Professional Documents
Culture Documents
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
Daw Khin Si
Proofer
Sara Htun
Book Layout
U Khin Moung
Cover Design
Myint Zaw
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
rmwdum
xkwaf 0oltrSm aqmif;yg;rsm;
1/ &DTDOum
2/ Murm0dyguf aemufy;dk wuf
3/ bk&m;oGef;ukef;awmf
4/ &ckid pf um;avhvma&;
5/ ywjrm;a'0D apmrJusD
6/ oQpaf omif;bk&m;rS rif;0wfwefqm
pkv
H ifpmG ESihf ausmufqif;wkawmf
7/ oufoZl mESihf pEo"k r&mZmrif;
8/ a0omvDacwf pD;yGm;a&;ESihf tuRet
Yf jrif
9/ &ckid b
f &k if r[morw\ bdou
d yf aJG wmf
10/ tdwzf iG afh y;pmwpfapmif
11/ &ckdifrIyef;csD[ef
12/ rif;jym;NrKd Ue,frS awGU&&dS aom a0omacwf
taxmuftxm;rsm;
13/ aESmif;acwfpmqk&d iS f OD;umpH\
usdef;awmf&Sifbk&m;
14/ tOee'DrS Asm'dw0f ifNyKd i;f wkid b
f &k m;orkid ;f
15/ &ckid u
f Asmjyem
16/ xl;jcm;xif&Sm;a& &ckdifrif;wcsKdU
17/ &Spaf omif;bk&m;ausmufpm\
ajrmufbufrsufESm
armifpaH zmf
yef;atmif
oljrwf(r[matmifajr)
rmefatmifjrat;
atmifodef;xGef;(zkHumuRef;)
armifa'0(ajrmufOD;)
a&Tckdifausmf(ajrmufOD;)
apmrif;EG,f(ajrmufOD;)
uk,
d &f mZm
t&Siaf umov
ausmfomGefY
rif;jym;rif;ode;f ZH
armifrSef;atmif(usdef;ajr)
ckid af pmode;f (yef;ajrmif;)
a0a0(ppfawG)
aemifat;(taemuf)
atmifol&ausm(f &uKd i)f
pma[mif;yDa[mif;u@
18/ ausmuf;dk &mZ0if
0wKrsm;
19/ t&ufuRef(yxrqk&)
20/ tusKd;jyKcsifyga&('kwd,qk&)
21/ cspfuHacraoQ(wwd,qk)
oEmarmifarmif
ckid pf ;dk 0if;
ausmfckdifausmf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
xkwfa0ol\trSmpm
&ckid
f eG zYf ;l trSw(f 3)udk 10-8-1995 ckEpS w
f iG f xkwaf 0Ekid cf ahJ omfvnf; 1996
ckEpS w
f iG f &ckid
f eG zYf ;l trSw(f 4)tm; xkwaf 0jcif;rjyKEidk b
f J ,ck 1997 ckEpS u
f sro
S m
xkwfa0Ekdifygawmhonf/
uReaf wmfonf &ckid af &;&m pmtkypf mwrf;rsm;ukd xkwaf 0aomtcg uReyf sLwm
pmpDjcif;ESihf cJpmvk;H pmpDjcif;vkyif ef;ESpcf v
k ;Hk ukd vkyu
f idk zf ;l ygonf/ uGeyf sLwmpmpDjcif;
onf pmtkyaf &rsm;aomtcg oufomNy;D cJpmvk;H pmpDrmS pmtkyaf &enf;aomfvnf;
oufomrI &Syd gonf/ tpyxrwGif &ckid
f eG zYf ;l trSw(f 4)rSm uGeyf sLwmjzifh pmpDNy;D
jzpfaomfvnf; pmtkyaf pmifa& enf;yg;rIaMumifh cJpmvk;H jzifh ajymif;vJppD Ofvu
dk &f yg
onf/
,if;okYd tpDtpOfajymif;vJraI Mumifh tcsed rf sm;pGmMuefMY umoGm;&ygonf/ aemuf
aemifwiG f okYd MuefMY umrIrsK;d rjzpf&atmif uReaf wmfBuKd ;pm; tm;xkwo
f mG ;rnf
[k uwdjyKygonf/
&ckdifvSjrifh
15-7-1997
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&TDOum
(OumZpf tqkH;owfykdif;)
tcsD;pum;
OuZpftyk'd f 1 rS 60txdwiG f avhvmod&&dS aom Zmwfvrf; tcsKyu
f dk ]]&ckid
f eG zYf ;l
trSw-f 2}} pmzwforl sm;tm; wifjycJyh gonf/ use&f adS eao;aom OumZpftyk'd f 61rS
tqk;H xdudk avhvm&mwGif q&mBu;D OD;Aode;f xHryS if ,if;tykid ;f \ rluw
JG pfcu
k dk aemuf
xyf&&So
d jzifh yxrrlEiS hf 'kw,
d rludk SEd idI ;fppD pfavhvmum od&&dS orQ Zmwfvrf;tusO;f
ukd ,ckpmzwforl sm;a&SUarSmufoYdk qufvufwifjyvku
d yf gonf/
,cifwifjycJNh y;D aom Zmwfvrf;wGif rif;Oumonf rdr\
d aejynfawmfudk rif;acgif
u rdrd rd &Scd u
dk f 0ifa&muford ;f ,lvu
dk jf cif;cH& &Sr;f wkaYd e&mXmebufoYdk OD;wnfqw
k cf mG
cJMh uaMumif;jzifh tqk;H owfcyhJ gonf/
rif;OumtaMumif;
t0qGaD emif? rif;acgizf suf Udk ?
ckHcgjynf&Gm? ysufca&av/
ok;H Bud q
H idk v
f nf;? rEkid af v/
wPSm&efrif;? cGi;f vDjcif;[k?
rif;npfr
pd m? zsufqD;vSmonf?
ok;H Bud q
H idk v
f nf;? rEkid cf [k?
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
uRe;f a*g,efvnf;? EIid ;f wefrjrif
O'*F?k tif;AsnZf rk mS ?
xl;xl;jcm;jcm;? jzpfonfrsm;ukd
oQio
hf m;0rf;wGi?f rSwpf cD si\f /
(yrl ? tyk'd f 62)
toQio
hf m;/ uRe;f OD; ,lZemwpf&mjrifah om ukuKd yifayguaf &muf&m jyKA0 ad 'om
ta&SUuRe;f ? uRe;f OD; oajyyifayguaf &muf&m ZrL'DygawmifuRe;f ? uRe;f OD; xded yf ifayguf
&mty&a*g,m taemufuRe;f ? uRe;f OD; ya'omyifaygu&f m Ow&ukk ajrmufuRe;f [l
pMu0Vm tHMh opzG,f Bu;D us,v
f aS om uRe;f Bu;D av;uRe;f wkYd wnf&MdS uuke\
f /
ta&SU jyKAm uRe;f rS xGuv
f maom aerif;onf a&mifjcnfwvQyv
f Qyf w&Te;f &Te;f jzifh
xkdav;uRef;vkH;&Sd trkdufarSmifwnf;[laom &efppfonfwkdYukd IH;ap? ajy;ap
tvif;a&mifay;ay \/ okyYd gaomfvnf; pMum0Vm\ tv,fwnf&adS om jrif;rk&d af wmif\
t&dyu
f sa&mufaomtcg aerif;\ tvif;a&mifonf uG,af ysmuf trku
d af rSmifu wpfcg
tkypf ;dk jyefygavonf/ ocFg&w&m;wko
Yd nf okYd yif jzpfvu
dk f ysuv
f u
dk &f adS eay\/
thHMopzG,fBuD;us,fvSaom pMum0Vm\ uRef;BuD;av;uRef;wkdY jzpfysuf
aeykw
H u
Ydk v
dk nf; rSwo
f m;ygO;D /
jrif;rk&d af wmif\ ajrmufbuf&Sad om Ow&uku
k Re;f onf tif;ysOo
f @mef&\
dS /
xku
d Re;f rS vlw\
Ydk rsuEf mS onfvnf; uRe;f \ yko
H @meftwkid ;f jzpf\/ a&Ttqif;ESihf wl
aom tom;ta&&S\
d / ajrmufuRe;f ol ajrmufuRe;f om;wko
Yd nf C&m0gotrIupd u
dk
&Supf Ek;d Muonfjzpf a,mufsm; rde;f rwkYd "rwmtwkid ;f qufqrH u
I dk vkv
d m;aomtcg
wjcm;olwYdk a0;&m yke;f vQK;d jyKMuonf[\
l / &vmaom om;i,fudk trsm;oGm;vm&m
vrf;rBu;D tem; csxm;&m eD;pyfaom tpkttkyk u
f aumuf,u
l m? t"d|mefjzifh vuf;dI
rSxGufapaom EkdY&nfjzifh wkdufauR;arG;jrLMu\/ toufwrf;ESpfaygif; wpfaxmif
ae&aom xku
d Re;f om;wkYd aovGeaf omtcg trsK;d taqGwu
Ydk ya'omyifr&S aom t0wf
wefqmwkjYd zifh xkyyf ;dk um tjyifty oifah vsm&f m cs,
D o
l mG ;Muonf [l\/ xku
d Re;f
om;&Jwd&pmefrsm;vnf;r&Sd/ xkduRef;ol uRef;om;wkdYrSm touf twkdif;ae
pkawhaomtcg i&J okrYd ouf? txufewfjynfoo
Ydk m a&mufMu&\/ 0wfpm; wefqm
vk&d mrw ya'omyifrS &Muaom[l\/
jyKA0 ad 'ouRe;f om;wku
Ykd m; aiGom;yrm jzLpGmaom tom;ta&&Sd vjynf0h ef;
yko
H @mef rsuEf mS &SMd uonf[\
l / ormtmZD0rIjzifh toufarG;Muaom xkv
d w
l o
Ydk nf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
10
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
usiv
f nfusuf pm;aeMu&rnfom jzpfayonf/
tNrdKufedAmefqkukd r&EkdifMuao;aom uREfkyfwkdYonfvnf; &yfwnfp&m
b0aumif; b0rGeu
f dk &SmBuMH u&OD;rnfjzpf a&T aiG Opm rsK;d &dum wkYd &ekid rf nfEh rS awmf
zkrYd ,f pk;d pH&m ]]omvSaygu?H q,fEh pS f wef}}ESihf ]]tvGeo
f mpnf ckepfjynf}} okYd a&S;OD;pGm
zk;H uG,v
f n
S yfh wf csw
D ufMuygp/Ykd
&mrn rif;rsK;d rif;EG,jf zpfaom trwfBu;D vufsmonf ewf&mG pH ode;f Zukrif;\
Zk E w f j zpf N yD ; vQ i f &T D O u m \ q&mvnf ; jzpf o nf / &T D O u m tm; om;t&if ; wrQ
cspjf rwfE;dk oljzpfojzifh t&m&m wGif xk;H ykeH nf;emrsm; Tejf yum OD;aqmifraI y;vmoljzpf\/
&TDOumonf rdrd\q&mjzpfaom trwfBuD; \avQmufxm;csufrsm;ukd em,lvsuf
trwfBu;D \ MuyfrwfrjI zifh opm&Sad emufvu
dk af emufygrsm;ESit
hf wl csw
D ufc&hJ m zkrYd ,f
&S&d mokYd a&mufvmMuavonf/
rsuf&nfprf;prf;ESifh rdfrd\tjzpfoepfukd ajymjyaomarmifawmfBuD; &TDOumukd
jrif&aomtcg zkdYr,f crsmvnf; 0rf;enf;yufvufjzpf&&Sm\/ armifBuD; Oumtm;
vkt
d yfaom tultnDay;&efrmS rdrw
d m0ef jzpfayonf/ aMuuG0J rf;enf;rI tylr;D vQH
avmifNrKd ujf cif;cHae&aom &TOD umtm; zkrYd ,fu ]]armifBu;D Muif&m? &TOD umESi?hf rif;acgirf mS
bvnf;ruG?J wbwnf;ukd ....tuk&d if;aZ? nD&if;&efo?l vlb
Y u
Hk Re;f rSm? jzpfvmS a&av?
a'vQiw
f pfaMumif;? irif;acgiEf iS hf armifBu;D Muif&m &TOD umrSm &Sad vmuwGif 0dyguaf [mif;}}
ponfjzifh a&S;uHMurm 0dyguq
f ;dk aMumifh armifBu;D OumESihf tif;0rif;acgiw
f Ydk okjYd zpf&
[efwyl gonf[k w&m;jy\/ xkad emuf qufvuf zkrYd ,fu rdbay;pm; ,lxm;&aom
rif;acgio
f nf rdr\
d i,fvifjzpfojzifh olt
Y aMumif;ukd rdrt
d odq;Hk jzpfygaMumif;/ rif;acgif
taMumif;ukd ajym&ygvQif ]]rif;acgio
f x
H (D oaE)? npf&eT ;f a&av? ausmif;wGirf 0if? odrjf yif
rvm;? olrY ,m;ukd ? avmbrsm;}} olwpfO;D jzpfygaMumif; oDwif; oDvapmifx
h ed ;f olvnf;
r[kwaf Mumif; ponfjzifh rif;acgi\
f &ufpufMurf;MuKwyf ?Hk aumufusppf Of;vJ ykw
H u
Ydk dk
ajymjyum armifBu;D Oumtm; ESpo
f rd phf um;qkad vonf/
zkrYd ,fonf rdrcd spaf om armifBu;D &TOD umtm; a&T? aiG? Opm? rsKk ;d &dum wku
Yd dk vko
d
avmufykH ay;\/ rif;OumwkdYvnf; ESri,f zkdr,fxHrS ]]a&T aiG Opm? rsm;pGm
vufaqmif? ukeaf tmif&Ny;D ? &Srd mS xif&mS ;? uk;d apmfymG ;[k? &Sr;f om;eDaZ? ,if;&yfjynf}}
okdY OD;wnfcsDwufcJhMuavonf/
armif a wmf r if ; Ou m onf tI H ; uk d & if 0 ,f y k d u f rd r d j ynf & G m rS a0;&mok d Y
xGufcGmoGm;&avNyD; jzpfaMumif;ukd aryef;ukH;Mum;od&aomtcg ,lusKH;r&pdwf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
11
aomuBu;D pGmjzifh xGuaf jy;p&m vrf;uk&d mS rd\/ okaYd omf ajy;p&m vrf;aygu?f vrf;pukd
rawGU&awmh/
rdred ef;aqmif\teD;tyg;wGif oGm;vmapmifMh uyfaeolrsm;ukd awGU&\/ rif;acgi\
f
bufawmfom; rsm;jzpf[efwo
l nf/ [krd mS onfrmS tvSr;f uGmaomae&mrsm;rS zsuq
f ;D
vk,ufaeMuoHrsm; vkvMk um;rd\/ rif;acgi\
f bufawmfom;rsm;yif jzpf[efwo
l nf/
rif;onf rdrw
d \Ydk toufpnf;pdrt
f ;dk tdrjf ynf&mG ukd zsuq
f ;D ypfaom rif;jzpf\/ ,ckrrd \d
cspv
f ifrif;Oumonf b,fqw
D iG af &mufaeavonfrod/ cspaf om om;awmfonfvnf;
b,fokdYa&muf b,fykHjzpfaeavonfukdrod&/ om;\zcifonfvnf;aumif;? om;
awmfonfvnf;aumif; ewfjynfewfeef;okyYd if <ujref;MuavNyaD vm/ qifu
h mqifu
h m
0if a &muf v maom yl a qG ; jcif ; ? pk d ; &d r f x d w f v ef Y j cif ; wk f d Y u k d aryef ; uk H ; rS m
tazmfjyKae&&Smavonf/
aryef;ukH;um; ]]bkef;pnfocif arhcspfvifESifh udk,fwGif &efol? t,lwZpf?
rif;olnpfvnf;? rku
d rf u
dk rf rJ ?J bkiH &JwiG ?f azmfvnf;ray:? watmfvv
J ?J cH&Nrv
J ?Ydk rif;\r,m;
rif;\om;vnf;? ig;yg;&efol? zsuf,lr<uif;? ukd,fxD;<uif;? qifjrif;NcD;rSm? oDpD
aom0fav}}[k rcsdaom ESvkH;om;\usdefqkdcsufrsm;ukdom pOfqufrjywfa&&Gwf
jrnfwrf;ae&&Sm\/ jrpfig;oG,frS vQHqif;vmaom a&tvsOfuJhokdYaom rsuf&nf
wko
Yd nfvnf; aryef;uk;H \rsuv
f ;Hk wkrYd S tqufrjywf pD;usaeawmh\/
oleY ef;aqmifteD;tyg; &wko;Hk axGv;Hk yif opfo;D 0vH yef;reftrsK;d rsK;d jzifh om,m
wifw
h ,fpmG wnf&adS eaom O,smOfawmf? a&uefawmfwrYdk mS aysm&f iT Mf unfe;l p&m/ xkOd ,smOf
awmfa&uefawmfwYdk tcgrvyf usupf m;Muaom aus;iSut
f aygi;f wkrYd mS vnf; aomif;
aomif;oJoJ zkrd armifEw
HS u
JG m aysm&f iT jf rL;wl;pGm usupf m;NrJ usupf m;vsuf aus;iSurf sm;pGm
tcsKUfd rmS vnf; tcgrvifh a<u;&ifo
h aH usmf om;ukad c: jrL;aysmyf s0H v
J su/f txD;usef
aryef;uk;H crsmrSmrl aysmjf rLaeMuaom aus;iSuw
f u
Ydk dk Munhu
f m awG;rdiI af i;armvku
d ?f
rsu&f nfwawGawG pD;usvmvku
d Ef iS hf xkt
d cku
d w
f iG yf if wku
d pf nfwu
dk af rmif;wkYd toHudk
Mum;& txdww
f vefY vSr;f Munhv
f u
dk af omtcg ajy;vTm;pk;Hk aeMuaom rif;acgi\
f
wyfrsm;ukad wGU&\/ rif;acgi\f trwfwpfO;D eSihf ud,
k &f aH wmfwyfom;tcsKUd vnf; aryef;uk;H
xHa&mufvmMuavonf/
aryef;ukH; xdwfxdwfvefYvefY jzpfaeykHukd awGUjrifaom wref trwfonf
]]bk&ifrif;acgix
f H ocifr vku
d af pcsiyf gonf}} [k csKo
d mpGmyif avQmufwifajymqk\
d /
aryef;uk;H uvnf; olo
Y m;awmfudk awGUyg&ap[k &Scd ;dk awmif;yef\/
&ckdifom;BuD;pmay
12
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
13
&ckdifom;BuD;pmay
14
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
15
&ckdifom;BuD;pmay
16
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
17
&ckdifom;BuD;pmay
18
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
19
Murm0dyguf aemufykd;wuf
]]-- ab;cifBuD;pGm? tavmrmvQif? wnfvSmavmif;Muuf? xkdNrdKUxuf0,f?
jzL&GufjzefYMuKef;? ig;a,mufqkH;wGif? rSm;Id;BuHoD;? eef;usBuD;um;? rdxufru?
jynfyjynfwiG ;f ? "m;wpif;rQ? r&S&d wnf?h useaumufiif? ylqmtifEiS ?hf aqGvifEpS rf nf?
tdraf xmifcsnf ? pnfobifBu;D ? orD;vSpmG ? yef;eDvmuk?d tmomrufruf? avmbwuf?
&uf&uf,lNyD;? rwfBuD;acgifzsm;? rwfESpfyg;ukd? NidK;xm;BuD;pGm? zsufqD; vSmonf?
rdmus
p ifhnpfnL;wJhav}}
(&ckid rf if;orD;{csi;f ? &rf;NAo
J &ufacsmif;ayrl tyk'd f 23rS) ou&mZf 536-ck? at'D
1273 ckESpfrSm eef;usBuD;eef;wufvma&/ olwufvmpGmeefY wkdif;jynftNcDteDu
rtD;rcsr;f jzpfvmyga&/ tcGet
f wkwf wdw;dk aumufaw/
uif;cGef qdycf eG f &DceG w
f u
d dk aumufaw/ oXD;ol<u,fwOd pm"ekUd udk zsuq
f ;D ypf
aw/ vk,uf odr;f yku
d af w/ rif;rsK;d EG,f Udk uadk v; ESyd pf ufiS ;f yef;a&/ r;rwfwu
d v
dk J
tjypftemtqmuk&d mS zGyD s,f zrf;qD;csKyaf ESmifvaD &? v,f,mrSm [da&pyg;qef&w
D u
d dk
jrif;pm;yD;a&/ xifa&ykid f ,rf;um;a&rif;/ a,;ZleefY jynfow
l pfv;Hk qif;&JraJG w'ku
yifv,f0v
D muwf&a&/ wkid ;f jynfu qlyu
G v
f ma&/ bk&iftay: rSm jynfow
l rd ek ;f wD;rIudk
bk&ifu odvma&tcg bk&ifa& aMumuf&UHG wek v
f yI v
f ma&/ a,Zl;eefY aejynfawmfupNy;D
aus;vufZeyk'yf grusef "m;vSaH v;jrm; tm;vk;H ukd odr;f qnf;vku
d af v/ "m;qkv
d Ydk [if;
oifp&m"m;ukad wmif cserf xm;/ oHCmawmfwrd mS acgi;f &dwaf w oifwek ;f "m;ukd todr;f cH
&uwfaw/ acgi;f &dwv
f adk u rif;Bu;D eef;awmfuv
dk m;Ny;D ,if;rSm &dwcf &a&/ a,Ny;D au
&ckdifom;BuD;pmay
20
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
21
a&/ Ny;D au pD;awmfqifudk pD;yemaygi;f wkwzf ufudk xGuaf w/ uRJ idk ;f [da&awmukd
a&mufpmG eefY uRJ idk ;f ESpaf umifu tNyKd i&f yfNy;D au Munhef aD &/ uRJ idk ;f ESpaf umifudk jrifpmG eJY
k;d k;d uRrJ [kw/f ememkyzf efqif;xm;a& uRyJ gvm;/ ememkyzf efqif;xm;pGmuvJ tjcm;vl
ur[kwf igq
h &mwdum;*k? Zmykid yf sizf aYdk v;csihf igawmh'u
k y s,.f ..rjzpf/ xGuNf y;D rSvw
G zf /Ydk
ukid ;f ...vlb
Y 0u eDNy;D au us;D aoQ wpfaumifvyk v
f u
dk af r}}
eef;usBu;D a& olwwfxm;a& ememkyt
f wwfeefY pD&ifxm;a&qD;ukd pm;vku
d f
aw/ qD;vk;H aoQ 0rf;xJuadk &mufpmG eefY vltjzpfu us;D aoQjzpfvm;a&/
us;D aoQ ykid zf efqif;Ny;D au ysv
H m;pGmeJY oQiif ,fEpS yf g;u pGeif u
S v
f yk yf s,f vku
d af w/
rif;Bu;D u pGeaf ,mifzefqif;a&/ a,au oQiif ,fUdk u ode;f iSuv
f yk Nf y;D au vku
d af w/
vGwfzkdYvrf;ukd rjrifa&cg rif;BuD;u orifa,mifzefqif;jyefa&/ oQifi,fkdUu
usm;[efzefqif; Ny;D au vku
d af w/ orifa,mifzefqif;vkNYd y;D auavh vGwv
f rf;rjrifa&
twGuf qifyidk zf efqif;a&/ oQiif ,fUdk u qifEpS af umif[ef zefqif;ys,f vku
d jf yefa&/
,if ; u rif ; BuD ; u vG w f v rf ; rjrif j zpf v ma&/ vl y k d i f j yef z ef q if ; NyD ; au
vl a wmxJ 0 if N yD ; a&/ a,tcg oQ i f i ,f k d U u "m;uk d qG J N yD ; au vk d u f c G y f a w/
oQiif ,fUdk "m;csuaf Mumifh rif;Bu;D \ vuf,mzufem; jywfxu
G v
f m;a&/
oGD;'&J oH'&J jzpfeDa& eef;usBuD;a& aumif;aumif;aMumufvefYNyD;au
iSuaf oQyidk zf efqif;vkYd toQi"f Eo
D m&q&mawmfausmif;wku
d x
f J 0ifvNYdk y;D a&/
]]toQib
f &k m; wynfah wmfudk u,fygb&k m;}}
aMumuftm;wBu;D eJY q&mawmfudk zufxm;vDa&/
q&mawmfu ]]z,fyg}}
rif;ukd vufz,fypfvu
dk af w/ a,Ny;D au]]ukdif; rif;BuD; &efoludk ZmvufeufeJY wm;qD;zkdYvJ/ acgif;&dwf"m;awmifrS
vufrSmr[d/ rif;BuD; odrf;xm;vkdYav/ wpfckavh r[dyJeJY &efoludk wm;qD;vkdY
&zkv
Yd m;....ajymygO;D }}
]]toQib
f &k m; em;u pDuseaD & oG;D okwzf Ydk yk0gacswpfyf idk ;f pGeyYf g bk&m;}}
]]yk0g...[kwv
f m;/ rif;Bu;D odr;f xm;vkYd ausmif;rSmvJr[d/ tdrw
f rd mS vJ r[dpmG
rodvm;/ uGr;f xkwzf Ydk yk0gaoQwpfyidk ;f awmifrrS [d rif;Bu;D / tm;vk;H odr;f xm;a&av}}
q&mawmfu rif;BuD;tvkdukd rjznfhyD;/ a,Zl;eefY q&mawmfbufrSm eDvkdY
igt
h oufcsr;f omzkYd r[kwq
f pdk mG ukd oda&twGuef YJ rdr\
d aumif;rIawmfjzpfaw *lxu
J dk
&ckdifom;BuD;pmay
22
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
0ifys,fwHcg;ydwfxm;vkdufaw/
,if;tcg oQiif ,fUdk u
]]rif;BuD;xGufzkdYvm; rxGufvm;ajym/ rif;BuD; vxm;a&aumif;rI *lukdyg
rD;wku
d zf aYdk '/ rxGuf au vlyguyl gq;Hk zk}Yd }
tif;...rxGuaf uawmhcg *GuszyYdk s,/f igopD mG u udpr [d/ igvx
m;a& *luadk wmh
tzsut
f qD; rcHEidk /f toufu&dk m toDcaH r/ tvudk toDrcH qkad & qk;H jzwfcsuu
f dk
csvkdufaw/
]]xGuyf gar...toQif Udk xGuyf gar/ *luadk wmh csr;f omyD; uwfyg}}
ajymNy;D au vuf,mzufem;u pD;useaD & oG;D ukv
d uf,mzufvuf0g;eefcY yH s,f
kyw
f ak wmf\ vuf,mzufaygiaf wmfay:rmS vuf0g;ku
d v
f u
dk af w/ vuf0g;ku
d Nf y;D au
t"d|mefavhjyKvkdufaw/
]]toQifbk&m;....bk&m;...wynfhawmfa& atjynfrSm rif;tjzpfukd wpfzefjyef&
vkyd g\bk&m;/ ,if;tcg wynfafh wmf\&efoel efY &efo\l aqGrsK;d toif; tyif;kUdudk jyKwjf yKwf
pifatmif owf&NyD;cgrS&m wynfhawmf\ vuf0g;ykHpHkdufxm;a& oGD;pifMu,fjy,f
aysmufpyD gom; toQib
f &k m;}}
eef;usBu;D a& opm"d|mefjyKNy;D au bk&m;*lxu
J tjyifudk xGuv
f mvwfaw/
tjyifu toifh apmifq
h idk ;f eDa& oQiif ,ff Udku acgi;f uqHyifudk zrf;qGNJ y;D au&Dtek ;f oD;ckid u
f dk
vS;D jzwfvu
dk af wykid f vS;D jzwf vku
d af w/ oQiif ,fUdk u eef;usBu;D acgi;f ukd trwfBu;D
pnfobif vufxu
J dk tyfEv
HS u
dk af w/
eef;usBu;D touf&n
S pf Ofu vlwumukd tEkid u
f sio
hf wfjzwfca& oG;D pGe;f a&
Zmwfvrf; &D;om;c a&ykid f olu,
dk w
f idk af v; ,if;Zmwf\ ZmwfaumifwpfaumiftjzpfeefY
Zmwford ;f vm;czl;vD,if/h
yef;atmif
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
23
bk&m;oGef;ukef;awmf
&uyl&"n0wD\ jynfBuD;ocif bk&ifpEol&d,rif;BuD; yifhzdwfcsufaMumifh
Ak'j rwfpmG onf aemufygwynfh &[ef;oHCm(500)ESit
hf wl jymom'f,mOfyspH ;D r[m
ou&mZf (123)ck? c&pfou&mZf (bDpD 554)wGif taemufrZdrrS "n0wD&ckdif
a&TjynfBu;D qDoYdk a'opm&D<ucsu
D m a&muf&v
dS mcJah vonf/ 'umawmf pEo&l ,
d bk&if
rif;jrwf avQmufawmif;yefvwfaomaMumifh r[mou&mZf (123)ck uqkev
f jynfh Ak'[
;l
aeYwiG f Ak'u
,
kd pf m;awmf r[mrkeu
d dk oGe;f vkyaf wmfrcl ahJ vonf/ xkaYd Mumifh &ckid jf ynf
yxrOD;qk;H aom bk&m;oGe;f vkycf o
hJ nfh uke;f awmfonf tcsed f ae&mrSyif pwifum
ay:ayguv
f mcJjh cif;jzpfonf/
Ak'u
,
dk pf m;awmf oGe;f vkyu
f ;dk uG,f ylaZmfonfh "avhtpOf bmomw&m;tm;
udk;uG,frIukd quf,lcJhonfhvlrsKd;jzpf&um; "n0wD? a0omvD? av;NrdKU? ajrmufOD;
[laom acwftqufqufaygif; ESpfaygif;ajrmufjrm;pGmaom tcsdefumvwGif Ak'
uk,
d pf m;awmf oGe;f vkyaf wmfrcl MhJ uonfh bk&m;oGe;f uke;f awmfwu
Ydk m; &ckid jf ynfae&m
tESUH tjym;rsm;jym;pGm &Sad evdrrhf nfrmS {uefrvGyJ if jzpfayonf/
1989-ckESpfwGif pma&;ol\ q&mtoQif &ckdifjrefrmy@d OD;OD;omxGef;onf
"n0wDwpfcGif okawoejyKvkyf&eftwGuf ajrmufOD;NrdKUrSae pma&;olxHokdY
a&muf&v
dS mcJo
h nf/ q&mwynfh ESpOf ;D wku
Yd m; "n0wDNrKd Uawmf ae&ma[mif;ukd ae&m
vyfrusev
f n
S v
fh nfcMhJ uonf/ pma&;olarG;zGm;Bu;D jyif; vmcJo
h nfah e&mjzpf aomfvnf;
rodao;onfh ae&majrmufjrm;pGm &Sad o;\/ q&mBu;D um; arm&? anmif; nm&rSe;f rod?
&ckdifom;BuD;pmay
24
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
25
&ckdifom;BuD;pmay
26
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
10/ uk,
d pf m;awmf r[mrked oGe;f vkyNf y;D pD;aMumif;ukd Ak'& yfem;Ny;D Munhf aI wmfrcl &hJ m
jrifrh &dk [
f ak c:wiG af om awmifajcatmufwiG f uyfvsuw
f nf&adS ejcif;/
11/ r[mrkeb
d &k m;oGe;f uke;f awmf&m[k a'ocHrsm;u tpOftvmajymqkNd y;D pum;
rSww
f rf;wifvsuf ,aeYxd &Sad ejcif;/
txufazmfjyyg tcsuftvufrsm;ukd axmufINyD; obm0tajctaetay:
IjrifokH;oyfum pma&;olonfvnf; r[mrkedkyf&SifawmfESifh acwftqufqufwGif
Ak'kyfyGm;t&G,ftpm;trsKd;rsKd;wkdYtm; oGef;vkyfcJhonfhae&mjzpfaMumif; qkdkvkdygonf/
okdYaomfvnf; ,ckacwf tcsdefumvwGifum odyHenf;jzifh wdusaom tajzrsm;ukd
qkdEkdifcJhNyD; jzpf&um; ae&mrS &&Sdxm;onfh acsmfzJhacsmfpowKtykdif;tprsm; wkdYukd
"mwfcGJprf;oyfEkdifygu ykd wdusppfrSefaom tajzxGufay:vmrnfrSm rvGJraoGyif
jzpfayonf/ xkt
Yd wGuaf Mumifh Ekid &f mEkid &f m wm0efxrf;Ny;D arhavsmu
h m ypfy,fjcif;cHae&&Sm
onfh t"duorkdif;tarG r[mrkedbk&m;oGef;ukef;awmfajrtm; azmfxkwfEkdifMuygap?
r[mrkeb
d &k m;orkid ;f awmfBu;D ppfreS pf mG a&;om;xkwaf 0Mu&mwGiv
f nf; tkww
f pfcsyf
oJwpfyGifhtjzpf taxmuftul jzpfEkdifygap[k aqmif;yg;tm; a&;om;vkduf
&ygownf;/
oljrwf(r[matmifajr)
ukd;um;csufrsm;
- &ckid &f mZ0ifvuFm(ayrl)
&rm0wD0g;ausmif;q&mawmf OD;auwka&;/
- &ckid &f mZ0ifvuFm (ayrl)
&rf;NANJ rKd U0ef\trIxrf; OD;pHwifa&;/
- &ckid jf refrm y@d OD;OD;omxGe;f ESihf "n0wDe,fajrtm; ud,
k w
f idk u
f ,
kd u
f s
okawoejyKcsuf rs;tay:wiG f t"du tajccHa&;om;ygonf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
27
&ckdifpum;avhvma&;
rk;d tukef aqmif;tul;umv ajccif;vufcif;omtcsed w
f iG f jrefrmjynf tv,fyidk ;f
a'orS tvSuek f a&mif;olrsm; &ckid ef ,ft&yf&yfov
Ydk ma&muf a&mif;0,favh&MdS uonf/
xef;acguzf mrsm; ud,
k pf jD zifh awmifuw
k af wmifMum;vrf;ESihf trf;awmifMum;vrf;ukd
jzwfausmcf MhJuonf/ ,if;okYd tpkvu
dk t
f zGUJvu
dk f wpf&mG 0ifwpf&mG xGuf tvSuek af &mif;ol
rsm;ukd &ckid w
f u
Ydk txrf;onf[ak c:Muonf/
wpfcak om aqmif;Owk\ ncif;qnf;qmwGif txrf;onf tkypf w
k pfpk &ckid jf ynf
e,f &GmBuD;wpf&GmokdY a&mufvmMuonf/ arSmif&DysKd;pjyKvmNyDjzpfojzifh wpfnwm
wnf;ck;d &ef tdrBf u;D wpftrd o
f Ydk 0ifvmMuonf/ wnf;ckcd iG hf awmif;Muonf/ tdr&f iS u
f
MunfMunfomom cGifhjyKonf/ aqmif;nonf ckdufckdufwkefat;aeonf/ tdrf&Sif
trsK;d orD;Bu;D {nhcf ef;okYd xGuv
f monf/ wpdr;f w&Hpmvkd oabmrxm;bJ {nh0f wf
ausyeG pf mG ar;jref;onf/
]]armif&ifwrYdk mS ykq;dk awGaum ygMu&JUvm;}}
]]ygygw,f? ta': ygygw,f udpr &Syd gcifAsm;}}
txrf;onfrsm;u jyefajymvku
d Mf uonf/ nonfeufonfxufeufvmonfEiS hf
trQ tat; "mwfu vGeu
f v
J monf/ txrf;orm;rsm;rSmum; NcKH p&mapmifrygMu
ud,
k v
f ;Hk wkeaf eonfEiS t
hf rQ wpfa,mufEiS w
hf pfa,muf ab;csi;f ,SOf yl;uyftyd Mf u
&onf/ tdr&f iS \
f tar;rSm at;vGe;f aomaMumifh apwemjzifh apmifay;vkd ar;jref;jcif;
jzpf\/ apmifudk ykq;kd [k ac:aom &ckid af 0g[m&ukd rodaomaMumifh 'kua wGMY u&awmhonf/
&ckdifom;BuD;pmay
28
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
29
ESihf ajymykq
H ydk Hk av,lavodr;f uGjJ ym;jcm;em;Muonf/ &ckid af jrmufyidk ;f \ ajymykq
H ydk o
Hk nf
vQm&if;oHygonf/ &ckid af wmif ykid ;f onf vQmzsm;oHjzpfonf/ jrefrmpum;ESirfh sm;aomtm;jzifh
wlonf/ tv,fyidk ;f wGiyf gaom &rm0wDEiS hf arC0wDw\
Ydk pum;onf pmoHayoHrsK;d
jzpfonf/ a&S;a[mif;jrefrmpum;[k qkEd idk yf gonf/ azmfjyyg a0g[m&rsm;onf &ckid jf ynfe,f
wGif 0wDwpf&yfEiS hf wpf&yftac:ta0: uGjJ ym;aom om"ursm;yif jzpfonf/
"n0wD
'a,m
*efZb
D &m
tbm
trif? trd
tcif
ZmvJ
&rm0wD
ca,muf
xk;d tusF D
bm;bm
tD;a,mif
rif;aoQ
tpGma&mif
arC0wD
cawmif;
xk;d tuFs D
ygyg
tD;a,
rif;rif
Zmrif;
'Gg&m0wD
vkHcsnf
pGyu
f s,t
f uFs D
taz
tar
OD;av;
bmvJ
rdrx
d uftoufi,fou
l dk rif;ESiihf gEiS ahf jymonfrmS jrefrm"avhyifjzpfonf/ &ckid f
ajrmufyidk ;f wGif rif;tpm; ref;[kajymonf/ oHwpJG um;wGif ta0;uko
d ;Hk onf/ &G,w
f l
ESit
hf oufBu;D oludk av;pm;orI jyK ac:&mwGiyf if ta0;ukd a&SUuxm;wwf onfrmS
oHwpJG um;\0daoojzpfonf/ rmefatmifwiG f olrsm;ESirhf wlbJ xl;xl;jcm;jcm; rwfudk
ok;H onf/ rmefatmifom;wko
Yd nf a&S;acwfr; rwf rsK;d k;d rS qif;oufvmMuolrsm;jzpf
rif;tpm; rwfuo
dk ;Hk onf[k ajymoHqo
dk MH um;zl;onf/ [kwrf [kwf rod&aomfvnf;
tcsi;f csi;f tjyeftvSef trwfac:aeMuonfrmS wrlx;l qef;aeonf/
ppfawGNrKd U xrif;qkid rf sm;wGif pum;ajymqkyd EHk iS hf ywfouf xl;jcm;csuw
f pfck
awGU&onf/ 0ifvm ol {nho
f nfu qkid &f iS u
f adk r;onf/
a'ed Zmig;[dvJ ('DaeY bmig;[if;&Sv
d )J
qkid &f iS u
f jyefajymonf/ Muuf? bJ? 0uf? trJ ? qdwu
f vDpm?
ar;olu ig;ukd ar;onf/ qkid &f iS u
f tom;ukd ajzonf/ okaYd omf tar;wjcm;
tajzwjcm;r[kwyf g/ ckw&f mwjcm; &S&mwjcm;r[kwyf g/ tar;EGm;ausmif;om; tajz
bk&m;avmif;pum;&So
d nf/ ig;onfyif Muuf? bJ? 0uf?trJ? qdwu
f vDpmwk\
Yd bkt
H rnf
jzpfaeonf/ yifrjzpfaeonf/ rnfoq
Ydk adk p ppfawGNrKd U wGif ig;ukad r;rS tom;uko
d rd nfrmS
{uefyifjzpfonf/
cvkwfxdrS trdw[l pum;ykH&Sdonf/ okdYaomf ppfawGNrdKUwGif cvkwfxdu
&ckdifom;BuD;pmay
30
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
tremyajymqko
d nf
yufyufpufpufajymqko
d nf
IUH csvadk om oabmjzihf wkyajymqko
d nf
&efwkdufonf/
=&efwu
dk o
f nf? *k;H acsmonf/
aysmhuGufEIdufonf/
&ckid o
f w
l Ydk tajymtqkd ,Ofaus;Muonf/ yD,0gpmrqkw
d wfaomfvnf; em;0ifcsKd
onf/ omawmifo
h m,m&So
d nf/ olrwku
Yd ,
kd u
f dk emrfpm;tjzpfxm;pum;ok;H ykrH mS av;pm;
ku
d sK;d aom oabmukad qmifonf/ &nfreG rf ?I azmfa&Gru
I idk ;f Iid ;f rIwjYdk zifh cs,rf eI ;f xm;onf/
&ckid af jrmufyidk ;f "n0wDwiG f ]]tuRef Udk}} [kajymonf/ &rm0wDac: &rf;NA?J ausmufjzLa'o
wGif ]]ykaoQUdk }} [k ok;H onf/ rmefatmifow
l u
Ydk ]]rkUd }} [l cspzf ,
G q
f w
dk wfMuonf/
&ckid w
f \
Ydk tdraf xmifa&;"avhwiG f nDrjzpfo\
l om;ESihf tpfu\
dk orD;ukd xdr;f jrm;
ay;avh&o
dS nf/ t&D;orD;? t&D;om;[kajymum aoG;csi;f aESmMuonf/ ]]zdwcf si;f zdwf
zsmay:rmS zdw}f } [laom pum;jzifh aqGrsK;d om;csi;f tdraf xmifjyKjcif;ukd umuG,w
f wfMu
onf/ taMumif;ukd &nf&,
G f a,mufsm;ysK?d orD;ysKu
d dk jrifvQif ac:ow
H Mum;uyif
t&D;orD;[k atmfac:avh&o
dS nf/ ZeD;avmif;[l t"dym ,f&onf/ tdraf xmifzufjyK&ef
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
31
&ckdifom;BuD;pmay
32
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ywjrm;a'0D apmrJusD
(1)
rdz&k m;apmrJuso
D nf &ckid o
f rkid ;f wGif bk&m;'g,u
d mrwpfO;D tjzpf xif&mS ;oljzpfonf/
rdz&k m; apmrJusED iS hf ywfouf toQiOf uo
H \ ywjrm;a'0D apmrJusD bk&m;orkid ;f pmtky?f
&rm0wDr*Zif; trSwf (2)rS 0wD'idk ;f \ uREyfk o
f ad om pk;d rJusD aqmif;yg;? &ckid
f eG zYf ;l
trSw(f 2)rS wufxeG ;f eD(ajrmufO;D )\ apmrJusD ESiyhf wfouf 0wD'idk ;f okYd aqmif;yg;?
toQipf udE( &ckid jf ynf)\ jynfwiG rf uk#d f "mwfO;D &mZf orkid ;f pmtkyw
f Ydk uGjJ ym;aom
t,ltq wifjycsurf sm;ukd zwfaI vhvm&ygonf/
xkdxkdaom aqmif;yg;taMumif;jcif;&mrsm;ukd zwfIrdaomtcg &ckdiforkdif;
pmrsuEf mS wGif aqG;aEG;? jiif;ck?H SEd idI ;f tajz&Smvsuf &Sad eMu&ao;onfh ywjrm;a'0D
apmrJus\
D orkid ;f aMumif;ESihf ywfouf yg0ifaqG;aEG;wifjyvkpd w
d f jzpfay:vmygonf/
okjYd zpf aqmif;yg;ukd a&;om;jcif;jzpfygonf/ pma&;olonf ayguaf wmNrKd Ue,f
om;wpfO;D jzpfNy;D ykPm ;uRe;f NrKd UwiG f ,cktcg Ekid if w
H m0efxrf;aqmif&if; wpfzufrv
S nf;
OD;&mZfawmf a*gyutzGUJwiG f yg0ifaqmif&u
G f ukov
dk jf yKaeol wpfOD ;jzpfygonf/ okjYdzpfay&m
Zmwdp?JG a'opGu
J if;&Si;f pGmjzifh aqmif;yg;ukd a&;om;wifjyjcif; jzpfygonf/
toQifOuHo\ txufazmfjyygpmtkyf pmrsufESm(10)wGif rrJusDukd aumZm
ou&mZf 875 ckepS w
f iG f &rf;NAu
J Re;f tv,fyidk ;f uH'idk ;f e,f &Gm&if;&GmwGif awmif,m
yJcif;vkyjf cif;jzifh oufarG;ausmif;jyK ol OD;jzLoD;? a':rw
J w
l rYdk S zGm;jrifonf[k a&;om;
xm;ygonf/ aqmif;OD;aygucf gp a[rE&moD wpfcak om tcsed w
f iG f rJusrD wkYd tysKd
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
33
wpfpo
k nf xif;acG? [if;cl;? ig;&Sm&efomG ;cJMh uaMumif; (pm-16) acsmif;wpfzufurf;
pef;awmifESmarmif;pG,f a&tkdifpyfteD; ausmufacgif;t0wGif jyLwpfqkdYaeaom
MuufOvk;H cefY ausmufew
D pfv;Hk ukd rJusrD jrifaMumif;? if;ukd wkwaf csmif;jzifh xk;d qGMu&m
a&tkid x
f J vdrq
hf if;oGm;aMumif;/ rJusrD u ,ufojhJ zifo
h &hJ m &&Sad Mumif;? ausmuferD mS
olrsm;ukid v
f Qif ta&mif;dI Ny;D rJusrD ukid v
f Qif &T&J pJT dk aomta&mifjzifh awmufajymifaeaMumif;
(pm-17)jzifh zwfo
I &d &dS ygonf/ if;jyif rif;Bu;D onf rJusrD ukd t*ra[oDrPda'0D
rdz&k m;Bu;D (apmrJus)D [k bGEJ iS ;f awmfral Mumif; (pm-27)? rif;Bu;D \cGijhf yKawmfrcl sut
f &
rdz&k m;Bu;D onf ou&mZf 895-ck ewfawmfvqef; (8)&ufaeYwiG f ajrmufO;D rSxu
G Nf y;D
OD;&mZfawmfapwDudk yxrOD;pGmwnfawmfral Mumif;? xkad emuf awmifpOfcEk pS cf kid w
f iG f
"mwfawmfrsm;ukw
d nfvmcJ&h m 'Gg&m0wDwiG f tqk;H owfaMumif; qufvufzwf&I ygonf/
rdz&k m;Bu;D onf OD;&mZfawmifapwDudk wnfawmfrMl uaom eef;wGi;f oltcsKUdEiS hf uH'idk ;f e,frS
vltcsKdUwkdYukd bk&m;Oyoumtjzpf apmifhMuyfzkdY&m xkdOD;&mZfawmif bk&m;teD;
a&ayguaf csmif;a'owGif oHaus;&Gmcsay;wnfawmfral Mumif; pm(67)jzifh zwf&I ygonf/
0wD'idk ;f \&rm0wDr*Zif;aqmif;yg;(pm -38-39)wGiv
f nf; pk;d rJusrD mS bk&ifrif;ygBu;D \
rdzk&m;jzpfaMumif;? &rf;NAJuRef; uefwkdif;e,frS jzpfaMumif; a&;om;xm;onfukd
zwfIavhvm&ygonf/ wufxGef;eD (ajrmufOD;)url apmrJusDrSm ykPm;uRef;NrdKUe,f
a&ayguaf csmif;oljzpfonf[l vnf;aumif;? OD;&mZfawmifapwDudk bk&ifrif;zavmif;
wnfxm;jcif;jzpfaMumif;ukv
d nf;aumif;? usr;f tuk;d tum; pkv
H ifpmG jzifh wifjyxm;ygonf/
q&mawmftoQif pudEurl apmrJusD? pdk;rJusDESpfOD;&SdaMumif;jzifh jynfwGif;ruk#f
"mwfO;D &mZforkid ;f (pm-105-111)wGif a&;om;cJyh gonf/
ykPm;uRef;NrdKUe,f Nidrf0yfydjym;rIwnfaqmufa&;tzGJUonf ykPm;uRef;NrdKU?
OD;&mZfawmfb&k m;Bu;D a*gyu tzGUJ opfudk 12-7-92 aeYwiG f zGUJ pnf;ay;cJyh gonf/ a*gyu
tzGUJ opfonf yxrtBurd f rsuEf mS pkn
H D tpnf;ta0;wGiyf if OD;&mZfawmfb&k m;orkid ;f
jyKpak &;tzGUJ udk zGUJ pnf;wm0efay;tyfc&hJ m pma&;olrmS tzGUJ acgi;f aqmiftjzpf wm0ef,&l if;
bk&m;orkid ;f jyKpx
k w
k af 0a&;twGuf BuKd ;yrf;cJ&h ygonf/ xkw
d m0efudk vufcNH y;D aemuff
q&mawmfO;D puEd ? OD;0go0wkt
Yd m; yifzh w
d u
f m ykPm ;uRe;f NrKd Ue,fwpf0u
dk f uGi;f qif;
avhvmjcif;ukd vufvrS ;f rDoavmuf aqmif&u
G cf MhJ uygonf/ uGi;f qif;MupOf OD;&mZf
awmfbk&m;BuD;ESifh ESpfzmvkHcefYuGma0;onfh OD;&mZfawmifNrdKUpm;eef;&m? bk&m;BuD;ESifh
wpfridk cf efu
Y mG a0;onfh a&ayguaf csmif; aus;&Gm&Sd apmrJust
D rd af e&mESihf ywjrm;&onf
qkad om ae&mwku
Yd dk a&muf&adS vhvmMuygonf/ pk;d rJusD ESihf ywfouf &rf;NAu
J Re;f okYd
&ckdifom;BuD;pmay
34
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
(2)
txufazmfjyyg pmtky?f aqmif;yg;rsm;ukd zwfo
I &d &dS orQEiS hf apmrJuso
D rkid ;f ukd
qifjcifaqG;aEG; wifjyoGm;rnfjzpfygonf/ OD;&mZfawmfapwDjrwfBuD;tm; bk&if
rif;zavmif;onf aumZmou&mZf 941 ckEpS rf S 953 ckEpS x
f d (12)ESpS w
f idk w
f idk f wnfxm;
cJyh gonf/ xko
d Ydk wnfxm;pOf rdrEd idk if t
H wGi;f rS yef;&H tausmt
f armf wpfaxmifceft
Y m;
qifah c:Ny;D wnfxm;cJjh cif;jzpfygonf/f vkyif ef;Bu;D Muyf&ef om;awmf OD;&mZfawmif NrKd Upm;ukd
wm0efay;tyfcyhJ gonf/
&rf;NAJuRef;om;rsm;onf ,cifacwftqufqufrS ,aeYxd vufrItwwf
(yef;&Htwwf) uRrf;usifwwfajrmufMuaMumif;rSm orkdif;ukdrsufajcrjywfolwkdif;
todyif jzpfayonf/ okdYjzpfay&m OD;&mZfawmfapwD wnfpOfumvu &rf;NAJuRef;rS
yef;&Hq&mtcsKUd okrYd [kwf trsm;pk okrYd [kwf tm;vk;H eD;yg;rSm apwDwnf&mwGif yg0ifchJ
onfom jzpfygonf/
(3)
apwDwnfxm;&ef qifhac:cH&onfh yef;&Hq&mrsm;rSm yxrwGif wpfOD;csif;
vma&mufcJhMurnf jzpfaomfvnf; ESpf&Snfvrsm; wnfxm;&rnfhtajctaeukd
oabmaygurf Md uaomtcg rdrw
d \Ydk rdom;pkrsm;ukd toD;oD;ac:,u
l m OD;&mZfawmf apwD
teD;okYd ajymif;a&TUaexkid v
f mcJMh uvdrrhf nfom jzpfygonf/ xkt
d csed u
f OD;&mZfawmifNrKd UrmS
bk&ifi,f;Hk pku
d &f m NrKd Ujzpfojzh ifh NrKd UjytwGi;f yg0ifonhf ,cka&ayguaf csmif; aus;&GmwGif
yef;&Hq&mrsm;rSm wpfpw
k pfa0;wnf; aexkid v
f mcJMh u&mrS &Gmi,fwpfck ay:ayguv
f m
Ekid yf gonf/
(4)
okdYjzpf&m
&rf;NAJuRef; uefwkdif;e,f&Gm&if;&GmrS OD;a&ToD;a':rJwlwkdYrSm
orD;i,fapmrJusDtygt0if om;orD; rdom;pkESifhtwl a&aygufacsmif;aus;&GmokdY
ajymif;a&TUa&muf&v
dS mEkid yf gonf/ ae&mwGif apmrJus\
D zcif OD;jzLoD;rSm yef;&Hq&m
wpfOD;jzpfvdrfhrnf[k pma&;ol qifjcifrdygonf/ uefwkdif;e,frS a&ayguf acsmif;okdY
ajymif;a&TUvmMupOfwiG f apmrJusrD mS i,f&,
G o
f w
l pfO;D vnf; jzpfEidk Nf y;D tysKad yguw
f pfO;D
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
35
(5)
apmrJusrD mS i,fpOfuyif OD;&mZfawmfapwD wnfxm;&m vkyt
f m;yg0if ukov
dk jf yK
&if; bmomw&m;tay: av;av;eufeuf ouf0if,MHk unfol wpfO;D jzpfayonf/ rdz&k m;
jzpfvmaomtcg OD;&mZfawmfapwDtm; rok;d ouFe;f uyfv& ef &ufvyk af eMuonfh t,o
r*F b
D UJG & &ue;f onfrrsm;ukd OD;aqmifNy;D OD;&mZfawmifwef;wGif apwDwpfql wnfxm;cJh
ayao;onf/ if;jyif ajrilqaH wmf&iS b
f &k m;ukd jyKjyifwnfxm;jcif; /rdrZd mwda'ojzpfaom
&rf;NAu
J Re;f apwDyx
k ;kd rsm; wnfxm;jcif;wkaYd Mumihf if;bk&m;apwDrsm;rS orkid ;f oufao
rsm;tjzpf ,aeYtxd xifxif&mS ;&Sm;wnf&dS aeygao;onf/
(6)
pma&;olonf atmufygtaxmuftxm; tcsKUd tay:o;Hk oyfNy;D txufygtwdik ;f
qifjcifum aumufcsuq
f x
JG m;jcif;jzpfygonf/
OD;&mZfawmfapwD&ifjyifawmf taemufajrmufapmif;wGif tkwaf vSum;wpfcrk mS
,aeYxdxif&Sm; ay:vGifpGm &Sdaeao;&m if;ukd a'ocHrsm;u apmrJusDavSum;[k
,aeYwidk af c:a0:aeMuonfudk awGU&yg onf/ a'guw
f mazmfcsrrf m rSww
f rf;(pm-58)wGirf l
rif;zavmif;avSum;[k awGU&ygonf/
OD;&mZfawmifay:&dS avsmif;awmfrb
l &k m;&ifjyifwiG f ,cifa*gyursm; odr;f qnf;xm;cJh
aom ausmufpmwpfcsyf okpYd ma&;xk;d xm;onfudk awGU&ygonf/]]ou&mZf 1221
ck &rm0'D &ef;ajyU NrKd U0t0if unf;acsmif;&Gmae a':0ef;rjrpf ,ck&mG ae a&ayguaf csmif;
uHwumatmifoma0 aumif;rIeAd m efqk om"kac:apaom0f}}[l jzpfygonf/ ausmuf
pmrSm OD;&mZfawmifa&uefudk jyKjyif&efw;l azmfpOfu &&Scd o
hJ jzifh awmifay:oYdk o,f,x
l m;
&Sjd cif;jzpfaMumif; od&ygonf/ pma&;olyg0ifaom NrKd Ue,fpmayaumfrwD0ifrsm;u if;
ausmufpmukd "mwfyrHk w
S w
f rf;wifNy;D ,cktcg OD;&mZfawmifajc&if; "rpMum ausmif;wku
d f
odr;f qnf;xm;&Syd gonf/ ausmufpm t&qkv
d Qif &rf;NAu
J Re;f rS vlrsm;onf a&ayguf
acsmif;aus;&GmokYd vGecf ahJ om ESprf sm;pGmuyif ajymif;a&TUtajccs aexkid v
f mcJMh uaMumif;
odomayonf/ okdY&mwGif ausmufpmwpfckwnf;wGif azmfjycsufukd ukd;um;NyD;
&ckdifom;BuD;pmay
36
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
(7)
apmrJusED iS yfh wfouf pma&;olaqG;aEG;wifjycsuu
f dk ed*;Hk csKy&f vQif apmrJuso
D nf
&rf;NAu
J Re;f onf &rf;NAu
J Re;f olwpfO;D jzpfNy;D rdbrsm;ESit
fh wl a&ayguaf csmif;aus;&GmokYd
ajymif;a&TUaexkdifum OD;&mZfawmfapwD wnfxm;pOfumvwGif rdzk&m;jzpfcJhaMumif;cJh
aMumif;? OD;&mZfawmfapwDwnfxm;pOfumvwGif rdz&k m;jzpfcahJ Mumif;? xkaYd emufwiG f
rdrZd mwda'otygt0if ae&mtESt
YH jym; apwDyx
k ;dk rsm;ukd wnfxm;um bk&m;'g,u
d mr
tjzpf xif&mS ;ausmMf um;cJo
h jl zpfaMumif; qifjcifro
d nfudk aqG;aEG;wifjytyfygownf;/
atmifxGef;odef;(z kHumuRef;)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
37
oQpfaomif;bk&m;rS
rif;0wfwefqm pkHvifpGmESifU ausmufqif;wkawmf
trsK;d bmom? omoemawmfEiS h pmay,Ofaus;rIwu
Ydk dk jrwfE;dk aom vli,fwpfpk
onf 1986 ck ]]oQpaf omif;bk&m;Ak'y Zl ed,yGaJ wmf}}wGif &efyaHk iGrsm;uk&d &S&d ef aysmyf JG
&Tiyf jJG zihf &SmazGMuygonf/ tjrwfaiG (5000)usycf ef&Y &SMd u\/ ,if;&&Sad iG tv[oukeq
f ;Hk
rnft
h pm; rdrw
d v
Ydk rl sK;d wk\
Yd Ak'o
moemh*P
k af &miftpOfwnfwahH p&ef Ak'q
if;wkawmfwpf
ql jyefvnfjyKjyifu;dk uG,zf Ydk pDpOfcMhJ u\/ xl;qef;&Sm;yg;Ny;D orkid ;f 0ifqif;xkawmfwpfql
ukd jyKjyifrrG ;f rHMu&ef tm;vk;H oabmwlvufcMH uygonf/
(u)rlvtp? udef;0yf&m
okjYd zihf vli,fwo
Ydk nf ajrmufO;D ajrtESaYH jcqefcY MhJ u\/ wpfawmifwuf? wpf
awmifausmf? wpfawmifqif;cJhMu\/ awmifwef;toG,foG,f? awmifxGwfESihfawmif
uvyfygrusef &SmazGcMhJ u\/ xkaYd emufwpfzef q&mBu;D OD;OD;omxGe;f \ vrf;Tecf suf
t& rif;0wfwefqmESifh ausmufqif;wkawmfwqludk awGUMu&ygonf/ ,if;wkawmfrmS
ajrmufO;D NrKd U\taemufajrmuft&yf? urf;pD;ywfacsmif;teD; aiGawmfNrKd U;dk cHwyf awmifwef;
wGi&f o
dS nf/ awmifwef;wpfavQmuf tjrifq
h ;Hk awmifwpfv;Hk &S\d / aiGawmif ayguw
f w
H m;\
ta&SUbufwiG &f adS omawmifjzpfonf/ ,if;awmifBu;D rSm taemufbufoYdk rsuEf mS rl Ny;D
ol&aJ jy;(ok;H ) qif&h \
dS / qif;wkawmfonf yxrtqifh (atmufq;Hk tqif)h wGi&f o
dS nf/
&ckdifom;BuD;pmay
38
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
,if;tqifo
h nf wpf{ucef&Y NdS y;D tjcm;aom qif;wkawmfapwDawmfwYdk vnf; &Syd gonf/
(c) avmu"HxJu qif;wkawmf
ou&mZf 1146 (at'D 1784)ckwiG f xD;eef;ysuo
f Ok ;f cJNh y;D jrefrmNrKd U0efarmifpaH ysmf
xd NrKd U0ef(9)quf? ESpaf ygi;f (40)wkid af tmif tkycf sKycf o
hJ nf/ okjYd zifh jrefrmwko
Yd nf ,k;d ',m;
ukd ppfwu
dk &f ef &ckid w
f t
Ydk m; qifah c:ojzifh rcHr&yfEidk jf zpfum trsK;d rsK;d qlycl MhJ uonf/olyek ?f
olc;dk ? "m;jyrsm; xlxyfvmcJ\
h / vlaumif;olaumif;wkrYd mS at;csr;f &mt&yf jzpfaom
taemufjynfbufoYdk xGuaf jy;cJMh u&ayonf/
t*Fvyd w
f v
Ydk ufxufwiG f ,cifuxuf ykd vlq;dk ? olc;dk ? olyk ek o
f u
l efrsm;ESib
hf &k m;
zsuf oku
d q
f &mrsm; xlxyfrsm;jym;vmcJo
h nf/ xkb
d &k m;zsuo
f u
dk w
f ;l orm;wkaYd Mumifh
&ckid jf ynf&dS Ak'o
moedu taqmufttkrH sm;rSm wpfaeYwpfjcm; ysupf ;D jcif;okYd a&mufc&hJ
onf/
&ckdifjynf&Sd bk&m;rsm;wGif xif&Sm;ausmfMum;cJhaom rif;0wfwefqmESifh
ausmufqif;wkawmf rSmvnf; ocFg&w&m;ukd rvGefqefEkdifyJ ESpfaygif; (200)ausmf
jyKjyifxed ;f odr;f rnfo
h rl &Sjd zpfc&hJ \/ ppfab;? ppf'Pf rk;d 'Pf av'PfEiS b
hf &k m;zsuf oku
d w
f ;l
orm;wk\
Yd 'PfaMumifh vlot
l a&muftayguu
f if;uGmNy;D awmBu;D rsurf nf; twGi;f
csKEH ,
G yf w
d af ygi;f zk;H vTr;f vsu&f cdS \hJ / vli,fwo
Ydk mG ;a&muf awGUjrifcMhJ u&mwGif tvGeaf MuuGJ
p&mzl;ajrmfcJh&\/ qif;wkawmf\ OD;acgif;awmf? ukd,fcEmawmf? aygifawmf? vuf
awmfwrYdk mS vnf; [kw
d pfck onfwpfcjk zpfvsu&f \
dS / qif;wkawmf ude;f 0yfco
hJ nfh ausmuf
apwD*lawmfrSmvnf; ausmufwkH;ausmufcJrsm; yvifawmfrSmvnf; ausmuftpte
tjzpfoYdk ajymif;vJomG ;ayNy/D
at'D 1987 ck ar(31)&uf we*FaEGaeY eHeufyidk ;f wGif vli,fwo
Ydk nf qif;wk
awmfued ;f 0yfvsu&f o
dS nfh awmifqo
D o
Ydk mG ;a&mufNy;D awmckwjf cif;? vrf;xGi?f vrf;azmuf
jcif;rsm; vkyMf u\/ [kw
d pfck onfwpfck BujJ yefaY eonhf qif;wkawmf\ t*Fg&yfrsm;ukd
&SmazGNy;D wpfpw
k pf;Hk wnf;xm;Mu\/ w&m;yGJ qDr;D ? tarT;eHUomrsm;ukd qif;wkawmf\
a&SUarSmufwiG f ylaZmfxm;Mu\/ xkaYd emuf q&mBu;D OD;OD;omxGe;f ud,
k w
f idk f vufprHk ;dk vsuf
y&dwaf wmfrsm;? ab;tE&m,fuif;*gxm? rEerf sm; &Gwq
f Ndk y;D uefawmhygonf/ vli,fwYdk
vnf; q&mBu;D \aemufrS vuftyk cf su
D m &Scd ;fdk Muygonf/
vli,frsm;onf ravQmhaomZGJrmef? jyif;jyaom 0D&d,rsm;jzifh qif;wkawmfukd
yifah qmifMuonfrmS *kP,
f pl &maumif;vSonf/ xkjYd yif tBuOH mPfrsm; tpDtrHrsm;ukd
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
39
vkt
d yfovkd ulnyD yhH ;kd ay;aom yk*Kd vrf sm; rSm a&S;a[mif;okawoer; OD;ausmx
f eG ;f atmif?
tvu(1)ajrmufO;D ausmif;tkyf OD;OD;jrom? tv,fwef; jy OD;xG;D armifwYdk jzpfygonf/
tpyxrwGif awmifxdyfrS awmifajcokdY ]]pGyfzm;}}wGif yufvufvSJxnfhNyD;
avQmcs yifah qmifygonf/ OD;acgi;f awmfEiS hf tjcm;t*Fg&yfrsm;ukd ud,
k pf x
D rf;&Guv
f suf
awmifajcokYd ,laqmifMuonf/ a&S;a[mif; vuf&mrsm;? rusK;d ryJ?h rysupf ;D ap&ef qEjzifh
twwf EkdifqkH; ajymif;a&TUcJhjcif;jzpfygonf/ xkdaeY nae(4)em&DwGif tHawmfodrfwGif
udef;0yfcJhonf/
(C) rGrf;rHjcif;
oQpaf omif;bk&m; a*gyutzGUJ \ cGijfh yKcsut
f & tHawmford af pwD&w
H pfql (tHawmf
odraf pwDawmfrS ajrmufbufoq
Ykd if;vrf;teD;wGi&f adS om apwDi,f) wGif bk&m;qif;wk
r&Sdojzifh ,if;qif;wkawmfukd wnfxm;&ef oabmwlMuonf/ qif;wkawmftm;
a&S;rlrysuf e*kdyuwdtwkdif;jzpf&ef yef;&Hq&m tausmftarmf OD;ausmfat;ESifh
qufoG,fMu\/
yk*Kd vu
f vnf; a&S;rltwkid ;f rGr;f rHay;rnf[k uwday;\/
okEYd iS hf at'D 1987 -ck ZGev
f (19)&uf eHeufyidk ;f rS pvnf; ol\wynfw
h yef;rsm;
ESihf vkyu
f idk af p\/ q&mBu;D OD;OD;omxGe;f vnf; qif;wkawmftm; rlv? rla[mif;? rlreS &f &Sd
&ef rMumcPoGm;a&mufvrf; Teaf y;cJo
h nf/ yef;&Hq&mwk\Yd pdw&f n
S f vuf&n
S rf aI Mumifh
e*kyd uwduo
hJ Ydk twwfEidk q
f ;Hk jyKjyifay;onf/ qif;wkawmfrmS xkEd pS f Zlvidk (f 31)&ufwiG f
atmifjrifpmG Ny;D pD;aMumif;od&onf/
(i) taeuZmwifyGJ
tH a wmf o d r f a pwD & H w G i f rif ; 0wf w ef q mES i f h xl ; qef ; aom qif ; wk a wmf
wpfqlwnf&Sdonf[k Mum;odvmaom &[ef;&Sifvlrsm; oGm;a&mufzl;ajrmfMuonf/
txl ; ojzif h jynf w G i f ; jynf y rS ork d i f ; 0goem&S i f rsm;? ok a woD r sm;?
oGm;a&muf"gwyf Hk u
dk ,
f Nl y;D rSww
f rf;,lvmMuonf/ okEYd iS hf vli,fwo
Ydk nf bk&m;yviaf wmf
atmufwiG f oefo
Y ef&Y iS ;f &Si;f bk&m;0wfjyKEidk Mf u&ef qEjzifh orHwvif;cif;Muonf/ xkjYd yif
xkEd pS f pufwifbmv (6)&uf we*FaEGaeYwiG f oHCmawmf(11)yg;wku
Yd dk yifzh w
d v
f suf
taeuZm wiftrTef;? taeuZmwdoHom&Hponfh *gxmawmfrsm;ESifh bk&m;&Sif\
EIwaf yguo
f w
k af wmfwu
Ydk dk oHNyKd if &Gwzf wfMuygonf/ NrKd Ue,fv;Hk uRwf a*gyutzGUJ rsm;?
&ckdifom;BuD;pmay
40
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ygwaD umifprD S yk*Kd vrf sm;? Xmeqkid &f mrS yk*Kd vrf sm;ukd zdwMf um;Ny;D qGr;f abmZOfrsm;ESihf
{nfch MH uygonf/
xkt
d jyif 1992-ck Zlvidk (f 23)&uf eHeufyidk ;f wGif tHawmford af pwD&rH S oQpaf omif;
bk&m;odrfawmfokdY oQpfaomif;a*gyu\ qEay;rIjzifh a&TUajymif;ukd;uG,fcGifh&cJh\/
ajymif;a&TU&m tenf;i,f txdtyGe;f &So
d jzihf rGr;f rHMu&m (3)&ufxd jyKjyifc&hJ onf/ ,cktcg
oQpaf omif;bk&m;odraf wmf? oQpaf omif;bk&m; Bu;D cefY 0ifvrf;0Jbuf(ajrmufbuf)wGif
MumarSmufMumvSeyf viaf y:wiG f tylaZmf tzl;ajrmfcv
H su&f ydS gonf/
(p) qif;wkawmf\vuf&mrGef
qif;wkawmf\ OD;acgi;f awmfrmS tenf;i,fBu;D Ny;D ruk#d af wmfudk vGepf mG vuf&m
ajrmufaom yef;EG,yf ef;cufrsm;jzifh jyKvyk x
f m;onf/ ruku
d #f af wmf\ tay:yidk ;f wGif
wrm&Guf(ac:) yef;cuf 6-ckxuf renf;? rukd#fawmfwpfywfxk qpfxm;onfrSm
tEkpyd v
f o
S nf/ yef;cufw\
Ydk atmufwiG f yef;EG,f yef;vdyrf sm;ESihf AEKajymufrsm; pDwef;
xm;onfuadk wGU&\/ ruk#d af wmf\ tay:q;Hk tv,fxyd w
f iG f qHuspf ukd vuf,m&pfacG
vsu&f o
dS nf/ em;&Guaf wmfrmS yck;H awmfEiS rhf xday/ em;yef;awmf ESpcf rk mS vufuidk u
f o
hJ aYdk uGU
aumufNy;D em;&Gurf S wkwcf idk af om yck;H ay:oYdk udik ;f usae\/ em;uif;rsm;ukd xif&mS ;pGm
awGU&/ ezl;awmfrmS us,jf yefo
Y nf/ atmufopYdk u
dk f rsuv
f mT cs(puKajE) xm;onf/
ESmacgi;f awmf ajzmifw
h ef;Ny;D ESmwHay:onf/ arwmw&m;ygaom yg;pyfawmfwiG f wnfNird f
aomtNyKH ;ukad qmifaeonf/ ar;k;d awmf tenf;i,fum;onf/ vnfyif;awmf rwdrk &Snf
jzpfNy;D vnf&pfo;Hk &pfudk xif&mS ;pGm azmfxm;onf/ &ifbwfawmfrmS pvG,af wmfyg&NdS y;D
pvG,af wmf(3)xyfxufrenf;ay/ pvG,af wmfrsm;\tem;ukd rkwyf w
k ;D (okrYd [kw)f ykvJ
vk;H rsm;jzifh pDwef;xm;onfudk awGU&\/ tcsKUd aom pvG,af wmfwiG f yef;rsm;ukd rukVyky
(ac:) jrwfav;yef;udkaomfvnf;aumif; xnfhoGif;xkqpfxm;onfrSm tEkpdwfvS\/
vufarmif;awmfwiG f armif;uGuyf g&NdS y;D uefaY umfyef;rsm; pDxm;onf/ nmbufvufrmS
yx0DajrBuD;(yvifawmf)ESifh rxday/ yZuFrkj'm(ac:) vlewfjA[mwkdY\ tzl;tajrmf
tylaZmfudk cH,al wmfr[
l efjzpfonf/ nmbufvufacsmif;rsm;onf Io
Yd usn;f ukd xdae
onf/ b,fbufvufudk &ifciG 0f ,f yufvufwifxm;onf/ ajcxyfyviaf cG pHy,fawmf
rl[efjzpf\/ OmPfawmftwkid ;f twmrSm
qif;wkawmf\tjrifh(rukd#ftygt0if)
4ay 5vufr
cg;awmfywfvnf
3ay 4vufr
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
41
rud#k af wmftjrifh
vufarmif;awmfywfvnf
'l;pGef;ESpfzuftus,f
wkjYd zpfygonf/
1 ay
2 ay 6vufr
3 ay
&ckdifom;BuD;pmay
42
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
43
&ckdifom;BuD;pmay
44
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
oufolZmESifU pEok"r&mZmrif;
oufoZl mtaMumif;ukd azmfjyMu&m &ckid &f mZ0if wpfapmifEiS w
hf pfapmif uGv
J aGJ e
Muonfudk awGU&ayonf/ tif;apmuf&mZ0if e&ywdrif;Bu;D pk;d pHpOf taemufrZrd a'o
yqmjynfrS rif;acgi;f a&mif\om;awmf ESma&mifpo
D nf aemifawmf pmvaomusLukd ykeu
f ek f
ta&;edro
hf jzifh ESrawmf oufoZl mESit
fh wl xGuaf jy; &ckid o
f aYdk &mufvmaMumif;ESihf
a&;om;xm;onf/
q&mirnf;&mZ0if yqmrif;\ om;awmf oufoZl monf pEo"k r&mZm rif;vuf
xuf &ckid jf ynfoYdk a&mufvmaMumif; azmfjyxm;onf/ &rf;NAaJ wmifausmif; q&mawmfu
e&ywdBu;D rif;vufxufwiG f a&muf&cdS ahJ om yqmrif;\om;awmf ESma&mifpo
D nf pE
ok"r&mZmrif;ukd ykeu
f ef&m ta&;edro
hf jzifh upye'Djrpfnmzsm;okYd xGuaf jy;vGwaf jrmufchJ
onf/ okaYd omf om;awmfEpS Of ;D ESiahf emufygtcsKUd udk zrf;qD;rd uGyrf sucf o
hJ nf/ useaf e
aomolrsm;ukd opma&wku
d Nf y;D av;ukid pf pfonftjzpf wm0efay;tyfxm;cJo
h nf/ olwYdk
tm; &ckid w
f u
Ydk uref[ak c:aMumif; azmfjya&;om;xm;onf/
taMumif;ukyd if orkid ;f q&mBu;D rpwm[maA;u if;\jrefrmEkid if o
H rkid ;f pmtkyf
wGif &ckid af &;&mtcef; a&;om;azmfjyxm;cJo
h nf/ ol\a&;om;csurf mS csmcsK*smonf
ol\tpfudk tl&efZuftm;ykeu
f ef&m ta&;edrf o
hf jzifh c&pfou&mZf 1660-ckEpS w
f iG f &ckid f
jynfoYdk xGuaf jy;cJ&h onf/ olt
Y m; &ckid b
f &k if pEo"k r&mZmrif;onf vIu
d v
f pJS mG vufcNH y;D
rumokYd oabFmjzihf ykaYd y;&ef uwdjyKco
hJ nf/ csmcsL*smwGif vSyaom orD;awmfwpfyg;
yg&o
dS nf/ if;jyif &wemypn;f rsm;pGmwku
Yd dk ukvm;tkwrf sm;jzifh o,faqmif,cl o
hJ nf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
45
&ckdifom;BuD;pmay
46
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
47
&ckdifom;BuD;pmay
48
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
oufolZm\ tvSzGJUuAsmrsm;
1/ ausmq
f ef;jym;? bk&m;&Siyf if?h bke;f awmfyiG o
hf m;? aemufciG rhf Zrd ? a'opk;d
atmif? rif;acgiaf &mifvQi?f jynfaxmif&n
S v
f sm;? tkv
d wfjim;? om;Mo&o?
wvaomusL? rif;rlaomcg? usi&hf mroif?h vifh jynfo?l vlww
Ydk nD? ESa&mif
pDEiS ?hf wlNy;D ppfruf? ykeu
f ek f zsuf ? ajy;xGuo
f mG ;&m? oufoZl mvnf;?
aemufygwnD? ESa&mifpED iS ?hf wlNyrD uGm? &JAv
dk yf gEiS ?hf rwf&m crf;em;? om;r,m;
wk?Yd ajy;oGm;0ifajrmuf? uRecf aH &mufonf? vQaH wmufpufa&Tawmf0,faomf/
2/ pufa&Tawmfa&mif? xGe;f vQaH jymifom;? jynfaxmifaemufrmS ? yqmwkrd if;?
0ifvmvQi;f aomf? jznhw
f if;odr;f jref;f ? &meef;wnfaqmuf? 0rf;ajrmufMunfjzL?
Muifawmfrl ? &eforl rSw?f ynwf avjim;? odr;f jref;xm;onf? bk&m;qk,l
arQmfacsaomf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
49
&ckdifom;BuD;pmay
50
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ZrL? uRe;f av;qlwif?h &Siv
f Nl yKd ib
f uf?&rnfcuf\? NzKd ;jywfa&mifo,
G ?f aomf
wmES,o
f ?Ydk EIid ;f qG,rf avQm?f tpkay:wiG ?f oaumf a'0? EIwu
f jywfjywf?
oHcsKd vTwo
f nf? o,fe,f oifu
h dk befoenf;/
7/ vSpHwifh? auoQifhjrESpf? xkH;uspfvspfESifh? a&opfrGrf;zsif;? jrKaw0if;rQ?
tqif;a&Ta&mif?cef;vk;H ajymifom;? wefaqmiftwl? xGm;jymjzLvQi?f rd;k ol
ewf&yf? EIid ;f rpyfwnf?h ajcmufxyfwcH eG ?f vSwif[
h efEiS ?hf ,k*efxyd zf sm;? b,f
odMum;onf? rSwo
f m; aemifwYdk &efoenf;/
a&Tckdifausmf
rSDjirf;jyKaompmtkyfrsm;
1/ &ckid &f mZ0ifppfusr;f ('kw,
d tky-f &rf;jynfah wmifausmf q&mawmf)
2/ "n0wD&mZ0ifopf yJc;l rif;ausmif;q&mawmfO;D y@d?
3/ &ckid rf [m&mZ0ifawmfBu;D OD;omxGe;f atmif NrKd Ua[mif;NrKd U/
4/ 1921 ckEpS f a&S;a[mif;okawoetpD&ifcpH m? OD;pHa&Tb?k *kPx
f ;l aqmif
ausmufpm0ef/
5/ jrefrmEkid if o
H rkid ;f rp[maA;?
6/ jrefrmEkid if o
H rkid ;f rpwm 'Avl,t
l ufp'f ZD ,f/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
51
&ckdifom;BuD;pmay
52
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
53
tdE,
d paom Ekid if rH sm;ESihf a&mif;a&;0,fwm rsm;jym;cJah vonf/ Ekid if jH cm;ukeo
f nfrsm;onf
&ckid jf ynfrx
S u
G af om qefpyg;? qif? uRe;f ? ysO;f uwk;d ? ysO;f r? csw
d ?f rJe,f? ysm;za,mif;?
csnfxnf? 0g;*Grf; ponfwkdYukd tjrwfwEkd; 0,f,lMuonf/ t"duykdYukefrSm
qefpyg;jzpfonf/
a0omvDNrKd Uawmf\ trnftjynft
h pku
H yif ]]a0omvDausmufavSum;}} [l
qkdkd;&SdcJhayonf/ wpfrkdifcefY &Snfvsm;aom ausmufavSum; oabFmqdyfcHwpfck
aqmufvyk af y;xm;jcif;uyifvQif yifv,f &yfjcm; wkid ;f jynfrsm;ESihf ul;oef;a&mif;0,f&ef
qGaJ qmifzw
d af c:aeoa,mif jzpfaeayonf/ txl;xl; tjym;jym;aom aumufyo
J vJwYdk
ayg<u,f 0 &ma'o[k l trnf & onf h a0omvD t m; ausmuf a vS u m
oabFmqdyfcH&Sdjcif;uyif ukefonftaygif;wkdY pkaygif;aexkdif&m t&yf[lvnf;
teuft"dym ,fwpfrsK;d zGiq
hf Mdkuao;onf/ &ckid o
f rkid ;f tqkt
d & pjEm ;rif;rsm;vufxufwiG f
ESpfpOf yifv,ful; &GufoabFmBuD; rsm; wpfaomif;cefY a0omvDNrdKUawmfokdY
vma&muful;oef;a&mif;0,fMu&onf[k odygonf/ okdYjzpf a0omvDNrdKUawmfrSm
,if;acwf ,if;tcsdefu EkdifiHwum &GufoabFmBuD;rsm;jzifh t0iftxGuf rpJ
]]ysm;yef;cwfrQ}} pnfum;cJhayvdrfhrnf/ urmYtqifhtwef;rD oabFmqdyfBuD; jzpf
cJhayvdrfhrnf/
Ekid if w
H pfEidk if H pD;yGm;a&; zGUH NzKd ;wk;d wufjcif;rSm Ekid if u
H dk tkycf sKyo
f nfh bk&ifrsm;\
tajrmftjrif Bu;D rm; rItay: rlwnfygonf/ &ckid b
f &k ifrsm;onf Ekid if w
H umaps;uGurf sm;ukd
pl;prf;pavhvmEkid &f ef oHrsm;? taxmufawmfrsm;ukd vQKUfd 0u
S af pvTwNf y;D 0,fvt
dk m;ESihf
a&mif ; vk d t m;? aps;EI e f ; tajctae? Ek d i f i H a &;tae txm; ponf r sm;uk d
vQKUd 0u
S af pvTwx
f m;onfh oHrsm;ESihf taxmufawmfrsm;xHrS &&So
d nfh aps;EIe;f toD;oD;ukd
IEd idI ;f Ny;D aemuf Ekid if aH wmf\ qefpyg;aps;EIe;f ukd wkid ;f jynfoYdk aMunm&onf/ Ekid if jH cm;okYd
wifykdYa&mif;csrnfh aps;EIef;rSm twuftus&Sdaomfvnf; jynfwGif;aps;EIef;ukdum;
ykHaoowfrSwfxm;onf/
qefpyg;a&mif;0,fa&;vkyif ef;um; Bu;D us,o
f nfEiS t
fh rQ pnf;urf;pepfvnf;
usevS o nf / &S i f b k & if u wk d u f k d u f x d e f ; csKyf x m;onf / ok d Y w ap bk & if o nf
rdrdwpfOD;wnf;aom oabmjzifh y&rf;ywm aqmif&Gufonf[k rrSwf,loifhyg/
&ck d i f e ef ; pOf e ef ; quf \ r[mOya'jzpf a om ]]rEk " r o wf u srf ; }}vmES i f h tnD
aqmif&u
G jf cif;omjzpfonf/
a0omvDacwfu pjEm ;rif;rsm;onf Ekid if jH cm;ukeo
f nfrsm;\ &if;ES;D jrK yEf rHS w
I u
Ydk dk
&ckdifom;BuD;pmay
54
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
55
&ckdifom;BuD;pmay
56
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
57
&ckdifom;BuD;pmay
58
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
59
&ckdifom;BuD;pmay
60
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
yvit
f Bu;D (8)awmif? tvwf(6)awmif? ti,f(4)awmif (4)rsuEf mS [k qkad omaMumifh
tvkH;tavsmif;xifpGm xkvkyf&onf/ 4-rsufESmpvkH; jcaoFhkyf(4)pD;apmifhae[ef
xkvkyf&onf/ &mZyvifxm;&majrukd okH;awmifESifh wpfrkdufjrifh&onf/ ajrjyif
wifhw,fjcif;ukd jyKwwfaom ae&mtxl;ukd yvif[kac:onf/ {u&mZfrif;\
ae&mawmfonf oH[m oeyviaf c:\/ tjcm;ae&mrsm;xuf txl;vkyaf qmif&rnf
jzpfonf/
xD;jzLawmf
&mZyvifawmfukd tv,fA[kdjyK vuf,mbufawmfu ueu'gefxD;awmf?
wrG w f x D ; awmf ? ,mOf x D ; awmf ? Mu0S e f ; xD ; awmf ? (ok d Y r [k w f ) y'k r x D ; awmf ?
ork'Z mxD;awmf? ,Ofx;D awmf? MuiSe;f xD; awmf[al om xD;awmf(4)pif;ukd pku
d x
f &l onf/
&mZyvifawmf\ vuf0Jawmfbufuvnf; ueu'gef xD;awmf? orkuxD;awmf?
0doBuKH x;D awmf? ol&,
d xD;awmf? [laom xD;awmf (4)pif;ukd pku
d x
f &l rnf/ pkpak ygi;f
xD;awmf (8)pif; pku
d x
f x
l m;&onf/ tk;d t&Guu
f dk a&Tjzifh rGr;f vsuv
f yk &f onf/
tif;ysOfawmf
tif ; ysOf a wmf u k d bd o d u f o G e f ; awmf & &ef ae&mtjzpf j yKvk y f M u&onf /
a&ozef;om;jzifh jyKvyk &f onf/ a&ozef;om;ukd tajctaygi;f trS(D wJu)J ygatmif ckid cf phH mG
jyKvk y f & ef oO m vD a e&mawmf r S m uJ h o k d Y Bud r f r suf u G i f ; cwf & uf v k y f & onf /
tbd o d u f c H & ef t wG u f if ; tif y sOf a wmf o nf Mum&T D ; (Mumk y f a &;)aom
tif;ysOaf wmfjzpf&rnf/ Muma&;jc,f&mvnf; a&ozef;om;wGif a&;jc,fro
S mr[kw?f
ysOfjzL? ydwfjzL? ydwfEk ponfh tcsKd;oihfawmf&mwGif a&;jc,fEkdifonf/ a&;jc,fNyD;a&
ozef;om;oihfatmif (vSatmif) Budrfjcif;\atmuf? txuftvkd&Sd&mrsm;wGif
uyfvTrf;&onf/ xkdtxnfrsm;ukd okH;aqmifvkduvnf; tbdodufoGef;NyD;aomf
tok;H jyKEidk o
f nf/
tif;ysOfa&;enf;
tem;a&ok;H aMumif;eSihf av;axmifw
h cH g;? wHcg;av;rsuEf mS ? ok;H azwmifyrmPukid
qefrek n
Yf uf jzifh a&;om;pD&ifNy;D vQif tv,fwiG f y'krm Muma&;onf/ erE"mwfoufqif
aom rsOf;aMumif;rsm;rSm? tzkdtruyfvsuf tcif;tusif;yg jyKvkyf&onf/ enf;
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
61
tzko
d ufoufom wGo
J ;Hk aom xk;H a[mif;enf; rsm;ukd tok;H jyK&onf/ Muma&;ykaH &;[ef
um; tv,fA[kcd suu
f dk yGichf sy(f 8)ck&adS om 'kw,
d yef;xyf? if;enf;qifu
h m&Haom
yGichf sy(f 8)ckEiS hf 'kw,
d yef;xyf? if;qifu
h m&Haom yGichf sy(f 8)ck&adS om wwd,yef;xyf?
okeYd nf;jzifh yef;xyf(8)Burd w
f idk w
f idk ?f yGichf sy(f 8)ckpED iS hf yGichf syaf ygi;f (64)csyf ta&twGu&f dS
atmif a&;&\/
{u&mZfrif;jrwf pHy,fawmfrlovsuf bdodufcH&rnfjzpf\/ MumyGifh (64)csyf
qkdaomfvnf; ]]qifjzL onfawmaMumifh}} qkdouJhokdY yGifhcsyf(100)jyKvkyfvQifvnf;
Mumy'krm jzpf\/ (64)csyaf tmuf ravsmv
h sif Ny;D onfomwnf;/
bdodufrif;cHawmfypnf;rsm;
bdou
d cf yH aJG wmf yg0ifaom ypn;f rsm;ukd ,cifa&SUu rif;wkt
Yd ok;H jyk Kco
hJ nfyh \
JG
ok;H pkwpfprk Qom ok;H pGjJ cif;jzpfonf/
om;NrD;,yf
urmOD;tpuyif vlwiG f orw? om;aumifwiG f auo&mZmjcaoF?h ig;wGif ig;eEm?
iSuw
f iG f Oa'gi;f rif;wdo
Yk nf rif;jyKMuonf/
jcaoFo
h nfum; om;wumwk\Yd rif;jzpf twkr&Sad om om;&J? om;jrwfjzpfonf/
oD[moeyvifwGifvnf; jcaoFhkyfukd tokH;jyKonf/ om;NrD;,yfonfvnf; auo
&mZmjcaoF\
h tNr;D (Nr;D 'ke;f ? y'ke;f )ukv
d yk &f onf/ &wempDaom om;Nr;D ,yf\ tk;d
twkdif;twm yrmPt&Snfonf vufopf (28)opfjyKvkyf&onf/ (14)vufrausmf
cef&Y rfdS nf/ jcaoFh yk (f ref0ifaeaomjcaoF)h ukd ajrmufO;D acwf tok;H jyKcMhJ uonfudk awGU
&onf)
,yfEpS pf if;
]]arm&0dow? [wuESi?hf 0gVADZed? trnf[o
d m;? vQn
H ;D a&mif0if;,yfEpS pf if;}}
(O*gp-H \eef;yGihf armfueG ;f rS? O*gpo
H nf OumysrH [kwyf g)[lonftwkid ;f oD;Nr;D ,yftjzpf
auo&mZmjcaoFo
h m;Nr;D ,yftjyif Oa'gi;f om;Nr;D ,yfvnf; yg&rnf/ ,yftk;d rsm;onf
EGJUEGJUGwfGwf&Sd&rnf/ &TD(a&T)ywjrm;pDjc,faom tkd;jzpfonf/ xkdpGtkd;onf wvH
(4)awmifrQomjzpfonf/ ,yfudk rif;csi;f wko
Yd nf "g;xpfvufwif cg;wGif tk;d ukd
axmuf bk&if\rsuEf mS eHyg;ESpzf ufudk vDo,
G (f av&atmif)rdatmif nifnifomom
&ckdifom;BuD;pmay
62
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
cwf&aom ,yfjzpfonf/
xD;av;yg;ESihf tMum;tMum; ,yfrm;csyfvsuf
,yfrm;[lonfrmS vnf; ,yf0idk ;f ? ,yf&n
S w
f u
Ydk dk qkv
d o
dk nf/ &ckid pf mqkd O*gp\
H
eef;yGiahf rmfueG ;f rsm;wGif ]]xD;av;yg;ESifh tMum;tMum;? ,yfrm;csyv
f su?f pOfqufo;Hk nD?
q,f h o k H ; vD } } [l o nf E S i f h t nD vuf 0 J ? vuf , mxD ; jzLawmf ( 4)pif ; tMum;
aqmuf p k d u f x m;tyf o nh f ,yf r sm;jzpf o nf / xD ; jzLawmf t k d ; ES i f h
oifah tmifvyk af qmif&onf/ txl;tqef; &wemrsm;jzifh pDjc,f&onf/
,yfrsm;ESihfywfouf pma&;ol udk,fawGUwpfckukd a&;yg&ap/ pma&;olwkdY
yvuf0NrdKUe,fodkY c&D;a&mufckduf? yvuf0NrdKUe,f&Sd &ckdifvlrsKd;rsm;wGif ]]tHa[myGJ}}
jyKvyk u
f si;f yaeMuonfudk awGU&onf/ if;yGw
J iG f ,yfrm;[kac:aom ,yfwpfrsK;d ukyd g
okH;pGJMuonfukd awGU&onf/ xkda'o 0kdif;0kdif;pufpuf ,yfukd ,yf0kdif;[kac:
4axmifjh yKvyk x
f m;aom ,yfudk ,wfrm;[k ac:Muonfudk awGU&onf/ tHa[myGJ
if;,yf0idk ;f ,yfrmESprf sK;d pvk;H ukd &Tm;(,yfcyf)Muonf/
oif;uspfawmf
ZrL&pf&(DT a&T)pifjzifNh y;D aom ywjrm;Mu,fjzifh pDjc,faom ruk#d af wmf]]v0kid ;f ? t0ef;}}
ozG , f w if h w,f p G m ezl ; jyif &pf y wf a om oif ; uspf a wmf u k d bk & if r if ; jrwf
qifjref;awmfrl&onf/
ruk#d o
f &zl
ruk#d Ef iS hf o&zlw\
Ydk xl;jcm;yko
H nf tenf;i,fom&So
d nf/ ruk#d f txG#rf &S?d
o&zl txG # f & S d &S d o nf r Qomxl ; jcm;onf / ruk d # f u k d v nf ;
a&S ; xk H ; pH t wk d i f ; aomf v nf ; aumif ; ? ,if ; xuf v G e f aomf vnf ; aumif ; ?
qif,ifjyKvyk &f onf/ ZrL&pf&(DT a&T)ukd vky&f onf/
NcDeif;
NcDeif;[lonf NcD(ajc) eif;&aom zdeif; xm;&aom (zdeyf)ukd ac:onf/
bk&ifrif;jrwfp;D awmf rl&ef a&Tjzifjh yKvyk &f onf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
63
oefvsuf
oefvsuu
f dk bk&ifrif;jrwfu,
kd w
f idk f ukid &f ef? wpfzufomG ;? ESpzf ufomG ; ponfjzihf
BudKuf&mtoGm; jyKvkyfEkdifonf/ &TD(a&T)jzifh rGrf;rH a&T? &J? trsuf&wem pDaom
tk;d ESijhf yKvyk &f onf/
ukd,f0wfawmfESifh tuFsD
txl;xl;aom &wemwkdYjzifh pDjc,ftyfaom jzLvSpGmaom ukd,f0wfawmf
tqif;ckepfyg;&Sad om ri,frBu;D aom tuFs aD wmfwu
Ydk dk bk&ifrif;jrwf 0wfqif&onf/
vufaumufawmf
bk&ifrif;\ vufaumufawmfukd Mu,f(9)vkH;(ukd;vkH;)pD &TD(a&T)piftwdukd
jyKvyk &f onf/
em;yef;
em;yef;tqDwiG f qGaJ om em;oG,yf ef;uk;H jzpfonf/
vnf&b
JG ,uf
vkdif(vnf) &GJb,ufawmfukd bk&ifrif;jrwf 0wfqif&ef a&SUusrf;vmtwkdif;
aomfvnf;aumif;? xl;qef; aomfvnf;aumif;jyKvyk &f onf/
pvG,af wmf
rdrd\tusifhukd t"d|mefaqmufwnfvkdaomaMumifh pvG,fawmfwif&onf/
opfow0gwo
Ydk nf rdr\
d vuf,mbufrS tpmrsm;uko
d mpm; vuf0b
J ufrS tpmukd
rpm;/ uJo
h Ydk uwdNro
J uJo
h Ydk tukov
dk u
f dk MuOfz,ft[
hH k opfow0gudk twk,l
&od(&aoh)wkYd opfeufta&ukd aqmifuek o
f nf/ okb
Yd &k ifrif;jrwfrpS rif;nDrif;om;?
r;awmfrwfawmfwkdYrSm rdrdtusifht"d|mef usifhokH;aqmufwnfvkd pvG,fawmf
qifjref;Muonf/ (,ckacwf &ckid Of ykoo
f nfrsm;? Oykow
f b
H ufywfjcif;onfvnf; p
vG,q
f if,if usiahf om a&S;a[mif; &ckid x
f ;Hk pHtusiw
hf pfcyk ifjzpfonf/
&T(D a&T)aiGpaom &wemwkjYd zifh rif;polww
Ydk iG f jyKvyk o
f nhf pvG,w
f o
Ydk nf
= r;Bu;D rwfBu;D t*r[maoemywdwrYdk mS pvG,(f 18)oG,/f
&ckdifom;BuD;pmay
64
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
65
a&Tu&m;
ewfyo&ef ruef;o@mefcu
G t
f xl;yifjzpfonf/
vufow
k yf 0g
a&Ta&miftqif;&Sad om vufow
k yf 0gudk jyKvyk &f onf/
Oaygif;
a&TcGuf/ / a&Tom;twdudk jyKvyk &f onf/
a&T[if;csKd/ / iG(D aiG)om;twdudk jyKvyk &f onf/
a&Tt;dk /
/ a&Tom;twdudk jyKvyk &f onf/
aMu;tkd;/ / ajrtkd;/
axG;cH/ / a&Tom;twdudk jyKvyk &f onf/
a&Tzvm;/ / a&aomuf&ef a&Tom;twdudk jyKvyk &f onf/
uGr;f avmif;// (uGr;f cGu?f uGr;f tpf? uGr;f *g) uGr;f xnf&h ef jzpfonf/
tvHwcH eG af wmf(7)yg;
tvHwcH eG af wmfrsm;ukd aumif;aomaeY? euww
f Ydk pD&ifjyKvyk &f onf/ tvHrsm;wGif
1/ aea&mifEiS w
hf al omta&mif(ol&,
d a&mif) tvH?
2/ jzLaom ta&miftvH
3/ 0gaom ta&miftvH
4/ rSnahf om ta&miftvH
5/ pdr;f aom ta&miftvH
6/ eDaom ta&miftvH
7/ jymaom ta&mif tvHrsm;ukd jyKvyk &f onf/
if;tvHrsm;wGifvnf;
1/ arsmufkyf
2/ *VKef yk f
3/ bDv;l kyf
4/ jcaoFh yk f
5/ Oa'gi;f kyf
&ckdifom;BuD;pmay
66
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
6/ qifkyf
7/ e*g;kyrf sm;ukd jyKvyk yf g0if&onf/
a&Teef;awmfudk jyKjyifjcif;
a&Teef;awmfudk pEmokre&mZmrif;vufxuf rD;oifah vmifonfudk aemufrif;wkYd
vufxuf rvkyjf zpfc/hJ tkwyf Euo
f m pku
d x
f El idk cf o
hJ nf/ tkwjf rpfrcsEidk cf /hJ ,ckvufxuf
wnfaqmuf&m tkwef ef;oD[m oeyvif eef;OD;jym'fomNy;D ygonf/ ]],if;wGirf m&bif
OD;uif&mZyvi}f } wnfxm;onf/
"n0wD &ckid jf ynf ]]eef;yko
H rkid ;f }}rsm;rSm oHwNJG rKd U ]]'obmwdu}} nDaemif
rif;jyKaomtcg odMum;ewfrif;onf nOfhoef;acgif,HwGif udk,fwkdifxifvsuf
eef;ykzH efqif; jzpfonftwkid ;f aqmufvyk o
f nfh eef;ykrH [mrked jrwfpmG bk&m; wum
awmf&if;pEo&l ,
fd &mZmvufxuf eef;yk?H 'o&mZmrif; vufxufeef;ykEH iS hf ajrmufO;D NrKd U
awmfwiG f rif;apmrGef rif;bmwkv
Yd ufxuf eef;ykw
H o
Ydk nf a&SUusr;f *efEiS t
fh nD wnfvyk f
aom eef;ykjH zpfonf/
,Mwm? ,m,D? tif;tkid f kyw
f rk sm;jzifh aumif;rGeo
f nf/ ,if;twkid ;f ,ckeef;awmf
ukd wnfvyk rf nf/ a&Teef;jy'f&mZyvif OD;uifawmfonf/ pma[mif; pmwrf;xk;H pH
ESirhf nDrGw&f o
dS nfudk xk;H pHEiS hf ajymif;jyifMu&rnf/ a&SUOya' xk;H wrf;&mZ0ifvm&So
d nfom
oifhjrwfonf/ tcrf;tem; tokH;taqmif pD&ifcefYxm;rIrSm y"mejzpf xkH;pHOya'
rysufr,Gif;? om;awmftpOf? ajr;awmftquf? jrpfawmftTefY? qif;oufvsuf
ajymif;jyifoifo
h nfrsm;ukd ajymif;jyifoifo
h nfyif/ urmOD;xk;H pH&o
dS nf/ urmtvwfwiG f
jzpfaom xkH;pHvnf;&Sdonf/ w&m;pnf? acgif;avmif; xm; jynfoljynfom;wkdY
cwfxkd;&onhf xkH;pHrsm; vnf; ,ckumvay:xGef;aomfvnf; aemifrif;wkdYrSD&ef
xk;H pHOya'yifjzpfonf/
&mZyvifxkH;pHtwkdif;twm Oya'orSm &ckdifynm&Sd O*gpHpyfqkdaom eef;yGifh
armfueG ;f awmfrsm; ESit
hf nD ,cktXk ef ef;OD;uif&mZ]]yvi}f }awmfudk ajymif;jcif;jzpfonf/
bkef;uHyg&rDBuD;jrwfawmfrlonfESifh avsmfpGm twkdif;xuftvGefjzpfapvkdaomaMumifh
ajymif;awmfrljcif;jzpfonf/ a&S;xkH;pHrusjyKvkyfcJhonfh taetxm;ukd odfrf;
a&SUuqif;vwfonhf xk;H pHtaetxm;ESiahf vsmaf tmif ajymif;jcif;omjzpfonf/
ajreef;jymom'fawmfwiG f oD[moeyvi?f aemufyw
JG ufprkwf aqmifawmfwiG f
y'krm oe&mZ yviaf wmfudk vkyaf qmif&rnf/ ]]&mZyvif vkyf ;dk xk;H pHpmwrf;a[mif;}}
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
67
twkid ;f jzpfonf/
oBuFeaf wmfac:jcif;
oBueF af wmfac:jcif;onf NrKd UawmfwiG ;f rSm ac:jcif;? NrKd Uawmfjyifoifah wmf&mrSmac:jcif;
xkH;pH&Sdonf/ ,if;ESpfrsKd;wGif tcrf;tem; BuD;BuDk;us,fus,f oBuFefac:awmfrlvQif
NrdKUjyifoifhawmf&mrSm ac:awmfrl onf/ tcrf;tem;BuD;BuD;us,fus,fr[kwfvQif
a&TNrKd Uawmf twGi;f rSmyif oBueF af c:awmfro
l nf/ ,cktcg tuRef Udk &ckid jf ynfBu;D wGiu
f m;
umv0dyw
t
d cgBu;D BuKH BuKd uaf eaomaMumifh tcrf;tem;Bu;D Bu;D us,u
f s,Ef iS hf rcHawmf
rlNy/D toift
h wifah vsmpf mG aom cHawmfrrl nf[k bk&ifred aYf wmfral omf a&S;xk;H pHwiG f ok;H pk
wpfpak vsmeh nf; jyKvyk v
f Qif oifjh rwfvyS gonf[k avQmufMu qk;H jzwfjyKvyk Mf uonf/
bGUJ wHqyd ef mrHawmf
rif;{u&mZf\ wHqyd ef mrHawmf (emrnf? trnfawmf)? rdz&k m;Bu;D \ wHqyd ef mrH
awmf? Zmwmawmfrsm;ukv
d nf; jyKvyk f bdou
d o
f eG ;f jyKtyfEiS ;f &onf/ ywjrm;taqmif
ta,mifrsm;rSvnf; a&S;xk;H pHta[mif; twkid ;f pD&if&onf/ rif;{u&mZfemrHawmf Zmwm
awmf ywjrm;(9)&pfp?D oifyek ;f acgif ywjrm;(3)&pfp?D oifyek ;f acgif ywjrm;(2)&pfp?D vufem;
ywjrm;wpf&pfpD &if;zsm;e0&wf(2)vk;H pkH xnfv
h yk &f onf/
tdrf&Sdrif;ukdvnf; bGJUESif;
bdodufoGef;avmif; tdrfa&SUrif;ukdvnf; bGJUwHqdyfemrawmfay;&NrJjzpfonf/
trnfay;ouJo
h Ydk t0wftpm;? NrKd Ujy? &Gm? jynf? oem;awmfro
l nf/ tdraf &SUrif;om;?
rif;ajr;? r;rwf? r,fawmf? trIxrf;? t&mxrf;wkt
Yd m; bGUJ emr xyfraH y;oem;cs;D jri hf
tyfEiS ;f &onf/
rdzk&m;ukdyg bdodufoGef;
rdz&k m;ukv
d nf; tbdou
d o
f eG ;f &onf/ bdou
d o
f eG ;f rS ]]ra[oDrzd &k m;}}jzpfonf/
tbdou
d rf oGe;f aomf ]]rif;pnf;pdr&f rdz&k m;}}omjzpfonf/ rdz&k m;ukd bdou
d o
f eG ;f &m
rif;orD;u oGef;&onf/ bdodufoGef;&Gwfqkdpm? usdefpmrsm;ukdvnf; &Gwfqkd&onf/
oGe;f aomae&monf rif;bdo
d u
d o
f eG ;f pOfaeaom a&ozef;tif;ysOrf [kw/f &wemtpktykH
xuf wufomoGe;f &onf/
&ckdifom;BuD;pmay
68
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
bk&ifrif;jrwftm; tbdodufoGef;jcif;
txufqcdk ?hJ ajymcJ?h aqG;aEG;cJMh uNy;D onftwkid ;f pDpOfaqmif&u
G f Ny;D pD; r*Fvm
tcsed t
f cgaumif;qku
d q
f u
dk af &mufNyjD zpfvQif &ckid jf ynfoQib
f &k ifrif;jrwfonff odMum;rif;\
wefqmESifhwlaom rif;ajrmufwefqmig;yg;? tygt0if txl;xl;aom &wemwkdYukd
qif,if 0wfpm;vsuf bdou
d cf yH pn;f rsm; 0kid ;f &H tbdou
d o
f eG ;f &ef jyKvyk x
f m;aom
a&ozef;tifysOaf wmfxufwiG f wuf ae&m,l&onf/
xkad emufrS rif;om;? rif;orD;? ykPm ;? olaX; ponfwu
Ydk tpOftwkid ;f bdou
d f
pm? used pf mrsm;&Gwq
f dk tbdou
d adf &pifoeG ;f avmif;&onf/ tbdou
d u
f sed pf mrsm;udk
ygV?d &ckid ?f ESpcf suaf &mpGuf &Gwq
f rdk S aocsmonft
h wGuf xko
d Ydk &Gwq
f &dk onf/
rif;orD;&Gwq
f ydk Hk
a'0? toQirf if;jrwf/ wH? toQirf if;jrwfu/dk oaAy?d tvk;H pkv
H nf;jzpfuek af om?
cw,
d *Pm? rif;rsK;d taygi;f wko
Yd nf? twmeH? rdru
d ,
dk u
f /dk tm&u?H apmifah &SmufpjD cif;iSm/
rdem tbdaoaue? odYk tbdou
d o
f eG ;f jcif;jzif/h tbdou
d u
f ?H tbdou
d cf aH om/
r[m&mZmeH? rif;jrwfudk / ua&mE?d jyKuek \
f / wG?H toQirf if;jrwfonf/ &mZ"are?
w&m;ESi/hf oare? nDojzif/h &Z?H rif;tjzpfu/dk uma&[d? jyKawmfryl gavmh/ {awokcw,
d
uawok? xkrd if;rsK;d taygi;f / wG?H toQirf if;jrwfonf/ o[dwpdawp? tpD;tyGm;ukd
tvk[
d o
d nfvnf;/ ba0jzpfawmfryl gavmh/[dworawp? tpD;tyGm;ukd tvk[
d o
d nf
vnf;/ ba0jzpfawmfryl gavmh/ [dworaw? tpD;tyGm;jzifrh Qaom arwmpdw[
f ad wmfrl
onfvnf;/ ba0? jzpfawmfryl gavmh/ &um0&um*kw,
d m? apmifah &Smufr"vkNH cKH pjD cif;jzif/h
awoH? xkrd if;rsK;d wko
Yd nf/ &uad w? apmifah &Smuftyfonfvnf;/ b0g[?d jzpfawmfral vmh/
okYd ygV?d &ckid Ef pS w
f idk f a&m,Suf rif;orD;&Gwq
f dk tbdou
d o
f eG ;f avmif;&onf/
tbdou
d af &pifudk bk&ifrif;\ OD;xdyf oGe;f avmif;Ny;D vQi?f bk&ifrif;jrwf\ bGUJ wq
H yd f
awmfudk rif;om;u atmifjcif;(8)yg; tcsKy*f gxmukd &Gwq
f q
dk ufuyf&onf/if;jyif eef;NrKd U
awmfarmfueG ;f a&Teef;awmfurn;f rsm;ukv
d nf; xyfraH Mumfjim&onf/
pnfw;D cwfjcif;
tbdou
d cf aH wmfro
l nfu
h m;? A[kXd pf Of? "mwfpnfrS p twD;trIwf wl&,
d mrsK;d pkH
wku
Yd dk ork'& m vIid ;f wHyidk ;f xouJo
h Ydk wpfNyKd ief uf wD;rIw&f onf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
69
trdeaYf wmfxw
k jf yefjcif;
&ckid b
f &k if bdou
d af wmfoeG ;f Ny;D aemuf bk&ifrif;jrwfonf &ckid u
f Re;f Bu;D (44)uRe;f
ESihf &ckid w
f pfjynfv;Hk okYd trdeaYf wmfxw
k jf yef&onf/ (xkwjf yefaom trded aYf wmfrsm;ukd aemuf
aemifazmfjyygrnf)/
xkt
d rdeaYf wmf us,0f ef;aom &ckid af 'o? e,fy,ftrIxrf;aygi;f pk?H jynfojl ynfom;
tm;vk;H ? &[ef;&Sio
f al wmfojl rwfygrusef tm;vk;H aom yk*Kd vrf sm;okYd trdeaYf wmfouf
a&mufaMumif; Te;f onf/ bdou
d o
f eG ;f Ny;D taMumif;ESihf bk&ifbUJG emrnf? wkid ;f jynfemrnf?
eef;awmfemrnfrsm;ygonf/ pvG,fpaom tusifhoDvrsm;ukdvnf; NrJMu&efygonf/
bdou
d cf NH y;D onfaeYu p Oykoo
f v
D ukd &ckid w
f pfjynfv;Hk ok;H ESpu
f siMhf u&ef aMumfjimonf/
vlpaom tjypfxu
dk af omolrsm;ukd vGwNf ird ;f csr;f omcGihf ay;onf/ awmiSuw
f &d pmef
rsm;ukdvnf; Oya't& rzrf;rowfbJ ab;rJhvTwfonf/ vlOD;a& pm&if;ukdvnf;
qufoiG ;f &onf/ tcsed t
f av;? awmif;? wif;wku
Yd dk rlvtwkid ;f vky&f ef tmPmygonf/
w&m;pD&ifa&;qkid &f mrsm;vnf; "rowfEiS t
hf nD jyKvyk Mf u&efygonf/
&ckid af emufq;Hk bk&if r[morw\ bdou
d yf aJG wmfum; Ny;D qk;H jcif;okYd a&mufNy;D jzpf
ownf;/
(ukd,fh&mZm)
(1994)
usrf;ukd;
1/ &ckid &f mZ0ifopf(awmifausmif;)
2/ tjcm;&ckid &f mZ0ifrsm;
3/ r[morwrif;bdodufpmwrf;(ayrl)(t"du)
4/ &ckdif&mZbdaouusrf;
5/ O*gp\
H &ckid ef ef;yGiahf rmfueG ;f ?
6/ eef;yko
H rkid ;f /
&ckdifom;BuD;pmay
70
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
tdwfzGifhay;pm wpfapmif
&ckid f ;dk r r*Zif; trSw(f 1)ukd zwf&wJt
h cgrmS 'Dtw
d zf iG ahf y;pmukd a&;jzpfcyhJ gw,f/
aemifat;(taemuf)&JU aqmif;yg;rSm armifjyL; oHw\JG aqmif;yg;eJY pmwrf;aMumihf ajrmufO;D ?
ausmufawmfwrYdk mS jyemjzpfcw
hJ ,fvYdk qkx
d m;wmukd awGU&w,f/
tJ'pD mwrf;rSm bmawGwifjyxm;w,fqw
dk mawmh pma&;ol t&Sit
f aeeJY rzwf&
vkYd rodygb;l / ukpd rd &f UJ aqmif;yg;xJrmS awmh q&maz(armifjyL;)u trSm;&S&d if axmufjy
jyKjyifay;ygqw
dk phJ um;ukd ajymw,fqv
dk v
Ydk J a&;&jcif;jzpfw,f/ OD;wifaz(armifjyL; oHw)JG &JU
aqmif;yg;rSeo
f rQ zwfaI vhvmMunhw
f t
hJ cgrmS r[m,meeJY ouwukd tNrw
J rf;tom;
ay;a&;om;xm;wmukd awGU&w,f/
armifa'0 ajrmufO;D &JUaqmif;yg;rSm a0zefxm;wmu uGi;f qif;okawoervkyb
f J
usr;f pmtkyaf ygi;f rsm;pGmukd wifjyuk;d um;ae&if trSm;rsm;wwfw,fvq
Ydk w
dk ,f? armifa'0
&JU ajymMum;csuf[m rSefuefoifhawmfygw,f/ pmawGUvufawGUaygif;pyfzkdY vkdtyfwm
trSeyf gy/J
q&mOD;wifaz (armifjyL; oHw)JG &JU ]]&ckid jf ynfoYdk ygVo
d uwta&;tom;pwif
a&muf&jdS cif; aqmif;yg;eJyY wfoufvYdk aqG;aEG;wifjyyg&ap/
yifrvm*wfrif;&JU Ancient Arakan pmtkyu
f dk ygVo
d uwta&;tom; pwif
a&muf&jdS cif; aqmif;yg;eJY ywfoufvYdk aqG;aEG;wifjyyg&ap/
avhvmoifh
q&mOD;wifaz (armifjyL; oHw)JG taeeJY ygVb
d momeJYJ ouwbmomukd uRr;f usipf mG
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
71
&ckdifom;BuD;pmay
72
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
73
&ckdifom;BuD;pmay
74
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
owdjyKoifh
EkdifiHjcm;om; ausmufpmynm&Sifrsm;rSm rsm;aomtm;jzifh ouwpmayom
uRr;f usif ygVpd maywGif uRr;f usirf rI &Sd tm;enf;wwfMuygw,f/ tJ'gaMumifh rdrw
d Ydk
tm;oef&muko
d m qGJ aumufcsucf sazmfjywwfMuw,f/ tJ'gaMumifh ouwESihf ygVu
d dk
uRr;f usipf mG avhvmyg? pmtkypf mwrf;rsm;ukd vufuidk jf yK? ud,
k w
f idk v
f J okawoejyKzYdk
txl;vkdtyfvSygw,f/
arwm&yfcv
H dk
q&marmifjyL;[m pmaya&;&mrSm tvGeaf vhvmrI tm;aumif;wJh q&mwpfO;D jzpf
w,fqw
dk m wifjya&;om;rIudk Munfv
h o
Ydk &d ygw,f? &J&0J 0hH w
hH ifjy&Jwo
hJ wu
d v
dk J cs;D usL;
ygw,f/ odaYk omf q&mhtaeeJ-Y
1/ ygVed o
YJ uw uRr;f usipf mG avhvmoifMum;yg?
2/ &ckid af usmufpmrsm;ukd acwftvku
d cf jJG cm; ESUH EUHS pyfpyfcjJG crf;pdwjf zm ud,
k w
f idk f
okawoejyKavhvmyg/
3/ Ekid if jH cm;om;rsm;&JU t,ltqrsm;uko
d m a&SUwef;rwifygev
YJ Ydk 'Gg&m0wDe,fom;
q&mtm; 'Gg&m0wDe,fom; t&Sit
f aeeJU arwm&yfcv
H ydk gw,f/
ed*;Hk pum;
q&mukd tckvadk jymjy&wmawG[m ukpd rd &f UJ aqmif;yg;rSm ygwhJ ky0f wKtaxmuf
txm;rckid v
f rHk D wpfrsK;d om;vk;H odum usr,ft
h vkyrf sK;d vkyrf w
d mrsK;d rjzpf&atmif q&m
tcsed rf q
D ifjcifzyYdk g/ ]]'Gg&m0wDe,fom; armifjyL;aMumif}h } qkw
d hJ a0zeftjypfwifc&H wmrsK;d
'Gg&m0wDom; t&Sit
f aeeJv
Y J rjzpfapcsiyf gb;l /
q&mtm;av;pm;vsuf
t&Sifaumov(*a0oD)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
75
&ckdifrI yef;csD[ef
&ckid ,
f Ofaus;rI &ckid pf mayrsm;ukd vufvrS ;f rDoavmuf avhvmrdonf/ pmay
oufoufavhvmum; auseyfEpS o
f uftm;&jcif;r&Syd g/
okEYd iS t
hf cgtm;vyfwidk ;f 0goemxk&H m taygi;f toif;rsm;ESihf a&S;tarGtESpjf zpfaom
taqmuftOD;? kyv
f ;Hk ky<f ua&S;a[mif;ypn;f rsm; useaf om ae&mrsm;okYd oGm;a&muf
avhvmqnf;yl;rdonf/ txl;ojzifh uREyfk rf mS rdr0d goemyg&m yef;cst
D Ekynmjzifh a&S;a[mif;
vuf&mrsm;ukd yef;csu
D m;jzifh rSww
f rf;wifavh&o
dS nf/
wpfcgwpfcg vGepf mG vSytcsK;d usNy;D tHMh op&maumif; vufzsm;cgavmufatmif
vuf&majrmufaom kyyf rHk sm;ESiv
hf nf; BuKH awGUMu&onf/ &ckid ,
f Ofaus;rItEkvuf&m
kyv
f ;Hk ky<f ursm;onf avhvmrSww
f rf;wifaeolrsm;tm; eufidI ;fpmG IUd ,zl rf;pm;aeMu
ovm;[kyif xifrw
S &f onf/ tzrf;cH&olrsm;tzkv
Yd nf; ke;f xGuv
f w
G af jrmufjcif;iSm rpGr;f
omawmhay/ avhvmonht
f ykid ;f rSmvnf; pepfwus&&dS ef avhvmolrsm;tzkYd c&D;rayguf
NrKd Ura&muf abmif;'Gwt
f xdjyefvrf;&So
d nf/
rnfonht
f vkyw
f iG rf qkd jyefvnfqef;ppfavhvmMuNyq
D v
dk Qif uGi;f qufr&d efEiS hf
taMumus&ef vkt
d yfaMumif; okawoDwx
Ydk rH S Mum;zl;\/
wpfcg wpfcg rdrad vhvmvkad om taMumif;t&mwpfcck u
k dk od&v
dS dk vku
d &f mS &onf
rSm taMumrus y&rf;ywmjzpfjzpfaejyefonf/ wGif vk&d if;ukrd &bJ 'kut
rsK;d rsK;d ESiYf
awGU&\/ xkaYd Mumihf Z,m;cs tBuaH umif;&SmBu&H \/ rdrv
d t
dk yfaom a&S;&ckid rf l yef;csD
[efudk avhvm&ef vlEiS yhf wfoufaom taMumif;t&mrsm;ukd wpfcck si;f cGjJ crf;um &SmazG
&efvt
dk yfvmojzifh atmufygtwkid ;f &SmazGMunho
f nf/
&ckdifom;BuD;pmay
76
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
ukd;uG,fonfhbmom
pum;-toHae toHxm;
pmay-ta&;tom;
vlraI &;&m-tusiphf ku
d f
qif,if-xkH;-zGJU-wD;-u
aqmufvyk Af o
d u
k m vufrt
I Ekynm ponfwjYdk zpfMuonf/ okYd cGjJ crf;vku
d f
onfEiS hf a&S;yef;csED iS hf ywfoufaomtaMumif;t&mvk&d if;ukd &SmBu&H efvrf;p
pwif&&SNd yjD zpf&m? yef;csyD nmonf qif,if? xk;H -zGUJ -qk-d wD;-u aqmufvyk f
a&; Adou
k m? vufrI ynm paom taMumif;t&mrsm;ESifh qufpyfaeaMumif;
odvm&NyjD zpfonf/
wpfzef a&S;yef;csED iS hf ywfoufaom tusK;H 0ifaeonfah e&mrsm;ukd odaomfvnf;
avhvmenf;? avhvm[efudk cGjJ crf;Munh&f jyefonf/ xkaYd Mumifh a&S;a[mif;,Ofaus;rI
vuf&mwpfcck Ek iS hf BuKH widk ;f BuKH widk ;f atmufygtpDtpOftwkid ;f aqmif&u
G &f jyefonf/
(1)
yef;csrD supf jd zifh yef;csD aI xmifrh S Munfh jI cif;?
(2)
t&Su
d dk t&Sw
d idk ;f ykq
H u
JG ;l ,ljcif;?
(3) (u) tysut
f pD;&So
d nfah e&mrsm;ukd teD;pyfq;Hk jznfph u
G Mf unhjf cif;?
(c) rvkv
d m;tyfaom jznfph u
G ef nf;ukd a&SmifMuOfjcif;
(4) (u) t&m0wKwpfcck \
k twkid ;f twm
(c) awGU&Sdonfhae&mXme
(*) awGU&o
dS nft
h csed u
f mvwku
Yd v
dk nf; twwfEidk q
f ;Hk rSwo
f m;xm;&\/
(yef;ukd taMumif;jyKNyD; 0g;jcrf;ukd acgif;rSmwif&a&) qkdaom &ckdifpum;ykHu
ae&mrSm tok;H 0ifaeonf/ a&S;a[mif;yef;cst
D aMumif;ukd avhvm&ef (usraumuf
aysmufr&Sm) ajrxnfp? a<uxnfp? aMu;p? oHp? ausmufw;Hk ausmufcJ tydik ;f tusK;d
tptersm; tok;H rjyKbJ ausmckid ;f ypf r&ay/
vkcH snw
f pfxnfjzpfzYdk jcnfwpfrQio
f nf t"duqko
d uJo
h Ydk a0omvDww
H idk ;f Bu;D
wpfcjk zpfvmzkYd tkww
f pfcsyo
f nfvnf; t"du&yifjzpfonf/
Oyrmwpfcrk mS vifyef;uGjJ crf;wpfcu
k dk awGUMuonfqydk gp?Ydk pm&Guaf y:wiG f if;vifyef;
uGaJ ygi;f rsm;pGmukd ,lNy;D [efcsun
f n
D q
D ufpyfMunhv
f u
dk v
f Qif vifyef;uGw
J pfjcrf;rSonf
vifyef;wpfcsyftjzpf jrifvm&rnfjzpfonf/ xkdYtjyif vifyef;uGJtay: ygvmaom
yef;uGurf sm; tkyrf sm;onfvnf; qufpyfay:vmrnfjzpfonf/ if;ukMd unhNf y;D acwfEiS hf
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
77
vlaerIpepfwu
Ydk dk cefrY eS ;f &eftwGuf vrf;yGio
hf mG ;NyjD zpfonf/
yef;csyD nmonf urmay:&v
dS rl sK;d wkid ;f \ tEkynmwkw
Yd iG f t"duaomhcsuyf nm&yf
Bu;D wpf&yfjzpfonf/ ykaH zmfa&;qGjJ cif; ( Design)ukd urmOD;vlom;rSp ,aeYxufwidk f
tok;H jyKvmcJMh uonf/
,aeYurmay:&dS wkid ;f jynfwidk ;f ? vlrsK;d wkid ;f rSm rdrw
d \
Ydk ud,
k yf idk ,
f Ofaus;rIrsm;ukd
vGwfvGwfvyfvyfazmfxkwfaeMuonf/ xkdYaMumifh uRekfyfwkdY &ckdifvlrsKd;wkdYonfvnf;
rdrw
d Ydk ud,
k yf idk ,
f Ofaus;rIudk vGwv
f yfpmG azmfxw
k Ef idk o
f nf/
]]vli,fESifhyef;csD}} ,aeYuRekfyfwkdY\ vli,fwkdYonf wkdif;wyg;,Ofaus;rIrsm;
vTr;f rk;d rIaMumifh rdrw
d u
Ydk ,
kd yf idk ,
f Ofaus;rIudk avhvmrIUtm;enf;aeMuonf/ arhxm;Mu
onfqv
dk nf; rrSm;ay/
wHigEiS hf eD;wHig rkq;dk ESihf eD;rkq;dk qko
d uJo
h Ydk eD;pyf&mbufyg oGm;&onfrmS rSeu
f ef
aom ed,mrwpfcjk zpfaeonf/ odEYk iS hf rdrb
d 0udk arhavsmu
h m tjcm;tawG;rsm;jzifh
vGiahf rsmaeMuonf/ rdrb
d 0udk rarhavsm&h atmif rdrb
d 0\ Zpfjrpfudk &SmBuMH u&rnf/
rdru
d ,
kd u
f dk ud,
k yf idk ,
f Ofaus;rIEiS hf teD;pyfq;Hk jzpfatmif ysK;d axmifjyKpak vhusiahf y;&ef
vkt
d yfayonf/
txl;ojzifh wdrjf rK yaf ysmufu,
G af eaom uReyfk w
f \
Ydk uk,
d yf ikd f ;dk &m "avh0wfpm;
qif,ifx;Hk zGUrJ rI sm;xJrS kyv
f ;Hk ky<f ursm;ukd &ckid rf yI ef;cs[
D efEiS hf tjyKoabmjzifh ykaH zmfvu
dk Mf u
ygvQif acwftqufqufwrd jf rK yaf ysmufu,
G af eaom k;d &m"avhrsm; uGi;f uGi;f Bu;D ay:
ayguv
f mvdrrhf nfjzpfaMumif; wifjyygonf/
ausmf o m G e f Y
rSDSjirf;
1/ &ckdifa&S;a[mif;,Ofaus;rIvuf&mrsm;?
&ckdifwefaqmifr*Zif;? pmrsufESm(32)I
2/ ajrmufOD;vrf;Tef? 1988?
OD;OD;omxGef;a&;onf/
twGJ1? trSwf 5? 1955-56
&ckid jf ynfe,fjynfoaYl umifp?D
ppfawGNrdKUrS jyKpkonf/
3/ ajrmufO;D NrKd Ue,f jzpfpOforkid ;f pmrsuEf mS (269) NrdKUe,frSwfwrf;jyKpka&;aumfrwD
ajrmufOD;NrdKUe,fygwD,lepf(1982)
4/ tuReo
f ad om &ckifd af &S;a[mif;yef;csD
yef;csrD if;k?d &ckid rf *Zif;trSw(f 14)
5/ "n0wD? a0omvD? av;NrKd U? ajrmufO;D paomae&mtESUHtjym;oko
Yd mG ;a&mufavhvmcsuf
rsm;/
&ckdifom;BuD;pmay
78
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
6/ &ckid
f eG zYf ;l 1968
ajrom;r[kwfbJ ausmufom;ay:wGif a<u&nfokwfyef;csDvuf&m tykdif;tp
"mwfykHtjzLa&mif a<u&nfay:wGif tpdrf;a&mifjzifh aumufaMumif;yef;csDqGJxm;onf/
aumufaMumif; yef;cs\D vuf&mrSm tufjcif;? vku
d jf cif;? acsmjf cif;? r&Sb
d J &J0phH mG qGx
J m;aom
aumufaMumif;vuf&mukd awGU&&dS onf/ aus;iSuEf iS hf yef;cufrmS vGepf mG yem&Ny;D [yfrd
onf/
awGU&adS omae&m &wemykaH pwD Murf;cif; rif;carmif;aumZm(975),ckvuf&rdS mS
a<u&nfow
k v
f uf&mudk ajrmufO;D a&S;a[mif;okawoejywku
d o
f Ydk ajymif;a&TUxm;Ny;D
jzpfonf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
79
rif;jym;NrdKUe,frS awGU&Sd&aom
a0omvDacwf(jyifNyD;) taxmuftxm;rsm;
rif;jym;NrKd Uonf &ckid jf ynfe,f\ NrKd UawmfppfawGNrKd UrS ta&SUajrmuft&yf rkid (f 40)ausmf
uGma0;Ny;D tOee'Dac:av;NrKd Ujrpf jrpf0usaom taemufbufurf;ezl;ay: wnf&adS om
NrdKUwpfNrdKUjzpfonf/
NrKd Uwnf&&dS mt&yfa'o a&S;u used ;f uRe;f wkid ;f (okrYd [kw)f used ;f wku
d t
f jzpfjzihf
xif&mS ;cJo
h nf/ &ckid jf ynfudk t*Fvyd rf if;wkYd odr;f ,lNy;D onfah emufwiG u
f m; a'oukd
e,fyidk f ;Hk pku
d &f mtjzpf owfrw
S v
f suf at'D (1867)ckEpS rf S pwif ]rif;jym;NrKd U}[l
owfrw
S af c:wiG v
f mcJMh uonfrmS ,aeYtxdyifjzpfayonf/
rif;jym;NrdKUe,fonf taemufbufwGif aygufawmNrdKUe,f? ta&SUbufwGif
apwkw& mNrKd Ue,f ajrmufbufwiG f ajrmufO;D NrKd Ue,fEiS hf awmifbufwiG f ajrykNH rKd Ue,fwjYdk zifh
e,ferdwcf si;f xdpyfvsuf wnf&o
dS nf/
okeYd ,ferdww
f nf&&dS m rif;jym;NrKd Ue,ftwGi;f a&S;tcgu ta&;ygxif&mS ;cJo
h nfh
uRe;f Bu;D ok;H uRe;f ukd awGU&&dS onf/ ,if;wkrYd mS used ;f uRe;f MuyfpifuRe;f ESifh awmwef;uRe;f
wkdYjzpfMuayonf/
xku
d Re;f wkYd a&S;&ckid b
f &k ifrsm; vufxuftcgu wnfxm;ud;k uG,cf MhJ uaom
apwDyx
k ;dk bk&m;rsm;? ausmufurn;f pmrsm;? trSwrf xifawGU&&dS aom aiG'*Fg;rsm;ESit
hf jcm;
aomorkid ;f qkid &f mky<f uif;rsm;ukd txifu&awGU&&dS ay&m? ,if;wku
Yd dk avhvmMunhf jI cif;
&ckdifom;BuD;pmay
80
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
tm;jzifh &ckid w
f jYkd zwfoef;vmcJMh uonfh a0omvD? av;NrKd U? ajrmufO;D tp&Sad om acwfBu;D
rsm;\ orkid ;f pOftcsKUd uydk if od&&dS rnfjzpfayonf/
txl;ojzifh rif;jym;NrKd Ue,f at'D (327 rS 818)xd xGe;f um;cJah om a0omvDacwf
ESihf ywfoufonft
h axmuftxm;rsm;;ukd rif;jym;NrKd U used ;f awmifwef;wpfciG w
f iG v
f nf;
aumif;? rif;jym;NrdKUe,f MuyfpifuRef; ptif;&Gma[mif;teD;0ef;usifwGifvnf;aumif;?
rif;jym;NrKd Ue,f zko
H macsmif;&Sd tk;d ykaH wmif&mG 0ef;usiw
f iG v
f nf;aumif; toD;oD;awGU&EdS idk f
onfjzpfojzifh aqmif;yg; ,if;wk\Yd taMumif;ukd oufaocHorkid ;f ky<f uif;"mwfyrHk sm;
ESit
hf wl a&;om;azmfjyvku
d af ytH/h
*
*
*
1/ u/ usdef;awmifajc&if;rS ausmufpmwpfcsyf
vGecf ahJ om q,fEpS af usmf umvu rif;jym;NrKd Ue,f\ taemufbufused ;f awmif
ZD0mS "mwfawmfwnf&&dS mt&yf awmifatmufajc&if;rS ausmufpmwpfcsyu
f dk &&Scd o
hJ nf/
xkad usmufpmukd q&mOD;atmifrif;u ausmufpm&&So
d x
l rH S awmif;,lord ;f qnf;cJo
h nf/
tqkyd gausmufpmudk zwf&I eftwGuf q&mBu;D OD;pHomatmif&&dS m &efuek Nf rKd UoYdk ay;ykaYd p
cJo
h nf/ q&mBu;D rSm ausmufpmzwfaI epOfumvtwGi;f uG,v
f eG o
f mG ;&Smygonf/ ,if;
ausmufpmudk wpfzefq&mOD;atmifrif;u jyefvnf&,lNy;D ,ckrif;jym;NrKd U (NrKd Urawmif
ausmif;) odr;f qnf;vsux
f m;&So
d nf/
ausmufpm\t&G,rf mS tvsm;(1 ay 11 vufr) teH(9-vufr) xk(3-vufr)
&SNd y;D pmaMumif;a&(8)aMumif;yg&o
dS nf/ ausmufpm\ ajr0ifyidk ;f rSm (11-vufr)&SNd y;D pmygajr
ay:yidk ;f onf (1-ay)wdw&d o
dS nf/ ausmufpm\ yxrpmaMumif;onf (a,"ra[wk
ybm0g)jzpfaMumif;ukd vG,u
f pl mG zwf&I onf/ tu&mrSm jA[t
D u&mrsm;jzpfayonf/
aemufpmaMumif;rsm;ukd jynfph aHk tmif zwfjI cif;jzifh azmfxw
k jf cif;uku
d m; rnforl Q
rjyKvyk Ef idk Mf uao;ay/ q&mBu;D OD;pHomatmifu pmukd zwf&I mvufa&;vufom;ukd
cefrY eS ;f at'D (5)&mpk a&;xk;d pmjzpfaMumif;ukd cefrY eS ;f ajymqkcd o
hJ nf[k od&&dS onf/
q&mBu;D OD;omxGe;f &Spd Ofu pma&;olonf q&mBu;D eSihf twlomG ;a&muf wpfBurd f
zwfcI yhJ gonf/ q&mBu;D u aemufpmaMumif;rsm;rSm tvtwef;? ukov
dk af umif;rIrsm;ukd
a&;xk;d xm;onf[k qkyd gonf/
txl;ojzifh ausmufpmyg (8)aMumif;teuf aMumif;a&eHygw(f 1)(2)(3)\ tqk;H em;
wGiv
f nf;aumif; aMumif;a&(8)\ tpem;wGiv
f nf;aumif; rlvausmufpm &&So
d u
l
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
81
&ckdifom;BuD;pmay
82
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
83
&ckdifom;BuD;pmay
84
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
85
&ckdifom;BuD;pmay
86
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
awmifbuf(16)rkid af usmu
f mG a0;onfh MuyfpifuRe;f (ptif;&Gma[mif;)ae&m awGU&&dS onf/
,if;a'orSawGU&Sd&aom a0omvDacwfrS (pwlygrsm;)ESifh tjcm;taxmuftxm;rsm;
taMumif;ukd qufvufwifjyvkad yonf/
2-c/ i&HUrif;"mwfukef;awmfrS pwlygrsm;
i&HUrif;"mwfawmfwnf&&dS mrSm ptif;&Gma[mif;rS taemufawmifbuf(3)zmvkcH efY
uGma0;aomae&mjzpfonf/ uke;f awmf\tjrifrh mS (ay 70)cefjY rifah yvdrrhf nf/ uke;f awmf\
tv,fum; OmPfawmf (26-ay)jrifah om i&HUrif;"mwfawmfwpfql wnf&o
dS nf/
"mwfawmfwnf&&dS m uke;f ajrxuf ,cifu pwlyg(4)ql &Scd o
hJ nf[q
k o
dk nf/
,cktcg (3)qlwnf;om &Sad wmhonf/ wpfqal om pwlygrmS ajrykNH rKd Ue,f 0ufacgi;f aus;&Gm
rS usio
f efwpfO;D u pwlygudk o,faqmifomG ;Ny;D xkczJG suq
f ;D ypfonf[k od&onf/
,ckuke;f awmf use&f adS eaom pwlyg(3)ql\ taMumif;ukd tpDpOftwkid ;f
azmfjyaytH/h
"mwfawmf\taemufawmifaxmifUrS pwlyg
pwlygrmS tjrif(h 4 ay 3 vufr)&So
d nf/ atmufajcukAtjrifo
h nf (13-vufr)
&SNd y;D ,if;tay: (5-vufr)cefY jrifah om(Square Platform)tem;azmif;&pfudk jyKvyk f
xm;onf/ ,if;\ pwk&ef;rsuEf mS jyifay:wiG f qvif'gyu
Hk dk qifx
h m;onf/ tv,f
(4-ay 3-vufr)ywfvnf&adS om ouFe;f qD;yg&o
dS nf/ ouFe;f qD;\atmufazmif;&pf
i,frl ykw;D aph tvk;H (33)vk;H ukd xkqpfxm;onf/ ,if;\atmuftem;azmif;&pf rsuEf mS
jyifum; Mumyef;wkjYd zifh wefqmqifxm;onf/ Mumyef;ta&twGurf mS (12)ck&o
dS nf/
pwlyg (qvif'g)\atmufajcvnf; azmif;&pfwyfqifxm;Ny;D azmif;&pfrsuEf mS
jyif Mumyef;csyrf sm;jzifh jc,fv,
S x
f m;onf/ Mumyef;csyEf pS cf t
k Mum; tv,fonf csKid hf
aeaomyko
H @mefudk ay:viG af ponf/ tqkyd g Mumyef;csyt
f a&twGurf mS tay:EiS ahf tmuf
onf (21)ckp&D MdS uonf/ Mumyef;csyrf sm;wk\Yd Mum;wpfcpk D rl vIid ;f wGeiYf ,frsm;ay:viG v
f suf
&Sad eonf/ okaYd omf txufEiS ahf tmufrmS wpfvpJG &D MdS uonf/
Mumacgi;f avmif;arSmuf\ xdyzf sm;wGif xD;tjzpf (5-vufr)jrifah om xkcReyf u
Hk dk
awGU&onf/ okaYd omf jynfph jHk cif;um; r[kwaf o;ay/ atmufajcukArsuEf mS jyifuu
kd m;
rSeaf bmiftuGuw
f pfuu
G f ay:atmif xkvyk x
f m;onf/ pwlyg oD;jcm;xGi;f vkyx
f m;
aom atmufajczdeyfukd rawGU&ay/ pwlygy(Hk 8)Iyg/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
87
"mwfawmf\taemufajrmufaxmifUrS pwlyg
pwlyg\OmPfawmftjrifrh mS (3-ay 8-vufr)&So
d nf/ atmufcH ukArsuEf mS jyif\
tjrifo
h nf (10-vufr)&SNd y;D ,if;tay: (5)vufrjrifah om(Square Platrorm) tem;
azmif;&pfudk jyKvyk x
f m;onf/ tv,f ouFe;f pD;yg&NdS y;D ywfvnfrmS (3 ay 11 vufrcG)J
&Sdonf/
xko
d uFe;f pD;atmufazmif;&pfywfvnfwiG f ykw;D aphtvk;H (35)vk;H jzifh pDwef;xkqpf
xm;onf/ ,if;ykw;D aphatmuf rsuEf mS jyifwiG u
f m; Mumk;d MumEG,rf sm;ukd wpfcEk pS w
f pfck
eabxyfjc,frIef;xm;onf/ tv,fwGif Bud*HtuGufi,fuav;rsm; ay:vGifvsuf
&So
d nf/ txl;ojzifh atmufajcMumk;d EG,u
f dk ESpx
f yfjyKvyk x
f m;onft
h wGuf rsuEf mS jyifrS
wGaJ vmif;usae[efudk ykrd adk y:viG af ponf/
qvif'g\ atmufajcrsuEf mS jyifum; tv,fcsKid ahf eNy;D azmif;&pfrsuEf mS jyifEpS cf k
ukd jyKvyk x
f m;onf/ okaYd omf atmufajc\azmif;&pfrsuEf mS jyifonf tay:\rsuEf mS jyifxuf
Bu;D rm;onf/ xkrd suEf mS jyifwYdk vnf; Mumcsyv
f mT rsm;ukd xkqpfxm;onf/ atmufrMS um
csyv
f mT onf tay:rMS umcsyx
f uf t&G,Bf u;D onf/
pwlyg\atmufajcukArsuEf mS jyifum; rSeaf bmifxq
k pf rSejf ywif;ESpcf k ay:viG f
aeonf/ atmufco
H ;D jcm;zdeyfudk rawGU&&dS ay/
tay:acgi;f avmif;arSmuf\ xdyf um; xD;tjzpf MumoD;&pfrsm;jzifh wefqmqif
xm;onf/ MumoD;ta&twGurf mS (21)ckww
d &d o
dS nf/ okaYd omf jynfph jHk cif;r[kwb
f J ,if;
tay:rS tTerYf mS ysupf ;D aejcif;ukd awGU&onf/
txl;ojzifh pwlyg\atmufajc ukArStptay:MumoD;&pfEiS hf ud,
k x
f nf[ef
taetxm;rSm q&mBu;D OD;pHomatmifa&;om;wifjycJo
h nfh (Buddhist Art of Ancient
f S yk(H 12)wGif azmfjyxm;aom rD;acsmif;0rS &&So
d nfph wlyg\ yko
H @mefEiS hf
Arakan) pmtkyr
tcsK;d tpm;rSm vGepf mG rSqifwal eonfudk awGU&&dS onf/
rD;acsmif;0rS pwlygrI atmufczH ed yfEiS x
hf ;D wkrYd mS tjynft
h pkyH g&NdS y;D pwlygrmS
atmufczH ed yfEiS hf xD;awmfjynfph jHk cif;r&So
d nfom uGmjcm;onf/
"mwfawmf\ajrmufbufrS pwlyg
pwlyg\tjrifrh mS (3-ay 3-vufr)&So
d nf/ atmufajcukAtjrifo
h nf (9)vufr
&SNd y;D ,if;tay: (5)vufrjrifah om tem;azmif;&pfudk jyKvyk x
f m;onf/ xkt
d em;azmif;
&pfrsuEf mS jyifay: (qvif'g) yku
H dk qifx
h m;onf/ qvif'g\ ok;H ykw
H pfyt
Hk ay:yidk ;f wGif
&ckdifom;BuD;pmay
88
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
89
&ckdifom;BuD;pmay
90
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
91
&ckdifom;BuD;pmay
92
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
avhvmrIt& pwlyg\atmufajcukAtjrifo
h nf (14-ay 5 vufrcG)J &So
d nf/
,if;tay: (3 ay 5 vufr)jrifah om tem;azmif;&pfyg&o
dS nf/ usK;d yJyh supf ;D aeaom
ouFe;f qD;tay:yidk ;f ESihf xD;awmfwu
Ydk dk cefrY eS ;f wGuq
f vQif pwlygrmS (4)ayausmcf eft
Y jrifh
&Sv
d rd rhf nf[k cefrY eS ;f &onf/
pwlyg\rsuEf mS jyifonf ,cifwifjycJo
h nfh pwlygrsm;\rsuEf mS jyifrsm;avmuf
ajyjypfacsmarGUjcif;r&Sb
d J Murf;wrf;rIudk azmfjyvsu&f adS eayonf/
4-u/ ed*kH;
txufwiG w
f ifjycJo
h nfh taxmuftxm;rsm;ukd tajccH atmufygorkid ;f tcsuf
tvufrsm;ukd aumufcsucf sEidk af yonf/
used ;f uRe;f t&yf awGU&&dS aom ausmufpmonfvnf;aumif;? pwlygapwDi,f
onfvnf;aumif;? aiG'*Fg;onfvnf;aumif;? at'D(5)&mpkukd &nfTef;vsuf&Sday&m
xkt
d csed u
f mvonf a0omvDacwfwiG f usa&mufojzifh xkad 'owkYd a0omvDacwfuyif
bmomuk;d uG,rf I ul;oef;a&mif;0,frw
I Ydk &Scd MhJ uayvdrrhf nf/ ,if;ESiq
hf ufpyf used ;f uRe;f
wpfciG f vlaerIonf at'D (5)&mpkuyif xif&mS ;pGm&Sad eMurnf jzpfayonf/
wpfzef ptif;&Gma[mif;a'orS pwlygtrsm;tjym;ESihf ewfyk if ,f? Ak'q
if;wkrsm;
tjyif tjcm;taxmuftxm;rsm;ukd awGU&cdS &hJ Ny;D jzpfay&m pwlygu;dk uG,rf o
I nf a0omvD
acwfom xGe;f um;cJo
h nft
h avsmuf bmoma&;ud;k uG,jf cif;ESit
hf wl vlaerIwo
Ydk nf
a'o&Scd MhJ uonf/ tjcm;aom a0omvDacwf\tjcif;t&mwko
Yd nfvnf; 0ef;usif
jzpfysucf ahJ yvdrrhf nf/
tvm;wl zko
H macsmif;zsm;&Sd tk;d ykaH wmif&mG teD;rS awGU&&dS aom pwlygonfvnf;
xked nf;wlpmG at'D(5)&mpkxufaemufrusru
D yif xkad 'o bmoma&;uk;d uG,rf EI iS hf
twl vlaerI&adS ecJah Mumif; jyoaeonf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
93
&ckdifom;BuD;pmay
94
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
aESmif;acwfpmqkd&Sif OD;umpH\
usdef;awmfoQifbk&m;
oHxD;awmfwif vuFmwpfyk'f
,ckazmfjyvwUH aom used ;f awmfoQib
f &k m; oHx;D awmfwif vuFma&;zGUJ co
hJ rl mS
rif;jym;NrKd Ue,fudk wGrd qkw&f mG Zmwdjzpfol OD;umpH(0umpH)yif jzpfayonf/
pmqko
d nf aeSmif;acwfpm&if;0if pmqk&d iS w
f pfO;D jzpfayonf/ pmqko
d nf vuFm?
&wk? omjcif;wku
Yd dk a&;pyfou
D ;Hk &m xifay:co
hJ w
l pfO;D vnf;jzpfayonf/ pmqkad &;om;cJh
onfh pmaypm&if; raemfomjcif;? iSuo
f rufwufvuFmESifh used ;f awmf&iS f oHx;D awmfwif
orkid ;f vuFmwkrYd mS xif&mS ;Muonf/
iSuo
f rufwufvuFmuku
d m; q&mOD;atmifrif;u 1980 jynfEh pS f Zefe0g&v
D xkwf
trSw(f 10) &ckid jf ynfe,fpmapmifwiG f a&;om;wifjycJNh y;D jzpfayonf/
1984-ckEpS af vmufu pma&;olEiS hf pma&;q&m orkid ;f okawoD rif;jym; rif;odP;f
xGP;f wko
Yd nf a&Tused ;f awmifb&k m;orkid ;f ukd jyKpck phJ Ofu pmayrsm;ukd pkaqmif;avhvmcJh
onft
h cg rif;jym;NrKd U aps;a[mif;ykid ;f &yfuu
G af e Xmaea[mif; vuFmrS used ;f awmfoQif
bk&m; oHx;D awmfvuFmjzpfaeNy;D OD;umpH\vuf&mjzpfaMumif; od&&dS onf/
OD;apmomu ,cifayrla[mif;rS wpfqifhul;,lxm;aom pmjzpfaeayonf/
,if;ukd pmapmif\ (pma[mif;aya[mif;u@)rS wpfqif&h [ef;oQiv
f l jynfot
l rsm;
zwfaI vhvmjcif;tvkiYd mS okYd azmfjytyfayonf/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
95
&ckdifom;BuD;pmay
96
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
97
&ckdifom;BuD;pmay
98
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
99
&ckdifom;BuD;pmay
100
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
,m0ajymvkad omaMumiffh wjcm;wkid ;f jynfrsm;rS yifah qmif ajrxJapwDjzifh uk;d uG,cf ahJ v
onf/
ou&mZf (218)ckepfwiG f yg#vdyw
k jf ynf&h iS f oD&"d rmaomu(taomu)rif;Bu;D
onf rdru
d ;dk uG,v
f dk tZmwowf\ ajrxJapwDudk azmufxiG ;f Ny;D "mwfawmfarGawmf
tm;vk;H udk yifah qmifcahJ vonf/
xkdYaemuf taomurif;BuD;\ avQmufxm;csuft& &Sifr[mwdrax&fESifh
&SiAf mulvrax&fEpS yf g;ukd tr;xm;Ny;D Ak'j rwfpmG Asm'dycf yfEydS cf o
hJ nfh ae&mrsm;wGif apwD
wnf&ef "mwfawmfarGawmfrsm;jzifh &ckid jf ynfoYdk <ua&mufcahJ yonf/
,if;tcsed w
f iG f &ckid jf ynf ol&,
d purif;Bu;D (bDpD 272-316)ESihf rdz&k m;kpw
d mwkYd
u xkt
d &Sijf rwfrsm;ukd 0rf;omtm;&pGmjzifh BuKd qydk ifah qmifMuavonf/ xkt
d cg bk&ifBu;D
ESihf rdz&k m;wku
Yd &[ef;ESpyf g;ukd tr;xm;Ny;D ou&mZf(222)ckEpS w
f iG f "mwfawmfarGawmf
rsm;ESihf bk&m;&SiAf sm'dwcf yfEydS cf ahJ om a'orsm;wGif "mwfawmf (247)qludk wnfxm;cJah y
onf/
,if;okYd wnfxm;pOfu EGm;vm;Obvnfwpfarmh&adS om ausmufapwDi,f
xdyw
f iG f "mwfawmfarGawmfrsm;ukd XmyemxnfNh y;D wnfxm;uk;d uG,cf MhJ uonf/
"n0wDa0omvDacwf jyKjyifrrG ;f rH
NyKd i;f wkid "f mwfawmfonfum; Ak'j rwfpmG bk&m;&Si\f "mwfarGjrwfawmfrsm;ESihf wnfchJ
aomapwDwpfqjl zpfonf/ omoemawmfysUH EUHS a&muf&adS &;twGuf taomurif;Bu;D u
OD;pD;aqmif&Gufum OmPfawmfxkxnfrsm; BuD;rm;vsuf&Sdayonf/ a0omvDacwf
ausmufavScg;NrKd UawmfwiG f pk;d pHaeaom r[mwkid ;f pjEm ;rif;Bu;D (at'D 327-382)rdz&k m;
okybma'0DEiS q
hf ufvufjyKjyifrrG ;f rHcMhJ uonf/
av;NrdKY ajrmufO;D acwfjyKjyifrrG ;f rH
av;NrKd Uacwf yxryk&ed Nf rKd Uawmf pk;d pHaeaom aumvd,bk&if (at'D 11181123)ESihf rdz&k m;ukrm &Dwu
Ydk "mwfawmfrsm;ukd jyKjyifrrG ;f rHcMhJ uonf/
onfrif;jrwfum; NyKd i;f wkid "f mwfawmfoYkd bk&m;zl;olrsm; oGm;a&;vma&; tqif
ajyap&ef av;NrKd Ujrpfurf;ezl;rS awmifajcokaYd &mufatmif vrf;rBu;D wpfcu
k dk azmufvyk f
cJhonf/
,if;vrf;rBu;D ukd ,ckwidk af wGUjrifEidk o
f nf/ okaYd omfvnf; v,fajrwk;d csUJ raI Mumifh
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
101
&ckdifom;BuD;pmay
102
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ajrom;r&Sw
d hJ tcGo
H mjzpfaeayNy/D 1993-ckEpS f a*gyutoif;ESihf vli,frsm;pkaygi;f Ny;D
"mwfawmfxo
J Ydk ajrpkid ?f ajrcJrsm; jyefvnfxnfo
h iG ;f Ny;D "mwfawmftv,fuv
kd nf; NyKd i;f
opfv;Hk Bu;D rsm;jzifh axmufxm;usm;uefxm;ayonf/
,if;odjYk zifh oku
d o
f rm;rsm;\ avmb&ruaf Mumifh "mwfawmfrmS Burd zf efrsm;pGm
'kuo
o
H &mvnfc&hJ ayonf/ oku
d o
f rm;rsm;\ vufcsuaf Mumifh "mwfawmfarGawmfwcsKUd
rSm oku
d w
f ;l &if; ysupf ;D cJ&h ayonf/
rsufarSmufvuf&m tajctae
NyKd i;f wkid "f mwfawmfrS (15)aycefY a0;aomawmifbuft&yfwiG f apwDwpfqu
l kd
vnf;aumif;? tmkHcH"rmkHBuD;twGif;&Sd 0d&wdXwko'armbk&m;rSm OmPfawmf 5ay
8vufr)&Sd Ak'q
if;wkawmfwpfq?l ausmufq
dk if;wkawmfwpfq(l av;NrKd Uacwfvuf&m
jzpf)ausmufw
dk iG f xGi;f xkxm;aom bDv;l pkw
H w
JG pfc?k odraf wmf&ma[mif;ESihf ajcawmf
&mwpfcu
k v
dk nf; xm;&Sad yonf/
(1992-ckEpS )f ,if;"mwfawmfudk oku
d o
f rm;rsm; azmufxiG ;f pOfu 0Sux
f m;cJ&h m
(yef;ajrmif;? xGu0f uef)rS &&Scd o
hJ nfh aMu;qif;wk Ak' yk yf mG ;awmfwpfq(l a&S;acwfvuf&m
r[kw)f ukd vnf;aumif; a*gyutoif;rS xde;f odrf ;f ylaZmfxm;&Sad yonf/
okjYd zihf ,if;"mwfoYdk &yfa0;&yfe;D rS Ak'b
mom0ifrsm; vma&mufz;l ajrmf Munfo
dk 'g
yGm;Ekid af yonf/
txufazmfjycJah om orkid ;f um; tOee'D (av;NrKd Ujrpf)wGif rOLyAwawmifxuf
Ak'" mwfawmfarGawmfrsm;jzifh wnfcahJ om Asm'dwaf wmf0if NyKd i;f wkid "f mwfawmfwpfql
jzpfaMumif; orkid ;f xif&mS ;ayonfwnf;/
ckdifapmodPf;(yef;ajrmif;)
rSDjirf;ukd;um;pm&if;rsm;
- OD;omxGe;f ? OD;? qHawmf&iS o
f rkid ;f /
- t&Sipf uEd ? jynfwiG rf uk#d ?f "mwfO;D &mZforkid ;f /
- xGef;a&Tckdif(ppfawGaumvdyf)&ckdifeef;quf? NrdKUquforkdif;
- OuX? "mwfawmfa*gyutoif;? pm&Gupf mwrf;rsm;/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
103
&ckdifuAsm jyem
ow0gwidk ;f rSm jyifykyt
f mkx
H w
d rdG u
I dk wkUH jyefa&pHepf[yd ga&/ vlrmS ykv
d mpGmu
tqifhjrifhwkHUjyefrIpHepfjzpfaw bmompum;yg/ bmompum;a& vlom;wdMum;rSm
qufo,
G af &;ud&,
d mjzpfaw? todtjrifzyD;a& ud&,
d mjzpfaw/ bmompum;qkpd mG
vlt
Y zGUJ tpnf;wpfcrk mS orkid ;f t&aumif;ta&;yga& vlryI o
Hk @mefwpfct
k jzpf vIy&f mS ;
ajymif;vJeaD &/ ajympGmukd rSwzf Ydk vkt
d yfawvkYd odjrifvma& orkid ;f wauGUrmS pmt&G;D tom;
pyga&/ tajymeeft
Y &G;D Zmol,ifav/ ,Si;f eDpmG yg&m/
orkid ;f rSm vlrsK;d wdtjzpf pkpnf;vmuwfawpGmrSm bmompum;avh tNccD w
H pfcsuf
yga&/ ,if;bmompum;eefY trsK;d om;pmyDzUG NH zKd ;vma&/ ,if;pmyDu bmompum;ukd
wjyefzGHUNzdK;us,fjyefYpDa&/
pmyDupd r mS uAsmtaMumif;ukd t"duajymygar/ uAsmqkpd mG bmompum;\ tTeYf
tzl;jzpfawvkYd pmyDynmoQif Ukd u qku
d wfaw/ ]]pmyDtEkynmrSm tjrifq
h ;Hk yko
H @mefa&
uAsmjzpfaw}} vkYd *smref'eynm&SiBf u;D ]]uef}Y } uawmifajymca&/ uAsmudpq
pdk mG
bmompum;udpj zpfaw/ &ckid pf myDzUHGNzKd ;wk;d wufa&;twGuf &ckid u
f Asma&/ aumif;ta&;
Bu;D a& tcef;u ygeaD &/ jyemu &ckid u
f Asmqkpd mG Zmav? Zmcsiu
hf dk &ckid u
f AsmvkYd
ac:zaYdk v;/ *E0if &ckid u
f Asmu ,Si;f yga&/ atedrsuaf rSmufumvrSm &ckid u
f Asmqkpd mG
ZmuAsmwduadk jympGmavvkYd rde;f zkYd uszaYdk ,/ uReaf wmfUdk rmS wifjyzkYd toif[
h ed &D ygz/Ydk
&ckdifom;BuD;pmay
104
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
rI[
d if;cl;apmifvm;uwfar
]]tarsav a&mufrav
rI[
d if;avhc;l pl;avhp;l
tpl;av;xGif eDav;0if
tdru
f adk v;a&muf rk;d av;aomuf}}
]]ikwo
f ;D em;rSmyef
eHe&H u
G u
f dk wkv
Yd pYdk m;
pm;aumif;,ifv
h m; atmifausmZf H
tkH;....tmrcH}}
]]bk&m;vufaqmif rsm;ajrmifqrD ;D
rkav;yGm;au ukum ;xD;eefY
wHceG 'f ufpeG f MuufvQmvdyv
f uf
jymom'fwifAs,?f qGr;f awmfMuufv}Ydk }
at;csiw
hf &d ckid u
f Asmwdjzpfaw/
&cdik u
f Re;f om; awmom;awmifom; wd&w
G q
f adk & &ckid u
f Asmwdyg/ a'uAsmwdrmS
xl;jcm;csuu
f Zmav/ &cdik w
f ed pD OfajymeDa& bmompum;ukd wku
d f u
dk o
f ;Hk xm;pGm jzpfaw/
um&efygcsiyf g/ rygcsief /D &ckid v
f D &ckid t
f ajym e&Do;Hk xm;pGm wG&d yga&/
]]rI[
d if;cl;&ef oGm;Murnf}}
]]pm;aumif;ovm; atmifausmZf }H } vkYd pmpum;eefrY &G;D yg/ ated&ckid rf mS &D;eD
uwfo;D a& uAsmwcsKUd / &ckid t
f ajymbmmpum;rok;H a& uAsmwd/ ,if;uAsmwd twwf
ynmaumif;au aemiftESpw
f pfq,fEpS q
f ,frmS &ckid u
f Asmpm&if;rSm yg[zd rYdk [kwyf g/
ygzq
Ydk adk u ArmuAsmtefaomfavmf*sD (Anthalogy) xJu&dk m a&mufvyD gz/Ydk
&ckid b
f mompum;? &ckid pf myDudk pdw0f ifpm;a& Ekid if jH cm;om bmomaA'ygarmu
wpfa,mufu &cdidk o
f m;uAsmq&mwpfa,mufudk rsuaf rSmuf&ckid u
f Asmwd vkcd siaf &?
toHzrf;,lvm;zkYd awmif;qkad &ygz/d uReaf wmfUdk u yD;vku
d yf gAs,u
f Asmxd/ ,if;csix
hf rJ mS
ated&ckid o
f m;wd rok;H ? rajyma&a0g[m&wd? aemufqufw]d ]ypn;f }}wdygeaD &? uAsmvD
uav; &ckid v
f rD [kw/f ,if;ykid q
f adk u ArmuAsmukd &ckid o
f eH efq
Y pdk mG &mjzpfygz/Ydk &ckid u
f Asm
jzpfrvmyg/
atcsi&hf ckid u
f Asm r[kwyf gvq
Ydk adk u uReaf wmfUdk baZmifcpH m;&ygzaYdk v;/ olu
bmomaA'ynm&Sit
f eDeefaY jympGmjzpfvYdk 0rf;enf;yufvufjzpf&zk/Yd a,auavh jiif;vku
Yd
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
105
r&yg/ uk,
d f Udk u,
dk w
f idk u
f uk,
d b
hf mompum;ukd wefz;dk rxm;vk?Yd rok;H vkjYd zpfawudp/
uk,
d phf myDorkid ;f vrf;udk uk,
d f Udk rjrifpmG ? olu
Y dk aus;Zl;awmifwif&zko
Yd ;D /
a,wGuef efY ated&ckid u
f Asmukd Zmykid zf efw;D uwfzaYdk v; t"dutusq;Hk tcsuu
f
&ckid b
f mompum;ukd ok;H &zkjYd zpfyga&/ &ckid b
f mompum;qkpd mG a& a'ed&ckid w
f d ajymeDa&
bmompum;jzpfyga&/
ateduAsmTrend rSm t"duxl;jcm;csuu
f Zmav;qkad u trsK;d om;uAsmwkid ;f
a& tajyme&Dbufudk wjznf;jznf;yg;ygvwfaw uyfygvwfawqkpd mG yg/ Ekid if w
H umrSm
yGjJ ywf vm;ygAs,/f tajymeeft
Y &D;pGm uAsmrSm xyfusvm;ygAs,?f ArmuAsmwdrmS avh
tm;vk;H ykid f tajyme&Dtajympum;yg/
tajyme&Dqpdk mG Zmav? vlxo
k ;Hk bmompum;ukd &nfeT ;f pGmjzpfyga&/ vlxo
k ;Hk
bmompum; eef&Y ;D &zkjYd zpfyga&/ &ckid w
f o
d ;Hk a&? ajyma& edpOkd pf um;eefY uAsm&D;&ygz/Ydk
ated&;D eDuwfaw &ckid u
f Asmqkpd mG wdrmS rsuaf rSmuf &ckid pf um;r[kwaf wpGmwd
trsm;Bu;D wGed &D a&/ &ckid pf um;xJrmS r[da&]]onf}} ? ? wGi?f \/ aom}} wdruefruef
ukd uAsmwdrmS pdwyf suaf umif;xref;wGed &D a&/ a'csiw
hf &d ckid pf um;rSm r[dyg/ r[da&pGm
wdudk ZmjzpfvYdk xnfo
h ;Hk edeu
f wfav? ta*gi[
hf ed pD mG wdudk ZmjzpfvYdk rok;H 0Hu
h wfav;/
&ckid u
f AsmzGUH NzKd ;zkt
Yd wGu?f &ckid pf um; zGUH NzKd ;zkt
Yd wGuf &ckid u
f Asmwd &ckid yf idk &f ;DG zkv
Yd dk
tyfaw/
]]uR;D }}qkad & pum;wpfv;Hk / &ckid o
f m;uk,
d yf idk /f aumif;vSa&/ oH&n
S jf zpfaw/
pl;&Sa&oabmaqmifa&/ ]]uR;D a&vla0'em}} uavh,if;ykid Af s,/f uReaf wmfUdkajymeDuwf?
Mum;eDuwf&a& pum;vk;H ? &ckid u
f AsmpmyDpmG rwG&d au pmxufyx
D ufwifzYdk tvkyu
f dk
tolUdk vyk zf aYdk v;/ pmyDorm; uAsmq&mwdvyk &f zkyYd / bmomaA'orm;u rSww
f rf;wif?
bmompum;vk;H ausmufidk ;f wk;H aoQwu
d dk oG;D a&tvky?f yef;yifaoQwd ysK;d yemyGiahf tmif
vkyzf t
Ydk vky/f uAsmq&mrSm bmompum;eefyY wfoufNy;D ,if;wm0ef[d yga&/ atcsiu
hf dk
orkid ;f q&mrvkyEf idk /f olt
Y vkyrf [kwyf g/ a,twGuef efY &ckid pf myD&iS o
f efa&;rSm uAsmtcef;
u@ukd avQmw
h u
G rf &yg/
tajyme&Dqadk u tqef;ykid jf zpfeyD gz?Ydk tajyme&Dudk ArmuAsmq&mwdxufapmNy;D
au t,if;qk;H ok;H ca& &ckid u
f Asmq&ma& OumysjH zpfyga&/ q,fEh pS &f moD&wkrmS tajym
e&Daumif;aumif;wGEd idk yf ga&/ wHy;dk oHomMum; Muufrsm;aomaomwGe?f armifurvm?
vdyjf ymyl;vm[efoYdk (uqke)f
ESi;f vnf;wa0a0ESi?hf 0D;&yfajra[0Em? avSi;f vmcg? arvGr;f &mukd ? armifawmf
&ckdifom;BuD;pmay
106
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
rod(0guRwf)
armifaMumifh rBuo
H mwnf;? aexkid af omf raysmyf u
dk ?f xrif;a& pmr0ifygonf?
ylqmaoG;avjzpf (wefaqmifrek ;f )
Oumyst
H ajyme&Do;Hk ca&? Ekid if w
H umrSm tajyme&DArmuAsmrSm tajyme&D uReaf wmf
kUd u uk,
d rf ajyma& pum;eefY &G;D uwfaw/
uAsmqkpd mG bmompum; tGet
Yf zl;yg/ bmompum;xJu txd,q
S ;Hk pum;vk;H
eefY acwfNyKd icf pH m;rIeefaY ygi;f Ny;D au trsK;d om;uAsmukd zefw;D &ygz/Ydk ateDY &ckid u
f Asmwd
rSm bmompum; tvStGew
Yf u
d adk vh rwG&d ? &ckid o
f m;wdrajyma& &ckid rf qefa& &ckid f
r[kwaf w vDow
H d a0g[m&wdudk wGed &D pGm &Suzf aYdk umif;? &ifv;D zkaYd umif;yga&/
pmtky&f mS ;wJh onfajrrSm
0g;awmawG yde;f yde;f xyfvYdk
tJ'D 0g;awGudk puLvkyf
tJ'D puLawGay:rmS
Nird ;f csr;f vSywJh av;NrKd Uorkid ;f opfudk
b,fola&;yghrvJ/
(armifcidk af tmif)
&ckdifwefaqmifr*Zif; trSwf(18)rSm &SdqkH;uyga& tzGifhuAsm]]av;NrdKU}}xJu
aemufq;Hk tyk'd jf zpfyga&/ &ckid cf pH m;rIxufjrufauavh &ckid u
f Asmr[kwyf g/ 0rf;enf;rdyg
,ifh/
jyKjyifciG v
hf w
T ?f raygi;f pyfu
rsK;d Zmwftrke;f ? rk;d okcYd sKe;f vsuf
qufx;Hk rajz? ajzvnf;rusi;f
jrifrvif;u? r&Si;f urmarSmifawmhr,f/
(oQit
f ek ;f )
&ckid rf *Zif;(18)rSmyga& tzGiu
hf Asmyg/ &ckid u
f Asmr[kwyf g/
a0omvDwJh
emrnfausm[
f ;dk ? &ckid rf sK;d \
jrwfE;dk zG,&f m a&S;NrKd Uawmf/
rif;eDcidk f (armifawm)
uAsmrSm ]wJ}h av;yg ]\} avhyga&? pdwn
f pfryd g,if/h &ckid rf *Zif; trSw(f 17)u
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
107
tzGiu
hf Asmyg/
upye'D? rIe&f rD idI ;f jy
jrpftvSay? Munfah vvSav
ESi;f rk;d a0vsu?f awmifajrwpf0u
dk f
iSuw
f pfou
kd v
f nf;? 0Jvu
dk yf sv
H u
dk f
aw;qkdvkdufESifh
ocif&ifrmS yDwjd zmbd
trd&ckid af jrompGav/
taemufom;(ppfawG)
rkead jrr*Zif;(trSw2f )xJu uAsmyg? vSyg,if?h &ckid u
f Asmjzpfrvmyg/ &ckid v
f rD [d
yg/ acwfprf;aemufqufwJG aiGwm&Dr*Zif;yg uAsmykpH yH g/ ppfawGo
dk efq
Y adk u a'ykid u
f Asm
wdudk EkEak oQeefY vSatmif&;DG wwfyg,if/h &ckid u
f Asmu r[kwyf gum/
BuKH ,ufyif;pdaoQ? xkwjf ypGmyg&m/ &ckid u
f Asmvrf;rSm tm;&zkaYd umif;pGm[dyga&/
&ckid w
f efaqmifrmS &ckid u
f AsmoyfoyfygvmpGm/ o[m,r*Zif;(trSwf 2) eefY ajrmufO;D
r*Zif;(1)rSm &ckdifuAsmwdukd wav;wpm;eD&myD;pGmu 0rf;omtm;&zkdYaumif;yga&/
uReaf wmfUdk uawmh &ckid u
f Asm*kPo
f u
d m [d[d acwfrrDS w
DS eD&m&pDcsiyf ga&/
uAsmqkpd mG bmompum;tGet
Yf zl;jzpfawtwGuf uAsmq&maumif;wpfa,muf
jzpfzYdk bmompum;uRr;f usi&f zkYd tmkcH pH m;rIxufjruf&zkjYd zpfyga&/ jrefrmEkid if rH mS xdyw
f ef;
uAsmq&mBuD; rif;ok0Pfa& bmomaA'ynmoQifyg/ aZmf*sDav;,if;ykdifygAs,f/
ocifu,
dk f awmfridI ;f a& bmomaA'ynmoQif r[kwaf uavh vlxo
k ;Hk bmompum;ukd
aumif ; uRrf ; usif y ga&/ jref r muAsm? jref r mpmyD zG H U N zd K ;wk d ; wuf r I t wG u f
olUdk BuKd ;yrf;ca&pGmwdudk avhvmwGEd idk yf ga&/ rm,maumhpuD;a& koQm;bmompum;
tm;aumif;csuu
f dk vlxo
k ;Hk tajyme&DeefaY ygi;f yem koQm;;uAsmwacwfaxmifcyga&/
]]uAsmqkpd mG bmompum; tEkynm/ taumif;qk;H bmompum;a& vuf[b
d 0
uvma&/ txdcu
dk Ef idk q
f ;Hk bmompum;a& b0ukd yDjyifatmif okyaf zmfxm;a& bmom
pum;&mjzpfaw}}
]]acwfo
f ;Hk vlxo
k ;Hk bmompum;eefY ajymyg&;DG yg/ uAsmbmompum;ukd vlxek m;
vnf&ygz}Ydk }
]]uAsmtaMumif;}}pmwrf;rSm acwfopfwkwfuAsm acgif;aqmif tkdufcsifhu
,if;ykid af jymxm;a&/ uReaf wmfUdk jiif;zk[
Yd yd gzv
Ydk m;/
&ckdifom;BuD;pmay
108
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
a0g0h pS w
f rif;u ]]jruf&u
G w
f }d } Leaves of Grass uAsmpmtkyef efY pca& acwfopf
tar&duefuAsm &Dp;D aMumif;av;aomh ,if;ykid yf gAsm,f/ vlxb
k mompum;? tajyme&D
tm;aumif; xufjrufaw tmkcH pH m;rI/
a,wGuef efY &ckid u
f Asmorm;wda& &ckid b
f mompum;ukd tok;H uRr;f usizf v
Ydk ydk ga&/
rdrb
d mompum;ukd wwfoed m;vnfzYdk vkyd ga& (&ckid pf um;ajymwwfpmG ukd qkv
d pdk mG r[kw)f
a,wGuef efY &ckid u
f Asmorm;wda& &ckid b
f mompum;ukd rdrb
d mompum; ruRr;f
usiaf u rdrv
d rl sK;d uAsmZmykid jf zpfygzaYdk v; &ckid b
f mompum;ukd pm&Gux
f uf uGeyf sLwm
xuf wifNy;D au cefcY efn
Y m;nm; ajymifajymifajrmufajrmuf&;D Ekid zf Ydk vkyd ga&/
&ckid u
f AsmeefY ywfoufNy;D au ajrmufO;D ? o[m, &ckid
f eG zYf ;l kUd rmS xkw
d ykid ;f a'u
ykid ;f zwf&a& pmwrf;wpfapmif wG&d yga&/ ]aemifat;} &G;D a& ]&ckid u
f Asmjzpfay:w;dk wuf
rIpmwrf;yg/ apwemrSeaf & zGUJ pnf;ykaH umif;yga&/ ,Sm;,Sm;yg;yg; xGuv
f ma& pmwrf;yg?
ta&;tBu;D qk;H wpfcsuu
f jyemyg/ &ckid u
f AsmvkYd owfrw
S af w abmifjzpfyga&? &ckid f
r*Zif;rSmyga& uAsmwda& &ckid u
f AsmvkYd abmifcwfr&yg? qku
d wfygzAYdk sm,fvYdk assume
vkyv
f rYdk &yg/ ]&ckid u
f Asm}qkad & t"dym ,fziG chf su[
f Nd y;D om; a0g[m&e,fy,fa& odyyH nm
e,fyg/ wdus&yga&/
&ckid rf *Zif;rSm &ckid u
f Asm [kwpf mG av;yga&/ r[kwpf mG av;yga&/ r[kwpf mG rsm;yg
a&/ ,if;ykid yf gAsm,f/ &ckid w
f efaqmifrmS avh ,if;ykid yf gAsm,f/ Mum;rSmajymca& &cdik w
f ef
aqmif trSw(f 18)rSm yg[ad & armifcidk af tmif &D;a& tzGiu
hf Asm]]av;NrKd U}}taMumif;t&m?
tmkcH pH m;rI? twwfynmwpfcak vh ajymzkrYd [d? &ckid u
f AsmvkYd vk;H 0rowfrw
S Ef idk yf g/
&ckid u
f xGuaf w r*Zif;pmrsuEf mS wdrmS ygwidk ;f &ckid u
f AsmvkYd rajymEkid af &ykid ?f &ckid f
om;wd&;DG wkid ;f &ckid u
f AsmvkYd rajymekid yf g/ &ckid rf *Zif;uAsm ok;H oyfcsuu
f dk &ckid u
f AsmvkYd
ajympGma& trSm;Bu;D wpfcyk g/ &ckid u
f Asm t"dym ,fziG chf suv
f rJG mS ;vmEkid yf ga&/
&ckid b
f mompum;ukd rok;H ? &ckid v
f ?D &ckid t
f ajyme&Drygau &ckid u
f Asmr[kwyf g/
&ckid u
f AsmrSm yifrESv;Hk tdraf & &ckid b
f mompum;jzpfyga&/ rsuaf rSmuf&ckid v
f x
l o
k ;Hk
bmompum;? ,if;pum;tajyme&Dudk uAsmrSm wku
d f u
dk o
f ;Hk rS&m &ckid u
f Asmjzpfygz/Ydk aemuf
tcsuw
f u
d tmkcH pH m;rI? tvuFm? edrw
d yf u
Hk pd w
yd g/ uAsmtwwfynmudpw
yd g/
&ckid f *E0ifuadk vhvm? &ckid af us;vufuAsmwduadk vhvm? ArmuAsm? Ekid if w
H um
uAsmwduadk vhvm? rkq;dk pkid o
f if t,ltqeefY &ckid u
f Asm *kPo
f u
d m ukd Bu;D jrifh atmifvyk f
vm;&ygz/Ydk cspaf u BuKd ;pm;uwfygar/
a0a0(ppfawG)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
109
xl;jcm;xif&Sm;a& &ckdifrif;wcsKdY
(&ckid o
f [m,toif; aiG&wk txdr;f trSwf pmapmifu Some Outstanding Monarchs of Arakan by Aung Zan ukd bmomjyefyga&)
&ckid jf ynf\orkid ;f aMumif;a& aumif;aumif;&Snv
f sm;yga&/ &ckid o
f rkid ;f rSww
f rf;wdrmS
&ckdifjynf\ orkdif;ukd rm&,k(bDpD-3000)uyifpa&vkdY azmfjyyga&/ wcsKdUuqkdau
'Gg&m0wDNrKd Ua[mif;(oHw)JG u rif;om;wpfyg;jzpfaw 0goak '0u pa&vkaYd wmifrS azmfjyuwf
yga&/ a'ykid &f n
S v
f sm;a& orkid ;f wpfavQmufrmS tajrmftjrifBu;D a& rif;aumif;rif;jrwfwd
pk;d pHca&ykid f rif;qk;d rif;npfw?d eef;vkb&k ifwv
d nf; [dcd pGmygAsm,f/ &ckid o
f m;kUd a& ud,
k hf
bk&if uk,
d o
hf cifwu
d dk ousrsK;d EG,u
f qif;oufvmpGmjzpfawvkYd tpOftvmrSw,
f l
uwfyga&/ ousqpdk mG tif't
dk m&d,efZmpfjrpfyg/ atydik rf w
S ,
f rl eI efY ,kMH unftm;xm;rIUdk
aygi;f pyfjcif;jzifh tcsi;f csi;f nDnw
G o
f ;DG pnf;yem vGwv
f yfaw wkid ;f jynfwpfcu
k dk wnf
aqmufxal xmifvmuwfpmG at'D 1784 txdygAsm,f/
&ckid o
f rkid ;f rSww
f rf;wdt
f & xl;jcm;xif&mS ;a& rif;wcsKUdUdk taMumif;ukd a'aqmif;yg;
eefY wifjyzkYd &nf&,
G yf ga&/
a'rif;wda& pdw"f mwfprG ;f &nf jrifrh m;xufjrufpmG eefY &ckid jf ynfBu;D ukd Bu;D us,f
xif&Sm;atmif zefqif;tkyfpkd;cuwfaw rif;jrwfwdjzpfyga&/ a'rif;jrwfwdudk
olUdk \0if;vuf awmufya&vky&f yfwt
d wGuf xm0&atmufro
d wd&eDuwf&ygvrd ahf r/
1/ rm&,krif;(bDpD 3000)
oufvrl sK;d acgi;f aqmif\orD; ErmkeefY uydv0wftZKe&aohUdk \om;awmfjzpf
&ckdifom;BuD;pmay
110
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
111
a& ax&0g'Ak'b
momxGe;f um;a& wkid ;f jynfwpfcjk zpfaMumif; rSww
f rf;wifxm;cjcif;a&
a'tmeEpjEa usmufpm\ wefz;dk rjzwfEidk af om aus;Zl;jyKcsuw
f pf&yfjzpfyga&/
5/ aumvd,rif;(at'D 1118)
yk&ed rf if;quf? q|rajrmufrif;jzpfyga&/ tdE,
d ? yk*eH efY ,k;d ',m;(xkid ;f ) kUd txd
a'rif ; \emrnf x if & S m ;ausmf a pmyga&/ avmif ; Muuf a wmif a rmf a wmif b ,H u
ausmufaqmifrmS &G;D xk;d ca& atrif;\ ausmufpmukd atedxufwidk w
f jdG rifzwfEI idk yf goad &/
6/ 'o&mZmrif; (at'D 1123)
aumvd,rif;\ om;awmfjzpfyga&/ 'kw,
d yk&ed rf if;qufudk wnfaxmifov
l nf;
jzpfyga&/ taemf&xmeefY tavmif;pnfol Udk usL;ausmrf aI Mumifh ,k,
d iG ;f ysupf ;D eDa& r[m
rked yk yf mG ;awmfudk pEo&l ,
d rif;vufxufawmfutwkid ;f jyKjyifrrG ;f rHca&rif;tjzpf orkid ;f
rSm xif&mS ;yga&/
7/ tavmrmjzLrif;(at'D 1250)
avmif;Muufrif;quf\ yxrqk;H rif;jzpfyga&/ OmPfynmjynhpf <Hk u,f0a& rif;wpf
yg;yg/ eef;usm;bke;f Bu;D ausmif;&Sd Ak' yk yf mG ;awmfwpfq\l aemufuek ;f awmfxufrmS atrif;
a& oD[Vdk (f oD&v
d uFm)ukd bk&m;zl;<ucspD aD &vkYd urn;f rSww
f rf;[dyga&/
8/ &ckdifrif;xD; (at'D 1283)
&ckid o
f rkid ;f rSm eef;ouft&Snq
f ;Hk rif;yg/ w&m;rQwrI? OmPfynmxufjrufr?I tajrmf
tjrifBu;D rIUdk twGux
f if&mS ;yga&/ oufawmfcek pfEpS rf mS eef;pHNy;D au oufawmf 113ESpf
rSm ewf&mG pHyga&/ ysLwpfoed ;f rif;vkv
Yd nf; ausmMf um;yga&/ b*Fvm;uyif {&m0wDjrpf0rS ;f
taemufbuftxd MoZmjyefEY UHS cyga&/ emrnfausmf ]]avmuom&ysKUd }}ukd &G;D zGUJ pyfqcdk pGm
a'rif;vufxufawmfrmS jzpfyga&/
9/ rif;apmrGef (at'D 1430)
avmif;Muufacwf aemufq;Hk rif;jzpfyga&/ jrefrmkUd 0ifa&mufwu
dk cf u
dk af wtwGuf
b*Fvm;ukd wdr;f a,Smifc&yga&/ rif;apmrGerf [dpOfumvrSm &ckid jf ynfa& t0bk&ifeefY
rGeb
f &k if &mZm"d&mZfUdkMum;rSm ppfwvif;jzpfcyga&/ a*gpv
l wef\ tultnDeefY rif;apmrGef
&ckdifom;BuD;pmay
112
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
a& avmif;Muufx;D eef;ukd jyef&yga&/ aemufyikd ;f (1433-ckEpS )f rSm NrKfd Uawmfudk avmif;Muuf
ueDyem ykrd v
dk NHk cKH pw
d cf s&a& ajrmufO;D okYd &TaD jymif;,lcyga&/ ajrmufO;D rif;qufudk pwif
wnfaxmifcpGm atrif;apmrGeyf g/
10/ rif;c&D(ac:)e&EktvDcif (at'D 1433)
rif;apmrGe\
f nDawmfyg/ aemifawmf(rif;apmrGe)f b*Fvm;rSm a&mufepD Of &efol rGe?f
jrefrmwdudk 24-ESpw
f idk w
f idk f ajymufusm;ppfqifEw
JT u
dk yf 0JG ifecD ol jzpfyga&/
plvwefwyfrsm;\ wyfr; tlvcD efvufwiG ;f u aemifawmfudk u,fwifcpGmvnf;
atrif;c&D;yifjzpfyga&/ atrif;\ eef;pHoufu 26-ESpyf g/
11/ bapmjzLrif; (at'D 1450)
rif;c&D\om;awmfyg/ rlqvifwdvTrf;rkd;xm;a& b*Fvm;u ppfwaumif;ukd
atmifEidk cf oljzpfyga&/ bapmjzLrif;a& av;onfawmfBu;D wpfO;D vnf;jzpfyga&/ tm;cGeAf v
oefprG ;f oljzpfvYdk ppfyw
JG rd mS Bu;D 0gav;wpfvufudk ukid pf aJG vh[yd ga&/ av;twwfrmS
ajymifajrmufawtwGuf umvDrm&Sm;qkad &bGUJtrnfuv
dk nf; ykid q
f idk yf ga&/ (umvDrm)qkpd mG
b*FvDpum;eefY(av;)ukdac:pGmyg/
rif;apmrGev
f ufxufu b*Fvm;vufoYdk qk;H I;H ca&e,fy,fwu
d dk atrif;vuf
xufrmS jyef&,lEidk cf yga&/ emrnfausmpf mqku
d 0dBu;D wpfqjl zpfaw z'lrif;kad & atrif;
vufxufu trwfynm[dBd u;D jzpfyga&/ bapmjzLrif;\vufxufawmf taMumif;ukd
pmqkd z'l;rif;kdu pyfqkd&GD;om;rSwfwrf;jyKcyga&/ pmqkdBuD;\vuf&muawmhcg
]]&ckid rf if;orD; {csi;f }}jzpfyga&/
a'{csi;f a& &ckid pf myDrmS *E0ifajrmufvuf&mrGew
f pfcyk gAsm,f/
12/ ppfwaumif;rif;bif(ac:) bk&ifrif;AmBuD; (at'D 1531)
ajrmufO;D rif;quf 12-qufajrmufrif;yg/ tdref ;D csi;f Ekid if H Udk \ usL;ausmrf &I efudk
umuG,zf t
Ydk wGuf bk&ifrif;AmBu;D a& ajrmufO;D aejynfawmfudk wHwidk ;f txyfxyf um&H
cyga&/ ppfwaumif;okdY ppfcsDyemb*Fvm; t&SdzufwpfcGifvkH;ukd atmifjrifNyD;au
*g,m(tdE,
d )txd NcpD MumjzefcY yga&/
Ak'b
mom0ifrif;wpfyg;jzpfawtwGuf tdE,
d u Ak'" mwfraDG wmfwu
d dk &ckid jf ynfoYdk
yifah qmif,v
l mNy;D au Bu;D us,x
f if&mS ;aom oQpaf omif;ykx;dk awmfBu;D ukd wnfxm;;uk;d
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
113
uG,af wmfryl ga&/ atykx;dk awmfBu;D a& &Sad cwf"n0wDeefY a0omvDUdk u pwlygwu
d dk
ykw
H ,
l yl em twdtuswnfaqmufxm;pGmjzpfyga&/ b*Fvm;ukd atmifjrifrI txdrf ;f trSwf
tjzpf wnfxm;pGmjzpfv]Ydk ]&efatmifaZ,s}}vkv
Yd nf; bGUJ rnfawmf[yd ga&/
atrif;vufxufrmS taemufEidk if w
H ed efY yxrqk;H ukepf nfu;l oef;qufo,
G rf I
jyKvyk cf yga&/ ay:w*l v
D rl sK;d wduv
dk nf; Munf;wyf? &DwyfUdk rmS cefx
Y m;tok;H cscyga&/
bk&ifrif;AmBuD;rSm (ZmabmufoQm;)qkda& *kPfxl;aqmifbGJU emrawmf[dauvnf;
&ckid jf ynf a& r*kt
d ifyg,m\ vufatmufct
H cGeq
f ufwidk ;f jynfwpfcrk [kwcf yg/
Munf;wyfeefY &DwyfUdk udk wnfaqmufNy;D au &ckid jf ynfudk yifv,fjyifwpf;dk rSm
pGr;f &nftxufjruf t0if;vufq;Hk ? wkid ;f jynfwpfcjk zpfvmatmif bk&ifrif;AmBu;D jyKpw
k nf
axmifawmfrlyga&/
13/ rif;zavmif; (at'D 1571 )(qDukEm;oQm;)
rif;Ambk&if\ txD;G qk;H om;awmfjzpfyga&/
ajrmufO;D acwfrmS wefc;dk txufjrufq;Hk rif; wpfyg;vnf; jzpfyga&/
taemufb*Fvm;u r*kw
d u
d dk wku
d x
f w
k Nf y;D au ppfwaumif;eefY 'umukd rdr\
d
bke;f tmPmpufatmufoYkd jyefvnford ;f oGi;f cyga&/ atrif;vufxufawmfa& tvGef
tD;csr;f om,mzGUH NzKd ;<u,f0yga&/ bk&ifrif;zavmif;a& wpfwidk ;f jynfv;Hk u apwDb&k m;
ykx;dk wdudk rGr;f rHjyifqifwnfaqmufawmfrcl yga&/
14/ rif;&mZmBuD; (at'D 1593)
rif;&mZmBu;D \ ykid ef ufe,fajra& [l;*vdjrpf0uyif oHviG jf rpf0txd us,0f ef;yg
a&/ &ckid jf ynf\ wefc;dk t[det
f 0g tjrifrh m;qk;H a&muf[cd pGm a'rif;vufxufrmS yg/ yJc;l ukd
pnf;k;H atmifjrifNy;D au e,fpyfudk jzwfausmv
f Ydk jrefrmjynfudk wku
d cf u
dk v
f muwfaw
usL;ausmo
f l ,k;d ',m;wdudk atmifatmifjrifjrif wku
d x
f w
k yf pfEidk cf yga&/ ppfwaumif;
NrKd Upm; om;awmf rif;rmefBu;D eefY qif'u
d Re;f (Sundwip Island)u ay:w*l v
D rl sK;d qDbwf
&Sef*GifZmvyf(Sebastian Gonsales) kdU yl;aygif;ykefukefrIukdvnf; ESdrfeif;Ekdifcyga&/
aemufwpfcg *kt
d mNrKd Upm; ay:w*l v
D rl sK;d 'Giaf [ke;f 'DtmZmAD'dk (Don Hierome do Azvedo)u
aejynfawmfudk wku
d cf u
dk u
f sL;ausmv
f mrIuv
kd nf; ESrd ef if;atmifjrifawmfryl ga&/
a'ta&;tcif;rSm ay:w*l w
D yfr; 'Gi?f z&ifpw
d ?f 'D? eDaeYpf usq;Hk yga&? OD;&mZfawmif
tem;u wku
d yf u
JG awmh &DaMumif;ppfqifro
I rkid ;f rSm tBu;D us,q
f ;Hk jzpfyga&/
&ckdifom;BuD;pmay
114
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
115
tBuKH ? aqG;aEG;ajymqkrd w
I u
d dk pydeb
f mompum;eefY rSww
f rf;&G;D om;yga&/
OmPfynmBu;D rm;a& rif;wpfyg;jzpfawtwGuf bk&ifo&D o
d "k r&mZma& rdr\
d
e,fajrtwGi;f ckv
d eHI x
D idk u
f wfaw ay:w*l w
D u
d dk Ekid Ef idk ef if;eif; udik w
f ,
G x
f ed ;f csKyx
f m;
Ekid yf ga&/ ay:w*l u
D vnf; bk&ifb
h ek ;f &dyaf tmufrmS aumif;aumif;rGerf eG ef x
D idk yf em e,fpyf
a'owdudk apmifah ,Smufy;D cuwfyga&/
17/ pE0dZ,&mZmrif;
&ckid jf ynforkid ;f rSm pE0Zd ,&mZmrif;pGm xl;jcm;xif&mS ;ca& aemufq;Hk rif;ygAsm,f/
21 ESpw
f m umvywfv;Hk &ckid jf ynfBu;D udk Bu;D us,jf rifjh rwfatmif zefqif;pk;d pHawmfryl ga&/
b*Fvm;ukd ppfcsyD em r*kt
dk ifyg,mxJudk a&muf[v
d m;ca& &ckid ef ,fajrwdudk jyefvnf
awmif;qk&d ,lEidk cf yga&/ (1666 ckEpS rf mS ppfwaumif;pGm r*kv
d ufatmufukd a&mufvm;c
yga&/)
bk&ifw
h yfrawmfo;Hk tajrmufBu;D wpfvufrmS &G;D xk;d xm;a& urn;f pmt& bk&if
pE0Zd ,&mZma& 'umukd csw
D ufwu
dk cf u
dk cf a&vkq
Yd ydk ga&/ bk&ifrif;bifvufxufu
usio
hf ;Hk a& wpdww
f ykid ;f vTwaf wmftyk cf sKyaf &;pepfudk eef;vkb&k if wpfyg;jzpfaw e&ywd
u zsuo
f rd ;f ypfyem oufO;D qHyikd pf epfudk jyefvnfazmfaqmifyga&/ ,if;vky&f yfaMumifh
tkycf sKyaf &;ykid ;f rSm *,ufxvmvwfaw ,k,
dk iG ;f ysupf ;D rIwu
d dk &yfwv
hH m;atmif pE0Zd ,
&mZmrif; toDtBuD BuKd ;yrf;c&yga&/
bk&ifrif;bif\tkycf sKyaf &;pepfudk zsuo
f rd ;f ypfpmG a& &ckid o
f l &ckid o
f m;kUd twGuf
txdempDa& xk;d ESucf suw
f pf&yfyg/ ,if;jzpf&yfaMumifh &ckid jf ynho
f jl ynfom;wd pdw"f mwf
,kd,Gif;ysufNydKc&yga&/
,if;jzpf&yfa& 1784 rSm &ckid jf ynfBu;D ukd bk;d awmfb&k m; vufatmuft,ify,if
a&muf&v
dS m;pDzt
Ydk wGuf wGe;f tm;wpf&yfjzpfcyga&/
bmomjyefol
aemifat;(taemuf)
tukd;tum;
1/ &ckid -f a'guw
f mazmfcsrrf m
2/ ppfawGckid f a*Zufw;D ,m; twGJ (u)rpwm tm-bD?prmhwf
3/ &Sad cwf &ckid jf ynf? Ak't
Ekynm-pHomatmif
4/ &ckid &f mZ0if-OD;omxGe;f atmif? ajrmufO;D
&ckdifom;BuD;pmay
116
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
117
&ckdifbk&if\ axmufvSrf;a&;rsm;
&ckdifbk&ifkdUonf owif;&,lrItwGuf oli,fawmfrsm;ukdvnf; rGD;pyfconf/
owif;&,lorl sm;ukd vQKUd 0u
S t
f rnfoauFwtjzpf eacgi;f (ESmacgi;f )[k tok;H jyKMuonf/
eacgi;f onf olo
Y bm0t& vuf[ef? Nc[
D ef? rsupf [
d ef? AZ[ef paom Murf;wrf;aom
MoVm&dukyf [efrsm;ukd rjy&bJ tvGeEf ;l nHo
h rd rf pdG mG teHUrsm;ukd pdppfEidk o
f uJo
h Ydk
axmufvrS ;f a&; ynmonfvnf; tvGeEf ;l nHo
h rd rf pdG mG yif rdro
d v
d o
dk nfudk odatmif
jyKvyk &f rnfh ynm&yfwpfcjk zpfonf/ &ckid pf pfusr;f ? &mZ0ifusr;f ? oHo0Pfusr;f ponfrsm;
axmufvrS ;f a&;trnfoauFwtjzpf ESmacgi;f ukd tok;H jyKMuonfudk wG&d onf/
Oyrm
]]jynfEmS acgi;f ukd r&Snpf &D m}}
]][lonfum;? toQifrif;\ rsufpdjzpfaom tpkHtprf;wGif xnfhawmfrlaom
olwdkYukd}}
ponfjzifh &ckid pf pfusr;f ? tkycf sKyaf &;usr;f rsm;wGif qkx
d m;onfukd awGU&onf/
&ckid b
f &k ifUdk onf axmufvrS ;f pkpH rf;a&;tm;ukd tvGeu
f s,jf yefpY mG tok;H jyKcuwf
onfudk ay:w*l ?D 'wfcsf rSww
f rf;kUd vnf; wGUd &onf/ olUdk&ckid o
f Ydk qefpyg;0,fzYdk vmuwf
onf/ &ckid af 'ojzpfeaD om ps;D xufps;D jri Nhf y;D olUdk a'ojzpf ps;D xufrsm;pGm ps;D avsmh 0,f
,lvMdk uonf/ odaYk omf &ckid b
f &k ifura&mif;&? wkid ;f jynf[pd yg;? qefrsm;ukd bk&ifuxde;f
csKyv
f u
dk o
f nf/ Ny;D rS olUdk a'jzpfeaD om ps;D xuf ruGmaom olUdk twGuf c&D;p&dwEf iS hf
oifah wmfaom tjrwftpGe;f xm;aom ps;D jzif&h ma&mif;rnf[k trdeaYf wmfxm;vku
d o
f nf/
&ckdifom;BuD;pmay
118
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ay:w*l ?D 'gch sf o
Ydk nf olUdk&ckid o
f Ydk rvmcifuyif olUdka'ojzpfeaD om ps;D EIe;f ukd odeaD om
&ckid b
f &k if\axmufvrS ;f a&;tiftm;? axmufvrS ;f a&;ynm? us,jf yefeY ufapmuf ykrH sm;ukd
tHMh orqk;H ? txifBu;D cuwf&onf/
ajrmfjrifqifjcifOmPfjzifh axmufvrS ;f pkpH rf;tm;Bu;D cuwfpmG r[kw?f rdryd *k v
u
d
twGuv
f nf; rsm;pGmyif owd0&D ,
d Bu;D Bu;D ESihf axmufvrS ;f pkpH rf;confudk wG&d onf/
&ckid jf ynfoQif jzpfvmaom &ckid b
f &k ifonf Z&Gu?f Zifa&mf? BuKd ;Mum? OMo? ZD0pk;d ?
iSurf sm;ukv
d nf; axmufvrS ;f a&;ynm tok;H jyKcuwfonfudk atokw
Yd UdG &onf/]]Z&Guif u
S o
f nf tqdy[
f ad om >reD u
f jdk rifaomf tvGev
f efY uR;D aMumfuek \
f /
Zifa&mfiu
S u
f m; tqdyu
f pdk m;aomf tvGe,
f pf\/
OMoum; tqdyu
f pdk m;aomf oD\/
ZD0pk;d um; tqdyu
f pkd m;aomf yifyef;\/}}
]]rdrt
d pD;tyGm;ukd tvk[
d ad om jynfoQirf if;onfum; tqdyu
f dk ajyaysmufpw
D wf
aom &Djzif&h cD sK;d Ny;D aom qkcd Ny;D aom iSuf Udk wiG f wpfcck ak om iSuf Udk jzifh pkpH rf; tqdyaf jz
pDwwfaom ]]vufpyG }f }ukd 0wf pm;awmfac:&m\}}[kpm;aomuf&m pkpH rf;axmufvrS ;f yku
H dk wG&d onf/ tqdyu
f adk jypDwwfaom
csK;d &DppD Ofy?Hk bk&if0wfawmfral om tqdyaf jzvufpyG f pD&ifyrHk sm;onf avhvmoifah om
taMumif;t&mrsm;jzpfonfudk wG&d onf/ iSuf Udk jzifh axmufvrS ;f yku
H v
dk nf; okawoejyK
oiho
f nf/
>rdefqdyfumuG,faom &ckdifbk&if\iSuf
wd&
p mefrsm;\ tqdyw
f iG f >red q
f yd o
f nfvnf; vlt
Y oufudk tE&m,fjyKEidk \
f /
okaYd omf xkt
d qdy[
f ad om >red rf sm;onf Oa'gi;f iSuu
f dk aMumufMu\/ vefMY u\/ z,fvm;
Mu\/ xkaYd Mumifh &ckid b
f &k if\ qdyaf jzaxmufvrS ;f a&;usix
hf ;Hk rSm]]Oa'gi;f [d&mt&yf >red f Udk reDuek f xkaYd Mumifh Oa'gi;f ukd tdr0f awmf xm;&m\}}/
[kqx
dk m;onfudk wG&d onf/
rD;jzifph pHk rf;enf;wpfck
]]iSuf Udkr[dru
l m; pm;awmfxrif;(tpm)ukd rD; ypf(xnf)h aomfvnf;aumfi;
pkpH rf;&m\}}/ xrif;ukd rD;wGix
f nfah omf]]tqdy[
f ad om xrif;um; rD;usaomf ta&mif\
dk toHNyKd uNf yKd ujf rOf\/
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
119
&ckdifom;BuD;pmay
120
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ywjrm;tppftrSeo
f nf tqdy&f jD zifu
h saomf npf\
l / tqdyn
f \
hH ? tqdyf
ajyaysmuf\qko
d nft
h wGuf tqdyaf jzvufpyG f ywjrm;tppftrSev
f nf; yg&rnfyif
jzpfonf/
]]av;aom xm0&um;ayg\
h /
tkyftqif;aysmh\}}
pm;pD pkpH rf;enf;
]]tqdypf m;pDaom olum;
ukd,fajcmufwwf\/
rsupf ad &T\ (teD? t0ga&mifjzpf\)
pum;Nidrf\?
tzefwvJvJudk,fwGefY\?
wkHvIyf\?
cRD;xGuf\
rMumrMumt&yfrsuEf mS Munf\
h ?
rdrjd yKtyfaomtrI rdrt
d &yf rwnfMunf[\
d }}
]]odq
Yk cdk Ny;D aom tjcif;t&mkUd udk rSwo
f m;awmfjyK qD;aomufjcif;? pm;jcif;?
pm;awmfac:jcif; EIu
d ?f pkepf rf;qifjcif rjywfusihf usi&hf m\}}[kpm;awmfac:&m ponfrsm; rdryfd *k v
u
d twGuyf g pkpH rf;axmufvrS ;f ykrH sm;ukd ynmpkH
pGmwGd&onf/
ynmpm&
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
121
&Spfaomif;bk&m;ausmufpm\ ajrmufzufrsufESm
&Spfaomif;bk&m;ausmufpm\ rsufESmwGif tpOftvkduf a&;xkkd;xm;aom
ausmufpmrsm;yg&&dS m? ausmufpmwkid \f tajctaeaMumifh ausmufpmrsm;teuf rnfonfh
ausmufpmukrd S aocsmatmif rzwfEI idk af wmhacs/ ok&Yd mwGif ,cktcg rGeb
f adk uvufxJ
&Sad eaom vGecf o
hJ nfEh pS af ygi;f (50)ausmu
f ul;,lco
hJ nfh rif;ul;pm\ tultnDjzihf
a'guw
f m *Repf wifu BuKd ;pm;zwfrI aI Mumifh tcsKUd aom tpdwt
f ykid ;f rsm;ukd azmfxw
k Ef idk cf hJ
onf/ 1973-ckEpS Ef iS hf 1975 ckEpS w
f w
Ydk iG f rif;ul;rltopfrsm; ul;l ,lcNhJ y;D rsujf rifu,
dk af wGU
Munhf pI pfaq;rIuv
dk nf; jyKvyk cf o
hJ nf/
aumif;rGeaf ooyfaom rifu;l rl\"mwfyrHk sm;ukd ygarmu(D.C.Sircar) 'Dpq
D mum
xHoaYdk y;ykcYd &hJ m ausmufpm\ oufwrf;ESihf ywfoufaom tzk;d wefa0zefcsurf sm;ESit
hf wl
tBuaH umif; OmPfaumif;rsm;ukd &&Scd yhJ gonf/
yxrOD;qk;H a&;xk;d xm;aom ausmufpm&Sd pmaMumif;a& (4)aMumif;cefrY mS vk;H 0
eD;yg;ysupf ;D aeNyjD zpf\/ &Spaf omif;bk&m;ausmufpm\ ta&SUbufrsuEf mS yg tv,fo&()
td\xl;jcm;aom yko
H @mefwcsKUd uv
dk nf; awGU&\/ aemufq;Hk pmaMumif;wGif rsO;f wkEd pS cf k
a&SU &ufp(JG tcsed u
f mv)[k ,lqEkid pf &mwpfcu
k dk awGU&jyef\/ xkaYd Mumifh ausmufpm
onf ta&SUbufrsuEf mS yg ausmufpm\ tpdwt
f ykid ;f wpfcrk [kwcf yhJ gu ,if;ausmufpm
ESiahf cwfNyKd ijf zpfEidk af yonf/
atmufbufwiG f tpOftvku
d f ausmufpmrsm;yg&&dS m? nmbufjcrf;wGif a&wGuf
Munh&f m pkpak ygi;f pmaMumif;a&(69)aMumif;yg&o
dS nf/ if;wkt
Yd euf trsm;tjym;rSm
&ckdifom;BuD;pmay
122
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
123
rnforYdk Q rjzpfEidk af y/
aemufausmufpm pmaMumif;a&(8)wGif ]]o0gowdN*. D }}ESihf pxm;onf/ xkad emuf
NrKd UwpfNrKd Utrnfjzpfaom t0g,yl&m(Avayapura) ESihf pmaMumif;tqk;H wGif (N*u
D w
dk cgxyf
awGU&jyef\/ pmaMumif;a&(1-9)wGif &m(Zs;)yl&-N*. D oD HC*@ywdol&pjEa'(o)-&m
[l awGU&onf/ onfrmS &ckid rf if;wpfyg;\trnfjzpfaMumif;ukd <uw
D t
J eD;rS&&Sad om
(N*. D oD C
H *@pjE) trnfa&;xk;d yg&o
dS nfh '*Fg;ESpjf ym;awGU&&dS rIu ckid v
f aHk p\/ pmaMumif;a&
(1-10)wGif Buw
d (qm')oHC*gwaAm' wH[l awGU&ojzifh Ak'b
momtaMumif; tjcm;
a&;xk;d csuw
f pfcjk zpf[ef&\dS / aemufpmaMumif;wGif ]pwk&'f goar Aa'Buu
d m&mZKm'wEH iS f
pmaMumif;a& (1-12)wGif ]]N*. D od C
H 0dMuro&l pjE} }ukd wpfBurd af zmfjyjyef\/ pmaMumif;
a& (1-13)\ tv,fwiG ]f ]auom&D}} (Kersari)jzpfEidk Nf y;D ? pmaMumif;a& (1-16)wGif
(od C
H ol&pjEa '0r[mZk;)ukd wpfBurd af zmfjy[ef&o
dS nf/
pmaMumif;a& (1-19)wGif (N*. D -ol-(p)(jE) ESit
hf wl yk*v
u
d trnfwpfc\
k tpdwf
tykid ;f rsm;ukd awGU&\/
ausmufpmESpcf &k dS pum;pkrsm;tMum;wGif tvm;wlomjzpfonf[k *Repf wifu
rSwcf sujf yKxm;\/ ok&Yd mwGif 'kw,
d ausmufpmu yxrausmufpmxuf tenf;i,fydk
jynhpf \
Hk / tmeEpjEa usmufpm\ atmufajcawGU&ouJo
h Ydk (wpfq,fah v;ESp)f [laom
rlrSefr[kwfaom *Pef;qkdif&m pum;pkawGU&Sd&jcif;rSm ol\a&SUrStquftEG,f
(N*. D od C
H *@ywdo&l pjE) ESio
hf m oufqidk \
f /
'kw,
d ausmufpm\ tqufjzpf[ef&adS om aemufausmufpmudk pmaMumif;a&
(1-22)okrYd [kw(f 23)wGif pwifNy;D ? vufa&;vufom;wpfrsK;d wnf;yifjzpfonf/ a&;xk;kd
xm;ykrH mS aumfv(H 3)ckyg&NdS y;D pmaMumif;wpfaMumif;pDwiG f tu&m(7)vk;H (okrYd [kw)f (8)vk;H
pDyg&o
dS nf/ ykpH aH &;xk;d xm;aom tjcm;ausmufpmrsm;ukd rawGU&ao;acs/ tcsKUd aom
tpdwt
f ykid ;f rsm;rSm vk;H 0&Si;f vif;ae\/ okjYd zpf&m b,fbuf&dS aumfvu
H dk atmufygtwkid ;f
zwfIEkdifonf/
pmaMumif;a& - 1-40
"H rm, u&dwH
-41
0 'Ho a'o
-32
tm&u a'o0dZm,H
u@rSm bk&iftaejzifh Ekid if t
H rsm;tjym;ESihf tquftoG,jf yKru
I dk azmfjyae\/
(rm,)twGuf ("m,m)ukd &&SNd y;D ? ('Ho)\t"dym ,frmS r&Si;f vSacs/ tu&mykpH w
H iG f
(e)tu&mESif (7)tu&mESpcf w
k o
Ydk nf tvG,w
f ul a&maxG;Ekid af y&m (tm&ua'o)ukd
&ckdifom;BuD;pmay
124
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
(tmeua'o)tjzpfvnf; zwfEidk o
f nf/ tu,f tm&ua'o omjzpfcyhJ gvQif (11)&mpk
,if;trnfjzifh wkid ;f jynfwpfc&k cdS o
hJ nf[k rSw,
f &l rnfyifjzpf\/
tv,faumfvHwGif pmaMumif;a& (11-43-44)bufzufESifh aMumif;a& (1154-46)tMum;wGif atmufygtwkid ;f awGU&onf/
................ blrd ....... od,
'b0wd,mom-Zmwm
,uoQyl&........&mZm
,uoQy&l rSm yk*b
H &k iftEk'k m u odr;f yku
d cf ahJ om rGeNf rKd Uawmfa[mif; oxk\
H a&S;
trnfwpfcyk ifjzpfonf/ okYd rcsirhf &Jjzpfp&maumif;vSaom pmyk'd rf mS at'D (11)&mpkv,f
umvwGif rGeEf iS &hf cdik f Ekid if EH pS cf t
k Mum; tquftoG,&f cdS ahJ Mumif; azmfeT ;f aeayonf/
nmzuf a umf v H \ xd y f tv,f a umf , H \ tqk H ; wG i f rsOf ; wk d j zpf a eaom
ta&SUb*Fvm;pjEr if;qufrS a*g0Ed p jEu
&kd nfeT ;f [ef&\
dS / ,if;aumfvH yif tenf;i,f
atmufocYdk sum bk&ifrsm;? ewfa'0rsm;ESiyhf wfouf &nfeT ;f [ef&adS om a&;xk;d csuu
f kd
awGU&onfrSm
pmaMumif;a& - 37
a'0wH u&mwH
/
- 38
uwmv, a'0g
jzpfNy;D ,if;aumfv\H tqk;H jA[Pwkt
Yd aMumif;ukd atmufygtwkid ;f awGU&onf
pmaMumif;a&
58
jA[P
......... ok
/
59
a,m
....... wm('&)*edok
/
68
a'oQ
........
tm*edy&a'oQ .........
]t*ed}[laom a0g[m&ukd ausmufpmwGif rMumcPawGU&wwf&m b,fzuf
aumfvH pmaMumif;a& (1-44? 54? 60? 61)wGif vnf;aumif;awGU&\/ if;\t"dym ,frmS
ausmufpmyga&SUaemufpum;pOft& r&Si;f vif;vSacs/ tu,f (y&a'o)ukd wkid ;f jynf
wpfcktjzpf aumuf,lrnfqkdygu rMumrDu atmifEkdifcJhaom wkdif;jynfi,fwpfck
(odrYk [kw)f wkid ;f jynfwpfc\
k tpdwt
f ykid ;f trnftjzpf rSw,
f El idk o
f nf/
ausmufpm&Sd rysupf ;D ao;bJ&adS weao;aom tpdwt
f ykid ;f rsm;wGif pum;vk;H
tcsKUd EiS hf pum;pktcsKUd udk awGU&aomfvnf; orkid ;f qkid &f mt&jzpfap? bmomaA'qkid &f mt&
jzpfap tusK;d aus;Zl;rsm;ukd r&Ekid af wmhacs/
ausmufpmonf tapmykid ;f u &SEd iS Nhf y;D aom pjEr if;rsm;tquftEG,jf zpf[efwl
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
125
onfh od C
H ESiphf ol&pjEE iS t
hf qk;H owfaom rif;qufopfwpfc\
k orkid ;f udk rdwq
f uf
ay;jcif;yifjzpfaMumif; awGU&onf/
tmeEpjEaemufykdif;&mpk0ufcefYtMum? at'D 788-9 r[mwkdOf;pjErif;onf
rif;qufopfudk wnfaxmifonfqadk om &ckid &f mZ0ifvm azmfjycsuEf iS u
hf u
dk n
f aD eonf/
&ckid &f mZ0ifvm rif;trnfrsm;rSm ausmufpmrS rif;trnfrsm;ESihf qifwal eayonf/
eef;pH&mt&yfa'o? xif&mS ;aomtrnfrsm;? uG,v
f eG Nf y;D olrsm;\ trnfrsm;ukd jrefrm
trnftjzpf ajymif;vku
d rf aI Mumifh uGjJ ym;oGm;[ef&o
dS nf/ ok&Yd mwGif a&S;a[mif;ky0f wK
taxmuftxm;rsm;? jyifytaxmuftxm;rsm;ukd tajcjyKvQif orkdif;qkdif&mtcsuf
tvufrsm; uku
d n
f aD eaMumif; awGU&jyefonf/ xkaYd Mumifrh [mwkOd ;f pjEr if;onf a&S;a0om
vDNrdKUawmfa[mif;ae&m a0omvDNrdKUukd jyefvnfwnfaxmifcJhonfqkdonfrSmvnf;?
,if;a'orS(8)&mpkaemufyidk ;f kyv
f ;Hk ky<f ursm;awGU&rdS t
I & ckid v
f aHk p\/ ,if;rif; qufrS
xif&Sm;aom plVwkdOf;pjEbk&ifonf at'D (953)ckESpfwGif b*Fvm;pjErif;qufrS
N*j
pD Er if;\ MoZmBu;D xGm;aecsed f ppfwaumif;okYd ppfcsx
D u
G cf ahJ Mumif; tqk&d o
dS nf/ xkrd S
jyefa&mufNy;D rMumrD tcsed w
f iG f wkwjf ynf okrYd [kwf waumif;jynfoYkd xGucf mG cJ\
h /
xkaYd emuf rdrad 'ookYd jyefra&mufEidk af wmhojzifh rdz&k m;acgiBf u;D pEma'0Donf NrKd Uvrl sK;d pkEpS f
OD;ESifh wpfqufwnf;vufqufcJhjyefonf/ onfrSm awmifay:ae vlrsKd;pkwkdYtm;
,Ofaus;aom NrKd UjyokaYd &mufapjcif;ESit
hf wl wkid ;f jynf Iyaf xG;aom tajymif;tvJudk
jzpfay:apcJ&h avonf/ wpfzefwidk ;f jynfudk &Sr;f vlrsK;d rsm;ESihf ysLvlrsK;d wku
Yd usL;ausmf
wku
d cf u
dk cf &hJ m a0omvDudk pGev
Yf w
T cf &hJ \/ wpfcsed w
f nf;rSmyif yJc;l rS rGew
f o
Ydk nf &ckid jf ynf
awmifyidk ;f ukd (18)ESpMf um odr;f yku
d x
f m;Mu\/ xkrd w
S pfqifh NrKd Uawmfopf yOm(Pyinsa)ukd
oufvrl sK;d wk\
Yd tultnDjzifh jyefvnfwnfaqmufEidk cf MhJ uonf/
11-&mpktpykid ;f cefrY S tpjyK &ckid jf ynfonf jrefrmqefvmawmh\/ &mZ0ifrS rif;wkYd
\ bGUJ trnfrsm;ukd jrefrmtrnftjzpf rMumcPok;H vmjcif;? ausmufpmrsm;wGif &ckid f
trnfrsm;ukd awGU&jdS cif;wkYd &Sv
d monf/ a0omvDonf ky0f wKtaxmuftxm;rsm;t&
tdE,
fd \t&dyt
f aiGUrsm; use&f adS o;aomfvnf; wjznf;jznf;ESihf vufawGUwiG f jrefrmjynf
tv,fyidk ;f ESihf tquftoG,rf sm;jym;vmawmhonf/
&Spaf omif;bk&m;ausmufpmtvkt
d & od C
H pjEb
&k ifonf tmeEpjEb
&k ifu at'D
729 ckEpS w
f iG f rSww
f rf;wifouJo
h Ydk aqmif&u
G cf ahJ om rif;wpfyg;yifjzpfayonf/ &ckid jf ynf
onf at'D (11)&mpktv,fyidk ;f wGif yk*b
H &k if tEk'k g u yxrjrefrmEkid if aH wmfudk xlaxmif
&m zdtm;ay;rIaMumifh wkid ;f jynfwiG f txdemcJ&h jyef\/
&ckdifom;BuD;pmay
126
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
jrefrm&mZ0ifEiS hf &ckid &f mZ0ifEpS cf pk vk;H wGif &ckid jf ynfoYdk tEk'k m bk&ifusL;ausmrf u
I dk
azmfeT ;f xm;\/ ok&Yd mwGif &ckid jf ynfrmS uk,
d yf idk t
f yk cf sKycf iG &hf Ekid if t
H jzpf wnf&adS o;onfudk
um; rjiif;Ekid af cs/ taemufbufwiG f ygv(Palas)ESihf 0gref (Varmans)wk\
Yd Ncrfd ;f acsmufrI
aMumifh ta&SUb*Fvm;pjEr if;qufrmS usq;Hk Ny;D (okrYd [kw)f usq;Hk vkqq
J jJ zpfae\/ at'D
1013-23 ckEpS w
f iG f ukv
d m(Cola)\kww
f &uf0ifa&mufraI Mumifh ta&SUb*Fvm;pjEr if;
qufrmS tiftm;csed aYJ pcJ&h onfrmS xif&mS ;av\/ xkaYd Mumifh &ckid jf ynfEiS hf a&aMumif;ul;oef;
a&mif;0,fru
I dk taESmift
h ,Sujf zpfc[
hJ ef&o
dS nf/
xkaYd Mumifh &Spaf omif;bk&m;ausmufpm\ ajrmufbufrsuEf mS onf bk&ifwpfyg;u
rdr\d rif;qufudk rSww
f rf;wifxm;jcif;jzpf&m? a&S;u&Scd zhJ ;l aom pjEr if;qufr[kwcf yhJ gvQif
xkrd if;qufonf (8)&mpkuek cf ge;D ywf0ef;usiu
f tmPmjyef&um? a0omvDNrKd Uawmfudk
jyefvnfwnfaqmufEidk cf hJ rEkid ef if;Ekid af om tajctaersm;atmufwiG f &mpk(2)pkMumatmif
pDrt
H yk cf sKycf ahJ Mumif; awGU&onf/ xkb
d &k ifrmS eef;qufwiG f eef;vsmtjzpf w&m;0if&cGi&hf dS
olyifjzpf&m? yk*rH if;usL;ausmrf I eef;vkb&k ifw\Ydk BuKd ;yrf;rIrsm;ukd wefjyefErdS ef if;Ny;D aemuf
yOmNrKd UawmfopfwiG f tkypf ;dk cJah Mumif; ,lq&ayonf/
ausmufpmonf a0omvDNrKd Uawmfa[mif;u tultnDawmif;cHo?H tdE,
d qef
aom rif;qufwpfc\
k aemufq;Hk yifo
h ufu
dI o
f jH zpfNy;D jrefrmEkid if \
H aemufq;Hk vufusef
ou#ausmufpmvnf;jzpfayonf/
atmifo&l ausmf (&uKd if)
jyefygonf/
&ckdifom;BuD;pmay
ukd bmom
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
127
pma[mif; yDa[mif; u@
&ckdifom;BuD;pmay
128
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ausmufkd;&mZ0if
earmw b*0awm t&[awm ormorK'
ausmufiEGm;'kid ;f yk?H a&SmufyyHk ifuyf? eHwpyfrmS ? rjywfoal ygi;f aevwUH? csi;f ESiu
hf &if?
rsm;zsiw
f k;d ? awmif;dk wpfciG ?f ukid ;f ,mjyifrmS ? rD;vQif xkcd gavmifvwUH ? ausmufuakd umuf
csi;f ? aumif;wvif;vnf;? cwfvsiaf jymifajymif? k;d a&TawmifrmS ? rD;vQix
f cdk gavmifvwUH ?
pdaEyk yf mG ;? jrwfu,
dk pf m;vnf; ? bk&m;ok;H qljzpfvwUH ? xko
d nfuus;D ? ausmufvrd Bhf u;D ?
c&D;jyefqkyf? b&*kwftrSef? oabFmysHESifh? trSefcsufcsif;? ckESpfrif;vnf;? tjyif;xkdcg?
wifvwHU? ukvm;ukd&Sm? ausmufawmf&GmrSm? xkdcgwkyfawGUvwHU? bl;oD;awmifrSm?
rif;acgiu
f v
k m;? Bu;D zm;tHah vmuf? wku
d Bf u;D aqmuf? tykwx
f cdk g? aevwUH ? vufqu
D ef
rSm ? a&mifvQx
H rd n
f ;D ? MumjrifBh u;D vnf;? tNy;D xkcd g? ajrxJom ay:vwUH / awmifO;D wcGi?f
*sD&mjyifrSm? vGifwD;xkdcg jzpfvwHU? olrif;igrif;? tcsif;csif;vnf; ppfBuD;xkdcg jzpfvwHU?
eef;wGif;7-&uf? eef;jyif 3-&uf? 10-&ufwkdifatmif? "m;rkd;xkdcg &GmvwHU? *pye'D?
xkjd rpf&rD mS ? aoG;eDxcdk gjzpfvwUH ? r[mrked Bu;d bdpufawmf? xko
d a&mfcsucf si;f ? wHwidk ;f wGi;f
rSm 3-ESpjf ynfah wG? 0ufi,fu;l avmuf? aoG;acsmif;ayguaf tmif jzpfvwUH/ yg;awmfeaH ,mif?
uRNJ caH wmifrmS ? vlu<dk urf;qD;ykv
Yd wUH / bk&m;Bu;D eHa,mif? ukeaf bmifacsmif;0? vrf;r&bJ?
&Sv
d wUH? ajrmufuadk jy;vnf;? arsmufBu;D aqmifajcmifah eSmifvwUH? awmifuadk jy;vnf;? qwf
BuD;N*dKwifcwfvwHU? ta&SUukdajy;vnf; ta&SU"m;pmjzpfvwHU? taemufudkajy;vnf;
taemufuRev
f smjzpfvwUH ? om;ukt
d rd&mS rwG?d trdwpf&mG ajy;vwUH ? ysK&d ,
G u
f uk?d rde;f r
ysKw
d ?Ydk vko
d nfpMHk um;? abmf&,
G rf sm;ESi?hf aojim;acsmifrmS ? jzpfvwUH ? uRaJ jc&meSi?hf EGm;ajc&m
uk?d ae&mjrufz;Hk ? wkid ;f vk;H Nird ;f &dy?f a&G;pDppfo?Ydk ok;H ESpaf phatmif? rjrif&bJaevwUH ? &rf;NAJ
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
129
&ckdifom;BuD;pmay
130
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
131
&ckdifom;BuD;pmay
132
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
133
ausmufavSum;rSm rif;om;xD;eef;pku
d v
f rd n
/f ou&mZfocsmF axmifEh pS &f mESi?hf
a&mufvmud;k q,f? wck0,f? omoemav? a&mif0gaeok?Yd xGe;f vdrn
/f opmav;yg;
jrwfw&m;ukd vlwu
Ydk ,
kd rf mS wnfvrd n
/f Opma&TaiG qefa&pyg;? uREJ mG ;qifjrif;? jynfph jHk cif;
vnf; jynf&ckdifrSm &Sdvdrnf/ acsmif;kd;uwdrf? aomifurf;ueuf? BuD;vwfawmfrSm?
vGijf yiftxdjzpfvrd n
/f wpfa,mufOpm? wpfa,mufrmS ? ,l&mr[d?? orm"dvnf; wnf
vdrn
/f ewfjynf vljynf? jynfEpS jf ynfvnf; wpfjynftvm;jzpfvrd n
/f pBumF bke;f uH?
w&m;pH? Ekid if jH ynfv;Hk {vwUH /
ausmuf;dk tqked uf oku
d t
f qku
d dk axmuf ynm&Siw
f MYdk unhf yI g/ orkid ;f eSio
hf u
dk f
qko
d nfrmS ? bk&m;oku
d ?f ewforD;oku
d ?f tlZuoko
Yd u
dk ?f ewfpufa&mifou
dk ?f opfwef;
vuf;Hk oku
d ?f rSew
f if;oku
d ?f odMum;oku
d ?f &aohou
dk ?f *0Hywdou
kd ?f u0gorkid ;f oku
d ?f
ynmausmfavQmufxkH;? toGif;w&m;BuD;udk;vkH;? Mu,ftdrfzGJU vtdrfzGJU? aetdrfzGJU?
Mu,fwcH eG ?f wdrw
f cH eG ?f vwHceG ?f ay:ayguo
f nfu
h mv? a[maomwdwef rd w
d ?f edrw
d rf mS
tmumooQw& usr;f ukd odoa&GUa[majymMuav/
77? 78? 79? 80? 81 ckEpS u
f s ou&mZfocsmF ? {utX? 'Ggyl [k? ude;f rSma*gZm?
wwfaomcgvQi?f &mZmbk&if? *EoQiaf u? bdwv
f Qix
f m;0,f? armifvNrKd iu
f ?dk ykid o
f nftp?
a&SUrmS qkid ;f ol? atmufom;[lum;? pm;r&dum ppfBu;D pGmaMumih?f av;jzmZD0? a&mufx
roG,f? xkdudef;0,fwGif? aumifukwfcGifukd ? usDvQifaxmifaomif;? taygif;ckd&m?
xku
d ed ;f rSmyif? csw
D iG u
f s;D em;? jynfum;ylqm? jrpfrvmvnf;? vuf,mvuf0?J ao;ao;
tkwftif? rsm;zsifeE? owfjzwfwoD;? ajrmufukdNyD;vnf;? arsmufBuD;aqmifhajcmif?
ude;f wwfaESmif? awmifoNYdk *Kd 0if? qwfN*Kd wif[q
k o
dk nf/
{u? tX? 'Gg? ly? 1281-ckr?S 7-ckoYdk usa&mufonfumv? Z&ufqadk om *Ev
wkid ;f &Si?f wkyb
f &k ifrif;onf? bdw?f "m;0,f? armfvNrKd i?f paomNrKd Uwu
Ydk dk twif;0if?
zsuo
f nfumv? ukvm;rif;wko
Yd nf? xkEd pS ?f xk&d ufrmS Akv
d af jc wpfoed ;f eSihf wyfwnf
vdrnf/
av;NrKd Uzsm;? Ncw
d Nf rKd Uuwpfcg? wyfwnfvrd n
/f ,if;onftcg? rvm,kjrpfvuf0?J
vuf,mrSm? jynfow
l Ydk ylvrd n
/f rv,jk rpfonf? r,ljrpfuq
dk o
dk nf/ xkt
d cg ajrmufudk
ajy;vnf;? arsmufBuD;aqmifajcmif qkdaomaMumifh? csif;kdif;NrdK kdif;ajy;onfhumv?
qwfBu;D N*Kd wifqadk omaMumifh ta&SUjynfu pm;eyf&u
d m ? ppfrufBu;D pGm? &dum &Sm;yg;aom
aMumifh tvktwku
d rf sm;wwfonf/
ou&mZfocsmF a'G;? tX? 'Gg? ly? urf;okYd tusord rf if;bk&if? *E&iS ?f rsm;zsiw
f csu?f
&ckdifom;BuD;pmay
134
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
135
pGejf im; 80-tynrSm av;ck0,f? &SpEf iS ahf jcmufwidk ;f &umrSm? 16-ESp?f rif;jzpfaomcg?
pBumF ocif? 0rf;wGio
f aE pG,
J w
l nfonfqadk omaMumifh tESpw
f &m ykid zf q
Ydk o
dk nf/ nDawmf
tmeEm avQmufonfum;? Asm'dwaf wmfxm;cJah omaMumif?h orkid ;f rSmvnf; w&mqko
d nf/
Ak'b
momEG,u
f ukd ckid ?f j'm? ykid rf mS ? *Evmonf? wkyrf nfau? vl,w
l u
dk zf su?f
us;D rif;vufu? jynfu&dk vnf;? nDtiftmeef? avQmufjyefo
Y nfum;? pum;pwGi?f cspv
f Qif
y&ar? pdaEvw
k ? Asm'dwuk?d ewforD;oku
d u
f vnf;? 100? omqko
d nf/ om#d? tX?
o[? q,faomvkycf g wkwu
f ck;d ? zsLuNiKd ;/
&ckdifjynf &ckdifrif; pwkwo*Fg,emwifarmfuGef;
&uyl&"nocif? bk&if&mZm? emvmrm,l? rif;[korkduf? bdwfodufBudKufcg?
aumZmbd@? om"uusr;f ? ude;f cef;t&? rdbpHZ?D NzKd v<D uif;ESp?f ou&mZfr[m? 103?
yGirhf aI wGBuKH ? uqkeyf @
k ? a*gwr[k? Ak'x
x
H mG ? jzpfvma[mMum;? 45 0ga&mufaomcgum;?
&mav;q,f&pS ?f jynfv
h u
dk u
f qke?f eDBuKH t*Fg? edAL wmod?Yk rSepf mG a&muf[?d cwrd if;quf?
rysupf Ofvm? pEo&l ,
d ? ZD0uude;f NzKd ord ;f Ny;D rS? wpfupvku
dk ?f ou&mZfum;? omoem
? pkdifvkdufrysuf? 16? qufcg ol&d,mpdw&? "eOudef;? rxdef;NzdKvG,f? 32-quf?
rysuaf &mufz?d oD&pd E&? Owrude;f ? NzKd oed ;f aygi;f jyK? "mwk#u
d m? aumZm*kau? a&mufau
rSepf mG ? omoemESp?f twdwjf zpfcg? xkEd pS rf mS yif? pdMwyk@?D y#dy'g? qkwpf u&uf? ,if;ed&uf
wGi?f jroGirf ;dI td? wef;ck;d [donf? bkrad &Tawmif? aAGxyd af cgi;f uk?d nDatmifjyKum? Ad[m
wrsu?f av;buftnD? ig;aumifpjD zpf? wausmif;0,f 50-oHCm? wpfrsuEf mS vQi?f
250? av;oG,&f [ef;? oD[u
dk Re;f u? 'l&eSpjf zm? ig;&mpDr?I uk,
d jhf ynfru? "l&waxmif?
yifhaqmif auR;arG;? vyGJusif;y? avmuxl;qef;? ewfeef;wrQ? wlpGma&Tausmif;?
taygif;rsm;pGm? oHCmESpfaxmif? yifhaqmifNyD;rS? plva&0'? em&uum;? "robif?
o*Fg,emwif&mtp? yO0ed ,m? 250? okwe u
f s,zf ?d pmvDZu? 900-wdw?d tbd"rm
usr;f vmou? &Sp&f m av;q,f? pkaEa[mude;f ? ygved ,? urmavm[m? Bu;D 0gcsyjf ym;?
ESpfaxmiftm;jzifh? &GD;xm;aocsm? wpfESpfMum\/ wjzmzGifhjy? tXuxm? ESpfESpfMumjyK?
y-'kwrSD? pwkwdus? r[d Ho[k? rnf&orkdif;? &ckdifwkdif;odkY? pDckdif;vDzd? armh*vdykw?
wdaxm&f&Sif; ocifa& 0w? raxm&fig;jzm? &[EmkdU <uvmxkdcg? ol&dompu?
kUd &mZtm;? a[mMum;a'oem/
a'0'lw?H okwt
H qk;H ? av;aomif;vk;H rSm? "rpuk? &rk[ad Mumif;? av;aomif;&[ef;?
uRww
f ef;0ifMu? xku
d p? omoe0efxrf;? &[ef;oHCm? pnfvmyGm;w? oD[ve,f?
&ckdifom;BuD;pmay
136
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
0g'wlz?d kUd oCF rD mS ? ok;H ESpMf umvQi?f atmifjrifNy;D pD;? oD&pd E&m? kUd rif;rSmum;? kyyf mG ;ykx;dk ?
apwDrsK;d EG,?f aemufq;Hk uefx;l aumif;rIjzmjzm? jynf&mG cGeb
f Pf? ,Sjyefwywf? &efysuf
uif;Nird ;f ? r,dr;f r,kw?f BuKd ;ukw'f ge? oDvwjzm? bm0emw&yf? 0dyem? rsm;pGmtm;
xkw?f avmukwo
f bif? pkrH ufyiG o
f nf? zkv
d 0f ifeAd m efa&mufaMumif;wnf;/
pmqkad wmfom&ar"m a&;pyfaom armfueG ;f aywnf;/
pmrludk q&mAode;f xHrS ay;ykaYd om &ckid t
f EkpmyD? pmtkyt
f rSw(f p)vufa&;rif
ul;rl Avmpmtkyrf S (8-10-94)peDeed eH uf (9)em&Dtcsed w
f iG f ul;,l&&Syd gonf/
'kw,
d a0omvDNrKd UawmfwiG f aumZmou&mZf 103-ck wef;ul;vqkyf w&uferd S
tpjyK aMu;csyjf ym; 95000 oD&pd jEr if;jrwf\ yOro*Fg,emaMu;xuf tu&mwif
awmfrcl ahJ om a&SUaw ,if;pmrl omoem0if vuFmarmfueG ;f wyk'w
f nf;/
(1)
okwy&H-okavmudwH-okr*FvH-oydZwk?
(2)
&uDyl&-"nocif-bk&if&mZm-emvmrm,k? rif;[korkduf?
wko
d u
kd Bf uKd ucf gaumZmbdE? aom{uusr;f ? ude;f qef;t&? rdbpHZ?D NzKd v<D uif;ESp?f onf&mZf
r[m? w&mok;H ck? yGirhf aI wGUBuKH ? uqkeyf @? a*gwr[k ? Ak'w
x
H mG ? rao&mwk?Yd us,pf mG
&pdr?hf oem;zdezYf ed Yf a[mrde
Yf eT Mf um;? av;q,fig;vQi?f a&mifjim;0g;&G,?f &mav;q,f&pS ?f
bk;d awmfcsp/f jynfo
h pfuqk?H t*FgBuKH aeY? ok;H bkUH aqGUaqGUqaHk cGUaEGUjzif?h pa&GUeAd L ? pHawmfrb
l ?d
jynfoo
l ufEiS ;f ? r,Gi;f pOfavQmuf? ig;q,fajrmufu? pEo&l ,
d (ZD0u)ude;f NzKd ord ;f Ny;D rS?
wpfupvpf? ou&mZf&m/
omoemESp?f yGm;opftnD? ,SOrf aDS jrmufwuf? q,fah jcmufqufrmS ? ol&,
d pdMu
("eO)ude;f NzKd ode;f Ny;D wkrd ?S cw,
d EG,?f ok;H q,fEpS q
f uf? rysuaf &mufjyef oD&pd jE
(Owr)ude;f ? NzKd ord ;f aygi;f jyK? "mwk#u
d m? aumZm*kP? a&mufwrSepf mG ? omoemESp?f
twdwf jzpf\/
xkEd pS rf mS yif? pdMwmyk@?d y#dyg'? qkwpf w&uf? ,if;aeYxufwiG ?f jroGirf ;dI td? wefc;dk
[donf? wkrad &Tawmif? aAGxyd af cgiu
f ?dk nDatmifjyKvsu?f av;bufrsuEf mS ? wbufrmS
vQi?f 0d[mtnD? ig;axmif0w
d nf?h rQpyH ,f/
ig;q,focsFm? wrsufESmvQif? ESpf&mhig;q,f? av;oG,f&d,m? ax&foHCmwkdY?
ESpjf zm 'l&? oD[VrS? ig;&mtnD? rax&fajymifEiS ?hf yifah qmifauR;arG;? vay;yGBJ u;D yJw
h if[;D rQ?
tHu
h s;D xkcd g? usi;f y&mwGi?f v,fcsmxl;q,f/
ewfeef;xl;avsmif; a&Tausmif;Adrmef? a0p,efr?S "r&wem? nDvmcHr?I jyKMuav
&m? oHCmESpaf wmif? OD;aqmifyAk i ?f ppGmyO? 0de,? ESp&f mhig;q,f? edu,fyO? okwE [
?k
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
137
{uwmvD? vkd&mrSD\/
*red ufpmG ? O'umow? bd"r? &Sp&f mhav;q,f? ok;H oG,yf #d uwf? ygVjd rwf?
a&;rSwaf Mu;0gjym;? ESpaf xmiftm;jzif?h Ny;D jim;aocsm? wESpMf umcJ?h wjzmzGijhf y? tXuxm
0de,m? ckepf&mig;q,f? edu,fyO? okwE r mS ? axmifih g;&mwnf?h "rwad &u? bd"ry?
ajcmuf&muk;d q,f? "dym ,faygi;f k;H ? use;f csKzH iG [
hf ?d 0do'k rd if? a&xGuu
f mvDo? *G,ed
p?
,mucFgx&PD/
aMu;eDcsyjf ym;? 20 tm;jzif?h ig;yg;edu,? tXuxm? ESpEf pS Mf umpOfu? yGm;wuf"r
pufrQi?f rysut
f csO?f qufwnfr?I arQmaf xmufv
I su?f y-'kaemufr?S wwd,[k? "r
obif? o*Fg,em? wif&m"dywd? arm*vyd w
k ? wdax&fausm?f trdeaYf wmfjzih?f xifay:
jynh0f ? r[d o
H [k? rnf&orkid ;f ? &ckid w
f idk ;f od?Yk apckid ;f <uvm? r[ma&0? ax&f&ig;jzm?
&[EmkUd ? ol&,
d mpu? wk&Yd mZtm;? a'0'lweH wfurefjzif?h a[mTeo
f eG ;f avmif;? av;
aomif;&d,m? "rpuK? &rIval ygi;f ? av;aomif;&[ef;? uRww
f ef;0ifu? jrwfA'k \ ? "rpuf
i,f? qufoG,fyGm;avQmuf? xyfqifhavSmuf? xGef;awmufxdefxdef? aemufaemif
csed v
f nf;? rrSed rf rIid ;f ? a&Tcidk w
f idk ;f 0,f? jyefv
Y idI af &mifp,
G ?f ZrLv,f? jyefu
Y s,q
f ifo
h if?h
EI;H oG,o
f if[
h /k toifyh u
dk u
f sK;H ? pdwyf ef;uk;Hk jzif?h zk;H zk;H vTr;f au? r[mr[dE ax&f&bke;f pnf?
jzefw
Y nfE,
G pf if? oD[cdk iG f ? aemufaemifaqmif&u
G ?f vG,u
f cl su[
f ?k ayxuftu&m?
o*Fg,e? pwkwa jrmuf? wifNy;D aemufr?S wdr;f arSmufnpfnL;? 0g'xl;jzif?h ul;ul;jzefjzef?
r,SOpf eG pf eG ;f ? pifMu,foefprd ;f ? ulyk jhH zefjY zL;? &G,u
f sL;tjrwf? vGwv
f w
G jf yKxm;qD,VESi?hf
0g'wln?D xko
d *F t
D m;? yOrrd w
S ?f aMu;eDcsyv
f Qi?f a&Tcsyw
f iG o
f m;? ig;axmiftm;jzif?h a&Tjym;
aocsm? ok;H ESpMf umvQi?f aumif;&GmoD;oD;? atmifjrifNy;D \/ vlx;D cGeo
f ;D ? rk;d rk;d oDv? oD&d
pjEm ? wk&Yd mZmtm;? jynf&mG cGeb
f Pf? avsmw
h efw0uf? &efrsucf yford ;f ? Nird ;f apaMumif;jyK?
aumif;rIjynfNh zKd ;? apwDr;dk ESi?hf ykx;dk qif;wk? rsuf MI unfq?G yGm;xcsr;f om? twmy&?
ruGm&rI? uHxm;? a&xm;? uHxl;? qnf;yl;r,kwf? BudK;ukwf'ge? oDvwjzm?
bm0emw&yf? 0dyOem? yGm;umxdr;f csKy?f avmukwrf *i?f wkrH rG ;f wifonf? zkv
d 0f ifeAd m ef
a&muf aMumif;wnf;/
&ckdifom;BuD;pmay
138
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
0wKwkdNydKifyGJtwGuf jyefMum;csuf
&ckid
f eG zYf ;l trSwo
f ;Hk pmtkyaf & 1995-Mo*kwv
f rSmxGuv
f m;cyga&/ trSw(f 4)ukd
pmrlzw
d af c:pmG eefY pmtkyt
f jzpfoaYdk &mufatmif zefw;D &pGm wpfEpS af usmMf umvm;cyga&/
a,auav;0wKwNdk yKd iyf t
JG wGuf a&muf[v
d ma& pmrlpmG (14)yk'x
f ;J &m a&mufvmcyga&/
yxrtBurd f 0wKwNdk yKd iyf rJG mS &ckid 0f wKwadk ygi;f 28-yk'af &mif,ifo
h m;eefY 'kw,
d
tBudrfrSm ZmaMumifh 14-yk'fxJ&m a&mufvm&a&vJ/ a'ykdif&mjzpfvDzkdYqkdygau/
aemufaemifNyKd iyf w
JG rd mS 0wKww
dk ad &mufyifa&mufvzD v
Ydk m;vkYd pk;d &drpf &mjzpf&ygzu
Ydk m/
tuRepf Of;pm;rdoavmuf a'edeu
Yf rmok;H t*Fvyd pf ma& t*Fvyd v
f rl sK;d wpfrsK;d om;
vk;H BuKd ;pm;tm;xkwrf aI Mumifh urmok;H tjzpf vufcv
H m&pGmyg/ &ckid pf myDjrifzh t
Ydk wGuf
&ckdifom;wdu tm;yD;tm;ajrmufrvkyfygau/ ZmolvmvkdYvkyfygzkdYvJ/ ]]rdrdukd,f&m
uk d ; uG , f yg}}qk d a &pum;eef Y t nD tuRef k d U w pf r sKd ; om;vk H ; tav;xm;As,f
&G;D wwfajymwwf? 0,fwwf? xkww
f wfrS &ma'&ckid pf myDjrifw
h ufvmzkv
Ykd Ydk tuRex
f ifyga&/
t*ka&mufvma& &ckid pf mykid &f ;DG a& 0wKwNdk yKd iyf 0JG ifuavmifoQief efY 0wKemarwdudk
azmfjyvku
d yf ga&/
1/ t&ufuRef
oEmarmifarmif
2/ tusK;d jyKcsiyf ga&
ckid pf ;dk vif;(uavmife)D
3/ cspfuHacolaoQ
ausmfckdifausmf(tif;0)
4/ wpfyrl mS ESpyf q
l ifh
tOea&TxGef;
5/ [kH;vif;oufoD[DvD,Jh
vSatmifa&T
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
139
6/ i&Jukdwpfacguftvnfa&mufcvDa&
OD;OD;oef;jrifh
7/ w'*Fxu
J xm0&
armifausmfaZmfxGef;(pG,fpkHGefYzl;)
8/ cspfolpum;aoQ
ewfjrpfoef;vIdif
9/ b0rkew
f idk ;f
uRe;f om;aoQ atmifausmo
f ed ;f
10/ tvGr;f ed*;Hk csKyv
f ,
D m
armifprd cf idk f (&aohawmif)
11/ &ckid t
f ppf&mS awmfyHk
*Ha*:eG zYf ;l
12/ wlarmifarwm
wuokdvfNrdKifatmif
13/ tvGr;f Nc&D m yef;Nc&D m
av;NrKd Uom;aoQ (yef;ajrmif;)
14/ olt
Y aMumif; tuRet
f odq;Hk
a&Tyef;xdrf ukad pm0if;
kUd &ma&muf[yd ga& a'ykid Bf uKd ;pm;yrf;pm;eefY NyKd iyf 0JG ifa& uavmifoQiw
f t
d m;vk;H udk
aus;Zl;txl;wifyga&/
a'NyKd iyf t
JG wGuf qk&0wKwu
d dk ykEH ydS af zmfjya&cg pmwnf;csKyf q&matmifpaH zmf oabm
xm;qEEiS t
hf nD pmvk;H aygi;f owfyw
Hk u
d dk jyKjyifvu
dk yf ga&/
pmyDr[daomvlrsKd;r[dEidk f
vlrsKd;[d&iS af u pmyD[&d zkYd
&ckid pf myDw;dk wufxeG ;f um;ygpD
pDpOfol
&ckdifom;BuD;pmay
140
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
wnf;jzwfolrSwfcsuf
a'wacguf vufc&H ,Sad & 0wKww
dk d rmaysmu
h u
G f [muGuw
f d H yg,adS uavh 0wK
&D;olUdk \ BuKd ;pm;rI? tm;xkwrf w
I u
d adk wmhcg xifxif&mS ;&Sm;yif wG&d yga&/ atcsiu
hf 0wK
wku
d m;r[kw?f ykjH yif&mrvm;vkYd qk&d zkpYd mG wdav; ryg0ifoavmufygAsm/ wckwvDawmhcg
um;ygygod ,
hH mif/h
taMumif;t&mykid ;f rm OD;wnfcsuaf umif;zkYd ud,
k yf idk pf w
d u
f ;l pdwo
f ef;jzpfzeYdk mifh t&D;
tom;ykid ;f rm tp?tv,f? tqk;H ajyajyjypfjypf? uspu
f spv
f spv
f spf zGUJ pnf;rI[zd q
Ydk adk &
tcsuw
f u
d dk vufuikd x
f m;Asm vufc&H ,Sad & 0wKwdk Udk udk &G;D cs,yf ga&/ a,cg tjypf
a'go? temtqmtenf;qk;H vkYd qk&d zk0Yd wKwdk (5)yk'?f (6)yk'af vmuf towif&yga&/
,if;csiw
hf u
d dk wcg tacguaf cguf zwfyemxyf&;DG a&cg atmufrm azmfjyxm;a& (3)yk'u
f dk
&yga&/ ,if;csiw
hf u
d kd ZmtaMumif;tcsuw
f d aH Mumifh &G;D a& qkpd mG ukad v; atmufuazmfjy
xm;ygv,
D mif/h
(1) t&ufuRef
(2) tusK;d jyKcsiyf ga&
(3) cspfuHacracs(aoQ)
1/ t&ufuRe/f /t&uform; (wpfenf;qk&d au t&uform;tygt0if rl;,pfq;D
0g;orm;)kdU b0rSm wGd&wwfaw tE&m,fqkd;usKd;wdukd 0wKwkdkdU obm0emifhtnD
rD;armif;xk;d jyxm;pGmukd wG&d yga&/ wcsuw
f nf;rmyif pm&D;ol\apwememifh a0'emkUd
ukdav; rD;armif;xkd;jyxm;a&/ Zmwfvrf;u usvma& t&dyfykdif zGJUpnf;xm;pGmukd
wG&d ygaMumif;/
2/ tusK;d jyKcsiyf ga&/ /q,fausmo
f uf(r[kwaf uavh) toufEpS q
f ,f0ef;usif
ausmif;olt&G,f uvdaraoQUdk \ cHpm;rIw?d pdwv
f yI &f mS ;rIwu
d dk &oygatmif yGiyhf iG v
hf if;
vif; k;d k;d om;emifh yDyjD yifjyif zGUJ xm;pGmukd wG&d ygaMumif;/
3/ cspu
f aH craoQ/ /0wKwadk umif;kUd rm yg0ifavh[ad & ]]jrK yu
f u
G }f } emifh ]]vSnfh
uGu(f =tvSn)hf }}kUd udk vdrv
f rd rf m tok;H cs &D;zGUJ xm;pGmukd wG&d ygaMumif;/
wnf;jzwfol
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
141
t&ufuRef
uReaf wmfa& npsmxrif;pm;Ny;D oQpef m&DavmufrmS tdrjf yifux
dk u
G v
f myga&/ pmrlyzYkd Ydk
udpe mifyh g/ ppfawGNrKd U t0D;oifwuov
dk f apwemoifwef;iG&D wktxdr;f trSwf pmapmif
xkw0f zD q
Ydk v
dk Ykd uAsm0wKpmrlaoQwyd zYdk v
Ydk m;cDpmG yg/
ykNYd y;D jyeftvmrSm MunfE;l p&myif/ ppfawGNrKd U vyaoQa& xdex
f ed yf vk/Yd vrf;rwdudk
Munhv
f u
dk af u oeyfcg; ESrd ;f xm;a& rdra oQwv
d ;J avsmif;edeu
f wfawykid /f vjynfch ge;D jzpf
vkYd aumif;aumif;ya&[dz/Ydk atydik v
f yaoQudk pDw&dG au ud,
k u
hf Re;f &Gmukpd D tcgcgowd&
rda&/ uk,
d u
hf Re;f &GmaoQrmS u vQypf pfr;D r[dvYdk vyjyifaoQatmufrmS upyfc?vrf;avQmuf
c? aw;jcif;qkcd uwfpmG aysmzf aYdk umif;cyga&/ *kavh ppfawGNrKd UrmS vyaoQwyd vk/Yd
va&mifatmufrmS pdwMf unfE;l pGmeefY vrf;avQmufvmvwfpmG rSm ly&Gmtv,fwef;
ausmif;&Sd vrf;rBu;D xufrmS yufvufpif;vkYd vJeed af & vli,fwpfa,mufudk wG&d a&/
&efjzpfuwfvYdk owfypfcpGmvm;? um;,ufwu
dk yf pfcpGmvm;/ MunfE;l pdwu
f yif tHMh opdwf
ukd ajymif;vm;a&/
txl;vJ;vm;MunhfcDcg uRefawmfhnDeefY oli,fcsif;rsKd;0if;ukd wGd&a&/ atmf
...rsKd;0if;ukd;/
rsKd;0if;a& wuokdvfbGJU&wpfa,mufyg/ wuokdvfrSmuyif oli,fcsif;kdUemifh
taysmf tyg;aomufpm;rIwjd yKcpGm t&uform;b0ukd pwifca&/ ola& k;d om;a&?
aysmw
f wfaw/ pdwaf umif;a&? oli,fcsi;f wdudk ulnw
D wfaw/ t&uf0idk ;f zGUJ aomufpm;
uwfauavh olYtdwfuxkwfawa*s;Asm,f/
&ckdifom;BuD;pmay
142
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
143
&ckid v
f il ,faoQwpfa,muf aqmif;&moDnOft
h csed rf mS vrf;rBu;D orHwvif;xuf
rSm yufvufvAJ sm,f pif;eDpmG ukd wG&d a& &ckid o
f m;wdteDeefY ZmavmufBuu
D pJG &mygv;J /
a,avhvrf;u jzwfvm;ca& vltrsm;uawmh vspv
f sLIvm;pGmrsm;yga&/ ,if;olY
xku
d ef efY ,if;olcY v
H ?D ,if;oludk atykid jf zpfatmif ,if;olvyk pf mG &mvkYd ajymyemvm;cuwf
yg,if/h
uReaf wmfuaumh uReaf wmfneD efY wuov
kd w
f ufzuf oli,fcsi;f ? olt
Y pfuedk efY
av; uReaf wmfu trsK;d om;a&; tEkynme,fy,frmS cifrifow
l q
d adk wmh taMumif;
aMumif;axmufyemwGw
d idk ;f tBuyH ;D a&? qk;H ra&? vrf;aumif;Tejf ycyga&/
a,avhou
l ]]ajymcgt;Hk cH jyefcgaemufcidk ;f }} vlpm;rsK;d ? ]]cG;D ywk;H usKid af xmufpyG }f }
vlpm;rsK;d / ]uReaf wmf tpfuBdk u;D udk &Scd ;dk yga&? tpfuBkd u;D pum;twkid ;f t&ufjzwfzYdk
BuKd ;pm;ygar}}vkYd twefweff uwdy;D czl;auavh uwdrf wnfc/
*kavhoiG hf vrf;rBu;D xufrmS NrrD mS 0yfAsm uReaf wmfu
h kd ol&cdS ;dk eDygAsm,f/ uReaf wmfh
&ifxrJ mS a0'emjyif;xefpmG eefY atykid yf ody;D vku
d yf ga&/
]]t&uform;b0u vGwaf jrmufNy;D au? &ckid v
f rl sK;d tusK;d ukd a&muf&mt&yfrmS
us&mwm0efeefY jzpfEidk o
f &Gd xrf;aqmifEidk yf gp}D }vk/Yd
yody;D Ny;D cg olv
Y ufarmif;ukd ukid w
f ,
G ,
f if;? ly&Gmu olt
Y rsK;d tdru
f dk uReaf wmf
ac:,v
l mcyga&/
vrf;rSmavh olem;0ifr0S ifpD trsK;d rsK;d ajymjyyg,if/h
]]at ly&GmqkdpGm urmausmftmZmenf q&mawmf OD;OwrrGD;ca&&Gma0;/
q&mawmf OD;Owrykid f xGe;f xGe;f ayguaf yguf &ckid o
f m;wd ukv
d edk aD cwfrmS ay:aygucf a&/
rsKd;jcm;e,fcsJUwdukd wpfa,mufavh armfrMunfh0Hha&tcsdefrSm q&mawmf OD;Owra&
t*Fvyd b
f &k ifcH u&ufa'guu
f dk ]]ta0; -u&ufa'guf igUdk jynfu rif;xGuv
f m;vD}}
vkYd pm&G;D ESix
f w
k 0f chH a&/ OD;Owra& &ckid o
f m;owu
d dk urmodatmifvyk cf a&/ rif;kUd
ated&ckid f vli,fw0d gZmykid v
f /J oBueF cf g t𝔲l vkYd ,kid yf ,
D ikd yf g;vm;yem]]&ckid o
f m;owd
ukd urmuodaf tmifprG ;f aqmifjyvku
d af r}} vkYd oBueF t
f ajrmufaw;jcif;wdudk qked u
D wf
wke;f odv
f m;/ toH&mjrnfNy;D tqefryga& oBueF t
f ajrmufyidk af v}}/
]]*kavh rif;uyg &ckid o
f m;owu
d dk urmuodatmif vkycf pGmvm;/ aqmif;&moD
vrf;rBu;D xufrmS tEG;D xnfrygbJ yufvufrvJepD mG udk tm*EKrsK;d jcm;wd jrifpcD pGmav}}
]]rif;pOf;pm;Munhaf 0 rsK;d 0if;? rif;oifcef;pm,l&zkaYd 0;/ rif;udk igatykid f tcsed u
f ek cf H
ajymjyeDpmG a& rif;kUd &ckid v
f il ,faoQwd t&ufaMumifh &Dwrd rf epfpcD siv
f yYdk g/ &efuek rf mS &ckid f
&ckdifom;BuD;pmay
144
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
145
&ckdifom;BuD;pmay
146
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
ukad &mufeAD sm,fqpdk mG u ajrykNH rKd Uudk ra&mufcif trf;NrKd Uuadk &mufeAD sm,fvYdk ckid ;f EIid ;f ajym
pGmyg/ ykvif;a&mifawmufNyD; rsufESmwdtrf;eDa& t&uform;wdukd ]]rif; trff;ukd
a&mufe,
D m? owdxm;? t&majryku
H dk a&mufar*g;}}vkYd owdy;D uwfaw/ajrykq
H pdk mG ocsKi ;f
ukdqkdvkda& oabmemifh ajympGmyg/ ppfawGNrdKUrSmawmh t&uform;wdukd ]]ta0;
rD;pufcq
G x
Hk uf rvGepf aD uheef;}}vkYd owdy;D uwfaw/ rsK;d 0if;uawmh rD;pufcq
G rHk u
a&mufvm;cygAsm,f/
.................0................
rsK;d 0if;tavmif;ukd &ifcJG ZHk &yfrmS csxm;a&/ tokbuawmh pnfyg,mif/h rsK;d Bu;D
aqGBu;D ? olaY qGrsK;d wdu trsm;tjym;/ uReaf wmfn
h t
D ygt0if wuov
dk w
f ufzuf ausmif;
oli,fcsi;f wd? ukeo
f ,
G v
f ,f,mXmerS 0efxrf;wd? t&uform; rdwaf qGtodtuRr;f wd
trsm;Bu;D Munfzh Ydk a&mufvmuwfyga&/
uReaf wmfavh Mum;a&csed ;f csi;f &ifc;JG ku
H dk pufo;D tjyif;eif;Asmvm;ca&/ &ifcJG u
Hk dk
tjyif;0ifMunfah &/ [kwaf w/ rsK;d 0if;a& rsuEf mS jzLzyfjzLa&mfemifh tdyef aD &ydik /f
uReaf wmfjrifvu
dk pf mG u rsK;d 0if;a& uReaf wmfemifh aemufq;Hk wGv
d u
dk af wednOfu
h
uReaf wmfph um;wdaMumifh tjyif;txef aemifw&vm;Ny;D au b0ukd jyefwnfaqmufzYdk
BuKd ;pm;ysiq
f ifvm;zkYd qk;H jzwfca& rsuEf mS rsK;d / &Gut
f opfv,
S Af sm,f b0vSu
D Edk iS zf Ydk BuKd ;pm;
arvkYd &Guw
f idk u
f x
dk cl grS &Guw
f idk u
f sK;d vkYd k;d EGr;f vm;a&avmif;orm; rsuEf mS rsK;d yg/
uReaf wmfuawmh yk;d pm;edeaf & yef;wyGiu
hf kd yk;d owfq;D jzef;vku
d af wcg ,if;yef;yGihf
<uv
D &Ydk musvm;vkYd pdwrf aumif;jzpfeed af & O,kid rf ; wa,mufyidk /f
rsK;d 0if;tavmif;ukd watmifw
h arm uReaf wmfai;Munhef ,
D if;? uReaf wmf&h ifwiG ;f
rSm vD;vHvma&ykid f wGv
d myga&/ igemifw
h v
dG Ydk rsK;d 0if;oDvm;&pGmvm;/ igq;Hk rcvkYd rsK;d 0if;
aemifw&yem t&ufjzwfpmG aMumif; oDvm;&pGmvm;/ rsK;d 0if;oD&pGm igw&m;cHvm;/ igr
[kwaf u tolw&m;cHv/J
rsK;d 0if;tavmif;ab;rSm uReaf wmf rsu&f nfusc&yga&/
oE m armif a rmif
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
147
tusKd;jyKcsifyga&
tcef;xJ;ukd q&m0ifvmpGmemifh tuRef Udk tm;vk;H rwfwyf&yf tkt
d aoyD;Ny;D au
EIwq
f ufvu
dk u
f wfyga&/ tusF t
D jzLvuf&n
S 0f wfxm;a& q&mrsuEf mS ukd ai;MunhNf y;D
au Zmajymzkv
Yd q
J pdk mG udk apmif&h pGmavmuf pdw0f ifpm;zkaYd umif;pGm r[dygAsm,f/ pdwx
f ;J
rwGad & vlwpfa,mufudk wpfjym;rwefatmif ajymwwfauavh/ pdw&f if;Zmykid f [dav
qkpd mG ukd odNy;D a&aemufrmS q&mukyd v
dk Udk av;pm;? ykv
d t
Ydk xifBu;D ? ykv
d cYdk spv
f mrdyga&/ q&m
pum;ukd em;axmife&D au tuRepYf w
d w
f u
d trsK;d rsK;d ajymif;Ny;D au ? tjrifus,v
f m
a&vkYkd xifryd ga&/
]]pum;ajymavhusiphf mG ukd rysurf uGuf vkyu
f wf,ifv
h m;? avhusi&hf zkEYd rS ;f ? trsm;
Bu;D avhusiv
hf D rif;kUd wt
d wGuf ykad umif;vDAsm,f/ t*Fvyd pf um;ukd ajymawmh ajymwwf
csiaf &? yprvIycf si?f &Suaf wqkv
d rYdk & Mum;vm? vmuwfzAYdk smvfum; aemufEpS q
f adk u
t*Fvyd w
f d uefawmifuefzrYdk [kw?f atku;dk q,fih g;ukezf Ydk Zmavmufvo
dk rd v
hf v
Ydk ;J ? ud;k
q,fhajcmufcg udk,fkdUAukd vnfzkdYvma& t*Fvdyfwdukd pm&GD;vkdY 'gjzpfjyvkdufuwf
tuReyf prvIycf siyf gq?dk txl;ojzifh r racswad ,? wpf&ufev
D pYdk um;q,fceG ;f jynfah tmif
ajym,ifv
h m;rod/ vlwpfa,muf[ad u tjyifrxGu0f ?hH wpfe&D m&mukd wpfa,mufwnf;
rvm;0H?h tuku
d v
dk u
dk yf cYdk idk ;f ? tzudv
k u
dk yf cYdk idk ;f ? ,ufjywfvl aemufvu
dk zf Ydk *s;D pOf;pm;
eDuwf? Armrwd ausmfwufvm;vdrfhar/ ,if;olkdUu t*Fvdyfpum;wdukd &Tdwf&Tdwf
ajymvk?Yd atrupGmwdrmS 0g aMumifeu
D wfz/Ydk ,if;ykid yf sief aD u Ekid if jH cm;om;wdArSm txif
ao;cH&vdrfhar}}
&ckdifom;BuD;pmay
148
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
149
&ckdifom;BuD;pmay
150
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
151
&ckdifom;BuD;pmay
152
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
153
ZmajymarrodygAsmvf/
...........0.............
cifpef;0if;u ajymp&m[da&qkv
d Ydk ,if;olUdk trd zf ufudk tuRex
f u
G v
f mrdyga&/
]]a[;a[;...ckid pf ;dk Zmvm;av}}
pufo;D ukw
d efv
Y Ydk Munhv
f u
dk af wcg tuReyYf idk Af smvf pufo;D xufuqif;vkYd &yfeD
a& cifpef;0if;ukd wGyd ga&/ tuReMf umeDvYdk ,if;olxu
G v
f mpGmrSe;f owdxm;rdyga&/
]]ig eifUdk trd u
f dk vm;pGma[;}}
]][kwv
f m; igveJ ifrvmvkYd xGuv
f mpGm? vmyefvifawmbufudk vm;uwfz}Ydk }
]],S,iS ;f ajymaua[ eifu
h cdk spaf w oli,fcsi;f wpfa,mufteDeefY rsK;d rif;ckid f ykid v
f l
ukd igoabmwla&? rdbt[det
f 0g? zJo
h m'*Fg;? ynmt&nftcsi;f ajymp&mwpfuu
G v
f hJ
r[d?d eifu
h dk uaumif;cspaf wqkpd mG ukv
d hJ igoad &? a,auavh eif,if;olu
Y dk jyefrcsp&f ?
aqm&D;cspfcsifaucspf? cspfawvkdYrajym&? ZmjzpfvkdYvJ qkdau ,if;olpGm &qmcsm(pf)u
vlwpfa,mufjzpfeDvkdY}}
tuRecf ifqef;0if;ukd aMumifvMYdk unhef rD yd ga&/ cifqef;0if;ypuatykid pf um;rsK;d
xGuv
f mzkv
Yd Ydk tuRev
f ;Hk 0rxifxm;yg/
]]eif oEmukd ajymcpGmwdudk rdvcAsm,fvma[? tvum; vlajymp&mrjzpfpaD uh}}
]]at;a[ igou
Yl dk a,SmifzjYdk yifauavh r&a[;? igu,if;olu
Y cdk spaf w}}
]]igrcsp&f vkYd ajympGmr[kw?f &qmcsm(pf) eef0Y ;D a& wpf&ufrmS eifUdk oabmtwkid ;f
vkyu
f wf? wpfcv
k J r[kwb
f aJ wmif tajymcHe&D pGm? BuKd uef u
D wfawqkad u Zmajymar
rod? eift
h wGuf ajympGm&m}}
]][kww
f ,f &qmcsm(pf)udak wmh igv;Hk 0emrnfysuaf tmifrvky?f olucspaf wvkYd
ajymvmauawmifrS igjiif;vku
d af r? olu
Y cdk spaf wvkYd tajzryD;&auavh igcsppf mG ukd olod
Ny;D om;&m? &qmcsm (pf)rSm igUdk EpS af ,mufpvk;H ukd [deaD &qkad u? &ckid jf ynfw;dk wufzYdk
wpfzufwpfvrf;u vkyef u
D wford ahf &qkakd u igUdk c&JG a&vkYd ajymvkrYd &ESr;f }}
oleefYoli,fcsif;ykdif? armifESrykdif &&if;ESESD;&m olYukdcspfzkdYAsmvf? &kd;oom;&m
cspzf AYdk smvfvYdk qk;H jzwfvu
dk rf yd ga&/
................0................
tuRef Udk atwef;aqmifrek ;f rSm &qmcsm(pf) &efyaHk iGtwGuf tku
d (f pf)c&if;vufrw
S f
a&mif;&ygz/Ydk ,if;wGuef efY atedcg tkypf zk UJGvYdk pDe,
D mausmif;om;? ausmif;olwd tif'eftrsm;
vmuwfzv
Ydk Ydk q&majymxm;yga&/ tuReo
f u
Yl dk a,Smif,if;eefY rwGpd mG wpfywfavmuf
&ckdifom;BuD;pmay
154
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
[dygAsmvf/
arQmef aD &vkYd ajymvkrYd &auavh vmauaumif;zkv
Yd Ydk pOf;pm;Ny;D au cifqef;0if;ajym
pGm pum;wdudk em;axmiferD yd ga&/ tcef;xJ0ifvma& tpdr;f a&mif t&dyw
f pf&yd u
f dk olvYdk
csucf si;f odNy;D &ifcek v
f ca& tuRepYf w
d u
f adk wmif tuRet
Yf MhH oyga&/ ckw
H rd mS 0ifrxkid b
f J
q&mem;rSm &yfNy;D au tzef&nfxnfyh ;D oifyek ;f zsuNf y;D vkyef aD &? olrY suEf mS u tuReYf
ukd rmefygerD eS ;f odomyga&/
]]eif rsK;d rif;ckid ef eft
Y wl vufrw
S rf a&mif;csiv
f m}}
cifqef;0if;ajymcgrS tuRef oleefw
Y wl a&mif;csiv
f cyga&/ ZmavmufyJ a&mif;csif
csif oleefw
Y wl rusygpaD uhvYdk ta*giv
hf a*gihf qkawmif;rdpmG yg/ olemiht
f eDrsm;au ykv
d Ydk
oHa,mZOfjzwf&cufzpYdk mG ukd tuReo
f yd ga&/ Zmyifajymajym tkypf o
k ;Hk acgi;f aqmif rsK;d rif;ckid f
vkYd q&maMunmvku
d af wcgrmS tkypf o
k ;Hk xJ ygxm;a&? tuReu
f qkawmif;rjynfv
h Ydk
pdwrf aumif;auavh? aysmv
f ca&qkpd mG ukd jiif;vkrYd &yg/ tNyKH ;a&mxm;a& rsupf ed efY tuReYf
ukMd unhv
f u
dk af w olrY suEf mS uvJ auseyferD eS ;f odomyga&/
]]ckid pf ;dk uReaf wmfu
h dk ZmjzpfvYdk a,SmifepD mG av}}
]]ckid pf ;dk vlwAd rSm uaumif;tajymcH&a&? udrk sK;d rif;ckid f wpfrsK;d awmh rxifauESr;f }}
]]ckid pf ;dk tajymcH&a&qkv
d Ydk uReaf wmfpw
d rf aumif;? tm;vk;H uReaf wmfrmS ;pGm&m}}
vufrSwfwwla&mif;eDa&tcsdefrSm tuRefyg olyg wwfEkdifoavmuf wxdef;
oodr;f eDzYdk qk;H jzwfxm;auavh? wpfa,mufcsppf mG ukd wpfa,mufuodeaD &/ vlEpS f
a,muf teDemihf Zmtwkid ;f twmxd xde;f odr;f Ekid yf gzv
Ydk /J wpfa,mufeyD pl mG ukd wpfa,muf
urjrifEkdifbJ xD;aqmif;yD;rdyga&Asmvf/ tuRefYpufoD;ukd olarmif;yD;a&tcg rSm
tom;csi;f wku
d ef pD mG ukd Zmol&ifrckeb
f J &Ekid yf gzv
Ydk /J olu tusF t
D jzL 'a,mtrnf;0wf
xm;Ny;D au tuReu
f tuFst
D jzL puwftrnf; 0wfxm;pGmukd pdwcf si;f rqufo,
G b
f J
wrifwwl0wfpmG vkYd ajymvk&Yd ygzv
Ydk m;/ rEG,Ef ,
G f pk;d eefY jroDwmu bvuftef0u
dI v
f Ydk
pa&cg qifwljzpfeDa& uwDygzdeyftrnf;ukd ESpfa,mufNydKifwl ikHUMunhfrduwfyga&/
cifqef;0if;jrifauZm ajymzkv
Yd rJ odyg/
olpm;orQurG ;f ukd vku
d pf m;pGmwpfrsK;d ? eDycl &H pGm wpfrsK;d eefY tuReaf cgi;f nD;a&cg
olysm,mcwfvYdk pd;k &dref pD mG ukd tuRe[
f efw
Y m;&ygzv
Ydk m;/ pufo;D u oHpaoQoNYl caD xmufudk
jcpfrv
d ca&cgvJ tuRew
f pfcv
k J pdwrf ylueG af qmifvYdk eD&ygzv
Ydk m;/ tdrt
f jyef arSmifv[
Ydk d
au olvu
dk yf AYdk em tdrjf yefa&mufa&mufcsi;f NcrD qD;zk?Yd acgi;f u &DrcsK;d zk?Yd wpfem;aoQtem;
,lNy;D rS ud,
k v
f ufrsuEf mS opfz?Ydk tdy&f ;D 0atmiftyd zf Ydk qkpd mG wdudk q&mcHvYdk olajyma&cg
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
155
&ckdifom;BuD;pmay
156
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
157
cspfuHacraoQ
(wpf)
ocsK i;f uke;f a[mif;em;ukd jzwfz&Ydk mqkad u jrwfomxGe;f pGmca,mufudk twdadk oQ
ysi0f wfvu
dk af w/ edwidk ;f vm;eDusvrf;jzpfauvnf; pdwx
f u
J ,if;eD&mukd a&mufau
aMumufpw
d u
f trsm;r[kwaf uvnf; pauaoQavmufawmhcg 0ifcsiaf &/ olrsm;wd
ajympGmukd olMum;zl;a&/]]qdwq
f aD & wpfcgwpfcg vrf;cGqrHk mS rJrBJ u;D wpfcu
J qkeYd w
D wf
aw}}qku
d wfpmG ukd Mum;zl;a&/ a,auvJaomh olu
Y dk wpfcgaoQvnf; tajcmufrcHz;l /
jrwfomxGe;f pGm a'vrf;rSm rkew
Yf q
D idk ;f xrf;udk xrf;yem trf;NrKd U(ps;D )xJudk yk&Yd pGmMum
eD,m/ ti,faoQuyif olt
Y rdaemufu rkeaYf wmif;ukd xrf;yemvku
d ef u
D s&m/ qdwq
f D
ajcmufpmG eefY wpfcgaoQvnf; rBuKH z;l / qdwq
f t
D ajcmufrcH&auvnf; ca,mufuadk wmh
ysiyf em0wfvu
dk af w/ ps;D udk apmEkid o
f rQ apmatmifa&mufzpYdk mG olUtvky/f a,rS&m rkew
Yf D
[if;a&tk;d ukd ylatmif EG;D eD&zkYd r[kwv
f m;/
jrwfomxGe;f rSm tzr[d&m/ trdrqreefY eD&a&/ rkew
Yf aD &mif;pm;&auvnf;
qif;qif;&J&x
J u
J r[kw/f om;trdEpS af ,muf vlwef;pdeED idk af & tqifrh mS [da&/ va&;
'ge;f a&;utp vlraI &;wdrmS tjcm;vlwed efY wef;wlyg0ifEidk af &/ tjcm;vlwyd idk f pm;Ekid f
aomufEkdifa&/
olYtrdvnf; om;aoQwpfa,mufrsufESmri,f&atmif t&G,f[doD;auvnf;
aemufxyftrd af xmif,mom;cszu
Ydk dk pdwrf ul;c/ ynmwwfaw om;aoQwpfa,muf
jzpfvmzkpYd mG uk&d m pdwu
f ;l ca&/ olpw
d u
f ;l a&twkid ;f olo
Y m;aoQ rESpu
f bGUJ wpfcu
k &dk vm
c,m/ tvky&f mr&oD;/ trdvyk ef aD & rkew
Yf q
D idk rf mS &m ulneD aD &/ a,vko
Yd m;taphauuyif
&ckdifom;BuD;pmay
158
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
159
]]ykyYd ;D zkq
Yd pdk mG rcuf? eifa'eD&mukd Zmykid af &mufvmpGmukd ajymjytk;H }}
]]ajz;ajz;&m ajymuwfar tpfuBdk u;D ? 0wf&nf yifyef;eDvyYdk g? &Gmukv
d m;cg vrf;rSm
ajymjyar}}
]],if;ydik q
f adk u eifa'tem;rSm watmifah oQev
D u
dk t
f ;Hk ? igps;D xJuNdk y;D emrket
Yf ;dk ukd
ykcYd t
D ;Hk ar? trda&mufrS olpY mG ol rD;zkv
d rd ahf r/}}
(ESpf)
0wf&nfpmG &GmrSmqkad u uGr;f awmifuidk f yef;awmifuidk f jzpfa&/ umvom;vlysKd
aoQwd yg;pyfzsm;rSm &Dyef;pm;eDa& 0wf&nfudk yk;d uwf? yrf;uwfpmG vnf; trsm;Bu;D /
a,auvnf; &GmrSm[da& vlysKad oQwu
d dk 0wf&nfrBuKd u/f ]]olt
Y vSpmG awmeefrY wef?
NrKd Ueef&Y mwefa&}}vkYd wcsKUd u ajymuwfpmG ukd 0wf&nfoabmusa&/ trdtzuvnf;
v,fyidk ?f ,mykid ?f awmo|D;/ acsmifacsmifvnfvnfxu
J /
kww
f &ufrmS 0wf&nfb0 ajymif;vJvm;zkYd tajctaewpfcjk zpfvma&/ pyg;odr;f
csed ?f weif;v,fcsed rf mS NrKd Uom;vli,faoQwpfpk olUdk&mG em;ukd aysmyf pJG m;xGuv
f muwfaw/
0wf&nfUdk v,fweJ YJ tyg;aoQrmS [da& qD;yifwpfyifatmufrmS pcef;csuwfaw/ tk;d wd?
cGuw
f u
d tp "m;? a,mufrwdudk 0wf&nfUdk v,fxrJ mS iSm;&a&/ pyg;odr;f csed jf zpfvYdk
0wf&nfUdk wpftrd o
f m;vk;H wJuadk jymif;yemeDuwfaw/
ausmOf ;D qkad & vli,fwpfa,mufpmG tjcm;olwx
d uf xl;jcm;eDa&/ abmif;bDzif
usyfeefY *sif;tuFs DeefY a,emvufaumufwdukdvnf; 0wfxm;oD;a&/ 0wf&nfeefY
qufqaH &tcgvnf; azmfazmfa&Ga&G&m/
]]eifeh mrnf tpGmvkaYd c:a&mif}}
ausmOf ;D u pyem rdwq
f ufvu
kd af w/ 0wf&nfu &Suaf &jzpfvm;ca&/ a,au
vnf; wpfcsuaf oQ&m [efaqmifEidk af &/ ausmOf ;D pum;tqk;H rSm]]0wf&nfvYdk ac:yga&}}
]]vluvSa&ykid ?f emrnfuvJ aumif;aumif;vSa&a0;}}
0wf&nf wJxo
J Ydk 0ifNy;D vm;ca&/ ausmOf ;D vnf; tvk[
d ad & 0efwd qefwu
d dk
iSm;yem olUdk oil ,fcsi;f wd[ad & qD;yifatmufoYkd vm;ca&/
..........0........
0wf&nfpmG taysmq
f ;Hk wpfcu
k dk &vku
d af w/ arQmef aD & t&mwpfcpk mG jzpfay:vma&/
NrKd Uom;ausmOf ;D yg;u 0wf&nfudk arwm[daMumif;? 0wf&nfvaS &taMumif;? 0wf&nfudk
&ckdifom;BuD;pmay
160
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
161
&ckdifom;BuD;pmay
162
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
163
&ckdifom;BuD;pmay
164
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
&ckdifom;BuD;pmay
&ckdifGefYzl; trSwf(4)
165
&ckdifom;BuD;pmay