You are on page 1of 101

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf (1979)


(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)

(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)

rmwdum
ed'gef;
e,fcsJUqefYusifa&;ESihf 0HomEkacwf
v,form;q&mpHolykef\ *,ufcwfrI
&ckdiftrsKd;uGef*&uftjrKaw
'kdYvufkH;owif;pmESifh &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m vli,frsm; nDvmcH
&cdkifwkdif;&if;om;tzGJU ay:xGufvmjcif;
em,uq&mawmfBuD; OD;pdEm
OD;OD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'wkdY\ twKywdESihf Mo0g'p&d,rsm; jzpfvmykH
ppfawGNrdKU &ckdifvli,ftzGJUtrsKd;rsKd;ESifh ausmif;om;or*
'kdYArmtpnf;tkH;ESihf &ckdifvli,frsm; ocifjzpfvmMujcif;
'kdYArmtpnf;tkH;ESihf &ckdiftrsKd;om;uGef*&uf r[mrdwfjzpfvmykH
'kdiftmcDESihf 91XmetkyfcsKyfa&;taMumif;t&mrsm;
'kdiftmcDacwfESihf ubOD;bkd;jr xifay:vmjcif;
refatmifNrdKUe,f ocifvli,frsm; vIyf&Sm;rI
&ckdifwkdif;&if;om;tzGJUESihf &ckdifwkdif;vkH;qkdif&mtzGJUpifNydKifpnf;kH;jcif;
&ckdifwkdif;&if;om;tzGJUESihf &ckdifwkdif;vkH;qkdif&mtzGJU nDnGwfa&;&&SdNyD; ESpfckaygif;pnf;vsuf
&ckdiftrsKd;om; uGef*&ufukd zGJUpnf;jcif;/
&ckdifocifvli,frsm;xJrS NrdKUe,faygif;pkHrS pnf;kH;a[majymolrsm; xGef;ay:vmjcif;
xdyfwef;xif&Sm;ausmfaZmaom vli,facgif;aqmifrsm;
em,uq&mawmf OD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'wkdY tzGJUESihf vlyk*dKvfBuD;rsm;jzpfMuaom Ou|
BuD; OD;omZHvS? 0wfvkHawmf&? txufwef;a&SUae OD;bkd;ckdifwkdYESpfzGJUcGJvsuf &ckdifawmifykdif;okdY
w&m;a[m xGufMujcif;
ub OD;bkd;jrESihf &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufacgif;aqmifrsm; nDGwfrIr&ojzihf pifNydKif
a[majymyGJrsm; jyKvkyfMujcif;
em,uq&mawmfBuD; OD;pdEmtzGJUrS ubOD;bdk;jrwkdYtzGJUukd tekdif&ojzifh &ckdifawmifykdif;&Sd
&[ef;&Sifvltm;vkH;wkdYonf &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufodkY 0ifa&mufvmMujcif;
yxrqkH;aom &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufBuD;\nDvmcHodkY q&mawmf OD;pdEmBuD;rSL;vsuf aygufawm
NrdKU usif;yjyKvkyfjcif;
&ckdiftrsKd;om;uGef*&ufnDvmcHNyD; aemufykdif;umvrSm "e&SifESihf AsLkdu&ufMoZmt&Sdeft0g
usqif;vmjcif;aMumifh zdESdyfrIjyif;vmykH
NAdwdoQtpkd;&ESihf vufyg;aprsm;okdY wkHYjyefwkdufckdufrIrsm;? vQKdU0SufawmfvSefa&;vkyf&yfrsm;? NrdKUe,f
aygif;pkH&SdvmykH
&ckdifocifrsm; xkdNrdKUe,frsm; zrf;qD;cH&jcif;
&ckdiftrsKd;om;uGef*&uf\nDvmcHudk 'kwd,tBudrf ausmufawmfNrdKU usif;yjyKvkyfjcif;
ausmufawmfnDvmcHNyD; aemufykdif;umv (&ckdifacgif;aqmiftcsKdUukd) zrf;qD;vsuf tdEd,jynf
&Sd 'kdifempyl&faxmifokdYykdYjcif;/
t*Fvdyftpkd;&jrefrmjynfrS qkwfcGmoGm; (&ckdif-ukvm;t"dukef;jzpfjcif;)jcif;
NAdwdoQt*Fvdyftpkd;&tkyfcsKyfa&;ysuf (&ckdifociftkyfcsKyfa&;tpm;xkd;jcif;)jcif;
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfa&muf&Sdvmjcif;
*syefacwf (waoG;? woH? wrdefY) t"dywd a'gufwmbarmftkyfcsKyfa&;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)

rEkOD;bpdef

*syefvw
G v
f yfa&;twkEiS fh t*Fvyd -f *syefwyfrawmfwYdk bwjyef usm;wjyefwu
dk cf u
kd o
f nf/ &ckid jf ynf
ppfajrjyifjzpfjcif;/
*syefwyfrawmfukd[DrmtifzmrS aemufqkwf&jcif;? 3-vMumjyefwkdufjcif;
OD;pdEmESihf aemufvkdufacgif;aqmifrsm; *syefzrf;qD;ESdyfpufjcif;
OD;pdEmESihftwGif;a&;rSK; ukdausmfjr(,ckuGefjrLepfygwDacgif;aqmif)wkdY\ukd,fpm;vS,ftzGJU &efukef
oGm;Mujcif;
OD;ynmoD[? OD;em&'wkdYtzGJU &efukefodkYaemufwpfBudrf ukd,fpm;vS,foGm;Mujcif;
zufqpfawmfvSefa&;wm0eft&yf&yfukd vQKdU0Suf cGJa0,lMujcif;
zufqpfawmfvSefa&;tpDtpOfrsm;csrSwfjcif;
zufqpf*syefawmfvSefa&;tcsdefowfrSwfonfxuf apmjzpfay:jcif;
nDGwfa&;&&SdNyD;jzpfaom &ckdiftrsKd;om;awmfvSefa&;rSm vlao? vlaysmufESihf IH;edrfhrIvkH;0r&SdbJ?
tBuD;tus,fatmifjrifrI o&zlaqmif;jcif;
zufqpfawmfvSefa&;ESifhwpfNydKifwnf; vufeufrcsbJwkdufckdufa&;ESifh r[mrdwfxH vufeufcs
yl;aygif;ta&;qkda&;uGJjym;jcif;
OD;ynmoD[(ajymuf'g0g'wzuf) OD;pdEm \ (wqufwnf; awmfveS af &;uwzuf) ESp0f g'uGjJ ym;yk/H
yxrykdif;NyD;NyD/
'kwd,ykdif;quf&ef&Sd/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

3
tcs;D pum;

rEkOD;bpdef

,ck jynfaxmifpkqkd&S,fvpforwjrefrmEdkifiHawmfonf ,cifNAdwdoQwkdY\ukdvkdeD uRefjzpfonfhtcsdefu


rlvwef;ausmif;rSp wuodkYvfausmif;ygrusef ausmif;wufvQif yxrqkH;oDqkdMu&aom uRefZmwfoGif;aom
oDjcif;wpfyk'fukd oDqkdMu&ygonf/ ,cktcg EdkifiHawmfoDcsif;uJhodkY xkdtcsdefu EkdifiHawmfoDcsif;wpfyk'f&SdcJhygonf/
xkdoDcsif;\t"dyg,fuawmh NAdwdoQa*smhbk&ifrif;jrwfESihf ar&Drdzk&m;wkdYonf oufawmf&Snf bkef;awmfwkd;wuf
ygapaMumif; qkawmif;Mobmr*FvmoDjcif;jzpfonf/ acwf tcsdefrSm arG;zGm;vmMuolrsm;onf olwkdY\
tbk;d tbGm;rsm;u tepfemcHawmfveS w
f u
dk cf u
dk
f &&Sx
d m;aomtcsKyt
f csmtmPmukd ykid q
f idk af ecJMh uNy?D xkaYd Mumifh
ukd,fhwkdif;jynfukd,fcspfcifjrwfEkd;&ef vlrrnfausmif;om;vli,frsm;ukd ausmif;wufvQif twef;pmroifrDS? EddkifiH
awmfoDcsif;ukd qkdMu&ayonf/ pma&;olwkdY\ ausmif;om;b0 tcsdefumvu rdrdwdkYudk uRefjyKxm;aom t*Fvdyf
a*smhbk&ifESihf rdzk&m;touf&mausmf&Snf bkef;awmfwkd;wuf&ef qkawmif;cJhMuonfh uRefausmif;om;b0ukd
jyefvnfrSef;qMurnfqkdygvQif *kPfMuufoa&? rkd;ESihfajrBuD;rQuGmjcm;aeonfukd awGUMu&onf/
tjzpftysufuav;ukdodNyD; oHa0*&Mu rdrdEkdifiHukd cspfjrwfEkd;aom pdwfjzpfMuygap&ef &nf&G,f
csujf zihf ,cifu MobmpmozG,q
f cdk MhJ uaom qkawmif;onfh oDjcif;ukd wifjycJyh gonf/ ausmif;om;rsm; yxrqk;H
oDqkdMu&onfh (r*FvmMobmoDjcif;)/
(atmifqMk obm? r*Fvmjzif?h q,fjzmvufajrm uf? qufcgavQmufyrd ?Yf ppfaqmufatmifv?H *&dwNf Aw
d efEiS ?fh
EdkifiHtdEd,? tpkd;&onfh? b0ocif? a*smhbk&ifESihf? ar&Dt&Sifrdzk&m;? jrwfESpfyg;wkdY? ykdifum;pkd;pH? jynfEkdifiHwGif?
&efrmefuif;NyD;? bkef;awmfBuD;vsuf? oufawmf&SnfpGm? q,fjzm"r? o*F[ESih?f em,u*kPf? ukd,fvkH;NcHKvsuf
wdrNf rKH roef;? vjynh0f ef;od?Yk a&Teef;ay:xuf? ESpo
f ufjrwfE;dk ? tkycf gpk;d onf? wefc;dk aeodYk xGe;f apaom0f;) Mobm
pmukd jyefvnfowd&wkdif; i,fpOfb0u uRefjzpfzkdYawG;ac:cJhykH? &mxl;BuD;olrsm;ukd tm;usonfh pdwful;wkdYESihf?
y0wdb0 BuD;jyif;vmpOfrSm Zmwdrmefwuf<uvmNyD; awmfvSefwkdufckdufaom ZmeDwdkY ZmwfxJyg0ifaponfrsm;
owd& azmfjyvkdufygonf/

yPmrpum;
NAdwdoQukdvkdeDacwfu ? rdrdwdkY wdrfjrKwfvsuf&SdaeMuaom? ZmwdaoG; Zmwdrmefrsm;wuf<uvmatmif
vIHUaqmfcJhMuaom rsKd;cspfpma&;q&mrsm;\ armfuGef;0ifoDcsif;rsm;
rsm;/
jrefrmEdkifiH\ awmfvSefa&; twKywdrsm;ukdjzpfap? orkdif;jyKpka&;om;onfjzpfap? ukdvkdeDacwfrS rsKd;cspf
pdwf"mwfESifh? ZmwdaoG;rsm; jyefay:vma&; tawG;tac:jzihf vIHUaqmfa&;om;cJhMuonf/ rsKd;cspfuavmif&SifwkdY
tcef;ukd rsufuG,frjyKxkdufyg/ *Dwokckrynmjzihf vlwkdif;yg;pyfzsm;odkY a&mufEdkifatmif wm0efxrf;aqmifcJhMu
ygonf/ uavmif&Sifrsm;ukd aus;Zl;wifonfhtaejzihf (rSwfrdorQ) wcsKdU*DwrSm wpfykdif;wpfpjzpfrnf/ odkYaomf
vnf; a&;om;ykH OD;wnfcsufrsm;ukd odEkdifMuygrnfjzpfojzihf wwftm;orQazmfjyvkdufygonf/ odkYa&;om;&m
uavmif&iS t
f rnfrsm;ukyd if rrSwrf
d ol\odjcif;ESiw
fh
JG rxnfEh idk af omfvnf; csKUH rsK;d cspu
f avmifrsm;rSe;f odvQif
yif aus;Zl;wif&ma&mufygrnfqkdonfh ,kHMunfcsufjzihf a&;om;wifjyvkdufygonf/
(1) 'k d Y j ynf r S m ? 'k d Y b mom? 'k d Y v l r sKd ; pk d ; rk d ; rS m ? ocif r sKd ; a[h 'd k Y A rm? Nid r f ; {Ed k i f a p&m(tmZeD ? Ak ' b mom
wkdif;jynf)&mZ0ifa&S;xkH;pnfvm? xGef;um;cJhay? ykdifqkdifol? bkd;bGm;bDbif? 'kdYjynf'dkYajr? kd;&majr?
rId;ygoav? rsKd;omuDrS qif;oufay? 'gwkdYajrBuD;? 'g'kdYa&TxD;? pnfwD;cdkif? ukd,fykdifjrefrmjynf/
(2) waumif;tbd&mZm? 'dkYArm? omuDrsKd;ayrkdY? rId;*kPfawZm? ,kd;',m;ESifh? ukvm;ukdyg wkdufckduf um?
atmifcJhwm ('dkYArm)? pdefrSefuif; tppftjzpfBuD;jzpf? xif;wvSnhfBuHK&? xkH;ESifhraoG? avmu"rwmay?
odkYaomft&if;qkdppfvQif Armjynf-igwkdYjynf? ocifusihfukdusihfMuyg (ocifrsKd;a[h 'kdYArm)aemufvm
aemifom;? aumif;pm;bk&Yd m? 'ku
Yd ,
dk u
f sK;d ? vk;H vk;H ryg(&J&AJ rm-yDyAD rm) ocifrsK;d a[h 'kAYd rm? a,musmf ;bom;?
'dkYArm? aemufaemif om;aumif;pm;bkdY&m? BudK;pm;tm;xkwfcg? txufwef;pdwfESihf Zmr&DaoG; 'dkYArm/
(3) (taMumif;om"u? waumif;&mZ ousomuD) Armjynf pwnfzefqif;? ArmrsKd;awG pkd;rkd;cJhMuonf/
Murmqkd;? 'kdYbk&ifukdrSNidK;? tbkd;wefwkdif;jynf? pGefY&Sm&onf? b,fawmhcgrS-xD;&,feef;&,f? tajcwnf?
Armrsm; ae&ygawmhrnf(opfawmESihf a&eHajrtvDvD? Armhvuf0,f? csKyfcs,f,lMuonf/)ywjrm;?

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

ausmufo?H pyg;aumufE?HS tqDtESp[


f o
l rQuadk wmh vlrsK;d jcm;u vuf0,fupdk ?D ,loE&mvkyaf wmfrMl uonf?
a&Tukd,lonf? aiGukd,lonf? NyD;awmhumrSvlyg,lrnf? trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufvSygonf/ igwkdYXmeDygwDrsm;atmif acgif;aqmif awGu rnD(opfawmESihfa&eHajrtvDvDjyefqkd)
4/
uRefEdkifiHoDjcif;/ (&mxl;*kPf? pnf;pdrf*kPfawG wkd;ayrJh? wpfrsKd;vkH;rSm rvGwfvyfw,f? vufatmufcH
uRefb0&,f? vGefpGmyif? pufqkyf&GH&SmbG,f)rQom rSwfrdygawmhonf/
5/
&J&Jawmuf 'kdYArmawG? owdcJay? &mZ0ifxkd;avmufatmif pGrf;ay? 'kdYrsKd; 'kdYjynf-vGwfapuRwfap? ?
tmZmeDaoG;ay? tk;d aMuaMu? (acwfaqG;ukd ajymif;jyef) acwfopfuw
dk nf&ef? vGwv
f yfzpYdk w
d Bf u?H nDapaemf?
'kdY&Jabmf? csDwwfMuzkdYwlaysmfaysmf)/
Armjynf igwkdYjynf? ArmajrigwkdYajr? cifcifrifrif rsKd;ukdapmihfMu? b,fnmb,fnm? ArmawG 'Dcsdefcg?
nDnmap? Armqkd "m;ukdqGJxGufpkdYav)/
tjcm;oDcsif;rsm;&Sfdygao;onf/
(6) &wemykaH ejynf? rif;wq,fw
h pfquf? tkypf ;dk cJo
h nf/ a&S;a&S;xk;H uawmh tvGeo
f m,mpnf? oDayg&mZmeef;
ppfcEk pS Ef pS rf mS jzpf&wJt
h a&;qdak wmh aqG;rdygawmhonf/ (wkb
Yd &k if- wkb
Yd &k ifudk arQmrf eS ;f &nf? ,aeYwidk rf arh
Ekdifygawmhonf)obmtvDvD wtm;,kwfapbkdY? tmXm0D? wHcg;uxkwfvkdY? &mZorkwfukdaqmifonf?
r[mrkedawmif? zl;arQmfcsif&ufcJh? rzl;&&Smavonf(ukdf,hfbk&if-ukd,fht&Sifudk arQmfrSef;&nf? ,aeYwkdif
rarhEkdifygawmhonf)/
uRefawmf rrSwfawmhNyDjzpfaom oDcsif;rsm; &Sdygao;onf/ xkdacwf xkdtcsdeftcgu oDwif;pmq&mpma&;q&m wkdYonfvnf; olYxufigwkdif;jynf\ em;rsufpdukd zGihfay;jcif;? ZmwdaoG; ZmwdrmefjzpfvmNyD;
tmZmenfrsKd;cspfrsm; jzpfvmbkdY vrf;TefMujcif;? wm0efawGukd ukd,fpDwm0ef,lvsuf aqmif&GufcJhMuay
onf/ kyf&Sif-jyZmwf-uZmwf? obifonfrsm;uvnf; oDcsif;rsm;jzif vIHYaqmfcJhMuygonf/ (odef;cif
ysKcd spw
f ahJ rmif? wkid jf ynfacgif;aqmif? a'gif; tvHviT u
hf maqmif) [k oDcsi;f trsK;d rsK;d jzihf vIaYH qmfco
hJ nfvnf;
awmfvSefa&;jzpfbkdY vIHYaqmfcJhwmawGjzpf (aus;Zl;wif&rnfjzpfonf)
(*) &ckdifZmwdaoG; ZmwdrmefvIHYaqmfaompum;ESihf oDcsif;rsm;/
tdEd,tifyg,mwGif jrefrmEdkifiHonf oD;jcm;tcsKyftcsm EkdifiHwpfckjzpfojzihf xkdjrefrmEkdifiHwGif xD;eef;
pkduf tcsKyftcsmESihf &mZ0iftqufqufaexkdifcJhaom vlrsKd;okH;rsKd;&Sdygonf/ if;wkdYrSm &ckdifvlrsKd;?
ArmvlrsK;d ? rGev
f rl sK;d wkjYd zpfonf/ xkv
d rl sK;d ok;H rsK;d wGif &ckid o
f nf tdE,
d ESifh eD;pyfNy;D vQif Arm,Ofaus;rItcsKUd ESifh
td E d , ,Of a us;rI tcsKd U ES i h f rd r d o D ; jcm;,Of a us;rI & S d a om xl ; jcm;aom vl r sKd ; wpf p k j zpf o nf /
vGwv
f yfa&;twGuf awmfveS af &; acwftqufqufrmS xk&d ckid w
f o
Ydk nfvnf; rdrw
d ,
Ykd Ofaus;rI"avhrsm;jzihf
vlxkukd vIHaqmfcJhMuonf/ jrefrmjynfrS ArmvIHYaqmfaomoDcsif;tm;vkH;vnf; &ckdifvlrsKd;wkdYvuf0,f
a&muf&SdcJhonf/ tdEd,uGef*&ufvIyf&Sm;rIqkdvnf; vSnf;aeavSatmif;? jrif;apmif; rusef&&SdcJhMuygonf/
pmwrf;a&;&m &ckdiftrsKd;om;wkdY\ kd;&m,Ofaus;rIjzihf rdrdvlrsKd;wkdY vIHYaqmfxm;aompmtcsKdUukd
wifjyvkdufygonf/
Akdvfrif;rsufawmif&Snf\ rdcifpum;rsm;teuf rSwfrdorQwcsKdUudk a&;om;wifjyvkdufygonf/ (rdcifonf
om;ukd rdrdtrsKd;ESihf wkdif;jynftwGuf vltmZmenfjzpfbkdY &nf&G,fvsuf qkH;rajymMum;ykHjzpfonf)/
(a,musfm;aojcif;? ppfwvif;rSm? 'g;qkd&Hau? vSH0if;0if;ESihf? aojcif;avsmfuefpGmwum;) &ckdifrdcifwkdU
om;a,musfm;onf ppfajrjyifrSm aorSom a,musfm;yDoonf? rdrdtdrfrSmaojcif;onf rdef;rao? aowJhtrsKd;
jzpfoifhawmfonf[k rcsD;usL;Muyg/
rdef;raojcif;? pzkd&if;rSm? zg;ta,mifau? aygif0if;0if;ESihf? aojcif;ravsmfuefpGmwum;[k om;armif
onf ppfwyfrS tdrfodkYvmum qkdqkH;rcJhbl;onf[k tpOfpum; &SdcJhonf/
&ckdifvlrsKd;wGif txufwef;pm;rsKd;EG,frsm; rSmwrf;pmrsm;a&;om;xm;cJhonf/ tpOftvmwpfck&Sd\
xkdtcsdef trsKd;cspftmZmenfBuD;rsm;rSm bef;pum;rsm;ukd oufBuD;pum;oufi,fMum;qkdovkd tpOftquf
ajymqkdwwfMu\/
(pum;ykHrsm;rSm atmufygtwkdif;jzpfonf/)

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

(1)
EkdifiHwum[l&m&m? toufukdvSD;? oGD;acsmif;pD;rS? ukd,fhrsKd;ukd,fhjynf? ukd,fhXmeDukd? &vDzl;u?
avmuonf? atmufusrcHEdkifaomaMumifh / bmrxDau? ZmeDa,musfm;? tm*vl? tluarG;zGm;bBuD;vm;?
a,musfm;tpGrf;? yGJobifrSm 0ifumprf;avhm/

awmfveS af &;acgif;aqmif rif;om;Bu;D a&Tb


G ef;? a';0rf;atmifausm&f DGT NrKd UolBu;D atmifausmZf w
H Ykd
raorDrmS cJah omrSmwef;pm/
rif;om;a&Tbef;aowef;pm
rif;om;trSef ightBuHtm;? EdkifiHtwGuf ? ukd,fhtoufukd? &uf&ufpGefYcGm? ukvm;&Gm? cEmkyfa[mif;?
b0ajymif;cJh? jzpfaMumif;oHom? ow0gonf? rSefpGmaowwf? olrowfvnf;? rvGwfwcg? aotHh&mwnf;? urm
wm&Snf? olwkdYonfvnf;? twnfrpkd;? igajrxkd;vnf;? tkd;ucg wGefvdhrf&m\? aemifvmaemufvl? &ckdifolwdkY?
t,lrajymif;? ighvrf;aMumif;uk?d aumif;aumif;vku
d v
f m? wkid ;f "nmuk?d wcgrkcs? igwd&Yk vdr?fh vkv
YH a&SUcH? vlvQiBf uq
H ?
edAmefrvGwf? vuf0g;pyfonf? pGJrSwfpmaowrf;wnf;/

NrKd UolBu;D atmifausmZf aH owef;pm/


O'gef;raMu? jzpf&avjcif;? wkid ;f jynfuBdk u?H atmifausmZf rH mS ? Buu
H marGaESmuf? wusyd af jcmufw?Ydk ,Gi;f azmuf
opm? olwrYdk mS um;? 0rf;pmpm;cGu?f wxyfxu
G q
f ?dk woufpmwif? acG;tjrifaMumif?h wkid ;f cGio
f mpnf? igwkjYd ynfonf
oljY ynfjzpf&? 0rf;eJpw
G nf;? rdbq&m ? ayg&mPmwk?Yd a0g[mxk;H a[mif;? vlb;l awmif;qk?d raygif;azmf&m? qkw
d yHk guk?d
aeYumowd? aygif;azmfrd? vuf&Sd'ku? igBuHK&onf? b0wpkduf? vljyefjzpf? topfckyif? BuHpnfcsifonf?
b,fwGifrarh? EkdfifaomaMumif;/

a';0rf;atmifausm&f aDT o'gef;pm


aemufaygufaxmifvm? aemufxyfygavmh? q&mok;H vuf? a&Tuwuf\? touf[&l m? ow0grSm? wcgw&H?
tbkd;wef\? w&Hwcg? qkdwkHygu? olomvmvsuf? zdESdyfpufu? toufxkdcg? qkdr&mcsifh? jynf&Gmwkdif;om;? rsKd;av;
yg;wkdY? w&m;trSef? olvsifBuHq? trSefrkcs? oufpGefYMuavmh? "rvrf;rSef? awmif;qkdcHvsuf? ykdufqHukdpm;? vdrfvSnhf
xm;aomf? aemufom;wzef? onf;rcHESihf? EkdifiHwum? [l&m&m? toufukdvSD;? aoG;acsmif;pD;rS? ukd,fhrsKd;ukd,fhjynf?
ukd,fhXmaeukd? &avzl;x? avmuonf? atmufusrcH? Edkifaom0faMumifh/
awmfvSefa&;acgif;aqmifrsm;onf ay:wl*D? jyifopfrsm;xHrS vufeufrsm;0,f,lvsuf vQKdU0SufpGm
pnf;kH;vsuf awmfvSefa&;ukd acgif;aqmifaecsdefrSm vQKdU0Sufvkyfief;wGif yg0ifaom &ckdifopmazmufwpfpku
t*Fvdyfukd owif;ay;rIaMumifh? tzrf;cHMu&onf/ aemufqkH;uGyfrsufjcif;rcH&ao;rDtcsdefrS a&;om;ay;cJhaom
rSmwrf;pmtarGtESpf jzpfygonf/
xkdYaemuf ygawmfrloDjcif;uJhodkY xD;usKd;pnfazmuf? jynfygaysmufojzihf? b0rS? xD;eef;ukdwrf;waom
&wkykd'fpkHokH;yk'fukd a&;om;azmfjyygrnf/ &ckdifwkdY\ awmfvSefa&;tqufqufwGif pmrsm; tokH;0ifMuayonf/
&ckdifawmfvSefa&;rSm oufBuD;pum; oufi,fMum;qkdbdouJhodkY ykHjyifyrm ajymqkdprSwfjyKcJhMuonf/ awmfvSefa&;
usqkH;cJhMuaom Akdvfrsm;tqufqufwkdY\ trnfudkvnf; azmfjyygrnf/
(1) aZmf*sDAkdvf? (2) rsufuef;Akdvf (3) Akdvfausmfac: bkef;BuD;Akdvf-odumrcs? Akdfvfausmf[k ac:Muygonf/
(4) Akdvfiarmuf (5) AkdvfeDwmwkdYjzpfMuygonf/

ajrmufO;D xD;eef;udk wrf;waom&wkrsm;


a&S;wDtcg? wkdif;"nm? urmGefYzl;? NrdKUajrmufOD;wGif? pkd;rl;oeif;? &ckdifrif;wkdY? owif;GefYa0? oajy
t0Sef; vufkH;qefY? r0efY&efol? wkdif;jynfolwkdY? a&wlcsrf;jr? aeYESifhnukd? uuXrnf? A[kdpnfvnf;? aqmfjrnfrpJ?
eef;xJeef;jyif? vl&Siftaygif;? ajrBuD;apmif;rQ? aomif;aomif;xGuf0if? eef;yGJqifvsuf bk&ifxGwfxm;? eef;OD;zsm;
rem;rpJ? qGJvGJnHhnhH? anmif&GufoHukd? Mum;[HodkY&Sd? 0rf;eJrdonf/ a&S;wdtcg jzpfaomif;aMumifh/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

aqG;rdp&m? ,ckrSmum;? eef;rSmajrzkH;? *g&mkH;ESihf usKH;um;acsmif;jzpf? xif;qkdufyvif? bk&ifajrxkd;?


NrdKUkd; tkwfykH? tm;vkH;ukef? EG,fNcHKawma,muf? usm;om;aygufwkdY? aMumufrufbG,fyif? arSmifBuD;qifvsuf?
jrwf&SifkyfyGm; apwDrsm;vnf;? uGJjym;ysufNydK? anmifBuD;rsKd? zkdz&J? pnfhBuJzsifzsif? okefjyifodkY rjrifaumif;zl;?
av[l;[l;ESi?fh MunfE;l bG,&f m? us;D iSut
f mvsu?f a&S;cgtwnf? rif;aejynf[?k ajymvnf;r,k?H jzpfaeyk?H tukeaf wG;rd?
0rf;eJrdonf? aqG;rdp&m jzpfaom0f;aMumifh/
awG;odrom? a&SUtcgu? &mZmbk&if? a&Teef;&SifwkdY? O*ifzGihfvSpf? {u&mZf[k? wufopfaewl? atmifvH
xlvsuf? &efolray:? a&TtdrfawmfrS? vSHawmfrvTwf? 'g;rcRwfbJ? pkd;uGyfrif;vkyf? xD;jzLtkyfvsuf? rvIyfjynf&Gm?
a&ESihfMumokdY? &dyf&mpkd;pH? nDvmcHvsuf? eef;&HpkHpD? rif;nDrif;om;? rl;rwfrsm;wkdY aysmfyg;rukef? ewfwkdYbkHodkY? tmkH
vkdufxif? ,ckvsifum;? bk&ifvnf;aysmuf? eef;kd;eef;arG? r&Sdavjcif;? a&ajrykdifol? igyif[l? wqlxGif;azmuf?
ckrsufarSmufwGif? wa,mufbk&if? 'kdYt&Sifukd? zl;jrifvkdbd? wrf;wrdonf? awG;odrom jzpfaom0f;aMumifh/
&wkoDcsif;rsm;ukd awmfvSefa&;twGuf vIHYaqmfpnf;kH;cJhpOfu w&m;yGJBuD;rsm; a[majymolrsm; okH;pGJ
cJMh u\/ a&S;ukv
d edk aD cwfu uReb
f 0wGif epfreG ;f vsuf arharmaeaom vlxBk u;D tm; Ek;d Mum;vsuv
f m&jcif;rSmvnf;
uJhodkYaom vIHYaqmfpnf;kH;onhf oDcsif;rsm;\tusKd;aus;Zl;opmaMumihf Ekd;Mum;vmMuNyD;vQif vltmZmenfrsm;
xGef;ay:vmNyD; vGwfvyfa&; BudK;yrf;aomvkyfief;rsm; t&Sdeft[kefBuD;us,fvmNyD; vGwfvyfa&;&cJhMuonfrSm
pmwrf;pum;rsm;onf t"du taxmuftul&cJhonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

1/ rmwdum
twKywdrsm;onf wu,fvufawGUtjzpfrsm;yifjzpf\/ okdYaomf ESpfaygif; 40-cefYujzpf rSwfwrf;
rSwf&m? 'kdif,m&Drsm; aysmufqkH;ysufpD; ESvkH;om;wifusefcJhaom tcsufrsm;om jzpfygawmhonf/ tpDtpOf
tcsKdUrSm a&S;ua&;rnfhtaMumif; aemufa&muf? aemufrSa&;&rnft&m a&SUa&mufjzpfoGm;wmonf &SdEkdifygonf/
jzpfysufcJhonfuawmh vufawGUtrSefrsm;jzpfaMumif; 0efcHygonf/

2/ ed'gef;
awmfveS af &;twKyw
rd sm;rSmvnf; pma&;q&mrsm;omvQif a&;wwf bwfcsipf &m pDu;Hk a&;om;wwfyg
onf/ uRefawmfuJhodkY awmfvSefa&;orm;wpfOD;rSm twKywda&;&ef? aqmif;yg;? 0wK[l cGJjcm;ra&;wwfbJ
jzpfysucf o
hJ nfrsm;ukd jyefvnfqifjcifNy;D a&;jcif;jzpf [eftrsK;d rsK;d a&maxG;oGm;rnfrmS wxpfcsaocsmaeygonf/
uRefawmf\t"duOD;wnfcsufuawmh xkdtcsdefawmfvSefa&;vkyfcJhMuaom wm0efcHacgif;aqmifBuD;rsm;ESihf
vufawGUtaumiftxnfazmfaqmif&GufMuaom NrdKUe,ftoD;oD;rS awmfvSefa&;acgif;aqmifi,frsm;ESihf vlxk
vlwef;pm;rsm;\opm&Sdaom pdwf"gwf &J&ifhwm0ef,l&Jaom &J&Jawmuf? Zmwdrmefukd,fusKd;pGefY0Hhjcif;ESihf touf
qHzsm; pGefYpm;cJhMuonfrsm;ukd aemifvmaemufom;rsm; odomap&ef &nf&G,fygonf/ vufawGUjzpf&yfrsm;onf
pdwful;,Ofxuf tq&maxmifru tHhMop&mawG jzpfygonf/ pmoGm;u ra&;wwf taumiftxnfrazmf
wwfojzihf bmvkn
d mvkjd zpfEidk yf gonf/ odaYk omf jzpfysuyf u
Hk kd axmuf EIid ;f qEd idI ;f ygu t&omwpf0ufay:xGuf
vmEkdifygonf/
pma&;ol\ cHpm;emusnf;csufwpfcku aphaqmfomvsif awmfvSefa&;taMumif;t&mtcsKdUudk
wifjyjcif;jzpfygonf/ xkdcHpm;csufuawmh(a&mifawmfjyefESihf a&mvTwfjcif;)[k t"dyg,f&ygonf/ jzpf&yfu
*syefac:NyD; t*Fvdyfukdwkdufckdif;? *syefaemufvkdufvkyf? *syefraumif;rSef;odjyefawmh? t*Fvdyfjyefyihf? *syefukd
wkdufckdif;? aemufvkdufvkyf? urmhtajctaet& NAdwdoQu ukdvkdeDpepfukd zsufvGwfvyfa&;ay;wmbJ[k
aemufayguf EdkifiHa&;q&muav;awGu ajymMuygonf/ olwkdYxifwmESihf vufawGUrSm rnfrQuGmovJ(a&S;u
awmfvSefa&;acgif;aqmifrsm;[m) aemufa,mifcH a&omckdrsm;ygvm;? odkYr[kwf olrwlatmif xl;jcm; pl;&Sjyif;
xefaom ZmwdaoG; Zmwdrmefjzifh t&m&mukd qifjcifEidk pf rG ;f &Sad om Z0eOmPf? wduO mPf? *r&d OmPf? vsijf refaom
OmPf? xufjrufaomOmPf? eufeJaom OmPfjzifh ydyd&d&dvkyfcJhMuovm;? b,frQcufcJaom jyemrsm;ukd
enf;y&d,m,ftrsKd;rsKd;jzihf ausmfjzwfcJhMuovJqkdonfukd pmzwfolrsm;om pOf;pm;qkH;jzwfMu&rnf/
pma&;oluawmh wu,fjzpfcJhwmrsm;[m rsufvSJUavm? xkH;wrf;pum;avm[k xifcsifvQifxifMuygawmh?
pma&;q&mr[kw
f pyfiiH jH zpfrnfrw
S yg; [kwrf [
S w
k yf g&JUvm;[k ,kx
H ifaMumifxifjzpfMu&rnfuadk wmh wm0ef,0l hH
yg\/
pm\aemuft"dutcsufrSmvnf; &ckdifESihfArmawmfvSefa&;acgif;aqmiftcsif;csif; pdwfcs,kHMunfrI
cspfMunf&if;ESD;rIrsm;vnf; rnfonfhtcsdefcgrQ r&cJhbl;aom nDGwfrI? cspfMunfrI? ,kHMunftm;ukd;rI? xkdwOD;ukd
wOD;oHo, vkH;0r&SdbJ &&SdcJhMuygonf/ tvGefYtvGefckdifrmaom e,fcsJUawmfvSefa&;ESihf zufqpfawmfvSefa&;
r[mrdwfrsm; jzpfcJhMuygonf/ ykdYay;orQaom awmfvSefa&; r[mwm0efrsm;ukd a&SUwrf;ppfajrjyif? &ckdifa'orS
acgif;aqmifBuD;rsm;ESihf &Jabmfrsm; &mEIef;jynfhxrf;aqmifcJhaMumif; awmfvSefa&;udk vufvSrf;rDDScJhaom jrefrmjynf
xdyw
f ef;acgif;aqmifrsm;todjzpfygonf/ od'w
d if rajymrjzpfonfrmS &ckid v
f rl sK;d vlenf;pkrmS a&SUwef;ppfrsuEf mS
jzpfjcif;? NrdKUawG&GmawG twnfwusr&SdbJ ysufpD;aecsdef *syefaxmufvSrf;a&;u tuGufaphaphaxmufvSef;aecsdef
rSm awmfvSefa&;wm0efBuD;t&yf&yfukd r[mrdwfwkdYESihf qufoG,f taumiftxnfazmfcJhMuygonf/ (jzpf&yf
ukv
d nf; jy&jcif;rSm) *syefwyfrawmfu a&SUwk;d vku
d ?f uk[
d ;D rm;-tifzmxda&mufvu
dk ?f aemufwpfcsed f t*Fvyd o
f pm
cHrsm; tE&m,fESihfwuG *syeftvkdawmf&Sdrsm;? tE&m,fukdyg awmfvSefa&;orm;rsm;u a&Smifwdrf; cyfwnfwnf
jzihf owd&Sd&Sd? ZGJ&Sd&Sdjzihf rwkHrvIyfvkyfcJhMuonfrsm;ukd uRefawmftda`Ejzihf od'dwif&ygonf/ awmfavmufNyD?
0daooersm;ukd aus;Zl;wifaomtodpdwfjzihf rSwfwrf;wifjcif;jzpfayonf/ xkdyk*dKvf awmfvSefa&;\
acgif;aqmifBuD; acgif;aqmifi,frsm;onf a&omckd tacsmiform; aemufvkdufr[kwfyg/ &J&JawmuftmZmenf
acwfa[mif;ukd zsufqD; acwfopfukd zefwD;wnfaqmufaom Adokumrsm;omjzpfonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

3/ e,fcsUJ qefu
Y siaf &;ESifh 0HomEkw&m;
jrefrmEkdifiHuRefb0odkY jrefrmou&mZf 1186ckESpftcsdefuyif &ckdifESihfweoFm&DESifh jrefrmjynfatmufykdif;
ukd NAdwdoQwkdY\ ta&SUtdEd,ukrPDu odrf;ykdfufcJhMuonf/ &ckdifvlrsKd;rsm;rSm olYuRefrcHaom Zmwdrmef&SdMuyg\
okdYaomfvnf; jrefrmrsm;u 1146cktcsdefu &ckdif\tcsKyftcsmtmPmukd bkd;awmfbk&m;\ odrf;ykdfutkyfcsKyfrIukd
rauseyfrIudk t&if;cH t*FvdyfESihf r[mrdwfjyK wkdufckdufawmfvSefcJhMujcif;onf? &ckdifa&mjrefrmyg uRefb0okdY
oufqif;cJhMu&ayonf/
NAdwdoQwkdY\ vdrfvSnhfrIudk cH&rSef;odNyD;aemufykdif;rSm awmfvSefa&;vkyfcJhMuayonf/ odkYaomfvnf; tcsKdU
aom opmazmuf&ckdifwkdYaMumihf ratmifjrifbJ qkH;IH;cJhMu&\/ orkdif;wif a&;xm;aom pmwrf;rsm;t&vnf;
aumif;? t*Fvdyf? ay:wl*D? jyifopfwkdY\rSwfwrf;t&vnf;aumif;? aemifvmaemifom;wkdY od&SdMu&onf/
&ckdiftxufwef;tvTmrsm;ukd NAdwdoQtkyfcsKyfolrsm;uwqifh &ckdifvlrsKd;tm; zdESdyfa&;,E&m;tjzpf
tokH;jyKjcif;? jrefrmjynftkyfcsKyfa&;vnf;? &ckdiftvkdawmf&drsm;ukd t*FvdyfvlrsKd;ESihf wef;wlcsD;jrihfcefYxm;jcif;
enf;y&d,m,faMumifh uReftkyfcsKyfa&;tkwfjrpf[m tawmfyif ckdifrmpGm &Sdaeygonf/ txl;ojzihf jrefrmrsm;
pD;yGm;a&;evHrxlekdifatmif ukvm;vlrsKd;rsm;ukd ajr&SifBuD;rsm;jzpfatmif ESpf100*&efajrrsm; xkwfay; bPfrS
aiGvo
dk avmuf acs;iSm;aoG;pkwcf s,v
f ,
S af ompepfudk xlaxmifay;jcif;? tdE,
d ukvm;cspw
f ;D rsm;onf jrefrmpD;yGm;
a&;ukd vuf0g;BuD;tkyfxm;apNyD; rdrdwdkYu xGufukefoGif;ukefrsm;ukd csKyfukdiftkyfcsKyfcJhonf/ atmfwkdua&pD?
ukv
d edk D ,E&m;jzpfonf/ jrefrmESi&fh ckid w
f rYdk mS tdE,
d tifyg,mtwGi;f jynfe,fav;wpfco
k mjzpfonf/ zGUJ pnf;xm;ykH
uvnf; tvGefaphpyfaocsmvSonf/ aus;&Gm? wkdufe,f? NrdKUe,f? ckdif? wkdif;? A[kd ponfjzihf ,lepfx&D? bk&ifcH
wpfO;D wnf;oabmjzihf tkycf sKyaf pjcif;jzpfonf/ oufO;D qHyidk pf epfxuf tvGecf idk rf maom zGUJ pnf;yk[
H q
k Edk idk yf gonf/
olYuRefrcHvkdMuaomtiftm;pkrsm;ukd rGJjymusap evHrxlEdkifatmif vkyfxm;ojzihf jrefrma&m &ckdifyg
Zmwdrmef vkH;0aysmufuif; t*Fvdyfukd ocif? vufyg;aptm;vkH;ukd t&Sif? txl;ojzihf ykvdyfESihfjymwm(rif;ap)
rsm;ukdyif t&Sifac:cJhMuonf/ ESpfaygif;(50)cefYrSm tvGefYtvGefNidrf;csrf;aom wnfNidrfaomukdvkdeDtkyfcsKyfa&;
jzpfonf/ tdEd,a&m jrefrmEkdifiHyg tvGefyifNidrf0yfydjym;&SdaeMupOfrSm waeYwjcm;jynfolvlxkonf xrif;eyfrSef
rpm;Ekdif? 0wfp&mr&Sdb0odkY usqif;NyD;&if; usqif;vsuf&SdaeMuygaomfvnf; vufwqkwf pmtkyfcsKyfolrsm;?
ukrPDrsm;rSm wkd;wufNyD; BuD;rm;us,fjyefYvmcJhygonf/ aer0ifEdkifatmif BuD;us,f Nidrf0yfydjym;aom NAdwdoQ
tifyg,mukd xkdpOfu *&dwfNAdwdef[k ac:cJhMuonf/
19-&mpkaemufykdif;wGif tm&Swkduf *syefwkd;wufvmrI? wkyfqGef,ufqif? tdEd, r[wr*ED?
armfwDvm ael;? &ckdifrS OD;Owr ponfhrsKd;cspfyk*dKvfrsm;? xGufay:vmcsdef? t*Fvdyf *syef\ yxrurmppfaMumifh
urmvnf; Ek;d Mum; urmph ;D yGm;a&;vnf; pufrEI ikd if rH sm; tvkt,ufjzpfr?I tm&SwpfciG rf S rsK;d cspaf cgif;aqmifrsm;
uvnf; rdrdEdkifiHwkd;wufbkdYtwGuf 0HomEkw&m;jzihf vIHYaqmfvmMuonf/ qkdvkdonfum; tdEd,trsKd;om;a&;?
wkyf trsKd;om;a&; vIyf&Sm;rI*,ufonf jrefrmEkdifiHokdY kdufcwfvmcJhygonf/ OD;Owrvnf; wkwf? *syef?
tdEd,wkdYwGif vSnhfvnf 0HomEkw&m; a[majymjcif;? tdEd,odkYtajccHe,fajrjyK [dELr[mqytzGJU OuX
tjzpf aqmif&Gufjcif;jyKNyD;? aemufykdfif;jrefrmEdkifiHodkY qkdufa&mufa[majymvmygonf/ txufyg vIyf&Sm;rI
rsm;aMumifh jrefrmEkdifiHrSm &[ef;acgif;aqmif? vlyk*dKvfacgif;aqmifrsm; ay:ayguf vmcJhMu\/ xkdyk*dKvfrsm;rSm
OD;pdEm? OD;eErmvm? OD;0dpm&? OD;a0ykv? OD;em*dEwkdYjzpfMuonf/
av;OD;yk*dKvfrSm &ckdifjzpf OD;0dpm&rSm ,ckausmufwkdif txdrf;trSwfjzihf toufpGeYfoGm;aom t&Sif
oljrwf jrefrmvlrsKd;jzpfygonf/ OD;Owr\tquftEG,f wynhf&if;vnf; jzpfygonf/ aemufOD;t&d,rSm OD;Owr
\nDawmfjzpf ocifacwfrSm ocift&d,[k ac:wGifygonf/
vlyk*dKvfrsm;rSm OD;cspfvIdif? OD;xGef;&Sdef? OD;yk? OD;baz? OD;ay:xGef;? a'gufwmbarmfwkdY jzpfMuygonf?
0HomEkacwfaemufykdif; q&mpHolykefxonf/ c&D;a&mufoGm;cJh\/ olykefxonfrSm ratmifjrifaomfvnf;
us,fjyefYaom0g'jzefY awmfvSefrIjzpfbkdY taMumif;w&m; r[kwfygavm? awmfvSef0Hholrsm; jzpfxGef;vmjcif;rSm
txufu awmfvSefa&;tarGukd qufcHjcif;yifjzpf\/
xkdYaemuf jrefrmEdkifiH&Sd ,leDAmpDwDausmif;om;rsm;\ 1920 ck oydwfrSwqifh trsKd;om;aumvdyfESihf
trsKd;om;txufwef;ausmif;rsm;rSvnf; rsKd;cspfvli,frsm; jzpfxGef;arG;zGm;vmMuonf/ tkyfcsKyfa&;ykdif;rSm tdEd,

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

rEkOD;bpdef

jynfEiS w
hf
JG jynfe,fwpfck tkycf sKyaf &;pepfrcS x
JG u
G zf Ydk pnf;k;H aom Edik if aH &;tjrif&o
dS rl sm;ESifh Bu;D rm;us,jf yefaY om
tdEd,jynfBuD;\uRefb0rS vGwfajrmufEkdifa&;pnf;kH;rIukd trSDjyKvsuf wqifhwqifh tkyfcsKyfa&;opfrsm; wkd;wuf
&&Sda&;awmif;qkdbkdYukd vkdvm;onfh acgif;aqmifrsm; uGJjym; cGJa&;-wGJa&;jyem? EdkifiHa&;vIyf&Sm;rIjzpfay:vmcJh
ygonf/ cGJa&;atmifjrifNyD;aemufykdif;rSm 'kdiftmcD tkyfcsKyfa&;&&Sdvm\/
trsKd;om;vIyf&Sm;rIwGif vkH;0vGwfvyfa&;&&Sdvkdolrsm; jzpfxGef;ay:aygufvm&onftxdd? 0HomEkw&m;yGJ
rsm; vlxkodkYpnf;kH;vIyf&Sm;Muaom vli,facgif;aqmifrsm; tkyfpkESifh vlBuD;ykdif;rS wqifhjrifhaomtkyfcsKyfa&;ukd
bDvyfygvDreftpkd;&xHawmif;qkd&efqkdonfh aphpyfa&;tkyfpk? awmfvSefa&;tkyfpkwkdY pwifjzpfxGef;vm&\/ wcsdef
wnf;rSm q&mpHolykefxonfxd? v,form;qif;&Jom;tkyfpkjzpfxGef;cJh awmfvSefa&;tkyfpkBuD;xGm;bkdY vuPm
rsm;jzpfcJhonf/ awmfvSefa&;vli,ftkyfpkrSm ukd,fhrif;ukd,fhcsif; 0g'ukd vufukdifjyKvsuf ukd,fhrif;ukd,fhcsif;tzGJU[k
pwifcJhMuonf/ jrefrmou&mZf 1288ck c&pfou&mZf 1935ck (cefYrSef;csuf)

4/ v,form;q&mpHoyl ek \
f *,ufu
dk cf wfrI
&ckdifvlrsKd;pka'o uReftkyfcsKyfa&;jzpfaom ukdvkdeD,E&m;ykHpHonf jrefrmESifh zGJUpnf;ykHa&m tkyfcsKyfykHpH
ygtwlwljzpf\/ enf;y&d,m,fuawmh vkH;0rwlyg/ owdxm;omrMunhfIygu xkduJhodkYjcm;em;csufukd rodEdkif
jzpfygrnf/(&ckdifjynf)/ tkyfcsKyfa&;if;? pD;yGm;a&;vnf;aumif;? &ckdifvlrsKd;t*Fvdyftvkdawmf&Sdrsm; vufxJrSm
vkH;0wnf&Sdaeygonf/ jrefrmjynfxJrSmqkdygvQif tkyfcsKyfa&;rSm bk&ifcHESihf &ckdifvufyg;aprsm;\vufxJrSmjzpf
pD;yGm;a&;rSm NAdwdoQbPfBuD;rsm;rSwqifh cspfwD;ukvm;u vuf0g;BuD;tkyfvsuf v,fajrtm;vkH;ESihfwuG ukefpnf
jzefYjzL;a&;ukdyg csKyfukdifxm;&SdMuygonf/ xkdtaMumif;aMumihf &ckdifb*Fvm;vl,kHawmfrsm;rSm jrefrmEdkifiH\tkyfcsKyf
a&; trmcH- a'gufwdkifb0jzihf tmPmpnf;pdrf,pfrl;vsuf &SdaeMu\/ Armvufyg;aprsm;rSm ay:aygufcgptcsdef
omjzpf rpmomao;yg (aemufacwfawGrSm ae&m,lMurnfhtpysKd;csdefygbJ)/
&ckdifawmfvSefa&;tquftEG,fwkdYonf? q&mpH *VHK&mZmolykefukd tm;ay;vkdaompdwfjzihf &ckdifkd;rukd
ausm
f a&mufvmrnfudk BuKd qadk pmihaf rQmcf MhJ uonf/ (0g) awmfveS 0f o
hH al y:xGe;f vmygvQif tm;ay;tm;ajrm uf0if
tkyfrnfhoabmxm;yifjzpfonf/ okdYaomfvnf; q&mpHolykefukd NzdKzsufEdkifojzifh &ckdift*Fvdyfvufyg;aprsm;
rsufESmykd BuD;xGm;vmygonf/
xkdacwfxkdtcsdefu &ckdif EkdifiHa&;tzGJUrSm tm&uHygwD? &ckdifjynftzGJUac:aom OD;&Jausmfol? olaX;BuD;
tquftEG,frsm;yif jzpfonf/ ygvDrefae&mtmvkH;[mvnf; olwkdYcsnf;jzpfMu\/ a&mif;wJbkdvf uGefz&efY?
bdvyfoGm;pOfuvnf; au-tufpf-trf; (K.S.M T.P.S) OD;a&Tom? 0wfvkHawmf&? olaX;BuD;OD;&Jausmfol\
om;yifvQif &ckdifvlrsKd;\ rsufESmzkH;ukd,fpm;vS,f jzpfygonf/
odkYaomfvnf; xkdvlBuD;rsm;tkyfpkukd raMueyf wpifaxmifvkdaom rsKd;cspfyk*dKvfwpfOD;rSm a&SUaeBuD;
OD;jrxGef;jzpfonf/ OD;jrxGef;rSm (&ckdifwkdif;vkH;qkdif&m BuD;yGm;a&;tzGJU) tay:,HrSm pD;yGm;a&;oPmefjzifh twGif;
a&; EdkifiHa&;? awmfvSef a&;tzGJUukd pwifzGJUpnf;cJhygonf/ ppfawGckdif&Sd NrdKUe,frsm;rS rsKd;cspfrsm;tjyif ausmufjzLoHwGJckdifrsm;rS vlBuD;rsKd;cspfrsm;ukdyg pnf;kH;zGJUpnf;cJh\/ q&mawmfOD;pdEmESihf OD;Owr\wynhf&if; eErmvm
vlxGuf OD;xGef;pdefwkdYESihfwkdifyif 0HomEkw&m; 0HomEk&udwvrf;pOfjzpfaom trsKd;ynm? bmom? omoem
paom0g'ukd vufukdifxm; a[majymaomtzGJUjzpfonf/

5/ &ckid t
f rsK;d om; uGe*f &uftjrKaw
&ckdifoHCmawmfrsm;onf "n0wD? &rm0wD? arC0wD? 'Gg&m0wD[l 0wDav;&yfrS oHCmawmfrsm;tm;
vkH;onf wESpfrSmwpfBudrfus ppfawGNrdKU 0*FbmwGif r@yfBuD;aqmufvkyf oHCmawmfrsm;\nDvmcHwpf&yf
jyKvkyfcJhMuaom tpOftvmwpfck &SdcJhMu\/ xkdnDvmcHukd &ckdiftac:tm;jzihf oHCor*Dtpnf;ta0;[k
ac:Mu\/ xkdtpnf;ta0; pmjyefyGJ? w&m;"ra[majymyGJ? qGrf;avmif;yGJ? rsm; pnf;um;okdufNrdKufpGm jyKvkyfNyD;
rl0g'csrSwfqkH;jzwfMuygonf/ wkd;wufvmaom 0HomEkacwfESihftnD? trsKd;? ynm? bmom? omoemBuD;yGm;a&;
[k qkH;jzwfaomrlwpf&yfukd csrSwfjyXmef;cJhMuygonf/ 0HomEkw&m;yGJwkdif;rSm xkdpum;&yfukd okH;pGJcJhMuonfjzpf
aemufaygufEkdifiHa&;a[majymyGJwkdif;rSmvnf; trsKd;ynm? bmom? omoemav;Xme wkd;wufBuD;yGm;a&;[k

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

10

rEkOD;bpdef

a[majymMuayonf/ xkdoHCor*D "ruxdu? OD;pdEmESihfwuG? tjcm;"ruxdursm;pGm yg0ifwufa&mufcJhMu


onf/ awmfvSefa&;xif&Sm;rnfh OD;ynmoD[q&mawmfESihf OD;em&'uJhodkY q&mawmfBuD;rsm;vnf; ygvmcJhMu\/
oHCor*Da[majymyGJonf acwfrSDaom? awmfvSefa&;pum;? bmoma&;? pmaya&;? vlrsKd;a&;pum;rsm;ukd
vlyk*dKvf? &[ef;yk*dKvfrsm;\ a[majym&mw&m;yGJjzpfonf/ (0g)awmfvSefa&;ESihf EdkifiHa&;ay:xGufvmbdkY avhusifh
&m pcef;BuD;wpfckvkdjzpfaeygonf/ &ckdifawmfvSefa&; wm0efcHacgif;aqmifrSm &[ef;awmfrsm;yif jzpfcJhMuonf/
vlacgif;aqmifrsm;rSm aemufvkdufrsm;om jzpfaMumif; orkdif;vufawGUodomEkdifygonf/
aemifacwfwGif trsKd;om;tzGJUBuD;jzpfvmzkdY &ckdifwkdif;vkH;qkdif&mBuD;yGm;a&;tzGJU? &ckdifygwDac: tzGJUrsm;
vnf; yGJwGif 0g'jzefYMu pnf;kH;cJhMuygonf/ q&mawmfoHCmawmftrsm;pkonf &ckdifygwDac:aomtzGJUe(0g)
OD;&Jausmfol olaX;BuD; rdom;pkBuD;rSL;aom tzGJU\MoZmom oufa&mufoGm;ygonf/ xkdtzGJUESihf yk*dKvfrsm;rSm
tmPmvuf&Sdajrykdif&SifBuD; MoZm&SifBuD;rsm;jzpf olwkdYt&Sdeft0gomvQif &ckdifvlxkESihfwuG &ckdifoHCmawmfrsm;
ukd kdufcwfvTrf;rkd;cJh\/
xkdoHCmawmfrsm;xJrS yxrqkH; &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m pD;yGm;a&;tzGJUBuD;acgif;aqmif a&SUaeOD;jrxGef;rSm
OD;pdEmukd MunfkdoabmusNyD; yifhaqmifvsuf wkdifyifaqG;aEG;NyD; EkdifiHa&;qufvufpnf;kH;MubkdY yl;aygif;Muyg
onf/ xkdpOfyifvQif OD;jrxGef;rSm OD;eErmvm (vljyefawmf) q&mxGef;pdefukd 0g'jzefYyGm;a&;rSL;tjzpf &&Sdxm;NyD;
jzpfygonf/
xkaYd emufyidk ;f wGif &ckid jf ynfv;Hk uRwf 0HomEknv
D mcHBu;D ukd q&mawmfO;D pdEm OD;pD;aqmif&u
G rf jI zihf ppfawGNrKd U
rS OD;jrxGe;f ? ausmufjzLNrKd UrS OD;apmvSw
dk u
Ydk kd yifzh w
d v
f suf qifay:wifBuKd qNdk y;D 0HomEkv,form;xknv
D mcHBu;D
uef;eD&Gm? rif;jym;NrdKUe,f ZmwfyGJ? kyfao;yGJ? usifyGJ? [efuyGJrsm;jzihf NcdrfhNcdrfhoJoJjyKvkyfcJhygonf/ (1291-ck)
jrefrmou&mZf tcsdefu[k cefYrSef;rdonf/ xkdtcsdefonf t*FvdyftkyfcsKyfa&; MoZmtxGwftxdyf a&mufcsdefjzpf
onf/ &ckdifvlxkrSm awmfvSefa&;pdwf"gwf vkH;0uif;csdefjzpfEkdifygonf/ tpkd;&ukd aMumuf'l;wkHcsdefyifjzpfonf/
t*Fvdyftvkdawmf&Sdrsm;rSm tvGefyifbkef;wefckd; jynfh0aeMuygonf/ [kdwuGuf 'DwuGufawmh awmfvSefypfvkdMu
aom pdwf"gwf? rcHcsifaomoabmxm; uRJodrf;? v,fodrf;vkyfwmrsm;? pyg;yifaxmifpepf ESdrf0,fxm;wmrsm;?
pyg;aps;ESdrf0,fjcif;? tykdESpfwif;ukd pyg;wif;wpf&m0,fwkdif; taqmif;ay;&jcif;? rw&m;,lrI w&m;0ifaejcif;?
cHcufcHjyif;Muygonf/
xkdtcsdefu v,form;aus;&Gmvlxk vlwef;pm; vlBuD;vli,f? rdef;ra,musfm;rsm;\ yuwdpdwfxm;ukd
,ckvlrsm; rnfodkYrQqifjcifr&Ekdifyg/ pma&;ol &J&JawmufZmwdrmefjzihf xif&Sm;ausmfaZmcJhaom ocifbpdef
\b0jzihfom EIdif;,SOfMunhfMuygawmh/ uRefawmfonf tdrfajc(50)&Sdaom ajrykHNrdKUe,f Muwfpifwkduf? yJaumufqkd
wJ&h mG rSm arG;zGm;Bu;D jyif;vmol? tqif;&Jq;Hk v,form;tvTmrS vlwpfO;D jzpfygonf/ ajcmufyw
J eftus? ok;H rwfwef
vkHcsnfonf uRefawmf\yGJaeyGJxkdif tbkd;wefypnf;jzpfonf/ yGJBuD;wpfckodkYoGm;vQif ig;yJajcmufyJ? okH;rwfqkdvQif
xdyfwef;ygbJ? ykd;zJuwDyg0wfolrsm;\ teD;ukdrS ruyf&Jyg? rsufESmi,f? rsufESmrGJjzihf ai;Munhfaerdygonf/
xkdpOfu vlukefwefESihf vlwef;aphaexkdifol aus;&GmvlxkonfyifvQif rif;apESihf? ykvdyfukd t&Sifocif[k
acgif;razmf0ef?Y rsuEf mS armfrMunh0f MhH uyg/ abmif;bD? OD;xkw0f wforl sm;ukd yifrif;0wf rif;pm;[k xifjrifrw
S o
f m;
x,fx,f0g0g0wfvmolrsm; tpd;k &rsm;[k aus;&Gmol aus;&Gmom;rsm; trSwx
f m;Muyg\/ aMumufvefY adk oMu
\/ armfrS rMunhf&JMuyg/ t*FfvdyfvlrsKd;qkdygu bDvl;o&Jobuf a&SUa&mufonfxuf tq&maxmifru
aMumufvefYjcif;jzpfygonf/ rQyif vl\ZmwdaoG;rmef nHhzsif;qkwf,kwfcJhygonf/ 0g;"edwJtdrfi,frsm;rS aeY&
aeYpm;rsm;? om;orD;wkdY\b0ESihf pdwfoabmxm;ukd ,ckacwf vlBuD;vli,frsm; rSef;qEdkfif&ef ocif-bpdef\
b0jzihf EIdif;,SOfjyjcif;yg/
uReaf wmfrw
S rf ad om toufajcmufEpS t
f csed u
f ausmufx;dk q&m aq;xk;d &efvmonfudk tpk;d &vmonf[k
atmfoli,fcsif;rsm;ESihf iSufaysmyiftkyfxJ 0if0yfvsuf aMumuf'l;wkefaecJhonfukd ,aeYwkdifrSwfrdaeygonf/
onfrSmvnf; rdkd;zvm ,Ofaus;rIpkduf? awmolawmifom;wkdY\pdwfaepdwfxm;? trSwfyifjzpfonf/ csJUxGif
a&;om;rIr[kwfaMumif; odapvkdygonf/ rQa&GUedrfhusaeaompdwfrsm;ukd bmrxD? ZmeDaoG;? &J&Jawmuf
a,musmf ;? rde;f rrsm;jzpfvmatmif b,fvadk q;rsm; xk;d oGi;f cJah omaMumifh wjynfv;Hk tk<H uEk;d Mum; ow&d iS jf zpfvm
Muonfudk awGU&SMd u&ygrnf/ &ckid t
f rsK;d om;tzGUJ Bu;D tkwjf rpfonf tqif;&Jq;Hk aom v,form;aus;&Gmvlwef;pm;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

11

rEkOD;bpdef

tvTmtajccHcJhygonf/ OD;pdEm\0HomEknDvmcHonf xkdpOfu bkef;BuD;ysHyGJ? bk&m;yGJuhJokdY[kom vlxkBuD;u


,lqcJhMu\/ aemufrSomvQif tmedoifBuD;rm;pGm jzpfay:vmygonf/ &ckdiftrsKd;om;tzGJUBuD; tjrLaw b0onf
tvGeu
f s,jf yefcY yhJ gonf/ uGe*f &ufBu;D b0okYd ra&mufru
D [kw
d p onfwpESifh tmedoifr&Sad o;bJ vlawGpw
d 0f if
pm;rIrSmvnf; avmuedAmefacwf vlwkdif;csrf;omvmaomacwfukd a&muf&Sdrnfqkdyguvm;? ,ck t*Fvdyf? wkwf?
ukvm;rsm;[m tqDESihftom;ukd pm; igwkdYwkdif;&if;om;rsm;rSm tkd;ta&ukdrQ cHpm;ae&[k ajyma[mrI\
em;pGefem;zsm; aumv[mvonf ay:jyLvmvkd jzpfcgptcsdefyifwnf;/
jynfolrsm;onf rEkd;Mum;Muao;aomfvnf; vIyfvIyf&G&GESihf [kdwpfayguf onfwayguf wD;wkd;0g'jzefYvGifh
vsufyifjzpfonf/ xkdtcsdefrSm jrefrmEkdifiH e*g;eDpmay jzefYcsda&;ay:vmcJhonf/
&ckdiftrsKd;om;rsm;rSm Armhaw;*Dwukd om;pOfajr;qufokH;pGJcJhMujcif;? ESpfESpfoufoufvufcHoDqkdMujcif;?
wD;rIwfMujcif;onf? bkd;awmfarmif0kdif; ,lvmcJhaom ,ck &ckdifjzpf&Sdaeaom av;NrdKUacsmif;&Sd &ckdifrsm;onf
t"duyif&if;yif jzpf&rnf[k uRefawmf,lqygonf/ rnfokdYyifqkdap jrefrmaw;*Dwukd rdrdwkdY\ kd;&m*Dwvkd
oabmxm; uRrf;usifrIaMumifh tusKd;aus;Zl;rsm; jzpfxGef;Muygonf/
vlraJG wGu raES;tjref ola|;jzpfawmhrnf/ 'keYd *g;eD od'w
d efc;dk ESifh qif;&Jom;wkrYd I;d Ny?D tusK;d xl;ay;awmh
rnfwJh? acwfopfwnfaxmifrnf? ponfrsm;ukd aus;vuftESHYtjym;oDqkdMu pdwf"gwfwuf<urI tultnD&Mu
\/ jrefrmukd,fhrif;udk,fhcsif;tzGJU0if vli,facgif;aqmifrsm;rSmvnf; tawGUtBuHK&ifhusufaom vlvwf
acgif;aqmifBuD;rsm;jzpfvmMu\/ wcsdefwnf;rSm rdrdukd,fukd ociftrnfrSnhfac: ocifusifh0wftmZmenfrsm;
tjzpf cH,lvsuf &J&Jawmufa[majymjcif;? axmifxJodkY tpDt&D rwGefYrqkwf vufoD;vufarmif; wef;vsuf
axmifxo
J 0Ykd ifMu\/ aemufuseo
f rl sm;u axmifusbu
Ydk dk qHjcnfrQ rwGerYf qkwb
f J qufv
f ufvk;H 0vGwv
f yfa&;
twGuf awmfveS af [majymMuonfudk owif;pmrsm;rSwqihf &ckid v
f il ,fynmwwfrsm; Mum;od& cs;D usL;axmyem
jyK twkjriftwwfoifvkdrI BuD;xGm;vmMu\/
ocifbGJUcH,laomyk*dKvfwkdYonf rsKd;cspfpdwf"gwfBuD;rm;ckdifcHhonfh ZmwdaoG; Zmwdrmefjyif;xefonfh
axmifusbkdYESihf toufpGefYbdkYukdyifvQif oHEdXmef&Sdolrsm;jzpfMu\/ &ckdifawmfvSefa&;acgif;aqmifBuD; q&mawmf
OD;pdEm\ywf0ef;usifonf qif;&Jaom awmifolv,form;rsm;jzpfonf/ ukdvkdeDacwf t&Sdeft[kefBuD;rm;pOftcg
u t*FvdyfESihfvufyg;ap trIxrf;t&mxrf;rsm;ukd rsufESmukdrSarmf rMunhf0efYMuonfholrsm;om jzpfMuygonf/
acwfynmvnf; rwwfuRrf;Muojzihf A[kokwr&SdMuyg/ odkYaomfvnf; kd;om;ajzmifhrwf ukd,fusKd;pGefYbkdY
owdADZ&SdMuonf/ trsm;twGuf ZGJ0D&d,pkdufxkwfvkyfukdifEdkifMuolrsm;yif jzpfMuonf/ xkdvlpkxJ csif;trsKd;om;
rsm;vnf; yg0ifaeonf/
&ckdiftrsKd;uGef*&ufjzpfvmrnfh &ckdifwdkif;vkH;qkdif&m 0HomEktzGJU\ trmcHrsm;yif jzpfonf/ &ckdifaus;&Gm
rsm;\tpOftvmt& pkaygif;vkyfukdifjcif;? toD;oD;wm0efukd,fpD cGJ,lwwfjcif;? aumfrwDi,frsm;zGJUvsuf
aqmif&Gufjcif;rsm;wGif pHjyavmufatmif uRrf;usifMuygonf/ nDvmcHBuD;rsm;\ taxGaxGwm0ef&yfrsm;ukd
ykdifykdifEdkifEkdifvkyfukdifEkdifMuonf/ csKdU,Gif;rI wpfpkHwpf&mrS r&Sd[kqdkEkdif\/ tpnf;ta0;vkyf qkH;jzwfwwfMu\/
qyfaumfrwD? rde;f aumfrwDw\
Ydk wm0efudk cGjJ cm;em;vnfMu\/ r@myfuem;aqmufvyk ?f csujf yKw?f auR;arG;?ae&m
csxm;ykH pepfwusvkyfukdifEdkifMuaMumif; a&SUwGif awGUodMu&ygrnf/

6/ 'kv
Yd uf;Hk owif;pmESifh &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f mvli,frsm; nDvmcH
&ckid v
f rl sK;d tzdEydS cf H awmifov
l ,form;vlwef;pm;rsm;onf trsK;d rsK;d csKycf s,zf Ed ydS af om ukv
d edk t
D yk cf sKyaf &;
ukd Nird
f cHraeMuawmhbJ [krd o
S nfrS vIyv
f yI &f mS ;&Sm; tjypfajymvmMu\/ ajr&Sirf sm;ukd rke;f wD;pufqyk &f &HG mS vmMu
\/ wqufwnf; trIxrf; t&mxrf; t*Fvdyfvufyg;aprsm;ukd tkdtaouif;NyD; tjypfjrifvmMuNyD/
xkt
d csed w
f iG f &ckid jf ynfppfawGNrKd U awmifov
l ,form;vuf;Hk ? awmifov
l ,form; yg;pyf? 'kv
Yd uf;Hk owif;
pmukd zwfyg[k acgif;pOfjzihf ocifpHa&Tqkdaom yk*dKvfonf &J&JawmufjynfolYtzdESdyfcHrsm;bufrS &yfwnfaom
owif;pmwpfapmif ay:vm\/ awmifolv,form;rsm;ukd em;rsufpd zGihfay;jcif;? ukdvkdeDpepfESihf ajr&Sif"e&Sif
pepfrsm; qefu
Y siaf &;ukd xdyw
f u
dk &f ifqidk af &;om;jcif;? &J&aJ wmufajr&Siq
f efu
Y siaf &;ESifh e,fcsUJ qefu
Y siaf &;a&;om;
jcif;? ocifjzpfjcif;aMumihf bmrxD? ZmenfbGm; oabmoufa&mufaom a[majymrIrsm;jyKvkyfjcif;aMumifh

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

12

rEkOD;bpdef

awmifol v,form;rsm; tm;ukd;Muonf/ csD;usL;axmyemjyKMuonf/ xkdocifpHa&Tonf &ckdifxJrS yxrqkH;aom


ocifbGJU cH,lolyifwnf;/ 1936cktcsdefrSm XmecsKyfociftzGJUrS acgif;aqmifocifav;armifukd &ckdifodkYyifhzdwf
ac:vmNyD; &ckdifwkdif;NrdKUe,frsm;okdY oGm;a&mufvsuf e,fcsJUqefYusifa&;? ocifwkdYvkyfief;usifh0wf rsm;ukd
a[majympnf;kH;ojzihf &ckdifvli,frsm; ociftrnfcHvsuf 'kdYArmtpnf;tkH;odkY 0ifcJhMuygonf/ ra&S;raESmif;
yifvQif &ckid v
f il ,f (0g)&cdik w
f idk ;f &Sd vli,frsm;tm;vk;H nDw
G rf &I &Sb
d t
Ydk wGuf jynfv;Hk uRwn
f v
D mcHwpf&yf jyKvyk
f
'kv
Yd uf;Hk owif;pmu vIaYH qmfco
hJ nf/ Ek;d Mum;cgpjzpfaom v,form;xkEiS fh vli,frsm;vufc
H vSn;f aeavSatmif;
xkdpum;jyefYyGm;vmygonf/ udp rlvtpjzpfay:vmjcif;rSm ppfawGNrdKU&Sd ynmwwf rsKd;cspfvli,frsm;rSm
tzGJUrsKd;pkH? trnfjzifh zGJUpnf;vsuf&SdaeMuygonf/ ypnf;rJhtzGJU? rsKd;cspftzGJU? Ekd;Mum;a&;tzGJU? &ckdifvli,ftzGJU
ponfjzihf tcsKdUu *DwtrSDjyK? tcsKdUawmfvSefa&;? tcsKdUvlwef;pm;0g'? tcsKdUtrsKd;om;? tcsKdUu Ekd;Mum;&ef
&nf&,
G cf suf tzkzH jHk zihf &Sad eMuonfudk wpfpw
k cJwnf;jzpf&ef rsuEf mS pkn
H aD qG;aEG;MuNy;D jynfv;Hk uRwf vli,fnv
D mcH
aumfrwDwpf&yfudk zGUJ pnf;Ny;D vIaYH qmfMuonf/ umva'oESiu
hf u
dk n
f aD omaMumifh wjynfv;Hk tm;ay;rIjzihf rif;jym;NrKd U
wGif vli,frsm;\ nDvmcHBuD;jzpfxGef;ay:aygufvmcJhygonf/ xkdnDvmcHonf &ckdifvli,f nDvmcHomqkdonf
awmifolv,form;ukd,fpm;vS,frsm; tm;vkH;yg0ifMu\/ NcdrfhNcdrfhoJoJ pnfum;okdufNrdKufpGm usif;yEdkifcJhygonf/
xkt
d pnf;ta0;ukd rif;jym; usi;f yjcif;onf rif;jym;NrKd Ue,fonf xl;jcm;onfh e,fwpfe,fyif jzpfonf/ Ek;d Mum;rI
NrdKU&Sd vlvwfvli,ftm;vkH; e,fcsJUqefYusifa&;yk*dKvfrsm; jzpfMuonf/
ociftrsm;qk;H ? axmifusot
l rsm;qk;H ? vlxEk ;dk Mum;rIaxmufcrH I trsm;qk;H jzpfaome,fwpfe,fjzpfNy;D vQif
e,fcsUJ orm;taMumufq;Hk aom NrKd Ue,fwpfcjk zpfygonf/ rif;jym;NrKd Ue,ftwGi;f rS uefazwku
d ef ,fvx
l o
k nf e,fcsUJ
qefYusifa&; wufwuf<u<u&SdcJhonf/

7/ &cdik w
f idk ;f &if;om;tzGUJ ay:xGuv
f mjcif;
&ckdifjynfvkH;uRwfvli,frsm; nDvmcHrS &ckdifwkdif;&if;om;tzGJUudk zGJUpnf;ekdifcJhMu\/ xkdwkdif;&if;om;tzGJU
vli,facgif;aqmifrsm;yg0ifMuonf/ wuf<uaompnf;k;H a&;au'grsm;vnf; yg&SMd u\/ &ckid w
f idk ;f NrKd Ue,faygif;pk?H
wkdufe,faygif;pkHESifhwuG awmifykdif;ajrmufydkif;? awmifay:a'oxd us,fjyefYpGm pnf;kH;Muonf/ aus;&Gmvlxk
onf wkid ;f vk;H qkid &f mvnf; tzGUJ 0ifrsm; jzpf&MdS uNy;D aemuf wkid ;f &if;om;tzGUJ ukv
d nf; axmufct
H m;ay; 0ifa&muf
Mu\/ ta&ma&mESihfa&maxG; &SufwifjzpfMuonf/
uJhodkY wkdif;&if;om;tzGJU jzpfay:vmcsdefrSm NrdKUe,ftrnfESihf bufaygif;pkHrS &J&JawmufociftrnfcH
a[majympnf;kH;olrsm; &SdvmMuonf/ NrdKUe,ftvkduf trnfESifhwuG twKywdtusOf;azmfjyrSomvQif pmzwfol
rsm;xifjrifEkdifrnf/
&ckdifwkdif; a'otESHYa[majymolrsm;? vlBuD; OD;eErmvm? OD;xGef;pdefESihf 'kdYvufkH;? ocifpHa&Tjzpfonf/
&[ef;awmfrsm;rSm OD;pdEm? OD;em&' q&mawmfBuD;rsm; jzpfMuonf/
ppfawGckdif&Sd NrdKUe,frsm;u pwif NrdKUe,ftvkduf wifjyrnfjzpf ppfawGNrdKUESihf ppfawGNrdKUe,f wifjyyg
&ap/ ppfawGNrdKUrS Ekd;Mum;a&; OD;bpH? OD;o'kd;vS? OD;atmifxGef;jr? OD;awmvlwkdYjzpfonf/
OD;bpHrmS wuov
kd af usmif;om; Akv
d cf sKyaf tmifqef;\oli,fcsi;f ? puf&iS w
f &m;olBu;D OD;omZHO;D \om;jzpf
aomfvnf; rsKd;cspfe,fcsJUawmfvSefa&;? vli,facgif;aqmifyifjzpfonf/
OD;o'kd;vS/ /ausmif;q&m? pma&;q&m? owif;pmt,f'Dwmjzpfonf/ t*FvdyfNAdwdoQe,fcsJUtpkd;&u
'kdifempyl&faxmifokdY brf;,loGm;aom 'kdifempyl&faxmifjyefyk*dKvfBuD;jzpfygonf / e,fcsJUqefYusifa&; rsKd;cspfyk*dKvf
tjzpf xif&Sm;olwpfOD;jzpf &ckdifwkdif;vlodrsm;oljzpfonf/
OD ; atmif x G e f ; jr
/
/vli,fynmwwf? &JwyfuJhodkY vli,fpaumufwyfzGJUukd pwifzGJUpnf;cJh
oljzpf\/ &J&Jawmufa[majymrIjzihf xif&Sm;vmygonf/ owd&Sd vli,frsm;tm;ukd;tm;xm;rIukd &&Sdaom yk*dKvf
wpfOD;jzpfonf/
ppfawGNrdKUe,frS ausmif;q&m OD;awmvlqkdolrSmvnf; &J&Jawmufa[majym0Hhol jzpfygonf/ awmfvSefa&;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

13

rEkOD;bpdef

ukd a&SUIaom wuf<uEkd;Mum;vmatmif a[majymEkdifrIaMumihf q&mawmvl pnf;kH;a&;rSLK;wpfOD;tjzpf xif&Sm;cJh


onf/
&aohawmifNrKd Ue,frS rsK;d cspaf usmOf ;D jzpfygonf/ xko
d o
l nf rdru
d ,
dk u
f dk rsK;d cspt
f rnfc,
H v
l suf &ckid w
f pfjynf
vk;H tESt
YH jym; oGm;a&mufa[majymoljzpfonf/ brf;csKycf &H onf/ tBurd rf sm;pGm&S
d axmifxaJ &mufvQif a[majym
0Hh\/ axmifrSvGwfvQif ykdrkdjyif;xefaom pum;rsm;jzihf e,fcsJUt*FvdyfESihf vufyg;aprsm;ukd vlxku txifao;
tjrifao;? pufqkyf&GH&SmzG,fjzpfatmif Iwfcsa[majymrI? yrmrcefYjyKrIwGif pHjywpfOD;jzpfonf/ Oya'rvGwf
aom awmfveS rf pI um;rsm;? tMunftku
d if;atmif a[m0efaY jym0efaY omaMumifh tmZmenf[yk if wifpm;ac:cJMh u
olyifjzpfonf/ if;rsKd;cspfausmfOD;rSm ppfawGNrdKU rdbvkyfief;wm0efjzifh ajymif;a&TUrIaMumifh ppfawGNrdKUom;vnf;
ac:Edkifygonf/ xl;uJrIwpfcku ykvdyft&m&Sd *gwfpma&; rdbrsm;rS arG;zGm;vmolwpfOD;jzpfonf/ &ckdifawmfvSef
a&;xif&Sm; ('kdifempyl&faxmifjyef) bGJUxl;&olwpfOD;jzpfonf/
rif;jym;NrdKUe,frS OD;bkd;pH? OD;bkd;vS? OD;csufzm;? OD;armifpHvS? OD;tkd;avmif? OD;bkd;atmif? OD;armifomEkd;?
OD;jzLomxGe;f wkjYd zpfonf/ (eErmvm-OD;xGe;f pderf mS NrKd Ue,fwpfct
k wGurf [kw
f csex
f m;cJyh gonf/ jrefrmEkid if t
H 0Sr;f
ESihf &ckdifjynfwpfckvkH; a[majymoljzpf NrdKUe,fpm&if; csefvSyfxm;cJhygonf/)
OD;bk;d pH ausmif;q&mBu;D wpfO;dD jzpfonf/ NrKd Uay:vnf;aumif;? awmfveS af &; &Jabmfrsm;xJvnf;aumif;?
acgif;aqmifjzpfonf/ wnfMunfajzmifrh wf MoZmt&Sed t
f 0g&So
d jl zpfonf/ vli,frsm;ESifh 'k;d wlabmifzuf a&SUwef;
rSyg0ifvIyf&Sm; wm0ef,loljzpfonf/ rif;jym;NrdKUe,f\&J&Jawmuf vli,facgif;aqmiftm;vkH;\ av;pm;rI&onfh
tjyif &ckdifjynfNrdKUe,faygif;pkHrS vli,facgif;aqmifrsm;\ av;pm;rIukd cH&oljzpfonf/
OD;bkd;vS (0g)ocifbkd;v
vS/ / vli,fynmwwfwpfOD;jzpfonf/ &J&Jawmufa[majym0efYrIaMumihf ociftrnf
cHolrsm;xJ yxrqkH; tzrf;cH&oljzpfonf/ e,fcsJUNAdwdoQtpdk;&ESihfwuG vufyg;aprsm;ukd rsKd;cspfausmfOD;vkdyif
yrm rcefYol? axmifusbkdYukdvnf; wGefYqkwfjcif;vkH;0r&Sd toufpGefYbkdYwm0ef&yfukd 0efrav;aomol&Jaumif;
tmZmenf wpfOD;jzpfonf/ tdEd,rS OD;kdxGef;? OD;xGef;pdef? ocifbkd;vSESihf awmfvSefa&;vkyfief;ESihf vQKdU0SufNyD;
&ckdifa&SUwef; ppfajrwpfae&modkY a&muf&SdpOfu tzrf;cH& *syefzufqpfuGyfrsufjcif;ukd cH&onf/
OD ; csuf z m;
/
/yk*dKvfvnf; vli,fociftrnfcH ynmwwfwpfOD;jzpfygonf/ pnf;kH;a[majyma&;?
uRrf;usifolwpfOD;jzpfNyD;vQif v,form;xkESihf &if;ESD;oljzpfonf/ wkdif;jyKjynfjyK ygvDreftrwfjzpfonf/
ocif a rmif p H v S /
/tdEd,-'kdifempyl&f axmifjyefyk*dKvfwpfOD;jzpfonf/ NyHK;NyHK;&Tif&TifESihf vlxkqufqHa&;
aumif;olwpfOD;jzpfonf/ t&m&m tepfemcHwwfrIaMumifh vlcspfvlcifrsm; av;pm;cH&oljzpfonf/
ociftkd;avmif/ /uefazxkdufESihf rif;jym;NrdKUe,fwGif xif&Sm;aomyk*dKvfjzpfonf/ xkdyk*dKvfvnf; 'kdifempyl&f
axmifjyefjzpfygonf/ pnf;kH;a&;aumif;oljzpfNyD; ukd,fusKd;pGefYtepfemcH0efYaom owdESifhjynfhpkHygonf/
OD;bkd;atmif (ocifbkd;atmif) v,form;vlxktxJrS xkdacwfxkdtcsdefrSm ociftrnfcH,l wm0efcHa[majym
pnf;kH;0efYolonf tvGef&Sm;yg;onf/ ocifbkd;atmifuJhodkY v,form;vlwef;pm;xJrS acgif;aqmifrsm;&Sdygonf/
odkYaomfvnf; ocifbkd;atmifuJhodkY vIyf&Sm;pnf;kH;a[majymrIwGif r,SOfomojzihf xif&Sm;ausmfMum;jcif;?
OD;bkd;atmifuJhodkY rausmfMum;yg/ xkdyk*dKvffvnf; tdEd, 'kdifempyl&faxmifjyefwpfOD; jzpfygonf/
OD ; armif o mEk d ; / / ocifynmwwf vli,fwpfOD;jzpfonf/ rif;jym;NrdKUe,f&Sd vli,focif acgif;aqmifrsm;teuf
wpfO;D jzpfonf/ at;at;vlvEl iS w
fh nfMunfajzmifrh wf ow&d o
dS w
l pfO;D jzpfygonf/ pnf;k;H vIy&f mS ;rI udp& yfwidk ;f
rSm yg0ifcJholjzpf 'kdifempyl&faxmifjyefwpfOD;yifjzpfonf/
OD;jzLomxGef; / /'kdifempyl&faxmifjyefjzpfonf/ EkdifiHa&;a[majympnf;kH;a&; awmifay:&Sd csif;trsKd;om;rsm;
ukdyg odrf;oGif;pnf;kH;EkdifonfESihf zkHomjynfvkH;uRwf tpkd;&'gyg-yGJawmfukd csif;trsKd;om;rsm;u ulnDrIr&atmif

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

14

rEkOD;bpdef

vIHYaqmfEkdifonf/ csif;trsKd;om;rsm;wkdYonf ,cktcg uRefr[kwfawmhNyD? ocifrsm;jzpfukefMuNyD/ okdYjzpf t*Fvdyf


ESihfwuG if;wkdYvufyg;ap? tpkd;&trIxrf;? t&mxrf;wkdYu cefYcGJckdif;apcsufrsm;ukd rvkyfMuESihfawmh? oydwfarSmuf
zkdYa[majym&m atmifjrifrI&&Sdojzihf tpkd;&u csif;trsKd;om;ukd opmcHapaom xkdyGJBuD;ysufcJhatmif 0D&d,
pkdufxkwfcJholwpfOD;jzpfonf/ v,form;xkxJrS tdEd,'kdifempyl&faxmifxJodkY tykdYcH&aom v,form;xk\ &J&J
awmufukd,fpm;vS,f acgif;aqmifwpfOD; jzpfygonf/
ajrykHNrdKUe,f / /ajrykHNrdKUe,fonf awmfvSefa&;orkdif; rpwifEkdifaomacwf? 0HomEkacwfOD;tpykdif; tcsdefuyif
awmfvSefa&;e,f jzpfcJhygonf/
xkdawmfvSefa&;rSm uHom&Gm? tkd;cGefawmfwkdufyGJyif jzpfonf/ xkdtkd;cGefawmfwkdufyGJudk pwifazmfxkwf
acgif;aqmifolrSm &[ef;awmf"ruxdu arC0wD OD;em*dEyifjzpfonf/ ,aeYwkdif tkd;cGefvGwfajrmufcJhygonf/
OD;em*dErSm refatmifNrdKUrSm ol\arG;zGm;&mZmwdjzpf arC0wD[k trnfrSnfhac:aomfvnf; ajrykHNrdKUe,f
BuD;jyif;vmcJholjzpfygonf/ em,uq&mawmfBuD; OD;pdEmwkdYESihf wpfcsdefwnf; &[ef;jzpf "ruxdu jzpfvmMu
\/ yJcl;rif;ausmif;wkduf 'Gg&0gwDwGif ynmoifMum;cJhNyD; OD;cspfvIdif? orw? 0HomEktzGJUukd axmufcHtm;ay;ol
jzpfygonf/
aemufwpfcku ajrykHNrdKUe,frSm em,uq&mawmfBuD; OD;pdEm\trmcHe,fajryifjzpf\/ OD;pdEmrSm rif;jym;
&if ; bG , f & G m \ bG m &mZD j zpf N yD ; vQif ajryk H N rd K Ue,f ? ausmuf i EG m ;aus;&G m \ ausmif ; xk d i f q &mawmf j zpf \ /
Mumtif;awmifq&mawmfBuD;ESihf uef;eDq&mawmfBuD;rsm;\ wynhf&if;jzpf\/ txufyg*kdPf;tkyfq&mawmfwkdY
yifvQif rsKd;cspf? acwfrSDyk*dKvf&[ef;awmfrsm;jzpf q&mawmfOD;pdEm\ 0HomEkacwf vkyfief;aygif;pkHESihfwuG
ocifacwf pnf;k;H a&;kvyk if ef;rsm;wGif uef;eD*P
dk ;f ESihf Mumtif;awmif*P
dk ;f wpfcv
k ;Hk axmufccH sut
f rmcH&&So
d nf/
q&mawmfBu;D ESpyf g;\tm;ay;rIuv
dk nf; cH,&l o
dS nft
h jyif *kP
d ;f oHCmawmfrsm;ESiw
fh uG v,form; wum
wumrrsm;\ axmufcHtm;ay;rIukdvnf; jynhfjynhfpkHpkH&&Sdygonf/
ajrykHNrdKUe,frSm OD;batmif? OD;pHodef;? OD;armifarmif(OD;armifarmif)rSm 0HomEk OD;a0ykvyifjzpfonf/
OD;Owr\ jrefrmEdkifiH0HomEkacwf pnf;kH;csdefu wynhf&if;wpfOD;jzpfonf/ yk*dKvfrsm;aMumihfvnf; ykdrkdckdifrm
aom pnf;kH;a&;ukd &&SdcJh\/
wcsed w
f nf;rSmyif ocifbpde?f ocifbapmatmif? ocifatmif? ocifarmifapmOD;wdo
Yk nfvnf; vli,fxJ
rS acgif;aqmifay:xGef;vmcJhMuonf/
ajrykNH rKd Ue,frS ocifbpderf mS em,uq&mawmf OD;pdEm ESifh OD;ynmoD[? OD;em&'wk\
Yd wynh&f if;? nmvuf
kH; wpfOD;jzpfonf/
ocifacwfawmfvSefa&; a[majymrIwGif &J&Jawmuf a[m0efYajym0efYjcif; rqkwfrepfaom ZGJ0D&d,&Sdjcif;?
wI;xkd;? waZmufuef;vkyfwwfjcif;wkdYaMumifh axmifa&muftcsKyfcH&onfrSm tBudrfBudrfjzpfonf/ ajrykHNrdKUe,f
vli,frsm;ESihf tjcm;NrdKUe,faygif;pkH&Sd vli,focifrsm;ESihf &if;ESD;uRrf;0ifonf/ &ckdifwkdif;&Sd NrdKUe,faygif;pkH aus;&Gm
aygif;pku
H dk us,jf yefpY mG a[majympnf;k;H Edik cf ahJ om vli,facgif;aqmifjzpf a[mwwfajymwwfrw
I iG f xif&mS ;ausmf
aZmoljzpfonf/
ajrykHNrdKUe,frS ocifbapmatmifrSm [dkufpul;ausmif;om;vli,f ynmwwfwpfOD;yifjzpf\/ ocifbpdef
ESifhwGJbufnDonf/ OD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'wkdY\ wynhf&if;jzpfonf/ a[majymjcif; uRrf;usifvdrm
twk,l vsufa[majymbkdYukdvnf; ykdifykdifEkdifEdkif a[majymwwfonf/ OmPfxufojzifh 'D*&D&atmifxd ynm
oifMum;vkd aomrdbrsm;\&nfrSef;csufukd ocifbpdef\ t*FvdyfuRefynmqkdaom t,ltq0ifcJhojzifh ysufpD;
qkH;IH;cJh\/ ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfodkY0ifa&mufNyD; AkdvfjzpfcJhonf/ tvGeftoufi,fao; a[majym
vGeu
f sL;rIwiG f axmifra&mufcyhJ g/ aemufacwf axmifcsKyx
f o
J Ydk a&mufcyhJ gonf/ &ckid w
f idk ;f wpfcv
k ;Hk ukd us,jf yefpY mG
pnf;kH; a[majym&mwGif yg0ifoljzpfonf/
ocifatmifbrSm vli,fynmwwf [kdufpul;ausmif;om;jzpf\/ pwifawmfvSefa&;odkY yg0ifpOfu
yifvQif vlwef;pm;0g'ukd cH,loljzpfonf/ a[majympnf;kH;rI 0goemrBuD;yg? kH;vkyfief;uJhodkY pDrHcefYcGJrIom
yg0ifco
hJ nf/ Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmf Akv
d t
f qifah &mufco
hJ nf/ 'kv
Yd uf;Hk owif;axmufjzpf a[majympnf;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

15

rEkOD;bpdef

kH;rI ae&mwkdif; ocifarmifapmOD; yg0ifcJhygonf/ uJh&JUcsD;usL;rIukdvnf; onf;cHEkdifpGrf;&SdolwpfOD;jzpfonf/


&ckid w
f idk ;f awmfveS af &; Bu;D rm;aomwm0eftcsKUd ukd NrKd Ue,faygif;pkrH S acgif;aqmifrsm;u yg0ifxrf;aqmifchJ
Muygonf/ bl;oD;awmif? ajrmufOD;? rmefatmif? ausmufjzL? oHwGJ? awmifukwf? *GNrdKU? trf;NrdKU? aygufawm?
ausmufawmfNrdKUrsm;taMumif;ukd rwifjy rjzpfEkdifygojzihf oihfawmfovkd wifjycJhygonf/
bl;oD;awmifNrdKUe,frS OD;pHxGef;atmif? a&SUae OD;armifkdwkdY jzpfonf/ OD;pHxGef;atmifonf &ckdifwkdif;
acwftqufqufrS rqkwfrepfbJ awmfvSefa&;? EkdifiHa&;vkyfief;aygif;pkHukd OD;ynmoD[q&mawmfESihfwGJbuf
aqmif&GufcJhaomxif&Sm;aom acgif;aqmifwpfOD;yifjzpfonf/ tdEd,-'kdifempyl&fodkY ykdYaqmif ppfBuD;twGif;
t*Fvdyfu zrf;csKyfolrsm;teuf wOD;jzpf\/ a[majympnf;kH; pG,fpkHuRrf;usifoljzpfonf/
OD;armifkd? a&SUae
ae/ /if;yk*dKvfonfvnf; axmifxJ tdEd,'kdifempyl&fwGifyif aoqkH;usef&pfcJh
onf/ NAdwdoQe,fcsJUawmfvSefa&; a&SUwef;rSwufwuf<u<u acgif;aqmifcJhaom yk*dKvfyifjzpfonf/
ajrmufOD;NrdKUe,frS OD;omxGef;atmif? OD;*Erm? OD;&efBuD;atmifESifh OD;pdefxGef;jzL? OD;xGef;vSckdif? OD;,mawm?
OD;armifzkd;pdefwkdYtjyif uRefawmfESihfrqufpyfrd? qufpyfrdaomfvnf; trnfrodaomolawG yg&Sdygao;onf/
NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fryS ifvQif awmfveS af &;yifrXmecsKyyf sm;wJpcef;wnf&cdS \
hJ / OD;ynmoD[ESihf awmfveS af &;
acgif;aqmifrsm;\ XmecsKyfwpfckjzpfonf/ xkda'o&Sdaus;&Gmrsm;rS vlBuD;vli,ftcsKdUvnf; a&SUwef;rSa[majym
pnf;kH;olrsm;jzpfonf/ crD;trsKd;om;acgif;aqmif yk*dKvfrsm;jzpfonf/ &ckdiftrsKd;om;tcsKdUvnf; yg0ifaqmif&Guf
cJhMuygonf/ OD;avomatmif? OD;a&Tom? OD;t*Fg? OD;atmifbef;? OD;xGef;atmifausmf? armif&Sifzac:onf yk*dKvf
rsm;yif jzpfonf/ wpfOD;wpfOD;pD\ twKywd ra&;om;ygNyD/ tm;vkH;NcHK a&;om;wifjyygrnf/
NrdKUa[mif;ac: ajrmufOD;NrdKUrSm ,cifu &ckdifbk&ifrsm; xD;eef;pdkufcJhaom NrdKUawmfBuD;jzpfygonf/ oZif
yef;ckdif yGifhcsif;qkdif-&ckdifbk&m;aygif;[k orkdif;wGifojzihf ajcmufoef;ausmf&Sdygonf/ avmurmefatmif? Zdermef
atmif? ousrmefatmif? &wemhrmefatmif? r*Fvrmefatmif? ESihf &Spfaomif;? ukd;aomif; wefckd;BuD;bk&m;?
'kue o
f rd u
f o
hJ Ykd xif&mS ;aoma&S;a[mif; taqmufttkrH sm;&So
d nft
h jyif? t*Fvyd Nf Aw
d o
d Qv,
l aHk wmf? ajr&SiBf u;D rsm;\
BuD;pkd;aomNrdKUjzpfygonf/

8/ em,uq&mawmf OD;pdEm /
q&mawmfonf &ckid af wmfveS af &;\ orkid ;f yifjzpfonf/ q&mawmf&[ef;jzpfcgptcsed w
f iG f &ckid jf ynf\
tajctae? taetxm;ykHoPmefukd uGufuGufuGif;uGif;ay:vGifatmif ra&;wwfEdkifjcif;? wifjy0efcHygonf/
odkYaomfvnf; uRefawmfpma&;olukd,fawGU xkdtcsdefu &ckdifvlxkBuD;\ pD;yGm;a&;? ynma&;? vlrIa&;?
aygif;oif;qufqHa&;ESihf awmfvSefa&;jzpfEdkifbkdY vuPmr&SdEdkifjcif;yifjzpfonf/
uRefawmfodaeaomtodqkdyifvQif uJhodkY igwkdYbmaMumifh acgif;razmf&JMuwmvJ? armfrSrMunhf&JMu
wmvJ? qkdwmukd xkdpOfu qif;&J if;ynmrwwf[kom xifjrif,lqcJhygonf/ uRefawmftxifESifhtjrif
r[kwrf eS af Mumif;ukd uReaf wmfyif &J&aJ wmufacgif;aqmifjzpfvmonfu oufaocHxm;ygonf/ a&GUrQerd u
hf s
aeaom rsKd;cspfpdwf"mwfukd wpfpwpfp pkdufysKd;vmaomO,smOfrSLK;rSm q&mawmfOD;pdEmyifjzpfonf/ &ckdifvlxk\
edrfhusaeaomtaMumif;&if;ESihf jzpfaeykHukd vufawGUkyfoPmefukd ygwwfoavmufa&;jyygtHh? ukefvGefcJhNyD;aom
ESpfaygif; 53ESpftcsdefu uRefawmftouf(13)ESpfjzpfygonf/ ajrykHNrdKU at-qD-trfrfausmif; 6wef;? q|rwef;
oifMum;aecsdefu jzpfygonf/ OD;em*dEESihf OD;pdEm &[ef;ysKdrsm;? "ruxdu jzpfcgptcsdefjzpfygonf/ w&m;a[m
aumif;ojzihf wumwumrrsm; csD;usL;Mu\/ q&mawmfBuD;rsm;uvnf; csD;ajrmufMuonf/ wpwpESihf xif&Sm;
aom"ruxdursm; jzpfvmMuNyD; &[ef;w&m; &[ef;tvkyfjzihf aysmf&TGifae\/
awmolawmifom; v,form;xk\ pD;yGm;a&;rSm vkH;0evHrxlbJ zGwfaMumjympk? ckqHuRwfoabmjzpf
onf/ ajr&Sifrsm;\ ajrcBuD;rItjyif pyg;pkdufysKd;csdefu aiG&if;rvkHavmufojzihf atmf'Drmefac: pmcsKyfaiG,l
twkd;BuD;ay;&jcif; onfESihfrvkHavmuf yifaxmifpyg;BudKwifa&mif;xm;&\/ a&mif;csrIukd &ckdiftac:
'ga'gifcsonf[k ac:cJhMu\/ Armpum;jzihf ta<u;a&mif;jcif;[kqdkrnf/ pyg;ay:csdef? ajrc,l? yifaxmifa&mif;yg
,lojzihf bmrQrusefjzpfolrsm;u &mckdifEIef; 75-cefYjzpfMuonf/ vlrsm; pm;0wfaea&;twGuf v,fukd ajr&Sif

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

16

rEkOD;bpdef

BuD;rsm;xH aygifESHjcif;aMumifh rqyfEkdifMubJ? twkd;&if;aygif;rsm;vmaomtcg v,fukdajr&SifBuD;rsm;xH tydkiftyfESH


Mu&ojzifh ajrrJh,mrJhrsm;onf &mcdkifEIef; 80xd jzpfvmcJhMuonf/ ajr&Sifrsm;rSm kH;wpfvkH;? 'g;wpfpif;jzihf
atmhzpG pf ?f zGi
fh pma&;pmcsrD efae*smBu;D rsm;ESifh b&ef'?D 0DpuD? armfawmfbw
k Bf u;D i,frsm;jzihf Zdraf wGUaecJMh uonf/
xkdyk*dKvfrsm;ukd jyKpka*gif;[k &ckdifpum; ac:a0:Muonf/ jyKpk&Sifrsm; ykHoPmeftaetxm;rSm vkH;0vGwfvyfpGm
aoG;pkwfcs,fvS,fEkdifbkdYtwGuf olajr&Sd aus;&Gmrsm;ukd bk&ifoufOD;qHykdifpepfuuJhodkY w&m;pD&ifa&;ukdyg ykdifqkdif
aeygonf/ wxD;weef;uJhodkYyif ajr&SifBuD;rsm;ukd xkdESpf(100)? *&efajrtjzpf ay;xm;onf/ okdYay;xm;jcif;
onf taMumif;rJhr[kwfyg/ taMumif;u ykqdefkd;rsm;tjzpf tokH;csjcif;yifjzpfonf/ ajr&SifBuD;rsm;\ bkd;ab;
rsm;rSmvnf; ,cifuyif t*FvdyfNAdwdoQwkdY opmawmfcH vl,kHawmfBuD;rsm;jzpfonf/ NAdwdoQ\ay;xm;aom
bGJYxl;*kPfxl;rsm;jzihf uRefZmwfoGif;xm;aom vlwef;pm;wpfrsKd;jzpfonf/
tvGefyifxl;qef;tHhzG,fcsD;ajrmufjcif;rsm;&Sdonf/ xkdtcsdef xkdacwfu rsufESmjzLvlrsKd;rsm;onf ocifrsKd;?
bk&ifrsKd;jzpfojzihf uvyf? ausmif;rsm; pm;aomufqkdifrsm;ukd rnfonfhvlrsKd;(0g) tm&Swkdufom;rsm; 0ifa&mufpm;
aomuf E k d i f c G i h f r &S d M uyg/ Oya'jzih f owf f r S w f x m;jcif ; jzpf o nf / ausmif ; uvyf r sm;uk d tom;rJ
tm&Swkdufom;xJrS &ckdifopmawmfcHrsm;? tcsKdU wef;wl0ifa&mufEkdifatmif tcGifhta&;&&Sdxm;onf/ opmawmfcH
tzGJU0ifrsm;ukd AoQL;acgif;jzwf tzGJU0ifrsm;[k &ckdifvlrsKd;wkdYu ac:cJhMuonf/ tjcm;uRefvlrsKd;rsm;rwlbJ oD;jcm;
vuPmwpf&yfyifjzpfonf/ uJhodkY trmcHrsm;\ vufxJ? w&m;pD&ifa&;tmPm? tkyfcsKyfa&;tmPm? pD;yGm;
a&;twGuf Oya'jyKa&;tmPmukdyg rsufESmjzLrsm;uJhodkY &&Sdxm;EkdifcJhMujcif;jzpfonf/
jrefrmEdik if u
H dk tkycf sKy&f mwGif yif ta&;Bu;D qk;H ae&m (0g) aomhcsuaf e&mrsm; &ckid t
f &m&S?d t&mcHrsm;ukd
xm;&SdMuonf/ rif;BuD;? twGif;0ef? ckdif0ef? ykvdyfrif;BuD;rsm; ae&mwkdif; t*FvdyfvlrsKd;ESihf &ckdifvlrsKd;rsm;
,k,
H MHk unfMunfwb
JG ufo;Hk pGx
J m;ojzihf uReb
f 0onf awmvuf aus;&Gmtrsm;pkomvQif rIrvSccH MhJ u&aomfvnf;
ocifb0? t&Sifb0jzpfaeaom &ckdift*FvdyfopmcHrsm;ESihf if;wkdYom;pOfajr;qufESihf if;wkdY\t&Htiftm;
jzpfMuaom ajr&Sifvyf? ajr&Sifuav;ESihf ynmwwf? vlvwfwef;pm;rsm;yg axmywfxrif;? Muufom; Muufom;?
tqDpm; vlYrvkdifcJrsm; jzpfaecJhMuonf/ uRefuGefu&pfazmifa';&Sif;BuD;ukd cdkifcefYpGm zefwD;wnfaxmifvsuf
xm;onf/ xkdYaMumifhyif? carmif;rsuf0D? oufw&m? urmvkH;ukd? jcufvkdYeD(&ckdifpum;ykH) ESpfwpf&mcefY a&rvIyf
Mumrpkwfaomacwfjzpfonf/ jrefrmEkdifiHvnf; Nidrf0yfvsufyifwnf;/ awmfvSefacwf ra&mufao;aomwcsdefu
jrefrmwkdY\tajctaerSmvnf; awmolawmifom;v,form;rsm;\ b0rSmxyfwlxyfrQyifjzpfonf/ odkYayrJhArm
ajr&SifBuD;rsm; r&Sdoavmufjzpfonf/ ajr&Sifrsm;uawmh &Sdoihfoavmuf &SdcJhygonf/ &ckdifajr&SifBuD;rsm;uJhodkY
if;? wHckd;&Sdef0gr&SdbJ &Sdonf/ xkdYaMumihf uRefb0ukd &ckdifajr&SifBuD;rsm;uJhodkY epfrGef;rIr&SdEkdif[k qkd&rnfjzpfonf/
tb,faMumifq
h ydk gvQif OD;cspv
f idI u
f o
hJ Ykd ajr&Sirf sm;rSm rsK;d csp0f o
H mEkrsm;jzpfaejcif;uyif oufaovkaH vmufygonf/
jrefrmjynf\pD;yGm;a&;ukd bD? tkd? pD/ pwD;b&m;om;? bkHabbm;rm;? {&m0wD? bm;rm;a&;vfa0; rD;&xm;
ukrPDrsm; vufatmufif;? cspfwD;ukvm;rsm;ukdvnf; us,fjyefYpGm tokH;jyKxm;ygonf/ *&efajrvnf; aZ,
0wD*&efrSm [dELvlrsKd;rsm;ay;xm;jcif;jzpfonf/ odkYjzpfukvm;rsm;ukd ArmhpD;yGm;a&; evHrxlEkdifatmif tm;ay;
xm;onf/ ukvm;cspfwD;rsm;\ v,fwJudkyif ay 100? 200? 300tuGmrSom oGm;Ekdifatmif Oya'jzihf owfrSwf
xm;onf/
tjrwfawmfcGefay;olrsm;rSmvnf; ukvm;awGjzpfae bGJUxl;*kPfxl;ay; csD;jrifhajrmufpm;xm;ojzifh
Armrsm;onf ,ckxufwkdif ukvm;vlrsKd;rsm;ukd kdaoav;pm;Muonf/ rQjzihf ArmvlrsKd;rsm; ykHoPmeftMurf;
jrifavmufygNyD/
&ckdifvlrsKd;awmolawmifom;rsm; yifukd,fpdwf"gwfrSm owd&Sd\? &JaoG;&Jrmefvnf;&Sd\/ kd;om;ajzmifhrwf
\/ uRefouf&SnfcJhNyDjzpf uRefpdwf"gwf&ifhusufNyD;? NrdKUaevlwef;pm;rsm;ukd bkef;&SifuH&Sif[k rdbbkd;bGm;wkdY
ajympum;jzihf txifBu;D ? ,kMH unfcsu&f cdS MhJ u\/ xkt
d csed u
f q&mawmfO;D pdEm rSm rcHr&yfEidk af tmifyif v,form;
vlxkBuD;\b0ukd oem;ae\/ bmrSrQrwwfEkdif? vkyfukdifaqmif&Gufp&m enf;vrf;ukdvnf; rjrifao;onfrSm
trSefyifjzpf\/ xkdtcsdefu OD;em*dE yk*dKvfrSm e,fcsJUqefYusifa&;r[kwfaom tpkd;&trIxrf; t&mxrf;qefYusif
a&;ukd vufawGUusihfokH;a[majymcJhonftrSefjzpf\/
odkYaomfvnf; us,fjyefYpGm pnf;kH;cJhrI r&Sdyg/ uHom&Gm tkd;cGefawmfvGwfajrmufa&; aqmif&Gufcsuf

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

17

rEkOD;bpdef

wpfckomvQif usef&pfcJhygonf/ q&mawmfOD;pdEmonf &ckdifjynf\NrdKUawmf ppfawGNrdKU? 0*FbmuGif; jyKvkyfaom


oHCor*D? oHCtpnf;ta0;okdY wufa&mufvQuf? omoemawmfBuD;wnfwhHpnfyifvmbkdYtwGuf trsKd;bmom
omoem w&m;rsm; a[mMum;cJh&mwGif yg0ifcJhygonf/ xkdtcsdef &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m BuD;yGm;a&;tzGJUonf
OuXBuD;? a&SUaeBuD;? OD;jrxGef;? (emrnf&if; OD;armifjrxGef;)onf rsKd;cspftmZmenfBuD;wpfOD; jzpfonf/ t*Fvdyf
NAdwdoQESihf if;wkdYvufyg;ap? ajr&Sif"e&Sifrsm; qefYusifa&;ukd pwifxlaxmifpOfjzpfonf/ q&mawmfOD;pdEm\
a[majymcsufrSm Ak'bmomukd ESpfESpfumum kdaoav;pm;Muaom aus;&Gm&Sdawmolawmifom; v,form;rsm;
twd'kua&mufaeMuojzihf xkduJhodkY omoeEk*[wkdY vlwef;pm;raph? vlpOfrrSD? qif;&JwGif;eufaeygu? b,fvkdrS
wpf&Gmwpfausmif;uspD&Sd oDwif;okH;aeMuaom q&mawmft&Sifoljrwfrsm;? odNyD;jzpfvmMuygonf/ xkdv,form;
xk qif;&JepfrGef;aerIu vGwfajrmufzkdYenf;vrf;ukd razmfxkwfEdkiforQ omoemawmfBuD; pnfyifjyefYyGm; wnfwefY
zkdY rvG,fulEdkifaMumif;ESihf trsKd;om;w&m;? bmoma&;w&m;rsm;ukd a&m,Sufa[majymrIukd Mum;odawGUjrifaom
tcg "ruxduyk*dKvfonf rsKd;cspfpdwf&Sd? xufjrufaomyk*dKvf[k &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m BuD;yGm;a&;tzGJU OuX
OD;jrxGef;onf MunfkdoabmuscJhygonf/
OD;jrxGef;rSm &JabmfBuD;jzpfaom eErmvm OD;xGef;pdefESihf yl;aygif; OD;pdEmtm;yifh qGrf;auR;NyD;vQif
a&SUc&D;pOf 0HomEk&udw&m; us,fjyefYvmrSomvQif &ckdifawmol awmifom;? v,form;xkBuD; nDGwfa&;&bkdY
a[majympnf;k;H Edik o
f nftrQ uReb
f 0rSvw
G af jrmufbYdk vrf;pyifjzpfygonf/ Zdr,
f pfaeolrsm;uawmh b,fv
f edk nf;
ESifhrQ vufcHrnfr[kwfyg/ okdYjzpft&Sifbk&m;wkdYvkd acwfopf"ruxdursm;? ay:xGef;vmbkdY vkdtyfygonf/
odjYkd zpfvmrS wpwp uReb
f 0u vGwaf jrmufEidk &f ef enf;vrf;&Syd gonf/ tm;vk;H aomqif;&J'u
k o
nf uReb
f 0u
rvGwfajrmufEkdiforQ umvywfvkH; qif;&JaerSmygbJ? okdYjzpf uRefb0vGwfajrmufEkdifa&;twGuf v,form;vl
xknDGwfa&;ESihf ZmwdaoG;Zmwdrmef rsKd;cspfpdwfjzpfay:vm&ef Ekd;qGay;&rnfjzpfygonf/ a[majymyGJrsm;ESihf
tzGUJ tpnf;rsm; pnf;k;H jcif;? nDvmcHrsm;usi;f y aiGw;dk EIe;f Bu;D jrihrf w
I u
dk zf suaf &;? pyg;aps;ESrd 0f ,f,rl I qefu
Y siaf &;?
ajrcBuD;rI wkdufzsufa&;? taxGaxGvkyfief;pOfrsm;? dEIdif;aqG;aEG;cJh&onf/ wGif q&mawmfrS txl;&Tifvef;
0rf;ajrmuf aea&mifjcnfarQmfaeaom Mumyef;uJhodkY yGifhvef;vmNyD; 0D&d,pkdufxkwfvkyfukdif&ef oH"dXmefcsqkH;jzwf
yl;aygif;aqmif&Guf&ef uwdjyKMu\/ t*Fvdyf 1931 ck? jrefrm 1292cktcsdefrSm q&mawmfOD;pdEm BuD;rSL;vsuf
v,form;nDvmcHBuD;wpf&yfukd Mumtif;awmifESifh urf;eD&Gmrsm;ukd tajccHvsuf pnfum;okdufNrdKufpGm jyKvkyfcJh
ygonf/ xkt
d pnf;ta0;ukd ppfawGNrKd UrS a&SUaeBu;D OD;armifjrxGe;f ESifh ausmufjzLNrKd UrS OD;apmvSw
dk u
Ydk dk zdwMf um;vsuf
qifay:wufNyD; v,form;vlxkBuD;ukd a&SUaqmif nDvmcHr@yfBuD;odkY csDwufcJhMuygonf/
xkn
d v
D mcHrpS wif aus;&GmtES?YH 0HomEkpum;? wpfa,mufwpfaygufuReb
f 0ukd pufqw
k v
f mjcif;? jrefrm
ekdifiHESihf &ckdifjynfrS ajray:ajratmufypnf;rsm; tcGefawmfrsm;ukd bdvyfodkY,laqmifoGm;MuNyD;vQif? vufatmuf
aus;uRefwpfpk? vcrSwyg; bmwpfckrSvlxktusKd;ukd jyKvkyfray;? aoG;pkwform; ukrPDrsm;tusKd;? v,f&Sif
ajr&Sif? "e&Sifrsm;bufu &yfwnfaomOya'rsm;? w&m;pD&ifa&;rsm;jzihf jyKvkyfxm;onf/ em;pGefem;zsm; rSwfrd
orQukd ajymqkdvmMu\/ t*Fvdyfjynfuvmaom txnfukd r0wfbJ? rdrdwdkYvuf&ufxnfrsm; 0wfMubkdYukd
vIHYaqmfaompum;rsm; wGifus,fvmygonf/
uReaf wmfw\
Ydk v,form;aus;&Gmrsm;rSm yk;d xnf? ouvyfxnfEiS fh Ekid if jH cm;jzpftxnfrsm;ukd vlwidk ;f wGif
wGifus,fus,fr0wfEkdifMuyg/ tdEd,ydwfMurf;? *g'gxnf? rdrd&ufvkyfaomjcnfvkHcsnf? csnfw0uf? ykd;w0uf
vkHcsnfrsm;yif yGJaeyGJxkdifjzpf\/ wcsKdUwavom ykd;xnfrsm; 0wfEkdifMuygonf/ 0HomEkw&m;ukd apmihfa&SmufzkdY
0efrav;ykH xif[yfaejcif;jzpf\/ q&mawmfOD;pdEm\ ADZ[m tvGefYtvGefyif tHhMop&mwpfckjzpf\/ vkyfief;
wpfckukdpvkyfvQif qkH;crf;wkdifwm0ef,l vkyfaqmifaomZGJowd&Sdonf/ azmufjyefajymif;vGJrI vkH;0r&Sdjcif;?
rwkv
H yI ?f rawGa0wwfaom tajrmftjrifOmPfynmBu;D rm;oljzpfonf/ onf;cHwwfaompdw?f cGiv
hf w
G w
f wfaom
oabmxm;rsm;vnf; jynhf0\/
xkdYjyif rem;rae BudK;pm;vkyfudkifaqmif&Gufwwfaom ZGJ0D&d,BuD;rsm;jcif;rsm;onfvnf; &Sd\/ ESpfrsm;
rMumciftcsdef oHCor*D ynma&;Xme? twGif;a&;rSL;? &[ef;ysKdOD;ynmoD[ukd pnf;kH;vsuf rsKd;cspfvkyfief;
yg0ifatmif odrf;oGif;pnf;kH;rdygonf/
xkdynmoD[OD;yOif;onf tvGefYtvGefxufjrufaom tmZmenf? 'kwd,&ckdifacgif;aqmifwpfOD; jzpfvm

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

18

rEkOD;bpdef

olyifwnf;/ ppfa&; EkdifiHa&; pG,fpkHvkyfukdifEdkifaom t&nftjcif; ADZ&Sdoljzpf\/


xkaYd emuf aygufawmq&mawmfBu;D OD;em&'ukv
d nf; rdrx
d uf0gBu;D yk*Kd vjf zpfapumrl? vkt
d yfaeaMumif;ukd
wifjyojzihf q&mawmfBuD;vnf; wufwuf<u<uyg0ifvmygonf/

OD;pdEm ? OD;ynmoD[wk\
Yd twKywEd iS hf Mo0g'p&d,jzpfvmMuykH
0HomEkacwf\aemufykdif;rSm 0HomEkacwfrpwifcifuyifvQif 1920ck? wuodkvfausmif;om;rsm;u
uRefynma&;ukdvkdeDpepf wuodkvfOya'ukd oydwfarSmufcJhMuonf/ xkdausmif;om;rsm;ESihf rsKd;cspfyk*dKvfBuD;rsm;
pkaygif; trsK;d om;ausmif;rsm;jzpfvmjcif;? tcsKUd aomwuov
dk yf nmwwfrsm;? Ekid if aH &;avmuxJoYkd 0ifa&mufvm
cJhjcif;? OD;Owr\vIHYaqmfa[majymcsuf/ tdEd,uGef*&ufrS *,ufkdufcwfjcif;? t*FvefESihf tkdif,mvefrsKd;cspf
yk*Kd vt
f a&;awmfyHk pmtkyrf sm;ESiw
fh uG zdvpfyidk Ef idk if ?H rsK;d cspaf 'gufwm&DaZmftaMumif;rsm;? tusK;d quf[q
k Edk idk af om
rsKd;cspfpdwf"mwfaMumifhwpfrsKd;? ukdvkdeDpHepf\ zdESdyfvGef;rIaMumifh rcHr&yfEdkifaomv,form;xJrS q&mpHqkdol
yk*dKvfwpfOD;u OD;aqmifNyD;? v,form;wkdY\ ykefuefrIawmfvSefa&;w&yf jzpfay:vmygonf/ xkdawmfvSefa&;rS
vufeufuidk af wmfveS af &; vrf;pOfjzpf vli,frsm;okYd txl;tusK;d oufa&mufvmcJjh cif;jzpfonf/ *VKev
f ,form;
awmfveS af &;rSm ratmifjrifcahJ omfvnf; awmfveS af &;vrf;p(0g)vufeufuikd af wmfveS af &;vrf;pukd azmfxw
k af y;cJh
onf[yk if rSwcf sucf s&rnfjzpf\/ &ckid v
f x
l ak &m Armvlxyk g vlxq
k &dk m awmifov
l ,form;? aus;vufawm&Gm
&Sd qif;&JepfrGef;aeMuaom vlrsm;ukd &nfTef;tyfygonf/
txufazmfjyyg qif;&Jom;vlxkBuD;xJokdY b0vGwfajrmufa&;vrf;prSm t*FvdyfuRefjzpfaeorQ qif;&J
epfrGef;rnf/ uRefb0uvGwfajrmufrS edAmefjzpfrnf[k wxpfus,kHMunfvmMujcif;yifvQif BuD;rm;aomvlxkBuD;
\ nDGwfa&;vrf;pay:xGufvmzkdY t&dyfvuPmBuD;yifjzpfonf/ xkdtcsdefu owif;pm? *sme,f? pmwef;pmtkyf
*DwrSp trsKd;om;pdwf"mwfbuf a&SUIvmcJhMuonf/ (0g) rsKd;cspf0g'ukd rSDjief;aomOD;wnfcsufjzpfvmcJhMu\/
(yxrqkH; e*g;eDpmayrsm;yif)jzpfygonf/ xkdpmayonf vGwfvyfa&;ESifh qkd&S,fvpfa&;ukd vrf;Tefjcif;jzpf\/
okdYaomfvnf; xkdpOfu rod&SdcJhyg/ vGwfvyfa&;(0g) t*FvdyfuRefb0u vGwfvQifyif wkd;wufcsrf;omrSmbJ
[kom odcJh\/ vlxkBuD;uvnf; twkdif;cH,lMuatmif a[majympnf;kH;vmMuonf/
xkt
d csed u
f &ckid jf ynfrmS vnf; wuf<uEk;d Mum;vmMuaom vlBu;D ynmwwfrsm;? tvQKt
d vQKad y:xGuaf ecsed f
ESihf vIyfvIyf&Sm;&Sm;jzpfvmMuygonf/ acgif;aqmifrIay;aeaom yk*dKvfokH;OD;uvnf; &[ef;awmfrsm;jzpf
bm&mxl;ukdrQ rarQmfrSef;bJ awmfvSefa&;vli,frsm;BudKufaom vrf;TefrIukdif;? acgif;aqmifwm0ef,lrIukdif;?
&J&aJ wmufO;D pdEm ESifh OD;ynmoD[? OD;em&'wkYd acgif;aqmifraI tmufrmS &Sad eMuygonf/ &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f mtzGUJ ESifh
wkdif;&if;om;tzGJUrsm;uvnf; xkdyk*dKvfrsm;ukd Mo0g'p&d,tjzpf wifajrmufxm;Muonf/ NrdKUe,faus;&Gmwkdif;
wku
d ef ,ftpnf;ta0;w&m;yG?JG NrKd Ue,fv;Hk uRww
f &m;yGJ a[majymrIrsm;vnf; xGe;f um;wk;d wufvmonf/ wuov
kd f
ausmif;om;ESihf [kdufpul;ausmif;om;or*rsm;vnf; wjynfvkH;tESHYtjym;&SdaeMuNyD;jzpfonf/ ukdvkdeDtkyfcsKyfa&;
vnf; tdEd,rScGJxGufNyD; 'kdiftsmcD? pm;cGufvkyGJ? tkyfcsKyfa&;ukd csay;xm;onfh enf;y&d,m,fjzihf pm;cGufvkyGJukd
wpfbufrS jyKvkyfxm;NyD; acgif;aqmifrIr&Sdatmif tuGJuGJtjym;jym;jzpfatmif jyKvkyfxm;onf/ jrefrmEkdifiH
tajctaerSm acgif;aqmif0efYol? acgif;aqmifaumif; uif;rJhae\/ tdEd,rSm ajzmifhrSefaom acgif;aqmifaumif;
rsm; jzpfxGef;vQuf&Sd\/ okdYaomfvnf; awmfvSefaomEkdifiHa&;yk*dKvfrsm; r[kwfMuyg/
jrefrmvlxk? &ckdifvlxkxJrSm awmfvSefa&;vuPm&Sdolrsm; jzpfMuonf/ oufpGefYBudK;yef;vkyf0efY wm0ef,l
0efYaom acgif;aqmifom&Sdygu wjynfvkH;tkH<uaygufuGJvkvk tcsdef[l owfrSwfEdkifonf/ aemufvkdufaemufyg
aumif;rsm;toifhjzpfbkdY tpysKd;aecsdefjzpfonf/ uJhokdYjzpf&jcif;rSmvnf; 0HomEkacwfu v,form;olykefx<u
cJhrIaMumifh? t*Fvdyfukd cHwkdufu jzpfEkdifonf/ t*Fvdyfvnf; vlxJuvlbJ? 'ghtjyif t*FvdyfrSm tdEd,ukvm;uRef?
Arm&ckid u
f Rerf sm;om r&&Syd gu vufeufuidk
f opmcHrnfo
h l r&So
d avmufygbJ? xku
d Rerf sm;ukd aMumufp&mr[kwf
ygbl;? igwkYd omvufeuf&cdS u
hJ ,SONf yKd iw
f u
dk cf u
dk b
f x
Ydk ?d pdw"f gwfa&;&m vli,fv&l ,
G t
f csKUd w
k Ydk awmfveS pf w
d 0f ifa&muf
vsufyif&Sdaeygonf/
wpfcsdefwnf;rSmyifvQif t*Fvdyfukd tcJraMuaom *smrPD[pfwvm vufeufEkdifiHwnfaqmufrI
owif;ESihf Budrf;armif;aeykH? tDwvDrS rlqkdvkdeDtmPm&SifESihf *syefppf0g'DtmPm&Sifrsm;onf urm\ukdvkdeDtBuD;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

19

rEkOD;bpdef

qkH;jzpfaom NAdwdoQukd tE&m,fjyKEdkif&ef &nf&G,fcsufjzihf? vkyfukdifaqmif&GufaeMuonfrsm;ukd od&SdvmMu?


urmBu;D ysupf ;D vke;D NyaD vm? [kyif jrefrmtcsKUd pmapmifrsm;\ xifjrif,q
l csuaf qmif;yg;rsm; ay:xGuv
f mcJo
h nf/
tcsdeftcg &ckdifwkdif;&if;om; vli,ftzGJUBuD;rSm ae&mwkdif;tESHYtjym; pnf;kH;vmojzihf? &ckdifwkdif;vkH;
qkdif&mtzGJUBuD;ESihf pifNydKifxdyfwkdufjzpfvmcJhMu\/ xkduJhodkYjzpfvmrIonfyif vlBuD;ESihfvli,fwkdY tuGJuGJtjym;jym;
jzpfvmEkdifp&mtaMumif;ukd wifBudKajrmfjrifaom q&mawmf OD;pdEmESihfwuG OD;ynmoD[? OD;em&'wkdYonf ESpfzuf
aomacgif;aqmifrsm;ukd wzGJUwpnf;wnf;jzpfatmiftwGuf Mo0g'ay;pnf;kH;cJhMuonf/
xkduJhodkY MoZmt&Sdeft0g&Sdaom q&mawmfBuD;rsm;u Mo0g'ay;pnf;kH;cJhrIukd ESpfbufaomtzGJUrsm;onf
awmfvSefa&;bufukd OD;wnfcsufrsm;jcif; &mxl;pm;cGufvkvQifvnf; &ckdifvufyg;aprsm;ukd tuGJuGJtjym;jym;
wkdufckduf &Ekdifp&mr&Sdjcif;? q&mawmfrsm;vufxJ? tajccHv,form;xkESihfwuG? NrdKUe,faygif;pkHrS? &J&Jawmuf
pnf;kH;a&; vli,fvl&G,frsm;&Sdaejcif;rsm;aMumifh vG,fvG,fululESihftzGJUESpfzGJUudk zGJUpnf;kH;rIatmifjrifNyD;vQif
trnfopfr&SmawmhbJ? vlBuD;\wkdif;qkdif&mukd a&SUrSmxm;vsuf? vli,fwkdif;&if;om;tzGJU aemufrSmxm;NyD; &ckdif
wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tzGJU[k ac:wGifcJhMuonf/ tzGJUBuD;ukdyifvQif (tm&uefae&Sife,f uGef*&uf)[k
t*Fvdyfpum;jzihf ac:wGifapygonf/
txufygvkyf&yfrsm;onfyifvQif q&mawmfrsm;? Mo0g'p&d,? em,utjzpf ay:vmygonf/ yk*dKvf
wpfOD;pD\ awmfvSefa&;vkyfief;orkdif;pOfukd t>rufrQwifjyrIrsm;onf pmwrf;jyKpk&mwGif yg0ifNyD;? yg0ifqJ
yg0ifvwHUjzpf oD;jcm;cGJ a&;p&mvkdtyfrnfrxifyg tzGJUBuD;ESpfukd yl;aygif;zGJUpnf;rIonf q&mawmfBuD;
okH;yg;em,ujzpfrI\ t"dutaMumif;yifjzpfygonf/
ppfawGNrdKU &ckdifvli,ftzGJUtrsKd;rsKd;ESifh ausmif;om;or*? 0HomEk&udwacwftcsdefaemufykdif; e,fcsJU
qefYusifa&;qkdaom a[majymyGJukd yxrqkH;pwifa[majymolrSm 0wfvkHawmf&a&SUaeBuD; OD;omZHvSjzpfonf/
xkdyk*dKvf onf ppfawGNrdKU&Sdaom &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m BuD;yGm;a&;tzGJU\ 'kwd,OuXjzpfonf/
&ckdifwkdif;NrdKUawmfjzpfaom ppfawGNrdKUonf? t*FvdyfwnfaomNrdKUjzpf t*Fvdyfpmwwftaygrsm;qkH;ESihf
'D*&D&olrsm; trsm;qkH;&Sdonfhjyif? vef'efwuokdvfESihf tdEd,wuodkvfrsm; trsm;qkH;ynmoifMum;Muojzifh?
EkdifiHa&;pum;rsm;ukd t*Fvdyfpum;jzihf okH;EIH;Muonf/ e,fcsJUqefYusifa&;qkdonfh bmomjyefpum;ukd &ckdifynm
wwfykdif;rS bmomjyefqkdbkdY rwwfMu[k pma&;ol uRefawmf,lqygonf/ uRefawmfMum;bl;onfhpum;u ( )
qkad omtoHyifjzpf\/ *&dwNf Aw
d ed q
f efu
Y siaf &; (0g) t*Fvyd t
f yk cf sKyo
f rl sm;ESiw
fh uG vufyg;aprsm;ukd qeYu
f siaf om
pum;rsm;jzpf\[kom ajymqkdMuonf/ e,fcsJUorm;? rsufESmjzLrsm;? usL;ausmfolrsm;tjzpf? EkdifiHa&;a[majymrI?
a0g[m&om Mum;zl;Mu\/ jrefrmowif;pm Ekid if aH &;orm; acgif;aqmifbmomjyefqNdk y;D rSom e,fcsUJ qefu
Y siaf &;
[kxifay:vmayonf/ &ckdifawG[m jrefrma0g[m&ukdyif rSefuefpGmjyefqkdbkdY rwwfovkdyif? t*Fvdyfa0g[m&
ukd 80%ok;H pGcJ MhJ u\/ xkt
d csed f wk;d wufaom vli,fynmwwftcsKUd onf tzGUJ tpnf;rsm; pnf;vk;H vQuf vGwv
f yf
a&;vkyfief;ukd pwifcJhMuonf/ ppfawGNrdKUvnf; tzGJUtrsKd;rsKd;ay:aygufvmcJhonf/ qif;&Jom;tzGJU ocifpHa&Tu
OD;aqmifonf/ rsKd;cspftzGJU rsKd;cspfausmfOD; acgif;aqmifonf? Ekd;Mum;a&;tzGJUudk OD;bpHu acgif;aqmifonf/
ausmif;om;or*udk bkaH ygufomausmu
f acgif;aqmifonf/ xkaYd emuf bmoma&;ukd bef;jyvQuv
f nf; tzGUJ awG&dS
cJMh uygonf/ &[ef;awGxrJ v
S nf; oHCor*D trSjD yKvQu?f 0HomEkpw
d jf zih?f &[ef;awmfwcsKUd ESiw
fh uf<u rsK;d csppf w
d f
"gwfcH&Sdaom OD;yOif;rsm; awGU&SdMuygonf/ uJhodkY tajccHrsm;ay: e,fcsJUqefYusifa&;tzGJUBuD;rsm; pnf;kH;
a&; wGifus,fbkdY tajccHrsm;yifjzpfonf/

'kAYd rmtpnf;tk;H ESifh &ckid v


f il ,frsm;
1935ckESpf? 1936cktcsdefonf &ckdifawmifykdif; avrkefwkdif;cHcJh&onfhESpfjzpfonf/ udpukd taMumif;
jyKvsuf ocifav;armifonf &ckdifjynfNrdKUtESHY? ocif0g'a[majympnf;kH;ygonf/ ]oHwGJ? awmifukwf? rmefatmif
ESifh &rf;NAJNrdKUrsm;wGif pwif &ckdifvli,ftcsKdU 'kdYArmtpnf;tkH;0ifa&muf ociftrnfukd OD;OD;zsm;zsm;
cH,lvkdufMuonf/
xkdYaemuf ocifav;armifonf NrdKUe,frsm;odkY vSnfhvnfa[majymygonf/ ausmufjzL? ajrykH? rif;jym;?
ppfawGNrdKUrsm;okdY vSnhfvnfa[majymjcif;aMumifh &ckdifvli,frsm; 'kdYArmtpnf;tkH;odkY 0ifa&mufcJhMuygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

20

rEkOD;bpdef

ociftrnfuv
dk nf; cH,Ml uygonf/ rsm;rMumrD tcsed u
f mvyif ocifusi0fh wfu?dk &J&0J ef0Y efu
Y siafh qmifEidk o
f rl sm;
ay:xGef;vmNyD; axmifxJa&mufolrsm; &Sdvmonf/ odkYayrJh usefvlawG aemufrqkwfawmhbJ a&SUwvSrf;wuf
&J&aJ wmuf? e,fcsUJ ukd awmfveS yf ek u
f efMubkaYd [majymolrsm; xGe;f um;vmcJjh yefygonf/ zdEydS af vav wk;d wku
d cf u
dk f
olrsm; rsm;jym;avavjzpfojzihf rsufESmjzLrsm;ESifh olwkdY\vufyg;aprsm; t&Sdeft0gusqif;pjzpfvmMuonf/
ajr&SifBuD;rsm;ukd awmfvSefrIvnf; jzpfvmcJhMuonf/ t*Fvdyftvkdawmf&Sdrsm; MoZmESihfykvdyf? olBuD;? NrdKUykdifrsm;\
wHckd;tmPmonf &Sdoavmuf&Sdaeaomfvnf;? ,cifuvkd? tvkdvkd aMumufvefYaompdwf"gwf[m jynfolrsm;\
pdwf"gwfrS vGihfpifpjzpfvmcJh\/ wpwp? e,fcsJUqefYusifa&;? awmfvSefa&;? ZmwdaoG; Zmwdrmefonf jynfol
wpf&yfv;Hk &Sd vlwef;pm;tvTmtoD;oD;okYd pdr0hf ifomG ;MuNy;D vQi?f Ek;d Mum;wuf<uaom A[kow
k &So
d rl sm;ESifh awmfveS f
a&;wm0efrsm;ukd ulnDtm;ay;olrsm;ESihf acgif;aqmifi,frsm;wm0efrsm;ukdyg wm0ef,lvQuf atmifjrifpGmxrf;
aqmifonfhyk*dKvfrsm;? tpDt&Day:xGef;cgpjzpfvmonf/ tem*gwfjrefrmEkdifiHvGwfvyfa&; BudK;yrf;rItwGuf
awmfvSefa&;r[mwm0ef&yfrsm;ukd vkyfukdifaqmif&GufEkdifMurnfh tmZmenftavmif;rsm; vlxkxJ&SdaecJhNyD;
vuf&Sde,fcsJUqefYusifa&;wm0ef&yfrsm;ukdvnf; rysufruGuf opm&Sdaqmif&GufEkdifMuayonf/
&ckdifawmfvSefa&;ukd taxmuftuljyK&m 'kdYArmtpnf;tkH;uvnf; yg0ifonf[k rSwfcsufcs&ayrnf/
tb,faMumifq
h ydk gvQif ocifacgif;aqmifrsm; usi0fh w&m;rsm;ukd twk,jl yKvyk 0f ef?Y vli,ftmZmenfacgif;aqmif
i,frsm;? NrdKUe,fwdkif;rSay:xGef;vmjcif;? xkdvltm;vkH;onf ociftrnfcHMujcif;? ociftrnfcHvQifyif
vl0wfaMumifrS &[ef;jyKolrsm;onf usihf0wf? usihfpOf wpfrsKd;wpfrnfajymif;oGm;Muovkd? vlkd;kd;rSocif[k
trnfcH0efYvQif? axmifuscH a[majym0efYjcif;? ukd,fusKd;pGefY0efYjcif;? tepfemcHjcif;? A[kokwt&mvnf;
BuKd ;pm;Muonf/ xkaYd Mumifh vGwv
f yfa&;Adou
k mavmif;rsm;onf? wkid ;f jynfEiS t
fh 0Sr;f ay:xGe;f vm&jcif;rSm ocifrsm;
\pHerlemukd vkdufMuaomaMumifh[k rSwfcsufcsEkdifonf/ q&mawmfBuD; OD;pdEmESihf q&mawmfOD;ynmoD[wkdY\
pdwfaeoabmxm; awmfvSefa&;aoG;? awmfvSefa&;tjrifESihfvnf;? 'kdYArmtpnf;tkH;\cH,lcsufESihf xyfwlxyfrQ
jzpfMuonf/ xkdYjyif &ckdifawmfvSefa&;orkdif;pOfwGif acgifaqmiftmZmenfBuD;rsm;\ 0g'vrf;pOfuvnf; &Sdae
onf/ xkdvrf;pOfrSm ysufpD; ratmifjrifcJhaom? vufeufukdifawmfvSefa&;ukd tarGqufcHEkdifa&; arQmfawG;vsuf
a&;xm;cJhaom awmfvSefa&;vrf;Tefrsm;onf wkd;wufaom&ckdif? Armocifvli,frsm;? acwfopf? tjrifopf
cH,lcsufESihf ukdufnDaomtaMumif;&if;uvnf; &Sdaeygonf/ xkdrSmwrf;rsm;ukd xkdufoifhaomtcef;rsm; oD;jcm;
azmfjyygrnf/ ,ckt>rufrQ Tejf ycJyh grnf/ (Ekid if w
H um? [l&m&m? toufuv
dk ;DS ? oG;D acsmif;pD;rS? uk,
d rhf sK;d uk,
d jhf ynf?
ukd,fhXmeDukd? &vDzl;x avmuuonf? atmufusrcH? EkdifaomfaMumifh)a';0ef;atmifausmf&TD\ rSmMum;cJhaom
aowrf;pmrS aumufEIwfcsufjzpfygonf/ NAdwdoQykdifaom jrefrmEkdifiHwGif tcsKyftcsmEkdifiHokH;ckonf jrefrmEdkifiH
trmcHvlrsKd;rsm;jzpfMu\/ xkdvlrsKd;okH;rsKd;rSm 1? &ckdifvlrsKd;? 2/ rGefvlrsKd;? 3/ ArmvlrsKd; wkdYjzpf\/ wGif ArmESihf
rGefwkdYrSm ajrjyifwpfckwnf;jzpf wm0efudk twlyl;aygif;vsuf xrf;aqmifMuonf/ &ckdifvlrsKd;uawmh kd;rjcm;ae
oD;jcm;wm0efxrf;&cJhMu&\/

12/ 'kAYd rmtpnf;tk;H ESifh &ckid t


f rsK;d om;uGe*f &uf r[mrdwjf zpfyHk
&ckid v
f rl sK;d wko
Yd nf tpOftvmukd apmihaf &Smufjcif;ESifh vlrsK;d \Zmwdrmef&jdS cif;? ,Ofaus;rIvuPmtcsKUd ukd
oD;jcm;ykaH qmifjcif;? rdrw
d t
Ykd rsK;d omjrifjh rwfonfjzpf? rnfonft
h rsK;d ESirfh S tdraf xmifrjyKMu"avhrsm;onf t*Fvyd f
uRefb0ukd NrdeNfrdef,Suf,SufvufcHaom tvkdawmf&Sdrsm;ESihf jynfolvlxkwpf&yfvkH; rysufruGufapmifhxdef;
Muygonf/ t*Fvyd ,
f Ofaus;rIEiS fh pmayukyd g twk,o
l ifMum;vsuf t*Fvyd pf um;ukd txGwt
f xdyx
f m; ok;H pGaJ e
Muonft
h csed u
f mvrSmyifvQif t*Fvyd v
f rl sK;d ESirhf ed ;f r tdraf xmifjyKjcif; vk;H 0uif;&Si;f Muayonf/ rdrw
d \
Ydk t0wfEiS fh
qif,ifxkH;zGJYrIrsm;ESihf bmom? omoema&; r,drf;r,kdifcJhMuygbJ wnfwHhcJhMu\/ okdYjzpfaomfvnf; jrefrmwkdY\
,Ofaus;rI? aw;*Dw? okckr? twD;trIwfESihfwuG? oDukH;rItm;vkH;ukd jrwfEkd;pGmvufcHvmcJhMuygonf/ b,ftcsdef
uyifp ,Ofaus;rIudk vufccH MhJ uovJ cefrY eS ;f ygvQi?f bk;d awmfb&k m;vufxufup? vTr;f rk;d cJo
h nf[k ,lqcefrY eS ;f
&ygonf/ udpwGif jrefrm,Ofaus;rIukd &wm[m tjrwfxGufwmygbJ? okdYayrJh &ckdif,Ofaus;rIxdef;odrf;NyD;
&Sdaeaom&ckdiftwGuf ykdrkdus,fjyefYaomaw;*Dw? okckrtEkynmjzpfrvmEkdifcJhygbl;? rdrdwdkY\ kd;&mtoDtukH;
*Dwrsm;rSm vkH;0eD;eD;aysmufuG,f wdrf;aumoGm;cJhMu\/ jrefrmaw;*Dwukdvnf; qef;opfwDxGifrIr&Sd? yuwd

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

21

rEkOD;bpdef

ukdifwG,fokH;EIH;MuonfrSm ,aeYxdyifjzpfonf/ jrefrmjynfwGif;rSm a&S;a[mif;aw;*Dwtjzpfom xdef;odrf;xm;Mu


aomfvnf; vli,fxkxJ aysmufuG,fvkrwwf ,cktcsdefrSm &Sdaomfvnf; &ckdifjynfe,fa'orSm ,ciftESpf
50avmufuuJhodkY ZmwfyGJutp? tm;vkH;av;csKd;? a'G;csKd;? ojzef? abmv,f? aw;xyf? ,kd;',m;ywfysKd;wkdYrSm
wGifus,fvsufbJ &Sdaeao;\/ aumif;aomvuPmyifjzpfonf[k qkd&rnfyif/
txuftcsD;onf &ckdifArm r[mrdwfcspfMunfbkdY vrf;pjzpfonfukd owdjyK&eftwGuf a&;om;&jcif;yif
jzpfonf/ 'kAYd rmtpnf;tk;H \ ZmwdaoG; Zmwdrmef vIaYH qmfaomaw;*Dwrsm;onf &cdik o
f Ykd aeYcsi;f ayguf? vSn;f ae?
avSatmif; jrif;aZmif;rusef jyefYyGm;cJhNyD; ESpfESpfumumjrwfjrwfEkd;Edk; oDqkdMujcif;? tpnf;ta0;rsm;zGihfvSpf&mwGif
ok;H jcif;? jynfwiG ;f rSmxufy
dk yk
d ok;H pGcJ MhJ u\[k uReaf wmfxifjrifryd gonf/ xko
d jD cif;? aw;jcif;rsm;\ acgif;pOfrsm;
ukd rSwfrdorQ wifjy&ygvQif?

ZmwdaoG; Zmwdrmefwuf<uatmif vIaYH qmfaomaw;*Dwrsm;trnf


1/waumif;tbd&mZm? 'kdYArmomuDrsKd;[mrkdY? 2/ taMumif;om"u waumif;&mZ ousom*D 3/
tmZmenf Ak'b
momrsK;d om;wkid ;f jynf? 4/ &mxl;*kP?f pnf;pdr*f P
k af wGx;dk ayrJ?h wrsK;d vk;H rSm rvGwaf y/ vufatmuf
cHuReb
f 0&,f 5/ (&wemykaH ejynf? rif;q,fw
h pfquftyk pf ;dk cJo
h nf? a&S;a&S;wk;H uawmh tvGeo
f m,mpnf)ygawmfrl
aw;jcif;rsm;ESiw
fh uG tjcm;uReaf wmfrrSwrf ad om ppfaoG;ppfrmefwuf<uvmzkYd bk&ifah emif? AEKvwkv
Yd dk vlawGay:
vmbkdY? aoG;<up&maw;jcif;rsm; jzpfMuonf/ ocifav;armifu OD;OD;zsm;zsm;vm tm;ay;a[majymjcif;(txl;
ojzifh ocifav;armif)'D*&D bGJYxl;*kPfxl;&SdygvsufESihf ocifacgif;aqmifvkyfjcif;ukdvnf; twkckd;vmMuonf/
*kPf,lbkdY wwfvmMu\/ (&ckdifpum;ESihf) (Oyrmwpfckjy&vQif) 0rf;pm? pm;cGuf? wxyfwGufukd? woufpmxif?
cG;D tjrifaMumif?h wkid ;f cGio
f mpnf? igwkjdY ynfonf? oljY ynfjzpf&? 0rf;enf;pGmwnf)h / qkad om NrKd UolBu;D atmifausmZf rH mS
wef;rsm;wGifwGifokH; ay:jyLvmjzpfvmMu&ygonf/ uJhodkY ekd;Mum;vmaom &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;
tpnf;tk;H onf &ckid v
f rl sK;d wk\
Yd wpfcw
k nf;aomvGwv
f yfa&; OD;aqmifygwDyifjzpfygonf/ xkt
d pnf;tk;H \tvH
awmfrSmvnf; t0g? tpdrf;? teDyifjzpfonf/ jrefrmjynfwGif a'gif;kyfxnhfovkd &ckdifrSm qifkyfxnhfbkdY &nf&G,f
csuf&Sdonf/ tajccHtm;vkH;ESihf &nf&G,fcsuf0g'a&m vrf;pOfygwlnDMu\/ 'D*&D&aomacgif;aqmifawGuvnf;
&mxl;,lbkdY vufwGefYvmMuonf/ &ckdifxdyfwef;acgif;aqmifrsm;ESifh Armhxdyfwef;acgif;aqmifrsm;onf pmcsKyf
pmwrf; rvkdbJESihf r[mrdwfjzpfcJhMuonfukd orkdif;xif&Sm;pGm awGUMu&onf/
,cktcg &ckdifArmaoG;cGJa&;ukd vIHYaqmfaeMuaom ArmvlrsKd;? &ckdifvlrsKd;wkdY (twk,lMuap&efjzpfonf)
aoG;cGJonfqkd&mwGif vlrsKd;i,fwpfckwnf; ykHcsrjzpfyg/ ESpfOD;ESpfbufrSwlnDaom tjrifrSef&bkdYonf t"dujzpf
onf[k xifygonf/

13/ 'kid t
f mcD 91Xmetkycf sKyfa&;aMumifh &ckid v
f Bl u;D acgif;aqmifyidk ;f tcsKUd awGa0cJMh ujcif;/
jrefrmEkdifiH\EdkifiHa&;onf *sDpDbDatacwf\aemufykdif;wGif cGJa&;wGJa&;/ 'kdiftmcD 91Xmeacwf? 'kdiftmcD
acwfrSm ig;axmifpm; a&m*gBuD;xGm;jcif;? awmifusa&? EGm;ESpfaumifr0ovkdy? armifbaz ig;axmifr&aom
aMumihf ocifukd,fawmfrIdif;av;csKd;uJhodkY tjcm;yk*dKvfawGvnf; bk&ifcHESihfvufoifhcHbkdYukd? wkdufkdufoG,f BudK;pm;
cJh\/ vlxkusawmhwpfrsKd;? tpkd;&rSmwzkH? azmufvGJazmufjyefEkdifMuolrsm;csnf; jzpfMuonf/ qkdvkdonfum; ygvD
rmeftrwfjzpf? wpfqifhNyD;wpfqifh tkyfcsKyfa&;topfrsm; awmif;cH0g'jzefYrIjzpf\/ vGwfvyfa&;vkdaomjynfol
rsm;rSm [kdacgif;aqmif,kH&Ekd;Ekd;? 'Dacgif;aqmif,kH&Edk;Ekd;ESifh tuGJuGJtjym;jym; a,mifvnfvnfjzpfcJhMu&\/
uReaf wmfoo
d rQacwfudk a&wGujf yygrnf/ 1/ qma*satacwf? 0HomEkacwf aemufyidk ;f q&mpH olyek af cwf
jzpf\/ 2/ 21OD;acwf 3/ OD;ykacwf?OD;0dpm&axmifustaocHacwf 4/ barmfESihfay:xGef;acwf? rEav;
ausmif;om; 17OD;ao? Akdvfatmifausmfao? jrefrmou&mZf (1300)jynhfta&;awmfykHrsm;? ,ckpma&;&onfrS
qma*satacwf\aemufykdif;[k ,lqygonf/ OD;yk eef;&if;0efjzpfaom acwf&mxl;vkdMuaom (0g)trwfjzpfvkdMu
aom &ckdifvlBuD;tcsKdUrSm awmfvSefa&;bufESihf aphpyfa&;bufESpfbufukd b,fvrf;vkduf&rvJ rcGJa0EkdifbJ?
awGa0cJMh uygonf/ okaYd yrJh &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m tpnf;tk;H 0ifvBl u;D rsm;rSm awmfveS af &;bufudk vufrvTwcf MhJ u
[k rSwfcsufcsEdkifygonf/ okdYaomfvnf; vli,folykefavmif;vsmrsm;jzpfMuaom ausmif;om;vli,f? v,form;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

22

rEkOD;bpdef

vli,f? ynmwwfvlvwfwef;pm;vli,f? wkdYu vlBuD;awGtay: raMueyfyg/

14/ 'kid t
f mcDtyk cf sKyfa&;ESihf uuOD;bk;d jr xifay:vmjcif;/
NAdwdoQtpdk;&\ 'kdiftmcDtkyfcsKyfa&;acwftcsdefwGif &ckdifjynfawmifykdif; rmefatmifNrdKUrS uubkd;jr
qkdonfh trnfjzifh yk*dKvfwpfOD;onf ygvDreftrwfjzpfvmcJhonf/ v,form;vlwef;pm;ukduu [k ygVdpum;
rSm ac:qkdojzihf v,form;bkd;jr[k cH,lxm;jcif;jzpfonf/ jrefrmygVdpmayESihfwuG avmuD avmukw&m
A[kokw<u,f0onfhyk*dKvfjzpfonf/ pum;ajymaumif;onf? w&m;a[m&m vlBudKufrI&mEIef;jynfhjzpfonf/
,SOfNydKifaomtrwfavmif;xJ NrdKUrsufESmzkH; acwfynmwwf (0g) t*Fvdyfpmwwfa&SUaersm; olYukd rEkdifMu?
IH;oGm;Muonf/ wpfBudrfr[kwf tBudrfBudrfyif vlxkBudKufojzihf tNrJwrf;ygvDrefukd,fpm;vS,f jzpfcJhonf/
jrefrmEkid if yH gvDrefvnf; pum;trsm;qk;H ajymonfudk ygvDrefrw
S w
f rf;ukMd unhyf gu od&EdS idk yf gonf/ uReaf wmfrw
S rf d
onfph um;vk;H tcsKUd rSm t*Fvyd pf um;jzihf ygvDrefajymMuonfudk Iycf sonfo
h abmouf0ifaom pum;vk;H rsm;yif
jzpfonf/ (rD;wkdrD;&Snf? arsmufwaxGESihf? tae&cuf? vTwfawmfxuf0,f? <uuf<uufqlnH? arsmufatmfoHESihf?
Ekid if &H yfjcm;? wkid ;f wyg;rSm? Mum;rawmf? jrifravQmaf tmif)qkw
d phJ um;rsm; vufwef;csucf si;f yifvQif ygvDrefwiG ;f
qkdjy ygvDrefrSwfwrf;pmtkyf awGU&SdEkdifMu\/ uJhodkY Z0eOmPf&Sdjcif;? pum;t*FgjynhfpkHpGm ajymqkdEkdifjcif;
wkaYd Mumihf xkt
d csed u
f xifay:ausmaf Zmxif&mS ;aom trwfynm&Siw
f pfO;D jzpfvmcJo
h nf/ xku
d u OD;bk;d jronf
a'gufwmbarmf ygwD0ifjzpfonf/ *syefacwf a'gufwmbarmf t"dywd? jzpfcJhpOfu? tBuHay;yk*dKvftjzpf
wm0efxrf;&GufcJhonf/ atmufajcqif;&Jom; v,form;tvTmjzpfaomaMumifh? v,form;wkdYtusKd;ukd ygvDref
'kdifcH tNrJwef;aqmif&GufaomaMumihf a&G;aumufyGJvkyfwkdif; yk*dKvfrSmtNrJyif ta&G;cHcJh&\/ 'kdiftmcDacwf
ESifh 91Xmeacwfuek o
f nft
h csed x
f d ygvDrefwpfcv
k ;Hk uvnf; yk*Kd vt
f m;av;pm;Muygonf/ k;d om;ajzmifrh wfjcif;
rsKd;cspfpdwf&Sdjcif;ESihf A[kokwjynhfpkHjcif;wkdY jynhfpkHoljzpfygonf/ odkYaomfvnf; ygvDrefrSwqihf awmif;qkd?
wqifhwqifhtkyfcsKyfa&;opfrsm; awmif;qkd,lbkdY aphpyfa&;vrf;pOfukd ,kHMunfoGm;NyD;? awmfvSefa&;ryg0ifEdkifbJ?
jyKwfuscJhaMumif;ukd awGU&SdMu&ayvdrfhrnf/

15/ rmefatmifNrKd Ue,f vli,frsm; ocifjzpfvmojzihf Ek;d Mum;rIx;l uJjcif;/


91XmeacwfwiG f rmefatmifNrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk rS vli,frsm;(0g) wk;d wufaomtjrif A[kow
k &Sd vli,ftcsKUd
onf ociftrnfc
H ? pnf;k;H a[majymrIrsm;aMumifh rmefatmifNrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk v,form;vlxBk u;D onf Ek;d Mum;rI
&SdaeMuygonf/ ociftrnfcH,lvsuf&SdMuaom acgif;aqmifrsm;rSm? 1/ ocifomarmif? 2/ ocifvSatmif? 3/
ocifbvkH? ocifarmifkdjzLwkdYESifhwuG ocifom&if? ocifarmifb? vli,fawmfawmfrsm;rsm; ociftrnfukd
cH,v
l Quf wuf<uEd;k Mum;vsu&f adS om NrKd Ue,fjzpfonf/ xkjYd yifrmefatmifNrKd U? tzGUJ tpnf;toD;oD;ESifh acgif;aqmif
toD;oD;wkdYvnf; ay:xGef;vQuf&Sdygonf/ trnfrSm ormqEtzGJU acgif;aqmifrSm a&SUaeOD;a&TeD? 2/ rsKd;cspftzGJU
OD;bkd;vl? 3/ aus;vufjyKjyifa&;tzGJU OD;bkd;{? 4/ tmZmenftzGJU? a&SUaeOD;ausmfZH? 5/ acRwmtzGJUOD;bdk;GefY 6/
ociftzGJU? ocifomarmif? 7/ qif;&Jom;tzGJU? uuOD;bkd;jrwkdYjzpfMu\/ tzGJUrsm;tm;vkH;onf wpfzGJUESihf
wpfzGJU pifNydKifpnf;kH;vsuf olYvlESifhol &SdMu\/ tjcm;NrdKUe,fukd rpnf;kH;Muyg/ uubkd;jrrSm a&G;aumufyGJ
a&mufrS wjcm;NrdKUe,frsm; vSnhfvnfa[mjyonf/ tzGJUtjzpf rpnf;kH;aomfvnf;? rJqE&Siftm;vkH;ukdyif olYtzGJU
0iftjzpfowfrSwfxm;\/ tb,faMumifhqkdygvQif a&G;aumufyGJwkdif;rSm tEkdif&ae if;\tzGJU0ifawGbJ[k
,lqxm;[ef&ydS gonf/ odaYk omfvnf; ocifvil ,ftzGUJ ukd uu OD;bk;d jr pk;d &dr[
f efw\
l / tb,faMumifq
h ydk gvQif
&J&aJ wmufa[majymjcif;? axmifusc0H efjY cif;wkaYd Mumifh NrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk u Munfadk v;pm;rI wk;d wuf? t&Sed t
f [kef
jyif;xefvmaomaMumifjh zpfonf/ xku
d o
hJ Ykd ukv
d edk aD cwf? uReaf cwftcsed t
f cg NrKd Ue,ftvku
d f vIy&f mS ;Ek;d Mum;rIwiG f
rmefatmifNrdKUonf tEkd;Mum;qkH;NrdKUe,fwpfckyifjzpfonf/ ynmwwfacgif;aqmifrsm;ESihf tzGJUtrsKd;rsKd;ay:ayguf
aeaom xl;jcm;aom0daoo&SdaomNrdKUvnf; jzpfygonf/ xkdpOftcsdeftcgu uuOD;bkd;jr\ acwf[kqkdEdkif
atmifyif/ OD;bkd;jrvnf; &ckdifjynft0Sef; ausmfaZmudwdvnf; &Sdaeygonf/ rmefatmifNrdKUe,fxuf Ekd;Mum;aom
NrdKUe,frSm ajrykHNrdKUe,fjzpfygonf/ okdYaomf q&mawmfOD;pdEm wpfyg;wnf;om acgif;aqmifjzpfonf/ pifNydKiftzGJU
r&Sdyg/

23
rEkOD;bpdef
16/ &ckid v
f il ,frsm; wkid ;f &if;om;tzGUJ ESihf &ckid v
f Bl u;D rsm;\ wkid ;f vk;H qkid &f m pifNyKd ifpnf;k;H Mujcif;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

jrefrmEkdifiH 'kdiftmcDacwfrS 91XmetkyfcsKyfa&;acwfwGif 1936ESifh 1937 ck 1938tcsdefrSm &ckdifvlrsKd;


wkdYonf tvGefYtvGefvIyf&Sm;pnf;kH;aoma[majymrI rsm;jym;vmcJh\/ xkduJhokdY a[majympnf;kH;rI vGwfvyfa&;
&&Sb
d t
Ydk wGuf olu
Y Rerf cHb?J awmfveS af &;vkyzf u
Ydk ?kd ocifvil ,frsm;\ 0g'ESiv
fh Bl u;D rsm;u ygvDrefrw
S qifh awmif;qkd
wku
d cf u
dk b
f Ydk 0g'? aphpyfa&;wko
Yd nf t"du&? y#dyujzpfMuonf/ vli,fwaYdk [majymcsurf sm;ukd vlBuKd urf sm;vmMu
ojzihf vIyfvIyf&G&Gjzpfvmonf/ wcsKdU&yf&Gmv,form;xkrSm vlBuD;rsm; wkdif;vkH;qkdif&mvnf; tzGJU0ifvli,f
wkid ;f &if;om;tzGUJ vnf; 0ifa&mufMu\/ uJo
h Ykd pifNyKd iaf [majympnf;k;H rIaMumif?h tem*gwfrmS tzGUJ Bu;D ESpzf UJG onf
y#dyurIukd OD;wnfaeMuacsNyD? okdYaomfvnf; &efolu t*FvdyfrsufESmjzLrsm;ESihf if;wkdY\ajr&Sif "e&Sifvufyg;ap
rsm;om[k od&edS m;vnfMuNy;D aom todpw
d "f mwfc&H adS om acgif;aqmifrsm;jzpfaeaomaMumifh ykwcf wfajyma[mrI
tvsi;f rjzpfMuyg/ okaYd omfvnf; acwfpm;aeonfu vli,frsm;a[majymaom awmfveS o
f nfo
h abmouf0ifonfh
pum;rsm;yg0ifaom a[majymrIuo
dk mvQif vufco
H rl sm;jym;vmonf/ acwfopf\tyGit
hf zl; vli,frsm;u vli,f
ynmwwfrsm;onf urmhtajctae t*Fvdyf&efola[mif; *smreD\[pfwvm? pnf;kH;xm;aomvufeufEkdifiH
onf NAdwdoQe,fcsJUorm;\ ab;tE&m,frD;cJwpfckukd jrifae&jcif;? wcsdefwGif t*FvefEkdifiHukd wkdufckdufawmhrnf
ukd? &nfrSef;od&Sdxm;ojzihf tcsdefrS pnf;kH;xm;cJhvQif xkdtcsdefrSmvkH;0vGwfvyfa&;odkY kef;xGufvGwfajrmufEkdif
zkdY ukdom wpfa,mufwpfrsKd;pD enf;vrf;tzkHzkHjzifh a[majymrItm;vkH;ukd BudKqkd,kHMunfMuygonf/
b,fvkdawmfvSefzkdY vrf;pOfowfrSwfcsuf vkH;0r&Sdyg/ okdYaomfvnf; vlawGtm;vkH; awmfvSefypfzkdYudkom
tm;oGefcGefpkdufa[majymvsuf axmifxJodkY tpDt&D0ifMu\/ axmifokdY0ifjcif;? tzrf;cH&jcif;rsm;ukd cH&olu
*kPfxl;wpfckuJhodkY cH,ljcif;? jynfolrsm;uvnf; tmZmenftjzpf csD;usL;axmyemjyKMuaomtcsdef umvwpfck
jzpfay:vmcJh\/

17/ &ckid t
f rsK;d om;uGeu
f &ufudk vli,ftzG?YJ vlBu;D tzGYJ (ESpcf ak ygif;) zGUJ pnf;vku
d
f vli,fEiS fh
vlBu;D nDw
G rf &I jcif;/
&ckdifwkdif; ocifacwf[kbJ trnfay;&rnf/ acwfwpfacwfonf &ckdifacgif;aqmifBuD; q&mawmfBuD;
OD;pdEmESihf OD;ynmoD[? OD;em&' BudK;yrf;rIaMumihf acgif;aqmifrsm; nDGwfrI &&SdvmNyDjzpfyg 0rf;ajrmuf0rf;om
jzpfMu&\/ a&SUokdYvSrf;rnfh awmfvSefa&;c&D;pOfukd csrSwfMuonf/ &ckdifjynfvkH;uRwfnDvmcHBuD; wpfckukdjyKvkyf
vkH;0vGwfvyfa&;tqkdESihf v,form;wkdYtm; aoG;pkwfaomOya'rsm;? pHepfrsm;ukd uefYuGufqkH;jzwfcsuf
vufeufrygbJ pnf;kH;a[majymrI? vli,frsm;tm; zdESdyfzrf;qD;jcif;rsm;? vTwf&efta&;qkdjcif;? a[majympnf;kH;
rIukd vGwfvyfpGmrvkyfEdkifatmif wm;jrpfaomOya'rsm; Iwfcsonfhtqkd qkH;jzwfcsufrsm;wkdYudk vkyfaqmif&ef
vrf;pOfcsrSwfcJhMuygonf/ xkdnDvmcHukd NcdfrfhNcdrfhoJoJ pnfpnfum;um; atmifjrifxajrmufEkdifzkdY pwifpnf;kH;Mu
onf/ q&mawmfBuD;rsm;uvnf; xkdtzGJUBuD;ESpfzGJU yl;aygif;rdNyD; jzpfonfhtwGuf txl;tm;wufMu\/ auseyfMu
\/ tzGJUBuD;ESpfzGJU MoZmt&Sdeft[kefonf wpfckwnf;aom MoZmt&Sdefjzpfvmvnf; ykdrkdus,fjyefYaomMoZm
oufa&mufjcif; jzpfvmcJo
h nf/ vli,facgif;aqmifyidk ;f rSvnf; vlBu;D awGudk tm;uk;d tm;xm;&&Sjd cif;? q&mawmfBu;D
rsm;\MoZmukdvnf; trSDjyKvsuf ,cifuxuf ykdrkdwufwuf<u<u&Sdonf/ tajccHaus;&Gmvlxkv,form;
acgif;aqmifykdif;rSvnf; owif;ukd r*Fvmowif;tjzpf tm;wufMu\/ xdktcsdef aus;&Gm&Sdvlxkrsm;onf
u,fwif&Sif&SmaeMu\/ ajr&Sif"e&Sif? jALkdu&ufrsm;\ zdESdyfrIukd emusnf;cHjyif;rI umvMumjrihfonfjzpf
NiD;aiGUpufqkwfrcHr&yf&SaecJhMu\/ odkYaomf rvIyf&J rvIyf0efYcJhyg/ &J&Jawmufvli,frsm;onf t*Fvdyfukd yrmrcefY
onfhtjyif ajr&Sif"e&Sifrsm;? jALkdu&ufvufyg;aprsm;ukd bdef;pm;ulvDavmuf wefbkd;r&Sdatmif Iwfcsa[majym
Muonfjzpf ynmwwfvli,facgif;aqmifawGukd tm;ukd;tm;xm; tm;ay;axmufcHMuygonf/
&ckid jf ynf\awmfveS af &;acwftqufquf wm0efrsm;xrf;aqmifEidk u
f rnfh um,ynm&SiBf u;D rsm? pkpH n
Hk n
D D
jzihf tbufbufrS jynfhpkHaom xkdtzGJUESpfzGJUukd rwnfzGJUpnf;NyD; onfh 1939 ckrSm BuD;rm;us,fjyefYaom pnf;kH;a&;
vIyf&Sm;rIjzpfvmcJh\/
&yfwkdif;? &Gmwkdif;? wkdufe,fwkdif;wGif aeYrtm;? nrtm;? tpnf;ta0;jyKvkyfvQuf qkH;jzwfMujcif;?
a[majymMujcif;rsm;ESi?fh v,form;vli,fx?k trsK;d orD;xk? ausmif;om;xkrsm;onf umva'ovku
d
f trsK;d om;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

24

rEkOD;bpdef

vIyf&Sm;rItoGifjzihf Ekd;Mum;vmcJhojzihf xif&Sm;ausmfaZmvmojzihf t*Fvdyfe,fcsJUorm;ESihf if;wdkYvufyg;aprsm;


t&m&SdESifh ajr&Sifrsm;? MoZmt&Sdeft[kefysufpD;p jzpfvm&onfukd taMumif;jyKvsuf zdESdyfa&;kukd b,fvkdvkyf
Ncdrf;ajcmufbkdYwmplvsuf &SdaecJhMu\/ wkdufyGJrsm; trnftcsKdUukd azmfjy&vQif pH? wif;? awmif;wkdufyGJ/ qm;cGef?
ajrcGef? ajrcBuD;rIwkdufyGJ/ vlrSeforQt&G,fa&mufolrsm; tcGefrwefwq xrf;aqmif&jcif;rsm;? uefYuGufMujcif;/
opf0g;rsm;ukt
d rd af qmuf? wJaqmuf? ausmif;Z&yfaqmuf&m uif;vGwaf tmif wku
d yf t
JG jzpf ta&;qkv
d mMuonf/
pyg;xk;d csvsuf aps;ESrd
f pyg;wifBuKd 0,f,Ml uonfrsm;ukd qefu
Y siu
f efu
Y u
G rf ?I pyg;wif; 100 0,fwidk ;f
rSm 2wif;ykad y;&onfrsm;ukd qEjyuefu
Y u
G o
f nfrsm;? taxGaxGvyI &f mS ;a[majymrIrsm;onf? rBupH zl;aeYwidk ;f vkv
d dk
ae&mwkdif;? NrdKUe,f? wkdufe,faygif;pkHwdkY olYae&mESihf acgif;aqmifvkyf0efYolrsm;vnf; toD;oD; xGufay:vmcJhMu
onf/ uJhodkY pnf;kH;a&;ukd tajccHvsuf &ckdifjynfawmifykdif;odkY? trsKd;rsKd;uGJuGJjym;jym;&Sdaeaom tzGJUrsm;ukd
odrf;oGif; pnf;kH;zkdYudk em,uq&mawmfBuD; 3yg;ESihf acgif;aqmifBuD;rsm; qkH;jzwfMuygonf/

10/ &ckid v
f il ,f pnf;k;H a[majymolrsm; NrKd Ue,ftESt
YH jym;ay:xGe;f jcif;
&ckdiftrsKd;om;uGef*&uf NrdKUe,faygif;pkHrSvli,ftmZmenf&J&Jawmuf a[majymol ocifvli,fawG
NrdKUe,faygif;pkHrS ay:xGef;vmcJhjcif;onf awmfvSefa&;pnf;kH;a&;twGuf tiftm;BuD;wpf&yfyifjzpfonf/
ausmufawmfNrdKUe,frS &J&Jawmuf omZHvS? NrdKUa[mif;NrdKUe,frS zkd;om0? pdefxGef;jzL? omxGef;atmif? rif;jym;NrdKUe,f
rS ocifbkd;vS? ocifcsufzm;? ocifjzLomxGef;? &aohawmifNrdKUe,frS rsKd;cspfausmfOD;? ppfawGNrdKUe,frS OD;owkd;vS?
ocifatmifxGef;jr? ocifpHa&T? ocifawmvl? ajrykHNrdKUe,frS ocifbpdef? ocifbapmatmif? ocifarmifapmOD;?
ausmufjzLNrKd Ue,frS ausmif;om;or*omxGe;f ? ppfawGNrKd UrS ausmufom;or* bkaH ygufomausm?f rmefatmifNrKd Ue,f
rS ocifarmifvSatmif? ocifAvkHESihf ocifomarmif? ocifarmifkdjzL? oHwGJNrdKUrS ocifausmf&if? ocifrrusef?
peJNrdKUq&mr? ocifr? a':zdef? &rf;NAJNrdKUrS ocifA[ef? ocifbkd;EG,f? awmifukwfNrdKUe,frS ocifausmf'ifESihf
ocif atmifBuD; wkdYjzpfMuonf/
yk*dKvfrsm;\ ukd,fa&;&mZ0ifukd azmfjyvkdyg\/ uRefawmfjynhfjynfhpkHpkH tMurf;rQrwifjyekdifjcif;ukd
onf;cHyg/ tcsKdUtajctaeukd odyg\/ okdYayrJh uGufwifjyvkdrIr&Sdojzihf? tm;vkH;ukd tnDtrQazmfjy&ygonf/
txJ tcsKdUrSm? vli,fr[kwfbJ? vlvwft&G,fodkY xkdtcsdefa&mufaeygonf/ odkYayr,fh pnf;kH;a[majymrIrSm
vli,fawGESihf wom;wnf;jzpfonf/ rif;jym;NrdKUe,frSqkdvQif 'kdifempyl&fjyefrsm;jzpfonfh ocifbkd;atmif?
ociftkd;avmif? ocifarmifpHvSESihf ocifarmifomEkd;wkdYvnf; pnf;kH;a[majymolrsm;pm&if; xnhfoGif;&rnfyif
jzpfonf/ xkdolrsm;trnfcH,lumrQESihf t*Fvdyfu zrf;qD; 'kdifempyl&fukd rykdYyg? OD;xGef;pdef? eErmvm?
csefvSyfcJh&onfuawmh if;yk*dKvfrSm orkdif;0if OD;Owrwynhf&if; q&mawmfem,uBuD; OD;pdEmxufyif 0HomEk
acwfu OD;OwrESihf axmifuscH a[majymol? jrefrmEdkifiHt0Srf; a[majymoljzpf csefvSyfNrdKUe,fpm&if;rxnfh
yg/

19/ xdyw
f ef;xif&mS ;ausmaf Zmaom vli,frsm;\ twKywrd sm;/
NAdwdoQt*FvdyfrsufESmjzLrsm;ukd yrmrjyKbJ &J&Jawmuf a[majym0efYaom tmZmenfvli,ftcsKdUukdvnf;
tusO;f csK;H rSww
f rf;wifazmfjyygrnf/ if;wk\
Yd trnfrsm;ESifh ZmwdNrKd Ue,frsm;ukyd g xnfo
h iG ;f azmfjyvku
d yf gonf/
1/ &aohawmifNrdKUe,frS rsKd;cspfausmfOD;? 2/ rmefatmifNrdKUe,frS ocifvSatmif? 3/ rif;jym;NrdKUe,frS
ocifz;dk vS/ 4/ ppfawGNrKd Ue,frS ocifowk;d vS? ocifatmifxeG ;f jr? bkaH ygufomausm?f 5/ ajrykNH rKd Ue,frS ocifbpdef
ESihf ocifbapmatmifwkdYjzpf\/
1/ rsKd;cspfausmfOD;rSm t*Fvdyf[kdufpul;ausmif;rS 10wef;ausmif;om;jzpfonf/ &J&Jawmufa[majymrI
aMumifh tcsKyftBudrfBudrfcH&onf/ axmifxJa&mufaomtBudrftrsm;qkH;jzpf txif&Sm;qkH; vli,facgif;aqmif
wpfa,mufjzpfonf/ 2/ ocifvSatmifrSmvnf; t*Fvdyf 10wef;ausmif;om;jzpfonf/ rif;jym;vli,frsm;
nDvmcHrSm &J&Jawmufa[majym xif&Sm;vmoljzpfonf/ rmefatmifNrdKUe,focifvli,frsm; acgif;aqmifjzpf
ausmufjzLckdifrS yxrqkH;tcsKyfcH axmifxJa&mufoltjzpf vlodrsm;ygonf/ 3/ rif;jym;NrdKUe,frS ocifbkd;vS
vnf; &ckdifvli,fxJrS yxraxmifxJodkY a&mufoljzpfonf/ acwfynm 7wef;atmifonf/ ocifbkd;vSukd

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

25

rEkOD;bpdef

qif;&Jom;rdom;pkrS arG;zGm;oljzpf vlxku trdrkefYa&mif;om; rif;avmif;(ocifbkd;vS axmif9v)[l wabmif


yif ay:cJh\/ 4/ ocifowkd;vSrSm &ckdifjynfowif;pm\t,f'Dwmjzpfonf/ ausmif;q&mwpfOD;jzpfonf/
pma&;q&mvnf;jzpfonf/ 'k;d 'k;d a'gufa'gufa[mxif&mS ;vmolaywnf;/ ocifatmifxeG ;f jrvnf; ppfawGNrKd Ue,f
rS ynmwwf vli,fwpfOD;jzpfygonf/ 10wef;ynmukd oifMum;cJhonf/ &J&J0efY0efYESihf pGefYpm;0efYaom tmZmenf
wpfOD;yifjzpfonf/ 5/ ocifbpdefonf jrefrmpm 7wef;ausmif;om;jzpfonf/ ajrykHNrdKU atbDtrfausmif;xGuf
jzpfonf/ &ckdifawmfvSefa&; tprStqkH;xd a[majympnf;kH;rIwGif tNrJwrf;yg0ifcJhNyD; &J&J&ifh&ifhacgif;aqmifrI
wm0ef,l0efYjcif;? uJh&JUcHEdkifjcif;? wpl;xkd;vkyf0efYjcif;jzihf xif&Sm;onf/ ocifbapmatmifrSm ajrykHNrdKUrS ausmufjzL
[ku
d pf ul;ausmif;om;jzpfonf/ 7wef;atmif 8wef;atmif? 9wef;ta&mufwiG f ociftrnfcv
H Quf ocifbpdef
ESiw
hf b
JG ufa[majymoljzpfonf/ pum;wwf A[kow
k <u,f0oltjzpf xif&mS ;onf/ aMumufvefrY v
I ;Hk 0r&So
d jzihf
xif&Sm;olyifjzpfonf/ txufygvli,facgif;aqmifrsm;\ pGefYpm;cef;rsm; pmwifa&;ygu vlwpfa,mufvQif
wpftkyfusjzpfoGm;Edkifatmif xif&Sm;aom tcsuftvufrsm; &SdcJhMuolawGcsnf;jzpf\/

20/ em,uq&mawmfBu;D rsm; acgif;aqmifonft


h zGUJ ESifh vly*k Kd vfacgif;aqmifBu;D rsm; tzGUJ
xkEd pS zf UJG cG
J &ckid af wmifyidk ;f okYd pnf;k;H a&;xGuMf ujcif;/
&ckdiftrsKd;om;uGef*&uf\ wm0efrSm ppfawGckdifwpfckvkH;wGif olYNrdKUe,fukd NrdKUe,facgif;aqmifrsm;?
&SEd iS ahf eNy;D jzpf? pdwcf sEidk Nf y/D ausmufjzLckid ?f ajrykNH rKd Ue,fvnf; em,uq&mawmf\e,fajrjzpfojzihf Ek;d Mum;vsuf
&Sdaeonfhtjyif tjcm;NrdKUe,frsm;xuf xif&Sm;ausmfaZmjcif;? acgif;aqmifrsm;&SdESihfNyD; jzpfonhftjyif? vlxkvnf;
trmcHvx
l jk zpfaeaomaMumifh pdwcf sEikd af vmufonfh tajctae &Sad eavonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fEiS fh &rf;NANJ rKd Ue,f?
rmefatmifNrdKUe,frsm;ukd pdwfcsEkdifavmufonfh trmcHe,frsm;jzpfvmatmif pnf;kH;zkdYwm0ef&Sdaejyefonf/ txl;
ojzihf rmefatmifNrdKUe,fwGif tzGJUtrsKd;rsKd;jzifh *kdPf*Ppdwfjzihf uGJjym;aerIukd odMu&\/ xkdtzGJUrsm;tm;vkH;
wpfpnf;wpfvkH;wnf;jzpf&efukd &nf&G,fvsuf? txufygtzGJUBuD;ESpfzGJUonf? &ckdifawmifykdif;okdY pnf;kH;a&;c&D;?
xGucf MhJ u\/ txl;ojzihf ausmufjzLNrKd UrSm 'kw,
d OuX OD;aumif;(0g) OD;armifaumif; a&SUaeBu;D \ae&yfjzpfonf/
okdYaomfvnf; Ekd;Mum;rIr&SdbJ awmfvSefa&;twGuf wufwuf<u<ur&Sdyg/ xkdYaMumihf &rf;NAJNrdKUe,f? rmefatmif
NrKd Ue,f? ausmufjzLNrKd Ue,f&dS aus;&Gmvlxu
k dk a&S;OD;pGm EI;d qGzv
Ydk o
dk nf/ &ckid af wmifyidk ;f wpfcv
k ;Hk ukv
d nf; uubk;d jr
\ MoZmwduruvnf; vTrf;vsuf&Sdonfukd od&SdMuNyDjzpfonf/ uuvnf; rsKd;cspfyk*dKvfjzpf nDGwfa&;ukd
rqefu
Y sib
f &J v
dS rd rhf nf[v
k nf; xifjrifcMhJ uonf/ xkt
d csurf sm;ukd rlwnfvsuf tzGUJ ESpzf UJG onf ppfawGNrKd UrS a&muf&dS
&me,fajrrsm; w&m;yGJjyKvkyfa[majym wpfqifhwpfqifhoGm;Muavonf/ OD;omZHvS? OD;bkd;ckdif? OD;armifaumif;?
OD;omausmfwkdYyg0ifMuonf/ usefwzGJUrSm OD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'ESihf? eErmvmq&mvlxGuf OD;xGef;pdef?
ocifbpdef? ocifapmatmifwkdYtjyif ocifarmifbpdef? ocifijyL;acswkdY yg0ifMu\/ ocifijyL;ESihf ocif
armifbpdefwkdYrSm q&mawmfOD;pdEm\wynhfrsm;jzpfonf/ 12ESpft&G,fcefYomjzpfonf/ a[majym&m ryg0ifEkdif
Muao;yg/ tzGUJ rsm;onf &rf;NA?J ausmufjzLNrKd Ursm; w&m;yGjJ yKvyk af [majymcJMh uavonf/ &rf;NAJ q&mumqde;f
ausmif;q&mBuD;ausmif; w&m;yGJjyKvkyfcJhMuygonf/ &rf;NAJNrdKUonf ausmufjzLNrdKUxuf wkd;wufrI&Sd\/ &rf;NAJrS
wqifh rmefatmifNrdKUodkY uubkd;jrESihfwGJ pifNydKifa[majymyGJtzGJUBuD;ESpfzGJUonf rmefatmifNrdKU awGUqkHbkdY
tpDtpOfcsrSwfvsuf awmifykdif;odkY c&D;xGufcJhMuonf/ &ckdifjynf\NrdKUawmfppfawGrS pxGufvmjcif;jzpfonf/
&ckdiftrsKd;om;uGef*&uf\XmecsKyfrSm ppfawGNrdKU ly&GmOuXBuD; 0wfvkHawmf& OD;omZHvS\tdrfrSmjzpfygonf/
tzGJUBuD;\em,ursm; vlBuD;acgif;aqmifrsm;wkdYonf arC0wDac: rmefatmifNrdKUodkY tm;vkH;rsufESm
pkHnDa&muf&SdcJh\/ xkdodkYrmefatmifNrdKUa&mufvQif csufcsif;yifvQif? rqdkif;rwGbJ? arC0wD? rmefatmifNrdKU&Sd
tzGJUtoD;oD;rS acgif;aqmifrsm;ukd zdwfMum;vQuf aqG;aEG;yGJwpfck jyKvkyfMuygonf/
xkdaqG;aEG;yGJrSm &ckdiftrsKd;om;uGef*&uf acgif;aqmifBuD; em,uq&mawmf OD;pdEmu Mo0g'pum;jzihf
zGihfvSpfygonf/ q&mawmfu arC0wDrS acgif;aqmifBuD;rsm;ESihf awGUqkH aqG;aEG;&aomaMumihf OD;yOif;onf
twkdif;r&Sd 0rf;ajrmufjcif;jzpf&yg\/ ,cktcsdeftcgonf OD;yOif;ESihfwuG "n0wDppfawGNrdKUrSvmMuaom
&cdkifvlrsKd;csnf;jzpfMuonf/ vlacgif;aqmif? &[ef;acgif;aqmifrsm;ukdvnf; arC0wDrSvlBuD;rif;rsm; oduRrf;NyD;
olrsm;yif jzpfygonf/ ,cktcsdeftcg &ckdifjynfuRefb0rS vGwfajrmufa&;twGufESihf trsKd;ynm? bmom?

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

26

rEkOD;bpdef

omoemBuD;yGm;wkd;wufa&;ukd BudK;pm;vkyfudkifaqmif&Gufaecsdef rmefatmifNrdKUuJhokdY Ekd;Mum; ynmwwfacgif;


aqmifrsm; aygrsm;onfhNrdKUwGif tuGJuGJtjym;jym;jzpfaerIonf aemufvkdufv,form;wpf&yfvkH;ESihf vli,f? vlBuD;
rdef;ra,musfm;tm;vkH;vnf; tuGJuGJtjym;jym;jzpfvmEkdifygonf/ okdYjzpfvrf;jyacgif;aqmifBuD;rsm;u nDGwfzkdY
twGuf OD;yOif;arwm&yfcHygonf/ OD;yOif;wkdY "n0wD? ppfawGNrdKUvnf; uJhodkY tzGJUtpnf;trsKd;rsKd; &SdcJhMuyg
onf/ ,ckaphpyfa&;vkyf atmifjrifNyD; wpfckwnf;aomOD;wnfcsufjzihf wpfzGJUwpfpnf;wnf; jzpfoGm;cJhMuygNyD/
uJo
h yYdk ifvQif rmefatmifNrKd U&Sd acgif;aqmifrsm;vnf; e,fcsUJ qefu
Y siaf &;? wkid ;f jynfEiS v
hf rl sK;d uReb
f 0vGwaf jrmuf
a&;twGuf wlnaD om &nfreS ;f csu&f adS eMuolrsm;csn;f jzpfMuojzihf nDw
G Ef ikd Mf urnfyif ,kMH unfcsujf zihf zdwaf c:
aqG;aEG;jcif; jzpfygonf/ ppfrSefaomnDGwfa&;&cJhygvQif &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufxJodkY rmefatmifNrdKUe,fvlxk
ukd ukd,fpm;jyKvsuf a&SUvkyfief;pOfrsm; wufnDvufnD aqmif&GufoGm;Mu&ef zdwfac:ygonf/ tm;vkH;aom
rmefatmifNrdKUrSvlBuD;rsm;onfvnf; umv? a'o? yk*vukd pOf;pm;qifjcifvQuf qkH;jzwfcsufcsMuyg&ef OD;yOif;
u arwm&yfcHygonf/ xkdYaemuf tjcm;vlyk*dKvf? &[ef;yk*dKvfrsm;uvnf; wpnf;wvkH;wnf; nDGwfMubkdYESihf
&ckdiftrsKd;om;uGef*&ufBuD;okdY yg0if acgif;aqmifwm0efrsm; ,lMubkdYukdbJ wifjycJhMuonf/ xkduhJokdYwifjyonf/
arC0wD? rmefatmifNrdKUrS toif;tzGJUtm;vkH;u vufcHMuonf/ uuOD;bkd;jr\ qif;&Jom;tzGJUuom
t<uif;rJhvufrcHekdifyg/ odkYaomf &ckdifawmifykdif;rS rJqE&Sifrsm;ukd wynhfawmf&Sdaom 0g'ESihfq&mawmfBuD;
rsm;ESihf &ckdifacgif;aqmifa[majymwifjyyg/ tu,fjynfolvlxk &[ef;&Sifvltm;vkH;u BudKufESpfoufygvQif
q&mawmfwkdY\wifjyrIukd wynfhawmfvkdufemygrnf/ wynhfawmfrSm rJqEjzihf ta&G;cH&onfrSm tBudrfBudrf&Sdyg
NyDjzpf vlxkqE&rSomvQif q&mawmfwkdYESihf yl;aygif;Ekdifygrnf[l pifNydKifa[majymzkdY 0g'rwl? OD;wnfcsufrwl
ojzihf nDGwfa&;ukd vufrcHcJhjcif;jzpfayonf/ (udp &Sif;vif;&rnfhpum;&Sdygonf/) uuOD;bkd;jrrSm
ygvDrefudk,fpm;vS,frsm;u tqifhqifhtkyfcsKyfa&;topfopfrsm;ukd awmif;cHNyD;vQif aemufqkH; 'kdrDeD,HtkyfcsKyf
a&;? NAdwdoQvufatmufcHb0rS cGJrxGufa&;jzpfonf/ (awmfvSefa&;ukd vufrcHEdkifjcif;? aphpyfa&;ukd vufcHNyD;
jzpfaejcif;yifwnf;)uuOD;bkd;jrrSmqkdygvQif a'gufwmbarmf(0g')ukd cH,lxm;olwpfOD;jzpfonf/ odkYjzpf
&ckdifvlBuD;acgif;aqmifrsm;rSm ppfawGNrdKUokdYjyef nDGwfa&;&cJhaomtzGJUtoD;oD;wkdY pm&if;? acgif;aqmifrsm;ukd
vufcH a&SUvkyfief;pOfrsm;ukd nDvmcHBuD;jyKvkyfcsrSwfbkdYtwGuf pnf;kH;a&;udptwGuf jyefoGm;Muavonf/
q&mawmfOD;pdEm? OD;ynmoD[ESifh OD;em&'wdkY\ acgif;aqmifMuaom q&mBuD;eErmvmac: (OD;xGef;pdef)?
ocifbpdef? ocifbapmatmif? ocifatmifbpdef? ocifijyL;acswkdYyg0ifaomtzGJUonf &rm0wDodkY OD;wnfvsuf
uu OD;bdk;jrESihf pifNydKifa[majym vlxkqkH;jzwfcsuf&,lbkdY xGufcJhMuygonf/ &rf;NAJuRef;&Sd rJqE&Sif &[ef;
&Sifvlrsm;yg0ifaom tpnf;ta0;BuD;ukd ausmufacsmif;wkdufe,f? ausmufawG&GmBuD;? bkef;awmfBuD;ausmif;
jyKvkyfbkdY &ufcsdef;owfrSwfcJhMuygonf/
q&mawmfOD;pdEm BuD;rSL;aomtzGJUonf &rf;NAJNrdKU txufwef;ausmif; a[majymyGJBuD;wpfckESihf em,u
q&mawmfBuD; OD;em&'arG;&mZmwd? oif;bef;ukdif;wkdufe,f&Sd aus;&Gmtm;vkH; w&m;a[myGJvkyfcJhMuygonf/
&[ef;&Siv
f t
l aygif;wk\
Yd tm;ay;rIuv
dk nf; &&Scd MhJ u\/ xkw
d u
dk ef ,frw
S qifh ausmufawG&mG Bu;D ausmufacsmif;wku
d f
e,fokdY oGm;a&mufMuygonf/
uuOD;bkd;jrwkdYtzGJUvnf; ausmufawG&Gm? ausmufacsmif;wkdufe,fokdY a&muf&SdESihfNyD;jzpfygonf/
q&mawmfO;D pdEm wkt
Yd zGUJ a&muf&
dS aemufwpfaeYwiG f (w&m;yG)J (uuOD;bk;d jrtzGUJ ESifh q&mawmfO;D pdEm tzGUJ wkYd
,SOfNydKifa[majymyGJ) jyKvkyfEkdifzkdY pDpOfxm;&SdNyD;jzpfygonf/ &rf;NAJuRef;? &rf;NAJNrdKUe,fwpfckvkH;&Sd? wkdufe,faygif;pkH?
aus;&Gmaygif;pkHrS &[ef;awmfrsm;? vlyk*dKvfrsm;ukd zdwfac:xm;ojzihf? tawmfBuD;us,fonfh nDvmcH? uGefz&ifhi,f
wpfck[kyifqkdEkdifavmufonfh BuD;us,fpnfum;aom yGJBuD;yGJaumif;wpfckjzpfygonf/
ausmufacsmif;wku
d ef ,f ausmufawGNrKd U bke;f awmfBu;D ausmif;wGif t&yf&yfrS bke;f awmfBu;D rsm;ESihf wynhf
wumrsm; qGr;f tkyrf sm;tm;vk;H 150ausmEf iS t
fh csKyd ?JG rkeyYf o
J a&pm? vufbuf&nfrsm;ukd qGr;f awmfBu;D yG?J tvSLyGBJ u;D
wckuo
hJ yYkd if pnfum;oku
d Nf rKd upf mG &Sad eygonf/ aumufi ;f usnaf xmufrsm; pm;rukeaf tmifyif aygrsm;pnfum;
okdufNrdKufygonf/
pifNyKd iaf [majymyGBJ u;D uk?d vlBu;D vli,frsm;tm;vk;H wufwuf<u<u pdw0f ifpm;Muygonf/ txl;ojzihf
&[ef;awmftyg; 40ausmfcefY pdwf0ifpm;pGm zl;awGU&ygonf/ w&m;yGJ? 0gtBuD;qkH;q&mawmfBuD;wpfyg;ukd

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

27

rEkOD;bpdef

obmywdwifajrmufNyD;vQif w&m;yGJukd pwifzGihfvSpf a[majymyGJ pwifvkdufMu\/ w&m;yGJ obmywdrdefYcGef;


ay;NyD;vQif uubkd;jrtzGJUyPmrwifaom ajymbkdYukd? oabmwlMuonf/ uubkd;jr\vufpGJawmf wynhf
i,fwpfOD;onf yPmrOD;OD;zsm;zsm; pwifa[majymygonf/ xkdvli,fvnf; ta[mtajymavhusihfxm;olwpfOD;
jzpfojzihf q&maumif;wynfhyDyD tptv,ftqkH; aumifpGma[majymEkdifygonf/ a[majymykHu odkYyifjzpf\/
uuOD;bkd;jrwynhfonf EkdifiHa&;? w&m;yGJ bk&m;? w&m;? oHCm&wemokH;yg;ukd &Sdckd;OD;xdyfxm;&Sdckd;
Ny;D vQif obmywd q&mawmfBu;D tm; OD;wku
d cf iG yfh efjcif; jyKvyk yf gonf/ xkaYd emuf 'kid t
f mcDtyk cf sKyaf &;ukd jrefrmEkid if H
\ ygvDrefukd,fpm;vS,frsm;u awmif;cH&&SdcJhjcif;ESihf tdEd,ESihf jrefrmcGJa&;wGJa&;jyemwGif cGJxGufvQuf
oD;jcm;ygvDrefwpfck jzpfay:vmykH? ,ckwpfqifhwuf 91XmetkyfcsKyfa&;ukd &&Sdjcif;? 91XmeqkdonfrSm t*Fvdyf
bk&ifcHu ta&;BuD;aom jynfxJa&;Xme? w&m;a&;Xme? b@ma&;Xme? ekdifiHjcm;qufoG,fa&;XmeESihf umuG,f
a&;? ul;oef;a&mif;0,fa&; paomta&;BuD;aom aomhcsuf(7)Xmeukd vufukdif,lxm;NyD;vQif ta&;rBuD;aom
tckid ;f tapcHXmersm;ukd wkid ;f jynfygvDrefu,
kd pf m;vS,rf sm;vufxJ ay;xm;jcif;jzpfonf/ em;vSn
fh yg;ku
d x
f m;
aom tkyfcsKyfa&;rsKd;jzpfygonf/ tkyfcsKyfa&;rSm &mxl;vkjcif;? jyemrsm; IwfaxG;aeygonf/ uJhokdY
aphpyfa&;? &mxl;vkaomtkyfcsKyfa&;rsm;ukd ief;ief;wuf wHvQyfukd a&xifaeMuatmif vSnhfpm;xm;jcif;jzpfonf/
tkyfcsKyfa&;onf uRefouf&Snfa&;ukd OD;wnfonfukd xkdtcsdefu ygvDrefbrf;jyaom EkdifiHa&;orm;xJu
uu OD;bkd;jrESihftzGJUYonf tygt0ifjzpfygonf/ vli,fonf pum;wwfwpfOD;jzpfonfukd a[majymykHaxmuf
Munhfu oddekdifygonf/ vli,fa[majymvQuf NyD;qkH;oGm;avNyD/ aemufqufvuf uuOD;bkd;jronf wpfem&D
cGJceYfa[majymygonf/ uu OD;bkd;jra[majymykHt>rufrQukd wifjyygrnf/
uuOD;bkd;jra[m/ /uuOD;bk;d jrxvku
d v
f Qif y&dowfBu;D onfvufcw
k v
f uf0g;wD;vQuf Mobm
ay;Muygonf/ uubkd;jronf vufESpfbufukd vuftkyfcsDvQuf xdyfay:wifNyD;vQif
t[Huu armifb;dk jronf Ak'jH rwfpmG bk&m;ukd ylaZrd ylaZmfyg\ t&Sib
f &k m;? t[Huu armifb;dk jr
onf oHCo
H C
H mawmft&Sijf rwfrsm;ukd ylaZrd ylaZmfyg\ t&Sib
f &k m; ponfjzihf trdtbq&mrsm;ESifh r[wr*E?D
OD;OwrwkdYudk &Sdckd;ygonf/
uJhokdY &Sdckd;OD;wifjyK NyD;rSomvQif obmywdukd OD;wkdufcGifhyefNyD; yPmrpum;pajymygonf/ <ua&muf
vmMuaom q&mawmft&Sifoljrwfrsm;ESihfwuG y&dowfBuD;cifAsm;? uRefawmf uuarmifbkd;jronf *g&0jyKyg
onfcifAsm; uReaf wmfwYdk jrefrmEdik if o
H nf t*Fvyd t
f pk;d &rif;tkycf sKyaf &;ukd rBuKd u
f if;? vGwv
f yfaomEdik if w
H pfck
jzpfajrmufEdkif&ef 0HomEkacgif;aqmifBuD;rsm; BudK;pm;rIaMumifh tdEd,EkdifiHrScGJxGufvQuf? oD;jcm;EkdifiHwpfcktqifh
&vmcJhygonf? oD;jcm;EdkifiHjzpfojzihf oD;jcm;bk&ifcH? oD;jcm;ygvDrefESihf 'kdiftmcDtkyfcsKyfa&;ukd &vmygonf/
t*Fvdyftpdk;&u 0efBuD;ESpfOD; jrefrmygvDrefu 0efBuD;ESpfOD;aygif; tkyfcsKyfvmcJhMuygonf/ tkyfcsKyfa&;rS
wqifh ,ckqkdvQif jrefrmacgif;aqmifBuD; awmif;qkdrIaMumifh 91XmetkyfcsKyfa&;ukd &vmygonf/ 91Xme
tkyfcsKyfa&;ukd xkdxuftqifhjrifhaomtkyfcsKyfa&;&,lbkdY awmif;cH&ef tpDtpOf&Sdaeygonf/ aemufqkH; qkdygvQif
'kdrDeD,eftkyfcsKyfa&;ukd &,lEkdifa&;txd &nf&G,fcsuf&Sdygonf/ uRefawmfwkdYbmvufeuf? bm,E&m;rS
r&Sdwmvlwkdif;odygonf/ okdYjzpfyg rdrdEdkifiHukd umuG,fxdef;odrf;tkyfcsKyfEkdifzdkY rjzpfEkdifao;ygbl;? okdYjzpf
ynmtajrmftjrif&SdMuaom ygvDrefESifh tpkd;&acgif;aqmifrsm;u ygvDrefESihf wqifhwqifh awmif;qkdta&;qkd
Ny;D ygvDrefBu;D rS w&m;0ifOya'0if? awmif;qko
d mG ;bku
Yd dk tm;ay;ulnMD u&ef wifjyvQuef *d ;Hk csKyo
f mG ;onf/ tm;vk;H
NcHKMunhf&vQif ygvDrefacgif;aqmifrsm;\ &mxl;vkpm;cGufvk avoHyifjzpfygonf/ a[majymcsufuawmh
rEkd;Mum;ol vlNydef;rsm;omqkdvQif tuGuf0ifygonf/ vSyaompum;vkH;w&m;Oya'ESihf rqefYusifaompum;vkH;
rsm; (0g) uRefb0ukd awmfvSefbkdY? qefYusifjcif;? vufa0cH? vufyg;apyDojcif;[kom rSwfcsufcsMurnfyifjzpfay
onf/ uuOD;bk;d jra[majymNy;D wcef;&yfem;Muygonf/ OD;pdEm Bu;D rSL;aom bufrS a[m&efwidk yf ifE;DS aESmaeMu
ygonf/ (rSwfcsuf)/ / w&m;yGJukd tNrJwef;pkHprf;zkdYvkdufaeMuaom OD;bNrdKif? okH;&pfaomqm*sifykvdyfESihf?
ykvdyf 4^5OD;cefY w&m;yGJwkdif;? yga&muf&SdvQuf rSwfwrf;,lvQuf tpD&ifcHaeMuygonf/
q&mawmfOD;pdEmtzGJUrS wynhfESpfa,mufrSm ocifbpdefESihf ocifbapmatmifwkdYjzpfonf/ ESpfa,muf
pvkH; a[majymrIrSm uRrf;yg\/ 'gayrJh rjiif;ombl;? jyif;xefvGef;ojzihf xdef;xdef;odrf;odrf; a[majymzkdY qkH;r
Moj0g'jyK yGJxkwf&efjyifqifMuygonf/ yxrOD;OD;zsm;zsm; ocifbapmatmif yGJxkwfvkdufygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

28

rEkOD;bpdef

ocifbapmatmifrSm 14ESpf rS 15ESpft&G,fausmif;om;i,fjzpf\/ ausmufjzL[kdufpul;rS 7wef;atmif


8wef;wufa&mufaeNy/D ocifbapmatmif w&m;acgif;pD;ESifh yPmrpum; rsm;rSm? obmywd t&Sib
f &k m;ESiw
fh uG
vlxyk &dowfBu;D tm; av;pm;ygonf/ q&mawmfBu;D tm; &Scd ;dk OD;Gwyf gonf/ uReaf wmfuawmh ocifbapmatmif
jzpfygonf/ uRefawmfa[majym&rnfhw&m;uawmh? yxrqkH;w&m;\trnfemrukd wifjyygrnf/ awmrD;avmif
awmaMumifvufcarmif;cwfqadk omtrnf jzpfygonf/ uReaf wmfwjYdk refrmEkid if o
H nf uReb
f 0 uReEf idk if w
H pfcjk zpfyg
onf/ tJ'DuRefb0uvGwfajrmuf&efrSm enf;vrf;r&Sdygbl;/ uRefjyKolwkdufxkwfypfEkdif? atmifjrifrI&rSmom
uRefb0u vGwfajrmufEkdifrnftrSefjzpf\/ b,foljzpfjzpf? t*Fvdyfukd wkdufxkwfypfrS uRefb0uvGwfajrmuf
Ekdifrnfqkdwmukd odrSmbmbJ? t*Ffvdyfvkd ae0ifEkdifiHBuD;? vufeufpuf,E&m;ykdifqkdifaeolukd tyfwacsmif;rS
rvkyfwwfao;aom ociftrnfcH vli,fvlrkdufESihf q&mawmfOD;pdEmwkdYu b,fvkdvkyfEdkifEkdifrvJ? ajymp&m&Sdyg
onf/ tJ ,ckvpdk um;rsm; acsyEkid zf u
Ydk vufawGU,kwrd &Sb
d J ajymy&dowfvx
l Bk u;D uaum ,kyH ghrvm;? r,kEH idk yf g
bl;? 'gayrJhvufawGU uRefawmfhpum;qkH;vQif ,kHvmrSmrkcs? uRefawmfajymqkd0Hhygonf/ ,ckwavm owif;pmzwf
MunfhvQif urmBuD;ysufpD;vkeD;NyDavm? ponfhacgif;pOfBuD;rsm;ESihf *smrPDtmPm&Sif [pfwvm\ vufeufEdkifiH
rlqv
dk edk &D UJ vufeufEikd if ?H *syefBu;D yGm;rIonf b,foBl urd ;f 0g;aewmvJ? ar;yg/ t*Fvyd Nf Aw
d o
d Qudk Burd ;f 0g;aewmjzpf
onf/ yxrurmppfjzpfpOfu t*Fvdyfukd ppfIH;cJh&\/ raMueyfvufoD;vufarmif;wef;vQuf ,ckwkdufyGJ0ifzkdY
Ncdrf;ajcmufaeNyD? tcsKdUae&mrsm; wkduf,laeNyD/ t*Ffvdyfukdif;? jyifopfukdif;? wkdufawmhrnf/ ynmwwfwkdif;
odMuygonf/ t*Fvdyfukd *smrPDuwkdufcJhvQif tdEd,uaum uRefcH Nidrfaervm;? Armjynfuaum uRefcH
Nidrfaervm;/ t*Fvdyfjynf ppfrD;xawmufvQif igwkdYukd uRefvkyfzkdY BudK;pm;EkdiftkH;rvm;? *smrPDuRefrjzpfa&;?
t*FvdyfwkdufyGJ0if&awmhrnf/ (tJ'Dtcsdef[m awmrD;avmifwJhtcsdefbJ) xkdtcsdefrSm uRefawmfwkdY uRefrcHvkdaom
jynfow
l pf&yfv;Hk u nDw
G rf jI zihf toif&h adS eMuvQi?f uReb
f 0u ke;f xGuv
f yk if ef;onf xkt
d csed t
f aumif;qk;H tcsed f
jzpfygonf/ tJ'gaMumifh awmaMumifEiS w
hf al om uReaf wmfwYdk vufcarmif;cwfaeygNy/D t*Fvyd ,
f mBu;D *smreDawmf
rD;avmifawmhr,f? xGufajy;vmaomzGwf? y'wf? t*Fvdyfvufyg;apawGukd 0g;pm;ypf&rSmbJ? tjrifrsKd;
jynfolawGukd od&ef axmifuscH ocifawG? q&mawmfawG a[majymaeMuygonfcifAsm;? [kwf^r[kwfudk
csifhcsdefMuyg/ uRefawmfti,fqkH; rQjzihf ed*kH;csKyfygonf/ acgif;aqmifrsm; q&mhq&mawG wykHBuD;a[majym&ef
&Sdaeygonf/ em;axmifqkH;jzwfMuygawmh y&dowfBuD;cifAsm;[k tqkH;owfygonf/
xkad emuf wynhw
f pfO;D jzpfol ocifbpde?f tvSnafh &mufvm\/ q&mawmfBu;D u bpde?f pdwu
f x
dk rd ;f a[m
yg/ rkdufuef;pum;vkH;awG a&Smif&efowdxm;yg[k rSmMum;onf/
ocifbpdefa[majymcsuf/ / ocifbpdefa[majymonfhtvSnhfokdY a&mufy&dowftv,fodkY xvmNyD;?
obmywdukd *g&0jyKvQuf? vlxkBuD;tm;av;pm;onf/ yPmrpum;jzihf pwifygonf/
<ua&mufvmaom &[ef;awmft&Sifbk&m;rsm;ESihf vlxky&dowfBuD;cifAsm;? uRefawmfrSm vli,fwpfOD;
jzpfygonf/ touf 18ESpfcefY&Sdygonf/ acwfynmukd 7wef;om oifzl;ygonf/ {&mrtvGefYtvGefynm&Sd
yk*dKvfBuD;? ba'G;uubkd;jrESihf twkduftcHa[majymzkdY xGufvmjcif;rSm rsKd;cspfpdwf"mwfrmef&Sdom xGuf
a[majym&jcif;om jzpfonf/ ,SOfNydKifEkdifbkdYuawmh jcaoFhESifhacG;avmufuGmw,f? aoG;armufvGefvGef;vkdYav;?
qkdovkdygbJ? ba'G;uu OD;bkd;jr\ ynmtqifhu? jcaoFhtqifhyifwnf;? uRefawmfhtqifhuawmh acG;omom
tqifhyifjzpf\/ okdYaomfvnf; ,SOfNydKifa[majymzkdYuawmh pGefYpGefYpm;pm;ESifh 0efY0efYum;um;a[m&rSmbJ? b,fvkd
yifjzpfap jrihfrkd&fawmifavmufBuD;wJh ynm&Sifukd qD;aphrQynmjzihf wkdufckduf&awmhrnfjzpf y&dowfBuD;ESihf
q&mawmft&Sirf sm;omvQif tqk;H tjzwfay;Muygawmh[k yPmrajymvkyd gw,f/ cka[m&rnfw
h &m;u bk&m;a[m
a'oemr[kwfyg El;nHhodrfarGUp&mygrnfr[kwfyg/ cufxefrmaMum Murf;wrf;ygrnf/ eHygwfwpfu (EkdifiHwum?
[l&m&m? toufukdvSD;? oDGD;acsmif;pD;rS? (ukd,fhrsKd;ukd,fhjynf) ukd,fhXmeDukd? &vDzl;x? avmuuonf? atmufus
rcHEkdifaomaMumifh) EkdifiHa&;Ak'HylaZrdjzpf\/ (EkdifiHa&;Ak'ylaZrd)0rf;pmpm;cGuf? wxyfwGufukd? woufpmxif?
cGD;tjrifaMumifh? wkdif;cGifompnf? igwkdYjynfonf? olYjynfjzpf&? 0rf;enf;pGwnf;/ (EdkifiHa&;oHCylaZrd) uawmh?
(vkHYva&SUcH? vlvQifBuHu? edAmefrvGwf? vuf0g;cwfonf? pGJrSwfpmaowef;wnf;)/
,ck uRefawmfqkdjywmrsm;onf a&S;&ckdifawmfvSefa&;acgif;aqmifBuD; ynm&SifBuD;rsm;rSmMum;cJhaom

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

29

rEkOD;bpdef

pmwef;rS? tcsKdUrQukd &Gwfbwfjyjcif;om jzpfygonf/ uRefawmhfvkd EkdifiHukdppfyGJjzihf rsufESmjzLt*FvdyfwkdY vk,loGm;


uRefjzpfwmukd jyef wkduf,lrS&rnf[k vrf;TefcJhygonf/ xkdyk*dKvfrsm; vrf;Tefonf rSefuefaomaMumifh
aemifvmaemufom;rsm; vkdufem&ygrnf/
tcefYoifhvkdY a[majymwifjy&ygrnf/ ,ckvrf;TefrSm wef;jyKcJholrsm;rSm &ckdiftmZmenfacgif;aqmif
BuD; (3)OD;jzpfygonf/ eHygwfwpfu 1/ rif;om;a&Tbef;? 2/ a';0ef;atmifausmf&TD 3/ NrdKUolBuD;atmifausmfZH
qkdwJh yk*dKvfBuD;rsm;jzpf\/ uRefb0uvGwfvyfzkdY? awmfvSefzkdY pnf;vkH;vQuf wjynfvkH;ukd pnf;vkH;&&Sdxm;NyD;
wku
d cf u
dk zf t
Ydk csed o
f wfrw
S Nf y;D vufeufrsm;ukv
d nf; jyifopfEiS afh y:wl*rD sm;xHrS 0,f,&l &Sx
d m;Ny;D jzpfonf/ ppfavsmf
aMu;ay;u rif;wku
Yd dk vGwv
f yfa&;ay;rnf[k vdrv
f nfaomaMumif?h wjynfv;Hk arTuef? aiGruseaf tmif pkaqmif;ay;
cJhMu\/ aemufolwkdYbJ qufvuftkyfcsKyfojzihf [efvkyfppfrIxrf;? tkyfcsKyfa&;rIxrf;vkyfaecJhMu\/ odkYjhzpf
awmfvSefa&;pvQif? ukvm;ESifht*Fvdyfvlenf;pkom useftm;vkH;u wkdufckdufawmfvSefMurnfyifjzpfonf/
vGwfvyfa&;&zkdYaocsmoavmufjzpfonf/ vkyfief;ukd &ckdifopmazmuf wusdwfajcmufa,mufu t*Fvdyf
0ef&Sifawmfrif;BuD;ukd vQKdU0Sufowif;ay;rIaMumifh acgif;aqmifokH;OD;uGyfrsufcH& a&wdrfepfusqkH; ,ckwkdif
uRefb0a&mufaeygonf/ ,cktcsdefonf acgif;aqmifBuD; q&mawmfOD;pdEmESifhwuG vlacgif;aqmifrsm;vnf;
ay:xGef;vQuf&SdMuonf/ t*FvdyfrSmvnf; urmh&efol*smreDESihf &ifqkdifawGU wkdufckduf&rnfhtqifh? wkdufckdufae
NyDqkduvnf; rSm;p&mr&Sd? OD;wnfvQuf &SdaeayNyD/ &ckdifawG nDnDGwfGwf&SdcJhMuvQif tdEd,uvnf; uRefb0u
kef;xGufzkdY pDpOfNyD;jzpfonf/ wcsdefwnf; kef;xGufEkdifzkdYudk uRefawmfwkdYacgif;aqmifBuD; OD;pdEmESihf? OD;ynmoD[?
OD;em&'? q&meErmvm? acgif;aqmifBuD; OD;omZHvS? 0wfvkHawmf&q&mBuD; OD;atmifxGef;OD;ESihf tmZmenfvli,f
aygif;pkw
H Ydk nDw
G af &;&&Sx
d m;ojzihf &rm0wD? arC0wDoYkd c&D;xGuv
f mMuygonf/ arC0wDrS acgif;aqmiftm;vk;H
ESihf ocifvli,frsm;vnf;? uRefawmfwkdY &ckdifrsKd;cspf tmZmenfOD;pdEm t&Sifbk&m;acgif;aqmifaom &ckdiftrsKd;om;
uGe*f &ufBu;D odYk yg0ifMuygNy/D ba'G;uu wpfO;D omvQif ygvDrefawmif;qkzd 0Ydk g'jzihf use&f adS eygonf/ uReaf wmf
wkdY vlrsm;pk &ckdifawmifykdif;? ajrmufykdif;nDGwfrI &&SdaeNyD[kqkdEkdifonfhtqifh ,cka&muf&SdvQuf &SdaeygNyD/
y&dowfvnf; tzdEydS cf u
H Reb
f 0vGwaf jrmufa&;twGuf nDw
G rf ,
I v
l Quf uReaf wmfwYdk uGe*f &ufBu;D 0ifa&mufyg
&ef Ekd;aqmfvsuf ed*kH;csKyfygonf/ (rSwfcsuf) 0rf;pmpm;cGuf wxyfwGufukd woufpmxif? cGD;tjrifaMumifh?
wkdif;cGifompnf? igkdUjynfonf? olYjynfjzpf&? 0rf;enf;pGmwnfh? qkdwJhpum;ukd t"dyg,fazmf&m vcpm;tm;vkH;ukd
xdcu
dk jf cif;? ygvDrefEiS fh trwftm;vk;H \ *kPo
f u
d m ygusqif;oGm;onfudk t"duxm; a[majymcJ\
h / vlprG ;f jy&m
usygrnf/ pma&;ol\a[majymrIjzpf t>rufrQjzihf ed*kH;csKyfygonf/ q&mawmfOD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'?
eErmvmOD;xGef;pdefwkdY t"dua[majymcsuf rwifjyEkdifawmhNyD/ odkYaomf OD;pdEmESihf OD;ynmoD[a[majymrIukd
awmh orkdif;wifazmfjy&ygrnf/ ESpfaygif; 45ESpfu jzpf rSwfwrf;rSwf&mukdvnf; rSDjirf;rjyKEkdifbJ jyefvnf
rSwfrdorQukd t>rufrQazmfjyjcif;jzpfygonf/ xkdpOfu xkdw&m;yGJrSm pdwfxufoefrIaMumihfvm;rod? c&m;u
a&xGufvmovkdyif aemufvkdufacgif;aqmifrsm; pum;vkH;ajymifcJhMuyg\/ vlxkuvnf; Mocsufvsuf oabm
aygufcJhMuavonf/
&ckdifjynfawmfvSefa&;acwftqufqufukd wm0ef,lvQuf acgif;aqmifcJhaomq&mawmfBuD; OD;pdEmrSm
odrfarGUElnHhonfhyk*dKvfyifjzpfojzihf odrfodrfarGUarGU {{vlvlyif pum;ajyma[mygonf/
obmywdq&mawmfBuD;tm; *g&0jyKvsuf <ua&mufvmMuaom &[ef;yk*dKvfESihf wumwumrrsm;
taygif;wdkY/ ,ck OD;yOif;wkdYtaeESihf vrf;Tefvrf;jytjzpf a[mrnfhw&m;onf? Ak'jrwfpGm pdaE,smjzpfaom
bk&m;&Sifudk,fawmfjrwfw&m;ppfppfrsm; r[kwfyg/ okdYaomfvnf; omoemawmfBuD; wnfwHhwkd;wufbkdY&mrSm
omoem&udwjzpfaom &[ef;awmfrsm; wm0ef&Sdygonf/ &[ef;awmfrsm;onf omoemhwm0efxrf;aqmif
&mwGif? ypnf;av;yg;ukd rSDckd&ygonf/ ypnf;av;yg;rSm vlyk*dKvf wumwumrrsm;? BuD;yGm;csrf;omrS jynhfpkHEkdif
ygonf/ ,ckacwftcsdeftcgrSm NAdwdoQtpkd;&ESihf if;wkdYvufyg;ap? ajr&Sif"e&Sifpepfqkd;aMumifh Ak'bmom&ckdif
vlrsKd;trsm;pk? v,form;qif;&Jom;rsm;rSm? raoxrif;? rao[if;rQ qif;&Jyifyef;pGm toufarG;jrLMu&ygonf/
qefpyg;vkyif ef;ukd aeylr;dk &Gmra&Smif wpfEpS yf gwfv;Hk vkycf MhJ uygaomfvnf; uRet
f yk cf sKyaf &;pepfq;dk aMumifh wvif;
jyifomusef&pfonf/ 'gESifhvnf; rauseyfMuao;yg/ EGm;? uRJ? v,fajr? O,smOfrsm;ukd EkdifxufpD;eif; odrf;,lMu
onf/ w&m;kH;ESihf Oya'rsm;onfvnf; "e&Sifajr&SifwkdY\ tBudKufrm;rm;&yfvsuf&Sdonfr[kwfygavm/ tus,f

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

30

rEkOD;bpdef

w0ihfwifjyp&mrsm;vnf; ra&wGufEkdifygbl;/ aus;&GmvlxkvufawGUemusOf;cHjyif;pGmjzihf cHvsuf ,ckqkdvQif


uRefoufESpfaygif; &mausmfcJhygNyD r[kwfygavm/
uJhodkY uRefpepfESihf uRefb0uvGwfajrmufEkdifp&mr&Sd[k twwfynm? todynmr&SdMuaomwum?
wumrrsm; xifae&Muwmukd OD;yOi;f tjypfrqkyd g/ OD;yOi;f ? Ak'b
&k m;&Sipf um;wpfcEk iS hf wGw
J ifjyygrnf/ avmu
cyfodrf;aomt&monf? edAmefr[kwf? rNrJtedpqksdwmukd Ak'bmom&Sifvl&[ef;awmfrsm; ,kHMunfNyD;jzpfonf/
'gjzihv
f Qi?f NAw
d o
d QrsuEf mS jzLESifh if;wk\
Yd vufyg;apawG\ zdEydS rf o
I nf? wpfBurd f tedpr jzpfEidk yf goavm? uJo
h Ykd
tedpjzpfbkdY tajctaeawG trsm;yif&Sd\/ OD;yOif;wkdY\ wynhfi,f ynmwwfuav;rsm; wifjya[majymoGm;
wm t*FvdyfrSm &efolawG0kdif;aeNyD qkdonfrSm trSefjzpfonf/ *syef? *smreD? tDwvDwkdYvufeufEkdifiHrsm;
&efrlbkdY r[mrdwfzGJUxm;NyD; wpfpwpfp vk,ufwkdufckdufvmonf/ tavsmhay;ae&NyD/ rMumcifbJ? u,fyg?
ulyg[k wpmpm atmf&awmhrnf/ ,cifyxrurmppfuvnf; tdEd,ESihf jrefrmEdkifiHrS vltm;? &dumtm;
aiGtm;ulnDcJh if;wkdYEkdifoGm;jcif;jzpfonf/ vlrygbJ vufeufu rEkdifbl;? vlonf &dumr&SdbJ toufr&SifEkdif?
xrwku
d q
f w
dk mukd &Si;f jyp&mvkrd nfrxifyg/ okjYd zpfyg &ckid t
f rsK;d om; Ak'b
mom0ifrsm; nDw
G Mf uyg/ uRerf cHvdk
aompdwfjzifh wpfckwnf;aom tzGJUtpnf;xJokdY yg0ifxm;bkdY? nDGwfa&;jzpf&SdaebkdY? tcsdefukd bmr[kwfwJh
aMumufpdwf? txifBuD;wJh pdwf"gwfrsm;y,fxkwfypf a&SU&ckdiftmZmenfrsm;? pdwf"gwfukd twk,lvsuf? rsKd;cspf
rsm;jzpfvmbkdY tcsif;csif;nDGwfrI&vsuf uRefb0rS enf;vrf;trsKd;rsKd;ESihf kef;xGufbkdY? tu,fulyg? u,fyg?
qkdu rulbJ aeMubkdYESifh vkdtyfcJh taMumif;oifhvQif ukdvkdeDawmifBuD; zsufqD;? vGwfvGwfuRwfuRwf?
rdrdwdkYygvDref? rdrdwdkYorwjzihf jzpfvmEdkifatmif BudK;pm;MuzkdY? urmrSm uRefb0u kef;xGufaom erlemrsm;&Sdyg
onf/ igwkdYudk tkyfcsKyfaom t*Fvdyfrsm;[m? ,cifu a&mr? ,ck tDwvDuRefawGyif jzpfcJhonf/ ,ckacwf
igwkdYukd tEkdifusihf ocifvkyfaeNyD? onf pHerlemwpfckjzpf wuf<uEkd;Mum;Muapvkdygonf/
temrod aq;r&SdNyD; rIdif? idkif aeMuonfhwum wumrrsm;ukd Ekd;aqmfwkdufwGef;&ef wm0efBuD;&Sdae
ojzihf OD;yOif;wkdY at;at;raexkdifbJ aeYrtm; nrtm; BudK;pm;aeMujcif; jzpfygonf/
OD;yOif;uwd wm0efwpfck jyK&Jygonf/ &ckdifawGnDGwfvQif acwfrSm rkcsuRefb0uvGwfrnf[k
uwdjyK ed*kH;csKyfygonf/ em,uq&mawmfBuD;toH MoZm&Sdaom? *kXmefygjcif;? trlt&modrfarGUayrJh?
pum;vkH;awG ,kwd&Sdjcif;? touf0ifjcif;? qGJaqmifrIyg0ifjcif;wkdYaMumihf tm;vkH;vlxky&dowfonf q&mawmf\
bufukdvkdufembkdYtwGuf w&m;qkH;onfaemufydkif;rSm qkH;jzwfNyD;jzpfoGm;cJh\/

q&mawmf OD;ynmoD[ a[majymjcif;


q&mawmfrSm tvGefYtvGefwuf<uonf/ rif;om;Murf;\qGJaqmifrIrsKd;? 'g;qGJxGufwkduf0efYatmif?
&JaoG;? &Jrmefjzpfvmjcif;rsm;? ouf0ifvIyf&Sm;vmEkdifatmif a[majymEkdifpGrf;&Sd? y&dowfrsm;rSm q&mawmf\
pum;xJ ygoGm;Ekdifatmifyif qGJaqmifEkdifrI tjynhft0&Sdygonf/ wuJhwu,f&J&Jawmuf tmZmenfaoG;&Sdae
ojzifh? emMum;olrsm;yifvQif xkdyk*dKvfuJhodkY &J&Jawmufpdwf jzpfoGm;Mu&onf/
q&mawmfonf y&dowfukd tuJcwfwwfonf/ xvQifyif obmywdudk OD;wkdufrI? &[ef;awmfrsm;ukd
yefMum;? 'g,dumr? 'g,umwk?Yd OD;yOi;f tvSnu
fh adk &mufvmNyjD zpf? OD;yOi;f a[majymrIudk Mum;em&Ny;D aemufwiG f
vlopfpdwfopfESihf rsKd;cspftmZmenfrsm; jzpfvmMu&rnfrSm trSef[k OD;yOif;wm0ef,l0efYygonf/ OD;yOif;ta[m
tajymaumif;[k rqkdvkdygbl;/
,cif OD;yOif;a&SUa[mvmcJhaom em,uq&mawmfBuD;u vrf;zGihfoGm;NyDjzpf OD;yOif;uawmh
cyfjyif;jyif;yif avQmufomG ;Ekid yf gNy/D 'g,um? 'g,dumrtaygif;wk?Yd oifwb
Ydk 0ukd jyefvnfpOf;pm;Muyg/ b0wouf
wmrSm 0wfcsifovkdr0wf&? pm;csifovkd rpm;&bJ? om;orD;wkdYtm;vnf; rdb0w&m;t& acwfynmukd roifay;
Edkifjcif;aMumifh om;pOfajr;quf epfemqkH;IH;rI&SdaeMu&\/ b0ukd qufvufNidrfcHaeMurvm;? 0ufom;wkH;BuD;?
'l;acfgif;avmuf olrsm;pm;wm jrifzl;yg&JU? qkdovkd axmywfxrif;? Muufom;? tqDpm;onfhvlwef;pm;rsm;
jrifcJhygvQif olwkdYrSm a&SUbkef;a&SUuHaMumifh[kyif? igwkdYuHraumif;[k rSwfcsufcs&onfrSm tBudrfBudrfjzpfcJh\/
'gawGvkH;0rrSefbl;? wu,hfwu,ftrSm;rsm;yifjzpfonf/ OD;yOif;odxm;wmtrsm;BuD;yif? 'gayrJh wpfckwnf;om
&Sif;jyrnf/ aeylra&Smif? rkd;&Gmra&Smif wESpfywfvkH; vkyfcJh? pyg;ukda&mif;vQifawmh? 0,fwJhvlu aps;ESdrfay;\/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

31

rEkOD;bpdef

0,foal y;aomaps;ESib
fh J a&mif;cs&Mu\/ onfrmS obm0rusq;Hk ? urmt
h pOftvmr[kwb
f ;l ? a&TawG? aiGawG?
txnft0wfrsm;ESifh tpm;tpmrsm;ukd wumwumrwkdY0,fzl;MuolawGcsnf;jzpfvQufESihf oifwkdY0,f,lonfhtcg
'Dypn;f b,faps;usygovJ ar;&jcif;? ypn;f &Siaf wmif;onfh aps;ESi0fh ,f,&l jcif;? aps;qpfuvnf; if;uavsmah y;
vQiaf y;? ray;vQib
f &k ifjzpfvifu
h pm;? ay;csio
f vkd ay;r&ygbl;/ 0,forl jyXmef;Ekid yf gbl;? ,ckawmh toufocif
jzpfonfhqefpyg;ukd a&mif;ygvsuf? rdrdwdkYu b,faps;ESifha&mif;rnf[k rawmif;Ekdifyg/ 0,foluay;aom
aps;ESihfa&mif;&\/ &aomaiGESihfvkdtyfaomypnf;rsm;ukd aps;xJ0,f&mwGif ay;csifovkday;r&? awmif;o
avmuf ay;&onfukdodNyD;? rjiif;Edkifaomtcsufyif jzpfonf/ a&mif;pOfuvnf; epfem? 0,f&mvnf; epfemwJh?
rdat;ESpfcgemwJh v,form;rsm; qif;&J&wm uHaMumihfr[kwf tvdrfcH&jzpfonf/ vdrfenf;onf NAdwdoQ
rsufESmjzL t*Fvdyf\azmufjyefaomOya'? usihf0wfyifjzpfonf/ ajr&Sif"e&SifawG jzpfwmvnf; olrsm;v,f
twif;vk,lwJh ESpfxyfwkd;pHepf? pyg;yifaxmifaps;ESdrf0,fpepfaMumifh jzpfvmjcif;aywnf;/ 'g;jywkdufwm? ckd;wm
awGw&m;0ifae wum? wumrrsm;onf aus;&Gmv,form;awGrSm? EGm;? uRJESihfwuG? t*Fvdyfvufyg;aprsm;ukd
vkyfauR;bkdYvljzpfvmovkd r[kwfvm;/
tJ'gaMumifh? rdrdypnf;ukd? vk,lolawGukd &efolawGjzpf jyefwkduf,lbkdYudprSm rnDGwfEdkifMubll;vm;?
r&J&ifh0efYMubl;vm;? owdr&SdMubl;vm;? a,musfm;qkdNyD; rdef;rvsmawGvm;[k rdrdukd,fqef;ppfowdaoG;&SdMuyg/
tkyfcsKyfolonf tkyfcsKyfcH&SdaeorQ pm;omaerSmbJ? rcHawmfvSefNyDqkdvQif vlenf;pkukd vlrsm;pku EkdifrSm
raocsmbl;vm;/ wumwkdY apm'uwufp&mwpfcku &Sdyg\/ vufeufrJhjzpf cH&onfqkdrnf? 'gvJrrSef?
vufeufukdifawG[m t*FvdyfawGr[kwfbl;? ukvm;ESihf&ckdifjrefrmawGom jzpfonf/ rsKd;cspftmZmenfjzpfvmvQif
if;? odrYk [kwf ukvm;awG[m? uGe*f &ufacgif;aqmifBu;D r[wr*EpD nf;k;H nDw
G rf jI zpfomG ;vQif &ckid af wGtm;vk;H
ocifpdwf&Sd igwkdYtpnf;tkH;0ifjzpfoGm;vQif b,folESihftkyfcsKyfrSmvJ? ar;cGef;onftrSefyifjzpfonf/
odaYk omfvnf; ,cktcsed rf mS qif;&Jom;v,form;xk nDw
G v
f Qif t*Fvyd Ef iS fh vufyg;aprsm;ukd wku
d x
f w
k f
ypfEdkifrSmyJ/ (tJ'gaMumifh Ak'\om;awmf refv,fq&mawmfu) uH[krlv? orK'u TefjyonfrSm? t&if;om
wnf;/ Opm? ayg0? ZD0dwESihf? okcyGm;&ef? vlYXmefrSm? OmPf0d&d,? ya,m*wnf;? umva'o? yk*vukd? Ekdif;q
tyfwkH? uHudk,kHvnf;? rD;ykHtwGif;? rqif;tyf&m? usm;&J&mrSm? MurmaMumif;? r,kd;aumif;wnf;)/ [k azmfTef;cJh
onfukd owdrlMuyg/
aMomf? wum? wumrwk?Yd vmrnfah b;ukd ajy;awGU? i&JwrQ tESyd pf ufcaH e&aom b0rSvw
G af jrmufa&;
twGuf(0g) om;pOfajr;qufrcH&bkdY twGuf rsKd;cspfpdwef"gwfjzifh? &J&J&ifh&ifh&SdMuyg/ Ekd;Ekd;Mum;Mum; &SdMuyg/
wnDwGwf&SdMuNyD;? uRefb0rSvGwfajrmuf&ef BudK;yrf;aeaom OD;yOif;wkdY? trsKd;om;uGef*&ufxJodkY (0g) &ckdif
(ocif0g') tzGJUxJyg0ifMuyg[k Mo0g'ay; ed*kH;csKyfygonf/ trSefrSmqkdvQif q&mawmfa[muGufukd rSwfrd
tajccHa&;&jcif;jzpfojzihf yk*dKvfrsm;a[mpOftcsdefumv? xkdyk*dKvfrsm;pdwf"mwf? <u,f0aomA[kokw? wkdufyGJ
0ifpum;rsm;rSm tvGeftvGefajymifajrmufcJhyg a&;xm;onfh 10ykH 1ykHcefYom t&omay:ygawmh\/ &ckdif
awmifykdif; ygvDreftrwfBuD; uu OD;bkd;jr\ MoZmt&Sdefonf w&m;\aemufykdif;rSm wpfpwpfparS;rSdef
oGm;apcJhygonf/ ocifvSatmifacgif;aqmifonfh arC0wDrmefatmifNrdKUe,fESihf &rm0wD&rf;NAJNrdKUvnf; ocif
b[efESihf ocifbkd;EG,fwkdY awmfvSefa&;acgif;aqmifi,frsm; ay:xGef;vmojzihf &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufMoZmESihf
OD;pdEm? OD;ynmoD[wkdY xif&Sm;ausmfaZmrIu vTrf;rkd;oGm;NyD; Ekd;Mum;wuf<uaomt&Sdeft[kefBuD;us,fvmNyD;
awmfvSefa&;tiftm;jzpfvmcJhonf/ &cdkiftrsKd;om;uGef*&uf nDvmcHodkYvnf; wkdufe,faygif;pkHrS v,form;
ukd,fpm;vS,fxkESihf NrdKUe,frSocifvli,frsm; v,form;xJrS acgif;aqmifrsm; a&G;cs,fxm;MuNyD;vQif nDvmcHukd
tBudKapmifhpm;aeMuonf/
wGif ,cifu Edk;Mum;NyD;jzpfaom trmcHe,frsm; aiGpkjcif;? &dumpkjcif;? wyfaygif;pkHcsDwufbkdY? wlnD
aom0wfpkH? carmuf? tvHawmfrsm;? A[kdaumfrwDodkY ukd,fpm;vS,frsm;? qyfaumfrwDcGJodkY xkdufoihfolrsm;ukd
a&G;cs,fapvTwfbkdY qkH;jzwfaom? nDvmcHtBudKvkyfief;rsm;? aeYwkdif;&ufwkdif; aeYrtm; nrtm; BudK;pm;tm;xkwf
aeMuygonf/ ocifvil ,frsm;rSmqkyd gvQif e,fwumokYd tESt
YH jym;xGu
f ? nDvmcHtBuKd vyk if ef;twGu?f a[majym
pnf;kH;jcif;? pDrHudef;csrSwfjcif;? nDvmcHtpDtpOfrSm? csDwufvmaomv,form;wyfpk? tvkyform;wyfpk?
trsKd;orD;wyfpk? vli,fausmif;om;wyfrsm;ukd ae&mcsxm;auR;arG;bkdY xrif;xkyfudp? ukwkd;ykdYzkdYavSrsm;? pDpOfa&;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

32

rEkOD;bpdef

udpwkdYyg0ifonf/ A[kdokdY qef? &dumESihf? [if;oD;[if;&Gufrsm;? iyd? ig;ajcmuf? qm;rsm;ykdYaqmifa&;? taxGaxG


vkyfief;pOfrsm; yg0ifMuygonf/ ajr&Sif "e&Sif? AsLkdu&ufrsm;uvnf;? nDvmcHysufpD;atmif brf;qD;bkdY? axmifcs
bkdY? aoewfjzihf ypfowfcH&bkdY wD;wkd;0g'jzefYvQuf Ncdrf;ajcmufMuygonf/ rSwfcsuf(xkdodkY Ncdrf;ajcmufjcif;onf
t&mrxifonfomr[kwf? ykdrkdvQufwuf<uvmatmif zefwD;&ma&muf&SdoGm;ygonf/ taocH wkdufyGJ0ifjyvkduf
r,fqkdwmrsKd;? ajr&Sift&if;&SifwkdY vlrqefrIawGukd tpnf;ta0;wkdif;zGihfxkwf a[majymjcif;wGif trsKd;orD;rsm;yif
a[majym0efYvmMuayNyD/ tvGeftm;&p&mygbJ/

22/ yxrqk;H aom&ckid t


f rsK;d om; uGe*f &ufnv
D mcHudk em,uq&mawmf OD;pdEm Bu;D rSL;
usi;f y jyKvkyjf cif;/
1939-ck? rwfvwGif ppfawGckdifaygufawmNrdKU? nDvmcHBuD;wpfckukd usif;yjyKvkyfbkdYtwGuf te,fe,f
rS jynfolYukd,fpm;vS,f A[kdaumfrwD0ifrsm;? qyfaumfrwD0ifrsm;? qyfaumfrwDtoD;oD;rSmyg0ifaom yk*dKvfrsm;
a&muf&SdvmMuNyD;vQif? nDvmcHtBudKvkyfief;twGuf pDpOfcJhMuygonf/ tNidrfhyGJ? kyfao;yGJ? ZmwfyGJrsm;twGuf
kaH qmufMujcif;? tpnf;ta0;usi;f yrnfh A[krd @yfBu;D ESifh te,fe,frv
S mMuaom uk,
d pf m;vS,Ef iS t
fh vkyo
f rm;?
v,form;? vli,ftrsKd;orD;wkdY aexkdifwJckd&ef? {nhfcHr@yfrsm;? csufjyKwfa&;r@yfrsm;? auR;arG;a&;r@yfESihf?
aumfrwDt&yf&yfwdkYaexkdif&ef pDrHcefYcGJa&;r@yfrsm;? oHCmawmfrsm;twGuf oD;jcm;r@yfrsm;ukd wpfvBudKwif
pnfum;pGm tm;BudK;rmefwuf? aysmfaysmf&Tif&TifjyKvkyfvsuf &SdaecJhMu\/ pm;eyf&dumrsm;pm&if;ESihf vmorQukd
vufcHodkavSmifMuonfhvkyfief;? tkd;cGuf? rkd;NAJ',fBuD;rsm;? pkaqmif;okdavSmifMu? apmihfa&Smufolrsm;ukd? wm0effcGJ
cefx
Y m;? csujf yKwaf &;aumfrwD? &dum pkaqmif;a&;aumfrwD? qufo,
G af &;aumfrwD? jyefMum;a&;aumfrwD? pnf;k;H
vIHYaqmfa&;aumfrwD? pDrHcefYcGJa&;aumfrwDwpfck\vufatmuf vkyfief;aqmif&Gufrnhf qyfaumfrwDi,frsm;
av;ig;ckpD tpDtpOfcsrSwfonfhvkyfief;? txl;ojzihf {nhfcHa&;? ae&mcsxm;a&;? apmihfa&Smufa&;? usef;rma&;
apmihaf &Smufr?I auR;arG;a&;ukd tajrmftjrif&
dS uRr;f usio
f rl sm; yg0ifapNy;D ? zGUJ pnf;xm;&SMd uygonf/ tzsuo
f rm;
ab;tE&m,frS ausmfvTm;Ekdifa&;twGufvnf;? axmufvSrf;a&;vli,frsm;? umuG,fapmihfa&Smufa&;qkdif&m Xme
Bu;D rsm;okYd odap&ef ta&;,laqmif&u
G af &;tzGUJ i,frsm;ukd pepfwus zGUJ pnf;xm;Mu&ygonf/ nDvmcHBu;D rvkyb
f ;l
MuayrJh? nDvmcHi,frsm;? yGJvrf;obifrsm;? BuD;us,fpGmwm0ef,l vkyfcJhMuaom tpOftvmaMumifh cufcufcJcJ
rjzpfMuyg/ tm;vkH;wm0ef&yfrsm;ukd wufwuf<u<uae&mwkdif; vIyf&Sm;aqmif&Gufvsuf? puf,E&m;ozG,f
vnfywfaeygonf/ xkad cwfwiG f tvGet
Yf vGet
f a&;tBu;D qk;H trsK;d om;wm0efwpf&yf[k tm;vk;H aumfrwDrsm;ESifh
vlwkdif;vlwkdif; wm0efukd,fpDukd rdrdtodjzifh wm0efukd cH,lNyD;vQif ywf0ef;usifulnDrIukdvnf; cRif;csufr&Sd&&Sd
Muygonf/ em,uq&mawmfBuD;okH;yg;wkdY MoZmt&Sdeft0gvnf; tvGefBuD;ygonf/ xkdyk*dKvfBuD;rsm;vnf; rtdyf
rae? aeYrtm;? nrtm;? uGyfuJvrf;Tefvsuf &SdcJhygonf/ OD;ynmoD[qkdvQif cwfwkdif;iHonf[kqkd&avmuf?
e,fwum? &Gmwuma&mufvkduf? A[kdokdYvmvkdufESihf wynhfwpkESihf csm;&[wfvnfovkd vIyf&Sm;aeaMumif;ukd
awGU&SdcJh&ygonf/
nDvmcHodkY ukd,fpm;vS,fwufa&muf&ef 'kdYArmtpnf;tkH;odkYvnf; zdwfMum;xm;onf/ tjcm;tausmf
tarmfrsKd;cspfyk*dKvfwkdYukdvnf; zdwfMum;cJhayonf/ &ckdifwjynfvkH; &yfwkdif;&Gmwkdif;? vlwdkif;nDvmcHBuD;odkY? nDvmcH
BuD;odkY qkdwJhpum;rsm; rkd;rTefatmifajymqdkcJhMuonf/ NrdKUe,fwkdufe,fwkdif;rSm wlnD0wfpkHrsm;? carmufykHwlrsm;?
aqmif;vQuf? v,folrtrsKd;orD;wyfzGJU? vli,ftvHukdifwyfzGJU? csDwufMuzkdY tpDtpOfvkyfaeMuonfrSmvnf;
woufrmS wcgBuKH b;l qko
d uJo
h yYkd gbJ/ vlxw
k uf<uvIy&f mS ;rIudk b,ftcsed Ef iS rhf rS wlatmifyifjzpfonf[k rSwcf suf
csEkdifygonf/ rSwfcsuf/ / ocifrsKd;a[h 'kdYArm? ta&;awmfykHatmifygap? a<u;aMumfoHrsm;? a,musfm;? a,musfm;?
'g;aoG;? 'g;aoG;? rdef;r? rdef;r? tm;ay;? tm;ay;? toufaoG;cJ jynfESifhvSJ? ponfha<u;aMumfoHrsm;? wv? vcGJ
uyif aeYwdkif;wef;pDvsuf oifMum;xm;&SdMu\/ umva'o? yk*vukdufnDaeonf[kyif qkd&ygawmhrnf/ kyf&Sif
jzifhrSwfwrf;wif jyvkdufcsifygbd/ odkYyif pma&;ol\ pdwfcHpm;rdayonf/
xkt
d csed rf mS (tmZmenfA'k b
mom trsK;d om;wkid ;f jynf? &mZ0ifa&S;xk;H pOfvm? xGe;f awmufcahJ y? ykid q
f idk o
f ?l
bkd;bGm;bDbif? 'kdYarG? 'kdYjynf? 'kdYajr)paomaw;jcif;vnf; ae&mwkdif;rSmoDqkdMuonf/ xkdaemuf (opfawmESihfa&eH
ajrtvDv?D Armvuf0,f csKycf s,,
f Ml uonf/ ywjrm;? ausmufo?H pyg;? aumufE[
HS orQu?dk vlrsK;d jcm;u vuf0,f

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

33

rEkOD;bpdef

ukd,fpD? ,loE&mvkyfawmfrlMuonf) ponfrsm;ay:aygufvsuf aoG;qGay;xm;ovkdjzpfjcif;? &ckdiftmZmenfrsm;


rSmwef;tcsKUd uvnf; aoG;<up&mjzpfjcif;? (Ekid if w
H um [l&m&m? toufuv
dk ;DS ? oG;D acsmif;pD;rS? uk,
d u
hf sK;d uk,
d jhf ynf?
uk,
d Xhf maeuk?d &avbl;x? avmuuonf? atmufusrcHEikd af omaMumif)h (vk;H va&SUcH? vlvQiBf uu
H ? edAm efrvGw?f
vuf0g;cwfwnf;)wku
Yd vnf; wuf<uvmbkt
Yd wGuf taxmuftuljzpf acwfpm;cJyh gonf/ onfrmS &ckid v
f Bl u;D ?
vli,fa[majymolrsm;? vufuidk pf um;rsm;jzpf vlxx
k o
J yYkd g a&muf&adS eNyw
D nf;/ ,ck&&Scd pH m;aeMuaom vGwv
f yf
a&;onf xkdtcsdefu aoG;jzihf? acR;jzihfwnfaqmufcJhaMumif;ukd wGifwpfcsuf aemifvmaemufom;rsm; odMuap
vko
d nf/ uJo
h Ykd apwemoefo
Y efjY zihf BuKd ;pm;aqmif&u
G af eonfudk [ku
d Reaf cwfu? vlxBk u;D rSm? oifw\
Ydk bk;d ab;
rdbjynfolyif r[kwfygavm/ *kPf,lMuyg/ aus;Zl;uef;aom cGm&mwkdfif;aom "avhqkd;rsm;jzihf rmefrmerwufMu
ygESihf? oifwkdYESihfxkdvl? xkdyk*dKvfwkdYpdwf"mwfonf bk&m;ocifESihf ykxkZOfavmufyif uGmjcm;Ekdifygonf/ olwyg;
uRefrcHvkd? rnfonfh&mxl;? ukd,fusKd;udkrS rarQmfrSef;bJ tepfemcHpGeYfpm;Muolrsm;csnf; jzpfygonf/
&ckid t
f rsK;d om;uGe*f &ufnv
D mcHBu;D odYk csw
D ufvmykt
H csKUd udv
k nf; t>rufrQwifjyvku
d yf grnf/ &ckid jf ynfonf
tcsKdUt0ufrSm uRef;rsm;csnf;jzpfojzihf avSSESihfukwkdYykdY&onf/ ukwkdYtwefwefukd NrdKUe,fwkdif;rS jzwfoef;Mu&\/
&ckdifkd;rbuf&Sdaus;&Gmrsm;odkY avSjzihfukwkd;ykdY&onf/ xkdrSwqifh ajcvsifc&D; quf&onf/ xkdajcvsifc&D;rSm
yifukwkdYul;Mu&\/ xkdYaemuf avSBuD;avSi,frsm;jzihf tvHwvlvlESihf a<u;aMumf rif;jym;NrdKUodkY &ckdifawmifykdif;rS
vmcJhMuonf/ rif;jym;NrdKUrS aygufawmc&D;pOfrSmvnf; ukwkdYaygif;rsm;pGmjzihf csDwufoGm;vmcJh&ao;\/ onf
a0vGef;vSaom? awmifydkif;NrdKUe,frsm;rS vlrsm;jzpf\/ q&mawmfOD;pdEm\ e,fajrjzpfaom ajrykHNrdKUe,fwpfckvkH;
uawmh vmorQvx
l u
k dk auR;arG;xde;f odr;f apmifah &Smufjcif;? rdred ,frv
S nf; tifwu
dk t
f m;wku
d f vltrsm;pknv
D mcH
odkY wufa&mufa&;pDpOfjcif;? wbufrSvnf; nDvmcHA[kdaumfrwDESihf qyfaumfrwDaygif;pkH yg0ifvIyf&Sm;Mujcif;?
vlaphwufaphwm0efESihf ruif;[kqkdEkdif\/ tb,faMumifhqkdvQif 0HomEkacwfuyif OD;pdEmt&Sifbk&m;u
v,form;xknv
D mcHudk ESpBf urd o
f ;Hk Burd v
f yk cf b
hJ ;l olrsm;jzpf uRr;f usirf &I jdS cif;? we,fv;Hk Ek;d Mum; a&SUaqmiftrmcH
rsKd;cspfawGjzpfaejcif;wkdYaMumihfwaMumif; nDvmcHjyKvkyfaom NrdKUe,fESifhwqufwnf; awmifykdif&Sdwjcm;NrdKUe,f
wkx
Yd uf eD;pyfaeonfjzpf rsm;pGmaomwm0ef&yfrsm;jzihf 0kid ;f 0kid ;f vnfae\/ q&mawmfO;D pdEm wynh&f if; wum&if;
rsm;jzpfvnf;? rdrdq&mawmfBuD;\ *kPfodumrId;EGrf;&atmifuvnf; olwkdY 0efxkwf0efykd;uJhodkY jzpfonf/
'gayrJh? a&Taygif&? v,faygif&? ukefusMuonfukdyif *krpkdufMuyg? tcsKyfuscH&mwGifvnf; &GmvkH;uRwfeD;eD;
cHMu&\/ okaYd omfvnf; &J&aJ wmuftmZmenfaoG;uawmh wk;d wufNrJ wk;d wufvQuf jzpfonfudk orkid ;f u oufao
cHygonf/ t&yfav;rsufESm? t&yf&SpfrsufESmrS a&mufvmcJhMuaom vlxkBuD;ESihfukd,fpm;vS,frsm;ukd {nhfcHjcif;?
ae&mcsxm;jcif;? usef;rma&; wkdif;&if;orm;awmfBuD;rsm;? yg0ifapmifha&Smufjcif; ponfrsm;rSm tuGufaphaph
vpf[if;rItvQif;r&Sd[k qkdEkdifonf/ toufaoG;cJ? jynfESifhvJ? ta&;awmfykHatmifygap? &ckdiftmZmenfaoG;?
&J&Jawmuf? tcsKyfaxmifESihfajcmuf? 'kdYraMumuf? vmrnfhab;ajy;awGUrnf? a,musfm;aojcif;? ppfwvif;rSm?
'g;ukd &Hau? vSH0if;0if;ESihf[lif;? tm*vl? tluarG;bGm;? bBuD;om;? ponhfykdpwmrsm; ae&mwkdif;rSm pdwftm;
wuf<up&m? vli,frsm;u uyfxm;Mu\/ ykpd wmuyfvil ,facgif;aqmifrsm;rSm bkaH ygufomausm?f &JabmfxeG ;f vIid ?f
&Jabmfarmifarmif? &Jabmfomatmif? &Jabmfo'k;d OD;wkjYd zpfMu\/ aygufawmNrKd Ur(em,uq&mawmfBu;D OD;em&'rSm)
tkdrif;aomfvnf; vli,frsm;uJhokdY wufwuf<u<uESihfjzpfonf/ OuXBuD;ESihf{nhfonfawmfrsm; nDvmcHodkYvmvQif
&ckid rf if;nDrif;om;0wfp?Hk awmif&n
S v
f cHk snEf iS ?hf xkid rf odr;f tus& n
S Bf u;D rsm;ukd tcrf;tem;jzifah y; 0wfqifvQuf
r@yfxJ0if&ef pDpOfxm;ygonf/ q&mawmfBuD;\tmoDoyifjzpfygfonf/ bk&ifwpfqluJhodkY ta>ct&Hrsm;ESihf
nDvmcHA[kdr@yfodkY csDwuf&efukd pDpOfxm;&Sdygonf/ 0wfpkHrsm;ukd trsKd;orD;wyfzGJUrS ay;quf&ef BudKwifpDpOf
jyKvkyfxm;&Sdygonf/ xkdtcsdefu q&mawmfBuD;rSm 0gawmfoufawmfwkdYrSm em,uokH;yg;wGif tBuD;qkH;jzpf
q&mawmfBuD;vkyforQukd? b,folrQapm'u 0ifEkdifp&mr&Sdyg/ 0ifvnf; r0ifMuyg? q&mawmfBuD;oabmyif
t"dujzpfygonf/ nDvmcHBuD;wpfck\wm0efrsm;rSm tm;vkH;udk pDrHudef;csaom A[kdaumfrwDESihfoufqkdif&m
wm0efcaH umfrwDrsm;? vufawGUvkyu
f idk af qmif&u
G af om qyfaumfrwDi,frsm;? xkad umfrwDi,frsm;wGif yg0ifonfh
yk*dKvfrsm;? aeYrtm;? nrtm; vkyfukdifaqmif&Gufaom puf,E&m;vnfygwfrI rSefuefygrS wifhw,fpGm xajrmuf
atmifjrifygonf/ ,kwfpGtqkH; xrif;auR;NyD;vQif xrif;pm;zufrsm;ukd pepfwusajrwGif;wl;NyD;om;rsm;
jrKwfESHypfrI? usefvlrsm;ukd tqufrjywfauR;arG;EkdifrI? pm;eyf&dumaumfrwDBuD;rS tajrmftjrifBuD;pGmjzihf [if;cif;?

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

34

rEkOD;bpdef

O,smOfaps;rsm;okdY tqufrjywf vlvTwf0,f,lokdavSmifEkdifrIawG? xif;rD;rjywf&atmif jynhfhpkHaerIrsm;ESihf


taxGaxGwm0ef&yfrsm; rvpfap&atmif vkyfukdifaqmif&GufEkdifrI? &ckdifvlrsKd;"avhrSmvnf; yGJBuD;yGJi,f? bmbJ
vkyv
f yk x
f rif;auR;&onfh tpOftvmBu;D &Sad eygonf/ tpnf;ta0;vmol rdrzd momwm0efjzifh pm;ok;H onf"h avh
vkH;0r&Sdyg/ nDvmcHESihfrywfoufaom ao;i,faomy&dowftcsKdUom xrif;qkdifrsm;0,f,lpm;okH;Muygonf/
tvGet
Yf vGeBf u;D us,af om uk,
d pf m;vS,Bf u;D rsm;? &[ef;rsm;ygruse?f ol{Y nhcf aH umfrwD\ auR;arG;jyKprk u
I dk &,lonfh
taMumif;rsm;vnf; odaumif;p&mwpfckjzpfonf/ pkkpkaygif; qefb,frQ tjcm;&dumb,frQ? aiGrnfrQqkdwmukdom
wGufMunhfMuyg/ vlwodef;cefYa&mufaom nDvmcHjzpfonf/
nDvmcHokdY jrefrmjynfrS 'kdYArmtpnf;tkH;udk,fpm;vS,ftjzpf ocifpkd;BuD;ukdapvTwfygonf/ ocifpkd;BuD;
ukdvnf; wcrf;wem;qD;BudKMuygonf? tpnf;ta0;BuD;pwifzGihfvSpfaom wm0efukdvnf; ukd,fpm;vS,fBuD;
ocifpkd;ukdbJ wm0efay;ygonf/ (rSwfcsuf) ocifpkd;onf tvHawmfukd wif tpnf;ta0;ukd zGihfvSpfbkdY wm0ef
ay;Mu\/

yXrqk;H &ckidk t
f rsK;d om;uGe*f &ufnv
D mcHusi;f yjcif;
ocifpkd;BuD;onfatmifjrifaomtoHjzihf (waumif;tbd&mZm 'kdYArm om*DrsKd;ayrkdY? rId;*kPfawZm?
,k;d ',m;ESifh ukvm;ukyd g wku
d cf u
dk cf gatmifcw
hJ m? 'kAYd rm? pderf eS u
f if; tppf? tjzpfBu;D jzpfBu;D jzpf? xif;wvSUJ BuKH &?
xkH;ESifhraoG? avmu"rmwmay/ igwkdYiHac? okdYaomf t&if;ukdppfvQif? Armjynf igwkdYjynf? ocifusihfukdusihfMuyg/
(ocifrsK;d a[h 'kAYd rm) ponfrsm;rsm; tm;vk;H ukrd rSwrf ad wmhyg/ cRw,
f iG ;f cJv
h Qiv
f nf; jznhpf u
G b
f wfMuapvkyd gonf/
(y&dowfBuD;rS MobmoHrsm;ajrBuD; wkHvIyfoGm;ouJhodkY toHqkH;wmESihfNydKifwnf;xGufay:vmNyD; y&dowfwpfckvkH;
uocifrsKd;a[h 'kdYArm? ta&;awmfykHatmifygap/ ponfjzifh okH;Budrfwdwd a<u;aMumfvkdufMuonf/
xkdodkY tpnf;ta0;zGihfNyD;vQif obmywd0wfvkHawmf& OD;omZHvSonf tpnf;ta0;zGihfvSpfaMumif;
rdefYcGef;>rufMum;ygonf/
obmywdrdefYcGef;/ <ua&mufvmMuaom q&mawmf? oHCmawmft&Sifjrwfrsm;ESihf ukd,fpm;vS,fawmfBuD;
rsm; tygt0if v,form;? tvkyform;? trsKd;orD; vli,fpaom vlxky&dowfBuD;cifAsm;/
uRefawmfwkdYjrefrmEkdifiHESihf &ckdifjynfonf uRefb0ukd usa&mufaeonfrSm ArmvlrsKd; tESpf 60ausmf?
&ckdifvlrsKd;ESpf 100ausmf&SdcJhojzifh? &ckdifvlrsKd;rSm uRefouft&SnfqkH;b0okdY qkdufa&mufaecsdefjzpf ZmwdaoG;
ZmwdrmefvkH;0r&SdMuawmhbJ? rvIyf&Sm;0HhyJ? uRefb0 acgif;razmf0efYyJ? aecJhMuayonf/
tajctaerS 0HomEkacwf? 'kdYArmocifacwfwGif q&mawmfem,uBuD; OD;pdEm? OD;ynmoD[ESihf
OD;em&'ponhfyk*dKvfrsm; OD;pD;vQuf? aemufvkdufocifvli,frsm;\ aeYrtm; nrtm; tepfemcHaxmifuscHvQuf
a[majympnf;kH;cJhrIaMumifh tm;&0rf;omp&m e,fcsJUqefYusifa&;pdwf"gwfjzihf ZmwdaoG; ZmwdrmefawGjzihf
ay:vmcJhMuygNyD/ uJhodkY vlxkBuD;wpf&yfvkH;u Ekd;Mum;vmonfukd awGUjrif&ojzihf txl;0rf;ajrmufyDwdjzpf&yg
onf/ acwfonf uRefb0rSvGwfajrmufa&;vIyf&Sm;rI urmwcGif tjynfjynfqkdif&m rsKd;cspftmZmeDrsm;vnf;
wNydKifwnf;vIyf&Sm;aeMuNyD;jzpfonf/ NAdwdoQtifyg,mwGifvnf; tdEd,uGef*&ufESihf tdEd,jynf&Sd ygwDtoD;oD;
Ekd;Mum;vIyf&Sm;rI? e,fcsJUorm; EkdifiHtcsif;csif; wkdufckdufaeMuonfrSmvnf; aphpyf r&awmhNyD/ olaoukd,fao
b0okq
Yd u
dk af &mufvmbkt
Yd csed o
f aYdk &mufae umva'otcsed t
f cg uku
d n
f aD ejcif;ESifh 'kAYd rmocifrsm;\ tmZmeD
pdwf"mwfjzihf e,fcsJUorm;ukd tIH;ray;yJ awmfvSefaeMuonfukd twk,lvQuf &ckdiftrsKd;om;awGvnf; Nidrfrae
MuawmhyJ awmfveS 0f o
hH rl sm; ra&rwGuEf ikd x
f eG ;f ay:vmNy;D uwaMumif;? ajzmifrh wf? uk,
d u
f sK;d pGe0Yf efaY om tmZmeD
acgif;aqmifBuD; q&mawmfBuD; OD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'wkdY aemufwGif q&mawmfESihfwuG? &ckdiftrsKd;om;
uGef*&uf acgif;aqmifBuD;i,frsm;uvnf; rm;rm;rwfrwf ukd,fusKd;pGefYvsuf aqmif&GufaeMuNyD? ra0;uGmaom
tcsdefwcsdefwGif jrefrmjynfBuD;? &ckdifvlrsKd;wkdYwygwnf; uRefb0uvGwfajrmuf&rnf[k &J&Jwif;wif;wm0ef,lyg
onf/ uRefb0u vGwfajrmufa&;wkdufyGJukdvnf; wnfhrwfrSefuefpGm acgif;aqmifoGm;bkdYvnf; vlxkBuD;a&SU
uwd0wfjyKygaMumif; ponfjzihaf tmifjrifaom &ckid t
f oHjzihf toHcsUJ pufrx
S u
G af y:vmonftm;&0rf;om Mum;Mu
&aom vlxky&dowfBuD;rSm MobmvufckwfoHrsm;ESihf ocifrsKd;a[h 'kdYArma<u;aMumfoHrsm; wNydKifwnf;yif b0*f
vQrH QBu;D us,pf mG &onfrmS e,fcsUJ wkYd wkv
H yI af csmufcsm;apEkid yf gonf/ nDvmcHoYkd pkaH xmufaygif;pkH wufa&muf&adS e

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

35

rEkOD;bpdef

ygonf/ tm;vkH;aomy&dowfBuD;rS aMumpdrfhavmufatmifyif vlxkBuD;\e,fcsJUqefYusifaom pdwf"gwfESihf


olYuRefb0u vGwfajrmufvkdaom Zmwdrmefa'gorsm;ukd [pfatmfa<u;ausmfoHjzihf &ifxJrScHpm;csufrsm;ukd
zGihftHMujcif;jzihf cHpm;csufrsm; oufom&oGm;NyD; aMueyfrIjzpfoGm;MuonfrSm rsKd;cspfpdwfjyif;xefolwkdif; ukd,fawGU
jzpfonf/
trsKd;om;nDvmcHwGif em,uq&mawmfBuD;rsm; a[majymjcif; e,ft&yf&yfrS rsKd;cspfvli,f
acgif;aqmifrsm; a[majymonfrsm;/ / ocifpkd;BuD;a[majymonfrsm;ukd azmfjybkdYrSm rrSwfrdawmhNyD/ tu,frSwf
rdaomfvnf; pmtkyfwpftkyfjzpfoGm;Ekdfifojzihf xnfhoGif;Edkifp&m r&Sdyg/
NrdKUe,ft&yf&yfrS zdESdyfa&; AsLkdu&ufrsm;? ajr&Sif"e&Sifrsm;? taxGaxGrw&m;rIrsm;ukdvnf; wkdufkduf
oG,f0kdufa[majymrIrsm; yg0ifcJh\/ tcsKdUuvnf; Iwfcsonfha[majymrIawG zGihfxkwfazmfMuonf/

tMurf;tm;jzihf
rSwf/ /pyg;yifaxmifaps;ukd (&ckdifvkd) 'ga'gifcsjcif;? qm;cGefykdufcGef? ajrcGef? ajrc? rw&m;,lrIrsm;?
v,fodrf;,ljcif;? uRJEGm;odrf;,ljcif;? 0rf;pmrsKd;pyg;rusef? &uf&ufpufpufodrf;,loGm;jcif;? taxGaxGygyJ/
a&;rukefatmif xkdtcsdefu zdESdyfcJh\/ npfygwfcJh\/ zdESdyfrIonf xkdtcsdefu w&m;Oya'yifwnf;/ aemifvm
aemufom;wkdYudk ajymu ,kHwef;pum;jzpfrnf/
uJhodkYnDvmcHBuD;uk vlxkBuD;u? tm;xm;jcif; acgif;aqmifBuD;rsm;ukd tm;ukd;jcif;? csrSwfay;aom
vrf;pOftwkdif; woa0rwdrf;vkdufemMujcif;wkdYaMumifh ajr&SifawG? "e&SifawG? ,cifuvkyfcsifwkdif;vkyfr&onfh
tjyif tcsKdUaomajr&Sif"e&Sif AsLkdu&ufrsm;ukd vli,ftmZmeDrsm;u vQKdU0SufuGyfrsufjcif;(0g) aoeyfESihf ypfowf
jcif;? rsm;jzpfvm? tm;vkH;yifrsufvkH;jyLK;vmMu\/ MoZmt&Sdeft0gvnf; ,kd,Gif;ysufpD;vmonf/ vlxkBuD;u
wnDGwf? 0kdif;y,frIonf tvGefyif pdwfqif;&Jp&mwpfckjzpfonf/ tcsKdUajr&Sif"e&Sifrsm;ukd ac:ajymrnfhol
r&So
d vkd oydwaf rSmuf0idk ;f yg,fcMH u&\/ wOD;rajyvnfonfudk 0kid ;f 0ef;vQuaf jz&Si;f Mu\/ ulnD idk ;f yif;vmMu\/
ta&;,laqmif&GufvmMu\/ trsKd;om;uGef*&ufnDvmcHBuD; okH;&ufwkdifwkdif usif;yMuygonf/ tqkdt&yf&yfESihf
vkyfief;t&yf&yfukd csrSwfaqmif&GufcJhMuygonf/
nDvmcHrScsrSwfaom tqkdBuD;rsm;ukdom rSwfrdygonf/
1/
vkH;0vGwfvyfa&;awmif;qkdonfhtqkd/
2/
91XmetkyfcsKyfa&;ukd Iwfcsonfhtqkd
3/
ukdvkdeDe,fcsJUNAdwdoQ\e,fcsJU0g'Iwfcsonfhtqkd/
4/
ajr&Sif"e&Sifpepfwkdufzsufa&;tqkd/
txufygtqkdrsm;ESifh tjcm;tqkdrsm;pGmESifh rSwfwrf;wifjcif;rsm;? a&SUvkyfief;pOfrsm;csrSwfMuNyD;vQif
,ckuJhodkY trsKd;om;uGef*&ufBuD; ESpfygwfvnfnDvmcHBuD;ukd ausmufawmfNrdKU jyKvkyf&efqkH;jzwfMuygonf/
e,fcsJUorm;ESihf ajr&Sif"e&Sif AsLkdu&ufwkdYtm; enf;trsKd;rsKd;jzihf wkdufzsufa&;? rsKd;cspfbufawmfom;jzpfvm
atmif tcsKdUtm; odfr;foGif;pnf;kH;a&;wkdYukd umv? a'otvkduf? rdrdwdkYe,fajra'otvkduf jyKvkyfa&;wkdYukdvnf;
yg0ifMuygonf/ nDvmcHBuD; ZmwfyGJ? tNidrfhyGJtrsKd;rsKd;wkdYjzihf pepfwusjyKvkyf pepfwusyif NyD;qkH;vkdufMu\/
NyD;qkH;oGm;aomfvnf; A[kdaumfrwDESihf wm0efcHaumfrwD? qyfaumfrwDwkdYrSm? atmufajcodrf;wm0efrsm;
jyKvyk Mf u&onf/ tpnf;ta0;okaYd &mufcahJ omvlxBk u;D vnf; rdrad e&modaYk &mufvQif nDvmcHBu;D tHrh cef;Bu;D us,f
qif,ifykH? a[majymykH? a<uaMumfoHtwkdiftazmufjyKvkyfykHrsm;ukd tm;yg;w&mazmufo,fcsajymqkdaeMuonf/
vli,frsm;vnf; rdrdwdkYe,fukd erlem,l olYxufigtvkt,ufBudK;pm;pnf;kHk;Muavonf/

23/ e,fcsUJ NAw


d o
d Q\tvkad wmf&?dS ajr&Si"f e&Sirf sm;wkYd MoZmt&Sed t
f 0gavsmyh g;,dr;f ,kid v
f mjcif;
&ckdiftrsKd;om; uGef*&ufnDvmcHusif;yNyD;qkH;oGm;onfhaemufykdif;rSm 'kdYArmtpnf;tkH;rS ocif
acgif;aqmifBuD;rsm;xJrS tcsKdUEdkifiHjcm;odkY vQKdU0SufqufoG,fa&muf&SdaeMuNyD; rMumjrihfaomtcsdefreSm a&mufvm
Murnfv
h ufeufrsm;tjyif av,mOfoabFmrsm;yg tultnD&rnf[k trsK;d rsK;d aomaumv[mvwD;wk;d owif;rsm;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

36

rEkOD;bpdef

b,fuxGuaf y:vmonfurdk ody?J ajymvmMuygonf/ txl;ojzihf *syefppfEidk o


f wif;onf tausmf Mum;qk;H jzpfvm
cJh\/ av,mOfwifoabFmBuD;rsm;? ESpfjrKwfypfonfrsm;? t*Fvdyfppfpcef;BuD;rsm;usqkH;aomowif;rsm;?
t*Fvdyft&SifocifxGufajy;vQif ajr&SifESihf"e&Sifvufyg;ap AsLkdu&ufrsm;tm;ukd;&mrJhb0ukd a&mufawmh
r,fqw
dk ahJ umv[mvrsm;aMumifh ocifvil ,frsm; ykrd
dk wuf<upwfxufoefvmonf/ ajratmufvQK0d u
S v
f yk if ef;
rsm;twGuf jrefrmjynf 'kdYArmtpnf;tkH;rS a&mufvm ajratmufawmfvSefa&;wm0efrsm;ukd OD;ynmoD[ESihf
vli,facgif;aqmifrsm;u wm0ef,lvkdufMuNyD/ awmfvSefa&;vQKdU0Sufvkyfief;? t*FvdyftkyfcsKyfa&;ukdysufpD;atmif
wkdufzsufbkdYwm0ef rkdufl;&J? uRefawmfwkdYuJhodkY vli,frsm;u wm0efukd,fpD,lxm;Mu\/ acgif;aqmifrSm
OD;ynmoD[yifjzpfonf/ taMumif; q&mawmfem,uBuD; OD;pdEmodoGm; OD;ynmoD[ukdac: vQKdU0SufpGm
aqG;aEG;Mu\/ q&mawmfBuD;u OD;ynmoD[ukd r[efYwm;bJ igawmh vufeufukdifawmfvSefa&;ukd rvkyfao;bJ
EkdifiHa&;acgif;aqmifBuD;rsm;ESihf &ckdiftrsKd;om;xk touftkd;tdrfrsm;ukd apmifha&SmufEkdif&ef Oya'wGif vkyfief;jzifh
aernf/ (tu,ft*Fvyd rf sm; tdE,
d ukd ajcukw,
f
l &ckid jf ynfrcS pH pfvyk v
f mcJv
h Qif &ckid f ;dk r\taemufbufwiG f
t*FvdyfppfwyfrS ESdyfpufawmhrnf/ ppftmPmjzihf vlxkukd trsKd;rsKd;rESdyfpufa&;twGuf wm0efBuD;&Sdae wbuf
owfrvkyfMubkdY owdxm;vQuf vkyfMubkdYukd wkdifyif *syefESihfrif;u yl;aygif;NyD;vkyfyg[k ajymMum;cJhonf)

NAw
d o
d QrsuEf mS jzLESifh if;wkv
Yd ufyg;aprsm;u awmfveS rf u
I dk zdEydS rf jI zihf wkejYf yefvmjcif;
uJhodkY te,fe,ft&yf&yfrS rNidrfroufrI? awmfvSefa&;a[majymrIrsm;ukd? brf;qD;jcif;? tcsKdUOya'jzihf
wm;qD;jcif;rsm; jyKvkyfvmonf/ jrefrmEkdifiHrSm NrdKUe,ftESHY&Sd ocifrsm;ukd zrf;qD;jcif;? &ckdifa'o&Sd a[majymolrsm;
ukdvnf; brf;qD;csKyfaESmifjcif;? okdYayrJh olwkdYzdESdyfrIonf t&mrxif? ,cifuvkd raMumufMu/ tcsKdUa[majymol
rsm;rSm a&Smifwdrf;cPaeNyD; xifxifay:ay: [kdae&maysmuf 'Dae&ma&muf a[majymMuonf/ wa,mufvkduf
aecsdef wpfae&m tjcm;wpfa,mufa[majymaejyefNyD/ vkdufwef;ykef;wef;upm;ovkdyifjzpfonf/ kd;kd;om;om;
rdrt
d oufarG;0rf;aMumif; vkyaf omtpk;d &trIxrf;rsm;onf igwko
Yd cifrsm;\ &eforl [kwo
f nft
h jyif jynfov
l x
l k
&efolvnf; r[kwfonfjzpf bmrSrpkd;&drfMuygeJY jynfol\&efolrsm;ukd ,ckvnf; azsmufzsufypfr,f? aemifvnf;
rsKd;jzKwfypfr,f ponfrsm;ukd a[majym&m xnhfoGif;vmMuaomaMumifh tkyfcsKyfol olBuD;ESihf pkHaxmufykvdyfrsm;
ajr&Sifrsm;\vlrkdufarG;xm;olrsm;vuf&GefYvmMuonf/ wzufrS ociftzGJUuJhodkY ajr&SifarG;xm;olrsm;yifvQif
ajymif0ifa&mufvmonf/ ajr&Siaf rG;xm;onfh vufuidk 'f w
k v
f rl u
dk rf sm;rSm aoolao? aysmufoal ysmuf? ocifjzpfvm
oljzpfESifh zdESdyfaomzuf uarmufurjzpfvmcJhNyD/ tcsKdUvlBuD;ESihfykvdyfXmersm;onf tm;ay;tm;ajrmuf vQKdU0Suf
vkyfvmcJh\/ igwkdYrSm rdrd0rf;pmtwGuf trIxrf;&aomfvnf; vGwfvyfa&;wkdufyGJukd qefYusifvkdaomqE yif
ukduyifr&Sdyg[k jzpfvmcJhMu\/ rSefygonf/ vlwkdif;yif uRefb0ukd rESpfNrdKUMuygbl;/ ajr&SifBuD;? "e&SifBuD;?
AsLkdu&uft&m&SdBuD;rsm;om wu,fhwu,f opm&SdMuonf/ opmcHMuonf/ okdYayrJhvnf; acwfrpm;/ &efolawG
0kid ;f 0kid ;f vnf/ tmZmeDocifvil ,frsm;u acG;avmufrw
S efb;dk r&Sad tmif opmazmufrsm;[k a[majymrIaMumifv
h nf;
odumusvsuf vlawmolawm tvSLyGJrsm;yif cyfa&Smifa&Smifjzpfvm&onf/ onfrSm obm0usaom w&m;
yifwnf;/ xifay:jcif;? rxifay:jcif;onf avmu"Hw&m;ygyJ/

ykrd jdk yif;xefaome,fcsUJ awmfveS af &; a[majymrI qifu


h aJ y:aygufvmNy;D wjynfv;Hk tpDt&D
axmifxaJ &muf&MdS u\/
1940ckESpfonf tvGefxl;jcm;aomESpfjzpfonf/ e,fcsJUNAdwdoQvnf; e,fjcm;a'o ppfa&;twGuf
jyifqifrIvkyfvmcJh\/ jrefrmEkdifiHwpfckvkH;vkdvkd wif;wif;MuyfMuyftkyfcsKyfvmcJhonf/ *VKefOD;apmtpdk;&vnf;
jynfoEl ;kd Mum;vmrIEiS fh vk;H 0vGwv
f yfa&;uko
d m vkv
d m;Muonf/ od&o
dS nht
f jyif vGwv
f yfa&;twGuf t*FvefEidk if H
odkY c&D;xGufrnf[kyif Mum;od&\/
odkYaomfvnf; 'kdYArmtpnf;tkH;tygt0if jrefrmacgif;aqmifrsm;onf ygwDaygif;pkHyg0ifaom ArmhxGuf
&yf*kdPf;ukd zGJUpnf;xlaxmifvsuf vGwfvyfa&;vrf;Teftjzpf xm;&SdMuNyD;jzpfonf/ rSwfcsuf (*VKefOD;apm? eef;&if;
0ef) OD;pD;aomrsKd;cspftzGJUukd yg,fvQif jrefrmEkdifiHwpfckvkH;&Sd ygwDtm;vkH; ArmhxGuf&yf*kdPf; yg0ifMuygonf/
vrf;TefrI (0g) acgif;aqmifBuD;rsm; nDGwfrI&SdMuygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

37

rEkOD;bpdef

rSwfcsuf/ (ocifatmifqef;ESifh ocifvSNrdKif)wkdYvnf; vQKdU0SufjyifyodkYxGufoGm; qufoG,foGm;&SdMu\/


aemufwpfzGJUu (ocifxGef;tkyf? ocifIarmif? ocifatmifqef;)wkdYvnf; *syefjynfodkY xGufcGma&muf&SdvQuf
&SdaecJhMuNyD/ *syefrsm; wkyfjynfukdvnf; wpwpodrf;,lwkdufckdufvsuf &SdaeNyD/
tcsdefrSm &ckdiftrsKd;om; uGef*&ufnDvmcHukd ausmufawmfNrdKUusif;ya&; vIyf&Sm;pnf;kH;rI &ckdifjynf
vIyf&Sm;vQufyifjzpfonf/ ,cifaygufawmnDvmcHrSwqifh pnf;kH;NyD;jzpfaom &ckdiftrsKd;om;uGefu&ufBuD;rSm
ckid rf mawmifw
h if;aomtiftm; tjynht
f 0yifjzpfonf/ vli,frsm;uvnf; acgif;aqmifawG vuf;dI Tev
f u
dk v
f Qif
awmifonf acsmif;jzpfqkdujzpfatmif pGrf;aqmifMuygonf/ rdrdacgif;aqmifrsm;ukd trTef;wif od'dwifMuonf/
kad oav;pm;rI &SMd uonf/ jynfot
l aygif;tm;ay;rIuv
dk nf; t<uif;rJ&h &SMd uayonf/ ausmufawmfnv
D mcHjyKvyk yf Hk
ukd tus,cf sUJ xGiaf &;bkYd rvkad wmh[k xifjrifygonf/ ,cifnv
D mcHxuf pepfus vlxw
k ufa&mufrI rsm;jym;onf/
NrdKUa[mif;NrdKUe,fyifvQif ollBuD; 300ausmf&Sd ausmufawmfaygif;vQif twkdif;xuftvGef trmcH&\/

&ckid t
f rsK;d om;uGe*f &uf nDvmcHudk ausmufawmfNrKd U usi;f yjyKvkyjf cif;
Ekd;Mum;aeMuNyD;jzpfaom &ckdifvlrsKd;tm;vkH;? csif;trsKd;om;? NrdKtrsKd;om;? crD;trsKd;om;ESihf wdkif;&if;om;
rlqvifrsm;ygrusef ukd,fpm;vS,ftjzpf yg0ifwufa&mufMuonf/
oabFmBuD;i,f? armfawmfbkwfBuD;i,frsm;ESihf ppfawGrSukd,fpm;vS,frsm;? vli,facgif;aqmifrsm;? vlxk
vlwef;pm;rsm;ESihf jrefrmjynfrS 'kdYArmtpnf;tkH;ukd,fpm;vS,frsm;? xif&Sm;aomtrsKd;orD;BuD; yDtdcsf'D a':jrpdef
wkdYvnf; wufwuf<u<uwufa&mufcJhMu\/ ausmufawmfNrdKUrS &ckdifacgif;aqmifBuD;wpfOD;jzpfol OD;atmifZHa0\
ZmwdNrdKUjzpfonf/ xif&Sm;aomq&mBuD; OD;atmifxGef;OD;ESihf q&mcsD;'kd;wkdYtjyif OD;xGef;0if;? OD;kdxGef;? &J&Jawmuf
omZHvw
S \
Ydk NrKd Uvnf; jzpfygonf/ xkaYd emufq&mawmfO;D ynm0Hovnf; ausmufawmfe,frjS zpf awmfveS af &;
tqufqufwiG f ae&mwkikd ;f acgif;aqmiftjzpf yg0ifygonf/ ausmufawmfnv
D mcHvnf; tvGepf nfum;ygonf/
e,fajruvnf;aumif;? acgif;aqmifrsm;xGef;um;onfh NrdKUjzpfonfhtjyif awmfvSefa&;\trmcHe,fajrrsm;teuf
wpfcktygt0ifjzpfonf[k rSwfwrff;wiftyfygonf/(rSwfcsuf)ausmufawmfnDvmcHzGihfvQifyif rsKd;cspfausmfOD;ukd
nDvmcHtwGif;rSm t*Fvdyfe,fcsJUorm; zrf;qD;ygonf/ (nDvmcHacgif;aqmifBuD;rsm;u) vli,frsm; tawmfbJ
xde;f odr;f & tcsKUd tcsKUd ukd a&Smifwrd ;f aebkyYd if pDrx
H m;&onf/ vlawGuvnf; acgif;aqmifawGzrfroGm;Edifk af tmif
trsKd;rsKd;apmihfa&SmufMuonf/ e,fcsJUorm;uvnf; aoG;xkd;prf;onf? aygufuGJvkeD;eD;jzpfcJhMuygonf/ odkYaomf
nDvmcHBuD;atmifjrifpGm NyD;qkH;atmif xdef;odrf;vQuf tqkdt&yf&yf? vkyfief;pOft&yf&yfudk qkH;jzwfcsufcsrSwf
EkdifcJhMuygonf/

ukvm;&ckid t
f "dukP;f jzpfay:vmjcif;
t*Fvyd t
f yk cf sKyaf &;tajctaeonf vljrifojl rifyif ysupf ;D vmaecsed jf zpfonf/ t*Fvyd af v,mOfrsm;vnf;
bmjzpfrSef;rod? acgufwkefYacgufjyef tdEd,odkY ta&;BuD;vlrsm;ukd ykdYaeMuNyD/ umvtcsdefrSm t*Fvdyfwkdufckduf
a&;jyifqifrIukd rodMuaomrlqvif&GmBuD;&yfBuD;rS acgif;aqmifrsm;ESifh armfv0Drsm;onf &mZykwfppfom;tcsKdUukd
ppfwyfrSxGufajy;apNyD; rdrdwdkY&yf&GmwGif arG;jrLxm;Muonf/ &ckdifawGuolwkdYukd wkdufrnf[k ,lqMu[efwlonf/
&ckdifawGrSm xkdudpukd bmrSrod &efolt*FvdyfESihf if;wkdY\vl,kHawmfrsm;ukdom wkdufckdufbkdY wmplaecJhMuygonf/
xkduJhodkYjzpfaepOf ajrykHNrdKUe,f? acsmif;BuD;ukvm;&GmESihf wyf&mukvm;&GmBuD;rsm;wGif &mZykwfppfom;rsm;
iSm;xm;NyD;jzpfonf/ ajrykHNrdKUe,fukd tMurf;rQjrifEdkif&eef wifjy&vQif 1/ &ufacsmif;ukvm;&Gm tdrfajc 1500
2/ &ufoDukvm;&Gm tdrfajc 800? 3/ acsmif;BuD;ukvm;&Gm tdrfajc 1200? 4/ wyf&mukvm;&Gm tdrfajc 900
5/ 0g;cwfacsmif;ukvm;&Gm tdrfajc 600 6/ unifawmukvm;&Gm tdrfajc 500? 7/ oNyDawmukvm;&Gm
tdrfajc 600? 8/ ausmufcarmif;ukvm;&Gm tdrfajc 800 ponfjzifh ukvm;&GmBuD;awG &SdMu\/ &ckdifaus;&Gmrsm;rSm
1/Mumtif;awmiftdrfajc200? MuefY[if;cg;(tdrfajc 80) rif;*gwftdrfajc 300? ausmufiEGm;tdrfajc 200?
a&SmufckHtdrfajc 50? acsmif;BuD;&Gmtdrfajc 30? uefYaumfacsmif; tdrfajc 50? &GmwkdYonf ukvm;&Gmrsm; wquf
wnf;&Sdaom&GmawGukd azmfjyjcif;om/ &ufacsmif;&ckdif&Gm tdrfajc 6? rD;ausmif;wuftdrfajc 20 wkdYjzpfMuonf/
ajrykHNrdKUe,f&Sd ao;Ekwfaom ukvm;&Gmrsm;ESifh &ckdif&GmawGrsm; &Sdaeao;\/ &GmolBuD;rkdif 52rkdif? tdrfajc 700

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

38

rEkOD;bpdef

&SdwJh &Gm 500&SdwJh&GmawG&Sdygao;\/ ukvm;&GmESifhwqufwnf;r[kwfyg/ a0;vHaomae&m &SdMuygonf/ ajrykH


NrdKUe,fonf EdkifiHa&;tEkd;Mum;qkH;NrdKUe,fjzpfonf/ vlxknDGwfa&;vnf; tcdkifrmqkH;jzpfonf/ ,ck ukvm;vlrsKd;
trsm;pk&Sdaeaom ae&monf awmfvSefa&;\t"due,fjzpfonf/ em,uq&mawmfBuD; yif&if;trmcHe,fajryif
jzpfonf/ awmfvSefa&;twGufe,fwumrS vlawGta&mufrsm; a[majymrsm;onfhjyif wdrf;a&SmifaeolawGvnf;
e,fajr? q&mawmfOD;pdEm\ MoZmatmuf&Sd aus;&Gmrsm;ukdyif a&muf&SdaeMuonf/ Murmqkd;0ifcsifawmh
aeYwpfaeY naecsed rf mS acsmif;Bu;D ukvm;&GmrS &ckid &f mG eD;pyfoYkd aoewfo;Hk csuyf pfazmufvu
dk o
f nf/ aoewfazmuf
olrsm;rSm ukvm; rlqvifawG owdtiftm;jyjcif;[k xifjrif&onf/ tjzpfqkd;csifawmh uav;vli,fawG
aMumufvefw
Y Mum;jzpf
f ajy;Mu&mwGif 'Da&wufcsed jf zpf vli,fwpfO;D a&xJus aoqk;H oGm;ygonf? jyem
jzpfcsdef &GmolBuD;onf &GmxJ r&Sdckdufjzpfonf/ xkda'o\xkH;wrf;pOfvmonf wpf&GmvkH;ta&;BuHKvmvQif
uwufacguf tcsufay;NyD; wpf&GmNyD;wpf&Gm acgufvQuf&Gmwkdif;rS vufeufukd,fpDjzifh yxrpacgufwJh&Gmukd
vmMu&rnf/ uJo
h Ykd tcsed ;f tcsuaf Mumifh cav;i,fwpfO;D aoewfoaH Mumifah jy;&m aoqk;H aMumif; uwufjzifh
tcsufay;vkduf&m &Gmwkdif;rSuwufacguf a,musfm;BuD;i,fvwf ukd,fpDjzihf yxr&GmokdY a&mufvmMu\/
rMumyg? wpf&GmNyD;wpf&Gm? xkd&GmodkY a&mufvmMu\/ olBuD;vnf; r&Sdojzifh rqkH;jzwfMu apmihfaeMuonf/
rMumcif olBuD;OD;bkd;om a&muf&Sdvmygonf/ jzpfaMumif;ukefpifod&aomtcg olBuD;onf tvGefa'goxGufyg
onf/ igonfukvm;&ckdifaoG;rcGJbJ aumif;rGefpGmapmifha&Smufxm;ygvQuf ukvm;awG tm;rem? vlpGrf;jyvmMu
onf/ olwkdYom;pOfajr;quf igwkdYajr igwkdYjynfrSm vkyfukdifpm;aomufaeMuonfukd b,folYwa,mufrS rwifpD;
&bJ igapmifah &Smufxm;ygvsuEf iS fh apmfum;armfum;vmonfudk igrcHEikd b
f ;l ? ukvm;awGudk rsK;d jzKwyf pf&rSmygbJ
[k qkNd y;D a&muforQ&mG ol&mG om;awGEiS fh tpnf;ta0;vky
f ukvm;awGudk ajrrS ESix
f w
k yf pfzYdk qk;H jzwfMuygonf/
a&muf&SdvmaomvlxkxJrS rnfolurS ruefYuGufbJ axmufcHMuygonf? &SdorQESpfvkH;jyL;aoewf? ,rf;awmifhao
ewfrsm; pkvkdufMuonf/ 'g;vSHvufeufukd,fpDESihf &SdaeMuonf/ rdrd&yf&GmrS rdef;r cav; vltkdawGukd wpfrkdifcefY
a0;aom &GmBuD;okdYypnf;ESihfwuG ajymif;a&TU&efqkH;jzwfvkdufMu\/ ypnf;awGtm;vkH;ukdvnf; AkH;wGif;rsm; jrKyf
xm;Muonf/ vlawGtm;vkH;ajymif;a&TUNyD;vQif &yf&Gmukduif;csxm;onf/ rMumygay/ uefYaumfacsmif;&Gmi,frS
uwufacgufjyefNyD? vkdufoGm;Mu&m ukvm;0kdif;onf[k od&onf/ olBuD;u rdrdykdifeuf rQwifpD;cH&wm
tBudrfyxrtBudrfjzpf aemufygrsm;ESihf aoewfukd,fpDjzifh ukvm;awGxHvkdufMuavNyD/ rSDwJhae&m aoewf
jzifhypfowfwmygbJ/ vlawGvnf; 'g;vSHjzihf ckwfMuwmbJ/ ukvm;ajy;oGm;ojzihf 'kESihf',fESihfwkdufyGJrjzpfcJhyg/
ok;H a,muf ig;a,mufcefY aornf[k ,lq&\/ wnOfv
h ;Hk apmifMh unho
f nf bmrQrjzpfawmhNy/D olBu;D onf t&ufudk
eif;uefaomufwmbJ/ wcsKdUu aoewfypfuRrf;usifaom olBuD;onf acgif;aqmifvnf;jzpf? tm;ukd;cHolvnf;
jzpfojzihf t&ufraomufbkdYawmif;yefMul\/ odkYaomfvnf; tckduftwefYomraomufbJaeNyD; pdwfa'goxGufrI
rNidrf jyefaomufwmygbJ/ tcsKdUu Muufom;csufpm;Mu\/ rkd;vif;onfxd bmrQrjzpfyg/ 7em&D 8em&DeD;yg;
bmrQrjzpfMu vlawG[mnOfch gvnf;r[kwf rk;d vif;NyjD zpf pdwcf s&Ny[
D ,
k q
l &aomaMumifh vlawGrmS rdrad e&yfoYkd
toD;oD;jyefMuojzihf vl 800ausmfwGif vl 40cefYom usef&pfcJhygonf/ xkdtcsdef acgif;aqmifjzpfol &GmolBuD;
Od;bkd;omrSm t&ufrl;vGefNyD; tdyfarmusvQuf&Sdonf/ eHeuf 8em&DcGJtcsdefwGif uif;pcef;rSukvm;awG trsm;BuD;
vufeufuikd v
f suf &Gmbufov
Ydk maMumif; owif;&&So
d nf/ xkt
d cg acgif;aqmif&mG olBu;D Ed;k &mwGif EI;d r&awmhojzihf
&SdorQvlawGukd pkkH; ocifbpdefu acgif;aqmifvQuf ukvm;awGvmonfhbufokdY vkdufoGm;Muonf/ xkdtcg
ocifbpdefu igukvm; 1000cefYESihf &efjzpfwkdufckdufbl;onf/ ukvm;awGukd 0if&J&JomckwfMuyg/ NrdKxGuf
ajy;Muonf/ owdr&Sdygbl; raMumufMuygESihf 0ifomckwfMuyg/ igaoewfypf NzdKcGif;ay;ygrnf[k ajymqkdNyD;
ukvm;ukd &ifqkdifMuygonf/ wGif acgif;aqmifvkyfol ocifbpdefonf aoewfypfruRrf;usifoljzpfonf/
odkYaomfvnf; ukvm;xkrsm;ojzihf aoewfjzifhypf&mwGif aoolvnf;aoygonf/ xkdtcgukvm;awGvrf;cGJovkd
b,fnmcGJxGufajy;Mu jyefpkMuESihf tv,fwGif uGufvyfjzpfvmonf/ xkduGufvyfrS ocifbpdef rdrd&ckdifvlxkukd
b,fnmcGJwkdufckdufMuyg/ raMumufygESihf/ ukvm;wpfa,muf &ckdif 10a,mufjzifh Edkif&r,f[ka<u;aMumf
a&SUuwufwu
dk o
f nf/ xko
d rl mS aoewf,rf;awmifyh gaewaMumif; a&SUuk&d &J &J if&h ifw
h ufwu
dk af omfvnf; trwef
vluenf;aeojzihf aoewfjzifhypf vlpkcGJwkdufckdufvQuf rdrd&GmbufjyefMunhf&mwGif &ckdifxkukd vkH;0rjrif&bJ
ukvm;xkom tqrwefjrif&onf/ wkduf&if;ajy;&if; &GmbufodkYvSrf;ajrmfMunhf&m vltcsKdUacgif;ukdjzwf vSHxJ

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

39

rEkOD;bpdef

pGy
f atmifycJG u
H m uckeaf eonfuadk wGU&S&d ojzihf a'goxGu
f aoewfjzihf t&rf;ypfcwf&m ,rf;awmifu
h ek o
f nf
txd ypfaomfvnf; ta0;rSjzpf c&D;raygufygbl;/ ,rf;awmihfukefoGm;ojzihf r[efonhfhtjyif rdrdwdkYvlawGukd
vnf; rjrif&ojzifh &GmrSqkwfajy;&onf/ xkdtjcif;t&mukd ukvm;awGjrifojzihf ocifbpdefukd vkdufvmMuonf/
&SdwJh,rf;awmifhjzihfjyefypf qkwfajy;&mwGif ajcukefrm&oGefajy;&awmh\/
ocifbpdefrSm uJhodkYxGufajy;vGwfajrmufcJh\/ odkYaomfvnf; yxrqkH;wkdufyGJ &GmolBuD;\nDtpfukd
okH;OD;ESihf vlaygif; 15OD;cefY toufqkH;Mu&\/ usefaomvlrsm; t&yfav;rsufESmokdY ajcOD;wnfh&majy;Muonf/
uJo
h jYkd zpfysujf cif;owif;onf ajrykNH rKd Ue,f&dS awmifov
l ,form; aus;&Gmvlxak wGvnf; ukvm;ESiafh 0;onf&h mG okYd
xGuaf jy;wdr;f a&SmifMuonf/ xked ,fonfvnf; vufeufp?k vlpNk y;D uif;txyfxyfcsvQuf oefrmaomvltcsKUd om
&Gmusef&pfcJhMuonf/ tu,fukvm;vmvQif jyefrckcHbJ ajy;bkdYa&Smifwdrf;bkdY b0ukd qkdufa&mufaeygonf/
odrYk &nf&,
G b
f J jzpfvmonfudk Nird rf aebJ ocif vlBu;D vli,frsm; e,ft&yf&yfopYkd mjzihf vljziht
f ultnD
awmif;Muonf/ vufeuftm; vltm;ukd &orQpkaqmif;Muonf/ &SdorQa&TGaiGrsm;a&mif;vQuf t*Fvdyfppfajy;rsm;
xHrS vufeufrsm; 0,f,lMuonf/ tcsKdUae&m Ak'bmom Armhppfajy;rsm;onf ta&;BuD;aoG;eD;Muonf/
vlygulnDbkdYvkdufvmMuonf/ ocifwkdYuvnf; ppfajy;rsm;&orQ pnf;kH;vQuf e,ft&yf&yfrS ac:,lvmMuonf/
ppfajy;vufeufukdiftm; trsm;qkH;&olrSm q&mawmfOD;ynmoD[jzpfonf/ vufeufukdifppfajy; 40cefY&ygonf/
ocifbpdefrSm ppfajy;vufeuf 12OD;ukd tajccHvsuf e,f&Sdvufeuftm;awGukd pnf;kH;vsuf a&SUwef;t"dukPf;
jzpf&m e,fajrodkY ykdYaqmifonf/
ausmufEGm;&Gm? Mumtif;awmif&Gm? yif*gwf&Gm? BuH[if;cg;&GmESihfurf;eD&Gm? arxGef;? Budrfacsmif;? a&SmufckH?
bm;0w,f? qifykH;? EGHepf? &ufacsmif;? rD;ausmif;wuf&Gmrsm;onf ukvm;ESifhteD;pyfqkH;&Gmrsm;jzpfonf/
csif;trsKd;om;rsm;uvnf; av;jrm;aoewfwkdYjzihf yg0ifwkdufckdufbkdYa&muf&SdMuonf/ 'g;wyf? ,rf;axmif;
aoewfwyf? 2vk;H jyL;aoewfwyfEiS fh kid zf ,faoewfwyfrsm; yg0ifzUJG pnf;Muonf/ ajrykNH rKd Ue,fv;Hk uRwrf S a,musmf ;
tiftm;? rif;jym;NrdKUe,frS e,f&Sdvltiftm;wkdYonf trmcHjzpfNyD; eD;pyf&m NrdKUe,frsm;rSvlawGvnf; tcsKdUyg0if
a&muf&SdMuonf/ t*Fvdyfppfajy; u&ifArmppfom;rsm; a&SUqkH;rSwdkufckdufMuNyD;e,fcH ESpfvkH;jyL;aoewftiftm;ukd
t&Hxm;vsuf wku
d cf u
kd Mf uojzifh ukvm;vlxt
k wk;H tk;H aoMu? tdrf af wGuv
kd nf; rD;,rf;awmifah Mumifh rD;avmifMu
pdwf"gwfusaom ukvm;vlxkukd 'g;wyfaygif;rsm;pGmu 0ifa&mufwkdufckdufowfjzwfMuonf/ wpwpBuD;xGm;
vmaom &cdkifvufeufukdifvlBuD;rsm;onf rif;jym;NrdKUe,fukvm;&Gmrsm;tm;vkH;? NrdKUa[mif;? ausmufawmfNrdKUe,f&Sd
ukvm;&Gmrsm;tm;vk;H w&GmrSruseaf tmif okwo
f ifwu
dk cf u
dk Mf uonf/ uJo
h Ykd nDw
G Nf y;D aom awmifov
l ,form;
xkukd ocifvli,frsm; AkdvfvkyfvQuf acgif;aqmif wkdufxkwfvkdufMuonf/ t"dukPf &ufpufrIurf;ukef
jzpfaeonfuo
dk &d aom em,uq&mawmfBu;D rsm;u rESpNf rKd UMuojzifh vlBu;D rsm;ESit
hf pnf;ta0;vkyv
f Quf qk;H jzwf
csuftrdefYtmPmwpfckukd xkwfjyefcJhMuonf/ vlom;tcsif;csif;axmufxm;mwmaom Ak'bmom0ifrsm;onf
arwmw&m;ukd a&SUxm;vsuf t"dukPfukvm;awGukd rowfMubkdYukd igwkdYtrdefYxm;bkdY rwwfEkdifapum
rlvnf; ukvm;vlrsK;d rde;f ra,musmf ; cav;ruseo
f wfypfzYdk vk;H 0vufrcHEifkd o
f jzihf if;Ekid if jH cm;om; ukvm;rsK;d wku
Yd dk
&ckdifjynfa'otm;vkH;u a&TUajymif;vsuf ukvm;jynfbufodkY ESifxkwfMu/ uJhokdY ESifxkwfwmukd vufcHvQif
olwt
Ydk m;vk;H ab;&efuif;pGm xGuo
f mG ;cGijfh yK&rnf/ ckcw
H u
dk cf u
dk o
f al wGuo
dk m oifw\
Ydk &efojl zpf wku
d cf u
dk w
f mukd
igwkdYu wkduf&rnf[k trdefYray;aomf oifwkdYoabm&Sd vkyfEkdifMuonf/ arwm&yfcHcsufukd rvkdufemaomtzGJU
tpnf;ukd igwkdY&ckdiftrsKd;om;tzGJUBuD;rS BuD;av;aomtjypf'Pfcwfrnfukd (owdBuD;pGmjzihf)t"dukPf;ajyNidrf;
EkdifbkdYtwGuf aqmif&GufcJhMuonf/ wu,hfwu,fawmh &ckdifawG[m txuftrdefYt& ukvm;awGxGufoGm;&ef
pmay;ESifxkwfcJhygonf/ odkYaomfvnf; bmoma&;acgif;aqmif armfv0D? armfvemawG bmoma&;ppfyGJtjzpf
vIHYaqmfvmMuojzihf taocHwkdufckdufcJhMuonf/
aemufqkH;rEkdifawmhrS xGufajy;ojzihf aooGm;Muwm trsm;pkHjzpfoGm;cJh\/ ukvm;'k',fBuD;rm;aom
ausmufawmfNrdKUe,f&Sd ukvm;&GmBuD;rsm; usqkH;NyD; aemufykdif;rS rckcHawmhbJ xGufajy;Muonf/ xkdokdYxGufajy;ol
rsm;ukd vkdufrwkdufojzihf ,m,Dt"dukPf;ajyNidrf;oGm;ygonf/
uJhodkY te,fe,ft&yf&yfrS xGufajy;Muaomukvm;rlqvifrsm; vkdufrwkduf&? xkdYaemuf bl;oD;awmif
NrdKUe,f&Sd ukvm;&Gmrsm;oGm; ESifxkwfjcif;rvkyfMu? armifawmNrdKUe,fukdvnf; t"dukPf;rul;pufcJhbl;/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

40

rEkOD;bpdef

t*Fvdyfppfom;rsm;onf (ppftkyfcsKyfa&;) tdEd,okdYa&TUajymif;aomfvnf; ppfom;ppfAkdvfrsm;tcsKdUESihf ykvdyf


vufeufukdifrsm;jzihf armifawmNrdKUESifh bl;oD;awmifNrdKUukd csKyfukdiftkyfcsKyfxm;onf/ xkdae&modkY ukvm;wkdufokdY
oGm;vQifvnf; t*Fvdyfppfom;rsm;ESihf ykvdyfvufeufukdifrsm;u ocifawGukd t*Fvdyf&efolqkdNyD; wkdufrSmbJ/
&ckid af wGudk ab;roDbJ ,m,Dat;csr;f &Sad eaomaMumifh arharhavsmah vsmh ayghayghqq/ &ckid o
f cif vufeufuidk f
vlxk/ vlpkuGJoGm;NyD;aemufykdif;rSm? tkyfcsKyfa&;bufESihf t*Fvdyftpkd;&ESihf ajr&Sif"e&Sift*FvdyftkyfcsKyfa&;ukd
awmfvSefypfzkdYbufokdY a&SUIMuonf/

ausmufawmfnv
D mcHNy;D aemufyidk ;f &ckid jf ynfNrKd Ue,faygif;pkrH S xif&mS ;aomacgif;aqmifrsm;
zrf;qD;jcif;/ (tdE,
d 'kid ef myly)Ydk
&ckid t
f rsK;d om;uGe*f &uf\ 'kw,
d tBurd u
f si;f yaom ausmufawmfnv
D mcHNy;D vQif rMumcift*Fvyd ef ,fcsUJ
rsm;onf &ckdifwkdif;NrdKUe,faygif;pkHrS xif&Sm;onfhacgif;aqmifrsm;ukd zrf;qD; tdEd,'kdifemyl&faxmifodkYykdYonf/
zrf;qD;ykrH mS wpfNyKd iw
f nf; wpfcsed w
f nf;jzpfonf/ acgif;aqmifBu;D rsm;vnf; nDvmcHNy;D aemufyidk ;f rSm aewJah e&mukd
vlwidk ;f rodEidk af tmif ajc&mazsmufxm;Muonf/ xif&mS ;wJv
h il ,ftcsKUd vnf; vkyif ef;(0g) awmfveS af &;wu,fvyk f
&rnft
h vkyw
f iG f ryg0ifbJ tbrf;cHae&vQif qk;H I;H oGm;Ekid o
f nfjzpf ta&;Bu;D aom tcsed rf mS rzrf;rcH&atmif
ikwfvkdufay:vkduf yg;yg;eyfeyfjzihf usD;vefYpmpm;oabmukd aeMu&\/
tcsKUd rSm t*Fvyd t
f yk cf sKyaf &;wpfcv
k ;Hk NzKd zsuyf pfbYdk NrKd Ue,fwm0efc?H ckid w
f m0efcrH sm;tjzpf vQKUd 0Suw
f m0ef
cHxm;Muojzihf vufeufpk? vlpkponfrsm;ukd vkyfaeMuonf/
aus;vufawm&Gmwkdif;rSm vufeufvkyfMuonf/ xkdacwfvufeufrSm ,rf;axmif;aoewfjzpfonf/
tcsKdUaom yef;bJrsm;vufeufukd EkdifiHjcm;xGufuJhodkY vuf&majrmufwwfMuojzihf 6vkH;yl;ESihfkdifz,fuJhodkY r[kwf
apumrl rmpfuufuo
hJ Ykd twk,v
l yk x
f m;Muonf/ vIy&f mS ;rIrsm;? ppfynmwwfaom ykvyd ?f ppfyv
k yd rf sm;ukd ac:,l
aiGay;oifMum;xm;jcif;? uJhodkYvkyfEkdifjcif;rSm ppfajy;u&ifrsm; &Sdaejzpfonf/ 'kwd,urmppfwGif tdEd,odkY
rvkdufvkdaom u&ifArmt*Fvdyfppfom;rsm;onf vufeufjzifh a&Smifwdrf;Muygonf/ uJhokdY ppfajy;jzpfatmif
q&mawmfOD;ynmoD[onf zefwD;oljzpfonf/ aq;q&mt0wfukd0wf OD;ynmoD[[krodMubJ ppfwyfxJ
0ifa&mufaq;uk[efjzifh wD;wk;d 0g'jzefo
Y nf/ pifumylcw
H yfusNy;D ? uGed ;f ar&D? av,mOfwifoabFmjrK wNf y/D t*Fvyd f
rsm; acG;ajy;? 0ufajy;ajy;&awmhrnf[k 0g'jzefYvQuf ocifwyfodkY0ifbkdY aiGay;vIHYaqmfonf/

t*Fvyd t
f yk cf sKyfa&;zsu(f &ckid t
f yk cf sKyfa&;tpm;xk;d jcif;)
jynfaxmifpkqkd&S,fvpforw jrefrmEdkifiHawmf ,ckwkdif&ckdifvlrsKd;pkonf a&SUae? w&m;olBuD; trsm;qkH;
&SdMu\/ okdYaomfvnf; tkyfcsKyfpDrHcefYcGJonfhtwwfynmukd (ocifawGvkd rwwfuRrf;Muygbl;) uRefawmfpma&;ol
u rSwfcsufcsonf/ (apwJhuRef) qkdwJhpum;uJhodkY? Oya'ygtwkdif;rSwyg; bmrSrvkyfwwfMu qkdjcif;jzpfonf/
umv? a'o yk*vukdvkdufvQuf pDrHcefYcGJbkdY em;vnfEdkifatmif A[kokwvnf; r&SdMuonfrSm xif&Sm;ygonf/
'g;jyawGukd ocifawGowfypfcsdefwGif urmysufNyD? vlawGukd qGJowf aeMuNyDbJ[k NiD;jiLaeMuonfh Oya'ynm
&SifBuD;rsm;ukd uRefawmfukd,fwkdif awGUcJh&ojzihf pmukd xnhfa&;&jcif;jzpfygonf/ (ocifawGtkyfcsKyfcJhpOfu
vl 8OD;cefYyif rowfypfcJhMu&ygbl;(onfwkdif; wpfckvkH;ukd csKHjyjcif;jzpfonf/) tu,fOmPfr&SdcJhvQif
vl 300avmufowfypf&rnfyifjzpfonf/ pnf;kH;a&;aMumifh vlrkdufawGonf awmfvSefa&; wyfAkdvfawGjzpfMu
onf/ if;wkdYukd rsufjrifr[kwfygavm/ vGwfvyfa&;armfuGef;&cJhaom &JabmfBuD;awGxJrSm awmfvSefa&;opm&Sd
pGeYfpm;cJhonhf yk*dKvfawGbJ/ yk*dKvfawGxJ ,cifacwfu vlrkduftrsm;tjym;yif yg0ifonf/ (ociftkyfcsKyfa&;
zGJUpnf;ykHrSm) OuX? twGif;a&;rSL;? umuG,fa&;rSL;? ynma&;rSL;? w&m;a&;rSL;? usef;rma&;rSL;? b@ma&;rSL;?
&dumrSL;ESifh aumfrwD0if(4)OD;? (11)OD;jzpf (11)XmetkyfcsKyfa&;k[k a0g[m&wifcJhygonf/
pifumylcHwyfusqkH;NyD;aemufykdif;rS wpwpqkwfvm&aom NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;onf jrefrmjynfrS
tNy;D tykid f tdE,
d jynfoYkd qkwcf mG oGm;cJ&h onf/ bl;oD;awmifEiS fh armifawmNrKd Ue,fEpS cf u
k dk if;wk\
Yd aemufq;Hk pcef;
xm;aeao;onf/ tcsed f &ckid jf ynf\ oHwcJG kid ?f ppfawGckid ?f ausmufjzLckid ?f yvuf0ckid ?f 4ck awmrD;avmif

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

41

rEkOD;bpdef

awmaMumifxovkd t*FvdyftkyfcsKyfa&;uysuf? ukvm;&ckdift"dukPf;aMumifh vlqdk;awGxH vufeuftcsKdU


a&mufoGm;ojzihf ociftrnfcHtwkta,mifrsm; 'g;jywkdufvmMuonf/ wGif &ckdifociftzGJUonf NrdKUtcsKdUukd
0ifa&muford ;f yku
d v
f Quf e,ftESt
YH jym; tkycf sKyaf &;aumfrwD zGUJ pnf; pepfwustyk cf sKyaf &;udpu
dk aqmif&u
G Mf u
onf/ axmifr&Sdojzihf "m;jyrsm; brf;qD;vQuf &yfuGufwkdufe,fvlBuD;rsm; tmrcHjzihf jyefvTwfonf/ tu,f
tmrcHrnfholr&Sdonfh vlqkd;awGukd wcgwnf;aoewfypf tqkH;pD&ifvkdufMuygonf/ ocifwkdY\ w&m;pD&ifa&;
onf tvGefYtvGefxda&mufjcif;&Sdonf/ orkdif;wifusefcJh\/
(trSefrSm wjynfvkH;csD owfypfcJhonfrSmvnf; 5OD;yifrjynhfcJhyg) okdYaomfvnf; xkdtcsdefumv
'g;jy vkH;0r&Sd/ olckd;wpfae&m ocifwkdYtkyfcsKyfaom 3vtwGif; vkH;0rawGU&SdcJhMu/ t&uf? zJ? bdef;? vkH;0uif;pif
oGm;onfxd c&D;a&mufcJhygonf/ t&uform;u t&ufjywf? t&ufvnf; wpfjynfvkH;rSm wpfpufrS&Smr&/
tvGet
Yf vGeaf ygrsm;aom "ed&nfyif vk;H 0&Smr&Ekid af tmif zsuq
f ;D vku
d Mf uonf/ bde;f vnf;&Smr& bde;f pm;awGudk
aq;uk,&l onfxd c&D;a&mufygonf/ t*Fvyd t
f yk cf sKyaf &;acwfu vlru
dk v
f yk o
f rl sm; wpf&mG wpfa,mufus&cdS o
hJ nf/
ocifacwf wpfjynfvkH; vlrkdufwa,mufr&Sdonftxd &Sif;vif;ypfygonf/ olrsm; owfypfygovm; ar;yg
vQif owfypfwmyJ ajz&rnf/ okdYaomfvnf; okH;a,mufrjynhf[k qkd&ygrnf/ (if;wkdYukd rkduf0efYvQifum; vGwfvyf
a&;wkdufyGJ vlpGrf;aumif;vkyfvlawG trsm;BuD; rkduf0efYaomaMumifh vlrkdufawGocifjzpfukefMuwm trSefjzpfyg
onf/) oD;jcm;vlru
dk v
f yk af eu w&ufrMS umrnfr[kwf ocifawGowfypfrmS aocsmygonf/ (tkycf sKyaf &;rsm;teuf
orkid ;f wpfavQmufwiG )f MoZmBu;D aomtkycf sKyaf &;rsK;d ? uReaf wmfrawGUzl;yg/ pum;rSm wifpm;onfph um; r[kwf
yg/ twdtustrSeftwkdif; jzpfygonf/
&ckdifukvm;t"dukPf;jzpfykHukd tMurf;wifjyNyD;aemuf? t*FvdyfESihf &ckdifvufyg;ap ppfom;? ykvdyf?
ajr&Sif? "e&SifESihf ta&;ykdifOD;ausmfckdif\e,fpyf vIyf&Sm;ykHukd t>rufrQwifjy&ygrnf/ okdYr[kwfu bl;oD;awmif
NrdKUe,fESihf armifawmNrdKUe,f vlrusefatmif ukvm;owfcH&ykHukd csifhcsdefEdkifMurnfr[kwfyg/ ukvm;&GmawG
NzdKzsufEdkifaom &ckdifvufeufukdifrsm;rSm ppfoabFmwpfpD;jzihf rkdufl;&Jppfbk&ifvkyfaeaom ta&;ykdifOD;ausmfckdif
\ a*g&cg;ppfwyfESihf ta&;ykdiftmPmatmuf pkpnf;xm;aomykvdyfwyfukd ,SOfNydKif wkdufckdufvQif &ckdifocif
wyfrsm;? rkcsqkH;IH;&rnfjzpfonf/ xkdYaMumifhyif vlxktay: MoZmtmPm&Sdaeapumrl OD;ausmfckdifESifh ppfwyfukd
EkdifbkdYtajcrcHao;/ xkdYaemuf &ckdifwyfaygif;pkonf ausmufawmfukvm;&ckdifwkdufyGJ\ aemufykdif;rSm rdrdNrdKUe,fokdY
ocifacgif;aqmifrsm;ESifh wpkwnf;tjzpfrS tuGu
J t
JG jym;jym;vkd jzpfomG ;cJjh cif; t*Fvyd t
f yk cf sKyaf &;ukd rdrNd rKd Ue,frmS
NzdKzsufvQuf ociftkyfcsKyfa&;tpm;oGif;bkdYtwGuf BudK;pm;&efuvnf; ta&;BuD;onf/ aemufwpfcku t*Fvdyf
tkyfcsKyfa&;awme,faus;&Gmrsm; MoZmr&SdonftaMumif;jyK 'g;jyrsm;u ociftrnfcH vk,ufpkd;rkd;aerIukd
Nidrf0yf{csrf;atmif vkyfzdkYudpuvnf; wzufu &Sdaeygonf/ tcsKdUae&m ukvm;wkdufyGJ[efjyyg0ifcJhMuNyD;aemuf
e,ftES"YH g;jywku
d af eaom vlq;kd awGudk ESrd ef if;&efvnf; tvGet
Yf vGet
f a&;wBu;D udp jzpfygonf/ xkjYd yif NrKd UBu;D awG
ukd *syefAkH;BuJojzihf awmokdY ckdvIHvmolrsm;ukd vlrkduf"g;jyrsm;&efrS umuG,fay;&rnfhwm0efonf &ckdiftrsKd;om;
uGef*&ufwGif wm0ef&Sdonf/ udpawGxuf OD;ausmfckdifESihf OD;ausmfckdifppfwyfukdvnf; xdyfwkdufrawGUbkdY a&Smif
wdrf;Mu&onf/ wGif rlqvifukvm;rsm;tm;vkH;onf bl;oD;awmifESihf armifawmNrdKUe,frsm; pkrdjcif;? &ckdifawG
ukd tuGufomvQif? wkdufckdufowfjzwfzkdY wmplaeMuonf/ oabFmwpfpif;jzihf [kdoGm;'Dvm owdjyaeaom
OD;ausmcf idk ?f tkid q
f t
D ufpf ta&;ykid t
f m; rlpvifrsm;u twif&h cJ MhJ uonf/ edrw
d yf if &ckid af wGudk ukvm;uowfzYdk
edrdwfvuPmwpfckyifjzpfonf/ tusKd;quftm;vkH;onf bl;oD;awmife,f armifawme,f&Sd ukvm;owfjzwf
cH&jcif;bJ/

Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmfa&muf&v
dS mjcif;? vli,frsm; wyfrawmfx0J ifjcif;
1941-ck {NyDvtcsdefwGif Akdvf&efatmif &JabmfokH;usdwf0ifOD;pD;aom ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfonf
&ckdifjynfodkY awmfvSefa&;wm0efjzihf a&muf&SdvmcJhonf/ Akdvf&efatmifwyf&if;onf awmifukwfawmifMum;vrf;
rS csDwufvmcJhNyD; &ckdifjynfajrmufbuf ppfawGNrdKUodkY OD;wnfvsuf avSBuD;rsm;jzihf csDwufvmcJhonf/ awmifukwf

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

42

rEkOD;bpdef

oHwGJrS vli,frsm;onf OD;pGmyif wyfrawmfxJodkY 0ifa&mufcJhMuonf/ awmifukwfrS avSBuD;rsm;jzihf &ckdifjynf


ausmufjzLckdifukd jzwfausmfvsuf rif;jym;NrdKUokdY OD;wnf csDwufvmonf/ xkdtcsdefwGif awmifukwfrSm Xmem
pkd;wifh? pkd;MunfESihf ausmf'if? GefYaz? pHvkH;? bkd;usHponfhvli,ffrsm; wyfyg0ifNyD;&Sdonf/ xkdtxJ t*FvdyftrI
xrf; XmemvkyfcJhol &Jabmfpdk;wifu wkdif;rif;BuD;wm0efukd &efukef,m,DtkyfcsKyfa&;tzGJUrS ocifjr(ac:) armifjr?
ppfawGrS &ckdifvli,fESihf Akdvf&efatmifwkdYtm; OD;pdEm OD;pD;aom vufeuftzGJUonf vlowf? "g;jywdkufaeonf
ponfjzihf *kH;acsmpum;ukd Akdvf&efatmifrSm ,kHMunf pmjzihfqifhac:NyD; brf;qD;,laqmifvQuf rif;jym;NrdKUokdY
ac:,loGm;avonf/ rif;jym;NrdKUodkY a&muf&SdoGm;vQif &ckdifvli,frsm;onf wyfrawmfxJodkY rsm;pGm0ifa&mufcJhMu
\/ (txl;ojzihf q&mawmfESihf OuXBuD; OD;omZHvS? OD;atmifxGef;OD;? NrdKUe,frSvlBuD;rsm;tcsKdUukdyg tus,fcsKyf
oabmxm;Ny;D vufeuford ;f cJNh y;D &Sad eonf/ olwt
Ydk xl;tm;xm;,kMH unforl sm;rSm bkaH ygufomausm?f em,uq&m
awmfBu;D OD;ynmoD[jzpfonf/ (xkt
d cg OD;ynmoD[)q&mawmfu? &ckid jf ynfov
l x
l t
k m;vk;H onf OD;pdEm \Mo0g'
vufatmufrSmjzpfonf/ igonf 'kwd,acgif;aqmifomjzpf OD;pdEmvufaxmufomjzpfonf/ ,ckwumBuD;
Akdvf&efatmifoHo,&Sd xdef;xm;aomvlyk*dKvfacgif;aqmifrsm;rSmvnf; 'kdYArmtpnf;tkH;ESihf r[mrdwfjyKxm;
aom &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufacgif;aqmif? vlxkBuD;u t"du tm;xm;Munfkdol t"duyk*dKvfwkdYjzpfonf/
'kdYArmtpnf;tkH;\acgif;aqmif tm;vkH;u odMuonf/ bmr[kwf *kH;acsmpum;ukd ,kHMunfvQif igyifvQif
oifwEYdk iS fh ryl;aygif;Edik jf zpfrnf/ tu,fyl;aygif;ygaomfvnf; &ckid v
f x
l u
k dk &rnfr[kw/f xkaYd Mumihf &ckifd v
f x
l t
k ul
tnDvkdvQif &ckdifacgif;aqmif OD;pdEmESihf xkdt"duyk*dKvfwkdY yl;aygif;aqmif&GufrIvkyfrS wm0eft&yf&yfvkyfukdif
aqmif&GufEdkifrnf/ ,ck &ckdif ukvm; &ckdift"dukPf;jzpfcJhykH? t*FvdyftkyfcsKyfa&;NzdKzsufNyD; &ckdifociftkyfcsKyf
a&;tpm;xk;d xm;ykrH sm;ESifh 'g;jyrsm;x<uaomif;use;f rItm;vk;H ukd Nird ;f csr;f atmif pDrt
H yk cf sKyx
f m;ykrH sm;ukyd g &Si;f vif;
jy&onf/ rus,fjyefYaom vli,fwpfpkrQ\ acgif;aqmif bkHaygufomausmfonfyif igwdkY\trsKdf;om;uGef*&uf\
tpkrsm;pGm teuf tpki,ftzGJUi,f? vli,ftzGJUwpfzGJUomjzpfonf/ xkduJhodkY axmifrutzGJUrsm;ukd pkpnf;pnf;kH;
xm;onfh uGe*f &ufBu;D \ t"duacgif;aqmifrmS q&mawmfO;D pdEm yifjzpfonf/ xku
d eG *f &uf\OuXrSm 0wfvaHk wmf
& OD;omZHvSjzpf OD;atmifxGef;OD; trsKd;om;ausmif;q&mBuD;rSmvnf; OD;omZHvSESihfyl;aygif;xm;aom &ckdifwkdif;
&if;om;tzGUJ OuXBu;D jzpf? ,ckueG *f &uf\ 'kOuXygbJ/ od&Yk iS ;f vif;wifjy t*Fvyd af cwfu "g;jyvlru
dk t
f csKUd
rSmvnf; rsKd;cspfwyfom;aumif;rsm; (&ckdifociftzGJU0ifrsm;) wpfjzpfvJ pnf;kH;xm;&Sdonf/ 'g;jyrsm;ukd tpGJjyK
igESihfOD;pdEmukd 'g;jyacgif;aqmif[k t*Fvdyftvkdawmf&Sdrsm; oGm;ykwfavvGifh pGyfpGJMuonfukdod\/ igwkdY
awmfveS af &;ukd vky0f efo
Y rl sm;rSm "e&SiEf iS yfh nmwwfrsm; r[kwb
f ;l ? qif;&Jom;eif;jym;rsm;ESifh vlru
dk v
f pl rG ;f aumif;
rsm;yifjzpfonf/ vrf;rSm;rS vrf;rSefodkY odrf;oGif;pnf;kH;xm;ojzihf tvGefnDGwf ckdifrmawmifhwif;vsuf&Sdae
aMumif;ukd igvkH;0wm0efcHonf/ ponfjzihf Akdvf&efatmiftm; em;vnfatmif&Sif;jyonf/ ESpfBudrfokH;BudrfrQ
jzpfonf/ Akdvf&efatmifvnf; tajctaeukd tuJcwfonf/ A[kdukdar;bkdYuvnf; oHBudK;utp t&yf&yfysufpD;
aeojzifh NrdKUruseftkyfcsKyfa&; r&SdovkdtcsdefrSm OD;ynmoD[wifjyrIukd ,kHMunf&\/ aMuaMunufnufoabm
ayguf[efrwlbl;/ olodxm;aomyk*dKvfrsm;tcsKdUESifh wyfxJa&muf&Sdaeaom AkdvfcsKyfatmifqef;oli,fcsif;rsm;ukd
ar;MunhfygrS vkH;0oHo,uif;&Sif;vsuf OD;pdEmtm; 0efcsuawmh awmif;yefygonf/ tkyfcsKyfa&;t"duyk*dKvf
rsm;vnf; t&Sifbk&m;rsm; oabmwlolukd a&G;ygrnf[k 0efcH ppfawGNrdKUokdY csDwuf&ef pDrHMuonf/ Akdvf&efatmif
a&mufcsdefrSm ppfawGNrdKUvlr&SdNyD/
ppfawGNrdKUtm; *syefAkH;csonfhtwGuf NrdKUolNrdKUom;rsm;vkH;0rae0efYMuojzihf aus;vufawm&Gmrsm;okdY
wpfNrdKUvkH;ajymif;a&TUaexkdifMuonf/ ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfwyf&if; 1/&efatmifwyf&if;onf rif;jym;NrdKUrS
wqifh ppfawGNrdKUodkY csDwufodrf;ykdufzkdY vrf;jyrsm;ESihf axmufvSef;a&; pwifa&SUajy;wyfrsm; vTwfxm;NyD;vQif
owif;tpkHtvifpkaqmif;vQuf tkyfcsKyfa&;csufukdvnf; wkdifyifaqG;aEG;Muonf/ wyfrawmfodkY topf0ifa&muf
vmonhf wyfom;opfrsm;ukdvufcH odrf;ykduf&&Sdaomaoewfvufeufrsm; xkwfay;NyD;vQif ppfoifwef;ukd
vrf;wGifvufawGUtjzpf wyfom;a[mif;rsm;a&maESmNyD; oifMum;xm;onf/
*syefwyfrawmfvnf; uke;f c&D;jzifh rif;jym;NrKd UodYk a&muf&v
dS monf/ *syefwv
Ydk nf; ppfawGNrKd UodYk odr;f yku
d Ef idk f
bkdY vQifjrefpGm aeYa&mnygcsDwufbkdY BudK;pm;Muonf/ ArmhwyfrawmfESihf *syefwyfrawmfwkdYonf olOD;? igOD;?
ppfawGNrdKUodkY odrf;ykdufEdkifbkdY BudK;pm;Muonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

43

rEkOD;bpdef

*syefwyfrawmfcsDwufvmaom ukef;vrf;c&D;wpf0ufcefYukd ocifbpdefu ppfaMumif;wm0efcHtjzpf


OD;aqmifvmcJhonf/ ukwkdYrsm;wGif jrif;wyfrsm;ESifh vufeufBuD;rsm;ukd avSESpfpD;ukd opf0g;jzihfazmifzGJUydkYMu\/
a0[ifrS av,mOf 2pD;? 4pD;cefY *syefwyfrawmfukd apmihfMuyfjcif; a&SUpcef;odkY uif;vSnhfaxmufvSrf;aom
wm0efrsm;ukd aqmif&GufMuygonf/
&ckdifppfajrjyifrS t*FvdyfNAdwdoQwkdY tNyD;tykdif pGefYcGmoGm;Muaomfvnf; a&wyfoabFmrsm;jzihf &ckdifa'o
tESYH oGm;vmvIy&f mS ;Muonf/ ppfawGNrKd Uvnf; ,m,Duif;csxm;Mu\/ &dum ESiv
fh ufeufrsm;tm;vk;H r,lcEhJ idk Mf ubJ
ajrjrKwfxm;cJhMuonf/ Akdvf&efatmifppfaMumif;ESihf *syefwyfrawmfppfaMumif; ESpfckcGJvQuf ppfawGNrdKUokdY OD;wnf
csDwufcJhMu&m ykPm;uRef;NrdKUodkY a&SUqihfaemufqifh a&muf&SdMuonf/
ykPm;uRef;NrdKUbuf ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfu wyfpGJonf/ ykPm;uRef;\jrpfwpfzufurf;odkY OD;&pf
awmifapwDajc&if;&Sd ewfqyd u
f ek yf w
k &f mG wGif *syefwyfrawmfu wyfpv
JG su&f adS eMu\/ naeae0ifpcsed u
f t*Fvyd f
oabFm(ppfoabFmwpfpif;)onf jrpfv,fraS &muf&o
dS nfudk *syefwyfrawmfa&m? Armwyfrawmfuyg od&MdS uojzihf
nnhfrtdyfbJ toifhtaetxm;jzihf 0yfvQuf jrpfaMumif;bufrsufESmrlNyD; apmihfaeMuygonf/ nnfhykdif;tcsdef
wGif t*Fvyd o
f abFmonf vk;H 0vIy&f mS ;jcif;r&Sb
d J jrpfv,fwiG b
f J &yfaecJyh gonf/ rk;d vif;vmonfh 7em&Dtcsed w
f iG f
urf;bufodkY a&SUIvmcJhonf/ urf;em;a&mufvQif urf;ezl;&yfaeonf/ tcsdefwGif wpfNydKifwnf; urf;bufrS
*syefwyfrawmfrS vufeufBuD;i,frsm;jzihf pwifvsufwkdufckdufMuonf/ ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfbufrSvnf;
wkdufckdufavNyD/ t*FvdyfoabFmrSvnf; tajrmufBuD;rsm;jzihf urf;bufodkY tqufrjywf ypfcwfwkdufckdufygonf/
t*FvdyfoabFmrSwkdufckdufrIrSm ajrBuD;wkHcgavmufonf/ toHjrnf[def;xGufvmaomfvnf; *syefwyfrawmfESihf
Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmfwYdk wpfpw
Hk pf&m xdcu
dk rf rI &So
d nfudk awGU&ygonf/ toHomygvsuf tqHrygovkyd gbJ
qkd&rnfjzpfonf/ urf;bufrS *syefwkdYypfcwfrIvnf; oabFmepfjrKwfoGm;atmif xda&mufjcif; r&Sdygbl;/ okdYaomf
vnf; oabFmygaomppfom;rsm; aoolao 'Pf&m&ol &Muonf/ urf;xufrStay:pD;,l vlrsm;pGmESihf
ypfcwf&aomaMumihf tompD;&cJ\
h / 'gayrJo
h abFmu ckwaf rmif;qkwaf jy;ojzihf aoewfvufeufrsm; tvSr;f a0;
oGm;NyD; wkdufyGJyg&yfoGm;Mu&onf/ *syefav,mOfESpfpD;u a0[ifrSa&mufvmNyD; pufaoewfjzihfulypfonfukd
odjrifawGU&SdMu&\/ wNydKifwnf; a&SUodkYc&D;csDwufMuonf/ xkdoabFmjrKwfonf rjrKwfonf pma&;olrodcJh&yg/
wkdufyGJ t*FvdyfppfoabFmygaom q&m0ef&ckdifvlrsKd; OD;atmifomvSqkdolonf ArmhwyfrawmfrSypfcwfrI
aMumifh usqkH;oGm;ygonf/
yk*dKvfrSm oabFmrSvufeufrJh qif;vmoljzpfonf? wyfrawmfom;rsm;uvnf; vlopfawGjzpf
em;rvnf Muao;/ q&m0efuvnf; aZmvGefojzihf ao&jcif;jzpfonf/ q&m0efrSef;odaomtcg ,lusKH;r&
ESajrmMu&onf/ odkYjzpfysufNyD; nnhfa&maeYyg ppfawGNrdKUodkY csDwufMuonf/ odef;wef&Gm? usm;ravmuf&Gm
em&Duef&GmbufrS oufaujyifaps;bufodkY OD;wnfvsuf csDwufMuonf/
oufaujyif aps;vrf;qkw
H iG f ukvm;ppfom; &mZykwf av;OD;ukd wku
d cf u
dk o
f wfjzwfvu
dk Mf uonf/ em&Duef
aps;xJckdvIHMuaom ppfom;ukvm;rsm;ukd wkdufckdufowfjzwfMu a&SUodkYcsDwufMuonf/ odkYem&Duef
oufaujyifrS ppfawGodkYOD;wnfcsDwufMu&mwGif ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfrS 15rdepfapm ppfawGNrdKUxJokdY
a&muf&cdS MhJ uonf/ t*Fvyd t
f a&;ykid f ;Hk ESifh rif;Bu;D k;H wkw
Yd iG f wyfpMJG u\/ wyf&if;k;H ukd tify&d n
d mawmf wyfppJG cef;
csonf/
*syefwyfrawmfonf yvkyfawmif&Sd t*Fvdyfppfwef;vsm; ykvdyfpcef;rsm; wyfpGJvkdufMuonf/
0kdkif,mvufXmecsKyfESihf oHBudK;kH;rsm;ukdvnf; *syefjyefokH;EkdifbkdY BudK;pm;jyKjyifvkdufMuonf/ 1941ck {NyDvukef
arvykdif;wGif ppfawGNrdKUudk odrf;ykdufEdkifcJh\/ vrf;wGifBuD;BuD;us,fus,f wkdufyGJBuD;rsm; rjzpfcJhMuyg/ ppfawGNrdKU
ukd ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf 0ifa&mufodrf;ykdufNyD;aemufwGif ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfodkY vli,frsm;0if
a&mufNy;D wyfpw
d w
f yfpo
k pfrsm; zGUJ pnf;Ny;D ? jyif;jyif;xefxef ppfynmoifwef;rsm;ay;jcif;? wyf&if;rSL;Akv
d &f efatmif
rSm &ckdifuGef*&ufacgif;aqmifrsm;ESihf awGUqkHNyD;vQif &ckdifjynf&Sd NrdKUe,faygif;pkHodkY wyfcGJrsm; wyfpcef;csxm;aomf
vnf; ausmufjzL? &rf;NA?J rmefatmifoYdk wm0efjzifv
h w
T x
f m;onhf Akv
d rf if;vGio
f nf tcuftcJwpfcEk iS fh &ifqidk af e&
onf/ xkdtcuftcJrSm ausmufjzLNrdKUonf ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfvufatmufokYd tomwMunfESihf
0ifa&mufvmbkdY rBudKqkdjcif;bJjzpfonf/ onfudk wyf&if;okdYtpD&ifcHojzihf wyf&if;rSL;Akdvf&efatmifonf

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

44

rEkOD;bpdef

wyfultcsKdUESihfwuG em,uq&mawmf OD;pdEmESihf ocifatmifxGef;jrwkdYudk Akdvfrif;vGifESihftwl ygoGm;MuNyD;


oabFmwpfpD;ukday;vTwfvkdufonf/ q&mawmfOD;pdEmygoGm;NyD;aemuf ausmufjzLNrdKU? rmefatmifNrdKUESihf &rf;NAJNrdKU
rsm;rS ocifvil ,frsm;vnf; Akv
d rf if;vGi\
f wyfxJ yg0ifMuygonf/ xkcd &D;Akv
d rf if;vGio
f nf &rf;NAEJ iS rfh mefatmif
NrdKUrsm;ukd pnf;kH;&&Sdxm;ygNyD;jzpfonfwaMumif;? q&mawmfBuD;OD;pdEmygvmrIaMumifhwpfaMumif; ausmufjzL&Sd
ykvdyfwyfESifhwuG vufeufcsMuonf/ xkdodkYNyD;rS ocifvSatmiftm; ausmufjzLckdiftkyfcsKyfa&;rSL; (0g) ckdif0ef
tjzpf cefx
Y m;cJMh uygonf/ ocifAvkEH iS fh ocifatmifb? ocifjdk zL? ocifz;dk EG,?f ocifb[efwo
dYk nf Armhvw
G v
f yf
a&;wyfrawmfoYkd 0ifa&mufvmMu\/ xkt
d csed rf mS &ckid v
f il ,ftcsKUd rSm vlopf&ckid w
f yfrawmfom;rsm;ukd tkycf sKyb
f Ydk
twGuf wyfpdyfacgif;aqmifESihf wyfpktkyfrsm;jzpfvmMuygonf/ wyfpktkyfrsm;rSm 1/ OD;ausmfom 2/ q&mb{
3/ bodef;wif 4/ pkd;azmfOD; 5/ OD;xGef; 6/ {xGef;atmif 7/ ausmfwifh 8/ azjrifh 9/ qyGwfomausmfwkdY jzpfMu
onf/ wyfpktkyfrsm;rsm 'g;qGJ&onf wyfpdyfokH;pdyfukd ykdifqkdifonf/ vlq,fa,mufukd wyfpdyfacgif;aqmif wpf
a,mufykdifwGif wpfpdyfokH;pdwfukd wyfpktkyfwpfa,mufykdifqkdifonf/ trSefrSm AkdvfjzpfwmygbJ/ wyftrnfwGif
Ak d v f [ k r ac:yg/(wyf p k t k y f ) bJ ac:ygonf / vl t rnf u k d a wmh A k d v f [ k ac:cJ h M u\/ ppf o m;rsm;uk d
ppfynmoifay;onfwGif xl;cRefolrsm;ukd a&G;cs,fvQuf Akdvfoifwef;ay;\/ Akdvfoifwef;rSm wyfpdyfacgif;aqmif
oifwef;jzpfonf/

*syefacwf(waoG;? woH? wrde)Yf a'gufwmbarmf t"dywdtyk cf sKyfa&;


wyf&if;rSL; &JabmfokH;usdwf0if Akdvf&efatmifonf &ckdifacgif;aqmifrsm;ESihf yl;aygif;aqmif&GufrIaMumihf
&ckdifjynf,m,DtkyfcsKyfa&;rSm ,cifu &ckdifocifrsm;tkyfcsKyfa&;csxm;aomykHpHtwkdif; NrdKUe,faus;&Gmrsm;
xm;&SdNyD; &Jabmf OD;bpHukd wkdif;rif;BuD;ceYftyf bkHaygufomausmftm; ckdif0eftjzpf wm0efay;cefYxm;NyD;
NrKd Ue,fwikd ;f rSm tkycf sKyaf &;rSL;? twGi;f a&;rSL;? umuG,af &;rSL;rsm; topfceft
Y yfMuygonf/ xko
d rl sm;rSm vli,ftzGUJ
tcsKdU &ckdifocifvli,frsm;xJrS yg0ifMuygonf/ Akdvf&efatmifonf &ckdifokdYa&muf&Sd &cdkifacgif;aqmifrsm;
,kHMunfpdwfcspGm yl;aygif;aqmif&GufvQuf &Sdaeaomfvnf; (&ckdifa&;&m) vkH;0uRrf;usifem;vnfrIr&Sdao;ojzihf
(wyf&if;vufatmufcH)wyfrsm;okdY trdefYay;tmPmwckxkwfqifhonf/ (xkdtrdefYrSm) &ckdifjynf&Sd NrdKUe,faygif;pkH\
vkHNcHKa&;? usef;rma&;? pkdufysKd;a&;? pD;yGm;a&;? ynma&;wkdYukd NrdKUajrykH? e,fajrykHESihf wuGjyKpk wyf&if;odkYykdY&ef[k
yg&Sdonf/ odkYjyKpkay;EkdifbkdYtwGuf wyfzGJUrsm;ESihf vlrsm;&SmMu&mwGif wwd,wyfAkdvfBuD;tmXm0uu? wyfzGJUrS
ocifbpdef? wyfom;pdefvkH;jzL? ausmif;q&mBuD;wyfom;wkdYukd igwkdYjyKpkay;EkdifbkdYaMumihf wm0ef,lvkdufayonf/
xkdtcsdef udpaqmif&GufEkdifolrsm; wyf&if;kH;xJyif r&Sdyg/ wyf&if;kH;wGif ,leDbmqDwD? ausmif;om;r*Zif;?
yk*Kd v\
f ig;OD;? ajcmufO;D ESi[
fh u
dk pf ul;(txufwef;ausmif;) 10wef;atmifrsm; wykw
H acgif;Bu;D &Sad eygonf/ odaYk omf
vnf; txufygjyemukd jyKpkay;Ekdifonfh t&nftcsif;r&SdwmtrSefyif jzpfygonf/
xkdtcsdefu ocifbpdefonf e,fwumukd pnf;kH;a[majymcJhonfh tusKd;qufESihf [kdufpul;tulvkyfcJh
bl; tusKd;rsm;aMumifh rSef;qajrykHqGJEkdifjcif;? NrdKUwkdif;\taxGaxGjyemukd awG;ac:Edkifjcif;ukd &&Sd tMurf;
jyKpkay;onfukd (ausmif;q&mBuD;) &JabmfpdefvkH;jzLonf vufa&;aumif;jcif;? oefY&Sif;pGma&;wwfjcif;? ajrykHqGJ&m
uRrf;usifjcif;? NrdKUe,ftaMumif;rsm;ukd XmecGJjcm; ocifbpdeftMurf;a&;ay;onfukd tacsmukdifwwfjcif;?
pum;pnf;nDGwfatmif jyKpkwwfMuojzifh tqifajyygonf/ ppfynmoifMum;&mwGifvnf; pdefvkH;jzLESihf
ocifbpdefrSm xl;cRefMuygonf/ xkdYaMumihf wyfpdyfacgif;aqmifoifwef;vnf; xl;cRefatmifjrifMuolrsm;jzpf
ppfynmtrdefYwdkYudk wwfMu uRrf;usifMuolrsm;[k wyfAkdvftXm0u\ csD;rGrf;cH pHjy&Jabmfrsm;jzpfMuonf/
wpfaeYwGif wyf&if;&SdAkdvfBuD;rsm; wyfpktkyfpkESihf &JabmftcsKdU wyf&if;kH;&Sdvltm;vkH; tpnf;ta0;BuD;wpfckukd
jyKvkyfygonf/ xkdtpnf;ta0;ukd rm&uHwkdufwGif jyKvkyfMuonf/
Akdvf&efatmif\twKywdukd tusOf;kH; azmfjyvkdygonf/ Akdvf&efatmif\trnf&if;rSm ocifvSNrdKif
jzpfonf/ AkdvfcsKyfatmifqef;ESihf ESpfOD;wnf; EkdifiHjcm;okdY vQKdU0SufxGufcGmoGm;Muoljzpfonf/ wkyfjynfrSwqifh?
*syefESihfqufoG,frd xkdusKdNrdKUokdYa&muf&SdoGm;NyD; ocifxGef;tkyf? ocifIarmifwkdYESihf yl;aygif;vQuf ppfynmukd
OD;OD;zsm;zsm; oifMum;Muonfh yk*dKvfrsm;jzpfMuonf/ rlvu tvkyform;acgif;aqmifb0rS ociftzGJUokdY
0ifa&mufvmaom ynmwwfwpfOD;jzpfonf/ pdwf&if;aumif; ZGJowd&Sdolvnf;jzpfonf/ (xkdtpnf;ta0;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

45

rEkOD;bpdef

vGwv
f yfa&;&&Sad tmif b,fvadk qmif&u
G Mf urvJqw
dk hJ tBuOH mPfay;a[majymyGEJ iS fh tu,f vGwv
f yfa&;&vQif
b,fvkdpepfjzihf tkyfcsKyfMurvJ[k ynmay;a[majymyGJjzpfonf/ tpnf;ta0;rSm Akdvf&efatmifbJ obmywdjzpf
ygonf/ olubJpa[majymygonf/ Akdvf&efatmif a[majymcsufrSm (&JabmfwkdY? igwkdYonf) uRefb0u
vGwfajrmufbdkYtwGuf olrwlatmif pl;&Sjyif;xefaom rsKd;cspfpdwf"mwfjzihf toufpGefYvQuf wyfxJokdY 0ifvmMu
olrsm;csnf;jzpfaomaMumifh ,kH,kHMunfMunfbJ a[majym&rnf/
,ckigwkdYESihf yl;aygif;aqmif&GufaeMuaom *syefiykawGukd ,kHMunfpdwfcsrjzpfbl;/ olwkdYvnf; igwkdYukd
wenf;enf;jzifh uRefvkyfvkdMuonfukd awGU&Sd&onf/ vGwfvyfa&;ay;ygrnf[k uwdopmawmh&SdcJhMuygonf/
'gayrJhvkyfykHukdifykHu odyfr[efbl;/
tu,fom vGwfvyfa&;ray;vQif if;wkdYudk wkdufxkwf&rSmygbJ? 'gayrJh if;wkdYxHrSm yg;kdufcHvQufbJ
roxma&pm? oifay;aomppfynmukd tepfemcHvQuf BudK;pm;oifMuyg/ ppfynmwwfuRrf;rSvnf; vGwfvyfa&;
wku
d yf rJG mS tok;H usrmS jzpfonf/ ppfuEdk idk af tmifwu
dk rf S vGwv
f yfa&;&rSm/ ,ckavmavmq,fawmh *syefEiS yfh ;l aygif;
t*Fvdyfe,fcsJUukd wkdufaeMuwmygbJ/ qkH;cef;wkdifatmifvnf; wkduf&rSmbJ/
&JabmfwkdY igwkdY[m ,ckwkdif;jynftwGuf toufaoG;ESifhvJaewmjzpf ayghayghqqwm0efrsm; r[kwf
onfukd tpOfowd&SdMuyg/ vGwfvyfa&;ray;u *syefukdwkdufbkdYvnf; tqifoifhpdwf"gwfukd arG;jrLjrihfwifvQuf/
tqifoifhwmplxm;MubkdY owday;yg/ &JabmfwkdYtm;vkH; owdxm;bkdYta&;BuD;qkH;u *syefrsm;tjyKtrlukd Munhf&
wmonf vGwfvyfa&;ukdajyajyjypfjypf? uwdtwkdif; ay;rSmr[kwfygbl;? twkta,mif vGwfvyfa&; odkYr[kwf
olYtrdefYukdvufcHolrsm; vufyg;aprsm; arG;jrLvsuf 0g'jzefYaumif;atmif? uwdtwkdif; vGwfvyfa&;twkwpfckukd
ay;bkdYuawmh aocsmayguf igwkdY\ acgif;aqmifrsm;odxm;Mu\/ okdYaomfvnf; rjynhfpkHbJ (0g) ppfynmukd
vlxBk u;D wpf&yfv;Hk rwwfuRr;f Muao;onft
h csed f jynfow
l pf&yfv;Hk ukd pnf;k;H nDw
G rf rI &ao;jcif;rsm; Mum;umv
rSm onf;cHvQuf ppfynmukd oifMum;Mu&rnf/ igwkdYrSm rdrdwkdY\ppfXmecsKyfrS trdefYwpfpkHwpf&mr&ao;vQif
NidrfNidrf0yf0yf ydyd&d&daeMu&rnfhtcsdefjzpf\/ tcsdefumva&mufvmrS *syefESihfopmazmufrsm;ukd NzdKzsufwkdufMu
rSm rvGyJ gbl;? ,ckawmh em;rvnf[efjzihf olwt
Ydk vku
d svyk Mf u&tk;H rSmbJ[k &Si;f vif;aoma[majymvQuf tqk;H owf
ygonf/
xkdYaemuf tpnf;ta0; rnfolrqkd? &Jabmfjzpfap? Akdvfjzpfap? rdrdxifjrif,lqwifjya[majymEkdifyg
onf/ vGwv
f yfpmG wifjyMuyg? bmtjypfrS r,lygbl;/ rdrq
d Euo
dk m wifjyMuyg[k zdwaf c:vkyd gonf/ tvGet
f vGef
ta&;wBuD;udpjzpf rnfolurQ rwifjyMuygbl;/ NidrfoufpGm &Sdaeygonf/ ESpfBudrf? okH;Budrfzdwfac:ygonf/
wpfa,mufu wifjyMuyg/ rpkd;&drfMuygESihf? owdAswd&SdMuyg/ tmZmeDaoG;&SdMuyg a[moma[myg[kqkd\/
xkdtcg &Jabmfrsm;xJrS &Jabmfwyfom; (ocifbpdefu) xtav;jyKvQuf? a[majymzkdY wm0efcHygonf/
xkdtcg Akdvf&efatmifonf 0rf;ajrmuf0rf;omjzihf &Jabmfb,ftcsdeftxd a[majym&ef &nf&G,fygovJ[k ar;yg
onf/ wpfem&DcGJ(tcsdefay;yg&ef awmif;cHygonf/(xkdtcg Akdvf&efatmifonf tawmfukd tHhMooGm;ygonf/)
&Jabmfwpf0ufavQmha[myg/ rjzpfEkdifbl;vm;? 45rdepftcsdefay;ygonf/ jzpfygw,f? 15rdepfa[mtqkH;
owfvQifvnf; &ygw,f[k jyefMum;&m uJ'gjzihf 45rdepfbJ a[mygawmh trdefYay;onf/
wGif [kww
f idk ;f rSe&f m rdru
d ,
dk u
f dk vlprG ;f aumif;wif a&;&ygawmhrnf/ cGiv
fh w
T Mf uygawmh? ocifbpdef
rSm w&m;a[mbkdY 0goemBuD;ol pGefYpGefYpm;pm; a[majym0efYoljzpf (w&m;a[mjywmukd uRrf;usifaeol[k
wyf&if;wpfckvkH;rS rodMuao;ygbl;/ xkdYaMumifh tHhMoMurnfrSm aocsmygonf/
xkdtcg Akdvf&efatmifu &Jabmf rdrdtvkdus oufomtaetxm;jzihf b,folukd riJbJ csomcsyg/
igukd wyf&if;rSL;Bu;D rrIygESi?fh &J&aJ wmufa[mygawmh? bmrSrpk;d &drEf iS hf &Jabmf a[moma[myg[k trdeaYf y;ygonf/

*syefacwf (waoG;woHwrde)Yf t"dywd a'gufwmbarmf tpk;d &tkycf sKyfa&;


w&m;yGJwGif ocifbpdefonf Akdvf&efatmif aecJha[mcJhaom ae&mrS obmywdukd tav;jyKNyD;aemuf
rwfrwf&yfvQuf y&dowf&aJ bmfrsm;buf rsuEf mS rl vufo;D vufarmif;wef;vsuf pum;yvicf NH y;D pa[majym
ygawmhonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

46

rEkOD;bpdef

tpnf;ta0; a&muf&SdaeMuaom obmywd AkdvfrSL;&efatmifESihfwuG &Jabmftaygif;wkdYcifAsm/


&J&J&ihf&ihfa[mMum;wifjyyg&ap/ ,ckonf uRefawmfwkdY wyfrawmfom;csnf; jzpfMuojzihf kd;kd;om;om; &J&J&ihf&ifh
yif a[mMum;wifjyyg&ap/
uReaf wmfwo
Ykd nf vGwv
f yfa&;wku
d yf rJG sm;twGuf ppfynmoifMum; ppfwu
dk cf u
dk b
f Ydk wyfxo
J 0Ykd ifvmaom
olawGcsnf; jzpfygonf/ jrefrmjynfol jynfom;xJrS toufpGefYbdkY wm0ef,lopmqkdolrsm;yif jzpfMuygonf/
tm;vkH;toufukd vGwfvyfa&;twGuf ay;vSLMuolrsm; twlwljzpf\/ rdrdtoufvSL&JMuwJh &Jabmfcsif; twlwl
jzpfygvsufESihf wpfOD;ukd wpfOD;av;pm;rI&SdMu&ygrnf/ vlrsKd;wpfrsKd;u tjcm;wpfrsKd;ukd ESdrfhcsajymqkdrIukdvnf;
a&SmifMuOf&rnfjzpfygonf/ (wGif &ckdif&JabmfawGukd) &ckdifoHaeoHxm;ESihf? &ckdifpum;jzihf ajymyg&ap AkdvfrSL;
cifAsm? vkd &ckdifjzihfajymwmukd ArmoH Armpum;jzihfvnf; jyefajymygr,fcifAsm AkdvfrSL;u cGihfjyKonfjzpf
(aMomf&ckdiftrsKd;om;&JabmfwkdY) igkdUa& &ckdifowd? &ckdifrsKd;cspf? Zmwdrmef? ZmwdaoG;ukd vGwfvyfa&;wkdufyGJwGif
&ckdifa,musfm;pGrf;jybkdY 0ifvmMuwmjzpfw,f? qkdwmukd rarhMuygESihf? a&SUu &ckdiftmZmeDrsm; bkd;ab;bDbifrsm;
\ &mZ0ifajymiffcJhonfh rsufESmukd tkd;rJokwfbkdY trltusihfrsm;ukd azsmufMuyg/
owrd &Sv
d Qif wyfrawmfxJ r0ifMuygESi?fh 0ifNy;D vQif xGuaf jy;aom owad MumifrrI sm;? vk,ufc;dk ,laom
tusihfudkvnf;vkH;0a&SmifMuyg/ ,ckwyfxJ0if aemufig;&ufrMumcifxGufajy;onfukd awGU&Sdojzihf &ckdifvlrsKd;\
*kPfodumukd xdckdufapygonf/ ukvm; &ckdift"dukPf;uvkd a&Tvk? aiGvk? awGUorQvk,laom tusihfqkd;ukd
wyfrawmfrjyKvkyf&bJ? wyfpnf;urf;BuD;rI? yifyef;pGmppfynmoif&rI'gPfukd ZGJowdenf;yg;pGmjzihf rcHEdkifbJ
xGuaf jy;Muonfudk awGUjrifMuonf/ tvGet
f kyq
f ;dk ygonf/ Akv
d af wG? &JabmfawG &ckid af wG bmrSapmufo;Hk rusb;l ?
tvm;utaumifawG[kajymqkdonf;cHae&NyD r[kwfygavm? a&S;u &ckdifpum;ykHwpfckrSm a,musfm;aojcif;?
ppfwvif;rSm? 'g;ukd&Hum? vSef0if;0if;eJY[k&Sdonfjzpf a,mufsm;tpGrf;jyMuyg/ rdef;r&Smrvkdcsifbl;? rdef;r&Smpdwf
"mwf wyfxJrvmMuygESihf[k owday;ygonf/ (pum;rsm; &ckdifoHjzihfa[mNyD; ArmoHjzihf jyefa[mjyonf)
xkdpum;ESihfwqufwnf;rSmyifvQif ig[Jha,musfm;qkdwJhowd EkdifiHwum[l&m&m toufukdvSD;? aoG;acsmif;pD;rS
uk,
d rhf sK;d uk,
d jhf ynf uk,
d Xhf maeukd &avzl;x? avmuonf? atmufusrcHEikd af omaMumih[
f o
l nf &ckid o
f &l aJ umif;
rsm;rSm a'gif;uJhodkYjrifhjrwfolrsm;? tmZmeDa&G;yGJ ,SOfNydKifyg0ifMubkdYom zdwfac:ygonf/ tm*vl tluarG;zGm;?
bBuD;om;rsm;ukdom? wyfrawmfu tvkd&Sdygonf/ rdef;r&Smrvkdcsifbl;? 'g;jy? olckd; rvkdcsifbl;qkdonfwGif Akdvf&ef
atmifu 'kdYArmuG a[mygqufa[myg&Jabmf ocifrsKd;a[h 'kdYArmuG[k tm;ay;tm;ajrmufjyKygonf/
aemufArm&JabmfESihf Akdvfrsm;okdYvnf; ajymjyvkdygao;onf/ &Jabmfrsm;cifAsm vlrsKd;wpfrsKd;rSm
t,kwftvwf tjrwfygMuonf rjiif;Ekdifygbl;/ &cdkifwpfOD; okdYr[kwf &ckdifwpfpkraumif;wmESihf ygwfouf
&ckdifvlrsKd;wpfckvkH;ukd yufyufpufpuf &ckdifawG[m bmrSapmufokH;rusbl;[k ae&mwkdif;rSm ykwfapmif;cwfoHrsm;
ukv
d nf;&yfwefMY uyg&ef arwm&yfcyH gonf/ ow&d
dS wyfxJ pGpJ NJG rNJ rJ ZG&J &dS jdS zihf ppfynmukd BuKd ;pm;oif,al eMuaom
uRefawmfwkdYtm;vkH;ukd rxdckdufapvkdaomaMumihf wifjy&ygonf/ xkdae&mwGif AkdvfrSL;&efatmifu &Jabmf
Zmuav; &yfygtkH;qkdNyD; &yfvQuf &JabmfawGtm;vkH; wyfxJa&mufvQif ,ckigtrdefYay;wmukdjyef wef;pD&mwGif
jyefMum;Mu&rnf/ ig\wyf&if;onf ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfjzpf vlrsKd;pkHygonf/ Armwpfckom ygonf
r[kwfbl;/ 'gaMumihf txl;ojzihf ArmAkdvfrsm; &Jabmfrsm;ukd ajymvkdonf/ vlrsKd;wpfrsKd; ykwfcwfajymqkdolrsm;ukd
aemufaemifjyif;xefpGm ta&;,lrnf/ 'gppftrdefYbJ ukdif;&JabmfBuD; qufa[mawmh[kqkdygonf/
jrefrmEkid if o
H nf tcsKyt
f csmtmPmjzihf (0g) uk,
d x
hf ;D uk,
d ehf ef; uk,
d Mhf ueef;jzihf aevmMuonfh vlrsK;d ok;H rsK;d
&Sd\/ xkdvlrsKd;rsm;rSm &ckdif? Arm? rGefwkdYjzpfonf/ &mZ0ifrSm xif&Sm;&Sdygonf/ ajrmufOD;NrdKUwGif usKH;ESihfwuG?
xD;eef;&m ,ckwkdif&SdaevQuf? "rowf? &mZowf? Oya'jzwfxkH;? usifhxkH;vnf;&Sdygonf/ r[mynmausmfjzwfxkH;
onf xif&Sm;aompmwDwpfckyifjzpfonf/ okdYjzpfyg &ckdifrsm;onf uRefouf&Snf uRefpdwf&SdolawG &SdMu\/
okdYaomfvnf; ZmwdrmeftjynhfESihf tqufrjywf awmfvSefykefuefolrsm;vnf; ,ckwkdif&Sdygonf/ wifjy&vQif
rif;om;a&Tyef;? 'kd;0ef;atmifausmf&TD? NrdKUolBuD;atmifausmfZH? tmZmeDBuD;rsm;tjyif aZmf*sDAkdvf? bkef;BuD;Akdvf?
Akdvfausmfp? Akdvfiarmuf? rif;avmif;armifay:atmif? Adkvfiwm ponfrsm;ESihf OD;Owr? ,ckOD;pdEm? OD;ynmoD[?
OD;em&'? OD;jrxGef;? OD;omZHvS? OD;atmifxGef;OD; acwfwGif toufxif&Sm; &Sdolrsm;jzpfMuygonf) xkdUtjyif
,ckacwfrSm 'kdYArmtpnf;tkH;0ifrsm; ociftrnfcHvsuf a&SUaqmifrIjyKovkd? &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufuvnf;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

47

rEkOD;bpdef

ociftrnfcH[l a&SUaqmifrIjyKovkd OD;pD;vkyfvQuf&Sdygonf/ awmfavmufygNyD (a&SU igwkdYbmvkyfMurvJ)


onfrSm &Sif;aeaomar;cGef;jzpfonf/ vlwpfa,mufusefonfxd uRefjyKolrsm;ukd awmfvSefypfMubkdYygbJ)
awmfvSefa&;omvQif umva'oESifh yk*ukd txufrSOD;pD;acgif;aqmifrsm; a&G;cs,fay;&rnf/ igwkdYrSm
txuftrdefYjzihf uRefjyKaom&efolESihf vufyg;aprsm;ukd usLyifckwf usLikwfrusef wkdufckdufoGm;MubkdY wifjy
&Jabmfrsm; vIHYaqmfygonf/
vGwfvyfa&;&cJhvQif igb,fvkdtkyfcsKyfrvJ qkdwmukd uRefawmfwifjybkdY rwwfyg/ em;vnf;rvnfyg?
uRrf;usifrIvnf;r&Sdyg/ em;vnfwmukdwifjy&vQif olrGJawGum raES;acwfrDvkdY olaX;jzpfawmhrnf) 'kdYe*g;eD
od'dwHckd;ESihf qif;&Jom;wkdY rId;NyD; tusKd;xl;ay;awmhrnfwJh acwfopfxlaxmifrnfqkdwm ESvkH;xJ&Sdygonf/
(ocifacwf (0g) vGwfvyfwJhacwfonf)acwfopfjzpf ajr&Sif"e&SifESihf rsufESmjzLrsm;r&Sd csrf;omrnf
arQmfrSef;od&Sd&Sdyg onf/ 0g'pepf? vrf;pOfukd? em;rnf'gtrSefyifjzpfygonfqkd ed*kH;csKyfygw,fcifAsm/
xkt
d cg Akv
d &f efatmif obmywdux &JabmfawG igocifrsK;d a[h 'kAYd rm[k wkid yf ifay;vQif ta&;awmfyHk
atmifygap[k [pfatmfa<u;aMumfMu[k okH;Budrfa<u;aMumfMuonf/
xkdYaemufykdif;rSm ocifbpdefukd wyf&if;rSL;uac:,l awGUqkHaqG;aEG;onf/ Akdvfvkyfwm0efay;onf/
xkt
d cg ocifbpdeu
f uReaf wmfxuf Akv
d Ef iS o
fh ifah wmforl mS q&mpdev
f ;Hk jzLjzpfygonf/ tbufbufx;l cReyf gonf/
AkdvfBuD;tmXm0uukd ar;Munhfyg/ xkdYjyif uRefawmfwkdYrSm wyfom;topfjzpfojzihf wyfom;a[mif;ESifh wyfpdyf
acgif;aqmifvkyfaeolrsm; pdwfaMueyfrnfr[kwfyg/ odkYjzpfyg uRefawmfwkdYukd pmar;yGJwpfckjyKvkyfyg/ ppfa&;
vufawGUprf;oyfr?I tjcm;bmom&yfo;Hk av;ckudk wyf&if;rSL;k;H rS ynmwwfy*k Kd vrf sm;jyKvyk v
f suf pmar;yGjJ yKvyk yf g/
ppfa&;tygt0iftm;vkH; uRefawmf (ESifhq&mpdefjzL) atmifjrifvQif okdYr[kwf xl;cRefpGmatmifjrifygvQif Akdvf
wm0efvufcyH grnf/ Akv
d rf LS ;vnf; &ckid ,
f Ofaus;rI "avhx;Hk wrf;pOfvmrsm; qnf;yl;yg? &ckifd b
f &k ifrsm;\ xD;eef;pku
d f
&m NrdKUa[mif; (ajrmufOD;oGm; MunhfIyg? uRefawmfwwforQ odorQukd AkdvfrSL;tm; wifjyNyD;ygNyD? vkdtyfaom
A[kow
k tcsKUd ukv
d nf; pmjzifah &;vQuf Akv
d rf LS ;tm; vufaqmiftjzpfay;ygrnf/ uReaf wmfppfynmuko
d m jynfjh ynfh
pkpH w
Hk wfvo
dk nfq
h Eu Bu;D rm;pGm vTr;f vsuyf gbJ[k wifjyonf/ Akv
d &f efatmifu &Jabmfppfynmqkw
d m txl;ojzihf
,ck&Jabmfwwfxm;wJh ynmonf tajccHygbJ/ wu,fhvufawGUwkdufyGJrsm;uomvQif ppfynmtppftrSefukd
&rnf/ oifMum;bkdYuawmh *syefEdkifiHxd ykdYaomfvnf; vufawGUwkdufyGJavmuf wefbkd;rBuD;ygbl;/ *kPfxl;omvQif
*syefjyef[k&rnf/ vufawGwkdufyGJ0ifaom &JabmfwpfOD; rrSDygbl; oifMum;jyonf/
pmar;yGJatmifjrifxl;cRefrIaMumifh? uRefawmfESifh pdefvkH;jzL AkdvfjzpfMuygonf/ Akdvfqkdwm (wyfpkygbJ)
vlo;Hk q,fo;Hk a,muf qwfom;ESpaf ,muf? tm;vk;H ok;H q,fih g;a,mufyidk o
f nf/ wyfpyd o
f ;Hk pdyu
f dk ykid ;f wmjzpfygw,f?
'g;qG&J ojzif?h Akv
d [
f o
k wfrw
S w
f mygbJ? bDtidk af t a0g[m&jzihf Akv
d rf ac:yg( wyfpt
k yk o
f mjzpf\/) *syefwyfrawmf
rSmqkdvQif AkdvfjzpfwmygbJ uRefawmfwkdY AkdvfjzpfNyD;aemufydkif;rSm ,cifu ,m,DtkyfcsKyfa&;ukd zsufodrf;vQuf
(waoG;? woHwrdeYf) t"dy"d(tmPm&Sif) a'gufwmbarmftpkd;&tjzpf vmjyefzGJUpnf;ygonf/ &ckdifrSm
ta&;ykid rf if;Bu;D rSwyg; rajymif;vJygbl;/ &ckid v
f rl sK;d uGe*f &uf acgif;aqmifawGbJ (0g) &ckid o
f cifawGbJ tkycf sKyMf u
wmjzpfonf/
ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfacwfrSm a'gufwmbarmftzGJU qif;&Jom;tzGJUESihf AkdvfcsKyfatmifqef;?
aoemywdtzGJU 'kdYArmtpnf;tkH; ESpfckaygif;pnf;vsuf 'kdYArmqif;&Jom;tpnf;tkH; e,ft&yf&yfrSm zGJUpnf;Muyg
onf/ &ckdifjynfrSm av;ckdif&Sdw,f? wckdifrSm ckdifacgif;aqmif wpfOD;uspD&SdMu\/ &ckdifawmifykdif;rS uu
bk;d jronf t"dywd twkid yf ifcw
H pfa,muf? &ckid t
f rsK;d om;uGe*f &uf OuXBu;D OD;omZHv?S 0wfvaHk wmf&onfvnf;
t"dywd\twkdifyifcHwpfOD; jzpfcJhMu\/ ckdifacgif;aqmif ukdbpHESihf ckdiftwGif;a&;rSL;rSm ocifpHwifhjzpfMuyg
onf/ &ckdifwkdif;rSm rnfokdYtkyfcsKyfa&; ajymif;apumrl vlomajymif;wJhae&majymif;Mu\/ okdYayrJh NrdKUe,ftkyfcsKyf
a&;rSmqkdvQif e*kdrlvtwkdif;jzpf\/ ckdiftkyfcsKyfa&;omvQif tcsKdUajymif;vJcJhMuonf/ &ckdiftrsKd;om;uGef*&uf
acgif;aqmifrsm;wpfOD;pD tkyfcsKyfaeMujcif;yif jzpfonf/ &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufonf *syefacwfwGif &ckdifjynf
a'otm;vkkH;ukd Nidrf0yfydjym;&Sdatmif tkyfcsKyfEkdifonhftjyif wbufrSvnf; a&SUvmrnfhzufqpfawmfvSefa&;
tBuKd vyk if ef;rsm;jzpfaom vkyif ef;aygif;pkH vQKUd 0Sut
f vkyrf sm;ESifh xdyw
f ef;vQKUd 0Suw
f m0efrsm; aqmif&u
G Ef idk af Mumif;
ukd od&SdMu&rnf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

48

rEkOD;bpdef

waoG;woHwrdefY? a'gufwmbarmf tkyfcsKyfa&;rSm [efjytcsKyftcsmom&Sdonf/ wu,ftcsKyftcsm


tmPm vkH;0r&Sd? tESpfom&r&Sdaom *syefwyfrawmftvkdtwkdif; vkdufemtkyfcsKyf&aomb0jzpfonf/
*syefppftmPmykdifrsm;onf ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfxJodkY vli,fvl&G,frsm; 0ifa&mufjcif;ukd
rESpfNrdKUojzihf zsufypfNyD;vQif if;wkdYtvkdus wyfrawmfwpfck zGJUpnf;vkdMuonf/ okdYjzpfyg Akdvfoifwef; wyfom;
oifwef;ausmif;rsm; xlaxmifNyD;? bDtkdifat wyfrawmfukd zsufodrf;bkdY ppfXmerStrdefYcsrSwfojzihf Akdvf&efatmif
wyf&if;ukdvnf; jyefac:bkdY ppfXmecsKyfrS trdefYcsrSwf&ef qifhqkdxm;cJh\/
uJhodkY trdefYrcsrSwfEdkifao;onfhtcsdefwGif ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfonf bl;oD;awmifNrdKUukd
odrf;ykdufEdkifcJhygonf/ t*FvdyfMoZm? tmPmatmufrS vGwfajrmufapcJhaomfvnf; e,fajr Nidrf0yfrIr&Sdao;yg/
ukvm; &ckdift"dukH;? rNyD;ao;bJ t"dukH;jzpfbkdYukd vlwkdif;vkdvkd od&SdaeMuojzihf (Akdvf&efatmifrSm wm0ef&Sd
aeygonf)
xkdtcg Akdvf&efatmif wyf&if;rSL;taejzihf rlqvifvlBuD;ESihf &ckdifuGef*&uf vlBuD;ESpfOD;ukd rlqvif
&ckdift"dukH;rjzpfEkdifatmif jzefajzrnf/ Nidrf;csrf;a&;twGuf aumfrwDwpf&yfzGJUpnf;vQuf wm0efay;ygonf/
rlqvifvBl u;D ESpOf ;D rSma&SUaeBu;D OD;bk;d ckid Ef iS fh a&SUaeBu;D rpwm,mqde;f wkyYd g0ifwm0ef,Ml uovk?d &ckid v
f rl sK;d bufrS
vnf; em,uq&mawmfBu;D (OD;ynmoD[ESifh OD;atmifxeG ;f OD;wku
Yd wm0ef,Ml u\/(if;yk*Kd vaf v;OD;\wm0efrmS )
OD;bkd;ckdifESihf rpwm,mqdef;u ukvm;rlqvifrsm;xHrS vufeufodrf;,l&ef? &ckfdifacgif;aqmifOD;ynmoD[ESihf
OD;atmifxGef;OD;rSm &ckdifrsm;xHrS vufeufodrf; aphpyfjzefajz&efjzpfonf)
wm0efrsm;ukd &ckdifacgif;aqmifbufrS EkdifEkdifeif;eif;wm0ef,l aqmif&GufEkdifygonf/ ukvm;rsm;xHrS
vufr&onft
h jyif Akv
d &f efatmifwyf&if;rS Akv
d w
f pfa,mufEiS fh wyfpt
k yk Ef pS af ,mufudk Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;wkid yf if
bkdY zdwfac:NyD;vQif vrf;ckvwfrSm acsmif;ajrmif;wkdufckdufowfypfcJh\/ udpjzpfNyD;aemuf Akdvf&efatmifonf
trsufxGuf wyfaygif;pkHukdac:,lwkdufckdufbkdY trdefYay;NyD;vQif rdrdudk,fwkdif bl;oD;awmifNrdKUokdY xGufwkdufckduf
ygonf/ wyfrsm;tm;vkH; bl;oD;awmifokdYra&mufao;MuonfhtcsdefwGif wkdufyGJp jzpfaeMuao;onf/ Armhwyf
rawmfbufrS &JabmfausmfckdifusqkH;NyD;? &Jabmfausmfarmif aygifukdazmufxGif;'gPf&m &cJh\/ rlqvifbufrS
vlaygif; 30cefu
Y sq;Hk aoaMuMuonf/ udpE iS fh qlygcs`Em bkpYd ?f tdE,
d vGwv
f yfa&;wyfrawmfEiS fh yl;aygif;vkyu
f idk f
aom plvwefAmrl;u? *syefppfXmecsKyfodkY *syefwyfrawmfrSwqifh x&ifhpfrDwmjzihf tpD&ifcHowif;ykdYygonf/
Akdvf&efatmifonf rlqvif &ckdift"dukH; rjzefajzbJ? &ckdifrsm;bufrS 0ifa&mufulnDwkdufckdufaeygonf/
csufcsif;ta&;,lay;yg/ odkYr[kwfygu tdEd,ukd wkdufckduf&m rlqvif oef; 100&Sdaom ppfwaumif;? b*Fvm;
e,f&Sd vlrsm;tultnD&Ekdifrnfr[kwfbJ tdEd,odkY csDwufwkdufcdkufa&; aESmifhaES;MuefYMumEkdifNyD; ta&SUtm&Sppf
wkdufyGJ jynfolrsm;tultnDukd r&ekdifjzpfrSmbJ ponfjzihf *syefukd *kH;acsmtaMumif;Mum;ygonf/ Akdvf&efatmif
onf rlqvifvBl u;D ESpOf ;D ukd brf;uGyrf sub
f v
Ydk nf;? *syef\wm;jrpfraI Mumifyh if jyefvw
T cf &hJ \/ (Akv
d rf LS ;&efatmif
tm;) ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf\ppfXmecsKyftrdefY? *syefppfXmecsKyftrdefYjzihf csufcsif;wyfqkwfjyefvm&ef
av,mOfjzihfvnf;aumif;? aMu;eef;jzihfvnf;aumif;? trdefYjzifh csrSwfa&muf&Sdvmonf/
wGif bl;oD;awmifNrdKUe,fESihf armifawmNrdKUe,f&Sd &ckdifvlrsKd;rsm;\ Murmqkd;0ifykHukd aphpyfaocsmpGm
rwifjybJ rjzpfEdkifaomaMumihf rSwfrdorQ twGif;a&;ukd azmfjyvdkufygonf/ udpukd jynfolawG xkdtcsdefu
vkH;0rodMuygbl;? aemufaemifvnf; vufawGUrsufjrifrQukdom odMuayonf/ twGif;a&;bmaMumihf uJhodkY
jzpf&onfukd rodcJhygbl;/ eHygwf(1)u t*Fvdyfta&;ykdifESihf ppfwyftcsKdU&Sdae ocifrsm; bl;oD;awmifNrdKUe,f&Sd
rlqvifrsm;ukd rwkduf0HhbJ csefxm;cJhjcif; t"dukH;jzefajz&mwGif ukvm;acgif;aqmifrsm;onf rlqvifrsm;tay:
MoZmr&Sdif;? rkd;om;rIaMumihfif;? vufeufrodrf;edkifcJhjcif;? (3) bl;oD;awmifrS t"du&yk*dKvfBuD;rsm;xGufcGm
oGm;Mu pdwf"gwfusaom&ckdifxkaMumifh jzpfonf/ (4) Akdvf&efatmif wyfqkwftrdefYukd umva'orqifjcif
(5)&ckdifawGukd vufeufodrf;,lNyD; wyfqkwfNyD;rS vufeufjyefwyfqifjcif;aemufusjcif; (6) oabFmjrKwf&mwGif
OD;ynmoD[ESihf aoewf 8ck? usnfqH? a'G;rsm;ygoGm;jcif;wkdYaMumifh jzpf&ygonf/ txufygtaMumif;rsm;ukd
tajccHvQuf 'kwd,&ckdift"dukH; jyefjzpf&onf/ vufawGUrsufjriftjzpfrsm;ukd wifjy&vQif &ckdifjynf&Sd
NrKd Ue,faygif;pkrH S wyfpx
JG m;cJah omwyfrsm;ukd jyefvnfw
k o
f rd ;f aomfvnf; bl;oD;awmifNrKd UodYk rcsw
D ufMuonht
f jyif
bl;oD;awmifNrdKUrS Akdvf&efatmifwyf&if;odkY oabFmBuD; a&muf&Sdvmjcif;? ,cifwpf&ufcefYu wifBudKvQufyif

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

49

rEkOD;bpdef

t*Fvyd t
f a&;ykid rf &So
d nfudk taMumif;jyKvQuf olaX;OD;a&Tomonf bl;oD;awmifNrKd U raeawmhbJ ajrmufO;D NrKd UokYd
ypnf;tm;vkH;ukd armfawmfbkwfBuD;rsm;wGif wifaqmifxGufcGmoGm;Muonfukd awGU&SdMuaom NrdKUvlxkESihf
aus;&GmtoD;oD;rS &ckdifvlxkonf c&D;onfwifaqmifaom oabFmay:okdYwufMuonf/ wGif Akdvf&efatmifwkdY
oGm;rnfh oabFmESihf yl;wGJcsDaESmifvsuf&Sdonf/ c&D;onfwifaqmifonfhoabFmonf vlrsm;>ywfodyfwwfMuaom
c&D;onfoabFmESihftwl jrKwfoGm;&rnfhtajcqkdufa&mufvmojzihf aoewftxufukdazmuf oabFmrwuf
Edkif&ef vlpkcGJygonf/ 'gayrJhormefavSrsm;pGmjzihf wqifh oabFmay:odkY enf;trsKd;rsKd;wufvmEkdifatmif vlpD;
oabFmrSjzKwv
f Quf oD;jcm;pGmxGu&f onf/ c&D;oGm;oabFmvnf; rwwfomonft
h qk;H qdyu
f rf;rae0efaY wmbJ
cGmxGufvm&mwGif aemufqkwfckwfarmif;aecsdef qdyfurf;teD;tkdifxJokdY oabFmepfjrKwfoGm;avonf/
ae&m narSmif&o
D ef;pvnf;jzpfonf/ u,fq,fa&;vkyb
f pYdk pD Ofcsed f yif? avSr&? vlwidk ;f aph avSu,
dk f
pDjzifhjzpfaeMuonf/ oabFmwuf&ef wmplaeMujcif;ygbJ? wGif vlawG>ywfodyfaejcif;aMumifh wpfOD;ukdwpfOD;
qGJESpfjrKwfvQuf aoaMuukefMu\/ vlawGt,rf;qGJESpf jrKwfoGm;Muygonf/ (10)a,mufrSm (1)a,mufyif
cufcuf cJcJ vGwfMuygonf/ q&mawmfOD;ynmoD[ESihf pufaoewf (8)vuf usnfqHrsm;vnf; epfjrKwfygonf/
q&mawmf OD;ynmoD[rSm vwfwavm OmPf&onfjzpf oifuef;oif;ykdiftm;vkH;cRwfvQuf acgifrkd;rSwqifh
vlvGwf&modkY rkd;vif;tmkHwGif qkdufa&mufcJh\/ wGif vlawGUrcHEdkif t0wfrJhjzpf EGm;ausmif;om;vli,f
EGm;vTwfvmolxHrS vkHcsnfcRwf,lNyD; aouHausmif;a&muf ouFef;vJ taMumif;pkHjzpfysufcJhwmukd &Sif;jyvQuf
qGrf;udpjyKcJh&\/ onfu tpjyKvQuf &ckdifvlrsKd;awG uHMurmrSm ajymp&mr&Sd usef&SdcJhaom NrdKUvlxk?
Nrd K Ue,f w pf c k v k H ; &S d a om aus;&G m vl x k u k d rl q vif u k v m;vl r sKd ; wk d Y u owf j zwf y pf o jzih f ,aeY w k d i f
bl;oD;awmifNrdKUe,fESifh armifawmNrdKUe,f &ckdifvlrsKd;tqufjyKwfoGm;onf? &SifwJhvltcsKdUtenf;pkonfvnf;
rdrdNrdKUe,fokdY jyefroGm;MuawmhbJ a&mufwJh aus;&GmESihf NrdKU&Gmrsm;,ckwkdifaexkdifMuonf/ udponf
tMurf;rQomjzpfonf/ odorQukdwifjy&vQif u@cGJ pmtkyfwpftkyfa&;&ygrnf/ (aemufydkif;rSm) q&mawmf
OD;ynmoD[u wyfzGJUvQuf AkdvfMumvSatmif? Akdvfapmomatmif? AkdvfapmxGef;atmif? AkdvfarmifvSausmf?
Akdvfa&TGbwdkY OD;pD;vQuf OD;ynmoD[trnfjzihf ukvm;&GmawGukd wkdufcdkufodrf;,l vl(4000)cefY &ckdifrdef;r
a,musfm;rsm;ukd u,fwifEkdifcJh\/
t"dywdacwf (0g) waoG;woHwrdefYacwfrSm &ckdifjynfa'otESHY *syefawG wyfpGJMuonf/ ppfXmecsKyf
rsm;rSm awmifukwfppfXmecsKyf? pD;if;jym;ppfXmecsKyf? a'gif;aomufppfXmecsKyf? ajrmufOD;ppfXmecsKyf? yvuf0
ppfXmecsKyf? uefYaumfacsmif;ppfXmecsKyf? tjcm;ppfpcef;rsm;pGmwkdYjzpfMuonf/ ppfXmecsKyf ppfynmoifausmif;rsm;
vnf; *syefppfynmoifwef; q&mwef;rsm;tjyif *syefpmESihf *syefpum;rsm;ukdvnf; oifMum;ykdYcsojzihf xkdacwf
*syefpum;ajymqkdwwfol acwfrDS xif&Sm;ol vlay:vlawmfrsm;jzpfMu\/ okdYayrJh vli,f vl&G,frsm;om
jzpfMuonf/
ArmhvGwfvyfa&;rSwyfzsuf jyefvmMuaomvli,f&Jabmfrsm;ESihf ta&SUtm&Svli,ftzGJU0ifwkdYonf
*syefppfynm oifMum;MuolawGjzpfonf/ tcsKdUu pum;jyefvkyfMu tcsKdUu pum;jyefvnf;vkyf? Akdvfvnf;jzpf
ESihf wyfukd,fpDjzihf? *syefwyfrawmf\t&Hwyftiftm; jznhfqnf;rIwGif yg0ifvQuf wufwuf<u<u&SdaecJh\/
wGif tcsKdUaom vlrodEkdifaom vQKdU0Sufwm0efrsm;ukd t>rufrQa&;om;wifjyvkdygonf/ OD;pdEm? OD;ynmoD[
wkdYrSmvnf; zufqpf*syefudk awmfvSefbkdYtwGuf vlxkBuD;wpfckvkH;ukd y&d,m,ftrsKd;rsKd;jzihf pnf;kH;xm;&SdvQuf
wyfrsm;zGJUNyD;vQif *syefwyfukd ulnDwkdufckdufay;jcif;? rdrdwkdYoD;jcm; *syefppfynmoifwef;q&mrsm; tultnDjzihf
oifwef;ausmif;zGifh ppfynmoifwef;ausmif;zGi?hf ppfynmoif,Ml ujcif;jzihf vlwidk ;f vkv
d dk vufeufuidk w
f yfzUJG 0ifrsm;
jzpfaeMuayonf/ (wGif av,mOfrS? aoewfypfrIaMumifh? ntcsdefva&mifjzihf xGef,ufpkdufysKd;apjcif;? &yfypf
&GmypfxGufajy;Muolrsm;ukd awmawmif acsmifBudK? acsmifMum;rSm &Gmwnfae&mcsay;jcif;? tcsKdUrSm rdrdwdkYzmom
&GmcsaexkdifMujcif;? &ckdifvlxkwpf&yfvkH;rSm awmawmiftxyfxyf ae&mwkdif;rSm aeMu&\/ ppfajrjyifjzpfae
wyfESihfa0;&m? &GmESihfa0;&mrSm uyfckdMu&onf/ *syefacwf(0g) t"dywd a'gufwmbarmfacwfrSm &ckdifjynf\
yifudk,ftajctaeukd rSef;qEdkif&ef enf;tusOf;csKH; azmfjyygrnf/ ppfawGckdif ppfawGNrdKU? bl;oD;awmifNrdKU?
armifawmNrKd U? &aohawmifNrKd U? ausmufawmfNrKd Ursm;onf vlv;Hk 0r&S?d raeEkid Mf ubJ? EG,Nf cKH awma,muf? tdrw
f idk Ef ,
G f
&pf? v,fuawmjzpfqkdonfh pum;vkH;twkdif waoGrwdrf;jzpfMuonf/ armifawmNrdKUe,fESihf? bl;oD;awmifNrdKUe,f

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

50

rEkOD;bpdef

ESpfckrSmvnf; &ckdifvlrsKd;aus;&Gmrsm;yg pdpdnufnufaMu? rD;avmif? jymus? vlawGvnf; 10ykHwpfykHrQom usef&SdcJh


onf/ txl;ojzihf rlqvifowf aoaMuqkH;yg;Muygonf/ tjcm;NrdKUe,frsm;ESihf NrdKUrsm;rSm vlwpfa,mufrS
raoqkH;cJhygbl;/ rlqvifukvm;rsm;om tm;vkH;vkdvkd aoaMuysufpD;Muygonf/ ykPm;uRef;? aygufawm? rif;jym;
wGifvnf; vlvkH;0r&SdMubJ awm&Gmrsm;odkY ppfajy;tjzpf a&TUajymif;aexkdifvQuf &SdcJhMuygonf/ txl;ojzihf
ausmufjzLckdif? ajrykHNrdKUvnf;? *syefppfXmecsKyf? jyKxm;cH&onfrSwyg;? NrdKUolNrdKUom;rsm; vkH;0r&SdMuyg/ &ckdifvli,f
pum;jyefrsm;ESihf? vufeufukdif'kwf? vufyg;aptjzpf zGJUpnf;xm;aom *syefwyfrawmf\t&Htiftm;tjzpf?
ppftoGifjzifh &SdaeMuayonf/
txl;ojzihf vlwkdif;owdrxm;aomtcsufwpfcsufukd azmfjy&vQif? pyg;ra&mif;vkduf&ojzihf (5ESpfpm
0rf;pm&Sad ejcif;onf)*syeftwGuaf &m? &ckid v
f rl sK;d twGuf toufraoEdik af tmif taxmuftyHBh u;D wpfcjk zpfaejcif;
onf (*syefacwf? t"duqefpyg;&Sdaejcif;yifjzpfonf/)(odkYaomfvnf;) &ckdiftrsKd;om;uGef*&ufrS acgif;aqmif
rsm;rS nnfhxGef,ufvkyfukdifbkdY pDrHudef;csvQuf pyg;ESihftjcm;oD;ESHrsm; pkdufysKd;cJhMuonf/ (*syefuvnf; &dum&
a&;twGuf tultnDay; xGef,ufvkyfukdifrIukd jyKaponf/
xkdYaMumifhomvQif *syef 2odef;ausmfrQukd &dumokH;ESpfwkdifwkdif ay;EkdifcJhMuygonf/ pyg;ra&mif;csEdkifbJ
wkdif;jynfysufoGm;jcif;aMumifh a&TGaiGtm;vkH;rSm &ckdifolaX;rsm; vufxJom&Sdygonf/
*syefaiGukd azmazmoDoDpkdufxkwfNyD; upGef;&Guf acgif;a&mif;&GufjrufESihf wef;wlaygrsm;onfukdyif
0,f,lojzihf *syefaiGjzifh vnfywfokH;pGJcJhMuygonf/ t*FvdyfaiGvkH;p aysmufuG,foGm;cJh\/ t*FvdyfaiGukd *syef
aMumuf&ojzihf tE&m,fwpfckuJhodkY vuf0,frxm;&JMujcif;uvnf; taMumif;wpf&yfjzpfonf/
tcsdef tkyfcsKyfa&;ykHoPmeftcsKdUudk wifjyygu ,ckvlawG? &,fp&mpum;wpfck (0g) ykHjyifwpfckvkd
jzpfaernfyif? trSefukd ruG,fr0Suf r&SufbJwifjy&vQif? vG,ftdyfBuD;i,fjzifh r&aomae&m ausmif;Z&yf?
tyifBuD;wGifpm;yGJ ukvm;xkdifcs kH;pkdufcJhMu&\/ w&m;wabmifppfaq;ajz&Sif;Mu&onf/ ykvdyfpcef;rsm;ESihf
NrKd Ue,fumuG,af &;wyfrsm;? ppfNyKd i&f adS eMuonf/ NrKd Ue,fumuG,af &;wyfonf tvGeMf oZmBu;D onf? omrefc;dk 0Surf ?I
&yfuGufy#dyurI O,smOfNcHajrjyemqJqkdrI? 'gPf&m&rIrsm;om ykvdyftpkd;&kH;? ppfaq;&onf/ tjcm;vkHNcHKa&;
umuG,fa&;? ppfa&; *syefwyfrawmfESihf qufqHa&; qufoG,fa&;? 'g;jywkdufrIrsm; vkH;0r&Sdyg/ &SdcJhygvQif
ykvdyfta&;ykdifygonf/ axmifvnf;&Sdonf&Sdyg\/ emrnfomjzpfonf/ ppfawGNrdKUrSvlraebJ kH;pkduf&mNrdKUjzpfae
ojzifh k;H vnf;r&Sw
d t
hJ cg r&Syd g/ &Sw
d t
hJ cg &Syd gonf/ wu,fu ta&;ykid f ;Hk rsm;onf jrif*h g? awmif?dk o0ifacsmif;?
NrdKUwkdYwGifjzpfNyD; e,fykdifkH;rsm;rSm Ncdwfawmif? usdef;awmif? taemufbufawmifajc&if;? pwdtaejzihfxm;&SdcJhMu
ygonf/ tjcm;NrdKUe,frsm; rQyifr&Sd? ausmufawmf? NrdKUa[mif;tkyfcsKyfa&;rSmvnf;? vlom&SdvQuf ae&mtwnf
wus r&SdcJhMuyg/ ajrykHtkyfcsKyfa&; NrdKUr&SdbJ? vlom&SdNyD;vQif Mumtif;awmif? ausmufESm? ukykdifacsmifwkdYwGifom
&Sdygonf/ ,ckaus;&GmrSmvnf; vlawGtNrJr&Sdyg/ awmxJ? awmifxJ? acsmif;xJ? ajrmif;xJ? vQKdxJ? NrdKifxJ? tpkpk
&Scd MhJ uygonf/ odaYk omfvnf; ,cktyk cf sKyaf &; t*Fvyd t
f pk;d &wufvmNy;D aemuf? ppfNy;D tkycf sKyaf &;xuf? tvGet
Yf vGef
aumif;rGefygonf/ 'g;jyr&Sd? olckd;r&Sd? bdef;pm;r&Sd? zJ0kdif;r&Sd? t&uf0kdif;r&SdoavmufygbJ? NrdKUolNrdfKUom;awGvnf;?
ukd,fhenf;udk,fh[efjzihf avSukd,fpDESihf? ul;oef;a&mif;0,frIvkyfief;wpfckck ukd,fykdifvkyfief;ukd,fpDjzihf ae&mwkdif;rSm
aoewfokH;vuf ig;vufjzifh a&mif;0,faeMuygonf/ ausmufjzLESifh trf;0Mum;rSmomvQif BudKMum;? BudKMum;?
armif,OfjzL'g;jytkyfwpfck ay:aygufcJhonf/ tjcm;ae&mvnf; 'g;jyvkyfpm;olrsm; &SdcJhMuonf/ okdYaomfvnf;
rwGifus,fEkdifMuyg/ 'g;jyrsm;rSm vufeufu wpfvufp ESpfvufp? c&D;onfrsm;rSm u&ifaoewf odkYr[kwf
aoewf 4vuf 5vuf avSokH;pD;aygif;rdvQif wyfrawmfwyfuJhodkYjzpfojzifh vlqkd;rsm; rvIyf&Sm;Ekdifjcif;jzpfonf/
(rSwfcsuf) jynfoljynfom;xJrS c&D;onfrsm;onf aoewfukd azmazmoDoDukdifpGJEdkifjcif;rSm taMumif;&Sdygonf?
vufrSwfukd,fpDjzihf &dumykdYaeonfhyk*dKvfrsm;[k &&SdMuolrsm;csnf;jzpfonf/ c&D;rxGufcifwpfcsdefu vlwkdif;
iSufaysmoD;? c&rf;oD;? zkHoD;rsm;ukd *syefukdoGif;cJhMuonf/ tjcm;wpfbufrSvnf; rdrdwkdYnDi,f vli,frsm;
tcsKdUu pum;jyeftjzpf *syefxH oGif;xm;cJhonf/ usefwpfcku &dum&SmoGif;aeMuonf/ vlBuD;wpfcsKdUu
tvGef&Sm;yg;aomvkHcsnfrsm; ta&mif;t0,ftvkyfukd vkyfukdifMuonf/ aemuf&ckdifocifrsm;uvnf; pD;yGm;a&;
vkyfpm;aeolrsm;ukd tcGifhta&;ay;ygonf/ apmihfa&Smufygonf/ onfrSm &ckdifjynfwpfckvkH;? *syefacwfu
vufawGUykHoPmefyifjzpfonf/ (aemufwpfcku) &ckdifawmfvSefa&;wm0efcH NrdKUe,facgif;aqmifrsm;rSmvnf;

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

51

rEkOD;bpdef

&Jabmfrsm;ukd ppfynmoifay;NyD;? *syefpum;oifay;Mujcif;ESihf? *syefBudKufaomajymykHqkdykH? tav;jyKykHutp


oifMum;vQuf *syefwyfxJodkY ykHpHtrsKd;rsKd;jzifh 0ifa&mufMuonf/ trSefuawmh *syefxHrS vufeufpkEkdifa&;ESihf
ppfynmvufawGU&Edkifa&;ukd &nf&G,fjcif;jzpfonf/
*syef0g'rSmvnf; &efolvufeuf 'kdYvufeuf? &efolusnfqH 'kdYusnfqH? &efol&dum? 'kdY&dum? if;wkdufckduf
atmifjrifNyD; a'ocHvltiftm;ukd if;wkdY\t&Htiftm;tjzpfjzihf if;wkdYESihf yl;wGJokH;jcif;aMumifhyifvQif &ckdif
awmfvSefa&; (0g) zufqpfawmfvSefa&;twGuf tBudKpnf;kH;a&;vkyfief;rsm; xda&mufrIBuD;rm;us,fjyefYcJhygonf/
tajctaeuom ray;cJyh gvQif &yf&mG twnfwusr&Sad om ppfajrjyifwiG f &ckid v
f il ,frsm; pkpnf;bkYd tvGecf uf
cJrnfjzpfygonf/
rnfolyifjzpfap rnfrQuRrf;usifapumrl? ausmufawmfNrdKUe,f&Sd NrdKUvlxk e,fvlxkwkdY aexkdifcJhMuonfh
ae&mukd &SmrawGUEdkifygbl;/ tb,faMumifh tajctaet& ppfESifha0;onf/ vQKdajrmifodkY tcgtm;avsmfpGm
ajymif;a&TU aeMu&yif jzpfonf/ tdrfrsm;rSm &THUxJ? acsmif;xJrSm cPjzihfNyD;pD;Ekdifatmif? 0g;rsm;u ae&mwkdif;rSm
&Sdaejcif;jzpf onf/ NrdKvlrsKd;? crD;vlrsKd;? rdwfo*F[rsm;\tultnDukd t"du&&SdMuonf/ xkdawmifay:&SdvlrsKd;i,f
rsm;onf tvGefopm&SdNyD; awmfvSefa&; trmcHvlwef;pm;rsm;yif jzpfonf/ r[mrdwfppfwyfukd wkdufckduf&mwGif
tokH;0ifovkd r[mrdwfESihfqufoG,f&mvnf; if;wkdYu OD;pD;OD;xGufjyKvQuf vrf;jyvrf;TefcJhygonf/ jrefrm
wpfjynfvkH; wm0efcH? OD;odef;azjrifhukd if;wkdYbJ r[mrdwfxH ta&mufykdYcJhMu\/ AkdvfkdxGef;ESifh &ckdifocifrsm;ukd
vnf; ifwkdYubJ vQKdU0Sufxm;jcif;? b,fvkdae&m b,fvkdoGm; ponfur<uif;? if;wkdYuyifvQif umuG,f
apmihfa&SmufMuonf/ q&mawmfOD;ynmoD[vkdorQukdvnf; jznfhqnf;Mu\/ tcsdefrSmrS nDGwfrIrsKd;?
vIyf&Sm;pnf;kH;rIrsm;onf b,ftcsdeftcgurS r&cJhaompnf;kH;rI nDGwfrIyifjzpfonf/ vlawGvnf;xkdifpm;ol
ynmwpfa,mufr&Sd[k qkd&rnfjzpfonf/ ,cifu xkdifpm;aecJhaom ppfawGNrdKUol NrdKUom; xdyfwef;rsm;yifvQif
&SmazGpm;aomufjcif;? pkdufysKd;jcif;? c&D;oGm;vmjcif;jzifh? vIyf&Sm;cJhMuygonf/ tkdrif;rpGrf;ESihf? EkdYpkdYomusefonf/
jyefvnfpOf;pm;ygvQif? wu,fjzpfcJhwmawG? rjzpfEdkif[k xifrSwfp&mcsnf; jzpfonf/
uReaf wmfww
Ydk m0efrsm; odrYk [kwf wqifw
h m0ef,v
l yk af qmiforl sm;onf (wcsKUd aomvly*k Kd vrf sm;uk)d nD&if;
tpfukdjzpfapumrl bmvkyfaeMuonfukd rodapcJhygbl;/ tm;vkH;vkyfief;onf w&m;0if*syefukd ulnDa&;(ta&SU
tm&SppfyGJatmifEdkifa&;)twGufyif[k ajymqkdcJhMuygonf/
trSefwu,fvIyf&Sm;aeMuonfrSm zufqpfawmfvSefa&;\ xdyfwef;vQKdU0Sufvkyfief;awGyifjzpfonf/
Oyrmwpfckukd wifjy&rnfqkdu OD;ynmoD[ESihf AkdvfBuD;MumvSatmifwkdYonf *syefwyfu rdrdpGrf;&nfjzihf tEdkif
wkduf &orQukdom,lonf/ vufeufwpfckrQ r,lMubJ xm;onfrsm;ukdif;? rdrdwdkYpGrf;&nfwdwdjzihf wkdufckduf
atmifjrif &wJhvufeufukd vQKdU0Sufxdef;odrf;xm;vQuf xifxif&Sm;&Sm;vufeuf wyfqifay;jcif;rsm;jyKNyD;?
rsm;jym;pGmaomusew
f v
hJ ufeufrsm; *syefrodatmif jynfwiG ;f xJoaYkd &mufapygonf/ a&muf&o
dS rQaomvufeuf
rsm;ukd (&ckdifawmifykdif;&Sd) q&mawmfem,uBuD; OD;pdEm\e,fajrodkY wpwpo,f,lMuonfudk wcsKdUaomo,f,l
&myg0ifcJhMuaom &JabmfawGyifrodapbJ o,f,lcJh&onf/
vufeufo,f,b
l v
Ydk monfudk *syef&u
d m 0,fbo
Ydk mG ;onf[k taMumif;jyvsu?f NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f&dS OD;ynm
oD[ XmecsKyf&Sd ysm;wJpcef; &yfwefYMuNyD; avSormefrsm;ukd vufeufjznhfqnf;wJh wm0efcHrsm;? okH;&uf
av;&uftwGif;xnfhvQuf tjcm;avSrsm;rSm&Sdaom zkHoD;? iSufaysmoD;? c&rf;oD;rsm; zkH;tkyfvkduf? NyD;rS,laqmif
o,f,jl cif;aMumih?f rdrd w
d b
Ykd mvkyaf eMuonfudk rodcMhJ uaomolawGvnf; &Scd yhJ gonf/ aemufwpfpu
k vufeufcsn;f
wifvQuf a&SUqkH;avSrSmomvQif [efjy? &dumwif 0,f,la&;*syefvufrSwfukdukdif wm0efcHwpfa,mufyg&Sdyg
onf/ olu OD;pD; *syefppfaq;rIcHwJhtcg wm0ef,lajymjyoavmuf vuffrSwfukdjywJhtcg jy&\/ rjybJESihf
a&a&vnfvnfajymwwfu tcsdefrukef&atmif vTwfvnf;&SdcJhzl;ygonf/ uJhokdY oGm;vm&mwGifvnf; *syefrsm;
rsm;&SdwJhae&muGufa&Smif&Sm;vQuf oGm;cJhMu&\/ 'gayrJh avSwpfpif;r[kwf 2pif;ponfawGU&Sdu tar;tjref;
tppftaq;cHMu&onfursm;ygonf/ wu,fw
h u,fvufeufcsn;f o,f,al omtcg tu,f *syefawG&cdS v
hJ Qif
wyfzGJUokdY *syefwyfESihfyl;wGJvQuf *syefukdwkdufckdufowfjzwfypfzkdYudk a&S;OD;c&D;rxGufrSDu opmjyKNyD;jzpfonf/
tu,ftiftm;nDrQ rEkdifcJhvQif? avSormefukd jrKwfypf xGufajy;rnf? ppfajy;vkyfrnf[kqkH;jzwf pGefYpGefY
pm;pm;0efYol vufa&G;pifrsm;omcsnf; vkyfukdifwJhtcgvnf; &SdcJhMu\/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

52

rEkOD;bpdef

twkdcsKH;wifjyvQif t*Fvdyftvkdawmf&SdtcsKdUESifh Mum;vltcsKdUonfvnf; zufqpfawmfvSefa&;tBudK


pnf;kH;rIukd rodcJhMubJ rdrdudk,fusKd;twGuf *syefESihfyl;aygif;cJhMuonf/ wcsKdUrSm wyfzGJUvQuf AkdvftrnfcHNyD;
xif&Sm;cJhMu\/ odkYaomfvnf; wpfjynfvkH;(okdYr[kwf) wrsKd;om;vkH;u tvkdawmf&Sdr[kwfbJ tvkdawmf&Sd[efjzihf
vufOD;aeMuaom &ckdiftrsKd;om;uGef*&uf ukd,fpm;vS,fvli,f vufeufwyfzGJUBuD;rsm;ESifhe,fpyfwpfavQmuf
AkdvfBuD;MumvSatmif OD;pD;wkdufckdufaeaom? {&mrwyfaygif;pk\ MoZmukd rvGefqefEkdifMuygbl;/ aemufwpfcku
*syefukdaMumuf&GHUrkef;wD;rIuvnf; taxmuftulwpfckjzpfonf/ rEkdifom cHae&onf/ EkdifcJhvQif owfypfrnf
jzpfMuonfuawmh wjynfvkH;yifjzpfonf/
xkdYaMumifh igwkdYtvGefYtvGef BudK;pm;cJhwmuawmh trSefyifjzpfonf/ tvGefYtvGefawmf? vlarmfawGjzpf
atmifjrifwmbJ[k rqkdvkdyg? tajctaeuvnf; awmfvSefbuf? tompD;&&Sd\/ *syefuvnf;? t*Fvdyfvkd
vlcspfvlcifrsm;atmif rvkyfwwfyg/ yg;kdufem;kduf/ [l;&Sm;vkyfjcif;onfyif/ uRefawmfvkyfief; atmifjrifa&;?
(0g) uRefawmfwkdY acgif;aqmifpkrsm;ukd (tmZmeD)jzpfEkdifbkdYtcGihfomjcif;?(okdYr[kwf) awmfvSefa&;BuD;atmifjrifbkdY
taMumif;&if;wpfck[k rSwfcsufcsvkdygonf/ odkYayrJh (xdyfwef;vQKdU0Sufwm0ef,lolawGonf omrmefowd&Sifrsm;
r[kwfMuonfukd owdjyK&rnf/ bmaMumihfvJqkdygu (aeYwkdif;yif oufpGefYqHzsm;vkyfae&jcif;aMumifh tNrJwef;
owdxm;vQuf ae&onf/ xkpd Ofu ao&rnfurdk aMumufygbl;? ao&rnfxuf aMumufp&maumif;wmu aocsif
vkYd rao&atmif aq;xk;d vkyif ef;pkaH y:aygufvmatmif uefazwkid u
f ESyd pf ufppfaq;jcif;? acgif;aqmifBu;D awG
b,folb,f0gjzpfonf[k rajymrcsif; ESdyfpufaerSmbJ? tpmrpm;vnf; owdarhatmif vkyfNyD; tpmoGif;aq;xkd;
xm;\/ ESdyfpufvGef aooGm;cJhygu xkd*syefESihfwyfrSL;rSm roufombl;? olwkdYvnf; txufrSowfypfrSmyif
jzpfonf/ ta&;BuD;aomolvQKdESihf EkdifiHa&;awmfvSefa&;orm;wGif olvQKdu ta&;BuD;qkH;ayrJh? t"duw&m;cH
r[kwfbl;? awmfvSefa&;acgif;ESifh awmfvSefa&;wm0efxrf;aqmifonfh yk*dKvfrsm;om olwkdY\ppfEkdifa&;twGuf
ESyd u
f yG &f rnf/ NzKd zsu&f rnfo
h t
Yl wGujf zpfazmfxw
k o
f wfjzwfypfzYdk ta&;Bu;D ojzihf brf;&oludk raor&SiEf iS fh pdw"f gwf
usoGm;atmif (0g) azmufjyefl;oGwfoGm;atmif ESdyfpufaomtwwfynmukd uefazwkdifrSm oifwef;ay;NyD;jzpf
onf/ igwkdYtm;vHk; acgif;aqmifi,f? acgif;aqmifBuD;wkdYod&SdNyD;jzpf t&m&mrSm tNrJowdxm;vsuf? vkyfukdif
aqmif&GufMu&onfyifvQif olrsm;ESihfrwl xl;jcm;ajymifajrmufrIjzpfonfukd ajymvkdygonf/
wGiforkdif;jyKpk NrdKUe,fwpfckcsif; aqmif&GufcJhMuwmrsm;ukd aumfrwDzGJUNyD; ,cifacwfu touf&Sif
usef&SdcJhaom aus;&GmvlBuD; &[ef;&Sifvlrsm;ukd pkHprf;vQuf pma&;q&mrsm;yg tvGefYtvGefrsm;jym;aom vkyfief;
pOfrsm;toD;oD; ay:xGuv
f Quf tao;pdwaf y:xGuEf idk
f tbd"rmpmtkyBf u;D wpftyk f jzpfomG ;rnftrSeyf ifwnf;/
,cka&;wmu bmawGjzpfcJhonfvkyfcJhonfrsm;\ 4ykH? 1ykHomjzpfygonf/ uRefawmfpma&;olonf ewfjA[m
r[kwf udk,fawGUrQom a&;om;Ekdifonf/ rawGUwmtoacsF? teE&Sd\? ukd,fawGUrsm;yif 'kdif,m,DrJhjzpf
ESv;Hk om;use&f pfco
hJ rQudk &ufp?JG aeYp?JG vykid ;f ? rygawmhcsKUH a&mBuKd ojzihf aemufa&mufvu
dk ?f a&SUa&mufvu
dk jf ziho
f m
a&;&\/ tpDtpOfcsvsuf a&;EdkifaomOmPfpGrf;r&Sd[k cH,lygonf/
rSwrf o
d rQudk tpDtpOfusw[
hJ musNy;D ruswmrsm;ygvdrn
?f wu,ftjzpftysurf sm;\trnfrQomjzpf\/
jzpfysufykHrsm; vkH;0rygEdkifygatmifvnf; ra&;wwfygbl;/ aemifvmaemufom;wkdYu bmjzpfcJhw,fqkdwmukd
odMuygap/
*syefacwf yxrykdif;wGif ukefaps;EIef;rsm;rSm ,cift*Fvdyfacwfxuf BuD;onf/ vlawGuvnf; [kdajy;
'Dajy;ESihf twnfrusMuao;/ 'kujzpfcgpwkdif;jynf ysufcgptcsdefjzpf tvGefaMumif;Mupkd;&drfMuonf/ tcsdef
tcgrSm wcsKdUNrdKUawG pnfpnfyifyif&SdMuonf/ ppfawGESihfbl;oD;awmif? armifawmNrdKUjzpfaom ppfawGNrdKU? bl;oD;
awmifNrdKUrSajymif;vmolrsm;ESihf ,cifuxufvlOD;a&rsm;ygonf/ 'gayrJh wpfv? ESpfvtwGuf trsm; 4vom
aevku
d cf &hJ \/ t*Fvyd ?f Ak;H 'gPf? ppfaoewf'gPfaMumifh NrKd Uysurf sm;jzpf &GmBu;D &Gmi,frsm;okYd ajymifa&TUG Mu&onf/
xkdYaemuf ppfa&;t& &GmBuD;yifvQif? vlapmihfom usef&Sd&pfcJhNyD;? awmawmifvQKdajrmifrsm;xJ wJxkd;aexkdifcJhMu&
nf/ odjYk zpf&aomNrKd Ursm;rSm &aohawmif? ykPm ;uRe;f ? ausmufawmf? NrKd Ua[mif;? rif;jym;? aygufawm? ajrykNH rKd Ursm;
jzpfonf/ (awmifuw
k ?f trf;? &rf;NA?J ausmufjzL? rmefatmif? oHwNJG rKd Ursm;onf rysupf ;D cJ?h okaYd omfvnf; twnfwus
rae0hHolESihf ae0efYolrsm;&Sdonf/ NrdKUvkH;0qdwfokH;oGm;jcif; r&Sdojzihf &ckdifajrmufykdif;uJhodkY rqkd;0g;jzpfaeonf/
*syefvnf; tdEd,ukdwuf wkdufckdufonf/ wyfrsm;tvkH;t&if; &ckdifjynftESHYtjym;&Sd awmtxyfxyf

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

53

rEkOD;bpdef

awmiftxyfxyfoYdk a&muf&v
dS Quf tpDtpOfcsaeMuonf/ tkycf sKyaf &;opfrmS vnf; vnfywfpjyKvmojzihf Nird 0f yf
NyD; jzpfonf/
waoG; woH wrdet
Yf yk cf sKyaf &;onf aus;&Gmwku
d ef ,fox
Ydk d aygufa&mufvQu&f adS eNy;D / 'kAYd rmawG acwfopf
a&mufvkdY xifay:vmcJhNyDqkdwJh oDcsif;? urmrSmvnf; tmPm&Sif? 'kdYvnf; tmPm&SifqkdwJh oDcsif; urmacwf
opfwGif 'kdYvnf;acwfopfyif oDqkdvmcJhMu\/
*syefukd,fawmfjrwfwkdYvnf; tdEd,ukd tvG,fwulodrf;bdkYukdbJ tmkHpkdufxm;onf/ tb,fenf;ESifh?
aeewfrsKd;EG,fukd r,SOfNydKifEkdifbl;[k ,lqaeMuolawGjzpfonf/ b0vnf;jrifhonf/ t*Fvdyftar&duefrsm;ukd
vl&myifroGi;f onf/ 0g'jzefrY u
I dk em;wGiMf um;aecJMh uonf/ (xkt
d csed rf mS Akv
d &f efatmifwyfonf &efuek af &mufvQif
wyfzsufNyD; bD'Dat zGJUpnf;bkdY pDpOfvQuf pwifzGJUpnf;aeNyD; tvGefus,fjyefYpGm0ifvmaom wyfom;rsm;ukd?
cGJ&mwGif tm;vkH;ryg0ifcJh&ojzihf tdrfjyefMu&onf/ wyfrawmfwkd;wufBuD;yGm;bkdYudk *syeftvkdr&Sdbl;? okdY&mwGif
awmfvSefa&;acgif;aqmifrsm;ESihf aemufvkdufacgif;aqmifi,ftcsKdUonf ,cifuyif BudKwif AkdvfrSL;&efatmif
q&mawmfBu;D OD;pdEm ? OD;ynmoD[? OD;omZHv?S OD;atmifxeG ;f wdYk yl;aygif; OD;ode;f azjrihu
f dk aiGwode;f ? t*Fvyd af iG?
Akdvf&efatmifwyf&if;rS awmfvSefa&;? pnf;kH;a&okH;pGJbdkY aiG2odef;ay;NyD;? t&yf&yfwm0efrsm; cGJa0,lvkdufMuNyD;
jzpfonf/
tu,fojzihf r[mrdwaf wGEiS fh tquftoG,rf &ao;onft
h csed w
f iG f *syefeiS o
fh ifah wmfatmif aygif;oif;
olwYdk tvku
d svyk &f ef (,ckay;rnf)h vGwv
f yfa&;twkudk (tppftrSeu
f o
hJ Ykd vufcv
H su)f awmfveS af &;ukd pnf;k;H xm;
Mu&ef tcsdeftcgqkdufa&mufvmrSom awmfvSefa&;ukd pwifMu&ef qkH;jzwfNyD;&SdaeaomaMumifh *syeftvkdawmf&Sd
rsm;? ykHoPmefjzihf 0g'jzefYrIwGif tvGefyifwmxm;NyD;? c&D;a&mufygonf/ *syefvnf; tm;xm;ESpfoufjzpfonf/
b,fae&mjzpfap? awmfvSefa&;acgif;aqmifrsm;? vufnDaeNyD; *syefESihfae&mwkdif;rSm yl;aygif;vsufbJjzpfonf/
txl;ojzihf t*Fvyd u
f dk wku
d cf u
dk &f myif awmfveS af &;acgif;aqmifawG yl;aygif;vsuf wyfzUJG NY y;D a&SUwef;ppf
rsufESmukd wkdufckdufMu&\/ rwkdufckdufbJaeu ppfynmvnf;rwwf? *syefvnf; ,kHrnfr[kwfyg/ *syefvufyg;ap
rsm;u vufOD;oGm;vQif? awmfvSefa&;atmifbkdY cJ,Of;rnf/ txl;ojzihf r[mrdwfESihfwuG qufoG,fbkdYyif
a&SUwef;ukd vlykdY wcsKdUudk tdEd,r[mrdwfxH avxD;oifwef;vTwfcJhMuygonf/ a&SUwef;wdkufckdufa&; awmfvSef
a&;acgif;aqmifawG wm0efr,lcJhygu (xdkdokdYjyKvkyfEkdifbkdY rvG,fulygbl;) udpwGif OD;ynmoD[onf t"du
Zmwfaqmifjzpfonf/ awmifay:&Sd vlrsKd;i,frsm;? (0g) NrdKvlrsKd;? crDvlrsKd;wkdYvnf; tvGefYtvGefta&;ygonfh
tcef;rSmwm0ef,lMuygonf/ uJhodkY ta&;ygaqmif&GufMuonfrsm; a&SUtcef;rsm; ay:vGifvmygonf/ *syef
acwftkyfcsKyfa&;wm0efcHrsm;rSmvnf; *syefawmfvSefa&;ukd rod? odatmifvnf; &Sif;jyEkdif? uGJjym;oGm;p&m&Sd
aygufuGJEdkifonf/ tajctaeudk Munhfom pnf;kH;cJhMu&onf/ tcsKdUxdyfykdif;tkyfcsKyfa&; wm0ef,lxm;olrsm;rSm
*syefawmfveS af &;t"duyk*Kd vrf sm;\ touftE&m,fuydk if vufawGUtaumiftxnfazmfojzihf Akv
d
f x
dk eG ;f xGuf
ajy;& ocifzkd;vS? OD;xGef;pdefwkdY tbrf;cHcJh&ygonf/ ocifbkd;vSrSm toufqkH;IH;oGm;onf/ OD;xGef;pdefomvGwf
ajrmufvmcJh\/ tjzpftysufonf *syefawmfvSefa&;ukd pdwfurvkdvm;? *syeftay:om opmcHonfh
tcsKUd yk*Kd v&f adS eonfrmS xif&mS ;onft
h aMumif;yifjzpfonf/ rnfoyYdk ifjzpfap? *syefawmfveS af &;ukd ydy&d &d ad tmifjrif
aomudpw
iG f (tvGeyf g;eyfvrd m aom) OD;pdEm ESihf OD;ynmoD[wd\
Yk enf;y&d,m,f<u,f0rIwiG f tajccHonfrsm;pGm
teuf (wck)wifjyvkdufygrnf/(xkdtcsdefu) pufaoewf 2ck&onfukd txifBuD; vlaygif;800vufeufukdifjzihf
t*Fvdyfwyfukd (yxrqkH;wkdufyGJ0ifbkdY) (ukvm;acgif;qkdwJhawmifay:a&muf&SdcJhMuonfwGif) q&mawmf
OD;ynmoD[onf opfyifwpfyifay:rSae t*Fvdyfppfwyfbufukd arQmfMunhfcJhygonf/ (wGif ra&rwGufEdkif
aom ppfwef;vsm;? vufeufukdifppfom;rsm;wkdY {{vlvlcsufjyKwfpm;aomufvsuf&Sdonf/ pm;yGJ? ukvm;xkdifrsm;ESihf
ppft&m&Srd sm;ukyd if jrif&onf/ wGif q&mawmfu Akv
d Bf u;D MumvSatmifudk ac:jyygonf/ b,fvrdk S wku
d cf u
dk
f
Edkifp&mrjrifojzihf igwkdYjyefqkwfbkdYuvnf; rjzpfEkdifawmhNyD? wcsKdUwyfawGu awmifajc&if;yif a&muf&Sd aeMuNyD/
wkdufvQifvnf; tm;vkH;aoMurSmjzpfonf/ rif;OD;pD;aomppfom;rsm;onf nnfhtcsdefrSmwkdufckduf xGufvmMu
awmh? igwyfpak qmif;&rnfw
h m0eftMum; wku
d yf t
JG wGuf pDpOf&rnfw
h m0efawGvyk af qmifbYdk oGm;rnf ae&pfcMhJ u[k
trdefYcsvQuf ouFef;tm;vkH;ukd cRwfvQuf/ NrdKa,musfm;rsm;0wfwJh vuf0g;wpfqkyfpmrQukd NrdKwkdY0wfovkd 0wfqif
NyD; jrm;usnfaxmufukd vG,fvQufESihf vSHukdxrf;NyD; awmypfoPmefjzihfyif wyfxJrSpGefYcGmvQuf xGufoGm;cJh&onf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

54

rEkOD;bpdef

(q&mawmfrSm NrdKawG\&GmxJ0ifvQuf? wyfom;pnf;kH;jcif;? &Smusefvlrsm;ukd t*Fvdyfwyfu ulvDqGJvQifvkdufoGm;


Mu? aemufrMumcif igvmrkdif;awGvmykdYrnf/ wyfjyefwpfae&mrSmxm;cJh? vkyf&if;ukdif&if;ESifh ta&;ygaom
ae&mjrKyf&efjzpfonf/ vufeufwef b,fvkdvQKd0Sufxm;&rnf wkdufyGJjzpfrS rD;vQKdU&rnf? rSmMum; pnf;kH;vsuf
tawGUvkyfief;rsm;? wkdufyGJjzpfrS pDpOfxm;&SdcJhonf(usef&pfaomAkdvfBuD; MumvSatmifrSm) &dumvnf; r&Sd
wm&SnfaebkdYuvnf; rjzpfEkdifojzihf pGefYpm;cef;0if&awmhrnfjzpf\/ tvGefarSmifaomtcsdefukda&G;cs,fvsuf?
wa&GUa&GUawmifxyd rf S atmufoq
Ykd if;cJMh u\/ tcsKUd u wd&pd m eftoHvdk jrnfwwfMuonf/ w&dpm efjrnfovkjd rnfol
jrnf? awmacG;vkjd rnfojl rnfjzihf awmxJro
S wdBu;D pGmjyK qif;vmcJMh uonf/ tu,fwpfO;D wpfa,mufu aoewf
azmuf&onfxd jzpfcJhvQif tm;vkH;wpfNydKifwnf; rdrda&SUwnfhwnfhokdY ypfazmufMu[k wifBudKtrdefYay;xm;NyD;
jzpfonf/ prf;w0g;0g;ESihf toHjzpf ar;jref;cJ&h onf/ aoewfarmif;wifov
H nf; Mum;&ojzihf toHvm&mbuf
OD;wnfvsuf teD;uyfqkH;&Sd&JabmfawG aoewfypfazmufvkdufMuonf/ wpfcsdefwnf; ae&mwkdif; ypfMuNyD/ [kdbuf
ypfMuonfrSm rjrif&aomfvnf; toHMum;&mqDokdY azmufMuonf/ rD;yGifh&mukd jrifvQif NyHKvQufazmufNyD; aoewf
ypfMuonf/ rdrv
d w
G af Mumif; azmufajy;MuwmbJ/ (oabmuawmh aooluao? vGwo
f u
l vGw)f [k azmufxu
G f
zkpYd pD OfcMhJ ujcif;yifjzpfonf/ okaYd omfvnf; t*Fvyd w
f yfrBu;D wpfcv
k ;Hk onf tajcukd r&dypf m;rdyg/ *syefuadk Mumuf
wJha&m*gcH&Sdaeojzifh *syefuolwdkYudk 0kdif;csNyDtxifjzihf rdrdwdkYe,fbufukd aoewfr&bJ upifu&Jajy;Muonf/
AkdvfBuD;MumvSatmifwdkYuvnf; &SdwJhcGeftm;jzihf ajy;&if;vTm;&if; aoewfypf&if;ajy;MuwmygbJ? ESpfbufajy;Mu
aomaMumifh rkd;pifpifvif;rS &yfwefYcJhMuonf/ wGif vlpk&mwGif &Jabmf 40aysmufqkH;vsuf&Sdaeygonf/ usqkH;
aoaMuMuovm;qkdwmukd jyefvm&SmcJhMuygonf/ owdBuD;pGmjzihf &SmcJh&onf/ &efolwpfa,mufrSrawGUojzihf
wpfpwpfpa&SUwkd;vQuf awmifajc&if;odkYxd c&D;aygufcJhMuonf/ &efolra&wGufEkdifatmifrsm;onfh wyfawG?
xGuaf jy;ojzihf &dum vufeuf zsiw
f aJ ygif;rsm;pGmukd awGU&onf/ aoqk;H aeaomukvm;ppfom; rajympavmufom
awGU&onf/ onfrSmvnf; &ckdifawGwkdufvkdYuswmr[kwf rdrdwyfrSaemufjyefypf&mwGif uswmomjzpfonfukd
od&\/ tb,faMumifq
h ydk gvQif &ckid w
f yfajy;wJv
h rf;aMumif;ESifh reD;pyfjzpfonf/ wGif Adv
k Bf u;D MumvSatmifu
oabmaygufvmNy;D vQif igwku
Yd adk Mumufr[kwb
f ;l ? tajctaerSeu
f rkd odbJ *syef0idk ;f rdNyx
D if upihu
f vsm;ajy;
Mujcif;jzpf&rnf/ vufeuf&u
d m rsm;ukd ,l vrf;od&aJ bmfrsm; wpfO;D pDO;D pD; teD;tem;awmifay:vlrsK;d aus;&Gm
awGukd vlac:vTwfygonf/ tcsdefa&mufrSom aysmufoGm;aom&JabmfawG vrf;jyawmifay:vlrsKd;wpfpkukd
ac:vQufa&mufvmcJhMuonf/ wpfOD;wpfa,mufrS raoonfhtjyif 'Pf&mvnf;r&cJhMuyg/ pkdifaumfvdkY NcHKay:
a&muf r&G,b
f EJ iS fh apmfurJ if;jzpfqo
dk vkyd if &dum vufeufppfwyfwefqmrsm; &vku
d Mf uonfrmS ,lyifrukeEf idk /f
uJhodkY tjzpftysufaemufykdif;rSm ulvDtjzpfjzihf t*FvdyfwyfpGJaewJhae&mqkd &yf&Gmom;rsm;oPmefjzihf wyfxJrS
&Jabmfrsm;ukd xnfx
h m;cJNh y;D av;bufav;wefrS 0kid ;f zrf;ypfcwfMuonf/ wGif jyefypfzt
Ydk wGuf xrif;pm;ae&m
rS vufeufwkduf rkdif;uGJrD;avmif? t&m&Sdrsm;kH; rkdif;axmifrkdif;ayguf jzpfoGm;Mu t0wfrygbJ ajy;olu ajy;/
ESihf? pdwf"mwfusajy;Mu&onf/ wkdufyGJwGif *syefrygbJ &ckdifwkdYtpGrf;jyaomyGJawGjzpfonf/ uJhokdYwkdufyGJrsm;
zefqif;olrSm q&mawmfOD;ynmoD[jzpfonf/ aemufaemifrSm enf;trsKd;rsKd;jzihf t*FvdyfawGukdwkdufjyefojzihf
*syefwyfrawmfrS av;pm;vmonf/ vufeufuikd t
f csi;f csi;f yl;aygif;ppfqifMuonf/ wyfom;opfrsm;ac:,lvQuf
*syefq&mrsm; ppfynmoifMum;ay;jcif;? ppfXmecsKyfokdYtpD&ifcH&mwGif &ckdifawGukd ppfynmoifay;jcif;vkyfvQif
wjcm;vlrsKd;awGxuf okH;aumif;onfukd yg&Sdvmojzihf *syefu av;pm;rI tm;xm;rIjzpfvmNyD;vQif jynfwGif;&Sd
ppfpcef;wkdif;rSm ppfynmoifausmif;rsm; zGihfvSpfoifMum;Muonf/ wyfom;pkaqmif;Muonf/ (rSwfcsuf)
csKHMunhfvQif q&mawmfOD;ynmoD[\tpGrf;xufrI ynmowdjyrIaMumifh xGufvmaomtusKd;oufa&mufrI[k
owdjyKMu&rnfjzpfonf/ (tjcm;awmfvSefa&;wmefcHrsm;\)owdAswdudkvnf; azmfxkwfp&mrsm;pGmyif &Sdygonf/
xkaYd Mumifh vGwv
f yfa&;&jcif;onf taygpm;r[kwo
f nf odxm;apvkjd cif;) tkycf sKyaf &;wGiv
f nf; bmOya'rSrodbJ
wm0efcHNrdKUe,facgif;aqmifrsm; uswJhwm0efukd ykdifykdifEkdifEdkifvkyfEdkifcJhMuonf/ tkyfcsKyfa&; zifrEdkifaomNidrf;csrf;
a&;acwfrSmomvQif tusihfysuf pnf;urf;ysuf AsLkdu&ufrsm;? npfygwfrIaMumifh tkyfcsKyfa&; uarmufur
jzpfonf/ ,aeYxd vlBuD;awG BuHKaeMu&onfukd b,folrSrjiif;Ekdifygbl;? *syefaMumifhavm) (t"dywd a'gufwm
barmfaMumifhavm)AkdvfcsKyfatmifqef;aMumihfavm? ([kar;vQif olYuRefrcHvkdaom ) AkdvfcsKyfatmifqef;\
pdw"f gwfrsK;d ? &Jabmfwidk ;f wGif ude;f atmif;aerIaMumifh wm0efausausxrf;aqmifEikd jf cif; jzpfonf[k tajzxGuv
f m

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

55

rEkOD;bpdef

bkdYrSwyg; tajz&SmrxGufEkdifygbl;? *syefacwftkyfcsKyfa&;awmfavmufayNyD/

*syefacwf vGwv
f yfa&;twkudk *syefzefw;D ay;jcif;
t"dywd a'gufwmbarmf\ waoG; woH wrdefYukd tajccHvQuf uwdtwdkif; *syefuvGwfvyfa&;ay;
onfqkdNyD; aMujimcJhonf/ okdYaomfvnf; vGwfvyfa&;rSm twkta,mif vGwfvyfa&;rsKd;omjzpfonf/ tkyfcsKyfa&;
vnf; *syeftvkdawmfus? EdkfifiHa&;rSmvnf; *syef\ta&SUtm&Som wlnDaumif;pm;a&;0g'yif jzpfonf/ uJhodkY
*syefvkyfrnfukd jrefrmEkdifiHacgif;aqmifBuD;i,frsm;ESihf &ckdifacgif;aqmifBuD;i,frsm;rSm BudKwifcefYrSef;NyD;jzpf
rnfodkYrQxl;xl;qef;qef; rjzpfMuyg/ r[mrdwfwkdYESihf qufoG,fa&;wGif xdxda&mufa&muf&Sdvmonfod&jcif;
*syefu tdEd,ukd xkd;azmufwkdufckduf&mwGif atmifjrifrI) &r& ponfhppfa&;ukdom tuJcwfaeMu&onf/
*syefawGuvnf;ppfyGJwkdif; atmifjrifcJhjcif;aMumifh tdEd,ukd&vQif tm&SwkdufwpfcGifvkH; &moufyefvTrf;rkd;BuD;pkd;
EkdifbkdYtwGuf *syef,Ofaus;rIESihf *syefpum;? *syefpmayrsm;ukd vlxktm;oifMum;ay;vQuf ppfatmifEkdifa&;
twGuf taxGaxGpnf;k;H vIy&f mS ;rIyifjzpfonf/ ppfyBJG u;D i,frsm;vnf; &ckid ef ,fpyfwiG f wku
d cf u
dk v
f Quyf ifjzpfonf/
*syefwkdYrSm yxrtcsdefu av,mOfysH oabFmrsm;jzihf vmcJhEkdifMuonf/ wBudrfwGif av,mOf (100)cefY
yifvQif tdEd,okdY OD;wnfysHoef;cJhNyD; wkdufckdufcJhMuonf/ tcsdeftcgaumif;wkH;bJjzpfonf/ tcsdeftcgukd
tuJcwfvQuf a&&SnfMumcJhvQif *syefESdyfpufrI'gPfBuD;rm;rnfukd BudKwifod&SdMuaom &ckdifawmfvSefa&;
acgif;aqmifrsm;rSm *syefBudKufonfhpum; pnf;kH;a[majymrIESifh taxGaxGtultnDrsm;ukd &Gyf&GyfcRefcRefyif
BuKd ;pm;aqmif&u
G af y;Muygonf/ emrnfBu;D aom uefazwkid f tE&m,frv
S w
G Ef idk af &;rSm wvrf;wnf;om&Syd gonf/
(xkdvrf;rSm *syefwyfrawmfESihf yl;wGJvQuf) t*Fvdyfr[mrdwfrsm;wkdufckduf&mwGifyg0ifjcif;? taxGaxGaxmufvSef;
ay;jcif;? &dumykdYay;jcif;rsm;? t&Hppfom;pkaqmif;vsuf ppfynmoif,l a&SUwef;odkY0ifa&mufulnDppfwkdufjcif;
onf pdwftcs&qkH;yifjzpfonf/ wpfcsufckwf ESpfcsufjywfqkdovkd wkduJhodkYjyKvkyfrIukd tumtuG,fjyKvQuf(taxG
axGvQKdU0SufESifh xddyfwef;vQKdU0Sufwm0ef)&yfrsm;ukd ykdifykdifEdkifEkdifvkyfEkdifcJhonf/ odkYaomfvnf; vkH;0rod&wJhtcsuf
rsm;pGm&Sd\/ vlwkdif;odwmuwpfck? vGwfvyfa&;twk[lif;? tcsdefra&mufao; *syefukdqefYusifawmfvSefbdkY
rvkyEf ikd jf cif;? vkyv
f Qiv
f nf; qk;H I;H rnf? rQudk xkpd Ofu jynfov
l x
l t
k m;vk;H ESifh acgif;aqmiftm;vk;H u odMuonf/
rSwfcsuf(acgif;aqmifBuD;tcsKdUESihf jynfoltmvkH;rodwmuawmh )r[mrdwfwkdYESihfb,fvkdqufoG,fovJ
b,frQc&D;a&mufNyDvJ? bmawGpDpOfxm;Mu&rSmvJ bmhaMumifh ppfynmoifMum;Mu&ovJ *syefukd owif;ykdY
axmufveS ;f ay;wmu bmaMumifv
h /J pum;jyefrsm; Akv
d rf sm;onf tm&Svil ,frsm; tzGUJ rScsn;f trsm;pkyg0ifxm;Mu
onfudk bmaMumifv
h J rodMujcif;? xkad cwf xkt
d csed f uko
d [
D tifzmrS *syefa&SUxk;d wku
d cf u
dk v
f u
dk f aemufqyk v
f m
t*FvdyfwyfvkdufESihf tBudrfBudrfokH;ESpfokH;rkd; jzpfcJhjcif;onfyif vljynfwpfckvkH; ppfajrjyifjzpf epfemqkH;IH;rI
twkid ;f twmukd ra&wGuEf ifkd af tmif &Scd o
J vJ/ awmfveS af &; Ekid if aH &;rsm;pGm tusK;d oufa&mufygonf/ tusK;d rsm;
u vufawGUppfynmukd wkdufyGJrsm;u oifcef;pm&jcif;? vufawGUppfajrjyifaxmufvSef;&jcif;aMumifh? olvQKdvkyf
wwf&jcif;? tcsKdUrSm awmfvSefa&;twGuf xdyfwef;vQKdU0Suftvkyfrsm;ukdyifvQif vG,fvG,fululjzihf ESpfbufcG
vkyfieff;rsm; aqmif&GufEkdifjcif;rsm;jzpfonf/ awmifay:&Sd NrdK? crD? csif;? trsKd;om;rsm; &yf&GmwGif; ta&;BuD;wJh
r[mrdwfolvQKdrsm;ukd BudKwifxm;EkdifaomaMumifh? r[mrdwfESihf qufoG,frIvG,fuljcif;? avxD;ppfom;rsm;ukd
a&SUwef;*syefrsm;xHodkY &dumykdY[efjzihf tdEd,okdYvTwfcJhMujcif;rsm; ra&wGufEkdifaom tusKd;ukdvnf;&cJh\/
pmzwfolrsm;onf tjzpfESifhqifwlpum;rsm;rsm; yg&Sdjcif;ukdawGU&ygrnf/ ygukdyg&rnf/ uJhodkY
okH;ESpfvkH;vkH;tBudrfBudrfvkyfvmcJh&ygonf/ xkdtxJ txl;pGefYpm;rIrsm;vnf; ra&wGufEkdifyg/ OD;ynmoD[ESihf
e*HarmifeDOD;pD;aom yk*dKvfwkdY avxD;ppfom;ykdYcJhpOfu *syefu qD;zrf;ppfaq;ygonf/ xkdtcg *syefukd&dumykdY
onfhvufrSwfESihf a&SUwef;ulnDwkdufckdufbkdY tdEd,r[mrdwfwyfrsm;ukd *syefwyfrawmfod&ef axmufvSef;ay;bkdY
ponfrsm;ukw
d ifjyvQuf tm&SppfyJG wm0efxrf;aqmifro
S m wlnrD Qaumif;pm;a&;ESifh wyfrawmfppfatmifjrifa&;
jzpfrSmr[kwfykdifykdifbJ vSdrfhcJhMuonf/ wu,fyifvnf; ulnDaeMu ,kH,kHMunfMunfbJ oHo,yifrjzpfcJhyg/
tu,fom oHo,0ifvQif bmwpfcrk v
S yk &f rSmr[kwyf g/ tu,f&yguvnf; q,fcrk mS wpfco
k mjzpfEidk yf grnf/
ae&mwdkif;axmufvSef;a&;? uifaywkdifrsm;ESihf vufyg;aprsm;tjynfhbJ&Sdonf/ xkdvufyg;aprsm;rSm tppfvnf;
&Sd\/ twkvnf;&Sd\/ awmfvSefa&;yk*dKvfrsm;rSm tppffa&mtwkyg &ckdifawGcsnf;jzpf awmfvSefa&;tcsdefrSm

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

56

rEkOD;bpdef

jynfolYtiftm;ukd rvGefqefEkdifbJ waygif;wnf;jzpf&rnfukd ,kHMunfMu\/ &ckdifawmfvSef a&;wGif OD;ynmoD[


OD;pD;rIjzihf xlaxmifxm;onf/ &ckdifjynfolYvufeufwyfrawmfwpfckonf oD;jcm;*syefrsm; ESihf ,SOfNydKifvsuf
t*Fvdyfukd wkdufaeonf/ xkdwyfrawmfudk AkdvfBuD;MumvSatmif? Akdvfapmomatmif? Adkvfatmif ESifh
tjcm;Akdfvfawmfawmfrsm;rsm; &Sdygonf/ tm;vkH; &ckdifol&Jaumif;rsm;yifjzpfonf/ wcsKdUwkdufyGJrsm; t*Fvdyf
tar&duef wpfwyfvkH;ukd wpfa,mufwnf; cHypf0efYolawGvnf; &JabmfawGtxJyifvQif vlpGrf;aumif;rsm;
yg&Sdygonf/ ,kHxifaMumifxifr[kwfyg/ vufawGUjzpfonf/ tdEd,okdYOD;wnfcsDwufvmaom *syefwyfrawmfBuD;
ukecf ahJ omtcsed u
f atmifyaJG wG&cJah omfvnf; tifzmuk[
d rD ma&mufcrhJ S a&SUwk;d r&bJ &yfwefaY ecJ&h onf/ t*Fvyd f
NAdwdoQ wyfrawmf(0g)bk&ifhwyfrawmfonf tdEd,&Sd pufkHtcsKdUukd tajccHvQuf vlol&dumjynhfpkHpGmjzihf
awmifhwif;ckdifrmpGm&Sdaejcif; tdEd,okdY jrefrmawmfvSefa&;acgif;aqmif? pma&;q&mBuD; OD;odef;azjrifh a&muf&Sd
*syefocH mG ppfzed yfatmuf&dS jrefrmEkid if q
H o
dk nfph mtkyaf Mumifh NAw
d o
d QwrYdk mS a&SUwef;ppfrsuEf mS uko
d m tm;oGecf eG f
pku
d o
f r0g,rpku
d x
f w
k Ef idk jf cif;/ tdE,
d &Sd ynm&Sad cgif;aqmifrsm;vnf; 'Dru
dk a&pDpepfudk BuKd uMf ujcif;? r[mrdw\
f
tEvEdwfaMujimcsufjzpfaom ppfNyD;vQif urmwpfcGif&Sd ukdvkdeDtm;vkH;ukd vGwfvyfa&;ay;ygrnf/ uwdcH0efukd
,kHMunfjcif;aMumihf r[mrdwfwdkY yl;aygif;aqmif&GufMuonf/ txufygtaMumif;t&mrsm; rSD*syefonf tcuf
tcJEiS fh &ifqidk af e&Ny;D ppfrsuEf mS &Snv
f sm;us,jf yefv
Y moavmuf &dum vufeuf? av,mOf? oabFmrsm; vkaH vmuf
atmif r&Sdekdifjcif;? r[mrdwfwdkYESihf tar&duef0ifa&mufwkdufckdufvmjcif;aMumifh ypdzdwfppfrsufESm zGihfxm;apmihf
a&Smuf&jcif;? tar&duefajcrIefYpnf'gPfaMumifh a&eH? "gwfqDuefrsm;? ysufpD;jcif;? av,mOfoabFmrsm; ysufpD;
qkH;IH;ojzihf rdrdppfrsufESmwkdif;rSm a&wyf? avwyfryg0ifEdkifjcif;aMumifh ra&&mjzpfvmcJhayonf/
odkYayrJh *syefvlrsKd;wkdY\ wkdufckdufa&;uRrf;usifrI MuefYckdifaompdwf"mwf&SdrIaMumihfomvQif &yfwnfEkdifMu
onf/ wcgw&HNAdwdoQwkdYu avwyftultnDjzihf wkdufckdufvm&m &ckdifjynfwpf0ufcefY qkwfay;Mu&onf/
NAdwdoQwkdYonf vrf;azmufjcif;? wHwm;aqmufjcif;rsm; jyKvkyf NyD;cgp&Sdao;? *syefxkd;ppfaMumifh tdEd,ukdjyef
wyfqkwf&jyefonf/ *syefwyfvnf; tifzm? ukd[Drmxdom atmifjrifrI&onf/ tdEd,jynfxJodkY r0ifa&mufEdkifcJh
Muyg/ tjzpfrsKd; okH;BudrfjzpfcJhygonf/ 1944? 1945ckwGif jrefrmEdkifiHwpfckvkH; zufqpfawmfvSefa&;qifETGJaom
aMumihf *syefrmS axmufwnfro
hJ mG ;jcif;aMumifh &yfwnfzrYdk &Ekid cf /hJ tNy;D tykid af emufqw
k cf &hJ onf/ owdjyKp&mwpfck
u av,mOfjzihf aemufqkwfrIrwkdifrD 2v 3vcefYuyif *syefppfAkdfvftcsKdUudk jrefrmEdkifiHrS *syefjynfodkY
ykdYaqmifaeonfukd awGU&Sd&ayonf/ *syefjynfryifvQif vkHNcHKrIr&Sdawmhonfukd aemufrSod&ygonf/ ppfrsufESm
wkid ;f yifvQif ykeu
f efr?I jynfoaYl wmfveS af &;uwpfzuf? &efopl pfbufrS vufeuf? av,mOf? oabFm ppfoabFmrsm;
ESihf wkdufyGJqifvmojzihf *syefwyfrawmfrS Munf;wyfwpfckwnf;jzihf wkdufckdufaeMu&onf/ zifrEkdif acgif;rEkdif
jzpfvmvQuf&Sdonf/
*syefvlrsKd;ESihfppfwyf? ppftmPmykdifrsm;rSm avScGufusHusH? tvHrvSJwJh? ckdifrmaomt"dXmef&Sdolrsm;
jzpfMuaMumif;ukd uJo
h aYkd emufqw
k &f jcif;? I;H edr&hf jcif; vufawGrsujf rifoMd u&onf/ wyfrawmfBu;D rsm; qkwcf mG
Edkifa&;twGuf taocHwkdufckdufa&;wyfrsm;\ pGrf;&nfrSm tHhMobG,fjzpfygonf/ a&wyfbufrSvnf; av,mOf
tultnDjzihf AkH;BuJ AkH;rkd;&Gmcsjcif;? tajrmufBuD;rsm;ESihf 'vpyfr&yfrem; ypfcwfMuonf/ rkd;ysHrD;vkH;BuD;xGef;vQuf
av,mOfrSr&yfrem; pufaoewfypfjcif;wkdY&SdygvQuf? cHwyf? uwkyf&Snfrsm;rS? wkyfwkyfrvIyfbJ NidrfcHaeMuonf/
vlwpfa,mufrQyif r&SdovkdygbJ/ wGif a&wyfrawmfrS wifhum;ukef;a&ESpfbufoGm;vufeufukdif ppfom;
wifum;rsm;? oHqHumjzihf oHaygufcif;rsm;ukdeif; wufvmMuaom ppfwyfrsm;ukef;ay:wufvmcJhMuonf/
NAdwdoQr[mrdwfwyfrsm; ukef;ay:a&mufrS vufwpfurf;rSDxH apmihfpm;cJhMuygonf/ vufwpfurf;a&mufvmvQif
rD;ukef,rf;ukef *syeftaocHwyfu wkdufckdufMuawmh\/ odkYa&;jyjcif;rSm tcsdefumvokdYra&mufao;aomf
vnf; *syefvlrsKd;\pdwf"gwfukdjyonfhtaejzihf a&;om;jcif;om ,cktcsdefrS 1942ck? 1943ck jzpf a&SUwkd;vkduf
aemufqkwfvkduf rEkdifrIH;jzpfaecsdeftcg pdwf"mwfusrI vkH;0r&SdwJhtjyif aemufqkwfwmrSm enf;y&d,m,fwpfck
yifjzpfonf/ &dum enf;vQif if;vrf;wHcg;azmufapvk
d if; aemufqw
k af y;cJw
h mvnf; &Syd gonf/ wyfom;awGu
vkH;0pdwf"gwfrusovkd urmtajctaeudk odMuaom ppfXmecsKyfacgif;aqmifrsm;uyif {uefIH;rnfwGufMunhf
vQif? &yg\/ okdYaomf pdwf"gwf t*Fvdyf? tar&duefrsm;? rsufpdjyL; tHhMooGm;atmif aMumufvefYoGm;atmif
*syefaoG;? *syefZmwdrmef ppfy&d,m,fuRrf;usifrIwkdYjzihf ajrwvufrusefonftxd wkdufckduf&ef qkH;jzwfxm;Mu

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

57

rEkOD;bpdef

ol rsm;yifjzpfonfu?dk orkid ;f u oufaoxlcMhJ uygonf/ b,favmufxufjrufygap *syefuadk wmfveS yf pfzYdk pnf;k;H


xm;aom &ckdifArmZmwdrmef ZmwdaoG;rcsKd;ESdrfEdkifwJhtjyif qvrfocJh&ygonfukd ordkif;uoufaocHaeygonf/
tvGet
Yf vGef ta&;Bu;D wJt
h csed rf mS *syefaxmufveS ;f a&; uefazwkid rf sm;onf vufqyk v
f ufuidk rf &apum
rl ppfajrjyifrSwqifh jynfwGif;okdY r[mrdwfolvQKdawG a&muf&SdaeaMumif; &ckdifvlrsKd;wpfcsKdUonf r[mrdwfESihf
qufoG,f *syefppfIH;atmif&wJhenf;jzifh owif;ykdYvQuf ulnDaeMuonfukd odcJhMuonf/ enf;trsKd;rsKd;jzihf
axmufvSef; owif;&,ljcif;jyKMuygonf/ tcsdef axmufvSef;a&;orm;wkdif; *syeftwGuf &dum&Sm? ulvD
&Sm? avS&mS vkyif ef;rsm;ukd ,cifxufzzd pd ;D pD; vkyMf uonf/ a&SUwef;odYk &dum ESiv
fh t
l ulyMYdk uonf/ tcsKUd u ppfajrjyif
wGif 0ifa&mufwkdufckdufaeMuonf/ tcsdefrusa&mufao;aomtcsdefwGif usm;aMumuf usm;&ifwGif; 0ifcHMu
onf/ ,cktvkyfukd vkyfrSom awmfvSefa&;twGuf r[mrdwf tumtuG,fjzpfrnfr[kwfygavm? &ckdiftrsKd;om;
olvQKdrsm;ukdvnf; vlESifhreD; ppfwyfESifhreD;aom awmawmifvQKdajrmif&Sd awmifay:om;rsm;\ ae&mxm;&SdcJhMu
onf/ tqifroifhvQif jzwfvrf;rSwqihf r[mrdwf&Sd&m jyefydkYMu\/
&JabmfkdxGef;ukdqkdvQif wcgw&H *syefa&SUarSmuf xm;vQuf&JabmfvSarmif trnfuGJjzihf AkdvfBuD;MumvS
atmifwyfom;tjzpfjzihf carmufaqmif;vQuf aoewfvG,fa&muf&SdcJhonf/ wcgw&H &ckdifvlrsKd;ESifhyif tawGUrcH
apbJ? azsmufzsufxm;&onf/ kdxGef;ukd&SmonfrSmvnf; ae&mwkdif; tuGufaphaphcsvQuf &SmaewmbJ? wcgw&H
oDoDuav;rQ vGJcJhonfxd c&D;a&mufygonf/ &ckdifvlrsKd;wkdif; opm&Sdjcif;aMumifhom AkdvfkdxGef;ESihf avxD;ol&J
rsm; vufeufrsm; csay;wmukd okd0SufEkdifcJhMuygonf/ ppfajrjyif jynfwGif;? jynfwGif;pnfrsm; awmfvSefa&;acgif;
aqmifrsm;rS *syefulnDa&;wm0eftjyif awmfvSefa&;twGuf owif;ykdYjcif;? *syefwkdYppftajctaeukd rdrd
acgif;aqmifrsm;xHyjYkd cif;/ &ckid af cgif;aqmifrsm;rSwqifh r[mrdwpf pfXmecsKyrf sm; a&muf&jdS cif;rsm;? ppfa&;wm0efudk
aus>yefpGm *syefa&SUarSmufwGif wm0ef,l&jcif;wkdYonf touf&SifaexkdifEkdifa&;ESihf xyfwlxyfrQawmfvSefa&;
atmifjrifa&;twGufvnf; odkY[efaqmifvkyfjcif;onf ab;tE&m,ftuif;qkH;ESihf axmufvSef;a&;ar;jref;ppf
aq;cH&jcif;rSmvnf; vGefuif;aeygonf/ r[kwfr[yf t*FvdyfpmtkyfawGUkHjzihfif;? t*FvdyfaiGusyfaph? puLrsm;
&&SdkHjzihfif; tESdyfpufcH&\/ brf;csKyfcH&jcif;rsm; aeYonftcsdefyifjzpfonf/
vlx\
k vGwv
f yfrI vk;H 0r&Syd gbl;/ vlxBk u;D wpf&yfv;Hk rSm t*Fvyd pf pfEidk b
f t
Ydk wGuf tk<H u aygufuv
JG rk wwf
cHpm;aecJhMuonf/ ppfab;'PfaMumifh [kdajy;vkduf? 'DrSm0SufvkdufaewmuwpfaMumif;? *syefwrsKd;? om;vifrsm;
c&D;xGufaeMu ppfajrjyif 0ifwkdufaeMuojzihf? aMumifhMupkd;&drf&onfuwpfrsKd;ESihf? 'kuyifv,fa0vQuf aecJhMu
&\/
tcsdef awmfvSefa&;wm0efukd,fpDESihf acgif;aqmifBuD;i,frsm;rSmqkdvQif bmukdrS pkd;&ddrfbkdYtcsdefr&Sdyg/
*syefckdif;wmaqmif&GufvkyfukdifvQuf awmfvSefa&;vkyfief; wpfzufygjznfhqnf;ae&jcif;aMumihf pkd;&drfbdkYtcsdefr&
cJhMuyg/ aeYrtm; nrtm;vkyfMuonf/ wkdufckduf&onf/ owif;ykdY&onf/ axmufvSef;&onf/ &dum? avS?
ulvD pk&ojzifh wm0eftoD;oD; tcsdefwkdif; zdyif&SdcJhMuonf/ b,folYrsufESmukdMunhfMunhf? rMunfrvifr&SdbJ
wufwuf<u<ucsnf;awGUjrif&rnfjzpfonf/ bmaMumifhvJ[kar;jreef;vQif rdrdvkyfief;atmifjrif&rnfukd
,kHMunfcsuf &mckdifEIef;jynfh&Sd ryifyef; rEGrf;e,fcJhMuonf[k qkd&rnfjzpfonf/ odkY,kHMunfEkdfifonfrSmvnf;
vlrsKd;wpfckvkH;\nDGwfa&;onf zufqpfawmfvSefa&; pdwfxm;csif;wlnDMuygonf/ vkyfief;pOfuvnf; wpfck
wnf;om&Syd gonf/ *syefBuKd uv
f yk jf yvQuf rdrad wmfveS af &;c&D;ukd qufvyk
f tcsed af &mufuwpfNyKd iw
f nf; ykeu
f ef
wku
d cf u
dk &f efqw
dk mukd vlwidk ;f pdwrf mS oHrdI u
dk x
f m;ouJo
h Ykd b0uay;xm;aom ynm(0g) oifcef;pmjzpf\/ xkt
d csed f
uhJokdY nDGwfaomtcsdefukd &ckdifawG&cJhMuyg\/ okdYaomf &mEIef; 95%omnDGwfcJhonf/ &mEIef;jynfhr[kwfygf/
t*FvdyfpuLjzL qefYusifa&;wkdufyGJ &ckdift*Fvdyftvkdawmf&Sdrsm; yg0ifcJhMuygonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;
rSm t*Fvdyftvkdawmf&Sdrsm;uvnf; tjynfht0yg0ifcJhMuojzihf &mEIH;jynfhnDGwfcJhMuygonf/ nDGwfrIonf
oHo,r&Sdjcif;? pkd;&drf;aMumihfMujcif;rsm;ukd z,f&Sm;ypfovkdyif jzpfaeonf/ b0ay;tajctae(0g) orkdif;uay;
aomtajctaeaMumifh awmfvSefa&;wm0efcH? acgif;aqmifBuD;i,frsm;rSm wuf<uEkd;Mum;&Tifvef;vQuf wm0ef
toD;oD;ukd ,kMH unfcsut
f jynft
h 0jzihf vkyaf eMuojzihf *syeftvkad wmf&dS [efaqmifvyk if ef;wGiv
f nf; rwGeq
Yf yk b
f J
&J&J0efY0efYyifvIyf&Sm;aqmif&GufEkdifojzihf *syefppfbufwm0efcHrsm;\ ,kHMunfcsufukd &&Sdygonf/ *syefonf
ta&SUtm&SomwlnDrQ0g'onf *syefawmfvSefa&;wm0efcHrsm; okH;pGJEkdifcJhMuygonf/ t*Fvdyfudk wkdufckduf&mwGif

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

58

rEkOD;bpdef

vnf; *syefpdwf0ifovkd igwdkYvnf; pdwf"gwfuJhodkYyifjzpfonf/ rdrdESihf&ifqkdifwpfbufu ppfrsufESmukdEkdifatmif


igtNrJowdynmjzihf rSefrSefuefuefpdwf0ifpm;jcif;? rdrdpGrf;&nfukd prf;oyfjcif;(ppfynmukd) vufawGUusihfokH;Mu
jcif;rsm; vkyf& 0rf;ajrmufpGmvkyfukdifcJhMuonf/ [efaqmifvkyf&aomfvnf; pdwf0ifpm;rI? wuf<urItjynhfjzihf
wkdufckdufMuonfyifjzpfonf/
r*FvmBuD;awmifwkdufyGJ? rSefawmifwkdufyGJ? Mo&rwkdufyGJrsm; AkdvfBuD;MumvSatmifESihf &ckdifoD;jcm;wyfzGJU
rsm;onf &mZ0ifwGifaomwkdufyGJrsm;yif jzpfonf/ tjcm;ppfrsufESmrsm; &ckdifppfom;wyfzGJUrsm;onf *syefuJhodkY
Ekid Ef idk ef if;eif;? wku
d yf w
JG iG f ,SONf yKd iw
f u
dk cf u
kd cf o
hJ nfuv
dk nf; *syefppftmPmykid w
f u
Ydk cs;D usL;cJ&h onfxd c&D;wGiu
f s,f
cJh&onfjzpfonf/ urmppf a&SUwef;ppfajr vkyfcJhwkdufcJhaom &ckdifawmfvSefa&;&Jabmf vufeufukdifrsm;\
pGrf;&nfowdukd csifhcsdefarQmfrSef; od&SdEkdifvdrfhrnf ,kHMunfygonf/ &ckdifawmfvSefa&;acgif;aqmifBuD;wkdYonf
tacsmiform;r[kw?f a&omckrd sm; r[kwEf ikd o
f nfb
h ufr0S ifa&muf tom,lorl sm;r[kwo
f nfudk aemifvmaemif
om;rsm; oifcef;pm,lMuapvkd\/ tcsdeftcgay;r[kwfyg/ tcsdefukdzefwD;,ljcif;om jzpfonf/ tcsdeftcg
zefwD;olrsm;rSm OD;pdEm? OD;ynmoD[yifjzpfonf/

*syefwyfrawmf uk[
d rD mtifzma&muf a&SUrwk;d Edik jf cif;
uJhodkY NAdwdoQr[mrdwfwyfrawmfESihf rDyGef(ac:) zufqpf0g'D *syefwyfrawmfwkdYonf &ckdifjynf
okH;ESpfokH;rkd;? a&SUwkd;vkduf aemufqkwfvkdufESifh bwjyef? usm;wjyef wkdufckdufvQuf ppfajrjyifa'o &ckdifwkdY
rdat;okH;cgem jzpf&aomfvnf; awmfvSefa&;wm0efBuD;rsm;ukd aeYpOfESihftrQaqmif&GufvQufjzpfonf/ a&SUwef;okdY
&dumESihf vlykdYonf[ktaMumif;jy avxD;ESihfcsay;aom vufeuf? aiG? vlrsm;ukd ab;vGwf&efvGwf?
*syefaxmufvSef;a&;tE&m,fuif;rnfh ae&mokd0Sufxm;&jcif;? a&SUwef;wkdufyGJrS&aom vufeufrsm;ukd
q&mawmf OD;pdEm e,fajrokYd vQKUd 0Suyf aYdk qmifMu&onfrmS vnf; xdyw
f ef;cufcaJ omvkyif ef;pOfrsm; e,facgif;aqmif
rsm;okaYd c:,lvQu?f wm0efay;&jcif;? vQKUd 0Suw
f m0efrsm;ukd rdrw
d \
Ykd tzGUJ acgif;aqmiftyk cf sKyaf eonfh tkycf sKyaf &;
wm0efcHrsm;tcsKdUukdyif ,kH,kHMunfMunftodray;EkdifbJ cufcufcJcJvkyfcJh&\/ (trSef)twkdif;om wifjy&vQif
t*Fvyd Ef iS jfh yefqufqo
H nfudk rBuKd uw
f yhJ *k Kd vrf sm; *syefuw
dk pfbufowftm;uk;d olrsm;onf &ckid af cgif;aqmifyidk ;f
rSm&SdcJhayonf/ zufqpfawmfvSefa&;wGif vlxkomnDGwfrI&Sdonf/ tcGihfxl;vkaeMuaom (0g) &aeMuaom
acgif;aqmifawG rnDGwfMuygbl;/ q&mawmfOD;pdEmESihf OD;ynmoD[wkdYu tm;vkH;zkH;vTrf;vQuf o,faqmifoGm;
Ekid Mf uonfjzpf tm;vk;H aomacgif;aqmifrsm;? oHo,r&Sb
d J vku
d ef mcJMh uojzifh tcsKUd aygufurJG nft
h E&m,frsm;yif
vGwfcJhygonf/ zufqpfawmfvSefa&;qefYusifwJh vlyk*dKvfrsm;ukd vli,facgif;aqmifawGu uGyfrsuf&Sif;vif;bkdY?
wa&;a&;&So
d nfuydk if q&mawmfrsm;vuf0g;umvQif {csr;f oGm;Muwmjzpfonf/ twGi;f a&;od&aom uReaf wmfrmS
tvGefMunfkdcJhaom acgif;aqmifawGukd &mxl;vkMuwmukd awGU&ojzihf(0rf;enf;cJh&\/) Munfkdjcif;? avQmhoGm;
cJyh gonf/ aemufyidk ;f rSm vufwo
JG mG ;Mu&wmbJ? 'kw,
d tBurd f aemufqw
k &f mwGif ppfa&;ppf&mI;H edr
hf r[kwyf g/
ppfy&d,m,fwpfck zefwD;jcif;yifjzpfonf/ *syefwyfrawmf pufu&d,mypnf;vnf; rjynhfpkH? vltiftm;&SmzkdYu
vnf; vkdoavmufr&Ekdfifjcif;? jrefrmvlxkukdvnf; av,mOfuGif;wnfaqmufrI? &xm;vrf;azmufrI? ,kd;',m;
jrefrmvrf;? awmifuw
k v
f rf;? &ckid jf ynfrS jrefrmEdik if o
H mG ;vrf;? trf;awmifMum;vrf;rsm;aMumihf vlr&Ekid ?f xkaYd Mumihf
t*Fvyd u
f kd pwifwu
dk cf u
dk
f rEkid o
f jzihf aemufqw
k v
f u
dk &f ygonf/ y&d,m,fuo
dk ;Hk csucf si;f jyefrwku
d b
f ?J &ckid jf ynf
wpf0ufausmfausmf ukvm;wefjrpf ta&SUbufjcrf;xdatmif qkyfvmNyD; ta&SUbufrSckcHae tBudrfrS 4v?
5v? 6vxdMumatmif a&SUwkd;rwdkufEdkifcJhovkd ukvm;wefjrpf ta&SUbufjcrf;ukdvnf; t*FvdyfvufxJodkY
ra&mufEkdifatmif xddef;xm;EkdfifcJh\/ t*FvdyfwkdYonf tdEd,rS armfawmfum;rsm;ESihf Munf;wyfrsm; acsmacsmcsLcsL
vmEkdifatmif? wHwm;vrf;rsm;ukd jyKjyifvkdufMuonf/ *syefaxmufvSef;a&;ESihf vufyg;ap &ckdifaxmufvSef;a&;wkdY
u vrf;ESihfwHwm;? ewfjrpf? ar,kjrpf? tjcm;jrpfi,frsm;ukd jzwfvQuf azmufvkyfNyD;pD;NyD[k owif;ukd *syef
ppftmPmykdifrsm; &&SdNyD;aemufwGif 6vrQMumNyD; tcsdefrSm *syefaemufqkwf? NrdKUawmifukwf? awmifukwfrSvm
tdEd,qkdwJh a<u;aMumfoHjzihf pwifwkdufckdufavonf/ wkdufckduf&mwGif taxGaxGaom enf;AsL[mrsm; okH;pGJyg
onf/ owdxm;rd? rSwfrdaom wkdufyGJykHoPmefwpfckukd azmfjyygrnf/ *syefwyf&if;tcsKdUonf t*FvdyfNAdwdoQ
wyfrBuD; 2ckMum;e,fajrukd wyf&if;wpf0ufjzihf ESpfpkcGJ 0ifoGm;Muygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

59

rEkOD;bpdef

xkd*syefESpfpkaomwyfrsm;onf vuf0JbufppfaMumif;onf rdrdbuf&Sdwyfrukd &Snfvsm;pGmae&m,lvQuf


&Sdonf/ aemufvuf0JbufppfaMumif;onfvnf; vuf0Jbuf&Sd NAdwdoQwyfrukdOD;wnfvQuf &Snfvsm;pGmae&m,l
Muygonf/ wpfcsdefwnf; ESpfbufppfaMumif;rsm;ukd ppfjyKpwifwkdufckdufMuavonf/ t*FvdyfwkdYbufrSvnf;
tBuD;tus,fxkd;ppfqifvmygonf/ wGif *syefwkdufcdkufonfrSm vltiftm; vufeuftiftm;ukd NAdwdoQu
cefYrSef;&ygonf/ wkdawmif;aomtcsdef bufodkY wyfrBuD;rsm; rul;a&mufEkdifonf[k ,lqojzihf ajcrIef;a&;
toGijf zihf vufeufrsK;d pko
H ;Hk vQuf wk;d wku
d cf u
dk v
f mygonf/ odYk ESpb
f ufwu
dk
f wpfem&DwiG f narSmifru
dk b
f uf
odkY ul;arSmif&Doef;ygNyD/ okdYaomfvnf; rjrifrprf;xd rrdkufao;ygbl;/ wkduf&if;wkduf&if; aoewfoHrSm rsm;rsm;
jyif;xefvQuf a&SUrwkd;Ekdif aemufrqkwfEkdif jzpfMu&onf/ rMumygvufwurf;wkdufyGJodkYyif qkdufa&mufvm
vSHpGyfwkdufyGJvkyf&rnfhtajcodkY a&mufvmcJhygonf/ tustqkH;rsm;ygonf/ uJhodkYwkdufckduf vSHpGyfwkdufyGJodkY
a&mufcsdefusrS t*FvdyfNAdwdoQwkYdrSm rdrdwyftcsif;csif;wkdufaeMuaMumif; odMuayNyD;wkdufyGJ rdrdwdkYtcsif;csif;
wku
d cf u
dk af eonfudk od&yfpv
J u
dk Mf u&m tvGet
Yf vGeu
f sq;Hk Mu&ayNy/D xkt
d cg a&mufonftcsed Ef iS u
fh u
dk
f ok;H buf
rSae *syefwyfrawmfBuD;rS vufeufi,fESihf r&yfrem; wkdufckdufvmonf/ vltiftm;vnf; wyfrawmf3ckcefY
jzpfygonf/ rkdif;AkH;rsm;azmufjcif;? okH;bufyfvQuf yifyef;rI'gPfaMumifh usqkH;Muonfuvnf;rsm;ESihf xdrf;r&
odr;f r&bJ vufeufcso?l brf;qD;&olrsm;jzihf aemufqw
k x
f u
G af jy;Mu&onf/ &dum ? t0wftpm;? cJ,rf;rD;ausmuf?
vufeufrsm; usef&SdcJhMu\/
*syefrsm;rSm t0wftpm; &dumaygif;jynhfoGm;cJhayNyD/ vrf;vnf; vkyfNyD;om;&&Sdonf/ vufeufrsm;
wpfckwpfavrS r,lMuyg/ &cdkifawGuom odrf;qnf;okd0SufvkdufMuonf/ *syefwyfrawmf a<u;aMumfoHrSm &efol
vufeuf? 'dv
Ykd ufeuf? &efo&l u
d m ? 'k&Yd u
d m ? &efov
l rf;yef;? 'kv
Yd rf;yef;[l rqGuyifajymcJMh uonf/ ajymonft
h wkid ;f
yifvkyfEkdifojzihf ppfa&;wGif ,aeYwkdif uRefawmfwkdY awmfvSefa&;&JabmfawG acgif;aqmifBuD;i,fawG ,kHMunfav;
pm;Mu&yg\/ *syefpnf;urf;wpfckujzihf tvGefyif pGefYpGefYpm;pm;? rm;rm;rwfrwf? csDwuftrdefYay;ygonf/
wcgw&H AkdvfBuD;? AkdvfrSL;rsm;rSm umbmyifr,lbJ? a&Smif&if;wdef;&if;? 'g;qGJcsDwuf&if;? trdefYay;ygonf/ usnfqH
t&dyftuJudkvnf; toHMum;kHjzihf cefYrSef;&Muonf/ bmrxD Zmr&DaoG;ES,f uRrf;usifrIrSm pHwifavmufwJh
vlrsKd;awGjzpfMuaMumif; rSwfausmufwif&ygonf/ &ckdifawG[m uJhodkY wkdufyGJBuD;i,frsm;rSm vufawGUppfynm&
jcif;onf awmfvSefa&;ESihf wyfrawmfzGJU&mwGif? &ckdif&JabmfawG[m &ufudkavm) rjzpfqkdNyD; u&if? ucsifawGvkd
ae&mr&cJjh cif;onf &ckid af cgif;aqmifvyk o
f rl sm;onf Akv
d cf sKyaf tmifqef; ppfacgif;aqmifrsm; &Si;f rjywwf[kom
vQif rSwfcsufcsvkdygonf/ (ra&wGufEkdifonf vlxkwkdufyGJ0ifrsm; vli,frsm;onf wyfrawmfxJ ra&mufojzihf
olykefvufeufukdifjzpfbkdYtwGuf tajccHrsm;teuf wpfckjzpfygonf/ rSwfcsuf (&ckdifolykefrsm;rSm)wyfrawmf
ESihf bwjyef usm;wjyefwkdufckdufwm rawGU&ygbl;/ ppfqifvmvQif vufeufukd okd0Sufxm; t&yfom;toGif
a&muf&SdMuojzifh AkdvfausmfaZm ppfqifa&;rSm wkdufyGJr&SdyJ? tpmawmfa&awmfjzpfMu&ygonf/ vrf;jyvkyfolrsm;
rSm OD;pdEmvrf;pOft& olykefwm0efcH odkYr[kwf &JabmfawGyifjzpfonf/ tcefYoifhazmfjyvkduf&ygonf/

OD;pdEm ESifh aemufvu


dk af cgif;aqmifrsm;ukd brf;qD;jcif;
q&mawmfOD;pdEmtm; ausmufjzLckdif *syefuifaywkdifrS aemufvkdufvlBuD;vli,f acgif;aqmiftcsKdUudk
brf;qD;vQuf ESdyfpuf trsKd;rsKd;tzkHzkH ppfaq;jcif;? uJhodkY acgif;aqmiftBuD;qkH;ukd brf;qD;cH&ojzihf &ckdifjynf
ppfawGckdifrS 'kdYArmqif;&Jom;tzGJU/ ,cifu trsKd;om;uGef*&uf/ acgif;aqmifrsm;onf NrdKUe,ftm;vkH;rS tpnf;
ta0;jyKvyk f qk;H jzwfjyefvw
T &f ef awmif;qkMd uygonf/ wjynfv;Hk tk<H uawmif;qkcd MhJ uygonf/ (aemufq;Hk tcsed rf mS )
t"dywd a'gufwmbarmf\ (tBuHay;vlBuD;) 0wfvkHawmf& OD;omZHvSu barmftpkd;&okdY pmjzihfuefYuGufpmykdY
&onf/ xkdaemufykdif;rSom OD;pdEmukd *syefuvTwfay;vkdufygonf/ &ckdifawmfvSefa&; (0g) *syefzufqpfawmfvSef
a&;rS ppfajrjyifvkH;0jzpfaeaom ajrykHNrdKUe,f&Sdaus;&Gmrsm;onf q&mawmfOD;pdEm\ awmfvSefa&;XmecsKyfwpfck
jzpfonf/
xkdYaemufajrmufOD;NrdKUe,f ysm;wJpcef;onf OD;ynmoD[? q&mawmf\awmfvSefa&;XmecsKyf jzpfygonf/
ae&mESpfckonf wu,fhtrmcHXmecsKyfrsm;jzpfonf/ &ckdifawmifykdif; uu OD;bkd;jr\tkyfpk *syeftvkdawmf
&Sd *kdPf;i,fwpfck &SdcJhonf/ rwGifus,fygbl;/ tkyfcsKyfa&;ESihf ay:yifEdkifiHa&;avmufrSmyg0ifMuNyD;? zufqpf

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

60

rEkOD;bpdef

awmfvSefa&;ukdvkH;0 teHr&cJhMujzpfonf/ (t"dywd a'gufwmbarmf)*kdPf;ukd opmazmuf*kdPf;[k owfrSwfcJhMu


\/ uuOD;bkd;jrrSmvnf; t"dywd barmf\nmvufkH;wpfql? wygwnf;jzpf *syefacwfrSm MoZmBuD;rm;yg
onf/
OD;pdEmtzrf;cH&pOfu if;wkdY\uefYuGufvIyf&Sm;rI r&SdcJhMuojzihf? ta&;ykdifESihf ckdif&J0ef OD;bkd;jrwkdYrSm
vl&if;awGjzpfMu &ckdifawmfvSefa&; acgif;aqmifi,frsm;u OD;pdEmESihfwynhfrsm;ukd *syefzrf;qD;onfwGif if;wkdY
ya,m*ygEkid o
f nf[yk if xifjrif,q
l Muygonf/ [kwo
f nfjzpfap? r[kwo
f nfjzpfap? (*syef)awmfveS af &; ppfawG?
ausmufjzL? yvuf0? oHwGJ? av;ckdif&SdEdkifiHa&;yk*dKvftcsKdUyif vkH;0rodcJhatmif vQKdU0SufvkyfcJh&onf/ wpfOD;
qufoG,frI wpfOD;rodcJhygbl;/ xkdtcsdefu jrefrmEkdifiH zufqpfawmfvSefa&; pnf;kH;a&;wm0efcHrsm;rSmvnf;
vli,ftcsKdUudk qufoG,fwm0efay;cJholawG &SdcJhygonf/ tck0,fuav;rSomjzpfonf/
pma&;ol OD;pdEmwynhf&if; OD;ynmoD[wynhf&if;jzpfaomfvnf; if;yk*dKvfrsm;u wm0efay;olr[kwfyg/
Akv
d &f efatmif? Akv
d af Z,s? Akv
d cf sKyw
f rYdk S Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmf vufusew
f yfxu
G jf yef? tm&Svil ,fwpfpt
k wGuf
vQKUd 0Suw
f m0efay;cH&\/ b,fvb
dk J tquftoG,&f &dS ?dS b,favmufbJ r[mrdwEf iS fh qufo,
G cf chJ hJ wjynfv;Hk twGuf
wm0ef,lxm;olrSm OD;pdEmESifh OD;ynmoD[omjzpfonf/ xkdtcsdefrSm OD;pdEmESihf OD;ynmoD[wkdYtm; vGefvkyfr&
Ekdifay/ tu,f *syefESihfvnf; aemufvkduf 10OD;xufr&Edkif &Ekdifolyif awmfvSefa&;qefYusifol r[kwfEkdif
rQMoZmBuD;cJhMuygonf/
r[mrdwft*Fvdyf tar&duefrsm;ESihf qufoG,faomwkdufkduf*kdPf;rsm; &SdcJhygonf/ rdrdwkdY\vlrsKd;awGu
ygae raoraysmufatmif wkdufkdufoG,f0kdufawmfvSefa&;acgif;aqmifrsm;u apmifha&SmufcJhMu&onf/ tb,f
aMumihef nf;[k apm'uwufvQi)f awmfveS af &;wm0ef,x
l m;ol acgif;aqmifi,frsm;rSm *syefaxmufveS ;f a&;vnf;
jzpf/ r[mrdwfawmfvSefa&;vnf;jzpf *syefESihfwuG t*Fvdyfudkyg vGwfvyfa&;twGuf ,m,Dr[mrdwfjyKxm;aom
&efolawGvnf; jzpfaeaomaMumifh okH;bufoGm;&Sdaom'g;wpfrsKd;ESihf wlaeygonf/ (udpwGif r[mrdwfukd
,kH,kHMunfMunfaygif;rnfh) tkyfpkESifh/ vGwfvyfa&;wkdufyGJtwGuf xm0&(&efol) ,m,Dr[mrdwf[k ,lqcJhaom
tiftm;ursm;ojzihf &ckdifrSolykef yxrqkH;xEkdifcJhonf/ OD;pdEmESifh OD;ynmoD[ &moufyefuGJcJhMuonf/ AkdvfcsKyf
atmifqef;ESihf OD;pdEm(uGJcJhMuonfrSmvnf;) t*Fvdyfukd ,m,Dr[mrdwf (xm0&&efol[k) *syefuJhodkY oabmxm;
cJhMuygonf/ ,kH,kHMunfMunfr&SdMuolawGu trsm;pkjzpfonf/ t*FvdyfESihf vkH;raygufbJ &moufyefxm0&
*syefbufukdbJ pdwf0ifpm;olawGyif EdkifiHa&;orm;xJ &Sdygonf/ rQcufcJ IwfaxG;aeolrsm; t&Sdeftcgukd
y&d,m,frsKd;pkHjzihf wdrf;a&Smifvsuf awmfvSefa&;pnf;kH;rS (ESifhwuG r[mrdwfolvQKd) rsm;ukdyif ydyd&d&d azsmufzsuf
0Sux
f m;Ekid cf MhJ uygonf/ (t"durSm jynfoal wG)opm&So
d [
l k uReaf wmfrw
S cf sucf svydk gonf/ wa,mufwpfaygufvQif
tm;vkH;ysufEkdifonfu t"dujzpfygonf/ em,uq&mawmfBuD; OD;pdEmESihf &Jabmf ausmfjr ,ck uGefjrLepfygwD
acgif;aqmifwo
Ydk nf &efuek o
f Ydk &ckid jf ynfu,
dk pf m;tjzpf &ckid rf aS jcvQio
f mG ;cJMh uygonf/ olwo
Ydk mG ;cJah omtcsed o
f nf
zufqpf*syefuadk wmfveS af &;vkyb
f Ydk tcsed Ef iS w
fh pfEpS t
f vkd *syefacwfo;Hk ESprf mS tv,fyidk ;f tcsed t
f cg[k cefrY eS ;f &yg
onf/ taxGaxGvQKd0Sufudprsm; ygvdrnf/(uRefawmfbmwpfckrS rodcJhyg) xkdtcsdefu trsm;odwmu t"dywdESihf
Akv
d cf sKyaf tmifqef;wdx
Yk rH S b,fou
Yl dk b,fae&mcefb
Y Ydk ta&;qk&d ef? pD;yGm;a&;? use;f rma&;? jynfxaJ &;? pnf;k;H a&;
rsm;ukd aqG;aEG;wifjy&ef[kom tm;vkH;uodMuonf/ ,lqMuonf/ trSefrSm olwkdYjyefvmvQif EkdifiHa&;orm;BuD;
rsm; &mxl;BuD;rsm; &&SdcJhMuygonf/ OD;pdEmq&mawmfjyefa&mufvmcJhpOfu ta&;BuD;qkH;wm0efwpfckukd vufawGU
vky
f wm0ef,v
l mcJyh gonf/ OuXBu;D OD;omZHvS aoqk;H &efuek f aomifwifuse&f adS om ZeD;a':apmjrESiw
fh uG
&JabmfkdxGef;\ ZeD;ESihfom;orD;i,frsm;ukd ac:,lvmcJhygonf/ vrf;wGif t"dywdtBuHay;vlBuD;? OD;omZHvS\
ZeD; om;orD;ajr;rsm;[k qkdkHESihf ydyd&d&dvkHavmufcJhygonf/ e,fpyfr[kwf ykd[efusyefusjzpfcJhonf/ okdYaomf
vnf; tvGet
f a&;Bu;D olrsm;jzpfojzih/f trf;NrKd UokaYd &mufvQif pdwcf s,MHk unfavmufonfh vl,rHk sm;jzihf c&D;onfrsm;
xHodkY vTJajymif;ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd OD;ynmoD[e,fajrokdY ykdYvkdufEkdifonf/
xkdtcsdefu ukdausmfjrukd yvuf0? ta&;ykdifwm0efukd ,lvmcJhonf/ udpvkyfvmjcif;rsm;rSm e,fpyf
r[mrdwfwkdYESihf qufoG,fa&;vG,fulbkdYjzpfonf/ ('kwd,ta&;ykdifrSm) e*H OD;armifeDyif jzpfonf/ (tcsdefu
yvuf0ta&;ykdif[k aMumfMum;onfrSm OD;armifeDomxif&Sm;aeygonf/ (xkde*H OD;armifeDESihf q&mawmf
OD;ynm0Ho wkdYrSm (avxD;oifwef;om;rsm;ukd) tvDvDe,fpyfrS jzwfausmfykdYolrsm;jzpfygonf/ (OD;ynm0HorSm)

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

61

rEkOD;bpdef

,ck anifyifvS bkef;awmfBuD;yifjzpfygonf/

OD;ynmoD[ ESifh OD;em&'? em,uq&mawmfwYdk &efuek o


f o
Ykd mG ;Mujcif;
*syef'w
k ,
d ESprf mS q&mawmfO;D pdEm tzGUJ &efuek o
f Ydk oGm;cJNh y;D aemuf &ckid jf ynf&dS use;f rma&;q&m0eftm;vk;H
ukd ppfrIxrf;bkdY ppfwyfrSm ta&;BuD;w,ftaMumif;jyNyD; Akdvfa'G;qkdolu &efukefodkY ac:,loGm;ojzihf q&mawmf
OD;ynmoD[ESihf OD;em&' em,uESpfOD; OD;pD;aom &ckdifudk,fpm;vS,ftzGJUu aemufxyf&efukefukd oGm;cJhMuygonf/
taMumif;jycsufukd taMumif;jyK vQKdU0Sufvkyfief; awmfvSefa&;wm0efrsm;ukdvnf; yg&SdrSygbJ? 'gayrJh
q&mawmfOD;pdEmESihfyif ta&;BuD;qkH;udprsm; NyD;pD;cJhNyD;jzpf awmfvSefa&;wm0efrsm;twGuf tcufcJawmhr&Sday/
q&mawmfOD;ynmoD[wkdYtzGJU &efukefodkY oGm;cJhpOfu (tjzpftysufESpfck)onf(aemifvmaemifom;)
&ckdifvli,frsm;rSwfom;&ef a&;om;wifjyrS q&mawmfOD;ynmoD[qkdwm b,fvkdyk*dKvfjzpfaMumif; od&SdEdkifygrnf/
yxrtjzpftysufu &efukefokdYa&mufvQif ae&mwpfae&m acwcP&yfem;Muonf/ xkdtcsdefrSm q&mawmfBuD;
OD;em&'u Bu&H nfaomufv
dk ykvif;jzifh Bu&H nf0,fuyfMuonf/ wGif vlru
dk w
f pfa,mufu (tarvk;d bke;f Bu;D
awG) xef;&nfaomufaeMuw,fqkdNyD; rkdraoajymqkdoGm;onf/ wGifyif csufcsif;q&mawmf OD;ynmoD[
vkdufygoGm;NyD; vufoD;jzifhqkH;rvkduf&m a&ajrmif;xJodkY rIrvSusoGm;cJh\/ vufoD;jzihf okH;cgqufxkd;ypfcJhonf/
(xkdokdYjzpfcsdef? wumrBuD;wpfOD;u t&Sifbk&m;wkdY ae&mrS a&Smifwdrf;Muyg/ xkdolonf vlrkdufBuD;jzpf 'g;ESifh
vSHESihfrMumcif vmygrnf/ wynhfawGvnf; trsm;&Sdygonf/ q&mawmfxHvmajymonf/ pkd;vnf;pkd;&drf&Smygonf/
OD;ynmoD[u udpr&Sdygbl; wumrBuD;? {{omaeyg OD;yOif;qkH;rvkdufrnf[k ajymcPtMumwGif 'g;BuD;qGJ
vsuf if;vlrkdufvmcJhygonf/ vlyg;0wJhbkef;BuD;awG aoayawmh/ ,kwfygwfpGmqJqkdvsuf vkdufvmayonf/
q&mawmfESihf 0g;wjyefteD;okdYxd a&mufvmrS aoewf 45bkdY ajcmufvkH;jyL;ukd cg;rSxkwfvkdufNyD; q&mawmf
a&SUwk;d aoewfjzihf awhxm;onf/ 'l;axmufcidk ;f onf/ vlru
dk v
f ufeufcsvsuf 'l;axmufvsuf aMumufygNyb
D &k m;
[k&Sdckd;onf/ 'g;ESihfrvGwf[kopmjyKckdif;onf/ 0g0gjrifu *sDukdyif &Sdckd;yghr,f/ q&mawmfrsm;ukd b,fawmhrS
rapmfum;ygbl; opmazmufvQif ab;qkd;tE&m,fqkd; usa&mufvsuf aoygapownf;[k vkduftqkdckdif;NyD;
jyefvw
T v
f u
dk o
f nf/ uJo
h jYkd zpfNy;D aemuf Akv
d cf sKyaf tmifqef;ESifh awGUqkb
H o
Ydk mG ;wkid ;f *syefurawGUEkid f wm;jrpfxm;
jyefonf/ wpfBudrfwGif q&mawmf aoewftvGefvsifjrefaomEIef;jzifh xkwf*syefem;xifuyf ypfxnhfvkduf
onf/ ,rf;eHYonf exifckdufoGm;cJh\/ odkYjzpfwmeJY t*Fvdyfpum;jzihf urmrSmt&J&ihfqkH; OD;ynmoD[qkdwm
igbJuG/ rif;wkYdAkdvfcsKyftBuD;qkH;ar;Munhf (igb,fvkdvlvJ) rif; exifypfoGm;rSm/ em;xifukd aoewfESihfawh
Akv
d cf sKyx
f 0H ifomG ;cJo
h nfrsm; jzpfc&hJ onf/(xkt
d csed u
f jrefrmEkid if \
H acgif;aqmifrsm;onf (OD;pdEm ? OD;ynmoD[)wkYd
taMumif;ukd vk;H aphywfaphoMd uonf/ av;pm;rIvnf; tvGeyf if&o
dS nf/ xkyd *k Kd vo
f mr[kwyf g tm;vk;H acgif;aqmif
awGwkdif;yif&Sdonf/ vIdufvIdufvSJvSJ,kHMunfpGm yl;aygif;aqmif&GufcJhMuygonf/ &ckdifacgif;aqmifrsm;uvnf; Arm
acgif;aqmifawGtm;vkH;ukdyif zufvJwuif; nD&if;tpfukd ,kHMunfcJhMuonf/ av;pm;rIvnf;&Sdonf/ (toufESifh
vJ,kHMunfMu\/ (Oyrmwpfck) ocifpkd;ESihf OD;odef;azjrifhwkdYtzGJU/ tpOD; *syefwufcgptcsdefwGifyif *syef
awmfvSefbkdYtwGuf tpDtpOfrsm; r[mrdwfxH qufoG,f&efudprsm;ukd (&ckdifacgif;aqmifrsm;ESihf) ,kH,kHMunfMunf
pnf;a0;aqG;aEG;EkdifcJhMu\/ (vQKdU0Sufvkyfief;)wm0efaygif;pkHukd &ckdifacgif;aqmifawGu acsmacsmcsLcsLvufcHvkduf
Muonf/ ,aeYocifpkd; &Sdaeao;wmbJ xkdYaMumifh acwfu nDGwfrI ,kHMunfrIrsKd;ukd &EkdifbkdYuawmh tvGefyif
vkdtyfaeygNyD/ xkduJhodkYom &EdkifcJhygvQif vkyfief;rsKd;pkHatmifjrifrSmukd ajrBuD;vufcwfrvGJ[k rSwfcsufcs&rnf/
(r&u cufcJrnf) ,ckacwfrSm wm0efwpfckay;vQif vpmtjyif EdkifiHa&; tNidrf;pm; tcGifhta&;yg&Sdvkdufao;\/
odjYk zpfapumrl ajzmifah jzmifph if;pif;apwemxm; vkyMf uolrsm; &Sm;&Sm;yg;yg;qkw
d mukd jiif;qkEd idk rf mS r[kwEf idk yf gbl;/
(xkad cwfu) wm0efwpfcak y;vQif toufygqk;H I;H Ekid jf cif;? rdrd x
d rH S aiGuek v
f yl ef;pku
d x
f w
k &f jcif;jzpfapumrl apwem
oefo
Y efjY zihf bmtcGit
hf a&;udrk Q tmrcHcsurf &Sd vkyu
f idk af qmif&u
G cf MhJ uygonf/ pdw"f mwfa&;&mjzihf EIid ;f ,SO
f om
MunfhMuapvkdygonf/ jrihfjrwfaom olYuRefrcHvkdaom tmZmeDwkdY\ ZmwdaoG;? Zmwdrmefonf t&m&mukd
pGefYvTwf0efYjcif;? omrefvlawGESihfrwlatmif pl;&Sjyif;xefjcif;rsm; udef;atmif;aeMuygonf/ acwfrSmyif
tcGihfxl;r&Sm? tcGihfxl;r,lMuygbl;? wu,fvkdYvkyfvQifvnf; apwemjzihfvkyfwmygbJ/ tu,fapwemr&Sdu
[efyifraqmifbJ r,kMH unfMubl;? aovQiaf oygap rvkyb
f ;l [k jiif;MurnfrmS ,cifu awmfveS af &;acwftquf

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

62

rEkOD;bpdef

qufrS yk*Kd vrf sm;\xl;jcm;aom 0daoorsm;yifwnf;/ &mckid Ef eI ;f tm;jzihq


f v
dk Qif 75%rQjzpf&rnf[yk if qk&d ygrnf/
trSefu awmfvSefa&;ygolawGukd *kPfwifrajym&jcif;yif jzpfygonf/ awmfvSefa&;tepfemcHcJhaomfvnf;
tcGifhxl;ukd &atmif OD;atmif,lolvnf; awmfvSefa&;yk*dKvfxJrSm &SdwmygbJ/ okdYaomfvnf; &Sm;&Sm;yg;yg;jzpf&
rnf/ acwfu vlawGvkd ief;ief;wufr[kwfbl;[l rSwfcsufcsvkdygonf/ OD;ynmoD[ESihf OD;em&'wkdYtzGJUu
ta&;qkdrItm;vkH; atmifjrif&&Sdygonf/ q&m0efawGESihf aq;0g;rsm;ukd,l q&mawmfrsm; atmifjrifpGmESihf
&efukefrS ajcvsifyifjyefcJhMuygonf/ q&mawmfwkdYESihftwlwuG (a'gufwmbarmf? OD;pdefxGef;) OD;atmifZHa0\
a,musfmawmfvnf; vlygvmonf/ xkdq&m0efonf (rsKd;cspfyk*dKvfwpfOD;yifjzpfonf)

em,uq&mawmfBuD; OD;ynmoD[\ twKywdtusOf;


q&mawmfBuD; OD;ynmoD[onf ppfawGNrdKU ukefwef;&yf arG;zGm;onf/ rdbrsm;onf qif;&Jom;
vlwef;pm; tvTmrQjzpfonf/ i,f&G,fpOfu oHC&mZmq&mawmfBuD;tm; &SifomraPjyKNyD;vQif tykdifrdbrsm;u
ay;vQuf tyfESHxm;ojzifh jzpfonf/ &[ef;b0odkYa&mufvmaomtcg yJcl;rif;ausmif;wkdufrS pmoifMum;
wwfajrmufcJhonf/ 0denf; 5usrfvkH; atmifjrifcJhonf/
wef;ckd;ausmif;wkdufq&mawmfBuD; OD;y@d\wynhf&if;jzpfojzihf kur@u? oHCor*DwGif OD;y@du
ynma&;Xme\OuX? OD;ynmoD[u twGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&GufcJhonf/ xkdpOfu oHCor*D tpnf;ta0;
q&mawmf OD;pdEmESifh awGUqkHqnf;Mu trsKd;bmom omoem ponfh0HomEkw&m;pum;rsm; vufqkHMuMu\/
q&mawmfOD;pdEmu uRefjzpfaeorQ wum wumrwkdY qif;&JaeMurnfjzpf xkdav;XmeBuD;yGm;wkd;wuf&mvrf;
aMumif;rSm yxrqkH; Ak'bmom0if? &ckdifjrefrmwkdY uRefb0vGwfajrmufrSom wkd;wufEkdifrnfr[kwfygvm;/
b,fenf;ESifhrQwkd;wufEkdifygbl;/ okdYjzpfOD;yOif;wkdYvnf; Ak'bmomukd ukd;uG,fMuaom wumwumrrsm;
uRefb0rSvGwfajrmufa&;vrf;pOfukd vrf;Tefa[majymEdkif&rnf/ 0HomEk&dudww&m;ukd apmifha&SmufonfhvlawG
jzpfvmatmif pnf;kH;EdkifrS jynfolvlxkxJrS tmZmeDacgif;aqmifrsm; jzpfxGef;ay:xGufvm&ef jyKpkysKd;axmifbkdY
wku
d w
f eG ;f onfh pum;rsm;ukd wkifd yf ifaqG;aEG;&mrS OD;ynmoD[onfvnf; yg&rDt&if;cH&o
dS nft
h wGuf txl;pdw0f if
pm;NyD; EkdifiHa&; awmfvSefa&;vkyfbkdY wm0ef,luwdjyKvQuf OD;pdEmuJhokdYyif 0HomEkw&m;a[majymaom "ruxdu
tjzpfoaYkd &muf&v
dS monf/ OD;ynmoD[onf a[majym&mvnf; vlawGtxl;pdw0f ifpm;vmatmif qGaJ qmifpnf;
kH;Ekdifonfhtjyif? vufawGUvkyfief;rsm;vnf; pGrf;pGrf;wref xl;cRefaom acgif;aqmifrI &J&ihfowdxl;&Sdaom
tmZmeDacgif;aqmifyk*dKvf jzpfvm&ygonf/ ppfa&;? EkdifiHa&;xdyfwef;vQKdU0Sufvkyfief;rsm;ESifh awmfvSefa&;tull;
tajymif;rsm;wGif EkdifiHjcm;rsm;ESifh qufoG,f&mwGif aomhcsufwm0ef&yfrsm;ukd atmifjrifpGmwm0ef,l aqmif&Guf
Ekid af om &ckid v
f rl sK;d xJ (&mZ0ifwifavmuf)onfh orkid ;f 0ifawmfveS af &;wm0efrsm;ukd q&mawmfO;D pdEm ESiw
fh b
JG uf
Ny;D Bu;D rm;aomzufqpfawmfveS af &; wm0ef vk;H 0vGwaf jrmufa&;wm0efjzpfaom taxGaxGoydwaf cgif;aqmifrsm;?
arG;xkwfvsuf qkdifqkdifNrdKifNrdKif awmfvSefa&;wm0eft&yf&yfukd wm0ef,lvsuf aemufvkdufaemufyg tmZmeD
ol&Jaumif;vli,frsm; NcH&HvQuf OD;pdEmESihfwlnDaom owdxl;rsm;jynhfpkHygonf/ &ckdifvlrsKd;rsm;xJrS txl;ojzihf
tm;ukd;&cJhaom tmZmeDacgif;aqmifBuD;wpfOD;yifwnf;/ olrwlatmifxl;cRefaom a[majymrI? owdZGJ? 0D&d,ESifh
pl;&Sjyif;xefaom ZmwdaoG;? ZmwdrmefrSmvnf; NydKifpH&Sm;avmufwJh yk*dKvfacgif;aqmifjzpfygonf/
txl;ojzifh v,form;vlxk awmifay:ajrjyefY crD;trsKd;om;wpfckvkH; tmrcHpnf;kH;Edkifjcif;? ynmwwf
vli,f? ausmif;om;rsm;? vlvwfwef;pm; ynmwwfrsm;? 0kid ;f 0kid ;f ywfvnf yg0ifvmatmif qGaJ qmifEidk o
f nfyh *k Kd vf
[k rSwcf sucf sa&;om;rS OD;ynmoD[q&mawmfEiS fh xku
d x
f u
dk w
f efwef jzpfygrnf/ &ckid t
f rsK;d om; awmfveS af &;orkid ;f
rSm OD;pdEmESihf? OD;ynmoD[wkdYESpfyg;\ orkdif;yifjzpfonf[kqkdygu 75%rSefuefygvdrfhrnf/ rnfodkYjzpf,cka&;
om;onfh OD;wnfcsufrSm &ckdifawmfvSefa&;orkdif;ukd vlwpfa,mufjzwfoef;cJhaom c&D;pOfrSwfwrf;wpfckrQom
jzpf jynhfpkHEkdifp&m r&Sdonfhwm0efcHygonf/ q&mawmfBuD;twKywdukd a&;yg/ oD;jcm;aumfrwDwpf&yfzGJUa7;
rSom &mckdifEIef; 75%jynhfpkHEkdifygrnf/ ,cku ay:aMumhtjrifrQomjzpfygonf/ odkYaomfvnf; acgif;aqmifwpfOD;
jzpfaom &[ef;awmf OD;ynmoD[ukd cefYrSef;Edkifygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

63
em,uq&mawmf OD;pdEm

rEkOD;bpdef

q&mawmfonf &ckdifawmfvSefa&;\ordkif;yifjzpfonf/ q&mawmf&[ef;b0 jzpfcgptcsdefwGif


&ckdifjynf\tajctae? taetxm;ykHoPmefukd uGufuGufuGif;uGif; ay:vGifatmif ra&;wwfEdkifjcif;ukd BudKwif
0efcHygonf/
odkYaomfvnf; uRefawmfpma&;ol ukd,fawGU xkdtcsdefu &ckdifvlxkBuD;\ pD;yGm;a&;? ynma&;? vlrIa&;?
aygif;oif;qufqHa&;ESihf pdwfaeoabmxm;rsm;rSm rnfuJhodkY aq;0g;rE&m;ESihf awmfvSefa&;jzpfay:EkdifbkdY
vuPmrEdkifjcif;yifjzpf\/
uRefawmfodaeaomtodukdyif uJhodkY igwdkYbmaMumifh acgif;razmf&JMuwmvJ armfrSrMunhf&JwmvJ
qkdwmukd xkdpOfu qif;&Jojzihf if;\ynmrwwf[kom xifjrif,lqcJhygonf/ uRefawmftxifESiftjrif?
r[kwfrSefaMumif;ukd uRefawmfyif &J&Jawmufacgif;aqmifjzpfvmwmu oufaocHxm;ygonf/ a&GU rQedrfhus
aeaom taMumif;&if;ESihf jzpfaeykHwkdY vufawGkyfoPmefukdyg wwfoavmufa&;jyygthH/ ukefvGefcJhNyD;aom
ESpfaygif; 53ESpftcsdefu uRefawmftouf 13ESpfjzpfygonf/ ajrykHNrdKU atbDtrfausmif; (6)wef; q|rwef;
oifMum;aecsdef tcsdefjzpfygonf/ w&m;a[maumif;ojzihf wumwumrrsm; csD;usL;Mu\/ q&mawmfBuD;rsm;u
vnf; csD;ajrmufMuonf/ wpwpESihfxif&Sm;aom "ruxdursm; jzpfvmcJhMuNyD; &[ef;w&m; &[ef;tvkyfjzihf
aysmf&Tifae\/ awmolawmifom; v,form;xk\ pD;yGm;a&;rSm vkH;0evHrxlbJ? zGwfaMumjympk ckqHavQmuf
oabmjzpfonf/ ajr&Sifrsm;\ajrcBuD;rItjyif pkdufysKd;csdefu aiG&if;ravmufojzihf atmf'Drefac:pmcsKyfaiG,l
twkd;BuD;ay;&jcif;? onfESihf rvkHavmuf yifaxmifpyg;BudKwifa&mif;xm;&\/ a&mif;csrIukd &ckdiftac:
'ga'gifcsonf[k ac:Muonf/ Armpum;ESi/fh ta<u;a&mif;jcif;[kq&dk rnf/ pyg;ay:csed ?f ajrc,l? yifaxmifa&mif;
wmyg,lojzihf bmrSrusefjzpfolrsm;u &mckdifEIef; 75cefYjzpfMuonf/ vlrsm; pm;0wfaea&;twGuf v,fukd
ajr&SifBuD;rsm;xH aygifESHjcif;aMumihf rqyfEkdifMubJ? twkd;&if;aygif;rsm;vmaomtcg v,fukdajr&SifBuD;rsm;xH
tykdiftyfESHcJhMu&ojzihf ajrrJh,mrJhrsm;onf &mEIef; 80xd jzpfvmMuonf/ ajr&Sifrsm;rSm kH;wpfvkH;? 'g;wpfpif;jzifh
atmhzpfziG
fh pma&;? pmcs?D refae*smBu;D rsm;ESifh b&ef'?D 0DpuD? armfawmfbw
k Bf u;D i,frsm;jzihf Zdeaf wGUaecJMh uonf/
xkdyk*dKvfrsm;ukd jyKpka*gif;[k &ckdifpum; ac:a0:Muonf/ jyKpk&Sifrsm; ykHoPmeftaetxm;rSm vkH;0vGwfvyfpGm
aoG;pkwcf s,v
f ,
S b
f t
Ydk wGuf olaY jr&Sad us;&Gmrsm;ukd bk&ifoufO;D qHyidk af cwfuuJo
h Ykd w&m;pD&ifa&;ukyd if ykid q
f idk af e
ygonf/ wxD;weef;uJhokdYyif ajr&SifBuD;rsm;ukd ESpf100 *&efajrtjzpf ay;xm;onf/ odkYay;xm;jcif;onf
taMumif;rJrh [kwyf g/ taMumif;u ykqed f ;dk rsm;tjzpf tok;H csjcif;yifjzpfonf/ ajr&SiBf u;D rsm;\ bk;d bGm;rsm;rSmvnf;
,cifuyif t*FvdyfNAdwdoQwkYd opmcHvl,kHawmfBuD;rsm;jzpfonf/ NAdwdoQ\ay;xm;aom bGJUxl;? *kPfxl;rsm;jzihf
uRefZmwfoGif;xmaom vlwef;pm;wpfrsKd;jzpfonf/
tvGefyif xl;qef;tHhMobG,f csD;ajrmufjcif;rsm; &Sdonf/ xkdtcsdef xkdacwfu rsufESmjzLvlrsKd;rsm;onf
ocifrsKd;? b&ifrsKd;jzpfojzihf? uvyfausmif;rsm; pm;aomufqkdifrsm;ukd rnfonfhfvlrsKd;(0g) tm&Swkdufom;rsm;
0ifa&mufpm;aomufEkdifcGihf r&SdMuygbl;/ Oya'jzihf owfrSwfxm;jcif;jzpfonf/ ausmif;? uvyfrsm;ukd
tom;rJ tm&Swkdufom;xJrS &cdkifopmawmfcHrsm;ukd tcsKdUwef;wl0ifa&mufEkdifatmif tcGihfta&;&&Sdxm;onf/
opmawmfcHtzGJU0ifrsm;ukd AoQLacgif;jzwftzGJU0ifrsm;[k &ckdifvlrsKd;wkdYu ac:cJhMuonf/ uJhodkY trmcHrsm;\
vufxJ w&m;pD&ifa&;tmPmukdyg rsufESmjzLrsm;uJhokYd &&Sdxm;EkdifcJhMujcif;jzpfonf/
jrefrmEdkifiHukd tkyfcsKyf&mwGifyif ta&;BuD;qkH;ae&m (0g) aomhcsufae&mrsm; &ckdift&m&Sd t&mcHrsm;ukd
xm;&SdMuonf/ rif;BuD;? twGif;0ef? ckdif0ef? ykvdyfrif;BuD;rsm; ae&mwkdif; t*FvdyfvlrsKd;ESihf &ckdifvlrsKd;rsm;
,kH,kHMunfMunfwGJbuf okH;pGJxm;ojzihf uRefb0onf awmvufaus;&Gmom;trsm;pkomvQif rIrvScHcJhMu&
aomfvnf;? ocifb0onf t&Sifb0jzpfaeaom &cdkift*FvdyfopmcHrsm;ESihf if;om;pOfajr;qufESihf if;wkdY\
t&Htiftm;jzpfMuaom ajr&Sifvyf? ajr&Sifuav;ESihf? ynmwwf? vlvwfwef;pm;rsm;rSm awmaygufxrif;?
Muufom;? Muufom;tqDpm; vlYrvkdifcJrsm; jzpfaecJhMuonf/ uRefuGef*&ufazmifaw;&Sif;BuD;ukd ckdifcefYpGm
zefwD;wnfaqmufvQufxm;onf/ xkdYaMumihfyif carmif;rsufpdoufw&m? urmvkH;ukd? jcufvkdYeD (&ckdifpum;ykH)
ESpfw&mcefYa& rvIyfMum; rpkwfwJhacwfjzpfonf/ jrefrmEdkifiHvnf; Nidrf0yfvQufyifwnf;/ awmfvSefa&;acwf
ra&mufao;aomwpfcsdefu jrefrmwkdY\ trsKd;bmom? omoem? w&m;rsm;a[mMum;cJh&mwGif yg0ifcJhygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

64

rEkOD;bpdef

xkdtcsdef &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m BuD;yGm;a&;tzGJUonf OuXBuD;a&SUaeBuD; OD;jrxGef;(emrnf&if; OD;armifjrxGef;)


onf rsKd;cspftmZmeDBuD;wpfOD;jzpfonf/ t*FvdyfNAdwdoQESihf if;wkdYvufyg;ap ajr&Sif"e&Sifrsm;?qefYusifa&;ukd
pwifxal xmifpOfjzpfonf/ q&mawmfO;D pdEm \a[majymcsurf mS Ak'b
momukd ESpEf pS u
f mum kad oav;pm;Muaom
aus;&Gm&Sd awmolawmifom; v,form;rsm;txd 'kuu
sa&mufaeMuojzih?f xku
d o
hJ Ydk omoeEk*[
ukd vlwef;raph?
vlpOfr&Sd? qif;&JwGif;eufaeygu b,fvkdw&Gmwausmif;uspD&Sd oDwif;okH;aeMuaom q&mawmft&Sifoljrwfrsm;
odNyD;jzpfvmMuygonf/ xkdv,form;xk qif;&JwGif;epfrGef;aerIu vGwfajrmufbkdYenf;vrf;ukd razmfxkwfEkdiforQ
omoemawmfBuD; pnfyifjyefYyGm;wnfwefYbkdY rvG,fulEdkfifaMumif;ESihf trsKd;om;w&m;? bmoma&;w&m;rsm;ukd
a&m,Sufa[majymrIukd Mum;odawGUjrifaomtcg "ruxduyk*dKvfonf rsKd;cspfpdwf&Sd xufjrufaomyk*dKvf[k
&ckdifwkdifvkH;qkdif&mBuD;yGm;a&;tzGJU OuX OD;jromxGef;onf Munfkd oabmuscJhygonf/
OD;jrwfxGef;rSm &JabmfBuD;jzpfaom eErmvmOD;xGef;pdefESihf yl;aygif; OD;pdEmtm;yihf qGrf;auR;NyD;vQif
a&SUc&D;pOf 0HomEk&udw? w&m;us,fjyefYvmrSomvQif &ckdifawmol awmifom; v,form;xkBuD; nDGwfa&;&bkdY
a[majympnf;k;H Edik o
f nftrQ uReb
f 0rSvw
G af jrmufbYdk vrf;pyifjzpfygonf/ Zdr,
f pfaeolrsm;uawmh b,fvedk nf;
ESihfrS vufcHrnfr[kwfyg/ okdYjzpft&Sifbk&m;wdkYvkd acwfopf"ruxdursm; ay:xGef;vmbkdY vkdtyfygonf/
odjYk zpfvmrSwpfpwpfp uReb
f 0u vGwaf jrmufEikd &f ef enf;vrf;&Syd gonf/ tm;vk;H aomqif;&J'u
k o
nf uReb
f 0
u rvGwfEkdiforQumvywfvkH; qif;&JaerSmygbJ? okdYjzpf uRefb0vGwfajrmufEdkifa&;twGuf v,form;vlxk
nDGwfbkdYESifh ZmwdrmefrsKd;cspfpdwf jzpfay:vm&ef Ekd;qGay;&rnfjzpfygonf/ a[majymyGJrsm;ESihf tzGJUtpnf;rsm;
pnf;kH;jcif;? nDvmcHrsm;usif;y aiGwkd;EIef;BuD;jrihfrI wkdufzsufa&;? pyg;aps;EIef;0,f,lrIqefYusifa&;? ajrcBuD;rI
wkdufzsufa&;? taxGaxGvkyfief;pOfrsm; dEIdif;aqG;aEG;cJh&onf/ wGif q&mawmfrS txl;&Tifvef;0rf;ajrmuf
aea&mifjcnfarQmfaeaom Mumyef;uJhodkY yGihfvef;vmNyD; 0D&d,pkdufxkwfvkyfukdif&ef oH'dXmefcsqkH;jzwf yl;aygif;
aqmif&GufMu&ef uwdjyKMu\/ t*Fvdyf 1931ck? jrefrm 1292ck? tcsdefrSm q&mawmfOD;pdEm BuD;rSL;vsuf
v,form;nDvmcHBuD;wpf&yfukd Mumtif;awmifESihf? urf;eD&Gmrsm;ukd tajccHvQuf pnfum;okdufNrdKufpGm jyKvkyfcJh
ygonf/ xkt
d pnf;ta0;odYk ppfawGNrKd UrS a&SUaeBu;D OD;armifjrxGe;f ESifh ausmufjzLNrKd UrS OD;apmvSw
dk u
Ydk dk zdwMf um;vQuf
pifay:wufNyD;v,form;xkBuD;ukd a&SUaqmif nDvmcHr@yfBuD;odkY csDwufcJhMuygonf/
xkn
d v
D mcHrpS wif aus;&GmtESYH 0HomEkpum;? wpfa,mufwpfayguf? uReb
f 0ukd Ni;D aiGUpufqw
k v
f mjcif;?
jrefrmEkdifiHESihf &ckdifjynfrS ajray:ajratmufypnf;rsm; tcGefawmfrsm;ukd bdvyfodkY,laqmifoGm;MuNyD;vQif
vufatmufaus;uRefwpfpk? wpfprSwyg; bmwpfckrS vlxktusKd;ukd jyKvkyfray; aoG;pkwform; ukrPDrsm;
tusKd;? v,f&Sifajr&Sif? "e&Sifrsm;bufu &yfwnfaom Oya'rsm;? w&m;pD&ifa&;rsm;jzihf jyKvkyfxm;onf/
em;pGefem;zsm; rSwfrdorQukd ajymqkdvmMu\/ t*Fvdyfjynfuvmaom txnfudkr0wfbJ rdrdwkdYvuf&ufxnfrsm;
0wfMubkdY vIHYaqmfaompum;rsm; wGifus,fvmygonf/
uReaf wmfw\
Ydk v,form;aus;&Gmrsm;rSm yk;d xnf? ouvyfxnfEiS fh ekid if jH cm;jzpfxnfrsm;ukd vlwidk ;f wGiw
f iG f
us,u
f s,f r0wfEikd Mf uygbl;/ tdE,
d ydwMf urf;*g'gonf? rdr&d ufvyk af omjcnfvcHk sn?f csnt
f 0wf? yk;d 0wfvcHk snrf sm;
yif yGJaeyGJxkdifjzpf\/ wcsKdUwavomvQif ykd;xnfrsm;0wfEkdifMuygonf/ 0HomEkw&m;ukdapmihfa&SmufzkdY 0efrav;
aMumif; xif[yfaejcif;jzpf\/ q&mawmfOD;pdEm\ ADZ[mtvGefYtvGefyif tHhMop&mwpfckyifjzpfonf/ vkyfief;
wpfckukdtpvkyfvQif qkH;cef;wkdif wm0ef,l vkyfaqmifaomZGJowd&Sdonf/ azmufjyefajymif;vGJrI vkH;0r&Sdjcif;
rwkv
H yI ?f rawGa0wwfaom tajrmftjrif OmPfynmBu;D rm;oljzpfonf/ onf;cHwwfaompdwf cGiv
fh w
T w
f wfaom
oabmrsm;vnf; jynfh0\/
xkdYjyifrem;raeBudK;pm;vkyfukdifaqmif&Gufwwfaom ZGJ0D&d,BuD;rm;jcif;rsm;vnf; &Sd\/ ESpfrsm;rMumcif
tcsdef oHCor*D ynma&;Xme twGif;a&;rSL;? &[ef;ysKd OD;ynmoD[ukd pnf;kH;vQuf rsKd;cspfvkyfief;
yg0ifatmifodrf;oGif; pnf;kH;rdygonf/
OD;ynmoD[? OD;yOif;onf tvGefYtvGefxufjrufaom tmZmeD? 'kwd,&ckdifacgif;aqmifwpfOD;jzpfaom
olyifwnf;/ ppfa&;? EkdifiHa&;? pG,fpkHvkyfukdifEkdifaom t&nftcsif;ADZ&Sdoljzpf\/
xkad emuf aygufawmq&mawmfBu;D OD;em&'ukv
d nf; rdrx
d uf0gBu;D yk*Kd vjf zpfapumrl vkt
d yfaeaMumif;ukd
wifjyojzihf q&mawmfBuD;vnf; wufwuf<u<uyg0ifvmygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

65

rEkOD;bpdef

OD;pdEm ? OD;ynmoD[wk\
Yd Mo0g'p&d,jzpfvmykH
0HomEkacwfaemufykdif;rSm 0HomEkacwf rpwifuyifvQif 1920ck? wuokdvfausmif;om;rsm;u
uRefynma&;ukdvkdeDpepf wuodkvfOya'ukd oydwfarSmufcJhMuonf/ xkdausmif;om;rsm;ESihf rsKd;cspfyk*dKvfBuD;rsm;
pkaygif;trsK;d om;ausmif;rsm; jzpfvmjcif;? tcsKUd aomwuov
dk yf nmwwfrsm;? Edik if aH &;avmuxJoYdk 0ifa&mufvm
cJhjcif;? OD;Owr\vIHYaqmfa[majymcsuf/ tdEd,uGef*&ufkdufcwfjcif;? t*FvdyfESihf tkdif,mvefrsKd;cspfyk*dKvf
ta&;awmfykHpmtkyfrsm;ESihfwuG zdvpfykdifEkdifiH? rsKd;cspfa'gufwmkdaZmf? taMumif;rsm; tusKd;quf[kqkdEdkifaom
rsKd;cspfpdwf"mwfaMumifhwrsKd; ukdvkdeDpepf\ zdESdyfvGef;rI awmifhrcHr&yfEkdifaom v,form;xJrS q&mpHqkdol
yk*dKvfwpfOD;u OD;aqmifNyD; v,form;wkdY\ ykefuefrI? awmfvSefa&;wpf&yfjzpfay:vmygonf/ xkdawmfvSefa&;rSm
vufeufukdifawmfvSefa&;vrf;pOfjzpf vli,frsm;okdY txl;tusKd;oufa&mufvmchJjcif;jzpfonf/ *VKefv,form;
awmfvSefa&;rSm ratmifjrifcJhaomfvnf; awmfvSefa&;vrf;p (0g vufeufukdif)awmfvSefvrf;pukd azmfxkwfay;cJh
onf[kyif rSwfcsufcs&rnfjzpf\/ &ckdifvlxka&m? Armvlxkyg vlxk[kqdk&m awmifolv,form;? aus;vuf
awm&Gm&Sd qif;&JepfrGef;aeMuaom vlrsm;ukd&nfTef;tyfygonf/
txufazmfjyyg qif;&Jom;vlxBk u;D xJoYkd b0vGwaf jrmufa&;vrf;prSm t*Fvyd u
f Rejf zpfaeorQ epfreG ;f rSm
bJ? uRefb0vGwfajrmufrS avmuedAmefjzpfrnf[k wxpfus,kHMunfvmMujcif;yifvQif BuD;rm;aomvlxkBuD;\
nDGwfa&;vrf;pay:xGufvmbkdY t&dyfvuPmBuD;yifjzpfonf/ xkdtcsdefu owif;pm*sme,f? pmtkyfpmwrf;
*DwrSp trsKd;om;pdwf"mwfbuf a&SUIvmcJhMuonf/ (0g)rsKd;cspf0g'ukd rSDjief;aom OD;wnfcsufjzpfvmcJhMuonf/
(yxrqkH; e*g;eDpmayrsm;yif) jzpfygonf/ xkdpmayonf vGwfvyfa&;ESihf qkd&S,fvpfa&;ukd vrf;Tefaejcif;jzpf
\/ okdYaomfvnf; xkdpOfu rod&SdcJhyg/ vGwfvyfa&; (0g) t*FvdyfuRefb0u vGwfvQif wkd;wufcsrf;omrSmbJ
ynmodcJh\/ vlxkBuD;uvnf; twkdif; cH,lMuatmif a[majympnf;kH;vmMuonf/
xkdtcsdefu &ckdifjynfrSmvnf; wuf<uEkd;Mum;vmMuaom vli,fvlBuD; ynmwwfrsm; tvQKd(tvQKday:
xGufaecsdefESihf vIyfvIyf&Sm;&Sm;jzpfvmMuygonf/ acgif;aqmifrIay;aeaom yk*dKvfokH;OD;uvnf; &[ef;awmfrsm;
jzpf bm&mxl;ukrd S rarQmrf eS ;f bJ awmfveS af &;vli,frsm; BuKd uaf omvrf;Terf u
I v
kd nf;aumif;? acgif;aqmifwm0ef
,lrIukdvnf;aumif;? &J&JawmufOD;pdEm? OD;ynmoD[? OD;em&'wkdYxJodkY acgif;aqmifrIatmufrSm &SdaeMuygonf/
&ckdifwkdif;vkH;qkdif&mtzGJUESihf wkdif;&if;om;tzGJUrsm;uvnf; xkdyk*dKvfrsm;ukd Mo0g'p&d,tjzpf wifajrmufxm;Mu
onf/ NrKd Ue,faus;&Gmwkikd ;f wku
d ef ,ftpnf;ta0;w&m;yG?J NrKd Ue,fv;Hk uRww
f &m;yG?J a[majymrIvnf; xGe;f um;wk;d
wufvmonf/ wuodkvfausmif;om;ESifh [kdufpul;ausmif;om; or*rsm;vnf; tdEd,rScGJxGufNyD; 'kdiftmcD?
pm;cGuv
f rl JG tkycf sKyaf &;ukd csay;xm;onf/ enf;y&d,m,fjzihf pm;cGuv
f yk u
JG dk wbufrjS yKvyk x
f m;Ny;D acgif;aqmifrI
r&Sad tmif? tuGu
J t
JG jym;jym;jzpfatmif jyKvyk x
f m;onf/ jrefrmEkid if t
H ajctaerSm acgif;aqmif0efo
Y l acgif;aqmif
rsm;jzpfxGef;vQuf&Sdonf/ tdEd,rSmajzmifhrSefaom acgif;aqmifrsm;jzpfxGef;vsuf&Sdonf/ odkYaomfvnf; awmfvSef
aom EdkfifiHa&;yk*dKvfrsm;r[kwfMuyg/
jrefrmvlxk? &ckdifvlxkxJrSm awmfvSefa&;vuPm&Sdolrsm; jzpfMuonf/ oufpGefYBudK;yef;vkyf0efY
wm0ef,0l efaY om acgif;aqmifom&Syd gu wjynfv;Hk tk<H uaygufuv
JG v
k t
k csed [
f
l owfrw
S Ef idk o
f nf/ aemufvu
dk yf g
aumif;rsm;? toifhjzpfbkdYtpysKd;aecsdefjzpfonf/ uJhodkYjzpf&jcif;rSmvnf; 0HomEkacwfu v,form;olykefx<u
cJhrIaMumifh? t*FvdyfcHwyfu jzpfEdkifonf/ t*Fvdyfvnf; vlxJuvlbJ? 'ghtjyif t*FvdyfrSm tdEd,ukvm;uRef?
Arm? &ckdifuRefrsm;om r&&Sdygu vufeufudkif opmcHrnfhol r&SdoavmufygbJ/ xkduRefrsm;ukd aMumufp&m
r[kwfygbl;/ igwdkYom vufeuf&SdcJhu ,SOfNydKifwkdufckdufzkdYxd pdwf"mwfa&;&m vli,fvl&G,ftcsKdUodkY awmfvSef
pdwf"mwf0ifa&mufvQufyif &Sdaeygonf/
wcsdefwnf;rSmyif t*Fvdyfudk tcJrausaom *smreD[pfwvm vufeufEkdifiHwnfaqmufrIowif;ESihf
Burd ;f armif;aeyk?H tDwvDrS rlqv
dk edk t
D mPm&SiEf iS fh *syefppf0g'tmPm&Sirf sm;onf urm\ukv
d edk t
D Bu;D qk;H jzpfaom
NAd w d o Quk d tE & m,f j yKEk d i f & ef &nf & G , f c suf j zih f vk y f u k d i f a qmif & G u f a eMuonf r sm;uk d od & S d v mMu
urmBuD;ysufpD;vkeD; jzpfvm[kyif jrefrmtcsKdUu pmapmifrsm;\ xifjrif,lqcsufaqmif;yg;rsm; ay:xGufvmcJh

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

66

rEkOD;bpdef

onf/
tcsdeftcg &ckdifwkdif;&if;om; vli,ftzGJUBuD;rSm ae&mwkdif;tESHYtjym; pnf;kH;vmojzihf &ckdifwkdif;vkH;
qkdif&mtzGJUBuD;ESihf pifNydKifxdyfwkdufjzpfvmchJMu\/ xkduJhodkYjzpfvmrIonfyif vlBuD;ESihfvli,fwkdY tuGJuGJtjym;jym;
jzpfvmEkid pf &m taMumif;ukd wifBuKd ajrmfjrifaom q&mawmfO;D pdEm ESiw
hf uG OD;ynmoD[? OD;em&'wdo
Yk nf ESpb
f uf
aomacgif;aqmifrsm;ukd wzGJUwpnf;wnf;jzpfatmif Mo0g'ay;pnf;kH;cJhMuonf/
xkduJhodkY MoZmt&Sdeft0g&Sdaom q&mawmfBuD;rsm;u Mo0g'ay;pnf;kH;rIukd ESpfbufaomtzGJUtpnf;rsm;
onf awmfveS af &;bufudk OD;wnfcsurf sm;jcif;? &mxl;pm;cGuv
f v
k Qiv
f nf; &ckid v
f ufyg;aprsmukd tuGu
J t
JG jym;jym;
wkdufckduf pkEkdifp&mr&Sdjcif;? q&mawmfrsm;vufxJ tajccHv,form;xkESihfwuG? NrdKUe,faygif;pkHrS &J&Jawmuf
pnf;kH;a&;vli,fvl&G,frsm; &Sdaejcif;rsm;aMumifh vG,fvG,fululESihf tzGJUESpfzGJUudk zGJUpnf;pnf;kH;rI atmifjrifNyD;vQif
trnfopfr&SmawmhbJ vlBuD;\wkdif;qkdif&mukd a&SUzufrSmxm;vsuf vli,fwkdif;&if;om;tzGJY[kac:wGifcJhMuonf/
tzGJUBuD;ukdyifvQif (tm&uefe,fcsJUuGef*&uf) [k t*Fvdyfpum;jzihf ac:wGifapygonf/ txufygvkyf&yfrsm;
onfyifvQif q&mawmfrsm; Mo0g'p&d, em,utjzpf ay:vmEkid o
f nf/ yk*Kd vw
f pfO;D pD\ awmfveS af &;vkyif ef;
orkdif;pOfukd t>rufrQwifjyrIrsm;onf pmwrf;jyKpm&mwGif yg0ifNyD;? yg0ifqJ? yg0ifvwHUjzpf oD;jcm;cGJ
a&;p&mvkdtyfrnfrxifyg tzGJUBuD;ESpfckukd yl;aygif;zGJUpnf;rIonf q&mawmfBuD;okH;yg; em,ujzpfrI\ t"du
taMumif;yifjzpfygonf/

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

67

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf
(1979)

rEk OD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

68

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

69

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

70

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

71

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

72

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

73

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

74

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

75

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

76

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

77

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

78

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

79

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

80

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

81

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

82

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

83

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

84

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

85

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

86

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

87

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

88

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

89

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

90

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

91

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

92

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

93

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

94

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

95

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

96

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

97

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

98

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

99

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

100

rEkOD;bpdef

olYuRefrcH Zmwdrmefjzihf

101

rEkOD;bpdef

You might also like