pudcr da h ecnt.TLunc vcro pudct animii ic


ftftifibiacoporcqdcinatura
re fbiectum c.3n altje
infczio

Uas impudicus accedit: culpa; refugi non natura:fca denotet fue turpira dinis ri vba me necelTiraris. ^r^d^^os mibi fadUime pudicus i zUgiofus lcc
to: vel auditor ignofcit:

donec infide

bus

cii fibi refiftit:id

cum a fcipfo

dppc affcaioni minus pudct qr vincit:ip(( fc vindt: t (i

Utatem refcllam:non de fide rcrum in


eypertard:f5defcnfu cjrpcrtojz argii

mentantcm.lcgit.n.bec

finc offenfio

inordinate atqj vitiofc.qz qc bia par

tibua quc rdni fubqd debcKtame a

ncquinonqrbozrct aptm bozrcnda feminarum ftagitia rcprcbedcte: que

tibus fuid ac per boc ut dictii e a fap


fo vincit^.Tlam

cum odinate fe anim'*


motus ciua menti
illa

vindt:ut irronalee

rdniq3 fubdanmr:fi tamcn i

deo

fubdira

cft

iaudis atc^ viztutis e.ZDi

nue tamcn pudccco fibi anim" c^ vi

cum jvfu^ d ip' naturam:precipuequia noe nd dlnabilc obfcenitate nunc fic illc com mcmoramus atcp rcprebcndimus fj in c]cp(icandis quantum polTum" bu nunc gcncrationis effeaibus uerba
imutaucrdt naruzale v(6 in

LIBER

tammficutiUe obfcmA dcuitamua.

Ooot) mfontee boies i mcrito o


bcdientie in paradifo pmarientce: ita

nuUo modo piit:'? audita vi% crednt. Sunt.n.qui i auree moucant vcl (in gulae vcl ambae fir.Sunt qui rorsm ccfaricm capirc immoto quantum ca
piUi occopant dcpor ot

genitalibue mbrie fuilTct ufuri

ad ge

ad fr6te:rcuo
Tuaria pao

nerationcm prof.ficut ccterid ad arbi

cantcp cn voldt.Sunt quicoi^t q voia


ueriit incrcdibir: pluria

trium voluntati8.c.)c^iiq.

lulum precordije

cotrcctarie tanq' dc

miaret igl prolc vir: fufdpct

facculo

femim geniralibus mebris: pri


id

q6 placucrit intcgcrrimu pfe ror. Oimda vocce auiu prco:i1cp i a


quorijliba boinii
fic

opu6

eet

i quantuj opus

eei volii

liof;

imirant at^

tate

mim ea fola mebra moucmua

motis non libidic cociratia.Tlccp ad nu

cxprimunt vt nifi videanf difce:ni oio non pofTint.TlonnuU! ab imo finc pu


dore vHo
fonitue
ira numcrofoe pro arbirrio cdunnut cj: illa eria^ parre ra

tum que copacrie articulata (i olTib'' ficutpcdce 1 manus i digitos: vcruj


ct illa

quc moUibua

zeilTa

funt nezuis

tare vidcanrur.3pfc

fum

cjrpcrrue fu

CU5 volumue

moucmue

agitando

et

dare boicm folerc c6 veUcr.Tlorum e

porrigcndopducim^rttozquedo flcc timu9:conftrigcndo duram": ficutca funt que in ore ac facie quantum pot
mouctvoluntae.^fbulmoce dcni(pip
fi

quofdam flcre cn volut arcp

rbcrri la
c

cbrrmae fiindcre.3am iUud mulro


inc:cdibiUue:qood ple:i<p fratree
b)ter fuit quidam noic refltiturue
rocia calamcnfie eccUe
:

mc
i

mo:ia recmrilTima erpcrri funt.l^rcf

oium mcdullazum moUilTimi ac uif cerum:7 ab boc antro pcctorie couiti

pa
ci

quando

ad fpum ducmdu ac remittedu rocc cp cmittmdaj feu modificanda: ficut


follce fabro;;^ ucl 0!gano?t flantierzcf

placcbat:rogabafaut vtbcc faccrct^ flbciequiremmirabileco:! fcire ro


picbartad imirrcdae quafi lamcrarie

piririe:loqueri6: damantie: canta"ris

mtufliberboie uocce
fl

ira fc

aufercbat

feruiunt roluntati.Omitro cp aialib*

fcnftbue i iaccbat fimiUtmue

mor
fi

quibufda naturaf:

tnfiru c<i:vt

tcgmc
in

tuo: ur n foUI uellicarce arq? pitrgcn


tce minie fentirer: fed aUqri criam

qno co^jue 6c cuncploco ciuefmfint abigendum: ibi tm moucant vbi (entiiit ncc folum
ueftirtJj:fi

quid

quo

ignc urcrerur admero:ftne


rie

uUo dolo

fmfu

nifi

poft

modum cpiulnere:

infidmtce mufcae:vcrum
flriftae

et

bcrcrcs

mtie tremoie difcuriat.Tlft^d qt id non pot bo:to crcaror quib'' uo luit animanribue donarc non potuit?

non aiJt obnittmdo fed non fmticdo non mcuccorpue eo ^babarur cp ta


c^ in dcfancto

nallve inucnicbatur

flnbeUro6:boinu5rain uocce fidan'

Sic ergo i ipfe bomo potuit obcdien tiam etiam infcriomm b:c mebro; qua fua iobedictia pdidit.Tlecp.n.So diffiale non fuit fic iUS pdrut in cius camc et iU6 nift ei9 volntatc mouct':
quoonuncnifiUbidincno mouctur.

loqucrmru: ta^' de loginquo fc nudif fc poftea refcrcbat.Hm iratp cozptte


cria^ no'nc:quibufda5 lica in carnc ro

rupribiUbanccrunofam ducmriliue
vtta5 ita in plcrifcp mori6tbue t affcc

tionibueeytra vfiraronatHremoduj

Tlam 1 boinum quorudam naturae nouimue multum ccterie difparce:ct ipfa rarirate mirabilce:nonuUa vt uo
lunt de copoie fuo facietium que alg

mirabiUrcr fcruianquid ce clt ut non

^Oi

crcdamue antc inobcdienncpeccatuj t torrruprionie fupn^intt^rad propa

gandam prolcm

finc ulla Ubidic f ui:

QVARTVSDEaMVS

ttoluntati

haanc bumana mebra po

Oiuoo fclidtas
&
officiu czedcda
fit

in paradifo uiueti

tuifrc-^Ooatuscftitacpbomo fibiq: dcfcrmt deum pUcendo fibi i rioii

finccrubcfccdo appciitu gcnerandt


iple potuiffe.c.j:)cvi.

obedicns
ftbt. tyic

dcomon potuit obcdirc ncc

cutdcntior mifia cft qoa bd non viuit ut uult.Tla fi ut vellct uiuc rct bcdtum fe putaretifed ncc fic tain
cet
(i

u
^

turpitcr viucret.

Juebat itacp bo in paradifo ric volcbat: q^diuboc volebatqo dcu9 tufTcrat.Uiuebat frucs dco cp quo bono erat bonua: viucbat fmc vl la cgcftatc ita fep uiuerc biis in ptatc

^c ^a* beat{tttdine qua tcmpowf


vita

ibus adcrat nc
rct:lignti vitcne

cfurircr.pot" ne

fiti

non

obtinct.c.j:)rv.

lUuj fcnccta diffoluet

nibil co:ruptioni9 in copo:e vci q: co

Uany (tdilgcntioBattcndam*
ni(i

po:e vllad moleftiae vlf cius fcnfibus

beatus non viuit ut vuli: t


ipfc iuft'

igebat.TluUus intrinfec" moib" nuil"


icrus

nuir bcat" nifi iuft^.Sj ctia


ri:falii:offedi

mctucbatur c)ctrinfecu9.Sdma
paradifo nuUus
eft'*

uiuitvtvultinifieopucncrit

vbimo
ccrtu ita

in carnc fanita9:in ato tanta iranqutl


litas ficui in

H ponrit:cicp

fit

aut
c;c

fcmpcr futurum.lDoc enim natuza ejc


petit:ncc plcne atcp pcrfcac bcata
ntfi

frtgu9:fic in ciu9 babitatozc nulla

ait

cupiditate vel timo:e accedebat

bonc

quoo qrpctit. Tlunc vcro quis boinum pot vt vult uiucre: qui do ipfj uiucre no c i ptatc/ Umcrc.n.
adcpta
oult:moricogitur.
uiuit vt ttult:^

volutaiia offenfio.Tlibil oio tntlc ni


bil crat inanitcr Ictum.^audiii vcrt)

ppctucbafqc deo:i que flagrabat cari


cas
e]c

0.uomODO

crj^o

corde puro a confaentia bona


ficfa:atcp intcr fe

'O.uoo

fi

non viuit q>diu uult;? mort uotueht:quo poted uC


ri

1 ftdc f\

piugd ftda

q: boncfto amo:c focicta9 ^cor9


tts cojpojifd^

mcn

vulr viucrc qui

uult viuc:7

(i

io

mo

utgiUa:t mandatifinc

riuclitnonquonolituiuc:f5 vt poil

laborc coftodia.Tlon lalTitudo fariga

mo:tc mcliua

polTit

uiuere.Tlondum

batociofum:ii f6nu9 pmcbat

iuiiiJ.

crgo ut vult viuit:f5 cii ad id qo vult morieooperucnent.Uerum et viuit

3n tanta facilitate rc^ i fclicitatc boi


ni:abfii ui

fufpicemur no pocuifTc^
i

ut vult qm

fc qrtotfit fibi:qui impcra uit fibi non vcile quoo non pot: atc0 boc vcUc q6 p6t:ficut ait tcreti". non porcft id fim quoo vis:id vclfqd polTit.Tlon tamcn idco beatuB cft:qj

Om

lcm fcri fme libidini9 mo:bo:f5covo luntatis nutu moucnt' illa mebra q
cctcra:-! fine

aroots iUcccbrofo ftimu

lo:cu tranquilUiatcai t co2pori9:nul


la corrupitoc integritaii9 ifundct grc

patienter mifer cliBcata quippc uita


fi

non amaturnon babctur.potro (i amatur t babctui cctcria omntbi^s ic bu8 c)xcllcntiu9 ncccfl*e eft amct': qm proptcr banc amandum cii quicquid aliud amatur.t^orro (i tm amatur ^ tum amari digna cft:non cnim bcat" e a quo ipfa bcata uira no amatur ut digna dl: fieri non potcD:vt ca; c[ fic amat non ctcrnam vclit. Xunc ijitur
bcata
ertt

mto martnis v^ozts.Tlccp.n.q: cj:gie tia probari non potcft to crcdedti no eft:quanDO tUag co:po:t9 partes non
agcrct turbidu9 calo::fcd fpoiacapo
tcfta9 (icat opua cfTct adbibact:it3 tc

potuilTe vtcro coiug 9 falua itcgzitate

fcminci gcnitalisuirtlc fcmen imitti:


ficut

nunc potcft eadcm

itegritate fal

uae)Cvtcrouirgini9fluj3i9 mcnftrui

cruoa'9cmittf.adc(ippc uia polTet


illud inqci.qua boc

qoflndo

erit ctcrna.

pot eqci.Ut enim

LIBER

ad paricndu no oolo:ie gcmitus fcd


matantaris impulfus fetnca uifccra rcbrarctrficad fctandu i condpicdtl non Ubidmis appctit":fcd uoluntari''
ufu8 uaturam rtracp ?iuget.t>c reb" loqaimur nac pudcdis:7tdco q;>Vii6 3
teq'

quo:^ peruerfitas no pettiubat^utde


riant dci.c.)Qcvi9*

"Roindc pcccatoice^rangcli ct

boieenibilagdtquo ipediant'

magna opa dci cirquifira t omnce vo


luntatee eiue.0.ifi qui prouidcnf ar^

earu pudcret qualca ce poruilTeE

conqciam" rtpoffum^^ramennecelTc
eft

omnipotcntcr fua cuic^ diflrtbuit:no

ut nza dtfputatio

magia frcnef:ea

quc no6 iuocar rcrecundiarg' eloque

paa fuppctiradiuuef.Tli cum id quoD dico nec ipfi orpeni fua


tia
ic q' crpcriri potBcriit^qupia prcocco pantc pcccatocjcilium de paradifo ari mcrucrtjt:^3 fibi in ope fcrcndc pro
I

q nobie

folum bois vcrum et malia bcnc vti nouit.2lc per boc proptcr mcritum p me male volutatie ita danato at; ob durato angelo malo vt ia bonavolii
tate ultcrius

non babcc benc vtfe dt'


illo

cur non permittct vt ab

prim"

bo

qui rcctue boc cft bonc voluntatis cit


fltu6 fucrat
fic

paginis traqllo arbitrio ?ueirct:qu5

tcntarcrunquanoo quidc

nuncciiiftacomcmorat' fenfibue oc
currit biianis nifi cjrpicniia libidini

crar iftitutu6:ut

fidcrct:

fi 6 adiutorio dci bonu6 bomo malum angelti

turbidcrnonpicctura placide voliita


nefbirtc e g> ipcdit loqucte puoo: ift

vinccrer:fi atit crcato:e atc^ adiuro:c

non dcficiar rario cogitare. Ucruntii ommporcnri dco fummo ac fume bo


no: crearo:i
taru
aiit

dcum fupbc fibi placedo ofcrcrct uin ccrctunmcrirum bonum babcne i ad


iuta diuinit" voluntatc :ccta:malii

vo

omnium nafur3?j:folun

in dcfcrete dcii voluntarc pcrucrfa:q:

bonazr adiaro:i 1 rcmuczato

aut rclicto:i 1 danatoi^ur: rnqj o:dtr.3ro:i:non dcfuir vricp coft


ri:raala2t

liBm:quo

cerrii nitcrti ctuiii


cj:

in fua fa

pietja predcfKaruicriam

danaro gt

1 ipfum fidcrc dc adiuto:io dei non q de polTct finc adiurorio da:ncc fii io ab bis diuinc gzaric bcnefic^e f bi pla ccnoo rccedcrc non babcbat in ptate. Tlam ficur in bac caznc viucrc fine ad
ium.cnri6

nrc biiano fue ciuirarie iplcrcr:non c

oa ia

mcriris

quanoo quide rniucrfa


danaracfj non folum 6
e

cft:non

alimcnrorum in porcftate n autem in ca uiucrc in porcfla


qui fcipfoe nccat:
ita

maflTa tanq' viriata radicc

tc cfl:q6 faciunt

5:3 difccinc8:t libcraris


fctpft8:vcrum et dc
ts largiaruz

bcnc

in ea viucre finc adiurorio dci et

non

libcraris i^d

in paradifo

non

crar in porcflarc:cr3t

oftcndcns.Tlon.n.dcbira

aur in prare male vtucrc:fcd bcarimdt

fcd graruira bditare rc fcquifq^


fcir crutii

agno

nc non pcrmanfura 1 pcna iufTiffima

mali6:cii

ab co^ boinii con

fozfio

fir

i.munis^cu cjb" iWi iufta c^^

fccurura.umigirurbuiu9 futurica fue biiani dcue non ch ignarue: cur


eii
ii

pcnacdui8.urergononcrcarct de"

iincrct iuidi angeli malignitate

quo9 pcccatores
eis t cx cis

ec pfciuit;qti

quidei

tcnrarirnuUo

mo ^de q? uinccrcrur in
ab

7 quid cozum culpa mere fub


crearoze ac dif

ccrrue:fcd nibiloinue prcfciue cp

rctur:T quid fua graria doarctur pof


fct oriderc:ncc
illo

ciue fcmine adiuro fua gratia idc; ipe

diabolue

fijcrat fancto;? glozia

maio

pofirozc peruerfa iordinario delinque


ttiT

rc vincendue.-^^ta

factum e ut ncc dcu

rectu pcrucrtcrct ozdinc

rcf

aliquid fufuroni latcrct :nec prcfcicn

i^epeccatotibusianseri boib^*

DO (\\xcq pcaare cdpcllcret:^ quid ef f intcr propriam cvMc^ prcfumpri

XV
one 1 fuam tuitionm angelice r bu^ msne ronaU creamrc confcqiteri ep^
pcricntia dcmonftrarcr.

fapientiamifi pietas

qua

lectc colit^vc

Oima.n.au^

rus de^^id cj^pectans prcmiii i focicta tc fco:um:ri folii bSina vep et i angc

deat credere aut dicere;vt necp angcf necp

lorum:vt fit de" oia i oibus amen.

bomo caderet in dei poteftate no


quantum
3lurclqauguftinidcciui
tate dei libez (Jntufdcim".

fuinre/Sedboceorumpoteftate ma^'
luitnonauferre:atcp itat

malieo;^fuperbi9:tquat(} bonifus
gratia valeret oftenderc

bc duobus ozdinibus generatois


i>c qualitate dua?t duitatp terrc^
neatcpcelefti9.c.)cj:vng.

buanc

diucrfos fines ab initio^cur

rcntis.cprimum.

/Ecannt itaq^ ciaitnteB duas a^

mores duo: terrcnam.f. amor ad cdtemptu dei: celcfte rero amo:dei ufcp ad cotcmptu fui.C>eicp illa in feipfa:bec i dno gloziatur. 3^^ .n.qucritab bdibus gfam:buic autc^ deu9 pfcic tcftis maj:ia cft gfia.^lla in gfiafuaeicaltatcaputfuii^bec dic6o fuo gfia mea i e^caltane caput meu^. 3lliinpricipib'ci6vricia quas fub
fui ufq3

fX3C3Xa
tc

paradifi vcl

de ipo paradifo

7 de vita ibi pri

morum bdinuj
coziicp

pcccato

atjfuppliciomf
timrtafenfaiin
multadi>:erut:multaUis madauenit

iugat nationib" diiandi libioo

diiat":i

Tlos a^
in

fum fcripturas
e)c

facras^vfqd
eis intelligez

bac feruiiJt inuice i caritatc 7 prepofi


ti

ds legimu6:vel q6

cdfuleoo:'! fubdifiobtepcranoo.3l
i

potuim'

earti cdgruetes aucti

de bis

la

fuie potetibus diligit virtute fua:


dicit

reb' in fuperiozib" libris dij^im^.^nu


clcatius aut
fi ifta

bcc

dco fuo:di[tgam
i

te drie virt"

queraf:multiplicc3

mca.3dcp

illa

fapicntcs ei' f^ bdicj

at5

muUimodas

paritlt

difputaudcs:

vittete9:3Ut cozpojis aut ai fui

bona
potuc

queprib^inferedefunt voluminibus
q>

aut vtriufcp

fecuti funt

aut

q'

zunt cognofcerc deii non ut dcu

bono

boc opus rpufcp dcpofcit. O-UOO non ita lazgii bcm^^vt in oib3 q prit i
quircre ociofi 7 fcrupulofi pazatiozcs

rflucrunt aut gzas cgcrut:fcd cuanue


riTt in cogitationib**

fui9:T obfcuratii

adinterzogadiiq^capaciozesad

intcl

eftinfipiee co: eo^t.Dicetea cni^feec

ligedii:no& opoztcat imozari.^lzbitzo

fapietcs.i.driante fibi fuperbia in fua

aut fatis noe

ii kciflc

magnis i

diffi

fapicntia fcfe

cjctoll.ctes ftulti facti (i:

cillimis qucftionib^^dc initio vcl

mii

1 imutaucrutgKiim ico:ruptibilis

dei

di vcl anime:vcl ipfius gcneris biiani

in fifitudincm imaginis cojrUptibilis

quoo

in

duo gcncra diftribuimus

bdis. 1 volucrii t quadrupcdu i fpc

num co:p qui fecundii bomincialtcra


corum qiii fccundum deum viuunt: quas etiam myfticc appcUamus ciui
tatcs

tium.^d buiufccmooi

cni^

fimufca

aoo:anoo:vcl dutes popfoi^t ffectato


rcs fiicrunt:7 coluerunt atj feruicrut
crcaturc poti" g crcatozi qui e bcnedi

duas boccft duas

focietates

bo

ctue

fccula.3n bac at)tc

nuUa c bdis

nata

minum:quarumcftvnaquc predcfti cft in etcmum regnare cum dco:

LI[3ER

etcrnum fupplicium fubirc cuj dtabolo.Scd ifte fims c earumtde q poft loquendu cft.Tlunc aute quonia
altcra

noicm.qt 7 in ipfo vno ripiamue t vbi non


cientee

ftcut

iam

diyi

boie priue e reprobii: vti ncccfTe cft in


cfi

ncccflc vt rca^

deej:ortucarum*fiucin angclia quo

ncam^^poftcriue vero probii quo pfi

rum numerue igno:atur a nobi9:fiue


in

ucniamue:7 quo peruenietcs

duobue primia boibus


illi

(atie dictii

maneamue."p>roiii noquideonie

bo

c:iam mibi vidctur caru aggrcdicnd'


c.wurfuazqc quo

duo gencrarc

cc

pcrut doncc boies gcncrare

ccfTiabut.

boc cnim vniucrfum tcmpua

fiuc fe

malue erit bonue:ncmo tame ait bo nue qui ri erat maf.Sj ^to quifqj ci riue mutatur in mcliue boc i fe facit noiari quoo apprcbedit fcclcriue: cc
poftcriote cooperit

culum:in quo ccddt mozientcs fucce

vocabulo prins.
6 cain
op codidit ci

duntqj nafcentce:iilarum duarum

ci^'

Sc:iptum

cft itacp

uitatum dc quibus difpiitamue

cjxii

uitarcm.Jlbcl autcm taq' pcrcgrinue

non condidit:fuperna enim

fanctozii

ciuita&^uiebicpariatctuee:i (jbue
percgriat'donec regni ciue tep" aduei
'

t>c filgo

camia i filgs

protniflio^

at:cu5 congregatura

eft

oee in fuie co
princi^

nis.c^.

po:ibu9 refurgentc6:qii cie promifTii


dabitur regnum:vbi

cum fuo

5ltu9

cft

/gifur prio: cain

cjc ilf

pc rege feculo:um
tarie

fine vllo rpie finc

duob" gcnerie bumani parcnti b^^peztinee ad boinii ciuitarcrn:pofte rioi abel ad ciuitatcm dci.Sicut.n.in

gnabunt.Umbra fane quedam

ciui^

buiu9 7 imago propbctica:eifi-'

gnificande potiue q> prcfcntande fcr^


uiait in tcrrie:quo ca^ tcmpoze dcmo

vno boie q6
quia ncn

dijrit

aportol' cjrpimur:

primum quoo

fpualc

efi fj

quodaialc:poflea fpirituale:
pjginee)co:itur:primo

fndcv
ejc

ciaitaQ fancta merito {i^nificitiB

firm opo:tcbat t diaa cfi ettam ipfa ima


illa

nufquifqs quoniam ej: damnara pro^


fit

gint'e:no cj:plTe ficut futura e vitaris.

ncccfle e
i

)e bac imagine fcruiete:7 de


ftginificatlibera ciuitatc: fic

qua
in-"

adam matue atqj carnalie:q> fi

cbri

apofVor

flum rcn.ifccnco profccerinpoJl bon"

fldgalatbae loquirur.Jbicitc mibi


quit fub lcge vokntce cfTc legcm
dilh'6.'Scriptii e.n. g^
ii

1 fpuali9:fic in vniucrfo gencrc biia^ no cum primum due ifteccpcrunt naf


ccndo atcp mo:ienoo procurtcre ciui^ ratee: pHor cfl natue ciuie buiue fe-'
fu!t: poftcriue

au

abraa duoe fili


libc

06

biiit:vnii

de ancilla:7 vnu^ de

in fccalo:-? pertinee

aurcm ifto pcrcgrinus ad ciuitarcm dei

ra.Sedillequide^dcanalla fcciJdii carncm natUB eft:qui autedc libcra p


rcpr6mirnonem:que funt p allcgoria
dicta.lDcc.n.funt

g:a prcdcftinat^^gratia clectU9:graria

duo teftamcnra.U^
i

peregrinue dco:fu5:g:3 duie furfum.

num quide a monte fina

fcruiturcm

Ilam quantum ad ipfuj atrinct: qc c adcm maffa o:itor quc o:t'gt'naW i fo


ta danata:fcd tang figulue dcue.bac

gcncraneqeftagar.Sina enimmos
e t arabia:q coiuncrue e buic q

nmc

cbicrufalcm.fcruit.n.cumftlqg fuie.

cnim fimilitudincm non iprudef

fed

prudetcrintroduritapoftol':e): eade

-Oueaiitfurfumcbicrufalcm Itbera cft:que cfl mater dniu inoflrii.Scrip


tij cft.n. letare flerilie que non parie crumpc 7 C]xlama q non parfaris:qj filg deferte magis q^ eius quc h$

mafTa fccit aliud vae i bono:e:alt'ud


contumclta.Tbriue aurcm facrum

efl

vae

in

cotumcliam^p^vcro alte^ i bo

mrti

XV

uiram.Tlo8 aat fratrea PmiTaacpio


milTtonts
filq

bencficium commendatur.

famus.S;

ficut

tunc

4
>e fterilitatc farc

fm camcm natus fuer2t:pcrfcquebat' cum qui fm fpiritum:ita i nunc. Sj


quid dicit fcriptura.'gcc ancillam
filiu5

qui dci g:a fcco

ct

dauit.cig.

eiUs.Tlon.n.bcree
filio

erit filius

an
f

cillc:cum

libcrc.Tlos

autcm

ffcs
li^

3lra quippe ftcrilie erat:7 def^

n fumu9 ancille filg:fcd libcre:qua


bertate cbziftus

pattonc^lis

falre

dc

acilla
rt

fua

noB kberauit.t^cc fo
nobis apit que^

concupifceo b:e:q6 de ipfa


cerncbat:dcdt't

fe

polTe

ma intclligcrtdi de apoftolica auctoa^


tatc defccndcns I0CU5

eam fetandl

viro:d

parcrc volucrat ncc potuerat. jccgit


ttacp etiam
fic

admoduj fcripturae diuio^ teftamc^


to;5t

dcbituj de marito vtcs

vetcrie

7 noui accipcrcdebcam".

iure fuo

vtero alieno. Tlatus c ergo

p>3r6.n. qdaterrcneciuitati0:imago
cclcftia ciuitatia cffecta cft:no (e figni

ifmacl ficut nafcuf boic8:permi]ctioe


fejcus vtriufcp vfitata lege naturc.

36

ficanoo fcd altcram:'? io

Mis. Tlccp
(i^
ali-'

.n.proptcr fcipfa:fcd proptcr aliaj

gnfficandam e iftituta i preccdetc

dictumc fecundumcarncmnong^if'' non fint:aut non ilb optur dcus cuius opifqc fapientia at^
ta bcneficia dci
tigit fic fcriptii cft

9 %nificatioc7 ipfam prcfigurans


ciufcp filiuetimago

a fine v(cp ad fincm


fj

figurata eft.Tlancp agar ancillafare:

fo:titer

1 difponit oia fuauircr:

vbi

qucdam bui" ima

rignificandum fucrat dei

donum q6

ginis fuit.t

qm tranfiture crant um

indebitum bominibus gratie gratia


largireturfic opo:tuit dari filtu^ que"

bre hicc ucnientc:idco dicit libcta.Sa ra figinficabatlibcra ciuitate:cui rar fu9 alio

admom naturcn debcbat'


Tlcgat.n.natura il

cjrcurftb'*.

mo (iQniUcnde ctil illa rm^


ci'*.

filios tali comt>;tC

bm fcruieb3t.qcc acilla 1 filiu^


Tlon.n.beres
lio

oni maris 1 feminc:quali9 ce poterat

erit filiae ancillccu^ fi^

abrac 1 farc in
tcrc poruit:

illa

iam

etate:et

mulic

mco ifaac: quod ait apoftolus cu


fuam p^
celefti

ris acccdcntc ftailitatc

quc nec ttJc pa


fccudi^

fiUo libcre.3nuenimtJs crgo interrea

quando non ctas

ciuitateduaa foznmeivnam
fcntia

tati:f5ctati fcctJditas

demonftranremralteram

daitati fignificandc fua prcfcntia fcr^


uicntcm.lP>arit

dcfuit.Ouoo et go nature fic affccrc fruct" poftcrita^ tis no debcbatur:fignificat cp natura

autcm ciucs tcr:cncd


a peccato na-'

gcneris

bumani peccato

viti3ta:acp
felicitatis

uitatis peccato vitiata naturatcelefti

boc iure dlnata nibil vere


ficat ifaac

vo

ciuitatis riucs parit

impoftc^ mebatur.l^ectc igitur ftgni


pcr rcpromilTione nat^^fili^

rura libcras g:a:vnde


fa irc: ifta

illa

vocanfua-'

uafa mifcricordie:fignifica^
fil^s a-^

tum cft boc ctiam in duobus


brac:q>vnu8de
agar f
ancilla

08 graticciucs ciuitatis liberc:fodo8 pads ctcrne:vbi fit non amor prope


ac priuate

que diccbai

quodlmodo

voliftati6:fed

m camcm natus cft ifmacl: al6


eft

nutcm

dc fara libcra fccundum rc

promifTioncm natus ifaac.Uterc^ (J^ dcm dc fcmine abracfcd illum geuit


dcm6ft:as cofuetuoo naturam:iftum
vcro dcdit promilTio figntficans giaj
ibi

comuni codcncp immutabili bono gaudcne atcp cj: multis unum cor fa^ den6:id eft perfecte facta conco:8 obe
dicntia caritatis.

buman" ufus oniiitunbicdiuinuj

i^e.

tcrrcnc duttatis concertatioc f

LIBER

quemelioracreduntur amplius
t

dilt

gantunneccflecftmiferia confcquat':

rrena pozro ciuitas quc (epii

fqueincrataugeatur.
ibcprimoterrcnccimtatis aucto:
fratricida cuius impietati

na n

crit:nccp cnij cu

c)Ctrcmo
ctit:

fupplicio danata fuait ia ciuitae

bic b5 bonii fuu^ cuius focictate lcta

romane vr^

tur^quafefrc dc talibus rcbus lcticia

bis coditor germani cede riiderit.c.v.

pdt.t quoniam non cft talc

bonum
p
"Rimus
it&q^ fuitfrcnc ciuita''
tis coditoz fzicida:ni fuii fratzc

vt nullas anguftiae faciat amatozib'


fuis: idco ciuitas ifta aduerfus fcipfa
plcriic^ diuidit':litiganoo: beiloo:at

ciuem ciuitatis

c^

bac fra peregri

q? pugnando:-? autmotifcras aut ccr


tc
ej:

nantcm iuidcntia via" ocddit.Unde

moztaks

victozias

rcquireoo.Tl^

mirandum non e:<p tanto poftea lea


duitate condcnda que fiierat buiue i
renc duitatis de

quaciJcp fui ptc advfus altcra fui

parte bellando furrcpt:qucritc(Te vic

qua loquimur caput

gcntium:cum (it captiua vitioru. t (i quidcm cum vicerit fupcrbi' cjc tollitur:etia fic moztifera.Si vo pditi oncm cogita'^ cafufcp cocs: magte q
trij:

futiira:^ ta multis gcntibus regnat'a

acddcrc pofTut aducrfug

angit':^' eie

buicpriocxcplotvtgred appcllant arcbcotypo^qucdam fui gcneris ima go refpondit.Tlam i illic ficat ipfum fadnue quidam pocta comcmc-zauit
illo:;2;:5ratemi

q proucneriit Hq reb" iflat':tmmo mo talie cft ifta uictozia.Tlcq^ enim fcmp


dominari potcrit pmaneoo:cie quos potuerit fubiugare uincendo . Tlon

occifum

pmi maduenit faguic muri.Sic cnim condita cft roma: qn rcmum a fratre romulo roa
nateftaturbiftozianifi^
duitatiQ
ifti
r

tcrrcnc

autcmrectcdicunfureabona non cc que concupifcit bcc ciuitae:quanoo c

ambo duce

erant.

ambo
tantaj

gIo:iam de romane rdpub.

inftituiio

a ipfa in fuo generc bumano

mchoz.

ncquerebantrfcd

amboeam

oncupifcitenimtcrrenam quanda^

pro rcbus infimis paccm:ad cam na tp defiderat peruenirc bcllanoo.<lm


fi

quantl (i vnue cflet bze non potcrlt. <lui cnim volcbat dommanoo glozi
ari:minu8 vtt<p
driarct':fi

dus ptas

uiccrit

7 qui

rcfiftat

non

fuczit:pa]c

vfuo cofozte minucrctur.Ut ergo to

erit

quam non babcbant partcs

inui

tam domiatione babcrct vnus^ablai"


eft

gcftateccrtantcs.lDanc

ccm aducrfantce^^pro bie reb'' quas fimul babcrc non poterant infelici e^ paccm rcqui

focine:7 fcelcre crcuit in pciu9:q6

innoccntia

flutcm fratrcB cai i abcl

minus cffet in meliite. "bi non bcblr l-'

runt bboriofa bclla:banc adipifcitur

bo

intcr fe fitem re;j tcrrenap cupidi^

quc putatur gloriofa victozia. Ouan do autcm vincunt qui ca iuftiorc pu-' gnabant quis dubitct gratulandam
eflc victoriam:-: proueiflc

tatem:nec in boc alter altcri iniHt : q


cius dominat" ficrctanguftioz qui
tcrij occidit:fi
al''

ambo driarcntur.2lbcl

optabilem

paccm.^lDcc

bona funt: 7

fine

dubio

deidonafunt.Scdfineglcctis melio
ribus quc ad fupcrnam peztinent dui
tatcm:vbicritvictoriatn ctcma

i(a

ma pacc fecura:bona ifta Uc ccncupif


cantur: vt vcl fola
eflfe

quippcnon querebat diiationcm it\ ea d\xititc quc condcbatur a fratrc:fj inuidetia illa diabolica qua inuidcnt bois mali nuUa alia cl e nifi qz illi bo mfunt:iUimaluTluUocni?moro fit mino: accedcntc fcu pmanete ccfozte
poflfcfliio

credantm^r bis

boitatisiimo pofl*efl"io bo"ita

XV
bomo in ali
cftis
iti

ti3

tanto

fit

Utto::quanto cocoidiot c

loco

fi

prcoccupat'

fiiciit

a? mdiuidua

fodo^

polTidct caritas.

quo delicto: vos qui fpualcs


nis: intedes

Tld hibii(kni(p
nolucrit bie

ifta pofleflrionc^q

ca

ftruitcbuiufmoiin fpu manfuctudi

comuncm.^t tanto cam :pcrict ampliorc:gto amplius ibi po tucitamaic cofoitcm.JUud ig: quoo
intcr rcmum

teipum nc i to tentais. t alibi.Sol non occidat fup iracudi

am v:am.t in cuagelio. Si pcccaue


rit
i

i romulu g:tii

c:

quc
aiit
i

tc frat tu"

coripc co itcr te t ipfu.


in
fic

admodum aduerfua fcipfam


ter cain

terrena

3tcm dc pcccatio
caueiur offenfio
|i>cccantcB

quibus multon
apoftolus
dicit.

auitae diuidatur oftendit:quoo


tcs dci 1

i abcl intcr duaa ipfas ciuita

boinum inimicittas dcmon

ftrauit.*Pugnatcrgoitfc mali 'rma


li.Jte

pugnat ini fe boni i maU: boni


iicr fc

vero 1 bonufi perfccti funt

pu

co:3m oibus a:guc vt 7 ce tcrimctumbabcant.*|broptcr bocct dc vcnia inmccm dada multa precipi untuni magna cura p:opt tcncda pa cefinequancmopotcrituidcre deii:
vbi ille tcrroz
qii

gnarc non poflunt.^jbroficietcs aut ti


diicp gfccti ita poflunt:pt bonu9 quif

iubetur feruu8.):,mi

lium talcntomm reddcrc dcbira que


illifuerantrcla)cata:quoniam debitii
dena:iorii ccntum conferuo fuo

cp

cjc

ca partc pugnct contra altc?t:q

etc6trafcmetipfum.tin vno 4ppc


boic caro concupifcit aducrfus fpu^:

no

re

la):auit.OLua fifitudic propofita dris


icfus aoiecit atcp ait.Sic

1 fpiritua aduerfue camcm. ocupif


centia crgo fpualis cotra altcrius pot

t vobis

faci

ctp:ucftercclcfti9:fin6 dimifcritisv

pugnarecarnalcm:ucl concupifcentia
carnafp" altcriua fpiritualem:ficut in
tcr fe

nufquifcp fratri fuo 6 colibu9 viis.

t)oc mocuranrurciucecioitarie dei


in bac terra pcrcgrinantcs:? paci fup

pugnant boni i mali:vrccrtc ip


carnales inter
fc

fc concupifccntic

du

ne patric fufpirantes.Sps autcm fac


tu8 opcratur inrrinfccus:ut valcat a^
liquid mcdicina

02t bonojt noduj vticp perfecto^: fic inffcpugnantmalitmali:docc eo?s

4curat'advltia5Victo:iafanips pcr
ducatur.

fccus.^llioqui etiam

quc adbibetur qctrin (i dcus ipfc vics

crcatura

fibi

fubdita:in aliqua fpectc

bumana fcnfus alloquatu: bumaoe:


i>c laguorib'*

quoa qc pena
i

pccci

fiuc iftos copo:is:fiuc illos

quos iftis

et ciucs ciuitatia dci

buf vite

pcgri

filfimos

babcmus

inf^nis: ncc itcrioz

tioc patiut:7

a quibiis deo mcdiante

gza mete regat at^ agat:nibil prodcft

fanantur.c.vi.

3lnguoie(Jppeifte.i.illa iobe
dietia

5 qua in
ri

libro dccioquar

b6iomni8 prcdicatio vcritatis. facit autcmbocdeu8:auafis mifcrico:dic ire vafa difccmcns difpcnfationc qua ipfa nouif multum occulta fcd tn ia^'
fta.3pfo cjppc adiuuante mirabilib"
r

todiflcruim^^prieinobcdictic fuppli''
cium:-?: idco

natura fcd

vitiu. T^rop
cjc

latcntibus modis^cii peccatui

tcr q6 o proficicntib"

bois:^

fide

babitat in mcmbris noftris:


pcccAta c vt
fit

bac pcgrinatioc uiucntib"


uza po:tate:7
fic

iuicc

oncu
p

ct

pcna pcccati

quoo quoo (ic (ic apo

adiplcbitis lege cbri

ftolus prcdpit
tali

non rcgnat ia n:o mo:

fti.3tc alibi o:.o:ripite inquictos:

co:porc pcccatii ad obcdiedu dcfi

foUimii pufillanic8:fufcipite ifirmoe:

dcrqs ciu6:ncc
tatis

paticntc9cftotead6c9:videtc ne

Ja

d mebra ma velut iicf arma cjcbibcm": pvtitur ad mte


ad mala dco
regctecofeticnte

malii^ malo

alicui

rcddat.^tem alio

non

fibi

LIBER

em regcns tranquilUus noc: bebit


bomo fm vUo
peccs
iii

offcrtur quado

pollca ranuatcm pcrfccta: atcp imot


talitatc pcrccpta

non opotct:ant quoo non tunc fed aUae opo:tet.Siue cum id offcrtur quoo nufq^ i nunq penit''
debuit: fiuccumelcctio^a fibiciufdc^ gcneris rc^ t^

to

eurm pacc zcgnabit.

bomo^g fut ca que of

t>c ca 1 pcrtiacia fcelcris cain:qttc

fertdeo:fiuccumciue rciquc oblata


eft fit

a facino:e cocepto ncc dei f mo :uoca


uit.cvg.

particcpe p:opbanu6.aut quiU''

bet que fas non cft fieri.3n quo autej

bo:um deo difpUcucrit cain


i

d boc ipm qi fic potuim'' ej:


pofuim^icu dcu8 locut" eet ad

potcft inucniri,Sed

faalc no quoniam ioancB

apoftolue

cum de bie fubus loquctu


ft-atrc

cai co

mo quo pmie boib'' p cteaturl

nonficutcaininquit:quicx maligno
crat 7 occidit

fbitcta veluteoru foci" fojma cogrua

fun:7 cui"

rci

g:a

loqbatunquidci^fuit.^Tlonne pcep
tu fcelus
i

occiditcum:q:opcra iUiue
intdUgi proptcrca

maUgna

necando

f:e:ct poft

verbuj

fuc:unt:fratri8 aute iUiue iufta:datur


fl rcfpcj:ifle dcum t munus ciu6:q:bocipfummaU: diui

diuic admoitionis ipIcuit.-^Tla cu; fa


cnficia dircreuilTct abo:}j:in iUi" rcfpi
cies:

buius dcfpiciee:quoD non dubi tandum cft potuifTc ccgnofci figno a liquo attcftante vifibiU:i boc idco fc
cifletdcue: q:

debat:dae deo aUq'd fuu3:fibi

aiit fe

ipfu.Qdoeefaduntquinondci

fcd

malacratopera eiue:

fua fcctantce voUitate.i.non recto fcd pervfo co:de Viuentc8:offc:unt dco ta

fzie

ciu8 vero bona:contri(iatue e c

in valdc:7 cocidit fadee ciue.Sic


fcriptu e.t
di]cit

cfm

mcnmunuequoputanteum redimi vtcorijnonopitulcturfanandis pra


uie cupiditatibue
fj cj:plcdie.

domiima ad
^i

cain.

t boc

-Quarc

triftis

factus ee.T quarc coci-'


rccte

i propriij tcrrcnc ciuitatie^dcii vcl dc

dii faace tua.-^Tlonne

aufaas
cnim

06 colcrc: (jbue adiuuantibue rcgnct


in victo:qe n pacc tcrrena:n6 caritatc

rcctcautdiuida9:ftati in fo^ib^pccca
tij

adcrit.T^eccafti^quicfcc.ad te

confulcdi fed diiandi cupiditatc.

B6i

cdvfto

cimn tu dominabcr/s

illioe.

3nbacadmoniti6equa5 deue^tuUt ad cain:ilUid quoo dictii cft iinc ii rec rc offcrae rccte aut non diuidae pccca
Ili:q:nonelucctcurrvndefit dictu^:

quippC3dbocvtdfmunoo:ut fruan turdeo;maUautcmcontraut fruant' mundo: vti uolnt dco:qui tamcn i^ X


ce uel ree

bumanae

curarc ia c:cdut.

multoB fefue pepcrit ciue obfcu:ita8: tam dittina^ fcnptura^ quifc^ trac tntor fum fidci rcgulam td conaf q:
poncre."Recte quippe offcrtu:
fac:ifici

funt 5 muUo deterio:cs qui ncc boc quidcmcrcdunt.ognitoitacp cain:


cp fupcr ciue gcrmani kcrificium ncc fuper fuum rcfpcjccratdcue^uticp fra

u:cu offcrt'deo vcro:cui vni tantiimo

trcmbonummutatu6imitari:n6 cla tUBdcbuitcmulari.Scd quta contri


ftatue
cft

facriftcandum e.TlO"

* rccte diuidi

7 concidu uultue ciue:

boc

tur:dum n difcemdt'rcctc vel loca vel tcmpo:3:velre9 ipk quc ofFcrunt':uel qui olTcrt ucl cui offcrtur: vfbi quib"

mapmc arguit dcne t^iftitiaj dc altcn" bonitatci boc f:i8.t)oc q'p


peccatu

pcarguedo introgauit
lua.-^Quia

dicee.

-Quare

ad

vcfccndii difti-ibuitu:

q6 oblatu e:
dtfcrcti

contriftatue ce:7quarc cocidit fadcs

vt dmifioncm inteUigam" bic

cnim

f:i

iuidcbat deue uid

cnr.liuc cu offcrtur vbi no oj^aut

q6

non

ibi

fcdaUbi opottet.Siuccum

bat 7 boc a:gucb3t.Tla5 boibus qui bu8 abfcdditd eco: aUeriu8:ec pofie;

XV
ambiguum r proifua Jcma
mfttfia maUgfiirate Tua^ in

v^tro illa

qua fedo

mota fucrit ad aliquid ppcrl comitte dum:fi acqutefcatur i obtcpcretur di


ccti

difpUcuilTc didiccratran fratrie doluc

ritbonitatcqucdco placuittmm ifa


criffciu ciu9 9fpc)rit.Scd

apfo ne erbibucutia mcmbra oia arma iniquitatie pcccato.ad mcntem

ronc rcddra
g

domita 1

t>ictaconocrtif: ut fbdita

deue cur dua oblationc acdpe nolo


ritivt fibiipe potiue

ro drictur:boc precepit dcus buic qui


facibue inuidie inftamabat' in fratrc:

merito

imaito

fratcrdifpliccrettcumectiniuft'

non

rcctcdiuidedorboccnonrccte uiuen
do:i: tdignoe cuius

1 quem debuerat imitari copiebat au ferrc.OLoiefce inquir:manoe ab fcelc


conrinc.Tlon rcgncr pcccatum in tuo corpore moitali ad obcdicndum defi

approbaref obla
flem iuftu? gra

tio 5 cffet iniuftioj of

odilTet ondit.Tlon

tam euj dimir

daqe

eiu8:ncc ejrbibcae

mebra tua

mldato facto iufto % bono. Ouiefcc inquit. ad tc mi^ oneriio cC 1 tu dtiabcris illi'. "W^i f^i8.'2lbfit<
tcn^ finc

iniquitarie

conuczfio

arma peccato.2ld tc cnim du8:dum non adiuuatu: ic

b^ado

fcd quiefcedofrenatuz.ttu

uiu8

igz ni^i pcccatiV>ip't

cafti:ttideindeaddidit:quiefce.

cnim pcc ad te

dotninabcri8illiu9:utcu5 fo:infccu8

non permittitur opcrari:fub

p^ate

.n.conucrfiociueitnidrlabcrie ilU\

l^otquidemitainrclligt^ad ipfiiboi

tie rcgcntie i bcne volcntie afi^uefcat ctiam intrinicaxQ n moucri. )icru5 ^

ncm conucrftoncm ec dcbcre peccati:


vt nuUialij o^
fibi fciat

talc aliqaid in

eodcm dtuino

libro et

tribuerc dcbci

cp peccat.ticc cft

cnim ralubria peitctt tie medicin3:t tenie ^cd^o non inco grua. vt vhi ait ad tc cnim conuerfio ciue non fubaodiatur aivSr, fit prccl pietis ridel? non predicetis mo. Xoc

de mulierc:qri poft pcccatum dco ini rogantc atcp iudicante^dlnationis fe


tctiae acccpcrunt in fczpetc diiibolue:

lin

(c

ipde

illa

i maritue.um cnim
ii

dijriftcteiemultiplicans mftiplicabo
triftitiae

tuae i gcmitum toum:^

cnim diiabif quiftp peccato:

fi

id fibi

triftirqe pariee ftli'oe:ddri

addidit:i

rondcfcndcnoo|pofucrit:fed pcitl

do fobicccrit.2llioquin i i\\i fuiet do


minati:fi patrocinium adbibocjit at

ad uin fuii conuerfio tU9:t ipfe dtia bitdrtui.^laoodictom eadcaindc


peccato vcl de viriofa catnie concupif
ccnria.boc
ifto in loco dc pcccatricc fc mina:vbi intelligendum e uirum ad i

cidcti.Scd

W pcccato itellipfpcupif

centia ipfa carnalie

6 qua didt apre: caro concupifdt aduerfuo fpum:i cu ios carnia fructibue i inuidiam com

gcndam

v>;orcm:aio

came

rcgcnrif

milem ecopoztcre.*p>rop^ q6 didta


poftolue.0.uidiligitu)corem ful:fc

memorat:qua rtiqjcain ftimulaba^ 7 acccndcbatur in frarrie cprum: bii fubaoditur erit.i.ad tc cnim conuerfi
oeiuecrit^Ttodominaberis ilirpot

ipfom diligit.Tlcmo cnim vn^ came

foam odio biiit.Sanada funt bcc fic noftra:non ficut aliena damnanda.

cnim comota fuerit p9 ipa camaf^quam pcccm ap pcllat apra ubidicit:ncgo opcro ill5
quidc5
ita intelligi.Co5

Sed illud dd preccptum cain

ficutp

uaricatoz accepir. 3nualcfcente quip

pcinuidcnrievirio fratrcm infidistaa


occidit.Xalis erat terreneconditord

fcd

quoo

bitat

me pcccatij:qua par

rc; ai ct

pbilofopbi dicunt ci vitiofl:

uitatie.OLuomodo autem
rit

fignificauc
cb:ift*

non q mcntem dcbcat trabcrc:fcd cui

criam cain iudcoe a qui^bue


cft:

mee debeat impcrarc^eacp ab illicitie opcnbue r6nccobibcre:co ergo com

ocdfue

cbriftum vcro magnii pa

ftorem oaiwn pcccoram cuftoe pftgu

LIBER

rabat abcbq: {n alkgoria propbetica


rcB
ett

moe bom(ne8:quo2um
it

cetib"

condt

parco nunc dic crc.t qoedam

poffentetpiurieciuiratee.-^Sed pc:riu

hinc aducrfus fauftum


dipfTe

manicbeum

me recolo.
prfnct

ad deum quo iiii infpirantc c6fc\ip tafum^baeduaefocietatee fuie div


fie

generationibue primttue dirigcrc

Otterofucritvtcammrer

atcp dtftingucre:vt fcozfum

bominu^

pta gencris buani pdec ciuitate.c.vi^.

Unc ailt dcfendenda

^deifmi
icre

bibiftouamefitfcriptura
slibiFq didt edificata^

ab vno bote d
q> viri

iutatem:co tepoze

quo n plue

boc eft fecundum bominem viuentia feozfum autem 5liozum dei id eft boi num fecundum dcum viucnciu; gene rationce contcjccnf vfcp ad diluuiu^: vbi ambarum fodetatum difcrctio p cretioc^ nazzaf:difcretio qiiide <p aba
nj feperari gcncrationee comemoraf
vniuB
ipfe
ffictdc

quatuot
id
eft

vd potiue UC9
fuifle

poflca q^ frai

fratrcm occidit

vidcntur i terra

caimaltcriue

aiit

qui vo

primue

bomo patcr omnium:


efi.

cabatur fctb.tlatue quippe fuaat ct

f ipfe cain t

eiue filiue enocb c% cvn"

deada^tpro

illo

que

fra^ occidit.

noicipfa ciuitae nuncupata

Scd
h

oncrerio autcm:quia bonie idcriue


declinantibue talce vniuerfi facri fue

boc quoe monct:

parti confideranc

dce boice qui tunc ce potucrunt:fciip

rant vt dtluuio detcrcnt^icjrccpto vno


iufto cui

to:cm facre buiue biftorie nccd^c ba buifTc noiare:fcd eoe foloe quoe ope
rie fufccpti ratio poftulabat.
fitii

nomen cat noc^t ciue conio


Q.ui

ge 1

trib" ftlqe totidccp nurib".

qppc fcriptorie ilUue fuit fpue fanctue id agebat: p fucceffioea certarti gcncrationum cx rno boic^

"Propo pcr qu

boiee octo q:

ilUomnium

uaftarionc

mozralium per arcam cuadcre mcruc runt.O,uodigimrfcriptum eftt co


gnouit cain ujcorcm fua i concipicns
pepcrit cnocb:7 crar cdificm& duita

pagararuni puenirc ad abra.im:ac6 cj: ciuB feminc ad populd dei:i quo


ciuitate

tem

in noie fiUf fui

enocbtnon
iftu

cft

qui

diftincrio a cererie gcntib' pfigurarct'

dem confcqucne

vt

pmum

filiuj

T prenunciarentur oia q 6

cu

gcnutlte crcdarar.Tlccp.n.

boc cjreo

iuB crernum erit rcgnii:'! de rcge etus

potandum e:qz dictue eft

cognouilTc

codccp condttore cbrifto in fpu prcui

dcbanmrefrefutura:itavi;nec6 aUa
focietace

bominum cacet g tertena di


commcmotai
duitae dei etia fue ad

Vjwrcm fua:quafi tuc fe tlli primitue co"cumbedo mifcuiffet.llam i de ipo pauc oium ad3:ii tac folum bocdcm
eftquadoconccptuecftcain quc^pzi
mogcnitumvi(iefbiiifTe:vcrum
poftcriue
ctil
t

cimueciuitate:quactfei

de fatie
tterfarie

cnfet: vt

u5 IgitTcnptura dtmna vbi i numerum


comparatione clarefcar.

cadcm

fcriptnra cogncuit

quit

annozum quoe illi boiee v():erunt cS mcmo2at ita includat: vt dicac dc illo de quo loqucbatut t gcnuit ftlioe i fi
liae:? fucriif 6cq dice illiue vel illiue

adam vjrozem fuam:tconccpit i peperitfiIium:tnominauit nomcn il


quamuie non

liue fccb.Undeintelligitur ita folcre

illam fczipturam loqui

quoe vipit anni tot i moJtuue eft:nu quid qz eofde filioe i filiae non noiat Cdeo intcllige non dcbcmue pcr ta mf
toe annoe quibue tunc in
fcculi

fcmpcr:cumt'ncalegirur facroe boi numfizifTeconcepru6:nontamc folii

cumprimujftbifcjrue vtercp mifcct.


TlectlludnccefTario
cft

argumcnto:

buf

pzima etate viuebatmafci potuifTe pti

vt primogcnitum patri edfttmcm" e nocb:^' ci' noie illa ciuirae niicupara

XV

cll.Tlon.n.ab rc cft:ut ptoptei aliqua

folu aliqoa:vcru et rtiagnam potuilTe

cauramcum 7 alioa babcrctrdiUgact


cttm patcr ccrcris ampliua.Tlec^

condere ciuitate:quanoo in talongu^

dm
i\x

tpus protcndebatur viia motalium:


nifi forte

1 iudaa primogatus dca cognominata


cft

fuit:a

quo a

infidclium quifpia

cj:

ipa

nu

1 iudei.Scd

cti

mcrofitatc

annorum nobis
vijcilTe tiic

ingcrat

am
cft

^i

pditori ciuitatis illiug


cft

ifle filius

qucfti6em:qua

boics fcrip

primua

natU3:nou idco putandti

tum cft

in auctoritatibus noftris: ct

tunc a patrc conditc ciuitati

nome
c(l:q:

cius impofitum

quando natus

boc ncget ee crcdcndum. 3ta quippe non crcdunt ctiam magnitudmcs coj

tux conflitui

ta9:qucnibilcft aliudq'

tmc ab vno potcrat ciui bominum


focictatie rinculo
illius

porum longc ampltorcs

tiic fuilTc

qf

multitudo aliquo
colligata:fed

cum

bois familia

tata numerofitate crcfccrct:vt babet

nuncfunt.UndcrnobiUlTimus co^ virgilius de ingenti lapidc qucm in a g:orum limitc infipm vir fojtis illo rum tcmporum pugnans t rapuit:t
cucurrit 1 intozfit 1 immifir.Uij:
inq't lccti bie fq: cezuicc
lia
illil

iam populi quantitatcm: tunc potuit


t^'cp
ficri

vt T conftitucrct: 1
conftttttrc

nomcn

fl5ircnt.0.u

primogeniti fui

imponcc

cimrati.Xa5 longa quippe vita illo^

nunc bominum producit coipoza tcllus:fignific3n9 maio:a tunc co:po


ra producere folcrc tclluicm. 0.uare
to magis igitur tcmpozibus rcccntio

botnu fttit:utillic meoiato^j quop t ani taciti no funtiqui mitrimtt vij:i a


tediluuiu3:ad feptingcntos cjnquagi
tatrca pucnirct.Tlam ptca

ribusmundi:anteiUud nobile
gnitucime plerut^ incrcdulos

dilTa

nongctos

'inatucpdiluuiu/Scddecorpozii
i

ma

annos et traficrunt: quiuis ncmo ad


millcpucncrit.Ouis itacp dubitaue rit p vnius bominis etatcm tifi multi
plicari potuilTc gcn"

nuda p ta p vctuftate fiuc per vi^ flumintt va


riofcp cafus fcpulcra conuictit:vbi

ap

bumanu:

ut cct

parucriit vel rndc cccidcrut incrcdibi


^ iis magnitudinie offa mortuozu. Ui di ipfe ti fol" fcd aliqui mecum i vricc Vm t:^
*''

Vficonlhtucrcturnonvna ki plurk ciiiitates.Q.uod cp boc conqci faalli me pot:qz ep vno abraam n multo a
pliusquadringeris anis numaofitas
bebraiccgcntis tanta procreata c:uti

fi

littore

molarc^ bdis dcnte^ tam

irt

lgcntem:vtfiinoflrorumdenriti

mo

cptu ciufdcm populi

cjc

cgypto:fe>:cc

dulos minutariconcidcrcturccntum nobis vidcrctur faccre potuiflc. Scd


i illum gigantis alicuius fuifle crcdidc
1
-

ta milia boinufuilTe rererant bclUcc

iuuetutis^vtomittam^gcnte idumco

rimus. Tlaj prctcr quod crant omni

rum ii pcrtincnte ad populum


que gcnuit
ftbrac:ri

ifracU

um mrto maiom q n:a tunc


Si.ut alqs
dciri niifcp

corpo:a

fratcr ci' cfau


cj:

ncpos abra
.

gigantcs ante longccctcris antabat.

c:t ars gcntcs natas

fcminc ipfius

tcmpozibus

ta,

pcr fara coniugcmjjcrcatas.

'

riquidem^fjnunq^fcrme defucriit^ modtt aliozum plurimum c;cccdcret.


"Plinius fus docrifl"imu9

>c longa vita

bominum quc fuit

bomo

q^to

antcdiluuium:Tdcampliore boano

rumcorporuj

forma.ci;:.

magi9 magifcp prctcrit fccK c^ccurfua minora copo:a natura ferre tdlatur.
fepc carminc fuifle conqucflum:

<luoo criam bomcrum comcmorat non


dcridc's: fj

Uaobrem nuUue prudcns rc?s


epltima(o:dubitaueritcain
ii

bec uclut poetica figmeta


ita biftoricam

fidcm tang' miraculo

LIBER

rfi

namraU fcKpto: aflumle.Uera^

rt di^t anciquoro magnitudics co:po

ma v>ero vbi illc qui natue cfl cnocb: n moriu** fed cp deo placucrit traflat''
el narraturcade diflbnatia

rum: inucnta plcruncp olTa quoniam diuturna funt ctia multo poftcriojib'
fccuUe produnt:anno;^
aiit

eque

in

numctofi
veire iq:

fuperioubus quincp dcccntum annis ait^ gigncrct eum qui ibi cdmcmoui
tu8
cft

tae cuiufc^ boinie quitpibuB iirfutt:

ftUum atcp

ita in

fuma

fimilis

nulTnunc talibue documtie


l?iftoiic

confonantia.Uijritcnimanos antey
tranffcrreturPjvtrofcpcodiccs trece

pimctii pot.Tlcc tii io fidce facrc buic

derogada cft cui" tanto impu


ri

toe fepgintaquincp.Octaua gcnera


tio

deti" narrata

crcdim^^quato

iple:

babet quidem ndnuUa diucrfitate

certiuG pzcnuciata confpicimus.6icit

fcd

miorcm ac difllimilcj ccterie.ZlOa


aii

tn ctia5 idej plinf ce

adbuc gentc vbi

tufalem quippc quc gcnuit cnocb:


rurfue in noflrie poflca^'

ducentos anoe viuitur.Sicergo bua

^gigncrct cumquiinipfo otdinc^


cii

naru vitaru diuturnitatce quae cj:p ti non fum^^bodic brc crcdiitur inco gnita nobis loca:cur no buiflc credat' 7 rpa.2(n vo eft crcdibile alicubi elTc quoo bic non eft:7 icrcdibile aliqii fu tlTe quoo nunc non cH'
t>c diffcrcntia q ini bebrcoe 7
ftroe codicca videniT
dilTonare.c.)C.

gcnuit i
ftbi

pcriuntur additi:7 in vtrifcp

ma vniuerfi numci
nona
filq

occurnt.

fum 3n fola

gcneratione.i. in annie
aiit

lamecb

matufale patrie

noe:

fumma

Vniuerfiratie difcrcpat.fcdnon pluri

mum.Uiginti enim n quatuo annoa

no annoro numeri

plue viplTc in bebrris

^ in nolbie co
minus
vcro

dicibue inucnitur.Tla antc^gi'gne:cc


filium quivocatue cftnoe:fe>:

bj in bebrcie

q> tn n:i6:poflca

Uo circa nd ii bebrcos T n:09


codiccs dc ipfo nucro annoru^

cum genucrit:
g^ in

triginta

apUue in dfde
dctractis ref
cft.

mie.Undc fq: iUie

nonnulla vidct'cc dillatia:q6 ignoro

tant viginti quatuor vt dictum

qua rdnc fic fcum:non tamcn tata


ut
illoe

i:

boiee tl longcuoe

fuifTc

diC

>eannis matufalcm:cuiu9

ctas.j:

fctiant.n.am ipfe

bo pnm" adam an
vi)ci(Tc

Uq.annis uidct'diluuiii ejcccde.cfL

g^gignerctfiUumc^eappellatus fetb

duccntos triginta
rriginta

annoe

rcpit'

in codicibus n:iB:in bebrcis aut cetii

pcrbibc^.S; pofteag' cii geu


vipflc lcgif in n:ie:oc
ita in

u fcpringcntoe
cp vniuerfitatte

cr banc ailt difcrcpa tta bcbie n:o^ c):o:imr qua tuoMJcdm annos vipifle pofl diluuiu

orii codicii atcp

illa

faofiflKma qo:vbi matufalc^

tingcnne vero in tU.^lrcp

vtriC

computat':cii fcriptura q: dibus qui

fumma conco:dat:ac

terratuncfueratfoloeocto boicein
arcac]ritumcommcmo:cteuafiflrc di

dcindcpcrconfcquercBgcncratios I
tcq^gignat^quigigni comemoratur:

luui^:inquibuemafufalcmnon

fait^

minue

ririfle apiid

bebcros patcr ei'

Sccundumcodiccscnimmos matu
falcm cnim priufq> gigne:ct iUum quc vocauit lamccb:vtrit annos cetti ft)ca
gita fcpte:dciii ipfc
lo natue
cfl^et

mucnitur centum anos:fed poflcaq^e gcnitue: idc ipfe centum min" q' i bc
brcie inucniuntur i nae.iHtq? tta bic

1 inde numcri vtriufcp

vniucrfitas co

noc

vi):it

lamecb atcg' cj: il annoe ccntuj


tcrcctiqufqua

fonat.3nfcj:taautC5gcnc:atfonc nuf
g^ vtrio^ codices difcrq^ant.

octogttaocto:^

fif fiunt

Jn

fcpti

giuta^n^.lDieaddiiturTcjcccnti noe

QyARTVSDECIMVS

qnotodae imodHaaiafAcmm

ercf

fuffint queftioni: fecundu^ i^trofc^ co

fmntnongcnri qainquagintaquincp: cj: quo matufalcm naf cft ufcp ad an

tam longas biiiflre vitas illius e uibominc8:vtpo(Tetetatcvniu8 qui


dices

num diluuq.Omnes ailt Ini vitc ma


tufalcm nongenri fcjrajintanouccom

de doobus quos folos terra tunc pa


rcntibus primus
cft

natus^ad coftitu
multtplicari

purantur.Oiuia
qut

cii vij^ffet

annos ccti

tumfejcagintafeptc i gcnuilTct filium

cndam eriam ciuitatem genus bumanum.

appcUatus lamccb poft cum gcnitumuijntanoa octigctoa duos.


efi
:

jbe opinione co^ qui prtmo;^ tp5

^ui omnes vt dirim" nongcnti fcj^j


gintanoue fiunt.Undc detractis noti
gcntia quinqu.igir34ncp ab ortu

boics ta logeuos

q^

fcnbicur fuilTe n

crdmt.c.p^.

ma
n
cp.n.uUo modoftaudicndi:
(fputant alitannos ilftpibus computatos.i. tantc breuitaris vt u

tufakm vfcp ad dibuiii rcmanet qua


tuordcci quib' vipilTe crcdit p" diluu

um.^J^zoptcrqSnnulli 7
tara non

fi

cii

intra
na.
cii

vbi ocm camcm:qua uiue i aquis


finit: coftat fuiflTe

nu8 ann"

nofter dccc^ illbs buiflTe cre

deUtaj

datur.Otuaproptcr inquiunt cii audi


eritquifcpocllcgeritnongetos anoa

pie fuo qui tranflatus fuerat aliquan

tum fuifie:at(^ ibi doncc diluuiii pter


irct vtpflTc arbitrantur.

quencp vipflre:dcbct intcUigcre nons


gita.6ccc quippc
eft n:
illi anni unus ann' t dece ani nzi centu^ iUi fucriit. 2lc pcr boc ut putant viginritrium

Tlolcntcs de

rogare fidem codicibus quos in auc


tozitatcm eelcbriorcm fufcepit eccria:

7 crcdcntcs iudco^j potius > iftos n bzc q6 vcru e.Tlon.n.admittut qf ma


gisbiccfleporucrit crroz interptu^:

annorum fuit adaj qii gcnuit fetb.t


ipfc

fab viginri babcbat % fejc mefcs qriejciUonatuaeftcnos^quoa appcl


ducentos i quicp anos.

qui in ea

lingua

cfTc (ulfuj vii in

ma^
e.

lat fcriptura

per grccam fcriprura ipfa tranflata

Ouonia fic if\x fufpicantur quoru^ ej:


ponimus opinioncm:vni5 annu qua icm nunc babcmos in deccm partcs iUi diuidcbant:'! cafdcm partes anod vocabant.Ouarumpaniumbj vna quadratum fenarium:co q^ dcus fc)c
diebus perfeceritopera fua ut in
fepti

Scd inqijiunt no cflTc credibile


aginta itezpzctcs qui vno

fcptu

fit^ tempoze vnocp fcnfu intpretati funt crrare po

tuiflfcraut
fc

nbi nibtl

co^ i^crat uoluif

mcntiri:iudcoa Vcro
lcj:

dum nobis in

uidcnt (y

r propbetc ad nos intp

tando tranficrunttmutaflTc qucda i co


dicibus fuis vt in nzis minueretur aa

mo requiefceret.>equa re
aiit

libro vt

dedmo ficut potui difputaui.Scj:tic3


fcniqui numer" quadrato fenaiiii
fcjc dics fiit:qui mulripU ad ircccntoa foragita ^ali

ctorita3.t)ancopinione vcl fufpicio nemaccipiatquifcpvt putauerit cer

fac: triginta

tum

n vijriflTe matufale poft dilii uium:fcd eodcm anno fuiflfc dcfuctuj


eft

tn

caridecics

ont.i.duodcci^ mefcs lunazes.l^rop^

fiverumeftq6demimao anno;t
ilj:):.intcrpretibus

in

quic^ dics.n.rcliquos quibus folaris

bebrcts codicibus inueitur.)eiiraiit

annus

implet':7 diei

quadrantem^pi
bi

quid mibi vidcaf:

quem quatcr ductum eo anno quo


fejmi uocat

fuo loco dtligentius infcrendii eft:cu5 ad ipfa tempora q^tum ncccflTitas bu


ius operis poflulat

vnus

dics adqcitur:adde

iuuance dno venehmus.

comcmozanda ad 'Piiti cnim

bantur a vcteribus poftca dies vt oc currcra numcrus annord:qoos diea


roaniintcrcabrcs vocabant. Jbroidc

LIBER

erii

cn03 que gcnuit fctb:dcccet noue agebat annos quando cj: lUo narue e
fiiius cius caina:

refcmntur antiqui:pcrfuflfemnt
ncc fcfu3deipmdee]t:iflimant:ta
guii
li

fibi
cjri

quoe

a'noe dic fcrip

fpadum

tpig tuc

and vocatu:? il

tiiracentamnonagjnt3.t deinccpa
per omnee gcncrationce in quib" bo minuj anni comcmo:antur antc dilu

dece (int

vnm nz:n dccc nii ccntum


documto

illo^j.lDoc aiit falfifl^imil ce

midentifl'imoondit.0.uodariq' faci

uium:nullu9

fcre in noftrie codicib"


cflct

am h mibi tacendu videtur:que credi


bilio: poffit cfTe

ucnitunqui cm

ccntum anno^
gcnucrit filium:

fufpicio-l^otcramus

vel infra:vcl ctiam ccntu^ viginti aut

ce:te

non multo ampliue gcnucmt annori fc^caginta i quod cjccrefcit fu iff^c rcfcrantur:quia nemo inquiunt 6
fcd qui minia ctate

banc afleuerattoncm ejcbebrris codiabue rcdarguc:e atcp couinccc:

vbiadam non ducentomm


fedccntiitriginta

trigita:
fuiflc re

ccntum

annomm

pc:imr qri
nt
fi

tertiii

genuit fiU'um:qui ait

ccm anno:um bomo


tut anni ab lUie

poteft gigncre

fi

trcdecim noflri funr pzoculdobio

lios:qui nomcrtie ccntu, appcllaban

bominibuerfed in ait niefcjrdecimeftmarura pubcrtae et


poli

primumgcnuiiqriduodccim vel no multo ampUu9 annorum fuit. Ctais


poteft bac etate gcncrare ufitata ifta

iam idonca procrcandc:quoe ce tum^fcjragintaannoB illa tcmpora

nobifcp norifl"ima legc nature/

Sed

biicomittamue^cjfortan^eetqii crca

nuncupabant.
tunc
dticiiit cp

Ut aiit
ii

alitcr
fit

annum

tu3 cftpotuit.Tlon.n.cum taj


q> infantce noftri funt

pamu
fuifle

fuiflc coputatii

icrcdibile:a

facmm

rie rcpit'cgrptio9

ap6 plcrofcp fcriptocebifto babuifTe annu qua

crcdibilc eft.Sctb fiUue riu9

non du

centoru5 4ncp fuit qit gcnuit enoe:ac


pcr boc fm iftoe nondu bebat vndcci annoe etati9.<luid dicam dc cainati
riu9 fiUo:qui

tuor mefiii:!camanae fcj: mcnfiu: la uinio9tredccimcnfiu5. pliniU9 PuQ


cucomemorafTetrelatiifuiflc inUas qucnda vi]rifl*e ccntum q'nquagit3 dtt

cum apud noe cenmnt


ap6

feptuaginta rcperiatur annomm

03 anno6:alium decc ampliUe: alios ducentommannoipbiliflc uitam:aU 03 trecentomm:quofdam ad quingc


to8:alio3 ad fc]cccnt06:nonnuUo9 ad octingent09 etiam perucniflc:bcc oia

beb:eo9 fcpmaginta legiffuiflcqii gc nuitmalalebel/OLuie gcneratbomo


fcptcnniB:fi

mncanni fepmaginta nu cupabanmr 4 feptcm focmnt.


2ln in dinumeratione inoi^ bebre

proptcr initia tempomj accidifle aibi tratu9 cil.illq qppe inquit cftatc dcf

o^magieq^.lioc.interptiifit fcqucda
auctoritae.c.jri^.

minabant annu:t alti bicmc:al^ qua


driptitie teporibue ficut arcades
itjt

quomm anni trimefee fiiemnt.Sdie


ritetiamaUquandocgfptioe quortt pamoB annoe quatcmo^J menfiaftt
iffc

d cu boc dij:cro:cotinuo refc


rct'iUud iudcorii ce
fatie factii

de quo fupiue

mcndariuj e.Tlam fep

fupra di;cimu9:lunet^

fineeomm

Iimitaflcannu.3tacp3p6 coe inquit n fingula milia anno:?^ uijiiffcpdmt


"bis uelut probabilibug argumentis

magintai?ptce laudabiWccUbratoa vizos pomifle metizi difficile e.Ubi f

queram quid fii credibiUue: iudco:


gcntcm ta5 longe
latccp dilfufa:i

boc
al^s

quidam no dcftmcntce

fide facre

bu

confcribendum mendarium vno con


fiUo confpirare pomiflTe^t

iu8 biftorie:fcd aftmere nitcte9 ne fit incredibileytamultOB anos uipflc

dum

inuidcamauaoritat^: fibiabftuUflc

XV

vm'tatcm:an.lj7t.boic8 q et ipfi iudd craiw in vno loco poUtOQiqaonia re]c

at utaitcr

difci:-:

negligentcr dercnbo

tor 1 ncgligctitt8 cmedatur.Ouis.n.

cgf pti ptolomcuB co3 ad boc op' afci uerat: ipfam rcritatcm gcntibua alci
gcnia ifluidilTc^t comunicato iftud tc
fcciflfc

cjaftimctfibicfledifccndumquot
lis

mi
b:c

boinum tribus

ifracl figillari,

potucriit:quoniam prodcfle aliquid

confilio.quis

non uidcat

cjd j?

non putatur.t quotus

quifcp boinu^

cliuiua faciliufcp crcdatur.

Sj

abfit

cftcuiprofundita8 utilitaris bui'' ap-'

vt prudens quifpia vcl iudco3 cuiufli bet perucrfitatia atcp malicic

potuiflectcdattincodicibuB
ti8

tantum tam mul

parcat.lDicvcrovbipcrtot cotej:ta3 gencrarionia ccntii ani alibi adfunt a-'


libi dcfunt:-!

poft natii

q*

comeozand"
nimi

ta longc latccp difpcrfis vcUxj:.

fucrat filiii:dcfut vbi abfucrut:abfiii

illo9

dagcntibusvcritatc
di)ccrit:cum

mcmozabilcs viros boc de iuide vnum comuni^

vbi defucnit:vt
rii

fumma ?co:dct
boc
vijcifTc

cd

vcllct pcrfttade qtti

fccit io

C3flcconfiliu.rcdibiliu8 crgo quis

nucrofinVmoa annos
(f coa breuifl"imos

atiquoa

primum dc

bibliotbeca

nucupabat:i boc

ptolomci dcfcribi
primit'

ifta ccpcjiit:

tunc a-'

iicfd talc fieri potuiflc in

codice vno.f.

de nwturitatc pubcrtatia q idoncafi Iq gignrcnfconarctur oride:at5 io i ik


lid ccntum annis dccc^ nioQ infinuan 008 putarct incrcdttf:ne bominc8 ta

iri dc fcripto:vnde iam lati" man3rct:vbi potuit quidc acciderc et

fcripto:i8 crro:.^Scd

dc vita

boc in illa qonc matttfalcm non abfurduj fuf

diu

vixif^c rccipcrc

infidcm nollct:ad
fil^s

didit

ccntum vbi gigncndi8

ba^

picari cfti in illo alio vbi fupcrarib"

bileiiinttcnitctatcm:cofdecp poftgei

uigintiquatuot anni8

fumma non co

t08

filios vt

congmerct fwmma dct:i

ucnit.3rbi8 aiitiquibua continuat'


ipfiud mcndofitatis fimilituoo:ita ut

pt:fic quippc voluit crcdibilcs faccrc

idonearii generandc profcoucnicrias

antc gcnitum fihum qui o:dim' infcri


tunalibi fupfint ccntu ani alibi 6fint:
poft genitum autc vbi dcerat fupfint:

ctatu:uttamcnnumero:ii
'Q.uoo aute in
fccit:
(cj:ta.

fi^auda^et

vniucrfas ctatc8 uiucntiu fingro^uj,

gcncrationc id n

vbi fupcrerant dcfint:vt


ueiat:i:

fumma con^'
tcrtia:

boc in prima:fccunda:

illum dco

qaarta:qttinta:fcptimacp gcncratioe
inueitur: vidctur babcre

poftulauit:quia

boc ipfum e quoo magis mottcc fccifle ctt^ rcs qttam dicim** non feat vbinon po''
vijiiffc ifracl

quanda ii di
illa

ftulauit.3nuenir nancp in cadc^ gcnc

d pot crro: ipfc conftarttiam:ncc cafu


rcdolct fcd induftriam.3tacp
fita8

ratione:apttd bcbrco8
tcly gcnuilTet

a^

div^

cnocb ceiitum fc^agita

babentium i codicibua grccis t latini9:alitcr in be eft ifta de ccntum anis p brcis vbi no
numcro:ii
aliter fe

duos annoe:qui fccundum illi r6nc$


brcuiii

liquid mtntt8 g? mcnfcQ

annoru fiunt ani fc):decim:t a duo:quc iam

U8additi8 tpoftcadetractig pcr tot


gcnerarionis cotinuata parilitas: ncc
maltcic iudcoru:ncc diligenric vel p:u
detie fcptuagtta intcrptii^fj fcripto:i8

ctas aptacft ad gigncndu^:? io adde


ccnrii

crcnt ncccfle

annos brcucs vt mi vigtrifcjc fi n fttit:ncc p" natii cnocb

Iribuatur c::ori qui

clc

bibliocbcca hi

C08 dctrabcrcquos non addidcrat a te natum.Sic factum cft vt binc nul-'


la cnTet iter codiccs vtrofcp varictas.

pradicti rcgie codicem dcfcribcndii

mo3 acccpit.Tlam ctiaj nunc:ubi nu


mcrinonfaciiitintentum ad aliquid

Scdrurfusmottctcurin octauagc^ ncrarioneantcydcmatufale nafccrc

q6 facilc poflit intclligi ucl q5 appaze

mr Iamccb:com apud bcbrcos lcgan

LIBER

tur ccnfum octoginta

tiduo

duo annirrigin anmmmusinucniunturicodi

musquoBVtifpcircuitus
in i[[o^

coficitfor*-

boinnm vita

proli)cilTimft

c6

cibue nolirie:rbi poti" addi centu (o^

potaros.Sejccentcfimo

nempe anno

lamccb complcn da reftituuntu: ad fuma quc in codici bu9 Ptrifcp non difcrcpat.Si enim ce tum feptuaginta annoe ppi puberta tis maturitarcm decc i fcpte volcbat
lcnt:t poft genitum
intclligi:ficut nibil addcrc:it3 nibil

noefcriptumeftfactumelTe diluuiu.

ur c:go ibi lcgitur:'! aqua ddnuq fa


cta fuper terram fejrccntcfimo
tc

ano vi''

noe:fecundi menfis feptima i vice


ille

fima die mcnfis^fi annus


quales dcccm faciunt
frigintafejc dics

minim"

vnum noHrum

traberc

im dcbebat.q: inuenerat rta


gcnerationi
filio^t:

babebat.^Tanriir q'p

tcm idoncam

^p^

pc annus
eius

fi

anriquo mo:e bocnomcn

quam in alqe ccntum annos vbi eam


non inucnicbat addebat boc aut 6vi
^inti annis mcrito

acccpu:aut non babet menfcs:


fis
cft

autm

triduum vt babeat duode

putarcmus ca

me

cim menfc8.41uomodo igitur bicdi

dacitatie accidcre pofuific;nifi coe fic

priu8 dctra):crat rcftitucre poftea cu^


raret:rt

ctum cft;fej:fetcfimo ano fecudimefis feptima i uicefima die menfis^nifi q:


talcsqualesnuncfunt etiam tuncc-'
rant mcnfcs.^Tlam

fummc coueniret integritas.


qua ccniu eni prius
folct adi

2ln fo:te afhjtius faccum e^timandu


e:ut
ici

quo pacto

aliter

iila

viccfimo i fcptimo oie fccundi mefis


diceretur cepti!imefTediluutum:X>ciri

1 poftca detrabi occultarctur iduf tria:cum i illic vbi nccclTc non fucrat non quide^ de ccnium annis: vcrunia mcn de quantocuncp numc:o prius 6 tracto poft:ddito tatc quid fterct.Sj
quolibet iflud accipiatur:fiue credat'
ita clTe factum:fiue

poftca in fine diluuq ita lcgitur.t fc


dit arca in

poftremo
rinullo

ita:fiue

non crcdatur fiue non ita fit:recte fic-'

mcnfe feprimo; fepnma i f icefima die menfis fuper mdtes ara racb.^lqua autcm minucbatur vfq^ ad vndccimum mcnfem. 3n vndccio aut menfe pnma die mcnfie apparue
fcs erant:t3lcs

runtcapita montinm.Bi igi talcs nt

mooo dubitauerim:vt cu3 di

profcao i anni crant

ucrfum aliquid in vtrifcp codicib" iuc nitur:qri quidcm ad fidcm rcrum gef tani vtrutp cc non pOfcft;verum ei (i gue potius crcdatur:vit e (n aliam p i
terpretes facta tranflario.Tlam in
cj''

qwales nunc bemus.ZDcnfcs


iili

qmppe

triduani viginri i feptcm dics b:e


tricefima tdui

n potcrat.^lut fi pars

tunc appellabantur dics vt


to quatriduo n:o factum

omnium
ta^

propo:tioncs minantur:ergo necto^


cft illud

bufda etiam codicibus grecis tribus 1 vno latino i vno et fp"o inter fe co^
fentietib^^inucnt' e matufaUl kj: anis

grandc diluuium:q6 mcmo:atur fcm quadraginra dicbus i quadraginta

ante

dduutum fuilTe

defunctus.

nocribue.Ouis bac abfurdirarcm i


uam'tate5 fcrat.'~p>roide rcmoucat bic
<$

t)cparilitateannof:qui bifde
concurrerunt.cpi^.

erro:;quiconiectur3falfaita vultaf^

bus nunc fpacqs i in priotibue fccur

truerefcKptdrarufide:vtalibi dcHru
dt.'Pro:fus
tat''

ct

tunc diee fuit qua

f 1 nunc Kque viginri i quatuo: bor


n

Unc iam rideam" quonl mo c


uidcntcrpolTitoftendi:non ta^
vtilli

diu:no comculo nocturnotp detejmi


nant^tat' menfis quat" i nunce^quej luna cepta i fmita coclufit.Zant' an^

breues

vnus cet n::fcd tw cc proli^tatis annos qaante nunc be


dccc

ms quat' 1 nunc e: quem

duodecim

XV

mcnfes
ftt

lanms AdditiQ

pro{)to- cur

fobrcquincp dieb'' 7 qiiadranK p fumanr.Xdt' ani fejrcerefimi vitc noe


f U9 crat mcnrigrciufcp menfia mccd^

Tlon.n.9mbigendu5 c ab bofe qui c^ primo bomine primus eft natus qn


tandiu viucbant potuiflcconftttuici

mu9 1 feptimua dicB:qfi cepit efle


luuium:iii
ate i^cntcQ pluuic

di

uitatem fane tcrrcnam:_non illaj que o: ciuitag dci:dc qua ut fCTibcrcm" la

quo diefquadragita ptinu


mcmo:atur: 4 dics
ac paulo ampliua boias

bo:em tanti buius operis


fumpftmus.

in

manus

non binas

babebat:f5 uicenao 1 quatcrnaa die

noctucp tranfactae.Jlc per boc


C0 ampliua

tam maguo9 annoa vijtcriit lUi antiqui uf

3ln crcdibilc fit primi fcculi viros vf(padeametatc5quafilio9 gcncraf


fe :ferunt'a

concubitu ptinuiflc.c.]cv.

y nojetosrquantoa

poft

ea ui^it abral centu fepruagintaquin


qj:-?

3cct crgo a liquis'! ta nc creden

poft

eii filiua

eius ifaac ccnt^

oc

du

e boiein filioa inccfTit

gene

toginta:tfiliu9eiu8 iacobprope ccn


tuin quinqu3gita:t quatos interpofi

raturum:ncc babcntem propofuum cotincniic ccntH t amplius vcl f m be

ta aliquantaccatc moyfes centu vigi^

brcos nonmulto minus.i. octoginta


feyaginta

nunc uiuut boics fep tuaginta rroctoginta:ucl non multo amptius dc (^b" et dictii cft.t ampli"
ti:'!

quanro9

et

annos aconcumbcndiope

uacauiffc:autfinon uacaret nibil^


lis

gignere potui(Te.^1:)cc qucftio

duo^

eorum

labo: Tdoloj.Jlla ucro


iter

nume

bu9 modig
vitc totius

foluitur.2lut.n.tanto fcri

ro:u5 varietas que

codiccs bebrc

o:fuitpropo:tione pubcrtas: quato

09 iucnitur t nzog^nccp de bac autiq longcuitatcdiflTentit:? fi quid babet ita diuc:fum:ptuerum ce vtrmcp no poflrit:rcru gcftaru^ fidcs ab ca lijjua

genitifil^

maio annofita3:aut quoi magis uideo cfle crcdibilc:ii bic prio-' c6mcmo:ati funt:fcd quoa
o:do pofccbat vt
peruci-'

fuccefllonis

qua interpretatum c quoo babcmus.Ouc facu'.t.i9 cu^ vo


rcpctenda
cft:c;:

lciJtibus vbicp

gcntium prcrto

fiv.no

quo rurfus ad abraaj videmug cfl^c pcruentum:ac dciii uf^ ad certum articulum tcmporis:qu3n

rctur ad noe:a

in plurimis
c)C

tamen vacat cp fcptuaginta intcrj5tes quc diucrfa diccre videt":


bebrcis codicibu9 emenda^c aufua

tum opo:tebat fignari ctiam generati


onibu9 c6mcmo:ati9 curfunj
fl"imc ciuitatis in
glo:ifi-'

boc munoo percgri

cft

nemo.Tlon

cni^ eft illa diuerfitas

nantis 1 fupcrnam p:iam rc^rentis.

putata mendofitas: nec cgo vilo

mo

O.d.n.negari non potcft:prio:


cain
nat''
cjc

oium
ada^

putanda
fcnfuB

ejciftio.

S5 vbi non eft krip


fpu vbi

coniunctionc mari^ 1 fcminc


iilo

toiie erro::aliquideo0 diuio


efTct

e.Tlct^.n.

nato

dijciflet

confcntaneus vcritati 1 p
libcrtatc

dicans vcritatcm:non intcrpretatium

deum:nifi

quod diplTe legimr acqfiui boiem p illis duobu9 ipfc fuiflct bo


fecutUB abel qucm maioi frater occi'
dit:

morc fed propbctantiu

aW

mo nafccndo additus priinu9. "bunc


prcfiguratione

dicercuoluilTccredcndum cft.Undc
mcrito non folum bcbreis: vcrum ec
ipfig

quadam
c?(ct

pcrcgri-'

cum adbibet teftimonia de fcrip

nantis ciuitati9 dei <$

ab impqg
terrena^

turis vti apoftolica intvcnitur aucto:i

iquodamo terrigenis id eft


tatig terrcna fclicitatc

tas.Scd binc mc oppo:tunio:e loco


fi

o:igincmdiligcnribu9:'r tcrrene ciui

adiuucrit diis promifi diligcntius

gaudcntibus;

locuturu5:nunc quoo inftat c^edia.

perfccutioncs iniquas palTura

pmus

LIBER

oftcndtt.Sed quot annoru


cfi

em ada^
alic

mirantee mcrfto Iqiiiramue:

quomo
a

eo8 gcnuit non cppAi-et.;rin digc


alic

do per tot annos imunfs fiicnt


mibio

con

runrur gcnerationee

de catn:

(inc ullo propofito co'tinentic:r

de

quem gcnuit non ada i ei" fuc cclTtonc qucm frater occidU: t oppcl lauir nome illius fctb diccns ut fcrip
illo

non genuerit coiugatus. Ouando q^ demetdeipfoUgitur igcnutt filios 7 fiUas:t fuerut dce dics fetb duodc
citngcntiannitmozruuscft^at^
nec
ita

lu c.Sufcitaair.n.mibi dcue

fcmeaU

ud pro

abcl:

qucm occidit
feriee

cain.

u5

deinccpe quozum anni comemozant':


filios filiafcp genuifTe rcticenrur.

iuo^ idc due

gcncrationa una

de fctb altcra dc cain: bas duae de q


b' agtm" diftinctie ordinib" infinuet

Jlcpcrbocnon apparetomnio:utrii
qui nominatur gcnttus
ipfc fucrit pri

cims,tcB

unam ccleHem in tcrrie pczc


inbiantcm ucl
in-'

grmaftteralrcra terrcnain tcrrcnie ta


q> fola finr g.iudije

mogenirus:immo vero quoniam crc dtbtle non e(l patrce lUos ctate ta^ 15 ga auc impubcs fuilTe:aut coniugtb"
caruifTc vcl fetibus:ncc tUoe

bcrcntcm:nullus dc progcnic cain

cii

eo^ ftU-'

dinumcrata fit conumcrato adi vfq^ ad octauajgciierationcmquotano^


fuifier cyprciTiie

os

pmoe cts natos fuilTc

crcdibilee.

Scd cum faae fcnptoz biftozic ad or


tum vitacp noc:cutu6 tcmpozc diluui

c:quando gcnuiteii

qui comcmozatur port eu^.Tloluit.n.


fpirttus dci in tennc ciuitatie gcncra

um factum efl pcr fucccfliones genaa


tionii notatis

tcmporibus itendet pcr

tioiubue
in cclcftie

tj3a

notarcantcdi!uumm:fj maluit tanq' cifct mJoria di

uenire:ca9 vtiq3 cdmemozauit

prtme

fuis parcntibus fuerint fj

non q que

gnio:c6.t>o2ro autem fcrb qjinatus


elt

in propagationis ozdine ucnerit. )ce


pli graria

fetb

non qutde t:tcin funt ani pue ei*: iam gcnuerat alioe:'? vtrti folos

quo

id fiat aperttus aliquid


ficri

intcrponam:vii nuUus ambigat


potuilTe

cain 1 abcl quis affirma: audcat.^Tlo


.n.q: foli noiari funt proptcr ozdinee

quod dico.uangcUrta mat-'


cdmcndarc ad dauid

ibcue gcncrattonem dnicecarnte per


fcricm parcntum volcns
o:ciicn& a patre abraa^ att^

geticrationum quas commcinoza:i o


porfcbat;idco confcqucne rideri 05

adam. uin.n.fttcncto coopcrtis oinium no mibus ccterozuni: lcgatur cum gcnu^


foloB fuilTe tunc gcncratos
c)c

primitus vt perucniret tntendeno.Jl^

braani inquu gcnuit ifaac.ur nd di


^tf ifmael

qucm primtt" gcnuit.-^Jfaac


fuit;f

1 ftlta6:quota fuerit tfta^^ les ciuo quis prcfumat aiTcrcre:fi cul pam tcmeritaris euirat.^"f)oruit qppc adam diuinitus admonitus dice poH ea^ fetb natus e.Sufcttauit cni^ mi^
ilTc ftltos

auteinquit gcnuitiacob.urnondi
)cit

efau qui ciua pnmogcnitus


fctUcct

luia
rc

pcr illoe ad dautd puei

bi dcus

kmcn aliud pro abcl:

qti tdX

crat futurus qui impleret illiue

fanc

titatcm:non q> tpfe priozpoft cii tem^


porfs ozdic nafccretur.Dcm qd faip^

non pofrci.>cindc fcquituz.3acob autcm gcnuit iudam 7 fratrcs eius. Tlunqutd tudas pnmogenitus fuit;; 3ud33inquttgenuitpbareei jaraj. Tleciltorumgeminorum altqute fuic primogenirus iude:fed antc lUos lam
tres genuerat.os itacp tenuii in or^

tum eft vi)cit autcm


centoe annoeivcl

fctb quincp

1 du^

fm bebrcos quinc^

dinc gcneratidum:pcr quos ad dauid

1 ccntum annos 1 genuit cnoe: quis


polTit nifi inconfideratue afTcuerarc

atcpindequointendcrat pcrueniret.
]c

bunc cius primogenitum fuilTe:ut ad

quo intcUigi poteft:veterce quocp bominee ante diluuium nd primogei

XV

t06 fed C09

fuiflc comemoratos: pcr quo8 ordo fuccedcntium Qencntbni ad noe pfiarcbam ducereturme ferie

ficricrgo dtboitquando potuit:utC'


pftcnte copia indc ducerent vjcoica q

pttbcrfaris illorum obfcu:a


farta queftio tios fatigct.

no nccef

non crant iam fo:oM:9:t non folii iU6 ut fieret nuUa nccelTttag elTet^vcruj et
(i

fierer

ncfaa elTct.Tla

ft

nepotes pri^

mo^ boiom 4 iam cdfobrinaa potat


t>c iure coitiugio^: <y dilTimiliter
acciperc coiuges : fo:o:ibu9

miimdio

a fubfcquetibus matronia biierint p^


maconnubia.c.;:i>t.

iongcrenturrnon iam due fed trcs in


boie vno ncccffitudincs fieret:que^p ter caritatem numerofio:e ^pinqtate

Um ig: jenus buanii p" prtam


copull viri facti
c]c

nectcndam dinemiari per fingros


gulcdcbucrunt.icfretenim
filq9 fui9 fratri fcilicct foro:icp

fin

pulucre r p^

vnusbd
coniu

togis eiu9

ejc

viri

latere^mariu femi

rucp coniiincrionc opus baberet vt gi

gnenoo multiplicar^: ncc clTent vlli boies nifi qui q: illis duobus nari fu
ilTentuiri foro:c8 fuas coniugcs acce

perunt.<luoo profecto quanto e ari^ quius copellcnte necelTiratc:t3to pofl


cafactumcftdanabilius
boies quib"
rcligione^)''

bibcnte^tJabitaeftcnimro ictilTima
caritati8:t}t
clTct vtilis

gibu8:t patcr i focer i auuculu6:it 1 fo:o: eiu9 eifdcmcommuibus filijs tmatcrTamitatfocrus.^dencp in^ fe filg eo:um non folum cfTcnt fie8 at (pconiuge9:verumctiam confobrinf quiatfratumfilq.OmnesautC5 ifte ncccfTitudie9 que vni bomini trcs bo mineg connectcbant^nouej connecte''
retfielTcntinfinguli9fingulc:vt vn"

at

c^

boneda conco:dia:diucrfarum ne^

bomo baberct altera forotem: altera


vptcmralteram confobrinam^altcr patrem i altcrum auunculum:alteni focerom:alteram matrem:alteram i" mit3m;altcram focrum: atcp ita fe ii in paucitate coartatum fed latios atj numerofiu9 propinquitatib' crebris
uinculumfocialeditTundcrct. 'Q.uoo

ccfTitudinum uinculis ncctcrctur;ncc

rnuain

wa

multasbabcret^fed
t

titi''

gu[e fpargcrentur

finguloa ac

fic

ad

jodalem vitam diligcnn" colliganda^ plurime plurimos obtinercnt. patcr quippetfoccrduarujfut nccelTitudi num noia.Ut ergo alium quifcp beat

patrem

aliu foceru:numcrofiu9 fe ca

bumano genere crcfccce i mulriplica^


totcriam uvter impios

ricas poirigit.Utrunc^

autem vnos
tfiliab'*

dcorum multo
fic

adamclTecogcbatur:ifilq8

rum fnifoidcp

cultorcs
ft

obferuari

fui9:quando fratres foro:cfc^ connu bio iijgcbantur. Sic 7 euar^o: eius


rtricp fepii filioni fuit

cernimus: vt eriam

pcrucrfis lcgib'

pcrmittatur ft-atema coniugia;mclio

t focrus i ma
al^

tamen confoetudo ipfam malit ej:bd


rcre licentiam.7

ter.OLue
cera n

(i

due femine faiifcnv.mi

cum fororcg accipae


bumani gcncris

focrus altera: copiofius fe foci

in m:imoniiJ primis

alis dilectio colligatet.^pfa deniqj ii

tcmpo:ibu9 omninolicueftt:ficadvfc
tur quafi

fo:o: (f criam v)cor ficbat

duas

tcne-'

nun^ licc:e potue:it.3ld bu

batvnaneceffitudincg: quib" per fm'

manum cnim fcnfum vel allicicndum


vcl ofTendcndu^: mos vala plurimo. O.ui cu5 in bac caufa immodaatidcj

gta9 diftriburi9 vt altcra


altcra

eflet fo:o::

vp3::boinum numero fociaf^ pinquitas augeretur.Scd boc vnde ficrct tiic ii erat.qn nifi fles i fototes
e;: illie

concupifcnric coerceat:eum dcfignart


atcp co:rDmpi mcrito cfTc nefanuj ia

duob" pumio nuUi boies erar*

dicatur.Sienimefliniquil auiditate

LIBHt

pcnTidcndi tranfgredi limite^ agro;t:

ni9 cuadat.Utruj autcj ali^d fucrit:


vcl
fi

quantocftimquiualibidinc concubc
di fubuertd limite^ mo:}^; ;:pe:ti
ati

fait

qualc fiierit cozpozale at^ vi


art dilu-^

fibile

regenerationie fignum

tcm fumus inconnubqsconfobana^


criamnoftrisicmpoab^.-proptcr gra

uium:fiait abrae circunfio pofteaeft

imperm facra hiiloiin tacct. Sacrifi


cafle

dum propinquitatie fratcrno gradui


propmilrqua raro pcr mozee
cp fieri

ficbat:

moe

p lcgcs

licebat qr id nec diuia


le):

tamen deo ctiam ilbe annquiflK boiee non tacet quoo 7 in duo bu9 priinia fiibus cbiuit 1 noe poft
boftiae dco lcgitur

probibuiKinondum ^ibucrat
proptcr vicinitatcm bojrcbatur
n':7

diluuium

buana.Uerdtii factum etiam licitum


illici

cum 5 arca fuiflet cgrcflus imolafl*e.-' he qu


dipm":
fibi

re in preccdcntibus librie ia^

qDficbatfUjconrobrina pcncci

n ob flliud demonee arrogantce


diuinitatcm dcofi^
fe crcdi

fo2o:e ficri vidcbatur:q: t ipfi intcr fe

cupictes:

proptcr tam propinquam confangui

ftbi cjrpctc (acrificiH

nitatcm fratrce vocantur:'? pcnc

ger-'

n gaude baiafcc^ modi bono:ibu6:nifi quia verum fa


dco vero debcri fciunt.

mani funt.fuit antcm atiquie p:ibU8


rcUgiofc curc:ne ipfa pjopinquitae (c

crificiu5

paolatim pjopagium oidinib"


fifterct:cam

dijiifis

t)eduobu6C):vno genttoic^crca
tie

lofTgJus 9bircr:7propinquifa3 cfleo

patribua at^ prinpibue.c.p;'^.

nondum

longe pofitam c

rurfus

mfimonq

vinculo coilig3re:et;

Um crgo

cfTct

ada^ utriufcp gc
ptict

quodammooo rcuocare fugientem. Undc iam plcno boibue oibe tcrraru


Ron quidcm foio:c8 c^ patrc vcl mzc:

ncris pat.i.t cuiue fcriee ad i

rtMy.7 cuius (cnc& ad cclcftcm

ciuitatem:oaifo abel atcp in du8 in^

ambobua fuis parcntibus na-' ta8:fcd tn amabant de fo gencre du


uel
ej:

fectionecommendato mirabili facts


mcntoifetai funt d\xo parrce fingroj

cere vjcozcs.Dcruntamcn quis dubi^


tet

boncftius boc tcmpo:c etiam con^

generum cain t fetb:in quo:um ftlqs quos cdmemo:ariopo:tebat:duaru5


iflarimt

fobrinarum^bibitaefTc coniugia:iil

duitatum

in genere mottalid

folnm fccundum ea que difputauim'


p:optcr multiplicadas affinitatcs^nc

cuidcutiue indicia clarerc ceperiit.


in quippe gcnuit enocb:in cuius noie

babeat duae nccefTitudinee vna pfoa

condidit ciuitatcm

.f.fi

percgrinantc^

aim due poflTnt cas


ncfcio

bie 7

numeru8

inbocmiinoo:fedin ciue fempo:aU


parte ac felicitatc quicfccnte.ain ailt
utterprctaturpofl!cflrio:vnde dictu^e

propinquitatie augcri: fed ctiam qj


die

quomooo incft bumane vccun quiddam naturale at^ budabilc:

quando natua

efl fiuc

a patre fiue

vt cui 05 caufa propinquitatie uerectt

mat:e eiue acquiftui bomincm pet de

dum bono:cm:ab ca contineat ^uia


tjcneratricem

um.nocb
quoniam
dit

vcro dcdicatio. bic enij 6

tamen libidincm:6 qaa

dicatar tcrrcna ciuitae vbi conditur:


bic babct cam

cmbcfccrc videmus 7 ipfam padiciti^

quem inten^
illc

^m coniugalcm.opulatio igj marie


/feminequantuattiet ad

1 appetit fincm."p>o:ro

fctb \i

genuemo

prctatttrrcfurrectio^tcnoe filiueei*

!Mliom:quodda5 feminarium c duita


r:s:fcd tcrrena ciuitas gcneratioe
t!iODo:celefti6

tm^ autem etiam rcgenera^ noeopu9babet:utno]cam generatio

intcrprctaturbomoinon ficutadaj. t ipfum cnim nomcn intcrprctatur

bomo:fedcommuneperbibetur
in
iila

cfle

lingua id efl bcbrea mafculo ct

XV

fcmincTli fk 6
tllos

fllo fcripmm e.ZDaf culum 1 femina fccit eos:i bencdipt

tecpretatur poflcfliio teiTcnc conditoz


ciuitari8:7filiu3 ciua

icuiusnominc

cogiiominauit eozu^

nome ada.
appcllatam

Undi ncn ambigitur fic


fuilTc

conditaeftcnocb qui interprctatur 6 dicatio:indicat iftam auiiatem 'r initi

vt tamcn adani

fcminam cam proprio nomic: quoo itcrprctatur bo


intcrprctatur

um 1 fincm baberc tcrrenu:vbi


cub
cerni

nibil
k-'

fpcraturampliueq^quodin boc
pretatur rcfurrcctio:cum
fit

mo nomcn eflct amborum.no0 au


tcm
fic

non poieft: ita fetb qui in^^


gcncrati'

bomo:ut boc n

polTc

feminam nuncupari periii liguc

onum
dicat

fcorfum commcmoiatarum
filio

ilUus alTcuercnt: tAnq> filius rcfurrcc


tioni6:vbi

paier quid de

eius facra biflo:ia

non nubet neq^ vpzca du^ cent.Tlon enim crit ibi gencratio:cu5
rcgcncratio.Ouare t

intucndum efl.

illuc pcrdu):erit

boc non
cj^

in

caflum notandu^ arbit:o:

que propa^ gantur q: ilb qui eft appcUatus fetb:


in bis gcnerationibue

0.uid fignatum fit i abel i fetb t eno8:quodapparctad cbriflumtco pu8 cius.i.ccclcfiam pertinere.c.jcvi^.
c

cam gcnuiflc lilios filiafcp dicatur:nf

X fctb inquit natus

efl filius:^

h ibi gcnira nominatim fcmina c;:pf^


fa
cft:

nominauit nomencius cno8.


"bic fpauit inuocare

in bi3 autC3

que propagantc):

nom diii dci.Tle

cain:in ipfo finc

quoufcp protcnaunt'

peclamaiattcftatio vcritatis. 3ufps


igitur viuit

nouiflKma femina genita nominatur.

bomo filius rcfurrccrdis:


c;;

Sic enimlegicur.Zlt)atufjbcl gcnuit lamccb.trumpfit ibilamccb duas vjcorea.llomcn vni ada: i nomcn fe
felb:tpepe:itadaiabel: biccrat pat

in fpc uiuit q^diu pcrcgriatur bic ciui^

tas dei:que gignitur 6iB cbrifti.;c

fidc refuiTCCti

duobus nacp illis boi'' bus abcl qui iniprctat' luct": i cC fic

babitantium in tabcrnaculis pcco:azi

fccb qui intcrprciatur zfurrectio


cbrifli

moa

orum:c nome fratris ciue

iub.il:bic

1 vita cius qc moztuis

figurat'.

faiiqui oftcndit pfalteriu^ i atbazl.

j: qua fide gignitu: bicciuitas dei.i.

Sella auicm pepcrit i ipfa tubalcain 1 erat crarius i mellcato cramti i fe;
ri.

bomo qui fperauit inuocare nomcn domini dci. Spe cni^ falui facti fum'*
air

Soro: autem

tubalcain

nocma.
gcncrati

"bocufqj porcctc fut

omnee

non

apoftolus.Spcs autem quc uidct' cfl fpcs.OLuoo cnim uidetquis:

onc8C3in:qucfuntomne8 ab adam octo annumerato ipfo adam^fcptcj.f.


u(c^ ad iamecb:qui

quid

duarum mariius

vjrorum fuit;7 octaua cft gencratio in fil^s: in quibus i fcmina commcmo-'

fperat.-^Si autem quoo non vi6 mu3fperamu8:pcrp3ticniiam grpec timus.Tlant qui8 vacare boc q^(ti^ met ab alritudinc facramcnri/ Tlu(|d enim abel non fpcrauit inuocazc nom
dtii dei:cuiu8 facrificiii

ratur.Ubi clcg.intcr fignificacum

eft:

faiptura

tam

tczrcnam ciuitatem vfcp in fui fincnt carnalcs babicuram gcncratione6:q

acceptU5 dco fuifle commemozat.-'Tla

quid ipk fctb non fperauit


dei

nom dfii

marium fcminaruc^ coniunctionc^^ ueniunt.Undc i ipfe quod prctcr cas


nufq? repcritur antc diluuium: nomi^

dequo dictum cft.Sufciiautt cim mibi deu8 femcn aliud pro abel.'ur

crgo buic proprie tribuitur qnoo pio

illiue

nibus proprije cj:primuntur vjrozea bomini8:qui nominatur bic no


uiflimus patcr.Sicut autem csin 4
i^

rum omnium itelligitur


nifi

efle

comue:

quia opoztebat in eo qui de patrc


in

gcnerarionum

mcliozem parte boc

LliitR

efl

fupcrnc cmitatie fcparataruj^pm'*


prcfigurari

tioie prcfigurata

diTatio.Oue quidej
capite noftro:

commcmozatus cp3:tu9
boicmidcfl
tie:fcd

iam facta cft in cbrifto

bomtnum

foctctatcmrq
fclicita-'

qui fic rcfurrept vt non moziatur ul


tcriue:fed ctiam ipfe tranflatue e.^Re
ftat ailt alfa dcdicatio vniuerfe

non fccundum uircs


citatie etcrnc^Tlcc

tcrrcnc

fccundum dcum viuit i fpc fcli dictum c bic fpera


bic fperauit inquit in
cft

dom"

Uit in dnm dcuj.aut btc inuocauit no

cuiue ipfecbrift" e fiindamentum: q diffcrtur i finem:qti erit omniii rcfur^


recrio

mcn dni dci.fed

uocare vbicp propbctia

cjcouuruj

flutcm

non mozituroru^ apltue. Siue domue dci dcdicatunfiue tcm


dci: id ipfu5 cft:

populum qui fecundum cUction^ gzc muocauitnomcndomini dci:boccft quoo pcr aliii propbcta dcm cft:apr8
dc boc populo inteUigit ad dei gratia
pcrtincre.t erit omnie quicuncp iuo

plum dei:fiue duitae


tudincTlam?

nccabbozrctalatini cloquq confuc^


virgiliue imperiofifTi

mam ciuitatcm domum appellat afTa


rici:romanoBVoleneintclUgi qui de

caucnt nomcn dnt:faluu9 crit.boc.n.

affaracopcrtroianoeozigine ducut:

ipfuinquoddiciturinominauit
nicn ciue.icnos

no-'

1 domum enee cofdem ipfo6:quia eo


duce troiani cum itaUa^ vcnifTcnt:ab
cie condita eft
cft

quoo

intcrprctaiur

bomo:ac dcindc addicur bic fpcrauit


inuocare
tur q>

roma.^mitatue nancp
po^'

nomen dni
fcipfo

dci:fati8 oflcndi

poeta iUe Utterae facrae: in qaib'

non in

fpcm poncre debc

diacur

domue iacob iam ingcne

at bomo.2X)alcdictu8 ciitm

cut alibi kgicur qui fpcm


in

omnis fi fuam ponit


ciuis
fccui

pulue bebrcorum.
t>c eo q> cain fucccfTio

bomine.Sc pcr boc i fe ut fit

octaua ab

altcrms ciuitatie quc iion folum


moztalis buiue

adam gencrationc
tcrie
inucnitur.c.jc):.

dum fitiu, cain dcdtcatur boc tempo


rc:boc
cft

cbuditur:T \n pof ab eodcm p:e adam noe dccim'

fcculi labc-'

re tzanfcui fu:fcd in illa immoztalitatc

bcatitudinie fcinpitcrnc.

3cetaUquie:fiboc intcndebat
fcripto: bui" biftozie
i

co'meoz3

!^c fignificationc que ienocb traf


latioe monftratunc.]ct)c.

die gcncrationibue

ejc

ada pcr fiUum


ftJ

eiu6fctb:vtpiUa9 pueirct ad noc

quo fcum c diluuiuia quo

rurfue con

n
tidis

3lm7ifta^pagocuiu6cpatcr
fetb in ca gencrattoe

tcj:ereturojdo nafccntium:quo pcr^

b^ dedica

ucnirctadabraam:9 quo mattbcua


euangeUfta gcncratioce quib' ad cbri

nomen:quc fcptima cft cj: adam annumcrato adam.eptim''.n.ab il^

flum pcrucnit etemum regem


tis dei:quid

ciuita''

natU9 cftcnocb:qui intcrptafdcdt catio:fcd ipfc eft lUe tranflat" qui pla^'
lo

intendcbatin gcncratioi

b^cj: cain:-!

cuit dco:7 infigni numcro i ozdine ge nerarionum quo fabbatum confccra

I^cfpondctur vfcp ad diluuium

quo ea9 paduce uolcbat;! quo


fiU

totu5 iUud genu9 tcrrcne ciuitatie ab

tum

eft

fcptim^.f.ab adaj^ab ipfo aut

fumptumcft:fedrcparatumcftc)c
19

patrc iftarum gencrationum que di(''

noe.Tlccp enim decfTe potcrit bec i

ccrnuntur a gcncratoe cain:id


fc]ctu9 cft:quoto dic facrue cft

cft

fctb

rcna duitae focietafcp

boium fecudtt

bomo:

bomincm viuenrium:vfcp ad buius


fccuUfmcmdequodin9ait:filq bui* fccuU gencrant t generant". i^iuitate^

7 confumauit omnia opcra fua. Sed buius cnocb tranftatio nof^c dedica^

XV
cbriftum fecundum camem qui eft fu per omnia dcus bcncdictus in fccula:

vero

dd pcrcgnnante in bo: fcculo rc

gcncratiopcrducitad alterum fccu-' lum:cuiU9 filq ncc gcncrant ncc ^cnc


rantttr.t>ic crgo gcncrari ct gcncra:c

fupcmebicrufalcmfabricatorat^ re
gcnerato::cum tota progmics cai di^ luuiofit delcia.^Unde vidcri pot in eo
nitos fnifte

daitid vtria^ communc cft: ^uis dct ciwtas babcat t iam bic multa ciuiil milia:quc ab opcrc generadi fc abftic

ant.Scd bj ctiam ilb duca nonnul^ lo9 iHi fimilc9:c^ imitatione quadaj
I5

dem oidinc generationum:primofgc' commemoatosXur crgo tam paud funt.-^Tlon cnim vfcp ad di
luuium
tot efTc

potucmnt non

vacari

crrantC9.3ld

eam nancp pcrtinent:


fidc di

tibus vfcp ad ccntcnariam pubcrtate

ctiam qui dcuiantcs ab buius

p:ibu8 ab offido gcnerandi:fi

ncj erat

ucrfas bercfcs condiderut:fecundum

bomincm qnippe viuunt:non f m dc^ um.t indomm gymriofopbifte qut


nudi pcrbibentur pbilofopbari in
fo-'

tunc propo:tionc longeuitatis illius etiamfera pubertas.Ui.n.percquct'' gintalnozufueritcii filios gencrarc

ccpemnt

octica triccni:qm octo funt

litudinibus indic:ciues eius funt et a

gcncratiocs

cum adam 1 ctJ eis quos


itaqj toto deidc

gcncrando

Tloncnim cft boc bonttm:nifi cum fit fccundum fi^


fe

cobibent.

gcnuit l3mecb:ducenti t quadragita

funtanni.Tlam

tcm

dem fummi boni qui dcus eft.^boc tfi nemo fccifte ante diluuium rcperit':
quando quidcm etiam
ipfe cnocb fep timus ab adam:qui tranflatus refcrt elTc non mo2tuus:gcuit ftlios 1 filias

po:c ufqj ad diluuium non generauc mnt.^0.tta tadcm caufa qui bcc fcrip
fit
it

gencrationcs

commcmo:arc nolu-'

fld

que fcquuntur.^Tlam ey adam vfqj diluuium computantur anni fccu^

antcq tranfferrcturin quib'' fuit

ma

dum codices nfos duo milia duccti k


):agintaduo:f 5 bcb:eo9 aut milk fc^

tufalcm per

quem generationum mc

morandaru otdo tranfcurrit.ur er^ go tanta paudtas fucccffionn comeo


ratur in gcnaationibus qc cain:fi eas
rfc^

ceti4nquagitafc|;.Utcrgo

iftu niie;;

minorcm crcdam" ce vio:em:de millc


fqxcniii qnquagitafej: ania ducenri

ad diluuium pcrduci opoitebat:

quadraginta dctrabiif.Tlunq^d crcdi


bilc

ncccratdiuturnactas prcucicnspu^ bertatcm:que centum vcl amplius a^

ep

currit

millc quadrigetos 7 quot cj; annos qui rcftant ad diluuium

nos vacarct a fctibus.na fi non intcn dcbat auctoi libri buius aliqucm ad
que necclTario perducet fcricm gcne^ rationum:ficut in iirqui uciunt de (H ne fctb:intendebat pucnirc ad noc:q
rurfus oido nccelVarius fcquecur:

progcnic cain a gcncrationibus vaca


rc potuiffc.-^Scd qui ej:

mcincrit cu qucrerc
fit:antiquos illos

qd

boc mouctttr quo crcdcndum bomincs per ta mX tos annos a gignmdis filqs ccflTare potuilTc duobus modis iftam foluta
cflc

opus

crat pretermittcrc primofgeni''

qucftioncm:aut dc fera pubcrta-'

ros filios vt pcrucnirctur ad lamccb:


in cnius filqs finitur
illa contcjrio

tc

propo:tionc tam longc vite:aut dc

oc

filijs

qui commcmorantur in gcnera-'

taua gcncrationc (dlicct cv

adii fcp

tionibus q> non fucrint primogcniti:


fcd bi pcr qttos

rimaej:cain:quaficlTct indc aliquid

ad cum quem inten^

deinccps connectcndum:vndc pcruci


rctur r ad ifracliticuj populum:i quo
cclefti

dcbat aucto:

duitati etiam tcrrena bicrufale

libri potaat perueni: fic ad noc in gcncrationibus fetb. "Ibroi^ dc irt gencrationibus cain (i non occu
rit

figuram propbcticam prebuit: vfad

qui debcret intendi:ad

quem peri''

LIBER

mifli9 primogcniris
ti

p co9 4 cdmcofa

vfc^addiluuiumnoncqualie nurae
ri

funt peruciri opoztebat fera puber^

gcncrationce babuit Vtracp prog^'

tae tntclligcndfl rcHabat.-vt aliquato


port centum

anoB pubcrc9 babilcfcp ad gignendum facti fueritivt 02do ge ncrationum pcr primogcnitos curre rct:7 vfcp ad diluuium ad numezum

me9:fedpcrcamfeptem:per fabaiit deccm:fcptimuecftenim vtiam dijri

ab adaj vfcp ad lamecb: decim" noe. t idco non vnue filiue lamccb fic iti
cctcriefupcriu9:fedplure9 cdmemo-'
rati funt:quia inccrrii fucrat

annomm
Oiuauis

tanrc quantitarie occurret.


fjcri pofl"it

quie

ct

vt p:optci aliqua

fccrctioicm

caufam que me later v((^


filioe

fuiflfet mo:tuo fucccfl^uru^^fi rcgnadi tempu9 intcr ipfum t diluuium tcma

ad lamccb 7 cius

gcncrationuj
ci

fifl^er.Scd

quoquomodo fe babeat

(i

pcrucnicnte cotcjrtu c6medarct'bec

ue pcr primogenitoe fiuepcr rcgca


cj:

uitaequadicimus tcrrena: ac dcinde


cefl^arct fcripto: libri

cain gcnerationum o:do dccurrce:

comcmoare cc

illud

mibi nullo pacto prercundii

filc

tcra6:quc vfq3 ad diluuium ce potuc

riit.-potTiUacflccaufacurno ozdo

tto vidctar.q* eum lamccb fcptim" ab adam fuiflet inuentu9:totciu9 annu^

gcncrationum pcr primogcnito^ du^


ccrcrur: vt nccclXc
i illis

merati funt

boib"

ii

fit

ta

filq doncc vndcnariue nu mct^ implcretur:quo fignificatur pcc

fcram crcderc pubcrtatcq?

ki\icct

c&^

dcm
filq

ciuiras

qua aiin in nomiccnocb


babcre non fimrplu

fui:condidit:longclatcq3 regnarc

potucrit:'? rcgeo

re6:fcd fuis ctatibue fingulos:


gcnuifl^cnt fibi fucccfl*u209
rcgnaflOrnr.

quos
ctXc

quicuncp

'bocum

rcgil

primue

catum.3ldduntur cnim trc9 filq i V'' na fili3.CI;:orc9 aurcm aliud poflfunt fignificare:non boc quod nunc cdmc dandum vidcrur. Tlunc enim dc gc^ nerarionibu9 loquimunillc vcro vn6 fmr gcnirc racirum cfl.O.uoniam cr'^ go Iqrdcnario numcro predicatur vfi
cftmcmo:abirille dccalogug: profec^
to

potuitipfccain^fccundue cius

filiu9

cnocb

in

cuiue nominc rbi rcgnarct'

numeru9 undcnariu9 numcr" qm


p boc pcccatu
fignificat.lDic

que gcnuir cnocb:qua:tu9 manibclqucj gJuirirad^cfnt^matufacl que gcnuic manibcl.fcjrtus lamccb qucm gcnuit marufacbqui cft fcptim" ab ada p ca^
conditacflciuitae:tcrtiu6. ^rad

rranfgreditdcnarium:tranfgrcfl"ionc
lcgig ac

e(tq>in tabcrnaculo reflimonq


in irinerc populi dei velut

quoo templum a^

bulatorium
ri

vndedm vela dlicina fic


pcccato:um
:

in.llon aut crat pcr confcqucne vt p mogcniti i rcgnii rcgnatib" fucccdent

prcccpta funt.3n dlicio quippc rc^


eft

co:dacio

proptcr bc
confi

p2ibu9:f5quo6 rcgnandi mcritu^p^ virtutcm tcrrcnc vtile ciuitati:vcl fos


flliqua rcpcrircv.vcl
ille

do9 ad fimftram futuro9: quia


centc9

tentce in dlicio profternimur tang di

potilTimu fuc

ccdcrct patri bcrcditario


!c

quodam it^

quod in pfalmo fcripru^ c: pcc catummeu^anrcmccft fcmpcr."p>ro


ej: adam pcr cain fcelera^ tum vndenario numero finirur quo

lc):iflet."p)otuit

rcgnandi:qucm pre cctcrie filqe di aut viucntc adbuc la


atcy rcgnante
fie:i

gcnieg ergo

mccb
fu
cii

diluuiii.'vtip

pcccatum

fignificarur:

Tipfcnumcr"

alqe dibue bdibue cj^ccptie qu

in arca fucrunt

quc5 pcrderct

iueirct.

a fcmina daudirurra quo icjru inittu^ facrum c pcccari pcr quod omnce mo

Tleq3 cnim mirandu^ cft:fi varia


titatc

qu5

rimur.ommiflu5

eft

autem vt i vo
rcfiftcrct (c

numerofitatis

annorum

inter''

luptag carnie quc fpiritui

pofita:per

tam longam ctate^ ab ada

quercrur.Tlam i ipfa filta lamccb no

XVI

cm9 poluptas interprctAtai.pei (eth autcm ab adam vf^ ad noc dcnariua


mfinuatur Icgirimus nilczusXui noc
trcead(jciunrurfilq:vndc vno lapfo

pcrct a ipfo

adam dinumcratio tcm po:um:quam voluit faccrc qui bec fcripfit in ciuitatc tcrrcna: tang' cam deu9 (ic c6memo:arct vt non compu
taret.Scd quare binc zcditur ad
iiti^

duo bcnedicuntur a patrcivt rcmoto rcprobo i probatxe filqs ad numeru


additierctiam duodcnarius numcr'

rccapitulationcm:poftcaq> comemo-'

ratu9

cft filius

fctb

bomo

qni

fpcra-^

(ntimcturci i in patriarcbarum i in

uit inuocarc

nomcn domini

dci nifi

apoftobm^ numcro infignie

cft:

ppi

qificoportcbatiftaeduae ^poncci^
uitatc8:vn3

fcptcnarq partca alccram per altcraj

p bomicida vf^ ad

boici^

mrtiplicatae.Tlam tcrquatcmifqua
tcr terni

da.nam 7 lamccb duab"


fefc pcrpetraffe

VTcoiib" fuis

ipfum faciunt.lDie

ira fe bit-'

bomicidium confirci':

tibue: video confidcrjndum 7

comc^ morandum:ifta vtrac^ progeniee q diftictie gcncratioibue duae ifinuat


duiratc6:vnam tcrrigcnarum^altcra
rcgencratOijitquo poftca
(ic

altcram pcr cum qui fpcrauit inuoca


rc nomcn domini dci.l^oc cft quippe i boc miioo pcrcgrinatie ciuitatie clei totum atc^ ad fummii in bac mo:tali tatc ncgociu:qd g vnix boicm que fa'' ne occifi rcfurrectio gcnuit: comcndi dum fuit.^bomo quippc vnu3 totius

c6mi)Cta

fuerit atcp confttfa:vniucrfu gcn"

bu^

manii cjrccptie octo boib' pirc merct'


diluuio.

fupcrne ciuitatie

cft

vnitas

nondum

quidcm complcta:fcd prcmifTa ifta^^

Oua ronc comcmo:ato

cnocb:

c|

pbetica prcfiguiationc complcnda.fi


liu9 crgo casn

fuit filiue cain:totiuB gencratioie ci"

boc eft

filiue pofrtlTiot

vfo^ ad diluuium fit cotinuata narra tio:comcmozato ailt cnoe q fuit fiii*
fctb

ni6:cuiite:nifi terrcne ciuitatie

bcat

ad conditioia buane pncipiu fit

rcdirum.c.jgci.

nomcn:in ciiMtatc tcrrcna quc in cius nominc condita cft.-^tJe bie eft cnim 6 quibus cantatur in pfalmo:iuocabiJt

"Rimo autcm inrucndu^ c:que^

nomina co:um in tcrrie ipforum^^pf quoo fcquitur coe quoo in alio pfal^

admodum cii cjc cain gcncratio


nc8enumerantur;c6mcmo:ato arice
tczoe poftcroe ciue
illo
i

mo fcriptij cfttdominc in ciuitarc tua


5iliu9 atit fctb

cuiue noic

imaginem cozum ad nibilu rcdigce. boc eft filiu9 rcfurrcc

dira cft ciuitas idcft cnocb: conrcjrti

tionie fpcrct iuocarc

nomcn diii dei.


pfi-' fic

funt ccrcri vfcp ad

illum fincm dc
illud gen" atj
dclet':

am quippc focietatem boinum


gurat q dicit:cgo autcm
tifcra in

quo
illa

locut"

fum.doncc

oliua fruc

vniucrfa propago diluuio

domo dci fpcraui in mifcrico

cum vcro
tu9

filiue fctb vnue comcmoza fuiffct cno8:nondum vfq3 ad dilu uium additie cetcrie^articulus ^dam

dia dci.Uanae autcm gfiag famofi in


terra
eni5 vir cuiu9 cft

intcrponitur -rdicitunbic libcr natiui


tatis

ciu9 1

nominis non rcquirat. Bcatua nomen domini fpc9 non refpc^it in uanitatee i ifa

boinu qua dic fccit dcue adam ad imagincm dci fccit illfim:mafcultJ 1 fcmina fccit coe:! bcncdi^rit illos: r cognominauitnomen comj ada:qu3 dicfccitiUoe.O,uodmibividcturad

nta9 falfa^.^Propofihe itaq^ duabus


ciuitatibuetvnain re bu" feculi^altc
ra in fpc dei: tang cjc communi quc a pcrta cft in adam ianua moztalitatie
cgrclTi9:vt percurrant
-r

difcut :at

ad
ici

boc intcrpofitum vt b;n: rurfus

inci

difcretoe

propos

ct

debitce fmcs:

LIBER

dinumcratio tempo:p i qua t alic gmerationce ad^cimirnr:facta rccapi


pit

amo:c funtcapti:9tcp vt eis coniugi-' bus frufrcnrurinamo:cm fodctatis


terrigencdcfflu):crunt:dcfcrta picrare
in fancta focictatc

tulationeeicadam:c^cuiu6o:igie da

nata velnti malTa vna meritc danatio


ni tradita fecit dcus alia incoutumelt

fcruabant.Sic eim

corporis pukbrituoo a deo quide fac

0m vafa ire:ali3 in bonorcm vafa mi


rerico!dic:illis

rum
no

fcd rcpo^alccarnalcinfimum

bo

pena:ifti0

u:ddcns quod dcbef in donans quod non dcbetur


ipfa etiam coparatioe vi"

num malc amatur poftpofito de cter


in

ercmo:fcmpiterno bonorqucad

in gia:vt

ej:

forum irc^ruperna ciuitas difcat que percgrinatur i terris non fide liberta'' tearbitrqfui:fcdfpcrct inuocarc no

flb fluaris:nuIIo

modijiuftitiadefcrra7aurum amat' pcccato auri fcd boi


fe

nis.^ta

babet omnis crcatura.


porcft

enimbonafit^ibcnc
malc:bcnc
Ic
fcilicet

amarit
t

men dtii dei:quoni3m voluntas in nft


rura que facra
efi

odinc cuftodito:ma
lau

bona a bono dccfj

aiJt02dinepcrtu:b3to.OLUoo

mutabilis ab imutabili:c]c nibilo ab

eo (^cft^Tabonopotdccliare vtfad

de quidam crcato:i6 brcuircr rcrfib' dijdt.lDcc tua funt:bona funtrquia (u

atmalum:q6fit Ubcro arbitrio: ia maloutfaciatbonum:quod non fit


rincdiuinoadiutorio.

bon"

ifta creafti.Tlil

nolh-u c

cis nifi

qd pcccam" amlrcs.Ordinc ncglccro

^ te q6 codifabs tc.rcator aiJt (i va


dtcr amcf:boc
eft
fi

ipfc

rl

aliud jp

il--

)e lapfu filio:um dci alicnigcna:^?

mulicru5 amore caproru fnde ocs ex


ceptis octo

boibuB diluuio perire mc

rucrunt.c^

lo q6 non e ipfe amer':malc amari no pot.Tlam 7amo2 ipfco:dinatcaman d" e:quo bcne amatur quoo amandu c:vt bcne fit in nobie virtus qua uiui tur bcnc.Undc mibi vidcrur cp diffi^

Oc itaq? Itbcro

volomis arbi

trio:gencratioe buana^jgrcdie
te atcp crefccnte facra eft pmij^tio:-! in

7 vcra uirtuos o:do cft a mo^is.lbroptfrqSin fancto cantico


nirio brcuis

canticorum canrat fponfa


tae dci.Orditiatc in

cbrifti ciui

iquitatc partidpata
fafio

qda

vtriufq?

con

mc

cariratc.

"bu

ciaimieiqd malo a fcjru fcmico clm rurfus inucnit no quide illo mo quo ab inirio.tlon cnim cuiufq etiaj
tunc fallada feducte
illc

iusigiturcarirarisboc

cft dilcctiois

fcminc pcrfu

aferunr pcccarii vim^fed ab inino q prauis moribus fucrant in trcna ciui tatc.i.in fcrrigcnarum focictate ama^'
te fiint

T amo:i6 o:dine pturbato dcum filq dci ncglexcrut:^ filias boinum dilcjce rnt^qb" duob" noibus fatis ciuitas v rracp difccrnirur.Tlccp cim i illi non crat filq boinum pcr natura^fj aliud

nomcn babere cepcrant per g:am.

filqs

dd ciuibue

fdlicet peg:i

nantis in hoc

(ccalo alrcrius riuitatis

3n crcdendu fit an^cloo fubftatic


fpiriralis

proptcr pulcbritudincm corpo:D q6

amorc fpcciofarum
inilTe

mficrij

bonum

dei

quidcm donu

cft; f^

prop

caproe earudcm

coniugia cj:^

tcrea id Urgitur ctiam malis: ne ma-'

bus gigatcs
n

fut crcati.c.jqcig.

lum bonum Wdearur bonis. ^eferto ita itac^ magno bono t bono;j^po:
Capfus
eft factus ad bonum minimuj non bonis propriu? fj bonis malifcp comuncacftc filgdei filiarumboin

3lm

cade fcriptiira rbi

dd

fat dilcrifl*e filias

boinum fil^

dei.qdcm

dicti

funt etia angcli dci:rn

dcillosmultiputant non bom''nc9

XVI

faiifc fcd artsjcloa.

Q^um qonenoe
i

tranfeunKr cotnmemojatam:

tcrtio

bominej per mtiidii ferpentina frau'' de dcccpit.^lngelos autem fuilTc etii


dci

bui^opw Ubro niqmm" ifoluta: vtia poffint angcli cum fps fint cozpotdii coirc cum fcminia. Scriptum c etiij.
<iui facit angelos fuos fpe.i.eos qut natura fpiritue funt fmt cffc angeloa
fuo8:iiungenoo eia
oflficiii

boic9nuncupat08:cadem fcriptu^
tcftis c(l.Tl3

ra fznctA locuplcrifnma

T de ioannc fcriptum

cft.ccc mitto

agelum mcum antc facicm ruam:qui prcparabicriamtuam. t malacbi''


as propbcta propria quadam.i.pro^
pric fibi impcrrita graria dictu9 cft a^

njjciandi.

0.ui.n. grece o: agelo9:q6

nome lati

na dccLnationc angclus pcrbibetur:


latina lingua nuncius interpretatur.

gclus.Ucrum boc mouetquofda^ y


ejcillisquidicri funt aiigcli dei:t
cj:

S^vtrii eof copoza confequenterad


iunjceriidicendo:7miniftro9 fuos ig^

mricrib"

qua9 amaucrunt:non quafi

boics gcneris n:i fcd gigantes legim'*


cfTc

nem ardcntem:ad q> cariratc taq> ii^nc


fpirituali feruCTC

natos:quafi f cro co2po:a boinii

debcant miniftri a"

modum nim longc c^ccdcnria: quoi


criam fupra commcmo:aui:non ctxA^
noftris tcmporibus nata fint.Tlonnc
aie paucos annoe cum romanc vihis quod 3 gottbis fcj e^pinquarct cjfci dium:romcfuitfcminacufuo patre 1 fua m3trc:quc co:po:c quodammo gigantco longccetcris prcmincret ad

ambiguam cft.2lppa:uifle tamen ba


minibua agelo9
vt
in talibus copozib";

non folum

uidcri

vcrum etiam tan

gipoffenf.cadcm vcrifTima fcriptura

teftatur.tqu6iam creberrima fama

c^ multic^

fc

expcrtos ucl ab cis qui

cj:pcrticfrcnt:dcquorum fidcdubifa

dum non eft audiflfe

cofirmanr: ftlua

qucm vifcndam mirabilis ficbat vfcp


quacp concurfu9/t bocerat maj:ic
fldmirationi:g>

noe 1 faunos quos vulgo icubos vo cant:improbo9 fepccpitiffe mulieri''

ambo

parcntcs eiua

earum appetifTc ac pcrcgiiTc co cubitum:'? quofdl democs quosdu^ fio8 galli nuncupannbanc alTiduc im miiditia i ictm i cfficerc pfcs talcfcp aflcucranttrt boc ncgarc impudcntic wdcatur.Tlon binc aliquid audco te
bus:-!

ncc faltem ta longi boice erant: qua^


longifl"imos vtdcricofucuimus. "Po^

mcrcdiffmire:vtrU5ali(iB fpeclemcn
to acrco cojporati.nam boc ekmcntiJ

ttiim

cum agitatur flabcllo:fcnfu

co

poiis ractucp fentitur: polTint etiam

banc pati libidinc5:vt quomooo pof


funt fcntientibus feminis mifceatur. )bci tamen angclos fanctos nullo mo
illo

mcrux ig: giganrcs nafci:7 pnufg' fi'' Ig dci qui 1 angcli dci dicri funt:fiUa^ bus bominum boc eft fccundum bo^ mine uiucntiti mifccrcnt^filg.f.fctb fi liabus cain.Tlam t canonica fcriptu^ ra fk. lo4f:in quo libro bcc lcgim":ctt iu9 vba ifta funt.r factum eft poft^ ccperut bomines mulri fieri fupcr tcr ram:i filie nate funt illie:vidcntc6 an
gcli dei filia9

bominum quia boni ft:

tempore fic labi potuifTe crcdide-' rim:ncc dc bis dijiiffc apoflolum pe

trum.Si enim dcus angelis pcccanti bus no pcpercit fcd carccribus caligi
nis infcri rctrudcns tradidit in iudici

fibi vjcozc^ cj: omnibua quae elcgcrant.t dipt doin" dcus. Tlon pcrmancbit fpu9 mcue in boib* bis in ctcmum:|>ptcr q6 caro fiit. ^ riit autcm dies comm ccntum viginti 9nni.5igantc8 autcm erant fupcr tcr

fumpfcrunt

ci

punicndos refuari^fcd potius dc ilt pmii apodatatce a deo cu diabolo

ra in diebus illi9.t
ret filq dei
fibi:illi

p''

illud

ca intra

ad filias

boinii i gceraret

principc fuo cccidcrunt:qui

primum

erantgiglics a fcculo boinee

LIDER

nommart."bec Itbri rcrba diuia


indicantiam
illie

fatia

diebue

fuiffc

gigan

rp'' ree filiae bominum:cum cae amarlt bon3e.i.pulcbra6Xonruccudo quip


tc8 fup fra:qri filq dei acccpcrit

08 dcorum nrcrpretarue cfl. Utraep flurem uerum cftTlam 7 filq dci erat fub quo parrc fuorum pamt ec fzcs e
rant fil^ dcorum:quontam a dqe gei
(i

erant:cum quibus

etia ipfi

dq

crat:

pe fcripture buius c

etia fpeciofoo

c5

iu^ta iUud pfalmi.go di^idq eflis

po2cbono9 uocarc.Scd 7pof\q> boc factum cft natifunt gigantce. Sic.n,


flit

fil^ ejrcelfi

omnce.^criro cni^ cre"

gigantee

atit

erant fupcr tcrraj in

duntur fcpruaginta intcrprctce accc-' piflcpropbeticumfpm:vt fi quida'


auctoriratc murarent:at(^ alirer

diSuQ illi9.tport itlud:cum trraret ftlq dei ad filiae boium. rgo 7 ante
iilliediebueipoftillud.O.uoo
air
atic

rar

quod inrerpretabant diccrct nccp boc diuinirue cflc dictum dubitarct'.

7 generabat

ribi:fatis oftendir c^
filq dci:

priuB antcy fic cadcrcnt

deo

gencrabantnonfibi:idcft non diian


te fibi libidine cocundi:fcd
ftcio

poflet inrerprerari

OLuamuie bocin bcbreo ceperbibea tur ambiguum:vt ftlq dci 7 ftlq deo; .Omirramus ig: c
q> earum oc non daruir pambus:a ^" ad noB aucfae Vcracium (crip

fuienrcof

aruj fcriprurarum fabulaa quc apo^

propagadi n

failia faftue fui:fcd

crypbc nuncupantunco
culta origo

ciues ciuirarie dc irquibue anniJciaue

ratran^agelidei:^ poneretin de&


fpc fua:fircB
illius

b' vf5

qut nat* c de fetb

fi

turaru5

ccrtifl^ima

7 notifl"ima
atit

fucccf''

Itus refurrcctioni6:t fpcrauit inuoca

fionepuenit.3nbis

apocrypbia

qua fpccflcntco fuig poftcris cobcrcdce ctnof bono^ jum:^ fub dco p:c fzcQ filtoii.Tlo aSt illos ita fuifTc angeloe dci vt bomice non cflent: ficut putant quidam:fed
re
dii!

nomcn

dci in

fi

iueif aliqua vitae:tn propter

mul

bofce proculdubio

fuilTe fcriprura

({>

fa finc vlla ainbiguitatc dcclar.it. jCuj

cim premiflum efl^ct

Of vidcntee ange

nUa e canoica aucfae.Scrip' quidcm nonnuUa diuia cnocb il'' lum feprimum ab adam negarc non pofl^umue^cum boc in cpiftola canoi^ ca iudae aprus dicat.S^ fruftra no funt in eo canone fcriptura:um:q' f ua batur in tcmplo bebrei popuU fuccc
la falfa
fiflc
ii

U dei filiaa

bone funt fiip quae eft n dij:it doniinue deue non pcrmancbit fpOs mctte in bominibus bie in eternum: propter q6 caro funt.Spue dci quip
boiniT quia

dcntium

diligcnria facerdorum.

ur
fuf''

fcrant ftbi v):o:e9 ejcomnibus

flutem boc:nifi q: ob antiquitatc

elcgerant:moj: adiunctum

pcctefideiiudicaiafunt:necvtra bcc
cflcnr

quc ille fcripfiflet poterat inuei


taltb''

ri:non

profcrcntib' qui ca pcr


fer-'

fcricm fucccflidie repcricntur rite


uaflc.-^Undc
illa

pc

fucrtir facti angeli dci

filq

dci:fcd
di^'

que fub eias nominc

dcclinando ad inferioia bomince

profcrunt':er conttnentiftas dc gigan

cuntur noic narurc non grarie:dicunt' 7 carodcfert02e9fpiritue:7 defercdo dcfcrti.t feptuaginta quidem intc:p tc3:7 angeloe dci dijccriit ifloe 7 fili'' oedei:quodquidcmetiamn6 babct omnes codices.nam quidam nifi ftU'' 09 dei non babcnt.3lquila autc qucj
inteprctemiodeiceterie antcponont:

tibue fabulae:^' nd babucrtit boics


p:ce: rccte a prudentib" iudicanf non

ipfiu6cflecrcdcnda:ficut

muUa

fub

nomibue 7 alioiii propbcta^:7 rccc''


tio:a fub

nominibue apofloIo:u5 ab
auctorirare canO''

hcrctids profcrtitunque oia 05 noinc

apocrypborum ab

nica dtligenri craminarionc rcmotfl

non angclos

dci nec filios deufed

fiU''

funt.3g:fccddufcriptura8 canoicas

XVI

bebrcas atcp cbrfftianaa

mXm giga^
ne

tranfactis diluoio dcUretur.Tlcc frtt

tc9 antc diluuiu5 fuiiTe dubium

ftracrediturTurfactumdTc diluoioj:

duea temgene focietatis hoinaidd autcm filioe qui fecunduj


futflTe

boB

iam non inuentu9 in tcrra qui non e^


rant digni tali mo:t dcfungi:qu3 i i'' pio9 uindicatum cft:non op bic quic^

camem de fetb propagati

funci bac

fodetatemdefertaiuftitia declinaft*e. Tlec miranduj I g et de ipfie gigatca

boni9 qncp mo:turi9


poft

tale

gen' motis

faciataliquidquodei9 poffit obefle

nafcipotucrunt.Tlccp.n. oee gigates


fueriint:fcd

magia malti vtia^

tuc

fiic

rav.q^ poft diluuq tcmporib' cctcria.

^"09 ^ptera creare placuit crcatoi:


Vt binc et oiiderctunnon folum pul'

mo:tem.Ucruntamen nullu9 co rum a diluuio mo:tuu9 eft:quo9 6 fe mine fctb propagatoe fancta fcriptu'' racomcmorat.Sicautcm diuiniru
diluuq caufa narratur.Uiden9 iquit

cbritudinee vcrum ctia magnitudics 1 fomtadines cozpozii n magnipede^ das ee fapicnti:qui fpualibue arc^ im

dominu9 dcu9 quia multiplcatc funt


malicic

bominum

fupcr tcrram 1 q

vnufquifqj cogitat in co:de fuo diligc


ter

mortalibus longe melioubus atc^

fir

mio:ibu9 T bono^ pprqe ribonom malo:uque coibug beatificatur bo^


nis

maligna fupcr omne9 diee: cogita uit q: fedt boiem fupcr tcrram:t rc^
cogitauit 7 dipt dcu9.C)clebo

OLuam rem aliu9 propbcta com


ait.^bi fueruntgigintce
initio
il'

mendans
It

nominati:qui ab

fuerunt fta
ele

boiem que kd 3 facie terre:ab boic uftp ad pecu^:^ a rcpetentib" vf^ ad volatilia celi:quia iratu9 fum quonia fcci co9.
Jbciraddqincdmutabile traquil
litatenira inflamatidc^tubat.c.]:):^.

turofi:fciente9
git

prelium.Tlon b09

domin* nec viaj

fcientie dedit illig

fed interierunt quia

rciam:pierot

non babucrunt ^p^ tnconfiderantiam.


fit

<luointclligcndo

<f6eie qut

"Ra dci non perturbatio ai


1:^3

ci**

diluuio pcrdcndi erant dri9 di^tte-'

iudidu; quo irrogat' pcn^

runt die9 cof ceto

vigiti ani.c.;;|:ii^.

peccato.ogitatio

vao du9 7 rccogi


e immotabi boiem ita dei 5 oi^

tatio:mut3darum re:um

UoDautdiptdcu9:e2untd{c9
tllorum centd viginti anni:ti
fic
fit

li9 ratto.Tlccp.n.ficut

cuiufq'

fstcti

fui penitet:cuiu9 eft

acciptendii e:quafi prenociatii

poft

bec boice
t09

ccntti vigiti

ano9 viucdi no

ta prdcicntia.Scd

bu9 oio rebu9 tam fi)ca fentctia q> ccr fi non vtatur fcrip
tura talibu9 uerbi9:noti

tranfgredi:cti t p" diluoiiS et quingcti


cjccefCifCc

fequodimo

iueiamtts.

S5 intdligen

familiariu9 infinuabir dni generc bdi

do e boc deum dijc (Tc cum circa fincj quingento:um annorum elTct noe. id
cftqu3dringent09 0ctoginta vitcan^ noeagcretquogmote fuo fcriptura

num quibu9 vult cffc confultum:ut 1


terreat fuperbicntes

ejrerceat

quae

tesii cjcdtct ncgligcntce:? alat intclU

gcntc9

Ouoo non facercr.fi non fcp^

quingentoe uocat:nomine totiue

ma
fe

pmam partcm

plcruncp fignifican^:

09 inclinaret 1 quodammooo dcfccn'' deretad iaccntee.Ooooautc^ctiam


interitum

fcjcccntefimo quippc anito vitc

noc

omnium animalium tcreo^


magnito

cundo mcnfc fictutn cft dtluuiu^.


foturi vite

3c

rum

volatiliunt^ dcnuntiat

riccentumvigintianni prcdicti font

dinemfuturecladi9cffatu::non aian
tibue ratidis e)cpenibu9
tang' 1 ipfa

bominum pcritttroro^^b'

UBER

peccftuermt iniamr'e)ctttam.

ftcat.Qu3cun(p.n.veitcti8 quadratf
fUbit.;t cetcra que in ciufdc arcc co''

O.uodarcaquanoeiufTue
cerc {n
ficct.^jcvu

eflfa''

ftructione dicuntur:ccctiaflica;2 figna

otbue cbitflum caUfilcp r<gni

funt rerum.Scd ea^ nunc^fequi lon

gum i:t boc iam fccimue m'opcrc q6


aducrfus faufTum manicbeo
fcripfi-'

:?lm)^ero^noeboi{ullotric

d illo fcnptura vcridica lo^^ in


fua generationc profcctoiit vtic^ ficut
perftcicndi funt ciucs duitatie dei in

dciifcd ftcut elTc pofTunt

iUaimottaiitatcqcquabuntur angclf i bac pcrcgu

natione perfecti:imperat deue vt atca


faciat:in

ribue:'!

qua cit fuis.i. V):orc fdtjs nu cum animalibua que ad illu^


fiit

bcbreozum alicfd de cbrilTo propbetamm. t fte n quidcm p6t:ut 7 nobie quifpil: t a lius alio e^onat bcc aptiuerdum tri cfl q dicunmr ad banc dc qua lotfm dci duitatem in boc feculo maligno tany in diluuio peregrinante oina re^ fcranmr fi ab cius fcnfu qui ifta con'
libri9

mu8 negantcm in

fcripftt:non uult longc abcrrarc 4


poit. xcmpli g:a: vdut fi quifpia

^"
qi

cjcdeipreccptoinarcam ingrcfTa
Jbio figura
'

liberaretur a valTitatc diluuqr^culdu


cl^

bic fcriptu e arce infcriota bicamcra^


ta t tricamezata fadcs ca:non
in illo opere

percgrinantis in boc fe^

ailociuitati6dei:boceft ecckfie quc

q6 cgo dip relit intclligi:qt c^ 6


ecclefia

fitfaluapcrlignuminquo pcpendit
mcdiatoj dci n boinum
(cfus.Tlam i menfure
,'

nibus gmtibu9

congrcgatur:

bomo cbrifi''
fi

ipfe longitudi

bicameratam dictam propter duo ge nera bominum drcunfionem fcilicet


dicit

nis 7 latitudinis % altitudinie eiu6

'

gnificantcorpue

bumanum

incuius
efl

7 prcputiu3:quo9 apoftor t alio m5 iudcos t grecos tricamcrata vo


filg9

i rcritare ad

bomincs pienunciame

eo g^ 6c8 gentce 5 tribue


alidd

noe p"*

I vcnturus:? f po:i9 Idgimdo a ^ticc vfcp ad veftigi'' a fej:ic8 tin bj q latitudo q e ab vno latc: v{o^ ad altemm latU8:7 dedes

vcnit.1:)umani quippc co

dtluuiumfparatefunt^fj aliud dicat

q6 a ftdd rcgula non


ct

fit

alicnu.

Tla qrn H folum in ifcnoztbus mafio


neg b:e arca^ voluit:vef

fupcri^

tanmm q altituoo:cuiu9
l

altitiidinia

0iibu9:7 bcc dijrit bicamerata:t in fu


piortb" fupcrio:tj:t bcc appellanit
i''

menfuraeftinlarcrca dojfo ufcpad

ventrcm velut ^i iacentcm boicm me^

camcrata:vt ab imo

fu:fti

vcrfus

ttia

\ tiarie
1

fupinum fcu pronu^tfejctiee tin longue c a capitc vfcp ad pedc9: q la"


finiflraj vel a finifTra

confurgcret bitatio:polTunt bec intel


ligi

t ilb

tria

tu9 a dcjrtera in
in

fide6:fpc3:carita9: pofTuntct

dcjitaamin dccics

q>

alwe a

rerra.

conucniennuB rrcs

que comcndat apoftof multo illc vbertatce cua

Unde facta cft arca trcccntorum in 16


tudie cubito;i:i quinquaginta in lati

gelicc: tricen3:fqcagena:ccntena:vtin

infimo bitet podidtia conwgalis: fu.

tudinc:t triginta in altitudinc.

g?

pra viduali6:atcp bac fupcrio: virgia

ollium in latere acccpit:profeao ill6 cft rulnus qn latu9 cmpfici lancca p

fozatum e.^bac quippe ad

illii

veictcB

jfngrcdiunmrqjinde facralncnta m inardtquibue credcntce inqtiantur. t<ydc ligni9 quadratis fieri iubct':
vndiqp flabilcm vttam {aactoiH (iffii

mdiu8 fccundum fidcm duitans buius intcUisi t dtci pordt "boc ctiam dc cetcris que bic ejqjong'' da funt dijccrim quia t fi non vno dif
li8:tfiquid

reruntur

mooo ad vnaj tamcn catbo

licefideiconcouliam reuocanda itiu

XVI

i&earcaatcpdiluoioncc

illis cfle

nis

sffcrilt

confcntiendum:qui folam biftoriam


rccipiuntfineallegoaca ftgmficatioe:

fcrio: locii ccli tranquilUozis

quare terra grauior ct in' inuaf it


tot annoru^:

pa

volumina

ncc iirq foUa figuraa dcfcndunt: jpu'


dtata biftorica vcritate.c.jc;:v9.

uio: ac fupcrior pcrmilTa


faccre faUc^
ct

1 aqua le non fitboc

titate

ad tcmpus non potuilTc capcrc arce ilU" quan-' aiaUum gcneza taj muUa i vtro
c^ciguii.-^Oiciit

On tamcn ^(q> putarc


rerum

05: aut

cp fcj:u:bia dc tmtidis: feptca dc

mun

fruflra bcc cfic confcnpta: aut

di9:q mibt videt nd co'putarc nifi trc


ceii cubita Idgirudints:'!: latitudinia

tmmo

gcftajt ventare (inc ult"

allcgojicis fignificationibus biceeq^ rendam:aut ccontrario bcc omnino gefta non e(Te:fed foUa elTe ucrbom^

(}nquagita:trigita altitudinis;nec
gitarc

cc

aUud tm

ce in fuperionb'': itcn

cp aliud tin in faperionb"' fupcriozii:

figura8:aut quicquid illud


q>

eft

nequa-'

ac pcr boc ter ducta tUa cubica fien


ta pcr laci}:nonaginta pcr alti).i3i

ri

ad propbetia cccfiepcrriercO.uis
perucrfus ianitcr fcnptoa

genca per longum:cecum qutnquagi^

.n.nifiiiite

au

e(Te
lia

contendat libros per annozu;

tanra religionei

mi tam o:dinatc fuc


intuedae^vbi ccr

ccm cogitcmus qd ozigcnce non iitcU


ganteraftrujcit.moffem.f. bomincnt
dei erudttum ftcuc
tia

cclTionia obferuantiacuitoditos: aut

fcnprum

e di fapic

folas ree gclTas


tc ut alia

iliic

egTfpciozum:qui gcomccnca dilc;;c


figiiificarc

omittam:fi ni^erofitae aiali^

runt:geomecrica cubica
tuilTc:

po

um cogcbat arce taca ficri magnuudi


ncm:immunda bina 1 miida leptea
tromicti atalia:4d cogcbat
cil
'i<

ubi

unum quincum fc;; n:a va


non vidcat quait

krc afl^euerant^quis

equali

numcro poflent pcraqj fcruari; ilut vo de' q'^ptcr reparando gcnus fua'' da prccepit:co mo illa quo inftitucrac reftttuetc non valcbat.-' Oui vcro non
c(Tegcfta:fcd folae

tum rerum capcre potuit lUa magni'' tudo.-^TlamtUudquod dilputaiit cart


tc

magnicudtnis arcam non potuilTe


fcianc

comptngi: inepttlTtme calumniancur:


cii

immenfas urbcs

faiifc

conf

ref

fignificartda^s

trucca3:ncc acccnduntccncurn

annos

figuras ce contcndunt:primum opi^

nattimagniifierinonpotuifle dtlu^
aiaint altilTimos montcs quindcci cu

qutbus arca lUa efl fabncaca.lTtfi i'o: te Upis lapidi adbcrc: poccft fola cal
ce ptuncru3:vt murus p rot mtUa cif cumagarur: i lignum Ugno per fufcu dincs cpyros cUuos gutcj buumtnis

aqua crcfcenoo tranfccderct:^p tcr olf mpi vcrtice montis fupra qul pcrbibentur nubcs non polTe conrccn dcre:q7 tam fublimie q' cclum fit:ut n
bitts
ibi fit aer iiTe cralTioi ubi vcnti ncbu^'
lc

imbrcfcp gtgnuntur^ncc atrcndunt


crafl'ifl"imam

omnium clcmcntozum
terram ibi elTc potuifle.
ig: vfc^

3n foztc

nc^

nd poteft adbeicre: vr fabncarctur ar ca non curuis fcd rcctts lincts Idgc U tcqp pozrccta:qua nuUus in marc mic tit conatus bominum fcd lcucr vndi cumvcneritnaturaUozdinc ponde^ magifcp diuU^uidetia q> btiana pru
dcntia natantc^ gubcrnec nc incurrac

gantceterram verticem mott3.ur

ad

illa

ccU fpacia

tc:rid c;calta

vbicuncp naufragtum.<luoo autcm


fcrupuloftiTtme qucri foUr 6 mmuirif

rt licuilTc:? aquis e^altari no' licaU^c

corcndunt:cu

ifti

menfozca 1 pefozcs
trie

ftmisbcftioli8:nonfolumqu3lc9

fiit

clcmcntorum aquas

pbibcant fu

pcriorcd atq^ leuiores.^O.uid itat^ :o

locuftc:fca:abci:mufcc deicp

murcs 1 rtclUoitcs:verum ctia quales tpuhccs

LIBER

rtrum non ampUoria


illa fuerinr q^

rtiJmcri In

arca

mlk quc non nift camc ucTci


rur:vtrum preta
finc rranfgrcfTionc

putan

qui

c difftnitusrcDj

boc

numcrum ibi fijcrit


mandatirquc alio

impcraretdcuetpriue admoncndiff

quos becmoucnt:fic acctpicndum ec quoo dictu3 e que rcptant fup tcrra: vt necclTe non fucrit confcruari i arca quc poiTunt in aquie uiucrernon folii
ficut

rum alcndorum nccciTitae illiccocgif


fetincludi.^nveroquoo ponue
eft

merfa ficuc pifcce.rcrum fupnatatia multc alitC8.i>cinde cum dicitu:

credendum prctcr carnce aliqua ali^ meta ee pofucrunt:que omnibue cen ueiret.-'Tlouim''.n:q' multa aialia (Jb'*
caro cibue c frugibus pomifc^ vcfca
t'7 majcie fico atcp

mafculue i fcmina crunf.profecto in


tcUigirur

caHaneie.^luid

ad rcparandum gcnue
illa

dici.

go miru U vir illc fapiene 1


diuinit"
crct:finc

iulhte ct

3tc pcr boc ncc

ncccffc fucrat ibi

admonit" quid cuicp congru^

eerquc pofTtmt fine concubitu dc qui

camibue aptam cuic^ gmcU

bufq? reb" vUxn- co:ruptionibue naf


ci:rfi

alimonia prcparauit 1 cddidit.^Ouid


eft

fuerut ficutin

domibue ce cofu
diifinito clTe

autcm quo vcki non cogact f&cei

uerur:ftncvllonumcro
potuifTe. 2lut
fi

^But quid non fuauc aut falubrc face


re pofTct dcu3:qui cttatn Vt finc cibo

mrflerium

facratilTi^

mum quod a5cbatur:t tantc rei figu


facti aliter no pof omnia ibi ccrto ilb kt ntimcro cfTcnt quc uiuerc in aquie na tura probibcntc non pcilTcnt:non fu^ it if>3 cura tlltuB bominia vcl illomm

viucrcntdiuina
fi

factliratc

donaret: ni

ra eriam in veriratc
implcri:nifi ut

vt pafccrentnr et

retantimyftcrij coucirct.

boc implcnde fiU Tlon autc^


pcrtincre

ad prcfignandam ecclefiam

ta;multiplicatarcmm fignagefta^:
mfifucritcontcntiofuenemo pcrmit
ritur

bominum:fcddiuna. Tlon.n.ea noe


capca intrcmitrcbat: fcd vcnicntia i
i

opinari.^am cnim gcntce

ita ec

trantiapcrmittcbat.Sd boc.n. ualet

.f.

quod diaumcft;intrabuntad tc:non boia actu fcd dci nutu:im fane ur n


fuilTc

illic

crededa
cfl:

ftnt

quc

fcjru ca:et.

1b:cfcriptii

cniin atq? dilTmiftJ:ma

fculus 1 fcmina crunt.JUia fiit quip-' pc que dc quibufcp rcbue fine concu''
bitu ita nafcuntur: vt poftca

mundic^ 1 immn didonccccrtumpemeniatur adfinc: ita cius vnitatie quadam compagine contincntur: vt gc boc vno manifcftif nmo:etiam de cctcrie que obfcurius aliquanto dicta ftit 1 difficiliue agno fci qucunt dubitari fae non fit. <lue
clcfiam rcpulannt:

cum ita (int.(ic ncc inaniter ifta


fcripta putarc

cf(e

concum

quif^

vcl

dume audc''

bant 1 gcncrent:ficut mufcc. illia vo in quibue nibil fit mane i fcminc fic
apce. 3 poro que fic babcnt fejru: vt non beanr fcrum ficutmuli-z mulc: mirii fi ibi fiicriir.ac non potiue paje tfs co:um ibi fuifle fuffeccrit: cquini*
vidcliccf atqj
fllia

bit:ncc nibil ftgniflcarc cuj gcfta fint:


elTe fignificatiua non fa ab ecclefia fignifica da probabilitcr dici potcft:fcd magie crcdmdumcftTfapicnterefle mcmo

ncc fola dtcta

cta:nec aliena eflc

riclittcrifcp

mandata:-! gefta cflcct

afininum gen":-!

(i

qiia

quc comimoe divfi gcncris genue aliquod gignunt. Sed 7fi boc ad myflcrium pcrtincbat:ibi aant^bj enim 1 boc gcnue mafculum 1 fcmi-'
funt

fignificarc aliquid: 1 ipfum aliqnid ad prcfigurandam ccclefiam pertinc^ rcjfam vfcp ad bunc artimlum pcr-'

ductus

liber idc

ciaudcndue c(t vt a^

bamm ciuitatum curfue terrcnc fdli^


ca 1 fecundum
cdcflie

nam.SoUtcrmouerc nonnulloe^gc
ncraefcarumquciUicbaberc potant

bomincifi uiucntieict
p"*

fecundum dcum

diluuiu ct

XVI

ddnccpsmrebu8confqUOTribo9
quiranir.

rc

fructu incbriatio:7 ootmientis


tio.t

nuda

que ibi cctcra facta atcp cofcrip^

ta funt:propbctici8 funt grauidata fe

3urel^aogafhmdedui
tate dei liber dcimufTqct'.

fibus

t velata tcgminibus.

Caid in fil^s noe propbeace fuc''


2tn pod dtluuia a noe vf; ad abza
ritpreftguratum.c^.
/ednuncrerujeffectuilipoftc
ris pfccuto:que
tis

am alique familie f m deu


reperiantur.c.i.

viucntium
f

opera fucrit fa
7|i

aperta fiit.Ouis.n.boc diliget

ftium ^curatis
fce uetiigia ciui

teUigetcr aducrtcns

n agnofcat i cbri

fto.-^Scm quippe de cuius fcmie nat'


cft

tatisvtrumco^
tinuata fint:an

cbrift'*:interp:ctat'noiatu9.0.uio

itacurrentibus
impietatie intc:

autcm noiati" cbrifto:cuius nomc biop iam fUgrat:ica vt in cantico can


tico:ii et ipfa

prerinente probctia vn-'

rupta tpib"
vt nullua

ita

gucnto cdparctur cffufo.in cuius doi


bu9.i.cccUfq8 babttat gcntium latitu

bominu

veri

unius dei cul^

tor cjciftcret ad Uquidu^ fcripturia lo

do.^Tlamiapbct latitudo itcrprccaf.

quetibue inuenire

diffidlc cft.propter

ea quia in canonicis Ubris

cum (7iugc ac tribue

filqs

poH noc q tocidccp na

/Cbam porro qui intcrpraat calUd": mcdiu9 noe fiUue tang' fe abvcrocp
difccmeo:i intcr uirticp ;mane6:ncc
in pmitqs ifraelitaru^ ncc in pUnitu^

ribu9 fuie:meruit per arcam a uafla tioncdiluuq Ubcrari:non inucnimus


vfcp
ti

dine gentium:qd figntficat nili bccico

ad abraam cutufg^ pictati cutde


ntfi

ru5 genus caUtdum

ii

fpu fapicntie
folet

fj

diuino cloquio predicatam:


filioe

^
;p

fpu uerfipdUs artutie:quo


conturbace fanccorum.

bcre^

noe duoe

fuos fcm t iapbet

ticoruin fcruerc prccordia 7paccnt

pbetica bcncdtctionc comendacicues

S5 bec

vfuj

1 preuidene q6 longe f uerat

poft

fu-'

cedtit ^fidetiu iu^ca illud


tet

aprt.Opor
cft:fi-'

turum.Uri fdim eft ctiam iUud vt fiU um fuum mcdium boc cft primogei to minorem vUimocp maiozem: qui peccauerat in patrem:non in ipfo fed
in fiUo eius fuo ncpote malcdicct bis

befes elTe ut probati manifefti fiat

in

vobis.Undc cctam fcriptum

lius erudicue fapicns crit:

imprudctc
becico''

aut miniftro vtetur.XDuUa qppe ad


fidcm cacboUcam pcinecia:dii

vcrbie.ZDaledictus cbanaaj pucr fa

ru calUda inquictudie cjcagitantu: ut


aducrfus eos defcndi poftmt 7 pfide'
rantur diUgctiu9:i inteUigiifcla^ius:

mulus erit fratribus

fuis

.banaam

pozro natue fuerat c^ cbam:qui piis


oozmientis nec tc^crat:fed potius^''
diderat nuditatcm.Undc i confecut"

adiungit beiicdictioncm

duo:um ma

1 iftantius prcdicantur: t ab aducrfa rio mota qucfUo difccndi cjdftit occa fio.Ouamuis non folum qui funt ap
iilTimefeparati:vcruntomnes

^imiT minimi ftlio:um:dtccn3.3cnc


dictus diie dcus fem:7 erit
pucriiUu9:lctificct
bitet tn

quim

cbanaam
duf

cbriftiano vocabulo glo:iantur:7 pcr

dcus iapbcfzba

diceuiuunt:iiabfurdepofrunt vidcri

oomibus

fcm:ftcut tpfa

mcdio noe fiUo


quippe
cbrtfti

ftgarati."f>3frtone cjp

demnoczvinecplantatio:? cf dus

que iUius

bominie

LIBER

ituditate fignificata

ti annunciat^fi

tnebriattts

cftidcpaiTusdbTnudA

renoo:7makageoo
talibus ergo dicnl
rtt

cj:bono:ant. bc Lx fructibus co^

tU0 eft.3bi nam^

nadm eft id cft ap'

paruit ciue infirmitae dc qua dicita-'

cognofcctie eo9.3dco

cbam

filio

fuo malcdictus cft:tang' in fmctu fuo


.i.in

poftolu9.t fi cmcifipxs eft q: ifirmi tate.Undc itcm dicit.3nfirmu5 dei fo


tina
cft

opere fuo.Undc pucnietcr et ipe

bominibue:^ ftulm^ dci fapie

fibuB ciu9 cbanaan intcrprctatur

mo

tiue cft bominibua.-CIuoo vero

cum

tus corum.<luod aliud quid

eft

yo
mo

dictu elTei t nudatue

cft

addidit fcrip
oftendit:

pue eorum^^Sem vero i iapbettang


circiicifio

tura in

domo fua clcganta

n preputiu vel ficutalio

coe appcUat apfue indei t grccirfj uo


catiiiuftifiaiitccigmta
dicate pzie

g a fuc camie gcntc i domcfticie fan guinie fui vticp iudeie fucrat cruccm

quoquo nu^
paltio

moztccppaffurue.lDacpalTione cbri
foria in fono tm voda reprobi an^ nunciant.non.n.y aniicilt itcUigut. fibi adt m itiozi boic bfit tam granoc
fti

qua fignificabatur

faluatotie fumecce vcfl:imcntu3

pofu
fui

cnu

fupra dozfa fua:T intrauerunt i^

vfii operuerutnuditatcmpatris

mffteriuj atcp bono:ant int" in codc


infirmii i ftultu dci:q: fo:tiu9 eft

ncc vidcrDtqS mcreoo tqrerut.Ooio

dam.n.mo

in palTionc
cft

nobie factum
fignificat

cbrifti^qd^ bonozamue: 7 iude

pientiue bominibus.lDuiue

i fa rd figu/

radlycbam epcne boc

nunciauit

ozumfacinue aucrfamur. Dcftimcti faczamcntum^dozfum meo-'


prctaitorum:quia palTioc^
cbiifti

forie.Scm vcro i lapbet vt boc uela rcntboccftbono:arent ingrclTi funt

ria

tcmpotcquo babitat iapbct in domibue fcm i malue fi-atcr in me dio co:um tranfacta cclcbrat eccUiia: non adbuc profpcctat futuram. Sed malus fratcr in filio fuo id eft in opc^
co.f.ia^

boc eft interiue id egcrut.T^cc fcripm rc fccrcta diumc idagam" vt pofTum' aUue alio magie min' vc congruct
vcnitamcnfiderzccrtn tencntce rica fincaliqua prcfigurationc futuroru
gcftaat5pfcript3:nccpnifi adcbriftn

re fuo:pucr id cft fcruue

cft:

fratrum
vtiit*

1 ciufl cccUfiam quc ciuitae

dci e ec

bono:u:ciiadc)ccrcitationcm patien^
tic:vr3d|fcaii f.iptcntic fcicntc:

fe:enda:cuius ab initio gcncae buani

non defuit prcdicatio quam per onia


vidcm" implerubcncdictia igimr du'

malie boni.Sutit.n.tcfte apfo 4 cfri ftuj annunciant non caftc:fed fiuc oc


cafionc inquit fiuc ucritatc cbrifhie a

obuefilqsnoeatcpvnoinmcdio

co''

nuncicmnin boc gandco

fed

i gaudc

ruj matcdicto: deinccpe vfcp ad abra am de iuftorum aUquo:u5 qui pic dc-'
cp

bo.Jpfc quippe plantauit vincam dc

qua dicit propbcta.Dinea domini fa baotb domue ifrael cft.t bibit dc vi no ciu6:fiuc illc cali]c bic intclligamr dc quo dianpotcrtfe bibc calicc que^
rgo bibirur"
fcat a
fii:7

uj colercnt commcmo:ationc filitum annos apUue miUc.Tlcc eoe dc

fuiflccrcdiderun:fjfide8

cdmcmora

ret nimie longuj ficreKt cffet hcc

ma

gie bifto:ica diUgcntia

prepbctica

patcr

(i

ficri

pot

tta

prouidcntia.^Ua itacp c):equitur Uttc

mc calijc iftc:quo fua fine dubio


quia vinum
illo figm'
eft cj: cft

rarum facrarum fcripto: iftarum vd


poti'

fignificat paffionem:fiue

p cu dei fp6:qujbu9 non foUim

frucme

vincc:boc poriue

ficamm

c(i:qp

e% ipfa vinea boc

narretor prctcrita:verum et prcnunci cnt'fumra:que tame pertinct ad ciui

gcncrc ifraclitarum carnc^ pro ncbia

tatcm dci quia i dc bominibue qui ii

7 fanguincm vt pati polTa aflTiipfiCt

funtciucedus quicquidbic

dicitur

XVI

ad boc dintur

vt tlU q: comparatioe

nintucsTcalctb bccriuitae magna.


3fte

contraria vel p:ofu:i3t vel emicat.Tlo

poro cbu9 pi gigatie ncmrotb:p


filq

fancoiaquegeftanarrantur ali^dct
fignificarc

mu9 noiatue cft in fvltje cbam: cuiue


quincp

puranda funt:fcd^pter

i\^

iam fucrant computati

et

h que aliquid fignificant etia^ ea q ni


bil fignicant attepuntur.Solo.n.voe

ncpoics duo.Sed iftum gigantcj aut po(\ nepotc9 fuo9 natoe gcnuit: aut

retcrra profcidirunfcd vt boc


polTit etiaj cetcra aratri

ficri

quoo cft crcdibiliue


tcr eiu9

fcoifu^ dc illo^p

mcmbra fut

necc(Taria.t foli nerui in citbara atj

buiufmodi vafia muficia aptator ad


cantum:f5 ut aptari polTint infut i cc

cminentiam fcriptura locuta cft:quando i qde rcgnuj ciaQ cdmeo ratum cft:cuius initium erat ilb nobt
liflfimababflonciuitae^t que
iujcta

teraincompaginibua 0!ganotu:que

commcmo:ate funt fiue ciuitatce


rcgiones.Oiuoo veio dictum
tincbat
eft

fiue

n peicutiuntur acancntibus^fedcacj
pcrculTarefonantbia conncctaniur: 3ta in propbetica biftosia dicuntur 7
flliqua

dc

raillaidcftdctcrra fcnnaarque per

que

nibil (i^nificmt fj (^bua

ad rcgnum ncbrotb :crinc af' fur 1 cdificalTc niniucm 7 aliae quas


contcjcuit riuitatce:longe poftea facti

fldbcrcant quc fignificant:?

quodam

modo religentur.
bcgenerationibue triumfiUoruj
noe.c.iq.

cft:quode^bac occafioc

perftrinj:it:

propter nobilitatcm rcgni afl*frio:u:

filiue codito: niniuce ciuitatis

quod mirabilitcr dilatauit ninus bcU magnc cuius riuitatis nomcn cx illius nomie
dcriuatum
in
19
filijs

g
cedu

ncratione9 crgo
inccpe intucndc:?
vidct';atte)ccdu e

filiozu

noe 5
dt

eft:vt

a nino niniue voca'

q6 de bie

rctur.Snor aiit vndc aflficrq non fuit

buic operi:quo

cbam mcdq

ftltj

noc:fcd in ftU

tiuitansvtriufq? terrene.f.T celcftie

fcm reperitunqui fuit noe marim''


rcgnuj gigi

pcr tempora^curfua
flutcm

oridit''.

epte
filio

(i

filiue.Unde apparct de progenic fem


cj:o!toe fuifle qui poflea
tis

commcmozari a minio
eft

voat*
ri

iapbet:cwiu9

filq

octo noia

iUiue obtinerent;t indc pzoccdact

funr.nepotCB autcm feptcm de


filijs

duo
c)c

&tC0 aUae condcrcnt ciuitatee quaru;

bu9
Iq

eiu9 trce cx vno:quatuo

pria

eft

a nino appeUata niniuc. "binc

flltero.fiunt itaqj

omnce quideci. Ji
mcdij
filtj

rcditur

ad

aUii

aot cba boc

eft

noe qua-'
ft

tur mcfrem:7

fiUum cbaj q vocaba commcmo:antur quos


fcjrta

tuor: 1 ncpotce quincp cx vno eiue

gcnuit non tanq' finguU boines:!*; na


tionce feptcm.t dc
to
filio

lio:^nepotee duo

cj:

nepote vno:fit

vclot dc fey
criflTe

orum fumma vndcci. OLuib" cnomc ratie rcdif tany ad caput:i oJXbue
autcm gcnuit nemrotb:bic ccpit clTc gigaefupcrterri.tJiccrat gigae vea
to: contra

gcne cdmemotator

quc

appcllatur pbiliftijm:vndc fiiitocto.

dnm deoj.lbroptcr boc dt


co''
cft

cunt ficut ncmrotb gigae venatoj


tra

dnm. t factum

initium regni

3nde ite:um ad cbanaan zditur i qiio mediue noc fiUos malcdict' c cbam: 1 quos geuit vnderim noiaf. bdnde vf5 ad quoB fines puencrint c6mco:a tis quibufdam ciuitatib" o:.31c p boc
filqe

ciu9babflon:oreg9rcbad cballne tn tcrra fcnnaar.^c terra illa ertjt af^ (ar.i edificauit niniucj i iobotb dui^
tatcm:! calctb i dafem intcr medioj

ncpotibue computatis dc progc

nic cbam:trigintaunue geniti refcrun

comemo!a:c filios fcm ma-' jcimifilQnocBd co^quippcgradatt


tur:reftat

LIBER

gcncrattcnum iflarum petueit a mfnt

ac pcz boc fiunt once progcniti de fcj

mo exoiu
iit

nanatlo.

Sed vndc indpi


h^ quiddi obf

viginti7fcptcm.3n fumma igitur om

comiozm filq

(ey.

ncs progcniri de tribue

filqe

noc:id 1

curitatistquod e^rpofitioe illuftrandii


efl:quia

quindecim dc iapbetrt trigintaunus


decbam:vigintifeptemde fcm:fiunt
feptuaginta i tree. >eindc fequitur
fcriprura diccne.lDi filg

i multu ad re^ pertinet quaj

rcquirimue.Sicenim lcgitur.tfcm
natus
c(t:t ipfi patri

ber fratri iapbet

oium filiozu bc^ maiou.O:do vbo;s

bus

fttis

cft.^ifcmnat^ebcbcnqui ft^p: cft oium filio^ fuom^.Scj ergo patriar


cba3
e:fiue
irclligi

gioib' fuis 1 in getib* fuie.^tecp

fem in tiibit fecundum (inguas fuas:{re 6 5i


filio:;:.

b" be in^t trib"

noe f

m gcnera^
q6

roluii oniu^ qui

eiu9 cjrom funt:quo9

6 Hirpe cdmcmomtur'* i pio


illo

tioncs comj. 3lb bis difpcrfc funt in


fulc getiu
f:

tcrra p'

diIuuiu.Un6 col
porius

fmt

filtj

fiue fint ncpotes

(igitur feptuagitatrcs vel

ncpotes:? deinccpB inde cf ozti. lion


fane iftuj bcbcr gcnuit
fe^:

poftca dcmonftrabiiur fcptuagitadu''

fcd

ab

as gcntcs

tiic fuiflTc^ri

boice.

nam i p
i

quinrus in progc(H'to:um

fcric repcri

U8 cum
te

faiffcnt

commcmorari filq

tur.Bc5 quippc
it

intcr alioe filioB

gm

pbct:ita conclufum eft:e^ bis fcgrcga

arf3j:at.31rf3j:at gcnuit

cayna.iay

funt infule gcntium in terra fua:v^

nan gcnuit fala.Sala gcnuit bcber. Tlon itaqj fruftra ipfc primus c noia
tu3 in progcnic vcnictitc de ky.t pre^
latus
cft

nufquifq3 fecudum lingum

fuam in i

bubue

fuis

i in gcnribus fuie.^aj vc

ro in filqe

cbam quoda loco ape:rius

ctiam

filije ciJ fit

quintus ne
traditur

gcntcs c6mcmo:atc funt:ficut fupius

poG:nifi quia

vcrum

cfl q>

oftcndi.ZDcfracmgcnuitcos qoidi^
cuntur Iudi'n:7 codcj mooo cctere vf cp ad feprcm gcntce.^t cnumcraris 5

cx illo bebrcos cfl*e cognominaroe tl


q>

bcbcraeo9:cum 1

alia polTit eflc

o^

pinio:vt cx
eflc

abraam tan' abraci dicti

nibuB poftca concludcns bi filq cbaj


inquit in tbub' fuie f^ linguas fuae:

vidcantur.Scd nimiru^ boc vm


cx bcber beberei appcllati funt:

cft q>

acdeifide vna dcrracta lirrcra bcbrei;

quaj lingua^ folue ifracl populue po tuit obtincrc:in quo dci ciuitae i i (i
ctie pcrcgrinata c\i:iin

i in gcribus fuis. propterea ergo multojij filq non fiic comcmo:ari:quia in getibue altjs naf ccndo 9cccflc:ijt:ipfi ailt gentcs face:e
in rcgionibue fuis

omnibue
cjc

fa^

ncquiuerunt.Tl3m que alia caufa


ejc

cj;^

cramcnto adumbrara.^girur
priue fcpnominanturdcindc

filq fej

ririt:vtcufiI^iapbctocto enumeret':

vno

duobae eo:um rm filg nari comco

comm nati funt quatuoz ncpotce ':


itencp altcr filioruj fe^ genuit eiuQ ne

rantur:7 cu filq cbam quaruo: nom.t nenturejctribuetantujqui narifunt

potcm.Srcpejrilloitidcm proncpos

2dgn'unmr:cum

filg fej

nomincffij:
3lb

natus

eft

atqj inde

abnepoe quiebe
filioe:

duorum tm
quid

poftcritae attcptur.-^Tlu^

bcr.6cnHit autcm bcbcr duos

cetcri fine filgs rcmanfcror.-'

quozum vnuj appellauit pbalecb:q6


intcrprctatur dioidenB.Dcindc
fcrip-'

fit boc aedcre. Scd gcntcs propter quae commcmo:aridigni cflcntnon

tura fubiungcns rationeqj buiue

no

vricp fcccrunt:qui3 ficui

nakebantar

minis rcddcne^quia in diebue inquit eiu9 diuifa cft terra. "boc autcm quid
fit

alge gcnribue addebantur.


)e diuerfitate linguarum prCcipio

poft apparebit. Jlliue vero qui

na

tudcflqcbebcrgeait duodcci

filioe:

t^ babflonis.c.iiq.

XVI

Utn ergo m fuis Imgub


rtarrario

iHe ge

difpocbaturaltituooquc dicraeftvf
qj in celu:fiue vniug turris cius quaj prccipuam moUebanfinter aUas^fiue

te8 faiffe referantur:rcdit

tame

ad iUud tpu9

qn

vm litigua

omnium fuit:'z iri U e|:pom't quid iC


cidcritvf Ungua^t diuerfitae nafcet;

omnium turrium que pcr numcrum


fingularcm
ita ftgnificate funt:

vt dici

t erat inquit ois terra labmm vnd:


1 ro)c vna oibua. t factii
uerent
ipfi
eft

tur milieg i inielUguntur miUa

miUu

ca

mo^

vt rana i locufta.Sic enim appeUata


cft

in terra

ab oziente:inucnerut capii fennaant bitaueront ibi.t


illos i<i,m.

maltitudo ranarum i locuftaruj:

in plagig

quibug cgfptq percufTi fut

cli):itboprojnmofuo:vcnite faciam"
latcrea

pcr

t coquam"

t imi

mof fcm.Oaid aut factura fucrat bumana i vana prcfumptio.^ 0.uc {i


1 quantiiUbct i
celurrt

funt
crat

illis
illia

lateres in lapide i bitumen lutum.t dipcrut venite edi^

cuiuflibct

adv

fu9 deu altitudincm

moUs cjctoUerct:

ficcmus nobifmctipfis ciuitate 7 tuui


cuiu9 caput cat v{o^ ad celum^i: fact

quanoo montca
foB.(Q,uando

tranfccndcrct vniuci

fpaciii ncbuiofi aeris

m" nobis nomcn ari^ difpcrgamur i


faciem oie tcrre.t defccndit domin''
ridcrc

bui" cuadcrct/OLuid deicp nocet izo

quantacuncp
ter

vcl fpirituaU9 vcl


icelii

copo^

dmux&m % turrim qua edifica


filg

rarelario.<Cuta uczacp

via

moU

boinum.t dijcit domin** dcu9:ecce gcnus vnum % labiam vnu omnium:t boc incboaucrunt facc;'r unc non deficiant cj: illie omnia:quc^
ucrunt
conari
fiierint faccre:venite

bumiUta9:furfu lcuis cojaddttj

noftrum:non ?tra ditm;ficut dictus e


gigas i^c ucnator contra

dominum.

<luod noti intcUigcntcs

noiinuU''

am

i dcfcede

biguo greco dcccpri funt vt non intp


rcnturcontra dominum:fcd antc do mtnum.nanrium quippc i contra i ante ^iq^ni^ic&t.^X^ioc cnim Vcrbum cft etiam in pfalmo^-z plo:cmu9 ante do minum qui kdi nos.t boc vcrbum

tC9 confundamug ibi liuguam comm Vt non audiat vnufquifcp v>occ proji'' mi fui.t difpcrfit eo9 domin" in fup facicm omni9 rerre i cefTaucnit cdifi cantce ciuitatc i turrij. 'Propter boc

gppcUatumcftnomeilliug confufio: qiibi confttdit dominu9 labium om


nig tcrrc:7 in difperfit eoe domin" de

efteriaminUbroiob:vbi fcriptiiein

foro:cm crupifti contradominti. Sic


ergo inteUigcndus
to: cont:a
cft

gigas

ifte

vcna''

U9 fupcr faciem omni9


taa quc appcUata
cft

tcrre.3fta ciui
eft

confufio:ipfa

gnificatur boc
io::nifi

dominum.Oi.uid aiit bic ^i nomine quod eft vena

babflon:caiu9 mirabilem conftrucri^

animaUum tcrrigcna^ dcccp^

oncm gentium criam commcndat bif


toiia.Babylon quippc intcrprctatur
confufio.CJndc colhgitur gigante
iUii

to::opprelToz: cytincto:.' rigcbatcr

go cum fuis popufturrc^


c

f dfi; qua
ZDcrito

impia

fignificata fupcrbia.

ncbrotb

fuilTc illiug

condito:c3

qaoo
air.

fuperiuB breuiter fucrat ttimacu:vbi

autem malu9 punitur affecru9:criam cui non fucccdit cffcctu8.5cnus vcro


ipfum pcnequale fuit.^-QLuoniameim dominatio imperanris i Ungua cft:ibi damnata cft fupcrbia: vt non intelUge tur iubens bomini:qui noluit intcUi-'
ge vtobcdiretdeoiuberi.Sic iUaco
fpirario dilToluta cft:cii quifqj

cum de illo fcriptura

loqucrctur

3nitiu5 rcgnicius fuit bab>-lon:vt cu

ciuitatum cctcrarum gcreret prindpa

tum:ibi

t^a tan^ iw mctropoU babi


perfccta

taculum rcgni:cpui9
rit v^o^ in

non fuc

tantd

modum quantu^ fu-'

ab co

perba cogitabatimpictas.Tlanimia

qucm non intcUigcbat abiccdcrct:ncc

LIBER

(c nifi ei

cu

quo lo^ poto-ac aggkga^


diuife funt gcntes dif

mu8 coopcrarq.
Cualis
itelligcda
fit

reci p linguas

perfec^ per tcrraeificut deo pUcuit 4

locutto

qu

boc modis

occultia nobifcp
fecit.

icomprc

deus angelis loquitur.c.pt.

benfibilibus

p
i^e dercenfione domtni ad confiin dendl lingua edificatiii turn.cv.

Otcrattilldquando facutec

bomo:d angclis

intelligiquod

dictum efl:faciamu9 bominem: quia nondi;;itfaciam.Sed quia fcquitur

UoD.n.fcrtptff c:i hkedit

dns
fii

videreciuiutem? turrimqus
cdificfiucrttnt filq

boinum boc e fi
:

ad imaginem noflram^nefas cfl crco'' readimaginem angelotum bomincj factum: vt eandcm cfTe imaginem an^
gelorum i dei.<6t idco
rccte
i((ic

Ig dei-.fed illa focietaa

(ccanda boiej

intei

viuens
te

quam tcrrenam dicim' ciuita^


cmn ali
fac
ofi''

ligitur p(ura[ita6 trinitatia

quid trin{

n loco mouctur deus qui femper e

tas:quid angdi trinitatis.Otue tame


trinitas quia

rbi<p totU9:rcd defccndere ol


<|uid facit in tcrra
:

rnus dt dcus ctiam cuj

quoo

preter v(i

tatum naturc curfum

mirabilitcr

cum dipfTet fadamu8:'7 fccit iquic de UB bomincm ad imginem dd:non di-'


jrit

tum prcfcntiam quodammo

eiu3

feccrunt dq:aut

ad imagincm dco
inteiligi r:(

dat.Tlcc uidcndo difdt ad tpue q

nn

rum.^poterat i bic eadcm


nitfls tanq'

^poteflaliquidignozarefedad
vidcre t cognofcere dicirar:
dcri

ttp**

pater

dijccrii

ad

fiiium et

quoo ui
crgo ui^

fpiritum fanctum: venite t ddccnden


tes
fi

coQnofci facit.Tlon
illa

fic

confundamu9

ibi

iinguam eo^u^:

debatur

duittiG

quomo cam dnQ


fibi

altquid cfTet quoo angelos probibe

vidcri fccit

quando

qaantum dif''

ret inteUigi:

quibus potius conuenit

pUccret oi;dit. O.U3mui8 polTit intcl

venirc ad
efl

dcum motibus fanais^boc


tai

dcu8 ad iUam ciuiiatcm ddcedif re:quia defcendcrunt angdi cius in 4 bu0 babitat:vt quoD adiunctum efl 1 dijcir dominas dcDS ccce gcnue vno
ligi

cogitationtbus pi|3:quibus ab cis

confuTitur incommutabiiia veritas


q' Iqc ctcrn3:in ilia

cozum

curia fuper

na.*n^ cnim (ibi ipfi (ant vcritae^fj


creatricis

1 labiu vno 6ia i cetera:ac ddndc ad ditum vcnite n defccndcntcs confcda mu6 ibi linguam co:u5 rccapitulatio fit demonftrans qucmadmodum fac

partidpcs veritati6:ad iUaj

tum fitquoo diccum fucrat: defcedit dominus. Si cnim iam defccndcrat;


fibi vult venitc i dcfcendcntcs confundamus ibilinguam co:um:qd

mouentur tang ad fontcm vitc: vt y non babent ej: fdpfis capiant q: ipfa: 'Xidcoc9:u5flabi(iseflifle mot^quo vcniunt qui non zecedunt.Tlcc fic io4
tur angclis dcus

quomodo nos inui-'


vcl idco vel

qutd

ccm loquimur nobie:


lis: vc( ipfi

agc

angcli nobis^fiue pcr iUos

tntclligfturangelisdictum:

nifi

quia

pcr angclos defcendcbat qui in angcf dcfcendcntibu3erat.'tbcnenon ait

dcns nobi8:fcd incffabiii fuo modo: nobis autcm boc idicatur noflro mo do.i>d quippc fubiimio: ante fuum
factum(ocutio:ipfius fui factieftim

mite 1 defccndcntcs confunditc:


confiindamus
tendens
ita fe
ibi

fcd

linguam comm of^'


ipfi

mutabius ratio:qtte non babet

foni

operari per miniflros

fuo6:vt fint ctiam

cooperatotcs

ftrcpcnrcm atq^ tranfcunfem:fed vitn fempitcrne manentcm i tcmpotaiiter

deificutapof^olus dicir:dcicnim fu^

opcrantcm, Siiter loquitur angeiis

XVI

fflnct{e:nob{9

autcm alitcr bnge pofi

ra:fed fola commijrtionc maris 7

fcic

tia.Oiiido adtecnosaUquidtaUb
Cttriois

intcrioubus aurib" capimoa:

propaganf^ficutlupitbuiufmodi cc tcra:quomooo pofi diluuium quo ea

angclia propinquani^.Tlo itacp mibi

que in arca non crat cuncta


etiam in infulis
rata
cfTc

dcleta

ft:

boc opcrc de locutiomb" dci.3lut.n.^crtta8 incom


mutabili per fcipfl
irtcffabilitcr locft':

alTiduc rcddcnda c ro in

potucrinnfi repa

non funt nifi ej: bis quo2U5 gcnc


fcjcu

ra in vtrocp

arca fcruauit. "Pof''

ronalie crcatarc mcntibueiaut

p mu

funt quidem crcdi ad infulas natado


tranfifTc:fcd projrimas.

tabilcm crcaturam loquituirfiue fpua


libus imaginibus noflro fpirimi:fiue

Suntautcm

co^>otalibu9 vocibus corpozis fefui. 3llad fanc quoo dictum efl t nunc n
dcficicnt q: illie

queda ta longc pofire a cotincntib' i'' ri9:vt ad ea9 nira vidcatur natare po tuifTebcfliarii.<luoo fi bomics eas
captas fccd aduejrcmt:! eo

omnia que conati fue


dictum cft confirman^

mo vbi bi

rint faccre:non

tabant carum gcnera inftituerunt:ve''

do:fed tan^ interroganoo ficut folet

nandi fludio

fieri

potuifTe incredibilc

a comminantibus did:
totac^ OC rrbe

qacmadmo

non efl.-Quamuis iufTu dci fiuc pmif


fu:ctiam opcrc angclorum ncgandoj non fit potoifTc tranffcrri.Si vero qc
tcrra cjrojte funt:fecundum

dumaitquidam.Tlo arma qrpedict kqnHiBic czgo accipt endum eH tmap di)Ccrit.Tlonnc oia de
ficient cj: illiarquc conati fucrint

oagincm

hcci

Scd fi ita dicatm:non qrpmit commi


nantem.Uerum proptcr
tardiufcros

primam quando dijrit dcu9 p:oducat tcrra animam uiuam multo clarius apparet:non tam rcparandotum aia^
lium caufa:^' fignifiicandarum varia^

eddidimue particulam id cft nc: x>t di ceremua nonnequoniam roccm pro nundatis fcrtbcre non poflum^pne non:t^ ni nifi fcribcre foIcmu8.t il lis igimr tnbus bominib" noc filqs:
fcptuagitatrea vcl potius vt ro decla^

rum gcntium propter ccckfie facram tum in a:ca fuilTcomnia gcnera:fi i in


fulis

quo

tranfite

non pofTcnt multa

aialia terra produ^it.

ramra cfl feptuagitadue


dccp lingue per tcrras

gcntea^toti''

3lnc)C|pagineadavcl filio^tnoe

clTc

ccpcrunt:

qucdam gcncra boinum monflruofa


prodierit.c.vig.

quecrefceoo i infulae iplcucrut.3luc


tus
c(t

aut numerus gcntium multo

ampliits 5" linguarum.Tlam i in afu

Ucritur et vt:o q:
potius et
illo

filqs

noc^vf

ca barbaras gcntes in rna lingua plu

vno bominc vn6

rima8nouimu9.tbominc9 quidc^
mulriplicato gcncrc

ct ipfi cjititcrat

propagata cfTc creden

bumano ad infu
po

las inbabiradas nautgio tranfirc

tui(Tcqui8ambigat:r

dumfitqucdamonffruofa boinogc ncra qoc gentiu^ nanat bifloria:ficut perbibcntur quidam Vnum babe ocu

lum in fronte media:quibufdaplatas


3ln oc beflia;^ gcn"
et !cmotifTime

verfas

cfTc

pofl crura: quibufdaj vtri


cfTc

a terris ifule q: co ndcro accepcrut:^


iarcadiluuq ivndatioe^uat^e.c.vg.

ufc^ fcjcus

namra^:-! dgctcra

ma^

mam virilem finiflram muliebrem vi


cibufcp alrcmig

cocundo t gignerc et
emiffo bali^

dqoeflio6oigencrebc(Ka;j
e:quc (ub cura

parcrc:algs oza no elTe:cofcp p nares

bominum non
(\akm'cf ter^

tantummodo fufccpto 7
tii

funt:urficuti rane non

oiacre.3!Iio6 flatura cfTc cubitalcs

UBER
quoe pygmcos a cubita
octauutn a natiuitate

grect vocat:

alibiquiqucncd concipac fcminas:?

iuflcnemo pprebcndit.2(pud bfppo nemnatus ch bomo quafi lunatas

annum non cp^

ccde.3te fcrdt clTc gete vbi fingfa cru^

ra in pedibus biit:nec poplite flcctut:

babensplantasitineisbinos tanta modo digitos fircs i man''. Si aliq gcns talis cfTct:iUi curiofc atq^ mira"
bili addcretttr

1 funt mirabilis celeritatieiquoe fcio pocbs rocant:q7 per el^ii in ira iaceu''
tc9 refupini tibza fe pedu|)tcgat:quor

biflorie.Tlum igitur i(

tum proptcr bcc ncgabimus c^ vno illo qui pnmus creatus e cfTc ^paga
tfi.'2ndrogyni

d.^m fine ccruice oculos b:c


gcncra q

in

bueris

1 ccreia bominum vfquafi bominuj


i

ditos nuncupanng^uis

quos etbermapbro^ admodnrari

maritia platca cartbaginis


libris

rmt:difficilcefttnvt tpibus dcfint:in

mufiuopictafuntc^

dcpropta
capita

quibus
certum

fic

vtcrcp fc^us apparenvtejc

vclntcuriofiozis bil^o:ic. <luid dica

quo potius dcbcant accipcre nomcn i


fit.2l

6 c]fnoccpbali6:quorncaniHa

meliore

tit

boc e a maf-'

au^ ipfc larrat" magis beftias q> if>6i^ nc9 pficctVSed qm gcnera boinum q
dicuntu:
c(Tc:cflc czcdc
ri

culino vt appellarentur loquendi con

fuetudo prcualuir.Tlam

nemo vn^

e nccclTc.Uc

androgynas t bermopbroditas nui


cupauit.2lnteflnnosaliquotnia ccr^
tc

rum

qusfquis pfpiam nafcitur

bomo

id e animal rdnale a moztale^qualibj


noftriB

memoria in orietc duplcj: nat" c fu


duo czit capita:duo pcctots

poiis

fo:mam

inuUtatam kndbue gerat cor fcu colo:c:fiuc motuj:


fiuc qualibet

pcrioribas membri8:iferio:ibo8 Um''


pleic.Tla

fmc fdn

vim: qualibei;
il"

parte:qualibct qualitatc naturc:e^


[o protoplauflo

qUatuo: manus:venter autem vnus 7 pcdcd duo ficut vni bomini: i tan^
diu
ui;:it

vno o:igincm duccrc

ut multos ad

cnm vidcnduj

nullue

hddium dubitaucrit.2tppa:ec

tain quid in pfib" natura obtinuerit:

fama contriihcret.0.ni6 mt oce com memo:a:c pofTit bitanos fctus longe


difTimiles i^is
fe
ej:

lis

7 quid fit ipfa raritatc mi^abile.-Oiua autcm rd rcdditur 6 monftruofis apud noe bominti partubue: taX dc

quibus cos natos ef

ccrtifTimu e/Sicut ergo bcc q: illo

vno negari non poffunt originem du


cere:ifa qucctiqj gcntco in diacrdtati''

monftruofie quibufda gctibue rcddi


potcft. t>eu9.n.crcato

comnium:qui

bus

cozporil

ab

ufttato naturc curfu

vbi 1 quando crcari quid opo:teat uf


opoztucrit ipfc nouit:fcicn9 vniucrfi''
tatis

qucm prce

7 prope dc9 tcnet velut q:

orbitafTc traduntu::fi diffinitione illa

pulcbritudinem:quarum
infpicere

partiii

includuntur vt rdnalia aialia ftnt a^


moz:alia:ab codcm ipfo vno prio pfc

rclfjmtlitudinevcl diucrfttate contc^

pt.Scd qui totum

nd pet:

omnium flirpcm trabcre confitedo e:


fi tamcn vcra funt quc de illarum na tionum varictate n tanta inter fc itcp nobifcum diuerfitatc traduntur.Tlaj 7 ftmjag 7cercepeticos t fpbtgas: (i

tang'dcfo:mitatc partis offcnditur:

quoniam cui congruat i quo rcfcrac'


igno:at.TMuribu8

q quinis

digitis

manibus 7 pedibus nafci bdines no'' uimus:? bcc lcuio: c(l ^ illa diflitia:
f5
tii

ncfcircm'
(ent
illi

ii

boies

cfTc fcd

bcf^ :pof

abfit vt quis ita dcfipiat:vt e^iftt

mct in numcro bnano:um digito:um


crraiTe crcato^cm^g^uis ncfcicns cur

boc fcccrit.3ta
riatur:fcit ilU

rfi

mato: diucrfitas o

6 fua cmiofitate gKa bdinu aliquas nobis impunita vanitatc mcntiri.Sed (i bo mincsfantdcquibus iUamira con^
bilto:ia'

tes:velut getcs

quid cgeritcuius op

fcriptafunt:quid

fi

^pfca de^voluit

XVI

eaam nonnnUaB gcntcs iti crmcne


in bie monftris que apucl

nos patrt

boie gen" mftitucict'bum8nu5.<lu3^ proptcrinterilloatunc boiniipopu''

cybomimbus narricios fapicntiam qua namra fingit bumani vclut artc


cuiufpia

b9:qui pcrfcptuagitaduae getcs t to


tidem linguaa coUigutTuiflTe diuifi:q

minu3

perfecti opifids

puta

ramu9
terri9

fi

pofTumua inucnirc illam in

rcmus erraflTcmon itacp nobis videri 05 abfurdumrvtqueadmodcm in fin gulia quibufcp gentibue quedim mo
ftra fint

peregrinantem ciuiiatcm dei q

ufcp ad diluuium arcacp pcrducta e:


atcp in filqs noe per

eozum

bcncdicti^

bominum:ita in vniucrfo gc^


fint

onc9
in

pcrfeueraflfe

monftratur:

mape
i

nerc

bumano qucdam monftra

majcimo qui cft appellatue fcm:qti


eiuf'

gcntium.<lu3propter vt iftam

qucf''

<Jde iapbet ita bcncdictus cfl vt

tionempcdetcntimcautcc^ concluda aut illa autalia quc dc quibufdam ge

dcmflisfoidomibus babitaret.
ibe gcnerationc fc5 in cuius^gcnie

tibusfcriptafuntomnino nullafiit: aut (i funt bominee non funt: aut ejc

tcnden9 ad abraam ciuitatis dci odo


dirigitur.cf.

adam funt fi bominea


3ln ffcKoie pte
Raria e Itipodas

funt.

irc q mc bitatioi p bk crcdeda (iuAj:,

ncnda eft ig? fcriee


nij

generatio^

ab ipfo ky.vt

ipfa ofidat p"


fcrics

diluuium duitate dd:ficut cam

Uod vero 1 atipodaa ee fabu^


laf.i.botes a cotraria partc fre

gcncrationii ab illoqui cappellatus


fetb oridebat antc diluuium.propte:

vbifolojiturqii occidit nobieiaducr


fa pcdib" noftrie calcarc pertigia:nul^ la rationc

boc ergo
cflTe

fcriptura diuina

ciuitatem in babylonc boc e

cum trcna pMioc


i

crcdcndum e.Tlccp boc

vl^

monflraflret:ad patriaecbam

fem

h biftozica cognitioc didiaflc fe affir-'


manr.f^ quafi rdcinanda coniectat:eo
cp intra

rccapirulando zcuertitur:-! o:ditur iii

gencrationcs vfcp ad ab:aam rato etiam

comme
fi-'

conuqra

ccli

terra fufpefa

fit:

numcro annozum: quato


vijciflTct.

cundecp locum

mundus beat 7 ifim

quifc^ ad banc fcricm pcrtincntem

1 mcdium^TCjcbocopinanturaltera
tcrrcparteque infracft babitationc

lium gcnuiffet:quacocp
certe

Ubi

agnofccndum cft quod ante pro


bcbcr nomcm
illius

bominum carere non pofle.

Tlcc atte

miferam:ut appareat quare fit dictu^


dc
filgs

dunt ctiam fi figura conglobata 1 ro tunda mundue cflc credatur:fiue ali^ quaronemonftreturnon tamcneflTc confcqttcnsVtctiamcjrilla partc ab aquarum con^cric nuda fit tcrra. t>c inde ctiam fi nuda (iv.ncap boc ftatim neaf(c cfCc vt bomtce babcat qm nul
lo

pbalecb:
cfl tcrra.

quia in dicbus cius diuifa

-Ouid cnim aliud intelligendum efl i-"

ram cflTe diuifam^nifi diactdtitcm lin


guarum.^ OmilVis igitur cctcris
filgs

fcm ad banc rcm non pcrtincntibus:


illi

conncctuntur in o:dine gcncratio^


pofl*it

modo fcriptura ifta mcntitu: q

na:

num:pcr quos
ucniri:ficut

ad abraam pcf

ratie prctcriiis facit fidcm:eo

qd ciu9

prcdictacomplcntur.Tlimifq? abfur

dum cfl vt dicatur


c]c

aliquoe bomines

illi coilncctcbantur an di luuium per quos pcruenitur adnoe: gcncrationibos que propagatc funt

bac in illam partem occani imenfi^


illo

ex

illo

adaj

filio

qui appdlat" e fetb.

tatc traiccta:nauigare ac pczucniie po

Bic crgo incipit generationum ifla ?


tqrtio.^tbcgcncrattoncsfem.

miflrenctiamiUtcq:vno

primo

Scm

LIBER

filius

noe cmtflm annoratn crat cum


uijcii

ginta 1 gcnuit abram:que poflca no^

genuit arfaj:at feaido anno poft dilo''

minauit de" mutato vocabulo abr''

uium.c
)rat

fcm poftq' gcnuit arfa


filios

quingcnroB anno3,'r gcnuit

am.fiunt icacp anni a dilunio vf^ ad abraam miile fcptuaginta t duo fecdi

filia9:T

cctcroe-.diccno

tc fue filium ijcnucrit

mo2tuu9 cii.Qic Cjccquitur quoto quifcp anno vi-' ad iftum gcncja

tionum o:dinc ptinete:qui pertcndit ad abraam:i quot annoa poftmodo vijccritantimans ciifilio8 filiafc^ gea tfic:vt intelligamus vnde potuerit po puli acrcfcere:nc in paucio qui cdmc^ mozantur bominibus occupati puai
lucnbcfitcmue vndetania fpacia ler

dum vulgatam cdicioncm:boc cfi vni pretum feptuaginta duojum. 3u bc^ breis autem codicibue longc paudo ree annoe pcrbibcnt inucmri:dcqui^ busrationcmautnulla^ autdtfficilli

mam reddunt cum crgo qucrimue in


illis

fcptuagintaduabus gcntibus

ci^

uicatcm dei:non polTumus affirmare

tcmpore quo erat illie labium V'' num:id eft loqucla vn3:tunc iaj gcrt*
illo

raium atcp regnoiu^ rcplcri potucrit dcgcncrcfcm:marimcproptcr alTyri o:um rcgnum: vnde ninue illc o:icnta
lium dominato: vfcpquaq^
populo:j2.
latilTi

bumanumalicnatujfiuinc acultuvl
dci:ita vt in folis idis gcncrarionib"

picrae vera rcmanercr:que dcfccndiit

ingcnti p:ofpcritarc zcgnauit a

mumac
ftcrie

fundarifTimum

rcgnumqo

dc fcminc fem pcr arfajrat: t tendunt ad abraaj. Scd ab illa fupcrbia edili cande turria vfcp ad ccluj^qua impia
fignificatur clatio:tcrrcna apparuit ci

diuturno rcmpo:c duccrctur fuia po'' prop.igauir.Scd nos ne diuti'

uitas:boc cft focictas impiorn.


ttac^ ante

Utra
an du

quam opus e immoicrcmurno quot annoe qu:fq3 in ifta gcncrationum (c


ric vi;ccrir:fcd

noc

fucrit

an

latucrit:

potiue vtraq3 pcrmanfcrit:pia.f.i

quoro anno

vite

fuegc

obue

fil^e

noc qui bcncdicti funt co^

nucritfiliumbocoidinc mcmoiaduj

ranc0 poftcris: impia vero in eo qut


malediciT c arcp eius progcnic:vbi

tantummodo ponimu9:utetnume;t annorum a tranfacto diluuio vfqs ad abraam colligamue:'? prcter illa in 4
bu9
cogit ncccffitae immo2ari:brcuif
alia curfinq3

tiam

cj:o:tus cft gigas vcnato: cdtra

tangamue.Sccundo

i%i

poft diluuium fcm cum cflct ce-' annoe gcnuit arfa)car.3rfapat au tem cum cflct ccntum tngintaciuincp

anno

dominum: non eft diiudicatio facilis, fortaffis cnim quod profccto cftcrC dibilius:? in filijs duorum illo^ tani tunc anrcquam babylonia ccpilTet
inftirui:fucrunt conrcmptozea
fitijs
dci:'j; i

ni

anno^umgcnuitcbaynl. ^Huicii
centum
ro
gcuit
rrigira
et ipe fala

cet

cbam cultotce dci:vtrunc^ tamc bominom gcnue tcme nung' dcfuif''

ano?t gcnuit fala."p>oi

totidem

annoK erat qfi

bebcr.cntum vero t triginta 1 quatuo: a^cbit annos beber cii gc


nuir pbalccb:in cuius dicbua diuifa c
tcrra.3pfe
iriginta

fe crcdcndum c(\.Qi quidcm T quan do dictum eft omnce dccUnaucrui fif inntilce facii funr:n6 cft qui faciat bo num non cft ufcp ad vnum:in vtrocp

pfalmo vbi bcc verba funt:T bcc icg

autcm pbalccb uit:it ccnt anos t genuit zagau:? :agatt

tunnonnc cognofcent omnes qui opc rantur iniquir3tcm:dcuo:anr plebcm

centu 1 frigintaduo9:T gcnuit ferucb

meam ficut cfcam panie.^crat crgo cti


amtuncpopulus dci:vndc illudq6 dictum cft: non cft qui faciar bonum non cft vfqj ad vnum:de filije boinuj

7 ferucb ccntum 7 trigmta:-! gcnuit nacborT nacbo: feptuagintanoucm t gcnmt tbazam.Xbara autc^
fcptU''

XVI

dicmm dinode filqa


per filioa
tcUigerts

dei,

Tlam

prc^

tiusdebaitappcllarilingua
fuit

illa

quc

minam eflrdeus de celo

profpepic fa

omnibus ante communis.Scd i


cft

bominum: vt videret (i eft i^

telligcndum
ca tale

ipfum bebcr propter

aut rcquirens deum.2lc dei de illa fubidcta:quc omned filios bo


minu5.i.ad ciuitatem pertitietcs que
uiuit

uocaretur pbalccb
diaifio:quia tunc

nomcn impofoifTc filio (ao.vt^ quod inrcrpretat'

d natus cftquando
cft

fccundum bomincj t nort kcan do den5:reprobo8 ee demoflrant.

per linguas tcrra diuifa

id cftjipfo

tempore:vt boc

fit

quod dictum e.3n

<15 ea primit* lingua i ufu boinii


fueritrqpofteabebrea ab bcbernoie

dicbus eius diuifa tcrra cft.Tlam ni(i adbuc bcbcr t>iuerct;quando lingua^

nuncupata e:r i

cai" familia remafit

:non c)c cius nominenomcnaccipcrct lingoa que

rum facta eft mulf ituoo


apud illum

cudiuerfitaseet facta lingua^.c.^i.

potuit pcrmancrc.
fuifTc p:ia

t io

crededa c ipa

comuis: quo
multiplicatio

Uamobrem fic lingua rna cuj


cetoiiiinoniofilq peftiletie de^

niam dc pcna venit illa

matitioc^ linguarum:! rtique prctez

fuerunt.nam ante diluuiii vm erat U^ gua:i: tamen omncs pretcr vnaj noe

iuiUdomudclcri diluuio mcrucnit:


ita

bancpcnamdTcdebuit populus dci Tlec frOftra linguam iftam boc e qua tenoit abraam. Tlcc in omncs filios
tranfmittcrc potuit:fcd in eos tantuj

quando mcrito

elatiozis ipictatis

gentes linguarum diucrfitate punite


atcp diuife funt:i: ciuitas

qui propagati pcr iacob 1 infigniue


at5 emincntius in

impiotum

dd populum coalef
1 ftirpcm
cbrif-'

confufionis
pellataeft

nomen

sMcpit: boc e ap''

antCB
ti

dci tcftamcnta

babflon:non defuit oom"


fuit

omnium lingua remanct. Unde ficut fupra me moaui ca cepiflet cnumcrari filq fej:
bcber vbi ea que antea
qui finguli getes fingulas proctea:ut

babere potucrunt.Tlcc beba ipfee^ sndc? lingoam in rniucrfam progcni


cttius gencrationcs

cmfuamrcfudit:fed incam tantum perducuntur ad


eui
eft;fuifTe

abraam.Ouaproptcr ctiam (i no
denter ocpzcfTom

primus commemotaf beber:cum fit abnepos ipfius boc c(l ab illo quint**
inueniatur epttus.O,uia crgo
i

aliquod pi

um gcnus bominum quando


ptjs

eius

ab ini'' babf lonia codcbarur:ncc ad boc

familia rcmanfit bcc lingua:diuifi0

valuit bec obfcuritas^vt qrcntis frau

slias linguas ccteris gcntibus:queli''

daretar:fcd potius vt cjccrcetur inten

gua prius bumano gcncri non imme


rito crcditur
fuiflTc

communi9:t'dco 6

tio.um cnim legitur vnam fuifTc lin guam primitus omnium:-! antc onc8
filios

inccps bebrea

eft

nancupata.
diftingui

Xunc e
ab alqs

lcm commendatur bcber q-uis


quintus oriatur:7 bcbrca
vo''

nim opuB
linguis

crat

cam

ab

illo

nomine proprio:

ficut alic qj

catur Iingua:qua5 patriarcbaru^

tp

vocatefutnominibus proprijs.-Qua

pbctaru nonfola

fermonibus

fuis:

do autem erat vna:nibil aliud 7 bna na ligdia vd bumana locutio vocabi lurquafolavniucrfumgcnus bomi

rerum etiam in

littcris facris

cufto

diuitauctozitas. "profectoitac^

cum

queritur in diuifionc linguarum vbi

num

loquebatur. Oiperitaliquis.Si
ftlij

lingua
it

illa

rcmancre potucrit que fu


(illa

in dicbus pbalecb

beber diuifa e

ante communis^que fine

dubi^
illa

tetrapcrlingua8:ideft

bomiuesqu^

tationcubircmanfitnon ibifuit

tunc erant ia urrrxf eius nomie po^

pcn.Tque factacftrautationeligua;^:

LIBER

quid aliud occixnit nifi 'j' in buiufmo dtgenrercmanritacuiua noie nome acccpit 1 boc iuftitie gcntia buiua no

lcpntur.^lltoqain

duodcdm ftl^ iec


potucrunt
ia

tanquieratfiUuealiuo bcbcr frater


pbalecb

quomodo
fi

gen^

paruum

apparuilTc veiligium: q> cuj

tcs facere

poft pbalecb fratrcm fuu

alic gcntce plectercntuz mutaticne lin

iecta nat" e:fic poft cii

comcmozat'

c:

guaromradiftam non pcrucnit talc fupplicium.-^Scd fi adbuc illud mouj

qn quidcm

tpe

quo

nat'' e

pbakcb

di

uifacfttcrra:"p)roiri inrclligcndu^ eft

quomodo potucrut
facc pomilTc bebe: i
fi

fingulas gcntcs
fili" ei"

prio:em quidem pbalccb noiattt (ed


longe poft ficm

pbalecb:

fuum icctan

fuilTe

na'

vrta lingua
eft

permanfit abob" t ccrre

vna

bebrea gens e^ bcbcr ^paga^

tum:cuiu6 icctan duodccim fdq tam grandes iam familiae babercnt:vti


linguas proprias diuidi polTcnt.Sic

ta vfj ad

abram:^ pci- cum dcinceps


ficret

donec magn"

ppfe
filq

modo

igitur

omnce
fi

ifracl. Q.uo quicomcmo

rati funt

trium filiomm noe fecerunt

commemozati funt cj:


procreati
filq

cnimpotuitpriozcommcmotari qui cratetatcpoftcrio::qucadmodu pns trib" filgs noe


iapbct qui crat minim"
filij

fingulae gerce:

bcbcr i pbalccb Un

guba non
probabili''
fcccrit

fcccrunt.^Tlimiru illud ell

eozum:deindc

quod gigas

illc

ncmrotb

diusrpoftrcmo

filq

cbam qui crat me^ cbam cj erat mcdi

ctiam gentcm fuam:fcd propf

U9:poftremo

ejrccllcntiam

dominationie 7 copozie

fcm qni crar prim" t ma):imu9.3llarum autcm gcntium


filq

ncat

feorfum cmincntius noiat" cft: vtmft numcruB fcptuagintaduaruj ge^'

vocabula partun m^fcrur.ita vt


ej;

bc

die appareat vii fucrit dcriuata:fictt

tium at5 linguarum.lSbalccb autcm proptcrca comcmorat" e;non cp getcj feccrir.na cadcm ipfa eft cius gene be
brca cadcqj lingua:fcd propter ipua
infigne q? in diebue ciue tcrra diuifa

affur afTyr^:^

cj:

bebcr bcbrei:par
ita vt

lim tpig vctuftate mutata funt


vCjc

bominc9

doctiffimi atiquift^imaa

biftoziae pcrfcrutantee:nec

oium fed
gcntium

aliquantarii

cjc iftis

ozigincs

moue noe o^^quomooo potu-' critgigaenemrotbad lUud tcmpus


e.Tlcc

potucrint rcperire.Tla

g^cj: friio cbaj qui vocabatur mcfrem pbibcnt'cgyp


tij

cutiQ occurrere :quo babylon condi^


ta e:T confofio facta

ejrozti

nulla bic rcfonat ozigo voca

Imguarum:

atcp

buli:ficut ncc ctbiopii

qui diciifad cti

Ocbacdiuiriogcntium.Tlon cnimqi
bcbcr
fcjct' cd:

filmm cbam pcrtincrc:q cbue appel'


latus c.t
(i

a noc:illc autc^ quajt'':

oia confidcret':plura

mu

idcononpotucruntadidcm tcmpus
conucnircviucndo.^boc cnimconti''

tata q- mancnria noia apparcnt.

gitcumplus viucrcnt vbi pautiozcs


fijt

>e articfo tpis iabraa:a q fce fuc

gcncratiocB^min" vbi pfce^aut fcii

cdTionis nou" ozoo cdtcpt.c.^g.

ue nati cfTcnt vbi pauciozcs: matun" vbi pfcg.Sanc intelligcndum e:quan

n 4

Unc iam videam' ^curfum ci''


uiratis dci
fact" c in pze

do

rcrra diuifa cft

non

foluj ia natoa

etab

illo azricfo

rpia

fuiflc cctcros filios

filiomm noe:4 co

memo:at'p2cs gcntiuj^fcd ctiam eius


ctatis futffc:vi la vniuerfi failias

noticia cius

abraam: vii incipit efTe euidcnriom vbi clarioza

ba^

lcguntur promiffa diuina: que nunc t


cbrifto

bcrcnt fua8:quc digne


gcntiuj
vri

fiiilTcnt noib**

vidcmus impleri. Sicutergo


natus e abraam

nequag putandu

qp

co fue

fcriptura fancta mdicante didicimus:


in rcgione cbaldco;^

rint o:dine geniri

quo commcmojati

XVI

qttctcrraadrcgnum pcrtmebataflV^ rio^. 3lpud cbaldcoa at iam et mnc


fttpcrftiriottca ipic

indc narratur qucmadmodu


tbaic cii fuie regionc rcliqucrit
i

preualebant:quetn

cbaldo:p: i vcnerit

incfopotamia i

ibarc

admodu pcr cctcras gcnrcs. Utta ig! domuG erat de qua uat* e abra am i qua vnius vcri dd cnlC: i quan
to crcdibile e in qua
ia fola ct

bttauit in cbarra.Xacctur

autcm dc

vno filio
lang'

ciue qui vocabatur nacboz;

cum non du^crit fccum, Tla ita.


fi

bebrea

Tlarratur.t fumpfit tbarc abram

lingua rcmanrcrarrg^uis

ipfe fic iaj

lium fuu5 1 loth


rai
fui:

filiu

ara

filq

fui:i fa'
fil^

mamfcftioi dei populue in cgTfpto:ita


i

nurum fuam
7
du)cit

vjrozcm

abram

mcfopotamia feruiflc dqs

alicnis ie

iUo9 dc rcgione cbaldco^

fu naue narrantc rcfcrturicctcris cyip

gcnic ilUus bcbcr in linguaa paulatij


alias

1 in nationes aliae

poflerts dc^

flucntibus. f>roindc ficutpcr

aquap

diluuiu^

vm oorrC noc

rcmmf^at ad

vriretin tcrraitt cbanaan:^ vcit cbarram i babitauit ibi.Tlufi}' bic nominatus e nacboz:-!: vpz eiua mcl cba.Sed inuenimue poftca cum fer-' uum fuum mirrcrcr abraa^ ad accipi
in

rum

rcpjrandu gcnue bumanum:fic in di


lauio mulrap fupcrfiitionum p vniv^ fum mundum vna rcmanfcrat dom* rbazc in qua cuftodita e plantatib ciai
tatie dei. !>cic^ ficut
illic

enda^
lie

vj:o:c ftlio fiio ifaac^ica fcziptii.

r 3cccpit pua dcce camdoe d csmc


domini fui:7 6 omnibue bonie do mini fui fccu:t cpir^ce profcctus efl mcfopotamiaj ciuitatcjnacbor.Jf ati^e facrc buiue biftozie tcftimo^ ft-atcr a^

cnumeratis
numcrie:

in

fupra gcncrarionib" ab

adam u(op ad

to 1

noc fimul cum

annomm

nqe oflcndirur cria; nacboi


defcp conftituilTc in

1 expofita diluuq

caufa: priufq? dcus ad noc D::bc aut generationce noc:ita et bfc enumeratia gcncrationtbua ab il^ lo qui eft appellarus fcm ftlio noc vf^
inctpcrct dc arca fabzicanda loqui

braccyifledercgione cbaldcoziij:

(c

mefopotamia vbt
comcozauit quan
ciXy

cu patrc fuo babitaucrat abraaj.iur


crgo
eit

fcriptura

ii

docjcgcntecbaldcozuj

fuiepro''

ad abraant:dcindc infignie
fimilitcr

arriculus

fccrua cfl rbarc: i bjbitauit in mcfo-'

ponitur vt dicarur: bc fiit gc

potamia:vbi non folu abra

filiue ei":

ncrarionce rbarc rbarc gcnuir sbram

vcru5 criaj fara nurue cins i lorb nc

1 nachoi i aram^t a:am genuit lorb.

t itiojtuus cft aram co:am cbarcpa


trc fuo in tcrra in

qua natus

in rcgioe

poeciuecomcmozanrunq' cosdujcc rir fccu^iCur puramue: nifi fottc g? a patcrna i fratcrna pietatc defiucrat i
fupcrflirioni adbcfcrat cbaldcoru5:ct

cbaIdco!um.t fumpfcrunt abram r nacboz fibi vpzc9:nomcn mulicria a abra farai:-? nomcn mulicrie nacbor melcba filia aram.^fte ara p: mclcbc
fuit^ipatcricfcbc^quc icfcba crcdit"
ipfa eflc criam fara vjcor abrac.

poftea ir.de fiuc pcnitedo fiuc pcrfecu


rioncj paflue g? fufpcct" babcrcrur:^
ipfc

cmigrauit/3n libro cnim. qui

ifczi

bitur iudirb

cum qucrcrct bolopbcr-'


illa

nc9 boftie ifracliraru^^qucns


(.ffct

gcs

vtru5 aducrfus ca^ bcllandu^ fu


rcfpondit acbio: duy: zw.ov

'Oloc ro

fccilTe vidcat' vt in trafmi''

iflet:fic ei

grarione tbare
i

qua cbaldcoe defcrea mcfopotamia tranfiuit nulla filq cC

taru5.2ludiat

dominue

noftcr vcrbit

etrorepucrifui^Trcfcram tibiverita

nacboz facta fit mentio.c.pg.

tem de populo qui babitat iuj;ta mo tana bac:7noft e^ibitmcndacium dt oic fcrui tui.lDec enim piogcnica ppr

LIBER

eft

cbaldeo^tt antra bitaumit mefo

precepta dd epmt de chmax,p^.

potamta:quui noluerunt fequi deos patrd fuo qui fuerut in terra cbal6
paretu

q
jtit

ota glo:iofi:fed dcclinaueriJt de uia fuom i adozauerunt deu; celi

re piis abraa: drt8

Uodvocomeotatamottctfoa'' dan lcgimr n dt ad abram.^ de terra roa a

que^cognoueruntt proiecerunt eos a facie dcomm fuom:T fugerunt imc fopotamia; n babitauerunt ibi die9
multo8.)t>i;citc^ illis

de cognatione ma i domo pzie mi:et


cetera.non q: boc fcquimr in fcrmoe
libri:boc etiam in

rerum geftarum te
e.

deus eozu; vt qc
i

pore fequi ejciftimadit

rit

qmppe
poft
cjcqc

ircnt de babitatione fua:T irent

fraj

riitaeftindifTolubilid queftio.

cbsmti illic babitauerunn t cctera quenanaracbiotamonitcs.Und ma


nifcftii cft

hec enim verba dei que ad abram fac


ta funt:fcriptura
fic

loquitur.t

domu; tbare perfccntionej

paiTa fuide a cbaldcis^pro vcra pieta


tc

qua vnus i vcrue ab eis colebatur

abram queadmodum locutus e ilU deu8:t abi^t cum illo lotb.^lbraa au te erat quincp i fcpmagita anno^ ct)
cjrirct

dcu8.
t>e anis rbare qui i cbarra vite
te-'

e% cbarra.<lu6 potcft boc


p" mo:te pzis fui ejcqt

vm

dTc

fi

6 cbana^

um cnim eflet tbarc fepmagita ano


rd
ficut

pu8

impleuit.c.^iili.

fupra intimatu c:gcnuit abta

fncto aut tba: i mcfopotaia: vbi vitinc pcrbibef duccntoe

ui numero additis feptuagintaquC^ ej^ annis quos agcbat abram quado


cgrcfTns
cft

dc cbarra:f(unt anni cen

qnq? anos ia incipiunt mdicari ad a'' braa factc promifTides dci:qp ita fcrip
tii

tum tquadragintaquinqp. Xotigif anno:um crat tbare quando ejrgta-'

e.t fucrut dics tbare i cbarra

djn''

bram

de

illa

mefopotamic

ciaitAte.

t^tducetiani^Tmoituus ci cbarra. flo fic aut accipiedii e quafi ocs bo8


dies ibi cgcrinfcd qz oes
tc fae

iJlgcbat.R.flnuetatis fue fepmagcfi''

bos

dics vi^

4 fuerut ani

duceri qaiq^ ibi co

plcucrit.2llioqui ncfcircf quot

anno8

mu4ntd:ac per boc pater due 4 eum feptuagefimo anno fuo gcnuerat age bat vt dicva e centefima i quadragcfi md T quitu; annum.Tlon ergo inde
poft mozte pzis.i.p" duccntos quincp

Vipt tbarc in cbarra^qm non legiwr quoto ano vitc fuc in cbarra venerit: 1 abfurdd c eiriftimare in ifta ^ic gcnc
rationuvbi diligen^

annos quibus patcr cius vipt


fus eft:fed ann" dc
illo

egref''

loco^guifiois

commcmojamr

vijrcrit: burfolT numcru ano:^ virc no comedatu efle mcmo:ic.0.uod cni; quouida quos

quotannoaquifcp

cius:quoniam ipfius feptuagefimuf-' qointus erat. proculdubio parris eC


qui

cum fcpmagefimo

fuo anno geuc

rat ccnrefimuB quadragefimufqoint'*


fuifle

eade fcriptura comcmoiat taccnf ani: n6futiboco2dinequo;ttpu; dindc^

colligimr.ac pcr boc intclLgcn

mtio dcccffione gigncntid 1 geitoru^


fuccdTioe cotcjritu!. 3fte adl ozdo qui
dirigirur

dd e mo:e fuo fcriptura redifle ad tc^' pu8 quoo iam narratio illa tranfic
rat:ficut fupcriue cu filios filio^z

noe

ab adam vf; ad noe i indc

vf; jd abraa finc

numcro

ano:;^ vitc

fuifte

commcmo:aftct:di]cit illos in linguis 1 in gcntibus fui9:T tam poftea

fuc

neminem cotinet.
C>c tpe^milTioms

quafi boc etiam i o:die feqoet'' tepoiii

abzacqua fum

T crat inquit omnis tcrra labiu; vnd T poj: vna omnibuB.O.uomodo cigo

im
fm foas ^cntcQ i fm
rant
fi

fllud

czu omnibu8:m'ft quia ad quodiam tranfierat recapitulan do cft pniucrfa narratio;' Sic crgo t bic cum cct dcm i fuerunt d(c3 tbare
in cbarra qticp t ducenti anni

foas lingaae c

tmp* pcrrft^st

qcioisitrtunci.

tjt

cgreffas lacbaldcis '^babitautt in

cbarra.3tcm quod fcquitur i

in poft

i moi^

^mortuoeeftpater cios coUocauit iUum in teria bac:in qua voe nunc bi tatie 1 pfce ueftri:non ait poftq' mor
tuos cft pater eioe
cjcijt

tuus

cft

tbare in cbarra.Oeinde fcrip

de cbana:fcd
patc: ciue bfc

tura rcdcundo ad id quodidco pter

inde poftq' mo:tuua

eft

miferatwpriuadetbareid quod in cboatum fueratcomplcietur.ftdixit inquit dite ad abram q:i de terra tua
Tcetcra.^Poftquedei rcrbii
fbiiigit'.

cum coUocauit.3ntcUigendum eft igi


locutumdcumfuifTecum abramcu^ elTet in mcfopotamia priufy babita'' ra in cbarra:fcd cum in cbarram per ueniJTe cum parrc rctcnto apud fe pre cepto dci: i in cj:ilTc fcptuagcfimo t
quinto fuo:p!ia fuiccnrefjmo
eius in tcrra cbanaan.non

tc):gtabram qucadmodii locutus


e iUi

dmn abqt cum


cbarra.Xuc

illo

lotb.Jlbraj

erat quinqj 7rcpru.iginr3 anno|z cuj


eirijt c]C

qnada

itaq?

boc factum
agcb-^t

gcfimoquinto anno.coUocatione vcio


pzofectdcj

cftquandopatcreiuacentefimii qua

dragcfimum i quintum annu


eCAtio.

de cbarra poftq? mortcm patrie eius


factam
c(Tc dicit:q:
qri

mnccnim buiu8 fepwagcfim'

iam mojruue erat

1 quintue annus.^oluta eit aut tfla


qucltio 1 alitcr:vt fcptuaginra quicp

patcrcius

cmit tcrram cuius ibi

anni abrae qfi egrclTue

eft

dc cbarra:

q: illo computarcnf g: quo de igne cbaldeorum Uberatue eft: nd gc quo


nat' c:taq'
tiic

potiue natue

brid'' fit

fed bcatuo ftepbanua in actib" apfo''

rum ca ifta narraret deue inquit


apparuit abrae patri nio
cii

gfic
i

eflct

me
et

iam fue rei cepit eJTe poflcflb:. Ouod aiitiaj in mcfopotamia cdftituto boc e ii egrcnb dc terra cbaldconi di^it 6 us cp dc terra tua 1 6 cognatide tua 1 de domo piie tui:non vt corpua iii e^ceret quod iam fecerat:fed vt aium aocUeret 02. Tlon eni5 ejacrat indea nimo fed fpejcdeundiT dcfiderio tc
ncbafqfpcsTdcfidcrid deo iubcnte 0c iuuantc i illo obediete fucrat apu^
tadii.Tld fanc incrcdibr: cpftiaf:cuni

fopotamia priufq' babitarct in cbar


ra.i ait ad illum.jn de tcrra lua
cognationc
ttta:7

domo pzie tui:-? ve ni m rerram quam tibi 6monftrabo.


Secundumbecverba ftcpbani:non
moitcm patrie ciua locutue e dc

pofteafccutuacrtctnacbor

p^mfu

tuncabraprcceptiidrii impleuiflc*ot
cu5 fara cdiugc foa i lotb filio fratri
fuie;:iretdccbarra.

poft

cft: vbi

ue abrae:qui vtic^ in cbarra mo:cu' cum iUo i ipfc filiue babitauit


fed priufq' babitaret in cade: ciuitatc
ia
tii

cum clfct in mefopotamia.Ja cr


a cbaldeie.Omod itacp ad

t>e oidic 1 qo3U'tatc^miflioni! dci

go

C)cicr9t

q ad abraam factc funt.cp?!.


i

iungit ftepbanua: tunc

abram

egref

fue

eft

de terra cbaldcotum i bitauit


illidcue.Tlei^.n.

3lmpfidcradeftpmifl"idc6dci
factc

(ncbarra:nondemonftratq7fit fcum
poftcaq* looutue
cft

ad abraa.3n bis cnim ap

p" ilU dci vcrba cgrefTije e de tra cbal

boc e dei vi oracula apparcre cepcnit de ppfo pio


tiora dei noft:i iefu cb:ifti

dcorum:cii oicat d locutuj deu5


in mefopotamia.fed

efle

ni que^pbctica prenuciauitauctas:

ad totum

illud

barum prima ita U:gtt'.t dijcit diios

LIBER

9i 8bram:cj: de tcrra tuc t ie cegna rione tua i dc domo p:t6 tai:n uade i
icrraquatibidemoftraucro:? fadas;
tei

Umiuseminebat.cjn^.

gcntem magnam t benedicam tc t magnificabo nomcn tuuj 7 cria be''

ciuitas

nedict^.fit bcnedica bcnedicetee te: ct

r tdem rps eminetia erit rt" gna gcnriuj: i ^b" terrigenaru^ boc cft (odct3B boinum boicm viucntiu:fub diiatu angcloroj

^m

maledicam malcdicciee
tur in
tc

rc:7 biidiccii

dcfcrtozo infignius ej:cellcbat: rcgna


ttidclicct trta:ficfonio:ii:egfptio^:af

omnce tribus terrc.2lduert

dum c tgz duas ree promilTaB abrae;


vnam.f.g' tcrram cbanaan poffelTu^t
fucrat femcn
cius:

ffrio^:fed afTfriorum mfto erat po''

tentT at<^ fblimius.nam

rcj: ille

mn'

quod

fignificatur

beli filiue ejccepta india vniuerfe afie

vbi dicrum efl:vaoe in terram

quam

tibidemonftraucrotfacia^tein gcn

populoe fubiugaucrat. Jlfiam ^o di co non illam partcj q buiue maioiis


afic

tem magnam^altam vo longe prcftan tiotem non dc camali fcd 6 fpirituali feminc:p q6 p: cft non vniue gcntis ifraclirice fcd omnium gcntium que fi
dcitriue

wa prouinda eft:fed eam q rniv


nuncupaturquam quidam
iti

fa afia

alrcram dua2um:plcriq?

ailt in tcrrii

torius ozbis parrcm pofucriit vt fint

mitti ccpit bis vcrbis.

vcftigiaconfcquuntur.O.6^ t bcncdiccnf
tribue toic.lDanc^imlTi
arbitratur cufcbius fep

omnce:afia:curopa:tafrica:q6 non
cquali diuifione feccrut. Tlanqj
ifta

omncB onem factam


in tc

flfianuncupatur.ameridie perwiete
vfq; ad fcptcntrionem pcruenit euro

roagefimoquinto ctaris anno abrae


tan^ moj: vtfacta e de cbarra cpcrit

te:atcp

abram:qm

fcripturc cotradici

ri

pot

pa vcro a feptetrione v(c0 ad occiden iri africa ab occicknte vft^ ad meridiem.Unde vidcntur orbe; dimi
din duc tcnrcuropa 7 africa: ali6 )?o
illc

rbi lcgitur.-Bbraam crat quicp 1 fep


tuagita ano2i cum
fi

ej:qt

6 cbarra.

Sj

dimidiiun fola afia.Scd idco

due

co anno fca e

ifta

promilTio:i3 vtiqj

in

cbana co

p:e fuo

6morabaf abra.

Tlecp.n.e]circiiipofret:nifi prius ibi


bitaflcr.

o aquaf traa interluit:7 bocmare magnu nobis fa


partes facte funt:q: inta* vtratp ab

ceano ingrcdif quicquid

Tlunquidnaj crgo contradi


pfi noftro

cit.O.U3proptcr fiin duas partcs ot^

ftepbano dicenri:deu9 glotic apparu


it

bcm diutdas o:icnris 7 occiderfs:afia


crit in vna:ialtera

abrae

cum

eet in

mefopo

tamia

pri\iCq>

babitarett cbarra.'

S5

vero curopa tafrt ca.-Quaobre vno trium regnozii q tc


precellcbant regnum.f. ficyonioto

inteUigendumcftg^codcm anno fc*


funt omnia:-! dei promiiTio antcg in

no

crat fub aiTfrqsrquia in europa erat;

cbarra babitarct abram: 1 in cbarra

1 inde profcctio:no fo lumquia cufcbius icbzonicis ab 5no buiue promilTionie computat 1 oftc'' dit poft quadringcntos 1 triginta an
babitatio cius

gfptio:um autcm quomodo cis no fubiacebat:a quibue tota afia teneba


tur:foli8 indis vt pcrbibctur cjrccptis

in alTfria igirur prcualucrat dfiai"

pie duitatis.buiue caput erat illa

im ba

nos cprum clTc dc cjrpto^qn lcj: da^ ta: vcrum ctia; quia id commcmorat
apoftolDs paulus.

bflon cuius tcmgcne


aptiiTimum
fui bcli:q

ciuiraris

noml

cft.i.confufio.

3bt aurem

ninueregnabatpoft mojtem patris

pmue illic fgnanerat fcjKtgi


due
ni''

t>e

tV ejrccllcnriozib'' gerio rcgnis

taquinqj annos.f iliue vcro

quorum.i.afTf riomm iam abral fub

n" qui defimcto patri fuccclTit i icQnS

XVI

qainqaagutta duos re^aait annoe. t bebai in regno qaadragincatres s

tm.Tlon pbarao rcjc egypti qui cam


fibi

v>:o:em accepcrat:grauitcr

afflic^

nos qn nama c abraam:


circiter

q'

crat ann'

tus marito rcddidit.

milefimus ducentefimus ante

Ubi abftt vt crc damus alicno pcubitu fuifTe poUuta.

condjtam romam.Tcluii altcram i oc cidentc babyloniam.


i^e ifato allo(jo dct ad ab:aa

<h mtto

credibili"

boc pbaraonc f
ri

ce afftictoib"

magnis

fuifTc

pmifTu.

ct

&efccefTionclotb'r abrae:q
falua caritate coplacuit.c.p;.

illi

feminia" cbanal cra^mittit.c^f^ig.


e
SreflTua

eft

crgo abraa dc cbar

uerfo

ig:

abra ep cgypto

lo^

ra feptuagefimoquito anno eta


ris fue:centcfimo aiit

co vn vener4t:tu nc loib

ffis fiU

quadragcfimo
fiis fut

us ab ilb

in lerra

fooomo:u

falua ca

Tquito

piia fui

cii

lotb fiUo

ritate difcelTit:0iuitC8

quippe facti

1 fara coniugc: t prejrit i tcrra cbana^ an 7 penxenit vftp ad ffcbem: vbi rur
fu8 diuinum accepit oraculum: de
ita fcripttt5 eft.t

rant pafto^cfcp multos pcco^ bic cc'

perant^qmb'

intcr fe hjrantib'' co

m5

appamit dris abzac 1 dipt illi icmini tuo dabo tcrra bac.
Tlibilbicdeillofcmine ei^milTu^e.
i

familiarum fuarum pugnanie difco:-' diam uitauerunt.potcrat quippe bic


Vt funt

bumana i itcr ipfos aliqua ri

j:aconfurgere."p>roindcboc maliip''
caucnris abrae uerba
ifta fdt ad lotb. Tlon fit ri^a inter mc i tc:i intcr paf'' tores meos i tuo8:q: omnes nos fra

quo

p: factus
illo

cft

omnium gentium:

fed de

folo de

quo patcr cft vnius

ifracliticcgetis.^lbboccnim fcmine
tcrraillapolTelTaeft.

trcs

fumus.Tlam ecce tota


amc.
fi

terra antc

tccfi:difccdc

Si tu

finiftra

ego

>c fare p&didtia in cgypto p drij

de3:tra3:vel

tu in de]ct:am:cgo

ii

cuflodira^qzabraanovjcoje fua
di;:erat:fed fo:o:em.c.^i^.

eiTe

niftra^.tJincfortalTis cffecta

dl jntcr

bomincs
i
iii''

pacifica confuctudo: vt qri

terreno^ aliquid parriendd e:maiot

indc

cdificato ibi altari

diuidat:mino: eligat.

nouato deo abraa^fect'' e iiin bitauit in bcremo:atp in ire in cgyp'' tofamis necef\"itate compulfus e:vbi

fcetctra^mifTiocdciqua fracba naa abrae i (cmini cC i ppetud poUt^


cctttr.cj:^

vprcnt fua dipt foro:cm fuam nibil


menritu9.rat.n.7bocqt propiqua
crat Uni^aincificat criam lotb

cadep
f:

Um crgo difgrefTi cent fcpatiit


(p bitaret abra

pin^tatc cH (Hq cius cct filius


c dicrus.3ta<^

cius
nc-'

i lotb:necelTna

v^o;cm

tacuit

non

tc fuflentande

famiUc non fcdiiate dif

gauit:coniugis tucnda pudiciriam co

coidie:'^

abraa in (crra cbanaan:lotb

mittes dco:t Vt

bumanas caucs ifidias bomo.Ouoniam (i periculuj qua-'

autcm eet \n fodomis: oraculo tertio


dipt diis ad abra. 'fkfpicies ocuf m^
is uide

tomcauerepoteratnon cauerct:ma^
gis tentarct deum q^ fperarct in deo.

a loco i quo nc tu es adtaqlio


o:iete
tibi

ne 1 afticd i

i ma::q: dc5 teul


tag> atcna

Dc qua re p"

calumniante faofld

ma

qua tu uidcs
vf3
i

dabo i fcmini tuo


fem tuu

nicbeum fatis dipmus.C>cnicp facta efl quod dc domino prcfumpfit abra

feculu 1 (uii

frc:fi

pdt alicfs dinucraic aicnam ^re

LIBER

t fcrfien tufi[ d^numerabitur. Surgcs


pcrambttla tcrram in longitudinc ":
;

tftuoo:tcrram certc folam fignificata

quc appcUata c cbanaan ncmo ambi^


bigit.Scd quoo dictum
cft

dusrqt tibi dabo cam; 3nbacpromi(Tioncvtr6fitctia5 ilb


in btitodinc

tibidabo

qua pater factus e oium getio: no eOt dcter apparet:1botcft.n.vidc2iad boc pcrtincre:^ facijm fcmcn tuum tanq arcnam tcrrc:quod ca locutione dcm
cftquam grcd dicont bypcrbolcn: q ma^ troptca cft non propria quo tri

cam 1 femini tuo vfcp in fccolum:po^ tcfl moue iinlb9:fi vfcp in feculum i
tdligant in ctimo.Bi a6t in feculum boc loco fic accipiant qucadmodum
fidclitcr tcncm^^initiii futozi fcculi

fi

ncpriti8 02diri:nibiIco9
nfi cjcpulfi funt ifraelitc

mouebit qz
dc bicrofoly^
riuitatib"

mooo vt ccteris tropie rti fole

fcrip*

mie^mancnttamcninalqe
ire

tura nullus qui cam didicit ambigit.

cbanaa:7 vfj
illa

fine

macbot

it vni

3ftcaut fropue.i.moo" locatioi^

fit:

vfa rcrra

ca a cbrifTiiis inbitatur

qn id quod dicitur longe efl amplius q> quod co dicto fignificatur. <luie e nim non ridcat:' fit icomparabilitcr amplioz arene numcrue:^ potcft cffc 6itt boinir ab ipfo adam vfcp ad imi^ num feculi.^QLuanto crgo magie q> fe mcn abr3e:non folum q6 pcrtinet ad ifraeliticam gcntcm:vcrtl ctiam q& fu
lurii cft

ctipfumfemeneabrac.
t>e fupcratifl ab abraa bofhb" fo^' domo:^:qri lotb de capriuiiate cripu
it:t

a melcbifedec facadote bcncdia"

eft.c^.

Oc rnfo^^mifTioie acccpto mi
grauitabraamT manfiti
alio

fccundum imitationcm fidd


f.

toto o;be fcrrarum in omniboe genti

ciufde tcrrc bco.i.iujcta qucrco

mam
4

bu3. Q.6 fcmcn


i.qiiiQ

abra c

coparatioc
i

brc q erat eb:on.>eidc ab boflibus uerfue qoatuoz


tie

muItitud!nie:tpio:;2 profecto

pauds

1 ipfi pauci

faciant inocrabilc

fodomie irrucrat:co quinc^ rcgee ad bcUum gercrcnt t vic


fodomitie ctiam lotb capt''cctU''

multirudinc fua:quc fignificata e Pm

bypcrbolcn pcr arcnam

tcrre.

Sanc

ifta mrtimdo q promittitur abrac:n5 dco e innnmcrabilie fed boibu9:deo

bcrauitcum abraam adductie fecum in prelium trccenrie dece a octo vezna.


coffuie:-! virtojiam fccitdercgib" fo

autem ncc arena terre."p>roifi qt non tantum gcne ifraclitica fcd vniucrfoj fcmcn abrac:vbi eft cjcprefTa ^mifTio non fccundum camcm fcd fccundum fpiritum plurimozum filio:um: con'
gruentiue arcnemulotudini compa^'
ratur potcft bic intclltgi rt itcrctw p

oomo^:nibilcp

fpoliozii auferrc

vo^

Ujit:cu rgc coi uiccrat obtulifTct.

Bcd

planctunc bcncdict'ca mclcbifcdec qui erat faccrdoe dei cjrcclfi: de qoo i


cpiflola

qoc

infcribitOr

ad bcbreoe:

quam plurce pauU apoftoli cffe ditt: quidam vao ncgant:mulca <? magna
confcripta funt.3bi qOippe

ue facta promin'io. Scd idco dipm' non cuidcnrer app3reat:qoia i illi^ ue gcntie vniue multitudo que fccun dom cimem nata cft cj: abraam: per eiue ncpotcm iacob in tantum creuit f t pcnc omnce partce ozbie impleuc
g'

primo ap

paruit facrificium:quod ndc a cbrifli

anie offcrf dco toto oibe tcrra;j:iplct tp ilUid q6 longc poft boc factum per

propbctam didtur ad cbrifhmi 4 fiie tat adbuc venturue in carnc5:toce f


ccrdoe in
fedec:nn

rit.t idco pofuit

7 ipfa fecundu hy^

ctcmum fm oidinc^ mdcb<

bolen arenc multitudini comparari:

quia 1 bec fola inumcra e bomini itif

fcilicet fecundum ozdincm aaron qui ordo fucrat aufcrcndus:

XVI

fllucefceabudrebud qoeiUieumbris
prenotabantttr.

dc bts q crcdc docc^.c^:^.


f

ibe vaho dni ad abraaiquo

ei

pro
ftel

Tlcodevifucoloqiieturadc' u^^etbocaitadiUd.fgo deus

m mnltiplianda
dens iuftifiatue
ftitutu9.c.;:^iq.

mittimr fccundum multitudinem


poftcritaa^quod
c

qut te edu)d de regione aldeo^tvt de


tibi terra

ne
co-'

banc vt bcres

fis

eius.Ubi
dc": 21^

adbuc i pputio

cum interrogaflct abram fm quid fci


ret qp bcres eius erit: dijit
illi

Xiamtcfqcvbiidniadabra

am

vi(a.0.m cd d protectiocj

dpc mibi iuuenca trima:t apram tri mam 7 arietem trimtJm: t wrturan 1 colUmbam.Jlcccpir aot ille bec om
nia diuifit illa mediait pofuii ca con^
tra

6 quendam elie^cr vemaculum fuum futurum fibi dijrit


mcrcedci:^ pmittct valdc multanllc
poftcritate folidtua

fadem altc;^ altcri.2luc8 aut non

diuifit.-etdcfcenderiJtficut fcriptum

beredcm.otinuocp
bcrea.-ri illc

illi

|milTus

cfl

cftaoc6;tfedcrutfuper cozpoza qdi


oifa

reznaculue

kd qui de ipo

crannt concedit HUq abraa.

ir''

abraamfueratejritur^^mrfufcp fcmc
indcrabilciificotarena terref^ ficut
Jleilc celi:i?bi

a folis aot occafii pauoz irruit fuper


abrai t ucc timoz tcnebrofus magn''
tncidit ci,t dicto eft

mibi magis videf^mif^


ptinet:c|d

ad abraam.Sci

fa pofteritae celefti felicitate fblimis.

endo fdas quia pcrcgrinum erit fcme

Tla quantiv ad multiwdiej


funt ftcUe celi ad

arenam ^rcnifi qa t

iftam coparatione in
in

roum in terra non propriart i feruicu tem redigenteos t afftigent eos qu


dringentis annisigcnte
aiit cui feruie

ec fifc^ diat:

quantuei ftclle dinumerari non vz

rintiudicabocgo. poftbec rcroexi^

Icnnquia ncc omnes eas videri pofTc credcndu e.Tlam quanto quifq? acu^
tiuo inwetur:tanto pluree videt.

bont binc cum fupcUectilc multa.Xu


aute ibia ad patres tuoe cu^ pacc:nu

Uri
fi

trims

in fcnecta

bona. Ouarta vero


fe

n accerrimc cemetibue aliquae occul


rae ee mcrito e^idimav.cjxqptis eie
derib" q in alia parte ojbis a nobia :c

generatioe coucrtet

buc. Tlonduin

n.imp\cti funtpcccitj cp

amo:rcof rf
ad oc^

adbuc.u autem
e

ia fol erat

motifTima oari t occiderc pcrbibcnt'.

afu:facta

flamma:'r ecce fozna;c fu^

poftrcmo quicuncp vniuerfd

ftellaru

mabunda t lapadcs igni3:que ptran


per mcdia diuifa illa.^n dic illa dtfporoitdominusdeus tcftamcnmj
fierilt

numcrucoprebedilTc i pfcripfifte iac tanmrficut aratue t cudopus;? (i cf elq funt:cos libri buiua cocenit aoc^
tozitas.lDic fane illa ftiia ponit'cuiu8

apfemcmimt^prcrdcigzam comen
danda.redidit.abraadco i reputa^
tucilliadiuftitiarne circancifio gfia
rcfgctitefc^ incircucifas
fti

ad abraam diccns:femi."a mo dabo t ram bac a flumic cgypti vfqj ad fluin magnuj eupbrate:ccnco6 1 cencjeos:
t cetbmoneos t cctbcoa:^ pcrc^eos trapbaimrTamozrcos t canancos: t euoB tgergcfcos t iebufcos. "bcc 6
nia in uifu faaa diuinitus atc^ dicta (onf.dc quibuo fingulis cnuclate dif
fercre
ris

ad fidc cbri^

nollct admitti. 'boc.n.qii factu cft

vf credcnti abrae deputareffidcsad


iuftitia:nondu fucrat circuncifus.

longum eft:t intenrioncm opc^


cxccdit.

buiua
noflc

Quoo

crgo fatis

ibe fignificatione facrificq

qS abra
vt

eft

am olTerre pcept' c:co poporciflet;

crcdidiflTc

dcbemua: poftay dicro^ eft abraam t dco deputatum

LIBER-

cfCc

\\\i

(cdffci^t dicet dnatot

ad iultitiam:rton cum in fidc 6 dnc quid (d

etema

feltcJtatc

manfuros. ^\xes aot

defccndentesfapercotpotaque diui^
fa crat:ri boni
flcris

am g> berca eius ero.Xcrrc qutppe il


liu9 prominfa crat bercditas.*non.n.

aUquid fcd fps indicat

buius paftu qucnda fuum 6 cai

aitimdefciamquafiadbucnon cre6 ret:fcd ait fccundum qutd fciam:ut et


rci

naUum diuifione quercntce. OJb ao(


ilUs cocedit abraa:fignificat et

inta il

quam crcdiderat

aliqua fimilitu''

lae carnaliu diuifioncs fpualcs ec

no^

00 adbiberetur:qua eius mod'' agno fcerur.Sicut no cft virginis maric dif fidcntia op ait:quomodo fict iftud qiit virum non cognofco.Ouoo cnim fu' turum cflc cma crat:modum quo fic rct iquircbat. t boc cuj qticfilTct au
diuit fpirit" fanctus fupcrucniet in tc:
viritts sltilTimi

nullos veros vfqj in fincm fccuUpfe^


ucraturosfidclc9.tcircafoli8 occa

tenebrofus

fum g? pauo: irruit i abraam i timor magnus fignificat circa buius fccuU fincm magna pcrturbati

oneactribulationefutura fideUuj:^
qdtis diptincuangcUo.rit.n.tunc
rribulatio

obumbrabit tibi.Dci
cft

cp 1 bic fimilitudo data

de tribus

magna quafii fuit ab iino. 0.6 vo dictum e ad abraa^fcicdo Cd''


as q: pcrcgrinu crit fcmcn tuuj in ter ra n ^pria:*: in Himte rcdiget cos ct

animalibus: iuucnca:capra n arictc:

1 duabus volucribus turture i coW


ba:vt fccundum bcc futuru^ fcirctqd

afrligcnt

coe quadringcntis anis 6 po

non ambigerct. Siue cr go pcr iuueca fignificata fit plcbs po


fututt cfle ia

pulo

ifracl

apcrtifl^ime

q fucrat in cgypto f uitur* propbctatu c. Tlo q> i ca^


illc

iujo lcgis p capra cade plcbs et pcccatV futa per ariete eade pUbs ctiarcgnatur3:queanimalia propfca
fita fb*

dem

fcruitute fub cgypttjs affligetib"

quadringcntos annos
nis pnuciatii
cft

popul" fue

rat pcrartur'':^^ in ipfis quadrigetis 1

trima dicnncunquia cu;

fint infignes

boc futuruj. Oaiead


de tbarc pic abrac

orticuli tcmpo:u ab ada vfcp ad noe: 1 indc v^o^ ad abraa:? indc uf^ ad da uid:qoi rcprobato faule primus in rc

modii.n.

fcripriJ e

1 fucrunt dies tbare in cbaaa cfncp i


duceti ani:ii qt ibi

omncs

acri fnt fed

gno
ratc

gcntis ifracliticceft

domini volii

q: ibi complcti funt:ita i bic propfca


itpofitu eft

fundatue in boc oidine tcrtio q tcnditur cj: abraam vfq3 ad dauid^ta


cp tcrtiam ctatcm gcrcns lUc populue
fidolcuit^fiuc altquid

in feruitutem redigent

OQ'.i affligcnt
qifi i^c

cos quadrigcntis ani9:


in

numerus
e:ri

cadcm afflicrione

aliudconucnien

coplctus

q: ibi vniucrfos pcrfect"

rius

ifta fignificcnt

nuUo modo tame


in ea

cfl.OLuadringcnrifane dicuntur ani

dubirauerim fpualcs

typos

pre-'

figuratos additamcnto turiuris i co

^ptcr numcri plenitudincm: yuis ali quanto amplius firit:fiue cj: boc tcm

Iumbc.t idco dictfim cft aues aute^ non iiviiCii quoniam carnales intcr fe
diuiduntur:fpiritualc8 autej nlfo
fiue a ncgociofis conucrfationib'

po:ecdputcnfquo
brae fiue
cy,

ifta

^mittcbata^
eft

quo natue

ifaac^ptcr

mo
bo

kmcn abrac dc quo ifta prcdiciit'.o


putatur cnim
ficut fupcrius ia dijrim'

minum fe zmoueant ^iaxt


intcr illas dcga t ficuf

turtur.fiuc

coluba.Utracp

ab anno fcptuagefimo i^nto abrac: quando ad eu facta efl prima^miflTio


vCo^ ad e]atu5 ifracl
geri
c]c

ramcn

auis eft fimplej: t inoj;ia:figni

cgypto quadri
ita

ficans 7 in iUo ifraclitico

populo

cui t

1 tnginta ani:quoJa apoftor

ra ilb danda crat:futuro9 idiuiduos


filios

meminit.1:)oc aiit inqutt tcftamtu^

prominVonis i bercdee 2cgni ixi

firmatu a 6o:q poft qusdringcnros

o i

XVI

tWginta annoe e fca kpnon ifirmata

adcuacuandam^milTione. 3a5ergo i^ quadrigeti i ^inta ani:quadrigc^


tipoterant nuncupaji:q: non funt
to aplius.OLuanto
ia
ejc ifto

du^debacconcttbinacrimcn abrae. Ufu8 eft ea quippe ad generanda^^^ lem non ad erplendam libidinem:nec
infultana fed potius obediens piugi:

mf

magia ca aliquot numcro prcteriflrct: qri illa i


ifaac

que fue fteribtati credidit efte folatiu^ (i fecundo andllc vterum quonia na^'
tura non poterat voluntate faccrct fu

vifu dcmonftrata ^'dicta funt abrac:

vrquanoo
pzi fuo

natus

cft

centcnario

a pria ^milTioe p" vigitiquicp

9nno9:cum iaj ej: i\ii9 quadringcntie T tgita:quadrigeti i quicp rcmanent: quos deae quadngentos voluit noia re.t cctera que fequuntur in verbie p nundantcd dci:nunu9 dubitaucnt ad ifraeliticum populum pcrtinere. 0.6
vcro

um^teoiurequo dicit apoftolu9 fi^ militer 1 Vir non babet potcftare; cot potis fui fed mulier.vtcns mulier ad pariendtf q: altcra quoo non potcrat
qc fcipfo.Tlulla cft bic cupido lafciuic
nira nec{tic

turpimdo.^b ujco! caufa


ii

prolis andlia marito tradituna ma: to caufaprolis accipitunab vtrocp

cum adiungitur CU5 aiTt fol erat

culpe Iu)ni9:f5 nature fructu9


ibcnic^
li

citqrit''.

ad occafum flamma facta e:i ccce for na]c fumabunda 1 lampadce ignis q
tranftttunt pe:
ftcat

cum andlla grauida

diie fteri

fuperbiret:T

boc fara fufpitioe mfi^


(c

media diuifa
cim

illa:figni

briviro poriug iputaret:etidm ibide^

iam

in finc (ccali pcr tgne iadici


afllictio ci

monftrauit abraa^ non

amato:cm
i

DO8
fl5

ee carnale9.Sicut

feruu:fcd libcru fuiffe fe genito^c^:^

uitatis dei qualis antea nung' fuit

flgar fare coiugi pudicitia cuftodifte:

anticbrifto futura fpcratur. fignifi

necvoluptatcmfuafcdvoluntate

illi

catur tencbrofo timore abrae circa fo

U9 implcuifte:acccpinc nec
ccflTiftc

petifTe:ac^

Uq occafum
.

id eft

propinquante iam
occafu^.i.

nec befilTe:reinafte nec amaftc.

finc (ecnliXic

ad folis

ad ip

fu

iam

ftne (ccali (i^nificMar ifto ignc

cnim cccc ancilla tua i manib" tu is: werc ea quo fibi placucrit.O vin
3lit
viriliter

diee iudicqrdirimena carnalee

p igne

vtenKm feminie:j>iuge

tepe^

faluando9:T in ignc damnando9.>e


indc tcftamcntum factum ad
terri

ratcnandlla obtepcraf:nira itepcrat.


Jbe tcftificatione ad abraa: qua d^ de feni de ftcrili fara filiii fpopondit: partcc^ CU3 getiii ftatuit 1 promifTi fi

abraam

cbanaan proprie mamfeftat:et nominat in ca vndecij gente9 a flumi ne cgypti vfcp ad flum magnil eupbe
hoc
eft

flten.Tlon crgo a ftumic


ti

nilo:fed a

magno cgfp paruo quod diui^

dea facramcnto drcuncifionis obfi"


gnatur.c^jtvt.

ditintcregfptumipaleftina^ vbieft
ciuitas ryrocura.

in

Oft bcc nat" cft ifmacl ej: agar quo putare poft^ct ipletil q6
it

ibe agar andlla farc

quam eade fa

d promifTii fiicr3t:cu5 fibi vcmaculu


fuif crit

raabrae voluitec concubina.cxjcv.


{

adoptarc voluilTct:dicente dco


bcres tuus bic:fed qui epet d

tc:

3lm

bic tpa cofcquilt'

filio|j

a^

illeerit

bercs toue.lDoc crgo^miflo


ciJ

br3e:vmu9 dc agar 3ncilla:al& us de fara libcra:de (jb" in libro fupe rio!eiamdi)nmu9.0aooaute attict
adre3geft3;:nuUo

ne in andlle filio putaret iplctuj^ia

efletannozum nonaginta 1 noucm

flpparuitddominus 7di)ritilli.go

modo cft

infcren^

fum

deus:placc in pfpectu mco 1 efto

LIBEBI

fme quereUtr 'ponam teftammtu me um ini me i inta tci implcbo te val


de.t^cidic abraam in facie faait lo

n fi farft annoru nonaginta panet/ibi


cit

autcm abraam ad deo ifmael bic


ita ecce

viuat in confpcctu tno. J^eus aute di''

cutus

c(i illi

deue diccne.^cce ego et

pt ad abraam

fara Vjco: tua

eccetcdametumcutccii:? erie pater


multitudinis %cnti\xm:i non appella

pariet tibi fiU'um:7 vocabis

nome d*
dc

ifaact ftatuam teftamentummeiiad


illti

biturnomtuuadbncabraa:fed

erit

in tcftamcnti?eternii:vt fij tibi

nomcn tut) abiaa:qui parte muUar


gcntiuconftituitc.taugebo teval^
dc:i pona
te
i

U6 1 femini eius poft illum dem ifma el autem ecce audiui te.cce bcnedijri

genteszT rcges

e)c te

efi

eum 1 ampliabo

i multiplicabo

illu^

but.t ftatua teftamtii mcu inter me

ualdc.buodccimgentcs gcnerabit:-!

1 tc:i intcr fcmcn tuum p" te in

gene-'

ratiocs eorii in teftamentum etcrnu:

vt fij t de" 1 femini tuo pofl tc.t da bo tibi 1 fcmini tuo poft tc tcrram iti qua incola e9:ocm tcna cbanaan in
polTeiTione efna:7 ero
)citdcu9
fld
illt

dabo iUum in magna gcnte^.Xcftain tum autcm meii ftatua ad ifaac:que3 parict tibi fara in tcmpozc boc ad an^' nuj fequente.lDic jtpertioiapromilTa
funt dc vocatione gcntiuj
filo
i

ifaaci. in

dcu9.t di^

promifl*tot9:quo fignificaturgJa

abraam.Xo

autcj teftain

tiimetipferuabi9:tu7femcn tuu p'

teinprogcme9fua9:tboccft

tefta-'

mcntti mcu q6 coferuabitis intcr me

non natura:quia de fcne i de anu fte rilipromittiturfilius. Ouaui9 enim 1 naturalem procreationi9:e)ccurfum dcuo opcretunubitamcn euidens <y
pu9dcicftvitiata7ceflante natura:i
bi euidentiue intelligitur g2a.t quia

1 VO0 7 inter femcn tuu; poft te in ge


nerationcs fuag.^irciicidct^^oe veftni

mafculinum:7 circuncidetis camcm prcputi;vcftri:7critin fignum tefta-'


menti intcr me i uo0.t puer octo di c^ circuncidctun? vcftru onc mafcu-'
Iinu5 in progcnics Vcftra9.Uemacul!

bocnonpergenerationem fedperre gcnerationem futurum erat:ideo ntic impcrata eft circuncifio quando 6 fa^'
ra promtffus eftfilius.^tq^omncs
ri

folum filio9:vcriietiam femos vcrna


culos temptitios circuncidiiubct:ad

1 emptitiug ab omni ftlio


qui non
eft

alienigena

de fcminc tuo:arcunrtonc

circuncidetur:7

vcmaculus dom"* tue 1 emptitiu9.t crit tcftamcntuj mcu 1 qui non fuerit circuncifua mafcul":

omncsiftamgratiam tur.Q.uid cnim aliud


ficar.g'

perrincrc tcfta
circucifio ii%ni

vctuftatccjrutanaturaj reno''

in carne Vcftra in teftamentu; cternii:

uatam.tqutdaliudg' cbriftti octa uus die6:qui in bcbdcmadecoplcta:

qui nori cizcuncidet


fui gerrcre eius

camem

preputq
illa

octauo die:interibitanim3

de

boc e p"* fabbatU5 rcfurrcjrit.-^Paretii mutantur i nomina:omnia refonant


nouitate^:^ in teftamtnto vctcri obii''

quia teftamentum
dijrit

meum

difTtpauit.t

dcus ad abraam.

bratur nouum.-Quid
dicitur

Sara vjro: tua non appellabitur no^ mcn ciu9 far3i:fed fara crit nomcn c
ius.Bencdica aute
illa?

cft cnim quoo tcftamentum vetus: nifi noui


cft

occultatio.^tquid
ritur

aliud

quoo di-'

i dabo

tibi cj:

nouu5

nifi

\ictcm
cft

rcuclatio.' "Ri

ea filium:7 bcnedica illuj i erit natio

fuaabraecpiltatio
irri^io
illa in

gratulanti9:fi

cidit

gcnnum ej: co criit;7 pro abraaj fuper farie^ fuam i ridt: 1 di)rif in animo fuo diccng.Si miT?!
ncBii rcgce
ftli":

ccntum annos babcnti nafcetur

diffidcntis.Ucrba quo<p ciiie animo fuo:fi mibi ccntum an" nos babenti nafcetur fih'u9: i ^i fara annotujnonaginta pariet: nonfunt

XVII

dubitancis fed admiritia,

Si que vo mouct quoo dictum cft:7 dabo tibi et knxini tuo poft tc tcrram iu qua tu in cola ee:omncm terzam cbanaan i pof fefTioncm cternam.quomodo iccipii tur iplctu fiue adbuc ejcpectctur iplen dum:cu5 ponfclTio quccuncp tcrrcna etcrna cuilibct gcnti dTe non polTit: fciat cternu, a noftria interpretari q5 grcci appcllant aeomon:quoo a fccu^
culo dcriuatu cft.Jlcon quippc grccc

pellatur.

Omnia

caro (icut

\>cfti3

vc"

terafcct.Xcftatu

cft

ergo a feculo

mo:

tcmo:ieo9 qui tranfgrcdiuntur prc ccpta dd.u cnim \cx cuidcntio: port
ca data
fiti-r

dicat apoftolua vbi autc

non cft lcj: ncc prcuaricatio: quo pac to in pfalmo quod lcgitur vcrum cft: prcuaricato:e9 cj:iftimaui omncs pcc cato:c8 tc;re:nifi quia omnce lcgis ali
cuiua prcuaricatc funt rci:qui aliquo
pcccato tencntur obftricti.Ouaobrc5
fi

feculum nuncupatur.

Scd nou

funt

ciia5 paruuli

quod vcra fidcs babct


illia

aufilatini bocdicere fcculare:

nelon

nafcuntur non propric fcd o:iginalid


peccato:c9:rndc

gc in aliud mittcrcnt fcnfum.Sccula^


ria

gratiam remilTi
peccato:c9:

quippc dicuntu: multa que in boc


fic

oniQ pcccato^jncccnarilconfitemun
profecto eo

aguntunvt breui ctiam tpe tranfeant.2lcmon autcm quod dicif aut non babet finem:aut vfcp i bttiu3
feculo

modo quo fi

it prcuaricaco:c9 Icgt9 tlliu9

que t pa

radifodatacftagnoicunturvt rcmj
fit

fecolitcnditurfinem.

rtrunq3

quod fcriptum c:t prcua^


lcj: ri

ricato:e9 c)ctimauiomnc9 pcccato:e9

bemafculoquifioctauo dicnon
fuerit circuncifue pcrit aia eius:

terrc:!!

vbi

cft:ncc preuaricatio.

quia

2lc pcr boc quia cimnrifio fignum rc


generationie fuit non imcrito pamu-'

tcflamcntum dei di(Tipauit.c.;t)cvi^.


{

lumproptcro:iginalc pcccatu; quo

Xcm potmouequointelligio^
po:tcat

primum dd dilfipatum
tii

eftteftamcn

quod

bic dictuj

cft

maf

gencratio difpcrdcttnifi rcgcncra

culu0 qui non circuncidet


puttj fui

camcm prc
anima il

tio libcrct.Scd intclligcnda funt

bcc

octauo die

interibit

oerba diutna tan^ dicca^


la

fit:qui

lfldcgencrcfuo:quia tcftamentii

mc

fucrit rcgcncratue intcribit

non anima il

um di(Tipauit:cum bcc nuUa culpa fit


paruuli cuius dijdt anima; perituri
necipfc dilTipaucrittcftamentum

de gcnerc a'u8:quia tcftamcntii dci

difripauitquandoinada^ cuj omni-'

dd

bu9 etia5 ipfc peccauit.Si cni^ dijnlT^


quiabocteftamcntu^mcij
dilTipauit

fedmaioJce qui euj circunciderc non curaucrunttnifi quia ctia^paruuli no


fccuijdum faevite proprietmm: fcd

non nifi dc ifta

circundfionc intdligi

fccundum communcj gcncrie bumai o:iginc5 omnce in illo vno tcftameu'' tujdcidifTipaucmnKin quo omncs
peccaucmnt.UDulta quippc appellan
turtcftamenta deicjrccptis illiaduo

fOgcrcf.Tluncvcroquon/am nonej: prc(TitcuiufmoditcftamcntU5 paruu


iu9 difTipauerit:libe:um cft intelligc:c

de illo tcftamcnto
tio pcrtinc poffit

dictil

cuiue diflTpa-'

ad pamulii.Si aute

quifq>

boc non nifi de ifta drcunfionc

t nouo:quod licj Xcftamcn^ tum aute^ primuj quoo factu; eft ad bomicj primuj profccto ilbd e.Ctaa

bu9 magnis

vetere

dictu^dTccontcndir-cfinca tcftamc
tU5

cuicp lcgcndo cognofccrc.

dd qui non eft circundfue diffipa


paroulug:qaa crat bcutionie a moda quo non abfurdc poflit
idco
dift"ipafTc

oerit

liquc5

die ederitie mozte mozieini.Uii

fcrip''

intclligi:

tcftamcnra^t

tum eft in libro

qui

ccclefiafticus

ap'

q:

I5

ii

ab ilb tamcn i ilb c di(Tioaf.

LIBER

Ucrum fic quoqj animaducrtcndfttn


cft

gigncrc:ficut

abraam poft moifcm fa

nulb

in fe negligcntia fua iufie in-'

re de cctbura poruit:quia viuida^ d'*

tcrire incircundft

animam

paruuli:ni

inucnit cratcm.lDoc ergo cft quod

fionginalis obligationepcccati.

ru$

didt abrae iam

bc cdmotaticc noind abrac i fare


^coobvniusftcrilitateob vduf^aut
fenectute generarc

mi commendat apoftolus:^ ad boc fuilTe cozpus emortu um : quoniam non ejc omni femina fed e^ ca cui cfTct adbuc aliquod part
cndi tcmpus eptrcmu: gencrarc ipfct
illa etatc

no

pofTct:

mun'

fc

cHndiiatis adepti funt.c.^r^vii^.

adbuc poiTct.2ld aliquid.n.

3lct3ig:promilTionc

tamag^

denrilTim r dicca c

tium pofui

na tic^ lucida ad abraa:cui cut p:cm multa rd gcn tc i augcbo tc valdc i po-'
gcntes:7 rcges c^ibuni c%
tibic); fara filiu^:

cmoztuum cozpuseiucintcUtgeredc bcmusrno ad omnia. Tlam fencctus viui non ia; cadaucr cft monui. 0.ui
uie

(ic folui dcbcat

ifta

qucftio:q5

dc ccfbura poftca gcnuit abraam:qa

nam in te
te:T
illii

donum gigncndi quod a dommo ac


ccpit

dabo
T

biidica

etiam pcft obiium manfit vj:o

crit in

nationes:^ reges getium

q: eo erunnqua promiflTione nunc in


cbrifto
illi

ns.Scd proptcrca mibi vidctur ilU qua; fecuii fumus qonis boius folu
tio prefcrcnda:

ccmim"

reddi:

cj: illo

deiceps

quia centenarius qui^

coniugcs no rocantur i fcripturis


antea vocabantur

dam fencj: fcd rpie

ficut

abraam
initio

"zfa

no(\ri de nulla pdt feminagigncrc:non tunc quidemqfi

rai:fed ftcut

nos ccs ab

vocaut

adbuctadmuiuebant
ncctutis.

vt ccntu anni

mu8 qm fic ia vocantur ab omnibus


abraa^ifara.iluraiit mutatofitno

nondum faccnt bominem decrepitc fc

men abrac:reddit3 cft ro:quia


inquit

patrcj
t>c trib" viris vel angelis:! (Jb"

multarum gcntium pofuitc. boccrgo figfiificare intelligcndum e flbraam.?ibramvero quod antcvo


cabatur interpretatur pater cjiccirus.
)e

ad

qucrca mcbre apparuilfe abrac drtua


manifcftafur.c.j:j:i]c.

nomine aute mutato

farc noneft

rcddita ratio.Scd ficut aiunt q fcrip


fcrunt intapretationes

nominum bc

breoium quc bis litteris facris conti ncntur.Sarai itcrprctatur princcps


in

ca.Sara autcm virt^.Uri

fcriptii e

in epra

ad bebrcos:fidc 7 i^a fara vi: tutem accepitadcmijTioncj feminis.


fcrip^
li

i Xem deus apparoit abrac ad quercii mebre i tJib" virie quos dubirandum non cftangclos fuilTe:^ uis quidam epftimcnt vnu; in cis fu ifCc ciominum cbriftuj: afrerentcs cu ctiam antc indumentum carnis fuilTe vifibile: ce c{de dminc poteftatis inui^

fibilis

inco2p02aIi8 icommutjbilifc^
et

3mbo autcm fenes erant ficut


tura teftatur:fcd
illa

nature fmc vlla (ai mutatione


talibus afpcctibus apparcrc:
id

mor

ctiam ftcrilis 7
dcftituta:

non pcr
fi

quotc menftruo iam

propf

q6

e fj pcr aliquid

q6

fibi

fbditu e.

quod iam parerc non pofTct:ct (i ikii Uq non fuilTet.*Ji>o:ro fi fcmina ita fit
proucctiotis ctatis vt eifolita mulic^

Oaid auc iKi (\Sditd


^ptcrca conftrmant

ix

eft.Deruntii

quem
diflct

fuilTe

cbriftum:qui

botum t:ium ali cum tres ui

rum adbuc

fluant: dc iuncne

pmic

potcft: de feniorc

non poteft^q^uis ad

cutus.fic
riri

ad dominum fjngulariter eft lo cnim fcriptuj eft: i ccce trcs

boc polTit ille fcnio; f) 6 adoUfcctuU

ftabantfupcreo:^ vides^currit

XVII

obttiam

illia

fai:i adoiauit fuper fraj

ab bortio tabemacuU i cii)cit.^o^


teri cctatcu:
ii

brcos vbi cum bofpitalitae hadaid: bancinquitctiaj quida uerdetca bof


pitio rcceperuntangclos. p>cr illog
i-'

minc fi inueni g!am ari

ctillaiJadi*cmmt:dao8C]c eie uenif

gitur trcs viroB cuj rurfua filius ifa

fcvtfoooitedclentunciiadbuc abra

ac dc fara promittcrcfabrac diuinit"


datii e ct talc
rririi

am ad vnumloqueturdnj

appcllaa'

vt dicerctur abraa:

^intcrcedcnanefiriuftum cd ipioin

critinmagnamgcncem imultam:et
benediccntur in co omitcs gentea tcr

fodomia perdcrct illoe utc^ duos fic fnfccpit lotb vt etiam ipk i coUoquio fuo CU5 illia finjuUriccr dominu^ ap^
pellarct.Tlam cuj eis pluraliter
fet ccci
dijrif

rc/i bic duo ilU brcuifl^imc plcmfrK

mtc^ promiiTa fdc:gcn9 ifracl fcciidu carncm:'Z des gcntea fccundum ftde.
!^i lotb a fo Jomis libewto:3t5 cif

domini

decliuate in

domum
dc
cclefti igite

pucri

\>eftri:i cetcra

quc ibi dicuntur:

poftcacumitalcgitur. t tcnuerunt
angeli

pfdptia:'! dc abimelccb

mauum ciua i maitum vjrorie


manus duaru; filiaru? cius
parceret
illi.

cuius coitcupifccntia caflitati farc no


ccre

eiuB.t
g?

eo
e

non

potuit.c.):;:;:.

dominus

t faccum

mop^teduircrotillu foraa: direrut.

Oftbancpiomifl*ionemliber
to 6 fodois lotb:'? veiece ignco

Saluam
jreris

fac

animam tuam.Tle refpc

rctro:nec fteterie in tota regtoc

imbrcdecclo:cotailUrcgio ipieciui^
tacis in

3n montc faluum te fac:ne quldo co


prcbeiidari6.ibi]ritadtlotb ad illos.

cincrcm vcrfa e:vbi ftupra in


in

mafculos

cancam cortfuccudinem
alio:t

Oto dominc quia iniKnic

pucr tuus

pualucrac:quanca lcgca folcnc

mifcricodiam ante tc;7 quc fcquunt'.

facto:om prcberc Iriiam.Ucrd i boc

^eiudc poft bcc vcrba fingularitcr il^


li

corum fopplidd (pccimcn funiri iudi


cq diuini fuit.Tl.sm ad quid perctcc q?
probibiti funt qui libcrabantu: ab
gclis rccro rc(picerc:nifi

rerpoitditdominu9:cum

in

angclia c dicen8.ccc mtfcrt"

duobus fum fa
cft

an
cii

cicm tu35

"^

eetera.Unde mfco

cre
t

quia non

dibilius q> i

abraam in

trib"

i lotb

antmo rcdeundum ad vcccrcm vitam


q: pcr g:am rcgcncrati cj:uimu::fi vlti

duobue
tur:cfi35

viria

dominum jguofccbartt

cui pcr fingalarcm

numcru loqueban cum cos bomincs cfTc arbi-'

mumiudiciom cuadere cogitamue.


>cicp vtoi lotb vbi rcfpept rcmafit:

trarcncur.Tlccp enim aliam ob caofa


fic

tft

fale

conucrfa boinibue fidclibus


prcftitit

C09 fufccpcrunt:vt tan^ motalib'

quoddam

condimcntu:quo

1 bumana tefcccionc indii^entibus mi


niftrarcnt.Scdcrat profccto aliquid

faptac ali^d vit illo caucaiur qicpia.

qoo ita cjccellebant


nea vt in cie
efle

licct

tan^'

bomi

dominum

ficuc eflc

Jndc rurfus abraa; fccii in gcraria a pud rcge ciuitatis lUiua abymclccb: qo in egypto de coniitgc fcccrat cicp -'
tacta
fif:

aflblct in propbcti8:bi qui bofpitali'

rcddica cft.Ubi fanc abraaj


fe regi

tate

illis

erbibebant dubitarc non po

obiurganti

cur tacuiflct vyo^j

i ipfoa aliquado pluraW rtdominosraliquando fingularitcr: viincisdrim appellabant. 3ngclo8


fcnt: atj io
flute fuiflc fcriptura tcftatur: ncc fold

fo:o:ccp dij:iflcc:apcric9 quid tiuctit


etia
cft

boc addidit.t.n.vcre fo:or ntea

de patrc fcd non de matrc:q: 6 pa

in

boc genefis libro vbi bec gefta nar

tre fuo foro: erat abrae:dc quo propi quaeiuscrat: tanteautcm pulcbritu

rantur:\7erum etiain in cpiitoU ad be

dinie fuit:vt etiam intlUctatepolTct

LIBER

fldamari.

folidaturfirmttate gratiernon infla^


inanitate uctantic.1lung7 fanc crcdcc

fec ifaac f

m promfJVioncj nato:cu

abraam q: victimis dcns dclcctarc


to obedtendum fit
tti
fi

u:

tus

nomcn q: riiu vtriufcp parctie cfl

bumani0:q>ui8 diuino intonate pccp^


dtfpu(<idii:veru^
fiUii

inditum.c.w:>;i.

abraam conftftim
e.>i):crat

cum fuilTct

Oftbccnat^cabrac fm^mtY
Tioncm dci dc fara fiUus:cuncp

tmolatus:refurrectu^ crcdidilTe tau^

dand"

nanq3 iUide":cude

nomiuauit ifaaciqo itcrpretac rifue. iRifcratcnimt patcr quando ctpro


milTus cn admirane
i

ancilU 1 fiUo cius fozas cqciendis vo

gaudto:rilcrat
trcs vitos
i

iuncatcm cdiugis noUcc imptc: i iuac vocabitur tibi icmen.iic ccrte ibi fcqY
flc

Tmatenquandopcrillos

oi. jtUum

autcm anctlle buius


fcmen

iit

itcrum promilTus cfldubitans

gau^
q^ rt

magnam Qcnum faciam:q:

m
tn

dio.Oiuanid c;;probantc angclo

um e.4Iuomodo crgo dutum clt


ifaac vocabiiur cibi lemcn:cti

fueilkctfigaudqfuuitame plencfi^ dei non fuit.pofl ab eode^ aiigelo et in fide confirmata i. ): boc crgo pu
cr

tiinae

km deus fcmcn cius vocaucrit.^i;jrpa


ncns
aiit

aplue quid

fic

tn tiaac

voca

nomcn acccpit.Tlm g>

rifu

illc

bitur ttbt lemcn.t.tnquit

non qui filg


promilTidis
fi^
i

sdirndtncJum opprobrwm; f^adcc lcbrandu gaudiu pcrticbacnaco ifaac 1 co nome vocaco.Sara monftrauit. 2\ii quippf;nfu mibi fccit dcus.-QLui cuncp enim audierit congaudebu mi^
bi.Sedpolxaliquantuicpus
de
la f
anctlla

camis bt

filg dti;i'ed filq

deputantur in femme. iic per boc


I9 promilVionta vt lint

fcmcn abrac
in

ilaac vocaniur

boc iii

cbnftum uo
fideUtcr

cantegratia congreganiur. iDancer''

go promilTioncm pacer pius

oomo cifcimr ca fiUo luo: i duo il

tcncnsi^uia pcr bunc oporicbat tm^

m aptum ttjtamenta
gent.

fignificatur

pleri:qucm deus tubebat occidt: non


beficautt97 libi reddt pofat imolat":

vctus 1 nouum:vbi fara iUtue fupcr^ ncbierufalembocdt ciuitatis deifi

quidahpoiuitnon
tcUectii crt

fpcratus.

Sictn

guram

i i epta ^d bcbrcos 7 lic cj; policum.fide inquit preccHic abraa^

Dc obcdientia f fidc
1 de mo:tc (mx.j:p^.
i

abrac:quap

m ifaac tentaf.t vnuum


^miflioncs fufccpit:ad
eft

obtuUc qui
femcn:co^i

oblationcm immolanoi filq^bat^e;

qucm dicium

m ifaac vocabitur tibt


7 tn firuudtnem

taneiquiatcp mortuis c)cctcarepot


Tltcr bcc quc oia

comcmojarc

dcue. proinde addtciit.pro boc ctia

85 dc imolando dilcctilTimo
fecuftn notitia proferenda

nimis longum cft;tetatur abra filio fuo

cum
idem

addu;c:(t.

^utus non pe

rimilttudmcm niU tUum dc quo dutc


apt^ue:qui proprio
ftlto

ifaac:vt pia ciue obcdicntia^barctur

non dco.

pcrcit:fed

pro nobte dnibus tradiaic

Tlec^enim ois eculpadatentatio:q: t gratubnoa e qua fu^batio. t ple


rttncpaUteranimue buman"
inotefccre
fibiipfi

iUum.^^Proptcrca 7 ifaac fuutdonu''

nuscrucem fu3:itaftbi Ugnaaduic time tocum quibus faerat iponendus


ipfe poztauit.T^oftrcmo
cidi

n por.nifi vircs fuas fibi h vcrbo fcd cjtpcrimcto tcntationc qoo

quta ifaac oc
e

nd oportcbat^pofteaq^
probibitu8:quiserat

patcr cu
ariea

damo interrcganteriidcat: vbifidci munus agnoucrit:tunc pius eil^tunc

fcrire

tlle

quo immolato iplctu^ e

figniftcatiuo

XVII

ningume racrificmiti.^Tlempe qri cutn aidit abraim comibua ia fzutice tenc


batur.Q.'Ji6 ergo
fi

mo viii fui.&eccm quippc annia eam


precedcbat etatc:ficut ipfe
ej: illa

quado

ftbi

illo

figurabatur ni

promiiVus

eft filius aii.

Bi mi^

antey immolaretur fpints iuiiicis cozonatu8.^S;d diui. pcrangelumverbapoiius aodiam". 3it quippc fcriptura.t cj:tcdit abra
icfus cbriftua

annoium centum nafcetur fiUus:T fi fara aimo^ nonaginta paricf." Xttc cmif agru^abraiiquo fepcUuitvp
bi rc.XiJc ergo

^m narratione

ftepbani

am manu fuS fumcre macbcraj vt oc


cidcrctfiUu

in terraillaccollocatu3:qm cepitibi ce pofTeiVo::pofl mo:tc.f.p:is fuu qui

fuum.t vocauit illu^ an

gelu9 dni de celo:? di)cit.2lijraam. 31

colUgit aii bienniu fuilTc defuctus.

Uautdifitiecceego.
ciag

dij:it:ne

inq^ necp >c rebeca ncptc nacbo::


accepit v;:o:cm.c.jc;cjcig.

minum tuam fupcr pueru:

qul i(iAC

faciaa ilU quic^.Tlunc fciui quia tics

deum tuum:t no pepcifti filio tuo di-'


lecto proptcr

id eft

nunc

fdri feci.Tlecp

me.Tlunc fciui dictu efl cnim boc it

inde rcbeca^ ncpte nacbo: pa


trui fuccii aiinozii

quadragita

dum fciebat deu3. ib:inde ariete illo i


molato pro
lcgitur
ifaac fiUo fuo:vocauit vt

dTetifaac ducit v;;o:e.f. ccntefimo ei

quadragefimo anno
cnnio poii

vitc

patns fuuc^

abraam nomen loci iUius do minaB viiiv.vt dicatur bodie in mon tc dominua apparuit. Sicut dictii cft nuc fciui:pro eo quod eft nunc fciri fc ci:ita bic dominue vidit pro co qo cft dominua apparuit:boc eft vidcri k fc
cit.t vocauit angclus

mo:tem m:is fuc^ut auce^ cam ducet:qn ab eius patre i meiopo tamiam feruus milTus efl:quid aliud demonllratum c\\ cum eidcj feruo di ptabraamiponem.inum tuajfubfc mo2C mco i adiurabo te pcr diim dc

domini abral

um ceU 1 drim terre; vt non


rem
filio

fiias ujco

fecundo dc celo dicee. "Pcr mcmctip fuj iuraui dicit dominus.-' propter q6
fecifti

r>eo:um

verbii boc:T

non pcp:::ifti filio

tuo dilecto propter mc:nifi bcnedicee benedicam tibi:i: multiplicans multi^

ifaac de filiabus cbana dominuin ceU -r domina terre iii carnc que cj: illo fcmo:e trabe batur fuilTe vcnturum^Tlunquid bec parua funt prenunciata indicia vc^
nifi

mco

pUcabo femcn tuum ficut ftcllas cdi: 1 tinq> arcna que eft iujrra labiu, ma ris. t bcreditate polTidebit femen tu um auitates aduerfariomm fuo:um: 1 bcnedicentur in fcmine tuo omnce
gcntes tcrrc:q: obaudifti vocemeam. "bocmodo c illa de rocationc gcntiu
C

ritatis:que compleri
fto;

videmus

in cbri

Ouid itelligedu fit in co:


.c.w:^ii^.

q?

abral

poft mo:te fare acccpit vp3:e cctburl

femic abrae:poft bolocauftum

quo

Uidautfibirult:q?abr9amp'*
mo:tefarecctbura
du>:it vj;0''

fignificatus c cbrillus:etiam iuratioc

dei firmita promifrto.Scpc

enim pio

remiUbi abfit vt

incontinentil fufpi

mifcrat fed niq> iuraucrat. 0.uid


tc e dci vi vcracifcp iuratio:
(i

au
i

cmur:preferti in illa

niU jpmii

confirmatio r infidelium

qucdam

iam etate 1 in il lafideifanctitate.2ln adbucprocrcl di filq qucrcbanturcum iam deo pro


mittentetantamuItipUcario filio^ cj;
ifaac:pcr ftcllas
celi

mortua e ccn rcfimo T vicefimo a fcptimo anno vi-' le fae:centefimo aute i tricefuno fcpti
crcpatio.^^Port bec fara

i arcnam terre

fi

de probarilTuna

tcncrctur.'

55 profec

LIBER

I
to
(i

agar t ifmacl doctoie apoftolo

&c geminis adbuc


cematns
na
i

in ricro rcbec

ftgnifuaucrutcarnalcs vetia tdlame''


ti:cur

inclufts

qd indicauehtdiui

non ctiam cetburat fili)

eius

(i

refponfio.c.j:j:j:v.

gnificcrttcamalcs qui fead tcftametd

nouii ejriftimani pertinerc.-^Jlmbe

4p

Jlmc):bocqueadmodiippof
fosabraeciuitatie dci pcu::ac
anno:ftvi''
ci

pe t v;ro:e8 abrac i concubic (t appel Utc fara vcro nuny dicta eft abrae cd
cubinarfcd vpo:

tpaVideam\2lprimoig:
tcifaac vfqj
ti

m.

Tlm i quando

ad fcjcagcftmu^ quo

na

daiatftagrabraeita fcriptu^ eft:T

funt filq:iLLud mcmo:abile e:q> cunt

abraam ogar cgfptiamancillamfuam.poft decem annogq^babitauerarabram interra cbanaan:-! dedit eam abram fuo vito vjcorem. t>e cctbura aurem quam p* obitum fare accepii fic legitur.Jldqci aiB autem abrajm allu.npfit V^o^cm cui nomen cctbura.cce ambe dicun
apprcbendit farai
vjco:

illidcumrogantirtparerct
quefterlie erat:concclTinct

vpr a*

dominus quod pcrebat afc^ babcret illa cocep


ti)

gefticbant gemini

adbuc

in vtcro e

(09 indud.

Qua molcftia

cti

agere^
rii^

dominum intcrrogauii:

accepiKp

tur vjcozcerambc po:ro concubine fu^


if(c

rcperiuntu::poftea dicente fcriptu

ri.bcditmtem abraam omncm fcu'' fum fuum ifaac filio fuo:7 filtje cocu^ binarum fuarum deditabram dona; 7 diaifit eoe ab ifaac filio fuo adbuc
fe

fum due gentce in vtcro tuo (mt: t duo populi de vcntre tuo fcparabun^ T popuiue populum fupcrabit:^ ma iorfcruietmino:i.<luodpaulus apo ftolus magnu3 vult inielligi g:arie do
cumctii quia iidum
illis

natis ncc ali


fine ul^

quid agcnnbus boni feu mali


lie

bonis mcriris

eligitur

minor.ma

viuo ad OMcnte in ^ra ozicntis.lDnt


peruei

ergononnullamuncrafilq concubia

rcprobaro:qm proculdubio qua tum attinet ad originalc pcccaium a^


iorc
prit) nullios

rum in plaga ozicniierfed non


ent

ad rcgnum prominfum: nec betici

bo parcs erannquantum auicm ad^) eo^ vlltl crat.Scd nunc

ncciudcicarnalesrquiaprcf ifaacnul

luscftbcree^tnonqutfilqcarnis bi
filq dei:feo filg

promift^ionis dcputati

tur in fcminc:dc
flc

qoo dictum e.ju ifa^


vj:o:i8

vocabiiurtibi fcmcn. Tlecp cni^vi

deo cur eiiaj cctbura poft


dicta

moj

tcm duct3:nifi proptcr boc myfteriu^


fit

de bac re dicere aliquid latiue inftitu opie ro non fmit.vnde i in altje iaj muita di>;imu8i0.uod autem dictu^ e maio: feruiei minori:nemo fcre nof trorum alitcr intellcj:it:quam mtio:e populum iudeorum minori populo cbriftiano fcruituru. t rcucra g^uis
ti

concubma.Sed quifqe bcc H


figificationibus accipcre:

vult in

iiiis

non calunictur abrac.Ouid enim fi t prouifum c contra bereticoe futuros


fccundarum aduerfarioe nuptiarnni
vt in ipfo patre

idumcorum q nata cft dc m duo nomina erant:nam i efa u vocabatur i edom:vnde i idumci:
in gcntc
io:e cui

boc

uidcri poffit

implcmm:q:poftca
fue

fupcranda fucrat a populo qui otius


eft e)c

multarum

gentiuj p*

mirtore id

cft ifraelitico: ticp

obiium coniugie iterum coningaii:6'' monftrareturnon cfle pcccatum.t mortuus e abraa cu eet anno^ cctnj; fcptnagintadnq$.3nno^ ergo fepru
agitaqnqj ifaac dcreliquit filiium:qttc
ccntenarius genuit.

rai futura fubicaa:tti in aliqoid mai*

intentam fuilTeiftam propbetiamq dictum eft populus populum fupera


bit^imaio^feruicimino^i conucnicti
iudcfs

us crcditBr.t quid cft bec:nifi ($ iti T cbriftianis euidetcr ipletur.

XVII

&c Oiaculo 7 bcnedicriorte qua ifa,


ac non aliter g pi ipfv^.mcrito ciufde ac dilcccioiic accepic.c.)CBcvi.

t iuftificatioee mcae 1 1cgitima mca. t alio rurftts oiaculo^cgo fum inqt


deus abraam pattis tui.noli rimtrc tc cum enim fum i bcncdijci tc:i mutti''
plicabo fcmcn tuum propter abraam patrcm tuum. Ut inteUigamus y caf ic abraa fccerit:quod bcibus impodi icis 1 ncquiric fue dc fcripturis factis
patrocinia requircntibus
cilTe
:

ccp;tctira9co!fci!o tfctqua

lealiquotienspatcms acccpat

dc qoo o:aculo 1'ic fcriptii e. f acta cft aiit famee fupcr terra: prctcr famcm

quc prms
Jlbqr

facra

crt

in

t?mpo:c abrac.

vidctur fe

aiit ifaic

ad aby melccb rcgcm

libidinc.Ocmdc vt ctiam bfc no

pbdidinoia in ccerara.Jlpparuit autc


tUt dii3

uerimus non cjc bonis fmgulis intcr


fe

1 dipir.tloU dckaxdcre i egfp

boics compararc;fcd in vnoquoc^

tum "Dabita autem in tcrra qua^ libi


di^croii incole in terra bacii ego ero

confidcrcmus vniucrfa. j^icri eni5


teft

pc
lo

vt babeai aliquid

vita

i mo:ib'
fit

tccum 7 benedicam te.Xibi enim i fe miiii tuo dabo omncm tcrram banc. rftaruam iuramcntum mcuj qaod iuraui abrac patri tuo: t mftiplicabo
femcn tuum
fcmini tuo
ficut ftcUae celi.t

quifpia

quo

fuperet alium: idq3

ge prcf^bilius ^cft tllud vn6 ab alio


fuperatur.2lcper boc folo dei vcrocp

iudicio:cum contmcntia coniugio p:e


fcratunmclio:
tii

dabo

bomo fidcUs con'

omncm tcrram bMci bh


omnca
gentes

iugatus:^' conrinens infidcUs.Scd p


tinens infidelis

diccntur in fcmine tuo

bomo non folum mi

terre:pro eo of obaudiuit abraa pater

tuus vocem mcaj 7 cuftodiuir prccep ta mca: i mandata mea i iuftificatio ne9 mcas:^ lcgirima mca. 3ftc pSiar^

eft quia k contict dd non crcdat:vcrum etiaj molro magis vitupcrandus quia non crcdit cum fe

nus Uudandus

cba ncc vxoii bibait alia? nec aliqua cencabinamifed poftcritatc duo:om

contmcaf.6ftituamu8 crgo ambos bono9.tiamfic profccto mclioreft


coniugatus fidcltlTimus i obcdiendi-'
riffim''

gcmino:um

cj:

vno concubito procrc

dco.q

ato:u5 contcntue fuit.Ximuit fanc ct ; ipfe pcriculum dc pulcbritudinccoil


iucrie:

no:ifcp obedietic:fi

pnnes mmo:i9 fidn vo pana fint ceta


qa abigat.

ptincte piugato prcfcrre

cum babitarct inter

alienos:fe

citC0

quod patervt eani foroie


ci

dicet

t>e bis que

efau i iacob mfftice

taccrq3V)C02em.ratenim

propin

prcfigurantur.c.):;r^vq.

qua^patcrnoT matcrno
Scdctiaipfaab
cp vj:o! cnTct

fanguine.

alienigenis cognitol

Uoigufaacfilq cfau 1 iacob


paritcrcfcut.'p>rimat''

manfit intacta. Tlec idco

maioris

tamen iftum pat:i eiue prcferre dcbc mustquia ifte nullam feminam prd vnam coniugcm noucrar. rant cni^ proculdubio patcrnc fidci t obedicrie
merita potio2a. in

tranffunditur in mino:em:c;:pacto et
placito intcr illos:eo q? lcnricula

qoe

cibum mino: paraucrai maio:

immo

dcrariuB concupioit: eocp prccio p:io


gcnita fua fratri iorationc i.iterpofua

tm vi proptcr

illu^

dicnt dcus buic fc faccre

bona que fc
g>

dr.Bcncdiccntu: inquit in fcminc tuo

vcndtdit.Ubi difcimus in vefceoo noi cibi gencrc fed auiditatc immodcftift

dc9 gcntcs tcrrc:pro eo


ilodiuitprccepcamca

obaudiuit

qucncp colpandum.Sencfcit ifaac:c^


iufcp ocolis pcr fencctam vifus aofcr

flbraam patcr tuue pocem mcajti co

tmadacamea

tur.Ualcbciiediccrcfilium

maioum

LIBER

1 pro tllo rtefcime bencdidt mfnoiq:


pro fratre maiozc qui crat pilofus fe parcmta manibus fupponentcj^bedi''
nts
fibi

brac fcamdum Hdc^qi t lp(e i filiue

abrae fecundum carncm. 3pl^u"t qui


malcdij:eric malcdicttjs:'! qui bndijce
rii biidictus e.-Cbrift'

pellicurcoaptatis velut bedr^

in^ nofter etil

peccatapoztantcm. 3ftedolu8 iacob

cx ozc iudcorum ^uts crrantium fed

ncputaretur frauduUt" dof:? ineo

tamen lcgcm pzopbetafquc cantanti

magia mffteriacffe quaeretunfupi


U9predi):itfcripturajteratcfao

um benediciiurid cft vcraciter

dicif:

bo

1 alius bencdici putatur qut ab cis er


rantibus ej:pect3tur. cce benedictio

mo kkns uenari agreflie.^acob atite


bomo fimptcj: babitans domuj.tJoc
noftri

nem|>mifTam petentemaiorce;:pauc
kit ifaac:7 aliuj
fe

quidam inrerprerati
fine

funt: finc
fiue

pro

alio b/idij:iflc

dolo.Siue autem

dolo

fim^

agnofdt.ZDiratur i quis
pcrcuncratunnec tamcn
clTe
fe

nam ille fit


dcccprum

pley:fiue poriue finc ficrionc dicatur:

qucd cfl grccc aplalTioe: quie


minis Unc dolo.^4lui6
piicie.0.ueficiio
fi

cft

in

if-'

conqueritunimmo

confcfti^ rcuc

ta bcnedictione peicipicnda dolus


eft

bo

lato fibi int" in cozde

magno f^cramc

dolue

fim-'

to dcuitat indignatione:pfirm3t benc

non menticntie^ni^ prefundum mTfteriuj veritati9.'3p

autem bcnedictio qualie eft.'cce i quit odo: hlq mei tanq> odor agri ple
fa

dictionem.Oui6ergo inquit venat' eft mibi venatione i itulit mibi^t mi ducAui de omnibus antcquam lu vei
re6/t benedi)cieu5 1 benedictus
fir.

ni:quem bcnedi j:it dominiis.i dct tf bi dcus de rojc celi 7 dc pinguedinc i^ remuUitudincm frumenti avinv.i^
tanttibigentcsoradotcnt
te princi''

^uisnonbic

malcdictioncm potT

cxpectareiirati^fibecnon ftpcrnaiti
fpiratione fcd terrcno

mo:e

gereretV

rc3 geftas fed propbeticc geftas^i


ficd

pea:? fias dominua fratris tuiit ado

terra

celitu6:

per bomics fed diui


fingula tatie fc
ftit

rabunt tc filq patrts


jcciic re
larrit tc

tui. Q.\ii

malcdt

nims.Si ejccutiantur
lumiaifj buic opi

malcdtctes

crit

t qui beiicdi-'

cnndn mffter^e multa


pened" nos

iplenda vo

bcnedictienibus repleatu;.Sc

mod" modcrateim

nedictio igirur iacob prcdicatio cbrif


ri eft

in alia feftinarc copcllit.

in

omnibus gentibUs.lDoc facto


cft

igirur Uj: 7 propbetia

ifaac.t pcr

&emffTione iacob

in

mefopotamij:

06 iudcoiOm cbriftus ab lUa bencdi'' citur vclut a nefciente:quia t ea ab cid ipfe ncfcitur. 4)do:e nominia cbriili
ficut agcr

am ad accipienda
ipfius femini

vi^oic.idc vifionc

qu3 in iiinere fomniauit:T dc quaiuS

cum vna petifTet vj:o:c

mundus impletur.iu8 eft


celi:

.c.nVfi^'

benedictio de ro:c

boc

cft

de uer

borum pluBia diuinotum: i de vber


tfltc tcrrc

3tti^iacob a parciib'! mefopo

pulomm:
coUigit

boc eft de congregatione po cius eft i multituoo fru^


eft

tamiaivt

ibi

ducat v%ou:

paw

miitcntis bec verba funt.Tlon acdpi^

mcnti r vini:boc

multitudo

quam

frumentum i vinum in facra^ mento corpotis cius % fanguinis cC, i feruiont gentes ipfitm adozant
principe9.3pfe c dris frarria fui:quia

cbananeo^. Sur-' gens fuge in mefopotamia in domuj


esvj:o!ce^
ftliab'

batbuclpatrie matris iue:t


ifi

ftie tibi

vj:oze

de filiabus laban

fzis

matzis

populus eiu8 dnatur iudeis. 3pfuni


ado:ant
fllg

autcm mcus bcncdicat re er augcat rc i mrtiplicct te. t eris i ctJti


tue t>cu8

patris ctU8:boc eft filq

gregationes gcntiem: i dcttibibene

XVII

dictionm abraam pattne tutn tibt et


(emini tuo poft te:vt beree fiae tetrc

t furrcjnt iacob i fopftt

lapide quc

fuppofuit capiti fuo:? (latait

iUum in

mcolatus

tui

qua; dcdit deus abrae.

ritulumitfupcrfiiditolcum in cacu^

*b'ciam(ntelligiinu fcgregatu^ fein

mineciu8:tvocattitiacob nomeloci
illius

iacob ab alio (cmine ifaac:qd factum


eit

domus

pcr efau.

Qu jndo cmm dictum e


quod

pertinct.Tlcc

dci-lDec ad propbetiaj mozc idolatric lapide p^

ifaac vocabiturtibi femcn: perriuene

fudit oleo iacobrvclut facicns^illuj

vri^

kmen ad ciuitattm dd feparato


aliud femcn abrae
erat
iti

cfl ifide

in andlle filio^quod
filqs

fururum crat
filtjs

de um.necp enim adorauit cundem lapi dem ^ci ei facrificauit^fj quonia cbrif ti nomen a cbrifmate eft id eft ab vnc
rione:profccto figuratum cft binc ali^

cetbure.Sj adbuc erat ambigo

unt dcduobuQ gemtnis


dictio pertineref.;

idacm
illa bfi

quid quod ad

magnum

pertincat

fa-'

ad vtranq^ an ad vnu5 eo:um


fi

cramcnrum.Scalam rcro

iftam itelU

ad vnum qui9 name(Tctillorum.Q.'ioo nuncdccla ratum cft:cum pro pbcticc a p5e bndi dfiicobii o: d i eris in conarcgario nc gcntium:^ dct tibi bcncdictionem
flbrae pitris tui."C>erflCGn9 itacp
i

girur ipfe faluator nobis in mcmoriai

fct

rcuocarc in euangelio.Ubi cum dijrif de narbanaelc ecu vere ifraelitam


ifracl

quodolu9nonc:quia

Wderat

iftam uifionem.3pfccft enijtacob^co

mc^

dcm loco air.Jlmcn amen dico vobis


videbitis cclum apcrtii

fopotamiam iacob in fomnia acccptt O!aculumdequofic fcnprumcft. t


criuit iacob a putco iurationie:'!

i angclos dci

fcendentcs i defccndenrcs fup filiuj

pro

bominis.-jberreritergoiacob imefo

crt i cbarram i in venit in loca 1 domiuit ibi.Occidcrat d? fol i ftlp et lapidibug loci 7 pofuit ad caput fuum T dormiuit in loco illo r fdnia'' uir. t eccc fcala ftibilita fupcr terraj cu!U3 cflput Dcrrin(^cb3t ad celum: T nc^cli dd afccndfbant i dcfccndebat

fccru9

potamiam:rr itt accipcret vjcotcj.Un


deautcmilliacciderit quatuor babe

fit

fcmia9 de (Jbus duodccim

filios
C3:;t

nam filia; procrcaut't:cum


concupifccrct
diut'na.2ld
illicite

nulla

indicat fcripiura

venerat:fcd

vnsm quiope accipienda cum illi altcra pro alrera

per illam
-

dommue incombebar fupcr

fuppofita fuiflet:nec ipfam dimifit q

iUam:^ didr. go fum dcus abraam patrig tui:T dcus ifaactnoli timerc:f-' ram inqua dormis fupcr cam tibi da bo illam i fcmini tuo.r crir fcme tu

nekicnQ vfus fucrat in nocre:nc ludi^


brio

cam ridcrctur babuinc.^r ej: eo


lc);

tcmporcquoniam multipiicande po-'


Hcritatie ca plures rjrozes

nullap
ii

um ficut arena tcrre:t dilatabitur

fu

bibebat^acccpitetia^ilUm

caimi

pcr mare: i in africum i in aquilone

futuri coniugtj fidem fccerat.-Ciue co

1 ad oncntem:t bcnediccnrur i re oes


rribue tcrre i in femie tuo: i ecce ccco

fum tccum cuftodicns


quacuncp
banc:quia
ihis-.i

coto

ncc faciam oia

te in omni via reducam te in terraj non tederelinqua do^ que tcca locut" fii. t

fuam de qua fi^ lio9 ipfa fiircipet marito dcdit: quoo ctiamm2iorfoM!ciu9 quauis pcpif
elTet ftcrili9:ancillam

fet

imitata:quoniam multiplicarc^lc

cupicbatcffccit.Tlullam igitur iacob


legirur pcriflc pretcr \>n.im: nec rfu9

furrcrit iacob de fono fuo:t ditit: qi

plurimisnifi gignendc prolig offirio


coniugali iurc ferU3to:vt neon

dftseiloco bocrccto ncfcicbi.^tti

boc fa

muit 1
bicntfi

dixitiq^

tnbiriocus bic: no

cft

ccret nifi vjroree cioe id fieri flacritaf-'

domus dct:7 bcc

po:tacceli.

fcnt:q0ccorpori8

vizi fui

babebanr

LIBER

Ugirimam potefhtem

>

femtne comeotif vna f&ir.tieptiB.Q^


resdiligcntcrconfidcrata no indicat

Cae ratio fucnc vt ettam iTrael co


gtiominaretur.c.jc^pj:.

numcrus fucrit in progenic iacob:die vcl anno qooingrcfTus efl eg7ptum.ommcmo:atifuntquippc


g tanru9

nutt ergo duodecim filioe et vna fiUa ej: quaiuo: mKcrib'*;

ieisetiiproncpotea iofcpb quinul^


lo

modo iaj tunc effe potucrunt quo

>'n ingrdTus e in cgypro

filiu fuii

niamtuncccntumtrigintA anno:um

iofcpb:qui vcndit" ab inuidcntibue


fratribus:cocp pcrductue fuitat^ibi

dcmfublimatu9.3acobautcm ctiam
ifracl ficut

pauloante

di;ci

rocabato::
c^rillo

vo cius iacob rrigira noue.O-ucm cum acccpifTe r:iccfimo anno fuo ucl amplius conftct V}:oiey quomodo potuit pcr noucm annos
erat iacob:filiu9

quod nomcii magte populus


illi

procrcatus obtinuit.T^oc aiitnomcn

babcreproncpotc9 dc filgs quose;: eadcmvj:o:e fufccpit.'u5 igiturnec


f;lio0

ab angdo ipodtvim iiqui cum illo fucrar in itincre dc mcfopoiamia :cde


untc [u.tatue tfpiJ cbnfti cuidentiflri" mc gcrce.Tla q> d prcualuitiacob vti
cg volcnti:ut myftcriu figurarct:figni
ficatpalTione cbrifli:vbi vifi funt
ei

bibcrcnt cpbrcm 7 manafTce


eos pueros infra
q

fi

Ig iofcpb^fj

noue
fed et
nifc

nc9 iacob egrptu igrcfTu9 inucncrit;

quo pacto
nepotcs in

co;t
illie

non folum

filq

fcptuagitaqumc^
fiit

rantur:qui toc egyptii ingrcffi


iacob.-^Tlam

cuj

ualae

iudci.-t

tri

benedictionem ab

commcmo:3tur ibi ma^


filius id cft

eodem angclo qucm fupcraucrat ipe


trauit:ac
fic

cbirfiliusmanafTc ncpos iofcpb:7e

butus noinis

tpofitio bii

iufdcm macbir

galaad nc

dictio fuit.3ntcrpretamr aut ifracl vi

dcn8dcij:quodcrit infinc prcmium

pos manafTc proncpoe iofepb. 3bie 1 que gcnuit epbrcm al'.M- fiU" iofcpb
id
cfl

fanctorum omnium.Xetigttpoiro
li

il

vtalaam ncpos iofcpb:

ibi cfl et

idcm angelus

vcluti preualcnti lati


ifto

baretb

filiue ipfiue vtalae id e

ncpoa

tudinc5 fcmo:i9:etIqj

modo clau

cpbrcm proncpos iofcpb:qui nullo

dum :cddidir.r3t itaqj vnus at^ idc


iacob:7 bcncdictus t claudus: bridic

modo cffe potucrut qii


aoo9 iflorum minorc9

vcnit iacob in

egyptuTfilios iofcpb nepotts fuoa

tu9 in eig qui i cbrirtum

e;;

codcm po

pulo crcdidcrunt:atcp in infidelibus

rum

pucroe inucnit.Sed nimii

^ noac$ anno um i^

claudue.Tlam femoiis laritudo gcne ris multitudo cft."f>lurc9 quippefuc


(j i

ca ftirpe de quibus propbcticc pre

dc5 ef\:7 cUudicaucrur a femitie fuis.

cgfptum qfi cum in fcpruagintaquincp bominibus fcrip tura commemorat:non vnus dice vf vnue annu9:fcd totum illud efi rcm^ pu9 g^diu vif:it iofcpb: pcr quc^ facrii
troitue lacob in

<ludcufcptuagCtaq'ncp anfabas
cgf ptii narretur ingrcfVu9: cu plcricp ej: ciQ qui comemoantur tpc poftcri^
:ifuntgemti.c.;:l.

eltvrinrrarcnr.Tlam deipfb iofcpb

cadcm

fcriprura

fic

loquirur i babita

uir iofcpb in cgypro:ipfe er frarrcs

iu9 7 omnie cobabirario parris ciue:

TlgrcfTi itacp rcferuntur


tii

cgfp

1 vijcir annoG cenrum 7 deccm i vidit iofcpb manafTee t ephrcm filioB vfcjj
in terriam gencrationem. 3pfc
efi illc

fimul ctl ipfo iacob fcptuagt

taquiq; botee:annumcrato ipfo


fuis filqs.3n

cum

proncpos eiu8:ab cpbrcm tcrtiu8:gc


nerationcm quippetertia^
diciKfiliii:

quo numero due rantu;

XVII

neptem:7proncpotfm. t>cmdefe4^ rur.t filij macbir filq mattafTc: nati funtfuprafemo: iofepb.tbic illc ipk eft nepoe manafTe: pronepoa io^ fepb.Sei pluralitcr appcllati funt fi^
cut fcriptura confueuit:que

mdtatione fili mi afcendifti:cumbc8


do:mifti vt leo. i Vt catulua lconis.

<lui9

fufcitabit cum.'Tld deficict pu''

ceps e^ iuda:? du^ dc femo:ibu8 eiua

donccveniantquerepofiia funtet:et
ipfe erii ejrpectatio genriu^.

vnam ^
i

Slligans
afinc

filiam iacob filias nuncupauit: ficut

advitempullumfuum

<7

cilitio

laiine lingue confuetudinc liberi dica


tir

fue:lauabit in vino ftolam fuam: i in

pluraliter filq:etiam

fi

non

fint

v^

no ampliu3.ur ergo
proncpotcs:qui nullo

ipfiua iofepb

prcdicetur fclicita9:quia potuit vidc:e

fanguincvucamictumfuu^. fuluio'' cuU eius a vino i dcntes candidto:cs lacte.^pofui bcc aducrfus manicbe

modo putandt

um fauftum difputans: i fatis crTe ar


bitro:

funtiam faiffe rricefimonono anno proauifuiiofpeb^quandoad eum in cgyptum iacob patc: eius aducnit/ 31 lud aute eH quod fallit minus ifta dili cni intucntc6:qm fcriptu^ eft:bcc au tcm nomina filiomm iiracl 4 intraue
riJt in

ius elucet:vbi i
cft

quanrum ventas ^pbctie bu^ mo:8 cbrifti p:edtcta

verbo dormitionis:7 no neccflttas

egyptu^

fir

cu iacob patre fuo.


illo

t)ocenimdtctu5 cftqjfimulcu^
quia

computantur fcptuagintaquincp: no

fimuUam erant omncs quando

fed poteftas in mo:tcm nomine lcdisi 'Q.uam potcftatcm in cuangclio ipfe prcdtcat:diccns potcftatcm babeo po nendi animam mcam:? poteftate ba^ bco iteru5 (amcndi ca^.flcmo ea^ tol lit a meifcd ego ca^ pono a mc ipfo et iteru^fumo cam.Siclco frcmuit (ic

egyptum ingreflfue eft ipfe^fcd vt dijci totum tcmpus babetur eius igrcflus quovipitiofepbperquemeiua vidc^
turingreflfue.

quod dijcit implcuit:ad ca^ nanc^ pcr


tinet potcftatC5:quod

de

rcfuci ccttde

cius adiunctum

cft.

0,mQ fufcitabit
nifi

eai^boc

eft

quia nullus bomintt:

fe ipfe fofcitautt;qui

etiam dc co:po:c

bebcnedicttonequajtn iudamfi
lium fuum
l

fuo dipt.Soluite tcmplumboc 7in


triduo refufcitabo tUud.^pfum autc^

ptomifit.c.)cli.

-6itur^pfpopul5
cbrifti

cbriftianiJi

ci6:i

genus mortis boc eft fublimitas cru-' vno vcrbo iiuclUgitur quod ait
oomifti:eulgclifta cjrpdit vbidicit:ti

quo dct ciuiras pcregrinatur in


terrie:
fi

flfccndifti.O.6 vcro addidit rectibcs

carnem

in

abrae fcmi

ne rcquiramuaircmotis concubinaijt filqg occurrit ifaac:fi in femine ifaac:

cUnaro captte tradidit fpum. ^utccr


te

fepuUura cius agtiofcitur in qua :c

remoto efau qui e et edom occurrit ia cob qui eft T irraeLSi in fcmine ifiael
ipfiua remotis cctcris occurrit iudas

cubuitoo:mien6:7vndetllu5 nullua bominum ficut propbctc aUquos: vcl


ficut ipfe

quiadctribuiudaejcortus ecbriftus 3lcperboccum inegypto moritur*


ifracl filios

ipfe furre^it.

aUo9 fufcitauit.f^ fic a fdno Stola po::o cius quam

laoat ivino:idcftmundatapcccari9
in fangutnc fuo cuius fanguinie facta

fuos benedicet:

queadmo

dum iudam

propbetice bencdi^erit

mcntum bapti^ati fcitJtivndc i adiun


git

audiamu8.3uda inqnit tc laudabunt


fies tui.2Danii9 tue fuper oo:fu5
ini''

1 i fanguine vuc amictti


fpiritualcs

eft nifi ecclcfia.^t fului

micorum tuo:um:te adotabtit


trie

filq

pa

no

fui quid ocuU eios a vi cius incbriari poculo

tui.atuls leonis ittda8.;c gc:

eiU9:6

quo

canit pfaUnue:

i calijc tu7

LIBER

ittebriana g> prcclanta

cft.

cius candidioics lacte:q6 potant

t dcntcs ap6

flc

aprm paruuli: verba falicet nutrietia: nondum idonci folido dbo. 3pe i^^
cft in

ul primus cft:fcd dauid prcdpu'

tcmponbue mof ft i icfu naue cj: itt rcgtl quof qdc fa^ i ff cramcnto betur t mcrito.c.^Ug.
>c
iudici):tt3

quo

repofita crant promifla io^

de:quc doncc renircnt nu^ principcs

fuct iacob:dcfircto et iofcpb


perreliquos cetaquadragintt

boc eft reges


clarius
ilo.
eft

ifracl

ab ilb

ftirpc dcftie

rBnt.tipfe ejcpectatio gcntium:q6

quatooi annoe doec e^iref dc tcrra e^


gfpti:inmoditincredibile iUagcscre
uit:et tantis attrita perfccutionibue:

videndo
iofepb

quam fit ej:poncit


quoe iacob^pbe

t>e

filtjs

Vt quoda tpc nati mafculi nccaref:

cii

ticamanuij fuajt trafmutatiee benc^


di^t.c^lq.

mirantcs egfpnos nimia populi ilU'* incremcntafrerct.Xuncmoi^fc0 fub


tract" furto trucidatotib''

paruulora

3ctit

adt duo ikac filq efau t ia

addomuregiaingetiapericra peunt
dcopparatcpueit:nutrirufq?
tat"

cob:figura prcbuerflntduoru;

7adop

populorum in iudeiB i cbriftianis:? itisquodadcamie propaginem pti''


netrncc iudci rcnerunt
cj;

filia

pba2aoni6:q6 nome i egyp

to

femine efB

fcd idumei:nec cbriftianc gentes

ia^

cob:fcd potius

tum figura
in

iudd.Sd boc cnim ti valuit quod dtctuj eft ma

oium regum fuit:in tantum pueit virum vt ipfc illam gentem,mirabilit' multiplicatam cj: duriftVmo i graif fimo qi ibi fercbat iugo fcruitutie e]C traberct:immopereu}deu9 quiboc
promifezat abraclbrius quippe t% i-'

iorfertt{ctminori:itafactumeft ctiaj

duobus fili;e iofcpb. Tlam maior geftit typum iudco:um:cbriftiano:u5 utcm mino:. O.U08 cu; benedicerct icob:manum dcrreram poncns fup minorem qucm babcbat ad finiftra^: finiftra ^o fup maioze que^ bebat ad
dcictcram graue uifum cft patri coruj corrigcn <r admonuit patrem uelut
ciu8 crrojem:i quie

de tcrra madian

fugilTc rcfttf: ep cuj

ifraelitam defenderet cgyptiu^


rat:-! territue fugeret:pofte

ocdde

diuinif

miftos in poteftate fpltitue dci fuprta


uit

pbaraonis

refiftetes
illate

magos.

Xoc

me^ popS lum dei nollcnt:aqua in fanguinem i


funt dccej

per eum egfpt^s

motabilcs plage:cum dimittere


fa:rane:fcnipes: cymonia:

nam cf(ct corum


mutarema^

mote pcc*

maioroftendens.Jltillc

rum:

vlcera: grando:locufta:tenebrei

nus noluit:fcd dipt.Scio fili mi fcio. t bic eritin populu?: i bic ejraltabi
tunfed frater cius minor maior
illo

mora primogcnitorum. 3Id qcrremdi


ifraelitas

quoe plagis

tot tantifcp pet

fractitadealiqft dimiferant cgypt^i

rit:t fcmcn cius crit in multitudine?

mari rubro

dum perfcquunf e)ttincti

{jcntium.ftiajbicduoilla promilTa

funr.5Uie quippe abetmtibus di&ifn

demonftrant.nam ille in populum^if c^ te in multitudinem gcntiom.Ouid


ttidcntiuQ:q' bis

bue

contincri

duabus promifttoi populum ifraelitaru;:

mare viam fccit. "bos aut in fequetc in fe rcdicns rnda fummcrfit.t>cinde pcranosquadragita ducemoffc dci
populus pcr defcrtum actus e:quado tabcrnaculum teftimonq nuncnpati^
c:rbi de' facrific^s fiitura

e:bcnq3 tcrrarum infcmine abrae:il lum fecundum carncm: iftum fecun^

prenunni
tcrribi''

dum fidcm*

tibus colebatuncum ic&icct iam data


lc)c

fuiflct in

monte multum

XVII

Uttratteftabatarm(m cuidmtiffima mirabiUb" fignia wcibufcp diuiitaa:

ftirpc rciccca

nc indc rcgcs orircntur.

Dauid

fucccfTit in

-Oaod ficm e moj:


to:7
III

vt cyitii

eft

6 c^yp

j:ime cbiiftus dictus

rcgnum cuius ma cft filiu8:3n quo

defcrto

populua effe cepit 4''

araculus quidam factus c 7 e;coJiu5

quagcfimo dic poft cclcbratu, pafcba perouiaimmolatioucm. OLue vfq^a dco tf pu9 cbrifti cft.-prcmuiciae cum
pcr victima palTioni de boc

quodimo mueturis populi fidei^cuf gcncrig qucdam vclut adoUfcctia du


cebatur ab ipfo abtaam vicp ad bunc
dauid. Tlctp cnim fruftra mattbcus
gcBcraitoncg

mundo

tranfiturum ad patrcmipafcba quip^'

cuangeUfta

fic

commc

pc bcbrca lingua tranfuua intcrpreia


lur.vtiacurcuclarctur tcftamcutum
iioUii:pofteaypafcb3n:'5 imolat^cft

morauit:vt boc primum interu^l um quatuo:dccim gcncrationibus come

briftu9 quinquagcfimo dic Venirct

darctababraa-f.vfqjad damd.Jib adolcfccniu mcipit quippe bomo pof


fcgencrare:proptcr gencraiiouum fc
ries

dc celo
i

fpiritus fanctusiqui dictus e

euangelio digitue dci:ut rcco:da:io^

ab abraam fumpfit

c)co:diu:ci et

ncm n:a5 i primi prefigurati facti me moriam reuocaret:q: t legis tllc labu
lc digi.to dei fcripte

pater gmtiu conftitut" c:quando

mu

tatum nomcn acccpit.2lnte bnc crgo


velut pucritta fuit butue gcncris ppti
dei:a

reicruntur.

Ocfuc

to

mof fe popolum rcpit icfua


dtuifti.2lb bis

nauc:i>

noe vfqj ad ipfum

nbram.i io

in tcrra promitTionis introdup: eacp

populo

duobus mir^

pnma lingua inucnia cft id c bcbrca. 21 pucritia nancp bomo inciptt bqui
poft tnfantiam:quc

bilibu9 ducibus bcllact profpricac


mirabilitcr gefta funr. dco contcltatc

bmc appcUaca cft

quod
ctas

fari

non poicft.OLua^ profccto

non tam

proprer mcrita bcbrci ppti:

etatcm

g proptcr pcccata

carum que dcbclU

primam demcrgit obliuio lic pnmt gcncris bumam eft dclcta


fuam <luaobre in i(
ciates fc

bantur gentiu^
ruiit

illas eis proueilTe vic

diluuio.Oaot^^.n.quiftp cqui
rccozdctur infantiam.

toria9.T>oftifto6 ducca iudiccsfuc^

iam in tcrra promitTionis pptb

to^curfu

ciuitatiG dci ftcut fupcrior

collocato:vt incipet intai reddt ab:ac

vna eandecp prtma;tta duas

pnma promilTio dc gmtc vna id e bc


brca:t in tcrra cbanaan nondu de 6i

cundam i teriiam Uber ifte cdtincat. 3n qua ttia^ptc: vacca tnma^^capra


tma5:auete trimu:t impofitu c kgis

bu8 gcntibus 7 toto ozbe tatarum op cbrifti adacni" in camc:7 non vcteris
legis obferuationc.fcd cuangclq fidcs

facnt impletur3.uiu9 rei prcfigma rio facta cfticp nS mof fc9 q lcge ppfo acccpcrat in montc ftna:fcd iefus axi ctiam nomcn dco prccipiente mutatu
fucratvocaretfiefu6:populum iterri
promilTiont9 introdujrit. Xcmporib'*

iugum:7app3ruitabundantia pecca torum: regni terrmi furrcjrit epsidi uj vbt n dcfaerdt vin fpualcs quo^ i
turture t

columba figurati

cft
"^

facra

mentum.

3urclq auguftini dc ciai


tatcdcilibcr.xi;:.

autcm iudicum ficui fe babcbat t pcc


cata populi et mifcricordia dci:alter^

naucrunt profpcra i aducrfa bellof 3nde vcntum cft ad rcgum rpa.0.uo

rum primus rcgnauit faul:quo rcp:o


bitto

toctcmpo:ibu0

ipphm^x.pmS*

t bcUica clade proftrato: m(cj^

LIBER

ta digerens uidefur tang> bif!oti'c di

cte funt

onc8 dct quc ad abta


niTgcrcjifracU

ligctifl

rebus geto occupara cnenar

randis:fi adiuuare dci fpu cc fidcrata


tracfetur:vcl

am: cuiua fcmr

magis

vel ccrre

no

min'*

prcnunciandis futuris

q' prcreriris

tica feciiducar^

nunoandis inuenitur inrenra.fr bec


pcrfcrurando indagareac dilTercndo monftrare q> fir opcrofd arc^ prolijni
t.q^

ne:T dnco gctcs


debcri
fidfiti

fecudum

deo polUceRK didicimuetquen


procurrcs dci ciuiras tdicauir.
vfqj

mulris indigeat voluminibus

<^8

sHmodd complc^ntur per ordincm tc


poii)'-,

igno2ar:qui bec vel mediocrircr cogi-'

Xlm ergo fupcriojts libri

ad rc^

quia ea tpa quc ad propbe tiam non ambigitur pcrrincrc ira fiJt
tai.-^^cino

gnd diuid ha" e fmis:nuttc ab eodej rejno quantnm rufcepro opcn fuffice
vidct':ccrcra

mtta de chndo rrgrocp celoriJ cue ci uira6dcicft:vtadboc apcricndilma


ior fitdifputat'0 ncccffiiria: g^

quefcquunt atrigamue.
ccpit:'? dctiiceps

buius
ira (i

t>oc ita(0
cl

tpm e)cquo fanctas famu-'


doncc
capriuus
in

cpcris fnod" flagirar. "proindc

propberare
ifracl

potucro

ftilo

modcrabor mco^T buic


fatie fdt prctcr

populus

babyloia

opi in dei voluntarcpcragcndo nec ea

ducercrur:ar5 indc kcundu^ ficri bic

f:fut

dicancc ca quc

rcmie propbcria p" fcpruaginta anos


revfis ifraclitis dei

mittrim.

dcm'

tftnurarct":

torum rp9 eft propbetani. 0.uaui5 cnim 1 ipfum iioe pstriarcbam in cu^
iu3 dicbua vniucrfa
ta e;7 aiios fupra
tez:o

Oluo tempo2c (it impleta promif^


fio dci

de rcrra cbrnaan:quam

in

pof

d:(uu!o defe

i infra vfq^ ad boc


effe

felTionem eriam ifracl carnalis acce pit.c^.

tcmpiis quo rcgcs indeipopulo

ccpcriit:proprcr qneda^ per eos furu^


rsJ fiL-e

quoquomo f!gniftcara f ue p:c

Tlprecedcntelibro diVim" ab
inttio

dicrj que pcrtincnr ad ciuitatej dci rc gnunq3 cclorum non immcrito poffit

abraam promilTionum
promifTae.CInam

dei

duas

rcs fuiffe

muB

appcllarc propberas pref cim q:


cicprefTiue

tinuUos coru id

Ugim"

nfi''

terram cbanaan pofTcfTurB foct fcmcn eius quod figmficat vbidi


fcilicct g>

cup3roe:ficutabraam:ficutmo)*fcm:

ctum

tamcn dics propbetard prccipae ma


Vicq? b! diai funt
cj:

cfl:vade in tcrram quam tibide monflraucro i faciam te in gcntcm

quo ccpit^pbc^

tarc fjmucl:qui i faulem pn':t eo rc probato ipfum dauid dco precipicntc

magnam:aliam vero longcprcftanri-' e:cm non decarnalt':fed de fpiriruaU' femine:per quod parer eft non vnius
gentis ifraclirice:fed

vnptinrcgcm^dc cuius
oporrcrct.

cetcri ftirpe
(ic

omnium

gcnrio

facccdcrentquotifcpiUos ^ucccic

qacddcieiue

rcftigia

ronfcquunrur.

xiue igit'

a propbetie fint

predicta dc cbrifto:c5mo:iedo dcccde


tib'

Ctucd promitti cepit bie vbis.t bti diccnrur in tc omncs tnbus tcrrc. t
deinccpe
altjs

t nafcendo

(ixcccdctibuQ {ui
ifta

mc

multie

admodd

tedio''

bris ciuif as dei per

currcrcr tpa:ft

cia velim comcmosare in imcnfu per^

nqebccduoprcmifTa monflramm\ rat ig: iam in tcrra prom.iffiois fcnt


flbrjcid cf!poplueifraclfccondum carnrm-.uo3 ibinon folum teneoo ac

girur.$>rimam quta ipfa fcriptara q


per ozdincm regcs eoriJqj facta i eue

XVI

pol^idenclo cimmtcs

idmfArioia:'^
ceperat:i^

plcamationecbrifti

fiierat iplctur*.

ctregcs

bndo regnare iatn

pU:i9 de ipro populo promififionib'*

&e tripartitia fignificationibus^'


pbcta;2:q niic ad tcrrena nuc
te bieruf3le:nc aiii

dd magna iam ep parteinon folum q


iribue
illia

patribue

abraam

ifaacee

ad alef ad vtra^ rcfcrun

iacob: quibufcunqj dictis vcl fignis

tur.ci^.

autfigurie tpibue eori facte func

vm
q
Uocircafic oracfailb diuina

ctiam que per ipfum moffen pcr que

populus idcm de fcruimce egyptiaca iibcratus^tpcrquem cuncta preteri


ta rcuelata funr^temporibus eius cuj;

ad abram
alia figna

ifaac

i iacob:qcuncp
liis

rdca^pbetica in facris

pzecedetib" fca fitt:ita ct ccic ab ifto :c

populum
ce5 ief

per

beremum duceret

facte

fuerant.Tlcqj autcm pcr infigncm

du

um naue:pez quem populus tlle


cam duode^

gn cpe propbctic pti; ptinct ad gente carnis abrae^panim vero ad illud fc men illius in qao bcncdtcutur omncs
gentcs cobcrcdcs cbrifti pcr teftamcn

in promilTionis inductus cft tcrram:


qtti

c;:pugnari9 gentibua

tumnouii:3dpolVidendd vuacicma
regnucp celof .'p>arttm crgo ad
acilla

cim tribubus quibua dcus iulTerat dt


uifit

1 mortuus

cftinccp poft illum to

to tpe iudicuj ipleta fuerat promiffio


dei de tcrra

cbanaan:^ a flumic egyp ti vfo^ ad flumen magnum eupbratc populua illc diiaretur:nec tam adbuc propbctabaturfuturum (ei ejcpccca
batur implcndum.3mpUtnm eftatic perdauidtfilium cius falomoncm: cuiua regnum tanto quanto promif-'

quc in fcruitutcm gcncrat ad tcrrena^ bicrufaUm:quc fc:uit cii filqs fuie: p tim vero ad Uberam ciuitatc^ dci td e vera biciufale; i eie:na m cclie:cuius fil^ omneo fccundii deu; viuentcs pc
regrinanturinccrri9:fed

funtm
pcrtinere

eis
in''

quedam que ad vtrancp

telUguntur ad ancilla; propric ad

li^

bera^ figurate.Xripamta itacp repc^


riuntur cloquia propbetarum:riq'de5

fum fuerat fpacio dtlatatum eft.Uni


uerfos quippe illos fubdideriit:tribu
tariofcp fcccrut.Sic igitur in tcrra

flUqua funt ad terrcna bicrufale; fpcc


cantia

aUqu3 ad cclcftc^^nonnuUa ad

milTionis recnndumcarnem:bocc_it
terra

Vtranq3.;:empUs video probandu;


cffe
eft nacba pro pbcta a dco:qui rcgcm danid arguct de peccato graui:'7 ca quc confccuta

cbanaan fub bia rcgibus fcmcn

quod dico.iDiiTus

abraefucr3tpft.tucn:vtmbil6in fup

quo terrena illa dci promilTio cS plcrctur: nifi vt in cadcm tcrra quan' tum ad profperitatcm attinct ttmpo''
clTct

funt mala futura prcdiccrct.lDec atcp

buiufmodi fiue publice id e pro fatu^


te vel vtiUtatc populi:fiue priuati; cii

ralem:pcr poftcritatia fucccfTionc in


concufTo ftatu vftp ad mortalia bui'
fecoli

pro fuis quifc^ rebus diuina promet'


cloquia:quibu3 provfu tcmpo:alia
vitc futuri

tcrminu gcne permanct bebrca ii dni dei fui legibus obediret.S; qtn

aUquid agnofceretur:ad

i^

dcu9 nouerat boc eam nonelTe factu ramivfus cft et tpalibus pcnis ad q:^
crcendoe in ca paucos fidclcs fuo6:ec

rena; ciuitatc; pertinuiftc qs abigat^

Ubi autem Ugitur ccce


dicif domin":-!

dics vcniunt

admoncndos qui poftca futuri ezant in omnibus getibus quas pcr eos ad
moncri opo:tcbat:in quibus altcram
promilTione reuclato nouo teftamcto

confumabo domut if'' raelidomuiiuda teftsmci nouu:n6


fccundu; tcftamcntu; quod difpofui
patribus co:u;: in dtc qu3 apprcbcdi

manu; eo:u5 vt educere; coe dc terra

LIBER

egypiiqm

ipfi non pcrmanfmjnr i te Ramcnromcot^icgoneglej:! cosdic dns :quia boc eft teftamentum mcum

gehcra^TOijqoodad bwrufalcj
raj-altcruj

libe"*

quod ad vtrancp pcrticat, ZDtbiautem ficut multt^ ndcntur


crrare:qui nullas res gcftas n co ge^'

q6 conflicuam domuiifrael
lc6 dtcit

p" diC8

il

dominue:dabo

lcgcs

mcaf
i

ncre littcram^ aUquid aUud preter id

in rr.ciue co?t:7 fupcr coida co:u fcri

quod co modo
arbitrantor:ita

gcfte funt figmficflre

bam

cas t vidcbo coa t cro lUie


ipfi

um:'i

crunt mtbi in

de plcbem:bicm

fue tbi
ricie

omnui

figniftcatioibue
effc

falcm fmc dubio fupcrna propbctat":


CU1U9 dcuB ipfc

inuoluta

muUii audere:qui ^r aUego contendunt. 3deo

prcmium eft:eup b:e


ptict

tripartita

arq?!p!'iu8clTc:(ummum ilhcft arcp

non bipartita eflc dip.l^oc cnim epftimo:non tamen culpie cos

totiibonum.ild vrrdcp vo

boc

qm potuerunt lUic de
fia

ipfum q? bierufaie di dei ciuitae:'! in capropbctarurfucurjoomue det.ca


cp propbctia vidctur implcri

quacuncp re ge fcnfum inrdUgcntic fpiritualte ex-'

culpcre;feruafa prtmitue diifajcat bif


tozic veritare.ctcru5

tum fa-'

quc

ita dtcunll'

lomon
falcm
lcftis

rcj: cdificat

illud

nobiUfTimuj

vt rcb"
tie fiue

bumanitue
dubitct

fcu diuinitue gef^

tempium.ticc cnim t

m tcrrea bicru^
cc
vcluti

gcrcndts pucntrc non poflmt;

fm biflo2i.im
cj;

contingcriit 7

quie

ridelie

non
fi

tffc

mamtcr

bicrufalcm figurc fue:ut.Quod

dicra^^Ouia ea non ad mtcUigcnttam

gcnue propbctic
pa<^tum
atcf^

vnocp

com

fpuitualcm :cuocct

polVu:aut ab co

comijrrum in

libris vcre

qui poieft rcuocaiida cflc fateatur;


>c pftgurata comutatione ifracli
tici

ribus canonici6:quibu9

rc:;:.

gcftaroj

narrationcs coutincntur valct prim

mrrJq3 crcrcuit i rantium


lias

cjrcrcct ifigcma fcru

facrae:vtquod

bifto:icc

rcgni 7 faccrootq;^ dc bie quc an na matcr famuclie pcrfona gercns ec


propbctauit.c.iiq.

prcdicrum completunqj lcgitur m 1'ei ne abrae fccundum camcm:ctiflm i (ii ncabracfecundum fidcm quidimple

clcfie

dum allcgoricc fignificet inqui:at:i ta


tum vt quibufdam vifum fit nibil ce in ci(dem libns vd prcnunciatu^ t ef
fectum:velnon cffcctum g^uteprcniJ ciatum:quod non mfinuct aliqutd ad

pcrueit

Rocurfue ig: ciuitatis dci: vbi ad rcguj ipa:qii dauid

faule rcprobaio ita rcgnutt;

primu9

obiinuii: vt

cue dcindcpoftcn itcrrc


fuccefl^ionc

na bieruralcm diuturna
ficana at^ prcnuncians

rcgnareiit:dcdit figuraj rci gcfte;f gni

fupcrnam
bac

ctuirarcjdci ciufcp f'lt09 in

quod non cft

vira pcrcgrinoe figutata fignifica

tioiic rcfercndum.Sed fi boc ita cft ia

pretereundum filcntio;de rc^ mutati one futurani:quod atlinct ad duo tcf


tamcta: vctue t nouti: vbi faccrdotitt

bipartita

non

tripartita crunt cloqui''

apropbctijruvvclponus iUanifcrip turaruj omniu^ quc vcterie inftrume


ti appclbtione cenfcntunnibil ia^ ciit .iUtcquooadbicrufalc^ terrena^ tait tum pcrtincat:fed quicquid ibi dc illa

rcgnuncp muratu^ cft pcr faccrdotcm cundeq3 rcge nouii ac fcmpiternum: quiecbrift^iefue.Tlam tbdi facer
dote reprobato fubfttturue in dic mi^

ntftcnum famucl fimul officio funct"


faccrootie 1 iudicie:-! faulc abicrto

vcl propter iUam dicitur atcp


tur:fignil"'icata{iquid

complc quod ctin^ ad

bicrufalcj cclcfte^ aUcgozica prcfigu'

rcxdmd rundatue in rcgno; bocqd dico fandaucrunt.ZlDatcr quocp ipfa


famucUe anna: que prioa
fuit ftaj''

rationcreferaturifcderunt fola

duo

XVI

Ita ct poftcrioje

fecmiitiU

ktm cft

ri conttenientcr

^pbcwre aliud n

videcar cu cogratu

dit

moactur:nonne inten 1 afptcit 1 agnofctt:pe: banc mrtc

Utionem fua dno funditgcuUansrqn quide5 eundem puerum 'natu i abUc tatum deo reddidit eade^ pictate qua
voucracDicit eni^ pfirmatu e coz

rem cuius etiam nomcn id e anna g:


eius interprct3tur:ipla reUgionecbri

flianam:ipf3 ciuitate dei cuius re^ efl:

me

1 conditoi cbrirtus: ipfam poftrcmo


dci gracia^ propbecico fpirttu
fic

um m dominoit
in deo

e;calt4tU3 e co: meii

locu

meo.DiUtatum efl fupe: inimi C03 meo9 09 mcum;letata fum in fa^ lucari tuo:qm non efl factus ficut do minua i non eft iuflue ficut dcu9 nof
tcr:

qua fupbi alicnatvt cadant:q biiilcs iplei vc furgac q6 majcic bym" nus ifte pfonuit.-^Tlifi ^fq' forte dtctB
ta3:a

rus e nibtl iftam|>pbctalTe mftcre:

fj

no

cft

fanctu9 precer tc:nolite glo

deum tmmd proptcr filium que pca


taipetrauite;:uUanti pdicacionc lau
dalTc.^OLuid ergo
cti
i'ibi

riari

i nolite loqui c^celfa nccp proce

dat magntloquium de oze veftro:quo

vulc

q6

ait:

ar

niam deu9 fcienciaru^ dominus i de u9 preparas adinuentionce fuas.^lr

potcnciii fcctc infirmu:'Z ifirmi pre

cicct

funt virtnte:plent paib" mino:att


ftc

cum potentiu fecit infirmu:7


prccincti funt vircuce.lblem

infirmi

funt^iefurientcs traftcriit terra:'!


rirpcperit fepte:i

pantbus
mfta

mulca in

fitqs infvr

mino:3ti funt:i efunencea traiterunt


ierra:q: fterilis pcpcrit feptcm i
iit filije

matac.'Tluncid icpteipfa pcpererat/

Ouaute
ifta

itcrit fucrii vnicti bei^at qfi

infirmacaclt.bominus mo;ti

dicebat.Sed ncc poftca feptcm pc

fuat 1 vimricat:deducir ad inrerog et

peric fiue fcjc^^bus fcptim" cec ipfe fa

reducit.Oommug paupcre^ faat i di tac:bumttiat i e;:^lcat.!5urcttac a ter ra paupcrem:t 6 iicrco:e erigic inope
uc codocec eu3 cu p^inc^pibus populi:

mueUfed tres mares i duas fcmias. >cindc in illo populo cum adbuc nc mo rcgnaret qo in c;ccrcmo pofuic ad
vtrcutcm rcgibus noftris: '7c>;alcauit

1 fedcm gre bcredicate das

eis:

votum
ti,

vouenti:'? bcnedtces

dans anos iuf

cornu cbrilti fui:vn diccbac

fi

non^''

pbccabac

>icac crgo eccfa cbjifti ci

O.m non in virtutc potcns cft vir: dommus infirmufacit aduerfariu fu^
um:dominus fanctus:Tlon griefprtt
dcs in prudetia iaa:i n grietur poces
i

uicas regis magni:g:a plcna:prole fe'

cunda:dtcac

qo canco
cft

ante ic fc4>pbe
pte m:i9 agno-'

tatum pcr bos buius


fcit.i^firmatum

co:

mcum

diio;

potetia fua:*:
in

ii

grtct' gftcif

diues

diuitijs

fuis.Sed

boc

grtat'intellige

fcire

dominum:'Z facere iudiciti i la

ftiiia

in

mcdio terre.Oris

afcendit ice

los tonuit:iprc iudicabit cjrtrcma trc

1 epUatii eft co:nu mcum i dco mco. Ucrc conftrmacu cft co: i cornu vcrc e^aUatum:quia non in fe fcd in diio deo fuo.i^tUtatt) e fup inimicos me 09 09 mcum:quia i tn anguftqs prcf
furarii

quiaiuitu9crt;idat virtutc regibus


noJlri9:'r e>;altauit

fcrmo dci nd crt aiugatus: nec

co:nu

cbriiti fui.

in pcoibus aUigatt9.Xctata

fum incjc
que

3ta ne verbabcc vmus putabunt effc mulicrcule:de nato l'ibt ftlio gratulan
ti9.Xantu3 ne mee bointi a luce vita'
tis

in falutari tuo.^brift" e ipe icfus

ffmeon

ftcut in

cuangeUo

lcgtf fencjc

amplectens paruulu^: agnoiccns

ma

auerfa cll:vt

non fcntiat fupgredi


que iam cepcrunt
ec

gnum:nunc dimutis inquU feruu^ tu

modu5 fcmic buius dicta q fudit.^po


ro q rebus
ipfis

um in pacc quomam
fia lctata

viderunt oculi

meifalutaretuum.Dicat uac^ ecclc

ia

bac terrena pcrcgrinatiom: coplc

ium i

falut.ni tuo. 'Q.rtonia

LIBER

non eH fanctufl

fioir domtnu9:T

nf

ett

quta t i ipfis

pmTjOd td c diuinls elo

iuftue ficut de' noftcr: rang> fancf et


fanctificane:t iuftue
cft
fi

quqe que tfraelitc foli


Bentcd aut quibus
tt:pofteaq' per

i iuftificae. Tlo
fit

tuc c^ omnib'' gcntibue accepcrunt. tc:rena fpi6t.


kj: illa

fanctuB prctcr tctquia nemo

ni^

no erat da

abe te.t^enicp fequitur.Tlolitc gfia


fupcrbc:? nolifc loqui ejccclfa; nccp

nouum

tcftamentutn

ri

ad

cloquifl tlla vcncrtit:t

multum efu

ejccat

qm dcu9
fc

magniloquium de o:e veftro: fcicnriarum dominue ipfe i ncmo fcit quod ipe fcit:qifi qui putat
jiUqwd
ertc

riedo tra traficrut:q: in eie nontcrre

na fed celcftia fapucnit. t boc velut


qucreref^cs cur faaum fit: q: ftcrilie i quit pcperit fcptcm: t multa in filijs t

cum

nibil ftt:feipfu3 fc

dtta't.t>cc citcontur adueifartje ciuira


tie

firmatacft.lDictotum

quod propbe

dd ad babyloniam
domino

pcrtincntibue:

tabatur clujrit agnofccnttbue numcijj

dc fua virturc prcfumentibu9:in


in

kh
((

fcptcnarium:quo

cft

vniuerfa ccclcfie

glozianribua: e% quibue
ifraclitc rcrrene
cj

fignificata pcrfecrio."proptcr

quoo r
fcribit

criam carnalce

bicru

ioannce apoftolue ad fcptem


eccUfias:co

falcm ciucs rcrrigcnc:

vtdic prua

mo fe oiTdcne ad vni" ple


tin proucrbq

igno:antc6 ddinftitia^.i.qua dat boi

nitudincm

fcrtberc.

bue dcue qui folue e iuft" i iuftificas 1 fuam volcntcs conftitueze.i. vetut a fc fibi pararam non ab ilb impertita: iurtiric dei non funt fubiecri. jracp qj fupcrbi fc dc fuo purantce non de dci
polTc pUccrc dco:qui
cft

falomonis boc anrea prcfigurane fa


picnria inquit cdificauit fibi domtJ:et
fuftulfit coliinae fcprc^.Srcrir.n.crat

in

tc fctus

dcoe

fcientia

omnibug gcnf ib" dd ciuirae ariq^ i( pcr qucm ca fci^ fccunda ccr-' nimus o^irctur.iTcmim' eria que mf
ftltje

rum

atq? idco i arbitrcr cofcicntiani

ta in

crat

nunc inftrmata
quicucp
filij

bicru^'

vbi uidene cogitiirionee

vanc funt (i

bominu qtn bomino funt t ab illo no

falc tciTcnsm:qtfi

libcrc

in ca crant:virtu9 crat eiu9.


ibi qtft b'a cft

Tlunc vo

fant.rprcp:iran9 inquit adinuenti

oncB fuae. Ouae adinuerionce pura^ m^^nifivtfupbicadat Tbumilee fur gatr^lDae quippc adtucntioee cjrcdrur
difcne.Srcue
porcnriii infirmat" e:et
fitt

non c: amHTa virtuteinfirmaracft. Jbominue mor^'


fpirirue
rificat

1 riuiftcat:mo:riftcauit illa que multa erat in ftlqe:-! viuificauit banc


ftcrilcm

quc pcperit fcpre.Ouauie c6

infirmi prccincti

virtutc.

3nfirma
ta

f cft arcue.i.intcntio comm: d


tcnrce fibi vidcntur: vt finc dei

po

carc

dono

modiue pofTitinrcUigicofdcm viuifi quos mozrificaucrit. 3denim ve lut rcpctiuit addcndo dcducit ad infc
(i

atq^ adiuforio

bumana fufficietia di''


voj: e.TJOi

roe Trcducit.-G.uibueenij dicitapo


ftolug

uina polTint implcre mandata:r pci


ccuniTvirrute:
fcrcrc

monui cftis cum

cbrifto:que
eft i

quo^j irema

furfum funr qucrirc vbi cbriftue


dcj:tcra

mci domine qm inftrmue fnm.

dd

fcdee^falubrircr vtiq;

mo

TMcni panibue inquit minoiatifunt: 1 cfurientes tranfierdttcrrra. Oni ft tnrclligcndi plcni panibue:nifi tjdem
ipfiquafi potctce.i.ifraelitc^qb" crcdi
ta funt cloquia dci.^Sed in
ciUefilc!

rificant'a

dno quib" adiungit:que fur


qui cfaricntcs trafierut
cftis in^t.
t'^

fum funt fapirc:iid quc fup rcrram vt


ipfi fint
illi

ra.XDoztuicnim

ccequ6
Oeinde fe
ipoe vi^

eo pptb &"

falubriter mozriftcat deue.

mino!arifnr.0.uo verbo mi^


latinc

quit:7 vita vfa abfcddira e ca cbrifto


in dco.cce
uiftcat

nue quidcm
fum:cft q>
cj:

bcne tamen ejrpref


fci ftj

quomodo cofde

maictibus miotcs

deus.Scd niiqd cofdc dcdu jrit

XVI

ad infirrOB t redaxitrboc vtmnc^ fin concrouerfB fidelmma illo poti" ut6


tur iplcto apitcf.noftro:cum

boc ds
dictum

:ni(t
eft

ab illo dc quo bic ptinuo dans votum voucnti/2llio

quo

vi

quincj:illi9e(Tcntpotcnribud quozo
infirmat'
eft arc"

tjmnoftramin dco apoftolua dijit abfconditam.Tlam qui proprio filio non pcpercit:fcd pro nobia oibus tra
diditcnriftomooovtic^ momficauit
cu.fitquiarcfufcitauit

dans inquit votum


ra^'

voucnri.Tlon.n drio qai(q> quicq'

cua mouuis

cttndcm rurfus uiuificauit.t qz inp


pbctia uo]c eiu8 agnofcitur:no dcreli

tum voncrct:nifi qui ab illo accipcret quod voucreret.Scquitur.t bcncdi ptannos iuftirvtcum illo.f.fincfine viuat:cui dictu e.t anni tui non dcfi
cicnt.3bi

cnim

ftant anni:bic aiit tra^

meam in infemo: eundcm dcdupt ad infcroB i rcdupt. t)ac ci'


qac9 aiam
paupcrtateditati fumus. C^omin^.n;

feunt;imopcrcunt.2lntcq>enim vcni
ant non funt:cum antcm vcnerint no
crunt:quia

paupcrea
fit

facit

i ditat.Tla^ quid boc

cum fuo finc vcniunt. "bo rum ant duum.i.dans voium voucn
ti:i

vt fciamus

q6 fcqiiit audiam^.l^u

bcncdiccns anno9 iuftirvnujc q6


largitozc

miliat i cpltat vttcp fupcrbos


liat:7

bumi

facimu9:alterum quod

bumilca g:altat.<luod eni^ ali bi lcgit':deua fuperbis rcfiHit bumili^

boc altcrum deo


tarnifi

cum

ipfo adtutore

fumimus.Sj non fumi primum il


faci

bu3 autcm dat grariam:boc totus bj


fcrmo buiu9 cuius nomen intcrprcta
tur gratia eiue.^am vcro q6 adiungi
tunfufcitai a tcrra paupcrc: dc

lud cfficitur.Oiuia non in virtute po^


tena
et
cft

vir.Dominue infirmum
(ciiicct

aducrfarium ctus:illum

qui nc

mcliue
factu9

q>
eft

dc

illo intciro:^

nuUo ^pta noa

bominivoucnriinuidct: 1
valcat implere

rcfiftit

quod vouit."poteft ej:


intcUigi

paupcr cu diucs

cer.vt eiua
dicrii eft di^

ambiguo greco

aducrfarium

paupcrtatc ficut pauloaii

fuu5.um.n.dn9 poffiderc no9 cepe


rit:profccto aduerfa:iu9 qui nofte:
fti

tarcmur Jpfum.n.de tc:ra

fufcitauit

tam

cito:vt caro cius

non vidcrct cor


illo

crat ipftU9

fit:

1 vincctur a nobisrfcd
eft uir.

ruptione^.Tlcc illud ab

alicnabo

non

virfbu9 noftris: quia

q6 additij c: i de ftc2C0j crigit inope. 3nop8 quippcidemequod paupcr.


Stcrcus vero vndc crcct'
etccriftimc

tutefua potcns

non in vtr'' t)omtnu9 cr^

go infirmum hcict aducrfarium fuo: dominu9 fanctu9 vt utncatur a fanc


ti9:quo9 dii9 fanctug fanctojj
cffecit

itcUigunfpcrfccutorce iudei.

Jn quo

rii nucro cu fc diplTct apfuB cccram pcrfccutum:quc mibi inquit fucrunt

fanct09.3lc p boc non gloziet'p:ude9 in prudenria fu3:t non glonctur i di''

iuc.a bcc ^ptcr cbriftii dan a: ncc fol


:

uit^a fuis diuc9:t


irt

non gtctur potes


boc gnct'qui gtia

dctrimenta vcrum ctiam ftcrcora cji


ftiaui elTe:vt cbriftd lucrifacc5.Dc tcr

potcnri.i fuaifjin

tur;inteUigere 1 (cire drim

ra crgo fufcitatos
uites
t" e
ille

cft

fupra

omncs
ille

di

dicium 1 iuftiriam

p8uper:T dc

illo ftcrcotc cicc

fupra

vt fcdeat

omncs opulctos cum potcntibus


gfie

inops

1 faccrc iu i mcdio tcrrc. Tlo parua qc parte itcUtgit 1 (cit dominii qui intelUgit 1 (cit boc a domino fibi
daritvt intcUigat 1 fciat d6inii.0.uid

populi:^''

b' ait.Scdcbitia fupcr duodcci fcdea

r fcdem

bcrcditatcm dane cis.

enimbabcsaitapoftolus quoo non acccpifti.^Si aute^ 1 acccpiftt: <^d gtia


ris quafi
tibi fit
ciii

>ij;crant.n.potentc9 illi.ccc

no9

rc

liquimu9 onia 1

fccuti

fumu9

tc.^boc
vii

no accepri8:i.quafi a tcipo vndc griarig:* facit autem ludi


qui rcctc viutt.^Rccrc
aiit

votu5 potcntilTuni voucrant.Sed

iufticia

LlbER

Htuit qdi obtcmperat precipicntt

deo ad quod rcfcrt' preccptd carirasefl de co:de puro t confcicntia bona t fio non ficta.lboi

propbetatocflinbis verbisancquo

x finis

prccepti id cft

mooogloziaridcbeat quiglo:iaturii in fe rnqj fed in domino proprer ret'' butionemqueindieiudic^ foturae:


diis inquit afccndit in cclos
ipfe iudicabit

ro

ifta

cariras ficut ioanncs apoflo


ej:

i tonuit:

lus tcftatur

deo

e.

5ace

ig: iudicio
cfl
t

qrtrcma

1 iuflitii

e^ deo e.S; quid

mcdio

tus

e.

"Jbrozfus

tcrre: quia iuf'' ozdinem renuitcon^

tcrrcTleq^.n.non debcnt faccre iudi

fcfTionis fidelium.2lfccndit.n. in ccl

cium 1 iuftitia:qui babirat

in ortreie

dnscbrifT^^iindevcnturus efladvi
uos't mozruoe iudicandos.Tla (fs af
cendit ficut dicit aprus nifi qui

terre.<lute boc dtjrcrif.-^/rur crgo ad''

dim cfl

in

mcdio

tcrrc.-'

-Quoo fi non
boc prcccp''

dcf-'

addcrctur 7 tlttimodo diccrctur face


iudiciuj n iuftiriaimagio
tti

ccndit in infcriozcs paites terrc' Qixi


defccndir ipfc cfii^ afccndit fup ocs

ad vtrofcp bomines

pcrtinet:7

me

cclo8:ut adimplcrcronia.^pcr nubcs

ditcrrancos n maritimos.Sj nc quif


g> putarct pof^ fincj vitc

crgo fuas ronuir:qua8

fpiriru fanrto

quc tn boc a^
cfTct

cum afccndifTcr !mpleuit:de quibus a


cillcbierufaleboc eingrate vinceco''

gitur cozpote fupcrdTe tcmp" iudidtt


iuftitiaq3 facicndi qiic

cum

car

minatus
ne pluat

cf\

apud cfaiam propbcraj:


ca ibrc.Sic aut dictu cf^
fi

ne non

fecit:-? ^ic

diuinuj cuadi pofTe


terrc

liip

ludiriu^rin

medio

mibi vidctur

ipfc iudicabit citrea terre ac


et cjctrea tre.
ri

diccret

dictijrcum quifcp uiuit in cotpozc.

Tlon.n. alias tre parfco

bac quippc vira fua quifcp tcrrl circo fertrqua moziete bominc rccipir tcrra commum'6:rcfurgcnti f rir^ reditura. Jbroindc in medio tcrre.i.cij ania nof
tra iflo tcrrcno dauditur co:poze:faci

dee boics proculdubio iudicabit.Scd mclius intelliguniT cx^


iudiiabit:cj

trca terre cjrtrea

bois.qm non indica

bunturqueinmeliuevrdcrcrius

me

mdd dt iwiicmm i iufliria^rquoo no


bie profit in poftcrum:quando recipi
ct quifqs

dio tpcc6mutantur:fcd in quibus cy trcmis inucrus faerit qui iudicabiC

Tbroptcr quod dictum


iiczit

c: (J

pcrfeuera

fecuftdum ca que pcr cozpus

vfcp

fmcm

bic faluus erit.<lui


farit iudiciu

gcfilitrriuc

bonum

fiuc malu^.^j^er

co

pus quippe ibi dijrit apoftoIu6:pcr re pusquoviririn fO:pozc.Tlon enim


(i

i iuf titii 1 i mcdio irc.n danabiVcu? iudi^ cabuntorcjtrcma irc. tdat inquit
virtutcm rcgibus nof!rie:vt

ergo pafeucrantcr

quie maligna mcnre at; impia cogi

noncos
virtti

tarioncblarpbcmcf:ne(^ id uUis me-'


bris corpozis opdf:i6 non
erit re"

iudicandofondcmncf. >9fri3
te

qt

qua c arnc

ficut rcgce rcgat:

i i illo

idnonmotucoipozie gcfTit:cii boc p illud tcmpus gcfTcrit quo gcfTit i cor


pu3.3fto
illud

mundum cj propf cos fudit


vincanr,t oralrabir coznu

fanguine

cbzifti fui.

mo cogruentcr intclfi pot et


Icgirur.

O.uomodo cbriflus
cbzifKfui.-d

cpltabit coznii

quod i pfalmo

>cu8 au

tcm rep nofler ante fecula operatus c falutcm in medio tcrre:vt domin" te^
fu3 accipiatur dcus noiler qui
tc fecula:q: per
efl an-'

^ .n.fupradictu c ^ditsaf-' ccndit in cclos:? intcllcctua cfl ditua


cbrifti fw':qui

cbriff^ipfc ficut bic diritur cpltabit

coznu

dt cbrifhi8.bzi
fai:fictitif''

ipfum facta funt fcra: noftram i medio ta re:cum vcrbu caro factum c: i tcrrco babitauit in co:po:e.bcinde podcAgf
opcratus
e falute

fluscrgocbriflifui coznu ej:altabit:


ideft vniufcuinfi^fidcl-e ta ipa i pncipio buius hymni ait cjcal tatum cfl coznu meum in deo meo.

XVII

Oes qppe unctos ci* cbrifmate rccre


cbriftoa

pofTumus

dicc:

06 tn

totu

quifupcrcritdomua tuc: dcdict in gLidiouiroru.tboctibifignum q


uenirctfupduosfilioBtuos

cu fuo capire corpus

un." c cbrirtus.

Opbni

"bccanna^pbctamt Samuelie fan cti uiri matcr multumcp laudariijn

7 Tbbinccs una die morictur abo.t


fufritabo mibi faccrdore ftdcle:c| oia

quo quide

roc figurata c muratio ue

que in cordc mco i in antma mca foc


facict:^ cdificabo ri

teris faccrdotii:-! niic implcta qfi in

domu ftdelcm: i
i

firmata e:que multa crat in

filqe:

uc

tranfibircoramcbriftomco omnib"'
dicbue.rcrirquifupcrerir
dicens:3acra

nouum
ftcrilie

babcrct

cbrifto facerdotiu

domo

quc pcpcrit fcptcm.

rua:ucnieradorarcci obolo argenri

me in una paitcm faccr

ibcbisqadbcli faccrdote bo dci


ppheticc locurus e
fignificae faccrdo

donj

rui

manducarcpane. Tlone ut

djcaturiftampropbcrtaubi faccrdo
rt;

tium quod

fccundil

aaron

inflicutu

ucrcris tara manifcftarionc prcnii

futrataufcrcndij.c.v.

pleta.

dboccuidettU9adipfu
faccrdote miffus loqt'

13^1'
dci:

mutatio e in Samuelc fuiffc cd Oang' cim no cffct 6 alia rribu Samud.qj quc cofhrura fucrar a do
tiara

bo

cuius quide

nome

taccf: fcd ircUigit''

mtnourfcruircraltari:ramcn6 crat de fitgs ilaron:cuiu6,pgcnics fucrat


deputata:urindc ficrcnt faccrdorcs.
2lc p boc in ca quoq? rc gcfla cadcin

officio minirterioqj

fuo finc dubitari

onc^pbcta.Sicfcriptucft. t uenit

bomo dei ad
dommus:

"bcU t

dijrir.

"bcc dicit

mutatio quc p

cbriftii icfii fucrat

fu

'RcuclaDS rcuclatus

fum

tura adumbrata c:t ad ucrus

rcftarfi

flddomumpatris tui:cum
7

clTent in

tii^pr.cifigurarc ucro pcrrincbar

ad

tcrra cgypri f ui i domo "pbaraonia:


clcgi

nouii^pbctiaram
ucrbo.id
fctliccr

facro cria ipfog

domu pus rui cj:

omnib'' fccp

facro fignificans:

q6

triaifraelmibifaccrdotib fugi:ut af
ccndcrent ad altare

ucrbo ad

VxM

faccrdore dicrii

cft

p
fa

mcu n

incedcret

propbcram.Tlamfucrunc portca
ccrdorcs ccgaicrc2l:.ron:ficut

inccfum:-! portarcnt cpbud.

t dcdi

Sa
quo
rc

domui patris tut onia que funt ignie


filioni in

docb 7 31biarbar vi%n'm i>auid:7 a


Iq

cfcam.t tu quid

rcfpcjrifti

dcinccps antcq rcpua ucnircr

mccfummcumtinfacrificium mcii
impudcnti oculo:-!
glorificafti filios

ifta
afi

quc de faccrdotio mutado tanto


fiit clTici

prcdiaa

cbriftii

opoi

tuo8 fupcr mc: bcncdiccre primitias

omnid

facrificij in ifrael in

confpcciu

bat.Ouis aiit niic ftdeli oculo bcc in tues no uidcat cfTc cdplctaiquddo 4

mco/proptcr boc bec dicit dominus jfracl.>jjri:domu8 tua n parrie rui

dcm nullii tabcrnaculii: nullii


uUus faccrdos rcmafir
iudcis:

tcplii:

nullu alr3re:nullti {dicni\m:i io ncc

tranfiburcorammeufcp incrcrnum. r nunc bec dirir diia: Tlcquag': fcd glorificarcs meglonficabo: % q fpcr
nir

qbus

me fpemct'.ccc dics

ucniut:t

c)c

urdcfcminc 3aron oidinaretur in dci fuct at lcgc mandatii.Ouod 7 bic comcmoratii cftillo iimc ^ppbcta:

tcrminabofcmetuiitfcmen domus patris tui:7 no erit tibi fenior in do mo mca omnib" dicbus:-! uiru qrrcr

bccdidtdominusdcus

ifraei:diri:

domue tua i domus patris rui trafi bunr cora tnc ufq? incrcrnti. r nunc
dicitdiis: Tlcquaq'. f^ glorificantcs

minabo

tibi

ab

alrari

mco:ur dcfidat

oculi etus

% dcfluat anima er.t ois

meglonficabo:'7

cj

me fgnit fpcrnct.

LIBER

-Ouod eim nomimt domd parris cC no eii dc^p.mo parrc dicercrfed dc il lo 2laron qui primus facerdos e i<ti
turu3:decuia9^gcntccetcri fequcre
tur fupcriora dcmonftratrubt ait "Rc

mibtfacerdotefidelcquioma
corde meo i quc
fa c etema
i

qite
fiit

anima inca

fa

dat;'r cdtficabo ei

domd

fidclcm.3p

i fupenu bicrufalcm.
dijrit

trafibit incjtcora cbriflo

t mco dnibuf
cduerfabit';

uclatue

fum ad domil pntris rui:

cti

dicbus. Xranfibit

raonis:!:

ecnt(tcrragi?ptifuiidomo phi clcgidomupziatui c;c oni


b" fccptriB ifracl mibi faccrdotio fo

ficut fupcrius dipcrat

dc

domo

2la

gi,

Oui 3 pa tYuit bm'u3

i ill

a cgf p tia.
clcct''

ftiitute.vn ca Ubcrati fuiffcnt:

domus patzis tui tranfibiit cora mein etcmti. 0:6 aiit ait coram cbrifto mco trifibit; 6 ipfa uticp domo intcUigcdii c:non de
ron:dijci

domus

tua i

e ad faccrdotiii nifi Jlaron: >c bui"*

illo

faccrdote qui e cbnftus ipfc

mc
c

crgo ftirpc
(c

ifto

loco

dijcit

futunJ

fiiif

diarorat^faluator.^omus crgo
itclligi

nd ut cent

ultcri''

facerdorce.

0.6

iu3 cora illo trafibit. "Pdt t trafibit

iamuidcnrusipIcru.Uigilct fiidc6:p
fto fiJt rc9:ccrnucur;rcncntur;

dc morte ad

uita:

omnib" dte
fini feculi
ait

i uidc

buscjbuspcragit^ufcpin
dcu9:qui 6ii quc i corde

n uolcntiu oculia ingcrutur. Bccc m


quitdicsucniiiriTc^tcrminabo fcm

buiusiftamortalis.Ottodautej

mco i quc i

tuum
cnt

1 fcmcn domiis patris rui;i


i

ii

tibi fcnior

domo mca omnibu3


cjctcrminabo

dicbuG:^
flltari

uirii

nbiab

anima inca fiit faciat:nd arbttremur babere anima ded cum fit conditor animc:fcd ita boc dc dco tropicc nS
proprie didf:ficutmanu3 tpedes

mco;ut deficiit oculi cius 7 de

fluataiaeius.ccedic9 ^prcniiciati
funria ucneriit; nuU" faccrdos e

fm

aUa corporis mebra.t nc feoiduni boc crcdat' bomo t camis bui' effi
gic factus a(e

ordine3laron.tquicuncpcj: 'ge
nc e bo:cii uidcrcr
facrificiti cbriftia

quas

utii:^

ad imagine dd;addiitur i no babetbomo; t di

rorii toro orbc pollcre: fibi aure

bo

citurdeo;fubumbraai9r(i tuani
tcgc me;ut intcUigat

norc illa magnu ee fiibtractu: defici unt oculi cius T dcliuic aia dus rabc mcroris.lbropric aiir ad bui" domi
TDclicuibccdtccbiturqS
nct:':

bomics de

ill

ineifabilinatura^nd^pr^sfcd tran
(Utis rcni uocabulis ifta dici.Ouod

fct^tur pri

uero adiiigiiur;t

crit

fupcrcrit in

ois qui fupcrcrit

cidct in gladio uiro:p.

dom" rue de it boctibi fi

domo tua ucniet adorare ei: nd ^pc dicit'dc domo buius bcli^fed illius
3larddcquaufcpadaductu cbrifti bomincs remanferiit:dc quo gcnere etianiic ufq; nS dcfot.Tlam de illa domo buius "beli iam fupradictum
crat.toisqu(fupcrcritdomu6 tue
decidet ingladio

gmiqSucnictfiipduos filiog tuos Opbiii T l^biiiccs.Oicuno moriet' ambo.^boccrgo fignii facta e muta di f.'.ccrdotij dc domo buius: quo (i gno ffg :i:fiCi3tiie mur.in.1u faccrdoti um doinus Jlaron.iDoi s q'ppe fdi orii buius figiiificauit morte no bo
minti fcd ipf;u3 faccrdotq dcfilqs

uironi.Ouomd

er

go

bic ucre dtci potuit:-! crit


i

3
ia

q fupcr
ci; fi il

crit

domo

tua ucicc adorarc

aron.Q.uod aut fcquit ad illum


pcrtinct faccrdotc: cui" figura

lud

e ttcru q> ultore

gladio nco inde

geflfit

fuperit:nifi q: illos intcUigi uoluit

buic fucccdedo Saimic!. fjroinde q

pcrtinctad ftirpc; fed iUius totius fa

fcquucur:de chriilo icfu noui tcftain


tiucro facerdctc
diciii'.

cerdoiq fecundii ordine ^laron.

t fofcitabo

go

fi

de

illis

predcftinatis reliqugs

xvn
que cgo dedcro:c3ro mea
fcciidii

de quibus aliua ^pbetadijat: reli^c


falucfict:vndcTapoftolu9:
tquit 7 in
fic

ipfe.panis

crgo
electi

c pro feculi uita.^pfum cft facnficiii

boc tcporc reliquie p


fnt:

nd fecundii ordmc aaron:fed


ordine mclcbifedec:q*

onem gratie falue facte


talibus reliquqs bcne

quia de

lcgit intclligaf.

intelligiif efTe

Breuia

itacp c ifta cdfcffio

i falubric

dc quo dtciu e:qui fupacrit in domo


tua profecto crcdit in cbriftii:ficut
tc

poribua apoftolorum ep ipfa gcnte


plurimi credideriit: nccp noc defunt
<i

licetranfTimctamccredat: i iplef

in co

quod

bic ifk

bomo dd ptinno
nifi

me i par tem facerciorii tui maducare panem. 3p(c cft obulus argenti:quia i breue eft 1 eloquiii domini e babitantis in corde credeti8:<luia eim dijccrat itt periuedcdiftcfedomuiaaron cibos
bumili3:qua duitur.3acta dc uictimie ucteris teftameti:ubi
dcdi
ait

fecutua adiiii:it:ucniet adorare eio

bolo argcnti:cui adorarc


illi

fiimo

domui pzie
i

rui oia

q fut filioruj

faccrdoti qui

t dcua

e:

Tlecp eim

ifrael

efca:bec q*ppc fucrlt facrificia

ordinem aaron ad boc ueniebat boica ad te plduraltaredei:ut facadote adora rcnt.Oiuid e aiit q> ait obolo argeti:
in illo faccrdotio fccundu
nifi brcuitate vbi fidei: 6 quo come morat aptua dictu ucrbii cofumans 7 brcuiaf facict dominue fup terra^: ^rgcntu aut pro eloquio poni pfal miflatcfti8cftubicanit'.loquia do

iuD02t:td bic dirit madtica: panc:q5


e
i

nouo tcftamto

facficiu

cbnfuaojj.

)c iudatco faccrdotio

i rcgno: q

di in eternu dicatunftatura nd

pma

nent:ut alia intclligatur que fpondc

tur etcrna cap.vi.

mini cloquia caftarargcntu igne ex ittinatd.OLuid ergo dicit ifte: qui ue


nitadorarefaccrdotidcit facerdori

igifbec fata tiic alritudi ne preniiciata fint:quata nunc

Um

manifcftatione cIarefc!it:non fruftra

tamcn moueri quifpia pdt ac dtccre:

me in parte facerdotq tui maducarc pane.Tlob in patni meo


deo.'3aaa

quomodo cdfidimue
in libris
(i

cducnire dia

illis

uenmra

prciicta funt:

oru
ta

collocari

bonore cj nullue

e.

3ac

abicctue ee

g^tulunciicp

mc in parte faccrdotq tui:e[cgi c^ i domo dfii. qualeciicp i mcmbrucc cupio facer


illc

boc ipfum quod ibi diuinit'' dictu eft domus tua i domus piis tui tra
fibunt cora

mc inctcmii
fuifte

cffccium

ba
il

berc nS potuit:quoniam uidcmus

dotq tui.Saccrdotiu qppe bic ipfam


plcbedicit:cuiu8 plebie
c mediator dci i
icfus
.

lud facerdoriii
illi

mutatum: i qo
eft

faccrdoa
cbrift'*

domui promift^um

ncc fpcrari

bominu bo

ui

plebi dicit apoftolue pc

aliquando complcndum: quia illud quod ei reprobato mutatocp fuccc


dit:bocporiu6 predtcatur etemum: boc qui dicit:nddum intclligit aut n
recolit ctia ipfii ncc fcciidii ordinc aa ron facerdoriu:tjnq' umbra futuri c

tru6:plcb6 fancta rcgale faccrdotiii.

-Quauie ndnulli

facrific^ tui (int in

tcrprctatind facerdot^ tui.Oiuod ni

bilominue eunde fignificat populuj cbriftianii:vnde dicit paulus aprus

terni faccrdotij cdftitutu:ac per

boc

unua pani8:unu corp* multi fumus.


ftitcnieirbibcatia corpora v:a

quadoeictemiraspromina
ipfi

eft:nof

bo

umbre ac figure:fed ei quod per

ftiam

uiua.Ouod crgo addtdit man


ipfii facrificq

ipfa adiibrabat^figurabafcp pmifluj

ducare pane:cri3

genua

cft.Scd ne putarct ipfa

umbra mafu

(kgater e;:prelT(t6 quo

dtc facerdos

ra: io et iwitario ei" dcbuit^jpbetari.

LIBER

"Regnu qiwcp

frto

modo

cril faulie

ipfiuG qui ccrte rcprobatus atcp re

fed prcparauerat rcgnu cius i quo fi gura rcgni dTct ctcrni.3dco add: dit:

icctuec:futurircgmeratumbram c Krniratc mafuri. Olcwn 4ppc iUud t{tio unctua eit ab co cbrifmate cbri
fhjeedicoisrmfftice accipicndum

1 ndc rcgnii tuii nS ftabit tibi.Stetit crgo 1 ftabit quod i tllo fignificaru^ c.Scd nd buic ftabit:quia nd inctcr nu ipfc fuerat regnaturue nec^gcice
ri

magnn facrameniu

intcUigcndd
cft

eft.

Ouod in co

tantu ucncratue

ipfc

cius:ut faltem p poftcros altero altc fuccedcnte uidcrefimpleri q6 dcm

dauidiutpcrcuHo cordc pauitaucrit

e inetcmii.t qucrct iquit dcus fibi

quado i tcnebrofo occuliatue antro quo ctia faulurgctcintraucrat ncccf


fitate naturc:c]cigua particula ucftie

bomine:fiucdauidfiue ipfum mcdi


fltorem (i^nificAne teftanreti:

noui^

figurabatur

cbrifmatc ctia quo uti

cius rctrorfii latctcr abfcidit:ut babe


rct
cil

ctus c ipfe dauid i^gcnies eius.Tld

vnde monftrarct quo d pepcrcczic


polVct occidere:atq3 ita fufpicione

qua fanctii dauid pu fane inimicd fuum rcbcmetcr pcrfc

deanimo

ciue

qucbarur aufcrrct.Tlc

iracp rcue cct

autquafincfciatubifit ita dcus bo mmanfibiqucrit^fcdpcr bomincm morc bommii loquiturquia i (ic lo qucndo noe qucrit.Tlon folii ci$ dco patriueriietiaipfi quocp unigmito
ciue
(J

tanti facrametii faulc uiolati: (^a uel

uenit querere
la

quod

pcricrat:
cffc

mdumentii ciue

fic

artrecraucrit

cjrti

uft^adeo

eram" noti ut iipo

muit.Jta eim fcriptii e: i pcuffit cor dauid fupcr eii:quia abftulit pcnnu
eiue. Uiri aiit d cum illocrantutfaulcmin manus fuae tradini intcrimeret fuadcbat: no mi

m"

elccri aii cdftitutione miidi:


fi

<luc

rer fibi crgo dicir^ eo ac

diccrct:

lam cblamfdie

quc
fllqs

fuii ee la nc)uit:fibi ce familiarej

oiidet.UiiilatiaUguaboc uer
fatis

bii fcilicj querit accipit prcpofitidcj:

bi iquir contingat a dominorfi fecezo

1 flcqrit dicif^qd
fignificet.4liu3g7

apemi

boc ucrbu domino meo


quia cbriftue domini
illud
eft.

cbrifto

do

finc

e quid addiramairo

mini inferrc manii meam fuper cum:


"buic ergo

ppofitionie qucrere intcUigat' acqui


rere:ejc

quo

lucra uocatur i qucftue.

umbre futuri:nd^pter ipfam f^ ppi quod prcfigurabat tanta ucnc

t^c diruprione rcgni ifraclitid:

ratio eicbibcbatur.CInde i illud


tit fauli

q6

prefigurat ppcrua dimfio ifracffpiri


talis

famucl:quoniam nd

fcruafti

ab

ifraele

camali cap.v^.

mandatu mcii quod mandauit tibi dominue:qucadmodii nunc paraue ratdominuercgnutuii ufcp ictcmu
fuperifracl:inuncrcgniiruu nd
fta

Urfus
tia:-!

pcccauit faul

rurfus famuel

ait lUi in

p iobcdie v
domini:

bo dni:quia

fprcuifti uerbij
ri

bittibi.rqucrctdommue niic fibi bomine fccundti cor fuum: i manda


bit
ci

fpreuit te diis: ut

fis rejc

fuper ifra

dominus

elTc in

principcm fup

populii fuum:quia

nd cuftodifti quc

mandautt

tibi dommus:nd fic accipi endum cft ac fi ipfum faukm deus i

el.tmrfu6^eodempccc3to cii id cdfiterctur faul i ucniam prccaretur rogaretcp famuclcm ut reuerrcrcfcu iUo ad placandu deum:non rcuertar
inquittecu:quia fprcutfti ucrbii
drli:

eternum prcparauerit regnaturum:

1 fprcuit te dominus ut nd

fis

rer fu

1 boc poftca

nolucrit feruare pcccan

perifracl.tconucrtit famuclfaciej

ti.Tlccp ci5 eu

pcccatu^ ee nefciebat:

fuam ut abiret:i tcnuit faulpcnnuli

XVll

diploidis

dus % dirupit cit dij:it ad


bodie
:

ecclcfic

quas oprus paulus comcmo


no'

cunt famuel.Oirupit dominus tcgmi


ifrael

rati co'ucrftonc cius magmficanrcs

dc

manu tua

x dabic

pmo tuo borto fup fc. t


ifracl in

dcu:dc qua rc
cfTe

dubito itcUigcndu^

diuidaur duo:t no coucrtef ncc pcui

quod fcquirur;t dimdd ilracl in


ifracl fcilicct inimiciicbnfti:'!

duo:in
ifracl

tebit cij:quonia

non c ficut bomo ut

adbcrcnrcnt cbrifto:m ifracl ad


ifracl

pcnitcat eu.3pfc miatur i pcrmanct.


3ftc aii dicitur fprcuit tc

analla:7

ad hbcra pertincnte^.
gcnera

dominus
tua bodic

Tlam ifta duo

pnmunt fimul

ut no

fis rcj:

fup ifracl:7 dirupit diis

cram:uelutabraa3adbuc adbcrcrct
ancilU:doncc ilcnlte pcr dci granam
fccudata cUimarct ct)ce ancilta i
ciu8:propter pcccatum
filiii

rcgniiabifracl dc

manu

quadraginta rcgnauit annoe fuper


iiracbuco
fcilicct

fpatio rpis g^to ct

quidcm

falo
fcim'*

ipfc d-tuid:!: audiuit

boc primo tpc


rcg

monis:regnate fiUo cius roboa


ifrael in

regni fui:ut intelligamus idco dictu:

duo

fuiffc

diuifum: atc^ ita

quia nullus de
uid:vii

ftirpc cius fucrat

perfcucrafTc babctibus fingulis par

naturus^-zrefpiciamusad

cprtus

e fccundii

ftirpc da came mc

tibus rcgcs fuos^doncc

illa

ges tota

acbaldciseet ingcntiuaft^noncfub
ucrfa:atcp tranfbta.Scd boc q'd
fsulc
ipfi
cii fi

diator dci i

boium bo

c brift"

iefus.

ad
cet:

Tlonautbabetfcripturaqo i pUnf cp latinis codiab" lcgitur: dirumpct

tak

alic^d

cominandii

dauid

fucrit
fiiius

pctius cdminandu^

dominus rcgnii ifracl de manu


grccie:dirupit
cl

tua:

cuius crat

falomon.lboftrcmo
e:

fcd ficut a nobis pofitii e inucntii in

niic intcr fc

gcns bcbrca diuifa no

domin'

rcgnii

ab

ifra

fed indifferetcr in eifde crroris iock.


tate difpcrfa
illa

dc

manu tua:ut intclligat-dc manu


e

tcrras. >iuifio ucro

tua qo

ab ifracL"p)opuU crgo

ifracl
i(^'.

pcrfonafiguratcgcrebat

bomo

qui populus rcgnii fucrat amiflurus cbnfto icfu domino noftro per
tcftamentii

nouu

quideus fub pfona faulis lUius rcgniTpopuUfiguragcrcnns cidcm regno populoqs minatus e:etcma at (p imutabiUs figmficata e:p boc qd
adiunctii i:i no' co'ucrtetur nccp peni
icbit

no

carnalitcr fed fpualit'

rcgnaturo.Dc quo cii dicitur 1 dabit illudjjjrimo tuo ad camis cognatio ncmidrcfcnT.^pifracl cim cbriftus
fccundii came: vnde i faul.O.uod ue

cu:quonia non e

ficut

bomo ut
pmanct.
fic

pcniteat cii.3pfc minatur i

3d cft bomo minat'i non pcrmanet.


no aut dcus que no
pcnitct

boie^.

dcm

ro additu e bono fupcr te:potcft qui intcKigi mcliori tc.Tla; i quida


ficfunt intcrprctatiifcd mclius
cipitur
iic

Ubi eim
cntia

Ugitur

op cii pcnitcat

muta

tio rerii figniftcatur

imurabiU prcfct

ac

bono fupcr te:ut quia illc bo nus e ideo fitfupcr tciujrta illud ali ud propbcticii.boncc pona omncs i
imicoB tuos fub pcdibus tuis. 3^
abftulit cbriftus.-Cluauis fucrit

manetc dmma.Ubi crgo no pc nitcrc dicitur:nd mutare inteUigitur. I^rorfue infolubiUuidcmus per bcc
ucrbaprolaradimnituBfuilTc fnioj:
ifta diuifionc popuU ifracl i omni no pcrpctua.Xiuicocp dm ad cbriftu

de

bu6 c 1 ifracl cui fuo pfccutori regna


illic

tranficnit ucl tranfciit: ucl tranfibiit

1 ifracl in quo dolus

ri

erat:

quodda

indc:crant inde

fccundum

dci prcfci

quafi frumentn paleani tUani.Tlam


uticp inde crant apoftoli:ide tot

cntiam:nd fccundum gcncrie

buma

mar
tot

niunam candemcp naturam. Tbror


fus quicuncp c^ ifracUtis adbcrcntcs

tf res quorii

pnor ftcpbanus;ide

LIBER

cbriltopcrrcucratinillo:

nu^

crunt

cpcta dicta cocta cdfcripta fitt: dc**^


mifcrit quod ad rem dc qua agimus ptinet.umrcgidauid mulra prof-' pera^ucnlflcnt:cogitauitfaccrc dco

cu cie

ifraclitis

dm immici ufcp in

bu(u9 cfle pcrfiftut: kd in finem diuifione quc bic prcnociata e pcrpC'' tuo pcrmancbar.Tlibilcim |deft tc
uite

domd:tcmpldillud

fcilicct orcclletif-'

llamcnni uctue de montc fina in fcr^ uitutcj gcncraetnifi quia teftimoniit


pcrbibet tcftameto nouo. ^lioquin
g^diu legif moyfc6:uclame fup ccrda
corii pofito
ficrit

fimc diffamatii:q6 a regc falomonc filio eiue poftea fabricardcft. "boc co


cogitatc factd c ucrbd

c.u5

aiit ide

quiftp rra^

domint ad na^ tban ^pbet3m:quod pcrfcrrct ad rc^ gcm.Ubicddcuedipffct^ non ab


ipfo dauid fibi cdificarctur

fcuntiu quippc intctio ipfa

ad cbriftii:aufcret'uclame.XMi'' mutatur
i^

domue:

ncqj p tatdtcpue

fc

madaflc cuiqua
da-'

dc utcrc ad ncuiTrur no iam quifcp


feUcitatcm."Jbroptcr

in ppfo fuo:ut fibi fietdom"' ccdrina:

tendat accipcrc carnal:fcd fpiritualc

7 ndc iquit bcc dicce fcruo mco


tc

quod ipe magn"

uid.bcc didt diiue dnipotce. Jlcccpi

propbcta famucl antcg' unjrifletrc^ gcmf3ul:quadoc)ccbmauitad drim

dc ouili ouid ut cfrce

duce fupcr

pro
nie

ifracl

^jrauditiir

cum:t

ciJ

offet^

populd med ifracht cra tccum i dni'' bu9 quibu9 igrcdicbarie: i ejrrermi'
naui 6c9 iimicoe tuos a
fcci tc

rct bolocauftti accidctibue alienij^c

facic tua:

ad pugna contra populii dci to-' domtnue fupcr coe t cofufi fnt: 1 offendcnat coram ifracl atcp fupe^
nuit
rati

nominatd fccundd nomc ma^

gnordq'funtfuptcrram.t ponam locd populo mco ifracl: n platabo il^

funt:anumpfit lapidem

unum t

lum 7 inbabitabit
citus crit ultra:-!
iquttatis

mafcpbat nouam tuctcrem^Tuocauitnomeciue abc''


ftatuit illum inter

fcorfd:T no folli'' no apponct fili" in^ bumiliare ca: ficat ab litio

nc^crquodcftlatinelapie adiutorq.

a dicbue dbu9 cSftitai iudiccs fupcr

t dij:it ufcp buc adiuuit noe dcmi''


nus.lDafepbatinterprctatur
itetio.

ppfm med ifracl: i requic


flb

ribi

dabo
ti-'

dibu9 inimids

t\xie:i ndciauit

lapis ille adiutorq mcdictae cft fal^ uatori6:perquem tranfcundumcfl a mafcpbatuetercadnoua:ideab in^
tcntioncqu3cj:pcctabat'icarnali rc^

bi

dommue quonia domd cdificabis


tuie:

fpfi.t crit cd impleti fuerit dice tui

1 dormies cd patribue
tabo fcme rud poft
ficabit
tc

(ii(d^

4 crit de

uctrc
edi''

gnobcatitudo
tionc

falfa carnali8;ad inte^

tno.i rcparabo rcgnd ciue. "bic

qua pcr nouu tcftamcntd


i

cj:pe^

ctatur

rcgno

celo:;t

bcatitudo ucrif^

fima fpirituali9.0.ua quonta nibil c mcliu8:bucuf(p adiuuat deue.


t^e^miffidib" ad dauid in
filio

mibi domd nomini mco:7 di'' rigam tbrondciue ufq? inctcmd. '' go cro illi i patre: i ipfc crit mibi i
filid.t
fi

ucncrit iniquitas illiue: re^


tacti^

darguailldinvirgauiro:^Tin

bu8

filiord

im

qf nullatenu9 in
i

falomonc fcd
cbrifto.c.viq.

ait meam nd
fidclie erit

bomind: mifericordiam amoucam ab co: ficut


ciu9

plenilTimc inucniiitur

am 5ui a quib" amoui fjcicm mca: 1


domue ciu6:t rcgnd
incrcmd coram mc: t tbro' nu9 ctu6 crit crcctug ufcp inetcma, banccrgotlgrande promiflifonc q
crit ufcp

3lm niic uidco ce

monftradii:
i

q6 ipfi dauid 4 f^oli fucccfl^it


rcgniircuiue mutatdc finalie
tatio figurata e:^ptcr
illa

mu^

qua duiinitus

putatinfalomoncfuifl^c completam

xvif

mulro CTTar.artedit dm qaod dictu


e hic edificauir tnibi domu:quoniani

quibua ^mtnia rcgnu conclufum fitc^ rat falomoni9.t tame in co pfalmo


lcgiturutalia faccam:dominabirur

(alotnontentplailladnobik ftrupt:

inoarteditfiddiseritdomus cius: 1 rcgmi eius afcp inetemd cora me.


3tttedar ergo 7 afpiciat falomois do''

3 mari ufqj ad mare:? a flumie ufqj

fto

ad terminoB orbie tcrrequod i chri'' uidcmuB ip!cri.2l fluminequippc

mu pkiia mulicrib" alienigcnis


gem aliquado

colc''
re-'

dominadifumpfitcrordiu^ubi bap''
tijatus a ioanne co dcmonftlzc cepit

tibus deo8 falfos:-! ipfum ab eis

fapicnti in cande ido-'


dciecrii:

agnofci a difcipuli8:q ea no

folii

ma^

htria fcducru arcp

i no au^

giftru:uqj et dominii appcllaucrut.

dear exifHnure deu ucl boc promifif-'


ft

Tlec ob aliud uiucrc adbuc pat2C fuo

medacircr:uelralem falomone do^

dauid rcgnare falomon


nulli eo^t

ccpit:

quod
binc

tnu<5 ciue fururi no poruifTe prefci^


rc.Tlon bic
iicc fi

regum

cotingit:nifi ut

aiJr

deberem" ambigerc:

quocp

fatis eluccat
ifta

no

ce

ipfii

qucn
fiicrit

4 fa^ ctue e eic femine dauid fccundum car^" ncm iam uidcremue ifta compleri:nc
cbrifto

no

domino

noftro

pphctin
dies tui

pfigiiat:que

ad eC patre

loquifdiccs tcritcuimpleti

i dormics

cii

parrib" tuis:

itan

at^

inaniter bic aliu alique

rc-'

fufcirabo feme ruu p" rc 4 crir de


tre ruo:i

up

quimmu9:f!cut camales iudd.Tlam

t ipfi ufcpadco filium qucm loco ifto re^i dauidpmiflum lcgur mrcUigunt no fuiflc falomone:ureo qui^mifluf
ctanta
il

pparabo recjnum ei'.Ouo' m6cr^o|)prcrid q6 fcquir^bic edifi^ cabir mibi domii:iftc falomon pura^ bimrppbcrarue:i nd porius propd
id

manifcftattone declarato:

qo preccdir:cu implcri fiierinr dies


dormics cu parrib"
ruis^fufcita^

ftdbuc mirabili cccitate aliS fperare


fe dicar.facta equide nonulla imago rci future ctia i falomonc:in eo q^ te^

tui 1

bofcmctuijpoftte:aliu9 pacific" in^


telligirur ec
ifte

^miffus^qui no

afi ficuc

plum

cdificauit

i paccm babuit

fm

fcd poft

morte dauid prcnuciat"

nomefuum.Salomonquippe

paci''

e fufcitadue.^Oiualibcr eii longo itcr^

ficu8cl3tie:7ictordioregm fuimi'' rabilitcr laudabilis fuir.fed eade fua

pofiro rcporc iefus cbriftiJS ucncrtr:

^culdubio pcft morrem rcgis dauid


cuificute,pmifl*u9cumvcnirc opor''
tcbar:qui edificarct

pfona pcr umbri futuri preniiciabat


ctia ipfc cbriftc cbriftii
ftriJ:fi

dominum no-'
illo

domu domino H

ejrbibcbat.Unde dc

Cta fcripta fut:quafi de ipfa

qucda ita pdca


rcbus
in eo

finr:dum fcriprura fancra


^cftie

eria

proobcpns quodamodo

figura dclincar fururoru. tlam ptcr libros diuine biftorie ubi regnafle

bommib": qualcm illu edificare gaudcm''. 'buic cnim domui dicir apoftolue boc e fi'' dclibuB cbrifti.Xanplii enim dei fii' ctum c:quod eftie uoe.
delignis ^lapidib^^fcdd

narratur.pfalmue

etia

fcptuagcfim"

0.ua firi9 { pralmo.lrxrviq. fit^


pbetia 6 cbrifto bi9:q
i

primus rtrulo nominis ci' ifcnpr" c: in quo ra multa dicutur quc oino ci coucnire no poflundomino aut cbri'''
fto aDcrtifTima pfpicuirare coucniut:

rcgno:??. libiif

natban^pbetateimiiftufcap.ij:.

f^pdq6

pfalmo.lpnnjitj.

ut cuidetcr apparcat q>

in

iUo figura

cui" crirur intcUcct" iofi

erban

qualifunqj adumbrata

fir:in ifto

aut

ifraclite:c6mcntorat' ^mifl"ioncs dei


factc rcgi dauid:

ipfa ucntaa prefcutata.Tlotum c cim

tftis

que

in libro

jt IBER

rcgnott fur pofira quedam

ibi fimilia

comm:^ fn
ab eo.Tlon
dc

flagcllis dclicta

comm:
difpcrga

dicutur ficur e iuraui dauid fuo tneo

mifcricordia aurem
dijcit

mca no

ufcpinctcmu prcparabo fcme tuu^.

ab

ci5 c\i loqucret'


dijrit

t iterii.Xuc
lc)9

locurua cs

afpectu

ft^

filqe cii!6:nd

de ipfo:f5

ab co

7 diriftirpofui adiutoriii fup electii 6 plebc mea. 3nueni dauid fci uu mcu: olco fancto
tuis

potete:7 cjraltaui

mco

vnjri

cii.XDanus

dm mea

aupi^

qo benc itcUectd tande ualct.Tlo cim cbrifti ipfius q6 e caput cccfie poffct tnucniri ulb peccata que opu9 clTet bumanie corrcctionibue femata mi''
fcricordia diuinitue cocrccri:fed
t

liabitur ci:i bracbid mcii conforta^

cC
c,

bited.Tlon proficict inmiicus

in eo:

corporc ac mebri9 q6 populus a"

ifiliueiniclcatisnd apponct noccre


ei:7

3dco

in libro regno?: iniquita9 ciu6

concidam inimicoe eius a


mifcricordia

facie

dici{:in

pfalmo adt filiof ciue: ut in''

ipfiuB^-zcoequiodenmteii fugabo.

tclligamu9 dcipfo

didquodimoq
(i

t ucntas mea 7
cii ipfo:-! in

mea

deciu9 corporedicit'.Tbroprcr quod


ctia ipfc

nominc meo

ejraltabitur

dc cc!o cd corpue ciue q6


:

comu ciu9.t pona in mari manum


ciu6:7ifluminib* dcp-a cius. 3pfc

fidc'c3 C1U9 pfcqucret faulug

faulc

inquit fauk

dd me pcrfcquaie.-^C^cid
nocebo

(nuocabitmcpatcrmcusce ru dcus meue i fufcepror falutie mec.t ego primogcnitu pona illii cjrcclfii apud
rcgc9 tcrre,3n eternu fcruabo
illi

in cofequcntibuB pfalmi ncc0

inquit

ucritatc

mea: ncq3 ^pbana''

mi''

fericordiammea:7tcftamcntii meuj

bo teftamenrd mcd-.n que ^ceddt dc Uibq9 meie nd reprobabo.Scmcliu^ raui in fancto mco fi dauid mcnrian
id encquaq' dauid metiar.Solcteim
fic

pona in fcruld fcculi (c mcnciiia:'? tbrond eiue ficut dice cc li.Otuc omnia dc domino iefu intcl^ ligdrar fub nominc dauidi^ptcr for^' mam femi qua dc feminc dautd idcj
fidele ipfi.t

loq fcriprura.Oiiid adt

tiatur:adidgit

nd mcn-' t dirit:feme cC ictemi


i

manebit^Tfedcedugficutfcl

con-'

fpecm mcoit

ficur

luna pcrfccta ined^


fidclis.

mediaror dei aflumpfit cx ri2gic.6^


tinuo ctia dicit'de pcccatis filio^
talcaliquid qualc in
ci";

num:T teftie in celo

regnomm
e
i

libro

Omi diucrfa acta fint

rcgno

tcrrc-'

pofitd

c:

1 quafi de falomonc procli^


rcgn0|5
uencrit inquit iniquita9:ei'
in virga uirord

nc bierufalc ab bi9 q ^miferat dcue:


ut intelligcrct'^mifrioni9 ucritae ad
altcri" igie

uiue accipit'.3bi nacp boc


libro:t
fi

i rcgni gfam

ptincre,c.;c.

rcdargua illum

i in

tactibus filiorum bomind:mifcricor^

Oftbcctatc pmiffionie

uali-'

Xactibue
ftoe

diam adt mcam no amoucam ab co. figntficane pUga9 corrc^


mco9. 0.uod
(^d c aliud q' nc le^

diflima firmameta:ne putaret'

mfalomonccdpleta:ra5' id fperaret'

ctionia.vri illud e:netetigeririe cbri^

ncciucniret:muero in^t

repulifti et

pfalmo ucro cd ageret ta^ dc dauid:ut quidda ciufmodi ctia ibi


fcritis.-^Jn

ad nibild dedujrifli dne.Vfoc qppc fa' ctumcdcregnofalomonie in poftc"


ria

du9:ufcp ad cucrfionc' ipfiu9

tcr''

diccret;fi dercliquerinr inquit filq ei"

rcnc bicmfale:q rcgni ciufdcm fcdes

am^ bulauc2int:fi iuftitias mcae^pbana^ ucrint:7 mandata meanon cuftodi^


erint
:

lcgcm mca:T in iudicqg mcie nd

fait^tmadmeipfftplilabe qo fii^ crata falomone pftracrd.Scd nc ob bocputazef de" pm fua^mifl^a fcci(''


fc;co'tinuo fubiccit. >iltuU(li

uifitabo in uirga iniquiratcs

cbridB

XVII

mu.Tlon c crgo tlle faIomon:fed nic


ipfedauid:fddibru9ecbriftu8
diii

(cd 1 ipfa precatio ^pbetatioV.Ufcp

quo

dfic auertis in fine

fubaudif fa^

cumeimcbrillidiccrcturdnes reges
mirfticoiUocbrirmate cofccrati rton foUi a regedauid Tdeinceps: fed ab
illo etil faulc
di

cicm tua:ficutalibi
uertts facie tua a

dicit'

ufcpquo
ideo

a''

me.Tlam

^da

codiccs bic

nd babet

aucrtis f^ auc:''

populo eidc rep pri^

tcrie^q^g' poffit intelligi

aueras mi^
ufo^

mu8 c wctU8.3pfc 4ppe dauid eum


cbriftii

fericordiam tua qui ^mififti dauid.

domini appelbt:crat tn unuf


illi

<luod aiit dirit in fine:4d e nifi


in ftne.-^OLui fini8 itclligendus e

chriihiB ucK* cuiua


tica vnctione

figurl

^pbc
opini^

u Iri''
gcnf

gcftabanqui

fm

mii tepu9:qn tn
illa e

cbriftii

iefum

et

onem bominii 4 u putabat in dauid


uelinfalomoneintelligcdum differe'' batur in longii: fecundu aut difpofi^

crcdirura:ante que ftne

illa fieri

oportebat q fuperiu8 eriinofa dcflc


uit:|>pter
ficut ignie ira

tionem dei ueturus fuo tepore para'' batur.3ntcrcadu ille diffrt:quid fa''

quc i bic fequit':ej:ardcfcet tua:memeto que c mcs

fubftatia.Tlibil bic melius g ipfe ie^

ctum

fit

de rcgno terrene bicrufalem

fu8 intelligit fubftanriapopuli eius:

ubifperabaf uticp regnatui^:fccutuf ific pfalmu8 adiurit atcp ait uerti''


fti

c^ quo narura e carnis cius. Tlon

dj

teftamenrii ferui tui^propbanafti

uane incjt cdftituifti omnc9 filics bo'' minumrnifi dm eflet unus filius bo^
minisfubftariaifraehpcrque filium

terra fanctitate ciu9:deftrurifti

ones
ci*

maceriaa a*: pofuifti munitiones


in formidine. biripucriit
eii

bominis libcrarctur

mW

ftlq

bdiuj:
fili)

omncs

uaneuticpcdftituticcntdcg

bo^

tranfcure8uiam:factu8e opprobrio
uicinis fuis ):altafti dejctcra inimi-'

minii.Tluc ucro omnis quidc biiana

hatura pcr pcccatii primi bominis in


uanitate de ueritate collapfa
c. ^pter pfalmus.lDomo uani'' faaus e:dic6ciu6 uelut umbra pretezcunt. Scd nd uanc de* cdftituit dcs filios bominu;q: t muk

conieiu8:iocudaftide8 timicoscos.
3lducrtifti adiutoriu ^ladtj

dm: t n

q6

dicitalius

C8 opitulat"

ei ibcllo.f^i(Toluiftieij

nitati fimiUa

ab emudatione:fede eiu8 1 terra colli^


fifti.

ZDinuifti dics fcdis

et': pfiidifti

cum in cdfufione.l^ec omnia ucne:iit


fuper ancilla bierttfale:in
ueriit ndnulli etii
filtj

t08 a uanitate libcrat per mcdiarore


icfum. t

liberc

qua regna'' rcgnum

quos libcrldos nd cfte pjc

fduit ad'utilitate libcrandoru;: i co''

fllud tcnctcs

difpcfatione tcporali:

rcgnii aiit celefti8 bicrufaU cui' erant


filq in

paraoouc duaru inux k a contrario c{uitatii:nd uticp uane i toiius ratiV


nalis crcature pulcbcrria atcp
iuftif-'

ucra ftdc babcntes: t in uero

cbrifto

fperates.Ouomodo

aiit ifta

fima ordinarionc cdftiruit. i^cidc fc


quif.-Quis e

ucncrint fupcr illud regnum: iudepc

bd

q'

uiuct

i nS uidcbit

rerum gcftarum fi legatur

biftoria.

mortc:cruet aiam ful de

manu

ifcri^

Oui^

ifte nifi

dc fubftatia

illa ifrael

be fubftatia ppK 6i q p fuccclTidej


camis
icbrifto e:d foT' erucdi
inferia

tX fcmie dauid cbriftue iefu6:de


dicit apoftof:!} furges

quo

anima

a mortuig ii

fuam ab
cap.jci.

babuit potcftatem

Oftbccaijtifta |>pbet3ta ad

prccando deii^pbcca cduertif:

nd morit":'! more ci ultra nd diiabitlf Sic cim uiuit i nd uidebit morte: ut tamc mortuus fuerit:fcd aiam fuam erucritde manu inferi:q! jjpter quo^ rundl folueda pcccatorum uicula ad

LIBER

(fcin.i

dcfcedcrat.ruiraut poteftatc

opprobriii credituri fiit.^Scd

illc

que

qua in cuigclio dicif:potcfta^ babco ponedi antma mca}:^ po-' tcftatc babeo item fumendi cam.
ilb dc
tciit

prius pofui coueniettor fcnfus fntbi


utdct':inimici9

cim

cbrifli quib''cr''

probrafq' cos ad getes tranfics


querit cbrtflu8:tnc6gruc

rcli^

uor ifla co^

3ld quo;j pfona ptmerc

intclligc^

aptaiur mcmeto

diTc

opprobrtj fe:^
fcrui dci nticu^

da ftr rt3g!tatio|imifroru:de quib" in pfalmo diciuubi futmtetue antiquc dominc cap.^.


f

uoru tuof .Tlon eim


pandi
fiit

talee iudci.G; cis


cii

vba

ifla

c6petiit

graucs

btitlitatce pcrfc^

curionii

cbrifli noic patcret:

rccor^

d cctcra pfalmi buius


fe

ita

dari potucriTt ercclfum regnu fcmini

baber:ubi fut mifcrationes

>5if3tcfua.ZDcmor

tueantiqdnc:qua8 iurafh dauid in cfto diie oppzo^


brqfcruo;2.fiio^:q6c6tinui in finu

dauidfuifre^mifTu:7eiu8 defidcrio dicerc n6 dcfpcrado fed petcdo: quc^


rcndo:pulfando:ubt fiit mifericordic
tuc anrique drie:qua8 iurafU dauid
ueritate
i

meomultaru5cntiii:q6 aprobauc^
nlf im'm!ci f(iidric:q6 crprobaueriit
c6mufationecbriftitui:utnJC)c pf6a

tua.XDcmeto dnc opprobzq


i

fcruo;r tuoni:q6 cotimi

finu

meo

mu!tariigcnriii:boce

interioribus

dca

fint

1110:52.

ifraclifaru

d dcfidcra^

meis

pariercr pfuli:q7 erprobraucriic

batreddi fibij?mi(Tioneqfacta ead dauid:an pori" ad cbriftiano^j 4 "Ot*

tnimici tui dominc:q' erprobrauerut

cdmUwticne cbrifli tui:n6ea putan^


tts c6mufationc5 fed confumarione.

fm camc fed f m fpum funt


merito queri p6f.C>tcfa
fiit

ifraclite:

4ppe

ifta

^uid cfl aufcm memento


rienter bumilitate

domine:
celfi^

ur

fcripta teporc

quo
ifte

ftiit

ctban: dc

nifiutmifercaris^-rpro tolcrata pa''

cuius noic tifulii

pfalm* accepit:

mea reddas

ide rcpu9 regni dauid fuit:ac

p boc

tudinem

quam iurafh'
autcm

dauid in ucri'
talia potueriic

n6 diccrct-ubi funt
ritatc fua:nifi co?t

mifcrarioncs tac

tate tua.-^Si

iudcie affigncm"

antiquc dfic quas iurafh dauid in ue^

bcc ucrba:illi femi dci

pfona

ir\

fe

^pbe^

diccrc:quierpugnafa tcrrena bieru^


falcm antcg' icfue cbnftue buanitus
nafccrct'in captiuitate ducri
fiit

ta tzaffig!)rarct:q' longc poftca ftiruri

craf^quib" boc tcpus eetantiquii qri

intd''

dauid iftapmiffa fut.l^oteftatJt intclligi dicni boc ee proptcr multas


2Cgi

ligcntes c6mufatione cbrifli: quia.f.

n6 p eum rerrcna

carnaliftp fcIiritaQ

getC9:qri cbridianos pfcquebatur

^^

quatis paucis anis rcgis falomonis


flpparuif^r^cclcfliscetac fpualis
dclirer erpcctada
ft''

pbcram crprobrafTe
cbrifti:cma fcriptura
uofar:qtT)

illis

pafTioncm

comutationcm

qua tunc ignojans


populu erul^
f;

moricdo imortalis fact'c. t>6t 7 cdmuratio cbrifh fm boc ac^


cipi

infidelifaB genriti cii Aci

tabat atcp infultabat ee capriutii^d


aliud

crprobrara

irraclitis:

qi cu eorti

y cbrifli comurarione
incternum
dci

^ciid

fpcrarcrTurur" facrus e gcntiii:t boc


cis niTc

ribus nckicn& erprobrabat.'ti6q6

crprobrablr multc getcs^quc


eiT

fequi/ubipfalm"
ctio drii

ifte pcludit':

biidi

crcdidcriTt in
fllie in

p rcftametii nouum
di-'

fiat ftat

umucrfo

ucruftarc manefibus: ut io

populo

ad fclcflem bicmfalcj ptt^

carurmcmcrodiTc opprobrq fuoru tuoriT^quia n6fOs obliuifcere fcd po tius miferantc domino 1 ipfi p" boc

neri:fiue

i illis

q latcbat in reltameto

uctcri antcq' raielaret' nouti: fiue in

bis q iam tcllamcto nouo rcuclato

xvn
maifeacprirtcrecemumrad
raris
n fcmitic

cbriftu:

(lu)ccrunt.c.riQ.

cogrmf.Scncdtaio quippc dni dauid 1X0 ad aliqd tftnpus quafdicb" falonionts apparuitrfed i-'
cteriiil

Oc ta magnu boniJc^rqiiis
qfpii purabit
i

tn

boc fcculo 1 i bac terra fpcran


iripicrcr fapir-3ln

pa^

fpcrada

e:i

qua

ccrrilTima fpc
cofir-'

cc rcgni

falomonie

id cc coplcrii.-TSa^
i

dtcitTiat fiat.^llms

eim fpd e

ce q'ppc illi fcripta

vmbra futun cj:-'

matio ucrbi bui"


itclligcB

itcrario.
i

"boc crgo

ccUeri pdicationc

comcdat.

S5
cii

buic

dauid

ait

fo rcgitop Ubro:

fufpitioni uigilarer occurfii c:


fteajp dicru e

po^

vn ad

iftu

pfalmii digrcjTi fum'' 7

lc
iri^

nd apponer

fiUue in^^

cutus C8
quii.3o

p domo ferui tui m


domii

longin^

aiit p"

paululu ait.Tlunc
ferui tui ufcp

bumiUarc cii:corinuo fubiiicrii e.Sicur ab inirio a dicbue qutb' co^


taris

ripc 1 bcnedic

ic
fi

(limi iudiccs fuper

ppfm mcu
ibi

ifracL

terniiTcctcrarq! tuc gcnitur* crat

3udicc6 nacp priufq?

rcgcs ce cc'

ad cbnfia p quc futuracrat domus a* cterna^cadecpdom^dci.CJomue cim dauid propt gcnus dauid: dom' aiit
cius duccrctur
dct eade 7 ipfa pzopr tcplii dei:de bo''

Ua cj: quo^gcnica

pirtenc fupcr tUu popultj fucrar codi''

mri:cpquorcrra promilTionie accc^ pit.turicp bumiUabateii ftUus ini^


quitari8:boc e boftis aUcnigcna: pcr

inrcmalla rcpo?t quib" lcgiirur paccf


alrernatTc
cii bcllie:'!

minibue facru
bitct inctcmii

no'

dc bpidib^^ubi ba-'

inucniiitur iUic

ppfus cu dco n in dco ruo:7 dcus cui pplb ati^ in ppfo fuo:
ita

pacie

buit:qui.)rl.rcgnauit

tcpora^Upora q> falomon ba'' anos.Tlam fub

ut dcu8

fit

iplcns
clco

ppfue plcnue
oia in

pptum fuum: 1 fuo:cum dcus cric


pacc prcmiu^
cti in

co iudice qui e appellat" aotb.ljco:.


ani pacis fuc:t:abfit crgo ut falomo^

omnibue

ipfc in

nie tepora in bac ^milTionc pdicta


ee crcdamr.ZJOuUo

qui uirtue i bcllo.^dco

uerbiB

minus

itacp cu^

narban dictum fit: 1 enunciauit tibi dfis quonia domS cdificabie ipfi:po'' ftea dictii c in ucrbte dauid: quoniaj tu dri9 omnipotee dcue ifracl rcue-'
lafti

iuflibctregis altcri^.Tlon
orii tn rara

cim q'fq e'


regnii tc^

quara lUe pace rcgnauit:


tlla ita

ncc mq> dnino gcne


nuit:ut foUirita no

fiicrit

nc boftibue

aure fcmi tui dicc6:domii

cdifi''

fubdercf.qma i rara murabiUrare rc^ ni buinanaru nalli aUquado popu^


lo coccfTa e rara fccurirae^ut buic
ui-'

caboribi.^banccimdomti t noe c-' dificamus bcnc uiucdo:7 dcue ut bti uinam" opitulafio.Ouia nifi dns c'
dificaucritdomii:inuanii laborauc^
riit cdiftcatce

tcbofttlce

no formidaret incurfue.
ifle

Xome

crgo

qui ^mittit ta paca/'

ca.uiu6 dom"

cii

ue^

tc ac fccurc babitarioie^etern" e ctcr^

ncrirulria dcdic3tio:riic

ftcr illud

bic

p narban locume c de" diccB. pona loctippro mco ifrael: 7 platabo


iUiiTinbnbitabitfcorfii:^ n
follicit'*

qd t

nifcp debct'in

matrcbtcmfalc Ubcra;
ppfe tfrael:boc eim

ubi

crit ucracitcr

nomenmtcrprctafuidme dcti. ui* prcmq defidcrio pta pcr fidcm uiia i


bac
eriinofa pcgrinatione

crirultra:^ no apponct ftU" inqtarie cii:ficut ab iirio a dtcb* 4^ bus confhmi iudicce fupcr populutn

duceda c.

bumiliare

>c ftudio dauid in difpofitionc

tncumifracl.

pfalmomm.cjrii^.

Jln promirtc p.ine rctirae ilUe tc^

Rocurrerc

igit"'

p rpa duirare
i

portbus polTtt afcribi q fub falomoc

6i:pmo

libra futuri

terrena

LIBER

fcil^

bicrufalc5

Kgnanitdauid.rat

adt dauid uir in catide cruditustqtif barmonii mufica nd uulgari uolup ^


rate
f^
c{

annos ampli* cp trccctes^cuidaj propbere qui et facta cius futura prC


poft
di)cit cii

fuo nomine rcuelatus

cft.

fiJeU uolurarcdlc)cit:cac^

dco
3ln onia q in pfalmis dc cbrifto n cccTia pcopbetatur: ad contcjrtum

fuo

ucrus ede' mfftica

rci

magnc

figurationc fcruierit diucrfo^ fono^j


rationabilis modcratufcp concltus

buius opis coaptada fint.c.^v.

cdcordi uarictate copacta bcnc ordi^


natcciuitatis ifinuat unitate.>cntc^
n,

Unc

il qrpcctari
libri

mc ui6o ut
apcria

oisfcj-e^pbctiaeius in pfalmis

cft;

boc loco

bm"

4d i

quosccntuquiquagitalibcr

cotinct:

pfalmis dauid de diio icfu cbrifto ut


eiuseccria47pbetauerit:cgo autej ut

quepfalmo^zuocam^^n

^l^ue non''

nulliuolutcos folos faccosce a da^

boc

no' ira facia ficut

uidet ipfa cjipc"


la in

wd:4 cC noic infcripti fut. Sut ite 4


putat no ab co fact08:nifi
ipfi
cf

aatio poftularc^g^uis

uno

fcccri

ptcnotat"
i

copia q^ inopia magis ipcdior.

Oia

ipfiue dauid:qui ucro babet

titulis

dm poncrc uitade^liritatis caufa^^


bibconucreor aiit nc cii aliqua clcgc
ro:multi6 d ca noueriit uidcar magif neceflaria praifl*e.i>cinde qt teftimo-'
niii

dauid:ab alqs factos pfone

ipfi*

fuiffc

coaptatos.Que opio uoce


dauid
i

an^'

gelica faluatoris ipfi' :futat':ubi ait:


cp ipfe
cfl*e

fpiritu

cbnftu

di)ccrit

qo^fcrrur dccontcj:tione totius

funm dominu: quonia pfalmus


fic incipit.>ijnt

pfalmi d5 babere fuffragui: ui certc

cetcfimufnonus
nec

dris

domino mco fcdc a dgcrris mcis^do'' pona iimicos tuos fcabcllu pcdd tao^.t certc ide pfalmus nc babct
in titulo ipfius d3uid:fcd ipfi dauid:
ficut plurimi.

mbil (itqbd rcfragct' fi ti oia fufTra-' gatur: ne morc ccnrond ad re qua vo^ lumus tag^ ucrficulos dccerpac ui-'

deamunuelutderetrogrado carmie q6 no de re illa fed dc alia longcc^


diuerfa repcriaifccpfcnptii. 'bocaiic

ZDibi aut crcdibiUus


cetii

uidetur eftimarc:qui ocs illos

cius opi tri'' buunt:cucp aliquos pnotaflc etiam nominib" aliorii ali^d qo ad rcm p^

t quinquagita pfalmos

ut i quocii^ pfalmo polTit oftedi: qc' ponedus c rot^^qd q^ti opis (ii i aiio^ ni 1 nta uolumia i quib" boc fccim'

farisindicar.Xegarergoilla^ uolu^

tineatfiguraribu9:cctero9 aut

nulli''

bominie nomc
fitione qfuiQ

in titulis

babcrc uo-'

7 porucrit:'? inucnict quoi t g^ta rcjcdauididccp^pbetade cbrifto ct


erit

bifle:ficutciuarietatis buiusdifpo^

cius cccda propbciaucrit:dc rege


licet

(ci''

latebrofam no tn

imnc

1 daitatc quam condtdit.

drls infpirauit.Tlcc

boc

n<)

moucrc dcbct ad crcdendu: g nonulb;^ noCa

j>pbetaru qui longe poft dauid rcgis tepora fucrut:quibufda pfalmis ico
librolcgiifinfcripta^tq ibi dicutur
uelut ab eis dici uidctur.Tlecp
cij

t)e bis q in.):liiti.pfalmo ad cbri^ ftum 1 cccfiam prinetia:aut aptc di-*

cutur aut tropice.c:j:vt.

no

X^zmMha eij dc quacdcp rc^^


priefintatcp manifefte

potuit^pbeiicusfpus^jpbctati regi dauid bec ctia futuroijz^ ^pbetarum

^pbc^
tropi^

tice locutidc6:nccclTe e ut eis et

noiarcuclare:utro:ali4dq6 corum pfonc coucnirc^pbetice cantaret': fic


rq: tofias ejrorturus t regnatun

cc mifceant':q

maric^ptcr tardiorcs tngerur doaorib" laboriofum difpu^


tandi ejcponedicp negocid.04edi tn

xvn

cbHftil

T ecctiam ipfa pmn faac moj:


(i

bis q fequuf.2lftitit regina a dc]ctris


tuis
i

ut dicut ollendut:t

qc ocio rcftant

vcftiru dcaurato: circilamicta


filia

qrponeda quc i cis minus intclligiit. Oualc illud e in eode pfalmop libro

vcritatc.Jludi

re tu-i^T obliuifcczc pcpulii tuii

i vide i iclina au-' i do-'

meu ucrbii bonu:dico ego opera mca rcgi.lingua mca ca^


ructauit cor

miipatrie tui.Ouonii cocuptuitrcj;


fpccte tua:4a e diiG
rabiTtcii filq tyri
i

dcus tuus:': ado^


muncrib". Uultti

bmu3 fcnbe ucloci^ fcnbctie.Spcci^


ofus forma p filqe bominu:diffiifa c gratia i labqe tuie: proptaca bcnc''

tuum

dcprccabiitur

omncs
filic

diuitcs
iu''

plebi8:6ni8 gloria cius


trinfccue
i

rcgis

dipt K dc" in eternu. 2lcdngere

gla-'

fimbrpe aurcie circiiami^


affcrctur tibi
i lc-'

dium tuu circa femur tuii potetilTie. Spccic tua -r pulcbritudine tu3:inte''
dcprofperc:^ccde:T rcgna."f>roptcr
veritate i manfuetudine i iuftitia: et

cta vcritatc.SlTcrcntur rcgi virgincs

poft
titia

ea:pimc ciue

1 crultationc^adduccmr

itcplii

rcgie.l^iopatrtb" tui3 natifunt tibi


filq;c6ftiruc6

dducct

tc nrirabili^ dcjrtera tua.

a'
te

cos prinapcs fup one


criit

gittetucacutepotetiiTimc^pprifub
cadet in corda iimico:^ regie.

tcrram.ZDcmorcs
p>roptcrca

nominietui

Scdes
dirc
iufti-'

dfic:iomnigcnerationc i progenic.

tua dcus

fcculo^j fccub:uirga

popuU

c6fitcburur ttbi

ctionie virga rcgni tui.C>ile)cirti

ctemii 1 in fcculii fcculi.Tlon opinor

tiam 1 odio babuifti iiquitate: ppta


vnjrit te

quc^ ita deftperc: vt bic aliqua muli''


crcula pdicari crcdat arcp defcribi:

d^ deus tu"

olco cjrultanois

p participib" tuie. ZDfrrba i gutta


1 calTia a veftimetis tui6:a doibus
burnas:c]c quib' dclcctaueriit tc
rcgii
ftii

coniuge videlicet illius cui dictum

c:

c^

Scdcs tua

de"

fecula fcculo^jt:

vga

fil?

dircctionis virga rcgnt tui. >ilc)nfti


iuftitia Todiftiiicitate:^ptcrca

i bonorc tuo.O-uis n bic cbri-' quc pdicamus t in que credimue

vnpt

te

dcus de" tu" olco qcultationie pre


utt'q3

qualtbct

fit

tazd" agnofcatrcn audcat


c
i

ptidpib" tui8:cbriftii

cbnftia''

dcucuius fcdcs
vnctii a
vifibili fj

fecula fcculo:;^ ct

niQ.hi

fiit ci5

participcs

ci":c]c

quoiji

dco vticp

ficut rngit dc":

no

in onibus getib" unitate atqj cocor^

fpuali atcp itelligibili cbrif^

dia

fit ifta

regia:ficut i

matc.-^-Q.uis

eim

ta rudis c

bac reli''
ei"

de

illa

didt':ctuita8

pfalmo rcgie magni.3pa


i

alio

gione urta furdus aduerfue

fama

e fion fpualiter:q6

nome larinc

inrcr'

longc htco^ diffufam: vt cbriftum a


cbrifmate boc e ab vnctionc appclla^
tii

pretatii e fpcculatio.

Spccubt' entm

futuri fcculi

ce

no

norit.-^^gnito aiit rcgc cbri''

magnti bonu: quoniam itluc dirigifcius intetio.3pfa e i biC''


rufalcm eode
ta

fto:iacctcraq bic tropice dicta funt:

m6 fpualitcr vii

multa

quomo fit fpcciofus forma

pre filqs

dirimus:eiu8 inimica c ciuitas di^


cofufio intcrprctaf.
ifta

bominu:quadatatom3gie amanda atc^ mirada quato minus corporea


puicbritudic:(|6 gladi'
cctcra ifto
fiia:ia
ct"

aboli babflon q
cj:

qua tame babylone rcgina

in

q fagirte

et

oniiigcntiiigcncratione Ubcraf: i a

mo no^pric f^
ei
c|

tropicc po-'

fubditus

rcgnat proptcr
iuftitia in^

vcritate

i manfuetiidine i

quirJtcj:ocio. >eidc afpiciat ci"cc''


clcfia tato

dittino

r amore comucta de qua dicit"!


viro fuo fpuali conubio

pdTimo rcge ad optimii rege id eft a diabolo tranfit ad cbriftu.*p>ropt q6 ei didf:obliuifcere pptm tuu i cJomii pzie tui. uius duitatie ipie pordo ft ifraclite fola came no ftdc:iimici ct ipft magni buiue rcgis dufc^ rcginc

LIBER

5!d /pfoB 5 ucniis labeis cbriftuf

iimicoQ tuos

firabellji

pedu

tnop,'. (c^

ocdfus:magi8 aliord factus

quos
ruc8

dere cbrift? ad dcjrtra dn piis crcdif:

no

uidlt in

came.Undc per
dicit ipc rcp

ctiiufdaj
ft:

nduidef.iuseri3iimico9 poni fub


pcdib"

pfalmi^pbctia
tucs

dus nddii apparct. 3d

igitur
crcdit':

medccdfradicriombus

populi:cdfti''

apparebit i fine:nuc boc ucrc


poftuidebit'.

me in caput gentiu.*f>opur que


mibi.lbopulus crgo
ifte

Ucriiboc q6 fcquiiur
ej:

no

cognoiii f uiuit mibi in auditu au'

uirga uirturis tue emittct dris

fion

ris obcdiuit

dominare i mcdio inimicoru


ff a

luorii:
infC''

que nd cognouit cbriftus pre^' fentia corporali:in que tame cbrifli fibi annuciatu crcdit:ut merito 6 illo diccrct i obaudif u auria obcdiiit mi^
gcntin

clar

eft

ut nS folu ifiidelit n

licifcr:fed ctia

impudetcr

ncgct'.

ipfi q*ppc fatctur inimici ej:

fion mif'

fam fuiitc lege cbri(h:q6 cuangelium


no9 uocamus:-? ea uirga uirtutis o* agnofdmus.bominariuflrocum in medio inimrcoru fuomm ijdcm ipfi intcr quos dominafdenbus i tabcf-' cendo 7nibiladucrru8cum ualendo
tcftatur.bddc
rauit dfis i
q>

birquia fidcs cjcaudifu

i:ii\e ing'

pc

puT additis
diti6:ciuit39

ucris

i came t fidc ifra^ e dei:quc ipfum quoq^

fccundu camc peperit cbriftu: qii in folis illis ifraelirie fuit.Jnde quippc

cratvirgomaria:iqua came cbrift' utbdcctalTumpfit. t>equa cimtatc

paulopoft

dicit '}a<

pfalmus ali" ait.IDat fion dicct bd 7 bo factug e ca: -r ipfe fundauir ea


fllti(Tim''.O.ui9 caltifTimus nifi dc"/

nd pmitcbii cii: quibu uerbis imutabile liitumm efle fignat

quod adiugitur tu cs

faccrdos

inct-'
ejc

num fecundii ordine


co
Q'

mclcbifedcc:

3lc p boc cbriftus dcus antcq

in illa

iam nufq' e faccrdotiii i

facrifi^

duitatcp mariaficrct:bdipfe in pa^ rriarcbis i^pberie fundauitC3.u5


fgifbuic rcgine duitari dci tato antc
dictii fit

cium fm ordine aaronri ubicp oflfert'


fub fflccrdore cbrifto:q6^tuIit
cbifcdcc

mck

quado benedidt abraam qf


ifta di-'

p propbetia qo iam uidcm*


ribi

ambigcrc permiftifdc quo 1


canff2{d bcc itacp manifefta

implcturpro pnbue tuis nari fut


filgrcdftimes cos principee fup
tcrra:ci: filqs

rcfcrut"'

dppc dus fupcr

omne omne
cd''

quepaulo obfcurius
pofita fut:que
inoftrie
notii

in

eode pfalmo

qud rcctc intelligatur:

tcrrafutprepofiriprindpes: ca cSfi^
tcanfci populi concurrctes ad ca
feffione

iam populanb" fcrmonibuf fcdmus.Sic i in ilb ubi paf-'

hudie eterne in feculil fcculi:


i^cc\nid bic tropicia

fionis fuehumilitateper propbcriaj

^culdubio

lo^

curionibus fubobfcure dictii eft quo''

quomodo

intcUigaf dcbetbie rebu

man' mcas T pcdcs mcoe: dinumerauaut omnia ofla mca.3pfi ucro cdfidcra-'
cbriftusloquifdicfs.fodcrut
uenitTinfpcjtcnirme.-quib^uticp
bis in
v''

mmifeaiffimis conaenire,

cmcc corpus

fignificauit ejctc^

q ad faccrdoriii cbnfti in pfalmo .c.ij:. t 6 bis q i pfalmo .)cja.


t>e bie

tum manibus
eoc0

pcdibufq3 confids:'?

clauo;;^ trjnfucrbcrarionc confoffis:

adpaffione ipfCfpectat cap.pc^,


f

mo fe fpccraculii cdfidcranribuf
mea^t fuper 0.uc
fifcua''

cdfpidcribu9prebuifl*e.3ldden9 etii

3cut cril
ccrdoe

C illo

cbrift"

pfalmo ubi fa^ queadmodii bic

diuifcrut fibi ueftimcra

ucftcm

mcam

mifcnit fortcm.

rcx aptiffimc pdicaf-.divit d/ius drio

propbcfia

queadmoda iplcra

meo fcdc a dejrtris meis:donec pona

gclica nsrrat biftdia.Xiic^fecto alia

XVII

rectc

7 (ntclKgu wr queibi minuB

a-'

"bcc cme ira pofira funt ucrba:ut ni-'


bilaliuddirifrcintclligatur q>(idice

pcrte dicta futrcum

cdgnmt bie qut

tata mamfeftationc clarucrut:prcfer''

ret:nijquidquimoritur non adqciet


ut rcuiuifcat.-^Superiora quippe dc^

quc no trafacta crcdim" fed prefentia comcmunficut t codcm pfalmo legutur tanto ante predicta ita nuc cjcbibita iam toto orbe tcrra^ rumccmutur.3bicimpaulopoft di^
illa

tim co 1

monftrant monc ipfiua cogitaflc ct difpofuifte inimicos eiu3:i boc actij


eft^e

ui adt

p eum qui igredicbat' ut uideret. bic no occumtej: difcipulo

citur.comemorabijtur t coucrrentur

ciusfacrustradiroriudas.-^Ouia er^

ad dominu uniuerfi fines terre; t a-' dorabuntin confpecru ciua omncs


patrie gcntium:quonia dni c regnuj:

1 ipfe gloriabitur gentium.


>epf3lmo
ctio diii
tertio tdc.jrl.t de.jr^.

go facmri erant quod moUebantur: id eft occifuri erant eum: oftendee ik los uana malitia fruftra occifuros iC farrectura.fic adiecit hac ucrfum xe"
lut dicerct.Ouid agitis

uamV O.uod
crit.

ucftrum e fctlu9:meus fomnus

1 de.ljrvq.in quibus mors t refurrC


propbetantur cap.p-ig.

Tlunquid qui dormit no adtjcietut rcfurgat.-'^! t^mi tam magnii ncfas no impunc facturos c6fcquennbu8
indicat uerfibus diccs.

rcfurrectionc quocp a" nC quaq? pfalmo;j oracula tacue'

tdm bomo
cal''

pacis

mee

in

quo

fperaui qui edcbat

riJr.Tla
c]C

4d e aliud q6 in pfalmo
ccpi:-! cirarrcjri

itio

panes mco8:ampliauirfnpcr mc

pfona eius canitur: ego dormiui t

caneum
fliit

fuu:id e conculcautt

mc.Xu

fomnii
cepit:

qm drius

fuf-'

inquit

ut credat uclur aliquid

mc^^n fortc quifg' ita defipit magnu nobis


cp

fufcita

dominc mifcrere mci % re'' me i rcdda illis. Ouie boc il

neger:qui iudcos poft pafTione rcfur'

indagarc uoluifTe propbetaj:


mierit t ejnirre]ccrit:nifi

dor^
ittc

rectioncmcp cbrifti 6 fcdib" fuis bel^


lica ftrage

fomnus

7 cjrcidio

fundit''
.ib

cradica^
rcfur^

mors

ect:i:

euigilatio zfurrectio:

qua
Tla

tos uidct.-^Occifus cim


rerir:7 rcddidit eis

dccbiifto

fic

oportuit^pbetari.-'

ircnm tcporanca

1 i quadragefimo multo
diatoris

manifeftius

difciplina:c):ccpto g'

n6 correctis

fer^'

idofteditunubiejrpfona eiufde

me^

more

folito tanq' prcterita

nanitur que futura ^pbctabantur: quonia que ucntura erant iam i prc^
deftinationc

t prefcictia

dci uelut

fa-'

cta eranr:quia ccria erat.Jnimici in^

quit mci dijrcnir mala mibi:

quando morictur7peribitnomc cius. t fi

uatquadouiuos 7mortuo8 iudica^ bit.Tlam domtnus ipfc icfus iftii ip^ fum tradirore fuum pcr pancm por-' rectum oftcndcns apoftolis buc etii uerfum pfalmibuius comcmorauit 7 in fe dirit implctii.tQui cdcbat pa^" ncs mcos ampliauit fupcr me calra-' ncumfuu.OLuodaiitaitinquo fpc
raut:n6 congruit capiti fcd corpori.

ingredicbatur ut uideret: uana locu^

tum c cor ciu8:c6gregauit


fibi.gredicbaturfora8 7

iniquitate

Tlcqjcimncfcicbatcii ipfe faluator

bqucbaf

dc quo antc iam

dijrcrat

unus
i

ejr

uo^

fimulinunu:aduerfum me fufurra' bant 6ca inimici mci:aduerfii mc cC


girabat mala mibi:uerbum iniquuj cofiftitueruraduerfuj me. Tlunquid quidormitnonad^cictut rcfurgat/

bis diabolus c:fed folet

fc

mcbro:;^

fuorum tranffcrre pcrfona:7 fibi trv" buerc quod e illorum: quia caputet corpue unus e cbriftus.Undc iliud c

m euangelio.<furiui 7 dcdiftis mibi

LIBER

mandi;carc:q6 qrpones ak. O.uado

diceretur.XaliB c

ifta

uita mortaliii:
tlla

um qc minimis mcis fcciftis

mibi

fe

ut ncc

ipfe

dominus alitcr ab

epV

rifti9.Se(ta<:pdij:itfpcraflrc:q6 tunc

retnifipcrmortcnu
bcpfalmo.lp^iij.fnquo fudcorii
^tinajc ifideUtas declaraf cap. jci^.

fpcraucrdt dc (uda difcipuU ciuB


e conumcratus aprt9.3udci
aiit

qn
(pc

cbri

fhim que fpcrat:moriturii

ce

no

rant.^dcoquclejCTi^pbctc anniicia

ucrunt:n:um ci no putat: fcd nefcio qucm fuir:qucm fibi alicnu a mortis


pafTionc confingiIt.3dco mirabili
nitateatcp cccicate.

d ut iudci

ta manifeftis bu''

tus ^pbctie tcftimonqs et reb"


fld effcctii ta claru ccrtiic^ prcdicris

ua

uaba que

pofut

omnino no crcdat profccto


fcquitur fcripni

eis

il-'

mu8 no mortc i rcfurrcctioncm: fcd fomnum i euigilationem fignificafle


contendunt.Sedclamateisetia qui
tufdccimus pfalm": proptcr boc io

lud implcfquod in co pfalmo 4 biic

c.um eim i illic q: pfona cbrifli que ad ciue pafl^ioncm


pcrtincnt propbcrice diccrcnmr: co''

cundatum e
cfcitin

cor

mcum: i

cjnikauit

memoramm e quod in
tuit.ibcdcrunt in cfcam
firi

cuigclio pa-'

lingua mc3:infupcr i caro

mca

rcq

mcam fcl: i i
acenii.

fpc:quonian6 derclinqucs a nimam mca i infcmo:ncc dabis fanc

mca dcdcrunt mibi potum

tuelutpofl:talccomuiuiu5 cpulaf-'
cp fibi buiufccmodi cjrbibitas moj:
i''

tum timm

uidcrc corruprtone.<luif

fn ca fpe diccrct rcquicuifle

carncm

fuam:ut no dcreliaa anima fua i iti^ ferno:fedciro adcamrcdcuntc rcui^


uiflcrct:nc corruperctur ficut

tuUt.fiatmenfaeorum coram ipfis in mufripulamtt in rctnburioncm i infcandalum.ObfcurenturocuU co

cada^

rum ne uideant:^ dorfum corom fu-'


pcr incuru3.t cctcra quc no optan^

ucra corrumpi folcnt:nifi qui die tcr^

non poflut dc^pbcta i rcgc dautd. Oa-'


tio rcfurrccit:quod utiq3 diccre

do

funt dicta fcd optandi fpecie pro''

mati

fejragcfimuffeptimus pfalm'.

pbetandopredicta.Ouidcrgo miro (i hcc manifefta no uidet:quorum o^


culi fut obfcurari ne uideant.-"

>cu6 nofler dcus faluos facicndi: i


drii diii critus

Ouid

mortie.Oiuid apcrti'

miru ft

celcftia

no

fufpiciut:qui ut in

dtccrcrur.^Cjcus

rim faluos

facicndi:

terrena fint proni

dorfum corii ftmp


tranfla''

domtnue
minis

e icfus

quod

intcrprctatur

incuruatu cit^iQ cim ucrbis


ris

faluator fiuc falutaris. Tla ratio no-'


bui''

a corporc:uiria figntficantur ani^

bcc rcddita e:quado pn"

morum.^ftadcpfalmisbocc dc^-'
pbcria rcgis dauid fatie dicta ftnt ut

g cx uirginc nafccrcf dictii cfhparics


filiil

1 uocabis nomecius icfum.ipfc

aUquismodoe
q
fortaflfe

fit.

rimfaluijfarictpopulti
catis

fuum

a pec

bec lcgtif.i cucta


inteUligiit

illa

3gnofcataut qui noucnit 1 6 bif

coru.Jn quorum. pcccatorii

rc

firmiora

me ptermififfc ul*
nd qucrant.
ft

miiTioncm qua fanguis cius cffufus c no uttq3 oportuit cii dc bac uita ejc
irus alios babcre

uf

cjriftimat

qua morris. 3deo


noflcr dcus

t>e rcgno c mcrito dauid:^ dc

cum dicni cfict dcus

fak

uos facicdi:conttnuo fubiiictum e: t domini domini crit" mortis^ut ofle^


dcrcnirmoriedofaluoscc facmrus. Scd mirado dictum c i domini:tay

Uo ipfius falomone ea^ ^pbctia q ad cbriftii prines inucnitunucl incid


libris

qui fcriptis ipfius copulantu::

ucl in cis

quos ipfius efl*e no dubiuj

eftcap.;c^.

xvn

gnau(t ergo damd

terrma

crgo

fi

fermonc

illius ucri

(mv. i

te

lemrdiuirio

hiemdie filius cclcftis bicrufa mulru tcftimomo pdica

fcmus quc ucntura funt iiiiii


quc crunt nouilTinu ilUus.
berabit

fciem'

Si cnim
li

tus.-quia 1 delicta eC tata pictate fu pcrata funt per falubcrrima pcnitedi bumilitate:ut prorfus itcr C09 fitdc

iuftu3efiUu9dei;fufcipienllum i

cum dc manu

contranoruj.

ontumelia i rormero inrcrrogem''


illum:ut fciamu9 rcuercntia lUius

quib' ipfeait.Bcati

quorum

rcmifTe
fiit

funt miqu(tatc6:'rquorum tecta


peccata.^Poft

i probemus paticntum ipfius: morte


in

bunc regnauit eidem populo uniucrfo falomon eius filiua


qui ut fupra dicru e patre fuo uiueii
te cepiiregnarc.lDic

turpiffuna codcnncmus cum. rit c

nim ei refpcctus
uit

fcrmonibus

iUi".

"bcc cogitjucnit i crraucrut: c]Kcca

bonis initqe

ma

Io9 cjrirua babuit.Ouippe fccode ref quc faptcntium animos fatigant ma


gie buic obftieriin^ profuit ipfa fa
pientia cna
bilia:'! tiic

cim lUos maUria eoru. Jn eccfafti co aut fides gcntiii futura predidmr
ifto

modo. IDifcrcrc

noftri

domina

tor deus oinniiim:i: imittc timore tu

mc t

deinceps

mcmora
i

um fupcr 6c8 gentce.i^jctolle manuj


tua fupcr gcnre9 alienae:^ uideat po
tentiam tua:ut
ficattts ee in

longe latecp Uudata."p>ro


fuis

pbctalTc ctiam ipfc rcpcntur

ficut

brisrqui trcs rccepti fut in auctonta

nobi9:ira

coram lUis fkti coram nobis

Um canonica.^Prouerbia^iSccraftce:
anticum canticoru. 2llq ucro duo quoni unas fapientia altcr ccclefiafti CU8 dicituripropter eloquq nonuUa fimilitudme ut falomonis dicanmr
obtinuit c6fuetudo:n6 autcj ec ipfi*

magnificeris in iUisrt a<^nofcit ce (c cundii

quod noe agnouimus tcrquia

nodcusprctcrtedominc.tJ.inc fub
optandi 1 prccadi fpcm

propbmam
tama

per iefum cbriftum uidem" unplcta:


fed aduerfus cotradictores no
auctoritate profcriirur qnc fcripta n funticanoneiudeoru.3n tnb" uero
iUis

ctoritatem

no dubitat doctiorcs eoe tamen i aup majnme occJdetalie anti


ccclcfia.

quitUB reccpit

Oiuorum

in-

quos fabmonis

cflecoftat

i iu

tmo qui appcllatur fapientia falomo


nierpafTio cbnfti apertiffimc^pbeta

dci c&uonicos babentiut oftcndatur

adcbriftuTcccriam pcrrmcre quod


in eis eiufmodt rcperirur:operofa dif

tur.3mpt} quippe intcrfectores

cms

c6memoratuz

diccntcs

ircumuenia
nobis:
noft:i9:T
lcgis:

puratio necclTaria e:quc nos ulrra

^
tti

mud iuftu:quonifl infuauis e


1 contrarius e opcribus
propcrat nobis pcccata

oportet fi niic adbibeacur ep:edit;


Cf>

im

in

proucrbns

lcgitur uiros

impiof

i infi

dicerc;abfcondainu8 in tcna uirum


iurtii

mat

in

nos pcccata
fc

difcipline noftrc.

iniufte:abrorbeamu9 uero euj

promittit

k fcicntia dci babcre:


nominanfactue
c

i fi
i

tang' ifcrnue uiucnrc-z aufcram" ei"

lium da

nobis

traducfionem cogitationii noftrarfi. 5raui9 e nobis etia ad uidcndu:quo

memoria de rcrra:polTclTione cius p ciofam apprebcndam' n6 ita obfcu


rdc:utdecbriftoi polTclTtonc cius
eccfia fine laboriofa cjrpofttione
poft^it intelligi.

niam diftlmilis eft atqs uita illius: i immutate uie cius.Xan^ nugaccs e ftimati fumus ab illo i abftinet fe a
uijs noftns quafi
fcrt

non Xale quippe aliquid


euangcU

etia

dominus

ipfe icfus per

ab imadit^s.

pro

cam parabola oftcndirdipfTe mabs


colonos.^bicebcrce. Uenire occida

nouiffima iuftorum: i glonatur


fe

patrem

dcum baberc. Uideamus

mus eii:i noftra erit bcreditas.3tccp

LIBER

flludicodelibroquod <aan pcrftri j:iinu6 ciJ agcrcmus de ftertli qiie pe pcrit fcptemo nifi dc cbrifto i caKa

noluifh:corpus

fliit

pfedfti

mibi qa

pro illis omnibus facrificqs 1 obla nonibus corpus cius ofFertur i par
riciparibus miniftratur.Tlam iftum

moy ut fucrit pronociatum


dci ee noucrunt.

cdfueuit

intcllfgirab bis quicbriftft fapicntii

Sapicaa edificaiiit fibi domu i fuffulfit columnaa (ep te : Cmobuit fuas uictimas: mifcalt In craterc uino fuum^T parauit mcn fam fu9.2Difit fcruos fuos couocas cum ejrccllcri predtcationc ai cratere
diccn8.0.ui6 cflin^ipiis diucrtatad

bac fcntcria manduca diTbibcndiquamfcpcrcpcrit plurt


ccclcfiaftcn in

mumc^ commedacno

fapcre

cama

lcs cpulas uoluptatis fatis illud ofte dit ubi aii.ZDelius e irc in

domum

luctus

^ ad domd pot^.^t paulop';

cor i<\\iit fapienrio tn domo luctus:

bitc uinS
te

me. t inopibue fcnfu dixit. Ucnice ^manducatcdcmeis panibus^T bi quod mjfcui uobie.tDic ccr
accnofcimue dei fapicntiam^boc e
patri coeternam
i

7 cor infapicnriu in domo cpularo: Scd illud magis commcmorldii qi


flio

de boc libro:q6 princt ad duita

tcs

duas:vna diaboli i aUa^

cbrifti:

1 caru rcgcs^diabolii i cbriftu^:


ribi tcrra

Ue

ucrbum
ginali

atcro uir

iquitcuius rc^cadoldccm'.
tui

domum fibi cdificaflre


capiri

corpus

1 principcs

manc comcdunt. Sc
filius igc

bumano:'? buic tany

mebra

ata tu tcrra cuius rcx tuus

ccclcfiam fubi!triflc:martyrum uicri

nuoru^tprincipcstuii tcmporc co

mae immobne^menfam i uino t pa


nibuBprcparalTe.Ubiapparct
ftd faccrdoriii

medunt i forrimdiuc i no
ftulririam

in cofufio

etiaj

BC.3dolefccntem didt diabolu:^pd

fecundd ordine

XOd
uo
infir

7 fupcrbiam 7 tcmcritatc
abudarc.bzilhi5 aut<

chikdecinfipitc9 n inopcs fcnfu

tpetubnril^ccreraq^uiria que buic


cteri aflblirnt

caflcquia ficutdicitapoflolus:

ma buiue mudi elcgit deus ut cofun


dcrctforria.<luibu8criamt^me in
firmis quodfequifdicit. >crclin4t<
infipienria ut uiuatia: Tqueritc

ingcnuorum fanctorum fcili ad libe ram duitate:e]c quibus e in camc fi


filium
cct patriarcbarii pcrrinentii)

pm

goiitus.l^ridpcsilliusciuitatis

dcntia ut babeatie uitam.l^flrrictpg

nc manducatcs id

cft

antc bora; con

eut fieri mcnfc iUius^ipfum e icipcre

gmam:quiand

qcfpcctant oppornt
fcculo
felf

baberc uita.Tlf^m i in alio libro qui

nam quc ucra c in futuro

uocatur ecclefiaftce ubi ait:no


bct:dd crcdibilius diccre

cft

bo

dtate feftinater bcari buius fcculi ce


lebritatecupietcs.*Pridpc9 aiit dui
tatis cbrifti:tepus

num bomini nifi q> manducabit t bi


intelligit':^^

no

fallacis beati

quod ad parriciparione menfc buius pcmnctitqua faccrdoe ipfc mcdia


tor rcOameri noui cjrbibet fccundum

tudinis parieter cjcpcctat.^boc ait in


forritudinc i no'
fallit
i

cdfufionc:q: n eos

fpcs

6 qua

dicit

apoftolus.fpcs

ordin? melcbifcdcc: de corporc i fa

aute nd cSfmdit. >idt i pfalmus;

guinc

fuo.-^^d

cim facriftciii
in

fucceffit

tcnimquitc cjcpectatnon conftm


dcntur.3an ucro canricum cantico

omnibus

illis facrificijs

uctcris tcfta

nienri:quc

immolabatur

umbra
illaj

mm fpiritualis qucdam fanctoriJcft


uoluptas mcnrium in cdiugio
rcgis
illius

futuri.^lbropter

quod ctia uoce

inpfalmotricefimo i nono ciufdcj

1 rcginc duitaris: quod c cbri

mcdiatoriepcr propbcria loquetis agnofcimue.Sacrifiddt obiatione

ftus 1 cccfia.Sj bcc uoluptas allcgo

rids tcgminib" iuoluta Kutdefidef

XVil

ardetfus ufdcatur quc locundius: i apparcat fponfua cui dicitur i codcm


caiicorequitas dilcidt tc:7 fpofa
ibi audit:caritas in oelirga tuis
.

que

Koboa rc]c iuda filius Salemonts. 7 i famaria 3croboa rc;: ifroc l feru^ Saloinonis.irtcii uoluillct "Roboa
tang7 tf rannidcm diuifc prig iUi" bcl

Xa

citemulta tranfimus cura buiuao peris tcrminandi.


t>crcgibu9 poft

bpfc(:j:^bibit"eppru9 pugnarc
fratnb" fuis diccte dco pcr ^pbcti

cii

fc

boc (eai^fc.Undc apparuit nullu i ca

Salomoncm:
cap.;:j:i,

fi

rc uel rcgis ifrael ucl ppri fuilTc pcc

ue in 3uda fiuc in ifrael


c

catum:fed uoluntatedcmini uindicl


tia

implcra fuilTc.Oua cognita pars


itcr
fe

tcripo(l

Salomoncj

rcges

utracp

pacata coqVuit: no

ei^

bcbreoru uip inueniuturrp ali qua cnigmata doctorii fuoni rcc uc


geftaru:qd ad
ifrael: Sic

rcltgionis fj rcgni facrat fca diuifio.

cbriflii

t ad eccfiam p

tincat propbctalTe:fiuc iiuda fiuc in

Jbc3croboam q ipictm idolatne fubditufibipplm^pbanauit i quo

cim appcUate fut lUiua po

itnn oftitit dc" 7^pbetia9

iTpirai

puli partee:g:

quo proptcr Salomo


filq
i

mUoa
u

Ib'

idolatecnc cuflodu.c.;c;:g.

ni9 oifciifi teporc

eiue

'Roboam
dco uindi

qui pjtn

fuccciVit

regnii

ru rejc ifracl 3croboa:mente


pucrfa no crcdca dci que ucra
fibi

cante diuifus e.^Promde tnbus dccc quaa acccpit 3eroboa feruua Salo monie rcj: cis i famaria pftitut^.-^pc

ccm^milTo

rcgno datoq^^baue
teplii dei

raf:timuitneucnicndoad

uocabatur ifracL-q^uis boc uniucrfi


illiuB

qo erat i
na

bierufaIe:quo fccundii diui


illi

populi nome clTet.i>uab' ucro

Icgc facnficadi ca uniucrfe

ge

iribubua 3udc

fciliccfr Beniamin: quc^ptcr Dauid ne penitue regna


ftirpia cius fuilfct cradicatii

tiueiucdufutt:feducaet'ab eo ppfs

1 ftirpi t>auid tang' rcgio fcmini red


deretur:iflituit

remafc

idolatna i rcgno fuo:

rani fubiaccntcs ciuitati bicmfalc}:

1 ppfin dci fecii fimulacrop cultu ob


ftnctii

3uac nomc fau:quia ipfa crat tnb* undc Dauid:Bcniamin ucro rnbus
altcra

nefanda ipictitc dcccpit. Tlcc


folii illii

tamedinocclTauitdcusno
rcge:uci
li

ad

idc^
fuit

rcgnu

ficut dijci

ptines

etia fuccclTorcs
ipfii

ipietatis

crar:unde

>aul rcjcante >auid.


ut dictu c

^cd fimul iik duc tribus

argucrc p ^pberas.Tlaibie;ctitcnit7magni U
li

imitatorcs pprmqj

iudi uocabarum boc nominc difccr ncbanturab i(r^cl:q> appeilabantur propric dcccm tnbus babctcs fuum rcgem.llamtnbuelleui quonia fa ccrdotaliB fuit:dci no rcgnii fcruuio ma-ipata tcrtia dccima numcrabat'. ^ofcpb cjppe unus cj: duodccij filgs
ifrael:n6 unificutcctcrifmgulas: f^

inligncfcpjjpbetc:

ctia mirabilia

multa

fcccriit: "Dclias

bclilTc" dif

cipulu9 cius.3bi etia diceti 'belje

do

minc^pbcrastuosoccideriJnaUaria
tuafutfodcrunt^tcgorclict^^fum fo
lu9 1 qucnit aiain mca. "Rcfponfum
c(liUiccc:fepteminiIia uiro^:
q'

non

curuaucrunt gcnua antc 3aal.

duas tnb' fccit:i:pbrc57 iDcnafle.

U:rutame et ti ib" lcui ad regnu bic


roiblinnitanu ptincbat magi8:ubi e
rat dci tcplii cui fuiebat. t)iuifo igit

>cujnourriuiq3rcgni bcbrco;s ftaru:donecamboppri i capriuirate

dmcrfo tpe ducerefreuocato poftca


iuda i rcgntj fuu:q6 nouiflfunc in ro manorii trafgtpotcftate CAp.ffiq.

populo pmu8 re^nauic i bicrufalcm

LIBER

Xcmqj in regno

fuda pertinc

poftrcmifucruttuel

quoe

circa

tcm

t ad bierufalcm ctiafucccdcn tfum regum tcporibus no defucrunt propbcrc:ficut dco placcbateos mit

pus

natinit.iti9 cbrifli

cuangdica

ditbifloriacap.jrjciiq.

tcrc uel

ad prenunaandu quod opus craKud ad corripicda pcccata prcci


picndamcp iurtitia.Tlam i illic i (i longe minue q> in ifracl: tamc cxtitc runt regc9 fuis impietatibus deo
<![

Oto autcm illo tcporc cx quo


rcdicrunt dc babTclonfa poft

XDalacbiam: 2lggcu i ^acbariam quituncpropbrtaucriifrffdra n5 babucrunrpropbcrasufqjad falua


toris 9clucnrum:nifi alium ^acbari

grauircroffcndcret:t modcratis fla


gcllie cii
f>io;j

populo

fimili plcctcrcntur.
ibi

am parrcm ^oannis:^ lifabct cius


ujcorcm cbvifii natiuitatc iam prori ma:t co iam nato Simconc fcnc 1

fane rcgii mcrita

nd parua
tamcn
rc

laudantur.3nifraclailt rcgcs alioe


mag:i9:alio8 minus: dncs

proboei lcgimue.Utracp igitur pars


ficut

3^nnam uiduam iamcp grandcuam: 1 ipfii 3oanne nouiiTimii. q iuucnis


Jam iuucne cbriftii nd quidcm furu^
prcdirir:fcd t.imcn incognini|>pberi

iubcbat diuina prouidcria uf

fi

ncbat:uartJ6 1 erigcbat' profperitati

bus^Taducrfiratibue prcmebat-:7
flffligcb.itur

fic

cacognirione mon(lrauit:,pprcr

qo

nd folii q:rcrnie:uerum

ipfcdominus
fld

ctia inrcr fc

cmilibue bcUie: utccrrie

cpiftctibue caufie mifcricordia

ddV

irapatcfccrct:doncc ciue idignaridc


crcfcetc uniucrfa

ait. lcj: i ^pbcrcufcp 3oanne.Scd iflorii quinq^ ;pphc tario cp cuagdio nobis nora e: ubi i ipfa utrgo mat dtii anre 3oannc pro

gcns

illa

a cbaldcia
i

pbcrafTc inucnirlS; bac ifto^jj^pbc

dcbellaribue

nd

folu fubuerrcrct'
cj:

(c

dibue fuis:fcdcri3m
parrc tranffcrrct'
pri"
illa
i

mapma fui

tiam iudci rcprobi n accipiiit: acccpe runt aiit q' cjc cie inumcrabilcs cuan
gclio crcdidcriit:Xiiccim ucrc ifracl
i duo diuifionc illa:q p Sa muclcmjjpbcraSauli rcgi cfmuta

tcrras afTrriozt:

pare quc uocabatur ifracl irt

diuifus e

tribubus dccerpoftca ucro


bililTimo in

cucrfa bicrufalcm 7 tcmplo

quibue tcrrie fcptuaginra capriuum cgitocm. poft

^udas no pcr annos


et
illo

bilis

pnjiaata.ZDalacbia ucro

:?lg

gcum Jjcbaria i fdram:cria


rcprobi
i

iudci

aucrorirate canonica rcccp

quoe indc dimiffa tcmplii quod cucr


fumfucrarinftaurauit.t q-uie plu

toa nouiffimos babcnt.

1 fcripta co^ ficut alio;;^:^


fcripfcriit

Sunt enim i magna

rimiciusinalicnigcnarum dcgcrcnt
tcrrie:nd

mulrirudinc^pbcrariit pcrp.iuci: et

babuittamcn dcinccpe du

q auctoritatc canoniris ob

flsregnipartcet duos diucrfoe in


fingulie partibus rcgc9:fcd in

tincrcr.)c quo:;tpdci9q
ccckfiiiq^

ad

cbriftu

bicm

cC princt:ndnulla mibi in

falcm princcpB corii unus crat: atcp

bocopcuidco poncdace.06 cdmo


di'' fier

flddcitcmpluquodibicratdnes un diqj ubicucp ecnt i undccuqj poflet


pcr ccrta tepora ucnicbat.S? ncc tiic cisboftes q: alqe gcntib' ejrpugna
torce dcfueriit.Tlam cria romanorii
ta triburarios

adiuuare drio fcqucnri libro:


ta^lijcti ultcn"

nc btic

oncrcmue.

Jlurdtj ^luguftini dc ciuitatc dei


libcr

dcdmus octauus.

eos cbriHus inucnit.


>c bis quc ufqj ad rpa faluatc rif
uel

>cpropbctts

i^

apud iudcos

.y.T.vg.uolumib" difputata ii.c.L

xvni

fiderarionc legcntium comparari.

tu duarn qua:^
dci

una : fcculi bui^ealtaan^ nucequatu ad


boiu?gcn'ptt^

>e tcrrcne ciuitaris rcgibus atc^

tcponb^^quib" q: ortu abrae factojs rpa fupputata conucnitii.c.q.


f

netetifta pcrc-'

Odctasigitufquequ.^cpmo:''
talitj

grina cjrortu

diffufj

p terras: 7

bccv
tti

^cutfu-rdcbirifl finib^me fcripturo

ruquaciflibctdiucrritattb'' unius

clTe^mifi:cu prius inimicoe ciuitatif


dei (| cddirori cius cbrifto dcos fuo3

eiufdeqj n3curc:quada comunio'e di^


ftincta6:ucilicares

t cupidttacee fuaa

pfcrut^t liuorc

ftbi

pniciofilTimo

a-'

trocitcr inuidet cbriftonis^q^tum

me

quibufcp fcctattbu3:dti id q6 appctit' aut nemini aut no omnib" fufftcit: qt

adiuuarct eius gza rcfetlincm:

quod

nd e in idipfumyiduerrum

fcipfa plc^

uoluminib' decem prionbus kci:t:>c bac uero mca qua modo co"memo:a-' nitnpAnitapmi^iont: dccimum fe^ queribus quatuor libria ambara e digeftus crortus.Dcindepcurfue ab boininc primo ufi^ ad diluuiti libro

runq^dtuidtt^itparspartc q pualct opprimit.Uicma' 5 uicra fucciibir: dominationt fcilicet uicria libcrrati

qualecuncp pace prcfercs 3C falurc^:


itaut

magne

fuerint admirationi

uno:qui

buius opcris quintufdcci'' mu9:atcp inde ufcp ad abraa: rurfus


e

perirc^ fcrutremalucrunt. Tlam in omnib" fcrc getibus quoda mo uoj;


nature ifta pfonuit: ut fubiugari
ctoribus mallct quib' corigit
ui-'

ambe ficur in teporibus ita i in nna


Uis cucurrcrtit.Scd a patrc
ttfcp

uici:

abraam

bellicaonifaria uaftationc dcleri.lDic

ad

rcgij

ferttidecimi

tcmpua ifraelitarii: ubf uolume abfoluimue: i


i

factum

ut nd fme dei prouideria in

cuiua potcftatccutquifcr. bello fub-'


ia^ctar aat fubiugcr:qu[da cfTcnr rc^

Indc ufqj ad ipduQ


flduentiJ:

came filu^torie

quoufcp decimuJVcprimus

gnts prcdiri quidi rcgn.irib" fubdiri:


15 iter

libertcditur:folauidef in mediofti^
locucurriflcdciciuit38:ci5in

plurima regna tcnarii i q

tct''

boc (c
fimul

rene urilitatis uel cupiditarie c diuifa

culo no fola cucurrerit^f^ ambe uticp


i

focieta9:qua ciuitare miidi bui" uni''


uerfali

gcncrc

bumano ficut ab
fcci:ut

iitio

uocabulo niicupam": duo rc'


^jucniffc

fuo procurfu tcpora variauerit.Uc?t

gna ccrmmus longe ccrcris


manorti:ut rcponb"

boc ideo

prius q: quo aptio-'

cbriora.afT|rrio?i primii:deindc. ro^


ira locis inrcr fc

res dci ^mifTtones clTc ccpcrunufq?

ad au6

e):

uirgine nmaitatc

inquo
ciui-'

ordtata arc^ diftmcra.tlam

qud

ill6

fuerlt que^miftebatur impledr.finc

priu8:boc poftcii'' co md:tUud i orie^


re:boc ioccidcrc furrcjrir.tJcnfqj
lius fine bui"
inirii;
i

irerpcllanone a ptrario alrcrius


tatie ifta

ik

quc dei

procurres

diftin^'

confcfli fuir.

Rc
fus

ctius apparct: quauis ufcp

ad
i

rcuc-'

gnacercracetcrofc|5:gc6uelut appe^
dtccs ifto?idij:cri.Tlinus crgo ia

lationem tcftameti noui:n6

luminc

fedinumbracucurrcrit. Tlunc

ago
ctia

rc):eratalTfTio;j:qpufuo bclo fuc^


cdTerat rcgniillius primo rcgi:qii in
terra cbaldcor; narus e abraaj.frat

qo inccrmifcrauideo
illa

cfTc

factendum:

ute):abraeteporibu9
cucurrerit

quomodo

quancS

fatis ^4iidctur

atitteporeillo rcgnu ficpnioni

ttingam:ttt

ambc intcr fc poflint co'-'

ad modaparuumraquotile vndccunc^

LII3ER

docttfTimue marcus uairo fcribee 6


gcnrc ppii romaru
cj:orfu9 c.2\b bts
ucliit

do dd ciuirate^currat.T^ea aiitquaf
;ppi coparatione auitaris utriufq^ i^

anfiquo tpe

cim ficfouiora rc^ gibiie ad atbcnicfea pucnit.a quibua adbrinos:indcadronuno9: fcd

rcnc
tct

fcilicet

celcftis

buic opi opor-'

infe:c:magi9 cx grccis 7 latinia u^

conditi

roma in coparatioc rcgni


t

af-'

roma quafi Pa babylonia cft dcbanu9 alTumc.Ouado crgo natuf


bi ipfa
e

ff riorii percyijua ifta

mcmorantur.

abraa

fcciidi

rcges crat

apud

afff^

O.u3ui0 atbcnicfes

grccia plurimii

rios ninus:

apud

ficy onios

cccrops.

claruifTefatcafctia falufti"

romanus

Jbrimi

aiitillic

bclus bic acgiale" fu^

biftoricue:plus tn fama q> re ipfa.

crut.ii ucro cgrclTo abraa dc

Tlam loquee dc il[i9

atbenicnftii iqt

lonia^mifttcidcuecjrillo

babf magnam
rcgem

ree gefte ficuti cgo cjriftimo fatie

am^

futura gcntc:!
tiii

cius fcmic dniii gcn^

ple magnificecp fueriit.Uenj aliqua''

bridictionc^afTfrq quartii

to fuerut minoree

tii

q>

fama

feriitV

Sed q: ^ucncre ibi fcripto^t magna


Cgcnia
ip

babcb3f:fic)'ontj quinru.Jlpud ilbs eimrcgnabatfiUusnini p' matrcm

tcrra:;^ orbc:atbcnicfiii
eo?2.

facta

femiramide:q ab iUo
flufa fiUii

intYccta pbibct'

majrimie cclcbratur.3ta

fc^

m: inccftarc cocubiru. "bac

cerc uirtus tara babet':quatu ca ucr-' bis potuerc ejrtollcrc pclara ingenia.

putatnonuUi codtdiiTe babfloncm;

3lcceditbuicciuitatinon pua ctUia


<r

qul quidepotuit iftaurarc.<iuando fliit ufquo coditi fucrit in fcjctodcct''

pbis gloria:q'
iperiii:nuUu

ibi potifTimii talia

mo Ubro dirim".5iUii

porro nini ct

(hidia uigucritt.Tlam quatii attinct


fld

maius pmis tcporib'*


dif-'

fcmiramidis 4 mJi fucccfTtt in rcgnu quidi et ipfum niuu:quida uero de'

5 aflTfrio^t fuit:ncc ta logc latccp

riuatoapzcuccabulo
Sicfonio;?!
telcrion.
initia
atit

niuii uocant.
tiic

fufum. auippeubi nin' re>: beli fili^ usuniucrfa afia que totiusozbifad

rcgnum

tcnebat
ibi

Ouo regnate

ufcpadco
eii

numerii

partiii ftia didt':

ad magni^

n leta tepora fucrnt: ut

dc
r
i^

ad libf e fines fubcgilTc tradit.SoUa qp^ pcindisipartib^orictis no driabaf:


tttdinc uero dimidia rcpcrit': ufcp

functii uelut dcii colerer facrificado

ludoa cclebrado quos


flittttos ferunt.

ei

primitus

quoe

tfi

co dcfuncto fcmiramis uj:or


factii cft

cius c aggrclTa bcUado.^ta

'duib" regnatib* apud afCyrios


9tq3 ftcf onios abrac ccntcnario ifaac

ut quif iTcp in i\X tria ppft fiue regcs

rantalTyrio^t rcgno ditionicp parc^


ret:^ (^cquid impcrarct' cfficeret.

de ^jmilTioc
nario
efatt

(it nat":t'

ipi ifaac

fcpgc

3^

i iacob gcmini dc rebccca

braam crgo
09

co rcgno

apud
c.

cbalde-'

fintedtti.c.i^.

nini tcporib"

natus

Scd quo^
fijt

nia rcs grccc biftoric mulrc


q> afff ric nctiorcs:!:

nobif

p grcc09 ad lari^
ctia ipfi

tcporib' et ifaac cx pro-' milTionc dci natus c cetcnario

Uim

no9acdct'deadromano9<^
te ppti
ci"

pii fiUus
lis

latini fiJt tepos^ ferie dedujreriit

g^''

romani i originig boc debcm" ubi o-' pus c afTfrioB mcmorarcrcgcs: ut apparcatqueadmo^ babylonia qua-' ft^maromaciipegrinain boc mu''
tate rimari fiit:ob

antiqui^

Xunc 1 aiTf rqe


ti

abrac dc fara piuge: q ftcri-' 1 anuB ta fpem proUs amifcrat. quintus crat rcj; a^

rabus:ipfi ucro ifaac fc)cagcnano na"

funt

filtj

gcmini efau i iacob:quo9

circbccca uj;or pcpcrit auo cortia''

braam adbuc uiuete:? ccntufg:agCu

XVIII

ttitie

annoa agctc:^ cjcplctis ccntum


i:

comoda i Uas
ibi

fnftifuent:biic bonO''

fcptuaginta quinc^ anie dcfuctuo

remcibabitiicfTe diuinum poftea^

rcgnatibus apud

aflffrios iccricc illo

mortua c:7 tantii bonore ut ca"


reus cpftcrct:fiquis ea
fu-'

antiqoreicj ctia balcus uocabatur:

pitali crie
iffe

ftpud ficyonios tbyriaco:que Cjuidaj

bomincm diccret.
)e teporibue iacob

tbTfrimJcbu fcribut kptimiQ rcgib".


"Rcgnii aut argiuo?^ ftmulcii abrae ncpotib^ortiicubiprimuB rcgnauit

i filq

cius

io-'

fcpb.c.iiq.

(nacbus.Sanc quod pretercundum no fuit:ctia apud fepulczufeptimi ftti


regis tbf riaci facrifica: ficyonios fo^
lere

fgnatibue
etia

afTyrioijt

dccimo

rcgcbalco:7 ficfoniorii nono

uarro

rcfcrt.

"Rcgnatibus porro

mefappo
tradif:fi
ir:ac nci

ct

ccpbifos a quibufda

oaauie regib" armamitre aflTyTiortj: ficf onio^ kucippo:-! pmo argiuora 3nacbo dcus locutus ead ifaac: ato^ tpfi quocp eade q patri etus duo illa
|mifit:rcminifalicct eius tcrracba^

tii

duum nominii bo un" fu''

potiua altcrii^ altcro puta^

uenitfuiffebominccj in fuis pofue-' runt fcriptif alrcru nomcn:c!i rcj: ar''

giuof tcrtiuB apis cfTctrmortuus


ifaac anno?j ccntii.ljoci:. ct rclicit

cft

naam:t i cius femine bcncdictionem


cunctarit gentiii. "bcc ipfa promi(Ta
fiit

gc

ctia filio eiu9 ncpoti

abrae

cj

e ap-'

pcllatus

pmo i3Cob:poft ifracl^cu iaj


rcj:

minoB fuoa anno^ ccnni t uiginti. -Quo^ minor iacob pcrrincns ad ci'' uitate dci dc qua fcnbim' maiore u-'
ticp

bclionue

nonus
filius

a(Tf rqs t

pboro^

rcprobaro babcbat duodecij


illii

fi''

ncus inacbi

fecudus rcgnarct

lioB:quo:;t

qui uocabat iofcpb:

argiui9:lcucippo

apud ficfonios ad^


igc legu 7 iudici-'
infti-'

mercatonb"

in egyptii trjnfcutibus

bucpmancte.^bistcporib^grccia fU

ficsadbucifaacauoeorti uiucte uc^


diderant.Stctitatitante pbaraoncj

pboroneo argolico

orum quibufda
tuti9.1>bcgou3

clarior e facta
tii

frat

buiuo pbo^

ronciiuniorcucetmortuus ad cius
fepukru templii e
colcrcf ut deu9:t
conftitutii in
ci

quado qc biiilitate qua ptulit fubitmatus e cu triginta annoni ect: quonia fomnia rcgis diuinc ircrpta''
iofcpb
tus:prenuci3uit fcpte ubcrtatis anof
fiituro9:quorti abtidanna ppcllcnre

quo

boucs

imolaret'.

redo
loca

bonore tato idco dignii puta-'


i

cofequetee alq fcpte ftcnlcB fucrant


C(5fumpturi:7 ob boc
eii rcj:

riit:quia

rcgni fui parte: parcr cjppe

pfccerat
cuitt

ambob" diftnbucratin quib" co

cgypto de carccre ltbcratii:quo


coieccrat intcgritas caftitatis:
fortitcr fcrnans

uiuetc rcgnarcr:ifte facclla conftuuc^


rat ad coledos dto9:T docucrat obf''

quam
dfie

male amanti

uarf tepora p

mmfcs

atcp

annos^^d

malecredulo dfio metiture:uertccria

cott quatcnus metirctur atcp numc-'

raict.lDccinconouamiratur rudcs

demanib" atrrabetis aufu^ gtcuB no cofcnftt ad ftuprti. Scciido


dcrclicta

adbuc boies mortc obita


fiue opinati
fiit

deii ee fctn

aiitannofcptcannorufTcnliii iacob
in cgvptii
liti:age9
cii onibus fuig ucntt ad fK anos ccntu 7 trigita (ic itcV

fiuc uoluenit.

Tlaj i

io filia inacbi fuiiVc pbibct'q poftca


ifis

appclbta ut magna dca culta

eft
e]C

roglci regi ipfe rcfp(?dit:cii iofcpb ^"

in egy pto:qu3ui9 alq fcribat

cam

ctbiopia

cgyptti ucniflc rcgina: 7 q>


eifcp

7 noue ad mginra fcilj quos agcbat quando a rcgc bono''


gcret trigita

bteiuftecpimpaaucrit:

multa

zatuselladditis fcptem ubertatis ct

UBER

duobus famia.
quc cg)*ptq fezapirt noiatu diuino bonorc colue^ runt capitulum quintum.
t>c
api'

ue apud
tegc a:giuo2t:

-Quo rcgnate apud argiuos quO' aflTyrios iacob i egfpto moz'


fit.c.vi.

tuus

pie crgo

rq:

no

cg^ptioril fcd
i

aigiuoru mortuus e

cgypto.

39

tcporib"

re)c

argiuo?t apis

"buicfilius argU9fucccfl"itin rcgno.

nauib" trafuect" icgTptilicuibi

)CCuiu8noicargict e% boc argiu<


appclbti fut.Supcriorib"
aiit rcgib'

mortuu3

fuiflct fjct" e fc:apis

oium

majcimuo cgvptio;t dcus.Tloie aute buiuscurnoapiectpoft mortc fcd


ferapie appellatus
fit

nddiiurtocua uel gcn& babcbat boc

nome.lDoc regnatc apud argiuos:

ct

facillima ro'ne5

uatro rcddiditrq: cim arca i qua mo''

apud ficronios cratbo:.ipud aflyriof ucro adbuc mancte balco:mortuuf e


iacob in cgypto annorii ccntii qua^

tuus ponit q6 ocs


tit

ia

farcopbagum
fcpul-'
tepliv

uocat fo:o8 dicit'grccc:7 ibi ea


ucncrari ccperut pue cp

dragintafcpteciimoritu:u8

filios fu''

cius

09 7 nepotcs cx iofcpb bcncdipflct


cbriftuq3 aptilTime .ppbctaflct diccs
i

cetcrftructu:uelutforofapi9 uf fora-'
pis pmordcidc una Ua ut ficri aflblct comutata fcrapis dictus e. onflitU''

bencdictionc iudc no dcficict priccp(

tu e ctia de

illo

ut cjfquis

eii fuiflc

bo''

cx iuda 7 du): de fcmonbu9 cius:do'' nec uenia't q repoi ita fiit ei:7 ipfc crit
cxpcctatio gentiii.Tlcgnarc argo

minediriffct:capitale pcderct pcna.^

cc

t qm fcrc ioibue
tfis

tcplis ubi colcbat' 7 faapis^crat etfimulacriJ qd di^

pit nri frugib" grccia 7 babc: fcgctca


i

agricuUuradclatis aliJdc fcmtnib''.


teplo 7 facrific^s bor.oratuf.
ari

gtto labcis iprcflb

admonerc

uidcret'

3lrgus quocp pofl:obifu dcus babe^'


ri ccpit

ut filcntiu ficret:boc fignificare idcm

uarro ciriftiat ut boics eos fuifle ta-' ccret'.3llcaut que mirabili uanitatc dcccptacgvptusici" bonorc ddit^s
affluctibus alcbat:qm cd fine farco-'

O;utbonoreorcgnice7

illiidc^

latus e bomini priuato 7 ftilminato cuidiim omogiro :co cppmua adaza^

trum boucs

lujccrit.

pbago
qfft

ucncrabaturapie no fe^ rapis uocabat' Ouo boue mortuo


uiuti

qucrcbat'? rcpcricbat' uitur

co-'

'Q.ucru regii tpc iofcpb in cgfpto dcfuncfuse.c.rg.


r

loris riufde

boc

e albis

(^bufda

ma^
^gnariF
afl*rrioru

culia firifcr ifign3tU9:miru

q'ddam 7
.id

daodcclo

diuinituB fibi^curatii ee crcdcbant.

Tlocfmmagnueratdcmonib"

e^

09 dccipicdos pbantafia talis tauri qa fola ccrncrctoftctare unccc co'ci^


pknti atcp prcgnati:rn6 libido m:i3
atrraberct

bcrmafco 7 undccio ficyonio^ plcmineo:7argi6adbuc tvanetc ar-' go:mortuus e iofepb i egypto ano:;*
centu 7dccc:poflcuiu9 morte ppfus
dei mirabiltt crcfccs manfit
i

cgypto

q6 icim

fctu ia cojpozalif

centiiquadraginta quiq? annos: fra^


quille

app.irerct:ficutiacob de uirgi9 uari''


atip ut 0UC9 7 caprc uaric nafccrctur c(Tecit.0.uodcimboie9 coloribus 7

pus doncc morcretur quib' io^


inuide''

fcpb

nomg fucrjr.Jbcinde q:

baturincrcmctisciua crarcp fufpcc


tus:quoufi:g inde hbcraret'

corporib'' ucris:boc
fif tis

dcmoncs figurif
animalibus co^

facillimc pofl^ut

nibus afrligcbat
tn diuinitus

pkcutic innumcris:itc: quaa


multiplicarioc

cipientibno c;cbibcrc.

fccadm

XVIIl

crckebav.i laboribus prcmebatur


tokrabilfe (emitixtie.Jn
alTirria

i^

quo

mmio cii poft morte deum

cflc

uao

uolucnit fiue ctia crcdidcrut. "poftc''


rior fuifle bcrculcs dic:t:ad ca

1 grecia pcr idcin tepus rcgna eacictn


pcrmanebaitt.

tamc
fak

tepora ptincs argiucrii;gmi9 ndnul''


li eti

mcrcuno

prcfcrit tpc:quc9

O.uo|t rcgu ctatcmo^fcs nat" fit:

li

criftiino.fcd quolibet tpc nati fint:


itcr biftorico9

7quorum

dcmii qfdcm teporib"

fit

c6(bt

graucs qui bec

orca rcligio.c.n^.

antiqua littcns madaucriit : ambos botcs fuilTc:7 qp morralib" ad iflam


uita

U? crgo fgnarct afTfrqs quat^


tufdecimue fafrus
:

i ficyonqf
qui-'

ta cdtulcrir
fe

cdmodius duccda bcncftcta mt''' bonorcs ab cis mcruif-'

duodecim^ortbopor^Tcriafus

diuinof ZDincrua uero longc bis


quitritonif dicit uirgtnali fer^

tU8 argiuisinatus eicgypto moyfcf:

antiquioz.Tla tcmpozibus ogygt) ad


locii

p quc ppfus

dci dc fcruitute cgyptta

libcrarus e.3n quaeii ad defidcrada


fui crcatoris aupliii

apparuiflc ctate:vndcTtrtronia nu''

(k cjrerccri opoi^

tcbat.^Rcgnatibus mcmoratia rcgi^


busrfuifTc a quibufda crcdif prome^

cupataemultonifane opcrti inucn-' triv.t tato^diuius dea crcdtta: q^to minus origo ciue inoruit.Oucdcim
dccapiteiouis nata
fabulie
cantt':

tbcuetque^ptcrca fcrut dc luto fof


malTc bomtcs:q: optim"
ctor fuilTe pbtbef^ncc
tii

pocris et

fapietie do''

no

biftorie rcbufqj gcftis cfl


qii

oftcndtf qui
ei"

appltcandii.Ouanqjcgygiusipe
fuenr:cuiu9 reponb" ct diluuiu

eius tcportb" fucrit fapietcs.f ra^


arlas

ma^
i

magnus

fuiffe

aftrologuf dicitl

gnum factti e:n6


nulli botcs cuafa

illud

maximti quo

Unde occafione fabula iuenir:ut euj ccliiportarecoftgrct^g^uie mons ci*


nominc
potius
niicupct':

lit ntfi

in azca cflc
la''

pofuenit^q^getiumnccgrcca nec
rina nouit biflona.fed

cutus altirudincm

tame mai"

g^

celi

portatio iopinionc uulgt

poflea teporcdcucalionis fuir intcr


fcriprorcs btfloric

uentfTe uideat'.

ZDulta quocp

alia

no coucnit. Tlam
ntbtl fibi
cj:

0:iUt8greci& reportb" cofingi fabu^


lofa ccpertit.fed ufcp

uarro indc ejrorfus e libru cuiue mc''


tione fupcriue
fcci:-!

ad cecrope regc
rcgnatc

quo

atbcnicnftu:quo regnatecade ciuiraf


etia tale

pucniatad res romanjs ^jponit an'


riquius cp og]rgq diluuiti:boc e
gtj factii

nome acccpit:t quo


pcrdu):it cy

ogf
cbrc

dcus per moyfcn

egypto

reponb^.Tloftri

aiit

q'

populii fuum:relati futin dcorii nu^

nica fczipfcrrit

pus cufcbius

p" biczo"

mcrii aliqui morrui ccca t uana con-'


fuctudine ac fupftitione grccorii.
cibus girafi regie

nyinus:quiuriq3 pccdcntcs aliquos


biftoricos in bacopinionc fccuri
ftit:

3n c6mx mclacomice
cj

7 pborbas
rcjc

ftlius co:p

poft patrcm
regif
t''

argiuo:^

fcjrt" fuit:-: feptii

poftannosamplius q> trccetosiam fcciido argiuo^t pboronco rcgezgna-' teogygq diluuiu3 fuiflc comcmorat:
fed quolibet tcpore fucrit ia

opefili^iar^Trc): non" flbcelas fiuc


ftbcncle^^uarie

tamcmi^
a^'

dppe i

divfis auctori''

ncrua tanq' dea colcbaf: rcgnanre

bus

inucnif.lDis tcportbus ctia mcr-'

tbenienfibue cecropc:fub quorcgc et

curius fuilTepbibctncpoe atlitie cp

ipfam ucl

inftflurara

fci

unt uel codr

matafiliaeiu9:q6uulgariorce

et l!c

lam ciuitatcm.

pcrfonar.multaru aurc artiu pcritus


claruit:qua9 7 bominibue tradidit

^kando atbcnicnfium ciuitae fii

LIBER

conditr.i c\\i2m caufam nominis


tiatio

ci'

atbcnias faltc uocari Uccrct:T a" dec

pabibeat .c.ij:.

mercri uocabulii qui uiri

dd

uiari^

cem

forcrat fercdo faffragiti

2m ut atbcne uocarcnrur
ccrtc

q6

fatis

dc quo apparctq 7 quata bic dia pof'

nomc
illtc

a mtncrua e q g:cce
idicat.

fcnKmfi fermo ad alia propcrarct.

atbcna 6::bac cm uarro:


apparuilTct

Ca

rcpctc oliuc arbor

a
c

-Quid uairo tradat dc nucupattdc


ariopagi:7 de diluuio dcucalidis.c.
]c.

alioloco aqua crupiflct:rcge^digia


ilta

moucn3f.t

mifit

ad apolUncm

ddpbicu rcirar3tu:qutd ircltigedu cp fct quidue facicndij. 3Uc refpddit of olca mincrul figaarct.unda ncptunii 1 (f cet m ciuiti potcftate q: cuius no^
mincpoti^^duordeo^rquoruj fijna
illa

Xtamcmarcusuarrofi uuU
fabulofis aducrfus dcoe fidcm

adbibcrc figmeti9:ne dc maidlatis

oru^dignttateindignii ali^dfcnnar:

tidco necaricpagon ubicu atbc^


nicnfibus paulus apfus difputauit:

ecnt ciuitas uocarct'.3fto cccropa


fc^
e-'

oraculo acccpto ciucs ocs ut:iufcp

q:

quo

loco ariopagitc appcllati fdt

>nje:mos

dm eis

mcin

cifde locis

curialcs urbis ciufde uulc inde accc^


piffe

ratutctiafcmic publins cofultatio^

nome.cp mars

<^

grcccarcs did''

nibus itcrcffcnt^adfcrcdu futfragiuj


couocauit.onfulta
tulae
igit'

multirudic

marcs^ neptuno:fcminc^ minerua


ffiias.

t q: una plus inueta e


utcit.

bcmicidq crimine rcus ficrct: duodccim dqs inco pago fec fentcttis abfolums t.t q: ubi pa^ ris numcri ffiie fui(Tcnt:prcpdi abfo^
tar.cti

iudicatib"

fcminarij.mincrua

Xuc

ncpti

^*

lutio danatidi

folebat.Sed ptra

iftl

nu8

iratus marinis ftuctib" cjrcftua^


t.

q multo

amplius cdcbrata opinio'


noti^

tibus tcrras atbcniefui populatue

nem alii quandi dc obfcurarii

qm fpargcre btius

quaflibct

aquas

difftcilcdcmcnib'' n c.uius uciuca-'

tialiftaanicimnoisbuius conatur aflrucrcneariopagon atbcnicnfcs 6

dia placa2cf:r:iplici fupplicio dicit ide

noiemartisTpagiquafi marris

pa'"

auctor ab atbcniefibus affcaas


muliere6:ut
niilla

cfTe

gum

nominaffc crcditur: iniurii ui^

ulrcnus

fcrrct fuf^

dcltcct

numinu5 a quibus liti^

uel

fragia:ut nullus nafccntiii

matema
atbcniaf

nome acciperct:utne q'6 eas

iudiciaepftimatalicna:ndmin* boc q6 dc marte didt falfii dfe afrcucrif:


g illud

uocaret.3ta ilb ciuitas matcr ac nu^


trijrlibcraliu doctrinanT:'! tot

q6 6 tnb" dcab" iunoe fctlicct

tatora

cppborumqua

nibil

babuit grecia

7 mincrua 7 uenerc:q pro mab au'' rco adipifccdo apud iudice pmdoi 6
pulcbritudinis ercellctia ccnaffc na:''
rant^-T

clarius afc^ nobilius^ludificanb"

dc

monibus ck litc dco:^^ fuoni maris i


fem'e:7 dc utctoria

ad placidos ludis dcos q dc^


falfia
iffis cri''

p fcminas: fcmie arbcnas nomeaccepit.t a uicto {c


faipfamuicrncisuictoriSpunire
co''

lcctiturfcuucrisfcu

minibus fui8:iter tbcatricos plaufuf cantimr arcp faltitur.tJcc uarro no


credidtnnc dcozt ruture feu moribuf
credat incdgrua 7 tamc

pulfa e plu9 aquas neptuniq' miner^

ue arma formida's. Tla m mulicrib'' q (ic punite fut 7 minaua q uicerat


uictae.Tlccaifuit fuffragatricib" fu'
i3:ut fuffractio2t dcinccps pdita pote^
flatc

nd fabulofaj
uo'

fed biftorici rationc dc aibcnazz.

cabulo rcddes tanti ncpnii 7 mincr^

ue litcm fuis Lttcris inferit:dc cuius

1 alieatis

fil^s

a noib" matruin

nomincpotius

illa ciuitas

uocarciur

xvni

ut cSpdigiom oftentarionc contcdc-'


rctit itcr

onum camaliu i tabcmaculo:T: facct^


dono n facrifiaJ9:alqfq3 myftids plu rimi[c$ madatis moffi facccffit ic
fus nauc:^
i

co9 iudicare ncc apollo

co''

fultu6 auderet:fcd dcoru iurgiii fini^

cndu;n

mcmorararu triu dcarii ad paride luppitcrrita t iftc ad boica


ficut

tcna ^mifllonis intro^


(.%

ducfum pprm collocauit

auctori'"

mitfcrct ubi uincerct minerua fuffra^

tatc diuina:dcbellati6 gctibus a (^b"

gqe:^ in pcna fuani fuffragatricu vi^


ccrct:q
i

cade loca tencb3tur:qui cu

populum

aducrfarqs fuis uiris obticf

rcpflct poft morte moyfi uiginti ct


fcpte anno6:ctia ipfe dcfuctus cft

atbeaf potuit ec amicaf fuae femias

rC

atbeas bzc no pouit.lDia teporib" ut

gnante apud aflYrios octauodccimo


8mfnta:apudfic)?om'o6 fcjctodccimo

vro

(cripfit

rcgnate atbcniefib" cra^

nao fucccnbrccecropiarutaijt noftri cufebiu3 1 bicrony^mua adbuccodcj cccropc pmanetc diluuiil fuit quod
appellatum
ubi
efl

coracc:apudargiuo6 decimo danao:

apud

at bcnicfcs

quarto cricbtboio.

dcucalionis co q> ipfe

>e facria faIfo;t dto:^:


grccie
illie

quc rcgcs ad obituj

rcgnabat in carum terrarum partib"

tcporibue ithfucnit: q ab

mapme factum c(t


dci de

critu ifracl de egi^jfo ufqj


fcfu

naue dinumcratur.cxq.

Oiuo teporc moffca ppfm


fuccclTit

cgirptoedu):crit:tiefunauc(^ cidem

p
uc:p

quo^ regu ctatc fit mortuuf


vndccimum.
c^

cgfpto ufcp

Oftbccteporaideabcptuti: fld mortc icfu na^


tcrra

capitulu

qucm ppfue idcm


a rcgib'* grccie: q

rcprC
dijs
di''

milTioie acccpitifacra fut

iftit uta

Ocautdilumuncqua^ad

falfis

mcmoria

gfptum nca^ ad cius aiciniA p^


ucnit.duptcrgo

moy fcs

cjc

cgfpto

luuq 1 ab co libcratiois boiin uitccp tJc crunofc:modo ad alra: modo ad


plana migranriii: folcnni cclcbritatc
rcuocariit.Tlam % lupcrco:?t p faaa;

ppfm dei noui(Timo

tcporc cccropia

atbemcnfidregi8:cum apud aflyrios


rcgnaret aftatadcs: apudficfonios

uiaafccnfumatq^defccnfumfic

itcv'

mar3tU6:apud argiuos triopas. -' ducto aut ppfo i montc fina diuiras
acccptiitradiditlcge:q6 uctus
dirit'

rcftamcnni: qt ^miflTiones terrcnas


babct:'? p icfum cbriftii futuru crat tcftamentu nouu quo rcgmi cclorum ^mittcra .t>uc cim ordine feruari o^

prctatunutab eis fignificari dicant boics qui ^ptcr aque iundarioncm fumma montiu pcriucriit:7 rurfus c-' adem refidetc ad ima zdierut.lDif te''
poribua dionyfiii quicria liber patcr
dictus r.T poft morfc dcus babirus:

uitcm oftedifTc fcrur i attica tcrra bo^


fpirifuo.XuncapoUini dclpbico
ftituri fiir ludi
in''

portcbanftcut in nnoquocp boic 4 in

dcu^ficicidagifquod aprue ait:ut

mufirirut placarct' ira


afflictas cfle
ftcrili'"

no

fit

prius

quod fpiritualc c:fcd q6


quoniaj
ficut
i''

cius

qua putabat

aialc:poftca fpiritnalc.
dicic

tatc greric rcgionca^q:


tcplii cius

1 ucrii e:pmns bomo dc tcrra

no dcfcndcrut quod rc)c danaus cum eaf-'


inuafifl*ct inccndif.

rcnu8:fccudu8 bomodecclo cdcftts.

dcin tcrrae bello

Rcnt aut ppHn moffcs p anos qua''


draginta in dcfcrto:t mortuus e an-'

"bos

aiit

ludos ut

inftitucrttt oracu''

lo fut ciu8

admoiri.3n

africa

uo

ny:

nonim centn t
ipre^pbctaflTef

uiginti cu cbriftii ctii

cricbrboniue

d ludos pmus

iiiitinv.

ftguras obferoati^

neceitantumfcdcriam minerue:ubi

LIBER

pmiu ufctorib"

olcu poneh&iqp

ms

lofam binc cjcorta fcrut:quia

tcplo
ba-'

fructusinuetricemincrua ficut uini


libcriJtradut.^f^crcoeannos a rcgc

uulcanitmincrucg^ambo unu
pucr draconc iuolutus:4 eu^
cauit magnii furum:'! propt

bebantatbeni6:crpofitu8 inuctus c
fignifi''

j:antbocreterium:cuiu6 apud alioB

nome inucnim"*: rapta pbibe^ curopa:7 indc gcniti rbadamatbus:


aliud

boc

co-'
ig-'

mune templucii ccnt


um:noi8
potiue
q'd
tii

paretcs ciuf

fci'pcdon7mip.o8:quo9magis
ftdcm mulierc

cjcc-'

noti uulcani i mineruc dictu c^c

fili^

filios iouis cflc uulga-'

cius originc^ fabula ilU

tum e.Scd taliu dco^ cultorcs iUud


q6dcrc5ecreterium dijcimus
ricc ueritati:boc
bifto''

g ifta

dcfignat biftoria.
ilti

Scd
li-'

ad no8 boc cii

in ucracibus

autq6 dc ioue poe^


ce-'

brts boics inflruat religiofoe: illud


fallacib" ludis

tc cantat tbeatra c6crepat:populi

dcmdes

dclectct ipu''

lcbrant:uanitatt deputat fabubzu^ut


cffet

:o8.0.uo8

tii

ilU rcligiofi taiiq

dcof

vndc ludi

ficret

placadis

numi^

colut:t cu dc

illis

bcc ncgatab

omni
lu''

nibus

ctia falfia

co^

criminib". iDis

cos crimic purgarc nd pofl^iirqm

teporibus bcrculcs

in fyria

babcbac'
illc

do8
bis
ctia

cis pofcetibus cjrbibct


ii<^'"f

ubi tur^

clarus.Scdnimirualius non

dc

pitcr agiifiqi
falfis
fi

fapietcr ncgant': ct

quo fupra locuti fumus. Sccrctiorc qppc biftoria plures fuiffc dicutur:ct
libcri

ac turpib' dq placatur: ubi

fabula catat

tam bominii
cft

cri^
tii

patrce t bcrculca. "bunc fanc

mcn cpnuminii
falfo

falfum: delcctari

bcrculc cuius ingetia duodccij facta

cnminc crimen

ucrum.

numcrat:itcrqueantcafri ncccm no

cdmemoratgjcarcs ad altcrti cule ptinct:in cta montc a feipfo

bcr-'

Oualiu

fabula?t figmeta cjrort

incc^

fint co tepore

quo bcbrcia

iudiccs

p^

fum prodiit fuie

llis^cum ca uirtute

c^c ccpcrunt.c.jciq.

qua monftra fubcgcrat:morbii tamc quo lagucbat fuftincrc no po(Tcf:ilb


tepore urrep uf potius tfranus
bufi'"

ris fuis dijs fuos bofpitef imolabat:

que filiii pbibcnt fuilTe ncptiii cj: m:c filia epapbi.Ucru no crcdatur boc ftupru ppctraffc ncptunus:nc d^
libya
flccufcnt':fcd poctis

Oftmorteicfu nauc ppfe def babuin^bus teporib'' apud cos i bumilitatcf labo;t^ co?J pcccatis: i profpcrita-'

iudiccs

altcrnaucnit

tcscdfolationii^jptcrmifcrationedi:
"bis teporib" fabulc factcfiit de trip^ toleo
q*

i tbcatzis tribua

iubetcccrcrc aguibus porfat"

tur ifta:ut

(it

rnde placet'. ricbtbo^


nomffimif

nq

regie atbcniefium:cui'

frumcnta uolado ptulerit.)c minotauro q> bc


alitib" indigetibus tcrris
ftia fitcrit inclufa

annis icfus nauc mortuus rcpitluul^ canue n minc:ua parctcs fuiflc dicii^
tur. Scd qifi

labfrintbo:

quo cu

intraflet boics icjrtricabili errorc io


cjrirc

mincrua uirgine uolut i


fcme in terra:3tcp idc
inditii

ambo^ contetioncuulcanu co^motuj


cffudiflc aiunt

nd poterat.i>c cetaurif g? cquo^ rii boimcp natura fucrit cdiiicti. >c


(it

ccrbero cp
pbrijco

triccps ifcrorii cais. t>c

bommi nato ob cam camtalc


ra
c:cjc

bcllc ciu8 fororc q> uccti

a"

iTomc.6!Cca cim lingua contctio i i^

rieteuolauciiit.>cgorgoneq' fuerit
crinita ferpetibus:'! afpicietcs cducr^

^bus duob" compofitii uoca^' bulumecricbtboiue.Uc^qo fatcu''

tcbat inlapides. t>c bellcropbontcg?

dum e rcfclliit n a fuis dije


iHa doctiorce
(j

rcpcllunt
fabu''

cquo penis uolatefit ucctu6:q cquuf


pcfagus dict^c.jOcapbidcycitbarc

banc opinionc

xvra

fuauftBte lapidcs mulfcrit attrajcc

in indiarqui

multas babuit in grcrci'

rit.bc fabro dedalo 7 rius


C(>

filio

iaro

tu fcminas quc baccbc appdUte fuK

(ibi

coapiatis penia uolaucrint.dc

no lam

uircute

nobdes

y ftiro2C.3lU'

edipo;qui monlirutn

fpbinga diccbant

quoddam qo bumana facic qua^'

qui fanc t uictum fcribunt iftum U^

dmpedem foluta quc ab illa proponi


folebat uclut infolubili qucftionc fuo

bcrum 1 uinctxi ndnuUi 1 occifum iti pugna a pcrfco:ncc ubi fuerit fcpul^
tus taccnt.t tamc cius uclut dci no^ mincpcr immundos dcmoncs bac' cbanaUa facra:uel poiius facrilegia funtinftituta.Dc quoru^ rabiofa lu:^ pirudmcpofttammulios annos (ic
fcnarus erubuit: ut in urbc
clTe

prccipitiopcrirccompulcrit.
tco

bc

an-'

qucm

nccauit

ba cules

q> fiU'

tcf

rc fttczit.-proptcr

quod cadcne

in ter"

ram fortior folciet alTurgc. t (i qua


ad bel" lum ufcp troianum ubi fccundum li^
fortc alia ptcrmifi.lDc fabule

romana

prcbibcrct."per ca tcmpora pcr'

brummarcue uarro 6
rri

populi

roma^

fcus T ujror eius

andromcda poflea
tffe

gcute

finit

ex occafionc biftoriaruj

g^funtmortuiificcos in celum

que res ucracitcz geftas conrineitt.ita funtingenqsbominum fiae: ut non


fint

rcccptos crcdidcrunr:ut imagincf eo^

ni ftcUis defignare:eonIcp appcUare

opprobrtjs

numinum afFijrcpo-'

noibus nonerubefcerent ncc limcret.


C>ctbeologt8 poetis.c^iq.

ro aurem quiciicp fmjrcrint a iouc ad

ftuprum raptum pulcbcrrimum pu^

crum ganymcdcm q6

ncfas

rc)c

tan^

talus fecit:? ioui fabula tribuit: uel

r idem tcmporis

intcruaUuj

danacs per imbrcm aurcum appctif' fcconcubitum:ubi inrcUigitur pudi'' citia mulicris auro fui(Tc comipta:q
illis

cj:titcruntpoetequietiam

tbc

ologi diccretur qtn de dqs carmia fa^


riebaiifj taUb" dtjs
tfi
cj I5

magni boico

tcmponbus

uel facta uel ficia (t


ficta

boics fuerut:auimudi bui"


fecit

qucm

flut

fma ab alqe i

de iouc

dici

uer" dcus

clcmcta.Siitaut i pn''

no poteft q?tum mali dc bomimi prc^


fumpfcrint cordibus:
paticter fcrrc
q? poffent ifla

aparib" 1 poreftatib"
atoris 7

uoliirare crc^
(i

nd

fuis mcriris ordinatt:^

mcndatiaque tamen

et

libenrcr amplcri funt.<lui uticp qjto

dcuoriusioue5colunt:tanto cos qui

qd dc uno uao deo itcr multa uana t falfa cecincnit:colcdo cu iUo alioa q dt) n ft;eifcp erbibedo famulfltii q
uni ticu debet deo:non
ei utic^j rite

bcc de

illo

diccrc aufi funi feucrius

punircdcbucruni.Tluncucrono fo^

feruicrunnccafabulofodco:}^ fuoru

ium cis qui ifla finjrcnii irati


fcd
nifi talia

no' fiit:

ddccorc

et ipfi fe abftincre potuertit:

figmcnia ctiam in tbca-'

cv c[ao:^ miero

fuiffc

pbibeforpbe":
q-uie or'

tris agcrctur:ipfo8

dcos potius

ira''

mufcus linus.Uc^j ifh tbeologi deof


colucnit:n6^ dqs
pbeii ncfao
culti
fiit:

tos babere timucrunt. "613 tempo^


ribus latona apoUincm pcperit:
pcrius loquebamur:fcd illum

non
fu-'

quo ifanis

facris

uf po^

illum cuius oracula foUre confuli

tius facnlcgqs pficcre folcat duitaa

qucm
e

Mnpio?f.Uj:or aut rcgis adamaris

cum

bercule fcrunt amcncii regis ar


pauifTc. Oui

uoabat
p.tio

io

1 eius

fiU'

mcUccrres pcif

mcnta

tamcn

fic

dcus
o^

fpontanco i ma:i pcneriit: 1 o^


fiit: fic

crcditus ut

plunmi ac pcnc omnce


fuiffe

pinione bominii i dcos rclati

unam cundemcp apolUnem


pincntur.XunctUbcrpater

alq boics

bcllauii

callor

co^ rcpop ir quoe fiiaiit 1 poUu)c.3Uam fanc mcUccmf

LIBEK

matre lcucotbca grca:mamta latm ttocaucrut:utriq5 tn putaics dcam.


>c occafu rcgni argiuoijf.quo tpc

dcu8

ilUs filucflris

ftiit.

i>c

diomcde poft troie qrcidin i dc


tracUti in ft UO''

03 rclato:cuiu3 focq

apud UurctcB ptcus fatumi riiius rc

lucrcs ee conucrfi.c.p?i.

gnum patris pmue


p
fuit

acccpit.c.)cv.

Os art troianii

bellil

diuinod

r ea tpa rcgnii
aglmcnou:?

finitu c argi^

ao?t:tranfbtaad mycenae:vtt
ejcortu e

rcgnu lau^

rcntiu:ubi faturni filfpicus regnuj

bonoresmortuis boiVdetu'' lcmnt.Xroia vo euerfa t e^ccidio ilb ufqucquac^ catato pucrifc^ notilTio: qo 1 magnitudic fui i fcripto^ e^cl
letibus liguis ifignif difTamatii at(p

pmu8 acccpit;iudicatcapud bebrcos femia delbora^fedp illa dd fptrit" id


flgcbat:na et^pbctifVa er.Jt.uiu9^''

uutgatii e:gclliicp regnate


fliunt

iam latino

Motq: quo

latinof rcgnii dici

pbetia min'* apta e:qu3 ut poffim" ca


finc

cepit lautetiicp dici celTauit. fircci ui^

diutuma ejcpofitionc de
i

cbrifto

ctores delcta trota dcrcliquetce i ad

dcmonftrarc^lata.3am crgo rcgna-'


bant lauretce micp
co3:7
italia.

^pria rcmcateB:diucrfi8 1 borredis


cladib" dilaccrati atcp cotriti fiit:t
tii

j: quib"

cuidetior ducit' origo


tii

romana p' ga:^ adbuc rcgnii afTyrio^ pma-'


rcjc

it ex cis dcojj. fuozj numc;;?; auccnit.

Tla t diomede fecerut dcti:que pena


diuinit" irrogata pbibet
rcuertifTerctufcp focios
i

ncbaf:ubi erat

uiccfim" i tcrtius

ad fuoB non
uolucrcs
fu''

lampares:cu
uiderint
rce:di eii
altj

pmus laurctii

picus ec

ccpifTet.Dc buius pici patre faturno

ifTccouerfos no fabulofo poeticoqj

^d fcntiat taliii
negat boiem

deo:;t culto^

medatio.f^ biftorica atteflanoc ccfii^

fuinfe:

de quo t
i ita^'

fcripfenit q^ an picu ftltu fuu

lia ipfc

rcgnauerint

uirgili' notiori''

mat:c]bu8 ncc deus ut putat factus biianareuocarcnatura f ipfepotuic ur ccrtc a iouc fuo rcgc tang cclicola
nouiti'* ipctrauit.

bus Uia dicit 30 genus

idocile i di(Q^

Ouin et teplii dus


md'
mi

fum mdrib" altis copofuit lcgcfcp dc-'


dit:latiuq3 uocare maluit.lDis qifi la

ccaiiitiifulade()cdeandl6ge a
te

gargad cj e i apulia:t boc tcplii cii''


roftrii aqua iplcat t gred uenerit uf grcco:}?

ruf(rcctutu8ioris:3urea perbibcnt
illo

diuolare arcp icolcre bas aUces tl


rabiU obfe(|o:ut

fub rege

fiicre

fecula.Scd bcc po

ctica

opinetur ce figmcta.i pici p:em

afpgsKt co

(i

flcrccn poti" fuiffe aflcueret^a

quo pe
fi''

ftripe^geniti:nd folu qVtas

cimc^ n
taq gia^
fatie

ritifTimo agricola iucntii ferunt ut

fupaduolare:

fi

aiitaUcnigenas utde

mo aialiiiagri fcciidaretur^qo ab
nominc
bet
ftercus dictii
e: vnde

cT

rint fubuolare:t capita co:^

i biic cj''

uibua

ictib"

utct pimant uulncrarc

damftcrcutiii uocatii faunt. Ouali^


aiit cj:

Tla5 duris t gradib" roftris

ad

caufa

cti
tii

fatumii appellarc
c biic
ftiilTe

bcc prelia perbibetur armate.


>e incrcdibilib'*

uoluerinnccrtu
fiuc ftercutiii

ftercen

que merito agriculture

boium

cdmut.i-'

fcccruc dcii.l^icti
liu
i

quocp

firiter ciuf fi^

tionib" quid uarro credidcrit.c.jcvg.

taUii dcoi^

numemm

rcccpcrot:

queprccbni augurc i belUgeratorej


fiitfrea(Tertit.*p>icu8fauniim gcnuit:

Oc uarro ut ailraat cdmcmo^


rat aUa

nd min"

icrcdibiUa:

dc

laurcntumregemfecundu.ctiam

ifte

maga iUa famofitTima drce q

focios

xvni

quo(^ul](T:feinbcftias

mutamtrt^c

itcni

ad

fe rcdiret:ncc

tn in cis mcnte

arcbadib" 4 fortc dncti trafnatabiint quoddi ftajrvitatqs ibi couertcbaf t

ficribeftialc:f5rationale biianacp f'


uari:fic

apukius

in libris

quos afmi

luposit

cii

nribus kria p

illius regi^

aurci titulo infcripfit fibi ipfi accidif''

oniedcfCTtauiucbat.Si uero carne

fciutacccpto ucncno

bumano animo

no uefccrefbuanarrurfus p' nouem anod code renatato ftagno rcforma^


batur i boiee.JOenicp einoiati qrjifllit

pmanctcafinus ficret:aut indicauit aut fmpt.

quedadcmocritucu
crificio

guftaflet

de fa^

QM
b
tiii

crcdeda

fit

6 trafformatdib'q

q6 arcades imolato puero 60


folet:i lupii fuifle
i

aztedeonii boib'' uidet''accide.c.p'i9.

fuo Ifceo facc

mu^
refti-'

tato:^ ano decio

figura^pria

^cautfrafdtauttainufitata:
ut mcrito nd crcdat'. ^irmiflTe

tunirpugilatu fck cjrcrcuilTe 7 olym''

piaco uicilTc certamie.Tlec idc ^pfer


aliud arbitrat' biftoric'
i

crcdcndu

omnipotcnte deu dnia

arcadia talc

pofle facc q uolucrit: fiuc iudicando

nome alfictu pani Ifcco

7 ioui Ifcco;

fiucpreftado:nccdcmde9alicid opa'
ri

mfi^pfcr bac i lupos boim mutatio^ nem Q' ea nifi ui diuina fieri no puta^

m namre fuc potetia q: t ipfa


fit

an^

gclica crcatura e l^^prio


ltgna:nifi

uitio

ma

rcnt.lupus eim grcce Ifcos diat vn


lycci
ei

q6

tllc

pmifcrit cui^ iudicia

nome

apparct
illoruj

iftepi.

"Romaos

occulta

fiit

multa:iniufta nulla. Tlec


crcat:
fi

lupcos

cj:

mfftcriof ucluti

fane

dcmones naturas
dc qualib''

aliqd

fcmicdicitcyortoa.Sed dciftatanta
ludiftcatioc
ci

talc faciiJi

factis ifta ucrtit'

demonu nos qd dicam":


ejrpcctet q'd cbzi^
iter idola gcntitt

bcc lcget fotaft^if t

qo f5 fpe tcnus q a >5o deo funt crcata cdmutanut uideat ec q6 nd fiit: Tld
itacp foUi animii:fcd ncc corp" (Jdcttt

ftiani

agc debcat:qn
ficri

miracula
nifi

aflcnitV

cjd

dicem'

ullarationccredidcrimdcmonii arte

de medio babflonis ce fugicndii:


pccptu^pbeticii
ita fpualitcr

<luod

uf potcftatc in mebra bcftiani f linia-' mcnta beftialia ucractipofl^ccducrti:


fcd pbantafticu bois

itclltgit':utdcbuiu3 fccuU ciuitatc

quod ctia
rcrii

cogi-'

^fccto t angclott 7 bominii focictas

tando
biliii

fiuc

fomniado p
fires

inumcra
fit:

impio?2

eifidci paffib"

que p

dilcctio''

gcnera
tfi

uariat':'! cii

corp" nd

ne opcrafi

deii uiuii ^ficiedo fugia^

corpo^t

miza

cclcritate

fomaf

mu9.0LU3roq'ppc in bcc ima poiC'' ftatedemonii maiorc uidcm^^tato tc^ nacius mcdiatorieinbcrcndurp quc

capit fopitis autopprefllis corporcis

boie fenfib" ad alio^fenfuum nefcio

quo
fc

icffabili

md figura corpotea pof-'


boium
multo

dcimisad fumma cofcedinC.Qi.n. nd ec crcdcda:no dcfut et niic 4 eiufmdi qucda f ccrtilTima au^
dijrerim" ea
difle

pduri:itautcorporca ipfa

alicubi iaccat uiuetia quidcf^

graui" atqj vcbcmciius q? fdno fuis


ieftbus obfcratis.T^bantafticu autcj
illud ucluti
cffi^ic

uf et cjrptos

fc

ce afleucrct.Tliij

7 nos

cii cflcm'' i italia:

audicbamus
ptiti

corporatu i alicuius aiat


talifc^

taliadcquadaregideillarii

ubi

apparct fcnftb" alicnie:

ftabularias mulicrcs ibutas bis ma-'

cria fibi bdccuidet': ficut talis ftbi

li3artib':icafeodarc folerc dicebat:

uidcri pofl^ct

fSnis 7 portarc oncra

quib* ucllet feu poflet uiatorib": vnd


Ciumetailicouertcrcnt':'? neccflaria

q oncra fi ucn funt ccrpora portat' a demonib" ut illudat' boibus: ptim


ucra oncni corpora:parti3 iumetorii

qucq3 portarcf:poft q pfuncta opcra

LIBER

falfa

ccmctib".!!! ^danoic pftanti'

capduaefiit:acrcpetefuppofifc ito
credutur ce couerfi. Ctb aut diomc^
di9
i

patri fuo cotigifleidicabat.-utucncnu

lUud p cafcu
ccrct
i

domo

fua fumct: t

Uf
tri

tepln
cp

aqua roftrie

atfcriit

i afp

lccto fuo quafi

dormicna:^

gunt:t

blandiufgrccigcis atcp aU''


ficri

nuUo

mo potcrat
cii

cjrdtari. Tbofl flli^

cnigcnae pfcquiifrmiradii no e

quot aiit dies


e^cabaUii fe
alia

uclut cuigiUne

di''

demonuinftictu:quopitcrcidcft ad

cebat:-! quafi fonia narraffc


fcilj

q pafluf factu^annona intcr

quoe pfuadcre ptinct

dcii factii

cflTc

diomedc:ad dccipiedos boics ut


foe deoe oi ucri dci iiuria

fal

iumcta baiulafle miUiib' q diat' :ctica:qm ad rctias dcportabat'.4Ii6


ita

muUof co^

bnr:i boib" morruie d nec cu uiuc^


rent vc uijrenit^teplis^aUarib^^^faf zifi^
ci)s:f3Ccrdotib":q oia ca rccta ft ti ni^
(i

ut narrauit factu
ei

fuifl^c

copertu

e:

que tfi

fua fomnia uidebatur. 3n-' 1 aUud fc domui fue p nocte^ req*efccret uidifle ueniente ad antcq' fe qucda pbilofopbii fibi notifl^imu fibiq3 cjpofuifle qucdaj platonica q
dicauit

uni dco uiuo i ucro dcbet' inf uiat.

antca rogatue cjrponc noluiflct,.t


cii

Ol6 eo tpe cncas litaUa ucncrit: quo lapidon iude;: pfulcbat bcbrds cap.we

ab eod^ pbo qucfitu fuiflTet cur in


fcccrii

domo ciu3
tcnti
cifle

q6 i domo fua pe^


feci

O tpe p" capta


ta enefl9
cui

troia atcp dclc

ncgauerat:n6

inqt:fcd

me fe

uigiti nauib"

qbua

fomniaui.2lc p boc altcri p ima'' ginc pbantafKca cjcbibitu e uigilanti:

portabafrcU^e tioiano^t i itaUa ucit:

qo altcr

uidit

fomnie. iDec ad no9


putarc^
puene-'

rcgnatcibiUtio:7apud atbcnicnfc9 mcncftbco:apud ficfonios polrpbi6


apudafl^friog antane.21pud bcbrcof

ITO quibufciitp qufllib' crcde

mu9 idigno:f;ei9 refcretibue


runt quo9 nobig no
fe metit09.*ji>roide q>

aiitiudq:labdonfuit.ZDortuo aute
latio rcgnauit
C

cjciftiarcm" fuif-'

cnea9 trib' anis cifdc^

boic9 dicuntu:
dcmoib'*

fupradictie locie manetib" rcgibue:

madatiiq^
arcades
i

e Ifie dtje f poti"

nifi q> ficyonio^z il

lupoe

fole c6uerti:T q>

caf

breo:;^ iudcj:

pcbfg" crat:-! bc-' fapfon.Oui cti mirabi^


putat* e berculcs.Scd

minib^circcfocioe muiauit ulfpe:

liter fortis eet

fm iftii modii mibi uidet'


iflcq6dip;:fitii factii
aiit

fieri

potu'
earu;

e.)iomedeas
gcn''

1 cnea qm qri mortu" e ti copuit: deo fibi feccriit btini. Sabini ctia rcgcm
fuu pmii jcantbii fiue ut aU(^ appcllit
>:antbiii retulerut

uolucrc9 quadoquide

p fucccffione^paginie duza:e pbibet' no mutatie boibug factas: fj fubtra''


cti9

ideos-l^cr ide tps

codrus re)c atbeniefiii pcloponcfibue


eiufde boftib"' ciuitatie
fc itctficicndu

credo

fuifl^e

fuppofitag: ficut
rcgig

ccr''
fi-'

ua^ cpbigenia
lia.lleqj
miflTig

agamcnoie

ignotus obiccit:i facoi c:boc


acceperat pcloponcfcs

mo

eii

cim demomb" iudicio dei

P''

pdicatpatriaUberaflrc.l^efponfii ei;
tiic
ii

buiufmoi

pftigia difficiUa cflc

dcmu

fe

prit;f5 q:

iUa uirgo poftca uiua repta


illa

fufpiraturo9:fi cop- rcge


fcfellit

occidiflct.

cfuppofita^

ccrua ce

facile cog-'

niru e.Soci) utro diomedie qj nuff^

crgo co9 babitu pauperig ap-' p3rcdo:'r i fua nece p iurgia^uocau''

fubiio c6parucnit:'r poftca niro loco


apcruerut:pdcntib'' coe uUorib" an-'

do.Unde ait uirgili".t iuzgia codsi. "bucatbenienfcs tan^ deti facrificio''

geUg maUg^T^

ci9

aucs occuUe q: a

rum bonorc colucnit.Ouarto


ro rege
filuio enee fUio

latio^

tqs locis ubi e boc gcn" auiii ad ca lo

no de creufs

XVIII

de qoafuitafcantue qui tcttius

ibi

nullus fact^e dcuo. iHuetin"

aiJt

qui

rcgriauicrfcd dc buina latim filia qai poftbumumencagdicirur babuilTc: a(Tyriorum aurcm uiccruno i nono enco 1 mcLatbo acbenieufium fqrto'" dcamo.Judice aurcm bcbreom bclf

proftratus
te
q*

duodccimo loco cnca fcquit": cii clTct i bcUo fcpultus i i eo mo''


ctia nijc eius iioic

niicupat'dco

raUii qu.ilesfibi facicbit

fldditus.2llqfaneuolucnJteii
fcrtbere occifti:fcd

numcro cft i pUo

faccrdote:rcgnum ficyoniorum con^'

fumptum

c:q6 p anos nogctos qui^


fuijfe porrecrii

quagita t nouc rradit

f>c fucccflKone ordis regni


ifraelitas poft

apud

iudicea.c^
meorata

no coparuilTc dij:'' criit:ncc cj: cius uocabulo appcllatii monte:fcd ab adueru auiii dicfiiaue-' tinii.l^oft buc no e dcus factus i Ix^ tio nifi romulus cc'ditor rome.Jntcr iftu aute i illii rcpcriutur rcgcs duo: quo?tpinuseutuirgiladcum ucrfn
eloquar prorimus ilk procas troia^

Ox cifdep longa tpa

rcgnatib^afzaclitaru regmi fi^ nitorpciadicda (auk regc fmnpfic


ccordiii.-quo tpe fuit^pbeta

nc gloria getis:uiu8 tpe qr

ia quo-'

damodo roma pruriebar^-illud oium


rcgnorii ma]cimii afl^frio^t fine tantc
dtuturnitatis acccpit.Jld

famucL
filuiog:

5lb

illo igic'

tpe bi reges latinord efle

mcdos

cjp^

ceperut

quos cognominabat

pc traflatu e:p" anos fcrmc nuUe tre^


cetos qnqj:ut et beU q ninii gcnuit
iUtc

ab co

(j fili"

cncc priua dicc' e filuiuf:

cetcris fubfccutis

ppria. noia ipo'"

paruo cotcnt"

iperio pni" re>: fuic


atit

nebatur i boc no dcfuit cognometu:


ficutlogcpoftca ccfarca cognomiati
fiitcjfucceflerntcefari iulio. "Rcpro^

tpa c6putetur."P>roca8

regnauit
ffts fui
tlia

anreamuUti.porro amuUus

numttorieftUa reanoie:qucctia

batoautfaulcncquifq' q: eis flirpe rcgnarencoc0 dcfucto dauid fucceltit


1

uocabafromuU matre ueftale uirgi^ nemfecerat:qu3UoUit demarce gc


mino8cdccptflc:iftomo fluprii etua

rcgnu p" annos a faulis ipcrio qua''

draginta.Xiic atbcniefcs bie dcindc


regea p" codri intcritii dcftitcrunt: ct

bonoratcs ufejrcufates:^ adbibetcs


argumentii
.

q> ifinics

erpofitos lupa

magiftrat^bfc ccpcnit adminiftrade


rcipublicCl^ofl: dauid
(^

nutrierif "boc ci^ gcn" bcftie

ad mar''
fi^

et ipe.ljc.rc^ i^

teeriflintacptiac:utuidel3i6o lupa
ctcdat admouiflc ubcra puuUs:q:

gnauit anos

ftU" cius

falomon rcp

fraclitani fuit:q illud nobiliflfimu dei

bicrofolfmitanuteplu codidit. ui'


tpc jpud lannos pdita e alba:cp
dciccps
ri

qua

Uos dni fui martis agnouu.Ouauis nd dcfint 4 dicancii ejrpoiti uagtctcs iacereta ncfcio qua mcretricc pmti fu
iflecoUcctos^Tpmas
ei" fuxilTc

htino^

fj

albano^t rcges

ma''

appcilari i eodc tn latto ccperuf .

Sa^

miUas.ZDcretricce aut lupas uoca-'


banriietnticturpia loca ca^

lomoni aut fucccfl*ir fiU"

ci"

roboa^flS

bpa^

quo i duo rcgna ppfs

illc

diuifus c:i

naria niicupat.t cos poflca ad fau''


ftuliipueifrepaftore:at(^
uj:oe naitOQiq^q'
fi

figuteptcffuoffigulof:gcfbkcepc:t.

ab ei^acca

ad arguedii boiej

)eregib'' bttj:quo?t

pmus

cncaa

rcgc q cof i aqua pnci crudelit iuiTcat


ciB ifatib"

t duodccim' auetin" dq
l

facti ft.c. j:^'.

fuerat

p quos tata ciuitaf pdeda 6 aqua diuit" Ubeatif:p lactate


rcgnii latialc

Stiiipoftcncaquededfcccrat

fera

dcus uoluit fubuiircq6 mini ei


i

undccimregesbabuit quoru^

3muUo fucccflit

f:

a^

LIBER

tluitiitor aiiue romuli: cuius numi'-

buD bcbraici ppK parte q appcUaba^


ifracl

pmo anno codita e roma: ac p boc cn fuo dcinceps id c romulo nc


torie

rcgnarc cepcrat ofcc.

potc:egnau;'r.

5c fibylla criftbrc3:q iter alias fi^

byllas cognofci^dccbrifto cuidcntia

Ouod eo rpe roma fir cddita eiv.o


rcgnu afTrrioru
itcrcidir

muUa ccciniflTe.cpaq.
e

quo

e^ccbi^

as rcgnauit in iudc3.c.j:j:g.

Ode rpc nonulli fibrllam


rbrea uatianatl
feriit.
fiijfTc

cry

Sibyl^

3maltifl*ima tuc codita c ci^


uitas rom3:uclut altcra baby^

Usaiituarro^ditplurcs
dc cbriflo manifefta

una.lDcc fane erytbrea fibf lla

non queda

lon 1 uclut prioria

filia babylonis: p qua dco placuit orbe dcbellarc rVa^: 7 i una focietate rcipublice Icguq3 p^

latinis

cofcripfit: q ctii nos pus i latina lingua ucrfib" m.ilc 7 no" ftinbus tcgim" p ncfcio
p"*

ductu longc lateq^ pacarc.rat.n. ii


ppfi ualidi
crcitatc

cui" irerprctie ipcritia:ficut

cogno^'

fortcs

q no

facilc cedcret:^

t armie getce ej;^ quae o^

uimus.Tla uir

clarifTim" flactian"
facillic faciidic

et^conful fuir;bd
tecp doctrinc:cii

mf'

7 i gcntib' picuf 7 uaftatioc u^ tricpnoparuaatQ? borredo laborc


e

pu8

dc cbrifto loqremur

grccu nobis codice^tuIit:carmia cflc


dice3fibylleenrtbrec:ubi ofidit

fupare.Tla

qri

regnu aHVrioa; tctam


fir

quo

penc afia fobiugauir:!^ bellado

fa^

da
fc

loco

capitib" vfuii ordic Ihxz ita

crum:no

rii

multii afpis 7 difficilibuf

babcntc:ur bec 1 co iKrba Icgczcrut

bcllis ficri potuit:qt

rudcs adbuc ad
iliud

icfus:cbriftos:rbcu:70s:forer:

CLi

rcfiftcndu getce crarncc ra mulre ucl

larinc iefus cbrifJus dci filius falua^

magnc.Si quide p"


ocro
foli

mapmij

at

ror.t)i aiir ucrfus

quorum primc l:c

C0 uniucrfalcdtluuiij:cii in arca

noc

boice cuafcrur:ant no' mul-'

iftii fenfum quem dijcimus reddur fic coe qutda latinus crritibus ucrfib'

to ampli'* q millc r:aficranqri ninus


afia

e ircrprcrarue beccdtincr. 3udicq

fi^'

rotam

ejccepta india fubiugauit:

*Rom3 ucro tot gcntce orietie 7 occi-' dcntis quas iperio romano fubditas
ccrnim'*

gnii rcir fudore madcflcr. cclo rct aduenier p fccla furur".Sciliccr i car^ ne prefes at iudiccr orbe.Unde dcu^

no ea

celeritate ac fclicitatcp

ccrncr incrcdul' arcp fidclic.clfu cu


fancri8:eui ia rcrmio
i ipo.Sic aic cu canic adcnir:qu3S iudicer ipfc.Cv.m

domuit:qm paularim
dibrabafiuenir.

in crefccdo ro-'

buftaecae^bellicofae quaquauerfii

Xemporc

icrif

quo

iaccr iculrus defis in uipcrib" orbis.

roma codita e pprus


tcrra|)mifrionis

ifracl babcbat t anos fcptigcntos 6'

Reqcierfimulacra uiri:ciicra quocp

ccm 7 octo.]c quib''


nentad
icfii

ma.iti fepte pti-'


iu''

ga5a.pjrcr ^ras ignis ponriicp po^ lucp.Jnquires terri poitas cffriger a^'
uerni facrozt
fj ci^ ciicrc luj: libca

n3ue:deidead tepus

ca:^

dicu treccti uiginti noue.j:

quo auc
i

ni.Xrader'.fonres efna flama crcma''

regcs ibi cecepcrat anni erat treccnti


fe]cagintaduo:7
rej: tiic

bir.OccuIros aci" rcrcgc6:riic quifcp


loquetTccrcta:arc^ de" rcfcrabir

erat

iuda cu
fllq

pc

iu8nomeeratacba:uelficut
tant
(^

pu^

crora luci.Xucerit 7 luct": ftridcbiit

ei fuccclTit

e?ecbia8:que coftat

optima 7 pqlTimii rcgc romuli rcg^


naflc teporib^^.Jn ea uero bis tepori''

detib^dcs.^ripit-fofiubar: 7 cbor" ititaftns.UoIuct ccln:luari8 fpledot


obibit.>cqcictcollcs: uallcf ej:folIet

xvm
flbinitio.Tlomtircbua boim
fub^'

uaticinia fibyllc^q^uis

no cjrpmat cu^
ipc pofuit:cgo

Uincuralm. 33m equanmr campis motcsr^rceruUpoiin.Oia ccflTabut:


tellus c6fract4 pcribit.Sicpan^ fou''

ius.Sed q fingulatim
arbitratus fu

coiiicti ce

poncda: raq

fes torretur:flumLjq3 igui.

t mba

q illeplura comcmora'' uitibreuia.^u man^incjt ifidclium

unu

fit^lijtu

tiic foniiii triftedimittet ab alro.Or^ be gcmed facinus mifcni uariofqj la-'

poftca ueiet i dabJt deo alapas ma''

nibus

iccftis

i ipurato orc cppuet uc^ colapbos ac^

borc9:taitarcucpcbao3 moftrabit
ra debifce6.t cora bic dno regea

t'"
(i-'

neatosfputos.babituoad ucrbcra
fimplicit factii dorfii:?

ftenfadunu.l^rocidctccclo ignifcp

cipies taccbir.ne

7 fulfuris amnif.Jn
tuit
ille

bia latie ucrfib'

bii urvri uenit ut ifcris loquat":

^q agnofcat q6 ucr'' t co^


cibii aiit fel

degrccoutcuc^traflarisibinon po^
fefuB occurre q ht
cii lie

rona fpineacoronct.Sd

fi i

1 ad
tatc

firij

accni dcdcriir, 3u bofpitali^


ci} id^

eo^ capuib' cdncctut':ubi, y lia i


co pofita e:q! no potucrut
iuenin q ab eade
latia
lia iciperet

grC''

bac moftrabiJt mefa: ipfa


ruii dcii

vba
p^

picns gcs

no

itcUcjcifti: ludc''

fnie

te mortaliii mctib'':^^ fpinis


fti:-!

corona^
ciit tc^

ueniret.lDi aut fut uerfua trce.

0.ui^

borridti

fcl

mifcuifti.Xempli vo

tu3 1 octauufdccim": t nonufdecim'*


dcide Uas q fut i capirib" omniii ucr^ fuu c5nectetes:bo^tiiu q fcripre fiit

uclii fcindet":-!

medio die no):


i

ncbrofa nimts

trtb" boris:

i mortc

moriefrrib" diebus fomno fufccpro.


ifcris rcgrclTus ad luce lc taucnict:pmue ifurrcctiois pricipio

no lcgam'
de

fcd

p cie. y.Uam taq

cif''

t ttic ab

locis ipfa

fit

poftra rccordemur et
icfus cbift'

exprimidn quicp ucrbis


dei filius faluator.Sed

reuocatus oftefo.3fta

lactari" carpti

cii

grccc^boc

diat'n6 latinc-^t

fiit

ucrfus uinginti

p in^ualla difpurariois fuc:fic ea pof' ccre uidcbamrqpbarc intcdcrat ad


bibuit teftimonia fib]rllina.<Qu'-" "of
nibil iterponeccs f^in

7 fepre qui numcruf quadrarii rema'' rium folidii reddit.Xna eim tcr du'' cta fiiit noue:^ ipfa noue fi ter ducat'
ut q: laro

una

ferte
ft

con^

neca ponctes^folis capitibus

m altu figura

cofurgat ad

ddnccps ea

fcriptorcs fcruarc

tame no ne^

uigtnti 1 fepte puciuiit.lDo;^ aiit

grc

gligar diftingucda curauimus. Tlon''


nulli fanc cryrbrea fibirUa:n6
(5

coru quiq3 ucrbo^tq funtiefuB:cb:i^


fto9:rbcu:fos:forcr:q6 cftlarieicfus

romuli

beUi troiai rpc futffe fcrtpfcriit.

cbnrtus dei

fili"

faluaro!;fipma6 Izaf

iiigas^cric icbtis id eft pifci9.

3n quo

0.6

regnatc lomulo kptc fapietef

noiemyfticeintclligttcbriftue: eo q?
i

claruerint:quo tpe dccc tnb'' q ifrael

buius mortalitatis abyffo uclut in


ftne

dicebatur i captiuirate a cbaW.if du'"

ftquani^fuditate uiu" bocc


cato ec potuerir. "bcc

pcc^

ductefut:idccpromur mortu'

diui-'

aiit fibylla fiuc

no bonorc donatus
c

e.c.^jriiq.

crftbrcafiueutquida magis credilt cumana:ita mbil babet i toro carmic


fuo cuius ecigua
i(ti pticula e: qo ad deof falfo^t fiue facto^jt cultti ptieat qnimo ita et ptra co6 1 cotra cultoes coB. toq"t:ut i eo^ numcro deputada

Odem romulo regnare

tbalea

milcfius fuifrepbibet'unus de
fcpte f3piettbu6:c| poft tbcologof po''

ctas

quibus orpbeue majrime

cmu
cft:

nobilitams c:fopbos appcllatus

uidcat:q' ptinet ad ciuirare dci. 3nfe''


rit et

q6clatincf3pien9:ptdetepus dcccj
trib"

Uctatius ogi fuo qii de cbrifto

diuifione pp^i uocate

U ifzact

LIBER

dcbcllarcflcbaldei3:7m cas tcrrae


captiucduacrilrrcmanetib''
tcrra
i

iudca

duab"

illis

rnbub" q uoic iudc

dturue c capriuus l babylonia ppruf iudeo^cucrfa bierufale i rcplo illo a falomonc coftrucro. 3ncrcparc6 cim

uoc4birur;rcdcq5 rcgni babcbat

bic
no

cos^pbctcdetnicfranb^t
bicremiaa qui
cr

ipicrarib''

rufalc.ZDortuu romulo c6 1
coparuiflcr:i

ipfe

fuis:bccci8 uerura prcdijrcrat^maxie

dcoe quod t uulgo

nc
3''

numcrit defmiuit

riffimu e rcrulcre

romani.Od

ufqj

anof co
cctcroB
cj

tpc pittac" mitylcnc' alius c

dcoia ficn dcricrar:necportcanifia'' duiado no crrado facrit e reporibue


ccfanl^urciccromagnis romuli
lau''

fepte fapicfib" fuiflcpbibcf.rquiB

ur fcpre numercnt: rbalcti quefuprA cdmcmorauimus 1 buic


fiiiffe

dibus rnbnar:q'n6 rudib'' 7 idocris


teporib^^iqfi facilebotcsfallcbar': fed

pirraco addiirur eo rpe

fcnbit

ufebius

quo

captiu"* dci
fiir

ppte in ba^

ia cjrpolirif

T crudin'9 meruir bof bo^


pul''
lo^'

bylonia rcnebat^.^bi

aur folo atbe

nores^q-uisnodtitffcrbucrarac

nicnfi9:cbilon laccdemoni^^pcriadr"
coritbi" cleobolus lindi" bias pticnc^

lulaucrar pborii fubrilie 1 acura

quacitas.Scd

er

fi

pollenora tpa

dc-'

UB.Oca

bi fcpte appellati fapietcnp"


clazucriit: qt

flnncjg ii^hruros colc ur

09 boic9 mortuof ndiftitumintn ab dcos n babeze q no babebar aujrerilr uane ar^


cfficie''

poetas tbcologos

genc^

rauitcquedalaudabiliapftabat bo^

nodcftircrtJr.OLuin er fimulacris
uerercs

mmib" cctcris:! morii ndnulla pccp^


ta Ifiiani breuitatc cdplcri
aiir
fiit.

Tlibil
attinct

tp ipie fupftinbnis illeccbra:id

monimcnro^z qo ad Uas

tibus imudis in

co^ cordcdcmonib"
dccipierib":
ii

fallacia

quoqj oracula

fabulofa crii cria deozj q


rc feculo

urbanio^
iti

quaf da legce atbcniefibus ddifTc pbibet'. Xbalcs uero pbf ficus fuit:-! fuoruj
poftcrie rclinqucriit:nifi q^fold

no fingcbarur p ludos rti

dogmatti libros rcliquit.o captiui^


tatis iudaice tpc:7

corudefalfoninumiuobfcquiii tuf
pitcr agererl^Rcgnauir dcinde
p''

anajrimadcr t a^
cla''

numa
pura^

narimcncs:? jrcnopbacs pbyfici


rucnit.Xtic 7 pvtbagoras cx

romnlii;<lui

cti illl

ciuirarc

quo cc

dcoc ^fccro falfop numcroft-' tarc municnda:m cade turba refcrri mortuus ipe no mcruit taq' ita pura^
uerir

pcrunt appcllart pbtlofopbi.


co tpe quo ipleris .It:^. annis (udconi e rcfoluta captiuitas: romai

Ob

tus fircelu multirudincnumiu ccfti^


paflc:ut locu ibi rcpire n polTcr. "boc

quocp a diiaru

ft z'gio

Ubczari.c.j:p7i.

rcgnatc

regni manafle a

romc 1 apud bebrcos i iido quo ipio rcgc ^pbc^

r idc Tepm cyni& rcjc pfazj 4


criacbaldcis7alTyii;9 ipabat

ta cfaias pbibct occifu8:fami3 fuiflc

fibfllamrcfcrunt.

relcjrara aliquara capriuirare

iudco^
cis

quiquagira milia bominii

ej:

ad

Ouipbicmrucrintregnarc apud romanos tardnio pHfco:ap6 bcbrc^ 08 3cdccbia:cu bierufalecapra e rcm-' plumqj fubuerfum.c.;:j:r.
r

iftauradii replti rcgrcdi fccit:a quib"

tm pmaceptafiidamia:7
quaq-^grcdi cdificado
larnq3

altare cS^

ftnictiic.3ncurfatib"aiit boflib"nc^
ualucriit. Jbi-'

opus

e ufqj

ad

dariii.

T^er ide

gnare ucro apud bebreof ^c^ dccbia^-rapudromanos rar^^

rcpus
fiir
i

ctia illa gcfta fiir

libro iuditb:que fane in


iii

q confcripra canone

nio prifco q fucccflcrat acbomartio:

fcripturaru (udci

rcccpiflic diciit'.fli

xvm
ibario ergo rcgc pcrfarui iplcris fcp^

gem romulii ia romanii: uX etia

ufqj

tuagina dni& qaoa bicrcmias jjpbe-'


ta pdijccrat:rcddita
eft

iudcis foluta

ad regni pnmordia fuccclToris cius numcpompilsj.^jccbias quippercj:


iuda ad eius rpa ufcp rcgnauit ac pcr

captiuitatc libertaatrcgndtc roinao^s


fcptio :cge taz^nfoiquo ejrpulfo et ipi

boc p ca rpa if\i uclut fontcs ^pbetic


parit cruperut:qii rcgnu defccit
afl^f-'

a rcgu (ao^ driationc ppfe

liberi ce

ccpc^

mt.Uf(^ad boctps^pbetasbabuit
ifrael:q'

noru cepitqj romano^: ut fcil^


admodurcgniairyrio;^!
cj:titit

quc''

cd multt fua it:pauco:5i

pmo

tcpore
aptiffi''
o'i^

1 apud iudcos n apud nos canonica


fcripta rctinet^.^e q^b"

abraam^cui^miffioes

mc

aliqua po-'

mc ficret i cius fcmic bcncdicndis


e]cordto

fiturii^mifi

boc Ubro cd claudcrcj


cfTc faciaidu.

um gcntiiiiita in occidetalis babyldif


qua fucrat cbnftus ipcrante ucturus iquo iplercntur illa ^miffa ora^ppberaru nd folu loquetiil: ueru
i

ruperiore:q6 ia uidco

6cteporib*^pbcta;t

quo^

ora^

cula babet"! Iibri8:4cp tuc 6 vocatioe

ctii fcribenriii

tate rci future teftio''

getiumtcacccincrutrqnromao^i

re^'

gnii ccpit^afTfrioriiq? defecit.c.):)cvg.

fere defuilTent

mufolucretur.u cim ppbcte nu^ ppfo ifracl: cx quo ibi

rcgcs ee ccperiit in ufii tantiimd


t

co^
ge^'

mpora igit' eo^

ut pofl'um''

fiiere

nd

gcntiii: qfi

aufcm fcriptura

aduertciaceriora paululii

rc

manifcftius^pbcricacddcbat q

curram^.^ncapirclibri ofec ,ppbete q pmu9 i duoci ponitnta fcriptum e


ojie ioatban

tibus quadoq,; ,pdcflcr:tuc opoucbat

incipcrcqiicddcbatbec ciuitas quc

Uerbii drii q6 facrii e ad ofec i dicb" i ccba^ i c^cchic rcguj

gcnnbus imperaret.
)e bis

iuda.Jlmos quoqs dicb"


^pbctaflc fcfcnbit.Sddit
Tlccno cfai39 fiUus
dicti ^ppbctc fiue

ojic rcgis
cfia icro-'
fuit.

tinent quid ofcc


uerint.c.pjrvi^.

que ad cuagcliu cbrifli p^ i amos propbcta^

boamrcgeifraclcSpcofdedics

amos fiac fupn^ q6 magis pbibctur

ec igif^pbcta ^to ^pfudius


quidcloquit:rato opcrofi''pc-'

altcri^r^no^ppbaacode noie uoca^ batur:cofde regcs quatuor quof po-'


fuit ofcc in capirc libri fui
rii

nctratur.Scd

aliq'd

inde fumcndii

e:

ponitrquo^

tbicei:n:a,pmilTioncponcndu5.
eritiquitinlocoquodicriic eis

TDi^ cbcas cril eade fucpphctic co"memo^


dicb'
fe

^ppbctafle ploquit.

f non
(i-'

pprus meue uos:uocabiirur 7


\t\

ipfi

rat tepora:pofl dies ofcc:na trce qui

dciuiui.lDoc rcftimoniii ^pbetiai

(eqatiturrcc9 noiatrquof 7 ofce no^

deuocat/onepprigcntiuqui pus nS
ptinebat ad dciiretia apofloli itcllerc^

mtnauit.ioatban t acbaj t c^ccbia.


"bi
(lit

quOQ code tiporc fimul^pbc^


t:>i&

riit.tquia ipfequoqj pprus gcnniJ


fpiritualitcr e in filqs abr3e:ac

taflc cp co;^ Uis inmnif.

adiugit'
iofcl;
o^i''

p boc

ionas code ojia rcgc rcgnate:?


cii ia

rcctcAiciiifr^cV. proptcrc:i fcquitur

regnaret ioatban q fucccffit

7dirir.tcdgrcgabiitur

ftlq

iuda

c.Scd illo>j,ppbctaru duo^ tepora


icbronicis noineo^libris iucni:

1 filq

ifrael in id

jpfum:? poncnt

fjbi

pc
rc

principatii

unum 7 afcencicnt

a fra.

tuimusrquonil dc fuis diebus

tsicct.

"bocfiadbucuclimus cxrponcrc:e!o^
qutj propbetia obtundctur fapor.

Xcndiifaut bi dics a rcgc latinoruj


proca (iue fupiorc auetio ufqj ad

Recolat-ramen lapis illeangularis:

LIBER

duo aU parierf9:unu8

q: iudcie alrtr

ciitur

qc gcrib^hllc noie filio^j iuda iiic 'no''

ucs;i
ciitur

miorcs q: Pmonee co:;t ft' bre^ cof copatione q io maiorce di''


q:^li)a uolumia c6didcriit:c]C

miuc filio^r crrachcidcm uni


rui fuo
i

pricipa-'

idipftj iunirctcstT: afccndercf


i

quib" biccefaias^que^pteadc^pbc
tie

agnofcarur
ifracUtas

rcrra.^rtos aur carnalid


i

tpa fubiijgo fupr.ndicti9 duobue.


itcr

4 nuc nolut crcderc

cbri^

faia8 crgo
iiufta

iUa iiqua q arguit

ftu:poftca crcdituros id e filios co:u:

pccpta 7 pcccatori ppfo futura

na utiq; iHi in fuii locu moriedo

rra^'

fibunr:idc^pbcrarcft3t'dices.Ouo^
nia dicb" multis fcdcbutfilij ifracl ncrcgc:finc pricipc:fincfacrificto:
fi^
fi^

mala pdi);ir:etia de cbriflo 7 ccclefia boc e dc rcge 7 c^ qua codidit ciuita-'


te:multo plura:g' cctcri^pbctamt:
ta ur a cjbufda cuagclifta q?
i-'

^pbcra

nc altan:fine faccrdort'o:fine manifc^


ftarionibus. Q.uis
ifliis

no uideat niic

fuic

pon" diccrcf.Scd^pt ronc opis rer-' minadi unii6 mulris boc loco pona.

ce iudcoc.'

Scd dd

adiugat au''

^ pfona qppc dd pzis


7 glorificabifualdc.
fup
rc

loquce eccc
cralrabit''

diamu8.r poftca iquir fucrrerur fi^ Iq ifracl:7 inquiret drim dcii fuum:t dauid rcgc fuiI:T ftupcfcer i dno 7 iit
bonie cC
ifla
i

iquirirclligcrpucrmcue: 7

Oueadmodum

ftupefcermuUi:ira gloria pua-'

nouilTtmiB dicb" nibil

eft

ppberia manifeflius: qua dauid

regis noic fignarus irelligif cbriftus:

4 factus e ficut dicir aptus cj: fcmine dauid fecundu carne. Ibrcnunciauit
iftc^pbctactiafriodie cbrifti rcfur^
rcctione futura:ficut ea ^pbcrica
al-'

bitur ab boibue fpcs tua: 1 gfa tua ab boib":it3 mirabiifur gctes mulrc fup cti:7 cotincbiit rcges os fuii: qni quib" no e anniiciatii dc illo uidcbut 7 q no audicriit itclliget.t)ric qs cre^ diditaudiruinfo: Tbracbiu diii cui

reuebtii

e.-'

Snniiciauim" cora^
^itihi.

illo:

titudicprcnuciari oportebatubi ait.

utifirmue urradijrirerra
c fpcs
illi

Tlo
eii

Sanabitnospoftbiduu:i dic tcrtia refurgemus.Secundiiboccim dicit


nobis aplus^fi cofurrepftis cJcbri^
fto

ncqj glori3.t uidimue

q furfum furqucrirc.JlmoB quo^


te

7 nd babcbat fpcm ncq^ dccore:fed fpc9 ci" fine bonorc dcficies p dibus boibu9.t)omo i plaga pofitug 1 id^
cns
gni
ferrc infirmitate:

tp de rebuB ralib" ftcpropbetat.lSrc'

quonia aucrfa

paia iquit

ut iuocee dcu

tuii ifracl:

e facies ciu9.3nbonor3tus e:nec ma-'


cj:iftiat" l.^bic

qj cccc cgo firmas tonitruu t crcans

pcccata nza poztat

fpum:7 anniiciaf i boib" cbriftii fmi. t alio loco.3n illa die iquit refufci^ tabo tabcmaculii dauid q6 cccidit: 1 icdificabo q cecideriit ei': % dcftructa
ci^rcfufcitabo^Trcedificabo ca ficut

nX uobis dolct.^tnoscciftimauim" iliii c^c i dolore:7 i plaga:^ i affttcri-'


one.3pfcaiir uulncratus e^prer
quitarcs nia9:7 iftrmarus
ini''

e^pt pec
li-'

cara n:a.rudirio pacis n:e in co:

dicefeculi:itautqcquirat

mc

rcfidui

boim 1 6c5

getee i q^b" iuocarii e no''


faciens bcc.

me mcii fup co8:dic drie

Oeeur oucs errauimus."bomo i uia fua crrauir: 7 dris tradidir illii^ pcccaris niis: ec ipfc|)prcr qo afflictus e non apcruit
uoreciusfanarifum".

O.UC ab efaia de cbrillo 7


fint prcdicta.c.>:jci]C.

ecclcfia

os.Utouisad imolandu ductus c: 7 ut agnus ari eti qui fe rondcrcr finc


uocc:f!cnoapcruiro9 fuum. 3n bu^
militareiudiciiieius fublarum cft:gc^

Saiae ^pbeta no

libro dix"

odecim^pbcia;t:q^pterea di"

ncrationcm

ci"

ds

ii3rrabit.-'-Quonii

xviii

rollcfdc arra utra eC. 2lb iniimib" ppti

fup colIe9ct feftiabut ad eu plcbce: t


gcntcQ mftc
ibiit

md ductus eft ad morte:'!: dabo


duiitcs
fe^

t dicct.Uenitc afcc^
ia^'

m3Ugno9^fepulturadu8:i
cic

damu9 i montc diii:t i domii dd


i

^mortceiua:quoniaiiquitatcn6
drls uultpurgare eu dc
dcritis ,p peccato

cob:t oftcdet nobia uia fua:t ibimuf


fcmitie ciuerq: qc

nec dolus inuetus ein orc eiue:

fion^ceda

icj::

pUga.Si dc

vuibd dni dc bicrufalc. t iudicabit


itcr

animl uzam: uidc

plcbc9 multa9:t rcdarguct gcn^'


i

biti9fcmclongcuu.tdii3 uult
ferrc

m^

tC9 potetce ufcp

longinquu. prcdi-'
locii
i

lucc

a dolore aiam ciua: ofledcre illi 1 formarc intellcctii: iuftificare

ccna ifte^pbera t

nat" t tu inqt betblebc


ta

quo cbrift" c dom' epbra-'

iuflu bfi plurib" fcruicnte:t co;t pcc^

ncquag'
te

mima ce ut fi9 in milibus


mibi^dict duj: ut fit i pri^
cj:

cata ipfc portauit.'Ji)roptcrca ipe be^


reditabit plurce:T fortiu diuidet fpo^
lia."P>roptcr

iadc.dv

cipeifrael:tcgrelTuscrabiitio t

q6

tradita c

ad mortem

dicb' efnitatisr^ptcrca dabit cce uf'


q>

Biaciua.titcriiquos cftimat^e.iip^
fe

ad tpu6:quo pariurice parturict:t

multojz pcccata portabit. t propt'

rcfidui fi-atrcs ei' coucrtetur

ad

ftliof

pcccata coi^ tradit' e.)e cbrifto bec.

ifrael.t ftabit t uidcbit t pafcct

gJC

^amucrodeeccfia qo feqmt'audia' mua.lctareiquitftenlisqno parif: erumpe i clama q no piuris quonii multi ftlq defertc magia y ciua que b; uiru.bilata bcu tabcmaculi tui: 1 palos caubriJ tuarii figc.Tloli par-'
ccrerprolonga funiculoa tuoa: t pa^'
lo8 tuoB c6forta.3ldbuc i dqrtram t
finiftra ptc cj:tcde:t

bonorc noia drii dei fui crur.quonia nac magnifi'' cabiiur ufcp ad fumii trc. 3on39 aut ^pbcta no ta fmonc cp fua quadam
ge fuo in uirtutc diiut
i

pafTionc^pbctauii cbriftu: profecto


apcrtr
q>
(i

ciue

morte t

refurrcctio-'

ni?uoccclam3ret.Ut4dei5 cjrccpt^e
uctre beluio:t die

^o

rcdditue: nifi

fcme

tuii

bcrcdi^
iu''

ut fignificarct cbriftii

dc^fudo ifemi

tabitgcntc9:tciuitatc0

dcfcrtae

dicttioidituru.-^Jobcloiaq propbc^
tat multi9 uerbi9 copellit cj:poni: ut

babitabis.Tle tiea9

qm cofufa e9: nc
ce:qm p^ opprobr^

a^ fucrearie q: e)cprobrata

fufione efna obliuifcerie:t


uiduitatie tue
fi

q ad cbriftii t cccfam ptinet dilucef' cat.Unii lame q6 ctia apfi comcmo-'


raucnit qii in cogrcgatos crcdcntce

mcmor qm dria fades tedri9 fabaotb nome eiu9:t 4


crie
te eruit ipfe

deu9

ifracl uniucrfe tcrrc


i

fpu9 fanctu9 ftc a cbrifto promilTue fuerat defup ucnit: no ptcrmitta. t


criii(jtpoftbcc:tcffudadefpu

uocaftcetera.Cle;tiftafati8:t

cis

mco
i

funt c;cponeda n6nulU:f;

fufficcz

ar^

fup ocm carne t^pbctabut


filie

filq uzi

bitronquiaitafuntapcrta ut ctiam
intclligcrccogaturinimici inuiti.

u:e

feioree aii foniabut fonia:

<luc micbcae t ionae t fobel nouo


tcftamto pgruetia^pbctaucit.c.jgnc.

bus

t iuucne9 uu uifa uidcbiit. t quide feruoe mcoe tancillae mca9 i dic^ illi9 dfunda de fpiritu mco.

Gac i abdia

nau t abacuc dc

fa<

Jcht^Q pphcta cbriftu i figura ponc9 cuiufda magni montis bcc loquit'.rit idicb'' nouifTi^

lurc

mundi in cbrifto prcnunciata rc

pcriantur.c.jcjcp'.

mfe manifcftu9 mon9 dom' diiirprc^


parat' fu^ vticcs montia:t c^altabit'

"Rca ^pbcte dc minouV^abdr'


fls

naum abacuc:ncc fua tcpoa

LIBER

dfcot tpfi:ncc

cbronWs cufcb^ i hie


iucnit". 2lb-'
cii

nniiciatispaccm.clcbr3tuda dic9

ronymi qfippbctauamt

tuos fcftos.rcddcuota ru.vq:

ia noii

dm qaidi poftr" e ab cis


fy

micbca:

adqcier ulrra ut tranfeit i uauftatcj,

no co loco ubi notirur tparquado micbca propbctaflc q: cius Uis con^


ftat.qo errorc ncgliaeter dcfcnbcntiu

dfumarijecdfumprue:ablani
2lfccndit
di

efi.

infufftat in

fac^ tua: cri^


facicm

pics te qc tributanonc <luis afccn^


derit

laborcs alicnoe cpftimo conrigiflc.

ab

ifcris

infuflfliiucrir

^uos
nc>

alicnos uero

codicib' cbrcnico^i

cdmcmoratoa in quos babuimuf

iude:boc e iudeo;c difa'puloK..'piu^

poruimus iuenirctn quia i canoc


ipfi

4 mcmit caiQcUa^ 3Id nouii d} tcflamcni princnquoni


tti

rccolit fanctS

cdtinctunncc

oportct j^rcrcatur
ci'

dics

fcf\i ira

fpualitcr inouatur:

tit

in

3 nobis.Jlbdias qrii ad
attincromniiii brcuilTun"

fcriptu:a

uctuftate trafirc

^pbcraruj
.f.

euageliu ertcrmiata fculptilia


tilia id

aducrfus idumea genre

Ioq't

cfau

nd pofTiut.T^orro p i pfla^ c idola dco^ falfo;2;:T obliui^

uniue cr duob'' jcmis filqs ifaac nc^ porib" abrac maiorts illius rcproba^
ti."f>o;2o
fi

onc rlg' fcpulrure rradira ia uidcm'': 1 bac et in bac rc^pbetia cdpleta ee


cognofcim^.Jlbacuc dc quo alio
cbrifti

idumca

mo locutiois quo

6
ct

(ntclligtfa ptc roriT.accipiamus pofi''

aductu

c}

futurus fucrat

irclli^

tam eep gctibusrponum* de cbnfto


agnofcercqd dtcitircrccrera.Jn mo-^
tcaurfionerirfalus.-T erit fancni.^t

giturdicc-rrefpondit dfie ad
di):it:fcribe uifu^

mc

aptc in buro:ut af^

fcquafqui
ibit:fi

lcgit ca:q:

adbuc uifio ad

paulopoft i
dcfendar

fine ipfius
ej:

^pbcrie i
diio

af''

tcpu9:T orict in fine i no inuacuum


tardaucrir fuftinccu: qttia

ccndct iquit faluati

montc fion ut
rc-'

uc

montem cfau:^ erit

nicns ucnict i no morabitur.

gnum.Jlpparetquippe idce co"p[etiJ cum faluari cr montcfion id i q: iw dca credetce in cbriftu: qui prtnpuc
agnofcutur apoftoli afccnderut ut
fcndcrent
d''

t>cpphetiii q in oratione abacac

1 cantico
i

cdtinctur.c.;c^x9

montc cfau.Ouomodo de^

Tlorationcailtfuaciicantico
cuinifi drio cbrifto dicit:diic

fcndcrunt:nifi pcr euangcttj pdicario^

itcm faluos cos facicdo qui crcdidc-'

tuxdiui fluditibne tua

i timui:diiccd^

runrutcnjcrcnrurdc potedaK tenc

brarum:T

tranffcricrur in rcgnii dci^

fidenui opa tua i cxpaui.-Cluid cij boc c nif'. pcognite nouc ac rcperinc
falutis

Ouoscofcquetercrprcffit addcndo

bominii

incff^abilis

amiratio,

1 erir drio rcgnu:mo9 eim 1 fancrij quod ecbrift"


e eccRa gcnriii:
cicpofui

fion iudca

figniftcar.ubi furura pdicta e falus:-!


icfus.

XDona

ucro cfau idumea e:p qua fignificata

3n mcdio duop aialiii cognofccris: 4dcnifiautimcdio duo^j tcftame^ toni aur i medio duof latroml: auc i mcdio moyri i bclic cii co i monte
fcrmocinatiii.^Jbii

qua dcfcndcnit ficut faluati dc monrc fion: ut cet


ante^

cognofccris

appropinquat ani aduetu tpis oftcdcris:

dfio rec^nii.tJoc obfcurii crat


ficrcf.fcd facro

quis no ftdelis agnof' cat.Tlaum ucro^jpbcta imo p illum dcus errcrminabo iquit fculptilia et

boc q: p fe patctnd e cjrponcndum. 43uod ucro fcquif ejrponedii:ico du


cdrurbata fiicritaia mca:i ira miferi^
cordic
i

cdflatilia

pona fculptura tua:4a cccc aclocce fug mdtce pe6s cuagelisatis

fe traffigurauczit
cii

memor cris^^d e nifi cp iudcof dequop gcrc fiiit: magna ira iiwbati crucifigcrcnt

XVIII

cbrfftunllc miTcricordic

mcmor dtjrit

mic ut (udicct mundil:

f^

ut faluctur

pat ignofce illia q: ncfciut cjd faciut/ >cu8 dc tbcmau ucnict: i factus dc'

miidus p ipfum.Out afcedcs fup

quoe tuos:? c^tatio


a
tc

tua falus:

monre ubrofo n codcnfo. O.uod bic dictu e ic tbcman ucniet:alq ircrj3ta^ rifut ab auftro ufab africo: p quod fignificafmcridics id e fauor carita^'
tisTfplcdorueriraria.IDonte uero

cuageliftc tui portabiit tc q:

boce ugurur
^\>^

7 cuageliii tuii faluf ecif q crcdof


tuu

in te,3ntendce intcdcs arcii

fccptra diritdiis:bocc

commiaberis
flumib"
fermo'i''

iudiciii tuii ctia rcgib* tcrrc

umbrofilarq^codcnfumig^uia mrris

fcmdct terra:bocc inftuefib"

moie

pofTit itelligi:libetiu8 accepcrij

bue

prcdicatiii rc apicnt'ad cc^fitcdii


dicrii e

fcripturai^ altitudine diuinaf : c^bus

boim corda^quib"

klAixc

cov

cbriftus^pbcratus e.IDulta quippc


ibi

unibrofa arcp condefa fur.q mete


aiit

da uia i nd ucftimeta uia.Ouid e vi'' debut tc 1 dolcbiit ppli:nifi ut luedo


fintbeati/Ouidedifpgee aquas in^ cdTu nifi ambulido i eis cj te ufquc'

qucretis cjrcrcear.^nde
ibi cti
(J

uenit;cu5

ifclligit

'mmt.Opti\iit cclos

uirrus cCii laudie cius plcna e te::a:

quacp anunciaf:bacfltcp bacdifogif


flucta doctrine.-^Ouid c abilTuf dcdit

quid

e nifi q?

pfalmo

et dtcit':e):alta:

fup cclos dcus: 1 fup omnc^ tcrram

uoccfua.-^^ln^funditascordis
ni:quid

biia''

gloriatua.Splcndorcius ut lumeti
mt:(^d
e nifi

a uiderct' qrpreflTt. Jlltitudo


erpo

fama dus

credetcs illu^

fanfafic:tan5> ucrfus fupioris c


fitio.2llrirudo ci'm e abyfTus.

minabit.^ilornua i mantb'* eiu3 funt.

Cucd

^d c nifi tropbcu c:uci6.'t pofuit ca^


ritatc firma fortitudis fuc:ncc

adt

ait fantafic fue

fubaudiedii e uo'

q:po^

cc dcdit:boc e

q6 dipm" q6 d uidae^

ncndilc.Jlntefacxc ci^ibit uerbu:ct

ej:prcfrit,l!I>banfafiaquippe uifio cft

^diet i capu

aii

pcdcs

cCaA l nifi q6

rantca^ bucueirctpnuciat^c:-! po''


Jleaq' bic rcucrfus e aniiciat'' c.

qua no ienuit:no' opcruit: fcd cofire^ do eructauir.lcuai'' e fol:7 luna fte^


tit
t

Stc

ordinc fuo. "boc e afcedit cbriftuf

tit 1 terra comota c:4d nifi qp ad fub'' ucnicndd fletini fra comota c ad at^

in celii:! ordinata cft cccfia fub :cgc

fuo.3n lucc iacula tua

ibiit

boc

no

dcndu.-T^cfpcrit i tabucnit getef boc

in occultii f; in manifcftii tua

c mi^tus i 1
triri fiit

fccit

pprue pcnitetcfXo^
uioletia boccft

uczba mittetur.3n fplcdore corufcatiois af

montcs

uim

moru fuo^

fubaudiedii e iacula rua

facieiib" miraculis claror6 cotraria

ibut.tJijrerat

eim

fuis:

q dico uobis

c fupcrbia. i><:rtureriJf collcs crcrna-' lc9:boc e buiniliati fut ad tepus ut

tcncbris Aicitc i lumic.Jn cominarioe


tcrra ntforabis id

ecominado

builia

rigercturinetcrnu. 3grcfrue ctnos

bis boice:7

furoredeqrics gctce: q:
collidcs.

cius^laborib^uidi^boccft non ^inz mcrccAc ctcrnitatis labore caritatia


afpcri.Xabernacula ctbiopum cjrpa^
ucfcct:tabarnacula tcj:c madian:boc
e gcntes rcpetc ptcrritc nncio
liu fuo?2:efia

coe

q'

k cralrat uindicando
ppK

rifti in falute

tui:uf faluoe fa^


t

ccrcs cbriftoe tuo6:mififti in capita

imicorii morte:nibil bo?j ejrponeda

mirabi^

c.^xritaftiuinculaufcpad collu.

q no

fiit

in iurc

:om3no
C

bona

bic piit itdligi uincula fapictie:


i

crut in ppfo cbriftiano. Tlunquid tn

ut uinciarur pedcs

copcdcs

":t col

fluminib" irarue cs diic:aut

flumi^

mbu9furortuus:auti mari impet' tuus.-^t^oc idco dictii c:quia no ucnic

i ftupore metis fubaudiaus uicula. j:dtauit

lBitorqucdue."f>rccidifti

imbona:pdditmaU:dc qwb"

diat'

LIBER

ii

direpifli uicula

mea.t boc

ftu'

porc metis id e mirabili^Xapita po^


tcriiJ

fimilia qucdldictituripfalmo.Sta^ tuitfuprapctrapcdcsmcos: 7 dtrc^


j:it

mouebiif i ca.f.i ea admi:atide. 2ldapenei morfus fuoe:ficut edcns

grcftus meos:"? imifit in os

mtuj

canticii

nouu:byTnnii dco n:o. 3pfc


diii

paupabfconfcpoteteseimqda
deorii coucnicbat

iu''

ergo aindt i cantico

q placet i ci'*

7 facta mirati:T

cfurietce

ad dfim:ucrba eiuf pane docr

laude nd fua:ut qui gloriafi drio glo^


rictur.IDeliue atitmtbiuident q*d3

nc manducabat abfconfe^jptcr mcti


iudeo^:ficut coa fididit euagcliii.
imififh in

codiccsbabcrcgaudcbotn dco

icfu

marc cquos iuo8:turbatC9 aquaemultae:qmbil aliud funt q^


alij

meo:g' bi q uoletce id latic pone: no'' mcn ipfu nd pofuen5t:quod efl nobif
amicitius 7 dulcius nominare.
)e cbriflo i uoatidegctiii:q bie^

multi ppfi.Tlon cim

timorccon^
rcmias i fopbonias^pbcrico
funt prefari.c.;gqctg.
fpiJitu

uertcretunalij fuiore pfcqucreturni^


fi

o'e8

turbaretur.Obfcruaui -rcjrpa^

uit uetcr

me':a uocc oritioiB labiop


i

meo:p.titroiuittrcmor

ofTamca: n fubt' me turbata i babitudo mea. 3ntcdit in ca q dicebat: i ipfe fua eft
effii''

b
fic

3ercmia8 ^pbeta dc maiorib"


c ficutefaiae:nd dc

minonbus
ndnulla
rcgnantc

orattdc pterritusrqui ^pbetice

7 ccteri:de

quo^

fcriptis

debat:?

m qua futura cernebat.Xui''


aif.*Rcquiefc3

ia pofui. "Ibropbefauit atit


iol^ta i

batis cim pprie multie uidit iminetcf


cccfte

tnbuUtionee cdtinuoq? feeius

apud romanoe an co marcio:ia appropmquatc captiui^


bierufale:?
tate

membniagiiouitat^

iudeo^*Xetcdit atit^pbetia fui

in dic tribulationis taq^

ad coe

perti^

ufc^adquitti
in a^ifis

mefem

tapttuitatis: lic
aiJt

nens q fut fpc gaudetee^in tribulatio nc patietcs.Uc afccnda mcft ad pptm


percgrinationis mcc.T^ccedens utiqj

iucnitlSopboiae

unuf
t

demtnorib^adiiigifei.TlamTipfc
dieb' iofic^pbctafrc
fe dicit:fed

quo^
ctia

a pptb maligno carnalis cognationif fue;nd percgi inate in bac tcrra: nccp
fupcrna patria requiretc. Ouoniant
ficue iquitnd affcret fruct":?

ufcp

nd dicit.'f)ropbctauit crgo bic'


prifci

rcmia0ndfoliianctmartq:ucru
tar^nq
babucriitquitiirege.^pfeeimqn
illa

teporib":qucm romani
cfl

no enic

natiuitates

uineie. ZDcntiet"

opus

capriuitas facta rcgnare ia ccpe^


bic:c-'

nd faciet efca. i>cfcccnit ab efca oucs:!: no fuperftit i prcfcpi'' buB bouce.Uidit ea gcnte q cbrifluj
oliue 7 capi

zat.T^ropbetas crgodecbrifto

mias:fpu9

inq't

oris n:t diis cbrifhif


n:is:ftc breuit ofte

captus e i pcccaris

fucrat occifura ubertate copiani fpi^

ritualiiipdifura^quas p teiicni fccu^

ditatem more^pbeiico figurauit.t

qnradcitalcm^ptcrcapafTaeft illa gene:q: dci ignoras iufhcia fua uolu


it

def 1 drim n:m cbnltii i paffti ccp i nd qctimabifaltcr ad eii q iucntt dnc uia prudetic t dedit ea iacob puero nobis.3te alio loco bic dc" mc" iqt
fuo^iifracldilccto fuo."f>ofl bcc in
tcrrie uifue e:i

cdftimere:il^e coniinuo:ego aiii


i

in^'

cH boibus cducrfai"

quit in drio e]cuItabo:gaudcbo

deo

cft.lDoc teflimoniii

quida non biere^

falutarimeo.C>omine de"
itatuitpedes

uirt"

mea

mcos

in cdfiimatione^.

fcnbe ciue attribuiit: q uoca^ batur barucb:f5 biercmic celebrati'*


f}

mie

fup qccelfa imponet me: ut uincaj in


cantico cius
illo fcilicet catico

de quo

babcf.^Rurfus idem^jpbcta de ipfo. cce in4t dics ucnidt dicit dominuf:

xvm
1 fttfdtabo dauid germen ia.^:i re^ gnabit rq: i fapies erit:-: (oikt ittdi^'
citt

illius gcntis reliquic crcdiderunt.

iuftitia

iu frajti dieb"
ifrscl

illfe

fal^

>c^pbeti3 daniclis' i cjccbiclis:

uabitur iuda:7

babitabit cofi^

q
i

icbriftu ecctajqj pcordflt.c.^):jriig.

^^1X1:1^006^01116^6 uocabiit
tio

eum
Tlipfa porro captiuitatc ba-'
bflonie danicl i e^ecbiel^pbc
tflucrutpus.alq.f.duo o: propbctis maiorib^.^luoi^tdanielctil tempus

dri9 iuftus n:.>e uocatione aut gen^

q futura

fuerat:-! el

noc impletaj

ccrnim^ific !ocutus

c.^omtede" me^ 1 rcfugiii meu i die malo?j: ad te gcntes ueniet ab c]ctremo terrc i di^

quo ueturua cbriftus


fui-us.numcro
longii
cft

fuerat atcp paf

cent.Ucremedaciacolueriitpzes
fimulacra:'?

na

diffiniuit

anno;t:

q6

no

cis utilitas. 'Q.uia

co"putando moftrarc: i ab

uero no crat aiagnituri iudei:a Spaf

al^s

factitatii cft ari

nos.i^c pfatc vo
(ic

cu 1 occidi oportebat:fic idc^pbeta

cius 1 cccKa i gloria

locut" e. Ui-'

p oia:i bomo e 7 48 cognofcet eu.-^lDuius e etia illud i libro.pcq. pofui de teftamento q6


fignific3t.5rauc cor

dcbam iquit in uifionc noctis. i eccc cum nubibus ccli filius bois ucnies
erat:-! ufcp

ad

uctuftii dicro pucnit.


e:

noHo:cuiu8 e mediator cbriftu6.3pe

3n

confpcctu ciue prelatus

ipfi

qppe bicrcmias ait.cce dics


clicitdria:7c6fiimabofup

ucnitit ia^

domu

datus e pricipatus i uirtus i bonor 1 regnii t ones ppK: tribus i lingue


ipfifcruicnt.lboteftas cius potcftaa
trlfibit:t rcgnu dus quod no corropetur.5ecbicl quocp

cob tcftamcntii nouii: t cctcra q ibi lcgatur.Sopbonicaut^pbctcq cuj


biercmiajjpbetijabat^bccpdicta in"
terim de cbrifto itcrponam. j:pccta

ppetua:quc no

morCjPpbctico pcr dauid cbriftum


fignificans

medicitdrisi dic refurrectidis mce

qzcamem de dauid fcmic

1 i futurii:quia

iudiciii

meu

ut cogre

aflumpfit:propter

quam forml

fui

gem gcntcs^T coUigl


minabitdncsdcoB
cii

regna.

t ite^t.
i
cxt''

"borribilis iquitdris fup cos:

qua factus c bomo etiam fcruus dei didtur idcm dci filiu8:fic cum ppbc^
tando preniiciat cx pcrfona dci pus. tfufcitaboinqtfupcr pecora mea paftorcm unum:qui pafcat ca fcruii

terrc:T adorabit

uir de loco fuo:ocs ifule gentium.

t paulopoft.Xiic

inqt tranfucrtam

in ppfos lingul i ^jgenics

cC ut ocs

meum dauid:T ipfe pafcct ea: i


crit bi8 in

ipfc

inuocct nomcn diii:'! feruiant ei fub uno iugo.3 ftntb' fluminu ctbiopie
affcret

paftorcm.go autcm do'

minus

mibi

boftias.i

illo

dic

no

pfii"

deris ex oibus adiucntionibus tuis:

quas

ipic egifti

mc:quia tuc aufcra

abstcprauitatcsiiurietue i ianon

adqdce ut magnificeris fup montc^ fanctii meu. t fubrclinqua i te ppfm manfuctii i bumile:-?: ucrebiitur i no mine drii 4 rcliqui fuerit ifrael. "be
fiitrcliq*c:dcquib'* alibijjpbctat":

me* dauid princcps in mcdio corum:cgo dontinus locutus fum.t alio toco: 1 rcx inquit unus crit omnibus im^ pcrans i nd crunt ultra doe gcntes ncc diuidenfampliuB in duo rcgna:
necp pollucnf ultra in idolis fuie^ab

cro cis in dcum:-! feruus

ominationibus

fuis:

i in cunctis
fuis: in

ini^

quitatibus fui9.t faluos cos facia

q6

dc uniucrfis fedibus

apfus

etia

comcmorat.Si

fuerit nu''

quibus pcccaucriitTmundaboeo8:7 erunt

mcrus

fi!io?t ifracl fic

arcna maiis:

rcliquic faluc ficnt. "be

qppe i cbrifto

mibipopulus^Tcgocro cis dcus:^ feruusmeusrcjcdauid fupcr 0&:i

LIBER

padorunuscritomnfum eorum.
Dctriu^pbctaruuaticmioid cft nggci 53cbarie t malacbie.c.;c)C]cv.
r

ucrfa fcntiri:ctiamfecundum rcctam fidcm.IDibitameuidctur nd co fi^


gnificari mcliu8:nifi

bumanc nufcric
quodaitimd
iuflitic:

ftccam profundiratem

7 flculcm:ubi nd
ftat trcs minorcs ^pbctc:
^pbctauctiit
i

funt flucnta

fed iniquitatie

fine captiuiratis

Ucu in

lutum ,t>c boc quippe pfalmo etia dicirur: i cdujrit


luto fccie.XDa

flggeusr^acbarias :mabcbiaB.O.uo^

me de lacu mific 7 de
ftri

i eccfam bac apti'* dne ep^ crcituii.Jldbuc unum modicu e: 7 c" go comouebo cclii i terram i mare i aridam:-? oce gentce moucbo:! ueni
ru aggcus
cbriftii

breuitafc^pbetar.1:>ec dicit

lacbias^pbctane cccfam qua p cbri^ iam ccrnimue propagata iaddo

Aicit

ct dcfidcratus ciictis gltibus.l^cc

^^

apcrtifnmccf pfona dti. Ilon e mibi uoliitas in uobi6:7 munue nd fufcipiamdcmanu uefTra. 2lb ortu eim folieufc^ ad occafum magnii e

pbetia paztim iam cdplcta cemitrpat

nomen meum in gcntibu8:7 in omni


loco facrificabitur i ofFcrctuz nomini

tim fpcrafm

fine

compleda. ZDouit

eim cclu angclo?t 7 fjrdcrum rcftimo-' m'o:quado cbrifi" incarnatus c.XDo''


uit terra ingcnti miraculo de ipfo ui:''

mco oblatio miida^quia magnu; no' mcn meum in getibus dicit domius.
"boc facrificium pcr faccrdotiii
in
cbri''
ciJ

ginisparru.ZDouitmarc i aridam cu7iinfuU8 7inorbe toto cbriftu?


enniiciatur.

ftifecundum ordinc; melcbifcdcc:

omni

loco a folie ortu ufq3 ad oc^


ii

Jtamouea dnce

gentes
fcqui'

cafum dco
ficiii

uideam" offcrri.Sacri''

uidcmus ad ftde.3amucro q6
bu6:dc nouifTimo ciu6

aurc

iudco:;:.

quibue dicrum

eft:

tur:7 ucnict dcfideratus cuctis gcnti^


cj:pectat' ad-'

ucntu.Uttimdcfidcrarue
It

cet

cji''

pectatib" cuctie getibu8:pn" oportu''

ai

dilectii efle

credetibu6. 5acbari^

ae de cbrifto i de
ftlia

cccra:cj:ulta iquit val-'

nd e mibi uoliitae i uobi8:nec accipi^ am de manibue uzis munue: cc^iiKc negarc nd prit: qui adbuc c^peccant alium cbriflum:cum boc q6 propbc' tatum legunt i implctii uidct: iplcrt nd potcrit nifi per ipfum. Dicic cnim
paulopofl cj: perfona dei dc

fion:iubila filia bierufale:cccc

rej: tuus ucniet tibi iufius i faluator.

ftamcntum

3pfc pauper i afccdcns fup afinum 7


fupcr pullii
filiii

paci8:7dediei timore ut

i^o.Xc mcum erit cum eo mte 7 mc timeret:

afme.t potcftae c"


tre.

7a

facic

noia mci rcucrcrctMcj; uch^


i

iu8 a mari ufcp ad mare: i a flumi^

tatte crit

orc cuis:i pace dirigea am''

nibue ufcp ad finee


fit:ut

boc qri

factii

bulabitmecii:7multo8 ab iiquitate
cducrtct:quonia labia faccrdoris
ftodient fcientia:7 lege inqrent
crx"

dominuB cbriftus in itinere iu-' mcnto buiue gencris utcrctuni eua-' gclio lcgit^ubi 7 bec propbctia cdme^
moratur.ejcpartcquantum illi loco fufficcre uifum c.2llio loco ad iftum
cbriftum in fpiritu propbetic loqucs

6 orc
diii

cius quonil angelus

diii

dipotetie e.

Tlcc mirandu e:quia dipotentis

angclus dictus

e cbriftus iefue.

Sic

de rcmiJTxonc pecratorum per cius ranguinem.tu quoq; inquit in fangut


ne tertamenti tui
emififti uinctos tu'

cnim fcruue proprer formam fcrui t qua uenit ad boics:fic angclus^prcr cuangcliii quod miciauit bomtnib^

Tlam fi grcce
euangcliii

i^^ ira iterprcrcmur: ct

oe:de (acu in quo nS e aqua.Ouid p bunc bcum uclit iutelligi polTunt di^

bona niiciatio c i angclus

niiciu8.i>c ipfo quippe itcrum du:it.

xvm
cce sngelii men mitti: t profpictet uiamantcfacumea:7fubico uenteti templnfod dns que uoe querttisxt
angelus tcftameriqucuos uultte: ec^
cc ucnict dicit

t>cc oblocuri fdt qui timebant

unufquifc^ ad pro^iruifuum.

dnm; t a^

nimaduerritdomintte:? audiuit:et
fcripfii

librum memorie

confpectu

dominus deu8 oipotea


afpectu eius^lDoc
lo''

fuo:ct8 qui timeitt

domind t rcuere^

1 quis

fuflinebit die^ introitus eius:*


fiffct i

aut quis

co 7 ^mii 1 fecundi) cbrifli pnilciauit

aduetum.lbrimii

fctlicct

dequo

ait.

nomeeiu8:pcriftum librum fignifi^ camm e teflametd noud. j^cmc^ q6 fequit^fludiaitms.^terdt mibididc dominus dipotcns in die quam ego
facio in acquifitone:! cligam eosfic

tfubito in templii fud ueniet diis


id e in catne fua:cle

qua dtcit in euan-'

gelio:foluitetempliboci tn triduo
refufcitabo illud.Secundu uero ubi

bomoeligitfiliumfuum feruientcm fibi.t cduertemini t uidebitis inter


iuflum t imuflum: n inter reruiente^ dco 1 nd feruiente.OLttoniam ecce di
es ucnict

ait.cce uenitdominus dnipotcs:et

quis fuflinebit die introime eiu8:3Ut quis


perfiflei in afpectu eius.'

ard^

ficutclibantt8:t con^

Cuod

cremabit eo8:t erut des aliemgenc

aut dipt dominus que uos queritis:


et

omnes

facietcs iniquitate fic fripula.

angclus tcf!ameti que uos uultis:

fignificauit uticp ctia

iudeos fccundd
cbrifln que-'

fcripturas

quas legunt

1 incedet illos diee qui aduenict dicit dominus omnipotens:'? nd derelin^ quetur eorum radijc ncc^ fermenmm
torictur uobis timcnribus

rcre ct uelle.Sed multi

eo^ quequc^

nomcn

fteruntiuoluerut^uenifTenon agno'
ucrunt:e]ccecari
i

med fol iuf^e.t fanitas i


iuf.i cjribitis

pcnnis

c
i

cordib' fuis precC

1 ejmltabitia

ficut uitu''

detibus mcritis fuis. <!iuod fane bic

licjcuinculis rcfoluri.tcdculcabiti8

nominat tcflametu:ur fupra ubi


bi di^it ed angeld teflameti:noud

ait

iniquos i erdt cinis fub pedib'' ufis


die in

teflamentd med erit cum eo:ur bic u-'


;(>'

quo cgo facio. dicit dominus omnipotens. "bic efl qui dicitur dies
iudic4:dc quo fuo loco
erit
fi

culdubio debemus accipere tcftamc''

deus uolu''

tumubifepitema:nouetU8 ubi tpa^ liafdt^mifTa:que^magno bic ba^ bcntcs plurimi iftrmi:-! dco uew ta^"
lidrerdmercedeferuiete9:qii uident

loquemur uberiue.
libris

^eefdra i macbabeomm

cw^i.
p Ofl bos
trcs

abddare mrbatur."p)iopfea etnaj <f ide^pbcta:ut noui tcflameti bearimdine que no nifi bonis dabif:
eis ipios

^pbctas aggcu:

jacbarii^malacbil p ide tpos


libcrarionis

diftinguerct a uetcris terrena fclicita^


te

popuU e^ babflonica fer


cfdras:^ magis ze"

quc plcrdcp datur r malis 3ngra-'

uimte

fcripfit ctia

uaflis iquit fup


et di^ifli8.3n
t>i)ciftis

me uerba ufa dic dris

rd geflajt fcriptor e babit" q^^pbetft


ficuri e liber

quo detrapmus de te^ uanus e onis qui feruit deo.


cuflodiui^
et

appellat' bcftcr.uiu8

res gefta in laude dci no longc ab bif

t quid plus nobis quia

teporibus inuenimr.lTifi fortecfdzaf


in eo cbrifld piopbetafTe intelligeduf
e:q> itcr iuuces

mu6 obfcruatioes eius:

qi abuU''

utmus fupplicltes ante faciediii dni-' poteri8.t ndc uoe bearificatis alic''
no6ctreedificafde8(tfaddt iniqua:

quofdam

o:ta quefli''

onequidamplius

ualeret in rebus:

cum reges linus di)rifTet:alter mnay.


terriue muliere6:que plerdcp regibuf

aduerfarifdtdeoet falui

facri funt.

LIBER

impcrarenidcm tn

terti' ueriiatc

fup

quidetbalcepoftquc

cctcri

fuerunt

oia dcmonftrauit ce uictricc. oiirul^

regnatc romulo cminuiiTc fcrtur: qii

to aut cuagclio cbriftd cognofcimus


ec ucritate.Sb

boc tepore apud iude

e9rcftirutotep!o:n6rcgc9 fcd pricl^

pc8 fuc:ur ufcp ad ariftobold. Ouo-'


ru5 fuppurario tcmpord nd in
turie fanctis
(crip''

dc fontibus ifracl i de litterie q toto orbcmanarct^pberie flumc crupit. Soli igitur ilU tbcologi poctc or^ pbeus^linue^mufe' 17 h quie alius a^ pud grccoe fuitbis propbcns bcbrc-'
:

quc canonicc appcllanf

16 quoijt fcripta in aucroritatc

babc^

fcd in alqe inucnit:in quibns funt ct

macbabcorii libri:quo8 nd iudei fed


cccfia

mus:anni8 rcpcriutur priorce. Scd ucc ipfi ueru tbcologu noftrii moyfe:
qui unu
deii

pro canoniciB babcrt^pt quo-'

ucrum

ucracircr predi^
i

rudam martirrum pafVioncs ucbcme


tC3 arq5 mirabilcs qui anreq^ cbrifluf
ucnifTct in carncrufc^

cauit;cuiu3 niic fcripta

canonc prima

fiir:reporc

aucrontans prcucnut.

ad mortcm pio
grauilTi^

3c per boc quanru ad grccos attinet


iqualinguallebuiusfcculi marimc
floruerut:nibil babct

dci Icgc certaucrut:

i mala

ma atcp borribilia pcrtulcrunt.


OL^ppbcrica auctoriras
getilia

vndc fapicntii

fua iaaent:quo rcligionc nortra ubi


6i origic

pbie iucniaif antiq^or.c.jrjrjrrq;

fupcnor faltcj uideaf antiquior.Ucni quod fatcn^


ueraefapietia:find

dum e nd quide
t

grccia

f;

barbaiis
moirrcn

^mporeigifnJorn ^pbctan quott iam fcripta ad notitiam


cmniii
getiii

geribus ficut ia in cgypto

aii

fcrc

paucncriin pbilofo

ndnuUa doctrina fucratque Ulomm fapieria diccrct' 2llioquin nd cci fczip

pbigcntiunondumcrar: qui boc ct nomfc uocaretur:q6 ccpita famio py tbajora^qni co teporcquo iudeoruj
foluraec3ptmita9:ccpit cprellcrc ai^
tp cognofci.IDulto crgo

tum i fanctis Ubrie moyfcn crudituj omni fapiena:cgvptio;::tucutiq; qii ibi natuB cr^a filia pbaraoms adop^
tatue atcp nurritus cna Ubcralit edu

magie

ccte^

catu8cft.Scdnccfapietia cgfprioru
fapientil

ripbilofopbipoft ^pbctas rcpcnut'


fuilTc.llnm ipfc focrares atbcniefis

^pbctam n:orum tcmporc


quado quidcj n a^
fuir.

antcccdcre poruit

magtfteromniuquituc marimecU''
rucrunt tcncns in ea pajrc q moralia

braa^^pbcta
cfle

Ouid aiit fapietic


i/is

potuit in eg7pto:antcqua cie

ufacriua dicit-prinriparii: poft cfdra


i

quam mortui tang^ magnam dcam


coleda putarut littcrae tradcrct
.ifis

cbronicie inucnitur.Tld multo poft

ctia plato

enatustqui longc cetcros

porro inacbi ftUa

fuiffc prodit':

focrans dtfcipulos antcirct.0.uibu8

mue rcgnare

ccpit argiuie:

4 pri-' quando

fiaddjmusctiafupcriorcsq nondii
pbilofopbi uocabaturfcptem (aUcct
fapiercs: Jc dcidc pbfficoe qui tbalc^
ti fucccfrcriit:in

ia abrac ncpotcs zcpcridrur cxorti.

<luod qucda facto:;^ fcripra ecclc


fiafticue

pcrfcruranda narura

canon^ptcrnimia

ri

rcccpit
ue^'

rcriiftudiii ciue
frilicct

imitati.2lnarimadp

uetuftatc:ne

p occafioneco:^ falfa

7 anarimcnc t

anawgoram

ris infcrcntur.c.j:;:;cviq.

aliofcp ndnulloe

mue

atc^ pftbagoraf p pbilofopbiam^fitcrcturncc il-'

3lmucro fibngc antiquiora


rcpeta:'? antc illud

li|>pbcra6 noftroa ufuniucrfoe tcm''

grandc

di''

porumantiquitatc preccdut:

quldo

luuia Boflcr eiit atiq^ noc patriarcba

XVIII

que prophcta quoc^ nS immcrito di^ j:criin.Si quidc ipfa arca qua fccit: i itiqiia ca fuia euafitrpropbctia nio^ tcrnpoi-u fuit. <luid cnocb fcptimus ab adimiTlonc cda in Ctinonica eph
apXi iudc propbctaflc pdicatur:'quO''

qticda Icgufurpropfcr quod ea pror

fus illof no

efle

apparct,

t)c bcbraicis

liis

q nilqua

fuc

li-

Sue;pprietztc no fttcrunt.c.)qTri)c.

rumfcriptautapudiudcoe i apud nos i auaoritatc no elTcnt: nimia fc


cttantiquitas:proptcr

On itac^ :cccdciidu e:'quod h


nuUi arbitraiur bcbrca tin
liu'

quod

uidcbat"'

guam p iUii qui itocabat^bcbcnrndc


bcbreop uocabulti e fuifle feruatam atcp indc ad abraam pcrucnifle: bc
breas ailt lias a legc cepiflc que data epmoffcn:fcdporiu8pilla (ucccffi-

fufpecta ef(c babeda:ne^fezetur falfa

^Jueris.TlamT^fcruturqueda que
ipfo^ clTe dic3tur:ab
fenfu paffim
cie

qui pro fuo

quod uolut crcdmt (cd

ca caftitas canonis no reccpit:non tp

oncm patrum mcmoratam linguam


cti

co^ bominu qui deo placuerut icpio


beturauctoritas^fcdyiftaeflcn crc

fuis liis cuftodit3.>cnicp in

dei

moffcs

coftituit

ppro q doccndis Uis

dantur tpfo|t. Tlcc mird dibct uidai


g>fufpectababetur:quefub tatc an^
tiquitatis

precflcntrprius g diuine lcgis ullas

noficnt Uas.l^os appellat fcriptura

nomie profcriitunquando
cotinct:

grammatoifagogos

(j

latinc dici prit

quideinipfabiftcriarcguiudcr rc^

Uarum inductores uX

introductorcs
caf
igilf

gum ifrael:q res geftaa

dc i^

co cf c&Q induclt id e introducat quo

bu6 eicU fcripturc canonicc credim": comcmoratur plurima que ibi no ej:^ plicantur:-! dicntur i libris alqs iuc niri quoe ^pbcte fcripferoKT alicubi eorumquoc^^pbetarnnoia no ta^ ccnturncctiiiueniuturicanonc quc
ppfus dei rccepitXuius
caufa
rei
:

dammodo in corda difccntiij:ur


potius ipfos quos docet. Tlulla

gcns de antiquitatc fapictic fue fuper


patriarcbas t|pbctas nios quibus
inerat diuina fapictia

uUa fc

inicjtatc

actauerir:quadoncccgyptU8 iuenit
qucfolctfalfo-rinanitcr dc

fateor:

fuarum

mc latct nifi q> cjriftiino et ipfof


rcligiois

doctrinaru annquitatc gtoriari:qua^


liciicp

quibus ca quc i auaoritatc


efle debcret:fanctu8 utiq3

fui fapictia patriarcba:^^ n:o;j

fpus rcuc^

teporc fapicntil peruenifl*e.Tlecp cim

labanalia ficutboics biftorica dilige


tia:alia

quifquam dicerc audebit mirabilium


difctplinarum cos pcrittWmos
fuif-'

ficut^pbctas infpirarioe

di-'

uina fcribcrc potuiflc:at(pbec


(flC'diftincta:ut illa

ita fu^

feantcqualittcrasnoflcnt^ide

anre-'

tan^ ipfis^ifta vo
u-'

tanqua dco p ipfos loqueti iudicare^


cfletribueda:acfiilUptincrct ad
bertate cognitioni6:bec
auctotitatc

qua ifis co Ufifl*et:cafcp ibi doruiflct. 3pfa porro corum mcmorabilis do^
ctrifia
nifi

ad

rcligiois
cuftodit"'

q appcllata c fapicntia:qd crat mariine aftronomia:!: fi dd alio


cjrcrcc-'

canon:prctcr que

i qua auctoritatc fi qua iam etia fub nominc ucroru propbcta;^ fcripta^'' fcrntur:nec ad ipfam copia fcietie ua^

taliom difciplinaru magts ad

da ingcnia:g' ad illuminadas mcres


fapietia ucra ualcre folet.-TTam

quod
a''

ad pbiIofopbiaatrinct:q
ti:circa

fe

docerc

lent.0.uoniamutnJco;tfiitt quorii
cfl*e

liquid pfitctur vnde fiant boies bea^

dicutur incertn eii ab boc cis


i

no

tcmpora mercurq que trifme^


iliis tezrif

adbibcturftdcs:ma)amcbis

quib'*

giftum uocaucrnnt:in

auf''

ctiacotrafidc libror canonicorum

modi fliidia

clarucrut.-^longc quidc;

LIBER

anre faputce q' pbilofopbos babuit

falfifl

imti:quomodoliber fefc babear


i

grccia.Scd tainc poft abraa %

ifaac;

ccrcra

fccularib" liia:

q fiue uera

fi-'

1 iacob 7 iofcpb.Tutnirum ctia poft

ue

falfa finr nibil

momcnri
uiuamus.

a(Tcrunt

ipfum moyfcn. o quippc tcmpore quo morfce natus e fuifTc rcperitur


atlaa
illc

quo

rccte bcatccp

magnua

aftrologus fratcr

t>e pbilofopbicarii opinionu dif^

promctbci:matcrnu8 auus mercurt}


maioric:ciiiu6 ncpoe fuit trifmcgilV*
iflc

fcntionibus:? canonica^

apud cccl'ia

cdcordia faipturarum.c.^li.

mcrcurius.

u
>e cgf ptio^
tc:q
lia

X aute cognitionc omirramuf


biftoric:ipfipbilofopbi a

medacinima v^anita' antiquirarc {6.b.k fuecentummi^

dbuf

adifta^grclTifumu8:qui no uidcnf
laboralTc
i

sfcnbii anno:um.c.)cl.

ftudijs fuis^mfi ur inueni'

"Ruftra iraq3 uanlflT.na

pfump
cj:

tionc garriiir quida dicetcs:

rentquo uiucndti elTet acco'modate ad bcaritudinccapcflicnda^cur dilVcn'' fcrunt % a magiftrio difcipuU % trcr it
c6difapuU:nifi quia ut boics btianis
fcnfibus n buanis rarionarionib" irta

quo cg^ptus
dit:amplius

ratione firdcni co'prebe''


q^ centtj

annorum

milia

numcrari.3n qbus eim Ubris iftum


collcgcrutnumeril:quino' multii
ari

qucficnit.Ubig^uia cepotucrit i ftu

dium gloriandi:quo
cntior

annoru duo milia

litteras

magiftra
cft

q'fque aUo fapi'' 7 acutior uideri cupit:ncc fnic


fcd fui

ifide didiccrunt.Tlon

cim pa:uu3
q'

quodamodo addictus aUcnc:

auctor i biftoria uarro

boc^didit:

quod a litrerarii etia diuinarii ucri-' tatc n6 dilTonat. um d^ ab ipfo p^ mo bomine q appcUatus e adam no^' dum fej: anno^ milia coplcatunquo modo non i^i ridcdi porius y refcl''
lendi funr:qut de fpario repo^j raj di^

dogmari8 70pinioni8 inuetor tii ut nonuUos uretia co:^ plurimos fuilTc c6ceda5:quo8 a fuis doctorib'' XiXki
di focqs

amor ueritatis abrupait: uc


eet:cii aitir

p ea ccrtazetqua uerirare pura:er fiuc


iUa ecr fiue no

quo v\ qua
no ducit
i

ad bearimdinc pueniarur:buman.i fe
porrigirif'elicitas:ridiuma

ucrfa 7 buic cjrplorarc ucrirari ra co-'


traria pfuadcrcconarur.uiei5 nar^

auctoritas.Jbcnicp aucrorcs n:i

qui''

ranri mclius prcrcrita credim'':^' qui

bus no
figitur
ifcr fc

fruftra

facraium lirtcrarum

q pfenria iam ui-' dcmus.Tlatn Tipfa biftoricop inter


ctia futura pdi;:crir
fc

7 rcrminarur canon: ablit ut

dilTonatia copiia nobis pbet ut cis

porius crcdercdcbcamuD:qui diuine

aUqua ratione difl^cnriat. Uno no immcriro cuj iUa fc:ibaet eis dcii uf p cos locurp no pauci i fcbolie af
i

quam tcncmus no rcpugnat biftozie.


*p)orro aiir ciucs ipicciuiraris diffufi

(p gymnafqsUrigiofis difputaridib"
garruli fcd

agris attp

urtibus cuj

ufqucquac^ P cercra6:cii legur boies docnffimos quojt nuUiuf coreneda uidcarur auctoritaszitcr fc dc rebus
gcftis

doctis arq5 indoctis tot antique ppfi


credidcriit.3pfi fane pauci cffc debu''

erunt ne mulritudinc uilefcerct:quod

ab

craris n:e

memoria rcmo^
iv\^

rilTimis difcrcpates^cui occAl porius

carum reUgionc ee oporterct: ncc tii ita pauci ut corum nd fit mi:anda cq^'
fenfio.Tlccp

dcbcar no inucniiir.Tlos ucro

n:c
ii-'

rim imuUitudinc pbojii

rcligiois biftoria fulri auctorirare

qui labore ctiam Uttcrario


ta fuojt

uina:qcquid cirefiftirno dnbitam^ee

monimcn dogmatum rcUqucriit facilc

XVIII

quie (nuenerit

iter

quos cucta q

(cn^

3lii e):trinfecus pofita ctia

bona ad
2lltj pu-'

fcrecoucnfat.-quodoftedcrc boc opc

anima i corpus

flddetcs.5l(q fenfib"

longu e.O.ui0 auc fectc cuiuflibct au ctor (k e in bac lacedcmomcolfl ciui^ tatc approbatu8:ut cetcritprobarcnt' 4 diuerfa t aduerfa fcnfcrat. Tlonne apud atbenas 7 epicurci clarebat affcrcntcs rcs

corporis femp:alq no fcmp.

tantcs nilq' clTc crcdcndii.lDas i ali^

96 pcnc inumcrabilcs diflcntidcs pbi

lofopborum:qm'9 unquam ppfs:


fcnatus:quc poteftas ucl dignitas
blica impieciuitatis:diiudicadas

cjs

bumanas ad dco:j aira


fenticn-'

noptincreitftoici^cotraria
tC8:cas rcgi ntcp munirt

dqs adiuto-'
fit

ribue at^ tutoribue dirputabat.Uri

mirorcuranapgoraa rcue faa"


quia folem
dipit ee

lapidcm

ardcnte':

pu i a^ lias^bandas acrcapicdas^alias im^ probandas rcpudtadafqj curauic: ac no pafl^im finc ullo iudirio confijfccp babuitingrcmiojuo tot cdiroucrfi^ 36 bofm diflcdctiii:nd dcagria i dc'
mib" uf quaciiqj pccuniaria rdne:fed dc bis rcb' quib" aut mifcre uiuitur
aut bcatc-^t ubi
fi

ncgans

uticp

dcu cum in cadc ciuita^


uel ullii fydc;;^

te gloria ftorucrit cpicurue: uij:eritcp

fecum6:nd folum fole

ucra aliqua diccbl'

dcum cflTe nd crcdene: fcd ncc ioucm necuUumdcorumomninoin mudo


babitare contcnde9:fed ad que pccs bominij fupplicationefcp pcrucniat.

tuncadc 1
fticti

falfa ptorfus licetia dicc^

bant':utndfruftr3 talis ciuitae

mf^

uocabulii babylonis acccperit.

Tlone ibi ariftippus in uoluptatc cor poris fummii bonii ponene: ibi anti^ ftbcncs uirtutc animi potius botem

Sabylonqppeitcrpretafcdfijfio q6 nos ia di]cif(c meminim'*. Tlcc inierc diabolo rcgi cC q> cdirar^s itcr fe ri^
jrenf crrorib^^quos mcrito

multcua^
uero

beatum fieri a(Tcucran9:duo pbilofo pbi nobiles i ambo focratici in tam


diucrfig atquc itcr fc cotrar^s
uitc
finib"'

riecp ipietatis piter pofl^idet.Jlt

pprus:gesilb:illaauita8: illarcfpu^
blica:illi ifraclitc

quib" acdita fut

fumma locantc&:qHom ctia^ illc

loquia dci: nullo

md pfeudo ^pbetaf
licetiA cdfttdc-'
fc

ftigicuda:ifte adminiftranda fapicntt

caucris^pbctispari
rtit:f5

diccbatcerempublica:7adfua ifc^
fectam fcctanda difcipuloe cogrcga''

cdcordcB inter

aicp in

nuUo
ab

diflentiefcs facraru Uarii ucraccs


eis agnofccbat''! tcnebatur

bat.^Tlcmpepalamiconfpicuai no^
tiJTima porticu:in gfmnaftje^ac
tis

auaorcs.

pua^

3pficrata6pbilofopbi: bocc attia^


tore6fapictie:ipfifapietcs: ipfi tbco^
logi:ipfi|ipbete:ipfi doctorcs ^bita^'
tis atcp pietatis.OaiiciJc^

catcruatim:T

bortur: i in locis

publicis:^ fua c^fque opinione certa^

bant.3llq aflcretea unti: alq inumc^

mudoe:ipfum aut unum alqj ortii C:al^ ucro inifiii nd babcical^ itcrituni:alij fcmp fiituni: alq ntcnte
rabilce
diuina:alij fortuitui cafib" agi. 2llq

fecundutn illosfapuifruijnr.ndfm boies fcd


fecundii

dcum

qui per illos


fi

locut'' cft
eft fa-'

fapuit ct uirit.3bi

^bibitum

crilcgium:dat9 ^bibuit.Si dicrum c

mortalc9 cc animas: alq imortalce.

bonora paire tuum i mafrcm tua^:


iufllitdcus^fidictumcfi mccbabeaif:

t4 immortales altj rcuolui


aeralij

bcfti''

nequay. Oi.ui ucro mortalcs


ut diutius:no
i

alq mo): itcrirc poft coipue: alq uiue


et poftca uf paululu
tii
fi''

fcmpcr.3llq coftitucntes

corporc

nem boni:al9 in animo:alq C

utroc^.

nd bomicidium facic9:nd furabcris: 1 cetcra buiufmdi nd bcc ora biiana fed diuina oracula fudcriit. Onic^d pbilofopbi quidam intcr falfa q opi'' natt funt uerum uidere potucrimi et

LIBER

laboriofie difputattonibiiB

pmadcre
ad-"
a-'

bcrc i bibliotbcca
ccrat.lDae
ci

qui nobilifTima

fc^

mohri

(6t:qp

mundum ifium dc" fccc^

ca mifilTct idi ponitfcj:

rir:cumq5 ipfc prcuidcntifTimus

bebrcas;poftcti3ille itcifres portu^


lauit:'!

miu(ftrct:dc borvcftatc uirtutu^^dc

datifut ci.ljrx^.dc finguUs

ni''

more

patric:dc fidc amicirie:dc

bomf
pro-'

bubus duodedm fcni boics Imguc u-'


triufcp dccrift*imi:bcbrce kilica rqj

opibus atque omnib" ad morcs

bo6 ptincribus rebus:qu3ui8 ncfcie^ tcs ad quein fincm 7 quona mo cent ifta omnia refercnda: ^jpbcricis boc
e diuinie uocib':quaui6 pcr boica in
illa ciuitatc

grcce.<luorum itcrprcptio
ditur fanc

ut.l)C]c.

uocctur ia5 cbtinuit cdl^uctudo.Xra'

culcata ut

ppfo comedaia fnt:n6 aj-' gumentationum conccrtarionib*' in^ no bominie ingc niu f^ dci
cognofccret.

tam mirabilc ac ftupenduj planccp diuinu i eorum uerbis fuifte c6fcnfum:utcitadbocopu6 fcpara' tim finguli fcdcrint:ita cim co;2 fidc^
ptolcmcoplacuitcjrplorarc: in nullo

cloquium contenerc formidarct: qui


illa

ucrbo quod idcm

fignificaret

tundcm
fllfcr

U2lerct:7 in

i tm" ucrbop ordinc


un"
itcrprcrari (i

ab altcro

difcreparet^f, fag'

Oua difpenfationc prouideriedd


fcripturc facrc uctcris teftamcnti
cj:

cetiterpre8:ita

q6 6ne8

unum erat:quoni3m re uera fpintus


cratunusioibuB tideotam mira'' biledeimunusacccpcraKut illarum fcripturarum n6 tany bumanarum: fed ficut crat taquam diuinarum ctia
ifto

bebrco
te

in

grccum doquium

tranfla''

fmt:utuniucrfi6 gcntibus innotcf-'

cc:cnt.c.jclg'.

38 facras lltteraa etia un' pto


lcmeoiji rcguj cgrpti noifc ftu-'
alejradri mft'

modo

comcndaret' auctoritas:

crcditurie

quadocpgenbus^futura
cffcctum.

duittbabcrc.Tlapoft
cedonie qui cria
c mirificcntilTuna

quod iam uidemus

magnus cognoiatus
i)e auctoritate.ljq:. intcrprctum:

minimccp diutur^ nam potenria qua uniuerfam afiam Immo penc totu orbem partim ui et
9rmi8:partim terrorc fubegcrat. qii
inter cctera orictis regna etil

quc faluo bonore bcbraicc linguc Si'' bu8 fititcrprcribuB prcfercd3.c.j:lig.

ingrclTus obtinuit.o
tcs cius cu

iudeam mojtuo comi^


diuifilTct

n
cra

3(m co fucrint i alg itcrprctcs 4 cj: bebrca in grcca lingua fa^


illa

rcgnu iltud ampliffimum

cloquia traftu[crot:fic aquiia:

nd pacificc iter (e polTciTuri

ffmmacbu8.tbcodotion:ficutet ilU
e itcrprctatio cuius aucror

fcd potius dilTipalTci bcllis oia vafta^'

no

appa-'

turi-l^tolcmcos rcges baberc cepit

rcKct ob boc (inc nomie intcrprcris quinta editio nuncupat':banc tn quc


fcptuaginta etanq' fola eet
cccla
:

cgf ptus:quo;t
tOB
ej:

pmu8

lagi filius mul-'

iudca captiuos in cgyptu tran^'

(ic

rccipit

ftulit.lDuicaut fucccdcs ptolcmc''^''


lius qui appellatus eft pbiladelpbus

caque of ot'greci ppfi cbriftia^


fii

ni:quo:p plcricp urru alia

aliqua

ocs quoe
regia

illc

adduycrat fubiugatoa

ignorant.j: bac fcptuaginta itcrptc^


tarionc criam in
tcrprctatuin e

libcios rcdire pmifit^infupcr i


i

tcmplildrii

dona mifit: pctiuitcp ab

brinam linguam quod latinc ccclcftc

tn^
tc-'

cla^aro toc pontificedari fibi fcriptu^'

ncnt:quamuis non deiijcrit i noftri

rasquas^fccfo fama audierat pdi^


cantc diaia&Bii idco cocuriucrat ba-'

tcmponbus

prcfbyrer bicronymus:

bomo doctilTimus i omnium

trium

xvm
linguam pentus:^ no
bcbreo
cjcgreco fcd
cj:

3Ua ucro que nd babet bebrci:babet


3ut.l)c^.fimiUter

m latmum eloquiu

cafcle co^
lit^

ad capita uerfuum

aenit fcripmrixstkd cius tantuin

iacefibus uirguU'8 (icut fcribrjtur uncic

tcraium Uborcm ^uie iudct


tis erralTe

fdmnt

fignaucrunt.t

muUi codices

grc

i mul^ c6tcndit:tme cciYc chrifii totbominumauctoritatiab cla^aro tuncpoiitificciadboc tautum opua elecfomm ncminem iudicat prcfcrcn^ dum: quia i (i nd in cis unus appa^ ruilTctrps finedubitationc dminua:

eflc ucracc.ljcp.uero itcrpretcs

ci bas notae babetes ufqucquaqg dif fufifdt.tktini.Oucaatno ptcrm

fa

ur addica:f5 aUtcr dicta

fut: fiue

Uum fcnfum faciant et ipfum nd


borrcnrcm:fiueaUomodoeunde

abfe

fum cjqjlicare
quc codicibus

monftretur.
infpcctis

nifi ufrif-

nequcut rcpe

fcd inter fc uerba interpretatiomf fue

riri.Si igit'uf oportcr nibil

more bominii contuUfTent ut quod placuiflet omnib" boc mane ra:nullueei& anus iterpres dcbait antcponi.um uero tantu i eis fignii
.Ijrjc.docti

tucamur

fcripruris iUis nifi

akud in 4d pcr
i

boiee di)ccnt dci fpu8:qcquid c


breis codicib' 7
.lj:j:.noluit

be-

nd e apud
iftoe fj

infpicfes

boc p

p iUoe pro-

diuinitacis apparuit:^fecto quifquis

pbctae dci fpue dicere:q"cquid uero e


apud.ljc^.inbebrcis aiir codicib'
cft:per iftos

aliu3 illarom fcripturaruj

cj:

bebrea
uc-'

nd

inqualibctalialinguaiterprcs e

maluit

per iUoe idein

ra)c:aui cdgruit ilUe.Ujc.iterprctibus

fpus

dicerc:fic

ofledcns uttofcp fuilTe

aufficongrueno
propbctica
eflc

uidct': alritudo ibi

^pbetas^Jfto eim
alia per

crcdeda e.Spirit' eij


illa dijce^

qui t propbctis erat quldo

modo aUa p efaii: bicrcmia:aUa pcr aUum atc^ aUum propbctam:uclaUtcr eadcm ^

runKidem ipfe crat i fepfuagita uins quado illa funt icerprctatt. Oui pro^ fccto auctoriratc diuina t aUud dicc
pofuif:fanqua^pbcta
rct:-!
illc

bunc ac pex xWu dif.it xt ao\ait,Qm.'' quid porro apud utrofc^ tnucnitur:
pcrutrofqucdiccreuoluitunus atc^

utrunque

idem

fpiritus.fcd ita ut

illi

prcccderet

dipflet:quia utrunc^ idcm fpus dicc^

propbtado:ifti fcqucretur propbcti-

boc ipfum

aU'tcr:ut

(i

nd eadcm
infel^

cciUositerprerando.Ouiaficut
paci8

ilf

uerba:idcm tamen fenfus benc


termittcre:'!

aer^ n cdcordaria dicetibus fpirifus

ligcntibus diluccrccrct:'Z aUquid pre^

unus

fuit:fic

% i i^iQ nd fecum

aUquid addcre:ctiam ut

confcrentibuB t tamen tang' ore

uno

binc oftendcrcfnd
illo

opere fcruitute

bumanam fuiflc i quam uerbis dc

cuncta intc2prctatibu8:idem fpirifus

unus apparuii.
<luid intcUigendum fit de niniuita"

bebat iterpres:fed diuinam poti' po'


reflatcm

que menrem replcbat i age^


-rcj:

bat itcrpretie.TlonnuUi autecodices


grecos interprctationis.ljric.
breie codicibue

rum ejicidio cuius dcnuntiatio in bc^


brco quadraginta diero fpatio tendi"

be^

cmcndadospurarut* fiit detrabcrc quod hc nd babebant a.ly^.pofucriJt:fed tanromodo addiderunt que in hcbre 18 inucnta apud.lw. nd erant: eaquc fignie quibufdam in flcUamm modu factia:3d capita eorandem uerfuum
ncc tame aufi
brci

runin fepfuagintaautctridui breui^


tatc concluduur.c^Uig.

d ait aliquis, Ouomo

l^iom

qdionas^pbcta dijccrit nini' utrum triduu i niniuc n:crtet': an.jcl.diee.-'0;ui8enimnduidcat no


uitis

notauerot:q figna aflerifcos uocant.

potuifTcutrncptuiKdicia propbeta

LIBE

quimifiusfucrattcrrcrc comiiiatide

muUa demonftrijrcm in quib" ab bc^


braica ucritate putatur.ljq:. itcrptcs
difcrcparc:i bcnc iteUccti iucriuf cJTc

imminetis

e)citq ciuitatercui (i tertio


\iricp

die fuerat futurue iterit^mo

die

quadragefimo

(i

ant quadragcfimo

cocordce.Undcctiacgo
ipfi

p mco mo'
cp.ljcj;.

no

uticp ttio.^Bi crgo a

mc qrit" quid

dulo uefii^ fcquce apfori:: quia ct


c% utzifcp id e
cj:

ionaa bo^t dijKrit^boc puto poti" q6 legit ibebreo:qoadragtta dies t ni^


niuc fubuatct'. Septuagita^ppc lofi^

bcbrcis i

tcftimonia propbetica pofucrdt:ut:a

gc poftcn" itcrprctati
f ucriJt:q6 tri

-iliud

dicae

pc

ad

re ptiuei et:

in unii

quc aucroritatc utcndii putaui: quo^ niam urraquc una atquc diuia c. S5 iaqrcftit utpoJTumue cjrcquamur.

cundccgfcnfug^uisfub aUcra figni^


ficationc

cocurrcrenammoncrctc^ lc ctorem utracp auctoritarc no fprcta

O.uod p"
ufcp

iftaurarionc tcpU

^pbe
ad-'
alti'

tae iudci babcrc dcftircriir: 1

cxir^-dc

ab

biftoria (c(e attollc:ad caj-ccjreda


coU''

ad natiuitate cbrifti ptinuis

^ptcr q fignificada biftoria ipfa

ucrfitatib" fint afflicti

m ^baret'

fcripta e.Qcfii (5t q'ppe illa in niniuc


ciuitate:f5 aliq'd ctia fignificaucrunt

tcpU edificarione propbcticis uocib"


fuiftc promiflam.c.j:lv.

qo modii ilU" ciuitatis duo

cjrccdat: ficut

gcfto e q> ipfc ^pbcta in uetrc ccti tri^


fuit:-! tti aliu figBificauit i

Oftcaq^geeiudacaccpitribje
|)pbctae:proculdubio dctcrior

profd^

doinfcrmtriduofuturiiqui domin*

facta c:co (alica. tcporc

quo fe fpcra'

eomniupropbct3r6.<luaproptcr
per
illa ciuitate rcctc

(i

acdpit cccfia ge^


fci^

bat iftaurato tcplo poft capriuitate q fuitibabflonia futuramee meUore.


S>ic quippc iteUigcbat ppfus
illc car*'

tium:propbeticc figuratur cucrfa


licct

pct

pemtentiamtutquaUs

fuetat

iam no

cct.lDoc quonia per cbriftuj

quod prcnuriarii c pcr aggeum propbetam dicetcm.Z)3agnacrit glo


nalis
ria

factum c in cccfia gcntium:cuiu6 illa niniuc figuram gerebat: fiuc per.j:l, dic9 fiue pcr triduum idem ipfc dgni'' ficatu9ccbriftu9.t>cr quadraginta
fciUcet q: tot diea pcrcgit ca

domue

iftiue

nouifTimc pUieq^

prime:quod dc nouo tcftameto dcm


ec

paulo poft fupcrius dcmonftzauit:


et

ubi ait apcnc cbriftum promittee:

difdpur
afccdit
i

moucbo 6nc3
ratue
ciicrie

getee:-! ucnict

dcfidc
fcp''

fuie poft rcfurrcctione fua

gctibue.

Ouo loco

cclu:p triduii ucro quia dic tcrtio


furre^it:t3nq' lcctore nibil

rC
q>

tuagira infprcrcs aliu fcnfum magis

aUud

biftorie rerd gcftaru inbcrcrc cupictc

corpori q> capiti:boc c magie cccfc g^ cbrifto cduenicnte^pbctica auctori''


tarc dircrur.Uenier
ciicrie

de fomno cpritaucric.ljq:. intcrpretce qde(pppbcte:adpfcrutandu alriru-'


tiinc^pbctic:'r quodamodijccrinr: in
.jcl.dieb"

clccta fut dtii

getibu6:id e botce

6 6 quib" ipc
clccris

iefus in

eulgcIio:muUi iquit uocari:

ipfum quere in quo i riiduii


i

pauci uero elecri.XaUb" cnim

potcris iucnirc:iUud

afceficne

boc i

eiu8 rcfurrectionc rcpiee.lbzopte:

q6

urrocp numcro fignificari cducnicrif''


potuir:quo:^ unum p ionam fi^ pbctam:aUcru p.ljdc.itcrpretB^pbC'' atque idcm fpus ii'' tiam:tame
fifTie

genrium:domus dci cdificatur p tc' ftamcnrum nouum lapidib" uiuif:lo' gcglorifior q- icmplum illud fuitqi aregcfalcmoncconftrucrum c 1 p'
captiuitarcm inftauramm. "(broprer

mm

boc crgo ncc propbetas


pore babuit iUa gce:
f^

cj:

illo tcm^'

)cit.longitudinefugio:utn6 bcc pcr

mrtis cUdib'

XVIIl

afftictaeabalienigcnis re^OfiipMcp

prtncipcs urduccs fut: etia reges dic

rofnam6:ncb3cag3ci,ppbctia
'flon

iitla

poflttt:quod

ifte

ariftobol' fuit.

ui

tnftAuracioc tcpli opinarct implciaj.

fuccefl^u alc):andcr etia ipfe rej:

t pd-

multo cim poft aducnietc alc^:^ andro fubiugata c:<\h t ii nulta facta
e uaftatio:quoniam

tifc)::quicrudelitcrin

fuos rcgnafle
cuius defecuta

traditur.poft buc u)cor ciue alc):3n-

non funt

aufi

dra regina iudcord ftiit:


inceps tepore

c):

refiftcre:i idco placatiifacillime fub-diti rccepcriit:n6 crat

mala funt eos


fe

tamc gloria ta^

grauiora.filq quippe bui" ale):adre


ariftobof ibyrcan^iter
dciceps

ta
gii

domu3 illiu3:quata fuit i fuof re-Ubcra poteftatc.lDoftiaa fanc alep

ipcrio dimicatco:uirC8 aducrfus;if:a'

andcr imolauii i dci tcmplo; no ad


iu8 cultu uera pictate couerfus pta
fj

im"

^uocauerc romanas. t)f rcanus nacp ab cis cdtra fratrem


belitica genfc

mnitm cu dqs cii fa\.hQ

cokndii
filius:

popofcitaujciltd.Xuciaroma fubiu'
gaueratafricaTgrcciailateq^ etalqs

puta9.>einde ptolcmcus Ugi

quod
dri

fupra cdmcmoraui poft ale)ca^

orbis partibus impcras^ta^ fcipfa;


fcrrend ualcns.fcfuaq}

morte capuuos inde

egyptum

quodammd
Ibcruerncrat

traflu(it:quo3 eius fuccclTor ptolcme

magnftudtne fregcrat
atq) inde

uspbiladclpbu9beniuolctifl"ime idc
dunifitrpcr

qppeadfeditidcs domcfticas graucs

que factum e quod paulo


fcrip''

antc narram:ut.l):^.intcrprctu

uilia:tariiqj fc

ad bella focialia: mo);qj ci^ cdminuerat atqj cdnv

turas babcrcmue.bcindc
bcllis

cotriti fut
cj:pli'

uerat:ut

ci

mutadus

reipublice

ftat''

quc i nucbabco?^ libns

quo

rcgcretVcgib" imincrct.lbdpciuf

catur.t^oft bcc cipti a rcgc alqcidric

crgo romani ppfi pcUrifl^im" pnccps


iudea
cii

ptolcmeo q e appeilatus epipbanes: ide ab antiocbo regc fyrie multis ct


grauilTimi& malis ad idola colcda co
pulfi tcmpliiqp ipfum replrtu facrilc

qitrtiin igreffuB ciuitate ca'

pit:teplu rcfcrat:nd dcuotione

fuppU

cisf^iureuictohs^iadfacta ficto^

quo

nifi

fummii facerdote nd licebac


ixt

gis fupcrftitionib" gcntiii;

qd tn duj: eo^ ftrcnuiffimus iudas qui et ma^


ab
illa

itrarc;nd

ucncrator f^ ut ^pbana^

tor acccdit.dflrmatocp byrcani pd''


tificatu;-!

cbabcusdictuscftanctocbi ditcibus
pulfis

fubiugategeti ipofito cufto

omni idolatrie

cotami-'

de 3tip5tro:quo3 tiic^curatorcs vo^


abat:vinctii fecn aiiftobolii ducit.t
e):iilodieiudcictia tributar^

natione miidauit.Tlon aiit multo p'

alcimus quida pcr ambitione


ncfas crat pontifej: factus
poft
eis

cum a

roma^

gcncre facerdotali eftet alicnu6:quod


e.

noriicfleccperut."f>oftcacafrius etia

"bic ecia

templuc):poliauic.C>einde poft pau^

annos ferc quinquagita:i quib'' tame paj: no fuit^qmis aliqua et profpcrc gclTerint:pmu8 apud cos a^' riftobolua aflfumpto diadcmatc i xtx

cos anno3

ctia

rcge baberc mcruertit:

berodem alicnigcna^ quo regnante

natuscftcbri(!u9.3am cim ucnerat


plenitudo teporis fignificata
tico fpiricu

^pbe^

1 pontifcj: factus e.Jlntca quippe cf, quo dcbabfloniecaptiuirate rmcrii


fiit:templuci5 inftauratu cft:no rcgcs

air.Tld Acfxdct princcps


du):c):

p os paniarcbeiacob:ubi 6 i\xdsi ncqj fcmorib" cius: donec ueniat


defiiit

fed duccs urpricipcs babucnit:q7ui8

cuireporirJcft^-ripfe erit c^rptctatio

qui re)c e poflKt dici princcpe a pri^^ cipatu impcradi:-! duj: eo q? fit ducto
n.

gentium.Tlon crgo

pnnccps

CT-

iudets ufq^

iudcorum ad iftum be^

cjccrcitus.Scd

nd cdtinuo quicunc^

rode:que pmii acccperut alicnicena^

LIBE

rcgc.Xepus ergo erat ut ueniret

ille

caircpo(itucr3t:q6 noao^milTu dl
tcftamto:ut ipe cct cypectatio getiu.
ficri aut n pofiet ut q^pcctaret getca

cof cora ipfi in laqucuj 1 in tribulatione 7 in fcandalu obfcu^


5iat mcnfa

rcnturoculieottneuidcat:7 dorfuj

eorujfcmpcrincurua.T^roindc
fcripturis

cum

cttucturn:ficdi ccmim^cjrpectariut
veiat ad faciedu iudiciu
tetie: nifi
i

mis

ri

crcdut:c6plet in cis

claritare

po

fue
rit

quas

ccci lcgdt:nifi

^9

fcrtc dijrc^

^U9

crcdcret

i eii

cu ucit ad

illas^pbctias cbriftianos finpfre

pattcndn iudiciuibtliliratc patietic.


Jbeortufaluatorifl mifccundii <p

dccbrifto^qucfibfllcnoieut' alioru;

ucrbd caro factii tt de

difperridc
ficut

iu^'

profcnitunfiqucfuntquend j^tinit ad populum iudcorum.Tlobif quide illc fufficiut qnc dc morum inimico^

dcorumpcromncegcntcs
rat propbctatum.c.j:ln.

fuc

gnantc ergo bcrodc in iudca apud romanoa aiJt la mutato

quos agnofci^ mus^pterboctcftimonid q6 nobis inuiti pcrbibcnneofdcm codiccs ba^ bendo 3t(p fcruado per oncs gcntcs: ctia ipfos ce difpfos quaquaucrfum
codicibus profcriitur
cbrifticccfiadiUtat''.

reipub.ftatu ipcrare ccfare augufto:7

p cu orbc terre pacato natus e cbnft' fec undu precedcntc|>pbetia in bctb''


lebcm iudc:bomo manifcir cjc boic uirgie:dcus occultus e^ deo pze. Sic cim^pbeta pdi^crar. ccc uirgo i a^ tero cocipict i parict filin: t uocabit'

Tla ,ppbcfia pfalmisquosctialcgutdcbac rc


ricordia eius pueniet mc.Jbcus

in
p-'

milTa e ubi fcriptd c.>eu9 mc" mifc-'

meuf

demonftrauit mibi

clc

iimicis mcis.

Tle occi6ri9 cos nc quado obliuifcat"


lege tua. t>ifpcrgc cos

7 i uiztutc tua.
eccfic
i

nom a' emanuel:qd eiterprctatnno^


bifciidcus.Ouiutfccomedarct deii multa miracula fccitx]: quib" queda

t>em6ftrauit ergo deus

rius

ttmicis iudcis gratiam mifericordic

fuc:quonia ficut dicitaptus delictum


co:^ falus e in geribus.t idco no oc

quantn ad en predicandn

faris uifuj

cclTc:fcriptura cuangclica conrinct.

ddit:id e

no e in eis perdidit q

fut iu'

Ouortt primu cft g tam


natus e:ultimum
aili q>

mirabilitcr

dei:^uisdcuicri7opprt(Ti fucrint a

cum cum

fuo

rc

romanis:ncoblttiIcgem dei ab boc

fufdtato corporc a mortuis afcendit

de quo agimus tcftimonid nibil ua^


!crct.3dco pard fuit ut diccrer nc oc^

fldcelum.3udeiadtqui

occidc-'

runt t in cu crcdere itoluerut:quia o^


portcbat cn mori 7 refurgcrc: uaftati
infclicius

ddcris cos nc qn obliuifcaf lcge tua:


nifi cril
ifto

adderet difpge cos qrn


i

(i

cuj

a romanis fimditufc^ a fuo rcgno ubi iam ds alicniginc domina''

tcftimonio fcripturard
tcrra

fua tan^'

rumodo

n6 ubicp dTcnt:^fcrto

batu: cradicati {at:di(p{icp p tcrras.

cccRa q ubicp e cos ^pbctiard q de


cbriftopremiflefdttcftcs in omnib'*

Ouadoquide ubic^ no defiit p fcrip'' tnrasfuasteftimonionobis fut pcr ^pbctias nos no fin)afl*c de cbrifto
quas plurimi eo^ confidcrates: t an palTionc 7 marimc p' cius refurrccti''
onc crcdidcrut in cu^dcquib" pdictn e.Si fucrit numcrus filio;* ifrael fic
arcnamarie:rcliqefalue
fict.

gcnribus babcre no polTct.

3ln antc tpa cbrifti alicj


ifracliricu
tis

ftterint cjrtra

gcnus

4 ad

ccleftis ciuita-'

conforrid pucnrint.c.):lvq.

ctcri

uero

c]ccccti

fut:dc quib'' prcdictii e.

Uaprop^ quifcjs alicnigcna id non c^ ifracl^genirue:ncc ab

xvm
illopproCcartofic faaarulittcrarum
fidc9

p ipfum ones

in dei auitatcm:

lecepmavlcgifalujd^pbetanc 6
rtttad cumulii

cfon'^

ftorfiitimamnotitiauettit aut uene'

deidomum:dci tcmplo pdcfttnatos paducataddcii.Sedquccucp alio^


^pbcticdedeiper iefumcbriftii gia
i>ferutur:poflunt putari a cbriftianif

a nobis cdmemorari
fi

pot no

g? necelTariuB fit ct

dcfitrfed

q: no crcdif fuiflc incogruc t in alQS

eflcconfictc.3deonibilc firmiu9

ad

getibue boics quibua boc myfteriu^


reuclatije:7quibcccti3 pdiccre im^'
pulfi funttfiue participee ciufde gra-'
tte fucrint fiuc c):pcrte8:fiuc

couinccndoe quoflibct alienoe: (i de bac re contcnderint noftrofcp fulcic' do9 fi recte fapucrint:^' ut diuina p-'
dicta dc cbzifto ea proferatur:

p malos

que

in

angclos docti fint:quo9

cria

pkntem
fcim'*
eja'-'

iudco;;tcodicibu9
auulfi9

fiit

fcripta.Q.uib"'

chrida que iudei

ri

agnofccbat

dc^prgg fcdibu9:i ^pt boc

foj(TecofcfTo0.Tlccipfos iudeos

teftimonia toto orbc difpcrfi9:cbrifti

ftimo audcre contcdere:nemine pezti-'


ituifTeaddcttpterifraclitas^ejcquo^

ufquequac^ creuit ccclcfia.

pagatio

ifracl ee cepit

reprobato ciuf

j^ropbcriaaggeiquadi^t maio''

fratrcmaiore.l^opuluseim re uera
quideipprusfpriediccrct' null^air

rcm futuram gloriadomug


fed
i

dei q p^

mitfuiflrct:n6in recdificarione tepli:


eccfia cbrifti.c.^lviq.

fuit.bomincs
fed focietatc

aitt

quofda no tcrM:na

cclefti

ad ucros ifraclitaf

fuperneciucs patrie prinetee: crii in


alijs

cdomu9dcimaiorf9
rie^q fuerit illa

e glo^ et

gcribue

fuiffc

ncgarc non

prtt.

^ma:ligm'9

-Quiafincgat facilltmc couincuntur

lapidib'* cetcrifcp pciofie reb"


lifq^

mctal^

de facto t mirabili uizo iob:4 ncc idi-' gena nec^felf tus id e aducna populi
ifraelfuii:fcde;cgere

coftructa.Tli itaq^ aggci

^pbC

tia

tepli il[iu9 iftauratidc coplcta e.

idumea genu

yquoeiminftauratiic:nun9' ofte^
ditur tantam gloriam babuiflc ytaj

duce9:ibi ortu9 ibidcmortuua.

Oui

diuino
iuftitil

(ic

laudatur cIoquio:ut qo ad

babuit tcpore alomoni8:imo potiuf


f

pietatemc^ attinet eril nullus

oftcnditur
fuifl*e

primu ccflationc ^pbcric


diminu-'

temporu cocqaci^^ Oiue tcpora ciu9 quauig no inuenia-' mu9 in cbroniaf:coUigimu9 tame cx libro eiu9 quc pro fui merito ifraeli^
te in auctoritate canonica rcccperut: tcrtia gcncrationc poftcriore fuitfe q

d bomo fuorum

domu9 illiu9 gloriam

tam:deinde ipfiu9 geti9 cladib" taris

ifracl.)iuinitu9 aut fuifle puifuj

no

ultimum c^cidium qo factuj e a romanie:ficut ea quc fupra funt comemorata tcftantur.t)cc autc do^ mus ad nouii pertincn9 tcftamcntn: tanto uricp maioris eft glorie quato
meliores iunt lapides uiui:quib'' crc"

ufcp ad

dttbito:ute]cbocuno fdrcmug ctiaj p alia9 gcntcs ce poiuiffe 4 fccunduj


deijiuijcerutei^placucrijt ptincntcs

dcntibus renouarifcp coftruitur.

Sj

ad

fpirituale

bierofolyml.0.uod ne
c: nift'

idco p inftaurationem templi illius fignificata e:quia ipfa tenouatio ilU''


edificij fignificat

minicoceflum fuiflccrcdcndii

eloquio propbcrico

cui diuimtu9 rcucbtU9 c un" media-'

tordeitbominiibomo cbriftus ic fu9 qui ueturu9 in came fic anriquia


fancttg prenitciabaf:

alterum tcftamcntum quod appcllaf nouum.OLuod crgo di)dt dcm g me

moratu propbeta:'^ dabo pace i loco


ifto:per (ignificantc loco
illc

queadmodum
ut una c^cc^

qui co

fi''

nobis ucniiTc

nuciat'' e

gnificatur c inteUigedus.Ut quia illo

HBBR

loco idaurato fignata 1 cccfa

q fuezat

cdiftcada per cbriftu:nibil acaptatur

fancgaudenmulri rcprobi mifcetur bonis:7utric^tan^infagcn3 cuau''


gclicl colligiitunT in

quod dictu e dabo paccm i loco i(lo: nifi dabo pace in loco que rtgnifiicat locud ifle.Ouia quodamodo oia fi^ gnificaria uidetur carum rcrum quaf
ftgnificar fuflincre

boc miJdo ta^

pfonas: ficutdcm ab aplb petra crat cbrifhie quonii


illa

pctra

de qua boc e

dictii fignifi^

cabatuticpcbrirtum.XOaiore ita<p

domus buius noui tcflameti: q^ domue pone ueterie teftamentirct


gloria

mari utricp incbfi renb" indifcre^ tenatanudonecpueniatur ad litius ubi mali fcgrcgetur 9 bonis: i in bo' nis tang in teplo fuo fit deus dia tn dibus.t^roinde uoce noc agnofdm" ciue ipleri qui loquebaf in pfalmo at a^ diccbat.^lnniiciaui t locutus fum mulriplicari funt fupcr numero. "boc
in

fitndc

e^quoprimdp os

pcurforis
an''

roc apparcbit

maior co

dcdicabitur
coctt'9 gc''

fui ioannis dctnde

p os proprid

Xiic cim uenict defidcrat"

nddauic:T locutus e dices. 2lgire pe^


nitentia:appropinqiuuiic{;
cclo:p.lcgitdifcipulo8

tibus ficut lcgit'i bcfarco.Tlam

^muf

aduetus ei" nodum crat defideratu oibus gcnttbue.Tb' cim qucm debe
bantdcfiderarefcicbat:i

rcgnum quos i apo^

ftolos nomiaut't:bdilitcr natos: ibo^

qucno

crc^

norat08:illittcraro8:utc{cquid

mag^

didcrat.Xunc crii fm.lricitcrpretes:


qt 1 ipfc e propbeticus fcnfua: ucni^
ent q clecta
filt diii

num cent 7 facerer:ipfe icis cfTct t f


ccrct.lDabuit itcr lUos

und:quo ma''

dc ciictis gctibus.

b utcns bli:T fuc pafTionis difpofitd


iplcrct:T cccriefuc

Xuc cim ucre no ueniet nifi elccta


quibus
dicit apruB:ficut clcgit

de

tolcrando^ malo^

nos in

rum

preberet eprmplum.

Scminato
cffc

fpfo antc miidi conftitutionem. 3pf

ytum per eiue oportebat pfcnria cot"


poralcmfancio cuageUo: pafTus

quippe arcbitectus qui dixit mrti uo


Cflti:pauci

ucro elccri:no dc bis


fic

dijcic

mortuua

c:rcfurrept:pafrionc ofkrt"

qui uocati

ucncrdt ut dc conuiuio
clcctis

^qccretur: fcd de

dtmonflra^

turus ecdificatam domii q nulla; 6^


intcps formidabit roinam.Tluc autc

dcns quid fuftincre^ ucritatc: rcfuz'' reaionequidfpcrarci cternitatc dc^ bcamu8:ejxcpta r.lritudie facramcti

qua faguis a" i remifTione peccatoni


fufus e.ducrfatu8 c
i

1 bi quado

replcnt cccrias^quos

tay

tcrra.t):.

dies

in arca ucnrilatio fcpdrabit:n6 appa''


rct tanta gloria

cd difcipulis fui8:arcp ipfie mderib*


afccdit in cclait poft dics.ic^mifTuj
fpiritd

domus buiu9:quat
ibi

tuncapparebitquandoquifquis
erit fcper erit.

factum midt parris fu<:cuiu9


c{

aducnietis in cos

crcdiderant tunc

crat fignu maj:imd: t

mapmc

nccef''

Jbc iccrta mfriplicatioe cccfc

qua

farium:utunufquif(^ corum linguis

hoc

fcculo mulri rcprobi mifcentur

dnium genrid loqucret:ita


futura:ac
fic

fignificas

clectt6.c.]di)c

unitate caibolicc ccctie p dncs gcntcs


linguis dibus bcutura.

Tl boc crgo maligno fcculo

bis dicb" malis:ubi p builitate p!cfcntc futura-coparat cccla cclfitu''


dinc ^-r timorii f^mulie: dolorotor^

)c pdicatidc cuagcltj:q p pafTtdef pdicanrid clanor i potcrior fca e.ci.

mctisrUbo;^ molef^s: tcntarionum


pericuUserudif^folafpegaudcns
qir

inde fm

illa^pbetia:ei: fion

l^ ^dict 1 uczbum domini dc

xvm
biemfaU:a fccundtt dni ipfius cbrifi
predicta:ubi port rcfurrectione ftupc^
fidce catbolica roboret.c.li.

ribuB cu difcipubs fuis iperait


utintelligeretfcripmras: i

knfa

3dc9 autc diabor tcpU dcmo

dijrit cis

nu defcri i ad nome liberanris


mcdiatoris currcrc gcn' bumanuj:
bcrcricos
ftiano

quoiiiim

(ic

fcriptum e:i

(ic

oporte^

batcbriftumpatiircfurgcrea mor^
tais dic tcrria:!: prcdicari in ciua
niinc paticntiam

mouit 4 fub uocabub cbri


refiftcrcnt cbriftianc:
idilfcret' finc

nc

doctne

t rcmilTionc pccca^ toriJ p 0C9 gcntc6:icipietibu8 ab bie rufale.^tubirurfueeis de aducntu


ciu9 nouiftTmo rcquiretib' rcfpondit
atcp ait.Tlo e ucftrii noffe tepora ucl

quafi poflct
tionc b:c
i

ulla corrcp'

cimtite dci:fic ciuitas pfa^


iter (c

fionisidiffcretcrbabuitpbos

diuerfa i aducrfa fenrietes.Oui cigo


in dci ecdiA morbidii ali^d prauiicp

mometaqpa^pofuitifua
fupucnietis
i i

potcftatc:

fapiut:ficozrcpritttfanu rcctiie^ fa'

fcd accipicris virtutc fpiritue fancti

piant rcfiftut cdtumacif:fuacp peftifr

uos:?
i

eririe tcftcs

mibi

ra 1 mortifcia dogmata cnicdazc no^


lat:f5 dcfefarc pfiftiit:bcrctici fiiit: ct

hierufaleii
i

tota iudea i famaria:

1 ufcp

finee tcrrc. "p^rima fe

ab bic^
at^'

foras cjM:utC9 babet''incj:ercctib'ini''


mici8:ct
fic

rufaUdiffuditeccriatcuiniudca
alias getc3 fcminata

c^ famaria plurimi credidiffcnt :i in

mcbrig

cbrifti

dppia ueri9 ilf catboUcia malo fuo ^funt. Duj

c cia anntjcian''

ci5 dc' urit

tibus euangcliu quoe ipfe ficut luina


ria coaptaucrat ucrbo:

t malis bii i diligetib" ea oiacoopcratttribonu:iimici ocs ec^


clcfie

i acccndcrat

quolibet crrorc cccctur urmali^

fpufancto.iiijccratcimcig nolitc ti^

tia

dcprauctar: (i acapiiit poteftatcm

mcrc C08

corpus occidut:aiam ailt nopolTutocndc: qutfrigidi rimore


c{

corporaW affligedi:c)ccrceteiu8 pari^ cntia fi tatumodo male fenriedo ad^


crfant':c;ccrcctdu8 fapictii.

no ecnr.igne cmtntis ardcbat. >crti'' C0 p ipfos no folu qui eu ntc paftio ne T poft rcfurrecrione fua uidcrant
zaudieratiuc^etpoft obitu corum

Utatit
fiue

ctiaiimicidiUgatunc^rcet cius bc^


niuolentia:aut ctia bcncficeria
rcnfibili
:

doctrina

cii

eis agat':fiuc lez"

p poftcros

eorii inter

borredas pcrfc

ribiU difcipUna.^c pcr

boc diaboUts

cutioncs 1 uazios cruciatu8:ac fune-'

pricepsipieciuitatis aducrfus pcrc^

ra marvfra pdicatiJ c roto orbc cua^


gcliii:cdtcftitedriofigni8t oftctis

grinantei bocmiido ciuitatedei ua^

i
ci

fa^pria cdmouedo:nibil d noccre p-'


mittit':cu|culdubio i reb^ fJrofperif

uarqs uirturib'*:i

fpiritus

fancrimu^

neribu9:ur ppR gcntiu crcdetes in

coTolario ut nd frlgat'aduerfis:c]Kr^

qui^co^rcdcptiouccrucifijcus
cbriftiano

cft:

amorc uencratet' fanguic^


fude-'

dtatio ut nd corrupafprofpis: p cU-' uina^uidentiaprocurat':atcpita ti^

maujTii^que diabolico furore


riit: ipfiqj

peratur utrucp ab altcrutro:ut i pfal^

regcs quo;t lcgib' uaftaba

mo illa uoce nd aUiidc cognofcamus


q:oiti:fm muUitudinr.dobf
i

tur cccria:e(u9 nomini falubnY fubde

mco^

rcntur:quod dc tcrra crudclii aufcrri


conarifunt^tfalfos dcos incipcrent

corde mco:cdfolarionc8 tuc iocuda^

ueriit

aiam mca.t>inc

i iUud apU

pcrfcqui:quorum caufa cultoree dci


ucri fucrant antca pcrfecuri.

fpcgaudetc8:itribulatide paticntcs.

Tlam 1 id quod ait ide doctor qcucp uolut pie uiucrc i cbrifto pfccutioncj
patiiitur:nuUi8 putandurn
cft

luod eria ^ bcretico js

didefiocr

dcerfc

LIBER

polTc teponbuerquia i ca ab cfe qui


forie
fiJt

pore corporalis pfentie cbrifti 7


mii

apc
pri''

no

fcuicririb''

viicte.c tran^

ftoloru eiu6:fcd ab ipfo abcl quc


iuftii

quilliras:7 rcucra c;plurimuq3 cofo''


latiois aufert ifirmis

ipius ftat occidix: i dciccps

majrimc.no

ti^

ufq? ad buius fcculi fine intcr pfccu-'


riones miidi 7 cdfolationcs dei perc^

dcfut imo mulri fut intue: qui corda


pic uiuentiu fuis pditis

monb" cru^'

grinando procurrit ccclcfia.

ci3nt:qmpco9 blafpbematu: cbri^ ftianii5 1 carboUcu nomcn.O.6 ^to


c caiius eis
fto:t9'o
q*

3ln cardedii
tis

fit

q6

(Jda putaniplc^

uoliJt pic viucrc


q?

cbri^
int'*

dcce pfccutionib" q fuerut: nullaj

mggis dolct

p maloe

fupercfTc prcrcr

undccima q
fit

in ipfo

pofitos fir:ut ininus q' pio^ mcntcf


dcfidcrlt diligaf.^pfi quoqj bcretici
cbriftianu cogitartir babe nomcn 7 facrameta cbnftijna: 7 fcripruras T^fefrioncm^magnu dolore faciur i cordib'' pio'^:qa t multi uoletcs cfTc
cii

anticbrifti tcpore

futura.clg.

Roindenccillud^dctcmepu^
to ee dicedu:fiue crcdedu

q6 ii

nullis uifii e fuidctlind aplius cccfaj

fua palTura pfccutidcs uicp ad tcpus


anticbrifti:g' cp ia paffa e:id c dcce: i undccima eadcmcp fit ab anricbrifto nomffima. "Prima q'ppc cdpurant a neronc:Sccunda a domitiano: Xci''

cbrifhani|>ptcrco^ dincnfidce
fitarc cogut':-?

bc
i

mulri malcdici

ct

bif

iucniut matcria

bbfpbcmadi cbzifti-'
ipfi

anu nomcn:q'a 7

quoquomodo

cbrifiiani appcllar'. "bie arq5 buiuf-'

tiamatraiano:0.uortfl5 ab antoio:

mdi prauis monb" 7 enpnb'* boim


pfccurionepariiirur
pie Viucrc:eria

Ouinta a fcuero:

Sejcta^ a

mmmi"

4 uotuti
ifeflare

cbrifto
vc-'

nuUo
i

ncq5

pnrccoip" illof .pariiit'


pfecurione no

cjppc
feid i

banc
cor^

no:Scptimam adctio: Octauama ualeriano : Tlonam ab aurcliano t>ccima a diocletiano i mapmiano.


piagas
ad
ci5

corporibus

cgypro^ qm dece
pp^s
dei.

fucnit

dibus.Undc

illa

uo):c:fccundu mul-'

afig ide cjrirc idperct

putat
uidc

titudincm doloijt mconi i cozde mco.

bijc intcllectii ee refcrcdas : ut no-'


fitis

Tlon dm ait i corpe mco.Sed rurfuf quonia cogirarur immurabilia diuia ^mifTa 7 quod air apfus nouir diis q
funr ciu8:quo6 cim prcfciuit 7 prcdc^

uilTima anticbzifti pfccutio

atur

mdede plagcqua

egypttj

dum

boftilid

pfcqueretur bcbreo6:i mari

rubro ppfo dci per ficcum rranfcutc


pcricriir.Sed cgo
illa

ftinauitcoformcsfien imaginis
fui:ej: cis

filq

rc gcfta

cgirp-'

nullus pcrirc ponideo

fcq-'

to iftas pfccutioncs^pbcticc fignifi^

turiillopfalmo:cofobrionc9rue ic cundaucrunr anima mca.>o[or aure


qui
fir

catas cend arbitrorg^uis ab cia qut

boc putat cj:q'fitc i


la bis

igcniofc

illa

figu^

in

cordibus pio:quos pcrfc

fmgulie copata uidcatmd p:o^

quururmores cbnftiano^t maloni:


fiue falfo^:p:odcfl; dolctib":

pbctico fpu fed cdiccrura meris biia^

quonia,
pirc

ne qua

aliqfi

ad

ue;z pucnirur: aliqii


(}

dc carirare

cicfcedir

qua cos

no^

fallit.Ouid
fiit

dm

boc

fcnriut dicruri
cruci-'

lunt;nec ipcdire falute

alio:}r.

ibcniqj

de pfecutione qua ipfe diio

magne

cofolationes fuit etia dc cor^


io-'

fijrus e.-^^n
fituri.-^Si

quo cam funtnumczo

po-'

rcctionibus eo^:q pio^i aias tata

autc baccrccpta epftimant


fint

atditatcpfundut:quatisdc fua
tionc dolorib' cruciauerar.Sic
fcculo
i i

pdi-'

cdputQndn:tanq' ille numerandc

boc
te-'

quc ad corpus princt:nd qua

ipfu ca
illa

bis dicb" malis: nd

folii

putcflppctitU7 0cafu:qdagct6

xvm
4 poftcj^ cbriftus
afcedit
i

cclu

bic

fratrib"

rofolfmis ficta e:ubi btiie ftcpbiua

ifta uidifieincucfater

lapidat^eiubiucob^fratioanis gU''
dio trucidAt' e:ubi apfus petr' ut oc
ciderct iclurus

audtuimus.-^-Cluid

qui tuc illic pueri (Tucrar: i fe rccordabantur md i pcrfidc:' 710"

ne

ita

cbnftiaiTOS fcrbuit pfccutio

ti p angelu
cj

libcrat'';

ubi fugati 3tqj difpfi de biaofolfmif


f:c9:ubi faulus

iam quicuit:ut fugietcs idc non^ nulli ufqj ad romana oppida pucnc'
(i tfi

poftca paulus apfa

rint.lDec atcp
ri

factue e uaibbat cccrsm ubi ipe

quo

no

uidct" ee difflniedus

buiufmdi mibi cogira^ numcruf p^


aflFirmare aliquas
illa

C0 ii fide qua pfequebat' cuagcli^as:

fecutionii:4bu9 cpirceri oportctecclc

qualia facicbnt e partu9:fiuc p iudea


fiuc

fiam.Sed rurfus

aliag jetee^quacJcp cbriftunt

futurae a rcgib" ptcr

nouiffimaj

feruetilTtmc pdicabat.^Cur ergo cig

dc qua nuUus ambigir cbrilltanus:ii


minorisetcmcritatis. 3tatp boc in

neroncuidet'ordicndu:cuad nerois
tpa
iter

atrocilTimas pfecutiocg de 4^
e

medio rcliquamu9:ncutra preqonis


buiug aftnietes fiuc dcftruetc9: fj ti^ tiimodo ab aflfirmadi quodlibct

bu9 nimis

longu cucta

diccre:eccrta
(i

crcfcedo pucnent.-'

O-tiod
cj

zegib'*

bc
ab

factas pfecuridcs inucro q:i(limatcc

ru audace pfumptione rcuocatcs.31^

dcbere:rc^ fuit bc:odce

ct p'

afccn^

lam
guct

fane nouiffima pfecurione q

fumdtiigrauilTimafecit. >einde cjd

anticbrifto futura e:prcfcria fua c^i''


ipfc

refpodent et de iulLano:que no numc

iefus.Sic cim fcripcum e q?

rant

dcce.-^iln ipfe

no

e cccra^ pfccu^

eii itcrficict

fpu oris

fui:

i cuacuabit

tus:qui cbnftianos liberalee Utteras

illumiatioe prcfcric fue. "bic qucri fo^


Ict qri iftud

docere ac difccre uciuit:fub quo ua^


lentinianus maior qui p" en ttius im''

crit.importune onino.Si

ci^

pator fmr.fidci cbnftianccdfcfTor ej:^


ritit

lius q^

boc nobis noffc^dclTet^aquo me ab ipfo dco magiftro itcrrogl


filu''

militiacp

puarus

e.-^Ut

omitca q

ribus difcipulis diccrctVTlo cim


cnit ide
dicctcs
.

apud antiocbia f:icc ccpcrat;nifi uni'


fidcLfTimi i cdftatiffimi iuuenis: c| cu

apud cu:f5
t)omine
fi

a pfcnte qucficrut

multis apprebefis ut torqucrct p to^ rii die pmu9 e tort" i uirguf itcr un^

fcntabis regnii

boc i cepore rcpic ifracL-^Jlt ille no e in''


i

quit ucftni nofle tepora.q patcr pofuit potcftate.Tlo uricp

fu

gubs cruciatufq3 pf.illeti6:libcrtate5


atq3 bilaritate mirac" qcborruilTct:
icercria dcfonnt"

illi de bo^ ra:urdie:ur3nno:fedde ccmporc in^'

embcfce timuifTcf.

fcrrogaucriir:quando iUud acccpcrc

p)oftrcmo n;a mcmoria ualef fupra^


dicri

rcfponfum.fruftra igifannof q buic


fcculo rcmanet coputare ac diffmirc conamurcii boc fcirc nd c((c nzum

ualctiniam frat arrianua ndnc


ptcs
ca^'

magna pfecutionc p orictcs

tl?olica uartauit cccram.-^Oiualc e aiit

qc orc ucritati9

audiamus.Ouos

tii

no cofidcrarc eccfam p totu mundtt


fructificante acqj crcfcente:poffc
i

alq quadringetos:alQ quingetos:alg


cria millc:ab afccnfione diii ufcp

ali^

ad

gibus:7

quibus gctibus pfccurione pari a rc^ qii i alqs no parifVTlifi forfe


pfecutio copuranda: qfi rcx got^
i

cius ulrimii aducntii ccmplcri polTc


diycnir. Oueadmodii aiJ t quifc^

nd e

aftruat opintonc fua:longu e


ftrarc:?

co^ dcmon^

tboru3

ipfa gotrbia pfecurus c cb:i

no

nccclTariii.

flianos crudclitatc mirabili:cuibino

ccnt nifi carbolici:quof; plurimi

ma:

>ctemporcnouilTimc pfccutiois
occuUo.cli^.

tf no coronari funf:ficu( quibufda

LIBER

Oniecturfe 4ppt utfftur bfft^


ni8:no ab

ncfario fcpulnw eft:ut feaa^ fibi ad^

da

ali^d

cmn de au
digi^

uerfariam tam prolijro tem pore cd^

ctorkarc fcripture cauonfcc ^fotur.

Omn(u vo ck bac rc calcuUrid


Tlo
fuit

pfecurionum borredas crudelitatcs nd rcfjftcndo


ualefcere tot tantariic^

t03 rcfclait:^ quicfcc iubct ille 4 dic.


e

fcd pflriedo fuparc^-r ad fuoru, fimu'


lflcro^:tempIo;2:facro;t: oraculoru:

u:m

fdre tpa q pater in fua po^


fuilTc

potcftatc.Sed bec qi euangclica

cuerfione pucnirc pmittercnt.-'

Oui

fiiiae:minicftnoca reprcflbs
dco:p.

poftzcmo e dcus: nd noftc: uric^ fed

multo^t falfo^tcp culrore8:quo

ipfof :qui uf
ipulfue e
i(l

illcctus tato fcclerc uel

min" fingcrct dcmonu refpofis quoe tiqf dco8 colat:definitu cfie ^to tpc

prcftarc.-^on ei^ alicut


fed

demoni boc afcribit':


illi

dco dicunt
dif-'

mafura cffa rcligio cbriftiana. um cim uidcret ncc t ot tatifcp pfccurioni^ bu8 eapotuifTc c6fumi:f^ bis porius
inc:emcta mira fumpfifle: cjrcogita^

uerfu8:bcc perru arre magica

finiflV.Xalcm

dcum babent:qui cbii^

ftum non babent.


t)e ftulrifl*imo mcndario pagano^ rurquo cbriftiana rcligionc nd ulcra
trecenros fejcaginraquincp

ucrut nefcio quoe ucrfus grecoe: ta^


5> confuleri cuida diuino oraculo ef^

fufos. Ubi cbriftii


fflcrilcgtj

dde ab bui' tan^


ut

annorum

crimic faaut inocentc. "t^C


feciflc fubiiigut

menfura

cfle finjcerucc.liig.

trnautmalefiria
colcrcf cbtifti

nome p trecetoe fcjra^ mc^ moratonumeroano^:finemoia fu^ mcret ftne.O boim corda docto;t: o
ginta quicp ano6.t)cidc coplcto
CgcniaUatardignflcrcdcifta dc cbri''
fto:q credc

c atcp buiufmdi multa coUi' gere;fi nddii anu8 ifte rrafiflct que diutnatio fiaa^mifir.t dccepta uanitas crcdidtt.u vo c;: quo nois
cbrifticultuspciueicarnc prcfetia:

nd uulrie

cbriftti: qp

eius

difcipuP pctrue ab co magicae artcs

nd didiccrittf? ab

ipfo inocente

rii

ei'

1 p apro8 inftirutus e ari aliquor an^ no8 anni trcceri fqcaginraquicp cdple ti finr (jd aliud qrimus vndc ifta fal^
fitasrcfeUat^Ureimicbnfti
tate
nariui-'

difnpulue maUfic'' fuerit:nomep

il^

liu8 cp fuii coli maluerit magicis fuif


ertib'*

magnis Ubonb" t picuf

fuie:
fui.'

ifane

buiue rci nd ponamus iniriii q'a i pucr difcipulos nd babcbac.

poftrcmoetcffufione fanguinis

triqribabcrcccpit:4)culdubiotuc in^

St pctrus malcfic'* fccit ur cbriftu (ic


diligcret

notuirpdusprefcnriaj corporalcm
docrrina i religio cbriftiana:id e po^

muduer^d

fecit

Cnocce cbri^

ftus

utcu ficdiligeretpcfr'.-1^cfpddc^

fteay i fluuto iordane miftcrio ioanif


c bapri^atus.T^ropf

igiffibiipfi i fi prit inteUigat: ilU fupna gratia factu ee:ut^pter efttam uita cbriftiJ diligerct miidue^qua gsa facroeftut^ptcretcmam uitam ab

ant

^pbctia

illa pccflerat:

boc eim de quo dominabit a

illo

accipicndam:-! ufcp ad rempora''


illo

mari ofcp ad maze:^ a flumie ufc ad imioB orbis tcrrc.Sj qm priufq' cet pafl^ue 1 rfurrejriflct a motuis^nddu
fidcs dibu8 fucrat dcfi'nita:i rdurrec^

riam mortem pro


qui

paricnda cbri^

ftumdiligcretpctru8.>eindeifti d^
fiitrqui pfitifta prcdiccrc:nec piit

rioncquippecbriftidefinitacft.
fic

Tl^
lo-'

apoftolue paulus arbcnicfib'

fluerrczc ita

fuccdbcntes uni malefico

quirur diccne.^am

niic anniiriat bo-'


qf>

1 uni fceleri magico quo puer ut dnt anniculus occifus: i dilaniat* ritu

minib"* 6c9 ubicp agc piiiam:eo


tuit dic iudicarc

fta

orbe i ecitate in uiro

XVIII

quo difHniait fide oibua: rcfufcitane


a mo:tui9:mcli' i bac qonc folue-' da indcimtiufumimuerpferrim quia
illu

crcdim^tncriras babcKcfficacia fps


faiicri.Sicut aiit finpt uanir.is ipia t

purautrmagicis arrib"

pctri. ibaulo''

tat ctia dacus fpua e fanctusrficut cu

poft cria figno mirabili facto:

quado

dari poft rcfurrectionc cbrifli oportc

baticactuitateq:qua dcbuit fncipe


lc)c

ad uerbii ipfius pctri quida mcdicus ab utcro mzis ita claudue ut ab alqs
portarcr':-!

fcc6da:boc e teftamcntu
fuit Iq;
i

nouum.
f fna
uet'*.

ad porta

rcpli

ubi ftipem

f>rima eij data

monte

pererct ponerct':in

p moyfcn:q6 teftamcntu uocaf

faluus q:iltjt:quin(p milia

nomie iefu cbrifti bominu^

jOc bac aot q p cbrtftd danda crat p^

crcdtdcrur.2lcdcindca[iJ9arcp altjs
acccffibus crcdcnriiicrcuiteccria.3lc

dictum Lx fion lex;pdict:r ucrbuj diii ej: bierufalc.Unclc -r ipfc p onca


gentcs dirir pdican oportere in noic

P boc coUigifctia dics


ipfc

cj:

quo annus
qri

fumpfir iniriu:fcilicct

miffug

ab btcrufalc.3bi ergo ej:ortu9 buiuf no^ minis cultu9:ut in iefum cbrifta qui amdfipxs fucrat t refurrejrcrat crc
fuo penitcntia:fed
tii

incipictibus

cfpusfanctueideftpcridus maias.
Tlumcratis deidc cofulibus
cofulatu
.cccljr.

anni rcpifitiplctifpcafdcid" maias:

dcrctur.Ubt bcc fides ta infignib" in^


itqs incanduit:ut aliquot

bominum

bonorq i euriciani. "f^orro fcqucri anno cum fof iu acccpifler bo^ noriu9 cofule maUiti rbeodo^: qn ia
fccundii illud oracula

milia i cbrifti noic mirabili alacritate

dcmonum

aut
e(Tc

coucrfa ucditie fuie rcbus ut cgenia


diftribtteretur:|pofito fartcto

figmcnni bominti nulla dcbuir


rcligio cbriftiana:dd

i ardr

alias tcrraro

ttfltmaaritatead paupcrtate uola-'

ptcs forfitan facru

fir:

no

fuir ncccfle
i

i fa^ guincm fttietce iudcos ufc^ ad mo:te p ueritate ccrtare no armata porctia:
tarii puenirct atcp Cter frcmctea

pquircre.3nrcrim q6 fcimus
tc norifl"ima

ciuira-'

emincrifl"ima cartba^

gine africc.5audcriu9 1 ioui" comi^


tc9 tpcratori9

fjpotetiorcpotctiappararct. "bocfi

bonorq quartodccimo

nuUis magicis

artib''

facnic cur crc^

kalcdas aprilis falfo^ deo;2 tcmpla


cticrtcriit^tfimulacra frcgerunt.

derc dubitat cade uirtutc diuina p to

Br

tum mundd ide fieri potuiflTc qua bic


facto e.'Si aiit in bicrofolymi9
cultti
fic

qito ufcp

ad

ad boc tcpua p.j:j:j:Scrc an^ no9 (Js u6 uideat q^tii creucrit culruf
nois
cb!iftt:pfcrri poftcag'
fiit

buius noi9

chriiti

accedercfta^

mulri

eoict

ta

bominu mulritudo:que illn i ctucc

cbriftiani

facri:4

tan^ iUa ucra di


:

uX fijccrat coprcbcfu:ur rifcrat fi)ntm

uinarione rcitocabarur a fidc


coplcto codc anno:5t

caquc

iam malcficiti illud fcccrat pctrus: e)c ipfo anno qucredu c: qri trcceti ferv
ginta quicp copleri fut.IDortuus
cft

numcro inanem

irridcndia^ uidcnir.''Tlof igit'cj fum"

crgo cbriftus duob* gcmts cofulibuf


.i?iij.kaleda8aprili9."Rcfurrcrit ftio

uocamurqj cbriftiani.n6 1 pctni crc^ dimue fj ique crcdidit pctr^^pctri de


cbrifto cdificflri fcrmonib^^no carmi-'

die:ficutapri fui cria fenfib"

pbaue^

nibus ucnfici9:ncc deccpri malcficijf


f5 bcncfictis

runt.beidc p^.yi.dies ikcdit in cclo:


poft dcce dics id e quiquagefimo dic

eius adiuti.3Ue petri

ma

giftcrcbrift' in doctrina

q ad uitam
noftcr.

poft fua rcfurrcctiour.mifit


ctii.Xiic tria mtlia

fpum

fa^

ducir crcrna ipfc c


aliqii ia

mag:

Scd

bominii apKs eu5

claudam"
7 q^rum

biic libro^bucufq?
faris uifii e

prcdicaribus crcdidcrfit.

Xunc itacp

diflcretcs
llratcf:(|9

dcmo'

nois

illius

cultus ejcortus c:ficut nof

na fit duap duitatS cclcfaf

LIBER

arq? rcncnc ab initio afcp

ad

finc

p^

mirta?: mortate]Ccar(a9:qaap ilh q terrcna e fait fibi quos uoluitiut' vn-'


dcciicpurctise); bominib" dcoe
fal-'

^ptcr quod appctcda funt cercra: ip^ fum autcm proptcr fcipfum.t iliad

finismalipropterquod uirada funt


cetcra:ipfum aute^ propter fapfiim.

fos quib" facrificado f uiret.3Ua autc


cclcftt9

que peregrinafi

terra: falfoa

deo9 nd facitif, a uero deo


iue ueru facrifiauipfa
teporalib''
fit.

ipfa

fit

cu
tri

ficitur

Jlmbc

5inem ergo boni nunc didmus: non quo confumatur ut no ftt: fed quo p^ ut plcnum fit : 1 fincm mali no quo cfle definar.fcd quoufqj no^
iHi funt

ufbonis

utiitur parit: uel

ccndo perducat.fincs itacp

magi9parit'affligutur:diucrf3 fidc:
diucrfa fpc:diucrfo amorcrdonec ul^

fummum bonum:T fummum malu:


t bac uita fummo bono adipifcendo: uita'' do autem fummo malo: multum fic

dequibusinucniendisatc^ita

timo iudido

fcparet':'?

papiat unaq^
diflereda

qj fuu ftnc cui' null' e finis.&c (Jbug

amb3|j finib" deinccps

ell.

dijci

laboraucrunt qui ftudium fapie-'

ticin

3turelq auguftini de ciui


tatedcilibcr.jri^

funt:nec

buius fcculi uanitate profcfl'i tame cos quauis diucrfis er

rantes modisrnature

Umcs

in tantuj

0.6 i qonc qua de finib' bono^j r


maloift pbilofopbica difputatio ucii^
lauit ducetas octoginta

ab ihnere ucritatis deuiarc permifin ut no alq in animo:alq in corpore: a-'


I^ in utroc^ fincs

bonorum poneret
tripartita uclut

t octo fcctas

1 malorom.^ qua

ce

marcus uarro pfpe^crit.c. primu.

generalium diftributionc

fcctarum
ueritatem

marcuB uarro

libro dc pbilofopbia

UO-nj^TO
deciuitatisuttt

tammultam dogmatum
diligentcr

ufcp terrene

fci^

uertit:ut

licefrcelcftisd
bitie finib" dei-

to fectas no' quc


cflTc

1 fubtiliter fcrutatus ad^ ad duccntas oaoginta 1 oc iam cflent: fcd que

poflent:adbiben6

quafdam

diffe

ceps mibi ui''

rentias facillimc pcrucnizct.Ouod vt

dco difputadu:
pri"

breuitcroftendaminde oportet

inci'"

ej:poned
ra-

fot qulta opis


tio

buiue terminadi

patit'argumeta mortaliii quibus


moliri fanv.ut ab coruj ua^

piam quod ipfc aducrtit 1 pofuit in libromcmorato:quatuorcfire qucdi quebominc8finemagiftro:fine uUo


doctrine adminiculo
:

fibiipfibeatitudinefacein buius uitc


ifeljcifatc

fine induflriit

urarteuiuendi:qucuirfU9 dicitar 1

nis rebus fpce n!a quid differat

qul
ue^'

proculdubio dicitur: uclut naturali^

deus nobis dcdit 7 res

ipfa

boc e

ra bcatitudo qua dabit:n6 tanti) au^


ctoritatc diuina fj idubitata et rone:

appetuntautuoluptatcmqua dclcctabilitcr mouctur corporis fcnfus: autquictcmquafitutnullam molc


ftiam corporis quis patiatur
:

quale^ptcrifidclcB pofTum" adbibc


clarefcat. t:>c

aut

finib^enimmalorii

et
fe

utrancp qua tamcn uno nomine uo'


luptatis epicurus appcllat
ucrfaliter
:

bononi mulra 7 muUiplicitcr itcr


pbilofopbi difputariir.

aut uni'
ct

4luam

que-'

prima narurc in quibus


falue atcp

ftionemmarimaintetione ucrfantcs
conatifuntiucnireqd
efficiat

bccfunfraliaiurin corporc ut me'

boiem
nli

brorum itcgritae:?

icoliii-

bcatum.3llud cnim eflfinis boni

tas eiusiuclinato vtfuntea que vel

XIX

p3ru9 urmagna

bommu

fperiurur

rum duodcrim
fociu5 cui dj

fcctarii:profccto

aut

iugcnqs.lDcc igitur quatuor id e uo-'

proptcr fc tanto id agit: aut ctia

ppi

luptae:quico:utrun^:primjl nature
itA fiit
i

boc vellc qo

fibi.

Q.uo

nobie rt vcl virtua qua

po''

circa.j:y.futcoru4propterfc tantd^

ftca doctriua Kcrit

proptcr bcc appc^

modo vnanquacp tenedam puiat: r


alie
fc (i

tenda fit:aut ifta proptcr virtute: aut


vtracpproptcrfcipfam. 2lc per boc
fiut binc

duodecim cozii 4 nd foUi propter

4d velinr pbilofopbandii eflc dc'


quoruj
fufi.

dnoderim

fcctc "Pcr

banc

ccrnut:fcd ctia proptcr alioe

cim ratione triplicatur fmgule: quod

bonii appcrut ficut

"be aiit (eac

cum i vna dcmonftraucro:


erit in cercrie id

diffiak

viginti qu.^tuor iteru

gcminanf: ad^

iuenirc.u5 ergo vo^

dira differeria

ej:

academicis nouis:t

luptae corporis animi virturi ant fU^


diturtaut prefcrfraut iungif^triparti^
ta variai diucrfitare fectariJ.Subdif

fiutquadragintaocto.3ll3rd quippc
vigintiquatuor vnanquaq? fccrarum
poteft cjf(^
fic

tcncrc ac defendere ut

aut virtuti quado in ufum virtutif af


fumitm.pcrtinet q'ppc ad virtutif of-'
ficium:7 viuerc patric:'r propter pa^

ccrta:qucadmodu ftoid defcnderdt: cp bominis bond quo bcatus cflet in animi tannimodo virtute cofifteret.
"potcft ali" vt incertam:

triam
ficri

filios

pcrcarc:quoru ncutrum

qucmadmo"

poteft fine corporis uoluptare.


fine illa ncc cibus ncc

Tlam
ratio

potus fu^

dumdefendctot academici noui: q6 eia t fi no ccrtd tamc verifimile vidc^


batur.Uigintiquatuorcrgofidt per
coscfvcluteas ccrtas proptcr vcri^ tatcm:7alievigintiquatuor pcr co8

mitur vt viuat:ncc conciibif ut gcnc^

propagcf.d vcro

prcfert' vir-

tuti ipfa

apperifprop^ fcipfam^virt''
id e

aur aflumeda credirur^prcr illa:

^eafdcm

vclut inccrtas proprcr uc"

vt nibil virrus agat nifi ad confcquc-'

rifimilitudinc fcquedaa putat. 'Rur''

dlufcoferuandacorporis volupta-' tcm:quc vira dcfbrmis e. 0;uippc a^

fus da vnanquacp iftard quadragi"


taocto fcctardpotcft
cjfqj fcqui: ba''

domine uoluprari:q'^ nuUo modo bccdiceda fir viuua. Scd rame er ifta boiribilif rurpirudo babuir quofda pbilofopboe patro' no6 1 dcfcnforce fuos.Uirtuti porbi virrua fcruir

bitu ceterord pbilofopboa: Jrcmcp


ali' poteft

uis

babitu cynicorDiei: bac et duplicanf T nonagintafcj:


pofl^dt atcp fect3ri:vt

diffcrentia

fidr.>eindc <^a card fingulas quafcp


tntuei

bomince

ro voluptas iiigitur:qu3do cop. ncu^' traproptcralrcra:fed ^prcr fcipfae

aurociofamdiligant viram:ficut hi

4 tantdmodo

ftudije doctrincuacaze

ambc appcnlrur.Clu^proptcr ficut uolupras ucl fubdita ucl prclara uel


iucta virturi:rre8 fecrae facinita ^ce:
ita utrac^:ir3

uolucrfit atque ualucrut:aut ncgoci''

ofam ficut bi 4 cd pbilofopbaretur:


tamen amminiftrationc rcipublicerc
gendifqucicb'' buanis occupatifl^imf

primanaturc:aliae ter

nas iueniiirur efficercpro uarictatc quippc bumanaru opiniono virtuti


aliquado fubdiitur: aliquado prefe^
riitunaliquado iugunfac
(ic

fuerdt:aut qc vtrocp gcncrc tcmpcra^

tam:fic bi

cj

pamm crudito ocio:par


bas

tim nccefl"ario negocio:alremaria vite


fuc tcmpora tribucrdt.^l^roptcr
differctiae poteft ctia triplicari

ad duo

denarium fcctarii numcni pcruenif.

nume

Scd ifte quocp numerue duplicatur:


adbibita vna ditferetia
foli"

rusiftcfcctaru^tad duccntas octo"


gintaocto pcrduci.
libro

vidcliat
ifta-'

"ba de varronis

Vite:quonia c{fqui8 fcctaf aliqua

quanrd potoi brcuit ac dilucide

LIBER

pofui fnias emf mds uerbis

cjrplicaf.

utru

fit

ncc nc dubitandi}:boc e ut id
ftt:

Ouomodo aiit rcfutatis ccraie una


eligar:qu3 uult cffc academicoru ue^

planius cloquar:utrij ita fcctadu

at qui fcctatur dicat

cfle

ucru5:an

ita

tcrum:quos a plaroneinftirutofufc^ ad polemoncm qui ab illo quart" ei" fcbolam tatuit quc acadcmia e dicta
babuiffe cerra dogmata uult uidcri: 7 ob boc diftinguit ab acadcmicif no uie qbu9 inccrta funt oia: qd pbilo^

utquifectaf dicatueriifibi uideri et


fi

fortc fit:falfum

tamc utcrqj
illa

fectct'

unum atcp idcm bonu. 3


diiTereria

cnim
ct

qucadbibcturcjibabitu

cofuctudinc qrnicorum: no qucritur

quis

nam fitboni fmi9:fcd urrii


fcctatur

illo

fopbie gcnus ab arcefilao cepU fucccf

babitu 1 conrucrudmc fit uiucndum

forepolcmonis^camcp (ectam
ita

id eft

dquiucrum
libct ci

bonum: quod-'
atcp (cc
ft-

uetcro acadcmico^t ficut dubitatioc:

ucrum effe uideatur


altj

omni crrore carcre arbitrctur.ld


oni partc res omittenda
c.

tandum.i>cnicp

funtqcumbona

gum c pcr oia dcmonftrarc:ncc tamc


c}:

nalia fcqucrcntur:

uirturcm: al^

'RemO''

uoIupf3rc:cundem tamen babitum i


cofuctudinc tcncbant:
cj:

uet igitur prius ocs illas difFcrcntias

quo

cynici

quc numeni multiplicaucrc fcctaro: quas idco rcmoucdas putat:quia no in cis e fmis boni.Tlec^ cim c):iftimat

flppdbbitur.3ta

illud quic^d eft vri

pbilofopbiqrniddifcerniitur a ccfis

ad cligcndu ac tcncndum bonii quo


bcatificrcnnutiqjnil ualcbat.
fi

uUam pbilofopbie fcctam cffe


qucnoincodiftctaceterie
fos babcat fincs
(y

diceda
diuer^

Tlam

bonorum i malo^:
(it.

ad boc aliquid interelTct: prefccro idcm babitus cundcmfinc fequi cogcrct:t diucrfue babituf cunde fcqui

quldoquidcm nullaebomint caufa


pbilofopbandi:nifiut bcat"

db
fini(.

fincmnofincrct.

autem beatum
nifi finis

facit:ipfc e

boni

Tlullactgitur caufa pbilofopbandi

Oijomo

boni.Ouamobre quc nullu


fcctat':

no fecte f^ qones

rcmotiB oibus diffcretqs q fdi: ad tripanitam

boni finem
fociali uita

nulla pbilofopbic

fcctn diceda

e.um

ergo qucritur dc
(it

fummibonidiffinitioncuarro pucni-' at:qu3rw tame una fiteligeda.c.g.


i

utro tcncnda
amici fui

fapieti

ut

fummu bonum quo fit bomo


ita ueliti curct

bcatuf

Tl

trib"

quoquc illis uite gcnc^


fj

queadmouj

ribu9:uno fcilicctno fegnite:


tatis ociofo:altcro

fuum an fuc tantumodo bcatitudinif


caufa faciat(|cquidfacit:nondc ipfo

in cotcmplarionc uX incjluionc ucri^


i

gcredis reb" bu''

fummo bono qucftio e^fjde

afTume'

manis ncgodofo:tcrtio

dournoaffumcndofocio ad buiua
participatione boni:no proptcr fcip^

cj: utroq; ncre tempcraro:cum qucritur q'd

gc
fit

boru potiu9

cligendo:

no

finis

boni

fum fcd proptcr cundc fodum


bonoitagaudcat
(icnt

ut

cil'

babctc6troucrfiam:fcd quid
rat

borum
affe-

fuo gaudct.

trium difficultatcm uf fadlitate

3tcmciiqucrit'dcacadcmici9 nouie
quib" inccrtA funt oia:ut;2
ita fint rcf

babendf in cjbus pbilofopbando c: an ficut alqs pbilofopbis placuit ccr tag cas babercdcbcamus: noqritur
quid
in fine

ad cofcqucndum ucl rcrincndum fincm boni:id in ifta qone ucrfat'. f i^ nis cim boni cum ad cuj quifcp pucnerit:prorinos fadt bcatum.

3n ccio

boni fecrando

fit:

(cd dc

aut Uttcrato uf in ncgoao publico uX quado utroquc uicibus agtrur: non


continuo quifquc bcatua
cft.

tpfius ucritatc

quod uidcf fcctandu^

ZDuIti

XIX

qmppeiquoUbctborumutn
fit

uiaerc

aliquado fubdotunutnd propffcipa


fcd propter uirtutis officiu appctcda

poflut:t in appcKdo boni finem

quo

bomo beatu9

errare.2llia e igitur

uidclturaliquado

prcferiitur: ut

nd

queftio de finibue malo?^

i bonoro:

propter feipfa:fed proptcr bec adipif

que unanquaqj pbilofopbo:;^ fectam


facit:-! alie

cendauelconfcruadanccefTaria uirrus putctur:aliquando iungdtur: ut

funt queftiones de foctali


et

mta:decunctatione academicorii:
oitegeneribus:ociofo:actuofo:e)C

propter feipra t uirtus t ipfa appcte^

de uictu 1 ueftitu cynicorii de tribua


u-'

dacrcdatur:quaremarid numcrum
triplu redddt:

i ad
illis

duodcdm

fectas
rc

troquemodificato.Ouo^tnullae in

perueniut. Ej:

autcm quatuor
uoluptate

quadcbono;j7malo;j fmibus
ro bas quatuor adbibcs

dif'

bus

tres

uarro

tollit:

fcilj

pufaiur.'p>roindequonumarc'' uar^
differetias:

1 quictcm i utrucp nd q> caa


bet fcd g? primigenia
illa

impro''

naturc i uo

ideej;uitafociali:cpacademici8
ui8:ej:cynici9:e)ciftouite generc

no
tri^

i (c babclt t quicte. 0.uid ergo opus c ej: bia duabue quedatn

luptatcm

partito:3d fectas ducetas octoginta''

tria faccrc

duo

(cilicet

dn figillati ap^

octo perucnit:i

(i

militer adtjci:remoti8 eis

quc alie poffunt (i^ dnibus qni

petutur uoluptas aut quiee: i tcrtiu

cu ambe fimuhquadoquidcm prima


naturc:-! ipfas i ptcr ipfas alia
contineant.-'

de fectado

qucflione:i ideo

fummo bono nulls ifcrut kac no funtncc uo''


illas
(it

mrta
ei

^e tribus ergo fcctis

cande fut:ad

duodccim in quib'

placci diligctcr cfTc tractandd:quc nl


fit

queriturqoid

bonum

bominis:

potius cligeda.Tlon etm ucra pluf


ratio ef!c permittit:
fit

quo afTccuto fit be.itus:ut cic eis una ueram ccteras falfas oftendat eftc rc
ucrtitur.Tlam remoto
dctrabuiur: i
illo tripartito

qua unam uera

fiue in bis tribus

fiuc alicubi alibi

quod pofl uidebimu8.3nterim 6


tribus

bif

gcnerc uite:due partes buius numcri


(ectc

quomodo unam u3:ro eligat:


ita fi^

nonagintafoc rc^
difTercntia
e)c

quantu brcuiter apertecp pofTumus


diiTeramu8.3fTc nacp tres (ectc

mancnt.^Rcmota uero

cynicis addira:ad dimidid redigotur

unt:cum uf prims naturc ppter uir^


tutem:ucl uirtue ppter prima nature
uel utracp id e uirtus i prima nature ^pter feipfa funt expetcda.

rquadragitaocto fiut.Sufcram" eti^

am quod qc acadcmicis
ideuigitiquatuor.
uita

nouis adbi^

biiuc:rurfus dimidia pai 9 rcmanet:


t>c fociali

quocp
>e trib" fcctis fijmd bois

quod

acccfferat fimiliter aufcrat'

bonum
diffi^

T duodecim fut
fcretia

reltque

quas

ifla dif-'

qucretib"

qua cligcdam uarro

ututgintiquaruor fierct dupU

niat:fcque8 uetcris ac^dcmic antio^

caucrat.i>c bis ergo duodecim nibil

cbo auctorc fcntetiam.c.ig.

did

poteft cur (cctc

no funt babcndc.

Tlibil q'ppc aliud in eis quaiV;g' finif

bonorum T maloru.^uucntis autem


bononifinibuB: profecto ccontrario
funt malorij.lDcc aut ut ita
fiat

atcp fcctandu

Uid crgo iHoru trium fit uerfi iflo modo pfua-'

dercconatur."f)rimdquia
ri8:nddei:fcd bominis

fummum

duo^

bonum in pbia no arboris: nd pccc


qucritunqd fit ipfe bomo qucrcndum putat. Sc^
tit

decim fcctc:illa quatuor


uoluptas:quic9:utriicp:

triplicatur:

tprima na^
uirtuti

turc:que pmigcnia uarro uocar. "bcc

q'ppe in etus natura

duo ee qceda

qppc quatuor du; fingulatim

corpue 1 3nimam.t borum quidc}

LIBER

duum mclius clTc

3nima:longc(p

pp

tu9 omnfno prcponat:bcc cim bcne


utitur

tabiUus omnino no dubitat.S^ mi;t

T fcipfa:'!

ccteris

que bomine
ii

ammafolafitbotr.o:ut(tafit

ci

cor'

facitbcatuntbonis.Ubiucroipfa
ciu8 funt cuiu8 funt.3c pcr

pus tang' cquus cquiri qucrcndfi pn^


t3t.quc9 cniin no

cft:qua[ibctbonafintmulta:n bona

bomo "r

cquus:

fedfolu8bomoc:idco tamcn cquca diriturg' aliquo modo fe babcat ad cquB.Jln corpus folu fit bomo ali'' quo modo (c babcna ad anima:ficut poculumadpotioncm, Tloneim calix

boc ncc du6 iam bona dtccnda funncii malc utcnti utilia cflc nd pelTunt. "bcc cf go uita bominis quc uirtutc t al^e a nimi 'Zcorporie bonis fmc quibus ee
ndpoteftfruitur.bcata cffc
dicit.

Si

1 potio quam

cdtinct

c&lij:

fimul
tii

ucro 1 alqs finc quibus

clTc

uirtus

dicitur poculii:fcd calip folue^idco


cp potioni cotincndc
fit

potcftuclullisuf pluribus bearior.

accomodai".

2ln ucro ncc anima fola nec folum

Si autc pror fu 8 omnibus ut nuUunt omnino bonum dcfit ufanimi f cor'


pori8:bcatilTima.Tlon cnim boc
eft

corpu9:fednmulutrunqjfit bomo:
cuius
fit

pars una

fiue

anima Huc co
bi

maquoduirtu9:quoniam nd dnis
uita fcd fapie9 uita uirtua c.t

pu9:illc autctotue ejcutrot^ coftctvt

tame
pdc

bomo fit:ficut iuctos duos cquos


finiJ^er

qualifcoc^ uita fine


cinrc:uirtu8

uUa

virtute
clTc

gas uocamu8:quo^ fiue de)cter fiuc pars fit bigaro:unil ucro eo;t quoquomodo fc babeat ad altcm bi^

vero fine ulla uita

no

potcft.^boc 1 dc memoria dijreri atcp

ratione:? fiquid aliud talc e in boie.

gas non dicimu9:fcd ambos fimul. "bozn aute triil boc cligit tertium: bo
mineqj ncc anima fola ncc corpuf fo^ lum fcd animam fimul 7 corpiis cflc
flrbitratur proindc fummo bonum bomini9 quo fitbcatue : q: utriuf(p rci bonis conftarc didtii anime fcil^ icorporie.^cp bocprima illa na^

SHnteimbcctante doctnnam

fine

bis a^t nS poteft ulla ce doctrina: ac

p boc ncc rirru6:quc vtiquc dicitur, Benc ant currcrc:pulcbntm dTc cor^ porc:uiribu8 prcualercin gentibuf 1
cctcra buiufmodi talia funt ut 1 viif (inc his cfTc pofTit:'! ipfa fme uiztutc. 3onafdttame:7fecunddifto8 ctiaj ipfa^ptcr fdpfam diligitur uirt" vnf
'

tarefiptcr fcipfa e>:iftimat cc appete^


dfl ipfa^qj uirtutc

qua doctrii iferit:

queilli8 7frijitorficutWrtute dccct.

uelutartcmviucdiqucin anime bo-' nis c:e):cclleti(Timii bonit.Ouapropf

ibanc uitam bcata ctiam ce pbibcnt

fociaIem:qucamico?tbona^ptcr fc
ipfa diligat ficat fua:cifque

cadcm uirtus
crat fcd
tri

id cft ar9

agedc uitc:cll
finc illa

prop^
i

fe^

acceperitprimanaturc:que

ipfos boc udit quod fibi:fiue


fint ficat coninjc

domo
eiua

crant:ctiam qn cis

adbuc
oibuf

1 libcri:'? quicunque

doctrina deerat:omnia propter fdp''

domcftici:fiue iloco
cft ficut

ubidomus

fam appctit fimulc^


Cj^

ctia kipfii

urbs

c ut fdt bi

fimul 1 feipfa utiturco fine ut 6i'

cantur:fiue in

qui ducf uo^ orbctotout fut gercs

bu8 dclcctctur fltquc pcrfruafmagis


minufq3:utquccpinterfemaior3
at'

quas eis
fiue
ccli
i

focietae

bumana

coniugit:

ipfo

mfldo qui cenfcrur nominc

cpminorafiittame oibus gaudcs

tcrrc:ficut dicnt clTc

dcos quos

1 qucdaminora fineccfTirafpoftulat
^ptcrmaioraueladipifceda uftcne

dacontcncns.Omniumaot bonoro
uel aninu ucl corporie nibil fibi uir^

volct amicos clTc bomii fapteti:quof noB familiariue angelos dicim". C>e bonof aurcm 7 econtrario malo? um finib" ncgat uUo modo d dubitadd:

XIX

t bancifcr fc -rnouos academicoB af


firmantcflediftanti3.TUceoriS itere

in utrifque:fiue in
uirtute:fiuc
i

pmis

nflturc:fiuc

utafquc. t)ic bcati c{\'c


ficri

quicqtiam

futc cf nico fuic alq quoli^


ftnib''

1 a feipfis

beati

mira uamtatc

betbabituivictu:in bis
pbctur.)c tribu9 porro

quos

uerosputdtqualitcrquifc^ pbilofo'
illis

uitc ge^

bos ucritas p^pbc tam diccntc.Tlouit dns cogitationcs bominu quoniam uanc funt.3lut fic
uolueriJt.3rrifit

neribusiocioforacfuoro:'!

quod cj: v
d''

boc

teftimoniii pofuitapoftoluf pau^


fa-'

troc^ cftcompofuum;boc tcrtuim

bi pUccrc afleuerant.lDoc fcnfiflc at^

lu8.t>ominu9 nouit cogitationcs pientiunrquonia vanc fot. Ooiis


(nfficit

eij

que docuiJTe acadcmicoa


giftro ciceronis

ucrcrcs

uarroaflerit.3ntiocbo auctorc
cero in plurtbus

ma^
ci^

uite

buius rmfcrias

quantouis eloquenrie flumic ejrplicare: quain


cft ciccro
i

i fuorqucm fanc
ftiiffc

lametatus
inorrc
filte

cofobtiouc de

ftoicum: q a^

ficut potuit.-^Scd

quatum

cadcmicum mirabileni uult uidcri. Scd quid ad noa qui potiua dc rcb**
ipie

equodpotuit/^acjppc quc dicutur prima naturc:quado:ubi: quomodo

iudicaredcbcmus^ypro magno

tam benc fc in bac

uita babeie piii ut

de bominibus quid quifquc fenfcnc


fcirei

no fub inciT^ cafibuf ftuctuet.-^Ouif cimdolorcontrariu9 uoluptati: qu< inquietudo cotraria quieti:in corpus
fapietis caderc nS poteft.-' ZDcbroru^
ccrtc

)c fummo bono i
quid

fummo malo
in (c

cbriftiani fcniiant contra pbilo''

amputatio urmebro^ dcbilitaf

fopbostqui

fummum bonum

bominis qtpugnat incolumitate:

dc

fibicflcdi)ccruf.c.iig.

formitas pulcbrimdine: imbecilUras


fanitatem:uire9laflritudo;inobilitate

3 'Sifur qucratur a nobis quid


ciutras dci de bts fmgulis
itcr''

torporactardit9.tquid

borume

rogata refpondcatracprimii dc

fini^

quod nequcat in carnc fapicntis irru'' ere/Statu^ quocp corporig atcp motus:cddccecc9atquc congructcs fuc

bu9 bonorti malonicp


pondebir:cccrna uitam

c{d fcntiat;:ef'
eflc

fummuj

ucr naturc prima numcratur.Sj 4<1


fi

bonu:cterna ucro morte fummii

ma

aliqua

maU ualiaido membra trC

lum.lbroptcr illam proinde adipifcc dam iftamcp uitanda: rcctc nobis cc


uiuendiijjptcrquodfcripttie iuftus
e):fidcuiuif.0.uoni3 ncquc

morc cocutiat.^Ouid fi ufque ad po'


nendag manus in terram dorfi fpinfl curuciur i bominc quodamodo qua drupedem faciat.-^Tlonne omnc ftam' endi corporis i mouedi fpccic decuf'' que pcrucrtct.-^Ouid ipfiuf animi pri''
migcia que appellimr bona:ubi duo

bonum

noftro iam uidcmu9:vndc opoitet vc

crcdedo qucramus.Tlcqj ipfu; rccte


viucrc nobis
fldiuuet
c]c

nobis

e:ni(i crcdetes

dcdtt:qu3 nos ab

1 oratcs qui i ipfam fidcm illo adiuuados cffe


ifta

prima poniif propter comprebcnfiO''

ncm

pcrccptioneque veritati9 fenfu^

credamu9.3lli aiit qui tn


nes bono^j i malo^j
fiue
i

uita

fi-

zintellcctii.^Sedqualis quaturctJcp

cflc

putaucrut:
i

fenfug rcmanet:fi ut alia tace.im fiat

corpore fiue in aia:fiuc

utroqj

bomo cccus i furdus.-^lsatio


intclligetia

ucra et

ponetcs
ficacius

fummu bontj:atquc ut id cf''


doquarfme i uolupfate:fiue
i

quo rccedct ubi fopit':fi a'

m virrutcfiue
tarc fimul

utroqucfiuc i uolup^
fiuc

morbo efficiafinfanus.-' 'Pbrc nem. molta abfurda cn diciit uf faci''


liquo

i quktc:fiue i virtute:

unnplurimtf q^ a bono fuo ^pofito i

LIBER

moribue
firo

ali'cna:uno fuo

bono ppo'

pifcat.-^O-uod in

bac uita quamais

moribuftp
fiucilla

cotrarta.-fiue illa ,cogi

Mclimus quonia faccrc no ualcam":


id falrcm in dci adiurorio faciamus:

tcmus

uidcamu9:ft dignc co^


uijc pof-'

fidcremus lacbrf mas tencrc

ne carni cdcupifccuri aduerfus

fpiri-'

fumu9:9Ut
6icz dc bi9

fortc ncc poflum".


c}

Ouid

demonu

patiutur tcur'

fus/Ubi babet abfcondita t obnita


''ntelligentia fu3m:quando fccunduj fuam uoliitatcm i anima eoru i cor

porc:malignu9 utitur fpiritu9.'t ^s


confidit

fpiritu ccdamuG: ct ad pcrpctrandii peccatum noftra co^ fcnfioncpcrtrabamur. Jlbfit autcm ut quandiu in boc bcllo intcftino fumus:iamno8 beatitudincm ad qua; uincedo uolumus pemenircadcptos

tum fuccubcntc

cucnire

ritatig in

boc malix in bac uita fapicti no poflc.-^i^cindc pcrccptio.re bac carnc qualis i g^ta cfl:
in ueraci libro

cfl^ccrcdamus.^tqui^
bcat

cft

ufq=iadeo

fflpien8:ut contra libidincs nuUii

ba^

omnino coflicru/Ouid illa vrus

quando ficut lcgimuo

fapicnticcorpus corru ptibilc aggra^

gilantia fua

quc prudetia dicirur/Tlonnc tota ui^ bona difccmit a malis:


iilis

uatanimaT deprimit
bitatio

teiTcna inba'

ut in

appctcdis iMcf^ uitadis

cr-'

fcnfum mulra cogitante.' Jm-" pctus porro uelactionis appctitu9:fi

ror nullus obrcpat.-'2lc pcr boc 7 ipa

boc modo rccte latini appellat el qua gren uocant ormen:quia ipfa primis bonis nature dcputat nonc ipc e quo gernmr ctiam infanoro illi mot* mi-' fe:abiks.t facta que borrcm^tquad
perucrtitur fcnfu9
:

no9 in mali9:ucl i nobis ce mala tc-ftamr.3pfacimdocctno9malii cflc ad pcccandu c6fentire:bonuq; ec ad peccandu no cofcntirc libidini. 3Uud tamc malii cui noa nd cSfentirc pru
dentia docetfadt tepcratia. Tlec pru^'

ratiocp fopitur.
iter pri^

dentia ncc tepcrantia

omnino

T ipra

porro ipfa uirtus quc no e


flca introducete fuperucnit:

dentiam ufintcpcratia tollit buic ui"

man3ture:quoniaciu9doctrina po^

te.Ouidiuflina:cuiu9mumt8
cuic^ tribucrc:vndc
fit

fua

cum fibi bumanora quid bicagitnifiperpctua bclla cum


bonora culmcn
uitidicet

in ipfo

bomie

tic^e ncc C)ctcrioribu9

ki interio:ib'

ncc alicni9 fcd plancnoftris i propis

pcratia noiat':

majnc illa q grcce fopbjof fiuc latic tc qua carnales frcnatur


mcnte;

quida iuflu9 ordo naturc:ut aia fubdatur dco 1 animc caro:9c p boc dco 1 anima i caro.-^Tlonnc dcmonfh-at t eo fe adbuc opere laborarcponus q in buiu9 operi9 iam fine requicfccrc:'

Xanto q'ppe minu9 anima


dco: qto

fubditur

libidinc8:ne in queq? flagitia

minus

dcti in ipfis fuis co''

confcntientcm trabant. Tlccp enim

nullum

cft

uitium

cum

ficut dicit a^

poflolus caro concupifcit aduerfus


fpiritum:cui uitio contraria virtus c:
ficutdicit idcm: fpirims concupifcit

aducrfus camcm.tJcccnim inquit


bi inuiccm aduerfantur ut
uultis fadatis.Ouid

fi^

minus !</ nimcfubditur caro:quato magis nd' ucrfus fpiritiicocHpifcir.O.uadiu CK go nobis ineft infirmiras: bccpcftis: bic Ltnguorquomodo nos iam fal^ uos^^finddum faluos:quomd t.^m
gitarionibus cdcipit:T taro

no ea quc autcm facac vo Iumu9cumpcrficiuolumus fine fu^

bcaroa

illa finali

beatimciinc dicc au'

debimus/33m ucio illa rirrus cuius

nome e forrirudo in

quataciJc^ fapK

mi boni:nifi ut caro aducrfus


no concupifcat:ncc
fitin

fpirita

cntia cuidenfl^ima rcftis c

malo bu^
ro^

bonis boc

m3nomm:quc cdpcllirur paricria


lcrarc.O.ue mala
ftoici

uitium contra quod fpiritua concu^

pbilofopbi

XIX

miror qua

frortte

mala no
fi

ee conte^

fcd coriJ quocp

cl3tTt:quibu8 htctnr

ranta fucrint:

malis

afi

mirus e crrorrq? i bis tam grauia funt ut mortc


illata

ut ea fapicns nf no pofTit ufno debe

fugicnda finnab ipfo fibimct

atfuftinerc:eumcogi morre fibimet


mferre:atcp qc bac uita migrare.Xa-'

bcc patitunuitam beatl tame

cfle co''

tendunt.ZDala funt inquit tormenta


atcp cruciatus corporis 7 tanto funt

tusautfuperbicftupore
minibu6:btc
fe

in bis

bo^
ct
fa^'

babcre finem bont

pctora quato potucrut

a kipda

fieri

beatos putatibu9:ut

efle maiora: quibus utcareas ejcbac uita fugiert'

picnscorumboce qualem
uanirate defcribont: etiam

mirabili
cecctur:

dumc.0.ua uita obfecro^^lDcc


que tantis aggrcuatur
ergo bcata
cft

iquit:

(i

m.ilis.

crte

abfurdefc3t:obmutcfcat: mebris de^


bilitetur:doloribu9 crucictunt
fi

in cifdcm ipfie malis:

cjd

aliud t3lium

ma!orum

dici

aut cogi:

tari poteft inrid.it in

cum quo

fibi

propter que dids efle fugienda an io bcatam dicis quia licct tibi ab bif ma lis morte reccdcrc' Xiuid (i ergo i eis
aliquo diuino tcncrczis iudicio:nec
mittereris mori:ncc un^ fine
fincrcrie.-^Tlcmpe
tiic

mortem cogatur inferrc: banc iti bis


malis uitam collituram co3 non pu' deatuocare beatam.O uita bcata: q utfmiaturmortia qucrit au):ilium.

p
ee

illis

faltem mifcram

diccrcs talem uitam.

Tlon

igit

^pta
ctia

Si bcata c mancatur in
propter
ifta

ea.

Si

uero

mifera no

eft:

quia
(i

cito relinquitur:
(it

mala fngitur ab ca:quo' modo e beata^2lut quomodo ifta no funt mala^que uincut fortitudtnif bo num:eandcmcp fortitudinem no fo

quandoquidem

fempitcrna

abs teipfo mifera iudicabitur:n6 itaquc propterca quia brcuis c nuUa mi


feria uidcri

debcKaut quod e abfur

lum fibi cederc:ucrum ctiam delira:c


cdpcllunnutteandemuitam dicant
beatam^Tpcrfuadeatcfle fugienda^;

diu9:quia breuis miferia e idco etiaj


beatitudo appellari.ZDagna uis c in

eismalis^quecoguntbomine

fccun-'

0:ui9 ufqucadco cccm


at:ut
(i

bcata

Sed fi

no uidc non eflet; propter infirmiratie pondus


i ut
cf(ct

fugieda

dum ipfos ctiam (&picnte:(ibimct au ferre q? bomo e:cum dicat t acra di"
cant banc eflc nature primi

qua prcmitur banc fagicndam fatcn^ tur.Ouid igitur caufe e.' cur n6 etiaj
mifcra fracta fupcrbic ccruice fatcatV

quodam modo t ma)riml uirtutcm ut bomo


codlietur dcot-ri^pterca morte natu'
raliter fugiat^ita fibi

amicus ut

cfle

UtriT obfecro caro


riue ipaticntia fe

ille

patictia:an

pert-mit.-'

po Tlon enim

3nimal:T in bac coiunctione corporif atque anime uclit uiucrc uebcmetcr'

boc fedflct

nifi uicrorta ccfaris ipati^

entertulifl*ct.Ubie

fortitudo/IVm^

peccflit:nempefuccubuit:

ncmpe

uf-'

queappetat.XDagna ois e in eis ma^ lis quibus ifte nature uindt' fcnfus: quo mor9 omnif modo omnibus ui'
ribus conatibufc^ uitatur:i
ita

queadco fupata e:ut uita bcatl dac''


linqucrer:defcreret:ac fugerct.Sn
erat

uind

no

tur ut que uitabatur optcturappeta''

iam

bcata.-'

ZDifera crgo crat.


erant:

OLuomodo e;go mala no

quc

uitam mircram fugiendlq^ faciebat; Ouaproptcr etia ipfi qui mala ifta cc
cofeflTi funt:ficttt

tum: (i no potucrit aliunde corirgc:: ab ipfo bomine fibimct inferaf. ZDa gna uis e in ete mali9:quc forritudic
faddt bomic(dam:fi tamcn adbuc di ccnda c fortitudo:que ita bis malis

pipatctici ficut uere^

rcs acadcmici:quo;^ fcctam uarro de


fendit: tolerabilius

uinciturutbomincque

ficut uiztus

quide loquntur:

regendii tuenduque fufcepit: no

mo

LIBER

nopoflfitperpaticntiamcuftodirc

f^

ipfainrupcrcogaturoccidcrc. ibcbet

prcfcntcmfcdc)cpectamu9 futuram: rbocperpatientiam: qixia in malis

qutdc ctiiinT mortcm fcrrc fapicnf pa-'


tiaitcrrfed que accidit

fumue quc

paticnrer tolcrarc

dtbc

aliddc.Secun^
fibiipfi inferrc

dum iflos aiJt fi cam

mu8:doiKC ad illa ucniamus bona: ubi omnia cront quibus incffabijircr


dclectcmunnibilcritaurcm quod ia
tolcrarc

compellitunprofccto fatcndfi i eisz

no folum mala:fcd intolcrabilia etia mala cfTciquc boc eii ppcti-arc com^ pellunt.Uita igitur que ifto?t ta ma-' gnorum tam grauiscp maloijj aut p'
mifur oncribus aut fubiacct cafibuf:
nullo

dcbeamus.Xalis falus que

cna fma lisbcatitudo.Ouambcatitudine ipi


in futuro feculo erit:ipfa erit

pbilofopbi quoniam nd uidcntes no lunt crcdcrc:bic


fibi

conanmr falfiffi^
ta^

modo

beata dicerctur:
uicti

U boics

mam fabricarc quato fupcrbiorc


to mcndaciore uirtutc.

qui boc dicunt ficut

malis fgra-

ucfcetibusfumfibimorte ingcrunt:
ccdilt infeh'citati:ita uicti ccrtis ratio^

^c focinli uira:quc oj matimc cj:


petcnda fitmultis offcnfiouibus fcpc
fubucrtitur.cv.

nibuscumqucrutbcata m'ta dic^na-' rcnrur cederc ucritati:'? no fibi in ifta


mortalitatc puteret finc
elire

fummi boni

gaudendiJ:ubi ipk uirtutce (^buf

bicnibilccrtcmcliusatc^ utilius in

bominc rcperitur:quato maiora

fut

adiutoria contrauim fqu9lloro:labo

rumdolora:tanto fidclioza tcltimoia


mifcriaril.Si cnim ucre uirtutes (at:

Uod autcm focialem uitam cc uoliItfapientc6:nos multo am approbamus. Tlam rndc ifla dei ciuitas de qua buius operis cccc iam vndc nonumdccimum librti ucr' famus in manibus: ucl mcboarctur
q
plius
C)cortu:ueI pirogrcdcrctur cjrcurfu:

cffc

quc nifi in eis quibus ucj-a ine pictas no poflonno fe profitentur boc

ucl dcbitos apprcbedcret fines:


cet fodalis uita fanctoro.-^Sed
i

(i

no

pofre:ut nullae miferias

bomincs pa tianturtnquibue funt. Tlcque enim mcndaces funt ucre uirtutes: utboc profitcatur:fed ut uita bumana quc
tofrtantiebuiusfeculi maculis
co''

bui*

mortalitatig crumna:quot i quatis abundrtmalis bumana focietas qs

cnumcrarc

ualcat.^

Ouis

cjcidimarc

gitur mifcra:fpc futuzi fcculi fitbcata


ficut
-r

falua.Quomodo cim bcata c:

apudamicos fuos: bominecumfcnfuatq3 cofcnfu om^ nium bominu diccre:duri uroze^qui


fufficiar.-^Sudiat
ibi

quc nodum falua cftf Undc t aptUs paulus nd dc bominibus imprudeti^ bus: impatietibue: intcmpcratibus

miferiam uidi:nati

filtj

alia cura.

Ouid iridcm

illa que in amorc uitia cdmcmorat ide terctiu9:iiuric fufpi^

1 iniquis:
tcs

fcd 6 bis qui

fecundum uc
ait.

tiones umicitie:bcllum: pajrrurfnm.

ram pietatcm

uiuercnt:i idco uirtu''

Tldne rcs biJanas ubiq? iplcucit.Tlo


ne bcc 7 in amicoro boneftie amori^ bu9 plcrunque contingunr.'' Tlonne bis ufquequaquc plcnc funt rc8 bu^ m3nc:ubi iniurias^furpitioncs inimi'' citia9:bellum certa mala fcntimus: pacan ucro inccrrum bonuj: quomi

quas babent ucras babcrcnt

Spc cim falui facri fumus.Speg aut


quc uidctur nd cft fpcs. O.uodcnim qs uidcr:quid fpcrat.-^Si aut quod uidcmus fpcramus : pcr parfcntiam
iii

ejrpccf amus.Sicut

crgo fpc

ffllu(:ita

fpe beati facti


ita

fumus:?

ficut falutcj:

cordacorumcumquibus cam fcnc


re

bcatitudincm

non iam tcncmua

uohm" ignoram':-! fi bodic

nofle

XIX

poflremastqujilia cras futira efrmt


nricp nefcirev-nus.^Oiuiporrd intcr (c

m ^talibet pace mancribus dcc(Ce no


polTunt:qu3lia putam" ee qTnifera:

amicjriores folcrtt cfle uel dcbcnt: g

^'dolcda quado quide bi iud(C3c:qui


cofcicntias corii dc

qui ufta

domo contincntur,' ttamc


occultis

qm'bus iudicant
tcftiu

quis inde fccurue cftrcum tanta fcpc

cerncrcncqudJr.-^Undc (cpc cogutur

mala c;c corum


C):rifcrint:tanto

infidqs

'

amariora quato
eft

dul-'

ad alienam caufam pcrrincntc qucrcrc utritaa*.


rormctis innocetiu

cior paj: foittque ucra putata

cum

(Clmd cum

ux fua caufa qutfcp tor


utrii fit

aflutifrimc fingcrcturrf>roptcr quod

quccur i cn qucrif
ccrrifllJmas
mirifl*e

nocens:
(cc\l

omnium pectora (ic attingit:ut cogac


in gemitum:quod ait tullius.Tlullc

cruciatiinoccns^luit^ inccrto

pcna8:no quiaillud compcr boc ignoraiia

funt occulrioree infidie: q> be quc la^


tcntinfimularioneolTicq:aut in
ali^
cii

dctegitunfed quia no cSmidi


iix

(c nefcitur.-^Jlc

quo ncccffimdinis nomine. Ilarn

dicis plcrucp ecalamitas innoccntis.

quipalameft aducrfarius facilc ca^ uendo uitarc poffis: bocucro occultum:intcftinum ac domcfticu

Scd quod intolaabilius c magifque


pUngcndu:rigajiduqj
iwdcji
(i fieri

poJTci

maU:

fontibus lacbrymaru:cu5 propterea

no folum q:iftit:uerum criam oppri'' mit antcquam profpiccre atcp cyplo' rarc potueris.li^roptcr q6 diuia uop
1*113:7

torqueat accufatum:ne occidat

nefciens innoccnte:fit pcr ignorantic

mifcria ut % tortum

i innocetem

oc

inimiri

bominis domcftid dus


dolore cordis auditur:

cidat:qucm ne innocentcm occidcrei

cum magno
quia t
fi

torfcrat.Sicnimfccundum iftorum
fapicntia delcgcritqc

quifquc tam

foms

(it

ut c'

bac uita

ftige:

quo animo
ut prouido
fus

pcrferat: uel
cofilio

tam

uigilas

q diurius illa fuftinere tormenta: q6


comidtcomid^c (c didt.0.uo di nato 1 ocafo:utrum nocentcm an in noccntcm iudej: ocddcrit adbuc nef''
1x6

caueaf:quc aduer^

eum molitur amidtia fimulata: corum tamen bominum pcrfidorum malacumcoscfle pefllimos cjrpcrit': (i ipfe bonus c grauiter ejccrudcf nc^
cclic e:fiue

cit:quem nc innocentem nefcics ocd-'


derct torrit:ac per boc inocente i ut
fciret torfit

femp mali
i

ftterint

t (c bo'

i dum nefdret ocddit.Jn


iu-'

no9

fin]cerint:riuc

ifta

malitia cx bo'

bis tcncbris uitc focialis fedcbit


dcTf. iilc

dom' cd'' munepcrfugiuinbismaiis bumani


nitatcmutari fint.Si crgo
gcncris tata no e.quid duitas: q q>to maior c tanto foru cius litibus dui^ libus 7 criminalib'* plenius criam (i quicfcant no folum turbulctc:ucrum criam fcpius 7 crucnte fediriones ct
bella duilia:a
dliqri libere

fi4pies:an

nd

audcbit,-*

^cdc
ad
(ocic

bit

ille

plane.onftringit cim c^ i

bocofficiapcrtrabic

bumana

ta8:qu3

defei-crc

ncfas ducit.lDoc eij

ncfas ce no ducit;q' tcftcs inocetcQ in


caufis torquetur alicnis:^' bi qui ar-

guunturuidoloris

pleriit^ fuperati

quorum cuentibuf fut


:

1 de (c
ccntcs.

falfa cdfcfl"i

etiam puniiimr in

duitates

a piculis nug'/

noccntes:

cum iam torri fucrint inno


i(\

Ouod

non mortc

puni''

i>e crrorc bumanof iudiciojj co

antur:i ipfis ufcj: ipfio tormetis ple^

uerttas latct,c.vt.

moriumr.-duod aliqii i ipfi cf arguiit bumanc focictari fortafle ne


rncp

Uid ipfa tudicia bomtnum de


boibua:que cimtatibua etiam

ttiminn impanitA
tcs:-:

(int

^deflc cuptcn''

menrictibua tcftibus rcccp ipfo

LIBER

ccntra tormeta dmantc imm&nii ncc


fatentcrprobarc quod obqciut no ra^
lentca

dicc ncfctcte ta

quamuis ucra obicccrint:a iu^ danatur. "bec toi i lan mala dcputat cfle pcccata.Tlo cim
fccit

bcc

fapicns iudejc uoluntatc no^

ccndi:fcd nccelTitate nefciendi:7 tamc

quia cogit bumana forictas iudicadi


ctiamnccclTitjtc.lDccecrgo

Unguamfuamdomitisgcntibue per paccm (ocietatis imponerct:pcr qi^ nd dccfl"ct imo i abildarct cri^m itcr^ prctumcopia.Ucrumc.Sedboc g' muUie 7 ygrandtbue bcUis: quanra ftrage bominum:qu3ta cffufiocbumani fangttinie comparato e; Q.ni'' buB tranfacri6:no c tamc ccrundcm
malorii finita mifcria. O-uauis rim

qua

di-'

rimusmifcriaccrtebominis: 7fi no
malitia fapientia.Sn ucro nccclTitatc
ncfciedi arquc iudicandi torquct ifon

no

dcfucrint nequc boftce dcfint

c]c'

tcrcnationcg^cdtraquasfcmp bclla
gcfta funt 1 gcrutur:
tri

ctiaj ipfa

im^

tcs^punitifontce^iparueilligpno c

pcrij latitudo peperit peioris gcneris

rcu8:fin6fitinfuper7 bcatus.^-Clua
to confideratius

bclla:fociaU'a(ciU'cctatque riuiUa: q''

i bomic dignius i
ifta ncceflritate

bue mifcrabiUus quatiturgcnufbu''


mantt:fiuccumbclUgcraturur
conquicfdt:fiuc
aliqii

bominem agnofrit in
camquc mifcriam
fapit clamat

in fc

odin i

(i

pie

cum rimdfnc rurfuf

ad dcum:dc ncc:fl'it3tib'* mciserucme.


t>c diuerfitate linguarD

cpirganr.Oiuorum malorii moltas imultipUcescladcs: dur?s i dir:is


necdTitatc6:fi ut dignii e cloqui ucli:

qua foric

tas bominii dirimit':7 dc miferia bel'

quan>ncquaqua (icat rce polhibl polTim:qm8 crit proUicc cUfputariois


modus.-^Scd fapicns inquiunt
bclla gcfturus c.0.uafi
iufla

lorum ctia que iufta diciJtur.c.vg.

no

(c

bomme
bcllo^:

Oftcimtatcucl urbcm fequi^


orbis rcrrc:in

mcminit:muUo magis
quia
nifi iufta cflcnt:ct

dolcbit tufto''

quo tcrtium gja^


urbe:

rum ncccflritatcs fibi octitifle

dum ponut focictatis bumanc: inri-'


picntes a

gcreda n emt,

domo atquc inde ad

3lc pcr boc fapicri nulla bclla cflVnt.

drindc ad

orbcm tcrre progrcdicndo

ucnietce.Ouiuricpficut aquanJ co^

3niquit9 rim partis aducrfc iufta bclb ingcrir gcrcda fapicn:q ini^rss

maior e tanto pericuUa pknior.Jn quo primti linguaru, di^ ucrfitas bomincm alicnat ab bomic. Tlam fi duo fibimet iuiccm fiat obui' 9m:nccp prctcrirc fed fimul ce aliqua
gerics quato

bominiuricpcdolcda quia bomimi


e:i
(i

nulla qc ca bcUadi nccdTiras na

mala ram magna: tam borrcda:tam fcua^qmfqvii^i cuj


fccrerur.lDcc itacp

dolorc c6fidcrat:mifcna ncccfle c

fa''

ncccflVtatccogatur^quo:^ ncutcr no-'


uit lingua alteri^^fariU" fibi antmalia

tcatur.Ouifquis aute l parit ca fine

mut3etdiucrfigencrie:5cu
botes

illi

fint

9nimidoU)rcuelcogttat:multo uri'' quc mifcnus idco fe rurat bcato qa

ambo forianf.Ouldo cim que


cdmumcarc no poflunt
diucrfitatc?:

t bumanu pcrdidit fenfum.


Ojamicitiabonorum fccura cPc no pof(it:d& a periculis q in bac vita
funt trcpidare ncccfle e cap.tiq.
f

fcntiiit itcr fc

|>ptcr folam

linguarum

nibilpdcft ad fociadoe bomince ta^


ta fimilitudo naturc:itft ut Ubctiuf bo
(it

cum canc fuo:y cii bominc

aUco.

2lt rim opcra data c ut imperiofa ri^

3 9Ut no cotingat qucdi


ranria funiUs dcmerie:q

igno^

uitaeino folum

iu^m ucrum

etiatn

tamo

XIX

in

haias

vite mifen coditione fq>e p'

ria

nac mttius noc afperius

af/ligaf

rirTgit:ut credat' uf amicue ce q iimi'' cus e:ur timicue q amicus e: (jd nos cefolat ibacbumauafocietatc crro''

uita mortalii):rii cos

mortuos quoa

diligimus:q> ucla fide

ud

a bonia

ribaa erdnifc^ plcnifTima.-nifi fides n


ficta:i

mutoa dilcctio vcrojt bouoro cp amicorti quos q^to plures t i plu^ ribtts locis babcmus: tato longi" la-'
riufip mcruimu9:ne quid cis cotigat malidctatismalo^ aggcrib" buius fcculi.^Tlon cim tantummodo foliciti

fumus

nc famc:ncbelli8: ne morbia:

necaptiuitatib" affii$kur:ne in cdde


fcruttute talia patiatur:qualia ncc co

gitare fufTicimu6:ucri ctia ubi timor

morib" lapfos:boc e in ipfa anima mortuoa audire fea uidcrc maUem". <lua ingeri matcria mab^ plcna cft tcrra:proptcr quod fcriptu e Tluncid no tcntario e uita bumana fupcr ter tam.-^^tpropterquod ipfe dominu9 ait:uemiklo a fcandalis. t itcrum. <luoniam abodauit inquit ini(^tis refrigefcet cantas multof ;: quo fit ut bonie amide mortuie gratukmur:i tamc mors co^ no cdtriftct: ipfa nos ccrrius cdfolctun quoniam
.

multo amarior e:nc

in pfidia maliti^

am:nequitii<:p murentur.

t qn
i

ifta
tlll

malis carucnit qutb" i bac rita ctia^ boniboice urcdteruntunucl dcpra-

co'fingiJt:tantoutiqucplur3 q^to

uantunurinvtroc^ pericUtatur.
bcamicitiaangcIo;^q bominiiit

funt plurcs:^ i pluribus loci8:T

no'

ftram notitia profcriltur quibue cor


noftruflagris uraturquis potednifi

boc modo no pdt ee manifefta ^pt^r


fallaciidemoni}:iquos icidcnit qui

lOortuos 4ppc mallcmus audirc:quaui9 7 boc finedoloreaudire no poflTcm^.Ouo^ rameimnoBuitappter amicitie fo^ cialie folacia dclcctabat vnb fieri p6t ut eorum mors nobis nulli ingcrat
quitaliafcntit aducrtcre.^

mrtos
i

fibi

6os coledof putaueit.ci;^

KX focietauuero fancto^ a^er

brum:qua pbilofopbi tlU qui


nobis dcos ce amicos uolucriit quar
to cdftitucrot loco:f clut
reniefcs

mcftt'tudine/(Q.ua qui probibet:^bi

beat fi poteft amica colloquia: intcr^


dicatamicabtlcmfocictatc uel inter'

ad mundu^ ab orbe tcrrarti: ut fic quo^

cidataffectttomnium

bumanardnc
fic

dammodo cdplcctcrecur 1 cdu nuUo modo quidc mctuimus:nct3lcs ami-'


ci vX mortc nos fua vX deprauarione contnilecScd quia nobie ndca qua bomincs familiaritate mifccntur: qd ctia ipfum ad crumnas prinet buiua

cdTitudinum^uinculam metis imitis

immiti fluporc diriip3t:aut

tendnj ccnfeat:ut nulla qc cis

de u^ anima

duIccdopcrfudat.Ouod fi fieri nul^ lo modo pot:etil boc quo pacto fu-'

mru5 e ut eias nobts amara mors


fit:cuiu3 dulcis e uita. "binc c

ri

cim

ct

bumano corde qua^ uulnus aut ulcus:cut fanado adbi^ bcntur officiore cofolationcs. Tld 5
luctus quida in
fi

vitc:^ aUquado fatbanas ficut legi^ mus tranffiguratfein angdum luaf ad tentandos cos quos ita ucl crudi^ riopus e:urdccipi iuflum cft:magna

dcimircricordianeccfTariae: nequif-

quam cum bonoe angdos amicos

(c

jjptcrca

no e quod fanef^qm quanto c animus mclior. tato in co facilius


driufcp fanatur.um igitur cria dc

baberc putat:babeat malos dcmdcs


amico9ficto9:cofcptato nocctiorce:

qulto afhitiores acfaUaciorcf pariat

carifftmo^ mo:ribu0:ma]rimc qao;}f


funt bumane focictari otficia necdTa^

limicos.^fcuimagnadd
dia ifU e nccefTarta
nifi

mifcriccr''

magnc biianc

LIBER

mlfericquc (gnoraria rata prantur.


ut fadlc
illo9
ifto;^

ctis finis e id I

uera ^fcctio.c.jn.

fimulattonc falUf.

quidc pbilofopbos iimpia

ciui

Slnccrgopaccqualis bic pot


cc;mortalc3 beics
i

tatc qui
C

dcos

fibi

amicoB

cc di]cerunt

reb'

mor^

demoncs malignos

incidiflfc ccrtif'

fimu crquib" tota ipfa ciuitas fubdif cternij cum ds babitura fuppliciu^.
)c

taUbusqiibabcmus^fiviuim'' rcac bonis cius rcctc utif virtus: c\r\ ucro

cam no babcmus.ctia maUe que bo


patitur benc utitur uirtus.

co^ 4ppc facrie uf potiue

facri^

Scd tnc e

lcgqs^quib^coscolendosrtcic ludia

immKdifTimis ubico^t crimina cclc^ brttunquibue cos placadoe putaue


runtrcifdcm ipfie auctorib" i CTcmo^

ribus

taliti

tantoriJcp

ckdccof :

fatis

ucrauirtusrquadotomniabona 4'' bue utitur bcnc:7 quicqd i bono ufu bono:;^ i maloruj facit: i klphm ad eum fincm refcrt:ubi nobis taUs i ri tap9j:erit:qttameUorrmaiorcc no
pofl"it'4luaproptcr pofTunnie dicre

ab

cis

4 colatur apcrtum cft.

fincsbonoriincftrorum

c(fe

paccm:
no^'
i

Oui fructus factis de (upm bm"


uite tcntatioc pariatur.c.jc.

ficut

ctcmam dirimus
ifta

uitam:prefer^

rim quia
bis cH

ipfi ciuitari dci

dc qua

opcrofiHKma difputatio:

d ncquc fancti t ftdclcs


ucri

uni'

fanctodiciturpfalmo.lauda bicm^
faicm drim:lauda

dd fummicp cultorcs ab c
boc dm loco
infirmita''

deum ruum

fion.

orum
cis

fallacqs i multiformi tctatioe

Ouoniam confortauit fcras

porra??

fccuri fik.3n

tuar6:bcncdijrit fiUos tuos itc.

<lui

1 dicbus matignis

ctia ifla folici''

pofuit fines tues paccm. ^lhioniam

tudo no

c inutilismt illa fccurttas

u^
cft

confirmare fucrut fcre portarum cT;


iUa

bi pa)c plcnilTima atquc ccrtiflTima

dcfidcnofcrucriorcqucraf.3bi crut

cim naturc muncratboc e qucnature ixoftre ab omnio naturaru? crcfttorc donatunno folo bena ucro ctia fcm''
piternatno foliiin animo qui fanabiif

iam in illam nuUus inrrabit: ncc ab uUue c^ibit.^c per boc fincs ciuf eam dcbcmus bic intclUgcrc paccm: qua uolumus dcmonftrare fmalcm'
TliJm 1 ipfius duitarie mffticu^ no^

mcn id c bierufalcm:quod

ut antc ii

pcrfapicntiamcrumetiami corpore

difimus uifio pads intcrprctat'.Scd

quod

rcfurrectionc renouabitur.^bi

qm paris nomen criam in

bis rebus

uirtutcs

no contra uUa uitia

ucl ma''

mortaUbus ft-cquetamr:ubi ucicp no


e uita eta-n3:propterca finc ciuitatie

bquccunqucccrtatcs: fcd babcntcs uictoric prcmid ctcrnam pacem: qui

buiusubi

criteius

fummu bonum
Tldc
facti:

nuUus aducrfarius
fini6:qui

inquictet.

3pfa c

ctcrnam uitam maluimus comcora'


re cp pacc.fi>c

dm bcatitudo finali6:ipfa pcrfcctio'if


confumcntcm fincm no ba^ autcm dicimur bcati: quado paccm babemu8:quantulacun(p bic baberi potcil in vita bona . Scd bcc
bct."bic

quo

finc apfe ait.

uc!o a pcccato Ubcrarirfui aut

dco babctis fructum vcftrum

in fan^
ctcr'-

cttficarioncm:fincmucro vitam

nam.Scd rurfus quia vita ctcrna ab


eis

bcatitudo

illi

quam finalcm didmus

qaifamiliaritatcmno babcnt ci

beatitudini comparata: prorfus mi-'


feria rcpcritur.

fcripturis fancti8:potcftctiam accipi

malorum ttita; ud ctiam fciundum quofdam pbilofopbos proprcr ani''


e^e i qua
fa'

t>c bcatitudie pads

ineimmortalitarcm:ucletia fccundo

XIX

fidemnoflrivppterpmas mfcrminfl^
bilca iinpio^:qui utitp inctema
ciari

ab alqs fcparaucrinKcucis
cHi^ pacis fpcric tcncar:nd

ipfis c6-

cm^
bui'

fpiraris ufconiuratis fuis nifi quatecflfirifit

no porcrot:

nifi

etiam

uijrerint

qd
ut

inetcmn:profccto
in

finis ciuitatis

intcndunt.^proindc tatroncs

ipfi

quofummii bonum babebitruel

ucbcmecms 7 tutius

infefti fint

pad

crema in pace dicedus e;ut ab omnibus faciU' polTit itcUigi.Xantum e cnim pacis
paj: in iiitj eremd:uel uitd

cetcroru:pacem uolunt babcrc focio-

rum.Scd ^d unus
mribus i confcios
li

fit

tam prcpoUcl

ita

caucns ut nul

boniituf ctiam in rebuo terrenie atq?


mortalib'' nibil grati" foleat
audiri:

focio fe cdmittanfolufc^ infidians

nibil dcriderabtlius concupifci: nibit

poftrcmopolTitmclius inucniri.

bc

quo

(i

aliquito diutiue loqui uolue^

rimu8:n6 erimus qunatum arbitror


oncrofi legetibuB:-! propter fine ciui^
tatia

t prcualcns quibus potucrit oppnfis t ejctinctis prcdas agat cum cis ccrte quos occidcre nS potcft:? quos uulc latercquodfadt:quatcncunquc umbram pacis tenet.3n domo aute fua cu uxorc cum ftti)8 1 (i quos atios il'
lic

buius dc qua nobis fcrmo

e: ct

babct ftudct profecto ccpacarus:

^ptcr ipfam dulccdini pacis quc om'

cis

qwppe ad

nutii

obtcmpcraiibus
ifi

mbuscllcara.

fine

dubio delcctatur.Tlam
ita necciTe fit

non

fiai idignat':corripit:uidicat:

7 donC

Ouod et bellantid

fcuitia oncfc^

fue pace

(i

ctiam kaien''

hoium inquictudincs ad pacia fincm


cupiat perucnirc fmc cuius appetitu
nulla natura
fit.c.^cg,

nifi

mo fua cft: cetcra in


mecii res

do cdponit:quam fcntit ce nd polTc: cuidam principio quod ipfe i do' cadcm domefti''
(i

ca fodetaie fubiecta fint:idco(p

of'

Uod rim quifcp

bu^

fcrretur ei fcruitus plurid:uct ciuira''


tis uel gcnti8:ita

manas naturac^ cdmune utcil que intucf^agnofcii.Sicut cim nemo equigauda-cnolit:itanemo c ^pa^ ccm babcre nolit Ouandoquidem
.

ut (k ei feruirct que^
fuc fcruirc

admodumfibidomi

uo^
co-'

lcbai:nd (e iam tatroncm tatcbrif

dcrct:fedrcgcm confpicuti fubluna^

*ripfi

quibella uoluntnibil aliud

rct:cum cadcm in lUo cupiditaf -z


litia

tna.

uinccre uolut:ad gloriofa^ crgo pacc

permancrct.*p)ace itaquc cu fuis

bellandocupiBtpcrucnirc.TLam ^d
aliud e uictoria:nifi fubiectio rcpug^

omnc8 babcrecupititiquos ad fuuiti


arbirrium uoldr viuerc.Tlam t

cum
(i

nantium.-^Ouodcumfiientpaj;

crtr.

qutbus beUum gcmnt^Tuos


fuc pacis imponcrc.Scd

facerc

p>acis ergo intetione gcruntur bclla

polTunt uoUit:cifquc fubicctis tcgcs

ab

bis etijm qui uirtutcm bcllicam

fadamus

a'

ftudcnt ercrccrc impcrado arqj pug^

nando.Undc paccnt conftat belli elTe


oprabilcmfincm.Omniscni^

bomo

liquanqualemcanitpoctica7 fabubfanflrrario.<luem fortaffe ^pter ipfam infociabilc fcriratcm fcmibo-

ctiam bcUigcrando paccm rcquirit:

mincm q> bomine^ diccrc


luncc fuerit fotiiudo
:

mrilucnit.

ncmo autcm beUum padficado.llaj 1 iUi qui paccm in qua funt pcrturba
riuolut:nopaccmoderut:fcdca pro
arbitrio fuo cupiunt comutari.

^uaute crgo buius rcgnu^ dire rpctaqj malitia


fu''
fit

critfingutari6:vtc):bacdnomcn

Tlon

inucntii:nam maUis grccccacos di^


citur:quod iUc uocabarur ut nuUa co
iunjceibtadcferretrcferretc^

crgo ut fit paj; nola t:fcd ut ca


uotimt.t>enic^

fit qua iU per fcdinoncm fc

fmone

LIBER

nuUis

filtJB

uraUuderetpamulisrucl

fturni:apc3:fed ut leone3:uulpe3:a4'

graciiufculis imperarct:

nuUo amici
fclicior

U:noctue.<luc eim

coUoquio

fiucrct-incc uulcani patrif:

quo uf buic tantu no parum


fuir:quia talc monftrii ipfc

tate blanditur.-^Oiuis

ttgris no fil^f fu^ i8mitisimmurmurat:Tpacata feri' miluus quaU''

no

gcnu-'

tumlibct foUtarius rapinis circum^


uolct:n6 coniugiii copulat:nidii congcrit:oua confouenpulloe aUt:^
ii

quo poflct quicquiducUct^quantumi quado poiTet:7 quantum ucUet aufcrtct.Xa


it:nibilcuiq?daret:feda

qua

ca fua matrefamihas (ocicmc^ do'''

mcn in ipfa fua fpclunca foUtaria:cu^


ius ut defcribitur fcmpcr rcceti cede

mcfticam quanta poteft pace cofmti

tcpebat bumu8:nibil

aUud

q>

pacem

'Quanto magis bomo fertur quoda modo nature fuc legibus ad incundl
forictatem pacemcp cum bominibus quantum in ipfo cft omnibus obti'' nendam:cum ctiam maU pro pacc fu

uolebat in

quancmo illi molcftua cet

ncc ciu8 quicte uts uUius tcrrorquc turbaret.umcorporc fuo dcniquc

pacem babere cupiebaKT quantii ba


bebat:tantu iUibenccrat.Ouldo^''

orumbcUigercnt:omnefquefi poflet fuos faccrc ucUnt:ut uni cuncti t cuc


ta dcfcruiant:quo pacto nifi ut in

demmcbria obtcmperitibue

ipcra^
fc

bat:? ut fua mortaUtate aducrfu?

cx indigctia rcbcUltem: ac fcditioncj

paccm uel amando ucl timendo con-' fentiant.^Sic cnim fupcrbia perucrfc

famis ad diflbluendaatc^ circludeda


de corpore anima concitantc:quanta
poflct feftinationepacarct: rapiebat:

dcum imitatur.i^eum nancp odit:cu


no cquaUtatcm fub Ub: f; imponere uuU focqs dominationem fuaproiUo.Oditergoiuftam paccj dd.i amat iniqua paccj fua. Tlon a^
fuis focqs

necabat:uorabat:7 quauis immanis


ac fcrus paci tame fuc uitc ac falutis
imanitcracfcroa'tercofulcbat.3lc p fpcliica atcp
in fcipfo

bocfipacemquiinfua

maretamequalcncucp pacemnuUo' modo prttcft.TluUtt ^ppcuitium iti


contra naturi i:^ ut naturc deleat
ctia cjrtrcma ueftigia.3facp

babere ftagcb3t:cum alqs

etiam babcre ucUcr:ncc mar:ncc mo^


llrum:ncc femibomo uocarct'.2lut
eius corporis
fi

pace

ini''

forma i atroru igniuj

quorum in paris ccJparatione iufto/ mm:iUc uidct nec pacem efle dicenda
qui nouit pponcre recta prauis i or^
dinata pcmcrfie. Ouod
aiit ctiam eft pcrucrfuiboc ncceflc e ut in aUqua et

uomitue ab co dcterrcbat bominum forietatcifortc no noccdi cupidiratc


fj

uiuedi nccefl"itatc feuiebat.Ucrum

ifte no fucrit:ur quod magis credcdu

e talis

no

fucrif:quali3 uanitate poc^

aUqua i cum aUqua rcram partc pacatum fit:in quib" e ucl cx quibue
}:

ticadefcribif.Tlifieim nimi3 accufa-'

c6ftat.3Uoquinnibil e(fa omnino.

ret'cacu8:pamberculce laudarctur.

Uelut (i quifpia capite deorfum

pen-'

femibomo mcU"' ut diri crcdit' no fitifl^e^fic mala figmfiue

XaUs ergo bo

deat:pcrucrfus e utique fituf corpoif

ta poctarii.^prc ci^ fere feuifl"ime vri

1 ordo mebromm:quia id q6 dcfup c((c natura poftulat:fubtu8 cft: i qo


iUa fubter uult efle defupcr factum c.

iUcparteb3buitfcritati3:na7 fcmi^
ferus dictua e:gcnus^priu

quadam

oiiturbabitcami8pacem
uerfitas:'? idco eft

ifta pcr''

pace cuftodiutcoeundo:gignedo: pa'


ricndo:fctu8 fouedo atcp nutriendo:

molcfta.Ucmnta''
et

mcn anima corpori fuo pacata cft:


lcat.

cum fint plcrccp inforiabiks i (olim gcTlon fciUcci ut ouee:ccmi: colube

pro eiu8 falute fatagit:t idco e c{ do^

Oiue

(i

mokftqs eius

e)ccUifa

XIX

dilTcflcrif.g^diu

manct copago mem''

rationalia ordinata rcqca appctitio-

brorum no e ftne quadl partui pacc quod rcm3nct.t tdco adbuc cft qui
pedeat;-! g? tcrrcnum corpus
i

nii.lbayaierattonalis ordinata cog'


nitionis aai6i['c^ cdfcnfio.

pa^: cor

tcrraj
cft

poris 1 3ie:ozdinata uita i falus animantis.T^aj; bots morialis e dci im'

nititunt uinculo quo fufpcnfum

renititur;infttcp9ci9 ordiiie tcndit:

mortalie ordinata

fidc

fub ctcma

le

n locum quc requicfcat

quodamodo

gc obcdictii.lb.nj: bominiJ ordinata


cdcordia."p>.t]c

pondcris uocc pofcit:iamque


rali (ac ordinia

q:mv

domuo

ordinata im-

nc finc ullo fenfu:a pacc tamen natu^

pcradi atcp obcdicdi cdcordia coba'


bicantiii."f)ajca'uifatt8

no

rccedit:urcii tcnct

ordinata ipc
ciuiii.

cam:uel

cum fertur ad ca.Si cim ad'

randiobediedicp pcordia

bibcantur mcdicameta atcp curatio: qucformacadaucris difTolui dilabi^ ^n6ftn3t:3dbucpa]cqucda partes


partibua iugit:totamcp mole^
cat tcrreno
appli-'

cckftis ciuitatis ordin.itifl"tm3


cordifl^ia focictas fruedi

paj: rcon'
iaicc^

dco i

uidcdi dctJ.T^aj: dium rcp traquilli' tas ordinis.Ordoe pariii dtfpariuj

i conucnicnti: ac pcr boc

quc

rcrii

fua cuiqj loca diftribums

bco pacato.Si autcm nuUa adbibc


turcuracondiedi:f3 natuarali carfa
relinquat'':

difpofitio.lbroindc mifcri in quantti


niiferi utiqj i pAcc
tc

nd fiit. Xraquillita

tandiu quafi

tumuUtur

quide ordinis C3ret:ubi pturbacio

dilTidetibus cjcbalationibua:-! noftio

incoucnientibua fcnfu:id cim e qo in

putore fentit':donec mudi conucniat


clcmeti9:i in

corum paccm
legib"

particu^

larim paulati^qj difccdat.Tlullo

mo
ilU"

tame inde aliquid


ft

fummi

creatorie ordinatorifcp fubtrabitur:

nuUa e.Ucrotamequia meritoiufte^ que miferi fiit:in ea quoquc ipfa fua mifcria preter ordine eflc nS poflunt nd quidem coniiicti beatis^fed ab cis tamcn ordinis lcgc (ciancti. Ouicuj finc perturbatione nd fint:rebo9 qui' bus funt qultaciic^ congrucntia co'
aptant.Jlc per boc
c in cis

quo paj; uniucrfitatia admiftratur.


cadaucre maioria
ani^'

ordinis

ri

Ouia 1 (i de
mantis

nuUa trlquiUita6:ine crgo nonnulla


pajr.Ucro idco miferi fiit:quia i
ibi funt
ft

aialia

minuta nafcatur: cade


i

tn

lcge crcatorie quccp corpufcula

fa^

aliqua fecuritate nS do[mt:nd tamcn

lutis pacc fuid animalib' fcruiut.


(i

ubi fecuri efle ac dolerc


ft

rt

dc
eis
or-'

mortuo:^ camc8 ab alqs aialib' dc uozentureafdc lcgcs p cijcta diffufas ad falute gcncris cuiufip mortalium
cogrua cogruie
pactficatcs:

beant.ZDiferiorcs autcm
cii

pap

ipfa legc iid cft:qu3 naruralis

quaqua^

ucrfumtrabatunT rebus quibufctJ' quc iilgatur: 7 in rc6 qua flibct cducr"


tantur i co'mutetur inucniiit.
quaflib?

do adminiftratur.uin aiit dolet ej: qua pflrte dolmt paas pturbatio fca c:nulbucroadbucp.ij:ein qua ncc
dolor urit:ncc cdpago ipfa
diflbluit'.

Sicut ergo
poteft:fic e

qucdam

uita ftne dolo

rc:dolor aute finc aliqu3 uita cffc

no
cflc

C)epaceuniucrfali:q

itcr

qucdam paj: fine uUo


finc

bcl''

pturbatidcs puariri pdt lege nafe^dij


05 iufto iudicc ad id 4fq3 pueit ordi^'

lo:beUum uero

aUqua pace

natione:q6 meruit uolatatc.c^ii^.

non potcft:non fccundu^ id quod bcl lum c(l:(ed fccundum id quod ab cis
ucl in

geritur:

quc alique nature


(i

3j:itaqjcorpori8 eordinata
tepcratura partio.

funt:quod nuUo

modo cflcnt

non

pip aie

ir''

qualicocp pacc fubfiftcret.Ouapzopf

LIBER

i qua imllu mala e:acl eriaj <nquanullumalcncpat.(Te aute

natiira c

natura in qua nuUu bonu fit nd pot. "pvromde ncc tpfius dbboli natura !'
quanttt natura e
fitao

manum:dcdit bominibus qucda bc na buic uitc cdgrua:id c pacc tcpora^ lcm pro modulo mortalis uitc: i ipfa
falutcticolflitatcacfocictatc fui

gc

malum e:fed peruer


iieri^

ncris^tqucqucbuicpadurtuedc uf
rccopcradc funtncceflaria ficut ea q aptc ac cduenietcr adiaccnt fcnftbus:
luj: ifta uifibili8:3urc

cam malam fadt 3taqj m

tate

no

i\ctit:kd ucritatis iudtciu;

no

uafit.0.uia in ordinis tranquillita-'

no manfitrncc ideo tame a potcfta^ te ordinatotis cffugit.Bonum dd q6


te

fpirabiles^aquc potabilee:? quicquid ad alendum vX


c^ue

iiUeftinnatura non

eum
i

fubtrabit

tcgendum: curandumrordinandum'' corpue congruiKco pacto cquif''


fimorut quicuncp mortalie bonis
ta-'

iuftide dei:qua ordinatur

pcna: ncc

ibideue ififcqtiiturboniiquod crea^

libue paci
tie rectc

mortalium accommoda^

uit:fcdm3lum quod ilie commifit. Tlcqj cnim toto aufert quod nature
dedit:fcdaliquid3dimit: aliquid
rc-'

ufue fucrinacdpiat amplio-'


p3ccm:eicp conueniente glo'
uiti etema:

ra atqj mcliora:ipfam fdlicet immor


talitatis

linquit:ut fit<| dolcat cp adimii:t ipc

riam 1 bonore in

ad fru^

dolorteftfmoniijc boni adempti:

et

cndumdco tprorimo
autem pcrpczam
sccipiaf^becamittat.

in deo.

Omi

boni rclecti.Tlifi cnim bono relictum


efl*ct:bonum
fct.

id c iniuftc ncc ilU

amiflum dolerc nd pof

in

Tlam qui peccat peior c fi lctatur damno cquitatig. <lu( ucro crud-

fi>c

ordinc ac lcgc fioc terwna fiu

aturfi inde nibil boni acquitatidolet

dflmntjfaUins.ftquoniam cquita acfalus utruncpbonum c:bont'quc 9 mimionc dolcndum e potiue q> lctan'' dum: fi tame nd fit cdpenfatio melio'' ris.ZDcUore autem animi equitas
g^corpdris fanitae. "(^rofecto cStic
nietiuainiufhisdolctin fupplicio
Ictatua
defcrti
cft

cclcfti:p qua focictati bumane ctiam dfiando cdfulitor i confuUndo fer^

uitur.c^iig.

XOnia igitur ufue rcro tcpo-' ralium rcfertur ad fmcto tate^


nc pacis
i

ciuitiu terrcna:i

celcfti aiit

riuitatc refcrtur

ad fructo pacis

eter^

in dclicto.
in

Sic ergo letitia


tciiie e

ncOuapropter fi inarionabilia cflc^


mu8^nimatia:nibil appcterem" pter ordinatam tcmperatura parriii cor''
poris:^ requicm apperitionie. Tliba
igitur pretcrquietecarnie

boni

pcccato

uolun^

tatis malc:ita

dolor

amiflli

boni in

fupplido:tcfli9 e

film dolct

bonc nature.-Oui amiflam naturc fue paccj:

7 copiam

q: aliquibue reliquqe

pads id

dolct:

ooluptatij:ut pare corporie |idefl*et

quibusfrtut natura fibi amica fcr. "boc autcm^in cjrtrcmo fupplicio rc^
cte fit ut iiqui

pad anime.S>i cim defit pax coipoif:


impeditur etia rarionaUs pajc animc quia rcquicm apperitionu cdfequi ii
potefl:.Utriiquc

t impo

naturalifi

bo^

norum damna i crudatib" dcfluat fc^


ticntcscortabbtoreiuflifl*imiJ deo:

prodcft:quam

inter fe

autcm fimul eC pad babmt anima

quemcdtcpfcriitbenignifllimti brgi^

torem.>cu8ergonaturar6 omniuj
fapicntiflimus cdditor

'rcorpu8:ideftordinatcuitcac falu^ rie.Sicut cnim paccm corporis ama


re

iuftifllmus

k oftcnduRt animantia cuj

ftigiut

ordinaror qui tcrrcno?^

omamcto^
btt-'

dolorcm^tpacemanime di proprcr
ej:pUnda8 indigenrias appcririoncm

ttiajrimiiinftituitmortalcgenus

XIX

uoluprstu cofcquiiturata morte


gicndo
fatis indicat quatil diligat

fu''

uelordinc n3ture:uel ipfius fodctatif

cem:qu3

fibicociliatur aia

pa i corpus.
incft:

bumane.Unde aptus
aiit fuie

ait. Ouifquis t maj:ie domefticie nd ^ui-

Scdq'abominirationali9 aia

dct:fidem dencgat:i e ifidcli detc:io:.


"binc itacp ctta pajc domcftica oritut:
id e ordinata

totubocqo babetcdmunecu

bcJl^f;

fubdit paci animerationalis ut mete

imperandi obedicndicp
ei^

aiiquidcontcplcturtfccundum boc
aliquid agat ut
fit ei

concordia cobabitantiii.3mpcrlt

ordinata cogni^

qui confulunt:ficut uir uj:ori; parcn


tce filqs:^ diiifcruis^Obediunt autc

pacem ranonalis animc di;rcrjmuf.2ld boc


tionis 3Ctionifq5 cofcnfiorqua
ertim uclle dcbet nec dole:e molcftari:

quibus confuhtur ficut mulicrcfmariti9:filq parentibus: fcrui dominis:


i domo iufti uiucntis cj: Mci ad buc ab illa celefti ciuitate percgrinan

nec defiderio perturbari: nec morte


diJToluiiut aliquid utile cognofcat:

fed

fecudu

eam cognitione

uita morefcp
flu

ti9:ctiam qui impcrant fcruiiJt ci9

cdponat.Sed ne ipfo cojnitionia


dio propter

bu9 impcrarc uidcntr.tlccp cim do


minandicupiditateimpcrat:fed
fcd prouidedi mifcricordia.
offi-

bumane mentis

ifirmi'

tatem

in pcfte alicuius erroris

incur^

cio cdfulendi:ncc^ pricipadi fupbia:

rat:op'babetmagifterio diuino cui


ccrtius obtempcret:t adiutorio ut U^

bcr obteperet.t quoniam q^diu e in

)c libertatc naturali: n
cui" pria ca pcccatu e:q:

fuitutc

corpore mortali

drio:per fidem ambulat

a nS per fpcci-' omnc pacem uel cor^ cm:ac per boc porisuelanim.: uel fimul corporis n anime refcrt ad illam pacem: quc bominimortaliecudeo immortali:
ifto:

peregrinatur

bd male uo'
alten"

luntatie ct

ii

nd c macipiiJ

bo'

miHis:f uue e^^prie libidis.cp?.

utcifitordinataiftdefub eterna

lc^

Oc naturalig erdo pfcribit. 3ta deus boiem cddidit.Tlatn domincfin4tpifcinmari9:t uolati'


b
omniui rcpenriu que rcpunt fupertcrra.T^ationalefactij ad ima^ gincm fua noluit nifi irrationalibus dominari:nd boiem bomini: fed bo^
lin celi:t

ge obedietia.3a5 ucro qr duo pcipua


prccepta boc e dilectione dci tdilecti^

onem^]cimi docet magifter dcu8:in quibus bomo trta iucnit que dtligat
deiJ:fcipfum:Tpropmui:atcpiWe
diligcdo
i

fe

mincm

pccori.3nde primi

iufti

pafto

nd erat qui

deii diligit: cSk^'

rc9 pcconi

magis

y rcgcg boium cd^


fic

quenecutetiampropmoad dj%c^ dum deum cdfulat:qucm lubcf ficut


feipfum diltgacSic upri:
fic domcftici8:fic ceteris
fic filgs:

ftitutifiit:utdcu9ctia

infinuaret

quid poftulet ordo crcaturaru: i cfd ejrigat meritn peccaro^.onditio 4p


pefcruitutis iure icclligitur impofita
peccatori."f>roinde nufq fcripturariJ

bominibus
a
projci^

quibue

potucrit:-:

boc

fibi

mo ^i forte indiget confuli uclit.3lc p


boc pacatue crit quantii in ipfo e 6i bommi:pace bominu id eft ordinata concordi9:cuius ordo bic e."P>rimu5 ut nulli noccat. bcinde etia ut profit
cui potcrit."P>rimitu9ergoinefteiftt^

legimus feruu:3nteg> boc uocabulo

noeiuftuspcccatum

filq

uindic3ret.

Tlome itac^ iftud culpa


i

mcruit:

non

natura.Origoautuocabuli fcruorii
latina lingua inde crcdifducta:^? bi occidi a uictorib'*

4 iure belli poflcnt

orum

cura:ad cos quippc babct op^

cum fcruabatur fcrui fiebant a fcrua^


do appellati:quod ipfum etiam
fine

portuniore faciliorecpaditi} cdfuledi

LIBER

pcccari merito

nS e.TUm t

m iuftoj

Uodrca

cria

fi

babucrdt

fcr^

geriturbcllumr^peccaro ccontrario

U09 iufti pzee

noftri: fic

quidc^

dimkadi omnie uictoria cum malia


ctia^ prouenit:diuino iudicio uictoa

adminiftrabatdomcfticapace^ut

fm

bccteporalia bona fiUotum fortcm a


feruojtcodirionediftingttcrenad

bumiliaturemcndaspeccatft vX
niens.Xcftis c
captiuitarc pofitus peccata fua

pu''

dc

bomo dri danicl cu in


i pec

um autem colcndum in quo eterna bona fpcrada funndibue domus fue


mcbris paridilccrioncc6fulcret.C6
naturalis ordo ita pfcribit: ut

cata

ppK fuicofitebatur deo: i banc


illiua

eflecam

aptiuitattB pio dolo:

nome
fit:

tcftat'.t>rima crgo feruitutis caufi

patrunfamiUag binc cportum

peccatB e:ut

bo bomini caditiois
fit nifi

ui-'

tam late uulgatu; ut imque ctia

do-'

culo fubdercf:q6 no

deo iudi^

cante:apud que no c iniquitas:? no^


uit diuerfas

minate9 boc gaudeat flppellari.OLUi atit ucri patrcffamiU'a9 fiin 6ibu9 in

pcnas mcriris diftribue

famiUa fua tan^ filije ad colendum

dclinqucntiu.Sicutautem drfa fup^ nu8 dicit.OmniQ qui facit pcccatum


feruue
eft pcccari:

t promercndil dcum confubnt:


lcftem

defi'

derantc9 atc0 optantes ucnirc ad

cc

ac per boc multi

rsmen

quidem rcligiofi dominis iniquis no liberis fcruiut:a quo cnim cfs


eft.

dom6:ubi nccclTaziu no fitim'' perandioffidummortaUbus:quia h


nccclTarium
erit

officium con fulcndi

deuictus e^buicT feruue addirus

iam i illa imortaUtate fcIicibuf.<luo


donec ueniatunmagis dcbcnt patrce
q>

tutiq5fcliciu9 fcruitur bomini g


libid!ni:cum fcuiflTimo dominatu ua''

dominantur q> fcrui tolcrarc cp fa-'

ftetcordamortaliii:utalia9 omitt5
libido ipfa dominandi.

uiunt.Si quis autcm in

domo pcr

i^

'bomintbus

obedicnriam domeftice aducrfatur


pad:corripiatur uerbo fcu ucrbcre:
feu quolibct alio gencre pcne iufto at

autcmillo pad9 ordinetquo alqf al^


fubiecri funt: ficut prodcft bumilitas
fcruieribuBtitft nocet fupcrbta

domi^

(^ licito:quantum focietae

bumana
urili-'

nanti^buB.TluUue

ai)t

natura in qua
condidittfer-'

concedit:pro

due qui compif

deue prius bominem

tare:utpadunde

diflfiUcrat coaptef.

UUB e bominie aut peccari.drrum t


pcnalis fcruitue ea lcge ordinatur:

Sicutcfmnoc beneficcntie adiuua-' do efficere ut bonum quod maiue e


amittflturita
fincre urin

qua naturalem ordinem conferuari


fubet:perturbari uctat. Q.uia
tra
fi

no

e innocerie parccdo

con^

malum

grauius indriaf.

eam legcm factum no

cfTct: nibil

"I^crrinetergoad inoccnris olfidum

cHct pcnali fcruif ute cocrccndum.^o


($ apru9

no folum nemini malum infcrrc:uctt


ctiamcobibcrcapeccato ucl punire pcccatum:ut aut ipfe qui plccrifcori"
gator ei:pcrimento:3ut alq tcrreanir

monct fcruoe fubditoe


fi

cfle

drii9fuio:te)caiocisdj bona uoln-'

no pnt a dMe liberi fierufuam feruirute ipfi quoda^ modo liberi faciant non timore fub dolo fed feruiedo dilecrioe fideli: do^ nec trafeat iniquitae t euacuet' inis principatus t poteftaB bumanart fit deu9 omnia in omnibus.
tate fuire:ut fdlicet

ej:cmplo:Ouiaigituromni8

domus

inirium fiue parricula dcbet cffe dui''

tari9:omnc aut inirium ad aliqucm


fuigcncri^ftnem:-!

omnis pare ad

uniucrfi cuiue pare e inregrifatc^

rc

fcrtur:fati9 apparet cfTc confcquens:

utadpaccm
i^e equo iure doifiinandi.c.^L

ciuicam paj: domcftica

referatur: id cft ordinat

imperandi

XIX

obedicndu^ cocordfa cobabitantiu}:


rcfcratur ad ordinatam imperandi
b<:dicndi^

uctur in rebus ad ca pertinentibus

ii

duitatc utrlc^ concordia.Ucrii quia

fittutqrlcgeciuitatts prcccpra

concordkm cmam. Jta fumc


(it

tarcna riuiras babuit quofdam fuof


fapicntcou^uosdiuinaiprobat
di(ci''

patrcfamilias oporteat:quibu0 fuaj

piina:qui uel fufpicati ucl dcccpti a

domum (ic regatrut


modata ciuitatis.

paci accom^

monib";credcretmult08 dcos conciU

andoe eflc rcbus bumanis:arcp


diuerfa

eo:iJ

quodamd officia diucrfa

fub

Undccelcftts focietas c5 trena


uitate pacc beat

ci''

% xii difcodia.c.p^g.
ui''

dita ptincre ad alium corpus:ad aliii animu 3nque ipfo corpore ad aliil ct

put ad alium ccruice:t cetera nnguf

d domae bominu qui nd


uite

uuntc]cfide:p3ccm terrena tp

(a ad fingulos. Similiter i ammo ad alium igenium:ad alium doctrina:ad

buiu3 teporalis

rebus comodif'

alium iram:ad alium concupifcctia:


inqucipfis ibus uitcadiaccnbus: ad

qae (eaatar.bomas ergo bominuj


cj:fideuiuentiue)cpccratca quei fu^

alium pccus:ad alium triticum:ad a'

turum etcrna promilTa fut:terrenifp


|-ebu9 acteporalibue tang^pcregrina

liumuinu.adaliumoleum:ad alium filuad:adaliumnummoe:ad0liu na


uigarione:ad alium bella atq3 uicrori

utiturno quibus capiatur t aucrtat'

quo

tcndit in dcu:fed

quibue fuften^

as:ad alium coniugia:ad alium ptu;


flc

tctur

ad facilius tolcrada minimctp agenda oncra corporie corruptibilis

clefti6

quod aggrauat anima.


uifcbuicmortali

3ccirco reruj

ncccflariarii: utriP'

c^e bominibus

fidelibus

infide^

ad alios alia cetera. autem ctuitas unum dcu; fo colcndum noflct : cicp tantiimodo femiendum (eraitate illa quc grcce b tria dicituHT non nifi dco dcbetur: fi
fecunditatc;:?
lu
deli pietate cenfcret:factum eft ut reli

libus 7 utricp domui comunif e ufuf:


fcd fini9 atedi cuicp
tilc^

fuus^pn"; mul^

gionis legcs

diuerfu6.3ta etia terrena duitaf


uiuit cr fidc:rcrrcn3 pace

poflet baberc

cum eternaciuitatc non communcs : prcq? bis


arquc

q no
tif.in

appc

ab ca
iras

diflentire babcrct nccefrc

coc^ defigit impcradi cbediedifit

oneri efle diucrfa fcnrictibus: conic^

que cocordia ciuiu:ut eis


fld

de rebus

mortale uita ptinetib^^bumanarui

1 odia tperfecutionum impetuf fuftinere:nifi cum animoe aducrfauti

queda copofitio uolutatum.iuita8 autem ceteftis uf potius pars eius: q in bac pcrcgnnatur mortalitate i ui^ uit ej: fide:ctiam ifta pace ncccfleeft u
taf:donec ipfa cui talie pajcncceflTaria

um aliquando terrore fuc multitudi'


nis:et

fempcr diuino adiutorio ^pul-'


-

farct.^bcc ergo ccleftis riuitas cu pe:

grinatur in terra:ej:

ciucs cuocat:at(^ In

mortalitao trafcat. 2lc p boc

dum a^'

pud

tcrrcna ciuitatc ucluti captiua ui

omnibus getib' omnibus linguif percgrina colligit focietatcm: non cu rans quicquid in moribus lcgibus : t
ftitutifcp

ta fue pegrinationis agit:ia promifl"i

diuerfum eft:quibu0

paj: i^

one redeptionie i
ciuitaris

fpirituali dono tan qua pignorc acccpto:lcgibu0 terrenc

rcna uel conquizitur ucl tenetur nibil

eorum rcfcindcns

ncc dcftmens:

imo

fuftetadc mortali uite

quibus bcc amminiftrantur accomodata

ctiamferu3nsacfequcns:quodl3 di ucrfum fit in diucrfis nationibus^ad

fut obtempcrarc

no dubitat.Ut quo-'
ipfa mortalitaeifer

unum tamcn cundemtp

fincm tcrrc^

nisim cdmunis

cft

ne pacis intcnditur:fi rcligtoncm qua

LIBER"

unu9 fummus i umis dcus colcdue


docctur n ipcdit.Urimr crgo cria cc^
leftia

ciuitas in

bac fua pcrcgrinarioc

grinamur a dtio:qua falua arc^ cem de quibufda rcbus quas ncquc fcnfu neque racionc pcipimu6:ncquc nobif

pace tcrrcna:-! dc rcbus ad inortalcj

bominls naturampcrrineribuebna^ narum uolutatum copofitione ^to


falua pictate ac religionc coccditur:

p fcriptura canonica clarucriJt:nec p ttflcs quibus no crcdm abfurdum c tn n:am noritia pcruencrDtifiitc iufls
rcprebcnfione dubitamus.
tyc babitu
9m.c.ja)c

ruetur attp appcrit.-camque tcrrenaj

paccm rcfert ad celeftem paccm: que


ucrc
ita

n moribae

ppri cbrifli'

pa);c:ut rattonalis duntajcat

crcaturcfolapajcbabcnda atque di^

ccnda

fit

ordmariflTima

frilicet

atque

n
ucndi

cocordilTima focietas fruedi dco:'! irx

3bil fane ad iftam prinet ciui^ tarcm:quo babitu uel more ut


ii

uicem

in

deo:quo co ucntfi

fuerit

no

no e cdtra diuina pccpta:

ifta

crituita mortalie^fcd planc ccrtcquc


uitalis nec

fidcm qua pucnif ad ded quifc^


tur vnde ipfos

fecte

corpue aiale quod du cor^


fi^

ropimr aggrauat antmi^f^ fpualc

quoque pbilofopbos quldofmtcbrifhani:nobabtnim vX


cofuctudinc uicms quc nibil impcdit
rcligione:fed falfa

ne ulla indigrtia q: oni parre fubditoi

uolutari.lDancpacedum pcrcgrfnat' C ftdc babet atque cf. bac ftde iufle ui^

dogmata pmutazc
ad''
ii

compellit.Unde iliam qul varro


bibuitc^rqmtcisdifferctiam:

ad illa paccm adipifcenda ffert qcquid bonarn acrionii gertt erga dc^
uit:cu

nibil

turpitcr atquc inrcpcratcr agat: o'ino

um 1 pro):imu:quonil uits
ttrique focialie e.

ciuitaris

no curat,j: tribus ucro


compofito:quauis falua

uite ilU"

gc

neribu9:odofo:acmofo: le^ utrocp


fide q*fquc

Ctai diuerfa fit acadeie noua sbt^


guitae a pftaria fidci cbrifttae.cjcvig*

pofTit i quolibct vitam co^ duccrc: i ad fcmpitema prcmia puentre:intcre tamc 4d amore teneat ucritaris^quid
offtcio caritaris

Uod adt atrinet ad illam

dla;

impcdat. Tlcc

fic

4f'

quam de academtcis nouif uar ro adbibuit:quib' funt incerta onia onino duitas dci tale dubitationein
tany demcnria detcflatur babcns dc rcbusquissmenteac ratione coprc bendit:etia ii paruam ^pter corpus corruptibile quod aggrauat anima^:
quonia ficut dicit apfus cf partc
mu8:tameccrri(Tim3
^ciltii:

quedcbetecociofus:utin codc ocio


urilitate

nd cogitet prorinti:nec iic ac mofus:utcontepUrionend rcquiac dci.3n odo nd iners uacatio delccta:
debet:fed aui in(|fitio aut inuerio uz" rirati6:n t ea ^fque^fidat

uenerit tencat

{&

actionc vcro

? quod in i altcri no inuideat.3n nd amadus n bonor in

cniiio^

fenfibus in rci cuiufquc cuideria qui''

bue p corpus
mifcrabiUue

anim''

utimi:quoniam

bacvita:fiucporcria:quonia omnia rana fub fole:fcd opue ipfum quod pcrcundcm bonoreurporentia fit:fi
rccte

fallif

qui

nd^

eis

purat

atquc vtiMi

fiitid e

ut ad eaj fa^

c(Tecrcdcndu:creditctia fanctis fcrip

lutem ualcat fubditord quc fcfundti

mris 1 uetcrtbus 7noui8 quas cano nicas appeUamue^vndefides ipfa co cepta c:er qua iufhis viuinp qui finc
dubitattonc ambulam'* quadiu pcrc''

dcome:vndeiam fupcriue difputa uimue.T^ropt quod ait aptue. pif copatum qui dcfiderat bonum opue
dcfiderat.xponae uoluit quid
ftt

XlX

epifcoparusrquta

nome e operfe non

difcem(t:gerit fortiten cebibet tepe^


ranrer:iufte(^ diftribsinnd in illu ft^

bonori9.5rccu eft cim atcp indc du^' ctuuocabulum:q6ilkqui prcficirur


fupcrintcdit cura
fcilicet

ne dirigit ubi dcus

erit

dia in dibuf e^

eo^ gcrcns.
ftetio e.

temitate certa atqj pace perfccta.

pi 4ppc fuperfcopos rcro

rgo epifcopin

grece larinc fuperinte

i(n

fm

difTinirides fcipionis

q in

dercpolTumu9filicerc:ut itclligat
fe cpifcopo^cj prcclTe dilcjtcrit

no

dialogo ciceronis fstiung' fuerit r'

nd pro

mana refp.c^.
q
Uaproptcrnuceloc^ut ^po-'
tero breuitcr ac dilucide ej^pc"

dcfie.3tacp a ftudio cognofcede vcri' tarw ncmo probibct':q6ad laudabi'

leprinetociu.locus vcro fuperior

fi

nc quo pprue rcgi non poteft:i

fi

ita

tcncaturatqucadminiftrefut decet:
tamcindcccrcrappetirur. -Ouaobrcj
ociiifancrBquerit carirae uerirarie:

diam:q6 i fccndo libro buius operis medemonftrarurnee ^mifi: (ecadtt^


dilfiniriones quib''

pud dcerone

uti

tur fdpio in libris de rcpublica:

nuy

negoau iuftd (vjcipit

nccclTitas cari^

rempublica

tAti9.0.uamfarcinafi nullueipoit:
percipicde arque intaedemcindii cft

romana. Brcuiter cim rcmpublica diflfinit ee rem ppfi. Oxie diffinirio (i ucra i:nanq> fuit w'
fiiifTe

ucritati.Si ant iponit": fufcipienda e

mana rcfpub.quia ndiqua fviit rcs po


puli

^ptcr

caritatig necciTitate.S^ ncc fic

qua difftnitione uoluit ee

refpu.

omni mo vcrirarie
primat ifta

dclcctari defcre'
op-^

popuLi eim ec diffinit cetfi

mulritu''

dafnefubrrabafillafuauiraet
necelTitas.

dinis iuris cdfmfu i uttlitatis

cdmu^
boc
e:

nione fodatu.0.uid ant dicat iuris

cdfmfum:difpurado

cjrplicar:pci

O.uod

ciucd fancto^
fint.c.;cjc.

buiud

rite

oftendes gert fine iuftiria rcmpublica


iuftiria ucra nd nec ius pdt cfTe.Ouod eim iurc fit

tpe fpe bcati

nd pofle.Ubi ergo

Oamobrcmfummfibonficiui

fecto iufte fit.<luod aiit

fit iiuftc:

nec

tatig dei cum paj; fit etcma at^ quc pfccra no p qua mortalcs tran^

iurefieripdt.Tlondm iura dicenda


funt ufpurida iniqua beminii
cofii''

fcant nafccdo atque moricdo: fcd in

tuta:cn illud etil ipfi ius efte dicant:

qua immorralcs manear nibil aduer* fi oimodo paricdo 4f e qui illam uiri
ucl bcarifTima ncgcr:ucl ieius cdpara

tione iftam que bic agit^quarifUbcr

a^'

quod de iuftxric fonte manaucrit: fal^ fumcp ecquoda quibufdam nd recte fenrietibufdici folet:id ie ius quod ci qui pUis pc utilc e.Oiuocirca ubi n
cueraiuftitia:iuri9cdfenfu fodarus
cerus

nimi 1 corporis octernariJqj rcrum bonis plcna fit:nd mifcnima iudicer^

bominn nd pdr cfTc: i ideo


illa

nec

O.uariiqwcuquefic babcr:ut ctus

pptiis iu]cra

fdpionis difTinirione

ufum

rcfcrar

ad

illius finc

qucm

dili-'

urciceroni9.t find ppf^ nec res po-'

gfr ardcrilTimc ac fidcliiTimc fpcrar:

nd abfurde dici eria nunc bcaruf pdr:


fpc illa poriuB q> re ifta.^Ree ucro ifta

Ane

fpe tUa^bearimdo falfa

i magna

que nomine digna nd e:ac pcr boc fi no e 4 cdfmfu nd fociatus c iuris:nd c aute
puli^fcd qualifcoq^ multitudinis

ppti

refpublica rcs e ppK:-! ppfus

mifcria e.Tlon eim ueris animi bonif

ius ubi nulla e iuftitta:|iculdubio col


ligirur:ubi iuftitfa

urirunquonia nd e fapieria uera:que


intentionefuain bie que prudentcr

nd e nd ee republi''
fudi

am-3uftiria porro ea uirtua <: q

LIBER

caicfi (1iflributt.<ltKigttur

iufhtiae

quibominHmultitudine populil

fa-

bominisfq ip(d bomine dc ucro tol^ lit:7 tmudia dcmonibus fubdtt/lDoc no ecuitpfu3diftribuerc.2ln q fun^

cit:cuiuB res dicit^cfTe rcfpublica.Tla

dcuttlitatcquiddicam^cuiue comu'

nioncm ctiam fociatus bominii


ficut fcfe

cct'':

dum

aufert cius 3

quo cptue c:7 tra''

babct ifla diffinitio populuf

dit ci qui nibil babeti eo iurie: liuft"

nficuparur.^Quauis
atteda8:ncc utiliras

dm
fit

fi

diligcntcr

cft:7quifcipfuaufcrt dominari deo

ulla uiucntiii

9quofactu6e:7maltgni8
rimc ac fortifTimc i cifdcm
iuflitia.t

feruit

fpi''

ritibue iuflue e.-^C^ifputafcate accripfis

qui impic uiuut:ficut uiuit ois 4 dco no fcruit feruitcp dcmonibua: tanto
inagie impi^s q^to magis
ftbicii fint

dc re

publica libris aducrfus iniufhtia

imudifTuni fpiritus ta^ dqs facrifica

quonia cum priue agcret

riuoliit.Xameqdde

iuria conlenftt

pro iiul^iticpartibue cotra


diceret' nifi

iniuflitia

flare augericp

iuflitia t rcmpublicam no pofTe:boc uclut ua'

dixini* fatis ce arbit:oi:vri apparcat

pcr bic diffinirionc nocc


rcfpub.cc dicalfi

ppXm cuius

lidiffimii pofitii erat:iniuflum cfTe ut

bomince boibuB dominatibus fcrui'' ant: quam tame iniuflitia nifi fcqualf
impcriofa ciuitas cuius e
fpublica:n6

quo iuftiria no c.Si rim diciit no imddig fpiritib": fj dqs bonis atcp fanctis i fua rcpu. femifTc

romanos

niiquid eade totics rcpcte-'


cfl
fu-'

magna
iuflitie

rc^

cam

poffe^juincqs impe
iS

da fut:q ia fans imo ultra qy faris dirimu8/0.uis rij ad buc locii p


dubitare pofTit malis
-r

rarCflcfponfum e a parte iixM cffc < talib" boib'' fit

pcriorcs buiue opis libros pueit:qut


ipuris
nifi T

utif ftiit":

dcmo
nimio

7 pro

utilitatc co;; fieri

cu aliquid rc-

nibus

fcruiffc

romanos:

ctc fit:id e

ca improbis auferf iniuri


fc

ftolidus uf ipuderifTimc cotetiofus^

rum licetia:^ domiti

melius babe-

ed ut tacci qualcs fiit quos facrifi^


cqs co!cbat:i lege dri ucri
fcriptii cfl.

bunt gp indomiti fc babuerut. Subdt


tttmq3 e ut ifla ratio firmaref: ueluti

Sacnficas dqs eradicabitur nifi dfio


tantii.Tlccbonis igitur nccmalif dqf
facrificari uoluit:qui

a natura fumptunobilc e;ccmplo at^ que diad c.ur igftur deus bomini; animus corpori impcrar.ratio Itbidi cctcrifqj uitiofis animi partib'.-' "jMa^
nc bocejrcmplo
fatis

bcc

ci

tata

co''

minatione prcccpit.

edoctu

e:

^buf''

3ln ucr"

(it

de" cui cbrifliii f uiiJt;

dam cfTc utilcm fermtutet


ena

deo 4de5

cui foli dcbcat facrific8ri.c.)cj:q.

ut feruiatur utilc cfTc boibus.Scrui''

mt dco animus rectc corpori im


rectc

d rcfpoderi pon Ouis illc dc-'


ue <:aur vnde dignus ^bat cui

pcrat:inc^ipfoanimo ratio domino

dco fubdita
tcrifcp

imperat
co

libidini ce^

uitijs.Quapropter ubi
in

bomo
efl
fcr-

dcbcret obtcpare romii:ut nullo dco ru cokret facrific^s pi ip(di ^QDagne


cecitatis c

deo no fcrutt:quid
cfTc

putadum

adbuc qucrcrctcfs

ifte

dcuf

iulh'ne:quado quide dco no

fit.3pfcedcu8 cui^^pbctc pdireriit


ifta

uicnsnuUomodopot iuffc animus corpori:aut bumana ratio uitije im^


pcrarcft (i i bominc
tali

q ccrnim'.3pfc e de":9 quo

refpo'

fum accepit abraa:i femic tuo oce bi^^


diccnf getce.Quod i cbnfto
ficri qui fccundiicarnedeilbfcmie crort" e:

no

iuflitia:proculdubio ncc in

efl uUa bominu;

cctu:quicj:talibuscoflat bominib".

id c ipi qui rcmafcriJt buius nois

iV
efl

Tlon c crgo bic

iuris

illc

confcnfue:

imid uclit nolituc cognofcot.3pfe

XIX

deus cutue diuinud fpirims g eoe lc


cutus e :

dicitocdfu^canl^tUisiuftc iudicaci^

quom predicta atc^ cdpleta


qua utdemus toto orbe dif''
doctiffim*

buf:mcrico

fit

iik punit^.Uidcrit

4d

eccfia^

de cbrillo uates mcdap appoUis dijx


rit:afcp ifte crcdiderit
ce

fufi i libris ru^iorib" pofuiOpr^ e de

aut fortaffc ua

us que uarro

rcmanoruj

(oue potang^^uis nefciee

Quiod

tri

io

qd loquatur comcmoradum putaui:

rit:qua fibi cdftet ut ipfa


fe faciac c6ucnire:poftca

q6 nd dijriidipilTe iflc ipfc cdfinjcc^ oracub inc


uidcbimus.

qm uir tltc (aitie nec ilUt iftu dcd po


tuit ejnitiire ncc uiU.lDuc eij eu'-credt

"bic tn iudcoe

cte iudicalTe dicit


te

ta^ dci fufccprorcs rc 6 cbriflo:^' cti moi


tcftio'

dit:que

fumu putauit deu.^Poftremo

p:lTima cj;crudadii ce ccnfucrinc.

ipfc deufl

que dociilTimus pbdrum acernmus inimic'' etta p coru oracula quos deoe putat: dcumi^ni porpbfrius confitetur.
l^uis cbriilianoru

>cus itac^ iudco;}Jcui pl^ibct


mii:audied''
fitit fic

diccs. Sacrificas

dqs eradicabtt' nifidiio cm. Sed ad manifeftiora ucniam": t audiam'' ^ mflgnu dcii dicac ee iudeo:^.3tcm ad
ca q itcrrogauit apoUine

<lueprpbyTiuB dicat oracuTdc^ oru refponfa in cbrifto./Zap.jcp^.

dd

mclius:!

tterbii^fiuc racio.-^an lcjc.^Refpodic in(Jc

uerftb" bec dices.Jlc fubiccit apol

Sminlibris quos tbeologto


pbilofopbiae appellat:i <jbu8

linis uerfus:t quib'*

i ifti ftic: uc
aii

g>til

fatis e ide

decerpa.3n deii ucni tqutt


i

tjx4,^&tcp cofcribit rerii ad pbia; pti

generatore:i

rege

oia:que crcm^

netui uelutdiuia rr)fa:ut ipfa ucrba e

celiiicerraacq^mare:? ifemo^ ab^


dita:i:

ius

queadmodu q: greca Ugua


que d^u placado
retiocare

lati^

ipfanumina pbo::efcnt.'Q.uo

naitcrpretata funtpona.3ntcrrogati
ic[i

ni lc^ e pa^que ualdc

poHec

ujcorc fua a cbriftianifmoibcc ait uer

facti bonorat bebrd.XflU oracub dd fui apoUinif la magnii dcti ce bcbreo porpbTHue
lii

fibus 9pollo.>cide uerba uelutapol^


linis ifta funt. j^orte

dirit:uteti i ipfa

numina pborrcf
c|d ipfe por''

magis poteris i aqua tprctTis Uis fcribcre:aut inflane penas leucs p acra nt auie uolarc g^
:

cat.n ergo

dc'* ific di]cerit:facriftca3

d^s cradicabitur:miror d^s


eradicari

pbfn^nd pcrborrucnfrfacrificans
no formidauerit. jbidc
etia bona dc cbrifto pbtie iftc: quafi obUcuetUTdcqua pauloaiite locud

femelpoilutercuocestpieu):orie fen

fo:pgatquomodouultinambus

fal^

lacqs pfeucraeii lamentatidibus fal^


laciffimis mortuii deii cantas:que iu

dicib' recta fcntietibus pdini pclTima in fpcciofis fcrro uincta


cit.>eiiide poft

fum" cotumcUe fuc:aut quafi i fonis d^ cC malcdi^crii cbrifto:? cuigilau'


ccs eo bonii cc cognoucric.

mors

intcrfe

digncque

bos ucrfus apoUinis

budaucrinc.bcnic^caquaaU^d mi^
rabileacc^ icrcdibilcplafur^^^piczopi

^ no

llate inctro latinc icerpretati fiic

fubiunjcit atcp aif.3n bis quide tergi-'

nionc in^t^fccfo (Ibufda uideaf

cflc

uerfatione trrcmcdiabilis kntctic

cc

^d dicturi fum^.ibiiftii cij dt) ptjlTi

ru manifcdauit dices.O.uonia^ iudei fufcipint dcu magis qp ifti.ccc uti 6'"


coloras cbrillu iudeos ppofuic cbrif'
tianisicofites <f iudei fufcipianc dco.

mii|>nudaueriif:7 imortale factu: ec


cti

ftianos aiii

bona pdicattdc a' memicrut.ibii poUutos incji t cdtamia^

tos 1 errore plicatof cc diciii:-! mfiif


taUb* eduofus cos blafpbcmt;s uiii
tur. >etnde fub^cit ueUtt

Sicenime^pofuit uerfus apoUinis:


ubi a iudicibus recta rmeiib" cbrifta

deorum

LIBER

ciacub blafpbwnarium cbriftianoe. t poft bcc dc cbrifto aut i<\t itroga'


nbueficdcus:
noftiu fapictta
aic bccatc.

<luonta3

no ctil deu noucritcbriftu:? io p ea faluus cc no pofTit:ncc iftojt medact'-' loquop dcmona laqucos uitare ucl
folucre.Tlos aut necp apoUine uitu-'
pcrantccbriftii:ncq3bccate pofTuin"

cjde imortalie aia poft corp" ut iccdit


aijt abfcifa erat

fcmp

uiri pictatc prcftatifTimi e illa aia.bac

approbarc laudantc 3lle aiit rang^ in


iquucbriftii uulccrcdi:qm a iudicib*
recca fcntictib" dicitcfTcoccifum: ifta

colutalicmaucrifatc.Jbcinde p' vba

du9

quaft oraculi fui ipfc cotejcef.lbi

tfVmiuictifuiruinciteu difiv.n cius


aiain
lic

boiem p9frtmu:fed boicm tm.Una.c


tii

alioijt

pio^. poft obitu im-'

ilU"

7 bui" intctio:ut noUt boics


eriic:

mortalitatidonafar-zbac cbriftianof

cccbriftianos qi mficbriftiani

colcreerratce.JnKfogitib" aut

in^

ab co;t

crui porcftatc

ii

potcriit. 3ftc

quit.ur ergo danatus e.^oraculo rcf pondit dca corp" qdc dcbiUtatib' tor
mcntie fcmp oppofitu e:aia aut pio' ru cclcfti fedi ifidcf.3lla uero aia alqf

ucro pbiJS urpoti" q

talib"

aducrfuf

cbriftianoe quafioraculis aedut: p*

faciatfipfinutitcrfcde ipfo cbrifto

bccatcattp

apoUo c6cordct:ciicp abo

animab"

fatalidcdit:quib'' fata noit

uitupcrct auc

ambo coUaudec.O.6 fi

annucrur dco^ obtme donr.necp ba-'


berc iouid imortalis agnittonc erro:e
iplicari.

faccpocuifTcnc^mbilomin^nosT ui^ tuperacores i laudacorcs cbrifti fal''


laces
rii

Tbroptcrca crgo dqs e^ofi:


accipeibie fatali^ dcdic

demones

uitftrcm".ii ucro eo
ille ui'

qz quib'' fato n fuit nolTc deii^nec do-'

deue t dca icer fe dc cbrifto

naa dqe

ifte

ruperado:ifta laudado dilTcntiat:

^^

i in celdi ficut p^ (ccftit.^w^P bucquidc h blaf pbcmabie.mirabcrie aiitdcmeniiam


tplicari errore.3pfc

uero

pi"

fccfo eie blafpbcmitib" cbriftianos

no credut boic8:fi rectc ipfi


fane
cbrtftti

fcncianc:

laudas ur porpbirt" ucl

boim:c)c co

eif factlc

pccpfcp ptculii.

bec3te:cu dicat

m ipm fataiit dcdilTc


vbie
ei'

^uis tca ftultus e ut no itclUgat auc


abboiccalUdoeoqjcbriftiaiiis iimi^
ciftimo bcc oracuia fuifTc c6ftcta:aut

cbriftianis utipUcaretur errorc: cas

tiiciufdeficutputat pandit crroris:

quas anrc^

ejr

erpona:priuf

cSaiio
llTc

fili

ab ipuris demonib"

ita fu-

qucrofifacaUtdedit

cbrift" cbriftia'

rcfponfa:ut.f.qm laudat cbriftu:

nis errorie iplicatione.

Utni uolcns

^ptcrcacrcdatur ucracic uitupcrare


cbriftianos atcp ita
fi

aut noles dcdcrit.&i uolcns


iuftus.-^Si noles

quomo

polTirtt iterclu^

dant uia
fic

falutis ctcrnei

qua quifque

cbriftian^.-^Sue

lie

milleformi

fcnciiic

qppe nocedi aftu' no ce cotrariuj:

quo bcat^.-^Sed iam ipfiuo crroris cis audiam^.Sut incjt fpus tcrrcniminimi loco rcwcno quo dam:malo^ demonii potcftati fubic
cti:ab bis fapicics bebrco:}2^

ficrcdat cie laudatib' cbrifta:

du

lii

quorum

crcdat' ct uttupcratib" cbriftianos^ut

un"

ct iHc icfus fuit:ftc audtftie ditiia

tu 4 utrijcp crcdidcrit
3lc
trl

calc cbrifti fa-

ciat laudatore:nc cbriftian" ec ucUt.


fic q^uis ab illo laudatuf ab iftojt dcmonii domiatu cii ri libcrct cbri

apolUnis oracula q fupius dtcra ftit: ab bis ergo bcbrci dcmonibue pcffi'

mis 1 mioribus
ncrari aut

fpiritib"

ucrabat

rc-'

ligiofoe:? ipfis uacarc^bibcbat:

uc

flu&:preferti q: ita laudat cbriftii: ut

quifds

cu tale crediderit quaUs ab

ipfis pdicaficbriftian" ucr'

no fit.S5

fotinianus beretic"

4 titumo boiem

magie cclcftcs deos: apli* aufc uencrati deu patre."bcc aurc in^ quit T d^ j3cipiDt:T i fupcriorib" ofte dimus qucadmodu aiaducrtcre ad

XIX

deumonettillaim^at cole ub(que. Ueru idoctt i ipte nature:qbu8 uere f5tu no pceffitadns dona obtiererne
(p babcre iouia imortalta notioncj:

fedgentia:quodeuidetcr in pfatmo
feptuaginta itcrpretcs pofuerdt
dicc''

tfS.CLuonia 6c8 dfl gairid dcmonia:


ne qe ergo putaret
iftie

quidc dcmo-'

noaudieted^zdeos^diuinos uiroe: deoa quide6c8 recufaucrurr^bibitof aat dcmoncs no folii nullis odqa ifc
qui:f5 et rcuercri dclcgcriit.t>eu aute

nibus^bibitd

ec:celcftib"

aututoni'

bu8 urali4bu8

facnficariec pmiffd:

mo^ addidit:nifi dno foli:ide nifi do


mino tantum:ne fortc q> ait dfio
candu putat.Cuod no
foU:

fimularcd

fe

cole ea fola

p q denfado
nobis
cft

dcdfole^credatcc quifpiicuifaczifi'
ita ce itellige
rcpit'.

ratur

r.6

agdt. Tli de' quide utpote


idiget^fed

omnin pai nulU"

dum i fcripturis grecis fadllic

bii cd eu p iuftitil T caftitate aliafque adoram" vtutesnpm uita pcc ad ip^

t>eu8igifbcbrcof fuitamagnd ta^


tus ctia ine pbds pbibct tcftimonid:
lcge dedii: fuo opro bebrco:bebreo

fum facietcs p imitatione i incjfitio'' nem deipfo.3n4^'^'oe:mpurgat iV


4r: imitatio dcificat alTcctione

mone cSfcriptr.nS obfcura

ad

ip^

i icogni^ t3m:fcd oibus iam gcribus diffama''

fum operado.Beiie quide

predicauit

ded pfcm 7 quib" morib" fii colcdus dijrit. OLuibus pccpris^pbetici libri
plcni
fiit

bebreo?t:qri fancto^ uita


fiue uitupcraf.

(i

tam in qua lcge fcriptd e. Sacrificas d^s cradicabit':nifi dtio tantd.^uid opus e i bac ciu8 lcge dufc^ ^pbetis debacremuliapquirerc:imo no p^
quirerc^Tlon eim obftrufa
fdt:fcd apta

m laudat'

Scd

cbri''

ud
in

ra:3

ftianietmcrat: auttantiicaluniatur
quatil uolut

i crebra collige:?

bac
tat

dcmonc8 quoa deos o^


difficile fit rccolere-'

difputaiione

mea ponerc quibuf luce


nifi

pinafiquafi cuiq?

darius 3pparct:nulii 6nino


fibi

queturpia:quededccoraerga dcorti
obfequiii
i

deu ue?t i

fummu facrificari

uc

tbeatria agcbatur

teplif
i

lui(Tcae boc und breuiter imo gra


ditcr:mfnadter:fed ueradrc:
illo

Tattcdeqlcgarurdicatl^audiaf
clcfq8:ucl
tclltge
rii.

ec^

diad ab
doCTifti'

dco vo ^d offcraf:t binc i^


cdificiti

deo quc ta ej-cclletef eo;:

ubi

i ubi mina

fit

mo'

mi prcdicat:audiat':timcat': implcaf:
nc inobedieics cradicatio cofcquaf.
Sacrificas dqs cradicabif in^t: nifi

0.uis

aiii

dipt buic uf

ifpirauit:

ntfidiabolicue fpue ta uaniS sptnc^


mcdaciii:^'

dcmonee ab bebreis
g
illc

coli

^bibiroe reucrcaf potius


cbriftiani.^Sed deus

odcrint

que coluenit

dtiotantd.Tlonqno rd cgcatalicu' iu8:fed q: nobis e^edit ut rc8 dus fimus.lDuiccimcanifin facris littc^
ris bcb:eoe.i>i)ri drio dcus mcus cs tu:quonia bono;t mco^t no cgef."bu

fapietee bebrcott et celcftib" fanctia


flngelis

mos tangj ciuca

1 uirrutib' dci quos bcatiflfi' i bac n;a pcrcgrina^

iu8 aut prccbnfiimd atc^ optimd fa"


crifidd nofipfi

rionemortaliucncramur i amam":
facnficari uetat Jronaa i^Uge fua

fumue. "bec i duitas

qua

eius:cuiu8 rd m)ffterid cclcbram"

ob

deditpptb fuo bcbrco:T ualde mia'


citerltulitdicesSacrificas dijsera'

lationibus n:i8:q fidelib" note funt:


ficut
i

librif ptecedetib"

difputauim".
i

dicabirur.tncquif^putarct demo

^cfTsturad

dm uictimas quae um^


und fa' ad oc

mbus
quos

pcfTimie tcrreniicp fpiritibue:


ifte

brafiiturioffercbatiucLn:?

didt

mimos ufminorce^ne
1 1 fcripturia no bebrcoru

crifidd gcntcs a folis orto ufq;

facrificef ce preceptn:q:

fanctts ipfi dicti fiit dq:

cafum ficut ia fieri cemim" oblaturaf P^pbctas bebrcos oracula ictcpuczt

LIBER

dimm.Bic (\uib'' qustu

faris

uiTum e
afpfi-'

quodamodo ppti rupcrir:ar(^ corru'


perit teftaf biftoria

nonullaptulim^r-riabuic opi

de qua

prcccde"

mus.Oiu aproptcr ubi nd c ifta iufti^


ria:ut

tibus libris multa pofuim": Tlcc i6o


tfi

^m

fua giam ciuitati obcdictt

uf ipfum nd

eflc ppl'm:ut^ciu3 rc^

dcu8 iparct unus t fumm": nc cui^ facrificct'nifi fibi tatu:7 p boc dibuf boibus ad C3ndc ptinctibus ciuitatc; atc^ dco obcdictib^ianimus cr corpi:
i

di|:crim

nd efTe repu. quadiu manct


diligit

qualifcDcp multitudinis rarionarcct'*

reruquas
ifta

cdcordicdmunione

fociat"<luodalltdeifto

ppb t

de

arcp uitqs ratio crdic lcgitimo ipcrct


fidclitcr:ut
ita cctus

rcpu.di):i:boc dc atbcnicnfiu ucl

qucadmodu iuftue unue:


c;:

quorucuncp grcco;t ufcgirprio^ boc


dc iUa priorc bab^^-lone afTfrioru: qri
in rcb" fuis publicis ipcria vX

pptufcp iufto^ utuat

fide
di-'

qopcrat'pd(lcctione:qua
ligit dcii ficut

bomo

parua
quacU'

diligcdus e dc":*; pro^

vX magn^ tenuerut:? de

alia

muficutfcipfum.Ubicrgo nd e ifta iuftitia:^fccto nd c cct' bominil iurif c6(en(ix n urilitatis cdmunionc focia'
tus.4D.aod
ft

c^ alia^ gcntiii itclligar dijrKTc atquc


fcnfifTc.i5cncralircr cippe ciuiras ipio

rum cui no ipcrai


fibi:t pcr

dcus obcdieti
nift

fibi:

nd c unc^ pptus nd i:(i


ipfc

ut (ncridiva non otfcrat

uera e bcc ppfi diffinitio:crgo ncc ref

boc i illa

tantumo i animue corpori

pu.c:q:rcspprinde:ubi
ius nd
cft>

popu^

ratioc^ uitqs rcctc ac ftdelit imperer:


carit iuftitie ucritatc*

^ua diffinittone cdftct ppK n rei^


publicenucupationercctcfibi
ri

Qb nd polTint ibi uere ee uiztutcf:


ibi

folu

nd e ucra

rcligio.c.jr^v.

romanos

fcd etia regna alia uedicarc

q
f

Uamlibct cim uideat'' animus


corpori:tratiouitqs laudabi-'
ipcrare
fi

3 autcm pplus nd ifto fcd


diffiniat'

ali

litcr

deo anim'' i t6 ipfa no

md::uelut

fi

dicaf po^

fcrutt ficut fibi fcruiedii cc ipfe

dcus
uiti-

pulus e cctus multitudinis rationaf:


rerd

pccpit nullo

md

corpori uitqfcp vcac

quas diligit cdcordv cdmunionc


fit ifta

iperat.Tlamquarcorporisatqj

fociatue^fccto utuidcaif qualis qf'

orum pdt ec mcns domia:dci ueri ne


fciamcc cius ipcrio fubiugar.i:fcd ui^
tiofilTimis

que ppfus
titudinis

funt intueda q

dili-'

git.0.uccii(ptri ditigat ficctufe

mul

dcmonib" corrtipcnribue
ui-

nd pccoru fcd rationahii c:e eo:^! quc diligit cdmunide cdcordifociar^errl abfurdc pprsna^ cupat':r3to uxio^ mclior quato i mcli' oiibue tatocp dcterior quaro e in dc
aturaru:T
tcrioribus cdcors.Sccundu
ifta diffi

proftitura.^proidc uizrurcs quas ftbf

bic uidcfp quas ipcrat corpori i

tqa^ad quodlibct adtpifcedii urtencn


dii rctulerit ni(i

ad deu^ctii ipfa uitia

nitione

nzam romanuf ppUis ppre c:


fine dubitatide rcfpublica.

tcs co

ftit potius q- uinutcs:n3 13 a quibuf-' datucucrcTboncftcputctce uirtu' ad fcipfas rcferttt':ncc^p^ aU&

1 rcs ciue

cjcpCTiituntncet iflate atcp fupbe (ii

Ouid aiit primis teporib'' fuis qdue


fequctib" ppfus
ille

dilcpcrit

n quib*

fiit.Sicut

1 ideo n6 uirtutcs fcd uitia iudicad dm nd c a carne fcd fuper

morib" adcruerilTimas fcdirioncs^at que ide ad focialia arcp ciuilia bcUap


ucniens ipfam cdcordia que falue dl

camem quod came fadt uiucrc: (ic n


ab bominc fcd fuper bomincj qd bomincm facit beate uiucre: nec foia
cft

XIX

bomine fcd ctiim qualibet poteftate^


uirtutctnque celcilem.
t>c pacc ppri alieni a dco qua utit' ad picrate pprus dci dii i boc percgri nus e mudo.ocjcvi.

ftncmadquemrcfcrtuntamc

tata e

in bac uita:ttt potius pcccatoi^ rcmif

fionccoftct^ pcrfcctione uirtutum.


Xeftis ceratio totiue ciuitaris dci q
pcregrinatur in tcrri8."p>cr
6i:i

q'ppc

mebia fua clamotad dci).>tmittcno bis dcbita noftra:ficut i nos dimitti''

Uocirca at ufta carnia aia


tta

eft:

mu8

debitorib' noftris.Tlccpro eif e

beata uita bois dc* i:6

quo

cffu;a]cbccortio:quorumfidc8 finc

dicilt facre l;c

bebrcoi^t.Bcatus ppfe

opcribus mrrcua
ftdce

c:fcd

pro dQ

quo

cuius edomitius deus ipfius.ZDircr


igitur ppfus

ab iHo alicname c deo. 6itigit tamcctiam ipfc quandam pa cem fua no improbandirqua quidcj

p dilcctione opcratur.Otutaci^ deoquid6fubdita:inbactamc ccdi^


tionc mftrtali i corporc corrupnbtli quodttggrauatanima:n6 pfcctc ui'
tij9 ratio

no babebit in fmc:qui no ca bri vtiru: smtc fincm.t^anc autcm ut inrcri^ ba


bet in bac uita noftra ctiam
intcteft:

imperar.idco ncccffaria

efl

iuftie talis

oratlo.Tlam |>fccto quan


finc conflictu

q> ipcrcfinequa^

uit^a

quomi quandiu pcrmijrre fttt ambe


nuitates-.utimur i nos pacc babylo''
nis.q:

impcrat'.tufi(p aliquid fubrcpir in

liberatur:ur

grinetur."p>roprer

qua ira pcr fidcm dei populus apud bac inrerim pcrc^ quod i apXat nm^

boc loco ifirmitatig ct benc c6fl;gcrt: fme boftibus talib" uictia fubditifcp
dominati:rnde fi no
ccrtc bbili locutioe
facili

opationc
c ogi''

aut uolatili

moniiiteccfamutorarctpro rcgibuf
ciu6 atcp fublimib^raddcns t diccns

tationc peccct-.^t idco quadiu uirtie

impera^pUna paj: no
rcfifttft

e;quifl

illa

ut quicta i tranquilla uita agam" cd omni pictatc i caritatc. f propbeta biercmias ctim ppfo uctcri dci uctitu

pcriculofo debclla'tur prclio:


tri^

illa

quc uicta (at nodun fccuro

umpbantur

ram prcnnctarct

captiuirate:

diui-

ocio: fcdadbuc foltciro premiuuripcrio.Jnbie crgo tcnta^

nitus impcraret ut obcdictcr i baby-'

tionibuB dc quib'

omnibus idiuinis

lontam ircnt:dco fuoetiam

ifta

patic

tloquqs brcuiter e diatj:nunqutd no


tcntatio e uita

tiafcruictes:monuittipfe ut oraref'

bumana fupcr terra?:*


no'

pro

illa

dice8:quia

pace cius

cft

paj:

quig

ita

uiucrc (e prcfumar ut diccrc

ura.Utic^ intcrim tcporalia pa)c quc

cico dimitte
ccffe

nobie debita nf*

ne^

bonis malifquc comunis

c.

babeaKnifi

bomo clatu6:ncc vo
qui gratia largtmr
fcriptii cft

magnu8
>cpflccfcruictiudco:cur pfecta
traquillitas
i

fcd inftarue ac tumidus: cui


rcfiltit

pcr iuftitia

bac teporali uita

it

pot

bominibu8:proptcr quod

flpprebendi.c.j:j:vi}.

dcu8 fupcrbis
dat

rcfiftit

bumilib" au tcj

grfl tia.^l^ic tracp in

p
illo

3tr

aflt

n:a ^pria i hic e

cum

dcli iullitia

unoquoq^ ft' e:ut obcdicti dcus bomi:

deo pcr fidcm:T ictcrnocrit c


pcr rpcciem.Sed bic fiuc
illa co''

am'mu9

corpori:ratio atit uitpe ctiaj

rcpugnatibu8 impcrenur fubigcndo


rtcftftcdo:atp ur ab ipfo deo

muni^s^fiuc nia propria talif e

pap vt
iufti''

folatium miferie
dim'9
tta

ftt

potius q> bcatitu

pcratw tmcrirorogratiat ucnia dclictoro:

gaudium.3pfa quoqj n:a

ac dc aoceptis bonis gratiani actio

quiuis ucra fit:propter ueri boni

pfoluat'3nilUuropace fmali quo

LIBER

i cuius adipifccde caufa ba bcnda e ifta iuftitia quonil fjnata im mortalirarc arquc incorruptione na"
rcfcrcda

mors adimiraut natura uinctt i do'


lorem fanitas tollit.3bi autcm i do'' lorpermanctut .-iff[igar:7 natura pduratutfcnriat.Ouia utruncp iJco
nondcficit:nepcnadcficiat.2ld

turauitia

no babcbit:ncc unicuique roftru utab alio ufa fcipfo quicqua rcpugnabitmo opus crit ut ratio ui^ tije quc nulla eriit ipcrcf.fcd ipcrabit dtus bominiranimus corpori;tataqj obcdicdi ibi crit fuauitas i facilitas:
quata uiuedi rcanadique
fclicitae:^

boa

autcm

fincs

bonorum

maloru^^illos

cjrpctcdoe iftoa caucndos:

quoniam
bo''

pcriudiciumrranfibunt adillos

ni:ad iftcsmali:dcboc iudicio qua'

tum dcus donaucrit in confcqueti vo


luminedifputabo
3luicltj auguftini
tatcdeilibcr.;:;:.

boc

illic

in

omnib" bommib"

atcp

fingulis etcrnn crit:ctcrnucp elfe ccr^

tum

crir:T idco

pat buius beatirudi-

de ciii

iTi8:uel

bcatitudo pacis buius fum''

mum bonum crit.


O.uod
g-uie

omnircmpore dcim
libro dcroyfii''

3n qucm fine ucturua


piorum.c.jcjcri^.

fit ej:it*

im'

iudicct:in

boc tamcn

mo eius iadicio fit proprie


dum.ci.
no
pcrtinct

difputan'

Orum afit qui

ad

iftam ciuitate dci:crit 7 ecdtra^


rio miferia

&3 Ul;
timiiudtcci dei

fcmpucrna:quc etiam fc
dicitur: quia nec anima

cunda mors

quodipfedona
ucrit locuturi:

ibi uiucre diceda

e:que a uita dei

alie-'

nataerit:neccorpue quodetcrnis

do

cumc^
ri

aflcrtu'

loribusfubiacebit.3cpcr boc idco


durior ifta fecilda mors crit:quia fi' nirimortcnopotcrit.Scd quoniam firutmircria bcatitudini i mos uire:
ira bellu pari

aducrfuB im^

pios 7 incfedvL^
lo8:tang' in edi
ficri

uidetur efle conrrariu:

nia diuina

fundamero prius poncrereftimo debcmus.Oiutbus qui no


fal^'

mci-iroqucrirurficutpa):in

bonon

Umr credf re bumanis rariiJcuIis


fis arcp fallacibus

finibrs prcdicata e arcp laudata:

q6

uclqujlcbcllum
ccontrario

in finibus

maloru^

poflTit intclligi.

Dcrum 4
uidebit
ni-'

corraucnirc cona^ ad boc ut aut aliud ftgnificarc cotcu'' dant:quod adbibctur tcfttmontu? dc
litrcris facris:aur

boc querit:attendat quid in bcUo no-

omnino

diuinirug

pum pcrniriofumqj
bil aliud
q^ cfTc

fit '

eflc

dicrum ncgcnr.Tlam
morraliii qui

nullii onfti'

inter fe

rerum aduer-

mo ce

cum

ea ficut dca

fitatcm atcp confltctii.

Ouod

igitur

funrinrcllcjrcrir^ia

fummoac

uc:o
ci"c

bcllum grauius i amarius


potcft.q' ubi uoliitas
fic

cogttiiri
cft

dco per animas fancras

dicra efle

aducrfa

diderinno cis ccdat arcg confcnriar:


ftuc id ore ctiam fatcafur:fiue aliquo uirio fareri crubcfcar aut mcruat: ucl
ctia puicaria fimillima infanic id

pafrtoni:7pafrio uoliTtati:ut nullius

carum

uictoria talce inimiatic finian

tor 1 ubi fic confligit

cum ipfa natuza


co'n'ngir if[e

q6

corporis uie doloris:ut neutru altai


cedar.^lDiccnim

falfum ce nouit aut credit:eti3

cc>tcn

quando

tiofifl^imcdcfendcrcmoIiatur.OLUod

conf!ictu8:aut dolor uincit

i fenfum

crgoincdfeflwne ac ^fcfi*ione tcnct

XX
m

cflfe

omm'8cccKadducri:cbrifh dc ce\o uentura ad uiuos ac mortuos i\i


dtcaniio9:bucdiumi
iudicii

dci iudicq8:fcd de ipfo nouilTimo

dicioquaniipfe tribuerit difputabo:

ultimuj

diemdicim^^ideftnouifTimu tepus.

quado cbrirtus de cclo ueturus i ui' uos iudicaturus i mortuoe.^ftc qp^


pe dies iudicq proprie uocatur: co
cur iiuftus
ifeU):.

Tlam pcr quod dics boc iudiciu Kn"


darurinccrnjc^fcd

morc knctarum
te^'

nullus ibiimpcrifecrii qucrelc loc":


illc fit felij::'!

fcripturaru diem poni folcre pro

tr^

cur tulV
nifi

ille

porc:ncmo qui

illas

Uas quaiibet nc^

Omniii naque tunc no

bo-

gligcnter legerit ncfcit.3deo

aatcum
ia^

dicm iudicq dcidicimu3:addimuf ul-

noni plena n ucra feliritas:'? omniu^ no nifi malorum digna % fumina in'
fcliciffls

timum uriiouirnmu^quia-rnunc
dicat^Tabbnmanigmerie
dicauit^dimitteedeparadifot a
ni pcccati pcrpctratorcs.
qri angelie
rii

apparebit,

initio iu^
lig'

no uite feparana primos botcs mag-

t)euarictate rcru bumanarii c\x\ no pot dici dedTe iudiciii dci g^uis nc

3mmo

etti

qucant inucftigari.c.q.

pcccatibus no pcpcit:quo

princepe boics a feipfo fubuerfcs

UncailtTmala cquo

anitr.o

inuidedo fubucrtit: ^culdubio iudi'


cauit:nec fineillius alro iuftoq^ iudi''

fcrredifcimu8:qucpatiiirur et

ao 1 i boc aerco cclo

n in tcrris n

dv

monum i boim mifcrrima uita e: er^


roribus crumnircp plcniiTima.

boni:7malan6magnipcdcrc q adi' pifciitur 1 mali.3lc pcr bcc ctia i bis rebus i quibus no apparct diuina iu'
ftitia:falutaris e diuina docrrina.Tlc

Ucru
rc^

7 fi ncmo

pcccaffet:n6 fine

bono

fdmus

ci5

quo

iudicio dci

ctoo^ dcue iudicio uniuerfam crcatu^

Ui paup^mal'

illc fit

diucs.

bonus illc 3^^ gau^

ramratsonalem pfcueraniiflunc fibi domino fuo cobcrentcm in cterna be atitudine rctinerct.^udicat ctia no fo

dcatque^
ri dcbuifl^e

fuis pditis

morib" crucia

mcrorib" arbitramur: co^

triftctur

quc uita laudabilis gaudcrc

lum

uniucrfalircr de gencrc

dcmonu
pmoiin-

dcbuiflcpfuadct:c):eardciudicio

no

9rq3 boim:ut mikri ftnt ^ptcr

folu tultue ucrti ctti danatas inoccs:

rum mcritiJ peccato;r:fed etia de

autiniqtateiudicis prcfl^us^aut

fa[fif fccle-

guloru openb" proprije quc gerunt


arbitriouolutatis.Tlam? demones

obrutus tcftmionijs.Scotrario
ueni
ct uidicatus

Ihif aducrfariuB cius nofolii ipuntt'

nc torqueatur prccatunnec

iiuftc utt

ifultcr.^mpius op^

cp uclparcitur eie:uclpro fua quicp


iprobitate torquctur t boice plcru

timc ualeat: pius languore tabcfcat.


Xatrocinetur
faniflfimi iuucnce:! qui nccvboledcqueq^ porucrut diucrfa

que
(8

aDcrtc:plcriiq3 occulrc luiit


i

^ fu^

hctia diuinit" pcae^fiue


p'*

bac uits

morbo^ modti^tc affligarur:ifanrc8


utilce rcb"

fiue

morte:qmis nullus boij agat


adiuuefauplio: nuir
nifi

bumanis imatura mortc


q uidctur ncc n\(ci debuif
uiuattplcnuf cr<

rectc nifi diuio

rapiatur:'!

dcmonii aut boim agat iniquc


uino codea?
iniquiras

dt

fe diutiflfimc tnfupcr

iuftifl*imo dii iudicio per


cft

minib''

fublimcfbonoribue: i boiej

mircatur.Sicuteim aitapfue: no
altbi ifcrutabtlia

finequcrela tcnebrc ignobilttiJtts ab-

apuddcu. tftcutipfe dic


fiit

iudicia dei.7 iuc


i

colligit.-^O.uis

fcondant:T cctera buiufm6i.Oue ^8 cnumerat.'OLue {{ ba"


be:ent uelui in ipfa abfurditafc cofta

ftigabilcs uiceius.Tlon igit

bro dc iUie

boc li^ primt8:nec de iftis mcdqf

tiamiut tn bac uita

\x\

qua ficut

faccr

LIBEK

pfalmuseloqu^fbouanitaci UmHiQ
factue c:7 dice
ei" ftcut

mpe falomon
rcj: ifracl
(|

fapierifrtmua
bicrufa''

abn

ptcrcnt

4 rejnauit i
irt

nonifi mali adipifceretur trafitoria

lcm:librD

uocat

ccclcfiaftcs

n a iu^

bona ifla
lia

atcp frenamec nifi boni ta^

deis quoc^ babei'


Iraro
(ic

facmrii canonc

pateref malarpofTet boc rtfeni ad

cjrorfus

e.Uaniras uanitart

iudiciu dci iufl:fiuc etia benignu ut

di]citccclefiaftf8:uanitas uanttarti ct

quinoeratalTecuturibonsctema q
beat09 f8ciut;bi6 teporalib" fdccipe

oia uanitae.OiUC bomini abudantia


cj:

6i loborc fuo

q iaborat fob

folc^

rentur^ maliria fu:ur^ dei mifcri'' cordia cofolaretur bonis n qui no e^


rant pafTuri ctcrna tormctarteporali^

t cii cj: bac friia conccterct cctera:cd mcmoras cronas crrorcfquc buius
uite:i cuanefcctes iterea teporti lap'

bu6 uclpro

fnis qutbufciiqs

uf qua^

fu8:ubi nibil folidu nibil ftabtfx reti^

tuUfcdq3 pcccatie affttgererur: ur^pt'


impledafl uuTutes ererceretur malis.

ncrur i ea
eril

rerii

uanitate fub folerilbd

dcplorar quodam6:q'

cum

fit

a^

Tlik uero qnado no folti i malo func boni T i bono m9li:quod uidctur tiu''
ftum:ueru
et

bundaria

fapicfic fupcr ifipicntia fic


fipie''

i lucie abiTdanrifl fup tcnebrae

plcnTcp t malis

ueniilr:^ bonia
ifcruiabilia
fiiJt

mala c^ bcna ^ueniut magis


iud:cia dci:T iuf fttcca

lifque Ofuli ftnt

capite

ipfi'':7
rri

fhiltuf

(tcnebns ambH'ct:t!nus
inc urrat urique
i

omnibuf

bac uita quc agifHJ

biles

uieeius.Ouauie ergo nefciam'


ficri

folcfignificaeuidclicaea

mata que

quoiudiciodeueiftaurfaciat f

bonis T malie uidcmus ec ccmunia.


Dicit cria illud q' t boni patiatur

finaKapud que

fumma uirtu e t fd-'

nm

ma fapieria:fummflq3iuftitia:nulla i^
firmit9s:nulla temeritae:nulla iiqut^
tas^falubriter
tri

latanq finrmslrimali tanQ? boni


f:ntadipiffafurbona:ira loquee. ft
iquit uanitfls

difcunus no magtii^

quc facta

e fupcr tcrrl:

pcndcrc fcu bona feu mala q uidem*

quia

fiit tfti

fup quos ucnit ficut fcm


ftc

bonie malifq? comunia:^


rere

quc bonott:3tcp ilU

bona q mala majcfc


illa

ipio^:7 fnt imptj fup quos ucnit

fuge quc ^pria funt malo:;t. ia ucro

iuftorti factum.i^iri quonia boc c\ao quccuanitasiibacuanitatccui q^m

nd

illud iadicia dei

uenerimue:cuiu9

tepiis iam i^pnc dicif diee iudicii: et ahquado diee domini niJcupat': non

farisutfumeinomandum iftti librtt totum uir fapierilTimus dfpurauit:


no' utiqucob aliud nifi utcl uita de^ fidcrcmus quc uanitatc no" babct fub

folum qucciit^ nic iudicabntur uera


etiam quecnquc ab
inirio iudicata: ct

folc (ed ucritatem fub illo

fccic

buc

qucctique ufc^ad illud tcpus adbuc

foIem:i bacergo uanitatcjniiquid ni^


(i

iudicida ffit:appcbut ec iufti(Tima:u^

iufto rectoquc dci iudirio ftmilis^ci

bibocquo(pmai/eftabif'q' iufto dei


iudiciofiat:utniictamulta ac pcnc
ota iufta dciiudicia latcat fefus
talcfqj

dcm uanitarifact" uanefcerct bomo:! 3n dicbue tamcn uanitatie fuc intcre


pIurimB:utrDrcfiftatan obtemperet
uanitari:tutriifirfrpers uere picta-'
tis

merf8:at

tti i

bac rc

mor' pio^ fidc

no Uccat elTe iuftiii quod Utet.


<luid i Ubro ecclcfiaftcn falomon debie quc in bac uitft bonis i malid
fot

an parriccps.Tlon ^pi cr uire bu^

ius

ufbona acqut'reda:urmala

uirl''

da uancffcndo

comunia difputuit.c.i$.

trafcunria: fc d pptcr futurBiudiciu:pcrquod cnit bonis bona 1 malie mala fine fine mafKra.

>eniq;

ifte

fapicT boc Itbni

ftc

pclufit

XIX

ttt dicerct.t>cum ttme i madata cfuf bomo: quia dnc bocopuBdeusadducetiiudiaiii 6i

dei:fimili9 c patrifamtlias profereti

cuftodt:boc ednis

de fuo ibefauro noua i uetcra. Tlon


dijcit

ucrera i

derpecto^fiucbonufiue maliJ. Ctaid


breuiu8:ueriu8:ra[ubri' dici potuit:?
t>ett incjt rime:

fcr ntfi maluilTct

noua:quod uricp dijctfmcriton ordinem

feruare q>

temporum.

t eiua madata mandato;^

cufto''

di:quia boc c 6ta bomo.Ouictlq^ eij


e:eftcu(lo3 utiqj
dei:

qtn

torid

O.uibus fcntcnrtjs domini falaa' diuinum iudicium futu^ i finc

qui boc no

c nibil

c.Tlon eim ad ue^

feculidcclaraur.c.v.

ritaris im.igine refoimat'

rcmanens

in fimilttudine uanitarif.<luia

omne

<

"Rgo

ipfc fsluator
i

ca obiurgS'

boc opue

id e

q5 ab bomine fit i bac

rcr ciuirarce

uita fiue bonii fiuc m3lu:dcu3 adduccc in iadida in

tutcs feccrat nccpcrediderat:!

qmb" magnaf uij as ali


erit

omni dcfpccfo:id e in omniet qui cotcmptibilia bic uidef: lidsonccuidctquia dcus t ipfum

enigenaa anteponct.uerntti iqutt di^


co uobi6:t]To i fydoni rcmiffius
i

dtc iudicc) 9< uobi9.ir paulopoft al

ttidccneceamdetpicif.ncc
iudicat prctcrit.

eum cum

cericiuitaii.lBmein4cdico uobis q:
tcrre

fodomoruj remifl^ius

crit in dic

ittdici) 97 tibi.t^ic

cuideritTimc pdtcac

Qb ad difrcredo dc nouin^mo
dicto

ia

dietudic^ ee uenrurum.t alto loco.

da noui pmii tcftameti^ac dein-'


fit.ciiq-

Uiri inquit niniuite furgcc in iudicio


cil ifta

cU ueteris teftimonia^lat"

gencrati6e:T

codcmnabut
q>

ea:

quia pjnitentia cgcrunt in prcdicario

Uiusttaq^ ulttmi

iudicij dci

nc ione.t ecce plus

iona bic rcgia

tcftimonia de factis fcripturis:

auftri furger in iudtcio cii


ifir.i

q poncre iftimi pue digcda (at dc Ubris tcftamcti noui:poftea dc uctcri.


Xliuauis cim ucrcra pora ftnt rpa:no^

gcncranoe condcmnabir cam : quia ucmt


tcrre audirc fapicntiam fa'

a finibuB

lomonis:T

cccc plus q>

falomon bic
rcfur^

U3 rri anrcponcda fiit digniratc:quo'' niam illa ucta pconia fiii nouo:5t.Tlo ua igifponcda funt priu8:q ut firmi

)uasbocloco

rcs difcimus;iclTe

iudicium: 1 cuni

moriuorum

reaionc ucnmrum.fiDc niniuitis eim

ue^bemus
ucccrtb'

afTumetur i uetera.^n
in no-'

1 regina auftri quado bcc diccbat:dc

babemr lcj: i pphetc:

mortuis

finc

dubio loqucbat": quos

uis cuangcliu i apoftolicc l:e.3it aa

in in die iudicq refurrccturoB ce pre^


dirit.Tlcc idco dipt
ipft iudicabiir:fcd

tcm apoftolu9."f>cr lcgem cim cogni'


tio pcccati.Tliic aurefinc lcgc iuftitia

codcmnabut:4a
ej:

quia

ipforuj co^

dci mantfefta e:tefttficata

lege

i p^

pararione ifii mcrito danabilt. "Rur^


ftts alio

pbeta9.3uftitiaatirdcip fidem lefu


cbriftiinoesquicrcdiir.lDec iuftiria
dei

loco

cum dc malop boium


poftca
fc-

bonoip. nunc pmij:tione

nouum pertinet

tcftametum:

paratide:q uricp dic tudicq furura

eft
tri'

1 teftimonium

a uctcnbue libris ba-'


igi
te-'

loquact:3dbibuir fimilirudine 6
tico

bct:bocea lcgcT^pbcria.Tbrius
tur ipfa. caufa ponenda i:i poftea
Ilc9 inrroducedi

fcminaro 1 fup femiaris ^i^anqs

eicp (ais ej:ponc3 difcipulis.-CLuife'

"buc

'ripfe iefus

cba

minatindtbonufcmec
flgcr autc e btc

filius

bois:

ftu9

ordincm fcruandum ee demon'

mundu6:bonii fcmcn

(lrane;faibamc{teruditu6 in rcgno

aucebtf(int^[^regni:5i5am'a

autcm

LIBER

fi!tj

runtncqua.3nimicu9 aute 4 (c
feculi

minauitcfl:ediabolu9.ZDefTis uero

odcdm

Tlon efm quia dictvm e iudicitcQ da tribue ifrael:tnbue lcui que


crit.

^''umario

c:melTorc8 aut angc


^i^artia

rcrtiadccima ab ci9 c iudicada H

lifut.Sfaitcrgo coUigutur

2lut folum illumpopulum nd ctiam


gcntce cctcras iudicabut.Ouod ant
ait in rcgcncratione:^culdubio

n igr.i coburuntur:
tiorti:

fic crit C

cdfumfl''

fccuIi.IOittct filins hoie angc-'

mor^

be fuoe:7 colligct de
fcandaU:^ eoe
c}

rcgno a" onia


<

tuojt refurrectione nomircgi: cnerati-'

faciiit iiquitatcm:ei:
:

onis uoluititelligi.Siccim caro nia


regcncrabit p incorruptionc: quead''

mittetcoBicammdiffuis.^bicritrtc''

tU8 T flridor dcntiu.

Xuc iufti

fulgc^

^T

modumaniman:aregencraraep
cio ita

fi''

bunt ficut fol i rcgno pfis co;^^ -Qui babctaurce audiedi audiat.t)ic cjde
tudiciu ufdic indic^ no' nomiauit: f^

dem.ZDulra ptcrco q de ultimo iudi


did uidetunut dtttgetcr cdftde
rata rcpcriiturambigua;r

magtg ad
tep"

multo cu cbriu8 ipfie reb" e]cprelTit: 1 i finc fcculi futurn ec prcdiirit.3tem


dtfcipulis fuie
q>

fliiud pcrtinetia:fiuefcilicctadcn fal

Jlmeiquitdico uobia

uatons aduetii:quo p toio boc tcccrafuaucnit:bocet mebri9

fuis

U09 qui
cii

(ecnti eftis

me:
boie

regcncrfl^

particuUrif autpauUtt:qtfi tota cor

tionc

(cdcrit filiue

m fedc ma

icftatis fuc

fcdcbine t uo9 fup fcdcs

pu9 du8 e:fiuc ad e^ddiii terrcnc bie rufalcm:quU i dc tllo cti loquit' plc^
riiq? (ic

duodecim iudicltce duodccim tribuf


ifracLlDincdifcimuBcufuiB difcipuf iefum iudicarui

loquitur tang dc finc fccuU

atc^ dc iUo die iudtcq nouifTimo et

n.Undc t alibi iudcif


beeljcbub
i

magno

loquat^iita

utdignofdnd pof

dipt.Sicgom

etjcio dc''

fitdino:nificflquc3pud trcs
rc fimili^

euagc

monia^filq ucftri

quo

ci)ciunt.'3dco

lifta9:mattbeti:marciitloca:dc bac

ipfi iudiccs ucftri crut.^bcc

quouiain

diaa funr.m^fe

dU cdfc:af.

fuper

duodeam fedes

fciTuros ce ait

-Quedam quippc altcr


c^plicat planiu9:ut ca

obfcuriu9:alf

duodecim folos boice cii illo iudica^' turoe dcbcmue putare. >uodenario (|ppc numero uniucrfa qda fignifica^ ta e multitudo iudicatid ^ptcr duas ptc6 numcri fcptenan^: quo plcriicp fignificat'uniucrfufl9:q duc ptcs id e tria 1 quatuor altera p altcrl multi plicate duodccim fut uf fnciat. Tlam quatuor tcr i tria quatcr duodccim fut:i (i qua alia bui" duodcnartj niie ri q ad boc ualeat ratio rcpenf.3llio
quin quonia iu loco traditori9
Jlpoftolus paulus

que ad una re
i

pemnctia

diciitur

apparcat vndc di^

c9ntur.4luod

faccrc urcucp curaui

quadamcpiftoU quam rcfcripfi ad bcatc mcmoric uini cffcbiii faloni


tane urbis cpifcopum: cuiua cpfe
ti-

tulu6edcfinefccuU."p>roindcia
bic

ill6

dicam quod in cuagcUo (ecundd mattbeii dc fcparaticnc bono;t t ma


loni lcgiturpcr iudtdnpiefcntifnma

mdc

ar(^noui(Timiicbnfti.umaute ue^ nenriquirfiUue bominie imaieftate


fua:7 dcs angcU
cii

aprum mattbiam lcgimue ordinani.

co.tunc fcdebit fu

qm plus illie dib'


fedeat
fi

pcr fedc maieftatis fue.

ccgrcga''

Uboramt:ubi ad iudicandu
babcbit qui^fccto
cii al(J9

fanrtis

ad

gentes:t fepabit coe ab in uiccm:fic paftor fegregat oues ab be"


cii

buf aii
.

numcrp iudicii
ca

fc

pertin dcmdftrat

dis

ftatuct

quideoucs a dcptrif

dit:it.Tlcfciti9

quia angclos iudi^


i

cabimuefibc ipfie quoq^ iudicadis

rg: bis

fui9:bcdo8aBtafiniftri8.Xtic dicet 4 a dtj:tri3 dus crut. Ucnitc

boc numero duodenario fimiUs cae.

bencdictipatris mei: poflidcte patii

XIX

ttobfe rcgnu acoftituttde mddi.(tty

Oac (it prima rcfurrcctio:quc fecun


da.c.vi.

% dcdiftif mibi maduca j:fjriui 1 dediftiB mibi bibcrCbofpcs era ct coUcgiftie mcTludus a coopuiftis mc.^nfirm^.t mfitaftis mc.^n carce 'ra:7ucnifti0 ad mc.Xoc rcfpondc
riai etj
:

inde adiungit t dicit, 3mcn amen dico uobif:quia ucnit bo

buteiiun:idicetce.>ommcqii uidi^

mus te cfuricnte i pauim^.^Sitientc?


1 dedim"
tibi potu.-^Ori aiit te

ratnunccftrquando mortui aadiit uoccm filq dcui qui audicrint uiucn Sicut cnim pater babct uitam in fc
metipfo:fic dedit i
in
filio

vidim'

babcre uitaj

nuduj .t coopuim" te^Ouado aut te ifirmum uidim'* aut i carcerc 1 uenim^ad tc;
bofpite:'? collegim" te.^3lut

femetipfo.Tlondum dc rcfurrccti one fcciida id e corporam loquitunq


in

fmc futura cft:fcd dc prim.i q nunt


ait.
ifta

crcfpondcfi rcjcdicct illig.^itni


couobieig^diufcciftieunidc bie

di'
fzi-

cft.t)dncquippc ut diftingucret

Uemt bora i nunc c.Tlon auttj

bu6

tncia minimis:mibifcciftL9.Xuc

1 bis q a finiftrie ciue cnit.Jbif' ccdite a mc maledci i i^ne etnu: q pa^


dicct

corporum fcd aiiimarum eft. t)&bit cnim 1 anime morrcm fuam in impictatc atquc pcccatie:fccundum qua^

ratus e diabolo r angelis cC. >einde


fifitcr et

bis cnumerat:g?
feciffe

rincq dejctcros

illa no fccc mcmorauit Si


cii

mortcm funt mortui:de quibue idtj dominue ait.Sine mortuoe fcpelirc mortuos fuo8:ut (ciiicct in aia mor'
tui i corpore mortuof fcpeliret.lbrop ter iftos ergo impictate i miquttate i anima mortuo6:ucnit inquit bora i nuc cft:quando mortui audient uoce

militercp itcrrogatib" qri


i

uiderint

eo^ idigetia cdftitutu: q6 minimis


factii

fui6 no e factu:fibi

no

fuiflTe ref-

pondet.Sermonccp cocludes:^ biin


quit
ibiit
i

fupplicui ctcmii:iufti aute

filqdci^iquiaudicrint uiucnt.

dai

tn uita eterna.

Joancd uero
i

euageli''

audicrint dt^it:qui obedierint qui c:e


diderint^-r uice

fta aptifltme narzat di

rcfurrcaione

m fmcj

pfcueraucrir.

mortuo^t futurii pdi^ifle iudiciii.o cim dijcttVct ncq^ cim pat iudicat que^ g^^fed 6c iudicii dcdit filio:ut oce bo^
nonficctfiliu ficut bonorificat patrc:

Tlecfecitbicullamdiffercntia boiio"

rum

malo^.Omnibue cim bonuc

audireuocetftiueiuiuercad uitam
pietati6 ejcipicratie mortct^anfeiido.

q no bononficat fjliu:no bonorificat


patrcquimifit illu:^tinu8 addidit.

3lmcamedicouobi6:qi ^ uerbum meii audit i cicdit ei ^ mifit mc:bab5 uita etcma:'!: in iudiciii no ucnict:fed a morte tranfit in uitam.cce bic di'' ^t fuoe etiam fidclcs in iudicum no

>cqua morte aitapoftolua paulue. rgo dc8 mortui funt:i pro omnib" mortuu6eunu6:utqutuiuiit rt iam fibi uiuant: fed ci qui proipfie mor' tuue et rcfurrept.Omnce itaqj mo
tuiftit

ipeccatiencmincprorfue cjc

ccpto fiuc origmalibua fiue ctiam uo

ucnircOuomodo crgo pcr iadicium


feparabunrur a malie:-! ad eiue
dc)c^

luntatcaddirie:ur(gnorandourfcie-

teram ftabunt:nifi quia boc loco iudiciumpro damnationc pofuiujn talccnimmdicium non uenient qui
audiunt ucrbum ciaQii credunt ei 4

do ncc facicndo quod iuftum i pro omnibue uiuis mortuie uiuue mor' tuue cft uni}3:id cft nullum babcne

omnmo peccatum:ut qui per remifli;'


onepcccato^uiutit:ia5ndfibi uiuat
fcd
ci

ilUum niifit.

qui pro omntb' mortuus c ^p'

tcr peccata

noHrr.i

rcfurrcjcic

^pter

LIBER

^iflificattonenofiramrutcredetes in

dicio:quado

omnc6

c|in

cum qui uiftificat impiuj:


iuftificati

c% ipictatc

fimt aucUct itoccmciu9

monumctis n proccdcnt.

tang' cx moite viuif(cati:3d

prima rcfurrcctionc quc nuc c pcrti^ iKrc poflumua.Sd banc eim primaj

no

pertinct nifi qui bcati erunt

cicr

numad fccuuda ucro de qua

mo)c lo

Tlon dipt queadmodu m ^ma:? <\ni audicrint uiuct.Tlon cim omncs ut'' aent:ca uita quc kiMcex quonia beata e fola uita diceda e. Tla utiqj no fine qualicunc^ uita pofVcnt audire: i dc

cuturus e:i bcatos doccbit j^tincrc

i
e.

mifcros.3fta e mifcricordic:illa iudi-

monumetis refurgcte carnc proccde. OLuare aiitno oee uiuet:in co quod


fcquiturdoccf.Cluibona iquit
runt:in rcfucrcctione uitc:
cgcriit
i

c^:^ptcrquodinpfalmofcripttt5

fccc^

zbifcriccrdiaTiudiciii cantabo tibt

d vo

maU

domine:>e quo iudicio cofequcntcr


adiu)cit atcp 8tt.r poteftate deditci

rcfurrccRone iudicq. t)i funt


fecuda mortc morie-'

4 no uiuenquia

mdicio facerequiafilius
"bic oftedic g in ca

bomims

c.

tur.Zl5aladppecgeriit:quonia male
uijxrat:malc aut uircrut:
cja

cmc \xcnicx.
filius

iudi^

iprima

caturu9:i qua ucnerat iudicaduf.^d

que nuc
finc

c ata:}t refurrcctione no' rcui''

boc cim ait quonil

bominie

c.

|:criit:aut

3lc ddndc fttbiugens vn agimuf.Tlo litciquitmirariboc quoddipi: quia


ucniet

i co cp rcui;ccrat: no ufo- in manfcrSt.Sicut crgo duc fni rc

gcncrationce dcquib'
cut"

iam fupra

lo-

bora t qua oes 4 i monumctis

fum:unaquc
fict
i

fccundii fidc c

que

fut audict uocc ftlq dcit-r proctdct

nuc fit p baptifmu:altera

fcciidu car^

bona fcccriJt i

rcfurrectionc uitcqui

ncm q

ciu9 icoiTuptioc at cp im'

ucro mala egczut i refurrcctionc iudi'' cq. iDoc c illud iudiciu quod pauloan

mortalitcpiudiciumagnii arcp no"

pro damnatioe pofucrat di^ cena Oui uerbu meum audit i credit ci qui miiii mc:babct uita cterna: tiniudiciiin6ucnict:fed tranfibit a
ficut niic

i rcfurrectioncs duc: una pma q nuc e:i e animarii:q ucnj morte fccunda no pcrmittit: alia rc i fcciida quc nSc no e:fcd in fine fccult
uilTimu:ita fut

futurac:necantmariifcdcorpor6

e:

morte

in uitam:id c pertincdo

ad

pti''

quc pcr ultimu

iudiciu alios mttriti


i'

ma rcfurrecrione qua nic

trafitur

fcciidam mortc:alioe

cam

uita;

que

mortc anima;;^ ad uita uirtutu:in da-' nationc no ueict qua fignificauit sp' pcllarionc iudicq.Sicut ctia i boc lo^ co ubi ait.Oui ucro mala cgcrfit i re
furrcctione iudicq id c danatidif.^Rc

no babct mortcm.
)c duab" rcfurrectionib'' 1 6 mil'
lc

annis cjd i apocalypfi ioanif fciiptii

ftt:i:

qd dc cie

rdnabilif feriat'.c.vq.

furgat crgo in

^ma 4 no uult

fccDda

refurrcrtionedanari.Uenitcrgo bo'
ra 1 niic c:qii mortui audict uocc filq
dci:T
c|

bie

duab" rcfurrccticnibus
i

idc ioancB cuagclifta

eo libro
locutus

audicrint uiuet id c

danati'
di^

4 dicifapocalypfie co modo

oncm no

ucnict:que fccuda

mors

axnv.in qua fccunda mortc poft

fam

quc corportt futuracrcfurrectionem prccipitabntur:qut t pma quc anima rum c no rcfurgftnt.Ucniet ciy bora: ubi no ait n nnc ctquia i fine fcculi f rit:boc c in ultimo a mvpxnd dei i^y

e:ut^maca:^aquibufdanoftiis no intcliccta;etii in quafda ridiculaB fa^" bulas uertcrctlJlitquippc i libro ttie

morato ioannce apoftolue. t

uidi

angcliidcfccndercdeccio: babeiitcm clauc abylTi:T catena i manu fua:t te

nuitdraconeillumfcrpmte antiqua

XIX

qui cognommat" e diabolus t fatba^ na6:t alligauit illii tttillc annis:i


fif

mo piit nifi a camalib"


aiit

ifta credi. "bi

mr

4 fpuales

fiit

irtos ifta crcdcntcs

illumabfJTo.-Tdiufit

-r

ftgnauif

cbiliaftas

uocat grcco uocabuio.

06

fupcr cu:ut iain nd fcduccret gcntcs

uerb6euerbocj:pnm.etc6:no9 poffu

doncc finiatur miKe anni.^Poft bec o portet cu folui brcui teporc. t uidi
fcdcs:'! fedctcs fupcr

mu8 miliarios nucuparc. oe

autc?

longtie rcfcileicad(^ingub:fcd poti"

asn iudicium
tcfti^

dafij e

illisrif

m& occifoii^pptet

monium iefu^-z^pter ucrbii dei.t (i


quinoadoraucniibeftia ntc imagi'

queadmodti bcc fc:iptura acripicnda fit iam dcbemu3 oftcndcrc. 2lit ipfc dns noftcr icfue cbriftus.llcmo pdt itroire in domii fonis i uafa ci* eripcrc:nifipriu9 alligaucntforte
:

ncm ciu6:nctp acccpcriit infcriptione i fronte aut in manu fua: t rcgnauc'


rot ca tefu millc annis.f^eliqui corii

dia-

bolum uolc8

intcUigtfortc:c{a ipfcgs

nu6 bumanii poruit tcncrc


dcles fuoa futuros
(is pcccatif arqj

captiuu^;
fi-

no ui^erut:doncc millc anni finiant "bcc refurrcctio prima e.Bcatus i (i


ctu8 e qui babet i bacprima nfarrcc
tione partc.3n
iftis

uafa ucro ciue q fucratercpturus:

quoe

illc i

diuer

ipicranb" poffidebat.
bic fortis: |ipfcrc9

fcciida

more no
cis

Ut ergo alligarct
uidit
ifte

babetpotc(latc:fcd crunt faccrdotca


dci 7 cbrifti:7 rcgnabut
cii

apfue

apocalypfi angclu 5

annis

cclo dcfccndecc

babente claue abylTi:

mille.OLui propter bcc ucrba buius

7catenaimanufua.ttcnuit inquit
draconeilldfapciiteantiquii q co^^ nominat diabolL'9 1 fatbanae:^ alli''
gauit
illu millc

libripriml rcfurreaionefutura (u(^


picatifuntcorporale:iter cetera ma^'
)cime

numero annojr
ficri

milie permoti

anis^boc e potcftatc;

fiit:tany oporterct ifanctis eo

modo

eiue ab ei9 (edncediQ ac poffidedis q


fuerat libcradi cobibuit atcp frena'

uelut tati teporia

fabbattfmum

uacationc (cilicct (ancta pofl {aborcs


annoiji
fej:

miliii

ex

quo crcatus e bd:


e

duob" mdis piit quantn mibi occurrit iteUigi*3ut qa


ttit.ZDiUc aot annis

1 magni illius
citatc

pcccati mcrito

buiuf
fcli'

iultimis mille annis rc9 I


fcjrto

tfta

agicu: id

mortflliratie criinas dc paradifi

annoium miliario:ranQ' fc;:ro

dimilTuB e:ut quonia fcriptum


dic9

dic cuiu9 nuc fpacia poftcriora uol^

unu8

apud

dnm ficut Ini


unus:
(ej:

mtl^
an-'

le:7 mille ani ficut dics

norum milib'*

tag' dicb' fc^ipletis fe

uuntunfecuturo dcide fabbato quod nd babet ucrpcra:rcquie fcilicet fanc torum quc no babcr ftne:ut buiuf mi
lianj tanq>dicinoai((ima

quatur uclat fabbari (eptim" i annie millc poftrcmia ad boc (ciUcet fabba-

parte:quc

rcmanebit ufq3 ad terminu fcculi:mil

tum celcbrandu

refurgetib' fancti'8.
tolcrabilie
i

leanno8 appeUaucrir.co (oquedi

md

Ouc opinio cct utcucp

fi

quo pars

fignificaf a toto. Jlut certc

dclitie aliquc fpiritualcs

illo

fabba'

miUe annos pro annie omntb" buiuf


fcculipofuit:urpcrfccto

to affuture fancns pcr diii' prcfcntia^

numcro no'

credcrctur.Tlanoe boc

ctia fiiimus

taretur ipa temporif plcnitudo.ZDil'

opinatialiquado.Gedcucos tjtunc
rcrurrorerint dicat imoderatilTimis

lcnan^cjppe

numcrus dcnarqnueri quadratii foUdum reddit.Jbccem dp^


pe dccies ducta:fiunt ccnrum:que ia^

carnalibus epulie uacaturos:

4bu8

abu6fittatU8acporus:utnd foluin nulla modcl^l tcnear.fed modu quo


Cj^

ftgura quadrata (cd plana cft.Ut au^

tcm

in altitudinc furgar

i folida

ftat:

ipfius icrcdulitatis c^cedat: nullo

rurfue centum dccice mftiplicatun

LIBER

millc runt.f^orro

fil

cmtS ip(* aUquo

modo^unfucrfirate ponatur: qualc illud c q6 dns oia fua dtmttteti t cu;


fcqucri promifit dicesraccipict
lo ccnruplotquod cjrpones
i

mndicruercdc poteftatc tcncbrard: 7 traffcrrc i rcgno filq daritatis fut: ficut didt apruB.Tli fcducc illn gef
ctia
fj

fccu^

quodam''
nibil

noc t fecn trabcrc t eterna pena: no pdtftinatas i ttcma uita cjs ftdc
moueat:
q^ fcpc dia'' illoe et (edacit:

modoapoftolusaitrquafi

ba'
ari

lis ignorar.-^Tlec

bcntcs 7 omnia pofTidetcs^quia t

bolus
t

4 ia rcgencrati

fam dicto e.fiddis bominis tot'' mfi^ du9 diuiriarum erquanto magif mil^

cbrif^o uias ingrcdiiitur dci. Tlouit

cim dris 4

fnt aus^cj: bis in danario^

U pro uniucrfitate ponutur: ubi e fo^


liditas ipfius

nem ctcrna ncminem illc fedunt. ic


ctm nouit diis cos ut dcus:que nibil Iatctcriafuturo^:n6utbo 4 boiem
fld

denar^ quadratureV

Undc nec illud mclius inrclligit': q6 i


pfalmo
lcgitur.

ZJOcmor fuit i fecula


i

prcfcne mdcf.d

tri

uidet cutus cor


fit

tcftamenttfui:ucrbiquod mandauit
in millc gencratieee:id e
illu

no

nidct:quali8 aut polTca

futur

'

omnce. Bt

ncc fcipfum uidct.Sd boc ergo Itga^

inquit

abyflum mifif:un(^ diV


mifit:

tus e dtabolue i iclufue


(a

abfffo: ut

bolwm iabyflfum
fignificata c

quo nomine

no feducat getcs

cj;

quib' conftat

multitudo inumerabilis

cccria:qua9 atea feducraf tcncbatan-

impioriJ:quoniin malignitare aduer


fus eccram dei multa^funda fut cor^

da.Tlon quia diabolue

ibi

ante noit

tequam eet catia.Tlccp cim dicrum c ut no fcduccrct alique:fed ut no fedu cerct inquit iam gcnfce:in ^bus eccle
fiam proculdubio
itelUgi uotuit:

crat:fcd ideo dicit milTus iUuc:c|a

tp

do-

dufus a crcdetibus pluf ccpit impiof polTidercpius nac^ a diabolo poffi^

ncc inquit ftniatur mtllc anntiid c aut

detunq na/blo aUenatue

ft

dco:ucr6

quod remanet dc (cjao die qui co^i ej: mille anni6:aut ani omnee qutbuf
ddceps boc fcculo pagcndii c.Tlec (ic acdpicndfi c quod ait ut no feduccrct gentcs donec ftniitur millc ani:quafi
poflca
fit

eti8 gratis odit fcruietcs dco.

t^calligatiotTcrfolutione dtaboli.c,viq.

fcducru2U6

esxQ

durapt

gc-'

tee cjcquibue prediflinata collat

cc

XcUufitinquifrfignauitfup
cii:ut

clefia:a quibul^feduccdif illo e uiculo

iam no

fcduccrct gcntcs

clauflrocp^bibitos.Sedauttlla lo^
curioncdictiicque in fcrtpmris
cut oculi nof^riad
ali''

donccfiniiturmillcani.laufit fup

cum dictu e:itadij:it ci nc polTit

epi:

quotiens incnifqualis cipfalmo.Si

id e ueritu tr3fgrcdi.Signauitant

q6

domino deti nzum

addidit figniftcaflc mtbi uidef 4^


cultiJ cc uoluit

oc

donec miferiat'noflri.Tlc<^ cim


cf us

lum

pcrtineat

ad partcm

mifcrtus fuerit no erut oculi ^uoiiim

4 "O pcrtineat.t)oc cjppc i fcculo ifto prorfas latct:qt 1 4 uidct' ftarc:utrii fit cafurus:? 4 tiidet' iacc-'
diaboli:?
rc:utrtj
fit

ad dtim deo fu^:aut certc iiie e orda ucrbo^.t claufit i fignamt ftt
percBdonecfiniarurmille anni. Cth
ucroitcrpofoitutnofcduccrctii gc' tcsitafebabet:utab butue ordinis

furrccturue ignoio c(l'3lb

cis aiJtgfoibus fcducedie^buius itcr^


dicti

uinculo r clauftro diabolus fi^

conncpdc fit libcrB t fcorfum


fc

intdlt''
fic

bibcturai(pcobibcf:quiB ptincntes

gcndduelutfipofladdCTcf:ut
babcret tora fcntcria.

fe

ad cbriflu feduccbat antca X tcncbat.


"bae

t claufit

ct

dm

de" etegit afi coflitutioncm

fignauit fupcr cum doncc fimant' ini

XIX

millr.t

lam nS feducct getesud e 160


fcducerct gerc8.*f>oft

cUufit doncc fimantur nnni millc ut

iam nS

boc in' quii oportet cu folui brcui tcpozcSi boc e diabolo ligari 1 includi eccfiam
nopofTefcduccrc:becergo
tio eiu8 ut polTif/2lbfit.
erit folu-'

no permitti ererccrc tota tetationem qua poteft:ul' ui uf dolo ad feduccn-' doe boics in partc fuam cogcdo uio'
lcnter frauduletcrucfalledo.
fi

O.uod

pmittcrctunin tam longo tcporc %


qualcs dcue id perpcti no uulr.

tanta ifirmitate muUo:5f.plu:imo8 ta


les
cf

Tlunq^ enim

ab illo

cccfia fcducet" predeftinata

kcta ante miidi coftitutione:


dictu e nouit
bic erit eccfia

1c de qua

fidclee deijccret

1 ne credcret

ipcdiet.

Ouod ne faccrct allig3tu9 c.XtJc aSt


foluetur qii 1 brcuc tepus
erit.

dns qui funt eiu9.t tfi


illo

Tlam

tempore etiam quo


eft

tnbueannie-rfcjc mcnfibue legitur


toti9 fuia fuornqj uiribus fcuiturua

foluedu8ediabolus:ficute^ quo
inftituta bic fait

1 cnt omni

tepore:i

tales erut <a

quibus

ei

belligeradB

fuis uticp

4 fuccedut nafcedo morie^ tibus.Tlam paulopoft dicit:cp folut''


diabolus feducct bae gcntcs toto or^

e:ttt

uinci tato cius ipetu ifid^fcp

nd

pofl'int.Sia5tnung' folucrctur mi'

nu8 apparcrct maligna


tia:

eius potcn-

be tcrra;t:ac trabet in bellu aduafuf

minus

facte ciuitatis fidelifTima

cam:quo:p boftium erit numerua ut barena mari9.t afcenderunt inquit


fupcrterrelatitudine:i cinj:crut ca^
ftra

piRetia probaref:minu8 dcnicp pcri


piceretur

^ magno ciue malo ta^


i

bri

ufus

fuerit dipotce deu9:c{

cu ncc oi''

fancto^ 1 dilecta ciuitatc. t dc-

no abftulit a tctatione fancto^:^uis


abeo^tintcKorib^t^oibueubi
creditforaemiflum: ut
dei>
forifec" eius

fcendit ignis de cclo a deo t cdmedit

q feducebat cos mif'' fue e in ftagnii igniQ 1 fulfuris: ubi e


eo9:'r diabolue

oppugnatione

proficcreni: in eis

qui

1 bcftia 1 pfeudo ^pbete:t cruciabiit'


die ac nocte in fccula fcculo^

funte):parteipfiueanigauit:ne g^ta
poflcteffiJdendoet e)ccrccdo malitil

amcn.

Sed boc iam ad

nouilTimit iudiciuj

princt:quodnuc|iptaea cdmcmora'

inumcrabilcs ifirmos q: quibus mul tipticari cccfiam 1 iplcri oportcbat.


alios crcdituros alios

dum putaui:ne quie e^iftimet co ipfo


tepore paruo
in bac tcrra cariam

quo foluctur diabotus no futuram: illo

fidc pictatia

iam crcdetea boa dcterrcrcr.bof frl


in

geret^Tfolucrefin fine;ut q^fortc ad^


uerfario

bic

lutu8:ur abfumctc

eam ufno' inuenicte cum fueritfo cum fiierit modia

dd ciuitas fuperauerit:cu

gentigloriafui redcptorisiadiutorif:
libcratori9:afpiciat.3n cora fane qui

omnifaus pcrfecutue. Tlon itatp per

totuboctepuaquodUberifte coplc^ ctitur a primo falicct aduccu cbrifti


ufquc in
fine feculi:quo crit cius feco

tnc fiituri fut atq^ fidelia cdparatidc


(|d

due aduecus:ita diabolue


bcc eius ipfa
fit

aUigatf ut

alligatio:p

boc inter'

fumud no6:quado quidc ad iUo9 probadoa tatus foluct-inimicu^: cuj quo noe Lgato tane ptculis dimica'' mue.''0.uaui6 1 boc tcporie iterual-'
1 fortc9 fuilTc atq^
quofda cbrifti militcs ta prudetcs cfTc no dubiu c:ut
fi

uallum quod milk annoruj numero appelkit no feducere cccriam: quado


quide illa nec
c.Tla jjfccto
folut" uttcp feducturua
fi

{0

ctia

tac

ifta

mortalitatc uiucrent

eiu9 alligatio e

nd pof

quado

iUe foluef:omnee eiue tnfidi^

k feducerc fiue nd pmittt:4d

ent fol-'

ae AtC0 tpctue t caucrct prudctifftme

ui nifi polTc feducere fiue pmitti.'

06

1 patictilTimc fuftincret.^bcc aot


gatto diaboli no (old facta
cft ej:

alli'

flbAt ut fiat.6cd alligatio diaboli cft

quo

LIBER

ccpit ccckfii

p retcr ludcatn tcrram i

ncmo intrat ut cius uafa cnpiat : nifi


pus alligaucriteti/3mmo ucio id po rius cflfc crcdcndii ncc q cadat 6 cccfa ncc 4 acccdlt ad eccXa^ i illo tcmpore dcfururos:fcd^fccto tam fortcs craf

nanoncs alias aliAfq? dihtm: f; rtnc ctia fit 1 fict ufoj^ ad tmirtu fccuU quo c foluedue:qui3 1 boics nuc ab infi^
dclititciquaipfccos poffidebat cS^
ucrtiituradfidctufcp iu
cuic^ fidelium
illu

fincm

conucrtcturfinedubio.t atic^ uni^


iflc

1 paretes^ baptijadts fuis paruulif: 7 bi q tiic primitua crediruri funt: ut


illii

fortis tiic alligaf:

fortcm aindit

ctil

no

ligatit:id

quado ab illo tAnq> uas duf cripitur: 7 abf flTus ubi iclufus e no i cis c6(ap
ta c qri
fiit

oibus qualibct antca


lantcr intcUiglt

niiq'

ufartibuf

infidiantc:ur urgcnte uiribua: 7uigi'

mortui:qui nic crant qul''

7 tolcrlrcr fcrat;flc fi

do

ccpit efle ictufus: fed fucccflTcrunt


alt;

ctiam

illi

nd

ligato cripiiimr. Tlcc iS

nafcedo atquc fucccdut doncc


cbriftia

falfa eritculgelica illa ftiia.<lui9 in''

ftniat

boc fcculfi qui odcrint

trat in

domii fortis ut uafa ci"


ticnrate

cripi'

ii09:inquoru quotidieuclutiabyflb
cccis

at

nifi

prius alligauerit forre.Sccun

7 profudis cordibua includat'. Otrum aurcm etiam illis ultimis tri' bu9 annis i fcic mcnfibu9:qfi folutuf
fide^

dum cim riue fcnteric


ifte

ordo
fir^

fuatus e utprius alligarctTorrif:


c)c

crcptifqs uafts ct" longc latcqj

totis uiribus feuiturus cft:aliqui9 in

mis 7 ifirmis oibus gctibus ita mul"


tiplicaretur cccKa^ut
c]c

qua no fucrat fit accefTums ad


ndnulla qucftio
i.

ipfa

rc:;? diui''

O.uomodo cnim
intrat in
iripiat: nift

nitus prcdicta:p 7 iplctarn robuftiflfi

flabitqueddiaumc: quis

ma

fidc ctil foluto uafa poflfet

aufcr

domu foitie ut uafa cius


cripiutur.^ilc

rc.Sicut

dm farcndii c mulro^t refri


iam foluti:cof cj no fiit effe muUos

priusalligaucritfortcfi ctia foluto

gcfccrccaritatecum abudat inidras


ctia inufttatis majrimirQj pfccutio^ib''

p boc cogcrc uidcf


illo

ifta

fcntctia:utcredamu9

IjCjciguo tc
clTc

atcp fallacqs diaboli


in libro uitc fcripti

populo cbriftiano: fed cum ci9 qui iam cbri-' ftianircpertifucrintdiabolu pugna^ taro.q: quiba^ ctia fi uictialid fecuti cii fucrint: no eos ad prcdeftinatum:
porc ncminc acceJTurum

ccfluros:binccogitandiic:nd folum

niet:fed
criit

quos bonos fidclcs illud tepus iuc^ nonuUof cril qui foiif dbuc
adiuulrc dd gratia p fcriptuza^s

numcrum pertincrc.Tlc^ o^ eim fruftra idcm ioanncs apfug 4


fjliorum dei

cdfidcratione:in

quibus 7

alia 7fini8

ipfc prcntitiafquc ucnircil fenriunt:

abacapocalypfim
fcd
cj:

fcripfit:i epXa.

fua

adcrcdcnduquodno crcdcblt
no
fi

fiitu^

dc quibufdi dixit.^j: nobis cjcicrunt

ros ce firmiorc6:7 ad uinctndti ctiaj


ligato diabolti forriorcs.

no

erat q:

nobis.Tlam

fi

fuiffcnt

<luod
crcdc-

nobis:mafiflrcntutic0 nobifcii.Sj

ita

cnit:proptcrca

prcccfl^iflc

crcdibilc e nullos

qd fiet de paruulis.^ Tlimiii qppe in^' iam natos i nodS


tcporc infatcs: nullos ctiaj

ds e eius aIligftrio:ut 7

ligati

7 foluti

c)q3oIiariofequcrerur:quoniadc bac
rc cft dicto.^Quis intrabit in
forri9

bapti^aroB prcoccupari cbriftiano?^


filios illo

domum
priu

utuafa cius

cripiat: nifi

ipfis nafci

eos s

iam diebuB:aut fi crat n pareribns fui ufc^ ad gcncra-

alligaueritfortcm.

tionislauacrfiquoaique

md

pduct.
ia

Ouidfitrcgnijfancto;tcflm cbrifto

Cuod

fi

ftcnquo pacto foluro


ifta criptctur:tn cui"

diA

millc

annos:7

in

quo difccntatur

bolo uafa

dema

tcgnoctcmo.cjci.

XX
TlteradomiUcannisUgatuee
3lho
foluit

(nt!ab(ti8 in(Jtin rcgnijccloru.

diabolue^facti oci ca chiifio re gnlnetia ipfiue milU anis etfde fine

m6 igitur inteUtgcndii cft rcgnti cclo


ru ubi abo funt:? lUc
fcilicet

dubio 1 code md iteUigcndte: id e iai


ido teporc prioris cius aduecus.
cepto quippc
illo

quod docct 1 iUe qui faa't:fed


nimu6:iUe magnus.Slio
gnti celorii dicitunquo

iUe

mi

^
fine

m6 aiit re^
intrat nifi

rcgno dc quo

no

dicturus e(l:ueitc bridicti patris mci

poHidcre paratii uobis rcgnumcTlifi


eni alio aliquo

mo longe

quide ipari

ia nunc rcgnarcnt c illo fancti cius quibus aitrcccc cgo uobifcu fum ufc^

lUe qui facit.2lc p boc ubi utnicp gc nus cfl.ecclcfia e(t quaUs nunc c.Ubi aute lUud folti crit:ecclcfta cft quaUa tunc erit:quando malus in ea no crit rgo ccclcfia i nunc cfl rcgnti cbnfti

fum
etia

in cofumatione fcculi:|)fccto no nunc diccrctur ccclefia rcgmi a'*

rcgutic^ ccbni. "flcgnant

cii tllo

crta

nunc fancci ciu6:aUccr quide q>


gnabunt:ncc
tii

tdc re

regnumuc ccloru.tla aticp ifto tcpo remrcgnodci cruditur fcriba illccj profcrt dc tbcfauro fuo noua i ucte ra de quo fupra locuti fumue. t oe
ccclcfia collccturi funt ji^ania

cu tUo rcgnat jijania


cti tricico

q^uis in ccclcfia

crcfcat.^Re'

gnanc cni
ait

apoftolus.

cum iUo qui faciunt quod Si pfurrc^iftie cii chii


fapitc ubi cbrift'*

mclTo

fto

quc furfum funt


qucritc

rc8

illi

quc pmiftt ciJ

tzitico

fimul cre

cft in
frit

dcjctaa oei fcdcns :

fcerc ufc^

ad mcfTc.OLuod c;:poncnd

quc furfum no quc fup tcrra.5c qua


c6ucrf.itio
fit

ait mclTis cft finis fecul(:mcflbre8

au
c6

Ubus

ite dtcit q> corti


cti

in

te func angcli.Sicut crgo coUiguntut

ccU8."p)oftrcmo

lUo rcgnant q co
tpfi ctia ftnt

^i^ania i igni cdbumntur^fic crit

m6

funt

rcgno cius: ut

lumationc fccuU. XDittcc fiUus bots angclos fuos:-? coUtgcnt de rcgno a"
oia fcadala.Tluncfd dcrcgno lUo ubi

rcgnii

cius.O.uom^ aute funt


aUa tacca^g^uie
in finc fccuU

rcc;ntj

cbnfti^cjui ut

tbt itnt

doncc coUigantur

dc rc

nuUa ftit fcadala.^ C>e ifto ago rcgno eiu8 quod cfi ccclcfia bic colltgentur.
3ce didt.Oui folucrit unii dc mada^'
tia ifli8

gno

cius oia fcadala:tamc ilUc fua

runt n6 que icfu cbitfti.De boc crgo

minimis i docuerit
i
fic

ftc

boics

rcgno miUtie in quo adbuc ctibofte cofltgitur:-! aUquando rcpugnatibuf


uinie

mimus uocabicur in rcgno celorum.


-Qui
cit tn

aUquando ceocntibue ipcratur


ilUid pacaciflima

aiit fcccrit

docucit magn'

doncc ucniatur ad

uocabicur in rcgno ccloru.Utriicp di

regnii ubi finc boftc rcgnabitur:t

rcgno cclorij:t q non facic man data quc doccr.boc cft cni folue:non
fcruarc:n6 faccrc:i
docec:fcdtftii
lUii

bac rcfuncct6c prima quc nunc


ber
iftc fic locjtur.iCii

eft:U

cni dtpffcc aUi^

qui facic i

fic

gari dtabolti mtUc anie i poftca bre

minimiI:iUum magnii:

uiteporcfoUii:mo^rccapttulac!o
in tUis

qd

1 cdtinuo fccutus adiungit: Dico cnt uobis:quta nift abundaucnt tufttna ucftra fuper fcibarij i pbarifco:u:id
e(l

miUe anis agac

ccclcfia

utaga

tur in ca:7 uidi iquit fcdcs i fcdcntcf


eft bcc putandu dc uUio iudicio dici:fcdcs p pofttoni 1 ipfi prcpofiti inccUtgcdi lc P quoe nunc calcfia gubcrnatur.3u

fup eaB:tiudiciti datii cft.Tlo

fup

iuftitia

conl qui foluunt quod


faciiit.

doccc.t^cfcribieeni^pbanfeie aUo
loco dicit:quonta dicantinS
Tltfi

crgo fup eo3 abundauezit iulK-

dtcitlautcdictunuUu accipicndti

me

tU ucflrA: id cft ut uoe no foUiatis fed poti" quod doccbitis fadatie: no

hus uidetur:q> id quod

dictu

cft:
i

que

Ugaueris in terra Ugata crati

cclo:

LIBER

t quc foIueKtfs m

terra foluta crunt

t in cclo.Uitde apollolus: quid ctm


mibicftinquitdebi6(iforis funtiu
dicarc^Tlonc oc bis
iudicatis.'

4 fuut intus uoa t anic inqutt oaiforu^p


ucrbu oci
cft

populus infidcUocotrartus fidcUp pulo 1 ciuitatt oei.3mago uero eius Dmulano eius mtbt utdcturtn ets \'ci t icct boibus qui uelut fide^fttentur 1 infidelitcr uiuunt.^mgunt cnim (c
cflc

tcr tcftimoniu icfu 'r^jprcr

quod non funt: uocanmrqj non

fubaudifquod poflca diaurus


rcgnauerunt
licct
cii icfu

:t
fct

ucraci eftigie fcd fallaci tmagtnc cbri

millc anisraic
fibi

martyra nondu

corporibus

fttani.3deanden3mpbcl^jm pcrti ncnt non folum aperti inimia nomif


cbriftt

fuis rcdditis.Tlcq^ cnt piorti

atcmot

dus

glorioftflime auitatts:

tuorum fepantur ab cccUfiatquc nuc cft ctia rcgnum cbnfti. Jllioquin ncc
adaltarcDcicoriimcmoriaficrct in

fcd ctvam ^i^ania


cft ecclcfia in finc

quc de rcgno

ci'

q
(i.

fccuU coliigcnda

t qui
flit

funt

q'

bcftiam

non adoranc

comunione co:poi
^deffcnt ad

is cbriftirncc ali(}d

ncc imogin: ctusmtfi qui fadunt

q6

dus

bapttfmit in piculis
finiatur bcc uita:

apoftolusmc fitis

lugti ducentcs

currcre:nc (inc

illo

cti

inftdclibus/Tlon adorant

cmm id
fcilt

ncc ad rccdciliationc
tia

(i forte p pcnitc maliuc cofcicntia q'f(p ab codcm

cft

non confentitit:non fubuaumur

ncc^ accipiunc infcrtptionc^nota

corporc fepatus cft.ur cni fiunt ifta


nifi

licetcrimiB in fronre:propt profcffio

4a fidclea

etia dcfuncti

membra

nc:in

manu proptcr opatdcs.Jlb


ifta

bif

ciu9 funt.^Cuanuis crgo cij fuis cor poribus nondii:i3 tamen coni aic rc gnant ca illo:du idi mtllc anni dccur runt.Undc tn boc code libro i alibi

crgo maralient ftue adbuc tn


cbnfto:ta nunc

mo

talitatcmucntcs:fuiedefijcti regnjc
cti

quodimodo

butc

tepori congruo pci totti boc interual


Iti

lcgitur.Bcari mortui 4

domino

mo

riuntur.21modo

ctia ia

didt fpiritus

quod numcro millc figntficarur a noi um.l^liqui corum tnquitnout


:

ut rcquiefcant a labotibus fuis^nam opera coni fcquuntur illos. "Rcgnat


itacp
cti

^runr.lDora cni nunc cft;cii mortui audiunt uoce filq od t qm audicric


uiucnt.l^cUqui coni nd utuctu.

cbrifto

nunc primti ccckdsi i


fic
cft

Oj5

uiuis 1 mortuis.l^ropterca cnim


iicit

ucro fubdidit donec f.niantur mille 3


ni:icclligcnducftq' eo tepore 116 uire

apoftolus mortuus

cbriftus

ut uiuorum t mortuorum dominetl

nirquo uiucre dcbucrunr: ad uitam


fcilica dc
cii

Scd idco tantummo martyrum aiaf


c6memorauit:cJa

mo2te tranfcundo. t tdco


ftcr

mortui pdpuc regnant:qui ufcp ad morte pro ueri^


tpfi

dics ucnerirquo

1 corporii rc

furrccrio:no

ad

uira dc

monumcnrts
diat. Do-'

tate certauerunt.&ed a pte totti etia

procedei:fedad iudtciti:ad danatocj;


fcilicetque fccunda

mortuos
tca

cctcros intclligimus ptine-'

more

ad

ccclefia

<luod ucro

fc($tur:t

quod cft :gnu cb:ifti fi qui non ado


:

nec eni ftniantur milk ani: quicuncp

nd

mj:erit id cft ifto toto tepcre

quo
rrifi

raucrint bcftia ncc imaginc cius

nec
t

flgimr prima rcfurrcctio:n6 audicnt


iK-ce ftlq dei:i
erit.jjfecro
i

cceperint infcriptione tn frotc aut

ad uita dc morre

manu fua:fim(liter i de
tuis debem'* accipcrc
.

uiuis i

mot

fecunda refurrcctdc que


cii

Cue porro fit

carnis

cft:i

morre fecundi

ipa rar

i(U beftia ^uis fit diligcntius rcqui^ rendit:non tamen abborret a fidc re
cta: utipfa ipta ciuitae itcUigatur:

nc trafibtt.Seqi'eni 1
rcctio

dtc. t>cc rcfur

bet in

prima cft.Bcarus t fancrus ct bac prima rcfurrectdc pte:idg.

XX
cdjpk e aute ^ticeps d* ^noroluamorteqin peaatis eft re uiuirdnueru ettsm in eo q6 reui|;erit pmflnet.3ii bie in^t fecunda mors
pticeps a**

cto et aifls refurgcre cofttcndu

c.O.6

autecudi):ilTctmiltis fccuda

mors
f;

nd bet poteftate.adiunp^ atcp ait:


erut facerdotes dei et
cbrifti:-?

rcgna

no be tpotcfUte.t) ergo

in relicfs

(}bus fupius ait:Kli4 eoru h aijienit

bunt cu eo mtUe anis.Tld uti^ 6 fo lis epifcopis ctprcfbfwris dictum e:


4,pprie ia uocant in ecclcfia facerdo
tC8:fed ftcutocs cbrifltanoe dicimuf

donec finiantur miUeani:qm


to teporis iteruallo

ifto

to

q5

mille
<\(cp

annos

uocat:quanttkuc^ in eo

eof ui^'
reuiui^

^ptermffticiicbrifma:ficoe6 facer

):itincorpore.non reuipt a morte in

dotes quonil mcbra funt unius


facerdotie.>e

ilU''

qua eii

lenebat ipietas :ut

fic

4bu8 apoftoUie

pcir"

fcedo prie refurrectoie pticeps fter^

piebs

in4t fanrta rcgale faccrdotiii:

wcp i eo potertate fecikla mos n

b:er.

Sane iicct brcuitcr ntcp


inftnuauit detl eHe

tranfeunter

cbnltum : dicedo
cft

'dutdrefpodedufitcis cfputant
refurrectoe^

facerdotce dei i cbhfti:boc

patrif
fi

ad

fola corpora:

nd

etia

1 fi\q:q^ais ^ptcr forma fcrui ficut

ad aias
f

ptinere.

X.^q.
dict

Ui bois:tta cria faccrdos cbnfti clfec

tue fitincterntifecundil ordine mel

Unt ^ putlt refurrectione

cbtfedec.>equarein bocope non


remeldijcimus.
Ibe

polVe nifi corponi: id lilam

quocp in corporib" prima futura elTe cdtendut.0.uoru eni eii cade mcSunt coru eH refurgeXadunt aute corpo^ ra morienda:na a cadendo cadauera nikupant.Tld ergo animani inc{unt
refurrecrio pdt eiTe:fed corporu.

gog et magog quos ad

perfe

quendaeccleftadetfolutus^pe fine
fecuU diabolue icitabit.
..^i^.

Sj

Xcum

ftniri

fuerintin^tmil

4d cdtra apollolu dicunt 4 ea refune


ctioneappellat.Tlifecundu interio^
re

le ani:foUiet'

fatbanae dc cuilo

dia fua:etqnbit ad feduccndae nario

no

fecundii e;:tcriore

boiem

uric^

refurre):erat:4bue ait.Si furre^iftis


cil

nee que funt in quatuor aguf terre <6og et magog i trabct eas in belli}:
quorii

cbriHo q furfu funt fapite.0.uem

numerue

eft

ut barcna marif.

fenfu aliie uerbia alibi pofuit dicenf;

3ldbocergotuncfcducct:ut inboc
beUii trabat.Tla et antea
b**

ut queadmodu cbuftus a mortuis k furrept p gloria p:ie:fic i noe i noui


tate uite

modis qui

abulemue.t)inc (H i illud

poterat p muUa mala et uaria fe duccbat.^pbit aute dictti cft tn apcr

Surge c| dormis:^ ej;urge a mortuif 7 illuminabit te cbrinus. 0.6 aute di


cunt nd ponfunt refurge

ta pfecutiDne de latcbris crijpet odio

ni.t^cceni

erit

nouilTima pcrfecutio

4 cadut: et ideo putant refurrectione ad copo ra nd ad aias prinerc:4a corpo:u cft cadere:cur nd audiunt non recedatis ab ilio ne cadatis^t fuo drio flat aui
nifi

nouilTtmo imminentc iudtcio

quam

fancta ecclefia toto tcrrarum orbe


patief^uniuerfa fciltcctciuitae cbnfli

cadit:et

4 putat fe

(lare uideat

ne ca^

dat.t^uto cni
cafus
iltc

in corpore qi> in aia nd cauendus c(i.Si igit cadcn

ab uniuerfa diaboU ciuit3te:quat3cu op erit uttacp fup terza.Scntce 4ppe quas appcUat gog et magog nd fic funtaccipicndetanyfmtalt4 maUi
:

liu ell refutrectio:cadunt et3ie:p:ofe

aUqua ptc terra:{t barbari cdfticuti fiue quod quidam fufpicant' getas i

LIDER

maflagcraf pp

bo^ noiu^ Ifas pnaf:

mii putandiJ cft id

effe fuppliciil

qd

fiue alio8 aliquos alicntgcnas "^a ro

erit Cii dicct difccdite

me maledicti t

mano

lurc fciactos.Xoto nacp orbe


eft

igne ctermi.Xunc q"ppc

m igne mitte
qua no
cclum

terraru fignificati funt iftiefle:cu


dictu natoce que funt in quatuor

tur ipfi:n6 ignis dc cclo ucmct fupcr


ipfos.lDic aute bcne tntclligitur oc ce

an
ct

gulia tcrre:eafcp elTe fubiccu

gog

lo:dc ipfa fiimitatc fanctoru

magog.OLuoru

intcrpretatione no'"

cclTuri funtfcuicttbus uteorii faciat

minii cffc co^pcrim"

gog icctum:

ma

uoluntatc. j^irmamentii cni

cft

^jccdic de

gog dctcctii:tan' domue ci ipfequi domo.6cnte9 crgo funt in qbusdiaboluuelutm abyllb fupi'
itclligcbjmus tnclufii:? ipfc d:
illtd

cuius firmitatc

illi

crucijbunt ardcn

tifTimo 5clo:quoia

no potuaiitattra

bcrciptc9anticl:nfhfacto9 cbruW:

ipfe

ait ignis

cj

cdcdet eoe.
ftiit

t boc

quodamo fcfc olTcrcs


illc fuit

7 proccdcs ut

a dco:q"a dct muncre

fancti mfu-'

tcctum:illc dctcctii.Si

aurem

pabilce undc cjrcruciat' iumct. Stcut


eni jclus in

utruncp rcfcramua ad gctca no unti


borii ad ilU8:altcrti ad diabolti:'! te
ctu ipfc funt gcntc6:cia in cts nunc
i-'

bono

pofitii e

ubi lcgitu:

jclus

domu9

tue comcdit me:ita cco


jclue occupa

trario

imalo ubidicit

cludttTquodamo tcgttur mimicua quan do m apcrtii odium dc opto eruptu re fuur.Ouod ucro att 7 dcfccndcriit fupcr tcrrc latttudincm i cmjccrunt
anriquu9:'7 dc tecto ipfc erunt
:

uit plcbe icrudita.iEt niic ignis corra

riue comcdct:ct niic utiq? cjrccpro (d


licet

ultimi illius ignc tudictj. ilut

fi

ipfam plaga qua pcut cndi fimt

ccclc

ficpfccutorca ueicntcia cbrtfto:quof

caltra

fjnctoium
:

ct

dilccram ciui^

uiucntce iucnict fup tcrra quado


ficict aricbnftii fpiritu

itcr

tatcm
funt

non

uticp

ad

unum locum

ons

fui:

igncj

ucntlTc ucl ueiituri clTe ftgnificati


:

flppcllauitdcfccndcnte dccclo colqj

quafi aliquo uno loco fuiura

comendcnte.Tlccp boc ultimii fuppU


ciii

fint callra

factorum
ftt ntfi

ct dilccta ctuitaf

critipiorum:!cd illud

qb

fmA c5

cum

bcc no

cbrifti ecclcfia
:

to^

poprcfurrcct6epaffu:t funt.

to obc rrarii diffufa

ac

p boc

ubicii
crit:

cp tunc crit quc in oib" gcntibus

3n ate tcpue pfecuroie


mille ini

anticbrilH

qo

fignificatii

noic latitudi8 terrc:ibi

inumcradi

fint

.Cj:v.

cruntcaftrafanctoru:ibi dilccta dco


ciuitae cm9:ibi
16 q'a

ipft cti

ab oibue inimicie ftt illa m oibu6 gcnnbus

c pfccurio nouiffima quc

fu

e:uut:pfecut6i9 il.ius imamtate cige

tunboc

cft

m angullia tribulatoie ar

tabitur.urgcbit:co'cluoct:nccmilttt3

fuadcferct:quocabuloell ppcUata
caflrorum.

tura cft flb aricbnflo:ficut iam dipmus:qa i m boc Ubro fupcnuf t apud danicle propbcra pofitii clh trt bu8 anie t fc);mciifibu9 e:if. <luod tepus quauie cjciguu utrii ad annoe

mtllcptmcat:cjbu6 7dtabolu
dicit

ligatii

7 fanctoe ciicbnflo rcgnaic:an

2tn ad ulrimu fuppliciu princat im


piorti:^' dcfccdiflc ignis

eifde anis

bocpuii

fpactii lubaddat':
.

dc celo i cof
..j:ug.

fltcp fit ejctra

mcriro abtgif

0.uu fi
cum

de comcdtlTe memorat''.

dijfcrimus ad cofde anoe boc pcrrinc

re:n6 tato teporc:fed proUjc.ore

Uod uero air et dcfcedct ignia


de celo
et

cbnfto rcgnum factorum rcpcnctur


cj:tendi;9'

comcdct cos nd ejctre

diabolus aUigan:profccto

XX

cni fancti cfifuo r<ge etia in ipfi pre

rum martyrtt oibus

doloribus ac la

cipuc^rccutoeregnabunc:mab tata
uincentc8:qntinocrttdiabolu8 aUi
gatU9:ut eo8 pfc^ oibus uiribue pof
lit.0.ud CTgo
le
ifta fcriptuia eifdc

boribu8 fupatie atquefinitis pofTca


g? moitalia pofueriif :cii cb:ifto uriqj

rcgnaucrunt
recepri9 ia

ct

rcgnant doncc fintan

mil

tur millcani:ut poftea ctia corponb'*

anis utruq; tcrminat diaboli

fcilic;

imo2taUbu9

rcgnct.li>roi''

alUgatione regnuqj fanctoru:cu triu

de tUi8 tribus annis atq3 dtinidto aie

annof et fejc mcnftu itcruallo: priu9


definat alligatio diaboli q> regnn fan

occifonipeius martjrio

et

que runc
cpture

antea de corponbus ej:icrunr:ct quc


ipfa nouilTima pfecutde funt

ctoru (n bis millc anis


autedt;ccrimu6

cii

cbrifto.^Si

puu

^fccutoid buiuf
in mille a

reguabuntciieo donecfiniat mdrale


feculo:et
crit

boc fpaciii non cdputandti


Bt^prie
polTit itelligi:^'

ad ilUtd

feculti

ubi morf nS
cii

ni6:fcdci8 ipletis porius adtidendu:

tranfeatlO.uocirca

cbnfto rc

cu di^lTct fa
finiti fiKrit

gnantiii fanctorii plurcs anterunt

ccrdorea dei et cbn^i regnabiit cd eo


mille anis adiecerit ct cu

uincuU diaboU atcp cuftodie


ilU cti rcge

O.uia

fuo

filio dci:i3

diabolo nd

mille anni folucffatbanas de cufto-'

dia fua:(fto

cnimo et fanaoru regniJ

et uinculti diaboli fimul cefTatura ee

r[gnificat:utdcmii illiue pfecutdte te

pu8 ncc ad
anie
cft

fanctorii rcgnii ncc


i

ad cu
mille

(todia fatbane quo:^ utrunq;

pticrc:fed fupadditti et
cfTc

e^ra
fa

Ugato etta p trc8 iUos anoe ac femtf fem rcgnabunt.T^emanet igitur cum audimus faccrdotes dci et cbnfti rc gnabunt cii co miUc annie: ct cii ftni ti fucrint miUc anni foluct' fatbanas de cuftodia fua:aut non rcgni buiu9 fanctOi^ireUigamue anos millc finizi
fed uincult

cdputandii

credaiuncogemur

duboU accp cuftodtc:


fuis

aui

tai fanctos tn iUa pfecutde regnatu^ ro9 nd dTe cu cbrifto.Sed cja audcat duere cii illo tunc non regnatura fua

anoe miUcid eftoes anos

quof

cphorie diucrfis acpropriis

^lij:ita

tibue finicndos apUorca fancrorum

mebra:quado

ei

ma^e atcp

foitifTie
erit

regno:breuiore8 ciiaboU utnculo:aui


cerrc quorti

coberebiit:etquo teporequanto

trium anoium

ct fc^

me

acrior ipctus beUiztato maioigloria

rium brcutftimu fpaciuna cft cdpura-'


ri

ndcedenti:utodenfiorcorona mar''
tyrq.Jlut n,ppter tribnlatides
paffuri funt

quas nd dicedi ftit regnaturi


ut etia fupioribus die

minus farba ne uincuUi:fiuc q> apUus uidctur b:c


uoUiiflc cicdat:ftuc q>

cdfequcns

erit

annis in

rcgnu fanctorii ficur de quadringccif fe;:ro dccimo buius opil uo


eranr:ettamcn quadringcnrt
ftitnii

bu8

tn eifde mille ant9 quicucp rrtbu

(umincdifpuraui:quonia aUqut pluf

labunt'fanctoru:co ipfo tepore tnbu

landis fue

cii

cbrifto

no regnalTe

di

capmict raUa
cne
littcris
(i

fcpc rcpcriunrur

fa

cantur.2lc pcr boc

et iUi

quorti ataf

quts aducrtat.

auctor buius
ptcr

libri uidiflefe fcribit

oc
t>c danatione dtaboli
cti

ciforum propter tcftimoniti

tcfu

et^

fuis:?

uerbum dci:Hon rcgnabunt cuj


rcgnu
cbrifti

recapitulatione de relur rectionc cor

cbnfto:quadopatt'cbatpfecurtonein
ct ipfi

porum oium moztuoru:et de uUtma


retributionc.
..jcvi.

nd cratquofcbri

ftu8 c;:ccUcntiu8 pofTidcbat. Jlbfur-'


dilTimii id cjde et oi

Oftbacautepfccutdts nouif
ftme cdmemoranone brcuircr

md aucrfanduin

^cdcertcaie

uictrices gbrioftfTuno

cdpleciiftoium^qd ultio iam ludicio

LiDtK

acafixoii pridpe ciaitae (n(muapafluracft.bWtcm.tdia''


diflbolus
boIti

lo

autcqiu

e(t utte

uniufcuiufq; 4<1
fiue fcci^Tj.

borum quifcp no fcci(Tct


-Clui Itber
fi

4 rcdocebat eoe minae

fta^

camalit cogitctur: quts

gnu

iffiis

a fulfurierquo et bdtia c
c):cruciabiftur dicac

eius magnitudinc auc longitudincm


ualcat cftmarc:3ut quanto tepore

pfcudo^pbcta

noctc in fccula fcculorii. BcfWai bcnc


intcHigi tpfa ipia ciuifsterupra di^-'

UgipotcritUbcrtnquo
angclorii

fcriptc funt

uniixak uitc uniucrforti: 2ln

taiitue

mue.^pfeudo ncro^pbcta eiue: aut anticbriff c(l:aut imago illa fd c fig


mentii illud de quo
ibi locufi

numcruB adcrit:quaturbo
fcitari. Tld oim: fed fuigK
ifta

minDadcrif:utctuitafua4f<p abl''
gclo
ftbi

fumuf.

adbtbito audiat
crit

Jboft boc ipfum nouilTimtt iudicium

crgo unus Ubcr


uolco

q6 czit in fccunda
rat

rcfurrectoe

mortu

fingulop.Scriptura ucro
intclligi:ct

unum
ap

oru:quc corpo^t eft rccapitulado nar

aUue

iRcSt liber
cft

quo

ibi fueric rcucllatii.^t u(dt in

tas cft.Oiucda tgit^uis

intellgcoa

quit tbronu

magnu^ ct cadidum i (c

diutna:quaftct utcuiq? opafua

dcnte fup cum:ct ab cina fadc fugit


celu ct tcrra:ct locue eoru no' e fuucn

mala cuncta

in

ud mcmoni rcuoccittur

"^mcntis intuim mira ccUriratcccna

tU9. Tld ait uidi tbronii magnum ct cadidum ct fcdcnte fup co:et ab eiuf facie fugit cclum et tcrra: quonia no
tdc faccBm e id
ct
efl

turut flccufct ucl ejccufct (dx cofiam atq? itamfimulocs ctfinguU iudice lur. Q.ue nimiru uio diuina Ubri no

ati^

cfTct

de uiuis

men aaepit.^n ea <}ppc quodammd


lcgif cjc^^uid

mortuis iudicatuj^fcd cum fe uidif

tbrono fcdcnte:a cuma fa^ rie fugit ccl, ct tcrra:fed po(ka. 'J^er
fe dijrit in

tc oftcndat
cft

(j

a facicntc recoUt'.Ut au morrui fint iudiC3di:id

pufilU et magni:rccaptfulado dic:

Bcto

4ppc iudicio tuc dcfinct cflTc bcc

celum

ct bcc terra: quido indpiet cc lum nouum cfTe ct tcna noua XOii
.

tatoe itacp
tiafibit bic

rcrum no oino

in intaita

lu8 dicit."f)2eterit cni figura

mundue.Undc ct apofto bm" mu


e(Tc. 5i''

q6 prctcricrat: uf pottus dtftulcrat.t gcbtbuit moztu 09 mare c{ in eo crannet moro et ifer nu6 rcddidcrunt mortuos quos i k bebant.'boc^cuUbbio priue faau e g> mortui cfTcnt iudicati:ct tame iU6
prius
dictii

tang^ ad (d rcdicne

di:uolo U08 finc folicitudine

dt.lDoc

cft

ergo q6
redifTe

cUjci

gura crgo p:ctcrit:non natura.um CTgo iobanee fc utdiflTc diplTct fcdca


tc

raapitulando ca ad t'd

q6

itcr
:

miferat.lDunc aute ordine tcnuit

ai

fup tbrotTum:a cuiue fadc q6 po


cft fugit a-lii

cputejT)Ucarct'ipfeordo cdmodtus

a tcrra: ct ui ftea futup di incjt mortuoe magnos a pufillof.


tapti funtlibri;? aliue
e
libcr

dc mortuis iudicatig q6 rat fuo repctiuit bco,ticni


ctia
et qcbibuit

ia dijcc
dt)d(Tct

aptus
fc

mortuog mare c^ i eo

crar

4e

uifc uniufcuiufcp

iudicati fot
:

mrtui ej:

ipfie fcMpturis libro:}t

cundum
{iptos:-!

fua facta. libroe

dijrit clTc

more a infcmug reddiderilt mor tuos quos in fe bebant:m9^ addidit q6 pauloate pefucrat:et iudicati fiit
ct

no tacuit qui cft


(ufc^rgo

librum de quo cuiufmoi Ut inquit uitc uniufcu


iUi Ubriquoe

finguli

fccundum faaa

fua.

locopriore

CLm ftnt mortui quos ad iai.id\x^


eybibuit marc:ucl
ri

pofuit:inteUigendi funt hncti n ucte


rce ct noui:utin
illie

quoe mors

et infe

oftcndcrct

que
il

rcddtda-unt.

..)n?q.

dcuB madata fua fieri

iuJTiflct.^n

XX
b
facta

iudtcati func

Oc efl eni qo fupra diperat:et momu fecutiduj


(\

loca defcenfue eruaet: profecto dcin

rua.&3

fut

mortui quos

ma

cep6 boni fidelcs etfufo tUo prccio 10 redepti ^rtus mfcro8 ncfaiit :donec
etia rcccptie corpib''

4 i eo erat. Tlec^ eni 4 in mari monunf nd fant in ifemo : au(


corpora eoru feruant' in mazi^auc q6 cft abfurdius mare bebat bonoe mo
tuo8:et ifemus ma(o6.<luis boc pu

rc e^bibuic

bona

recipiat

mcref.

Cd mtc dijaflTet ct iadicati fi

fmguUfecundiifactafua:breutt fub
icat

more

queadmodti iudican fucnnt. t et infemu^ inquit mtfl t fiit i fta


ecpciia''

tauerit.^^ed^fccco couenicntcr cida

gnii tgnie.t)i8 oib" iigmficas diabo

boc

loco

mare^ ifto feculo

pofitu ac
iu^cmct

liiquoniamo:tt6eftauccor
rti

cipiunt.

u ergo

etquoabic
q'

cbrift" in

corporc c6rticut06:fimul fi
rcfurrccturi fut lu
cria ipfoe

gmfjcarct cti bis

tnfcma^ uniucrfaq? fimul dano'' nti fociecate.lDoc eft cni q6 fupra cm cicnus poccupando ii di;ccrat:ctdia
bolue q fcduccbac eo5 milTue
ro obfcurius adiaxcrat dtcee
cft

dicado6

uitxc bonoe
et uita ucftra

morcuod appclla qbu8 d: morcui cni cftif


abfcondita
eft

m
ue be

Jtagnii igni6 ec fulfuri8.0.uod tbi


(f et

m dco cii

cbrifto:ct

malos de qb" o: fine mor tuo8 fepclircmortuoe fuos. p>olTit

nd func icjt
iftc

ftiaetpfcudo^pbctabicapciud i(i inucii tn Ubro uitc fcrtpti

mortui ecia^per boc dia q> monalia gerunc co^Jora.Unde apoftolueicor


p"

milTi funttn ftagnti tgnie:nddii liber

qdi

aic

moitmi e^pc pccam;

fpi

pdcftinawe^fignificat

cdmcmorar nc obUuidc faUaif: f; co^ 4''^ enu


boc Ubro
lcgit

nc" auteuita cft^ptcr iuftuia:utrti(^


in boic uiuece accp tn boc corpc
ciifti

dabtt uita.Tlcc^ cni ncfcic cos deue:


et in

ut fciai^r^
faUi

pouuf

tuco cedcmdrtran6:ec corpue mo:cu


U3:et fpiritii utta.Tla
tri dtj:it

ipfa CIU6 pncia dc

tlf q

no pdt U-

corpuf
ufi

ber cft utte:in quo func

fcripti id cft

mortdlefedmortuii^g^uieeadc pau^
lo poft ecia mortalia corpora
ftc

cogniti.^ito autc iudicio

p quo pniiaa

tur iudicido6 malofl;:ftac uc dc bdif


ctia dtcat.3a eni c^plu:autt q^breuif

tatius uocat appcllct.lDoe crgo

moi

tuo8 c^bibutt mare q' i eo ezant : id e e^bibuitboicsbocfcculu ^cocpico crant:qui nodii obtcrat. t mor6 ^ i
fernus
in
fe
tq't

a dno

dictii e;fic tbutiftt in fuppiuiii

etnii:feqf ut cjcpUcct qo tbt


ctit':iuftt

cna cdnc

autc

m uitam ctemam
tra noua..j:viq.

rcddtdcnit mortuoe

quof

bebant.IDare cpbtbuit:

(ja ft

inucntt funt affucrunc.IDora uero


ifcriV reddidcriic.quonia uicc

4 t
e

)ccelo

nouo 1

dc qua

X uidi inqt ccUi nouii

ct terra

iacFicrac reuocanit.Tlecfruftra for


tai^e

noud.Tla primii celii et

tra p:i
fi

nd

fatis fuit ut dicet


dictti

mois aut i^

ma recclTtnit et mare ta iid


et ordic
j:tt:uidilTcfe
.

eft.3fto

fem":f3 utnicp

eft.IDore ^pte:

q6 fupius poccupado
cclii ct

la di^
ctt

bono6 q' tantiimd morcc ppcct potu


crdf.no ctintcrndUnfcni' aute^ptcr
malo8:q' ctia apud ifcro6 penae pen^
dtit.Si cni nd abfurdc crcdt uidet

fup tbromi lcdcnte a

iu3 ficic fugtt


cjppc bt6
te ct in

tcrra.Judicatia

ttquoe

ctti

fanccos

q'

ucturi cbrifti ce

nuenitftde loct6 qdc a tormetie ipio

(j fcripti nd funt in Ubro ui ctemu igne milTi6:q ignis cu iufmdi ct i qua mudi urrcrti pte futu ru6ftt:bomtnefcircarbitro: ncmtne

ni remonlTimi6:fed apud iferoe fuif


rc:ddec in eod faguis cbrifti ct

nifi forte

cuidiuin'

fpirit'

otidit.Xiic

ad ea

figura buiue

mikU mudano;: regnii

LIBER

coflagratoc pretmbitrfic ut factuj tiH

ftis cft

mudanaru aquaro undatde dtluuii


3lla itac^ ut

pter

gratia qua dcus fcrit ca."lbro q6 dicit 6. p efaia.go fum diis

dip

cdflagratfSe

munda

facicns te.tdccclo quidc abinitio


fui dcfccndu:cjr

na clemtoru corruptibiiiu qualitatef

quo pcr buius fzcvM

q corpib"

nlie corruptibiUbue cdgra

repu gratia dci defup uenietc:pcr la

ebat aidldo pcnitus itenbot:atc^ ipa

n^aeae qualitatea bebit q corpibus imortalibus mirabili mutatde cdue


niut ut muduB fcilket in mcliue ino
uat" pte accdmodct'bdibue etia car

uacni rcgcncratdis mifTo fpiritu fan ctdcce!o:fubindeciuc6cui8 aca-ef

ne in melius inouatis.O.5 aute

ait

mare no

e:it:utru majcio illo

ardore

ficcct':an et ipfii

ucrtafin melius

nd

facile dij:eri.>Celu Sippc

nouii et tcrrl

noua furura legim": de mari aute no uo ali^d mc ufpia lcgilTe nd recolo nifi q6 in boc code libzo rcpit tanq' mare mtzea cnftallo fimile . S; tunc nd dc ifto fine feculi loqoebaf: ncc ;p^
prie diplTe uidet' mare: fcd tanq'

cunt.Scd p iudicui dci qo ent nouif fimu p eiu8 filiii lerum cbnftu:ranta ciue et ti noua dc dci miicrc clanraa appcbit:ut nulb zmancat uefligia ue tuftati8:qii 4de corpora ad incorrup tde5 atcp imortaUtarc noua cjc UCTcrc comiprdc acmortaUtatco-alibunt. Tla boc de ifto rcporc accipc quo rc-'
gnat cii rcgno fuo mille anisripudcn
ticnimicmibiuidct:cu opniTinic di cat.2lbftcrgct dcus ocm lacbrfmam

M ^
iJS

ma

re.0.uaui8
fcerc:ac
tuit

et

nuc ficut cbmat^pbc

ab ocuUs coru:ct mora la nd cnt nc cp luctus neq^ clamor ^lcd ncc dolor erit uUu8.0.uis eni ra fit abfurduf 'Z
obftinatiffuna cd teroe uefanus:^

rica locutio^priie uerbis traHata


(i

quodimd uclate qo
:

de

illo

mt oz po mare dicere:ct marc ia nd


et cj:bibuit

au

deat affirmarc in buiue mortaiitanf

cft:dequo fupra dijtcrat

crum8:nd dico popuiu fanctti f^ unii quecp fanctorii:q" bancuclducat ucl


ducturus
fir

mare mortuos d crat i eo.^a cni riic nd crit boc fcculu uita mortaliu tur bulentum et proccllofum quod ma' rid nomine figurauit.
)c ecclcfie glorificatione finc finc

uct dujccrit uita


ct

nultas

babcntc lacbrfmas
tius quato q'fcp
cft

dolorc6:cu po

fanctior ct fancti
fit

dcfiderq picnionrato

cius in

oran

dof\ctu8ubcri02.2lnndcftuo): cini
tatis

fupnc bicrufale^q

dicit facte fiit

poftmortem..
c

.C.jiij::

mibi lacbnrmc mce panes die ac no cte.t lauabo p figuUe nocrcs lcctii
meii:lacbrfmi0 mcis
bo:ct gcmitus
ce
ftratii mcu nga meus no cft abfcddic'

ciuitatc inquit

magna

bicru

falc

noua uidi defccndcnte 6

deo aptata:quafi noua nupra o; nata marito fuo.t audiui uoce ma


lo a

te:et

dolor mcus renouatus c.3tut


ftlq^cj

ucro nd cius funt


grauati:in
pcrucftiri:

ingcmifcunc
f^

gnadetbronodiccntc.cce tabcrna
culii dei cii
ipfi

quo n^lut gcpoluri


ipft

fu

bdibu8:ct bitabit

cii

cs

utabforbcat moztalc boc


funt
q'

erunt populus eiu8:et ipfe dcus

a uita.Tldne

primitiaf fpi

critciieis^ctabftcrgetoej lacbrfma
flb

ritus biitcs in fcmct ipfis igcmifciit

oculis totf.a

mors

ia

cp luctus nccp clamor.feo nec uir

nd ent ne do
.

adoptdem
porifl fui.

cjrpcctatcs

rcdctdcmcor
piiulus

an ipfc apoftolue

lor:q*a priora abieriit.t dijrit fedes

(n tbrono:ecce

noua facio oia

>e tt
cclc

nd fupnue bicrofolynutjiruicl ndmultomagi8boccrat:qii^ ifrac


crat

lo dcfccdc ot cimtas ifta:quonis

liticiscamaLb' fra.rib" fuis

itiftitia

XX
magna

flh'

eraf.ct

dolor connu" cor

di ctu&.O.uando
ifto

mti more no cm t qn dicctiubi cft mors cotcnno rua:ubi cft mors aculcus ru
tcporcmifi

4
ri

(ja

t>oc unii ucro n larcatuos carifTimi unue dice apud dominii ficui mil
le ant:et

milte anni ficut un^^dice.Tlo

tardatdii9^mifTiifuu;ficutcjd3 tar

us.-^flculcua aute

mortie pcccani

cft.

V dante e):iftimat:fcd patient fcrt^j: ter

<16

tunc uticp no crit qn diccf ubi e;


cjlibct illiue

Tlunc ucro no
la

ciuirans
t

infimusifcd ide tpfc iobancs

cpillo

noe nolene alique penrc:fcd oce ipe nitcnria c6ucrii.Ucnict autc dic) do mini ficut fur:tn quo ccli magno ipe
tu tranfcuzrcnt:clcmeta aute ardctia
rcfoluent:ettcrra ci quc in ipfa funt

mue

fua clamat.Si diVcnmue cf no be pcccatii nofiproB fcducimus


in

ucnras

nobie

no' cft.

t in boc ^de
lcgerts
cj:

opacjcurcntur.lDie crgo oibue pcun

libro cuius

nome cft apocalf pfi6:ob


pauca

tibu6:qualce noe c(Tc opoitct

m fan

fcurcmulra dicunt' utmcnte


e^ci ccat.t

ctie cducrfarionib'' cj:pcctantce:et jp

m co funi

quo^

peratcs ad piitii dici dni:per qua cci

tv manifeflatdc indagcnt cctcra

cum

ardcnrcs fo lucntxtdcmcra ignie ar

bbore:majae qa

(ic

cade multie

mo

dore decoquctur.Tlouoe ucro cclos

die rcpetit:ut alia atc^ alia dtcc

utdc

ctnoiuicrrafccundu^miira ipftue
ci:pcctamus:in

aCxd

aliter arqj alircr

bcc ipfa dicerc

qbue

luftitia inbttat.

inucftiget.Utru in bie ucrbie ubi att


abftcrgct dcue
lis

Tlibil bic difit dc rcfurrcctoc

mortu

ocm lacbryma ab ocu cc^;ct more ia no crif;nccp luct"


ct

oru:fcd fanc fatis dc buiue mtidt pdi


tcJc.Ubt ctia

cdmcmordns

faaii dcc

nccpcbmor:fed nccdolorullue:tan
talacefuntdtctadcfuturo fcculo

dc imormliiafcarc^

cfcrnitate facro

diluutti:uidct amonuilTc quodamd quatenue in ftnc fccuU iftti inunvjum pentunicfrecrcdamus. Tlicriilote

ni.Xunc
litterie

cni folii atcp ibi

folum
i

ifta

pote pcziffc dt)cii


ncc
folii 01

q'

tunc crat miidum

noii crunt:ut

nuUa dcbcamue

facrif

be

ici

rc ucrti cti.im ccloe:

qucrcre

ud

legere manifcila

quoe ut
quorti

cp iftoe acrcoa iiclligimus

ribccputauenmue oblcu^a.

locti ac (paciti

tunc aqua

cre-'

fcedo fupcraucrai. Jtrgo totue acpc

Ouid

apruB pctr^d nouilTio dci iu

netotusifteaeruetolueqo
poti" celoe uocat:fcd uticp

cclii

ucl

dtcio pdicare

docucru motuof .c^.

imos

iftof

non iKoe luprcmoe ubi

Ibl ei

tuna i

Unc il utdcamue qi etia apo


rtoi"

ffdcra coflituta funt: conucrfue fuc

pctrue de boctudtcto

iiri

ratibumtdaquaLtate:atq3
cii

bocmd
por
aiit

pfeit.Ueiiicntinq'ttn nouiflimo

dtcijs

fcrra pcncrat:cutue uticp trc

iliufione tlludetcs fcciidii jjprtas

con

facice fucratdclcia

diluuio.Cui

cupticcnttae fuae eiirce

ct

dtccntcB

nijc funt ccli ei tcrra:codc


ftti

ucrbo :po

Ubicftpintfii pticieei^.-^^jcquo cni?

(ant igni rcfcTUJndi in dic ludictj

patrcB aorinienit:(ic oia pfcuerat ab


initio crcaturc.latct cni illos

etpdtiionis

bominum

iinpio:u."p>io

boc uo

lcnrc6:q'acch cratoli ctfcrra

etpcraquacoftttuta dci

6 aqua uc2bo:p que


ccli ct

cclt ct quc icrra id crt q niun dae pro co qut diluuto pcntt cfCide aqua :cpofuu6 cft:ipfe tgni noutlTio

indc qui

q tunceratmundus aqua mundat''


dcpiit.Olui aute ntic funt

rclcruatin dieiudicq

et

pc:ditioni8

t<ni

coac ucrbo funt rcpofui igni icfcrua


di
i

boium ipioru.Tla boium propt ma gna quandam comutattonc nd dubi


t4t dicere pcrduionc futura:cu tainc

die

iudu9

et ^clttoie

ipiop boiu5

LIBER

wrii:f uis

(n

etcmis pmis fitmidx^


fi

6 mcdio ftat.t tuc rcuelabif iniqu*


iUc:quedominu8icfu9ircrficict fptri

ra narura.0.ucat forfitan aliqs


fictu iudiciu
g

p'

mundus ific ardebit an


nouu ct terra noua re
a"

tu orts fui:et euacuabic tUumiatione


fue prefcntic:cuius
eft

p ro

illo cclii

prefcntta fcciJ

poriar':co ipfo teporc cdftagratdia

dum operationcm
6:ct in
is

farbanc in

omi ut

ubi-crut fancti:cu eos corpora britef


i

rrure et fignie ct prodigiie

mcdacibu

aliquo corpo:ali loco nccefTc

fit clTe

omi fcducrione iniqmtatis :b


q>

f>o(Tumue cob rcfpodercefle futoe ut fupioribue ptibue quo ita nd afce


det flama
tllius icendii:

qui pcrcunr pro co

dtlecnoncm:

uehtatis

nou rcccperunt ut falui fic^


dcus opratton

queadmodu
illis

rev.ct ideo mittct tUis

ncc unda diluuii:Xalia c{ppc

ine

cm e:orri8:ut crcdant mcndarto cr tu


diccnrur omncs qui non crcdiderunt
ucrirariifed cdfcnfcrunt tniq'tari

nit corpa:ut lUic fmt ubice uolucrit.

Sed ncc igne cdflagratdis ilhus


lc9 facti:fi

pri''

nuUi

mcfcuntimortalcB atqp incorruptibi


trium uirord corruptibilia
corpora arcp morralia i camino arde
ti illefa

dubium cft eum dc


lat

aticbriiio itla di^

p(Tc:diequeiudicii bunc cnim appcl

uiuere potuerunt:

prior iUe ucnirct


cat utic^

<luid apfus paulus rbcfolonicl


fibue
fcripfcrit:

etde manifcftationc

dicmdni ndcfleuenturuin:nift: qucm rcfugiim uo adomino dcoquod ft dc ot bus tmpiis mcrtto dicipotcft:quaro magis de ifto Sed iu quo dci tcmplo
deus
ruina
ctii
fit

aticbrifli cutus

tempue dies ddmim

fdTurus

inccrtii cft.

Ucru tn

fubfquctur.cap.)c>:i.

tepli

q6 a ftlomde

rcgc cdftru

cft:an uero in ccclcfta.

m
utdeo

Ultas
elTe

tri

cuangclicas apolteli

tempUi alicuius

Tlon enini idoli aur dcmdis re


uniueziti

cafcp fnas de

dmio

tlto iudicio

pUi dei apoftolus diccrcr.Un ndnulli

mibi ptc:cudae:ne boc uo

nd

ipfti prirtcipc:fcd

quoda
princn

lume in nimia logitudinc^uoluarur S3 nuUo md cft prcrcundus prus


paulusrdfcribensad tbcfaloniccfea Rogamue incjr uo frarrcs p aduen
tudiiinoftriiefucbzifticrnoftre con

md corpus cius td cft ad dcii

teboiummulrirudine fimuUu tpfo


fuoprtcipe:bocloco ireUtgi ancubrt

Au uolut:rccriufc^
ci ficut in

purar ata laticdi

grcco cft:nd in tcpto dci: fj


ftr tcplti

gregardts in ipfu:ur non ciro

mouea
fpi

in rcplii dct fedcar:rang7 iple

mini mete ncq3 tcrreaminirnecp p

dciqocftccclcfia.Stcuc (jicim" fedcc

ritu:ncCp per ucrbii:ncp per cpiftoli

inamicuidcftuclutamicus^ufaliqd
aliud
ifto

tan^ P noe milTa:quafi inftet duf do mini.Tle quts fcducar uUof uUo md: O.uoni nifi ucncrir rcfuga primii 1
rcuelatus fucritbdpeccatifiUus
rirus:cj
irc

locutdts generc dui folcr.


fcttis

0.6

autc ait ct ntic qd oettncat


fir

id cft cjd

in

mora:quc ca

ftr

dibtd

nis ciue ut rciulct' in fuo repore fcicif

dicirur

deue aur quod coUrur


retinetis in

aducrfaf cr c^roUir fup oc q6 ira ut


fit

0.6

illoe fcire

dipr aprc boc dice uo


q'

lutr.r id

nos

in tcplo dei fcdcat oftcdene fc taq>


dc*.

banr;puenirc
fit

cii

ncfcimue q6 tUi icic labozcad id qn fcn

Tld

mcoria

q>

adbuc
rcnt

apfus cupimus ncc ualcmus: pfcr


fcnfii

cu efTe apud uos bec diceba uobte

ticja-nUaqucaddidif^etbunc
fteriu ini<itari9 opat':tatii

t nuc 4d detinear fdris^ut i fuo


porc reuclet.3a cni
inicjtatis

obfcuriore facitit.Tla c?d c ia cni


c{

myftcri

my mo tcnec

U5 o^at':tatti c{

md tcnet teneat: ddcc

teneat doncc de

mcdio fiat. t tiic rc

XX
CLaod (i fuiflcnt c)c nobis:

ueUbit'ilk(n^ua6.goprorrtt9 id
di):cru fatcor

% nobfs.

mc igtiozarerfufpiriocB
uel audire uei le^

permanfilTcnt uiicp nobifcum.Sicut

tamcn boium quas

ergo antc fincm in bac hora inquiiit

gcrc dc bac rc potui no taccbo.

Oui^

quam

iobanncs nouifTimam

dicit:e)C

da putant boc de

iperio dictu fuiHe

icrut multi bcretici de

medio

ecclcfic

romano:et^ptcrea paulti apfum no


id aptc fcribcre uoluilTc:ne caluniam
uidclicct incurrci-ct g>

quos multos dicit anticbriftoe:ita 6


ncs tunc indc cpbunt^qui no ad cbri

romano

ipcrio

ftumfcd ad illum nomlTimum anti^


cbnftijpcrrincbuni:cttucrcuclabit'.

malc optauerit cii fperarefctCTnum: ttt boc q6 dijnt ia cni mffteriii opai?
iniqtatie ncrone uoluent
itclligi:

3bu3 crgo

fic:aliu8

auic

fic

apoftoU

cui"

obfcura ucrba coniectar: qucd tame

ja facta uelut anricbrilli uidcbanrur

m dit^iffe non dubium

Unde nonulli ipfum

refurrcrturu et

futuni anricbnftu fufpicat'21liiucro

neccu occifu put9nt:fcdfubtractum


porius utputarct^occifus
:

non uc^ nictadumosetmottuos iudicados cbnnus;ntfi priue utncntad kduce do8 in antma mortuos aduci-fanus
cft:

ct

uiuum

cius anticbnftus quauis ad occultti

occultari in uigorce ipfuie ctatisiqua

iam ludicium

dci penincat q>

ab

illo

fuitcum crcdcrcmrc^nctu9:doncc
fuo tcpoi reuelef:etrcftituat'i rcgnu.

fcduccrentur. prcfcnria quippccius

aitficutdictumeftfecundum opera
tioncm fatbane
gnis
ct

Scd multii mibi mira cft bcc opma


tiii

in

omni uizturc et
i

fi^

tanta pfuptio.^llud

tri

q6 ait apo

prodigqs mcndacq:ct

oinni

(lolu8:tantuqm6tcnct tcncat doec de mcdio fiat;no abfmdc de ipfo :oa

lcductione iniquttatie bio qut pcrc'

unt.Iunc cnim foluctur fatbanas:'!


pcr ilium anricbnftum in
utrturc mirabilttcr

no

iperio creditdictu^tanquadictum
cj

cmnt fua
ambigi

fiKtantii

mo ip crat ipcret: doncc 6


id cft dc

qmocm fcd mcda


folct

medio

fiiat

mcdio

rollat'

citeroperabuuj.0.uod

tuncrcucbbifiniquuB qucfignifica
ri anticb:iftw

on um proptcrca dtcta fmt

figna

ip
cft:

nuUus

abigir:2tlq ueio

digia mendacq:quonta mortalce fcn

et

qd ait (Jd derincat fcma^cr mfftcri

fus pe: pbanrafmara dcccpturus

tt3opat'ini(}tati8:n6putantdictti ni
ft

ut

quod n6
illa

facit facc:c utcicatur.


fi

2in

demalts ct Hccis ({ funt in ccclcfta: donec pueniat ad tantu numeni qui


anricbnfto

quia
g;ta

ipfa ctiam

cnit ucra prodt


crcdi

admcndactumpcnrabcnt
ntlt

magnu populii

faciat: ct

turo8:n6 ca poruilTc
tanta quanta nunq'
teftatc.Tl6 cni

diuinie ftc

boc

cflTemfftenii inic|tati9 (ja uidcf

ri;uirtutediabolt crefccnic majac qii


biiit

occultu.lDonariautcapoftolu fide^

acccpu pO'
cclo tgis ce

lcBUtinfidcquatenct tcnacitcr
uerent.dicedo

pfc''

quado dc
cii

4 moicnet

tcncat dbcc

cidit:et tanta famtlia

tantis grcgi

dc mcdio
dio

fiait:id eft

donec ej:cat 6

mc
niic

ccclcfic myftcriii inicitatie


ipfii

qo

bus porco^facriiob uno impctu ab fumpl'tt:ct tui bo iri ucne ct dcmii de


itctcns ftltoe ci" occidit
tri

occultu cft.2ld

cni myftcriu ptie


cpiftola

pbitafmata q

rcarbitrantquodaitin fua

fucrtjt

iobance cuagclifta."P>ucn nouilTima

rat

opa faibanc cui dcua dcde-' bac potcftatc.lbicptqd crgo bo

bora cft:ct
fir
ti facti

ficut

audifhs

qf aricbnft''

rtiftnidicta^digta ctltgna mcdaci}


fticpotiuB flppcbir.
bet borti

ucnturus

niic

aute amicbnfti
q>

mul
iTia

Bcd^pnr
f

qbli

ft.Uii

cognofdm"

nou

dtcm

fii;fcduccnt cis

gnts

(u bora.Jif nobie cpaiitrf^ no crant

atcp prodigiis

qm fcduci mcrcbutur

LIBER

pio 0 g ueriraris diTccrione incft no rcccpcrut u( faloi fKcrcnt . Tle dubica


uit

in fc atq3 illos qui tuc fccil uiucbant

traffigurabat apfs ntig^oio fim


rituri:an ipfo

mo^

aprus adde ac dice:t io mtttct iX

tcpons pucto quo cuj

dcu9 opatoem errori9:ut crcdat me dacio.>cua cni mitter. tja de" diabo
lu
ifla face

rcfurgcntibus rapicnf in ntibibuf ob

uia cbrifto in acra ad imortaluate

pmittet iufto ipfo iudicio:

morte mira
eni diccndu

cclcritatc trafibiit. Tlcq?


cfl ficri

quluig

ipfe faciat

intquo malignoc^

nd

pofTe:uc

dum

cofilio.Ut iudicet'tncjt oeg

4 non crc

P acra in fublimc porrant


cio et

m tUo Ipa

dideriJt ueritatiifed cdfcnfcrtJt ini^ta


ti.*p>roiri iudicati

feduccnfietfeducti

iudicabunf. Sediudtcati fcduciitur


illi9 iudicqig

dei occulte iufti8:iufte

moriant etrcumtfcant. ducd fcmp cti donitno cnmuf no fic accipicndii cft tanq' in acrc nof dijtcrit fcmp cii domino cfTc mafurof
cniait ct ita
c}a

cultigrtjbus

ab

initio peccati ratoalif

ncc ipfc utic^ ibi mancbit:cja ucni


cfl

crcaturc nilg> iudicare ccfTauit^feduc


ti

cne trif^iiurus

.Ucnicctqppc
itn cii

ibtt

aute iudtcabunfnouifTimo manifc

obui3:nd nianai:fcd

domtno

ftocp iudicio:p icfu cbrtftii

man ifdlif
iudicatiJ.

erimU6:idcfll"tccrtmus britts fcmp

fimc iudicaturtI:iiuf^i(Time

corpa fcpircrna:ubtctiq3

ciJillo fucri

mue.Scl
0.uid
rpiftola

biic autc fcnfu

prima ad cofde de rcfurrcaionc mortuoruj


ide apfug in

ftimam"

tlloe

rus

c dii6:i

quo ciia cxi quos bic utuoe iueru ipfo puo fpacio ct patTu

docuerit.cap.^jcq.

ros mortecc acccpturos ituo^t^Utate


ipfcapfus nc9 uidct'urgcrcubidicit
tn cbztflo oee mutficabunf^ctialiquo

dbicapo(lolu9tacuitde2rur
rectdc

cpfa

pma fcnbeg: nolumus

mortuo^.Jld cofde aiit icjt uo9


dormientibu9
ccteri

loco dc ipfa loqucnscorpoijj rcfurrcc

tdc dtcat:iu

qo fcmtnae nd

uiuiftca'

fratrcs ignorare de

bt/nifipn" moriar10.ud crgo quos


uiuercs bic cbriftus inucnicrp
talirate in tlio U!uiftcabunt:ct

ut nd cdtriftcmi (icut T

d fpcm

nd babet.Tla

ficrcdim" g icfus

mo:

fi

imor non

tuu9 e 1 rcfur:cj:it: ita t o e" cos qui oozmienit pcr icfti dducct cum co. iDoc cni uobie dtcimus i ucrbo drii:

moriapt'cii uidcanute^ptcr boccfTe


dict6:tu

q6 fcminae no

uiuificabiiu:

^a no8 uiuete9 cj reliqui fumus i ad uetu drii nd prcucnicmns cos qui ate
dormiertit:quonta ipc domitius
i

fi rccrc nd dici fcminsnniiicaccrpora bciu^ quc moricndo quoquomd cducrtut'

mfipriue monat.2lut

mus

iuf

in tcrra:ficut fcfc bct ciia in illa tzaiif

fu t i uoce arcbageli t in tuba det de^

grclTorc patrc gcncrts

bumam diuini
cc tn ccrra

fctndct dc cclo: i moitui qui in cbri''


fto

tus ^lata fcncctia:tcn a cs


ibis:fatcndticftifro6

futrcfurgctprimi.i^eindc nos ut

quosnddii dc
cbnfiue ucnicc

uetc9quircliquifumu9:ftmul ctj il^ lifl rapiemur i nubtbus obuia cbnfto


i

corpibus cgrcfToe
inuentct:ci
ncft

cti

ae:a:t

ita

fepcr

cti

dommo crimus.

"bcc ucrba apoflolica rcfurrcctione

rapti

iftis ucrbif apli 7 iHdc gc nd tcncri:quonia fui fti i nubib" nd utiq^ fcian t':qa ncc crtit i tcr

fuxma mo:tuoriJ quando ucnict do' minus cbriftuf uticp ad utuos tmoi
tuo9 iudtcados pclarifTtme
oftcdiit.

ra nccrcdctirfiuc nulla^rfue
mortc:fiuepaululii in acrc

c):piat'

monanf. Scdaliudturfus occuritquod tde^


dicit apoftolu8:cii

Scd qucri

folct utrtJ

illt

quos
rtJ

bic ui

dc rcfuricctdc cor
Icqucrct':omc8

uctes iuetur'* e cbriflus quc

pfona

pouim adco:intbio8

^/v

rcfurgcm^^uel fioit al^ codtces bnt

funt rcceptura.Sic crgo


qii

ibilt in tcria

069

dormicnVXu crgo ncc


mors

rcfurrec

ex uiuie b6ibu9 tcrra crunt: que-'


ir

rio ficri poffit ntft

pccfTcrtr.-ncc

admodii
luto
fit

in cincre
fit

q6 fit cinie

it

in
c):

dormitdnc ilb loco itdligerc poffim'* nifi morterquo oes nel dormiet ut rc
(uigaitifi ta mu\ti quoe in corpc iue

ucmftare qo

uctii9:it in

tcilaq6

tcfla:ct alia arcfcetia fic

loqui

mur.Ouo

aute

(it

furuni:

qo

mk p

turu6

cft

cbriftus ncc dormict ncc re

noftrc ratiunculc

uinbus

utcilcp cdii

furget.'Si
fto

4 repicf cbri ucnienre ujucntee; dcp in obuiaj

ago

fanctos

cim^^tuc potius crit ut nofTc poffim"

Rcfurrcctoc^cfppe
cfTc in
cft

morruom fiururl

:apicnt':credidcrimue in eodc raptu

came:quado cbnf^ua uerurus

de mortalib" corpibus gcituros i ad


cadl mo;: imoztalia rcdiruros nuUaf
in ucrbie

uiuos iudicarunig i morruo9:op

apU paricmur

anguftiaf:fi

uc ubi dicittu q6 femtnae nd uiuifics


tui nifi

pzms

moriat':fiuc ubi dic oef

rcfurgcmus aut oes dormicmue: 4a


nccillip imortalitate uiuificabunt
g^libet

paululu

tii

ante mojianf: ac p

boc ct

a tefurrcctoc

no crut

alieni g^

uolum" ut crcda no io dc bac re inanis c fidcs queadmodii fufa fir pfccre cdp bede nd u3lcm'.Ucrti iam ficut^mi fim" dc boc iudiao dci nouiffimo eti a5^pbcriciuetc6libriq6 pnuuciauc ritg^tii fatts cfle uidcbit dcbcm" oftc dc.<luc ficut arbitror nd tata mora
tct

cbriftiani cfTe

m'':^^

nza:ft

dormitio pcedet ^uis brcui(Tima:no

ncceflt erit tractari t ejrpdi

fi iftis

tamenullaXurautc nobis

icredibi

pmifim'' lcctor curaucnt adiuuari.

lcuideafillamultitudinc co:po:5s in

acrcquodimo
fcere:cii

fcidri:atep

ibi^tinus
apoftoluf

0.m'd efaias ^pbcta dc mortuop


rcfurrecrione:dc rctributione iudicg
fit

tmortali^atqj incorrupnbili^ reuwi

credam'

q> idc ipfe

locutus.

X.)C)rig*

alibi aptifTimc diat:in ictu ocult futu

ra refurrecto^em:^ in mcbra

finc fine

"Ropbera cfaias rcfurget in^t

uicmra tanta
bili

fclicirate

tlracp incj:tia

mormi:er rcfurget q i fcpulcnf


crat:ct lerabunt oce

uclocitatercditu^ antidflimonj

q funt i tra."Rof
uc

cadauerd puluereinec ab illa fctctia qua boi dictii eftiterra es et in tcrra


ibia fururos illos ec fanctoe arbitrc

cni

q abe

te cft:fanita9 tllis e:tcra

ro ipioru cadet.Xotii iftud fupcn" g tinct ad refurrcctioncm bearorum.

murimuncsifteo^moricntiiiin

tcr

racorporanorecident^fjficut iipfo

0.6 aure air rcrra ucro ipio^t cadct: bn itclligit dictu:corp3ucro ipioruj
ruinadanatdiscjccipict.^aucro ft6

raptu morient'ita ct rcfurgcnt dii fe


runt'in acra.3n tcrra (^ppc ibis id
cft

bono^ rcfurrcctdc q6

dictii cft dilige

in boc tbia amifTa uita

q6

cras

aiiq'

tiu9 et difticti'u9 imcri uc(imU8:ad

fumcres uit3:id

boc

cris ej:animi9:

ma rcfcrcndii cft q6 dicrii e rcfurgcnt


morrui:ad fccundaucro q6
los fancrog idramus
fcqt':7 rc
ft il

q6 crae
pe

antcq^

aiams elTes.Xcrre cjp


ifacie flatti uite:cu

ifufrtauit

deue

furgcnt q in fcpulcris crant.^a ct

factus cfTet

bo

in

diccrct:Xcrra aiata cs

aiam uiua.Xaqua q6 no eras: i

quos

bic

umcf

inuetur'' cft dontinus:ci9

congruc dc

ra cris cjcanimis ficut cra9.<16 func


t

purabit

quod

adtunjrit et lctabunrur

aiig'

putrefcant oia corpa


eriit et illa fi

mormo

oc6 qui funr in rcira. "Ro^ cni q abs


tecft:fanita9
illis cft.

ru:q6

morient' ubicucp

Banitatcmlo^

moriat'cii uita carcbiit:

qua cdtitmo

co

ifto

imorralirare rccrinic accipiuf.

J^IDXIK

a naq3 e

plcniffta faniras:

que non

rcficif alimctia tang'

quoridianie

mc

deiiutdebunt:etota illaqucnik x\o uidemu8:credcntc8 auteca^ modu


lo capacitatis

dicamecis.Jt^ ^'^ <^>c iudicq fpe danf

bumane Idgemin" q^

pn"

bonis.dciii tcrree
fic

malos ide p:o


dris.

funt atcp icor^aUtcr cogitam''.^! ui


dcbitis incjt 1 gaudcbitcor ueftru;.
"biccrcditis^ibiuidcbitie.
yii

pbeta

loq'tur.t>ec
vn.

xiiox.

cce

ego decliabo
et ut torrcns

eos ut flume pacis : inundae gloril gctiuj.

Sjqih

cii

a gaudcbit cor ucftru: ne putarc


illa

filq coru fup


et

bumeros

portabiitur:

vtC

bona bicrufale ad noftru fpi

fup genua c6folabunf.0.ueadmo


coTolct: ita

ritu taiiJmo ptinc:et ofTa inqt ueftra

du fi quc macer

ego uoe

ut bcrba c)coricnt:ubi rcfurrcctione

cofolaboi:ctinbicrufalc pfolabini.

corpord
cii

ftrijnf.uclut

qo npn dij:erat
f(GDt:f5

t uidebicis i gaudcbir co: mu^:^ of


fa uefb-a ut

reddcs.Tlccp eni cu uidcrim"

beiba cj:oricnt':
drii colcntib"

ct

cogno

fucrint facta uidebim^.Tla et de ce

fcenfm.in"

eu:ctccmia

lo

nouoactcrranoua iafupra

dij:c

bit^cdrumacib^.^fce cni ut ignis dfif


ucniet:ct ut tcpcftas curr" cf: zdderc

rat:dii ca q fanctis^mittunt i fine:fe pe ac mulciformircr diccnt.rit inqt

inidign3tocuindict3:et uaftacoc^

iw.

celu nouii ct terra

noua:

et

i\

erut

me

flama ignis.^n igne cni diiiiudicabi


tur ois tcrra:et iw gladio vC oie caio
mrciqj uulnerati
eriit

morcs priorB:ncc afccndet i cor ipfo


:ii:fcd lcticta et e^ultatione

iwmitt v\

a dtio.^n bono

ca.cce egofacta bicrufalc ejculratio

ru ^mifTide {i. decliarc 6\dt ut flumc paci3:q',pfccto abudacia pacis illius

debem"

accipe

fit.^bac uctq3

qua maior ee no" pof i fmc ngabimur;6 qua


locuti
fe in

in prcccdcti

Ubro abundantcr

fujnu8.t)oc fiume
dicincjb*'

cos dcciinate

tantabtitudme poUicet: ut
^^mxi,

populd meil lctitia:et epiltabo i populo mco audict'i illa uo^ ftctus :ec (.ttcxji q di^iA ad illos carnales mille anos rcfcrre conanf.Xocutdcs autej rropicc^prqs^pbctico more mifcet ut ad fpiriruali irellectu itetio fob:ia
ne
et

iw bierufale ct lctabor

et

uUra nd

infclligam" in illius feliciratie regidc

cil

quodl uctU ac falubri labore puei


uero camalie uel icrudi

q in
fltcp

celis cft:boc flnie oia

S5

at.^i^ig^itia

qa cternis corpib' paj: icoiTuptionis


imorcalicaris
\x\.

teucl iejcercitate tarditae mcntie con


tcta
liC

influet:id dcclia

fupfiac nibil putat interiuf re

rc fc dicic

boc flumcut defupius quo


pfundat:ec boief

drendn.tJccde |>pbetici8 ucrbia quc


aii iftti locii fcripta

daind

etia infcriora

funi fatia

dij:cri

cquales agelis reddar.^bicrufale

quo

3nboc aute loco

uri

ad iUa

digrcfTi

quc no illa q femit cii filqs fuie: fj li bcra matrc noftia fccunclu apoftolu P\ etcma intelligam" in ccf^ubi poft la' borcs crunaruicurarijqj mortaliu^

fum"*: cu diplTct et ofTa ueftra ut bcr

bacpricnt:utrcfurrectoc54dc car^ nis icd tanto bonot^ it. nijc cdmcmo


rare mdftraret adiunjcinet cognofcet'

.?

cofolabimurtang puuU

ei"

bumc^

hs

genib"q3 portati-lNudcs twi nos

manus diii coletib" eu.0.uid e boc mfi manue diii diftinguetis cultorcs
fuos a coteptorib" fui6:dc db" fequc na cdtc]re6:ct cominabitur iqt contu
macib": Siuc ut ait aliue iterprcs
duf.Tlcc nic cdminabit
f^
\a.

'Tiiouoc^bladilTis adiutorijs \\q\\x^

nobis bcatitudo
ejrprcfrtt q"d

tl!.r

fufapict^ubiui-'

dcbim" a gaudtbit cor noftru. Tlcc


uidebiin''.?

qd

nifi

ntic drir

um:utinobis iplcaf.pmiflu euage licu:bcati mudocordcquoniamipfi

minacitcrtncclficacitcr iplebut'.
cc

cnim inquit domin" lu ignis

ucict:

AA
cumu eiu9ircddat l

et ut tcmpdUe

cni ficut didt poftolue pcccauerut


et egcnt gloria

idignacoe uindicta ct uaflatoe^ in fU

dd.t rclicturil k dtc

ma ignis.^n 'gnc c^ dni iudicabitur


oietcrra:ctingladiociu6o(8 caro:
multicp uulnerati
criSt

fup eo8 ftgna:que utiq? miranrcs cre

dat in

cti:ct

cminuriJ cx iUis falusrof

a domio: fiue

tn getce diucrfas:et ildginquae infu laa q nd audicrut nome ciu8:ncq5 ui dcrut a" gloria:et anuciacuros gtta;

ignc:f lue tcpcftatc:fiuc gladio^pcnaj

iudicq ftgnificat:qii cidc ipfd


dicit

dTc ucntuni: profccto

dominu ds 4^U9

du8

in

gctibu6:ctadducturo8 fratref
eft

pcnalis ezitciue aducntus. ur:* ue

idoru ^bue loqbat':id

in fide fub

ro eius ^ pluralitcr diai funt: angcli


ca miniftcria

deo pze dco

fratiee ifraelitarii clcctcf^:ad

no incoucnictcr

accipi-'

ducros aute cj: oibus genbue mun"*


in tumcntie ct

mud.O.6 aute ait oem terra ct ocm camc in a" ignc et in gladio ludicari nd ena bic fpirituaUa itcUigam" ? fa
ct09:fcdtciTcno3atCpcarnalc9 dec|

ucbiculie.Ouc iu

meta ct ucbicula bcne intcUigunf ad


iutoria diuina:p cuiufcp gcnaie mi''
ftcria uel angcltca ucl

bumana:

in fi

bu8 dictii cft:(^ tcrrena fapiunt: ct (x pc fc6m tcrra mo:9 ll:ct qualcs oio caw appdlant'a dno ubi didt:non p
mancbit fpiritus meue in boib" iftis quonia caro funt.O;6 ucro bic pofi'' tu cft multi uulncrah erilt a drio:ifto uulncrc fict mo29 fecunda. pbt ^de^ et ignid ct gladme ct uulnuB in bono
!iccipi.Tla ct

cta ctuirate bicrufjlc q nunc tn factit


ftdcUb"

p tcrras.Ubi cnim diuirus acltuuant:ibi crcdunt i ubi


cft

diffufa

crcdunt

tbi

ucnt'ut.dpauit aut iUof

dii9 tanq

p fimiUtudine fUiue ifraeb


ei

offaentibue

mi9 in domo
clcfia:cr

a":

fuae bol^tas 015 pfal q6 ubicp ia facit cc


(c

promifit ab ciq

acccpturt

igncm dti8 ueUe fc

dij:it

fibi faccrdotcs

1 1cuita8:q6 ntbilomi
grie

mittcreinmundu:ctoifefunti(liu8

nu8

ficri

nnc mdemus.Tld cni qc

guc diuerfe uclut ignie quado ucnic fpue fanctu8:et no ucni intft dne idc pace tnitte in tena fed gladiii i ^mo nidci d.cit fcriptura gbdiu bid acutn ^pter adc gcmina tcfbmeto^ duum
et in cantico cantico;^ catitate fe

carnie et fanguis ficut eratprimti fc

cundu ordtne aaron^fcd ftcut oporte batitcftametonououbi fccundiior dine mdcbifcdccfumus faccrdcs cft cbrifhis:^ cuiufqj mcnro q6 ico gza
(iiuina cdruicnt faccrdotcs et (cuitas
clcgi:ficut

didc

fancta ccclcfia uulnerata :uelut


ri9 ipcfu fagittata.Scd bic

amo

nunc uidcmue: q non

tfto

cd legiuf

noic quod fcpc affcqaunt idigni: fcd

uel

audimus

ultore

dominu efTc uen


fit

ea que non eft bonie maUfcp

commu

tuf qucadmodu bcc intelligcnda


cl3me.C>diibrcuitcrci9

nis fancatatc pcnfatuii funt.Vcc cuj

comcmora

dc

ifta

quc nunc impartitur cccUftc p

R8 4 p boc iudiciacofammt: fub fi^ gura ciboni in lcge uetcri uctitoni a


qHib'jfl fcndabftinucriit:peccatorc8

(picua nobifcp t^otiffma dci mifcra-'


tione di):ifret:pmxftt et fincs ad

quof
:

per uUimum dci iudidU) facta bono

ipiofqs ftgnificans rccapitulat gratia

nim maionicp difcrctionc ucnict

di

ab imtto noui tedamcti q: p:io falua toris aductu \x(cp ad ulnmii iudiciil: dcquo nuncagimus pduces finiKq^ fcrmone.Tlarrat naq? diccrc domiuj (c m'ucre:ut cdgregct oce Qmsieaiq^
uentuiae
et

cee p propbcta ucl dc dno dices ipfc ^pbera.Oud cni cclii nouu^ et tcrra noua cora memancbitdicitdnuf:ftc ftabit nomen ucftriT ct femcn ucftni
cterit

mcnfis

cj:

mcnfe ct fabbarii ejc


i

uifuras

ei"

gloria

Oes

fabbato:-! ucict ois caro

pfpcu

mco

LIBER

adorai mc i bfcrufalc dicdn8.t cg: diaitt uidcbunt mcbra boiu^ 4 prc


uaricaruri funt in

bofignificatucftcos dciabuntur
cjrtra

fumro6."f>roptaquod i drius
cf''

mc.Ucrmie coruj

ca loca tcne brae cjrtertorcs uocat:

igma coru no qrtigucf et crunt uifui oi cami.2)d boc iltc^ pbcta tci-mmauit Ubrumadq6 tmi nabiffcailu.OLuida fanc no itcrpta ti fum mcbra boiu5:fcd cfldaucrfl ui-'

no

morict':ct

bus cdtrarius

cft

lUc ingtcftus

6 quo

d: fcruo bono:inrra tn gaudiii


ni tui.Tlcc mali
fciant':fcd
illic

domi

putant tgredi ut

roru:p cadaucra

fignificatce fcuicntc
nifi

corporu pcna:^ui8 cadauer

ca^

ad illos potius uclut cgrc p fciam qua illos cognitun ftit bo ni:c|a id q6 cjrtra cftcognituri funt 0.ui cni crunt in penis cjd agaif itus
di
in

ro cpinimie folcat nuncupanuilla uc

gaudio diij ncfcicnt:^ ucro crut tn


gaudio
c{d agat'forie in ilUe tcnc

ro aiata cruntcorpora.2(lioc{n nuUa potcrunt


ferirc

illo

tormcta:nifi fortc ^i

bris orteriortbua (cicnt. 3ddictiJcft

mortuorii corpora crunt:id e cora q in fcifunda moztc cadct:io ctia nS ab


furdc cadaucra dici fofTunt.Unde e

cgredicnmr:c|a cos etia

cj

foris

ab cif

crunt nduric^ Utcbunt.Stenibcc^)

1 illud q6 ab codc ^pbcia

ia

dictum

pbcrcnondti facta nofcc potueiut: p boc^cratdcusquaruliicuncp tnco

fupra pofui tcrra ucro ipioru cadcc.


'Q.uid autc no utdcat a cadcdo
cf\'c

rumoitaliu meribud:qud imortalcs


fancti ia tunc facra nefciet
cti

de" crit

appcllata cadaucra.Uirord atitpro

oia in oibue.^Stabit ergo in tib bca


titudic

eo pofuilTc

illoe itcrprcrce

q6 boiu^
i illo

fancto^ fcmcn etnomen


de quo Jobancs
ait

Se
t

ertmanifcftucft.Tlc(pcni cjfquadic

men

fcilicct

turus c puaricatriccs feias


plicio

fup

nd futura8:fcd ex poriore pre^ fcrti de quo fcia facta eft urcrcp fcj:* accipif.Ueru q6 ad rc mapc ptincc
cu et i bonie o: ucnict ois c3ro:da qc oi gencrcboiu^populuQ illc pftabu.

manct.Tlome ucro de qtio niic p bunc cfaia dtctt e. Tlo mecternudabitci6:ctmt eis mcria c):mcfe;et fabbatd cx fabbaro: ran^
fcmc cius
in ipfo

luna

c)c

Uina:ct rccfee e% recjc: quori)


ipfi

utrunqj

erunnciJ

cjc

b;8 ubzie uc

Tld cni oee boice cruut


ra
cii

ibi

quido

in

pcnis plurce crunnfed ut diccrc ccpe


ct in

bonis caro

ct in

marmem

tcnbus et teporaUbus in tlla luia no ua fepircrna rraftbunt.^n pems autc maionS ct icjrfinguibir ignis ct uiua^
ciffimus ucrmie ab alqe aicp altjs a^
Utcr arqj aUrer
eft cjrpofttus.

bra ucl cadaucra noianif^jfccro poft


rcfurrcctionccarniscuiuefidcs bis

2ilq

qp

reru uocabulis oio finiatur tllud

q6

pc utriicp ad corp^^alq urrncp ad ani

boni a mali fius finibus dtrimunf:

ma rctulaiittalq^prie ad corp^^igne:
ucrmc ucro
btUus
effc

futurum

cfic

ludicuim dcclaratur.

tropicc

ad aiam:q6

credi
dtf-'
''

uidct*.Scd niic dc bac

OLuaffuta fitcgrcfTio facto;j ad .C.^jiiq. uidcdas pcnos malof .


(

fcrcnria

nd cft buins repons difpura rc.i^e ludicio nac^ ultio quo ficr dtip tiobononvctmalo^:boc uolumci''
fufccpim^rdc ipfie ucro

Bd quomo cgrcdicnif bom' ad


uidcndas pcnas malorii.^ Tld^

plci'C

prcmqf
e.

ct

pcnis alias dtUgcntius dtlTcrcdu

corpio

motu btas tllas rclicfi fcdcs:


0.uidj7pbct3ucritdant'el depfc-'
piitia corpaliiabfit:

1 ad

ioca pealia prccturi:ut tormcra

malo?t cofpiaat

cutonc

anticbriftf.ct

dc iudicio dci re
.L.fp9

Scd ejrcdicnt p rcicmta:boc cni ucr

gnocjjfancrorum.

XX
d
Snicldcboculno miido
murarc
te

fic

flltilTimi cotcrct:'r fuTpicabit'

^pbctat:ui aticbnflij pn" quo


(0 aetuia cffe pnuncicr;a/q3 ad eint rcgtiii fanctoru fui uarranone pcidu

tepora i lcge:et dabit

m manu ciue
7dim<dm
pricipatu,

u(cp ad rcpus i rcpora

pori8

et ludicui fcdcbit ct

catXii cni uifione^pbctica quatuo: bcftiae fignificatcs quatuor rcgna ui


di(Tef:tpfuq3 quartii a

rcmoucbit ad cjrtcrmmandu i pdin

du ul^ m

ftnc:ct rcgnii ct potcflae

quoda tcgc lu
cj

magnuudo rcgii q

lub oi cclo

fiit cfl

pcrani

cj

attcbnftue agnouit: i poft

data fanctie alnffimi. t rcgnum o*


rcgnii fcpitcmiun^-r ocs
ipti fcruicnt

bcc

efernii rcgnii filq

boie

itelligit

pnncipaiue
icjt

cbriftuerboiTuif tnquit fpintus me''

ccobcdicnt.t)ucufq3

cgo danicl in bcbitudic mea t


pitie

uil"

ca

fmis fcrmon:8.go daniel mulcii co


gitatoce

mei coturbabant mc.t accclTi

mcc prurb.ibat mc ct fo:ma

inqtaduniidea(\itibu6:'Z ucntatc^

qucrcb4abcodebi8 0ibu8:a dipt


mibiucritate.Dcinde
trit atcp
cjd

mea imutata tfl fupcr mc:ct ucrbum in corde mco c6fcruaui:Quatuor il^
la

ab

illo

audi

regna c):po!ucrunt quidi afVf lo^


i

dc oibu6 bie que qucfmit


fibi

pcrlamm maccdonum:7 rom.ino.


'Q.ui uei
1

tanq> co
bcrtie

cj:poncntc

(ic

loquit. t)e
1

coucnicnra id

fcccr t:qui

quatuor magna quatuor lunt

nofVc dcfidc;ant prclbytcri lcgit bic^

rcgna q furgent in tcrra:qucauieret


ct accipiet rcgnii facti aliUVuni: ct

'

l^
.'

ron}Tni librum in daniclc fatie


rc

cmdi

ob

diUgcntcrqj c6rcriptu. Jlnticbnfli

tinebiit illud ufq3


culii

(e.uld i ufq}

m fe

t;.meaducriu6 ccdcfii fiuiflimii rc


5num:i'cd cpguo tcporis fpaco
fufli

fcculoni.c qrcba inqc diLigcnt


dilfc

de bcflia quarra q
et

rcne erat p oi
ci

ntndum^dcncc uliimo
giiii

dci iudicto jc^

bc(Via:tanbif apliu6:defC6

fcrrei

uguce CIU6 crci:maduc3S i comiu


de comibus
de
ci"

cn8:ct rcliqua pedib" luis cdculcane:


et

dccc q crac

m capi
in

q uf dormitane bcc lcgit dubitjrc no (mi tur.Xepue qppc ct tcpora ct dimidi um rcpon6;unum iuum cfVc cr duof
accipiat fancti ('cmpitc:num
ct

te ciu9:ef
fit

dcaltcro

q6

afcedit ctc^cuf
:

dimidiumiacpboctrce annos

ct

pnonbue

tria

cornua

quo

fcmi(Ve.ct.i

numcro

dicrii

poftcnus
i

crat ocuU:et

fu6

ci"

06 loquee inagna: ct ui^ maior ccfcri8.Uidcb3:ct conu

pofito dilu:cfcit;aUquido

fciptune

ac mcnfium numcro dcc[arat.Uidct


cni tepora idiffiuitc bic dicta liiigua
latina;fed pcr duaic

illud facicbac bcllii cii fan.fie:ef

pua
ue

lebat ad ipfos doncc uctuif diep

numci um dicta

nir:7 rcgnii dcdii fancris aln(ljmi.i:t


t

funt quelatini no biit.Sicuf auictn

pu6 puemt:'7

rcgnii obcmucriic fan


fc dij:u
:

grcn

ita

bunc dicunt bcrc

a bcbrci

cti.lDoc daicl qiilVc

dem qd
dij.ic

fludicntcdcinuo lubiungcns: i
ic(f

id c

illc

quo

qucficrat: rcfpodic

ct

dipt.Bcftu qujrca quartii rcgim crit i terra:q6 pualcbic oibue rcgnis


1 miducabtc
ca
et

Sic crgo dicfa funt tcpora tang' dicc rent duo tcpora.Ucrcn mc fane fate cr nc m dcce rcgibus quoa fanq" dc'' ce boice uidaur inucntume incbri
ftu6 forrc faUamur:jtq3 ua illc tnopi na us aducniJf:iioncj:if}cnnbus toc rcgbus morbcromano. <luio ciin finumcro i(Vo dtnario uniucrfitas rc gu figniftcata clV:poft quos illc uciu
r' c(t:iicut

ocm tcrri t toculcabiC c6ciJcf.tdccc comua ciue dc


luis malte

cc rcgcs furget.t poft cos furgct ali

U3:4 lupabit

fucriic:i trce rcgee

ocs q atc ed bunnl abit:T iKr

mtUcnano cctcnano:fc^

tc

bi ucrfus

aUilTinui loquct; i fictos

nano:figmficatplcmq3untuciritai;'X

LIDER-

fllqs atcp alqe numcne quoe nuc co memorarc no i necclVe.ilUo locoidi dank!.t cm m^c cepue cribuUtois

eft

cipio tezra tu fundaftt otir.t

ncqua^ Rlentie prcteribo. Jn pri opa ma


ficut

nud tua^tfunt ccU.^pfi pibutu:tu au


tepmanebie:7 oce
ueftimentu}
tieterafcet:t ficut opertonii

quafno

futc c%

quo gcne nau

e (ag

rcrra ufq^

ad tepus iliud.c in tepo:


i

mutabie
ipfc

illofaUiabitpo^ulustu": oiacjiuet'*
fuerit

coe 1 mutabunt':tu auteide


anni
tui

ce^i
91

rcnpt" hbro

utte.

t mulci doz

nd dcficienc.<luid eft boc

mienciu

m terrc agere e^urgcnt:bi in

uita etcrna:t bi in opprobriu i


ftifione

m cd

bant
e^

icui claritae

luftie ficut fleWc

ctema.t intclligcntee fulgC'' firmamen :et mCtt i fecula.^t adbuc


euangiUcc
cfi

porpbfriue cu pietate bebrconi lou daret g magnue ct uerue 1 ipfie nu' minibue tembirab eia coUtur deue:
cbnftianoe ob boc arguit majrie
ftul

iUi fencentie

locus lUe

fi

miUimue de rcfurrcctoc diitajrat cor^ poru mortuoru.Tla qui ilUc dicti fiic cfTein monumai8:ipfi bic dormietcf
in tcrre agcrc:ucl ficut aUi .nurpreca
ti

titicetui ep oracutdeof fuo^tiq^ i^ miido dicunt d pitu^.^cce i Uttens pietatie bcbreo;^ di deo que cofitete tato pbibfopbo edi ipfa numia per borrcfcunt:opa manuti tua;t funtcc
L:ipfi pibiit.Tlu^d c\h ccU

pibiirmiJ

funt

m puluere tcrre. t ficuc ibi jp


f
<

diau e(l:ita bic e^urgent. >ic ibi q bona fecerunc in rcfuircctOL) ui te:c{ aute mala egerunt m rerurrcccto
cedcnc

due cui* iid^ celi fupior pe eft 1 tuti^ or no pibit.Si bec fiiia toui difplicct cuiue ut pbibfopb" bic fcribit uclut
grauione auccoricatie oraculo i cbri
ftiano^ credulitate culpat':cur non
fi

ne iudicu:ita i

illo

loco bt in utia ei

m-7 b in opprobrui i in
ibipofitii fu

cofufionc^
qf

milit fapietitia tanq> ftuUitii culpat

Cterna.Tlo auteaduerfu putct:

cuj

oee q funtin monumen n8:bic no ait propbcta oee: fcd nitti

bcbreof :in quoril librie piilTume irt ucnirVporro fi in illa fapictia iudeo"
r li

q porpbyrio ta mu Itii placet: ut ea


fuorti

domiientui m ten e agere. "Poii cim dliquado fcnptura pro oibue mrtos "p>roptercat abracdicui eftpatrcm

dco^quoc^
uana

uoctbue prcdicet:
incbriftiano'

legifcekie clTepituroe^curufc^adco
eft ifta fallacia:ut

multaru

Q^nm pofui tc:cui camcn t


refur

0I1O loco:in femine cuo inquit benedi

ccmur oea gentC9.>e taU autc


rectdne buic quo^ip

ni fidc ucl itcr cetcta ucl pre ccterie 6 teftcnfboc q^iea miidue crediifperj turu8:quo utiq? nifipcunte cdipire

danuU propbcte

paulo poi\ diciiii lu ueni 1 requiefce

nd poffunt. t i HiQ q'de facrie q pzo prie noftre funt non bcb reie nobifc^
cdcB id eft in euigcUcie 7 apoftolicie
librie Ugit^iptcnt ftgura bui"

jRabuc eni dus i cdpUtione cdfuma


tionie.^t reqcfcee 1 rcfurgce in fotte

mudi
1 terra
ftit

tua

m fine dierum.
dauiticie

legifmiidue

traftt:U:git ccUi

ttaftbunt.Sedpatoq'

prcrit tranfit

Jn pfalmie

quc de

fine

trafibunt:aUquato mtti" dicta


pibiit.^n cpiftola
li

fecuU buiue: 1 que de nouinimo oci

quoc^ pctri apofto


e:

iudicio^pbctanf.

X.nv^.
iudicio dtcu

ubi aqua mundat''^' tunc crat piffc

dictue e mtldus:fatie cla^

1 q mii

Ulta de nouiffimo
tur
i

di

pe^ toto figmficata eft: n quatcn"


ftt

pfalmie:! jeo:($ plura tra"

pcrilTe

dicta

cj

cdi rcpoftci igni

feuntcr 1 ftricti."t3oc

tame cft q6 6

fi

referuandi in diciudicq 1 pditdie

nebuiuefecuUeagtiiVimcdiciu ubi

mmu ipio}z.t

co

bo qucd paulo poil

XX
uenut diesdniutfuninquocdi
ipetu tranfcurrent: elements
ardetta.refotuet': t

ait

magno
aute

eo^ bcbreafapientialaudaucrut.cfa luftii pfalmfi no lcgcrat. 3n pfalmo


etiaquadragcfimonono de iudicio 6i
uouilTimo
nifcfte

inrqi ipfa
effe

funt op3 ejairef.Sc deide fubicdt bif

intelligif dictum.Jbe''

ma
file

oibus pcuntibue qudee uos


tet.t^olTut
di)cit
illi ccli

o^

ucniet:deu6 noftcr i

non

itelli^ pituri

rcpofitoe ini referuados

arfura accipi elemeta:que in


pte
bulenr3:in

quof i ca bac uns


:

lcbit:igni8 in cdfpcctu cius ardcbit:


i

circuitu

dus

tcpcftas

ualida.Sduo
illi

cab ii

celij

defurfum:t terra difcemc


facros

mundi fubfiftunt ^cellofa et tur^ qua eofde celos dijrit cflTe


illis

popolti fuum.dgrcgaie

eiu8u|difponuntteftamcntum cius
fup facrificia^lDoc nos 6 drio noftro
iefa cbrifto itclligiu8:quedc

repofitosrfaluis

fupioribue

et in

fua itcgrttatc

manendbm: in quora

<j

firmamcto funt fydera c6ftituta.Tla illud q6 fcriptii eft ftellas dc celo ce


cafura8:ppter

ramus

clTc

cdo fpe ucturum ad uiuos i m5


i iniuftos iudicaturuf
iniufte. ipfe

tuos iudicados. Xi^anifcff cni acni


et inter iuftos

bilius
illos

q6 potetl mulco^ba^ 1 alitcr inteUigi:magi9 offcdit celos dte manfuro6:fi tame flel
:

iufte:(fpriusucnit occultus abintu


ftis

iudicadus

iny mai
i

k indc funt cafure


locutio

ucl cu tropica

fit

fcftus ucnict

1 no

fiUbit: id eft

uoce

q6 eft credibilius : ucl in ifto uno ccb futuru fit utic^ mirabiltus
q^

iudicis euidcns apparebitqui pri-'

la face duces

nunc fit.Unde i illa uirgiliana flel multa cn luce cucurrit


celojt

us cum uenifTet occultus antc iudi^ ce filuit quando ficut ouis ad immo landum ductus cft:*! ficut agnus co
ra todente
fc fuit

in idea fe codidit filua.^boc aut q6

fine

uocc.OLuead^

de pfalmo comemoraui nuUii


uide^rclinque:q6

modum deillopcrcfaia

legimus^^

perimm cffe no di ^cerit.Ubi cni o: opcra manuu tua:^


(unt ceUiipfi peribunt : q> nullo eora
flb

pbctatum:'; i cuagclio uidemus iplc

tum.Jbe ignc ucro i tepcftate cu in c^

faia^pbcta

rale ali^d

tracrarcmud

ope dei:f a nullu eo;^ a pcrditoe fe

quomo cflcnt bec intclUgcnda ia di^


mu8.0.uod ucro dtaum cftaduoca bit cclum furfum: qudiam iufti i fa
cti recte eft

ccmitlTlon cnt di^nabanmr de apo ftoli petri locutoe quc ucbemter odc
runt:bcbreoru dcfcnde pictate
ne totus
dco^'

celum appel(ant:nimiru boc

rum fuorumoracuUe approbata:


falte
credat':fic

ut

quod ait apoftolu8:fimul cum ilt^

mundus pcriturus cHc


ipfi

a toto pars accipiafin co

rapicmur i nubibus obuiam cbrifto in acra.Tlam fecundum littcrc fuper


ficicm

q6 dictum cft
li

pcribunt cu

foli ce

quomodo furfu aduocat' celii


elTe nifi

infimi periturifunt:qucadmoduin
illa

quafi pofTit

furftl.-^Omod

apoftolia cpiftola
cipitur

a toto parf ac

te adiunctti eft:t terra difccrnc


lii fuil:fi

au popu

y diluuio periffc dictus c

mii

tantilmo fubaudiat'aduoca

dus:quauis folacius cufuts cet! ps una picrit.Scd qa boc q6 dijd no di gnabunt'nc uel apoftoli petri appzo
bet fenfum:ucl tatam cocedit
cdfla''

bit id e

aduocabit tcrra nec fubaudia

tur furfii:bunc uidet'b:c fcnfti factii


rcccu fidclc:ut
cclti

itclligat' in eis cj

ca

illo

funt iudicaturi:tcrra: in cis

4
i

gratoinouilTimcquatudicimus ua^
(uifTc diluuitl

iudicadi fut:ut aduocabii celu furfii

4 itullis ac{s nullis di mia totum genus bumanii pire con tcdunt.^fleftat ut dicat q^ ^pterea d^

no bic ifdligamus

rapict

acra:fcd

iudidarias fcdes erigj.-jbot i iU6

itl^

ligiaduocabit ccbi furfii:aduocabit

LIBER

angcloe in fupnis 7 qicdfis locb ca

qbue

dcfccitdat

ad iud^ciu

facicndii

dicium ultimum dcclarflf:^ quorum o:pc:puriftcato:ias pcnae facicnds

aduocabit i tcrra : id eft boics i icrra


nticp iudicandoB:

mundatio.

X.

.)fvq.

i autc utrdt^ OS
p
"kopbcta malacbicl fiuc mala
cbias q i angclus diaus
cft: c|

dudicndu cft cd dicitur i tcrra: id c(l ftduocabit 1 fwrfum ut iftc fit fcnfus. 2{duocabit cclum furfd t tcrra aduo
cabit furfu:nibtl mclius
ligi cp

etia cfdrae faccrdos cuius alia in ca^'

cpfhmo

itd

boicd qui rapietur obuia cbzi

floinaera:fcdccludiau^ptcr aias:
rcrr^pptcr corpoza.Jbifccmac pozro

nonc funt fcripta rcccpta ab aliq'bus credif:Tla dc illo banc bcbiconi opi nionceedicit bicronpn" : iudiciti no uifl"tmum^pbctauitdiccn9. cccue
nit dicit diius oipoten6:t (^s fuftinc^

populo fuii qo eft nifi per iudiciii fc parc bonoe a malis tang oucs ab be die.i^cinde coucriio fcrmonie ad an
gelo9 facta c
:

birdieirroirusaue.^ilut
tcrir

cje

fcrrcpo

ut afpiaat cum.-' O.uia ipfc igre


coflatoiii:

pgrcgatc

illi

iuftoa d".

dif quaft ignie

i quaft bcr

profccto cni p angelicii minifterium

ranta rca pagcnda

cft.

i aurc qucri
filt

mu9 quod iuftos


flngcli
:

ci

cdgrcgaturi

qui difponiit iquu cius tcfta^


ui

mentu fup facrificia beceft omnie

ta iuftorumrdifponcre dci tcftamctu

fup facrificia.3ut cni opa mifericor''


dic funt fupcr facrificia:id cft faciifici
ie

ba lauanttum.t fedebit coflans t C mundane ficut aurum:7 ftcut argcii tum:t cmundabit ftltoe lcut:7 fiidec eos ficut auram i argerum : i ertinc domtno boftias offercnccs in iufticia t placebtt oco facnftciuj iuda i bte rufalc furut dicbus prifttnie:^ ftcuc i
nisprioribu9.tacccda aduoeiiu
dicio:'?

prcponenda
fi

iuirta fcntcntia oci

di^

cro tcfhs ueloj: fup malcftcof


cj

cc[t9:mifericordia uolo plue

q> facri
facriftci

1 fup adulteroe:*! fup eos

turant

ficium:3ut

fup facnficiain

noic meo medaater.qui fraudat

ts intcUigitur

dictum:quomd fup cer

ccde merccnario:'r opp:imunc per


tcncti

mer po

ra

ftcri dtcif

fecto ipfa
ficia

q6 uticp ftt in tcrra.Ti): opa mifencordic funtfatri


diflfcruine ia

utdua9:7percucmnt pupiilos: 1 pucrtunt aducnc ludicmm : 7 (j mc

c{bu9 oco p[acct':ftcut in libto oe

cimo buius opis me


iufti

rc

mimfcor:in qbus openbus difponiit


tcftamentu oci.<luia promiffto

non cimcnt dictc domtnus oipotcns. O.uonta cgo dominus fum dcus ue ftcr:T no mutor. j: bis que dicta \i
uidcmreuidciitius apperc in
dicio
itlo

lu"

nc6 que nouo cius teftamento cotine

tw bec faciunt.Undc cogregatis fibi


iuftis fuis:?

quafda quomndi purgato:iJ8 pcnas futuras.Ubi cni o:: quis fufti


ncbit dii tncrottus ciue: aut quis fer

ad fua

dc^rtcra cdftitucia
dictur'' c cbzi

noutlTtmo utic^ iudicio


detc

rc potcrit ut afptciat

cum:quia tpfc

ftus.Uenifc bridicti patris mei^poffi

grcdict quaft tgnis coflatorii:-? quafi

parum uobis rcgnn a cdftitutde

mndi.furiui cni i dediftis mibi ma ducarc:t cctcra que ibi^feruntur oe

bcrba lauantium:? fedebitcoflans t cmundans ftcur aumm i ftcut argcn tum:? cmundabit ftlios lcui: i fiidet
eos ftcutaurum i argetii:qutd
itcUigcdii cft/i^tnc tale
aliiid

bonorum opcribue bonie t coium


:

prcmiis fepitemis per fentcnriam ul^

aUqutd i cin
fi

ritnam iudicantis.
>c propbctia malacbie qua oci iu

as.lauflbitdiiue fordes fUiorti i

liamm fton:T fangmne emundabiro mcdio coru fpimu iudicu i fpu-iti

fS''

cobuflionte. TUfd foru (k efo


efl

dludd

potinio qitod

fecuri:d

adiejdtaup
iuda ct
fi
(i

emundari a fordtbus : i eliquart

flit.tpUcebit dfio

facrtficiii

quodamd cu ab ds mali g pcnale tu didum rcparatnr:ut illof fcgregatio


etq^damnatio puzgatiofitiftorunu
q^ finc
(i
talit

bicrufakm:ftcutdiebus pftinisct
cut anis priozibus
:

fruftra iudeos

bi fectidu lcge ucrcris teftameti: facri


ficio;;

de cetao cdmijctioe uic^


didt et emiidabit
filiof

fuozum

pterira tpa poUuccri.

fiit.Sed

ctl

Tlo.n.tiic iiuftitta fcd ipcccatie boftt

leui:t fundet eos ficut

au^ i argctu:

86 offcreban

qfi j) pcccarie

prccipue

1 erunt dtio offcrctee boftiae in iufti tia : 1 placeb:t drio facrificitj luda ct
bierufale
:

flcprimitue offercbarufc^adco ut fa

cerdos ipfe quc debcmue uticp czede


ccterie fuiffc iuftioze;fccundii dci datti folcr

micp oftcndir coe ipfoe q


facnficqs
:

ma

cmundabuntur deinde in iuftitic cffc dno placituroe


ipfi
cliio

^ fuie offerre

pcccatis pri

ac p boc

a fua iturhtu mtidabuntur iqua


boftic difpliccbat
cii
:

po;ro i plcna
ipfi

mu:dcidcp pcpult. O.uapzopter q; poncre nos opoztct quomodo fit ac apicndti q6 dtctti e: ftcutdtcbus pftv'

pfectacp iuftitia

miidati fuerit

me 1 ficut anie
.n.tpe lUud

priozibus
:

fozrdffie

crunt

0.uid.n. acccphus dco talcs


.

cdmcmozat quo primi

Uc?t ifta queftio de purgatotqe pcnie ut diUgennue ^


olfe^unt g? feipfos
tractctur tn tepus aliud diffcrenda c. filioe aiit lcui:7 iuda
ipfa dci ecclefia

bominee

paiadifo fucrut. Xunc.n.

puriatc^ intcgriabo'i fozdc aclabe


pcccati:feipo8 dco mtidifTimae

bofK

i biaufalcm
et

as offercbat.ae^ cj: quo comiflc p


uaricatidis ca
eie biiana
idjc

dcbcmus aaipcre:

dimilTt

fiit

atc^ tn

nd cjc bcbrcis tm:ftd q: alqs et genii bus c6gregata:ncc talequalis niicc: ubi fidt;:chmus quia peccatii no ba
bcmu6:noftpfoe fcducimus i ucritaf
in nobie

natura danata e : ejcccpto

uno mcdiatozc i poft lauacru regene ratidie cjbufcp adbuc paruulie nco
miidus a fordc
ficut fcriptii e;

na iti

non eft p

fed qualie tunc erit

fae cuius c uira uniue dtci (ag tezra.

uelut area

uentilationc: ita
:

p iudid

Oiuod
offcrtit

fi

refpondctur coe et mczito


offerrc boftias in iuftitia

um purgata nouifrimum cis quocp ignemundjtie:qbu8talt9 mtidatto


nccenTariac: ita ut nullus
(j

dia pofle
i

fidc:tuftu6.n.e)c fide uiuit:^'

omnino

fit

uie

feipfti
:

fcducat

ft

dtjrcrit fc

non bzc
fidc ui

facriftcium offerat^ pcccatte fuis.

pcccatii

id

nd dicat quia c;c

fiit.,p

Oce.n. ({ ficoffcnit^fccto i pcccatis quibus dimittcdte offcnit : ut


di obtulcrit acceptucp dco
dimittantur.
>e facrificqs q fadt offerent deo
fic

uit:npquid dicturue c qfpiam


fidd tps
illiftni ec

bums

coequadu: quaoo

fuertt:

tuc

igne iudicq nouiffimt

mundabunrur
luftuta. 2lc

qui offerunt boftias

pcr

boc:quoniam poft talcm mtidationc


nuUii pcccarii iuftos babiruros cc czc
placitura:

quomo idtebus

pftmis

dcndum cft:^fecro iUud tcmpue g^ttj


arrtner

iamepo:ibu9
tt

placuerat.a.x)cviq.

ad non b:c pcccarum: nulU


cft: nifi qri

re

pori cdparandu

primi bo
"Rcctc

Oleneaiitdcus
tatc fua
tiic
i

oftedcreciui''

mince inparadtfoatepuancationci
inocetiflima fcUcitatc uijrcnit
itatp itcUigitur
.

ifta

cofuetudie

futura:
ftias
i

dijcit ftltoe

lcuioblatu:oe

no bo

boc

fignatii ce:cii dic

iuftttia.Tld c:go in pcccato: ac

ta e

ficut

dtcbus

pziftinis:ct ficut anif

pcr boc

no^ peccato. Unde intelltgi

prio;ibu8.

Tlam i p cfaiam poftcag

LIBER

quippc ante aduentu ludicis faluato


ria

Cib
r
'.

in libria uetcrtatcftamcntici

non

imerito fperaf ee ucnturus:

de" legitur iudtcaturu8:n6 cuidcntcr


cbrifti

qui et nunc uiuerc non immerito cre dif.urru nancp ignco raptue c 6 rc

pcrfona moftrct;
:

f^ ej:

qbufda

tcftimonqe

ubi dria dcue loquicur:


<f ipfe
fit

bu8 bumantsrqo euidcntilTimc facta


fcriptura teftat'.um ergo ueneritej;

apparcat no oubie
cap.JT^g.

cbriftus

poncndo lege fpintualiter qua nunc


iudei carnaliterrapiut:conucrtetcor
itt

patrid ad filiu^id c cor

pat^ ad filiof. Singularc 4ppc,p nucro plurali ini


prete8.ljc)c.pofuerut.t c fenfu6:ut fi
Iq ct
^ic

Ulta alia funt fcriptura;^ diui naru teftimonia dc nouift^imo


dei:

iudido

ft

oia colltga nimis lon


fit

gij crit: fatie

crgo

g?

i nouis i uc

quc admadii ea piea intcllcjccrut id e pro pbete:i cjbus erat n ipfc moffce .Sic .n.cor patriJ conucrtct' ad filio8:cum
intelligat lcge id e iudci
:

tcnbus

liis

facne boc prcnunnarum


cbriftu futurii cc tu
6.c

ce^bauimue: p

dtciu;:id c iudice cbnftit

cclo ee

ue
ibi

tuni:non tam uctcnb^q' noute cutde


tercxprelTum:4jprcrcaquia
dicirur drie

itclligentiii

patru pducet'ad

intcllige

cum

tia ftliof ^T

cor filtortJad patres eo:^


illi
:

dcue

cfte

ucnrurue^fdii;

dum in id q6 fenfcriJt

confeniilt

deii iiciici ucnturti:

n ifti.Ubi i\qi. dijccrtJt ct cor bois ad^jcimii fuum. Sunt.n.inter fe ual


Acjpjiimi patres a
bis.ljgc.itcrpretii
filtj.

itcUigitur cbriftu9:dfie.n. dc'':

no cdfcqucntcr 7 p: c
i

ii\C

1 fpe fanctus.Tlccp boc tame

Ouaq'

in ucr
fiit

tcftatii

no6 rclinqucrc 05.1brimo

ita

qui^pbetice

ini

cp d:m6ftrandtiequeadmodiiiefu9

prctati:poteft lius fefus idcmc^ lec


tiom' cdgrucs iueniri:ut itelligat beli

cbnftue taq^dominuf daie loquatur


in propbcricie Itbrie ct

tamcn icfus

9 cor dei patris coucrfurus ad filiti cdoccndo q^pater diligat ftlium:ut i iudet que prtue odcrant etidcm dilt gant:(| noftcr e cbriftueaudeie enim nunc aucrfum cor bj dcueacbrifto
noftro:qr

cbriftue cuidcntcr apparcat: ut i qri

non ftc apparer.'7 tamcn ad tllud ulri mum iudidum dominus dcus dtdt'
efTc

ucnturu9:pcfru tcfue cbnftue


.

in.

tclligi

ftlocus apud cfaiam^pbc

non putant cuiti dcum dl^c


et*
cti ipfi

ta:

qui boc quod dico cutdcnrcr ofte

ncc^ dci filium. i8 ergo tunc cor


conuertctur ad fJium:
fo corde didicerit dilcctionc patris ftliu5.0.5 uero fequit i cor bois

dtt.6cu8 cnim pcr ^pbeta: audimc


inquit iacob i ifracl

conuer
irt

quem cgo uoco.

go fum primus

i cgo in fcmpiier^

ad

^ipmum fuum:id

conucrtct belias
q'd meli''

num:manu6 mca fundauittcrram:^ dej:te2a mca cclum fi:maut't.Uocabo


eo8 Tftabdt fimul: i congrcgabiitur omncs ct audient. <luie c\q nuntia
uit bcc
i

cor bois ad^jcimum fuum:


intcUigitur q^ cor boie

cbriftum.'um
ct

.ii.fit ir\

ad bominem forma dci de

>iligcne tc kci uoluntatetn

U8 nofterformam
dignatus
cft

ferui accipiens: ce

nofta-pjrimue.^bcc

go fftciet bcliaernc forcc inquit ucnii 1 pcrcufiam tcrram penitue Xcrra


.

tuam fupcr babfloncm : ut aufercm femen cbaldcorum t locutue fum n cgo uocflui: adduj:i cti i ^fpcra fcd
.

fttt.n.qui terrcna

fapiunn
e;c

ficut iudei

camalcs ufcp nunc:


tra deii

quo

uitio

con

murmura tlb ucnerunKquia


fnit.

uitamdue. "^cccAiu ad mc i udite bec. Tlon a principio tn abfcondito locutus fu:qti ficbat ibi cra.t nunc dominus dcus mifu me:T fpua due.

mali d placent:7 uanus i q dco

Tlempc ipfccftquiloqucbaturficut

XX
dominus deus
dii8 de"

nec tamen intelliget'

loqu^: 7 erit inc^t i die illa queri au


ferre des getce

iefus cbhftus: nifi addtdilTet

i nunc

ueniiit cdtra bicru

mifu

me

ii

fps eius. "boc .n.

fale:t cffunda fup domtidaivid

i fup
co q^

di^trecundum formafezui derefu


rura ptertti rpis utens uerbo
:

babitatores bierufalc fpm gratic ct


mifencoidie: i afpiciet ad
ifultauejiit:

quem

me^

admodii apud cudcm^pbcta; lcgif: ficut ouis ad imolandum ductus e(\. Tlon enim ait ducctur: fcd pro eo q6 futurum erat preteriti tpie ucrbii po
fuit; TalTidue^pberia ftcloquitur.

i plangct fup co planctu


nifi dci

quafi fup carinTimiJ:'! dolcbiit doloe qnafi fup unigenitti.Tlunqd


cft

aufcrre dcs getcs iimicas fanctc

uiutiB bicrufale:quc acnivt cdrra el


id cfl contraric funt ei
.

(i 1 alius locus apud ^cbaria qui

Ucl ficut alti


ca.i.

boccuidcnf oftcndit:^' dipotete mifit


oipotcns.OLUie: que nifidcus pater
deii filia.^Tli i ita fcriptii e.lDec dicit

funt intcrprctati ucniunt fup

ut

ca

fibi

fubqciant:aut fup

domum da

uid effundcT fup babitatorcs ciufde


ctuitatis

dipotcns.T^ofl gloria miftt me fupa


getes q fpoliaucrut uos qz (\ teiigcrit uoe:quafi q* tagit pupilla oculi cius.

fpm
:

g:c i mifericordic.t)oc

uticp

dd efti cj: pfda dei dicitur per


th

^pbctam i

buc dcii ta magna

et

ccc cgo

ifcra

enit fpolia bif

di

manti mca fup coe ct fuicrat ci6:i cognof

ta diuina facicntc feipfii cbrii^hts

ad

iiigcndo oflcndit atcp diccndo.

t af

cctt8:q:dri6 otporcns mifit

mc.ccc

picientad

mepro co cp infukauerunt
co plactii quafi fupcr

dicitdtis dc" oipotes a diio oipotete


fc

1 plangcnt fup

milTii.0.ui8 bic audcat tntclligere

cariilimii fiuc dilectii:idolcbtit

dolo

nifi cbriftu

loquetc

fcilicet

ouib^que
nancp in

rc quaft fup unigcniui. "ibcnitcbit cjp

pcrierunt domus

ifrael. 2lit

pc iudcos
funt

die

illa et

coe 4 acccpturi
cp
i

euagclio no fu mtffus niftad ottes q


pcrierat

fpm

g:c

i mifericoidie :

cius
eil

domus

ifracl

quas bic com


affectii:e^

pafTtone ifultaucrtit cbriflo:cu ad


afpej:crit
i

parauit pupille oculi dci: ^pter qcccl

fua maieflarc uenicte:eucp

lcntilTimum dilectidie
genere ouin

quo

et ipfi apofloli fuenit:f5

poft gloria uticp refurrectionte fue:q


8teq> fieri aiteuangelifta ioannes:
dii erat fptritus datus:quia iefue

no nd

dum fuerat glorificatus


ipletii e

et ia

fup ge

tes mifTueeflin apoftolis fuie:acfic

que priue bumilcm fuie paretibue tllufcrunt^q^uis 1 ipfi paretcs eoni tate ilU" impictatis auc^ torcs rcfurgctes uidebunt cii^fj puni endi ia5 non adbuc cozzigendi. Tlon itacp boc loco ipfi ttcUigcndi fiit: ubi dictu e 1 effunda fup domii dauid i
ce cognouerit

qo i pfalmo

lcgit'.

rue8
:

me

fup babitatorcs bicrufalefpirittig:e


'zmifcricozdic:

de contradictionibue popuU cdflitu ee me i caput gctiii.Utq fpoliauezat ifraelitae: qbufq? ifraclitc fcruierant
qii funr

i afpiciccad
ttfi

mc^

co

qp infultaueriit.fcd

de illo^ flirpc
illo

ucnicntee

qui pcr bcltam

reporc

gcntibus fubdttt:nd uicifTim

crcdituri funt.
is

Scd firut dicim" iudc

code

md fpoliarcnt':fed ipfi fpolia fic


apfts^mifcrat

ret ifraelita^t.lDoc.n.

dice8:facia

uni cop

uos pifcatorcs bominu^. . 3a cj: boc inquit boies


ficret fcd in
illi

U08 ocadiftis cbriflum^q-uie pare corum boc fcccriit^fic ct ifii fc do lebunt fccifTc queadmodti qo fcccrtit illi cj: quoru flirpe dcfccndunt. 'Q.ua
tcs

criscapies.spoliacrgo
bonu:ranq' crcpta uafa
fom^dlligjto.3ce

uis ergo acccpto fpu gze i mifcricor


dic il fidelcs

forti

fcd

nd danabunt'cu impt^s
lii

p eude^pbeta diis

parentibus fuis^dolebiit

tanq' ipfi

LILER

feccrit

q6

lUifecerunr.Tlon igitur

do

uoletes quatcnu6accipicdufit:qt.r
pi oprer
le

lebunt rcalu cnminis.kd picrarie

aP

forma

fcrut cft

dicrum

qua

fectu.Saneubi dixcrunt.l;;7:.ini:ci-p:e tee 1 afpuricnt ad mc pro co q> ifulta


ucrunt hc iterprctatum
eft

dUin^imus

bumiUimu

prcbutt: ipfi

q: bcbrco

afpicicnt j d me qucm confijceruni: O.U0 quideucrbo cuidcntiuscbnft''

ue bominie nomcn ad cum fignifica dum pofucrunrde cuiue gcnere eade fcrui forma fufccpta cft. Datus cd m

eum fpiritue fanctu6:quod cotumbe


fpccie euangcUo tcfic monlirani e.3u dicium gcntibue protuUnquia pnun

crucifi)nis

app^.B^ illa

ifuUatio

lj:j:.poncmalucrut:eiu9 uniucrfe
dcfuit pairioi.Tla T deteto

qui no

i alltgato 1 adiudicato:-: opprobrio ignomini^ ofe ucfhd iduto:'! fpinis coronato: t

ciauit

futurum quod gctibus cratoc

cuUtim. X)i)anfuetuciine non cbma^'


mauit:ncc tamc in prcdicada ueritaie
cdfauit^fj

calamo
18

in capite pcuflo:-:

imde^

fijc

nd

eft

audita fone uoj:

ci''

geibus adoratort cruce fua porta


Itgno la pedeti utit^ ifuliauerilt

ncc audierurquadoquide ab cis qui

n1i

fons ab cius corporc funt


iUi obcdituripcilc);

prccifi: iid

p>roideitcrptarioncn6 fcquetce una


fed utricp iungcntc6:cum ct ifuUaue

fuoe pfccutores

rut et cofijfcnirlcgim'': pUniua ucri'


tare driicc paflKoie agnofcius.

cr

/go i^pbcticie

lii6

ad nouiiTimii iudi
ti

iudco8q'calamo quaffato pdita ite^ grttate:etUnofumariami(To lumine comparaii lunt.Tld cdtriuit:rtd eftij: it:q: pcpat cie qui nondii ucncrat e-

cio faciedu dc" lcgit ce ucnturue: t

08 luduare
niatc lanc
eie

fed

ab

eis iudican.

3n ue

eiae alia diflicrio

non ponaf tartJmo


i-'

ludiciii

proiuUt:prcdiccnd
clTcnt:fitn lua
itx

do^ptcr ipfu
tclUgi:q: cr
fi

iudicuj cbriftue dcb^

quando pumcndi

ipfc pater iudicabit:pcr


filq

maligmtaicpcrUflcrcnt. "Rcfulfit

aducnrum tame

bominie mdica bu.Tla ctipfc pcr fue prefcntie mani feftatide5 nd ludicabit queq> f^ 6e lu
diciii

montc
ex^^^ncc

facice ciue td cft in

orbc fama
cft:

confractue fiue conirttue

q:

ticc in fe

ncc i cccUrfia fua ut ce dcftf


ccflu.

dcdit fiUo:q: manifclbbitur


ficut

bd

tcrcipcifecmonbue
factii ncc
ftci

t i6 noti
ct

iudicaturus

bomo cft
irc

ludicat''.

quod

inimici e;u6 dtjre

dais

eim aU" dc quo

dcuB

lo(^^

runtucldicunt:quando moneiur
pibit

tur per efaiam fub nominc lacob cf


ifracl:dc cuius fcmie

nomcn ciu6:donec ponai


cfl

in fcr

corpue acccpit.'

<luod
fumpfir

ita

fcriptiJcft.3acob pucr

me
af^

ue:fufcipiailUi:ifraclclccru6
illii

mc"

anima mea:dcdi

fpiriiuj

mcum

in

illum:iudicium gcnnb" pro

quod abfconditnqucrebamu8.t)occ(i no utffimii lucUciii quod ponct in tcrra cu ipfe ucncrtt de celo:cie quo iam ui^ dcmue impletum quod bic ulnmum
ra ludutti.^cce mamfcflani

fcret.Tlon

cbmabit nccp ccffabit : ne

pofitumelt:ctinncminecu!8 gcnics
fperabuni."p>er

quc audictur forie uoj: ci". alamu quafTatum non contcgcret: et Imum fumigane non cjrtinguct : fed in ucn-'
tatc profcrct iudicium."Rtfulgcbit ct

boc ccrtc quod ncga''

n non potcft:cti3 lUud crcdatur qo i^


Ouie cnim fpcra rcig^ciiambiquinoUmi adbuc cre
pudcnicrncganjr.
dcre
cii

noncoiifringctur;disnec ponct in ter

m cbriftu;um nobifcu uidcnr.ct


tnquam
cbnfti

ra ludiciii
ifracUfed

nomuic eiue gente fperabiir.^u bebrco nd Icgit'iacob ct


:

et in

ncgarc non poflunt dcnnbua fuis

frcndcntct tabcfcuni.'0.ui8
fperarer gcniee
i

quod

ibi

Ugif fcruue me":

nomic fpatu

nimirum.l;:^. intcrprctcs

admoiure

rue cfl^c^quando tenebatunligabatui

XXI

i:cdebatur:illudebat':tcrucifigebftn

qn

et tpfi dirctpuli fpc

pdiderunt qul
crucr.nuc fpe
:

I t>e ordinc difputationis qua puB difTcredum cfl de perpctuo fupplicio

in illo bic

iam

ccpcrat.-^-OLuod tuc ui)c

danato^ cii diabolo


tate

q>

dc

ctiia fclici

unus latro fpcrauit in


j

fanctorum.cap.primum.

rant getes logc Utccp diffufe


ctemii moriat':ipra in

t nc iu c

qua illc morm

UZD

^ us cft cruce fignantur. Tlullue igitur utncgat ueldubitat:p iefum cbrifla


tale qualc iHis facrie litteris prcnuct
fltur nouirrimii
fi

-^1^ lefumcbnflnm
diccm uiuoru; flcmortuorum

dnm nofbii; iu

futuru

eflc iudiciu:nt

qus icredu^ ^ " la animofitate fcu cecitatc non credit que ia ucritate fuam orbi demonftra 4 eifdcm littcris
ncfcio

flddcbitoe fies

abe pucncrit d uitare6:qua^e

ucrc terraru.3n

illo itac^

iudicio ucl

una dcialteradiaboli: cuiufmodi


futura fuppliciii diaboli
ct

fit

tirca illud iudiciii^bas rc9 futuras ce

omnium

didicimus.lDclia tcfbitcn fidc^ iudco


riJ

anticbriflu pfccuturij:cbnflu iudi

adcnptinetium in boclibro a nobis quatu ope diuina ualcbimu9 diligeti


uedifputadiicfl.^dcoautc bunc
te

caturu:mortuorum rcfurrcctioncbo noru maloruq^ dircptione:miidi con


fliigratione ciufdecp

ncreordinemalui:utpoflca difTcraj
defelicitatcfanctoijtquonia utrique
cii

renouationcm.

0.ue oia quidc uentura ee credendu efl:fcd qbu6 modis t quo ordic ucnt
flnt:magi9 tunc docebit ic^ ejrpietia:
cp

corporibu9 erut

et icredtbiliu9

ui

dct^ceicterniecruciatib^durare cor
pora:Q7 fine

uUo dolore in etcma bca

nuc ad pfectu

bominum itelligetia
tameeoquo a

titudinepermancre.2lcperbcc
illam

cum

ualetc6fcqui.^f\io

pcnam non dcbere

cfTc incrcdi

me comcmorata fiit ordie ee uerura.


C>uonobi6adbocopu8 ptinetcs re Ud funt Itbri ut adiuuatc diio^miffa
c6pIeamue;quoru pnm''
loru fupplicq6:aliU9 dc
toru.
crit

bilcm dcmonftraucro:adiuuabit

me

plurimum:ut multo faciUue omni ca


reng molcllia immortflliras corporif
in fanctie futura crcdat. Tlcc a dtuts

dc m

felicitate iuf^

3n qbu6

ficut

dcu9 dtaaucrit

argumeta
fibi mifcri

rcfcllcnt'

bumana:q cotra

prcdicta ac ^mifTa diuina fapienter


rcdde:e uident': et falubns

ordo ifle abborrct eloq'i9:ubi aliqui doc^dcm bonorn beatitudo priuf po nit:ut cf^ illud q bona feccrunt i rcfut rectione uitc:qui aute mala cgcrut in
refurrcaionem
iudicii.

Scd aliquan
bo
ic

fidci

nutrimcta uclut falfat ridcnda

do

ct poflcrius:ur cft mittet filius

0.ui ucro fccundu dcu fapi unt:oia quc icrcdibilia uidet bomint b^^et tame fcripturis fanctig quaruj
cotenilt.
.

minis angcloe fuo6:ct coUigcnt dc

gno

ciu9

omnia

fcandala:ct mittet in

caminum
gcbunt

ignis ardcnri^: lUic crit fk

ia ueritfl9 multis

modi9

afTcrta e c6

tue et ftridor dcntium.Xunc iuftiful


ficur fol in

linef

dci oipotctia:quc certii nullo

mapmu argumetu tcnct ucrace m6 ba


cie potuifTe mcntiri:et pofTc fa

rcgno patris

fui.

t iUud:fic

ibunt imp^ in ctcrnn fup

bcnt

pUcium:iulli autcmin uitam ctcrna.

ccre q6 ipofTibiU efl infideli.

t in propbcris quod commcmora rc longum cfl:nitc iUe nunc ifle ordo


fiquis infpiciatinucnitur.

^IHurel^ auguflinide
ciuitare dci libcr.^p.

Sed cgo

ii

tum qua

ciufa elcgcrim dixi.

LIBJER

3ln polTintcorpora
cffe

m uftionc gif
undc puin

corporie boics et orpietta colIcgenTt.


Tlulla nancp carnc
nifi

pcrpccua.cap.Q.

moitale (ddt^

t bec

Utd

igitur oflcndi

ti

eft tota eorii raiio : ut q6 cpp nS funt ncquag' cfTc pofTc arbirrcn
efi

catur incrcduli:po(Tc

bumana
in ctcrno

tur.Tla cuius raidis

dolore facc:e
fit

corpora aiata atc^ uiucntia no folu^

mortis argumentii:cuuitepotiue
iudtcid.'tfi

nunqua^ morte dilTolui:

fj

eniquerimus

utrii

femp

ru5 q'iocp ignium durarc tormcntis.

uiuerc pofl^it^ccrtu tamc

cft

uiucrc oc

Tlolunt eni bocad oipotcntie noe rc


fcrrepotentia.f^aliquo
deri fibi fbgitat
.

qxp\o pfua
(i

q6 dolccdolorcc^ ocm nift in rc uiue te clTc non polTc.TlccelTe e ergo ut ui


uat dolcn6:nd e nccetTc ut occidatdo
lorcf a ncc corpa
ifta

O.uib'*

rcfpddebi

mu8c(Tcaialia 4)fccto corrupnbilia

mortalia t utiqj
tUa ca

^a mortaliatq

cn in medi;s ignib'* ui

moritura oie dolor occidii.Utautc^


dolor ali(je
poft^it occidcrc:

uitrnonullil ctia gcn** uermiu in cali

c:

daruaquari) fcaturiginc rcpiri:qua^


fcruore
te

ncmo ipunc cdtrcctat:iUof au no fola fme ulla fui kfione ibi elTe: nd pofTc^aut nolut cre^ dere (i cllenderc nd ualcm": aut fi ua lucrimus fuis ocufo demdftrare rcs
fed c;ra cJTc

quonia ftc cft aia cdnc)ca buic corpi uifiimiedoloribusccdatatcp difcc^ dat.XHuomam et ipfa cdpago mebro
rii

atcp uitaltti ftc infirma

eft:

ut ca ui

deUcct que magnti ucl fummti dolo:e


facit

nd uaUrat fuftinerc.Xiic aute


et

ta

ipfae:fmc pcr tcftce tdoncoe edoccjc:

U corpori aia

eo

modo

cdncctcrur

nd
cja

fatis

boc

cfTc

ad crcplii rci dc qua

ut tllud uinculti ficut nulla longitudi

qucftio cft:cade infidcUtate cdtcdent:

ne foUiiiuniia nuUo dolore riipatur.


fi caro nunc lat nulla e que fcnfum dolorie ppett po(Tit:mor nd pofTincrit tame nuc taltf caro qualie nunc non eft.Tlon enim nuUa fed fcmpitcma mors erii: quadonec flnimauiucrcpoicritdeiinon babcn

bcc aialia ncc femp uiuunt:7 in iX uiuunt : fuc


in

jbroindc ctia

fcruoribue fine dolortb"

(jppe nature cducnientib'' ucgctatun


tllis

tecp

nd crucianf elcmctt6:quafi nd
fit

crcdibilius

ucgetari q^ cruciari ta
eft cni in igni''

libus rcbus.UJirabile

bus dolerc et lamen uiucre:


aute boc crediturcur nd

fed

mir*

do^necdolonb^^corporis carcre

mo

biltus in ignibus uiuere nec dole.Bi


et illud^

ncndo.*p)rima mors antma nolcnicj

decorpore pclUt:fecunda mors aiam

nolmtcm
2ln cofequce
fit

ut corporeii dolo

re fequafcamie itcrit^.cap.ig.

tenct in corporc.Sb utracp mortc cdmunitcr id babet ut quod non uuU anima de fuo corpore patia
:

d nullo cft corpus iquiut qd


dolcrc poffit

tur.3tiemUint autc ifh cdtradiciorcf nulUm nunc eftc carncquc dolorcm


paii pofTit:moriecp

nccmon

polTit:

non

pofTit:'?

turi boc
ccrius
eft

fdm''.''Tla

dc corptbus ^s
in cie dolcat

attedunt tame aliquid

taU; efte

non quod

dcmonu utru
magnis

corporc maius

fit.

3pfequippe aius
ct rcgu'':

qti fc affligi

cruciatib' cdfite

cuius prcrcntia corpus uiuu


ct

tur.'0.6

(i

cdfitcntijr tcrrcnp

corpus
efTe

dolore paii poteft:ct mori non pdc

folidti fcilicetatc^

cdfpicuu nuUii

atc^ ut

uno potius id noie orplice nul la cfTc came que dolcrc pofTit:mo:t'cp no polTe 4d dicir' aliud: nifi q5 fenfu

ccc inucnra rce cft quc cum fcnfum doloris babcat immortalis cft. "boc
igimr crii tunc ctiam
in

corporibua

damnatorum quod nunc dTc fcimus

XXI

in animis

omnmtn.Si aute diligenti

proptcr
lct

(i

anima quc ucl

fola ucl

do

U9 confideremusidolor qui diat^cor poria magia ad aiuma pcrtmct. 5lie cni eft dolcrc non corpori8:etia quan

majcime: babct tamcn

pro fuo

modo

immortalitatc
illa
fi

quandam fuam
corpora
corpora do!o

non

ideo niori potcrdt

do ci dolcndi caufa

exiftit

a corpore:

quia dolebunt.polTrcmo

cum ico
tia ct
fit

loco dolct ubi lcditur corp".


fentien

facmnt ut animc

dolcat:cur cis

Sicut cnim dicimue corpora


corpora uiucntia: cu ab
ct doletia

amma
corpo

corporis fcfue

ct uita:ita et

rcm poflunt mortcm ucro mfcrrc no polTunt:mfi quia non ciTconfcqucns ut mortcm faciat qucd dolorcm fa^'
cit.um crgo
illis

ra dicimud

cH dolor corpo

incrcdibilecft ita igncj

ab anima eHc non pofTit. t>o let itacp anima cum corporc in co a"
niii

:c

locoubialiquidc6tigitutdolcat.C>o
lct ct

foU quanuis

\n corpore

fit:

cu;

aliqua caufa ctiam inuifibilitcrtriftif


ell ipfa in

corponbus dolorcm pofTc mfcr no mortcm ficut ipfa corpora dolc rc animas faciunt : quae tamcn non idco mori cogunt. Tlon cft igitur ne^ ccffariu futVmotJS argumctu dolor.
t>e naturalibus cjreplie

corpore incolumi.>olct
conftituta.

cij
"^

non in corporc
dolebat diucs

Tll utitp

quorum

ille

apud mfcros quan

cofidcratio doceat poffc intcr crucia


t"

do

dicebaf.crucior in bacflama.

or

uiuctia corpora pcrmanere.ca.ug,

pusautc^neccpnimedolct: nccani matujfine anima dolct.Si crgo a do lorc argumcntum recte fumcrctur ad mortcm:ut idco mors polVit accidcrc quia potuit cccidcrc et dolor: magis

Uapropter ficut fcripremt qui naturas animalium curiofius

indagarunt: falamandra inignibus


uiutt:et

quidam notifTtmi

ficilie

mo

adanimammori

princreiad

quam

fcs qui fanta tcmporie dmfurnitfltc

magie pcrtinct ct dolcrc.um illa ue ro que magie dolcrc poteft no pofTit mori:quid momcti aufcrt cur illa c5 pora quoniam in doloribue funt fu^'
fura:idco moritura ctia elTc credanC
i&i;:crunt quidam platonici
c)c

atC0 uccuftatc ufc^ nunc ct dcinceps

flammis cftuant:arcp inccgri pcrfcuc


rantfatisidoncitclTcsiunt
cat non
,

nonom

nt quod a:dct abiumi^et anima iudi

omnc quod dolerc porcfl pof

tcrrcif
'

cotporibua moribundifc^ mcmbris


efTc
le

fecciammori. Oiuidadbucanobts rerum pofcuntur cjrcmpla: quib" do

atq3

anime et mctucrc ct do gaudcre.Undc uirgiliue. 'bic


cupere:ct

ccamus no cfTe
nii

incredibile ut

corpora fcmpitcrno fupplicio

bomi pu
\i^

inquit.i.cirmoiibundie tctrcniB cor

niford:ain tgnc animi^m non amit^


tant:ct finc dcci

pons mcmbn8:metuunt:cupiunt:do
lcntquc gaudcntquc.Scd conuicim'

imcnto ardc3nt:ct

nc interitu dolcant.lDabebit cni tunc


ifTa

(06 in.jcq.buiue opcrie libro babcre

carnie fubflantia qualicate fu.15

animas fccundu ipfos ab oi etia cot poris labc purgatas dtra capiditm^ qua rurfus incipiunc in corpo:a uclle
rcucni.Ubi aute poteft
quippe cupiditas
fiuc
clTe

ab

illo

indicam:qui tam miras

rias tot rebue indidst

ut eas quia mulcc func

ct ua qvne uidcm" ncn mi:cmur

cupiditaf
~

QLuis cnim
dedit

nifi

dcus crcitor omniii

profccto ctiam dolor potefl

frulTra

cami pauonis morttji nc putrc

non pcmcnicn do quo fendcbat:fiue amittcndo quo perucnerat:ucit4tur i dolorcm.O.ua

cum auditu incrcdibtle uiderctuncucnit ut apud cartbagine


fcerct.^OLuod

nobie cocta apponcretur bcc aute^dc

LIBER

CUIU8 pcctore pulparo quanf u uifu^


eil

ciB.^jccepto co dc

quo lam fatie


ctii

diji'

deccrptum iulTimue feruari: qd poftdicrutantum fpacium quanto fllia caro cocti quecuncp putrefceret

muf g'ignccadefcat:quo
ddutunocculcifrime
co'cipit.unq5

alia tctrarc

ab ignc

ic.nc

lam glcba

tagetib" fri

prolatiJ atq3

obbtum

ttibil

noftrum

gida fit:tgnc ta Ijtcntcr fauat:ut nul


li

offcndu olfactum.^tecp rcpofitum e


poft diee ampiius g> triginta ide^
'^crat

noftro fefui^rfue apparcat:fcd

co

q6

ptue cjT3Crimeto etiam

dum no appa
quod

inuentum cft.^deq? poll: annum

rct fciatur icfte fopit^.lbroptei

t poft

annu

nifi cp

aliquantu corpulcn

cam utuam
ignie latcne

calcem loqmur:ueiut ipfc

tie fictioris

etcotractiorie fuit.Oiuif

palee dedtt uel

tam frigidam uim:nc

anima fit inuiftbilif coip orte.Jam uero quammirum eft q' cu

obrutae niuce fe:uct:ueltam fmiida

m ejitinguitur tunc accenditur.Ut.n.


occulto igne careat aqna
ci
cii

utpoma/mmatura maturet.i>e ipfo


ijne mira quie
ejrplicct.-'

ifuditun
antc
fit

I
t;
'

'Q.uo queq;
fit

aqua ue pcrfunditur:t

fr

adufta nigrcfcunt^cu ipfe


ct

lucidue:

igida:inde fcrucfcit:undc feruetia

ciic
ill

pcnc o;a que abit i labit colo: pul


dccolorat: atcp
ej:

cta frigcfLiit.rgo uelut cjrpirantc

cbcrnmuo
c

pruna

2 glcba difcedee ignifquilatcbat app


arec:ac dcidc tanqua mo:tua fic frigi da cft ut adiecta unda non fit arfu:a: 7 qua calccm uocabamue uiua :uocc

fulgida carbone tctcrrimum rcddit.

Tlec^ id quafircgubriter diffmitum

I eft.Tla cf

ccntrano lapidee ignc can

I dente
f

f:ercocti:et ipfi fiuni candidi:ct


illc

muf cjrticta.OLuid eft q^ buic miracu


lo addi poflc uidcatu:.-'^!

quauie
luci

J colore nitcfcant:congruii

magie rubcat:iUi albido tamcn illi


nigru^ icnebrif.
i

ditunTla

\i

tamen ad' non adbibeae aqua fcd


ci

q6 iZum itaq3

albiJ cft ficut

oku:q? magie fomcf cft ignif:nulla


"boc miraculum

ignie

lignie ardcat ut la

uepcrculTiceucl mfijfione fcmckit.


fi

pidce coquat: cotrarioe babet no in contrarije rebue c(fectue.tfi eni la-'

de indico iapide le
in noftrii

gcrcmue

fiuc

audircmue; i

pidce

et ligna diuc:fa funt:contraria

crpcrimetii ucnirc no polTet:profecto

ramcn non funt:ficut album et nigni quoni in lapldibue unum facit: altc
ni
in lignie clarue illoe clarificae^bec

auc mcndacui putjrem" aut certc g:a

ditcrmirarcmur.Ouaruuero rcruj
antc oculoe noftroe quoiidiana do^ cumenta ucrfant non gencrc minus
mirabili fcd ipfa afTiduitatc ualcfciic
ita

obfufcanti^cuinilliedcficerct nifi in
iftie

uiucret.Ouid
eft ct

in carbonib".

Tlo

nc mirada

tata ifirmitae ut ictu

ut

cj:

ipfa

mdia quc rcmota eftpe

leuiftlmo franganf: prcflfu facillimo

orbie a nobie defiaimue ndnullami

contcrantur:ct tanta firmatae ut nul


lo

bumorc corrijpatunnulla ctatc ui

quc ad noe potucriit miranda p duci.SdjmantcmuUiapud noe ba


rari

catur-ufqueadco ut coe fubftcmc fo^ leaiit qui limiiee figunt ad conninccn


dii litigafore:quifqui6 poft

bcnt:ct majrimcaurificee ifignitorce

que gemarum:qui

lapie ncc ferro ncc

quantali

igninecalia uiulla pcrbibct prctcr

bct rcmporacxtiteritfixumq? limue

bircinum fangiiinem

uinci.

Scd

qui

no clTe cotenderit. Oiuie coe in ter:a bumida infoffoe ubi Kgna putrefce^
rcnt.-'

cum babcnt

atqj noucrunt: niiquid

itamiranturutbicfbuepnmu pote
tii ciue oftcndif .-Cluibue

tadiu durare incorruptibilirer


i!Ic

aute
fi

ri

c!lc

polTc nifi rcrii

corruptor ignis cf

dit fortalTe
cjrpia

no crcdiiraut

credut

ficiat.Jntucantur ctiam mi:3culu cal

miiantur.t fi

cctigcrit cjrpiri

XXI

dbuc quidemii ant^infolita:

fcd alTi

duicae c^^iendipaulaci fubtrabtt ad


miracionis incitamentu.IOagnctem
lapide nouimuB mirabilc

no miramur. ^luanta fint quc non rcctc agno fci qucanrct tamcn cade cfle non lit
abigutj:cap.r.

fcm eflc za
ucbcmen

ptore:quod
ter

cii

prtmu

uidi

inborrui.OLuippe ccrneba a lapi

rtJtamcn boics

t'nfidclcs:qui

dcferreumanuluraptumatcp fufpe fum.Dcindc tang' fciro qo rapucrat


ui dcdinet fuaccdcmcp
fcciffct
:

bus

cti

dina uel pretcnca utfu

tura mtracula pdicamus:quc itrcxpi

ideqj

anulue admotus
dit:at(^ ut
illc

c(laltcri:cuq3 fufpc

bia ca;2 rcriv liagitanc:

cnda nd ualcue oflcnde:ractonc a no quaquonia n


redderc:cj:cecltic cni utrce
falfa cflc

prior lapidi:fic aUci' a

pofiumus

nulus priori anulo cobcrcbat. 2\ccc( fit illi codc mo terii': accefl it ct quar
tU8.3a<^
fibi

mcris bilanc^cplliani

dici

m^^ipfi de totmirabtlibue reb" quaf


uel uidcre

p mutua conc^s

circuf
ejctti

poflumus ucluidcus:dcbe

notmplicatorujintrinfccua fed

ret rcddcre ratdc^.

<luod

ft

ftcn

ab

fccu9 adbercrttiij quafi catbcna pcpe

boic non pofle utderint:fatcndu c ete

dcratanulortI.O.ui8illa uijlaptdis

nd

td

aUquid nd

fuiflc ucl
ri

futunl

nd

non

ftuperct

que lUi non fold inerat

cflc:qa ratio rcddi


ftJt ifta

poccft. qiiq'dem

ucrii ctia pcr tot fufpcnfa trafibat: cf

inuifibilibus ca uincuUs fubligabat.

de qb" fitr nd poteft.lXo tcacp pcrgo pez pUiria quc mandata fuiit
Uttcris

Sj multo cft mirabilius


et coepifcopo

q6 a

fratre

nd

gcfta atqj tranfacta:fcd tn


fi

mco fcucro

millcuitao

lods (^bufcp mancnria:quo


qrplorabit.

irc qi-'

dc ifto lapidc cdpcri.Scipfu niq^ ui^


diflc narrauit

q' uolueric ct potucrit:utrtJ ucra ftnc

qucadmodu
africc cti

batban''
cti

Scd pauca cdmemoro


ftcilte falc

comea quonda

apud

c6

3lgrigcntintJ
fucrit

pcrbibcnt
i

cii

uiuarcturcpifcopus:ct)de protulerit
lapide et tenucnt fub argeto: fcrrtJcp

admotus

ignt uclut

aqua fluc
uclut

fcere:cu

uao ipfi aquc aditJgtf


ci fngidii

fup argcnttJ pofucrit.>cindc


de:ita fcrnl defup

ficut fb'

in ignc crepitarc.2-ipud

garamancas
dicbus uc nd

tcrmoucbatmantjqua tcncbatlapi
moucbatur:atquc
argcnco mcdio nibilcp paricnti conci
tatifl^tmo curfu ac rccurfu infra lapts

qucndafonce

bibatur:tafcruidti noctibus ut

nd

tl

gatur.Jn cpiro

altii

fonce

quo

facef

ut inceteris C):ciguutur acce!c:fcd no

laptde.jOijci

ab bominc:fupra fcrru rapiebatur a quod ipfe confpcj:i di;ri


:

m tn cctcris accedunfc^rinctc. 3llbc


fton arcadie lapide propccrca
fic

uo

ri credidi.quid ctia

q6abillo audiui^cuitang^ipfe uidc^ de ifto magncte lc


cij

cari^q^acccnfus fcmcl iamndpolTti


cjccmgni.lignii cuiufdi ficus cgyptie

gcri dic3.0.uado iujcta

ponit ada

non uc Ugna

cccera in aquis natare:


cti

mas non rapit ferro:ct ii ta rapue:at


ut
ci

fcdmcrgt:ccq6cftmir.!bil:u3

in

appropiquarit mojc remicrit.J

tma ahquandm
pficse

fiicnt

m ad

aquc

fu

dia mittit

bo8 lapidcs.Sj U cos nof


admirari quaro
(i

rurfus cmcrgcrc:qua Jo

madc

cognicos

ia dcftftius

facciidcbuttbiJons pddctc pgraua-

magis

lUi

a cjbus ucniunt

coo

facil

ii;poma
qmdej:
et

in ccrra fodoiiioru, gigni

nos q> miro md aqua fcrucfcentc qua fclcc ignts cjcti gui:ctoleo non fcrucfccntcj quo folj ignis accendi:quia inprdptu nobis c
lios babcnt:ut calcc

ad maturitaris

facicj

er in

uenire:lcd orc

morfuuc icmptata

fumum

ac fauilam corio fatiiccnie


.

uancfccre

p>fntcin bpidc pci ficuj

LIDER

rencnris rtianil

(i

ucbcmcnriue

fldurcrc:proprer

quod ab

ignc

pmf uome
hpi

fingufrcddite rocm.Tlos

nd polTc co

fitercmui;co

Sfccpit.Jn cadc pftde gigni aia

m opibus
cfTc

y iftia ct ftfibus dd mi'

inftrma mortaUii rdcina^

de fclcnctc.cuius intcriorc cldore ca


luna crcfccrc atcp dcficcrc.3n capado
cia crii

ucto cqu:iB concipecofdcc^

fe

tamc rdcm apud nos nd fiuc rdc oipotcntc faccre undc animuB bumanuB mftrmue rdc; nd
tio uincit'.f i>:a

tU8 no aplius tricnio


oie arbot que in ca

uwcrcSbilon

poteft reddere 1 in

mulns quide reb**


quid ucUr:tU6 ta
lUi cfTe

tndie mfula co pferri cctcrfe tcrns q>

inccrrum nobis

clTc

^i^ifniq> nuda

men cneccrtilTimu ntbil corii

tur tcgmincfoliord.>c bis atcp alija

iponfibtle qucciic^ uoluerit: ciq^

nos
crc^

inumcrabiltbus mirabilibue :quc bt


ftoria

credcrc prcdiccnti:quem ncc^ impote

no fACtoru

et tranfacco:?! fj

ma

tcm nccp mcntientcm polTumus

ncnriulocorttcnct:mibi autc aLud


sgcri ca^fec^ nimie longii cft:rcddat

dcrc.t)! tamcnfidei rcprcbcforc q:

acrorcfq^rarionie^quiciadtfta rcfpd

rarione
diuis

(i

poflfunt ifidcUs

irticj

noliit

dcnt:dc ({bus ratio rcddi ab botc

nd

llis

crcde:4d aliud q' no putan

pdt

et

taincn funt:t

ipfi

ratdi nature
(i

rc8 ca9 cc din9s:co 5 rcs

bcanc incrc

uidcnfcflc cdtr3ri8.0.uc

futurace
(icuc eo;j

dibilcs ficur

boc

e ufi niic

agim".Tlo

diccrcmuB

fimilitcr a

nobis

cni admitrit incjunt

uUa rario ut ca:o

ardcatnccp abfumat^^doleatnecp

mo

riacrocinatcs fci^magni:^ dcoibuf

rcbus quas cfle mizabilcs conftat pof fintrcddeicratione.l^eddaitcrgo ro


ne dc bis que pauca pofuim^^que culdubio
clTc
fi

jp

que futura cflc dicimua:ab infidcUb' ratio pofccret'.2lc pcr boc cti i raltb' opibus dci dcftciat ratio cordis 7 fer moni8bumani:ficutifland idcond funt:fic no idco ctta tlla ndenitiquo nia ratio dc utrifcp ab bomine nd po
teft

clTc ncfcircnt et ca

futura

rcddi.

dicercmu9:multo tninu6 crcdc

<06 nd oia miracula naturaUa fit:


fcd plcrac^

rct q>

q6 nunc dicctibue nobie

nolilt

bumano igcnio

modiftca

credcrc aliquado cffc uenrurit.<lui8

ta:aut dcmonii artc cdpofica.c.vL

mi co^ nobie crcder:fi qucadmodu^


dicimus bominii corpora uiua fiitu^ ra que fcmp arfurii atcp doltura nec rn aliqfi ftnt moritura:ita dicercmuf
i

3c fortc rcfpddcant. "Prorfus


itaq^ nec ifta funt:ncc ifta crcdi

mu8:falfa de bie dicta:falfa pfcripta


funt.t adiiciant ratiocinarcs atqj di
cetce.Sitalta crcdeda funncrcditc cc
r.OB q> in eifdc Urterie cft rclatii:fuiflc
frcflTe

futo fcculo futu. faU que facetigif

ucluc in aqua flucfccre^cundeq^ facct

qua uelut in igne aepitarc:aut furu


ni fontc cuius aqua
cris fic
in rcfrigcrio

no
cfti

quoddam

ucneris

pbanu arc^

ardcat ut no pofTit tangi:i

ibi

candclabrn:et in co luccma fub di


(ic

bus ucro dtci Uc algcat ur bibi no pof


rir:aut furuni lapide ucl

uo

ardentc:uc ca

nuUa ccpcflae nf
tlle
efl:

cum qui fuo


nd

luB imbc: cjrringutrct.Clndc (icut


lapie:ita ifta

calorc manii coftrigctis adurcrct:ucl


eti q*

lycbnoB afbcftos id

undcctTcg accefuB cjcriguioio

luccma

incjrtinguibilis

nominata

eft.

quc ptermiflTis altjs in numcris comcinoranda interi dup


polTct^T cctcra

'Q.uod proptaea potcruntdice ut re

fpondcndi nobie anguftias ingeranc


<Ja
(i

t)oc crgo tn iUo fcculo q6 diccrcmut? futura:nobifcp


fpodcrcnt;fi uulris ut ca

futUijt e

(i

d!):erimue nd cflc crcdcndii fcri

icreiluli rc

pta

illa

mir2culo:p ifirmab:m":fi

aiit

crcdamus 6

circ credcndii cdfenfcrim^^firmabim"

XXI

numinapa^ano;;. Sei nos (iaxt ia^ in Ubro duodmicefimo buius opis

flppetat

4d e)cborreat:quo

iuitet'

nu

minc

ucl cogatur:uii

magicc artes ea

babcm" ncceflc omnia credc que biftoria cocinct gcntu:co ct ipfi intcr fe biftorici ficut ait uarro : qua
dij:i:n6
fi

rdcp artificc9 c):titadt.2X)aj:ic autcj


pofTidet corda mortalid:qua potifTi

md pofTcfTionc gloriant'cd fc
.

tranffi

data oQr.r quafi

cj:

induflria

p mf

gurant in angclo9 lucis Suntcrgo

tadiffcntiant^f^ca

fiuolumus credi mu9:que nd aducrfani libris quibuf non dubitamud optere nos crcdc.t>c bis aute miraculoru bcis nobis ad ea que fittura pcrfuadcre incredulis uolumus fatis iUa fufficiat: quc nos
poflfum^quocp cj:piri:7eof
teftef ido
.

faaa

eo:52,prima:q q^to

magis

mira-'

bitiacdfucmur:tato cautius uica: de

bemus.S} bcc un ndc agim^nobif tt


ipfa^fiicidt.Sienibecimddi dcmo''

nespofTuncquatopotctiorcs angelt fancti.'Ou4to potctior bis oib" deuf

4 tantord miraculord

cffcctorcs etia
fi

ncoe no
bili

difficile eft

inucnirc

ibcifto
icjrtigui

ipfos angclos fccit.0.uaobre

rot

aute pbao ucneris t lucerna

tanra tacp mirifica quc

mccbancma

nd folu

in nullaB

coartamur an^
cni

ta appcllant dcicrcatura utetibuf bu

gufh'a9:ueru etia latitudis nobis cl^

pu3 3pitur.:Hddimu9

ad iftam lu
et

ccma

incjrtinguibilc et

bumanaro

magicaru
ftrtiii et

id cft

ipforii

p boics dcmoniaca:}t p fcipfoe dcmono mf


(i

manis artibus fmnt:ut ca qui ncfcidt opinent'cfTc diuin3:uii faad cfl ut in quoda ccplo lapidibus magncttbus i folo et i camcra^portdc magnitu^
dis pofiris fimulacrd fcrred acris
tibus
ilU

ta miracula:quc

ncgarc uolucrim**

us medio ircr \xtracp lapide ignoran

eide ipfi cui crcdimus facraru liitcra

ru aduerfabimur ueritati. 3lut crgo in lucerua iUa mecbanicu abcjd de la


pide afbcilo are

^d furfum efTcr ac dcorfd:qua fi numis potcftatc pedcrct.0.uale aU


quid
etia in Ula

luccma ucncris de
arcificc ficri ia

la

bumana molitacft:
et^ <f

pide afbcfto ab
pomifTc:fi

dipm"*
noflra

aut arte magica factu


mirareniTin tcplo:aut

boies ilb

magord opa quoe

dcmd jjfpia fl5

icriptura uencficos ct incantantorcs

nomine ucncris tanta


fentauit:ut
ret

k etficada pre

uocat
fibi
feia

in

tantd dcmones c^oUcre po

boc ibi prodigid -r appc bominibu9:7 diutiue pmaneret 3lliciunt'autcm dcmones ad inbabi tandd pcr crcaturas:quas nS ipfi fcd

tuerdt:ut cdgrucre

bomind fcnftbus

nobUis pocta uidcrC'dc quada^

que taU artc pollcrcr dices. "bcc fccarminibuspmirtitfoUicre mctcs


'Q.uas ucUt:afi
ali}s

dcus

cddidit:dclcctabilib''

pro fua di

duras imurere

ocrfiratc diucrfis:

non ut aialia cibis

cura9:Siftcrc aqua fluuqs er ucrcc:c


ffdcra rccro^Tloccumofc^
cict manef mugirc uidcbis Sub pcdibus cerra: mdcibue ornos. Oua

fcd ut fpiritus fignigzquecuiufc^ de^


lcctationi

cdgruunt pcr uaria gencra

lapidd:bcrbaru lignoru:animalium
carminu:ritud.

ec dcfccndcrc

Ut aute

illicianf

ab

to

magis dcus poces

cft

facc

quc infi

bominibue prius eoe

ipi aflutifTinu

dclibus func incredtbiUa:fcd iUtuf fa


ciUa poccftari:qn q*de ipfc lapidd

calliditatcfcducuncucl mfpirado co

aUa

rd cordibus uirus occultd:ucl etiam


fallacibus amicicijs

rdcp ui

rciij ec

boiuj

iiigcnia:

qui ea

apparedo:co^
facidt: pluri^

miris ucdtur modis angcUcafcp na^


curas oibus ccrrcnis pocctiorcs aian
tib' pdidit

paucos difcipulos fuoe

mordcp doctorc6:Tlcc^

cni potuit ni

univfa mirabiUa mirabUi

riprimdiUis doccntib^^difcicidcirc^

uiccte vtutc:ct opandi iubcdi finedicp

LIBJER

fapkntiatutms omnfbos tam mfra'


bilitcr gj creauit^

ieceteris quepigetrctc]ccre:cfb''

licet

ui3 infoUta cotra natura incfTe uidea

turalia tame de tUis no reddii'ratio:

Ouod in rebuB

mirie fuma crede

di ro fu oipoieiia creaiorie. cap.vg.

mfiutdicamrbanccotu efTcnarma. Brcuie fane ifla efT ratio fateor fufficienfcp refponfto.Scd

cum dcus auc

Ur itac^ facere no poiTit

deu9

torfitnaturaomniti:cur uoliitforti
ore noB reddcre :atione:quado alicjd
uclut.ipoflibile noltit creclcre.cifcp id

ut refurgat corpora motuoril:

1 1 igne ctno cmcilt'corpor danato^


rfircl fecit

mudii:i celo:interra:i aere

ditione rationie pofcetibua refpondc

in

aquis innumcrabilibus miraculia


fit

plcnu:cu
cft

omnibus quibue plenua


et ejccelletius

musbaceeuoluntate oipotene dd: q certe nd ob altud uocat'oipotce: ni


fi qiTi

proculdubio maiue

quicquid uult potcfl. 0.ui pcK

ctiam
ifti

mundue

ipfe

miraculum.-^Scd

tuit crcare

tam mulra:que fi non


ipofTtbtlia

ofte
tcfli

cd quibue uel contra quoe agim"

deret aut a crcdciittbus bodicq;

q\xii
cifl

dcum efTc c^edunt a quo factua

bus dicerenfi^fccto
ret':non folu5

puta

mundus:? deos ab illo factoe per quos ab ilb admiflrat'bic mildus et


miraculo;;^ effcctrices fiue fpdtanco^s
fiue ritu

1 culfu quolibet ipetratoru:

%e ct magicorum mtidanas
do
la
cis rerti

rnone

gat ufifup 1 pdiclt poteilates: quatt

que ignottfTima aiud nos:uerum etia quc notifl^ima pofui. 3 lla ci5 que apud nos prc^ cos quo|s dc bis Itbros lcgimus nd bent teficy. T ab eia cdfcripta fut (j nd fiit diuuu tue docti:at(^ bumanitus falU forte
potuenit;l5cuicpfinereaa reprebefi

uim mirabtle ^^ponimus

aliaru:q nccaialiafutr6nalia:nec ul

ronepditi fpue:ficutfut ea quorn

one nd crcdere.Tlaro nec ego uolo tc mere crcdi cucta que pofui : q: nec a
meipfo
ftt i

pauca c6memorauimus:refp6de:e af folet.Uis eft ifta naturetnatura coru


fic fe

ita credu't':tan^ nulla

de

tllis

mea cogitarde dubitano:>:ccpti8


dc calce ap feruct
eft.

b5:propriaru

ifte

funt cfficacic
eft

bio que uel ipfe fum c^rptue T cutuis


facile cfl ex^iri:ficut

naturani.Xota itacp ro
genrinti falem

cur agri^

flamma fluere faciat:


cft

in

aqua

tt tn

oleo frigida

)c

mag

qua crepitftre:q: bcc


q no
igni fj

natura cius.
foluere:

nete lapide qp ncfcto


fenfibiU ftipula

iltbocccpotiuecotianatura uidcf
aquc dcdit falem
torrcre aure igni
(junt falis

qua forbttione i non moueat et ferru^


nd
putrefcere paudie

rapiat:de carne

non oqae.Sed ifta i


efluis: ut

ca putrucrit et caro platdis: depalea


fic frigete (ic

buius namralis

ut flucfcere niue non fmat:

bis cotraria patiamr.tJec igifro red


ditur ct de illo fonte garamatico:ubi

calente utmaturefcere

poma com

pcUat.ibc igne ftilgido

qd fecundum

una ucna friget dicbu8:noctibu8 fer^


uet:ui utracp molclta tagetibus. "bcc
ct

fuiifulgorelapidee coquedo candifi

cct:t cdtra eunde

fuum fulgorcm u

dc

illo alio

4 cn fit

contrcctatib" fri
ejrtin

gidu8:7 faccm (icm alq fontes

rcndo plurimaobfufcct. Xaleel\ q6 et nigrc maculc offunduntur ej: oUo


fplendido:fimtliter nigrelince dc can

guat accefam:

difTimiiitcr

tame atcp

mirabilitcr ide ipfe accedit cjrrinctaj.

dido imprimtitur argcnto.

bc carbo
ftc

"becctdelapideafbel^o^quicii ignej
nulln bc3t^priii:acccpto tamc
(ic

nibus

ct

q^acccdcntc igne

ucrt3t'i
tet:

ar

cdtrariu:utdcl!gnt6 pulcberrie

dc(alieno:utnon poiTtte]rtigui.'bec

fragilcfquededurie: imputribtlcs dc

XXI

ptttribilibue

fiartt.

"bec ipa

qda cum

bnge aliter
tio

inftituta:uudc nec

illa

mttietqda c6 oib'* noui:7 alia pluria q buic libro iferere logii fuir. ibe bis
aute q pofut non q:gta:kd lectaipre^ de fdtc itlo ubi facics extiguut^ardcn
tee:ct

binc reddi potci) quc de

ttlis

natu

ns mirabilibus rcddcbatur:uidici
polTituie illanaturatiscll:rei buius

iftanatura cft:qmfcimus
carnis
ifla

bumane

acceduntur e;:tiucte :

ct

de pois

no

ec

natura.l^abcmus <\

fodomo^t forinfccue quafi ma^ turie:itrinfccus fumeis:na tcllcs aU quos idoncos a (^b" ut:^ ucra cHcnt
terre

deqdrcfpondeam" dctittcns facris: banc ipfam fctticet bumanam carne


altter inftitutam fuifTe atc pcccatii: id
eft

audire potui rrcpire.t


tc fj

illu cjde

fon

ut pofTct nung' pcrpeti mortc:atii

no
<\

iueni

<^ i

cpiro (lidifTc

fe diccr^:

in gallia fifcj nofcet

no logc a gia
littcre fi

tianopoti ciuitatc. t>c fructibus aute


arbo:;t

autem poftpeccatum:quatts i crtina buiue mortalitatis innotuit:ut ppC tc uita tenere non polTtt.Sic crgo ali
tcr q>

fodomitard no tantu

nobis nota c

iftituefi rcfurrccti

de digne indtcant: ucriT


fe loquiitur e^rptos.

ctia ta

multi

one motuoru.
rit

3 qtn iftis

no crcdut

ut binc dubitarc

Uis ubi lcgif qualis in paradifo ut^e


bomo^g^tiiciicp fucrit a neccffua'
(i

non polTim.iietera uero fic babco:ut


nec^ negandancq^ affirmanda decre

te

mortis alicnus.quibus utic^

crc

ucrim:B3 16 etia ipfa pofui : quonil apud corii contra quos agimus bif-'
toricos legi:ut oflendere qualia

dcrent:non

cum ilUs de pcna damna


opofius agcrcmus
:

torii:q futa e

dc

mul

l:iseoruq'doctifrtmiapudillo8 fue^
rtit aticjd

ta multicp ilto^ nulla rcddita r6nc:i


fuoijt litteratoni fcripta tiis credant:

profcredti e:quo apparcat

polTc

ficri

ut atttcr

fc

babeant quccp
ft in marci
cft

4 nobie

crede

quido

id

quod eo^

qc

rcs:^' pruie in

rcbus innotucrat fue


.

picntia fenfumqj trafgredit oipotcie

detcrminationc naturc

dea dicimus
meltor
et

clTc

focturum nec i bac

uarronis libris^quorii infcriptio

reddita ratione dignantur. Tla que


ualidior ratio de rcbus tatt

de gete populi romai:quod


bis qutbus
ibi lcgit
:

eifdc uer^

1 bic pona.

3n

bus rcdditur:q' cil oipotcns ca pofTe


faccre pbibctur et facturus dicitur:

celo inquitmirabilecjcniit porrcniii.

Tla

ftella

uenerie nobitiffunam ptau

prcnuciafTc ibi legit':ubi alia multa


uiJciauit

tus uefperugine
flppcllat
fcrtbit

bomcrus bcfperon
e;tiitiffe

quc fccilTe monftratur.Opfc

pulcberrima diccne:iiaftor
portetii

quippe facict:quia
jdt

k factuni ce predt

tatum

ut mu''

promifit

que impoffibtlia clTe putatur: qut et fccit ut ab incrcdulis gcn

taretcolo2e:magnitudine:figura:cur

fum:quod facium

ita

ncqs antca ncc

nbus incredibilia credcrentur.


V.6 axC nata
ce cotra

portca fit.Sic boc factum ogygio rc^

gc diccbant adrallus cy^cccnos 7 dio

natura cii i aliqua rc

neapolircs matbeatici nobitcs. "boc

inotuit:atic{d

ab co q6 erat

notii:icipitce diucrfum.cap.viq.

3 autem propterea
fe

rcfpodent

non credcreque dc bumanis

uarro tantus auctor portctum no 3ppellaret:nifi cffccontra natura uidcretur.Omnia cjppcporfera ptra naturam dicimus eflefcdnon funt. Ouomodo e eim cotra naturaquod
ccrtc

fempcr arfuris nec unquam montu^ rie corporibus dicimm: quia buma

dci

fit

uotutatc:cti uoliitas tantt uti^

cp conditoris codire rci cmufcp nata


ftt.^pottetii

norum corporum

natura nouimus

ago

fit

ii

ptra naturi: f?

LIBER

cotra

qua enota natura. 0.ut8 aute

portcnco^ nuerat muUitudtne : q bi ftozia getium corinetV Sed nik i boc uno atcedamue: q6 ad re dc qua agi
nCgtict, 0.uid iti dirpofitii e ab auc

gnoucrnt. 0.uaut8 i ipfa q t rc:^ na ra oib^nota ftit: no minus mira fint


cflentcp ftupeda cdfideratib^^cunctis:

fifolerentbomince mirari

nifi rara.
i

0.ui9.n. cdfuUa ratione no utdcat

torc nature celi

i ire : queadmodum
firmatii.

bominii tnuerabiU nucrofiiatc i tita


naturc fimilitudie: ualdc i mtrabiUf
ftc

curfue o:diatitTimue fyde^t.Ouid ta


ratia lcgib'
illc
fijcifo^

tn qri

babcrc ftngulos fingulas


nift intcr fe

facies:

uoluit

4 fnmo
codidit
:

regit ipcrio ac
Itella pceterte

po

ut

fimilcs cflcnt

no difca
cctcrif;

teftate

q6

ma

nercnffpccics coni ab aialtb"

gnitudine ac fpledore noriflfima^colo

1 rurfus

nifi it fc difl^itcs

ccnt n difcc:

rcm magnitudine figurart q6


bilius fui curfus

c miza

ncrcntTinguU ab boib^ccter.s.Ouof crgo fimilcs cdfttcmuneofdc diffimi


les iucnimiis.

ordmcm

lcgcmc^
fi

mutauit.Xurbauit^^fecto tunc:
li

ul

Sed

mirabtUor cftco

tam fucrint canones aftrologorum quos uelut inerrabiti coputanone de pteritis ac futuris aftro?t monb"con
fcriptos babent:quos canoncs feque

fiderario dinimtlttudis:

quonia fimi
e;:|.'ofccrc

Utudtne iuftius uidctur


tura coie.

na

do

aufi funtdicere:bocq6 dclucifc:

t tamen quonia q futr ra ipfa funt mira muUo ampU** admi ramur qii duos ita fimilce rcpimus:
ut
in ciB

cotigit nec antca ncc poftea cofigilTe.

dtfccmedis aut femp aut f:e


Ucct

Tlosatltin diuinie Ubris Ugtmu8:ec

quenter crrcm".
a uarrone
ideci^
:

foleipfum

ftetiffecu

boc adriodco
nauc:doncc

Scd q6 dtp fcriptu eorum fit btftoricus


aut q: nd diu mafit

petiuilTet uir fanct" iefus

docriflimus.fcrtafle ucre factu


crediit:

ccptti prcUii uicto:ia tcrminarct:? re

effe

non

trorfum

redifle ut tcgi e^ecbie.^cv.ani

alius ciufdc ffderie curfu8:fcd :cditi


c ad folitii;minu8 ifto

ad uinculo

addiri

boc

et

^digio pro

mouetur ejrcm

minKoni det fignaretur aditicto.Sed ifta quoqj miracuU: q meritis fcim"


concefTa facto^z.qri credunt
ifti

plo.^babcantcrgo aUud q6 etnunc poflii oftcndi : ctfq^ puto dcbcre fuffi


ccre

farta

magicis arribus tnbuunt:unde iUud


i

rint

quo cdmoueat' cii aliud aducrtc i aUqua iftiturioe nature : eaq3 fi

q6 fupiue cdmemoiaui
fiftcre

dijrilTe

uir

bi notiflTtms, feccrit:n6 fe ide dco dc

gilium:

aqua fluuqs^et uertac


ftctilTe

bcrc prcfcrtbcrc:quafi ea no poffit in

ffdcra retro.Tla i fluuiii

fupi

longe aliud

q> eis

cognita e uerte at

populus dei ductorefup:a meorato iefu nauc uia

us

ifcriufcp flupfTc

cii

q3 mutarc.Xcrra
ita uricp ut

fodomof non fuit

caperct:i beUa|)^beiatranfeiite: ac

nunc eft:fcd iaccbat fimiU cctcrts facie: eadec^ uretubenbre fc


cunditatc pollebat. Tla dci paradifo
i

poftca difcipulo cius bclifeo id clTc


factii
i

focris Utteris

lcgimus:

-r

rctro

dtuinis cbquiis coparata

eft.

Vcc

ucrfii fuilTe majrimti ffdus regnantc

pofteaq' tacta dc celo eft:ficut illoruj

c^ccbia

mo comcorauimus 06 uo
:

de lucifero uarro fcripfitrnd e


ctii

iUic di

quotp attcftat'b:ftoria:ct nunc ab eif 4 ucniuntad lcca tlla cofpictt": prodi


giofd fuUgine borrori
iteriorc fauiUa
cft:et

aUcui pctcnri bomini idfutlTc co

poma ci'

ccfla.tlo ergo de notiria naturaf c


lijine fibi factat ifidelesrquafi no'
(it i

pof

turitatis includunt.
lis

medacis fupficie ma ccc non erat ta


conditorc natura

aliqua :e diuinit" f icri

aUud

q^ in

talis cft.cfcc a

cfnaturapbiianaful

ejcpcrietw co

rujnatura ciusinbanc fcdtiTimam

XXI

minbHi mutatoe coucrfa i.t q6 poft ra longni accidit tempus


dtucrfitate

boc.n.ucbementius cdmcndaductii
dris icfus
cii

mebra q boiej

fcandali
:

la longo

temporc pcrfcuerat. Sicut

jant pro bis boibus poncrct

quos

ergo nott fuit iporfibile deo quae

uo

ui fua mebra dcjrrcra quis diligit:ca


qj prccipcrct aputari. Bonii e nbi in
cjt

luit iftitucre: fic ei noti c ipoifibileun

^cquid uoluerit quas


rc naturas.

inflituit

muta

dcbiU introire

uita^g

duaf man"*
ct ig

Unde illoril quocp mira


:

b/itcj ire

igcbcnna

in igncj c;;ttngut

culortt mftitudo filuefcit

q monftra

bile:ubi

uermis coni no monf:


tibi

oftenta portenta^digia nuncupatuz.

nis eoriinon cjrtinguif.Similitcrde

<lue rccolc i cdmeorare fi uelim bu iue opis qe erit finie.^ZDonftra fane dicta pbibet a moflrado qd aliquid fignificando dcmdHrct t ofteta ab
:
.

pcde bonii e

mquit claudii introi rc in uita ctcmaiq' duos pcdce babe tej mitri in gcbcnna ignis incjcringui
bilis:ubi ucrtnis coni

oiidcdo:'jr po:tcta

a portcdedo.i.futa
cp potto dicat
eo;;^
.t.

poilcdcdo:

t jpdi^a

futura predicat.Sed uidcrint


iectorce

ce

nd moritur:et non cpringuirur.Tlon alita ait 1 de of ulo.Sofui e tibi lufcvi itroirc i rcgnii dcig' duos oculos babeiitcm
ignie
mitti in

quomodo t% cie fiue fallant

gcbcnna ignie ubi ucrmis eo

fiue inftinctu fpirituii cjb^cura cft tali

ru non mdirur 7 ignis nd c^tinguit.

pea dignoe aios boium no^ie curiofi


tatie rctibus iplicare:ct ucra pdicat fiue
tis
^

mtta dicedo aliqri i alidd ucrita icurrant. Tlobis tfi ifta q uclut co

rra natura
dicilt^^quo

Hot i contra Muxrh

fieri

mo:ebomiuu
natura

locutudcft
i

Tlon eni} piguir uno loco eadc^ ucr ba tcr diccrc.0.ue non tcrrcat ifta re pctitio: ct lUius pcnecdmmatio tam ucbcmcns orc diuino. Utru^ autcm eomj i^ne^ fcdicet ac ucrme qui uo lunt ad anime penas non ad corpo
riepcrtincrc:dicuntctia3uri dolore

flprs dicedo cdtra

olea ifitd

olcaHni facu ee pticipc pigucdie olee t mdHra ofleta po:tenta^dtgia nuti


cupanf: bocmdftrarc o: boc oftcnde

CU5 fcro atc^ infmctuofc pcnitcntcs

cos qui fucnnta rcgno dci fepaati:-!


ideo ignc^ p:o
iflo

dolore urcnte

non

urpoftede:bocpdiceq5facturu8
de':

fi(

cougmcponi
de

potuiffc contediit.

Un

q dc co^joab" boiuj feprenunti

auit ee facturu^;
cultate
rc.
:

nuUa ipcdicntc diffi

nulla prefcribcntc lcge natu

0.ui8 fcandalt jatur 1 cgo non uror undc3 criaj dobre : ucrmcj purat inrcUigcndum
illud apoltoli cft.
.

<luomodo

autejprenunnaucrit

cfTc.Tla^ fcripruj cft inquiunr.Sicut

fatie in libro fupcriore docuifle

mc

tincauellimcntuj
fic

cjnftimo: dcccrpedo de fcripfis factis

: tucrmis lignum meror qccmriat cor uiri. Oiui uo

1 nouie i uctcrib^nd ^dc oia ad boc pcrtincnti3:fed q fufficcre buic operi


iudicaut.

pcnas 1 anim.c i corpo:is


plicio futuras ee

in iUo

fup

nd

(iubitat:ignc uri

quodam modo ucrme mcroris affirmat. 0,6


corpus: anima} aute^ rodi

t>c

gcbcnna ctcmartjcp qualitatc

1 fi crcdibilius
furdu
e ibi

penaru^.cap.i):.

dicitur: quia uriq3 ab doloreaut corporie aut

animedefutu^.

go

rii

facilfcpflio

Uodigituro fempitno fuppU


cio danato2

p fuii^pbeta

de''

ui ad corpus dica urrucj} princre q^ ncumi: i id tm in iUts diuinc fcripfe ucrbis animi dolorcm:quomd confc

di^r.fict dino fict

rictii igtiie

uermis eof nd mo corum nd q:tinguct'.5ld

quee

ee itclU'git:etiam

(i

non dicatur

LIBER

ut corporc
fterili

fic

dolcntc animus quoc^


i

mi dolon

fj

coipotaliB tactu nojriue


:

pnia crucief. lcgif c[ppe t

ac

utcopolTintcorpora cruciari

quo
crit

terib^fcnpfiaiuidicia caznie ipq ignif

modo

in co crit ctil
i

pcna fpintuum

7 ucrmie "Potuit breuiua dici uidic ta ipq.ur ago dictd c camts ipq:ni fi qi utroep.i.ignis m ucrmis pea erit carnie.' 3ut fi uidicta camie ppica.
.

malignoru5
fupplirio

3dc5 quippe ignis

frilicct

bominii attributus
cb:ifto. >ifccditc

1 demonu5 diccnte
a

me

maledicti in igne
efl

ctcmu q prc

dice uoluit:q:

boctboteuidicabifqo
fignificauitapra

paratUB
nifi

diabolo i angclie cius:

Pm came

uij:crit:^pter bocn. ucniet

q: funt qucda fua et


ficut doctis

dcmonibu9
uifii c;
:

imote fccundi:qua
mini.lig3t 4^0^
(\6

corpora

boibue

diccn9:fi.n.fm carne uijoritis morie


placetraut ignc^

q: ifto aere cralTo arqj biiido


ipulfus ucnroflatc fcntit

cuius

<luod ge

tzibucrc co:po:i aio

ucrme boc^pc
:

tllud Ropice:aut utnic^|)pccorpori.

nu9 clcmcnri (i nibil ignc pcrpcri pof fet nS urcrct femi fact" i balnris. Ut
.n.urat prior urif:farircp

3a.n.fati8 fupi^difputaui pofle aiali


fl

q6

patitur.

et

ignibus uiucin uf!ione fine con

Si

autqfq' nulla b:c dcmdes corpo

mo:te p mira culu dipotentilTuni crcato:ie cui boc polTibile ce (\ ncgana quo fit qc^d in naturie oibus mirat ignorat.3pfe.n.
fiiptione in dolorc fine

ra alTcucrannon c 6c bac re aut labo

radu opofa

i<jfitde:aut cdtcntibfa dif

putatideccrtadu.ur.n.nd dicam^q ui9 mirie tri ucrig modie ct fps icor

c deu9

4 oi*

'" ''oc

mundo magna ct

parua miracula:que comemorauim'' et icoparabiliter plura que non com

porcos ce i pea corpat ignie affligi (i fpeboiu^ etipfi^fccto icorporri ct


niic potucrit icludi corpo:alibu6

me

meorauimus fcciKcadcq? ipfo mun do atq3 diii mapo miraculo inclufit. ligat crgo uniie duobus quifcp q6 placct: utrij i uerme i igne ad corp* ^pc:an ad animd traflato a corpoza
:

brie: i

tiic

potcmnt corpo:;^ fuo?t ui


funtcorpora:fpe de
licet

culig ifolubilircr alligari.-^^dbcrcb Jt

crgo

(i

cie nulla

monu tmo fpus dcmonce

incor

porri corponbus ignibus cuciandi:

libug ad incorpomlia uocabulo

erifti

non ut ignce ipfi qutbus adbe:cbunt


eo;^ iunctura ifpircnf:? aialia fiant

mcc ptincre. 0.utd aiit iftoru ucram


fit
:

rc6 ipfa cjcpcditius indicabit:qii

cdflcnt fpiritu ct corporc: fcdutdijri

erit fcietia tata

factoru:ut eis cognof

mirie i incfTabilibue modie adbere

ccndaru illaru pcna:ii naeffaria non

do

accipicnrce

ej:

ignibue pcni non


i(lc

q tunc crit plea atc^ pfccta:ad boccni fcicndn fapicn


fitetpericntia: fcd ea
ria fola fufficiat.TlBC.n.ejcptc

datee ignibue uiti: quia i

abus

fcimuf

moduB quo corponb^adbcret fpus 7 aialia fiunt omnino mims cft ncc
:

doncc ucniat q6 pfectue:dii tri nullo md illa corpora talia fiifa crcdamus
utnuUis ab ignc afficiant'doIo:ibu9.
2ln ignis gcbcnnalis
polTit
fi

cdprcbcndi ab boicpotcft

i boc ipc
(i

bomo cft. iJiccrcm q'de (ic arfuroe


inferoe illcdiuce

ncullo coporefpe:ficutardebat ap6

quando dicebatc:u

corpalis

cft

rior in bac flamma:nifi conucntcnrcr

malignoa

fps.i.

dcmoncs

icor

porcos tactu fuo adurcre.ca.jc.

refpondcri cemcre tale fuiffc illa fla qualcsomltquoelcuautt ^la^am;


uidit:qualte lingua cui buo:e cpguii

3c occurrit qucrcre

fi

non
efl

erit

dcfidcrauit infudi

qualis digirus la

ignis incorporalis ficut

ani

5ari de

quo

id fibi ficri

poftubuit

'l^

tibi tn

erant finc corporibus anime.

icoperabili

borani ijpatio uaberaf:i


i

Sic ergo incorporalis et illa flama qua e):arftt:et illa giutula qua popof
ctt:qualta funt it uiTa dormicnttu:
(i

fuauitas uoluptatis epguediutuzno


dobrepunif^:' Oiuid
ibi tadtu cjfcp

uiculier^Tltlqd

tudtcadue e ce dcbc:q'
cdpcdib*

uein

c^tafi ccmentiii rcs


tti

incorpora

diu

fecit tide

mcruit alligari:cu iuHif

ke

bfites

firitudine

corpo^j.Tlam

fime anofae
pedat:
cj

pmas

feroue

t ipfe bomo cii fpiritu no corporc fit in ta Ubue uifie ita fe tii tiic ftmilem
:

ucrbo aut

ictu cclerric trafc

unte ucl laceHiuit dii; f plagauit i uero danti:ignominta:cj:iltti


:

Ji

fuo corpori uidct

utdifccmcre oino

1 fcmi

no

pofrii

3ut ucro gcbcnna tlla qo


i
fulfurie: dictti e cor
crit et craciabit

tu6:cii plcrutp fic infligunf: utnulla

it ffagnu ignis

uenia :elaj:ent':n6ne^ buiue uitemo


fimilia pcnie uidcnt'ctemie.3deo

porcus ignis

corpo

4p
q

ra danatoru:aut i

boium n dcmonii

pe etcma ce no

ptit:

q: nec ipfa uiia

folida bomiim:area

dcmonu.3lut ta ta bominti corpora cti fpiritibus: dc

bis plcctif pozzigifi ctemii.t tri pec


cata q uidtcat^logifrimi teporie peie:

moncs
tc6

aiit

fps fine corporibus bcrc

breuilTimo ipc ppcirat': ncc


ht:c{ cefcret la ciio nocetiti

(\(q> q:ti

uita corporalibus

fumcnoo pcna non imparcicndo ignibus.Unue c^p


ficut ucritaf dipic

fmieda cc

tormeia:g7ctto

factii c ucl boraicidii


:

pe ucnfq^ tgnid erit

ucladuUcriu:urfacrilcgui
libet

ucl

quod

aUud fcclue:n6

ipie logitudtnc:

2ln boc ratio


e):tcnfiora

iulWtie beat: ut

no

fint

pmarii tpa q^fueruntpec

catc>rum.cap.;:i.

t impictatie magnitudi nemetiendti.Oui acrop aUquo gza di crimine mote mulciat;ntiquid mo


lied iniq'taite

raquaoccidit'q pbzcuis e

ei"

fuppli
i

3c atJt qutda

eortJ contra

defendim^ciuitate dei

putat.ut^ pcccatis

quos iniuHum qualtbet magnts


:

cium

lcgce efhmai: et

no

y en

(cpii

nu auferni de

focictate uiuentiii.-^Od

cftauidcitla ciuiiaic mortaU boies

pamo

fcilicct

tpc pcrpctratis

pma
id un mora

4(0^ damnet

acma:
:

quafi

1111"

fuppUao prime mortis: boc eft 6 iila auiiaie imortali bomince fuppUao
fecttndc
elficitit

q> iuftttia lcgts attcdat:ut taca

mortie auferrc.Sicut.n.non
ciuitatie

tpi6 cjfcp puniat

q^ta
.

mora

teporis

Ugee buius

ut in ea

unde punirct admtfit Octo gcncra


pcnazti in lcgib"ce fcnbit tullius

qfcp rcuocct oatfue:ftc ncc iUi" Uges


ciuitatie admittiii: ut

dam

ad euis qe

ult"

nu uicula uerbera
ejnliu

talione ignominia
.

beatiiudine reuocec' ctna feciida


te

mor

morte (cmitati
jp

Oimd bozti c
mozula

qo i brcuc tps

cuiufc^ pcccati ccle

ritate coartet:ut tata uidtcct'

danat^.Ouo crgo ueni cft incfunt q6 au cbztft" ucfter : in qua mcnfura mcnfifueritie:iea remaief uobie : fi
temporaUpcccaiti fuppUcio punitur
etcrno.-Tlec attcndui
tpiefpatiti:

g^tadcprcbendifppetratii:
talio.^

ntfi fortc

Jd

cni ait ut

boc

patiat' quilcp

non^pt equalc

q6 fecit.Unde itlo eft lcgie.Oculti^ oculo:detc^ dctc.fiezi.n.poi.ut lam


breui tpe qfcp amittat oculti fcucnta
tc uiudictc:Q' tulit ipfc altcri ipzobita te peccati. 'p>oz20 aiit
fi

maU

id cft

fcd^ptcruiolTicudmcm utqui mala feccrit mata


fuifTe.

patiatur cande dutam mefura

alicne fcmine

0.uauie boc inearc^priepofTuac cipi de qua drie cum boc dtccrct bq


batunici
cft

ofculii infijciT:rati6ie fitucrbere uidi

de iudicqe 1 c6dcnacioni

carc:nonne q illud piicto tpie fecczic

bus. proindc q iudicatt codcmnat

LIBER

: (t ludicatur i codenatur lufte: in eadem menfura rccipit:qiuie non boc quoddedit. 3u(lic>o.n.fccit:iudi

ffufte

(io patitu:. 'O.uaute

danatione fece

Xatonta ^ie q>me ipunita nul la ucLnt clle peccara: tii 6c6 pe nas tmcdatiot adbibcri putat ucl bu marue iflaae lcgibue urdiutnie:fiue
bac uita
fuic p" mortc:fi

ritqo iniquu e
iuflue.

patif danattone

q6

in

aut parca

f bic cuic^:aut tra plectatlut btc ii co rigat.lDmc e D^ai rcis lUa fiiia ubi
:

>emagmrudinepuaricationi6 pmc:

cd diplTctde tcrrcnie co:pOiib" mo:i


bundtft^ mcbtie: q6 aic bicmctuune cupiut gaudctcp dolcntq^ : ncc auras
fuicipitit claufe tcncbrie

ob qua

etcrna pcna oibus

debcaf^

e^tra giamfuerit faluatoud. i^a.^.

i carccccco:
dic nouilTi
tri iiicjr

r
qz

d pcna eterna ideo


iufta renftbue
i

dura i in uidctbumanis:
fefui

fccufadttipt aiQ^ att.<luin 7 fup:co


cti Utic

uira retinq't:td c

cii

bac iftrmirate mo^ibiJdo;:


illi

mo rcUncjt cae ifla uita:n6

de

dccll

lenfus altttTime putiiTtmcq


feriri

malii milcrie: ncc fiidttue oce corpo


rcec)rccdutpcftc6 pcnuufc^nccifice

fapietie:quo

polTu

g^tti

nefjs in

illa prtma puaricanone co'minum e. O.uato .n.magss bomo frucbaf dco

muUa diuconcrcta modis

inolcfccze

taro maiorc ipterate deliqt dcu i fac

mine. rgo cpercent fcnts^ucrcif cp malo^ fuppUcia c^pcndiit: aUe padii


tur iancs fuipefe ad uctoe
gurgttc ualto
e^urit igni.
tfcctii
:

tu8 e malo dignue ctemo


fc

cj

boc in

alqe fub
:

pcremit bonti q6 ec polTtt i eternn.

cluit'fcclue

auc

"bic e uniuerfa gcnerte biiant inafTa

Oui boc opinant nuUaa

danata:
cil

qm 4 boc primitua admiftt:

pcnae

nifi

purgatotiae uoliir ce pofl

ca q in tUo fucrat radtcata fua flit pc punitus c: ut nuUus ab boc lufto

mortc:ur

qm ictris fupiota ftir clcme


tcrre

ta:aqua:acr:ignt6:cjc aliqua tftoium

dcbttoq; fuppUcio

ntfi

mifertcozdi

mudcf p cjrpiarotiae pcnae: qo


nacotagide
ciptt'i

indcbita gia Ubcrcif:at(p ita difper

cdiractii c. 2lcr cjppc

ac

gcnus buan0:uttn (^bufda de moflrct qutd ualcat mifcnco:8 g:a:


tiatur
i

co Q^ait fufpcfe ad uetc e:aqua


atic

ico cp ait fub gurgttc uaflo^ignie

ccteriecjd iurta uindicta.

Tlccp cnij
:

fub noie cjrprelTus


rifigni.

e cii

dipt: aur c;:u

utruc^ dcmonlTrarcf tn oibus

<\a (i

ocB remaneret i penid


in

luftc

danatidts
rc

nuUo apparerct mifcricors gia


ft

dimcnti9:rurfu
fcrct' in luce in

des a tencbrts traf

Tloe uo et i bac qde uita mo taUcequafda peae purgatoztae cdfi tcmur:n6 cjb^affligut^quo?: uita ucl indc fif meUo: ucl poti" idc fitpaor:
fcd lUie funt purgarortc:
ti
q'

nullo apparcrct leucri

eie cocrci

tae ulttonis

3n qua ^ptcrea muUo


ut
lic

coUigiic'.

CctcTC oee pcne fiuc tepo

plurcs qf in
rcf

illa fiit

ortendaf cjt}

raric ftuc fepttcrne: ficut unuidfq? di

oibus dcbcrct.Oiuod fi oibus rcddc luftitia uidicatis : iufte nco reprc


bcndcrct: q: uero
ia

uina^uidetia tractadus ctYcnir

(jp

peccatis fiue prctcrttie ftue in ^b"

ad

muln

cjride Itbe

buc uiu it tUc

cj

plectifur^ t jccrccdis

undc agat'ma;cie g:e gratuuo numeri labo:atis.


rant':c

dcdaradtfc^ uirturibus p bomince r angcloe fcubonos feu maloe. Tlacc


fi

qic^maUalicjdalreriue iprobitarc

jCotra

opioncm

co|t

putatcriofis

ut crrore pattat':pcccat c|dc bo qut uf


ignoraria uriuiftuia cntq'
facit
:

fuppUcia pofl mo:[e ca purgationis

maU aUc(d
:

9dbibcri.a.p9.

fcd

non peccat dcue qut tufio

XXI

qoautd occulro iudido fieri S5 teporarias penas al4 (it bac uita tan tii:al9 poft mortezal^ et mlc et tunc:
uerutameantetudicioillud
oes
feuerifYi

Mu

patus cfl."Prorfu8 q6 fcripme:gra u( iugu fupfilios adara dicc^tus dc


ucntre

matns co

ufqs in dic fepul'

ture in matre otU3:ufcpadco iplcri nc

mu nouiffimucp patiunf.Tle
niiit
in

aut uc

ccfTee:utipfipuuliperlauacru5 :cge
ncraiiis ab origiarpcccati

fepitcmas penae:q poft il

quo

folo

Ittdiudicidbis funt future quipofl

tenebanf uinculo
paticntcs:n6nulU

ia
ct

folutimala mria
incurfus fpiriiu

mortc

fuftinet tcporales.Tla c|bufd

quod

turo feculo:id

no remittif remitti in fu cfl ne futuK feculi cter no fupplicio punianf ii fupra di^iuf> RarifTimi funt aute qui nulUe i bac uita fed tantu pofl ca pcnas lotlt. f u ifTe tame aliquos qui ufq^ ad decrcpi
in iflo

um malignori) aUquado patiantur <lue (^de paffio abfit ut cts obfit fi


:

bac uiia

in iUa etaie ctia ipfa pafTioc

ingraucfccntc ct animam dc corpore

e^cludcntc finicrunt.

ta fcnectutc ne UuilTimaquidejfebii^

culam

fcnferint qaieiacp du^erint ui

<luod oe opus gratie dci erueiis nos de^foditatc uctens maU ad fufi
fccuU pertincat nouitaic.cap.)nt>.

t9:et ipfi

nouimus et audiuimus.

&e pcnis tcperarbuf uite^cjb^fub


iecta efl

crutame

in

graui iugo

qo pofi

bumana coditio.cap.^q.

nl tH fup fiUoe ada a die c^ntuf

dc ueire mus eof^:ufc^ in die fcpulfe

Uan^ ipfa uita mortaliu lota


pena
fit:c{a

in mat:e oiu^ ciia


le repif:ut

boc mcdtti mirabi

tota tetatio

cfl

fic

fobrq fimus atc^ inteUiga


pcccaio iUo nimis nc

facre liitere pfonat:ubi fcripio e.Tlil

mus bac uiia 6


fario

quid no

letaiio ell uita

tcrra^^Tlo cni

bumana fu^ parua pcna efl ipfa infi

ta nobis cfTc pcnale lotilc^

q6 in paradifo ppctram cfl: fac q6 nobif

pieniiaucliperiiia:que ufcpadeo fu

gicnda mcriio iudicai':ut p pcnas do lonbus plenae pucri cogantur qucqp


artificifl

cu agiiur p tcflamcniil noud:no per^ tincte ntfi ad noui fccuU bcrcdiiaicm

nouiui bic pignorc acccpto iU6 cui''


cfl fuo tepore cofequamur ndc aute abulcmos in fpc:ct|)fictcicf de die in die fpiritu facta carnis mor

uel lias difcere:ipfu(^ difcoe

bocpign"

ad q6 pcnis adigunf ia penale cfl cis ut nonun^ ipfas pcnas p quas copel
Inf difcere:maUt ferre
q^ difce.0.ui8

autc no e^borreat et mori eligat:fi ci j?ponaf aut mors ppetienda:aut rur


fus ifantis q <jde no a rifu fed a fktu ordif banc luce:quo quid malorum
ingrcfTa
fii

Iq funt dei:f5 gia

dns 4 funi eiuf agunf bi fi^ no natura. Unicus cnt naiura da fiUus:^ptcr nos mifc:t cordia facius e bois fiUus:ut nos na
tificcmus.Tlouit eni

1 quoiquot

fpiriiu dci

nefcics

ppbctat quodam
cfl

tura

fili;

mo.Solu quado naius


fifTe

fcrunt ri'

mus

bois filq dei p ilU: g:a ftere 2)Dancn6 c{ppe illc imuiabilis:
a nobi8:t

5oroaflren;nec
ille

d boni ali(^d mo
magi
uanl

naiura noffra tn qua nos fufcipei fu


fcepit

ftruofus rifus

portedii.Tla

m% diniiaiis fuc n:c


nos
in

caru aniu pbibctur fuifTe inucntor

ifirmiiaiis pticcps factus e:ui

<luc qdc lUi ncc d pfetis


fcliciiaie

uite

mcUuscomutfltuq^^pcccaiorcs
pticipatde amittamus: ct

mor^
quod

coKa fuos inimicos 4)dcfTe


bacirianom rq: bello fu''

talcfcpfumus^ci^imojtflUtatis ctiu
ftitic

potiierui.2l ninocjppcrcgeafTfrioijt

cu

cfTet ipfe

in nacura

ma bonum fccit impletum

LIBJEK.

rumo bono eim mture boirate fcnie m^.Sicutenip uniiboie^ peccantei boc ta grauc malo deucnim": ita per unu boiem eundect; detl tuittficatem ad illiid bonii ta fublic ucniem'. Tlec quif^ fe dj ab ifto ad illd trafilTe cofi
demifi cu
erit.-nifi

poteftate tcnebra;^ fn regnu cbrifti:il


folii penis no pparct' ctemis: kd ne uUa ((de poft mortc purgatoria tof' meta patiat. E^ufficit eni fola fpiritu aUs rcgcneratio:ne poft mortc obfit quod carnaUs generatio cti morte c6 tra^tt.ii aute uentti fuerit ad etat^ quc preceptii ia capit:et fubdi poteft

ibi fuerit

ubi tetatio nulla

pace tenuerit.qua bclli buiuf


cocupifcit aduerfus fpirt

in

quo caro

lcgis iperio:fufcipicndti eft beUii

con

taetfptutusaduerfus carne multts

tra uitia et gercndu acriter: ne ad


nabilia pcccata pducat.

etuarq s ccrtamibus qucrit.lDoc au


te belli5

dl t fi quidcm
:

nmq> ullii cef.fi natura btja-'


arbitriii
i

nondii uictoiia:^ cofuctudine robo:a


ta funt:faciUu0 uincunfetcedtit
fin

na p libc^
fdij:

rcctitudic

iqua

facta eft pftitilTct.Tluc ucro

que pacc

aute uinceze atcp iperare cofueuerut:


laboriofa dtfficuUatc fupcrant.Tlccp
cni id
fit

cu deo

babe noluit:fecu pugnat


ciifitmaliJ mife-'
cft

Cfcli)::et

boc quoqj

ucracitcr atcp fincentcr: ntli


eft

rab!lc:mcliu9

tn q> priora uite

bu

ucra delcctatde iuftidc.t^oc


fide brifti.Tla
fi

aute;

iu6.ZDdiu8co"fligit"cippe ctiuiiqs:
q> cti f ne ulla cofUctionc

kj:

lubcs adfit 7 fpi

dominatur.

ritus iuuans dcfit p ipfa ^bibitiocm


defiderio crcfccntc attp uincctc pccca
ti

mclius

cft

inqua

bcllti

cn fpepacis et

ne:q' fine

uUa
ad

liberatois cogitatoe ca

etta reatuB puaztcatois accedit:


fint

ut

pttuita0.upim'' Sidc^ ciia bocbello


carere:et

nonunqua

aptilTtma uitia que a^

capeflcncla ordinatiffiaj

tqs uitqs uincut'occulti8:quequepu''


ranfcfte uirtutc8:tn cjbus rcgnat fup

pace:ubi firminfima ftabiUtate potio

hbue iferiora fubdantngne dini amo


ris

accedimur.

tanti boni fpcs

Sed fi q5 abfit alibi nuUa ciTenmale obui


in

bta:t qucda fibi placedi alniudo rui nofa.Xuc itacp uicta uitia deputada
runt:cti dei amore uincunf:que nifi 5

mus in buiue cofliaatdie molcftia tc


mancrerg' uitqs

us
fu

tpfe

nos dominationc

dtatore dci
cj

no donat:ncc aUter nifi p ct boiu; boie; cbriftu ic/


eft

mc

non cis

refiftcndo permittcre.

factus

pticcpe motaUtatif no
faceret diuiiatis

ftrerut

nos pticipce

Sub 4bu8 gle kgib** oes rcgenera to^ beantur ctates.cap j:vi.
.

fucpaucift^imi aute funt tatc feUdts


tie

ut ab ipfa inctitc adolcfcetia nuUa


fta

danabtlia peccata cdmittanuel in

ru tanta
i

eft

dci mifericordta

git^s uel in facinonb": ucl in nefaric

uafa mifericordie q ppauit in glona:ut etia prims bois etas td eft


ifantiaq fine
ni:et fectida

cuiufqua

ipictatis errore: fj

magna
t

fpirttus largitate opprimat:4cquid


cis poftct

uUo

renifufubiacet car

camaU dckctarione diiari.


cix^

nondu
ccv4a

q pueritia nuncupat':ubi ratio fufcepit bac pugna:et fc


ii ualeat: et io infan

phmi uero pcepto kgie acccpto


et ^uaricatorcs cffccti tuc

prius uiai fucnntpualcntibus uitQs

re fub oibus uitiofts delectatidtb* ia


licet fiei
i

ad gratia;

cofugitit

adiuu3ntc:qua fiat ct aman

iii tranfilTe

uideat:nondu tn ca c pre
fi
(i

ccpti capajc infirmiras metis:

facra

meta mediatoi
in

is accepit:etta

OQ anis

uita finiat tranflata fol^

banc a

U8 pcnitcdo ct ucbemctius pugnado pn" deo fubdita atcp ita carni ppofita mere u ict o rcs Quifquis crgo p c nae cupic cuade fepitnas non folum
.

XXI

baprijef ticrtf eril

{uftificrfi cbrifto

ra et
ciit

bona quia mtfcHcors

eft:

tanto

ac (k vc trafcat a diabolo ad cbrifta.

melior et uertbr quanto mifcrico

I^urgatorias aute peae nullas fittas


opinet'niri aii ill6 ultimii

dior.;:tendaturcrgo acprofondaf
fos butus mifcricordic ufcp ad dana toe angelos
falte poft

trcmcduqj

iudicu}.Tlcqua9>

tti

ncgandii cfl:cna

multa atc^^U

ipfd cfnu i^nijp diucrfitate merito^t


g^uis
cffe

%i quantitlibet

fccula libcrados./Cui

maloru al^s

lcuiore alqe futu;

uft^ ad oniuczfam natura manat bu

grauiorcfiuc ipfius

ms

atc^ ar^

manam:icuad
fuetit
fe ifltetius

angclicam ucntum

dorp pcna digna cuiufc^ uaridf^fiue


tpfe cquatr ardcat: f^
ftiafetiaf.

mo^atcfcit.Tlon audet tamen

no equalt molc

miferando porrigctcrt ad
uincit

libcratdcm ipfius quocp diaboli pue

>c bid
i

4 putat nullo:;; boia; peas

nire.Uc^ fi alic|e audcat


iftos:t

ncpe

dna ee manfurad.cap.jcv^.

tamen tanto inucnifcrrarc 6

formius:*? contra rccta

da uerba per

Unc ia cii mifericordib^noftrif


agcndu
cfCc

ucrfiue quanto ftbi u: fcntire cleinn?

uidco:t pacifice di

fputandu

cj

ucl oibus iUis

bominib"

)e bis q nouifTio iudicio propter


(tcrccfTtoncm

quos

tuftilTtmus

iudc^dignos gcbe

fanctorumncmine pu
elTe.cap.]cvi9*

ne fupplicio tudicabit:uel4bufda eo
la nollunt credcre pena fepiterna fu^
cura:fcd poft ccrti teporie metae:pto

tantdamnandt)
r

Unt etia qualcs

in coUucutot

cuiufc^pcccatiquantitate longiorie
riu brcuioris cos inde cpftimant li^

bus noftris ipfc fum c>:ptU8:q


CD uenerari uidcantur fcnpturas fan

bcradoe

Oua in remifcricotdior^
diabola

cta8:moribu8 iprobandi funt:i agc

fccto fuit origcnee qui t ipfu

do caufam fuam:multo maiorcm


iiti

et angcloe cius poft grauiora


tie

p meri
ilt

mifericordiam dco tribuunt crg

diuturniora fupplicia q:

cru

bumano genue.t>icunt cnt dc malie


1 infideUbus bominib''
de uerum pdictum
fed
fcricordta ejTc
dtutntt"

ciatib"

erucndos at^ fociadoe factis


alia nonulla:ct

qui

angelis credidit. Sedil{oet^pt'boc

clTc cp

digni funt:

ct^ptcr

majamc^pf

cum ad iudtciuj uento fucrit:mi''


fupaturam. >onabit

altematcs fine ccftatoe beatitiulinie

1 mifcrias^et ftatutis fecubrS iterual


lis

cni eos inquiunt mifcricors dcue pze

ab

ifiiQ

ad

illae atcp

ab

illis

ad

iftas itus ac tcditus intcrminabilcs

ctbuei intcrcdTtonibus fanctorum fuoro.Si cnim orabani^ ilf qii eoe


patiebanf intmico8:quato magie
c{h

no imcrito ;probauitecclcfta.0.uia 1 bocq;mifcricore uidcbat' amifit.


facicndo fsnctis ucras mtferiaa c(b'

uidcbuntbumiles fuppUcefqj^ftratoGfTlccp cni crcdcndd cft aiunt tunc

pcnas lucret i

falfae bcatitudince in

amifluros fanctoe uifccra mifericor


die

quibue Bcrumac fccurum boc eft finc timore ceitij fempif ni boni gau^
diii

cum fitcrintplcnifrune ac pfcctifTi


tiTc

mc faiictitati6:ut q
micis fuis
crar.tijc
qii

orabat

f ini-'
non

no bcrcnt.logc autc

alit iftoruj

ipfi finc

pcccato

mifericordia

bumano erat a(fcctu:4

bominuilb iudido danatoro mifca


as tcporalc6:omnit) uero 4 uel citiuf uel tardius Uberantxterna fclicitate
putant.0.ue fentctia
fi

n oret^ fuppiicibue fois qii nuUfi ccpcmnt b:c pcccatti.3lut uc:o dcus tunc C08 no cjcaudict tot t tatof
filios fuoe:qfi tn tata

co^

fanctitate

proptcrca uc

nulU) iuenict orois impcdimcntum.

LIDER

Xdiimoia ucro pfalmi et lUt 4

ptnit

"bcc tn

tur ifidekd atop iplos boics fdlte lo

cutfTe.Tla

opinaformd id cb^a dina ra quo ptinct inquntqd faip


multa multitudodulcedima

go tepore cruciari:'! poHea de nuXoi bu6 erui.r^ magis ifti^ fe dicunt eflc
ubi Ugi^.Tluncid obliuifcet' mifercri deusraut ptinebit in
feratoes.^ra
ei**

tu

eft:^'

tue dfic
(i

qua abfcddtflt

rimettb"

rc:

ni

ut itclltgam" ^ptcr timore

fitifTc

ab

ira

fua fuae mi^

fcddita miicricordie dinc ta

multa fc

e in(|unt:ut

oee indi

crerac^ dulcedine. 3ddiir ctta^ptca

gni beatitudie fepiterna ipfo iudicate

dipffe apofloln:cdciuftt eni dcus oef

punianf fupplicio fcpi^no.S^ fi ut 15 gu urullu cfTe pmifcrit:^fecto ut pof fit boc fieri coticbit iu ira fua mifera tdea ruas:q6 eil pfalmus dicit no efTe
facturn.Tld cni ait affirmado coiine
bit:f5

m ttidclttate ut oibus
ftgnificarci qp

mitcrcat' :

quo

Ilcc

tflt tii cj

ab illo nemo danabit' boc fcntiunt:bacopinio

ne fui uft^ ad libcrardcm ucl nuila^

danatdcm diaboli atq^ angeio^ ctus


cj:tcndiit.TDumana qppc circa folos

negatocjfub iterrogatdc poncf


oiidit
ira conti

CD ancdtmebit ifrogatinimirit

boics

moucnt mtfcttcordta: tcaula^


gtts

qa no diu mifcratoes fuas


ncat.Sic crgo
iiii

majcimc aguni fua:p gcnerale in


tate falfa fuis pditte

uolut iudic^ dci c6

bumanil quafi det mticratdcm ipunt

minatdem nd

ctTc

medaccgruif fit nc

monbus pollicc

mine danaturus^queadmodil eiuf c6 minatdcj qua dijcit eucrfu^ fc eflc ni


niue ciuitate:medace nd poiTumuf di
ct.m
tii

tce.ilc

cada det mifericordia:


teetii pricipi
b"*

p boc fupabunt cos in ( redt^' cj banc iputra

dcmonu ct cius

faullui

nd efl factu inquti}i q5

fine ul

polltcef.

la cdditdc pdi;cit.Tlon eniait niniuc

6e bi0 ci

ipunirare

cium pcccaro^j

cuertcf fi

re^erint:f5

nd egerint pcnitetia fec^ cd boc no addito pnuntiauit


ciuitatie.

promitfunr ctia bcrcticis proprer pri


ciparionecorpons cbnfU.cap.p;c.

euerftoncm fiituram iUius

Xluacdminatdem^ptcrca ucracem putat:<ia boc pdipt dc" q> ucre digni eratpati:^uisbocndcet ipfe f&cta
rus.Tla
ct
fi

Xe ftir alq

ab crcmo fupplicio

libcrattone ncc iplts falte oib''

bdibus^mirrenrcs:fcdrariimd cbrt
fltbaprilmateabluri6(ipncipcs fuic
corporis eiue:qudlibct
cticp bercft uel ipuiate
uijrcrtt:

pcnitetib'' pcpcit incjunt

uticp tllos pcnitcntia

non ignorabat

iqua
ii

acturo6:t
erat

tfi

abfoluie acdiffitceo;^

fuerit^ptcr

euerfione futura ce pdipt.lDoc crgo

lud quod ait icfue.lDtc cfl panis qui

m^ut i ueritate feuentatts qus


:

de ceb dcfcedu:ui
iiis

fi

quie

ci:

ipio

mi

digni:f5 i rde miferatdis

nd continuit in
fupplicib'' pcct

no erat:qua ira fua ut ab ea pena qua fuerat cdtuacib"

ducaucritnd moriarur.go lum pa


uiuus qui de cclo dcfccndt.St qs e)c boc pane uiuet iii ctemum.ilb crcma crgo morte iqui unt neccfte efl iflo s cmi : ct ad uitam etcma quandoq; pcrduci.

manducaucrit

cdntinatus.Si aute titcpcgcit aiunt:


qii fancctt

fudjppheta fuaat pccndo

cdtnftatur^^q-to

magis tuc mirabili'


cordi-'

rupplicacib" pcct:qtt utpcat oes facti

o' o:3bdt.S5 boc q6 tpfi fuis


b^
rufpic3t':id

putat fcriptas tacuiffe

ibe bis qui nd oibus f; cis tantii q apud catbolicoe fut regcncrati:etta ft

dma8:ut

multi fe coirtgat ucl^ltjca^


fint

poflcainmultacrina crroref^^ni''
pcrii indulgcntia polUcent,cap.;7:.

ueletnaf tiorepenaf:et
fmt orare^) eis 4 uon

qpof^

fe corrcfrcrint

XXI

TJt func qm boc nec oibus bnrf

maleuttefiicrifcatbolicus cbnWaf'"

bu9 bapufmns

cbrifU et etus

nu9:uclutqui fupcrcdificaucnr Itgna


fmil:ftipula:putantci) fatuii
tgne:id e poftpcnas tgnis
fieri

corports racrmem:r; rorcttbolicis

per

gnue malc mocnhbud poUtcent^rquts no fola fflcrameto f; re tpfa maduca uarnt corp" cbiifti \s\ ipfo corpe eiuf coHituti.Dc quodicit prueiun^pa nis unii corp" muUi fumus: ut etia fi podea in aliqua berefi ueletia i gc
tiliiJ
i

illi"

libcra

ri:quo igne
mali.

ultio iudtcio

punienmr
quc

>c bts qut putint ca crimtna

intcrelcmoffnanjcrimina comittiit

ad danatots
c

utdiciu

ii

uocari

.c^.

tdolarrta lapfi ^ucnntantt) quia


ell in

corpe cbril^ id

catboUca

eccle

Ompat aute etia quofda puta


rc eo8

fia fupfcnit

baptifmu cbrifti t
cbrtfti

csueruntcorpus
n3:atC0

m morianf

madu

ranrnmo atfuros

illius

cfnttarc fupplicq:({^ pcccaris fuis fa

in etemu:f5 uiia qncp confequant'e^^


illa ois ipietas quato maior \xA\iiax ad etemttate: f; sd dtutumitate magnitudinc(p pena runu ^e bts 4 cos 4 ^"nmxx i catbolica fide:ct fi peflfime ui):ait:t ob boc uri

ccidignas elemofynae ncgligur.^u^


ta tUud apoftoU iacobi.3 udiciii aurc
fine mifericordii fict ilU

Ateur:non cis

q no fedt mi

fcricordi9.0.ui ergo feccrir inquiunt


g^uis

mores in meUus nd murauerit


ne^rcr uipr:cu mifericordia ilU

fcd itcr ipfae fuas elcmoffnas nefi"


rie ac

merucritttn^pf ftdcifundametu

fal

iudiciu furure(l:ur aut nulla danari

andoa
f

efledi/finit.cap.Ra.

dcpkctaf:aurpoftaliquod

tep'* fiuc

puu fiue^li):u ab
Untaiit<}^ptcridq6fcriptii
cft

iUa clanatdc Ubcrc

qui pfeucraucrir uftp


i

m fine
catbo

uiuop arcp monu oro noluiflc ejiiHimii aUud comemo


tu:.3d iadice
ipfii

hic faluus erit:no nifi


lica

ecclefia

rarcfeclVedicmru:fiuc

dcpw

quib"

pfeucranbus q^uis in ea mak ui uentibusboc^mtttiJnpigne uidcl;


faluandi6:merito fundamenti
sit

datums cft uita etema:


quos ctcmo fupplicio
clcmoff na

fiuc finiftris

danarur'': nifi

6quo

fiuc facraf fiuc


in

no

factaf.
dfii

aprus.fndamettt mi aliud ncmo

3ld boc ptincrc aiur:7


nobis debira noftza
tim' debirortb" mis

oratde

pot ponc prc^ td q6 pofim eft:quod c


cbriftus icfu8.6i

ci quoridiana poftulardcm. >imtrrc


ficur
.

^9

aiit edificaucrit

7 nos dimit
ilU

fupra fundamcntil boc auru:argetdi:


lapides prcctofo9:ligna:feni}:lhpuli.

Cuifq"9 eni

qinedpcccauitdimirrit ignofcendo
peccani: pculdubio clemoffna facit.

uniufcuiufq? opus manifenabi^. )i

mi dni declarabit:quia in igne :uc

daa re dri& ipfe fic cdmcdauit

uc di

labif:7umufcuiuf(^opu8 qualc fit ignis^babii.Sicuius opus pman


ferit

ccr.Si eni dimifcritis pcccara bdib":


dimirrer uobis er pat ueftcr peccara

a.Si
tit

q6 fupedificauit:mcrccde Accipi cniuB opua aute arfcrit:detri


patict':ipfe

ueftra.Si aute nd dimifcriris bdibuf

^'

necp p: ucftcr c} in

mentit

aute faluus ennfic

bi9.rgo
iudiciii

aX eft dimirret uo tad boc gen" cUmoffna


air

quafi p igne. Dicut crgo cuiuflibj ttiu CAtbolica cbriftianii cbnftii b:e
in fundflmeco:q6

ni ptinct quod

apoftolus iacob";

fundimenc nuila
fi

bercfis bet 3 corpis eius unttatc prc

fumrii fmc mifcncordia ci 4 nd fccit mifcricotdia.Tlec dipr domi nus inc{unt magna uel pua : f^ duntt
tct

dfa:i io^ptcr boc fundametu etia

uobis parer ucftcr pcccara uia:

fi

LIBER

t
'

ttod duniferitidWorbue.

3U^

boc

pucantetiactB quipditcui)cennt do^


nec cUudat die utte buius cjctremf

mine faUit dicit eis dcii no pepcilTe: i fic ab itlo fc cffc ii ipioe pdanatoe ut
cazccrib^caligiB ifcrni retrufi tradcrec'

p blc oroe3 qmlmacp ct quatacuc^


^erit oia quotidic pcccata dimuti:
cutipfa quotidie frcquetaf oratio:
(i

fcruandi atqj ultio iudicio puniendi:


qri

eoe etcrn" ignie 9ccipict:ubi cruci

ii

abut
fi

m fccula kcalo^.Ob U

itfl

cft:

hoc tantumo cuftodirc mcmincrint. ut qii ab eie ucnii petut <\ coe pecca
to qualicuc^ lefcrut: e^ corde dimit^

qu6 ab buiue
ikI

e^nitate pcnc ufuniuct


te

quida boice poft quiculibct

po2i8 fubtrabcnf: ac no ftati encrua

tatXu ad bccoia dco donate


dcro:Uber
ille

refpo

bit7idc8

qua creditTcmpitcrnu 6mo


ce fuppliciu.i enicjb^dicc

claudcndus

ell.

nu futu:u

turdifcediteamemalcdicti in ignc;

Cotra opimone coru c| dicunt nec diaboli nec bominu malof ppetua
futura fupplicia.cap.^^i^.

ctnu q patUB e diabolo i agct eius [


uniucrfi uel
aliq'

eoru n6 fempcr

ibi

eriIt:quidcacccurdiaboUi8t ageU
ci" fcpcr tbi futuri ec

crcdat.2ln fone

C primfi qucn o^t^ att^ agno


fci

dei

Iriia

quc

tn

malos agctos i boies


crit:in
fi

cureulefiafcricncquiucrit

^fcrct':!

agclos ucra

boies fal

hoiu5 difputatoc) diabolo etia pofl maiciaB ctdiutumilTiaB pcnae purga


tdc5 uel indulgcntia poUicete.Tlequc

la.3ta plane boc erit


pt:f5

no qd deuf di

qo

fufpica^fcoics pl" ualcbit

d6
cft
iit

ficri cja

no p6t:n6 ajgiuncntari
poci''

cni tot focti

Uis cruditi

7 facris ucttbuB ac nouis modatocj i rcgni celoruj

aduerfus dcu^fjdino

du tepu8
cft

dibct pcrc pcfpto:cj fcpl^no cupi^


carc fuppUcio.>ctndc qualc
cc

beacitudinepoflqualiacucp tquata
cn(0 fuppUcta qualibetciit^ i quanf
cuc^3gcii8iuidcrdt:r3 potruiderot

nti

fuppUciii^ igne diutni tcporif cp

ftiarc:? uita efna csedcrc (inc fine: cii

diuina uacuari utinfumari nd pofTe fentetia:qu9 fc pnudauit driuB iniu^

cbtift^eodcipfoloco in unacadec^
fcntctia di^rcric utnic^ coplejrua
ibiit
tfti
:

ftc

dicio^laturo arcp dicturo.>ifccditc

in fuppUciii ctcmiiaufti

aute

a mc malcdicti in igne ctcrnn: <^ pat' cHdiabolo 1 agelis eiu6:fic c|ppc ori dit e^no igne diabolu i agcloa ei" ar
furo9.t
qp fcriptd e
i

tn uita

ctema.Si utriic^ etanii profc


cii fic

cro auc utnsc^

diur'nd:aututri>
itclltgi
:

c^ finc fine ppetud d^


ri cni rclata
f

par pa

apocalfpfi dia
Ita

unr:binc fuppUctu ctnti

boiuB

c{

fcduccbat eos milTuB e in

indc uita ccna.>icet autc in boc

uno

gnu5 ignis i fulfuri6:quo t bcftiacc pfeudo ^pbeta crnciabuniTdie ac no


cte in fecuUi feculoro.

eodec^ fenfu:uita etcma


fuppltciti

fine ftne eric

acmu fine bcbit:muUn ab

0:6 ibi

dictu c

furdii cft.Unde c(a uita

ctcrn6:bic dictn

eft i

fecula fecuU) jz
fi

ru
nii

finc ftne crit:fuppUciu

-Quibue uerbis

nibil fcnpta dina

etcma facto quot^ ctcr quibus crit:p:ocuUlubio ftne no

gnificare c6fucuit:nifi y fme no b^ te poria.Quaobre^rfuB nec aUa caufa

bcbit.

ncc iuftior atcp manifcftior iucniri po tcft;cu: ucrifl"mia potcftatc tcneatur

6tra cof fcnfii ^ in iudiao dei ot buB zde^pt fanctoru pccs putat efte
pazccndum.cap.^piq.

1 imobile:nuUd regreflo ad iufti tia uitacp fancroru diabolo i agebs ei" bituros: nift a fcriptuza quc nc"
fipa

Oc aute i aduafus cos ualj:


cffuaeagcteecaept^dci ueirc

XXI

!fba otlut mifericordia

m io uidcliccc ucra Uni: 4a cs


TPit

maiore conat' que di


t

forQaudi^:qui

ctfi

aducrfant* ccclc

ficitta iut tti pdctltnati

ut^

cts c;cau

boics

clTc

paffuros pati digni fuc


funt.>onabit cni cos
tiic

diafcccUfia:-! filq efTiciat ccclefie.Si

no

c(a paflTuri

q aute ufqj ad mcric bcbiit cor ipcni


tcnsincc g: inimicis cducrteifin ftUog

quiut pcibus facto^t fuofiet


funt uiicp facciores^eorijqj nulld

tan

to magis oratiup inimicie fuis q^to


eft cffica^

nu4d
2ti

iifi eis id

cHpro

taliu dcfiicto
;

fpirutb" orat ccclcfia

iZur ira
:

ntfi

ciorofo ctcpuditocdct dig^nior: ia^


btitits

c{a in

ptc ia diaboli cdpurat

c{

dum

oio peccatoXur crgo ea


facritatc;i ciJcta

cflcnt in

corpe nd

fiit traflati

ad cbri

de pfectiffima
difTis

impc

flij.adc itaqj ca cft cur

trareualctibue miidilTis i mifericor

no orcr' tunc probdibu8ctnoigncpuniedis:q ci


ut ne^ nuc ncqj tiic orct pro agc maf^quc itide ca cft:ut q^uis p bo minibus nunc uiuis orct-ctta malts tiiianecniicorcC^tTidclib^^ipqfqj 6
cft lis

pabus ctia^ agcrn ozabilt q


cft

bus paratus
liu3:eofq;

ignis ctcrnusiut de'


i

fententia fua mitiget i reflcctat

mc

ab illo ignc faciat alicnos. q i boc futuruj effc j5fumat:affirmaa ctia fanctos an gclosfimulctlfactis bdibus d tunc cqualcs criit agcrdci:^ danadis i a^
3ln erit
forfita qfq^

functis.Tlap:odcftictie

dbufda ucl
i

ipfiue ccclcfie ucl quoriida pioni ex^

audif oratio:f5 pro bis quoy^

cbti

ftorcgcncratoriinccufcpadco uitat

ger^ boibusozaturos ut mifericor dianopaiianfq^ueritate mereniur


pati:q6

corporcmalcgefta cftuttali mifcn^


cordia iudiccntur digni

non

clTc:

ncc

nemo
cfl.

fane fidei

diicit

ncmo

ufcpadco bcne ut

tale

mifcricordiam

dicturus

3lliocjn nulla ca eft cur

repianf nccclTaril nd berc:ficut cria^


facta rcfurrcctdc mo:tuoru:fi dccnit

no ctia^diabolo nunct angetcius


orctccclcfia:qua magifler de' pre ini

ijbus poft pcnas quas patiunt" fpiri

micis fuis

iulTit orare. "bec igitur ca

tus mortuoni ipcniafmtfcricordu:

qua fit ut iic ccdefia no oret^ malis


angcli8:quo8 fuos nouit
ec inimicof
illo

ut in igne nd mittant ctcmum.Tlecp


cni

dc^bufdi

ucracitcz diccrct g' r\6

cade ipfa ca eft qua

fiet

ut in

tunc

cis rcmittafnctp in

boc

fcculo neqj
ctfi

mdicio

etia

pro bominib^^ctcmo igni


ftt

fufuro mfi efCent quibus


tii

no i ifto

cruciadis^^^uis pfcct a
01 ^.Tlcic eni ^pterea

fsaitate

^ cis

no orat quef

rcmittcrcf in futuro.

5 co dictuj

fucrit

in gcnerc

bumano b; inimico6:quia
fzuctuofcTlam ut
i
rcfi

ucnitc biidicti

a iudicc uiuorii atqj mortuo^ pns mci: pofTidcrc pa


:

tepus

cft pcnitctie

m uobia rcgnii a cd fhtutdc miidt


alqs ecdtrario:difccditc a
cti in

ct

4d majcicp cis orat:nifi ut dct iirdc*


ficut dicit apoflolus pcnitcntia

me malcdi
duboio 1

ignc ctnii

q'

patus
ifti

cft

pifcant dc diaboli laqucis a


liui

quo cap
i

angcr ci'':7 ibut


nii:iufti

in fuppliciii ctcr

tcnetTccundu ipfins uoluntate


(i

autc in uica ctcma:nimie \v

deniq^

dc altcfbus

ira ccrtacfTcn

ut

ftJptdcs cft dtccrc

cuiy coni ercmum

^ ft

illi

et nolTct:^ I3

adbuc

in

bac ui
in ei

fupplicio

nd fututii:quos dcus itos

tA ftnt coftiruti:fri pdcflinati

fiJr

in fuppliciii di)citctcrnii:'?

p bumf p

nfiignc irc
rct g

ctt

diabolo:t3^

cis

rt

ora
ccr

faptdnis pfuafionc faccrc:ut dc ipfa

nec^ ipfo.Scd cja dc nullo

quocp

uitfl

ueldcfpct ucl dubttct ct^


fic irclligat

ta cft:orat^ oibus duntajcatbdibus

na.Tlcmo
cancnte
.

itacp

pfalmum

inimicis fuis inboccorpccdftitutis:

Tlunq'd obliutfccf mifcuri

ncc tfi pro oibud e^aRdif.t^ro bif.n.

dcu8:aut cdrincbit i ira fua

mhtoce

LIBER

fuasmtopmcf^dcboibus bonie ucra de malis falfa:aut de bonis boibue i


marangclis ucra.dc malis aut bomi busfalladcicefentcntia.lDoc cniqo
ait

7 ibunt idi in fupplidu etemuj i cra fiabunfiniecula feculorii: luermio eo^ nd morict':*! igms no cjrtiguctur 1 cetera buiufmodi:nd ti ego qf ipfa
fcnptura dina planiffime atc^ plcntf
limc zdarguit ac
rcfcllit.llinuiitc

pfalmus ad uafa mifcrtcordtc

p(i

ncKtad ipfosfiUos^miiTionis^quo

m erat unus ctiam ipfc^pbeta.0.w


cu
dijcifret

qp

pc in bac uita

cgcriit penuetia:

t loo

nuncjd oblmifcct mifcreri

fructuofa uclut in boc agro fciantcs


in
ri

deus:aut cotinebit in ira fua mifcrati

ones fuas: cotinuo fubiccit . t di^i imc ccpi.tJcc e imutatio dc):tcrc c^cel
fi.j:pofuit^fecto
cotincbit
i

quo uoluitdcus cu lacbrymis fcia qo poftca cii lctiria mctcrct t tfi


.

quisncgabitq^dfispdijritineis fuif

qd dijcerit.Tluqd
bd

k cdpletii nifi parii aducrtai

qucad"

ira fua

mifatocs fuas.^ta
7 dics cius
ira
ii

cni dci.e et ifta uita mortalis: ubi


uanitati fimilis factus e
:

modii peccatorcs dcus nd foUi irat'*: ucru ctia mifcratus cuc rtat. ueituc
cni peccatorcs

duobus modi8:autfi
ficut

uelut ubza ptcreut:i

qua tn

cbli

cut fodomite ut pro pcccaris fuis ipi

uifcif mifercri dcu6:faciedo fole fuuj


oriri
(ixi^

boics puniantui:aut
ipfa

niniuue ut

fup bonos t malos^t plucndo

boium pcccatapcnitcndo deftm


q6 pdijcit de".ucr luniue que mala aat:7 boa
cftqucnd crat.Stannb^.n.
atcp

iuftos rt iniuftoe: ac (k

no ptm^

anf.j^actu e ergo
fa cni cft

i:a

fua miferatoes fuas

ZDajciccp

ieoqocj^prclTitbic pfalmus dicedo

cdificata

nuc ccpi.lDcc e imutatio dc)cte c)ccelfi qm i bac ipfa eof uailTima uita quc ira dci e uafa mificordic mutat i mc
Iius:g7ui0

mcnibus
uitas in

domibus

:cuerfa eft

ci

pdms monbus.Sc fic guis


fuerit
ilU

^pbcta
factu

cdtnftatus:qa non

cft

mifcria
ira

adbuc i buius coiTuptois maneat ira er:4a nec in ipfa fua cotinec mifaatdcs fuas.um
ii^o

q6

boics rimucrJt lUo^pbe


tri

rate ucniuru:factu e

q6

fucrat

6o

pfcienticpdictiirquonianoucrat q'p

crgo in
tici

mo copleat dini

illius

cl

dipt

quomd in mcUus eftfct iplcndJu.

ueritas:nd

ielligi:ubt

eft ca ncccffc aii itlic i no ptincntcs ad ciuitatem


q'

Utautc nouczint ifti m puerfii mifezi co:d6 quo ptineat qo fcnptum eft
^^luamuita mulritudo dulccdis tuc
diie

dei fcpitemo lupplicio punicnt.S^

bus

placct ifta fcntcntia ufcp


falce

ad
Uc

illa i

pioru tormeta^tcnde

itcUi^

glt ut manente in eis ira dci que etcr no eft pnuciata fuppUcio:nd contine
at dcus

qua abfcddifti ttmtibus tc^lcgar 1 q6 fcq'tur pfecifti aiit fpatibus ni fi qa iird rimore pcnani fuani fuam
:

uolunt
e

iuftiria c6ftituere:quc

iii

lcgc

bac ira fua mifcrato"cs fu 38:7 faciat cos no tanta quata digni
atrocitatccruci3ri:ut eaf
aliqii fini

nd

cft iuftiria

dci dulcis:q'a ncfciuit

ca.Tld eni guftaucrunt ca:

m fc naq;

funtpcnaf penas ucl nunq' fubeatucl

fpcrantno inipfo:^

io abfcddif cis

ac:f5 ut cas mitiorcs g mcrita fpt co

mulutudo dulccdis dei:quoni3 ttmec qde dcu:l'ed illo rimore fcmtU q nd e


in cantatc:q'a pcrfecra cantas foras

ni lcuiorefc^ patiant'.Sic cni i


fuas no
cotincbit:q6 (jde

ira 6i

mancbir.i in ipfa ira fua miferatdcs

mimt rimorc.jd fpcratibue in eu pfi


cit

nd

io cdfir

dulccdine iu3:in fpcrido cis cari

mo:qa no rcfifto.etcru cos q putat


minacitcr potins q> ueracite: dictum igne cmu: difceditc a mc malcdicri

tate fu.i:ut timoie cafto

non que cari

tas fozas mitttt;fcd pcrm.mcnte

m fc

culu fauU:cD glorianf i drio gloiicf.

XXI

3uftiti3

6d quippecbzifhis effcqui fs au9 e(l nobis ficutdicit apoltolus fa


pientia dco:-z

ilbrum incredulitatcffc i bt non cre


didezunt in ucfha mifertcordia: ut et

iaftUmt fanccificAiS

^ft mtfcricordiam confcquantur.Oe


inde fubiedt unde
tfli

1 redeptio:ut queadmodu fcnptu efl


qui gloriatur tn drio gbrietnr. 1:>anc

fibi

errado bli

diuntur atq? att.Concluf it cnim dcuf

dd tuflitiam quam donatgratia


meritis^nefciunt illi qui

fuie

fuam iuflitil

mnes in inftdelttate ut omnib" mife reatur.^duos omnes nifi de quibus


loquebatuz tanquam dicene % uoe i

uoluntcoflitueret ideo iuditic dci


<(l cbriftus

non funt fubiecti.3n qua

iUos.ibeiisergoiijdcos tgcnriles

iuHitiae mtta mttitudodukediedct

proptcr qul
te

dicit in pfalmo. 6ulla 1 uidete q* dulcie cf% dominus. c banc quidcm in bac pcrcgrinatdege

quos prcfciuit t predeflinautr confor mes fieri imaginis fil^ fui: omncs in
infideliutecoclufitutde amaritudie
infidelitatis fuc

penitcndo confufi

:et

non ad fatictatcm fumentes: cfurimus cam pottue ac fitimue: ut


ftanres

ea poflca faturcmur

cum uidebimus
q6 fchp

cum tum

ficixticfl:i

implebitur

efl.Satiabor

gloria

cum manifeflabiC tua.Jta perficit cbriflue mul

ad dulcedine mifericordie dd credcn do conuerfi:clamaret illud i pfalmo. Ootamulta mulritudo duUedinif lue domtne:quam abfcondtfli rtmenbus te:perfecifliautefpcrantibus nonin
fe

fed in

tcOtnnium itac^ mifcrcrur

ram multitudine dulcedis fucfperan


tibuaineum.t^orroautefiea qua; illiputantdulcedinefua dcue abfco
dif timentibus cilrqua non efl ipioe danaturue:ut bocnefcietce i danari

uaforummifcricordiequtdcm omni

um:t eorum fciltcct quos q: gcnnb'' teorum quoe e]c iudcts prcddltauit:
uocautt:iuflificauit:g(ortficauu:non

timetee recte uiuat:ac fipoffinc


ci

efVe

omniumbominum^lcdiftorum omnium neminem danaturue.

orent pro no rccte uiuetibue: quo''

modo ea perricit fpcrantibus in eum


ilulcedine

3n bt qm' inter bcrcticos bapti;a


tifunt:idetetiorc6pofleamale utue

quandoquide ficut fomniit perbac no danaturue efl eoe q no


fperant t eu.^Ua igitur ciue dulcedo

do

funt facti:uel bi qui

apud catboii

cos renati ad befce aur fiifmata tra^


rierunr.udbiqui a catbolide apud

queraturrqua

pcrficit

fperantibue in

eu:nd qua pcrficcre putatu: contem^ nentibue % blafpbemantibus eum.

quos

renati funt

non recedentcs

cri"

bo pofitue t boc corpo re occultom dd iudiciorum fibi nott


5^rufba itat^
tia

muiofe uiucrc pcrltttcrunt: potrmt p oilcgio facramentorum rcmintonc^


eteim fperare fuppUc^.cap.^^p.

arrogare prefumit.^Uud quoque

spolloltci}:concUifit eni

dcue omnes

dtam refpondeamus
ifh: fcd

etiam
et

in infidelitate utomnibue mifereat non idco dictum clt <g fit ncmine da^

iUisquinonfolumdiabolo
engelie cius ficut ncc

nc ipfis

naturu6:fcd fupcrius apparec unde

fitdictum.Tlacumde iudcie poflca cidiiuris apoflolie loqucretur ad ge


tc6:nd quae uttc^ iam credentcs
fcri

quidem omnibua bominibua Ubera tioncmabctemo igne promtttunt: oerumdstantum quicbnl^ baptif
mateabluti:? corporie ctue t fagui
nis pazticipce facti funt:

bcbatepiftolas.Sicutenim uos inAt

quomodoU
\x\\

sliquando non crcdidiflis dco: nunc


itttemmtfcricordiamconfecuti
cllis

bct ui^crint:i quaciique bcrcfi uel


pictate fucrint
.

Scd contradtcu

cia

LIBER

ftpoftolua duens.ZDanifefta autcm run(opcraam(6.0.uerunt fomica

cojporfofcparatipolTuntidcm pcrd

riorimmunditia.lujruziaudolom^fer
uttud::ueneficia:intmicicie:conrentio

non fibi utilc: imo ucro ciiam nopum: quo iudtcc'


pcrc facramcntum:fcd
tur grauiu8 q> ucl tardtue libcictur

iiesemuUtonc6:animofit3te8:dilTcn
rionee:bererc8:inuidic:ebrietate8:co

Tlon funt quippe in eo uinculo pacif

me(Tationc6:i bie fimilia:que predi'

co uobie (icat
talia

prcdijci

:quoniam qut

quod in tllo cjrprimitur facramento. Scd mrfu9 ctiam ifti qui rcctc intclli gunt non dtcendum cum manducaze
corpue cbnfti qui
in

agunt regnum dei non polTidc


talc3 poft quantalibet dei ponfide

corporenoncft

bunt.^Bec profecto apoftoltca fcntcn


tia falfa eft:
fi

cbnftunon rectepromtttunt eisq' ucl


in bcrcfim:uel ctiam in gentilium fu

tempora Ibcrati regnum

pcrftioncm

cjc illius

corpo:i8 unitatc

bunt.Scd.quoniam falfa non cft:pzo fecto regnumdei non polTidebunt. t ii in rcgni dci polTcfrione nunqua
crunt etcrno fuppUrio tcnebuntur

labunturlibcrationcm quandoqj ab
etcrni ignc fupplui).

'primo quia dc
wtoicrabilc atc^
nit'

bcnt attcndere q>


ac pcnc

fit

a fana doctrina nimie dcuium ut


ti

quoniam non eft mcdius locue ubi non ftt in fupplicio: qui illo non fue
rit

omncs qut

bcrclcs impiae

condidertntejccuntcB dccatboUca ec
clefia:7

conftitucus in rcgno.-Q.uamobrc
tcfus bic cft panig

fam funt bcrcfiarcbc :mcliO'


nunqua

quod ait dominuo

:C8 babcant caufae q> bi qui

quidecelo dcfccndit: fi qui8 c%ip(o manducauertt non morietuncgo fuj


panis uiuuB qui de celo
in
dcfccndi:
fi

fucruntcatbolict:cum tncorum laq^

08
cp

ictdiflentifi illoe

hcichmbnB boc
icmpucrno.

facit liberari afupplicio


iti

quis manducauerit q: boc paue uiuj

catbolica ecclcfta baptt^ati func

etcrnum.quomodo

fit

accipicndu

7 facramctum coi poris cbnfti i uezo


cbrifti

merito qucntur

. t ab iftie quidcm quibu8 nunc rcfpondemu8 : bunc in tellectum auferunt illt quibus deide refportdedum cft.lDt funt autcm qui
:

corporc prtmitus acccpcrant:


dcfa tor fidci:i c]c
clTcctus

cum pcior fii uticp


dcfertore
qf lUc

oppugnator eius

qui non dcferuic

quam

nilqua

banc liberatione5 ncc ommbus biiti bu8 facramenium baptifmatie i cor poris cbrifti:fcd folte catboliris qui
uie malc uiuenttb" pollicetur.0.uia

tcnuit.Oeinde quia et bvs octurnt a^


poftoiue eadcmcp ucrba profcrcne:?

enumcratte ilUs camie opcribus


talia

ca-'

dcm ucrttatc pzediccn8:quoniam qui


agunt rcgnum dci non polTidc biit.Undc nec i(ti tn pcrditte ct dana biUbua monbuedibcntcflciccuru^
ufcp in fincm

non folum inquiunt facramento fcd re ipfa manducaucrunt corpue cbri


fti:in

tpfo fcilicct eiue corpore con^

ftituti

panis

de quo aitapoftolus.Unus unum corpus multi funiua <lui crgo eft in CIU8 corpons untta

quidcm

ucUit in

comu^
i

ntone

ecclcfie

catbolice perfeucrant

tuentee

quod cft dictum. <lut

pcrfe

tc id cft in

cbnfttanomm compagc

uerauciit ufcp in finem bic falu' cnt;

mcmb2omm:cuiu8 corpori facraifi tum fidelce cdmutiicantes dc altari


fumcrc confucucmnt:tpfe ucro dtccn du8 eft manducare corpue cbrifti :et bibcrc fanguinem cbrifti.2lc pcr boc
berctici i fcifmatiri

flitic

fiuc

7 per uite iniquttatcm ipfam uiam lu quod et0 cbnftue cft dcfcmnt forntcando:fiucaha6 immundi^
fkgitio^quas ncc apoftolusc^

tiae

primcrc uolutt i fuo corporc ppetzan


do:fiue turpitudine Uijcuric dcllucdo

ab buiue unitate

XXI

fiitc

ali^d aliud eoru agedotdci^bus

quonia

illa

quc fupcdificata funt e^u


il

aitiquonia qui talia agunt rcgnii dei

rent:tame poterit coe quadocp ab

non polTtdcbunt.iZlc per boc qcuncp


agunt taliamifi in fupplicio femptter no no erunt:c|a in rcgno dei elTe non

lius ppetuitate faluare. t^efpondeat

dd

breuiteriacobus apoftor.^i

ci9

dicat fefide'baberc:opera aute

no ba
cil:'

potucmnt.3n bie enim perfeuerado


ufcp in buiuB uite fine:non utic^ dice di funt in cbrifto pfcuerafTc ufq^ in
fi

bcat:nunc{d

potmt fidcd

faluate

;6tqui0eftin4t)tdequodtcit apfto^
luB paulu8.3pfc aute faluue
erit: fic
tfte

nc:qa in cbtifto perfcuerare


ftde

eft i

eius

tamcn quafi p ignc.Smiul qui9


fit

pfeucare:que fidcs ut ea diffinit

inqutramu9.t)unc

tii

nonefle cer

apoflolue p ditcctioncopcratur.>ilc
ctio aute ficut ipfc alibi dicit

tiflutiu eft:ne

duorii apoftoloru fcn^


in

malu no

tcntias

mittamue
eii

ri):a.Biunuf di

opcraf.Tlcc ifti duo ergo diccndi fitt

atctiafimalaopera quis babuertt


faluabit
(i

manducarc corpus cbrifti: quoniam nec in mcmbris coputandi funt cbrt


fti.Ut cni alia taccam:non polTunt
fi

fidc8 per igne:aliu8 aute

faluaze

opa no babeat nuncjd potcnt fidea eu.^nucicmus crgo c[ potUt


fit

mul efTe t membra


ducat carne

cbrifti

i mebra
c|

pignifaluan:fiprius inuenezimus
q'd

mcretricie.Oenii^ ipfe dicene

man

in

mea ibibit fanguinem


in co:ofledit

'O.uod ut de

fundameto baberc cbriftu^. ipfa fimilitudine quaio

meu:in mc manet:'7 ego

cius adue:tamus:nibil ui cdificio p:c

quid fii non facramento tenu6:fed le. uera,corpu8 cbnfti manducare: i ei'
fanguinebibere.^boccft eni in cbjifto

ponitut fundameto. -duifquie itaq;


fic

bet in cordc

cbriftii:

uc

ci

tarena

7 teporalia ncc ea quc licita fant atc^


cdcefla prcponat

m3ncre:ut in

illo

maneat i

cbriftue.

Kindamenm bdb^
eifi

Sic cni boc dipt taqua diccret.0.ui no in mc manct i in quo ego no ma


nco:nonfedicatautcjciftimet

cbtiftu.Si aute preponit:

uidcac

baberc fide cbrifti:nd

eft

tamcn m co
taiia

madu

fundamcntii cb:iftu8:cut
nuntur. <luato magis
fi

prepo

carccorpus meurautbiberc fanguiej


meii.Tld itacp manet in cbufto:cj no
funt mebra eiuf.Tlo funt aute mebrafbnfti:
nifi

falutaru

cepta contemnens committattllicita

cttam non prepofuifle cbriftum: lcd


poftpofuilTe conuincitur
:

linv.i

q fe faciunt mebra merctricia malu iilud pcnitendo elTc deftite ad boc bonum reconciliationc

qucm poft

babuit imperantem

fiuc concedcnte:

dum contra eius


cclTa

imperata fmc con'

redicrint.

fuam

per flaguia dcicgtt c^plctc

libiiine.Si quis itac^ cbrifttanuf di

'Quidfittn fundamento babere


cbriftum:-! quibua fpondcatur falus

ligit

mcretrice:eiq5 adberens
cfFicitu::ia

unum

corpus

fundamentu non
aute diligit
cbriftti:

quafi

p ignis

uftura.cap.jqcvi.

babct cbnftum.
ei

Si quis

u^orcm fua U fccundum


f

49

babent iquiunt

cbriftiani

dubitet in fundameto ciVc cbi

iftii

catbolici in fuiidameto cbriftu

Si uero
naliter:fi

fccundu boc fcculum

fi

car''

a cuius ucritate no' reccfl"crunt:tn 7fi

morbo concupifcentiarum

buicfundameto fupcdificauernt
bctpelTima
pula.T^ccta itacp fidee
pei-

g^ii
fti

uita: ueUit ligna:fcnu:

1 gcntca que ignorant dcum:ct boc fecundum ucniam concedic apo


ficut

Ilu8 eftfundamcntu:quaui8

qua cbti-' cudino

ftolu3:imo per apoftolum cbriftus

poteft ergo

et iflc

fudamto babcre

LIBER

cbriftum.Si enim nihil ci ulis affcc tioiB uoluptatif^ prcponat: quauid


fupercdtficet ltgna:fcnu:fttpula: cbri

(ine illicicntcamorc

non babutn fine

urcnte dobrc non pcrdtt. ci:c quati

m mibi uidctur inuentus dl tgnts:4


nullB cortJ damnct:fcd uttu dicet:alie

(hieeflfutulamctum:proptboc

fal^

UU8 erit per iguem

t>clici38

quippe

rum ddmmftccc:aboe ptobct.St atic


ignem tllum loco tflo uolueztnme ac'' ctperc:de quo dominue dicitftnit^s
>tfcedtte a

buiufmodt amorcfqj terrcnos:43ptcr coiugaUm quidcmcopulam no cUm nabtlcs tribulattoie ignie epirct: ad que perticnt igncm:? o:bitate8 1 que caqp caUmitatcs quc aufcruc ber.^lc
per boc
ifia
ei

me makdiai in tgnc

cccr

nd:uttnei8ctiam idieffe credantur


qui cdtficant fupcr fitndamecu Ugna:
fcmi: ItipuUm^cofc^
c;:

qui ediftcauic

crit cdificato

tUo tgnc poil


tmperttti

damnofa:quia no babebitquod

tempu8 pro malts mertcis


tibcrec

rupeiedificauit:i:

eorum amilTidc cm
erit

boni mcritti fundamenn:quid

ciabitur.quibtts fruedo uticp letaba


tur:fcd pcr

arbitramur dcjcteros quibus dicctur


uenicc bcncdictt patrts mei pofltdctc paratum uobie rcgtium: nift eos qui
fuperedtficauci unt fupcr (iiiidametLi:

bunc ignem faluue

merito fundameci:quia etfi utrum id

an cbriftum babcrc malct a perfecu"


te:cprcponcrctur:fc malcicbriftum

auriT:argenctJ:Upidc6 prcctofoe.Sj
in
illti

baberc

g i(la

libcrrime profitcretur.

igncm dc qu dtctum

cil:Uc ta

bominc^ cdi ficantcm fupcr fundametii boc:au^:

Uidc

in apofloli uc:b[6

mcn quafi pcr ignc:ft boc modo


c:i lalicet

tclligcndu6:utrtc^ miiiedi iuiit:t dc;c

argcntum:lapided preciofoe.
nc ujcorc
dci
cft

Qm

(i

inqutt:cogitat

que func

ucric^

J llo quippc tgne probandi func dc quo diccum


i
fintflri.

quomedo

placcat dco.

Uide aliil
<lui

eft:dtc9 cni

domini dcclarabtt: quia t

edificante Ugna:fenum:fUpuli.

igne rcueUbttur:? umurcutufc^ opuf

autcm matrimonto iunccus cft iquit: cogitat quc funt modiquomodo pU


ceatu);ori.Uniufcuiufc^opu8 quale
fit

quaU fttigie^babit. Si crgo ut^tic^


probabit tgnts at ftt (i cuuis opus g manferit id efl non fuerit igne cofum

manifeflabtf.i&ic8 cnim

domini 6

ptum quod fupe2cdtftcauic:mcrcedc3;


accipict:ficuius

clarabit:dic8 utiquc irc dic8 tribulati

autcm opue

arierit:

oni8:quonia in ignc tquit reuclabif

damnum patietur:profccto non e ilU


tpfe
finiflri

^andcmc^ tribulationcm ignem uo


cat:ftcut alibi lcgitur.Uafa ftguli
bflt fornajc et

p:o

bomince

iuftoe tenca^

tione mitcentur

tio

tnbulatoni8.tuniufcuiuf(^ op"*
fit

etcmue ignis.jn illum enim foli nouifnma i pcrpcwa damna^ :i(ie auccm dejaro prebat.&cd altos co^ fic probat uc
cdificiti

qualc

ignis^babicSicuiue opuf

fupcr cbrtftum
cfTe

(undAmcnm

pcrm3nfcut:permanctcnim quodcjf
cp cogitat quc funt dei quomodo pUi
ceat dco

ab

ei8

inucncnt

cdftructum :non

e):urat atq; cdfumat:alio8 aute alica

quod fuperedificauit: mcrce

id cd

m quod fupcrcdtftaue:iit arde

dcm acctptct:td!e(t udecogitauitboc


fumet.Si cuius autcm epue arferit: damnum patictunquoniam quod di Ujrerat non babcbii. 3pfe autcm fal' UU8 erit quia nulla ea^ tribulatio ab
iUtusfumlametiflabilitate femouit.
S>ic

at danuiDC^ inde pacidntur:fatut fiat

aute quoniam cbrilhtm in fundame^

tum llabilitc: pofttum prccdlentt ca:i


tate tenuerunt.0i

profecto 1 ad
cetcrifl

autcm falut fient de^taam ftabunt ica

audicni: utnltc bencdicti piis

tmen quafi pcr igne.<luod aii

inei:ponidcte parattiuobisrcgnum

XXI

noadftnifh-l ubiflli

cmntqui (alui no crvir.i idco audicnt difcedue a mc


maledicrt in ijncm etemii.Tlcfno cfp

dmenmm.CLuUur.cp autcron dico


u):ore cuiue ctia cdmijLndc

camte ad
:

camalcm

utitur uoluptatc

(cd ipia

pe ab
pliciu

illo

igne faluabiturtquia in fup

etcmum ibunt ilU oes.ubi ucr^

quc ab buiufmodi dclcctaroibus alic na funt nomia pictatis:bumano mo


re carnalitcr diligcdo:cbrifto anrepo
ciT babct in fundamcto. t lo nd per igncnt faluus ait : (cd falmts non ait:quia effe cii faluatorc no po

mi9 eoru non morictur i igme non


c)Ctinguetur:quo cruciabuntur dic ac

nit:no

pofi fanecorporismortcmrdonccad
nocte
irt

fccula fcculorum.

iHi*
illu

ucni.-itur

qui poft rcfurrcctone co2po

terit:q

dc bac rcaptilTtmc loqucf ait.


pluf q;

rufuturueeftdamnatoiaet rcmunc ratdia ultimus dice : fiboc tcporis


intcraallo fpiritue dcfunctorum eiuf

'Qtui

amat patre aut matrcm


eft

mc no cft mc dignu9:i qui amat ftltti


aut ftUa fupcr mc:no

me dignus

modi i^nc dicuntur pcrpcii:que non


fcntiant
illi

Ue^ qui bas nccclTjtudincs fic amat


tarit cas cbnfto domto non prcponat:malircp ipfis carerc ^ ad bunc fucrit arriculu rcn

morce

et

qui no babucruni talee amorce in buiue corporie

camalitcnut
cbrifto^fi
tfltionis

uita ut coni Itgna i

fmum

i ftipula

cdfumaturralq ucro fcntiat^ ^iufmo


di fecu cdificia portaucrut:fiuc ibi ta
tu:fiue bic et ibi:fiucio bic ut noibi;

adductusrp ignccritfaluus
amift"tonctantum nc^,

quiactcamm
cefleeft urat

fecularia g^uis a danatoc ucnalia c6

dolor:quantum bcfcrat amor.T^orro qui parrcm:marrcm:fi


fcciidum cbnfttidilcjccnr.

crcmante igne trafitorie tnbulatois


efl.^Potefl

k'o8:ftlia8

ucniaf.no :edarguo:qa forfitan ucru

quippc ad

ifta

tnbulatoc;

ptincrc ctia

more

ipfa

camis qucde
ell:'Z

ut ad cius rcgnii obtincndum ctqj co bcrendum cis cofular.ucl boc i ete di ligat ^ mebra fiir cb:ifti:abfu ur tfta
dtlcctio rcpcriat' in lignis:fcno: et fti^

peccati primi ppctratoc cocepca

tcmporcfuo ab uno quocp fufccpta:polTunt t per fccurocs eccUfie quibus marryrcs co ronati funtn quas patiunt qcunquc jCbzifliani probantutrac^ cdificia ue lutigm3:t alia cofumunt cu ipfis cdt ficaroribu6:ftcbriftu m cie no iucni-' unt fundamcntu: alia finc ipfie fi iuc
fecundu cuiufqj
cdificiii

pula cdfumeda:f5^zfu9 cdifio aureo


argentco gemcocp deputabit'. O.uo^

mo aurc pdr coe plus amareq' cbri''


ftii:quos

amat uticp^ptez cbrtftti.

drra corii pfuafione q purar fibi nd obfurura pcccara in qmb' cti clc^ moffnae faceret pftitcnit.cap. pcvq.
r

niunt:c{a

licet

ctidano falui

criit: ipfi

non cofummfproptcr cbzifti uidelic^


mcritiimfundamcnto rcpcrti q* ma^ nct in etcrniJ.rit cnim tnbulatio in finc fcculi tcmporc anticbrifti qualis nuuquam ancca fuit:quta mulca ezut
tunc edtficia fiuc aurca fiuc fcnca fup

ft3t cts rcfpddcrc:qui dicunt


ctcrno igne tllos tanriimd arfu

20s 4 pJo peccatis fuie dignas facerc clemofymas ncgligutnptcr tllud q6


aitapoftolus iacob';tudiciii aucc imc
mifcricordia
illi q'

nd

fccit

miicriior^

optimum fundammtum quode cbu


ftu3 icfu6;ut ignis
ille

dta.0.ui ergo

fecit inq'unt

quauis

ri

probct utracp

corre^critpdttoe morce: fcdncfjric


flc

7 de alijs g.^udium dc alqs inferat da num.Tlcucroe tamcn perdat: in qui


busbcci/mcnictproprer ftabdc fun

ncqtcr intcriphe fuas cicmofpiaf


illt

ui]ccrit:cu mifcrtcozdia

futuru

cft
.

iudi(iti:ut

aut no d&mnctur omino

LIBER

aut poft aliquod tcpue a


neutftiina liberetur.TUc

damnatwc
ob
aliud
e;c

dubio no {nucnuntur eas facerc qui utta fuam ufc^ ad mortc quoridiano

iftimant

chriM

de folo dclictu atquc


facturfiquo^j

neglectuelemorfnai i difcretionc int

rum ctiminu perpctratione cofodiiic. 'Primum quia in aufcrcdis :cbus ali


cnis longc plura diripiiit
perc)cigua
'.ej: qutbus paupibus largiedo cbnfitt

dexiroB t riniftros

efTe

aUos
fibi

in

regnum alioe in fuppUcium

mittct etcrnum.

Ut aute quotidiana
omnino non i quantacunque

opinetur quc facere

fe ad bocpafcerc qcil^imat:utlicetia malcfaaora fc ab ille emilTc uel quo

flTant: qualiacog'

fint:per elemf]rna9 dimitti poffe pec

cata:orationem quam docuit ipfe do


minus:' fuffragatriccm
re conantur
ct

tcftem

fibi adbibc S^cut cni nul-

lue

cl^

inquiut diee

quo a

cbnjlianid

emae credentcs fecuu dl uno omnia fwa diftribucret idigeti bus membris cbrifti:nifidefifte:cnt s talibus factis bitdo caritate quc non agit pcrpera: aliqd cis prodcffc non
tidie

porius

nabilia tata ctmittant.O.ui fi^


fcelcrc

bccoraiio non dicatunita nullu^ cH

polTct.^Oui ergo dignas pro fuis pec


caris

quotidianum qualccunquc peccatu;:

elcmoffnas facir:priu8 eas

inci

quod

pcr tllam

non dimittatur cn

di

pit faccrc a feipfo.

3ndignu

eft

cni uc

cimus dimitte nobis debita noftza:fi

quod feqaitur fflccrecurcmus: ficut 1 no9 dimitrimue debitorib^noftrie. Tlon cnt ait dominus inquiunt: fi dt
miferitie peccata bominibu8:dimitt5 uobid pater quotidiana paruapecca ra:fedlimittet inquituobis peccata

non faciat qui facit in projcimu: cu; audiat dicente deum diliges pro jrimii tuum tanquam teipfum.Jtcm
in fe

audiat.XDiferereanimctue placens

deo.lDacelemofyna id
ceat

eft

ut deo pla^

non facies animcfue: quomodo


facci

dignas pro pcccatis fuis


fcriptum

clcmo

ucftra.0.ualiac6(^ ergo uel quatacii


cp fint etis

(ynas cftdiccndus.Bd boccni? iU6

fi

quotidie ppetrenturrnec

uita difccdat

inmdius comutata

per clemoff na ucnia n* negata temic

malignus eft cui bonus crit^^Oratdcs quippcadiu uantclcmof7ne.iuti(^ intucndum


cft.

0.ui

fibi

prcfumunt.Sed bene q6 ifti dignaspro pcccaiie clemoffnft comonct eiTe facicdae. 'OLuonia (i di
ti fibi

pofle

eft

quod lcgimus. fili peccfti:nd ad


itero:tdepretenns tuis deprc
.

iicii&

care ut tibi dimittantur

'p>:opt boc

cerent qualefc^qj elcmeffnas


catid quottdtanis

pec

crgo clemofync faciende funt:ut cu 6


pteritio peccaris

t magnis:t quata

dcprecamur

e;:ai;di

cunqj fcele^ cdfuetudie mifcricordia


poiTe ipctrarc diuina:utc qaotidia

8mur:n6 ut in eis pfcucrantcs Ucaii


malcfaciendi nos

na rcmilTio

fequcrcif:uiderct

k re dicc

reabfurda atq? tidicula.^ic cnim co


gerentur fateri fiezi poflTc ut opulcntif
firr.iiDbodeccm denarqs diumisin

p elcmoffnas cdpa re crcdam". J6 atJt dns 7 dejctris clc mofynas ab cis factas: i finiftris no
factas fc iputaturum cflfe prcdijrit: ut

binc oftcndcret quitumualeant

cle-'

clcmoff nas ipcnfis bomicidia i adul

1 ncfaria quecp facta redittcr^. <Xi> fi abfurdifTimo i infanilTimS c diccre profcco fi qtteratur quc digne
tcria

mofyne ad ptiOradelcnda: non ad g pctua impunc comittcnda pcaata Xalcs auie dcmoffnas non dicendi
funtfaccre:quiuitamnolunt acofuc
tudine rcclcrum in mclius

fintelemoffncpropeccatis

deqbus

commuta

ctiai cbrifti pcurfr'iUc ditcbat facite

trgo fmctus dignos penitctic:procul

re.Ouia i in boc quod ait: quando uni (f minimis mcis no feciftia mibi

xxu
non (eccHiBioiiendit coe no facere et quido fe facere epflitnit.!8t eni cbri fiiano efurienh pane iinq> cbziflo da rent:profec(o fibipaneiuflitie quod
ipfe

diana qui docuit ip(c dominus: ide

domintca nominatur

dclct

quidem

quondianapeccatacil quottdiedici''
tur dtmtcce nobts dcbica nollra:

qua
ai

cbriHue tfi nd negarent.O.uoni


fed

do

id

quod fcquit nd

folti dicit (}

am deus non cui detur


git in cbridiano

quo anio dctur attendit.0.ui ergo cbnnu dili^


boc anio
ei

0mfit:ficutccnos dimutimus dcbi


toribus noflns.Scd
q'a ftunt

pccca^

porrigit

ta idco dicitur:nd ut td fiac


'P>er

qa dtdt

elemoffna^ quo accedit ad cbriflum

banceni uoluit faluator oridere

no quo uuit recedere ipunitus a cbri (lo.Xanto enim magia quifcp ^lcrit cbriflum:quanto magia diligic.quod improbat cbriflue. Tlam quid cuiq^ prodefl (f bapti^atur fi nd iuflificaf
Tlonnequidi):it nifiquis renatuf fu
erit

quantultbet iuf^e in buius uice caligi

ne atq^tnftrmitace uiuani^^nd nobts


dece peccaca pro quibus dimittcndis

dcbcamus orare:7 cis qui in nos pec


cant ut 1 nobis ignofcatur ignofcere

Tla itacp propceuia dominus


dimiferitis
tet

aic.

Si

e^ aqua et fpincu tancto nd intra

bominib" pcccaca dimit

bit in

regnum dei:ipfe etiam dtjtu ntfi


fcri^

uobis patcr ucflcr pcccata ueflra

abundauerit iuflitia ueflrafup

uc dc bac ordc cofifi fccuri quocidia

barum ctpbarifeortt:non intrabitis t


regnticclord.uz tllud timendo mrti

curant bapti5ari:t boc

nontimcndo

non multi curant iuflificari'Sicut er boc go a dicit fratii fuo fatue: qui dicit non ipfi fratemitati fcd peccato

na fcclcrafaccrcmusiucl pocetia qtia nd cimcremus bominu legcs^uraHu tia qua ipfos boics fallercmus: f; ut P illadifceremus nd putare nos elTc
rinepcLcacie:cciam
ft

criminibus

cffe

eiud infenfus efl:alioquin :eu8 erit ge

cerdotcs boc
nuit:ci iuffic

mus imunce:ficut ccia lcgis uctis fa^ ipfii de faaiftcqs admo


cos primu pro
f^uis detit

bene ignis^ita ecotrario qui porrtgit

flemolfnam cbriHiano: non cbnflia no pomgii qut non in eo dtligtt cbri


ftt):non au(e diligit cbriflii qut iuflifi

pro populi olfcrrc pcccacis.Tla^


ipfa ucrba tici magiflrt 7
firi

ctta

dommt no

uigilanccr incucnda funt. Tld cni

cart .\:ufat a cbriflo.

t queadmodu
fuo fatue: id eft

ait

fiquis preoccupatus fuait in aliquo


dtlecto ut
fratri dicat

fi duttifericis pcccata bomintbue 1 patcr ucflcr dtmittet uobts qualia

cnncp pcccaca:fcd

non

eius pcccatii uolcns auferre

uinciturtniullitia:parn efttUiad

con boc

ait peccaca ucfVa O.uottdiana oracionc doccbai: t tu^

ftificatis ucicp difcipulis

loquebatur

rcdimcndum elemoff nas


ettam quod
ibi fcquitur

facere nifi

rcmedtuj re

OLuid cft crgo pcccata ucftra ntfi pcc cata ftnc q'bu8 ncc uos cftis qui tufti
ftcati
itcf

conciliationis adiungat.^bi

cnim fc^
al

^fanctificattcftie.Ubicrgotl

tur.Si ergo offers

munus tuii ad

p banc oraitone occaftone pcrpe

tre:t ibi recordatus fucrie quia fra


ter tuus bab3 aliquid aducrfu te:reli que ibi munus tuum ad alcare i ua de prius reconciliari fracri tuo: t tik ucnicns olTercs munus cuum: iia pa

tridoru fcclertl quocidic querut:figni


gnificalTc dicut

ta qudia

dnu^ ctia magna pcc nd dipt dimttccec uobts pcc

cata parua:f3 pcccaca ucf^ra: tbinos


cdfideranccs qualibus loquebiiturec

ni el\ elemoffnas quataflibctfaccre pro quocuncp fcelcrc:i in cdfuaudie fcclcni pmanere. Oratto uero quoti

audieces diccum pcccata ucftra:nibil


aliud dcbem" cpltimarc q>

pua : quo ntam talium iam ncn crant magna.

Oerunramcn necipfa magna a qutb'* eino mutatis mmelius moribus re


cedendd
nift fiat
c(l

uel lolerabilio mutfttue: recipi i

ta.

bcmacuia etenta:quonia obfecutne e


fanctis de momona miqmtatie^id elt

dimitcuntur orantibue:
dictf ficut et
noftria.

quod ibi

mittimus dcbitorib'

nof di Sicni

de pecunia uel diuittjs que male fac


rant acquifitcaut ctia
ucrie:
fi

bene non th
elTe

mintma pcccata fincquibua nonai am cft uitft iullorum aliter n remit tunturquanto magis multie et ma
gni8 criminibus inuoluti etiam
pcrpctrare
(i

fcdquae iniquitae putat

diuitiad:quomanefcitque fmt uere


diuitie:quibu8 ilU abuclant qui

alt

ea

oe

recipiunt in tabcrnactUa eternu

iam definantmullam iti"

H it&cp quida modus

uitcnec

tam

dulgentiaconfcquunturfi adremit

tendum alqs quod in eos quifq^ pec


caueritine^corflbiles fuerint:c6 dicat

male ut bie qui eam uiuot nibil pro ftt ad capeffcndum rcgnum ccbmm lazgttae cUmoffnarum quibue eti'

dominus.-fi aute
cata

mittet uobi8.2td

no dimiferitie pec bominibus ncc patcr ucfter di boc enun ualct q6


ait.

am

iuftommfuflcntflturinopia:

zfi

fufcipianc:ncc

untamiciquiin tabanacula etcma tam bone uc ad tanta;

etiam iacobue apodolue

3udici

beatitudine adipifcenda
fictar.nift

ipfa

fuf-'

(inc mifettcordia ilU 4 non fccic mifcricordia. Ucnire quip^ pe dcbet in mcntem etiam feraue ille cui debitori dominus fuu$ relapuit

um fucurum

co ni mcntie quoe amicos

fccerint mtfericozdia cofequanr'.

XOi

rari

autcm

folco etii

apud uirgiUuj

illam domtni reperui fentcntii


aitfacitc

deccm milia talentorum: que poftca iufTit ut redderet quu ipfe non mifet
tue
cft

: ubi uobie amicoe de mammda

conferui fui qui

ei

centu debe

batdenario8.3nbi8 quifil^ funt^


milTionts et uafa mifencoulie : ualec

intquitati9:ut et tpfi recipiant uoe t tabemacula eterna;cmue e H\a fimil lima.<lui rccipit propbetam in no^ minc propbete mercedcm propbete

quod

ait

ideapoftoius confequenter
miferi-'

accipict:ecquirecipitiulh)m tnnoie
iufti

adiungens fupcre^altat aucc

mercedcm

cordia iudicium. <luonta et ilU iufU

clffioe
ttbi

iufti accipiet. Tla^ cn capoe poeca ilU dcf cnbcret

quitantafanctitateuixerdt utaUos

putant babitare animad beato^:

quccp rcctpiant in cabcmacula eina. quibue amici facti funt dc mammoa


iniquitati8:ut talee cfTcnt
:

is mertcie

nonfoUtmibipofuiteoe qui ptoprt ad illae fcdea peruenii po


tuerunt:fcdadiecitatqueflir. Ciixicp
fui

mtfericor
i

dia Ubcraci func ab co qui iulWicat

memoree aUoe

pium iputane mcrcede fecundii gra ttam non fecundiS debicu. 3n eorum cippe numero efl apolTolus qut dicit. ibifcricordii cfecute fum utftdc
lis

id cl^ qui

fcccrc mcrcndo promcruerunt alioe eofc^

"Prorfus caquam

fuimcmoree promerendofecemnt. cif diccrct quod fre

qucncacur ore cbrifhano cu fccuic^


facco:^ buil' ({fcp comedat:

enem.3lli aute qui recipiunt a ta

libue tabcrnacula ctcma:fatendum e


q

i dic me mor eflo mei:at(p ut id ec pofTit pro

no fint bie mcribue

prcditi;ut cis

mcredo

cfficit.S^

hbcrandie

finc fuffragio

fanccop fua

fint tpfa peccata

polVic uica fufficcre:ac per boc

muUo

toej ad zgnu dci:ut tn factof

4e iflc ftt mod''t q quc ita ipediuntpu^ amico


dilfi

apUus

in eie fupcjcaltet

mifcncordia

rumcricte ipctrcncindulgentia:

iudicid.Tlcccri id

pucanduecft qfq

allimum cft iucn!re;periculoftfTtmit


diffinire.

i'cderattlTimu& ncquaq' uita utbona,

go ccrtc ufcp ad boc tep'

xxu
cam inde fatagermt ad eom
pterea

ulagine

fpem fzuctus

alienitemcritatc uaniin

pcruenire non potut.t fortafTis pro

ma pollicetur.t)cc mc illis refpondif


facrani littcra;^ quas c6c8 babcmua auctontate non fper nunnfcd cae male intclligcndo :ii qo illeloquuntunfcdbocpotius putat
fe fuffecent:4

btencne ftudiuproficiendi ad
fi

oiapeccata cauenda p(grefcat.<luo

que ucl qualia fint delicta pro quibus ctii pmanetibus nec proueau uite melions affaptis
fcircntur
iterccffio fit

niam

inquireda
fe

ct

fperada fan

futumm cfTe quod ipfi uolunt . t)ac iticp rdpdfione icddita Itbmm ficut
promifimus taminamus.

ctof:ei8 fecura
tis
(5

obuoluerct

buuna

regnicic9:nec euolui talibus iplicame

ulUus uirtutis e^cditoe curarcn


li

^urelq 3uguflini dc ctuitate


libcr.;c^.

dci

tantiimd qucreret alioru mcritie


fibi

berari:quo8 amicos
cilTct.Tlunc uero
ctia
fi

de

mamona
iniq^tas

iniquitatis elcmoffnaru brgitione fc

du ucnialis

t>econditioncagebramt bomi num.cap.primum.


f

pcrfeuaet ignorat':modu8^fc
uigilantiue adbibctur

cto et ftudtu in mcliora fifidcndi ori

do 1 inftaiido

JCUZinpro pmo libro f^upi


orepromifun";
iflc

1 faciendi de mamona iniquitatis fi ctos amicos cura nd fpemif.Ucrum


ifta Itberatio

buius toa"

quc fit

fiue fuis (^bufc^

opis ultim^dif

orationibu8:fiue intaccdetibus fan


ctisiid ogit ut in igne quifip

putationem de
ciuitatcdeieter

non mit
cdtinebit.<luc
ta

fa^ctemii: nd ut ca fuerit milTus poft

nacp beaticudie

quantiicunc^ indc tepus cruat'.Tlam


et
illi

non^ ptcr ctatis pmf

qui putant

fic

intclligendD dTe

fcmla longitudine tamcn quacan

quod

fcriptu eft afferre terram

bonl

cunc^ finienda eccmitatie


cepit:fcd

ubere fructo:alia tricenu: aliam fe^a gcnu:aliam centcnii^ut fancti^ fuo^


diuerfitatemeritorii^alq tricenoe

nomen ac queadmodu fcriptum cfl tn euangelio jcgni ciue non crit ftnis
i

bo

Tlec ita ut alqs mortcndo dcccdetib''

mincs

liberent:alq

fe^genoe:alq

cm

alqs fucccdenctbus oriendo^fpccics

tenos boc in die iudicq futurn folent


fufpicari

ea ppecuitatis apparcat:ficut in aibo

non

poft iudiciu

nione quidam

cum uidcret

O.uaopi bomines

requeperennifrondcucrtitur: cade;
uidetur uizidicas pcrmancri:

dum

la

ipunitate fibi pcruerfilTime poUicetef

bcncibus ctcadentibus folqs fubide

eo

(f omnce

il^o

modo ad liberatde;

aliaquenafcunturfacicm confcruat
opacitatis^fedemncsinca ciucsim-'
mortalceeruntadipifccr.cibue ccbo

pcrtinere poffc uideanf: clcgatiffime

rcfpondifteperbibetur: bene potius

efTeuiuendum:utintereo8 quift^re
periatur qui pro al^s inccrccfTun fdt

iiberandte:nc ti pauci fint uc cito

ad

numeru fuum uel triccnum:


genti:ucl ccntcntt
:

ucl (cpa

peruenicntc:multiremaneant

uno quocp comm cj cmi


ri

minibue quod n\xnq> fancti angcli g didcmnt.facit boc deus oipoicnfTi mu8 eC pditor.^promifu cni ncc me tihpdnctquibus fide bic quoc^ face ret qp mulia fua cc non |)mif1'a ct pzo
mifTa ia
fecit.

Jpfc

tfl

cni qui inpiici

ia de pcnis illora intacefTione

pof
fibi

piocddidit mundiiplcnum omibus

fint:i in cid inueniatur quifquia

bonid uifibtlibud atq; iulIigtbtUbus

UDm.
rchnf in qiio nibfl tndtus
infttruit g

ueirer.Q.ue finultf co puartcatiocU


gie det:per dci defertdem peccarurd
cflcpfcirct:ncctlli

fpinms quibus

intelligetxtilddinec

fuc contciTiplationie
cp fut pfiititiatcp

babiks capacef ut una focictate de


fuften

adcmit arbi-rijU

beripoteftate:fin!ulprcuidcn6 quid

uinjat:quafanct3etfupna dicitnue
riutfate.3n

boni de

mab dus ipfe eflet facturus


populu^ptergiam
fu

qua refidcat:i qua

qui dcmortali|)5cnicmcrt'to iuftccp


(lanatfl:tantn

tcnt: btiqj fint.>cufl aiit ipfe

illis cft

tanq' uita uictufcp cots:^ libcru; ar

am colligit ut mde fuppteat ct


ret ptc

iftau^

bitriucidcintcUcctMalinature
(t

tilbii

talc:ut

fi

uclkt dcfercre dcti bcati^

q bpfa eft angelorB:ac fic illa dilccta et fupcma ciuitas nl fraudet'


fuoni numcro ciuium:quin etiam f
tafl*is et

tudine fcilicet fui:c6tinua miferia ef


fet fecutura. -Clui

ca pkirct angclos
ipfi fibi

ubcnorc

lactetur.

quofda p elatoem qua


torcs futurof:ne
cif

ad bc

atauitafufficcueltet tati boni defcr

^e ctcma dei ct icommurftbili ei*


uoluntatccap.^.

ademitbac potc

ftarerpotetiusctmcliue cfTciudicas
ctia de

malis bene face:^

mab cffl n
ct

m
tie

Ulta cnC

fiiit

ddc a malis ?tra


f; rlte
i

rwiere.0.ue oto nulla cflent:nifi natu

uolntatc det

ille

fapie

ra mutdbtlia quauis bona

a fiimo

tlttcp uirtutiQ ut

cos eptus fme


ipfe pfd-'

dco atcp incdmurabili bono q bona oia codidit ini^tuta peccando mala
cafibiipfafccifret:quo ctia pcccato

fincs

quo9 bonos et iuftos

uit tcdlt oia

quc uoliitati eiue uvden

tur aduerfa.3c p boc cu deus


re dicitur

muta

fuo

tefte

c5uincit'bona codita^

fe elTc
licet

uoldtatem :ut cjb"

lcnis

naturaj.Tltfi enimagnti i ipfa

ratuerbig:areddat'iratu9:illi poti"
g> tpfc mutlt'':t cii

no equalc cdditori benu cflet profec to dcfmio dd tanquaj lumis fui ma ItJ aue cflfe no poffct. Tla ficutccci-'
tae oculi
uitiil ci!:et ide ipfti

quodlmd mutatu

in bis

que panunfinueniilttficut

mu

tatTol ocutfautifltiett afp

quodam

indicat
crea-'

mo e;c mifti:et c]c delcctabili molcft"*


etficif^cu ipfc

ad uidendii lumen cflTe occultil

ap6

feipfil

mancat ide

taiac pcr

boc et ipfo

uitio fuo ejccelle

4fiiit.>icifetil
cit in

uolutasdci qulfa

tiue olleditur cctcrie

mebrie mcbzu;
cffet

cordibus obebientiit mandahs

capa^clumie.Tldentaliacaufa
uitiu eiue carcre luic:ita natura

frucbat-deo^optimam
cct ctiaj ipfo uitio:quo
tja

fc infticuta
t'6

quc do
cft

mifcra

ciu6:de qua dicit apfus.C^eus eft cnt d opafin nobie 7 uelle. Sicut ent itt ftitia dei nd folil qua ipfc iuftus c df: fcd tlla crd qul in boie c| ab ilio lU''
ftificar' faciv.fic et

non fmitur deoiqoi cafti sngclo^z

Ig: ciue uocat':quc

uoluntariiJ iuftilTima pena fepitemc


mfclicitatia obftrujrin atcp in co

potius

fum

cft bominu:fed ab illo dara Tll utiq? bomincs crant quibus ait cii

mo bono pnianettbus cetcrie

utde
dc

iefu6:in lcgc ueftra faiptd eft

aUo

fua finc finc pmanfionccerticflet: ta

loce lcgflmue:le^ dci eius

cordc ei".

quam ipfius premiD pmanfionie


dit.OLui
ctj

fecit

boiem

ctiaj ipfn rcctii

code hbero arbifrio:tcrrcnii

(^dc^

Secimdtibanc uoluntatc quain dc* opcratur in bominibue : ctiam uellc dice:e quod non ipfe uult : fed fuos
id uolenree f^civ. iicutdicirur

8ial::fcd cclo

dign fifue
(i

coljcreret

cogno

auctori:miferii fimilit

ed defercrct

rccutu{a:qualt8 natnrc buiufindico

uifl^c: quod ut cognofccrctur facit a quibus ignorabaf . Tic($ cni dicent*

XXII

apofl:olo

nuc aut cognofcetcs dcutn


q?

cptltatione inueniet in ea.t cccc cgo


facia bicrufalc cjrultatione ec populii

imo cogmti a dco:ffl3 c ut crcdam"


eos tuc cognouerit dcue
flfi
:

pcognicos

cdftitutione mudi:f5 tunc

cogno

^"

meu in lctitia.t cjcultabo m biaufa le 1 lctabor in popub meo:et ultra ii


audief in ca aoic fkt^.^t p aliii^pbe ta q6 pnunciauit dicce cidc^pbcte
3nteporcillofaluabit popolus tu'
ois
({

ui(Tedictueeft:q6tcut cognofcercf
cffecit.>e

bie locutionii modie ia^ i

ifu^iorib" librie

memini difputatu;. Sccildu banc crgo uoluncate 4a dcu


uelle

inucntue fucrit fcriprus


in tc:rc

libro

dicimue q6 alios cfficit

uelle:

1 malti dormictiii

puluc:fme

qbus futura nefciunt':multa uult nec


facit.XOrta cni uolut
ficri fancti

ut alq intpretati funt aggcre c^urget


bi in uita ctc:na:ct bi
ct in

eius

m opprobnu^
.

ab ilb

infpirata fancta uolutatc: ncc

cdfufione ctcrna

t alio loco p
facti

fiunt:ficut

orat^ cjbufda pic factccp: et q6 orat no facit:cu ipfe in eis banc


orldiuolutate fancto ipiritu fuo kce
rii.Sc p bocqri fecundu deii uolunt et 029t fancti ut(jf(^ fit faluus: polTu

eude^pbcca.taccipictrcgnii
culiiictufcp in fccula
lo poft.^Rcgnu iquiC

altilTimi:'? obtincbiit illud ufcp in

k"

fcculo^.tpau
ci''

rcgnu

lepicer

nn.taUa qadboc

ptir.ena ilibro
tri

mus

illo

md locutoie dice
dicam"

uult dcus
:

uicefimo pofui:fiucqucri pofui: i

et no" facit:ut ipfii

uelle

4 ut uo
q^

in cifde littcris fcripta fpt ucnicnt: ct

uelint

ifii

facit.Sccundu uero

illa

bcc
fi

ficut ct illa ucncrtit

quc

icrcduli

luntate fua quc cu eis pfcientia fcpit

putabat

ee

ueta,3 dc cjppe de" utra

na cftr^fecto

in celo ct in terra oia

cp^mifit:utrai^ uenfa ecpdi^i:que


pborrcfciit nuia

tdcp uoluit:n6 folu ptcrita uelpntia


fed etia fiitura ii fecit.Uero

paganof :tcfte et po

aiiquam

pb)Tio nobililTuno pbd ipforum.

pcniat tepus
aii

quo

uoluic ut fierct
atc:^

q6
rcna
culii

tepora uniucrfa pfciuit

difpo

fuir.dicim"

aute no ru
ecia

folii

qn dcus uoiuerit ftet. Si tepus quo fucuru etl: ue

dtra fapicntcs mildicj putat tcr'' bomino corpora ad cclcftebita nd poffe tranffcrri.cap.iig.
duidclicetboic6doctiatquc
fapicntco cdtra ui tantc aucto

utru futuril fu ignoramue:dt


f

fict fi de" uolueric:ri (ja de" no U3 uoliitate qui nd biiit tiic bebit:f; 4a id q6 cj: etnitate in ci' imutabili p

cimue

ritatis

quc oia gcncra bominii

ficut

paratu eft uoluntate tunc erit.


fije^mifTide efne bcatitudis facto-'

tanto antc predi;:it:in boc credcdum


fpcrandiiqj cducrtit:acutc fibi argu

metari uicicnt aduerfus corpojt refui


rectioneet diccre

ta:i ppetuis fupplicqs ipio^.ca.ig.

quod m tctiio dc re

publica Ubro aciccronccdmcmoratu

q
m"

Uapzopter ut ceccra ta multa p terea^ficut in cbril^o nunc uide


iplcri

eft.Tlam
cj:

cum bcrculcm et romulum


cfic

bominibue deos

factos alTc^

q6 ^mifit abrac

diccs

feic

ucrarcc:quo?t nd corpora inquit/iJt


in cclu clata.TlcCp cni naiura patcrc tu::ut id

tuo bridiccn^oes gentcs ita q6 cide;


fcmini cius^mifit iplcbit:ubi
aic

per

quod

elTet e terra nifi in tcr


cft

^pbctarcfurgencquicrat inmonumetis.t q6 ait crit celii nouii cc tra noua:ct nd erui memozcs prioni:ncc
efccndet in cor ipfo^ : fcd letitiam ct

ra mancret.1:)cc

magna rd

fapicn

iid:quo^ dominue nouitcogitatdce qiTj uane fc.Si cni animc tantummd


GfTemus:id
eft

Oxk uUo corpe fpirituf

LIBER

t in celo hiantcs

tcrrena aialia ncfd


effe dicre(:ut

tS tarrenu
rcctione

remu0:nobiT(p futuru

cb:tfti corpus in eeln rcfut camis et afccfionc in fupnaf

terrcniBCorperib^aiaftdisquoda ul
culo mirabdi necteremunnone mfto
forrius

fedcs paucifTimis remanetibus atc^

ftupentibus:ucl docns uel indoctis


ia crcdideritt docci ct

argmneraremur ii credere re

indocn.Si rem

cufante8:etdiceremu8 naturl
ti

nepa

credibilc credideruruideant
lidi

y fit fto
incre

ut res incorporea ligameto cozpo

qui non crcdiit.Si aute rcs inc!c

reo uincirctur.ttamcnplenaeter

dibilts credita eft:aia

boc uciq$

raucg;etatibu6am'mis:qutbu9 bec

dibilc eft (ic crcditn eftc bilccft.lDec igttur

quod incredi

mebra tcrrcna miro mo fant cdncjca et ipUcataXur ergo eode uolcte deo qui fccit boc aial no' potcrit terrenu;
corpus
in cdcfle

duo

icredibilia rc ^

fiUTCCtione.f noftricorperis in cter


nit:et rc ta incredibile

mundd cnTe cre


unu eoru;

corpue

attoUi^fi ani

dtturu ide dcus antcq' ucl


ficrct

mns

oia bcc terrcna trafccdcs

p boc

etia celcfti corpore preftabilior terre

no corpori potuit alligari 2ln tare na particula ta epgua potuit aliquicl celefti corpore meltue apud fe tcne::
.

abo futura cffcpredipt.Unum duoru incredibilii) iii facmm dTeui^ demus utquoderat incredibilc crc
dcret
cft

mundu8.ur id quod rcliquu^

ut fcnfum baberet et uitarct ci fentie


te atq^

credibile crcdidit

dcfpatur ut ctia boc ueniat q6 in mudus^ficut ia ueit


fuit:ut re ta inczdi

uiucnte dedtgnabifcelu fufci

q6 fiTr incredibde
bile credcret

pere:aut fufccpta non poterit fuftine

mudu8:qticide boc utrn

cu de re
fit:quia
ri

fentiat et uiuat ifta meliore:

<p incredibile quorii

uidemus unum

y cft corpus oe ceUftc.Sed io nunc n


nodum cft tempus quo id fie
uoluit.Ouid boc qu9d prouuUtia dcimulto mirabilius g^illud quod

alterd crcdimu8:in eifde littezis pre^

mundus. t ipfe modus quo credidit mundue


dictn fit:pcr

quas

credidit

fi

confideretrincrcdibilior inuenitur
difciplis

ab iftis non crcditur fecit.ur cni no


uebementius edmiramur incorpore

3neruditos liberalibus

n ot

06 aios

cclefti

corpore potiorcs terrc


licet

m'9 alligari corpibus:^ corpora

no quanm ad iftoni attin^ doctrinas ipoUtos no peritos gzamatica: no ar matos dtatcttca:n6 rbetorica iftatos
pifcaiores cbriftus

terrcna fcdibus q^uis cekftibus rani

cum retibus ftdei


pauciffimos

corporeis fublimari^nifi quia boc ui

ad marc buius

fcculi

mi

dcrec6fueuimue:ct boc fumue illud

fit:at(p ita ut q: oi

gcnere ta multos

fumu8:ncc aliquado ad fcucuidunus^Tlaprofeaofobria ra


uero nottddi
tione cofulta mirabiliorie efte diuini

pifces et tato mirabiliorcs

quato ra^' riores etii ipfos pbilofopbos cepic

operis reperitut: incorpalibue corpa


lia

t>uobus iIliiB incrcdibilibus fi placet imo ({a placere debcr.addamus boc


tertiii.3a

quodamodo atteirere:^' licet dinez

ergo tria funtincrcdibilia


facta fot.3ncredibde e cbri

fa quia illa celeftia ifta tcrreftria:tain

quc tame
fttt

corpora etcorpora copularc.


>e refurrectione camis:

refurrepflc in came:?t in ccla afcc

difte cn came.^ncredibilc c

mundti ze

qul ^di^

ta incredibile crcdid(lTe.3ncredibile e

mudo
f

credetes

n credBt.cap.v.

boies ignobils:infirmo8:pauci(Tio9
ipiros re ta incrcdtbdc tam elftcaciter

d boc icredib ilc fucrit aliqri.


cce ifl credidit mundus fnbla

mUdo:ct

in illo cria

doais pfuaderc

potmlTe.'boni triu incredibiliu pmil

XXII

neliJt ifh' cS qMtb' agim'* arede:

fm co

afccfione pdicatib" cbrifti:et ilta mi:a


cla facta elTc

gafi ccrnere.qS no iaaiiat vn (it hc tu;fi non crcddt tcJB.^Refurrectio chii (li 1 in celtt cu5 came qua refurre^it
i

non crediit:boc nobie v


miracur
credidit.

num grandc miracfm fufficit:g> ea tcr


rani ozbie
finc vlT

afcefiouoto ii prcdicat t crcdit:fi crc


dibilis ito t.vh toto ttrrn^ oibe iatn

Q.h rda coditote fuu romulii dili-'


gedo deu
credendo
fcceriteccria aiit cbriftii dii^
dilejrit.cvi.

cniiti.

c^B} mXd

itobiles:

fublimes:
videriit

doctieividilTedij:erdt:

tqd

di(f4marecurarijt:ei9 mnducredidif
fe

mi^ e:fed iftoa adbuc crcde nolle pdu^ e.Si mt vt vcra$ e:pauci0:ob
n
fcuri6minimi8:idocti3:c5fc
vidiflfe

ct boc loco ill5 qh dc romuli crcdita diuinitate tuUi"

colam'

dicenb" t fcribctib" credidir mud'':^

admiraf.Uerba eiue vt fcripta ftit i(e ri.XDagie c inquit i roulo admiradii


g^ ceti

pauci obftiatilTimi cj miferut ipi mu do ta crcdeti adbuc vfc^ n crcdiittqui

dtj

ep boib' facri ce dicut:mi'

nue

cruditia boinu^ fccuf fucrunt:vt


ipiti faciic aiit cra

^ptcrea niicro ejiguo ignobiliu^infir-'

fmgendi^cliuioz eec r6:cu

mo^ ipitott:boinu5crcdidit:qj ram


i

ad crcdedii ipclleret'. "Romuli


te min"
fej:ceti9

ptepcibilib" reftib'

diuinitae fcipfa

mulco mirabilius pfuafic./lo4a nanc^

anie ia
tllo

vctcratis liie

at5 doctrini9:oiacp

antiquo

cj:

in

pfuadetm 4 diccbat: mira fueritt fca nonverba.<lui.n.cbnftu5 in carnc


rcfurretiffe*. t

cuUa bominiS
fc

vita erroze fublato fuif

ccrnim".t paulop" dc codc

romu
annis

cu

illa

in celu afcedilTc

lo ita loc[f:q6

ad bunc pcrtiet fefum.


pot
i(^t:

no viderat:bec fe vidilTe narretib" no


loquctib' tm.^fed et mirifica facietib*
(i^n3 crcdcbantilDoiee cippe

j:
att

quo

intclfi

pmWs

m" vfvt mrtii duap ligua^jt


tcs

quos fuiflc no

V
V

bomcp fuilTc y romulB:vt ia doc^


bdib" ac tpibus ipfis cruditis ad

tis

ftngedti vif: ^cq^ eet loci.Jlnti^tas.n.


reccpit

ucrat: rcpete linguia eiuj getiii loquc

hhXm fictas ct ndnun|' icodi


ia cjrculta

mirabiW audiebat. l3ud ab


eojjt

tcT^cc ctae aut

pf ti eludes

berib" m!ie:ad

vbu^

in cbrifti

no

6t q6

ficri

n5 pdt zefpuit.Un'' c nuezo


tulliue ciccro,ppt'ca

mie p^.jrl.anoB icolume coftitifTe.Su daria 6 coporib'' eo;t ablata:fanadi8


^fuifTe llguetib*:! via
fituri pofitoe in otdic

doctilTtmot bdinuj idecp eloquctilTi

m" did ZDarcue


dicit diuinitatc

qua fucrat tza^


inuerabike

romuli mirabifz credi q


falfita

mo

ta:cf erudtta tpa iaj fueiunt


tc

bis varije bbotatcs: vt abulatiii fup

eoB vmbrs trafiret ptiuo falute folerc rccipcr-r alia multa (lupeda in cbrifti

p cos facta:poftreo et moituos refurrplTc cernebat. 0.ue (i vt legut'


noic

ii reciperct fabulap.Otuis autc ro^ mulujdeu nifi roma crcdidit:at5 id p^ 1 icipiesi XU5 dcmdc poftcris f ua re fuerat ncccffc qo acccperat a maio

rib";vt

cum

ifta fiftitide

lactequodl

geftaee?cedunt:eccctot icrcdibilia
b"
illie

-'

md mzie cbibita crcfcerct ciuitae^atcp


ad ta magnii puciret iptu5:vt q: eius fafttgio velut cj: atcioze quoda loco a^
lias cp gentca

icredibiltb" addim" i vt crcda

fvnii icredibile:q6 6 camie ie(ariecii

onc atj in ccluj afclfioe ofrmftozum C


crcdibiliii tcftionia tata cogerim":-?:
fi

qb" driarct bac fua opi


tr

nionc pfundzt:vt nd qde credent.f^

d ad credendum abbo:rida duritia


incrcdulos inflcctim".! vo p aptoa
cbrifti vt cie credefrcfurrcctiec^ attp

diccrent dcu; romnlu3:ne ciuitate cui

Puiebant de pditozc eiue olfedent:alit


eu3)

noianoo

q>

roma q

id

non amore

LIBER

quidem buiue erroustf^cu; amoria


crrote credidcrat. ibrift' aut cpq'
cekftis
fit

1 fempitne coditoi ciuitatietii tri cum qm ab illo codita cft deo crc
diditif^ io

retum et confitendo:tant3 Q oibc^ Uc mariy^multitudine met^^ullue aut terro: reuocare non potuit: blanditie
nulle:^miiTionulla dcmouit:
f^

nec

pottue

eft

condenda q: cre
ia pftructa
i

facultatit violetia fubtractio:nec accr^

didit

roma pditozc fuuj

bitae vniuerfaru^ variariJcp pcna;^:

dedicata tan^ dcu coluit

teplo

bec
fu'
t

9ut bierufale dcii

cbriftii cdditoie

um vt pftrui poflj t

dcdicari:pofnit

fidcifundamtuj.^llailluflmado

efte

7 ipfiue mo:tie que pl" cctie formida tur.Tlecptucciuitaecbrifti g^uie ad buc pegrinaref in terrie:t hlet ta ma gnorum agmina ppfo^ aducrfoe im
pioe pcrfccutores fuoe pro tpali falu

dcucrcdidit:iftaiftu; deuce crcdedo

amauit.SicergopcelTit vnd amaret


i\h:i de

tepugnauit:fedpotr vtobtinKctctc:

amaco iam
ri

libcnt ctiam fal

nam non rcpugnauit. ligabantunin


cludcbantur:cedebant';vi'ebantur:coz

fubonu5credct:itapce(Tit vriifta crc


deret:Vt recta fide
f5

tcmc qd falfum:

qucbantur:laniabantur: cruciabant':
-rmukiplicabanf. tlon cratcie
lute pugnare:nifi falutc^

qo veru crat amaret.;cccptie enij tot t tarie miracuf que perfuaferunc

^fa

pro faluato^

deu3
a

u cbrifto:|>pbctie qj diuine fide


illo
ri

recontene:e.Scio in libro aceronis i


tionififallotdc republica difputari;

digniffime preccfterunt.q in

fic

a toto demonftrat

pubue adbuc credunt iplede:fed ia^ iplctc. Jbe romulo

BUt q: codidit

roma in

cacp rcgnauit

fluditur:lcgitur:no qtfactu^eft

qo
i

ari

nullu bcllu (ukipi a ciuitate optia:ni aut pro ftdc aut pro falutc. 'OLuid autdtcatp falutevel intclligt quam falute^ vclit alio loco dcmonftrae fei
fi

fuifTct^pbct3tum:f5 q?

fit

reccpt"

de

bie pcnie in^t

quae

et ftuliifl'tmt

kn

ce crcditum tenent l:e:n6 fcm


ei

oocet.

titit^cgcftate^ejctUo.viculis^verbcnb":

Tluirquippe 2cp mutabiliu fignie id

elabuntur fcpe priu3ri:oblata mortia

vcre^uanTe monftrat. lupa q'ppe

illa

f:u5 duo^t nutri;c: qo vidct quafi m.ignu5 ejimfCc poztcntu^.qnalc aut qitii e ad dcmoflradu^ dcuj.-^^erte.n.
metrij: fuit lupa illa f, beftia:ca
tfi

iiuKatibue aitt more ipfa pena e:q videtur a pcna finguloe vin^ dicarc. Deb^.n. coftituca fic ee ciuitae
celeritate.

vt ctcrna

ftr.

3tacp imllue

iiitit''

e rei

-z fi fi

ffibue potetu coe fuerit ambob'':^:

a" non babet^de^.Omie aute^bibit"


e aut romulii aut berculc aut alioe
ta,

quo mo:6 fi mo ncceflaria e vcjj et optan da pfcpc.iuit36 autc cti tolUt':delct': cjctiguicur.ftre e quodamo vt magnis
pubiicc naturaUe^vt bominis in

lee bo(C6dco6'dice.''tmorim3luic 5

non dice.^ut vere aliqua


intcr

getiu colet

du6

parua confcramyscac fi orfiis bic ma it'eat T concidat.lDoc io" dicit cice

dcoe fuoe romulum:nifi romii

ro: quia

mUndum no iniituiji cu5 pU


co^ ca falii
a cuitace:qua

noie met" cogct.^OLuis po:ro cnomet

tonicie fentit.dft3t ergo


te voluilTe bellu (ukipi
fit

^multig-taUbet feuitia crudelitana


occidi:q' cbriftum

dcu negare maluc

ut maneat bic duitae ficut dic ettr

runt.-"Proinde

dignationi9:q ab animie
fi

metue qualibet lcuie i romanoruj

na: g^uie mo^ientib" 1 nafcetibue dn''


guli9:ficutpcnnis
Iauri:atcp
eft

opacitasoleer
cetcra^t a:bo?s

non

ficrct

polTc putabat^epfterc^co

buiufmodi

pellcbataliquae ciuitatee pofitae OS


iurc

fingulo:u5lapfuo:tucp

foUofZDos
finga''
cft ciuitatie:

21 cbrifto aute^ deo

romano tang? deu^ colc romulu. non folu^ coledo

quippevtdicitnonbominum
lorum^f^vniucrfepena

XXII

queapmapleruic^ ringolos vldiat,

Unde merito qrifivird iccK feccrit fa


gurttirTi:qn

od nou fecfm fecutura refurrcctio at <p imottalitas camie t fidelilTime cre


det'rprcdicarct'itrepidc:t porbeter
re

vnivd ciuitate^ fua

infire

maltt;rot

q>

fidem frage q CU5 ipa roa

puUulatura

fcciidius

cd

in

martff

na rcpublicatenebantar. 3" quofuo fco laadant ab oibus t':ene reipublice riuibu3.3ed bi quo buic difpucatidi polTentobcdirc no video:vbi d: nulla
fufcipienducebellu:niftaut^ fi6aut

fangaie feref.legebanf.n.preconia

ccdntium|pbetaru:pcttrrebai ofteta
virtutii

t pfuadebat

vitae

noua pfue

tudine

ii

cdtraria rSiidocc oibia tezre

qui perfequcbatYurotc ^fequcffide:

pro

faltttc.Tlcc oi
ifta

fi

in vnii fifpericu^

lum ica duo

cocurrerit: vt tencri
ii

be miracufq vt mund" i cbriftum


credet facta funt:t
fieri

altcrufinealtcri^amiftione

polTjt:

mundo credc'^

4dritpotiu9 eligendu."p>rofectoeim
fagutini
(i

faluce eligent:fidee

tenondcnnunt.c.vig.
c

fac^

rat defereda.Si fidea teneda: amitce

da

vticp faluB (ic

t factu e.
cii

Saf autc

Urinquiutnucillamizacraqp dicatia facta ce non fiut.-' ^olTc

ciuitatis dei tafe: vt

fidc ac per fide

jde dice nccclTaria fuilTe pufq credet

tenerivfpotiuaactilripolTit fidcaute

pdita ad ea

difop

ucnire n polTit.OLuc

coc?itatio firmilTtmi ac patictilTimi

co

dio tot ac tantos martyrce fcdc:qua''


le

mundr:ad boc ut crederet mundus Oluifquis adbuc prodigia Vt crcdat t qrit:magnum e ipfc^digiii:qui mon-' do crcdcce n ciedicUc^ boc io diciit:
vt ^ec tdc
illa

ne vnu qde buit vcl bze potuit:qn e deus crcditus romulus.

miracfa fca

fuiffe

crcda

CVn crgo cbrift" tata fide


cai.cat in

vrqqu.icp

OLSvtmund^icbriftu
ne.cvq.
(i

credet:vir

tutis fuerit diuine a pfuafioia

buma^

ceUim cum carnc fubiatus^ Ui^ tpib" eruditie t de quod fieri no pdt rcfpuctibus:fine vllis miracorni'
m.115 mirabiltcr mcrcdibilia crcdidit

mundue.-^JlnfortccredibiUa

fuilTe ct

d valde ridiculil i de rouli fal


fa diuinitatc
cii

idco credica clTc dicturi

fiitj'

ur ergo
quc nd ui

de cbrifto

lo^-'

iprinoncredunc^Sreuia eigitur nza

mur face mentione.Ucrutfi cn k^ccn


tia
rit

cdplepo.Sut incrcdibU

rei

fcrme anis

aii

cicerone roulua fue

dcbat aUa incrcdibiUa q tam ficbant

atj ilb etas ia fuilTc doctriis dicaf

cjrculta: Vt

g-to

q6 fieri no pot 6e magia p" fejrcctoe anos


fl5

refpuet:
ipfi*

n vidcbaniffccaiitfidem:autccrte ita credibir vt null'quib'' pfuadct miracu


lie indigcc:iftof

tpe

nimiam rcdarguit
clTe

i-'

cicezois^mariecp poftea

augullo atj

fidcUtate.lDoc

ad rcfeUendos

vanilTi

tiberio cruditionb" vticp tpib": rcfur"

moe diperi^.Tla fca

moUa mira^'

rectione carnie cbrifti ar^in cclosaf

c^a q attcftaret ilU vnigrandi falubri

ccnfionc^tag^idqofierinon

potmea bumana ferre ii polTet^eludefcp ab au


po
tuilTe:atq3 facta ce diuinttas ipi' vita
tis vcl diuinitatiB vitaa:7

rib' coidibufcp refpucc:nifi ca fieri

tp miradb:quo cbriftus in cclum cu^ camc in qoa zcfurrerit afcendit:ncgaz non polTumus. 3n eifdem quippc ve-'
raciffimis Ubris cuncta fcripa fu
:t:

pftatia

mi

raculo;^ figna monftrarent:vt

^retib'*

t prraciicetib' ta mrtie

taqj

magnie p

7 quc facta funt t proptcr quod cre^ dcndumfactafunnbecvt fidem facc rentinnomerunt:bccper fide quam
fecerunt

rccucidib" pceded icbrifto:dein ice^is

muUo

clarius innotefcunt:

LIBER

Icguntdr qufppc (n popolie

w acdim

banfPafTuo aut fucrat In fcctioe ilb


dtuturno8 1 accrboe dolotcs.
vn"
iter

turnccin populismmcn nificredita lcgerentur.Tlam ctiam nunc fiunt mi


racula incius nominc: fiuepcr facra-'

Scd

taXtoi fin" fcfellerat medicos

atc^ ita latuerat ut

cum non tangcrcc

mcnta

ciue:fiuc pet orationce

rmeoa'

qucm ferro aperire dcbcut.>cnicp f


natie
ific

99 fanctorum cC.f^ n cadc


luftrant':vr tata

claritatcil

qra illa gfia diffamct'

omnibus que apcrta curabanc rcmafat folu8:cui fiitftra ipedcbft


mo:ae fufpectaa ille

Canon quippc facra:^ lfa;t:quc difTa mstu cflTc opo2tcbat:illa facit vbicp :e
citarirmemcric cuncto^ inbercrepo

tur labor.OLuae

bii9 multucp fotmidae nc itcruj fcca-'

pulo:um:bcc aurcm rbicuncp fiiit ibi


fciuntur ri^ a tota ipfa ciuitate:

Tquo
igno^
fit

q6 ei prcdixcrat 311** domeftic** cio8 qucm non admiferat illi vt falte vidcret cum primu^ fcctus cft:quo id
retur
facercnt:iratuf<p illum

cunqj commancntium loco.Tlam ple lamcp


etia ipfi paucifluni fciunt
fi

domo abiccc^

rat vipap rccepcrat:crupit atj ait.^tC

rantibuB cercrie^mapmc
ciuitae:^

magna

rum mc fecturi cftie/Jld illiua quc vo


luiftie cfTe

tunnon

ta>)ta ca

quando alibialqfqj nattan commendat auctorl

prefcntcm vcrba vcnturus


illi

fum.3rridcrc

medicum ipcritum

laavtfincdifficultate rcl dubitatioc

cepcrnt metilcp bominie boie verbis

crcdanturg^uis cbriftianis fidelibua


si

promifTidibufqj !cni::ptericrtJt t alf


dies plurimi:nibilq5 proficiebat onc

fidcUbus vndiccntur.

quod ficbat:medici tamen in fua pol^

m
e

3rflculii

cum c cecu9:ad muUoruj notitia potuit p-'


uentre;quia 7 grSdie
ell

q6 mcdiolam' factum illic eem" qn illuminatua


ciuita9

licitatione perfiftcbant:non fe illum fi

num ferro fcd mcdicamtig cfTc clauf


ro9.2ldbibucrunt t aliumgrandcutf

7 ibf

crattunc impcrato::7 immcnfo popu


lo teftc re3 gcfta cft concurrente ad co

lam mcdicum:fatifc^ in illa artc lau^ datum.Jldbnccnim riuebat.2lmmo niumdico.Cuiloco infpecto^ide q6


illicorum diligcntia pcritiacp^mifif.

po:a martf^t^tbaftj t geruafi^^-Quc cum latercnt t penitus nefcircntur


lata rcpcrfa funt:rbi cecus
ille

uiu9

ille

factue auccoritatc fccurus

pifcopoambrofiopcr fomniumrcuc
dcpul^
fis rctcrib* tcnebris dic vidit.

domeftico fuo mcdico qui futuram

dijrcrataliam fcctioncm:faccta bilan'


tate vclut ia5 faluue illufit.Omid plu

3lp6

cartbagine^

ailt

qui^! noui

pi admo

ra

.'"Iboftea

totdice inanitcr pfumpti


fcffi at^

dii paucilTimoB:falute5

q facta

cmno

tranficrunt:vt
cii nifi

confufi fatenlc

ccntio cj: aduocato

vicaric prcfectu:c:

ferro nlfo

md pofTe fanari.)C

vbino9inrerfuimu9t oculi9 afpcjci mu9 noftrie.-^Ucnicntcg cnim 6 tranf

pauit:eji:paIIuit:nimio timo: turbat".

2lt5 vbi fe collcgit faricp potuit:abi:c


il!o9 iuflit

me t fratrem mcum allipiuj nondum quidcm clcricostfed iaj deo feru:cntc9:vt erat cu? tota domo fua relif^filTimug ipfc fufccperat lapS
marinis
CU5 tunc babirabam^^curabatur a
dicie

t ad fc ampliu9 no accede:

ncc aliud occorrit fatigato lacbr^^mi

t illa iam ncceflVtatc conftricto:nifi vt


adbibcrct alejcandrinu^ quenda
ipfc faccret

4 tiic

mc

cbirurgug mirabilie babcbatur ; vt

proprcr

fiftulae

quaa inumcro''

quod ab illi9 ficri nolebat

faa atqj perplcjcas bilit in poftcriorc


atj

iratu9:fcd pofteaq' vcnit

ima coiporis pam. 3a fecucrant cuiartiafuccetcra mcdicamtie 3gc^

illc laborecp illorum in cicatricibueficut ariifcj: vi

dit:bonj viri functus officio perfuafit

XXII

hominiivt Q\i potius qai in eo tanm;


labo2s)Ucrunt

fttccucientibus

quantum ipfe

tnfpicies

omnia mcmbra cius 1 pene intercludentibus fpiritu^^quis


vUise)cplicctverb!9.'Utrum o:arent
alg nec in bcc
tio

mirabatunfuc curationis

finc f:uent':

adijciena q> reuera nifi fcctua enet fal

co:um auertcrctur intc

uu9 elTe non poffet.Sed val6 abboze a fuis moribusivt bominibus quo;^
artificiofilTimamoperam: iduftriam:
diligentiam admirans in cicatricibua

nefciebam.go tamen pzofus o:a

re nil

poteram:boc tantummodo brc

uiter in codc

mco dij;i.)&omine quas


no
ejc

morum preccs cj^audis: fi bas


audisc^Tlibil

eiu3Videret:propter e^iguum

quod

enim mibi videbatui ad

lemanftt palmam tanti labozie aufer^


ret."Redditi funt aio eiu9:T placuit vt

di iam

pofTc^nifi vt e^piraret ozando.

Surrejrimus i acccpia abepifcopo


benedictione difceffimus rogante lUo

eodc5 ale):andrino
alitcr infanabilis

alTiflcnte: ipfi fino

lUum ferro qui iam confenfu omniU)


putabatur apirent.

Vt

manc adelTent iUis

vt equo

animo

dTet boit3ntibU9.3Uu]cit dies qui

mc

Oueres

dilataeinconfequentc diej.

tuebatur.2ldcrant ferui dei ficut

k af

Sed CU5 abifTent illixj: meroze nimio domini tantus eft in domo illa e%oiC
dobt:v>t

fotaroe elTeprofnircrant.^ngzflTi fHt medici: parantu: omnia quc boza lUa

tany

funeris plancttw

vij:

comprimcretur a nobis. Uifitabant

pofcebat.Xremenda ferramenta pro feruntur attonitis fufpefifq} onibus


cis

cum quotidie virl fancti:cpifcopu9 tc


vralenfis beate

autem quorum erat maior aucto

memozic faturninus

ritas dcfcctum animi cius confolido

1 prefbf ter gelofus:ac diacoi cartba^ ginenfis ecclefie. in quibus erat i cj:
quibus folus
debito

crigentibu9.2ld

manus feccuri mcm^


loc":
fi

bra
tiir

in lectulo

componuntur. SoUiii

nunc in rebus buma nis iam epifcopus cu bonore a nobis


efl

nodi Ugamentoru5:nudatur

infpicit

mcdicus:^ fecandum lUum

nominandus

aurelius:cu

quo

num armatug at^

intentus inquirit.

recordates mirabilia opcra dei 6 bac

rcfepecollocutifumu9:eu(^ val6mc

quod commcmoramus inuc nimus.Oui cum cum vefpere fic folc


minilTc

Scrutatur oculi9 :digitifcp cotrectat. Xctat denicp modis omnibu9: inueit firmilTimam cicatricem. 3ani lUa leti
lie

lau9 at5 gratiarum actio mifczico:

bant vifitarcnt:rogauit eos miferabi'' libus lacbrymis Vt manc dignarcnf clTc prefentes fuo funcri potiury do^
lori.Xantus cnim eum metus e^: pri^ oribus inuaferat peni9:vt fe inter mc

1 omnipotenti dco:que fufacfl om nium lacbrymanfibue gaud^3:non e committenda mci9 vcrb:9.ogitctur potius q^dicatur. 3ncadecartba^ ne innocentia rcligiofilTima fcmina 6
di

dicorum manus non dubitazet ee mo


ritmum.-Confolati funt cum illi:t bo tativtindcofidereteiufcp voluntatc
viriliterferrct.3ndcad orationemiti
grclTi

primar^s ipfius ciuitati9 in mammil la cancrum babcbat rcm ficut mcdid


dicunt nuUis mediamcntis fanabile.
2lttt

crgo prccidi fola

membzum vbi

fumus.Ubi nobis e^ mo: gcua


ter:c:

nafcitur i a cozpoze feparari:aut vt a

figentibus atcp incumbentibue

liquanto diuttus
ti9 epcftis

bomo viuat fomcn

illefeitaproiccittanq' fuilTet aliquo

mitiganda frequetib". Tll

grauiter impcllcnre proflratus: icc''


pit o:arc.

vt inde

mortcm quantuUbet tardiua


ffiiam^omnis
c omittcn''

Quib" modis quo


fluuio

cffectu:

affutura cofiidam^^fccundu bippocra


tis vt fertur

quo motu animi:q

lacbrfma

rum:quibu0 gemitibus

at^ finguUib'

da curatio.l^oc iUa a pczito mcdico i

LIBER

domui

familiariflTimo

iccqpcr&M ad

concuIcltdT pedee cius tn dolou acct

folo dcij fc oiido conuttttrat.Jldmo

rimo quale nanq> ejcpi"

c eftuaflf^^ma

ncf in fonqs propinquatc pafcba: ut (n pu fcmma;^ obfcruiti ad baptiflctf


u;qciic^ illibapttjata primit" occur
iiflret:ftgna:et ei
fti:fecit

gifcp eo9 vinccns lauacro rcgcncrati^

onisvtvoueratabluinon
i

diflulifTct: ul''

baptifmatc ipfo n

folil

dolore q

locu ftgno crucis cbii

trafolitDcruciabat:vc^et podagra^
caroiflre:ncc apliue q>
(et

i pfefti faitas fccuta e.ZDcdi


ei

diu poHca vipi


tri

c"

fanc qui

dircrat vt nihil curatois

pcdes

doluiflfe

quis nouit^Tlos

0dbibct:fipaulo diunus viucvcUet:


cti infpeiciiVet

nouimus i pauafTimi fk6:ad quos


idpotuitperuenireevicio.

ca poftea

i faniflfimam

0.uida;
bapti^a^

copcriitet

cali ifpcctioc

qua pnus b:c illud malum cognouerat:qfiuit ab ea


mcdicamt

curbitanus n folu a paralyfi:vcrtt5 rt

ab iformi pondc

gcitalii): cii

vcbcifj^qdadbibuilTcrcuratioia: co^
pics q^tu intclfi dat noflfc

rct'falu'*efTect''e:'r libcraras

vtracp

moleflia tang* mali nibil boiflTet icor

quo
cp

bippoc:3tie diffinttto uicc:ct'.6

porc de fontc rcgeneratidis afccndif.

lut contcnene

ab ca 4d fac5 cfTct audiflet^vocc ve i vultu i ita vt illa mc-^

^uis boc pt cuzubini nouit:7 pi ra^


riflfimos aliquos qui

verbum pfcrrct i cbriflum:rcligiofa vtbaimc


tucret ne aU(^d cotumeliofii
rndiffc fcrtur."p>utabain(}t
8li(|d te

magnum
illa

boc vbicut^ au direpotuerdt^Tlosautecum bocco piflrem^^iubcntc fancto cpo aurelio et Vt veniret cartbagincm fccim": qa>is
a
talib"

mibi fuiffc dictura.2ltcp

priue audicrimue:de quo^ fi

ia c]cbo:rcfccn:e

moj: addidit. 0.uid

dz dubitarc non potTcmus.

grande fecit cbriftue fanare cacro:q quatriduann mo:run fufcitauit.' "boc crgo cti audilTrt vebcmct ftomacba
rcr in
illa ciuicate

3r tribunitius befpiue d apud nos e:b5 intrito:io fuflfalefi fim


cii

at; in illa pfda

n vti
fic

da;ubediappellatu:vbi
aialio

afAictioe

cp obfcura fcm ta^ inges mi:acalo

i (cruoijt fuof domu; fua fpu^

Ute;bic ea i

admonenda i penc ebiS


rfidiflr^

um maligno:ii vim nopa ppeti cdpif-'


f}:rogauit noftros

gandam potaui.Oue cii mtbi


non
fc in tacuilTc:qucfiui

me

abiite

pfbroe:

ab

cis

quas
fecuj

Vt ali^s eo^illo pgcretcuiuso:atio

fo:te tunc

mionae amidfTimas

nibus cedcrcnnprepc vn^^obtulit


facrificium corporis cbrif^i:o:as

ibi

bcbat:vtro boc antea kiffcnt. 'Riidc^


rBtfcoionefciflre.cce inqua: qoori
tacce:vt ncc
iltc

qui
dc^

lum potuit vt ccfTarct illa

vc)catio

audiat q

rtbi

tanta fa

ocp|tinu6 mtfantc ccfTaoit.Jlcctpat

miKaritatc iungiitV^t q: breuiter ab


ca qucfiuera:feci vt
illis

audtctib*

mf

aute ab amico fuo tcrra facta 6 bicro folymis alata:vbi fcpultue cbrifT dic
tertio refurrcxit:cecp fufpendcrat
i

rocp mirantib" i glorificatib'

totum

cf ordinc

deum quemadmodom gc^

cu

biculo fuo:nc quid mali ci ipfc patet'.

iTumfucritindicarct.

Ht vbidomus cim ab ilia ifdTattone


purgata e:4d 5
illa

fra

fict

cogitabat

ndiciTquendapodagricuic9

qua diuttuB

in cubiculo fuo rcucretie

dem vrbe:qui ctl dciiffct nom


ad baptifmtl i pd.c q> bapti3a:ct'in fo nis a pucris nig:ie curatis quos itclli gebat demones^baptijari eodem ano
^bibit' fuiflra:eifcp nd obtcgans etil

ca blc noIcbat:fo:rc acadit:vt cgo et collcga tonc mcue cpifcopus fyniflcn


fis

ecdcficmapmin" i^jrrmo cemue: vcniremue rogauit:7 venimu8.6qj

omnifl nobis renilifTct:ct boc petioit:

XXII

vt infodcfalicubtatc^ ibi ozonuj 100*


ficrct:vbi eriaj cbriftiani polTet ad cc-' Ubrada qae dd font congregari. Tlo

foluendd.OiS ca fccifTct failTimum


ucit.

tn

Sanati funt illic 1 alq dc


fc

cjb''

di

celongu^c.

t>ipponcnfequ3d3Vir'
oleo punj:ifrct:q pro

rcftitimus factum eft.rat ibi paralf


licua iuuenie rufticanuetqui

ginem (cio:cd
illa

boc au'"
afferrct.

ozans

pftJr tftiUaoerat

lacbzymae

dito petiuit a parcnribue fmBtvt illa^

ad eu locuj fanctu^ n cutan^


continuo pcdibus fuia fan"
3ctO!iana

fua8:moj:ademonio fuifTcfanatam. Scio et cpum fcmcl pro adolefcetc

OLuocujfuilTctallat^orauit^at? inh
abfcclTit.

quQ a demonio cozrcptii


iilo^
illico

viditowflit

dcmone caruifTe.

villa

ot q'ab bippdc

"Ratquidafcncrflorctius bip'
ponenfis n! bd:-! rdigiofus 1
fartoiis fc attc pafccbat.afu

regio minua.irp:. milib" abcft.

ZDemoria marty ni mcdiolanenfium ibi e ptbafti t gcruafij. Jboitat" e illo


c[da adolcfcee:d ca dic
tie

paup q

la pdiderat:-!

vn

fibi emcrct:ri

bcbat.

medio tpc cfta


f pjojrim"
refpcrri''

3ld'pr.niauyrc9 quoijtmcmozia ap6


rtos c cclcbcrrima:clara

equujablucc^ flumfnis gurgire

voce vr

veffi

deone icurrir.^bi cu? iacet

rct o:auit.3ludicrunt cu; adoUfcercs

morri^rrriirim^mortuo^ad

4 forre adcianr irrifozesreucp difccde'


tem eragitantes^fcquebaf :quafi d a
martyrib" quinqua^eos folles
timentuemetpefiuifTet.?lt
vri

noe

illoc

brmnoe t o!ationc9:cu acil


cic

lie fuis

7 dbufda fcimoialib"

more

vd

diiia poflTelTidis inttauir:ar5

bymnoe

illc tacit''

cantarccepcrunt.<luauoce iHequa^
(i

ambulans dcctus grandc^ pifce palpi


tante vidit
i

percufTue cjrcufTue I.t cuj tembili

littorc:ctjcp illis fauetib"

frcmita alrare cdprcbcnfum mouere


ri

arc^ adiuuantib" apprcbeditT cuida

audiee fiuc nd valcs:ran^ co fuerit


tcncbat:tciigrn

coco captus noic cbriftiano ad codna

fllligar" flutaffirns

conditoziamindicans quid gclhim


trccentisfollib" vcndidit:lan3

fit

di ciuhtu

pard fibi rogas cdfttcbaf v biadolcfccntetqriTqud inUaFit^po


ftreo

cdpara

rcin6difpones:vtv)Cotdu9 qudpcf
fct d quo inducret cfTicerct.Sj coco9 conddens pifccm anulii aureo in vcn triculo dos inucnir: morcp mif aridc flcrus T rcligione pertcrritus: bdi eii

fecriturum
(lingula

ce dcnunrias:
(c

mbrfl

du9
rfi

noiabar: quc

apuraru

vba difcdTirabboie.Sed oculus dusin


cricns miabarur.:?lrcp ini bcc

mmllam
dium o6
fllq

fofus rcuinenula ab intio!

rcddidit diccs

Bac qud tc.xx.mzrty^

quafi radice pendcbar:rordq3


niflcellii

dus mc

rcs veflierur.

3d aquas ribiliranaa

fucrat albi caucrat.

cpifcopo affercnrc p>roiccro icliquias


gloriofifTimi ftcpbani marryrie^ad

Omo vi^o 4 adcrant::)currcrat aiii et


rof ib" eius acati:T
fc
cii

dcs

p illo i
o

ius

mcmojiam

vcnicbant

magnc mul

o:one fb-aucrant^S^uis

fana mente

titudints cdcurfns

7 occorfos. 3bi cc
portanic pigno

flaie ga(tdcret:rurfu9 tri^ptcr dus

ca mulicr vr ad

epum

culnm

cdtrifl9ri:mcdidj qjcndu ee di

ra facra duccrct'o:auit:flo:cs

quos

fe

cebant.lbi marit" forotcs cius


illoderiilcrat:poteseinqtdeii9

d "15
(coi;z

rebat dcdir rcccpit^ocuUs admouir:^


tinus vidit.Stupcnnbus cunctis qui

oJonib" q fugauit

demonc lum

ci

rcd

adcrant preibat erultans: viam


pcn9:'r vicdoce; vltcrius
ii

caf

dc.TtTcficpotuitoculu bpfuat^ pe
dete loco fuo rciiocaru ligauit oionc
facic9:ncc nifi p^.vg.diee putauit cfTe

reouires.

ZDcrr.orari nn'o:ia marryris q po"* fita e in caHcllo fintccfi:q6 biproncfi

LIBER

colorric vicinum c:dufdcm loci ludll' epu8 ppro prcccdcntc atcp rcqucntc i

{udeisvIrimafuifTenefdretrque buic

^vlrimafuerunt.Tllnon mrtop^ct
ipfedcfuncfe.Sanarifnnt illicpco^
de5 martyrem et tres podagrid:

manu

po^rabar.fiflub cuiu9 molcfti^

8 iandiu labo:aucrat:

familiarilTi^

duo

mv fui mcdici

c|

ca fccarct vclUntiope

ciues: pcregrinus vnus^fj riues oni

riebaf man^.illiuB pic farcinc vcctari^

mo:

percgrinus aute per iuetarionem


qii

oc.Ubi vo fcas attigit reli^as repen te fanata e.Tlam dcinceps ea^ in fuo
corporc non inucnit.

({dadbiberct

doleaudiuit:7cuin

bocfedfTctdolorcontinuo pquieuic

8
c

tldur''

nome e fundi:vbi eccria

Ucb.ir(u0 pfl^r ej: bffpania c

lamc bitanetvctc mozbo calcri bbotabat. pcr memo:ia fupradicri


fancri

cft T in cfl mcmoria ftepbai pu crum qucndam paruulum cu in area

ludcrcr:g:orbitanfc9 boucs qui vebi

marryrie

quam

poffidius

illo
ip-'

cubmtrabcbanirota obtriuerunt:t
confcftim palpitauitej;piran8. iDunc

aducjcir cpuerraluus fact"

c,3dcm

fcpoftca

mo:bo

alio prcualcfcctc
ci 135

mo

tuu6

fic

i3ccbat:vt

poUiccs liga^

rcnt'. Opirulartonc

meo:ati martyria

et illcfus apparuit.

matcr arrcptum ad candcm mcmori' em pofuit:7 non folum reuipit:veru5 Sancrimoniat


in vicina pofteft^tone

cu^dcmcmoitaci" rcpozrata fuiflet: z fuper iaccnria co:pu8 mifTaipfius


pfb*rirunica:fufctr3tu8
vir in o:dine fuo
alts
cft.

qucdam

quc caf

paliana dicitur:cum cgritudine labO''


rarct:ac dcfparctur:ad candcj

fait ibi

mcmo

priman" noic marti

riam tunica dus

allata cft.Oiue ante

cuo iam graut8:i multii abbor^

q> reuocarctur illa cJcfucta cft.lDac tn

rcna a rcligionc cbriftiana.T^ebat fac


ftdclefiliam:7gencrii

tunica opcrucrunt cadaucr cius pare

codeanobapti

tCQ:7 rccepro fpiriru falua facta eft

5anj.<lui

ctj

eu egrotate mfrta 7

ma

3lpud bipponcm bafTue quidam ffi*


fld mcmoriam dufdcm martyris ors bat pro cgrotantc 7 pcriclitate filia:c^ oc^ fccum vcftcm dua dctulerat:cum

gnie prccibus 7 lacbiicmis rogarct vt


ffcrct cbriftian^^.prfuB abnuit:cofcp a

fe

lurbida indignarionc fUmouit.Ui'


ciua vt
iiet

fum c gcncro
orarct:vi dc"

ad mcmori

cccc pueri

dc domo cucu::eruni qui d

asfdftcpbai: 7tllicquatit pofT^pco

mortuam nunciarcnt.Scd cum oran


ab amicie cius c;cdpcrentur:p^ bibucruntcos illi diccrc ne per publi
te illo

bona mte qua crcdc non diffcrrct in cbriftu:fec boc i


illi

darct

gcnri gcmitu t ftcru:7 ffnccritcr arde


tepietati8afTectu.>ciii abfccdes
ali''

camplangcretur.Oui cum

domum

qddcalrariflorti
(p
ciJ

q6

occurrit tulit ci

rediffet iam fuo:um eiularibns perfo nantcm:7 veftem filicquamfercbatfi

iam

noj: cit

ad caput pofuit.Xc

eaproiccifTcnrcddira viree.
ibide

'Rilfue

dormittle.t cccc
vt crat apd
fct

dituculi}

clamai

apud noe hfrcnei cuiufda colh:


fili"

ad cpum currcrct' 4 bipponc.am ergo cu audif


forte mecfi tuc

ctarg

cgritudine ejctia" e.ucp ia

ccrct cop" c)caic:ar(p at^s

gcmeribus

abritcm renire pfbVoe poftalauit:


fe

7 lamcnranrib' cjrcje pararcnt: amico

vcncrunt:7 ftarim crede

di)cit:admi

rum dus cfda intcr aliotum confolati

rannb'' atcp gaudcntib' oib" bapri^a

um vcrba fuggcfl*it:vt
tyris olco

f cft.^boc q> diu


fte

vi]cit i

ore bebat cbii

eiufdem mar^ corpus perungczemr.factB

accipe

fpum meti:cum bcc vba bc

eft:7reui0t.

Jtecpapudnos

virtri

attlTimi ftcpbani qii lapidatus efta

bunirius eteufinusfupermemeriam

XXII

martjrq q

m Aiburbao aua
cii

cgnm"
ibi

rcdtarctur in populo:T obcdieti(Timc

dtitc cxaiatu

pofuit ifantulii filiJ:7 p'

ojoncm qua multie

Ucbrymis

fudit uiuentcm (cu3uit.

vrgent fcftinarc compcllar. 21

quo pofuit et q6 bic rctice non pofl^um^q^uis ad ca que boc op"* quoda
paruit.3n
dij:it fibi faiffc

iadeo

gfaifa: vt anulii

Vlid facia.-^Urgct buiua opis

i^

capillatio viculo ifcrcrct^quo fub oni


vefte

pleda prominTiorvt nou bic oia

ad nuda co:po:i9 cinget:^

anul'*

pofTimcomcmo:arcq fcict ^coldu^ bio plericp nio^ cum bcc lcgcttt doU

b:ct fub

gcmma lapidcm

rcnib''iuc''

tumbouis.t^ocalhgata quafiremc^
dio:ad
facti

me ptermififle ta mria que vticp mccum fciut.Ouoe ia nuttc vt ignof-'


buiit

martyne Uina vcnicbat.


bjgrade i fu.i poncflio
iter peraget^ari

Scd profecta a carcbaginc cum in cS


finio flumtnie

cant :ogo:7 cogitct q>pli}i bboiis


faccrc:qd
itccefTitas

fir

me bic no face fufccpti opis


cogit.Si.n.miracra fanita

ne mafiflret:furge9 Vt

pcdcs fuo9 illum iaccntem anulu^ vi^


dit:T captllatiam ^ona

ta^ Vt alia taceaj ea trnmo vcli kribe:

qua faeriital^
cii

que pcr bunc martyrl.i. gfiofilTimu^ ficpbanum facta funt in coloia calam
fi:T in noftra:plttrim{ conficicndi fiic

Ugat' mirata tetauit.0.ua5


id

oio fu

nodis

firmifl^imie ficut crat cdpifl;

ftftrict3:crcpuifle atcp cjtilqflle

anuluj

libri:ncc

tamcn onia colligi potucriit:


libclU dati funt

fufpicata

e.Oui et ipfc cti integcrrim"

fed

tm de quibus

qui
fie

fuiflet inuec^^futurc falutie

quodamo
acccpiflcp

rcdtarcntur in populis.
ri

Jd nancp

pign" de tanto miraculo


fiipfitatqp illud vinculii

fc

Poluimu9:cu5 vidcrcmu antiquis

folucns^umC

nria diuinarum figna virtutii et n:is

cu codc5 anulo^icdt in flumen. Tlon crcdunt boc qui


et

tcmporibue frcquentariit ca non de^ bcre muko:um notitie degire, Tlon dii e aiit bicnntum ejc quo ap6 bippo

dnm iefuj p iccgra

virQimUii mzie cnijcum: 7 ad difcipu^


los fuo9 oft^a claufia igrcnTum fuifTc
it

ncm
tis

rcgiu cepit efle

ifta

meo:ia:T

mf
ft:

crcdiit.Sed boc certe qrant: i

fi

V5

q6 nobia ccrttffimum en dacis U


dc bis que mirabilitcr facta
qui dati funt ad.lpjrfermc
pfcripd
:

inttencrint:tlla crcdant.larilTtma fii

bellie
illi

na

cft

nobiUtcr nata:nobiUccr nnpta:

ipfi

nu
ca^
ee

ca:cbaginc bitabat^ampla ciuicae


pla pfoiia

am
fi-^

mcra puenerant:qii ifta


lamc ro vbi
-z

rcm

qttcrcntes latcre

no

ipfa

mcmo:ia prius

ccpit 1 crcbritts dantur: incoparabili

nunt.XDarrfrcertcipfequo ipctrarc illa fanata c^.i fiUum pmanctis vi:gi


nis crcdidit:i
cci c(

muUitudic fupant.

Uraliet qucco

oftqs claufi9 ad dif

loniavticcvicina c:multa prcclarap

cipuloB inQrcffae e crcdidit. poflreo

iue ibi
itos

cundcm martyre fca cognouimu9:cu mcmo:ia longc priufg' apud


ab epo cuodio conftituta e. Scd Iibcllo:}tdando|2 ibi confuetuoo non
i:X potius
tt

propt q6 oia
cii qtti

ifta

dicnntur a nobis in
cclii

afccndit in

rcfurrc^crat crcdidit:T 16

fiant:q:^

ifla fidc

cum atmc in q p cttnt tata atam pofuit.


nunc multa mira

fuit:

na

fo:tafle niic ee ia

ccpit.Cum.n.nup illic cimue pctroni ia clarifl^ima fcmina q ibi mirabilitcr


f j:

Jttnt crgo et

cula code dco ficientc

magno atcp diuturno

in

quo mcdi
liguo

Vult:T

p quos queadmo5 vuU: qui 1 i^la quc


fccit:fed ifta ncc ftmilit

corii adittio:ia cuncta 6fccerat

legimu9

inno^

rc fanata e:bo:tati

fumus

volcntc fu^

tefcttnt^necp

vtnon

c)ccidant

animo

pradictilocicpovtUbellii darct qui

quaficlara memorie crcbra lcctionc

LIBER

tundunrur.Tlam T vbi di%cnn'aeq nunc apud noe cfle ccpif.vt libeili co^

bar:ftupcnribu9 qui adcrant:arqj


19

ali

paucncibus alqs dolcnribus cd cu


vcllenr crigerc:nonnulli^bi'

rum qui bcneficia pcrcipiunt


in poputorfcmcl

rccitcn^

quidam

boc audiunr qui affif


illi

bucrunr:fcd porius c^itum c^pccran

plurcfqucnonaflunt: vtncc
alfucrunt pol^ aliquot dic9

qui

dum clTe diycrunt.r cccc

furrcjcit

quod au^

non rrcmcbat quoniam fanatus


Xiuis ergo intucntium
fe

crat

dicrunt mcntc rctincant i vi^ quifq

7 ftabat incolumis intucns intucntcs.


tcnuit a lao

rcpcriaturilbrum:quid qucm non


cognoucrtr indicct quod audi uit.Unumcftapudnos factum n maiua q> illa que dipifcd tam claruj
affuifTe

dibue dd.'lamantiu5 gratulantiucp vo ribus ccclcfia vfqucquacp coplcta


cft.3nde ad

mc curritur vbi fcdcbam

&tcp illuftrc miraculum:pt


bitrcr cffc

nuUum ar
vcl

135 procefTurue.^rruit altcr quifcp p^

bipponcnfium qui boc

alterum:omni9 poftcrior quafi nouu

nonvidcrit:veldidiccrit nullnm qui


obliuifci ulLi ratione potuerit.

hc

quod alqg prius dijccrat nunciatc9. ZDccp gaudcntc 7apud mcdco gra
tia9 agentc:ingzcditu: etiam ipfe

ccm quidcm

fratrcB

quomm

fcptcm

cum

funt marc8:trc8 femine:6 cefarea cap

pluriWu9.3nclinatur ad genua mca:<

padodc fuomm ciuium no


obitu dcf)tfute:quc iiu:iam

ignobilcs

rigimr ad ofculum mcuj.Tbrocedim'

malcdicto matris rccenti patrid


fibi

com;
ab da

populum:plena erat ccclefiarpfoa'' bat vocibu9 gaudioru:dco gza9: dco


fld

factam acc rbilTimc


fcrcntur

tulitrtali

pcna fut

laudcs ncmine tacente:binc atcp indc

diuinitue cocrciti :vt boJribilitcr qua

omnes trcmo^c membroru.

damantium.Salutauipopulu 7rur fu9 cadcm ferucntio: vocc damabar.


5acto tandem fikntio fcripturarum diuinarum funt Iccta follcnnia. Ubj adt vcntum eft ad md fcrmonis Iocd diri pauca pro temporc 7 pro ilIT io'' cunciitatc lctitic. iDagis.n. coe iopc
diuino

3n qua fedilTima fpecic:oculo9 fuojS


ciuium non ferentce: quaquaucrfum cuicp irc vifum cft:roto penc vagabit'
ozbc romano.)c bia enim ad nos ve
ncriTt

duo

fratcr t fo20!:paulue

i pal

ladia;multi9 alqe locis mifcria diffa^

quandam dd doqucntii non

mantc iam cogniti.CIenerunt aute ati pafcafcrmc dice.xv. t ecclcfiaj quo tidic ingredientce:in ca mcmo:ia glo^
martyris frcquera bant o:antce vt fibi iam placaref dc':
riofifTimi ftcpbani

&adirc:fcd pfidcra: pcrmifi. Tlobifcu

bo prandit:7 diligentcr nobis omncj fuc f:nc ac matemc calamitatis indi^


cauit bifto:i35. Scquenti itacp die p"

1 falutcm priftinam rcddcret. t illic 7 quocunc^ ibant:conucrrebant in fc


ciuitatis

fcrmonem rcdditum: narrationis ci" libellum in craftinum populo raitm d05 promifi.O-Uod cum cj: diiico pa
fcc dic tcrtio fic!Ct:in

afpcctum.Tlonnulli qui eo9

alibi viderant caufaqj

trcmons

eotftj
i

in

g:adibu6 C7:cd:e quadcfupcriozcloquebar loco^fc


legcf

noucrant:al^s 7 cuicunc^ poterant


dicabat.

d ftarc ambos f:e9:cum corum


libcllus.

Ucnit 7 pafca:
ia^

atj ipfo die

3ntucbawr populus vniucr

dominicomanccum

populusfre

fu9

fcjrus Vtriufcp

vnum ftantem finc

qucns prcfens cfTct:7 loci facti canccl los vbi martyrium crat idcm iuucnis
oranstencrct:7rcpentc proftratuse

difTo:mimota:aIrcram mcmbrigoni

bus contrcmcnrcm. r qui ipfum no


vidcranr cjd in co diuie mificordic fa^

7dojmicntifimillimu9 iacuit:non

tii

crum cer in cC foro:e ccmcbanr.Uidc


banr.n.quid in
illo

tremcns

ficut

ctiam pcr

fomnum folc

grarulandn:qd^

xxn
iHicctotiniS.Jnterhcc recimo co
fus

nomcn occifi funt.'J^ro bac fib p"


co:um mira paticntia:vt in bia

rum Ubello:de pfpcctu pptt eos abire prcccpi:t dc tota ipfa ca aliquanto di
ligcntiiw ccpcra difputarcccii cccc

cclTit

miraculia tantaiftapotctiafequctur.

mc

Tlam fi camis in ctcrnum :efurrcctio


riiprcueitincbrifto:vrnneutrac
fic

difputltc V0CC9 alie dc

tfrts noucgratularionie
ucrfi func co qui

mcmo:ia mar audiunf.o

prenunciafa cbrifto:rficut prcnunci^


ata e^pbcria a cfbus pnuciat" ecbri''

mc audtcbant: cegdt
ftetcratrad

C0 pcarre. 3lla.n.ubi dc gradibU8 def


ccndit in

quibua

fanctum

martyrem

o:a: perc)ccrat,Oiic

mop

(i

vtcancellosattigit coUapfa fimiUtcr


Pclut fratcr cius poft fonuj fana fm:c
>:it.>um crgo rcquirercm'' cjd factuj

naa quare mirtyree tanti piit.^jp c fidc qua bec refurrectio prciiciiocci fut^ Siueenim deus ipfc pcr fc ipm miro modo quo rce tpalca operatur
at t

etcrnua:fiuc

p fuoa minifttoa ifta faci cadcm ipfa quc pcr miniftros fa^

fueritrndci[lc(lrepitu9
ingrcJTi

lct**

epritcrit

cit:fiuequedam fadatctiam pcr mar^

fantcom

ilh in bafilicam vbi

tyriifpua^ficutpcrbominea adbuci
corporeconftitutoe:fiue

cram^^adduccntca ca^ fana de marty


ria

omnia

ifta

loco.Dum vo tantus ab vtrocp fe


cft:
cii

Xa aimirationis clamo: proitua


vt voj; continuata

lacbrymis.

non
ad

inuifibilitcr imu^ i incorpo:abilitcr imperat o peretur:vt quc p martf rca ficri dicun

per angeloa quibue


tabiliter

vidcrctur poflc fmiri.l^erducta e

taneis o:anribu3

cum loco vbi pauloaii ftetcrat trcma


cFoltabant el fircm
fii

non etiam operantibuB


ifti6:fiucalta illis

ficii cai

dolue

tm t ipctrantibus fiant fmc alia modte:qui ntro mo


qua

rant remanfine diflrimile:-? ndii fufaa


prccca fuaa pro ea:iam
tfi

comprebcndi a mortalibua poflut;ci


profccto attcftantur bcc fidci:in

preuil vo^
ce cctne

luntatcm tam

cito

exiaiitim

camia
cantr.

in

cternum refurrecrio predi^

bant.):ultabant in dei laudem voce


finc vcrbie tanto fonitu

quantum n:e
iit

aurca

vij: fcrrc

polTcnt.<iuid crat
ni(i ftdea cbrifti

OLuanto digniua martyrca bono'


rantur:qui tdco multa mira obrincc:

cordccraltanriom

jp

qua rtcpbani fanguis fufus edi


CL\x9i vniucrfa miracula quc pcr

vtdeua vcru8col3tur:5jdcmones q ob boc quedam faciunt vt ipfi d^cflc


credcrcntur.c.j:.
fi-'

martyree in marcyrca
c

cbrifti

nomine fiunt ei
i

dei tcftimonium fcrant:qua


crcdidcrurtt.c.i):;

cbiiftuj

Ui nifi haic
miracula.-'!

fiici attcftarui ft cbrift"

qua

prcdica

Jc fo:tc dictnri funt etiaj dco 9 fcciffe. Benez dcoa fuos mottuis iam bominibus comparare: adqciunt eri'' am fe babcrc dcoa c;e bominib' mo:
fuoB aliqua mira
tnciptunt
fi

tur rcfurrcpflc in camc:T in celu afce


diffe

tuiB ficut bcrculem: ficut


ficut alios

cd carnc.^Tla r

ipfi

martyrca

bu

multoe quos

in

romulum; deorum

iuB

fidci

ma:ty:c9.i.buiu8

fidci tcftcs

numcmm
num

rcccptoe opinantur.

Scd

fucrunt:buic fiici tcftimoiu pbibetcs

nobia martfrca non funt dq: quia

mundii irtimiciftimu t crudclifTimdj prulcrunt:cnc^ non zqpugnaio f^ mo riendo n'ccrot,"f>ro ifta fidc motui fi
qui bcc a dno ipetrarc piit:propte2
ctt

noftmm fdmue et martfrum: ncc tamen mi raculia quc pcr mcmoriam mirty" rom noftroram fiunt;ullo modo fiic
cundcnquc dcum
ct

LIBER

comparida miVflcaUi que fictA pct te


pla petbibentur illo^s.Ueru; fiqua (i
miliA ndenf.ficut a moyfe
raoni8:fic

rcforreaioie in fua catnc primud

ofi''

dit:qua nobie affumra vtiprinapto

magi pba
illa

noui

feculi:f in

buius fine^ mifit.

co^ dij

vicri

funt a mait]r^

ribus noftriarf ecerunt aurem

de^

monee eo faflu tperate fuperbie quo corum dq cfle volucrnnt.faciunt aSt


ifla

ontr3 plar6icoe:4 o naturahb" clcmentorum ponderibus argumcta


tur tcrrcnum corpue in celo
polTc.c.^.
clTe

non

martyrcB vel potiue dcus vfora-'


vt fides

dbu0 aut coopcrantibuB eis:


cfie:

tllaproficiatquacOBnon dcos nios


fed

Onrraqftmagnudridonij ro
cinato:c6

vnum deum nobifcu^ blt crc


rib"

damus.ibenicp illis talibus dqe fuia

nee diia nouit

quomm cogitatio qm vancfunt.6 ponde


ifti

1 templa cdificaucruntt i ftatuerunt 9ra8;t faccrdotcs inftituerunt i facri ficisx feccrunt:no8 autcm martfribus
nortric

clcmcntorum argumctat': qm.f.

non tcmpla ficut dije: fcd me^ motiae Ucut bominibuB motuis quo rum apud deuj riuunt fpirituB fabri
camus.Tlcc ibi crigimUB
altaria in

mundt duocorpojamarima arcp pofh-cma duobue mcdqe acre.f.t aqua cfTcco


magiftro platone didicaunt
pulata at5 coniuncta.2lc pcr boc !n4

unt:qm
flcr

tcrra

ab binc furfumucrfue e
fii*

4^

prima:fccunda aquafupcr tcrra:


fupcr aqU9:quartu
f:

bu6

facrificcmuB martyribue^fed vni

acra cclom:

deo 1 martfrum i noftro facrificium

n pot ce trcnij corp"

m cdo.IDomti

immolamu9:ad quod facrificium fic bomincs dei qui mundum in ciue c5 felTionc vicerunr.fuo loco i oidinc no

.n.pprijs vt o:dine fmi tcneat: fingr

clemcnta librant'.ccc qualibct argu

mtie oipotetic dci biiana pt:adicit ifi:


mir.18 qua pofTidct vanita8.Q.uid cr go faritit i acre frca tot corpo:fl:cii a t

minatunnontamena
ipfie facrificat^q^uis in
ficet

facerdotc qui

facrificat inuocatur.Jbeo

quippe non

mcmoua facri

ra

fit

acr

tcrtiue.-^Tlifi fo:tc

dP

piaz^ji

corum:quia dci facerdoe cft non illo:um.3pfum vero facrificium cop**


eft

pena:?t Icuitatcj dcauit aiiiu trcni

corporib" vt po:tet in acrcfmotalib'


fcis corporib''

cbrifti:quod

non offertur ipfie^qa

beciunt i ipfi.Ouibus igitur potius'

virmtc:qua

et

boium ri porcrit doarc fumo cclo valcant bi-'


i

creacndum cftmiracula facicntibue? i8 nc qui fcipfos volsitbaberi dcos


abbisquibnecafaciunttaneie ^Vt indeumcredaturquod i cbriftuee: faciunt quicquid mirabilc faciiit.^ i9 ne qui facra fua et crimina fua ee vo^ lucrut:an cie qui ncc laudce fuae vo^
lunt ce facra fua:fed totu cf veraciter

tarc.-^Sialia q?

frena q volarc
fiit:ficut ft

ri

piit:i

qutb" 1 boics

aqua

pifccs

q funt aqua:;: atalia:


dcbucrunt.
.i.ic aqui6:fcd

ita

fb tra viucrc

ur crgo non faltej de fo


dc cfcmcnto
tcrtio tcr^

rcnum aial
rc

carpit

banc

vitam.-'

Oiua
fi

cum

pcrticat

ad

tra:in ^o

q6

tra

elcmefo viue

fi

cogat-ptiniio fuffoca
f rio.-'
ri

laudantur ad cius griaj^jficcrc i quo laudantur.''^" dfio quippe laudantur

i:i vt viuat viuit in

3n crat bic
natura
rczz:

ordo clcmto;? Tpoti"


fj
i

animc cojum. rcdamu8 crgo cis ct mira dicentibus i vcra facientibus.


t>icendo.n.vcra paflifunt vt polTcnt
face
t"

if^ozt

argumtatioib" 6fiat.'Omit

to diccre

q6 ia in ttiodccimo
fo:ma
tii

libro

di''

jri^q-multfl

g:auia terrcna fint copoia

mira.3u eis vis

pcipuu

q cbtif

ficut plubn:7

ab

a:tifice acci

rcfurrcpi a moztoie:'! imoitalitate

piant:qna natare valeant fuper aqa

xxn
7vracciputqua[ttatecorpu8 baatm qoa fcrri in celum i eHe polTic in cdo
dipotenti artiftd contradf. Jam
iilad

graue pondus aoferre non pofic: vt i

eodcm elemento
i^cindc
rer

babitet viuificatum

w p"

co:pua in quo voluait viuificae fpe;

quod iam di)a fupenueiet iftutn confiderantca atq^ cractanteQ ckmen torum o:diaem:quo pfidai ii inueiiit dimd quiddicant. Sic efl enimbinc
furfu verfus tetza prima;aqua hiiiC
acrrquartii celutvt
f:

cum acrem medium ponant i ignem defupcr i aquam fubtcr


cp

qutd e

cum inter aquam i terra fc^


inicr

peiucntm''.Ouid.n.voliJtefle nubes

aquofae

oia

fit

aie natu''

quae i maria aa medi ue mucntt.-Ouonam qucfo elcinto^


efftcitur:vt torrc

ra.Tlam r
dijritiT

arillotelea quitu corp" ea

pondcre atcp ordtne

plato nullu.Si

quintum

eff^:

tesviolenttlTuniatcp vndofilTtmi ari^


q> fb acre in f rie cur:ant:f: acia
b''
i

ccrtc fopcriua cHct

cctcris.Cum vero
fuperiit oia

nubi
i

nullum eft:multo magis

pedcant.ur dentcp acr cft medi'

3n terreo crgo quid facit corpo:c.-' Ju bac mole quid agit fubtilto: omnibV 3 boc pondcrc quid agit leuio oib*;' 3n bac tarditate qutd agit cclenor oi
bu9'3ta ne per buiua tam gccellcntis naturemcritumnonpotcrit etTici:vt corpus eias lcuciur in cday.i cu5 va
leat

ter

fumma ccli i ima

terrarum. qua^'
it

quavfii o:bi9 eyxeiiiSi loc" eiue


cclii

cc

1 aqua8:ficut aquarum inter ip^


fi

1 terrae e cdlUtatUo.^poftremo
crt

ita

clemcntorum oio

dtlpoftt": vt fj

pUtoncm duobue mcdqe.i.ac:c i aq duo cx:trem.i id eft ignia i ta:a uinga


tur:ccliq} obcincat
iilc

nunc natura co:pozum terreno;? dcprimcrc animas dco:fu:aliquo mo 1 aie leuarc furfum tcrrena corpora

fumtnu^ bcu:

bcc autkin imt velut fundamtnte mti^


dt:? idco tn cclo
elTc

non potcft tcrra:

non valcbunt.^am fi ad eorum mira


cuta vcniamusrque facta a dqe futa

cur

eft ipfe

ignie in terra.-^Secundunt

opponuntmarrfribue noftnacnonc
et ipfa

pro nobis fuere: i nobte

repi-'

banc quippc rdnein:ita ifta duo clcrn ta in locie proprqe imo ac fummo i'' 1 ignie clTe debuauit; vt queadm

entur oio proficcrcTlam inrcr magna miracula dcorum luortJ profccto ma

dum noliii in fummo clTc polTe quod


imi cft ita nec in imo polTet cffe quod fummi cft.Sicut crgo nuUam putant
clTe vcl

gnuna

illud e

qo var:o commcmo:at:
fal

Ucftalcm virgincm cuj piclitarct

fuiuram c(Te particuUm ^re tn

fa fufpicionc dc ftupro:ciibnJ iplcflc

celo:ita

nuUam paritculam vidcre de^'

ad fuoe ludtcce nul lacius ptc ftillarc po^ialTc. Q,wq aq pond" e" cribrum tenutt.Ouia lot ca

aqua dc

tyberi^-z

buimue ignie in terra.Tlunc vo n fo-' lum in terrie verum ctiam fub fc:ris
ita e: vt cii cructet viicce

montiti:ptcr

wcrniQ patcnttb" nibil

iri

in rcrra

cade

permifit.l^fifurifunt^aliqe de" vfali

quis dcmon.Si deu6:nunquid mai5


cft

qb m vfibue bdium i cffe igncj i in: 1 cum nafa vtdcmua ej: terra qii qui^ dcm 1 de lignis i de Upidtbus naltit:
q funt corpo:a Itnc dubttationc terrc-' na.Sed lUc inqumnc ignis eft cranql-'
lu9:purue:tnnopu8:fcmptiemus:tftc

dco qui

fccit

bunc mundum/Si 6

dco

mon:nunquid potcntior c angelo qui fcruit a quo faaue eft mund^.^Si crgo dcue minor vcl angclue X dcmo potuit pondue bumidi claTieti ftc fuf
pcndac:vt aquaru^ vidcatur inutata fuifte natura:ica nc dcus omniporea
qut ipfa c:eauit clemto tcrreo copori

aucem curbtdue:fuincu6: co:rupcibir aup co:rupto:.Tlec tamen cozrumpit montce m quibus tugiter eftuat cav''
nafcp tenarti.Ucn
c!to;ftt lUi tfte

dif

ftrieivt terrenie babitatidib'

pgruat.

LIBER

Car ergo nolunt vt crcdanC Mtan$


corpoium terreno;t aliqn incotrupti^ b&i f&cti celo conuiicnte futura^ftcut nunc ignis corruptibaid bis pueit ter
ris.Tlibil ig: afferOnt
ej:

fitftitorusrmultie cn't

in^untdcma

gnftudine t longitudiecorpons dena bendii.t vbi ia crit: capillus capiris


vii

non ptbit:fi de

ipfa corpo:iB

quan

poderib' at^

titate ta5

moltum ptbitf Cluauie t de

ozdine clemetozdtvn oipotenti deo

ipfis capillie pofftt inquirf: vtni rcdc^


flt

mtnus fadat co!po:a nli talia vt etia


in celo poffint babitare pfcribat.

quicquid tondcntibus dccidit.


rcditurn5 c:(is

05

fi

non cicborrcat

illam

dcformitate.Tlaboc t dc unguib' ui dctur nccdTario fecutur6:vt redcat ta

ontra

caliTntae {ftdelior^b* cbrif

mulfum q6 corpo:i3

curatura dcfccu

tianee dc credita rcfuuccttone carnia


irrident.c.j:^.

it.tvbicrit dccu9:quoo ccrtc mai"


q in ifta ce cozruptione potuit:in illa

d fcrupuloftfTinie qre t
qua crcdim''
rcfurrectura

fidcj

camc

iam immortalitatc ec dcbcbit.-Bi aiit non redtbit:crgo pcrtbir:quo ig: inq'' unt:capillu6 capitis non pcribit. >c
macic q? vcl pingucdine
fimilitcr dif'

itfl

qucrendo

afTolct irride.Ptro fctuo

abotioi refurgant.t qm dfis ait:ain


dico vobie capiU" capttis vli n
piTjit:

putant.Tlam fi cqualcs dcs crunt nd


Vticp alq macri^fllij pingucs cnit.Sc-

Vtrum
fint

ftatura i robur equalia fiituia dibu8:andiucrfccotpomm quan


erit

cedct crgo alqs aliqoid: altjs minucf.

litatee.Si.n.cqualitas

cojporu^

2\c p boc ii q6 crat rccipicndui: f^ ali cubi addcndum cft q.6 nd futt:7 alicO
bi pcrdcndum qo fuit.>c ipfis ctiam corruptionibus t dilapfidibus cdpo''

vrb5bontq6bicnonbiierunt imo''
lc co!poji9 ibi 9boitiui:fi

refurgent et

ipfi:9ut

fi

non refurgcnt:qz ncc nati ft


illis

rum mo2tuo;t:ajm aliud


quoe

fcd cffufi.-^^andcm qocftionem de pat

uolis >crfant:rn

menfura corpo rie quam nuncdcfuifTcvidcmuB .iccc d3t:atm in bac ctate morititur.Tlccp
cnim
dtcturi
ii

vcrtafi pf uercm:in auras aliud epbalctun fiuc bcflie fiucquos ignis abfdat:
ita

naufragio vcl quibufcuncp aquis

fumos cos non

rcfurrec

quidepcant:vtco;pcamc9 ibumore putrcdo dt'(ToIuat:non mcdiocri^ pcr


moucntur:atcpofa iftarccoUigi icar ne t rcdttcgrari^poffc ri crcdtJf.dfcc
tantur criam
tia fittc

turos:qui

folum gcnerationis capa

ces funt:pcrom ct rcgcncrationt'9.6c

interrogatquemodumipfa equa litas bitura fir.Si.n.tam magni t ta


{ti

longieruntocs
bic fuerunt

q* fucrunt

quicuncp

quafdam fcditatcs t vi^ accidam fiuc nafcanfun vbict monftruofos part' cti bozroje arcp ir
riftonc conimcmo!ant:7 rctjrunt quc na cuiufcg dcfotmitarie zfurrcfrio fit

marimi at^ longilTimi no


f;

foISdc paruulis
jmis qucrunt:vri
bic dcfuittfi
biiit.Si

t dc plorimis ma^
acccffuru
fit

illis

q6

furiira.Si cnim nibil rale rcdtJc

cor-'

boc qOifcp :ccipictq6 bic autcm qaod ait apruc occur nos ocs t'n mcnfotam ctatie ple furos
nitudtnis
cbrilli:'? illud altcru?

pu9 bdis di)rcrimu9:rrifioncm


de
locie vulncril cii quibits

nhm

di:m cbri

ftum
oifl

rcfurrcxilTc prcdicflmiie^rc cdfti

quos

raturos cfTcprcfurr.unt.
qucfffo
illa

Scdintbcc

predtftinauit conformcs ficji imagiis


filq fuf:fic

difTiciihma prcponir':

t modus

intcUigcndum c:vt flatura corporis chrifii dium qui t

camcm rcditura fit caro qua forpus altcrius Vcfccntie bumana ri


in cuiue

rcgnociuseruntbumano^t corporo

fccra

famc copcllcntc nun-it',3n carne

xxn
4uippe pficifs eduaqtil tiW vijdt a UmentiBii eaq mades ofiderat det
mentft ruppUoit.Utru boc iUt redeat

Uidergodeinrandbusdictmt
fum^^nifi qt non in ea reforrec-'

mrifdtcorpotieejcigmtate qua

mor

boi cuius caro prtus fuitian illi potT


cuius poflea fftcta efbad boc pcuncta tur vt fiie refarreaioia tUudlt ac (ic

tui:f5q6 eis tardius accelTuf ctat tpe

animcbumaneautaltcmantes

ficuc

ftitpbtorerasifeltdtatcs falfafqj^ mittantbeatitudinesuut p* multa

boc funt iUo dei opere miro atc^ celct rimo recepturi.3n (etetta quippe dni vbi ait apiUu0 capitis vii n pibit:di ctum c(t non dcfumrum cflc quod fu
it:n

aut ncgarti e affuturd

elTe

q6 de^

itidem p diuerfa coipota reuolutoee:

fuit.&efuit adt infanti

mottuo pfccta

liqntneificutpotpbfriue finiimi^
fi^Qii ad eas

quantitae fai corpo:ie:pfccto quippc


infanti deeft vticp pcrfectio magnitu''

nun^ redire fateanf nS tn corpm bndo tmmo:tale fed corp* omne fugicndo.
3(n abottiui n ^tteat ad tfurrcctio

dinie co:po:alis:que ctim accclTerit:

iam (tatura longio: elTe ri


perfectionis

polTit.lDuc

modum fic brit

ones: vt

cu iUo concipiant atcp nafcant^f; bfit


C

nefiptinentadnde^ motuo^t.c.p^*

rone

fi

mole: ficut ipfa

membra oia

jb bec ergo q ab eotu pte cotrs


ria

me digcrente mibi mdentur

(am funt latcnter in femtne:cum ctia^ nans nonnuUa adbuc dcfmt^ricut de^ tes ac fi qaid eiafmodi.Ja qua ratioe
vniufcuiufcp matcria indita co2po:ali

oppofita:mificojdia dei nifibus meis

opcm feretc rnckam.Jlbotiuo feiua


quicumiamvijcilTentinrb ibifunt
mortui:refarrecturoe vt affirmazc ita

negare non audco.OLuiuie no vidci quomodo ad eos non pertineat refur


rectio mortuo?2:ft

non eximunt' 6 na mcro mortuo:um.2lut cnim no 6nc6


mortui rcfurgcnr.tcruntaliquebua ne anime rine cotporibue in ctcrnu:q
co^jota

iam quodammodo vt ita dicam:inna tum clTe videmr quod nondu efl:imo quod Utet:fed accclTu tcmpotis crit f potiue apparebit.Jn boc crgo infans iam brcuis aut longus en:qut breuie bngufve futurus eft.Sccundum bac
rationempfccioirefurrectionc corc
ris dctrimeta cojporis
(i
ii

timcm':q: t

equalitas futma cfTct 6iu:ita ot ocs

bumana quamuie inter uifce ra matema geftartint:aut f ones bu' mane anime recipiew rcfurgcntia cor
tia:ac morientia reliqueronr.n6

vfcp

ad giganteas magnitudincs pue

nirent:neiUiquima)nmifiicrut min''
bfent aliquid in flatura q6 cis p~ fen

po:a fua que babuenlt vbicancp aiue

tenriam

cbrifh' periret:^ diyit

nec ca-*

iuao

piUdcapitisclTc pcriturum: crcatori


vtic^ qui creauit cdcta de nibilo:
dcefife

queadmodum dicam ad refuttecriocj


nonpcrtinemortuo?jquofcun<^ mo tuoB et in vterie matrum. Sed vtra Iibetdebi0quif(pfenti3t:q6 de iam
nati9infantibuedij:erimue:bocet
iUt8 intelltgendum cil
ft

quo

poflet

vH addcret:q6 addcndd

efTe

miros

artifej: noffet.

refurgent.

3ln ad cozpoiis dfiici moum oiuj motuo^j refttiKcta (uit co:poz3.cp?.


f

3ln infates i ea
tisaccdtu.cpig.

fint rcfurrecturi

bi

5vti(pcbriff ineamefuracor
pozis in

tudineco:poti8:quabituri eranteta^
)rit

qua mottu' efl rcfurre

nefas e dice:cuj refurrcccionis oui


venerit acctffuram corpori

tempus

LIBER"

dus eftm m^mtudmem qua n b0in quando in ea difcipaUe i qua ilUs no


tus erat9pparuu:v( longifTimte
polTit eqoalis.Si
fiert

{mmoztaUtate confotmeetqS quidcm

1 ad ipfam rcfunectioncm cozporum


ptiet.Siauteti bisvbis quafozma
refurrectura fint cozpoia
moniti:ficut
illa

ad dnici corpozie modum eriam quo:un


dijcerim'

aurem

fumue ad^ memfura iu t ifta p


oes

q^ corpoza maioza redigcnda: peribic

fomiationonquanritatis itclUgenda
eft f; etatie.^Rcfurgcnt itac^

demfto^coiporibus plurimum:cu5
ipfc nec capillu^ piturii efle promiftr.

tam

magni corpoicg'

vel erit vel futuri c

Reftat ergo vt fua rcnpiar ^ftp mefu ra:quam vel babuit tn iuuentute etii
(i

ranr uiucnilt erare: q^uie mbil obenc


etfierir infantuUsvclfenit' cotporis

fcnejc c

moiniuerffUerat biturue

fi

fotma^vbinccmcnriencc
quis in co cotpotie

ipfius cor''

ari c

dcfuncru8.2{r3 illud quod come-'

potie vlla rcmancbir iftrmiras.Uji ct


fi

motauit apoftolus de mcnfura ctatie


plcnitudinie cbriftirant proptcr aliud

modo quo dc^


i

functue c rcfurrccruru^ vnunqucntp


conrcndir:non
tradictiOne
cft cii

intclligamu3

dictii eflc.i.vtilli capiti

lUo labottoia co

(n populis cbtidianie accedcnteoium


perfectione

pugnandu^.
fe^ni rcfufcitada at^

mcmbrof :ctatie ciue me


fi

fura complcarur: aur


rcctione

boc dercfur
e:(ic accipia''

3In

in

fuo

ma

cotpotum dictu

furaftntcotpotafeminarum moriua
rum.c.jcvg.

ucnile fozma refurgant cotpoza


tuo;^:f3
i

mus dictum:ut nec ultra nec infra iu' mor


ea etare i tobote uf^ ad

qul

On nifi^pt' boc q> dictii


ncc occurriim'' ocs
i

t.iuy

bic cbriftu5 pcrucnifle cognouimus,


jCirca triginra

vijt pfecti
cbrifti:

quippc annos definie^


fcculi

inmcfuracrarisplcnirudiius

runt cfCc criaj

boius

doctifl"imi

7 confotmcs imaginis

filq

Aci:ncc in

bomincc iuuenturcm:que cum fuerit


proprio fpatio rcrminflta:indc ia^

k%n fcmineo
lum virum
VtnJcp
fexiJ

rcfurrccturae feinas cre


de'' fo''

bo

dunt:f5 in viriU o'ee aiunt:qm


fecir cjc

minc in dctrimcnta
ac
in

rctgerc grauiozis
cfle dictu

Umo: fcminam cp
no
dubi-'

fenilis cratis:? idco non mcnfuram corpotis vcl in mcnfuta

Viro.S^ mibi meliue fape vidcnt qui


rcfurrccturu cc

ftaturc:fcdinmenfurametati9 pleni'
tudinis cbrifli.

tant.Tlo.n.Ubido
cft

ibi airq confufioie ca.Tlam priufq' pcccaflcnr nudi c' ranr:7nonconfunclcbanrur virTfei

<lu3h'8 intclligentia

(it

(co^ cdfo

na.jCotpoab" crgo
jcue fcmtneue:f5

ilUe viria drrabet'


e

mario ad imagincm

fil^ dei.c.jrn.

natura fcruabirur.Tlon

aut

viiiii (c

llud
ri

et

qd

ait pzcdcflinatos fie


filg dei:

natura:quc tunc ddc 7 a pcubitu 7 a parru imuie crit:crnc:

confotmcs imaginis
nobis

potcft 1
itciri:vn

fecundum interiotem boiem


alio loco dijrit. Tlolite

tamcn mcmbra fcminea:non acccm-' modata vfui vercrifj decoti nouo:^ non alliciatur afpicicntte prupifeti
quc nulla ni;fcd
c

confotmari buic fcculojf^rcfozmami" ni in nouitate mcris vcftre. Ubi ergo

dci laudctTapicniia

8t5 clcmcntia:qui 7

refozmamur nc conformcmur buic (c culo:ibi cofozmamur dci fillo.^poteft


7
fic

cir:7Ubcrauirflco:ruprionc
cir.Ur cnim cjrotdio gcncrie
ra femina ftercKcbriftum

quod non erarfe quod fc bumani


7 eccfa^ rali

accipi:ut

qucmadmodum illc no
nos
illi

de latcrc viri dotmicnris cofta detrac

bis motalitatc:ita

cffidamur

xxn
Im tanc propbctm opotcbat. Sopoi quippe ille viri mo:9 erat cbii
axitts ejranimis
irt

facto

*Roiffq6a(t9pru8 0ccurfuroo

no9 6c3

in viru pcrfcctum: toti

(ii

crucc pctidcntia

ufqueipfius drcunftantiam lcctionie

latus lancea pcrfo:atum cat; inde fs

c6fidcrarcdcbemu8:qucitafe bab^.

guie T aqua proflurit:quc facramen^

O.ui

defcendit inquit ipfe

ift

1 4 ^^^^

tadTcnouimusquibaB cdificawrec
ckfia.Tlam boc etiam verbo fcriptu
ra vfa dl.vbi non lcgttYormauit aut
finj:it:fed cdificauit

dit fopcr

omncs alo8:Pt

atiimplerci

oia.t

ipfe dedit

quofda; ^dcm apo^


aiit

(lolo6:quofda5 aiJt propbctas: quof

eam in
eft

mulierej.

dam vero cuangeliftas^quordam


ifcojt in

Onde 1 apoftolua

edificationcm dic

paftoree 7 doctorcsrad cofumatione^

co:pori9 cbrifti:quod

ccclcfiaXrc
ficut vir:fed
eft:

opue

miniftcrq:

edificatione

atura eft crgo dci femina

/co:po9 cbrifti:doncc occurram" 6c8


in

W dc viro
vt autem

fieret
illo

vnitia cSmid^ti

vnitmm fidci t

agnitionc fil^ dei:


in

modo fieret

cbnftus vt
cft.

in

virum pcrfectum

dictum cdit ecclcfia figuiata

dui

tis plenitudinis cbrifti:vt ultra

mcnfuram cta no U

crgo vtruncp fejcum inftituit:vtruncp


reftituct.benicp ipfe iefus inte^^ogat"

mus paruuli lactati 1 circiilacti oi ue


to doct:ine in illufione b6ium:i aftuti

a faduccis qui ncgabant rcfurzcctocj:


cuiua fcptem fratruj
finguli
crit

am ad
i illo

vxoi

quam

tatl aut facientce

macbinationem erro:ie.Ueri^ i caritacc augcamu:

babucrunt:dum quift^ coruj


femen
ficut ler preccpc

vcllct dcfuncti

p oia qui cft caput cbriftus.ejrq totu co^3ue connejrii t compacfii:p 6


fubminiftrationis

ratej:a'tarc:crratis inquit

fcriptura9necpvirtutemdei.t

ndcicnm cum
de qua.n.

ncm tactum

fum
fac

opcrationem in menfuraj uniufcuiuf

aptus locuB
liennon boc
ctionc

eflct vt diccrei

que partie incrcmentum coiporis


cft vir

mc intcrrogatie

vir erit ipfa

non mu

in edificationcm fui in ca:itarc.ccc

di]cit:fed dij:it:in rcfurrc

cnim nccp nubcnt:ncqj vjrorcs

pcrfectu9:caput 1 cozpus qo ? ftat omnibus mcmbris que fuo rem''

qualc9
rectione

ducenr.fed funt ficut angeli dei i ceio. vticp angelia immo:talita^


te ac fclicitatc:non carne ficut ncc zcfii

porecomplebuntur. O.uotidie
ccclefid:cui dicitur

tnci-'

dem corpori acccdunt du? cdtficatur


V03 autcm eftie co

qua non indiguerunt

angcli:

quia ncc mori potucrunt.Tluptije cr

pu8 cbrifti t mcmbra.^t alibi pzo co po:einquiteiu9quodc cccfia. 3tem


alibi:vnue panie

go diie futurae ncgauit cJTe in rcfur^ rcctioncnkminisnibi negauit: vbi talis qo vcrtebai' vt eam ncgato feja
mfiebri cclerioe
facilitatc diftbldcc (i

vnum co^p"

mfti fu

mu9.>ccuiu9 corporis

cdificationc

ibicdictiie.3ldpfiImatione5 fcomj

inopu9

miniftcrq icdificationecopo''

ea

ibi

prcnofcct no futuzi:imo er futu

ri9 cbrifti. 2lc dcindc fubicctuj e: vndc

m clTe firmauit dicendo: no nubct q6


ad femiae prctiet:nec uj:o:e9 ducent q5 ad viro9.runt ergo quc f nuberc
bic folcnt urduce vj:o:cs.
factcnt.
f; ibi

nunc agtmu9:doncc occurramus 6e9 in vnitatem fidei n agnitione filij dei: in virum pcrfectum in menfuram cra
tig plenitudinia cbrifti

boc n

n ceterardoncc
intel

eadem mcnfura in quo co:po:e


ligcnda
c((ct
illo

oftcnderet dtccns. ilugc

fec^iro pfccto.t. cbrifto: icorpoi .(.cccfia q c ipiuB pleitudo cjyiq.

amtir in

pcr omnia qut

eft

caput

cbriftu9:cj:

quo totum co:pu9c6nc'

jcom 1 compactum per

onem tactum

LIBEI?!

fttbminiflrattoid

recundum operatio''

mutabilitdtevertef. Otiattis

nem tn mefura vmofcuittrq? ^tis.Sic


crgo eft mefura vniufcutufcp prisnta
totius co2pori9

dne capillue

capitie vii

q5 att non peribit:fi

de longitudine fcd de nuraero capillo

quod

oib''

fuia ^tib'*

rum dictum multo aptiue pofVit intcl


ligi.Unde 7 alibi dicit.CapilU capitis
veftrinumeratifunt. Tlec^ boc ideo
di|:erim:q' aliquid epftiment co:pori

condat : vtiqp menfura plenitodinis


de qua dicto
e:i

tnfura etatis plenitU''

dini9cbrifti.Otua plenitudine et iUo

comcorauit loco vbi ait de cbrifto.t


ipftideditcaputfupoejeccram q eft corpue ei^:pleitudo ei" 4 oia in oibus

Vticp

cuiq^ penturum q& naturalitcr ie:at: fcdquoddefotmenatum fuerat:non ob aliud:nifi vt binc quocp ori''
fit

verum fi boc ad refnrrcctiois foimam in qua erit vnufquifcp refcrc


adiplet

derctur q>

pcnalie coditio

ifta

mot

taliu3:fic cflc

rcditurum:vt fcruata in

dum tffcti^d nos ipedirct noinato

vi

tegritatcfubftanticfola fubftanticde

rointeUigeifcmina:vt vi;t^ bomic

fo:mit3S pcreat.Si.n.ftatuam pot ar


tifc):

pofitum accipcm^^^ficut i co q6 dictu; e.Bcatue vir qui timet dfim:vtic^ ibi


fitnt

bomo quam proptcr

aliquacaj;

deforme^ fcccrat:conftarc i pulcbc::i

1 fcmine que timent dtim.

mamrddcrc:itavt nibilindc fubfta


tie

fed fola defotmicae pcreatiac

fi

qd

O; oia cotporis vitia q in bac vit4 biimanocontrariafunt dccozi inrc^


tc naturali fubftantia in

tn illa ftgura puo:e indeceter ejctabat:

ncc parilitati partium congruebat:

non funi futu:a:vbimane vna pulcbri'' tudinem i qualitas cocurret t g^titas


furrectione

de toto vnde fcccrat amputa:e atcp

fe

parare:fcd ita confpargere vniuerfo:


acc^ mifcere: vt nec fcdirate faciat nec

minuat quantitatcm: quid de omnt^


potcnte artifice fcnticndum
cft.-'

rgo

Uid li rridcam dc capillts atcp vnguib".-' Scmcl quippc itcllcc


6
fit

ne non pocerii quafcp dcfo:mit3te8

bumano:um corpo:um non modo v"


fitata6:rcrum eciam rarae atc^ moit
ftruofas que buic miferc vitc congru

to ita nibil pituijt cfle dc co:po:c: vt

formcnibil

in coipoze: firiutlt:ca
fueriit

quc fotme factura

eno:mit3te

unt:abbo::cntaut ab

illa

futura

felic

maflc ipfi acccfilti


lut

efle non locia in 4 bue mcmbro:um fo:ma turpet". Ue^


fi

tate fanctorum:fic aufcrie aui: pde:vc

quccunc^ caru; faciunt i

(i

naruralts
fbftantic
rol''

de Itmo vas fierct:quo(l rurfus


ncccfle vtilla

tamcn indcco:ae)ccrcmcnra

in

cundem limum rcdactum totum 6


fierctrri eet

co:po:ali8:nulla cius diminutioe

toto itcrum

lantur.-^Sc per boc no e macris pfgui

pars limi que in anfa fuerat ad anfa;


redirct:aut

bufve mecucndn: ne
qualea
(i

ibi et talcs finc

fu6 faceret fundu5:dum

que fundu^ fccerat tpfa :u tri totum rev


ille

pofllet

nec bic cfle voluiflet.

tcrctur in tocum: id eft totue

lim"

in totum vae nulla (ai pcrdita pte rc' mearct.Ouapropter fi capilU toties

Omni6enimco:po:t9 pulcbritudoe partium congrucntia cum quada CO'^ lo:i6 fuauitate.Ubi autcm non epar tium congruenria:aut ideo ^d offedic
q: puii e:aut io q: p3r:aut io q: nimi um.proiii nulla crit defozmirae qua
facit incdgruetia ptiu^^vbi
ft co:rigcntur:t

tonfi unguefve dcfecti:ad fua loca

formitcr:cdeunt:non rcdibtlt ncctti


cniq^ rcfurgcti pibunt:q: in eade car^

ncm

vt quccficp ibi locu^ co:po:i8 te^

quod minus

7 q parua cft q> de

ncant feruata j^tia pgrucntia materic

cetivnde nouit in die fupplcbitunT

xxn
quodpluseft^' dcccf.miiie femati
iccjritat:edcrrabet:olori9

diciagloriofoift

vulnerum

in illa

im'
ft:

powfua

mortali carne cernatur: vbi

mcmbra

uicas quanta critivbi


ficut foi in

iufti

ful^cbunt

ut prccidcrentur percufl^a vel fccta


ibi cicatrices fed

ritaa

chiifli

regno patris fui'iQ.ue cla coiporcicam rcfurrejcic


credcnda eft,Tl5 cim
atc^ ifirm'' afpec

rcdditis

abocufdifcipuloru potiua abfcodita


fuilTe cp dcfuiflfe

cam
tU9

ferrct

buman'
a fuis
ica

qii ille

debet attendi:vt

tamc eifdcm mebris apparcbunt.Oul uis itacp omnia que acciderut corpo" ri vitia tunc non erunt:n funt tamen deputanda vcl appeUanda vitia f; vir tutis indicia.Jlbfit autcm ut ad rcfuf
a
pcrditis

polTctagaofci.Oao ptinuitctvt ic5


trcctantibue oiidcret fuo^j uulneruj
ciicacricce:vceccibupotikp fumetno

citandacorpota vitccp reddcnda:non


poflTic

oipotentia crcatoris oia

rcuc

care:quc vrbeftia vclignis abfumpfit


vel quicquid

aUmjncommmdtgenciaifj ea quact boc poterat poteftateXum aiJt aliqd ncn vidctunq^uie afl'it:a quibus alii

collapfum:uel

m puluercm cincrcmve m bumorcm folutu^:


Jlbfit vi

velmauraseft ej:balatum.

quc parifcr afTunt uidenr:ficut illam cbritatcmdicim^affuiffe nonvifam a quibits alia non vidcbant aorafia
grecc o::quod noftri interprctea latic
dicere non valentes
in libro gencfeoa

(inae vllus fccrccJcp naturc ira recipi

ataltquid fubtractum fcnfibus niis


vt

omnium crcatorie

aut lateat cogni

rionem:aut effugiat poteftatem.Dcuj


certe volene ficut poterat diffinirc ci^

cccitatem interputati funt^banc mi-^


palTi funt

ccro tantus auctor ipforum

mcns

q-'

fodomite quando queiebat


potcrant inaiirc

dam eft inquit foluta 7 libcra:


tiene t

fecrcca

oftium

iufti viri.ncc

ab omni concretione moitali; oia fen^'

-Qae

(i

cccitas

fuifl"et

pofTit videri:ii6 ofttu

qua quo

fit

ut nibil

mouene

ipacp pdicta

motu fe

ingrcdent':

piremo. "boc
tpfos
tet

aiit

rcpcnt in doctrinrs

t ducca

itineris

a quibus inde abdu''

magnorum pbilofopbo:p. Ut igz f m


loquanquomodo aliquidvria
omnia feniicntem:vel irreuocabili fugu omnia mouentem.-^Undc ia^
illa

cerenturinquircrenr.

Ch in refurrcctionc mo2tuo;j nafa


coiporii quibuflibet
rij i

ter

modis difTipato

etiam queftio
ficilior

folucnda

cft

que dif

itcgru vricucp zoocada erit.cjrj:.

uidecur ceccris: vbi qucricur:

cum caro moituibominis ctiam alte^


n
fcio quo aiit mo fic affidmur amoremarty^ beatof:vtveli^ m" in illo regno in eo^ co^ponb" vide
rius
fit

viuetis caro:cui poti'* eo?j

rc

furrcctione reddatur.

Si enim quifpt

am confcctue

fame atcp compulfue

Vttlnerum dcatriccs^quc^ cbnfti no^ mine pertulerunt.t foztaflc videbi^

mue.Tlon.n.deformitas
gnitae
erit:-!

in eis fed di

bominum q6 malum aliquoticns accidilTc i vctua tcftatur biftoria 7 niorum tpum infc
vefcatur cadaucribue
licia

queda

q^uis in corporc

cjcperimcnta docucrunt.Tlo cSq>

n co:p6ri fed

virtutie

pulcbutudo

ful

vcridica rarione contcndct.

totum

di

gebit.tlcc ideo

tamen fi aliqua mar-' tfribus amputata 1 ablata funtme^ bra:finc ipfiQ mcmbris crut in refuf''
rectionem

gcftum

fuifTc

per imos me.uu8:nibil

cp indc in cius carnc mucatuin atcp

uerfum:cum

ipfa macics

mouuorum quibus dcuin


iillo

non

cft

faris indicct

? que fuit 1 n que illis efcia

ccapill" capitie veftri no' peribit.Sj

detrtmcnta fuppUta

fint.

5am icac^ a

fibocdeccbit

nouofeculo:vtin

liqua pauloante premifi quc ad iftu;

LIBEft-

quocpnondum folumduj valcdcbc


buttt.^Iiuiccid.n.camiuj cjcbaufit fa^

dei:ft

non co2p:e.'non ctate: ctrte feli

citate.

m6 vticp i aurae c cjrbalatuj. Uii di


j:imB9dtpotcntcmdcum pofTcrcuo-'
cflrc

)bcnouitatcco:po:i3 fpiritalie in

boirin

q6 fugir.lAeddeturcrgo caro illa quo cfTe caro bomana primit"


quippc altcro tang mu^'
(icut

quam fanao^ caro mutabitur.c.^^'.


r

cf pit:ab illo

tuo fumpta dcputada cft:que

C9

i qcqoid i cor potibue viuie: vel p" mo:te dc


ftituctur crgo

alieimmredbibcndae rii fumpta cft. Sua vero lUi quc famca c)cinanierat:
flb

cadaueribue pcrqt^-tfir

cum co qd in
copo

fepulcrie rcmanfit;in fpiritualie

co qui potcft ctia^ cjrbaiata icuoca

rienouitatcjc^animaUe corpotisue
tuftate

re rcddctur.
pcrffTct

OLuamuie lU omnibua
vii

mutatum

rcfurgct inco:rupti''

modi8:ncc ul!a eiua mflteriee

one atcp immo:taUtatc veftitum.


n(i

Sj

invUisnaturelafcbrie rcmafiftct
proptcr fcnrcntiam vcritatie qua

velcafuaUquograui: vfinimico^

vcUct cam rcpaiarct omntpotcne.Sj


dic-'

ru imanitate totu^ penit" contcrat'in


pulucrcm:at(^ in aurae

vUn aquas
nufy cc
fubtrabi

tum cftrcapillue
bitrabfurdum

capitis vcftri

non pt

difpcrfij:quantu5 ficripotcft

cft

vt putcmti9:cum c

finatunomnio nuUo
piUu9
in co capirie

modo

piUus bominia pcrire non po(Tit:tan taacarncsfamedcpafta^ atcp cofup taspcrircporuiflc. 0.uibue omnib'
pro n:o modulo cofidcratie atcptrac

potcrif omnipotcntic crcatO!ie:fcd ca

non

pcribit:critcr

go

fpui fubdita caro fpualie:fed

tam

caro non fpiritU6:ficut carni fubdit'


fnitf|^0ipfccarnalie:fedtamcn fpua

nds bcc fuma pficitf: ut i refurrcctioe


camis in etcrnum eae menfurae beat corporum magnitudorquae babcbac
pcrficiendc fiue pafcctc cuiufq? indita

non caro.uiu9 rci ejcpcrimcntu^ ba bcmue in noftrcpcnedcfomitate.Tlo cnim fccundum camcj^fcd vticp fectt-'

corpo:t ratio iuucntutie in

mcmbro^ rum quocp omnium modulie pgruo


decorcferuato./^uoddccue vtferue
fiicrit

dum fpiriium crant carnalce


apoftolue
quafi
ait.

quibus Tlopotui vobie loqui


quafi carnalib''.
in
fic

fpirirualib'':^^

tur:fiaUquiddemptum
ti

indece

t bomo fpuaUe
dcat aUam

bac vite or.vi


fuie rc^

aliquid granditati in parte aliqua p 'ftitute:quod pertotum fpcrgaturvt

tamcn co:po:c adbuc carnaU fit:7 vi^

kgcm in mcmbrie

ncop id pereat i congmcntia partium

vbic^ tcneatu: non

eft

abfusdu^ ut ali

pugnantcm lcgimcntie fue.ritautc ctiam cojpue fpuale:cum cadcm ca:o


fic rcfurrejcir. vt fiiat

quidindeetiaj ftaturc corporie addi

pode crcdam" cum omnibue ptibus


vtdeco:emcuftodi3ntid diftribuitur

quod fcriptum c. Scmtnatur corpue animate:rcfurgci:

quod fi enormitcr in vna


decerct.3ut
(i

tfCy.vtiap

ri

fpirituale:quc fitautej t q> magna co porie fpualie gratia que nondu^ veit

centcnditur in ea qucn

iexperimentum:vereo: nctemcrari
fit

(p ftatura cozpojfe refurrecturtJm ec

omncquod dc iUa

profen^eloq^uj.

inquadcfunctue cft:non pugnadter rcfiftcndum cft tautum abfit omnie 6


fo!mitae:o!6 infirmiras^oie tarditae:

Ucruntamcn q: fpei noftre gaudium proptcr dd Uudem non cft taccnduj: T dc inrimi ardcntie fanai me

mom

omnifc^ coraprio:7
miiTionis

(i

qiud aliud H16

duUie dictum c:domincdile;:i deco

n dc:et rcgwi in q rcfurrectioia i pro


fil^

dmue tucidc eonie due quc in bac


aita criTnofilTima boie mftlif<p largif

cqualee

aunt

angclis

Iph adiaaantc coiicumaQ:


ti

at pofTu-

m't:t

tamen dc utta ilta bominum


tfi

it

mueiquirufitilludqo nonducj:pcr uticp digrie clocj ni ualcmua. Omit to cnim q audo fccit bomicm rcctu omitto uitd illa duoru coniugu in pa
i

rcccdit.Ucni bec bominii funt


rii:ab illa

mab

crrorie r pucrfi amoiia

radiceucnima:cuquaotsfihu9 adl nafdtur.Tla quie ignozat cii quauta


ignorantia ucritatietquc li in infanri

radift fcc^ndifatefclicc.quand*

tam

brcuis fuit ui ad nafccntiu fcnfu ncc


ipfa pcrucnc:it in

bu9 manifcfta
incipit

cft:i cti

quanta abun
i

bac qua nouimue i quaadbuc fumu9:cuius tentationcd

dantia uanc cupiditarie quc

pucris

flpparcrc:bomo ucniar t banc

imo qua

tota tcntationc q^diu in ca

uira:ita ut fi dimirrat' uiucic ut uelic

fumue:quatulibct proftciamue ppcti

n definim": q

fit

idicia circa gfis biia

1 facere quiccjd uetitin bcc facinora T flagiria quc comcmoraui i quc co

nu boitatia

dci

qe

poterit c)cplicarc

mcmorarc non porui ucl cuncra


mulfd pcmcniatur.
natione

ucl

Sj diuina guber
in ira

)emifcrqaacmar4bu8 bumano
genue mcrito primc prcuaricationis obnojriu cft: 7 a cjbue ncmo nifi pcr cbril^i gratiam liberatur.cap.JT:^.

non oino

dercrcnte danatoB:

7 dco non contincntc


ris

fua mifc

rarioncs fuas^inipffs fcnfibusgcnc

bumani

probibirio i crudirio co

tra ittie cd cjbus

nafcimur tcncbzas

2lm quod ad primam oiigine


pcrtinct

uigilant:': cotra

omniu^ moitaliu^gc niem futflc damnatarbcc ipfa uira fi


uita diccnda cll:tot i tantie

bos ipctus opponii tamcn etia bbop i clolop. Oiuid cnim fibi uolunr mulrtmods
tu::plcnc

mar

ple

na te(latur.<luidcnim aliud idicat borrcnda qucda profundirae ignoza tie cp qua omnis error cpftit:qui oee filioe adam rcncb:ofo quoda (ina fu
fcipit:ut

fozmidinc9:quecobibcndi8 puuloijs uanitatibus adbtbet'. Ctaid pcdago


gi:quid magiftri:quid ferulc::

ra:qd uirgc:quid difdplma


(cripturakncta
ra
cfTc

illa

dd lo'' qua

dicit dilcctifdtj latc

bomo ab illo libcrari fme la


atcp nojci

rundeda:ne crcfcat idomitue:


ia

bozc :dolore:timore no pofTit.OLuid

domaricp

amor ipfe tot rcrii uanaru

fortaffe nec pofTu/

duru9 aut uij: pofTiKaut 0.uid igifagitur

9ru:T c% boc mordacee curc:pturb9


tocs :mcrores:formidine8:ifana

bi9 pcnig oibu9:nifi ut dcbellct' ipcri

gau

ri3:tpraua cupiditas refrcncrurrcuj

dia:difcordic:litc8:bellainfidie:izacu

die:inimicitie:fallacia:adulatio:frauf

quibus malie i boc fcculo uiuimu9. <luid cft cni quod cum laborc mcmi
nimu9:fine laborc obliuifdmur:cum
laborc difdmue:finc labore ncfcim": cumlaborcft:cnui:fine laborc icrtcs

furru:rapia:pcrfidia:fupcrbia:abirio

inuidcnria:bomicidia:patricidia:cru
dclitas: fcuitic: ncquitia: lupiria : petu

lari3:ipudcntia:ipudicitia:fornicario

nc6:adultcria:inccfta:t cotra n^rura

fumu9.Tl6ne binc appct iquo uelut ponderc fuo procliuie i prona fit ui
riofa natura:?

Utriufqj fcjrue tot ftupra attp imiidi

quara opc ut binc hbe

ric:qua9 turpc cctia diccrc:facrilcgia


bercfc9:blafpbcmic:periui
ia:

rct'indigcar:dcfidiafcgniri3:pigriria:

opprcf

ncgligcnria.Uiria funruttqj quibua

fione6innoccntiu:calunic:circuuct(o

labor fugirur:cii labor ctia ipfe


urilig

<{

c(t

nc6;prcuaricat6c9:falfa tcftimonia:

pena

fit

S3

prctcr pucrilcs pc

iniqua iudiaa:uioleria:lar:octnia

ct

nae

(inc

qaibus

difci

non p6c quod

quiccjdtaUumaloruinmcnte noue

maiores uolunt:4 ui;: aliquid urilttcz

a^i.utzi*m

uolunttquoctquantie penfs gcnue agitetur bumanu:que non ad maltci


85 ncquittac^ iniquom: fed ad condt
lionc pcrtinent mifcriat^

tuunt

flgrorii

fmctibus. Solcnt tii 6

frumcntiG randc coUectie: 7 recondi^


tis
cflfe

fccu:i.cd qutbufda

q6 noui

comunem

mu8:proucnrumoptimii frumeto;^
fluuiu impreuifus fugienttbus bdi

quie ullo fermonc digerit : quis uUa


cogitatione cdp:ebendit:quantu6 eft

b" dc borreie ciecitatqj abftulit.


cra

CS

mctue:quata calamitae ab orbitati^ buB atq^ luctu:a danis n danatoibue a dcccptionibue 7 mcndacije boium 8 fufpicionibus falfieiab omnibuf ui
olentis facinoribue

mtUcformes dcmonu incurfus qf innocentia fua fidit:quandoquide ne quisfidcrctetil puulos bapti^atos


qutlius ccrtc nibil
cft

tnocenriue

ali''

fceleribue alie

quandoficue^cltuteisma^me deo
ifta finente

ni6:quado quidc ab

eie

t deprcdatio

mdftrctur buiue uitc flcn

ejcilia

1 captiuitae:7 uincula 7 carccrce: et 7 eruciatue:^ aputatio mebro-'


7 priuatio fenfuij:7 opprclTio cor

da cabmitas:7alteriu8 defidcranda
felicitas.^aucro dc ipfo corporc.tot
eriftut

m
tis

morbo2um mala:ut ncc libris

poris ad obfccna libidincm oppiime

explcnda:^ alia multa borrcnda fepccontigunt.OLuiabinumcrie ca


fibue qui forifccue corpori formida
tur:eftibu6 7 frigoribus: tepeftatib":

mcdicorum cacta compjcbefa (inf.in quoni pluribus ac pcnc omnibus cti. am ipfa adtumeta 7 medicameta tor mctafunt:utboie9apcnaru5 ejririo
boc bomince ardor im manie^uturinamquoc^ bumanam uel ctia fuam bibcret:' Tldne ad boc fames uta camibue bominum abfti neic k nd poflenr.ncc inuetos bomi
perdu;rir fitietes

pcnali cruatur auyilio.Tldnc ad

ibribue:alluuionibu8: corufcatione

Conitru:gr3dtne:fulminc:m otib** bia


tibufcp tcrra?j:opprcfrionibu6

mina

ru:ab offcnfionibue 7 pauoic uferia malitia inucntorii: a totucncnie f:U''


ticu:aquani:aura!iJ: beftiaril ac fera

nes mortuos.fed pioptcr boc a fe oc


cifo6:ncc quo(Iibctaltcno8:uc:B eriaj

nl:ucl tantiJmo moleflis:uel etfa


lifcris

mo

morfibu9:a zabie que conttgic ej:rflbidoc9ne:utetia blanda 7flmi


ca fuo domino beftia: nonun' uebe metius 7 amariue q^ leonee dracdef
cp metuat^ifaciatcp

fiUos mfes icredibiU cJudeUtate

qua

rabida cfurie6 facicbat aflTumercnt.

3pfepoftrcmo fomnus quiproprtc


quietie

bomine qne fo:tc


peffifcra ita
fi

pUcet fepe

cdtaminauerit cdtagionc

etus 7 q'

nome accepit: quis uerbie c% fomniomm uifie g> (it inc[ magnue liccc falfa:um rcm
quoda
difccr

23biofum:ut a paretibue:coniugc:
lije^pcius

tcrroribusiqufle ita ejtbibct 7

omni beflia fo:midet'.Oiuc mala patiuntur nauigantc8.-''Que tcr

modo e]cprimit:ut a ucrie eas


nere

rcna itincra gr3diente9:^Q.ui8

amba

bt ubicunq3 non inopinatie


caftbue.-^Dc foro

fubiacef

quida redice domii

ncqueamu6:animam mife:a fcn fufcp pe:turbet. <lua falfitate uifo;t ctiauigilantc8 inquibufda morbiG 7 uenciiie mifcrabtUue agitantur: g
uis muUimodauarietaiefaUacic bo mincsctiam fanos maUgnidcmor.ef nonnu^' decipiat taUbus uifis^cria (i co8 p bec ad fua traducere nd potuc
riit

fanis pedibus fuis cccidit:pcde frcgit

7 1^ illo uulncrefiniuit banc uitam 0.uid uidctur fedetc fecuriue.-^i^c fel h iqua fedcbat cecidit bclifacerdos 7 mortuu6 eft.3g:icole imo uao oef boie6:quot et quantoe a cclo 7 terra
uel 3 gnitiofie dnimalibue cafus

fcnfue eoni

tame foto apperitu


falfitatif iUudar.'

qaaXicacp pfuadcte

mc

2lb buius ta mifcrc quafi quibufda

XXII

ifme uitc;no Ifberat nid gratia falua


toris cbnfti dci ac dni nollri:boc enij

la cdcupifccntia

cdfumendo: fcd eam


fubdam": ui

nobie quantii diuiRitue adiuti poHu

nomen cft ipfc icfus:

itQprctatur

4p

mu8 nd ei confentiendo

pc faluatonntapc ne pofl bac mifcri or ac fepitema fufcipiat: no uita fcd

gilqs cdtinui e]ccubantes ne opinio

ucnftmilie fallat:ne decipiat fmo uer

moru.Tla in ifta quauia


1
tfi lo'

fint perfect

futus :ne

fe

tencbte altcuiuB crrorio

pa (ictoa cuzanonii magna folatia


no femp
ctia ipfa bcneficia

effundant:ne

quod bomicftmalum:
Tlc

tubu
q-'

aut q6

malum bonii elTe credaf .

unt'peteniib":nc^ptei boc rcligio

racur que^pter alii magts ubi mala

nd crunt oio uUa qucrcnda cft.i ad boc meUorca quofc^ in bis malis ad
iuuat gratia:ui quato fideliorc tato

ab bie que agcnda funtmetue reuo cet:ne in ea que agcnda no funt cupi do prcripitct:nc fup iracundia fol oc cidat:nc inimidcic prouocet ad rctri'' butionemalipro maloineabfozbcat
inboncfta uel imodcrata
triftitia^ne i

qua re etia pbilofopbu^de(Te dicunt docti bui'


fortiorc corie tolerenf:ad

pcrticndord bencficiorti ingerat

mee

fccuU:qui dg quibufda pauds utatc


tuUius ucra dedcrunt.Tlcc bdibus in
qutt ab bi6 antc

ingrata torporr.ne matcdicis rumori

bus bona cdfcientia na de nobia


re
falfa

fatiget:

ne temc-'

datum

eft

maius do

raria fufpicio noftra decipiat:nc altc

itu:auc poruic uliii dart: ufc^ adeo et


ipfi

noe frangat : ne rc

quce agimue quoquomd cdpulft funt:in babcnda no quacdc^


cdira
fcd ucra pbtlofopbia dtuina

gnct pcccatu tn noftro mortali corpo

granam
da

ad obediedii dcfidcn;s eiud:ne me bra noftra ejcbibcant^inicftatie arma


pcccato:ne oculue fcquat^concupifce
tia:ne uindicadicupiditas uincat:
i

cdfiteri.porzo fipaucia diuimtua

to

eft

uerc pbilofopbie cdtra miferi''


fatie ct

nc
co

89 buiue mcc anica aupliii :

eo

qb male dekctat uel

utfio ucl

hinc appatet bumanii genue ad luen

gitatio

demoret:nemiprob[i aut idc


libei:ne

daemiferiartipenascfle damnatu^.

ccns uerbuUbcnter audiatur: ne fiat

Sicat aute boc ur fiunf nuUu dinii maius cffe donii:fic a nulb deo dari czcdendii cft : nifi ab illo quo t ipfi c{

quod no licct etia fj


de uiribus

boc bel

lo laboiu pcriculonicp plenilTimo^uC

noftris fpercffacienda ui

multod dcoe coluntnullii


matore.
>e bis que pre^
illa

diciit clTe

ctoria^uTuiribue noftns noftra facia

tribuantunfed eiue grattc de quo

ait

mala que bdis

apoftolue.6rati3s aute dco


bis uicto:ia

malifcp cdia funi ad tuftord laborej


fpeaalitcr pcrtinei.cap.j:pq.

cf dat no g icfii cbnftti dommii no

ftni.O.uit alio loco. Jfi bis iquit oi

Reter bcc aute mala buioe ut tc bonis malifcp cdia.babcnt i ca iufti etia ptoprios quofda laborcs
fuo8:quibu3 aducrfus
rin

bue fuperuincimus p eu^ qut dilc^it nos.Sciam" quanialibet u.rcutc pre


liandi uitqs :epugnemus:ucl ctia; ui
tia

fupercmus uc( fubiugemu8:quan

uitia mititant

diu fumus in boc corpore nobis de^


effe

talium preltorii tcntationib^^pcri

no

pofTe^iide

dtcamus dco dimit


corporibua imor

culifqj uerfanf.Jlliquando

cnim con
tfi

ce

nobts dcbita noftra.3n illo autcm


cti

citattus:aliquando rcmtlTtus:non

regno ubi fcmp


ulls.7 dcbita

defmit caro cdcupifcerc aducrfue fpi


ritii:T

Calibuo crimu3:ncc prelta nobis cnit

fpiritue aduerfus came: ut nd

quc nufqui r nunquaj


ficut tccta czcat

ea que uolumus faciamu8:omne

ma

ccnt

fi

natura noftra

LI13JE

ipeminact.7(c pcr boc etii iftc tuc confUctus in quo giclmnwir.t 6 qao noe uiccom nouifTima cupimus Itbe rirt:ad uitc buiua mala ^tinet qua;
tot untoiacp tcftimonio

iUc facit qui

fumc ei^.i facit ef!e 4c(Jd aUquo modo cfl.>uiltgitur illoru q


damnata:dc boni

dijrimus bona:ctta in natura pcccato


uitiata fuppUcioc^
tatis cius

malorum^

bauimus efTe damnatam.


>cboni0quibudctia banc uitam damnattoni obno^iam crcator imple
m.c&p.T^TOxii.

quoda ueUiti fonte manaze mundi ope nbus bencdiaoe largitus cft:a qbus
prepagatione:in prtmis

operibus die fcpno requiemt . Codi-'

matio uero
tentia fui
fi

in ilb eiue operc cfl:quo

ofcp nunc opc2aif.fftcacc quippc

po

rcbus fubt:abat:ncc p20

Unc ia cofidcrandii cft bac ip

grcdi potcrunt 7 fuis dimcnfis moti

fam mifcria gcncrie bumani i qua budafiuf^riapumcntte qualib^ n cp multts ipUuerit bonie eiufde bo
nitas ciicta

primii bencdictione

rai anic pcccatij diccnsXrefciic

quc crcauic adminiflratts illa qua protule n mf


i

bu6 pcragiTC tepora:ncc prorfus i co cf> creacc funt aliquatcus pmanebut. Sic ergo crcauit bomine dcu8:ut tlU addcrct ferttlitare quandi qua aUos
boies psopagajct: cogcncrans eis
nccefTitate.^luibus
cti

am ipfa propagadi pofTibiUtatc non


tame uoluit bdi bus abftuUt ea dcuHt f^ailee fucriit. Tlo tame generi bumano abftuUt fc mcl cbta prius duobus comugibus
bcnedictionc gcncradi. "bcccrgo pro

lipUcamini 7 repUtc tra: nec poi\ pec


catd uoluit inbibc2c:manfitcp
ftirpe

dinatadonata fccundtta8:nec tlla ui mirabile feminum:imo etiam mizabi


liore q efftctuntur:7 femina indita co poribue bumame i quodamodo in

pagatio quauie peccato abbta no fu


erit:nd

tc^a:uititi peccatipotuitauferi:

quo

tamen etia
in

ipfa talis cfl:quar

nobie ipacta

cfl etia

necefTuae motis

fuifTctYi

nemo pcccafTct
cfl

;c

quo enij

fcd utruqj ftmul currit iflo quafi fUi

bomo

bonorcpofitue poiica^ dc
pccoribue:fimili

bumai ma lij quod a parente trabit":-! bonu^ qd a crcante rribuif . 3n originaU malo duo funt:peccatD at^ fuppUciu;. 3n originaUbonoaUaduo p:opagatio t
uto atcp lotrente gencris
cofirinatio.Sed quantii ad prcfcnte
pcrtincf intctibnc nofTra: dc

Uquic cdparatus

ter gcnerat.Tlon in co

tamcn pcnitu
tacio

c^nctaeflqucdauclucfintiUa
nis in

mafquo

rituniidenoftraucnitaudacia idefl
peccftttj:aUcrD de iudicio dci ^id c fup
pIiciD:ii fatis dijcimuB
.

qua factua cH ad imagtncj dd. buicautepropagaroi ficdformatio non adbibcrcf:nc(: ipfa in fui generi3 formas modofcp procedcut.Sienij non cocubuifTet boiee: i nibilomin'' dcue ucUet iplcrc tcirae bominibue:

Tluncdc bo

quomd crcauit urtii

finc cdmi^rtione

nis dci qucipfi quoc^uitiate

damna

te<^ naturc c6tulit:fiue ufq^ niic con-'


fcrt dicerc inflitui.Tlctp cni

marie i femincfic pofTet omnc8:con cumbcntes ucro nifi iUo crcante gene
rantee
cfTc

danando

aut totum abfhiUt quod dcderat:aUo quin neccfTct omnino:aut rcmouit a


fua poccflare etil cil diabolo pcnaUf fttbdidit:cdnecipfumdiaboln afuo
gUenauerit ipe2io:quandoquidcm ut

apoftolus dc infUtutoc fpiritaU

nd pofTiit.Sicut ergo ait qua

bomo ad pietate iuflitiacp fo:matur:


necp qni pUnrat efl aUquid ncc^ qui
rigac:fcd qui incrcmcntu dat de^.^ta
ctia bic dici po't:ncc
fciat aU<id:f5
q'

d conciibit:ncc q

^iut quoq^ diaboli natura fubfiflat:

format deue.Tlec mt

xxu
toru t ediftdo;^ ad ^ mirabilta q> fhi

qnc coceptum portat t parto nutrit


cft

altquid:red

4 (rurementD dat de"*.


tTcpiicait
t

penda induf^ria bumana

perucncrit:

3pre niq^ operacoe qua ntk ufc^ opa


tur.focit ut

quo in agucultura:quo
^feccrir.

in

nauigatde

numcros fuos

remtna:7 a quibufda Utetibus atcp


uiribilibue iuolucris
les

i formas uifibt buius q6 afpicimus decoris euol

quc in fabncaroc quorunqj uaforu uel etia flatuaru i picturaru; uarietatc excogitaueric i ipleuczit:q i tbeatris mirabiUa fpcctacibu8:audic
tibus incrcdibiUa facicnda tcjcbibcn

ttat.3pfc incorporea corporea(p na-'


tuzaitlla prepofita:iflam fubiec[a:mt

tiemodis copulans i conectcs aian


te

fadt.^Cluod opus eius ta


folii in

1 mirabile eft:ut no

magnu^ boie q6 c

da mclica fit:in captcndis occidendis domandis irratdabiUbus aiannbus: quc 1 quanta repcritiaduerfus ipfos
boies tot gcncra ucncno;t:tot

armo

aial rationale:t cjcboc ctictis tcrrenif

ni:tot macbinjmccorti: i pio faluce

fluntibus e)a:ellentius atc^ pref^atiuf

fedinquaUbetminutifTima mufcula
bcne confidczanti ftupore mcntis ige

rat:Uudccp pariatcreatoris.^pfe
tp aie

tta

bumane mente dedit:ubi raiio 1 inrclUgentia in infante fopita e quo damo quafi nulb fit e^itanda fciUc; atc^ e^ercenda etatis acccfTu: qua fti
fcientie capaj: artp

quoc medicamcnca atcp adiumeta pprcbc quocc9 dimenca i gule incirameca rcperinad indicadas i fuadedae ccgtcatdncs q

mozcaU cucnda

accp reparanda

deric:pro uolupcace fauctu^

muUicudine uariCTatecp ftgnorti:ubi preciputitocii ucrba i litcerc tcncnn


deleciandos aios quoe elocucdis ornacus^q diucrforu carminiJ copiam:

doctune : i babif

perccptioni uentatis

i amoris

bont.

ad mulcedas auree quoc organa


fica:quoe canctlene

mu

<lua

capacitate bauriat fapictia:uir

modos ejccogica''

tutibufc^ fitpredita:qutbus prudcnf


fortiter:teperantcn i iufle aducii"' er

ueric:quanca pericia dimenfionu atop

numerorii:mcatufcp i oidincs fyde^

tores 1 cetcra igcnerata uiiia dimicec

rn quanra fagadtace cdprcbendait

gicp nuUius

rei defiderio nifi

boni

ilU

^muUa
gnirionc

rerii

mundana:^

cogicara co

us fdmi atcp incommutabtUs umcat. .06 ctfi no faciat ipfa taUti bono!um
capacitas in nacura racionaU diuini

k ipleuenc quie poiTtt elo^: mape (i iieUmue nd accruaci cunccs cdgcrerc:fcd in finguUs imormijn
poftremo erro:ibue i
falficacib'

tUB inftituta:quancu
bile

fit boni q> mira opus oipotencis quis copeccnter

ipfis

cicfendedis

g^magna cUruerit igenia

cffatur aut cogitat i prctci cni artes

pbilofopborti atcp bercricorii qe

cp

bcne uiuendi:t ad imozrale peruenie


dt fcUcitatcquc uirtutcs

ftimarc fufTiciac.-^ioquimur eni nunc

uocantun i
filqs

dc nacura mects
ta
ncreueritatis

bumanc :qua ifta ui

fob

dei gratia

que in cbrtf^o eft

pzomifTionis regnicp donant': nonne

mortahs ornaf:n6 de fide atqj ici qua illa imoztalie acq:i

buinano ingenio

tot tantecp artcs ii

tur.1:)uiue tanrc natuie cdditor


fituctc^

cum

inuente i c;:ei citate:parti necefTa:ie:p

tim uoluntaric.'t ta cjcccUes uis mc tis atcp rac6io:in bis ecia rebua quaf
fuplUtas imo i periculofas pemicio
fafqj apperinquanciibcnii beat
i

na

mra unde ifta

pocuit uel inuenire ucl

deueucrue i ftimus: ipo ca ctaqucfcatadmiftrateitfumma po teftaie fumacp babcncc iuftitia '.nti^ p:ofecto in bas mifci cas deddifTct^at que cjr bis p:crcr cos folcs qui libcra bunt in ctcmas efTcc icura:nifi nimis
gradc pcccatii i boie prio dc quo ccH

difcerc:ucl q:crcere tcl^cur.

Ucftime

LIBER

txorti (ant prcKflTilTct.Ja uero

ipfo

tan^ cuiufda organi e%trikc\x8


<luid
ti

atcp

corpore quauis nobte ht cum bclute


morcalitate

intrinfecue totiue corporis coniUt.

c6c multifc^ C3ru3 repe

dicam.^

ncmo

ualuit inuenire
(i

riaiTinfizmiuarquantA dcibonitas

quo9 ncmo aufu9


uifcenbu9 que

e qucrerc: cp

no
iti

quata^utdetta tati crcatone appct. Tldne ita f uni in eo loca fcnfuu t ce


tcra

cnepotutlTcni:tnicrioribu9 quocp
nuilii oftentat dec^

mebra dtfpofitatfpefc^

ipfa ac

fi

ddcctaret pulcbritudo rdi9 ut oi fot

dificata:ut

gura 7 ftatura totiu corpis ita m^ ad minincria aic rationa


.Tlon cni ut aialia
i

li9 fe indicct factii

me appenti quc ocutplacei: tpfi" me ti9 que ocul utitur pcrfcrretur arbi^ trio.Suntueroqucda; itapofita in
corpore:ut tsciimd dccore babcanc

rationis ej^pcniz prona cfTc uidcm"


tcrratita creatus e

bomo:

fcd crccta

nd
cf[e

etta

ufum

ficut

bct peccu9 uirtle

forma admonct cu^ que furfii funt fapc.pono mira mo btlttas que Ugue ac manibus attribu ta cft ad loquedu i fcnbcndum apta
in celil corporie

mamiltae:ftcut factce barba: qua no

munimcnco

fed uirili

ornamcto

indtcit purc facic9 fcmiarii:qua9 uti

cp infirmtorc9 muniri tuciU9 cdueni

arcpcouenicns^Tadopcraartiil plu

rct.Si crgo nutlti mcbrii

cft

in bie

c{

rimaru offic.ortic^ c6plenda:ndne fa tis oftcdit quali anune ut ferutret ta lc ftt corpus adiuncni.OLuang' i de
tractts nccclTitatibud operadi: tta oi

de confpicu)9:unde ambigtt nemo g> ita (it altcui opcri accomodatti:ut no


ctii
fit

dccoru:funt

aiit

ndnulla quo

um parni) cdgruentia numerofa fit


1 putcbra
fibt pititate

facile in cdditione

ru fotn decu9 1 nullu9 cd ufu9:puio corporie digmtace


nccefntati fuifle prclata. Xranfttur

reipddeat: ui

ncfcias utrii in ea cddcnda


utilitatis bita ratio cp

maior fic

cft

quippc

nccefl itae.tcpulcp

ueturu^

dccom.Catc

eni ntbil creatti

uiilitan9

uidcmue in corpore ca q6 nd babcat eiii dcco


nobis appar^:

quandololainuiceputcbmudtnc (i neullattbidmcpfzuamurquod ma-' pe ad taude rcfcrendu cft codiiorie


cui dicit'in pfatmo.onfclTione et de

1^6 locu:plu8 aute id


fi

numczos menfurarti cibus intcr (c (uncf a cdncjca funt i coapcata nofTe tnu8:quo0 fozfitan data opa in bi& quefortscminctbumana polTciiue
ftigare folcrtia.Oiuc uere tccta func

core induifti.33 cctcra putcbntudo 1


untita9 crcacurc:que bomini
licet

iflo9laboree mtlcriafcp^iccio atq;

danato:fpcctada acc^ fumeda diuma


tazgitatecdccfTacll.O,uofcrmde tcr

atcp 3 noftris rcmota cdfpcctibu8:fi

cut

cft taiita pple;ciia6

uenarti atque

neruor^ i
ni:c nullus

uifcerti fecreta uiraliu iue

minari pdi in ccli 1 terre 1 mart9 mt timoda 1 uarta pulcbrttudic:ecta ipi ue lucts tanta copta: lamcp mirabtli
fpccie in fole ac tuna 1 if dcnbue : in opacitanbue ncmord:in cotortbus 1

poccn.0.uta

ctfi

medico

ru dtttgentia ndnuUa crudelie:quo9 anacomicos uocat laniautt corpo^a


ni02Cuoru:fiueetiaitcrmanu9 fccan
tie

odoiibud
rti:in

llorti:tn dtucrfitate

ac

mul

tttudie uolucrii gar:utarti acq? picca

1 pcrfcrutanri9 moticnttd: atque

mulnformt fpecie

lot

tantatu^

in carnibuB

bumant9

facie

abdtta cuncta rimata cil:ut

ibumane <\d i quo

animantiu:

quorum lUa plue babct

admtrationte quemotie minunuin:

md 1

cibn9 locis curadu eet addtfce


tri

tet:numero8

dc qbue loquoncjb''
diciiT:

plu9 eni formicutarii 1 flptcutarum ope:a fhipemue:^' immcnla corpora


batcnaru:in tpftud

coaptatio que barmoniagrcce

quoq^mane tam

XXll

grandt (pecticalo:ca(efc dmerfis co

a\tir.fine

aUquo arorc ucl laborc t


fclicitarc: ftneulla

bribua uclur ucdibus indait.n aliqn


uirtdcarc^ boc muUts modie:
aliqii

ubi dei fapicnria de ipfo fuo fonrc po

tabitVum fumma

purpurcu:aliquado ccruUn
docijcp turbi>t':7
fit iiide

c.

porrodclccrabilitcr fpcctafctia

'dua; qui

difficuUate.-'0.ualccrir

corpus quod omnimodo fpinrui fubdicu t co fuf


:

maio: fuaui

ficienter

uiutfifatum:nuUi3 alimoni

tae cja Uc dcmulcct imucittc:ur


ctct

nd
:

ie indigebtt:non cni tale ertt:babcn6

animale fcd

fpiri

7 quariat nauiganrc.OLuid cibo

quide carnis

fj finc

rH ufqucquac^ copia corra fame

qd

uUa carnaU

cori uptionc fubdantia.

faportl diucrfitas cdtta faHidiu natu

rcdiffufa diuitus n cocoru artcac

ibc pcruicacia

quorundi qui tcfu:


ficur prcdiL-rii ert

borc qucfita.-Ouanta

in

multie rcb'

rcaionc camie qua


totue

raendc ac rccupcradc falutis au^ilta:

mudue cr^dic ipugnat.ca.jcp'.

^grata

uicifTitudo dici alrcrnatis ct


q>

nocti8:auraru

blonda tcpcrics in
:

rum dc animi bonie quibue


poft banc uira bearifTimue p^

fruticibus T pccoribus

coficicndoru quata mareiice

indumcnto^ omni comcmorarc quie polTu.^lDcc aurcm fola quc a mc uclur m qucnda aggeze
:

fructu::nd a nobis diflentiunt pbilo

fopbinobtlc6:qui dccariiis refurrcc


tione cdtcndunt.lDanc

quam
t ad

pofl^iit

funrcoa:tata:fiuclle uclut colUgatft

ncgant:fed c redaircs mulri ncganrce


pauctflTimos rcliqucrtir:
cbriftiJ

inuolucra folue arc^ difcutcre:quata

mibimora eflct in fmgutquibu plu


rima c6rincnt'.t bcc omnia mifcro zn funt danatoruc^ folatia : nd pmia beato:^. Oluc igit' tUa funr fi tot ac ta Ita 7 tanta funt iHa i Oaid dabit eis quos prcdcflinauitad uita: d bcc de dit eis quoe prcdeninauit ad morte^ <luc bona i iUa beata uita fflciet eos famcre:pro c|bue in bac mifcriauni genirii ftUtl fuum uotuit ufc^ ad mo: u maU tanta pfcrrcUndc apoftoluf dc ipfie in iUud rcgnil prcdcflinatie loqucne.Cui^prioinquitftUo non
pcpcrcir:fcd pro nobie oibua
eti tra''

quibocquodiflie uidcrurabfurdu;
in fua :cfurrccnonc monft^zauinfidcW

corde cdue:fi funr docti i indocti


picntes

fa

mundi n infipicntcs.^boc cni


boc prcdtpt:
q>

crcdidttmundu6:quodpredij:it de*
qui
crii

banc

re

mu

due

fucrat c:cdituru6.Tlccp cni pctri

malcficqe cl

cum

laudc crcdcntiti ta

to antc prcnunciarc cdpulfus cft.3lU

cftcnidcusqueficutiadiFi aUqucn
cns nec ccmeniorarc
fc

mc piget:

ccfne

porpbyrio attp

id o:3culis

dcoruj

fuo:u probarc lupicntc: ipfa numia


pcrbo2:cfcunr.0.uc5
fic

laudamr: ut
fmt quc

didit:quomd nd cna ai lUo oia nobif donauir.^ii bccpromilTio cdplcbif:


quid crimu6:qualc6 cnmue: que bo

eum 1 deii parrcm


flbfit

t rcgcm uocarer

cnim

u:

fic

intclligciida

na in lUo :cgno acccpruri fumu6:qiiquidc t bnlto moricnrc pro nobie ta lciapigniieaccipimu6.^0.ualtscrit


fpirirue

uoUu biqut boc cum mundo pon crcdidc? untrq? mt


p:cdi;:ti:quomodo

dum

crcdituMTcflrepicdijcir. urtiii
ira f cur
cft

non porius

credirurus faco
ficut

bommie nuUilomnino
fb'

brie

anrc prcdicrus

mundu6:non
cti

uitiu:ncc

quo

iaccar:ncccui ccdai:

pauciflrmiigamunrrqiu

bocmun
cft

neccdtiaquodfalrc laudabili^ dimi


cet:pacatifl"ima utrtutc pfcctus.-l^c^t

do

q>

crcdirwus prcdicrus

ircdc

nolucrunt. >i tnim proptaea dicut

tbi

oluinquara

gp fi^cciofa cp ccrra

id

aUo

modo cfTc crcdcnda:nc fi dtrcrit

LilitK

uana cffe cofmptatinfurw faciant Uli dco cui tam magnum perbibcnt tcfti
monitittantam prorfus
ei

ufctilgra

incorruptibiUdipmuefuturo corf? fi anima bcata no c:it:nifi corpus oe cffugcrit.Scd il t binc i lib:o mcmo
rato quantu oportuit difputaui:uc;;s
bic

uiozcm faciunt iniuriam: fi alitcr di^ cunt elTc inccUigendamon ficut mun

unu indc tantii cdmcmozabo. ^

du6 ea

crcdidit

quc crcditurum

ipfc

mcndctlibzoefuosiilorti oium
gifler plato:7 dicat
ti fint

ma

laudauit:ipfc promifit:ipfe copleuit.

coru dcos utbca

ur cni non potcft faccre ut rcfurgat


caro 1 uiuat in cternu.-^^ln p:optcrea

fua cotpora fugiturod:id e e(Te

morituro9:quosincclcftibus corpo
rtbus
dijcit

crcdcndum no
quia

eft id

ca cffc factumm
dco.

tnclufo8.0.uibus tamcn
facri

malum clt atcp idignu

deus a

quo

funt:quo pclTcnt cc

dc oipotcntia eiue quc tot 1 tanta fa cit icrcdibilia:ia multa di^nmus fi uo lunt inucnire quod oipotcne no pot babcnt proifus ego dica metirt non

fecuri jmo:taIitatcm id cft in eifde co

poiibue ctc:na pcnnanfione:no eorii

nacura id babcntc:fcd fuo

cofilto

pre

uaIcntcp:omifit. Ubtetiaillud cucr

potcftXrcdamue crgo quod potcll no crcdcdo quod no potcft.Tlo itaqj


crcdcntcs q> metiri poffit.crcdantclTc

titquod dicunt:quonia

eft ipolTibilc:

ideo rcfuncctioncj camis

nd

cfTc crc
eii''

dcnda.SpcrrilTtmcquippciujrta

facturn

quod facturuj

clTc promifit.

de pbilofopbu:ubi dqe 3 fc
mifit dcu3

facrie ^^'

fic

crcdant ficut id crcdidit miid'':

no factus imottalitatcm:

quccrcdituruefTepredipt^qucm cre
dituriicflrelaudauitrqucm crcdituru

quod tpofTibile e fc dipt cfle factu^t Siccnicum locutum narrat plaro.


O.uonia
cfle
c<\io orri inquit:

elTepromifit:quecrcdidiflciam ofte
dit:boc autc
ftrauit.

imortalcs

malum clTe undc dcmo''

dilTolubilce

nd potcftis. Tld tn

Tloncrit illicuUa cojTuprio

diflbluemini:nccp uoe ulla mo:tJ6 fa


ta pcrimcnt:ncc crunt ualcriora q> co

quod cft corporie malti.Jbc ord ic cle mcntorii ia difputauimu0:de alqf bo


minii cdiccturis fatia dijrimue.OLua
ta
fit

futura in corporc icorruptibili

facilitas

motuB^dcprcfcntie ualitudi

nie bonc tcpcrametorque uticp

nuUo

mo

cdparanda cft imorialitati:in iibro.jtiq.fatis ut opinor oftendim" legant fupcrio:a opcris buius:qui at
illi

ftlium mc(i:quod matus cft uinculu^ ad ppcruitatcm ucftra:^ illa quibue cftis coUigati.St nd folti abfurdi fcd furdi non funt qui bec audiunt: non utic^ dubitant dqe facris ab ilb dco qui eos fcdt:fecundti platonc quod c ipolTibile fuiflc promiflu.0.ui cnim dicit uos quide imortales cfle no po
tcftts:fcd

non lcgerunKucl.nolunt rccolere q6


lcgeruut.

mtie:quid aliud dicit


diflfinirto

mca uoluntate immortalcs cp id quod fiai


tmor
fe clTc

O.uomodo porpbyrq
qua
bcaris animis

nd potcft mc factcnte tamcn crttis.^I


le igitur

putamr corp"c(Te
dije

ca;iicm incorruptibile
:

fugicndii ipfius platonis fcntctia de^

taIe:fpirituaU rcfufcitabic

qui iurta

ftmamrquidicitfummii dcum
promififfc
e):uercntu:.cap.^>:vi.

pUtoncm

id

quod ipontbilc cft

utnunquam corporibu

facturumpromifit.CLuidadbuc q6
promifit dcus quod deo promittcnri
credidit

mudua:qui eniipfe promif

porpb](7iu0 oit inquiijt ut


fit

fuecftcrcdituruecrtl: ipofl*ibtlc cla^

anima corpus omnc qa cflfe fugicndum:nibil crgo prodcft


bcata

m3t:quandoquidc nos deum qnicti

am fccundu platone facii ipofftbilia.

xxu
facmru dfe clflmMtme.Tlon ergo
eff

(d

na coipora redtTjunr : fecundum por


pbyrid ad mala mundi buiue
.

at beate r<rtc fliUme corpua

omne
i

ficre

fugiendum: (ed corpns korrupribile


renpiendti.r in quo cduenientiud

corrupnbUi corpo^e laabuntur:^ in quo.comiptibilt gcmueiut. Sic cnij

non in eis
"Rujfue

erit illa dita

cupidita

qua
aif.

pofuitocpUtone.Uirgiliusubi
et incipicnt in

corpoza uelle

reuero.Stc inqua cupiditace reuate


di ad corpora no babebiit:cu5 corpo ra in quc reucrti cupifit
recii

anitrie nd rcdibunt i^icat itacp cum pbtonc porpbyrius redibunt ad ror pora:dicatplarocuporpbyTio nore dibunt ad mab:7 ad ca corpora rcdi re confcntient:tn quibue nuUa patti tU2 mala.^bcc itacp non eriit mii itU que promtfit dcue bcatas animae tn crcrnum ciun fua crana camc factiy

>

ru9.t)oc enim quanni c):illimo

ii fa

bebunt:

cilenobie^ccccdcrcntaborut qui fatc

n ficbebuntut nunq' no beanR nu^


ea prorTue ucl ad qriguum qualibcr

ad imortalia corpora redtfas animae cfTc fanaorum : ad fua iliaa


:entur
rcdi2C pcrmirtcrcnr
in quibue mala buiue kcuU pcrrulczunt: iqutbua de
:

tempud ulU morte deponant.

6c contrarqs diffinitionibtts
ronia 7 porpbjTpcin quibus
fi

pla

um ut hiQ malia
tcrcp coluerunr.

carercnt

pie fideU

utac^

altericedeiet:aueritateneuter dcuia

<luid ad ucra refuncctionis


r

fide

uel plato uel labco ucl etiam uarro

3ngu!a qucdaj dijcerunt pkto atc^ porpbpiue:que fiiterfe


"Plato
in
di>:it fine

pferu potuerint:ri opinionce cotii in

una fcietii cduenifTcnt.cap.n:v^.

tomunicare potuiflennfat ticffcnr f5


taflfe cbriftiani.

coi'

ponbua animae

etemum efTenon
tce

Onnulli noftru ^pter quoddl pcUnfTimii loquecii genus ct


:

pofre.3deoenimdiptetiam fapienti

^ptc! ndnulU que ucracircr fefir ama

um aninue poft qualibct bnjum te


pue tamen ad corpora redifae.t^or
pbyrius autedijcit animam purgatif fima cum rcdierit ad pattcm : ad bec

pUtone dtcunt eualiqu\d fimiU nobie erii dc mortuoni refurrccnde fenfifTc. ducid qutdc fic tigir i libria
dereptib.rulliue:utciilufifTe fortua

malamundinttn^effe rcdituri. "Rc pcr boc q6 uetum vuiit plato fi dr dif


fct

9>g> id ucni cfTct afTirmcr diccrc uoltt


ifTe.3nducir cni boiej rcuipfTe:7 nar
rafTc

porpbyrio

ctia iuftoru atc^ fapie

qucdi quc pUronicie

dtfpurati

tium purgatifTimae animae ad bda na corpora rcdtturae: rurfue q6 ue-' rum uidit porpbyriue fi dcdiffj pla
toni:nunq' rcditurae ad miffriaa co:
ruptibtlia corporia

onibue cdgrucbir.labeo
dicir

ctia

duoa

uno

dic fuifTc dcfiicroe: i o cui

rifTcinuicc

inquodi

cdpito.

bcinde

animae fanctao:

ad corpora fua iufToe fuiflc roneai e: 1 cdfTituifTc intcr fc amiice fc cfTc uic
turoe^atcpita
cfTc fjcrii

ut no

finguli bcc ligula: fed

ambo ut
g

doncc poftta
ralc rffurre

finguli

ununcp diccrcnr:puto
:

uidc

morcrct.S^ iili auctorce


ctdcj corporie facri

rcnt clTe il confeqticne

ut t

rcdirertt

fuific

narranit:

animc od corpora:
talircr uiuercnt:

-r

talia tccipcrcnt

qualee fucnir corii quoo refurrcrtlle


noui:Tiu9: i buic q'de
(}

corpora:in quibne beare arcp

immor

rcdduoe uite
ul'cri

quonia fecundti pb'

nd co

md ut nd morcrcnt ur

tonem etiam anime fancte ad

buma

us.XDirabiliua aut quoddi marcus

LIBER

uarro ponit in hbrit quos ^fcripfit degcrepopultromanucutus putaui

aia quide actio ocl potiue quiee arq?


otiii

quale futurn

ftt fi

ueru

ueli dice

uerba ipd poneda.ficnetbiUacicJcla


<

ncfcio.Tld cni bocung' per fcfue coi

fcripferunt incjt c(Tc in rcnafcedis

bo

porie uidi.Si aute mcnre id e intdli

grcci

mibus qua appellant palingenefiam bac fcripferut coficf in anie no


:

gemia uidilTemedica:quantue(t:aut quid e(l n:a itclligentia ad illa itellige


tia.'3biencnipa):dei queficut didt

tnero quadringcntia quadraginta ut

idecorpus
.

ct

eade aia que fuerantco

apodolue fuperat ocm fcnfum uel in


tellectii:que nifi noilru
.

tuncta in botc aliqn cade ruzfue rede

aut fo^tafTc pace uicturi

ant

m cdiunctionc.^fte uazro

quidej

eria

fanctoruangclorij:non cnictiaj
fancti in dci

fiucgenecbiliactiUi ncfcio quirn cni;

dd.Si crgo

noia eoru prodidit;quoriJ


falfum

comcmo^
q6
Ucct

funt: profecto in ea pace uicturi funt

rauit fcntcntia:alic[d dijccrut


fit:cilcni

fcmcl ad eadecorpo

que fupcrat ocm intcllcctii. O.uonia g' noftru quidcm fupcratndcft dubi
um:fi autefupcratet angclorii:utnec
ipfoe cjrcepiflc uidcatur qui ait

ra qucgenc2untaieredicmnt niiqua

ca poflca funt rclicture:tamcn multa

omne

quc cdtra noe idi garriunt argumcta cducllit i deftru^


illius ipofribilitae

inicllccttJ:fecundum bocdicaicflede

bcmu9

acciperequia pacc dci qua ipe

ic.Xlui eni bcc fcntiunt fiac fcnfcnit:

nd ci9

uifii cft fieri

i\

polTe:ut dilapfa

cadaucra in aura8:in puluere:in dnc rciin bumorc9:in corpora uefcetium


bertianj:uripforu quocp bomirtti:ad

deue pacaru9 cfl ftcut dcu9 nouit nd ea nos fic poflumus nolTc:ncc uUi a^ gdi.Supcrat itacp ocm intellcctii nd

dubium
pe9 hcti:

cp prctcr

fuum.Sed

quia et
parrici

nos pro nid noih-o pacis etue

redeatquod fuerut. 0.ua propter plaro t porpbf nU9:uel poti U9 quicunc^ illos dtligilt a adbuc ui uunt:fi nobis c6fentiunt:etia (mctif
id rurfuo

fumma in nobie
ipfo

arc^ intcr

no0 1 ca
pro fuo

pacr quantii nofl^rum


fciunt ea^ fancti

fummum eobtincbimu9.3fto modo


modo
ange
ii:boie9 auie niic longe infra quantii
libct prouectu

antae ad corpora rediturae


rae ficut ait porpbfriue: ut
at cdfequcn9
ftian3:talia

ficut ait

plaro:ncc tamcn ad mala ulla reditu


ej:

mmtie e^cellantXon

bie

fi

fiderandd eft enim quantue uir dicc


I

q6

fide9 predicat cbri^


i

bat.x^ parte

fdmue : ^e^ parte p20

corpora zccepturas

qui

bu9

fineullo

malo

in

uiuat.Jlffumat ctia
crunt:7 apud

etcmu felidter boc de uatrone:


i

,.

pbctamu9:doncc umiat quod pcrfec tum cii. i uidemue nunc per fpccu' Iii in migmate:tunc aute facie ad faci

ut ad cadc corpa rcdcat

qb" atea fu

<m.Sic ia uidet fancti angeli:qui etii


noftri angcli dicti funt: quia

co9 toca qdio de carnif

cmti dc

inetcmii rcfurrcctionc foluctur,

potcftate tcnebrarii:et acccpto fpirif

pignorc tranllati ad regnii cbrifli:ad

i>cquaKtnrc uifidie qua i fm'o

fc

culo fanctideum uidebunt.ca.jiTajf.

Unciaqutdacturifinttcorpo nbug imortalibu9 atcp fpuaU

C09 angcloe la cepimu9 pcrtinere:cu quibu9 nobi9 crit fancta atcp dulcifli ma de qua iam tot Itbroe fcripfutiu9 dei ciuiras ipfa cdi9. Sic funt ergo 3
geli noftri

qui funt angclt dd:quead''

bugfactindadbuceorticarne cama litcr fcd fpiritualit ia uiuetcquantu^

dnu3 dignat^adiuuare uideamue:

cf

modii cbriftus dei cbriftug c nofta ^ci fuiitquia deii non rcliqucrunt noitri funt:quia fuos ciucs nos bcrc

XXII

rcpmmt.fcijrit autc domfttiw lefus


oidctc nc cofueniitis uniT dcpufillis
iflierdico cni

aliqua fimilitudinc oftcndcrct:quata


flbillaqucfuturacftdiftctbcc uita:

uobis quid angcU coni


crgo
lUi uidcnt:

no qujliuciinq? bominij:uciu ctiam


qu! ptccipua bic fancf.tatc funtpditi

in cehe

fcmp uidcnt facic patrie mci:

qui in
ita et

cclis eft.Sicut

cum

cfTem inquit paruulusiquafi p'

no0 uifu:i fumue: fcd nodu ita uidemu6:propter quod att apoHoluf quod pauloantcdip.Uidcmus nunc
per fpcculuincnigmatc: tuncaute fa

iiulus fapicba:qtiafi paruulus

bque

banquafi paruulus cogitabam.-Cuj aute factus fum utr:cuacuaui ca quc


paruulicrant.

Uidcmus

niincp fpe'

cicad facic.l^i^miu itaq}


nifio ifta feruat'.>e

fidei

nobis

qua i ioannce a^

poftolus loquens:cu appucrit inquit


fimiles
ei

crimu6:quonia uidcbimus
aute dei manifcfta

culum in enigmate :tunc aurcm facic ad facicm.Tlunc fcio cj: pa:tc:nic au teCDgnofcamficut TCgo cogn.tus fii. Sicrgotnbac uita ubi bomirtu mi
rabiliupropbctiaita coparanda
illi

rurU'-'''

ficuti eft.f acics

eft

tio eiue intclligcnda cfl:n6 aliq6 talc

mebromqualcnosbabemuB incor
pore: atq3
iilo nomine nijcupanuie O.uaproptcr cu a me qucritur: quid
illo

uitc qua fi puuli ad luuene: uidit tamcn bclifcus fauii fuu accipicnte^ muncra ubi ipfc no erat: ita nccum uencrit quod perfcctum cft nec iam
:

acturi funt fancti in


tuali

corporcfpizt

corpus conuptibilcaggrauabit ani'


ma:fcdincorruptibilc nibil ipcdict
illi

no dico quod

ia uidco:

kd dico
i

quod credo^fccudii Ulud quod

pfal''

fancti

ad ca que utdeda funtocut


indl

mo lego.2cdidi proptcr qo locutus


fum.t>ico iracp uifuri funtdeii t ipfo
corpore:fed utru pcr ipfum ficut pcr

corpozcis quibus belifcue abfes ad

fad faG uidcdum non indi^uic


ifta fiit

gcbunt.Tla fccundii intcrprcres.In;.

corpus nunc utdcmue fole: luna: llcl lae:mare:ac terra:i que funt m ea ii

ad

gieji

ucrba propbctcTlo

nc cor
fus
cft

mcum crat tccu:quando couc:


uir de curru in obitiam tibi:i

parua queflio
g fancti taiia

eft.>urii eft ent dicere

corpora tunc babebut:

acccpifli
cj:

pecunia 7 ccteta.^.Stcut aiit


eil

ut n poffint oculos claudcre atc^ api


re cH uclint.>urius aute <f ibi deum quifquis oculos claufcritno uidebit.

bebreo inrcrprctatus

p:cfbjtcr
i

biczonymus^nonnc cor mcu inqutt


pfcnti ezat:quado rcucrfus
eft

homo

Si eni propbcta
gie^i

bclifeus pue:u fuii

abfcne corporcuidit accipietite

occurfum tui.-^^orde crgo fuo fe di)cit boc uidifTe propbc


de cuiTU fuo
in

muncra qucdcditei naaman fyrus: quepropbcta mcmoratus a iepred formitate mundaucrat: quod fezuus ncqul domino fuo non uidcntc late^ fe fcciltc putaucrat quato magis m
:

ta:adiuto quide mtrabilirc: nullo

du

bitante diuinitue.Scd quato aplius

tunc oee muncrc

tfto

abuudabiit : cu
:

dcus
etia

erit

oia in oibus

bcbunt tame
fuum.*?
fpirit"
ct itle

illi

oculi corpo:ci

ofFiciti

illo

corposc fpirituali uidcbunt fanctt

inlocofuoc:unt:uteturq3 lUe

no folii (i oculos claudant:ucru3 ctia unde funt corpotc abfetcs.Xunc cni erit pczfcctu illud de quo loquens
oia
apoftolus:ej: paztc inquit fcim": et
1

per fpiritualc co:pu9. Tlcq3 cni

ej:

propbctJ quia nocis indiguit utui dcret abfcnre: no eis ufus eft ad uidc da prcfcntij:que tamc fpizitu uiderc
polTct ctia

f^te

propbctamua :cu autcm


cll:

ucnerit

U illos

cLiudct: ficut utdit

quod perfcctii

cuacuabitur quod

abfentia

ub: cum cis ipfe non crat


itij

ejcpartceft.t>cin,deut CiUomopoflTer

3lfitcrgo ut dtcamus iIIps ("actos

r^irf

;-

l.lUttH.

flb utra dcu claufie ocufno uifaros:

corporeuifuscftiincorporc uidcbi

que

femp uidcbutfcd urrii ui 7 p ocubs corporis cu cof ap ro9 bebunt indcqudiio eft.Qi ertim
fpiritu

turquldo uiuos ^mortuos iudia^


bit.0.itod autcj ipfe fitfaluiatc dci

dcbtJt

mulia funt t alia tcfttmonia faipni'


raril:fed cuidctius uencradi illius fe

tatttfipotuciijtia corporc fpirituali

co

Jtio'

utiqj ctil ipfi oculi fpiritualca


ifU

nis fimconie ucrba dcclarit. 'O.ui cu


infantc cbziftu acccpiife

quantuj poffunt

qualce nuttc be

mue:^culdubio p eoe deue nideri h potcrit.longe itaep alteriue aut pc


rctitie:fipcrco9 uickbit' incorporca
i\\a

flsrnuncincft dimittis
tiwJ fecun<ju'ucrbu

inmanuf fu domine fcrun

ttwm in pace:quo
mpramcmorat''

nil nderunt oculi mdfalutarc tuuj.

natura:que

fi

c6tinet'loco: fj ubi

3llud

ctil

quod

ait

qj tota cft.Tlon eni quia dictmue dc

iob:ficutin cjrcmplatibus

queqcbe

um

in celo eflc

flitper propbeta:celum

i in terra: ipfc 4ppc 7 ta:am ego

brco funtinucnitur.tincamcmcaui

dcbo dct]:refuzrectionem quidc; car


nisfinedubio^pbctauit. Tlontame

iplco:aLa parte dicturi fumue


in celo

cum C

cclo babere:ct alii in tara:fed totue


c(fc

di^tpcamemcl. Oaiodquide
>:{(Tet:po(Tct

fidi

totu6 in tcrta: nS altentis

date cbnftus

intelligi^

teporibU9:fcd utrB(p fimul


la corporalis natuta

quod nf
itaq?

pet.Uis

came in came uidebi f.Tliic uero pStidc accipi.3n came mea uidebo
per
dcii faluarore

pollenrio: oculorii erit illorn'non ut


flcutine uideant q>

mcu:ac fi dijrifTct.i car


ad
farie:

quidl pbibenf ut

nc mea ero

cam uidebo deii.t illud


no
ficii

dcrc fcrpcntcs uel a^lc^quataliba.n.


flcrimonia cemedi eadequocp atalia

qood

ait apoftolu9:facic

cogit ui

dcum pe: banc

corpo:a

nibilaliud pofTunt uide

^ corpa:fcd
.

ut utdcat 1 incorporalia
ifla

forrafle
fucrit

lem ubi funtomli corporalcs: nof ui furo9cflccrcdamu6:quefpirim finc


intermiflTione
cfTet etil inrcrioris

uirrus

magna ceznedi data

fld

bora etifl i iflo mettali corpe ocuf fancti uiri iob:quando ait fld dtd.Jn obauditu aurifl obaudicbl te prius: ittic auteoculue mcus uidct tc : p:op rerca dcfpep' ttiemetipfu t diflabui:-!

uidebimus . Tlifi enim bominis facics it

diccta idi apof^olus. Tlos aurc rcuc


lata facic glozii

domini fpcculantcs

candem imagtncm rrirfomiamundc


gloria in gtoriam taq^

ad domutt fpi

cpftiaui

mc tcrra et cinere.0.uanuis

rito.Tlcc alitcr intcUigimus

quod in

m'btl bic probibcbat oculi! coidia in

pfalmo canitur.Scccdite ad cum i il


luminamini:<z facics ucftre non etubc

quibu9 ocu^ait apoflolus. 31lumiat09 oculosb!cco:di9 ueflri.


rcl!igi:de

fcent.^idcquippcafccditurad dcu^:

^pfis aute uideti dcu cti uidcbifcbri


fti3nu9 abigit nemo:qui ftdeliter acct
pit

quam cordis dTe conftat no corpis Sed quia fpiritale rorpus ncfcimus
quantoe babcbit acf cfTus:de rc qnip peic^pcna loquimunubi alqua que
alitct intcUigi

quod ait illc magiftcr dcue.Bcat

bimt.

mundo cordc quonia ipfi deum uide Sed utrumetia corporalibus

ncqueat diuinani
ocotrrit
:

fcrip

boc in ifta qucfti oneunfamue.3llud eniquod kripm eft 1 uidcbir omnie caro falutarc dci:
ibi oculie uidcatur:

ruramm non
bis

fed fuccurrit
i

flucto:itas:neccflc cfl ut cotingat

no

quod lcgiru: in

lib:o fapieric.

fine ullius itodo difficultatis


ligi

fic intcl

gitarioncB mortalium timide et incer


tc prouidcnrie noft:
.

porcft ac (i

dicm

fucit.
:

t uidcbit
qai uric^
i

*ftatiocin3rio

omnis bomo

cbriflu dti

4pc iHfl pbiIofopboru5 qua difputar

xxn

b
iXA

mmtis arpectu (ntelligibiUa


itelligibil

u(de

cut boice

ite:

quoe uiuctee motufqpi

ri:i fenfucorporie fmfibilia fd e co:

uitalee cjrcrcnrce utuirru8:mo,r ut af

poralia ut ncc

3 p corpue

nec corporalia pcr fcipfa

mene

uale

picimue nd crcdimue uiue fj uidem* cn corn uita finc corporibue uide ne

at ii;rueri:fi pofTct nobie cfTe

ccrtiflTi

queamus:quam tamen

in ci6

pcr coi

ma^fecto

ccrtii cflct

p oculos corpo

rie etii fpirituales nullo

md poile ut
Hnia

d.ri deii.S^

ifti

rocinatoe; a uera ro

i^jpbetica inidet auctoritae.


cni itj
fit

porarcmotaoiambiguitatc cofpici^ mue.3ta quacuncp fpintuaLa tlla lu mina corporii noftroni circunferem'* incorporeii dcum oia rcgente aia pcr
corpo:a contuebimur.2tut crgo
illoe
fic

auerfud auero:utdicere au
ifla nefcire^ Tlii

dcax deu corporalia

oculoe uidebic dcue ut aliqutd


cjrccllcntia

quid crgo corpue bct:pcuiu6 oculof


ca polTu3ddifce:e.''>ctndeq6 depro

beant in tata

mcti fimile:

quo 1 incorporea natu:a ccmat': qo


ullie eiccplie fiuc fcripturaniteftuno

pbcta bclifco pauloantc di)rimu8:n6


nc
fatie indicat etia fpiritu

no p cor

nqe
lc cft

diuina:ii ucl difficilc uclipoffibi

pu9 poflfe ccmi corpoifllia.^Oiuando cnt fauus ille munera accepit: utic^
corpor.ilitct gcftu cft:quod

oftcndcrc.2lut

q6

cft

intcUtgcn

dii faciliue u:x

deu9 nobte erit notus

tame p:o

atc^ cdfpicims:ut utdcat fpiritu a ftn


gulie nobi9 in fingurnobie^uidcatur

pbeta ndpcr corpuo fcd p


fpiritu;quid
fi

fpiatii ui^

dit.Sicute:goc6ftatuideri corpora
tanta crit potcntia fpi
ritualif corporie:ut corpc uidcatur

sb

altero in aUcro:uideat ifctpfo: ui

deatur in celo nouo i in tcrra noua


atcp

m oi quc tunc fucnt crcatura: ui


ftic:int

fpiritue.^fpiritue cnicftdeu9.t>einde

deat 7 pcr corpora in oi corporequo

uita quide fua

qua nunc

uiuit in cor

cuncp

fpintuafcorporig oculi

porc:7 bec terrena mebrauegetat fa


citCj^

Bcie perueniente dircctt:patcbiit etiaj

uiuetia iteriore fenfu quifc^

no

cogitatdee inuice nobie.

Xunc enim

pcr corporeoe oculoe nouit: alioruj

tplebif quod apoftolue cd dipffetno


Itte

ucro uitae cii fint iuifibilee p corpus uidet.Tla undc uiucntia difce:nunus a nd uiucnbue corpora:nifi corpora fimul uitafc^ uideamue: quae nift g
flute

ante tepus quicg' iudicare:

mo^

addidit donec ucniat domtnue i lUu

minctabfcddita tcncbrani: i manife


ftet

cogitatdce cordie:?

tiic

laue crit

corpue uiderend poHumue. Uitae finecorponbue corporeie ocut^

unicuicp a dco.

nd uidemue.0.uaobrc ficri pdi: ual


dcqj crcdibile
eft;fic

t>c eterna felicitatc duitatif dci fab

noe

elTe

uifuroe
tVe

batocp perpctuo.cap.;:^.

mudana tuc co:pa celi noui i


corpalia

no

ue:ut deu ubicp pfcnti i uniuerfa et

Uanta crit iUa fclicitae :ubi nt


lii c:it

gubcmate p corpora que ge llabimue i quc cdfpicim^quaquaue: fu oculoe du):cnmu9 clanlTima pfpi cuitate uidcamue:nd ficut nilc inuift
bilia dci

maLi:nuUii

latcbic

bonii

uacabit' dei laudtbue:4 cnt oia in oi

buer^Tliquid aliud agat:ubt nccp ul

U dcfidia
tia
ti

crfl'i:bit:

nccp

uUa tndigcn

p ca quc facta

fjt itellecta co
ej:

Liborabit'ncfcio.3dmoneorctii

rpicmntu::p fpcculu in cnigmatc 1

fancto cltico ubi lcgo uelaudio.Bca

pteubiplueinobieualet
credimue
q^

fidee

qua
qua

qui bitant in

domo tua domine:in


laudabunt
te.

rcm

corpaliii fpee

fccula feculorum

Om

p ocubs cemimue corporaUs :fed ft

nia

membra

et uifcc:.i (ncorruptibir

A^IUCLK

torpcria quc nuc uidcmus


ccfTitatie

p ufue nc

uarios i

motas

diftributa;

quonii tik no
fficiit

crir ipfa nccefTitaBifed

quanto magfs diccre:q' tamen fiituii fint nd eft ambtgcndti.^ltq; id etiam bcata illa ciuirae magnii in fe bonu^
uidcbitrquodnulli fupioriullue infc
rioz inuidcbinficut

plcna:cc:t3:fccura:fcpitmafelicifaf:

laudibu8dci.Ocs|pP^Uo quibue ii fum locutus : qui nunc tct barmonic coiporalis numcri non

nunc nd inuident
accepit: g^uisfit

arcbagclis angclicetcri: tanolet elTe

unufquifcp

quod nd

latbunt:infrinfccu8tcj:trifecue pcr
cilcta

pacatilTimo cdcoidie uiticulo ci


cepit obflrictus:^' nec in

q ac-'

corpone difpodti: t

cit

ccteris

corpore uft
:cii

rcbuequcibimagne
cie
'

atcp mirabilca

oculue

cfTe

q* crt

digirus

mcbrum

uidcbunt':rdalc9 metce in tati artifi^

ut:it(^cdnneatroriuBcamid pacata

laudc roabtlie pulcbritudis dclcc

t3t6c,fucceder.OLui

motue vllictaliuj
t
:

Qic itatp bebit donii alius aho minue:ut boc quoq^ donii beat
ciipago.
nccuelit ampliuB.Tlec io liberti arbi
triii

:
-

rozporit fint futuri:tcmcre diffinire

aijdco:quod cjrcogitare nd ualco

tri

no bebunt:q*a pcccata eoe

dclcc

1 motue 7
^ decebit

ftatue (icutipk fpccief de


erit

tare ndporcnir. IDtsgte quippc crit


liberii

ccne ericquicunc^

ubi quod non


fpiri-'

nd critXcrtc ubi uolet

tu9
cere

ibi crit

protinuB corpu9:nec uolj

a delectarde pcccadi ufque ad delectarione nd pcccandi indccltna' bile libertatc.Tla primu libcrti arbi
cft

ali(jd fpirirue

q6 ncc fpiritii

pofTit

dc

tritiqd bdidatiicrt qfi primit; crea

necco:pue.Ucra ibi gloria

erit

tue

rccru6:potuit iid pcccare

fcd

ubi laudantis ncc crzorc quifqua ncc


adulatdc budabifucrue bonor:qui
r

potuit 1 pcccare:boc aute noutffimB

co potmtiue erit;quo pcccare nd po


tcrit.Ue:u boc quocp

nullincgabit'digno:nolU defcrefidi

da munere: n
:

^
/
"

gno.Std

ncc ad dcti abict ullue indi gnus:ubi nuUus pc:mirtet'c(Te nifi dt

fuc pofTibilitate nature. Bliud c cni^


effc

deu:aliud pticipe dci

dcas natu

gnus.Ucra

pajr ibi efl: ubi nibil

ad^

ra peccarend pdt:priccp9 ucro 6i ab


ilh

crfi nec a fe ipfo ncc

ab

alio quifcp

udpit ttr pccarc no

pofTit

Scr

patict':prcmiii uirtutis erit ipfc

tute dedit:ci^ fcipfum

4 uir quo meliue r

uadi aijt gtadua erant

dittini

munc''

ri8:ut pttmii darct' libcrti arbitrium

maiits nibil pofftt cne^mtfit.0.uid


cni aliud quod p propbeta dipri ro illorii de^it ipfi mifji cnit plcbf
e(l

quo nd peccarc bd pofTcr: nouifTimo quo peccarc ii pofTet:atcp illud ad c6 paradii mcnni:boc ad reripiedii pmi
U5ptinet.S5dapcccauirifia natura
ciipccca:epotuit:largioreg:a libera

nifi

ego c:o undc

faticnt':cgo ero

quc

ab oibne bonefte dcfiderat:? ui T uictue i copia i gloria 1 bonor i pap i oia bona.Sic cni et iltud iectc intcUigif q6 ait apodolud
ctiqj

ta 7 ffllue

tur:ut ad ca pducat' Ubcrtate in qua

peccare

nd

polTir.Sicut

mi pria imo
crit
li

ralitasfuitqua peccado ada pdidit


pofTc

ttt fit

dcus oia i oibus. 3pfc f'"'s

crit

nS mori:noui(Tinia

pofTc

dcfidcrioni noftroni: qui finc fmc ui


dcbit-^fine faftidio

mori:ita primii Itbcrn arbitriii pofTc

amabif^finc fatiga

nd pecca:c:noui(Timti ttd pofTc pecca


re.Sic cni
tatis
erit iamifTibifuoliitae pie

tde Iaudabit';boc

munue:bic affcct";

bic actue ^fccto eric oibus: ficut ipa


uita cterna cdis. ctcru q futuri finl
fi

1 eqfati8:qud i fclidtatis.lla^
itcc

uticp pcccldo

picratcncc fclicitatc
fclicitaris
.

meritis

pmio:u

ctia
e

gradue bono

ccnu!mu&:uoliitatcm ucro

:u atq^ gloriaru ^s

idone^cogitau'

ncc pdira feUcitatc pdidimus

Ccnt

xxn
deu8 ipfc nunquid qu(a pcccare non babcu nc gandus cll.-'ric crgo illius ciuicatis 1 una in oibus i ifepabit in fingulis
dte fcpttmu i fancti eum quia in eo rcquicuit ab o( bu8 opcztbus fui8 quc incboauit de" facac: Oiee enim fcpiimue ctii nos ipfi enmu8:quido ciue fucrimuf bti

ihtnciipt dcu8
ficauif

poccfl idco Ubcru arbitriu^

uoluntas libcra:ab oi

mab libcrata
indcficicntct

1 iplcra

oi

bono:frum8

dictionc 7 fanctificatoc plcni accp refe


cci.3bi uacantcd
ipfc eft

etanomiocundiratc gaudioru: obU'^


ta culpa:d:oblit3 pcnaru:ncc tn idco

uulebimue qucnia^
ipfi cflc

dcue q6 nobie

uolut'

fuc Ubcratois obUta:ut Ubcatori fuo


fit

mu&:qfi ab lUo ccctdimue audicntca


fl

ingrata.Ouantu crgo

attinct

ad

fcducio/e eritis ficut di;:t rcccdctcf

fcicntia

rationalc^mcmor prctcrtto^
fuoru:quantu autcm ad

fl

ucro dco quo facuntc dq cffcmua

etil malorii
ejrpicntia

etus parcicipatide nd dcfacoe.OLuid


cni Ime
ttlo fcctmu8:nifi q^ inira cwf dcfccimuera^ rcfccci igia maiore uacabimu8 in cccrnti uideccfl

fcnfum prorfua immemor.

TlaT

pitifTimus mcdicus ficutarcc

fciuiuroea fcremorboa corporia no


uitrficut

pcrrccti

aurc corporc fcnriunfpluri^


cfl

qa ipfc cft dcue quo


ipfc

plcni crimus

mo8

ncfcit:quo8 ipfc nd

panfus

cru oia

m oibua. Tli i ipfa

qn opa

Utcrgo fciccic maloru duc funt:una qua potcntii mcnris no larcnt:altcra qua cjcpcricntis fcnfibus mbcrct:aUc
qutppc fciuntur oia uina pcz fapierie
doctun3:alircr pcr iftpicntid pclTima

bona noftr.i:quado
gunt
9* noftra:cuc

ipfius poci' iccUi

nobie ad boc fab


fi

bacit adipifccdu iputanr'.O.uia

no

bi8 ca tzibucrimue fczutUa cnit:cii 6

fabbaco dicacur.

Oc opue

fcrutleiit

uu3:ita t obUutonce maloru due fut


fllircr

eo nd-facucie.prop^
in fignu incer
(}a

qbig c^ccbicle
cif

ci nicp obliuifcirur cruditua i

^pbcca dicic.c fabbaca mca dcdi

docruaiaUtcr c^pcrtue i pafTud. 3Uc


fipcritia ncgUgat^il^fimifena care^

mc i incer co8:uc fcirec

ego driue qui fancctftco cos .'boc


q'a ipfe e

flt.Sccundii banc obUuione


ftcriorc loco pofui:n6 criJt

qud po

^fccre runc fcicmus qfi pfccrcuacabi

mcmorcs

n\ua:i pfccre utdcbtmus

de
dt

fancti prctcritoru

maloru. arebunc
porcria
(ci

U6.3pic
eru:li

erti

numcrue

etacii ueluci

ini oibu8 maUe:ita ut pcnirus dclca-^

fccunducoe arciculoe ccpons

tur dc fcnfibue coru:ca


ecic

rri

coputcnf q

m fcripcis uidcnt'c^fli

quc magna

in eie crit:

no folunt
2lUoc{n

ilk fabbatifmud cuidcncius appcbit

fua p:ctccita:fcdctiadamnato:u cos

fempiccma mifcna n
fi fc

laccbic.

miferos

fuilTe

nefcicun func:quo

md ftcut att
dommt
tico in
in

pfalmus mifcricordias ctanu cancabunc.''0.uo ci glona gracie cbrint cutus (an"

quonii fcptius iucnif .Ut pnma etaf tmq> prim" dies fit ab idi ufc^ ad di luuiu.decunda mdc ufcp ad abraa^: nd cquaUcacc ccporo:fcd numczo gc
ncrationii dcnaa qutppc babcrc rcpi

unf.TDic lam Itcutmaitbcue cuangc


lifta

guine libc:aciiumu8:nibileztt profe


cco lUi tOLundiud autcaci.3bi pcrftcie

dctcrminat:irc8 etacce ufquc

ad

cbnlli fubfequuncur acUicncum:que

tur :uacace i utdctc quonia ego

fum

fmgulc dcnts
fld

ct

quaccrnie gcnerauo

dcu0.O.uod cnt uc2e mapmu iabbi tii no babcns ucfpera:q6 comcdauK


doiuinus

nibue c;cpUcancur ab abraam uique


d juid una. illccra tnde ufquc ad
uide uiquc ad tbruti camale

m prunis opcribus

mundi

tranfmigractoncm in babflonum.

ub. lcgif .i^c rcquicuit dcus in die fe^ pnma ab oibud opcnbus fuis q tccic

Xcnia

naumtace. j^uuit tiaque omnes quic^.

LIBH^

Sejrta nunc agitu! rtullo gcncratio^

nu numcro mefuda:propter id quod


dicnicft.Tloneftuefiro fcire lepora

quc pat pofuit m fua potcflate. p>oft banc ran^ in die fepiimo requufcct
dcu8:cu cundedic feptimil q6 noe eii mu6 i feipfo dcus facict rcquiefccrc.
>c
rftie

porio etatibue fmgulie nunc


eft

diligcntcr longii

difputare.lDcc

fcptima

crit

fabbatii cuius finie

non

ucfpcrarf^dommicusdtce uclut octauuB ctcrnue 4 cbrifti rcfurrcctdc


facrarus e ctcma no
folii

cm

fpiritus uc^

rum

Cfiam corpons requtcm prcftgu

rans.^bi uacabimue i uidebim": ui

debimus 7amabunu6:amabimu8 et laudabimus. ccc quod crii iti fmc fi


ncfine.Tlaquis alius eftnofterfinie
nifi

pcmcnire ad rcgnti cuiue nuUue

cftfmis.'

3dcor mibi debitil ingcntif bit


iue opcris adiuuantc

domino

reddidilTc.0.uibue paru ucl quibue

nimium cft mibi ignofcant.Q.uibus aufcm fat!8 cft:non mibi fed deo mc cum grariae pgratulaniee agat.6lo
zia

cto

T bon02 parri t filio i fpiritui fa'' ommpotcnri deo in e)ccelfid m fe

cula feculorum.3men.

3turclq Jluguftim

opue de

ciuita

te dci fclicitcr cjcpliciticonfcctuj


ttje

ucne

ab cgregio i diUgcii magitho Tli

colao iciifonrl^ctromojcnicbo prin cspc:Bnno a natiuuate domvui mile

fimo qu jdriiigercfsmo fcpiuagefimo


quiiuo;icxto nonas o_jiobrcs.

rt

l'

You might also like