Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 10

JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA OMNIA X
JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA
OMNIA
o
1968
GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNG

HILDESHEIM
Die Originalvorlage
fiir
diesen Faksimiledruck
ist
im
Besitz
der Niedersachsischen Staats- und Universitatsbibiiothek Gottingen.

Signatur: 2 Patr. Lat. 1842/3
Die
falsche Paginierung sowie die teilweise
schlecht ausgedruckten Passagen der Originalvorlage
wurden beibehalten.
8
765
07
/6333
10
Reprografischer Nachdruck der Ausgabe

Printed in
Herstellung: fotokop
Lyon 1639
Germany
W.
Weihert, Darmstadt
Best.-Nr. 5101863
lOANNIS DVNS
SCOTI,
DOCTORIS
SVBTILIS,
ORDINIS MINORVM,
(IV
IN
LIB. IV.
TI
NE S
SENTENTIARVM,
J^nc d^nub recoîUy ^nnotationihM marginalihMy DoStorHr^que celehnorumj

ante quamlihet ^ûAfttonem citationthns exornatA^
per textum
CVM COMMENTARIO
Hibemi ,
eiufdciTi
R.P.F.
ANTONII HIQViEl
Ordinis S. Theologise Leôris emerici.
TOMVS
Sumpt
^ Scholtis
infertis iSHlIratd,
DECIMVS.
LVGDVNI,
LAVRENTII D V R A N D.
*af. 2)C. XXXIX.
CVM PRIVILEGIO RECIS.
NDEX
DISTINCTIONVM
ET QV^STIONVM, QViE
Tomo continentun
hoc
"DISTINCTIO
XLllL
rcftirrccaio ge-
hominum
ncralis
futlira ?
p^^gA
Vrriim poflct cfTc n.otum pcr iraiioncm
naiuraJcrajrcfurrcaioncmgcncralcm
Vtrum natura
fbffit clTc
rcfurrcdionis
4.
5.
Vtrum
Vtrum
caufa adiua
XLFlh
^<f/?.i.
Vtrdm vniucrfalc iudicium fitfu-
turum?
1.
29
Vtrum mundus fit purgadus pcr ignem?
40
rcfurrcdiafit natui-alis
rcfurrcclio fuiura
65^
fit iti itiftanti
XLyilL
T>1STINCT10
>
70.
JSiftJi.i.y tx^m Chriftus in
rOlSTlNCTlO
i^*/I?.i.
Vtrum
manx
XLiy,
Vtrum
y.
Vtrum homincs damnati
124
Vtriim anima fcparaia
148
in
x:
312,
XLIX.
ijg
anima fcparata
cognitioncrii
j.Virum anima
poffit
aiicuius
3.
ignoti?
fcparata poffit rccordiri
prxtcntorum
iunda?
quat ipfa flduit con-
iî
Bcati cognofcant
TyiSTlNCTXO
1x5
Sceti Opcr.
Tom. X.
intcllcclus, vcl voluntatis
a<au
379
nobi-
fit
lior, intellccius,an voluntas?

^96
Bcatitudo fimphcitcr corififtat ia
Vtrvim
5.
42-
adui qui eftfruitio?
8. Vtrum ad efrentiam Beatitudinis per-^
tineat fecuritas
7.
4^'
Vtrum gaudium de obicdlo bcatifico fic

cfrcntia,vel pertincat
Bcatitudinis
^4
plu-
3^9
Vtrum Beatitudo per fc confiftat in
dc
fc confiftat in
^*Ji. UtcTAlu. Vtra potentia
XLVL
^jf^.f.Vtrum in Dcofitiuftitia?
137
1. Vtrum in Dcofitraifcricordia?
x6\
5. Vtrum in Dco diftingoantur ioftitia,
& raifericordia
4.
orationcs,
quasofterimus?
Vtriim Bcatitudo pcr
ribus opcrationibus fimul
acquircrc
pritis
3t8
3i9.
poffit in-
ncmnotas?
opcrationc
Vtrum Beatitudo immediatius pcrficiac

eflentiam^ vcJ potentiam ipfius Beati^
tcJligcrc quidiiatcs fibi antc fcparaiio-
Vtrum
mo-
^djl-.i. Vixhm. Bcatitudo confiftat pcr fc
XLK
'VISTINCTIO
4.
corporum cxJcftium
"DISTINCTIO
poft iudicium
cruciabuntlir illo ignc infcrnaU
Vtruiii
joj
in iudicio, vcl poftjCcfTabit
ignisinfcrnaiiscrijcictaialignos
ipiritus?
1..
Vtriim
tus
quod
li
Suitfi.i.
X.
In
forma humana
iudicabic?
quolibcthominc rcfurfuit dc vcritatc hunaturz in co i

^j
gct lotum
cum mi%6t
nyiSTlNCTlO
il
iuftitia
fic
hominumeflcfuiuram?
3.
malorum concurrat cx
Dci punientis
iericordia
*^^!^*f^
1.
Ati in punitione
parte
*^'/*--^^ Tkv^m
^^^
4.
ad efTcntiam
47^
8.
Vtrum natura humanaiit flatura infima
9.
Vtrum omnes homines velint dc ncccf^
capax Beatitudinis
fitate, 6c
49^
fomme beaticodinem ?
t
10.
504
Vcrttm
& Qua^ftionum.
Index Diftindionum,
10. Vtruiii orania, qua: appctuntur,
tantur proptcr beatitudinem

1 1.
Vtrum homo cx
Virum
^jtft.i.
homom vitamortalipoflitcon-
Virum corpus gloriolumeritclarum?
j6.
V.rum corpus
6oy.
poffit
poffit cfle
hcartis
pore
fimul
cum
3.
610
Vtrum bcati
rum ?
Viriam pcena
Vtrum
ejfe
pro6j.8
vidcant pocnas damnato-
6)7
omniumdamnatorum
acquahs?
beatitudo omniura
fic
640
fit
acqualis?
641.
fubii-
alio cor-
fecundum rcdam
ptcr mifcriam fugiendam
5^.
dotcm
aliquis
ad fugicndum mifcriara
appetere non ejfe ?
6 xj
z.Vtrum damnati appetant non
4-
ly.
Vtrum
rationem
544
fequibeacitudincm ?
J7r
15. Vtriîm corpus hominis bcati pofl: refurrcdiioncm cric impaffibilc ?
J77
14. Vcrum corpora bcatorumeruntagiha?
beati per
L.
jof
puris naturalibus pof-
ficconfequi Beatitudinem?
II.
rDlSTlNCTlO
appc-
6.
Vtrum
hs>
beatitudo corporum eritaequa-
641
INDEX
INDEX
Q.V^STIONVM IN
Commentariis ad hunc Tomum
examinatarum.
J^^ /t c
1
tahuU
prehendit
ammam.
beatimdincm
nAnima,
An
An
dcmonftrari pollic iminottalitas animar.

ailt.4^t].i.n.io.
Quid
hoc
in
in
ieiniuiit
Philofophi
ibicJ.
(cparata mancaiic fpccics acqnintz in via.
An mancant quoad vfum.

An fit fimilitudo formalis obicifli;
An fcpatjta pollet cognofccre iniuitiu^,
Angelus
vel
ibid.
ibid.n. 19
& abftra^qq.
anima leparata abllrahere
/pecJcm, eciam a tcbus matcrialibus. ibid.n.z.j.

ic fcqq.
Vtrijm in anima (eparata Ht inclinaiio naturalis

ad coipus.
ibid.n.69
An habcat .ippetitum elicitum vnionis.
n.77
An
motiua
viicus
fitin ea.dilV^p.q. i4.n.4.& feqq.
Qnid
fit:
dift.fo.q.6.n.io
,
& qoid pcr illud
intelligant Pa-
ttcs.
ibid.
êatitudo.
Dto.
viator fruatur
n.7
& patria quomodb diftinguuntur.
n.8.
Qus fit ftabilitas Beatttudinis.

Quinam fit radix huius.
Quacnam
fit
n.j
mcnfura Bcatitudinis.
An Beacitudo ellentialiter
De Iccuritatc Bcacorum.
Quomodo
q.fi.n.t
fic
q.(5.n.9)
pcrpetua.
n.9j
n.98
habcat dclcflatio ad bcatitudincin.
fe
q.7.n.ioi.
Vtrum
Vtrum
dclcdlatio
fit
operatio
ibid.n.ioj
elicita.
n-47
dc cllcntia Ueatitudinis.
fit
poflit poflibiUcas Bcatitudinis fu-
Vcrijm probari
q-9-n-5
ibid.n.14
Quid
fit
amor
fbrmar
tf4n<>formans
& quomodo
quim
perfcdior
hic ordo fnter cilcntiam
&
pon ij
potentiam
in
n. 19
clfcntia.
beatitudo,
& cius dcfcriptio.
n.jt
Diuilio eius.
n.5j
An
An
An
An
n.j4
n.64
opei.irio.
rcquii.itor refpciftus,
& quis
fit.
coiifift.it
homo
puris naturalibus poflic acquiri Beatitu-
Vcrum dc
vcl confiftere poflit?
n.68.
dift.
q.).
4-
in cognofcentc pcr
poteinia abfoluta repugrut Beacicudo
q.ii.n.z
q.
An
i.n.i.
humana fit
naiura
pcr fc fufccptiua Beatitudi-
ibid.n.ij.& fcqq.
nis.
fit
fufticienter adliua
Scoti Opcr.
Tom. X.
&
ad Bcaticudincm.
ibid.n.5i.& 61.
An
pofllt
Beaticudo communicaii mottali de po-
q 12.^.4
centia abfoluta.
An
Bcacicudo excludat dolorem.
An
erit
ibid.n.7
"Beatftudo corporum
zqualis
dift.ô.q.^.n.j
>
ca fentiant louiniani
&
quid Patres
ibid.n.6.
Vndc oriacur inzqualitas eias

Ad quam caufam rcduccnda fit ?
t
?
rctlc diuidatur in beatitudincm naturx
modum con.4. &c lcqq.
Beatitudo an acquiri poflit naturzviribus.dift.49.
Quid de
Bcaticudo exceiifiua in quo confiftit. ead.
fit
animac viatotis mortali.
bearitudu formalis creaturx \n vifio-
& fruitionc in crcatis
q. (o.n.4
pcopcer Beatitadincra;
q.i i.ii.i.&fcqq.
n66
fita poientia elfcdliiic.
Vtrum ex
An anima
11.10.
fit
appctat
gnolccntis.
n.^
fit
Subicdlum principale beatitudinis noncft

fit
An omnia
ttans-
rcfpeiflu beatitudinis.
Quid
appetitus naturalis in voluntate ad Beatitu-
An cognitum
tentijin.
lit
fit
dincm, 6c habitus fupcrnatutalcs.
n.7
liic illapfiis.
.An iliapfus incflcntiam
Qualis
An
do.
inim.r.
i.
In quoconfillit
An
q.^.n.i.
An
ibid.n.i 14.
confiftat fn illapfu in eircntiam, dift. 49. q. i.
ne
confiftit Ocatitudo cllcntialis. q.4. per tot.
Cui naturx cotnpetit Bcatiiudo.
In qiio confiilat
i<i
ibid n.i4
pernatiiralis.
(Arhitriam iiberum.
An
quo
Fruitio in via
ctiucrcs aliis ignotas.ead.di(l.q.z.n.4i.&

pollet
\n
ibid.n.j
potenti?:.
confiftit in pluribus operaribnibtls.
Beatitudo eircntialis couhftit in {bla fruitione^
ditl.^j.q. i.n.2.
An
materia^
^^*^ difcernere ofortet a fe inuicem in diuerfoi cldjfes i

frimo ioco com-^
nonfecpu ac in duohiiS prMedentthHS Tomis j
^^^^
W^
""'^
'î^^
Tis^.
vartamm
d/Ipon/tur- iuxta exigentiam
ibid.n.
10.&
ibid.n.
I
An
19
Index Qu^ftionum.
An voluntas
principium beatitudinisinsqualis?
fit
ibid.n.ii.& ieq.
Qorfm
Vnde
Eius
fir
gloriofum,
dift.49.
cius agilitas?
q.i4.n.ii.& feq.
ibid.q.ij
claritas.
Vndc
/it
eius impaffibilitas
Jgnu
ibid.q.i3.n.i.& feq.
^êmorta,
An detur memoria in homine.
An fit prastcriti.
An deiur in brutis.
An fit in parte intellcdliua.
Quomodo cft praetcriti.
dift 45.^.3. n.i
n.6
n.9
n.ij
n.i
Dcpcndcntia mcmoria intellcAius
a (enfitiua. ib.
An cognolcat fingulare.
n.j
Quorum fit memoria intelledWua.
n.j i
An fit memoria pcccati prjEtcriti in anima beata,
Infernalu,
& difpliccntia cius, aut triftitia.
dift.44.q.i.n.i
An cruciat phyficc fpiritus.
An pcr qualitatcm fupcrnaturalem immiflam.
ibid.n.jz
(i^tferta,
n.ij.
h.i
An cruciat intentionalitcr.
n.24
Quomodo fit difironueniens.
n.i8
An cruciat cffediuc ex detcntione.
An Angelus fcmper neceflitetur ad confideration.44
ncm ignis, vt obiedi difconucnientis.
Mifcria eft duplcx.
dift.jo.qi.n.i
Non
confiftat
ipfi,
dift.5o.q.6.n.
fed in ordinc ad obie(flum.
Varia* acceptiones iudicij.
inducat miieriam
dift.^y.q.
.n.t
ibid.
n.7
Quatuor ordines iudicandorum quomodo
intelli-
gitur futuros.
n.ii
prscedit ignis conflagrationis.
In qua forma
&
per
q.i.n.i
n.6
quam
Chriftus.
Quid iudicandum de
q.i
rationibus Phiiofophi
&
ibid.n.j
nio
Diflcrtatio contra Philofophos.
An in Dco fit
q.io.niio
ibid.
ad bcatitudinem
ibid.
Tenetratfo corporum,
An
fit
naturalitcr poffibilis
dift.
num.
49. q. 1 6.
a;
& feq.
Tcpna.
Poena vermis in quo
Ex
confiftat
quotuplici capite oriatur
Inarqualitas pcena:
Vndc
confurgat
dift.jo.q.fi.n.^C
ibidi
damni quomodo
faluetur? ibid.
ibid.n.37
Oppofitio eius ad gloriam.

Pocna quomodo a^squet culpam
& feqq.
.n 4.
motus caclorum.
Theologorum inhocjpundo.
fuftitia^
per totum.
ibid.
ibid.n.46
poreftatem iudicabic
dift.i(8.q.
poft iudicium ceftabit
dift.457
refcrri poffic
n.$
An mcrita, & dcmerita difcutienf ur.

An hsc difccptatio crit vocalis.
& matcria.
cam fugicn-
n.123.
n.}
eius.
EfFeftus cius,
&2
i .
ibid.
Fore iudicium extremum.
An
An
Quomodo
Judtcium,
Forma
ibid.q.
êccatum,
pcrficitur in patria per gratiam fub ratione
extranca
An
dam.
ad
circ
Eft contra inclinationcm rationis.
fmago,
Imago .in quo
Vtrum damnaci appctant non
Ta^n damnatorum.
Vtriim vidcantur ab intcllcdlu in proprio gcnertf ?
dift.jo.q.^.n.i.
ibid.n.x
Vtriam videantur in Vcrbo ?
Beati non triftantut de poenis damâtorum ? ibid.
iS Pcena.
n.j.
& fcqq.
iuttitia. dift.46. q.i.n.i.
pcr
totura.
An fit in Deo mifcricordia.

q.i. per rotum.
An hat diftinguantur in Deo.
q. 3 per totum.
An concurlantin punitione damnatorum. q. 4.
An idem numero
efurreBiO,
indiuiduum rcdircpoffi; diuina

dift.43.q.i.n.5i.& feqq.
virtute.
n.i
An
I.
obftinatio
fit
Dco
&
vt poena,
quomodo?
n.io.
An pcccatum
n.
An
poffit cffc
poena
foi
aut altcrius.
Refurredtio
Hoc fuit in
vclit
malc
& an ncccftario.
n.i.
n.i.&5.&feqq.
Vnde petendacft hscratio?
Ciiculatio r6rum , & temporum fidta ^ Philofb-
(kmnati habeant aliquod gaudium.
imentionaliter.
natorum.
ibid.n.64
realitcr
aut
i.& fcqq.
in punitionedam-
ibid.q.
Qupmodo manifeftatur luftiiia
.n.
dift.4(S.q.4.n.36
Quomodo manifcftatur mifcricordia.
n.46
.^tcrnitas pocna; daronatorum,& eius cau(a.
n.5
Lumen
An lumcn gloriae
An
fit
glortA,
neceirarium ad vifionem bea-
in crcarura.
dift.^p.q.i i.n.ij
dc certitudinclurainis habitualisdcfadh).
ibid.n.67.
q.^.n.i
phis.
An
natura poffic aliquid idcm
n.8.9.
Vtrum ignis infcrnalis craaiat corpus
fit
n.jj
explicira.
44.q.i.n.73.
Quid
diuina
n.i.
damnatus fcmpcr
tam
ibid.n.5
fide
ibid.n.j7
An cadem vnio in numero refurgat ?
An rationc naturali probari poffit rcfurrctflio.q.i.
1.
Eximitur Dodor \ fententia fals6 impofita^ n.i 3

Quaenam fit caufa obftinationis in damnato. dift.
An
hominum.
omni ftatu lapfz naturae de
fict
& ^cqq.
dari poffit fubftantia fiipernaturaIis,cBi cfrcc
connaturalc hoc lumcn,ajit ipfa vifio.
n.8j
numero
rcpararc
"i
& feqq.
An repugnct rcducerc idem corpus rnixtum. n.71

An poffit virtutc natur.-e anima vniri corpori.n.77
Quomodo refurrcdio fit naturalis & quomodo
,
fupernaturalis
Pcr quos
ficr
q.4.n.6.& fcqq.
collcdiocinerura, an in temporc, vel
qj-u-J
ininftanti?
n./
An formatio corporis fict in inftanti.
n.^
An folum virtutc diuina.
An poffit induci fucccffiue forma fubftantialis in
matcria
An
& quomodo.
intcrucniac
mocus
localis in
n.
poris.
An contingat in inftanti.
An huraanitas Chrifti concurrat
ncm,
n.ij
formatione cor-
& quomodp.
ibid.
ad refurredio-
n.^f.&fcqq.
An
Index Qu^ftionum.
An podlc contingcre animatio in indanti. ib.n.50
An animaiio fiac in indanti formati corporis.
n.fi.
An adio Sc paflio
abftrahic k
motu
An omncs fimul 8c finc ordinc

An viui tum fint morituri.
An d.tmnaci rcfiirgent.
,
& mutatione.
rcfurgent.
n.j<)
Sarjômrri inuocatio.
An.
& quomodo inuocandi
An orationcs noftras cognofcant in Vctbo.&qudn.7.& 8

modo cognofcant.
An cogicatio cordis fit occulta Angelo & extta
,
n.6i
bbicûm
n.66
Eiror Chiliaftarum.fcu Millcnariorum.
pet le fui inteilcdus,
ta.67
tcmporc omncs rcfurgcnt.

n.yy
Qu.cmcnfnr.i rcfurrcdionis.
n.iBi
Vtiiiin idcm homo rcfurgat.
diil.^^.q. I.n.i
Qind fic caro primaua.
n.j
An caro fluat rccundum formam.
n.ij
Quomodo fiat nucritio, Sc qux mutationcs inter-
n.}4.&ji
Carnem habcrc proptiam formam diuctfam ab

anima.
Vtrum
n.37
caro aducnicns pcr nutritionem
fit
impu-
rior.
Qu.x-
fit
n.4d
pars formalis carnis.qux roatcrialis. n.41.
rcfurgct
quoad intcgritatcm partium.
rcfurgct
cum dmnibbs
do fucrunt de
partibus
qux
aliquan-
veritate naturz.
Qua xtate refurget.

An orkiti rcfurgciu integri.
An rc furgcnt cura partibus fpedantibns ad
.
rcm.
An idcm quod
fuit
n.6i
ibid.
n.66
decon.7t
dc veritatc naturs :n diuerfis,
rcfurgct, Sc in quo.
An
n.9
Cofta cx qua formata fuit Eua, fuit fupcrflud.
n.Ô;
& fcqq.
&
inordine ad quid confiftat ? did.^f.

quo,
q.i/.n.i7.&fcqq.
Volmtas.
Supremum
appetibilc pcr voluntatem
quodnam
dift,49.q.i.n.3l
fit.
n.34
n.36
ElTe infinitum.
Elfc per fc volibile \ voluntatecreata.
Eile illud (bltim finem fatiatiuum voluntatis.n.38.
An voluntas
fit
pcrfeftior intclledlu. dift. 49. q,
3.
n.5J.&feqq.
nntperfcdiores.ibid.n.^.
66. 8c feqq.
Vtriim ncccflitatur ad iinem vlcimiim clarc vJfum-
njf.
An
In
An habitus,& a(ûscius
Si leqq.
Quomodo
n. 1 7.
SHbttlitatii dos.
An codem
ucniunt.
funt Sandi. dift.Xf.
q.4.n.f.
ibid.q-6.n.8.& feqq.
Vcrum
poflit neccfficari fimplicicer ad
cicum.
ibid
aAum
n.6o.&
eli-
feqq.
Vcriim nccelTitatur ad finera vltlmuin invniuerfali

q.ion.zj.i^. fcqq.
apprehenfum.
Vtrum fcqucns apprehennoncm operatur , yt naibid.n.6o
tura?
Vtrum pofllc habere puram omidloncm. num. 90.

&fcq.
An oranisvolitiofit proptcc beatitudinem. nu 14
INDEX
INDEX LOCORVM
SACR^
Ex
SCRIPTVRiE.
Ex
Genefi.
CAPJ.V.14. ^TEi^lS I
ANT
luminaria in
drc.
y*
hominem ad imaginetn c^
7.
firmamento caU C'

,
Jint tn tetnfcm
311.1.311.15
i6. Fticiam^s
tues.
,
TulitDeuivnam
eam
Jicauit
decojlis
Add,
^ xdi-
Sluoniam
\o.%.
i.i.
311. ij
i6ii
Non videhit me homo,
Ex
Tu
8. j9.
168.1.187.2,1.^^51
noiti foltts cor filiorum
hominum.
cojrda fcrutatur Domintts.
Ex
II.
rabtt
10. 11.
Vhi
lob.
antmamea.
nulltis
231.2,
j-
Domini mifericordia, dr
3 5. 9.
Inehriahuntur ah vhcrtate
y .40.
homo,cHm dormieritîon
Siue nohilesfuerintfilij
les
19. ly. Scio
eitt^ ^fiue
40.
y 3
ignobi-
quod innouifiimo die de terrafur-
4 i 8 9 6'8
x6.Et rurfum ctrcumdahor pe/ie mea,cr in
carne mea videbo Deum Jaluatorem
.
meum.
I r.
Ltttabitur tufius
61.
T reddes vnicuique itixta operafua.
6/\.i.i.intext.
eorum.
17
5.11
73. 23. Superbia eorum, qui te oderiint,itJcen-'

dit femper.
177. ^0.278.1 5.179.3
76. 10.
Aut ohituifcetur mtfcreri Detis. 168.1.
83.
Infxcuiafxcuioruiaudahuntte./î^.i.
285.46
5.
Gratiam
\t.
(jr
gioriam dahit Dcmintts.
nec
Mifericerdiam,^' veritatem diitgit Deus.
169.1
tamen con-
84. 1
LMifericordia , dr verit^s obuiauerunf

ihid.
fihi.
2S.I.
Mifericordias Domirti in nternS cantabo.
19^1.218.65.110.11.211.7*
96.ylgnisante ipsiiprxcedet.l^9.i.ôz.incp.
Adntmium calorem tranfeat ab aquit
101.26. Opera manuit tuarumfnnt cjtii. 502.7

17. Ipfi pcrihunt, tu aute permancs. 301.7
niiiium.
28. 17.
cum viderit vindi274.10
57.
/ text.
fumetttr.
9.
1 1 6. y
10. iS.Luet quxfecit omnia
132.13.15.^16
119.16
reciurti4 fum.
2-4.
tux.
43.11. Nonne Detts requiret ifia.

131.14
Ipfe enim nouit abfcondita cordis. 130.19
1 8. i
47. 9. lujlitiapiena eji dextera tua.
rejiirget.
non tntelliget.
domm
41.9. Abyjfus abyjfum inuocat in voce catara-
ordo ,fedfempiternitshor-
4- I
11.
6 8. iS./ippone iniqtiitatemfitper iniquitatem
ror inhahitat.
14. II. Sic
veritas. 168.1.169.1.170.5.1-6.14
Etiamfifimflex fuero , hoc ipfum igno-
1.
o. Fniuerfxvi/e
ctam.
Tu enimfoltti Holii corda filiorum hominum.

iô-i?
Ex
9.
130.19
6. 30.
ah occuitis meii
i^x.i6
Barumtuarum.
Omnin enim
18. 9.
a generatione
89.69.^421.99
Paralipomenon.
I.
iufiitiai
mttndame.
13019
Ex
cr
168.1
os
18. 13. Deitcla quis inteliigit,
24.
Rcgum.
1 1 1.
9.
Satiahor citm mppartterit gioria tua.
j.
Vromenfurnfeccdti , erit (jr flagdrum

modtts.
3 o. 1
89.69
^ viuet.^^^^.t
Ex Deuteronomio.
2 J. z.
In circuitu imfij amhulant.
9.
Ex Exodo.
33.ii.
Domintss
Tu Domine feruahis
hac in aternum.
8.
terrAfementis,^ mefis^
jrigtti,îtfiai non recûtefctnt.
iusiits
dilexit.
II
Cu7iilif diebtis
%.
& renes Dem. 1
152.23
in muliercm.9 -j.iit.i%.
113.90
175-^'
Scrutans corda,
o.
Jimilitudinem ncjlram.y 3.7.509.8

1. ii.
Pfalmis.
^.Non refurgent impij in iudicio. 291. i.

197.8 198.1 1.
T' Sluottiam non Det4-s voiens iniquitatem
I.
48.
lyi^.c^ 7.655.1
Non xquahitur ei auxii,vel
3 ^.i-j.Caitfa
vitrit.
60
tua cûafiimfij tudicata efi.)oyi
101.18. Loganinis,(jr miiitiim mtJericors.x6i.i

108.9. Fi^fffilij f>**^ orphani.
218.65.193.1
\\%,(iX.Medi*
Index locorum
lli.ix*
MfMa
noffe f$$rgehsm
ditm
I
lio.
I.
Ad
*68
Leitaui oculos meos in
ventet AHxiltum mthi.

1,
Jifxi lium
I4I.
5.
meum k Domino.
JJ
^ yJ
&
Ex
i.%.
leremia.
9 Prauum efi cor hominis, (^ infcrutabilr,

ihid,
130.19. Ego Dominui (^t.
1 7.
^taipfedixit ,&faclafunt. }o*.8
J^^-J-
a^^>*
facie mea.
i3i*j
Et non erat qui cognofceret me.
4a
videhmt cadauer/i iH'

/ egredientur ,
rorum qui prauarieati funt iit mti
174. 10
vlt. X j. Feniet omniscaro , vt adret coram
Effundo tn conêdu eius orationem
meam.
^.
montes.vnde
1 J.
188.55
90.j6
Domine.
tft
14. Vermii evrum non morieturi
confiten-
tihi.
Prt>fc es
S. Scrrpturse.
Ex
Prouerbiis.
5.
j i.
viti.
îa iudicium Domino cumgenhhus.
to.^.îipotejl dicerefmundum ejlcor meum.
Ex
I
219:68
41
,
(jr
homo an amore,an
1, f. ihit
Ex
II.
Odiofunt Dco impiu^,
& impietOiS
Ex Habacuc.
I. I j
1 1
Omne excrementum
Et non
eiiu.
Do-
erroris odit
& mors.
Ex 1
9.
Ifaia.
i
videant.
mei refurgent
11
nondeficiet.th. 595.5.597.6.601.14
X.
^j.
6.
Ahrahamnefciuit nos,
rauitnos.
*5. \6.
i*r
6.6
88.66.197.8
193.1
i9J.I
yîaecce Deminui inigeveniet.)QQ.
i,inem.
qui erediderant refurretlu-
l%.\%
rosjperaret,
Ex Matthaco.
1.6. Beati qui efuriunt iufiitiam , fuo/tiaM
ipfifaturahuntur.
5. 8.
Beati
mundo
(orde
videbunt.
42-1.99
quoniam ipfiDeum
iS7-5 5-54T'$
y.x 1. Nonne in nomine tuo eiecimuf damoniaf
198. ij
ifraeiigno-
îa ohliuioni traditafunt angujlht

priorcf.
15.4
113.1.119,1 5.^^ 16
17. Ecce ego cteo cdlos noUoS.
110.54
enim RefurrecHo ad vitam non
44. Nifieos
Nm erit tihi amplius Soiad iucendum

j
Domino,
j.i.j
exfergtfci-
j 14.6.
efi
Machabaeorum.
1.
eriti
.
40. 31. Slui Jperant in Domino mutahunt

fortitudtnem. ^jj. i. voiahunt ,(^
per diem.
neque vox*
mspcrdis.
14, Tthi
mini qui hahitatit inpuiuere.ii 6.jj

50. 16. Et erit iux Lundficut iux Soiis.iOL.i
^0,19.
dies,
Tu quidem fceiefiifiime inpr^Jentitjita
I
\
Zacharia.
diesvna,qu* nota
neque
Jt
'Videhit gloriam Domini. j
19. Interfelfi
(^ Lunafteterunt in habittiiuiofuo.
t^.^j.tt erit
i.Domine exaltetur manus tua,(jrnon
Soi,
JIJ.1.J16.5
175.11
Ex
o.
Ex
iS.Ante hominem, vita,
Mundi funt oculi tui ne videds malumi

175.1
Ecclcfiaflico.
19^.7.198.1
Non puniet Dominus bit inidipfum.i^t.t
1.9.
minui.
^,
joo. %
Ex Nahiun.
magna conJiantta.
161. II
Ex
tom*
607.5
eius ignis vorans.
rn valiem hfaphat,
59)-'S55J-597-^
iuffi in
15.
Congregaho omnes gentes , ^r /tdduearH
3. 1.
Dicentes intrafe, (jrpamitefttiamagen-
1 4. 9.
j 00.1 /
edoEli fuerint ,fuigehunt
Ante faciem
j.
tyCorptUenim quod corrumfitUr aggrauat animam.

\ 58.1.604. 11
I y.
î autem
cûafijpiendorfirntamenti.
tes.
^.
Daniclc.
Thronus eiuiflamd ignif.
in com.
198.11
3.
(jr
Ex Iofc*lc.
fctnttlU tn arundineto djfcur-
7unc Jlahunt
vefirit.
116.57
7. 9-
rent.
5. I.
educam vos de fepuichris
libro Sapienciae.
606.1.607
Tanquam
aperiam tumuios velfros
homo in domS^ternitiitisfud. 1 S.ii
Ex
Ezechielc.
1 Eece ego
ratio erunt apudinferos.
7- ûlgehunt iujlificut Solin conjpeitu Dei.
7.
odi dignusjit.
Vhicecideritlignum ,ihierit, iSg. yj
1 1.
J.
Ex
4.1
Nec ofits, nec

177.10
o.
iuments-
rum.
9. i. Nefcit
Recordare Dofftine quid 4fciderirnohiSi
Ecclcfiafte.
Nihilfub Sole nouum.

Vniu inrerittts ejihbminit
o,
J. 19.
198.11.
.
8, II .
/ recumbent eum Abraham
dr
89.69
ifaae,
lacobin regno caiorum.
10. 48. Noiite timere eos,qui occidunt cofpm.
jy.i8.j8.ji
30. Vefiriautem capilti cafitis
meratifunt.
Qmnesnu^
1
8.71
ii.*4./^
Indexlocorum
IHtmoniorum
iji* 16
DxmontA.
mnU.
cogitationes
exeunt
corde
ii.i.4. / Beelzebttb frincife
S. Scriptur^.
vobU regnum, vt edatU,cr bi^
batUjufer menfam meam. 41 1 .99
30. Vt edatU
(jr btbatU Jufer menfam
inregnocxlorum.
89.69
11.19.
eiicit
ic. 19. "De
119.18
vttam ingredi ferua man-
18.17. Si 'visdd
Jîjpono
14. 39. Palfate,
n7-ioy
data.
19.18. Sedebitis
ttem,
& vo^ftiferfedes iudicantes
duodecim
Z9 2-.
tribtts ifrael.
641. i.intext.
11.45. Aufereturavobisregnum Dei.ij6.i:/
11.30./ RefurreCiione enimneque

neque nubentur.
Eruntfcut Angeli Dei in ctilo.
ôties
nttbent,
3.
89.68
18.
470-^7
noluifii.
fieretfalua
fuijfent dies iUi,non
omnU caro.
h^^.C.Media auteneie clamor faSius efi.ôj6
1 1 Intra ingaudium domini tui,

.
3 j. Efuritti
ficat,fic
enim ,
& dedÛ mihimandtt-
80.36.
ij.Potefiatededit ei itidiciu facere.

x8.
a me malediiii
Aternum.
me,PatrU.
4J^.Nemo
198 11
46. ibunt iufii in vitam dternam.

ei
419. i
fi natus non futfiet
î.Et multa corforafanBorum , qui dor-
%6 6o
mierant,ftirrexerunt.
Data efi mihi omnis fotefias in caIo,^
intcrra.
zo6.2..intext^
eiicit
dttmonia.
1 j
i.i 6
lyij.Et congregabit eleciosfuos a quatuor

ventU vfque adfummum cdlt- 8 8 1
1 4.1 1
Bonum erat eifmatu^ nonfuijfet homo
80.
fotefi cferari.
II 14. Scio quia refurget in refurreclione in

.
89.68
neuifitmo die.
Egofum refurreiiio O"
1j
vita. 80.36;
3nJ3^
iz.$x.Nunciudictitefimiidi.Z9Z.i.i9J.^.dr914. z.In
domo PatrU mei manftones multx

funt.
Beelzebub frincipe D/tmojtiorum
ad me ,nifi Palef^
fotefi venire
nox , quando nemo

177. 10
Ex Marco.
/;?
80.36
eum in nouifiimo die.
9. 4. Fenit
617.1
homoiile.
417.7
qui mifit
qui mifit me, traxerit eum.
Et ibunt hi in ignem Aternum. 188.^4
qui
89.68
ducare.
40. Et ego refufdtabo
/<rA'/.i97.8
41. Efuriui enim,^ non dedifiis mihi man-
16.14. Bonum erat
o j. i
monumentU funt audient vocem
manet in vitam aternatn.

Hxc efi autem volttntas eitts ,
ignem
14.1. 131. k 5. 14?. i./
venit hora, in qua omnes
FiltjDei.
71 1.88.66
Oferamini non cibum,quiferit ,fcd qui
6. 17.
in
îa
in
198,11
41. Difcedite
^fiiitmquos vult,viuificat.
8o.}6<^37.
XI . Neque enim Pater iudicat quemquam.
411.99
2.9 7.8
care.
iudicattts
19711.198.11.199.15
1 1 Tlliti^s quos vult , vittificat.
3 o J i
Sicut enim Paterjufcitat mortuos
viui-
Fenite benedi6ii Patris mei ,foftdete
faratum vobis regnum.
i6i.z
autem non credebat femettffum
ûi autemnon credit ,iam
90.7
Mittet filiiis hominis cum tttha,&

voce magna.
7 1 i5
Cdlum
terra
tranfibunt
, verba
,cjr
3J.
autemmcanonfrdteribtint. 301.7
8. 1 Sf
loanne.
omnem hominem venientcm ui-
eU.
131.15
iS.Ft omnU, qtti credit in eum, habeat vi^
tam Aternnm.
410.98
419.1
31. 10.
217.
car-
efi.
dr
3 4.
quiaJJ>irittts
non habet. j yy.i.in text.
hunc mttndum.
1. 14. leffts
volui congregare filfos tuos,
xi.Et nifibreuiati
14.
& videte
ojfa
x
1.9. Iliuminat
10.9. Acceferunt finguli fingulos denarios.
ij. 37.
8.
Domine
ofiende
149.41.^46.34.641.1
nobU Patrem
fujfi,
citnobU.
&
J7.J J.411.101
9. Tanto temfore vobifcufum^z^no cogno3
uifiU me,Philiffe,&c./î%. 1 1 .412/101
143.66
tlle.
6.3.
Û
reuolttet nobU
lapidem.
611.4
13.5; quU diligit me,fermones meosferua536. 10 j

bit.
11
î diligit me
manifefiabo meiffum.
^5755
ei.
Ex
1
3-
^5'
Luca.
17. 3. Hrff
^^*^ autem intrauerit faterfamilias,
&
clauferit ofiium , &c.

29 9. i j
16.14. Slia crucior in hacflamma. 13^.37
2, 5. Eili
recordare quia recefifii bona in
,
vitatua.
193.1.118.65
^7- 3 4 / ili* noiie eriit duo in lecio vno.ô.j^
II- 18. Cafillus de cafitevefiro nonferibtt.
1 7.
97.1.118.71.11x88.
Feniet cumfotefiate magna.
305.1
efi
vita xterna,vt cognofcant
te.
306.3. 307.}. 3JJ.J3.3J7.5JJ79-J-
410.98.411.98
z^.Ftvideant claritatem ,quam
i^. 37. Fidebunt in
1.
dedifii
4*-^
mihi.
quem
99
transfixerunt. 30 j.
311. 10.} 11.14
710.1
leftt^s ianuU claufis.
xy.Inferdigitum tuum huc.,&videma-
10. 16. Fenit
nttsmeas.
^j-j.i.intext.
1 ;1
T1
Index locorum S. Scriptur^.

ExAdis
I.
ctlum
13.3. Charitatem autem non hahuero
A{>oflolorum.
It> Hielefiu yqui sjfttmptus
efi
89
Jic veniet, crc.
Charitas nunquam excidit.
8.
Domine qtii nofti ccrdafolk.', ofiende quem elegetis ex hit dHohvis vnum.
X4. T
10.
Cum
venerit quod ferfeilum eji , eua-
exfarte
c:!ahttur quod
j. i
êm ofortet quidem cdlum fufcifere
vjque ^dtempora
rejlituttonis
mum.
7.
41.
6.
î
14.
mortuora
^nm
1 y.
y.1.5/ Chriftus rejurrextt^mortui refurgent.
3J.1H
o6.i. in text. 3 07.1
hionemfuturnm iufiorum,i^
19. Si in hae vita
.Sicut tn
vnum hominemfecc/itumin-
Vnttfquijque
Deoy (& Patri.
641. i./ text.6î.i.6o6.t

4&. Sic
35
îs frtor
131.12,
illi
I44;i
quoniam ex iffo omnia.
ei,
enim Chrijius mortutss

80.3
furrexit.
6.
06.1./ /^x/.
eji
nes immutahtmur.
enim Regnum Dei efca,& fotus.
y 1. /;?
1. 3.
Vosautcm
Chrijli
Chrijiits
J3
autem Dei.
^ frxfarauit Dern
îi
607enim hominum fcit qud funi ho-
nunis nif Jfiritus

,
iffo
hominU qui
,
efi.
3.8. Vnufquifque autemfrofriam
Dominus
eji.
Prittertt
enimfgura huiuf mundi. 1
9. i-^.S/c c$irrite
II
8.
8.
8.
vt comprehendatif.îy
149
hominem
Ad
1
4-
1 .1.
& metet.6j\^.6
in Chrifio ante annos
quatuordecim.
Aly quidem fer Jfiritum daturfermo

fafienti*.
ad Corinthios.
1 1.
Nolumus exfoliarifedfuferuefiiri.
X. 1. Scio
ii6.^y.^yji.intext.
^.6. lui farce feminattfarce

I
quod non accefijlt?
70.1.71.1
Ofortet corruftihile hoc induere incor-
i.Durnfumus in hoe corfore j feregrinamur a Domino;

J 57- T 5
I o. Omnes enim nes manifefidri ofortet dn
88.66.^446
teTribunalChrifii.
64^6
autem me iudtcat
7. Sl}*id hahes,
86.61 87.6 3
in iiu oculi , in nouifsima
571.1
in
231.25
7- j
J. 4.
150 9
mercedem
accifiet.
î
4. 4.
Ex
,qui diligunt
iis
illum.
1 1.
ruftionem.
3o8.y
I. 9.
momento
tuba.
ad Corinthios.
I.
87.^3
renonfoffunt.
89.68.427.7
Ex
terreni
Omnes qntdem refurgemus,fednon om-
yi.
88.66.198.11
Chrijli.
y.Non
imaginem
fortemus (^ tmaginem c*leftis.%j.6 3

jo. Caro , (^ fanguis Regnum Dei fofside-
& re-
eji,
& furget
corfuiJl>irituale%7.6i.\ \6.(jr J77.I

49. Sicut fortauimus
Omnes enim fiahimns ante Trihunal
10.
607. j
44. Seminatur corfus animale,
14 4. Ta quis es , quiiudicasferuum alienum.

306.1. intext.
9. In hoc
furget in
glort4.
^ retrihuetur
87.61
ruftione.
43. Seminatur inignohilitate
iî?
dedit
& Refurreciio mortuorum,Semina'-
tur incorruptione ,furget in incor-
Non volentisyneque currentis,fed miferentis ejl Dei.
"
4 1. SteUa enim dijfert aftella tn claritate.
xj. Sljftfcrutatur cnrda ifcit quid dejideretjpirttus.
^7.62,
40. jiiia quide caieftium gIorfa,(jrc. 607.
9. 1 6.
,fri-
87.61
14. Deinde fnis cum tradiderit regnum
JI1.14
1 3 Grstia autem Dei vita /iterHa. J 44^
IX. Creatura omnis mgemifcit, (jrfarturtt
310.18
vfqueadhuc.
c*:
autem infuo ordine
mitix ChriUus.
3116.86.61
o
5 1 1
;
t^
61 87.61.88.66
298.13
Mors illivltrk non dominahttur.
Ad^m om.tes moriuntur ,ita
in Chriftc cmnesviuificabuntur. % 6.
îcunque enimfnelege feccatieruntt
ttauitinmundum.
8.
^71-^^
Jine legeferibunt.
6. ^.
^^17
86.61
ttadormtenttum.
ntx.
ir. Sicut fer
Nuncautem Chriftus refurrexitfrimi-
10.
Ad Romanos.
5.
Chriftojpe-
omnihus hominihus.
8S.6d
li.i.6.Tradtdit iUos Deus inf^fienei ignofni"
X. 11.
tantum in
rantes fumus^ miferahiliores fumus
iniquo-
rum.
J57n
hi ifji exfeEltint Refurrc'
(jr
tni^ma-
te^
604.11
efik Deo iudex viuo-
conjlituttts
rti,(j;
11 7.
elt.
ttunc ferjpeculum in
l.Nunc manent tria hxc,fdes,Jpes, charttas.

4^7 5
/ laior fiuti-m horum cjl charitas. 4c J i J
Fidit Iefumjl,iHtem k dextris virtutis
5 j.
Videmus
om-
89. 6 S
Dei.
1
2.
nihit
y37->o7
408.6^
367.80
fum.
^Ckarttasnonagit ferferam
vobit in
j. 6.
J76.
Galata5.
In Chrifioleftt nequc Ctrcumcifis aliquid
valet
neque fr^tfutium.
6. j Vnffquifjf eniin onusfuiifortahit.
37-1
07
1:9.1
8..^*
Index locorum
8.
ÛA
enim fcminauerit homo
httc
perfeClum defurfum efi.&c 1 1 J J

1.13. Mifericordia exaltat tudiciutn,^%i\. 1 6.
ÎJ'"^^
ibid.
c^
64^.6
tempui habemtis , operemur bo,
mefer.
i
Dum
o.
num.
Scriptur^.
S.
i8j.46
tudiciumenimfinemifcricordia
Ad Ephefios.
4.
1 3.
Ex
Donec occurramm omnei in virumperfe^lum.
8.
/ menfuram dtatii
plenitudinif Chrijli.
Ad
ibid.
& Detu
eos,
fum ddducet cum eo,

1
4.
h-
loannis.
1.
1 Annunciamus vobis vitam Aterna. J ^ J

.
8^.60.87.6 y
Ex
Sluoninm ipfe Dominus in iuffu, Cr in

in tuba Dei devoce Archdngeli,
fcendet de cxlo.
7 -^
Etmortui qui in Chriflo funt refurgent
I
Perri.
J5
i-^.ôniaabinitioDiabolus peccatijj.xo
y.i o.Hic efl verus Deus,& vita .tterna. 355-55
Nos qui 'viuimtu qui rcfidui fumtfs in

ndtientum Domirti.
ardetes folaentur,^ elemeta ignis

ardore tabefcent.ico.i.c^ z.in com,
8 o. j ^
I t.Citli
Ex
qui dormierunt per
qui
3.10, Adueniet autem dies Domini vt fur.

300.1. tn com,
Coloircnfes.
Exl. adThertalonicenfes.
i^.Ita
1 1.
268
i.^.ylngelis peccatibus no pcpercit Deus.J î.t^
X.io.PaciJicans fer fanguinem crucis eitu,

joS.i.intext.yoj.i.
(^c.
4.
illi
non fecit mijertcordiam.
j.
Apocalypfi.
Defiderabunt mori,& morsfttgiet ab
9. 6.
iis.
i^%.i. intext. 6i8.i
'
text.
Deindeynosqiti 'viuimus,qui relinqui-
mur
86.^9.^60.
drc.
Sltiantum glorificauit fe in delitiii^tan-
8.7.
tttm date illt tormentum.t 68.1188.
Simulrapiemtir cttm iffii innbtbus,obufam
Sicfemper ctim Domino erimus.

dies
41.3
X. I o.
vocatifni.
Domini ficut fur in noEle ita
êniet.
Ex
56.641.1
19.9. Beati qui adccenam nuptiarum Agni
X^k.j
Chriflo inaera.
j. 1. !îfi>
10. 4. Etvidifedes
88.ifc
itidtcium
1 1.
ad Thefraloniccnfes.
Mittet illis Deus operationem

i7;.ii
Ex
2. <\,Futt
I.
& Jedentemfuper eum.
^ intentio-
Et mare dedtt mortuos
13.
9 0.71
qui in eo
ibid.
erant.
StatutueJIhominibusfemelmori.^6.6
xi.t^.Et ciuitoi non eget Sole.
Ex Epiftola B.Iacobi ApoftoH.

,&
ibtd.
\i..Et vtdt mortuos magnoS:(jr pufillos-tbid.
130,19
xj.Omnedatumoptimtim
<^
89.70
tem,fed ertmt facerdotts,&c. 90,7

Et vidt thronitm magnum candtdum,
3.
Hebracos.
numcordis.
I.
efi illii.
In hti fccunda morsnon habetpotefia-
II.
datum
etts,
Ifc efi Refurreliioprima.

6.
omnes homines faluesfieri. 161.
4. it. Difcretor cogitatimurn
89.69
& fedentes fuper
mortuorum nonvixerunt donec

confummarentur mille anni. ô.ji
ad Timotheum.
Ad
y. Cjtteri
erroriSi
163.4.18^43.
9. 17.
viuentem infecula.
n<r-6. 315-4
1 4. 1 l.Fumta tormentorum afcendet infecula
288.54
feculorum.
primi.S^. 10.^6.^9. 87. 6^. 70. i.in
16.
0.6. lurauit Artgelusper
21.11.
î in Jordibus
omne donum
efi
3 * 5
,fordefcat adhitc.
i7j. II
LyfPPROBATIO
P E R
S,
Nicolao Ricakdii,
inunere a Rcucrendifl'. P.
fTjS^;
facii Palatij Apoftolici MagiAr , vi<ii
CljAS Commcntaria k difHnH. 13. ifque adfinem libri quarti celebetrimi DoifJoris Ioannis ScoTi.in Sentcntiarum Mauiftrum clzborata ab acimodiim R.P.I'.
Hiq_v>o: opus fanc egregiuni.in quoauftot
ingcnio , cruditionc ,
ir.odcftia , amicabili ncxu intcr fc ccnfocdcratis, Hocet fapientcr , arguit cflicaciter, foluit argumcnta fulitiliter. Depo(itum qiiod a Patribus cuftodicndum accepit, f.deliter tradit, antiquain fuis Magiftri dottiua;n
nouiter illudrat , nouitatem omni temporc pcrniciofam abhortet. Omnia fidei & bonis moribus conlona inueni , pio
"^
adinnfto
itiihi
Antonio
&
ptciea vt inlucem prodeant, dignaiudico. In Collcgio
Tmprimaiur.
Fr.
Fr.
Nicolavj Ricardivs.S.
C E
S^^ O
Romano,
S.
Thom* Aquinatis.
ii.Nouembr. An.
Ioannes GonzaLZ de Leon,
Magifter
iffjJ.
& Regcns.
Palatij Apoft. Magifter.
FR A
NI
S.
loANNisBAPriJTit aCampania
totius Ordinis Minorum

ex comminTione R. P.F.
cla\j2 Minirtri Gencralis Tomum tcrtium Commentariorum R. P. F. A N to n i i H i <i.Vie 1 , eiufdem Ordinii
Lc.notis emetiti fupraQuartum Do(floris Subtilis attentclcgimus , acexaminauimus , ciiinque inconon folutn
niliil rcpeiiainus,quod fidei , aut bonis moribus vlla rationc aduerfetur ; fcd ctiam eiufdem Dofteris doftrina & metaphyficis rar^fnibus, Sc facr* Scripturx , ac famTlorum Patrum authoritatibus explicctur , ac dcfcndatur , dignum iudicamus, <,iti non in Scotiftarum tantiim,fcd aliarum etiain fcholarum vtilitatem prjclo mandctut. Datum Roma; in CoUcgio
S. Iftdoii Fractum MinorumHibcmorum. g. Fcbtuarij. i<}8.
Fi:.THAD*T DAiis,S. Thcol . Ledor, & Guardian. prxdidi Collegij.
PoNCE,S. Thcol. LcAor.
fr.
s infrafcripti
loAMNEs
R.P.F.
R P
lOANNIS DVNS
C O TI,
DOCTORIS SVBTILIS,
S
ORDINIS MINORVM.
IN
SENTENTIARVMi
LIB. IV.
QJ^ -
A R S
'P
Cum
O N V M
E R TI
Gommentario R.
Antonii
P. F.
DISTINCTIO
2)^ RejHrreîone
OsTREMo
J.
Hiciyyei.
XLIII.
die ludicpj,
dc conditionc rcfuricctionis,
gcntium nccnon
,
& de dic iudicij
& modo rcfur-
&c mifcricordix quali-
Omnibus quasftionibus,
qux dc hac rc moueri folcnt , fatisfaccre non valco rcfur-
tatc brcuitcr diflcraiduni cft.
rc<Sluram
tamcn carncm omnium quicunque natifunt,
atque nafccntur ,
& mortui funt, & moricntur
nullatenus
ambigcrc dcbet Chriftianus.] Ait enim Ifaias, Refurgent mortui & refurgcnt qui crunt in fcpulchris. Et Apoft.NoIumus autcm vos ignorare,fratrcs,
dc dormicntibus, vt non contriftemini ficut & cxteri qui fpem non
habent j fciliccc rcfurredionis. Si cnim crcdimus quod Icfus mortuus
cft, & rcfurrexit
ita & Dcus cos, qui dormierunt pcr lefum adducct cum
co. Hoc cnim vobis dicimus in vcrbo Domini , quia nos qui viuimus , qui
rcfidui fumusin aduentum Domini,non pra:ueniemuscos,qui dormierunt.
Quoniam ipfc dorainus in iuflu, & in vocc Archangch &in tuba Dci
dcfccndet dc cxlo & mortui qui in Chrifto funt, refurgenc primi. Dcindc,
nos qui viuimus, qui rehnquimur , fimul rapiemur cum illis in nubibus
obuiam Chrifto in acra , & fic fempcr cum Domino crimus. His vcrbis &
vcritas rcfurrcdionis , & caufa atquc ordo refurgcntium prxclariffimc
,
infinuacur.
Scoti Oper.
Tom. X,
*2)a
Ifal id.i.
i.Thff.ijL
Lib. I V. Sententiarum.
voce
2)(?
y^ Aufa enim rerurredlionis mortuorum

Vw>iudicis ab omnibus audietur
pfd.67.
loan.s.d.
tPib^.
erit
vox tubas , qua:
in
aducntu
& cuius virtute excitabuntur mortui &

,
de monumentis rcfurgent. Vndc Prophcta: Dabic voci fuae vocem virtutis , id cft , cfFcCtum rcfufcitandi mortuos. Et loanncs Euangelifta ait j Vcnit
hora in qua omncs qui in monumentis funt , audient vocem
& procedcnt
Filij
Dei,
qui bona Fcccrunt , in refurred:ionem vitae qui vero mala

egerunt , in rcfurrcdtioncm iudicij. Si vcro qua:ritur , cuius , ve! quahs erit
i.Thef.4.
j
"^^^
voxilla? ApoftoIusdicit,qu6derit Archangch,id eft,ip(iusChrifti,quieft

Princcps Archangelorum. Vel vox crit vnius,vcl plurium Angelorum. Ea-
lo.
ejf. i
de Gratia-
demque
gj-jj.
gjj^
dicitur tuba : quia crit manifcfta

j"
pj^^,
^ ^j^^ ^yj. ^jj-
Auguft.)
cft
& nouiftima, quia poft eam non
clamot dc quo
:
dicitur in
Euange-
Mcdia TioQiz clamot fatus eft:Ecce (ponfus venit cxite obuiam ei.
Tuba^ nomine aliquod euidens & prajclarum fignum intelligitur. Quod
i.Thel^d^'^^ Archangeh,&tuba Dei ab Apoftolo dicitur. In EHangcliovoxFilij
loan.sJ.
Dtif & clamor appellacur: quod fignum mortui audicnt,& refurgenr.
HonoratH, lio,
^^M^-
ê media
C
AHguft.
loco
frt-
noBe^
TV yf Eî^ autem nole dicitur vcnturus,vt Auguftinus ait, [ non pro hora
temporis fed quia tunc veniet,cum non fjieratur. Media crgo node,
1
VI
cum valde obfcurum crit, id eftoccultum , venicr.
fcilicet
i.Thejf.^.a
mini , ficut fur
Superoifo-
media: nodlis tcmpore venturus quia, vc
in
no6te, ita venict.
Potcft
Dics cnim
tamcn non incongrue

Hoc tcmporc pri-
ait Cafllodor. [
p/aliiS.
mogenita vEgypti percufla funt , quando ctiam fponfus vcnturus
Exod.ii.
ribus ctiam locis contcftantur audtores,
Dan.y.c.
confilia
Domini, non pro quahtate tcmporis ,

fingulorum patcbunt.
libri apcrti funt
coram
Vndc
quod aduentus
fed
i.Cor.^.a.
.Auiûfl.de
cimt. Dei
^'
j^
Plu-
&
rerum quia tunc cogitationes

Vetuftusdierum fcdit,&:
:
eo. Libri funt confcientix
fingulorum , quas tunc
occultumquod non
rcuclctur.
fummo ludicc non folum aeris tcnebras illuminabuntur,

cordium manifeftabuntur. f Virtutc crso diuina fict, vt cuibona vcl malacundlain mcmoriam rcuocentur, &mcntis
Aduenicntc autem
f^^ abfcondita
r
que opera lua
jntuitu mita cclcritate cernantur,vc accufet,vcl excufcc

tia
eaquc
tcfte
damnetur ,
vel faluetur.
hominem confcicn-
T>e memoria eledomm ,fi tunc pr&cedentia mala
'D
cft. ]
Chrifti dics dicicur
in Daniele,
apcrienturaliis. Et tunc impIcbitur:NihiI

Mat.io.c.
Marc.^.c.
Do-
intelligi
T T Ic qua^ritur, Vtrum eledis
11 rum,
ficut
teneat
tunc adfic mcmoria praccedentium malo-
bonorum ? Qua^dam audoritates Vidcncur tradere bonos

,
nonhabituros tuncmemoriamprecedentiummalorum,id eft,pcccatorum

lfai.6 ye.
vcl tormcntorum. Ait
Ibtdem.
^ ^^^ gj.^^^
incomfHp. tis in
ffa7.'&Tn
gio. ibid.
j^
enim
memoria
Ego creo caclos nouos,& tcrram nouam

& non afccndcnt fupcr cor, fcd gaudcbi-
Ifaias.
priora ,
astcrnum. Itcm , Obliuioni tradit^ funt anguftiac priorcs ,
ditêaboculisnoftris.
ni tradentur priora
mala quia
:
forfitan in futuro priftinx conucrfationis
memoria omnino dclebitur, fuccedcntibus bonis

rum,
prioris anguftix
& abfcon-
Quajdc futuro exponens Hieronymus ait, [Obliuio-
mcmorari. ] Sed ha^c
ternis : ne
fit
& his fimilia poflTunt
pars
malo-
accipi
fic,
vc
XLIII.
Diftinaio
vt
&:
non cxcludant mcmoriam pra:ccdcntium malorum, fcd ex ca molcftiam

Ixfioncm amoucant. Non cnim corum mcmoria Sandos contriftabir,
corum bcatitudincm obfufcabit fcd gratiorcs Dco reddcr. Vndc fupcr

rfilmum 88. ait Gregorius. [ Quomodo in xternum mifericordias l3omini canit , qui mileria: non mcminit ? Qiiomodo autem plena bcatitudo,
vcl
Llh. 4.
fimcmoria rcatus mentem tangit ? Scd fxpe Ixti triftium mcminimus,&

Gni dolorum meminimus (ine dolore &c indc amplius Kxti & grati fumus.]
Ex his apparet, quod i\ priorum malorum mcmoriam Sancbi habcbunt in
futuio, non eis tamen erit ad pocnam vcl gloricc derogationcm, fed ad gra:
tiarum aQionem.
Si
vcro qua:ritur,
omnium
Vtrum
pcccata
0|U^ fcccrunt cKd:i,
mala damnandorum omnibus

crunt nota: non lcgi hoc exprcfium in Scriptura. Vndc non irranonabiliter putari poteft peccata hic per pocnitentiam teda , &: deleta , illic ctiam
tcgi aliis alia vero cundis propalari.
prodcant tunc
in
notitiam
ficut
!Df
[
his
qui viui repertcntur.
/'^ Vxxi folct, Vtrum illi

V^y omnino morituri fint
,
,
quos viuos fnueniet Chriftus , numquam

an ipfo tcmporis pun(fto,quo rapicnrur
obuiam Chrifto, ad immortalitatem mira celerirateiint tranhturi?

Non cnim dicendum eft fieri non poffe vt dum pcr acra in fublime portcntur, in illo fpatio & moriantur & reuiuifcant. Ad huncautem fenlum,
quo exiftimamus illos in paruo fpatio &pa(ruros mortcm & accepturos
,
ûg.deCiult^tt.
Dei.
lib 10.
cnp.
10.
immortalitatcm, Apoftolus nos vrgere videtur,vbi

viuificabmiur.
Cur autem nobis
riatur.
rum
Et alibi
in aerc
Quod feminas non

[
quodammodo
fcminari
,
Si
in
codem
& ad eadcni mox immortalia
paticmur anguftias
his potius audirc
Ikid.yiug.
dodio,
eiquc
raptu dc mortalibus corporibus
redituros
nullas in verbis Apoftoli
quod didum
i.Cor.i^.g
Commtnt.
cft
Omnes fup.i.
tam boni quam mali -.ftdnon omnes immutahhmr,

] Dc hoc ctiam Ambrofius ait, [In
qui viui repcricnrur mors crit & rcfurredlio vbi ani,
folcmnitatcm refurredionis.
ipfo raptn
Cor. 15.
in idlu oculi futuram refur-
gcneralitcr accipientes illud
quidem refurgemm , fcihcet
ma
I.
c.
multitudmcm corpo-
qui rcperientur Chrifto venientc viuentcs
obuiam rapientur, crediderimus
fcilicct in
mo-
& in mcmbra fin finc vidura, tanta vclocitatc rediturum anti-
ergo Sandos
exituros,
in Chrifto
atquc ibi protinus immorraliter &:
cum credamus
quiftmiorum cadaucrum pulucrem? Scd vellfm dc

les.
Omties
viuificatur , nifi prius
incredibile vidcaiur , illam
incorruptibiliter reuiuifcerc
redbionem,
dicit:
eorum ,
foporcm cgrcffade corpore,cidcm
,
quafi per
in
momcnro
rcddatur.
SHperiSua,
Dcindc
nos qui
viuimiis.
[quofdam
Epifi.de ;.
q. tom. 3
in finc fxculi aduenicntc Chrifto noncffe morituros, fed viuos repcrtos
<ût incipit
Contra vero fcribcns ad Marccllam Hieron

in immortalitatem rcpcntc
cft
humani
mutandos.
tcftari videtur,diccSj
Horum autem
iudicij dcfinirc.
Qjiomodo
iudex îuorum
quod dicitur Chriftus iuAut cnim viuiaccipiuntur,qui in aducn-
& mortui, qui ante dcccf& iniufti.
tu cius viui repcricntur,Iicet in raptu moriantur

vcl viui
vcl
Scoti Oêr,
mortui accipiuntur
Tom. X,
nos
info-
^ mortuorum,
cft,duplicitcr intclligi
viuos Scmortuos.
Magnis
lut.i.q.
intelligitur Chrifltff
autcm adiicicndum
HIsdicaturus
fcrant
quid verius fit,non
iufti
ômodo
V
Augu^.
in
^'"^î^-
Lib.IV. Sententiarum.
Glupmotio omnc^ incormpti rejkrgent?
G
\.Coriyg.
^^Vmque
biles
al.
fpe-
cic
Arg.^.
Te.xt.
T.
vlt.
corn. 3 6,
& inde.
Arg. 4.
ex prasdidis fane credi valeat omnes refurreduros , credenetiam quod omnes refurgent incorrupti non vtique impafliquia rcprobi mortem patientur jeternam , fed fine diminutionc
V-> dum
,
eft:
mcfribrorum omnia humani corporis habituri mcmbra, ncctamen gloria,

ac * fpe impaflibihtatis induentur.
XL11
Diftinaio
Qux(\. I.
1.
odcndens ditFcrcntiamhominisadalia corruptibilia.

Ad propofitum quia aliorum animalium forma non c(l pcr fc fubndens ^ vt pofl
compofiti corruptioncm manerc valcat ficut cft dc anima rationali, qua: fjfe quod
alibi,
corporc acquiritur, etiam poft feparationcm a corporc rctinet, 5c in participationem illius (//?, corpus per rcfurredioncm adduciiur ; ita quod non fitaliud
fibi in
^corporis,
accidcntahs
& aliudaniraa: in hominc, ahas coniundio animx & corporis cflcc

& fic nulla intcrruptio facla cft in j^ fubftantiah hominis,vc non pofiic
,
idem numero rcdire, proptcr intcrruptioncm cflcndi ficut accidit in ahis rcbus
corruptis, quarum ej/i omnino corrumpicur. Stat crgo iftud dielum in boc,qu6d ctfi y1l!4 J>
interruptum non poflit redirc idem numero, tamen quia rj/? auimac intcllecliuac cft -omintmk
idcm quod ejfe totius & matcria manec eadem & lic in nuUo pertinente ad fub- fS^ "^*'"
5
ftantiam hominis facla eft interruptio efl'intixj ideo pofflbile cil
eundcm numero, non
fic in
Dei.
nAtur* Uttbris manfijfet
dcftrudum,
poieft
ejfe,
dcftruclum
fi
medis, nec viU
ciui
ma-
tamenfi vttietêam repararet Omnipotens: crgo totali-
& corruptum in totaH
Prxterea, per racioncm
oi^.io.loqucns dc carne
per/tjjet
ter
^*'*
ahis corruptis.
Contra hoc primo aucloritatc Auguftini ^-i-.de Ctuit.

reddenda homini m refurrcAione Eiji, inquic, omniius
*^
terta tn vllis
homincm rcdirc '^'*J,
cflcc
cum
idem
rcparari.
annihilatum
illud nihil
fcquens an-
quod erat terminus a tjuo creationis. Patet , quia illx mutationes oppofitae habent idem pro termino vna pro tcrmmo a ijut> alia pro cermino4^^f>.fcd nihil prxccdcns creacionem non repugna-
nihilationem eius eflct ciuldcm rationis

,
nihilo
bac quin illud, cui opponicur, potcrac creari:crgo
idem
&
poft annihilacionem poccric
recrcari.
racio, quia planum cft quodcxpartc caufac rcmtinet eadcm poex parte autem lapidis, cfto quod lapis fit annihilatiis,tantaeft poffibilitas
fimpliciter ad ejfc poft annihilationcm quanta antc creationem ; quia noo magis in-
Confirmacur
teftas:
contradidfoncm ncquc illud nihil in quod ceffit lapis magls priuac poflibilitacem quia non priuarec, nifi tanquam oppoficum , fcd eidcmj Sc acqualitcr opponccludic
bacur ancc crcacioncm.

^
Prarcerea, in hominc cft alicjuacnticaspofitiua, quacnequc eft pars matcrialis,
4
ncc formalis, nec partcs, ficuc probatum eft i.Ub.dsIttf.i. qa^fi. %. & ad pro- Drfrifmii
pofitum fufficit repetere vnam rationcm quia aliquid cft ibi caufatum a caufis tfititate in
intrinfccis fcd nec matcrialis, ncc formalis cft caufata a caufis inirinfecis, ncc ambo "^"fÔ'
,
fimul crgo aliqua alia entitas a caufis diuifim,

:
& coniundim acceptis & illa dcftrui:
tur,aIioquinhomo non cfletvere mortuus, quia non eflec corrupcio cocalis cntitatishominis:&tameniIla cntitas rcparabitur eadcm numcro, alioquin non cflcc
idcm homo numcro.
Practerea fi Deus in hoc inftanti /#, & in coco illo cempore mcdio, vfquc ad 5 , &
,
in inftanti 5, conieruaret iftud
<rj^
conccdcrct quod
ciTet
omnino idemnumcro:
ejfe non
& itcrum in inftanti ^ & in tcmporc intermcdio

cohferUat, adhuc erit idcm & tamcn crit incerruptum in tempore intcrmcdio.
crgo
fi
in
/^
confcruac
Pro-
5 ad fcipfum vc eft in A noa

dcpcndct eflentialitcr cx confcruatione pro tcmpore iliomcdio, quia ncquc vt^
caiifa formali ncque vt a quacunque caufa cflentiali.
Hoc etiam probatur aliter quia alioquin non poflet Dcus idem ejfe crcarc in alio
inftanti pofteriori quod in inftanti priori crcat quia fi m inftanti priori crcat, & ia
tcmpore fcqucnci conferuac ejfe idcm,vc confcruatum in temporc illo cflcntialiter rcquircrctur ad identitatcm illius ejfe in inftanti B & tunc fi non eflct confcruatura ia
illo tcmpore ,fed in primo crcacum in B non poflcc crcari idcm.
PraEccrea, diuerficas pofterioris non arguic diucrficacem priorisefl*cnciaIiccri fcd
c
illainftantiaadipfumf//(rpcrmanens furit pofteriora cflentiaiitcr: vndc & illud ejfe DinerfitM
manet idcm in quibufcunquc inftantibus fucccdcntibus:crgo fiucfiatcontinuaiio pofleriorsfintcr illa inftantia, fiuc non,nonminusipfiim ir//^ poccric eirc idcm. Vel fic, fi ejfe """ '"/""*
^*^^'*'
cflTcc m A , 5c in ccmporc fcqucnti, 8c in cflct idcm in y^, & in crgo fi dcftruatUr
"^
pofterius co quod cft durlrc in tcmporc intcrmcdio , adhuc non ncccflario cx hoc
batio confcqucntiae , quia identitas
illius ejfe
vt cft in
fcquctur diucrfitasciusin /^, & in

Prxtcrci, ex illa radice, qu6d
B.
ejfi firapliciter intcrruptura, vcl dcftrucûm non

fcquuntur inconucnicntia. Prirao , quod Dcus hon poflec
brutum refufcitarc idcm numcro } cuius oppofitum nonnunquam Icgitur miraculosc
fadum a Sandisj vc pacctdc tauro ,qucmfufcitauitSylucftcrln Lcgendaeius:
potcft redire
idcm
&
Sctti Oper.
Tom. X.
hoc
r,tihu,
Cenjiaiimi
Lib. I
6
&
hoe Dco
Helena
V. Sententiarum.
iicgarc cfTc pofnbilcvidcturmagnaEinfidclicatiSj&tamcnfenritiuaceius
tunc noHi- cft dcftru(flio

ter conuer-
& intcrruptio.
Scqucrctur ctiam , quod omnia accidcnda , quae corrumpuntur in corruptibne

tunc non
hominis , vel ante rcfurredionem , non poflunt eadcm numero redire
liaberec homo refufcitatus eandcm propriam paffioncm numero, quam priixs quia
non animac
illa propria paffio non manfit ppft mortcm, quia erat totius , vt totius
'"
&
&
D. Thom. tantum. Confequens autcm eft impoffibile , quod fit idem fubiedum fpecie , &: tamcn noa habcat candem paffioncm. Sequeretur ctiam de aliis accidentibus , quod
i.p, q. 77.
anim quae , fecundum iftum , funt accidcntia , ciim non fint accidentia
animac , fed tocius compofici , fecundum Philofophum mprimipio de Senfu (jr
Ex D.Th, primo de Som. yig, quod non poflent rcdire eadcm
ita homo non habcret cannon refnr- Jgm potcnciam auditiuam , vel vifiuam ,
fic de fingulis. Sequerctur eciam , quod
geret homo
]^q^q ^-^q^ habcrcc candcm quancicacem , quia illa non manet , nec in materia fola
an.i.
potentiac
foiius
&
&
&
fen/il/M
&
qumtitatt.
n^^"cnte,necmanmiamteilectiua.
quia non ponic totum ejfe hominis manere non intcrruquia,vtprobatumcftprius, entitas tocalisincerrumpicur. Secundo,
quia ejfe animaj incellediuse non eft fj^ totalc hominis , vt ipfe accipit:quiaomne
cns habec aliquod effe proprium homo vt homo , eft aliquod ens non tantiim anima crgo habec aliquod ejfe proprium, & non tantiim ejfe animac.
Prazterca, ifte in hoc contradicic fibi ipfi: quia alibi dicicquod ftacusanimzin
corpore cft pcrfcftior , quam ftacus eius cxcra corpus, quia eft pars compofiti,
omnis pars macerialis eft refpcftu cocius. Ec cunc arguicur fic quod habec cotaliccr
idcm ejfe proprium, non cft impcrfeîusexhoc folo, qu6d non communicac alij
iWudeJJi-y fed per ce anima cocalicer habec idem <r^ feparata quodconiuncla,im6
quod eft cocalc ejje hominis, quandoque communicacur corponi ergo ipfa in
ejfe
nullo eft impcrfedior, pro eo quod non communicac idem ejfe corpori- Maior appa^^ ^'' vidctur peccare
ptum. Primo
<f
Idem
p.
1.
Sum.^.Scf.
art.
1/.
&
quod cft communicare perfediominor per hoc, quod communicac, vel noncomfcquicur, fipcr calem communicacioncm nullum aliud
rec, quia perfc<îo naturalitcr pra:fupponicur ei,
ncm:ergononeft maior,
municac: & hoc maxime
cotius,quAm iftud idcm.
eê eft
probacum eft fupertus in mMeria de EuchariFiia qu6d in hominc cft alia

ab anima incelle<ftiua &per confequens ciim cuiuflibec formae
fit dare ejfe, in anima incelledHua non eft cocale efê compofici. Ec iftud eciam poceft
adduci concra primum quia illa forma incerrumpicur fecundiim ejfe & camcn rcducicur cadem.
Ad probacioncm, quam innuit in concrarium, quod tunc vnio animae, & corporis eflec aecidcncalis confequencia eft neganda quia ficut vnio non eft nihil fed
Praccerea
7
dtjt.ii,^.}.
vel
forma
fubftancialis
Materiam
haherepro-
^tam
exi-
ad aliquid
alicuius
& per confcqucns eft entis ad cns
ita eft
habentis ej/e ad habens
(quia non capio quod aliquid fit ens cxtra caufam fuam , quin habcat ejfe
) crgo ficut ens eft per fe componibilc cum entc } ficut pcr fe rcceptiuym
^^^ ^^^ ^^ rcccpto ita
habcns ejfe proprium cum habenic ej/e proprium ncc
eft vnio accidentalis , quia iftud eft per fe perfedibilc , &c illud per fe perfcdlio quia
fi habere ej/e tolleret per fc rationem pcrfedibilis
ergo non poflet aliquid eflc pcr
effe
proprium
&
fe pcrfeclibilc, nifi
C
1
ens.
M M EN TA KIV
S.
T T /c duo funt videnda,Scc. Diuidic quarftio-
Ordo^di"''p;
non
JL
X ncm in duos arciculos
de poffibilitatc
quorum primus
fecundus vero dc ipfo fadto.

Quoniam ergo agitur de refurreftione eiufdem
Anidtmnu- numcro indiujdui (quam plurcs negabant ) ideo
tntrt eorruhic primum Doiôr prsmittit in primo articulo
eft
t'tp7rart
2.
Stnttntia
H.Thom.
^"^^'oncra illam An diuina virtutepoffitidera

numero indiuiduum reparari ?
b De primo dicitHr,8{c, Hic adducit rcfponfio:
ncm D.ThomjE
anima
i4.<//?.44.<irf.i.4</ 3.
vbi
aflcrit,
homine diftingueretur ab
intcllediua, fequi, non fore vt horao refurgeret
idetn numsro quoad fenfitiuam ; quia illa in
marce f uit cocrupta. Scntit ergo refpc&iue ad
fi
fenfitiua in
diuinam virtiitem corruptum non polle idcm in

numcro reparari, Item 3.;. ejtuft.--;. art.s, idem
docct de eo , quod annihilatur , non pofTt rcdirc
itcrum idcm in numero. Etin^,dijl. n, ^M^cft.i.
art. i. idem habet. Hinc D. Thomas ( vt paret
Pojfhllitai
etiam cx litera Doftoris exponentis fentcntiam r^tritionut

cius ) rcducit poffibilitatem rcfurre<ftionis ho- ^^'^'^/^'
minis ad hoc, quod ejfe ipfius non fit interruanima rationalis,
ptum , quia materia manet
cuius ejlfi eft idem, quod ejfe totius.
Cxterim, quia D.Thomas^. contra Gentet
cap.ii.&opufculo9.cap.Zi.& qHodlih.^.art.j.docct ens permancns , fi definat efrc, poCfe diuina
,
&
virtute idcra in indiuiduo redire. Prarcipua concertatio huius loci roagis vcrtitur in
Durandum,
qui fententiam priori loco aftcrtam mordicus

defendit in hacdijl. ^.3. quam fequicur Abulenfis
^""Tf'*
*''*
X L11
Diftindio
inMMtlmutm ii.fv^. 138.
tribuicur Mariilio .
Quz etiam rententia
8. in i.de genetAtione.
Rtfpttifif.
&
numero > & non foliim in

reuocandam ex omni finu narurx,in
matcrice in
fpecie,dicit
quem quacunquemutatione fada
tate Auguftini Ub. 11. de CiuitAte cap. 10. verba
neret,fore,vt poictia Crcatoiis rcpararerui.Idc6
corrumpecis tranfiuicjquin
pcr aîcncin
iiriu,(i niliil
quamuispereat
Enchiridij cap.%%.
materiz carnis humanz.Deus pofTec eandem ipfam reparare. Refpondct Durandus tefônfione
4</f.qu6dmateriaex fenullam habei vnitatem
a6lualem,neque piuralitatem,ncut ncque aiûa-
eam ^cxixcDto.Non perit ,\n(\\i'\i,Dc!> terrena
numero vniretur,quz fuit annihilata,& quz fuit

reparata. Contra. In primis hzc refponfioinhzret principiis particularibus,vt quod maceria non
Tmmdsmm- habeat propriam exiilentiam diuerfam ab exitmm rejptnftcntia formz , & nequc confcquenter habeat
ptmit infilivnitatem,aut diueriicatem propriam , fed omnia
hzc
recipiat ^ forma.
Hzc principia non
ftunt, vt latiijs oftenditur
i .
Thyfic.
Dodor in
Metaph. quz principia impugnat

d, II. (jtnft.i.
&
communior
Neque etiam
fubii-
& alias in 7.
i.
in fchola fententia
faciunt ad propoiitumrquia
ma-
cius
eiusclara funtidicicenim, H nutla ruperetfet pars
lem entitatem , ideoque cum alia materia ex fe

non facic vnum,aut diuerfa,quia hzc omnia participiatiforma,& ideo fx annihilataefret materia hominis,& Deus eam repararet, non poflct
dici eadem cum przcedcnte,ncc alia;tamcn poffet dici eadem ratione formz,quia eidem animz
lmfitgn*ti.
carnis
I.
Contrd hoc primo,4Mthorit4te jiuguftini,&cc\mpugnat przditam rentendam, prinium authori

c
JtfHgn4tMr.
Qu^ ftio
1.
in fe ipfa.negat
nia-
teries,deejua mertaliumcreatur carOyfedin ijHetr.lihet
puluerem cinercmve foluatnr

auraf(jMe
in cjunfiibet halitm,
aliomm corporum
diffîtgiat ,ind]HamcHnijue
fitbftantiamyVel in
ipfit
eleweta ve>taiur,S>:c.il!i ani-
mahumamt inpunilotemporu reddii

mitit!,
(]H
iUampri-
vt homofuret,crefitret,viHern,animauit,
ficc.
His vcibis facisimpugnacurcuafio illa Durandi, vmtttmaquadicichoc refcrendiim cire ad identitaccm, ttrU tnpti
feuvnicacem,quam recipic maceria ieu corpus, U'"""''
,
-n.
abanima przcxiftcnte
j
vnioncm rtui ad ma
per
teriam,& communicationemexiftcntiz.quia ncquedc hocfomniauit Auguftiniis ,qui loquituc

dcfj^ proprio,quod habec matcria, & dc tjfe pioprio corporis,& carnis coiiuptz, vt diftinguiiur
ab ejfe animz.
Vt autem clarchocoftendatur, arciculus hic
dc refurreftionc ciuldcm carnis, & corporishoc
tnodo incelligabaturpaflim a Pacribus,& propugnabacuc contra Gcntilcs, & hxreiicos.qui vim
facicbanc ineo , quod corpus corrupcum non
Vtnfiluit
reiicit.
difficultMe.
quacunque ratione compctit materiz creari, auc

produci, eadem rationepoteft reparari, quamuis
non eilet quod docet Auguftinus , cuius veibis
illa refponfio non quadrat, imo repugnat.
tAbpt mitemy\n<\\i\t,vt tid. refitfcitanda corpora,
poflec reparaii.
vitûe reddenda , 0 pojfit omnipotentia creationtt

omnia reuocare , ijmt vel beflia vel ignu ahfiimpfiti
vtl in puluertm , cineremve collapfum , vel in humo-
fiieantHr,\nc^\\n,etiam ipfi , tjHta re/urreiliofit rnortMorum : Reffiondeant nohis , (jtiid eft cjuod rr.ortuum
inftk ; 0 enim proprie reeft ? nonne corpu* ?
exhalatum. Abfit vtfiniu
furgere dicitur,nifi id (fuodante ceciderit inulU dHbium
Amgufi.
remfiilutMT^vel in auras
eft
vUtu^cretHmtjue naturt ita recipiat aliquid fitbtra{lumfenfl>Mt nofirisi vt omnium Creatoru aut lateat
cognitionem,aHt efugtat poteftattm,
&c.&
infri.f*
modis, nec vUa eim materies{iM^fi omnihiuperiijfet

ple carnis huraanz ) in vUu naturt, latebru manfif-
tamen fi veBet,eam repararet Ommpotenti &c.

Auguftin.duas reparationes hic fpecificac cor-
ftt,
poris corrapti,aut carhis
t)MpltX dtfiti,
^ tr-
tupti
cr-
humanz
definentis
&
Vnde
dtionem ad ipfum corpus refcrcbanc , & non ad

animaro. Origencs concraneganccs rcfuricdio-
morcuorum,
lib.i.
&
materiam ,
formam. Vtrimque poflibilcm Omnipotenti
docet Auguftinus , non ex eo qu6d anima rationalis raaneat
ncmcarnis
quia
vtper
hzc non
facit
fe conftat) fed
ad reparatioquia omnipo-
&
confcquencer
tentiam Creatoris non fugit ,
concinetur fubeiusobiedoens corruptum, ficut
ens poflibilcquod perinde ipfi fit zquc poffi-
&
prim6 produccre,ac repararc. Vtrumquc finc adlione non corKingit:crgo illa adio ficut eft
ad cerminum,ita etiam terminus ipfe eft diuerfus
incntitatc ab anima fuperueniente,& fic faluatur
bilc
cx mcnte Auguftini adualitas,& difFerentia,tam

carnis,quam matcriz, fibi propria,& pofHbilitas
reparandi idemin numero , quod perit quia de
hocipfofecundura vnitatcm indiuidui przexi:
ftcntis,& reparati,agit Auguftinus,Scriptur,&
Patrcs in hocarticulo,quatenus
anima
in
eodcm
corpore , in quo fuit opetara , dignam operibus

rerributionem in eodem ipfo rccipcret.Inde Auguftinus,vt faluaret vnitatem eiufdem indiuiduz
artku-
de refurrt-
<?"'<'"
origtnes.
&
eft idcirco
ex
ea r^/wr^rrf (fupple corpora^z
refurreElione induaniur.Siic.
Refurredlionc, Corporis, inquit,
amma,&cc. Chty(oHom.
impugnans
hu
ittrum
Proclus feriront de
hor/iil.
eft refirreiiio,
\.
p,oclh,'..
nen
dercfurreSiiene, ch>yfipn>-
hzrcticos./^/or/,inquit,w^7/i//^<'y?,
ejuam plena corruptionis confumptio, neejuc enin)
rr.ors
fimpliciter corptttftd corruptionern corporis abfnmit,
&
Sic.hoMO enim non eftanimafila ,fid corptu

anianimafola refiirget,dirnidiHm anirnal re-
ma :fi ergo
foluttur,fid corpfu,Scc.
omnem fui partem.ideft
li
de principiis cap. 10. Si con-
conuerfa in puluerem.&c.Secunda rcparatio eft,

fedefineret tota per annihilationem,
cundiim
.ntra
nemcorporum ,& admiccentes rcfurrcdlioncm
furget,& itanon integrHrn,fid& dc anima mnproprie dicitur refurreHo\refurrcnio enim etiu eft attod
&
j^,,[jcH!
ex aduerfo Pacrcs rcfurre-
vtriraquefundac inDei omnipotentia,& fapientia. Prima eft,quando caro definit pec corruptionem abfumpta Ji beftia , confumpta per ignem,
quando
"H! repara'
^^^
cecidit,& (jHod diftolutum eft
anima aHtem nou clif-
Idcm Theophylad.
in
1.
Marci. reparandum ergo ipfum corpus ferun-
dumfj^proprium vc diftinguitur intalifjâb

anima intendunt quod ejfe fuic refolutum &
,
corruptura in cinercs
hoc
aut aliam fiibftantiam
&
negabant Gentilcs , vc patet ex

Epiftolafratrum LugdHnenfium
FiennenfiHm , ad
ftatresin y4fia,& Phrygiade m4rtyrihtu;c\v:imtxaLdic Eufcbius lih.^. hiftor.cap. i.hac enim lationc
corpora martyrum combnrcbanc Gentil;'s,& cineresfpargcbant in Rhodanum , ne fpes vila
poflibile eire
&
ntlfiild
Li-^durt.n*
f""*'-
refurredlionisillis fuperefTct. //?4,inqi<iunt, eo

confiUo patrabant ,(juod
lit
Deumfe pojfe
zir.iere
&
il-
regeneratlonem corporttm prorfiu eripere arhitrati
fitnf.tjMO
nevUa (juidem
mis
fic
cnim d.iccbant)^
re-
ergocorroptio
ad ipfum corpus,& reparatio ad idcm fccundiim
r^propiium fpcdat , vcdiftinguicur ab fjâni- EfTc cerpartt
mz.fcquicur fj^ animznon cifc ejfe corpoiis.aut Hmrrjum ab
materizfed ab his diuerfum , ac proinde mate- ^*'* .'^
riam habere propriam vnitatem ,
a^bualitatcm
diuerfam ab ejfe animz,
totius.
A 4
Confic
fitrreilionis
relitjua fieret,Scc.
fi
&
&
Confirmatur , data hac doftrina Durandi, corPatrum contraOrigcnidas.qui admittcbam rcfurgeteqiiidem corpora.non eade in
Bumcrojfed in rpecic. Dato enimqucSd materia,
corpus non habeat ahud ejfe , niH fjfe animar,
effei inquam, numcricum, & indiuiduale, & exiftencix quod recipic inatetia forma aduenientcjfcquitur quod qua:cunque materia vnircttir
animx , facerct idem ejje in numero, quod a fola
anima fumcretur. Friuola ergo redditur difccptacio Patrum pofita veritate huius Philofophia?,
nequc alij iure conjcmnandi crant, vt hairctici)
ruit difciufus
Co(i')mt.
-
&
>
Msltria
toit'
trtiurfn.
fed vt crrantes in principiis philofophicis. Ani-
&
ma erac
immortalis fecundum vtrofque ,

manebat eadem numcro,i?(: vnicbatur corpori,quod
Difceptacio autcm fuic dc corporc
refiirgebat.
eodem numcro fupponebanc ergo Patres vniratcm numericam corporis non cireab animaj
;
fed ex piopria entirate; quara vnitatcm negantes
Oiigcniftae, reprobati funt
vt contra fidem ve-
Quod non
rara refucredionis dogrnatizantes.
verum
eircc
di
ftante lila Philofophia
& aliorum
natn
in fpecic rcfurgere,
fi
&
Duranadmittebantidemcorpus
vniri eidem animat in nu^
mero, fieret idem etiani nuracro corpus cx didia

opinionc, qua: parum fauct huic articulo, &
male ctiam fundatur in Philofophia.
7
Secund raSecundo, imptignat Dodor prafatam opiniotio.
nem rationc. Terminus ad quem annihilationis,
qui cft 0 ejji rei , eft ciufdcm rarionis cum terOipojltarum mino a <jho creacionis eiufdcm , fcu nen
tffe pra*mutationum
cedens , ex lege oppofitorum circa idcm;quia
termini fnnt
raotus , feu mutationcs contraria: debent haber6
ijitm.
cofdcm tcrminos fccundum oppo/itionem , ita
vt terminus k ^ho vnius fit terminus ad cjttem alterius
&
c contra
fcd non
effe
rcpugnat quin efFeftus potucrit crcari ergo nequcwwi-yy? , fcu nihiium confeqiicns rcpugnat,
quin polfit rcproduci.
Confirmat, quia cadcm cft poflibilitas ex par-
eadcm potencia ex
Dei , ncque
efFcdui magis rcpugnato<j^ fublequcns.quam
non effe antccedcns cius cxiftentiam nequc in
Deo muratur, aut diminuitur potentia adtiua
te cfFeolus
parte
refpcdlu eius. Ha:c ratio
Durandus
Eitafig.
eft a priori.
prima ad argnmenta.
Ad ptimum , dicit non effe fcqucns inrerruptioncm effe,(ea negationem exiftcndi fcqucntcm eius priorcm exiftcntiam , cde diucrfe rationis a negatione , quac fupponitur ad cxiftcntiam quia negatio antecedcns exiftentiam tollic
acftum cxiftcndi tantum,non vcro poffibilitatem
ad exiftcndum negacio vcro confequens cxiftentiam tollit non foliim adlum , fed etiam poffibilitatem ad exiftcndum amplius.
reiônfione
Rtlpinjio /td
tonfirmatio-
nem.
Ad
aliud, fcu
adconfirmationem
negat eandera raancre pollibilitatem intcrrupto ej/eeffe-
dus
produdionem , &
quod Ci Dcus annihi-
ad
mundum
4.
admittit
poft annihilationem, maneret ea-
dcm
Dci potentia, fcd non maneret eadcm habitudo cxtrinfeca eius ad res creatas , ideoque non
idcm in numero rcproducere. Rationem

huius, fcu declarationera pra;mific in corpore,
nempc quod idem manens fcmper natum elt facere idem t.de Gtnerat. ad hoc autcra vtagens
poircc
idcm aut maneat iJcm , oportct vt maneat

idem fccundum virtiitcm , & idem fecundt!im
habitudinem ad tctminum ,id eft , quoad adionem ; intccrupta auicm adlione ipfa , non mafit
ctgo
poteft iterum ha-
Scc.
Hacc rcfponfio contra
rum
commonem Theologo-
omni probationc idonca,

mcrito rciiciatur tanquam libcra.
caret
vt vcl hinc
imfugntttiu
i>traque ri-
Scd vrgco rationem Dodioris contra ipfam.

Ncgatio fcquens ejfe rei non plus dicit in conccptu pra:cifo ncgationis exiftendi
prior eius exiftentiae; ergo
non
quam
^*'"/'*;
^Jf^/'*efl^
negatio
,ei,,ftiiiJf,
infcrt impoflibi- 5 prdxedit
ncgatio przfuppo- "'^"'>-
quam
litatem eftcndi magis
Antccedens probatur
ncgaconccptu prxcifo ncgationis non varianeque diftinguitnr , nifi atfirmatio op-
cxiftentis.
fita
tio ex
tur
Neg^ti
(j
quia fe adsquant n)utu6 fc- ^''" v*

cundiim oppofitionem, ita vt afficmatio tantura "ff"*'"'
pofita
varietur
ponat,quantum
fi
negatio,&: c contra. Alias
tollit
ncgatio plus tollcrct
fcquctctur
quod
quim
excelTus
affirmatio ponit,
priuatiuiis negatio-
ille
rcfpiccrct aliquid aliud prartcr conccptura

fimplicem affirmationis ,
indiuifibilcm quia
conccptus negationis pra:cisc cft in ordine ad
affirmationcm.a qua Ipecificatur , & fine qua nenis
&
quit concipi
fcd conceptus cxiftentix
quz
cfl
dffirmacio.cui opponitur negatio exiftcndi ,eft
&
fimplex,& indiuifibilis,
inuariabilis, vt oppo- EaJem ni^
niturnegationi ;'& eft idem vt confideratur, an- /"''" /f<"-
tequam
in re
ponitur,& poftquam in re ponitur,
&quandoin
reipfapofituspriuatur,aut corrum-
**'
"*'
'*'
terminus pofEbilitatis rei,que prxergo ncgaiio eius,vt cft tctminus ad

9f dcfitionisreijcft ciufde rationiscumnegatiopitur;quia
cft
cis6 icfpicit
ne,vt crat terminus k
pofitionis eiufdc in
tjuo
Diccs negationcm confcquentera
folum
tollerc
adum
effe tei,
tjfe.
16
non
exiftendi, fed etiam poflibi- êônju.
litatem ad exiftendum.
Contri.
abfblutc
per
fe
Vcl tollcret pofllbilitatcm rei in fe impugnatur.

vel refpediuc ad aliquod cxtcinfecum Ntgati tol-
neceirarium ad pofitionem
rci in
*j^,quod
'^^5j""'*
cxtrinfeciim redditur impodlbileex vidcfitionis

rei
& negationis
que
in
quam
definit
eft
fed
Maior pcr
faIfum:ergo, &c.
eft
quia non
vtrum-
fc patct,
modus diuerfosfingendi imMinor autcm probatur , quoad
alius
poflibilitatem.
priraum membrum:quia ficut fc habetimpoffibifc vt chimxra,& quidquid imagihari potcft

j
rTLii
/r
impotli
complexum ex incompollibiiibus
bilitatcra ex natura fua
lutc
&
ita
etiam
fe
ad
TojibHitMi
''>"-tr>feem
fe,
impoftbiU
quia oppoficorum
ratio,& difciplina; fed impoffibili re- "T''
eft
pugnat vt tranfeat
ejfe
ex
termtnu.
& in ordinc ad fe abfo-
habct poffibile in ordinead
poffibilitatcm exiftendi
eadem
potiibile
aut vt nat in
'^
^*^
"
feabfolutc ehs poffibiIe:ficut rcpugnatpartibus

eius oppofitis
& repugnantibus
vt ftante con-
ceptu fpecifico ipfarum exuanc rationes proprias,

in quibiis rcpugnant : crgo etiam repugnat enti êe
poffibili
vt tranfcat abfolut^ in otdine ad fc
ad claflem
Hxc
qua fuitalias ante cius
in relpon/ione
larct
neque teadem numcro
beri
anteccdens non
:
ConJirmt.
net
&
ftatum impoffibiliumi
confirmatur.
,
&
ratio videtur cuidens
Eftcntiat
terum funt
tabiles
&
necetraria,
hoefieri
'W*'^'-
necefrariac,accerna?,&
fub hac ratione fcientia dc
&ponuntur
in
immu-
ipfis eft
Prxdicamento
e/T"""*
''"'"'*'''
non
fecundiim cxiftcntiam ; ens autera pracdicamentabile prxccr alias conditioncs requirit, vc fic
poffibile
hic lapis fiue cxiftat
fiue dcfinat, per-
inde recipit pracdicationem Gcneris,
ergo ficut manet cfTentia inuariaca

rabilis
tas
ita
& proprictas cius
& Speciei:
& infcpa-
quar eft poffibili-
adexiftcndum, fiueali<ls nunquam extiterie

fiue etiam definac
, finc quandoque exiftat
aiflu
cxiflere,
quod pcr
fc
notutn
cft
ex Philofophta.
His
/'^''^;*
,-/^'^
::
XL11
Diftinaio
His ergo
II
bruin ellcntia
:
ftT)ug*tiei:f
etajtqufttm
rci
non
variacur, nei.]nc poflibili
negationcm confcncgacio non op, fed cantum ai5lui exi'

rci in tantum ftac > in
priuatur pcr
}it uUitur tas exiftcncii
qucntcni cxiftcnnam
ergo
poitiir rci puiribilicati
Uendi
led
poiribiiiias'
nem
dum
primam, quin
tx
fejplili-
tte
'"*
tntritt.
'rt-Tr
tur fffhtU-
tat txtrinfi-
ta,
adlum
ad
ad adlum imponibilcm
ab intrinfcco,nulla
'
t
:
modum
li
entis
in fufpenfione alicuius adus,qui

Rtlpieit ffir-
tmtm
f"*^-
in fubictlo pcr virtutcm
eu- jtupoGlbilitatc
poffibilitas paffiua ad
caufarum
abfoliitc
a(flus
fit
crgo ftante
ctiam
adum.Stantc crgo
pofTibi-
corruptx, non tollitur ponibi-
abfoluta
litas
in ordine ad caufas pcr illam
cxiftcndi,qux
cns poflibile
collitur
litate
rci
fundatur
eft foiius
adus
negationem
cxiftcndi priuatio.
Prolâtur confequentia.
1
Omncm repugnanciam & efFeftum, quem
ta cft inducere ncgacio, auc priuacio
ca fubicbum cui adhxrct
& nnlio
na-
ponic cir-
modo mutat
Ktgtit,
vllum fubicduin ex natura negationis (qua confrintt, vecipitur in fubicfto vt quacdam forma priuatiua)
'" fubie(fio,quod
ûbita
non
afticit
per
modum
formac,
qui^ in caufando vel priuando imitacur naturam

formx , cui opponitur , aiias non faluaretur op-
'
attttp.
pofirio
ftentiam
fed negatio exiftcndi
quod exiftentia
KegMtto exi-
crgo nequc potcft priuare caufnm

qu nataeft darc exiftentiam poffi-
cft
,
dicam , qua poffit dare exiConfequentia iam probataeft, quia
bilitate acSliua, vt ita
-,
ipfa ncgatio anteccdcnscxiftcntiam rei
qua; eft
eiufdem rationis,non ftatuit impediinentum

ideo ergo negatio aliqua dicitur ponere impedimentum ex parte fubie(fti ad adum , vcl quia
fupponit ipfum impcdimentum , nempe concepcum aliqucm encicaciuum fubie(fli , ad qucm fequicur, qui concepcus eft de cftcntia fubic(fti
fiuihm mo' V. g. incorporcum in Angeio
hinc negatio
,
d ifrtfediri
&
corporcicatis eft infeparabilisab ipfo. Vel idc6
ttr
mtitttionem
M fuiieclf.
''*fut
impcdimcntum ex
parce fubie(iî refpecti-
uc ad agcns; quia priuat aliquo , quod per (e

requi ficum eft ad a<Skionera ex partc fubie(fli v.g.
ncgacio quancitatis extenfx ccfpeftiuc ad agcns
:
corporcum priuac capacicace proxima

aut rccipicndi a(5lum ^
&
produci.
Concri.
completa in ef- ut iriJutlt

completa in caufa, & vtrum- refugiintii
que horura fincirapcdimenro:ergo ctiam poffi- '^, rtfredu^""'^'
biiitas ad a(ftionem reproduiaiuam , fit eadcm
qux prior , fn alia numero, parum rcfert. ProPcrfiftic poffibiliras
& potentia
feftu,
batur confequcntia
nihil poteft inducete abfo-
taii
fuftincndi,
agcntc. Vcl denique
pugnantem
aiit
in fubie(flo
quara nequit deftruere,
fupetare virtus agentis improportionati taii
tcrmini
Sed nihil horum
Kixti em- propofico.
taiis
probacum
impoffibiiitas
eft
non ponit
Pefthititiu
dici poteft, aut iraaginari in
NoD primum
quia ncgatio confc-
quod
nifi
,
tonfeûentit
ncque
fed in propofito
illa
.^^'
"" /"/-
vt
negatio impoffibi-
iitaccm ex parte effcdus aut caufarum
ergo
Probatur conlcpeftiHtM
qucntia quia eatcnus poneretur repngnantia ex *xf'te /partc adlioniss quatenus toiicrctur virtus, & or- f'^'*' y.
CMuf^ru in^
-t
n
o cauiarura , a quibus
cancum depcndet a(5tio, f,rt tcffihilii nullo aiio ; fed dc poffibiiitate tara adiua, ,e mtait.
quara paffiua iam prxiniffa nihil tollitur cx parte caufarum ,
ordinis earum , vt fupponuncur
eciara
nequc cx parte
a(5lionis.
dC
&
<
&
prius natura aGtiom
: ergo nequc repugnantia vlponicur, ex qua rcddcrccur impoffibiiis.

Quod ergo dicir prxdi(5lus aurhor , pct
deficioncm rei coiii adioncm eius conieruati-
la a(5tionis
u.im, fiue produ(5liuam , id verura eft-^ fed in

rantiim toilitur, in quantum per negacioncm,
qux
eid ûem deficionis, toilitur exiad quara eft ipfa it\o , vt ad tcrmiformalcm. Si ergo exiftentia ipfa repa-
cerminus
eft
ftentia
num
, cui prim6 opponicur negacio , adio

etiam dcnuo poteft poni', vel ipfa eadcm in
nuinero , vel ccrtc xquiualens , quod eft intcntum.
rari poceft
Ad
cuius probationem fuppono iuxta varias
fcntentias nos pofft loqui de a^Sionc
dicatur rclatio
quxdam
rautatum. Sccando
refiftcrttix.
inducit impoffibilitatem antecedcntis
priuat, quia concomitatur formara aiiquam re-
I-)
i^
confcqucnter ponitur impoffibiiitas ad a(fliotf',j^**'

nein , nifi ponatur ex parte alicuius caufx , aut
pedimcntum negatio , qui negatio cft przcisc

quia fic omnis ncgacio tolieret poffibilitatcm ai
aftirmationcm in euentu , quod cft falfam ; quia
compicta paffiua , & non impcdita cx parte cffc(5tus, ftat ctiam poffibilitas
cffeftus ad exiftendura, fiue abfoluta in ordinc
ad fe , fiuc refpe(5tiua in ordine ad caufam , qux
eft
minor principalis , quara hadtenus probjuimus , & confcqucncer poccft per rcprodu(flionem illa poffibiiicas cfFeiSlus eiufdcm in numtro rcduci ad adlum.
Vc aucero ex hoc grad.icira proccdara ad rcliqua prxmifTx refponfionis, fdpcrrft illa cuafio,
nempc pcr illam negacionem toili & aiflioncm,
habitudinem eandera caufx ad cffcdVum ; qux
zGtio , & habitudo nequcunt iterum poni, neque confcquentct icTcm effcdlus numero re-
probatum
priuat
mutarc fubic(flura , in quo non eft , nequit , nifi

ponat impedimentum ex parte fubie(fti , in quo
eft
fed ex parte elTe<ûs non ponit aliquod im-
etgtHiU
lutam impoffibilifatemconfequcntis
"virtuttâi- fteniiam.
huic aurcm nequit communicare impoffibilitatem ad exiftcndum , vt
fitt,eau- cffcâiuam
mai"'caufMi
confcquens exi-
& ea priuans, vcriHcatur de fubieiSto,
?*""
ftante poffibilitatc
loqucndo de poHciua
ad negationcm
eft
/"'*"
fccun-
&
&
podibilicate: vel
rei, licct
Non
&
aaiua, aiu paUiua in natura quia

omnis poGibilitas fundatur in ente ,& in ordine
ad caulas pcr fe cntis ,
in ordine ctiam ad
a(ûm per
contingens
ncccflaria.
cijmad poffibiiicacem a(Sbiuam; fcd ftancc poffi- '1^^,^^,

biiicaccaîuacaufxcoraplcrx,
cocaiis quan- Mfem.
liim ad virtutein, non impeditx ,
fimilitcr
cft
Sjb!umptum probatur quia

ncqiiit ftare.nili in ordinc adadum:
^"- poliibilitas
fit
faltcm
poflii podibilitas rci rcduci
exiitcndi.
poflibilicas
Vndc
ad ipfum
ncquc tertium , quia talia impcdimenca '"'f"'""'^tum fcfittMa

r
A
rL- xvjrL
lupponunt
exiftentiam fubiciSi quod fub nega- ,, partenlione non eft neque in piopofico dator fundatur ^ inmentum iraaginandi talia impcdimenca ergo, îuidui.
quod eft incencum, fcquitur, quod neque poffi^'" ''i^''
biiitas effeâus in ordine ad agens mutetur , neque a fortiori agens in ordine ad efFc(ftum quan- f^ 'i*'
in ordinc ad caufas extrinfccas
adlus cxiftcndi ,qui
poffibiiitas
rei
9
^
illa
quancum poceft per fc coniungi incffcdlu cum

iuo aû ergo pcr ncgacioncro prxdiitam exiftcndi , conlcquentcm tjfe non tollitur poffibilicas
I.
quens exiftentiam priftando ipfa exiftentia non fi*' fic

fupponit aiiquem conceptum elTentiaiem , aut ""'^^". ""
proprictatcm lubicdti variari , neque addit no- ;, *^,
uum ; & neutrum horum requirirur ad priuatio- frffrietaif.
fccunjum metn-
pofitis, probatur
Qusftio
1.
formx
te,
prim6
vt Varit
tranfmutantis ad rranf.
vc dicatur adlio ipfuroyS^r/
feu forraa infieri, vt cgreditur ab agcn-
& yirtute cias,fic dicitur produdUo,vt aucem

cft
eenfi-
^^*J[.'*""
Bitmit.
Lib. I
lO
V. Sententiarum.
iiuertcrtninos, dicitur mutatio
cft
dum
& latc, quatenus
vel fccun-
de
nqnejft Adejfe, 8c fic comprchendit creationcm
propric di(âm, de qua cx inftituto huius quxargumenti agitur vel cerrc fimpliciftionis ,
propric , vt comparatur ad fubiedium,
ter
quod mutaair a negationc ad formam.
Hoc fuppofito, fic argumentor fi fumatur
adio primo modo , cft in agente neque confcqiieiitcr fpedtat ad conftitutionem intrinfecam
efuidy
eft tranfitus rci
&
&
jp
jtaio, VI
eft
r*la'io,pojft
hil:4
eft
n/i' in
"'
um.
ii)(iiuidut.produ(fti
j-mjj^^j
aut rcprodudli
^ multiplicari
vt pcr fc
non multiplicato
poteft
termino, vt per fe conftat, cx fola mulciplicatioejjt poteflmn ne fundameiiti , ant ctiam applicationis diuerfjE:
muttui) terv.g. fi pliacs canl.t concurrant ad tranfmutanMnltiplex
inino
dum fubiedum.qiiarum
qu.T!ibet poftct fcorfim
producerc completumeundcm cfFcdum
adione hoc modo non
agit
Durandus
fcddc
fed dc
modo:quiain Dco non
adlionc fecundo
datur
mlis actio ,ant relatio rcalis tranfmutantis.
inde
15
'f'^'[_f"J"'
/i
fta fro
m fluente.
Ne
*.
(^fHjit
?."^!"f"
tione iruitHi-
^^
hic de crcatione
.igit
ne entis annihilati ex non ftibicdo j traiifmutatio aurpm lupponit f ibieftum.

Probatur crgo intciuum, fiftendo in hacacceptione aftionis , vt cft mutatio de non ejfc ad ejfe,
vel fimplicitcr , vel fecundum ejuid. i'rim6 dc
creatione. \n crcatione , vt eft mutatio , feu
tranfitus tcrmini dc o "j^ ad Cj^, confiderarc
poirumus vtrumque leimmum, ad cjuem,S<. ii ûot
Sc ipfam mutationem.vt communicac cum vtroque extrcmo, tanquam medium iuxta modum
concipicndi noftium , vt eft tranfitus ^ teriTiino
a tjuo , & via ad terminum ad ejuern fecundum
cxiftcntiam
(ed
fic
non
fpcdlat ad confticutio-
nem
indiuidui; ergo
mulciplica ex vnitate,auc
/
/
cionc eius in numero non lcqmtur multiplicatio
.
bacur
ejfe
quia tam negatio exiftencix
indiuidui
rcs
fcd creacio,
&
mu-
rwf
tn lu
duum
quam
ipfa
vt abf-
eandem numero formam
quia, vc
&educcreex
(ubiedto
& poflibilitas indiui-
dui poffibilis ad exiftentiam, tam cxtcnfa cft
ipfa
excrcma,qua pofteriora funt indiui-
conftituto,
&, illud
fucceffiue afficiunt,
non
varietur
vt eft incer extrema
ad idem indiuiduum,non variacur in-
diuiduum, fed idem inanec.

Confirmatur cxomplis ; idem cffcdlus in numcro porcft produci a Deo pcr crcationem , ftri-
fumptam:
& poteft
cciam produci
v. g.
Pe-
gcnerationem , qua: funt diucrfa: mutationcs , vc connoratur ordo caufarum

modus
produilioms cadcm .Tlbedo pcr creacionem po,
&
&
cclt produci,
vniri lubiecto , licuc producicur,
cx comm.uni vetcrum fentencia.gracia habicuaiis.
Potcft etiam educi de fubiedo inftantanec per
&
diuinam viicucem , vcl eciam fuccefliuc ;

in ccmpore per concurfum caufx creaCT.qux
fuiic
produiStioncs diuerfa: racionis
rcdtum,
&
Z't',
&
qui
circularcra poccft acquiti

fiinc
per
mocum
idcm locus,
mocus diucrfi,quamuis vbicacio
eadem, & locus. In his oinnibus manec idcm

indiuiduum jn numcro , quod etiara cft poflibilc
fit
tuti
citufa-
rum.
vt
&
Confirmacur fccundo
darcmus gracis
licct
quud cadem adio & habicudo caufrc

efficiencis nequeac reparari quando dcfinit ejfe,
non fequitur intencura , nempe non polle repro-
Durando
18
Confirmat t.
Potefi /-
duci indiuiduum idera in numcro. Probacur fe-
quela
&
primi poni inaftu,
refro-
peralii
alfione pejp-
&
potentia pafliuaadeam
ex partccntis poflibilis
eft
quid
liuci
produdtio rci , qux bilem,^ no,

in adu.poceft pcr vircuccm agencis dum pojitam
quia omnis adio
non cft pofita
iam dicbum
vt
in aciu.
cft,
quia non folum dicit poflTibilitatem ad exiftendum, fed etiam ad recipiendam cxiftentiam quocunquc modo poteft reduci ad exiftendum quia
pofllbilitas cncis ad effe , fubordinatur omnipo:
Dei , & virtuti adiua: caufarum per fe

omnis potencia pafliiua , qux falcem
non eft redu6ta ad aiStum , poceft rcduci ad
actum: ergo Deus poceft ens ptrmanens,&creabile reduccre ad aftum per creationem , quamuis
ccncicE
eius
fcd
daretur
quod non
neracionem
per
quem
aut
poffet reduci
modum
alias rcccpit
adadum
per ge-
fpccialem produceudi
effe.
Diccs non pofle reduci ad atum exiftendi,

quia iam illum habuic
Hoc
:
19
Relponfio.
deftruit caufara afllgnatam re- ImpugiMtHr.
quia ide6 negatio confequens
effe
cam po(fibilicatcm,quam cxiftenciam ; quia

priuac mucacione , per quam recepic effe ergo
fi poflibilis cft alia muratio ad idem effe , poreft
tollic
ipfum
*ijuaturvir-
exiftendi,quam exccnfa eft vircus, modus agcndi,

ipfa poccncia aftiua caufarum.
rcfpicic indiui-
&
PtlftbililM
effeaui
rcfpicic caufas excrinfecas
non
trus per
'
clatura cft, potcft crearc,
quam
(Tcc
'
celligendo pcr habicudinem aftioncm
Contri.
rcparari ejfe deperdicum fed hasccft poflibilis,

quia negicio illa confequens effe non priuac nifi
ipfo ejfe
mucacionc , qua pcculiaricer reccpic
refpcilliiic
'f
ejfe
pugnancia:
nifi vc
quantnmcunque
Varit muf-^
in
omnis produ-
faciunc ad conftitutionem indiuidui, ac ptoindc
"""'.
dus
completur intcr extrema negacioipfam cxiftenciam , vc alficiunt

judiuiduum canquam confticutum priias in effe
indiuidui ergo ordo inter ha:cexcrema (qualis
eft mucacio.prout nunc de ca agimusj incer , in,
nis cxiftendi
duo
Confirtnatio.
manec camen hoc non obftanre cffeindiuidui & cntis idem ergo falfum
cft principium,cx quo proccdic Durandus, nempe ad idem indiuiduum in numero non poffe dari nifi eandem in numero muCacionem , auc vnicam, & candcm habicudinem agencis priini, intacionis
ponicur in Praedica-
17
&
in gcnere
ftio entis creari indiuidui

ttio 'lojJ'
omnes illos modos , quibus virtute

caufarum ptoduci poceft,liccc prodaftionesipfat
diftinguancur, non folum numero ,
modo, fed
cciara fpccie aliqux , vc confidcrancur in rjfe murerpedîuc ad
iam compleco in
cnim prsdicamentalis,
trahic ab exiftencia in adbu
mento;
Minor pro-
indiuidui.
cxiftentia adueniunc indiuiduo

ejfe
indiuidui cffedtus in
Viuerf
Dc-
fcu de reproductio-
&
ejfe
non autem
ptiuat
effe
vt
nacum
eft
haberi pcr aliam mucacionem poflibilem, neque

ipfaramucationem tollit, quac nunquam pofita
crtinadu, nequc confequenter
poflibilicaccni
ergo neqne poflibilicatem ejfe effc6tus, vc natus eft produci illamutatione crgo
per eam tanquara nouam habitudinem agcncis
poceft rcparari effedus v. g. per crcacionem re-
eius coUic
fuic alias generatum ,&

corruptionem:quia ad hoc nihil aliud
produci illud ens

definit pcr
cxigitur
quod
quam non ejfe cffcdus, &
poflibilitas
non
redu6la ad adlum.
Confirmatur tertio , cffedus rccipit fpccificationcm formalem , fiuc in ejfe indiuidui , fiue
in effe fpcciei a folis caufis intrinfccis , & non ab
cxtrinfecis nequc a produftionc, ncque "i modo
produdionis , neque a teiraino a quo produdtionis , feu mutationis ergo mancntibus caufis intrinfecis manet indiuiduum idem, quantumlibcc
cxcera mucentur. Anteccdens probarur quia
caufa: intrinfecae fola: fpcAantadconfticucioncm
indiuidui , non ica caufac extcinfccic, dependen,
tia
XO
Confirm.).
Specificutl
effeBM ejii
caufit
irt-
trinfcfit.
XL11
Diftindio
tia per produ6bionera jkcauHs extrinfcciseft ratione exjftcntia: tantum , qua pofterior eft indi-
tiidualitate,
& quacunque ratione
manct
ftencia
ExUftiuU dudlionis
diuerfus
fit
fiquitmr iM~
naturam ipHus
tmr^nn.
guatur
vel
tnbuitur, exi-
modus proenim exiftentia

tanquam modus cius.fi diftin-
in fe inuariata
rei
licet
fcqaitur
non diftinguitur, cft ipfa ics

non fpecificatur indiuiduum
fi
excra caufas,
in fc
aut
etiam eius exiftcntia a tcrmino k ijho, quia potcii

produdtio faluari , fiuc /iat ex hac, aut illa materia, fiippofita
Ttrminiu
quo
fer luiiitnt ft hhtt adprodit-
diontm,
illa: vel
pro-
fi
non
eadcm
pura
termino
eft
itd
anteccdcns produdlioncm
tfft
, fit
muta-
vt confideiatur in ratione aftus produ-
priuatio
quem
{ fit
c[aiz
ncgatio
eatenus reputatur inter prin-
prarexiftens,non vero pcr

tis
&
faltem diuina poni in effe.

Ex didis ergo habetur
21
SttiniU
di-
bus
indiuiduum
cauf^ infiuen-
rcs eft in potcnîa,

,
vt poffit virtutc
variis mutationi-
recipere
effe
neque
tum ex oppofitione mutationum,
eofdem terminos ordine contraSequitur practere^, quod non folus ef-
refpiciunt
didloiio.
alias tcnuit
ncmpc tocum
ad
vnam rationem
petit
cuiiis
prcbationem re-
de caufato caufarum in-
vt diuerfo a fuis caufis phyiicis
Hanc
phyficc.
ISc fupponit T^rti* ratii

loco cicaio in tcx- Ducloru.
fubftantialc diilingui realicct
^ fuis partibus vnitis
Sc
fcntcntiam fupponiaius nunc ex
Cmpefimip
iii hoc
vnio fubconfifticquia reparatur totum, quod fuit cor- (y
JlantiAln rtruptum in mortc ergo aliquid corruptum po-
loco citato. Vis rationis ad propofitum
reparjri
tcft
&
priduiitur.
ncgctur compofitum diccre
(i
non
tcrtiam emitatcm
,
, quia ccrium cft
compofitum dicere aliquid rcalc przter partcs
feorfim fumptas, fit vnio partium,
hic dc-
refert
&
&
ftruirur per fcparationem
partium,
reftituitur
in refurrcftione cadem ipfa vnio non alia , ficuc
in morte Chtifti deftruda fuit vnioanim^sad
corpus ,
in rcfurreftione cius fuit rcftituta.
&
Si dicas
hon eandcm
numcro
in
rcftitui
fcd
^4
Deinde illa vnio, quz fuit deperdita, & virtute

caufarum gencrationis primum caufara rrftitui,
tur
nem
quia reftituicur deperditum per corroptiomoitis; idein ncinpc homo cx iifdem nu-
mero
parribus
& vnione
procedit,ab adlioncpi
caufas creatas
quod
polTe produci nifi
in quantiim produdlio eft
8c
nam
ad produdioncm fub ralione produdionis per accidens cft vt procedat

ex negatione hac , vel illa in numcro. Demus
adione.
negationes fic diftingui ex intcrruptione; non

idco enim ha?c negatio , aut priuatio numero eft
terminus a qno mutationis produ6liua:,qu^ produdiua eft , quia eft hzc negatio determinata,
inftanti
eius
vnde
& tollit adlum
effcdtus reddatur in potentia
ad
^roduci.
Ad confirmationem autem diiôrum facit auPattum vniucrfalis quz poffibilitaiem
thoritas
refurredlionis reducit in
Dci
quz
res condidit
fonnnt rt- primiim condere

tiintm prt-
candem omnipotentiam
& paris fit virtutis rcm
& lapfam
ac dcficicntem re-
fupponendo hanc Dodtotis rationem,

Dinempc non tfft confequcns rei tfft non inducere
parare
roaiorcm
Miiorit vir- nontjft
rei
aut
antccedens
Deo
impoilibilitatem
primam
eii^s
quam
produdlionero.
Quin im6 hoc argumento vtuniur ranquam \

maiori ad minas quia maioris poteniiz fuit res
quim
nihilo creare . quam creatas ex przt*fmrrt U- primijm ex
tmti* tji rttn
frimo prtdm-
iacente,^ pcrfiftcntc materia antiqua reftaurare.
fed in refurrcftione
quz a Deo folo

imum gcneratiua illius per
cius diuerfacft a<flio produ6liua
dudio
replicari
RrfjfO^JtO.
fed in
tcntiz oppofitz
fed quia opponitur exiftcntis,
fjkm.
quam
fcftus reproduci poteft, fed etiam prior eius pro-
fitri eius effcdlus
eert
Contra. Idcm indiiiiduum nonfic refurgcrct, ImpHiUAtil-,

numcro diucrfiim , quod vidctur contra
hunc arciculum dc refurrctliune. nam fialiqua
pars mutaretui in aliam diuerfam lolo numero,
non circ t vcrum idem indiuiduum rcfurgere cr- 'Eandl f!go fimiliter fi non rcftituiiur cadcm vnio par- nem numtrl
rtiUlui.
tium, quz facit ad veiitarcm compofiti fic non
erit rcfurrcftio eiufdem compofiti in indiuiduo.
quz
iisrit.
dodlrinam
quenter quod rcprodudtio eiufdem in numero
negationis,
iHijfun
Hzcefttcrtiapro-
alaim ciufdem fpeciei.
&
fmp-
Moral.cap. j
varientur mutationes ad ipfum. Habctur confe-
quiim fuerit prior eius produftio ; 5 quamuis

prior produdlio non polTet dcnu6 habcri , quod
aliazquiualens haberi poffit ad idem indiuiduii,
eiufdem indiuidui, vt confidcratur in ordine
ad Dcum , poflint efte diuerfz habitudines, quia
propiic non dicitur habitudo Dei ad cfFcclum,
cuius adio eft tranfiens. Ex quibus patet fundamentum Durandi non fubfiftere. Patet etiam
ratio Doôris cum fua confirmatione , ncmpe
non tffe iequcns ejft eiufdem ellc rationis cum non
Jft anteccdente produftionem , tum ex ratione
rMtr*t
f. i.
batio contra fcnteiitiam pizmiilam,
in r^^ indiuidui ,licct
poteft habcri perprodudlioncm alccriosrationis,
Oa/frffr.4.
4.
Prtterea, in homint f/?,&c.
dtttciif-no
rem
& diftcrentibus polle
variari ens
ilirmn.
modum
quacunque ergo ratione

non exiftens adu , fufficit
;
ad
ad
Dt
cap. 15.
Lom. i G.in F.uangeha. 1
trinfcc.-irum
Grcgorius Magnus him.i.in E::.eMcLem,
tpiji.^^.
a termino k quo pcr accidens fe habct ad
Curfnpponi- cipia rcrum natuialium , aut fupponi dcbcre

tur tirmiiuM
produdVionem rci , quatenus non datur z(k.\o
iquo.
Utiont mortHorttm
tu
tioncm
I.
Athenagoras dt mortuorum rtfurreificnt. lulHiius

ad Amoninmrn Pturn, Cyrillus HierDf c<i/j"/."i8.
Minutius Fclix in Oiltitiio. Ambrolius orat.de fidt
refurreiHonts, & alij , vt Auguft.yfrw.i j.dt verhu
yipeffoli. De verhii Domini ferm. vlt. lib.de cotifo-
ducatur non cx przfiippofita materia per crcationcm, fupponcndo it)^ fimpliciter. Deinde , omnis diuerfitas mutationis, qux defiimitur
{kiuit vel vt
Efi multifltx.
hacaut
priuatione
Qu,sftio
1.
deftruit
fundamentum fcn-
qnatcnus negat idem numero
vua
eadem
Sc in
in nuroero
Quaito.confcqaenterDoftorimpugnatpriofi Deus crcat aliquid pro

,
rem fententiam quia
A & conferuat toto tenipoie

,
dio vfqne ad inftans

pofira elle
admitteict fententia op-
cenfeima-
tiint.
idcm numeio indiuiduum:ergo fi non
confcruat tcmporC intetmcdio, fcd in prima
vltima parte temporis,
Ponamus
^lmmrta rati;
interme- ex
tres partes
erit
&
idem indiuiduum.
temporis
vt tres horas
ia
prima hora Deus creet, & confcrucr,& in tertia

hora fimiliter , non conferuando , fcd intcriumpendo tjfi rci, & aftionem pro tempore intcrmedio. Probat confequentiam, quia idcntitas illius
Cj^.vt conferuatur in tertia hora,& in prima,non
dependet \ confcruationc fui pro rempoic intcimcdio , quia neque vt caufafoimali,ncquccircntiali. Deinde,probateaiidem c6fequentiam,quia
ex oppofito fequcretur
crcarc illud
idem pro
quod Dcus non
poiTct
inftanti priori,S.' poftcrio-
& fic de czteris, fi identitas fui tfft dcpcnderet

tempore intermedio.
Refpondet Durandus in refponfionc ad fccundum, negando confequentiaiu.aut idem poft in-
ri,
tcrruptuiu
Rrffonfi
DuriuuU.
IZ
V. Sententiarum.
Lib. I
qiiam,
terruptum rjfe
uis concedat polre primo creari pro omnibus inpofle creari
aiit
recreari
llaniibus. H;tc refponfio reducitur ad

pia, quac
impugnata
dum argumentum
ivint fuprk
ilia
princi-
deducendo fecun-
Doftoris.
Coniirmatur ratio Dodloris; res crcata noh

dicit ordinem eilentialem ex naturafui ejfe ad
tempus aliquod dcterminatum , quin cfle poflit
Crtatie non in aiio tempore primo,& non efle in quauis pardeterminat
tetemporis determinati :quia,vtconccdit aduerli(jua frfarius, poteft primo produci in quolibet tempore
t*m detirmim teforU. determinato \ idem dicenû ctiam de produdio-
i6
ne.qua producitur, nempe dc ipfa creatione.fiue

, fiuc vt terminatur ad ejji
Vt proccdit a creante
&
hoc
ergo poteft eflc creatum ,
crgo etiam poteft poft interruptum ejfe per annihilationem renouari creatio,&
cns creatum pro tempore fequenti. Probatur
confequentia : non ideo poteft effe creatio Angcli primo in temporc determinato fequcnte ejft
interruptum fui j quia fuit ejfe cius interruptum,
vcl quia prsccQit eê eius >
creatio pro prima
parte temporis antccedentis annihilationem j fed
quia abfolutc ex natura fua non dicit ordineni
entis creati
primo modo
&
tem-
eft,
qua
eft
intcr-
& fuit pro prima parte temporis
crgo
tion ejfe eius pcr annihilationcm priorcm. Patet confequentia quia fi efler poffibiiis
aliqua mutatio ad tp Angcli,quo produceretur,
diuerfa <i prima mutatione in numcro,
pcr
:
&
quam Angclus
reccpit
negat.idcoque
primum
ejfe
in cafu inter-
pugnantiam vUam in ejfe.

Rcftat ergo probandum fubfumptnm quod
uc probo Variatio termini a ijuo , maxime cx
mcnte aducrfarij.variat mutationcm in numeroj
(ed 0 ep, quod rcfpicit crcatio, vt pofitaeft
in primo inftanti tcmporis antecedentis , eft non
tjfe immcdiatc antecedens creationem
& fic
:
jpicit
no
rt'
efle
immediati
fr*ctdens.
ejfe
etiam ntn
ejfe ,
quod detcrminate
rcfpicit
qua:-
cunque crcatio , pcr quam poneretur Angelus

pro quocunquc tcmpore determinato rcfpicit
prxcise non effe Angcli determinatum pro tempo
re antecedcnti immcdiate mcnfuram produdtionis
ergo crcatio
pollibilis
Angcli pro quolibct
tcmporc dctcrminato,&prim6eft
nis in
effe
mutationis
altcrius ratio-
vt eft intcr non
ejfe,
&
ejje,
i creatione
, qua produceretur Angclus prim6

pro alio tcmpore deierminato > quia qua^libct
crcatio impottat in ejfe mutationis dctcrminatam
negationcm cflendi pro tcmpore determinato,&

Dicit etiam immediate
anteccdenti. Deinde , practcr deteraliquitm diminatam etiam ncgationcm importatdeterminauerjiratem
in efTe mm- tum ordinem tam in effe mutationis,quam vt
procedit \ voluntate crcante rcfpcdiuc ad temttuitnii.
pus ,
raenfuram intrinfecam produdiOnis :
pro qua prim6 dcterminatur fitri Angeli pro hoc
temporc dctcrminato, & non pro alio nam in
&
principio, k
quo
exit mutatio,
& crcatio Angeli,
DetermtMtrmforit
tio
impmat poex
fitiuum
diucifx ra- parte crean'

altcrius obictî ab ea voluntatc, qua tu.
fit
cius, in alio dcterniinato
& diucrfo
tempore ; neque ex vi huius voluntatis prarcise

Angelus habeat ejfs pro aliquo temporc fcqnenaut anteccdenti
ti ,
aut haberc poflVt
volitio extendcretur ad aliud
tempus
Angelum
nifi ipfa
qiia vcllet
in illo temporc cfle fequitur crgo mutationem ad ejfe Angcli primo pro illa menfura
dcterminata, dicere aliquam dctcrminationem
in numcro diucrfam a quacumquc aiia , qux ad
aliam Dei voluntatem determinatam fcqucrctur
alias. Et probatur fequela quia omnis detcrmi- Determia4~
;
natio in voluntatc diuina fpedans ad eius cfficaciam,eft propter determinationem in mutatione,

fcu adlionc tranfeuntc in
cffcdum
tio efficax
Deo
tranjit
in effecliim
alias fupcr-
flucrct talis detcrminatio in diuina volunratc, vt
caufa
ipfa
qua
eft
produftio eflcdtus j
fi
nihil in re
& adtionc cortefponderet.

28
Applicando itaque dida ad propofitum, Dcus

fccundura aducrfarium poteft primo producere
Angelum
ita fc
qua primo produccretur An-
ptione.fcu
Cftti
vcllet
pro
tationem nimiero diuerfam efle poflibilcm ncgat. Si enim elfet alia mutatio diuerfa poflibilis,
cum prior interruptio non ci opponatur , quia
nunquam pofita cft,fic ctiam non ftatuercc ci rc-
illa,
quetc intrruptionem,etiam vt fcquitur intcrru-
quo.
&
tionis
& ptimo
ciens
in
poft talem crcationcm poni poteft in tcmporefe-
termini a
eam ncgat quia aliam mu-
rupta
Creatimes
quam
fic,creatio
diucrfx rationis numero k creationc
diuerfi eiuf-
qua vult praecisc ejfe Angeli

hoc asuo, vcl tcmpore intrinfecc ,
tio
ruptionis,admitterct aducrfariusconfequcntiam,
Tunc
non
gclus in temporc fequenti interruptionem
dem ex pttrte
rempore (cquenti corruptionem,

produdio cius cft
; fed hxc
diucrfa in ejfe mutationis \ produdionc Angcli
pro omni alio tcmporc,& primo: ergo poteft
etiam poft interruptum ejfe producere Angclum
in tempore fequenti. Patet confequentia cx deftrudionc fundamenti oppofiti cx didis. Et probatur, quia haec produdio Angcli ciret prinJi
eiiis produtio pro illo inftanti (quam alias poffibilcm admittit Durandus, licct non in cafu interrupcionis) quia licct alias fucrit Angclus produdius ita vt non fit hsc produdio prima cius:
tamcn cft cius prima produ6tio pro hocinftanti,
ita vc nulla alia fuerit produdio Angeli rcfpi-
cflentialcm ad vllam partem dctcrminatam
poris,quin primo poflit cfle in alia,&
^7
dctcrminatio temporis importat aliquid pofitiuum cx paitc volitiunis diuin.-c ita vt ipfa voli-
in
Applicatit
diSttrufn,
fcu interrnptionem
hoc
inftans primario, aut fecundario
Produffto
Angeli
nori
Ttîcit
& frteedens.
effe
habct haec cius produdio ad fuos terminos,
nunquam prxccfliflet aliaeius produdlto:

quia neque in virtute prioris produ(5bionis , ncquc cx voluntatc diuina , vt cx ca proceflit prior
ac
fi
produdio
fit
hafc
produdio primo pro inftanti

, nequc ipfum ejfe An-
fequente intcttuptioncm
wdincm vllum ad
, aut ptodu6iio eitis dicit
priorcm produdionem in ejfe produdionis , aut
mutationis. Hacc pntcrca produflio rcfpicit elfcntialiter , vt eft pro hoc tcmpore primo , 0
tjfe prascedcns ; quod autem ex interruptione
praccedat non ejfe, n\h.\\ facitad propofitum:quia
gcli
negatio eflcndi in
tjft
ncgationis formalitcr cft
tcrminus a ûo mutationis, non vt dicit ordincm

ad caufam , a qua rcdundat ; nequc priuatio for-
mx
in
fubiedo variatur in
ejfe
priuationis,quan-
tumlibct cx variis caufis incfle poflit : v.g. priuatio vitae; tumetiam quia nonejfepct intcrru-
Priuatio -
dem
*Ji
maliter
ferp*r
diutrja* (Mlhfiu.
ptioncm tantum opponitur^j^ Angcli, quamdiu

cft,
&
fi fic
poffibilis affirmacio oppofita, ipfi
nouam mutacionumero ergo i primo ad

vltimum racio Dodoris eft probans.
Quinto probat idcm cx co, qu6d diucrfiras
pofterioris non infcrat diuerficacem prioris.Hsc
cedic
nem
eft
aucem
poffibilis pcr
& diucrfam
in
omne
quantum prius, fupponitur completum in fuo t^,

antcquiim fundat ordincm ad aliud pofterius feregula
eft
cundum
pcr fc noca
tjjfi
quia
prius,in
^9
luint
r'
tit.
DiuerJltM
poHeriorit ttS
infert diuer-
fcd inftantia temporis excrinfirci Jitattmfrit^
funt poftcriora ipfo
ejfe
pcrmancntis rci, quia
neque ad confticucione eius,neque ad produ6tioncm.
rit.
,;
DiftinaioXLIII.
ncm
neque ad caufas
fpetSlant
& poteft ens
firmMntm permanens clTe abfquc eo , quod fit in talibus

ptttft *f[i in inftantibus , iifque tranfcuntibus pcrmanere:
prim*,^ vlergo in fingulis feorfim poteft eire abfque eo
tim frtt
quod in aliis fit : ac ptoinde in primo,& vltimo,
ttmforii nhf.
qni tt jttod abfiûe
fit in
mtdii.
tcmpore intctmcdio. Ad
Iioc argumentum redit eadem folutio Durandi,
cadem etiam impugnatio fafta. Ratio Dodlo-
fnfcitnrt
in
fit
prior
ficut
ncmpe qudd ens
quod fequcrttuf
refufcitare brutum quod
Do6loris
eft
quod Deus non poirct

eft contra Legcndam fandli Sylueftti,& pUuium
Sandlorum quia hacc miracula circa viucntia
mortua patrarunt ; quamuis anima viucns fueric
mortua & hc refufcitare po(Tc Deum negarc,
;
bnanm.
51
Stflim rati
Eadim
dehtia
inquit, videtur
magns
pietatera fidci
&
prepriitatti
rtdirt
fif.
funt.
'Rtlptnfi.
ImpMgHti.
infidelitatis, id eft,
contra
credulitatem piara miiacu-
lorum.
Septima ratio cft;fcqui quod neque eadcm
numcro accidentia, heque potentis , & proprictatcs, quae in fententia
neci-
D.Thomz
funt acciden-
potcnt.*a
ita
poft iutcrru-
etiam nequit ha-
cum
fc
diuerfa
0(5lau6 argurncntacut.contra fundamencum

53
quod fupponicur prioris fentcntiaE , quod tft to- ORau
tum ejfe hominis manere non interruptum quia
i\\a6iefe folum eft tffe anirox qu.-c manet incorrupta hop aUtcm falfum eft, quia ficut homo eft Anim
aliud ens,& compofitum cx anima tanq*ua parcc, ift terii
repugnat conftarc folo effe ^mmx , aut manere hominit.
non interruptum pet mortem , vt per fc conftac
cx cerminis appiehenfis:omnis enim compofiiio
& femper competit
quam quod idem
non
cft
miraculdfa,
realis
qualis eft horoinis
eft
efe,
Nono
vrget ad horpinerti
quod anima
dicit
&
dibilis,
fic
quia
fiibieai dtfi-
ncm qux
fit
primum
corrupcionis. Si ergo fola diuina virtu-
quod finc infeparamancnce fubiedo

ac proinde , vt dixi , ideo corrumpuncur quia
corrumpitur fubie(fium ergo xquc impoffibilc
le poflunt feparari
caufx
biles vircute
fequitur
nacijralis
fjbicdlum reparari , ac ipfas propriccaces.

Scd fubicftum corcuptum admittit reparari pofcft
fe:crgo
idem confcquenrerdicendumde proprie-
tatibus. Pacet confequencia, quia rcparatio fubiedli tciidic
ad
eius nacuraleex iifdcm caufis;
tjfe
fcd fubieftum nequic faluati
fecundum
natutale finc fuis accidentibus
fuum
tffe
& maximc pro-
&
&
hxc cciam reparantur quia

fluunt immediare
neccflario ab cflentia fubiedi ,
pet eafdem caufas , quibus fubiedluni
prictatibus
ergo
&
eft
ens.
numcro reftitui
ûdiriuam numero diuerfam.
Si dicas alias potencias
&
vifiuam,
v. g.
Contta, Velillae potentiajineftent prajciseper

aflioncm Dei diftindam ab adionc, quarepara-
peremanationem virtuccprin-
tut fubic(flum,vcl
cipiorum
non
ipfius fubicli.
Non ptimum
cilent proprictaces fubip(5li
conuenirenc
(cd concingenter
caufac cxcrinfccac
(ahxcSco
fed
non qna
dac
quatenus agic ex
quia
fic
ncque per
fc
& per aiStionem
formam
alia
aut
ejpi
determinario-
nc diuerfa. Ncquc fecundum dici poccft, ncmpc

jnsllc pcr modiim propriecatum
quia forma
Sc9ti Optr. Ttm. X.
:
qnia D,
compofici
eft pats
eft rcfpeîiu tocius
pccentialis: fed
toca a<l:ualicas,
&
Thomas
quam
pcrfeiSlior in corpore,
ejfe
hoc
& omnis
id cft
54
Nona
ratio
d hemintm.
perfe-
falfum
cftet
compofici
, Ci
anima in-
eftct
quia communicans pctfeiflionem alnon reddicur inde perfe(Sior:quia.antecommunicatloncm cius habet cora|Heig..i& fcipfo
iellc(5liua
teri
, quam comraunica-r.
Decim6 tandem impugnat , quia pritcr anlmam rationem eft in hominc aliaforma fubftan-
perfe(flionem
Dieima ratio.
conftitucns corpus;de qua cgimus cûtn
Doftore in primaparre huitu
non pcr mutacioprimacio ad ipfas , vc ad cerminum
ex diuerfis realicct
quo corrupco
e/Tc
quarum quaelibet fccundijm proprium

&diftin<aumab effe compatas , concurrit
parcibus
tialis
aut definente, definunt etiara
fed per caufas naturales corrumpentes fubicftumj

,
ra'
Refpondct Durandus, fi
guantur realiter a fubiefto , hoc non cfle inconuenicns , quia Deus poteft illa feparare. Si vero
non diftinguancur, eafdem redirc.
Contra magis peccat in Philofophiamafttuere feparari polle prdprietatem k fubiedo qua:
pioptictatcs eius fccundari6
ImpHgnJiti.
bcre connexionem neceftariam ex
pars raaccrialis
proprictatcsdiftin-
eirruptiittt
3i
fubiedo
extra corpus
fcu cdrrupcio proprictatum
RtlpOafil.
fui ejfe in
potcncias,qua; funt infeparabiles a fubiedo.
diuina virtute reparari poflit. Dcinde, feparario,
fubitsit.
&
nata comuiunicare ante,
ad coropofitioncm totius.
Tluunt
fic
f tioncm
neque quanticas eadem repararetur , neque

eadem vifiua vel auditiua , quod eft maximum
inconueniens maxime quoad pr^sprietatcs , &
tia
toti, foli
PripriitMtts
ium
& ante inrerruptionem.
fntclligitur
Scxta ratio
pottft
tffe fnbie(5lo ficut nequit variari qiiantuii'i

ad eftc(flum formalem, vc alium numcro diuer-
mcdio.
50
Vttu
dans
permancns poflit etrc in primo & Vltimo inftanti pcr reproduAionem, non Vcr6 pct ctintinuara
adlionem , abfque co quod fit in temporc intet-
eo qu6d
&
ratit.
15
numero aut clfc radix eius ex qua infic :anteauccm incerrupcum effe habuit natutalcm , & ncccirariam conncxionem cum illa numcro potencia, qus cum infuit, itavcaliam numero diuerfam non pocuerit communicare crgo
ctim effe eius fir idem , aine, & poft incerruptioncm, ncquic circ radix alcerius proprictatis, poft
ris
Stxtm
Quicniol.
Comroehtarij,
difl.
qUttfl.j,
Alij
impughant fcntencinm prsmiftarn ex
in-
Dei poccncia,& cx concinencia emincnciali

quam habcc racionc Cox omnipocentiac , quod
alias non rcpugnat rem permanenccm , & corrufinica
Sarlen
aliorum.
&
pram pode rcproduci. Quac argumcnta vcridima

funt
hac materia
fed quia opinantcs
ncgant
magis inharrct
probacio huic fundamcnco deftruendo , quara
in.
poflibilitaccm ex partc cfFedus
aflercioni diuin.-Epotenciac
quam
illi
admictunt;
camen ad ens pofljbilc ideo Dodlor

re(fic ad hanc parcem collimauic.
Obiicies, Ex duobus cncibus inaâu non fit
vnum cns per fe, fed per accidens crgo neque
intcr matetiam , feu corpus , fi habeat propriam exiftcntiam , potcft fieri vnumpeifc, &
animam.
Rcfpondct Do(5kor prppofitioncm illam fa l.
fam e(Te , fi intelligatur de nda cxiftcntiac , imo
contrarium ftabiliendum eft,vtpacecex litera.
refpe<5tiuc
proppfitio intelligenda
llla
eft
non dc
ftcntix praccis^, fcd dc a<!lu
quia cns complccum

tja
ad aliud
dum auid
&
complcco
cotale noneft
cuius eflct pars per
& accidf nraliter
fe
a<Siu cxi-
&
tocali:
in poten-
licct
35
Ohiia. I.
Stlutili
Ex duihm
tntiiut
aHu
iu
nin
vnum
fit
fir
fccun-
pofrcc ad aliud ordi-
, cum quo componerec pcr accidcns.

Obiicic Durandus primo. Si Deus ageret ne-
nari
ceincate naturac
non
poflet rcparare
in coco.aut in partc; fed cx eo
non
variat
poccmiam ,
fcd
quod
modum
U
corruptum
3^
StcMnda
libctc agat, itHi.
agendi; nc-
quc
ff-'
Lib. I
14
agcndo libcrc , quim fi agcret

vnde Philorophi admittebant Ueum
haberc potcntiam infinitam; qiiamuis doccbant
eft alia poffibilis
eum nccefTario agere.
Probatur maior.quta agendo necefTario, agcrer per modnm aliarum caufarum naturalium ; fed hx non poflunt repararc
fcrtationcm
quod corruptnm eft:ergo neqacDcus.Confirma-
fubfirtcntis in Dcitate
que
agens
pliis porefl:
Ditu necclTario
An
rec^J]i-
tate polfet re-
producere
eorruftum.
V. Sententiarum.
tur,
pcr impoffibilc generatio diuina interrum-
Ci
pcretur, deberct ncceinrio alia gcneratio diuerfa
&
numero fucccdcre.
mcro filius ergo
confcqucntcr diuerfus nu-
fi ad intra interruptio produîonis inducerec diuerfam prodoftionem,ratione neccflitatis agendi ad intri , ita etiam ad ex:
tra
idem
crgo ncque Ubcrc agcns idcm
agcret neceflitatc natura,non poflet
C\
numero
rcpatarc
poreft.
Rcfpondetar
Rejponfit.
agcrct
fi
Deus
neceffitate natu-
faluando in eo omnfpotcntiam
habet ,
quam fides docet , per
rac
quam in re
quam poteft
&
omncm
effe6lum
fc
folo produccrc, qui alioquin
non implicat impcrfcftionem
cajiu.
qua: redundarct
in caufam, auc aliud repugnans ex fpeciali natura efFedus
dando inquam
,
Deum
agere ex ne-
cum hac omnipotentia , argunientum

Durandi efle de fubictonon fupponente , quia
fi Deus fic agcret , immediate appticando omnipotcntiam ad effcdtum, nihil poflet corrumpi,
ceffitate
aut annihilari
Jiyptthtfis ica
wn
ficut
enim
neceflario produccrcr,
omnipoapplicacs nullum corrum-
etiam ncccirario confcruaret
admit- tentiz
ttni.
fic
neceffario
cuius
proportionatum ad deftrudionem effedus daco tamen quod aliquid pollec cum corpcns
cffet
:
Quod fi ver6 Dcus ageret neceffitatenatur*,

fccundum illam omnipotcntiam quam folam
admittebant Philofophi.vt Ariftoicles.qua nempe poflct in omnem crfeftum non tamcn fe folo
Sc
in
numero ,
poffet produccre
nifi in cafu
quo
corruptum idem
applicaret eafdem
in fequencibus.
Reipondetur fallere fecundum acquiuocationcm : quia Dcus ageret ad inftar aliorum agcntium nacuralium.quantumadncccffitaccm agcndi , non vero fecunditm poccntiam auc fubftantiam aftionis; ageret enim pcr crcationem indc-
omnipocentiam fuam , ac proinde vt agerec creationc propri^ difta, modo effcftui non repugnaret fic ptoduci.Neque forma illa probandi etiam
conchidit , quia dc fafto libcreagcns agit ad roodum aliorum agencium liberorum , quantuim ad
non
poffunc fufcitare
fed alia libera agencia
morcuum
ergo neque
Dcus. Modus ergo agendi nacuralis, auc libcr in

propofico non dac caufam conclufionis fed poffibilicas ex parte ccrmini , plcnitudo virtutis cx
,
partc caufa:.
ttnfirm.
non eflet Deus

quam exprimit fup-
fic
alia partc,
effet Filius fubfiftens in
Deitatc
ille,
qui
reproduccretur,
Obiicit (ccundo. Ideo agcns naturale ncqnit
idcm numero indiuiduum reproducere.poftquam

defiit
quia ncquic habcre eandem numero ha-
38
Tertia ObitHit.
bicudincm ad eundem cffedtum , qna; habitudo

incerrumpitur pcr corruptionem , & poftea nequic rcdire; fed eodcm modo dcfinit adio Dei
per corruptionem crgo fimiliter ncquit rcs reproduci k Dco.
Rcfpondctur negahdo antecedcns , de quo ReQionfio.
poftea agetur in fequentibus &: ncgatur etiam
confcquentia, quidquid fit dc anteccdente, quia, Deut poteji
haberi rvivt/itpra probatum cft , potcft Dcus habere varias
:
habitudincs ad
rcpararc
fi
cundem cffe(5):um,quin & eundem
velit.
Ad eandtm numero formam
Obiicit tertio.
impoffibile
eft
rias
habitu-
dines
tf-
feBiim,
plures actioncs tcrminari
ergo.
Rcfpondctur ncgando antecedens , vt /upra

probatum eft concratium & quidquid fit de hoc,
39
^rt
.ob-
ieHiB.
Reônfio,
eadcm
ipfa aftio vircucediuina in
ej/i
prodUdlio-
nis redire poteft.
Obiicit quart6.
guitur rcalitcr ab Angclo
hcri
eft
hodic
ficut
,
vcrum
eric cras
eft
haec
; quod fuit
autem numeracio
dicere
diuerfis praefentiis,
indiffcrentiam fcilicec
ReJ^tn/!*
pofitio
Ex
concinpic non cx variacionc exiftcntia:, fed ex
aliqua reprodudlio eiuf-
pendenter ab aliis agencibus , quia ncceffario

agens applicarec petfcdiffimo modo poffibili
tur.
acternus.
An aucem fit poffibilis
pro-
&
effentialitcr
per mutationcm: quia
caufas vniformiter, exquibusfuit priiis cffedVus.
dem vircute natura:,explicabicur

Ad probationem maioris
rtijti-
efii
cienii.
jquiarepugnat fubfiftcnin Deitate fupponere fuum
ccffiuc cxiftic
dire poflet virtute diuina.
Torm
tem
terminit reij-
rum,tunc non
bamli
quia generatio poft interruptum ejfe elTet mutatioex fioneJp,8)C fic non infciturHo<fj7Jpcrfonae
Suppefitt
impltcuDs e
illum producere fine concurfu caufarum inferio-
Trobati
quia perinde infcrt contradidtoria,
Duratio Angcli non diftin- Gjuint obitifie.

; ergo ncquit numcrari, non numerato Angelo
fcd hoc cffet falfuiTijfi
Dcus poffet denuo rcproducerc Angelum annihilatumiquia verum effct dicere quod bis exifterer.
Rcfpondetur. Si duratio Angeli diffcrat reali- Reônfio.
DuraiioAnter ab Angelo, antecedens probandum cffe. Si
geli numerdifferat etiam formalirer, pcrindcnumeraripori potefi.
teft: Ci nullo modo differac etiam numcrari potcft refpeftiuc ad diuerfa cempora, in quibus fuc-
rumpi aut annihilari.

Refpondctut Dcum poffe illum reproduccrc
per eandem numero adlioncm , in ejji aftus produ6tiui , & perinde tam a<5lio quam cffe(5tus rc-
tfuiHtcans,
autem nequeintCnfiue, neque extenfiui

quam hzc. Dcinde , fuppofitio
hic implicat in "iciminis, ideonon venitindif-
diuinis
Ad confirmationem
rcfpondctut , eunderh figencrationem in diuinis fore in illa hypothefi,quia debet admittcre poffibilitatem ad
generationem, quz fuccederet interruptioni in.
lium,
&
&
fucccffiuis in
ordine ad
dinerfa tciTipora cxtrinfeca.
Obiicit quinto. Vcl fimpliciter poffibilc eft

40
idem redirc numcro, vel fimpliciter impoffibitc Sexta obiean.
cft idem redirc? Si primum ergo virtutenaturae
eft poffibile idem redire. Si fccundum crgo diuina virture non eft poffibile idcm rcdirc.
Rejptnfii.
Refpondetur formam argumcnti effe vitiofam,
Form "vificut hxc eft vitiofa fimplicitcr poffibile cft hotiof.
minem produci :crgo eft poffibilc ab hoc agcntc
produci hominem v. g. ab igne. Eft enim falla:
PeJflbtlitM
confequencis:quamuis ergo fit poffibile quod
rei fubordinon eft,rationibus rcpugnantibus quia illa pof- ntur ctrt*
tamcn cHf.
fibilicas fimpliciter cft non repugnantia
cia
non inde
fequitur
quod
nctur cuilibec caufaj
illa poffibilitas
vt per
cam
lubordi-
poffic reduci
ad
quamuis ergo diuina virtute poflet idcm

numero reproduci, aut fufcicari,& hoc fit fimpli-
adlum
circr poffibiIe,non indc fcquitur poffe rcfufcitari
virtute naturat nam ipfc conccdit poffibile cfle

hominem refufcitari fin^liciter; tamen in natura
;
eft aliqua potcntia,qu id poffit.cijm fubordinetur tantum diuinae omnipotcntiar. An au-
non
tem
virtutc naturac poffit idcni
numcro reprodu-
ci, infi-4 trafbabitur ûafi 3
Obiicic
,,:
,:
.
DiftinaioXLIII.
Obiicit fcxrA. Succedlnum
41
.
, v.g. motus, non

idem numero reproduci , nc quidem i
Deojfcd idem diccndum de permancntibus
quia quod eft fucceflioin mocu,eft tjfe in ence
Stptlmm obii- pocefl

ai.
pcrmanencc.
Ad hancobicdlionem varic rcfpondent Doidim
clorcs , nam D. Thomas ,
plurcs ahj conccf*
dunc ancccedens j quamuis enim admictant pode
Ttiire
&
nmmm
Ufi.
redire permanentia
UC\K ijttodlibeto
&
Paludanus
Idcm
cenet
Hen-
A^\A\v\%Theoremate
j.cjMAJi.iG.
Capreoius HifpalenHs
t.
in hac di-
tfuafl.
Mayroncs
quae (cntcntia
</y?.44. fM<e/?. 3.
i.
vt
Gonimbticcn. in
Toleto ibidetn
ûdfi.i, art.i,
ncque repugnat Suarez tem.i,in ^. part.

magis placct Patri .gidid Lufita-
j,
dijp.^^.fiSi.6.
no lib.i, de Beatttudinetoih,^,
bcnc
refoluic
Hanc
iudico magis
cjutfl.t,. <-r.i..4.vbi
fundamenca fcncentix riegatiuz.

conformem nodro Dodlori
UtHori.
& principiis eius circa naturam mocus ,& potcntiam Dei, quia ^.fequenti reiicic, vt videbimus, rationem Fundamentalem fententiae tanDmfliK etn- qaam
non concludentem; ponuraus enith lopderMt mo~
qui de moru in quantiim eft aftus produdiuus,
ttu.
vel ipfc terminus in fluxu , & prout moius aplitMI
a3u4- prehenditurpcr
qut-
definitur
d*m.
Vt
modo
eftfmetef-
fittm.
4^1
modum
entit inpetenti*,
modo
affite
frodHllium.
SucceJJto
vn-
de conuenit
forraa;
vt prior fupponitur poderiori
fub
difi. i . cjutft.
aut fpacij
ad vtijnMm
(
,
benc Doftor
vt
& in
i. liUfiinEl. 2
(^ infia ^Htifij .in hac difi.) ita motus non

adus produdiuus termini , vt eft fucceflliuus,
fed vt eft ipfa forma fluens in ejjfei virtute agetis
hinc tota realitas motus poteft 4 vi tiitc fuperiore , & cui omnis refiftentia eft fmproportionata,
poni in
modo
Alio
inftanti.
potcft eftefucceflSo
&
&
Deus poteft
albedinem
producere fucccfliue cxtra omne fubicdlum ; vndequ6d motus fit a<Stus alicnius fubieti , per accidens tft , vt bene Dotor fitpra difi.ii.qutfi.^.
ad primttm , non vcro hoc ipfi cft cflcntiale
duci poflit
fic
v.g.
ex his^
p*rabil'.t
tetlitttte
ttee.
fe-
k
mo-
Probatur refponfio data. Succeflio potcft fcmotu in quanciim rnocus eft adus produdiuus} quia , vt dixi,ipfi adhzret , vel ex
parari a
imi erfcdlione agencis
defcdlu mocoris
quando
fucceflio cftex
vct cercc liberc
quando Deus
produceret per motum , vt pofle conftat ex .

ficjuenti : crgo faltem ficut adlio inftantanea reita
Dco
uocari poteft i
priam
idem m->tM
mini cius
qufi fuKtfa(flus
applicantc virtutem pro-
aut alienam fub
Kedire pttefi ncceftaria
Jiiiuem.
motum
43
qiioad praefentiam
Ktfponflo.
l'"?*!"""'-
quod non redirct przlcntia ad prius tcmquo fuit motus , non fcqnitur quin redirct motns cuni difFcrentia przfenriar ad aliud
tempus pofteriusj quia prior eftentia eft accidcns
per accidcns motus , & non prsdicatum per fe
cius. Dcindc rootus potcft cftc fine rcali menfura cxtcrna ficut eft motus primi mobilis.
t)cinde dependcntia motus ad tempus cxtrinfccutn nort fundatur in alualitate ipfius motus ,
pus
in
aut formac
fpatij
quam
nifi vt
ta
didum
vt
eft
fcd in imperfe(5lione
rcfiftcntia pafTi
&
qua? funt caufa: pcr fe fucccflionis
aJ
agcntis
aut
libcrtatc
&
omni
determinatione!
ad rcditioDcm iilius aîonis , fcu rcrica cciam mocus , falccm in racione
idem numero
Oper. Tom. X.
produdiui
Scoti
poflcc reparari
Tempui nuf
*l^"*''f'"^-
^^
'}i'"***'
tempus extrinfccum,
concomitans tanquam menfura magis no-
in nuilo gcnere facit
&
rcgularis
ideoquc tota
motus
realitas
vniformiter in alio ceroporc ad eundem mocum

ergo replicare ipfum morum poftqu<[m defiit,
potcft [)eus pcr rcpatationem eius.
propofito.
ant pafll
eJfez.Aejfe',
Succepo aliin motu ex libertate agcntis ,

diuifibilitate
^Hsado ex li- graduum forms , vt talis fit qus fucccfl5uc pro,
41
Diccs non redire
ad idem tcmpns , quod prastcriir.

Contra. Adcflrenriammotus non fpcftat prxfentia ad tcmpus dcternninatum ; ficut neque ad
quae nequit fuperarc fimul rcfiftcnciam ex partc
tranfeunt de 0
eft
Succefto
qua: Ipedtanc ad eftentiam motus, redire poteft.
fundatur in virtute cauS|uz fuccefllio ficut non

atiua> caufs efHcientis , fed in defedu virtutis
&
efuifi.cf.
iertate.
ergo
idem motus cx
, quod hon crtct
quia interruptio motus cft diuifio partium eius ,
confequentcr ficut in omni
quantitace cx diuifione caufacur numerus t ica in
virtuce agentis
in
tnt potrji poi in injlait-
& vnioncni intcr ipfas leu concinuatio& ordo inter partes, & fic de rcliquis
,
:
tcmpore, vt argumenratur Philofophus GEihic,

inde probans non poffe dari morum in inftanti.
Scd caufx ills poirant eciam rcplicati a Deo
fucceflio par-
morus non eft zCtus

produdbinus ; fuccefllo enim in motu eft ordo
partium fccundijm durationem , in qua fluunc
mobilis
ma-
nem
&c. in moiu hoc
&
motttif
Retilitiu
fluxu
poteft cfTe k caufa maioris virtutis in minori
tium fecundum durationem,& gradus

hac ratione fucceflionis
Jtoe
duracioncm incrinfccam inccr parces mocus in
&
alicuius aftualitatis,
confiderato intclligitur
produdbus
mott eji
quia eadcm fucccflio rcdire
ex co
i. de Generat. cap.\
ifl
ciim nihil aliud firquara ordo fecunduin
repararc,vt docct nofter Bartblis in hac difl.ejmfi.i.

piacet eciara pofteriotibus
Vt
barur fubfumpcum
potcft
, qiiin ciim eacrgo rcdirc porcft. Pro-
rrtfiati ad
inftans teporis determinatii ; quia vtrumq: xquc '''"^*' "*".
'^
N
eji dt elfmiA
1^
n.C
V
Jr
*
primo poreft
nen in alia mcniura
diucria
..^,-"
: ergo
art,},
Cenformit
fucccrtione redcac
eftentiapcrmancnrisfpcfbacprsfentiaadaliquod
t^mst.
nihil eciam rcpugnare poteft
15
Rcfpondetut tamen hon apparcre repugnantiam quin Dcus poirct fuccefliua reuocare , fcu
flinilione.
Probnbilior
Sed
dem
negant tamen redirc pofTc
ruccefliua, eciam diuina virtuce.
Qu^ftiol.
Dices
fcqui
intcrruptione
aa
tieônft.
&
Concri. Morus terminarus pet vlcimum ter- itnfuâtur.

nullo modo diuiditur, quia ad concinuivhitmm
tatem motus non facit dcfitio eius per vltimum
mimim
non effe motus tintum. Ad '""'""^'f; fcd ad

'
fe non fatit
r '
e
contmuationem autemiolum
facjt vniopartium
\ulcontinMiintcr fe ex quibus componitur morus fcd in tdttmtnotut.
propofico, manercc eadem vnio, & nulla difcon-
mutatumeffe
tinuitas partium fupponitur, aut admittitur
go motus idcm fine

diret vnus numerb
quantitas
cfTcndi
fic
&
er-
petinde
fc
habcrct
ai;
quanium ad
parcium, inierruptionem tamcn
quae defiit
coiitinuiratem
difconcinuicate partium re-
Doior
reparata,
probacionem
reiicit illam
^/equent. num.9.
Ex quibus facilc foltii pofTunt ritidhes in oppofitum , nam prima cft iam impugnata, ncmpe
lcqui efle diuetfum motum in numeto ; hoc negatur.
Obiicit Dnrandus
in
ejje
quam
faciliiis cCTe
rem
Dcus non
conferuare
definentcni reuocare
fed
4j
oHe3ie,
motus cohfcruare , nefluant ergo

ncqucteuocare , feu rcpararc.
Refpondetur diftingucndo maiorem:quanti!im Slmtii
ad ens perraancns , tranfeat ; quantijm ad fucceffiuum,ncgatur. Ratiodifparitatiscft, quia con- fluidfittuh
feruatio dicit ordincm iAeJft totum , & comple- ftruatit.
poteft partcs
tum antcccdcns, vt fit confcruario quam intendit argumentum acproinde fupponic hzc coh,
*,
feruaiio
i6
feruatio ipfum j^ extra caufas , cui non fuccedit

ejfe i ied ipfum idem fj^ continuatum pro
mn
lemporc fequenti
ac proindc perroanens.
fucccffiouraeft incontinuofluxu,
Sed
& hic cftmo-
ficut non cft inconueniens vtbisfit

potcntiaadeumdem adlum , v. g. albcdinem;
quando ei fuccedit negatio in fubiedo, & dcnuo
ipfa forma communicatur nam id concedcn-
terapore
in
dumcft, quodeadcm materiabisanimatur
duseftendieius: idco nequit totura fimul exiftere,aut conferuari ; potcft tamen conferuari i
modum vnituranimacrationali;denu6 dum
Dco conferuationc proportionata fuz exiftentia?,
cedit priuatio vitac
nempeper partesnouas,
quis motus
& vnitasconferuari ali-
qua: conferuatio
non
facit
ad pro-
pofitum argumenti.
furreftionc
hoc
pri- f^^
fuc-
& vnitur denuo anima in re-
non enim numeratur forma per
fcd cfFcftus eius formalis reciprocatus in
{ahic(ko pro diuerfo temporc
Obiicit Durandus
&
intcrruptus.
ôd dicitur de motu,idem dicitur de
^Wo.
Secundn ob-
quod fcquerctur quod

idem mobile cflet bis codem moiu motum, quod
feu de duratione intrinfeca ,
itHio.
repugnat.
quoad eandem durationcm intrinfecam
'&i>lHth.
Refpondeturnoneflcrepugnantiam, vtidem
bis eodem motu moucatur pro diuerfo ftatu ,
connotarct diuerfa extrinfeca rcaha, aut iraa-
Ag
&
& de tempore ctiam

,
licct
ginaria.
C H O L
V M.
SententiA JEgidijifer naturam nihil pojfe redire idem numerOi quta non agit nijt
(^ motum :per Deum
fer mutationem 3
motum, Refutatur primoy quia dubtum
cere
<-vt
redeat eadem forma. lAd aliud quod tangtt
de quo quxjl. 3 . Secundo , non
riam ,
quid
<-vt
eji,
naturam non :
de quo
difl.i i. quaji.t.
Litcr ponicur ,
ejl
eji necejfe
explicat
Tfxor.ii.
quia non agit per mutationem,

pojjit
idem numero reprodu-
eandem mutationem^ vel motum

JEgid.fcilicet
Deum
redire^
agere in mate-
quem apparentem fenfUm hahere
potejl:
&* dtfl. 10. quafl.^.
quod quia natura non
&
agit
jlV ideo non potefl: reducerc idcm numero
tyîd.
an natura
, nifi per motum ,

rfiutationcm,
quia motus, vel mutatio non poteft
rcdire idem numero. Deus autem poteft agerc, nonpermotum, ncc per mutaideo per oppofitum redit idem numero. Et ad hoc poteft adduci aliud,
tioncm ,
quod tangit ifte , quod quia Deus rcfpicit ipfam matcriam vt quid , poteft in ipfam,
ijero pojfe
f-uel
&
modo diftin<âm, formam quamcumquc imprimerc nam vt cft qmd, eft

omnino indiftincla, & ita potcft foroaam candcm femper imprimcrc dum materia
manct cadem matcria autcm vt fic manet fempcr cadem fed agcns naturalc non
refpicitmatcriam vt^/i,idc6 non potcft indifFerentcr quamcumquc formam inducerc ipfam quantumcunque manentem eandem , & ita non eandcm formam
vc in nullo
inducerc.
Contra iftud , primo ad propofitum , falfum fupponitur , fcilicct Deus non agit
pcr mutationcm rcfufcitando , quod probatur , quia materia przcfuit fub priuatione
ergo per aclioncm agentis tranfit a priuationc ad formam}
formae,
fit fub forma
Lich mu- fcd tranfitus talis proprie cft mutatio , quia tota ratio mutationis ibi faluatur. Quod
mionore- autcm dicit cx aliapartc dea-gente naturali} conclufio dubia cft,
tangctur^wrf/?.^.
deat eade,^ ^q^ fatio non concludit, quia non oportet , fi pofterius non pofTit redire idem, crgo
IRefnm
t/g(d.
&
&
pofet eade
formare
t-
^^^
^^-^^^^
Refnrre-
^^j mutatio cft poftcrior ipfa forma. Et confirmatur iftud
quia de
fa<fto
candcm mutacioncm numcro,quia refufcitatio non

crit cadcm mutatio cum gcncrationc tamen cadem forma numcro rcducetur. Vn-
)g^^5
j-gf^jfj-jjajjs
jjon reducit
Uiodtîn- dcfallacia confequentiseftcx diftindionc mutationum , inferre diftinctioncm tcrgHitm a

minorum e contrario enim bcne fcquitur , quod fi alia forma acquiritur , quod fic
:
generatio-
&
"''
idcm vhi
mutatio fcd eadcm poteft benc acquiri diuerfis mutationibus, ficut
mofpecic potcft acquiri diuerfis motibus localibus fpccic , vtpote motu circulari,
Text.ii.
tu reclo
&
nde
^\^^
fârr.
q.prAfemt.
qui adco funtaltcrius rationis, vt non fint comparabiles.j./^^jyyT

Auguftinus etiam ^.de Trinit. cap.^. vult quodidcm fpccic poffit gcnerari acquiuo:
&
& vniuoce tamcn mutationes funt alterius rationis. Probatio etiam ad hoc
antecedens fcilicct quod mutatio non poteft rcduci eadem numcro , non valct,
ce,
quiaetfi vnitas totius ex partibus
fic
continuitas partis
cum partc tamcn

:
vnitas, fiuc
ad feipfam non eft continuitas eius ad aliam partcm.

Si ergo intcrruptio ponat non continuitatcm pofterioris ad prius non fequitur
quod tollat idcntitatem illius ad fe ipfam. Et quod illa opinio tangit dc rcfpiccrc
matcriam vt qitid cft tadum eft fupra in materia de Euchartffia dift. 1 art. r quitjl. t
quod
Si enim aliqucm intelledlum bonum haberct propofiiio , forfan efTec ille
identitas partis
F.xponit
&/gid.
idem
Deus
potefl
'
"^*
ondem
{*Xir
DiftinaioXLIII.
Deus Don
rerpicic
17
Qua:ft.I.
materiam , vc ordine quodamcranfcuntcm a forma
in
formam;
quomodo agcns naturalc ncccHario rcfpicit quia non potcft immcdiate tranfirc
de quocumque in quodlibeci fcd hxc diffcrencia nihil facic ad pofle rcducerc idcm
,
Dumero, vclnon:quia iile ordo rcfpicic formas fecundum racionesfpeciBcas,noa

aucem fecundum idencicaccm,vel diflincflionem numcralem earum quianon pocefl
(lacim fuccedere formz vini,nin aceci forma,&none conlicrfo immediate fed
qu6d huic formx vini fuccedac vcl illi indifFcrcns cft ficuc indifFcrcnccr ex hoc
ignc, vel illogcncracur aqua crgo agcns refpicicns ordincm formarum in cranfmutacione ica poceft habcrc aliquid prjEccdcns formain inducendam ab ipfo ficuc fi im:
mediate agerct finc
cali
ordinb
&
pcr confcquens
quia continuitas fuccediui eft cx vnionc partis

ad partcm,non autcm eiufdem ad feipfumrquarauis ergo concinuitas ponat vnitatcm pofterioris
partis ad
StmemtU
JEgUij.
Liter ponitttr &c.
xJLdium
tenct,
Hic impugnat >Egi-
qui conclufionem
communcm
ncmpe Deum poire reproduccre idem
cor-
ruptum. Ratio tamen qua id probat reiicitur

i Dodlore: eft autem talis , qu6d ide6 Deus po.
idem numero reparare j quia non agit per

motum , aut mutacionem ; non ita natura , ex eo
qu6d agat permotum,&mutationem. Ad maioteft
lem huius apparcntiam adducit fententiam ciufdcm igidij , quam impugnauit /v^ri difl.ii.
huiiu drt.i.
& de qna ibidem
îtdfl.t.
aflum
cft
nempe Deum re(piceremateriam , vt eft tjuid, cft

indtdwSti pcr omnem formam non ita agens
;
naturalc,fcd vt diftindla,& dcterminata per

aliquam formam priorem ,
ideo non poteft
andem fotmam femper imprimerc raatcria, fcd
&
iliam
&
aliam.
Hunc modum
48
ImpufnMtur.
Dfitt ngit per
mutatitntm
fmbitai.
dicendi impugnat prim6,elidendo fuppoHtum quia Deus agit etiam per

rautationem depriuatione ad formam,per quam
aliter fe habet fubiedum. Deinde, alrerum fuppofitum , feu concIuGo potius inde dedu(5ba eft
:
dubia ; fcilictt an agens naturale poflit agere

ad eamdem formam , qui corrupta eft ; hoc remittens ad tertiam qusftionem fequentem. Terti6, reiicit fundamentum , quia licet non reproducerctur prior mutatio interrupta , non inde
fcquitur , quin per aliam poftet reproduci idem;
TttB*ci* tnt-
fijimti.
aam ad idem poffunt eire differentes rautationcs,

vt patet
quiarefufcitatio mortui eft alia
muta-
per quam primum rccrgo fallacia confeqncntis ex diftinlione mutationum infetrcdiftindionem termi-
tio ab eius generatione
cepit ejfe
im-
tmfrhi-
d tuitm
mliûMd
les
futa.
eft
&
rcdo , qui
funt incomparabiles per Philofophum 7. Phijftc.
quibus tamen poteft acquiri idem vhi. Deinde,
norum.
littM
fi
Inftat de
motu
circulari
ex diftindlione numericarautationisinfcrretuc
diftindlio
numcrica terrainorum
ita
etiam cx
diftindione fpecifica rautationum inferretur diftindio fpccifica tcrminorum. Hoc eft contra
Auguft.
},
de Trinit. cttp.^. vbi a(terit
idem in
(pecic pofte produci per gencrationcm a}uiuo-
cam
poflibilc rcdu-
fic fibi
agcndo.
in
COMMENTARIVS.
e
abfoluce
fi
idemnumero non impedietur per hoc, quod deccrinmacur ad talem ordinem
cere
formarum
47
illam
&
,
vniuocam. Prterci reiicit rationcm

qua fundatur communiter fentcntia ne-
gans fucccfliuum diuina virtutc pofte reparari;

non eflet idcm ; idem
quia fcilicet eflet idcm ,
quidcm ex fuppofitionc ; non idem autera , quia
&
incerrumpitur.
Hanc rationem
Sccti Ofcr.
Tom. X.
ceiicit
Dodor:
priorem
non tamen
ipfum.
Si
& arguit hinc
diftindtionem
vtcomparatur ad feergo motus idem reproduceretur
alicuius vnius
non fequcretur ilh

vtvifumeft
diueritcas
in refponfione
,quz prstenditur,
fupra frtimiff* %.pr*-
cedenti.
Tandem rciicit quod ali^s impugnat de dimodo quo Deus & agens naturale refpiciunt materiam Deus vt nudam & abfque or,
uerfo
/^
dine ad vllas formas determinatas in fpecie , noii
icaagens naturalc
formam prio-
quia fupponit
qua eam tranfmutac ad aliam,

quam producit. Dicit tandem & redlc hunc
ordinem non efTe ad proponcum ; quia feruatur Ordteftinttr
/''"* '"JP^
tandcro inter fotmas in fpecie & non in numetu tetn tar
rr
ro:quia etli vmum non poUu mutari vircuce ,; i^*
neqtie
hoc
immmediate uid4.
agencis nili in acecum ,
immutari in vinum; tamcn nbnfequitur, quin
poffct in hoc accetum immutari; vinum v.g.
rcprodudum Deo in quod ali^s fuit irhmuta-
rem
in mareria, a
ii
Excmplum fubdit de mutacionc ignis in

aquam hanc numero cui pcr atcidens eft , fi fiac
vel alio non loquituc
ex hoc ignc numero
tum.
deaquaada;quate
vt conftat materia,
quia ficutmaccria huius,

uerfac
aauat
^
& illius
& forma,
igiiis
funt di-
numero*, & tranfeuntcs in fubftantiam

retincrenteandcm diffetentiam ,
com-
&
municarcnt
nempe aqu^
ctiam ex pattcroateriz difTcrret aqua ex hoc igne gcnerata

numcro , ab aqua generaia ex alio igne quamuis
toti
ita
formam eandem numero haberct. Loquitur crgo DotoT de aqua quoad formam eandeth in
iiumcro,quz
potcft ab agentcin hac,velilla
roateria produci
nem
eadem.
Vnde
concludit ordi-
illum tranfmutationis inter formas
quoad
fpeciem refpcdliuc ad agens naturale , non facere ad propofitum huius difficultatis , quz actenditur fecundi^m produdionem eiufdem in numcro formz , quz aliis defiit ; quia hzc poteft ftare finc ordinc inter indiuidua , licct cfT<:t oido
inter ipfas fpecies. Narolicct vino fuccedat ace-
tum
in fpecic
per accidens eft, vt
hrc
in
numc-
ro forma fuccedat aceto,vel aliaeiufdem fpeciei,

perfeaibni. Vnde colligitur extali ordine
intcr formas in fpecic non aflignari fufficienrem
rationcm , cur agcns naturale non poflit idenl
&
nuffiero
indiuiduum reproducerc. Dc hoc fuqua harc concrouerfia per
fius agctur ^m^^.}. in

fe tangitur.
SCHOLIVM
*>/<'/
**'.'^
IHtUM.
f'*'
s c H O L I V M.
i8
ôjfbiliioi reprodttcendi
oHenfum
T//
efl
mutationeijires annihiletur
lo
^ Vantum
igitur
ad
(^
e^ non
ratione contra
repugnantia creatura,
D.Thom.
Poteftfieri ftne
cum mutatione y fi corrumpatur.
iftuni articulum
V^cx omnipotentia eius
Decifio q.
ex omnipotentia Dei
efi
ex auSioritate Auguft,
quod
quod
dico
poflibilc
fi fit
cft: ex paric Dci

de hoc non tra<5to A/V,
poflibilitas
caufae,
alij
&ex partc obie(fli eft poflTibilitas fimpliciicr quia non inclucontradiAioncm & hoc probatum cft & audoritatc , & rationc , & contra prittone fieret,
j^^l^^ opinioncm & hoc fiuc rcducatur finc mutationc, fiue per mutationem quia
jtres anmy j^ ^jjjq^g g(^ poflTibilc, ficut argutum cft contra fecundam opinioncm,
fed^/f/?.3.diceiur)
Sine muta- djt
'
'
quamy/>riha6benusprobauit,nempepoflibilei'n
'
'
cfle
lOMMENTARlFS.
cft
rcfurredlionem hominis
ex parteDci
tum quia
& poflibilitascx parte horainis. /'^*'''A

Concludo eft Hdei, & com-
vt reparari poflit.
co
/'^Fantum igitur ad ifium Articulum &Ci

V^Statuit conclunonem huius articuH,
munis
*J^fitrreSiionem ejfe
ttiam Exod.i,
futuram ex
fufius probat
& in
antt-
1.
M.
O*
tribui /ymbolts
%6. Eêchiel. 37. lona
Ifai.
quam art.feq.
cedentihiu.
C H O L
Scrtptura probat.
Habetur
Sophon.y Efdr. 1. Luc. 10. adPhilipp.y,
i.Cor.^. i..Tim.t. Apoc.io.ad /ecundum i calum
elementa non
f^
corrumpenda in fine mundi. Ita Auguft.io. Ciuit^ i^.Hieron.
ejfe
in6y
ftbHantialtter
Ejai. Cregor. 17.
mor.^. D.Thom. in addit. quaft.î. art.^,

II
dot
g *T~AE fecundo articulo fi rcfurreclioncm fore poflit oftendi ratione naturalii

/dc hoc ftatim in proxima qujcftionc. Scd pro nunc manifefta eft conclufio
iJdc
J
gjj veritatc fidci hanc enim veritatem tanquam articulum fidei exprimit tam fym\^q\^^ Apoftolorum Carnis refurreîonem quam fymbokim '^\cxr\um&expeio iefurreElionem mortuorum : quam fymbokim Athanafij Omnes homines refurgere babent
cum corporibuifuii^ Uc. Iftud autcm valde exprcfse habetur in multislocis Scripturac,
vtpotc loann.^.i i.to.& 11. & Matth.iy& Apoft. i,Corinih.i<^. & i.TheJf ^. & fecundi
,
RefHfcitaejfe
mortues.
Machab.it. Ntfi
eos quiceciclerant^ refurreifuros Jperaret,
Adargumcnta. Ad pritnum Salomon fuit ibi concionator nunc allegans pro

& illud dipartc ftultorum nunc refpondcns fccundum fententiam fapientum
dum cft concionando pro ftultis. Scd contradicitur illi fcntcntiie poftea. cap.vlc.
ibit homo in domum aternitatis futt Jinem loquendi omnes pariter audiamHS. Deum time , &
iz
Adarg.x,
mandata
hoc
eft
enim omnis homo.
&
tAdi.
&
CdHm
eita obferua
elernema
Ad fccundum,
fi cxlum nunquam atteretur quantum ad fubftantiam, tatnen atteretur quantum ad efficaciam vel influcntiam in ifta inferiora , gcncranj^ ^ g^ corrumpcndo quia poft iudicium ccflTabit ifta influentia ,
quoad hoc in,
&
ffVJti
re~
corrumpeda.
9^"tur dc illo Cc-eIo ,

menta calore foluentur :
Ad akud
*n i.ep.c.i.
^î-
Vel pofletdici, quodlodc quo loquiturPetrusin Canonicafua, Cceli tranfient , drelequod non intelligitur nifi de cxlo elcraentari.
'cJ''g'Poteftilhid i.Corinth.7. Pr-eterit figura
Philofophus
ibi diftinguit
culationc incorruptibiIibus,quia
redit
cadcm non
,
ficut accipiens
circulationem in corporibus caileftibus a ciridco

non corrumpitur pcr motum ,
pcr iftura
&
motum
fed
fit
pracfens
cidcm
parti
motum rcducentem fed circulatio in iftis infcrioribus cft fecundilm corruptionem formx fubftantialis &: redudionem eius & idco non fic rcdit idem numero.
An autem vniuerfalitcr negct idem numero poflrercdire, de hocqu^ft.^.
Ad vltimura poflfet dici quod compofitum potcft idem rcdire licet non redeat
per
13
ty^d 4.
mundi.
fupra
ibi
efie
huttt)
vnio
eadem partium quia

:
In refurre. cntitas totalis

^'"^P^'^''^^'^
illa
dc cfltntia totius , ncc illa vnio cft

nec forma illius cntitatis fed quia vnio
vnio non
quas cft ex partibus
ncccflTario rcquifita
eft
ad cntitatem totalem
9.tfitmBU
potentia homtnum
&
non videtur
illa
eft
aliquid eflc
fad" Z'
'^^^^ numcro , nifi illud fit idcm numcro , quod neceflario requiritur ad ipfum:
0 eadem
i^^co vcrius vidctur , quod vnio redibic eadem , 8c hoc , fi accipiatur pro illa relatiomHtAtio.
ne
DifputatioXLIII.
Qu^ftiol.
19
nc partium voitarum ad inuiccm, nonautem pro ipfa padionc, qux non manec
nifi in inftanci rerurutationis illa enim potcfl poni alia
ficut fic illa mutatio c(l alia
,
a generatione.
Et cum arguitur , quod illa vnio fuit interrupta dico quod interruptum poteft
rcdircidcm numcro,
non tantiim abfolutum fcd refpedus , fi excrcma eius redeant cadcm numero. Credo enim bcatam Mariam habuilfe eandem relationcm Eadtm readFilium poft paflioncm , quamhabuit antc Chrifti paflioncm, & lamcn fuit intcr- latio poteji
rupta,
in mortc Chrifti proptcr dcftru<ftionem termini,& in morte Marix proptcr redire , fi
redeant exdeftru<flionem fundamenti.
trema.
Et fi dicas, quod contradiccre vidcrur illa refponfio fibi ipfi, quia negat vnionem
Troblema ,
paflionem rcdire eandem, &: tamen illa cft ncceffaria ad
totius, 6cfecundura an erit ea:
&
&
/m
dtdum non
idcm,
quod cft ncRefpondeo efto, quod vnio vt eft paflio fit neceflaria ad
fieri totius, fcqiiitur quod non cft idcm/w ipfius tonus, nifi fit eadcm vnio
Sc
concedo & tunc vel neutrum erit idem quod eft probabile quia illa vnio vt diCtum eft,non erit eadem cum generaticnc hominis vel vtrumquc poterit efle idem,
quia non cft ibi contradidio.
iftud
ceftarium ad
ejfe
potcft aliquid redire
eius.
nifi illud
redcat idem,
dcm pajfo
&
znio
itt
refkmnio-
ne.
"~~^
'
CO MMENTAKiyS,
.Photlus epufculo de
'c4p. i j
Guido Carmelica.
referc
~X E fecundo Articulo.
JL/,
TSet ttim
M tMntit,
Si refurrefionem fo-
&c. Remictitadfequentcmquxftio-
ncra cxaraen
illius difiicultatis
fi
rcfur-
poflit
redio oftendi ratione naturali. Inccrim hic ftatuit conclufionem fidci, nempe de fide elfe rclurreclionem fucuram.
fucrunt plures errotcs.
Sntrti ttn-
tuin
quam
veritatem
Fuit crror Philofopho-
qui negarunt immoctalitatem animz
vc
quin ctiara hic crroc

, & Epicurei
comraunis Philofophot um Gentilium , qui
Phthnegabant poflibilitatem lefurredionis, vt docct
tr /trticulS
erant Stoici
fidei.
fuit
Errtr
Circa
ftfktrum.
Tercullianus
lib.de prafcriptionibnt cap. 7.
&
paccc
ex principiis eorum,qui diccbant Deiim agere

neccfficate naturz ad extra , ncc polTc fe folo
ptoduccrccfFeclum caufarutn infcriorum fine ip-
Athenienfium vtconftat ASl.ij.

qui fubfannabant Paulum ob ptxdicationem
huius articuli , quafi feminiucibium , aut magiftrum ridiculx dodtt inx. Sic Fcftus cundcm dilis
caufis
fuit
xicinfanire Ail,t6.
quod rcfurredlionem prxdi-
Videatur Auguftinus/i^. ii.de
carit,
ciMitat.c.
j.
Impugnn- 8ciib.ii.cap.if. Idcoque contra hos qui negatur
ex
Dei bant poflibiliratcm fcfurrciîonis Pacrcs dific-
omniptttn-
runt cx potentia infinita Dci
vt oftcndant
pof-
ti*.
ftbilicatemrefurrcîoniscxprima rcium conditione , feu crcatione. Sadducxi ctiain negabant
eandem vcritatcm Matt.ii. Marc.ii. Luc.io.

Ail.4.f.
& 1}.
Eundcm
krrtr h*rtt.
docet Epiphanius
Pr^ctjfijfe re-
tus 2. ad Tim. 2.
amplius rcfurrcdioncm.
furrtfiionl.
ciforcra in Ecclefia fuf-
vc Simon Magus vt
i.Hymcnxus & Philctdicebant eucnilTe , & non fore
citarunt etiam hxrctici
J!Mr/r/!i
Htgantes
ttSitntm.
Mrrtr Origt'
i. Mncion apud Irentum ciiatumcap.i^. apud Epiphanium haref^î. Manichxi

apudeofdem&c Augufi.Theodoret. Origcncs cica-
Sc Epiphan./;<rr/r)
tut pto hoc errorc a quibufdara
fcd alius fuit
&
error cius apud
phan.
htref.bA,.
Methodium in Aglaphonte
non idcm corpus numcro, fed
cic refurrc<lurum
lib.vere 3. in
citacur inpfalm.i.
Epifpc-
& pfal.6$.
Epifiolaad Ramanos docuit tranfmi-
grationcm animxin corpus, & (exus focminei in

virilem. Tcftatur cciam Thcophilus Alcxandriinis epifiola i.pafihali.
vt
Prioris auc Hmilis ec-
ConlUininopo-
toris fuic Eucychius Pacriarchu
licanus, vt docet Gregorius iVlJgnus Ub,i^.Tnor4l.
& Beda lib.G.in Lucam c.24.

Conclufloncm liici optimc piobit Doftor cx
C.19-
Symbolo Apoilolorura , Nic^no Sc /^thanafij

& ex nouo icitamcnioi in quibusexprcffillimc
,
dcfiniturjiicut eciam cx vcccn Tcitanitco Jeb
16. E^xchitlis ^7.
Ifiii*
tet
qnamuis hic iocus
>5>.
ad fidcm
â^.lib. io.de Gen.etd literam cap.y
vt
fi,
dfi.
Symbol
fi^
dti.
ali- loh.
etiam foleac inccrprccari de rcconciliacione,
& vocacione finali ludarorum
Frfbti ctcluficnit
Au-
lfiiu.
.xxckiet.
Hicton.l hco-
& gloifa ordinaria in cundem locum.
dorec.
Hanc
vericaccm fuiiTeexpiicuam
ni ftatu poft lapfum cxiftimo
dicamexpliciccabomnibus,
Hxc
tor fueric hasrcfis.
eft
fidci in
om-
cre- Tult kic vevtconciarius cr- ritiu expliii-
6c nccellatio
ita
concra Abuienltm in
tJâtthtum ^ntfi. ip. qui piicac apud iuda:os rcfurrcdioncm fucurain non fuiire articuUim fidci,
fed opiinorcm cancum , cx eo quod Sadduuxi
fuerunc inrcr ludzos tc>lcrati. Contrariuro conftat ex Afttttheti n. vbi Chriftus conuincit Sad-
te
cted.r-ds
in tmni fia-
ducsos
erralfc dc arciculo rcfurrcdionis , probans vcricacem ex fcriptura vcteris Tcllamenti

dicitque cos crrare r.cfcientcs Scriptutam,& vir-
Dci
tuccra
&
Paulus Atlor.i.^. dicic
crcJcre
fe
omnibus.quz in Lcge,& Prophccis fctipca funt,

fpemque habcrc rcfurrccftionis , quam liibebant
ludxi. Vnde colhgicur tam Paulum , quam
ludaôs credidillcex Lege & Prophecis iiUariiculo fidc diuina , non tantum opinione liunuiia,
ScAHor.iC. dicit fc iudicari, qiiia prardicabat
refurrecflionem mortuorum
quam Ipcm duodecim Tribus die.ac noftc ccncbanc. Locaeciain
,
negabant refurrcdionemcarnis ftatucntcs tancum falurem animx.

Carpocratcs apud
Irenxum/t^. t.C4/>.24 Valcniinus, vt idcin cap.i.
Alij
eMfnit refur-
7. Oecumemcif Conclliis.
Huncfecundum crrorcm docucruiu Armcni
Auguft. lib.i.dt
(iuitat.
vecctis Tcftamenci ciiata vcritatcm
hanc doccnr.
Iob.& Daniel. Vnde ride Tcrtullianus in iii.
de re/itrreifione carnis c..p.^9. appcliat hunc articulum prxcipuum fidci, quia ncmpefpcs rctributionis in eo fundatur. Vr.de Paulus i. ad Ct
rinth.i j. Si fecundum hominfrn , inquit , ad ttftiAt
vc
pugniiHt Ephrft, îtid mihi prodej}
fi mortxi
non r-
manuucerAM dr bii/nmm , cra^tnim moric&c. Quibus vcibis faiis indicat Apoftolus
fpcm
rctribucionis fundari in arciculo icPirrc^
fnrgAnt
tnur
ftionis.
Scd fpcs hxc rciributionis
in
omni
tu vix pcft lapfum docebarur per fidcm
miflioncs Dci
&
fta-
pio-
crgo ctiam rcfurrcdio pctinde
a(t
Jrtifulu*
cteiindiu
explifiti.
l.Cr. IJ,
lo
IV. Sententiarum.
Lib.
animarum
Obiicies. Potuit cflc retributio

,
in
quamuis non fequcrctur refutrc-
<aio.
Hxc
non
illa
etiamnutn
ftare diuerutas
retributio
terum, tenendo totum non diftingui
quam ludacos cxfpedalle docet

quam ipfe ex Lege , & Prophetis
& quam proponebat j & etiam
patet Danielis ii. & z. Machabzorum 7. Tm
(juidem fceleiiijfime in prAfenti vit4 ms perdu
confummata
&
Paulus ;
exfpedabat
fcd Rex mundi
&c
mundi
creater
omnium
,
originem , &Jpiritum vobu iterum cum mift-
ricordia reddet,& /<(j,&c.Teftimonia etiam
funt clarifllma, ex quibus

,
& qu^m
reftionis in
te
ûiûe
qui formauit bominie natiuttatem

inuenit
fatis
patet
lob
qualis
fi-
explicita vulgariter fuerit rcfur-
populo Hxbreorum
& aliis qui an-
aduentum Chrifti exfpediabant retributionem.
Videantur expontores in loca citata in textu,qui

fenfum eorum faiis diffusc exponunt, & expli-
formam rationis , qua Chriftus conuincic

Sadducsos, & Paulus alios negantcs refurredîonem , quas benc expendit igidius LuHtanus
5*</?.4. 4rM. .4. & Suarez citatus. Procedunt
autem illa argumenta ex natura promiflionis facant
&x
quantum ad fubftanfaciendx & modura quo fa-
8c difpofitione diuina
tiam retributionis
,
cienda eft ,
certitudinem eius in diuina determinatione;
ptocedit redc concra admitrences
legem , dc hegantes refut redlioncm , vt crant
Sadduczi , quos conuincebac Chriftus dcclaran-
do Lcgem
refurredionc
quia
&
funt ex reuelatis
,
&
declarationes vcritatis
in qiiibus promifllo
vt
fubftantia
refurredtionis exponitur iuxta prouiden-
tiam Dei prxfentem
que tam forma
qua omnia
difpofuit
rationis attendenda eft
ne-
quam
contenta declaratio veritatis per expref-
fum ordinem ad
fuas caufas
ex quibus
cft
rc-
furredio.
Ad primum &c. Hc
lih.^. Dialog. caf.A,. Ad fe-
&c.
cundum patet ex litera , & quxftio ipfa infta tra^babitur; An fcilicet cxlum diflTolueiur: IntelliGregoriuslocumprout fccunda interprctatio
proponit.
Ad tertium
patet ex litcra
& amplius
declarabitur f </?. j
i
t/4dvltimum pojfet dictficc. Docet compoj6
Ad vlti- fitum pofte redire idem numero quamuis vnio
mnm.
eademnumero ipfarum partium non rediret:quia
illa non eft de eftcntia totius. Refolutio hzc eft
Ptjfe r*Jlr*
,
idtm nurru'
ro
quamuU
non tndtm
vnie numt-
n.
ctiamD.
quam
Thomx
in difl.fi <]. art.i. quttft.i.adi.
ample<5titur Suarez, vt probabilcm
nc probatur k Dodore
que vnioeftpars
,
& be-
fuppofita diftinftionc
reali totius per fe i partibus vnitis
gralis
redire
e(Tc
57
accipiendo vnio- SeeunUa

nem pro ordine , fcu relatione partium ad inui- ônfto.
cem , non veto pro ipfa padlone. Rationem afin
rt'
quia ipfa vnio videtur requiri ne- Redire titrt'

;
ad compoficutn. Hxc ratio non videtur dtm xnitnem.
fufficcre , aut probare intentum, dato quod vnio
non fit pars compofici , auc hoc diftingui a partiObiieitur.
aliara
bus vnitis quia vnionem cfTe aliam ,
non variat ordinem matcrix ad formam in ej/i
potentix per fe , neque formx ad materiam , vc
cft adiis per fe eius , quia comparantut ad fe infignat pcioris
ccfTario
&
uicem
& ad tocum fecundum idquod func forVnde
malitet.
fi
albedo feorfim diuerfis fubie-
numero vniretur eadem numero , aut anima hzc huic aut illi materix non fcquerctut
6tis
diuerfitas in cfFe6:u formali eius
quamuis vnio
effet diuerfa.
refufcitari
eandem vnioncm , non quod fit hoc

necefTarium ad ejfe numericum , & fubftantiale
fario redire
corporis
fed ad
efe incegrale
&
Sitnit,
Redire vnit-
etiam necef^ nem
fic
Solutio ohit'
qui
Jpe^tin
nd
verlHntem
nntur*.
vecitatem
eius.
Secundum , quod
aftcrit
direeandem pafljonem.
ri ipfius
vnionis in fubiedlo
tranfmutancis
vel potcft
paffionis) probat
Dodor
Intelligit
eft,
vt eft cx vi adbionis
autem hocquia non
& cft tranfiens ficut ipfa adio

:
refie-
y8
Suidfitfaffie vnitin.
intelligi ipfa relatio
in ipfo inftanti refucrcdionis
fit
non
pafllonem
,
,
fupple
cft nifl
adliux,
feu mutatio ttan-
qux ratio videtur comprchendcrc paffionem,
& a(fiionem pro ipfa forma feu vnione in fieri

vt cft ab agente &
in fubiedo & connotac
per modum mucacionis adiux & paffiux cet,
fit
minum a ûo.
quod vnio fuit incerrupca ergo non
eadem numeto.
Refpondet negando confcquentiam & affematetnitatis in
rit eandem fuifle rclacioncm
Obiicit,
redit
S9
ObieiHo.
^d argumenta
folutio eft Gregori)
git
numero
aliquid
cft
Secund6 rcfpondet probabilius
candem vnionem
quia
habet vt pats for-
ie
malis compofiti , quia compofitum

diuerfum kpartibus fcparatis.
ipfos refufcitaturus.
Rationes etiam Pauli eandem veritatem ,

difpofitionem fupponunt , quando v.g. loco citato ex refurrcftione Chrifti , fada , fore aliorum
dQrmientiumrefutredlionem probatjnam ficut
in Adam omnes moriuntur, itaerit refurredio
omnium per Chriftum, & in Chrifto. Rationes
ip{a
vnio, quidquid ponatur,
mo fuit produftum
modus
diuerfitace vnionis par-
&
reuelata eft
partibus
<t
vniratem hanc compofiti
ftare polfe
Cx-
vnionis.
Intelligi potcft Dbdior loqui fecundtim prxfentem matcriam,ncmpe qua ftatuitur idem corpus cum fuis accidentibus connaturalibus, qux
habuit vircute agcntium , & adtionis , qua pri-
quam fa(Surus cft in

Deo non pereunt qui cft
rura
fic
ita
&
&
qua ratione Deus eft Abraham ,

Ifaac , & lacob , quoad fc quidem mortuorum >
quoad Deum autcm viuentium,non foli^m quoad
animam , fed etiam quoad rctcibutionem opc,
tium
mutationis
non videcur cum
vnicis,
defitnffoi nos pro/kts legibtu inttern*
vit4 re/MrreHione /itfcitahlt
&
fiat
tamen
retributio licct
antc refurredionem
des
Contra.
lmfi*gntHr.
numero non inferc diuerfita

tem totius ; quod manentibus iifdem partibus
Componentibus numero & ipfum manet idem
numero quia ficut poteft cum vnitate cutius
cuius diuerfitas in
ad fidem explicitatn fpedtabit.

efe fcparato
quia
fic
ne-
neque intefcd applicatio caufarum inuinfccatum.

effentialis totius
Beata Virgine
ancc
&
Stluitur.
poft rcfurredioncm
ipfius.
Vrgec amplius
quod ctiam vnio
quod ex hoc fcqucrccur,
vt paffio
ObitSit.
ncccirario debec
redifceadcm.
Refpondet ptoblemacicc pofTe dici , quod

vel vtciimquc redivnio
paffio fic eadcm ,
re idem, vcIneutrum:fiftendo tamcn in prima fo-
Selutit,
&
&
lucione.
Refpondetur.
rcfurrcdlione ab
Sicuc alia cft hic mucatio in

illa
qua homo prim^m
produ(ftus per generationem

pofle cfTe
vnioncm
ita
fuic
eriam eandem
licct diuerfa efTet paffio
propterdiuerfitacem rermini
refufcicans. Si
qui
eft folus
loquamur de paffionc
lationis extrinfecx aduenientis
&
in
Deus
ejfe
rc-
Ad
vniontm
fejfunt effi
diuerfi
mU'
tntionts.
rcfpicientis
agcnsj
DiftinaioXLIII.
gens } non fecjuitar tamen vnionem efTe diuerfam^quia vtii.4rr.di(Ieruimus cotraDurandum,
eadenumero forma poteft perdiuerfas mutatio-
Vtriim fo^st
& poftc^
renituitur per aiîoncmTolius Dei} ita

etiam mutationes illx variantur , quamuis vnio
per modum tcrmini ptodudli fit eadcmnumero.
11.
notum per rationem naturalem
ejfe
generalem homtntim
D.Thom.*4</</.f<e/?.7j. art.i.& hic
tjntij^.i.
ejfe
refiirreîoncm
fntHram ?
"^f-^- D.Bonau.<rf.i. ^<e/?.y.
Suarez i.part.tom.i. diJp.ô.ftl.x.& 3. Vidc

animam.
i.Phyf.qudJi.^ vbi Aretin.
it
go vnio fuit primCim produ(fla per gcnerationem,
nes produci ipfain fe manente inuariatajncut er-
Qjr
Qu^ftioII.
Scoi.<-). Met.qiu.fi.
Argentina,^<f/?.i.4rr
\.in Tbeortm. ^.
i.
Non potefi prebari
&
N D 6 quxto, vtrum pofTct cflc notum pcr rationem naturalcm rcfurrcdioncm

gcncralcmhominii cflefuturam Quod ficj delldcrium naturalc
l^
non potcft cflc fruftra, Commentator, t.Metaph. fed homo naturalc defiderium habcc ad fcmpcr cflc & iftud dcfidcrium potieft cfle notum per rationem naturalcm,
& quod illud non fic impoflibilc crgo, &c. Probatio minoris quia non fugitur ali5E cV
v^rg.
1.
^"f'""'''
quidnacurahccr
fugic
nifl
homo morccm. Hoc
ad Corinch. y
fed nacuralicer
patcc pcr expericntiam. Patec ciiam per illud Apoftoli
z.
Nolitmtts exJpoUari ,fed fupcrueFiiri.
Prxccrca, naturaHtcr
&ex
vircuccnacuralisdcfidcrij, vcl amoris ad aliud
nocum
quod bcacicudo
cft,
i.Ethic.de bcatitudine in gencrali,
naturaliter appetitur
hoc
& ex
patcc, ^rg.
io.de beacitudinc in fpeciali fed notum cft pcr racioncm nacuralcm beacitudincm non pofle cfle nifi fempiternam:
ergo nocum cft pcr racioncm naturalcm hominem cfle ordinatum ad aliquam perfedioncm fcmpitcrnam. Probacio minoris, Auguft. lib.iyde Trirjit. tap. 8. probat illud pcr racionem fic Morientem vita tpfa deferit ,fi beata aut ergo nolentem deferit, aut
vetememy aut neutrum fi nolentem quomodo eflbeatavitaîiuditaeJHn veluntate ,auod
non jit in potetiate ?fi amem volentem quomodo vita beata erat quam Jiolutt , qui habehat f Si
dicM ncutrum , nec noUe, nec velie ,fed nec tlia heata efl vtta , û talis eft , vt quem beatum faj
amore
Cap.io.
cit
1,
Cap.17.
eius indignafit.
Prxccrca nacuraHcer nocum cft qiiod coca fpecics rkon caret finc fuo , quin illum
z
in aliquo indiuiduo confcquacur j fcd nacuraliccr nocum eft bcatiiudinem eflTe finem t^^g.^,
fpccici humanx crgo
homincm pofle confcqui iliam, faltcm in aliquo indiuiduoi
fcd non potcft cam confcqui in vita ifta propccr mullas mifcrias concomicanccs cam,
puca variccas fortunx,
infirmicas corporis , impcrfedio fcicniia^ & virtucis, & inftabilitas,
fatigatio in excrcendo a<ûs pcrfe(flos,in tantiim vt nulla opcratio quantumcunquc in principio cft deledabilis, poflit continuc efle delcjftabilis, imoper
cam facigaco deledabilccrit ccflare ab ipfa & notum eft per rationcm naturalcm,
operationcmbcatificamnoncflcfaftidiofam, nec poteft habcri a fola anima fcparata.quia in hac homo non confequiiur finem fuurii:crgohabebitur in aliavitai
toto coniun(ô:
per confequcns ad minus vidctur per rationcm naturalcm concludi , in quibus homo ad fincm fuum pcrcingct.
Practerca, pcr rationcm naturalem notum eft quod omrtisfpccics, quac cft dc e-^'X4*
intcgritatc vniucrfi , cft pcrpctua quia cocum inccgrum cft pcrpetuum fed homo
eft fpecicspcrfcftiflima, falcem intcr ifta inferiora: Sumtts enim nos quodammodo finit 7t.xt.x^.
,
&
&
&
&
tmntum.i.Phyfic. crgo,
&c.
Oppofitum Auguft.
ffac,
I }
Trinit.cap. 9.
inquii, vtritm careat hamana natura
tationtbits
5
loquens dc vita immortali vcl fcmpiterna.
^*" *
tft. Human^s quippe iijgumen,
nec parua tjuafiio
hanc inuenire conantes , vix pauci magno pradttt ingento
ad tndaândam
vacantes
otio,
docirtnifque "PP'
anima tmmortalitattm perutnire fotutrunt.

Idcm AH.xj. diciturdcquibufdam AthcnlcnfibusaudicntibusPaulum.qui dicc- ^"'i'
fubtilifitmis erudtti,
folttts
quod nouorum dacmoniorum videbatur dcnunciator cflc,quia Icfum & refurrcAioncm annuntiabat cis & tamcn illi Athcnicnfes crant Philofophi mulcum vigenccs rationc naturali. Patec dc Dionyfio conucrfo, qui fuic vnus corum crgo
iftud, quod vidcbatur eis ita rcmotum a vcritatc
non videtur bene eflc notum
pcr rationcm naturalem
vndc & omnia quac adducit ibi Paulus,non funt nifi
bant,
quaedam pcrfuafioncs. Patct
ibi.
Practcrca^
2Z
R4:io
ChnHui
PraJtcrea. ASf.i.6. ciitA dicerct Paulus. Si papbilis
j.
m, &c.
magna vocc
Fcftus
Ixpojiii
jutfiionis.
^^ qulbus velut
monftratio
ÊcunS (ûxrovtrumpojfiteJfenetHm^Sccln
(^
(//-
ni/io.
busfequitur forc refurrcdtionem. Rcfoluitpri-
di poflit poflibilis rcfurredio.
prehendit Do(flor^<if
^tf/?.
prims fundantur
mam
quarum
,
notam
Secundam
tanquam
naturalitcr
neccira-
probabilem naturaliter
lion tamcn necclTariam. Tcrtiam vcr6 non cfle
tam notam naturalitcr ac proindc probationcm
trcs
clfe
non
a ptiori
eiuf-
necclfariam
eire
feu demonftrati-
uam
que cognitione naturali,quam experimur.Quarta vero dc perpctuitate fpccicrum. Pro ncgatiua

vero adducit Auguftinum , & Apoftolum. Tan-
phyficam. Idem dicit quantum ad rationcs

i poftcriori , qua: defumuntur ex inclinationc ad
retributionem operum ,
bcatitudinem ,
taa-
dem quia dcmonftratio a
dcmrefpondctad argumenta.
Tonit
&
ptiori cft pcr caufas
C H O L
efi
forma
"O
&
M.
etUm fciretiif
Anima rationalti
nati4raliter
Prima propofitio
êcifica hommtj. Ponit att&oritates quibtM
naturaliter
1
tres propofitiones,tûa/t naturaliter effent notne
futurarn generalem hominum refUrreSiionem.
fpecifica
cfTe
riam.
proponit propar-
in appetitu beatitudinis
Vtrumquc com-
affirmatiua quatuor rationes
te
difputant fub titu-
lopofllbilitatis.anfcilicet rationenaturalioftenOrf/tf
&
a prioti poflic
tionalis.
&
alij
ex nfarrc5iio-
aut ^ pofle-
tur de ratione cccflTaria a priori
Hancqua;n;ioncm
ptmm
hominis , qiia: efl: anima raSecunda, quod hscilt incormptibilis.

Tertia, quod non permanebic fempercxtra corpus,& confequenter reftituctur corpori ex quifcca
k3liac quzftioneexaminatur, anratione naagiturali poflit oftcndi refurredio futura

riori.
ft
proponit tres propofitionss, Vrinnftd*'

foimari illa de- tncr.}lritnii
quarum piima eft cx formaintrin- ^ff'*^"^"nem tri.
intrinfccas effendi
M MB.N TA R I f^S.
r
^
dixit, Infanis PauU.
efi s
D. Thom.prohat hanc
effe
notam
imo ruidetur communij omnium Phdofophorum.
Efpondeo, hoc rtianifeftum cft,quid
fi
racio aliqua
rerurredionem often-
Xvdit, oportet quod accipiatur ex aliquo, quod eft proprium hominis ica quod
non conueniat aliis corruptibilibus hoc autcm non eft materia etiam incorruptibilis
ncc forma aliqua dcftrudibilis quia ciCi talis fit in homine & exccllentior omni
,
formabruti, tamcn ex illa non poteft fumi ratio fufficiens ad probandum refurreclionem totius ergo oportet quod iccipiatur a forma fpecifica hominis , vel ab operationc conueniente homini fccundum illam formam.
Primo modo procedendo cx tribus propofitionibus concluditur propofitum , i)C
fl iilac omnes ratione naiurali eftent notae
habercmus propofitum funt autem
Anima intellediua efi forma hominis Jpecifca. Secunda Antma efiimorrupi'
iftae j Prima
bilii : ex quibus fequitur quod forma fpecifica hominis fit incorruptibilis.
Additur
tertia, c[u6d forma Jpecifica hcminu non remancbit perpetuh extra corput : fequitur ergo,
quod aliquando rcdibit idcm. Ifta reditio itcrata rcfurredio vocatur fecundum Damafcenum //^.4. cap. 1 9. Refurredio eft fecunda eius quod diffolutum eft, furredio.
De iftis crgo tribus propofitionibus qualitcr noc* funt per ordinem videamus.
D. Thom. Dc prima dicitur quod eft rationc naturali nota quod oftcnditur duplicitcr. Vno
j p.q.76. modoper auftoritatesPhilofophorum
qui hocaflTerebant, &nonnifi tanquam ra**'^''''
tione naturali notum. Alio modo, adducendo ibi rationes naturales, ex quibus
iftud concluditur. Dc prima Arift. dcfinit animam , i.de Anima quod cji aElm corText.6.
Text.i.
poris phjftci &c. Et in principio tertij, de parte autem animx^ quA cognefctt , (jr fapit.
:
5:
.,
animam intcllediuam partem faltem fubicifliuam animx priiis

communi.
Praetcrca, omncs Philofophi communlter in dcfinitione hominis pofuerunt m-'
tionale tanquam cius difFerentiam propriam) pcr rationale inteUigentes animaminvbi vidctur ponere
dcfinitac in
tellediuam
partcm cfiêntialcm eius ncc brcuiter inuenitur aliquis Philofophus

hoc neget} licet ille maiedidus Auerroes in ficSiione fua ^.de Anima.
qux tamcn non cft intclligibilis nec fibi nec alij ponat intelledum eflTc quamcflrc
Juetroem notabilis, qui

reprehcdit
fonentem
"
onuatem
~
imelle^liu.
clam fubftantiam feparatam mediantibus phantafmatibus nobis coniungibilem j

quam coniun^Hiioncm ncc ipfe , nec aliquis fcquax eius adhuc potuit cxplicare j nec
per illam coniunftionem faluare homincm inteliigcre. Nam fecundura ipfum ho-
mo
formaiitcr
tamen animam
non
cfltt nifi
quoddam animal
pcr quandam
aoimabus.
irrationale excclicns
irrationalem, Sc fenficiuam exccilenciorem
aiiis
COMMEN
Refoluti fi"'**
XL11
Diftinaio
Quxdio 1
1.
generc
fOAdMEN T A R
humano
"
Ex
frtfriu
Ty
non negatui
EffonJeohoc trMnifeffMm efl, 8cc. Docct

iA.haiic demondrationcm petendam elle cx
propfiis hominis , non ab aliquo corruptibili
neque cx materia etiam prima , quz incorruptibiliscft , fcd cxforma fpccifica hominis , ncirtpc
1
pcr veram demondrationem &

quidcnimpropc fitionesfint vera!,
rubit perpetHo extra corpur.
Dc
bus carumque materia non

cra(5larc, quiaeftalterius loci
rere dc gradu ccrtitudinis
lumine
fidci
mz
Tonitur
animte
ratio
telleSiiUi
vt
fic
qua: definitur
Dcinde
anm corporu
qu-
rationalem
efl
format DoEiorrationem
intelleSiiua efl eius forma.
difl.^.
& ani-
doritatc.
C H O L
i.
organi-
&
Sc
dt&um
Pr*bti.
quia communiter Philofophi
V M.
qua D. Thom. prpbat frimam profofjionem , fcilicet ex
de quo
>
Sic.
yi/,;,.
qua talis cft , partem eius eCfentialem , excepto Auetroc , cuius fidio non
eft inteUigibiiis ,
hoc argijmentum eft ab au-
quam refutat DoEior^ quia fecundum
intellefiionem
anima
mam
an feclufo
recepta: ab initio in
&
ftatuunt rationale differentiam hominis
per fe
fed tantutn
earum ,
& traditioniis
ci
his propofitioni-
cft inftituti
,an neccflk-
Secund6|, quia ex z.
3. <le ylnima,
ponitur anima intellediua, pars fubieftiuaani-
&
*ni,
fed diflcritur tantura
runr.
incorruptiSccunda qu6d fit immortatu

ej/e. Ten\3,q\i6dformaillanonma-
ffiifff^
Sandlo Thoma ypart.<judfi. yG.art.i. tum quia

Philofophi plurcs hoc luminc naturaii noue-
dcduci potcft. Prima eft,qu6dfityj>rwj4^tf-
^'If^ficHmlum
23
quafumittres propofitiones, cxquibus hxc ve-
quotd trt-
1.
euidentiz , vi conuin-
ri6concludente$modo dido.
Qu6d prima fit vera & necefTaria, admittit f"^*P**P~
Doaor,& prmio adducit probationcm ciusex '^^ ^neciC'
Et
ex aniina rationali, vel ex operationc eius.

Tris fripofi- ritas
lones *.
fint talis
""' proteruum
yS.
neceirariain:
Vni* fumtn'
M^tfldtmtn-
D.Thom.intelle6itis fe habet pajfue
quxfl.j.
aliter.,fci
operatioTse
Ex
quoad
^vera Jententia de aSiiuitate
homo firmahter
m-
proprie intelligit : ergo
Antecedens fuse examinat pro^ O* contra.
m "TXE
fecundo, ad propofitum non inaenitur faciiitcr ratio a priori, ncquc a

6
nifi cx propria opcrationc hominis
(iquidem forma D.Thom.
innotcfcitex opcratione, ficut materiaex tranfmutationc cx operationc crgo intcl- ^-f- 1-1 S'
iigcndi arguitur propofitum fic. Intelligere eft propria opcratio hominis eigo eft a '"''^*
propria forma fed eft ab intcllcdiua ergo intelicftiua cft propria forma hominis.
Sed ifta ratio patitur inftantiamj qiiia inteilc<ftus,
wtelhgm fecundtim cos Xc De hoc i.
habenc pafliu^
non a<ftiue ergo illa propofitio , /'r<j^r/4 operatie efl a propria forma, difi.i.ej.j.
non probat intcllediuam cflrc propriam formam fiquidem ab ipfa non ell: ipfa ope- '""" '4ratio fccundum cos, fed ab obiedo intclligibih, vcl a phancafmatc. Ideocxilla
opinionc , formo rationem aliter fic homo mtelligit formaiitcr ,
proprie ergo
ahima inteliccliua eft propria forma hominis. Antccedens videtur fatis cffc manifeftum fecundum autftoritatcm Philofophi j.^r^^/wtf,
i.Ethic.cap.9. quia ifi- Tex.i.&^.
ttUtgere cft propria opcratio hominis
operatio autem vt diftinguitur contra ^"^' * </'
/poftcriori propria
&
&
&
adioncm,
feu fadioncm, formaliter incft ipfiopcranti,
Confimihter
lo.Ethic.xw intelltgere ponit fcKcitatcm
&noneftab
ipfo altcro.
hominis &manifcftum cft,qu6d

:
^"""^^^'
^^'
homini crgo & iiia opcratio, in qua confiftit.

Cap.io.
Scd tentandum eft probare antccedcns pcr rationcm contra prbteruum fi ncget,
7
& hoc intelligendo in antcccdente tntelltgere proprie acceptum :.per quod intclligo
a<ftum cognofccndi trabfccndentem totum genus cognitionis fcnfitiuac. Probatur idcm i.p.
crgo illud antecedcns vno mddo fic. Homo cognolcit adu cognofccndi,non or- tjnafi. eade
ganico:ergo intclligit proprie. Confcquentia patet cx rationc iam pofitaj quia in- ^'''^'
tcllcclio proprie eft cogniiio tranfccncicns orhne gcnus fcnfationis omnis autem
fcnfatio cft cognitid organica, ex x.de Amma. Antcccdens huius cnthymcmatis pro- Text.$\.&
batur quia omnc organum determinatur ad ccrtum genus fcnfibilium ex i.de Ani- ''^- ^-com.
ma & hoc ideo quia confiiHt in mcdia proportione extrcmorum illius gencris fcd ^lj"^ ''.
aliquam cognitioncm cxpcrimurin nobis, qux non competit nobisfecundiim talc ^'^^^^
illa fclicitas
incft formaliter
'
organura
quia tunc dctcrminaretur praecise ad fcnfibilia dcterminati gcncris,

cuius oppofitum cxperimur;quia cognofcimus per talcm acfVum difFerentiam cuiufcunque gencris fcnfibilium ad aliquid quod non eft aliquid iilius gcncris ergo
:
cognofcimus vtrumquc cxtremum. Patct illa confcquentia fccundum Philofophum fic arguentem t.de Anima., cap.de Senfu comrnum.
Scd huic inftatur primo quia cognitio organica eft quac incft fccundiim dctcrminatam partcm corporis; illaautcm.de quaarguitur, quod pcr ipfam diftingui,
mus
fenfibilia a nonfenfibilibus, incft toti
primo,
&
idco non per aliquod orga-
oum
Tfxt. 149.
cr cirdttt.
V. Sententiarum.
Lib. I
24
num
proprie loquendo tamcn non tranfccndic omne gcnuscognitionisfcnfiiiujc

fccundum pcrfectioncm quia incft primo toci, & pcr confcqucns ita eft matcriale
licut illud, quod incft toti pcrpartem. Ita enim paffio totius eftmaterialis ficut aliquid quod incft toti pcr partcm.
Sccundo ncgatur aflumpcum fcilicct quod ille ailus non incft fccundum aliquod organura.quia incft fecundurii organurii phantafiae cuiusprobatiocft, quia
:
impcditur cognitio. Ncc probatio illa de determinatione organi ad ccrtum gcnus, cogit quia phaniafia extcndit fe ad omnia fcnfibiiia. Scd fccunda ini. de Ani- ftantia cxclufa cft pcr quoddarti ibi ta(f):um,quia pcr illum acHium difccrnimus totum
rna.
genus fcnfibilium ab aliquo extra totum illud genus , nec illa probatio quod imTfAY. 63.
peditur ille aclus laefo organo phancafiac, concludit
hoc enim eft propter ordinem potcntiarum illarum in operando , non autem quia intcUcdio cxerceatur mcdiante illo organo*
illo larfo
M M E N TA Kl y
X optrMto-
& diftinguitur contra
fadioncm
fcu
Hic fub-
l_>/iungit altcram lationcm a polleriori

defumptam a propria operacione hominis , qua:
Dcindc homo cognofcit adu non organico,

quem cxperimurinnobis.quae cognitiononcx-
g^
ad certum gcnus fcnfibilium , ficut cognicioorganica,&illoa(StudifFerenciam6tunium
"'
aftionem tranfeuntem , & in ea confiftit fclicitas

hominis , ex eodem Philofopho: ergo ineft fccundiim propriam formam hominis.
C
3
Stennd r-
lofopFio
'i
T^^Ê fecundo ad prtpoptum ,
forma hominis.
intellc6lio:ergo \ propria
Rcfpondet
!>ilitur.
dio
fic
, daco quod incellcphantafmaccauc obicfto , can-
caufa cotali efficicnte
tiuo
ad quod
fiuc.
fc
&
!.</>)?.
^9i(/?.7. in-
autem infinuaca in hoc pociOlmum vrget

concra hanc racioncm ; quia a(ûs incelligcndi
vceft ab ipfa anima cliciciue, pociflimiimproFormatHr bat cam eilcformam corporis. C^terum , eciam
''*"*
formac ipfe racioncm in fcnfu formali , quia intcllcdio eft propria opctacio hominis , cx Phiintrinftc
ftantia
quod
Si rcfpondeacur
cognitio
illa
fic
fecun-
dum tocum & non fccundum organum.
Vel
Vcramque
calis adius.
reiicit
Dodor cum
,
quia per co- lmpugtur.
gnirionemillam cognofcimusaliquid ,quod excedit totum genus fcnfibilium,& ideo impcdicur talis cognicio lafa phantafia
ob fubordina-
cionempocenciarum in operando.
C H O L
V M.
i.p.q. 7;.
/'^V
i,-
coqnitlot'^
iintude.
expmentias negaret , dimittendu4
ejfet
yt brutum.
Liccr probaturantecedensprincipalc ,quiaaliquacognitio immatcrialis in-
crgo, &c. Iftud

fed vidctur amvclimmatcrialis, quia in^'S*-^"^^- Poteft enimadpropofitum triplicitcrintclligi,
organura: SC
corporea, hoc modo, quia non opcratur per partcm corpoream,
JL\.c(k nobis j nulla autem
vocabulum
fenfitiua potcft cfTe immaterialis
immaterinle cft frequcns in vfu Philofophi in propofito
&
idcmcumpropofitione iam pofita de non organica. Vcl alio modo

immatcrialis, quianullo modo cxtenfa:& tunc plusdicic quam nonorganica: ctfi
cnim omnis organica fit cxtenfa quia recipitur in extenfo non tamcn foliim quia
^""'^ iftiid eft
reciperctur in toto compofito
fi
prim6,cum
illud
ficexcenfumj adhuccftccope-
ratio cxcenfa.
Tercio
modo poteft intclligi immaterialis
fcilicct rcfpiciac
eius in
comparatione ad obicdum
quantum
obiciflum fub rationibus immatcriahbus, vtpotc in
vc
abftra-
hic^t^ nunc &huiufmodiiqusB dicuntur conditiones matcrialcs. Si crgo

probareiur immatcrialitas fecundo modo i veriiis habcretur propofitum quam ex
probationc eius primo modo. Sednon vidcturfic poiTeprobari, nifiexconditionibus obic<fti quod rcfpicit illcaAus; nifi forte cx rcflcxionc, quia cxpcrimur nos
hit ab
quantum autcm non eftfupcr fc reflcxiuum:

talis cognitionis
idc6 ab obieclo huius adus fit finaliter probatio antecedcntis.
^
Prasterci , habcmus in nobis aliquam cognitioncm obiedi fub aliqua rationc, fub
Noshabere quanon potcft
cflca^fbus ciusaliqua cognitio fenfitiua:ergo,&c. Antcccdcns probarcflccfli
fupcr a<ftum
&
a Kjua
co-^
fenfitiHatn,
^^^
j^
cxpcrimur
in nobis
Refponf.
dicacuc incffe fecundiu.oi phancafiam, quia hac
Izfa impcdicur
Thom.ms formalitsr inttUigere ^ quia in nohj efl aliqua cognitio impjaterialij. Hanc reijcit Scotfu ,
propofltum faadet njarm experientiis , quihuj connos
multa
qua
cognitionem fenfitiuam excedunt fi ijero pro^
omnem
cognofcere
fiat
,
D. Thom.
'-(''"''**
"'S'"'"^'*'-
fi
'Vrohat D.
terue aliquij islas
tnttHtftl
""''
fenfibilium incer fc cognofcic.
principio elici-
habcc incelledus tantiim paf-
Dehac opinioneagict
tetiditut
in(lati poffe
^ folo
quam
,
S<.c.
S,
quod cognofcimus
acHiu
vniucrfale cxpctimur
:
^^^'^ cognofcioius cns,vcl qualuatcmfub rationc aliqua comrauniori,quam ht
cnim
ratio
primi
intelligttm
V!'^^'^
*'
'
Diftinaio
X L11
Quxftio II.
1.
25
obicdi fcnfibilis ctiam rcfpcftu fuprcmac fcrifitiux. Expcrimur ctiam cjuocl exrtritniii
cognofcimus rclationcs confcqucntcs naturas rcrum ctiam non fcnfibilium & cx- proUtur
pcrimur , qu6d diftinguimus omnc gcnus fcnfibilium ab aliquo quod non cft iliius """'^ "*gcneris. Expcrimur quod cognofcimus rclationcs rationis, quac funt fccund* in- *^tcntioncs, fcilicct rclationcm Vniucrfalis, Gcncris, & Spcciei, &c. & oppofitionis,&
aliarum intentionu Logicalium. Expcrimur quod cognofcimus ajJlum illum,quo cognofcimus ifta, & illud fecundum quod incft nobis illc adus, quod cft pcr aclum rcricxum fuper adum redum, & fufceptiuum cius. Experimur, qu&d afleniimus compritni
plexionibus finc poflibilitatc contradicendi, vel crrandi, vtpotc primis principiis. Experimur dcnique quod cognofcimus ignotum ex noto pcr difcurfum , ita quod non
poflumus diflcntirc cuidcntiae difcurfus,nec cognitionis illata: 5 quodcunquc iftorum
cognofccre eft impodibile alicui fenfitiux potcntix attribucrc crgo, &c.

Si qui autem proccrue negct illos adus incflTc homini, non eft cum co vlteriilj
difputandum, fed diccndum fibi quod eft brutum: ficut nec cum dicente, non
vidco colorem ibi non cft difputandum fed diccndum fibi tu indigcs fcnfu quia
caccus cs. Ita quodam fctifu , id eft pcrceptionc interiori , cxperimur iftos adus in
nobis , & idco fi quis iftos neget diccndum cft cum non cfie hominem , quia non
habcc illam vifioncm intcriorcm, quamjalij cxperiuntur fc habere: Aflumptum fcilicct quod nullus iftorum acluum potcft cflc fecundura aliquam potcniiara fcnfitiuam probatur quia iftu vniuerfalc cognofcitur fub tanta indiffcrentia, ful>quanta
:
ij
ipfum
fic
cognitum
autem fimul dicibile dc omnibus fingulanon cognofcit fcnfus. Scd dcfccundacftcuidcntius,
eft fimul dicibilc
cft
ribus,in quibus faluatur:fic

quia nulla potentia potcft cognofcerc aliquid fub rationc vniucrfaliori rationcfui
proprij obicdi i ficut vifus non cognofcit aliquid fub ratione indifFcrenti ad colo-
Senfut non
cognefia
f^"^'-'''0''
&c ad fonum crgo cognitio illa , quae cft alicuius fub ratjonc communiori quocunque primo obicclo etiam fuprcmi fcnfus non potcft cflc aliqua fcnfatio.
Tertium probat idcm quia nulla fcnfatio potcft efle diftincftiua primi obicdi fcnnbilis,id cftcommuni{rimi,abco,quod non efttalc.quia non potcft efle vtriuf-
rcm
queexrremi. Dcrclationibusconfequentibusalianonfcnfibilia intcr fc, vcl infcnad fenfibilia,patct pcr idem, quod fenfus non potcft in illos i multo magis patct Senjiu ntn
de rclatioiiibus iftis, quac dicuntur rationis, quiafenfus non poteft moucriad co- cotnojcit
gnofccndum aliquid nifi quod includitur in obiedo fcnfibili , vt fcnfibili j habitu- "" ^^^"^
fibilia
do
rationis
non
includitur in aliquo
vt cxiftcns cft
autem
fenfus
cxiftentis cft
, vt "^,.
a
quia vni- '"^ '{.
ucrfali in adu rcpugnac efle exiftens , vt cxiftcns. Aliud de reflcxionc fuper adum
fttntit qui
&potcntiam,probaturperhoc, quiaquantum non eft rcflcxiuum fupcr fe. Alia f/*.
aflcntirc compofitioni, &dcdifcurrcrc,&aflcntirccui- y*tfrpdi
duo dc compofitionc,
cxiftcnscft, vt pcr
hoc
poflcc prcfbari
primum etiam de
aclu vniucrfali
&
dcntiac difcurfus
probantur cx rclatioTic rationis, quia
non funt
illa
finc rclationC
"PT'*'
^fccxiftts.
rationis.
'
'
'
'
'
rOMMENTARl yS.
tione obie(fli
""
quod
immatcrialis
Liter probMtmr yfnteceJens
&CC.
Eft alia
x\probaiio D.Thomx:quiaaliquacogninobis ; nuUa autetti rcDUtiuaed iromaterialis:ergo, &c.

Rcfpondct Doftot , didlioneni illam imm4teJmm*t*ril*
'"*'*.'*. "*"''* ^"^'^ ^^ frcquentcra ex vfu Philofophi in maîipitur.
tcriacognitionis ,& circ ambiguara: Prim6 , vt
tio imiilaterialis eft in
*"
triiMHh**
opponitiir principio operanti per
organum
&
propodtio ptzmiffa facit in paragrapho anteccdenti , quia dicitur in nobis efle cognitio non
17 ixtmfitni organica forroaliter. Sccundo modo dicituriwtfftnitur.
m/;mi/f id quod non eft extcnfum. Tcrtio di^
immMerialie , \i comparatur ad obicdum ,
Tt abfirMt ^'^"^
ictmditiiiu quatcnus iHud pctcipit fub raiioncabftrahentc i
lic
Viwiw/M- coiiditionibus materialibus

"'
vt cAhtc
^tr
nunc
fcu indiuidualibus,
Sc cxtcrjc conditioncs
qux
fequunturad indiuiduum. Dicit qu6d imraatcexcludcns cxten(ionem , (eu fecundo raodo fumpta faceret ad inftitutum , ii probarctur;
cuius probafio defumi tancura poteft ex condiS:tti Oper, ttm, X.
rialitas
rcfpicit illc adbus cognftio-
vel ex rcflexione potentiar fu- intiSiai /f

quod nequit competcre e.\ten- *"""*'"**-
codem lOlw
&quant qux nequit rcfle(ficrc. Idco DoAoc prubat illam propontionem D. Thomar,
tam cx conditione obiedli , quam reflcxionis.
x parteobiedli quia cxperirout in nobis co-
pet
fx
j,^,*^"'/-'*^
im.
rr^*tur tx
qua cognofcimus cns , & qiialita- *''f>tS' "

***'***
tem Cib communiori ratione, quira fit obic6tum
fcnfus vllius. Deindc, quia expetimur etiara
nos cognofcerc pcr reflexioncm cundem illura
adum v.g. quo cognofcimus entia rationis , & PtttmtU trLogicalia , 8c huiulmodi non feniibilia. Idcm /";'* "*probat ex aflenfu primorum principiorum , con- '*" 'v'^*"
gnitioncm
cluHonum
fcientiflcarum
&
euidcntiz difcuc-
fus, cui nequit intclledus diffcntiri
ncqueuntconucnire
qui neg^ret
diutan^MMm
inquit
vlli
adus
; qui
potentix fenliuax;&
hat exptrientiat
inJinfatHt
efet repeien-
aittirrationahilu.
Pcrgit vltetius probare quodilli adlus, quos

experimur, non infint fecundum aliquam potentiara fenntiuam. Probatio eius reducitur ad trcs
propontiencs.
Prima
cft,
quod Voiuerfale,qui
YnJuerfalc,
26
obiiBumin. Vniuerfale , cognofcitur fub illa indifFcrcntia,

uUiaui eji fub qua natum cft prxdicati indiffcrcnter de omlattksj-^
nibus fuis infcrioribus , fcu indiuiduis ; fub qua
fenlibiu!'*
Expltcatur
Vtciir.
non potcft cognofci i fenfu.

Contra hanc propofitionem non facit quod
alias afTerit fingularitatcm non cadcre fub obiefatiotie
<fio
fenfus
vt in dijf. 3. vbi per varias quxftio-
nes agit de principio indiuiduationis ,& potiflli^mji.6, qna agit de indiuiduo pcr fc ; hic
mum
autem
Sefu4 fertur
1
tndiui-
duum
acct.
agit
de indiuiduo fccundura conditiones

, & tcmporis , k quibus
matcrialcs cxiftcntix loci
quia
non
abftrahit cognitio fenfitiua
jj^j^
qua exiftens eft , ideo

non fcratur in indiuiduum fub ratione in-
Jicet
vt hic
fcnfus cft cxiftcntis,
illis conditionibus ,
vt potcft
dc fingulis inferioribus prxdicari indifFercnter.
cxiftendi hic
& nunc
tamen
fcitur fub rationc
quibus non cfTct naaut terminarc adum
fine
tum obiedlum mouere
fcnfitius, nequc naturaobiedi fcnfibilis
conditioncs includit
las
eft indifferens
modum
vt
vt di-
vniuerfalis dc
catur indifferentcr
per
quolibet fingulari
quod eft,&qu6d non
il-
cft,
cognitio autcm intellcdualis vniuerfalis circa

obicftura fcnfibile
cft
vcl poteft cfTe de ipfo
obiedum fuuni fub aliqua

ratione vniuerfaliori , quim fit prima ratio fui
obicdi v.g. vifus ncquit cognofcerc obicdum
communis.
Contra eft , quod ncqueat
intetleSiiua efi
eim forma
totoy alioquin ejfet extenfa

fjecejfario
liori ratione,
intcllcdbus
nem
ai.
Responfio.
quara
fit
vt exeraplis probat
dicit cfTc
fub vniuerfagenerc:non fic

&c hanc ratio-
ferri
fcnfibilc in
,
magis cuidentem quim
fit
/w/'xf'.
prioc
ratio.
Tertia propofitio cft:qu6d nulla fenfatio pofefFcdiftincaiua fui pimi obiccti
fit
non
cft tale
quia neque
eftc
mum. Deinceps
quibus
applicat
abalio,quod
vtriufquc extremi
obicdum
ciam neque,at ferri cxtra fuum
cxempla data
pri,
in
oftenditur in nobis efle cognitio in-
telleaiua
quar tranfcendit obicfta fenfibilia
&
probat ctiam efTe in nobis reflexioncm fupra adtum , qua ipfum adum pcr modum obie-
cognofcimus.
non
V M.
Homo formaliterintelligit: ergo animd

poteji recipi in parte organica , nec in
ergo hahet fibieSium inextenftm
eritforma homintj, quia non materia
ijoluntattj
li
f"'
frioi,if.
fcnfus
(ki
intelleSiio
*'"'^'*
fub rationc indifFcreti ad coloratum,& auditura.

Et fi inftes quod phantafia pofTct ficfcrri, aut
Probat illam confequentiam fojitam num.6.

quia
Senjitiuînoi
C H O L
Sccunda propofitioeft, quod nulla potentia

fcnfitiua potcft fieri in
diuidualitatis, ita vt ipfam difcerncre pofTet ab
ah'aeiufdem natura:
&
vt abftrahit ab
eitu.
animam i qux
filicet
Prohat etiam ex lihera operatione
eandem confequentiam.
o /Ônfcquentiaprimicnthymematisprobaturfic Si talis aclus efl: in nobis forV^maliter, ciimnonfit fubftantianoftra, quia quandoque ineft quandoquc
ilon ineft crgo oportet darc fibi aliquod reccptiuum proprium 5 non autcm aiiquod
cxtcnfum , fiue fit pars organica, fiuc toium compofitum, quia tunc ifta cfliet extcnfa ncc poflet cfte talis , qualis diAa eft, circa obieda qualia dida funt ergo oportct
quod infit fccundum aliquid incxtcnfum 5 & quod illud fit formalitcr in nobis illud
non potcft cfle nifi anima intcllediua quia qusccumquc alia forma eft extcnfa. Vcl
alitcr potcft probari ifta confequcntia, eundo ad conditiones obicdi illius adus, quia
quselibct forma inferior intellc<ftiua , fi habet opcrationem habct praccise rcfpeclu
obicdi fub rationibus oppofitis iftis rationibus di<ftis ergo fi habcmus opcrationem
circa obicftum fub iftis rationibus, illud non incrit nobis fccundum aliquam formam
,
aliam ab
intellcc^liua
formalitcr incft nobis
ergo ineft nobis fccundum intclledliuam crgo intcllediua

ahoquin aliter non efTcmus formalicer opcrantcs fccuDdum
:
illam opcrationera.
Ex fccunda opcratione humana, fcilicet voluntatc, potcft probari idcm quia hogfl- dominus fuorum aftuum,ita quod in poteftate cius cft dctcrminare fe
pde, &rM^^ ^
^gj oppofitum, ficut did:um eft di/l.z ^.i.iiu^ft. i. & etiam non tantum ex fidc,
lcd
etiam per rationem naturalcm illa autem mdctermmatio non potelt poni m
A^f
Hominem
tjfe
lii>em,j^Q
aliquo appetitu organico, vel cxtcnfo
quiaquilibet appctitus organicus, velmatc-
dcterminatur ad]certum gcnus appetibiHura fibi conucnicns , ita quod illud

apprehcnfum non poteft non conuenire , nec appctitus non approbarc : ergo voluntas, qua fic indctcrminate volumus, eft appctitus non alicuius talis formae,fciIicct
matcrialis ,
per confcqucns cft alicuius cxccdcntis omncm talcm ; huiufmodi porialis
&
nimus intcllcdiuam & tunc fi appetitus ille fit formaHicr

re fequitur quod forma illa fic forma noftra.
:
in nobis, quia
& appete-
'
cunJo adpropefttum
CO M M EN TA R l f^S.
^
""* probauit
'
fu. &c. Enthymeraa habetur
De
fe-
&c
cuius anteccdens hatc-
nempe quod
intelUiHoJit fropriA
jnuUeaiml
ejfe
i$obit
confequens enthymcmatis eft;/'wf''"'>

''^'"
trgo eft a prepria forma homints, quam hic probat. r". J^'
^
Intclledio eft in nobi formaliter : non per
cpfr-/o /owftf
Onfeûemia primi Enthjmematis probatur

COnJ
'Jic ,
modum
DiftinaioXLIII.
tis
&
proprium
fiue vt pars
tiim
quia
fcd iilud
non
otganica
ett
aliquid extefum
totum cotnpofi& conaut talium obicao-
efFer extenfa,
ffquenter non effct talitcr
vt probatur in prxmiflis:
pigociusfubicftumeft aliquid incxtenfuro ileft anima rationalis fola:crgo &c. Format fccundi candcm probationem cx natura ob:
!ud vcro
ic(fVi
intelligibilis
non
&.
fcnfibilis
tittx
"**
rm-
liktr-
totura
turali
& ratio eft
& cas cxiJlimat
DoAor
detnonnratiuas:
Fufius autem dcduci poflunt fingula: addutSlis

, quim aliorum,
animam effe immaterialcm eafque impugnando fcd quia non eft propofiti
hanc quaftionero hic profcqui , idco per com-
refponfionibus tam Auerrois
clara ex tcxcu.
SeamjM
& modum operandi
fiuc vt
fic iiitcllcaio
rum, dequibuseft
tum ad obicdum
gcnus appctitus fenfibilis , ic materialis ergo

hcut appctitus liber eft in nobis formaliter , ita
etiam rorma , in qua cft formaliter , eft in nobis Animtm ift
& illaeft anima intcUcdiua. Hacratio deduci- f^'f'* f^btmtmm.
tur cx roodo opcrandi, ic abftradlione obiedi,& ^*
probat appctitum cflc immaterialem , & formam , a qua proccdit. Hx funt rationes poriflimx quibus probatut propofitio prima via na-
habet fuum rcccptiuura
confcquentct
27
confeqfuenter appctitUs rationatis excc Jit quatt*
.u Jura fortnx fubftantialis : <juia aliquando eft,

aliquando non incft : crgo pcr noodura accidcn-
frthan*
Qi^JBftioII.
Sccundo probat candcm confcquentiam cxlibercare voluntatis, qux etiam lumine naturali
eft nota euidentcr,& non folumpet fidem. Hxc
libcrias nequitinclTc pcr appctitum organicum ,
quia hic t^ntum fcrtut in aliquod raatcrialc, &
(cnfibile, & ducicur neccffario non potens non
apptobarc delcdabilc fcnfibilc
matcrialc
anlmam
ejl
.quafl.x.
pendium
trariam
fusc
&
cas pcrcurrimus , & vcricatcm confupponimus cx dogmate fidci

qu6d
in hac materia profequuniur proprio
;
alij
loco.
rationalem
demonHranda adducit DoSior multa

t.difi.i^.art.
C H O L
S
Secunda propofiio
&
qui ncgatunt
I
ejfe
V M.
immortalem,
loca Philofiphi s
Pro hac naturaliter
quorum aliqua habet Kichard,
rationes D.Thom.i.p.q.y yart.G.fed ad oppojitum ajfert
duo
loca Phdofophi.
"pÊ fccunda propofitlonc principali , quac cft, quod anima intclle<îua cft i*
JLyinamortalis, proccditurficutdeprima. Primo adducendo au(5loritatcs Phi- RUhJib.t.
lofophorum , qui hoc fcnfcrunt. Ariftot. i.de Anima ^ A\c\x. quod intcUeifui feparatur di^.i^-or.
p
c<tteris ,ficut
ferfetuam a
Si dicatur
corruftihili.
Conira, cx hoc fcquitur propofitum, quia
ncm &
fccundum ejfe^ fccundum ipfum.

diffcrentia inter fcnfum, &intelicAum,
,
propter hoc poftea minus fentit
quam
non
Anima. Practcrca
i.de
non
ficeft
&
&
Si
autem
foiteriut
Tcxt.7,
cum caufitto, vt toto : quando enim fiinatur homo, tunc

aliquid manet , perfirutAndum eft. In qutbufiiam entm nihtl
ideft ,formafimul{ fupple funt

efi.
'"'*''
dc intclleû, im6 poft-
intclligibilia, magis intelligit inferiora

ergo intclleiftus
tunc vltra fcquitur qu6d fit incorruptibilis inefoperando
Prastcrca i x. Mctaph. cap. Mouentes caufit velut prius exiftentes ^^ autcm iit
(^fianitas
'^**/'-*
Antma ponitur Trw.n.
(\m3. exceBens fenfihile corrumfit finfitm
fenfibilc
fumma
intellcxcrit
debilitatur in
fendo.
ratio
mmus
potcft
fi
i.de
quantum ad opcrationcm.
fcparari fccundum opcratio-
feparatur
Text.
cm.
16.
T'*f-
'*
crgo vulc dicerc quod intellc- ^^'

dus cft forma mancns poft compofitum fed non ante. Prztcrca 1 6. de Animaltbm^ (ap.j^.
rclinquicur folum intclledum dcforis aduenire crgo non accipit tfie pcr generatio- fiiot. 1. 1.
nem , fed a caufa extrinfcca: ncc per confequcns poteft acciperc non efife pcr cor- ^-^f g'^'
ruptioncm , nec per aliquam caufam corruptiuam: quia cius effc non fubcft alicui '^"'.""'âmmaltM,
,r
j\
r
\
f \
r r
tali caulac , cum fit a caula lupcnon immcdiate.
Prxtcrea ex diclis Philofophi formantur aliquat rationcs. Eft cnim vnum prinj^
cipium apud eum,qu6d naturalcdcfidcrium non cft fruftra:nunc autcm in anima cft naturalc defidcrium ad fcmpcr eflc. Practerca 7. Metaph. vult quod matena efi, Ttxt.xx.
non ejfe : crgo illud quod non habct matcriam , non habct talcm
ûa res potefi efie ,
potenciam non circndisintellediua non habct matcriam fccundum cum, quiacft
forma fimplcx. Practcrci ^.Etbicor. vult quod fortis dcbct fc cxponcrc morti pro Cap.tx,
fecundum iudicium rationis naturalis crgo fc- Cap.^.
republica ,
9 /6;c. vult idcm
cundum racionem naturalcm potcft cognofci immortalicas animae. Probacio illius
confequentix , quia nullus proptcr quoclcunquc bonum virtucis , vel in fc , vcl in
alio , vcl communicacis dcbct, vcl potcft appctcrc omnino non ejfi fuum quia fccundum Auguft. j.dclib.arbicr,< tjfe nonpotefiappeti : nunc autcm fi anima non cflcc
immortalis , moriens acciperet non ejfe totaiiter.
Praitcrca, arguic vnus Doclorcx verbis Philofophi ficj quod corrompicur,aut D.TW.
corrumpitur pcr concrarium , aut pcr dcfciftumalicuius ncccffarii rcquifiti ad tjfe '-^ f. 7/*
prohihet
vt fi anima efitale, non omnis
,fied inteticSfus:
,
&
&
&
cius ifed
anfma intcllediua non habcc contrarium , ncc
Scoti oper.
Tom. X.
f//^
corporiseft fimplicitcr *"'^'

2.
ncccflarium
Lib.lV. Sententiarum.
28
&
necefTarium ad cius ejfe , quia habct proprium efe pcr fc , 8i idcm in corporc
cxtra
corpus i ncc efl: diffcrcntia, nifiquodin corporc communicat illud corpori , extra
corpus non communicat.
Practerca , fimplcx non poteft fi:parari a fcipfo anima. cQ: fimplcx
crgo non
potcft fcparari a fcipfa , ncc pcr confequens feparari a fuo ejfe , quia non per aliam
formam a fe habet ejfe. Secus cfl: dc compofito quod habct ejfe per formam , qux
fornia potcft lcparan a materia,
ita ejfe compofiti dcftrui.
Scd oppofitum vidctur Philofophus fenfiflc. quia in fine. 7. Metaph. ex intentionc
:
&
quod omncs
vult
Text.c.60.
cft
mancrc
partes, quacpoflunt
paries materiales
ficut ipfe accipit
formam
rc in toto aliquam
feparatac atoto, funt clcmenta, id

elemcnta &. practer tales neccfl^c eft ponc:
quae totum cft illud
quod
eft
quac
non
poflet
manerc
reparataapartematcriaH, toto non manente: ergo fi conceflit animam intcUcdiuamcflcformam hominis, ficut patetex probationc pracccdcntc non ponit cam
manere feparatam a materia, totonon mancntc.
Praeterea, principium videturapud eum, ô^/c/;'?7fj^, </,?y7;7/V ejfe. Vodei.<^
calo contra Platonem videcur habere pro incompoflîbili quod ahquid inceperit
,
Tcxt. ioi.
&
i6.
&*"<i'-
fit
o.
ext.
pcrpetuum
^^^
incorruptibile
&
Phyfic.cap.de
Infinito.- Cuius
efi
operatione
ficut In
^^^''
'
fic
ctiaip in
f^, quod
cidens.
&c. Aggrcditur
De Mnlmt
X_^recundam propofitioncm, ncmpc an imimmoriMi- mortalitas animx fit demonftrabilis ? Adducit
tie.
vari.is auikoritatcs prohac, qnas D. Thomas,
Richardus citaniexPhilofopho, quas audoritates ctfi monftrent Philofophum docuifte im,
&
mortalitaiem animx
tionem
non
faciunt dcmonftra-
pociflima autcm ratio dcmonftrandi fu-
cxeo , quod anima fit immortalis vt in

piioribus dcmonftratum eft. Ex hoc fequitur,
quod fit incorcuptibilis , indcpendens i materia,
mittir
E/jM^rot^
tii diiplex.
fit
fim-
&
per ac^" incorruptibilis pcr fe ,

Alia dcmonftratio fumitur ex diuina
'1'^^'^
prouidencia quoad rctributionem
T^ fecttnda propojitione
eiut
^jj,^
rn Â Ti4V\TrjT?7T^c
[ÛMmtlJ\lAtHKO.
9
&
principtttm
>
Tutat DoSior auSioritates

ammtr-^zs*
ad auSioritates
comrnoditate materia
ajfertiue tenuijfet
^.
Obiicit
Dodor Philofophum
7,
Met.
text.
com. 60. vbi conccndit folas partes matcriales
mancre poft cotum , formam autcm non mancrc anima autcm eft forma hominis:ergo, Dcin:
dc
i.
de cslo
c</>.</^
//?//
cipium
t.
com. 101. \oG.e!r J. fhyjicorum.
quod
docer,
incipit
,& habetprin-
ctiam dcfincrc.
V M.
e^ rattones aUatas non demonflrare tmmortalitatem
de qua agebat j
immortalitatem
Oî
re ex diuina prouidentia.
dicitprimo Arifiotelem nunc vni parti^nunc alteri fautjje pro
tum probahiha : quod ex ipfo

dat num.
poft
C H O L
iuftitiae
hanc vitam rcfpedliuc ad opera bona , & mala ,

cjua non retribuuntur in hac vita
ergo vt fiat
rctributio , dcbct anima poft hanc vitam mane-
Jicfuijje
omnia diSfa
oBendit.
eius
dubium
non
ejfe necejfaria^ fed
Tertio , reffondet
^- per ordinem explicando '-varia
Secundo
in hoc.
ad omnes
ait
eBo
multa tan-
auSiorttates
addu-
axiomata , per optimam (^fub^
tilem doSirinam. Refutat ctiam duas rationes D.Thom.adpropofitum allatM. n.
4.
quod hcet ad illam fecundam propofitionem probandam fint ranon tamcn dcmonftratiuaB, imo ncc neccflariac. Et quod
adducitur pro ea fecundum primam viam de aucloritatibus Philofophorum, duph7^m dictt j.jjgp poteft folui. Vno modo quia dublum eft quid Philofophus circa hoc fcnfit.
Varie enim ioquitur in diuerfislocis & habuit diuerfa principia ex quorum ahquiArk.vtde- ^"s vidctur fcqui vnum oppofitum cx ahis ahud. Vndc probabilc eft quod in illa
tur ditbiM conchifione fempcr fuerit dubius & nunc magis acccdcrct ad vnam partem nunc
de atiimd ad aham.iuxta hoc quod tra(ftabat matcriam confonam vni parti magis quam altcri.
tmtnortttlt(]. g^ ^ha rcfponfio reahor, quia non omnia dida a Philofophis ctiam aflcrtiue.
tate
crant ab eis probata per ncccflariam rationem naturalem fcd frcqucnter non ha16
T)Otcft
dici
tioncs probabiles
'
>
bcbantnifiquafdam probabiles pcrfuafioncs, vcl vulgarcm opinionem praccedensiit "*J Philofophorum. Vndedicit Philofophus. t.de C^.ijr Mun. (in cap.dc duab.quzft.
j,-3^^/>/,,.
lofophu
Heccjfiria
f*!^,
difficihbus loquitur)'^/4(i//w dicere.quodvtdetHrdignitm^reputantes promptituiitnem magif
quam audaci* , fi ejuii propter Philofephtamfiare (jr paruaf fufficienttas

,
maximas hahemtu dubitationes. Vndc parifac fcmpcr fufficicntiac fufFc-
^'f"* irnputartverecundi*
*^*^'" f^"' diligit
Text 60
^de eiuihM
^^^"^""^'
Philofophis vbi
,
non potcrani ad maiora pcruenirc, nc contradiccrent
principiis
Qu^moII.
DiftinaioXLIII.
cipiis Philofophix. Et i eod.uf.de itiu aHtu dlcUnt JEgjptij \
h*bemm deyHo<fuoque
tAs credi$ltt4tes
29
k ûihut mul- Text. 60,
Vnde quandoque Pbtlofophi
AFirorum,
fcuDC propcer fuas perfuafiones probabilcs
<jr
BAbjlonij
quandoquc propcer
aifcrtioncs
acquie- *d
fitt.
fuorum
c illa rcfponno futficcrcc ad omncs

qu6d non concludunc propoficum.
Tamcn rcipondcri poceft pcr ordincm primd quod rion incclligic iilam fcparacioncm niCi przcise in hoc, fcilicec quod ituellcdus non vticur corpore in opcrando & per hoc eft incorruptibilis m operando loqucndo dc illa corrupcionc qua
principiorum praecer racioncm ncccflariam.
auifloncaccs
liccc cirenc cxprcfTx,
17
corruptioncm organi 8c
compccic poccnciz organicz fccundum Philofophum i.de Aim*.
vircus organica corrumpicur propccr
illa
foU corrupiio
fcncx acciperet
oculum iuucnis , vidcrcc vciquc ficuc iuuenis : ergo ipfa potentia vifiua non cft dcbilitaca , vel corrupca quanciim ad opcracioncm fcd quanciira ad organum canium:
ncccamcncxillaincorrupiioncintcllcclus, quia fciliccc non habec organum, pcf
cuius corrupcioncm poflic corrumpi in opcrando,fcquitur quod flt fjmplicitcr incorruptibilis in operando,quia cunc fcqucrccur quod in eircndoi ficut cuncargucum
Soluit
Uc4
-^'7?-
f^
'""^"'t^''
""*"'""'
Si
cft
fcd cantum fcquitur
quod non
cft corrupcibilis in
opcrando
illo
modo quo
,
potencia organica: camcnponerecur fimplicicer corrupcibilisi iuxca illud primo dc

Anima, lmelle}us corritmfitur nobu qoodam tHtcnori corrupto
hoc pro tanco quia Text.
poncrccur principium ipfi toti compofico opcraildi opcra:ioncm propriam cios j 66.
&
cont,
fcd compofitum cft corruptibilc :crgo Scprincipium opcratiuum eius. Quod autcm fic principium opcrandi toci, &operatioeius ficopcratio cocius, vidccur Ariftotclcs diccrc
de
Amma.
T(xt.6i.
Ad aliud dico, quod cxccllcns fcnfibilc corrumpic fcnfum pct atcidcris
quia cor-
rumpit organnm, quia foluit illam mediam proportionem, in qua confiftic bona
difpoficio organi &:pcroppofitum inicllc(ûs, quia non habct organum,nori ct>rrumpicur ab cxcellcnci obicAo fcd cx hoc non fcquitur,qu6d fic incorrupcibile,nifi probccur quod non dcpendcacin eflendo acoco^quod cft corruptibile.
Ad illud^^ II. Metaph. dicitur quod Ariftotelesponicillud fub dubio, & dicicfiryiff.fcd non ^\c\x. forfxmd iftud,qu6d inccllcdus mancc pofterius, id eft, poft cotum , fcd non omnis anima, fed intellcdus:
fequitur, Omnem namejue fortafit imfopbiU efl : vbi dubitac, an poflibilc fic omncm animam mancre poft compofitum-fi crgo cxprcfsc aflcrac; poccft dici quod camcn non fuic pcr racionem neccflariam
,
fxcelleni
"fi^*^*/*^-
"""P''/'"*
Vidt Henriq.viiifup.
&
dcmonftracum ,fed pcr raciones probabiles perfuafum.
Ad aliud valde dubium eft quid ipfe fcnferic de inccpcionc animx intcllc<n:iua:,
cnim non ponic Dcum aliquid immediate de nouo agcre fed tancjmmod6 motu fempiccrno moucre caelum & hoc vc agens remocum a quo agencc feparaco
poncrcc ipfe inccllcdiuam de nouo produci Si cnim dicas quod ab aliqua Intclligenciajduplex cft inconucniens: vnum quia illa non poccft creare fubftantiam,
i.dift. huiusquarii. Aliud quia illa non poteft magis aliquid nouum produccrc
imracdiate quam Dcus (ccundum principia Phjlofophi dc immutabilirace agencis,
de fcmpiccrnicacc in agendo. Nec potcft ipfe vc vidccur fecundum principia
,
i^
fi
&
fua poncrc inccllcdiuam eflcccrminum agencis nacuralis

/4/)^.
ponitcamincorruptibiIem,&nulla forma,qu3e
cft
qula vt vidcturrjc \i.Me'
tcrminus agencis nacuralis,
Text. com.
7.
cft fimphciccr incorrupcibilis.
Poccft dici,qu6d ponic

accipiat
tffiy fatis
cam immcdiace accipcrc e(ft.bc, nouii tfft a Dco quia quod

cum non ponac cam pcrpccu6 prac}
fcquitur cx principiis cius,
^riji. ad^'"fnd
corpore nec priiis in alio corporc: & non eft probabilc fccundiim ra- '*"""''" *
tioncm, iquo poflitrccipcre tocalc<?|(/enullo pracfuppofico nifi a Deo: crgo con^j, j^^
ccderct creationem. Kon fcquicur,quia non dixit cflc aliam produdVioncm com- nZidtoJUpofiti & animac inccllcdiua: ficuc nec in ignc & forma ignis fed illam animacio- ret crtni.
ncm corporis organici ponic cflc produflioncm pcr accidcns ipfiui animx.
Nos auccm ponimus duas prddudioncs ; vriam dc non tjje animx ad ejfe cius ,
z o
illa cft crcacio
aliam i non animacionc corpofis ad animacionem cius , & illa eft
produdib corporis animaci & pcr mucacioncm proprie didam. Qui igicur pocefTiflc finc
&
nerec canciimfccundam.fciliccc animacioncm,nullam crcauoncm poncrct, &.ita

Ariftotclcs.
Sed licct vites crcacioncm , fecundiim eum quomodo poteft agcns ?mmucabilc ômodo
aliquidnouum produccrc? Refpondeo, nullo modo, nifi proptcr nouicaccm pai(f\ fidnaret
rcccpiiui quod cnini cfFcdus cotaliicr , & jJrxcisc dependens a caufa adiua cfTct '^"fi- ^l**
,
ScottOper.Tem.X,
nouuJ,
3
immutahi-
nouus fcciuceretur fecundum Ariftotclem in aliquam variationemipfius caufce effifed quod efFe<5l:us dcpendens ab agcnte , & paflb receptiuo fit nouus pofine nouitate agentis & ita diceretur hic quod
j.gf^ reduci in nouitatem ipfius pafli
^^^^ neccflitatc naturali, tranfmutat .eorpus organicum ad animationcm, quam
,
le
aliijwd cientis
de
nouo
^
pio
uccre.
cico corpus
zi
V. Sententiarum
Lib. I
cft:
fufceptiuum
iftius
animationis
&
a caufis naturalibus fitaliquando
dc nouo iftud fufccptiuum, & tunc noua eft mutatio ad animationem ab ipfo Dco.
Scd quare reducenda eft illa nouitas immediate in Dcum ficut in caufam atêntem ? Rcfpondco, ficut quia cft primum agcns, ideofecundum Ariftotelcm eft femper agens aliqua adione in pafllim fcmpcr codem modo fe habcns ita fi aliquod
,
Dens fecun<^m
Arifi. agit
nouum,&fufceptiuum aUcuius formae quae non poteft fubeflc

caufalitati ahcuius caufae fccundacj Deus cft immcdiata caufa ilhus: & tamen dc
nouo, quia omni potcntise pafliuae in cntc oportct poncrc aham adiuam corrcfpondcntcm & ita fi paffiuae nouac non correfpondec aha adiua creata corrcfponpaifjjj^ potcft cflTe
p^ffJm eo-
mcdo
dern
fe hahens.
immediate diuina.
Ad ahud dc defidcrio naturah refpondcbitur, rcfpondendo ad rationes principales , quia prima.ratio principahs , fccunda & tcrtia procedunt ex hoc. Ad aliud
debic
fibi
Materia
cftquares de y.Metaphyjiu
poteft
ef-
& non
'
ExpUcd-
quod matcria cft
qua
res
tamcn
dcfcriptio matcriacinon
illa
tantum, cuius
ipfa cft pars
intelligcnda cft
potcft cflc
&non cfle
ita,
fed
^jyg cuius ipfa eft pars, fiue-quae recipitur in ipfa alioquin forma ignis non pof"" tSci quia matcria non eft pars forma: ignis.
Ad aliud de forti fit magna altercatio an fecundum rc<âm rationcm dcbct fe fic
j.gj
^^^
vcra cft
fuf^
12,
FortuiHx-
exppncre morti. Tamen poieft dici ficut PhiIofophusrcfpondcc;p.qu6d maximum bonura tribuit fibi in cxcrcendo illum magnum adum vircutis & hoc
:
bono priuarec fe imo vitiosc viuerct, fi illo a<flu tunc practcrmiflb faluarct fuum ejfe
pg^ quantumcunquc ejfe: meliuscft autem fimplicitcr maximum bbnum, & momcntaneum quam rcmiuum bonum virtutis , vel vita vitiola pcr maenum tempus.
*
mumexpo- .,
.111
11
r
i\
nitfemor^ Vndccx ulo probatur cuidentcr ,quod bonum communc Iccundum redtam rationemeftmagisdiligendum quam bonum proprium:quia totum bonum proprium
tk
Cap.^.
dcbec homo exponcre dcftru<îoni fimpliciicr,etiamfi ncfciac animam immor-
**
^'^'""
tmtone p7o
i3
RefHtatra-
tjês D.
talem, proptcr faluationem boni communis,& illud magis diligitur fimplicitcr,

proptcr cuius falutem ejfe alteriuscontemnitur, vcl negligitur.
Ad rationcs illas Doctoriim. Ad primam , fi intclligatanimam habcrc per fe ejfe
cxtra totum , ^roat perje ejfe diftinguitur contra inejfe accidcntisi
idem in toto ,
jjQj, modo forma ignis,fi cflet fine matcria,haberet per fe cjfe-.iii tunc poflTct concludi
&
^Scot.LTi.
quod forma ignis eflet incorruptibihs. Si autem intelligitur de effe pcr fc , quod
conucnit compofito in gencrc fubftantiac fic eft falfum quod anima finc corpore
habct pcr fc effe quia tunc effe cius non cflet communicabile alteri , quia in Diuinis
etiam per fe effe illo modo acccptura cft incommunicabile. Vnde ifto modo dequia
ficit confcqucntia anima habct ejfe fine corpore ergo non indigct corpore
in fecundo intcUc<û antecedcns falfum eft in primo confcquentia non valet, nifi
aydacur ibi,qu6dnacurahtcr fiuefinc miraculo habct per fc ejfe primo modo:fcd
non per rationem naturalem nota.
haec propofitio crcdita cft ,
^ j gXmd , oon omnis corruptio cft pcr feparationem altcrius ab altCro i accipicj^ cniuj fjfe Angch , fi illud ponatur fccundum aliquos aliud ab cflentia , illud non
^^ fcparabile a fcipfo :
tamen cft dcftru<aibilc per fucccflionem oppofiti ad
qtuft.i.
ipfum
ta6
&
T).
Bonau.
.ar.i.
&
ejfe.
10
liMlorus iHt
anfintrtectf-
faru.
q TÔteJl dici
M M EN TA K
icc.
FS.
Docct ad fecundaio pro-
pofitionem multas elfcrationcs probabi-
les.non tamcn ncceflarias. Circa Hancconclufioj^g,^
Dodtoris
potifllma concertatio,
cft
nam D.
Thomas & plures poft eum docent contrarium,

nempe illam probationem efle neceftariam &
,
demonftratiuam
quiinreiudicauerim nonfauendum cftc Atheiftis , nequc intcr Theologos,

qui veritatcm fidci fuftinenc , fouendam efle controuerfiam, fcdreducend.iraadfcnfumidoneumi
:
*/' "'"il** idc6 aliqui doccnt raiiones naturales effe de* ôn^""uasrcfpca:uintcllc<5tusbcncdifpofiti,
]'m*IUBi44
non autem refpe^Stu proterui neque exiftimo

Doftorcm rcpngnare j quia vt patet ex $. Defe;
beue diipefiti.
cundo adprtpofitum , verfu , Sedfentandurn eji-prohare antecedens per rationem centra proteruum fi nt'
get,Scc. Vidctut dc hoc genere dcmonftrationlsagere. Loquitur prxterei Do<5lor de
ftrationccuidenti
rt
quae
ex gradu certitudinis
principiis ab eo admiflis
monftratis;
tanquam
certis
*'
& deratio- IIU ratioH*<"' ""!"'!'
cuius pracmiflas alia princi-
quibus ipfc Philofophus magis inhacfit , & '^'^ ,x'Jr>.

mun- ^'4
, quaHafuntilla, quibus
certiiasdcftruunt
dum
^xpHeatur
qua: dcduci pofTcc ex ^*
quo fenfu negat pracmiftam
ncm demonftrare
pia
dcmon-
Philofophum conuince-
ab acterno docuit Deum agerc nead cxtrJi,ncque poftc produccre cfFe-
efte
cciraxio
ftum
.
,
DimnaioXLIII.
TrincSfi* *x
qHikm npm-
/MfM
tWft-
ttui.
dura {ine concurfu caufarum inferiorutn hk,

&: nunci propter ordincm eflencialem caufarum
in caufando. x nihilo nihii fieri j quod incipit,
habere finem ; formam non mancre corrupto 10loicaufam efficientem przcedere fuum cfFclum,
& formam ex eo incipcre 11. Met. cap.^.t.
&
vica cantiira , vc coUigere licec ex variis eius locis
li
Ethie.C4p.i6.
I.
}.
Ethic. cap.6. ii. Met.t.
Quara qustftionem indccifam in fupereliquic efdem lilno ,& i.de yimmd ; his
rioribus
ergo principiis adhzrens
quz magis
cx infticu'
non admictcrct racionem illamex

operacione animz defumptam , eire dcmondraciuaro , & conuincentera j quod tantijm inccn-
co (ecutuseft,
Dodlor in propofito.
Accedicquod piutes Patres , & Philofophi,
& Theologi doceant eum fuilFc in errore oppoII
AriliottUm fico,vcl ccrcc ambiguum. luflinus marcy c in eralUcuifft im- tioruadCemesci cribuic illumeciocem.Nazianz.
mrtlitin dijp. contra EunomiMm. Origcncs lib.6.Philottm duim/t
fophomeno. Ncmefius Lib. de natura hominit cap.i.
flmrti f[t'
Theodorecus itb,^. ckrat.grac. Gazsus in dialog.
rtuu.
dic
de immortal. anima prope initium in Theophraiio
TUtenico.
Accicus Plocinus , Porphyrius apud

EufebiMm Ub.n. de praparatione Euangeltf cap.%.
ef.io.cfr II. idquc docuille in Platonis inuidiam,
vel obfcuraiTe vericaccm
fe.
& in dubium rcuocaP'
Alexander eciam Aphrodifius
eum ica docuifTe exponic ;

deanima.
Dubium
/li.
3.
de animd,
& fequitur Caiec./i^.
Pomponacius <^ immortalitate

fuifle
Dodor
nofter
eciam Heruxus .landunus
anirna.
hic aftcrit
ica
Niphus. Pra^terei
videcur piuribus in locis magis loqui ex fcntentia aliorum , vt Platonis, Trifmcgifti ,
Pythagora:, vbicunque difterit oppoficum,quam oftenfiue difcurrere ab probacionem. Acccdic tertio,
qu6d licet alij difcipuli , Comraencacores cius
defendanccx mencc eius immortalicatera,& fequantur,vc Themiftius , Philoponus , Comtnencacor , Simplicius , eu camen fenccnciara deducunt , vt plane eucrtant & veritatem principij ,
vfura eius ad demonftrationem , afteren,
&
&
&
tcs
animam adirtcntem
efte
corpori
non
infor-
mantera , vc dicic ipfe Ariftocclcs , ficut nauta in

naui, lib.i. de anima t.cem.i i. Ita Auerrocs ^,de
W.
animatext.s. Thcmiftius
i. r.
fpm.17. Sira-
fUcias de anima lib.i t.com.jj PhiloponusM i.

x his ergo colligitur obfcuritas huius qua:.
vc
ctm.i^.
Strii.
31
baiur ad principia afterca de gcneracione,

cocruprionc rcrupi ,
dependentia formz i fubie(ko , vc dixi ,\nejfe y&c operari , quod exiftimabanc conucnire non poflc fubftantiz inccUcdua-
cem. 16. pofuicetiara fclicitatcm hominis in hac
ietfmt Do-
Qu^ftioII.
qua homo redderetur capax imprefllonis recipicndz ab intclledlu agente , qui feinptr eft in
adu & hunc conftitucbac fubftantiam feparatam & affiftcntcm. Hi crrores corum reduce-
ftionis in fchoIaPeripacecica ance illuftracionem
&
prouc ex propciis placicis cara Magiquiim ipforum difterebacur. Plato eciara

in AUibiade
eius fe6kacores,vc cxponic D.Tho-
&
; neque cx alia parce tonuenire poffe form.x informanci , non dependecc i fubiedo , auc defincncc coco mancre. Vide D. Thom. lib.i.Contr*
gentet, cap.6i. Mifturn facio crrorera
Sroicorum,
& Epicuri, & Anaxagorz, & quotquoc aniraam

morcalemfaciebanc , auc corpoream.
Reducendo racionem ad principia , quibus inhzferunc Philofophi Petipacecici , incelligic
Dodior eam non clTe demonfttatiuam ad ipfos ,
ideoque ex principiis iplorum foluit argumenta:
vel enim ncgarent maiorem , quam tamen ncCeftariam cUe ccnet Dodor:rtcgarcnt,inquara,yc
parec ex di6ciscum Placonc:vcl ccrtcadmifla maiori,negarenc animam ellc immoccalem,quia negarcnc eam creacam independcntera raateria,nequc feparatam a toco pofte mancre , ficuc negarcnt Deum poflc eam produccreextra raaceriara,
cotum ; fic etiara negarenc confetuarc pofte
excra concurfiim maceriz namdato quod Deus
per ipfos neccffitate nacurz agat adextra,non
concedcrenc eum habere poflc effedium aliquem noui^m fine tiouitatc cx parte alicuius cauix infcrioris ; quam nouitatem hic ftatucrent cx
parte materiz nunc difpofitz ad recepcionem
formzinotdine ad gencrationcm totius & dipofte
eum
nauca in naui
animx
afterebac
cap.^y.
&
corpus
efte
non maceciam
indumencum
quia non ca-
piebac feruando principia dc gencracione,
& cor-
rupcione formarum aliarum in mareria,quo-
modo
fubftiincia incellcdualis poflic incfre
teriz fine dependcntia in
ejft
&
ma-
operatione;
&
confequenccr quoraodo excra maceriam poftet

raanere deftrudo cbto ; quibus principiis inhzicns Auerrocs ,
alij citati poncbanc intclle-
&
dlum
&
feparatura ,
affiftentcm , quin etiam
Aphrodifiusex iifdem principiis admittebatanimaiTi ttiortalem , conftiuiitque virtutem intelle^liuani in nobis comraixtionem elemencoiara
ttm quoiti
leripat.
Printifid
Philopphi.
Vndt negaret
nim*m
tjft
immortaUm.
quod eflcc forraa corpoiis & in fc immaccrialis

quancum ad negacioncm cxienfionis , & quan,
tumadindependentiara operationis a fubic(fto,

aut organo extenfo non camen quaniijm ad dependentiam temotam a materia in fuo ejfe , a qua
confequenter dependcrct operatio rcmot^, ficut
anima ptoxime in eofenfu.
Czterum quantum ad rem iplarniila ratio videtur dcmonftratiua , & ex prioribus , nam admittendo eflc (ubftaniiam fpiritualcm , & incorpoream , ex opfcacione a pofteriori deuenicur
ad caufam ^ priori,ex qua probacuranimam efte
,
incorrupcibilcm
quia fubft.incia fpiricualis
immacfcrialis nequic pcoduci dcpendencer a
14
"Ejft
dtmoH-
firmtiontm
iti
riiff.
Sc
ma-
, vc ipfe intendic , eiTe perfuafionem , Sc

probabilem ex principio admiflb ; fed non eflet
deinonftiacio Philofopho quia licet admiferit
principium,cxquoin re ipfa hocfequitur: tamcn aliis principiis magis inhzfit , ex quibus
oppoficum deduciiur. Vnde redlc Dodlor afleric
vnici corpori per
eft
negabac
im-
mormtii-
neque confcqucnter conleruare animam , & hac

rationc negarent elfe immortalem ; admiftb
fed concadla vircucis adiftentis ficuc mocricis,vc
in dialege Caz.ai
ueniittr
producerc
genciacermini ob perfcflioncm fui. Rcdcergo

Dodor aileric hanc propofitioncm teCoc&a Phi-
&
Brrortt Ui- raas lib.i. contra Gentes
meniirtritl-
non
cerent fiue materia
& Thcophraftus
Dc"
ncn di-
animam racionalera
modum forms informancis ,
ftri
iJcr
&
ceria,fed ex nihilo , ob excellum perfcdioni^

fuz in eftendofupra ens materialc; 8c fnppofita
cognitione creationis per fidem > & omniporenciz diuinz , & libercace eius in agendo , & exi-
fidei
15
Inttndit
lofophi
euin admifille contradictoria implicite
vnum nunc alterum,in

in quibus illud magis eum
tenens
riis
vrgerct
nunc
mate-
diuerfis
;
quotl
ex propofito magis defcniJit. Sic ergo propofi.tio
quz rcfpcdiuc ad Philofophum
ptobabiiis
in fe ipfa eft ncceftaria
eft
&
cancura
rcfpcAi-
uc ad intelleûm illuftracum, qui non habec impedimentum contrarii erroris , ex quo PhilofoC 4
phus
Prtfofitto tft
in rtiffk mofttfnria.
Lib. I
l^
V. Sententiarum.
phus procedic d neccOicatc Deiin caufando , &

ncceflario concurfu caufarum inferiorum , vt
produAionem animc > ciufquecoQ-
materia: ad
feruacionem.
>
&
UArifiotiUt.
dit lefnsfilios Deifieri
incorruptibilis
tfuippe
vi-
&
intelledliua eft
,
forroam corporis , fed

, ne ex argumento
eile
& feparatam
&
& fuperius infinuata.
Hoc modo
ergo, vide-
dicendo racionem noti

dari necefiariam abfolutc refpcdliuc ad quem-
cunque incellecûm
cancum illuftratum , licccipfa ratio in {e fic neceftaria , quia caufam vericacis eius ada:quacam,quxpendec \ modo produdbionisanimaepercreationem non cognofcic
Philofophus eifc autetn propoficionem ,& in
;
fed
&
refpcdiue ad inccllcdlum il,

luftracum, qui caufam vecitacis adsquacam cofe neceflariam
quamuis Dodlor ailcrac non eire demonftraciuam , auc neccftariam probacionem

eius , incelligi poceft fecundum principia nacuragnofcic. Ec
lia
qua: tradidic Philofophus , ex quibus folargumenta, qux adducuncur in oppoficum t
uic
& fecundummencem ipfius Philofophi.

Qui
Doftorcm negare hanc

nocam euidencer luminenacurali,
voluerit dicere
Aliiu modite
racionem
intirpretan-
fed infallibilcm veticaccm
di Dofitrem
reduceread fidem , nondefunc ei fundamencaex

liccra fub fine , vbi veritatcm huius neccffariam
referc ad reuelacionem \ quamuis probabilcm rcferacadlumen, & raiioncm nacuralem. Deinde , ex folucione argumencorum cx principiis
cffe
tres
renc vericacem
mt
(y liui
fundmen-
&
Apoftoli
peccati
originalis
Ter vnun hominem
&
illud
peccatum intra-
&ipfeeam
variis in locis diftcrit
pro vtraque parte ex Scripcuris

teram, lib.io. cap>\
i. lib.^.
dt
Auguftinum Gregorius
dinum De
vc de Gen. adli-
liber.
& aliks frequentiffime.
tpijl.j.
arbitr.cap.io.
Quin etiam
libi7.cpift.54.
poft
ad Secun-
anima inter SanElos Patret , inquit , requijitio nonparttaverfata eji fed vtrum
ipfa ao Adam defcenderit , an certe fingulfs detur ,
:
origine
OhfcuritMt
tjuejlionii
tjf ineertitu-
do olim.
remanfit , eamtjue in hac vita infolubilem faffi funt ûdflionem : grauis enim efl
ijuafHo , nec valet ab homine comprehendi : tjuia
incertftm
fi de
fcitur
Adam
fubflantia
anima cum came na-
, cur non etiam cum carne moritur ?

Si vero
cum carne nafcitur , cur in ea carne , efus, de Adam
prolata
efi
obligata peccatis tenetur f
Quod
denotac quaeftionis obfcuricatem illuftran-
dam
fide
Ecclefia
Augufi,
&c.
fatis
magis ,
demonftrabilem
17
ineft eis
argttmentationibtu hac
efuibui
de-
Humanis
eft.
inuenire conantes,
vix pauci magno praditi ingenio
eam
quim
efle
neque proinde
fed credicam , poftquam
racione
dectarauir.
Accedic ceftimonium Sandi Auguftini lib.i^t

de Trinitate
cap.9. ybi
pramittens non capere
eruditi
fitbtili(fiTnu
abundantes
otio
ad indagandam
tamen anima beatam vitam ntn inuenerunt ftahHem , ideft, veram : ad mifirias eam tjuippe vita
tjui
huitupoft beatitudinem tedire dixerunt
& qui ee-
&
rumde hac erobuerunt fenteniia

animampurgatam infimpiternam beatitudinem fine corpore col,
locandam putauerunt
nitate fentiunt
talia
mundi retroftu
ete
ater-
vt hanc dt anima fintentiam fitam
redarguant , &c.
Auguftinus intendit Placode quibus in fpecieagic lih.ii. de Ciuit.

cap.icf. (^ lo.
aliis ; ad quem locum fc remittit htc quoad impugnacionem fadlam ertoris
fed perinde eciam poftrema verba accommodari
pofTunc Ariftoceli, qui Hccc animai immortalicacem docueric, auccerte infinuauericex anteipfi
nicos
&
; camen alia
qua: ducuic fuperius cxhanc fcncenciam redarguunc.
rioribus
preifa
Accedtc fpedlaca racione nacurati huius ftatusj

eflc adeo claram, vt eludi non poflic : quia ficuc operatio animx ab-
probarionem itlam non
jg
jExponitut
diffirultas
ftrahens k maceria probac efle fubftantiam fpi- probmtinie

ricualem incorrupcibilem ; ita ex oppofito ra- """*!""'"*
imperteitum
'
rr r
cio , qux probac animam efle formatn corporis
.
huiutfiattti.
informancem
ria
& coco
probac 'etiam dependerc a mate-
in
intelleAum
quantum ad
&
communiquancum ad
Diceretur ergo
ejfe.
animam cum
care
Intelligenciis
voluncatem
&
confequenter
non quantiim
quia hoc non compa
fpiritualitatcm
ad incorrnptibilicatcm ,
titur ratio formae informantis
qua: eflcncialiseft
animx
&
(ed
& confticuencis
ita
quancum pro-
bac abftraîo operacionumincorruptibilitatem, operatiopto'

tantum etiam , fpeftando praicise lumen natu- **' abHrrale,
& imperfedum huius ftatus

'
&
mundum,8cc.
quxftio ex eo fnic obfcura,
quod ex vna parce non capiebant quomodoanima a Deo crcata eftcc obnoxia peccato , quin
Deus eftec author eius , quod dicere nefas crat
ex alia parte non capicbanc quomodo peccatum
elTct originarium ex fola carne,qu non eft fubie<%um peccaci. Haec quaeftio fuic frequens ance
Htt in
Auguftinum
Oreôritu.
necelTariam eius
cum quia plurcs etiam Padocuerunc animam cx craduce, vt fuftine-
nacuralibus obiedlis
erigine ni-
, ejue,
nuUa tjueHio
non paruit
foliw anims immortalitatem peruenirt potuerunt
ca,
de
fempiterna,
qui
cur dirimi controuerfia
itntiefu
fic
humana natura
'doSiriniftjue
ab operatione feparaca 4 materia cogerentur ad, fi producerccur a forma informante ,

eiTentiali hominis , iliam conftituere incorruptibilcm contra alia principia ab iis magis alFer-
Contreuerfi
nifi
capiat
tjuam tamen defiderabilem confitetur
feu neceffiratem ef-
mictcre
fuSlinttnr.
Hanc vtritm
fenfifle difcipuli
dencur tacitc admittcre ,
Aridotelis y^ri citati , qui ide6 negant animatti
cire afliftentem
i6
aliquem vitam verc beacam

fubiungic
ûaftio eft. Sedfifides ahfit
Kitu neetjjiHanc autem vcritatem

t*tim vide- fcndi formae fpiritualis
,
fuHt difcipu-
;
,
probat con-
ccptus formae dependentiam a materia
negaret impodibilem
cum qua
^''"*">> f"^
//
ftrm
eorruptibiHefle incorruptibilitacem. r^frm xtr*
Ratio ergo defumpta ab operatione benc probac r<"* Philofoimmaterialicacem , vc opponicur exccnfioni ; fed /*'*'''
obfcuracur probacio ah itnmacerialicace ad incorrupcibilicacem
nifi in iis
qua;
non infunt
macerix , vt func Incelligentix.

Deinde, illa racio ex incepcione de nouo in
&c vc maceriac
communicacur
jn
fuppofico ^^ neceftaquod Deus neceflari6 agerec ad excra , vc \tnw\i te gidi cuPhilofophus , probarec inimam dependere \fprim Aiejfe
materia faltem
& habere caufam ad excri
Deo ,
dependere animam
qua nequic poni
fine
&
-"
J'^"?.
confequenter \ cali J^J^ ,' jjfg

in effe. Oporcerec er- dependere k
cauia
go deftruere propofitionem Philofophi falfara, m*teri,ut
deinde probare creationem animx , ad hoc vt '"*
ratione conuincence habeacur probatio necefla"i.
&
ria.
tis
Hic aucem
procefliis debec cfle ex reuela-
maximc quoad creacionem anima: , neque
quidem Phitofophi , vc Placovnionem animae ad corpus , aut informationem , & dicebanc animas prxccflifle
fortc atia ratione

nici negant
corpus , qu^m vt fatuarent iramortalicacem animae ; ne ex hoc principio conuincerencur , qu6d

fubfic corruptioni. Argutntnrecipiat efti in materia ,
Vutgare eciam fuic ilIud,quod adducic Dodtor de tum phiUfo
&
incepcione;ica vc quidquid haberec inceptionem fhorS di fui efe
non
poflct fibi vindicare
ncceflltacem
'j>'''V"
,,
XL11
Diftinaio
cfTendi
Jrmtm.
ac protnde polTc definere
quia Hcut
qu6d
non
non
argumento
CMp.64. refpondet lamen
necelTari^ pernilat in
Uenxas
lilf.i.
Si ûi
animM
poffe
eds
inquit
cjha
iBnafiibiles effe
tionu iniiium accrperint
fer idem
cnm ipfo
in
vtlfigenera-
corpere mhri
& finefine vere
todem modo fi hahent ,folm
(tr
omnium Dpmintu
,
hoc in loco dicant
pMulo ante c^perint
vt fint immortalet
fiont ijuoniam fine initio
emnia
cui
temporu pfrfiuerareyfid oportere eat aut
mkltiifn
ejui efi
ejfe
autem
tjua
tjttacuntjue fa^lafiint
,& fiiint
dem fuum acciptum gênerationu
&
di~
drfim-
Dem
eft
ab
fitnt
per hoc infe-
Dibim
Eciam Nazianzcnus hanc racionem
foluit,
quz pro vtraque
parte didta
Dodboris in hoc .
facilis eft rcfolutio
fi
fcclufa intcrprctatione
dubiiaciuc loqui iiuclligunt)
ad aliud refcrcur., nem-
animas
remanere) eum non
fed rationi probabili
a rationali diucr-
inniti
dcmonftracioni,
aut di(flisaliorum.
Ad aiiud
de inceptione anima? dicit,incercum

quid ipfe fcnlcrit ; rcfoluit tamen iuxta
ptincipia ipfius Plnlofophi dc modo agcndi caufxprimac , quod diccictannnam produci non ab
Obiicitur authoritas Philofophotum ,

potiflimum Ariftoceiis , qui videtur concedereani-
viia Incelligencia
Deo immediatc
in mafcri;i
immorcalcm.
Refpondct Dodor dubium circ , quid fenfcrit in hoc, qui varic difcutrit fccundijm matcriam oblatam , 8c aliquando quxdani principia
alTumitiquz ad hanc veritarcm faciunt ; aliquando alia afliimit , quac aduerfantur , & hoc fccun-
aiiud eilc probabiie ncmpe produci ab aliquo ,

fpcdlando rarionem naturalem, quam ab ipfo
Deo. De hac confcqucntia doftiinx iMiilofophi
iam fiipra didum cft cangcndo hanc rationcm.
dum
tur
^nani cire
patet ex diftis.
Rcfpondei fecundo non omnia dida
Philo-
"^'" neccflariam naturalitcr
notam ex termmis
aut demonftratam a priori
aut pofteriori
quia
Ariftotele
<U cido
i.
commnnis
quiobiicitur
Haec refponfio
in fpecie ad
practerei
1.
de
paratur a cateru
Refpondct,
& mundo.
Anima
fitut
text. zi.
locum
IntelleEltu fi-
perpetuum a
inquam,Dodor
corruptibili.
pofle intelligi dc
quiU ofiendit
,
eji ,
aut alia caufa natutali
Reliquae in litera Dodoris

ciarx
,
quiavecicas ex
tcd i
ncquc
fcd h.Tret in illa
rcfp"nfir;ne$
obieiftis
funt
non demonftra-
An oper^tio
feparara
mo-
do dido infcrat animam non dependere amatena,& hoc ncceflatio. Hla ratio,quam habet
D.Thomas de fubfiftcntia animx , ad quam refpondet Do6tor . Ad rationes HIm DoElonim
&c. fuftinetur aiiter i Caietano, alitcr a Ferraricnfi; fed refponfio Dodoris claracft, quia
fi intendat efte
per fs extra totnm
id ncgaret Phiiofophus , & eft quod dcbct probari
non fupponi f\ autem intclligatur de cire per
fe in coco, id eft, de exiftencia animz non dcpendente a materia , aut toco , hoc reftat pco,
bandum
aliavia notiorc.
V M.
quod forma
jpecifica
homin^ Hon manehit
: imo 'Xfidetur
Philofophi pofmjfent animam immarta, fi
corpuj.
perpetuo
Explicat opttme iUud axioma. NuJextra
pofuijfent
nihil conficere
quod eam
tunc tantum ijerificari
quarido '-violentum
contra inclinationem receptiuifua perfeSHioniJ i non '-uero quando
difpofita
Ponit rationes aliorum conantium hanc naturahter pribare ,
lum violcotum cftpcrpctuum,

nem
II
C H O L
Tertia propojitio in hac qtttflione
perpetuo extra corpt^.
lem
eft
& vcra.
Refpondct
5eporfioiti-
f***'
eum
efie
&
i-
rcfpondet
fas
ex
frequenter di(Teccbant ex probabilibus ,
vulgari opinione prxcedentium quod probat ex
ttUtci^s
dinem faculorum fecurfdjtm voluntaiem faEloru Dei,

ita vt fic initiofiefent ,
pnfiea vt fint , eu donet.
'*'/*(*Â'"fcphisfuifre abcisoftenfiuc probata pcr ratio-
qui
pollc dcfinente toto.
Metaph. text.ij. qui magis
dubitatio, inquit
Allquando
pinntur
cft
iiliorum
11.
poflibileeft alias
&
Ari-
exprelfus
manere
aut
AdlocumÂ,-
pc
Suppofitis his
fiotilet.
ria in effcndo
quz
funt
Stluitur.
catnen ca corrupcione , quz eft formz , quae dc'pcndec a matctia in toto. Hzc refponfio e6
tendit vtoftendat ad dcmonftrationem rcquiri
probari dcbere animam non depcndcre a niatc-
extenduntur in longitu-
orat.^^.
/tntem
autem de fcparationîn^,
aut eciam in operari ^ toto , ecfi enim eftct incorruptibilis in operando ea corruptione , qua:
competic organo ,exi. de jinima text.Cj. non
intelligeretur
ejuoniam nonfunt ingtni-
^c
tia.
organum , qux k maceria dc-
& particulari inftrumcnto & fubiedlo:
&
PhiUfofho-
&
riora funt eo tfuifecit ea
ta : perfeuerant autem
rmm
tionis fenfibilis per
illo
initium-ûi-
33
feparatione operationis ad difFerentiam opera-
pendet
ex reuelatis.
$x
Quseftio II.
1.
ex non neccllitatc elTendi aliquando non fuic

ica etiam ex fuo ej^ non habct ab intrinfeco
occurric
20
olhau
,
,
efl
efl
contra inclinatio-
24
nde Hen.
communtcatiui.
T~Ê
tcrtia
tjuedlib.
l'
cam.probaripofTcpcrhoc, quod pars cxtra

forma autcm tam nobilis non rcmancbit perpctuo D.Th.ip.
propofuionc dicitur
^totum
eft impcrfccla j
crgo nec fcparata a toto. Praitcrca , nuUitm vieUntum eft perpttHitm , fc- <ju. 79. dr
cundiim Philofophum. i.de C<el. (^ Mo. fcparatio autcm corporis ab anima cft vio- 104. 4rf. I.
Icnta,quiacontramclinationcm naturalcm anima:, fccundiim Philofophum quia cont. Gen.
lib.^.c.-j^j.
naturaliccr inclinatur ad pcrficicndum corpus.
Text 17.
Dc ifta autcm propofitionc vidctur quod Philofophus , fi pofuiflct animam ira-i
Jl
impcrfccla
mortalcm, magis
quia
pofuiflct
omnccompofitam cx
Prima non , nam
illa
maior
pcrpctuo
Pars extra
cam mancre
finc
contrariis cft corruptibilc.

,
Pars extra tttum
efl
imperftl4
corporc.quam
Nec
,
non
rationcs
cft
vcra
in
iftac
nifi
corporc: cotum eft

probanc. impcrfe-
de partc,
qux
{\ii
exfli-
catur.
:,
quac recipit aliquam pcrfcftioncm in toto anima non recipic fcd communicat
fic poteft formari ratio ad oppofitum, quia non rcpugnat alicui acque pcrfcclo
in (c manere, liccc alteri non communicet fuam pcrfc(flioncm hoc apparet de cau:
&
fa efficiencc
non rcpugnat quantumcunque manerc
cui
finc
cfFcdu fuo fed anima

:
manct xquh pcrfecla me/Je fuo proprio, fiue coniunfta, fiuc feparata tamcn in
hoc habct difFerentiam quiii fcparata non communicat fuum ejp: altcri.
Pcr hoc ad aliud,qina incliuatio naturalisduplexeft vnaad aftum primum,&
:
25
imperfedi ad perfcd>,um 8c concomitacur poccnciam eflcntialcm. Alia ad adum

cft pcrfcdi ad perfedionem communlcandam , &c concomitatur
fccundnm,
NuIIum potentiam accidcntalcm. De prima vcrum eft, q\i6d oppofitum eius eft violenviolentum , 8c non perpetuum quia ponit imperfectioncm pcrpctuam , quam Philofotuin pcrphus habuit pro inconuenicnti :quia ponit in vniucrfo caufas ablatiuas cuiufcunpetuu exSed fccunda inclinacio, etfi perpetuo fufpendacur , nullum
jî^jg imperfedionis.
tcatur.
p
yJQJgjjjujn proprie diciiur,quia ncc imperfcdio nuncauteminclinatio animac ad
corpus tantum eft fecundo modo. Vcl poccft dici fecundtim Auiccnnam quod appeticus animse faciacus cft per hoc quod femcl perfecic corpus quia illa coniuncftio
cft ad hoc , vt anima, mediance corporc acquirat fuas perfedioncs pcr fcnfus , quas
per confcquens finc corpore femel autem
non poflet acquirere fine fenfibus
cft
&
coniuncla, acquifiuit
quantum
&
ipfa fimplicitcr appetic acquircre illo
"
quafrnon admitteret naturali curfu rcno"*" Dclndc ctlam fi admittcret animam c(Ic
caufis,
'
M M E N TA Kl y S.
immortalem
T^^
TertUproto,
txtntcorpM
ligi
per rrtaneret
txtr corpwi
'
*ntelim
Aatum
diccrct
de partc
quz
2.3
rccipit perfeftionera in toto
& dependet
; non autem dc parte communicanpeifedionem , & non recipicnte , qualis cdct

anima , fuppoiita cius immorcalicate , (1 admitte-
contra inclinationem naturalem.
retur a Philofopho.
Refpondet Doftot ex mentc Pliilo/bphorum,

/i ponctct Ariftotclcs animam manere poft corpus immortalem , pofuiirct eam fempet in eo
ftatu mancre finecorporc, quiacorpus corrupti^''^ ^^ ^^ contrariis , nil autem tale ponerct
Philofophus permanfurum fcmper nam ftatum
Ad aliud reipondet , diftinguendo appetitum Ratlmes vt

naturalem in eum , qui eft recipienda: pcrfcdtio- '* 7*"! ""'['
te
&eum,quieftcommunicandaEperfeftionis. ^""^jp^';^
Secundo modo fumptus non conftituit violcn- y-j.jijp,.
tiis,
tum dum feparatur ab adu , & ilc tantiam competeret anims ex mente Philofophi , vt patct ex
,
renouationis corporis noftri
non agnouit Phi-
Auicenna.HasrationcsadmittitDodlorcirepro-
neque demonftrati poteft rationc naturali , quod fcituc tantum ex crcditis neque
admittcret idem corpus renouari fine iifdem
lofophus
babiles
(ius
S
Refoluit'
C H O L
,
litatem.
eim
efi
fccundum mentem
non necelTatias
iplu-
afferri.
M.
rationalem
ejfe
formam
homints,
errorem peffimum Auerrou
alias
Ad fecundam ^fcilicet animam effe imAd tertiam yero pauciores. In fecunda
O* communior tenet demonUrari antmne immortanon reperit ad id rationes , ideo negat quem fequuntur
magna-controuerfia ,
Scotus
difcipuli.
& funt vcra: &
priori probari s <iT oppojitum ejfe
mortalem , plures rationes probabdes
fcdeas foluit tanquam
animam
njero dua^ non demonHrari ratione naturali.
propofitione
mincnaturali,& refpcdiucadPhitofophos.
DoSfor primam propo/ttionem
qUoda.mmodo a
tamen folidcu
Tartaret. hic, Baffol.qu^fl. 3 .loan.Andreoj, Petr.de Aquila^ Faber.Theor.
^S.cap.^. c> Theor.69. itemy landantts y.de
Anima quxjl.y^
19, Caiet.epifi.ad
Rom.
cap.<).Fomponatitis lib.z.de mmortalitate anim, tenetyfed male, eiuj immortalitatem

ejfe
contra lumen natura:
^ multi tenent
ejfe fententiam Artfi. Alij
cum
Scoto aiunt
eumfuijfe in hoc dubium.
i^
lOumflatitn
cius feparatx cflc ^f"*'/"/<-
Sccundo quia violentum nulliim eft pcrpetuum

anima autem violentc fcparatur,&
^**
Aximn, ftm-
perfcdiorem, quamftatumincorpoiccorruptibili , quod bcatitudinemcius impediret.

Refpondet crgo ad raiiones , primam intel-
tertia propofitione , &cc.

Harc fuit,
JL--/qu6d anima non poflit manere fcmper
/Itio eiiffs[ut extra totum, aut corpus. Hatc probatur ab aliis:
frohth.
quia pars cxtra totum eft imperfcda , anima auQrtcdunvn jj.j^^
tam nobilis fion mantbit femper impetfe-
,,
modo.
AIco
ergo qu6d illarum trium propofitionum, cx quibus formatur ratio ad

y refurrc(ftionem quodammodo a priori, quia fumptn: funtaforma hominis
rcfalcicandi.
Pnma
eft nacuraliccr
nota
& crror ei oppofitus
qui proprius cft , 8C
non tanium contra vcritatem Thcologiac, fedctiam

contra vcritatcm Philofophix dcftruic cnim fcicntiam quia omncs a(ftus intelligcnfolius Aucrrois pcfiimus cft,
di,
QuxmoII.
DiftinaioXLIII.
di, vt diftindlos
adibus
fmc
lis
&
ab aclibus fcnticndi,
appctitus
fcnfitiwi
ita
omncs adlus clcîonis, vt diftindos ab

omncs virtutcs
qux non gcncrantuc
,
fccundiim rationcm
clc(flionibus faclis
crrans cfTct a
&
communitatc hominum
minandus.
Scd alijc dux non funt
pcrfuafiones probabilcs.
vidctur magis cxprcfs^
fufficicnter
35
&
rc(ftam
&
pcr
naturali rationc
notx rationc
naturali
liccr
confcqucns lavtcntium cxtcr-
ad cas
fint
qujcdara
Ad fccundam quidem plurcs probabiliores, vnde&illam

fcnfiflc Philofophus. Ad tcrtiam autcm pauciores
& pcr
,
confcqucns conclufio fcquens cx
iftis
non
eft pisr illani
viam
fuflicienter
nota rationc
naturali.
Secunda via ad eam cft a poftcrioribur; quarum aliqux probabilcs la^fbx funt in
17
rationibusprincipalibusjVtpotcdcbcatitudmc horainis. Ad hocctiam adduciturdc Var. vbl
<>'
iuftitia Dei rctribucntis: nunc autem in vitaifta viriuofimaiorcs patiuntur pccnas, /*/"*
quamvitiofi. Et iftudargumcntumvidctur Apoftolus tangcrc i.Cox.i y Si mhacvi- ^'^j'*'''^'
^ ' '"^^'
ta tantum in ChrtFtoJperantes fumus , miftrabiltores fumus omnihui hemtmbus , &c.
Scd iftac rationes a poftcriori minus concludunt, quara illx a priori acceptx a pro- Exto ûU
priaformahominis: nonenim apparct per rationem naturalera, quodcft vnus rc- "%"' ^'"'
,
dor horainum fecundum leges iuftitiac rctributiux,&pumtiux. Etiam cftoquod "!f. '^"*
fic dicerctur quod vnicuiquc in bono aclu fuo fit retributio lufficicns
ficut dicit T^"^"""
5
&
tta ^, vifibtftt peena omnit peccator:

Confeff cap. 1 2. luJiisH Domine
refirrtaioitaquodipfumpcccaturaeftposnapriraapcccati. Vndeapparet quod Sandi a po- rtemeffU'
ftcriori arguentcsad propofitum, non intcnduntfaccrc, nifi quafdara perfuafioncs turam.
probabiles ficut Greg./i^4. Moraltum //e jpofitis ad hoc quibufdara pcrfuafionibus
Auguftm.
dicit
lib.
1 .
^/ propter tftas rationes noluerit credere
propterjidem credai.
&
26. &etiam i.Cor. ly. per excmplum dc grano

dodrina Pauli Al. 17.
cadcnte, & per refurredionem Chrifti , Si ChrtHus refurrexity (^ mortut rcfurgent & pcr
iuftara rctnbutionera vel non func, nifi perfuafioncs probabiles.vcltantum cx prxSirailiter
28
miffis crcditis.
Patet difcurrcndo pcr fingula.
'
Breuitcr crgo nec a priori , nec pcr rationcm principij intrinfcci in hominc nec RefkrreEHo
a pofteriori , puta pcr rationem alicuius operationis, vcl perfedionis congrueniis ho- "" ^ P""'
romi , poteft probari ncccflario refurrcclio, innitendo luraini naturali crgo hoc tan- ^t'^"*^"'?
r>cc fecunda propofitio^^^^''"'^*
quamoraninoccrtura, non tenetur nifiper fidera. Imo
"^
inprima via, ficutdicit Auguft. j.Tr/w. f4/>.9.tcnetur per rationem,fedtanturapcr

Euangclium diccntc Chrifto NoUtetimere eos qui ccctdunt corpiss antmam autem non
1
fojfunt occidere; timete autem,
Adargumcnta. Adprimura: aut arguitur prxcisededefidcrio naturili proprie

& illud non cft aliquis a^ftus clicitus fed fola inclinaiio naturx ad aliquid &
tunc planum eft qtiod non potcft probari dcfiderium naturale ad aliquid nifi pri,
roo probetur poffibilitas in natura ad iUud

-
rt
cft petitio pnncipij
aut argucndo dc
fcilicet cft acflus clicitus, fed

tcft
& pcr confcqucns e conuerfo areucndo,
dehdeno
I-
/^
naturali rainus proprie diclo
concorditcr inclinaiioni naturali
quod aliquod defidcrium clicitura fit naturalc

quod ad idera fit dcfidcrium naturalc primo raodo.
probafi
bctur,
non
29
^'f "r^-
**",'"
"*"
tur.ue pro-
ilum.
eli-
vidcturcflc,nifi exinclinationc naturali.
quia vitiofusftatim inclinatur ad dcfidcrandura

i fed quia natura non ftatira eft ex fc
quilibet ftatira appctit iftud apprehcnfura 3 fequitur quod
vitiofa, ncc in oranibus,
illud dcfideiium non cft vitiofum crgo ifta rcfponfio non eft gcncralis.
Idcopotcft dici, qiiodoportctapprehenfionera eflefecundura rationcm reclam,
raodo ncgaretur prim6
fccundiira habitura fuura , id
^'1'^ '^fi'
quod, prieQ-im^
proprie -
tunc itcrum non poraodo, nifi priiis pro-
illo
Siautcmarguasiiliud naturaliterdefideratur, quodapprchcnfuraftatira adu

cito defideratur, quia ifta pronitas
Hoc vno
Afatih.ic.
ii.c.
didlo
yainr.
quod
fibi offêrtur
&
non erroneam alioquin (i ad apprchenfionem crroneam ftatira oranes appetanc

aclu clicito , non fcquitur illud cfle confonura inclinationi naturx irao raagis oppofitura non cft autcra raanifcftura per rationcra naturalcm,qu6d ratio oftcndcns homini fcrapcrcflctanquara appctibilc, fic ratio non crronea quia priiis opocterec
oftcnderc quod iftud poflet CQmpetcre homini.
jo
Breuitcrcrgooraneracdiuracxdcfidcrio naturali vidcturcflc incfficax;quia ad

cfficaciam cius oportct oftcndcrc, vcl potcntiam naturalem in natura ad iftud vcl
:
quod apprchcnfip, quam

apprchcnfio rccla ,
&non
ftatim fcquitur iftuddefidcrium,
crronca:& horum primum
eft
ii
eft acûs eliciius, fit
idcm cum conclufione.
reHe seper
#>
'"fit
dejidenum
''*^'"'*
IV. Sententiarum.
Lib.
36
quac concluditur ex dcfidcrio naiurali

tum illa conclufionc.
fccundum autem
difficilius
minus no-
vcl
Sed ad probationcm huius,qu6d dcfidcrium hominis naturalc cft ad immortahtatem quianaturalitcr fugit mortcm poiTet dici quod illa probatio concludercc
jEque de quocunque bruto. Et fi adducatur Philofoplius . de Gcnerationc in finc
'jMiUtu autem in omnibu femper eê ^4 non ejfe j iftud cft ad oppofiium tum quia
Text.^f.
Nontnfer- jeque cohcludcrctur in brUto ficut in hominc: turh quia fubdit Hoc autem in omnitur dejide^^^ impolîbile extilere centinue propter lonve a principio dtfiare ,
ideo reliauo modo Detts
21
&
raleadim-
"^f'*^*^ ônttnuam facert gcnerattonem
<:<*'p^'^'*'f
ad fempcr
fit
tem ex
bilc, fcihcct in
eo
ijnoJ ho.no
mme
natur^ner
vitat mor-
cum defidcnum
naturalc
non
in
vnico
fcd in tah fucceffione.
Vnum oppofitum non fugit nifi proptcc

Conccdi poteft quod ex hoc fcquitur, cum fugiat morergo amat vitam pro nunc 8c fic dc quoUbet nunc fignato 5 fcd
lempcr vidctur
^^.^j
^^^^^^
in
ficut in a!io gencfabili,
d\czt
(\\jizii
quibus eft , hoc impoflibilc in fcipfo eft ad illud ficut eft pofficontinuatione fpccici in diucrfis indiuiduis & ita conccditurdcho-
eire
mortaht^
ftare vis,quia fugiens
altcrius oppofiti.
tem pro nunc

non fcquitur crgo pro infiniio.
Ad illud autcm Apoftoh, nolumus
:
i.f#r.jv
expoliari y rcCjpondco nolumus,fciIicct nosinfidem

vtiquc nolumus naturahtcr fic quod iftud noSe
cft fccundum naturalem inciinationem fed non cft notum rationc naiurah, quod
iftud noSe fit fccundum incHnationem naturalcm.
y Ad fccundum,conccditur quod vcrum cft beaticudinem non fblum in vniucrfah*,
fcd etiam in fpcciaii appeti natutahtcr ab hominc, ficut inferivis patebit dtjf. 49. {ed
fpirati
fiuc ccrtificati pcr
&
u4d
1.
Beatitudo
appetttur
ter
/idnon
na-
filtur
non
conjt-
naturali
rationcquod
ipfa in particulari, quac fcilicet confiftit id
^^^^ jjq^
q"^
finis.
Cum
turaUteriH
fU9
notum
cft
crcdimus illam confiftere , appctitur naturaUtcr ab homine oporterec

^"''^ ^^^ notum pcr raiioncm naturalem , quod illc adus nobis cft conucnicns tanj||q
crgo probas pcr Philofophum, quod bcatitudo non tant^dl in gencrali.

ex 10. appctitur naturaliccr. R.cfpondco,ctiamilla ratio bcatitu-
i.Eth. fcd in /pcciali
dinis,quamPhilofophusrcputaait fpecialem, qu3e
fi'^-
10. Ethic.
'^'
'
fcilicctconfiftit in fpeculationc
altiffimarum caufarum perfediffimapoffibihhominijcft valde ratio vniuerfalis

fpeciali
autcm defcendendo
10. Ethic.
fecliffimam in vita
cap. 10.
corpus fanum
effe^
ifta.
non vidctur
ia
fpcculationem pcrVndeinquifitaifta beatitudinc hominis fubdit 0/)orm

fumulatum effe : non tamen AHimandum multit ,
magnis idi~
ipfe
proceffiflc vltra
^ cibum, &
ergo felicitas illa fpecialis quam nos ponimus ( quia ponimus fpcculacionem homini poffibiIem,qu3c longe pcrfcdior cftquacunquc poffibili fibi in vita
ifta ) non cft naturaliter nota efiTc finis nofter > ncc naturalitcr notum cam naturali-
gere ^felicem
tanquam finem.
cer appcci a nobis
non poffi: eflc nifi fempitcrbeatitudinemhumanampofle

haberi
*4/.memin vita ifta,qu6d volensamittit cam: quiadcbetfecundum rcdam rationem vcllc
brum.
propriam conditionem naturx fua: rcda autem ratio oftcndit ifti non habenti
fidem,vc videtur fibi,qu6dconditionaturs: fuxeftmortalitas, tamanimz, quam
Ctira probas per rationcm Auguftini beatitudinem
'^^'^
dabitur illud * medium,abilloquitcnct
corporis
& ide6 debet vellc
ficutvitam amittcrc
ita
vitam beatam. Et
cum dicis,
non eft vica beata, qux non crac amata ab habentc vcrum cft fi non eflet amata
pro quando eft poffibilis, Sc conueniens illi amanti fcd fic eile conucnientcm pro
fempcr non eft notum per rationem naturalem.
Ad aliud conceditur qu6d notum cft hominem pofle confequi fincm fuum in
2
aliquo indiuiduo & per confequens , bcatitudinem in illo gradu in quo notum
eft bcatudincm efle finem hominis. Et cum dicis hoc cflcimpoffibilc in vita ifta dicitur qu6d illa impoffibilitas non eft nota per rationcm naturalcm.
,
35
^d
j.
Cum adducis infortunia, infirmitatem corporis, imperfedionem virtutis, & fcicnRefpondetur quod hacc omnia repugnant pcrfeftac felicitati qualem notum eft
competcrc Intclligentix: fcd non qualem notum cft poflTc competcrc homini.
a
Ad quartum.diceretur quod illa fpccics pcrpctuabitur in vniucrfo pcr continuam
fucceffionem indiuiduorum,quam ponerct Philofophus per gcnerationem.continuS,
non autc continuabitur pcr vita alicuius,vcl aliquoru in fpccic. Ex his apparec quantiac.
%/U/^.
cx
fint gratix refcrenda: mifericordiac Creatoris,
in
his.,
quac pcrtinent ad finem noftrum
ingeniofiffimi
& cruditiffimi
qui nos per fide ccrtiffimos rcddidic

, ad quac
& ad pcrpctuitatem fempiternam
quafi nihil potcranc accingcrc
iuxta illud
quod addulum
;,
;
,
Qu^ftioII
DiftinaioXLIII.
37
du(ûmcftdcAuguft. ij.Trin.cap.j.in princip. ôdvixf4uci,m4gHopr*diuingemOi

&c. ad indagandam fotius dnimx immortalitatem fotuerunt feruenire: fcd (l
vacafites otio
adHc , qux eft

ipfc fuos credences
fidcs
in cis
quibus dcdic Icfus
hoc cercilTimos
in
filios
Dei
ficri
ofdinet
COMMENTAKiyS.
1~^ Ice trgo
tptod
iSarHm trium propofitiomtm,
l-^^&c.Proponit conclufionem prtncipalcm

huius quzdionis quz c(l hzc, nempc, primam
propofitioncm cflc neceiTaria ; fccundam, & tcrtiam cfie probabilcsicoclufione proinde non ede
dcmonftrata luminc narurali ; patetex prxmiffis.
DnntnjhDcindc fubdit rationem , qux affcrtur i poth i fejierse- ftcriori , tanquam necefTaria , vt de bcatitudine
ri rxpTtuihominis (quam inrcfponfionibus ad argumendenit
rtta rcfoluit) & aliam cx Dei iuditia retributiua
tributitae.
bonorum , Sc malorum in hac autem vita non
:
quia iodi in ea patiuntut

peccatores autcm profpcrantur crgo debct fieri in altcra ,
confequenter hinc manet animas
retriburio
fit taiis
&
non effe
ôr non
lo
tJH
ejfe
ue- Sc
H^ti^tm.
Kanc rationem docct Dodcmonftratiuam nempe prout fo-
mortales.
e(Ie
luminc inniiitur naiurali

icuclatione.
&
quibufdam
quia Dodlor
feclufa traditione
Qus refponfio
aliis
difplicct
Canus
naturali i priori
aut pofteriori
&
fiftit
&
in libcra cius voluntate ,

fupernaturali
nequit cognofci alitcr , quam pcr reuelatio,
ficut
neque
ipfe finis conftitutus alitcr co-
gnofcitur , prout reipfa ,

Tink huui- tutus.quiacft liberaDci
milreieeUlic-
M mttm.
minatio
qux
potuit
Re^tnji.
non
& dc faâo eft confti& contingcns dctcr,
elTe, fuppofita
homi-
, quod vt communitcr acceptum iam fupponimus. Quidquid crgo ftatuerunt Philofopni

circa beatitudincm alterius vicx,& recributioncm operum ; ex traditione primxua, confer-
uaca in genere
nouerunt,
monftiationem ,
Sed &errores eorumde ipfa rettibutione,de tranfmigraiioncanimarum , de beatitu-
ipfa, prout eam ftatucbant, manifcftc commonftrant , eos hanc veritatcm attingere aliiec
non potui(Ie,quam folafidehumana,& traditione, quam fuis inuentionibus obfufcirunt.
dine
vc
Alio modo poteft confiderari prxdifla ratio,

communi traditione recepta in genere huma-
^7
Ptlefi diei
Contra. Hoc nihil probat nccclTarid : quidquid rnim Deu$ liberc ordinat , poteft non ordinare ; ncquc indc ex cius ordinatione accrefcic
ncque dcficit cx contrario ,

Sceti Oper. Tom. X.
fi
nihil
fpciftat
Zim vfm
ctmmnriH.
fic Pa; &

hac ratione vtuntur ad probationem , non
folum immortalitatis animarum , fed & refurreo
cederctur ad veritatem infinuandtm

tres
fupponentes fcilicct & quod

& coromunis fenfus hominum
admittebat, & Scripturaexprefsc & omni tera*
dtionis
& iudicij
fapicntes fxcuji
porc proponcbat. Procedunt enim patres par

cim ex reuelatis , pariim ex tradicioneilU cotn
municer reccpca.
Communis aucem fenfus in rebus obfcuris t
in quibus alia manifeftior ratio non apparet , eft
principium alfenfus , vc irrationabilis
qui ab eo recedit. Non
admitccrent tamcn Philofophi talem aflenfum
i8
Ctmmuimii
fufficicns
fimfHt
& petuicax cen(cacur
effieiml
efie
demonftraciuum
fed fidei
humanx
men fecundum prudentiam

Vnde
Ariftot. lib. x.
inquic
eft
Metaph.
de veritate partim
cui ta-
dcbecur atlenfus.
cexc. i. SptcitUtic,
difficilu
fignum antem ûod neûe
demonftrac
fuerit notitia particu-
ad prx(entem
conferuare , tan-
prout
quxdam demonftratio moralis & fic vfus eius

eft commodus vc ex principio aliquo modo per
cradicionem , & communi (enfu admidb
pro-
Dcbemus de Deo conciperc illud, quod

magis ipfi cft congruum,& fux pcrfcftioni hoc
autem congruum eft, vt excrccat retributiuam
rcfpctSlu operum ergo.
Dices.
omnibus
&
Dei gubcrnationem , eam fic

quam inftindlum aliquem , quo homincs non ex*
cufarentur , & ex quo moueri poflint ad inquirendam ipfam veritatem hoc modo fumpta eft
tjue
&
& non per de<
&ex Scriptura, & reuelacione
humano
fa6la aliis.
confitjHitur
ei peifeâio
qux
nem
nequc media ad ipfum ordinata eirc opcra noftra; ita etiam ncque rationcm
opcrum habcri in altcra vita eft notum hoc modo naturaliter , fcd tancum pcr reuelationem.
,
ltnfuinntr.
non ex
ncccllitate , aut
voluntas nulla via cognofcitur ex natura cffedlus , nifi per rcuclatio-
caufis per fe eftcndi
nis creatione. Sicut crgo finis nequit ccrro co-
gnofci naruraliter
16
/Hiffe.
ex deter-
ei
mtralie.
neque pcr aliud tale probacum, fequitur ex eo non deduci hanc veritatem ccrtitudine
ilU metaphyfica , de qua prxcisc Do(%or agit.
Quod autem non ita fit cettum , patet ; quia
hxc prouidentia Dei , vt rcfpicit finem creationis hominis , & prxfigit ei tcrminum ,
modum bcatitudinis confcqucndx, & media, con*
qux
nem
ergo or-
ficut
adhxret
demonJ>ep*ndet A ftratiue ciTc rcftorem hominum (ecundum

leges
rtMtUtiene.
iuftitix punitiux , & retributiux; quod eft principium ex quo prxdidla vcritas deducitur.Si ergo
hoc principium non eft lumine naturali notia cx
frttsti.
ita
in
medium
(crminis
minacione voluntatis
laris veritatis
&
mine
ei deficcret
dinatio eius libera fuic
PmiiJentU
Dei tibera
fetuit n*m
no, quantum ad fubftantiam, faltem in confufo
cxtrinfecum diuinx prouidentix , prout alteram vitam refpicit ,

nota tantum eft reuelatione ; ide6 negac efTe notam luper
mun-
potuit
quamuis non
alij
nifi
often-
&
cffedum nece(Iaria,& prxcifa ; fic autem

negat hanc rationem in eo gradu efie neceilariam, inquo eft ratio prior defumpta ab operar/f ptr mi- tione ipfius animx intelleftius
quia non e(l
fetum.
ficut
aliter
&
dium extrirt'
demcnftrMio
fumit demondrationem ,
; fumit enim Dodtor demonftrationem in rigore , prout de ca egitPhiJofophus I lihro PoHeriorum , vt eft per caufam,
aliter
non
etiam neque creafie
rctributionem
& nihil in hoc
dum,
Cano
fcd facilis eft concordia
quia
quamuis autem ad oftenfionem fux iu-
ftitix ftatuit
difie iufticiam
nulla quxftio cft
reddidic.
partim
fatit
eam
facilit
aliquit
, necjue aberrant omna ab ea ,Jid îfaliîd de natura tiictt ,

fitgHli tjnid , tiU
aut parum ei addunt ; ex omninu vero coteSii aliqua magnitudo fic , &c.
Quibus vcrbis
difficulcaccm
fciencix
neceiTarix
habends
&
cognicionem homanam > tc

plurim^m admixcam habere opinionem , ic
fidem , qux fequenda eft , dcficiente alia oer,
tiore. Vt ergo collacur concrouerfia , certitudo

rigorofxdcmonftracionistiequit tribui huicratiorvi
qux
nrdium tancim extrinfecum,

humana nota non verj^
aut effcâ & hoc intendit Dodor)
cft
per
& ex fide diuina, auc

ex caufa
habere
îUd
frthmtiomk.
IV. Sententiarum.
Lib.
38
habcre autcm efficaciatn tationis moialis non

i\ux fccundum prudentiam, & dcfidenegat ,
rium innatum veritatis admitti debet ; quia hac
rationc dicit efTc pcrfuafionem,vc fcilicet piocc-
&
fecundiim naturale lumen fidci humana:,&

communis fenfus , & opinionis ; vel cam eifc cx
dit
crcditis
vt piocedit cx reuclationc
modo
uina. Vtroquc
tam
fed aliis
fide di-
vtuntur Patrcs hac ratione,
vt ell ex conceflis
Philofophis
&
ab antiquis, nonfolura
quam etiam vt ex diuinis
Clcmens Kom.lib.i.Reee^ni-
Scripturis conftat.
tionnm. Alexandrinus
Stromat. frequenter
lib. j.
Chryfofl;. vt ljomil.4. de Ptouidentia, hom.G.in epi-
&
Jlolam ad Philipp.
ftibdit Do(5lor
Circa vero illud.quod
ah'as.
dc rationibus probandi refurre-
ftioncm futuram
quibus vtitur PauUis
videa-
tur igidius Lufitanus tom. i-de Beatltudine. ^,4.
&
art.x. 4.
oftendcre futuram refurre6lionem,quod tan-
cft
tum
19
crcditum.
cft
quod rcfuricdioncm futuram
Dicic
vtfttura no ^ ptiori
pi Mur
&c.
neque
poteft lumine natu-
Breuiter ergo nec apriori, nec a poBeriori
Rf/urreci!
expofitores Apoftoh'. Scopus Pauli
neque
a pofteriori
elfe
r-
omncs admittunt lueoque
rali.
vocatuf,
do
Hanc
oftendi, fcd fola fidc ex reuelatione.
^^j^
Paulo myitcrium
& reuclatio filiorum Dci & difcurren:
^ ratione, faciic oftendi poteft
monftrari
quia
de-
licet
aut efticaciter probari poffit pofli-
bilitas eiiis
non fcquitur inde futuram probari
cert6;quia non omne poffibile Dco ponitur in

cfFcdu Ted illa qux cx legc Cux diuinae fapientia:,&: prouidcntix determjnantur. Deinde, da;
to
quod aliqua
mx
retributio probari poflit
& ani-
animabus, fi Deus velprout antc refuitedionem de fadto con-
An autem
30
poffibilitas refutredionis ratione
natutali deiTionftrari poffit
Refpondet Sotus
/'"- hac d.ûdft.art.iconcluf.^.Mciinz ypart.audfi.^}.
'*''' ' '* "^g*"^ probari poffe.

Ita etiam tcnct in
^'Ti tflrJt
Seatenti*nf reipfaSuarez z./OT.^/^.44./riJ?.8.aircrensprobationcm eius quafi cuidentem dari.licct a protergtiM.
uo
ctiam Lufitanus
poffit refutari. igidius
citato
i]u<cfi
:}.art.^.idcm docct.& ccrte
fi
loco
dcmon-
Dci omnipotentia prout in re cft,&

, & declaratur a Theologis,
ego non dubitarem hanc probationem necelfaliam eft'e; dcftrucnda tamcn elfent ptincipiacr-
fvrari polfet
a fidclibus creditui
ronca Ariftotclis dc
litate
icternitate
mundi de
,
nccef-
agendi caufae prima:, de ordinecftcntiali
caiifarum,
quem
ipfe ftatuit, vt
piobatioad con-
clufionern applicacetur.
fidei patet TUe tenttuf

Cen.i. Sapient.i.^.& ^. Ecclef.vlt. Matth.ic. '"
Lttc. 6. i } .& vniucrfim cx omnibus locis.ex quibus habccur refurreftio mortuoium , retributio
1
operum
ex dodrina vniucrfali
Patrum,& Ecclc-
Et hic articulus eft fundamentum plutium

dogmatum fidci, ac pene omnium, finc quo non
fiaj.
fubfiftercnt
Concilij
fiib
& patet cx definitione Latatanenfis

Lcone X. .8.
vefinlfioCi-
Citm diehm nosiris
cilij
Lattr'
nomulli aufifunt dicere de natiira animtt rationalis, "'"/'

<}uod
mortaln,&
alitjui
temere philofephantes,/ecun-
ditm faltem Philofophiam
verum
approhante Ccncilio darnnamtu
e/fe
,
Darnnimtur
a/feuertnt : facro
'"''^
affe- "Jl'"'"
ac reprohamti
anirnam inttUeBiHam mortalem efe , &c. In f/r-g ^crtaU.

qua definitione non folum exponitur vcritas fidei , fed ctiam damnatur temeritas airerentium
animam fccundum Phj|ofophiam,mortalem eirc, Totieresfhi''"
& mcrito , quia neque fecundirm Philofophiam W^t^'
"'"'*"*""''
anjma eft mortalis , quia fi Philofophos confu"""
'"'''' 'Ir
r
Tlamus vt rusc probat Eugubmus Ith.^.deperenm Tnortaiem.
Philofophia , & plures , & potiores animam immortalem cfTc dcfendcfuntj quin etiam & ipfc
Ariftoteles, vt ibidem ipfe probat, &,vt bene Dodlor , faltem in hanc veritatem fuit magis inclinatus,eum bcnc dcfendit, & adducit in hanc
fentenciam Catdinalis Oregius inopufcule de hac
materia. Si rationcm , & principia Philofophix
fpcftemus, nullum eft, quod piobet contiarium:
nam qu6d anima fit forma coipoiis coiiuptibilis, nihil inde habetui pitei vnioncm, & infoi-
rentes
mationem
&
mundi,& dc
neccffi-
primx, funt crrores, ncque rationc vlla , quae ledc fubfiftat ex caufa , & efFe-\
ftu , fulciuntur; vt magis fuo loco probatui.
Non leftc ergo anima dicitur moitalis fccundiim
Philofophiam.Hisquantum ad veriptem fuppoficis, remittentcsmagiscompletum tradatum ad
fuum locum, profequemur inftitutum.
Adargumenta. Adprimum,&cc. Refpondct
X
32,
Dodor ad argumenta principalia,qu2 faciunt jid frimum.
pfo affirmatiua pattc, nempe hanc veritatcm ^* ffet't
'''
effe dcmonftfabilem, eifqne foluit. Primum ai- ''^^
quam /itpra
animt nS immortalitatC animx.
&
hadlenus
tratSlauit
de
Dicit fecundijm Augufti-
hnnc non tencri per rationem , fupple,vt

certam , led tantum pcr Euangclium , dicente
Chrifto
Notite timere eos , qui occidunt corptts ,
^^^,^
animam aittem
cula tamitm
tionis circa
nonpojfunt occidert
non
elt
&c.
illa
parti-
exclufiua alterius reucla-
hanc veritatem
faila cft in Euangelio
gumcntum fumitui
ex dcfideiio natuiali
quod
homo ad
femper efre,& cx quo naturalitcr

fugit mortem hxc autcm inclinatio non cft fruftra ergo ex ea poteft dcueniti ad demonftiandam icfurredlionem futuram.
Refpondct Dodor fub diftindionc fumma Refpcn/ie.
autem lefponfionis eft hxc: quia vcl intcUigitur
de appetitu innato , qui eft ipfa natutx inclina- Son demmhabet
Imo nec/ecunda propo/itio ,8cc. Sccunda pro-
Jmmartali- pofitio cft
demoniira-
non
& quje ad-
tatc agendi caufac
tingit.
fjn
pia Ariftotelis de aternitatc
&
cuidentia rigorofi demonftrationis

mitteretur a Philofopho. Veritas
non
Trifmegiftusj non autem reparari eundem

hominem. Illa etiam retfibutio eflct poflibilis
tiu
quamuis admittat eam pro-
(inc refurredione in folis
&
fojjibili-
babiliter ratione etiam naturali probari..licct
necjuc argumcntum ex fimilitudine Thihfofhi

doctt e^t
aliarum formaruro, qux cducuntui cx mateiia, "nr
""'
valet ad piobandum matetialitatem animx, minus autem mortalitatem nam ex operationc colligitur efte forma immatcrialis , ex immaterialitatc vrgentet dcducitui eius immottalitas ,
independcntia k matciia in ejfe. Alia veio piinci-
immortalicas demonftratione naturali
feqnitutinde futura refurredbio;quia Philofophi

illam retfibutionem ftatuerent animarum tanPythagorici,
tiam poft mottcm , vt Platonici ,
An
veritatis effe ex fidc
diuerfa:
b ea , qux
fed eft exclufiua rationis
euidcntis naturalis, vt cxcludit fidcm rcuelatam;

tiucndit crgo ccititudinem iitcfiagabilem huius
tio paffiua naturalis
no
fibilitas
&
fic
vt conclufio neccffa-
fi"*'
fp'f-
dcbet latione naturali ottendi pof- ffr,remfempei cftendi quia cum inclinatio fun- em.
fequatui
datui in ipfa natuia , dcbet elle ad aftum poffibilcm haberi , qux poffibilitas non cognofcitut
lumiiic naturali. Si autem fumatui defidcrium
naturale pro adlu elicito, debet probari
quod
ille
fecundiim reftam rationem , & non fit

crronea apprehenfio , ex qua concipitur : quia
voluntas eft etiam impoffibilium licct non inaftus
fit
tentio.
W'q
'"^*
/"
XLIII.
Diftinaio
tentio,auteIeîo> (ed cantumpoflibilium. Vt

lic
refâraiio
dcbec cor.formis elFe vcritati
rei,
&caunsellendi , & poflibilicati ficeirendi femper crgo a primo ad vltimum hxc ratio non cft
efticax ad probandum refurreclionem futuram
:
latione naturali
kstitnt.
quia hzc nequit attingcrc

, proccdendo pct
huius etfedus
TitftHmpn- poirtbilitatem
caufas naturalcs cllcndi hominis

cas
fiuc cxtrinfccas
immorcalitatem animx , vcl probabiliicr , vel

certc dcmonilratiuc , vt alij volunt , non poteft
ittingere
tnti
qui corruptibilis
rom
hominem fecundum
reparari
ratio probans
toiurarium
lofa
candcm
corporis
fuppetic
fed magis
miracu-
eft
& fupra vircs naturz & idcm patct quan:
in litera.
Refpondet
Dodor fupponendo quod
injra dtjl.^<). traiflabit
alih
titum naturalcm pafliuutn ad beatitudincm in

non foliim obcdienfpecic , qux datur iuftis ,
&
tialem
vt
alij
tcnent,
(inis
fub
rarionc quia
reuelationem canciim
illa fpeciali
hxc omnia per fidcm
&
proponuntur.
Ad probationem ex Atiftotele refpondet
ip-
que poluit
Ex quibus pacct dida refponfio.

Ali) auccm negarcnt inclinationem naturalem
vita, admitterct volentem defcri \ bcatitudinc;
ad feniper efTe in natura noftra
raturalis fccundiim ipfos refplcit
vt refpicit
:
quia
caufam
effi-
cienrem naturalcm , cuius virtutem excedit rcfurredio ; fed iam non diflerimus hanc quxftio-
nem
autem communis
rcfolucio
mirtacur naruralis
Ad probationem
îiiitftrt
ptg mortit.
fcmper clTcndi
ejp
&
ad-
fiue
noneffe
id
eft, incorrupcibilibus,
fpeciei fupplet corruptibilitacem indiui-
&
corrupcionem. Qux docfbrina perindc,

fequcndolixc principia , verificacur de homine.
Sed vrgec Docior fugam morcis eire ex amore
Refpondcc ex hoc fequi
morcem pro nunc
cum
& fic dc quolibec
fejtbiU.
in-
zxtinatuf
quia ratio redla eius conformaretur conditioAi

fux naturx , quam vt folam poflibilem intelli-
nempc eam eflc morcalcm & quoad

& quoad animam , dato quod ignorarct animx immortalitatem. Dicit przicrea illam vitam beatam finibilem fuille amacam ab
habente,pro quanto cognouit eam fibi fuilTc
gerec
corpus
, imo ibid. cx profellb

probac Philofophos eam nunquam c6gnouifle,&
beacicudinem eos ftacuifTc in vicaprxfenci ; cun-
cic, auc probari fucura
quos
ihitL dilferir.
Refpondec ad cer,
, &c.
g
tium , quod defumicur cx finc , quia nacuralicer _^^ tirtitint,
nocum cft cocam fpecicm non carerc fuo fine,
quin illum in indiuiduo aliquo falcem confcque- ATguminretur;fcd naturalitcr notumeftbeaticudinemefrc tmmiji.-,t,^
finem humanx fpeciei ergo & hominem pofle '"^ pptttj4d aliudconceditur
Refpondet concedendo hominem confequi

beatitudinem in indiuiduo quoad gradum.in
quo ipfi notum cft naturaliter clTc fincm homi-
ejfe,
&
continuacioncm eftcndi. Alia

probacio eiufdem dcfiderij adduciciirex Paulo
z.Cor.y. Nolnmtu ex[politiri,Jedfitpertte{}fri. Re-
pcrfcdtioncm
fpondet illud incelligendum fuppofita fide , qux

pofTibilitatem cfFcûs oftendit. Deindc,dici
quidcm poftc nos nolle etiam fccundtjm defide-
jld ftciJum
qua prcbaquod admit-
rcfpcdliuc ad caufas,ex quibus natura recipit
ex Auguftino
cam confequi in aliquo faltem ludiuiduo ied 3,, ^,c,H

noninhac vita, proptermiferias, fatigationem, ntn dtmtminfirmitatem
defcdum perfeftx virtutis & A*'.
KuSntmfpe
tirmd im
&
amec cciam vicam , Scejfe pro

quolibcc inftanci fignaco non camen in infinicum. Huius racio iam prxmilTa cft quia inclinacio uacuralis eircndi non excedic pollibilicaccm
caufarum naturx in cancum ergo cxcendicur, in
qiiantiim virtus caufarum cxtcnditur & non cxtcnditur ad aliqnid quod impofSbilc eft etiam
ftanci fignaco
-B
prxfentis.
fucuraeft, lumine nacurali pofle cognofci in (pc-
ad
impofEbilc camen ccnfcc id Phi-
& efTcndi,
eim-
tcns beatitudinem poflibilem tantinTieflc in hac Auiuiliniit^
ordinanir fanitatem corporis
Ad probationem
cra
fugiac
quam
tur bearicudinisperperuitas; dicit
lionem
vicx
vitx prxlentis
quod
lofophus inomnibus.id
ad
aliacommoda vitx
in quibuscontinuatiogencrationisperpropaga-
dni
in fpeculatione altiflimarum caufa-
qui dicit tjuodUbet appetit
ficut natura inclinac
go probac Auguftinus non pofTe homincm in vica morcali cfTe beacum,& proccdir concra eos qui
ftacuebanc beacicudinem in hac caiicum vica. Sed
non probac beacicudinem veram hominis,qux
nempe
mentcm , &
oppofiti
melius cft,melius autem in omnibus e&ej/iy
quam
nem quim illam qux eft

rum
txplicatit*
intellexiire aliatn in fpecie bcatitudi- Phihf.
pofIibiIem,nerope pro hac tantum vita.Rcdc er-
refpondct iuxta
principia Philofophi
fuMm
illam cx fuga mortis,qua-
hxc proccdit ex amoce
,enus
eft
fiuencgetur.
RtfptnKi.
nempe in nobis eftc appc-
quidquid fit de potcntia cius abfoluta reparandi corruptum , quam ncgat Durandus fupra, faitcm ex prouidentia eius ordinaria , & mudo concurfus iccundijm cxigentiam caufarum naturali'im,ncquit colligi forc vt aliter concurrat,
quam vr fccundum ftacum prxfentem concurrit.
rcfurrcftioncm, fed tantum obedicntialem
tum.
fam non
Appttittu
dincm non cfTe nifi fit fcmpitcrna crgo no- httiitudiuii

tum cft cadem ratione naiurali hominem ordi- yt^*^*'^"*""
natum eire ad aliquam perfedioncm fempiter- '*'"
nam.Subfumptum probatex Auguftino,vt patec
tum ad alias caufas fccundas quantum autcm

ad primam caufam.vc prxcisccft authot naturx,
e(Te
ttrgMn,!-
agit
eft beatitu-
uenientiam
poffc ite-
) 3
de qna
non
pofEbilitatera
qiiia rcparatio
notum
fore vt repa-
& dcfmit
cft
lo.Ethic. fcd ratione naturali
39
quod ibid. diftcrctur ; fcd lnejfe tppttihunc appctitum non cire notum lumine natu- 'w*'"'*""'
rali , nequeadlum illius appetitus , neque con- t".
fc in tjfe confti-
parte etiam corporis
Ex
rctur.
eft
quod magis
vcl
ad beatituditiem in fpccic
citu
fiue intrinfe-
quia licct attingere podcc
QuÊftioII.
rium naturale ; fed quod non cognofcic ratio naturalis , pro hoc ftatu.
JeiundHm cenceditur , &c. Secundum
y
^d
argumentum eft ex appetitu

tudinis non folum in gencrali
naturali
,
beati-
vt incfTe pro-
bat Philofophus, i.Ethic. fed eciam cx appcScati Ofer.
Tom. X.
anima feparata , quia fic non eiret beatitudo hominis ergo habcbitur toto coniunô, & confequcuter
fcientix
nequc poteft haberi
\ fola
refurgente a mortuis.
Quod aurem dicitur Id impofTibile efle in

hacvita: Rcfpondetur,id quidem vcrumeft,
quia nequc ctiam illum ftatum beatitudinis,
nis.
qucm
Philofophi ftatucrunt, poteft homo viribus narurx pro hoc ftatu peccati accingere fine
Deinde,nequcin eo confiftic beacitudo vlcima,& confummaca hominis , fed id

Philofophisoppoficum ftacuencibus ,
feqoen-
gracia Dei.
&
cibus
lumen nacurale,fuic ignocum,ideo neque
demonftraci poceft.
Ad
Siluittif.
Ad
V. Sententiarum.
Lib. I
40
quod
illud
obiicitur dc mifcriis
& per-
lis,&modum perpetuandifpeciespercontinuatn
generationem in corruptibilibus.
Tandera concludit quantum fit homo fidelis
ad agendum gratias fuo Crcatori obnoxius qui
turbationibus viiae pra:feniis , verum eft, cas rcpcrfeftx , quales tripugnare vcrx felicitati ,
&
buebant Philofophi
non
fed
illi
Intelligentiis
feu Angciis,
&
felicitati.quam folum vitac prxfentis
depulfa ignorantia infidelium ,

fapicntum hu- yltlm eon.
ius raundi, nos certos rcddidit in his , quac fpe- ciu/iD fiiielU,
^"^
dant ad finem noftrum,
fempiternam felicitaf'"*
tribucbant homini.
Ad <jMartum,S<c. Quartum
Refponfio
eft clara iuxta
tcm, quam attingcrc nonpotucrunt Philofophi,

tcfte Auguftino loco citato.
dodtrinara Ariftote-
Qjl
&
fuit cx perpetui-
tate fpeciei,qua: fpcftat ad intcgritatem vniuerfi.
III.
^*"*'
Vtrum natnra fofit ejfe cauja acima
refHrreCiionu ?
D.Thom. D.Bonau.
Argentin. Sasnez citati pro quxjf.pracedenti. Aogud.t i.deCiuit. cap.i^. Atid.t.de

Rada cjuartaparte Controuer.i^.art.^. Vide Scot. j.Metaph. qHoji.i.^.io. (fr in Theor.
Materia eji.& ,Non poteft probari animam,
i.PhyfqMiift.j^.
generat.infine.
&
a
'"'^*''^
E R. T I 6 quxro Vtum natura pofTit

,
fic
eflc caufa aliua rcfurredlionis
quia in natura eft potentia pafliua ad refurredionem
&
Quod
naturalis
anima enim
naturaliter inclinatur ad materiam perficiendam,& e conuerfo

matcria naturaliter ad animam, vt ad perfedionem i fedomni potcntiae
pafliux naturali correfpondct potcntia adiua naturalis ; alioquin talis potcntia pafliua eflet fruftra ergo eft aliqua potentia adiua naturalis rcfpcifbu rcfurreclionis.
Practcrea , in natura eft duplex proccfllis vnus componendo, alius rcfoluendo 8c
a quo vnus incipit,in illud alius terminatur, &econuerfo :ergo vterque videtur
jcque fubcflTe adioni naturje, quia vtcrque cft terminus vtriufque } fed natura potcft
rcfoluerc compofitum iftud in componentia crgo e conuerfo ex componcntibus
:
t/fr.i.
potcft produccrc iftud compofitum.
^y,
in
Practcrea,corrumpatur aer in igncm, poftca ignis in aercm, dcindc e conuerfo aer

po} ille fecundus ignis videtur idem cum primo , quia cadcm materia }
tcft cfle,
Text. com.
1
\.&
II.
Rat. ad
"PP'
&
ignem
quod habeat idem
efficiens
Philofophum. S.Metaph.^.cap.
cum primo
Nunc auiem fecundum
igne.
Si materia eadem^&efficiens idem,
& effe^M idem
fi
cr-
go natura poteft cundem igncm rcduccre, pari rationc & eundem hominem.
Oppofitum Dionyf de diu.nBm. cap.6.de refurreSiione dicit Rem vetttffati vifam contrA
:
^ veritati fupra naturam.
naturam , mihi autem ,
Praetercaânimal perfe<ftum non poteft produci acquiuoce , ficut Commentator

Auiccnnam. 8. Phyficor. Commento. 46. cuius textus incipit Vtrum vnumquodque mouetur: homo ergo, cum fit animal pcrfediflimum , non poteft produci a
arguit contra
natura, nifiprodudioncvniuoc^jfcd rcfurrcdio non
non
gcneratio
frÊrtie,ijuaro vtrinn natura

JL egit de poflibilitate,
turitione refurrcaionis
Scc.
S.
Poftqu^m
& cognitione, & fu-
nunc
agit de caufa
S
Tofia
, vtriam natura concurrere pofllr.

Diuiditurqu^ftiointrcsarticulos. Prlmuscft: Otdr,^^'
An poflit corruptibilc idem numero redire natu- *'j'*'
potifllmiam
M Ai E N T A K y
&c
ralitcr
^^
Tertius
ei
C H O L
definittone refurreBionu
Sccundus:An hoc mixtum,ncmpc homo?
An
anima
poflit.faltem rcpararo corpore.vniri
virtute agentis naturalis
adducit errorem qtiorundam Philofiphorum di-
O*
quthm addit rationes optimai, MathematicMy
TJIc fciendum eft
ponit refutationes Augufl,
ThyficaSi
quod cum fecundum Damafccnum
&
V M.
centium foft^6. mtlUa annorum omnia redttura eadem,

contra eam^
produdio vniuoca, qua
eft
crgo, &c.
^ Morales.
cap. ip.Hb.^. RefurreStio
& homo totus cccidit
in
jTlfft
morte & etiam.poncndo formam mixti ibi aliam ab anima intellediua (vt credo eflc
vcrum) illud mixtum diflblutum eft , vcl in morte vcl poft mortcm neceflc cft. ad
refurrcdionem , prim6 quidcm ordinc naturac illud mixtum rcpararl idem & fecundo
eif^
ûod cecidit
diffolutum
eft .fecunda furreHo
XL11
Diftindio
cnndo
Quxd. III.
1.
41
animam incellediuam candcm
illimixto
Pnmo crgo vidcndum cft
, fi
nacura
reuniri, vtfic refurgatidcm homo.

rcduccrc formam mixci candcm numcro.
poflic
Secundo fi pofilt illi mixco difToluto rcunire animam inccllccîuam vt fic idcm homo. Et primum duocontincc. Primum, fi vniucrfaliter poteft aliquod corruptibilc TVr/ nnlcuUexamircdirc idcm numcro: fccundo, fiiftudmixtum> vtficin fpcciali finttrcsariiculi.
c Dc primo, Auguft. ir.CV;r. rj^. i j.rccicat opinioncm Philofophorumaliquorum
diccntium pcr circuitus tcmporum, cadcm redirc, quibus imponitur, quod poft raa- "^" ""
'*
gnum annum, id cft, poft triginta fcx millia annorum, omnia rcdircnt cadcm. Ratio v*'""/r
corum crat,quia redcuntc caufacadcm redibitidcm cfFciûsj tunc autem omnia
corporaccelcftia rcdibunt ad cundcm fitum: quia fupponcndo illud Ptolcmxi in
Almagesio quod caclum ftcllatum moucatur in ccntum anois vno gradu contramotum diurnura fequitur quod coraplcbitur motus illc cius ab occidcnte in orientcm
in triginta fcx millibus annorum.
Scd illam opinioncm improbat ibi Auguft. pcr au(ftoritatem Scripturac Roman. 6.
j
Chrifiwi refurgens ex mortuK &c. Sccundo pcr illud i ThcfT 4. Semper cum Domtno eri,
"''<'''.
mui. Itcm,pcr
illiid
Pfalmiftac
Tu Domine feruabU nos, <^ cultodies nos a generattone hac in Pf^l-i^'
Vndc dc fic opinantibusbcne fubdit Pfalmifta-- m circuituimpi/ amhulantîd
dtternu.
eft,
Et pcr rationcm dc bcatitudinc, quia fccundum iftura BeM$uejfet

circulum nulla cflct vcrabcaticudo, pro coquod animabcacaredicuracflec ad mi- mifir fiad
hancz/iram
fcrias,quasprius habuic:
icadumbcacaeft, auccrcdit fenunquamrcdicuram ,
flc falfa opinione bcataeft: autcrcdic fc rcdituram, bL tunc timet, & perconfe- 'jP*"'**"*qucnsnon eftbcata. Etrefpondetibiad illudEcclcfi. Nthil fub Sole nouum^dxccns: Quomodo
Abfit vt hii Salomonu verbis tUos circw.ttts Jigntfcatos ejfe credamtn : f:d vel gencraliter acci- ;^ rî,
fienJo eadem fr<tcepfe , qu/t erunt , non autem eadem fecundum numerum. VeL aliejui SeU notii.
Jic intellexerunt tan<juam tn pr^defiiaatione Dei iamfaila futjfe emnia , Sapiens voluijfet tn-
ducunt rcditioncs
circularcs.
&
&
teliigi
ideo nihil recensfub Sele.
(fr
illa opinio iraprobari quantum ad racioncm eius quia fi probecur

aliqucm motum caclcftem alicui incommcnfurabilera quod probari poccft, fi ponacur magnicudo , fuper quam ficefle incommcnfurabilis magnitudini fuppofita
Potcft etiam
a
Refutat
rationihiu
hinc inde aiquali vclocitate > cur>c, inquam , (cquicur , quod nunquam omnes mocus '^'^' ^^*
rcdibunt ad idcm : nec iftud de incommcnfurabilitate motuum cft concra conci- "^l"?"'^^
^*"
nuitatcm motus concinui quia fi duo mobilia moucrencur, vnum fupcr coftam
quadraci, aliud fupcr diamecriim; mocus illi eflcnc incomraenfurabiles > ncc ia
pcrpccuum, fi durarenc redirentad vniformitatem fcd iftud rcquircrct roagnam
:
difcufllonem fingulorum motuum congrucntium cpicyclis,

quis pofl^t alicui inucniri incommenfur.>biIis,in totoccelo.
& dcfcrcntibus
fi
ali-
Praetcrca , illud fundaracntum acceptum a Ptolemaco improbatur per Thebit,

qui probat ca;lum ftellatum non fic moueri ab occidcnte in orienrem:quia tunc
aliquando foret in principioCancrinoni cacli ftellailla, quac alias fuit
principio
Capricorni noni
dam
cseli
& idco ponit motum
paruis circulis dcfcriptis
iilc eft
quidam motus
odaui ca:li vel ftcllati cflc in quibuffuper pnncipium Arietis & Librac noni cacli & quod
,
acceflus
&
reccflus,
fecundum quod principium Anetis
&
mobilis in fuo circulo afcendit

pcr oppofitum caput Librac mobilis in fuo circulo
defcendit
alias e conuerfo , capitc Arictis defccndente caput Librac afccndit ,
fic mouentur ftcllac in ocflauo cxlo fecundum longicudinem ,
lacicudinem firaul.
,
&
&
&
Si
ergo
pio
mocus probarecur in aliquo tcmporc compleri in quo cempore non

omnes orbes inferiorcs rcdirc ad eundem fitum qucm habucrunt in princi-
ille
poflcnt
illius
motus, fequeretur propofitum.
Prxierea, ratio
ticas ctFcclus
eft
diminuta, quia non tantum a caufa
fed eciam a maceria maceria

:
aucem
efficicn^te
poccft cfle
dcpendet idenvel alium
omnino alia,
ficum habereincoraparacione ad caclura , quia per a(flioncra libcri arbitrij poflimc

corpora irapcdiri , ne fini in illo fiiu , vbi pnus crant. Poteft ctiam per adionem ta-
Icm aliquod corpus
cflc diuifum
& ita materia difperfa.
hanc poficionem in fpecic huy

rf/myt7;de quocangic Phi- Text^.
lofophus i Pojierierum cû\2. inconuenicns eft, vt probacin fincficundi Pojlerierum, J^beru r"*"*
nobilifllmos habitus clTe in nobis, &laterenos.
rl'^
Pra:ccrea
raanifcfta inconueniencia fcquuncur ad
mana fequicurcnimprim6,qu6d
:
Aliud
eft,
addtfcere
non
fic,nifi
quia
a<ftus liberi arbitrij
non fubfunt
ncceflario caufalitati
cacli
conf<:qucns illi non neccflrario rcdibunc iidem , ncc pcr confcqucns aliqui
"' - Scoti Oper. Tem. X.
3
&per fjll^^
a<ftus
ne-
ccflarii
42
Lib. I
V. Sententiarum.
depcndentcs cx cis &: tamen

lofophorum, vbi prius, Stcut^ (inquit)/
cefTacio
eji
illud
inmmerabtlia
difcipulos flocuit^tta j>er
cxcmplum
ponit Auguft. dc dido Phi(jux Academtca dtcU

idem Plato,
eadem ciuitas ,
hecfeculo Plato, ^r tnfihoU
retro fecula
&
(jr
&
eadcmfchoU , tjdemcjue dtftpult reperti. Scd fubdit Abjit , vt ijla credamtti , induccns improbationes ex Scriptura prius addudas.
:
falfum
ex reditu primi mo, ncque fcquitur

ad periodum circuli, quod orbcs inferiores, Demon/lra3 quibus dependct ecnetatio
planetx fint in "" ^'^'."*
coctcm luu rcipcctiucad iplum primum mobilc,
cft
bilis
&
i
h,U fit
re-
b XLlud fiirndttm , %ic. Svhucit ^ttid nominis

Iper Etymologiam nominis ex Damrifi.cno:
(urrectio.
Qupd, nempc refurreUio fit

rata
eitu
communcm
requl-
aut tranflatitic,
vtquod animus refurgat qnod cinitas

domus qua: fuit diruta homo
,
"" aut
"""' J*
<^^'i"
hominii.
'
ite-
qiiamuis in latiori
a vita;
fignificatione de aliis dicatur

i?iui(l
Scripcurs accommoLlr.tur honiini
mortem
cadcnti pcr
qmdcecidit
Secundum vfum
feu fecunda fnrreUio.
<1"'^ dcltcuitur
ejje
totius
&
rcfurgat;
mortc
in
dcftiuitur
&
etiam forma mixtionis

vnio anima; cum corporc , ad rcfurrcdioncm autem ficut requiritur
proprie.vt idem numcro rcfurgat quoad fuas
partes vnitas, ideo ordinc natura: fupponitur re,
&
paratiomixti,
vnitio ciufdem anim;E,antcqua
genetabilia
quia
motus eorum funt incommcnfurabilcs , ita vt

nunquam redcanc fqnantnmlibet motus earum
perperuetur ) ad cundem ficum , & afpcdum,
quem antc habebant antc initium circuli motus.

Hanc rationem dicit Dodor requircre longiorcm difcufIioncm,cins dcmonftraiioncm
fubiicit
Clauis cap.primwn fphsr. .de periodis r/iotuum

cdeiiitiM, vbi probat hos motus efic incommenfurabiies.
Excmplumaiitem.quodadducit Dodlormotus Motm
uifibilibus
rcrum pofuerunt Platonici , & Pythagorici &

^jhi vidcturdefnmptuscrrorabiis.quitranfmigrationcm animarum nngcbant,ex qua,facili
,
diuerfus
fit
haec circulatio innafci potuit
licct
quem tribuit Epicuro Hieron.

Exquo errore Origencs aliud
error,
1 cap.i.Eccleftafi.
genus circulationis induxit in fucceflionc

,
culari bcatitudinis
Zrrer Oriê- uctfitatis,
"^
&
miferia:
cir-
& alterius vni-
qucm impugnat Auguftinus eod.ltb. 1.

cap.io. non admictebat Origenes
1
de Ciuitat.
circulationem in indiuiduo. Philofophos optimc impugnat Auguftinus cap.i^. ex Scriptura
adRomartos
Ad Thejfa.^.
6. i.
c^pfil.i
i.
in qui-
bus oftcnditur permancntia iuftorum cum Chrifto rcfurgcntium finc vlla mutatione.
Probat
ctiam optimc ex beatitudinc, qua: dcbet ede
fine
Circulutprimol/ilti.
mctu
&
mifcria
&
vcra,non
in fola
tum
Sc afpc(5lum
Empcdoclcm,
vtaliqui volunt
tngintafexmillibusannovum exnoftris. Alfon-
^/w quadraginta noucm
bus annorum
pcrfici.
milli-
Fundamentum fumiturcx
pr.-etcr motum diurnum in

ccntum annis moucturetiam retro aboccidcnte
in oricntcm vno gradu. Duftis crgo centum an-
motu carli
ftellati
qui
nis per fingulos gradus, qui funt trecenti fcxa-
ginta in vniucrfum
ptns
annorum
in
habctur numerus pnfcriquo finitur circulus motus, &

,
annus ille qucm Philofophi magnum vocant iuxta dc^criptioncm Ptolema:i.

redit
Dato aurem hoc dc motu primi mobilis &

ImpfgnMur circulo, imptignatDodtorrationcm fundamcn*'''"
talcm Philofophorum idco rcdircnt ii Jem cffe5
ftas,qui.-i
eaedcm oraninocaufae rcditentifcd hoc
& 7 decirri Euclid.
qnando circulum
perficit pri-
Tcrtio.probatrationcmillamcfledimininam, Terti rttt

dato qiiod caufx cacleftes redircnt ad cundem fi- centr ehil'
tura ,
afpcdlum quia
caufa materialis po- ^"f''"'
teft haberediuerfum firum in comparatione ad
caclum, quia poteft per adionem hominis, Angc- cauU !nfeli,aut cafu ctiam ,
pcr agens ctiam naturale riores requitransferri ad alium fitum,vt cinis fparfns per vcn- f'"' fenuent
&
&
&
tum,& ignis refohitus in acrem,& motu vcnto1//-11..

.1.1.1
/-1
rum impullum,& hc de aliiscorruptibilibus fublunaribus
vt
quando alimcntum conucifum
Itcet luptu '"r'-"//-^
fe,icrii ef-
in /eut.
fubftantiam viuentis alio ttansfertur. Itcm cum

ipfamatcria diuiditur fub diucrfis formis aclione
agcntis naturalis difpergitur.
quje nullo
&
mum mobilc.
Hic error Philofophorum facile pcr rationem

impugnatur; & primo Dodor impugnat eius
fundamcntum.qiiod redeuntc circuioptimi mobilis ad periodum curfus rcdire principia, & <;aufas eafdem , ac proindceofdcm effedus numero.
Perficic autcm circuliim primum mobile iuxta
,
deducitÂ-
&
poreft etiam
fus docet infuts
74-
quam
Probat fccundo cx demonftratione,quam ad6

ducit Tlicbit contra Ptolcmaum ,
cx qua fe- seeuaiUfro(juitur orbes inferiores non rcdire ad cundcm fi- bitio.
opinione non fubfiftcnte. Ratio patet cx licera.

Obicdlio iila ex EcclefiaSlici prirno fuit Origcnis:
fed redte foluitnr ab Auguftino,vt patet ex litera.
Ptolcmxum
fuftr
incommenfuiabiIisrupercofta,&:diametroeiuf- "/'ty '^''^

dcm plani.ipfc probac, & declarat ex tegulis Eu- """" '"?.'"'
menlurMtrjj
r
^
clidisw
i.rf.i.^.j.lecundaprobationeGeomctri- ^j,^
ca,contraanerentescontinuumcomponicxindi-
commercio
><;!>*)
figf^f,
&
an natura poflit rcducerc eandem formam mixti.

^^f/riwo ^fa/?<,&c.HanccircuIationem
c
Phtlofofho-
/'*?.
refurgat totum. Primus itaque articulus qustir,
3
CirtuUti
mi
aut refpcftiuc ad inferiora
Eadem
quoad caufas fccundas
ratio ficri
particularcs,
qua: ncceirario rcquiruntur ad a<n?ionem,vt patet

in generatione
vniuoca viucntium perfeftorum,

per generatione
modo polfunt produci
arquiuoca.aut a folis
aftris,
aut inflnentiacxloru:
lequiritur ctia difpofitio particularis inmatciia
percaufasparticularesjh^comniadcficercpoiriit,
quamuis idc eirct afpcdus aftrorij,& csloriij&c.

Quarto , impngnat ab inconucnienti , ncmpc
quod fcqueretur quod addifcerc non fitaliud,
7
GUtartarati
quam
rcminifci:ergo,&c. Probatur fcqucla^quia <otreofdtm

1'" 'A"**
&cam redircadidem corpus,& vt dicit Augufti- '"
& hi Philofophi docent animacfrcjramortalcm,
nus cx ipfis, quod redibit idem Plato,(^ tadem ciuitaf,& eademfchoU,&' iidtdifiipulifub eodem difient
tandem difiiplinam totidem vcrbrs dcpror/ip tam &c.

Sequiturquod illafcicntiaetit incis remiiiifccntiaeorum , qiia:antcafciucrunt ; qnia nondacut
ratio vnde ifti habitos perdercntur,& confequcntcr vidcntur rcduci ad vfimi pcr reminifccntiam.
Quinto tandem,
svStus libcti arbiirij ncn fubncqne kqnitur eos rcdire cofdcm in

numero, aut fpecie, ncquc ctium carttra quxab
funt ca:Iis
ipfis
dcpendcnt.
Tandcm nuUa ratione fundatur
hxc Chimxra.
SCHOLIVM
Gînta rstio.
,.
DiftinaioXLIII. Qu^ftioIIL
S C H O L
V M.
43
SeiitcntiA ajjerens per naturale agens
tur tx "Pariu locu Artji.
nuUo modo idem numeropojp redire ifuadc'
^ quatuor ratiombiu.
A Liacft opinio totalitcr concraria , diccns quod impcfllbilccft rcdirc aliqiiid

jfxidcra niimcro pcr agcns naturale pro quo adducicur audoritas Philolophi
lccundo dc Gencrationc m iTnc ûprum jubfiantia pcrit^ non reuertttur eadtm numero.
Etaudoritas cius ^.Phjic.de Sanitaie ,c[u6d non rcdit cadcm numcro & audoritas
d
de pnuaiionc lubfcquentc formam
cft
&
^'ôdUb. 6.
^"T^.V
Quod intclligcntorma prxcedentc cum qua con-
cius in Praedicamcntis, a prtuatione ad hai/ttum imj/ojîhlu
dum
6
Gotfr.
tji
regrtjUo.
'
-t^Ît
Text.zlt.
cordat illud quod allcgant aiiqui de 8. Metaph. cap de vino dr aceto : fcd illud negat rc- Text.i6.
ditum immcdiatum, ctiam fccundum Ipccicm quia oportct pniis fieri relolutio- C*/>. tU
nem ad matcriam communcm. Adducitur ctiam audoritas 6. Ethicor. approbantis "Pfdiclum * Agathonis. Reffe, inquit , ait , hoc fulo prtualur Deitf , ingenita facere^ ejudfaiia l?*'" 'Ôi
,
funt/ crgo
non
potcfl: pra:tcrita
rcducere , quia tunc faceret ca cfle non tantum non
prxterita, (cd ctiam pracfcntia.
Vf &
j.
aHodl.%.<j.s
quatuor ponuntur ad hoc. Prima cfl: hacc, in omni corrupiio- Cap.\.

quod non cx tota materia cadem gencraiur gcnitum, * f^- ô''
quxpr:Efuitincorrupto:& fic vltcriusfcmpcr fit maior,8cmaiordiuifio matcrix:crgo "'^'
'
pcrquamcunque circulationcm fi rcdiiio fiat ad aliquid eiufdem fpeciei cum prinio
pcr confcqucns non ciit idcm quia
corrupto , non crit cx cadem materia totali
ad idcntiiatem numcralem requiritur eadcm materia, ficutcadem forraa fecundum tAd idem
Philofophum ii. Metaphjfic.cap.j..
per rationcm, quia cft principiura cfTential wrr rtPrartcrca
ra:tioncs
ne matcria geniti
diuiditur, ita
&
&
^HiritHr
tOtiuS.
*"*"
agcns naturalc non potcft agcre nifi per motum , vel muta- "
mutatio non potcft rcdire idem , quia eius vnitas cft con- y^ Y cotn.
tionem motus autem ,
cinuitas & intcrruptio , vcl itcratio rcpugnat continuitati crgo & vnitati motui & ^7. ^
mutationis non crgo terminus cius poteft rcdire idcm. Et ifta ratio confirmatur cittr,
fic, ficut fc habet hocprodudumad produdum ita hacc produclio ad produdioncm crgo pcrmutatim,ficut produclum ad produdionem, fic hoc produdum
ad hanc produdionem. Sed non poteft cfle produdum fine produdione ergo ncc
hoc produ<flum fine hac produclionc fed haec producflio non poteft rcdirc eadcm
quia ncc cadem mutatio ergo nec hoc producîum.
Prxterea non poflcc rcdirc idem nifi ad ipfum poflet cflfe cadem potentia > fed
8
hoc falfumcft, quiaauceadcm potentiafemper mancns, aut dcnouo rcducfla. Non
per confcquens poft
primo modo , quia potentia corrumpitur in aduentu forma: ,
primam redudioncm ad adum non manct cadem potcntia. Nec fccundo modo,
quia ficut forrax fucccdic alia priuatio , quam qua: prxccfllc cam ica forma rcfoluitur in aliam potcntiam fi in aliquam rcfoluitur.
Probatur ctiam fimul quod neutro modo , quia ad prjcteritum non cft potentia j t^dpretehxc forraa cft prjetcrita. Quarc ctiam non ftatim rcducitur a natura idcm fi potcn- ''"*"" f"^
natura potcft cfle caufa acliua :in hoc cnim non cft ^**""'*'
tiacft ad idcmin fufceptiuo,
ratio.cum natura agat cximpctu: quare non ita ftatim rcducat idem , ficui non
ftatim ad minus habito tali ordine formarum, fecundum quem potcft reduccrc idcm
fpecie fed manifefte vidcmus quod non ftatim in prima rcduclione eiufdcm fccundiim fpccicm , rcducit idcm numcro quod apparct cx a<flibus , vel accidcntibus
omnino aliis confcqucntibus.faltem vt infcparabilibus ipfumfuppoficum &ifta
quacftio pofica fub quare poflTcc cflc quarca principalis racio.
Practcrca fccundo
&
t,-
&
&
f.;.^*<e/?.i.
f
^
M MEN TA Kiy
D.Thomz%
qhodlib..^.art j
S,
^.ctntraGemttcap.%i.(^
itgidius Theor.
corporu Chriili.
igidius Lufttanus tom. j de BtMtitkdine

.
Hzc
^maji. 3
XjLfcntcntia cft communis : quam tcncnt I

jIm vinuit
t*u(*rH HA- hac diji. frequeniius Thcologi,^ lih.i.dt Gtntrat.
cadcm plurcs citai. Rationcs,

& fundamcnta fubiicit Dodior qui/ri adduccntur. %./1d iUa ergO: &c. Hanc dcfcndu Suarcz
turaliStedi-
tom.i.inMitaph.tUfjia.6.ftQ.}.&tm.x.inyf.
/L
Lla
efl
opinic totalittr centraria, icc.
Philofophi. Citatur Aucirocfsctfm.jc.fcquuncur
Znfnn^fL Conirabticcnfcsf.
i.fM-/?.i.
Fonfcca %.Mttaph.
rr.i.J.r.t^ j.pro
dijp.^^^.fea.e.
ftliu
SCHOLIVM
s c H O L I V M.
44
Sententia Rtchardi tenens aliqua per agens naturale pojfe redire eadem^ fuadetur
auSioritate Anji. irforti ratione
^TÊrtia opinio
9
Richur. hlc
"îr^ 3. f-i-
folut.G.ATt.
i.fl-
ia
1d
a.KjHodno
tenet
inmo-
ralihM
&
tnagettbm
non omnia poflunt

8.
ro.
mattria,
biicm,
erit
redirc ca-
Si
proptcT diucrfitatcm cfficicntis, vel matcrix fed pofljbilc eftidcmef8c candcm matcriara refpcdu fccundo produdi, quac erant refpcdu pri-
nifi
mo produdi crgo pofllbilc cft fecundo produdum efle idem cum primo produdo.
Minor prbbatur quia fi frequcntcr in corruptionc fiat difperfio vcl diuifio materise,
tamcn poflSbile eft oppofitum in multis cafibus puta fi includatur ignis intra vrina|g g^ jj^j corrumpatur in aercm dcindc ex illo acrc generctur ignis pcr reflexionem
:
"^"'
etfi
ficicns cfle
media , quac ponit quod
X dem numcro per aclionem naturae tatnen aliquid poteft rcdire idem nume*gens
Metaph. cap.
Prp hac opinionc arguitur primo per illud Philofophi.
tdem quia non affignat diucrfiiatem cfFeclus poflieadem ejfeclm
jjff ^
^
'
cfl:
ac exemplo.
radiorum Solarium vel aliter, raatcria inclufa eriteadem. Confimilicer fi exfolido gcncratur folidum vbi prxcise forma geniti potcft fequi formam corrupti } fe,
quitur
quod qua
rationc tota materia pracfuic fub
dcra tota fubcrit fub rorma gcnerandi.

Rcfpondctur quodillud Philofophi debct
Text.
&
1.
li.
fcctmdum Philofophum
Phyfic.
j.
forma corrupti
pari rationc ca-
cum hac additionc,//.- quia

numcratio proptcr alietaiem fpc-
intclligi
non tantum
cft
& fubiedi, fcd ctiam tcmporis. Alia- rcfponfio , & mclior , quod Philofophus afleric quod fi ageps aliud & materia alia , quod cflFcdus cft alius fed non
ex oppofito antccedcntis fi agcns idem , bc materia cadcm i infcrt quod cfFcctus fit
idcm. Vndc in finc concludendo ait Si ergo conttngtt idem ex materiafacere palam, qttia
cici
f^'"''
prt/tcipiumy
Nam &fi materta altera, (jr mouens^ & quodfaium efi.
quod e(l vt mouens idem.
fupple eric ahud.
10
interrupti*
mn
t
Contra primam re(ponfionem fi agcns agat nunc in A , inftanti, caufabit aliquid,

caufabit idem ergo (i
fic 5
fi non agac nunc, fcd ccflec vfque ad inftans B
caufcc in A , & ccmporc inccrmcdio intcr /f , & B deftruatur illud caufatum & itc^yjjj ^gj^j jjj jnftanti B , caufabit illud idcm. Confcqucntia patet ex hoc , qu6d con^^^^^^^^^ tcmporis intcrmedij nihil facit ad identitatem permancntis quia habet ejjc
idcm in illo tcmporc , Sc in cerminis illius temporis. Si neges afllimptum quia in By
inftanti non poceft idem caufatum habere candem influcntiam, quam habuic ia
inftanci A ^ & idco non poceric cunc idcm caufare. Concra hoc duplicitcr primo,
,
Temptm
ebftat
en ttatt
iftud
f^^
De
epto
1.
fimilis influentiafufficitadidentitatcmcfFcclus:
f'^?.^'^' juia
ficnim
in inftantiy^,cfletaliud
approximatum paflb, produccret idem numero quod iftud agcns producit;

tamcn
illa influcntia, non cflcc cadcm numcro cum influcntia iftius fed tancaHfAnou
recjmri adthm fimilis: nuncautcminaho inftanci,puca .5,cft influcntia fimiiis, quse fuic in
^dltitatem
idetitatem
*'E^'^^
inftanti
efeani.
v:f.
influcntia illa non cft aliquidabfolutum reccptum in caufa fecunda:

quiatunc caufa fccundapcr illudreceptumpofletagcrc, fine caufaprima,cuiusin-^""*'' fluentiam recipit quia iam habcc in fc cocum illud, propcer quod indiget acbionc
mlnonre- caufa: primac quod inconuenicns cft crgo influcntia cauia: fupcrioris reipc<û infcin rioris non eft aliquid rcccptum in caufa inferiori. Vndc cft tantummodo ordo eius
cifitur
in caufando ad caufam fuperiorcm, continue quantum eft dc fc coagcntem non
ficunda.
crgo crit alia influcntia, ficut nec alius ordo caufae fupcrioris ad inferiorem.
Prxtcrci,aut fimphcitcrimpofliibilccft idcm numcro alias produci, & tunc fcquitur quod Dcus in hoc aunc non poccric aut fi non eft fimplicitcr impoflTibilc
tunc fcquitur, quod in caufalitate eorum in quibus prius fuit iftud poflibile,
nunc
erit i fed prius fuic in caufalicace caufarum nacuralium ergo 5c nunc erit.
Practcrca
*^
&
&
M M EN TA R
VS.
probabilem cenfct Dodtor. . Quantumadijlum

nrticulMm , &c. qui eft fequens. To Ictus probah\\emceT\(ctlib,de Generat,ejHft.\
9
Stnimtittf.
firt*tin.
^'T'Êrtiaopinioeflmedia,Scc.
^ft
tixcCemcmii
Richardi inhacd.artic.j. ûaft.i.ad
6.
quam ctiam
Eam
admittit Hcnricus^fl^,io.^<e/?.4.
fequitur Badolis tjHaji.i.art.i. Rubion pro-
babilem docet
in h^f qM^liiont
^4/?.i.rr.j. Eft
Mayronis
Antonij Andrca:
dift.^4^.ûaft.4i.Si
magis
i.VanAimenx^
huius rcducit ad Piiilorophum 8. Af4/)^. 'p.3.

vbi videtur diccrc,qu6d ficut cxdiucrfitate caufarumcolligiturdiucrfitasefFcdus, itacxoppofito , feruata identitace caufariim fcruatur idcntitas
cfFcdus.
Si dicas in corruptione
fieri
difperfioncm
ma-
wri.
OhieSit.
QusftioIII.
DiftinaioXLIII.
RtlpMlfil/.
tempore ejfe intcrrupti quin poflic

eifcûm influcrc pro prima Sc vitima parte,
non influendo pro cempore intermedio. Eodem
tioni$ inillo
&
KtSpjnJii,
&
redit
argumcntum
&
folum dc idcnticatc matcrix,

etiam ttmporis
mm ttxt. cam.
1 .
&c
(^r
aliorum
i
z.
cfficicntis
continuo fluxu , ac proinde conferuationem eiut

diueriam adtionem produdtione ; tamen di-
efte
fcd
fe!i:n-
Aus
vt patcr. s-^hyfic<-
Hanc fccundam foiutionem non impugnat ex
nulla apparet cx parte caufz
gcntia mutandx influentix,
eo argumcnto, quodyi/r4 (fuxli.i.vtgei, probando aliquid corruptum.vcl anniliilatum poilc produci aclione caufa: primx , quia ficut temporc Cigiiato potcft illud confcruare in ejfi , ira etiam Ci
neque
qiiia
fignati,poteftil-
pofllbilitas, aut
ejje
rci fic
pro-
diidli <iependet a continuatione fui (fj^protcm-
poic intcimedio antecedenic
n^que ctiam
'DoSfor tenet
turale
cum
cut
fic
fententta, tertia pojfe aliquld
quod tenet Richard.
ctiara
manet
aut effeftus exi-
& cum extrcma om-
pofllbilis tefpedliuc
ad
M.
idem numero redtre êr agens na^
hic art.yquxfl.i.ad 6. e>* inclinat
di*m ait refurreSiionem eatenus
cfFe-
Deura.
vir-
C H O L
noraericum
n no funt eadem, idera erit ordo extremorum

ad fe inuicem.
Vitima dcnique ratio cft , quia nulla apparet impoflibiiitas , vt idcm cfFedus numero raanec pofHbiiis, vt reducatura caufa , k qua pri->
mo fuit produdus , aut ab alia aequiualenti, fi-
iud reproducere pro vltima parte eiufdem tem:
ejp;
&c.
&
vcrbis adJuclis u\ litcra.
poris
&
mcdia partcremporis
crgo
variat
Deinde probat non efle aiiatn influentiam t

quia ficut manfit idcm effedlus ex diiflis ;
idem ordo caufz fecundz ad primara , fic ctiara
eadcra aftio , feu influentia ciit in efFcftum
eiufdem enim caufx in eodem ordine caufandi ad cundcm cfFedlum perraanentcm ,
eiufdera non mutati ejfe eadcm crit influentia i quia
tempus autcm fimul non
Diccs fccundo quod Pliiiofophus ex diuerfitate materix.aut efHcicntisinferatdiucrfitatemcffcdus non tamen cx identitatc carum probat,
aut intcndit idcntitatcm cfFc(Sus,*vt pacct ex
dcfinac in
il
non
uctfitas influxus
pottft virtute naturscidem rcproduci.

^'/4
n
Relfoitfit.
Contr^. Quamuis eti$m Iioc detur iuxta fententiam eorum , qui dicunt ejji cieaturz clTe ia
non
,
naturacontingerCpoteft.
in
Diccs, eftediuecfam influcntiam caufie in effcdûm pro diuerfo tempore.
ficut prius.
Dicc-squodiiiteliigi dcbet Piiiloropiius
ergomodo
-,
coiicingit
in
ucitcretnr in acrem , & mox per rcflcxionem radiorumfolarium conuertereturin igncm , ferualetur eadcm matccia & idem fit quando aliquod
folidum conuertitur in aliud corpus foiidum , vc
iignum in iapidem, quodfxpecontingit roanet
cadcm matcria:ergo dirpcrrio eius non rcmpet
10
45
moduro produ^
tusagentis iimitatur ad talem
rerise >lic proinde non fcruari eandcm materiam.

Probac concratium per inllantiam qua ignis inconciuderecur vicio , aut vrinali obturato ,
ejfe miraculojam ^ quia
D.Thm.ibi
art.i.quaji.^,
diSpoJitio corporu
nonfit
modo
naturali îrtute femintj.^ di(J>./^^.q.i.art.i. quAJl.i. ait per generationem naturalem

ideo
non redtre idem numero, quia nonfit ex eadem materia. yideatur Henr.quodiii,
quji
4 d^
.
Marftl. hic quafi. a^lt. art.
Tartar loannes Andreas,
Rada
idem
docere.
j\.controu.iyart.^.
idem
alij
tenet Bajfol. hic quxjl. x.
ScotiBdjhic.
Vantumadiftumarticulum, refpondeo quod opinio

vidctur probaf^
omnino improbabilis falccm quia
V^^bilior. Prima enim de reditu omnium
tertia
efl:
IX
&
contra fidcm nec pro ca cft ratio efficax quia illa dc redita casli ,
dubium antecedcns fupponit,
dubia eft illatio.
Secunda opinio non probat fufEcicntcr impoffibilitatem redicuscuiufcumque pcr
cft
&
naturam & ideo potcft teneri tertia quia npn apparct quarc non poflit natura aiiquid idcm numero rcduccrc. Si enimvbieft continuaadioagcntisnaturalisrcfpeftu produdi , ficut eft in Solc rcfpcdu radij , fi ponatur in primo inftanti producc- 1^ nature radium & in temporc habito confcruarc in vltirao inftanti , puta B , crit ibi raiiter rridcm radius 5 chm non dcpcndeat illa idcntitas radij in fccundo inftanti ad fcipfum i*" f'-^'
^^
in primo inftanti,vel ab cxiftcntiaeius in temporc intcrmedio: quiafinc illa exi- V
ftentia poflct idcm numcro fuiflc produdum in codem inftanti fcquitur crgo,
quod illo fjfe intcrmcdio dcftrudo , poflct idcm ejje in vtroquc cxtremo & licec
:
agcntibus, vbi diccretur agcnsnihii agerc poft primum inftans,cfleccuano

quantum ad iliud rcfpcdu proximi agentis tamen argumentum mancc idcm refpc(flu remoti agcntis , a quo continue dependec cfFcdus , 8cin ifto eFcdlu dcpcndentc
in aiiis
proximo agence immediate concludiiur propoficum.
C9MMEK
46
, qua- ipfi non repugnat. Patct confcquenquia fubtrahcrctur , vcl ex defedu caufsc
fccSkio
COMMENTAKiyS.
TertU
Concluiam prx-
Vttntum ad isfum
C^
quod opinio
^'^''o Dodoris
articttlum,8ic.
j 2,
eft
terte-
turvtprcha- mifTa vidcatur probabilior
Relfondeo
tia
inquit,
^^^^ opinio videtur probabilier , &c. Primam dc
bilior.
reit-
PrirKit
ciifculationc
titur vtfal- eiTc
quam
contra fidem
fupcrius impugnauit ,dicit
& improbabilem.
Secundam
f"-
vero noii fufiicientcr oftendere impoflibilita-
Seeunda no
tem
fufficienter
^'
& ideo
non
loc^wit ,potefiteneritertia;âi3,
, cur natura non poflit alinon icnct ergo

quid idem numero rcducere
hanc conckifioncm vniuerfalitcr , fed quoad aliquid particularc j vt quandocunque effedlus de-
appargt rcpugnantia
'
Sententia
Deaorit txplicAtur
&
pendct i continuo influxu caufac proxims ,

crcatje , vt radius a Sole & applicat rationem
iit
fitrte.
T.jf<:clui,
qni
defie/tdet
iOtitinuo
in-
fluxu cMfi.
iam pramiiram j ficut enim redlc fequitur quod

Deus poreft idcm numcro reducerc poft ejfe interruptum , quia ncque cfFc^lus dcpendet a ffijpf^ ^ yj continuatur tempore antccedenti in
/r
.
L
o.
/T
'f' ' '^^^ ^' tcmporc v.g. vna hora & ejfe
1
eius in vltima parte temporis
non depcndet
a fe,
vt fuit tempore antcccdcnti
ita
deficiat
illo
'
fi
tempore, potcft a Deo reparari pro vltima parte

horapoiejl repro-
etiam radius vt continuatur in
fic
Solc pcr tcmpus fignatum
duaqu4ium pjfte tcmporis
non dependet
fuit in priori parte
':^JJ*'*^
dem
ergo
virtutc Solis reparari
quidquid fit de
dependent in conferuari
fibilitas
hii
inquit
decidat
fi
fit
caufis
\ fuis
a.
vc
poteft ea-
impof-
non
aliis efFedl:ibus,qui
euafio
fojfet ejfe
non
ita vt
ipfo
fe
<t
effe
vhima
vt eft in
^4 in
quia nimirum
non cxtendi virtutcm caufa: ad illos

cffedtus nifi tantum quando primo fiunt , vt
vniuerfim docent quidam dc caufis naturali'bus , quantum ad reparationem cfFedus coirupci. Ex his fcquitur non rcde quofdam adduccre Doftorcm tanquam primarium affertodiccretur
,
Pt,aor non
ptimut
tjl
jfertorhuffti
huius fentcntiJE , quam ipfe tantum ex

c
L-1r n
rcfert , vt probabiliorcm , cx ea loium
jg,^
fenteti*.
,..
aliis
racione
ds
Tiifferit
ab
gnitntit.
Dodbor
vero de cuentu
.^
'
.^^
'
tantum,
contingat de fa:-
agit de pofllbilitate
an
ita
fecundatiis entibus id
aliquibus
t
contingerc probabo
per
inirinfeco.
non appareat rcpugnantia.
qnod
Deindc
fol fjfibili- ,,Q,j

tte,iiui,oppoaitiif repu-
de primariis autcm
emanationcm non
refultant
fed per acflio-
nem immediatc producuntur non (olum

,
Konredit de ccrtum cft dc

fjfio tdern
ec
g[^
nsreû-
fafto
artione crcaturac
ggp^ ordinariam
cadcm redire fed veiius

non redire fecundiam Ic,
quantum
ex parte cau-
eft
farum proximarum ab intrinfeco
I 3
vt ipfis poflibilis eft
&
ex parte
licet
fit
repu-
sîrura
efi
/> pojji
ilt-
nequc fecundum, quia
defc-
inferrct
(Slum in voluntate,& quafi inuidiam.Dcinde ncutrum confiftcre poteft; quiavirtus caufarum vcl
cf^ fua
fubftantia, vcl proprietas infcparabilis
quarum ncutra , mutari potcft.

Probatur crgo minor principalis quoad primum difiunftum. Hacc contincntia non cxtrahc-
14
Prohntie mi-
caufam fccundam extra pcrfcftionem caufas norii, quia

crcata:,& fubordinatas ad primam caufam jn /^'f""
tmnt ex
operari effcntialiter refpe<aiuc ad cfFeejfe ,
_^ ^^^r^^
dum fecund6 producibilem , ficut fc habct ^tfeaut. '
ad cfFcdum primi producibilem : ergo non
ret
&
pcrfedionem repugnantcm
fuperaddit
caufa;
Probatur confequentia , quia ideo fu- Non vAriapcraddcrec talem gradum excedentis pcrfedlio- "J" """""
nis , quia variaret aliquem gradum entitatis ,
creatx,
aut
modum
fed
neutrum horum
"^'('JodJ!''
&
operandi efTcntialem ,
conuenientem prscise caufz crcatx ex fuo gencre;
cperandt
verum
quia caufa
,
fubordinatione ad
primam caufam ; agcrcc depcndcnter a matcria;
ageret fuppofita applicationc neccfFatia agerct
creata
vt dixi
eft
cum
agercr
eodem modo ad fccundam produftionem

ad primam:ergo
ficut
gradus virtutis aftiuje nihil

fupcraddit repugnans tali caufar.
Probatur eadem minor quoad fccundum dif-
iundum
calis
cfFcdus idem
fccundo
produftus, prohatiomt-
poftquam
dcfiit , non eft alterius entitatis , aut m quoad

perfcdionis k feipfo , vt primo fuit produdus ^^w, 9
'"'""'* ''*
ergo non derogac eius perfeftioni , vt attingatur
:
virtute ciufdcm caufac
qua primo
fuit
produ-
Aus ncque confequcntcr habet aliquem gra- Uoneêndum cntis diuerfum , auc exiftentix per quem fugâ^tiarrt
:
exigeret folum rcproduci k fuperiori caufa in ^
/"""#*
perfe6l:ione:ergo ex parte cfFedus ncquit funda-
repugnantia pra:tenfa. Deindc ficut effcdus in Hahet ran, ita etiam dicit eandcm dem poffibiUpoffibilitatem ad efe ex natura fua ,
refpe- t'n<>ft
ri
feeflidem inuariatus
^^
&
Ctiwh ad caufas cftendi
magis autcm
erit pof\î,î'nte-
fibilis refpediue ad caufas extenfiuc, quo plures quimfuit.

habet caufas , ex quibus poteft rccipcrc ejfe
ergo etiam poffibilitas eiufdcm r^fpediuc ad
:
caufas creatas fupcraddit
gradum
illi
poffibi-
diucrfum ( loquor de extrinfeca , & in

ordine ad caufas ) ab co gradu quem habet prscisc ad caufam primam folam , vt hxc agit per
litatis
modumcaufE
gis dicit
totalis,& particularis:quia
ordincm ad aftum
caufas potcft habere
adum
effendi
quo
fic
ma-
PeJfhiHtat
"<")''**
**
plures
pcr quas rcduci potcft ad
ac proinde poilibilitas cius extrinleca, 8c
in ens poflibiIe,& ens in
rcpugnat effciftum contineri in virtutc caufs na-
adu, pcr negationem efFcndi, transfertur ad fta- ' aSlu

tum abfolutum cntis pollibilis intcr hxc enim <^ '"K^'"'
turalis
^^jy,.
fiiic
limitationc hac
gj efFeflum
eum
fic
nclimitationc
iorii.
qja
({f-
nem
fui
ita
qiii defiit
comprehcndi
Prtbntiomi*-
crgo
etiam vt cxtcn-
ncquectiam ex refed maior pcrfeftio
in virtute illa fua:

fic
includitur.
caufx
Maior
fi-
patct,
cns crcatum pcrfed:iocreatoris,& hxc magis manifeftatur ,

relucet in creatu'Experftaio- quo magis communicatur ,
rit eai-.''* yijs
pofTibilitas crcatura: fic magis reducitur
'^",'*
a J avftuiTi creo non eft fubcrahcnda naturx pcr
t
ixiagis participac
&
&confirmatur ratioDodtoris.
Dignificanda eft natura, & virtus caufarum naturalium in iis , qu.x non repugnant fed non
;
pugnantia ex partc cfFcdtus
'
in virtutc
excenfiua erit maior.
di^nifiritndii
non potcntis communicare , aut non volcntis.

Nec primiun dici potcft quia inferrct defedtum
gnantia ab cxtrinfcco.
Probatur crgo hic fententia quantum ad pof-
Trohtturro- fibifititcm illam

clujioprsmo.
in-
qiiamuis nihil repugnat, quin
hc redire poflint
efFcdus
qux
&
Secund^ ad idem
membta adrquata
ens extra caufas
ens creatum
adu
feu in ens in poicntia
^g
diuiditur
tanquam
ergo quando dcfinic
cfFe
in secund r
&
tio.
in
qu2 diuiduntur per membra contradidionis , "*

non eft dare medium neque vnum communi-
""'
cat altcri
ftcndi
ergo quando corrumpitur
fuccedit ncgatio exiftendi in
iefto inuariato
quoad
fc
&
qua
acflus cxi-
eodcm fub-
indiffercns eft
,&
ad actum ipfum v.g.

Petrus vt eft indifFcicns ad vttumquc ergo ma- idemefi non
net fub codem gradu poflibilitatis , fib quo fuit 1^= fuhf^-
ad ncgationem a^lus
antcpcoduîonem fcdgradus
:
illc poflibilitatis
efftitut.
fubordinatuc
^"'" O" "^-
DminaioXLiir. Qu^moiir.
fubordtnatur non folum cauHe primz, fed etiam
fecundz ; ergo etiam corruptum vt transfertur
intrinfecam affirmationis abfoluic
ad ef in potcntia, fcu poffibile , perinde fubordinatur cauf* creatz, acut prius ergo& potcft
teduci ad adum per caufara creatam , quanti^m
nem caufam crgo eiiam
clt
ex parte caufac, Sc ex parte effedus,

cfle al-
terius rationis ^ negatione antecedente
cxiftcndi
&
potentiam.
:
&
negationcm a<!lus ; fubiedtum autem ,aut materia (quod eft idcm in propofito) qua dicit capa
citatem fcparabilem
adtum ipfum
non vatiatur
abadu,
vnde ex
fecundum conccptura
vt prior
ad
eft indifFcrens
& negationcm aAus
fe
ef-
fentialem, aut proprictatis necefraria; , qualis cft

cius capacitas, fiue fubfit negationi , fiue adui
quibus naturat prioritate fupponiturrquia ncgatio eft affirraationis ab aliquo ; affirmatio eft pofitio
1
adtus tollens negationem
quac pracfuic in
aliquo, feu priuationem.
tffgvitprt.
Quibus
poficis
fic
argamentor. Negario ex
rationc negationis nihil dicit practer ab*"i^dl'^^'* E''**^'^*

'
fcntiam , feu priuationem adtus : crgo cx natura
"
fua
non
variat fubicdtum
aut capacicatem cius
fi aliunde non mutetur; fcd

non variatur4ndiuiduum,quod corrumpitur,nifi tant^m quoadipfam ncgationem,
quz priuac f tu przhabito exiftentiz , non autem priuat conceptu aliquo eflentiali, aut pro-
in ordine ad aftum,
in propofico
prietali ; ncque confequenter capacitace , quam

habet ad exiftendum, Uue in ordine ad fc, fiue in
ordine ad caufas crgo non priuat effcdum ali:
qua
poiEbilicace magis
Cerminus a
produ6tioni
Uem tfi ter.

mtni4 mut
titnMm tp
ftfitamm.
(jho
;
fed
quam
produdlionis
illa
non
fcndi pcr
negatio
,
feu
quz
quz
eft
prxfuic
priuac poffibilitatc cf-
N#/f<
/-
tatttm.
qux
fuccedit ad
effe
corrupti
fed ex ali-
Contr^. lUud impcdimcntuiTi non

v. g.
indiuidui
cx par- Impugnttur
cft
,
& ptoprictalcm.
Eodem modo
dcfinitur
poni-
nitur in Przdicamcntoicadit fub fcicntia,ncqiie
ex mutatione priuatiua
ftendi
qua priuatur adu exi-
accedit ei aliquod pofitiuum
impedimentum intrinfccum, quia
quod
ilia
cffet
mutatio
ncque eft produdtiua, ncquc ad alium tenninum

ad ^Hem, nifi ad folam ncgationcm & priuatio-
nem
a<ftus cxiftendi
cui fucccdit negatio ipfa:
ergo illud impedimentum , fi cft aliqnod pofitiuum , nequit ineflc peraftionem corruptiiiun:
fcd
neque cx natura
&
pri-
caufam , crcacam , cui illa poffibilicas fubordinacur, vircuce produdtiua efFcdtus.
Deinde
fi
pritiarec poflibilitace aliqua effr-
ftum,priuarecpoffibiIicatcabfoluta refpcdtiuc ad
omncm
caufam,etiam primam; qtiod cft falfum.

Probatur fcquela , quia negatio illa in ejfe ncgaIXtgth ff. t\on\s catcnus priuat poffibilicate cflcndi cffcftura refpeaiuc ad caufam potentem dare effe,
cutdit tmm ^
.^
,.
^
a^
^^^ ^^^^^ aliquid prnnoy rcpugnans afhrreihtaiui
fibilittUx
d^^
mntm tMu- roatiot>i>cui primo oppbnitur,& foimaliter, fe/OT,

cundari6 ,
ex confequenti tollit poffibilitatem
cfFcdlas refpcctiu^ ad caufam cfficientcm ; fed
omnis repngnantia fundata in ncgatione rcfpeftiuc ad affirmationcm , ficut cft formalis , 8c
contradiftoria , feu priuatiua , cft abfoluta rcpugnancia forraalis ;
ficuc coilic poffibilitaccm
&
&
ejje
imfedimenii
ex fartt corrupti
f.->jfit
quitt
repr.
iuci.
conuenit.cft ncctiTario
fic
ncque ex aftione altcnulb caufa agit ad illud

indiuiduum, nifi produdiua , 8c corruptiua. Ex
produdiua ncquit ciTe tum quia caufa dans ejji
non dat impotentiam cflcndi, tuni qniacorruptio tollit quidquid cfFcdtui communicatur pcr
caufam produdiiuam & ipfam piodudionem.
Non eft per corruptiuam vt iam cft probatum
neque alia caufa imaginari poteft, per quam infic
calc impedimentum intrinfecum
quia cmnis
alia caufa, quz non agit ad ejfe cfFcûs, ftipponit
ipfum ejfe cffcftus , qua nata cft agcrc ad aliqnid
pofteriusf;^; quod etiam deftruitur dcftru(fto
ipfo <^. Exquibus^ primoad vltimum fcquitur
illud impedimcntum , quo impcdirecur caufa
creata ad reprodudionem ciufdcra numero efFctas iam corrupti, nullum cffe.
Sed nequit illa negatio connotare impedimentum, aut illud inferre ex parte caufz creatz;
cuius virtus a(5tiua mancc eadem inuariata & in
fcquens
inuariabilc
rius caufz incft, qiiia
caufam.quantiim
alilis
Stillutn
ipfius entis corrupti fpccifi-
catiuc;quidquid cnim
tate vllaex parce cfFcdus paffiua;
quia
2.0
R*l}iiJ!c,
quod cft
corruptum quia manct idem innariaturo quantiim ad omncm conccptum fuum ("ubftantialcm,
te fubiedti negationis
nullo gradu patitur priuationem eius ex dcfitio-
uarcc aliquo gradu entitatis: ergo miniis priiiac
19
um'
primam
caufam creatam ergo neque hzc. Patet prima confequentia : quia idem cft cerminus
mucationum oppofitarum , fcruata proportione
oppofitionis : qula termfnus adejuem produdionis eft tcrminus k ^ corruptionis ;
terminus
a ^no produiîonis eft terminus /^wrmcorruptionis. Deinde , negatio fucccdcns corruptioni
opponituf przcise aftui exiftendi , & non poffi^'''"" *^ exiftendum:crgo non priuat poffibili-
&
Ût^^p^fitiU-
ad
Contri hscc refponfio impognata cft,f</?/#nt prim* huiui diSHnHionis aducrfus Durandum,
& rciicitur ab omnibus communiter, vc cx ea
prxfatus author conatur fuftinere, neque per diuinam potentiam pofteidem corruptum numero
^J^''t*/\ ^^^"^- Et fic argumentor. Potentia pafliua dir** f"* /" cit duo, nempe capacitatem ex partc raaterisc,
Impn^nui,
refpc^fiiuc
quo impcdimcnto aJiundto.
a(ûm
proinde conftituere diuerfara ira-
finc limi-
caufam, quod falfum cft.

Diccs repugnanciam non prouenire ex negatione
Diccs negationcm futfcedentem adui
17
47
&
tatione, ita etiara extrinfecam refpc<ftiuc ad

:
ne
efFc(5tus fui
auc altcrius caufz
poêntia infeparabilis a caufa,
tum quia
tum quia
eft prior ipfo cfFs(5tu clFentialitcr
vt effe&as producitur
cft
etiam corruptum.
eft
& inuariabilis;
vel corruttipitur
fiue
fiue vt
Ponamus ergo omnia
re-
quifita ad produ(ftionem illius cfFe^ûs coniungi
caufz
ftat
poffibilitas
potcntia pioxima ex paite caufz &

proximacx parteefFc(Stus, vt rcfpicit
,
ab incrinfcco crgo & poffiproducendi a caufa, quantijm eft ex parte vtriulque, hoc eft, quod nuJlum
fit
impedimcncum ab intrinfeco ex parte aleft
bilitas ipfius efFe(ftus
terutrius.
Terti6 applicando vtramque rationem przmiflam , fimul cum ea , quam primifir Do<5tor, Trrti ratio.
in fpecic probaturintcntum, dcftruendo funda- ImpugntUf
mentum oppofiiz fentcntiz,quo ftacuicur hzc funimrntii
impoffibilicas, fcu
D.Thomas
impcdimenium.
tpptfitt /!
In primis
4. contra Gentes.cap.Si. affignat
hanc
rari nifi
quod ncmpcnatura non poffit opcper aliquam formam quz dum corru-
pta eft
nequit
rationem
hzc ratiotantum
cfFc
principinm operandi
Ratie /*
dAHS impojjiiilitntem ex
D.Tbtm.
fcd
probat, (vt iîi^maducrcit Fer-
quod
, ) nihil pofle producere feipfiim
dubium non vercitur; vel fi ratio extcndatur
ad caufam proximam , quz corrupta cft , verum
rarienfis
tintit.
in
etiam
Impugnittti*,
Lib, I V.
48
etiatn eft naturatn nihil
exi&entes in (e
fas
producere
Sententiarum.
niCi per
cau-
vel laltctn in fua viitute
excludamus vulgaretn
vt
quzftionem de acci-
illatn
dente, an poflit producere fubflantiam in virtute
fubdantix
non fequitur , quin eadem
Ccd hinc
cwCi manens poflit producerc efFedura corruptum qucm alias produxit , vel alia quxcnnque
,
ei
poiTet pro-
ducerc cundem cfFcftum primo.

Alia ratio afllgnatur,
hsceft magis vulga-
&
2,2,
Alia
quoad hoc quiualens,& quae alias
rati
imfugntur.
vnum numero efFcftura vindicare fibi

vnam numero a<flionem & vnam nmnero caufam fecundam ita vt nec ab alio numero agentc,
ris.ncmpe
numero adione produci pofEt hanc autem numero adlionera naturaliter non pofle redirerergo nec idem numero efFckus rcdire po-
aut alia
tefl
quia in entitate
eadem ntHnero
numerica dependetab
fiia
f*'
cit nd/onjii.
tnttotie
*'
Mcmpe quod eadcm numero ^Qdo per
*"
veram Philofophiam
ad
con-
fe faciat
vnitatcm numcticam fFclus,eft falfum,
mdi- trj
&
quia vt dicitur , adlio

eft ftnguIarium,non folilm cx partc principij, fed
etiam tcrroini , ita vt nullius fit adio , niH quod
:
quia neque terminare

,
afiionem poicft natura , nifi vt eft in indiuiduo
neque etiam elicere : ergo zt\o aduenit indiuiduo , & non fupponitur ad eius vnitatem tanfupponitur /ingulare
quam
conftitutiuum eius
vel aliquid per fe an-
tecedens ad vnitatem numericam
vt requifi-
tum, ali^s nullum eflet indiuiduum nifi exiflensi

magis (equenda eflet illa fententia (qux communiter reiicitur ex regulis , & ferie Pratdica-
&
mentorum ) qua; conftituit exiftentiam , principium formale indiuiduationis , qus ex hac fententia fequitur quia ifkio non facit ad vnitatem numericam indiuidui, nifi in quantum dat
:
Vtthfumend vnitm
numtric.
feu exiftentiam
ejfty
ergo vnitas
illa
ab exiften-
fumenda efTet primoi quia vnitas numerica

eft entis inordinead fe,
non ad caufas extrinfecas , & non folum furaitur i caufis forma^-^
&
libus eftendi
D.
cit
vel in parte
Thomas
tia in fpiritualibus
te
qux
intrinfece
1j
vt nos
maliter hic
vt di-
vel ab ipfa effen*
vel przcisc ab ipfa eniita-
& per (e eft fingularis a par;
vcl certc ab vltimo
cum Do6bore tenemus
numero
efFc(flus
gradu
;
qui-
Iniluiduum Hter
&
aiftioncm
efFeftus formalitcr in
per hanc
quendo praecisc de
diuerfns
bus non eft iam vacandum : fed fupponenda principia communia, & fecundum ea difcurrendum
ad propofitum.
Hsc ergo numero adio facit per (e ad vnitatem numcricam indiuidui,vel in êntis per fe,
&Przdicamentalis; vel in efife^ûs. Si tanium
in efFedbus ficdeterminate produdi, vt fit for
huius
per
vt a materia
te rei, vt dicunt alij

realitatis
tn corporeis
vcra
cft
vt rccipit
propofitio
fed
ejfe
caufa*
licct
&
non
effct'
re-
faltcm virtute alterius

:
pec
ptoDa-
bimus.
Si autem dicatur hanc numero aftionem facere per fe ad vnitatem indiuidui in ejfe entis.
PropoHtio eft falfa in Philofophia ; tum quia in-
adionem ,
diuiduatio fupponitur ad
â
indiuidufupfoni(""<' ^^'''
tie
& exiften-
tiam j tum quia petinde Petrus fiue cxiftat , fiue ^""

non exiftat , ponitur per fe in Przdicamento
tum quia propofitiones neceffaria;, fcientificar, &
vniuerfalcs
&
ftcntibus; aliis ccrtc

tis
non
&
idem niimero in ratione huius
'*'*
perinde diftri-
acternar vcritatis
buunt pro indiuiduis exiftentibus
&
non
exi-
elfent sternar vetita-
& nccefTaria: & fcientific*
>
fed
merc con-
tingentes.vt diftribuunr pro fuppofitis, feu indi-
uiduis
tum
quia qui concipit Antichrifturo,aut
non
aliquod indiuiduum
in
indiuidui
ej/i
cxiftens, concipit veri
& conftitutum
complete
& quod non poteft praedicari
de pluribus , fed de vno folo concipit autem

non in ordine ad exiftentiam in zGka | aut alionem hanc numero ergo nequc exiflentia , miniis autem aflio facit ad vnitatem numcricatn
efFedus in ejfe entis ptsdicaraentalis ,
confequcnter principium hoc , in quo cztera ilUus
refponfionis, fundantur , non oftendit repugnantiam.
Ex cuius fuppofitione argumcntor ad deftruz^
Aionem antecedcntis , quod eft hunc numeroeffeEium exigere hanc numero caufam , ideo hic numcro cfFcdlus exigit hanc numero caufam , hanc
numero a<Sbioncm , quia pec fc faciunt ad vnitatem numericam effedus ex racionc adignata}
fed vnitas numerica efFetus , inuariata in Ie>
perinde inanet rcfpediue ad quamcuoque caufam potcntcm producerc cfFeûm ,
ad quamlibet produîonem , pec quara nacus eft idem
nuraero efFcftus produci : ergo eciara caufa pri- Sequerttm
ma ncque fe fola , ncque pcr aliam produîo- '* 'f^*"*
nem numcro, aut fpecie diuerlam poteft eun- ''^'** ^ .
dem cfFeaum prmio producerc , aut corrupiuro ,un ptff*
reproduccre, etiamfupernaturaliter; qaia finon tfftHum r*~
:
&
&
manet cx his
idcm numero
principiis
eadcm numero caufa
preduttr*.
ncc manebit vnitas numerica cfFedtus ; ergo , &c. fed confequens eft
falfum , etiam fecundiim opinantes : ergo Sc antecedens quia ex vero nil nijt verum tUducitur.
Prxcerea, idem antcccdens impugnatur abfolutc , & in fc , & negatuc communiter ab omnibus , qui tenent 4 caufa prima determinart
caufam fecundamad indiuiduuracffcdus; idcra idimeffeffm
efFe(5tus
cfFedlus potcft produci diuccns aiftioni- f** ^*''^

bus in fpccie , vt pcc crcationcm , per generatio- '^gf^fl* p^,
numero
fi
non refpon-
quae ipfum primo potuit producere
mox
pofle
vt
per hanc
numero adbionem
fieri
in
&
ni poQit faltcm per aliam
quod
tn re
,
ejft
caufx naturalis ,
confequcntec
hanc numero a<5kionem dunraxat
fed an indiuidutmi fubftratum huic adlio-
dirc virtutc natura
tamen idem ens numero
eflct
aliam numero
nem ,
neam
per
,,y;
prtdutL
pcc
eft
a fortiori virtute in duplo
per gencca-
& aequiuocam, vt cana
; idem
obliquum . vt
fuperius in prima qusftione probatum cft concrgo non cxigit hanc numetra Durandum
ro aifbioncm ergo ncquc etiam hanc numeto
tionem vniuocam,
vbi pec
motum
circularem
&
caufam.
Dcindcidcraquod producitur ab vna cau-
effcftus vt pcr
eft
lo-
iSfifldw nujjj jj propofitum , quia non quairitur ad fcomeroeflpr

j/c i
i
niP"'" aiincuitatis , an ha:c numcro actio redire
ducibili.
poflit virtute
pofita eft
motum , pec mutationem inftantamotum tacdum ex rcmiflionc virtutis

agente, vcl libcrtate,& pcr motum celcrema
ipfo in ratione cfFcAus forma-
huius efFedtus
,
numero adlionem
numero alionera , qus
efteûs per hanc
aliud indiuiduum
adîone, a qua fuit produtfûs.
Contra. Hacc ratio valdc difficilis cft , neque

admittenda: quia vt incipiam primikm ^ conclufionc , quae reddit cauFam totius difcurfus,
AHta n
^tf
poteftabaliaeiufdemvirtutis, &tfficaciz,& /^;, ^ /;.

czteris concurrentibus produci, faltcm dluecfa uerjit cnujk
fa
numeto adionc
cadem. Si loquamur predud p*poteft ctiara k caufa pcr- "fif**'!"^-
vcl ccrtc
de adbionc pro rc adla

fe<îonis virtutis,
&
eraiacntioris
quia nuHa
ratio
:,
}
XLIII.
Diftinaio
oppodcum prxter iam impugnatatn a(fitum ctiara quia rccundum Philorophura, non eftordo per fe , & circntialis, intet
xacio in
Ordd
gnari poiclt
Mtfi.
dfnulU
ia
fndiHUui*
fun *jient$-
jndiuidua Ccut inter fpccies ; ejrct autem hoc

fjj^m^ ^ ^ vnum indiuiduu ita per fe fupponeret
aliud in
pollet.
Natnr in
eil
vt k nulla alia creata produci
licut naturaipfa
v.g. in cau^
principium agrndi
&
tcrmi-
nandi adlionem , qua; indiifcrenter refpicii omnia indiuidua participantia eandem naturam
ita non condituit hoc indiuiduum caufz dcter-
&
vni-
lucu nS conftimit irdi-
ntmtjfentiM-
Um,
caufx
ejfe
Prxtere^
vniuocis
iis
emiifis
minatc in ordine ad deterrainata indiuidua ,

non inordine ad alia eiufdem racionis , & perfedionis. Vnde quod in re eft caufa vniuoca
caufandi orefFcdlus , poflet in alio rerum ,
dine cflc caufa fus caufx , fi prxexifterei , & ap-'
plicaretur ad eius produdlionera , vt Abiaham
&
pofTct cire
fic
in alio ordinc filius Ifaac
vt opti-
Dototin x. diilinB.io. qutfi.i. Ratio autem huius cft , quia inter indiuidua eiufdem fpecici non cft ordo eflentialis ; quia vniformiter
j-ir
^
r
participant naturam ; ita ctum indittcrenter le
mutuo rcfpiciunt , & non determinatc pcr fe ex
nic
*^'*|'"'"/'
y inttr infiiuidutr.
fntilit.
neceflitate eirendi
jlliaratio
licct
vnum
contingcntcr
fit
& nunc.
Ex quibus fequitur impotcntiam rcducendi eundem cffedum i natura

non fundari in ratione iam aflignata , neque
per eam probarirepugnantiam.
Qu.art6 impugnatur fundamcntum huius repugnantis , vtab aliis aflignatur in hoc, quod
alio hic
mbaliu ajp. naturalis
qui feruatur in agentibus naturalibus.id poftulet: hxc enim licet ex fc haquafi generabcant virtutcm indifFerentem ,
/i/4.
ordo
&
ExflittUMr.
Icm ad plura indiuidua eiiifdem fpeciei producenda ; in vfu tamen & exercitio ipfa natura
ad produccndaindiuidua
remper determinata
eft
numero
Hoc
ordinc fuppofito benc

infertur quud natura non fit nata agere ad idem.
Hicmodus placet Suario in ypart. tom.i.elidiftinda.
& eum fcquitur
fpMt.^^. fecl.6.
cirans $.j. ni.};.
& ij.
.^gidius,eum
Fundamentum
eius
eft naturx , &

, quia id confentaneum
Dcas iuxta hunc ordinem naturx creat
aniraas rationales diuerfas & non eandem in-
adducitur
# fundd. idco
titrntMm.
fundit diuetfis corporibus
&: i pofteriori pro-
batur ex eo quod natura id quod fcmperagit,

ex fe habeat , qu6d illud agat ; fed femper preducit in redtum produccndo
cfFedkus
ti
naturali igidius Lufican. nxm.jS. Reducitur
hoc , quod nihil poteft eire fimul in zGta

potcntia. ex ^.Met. Ergo quando iam cfFcdlus
fit
TeUitMr
/ iniu.
Tiuntis
li-
ua caufx
qux cadcm fcmpcr manet

, fiue non , & nullura
ducai effedura
potentia
nam
potcntia
vt dicitur efFe<5tus elTc in
vcl intelligitur de potcntia
quam nos
qux oppo-
communiter dicimus obiefliuam &

nitur adbui exiftcndi , de qua ctiam loquitur
Philofophus
cum
&
fic eft ipfa
poffibilitas cffcftus
carentia adbus exiflendi
cui fuccedit ipfe
per produdlionem
atflus exiftendi
habicus, feu afHrmatio oppofita
ilii
qualcm volueris
effc
aut priuationi
rum
eft nihil efTe
que
efFe pofFe
fimul in potentia
in ita
ncgationi,
,
&
fic
ve-
& adu
per djuinam porentiam
deftruitur virtus caufx produdliux
Au
tanquam
rei
, neergo fi
pofito cfFc-
fequitur etiam deftrui potcntiara
Aoti Optr. Tom. X.
fiue
pro-
ex produaut dirainutioncm paiitur :
îone difpcndium ,
im6 redc ex illo principio
infertur oppoficum r
&
quia ens in potencia ,

ens in adu opponuntur
contradidoric , aut priuatiuc crgo altcrum nc- Reterjuetut
:
ergo quando dcftfuitur adus

pcr cotruptionem , fuccedic negatio a<5lus , Sc
cellari6 ineft
reddicur ficur prius cns in potentia
raiii.
ergo read caufas priores produdiuas eius naturaliter,& quarum virtus ex produdione non
fic
fpe<5biue
mutatur
Quod argumentum
poffibilis cft.
fupra deduximus.
Dcinde , virtus adliua

tx
indifFcrens caufx crea-
& vniucrfalis,neque de
lum cfFcdum
in
numeto nequit
ta eft falfa.
ad aliud
aliud
& excrindiui-
^9
Detetn.in*'
lio ad indiuiûum tffi'
Rw ncn eft i
ergo racio afFignaCKafufiem-
Probatur antcccdens
rcnria eft poteniia paffiua
hoc
in vfu
duum raagisquam
ad vl-
fe limitata
citio feipfara prira6 determinare ad
indifTe- da.
illa
qiix neccirari6 pcr
nempc
pcr extrinfecura reduci debet ad

ficui patet vniucrfalitcr in reliquis fimi-
adum
libus.
Qu6d
ver6
fii
potentia pafliua
probat jr:
quia virtus caufx natutalis indiffcrcns ad infiuitos efFeclus in numero eiufdcm fpcciei , & perfcAionis de fc non rcfpicit vnum magis quam CauCa fkriiM,
neque poteft produda eft indiffereni adcm^

cere firaul totam latitudinem effeduum quia
nei fffrSu*
matcria non cft capax , neque ex parfc cfFcduum eiufaem rmaliud indiuiduum efFcdus
aliqua determinatio in vno ad efe , Scproduci, turi. (j. ftt'vt fimul refpiciunt virtutcm caufx } ergo debct fidienii.
eft
hxc deccrminatio prouenire ab cxirinfcco, St

non ex natura caufx crcatx indiflercntis. Declaratur excmplo quando cfFcdus eft indiuifi,
bilis
ita vt i
plutibus caufis eiufdcm ordinis,&
perfcdionis neqneat fimul produci , fi appliccntur eidem matetix dux caufx totales , nou potcft
Exinfltltlt.
vna magis quim ab altedcterminetur altcra ad cfFcdum pei:

aliud extrinfccum i quia ncquit agetc vna nifi
efFcdtus produci ab
ra
nifi
fecundiim extremum virium , cijm fit naturalis,

fic produceret totum cfFciSium , qui nequit
&
eodein
modo
produceret al-
quod repugnat ; quia cfFcdus non eft capax
duplicis
produdionis
totalis
duceret diuerfam formara
Contri hic modus non fubfiftit , & vt incipiamus k rationc hac vltima , quam dcmonftratiuam dicit ille z\i6tox. In primis xquiuocac de
iiffiua.
amplius
in abu,non eft
aut virtute adiua caufx creatx.
Fallaei et*
f'cntiinii.
tcra
aut potcntia paffiua cntis,cum caieucia

adlus ? fecundo modo fumpta eft ipfa virtus aditas
partialicer attingi
tjHiutcniie
&
&
in potentia
tmfugnatur.
&
ratio ad
rcmel produdlus eft,&
18
fecundum diuerfos
ergo. Probat prxterea ratione euiden-
49
caufx ptimx ,
non folius creatz } quod hegat
prafatusauthor cum coromuni. Nun rcdc ergo . fcd rccundiim xquiuocationem arguitur cz
oppofitione adus,
potentix primo unipcx ad
oppofitionem ai:us, & potentix fecundo modo
fumptx quiaprimo modo fumpra elt poflibiti-
ab
i.7
Qu^ftioIII.
vcl vtraque pro-
quarum non
cft
ca-
pax materia.
Vcl ponamus aliud exemplum , quod negari
io
non potcft ; graue mouet dcorfum naturaliccr : Aliudixiaa
in biiance ponantut dux librxciufdem mctalli , /'"
pdderis.ncutcum trahitlancem dcorfum:quia
non eft maior ratio,cur vnum magis qu<im aliud^
& vtrumquefemutu6 adxquant. Ita in propo-
&
virtuscaufxnaturalis poficis cxterisindifFc-
fito
renter
, ita eft indifFcrcns ad indiuidua eiufdera

perrelionis,& formas:ergo ncquit habere vfum,
& exercitium illius virtutis in ordine ad vnura

determinatum , nifi aliunde accedat dcterminatio ergo non extrinfeca virtute caufa naturalis indifFcrens hoc modo potcft fe determi-r
nare
quia illa cft di&rentia caufx libeIX , qu6d ab intiinreco habeac aliquam
:
dcterinl
,,
So
detertninationem
quam non habet caufa naviriute , qus (imul nequic
>
tnralis indifferens
FundamentS tranHre in totam laticudinem
eifeAaum
neque
hunc magis , qu^m alium (imilem , quia nuldeterminatio virtutis ab intrinfeco ad

vnum magis,quam ad alterum, neque ad vtrumque (imuTpotcft ob repugnantiam eorum ad ter-
huiiu indif- in
ftrttui.
la e(l
tur complete
diffcrentia effedius ex
vittute caufje creatx
vt comparatur ad effcftus
&
nutur.
ruptum
&
iam
tur
potcmia
exiflit in
antei
hunc ordinem caufandi
falsd atcribui naturz,
vt confideratur ab intrinfeco
ab authore naturz
& influxu:quia
ficut
inquam caufs. Vnde coUigi-
fuit, in potentia,
fic
& vt diflingnitur
& eius fpeciali difpoficione,
nuitus ordo conuenit naturz,
tialis
inter
indiutdu
non tdmitti-
fura
Philo-
fundacar,vt probatum eft:ergo,&c.
modus dicendi non admitteretur
Philofopho.neque ex principiis cius deduci poteftjquia in primis nullum ordincm per fe admittit ipfe in indiuiduis eiufdem fpecieijfcd cantum
contingentem ,
ab extrinfeco j quod non efTct
verum , fi nacura in excrcicio determinaretur ad
<k
&
vnum effe<Sum in numero, modo didlo quialicct vnum indiuiduum non fupponeret aliud , vt
:
fui
tamen fupponeret alium in
ratione effedus prioris
ex fubordinato
modo
agendi caufae prioris. Deinde, Philofophus ex eo

quod caufa prima per ipfum agit naturaliter, feu
neceffario , proinde vniformitatem motus,&
pcrpctuitatem in ipfamrcducit; vndc etiam differentiam motus ,
contingcntiam (^ ex quibus
&
Vnie
fit di'
UerfitU in
effeSu iuxt
IhiLofifhU,
efl differentia , & contingrntia effcdkuum inferiorum iuxtaeundem) rcducit in caufas inferiores
diffcrcntcs hic ,
nunc in diuetfo concurfu ,
fitu concurrcntcs. Eodcm etiam con-
&
&
fequentcr
&
modo
admitterct caufamnaturalemex
quidem idcm agere, & vniformiter , fed diffcrentiam effediuum reduceret ad alias fimul con-
fe
currentes hic
fum modum
in
agcndo
non
fundatur.
Herfitti
mim*.
facit natura
Vcrum cft
dum
&
hoc conuenit
modo
didto: hacc,in-
per differentes effeftus

;
crgo ab incrinfcco
fi
fc faciat
quia
qu6d
eadero
anima
quod femper
Soluitur r-
vt caufam naturalem
tute agentis colligitur

caufae fuperioris
eft
propagare fpeciem
qux
hoc indiuiduum
nequc ex vir'-
fit
neque ex
fine,
fcd cx fola ipplicatione
ficut
viccucem dedic cau-
fandijficcciam fupplet eius defcdlum in excrcitio
refpediuc ad effedus , quos vulc , applicando illam virtutem , vc pofte^ videbimus.

Quinto deftruitur ratio aliorum , qua conantur hanc rcpugnantiam reducere ad circunftantias , qu2 ita dcterminant ad hunc numero effetam , vc impofnbite fit pcoduci aliud indiui-
33
Ali
rti,
Reduc! <feratio patitur f*rmintioplures difficultatcs in eaufis libcris , quam hic "***/.,;"'"
cunffntt*
/
!
\
f jt
ex proreflo impugnare noh expedit , nifi tantum uUquivolUt.
vt facit ad inftitutum. Res ipfa indiifetcns eft
duum
in his ciccunftanciis.
Hxc
ad quafcunque circumftantias loci , tempotis , ImfupMtitr.

&c. quia poceftexiftcre , im6 de fatô exiftic in
variis circunftantiis ,
diuerfis ab iis , in quibus produdla eft : ergo potuit , aut poteft in iis zffeSm ejt
produci prim6 ,
confequentcr corrupta rc- 'ndifferes d
*'"'"^ '"**produci. Probatur confequentia quia quibufcunque circunftantns non repugnat ej/e efte- auibm poteji
&
&
dus
non repugnat
caufx per
eius produci
applicentur
fe
aut
fieri , fi tfft.
crgo in omnibus cit-
, in
quibus poceft efle effei:us , po- in HfJtmpcex natura effcftus produci in iifdem , fi alias tejifroduti
non
tfi'''
fir.
Antccedens ptobatur , ^mifieri effcdtus nihil

^4
dicit prztcr negationem, quae eft terminusit
^Ho diftinAus ab ipfo tffe cnedus ; fed negatio
illa non repugnat circumftantiis vllis ex fe quia cirtumfittficut terminus adûem , fcu ipfc effcdus potcft ti*non dicUt
:
non
vtriufquciinde etgo eft
quod
ftantiaillade diucrfis
oum
aflignac prx,
adionis
finis
in aliquo indiuiduo
produftio effedlus in
&
&
& ftatutum tcrmi-
illud
produda inexercitiojita etiam indiuiduorum ordo ab eodem Authore eft. Vnde.in-
mcriti.aut demeriti,& pccnaE,
&
vniuocam produccre fibi femper fimile non tamen qu6d producat hoc indiuiduii magis,quîn
effe in
pofitum , quia candem animam infundi diuerfis corporibus non compatitur cum finecrcaxiouis, ad cffedum prcdcftinationis ,
ptaemij,
differcntia
his patct folutio
vcl habcat id faccrc. " ^'.'^ *

intelligatur dc iis , quae ab intrinfc- ffi'"'"-
cx
quam,confequencianon valec,quia per fe conucnit naturx.quidquid ei competit ex AuthorenaturaE,& difpofitionceius, cx qua difpofitionecfl
prdo ipfe rcrum,& applicatio caufarum in ordine
ad hos , aut illos effcftus , in indiuiduo magis
quam ad alios nam ficut motus caeIorura,& applicatio ordinata caufarum generalium iuxta
curfum prarfcripcum , eft ab authorc naturz, cx
qiiibus dcfumitur diuerfitas effcduum in fpccie
animabus confirmat pro-
&
quam
qu6d
in co
co conueniunt naturae
cumftantis
l)ic,& ntinc
Impugnatur
illius rationis i pofteriori
tcft
lat de di-
Ex
natur*..
& applicatio fufficiens
determinatione cffcfkus.
fatus author
Authorim
non colligitur ; atque id

quo deficit virtus
cafu, in
aut determinatio
& nunc & nullo modo in diucr-
Deindc , non valet confequeiitia prxtenfa

nerape naturales caufac de fadoagunc in dirciiaturae
infianti 1-
iis
omni
ab intrinfeco ^ perfedione ,
&
dcterminacioncm ipfius caufae

qui ordp ex principiis eius non fub,
fiflit.
ItlMio
caufa:
eft in
magis qu4m aliud
ica
caufam priorem
fofho.
faciendum
ordo non
Prstere^,hic
effen-
eft
aliud
31
Ordo
ergo
qua adiua efl ad fui pcrfetionem , niH ille , qui

fundacuc in vircute caufacum nacuralium hic
:
ehilojofho.
6>undo rt-
&
tium,
Ordoprttin- indifferentes , feu ad quos eft indifferens :

iam
fus nequit
probacum eft inter illos effedlus fpedbata virtuce
fundari ia
prazcifa caufae connumerari illud , quod eft cor-
/'' ***'
ad difpofitionem Authoris naturz ,
^~
non adnaturas particularium caufarum, quando '/"**'
nempe ad materiam, quc per vnum a6l:ua, & vtrumque aequaliter refpicit
ergo ordo ille agendi ad diuerfa non fundatur in
lHi ordo non

admitttrttur
non infundacur pluribus corporibusjnon ver6 ob

exigcntiam naturae ab intrinfeco quia eandem
animam vnire corpori perinde faceret ad perfe<5bionem vniuerfi,& naturar hic & nunc,quantum
ez hoc indiuiduo particulari poflet redundare,
quim animam nouam infundere. Recurrcndum
variis circumftantiis
in iifdem potcft
Bon efTc , cum dc fe non dicat

crgo&eius negatio poteft effe
ftantiis , vel non rcpugnat eam
neccffari^
in
effe
effe
^*'''f'
txifientiX
circum- tff,au4,ut
ergo nul- *tim neg'
iis
:
Ix circumftantix cx his , in quibus potcft eflc *

effcAus , vel cft de fado , dicit neccftariara
connexionem cum effcdbu , aut exiftentia eius

ex natura fua , neque cum ncgatione etiam
effendi eius
indifferens
{tii
ita
alterutri
coniungi poteft ergo

:
circumflantiis efl
illis
vt in fingulis poffit eflc
vel
quia rcpugnantia,aut neccffaria connexio circumftantiarum

cum produ(îone effedtus oritur ex connexione determinata , aut repugnantia circuroftantiarum ad alterum terminum proefre.
dudionis
Patet confcqucntia
cikm produdlio ex fc
non fundec
hanc
,;,
Qu^moIII.
DiftinaioXLIII.
b^nc connexionem
HffufnMntU tionc
frtduaionm
i*
tam capax
tcmporis
^*''"^'"'
^cu efFcûs
>
sut repugnantiam
tcrmini
quam
termini
eft
quim
ergo tam capax
niH ra-
m tjuo vcl Md
fed hoc inftans , v.g.
fcilicet
produdlionis
ijutth iplius
mtahi^mi
tttmiuk
aiicuius
non
tjfc
pro-
eft
produî
dudlionis
lucm.
Probatur confcqucn(ia, quia hoc inftans , vtcft cocxiftcns tcrmino inttinfccc , aut
extrinfccc , non fupponit detcrminatc ejft tcrmini pro tcmpore antccedentci ncque fupponic non
efe termini pro tcmpore anteccdcnte detcrmina-
ipllus tcrmini
feu
cius.
quia fiue pra:cc(lcrit ejfe cius , fiuc non effe detcrminatc , non facit ad cocxiftentiam prarditc
dtam
quz fundaturin
ftaiuis.quam
tam inquoad exiftcntiam nmultancam,
rei
ipfa indiilantia
& cxiftcntiam inftantisjfcu cocxiftentiam ncquit

menfurare
ejfe
cffedus
cipitur elle cocxiftens

tcft eftc
prout con-
& hxc cccxiftcntia po-
fiue przcellcrit
przcisc
nifi
effe
rci
bet ipfa res indiffcrenter quoad
non prx-
fiue
ccllcritpro tcmpore antcccdcnti
& ficut fe ha-
ejfe
vcl nonejfe
tcmporc antecedenti , ita etiam cius coifxiftentia ad hoc inftans fe habet indiffercncer
quoad cocxiftentiam , feu non cocxiftcntiam
Ord rti mi tcmpori anteccdcnti inftans quod tempus fim.nfura tx- cut cft inftanti extrinfccum vt comparatur prxin
tnnjtfdm.
&
cse ad efe rei in ipfo inftanti

extrinfccum
etiam rci tanquam diucrfa menfura , ita cciam
,
non
facit
que
inftantis ad
ad cocxiftcntiam rei ad inftans , nercm ipfam ergo quamuis pra:nonejfe rci pro tempore anteccdenti , po-
cefterit
tcft res eirc in inftanti
fequenti
&
res alitcr fc
habcrc ad inftans , quim fe h.tbuit ad tempus

antecedens crgo produci in tali inftanti primopotuit , vel certc alias produ6lura continuari ,
confequenter non habct tale inftans
:
&
determinatam connexionem cum ipfa te in indiuiduo , quin poflit in co eiTe , vcl non eile ,
produci , vel non produci ; produci prim6 ,
produAum
vel alias
continuari in
ejfe
t\c\ cor-
Confirmatur
Ctnfirmiie.
inceptio
niutationcs oppofitac
funt
vel defitio rei
ergo pro quocunque tem-
pore, autmenfurapoteft cftc vna, poteft ctiam

ex rcgiila oppofitionis ; inteliigo fic
quod pro illo inftanti pro quo poteft clTe cor-
efte altera
rupcio
rei
quod prima produdio
^rimi pr- ctiam fuilTc pro illoinftanti
, fi
pro
eius pocuit
tum
illo
W' moapplicarenturcaufxciusproduAiuz
fesprtialia*""
n
r
^ff"pt'bilc potcft pro orani menlura
i
tt
d,r
pri-
(edcns
pro quo
;
corruptibilccorrumpi primo ergo etiam pro

quolibet tali potuit fuille prima eius produdlio
ficur corruptio non vindicat fibi per fe , & neeft
,,7_
omnes circunftan- cirnmflî

""^"
qux non habent rationcm caufx, aut condi- /""'
tix,
? r
.
r
L L
1 autcm nabent rationem caufx,aut condicionis , illa elt indiffcrens ad quemcunque cffcftum ciufdcm ortionis, lunt concomitantcs
& pcifcdionis
dinis,
crgo
ficut confcruatio
non circ pro orani determinaca

menfura fcquenti non vindicat fibi aliquod determinatum tcmpus , ita neque prima productio,
ncquc vlla poteft racio elle oppofica.
Hoc argumentum perindc probat dc fingulis
potcft eirc,&
aliis circunftantiis
teft efte
&
non
pcrmanentibus , in quibus pocftcdus , produci , vel non
ciiTe
produci , vel diuerfus numcro produci i im6

ctiam de tota colledione, fimul quia ficut quzlibet circunftancia cft diuerfi ordinis
& etiam caufalitacis
ab
alia
, fi
quam
& generis,
habct
ita
Mihil alteri fupeiaddit in ptopriogenerealtcniis>

Sctti Ofer.
Tem. X.
rccuiiit ad circun-
Vis huius argumenti confiftit in hoc
quod
fi, autcum non e(fe aliotum cffeauum

niiliuin;quiatamhiccftedus,quamali)poHunt
efeeias
non
cfle in iis circunftantiis dctcrininatis
variatis
permanerc
circunftantiis
&
omnino non
fcd hinc infcrtur
^y
&
f'"^""""'^^^
rts
ciro in iis
prim6 quod
nullam conncxioncm neceirariam habcnt cum

produftione huius effcftus . & probatui illatio,
qiiia ideo habercnt connexioncm cum produftionccffcdtus , quatcnusexigcrcntipfumfjTicffe^bus ex natura fua & calis conrexionis ; hoc
,
non cxigunt, quia ad ffe, fi non efe eius fimt indifferentcsjvt probacum eft de circunftancia ttmporis, in quo facilius poffet euadi visargumcnti.
Sequicurfccundo has circunftantias
infcrre determinationem agenti
null.-;m
vt in ipfis
38
titndtttrmi-
hunc tantum numcro cffeflum poffit produccre, """ i'>""'

& non alium.Probatur fequela,quia virtns agcn- *5'/?^V
tis , vt fupponit hxc fcntentia , eft indiffercns , ^j hnnc vt producat fibi fimile
vel effcdlum in fpecic in mirt tfciii.
quibufcunque circunftanciis , in qoibus agere

poteft , & agit de fado ergo non depcndet ab
:
his determinatis circunftantiis virtus agcntis in

fpecie , tanquam ab aliquibus pt ioribus , ficut
dcpcndet ab approximatione.aconcurfu aliarum
caularum ergo qu6d depcndeat ah his , quoad
:
& effedlum, cft tantuni
ex dependentia ipfius aftionis
& effcdus in nu-
mero , quatenus dicit neccirarium ordinem ad

has numero circunftantias; fed nullaeft talis deergo nequc dcterraiconlcquen,
tcr poteft cffcdtus produci, corrumpi & reproduci in aliis circunftantiis; & ficut virtute caufx
pcndentia, vt probatii
eft
natio prxtenfa pei circunftantias
pi imz id
teft
fieri
poteft,
virtutis
&
idcm ctiam contingere po-
virtute caufx crcacx
quanii^m
eft
cx parte
& effccftus.
Scxto.ab
aliis
affignatur
que etiam effedus
virtus
vt conccdit
nulla circunftantia dicac detcrminatam conne- Dijji<iiliM

xionem cum ejfe huius cffcVus, ncquecum non Mrgmmtmi
determinatum , ita neque produîo. Dcinde, continuatio rei in fj^

xquiualet eius ptodudlioni ; ex vi enim produîonis non habet res quod fit pro alia menfura,
fed ex confcruationc
&
ficut
ftantias.
ius repugnantix,
quz
in fpccie
hxc fentcntia,ac proinde
miranttf.
ipfa caufx ex fc eft ica indiffcrcns
&
cellario aliquod inftans
^6
habet,ncque inducere poteftctiam agenti in
hanc numero adionem
rumpi.
5
fe
e(Fcdisnatufalibus,in quibus
quoWad
ejfe
51
neque confequenter alteri coniundâ acquiric

maiorcm dcterminationem,qu^m illam.quaro ex
non ex
;
fundamentum hu-
fed abcxttinfeco
nempe ex
dctcrminatione caufx primz,cuius eftad indiuihuius cffcAus dctcrminare: qux eft fen-
duum
rencia fatis
quam
communis nunc dierum in
fupponit Dodtor in
x.
difio.
fcholis, Cc
q.i,
&
aliiis
fxpc, vt iJiJi.'j6.& }7. Datoergo qu6d caufa prima fola determinat ad indiuiduum deter-
minatum
dicitur quod idco non potcft

idcm numero effedlus quia
dctetminatio caufz ptimx eft adnouos, & nouos cffedus , non autem ad eofdcm reprodu(ôs. Hanc racionem prz cxteris probabilcm
exiftimo, neque fententix Dodocis repugnar;
quia non ftatuit rcpugnantiam intrinfcctm ex
cffcdlus
^^
parte caufz crcatx, ne- Stxt
natutaliccr redire
parte caufx cicacx , aut effedus rcproducendi

ab eadem , fi Deus concurrcrct, fcd impcdimrntum extiinfecum tantiim , quatcnus cffcdlus
vt
r*tit
ii*rum.
5i
IV.
Lib.
Tt Hc
requtrit fui determinationetn in caufa
Non
priina.
Sententiarum..
fcquitur taraen inde repugnare ab-
efFedum reproduci \ caufa creata quia

ad toUendam hanc rcpugnantiam nihil aliud
exigitur,quara vt virtus caufx fit completain
fuogcnerc , ic includatin fc efFeftum & appliconcurfu pricari poffit fuppofitis requifitis ,
mx caufaE nam hoc modo dicimus plures effc^^,5 gjjg poflibiles caufx crcatac , qui tamen ab
ca nunquam procedent, & nunquam recipient
j
j
/r
j
'JP 4"'* "^" ''^"' determmati ad ellendum per
caufam primam. Castcrum admittuntur pofli-
folutc
trnfugnniur.
&
Vepenletitia
caHja pri-
*"" "^" ^
7u,t
tmpoffi-
'
tilitatem.
Ergo eodem modo
biles produci.
licct in
non producantur iidem cfFedus denuo i

ob rationem pracdidlam tamcn
caufis crearis
non fequitur non elTe poflibiles produci quia ad
:
completa in caufa,
&po(T'c applicari,& non repugnare , efFcdlum
pofnbilitatem
fufficit virtus
omnia faluantur quanquam in

adtu non contingat cfFcdum fic produci,aut caufam ad eins produdionem applicari.
effe a caufa
quac
hx
Diuerfnc igitur funt
propofitiones
Re-
&
pugnat effeElum reproduci virtute CAufa creatt ;

effeEliu mn rtproducitur virtute aiuft. creatA quia
,
prima
repugnantiam ex parte
flatuit
adiuam
Secunda vcro non tolht
toMit potentiam
aut cfFedus
tium
&
fed
eius
&
qux quidem
&
eft falfa.
poflibilitatem caufac,
ipfum cfFedum
applicationem
caufac
& fic
excrcipoflibilia
tantum fecundum
9<a, & ex fuppofitione, flante rerum curfu <i diuina voUmtate ordinato, fupta qucm cutfura lic^t aliquid fierct , eilet quidem mitaculum , non
tamen impoflibilc.
Hunc modum impugnat j^gidius Lufitanus
tanquam improbabilem ; quamuis admittat ad
indiuiduum a^ftus determinari i. caufa prima ; fcd
non indc infcrtur , inquit , intentum quia vnde
conflat Deum ita determinafTe ad nouos femper efFedus ex mera fua libertate , & non contingcrevtad reprodudtioncm eiufdem quandoquc detetminet quia hoc ncquit fciri nifi cx
fitpplicitcr funt
43
ObitlHi).
impoflibilia
rcuclatione. Si verodicatur illam determinatio-
nem Dei
fupponcrc fundamentum ex partecaufarum fecundarum , quatenus exigant procedere fempet in

probabilis
Refpenji.
Prouidentii
Det ordmaeif-ciM
nouum
cfFcftum
fententia efl
detcr-
minationis in ipfa natura caufarum , cui accedh Dei dctcrminatio. Ita ille .3<j. Sed hxc
non cogunt, quia illud ftatutum , licct fit libcxum tamcn cft prouidentia cius ordinaria &
,
conuenicns naturx ex finc creationis remutationis ,

virtutis caularum. Ex
> ^
quidem creationis, vt oftendatur Dei po-
,^.,j(jjj
^^^^'^'^
tio-
&
UOS& neai
fine
euHilem re-
tcntia
proJucenJu.
cationc fpecierum vniuerfi
&
fapicntia
in pluribus
CongruitM tationis
hniiM.
primam radicem
qnia flatuit
&
non folum ex multipli,
fed vnius fpeciei
variis fuppofitis
ex fine
mu-
quia mnndus inferior ad vfum homi&fucceflione; fuc-
nis crearusconfiftitinflnxn
ccffinum antem non conftat iifdcm pattibus, fed

diiierfisex finc virtutis
&
efficacia:
caufarum,
qnia rato concurrunt eacdem caufa; , vt idem efficicns gencrale in codein fitu,& applicatione,
aiit
eft
vt
beat fequi
fu,
& eadem materia:

non idem fequatur efFeftus aut dequainuis id non repugnct , & in ca-
ideni agens particnlare,
hinc
quo cxdcm
caufac concurrant
aut aliquac
producendam eandem formam

in fpecie in eadem matcria, in qua fuit corruptapcior forma, non idco difpofitio vniucrfalis
a:qiiiualentes ad
fed fcruari;
ideoque non eadem forma numero debet produci , qux fuit corrupta , fcd alia noua ; lic^t ex
prxcifa natura caufarum id non oriatur,tan~
quam cx prima radice,fcd cx dcterminationc
Authoris naturx,ex caufis vcro acceftbric,vt huia
dctcrminationi fubfunt.Oftenfum autcm cft non
pofFc oriri ex natura caufarum ergo recurrendumeftad aliquam caufam huius ordinis , non
ad aliam , quam ad primam )i qua eft ordo naturx
omne fupplementum , cuius caufa in
:
&
non inucnitur.
Vltim6 tandcm probatur condufio quia cf-
ipfa natura
cxer-
citio
in cafu contingcnti prstcriri debct
41
feftus corruptus poteft redire diuina virtute
crgo Deus poteft applicare oranem caufam pcr fc

produ(51:iuamefFedbus:ergo&caufamfccundam;
fit
applicatio miraculofa,
erit naturalis
non
vltimpro"clu-
^'"'f
f"*'**''
^"
rcfert; produdtio
:ergo virtute naturx applicatx ad
cundem cfFcdlum non repugnat rcdire eundem

in numero quia in eo cafu non agcret vt inftru:
mentum
per potentiam obedientialem
fed ex
virtute innata.
ReônJI,
Dices applicationcm eflc fupernaturalcm.
Contra. Etfi applicatio fit fupcrnaturalis in Imfugnatwr.
hoc fcnfu quia rcdirc eundcm efFedum fit fupra

curfum naturx ordinarium ; tamen fi fumatuc
,
applicatio in ordine ad alias caufas concurrcntcs , vt in ordine ad materiam candcm , potcfl
mcre
naturalis cflc
illa
ergo fupcrnaturalitas
prxtcnfa priori modo cft pctitio principij. Deindc,ratio ipfaprobat, maximc cfTe naturale agen, ab eaque
quos in fua virtute
corruptum includunc
tibuscreatis fubordinari prirox caufx

applicari pofFc ad cfFcftus
includunt
fcd cns illud
caufx naturales in fua virtute:ergo applicari

pofTunt ^ Deo ad cius produdtionem.
Dicesquod caufa,qux produxit illum efFcftum , iam amifit potentiam refpedu eius. Hxc
Fonfecx Z.Met. c.$. tj.x.feR.i.ad^,

Suarcz in metaph.diJp.6fe5l.S.
vt non intelligibilcm , & afTertam finc fundamento.
feContra cam fuparius egiraus in primo
cundo argumcnto. Et fic argumcntor Manet
cadciTi virtns caufx in adu primo inuariata, Ci~
cut ex fua fubftantia:crgo dc fe potcft tetminarc
dependentiam pofterioris, fi pofterius redirepotcfl ; quia neque poftcriori repugnat dcpcndcrei
refponfio
42,
Reiponfi$
eft
Merito cam
rciicit
&
jmfnputtit.
virtute caufx,i qua primijm dependcbat, neque

caufx terminarc talcm dependentiam , quac antc
ad ipfam fuit.Poftetius illud.cft

rica, qua cftedus produduseft
ipfa aftio
,
nume-
vt exiit aftio k
principio afliuo fc ipfa immcdiatc ad illud dcpendens;vel eft terminus ipfius adtitonis;fcd tam
adio quamtcrminus rcdirepoteftrcfpediuead

eandcm caufam.vcl ad aliam eiufdem viriutis;ergo manet non folum potcntia caufx in aftu primo, fed etia vt nata cft rcduci in adtii fccundum,
,
Deo faltcmillam
ficapplicatc. Probatur fubfura-
ptum quia idcoadtio

:
redire ncquit,quia
adioni
numero.Non primum^quiafic rcpugnaret rcdirc pofle

terminum diuina virtutc per candcm in fpecie
ationem:quod non admittunt opinantes Deus
enim potefl reparare annihilatum Angelum pec
creationem denouo:non repugnat aflioni redirc
qua hxc numero fuir,loquendo dc aUone,vt eft
productio termini;quia ficetiam fcqueretur quod
Dcus non poflct hac numcro crcatione reducere,
in quo camen oulla potcft afllignari repugnantia.
in fpecic
hoc repugnat,vel huic adtioni
in
refu-
gnat aai>^',^*",^;.
QuxmoIII.
DiftinaioXLIII.
ic prccerek
dem
redire
>
vel ideo rcpugnat aftionem ean-
qua produdio cft
trannt in terminum
& exit
ternoini
vcl quia
quidamdicunt,
^ virtute idtiua caufcin terminumzfcd C\c etiam
adio Dei ezit in terroinum i virtute caufz , in
quo par eft adtioni caufz fecundz ) vel ideo nequit redire , qaia dcHnit eile per corruptionem:
fed ic ipfe terminus definit eilc per corruptio*
nem
fi
ita
aîo
per
quam producitur
ipH connaturalis
eft
vt
redire poteft corruptio autem

magis repugnans adlioni, quam ter-
enim hzc
terminus
lis eil
& tamen
nihil ftatuit
mino
etiam connaturale
qua producibi, qua pto-
erit ipil
, extremis omnino inuariatis

ergo
ad eam manet virtus caufz in potentit tanquam
ad adhim iecundum , Deo ipfam applicante.
ducibilis eft
Pttt/lftr
Deinde , vtraque ratio afllgnata cotruit refpediue ad aliam adîonem , qux nunquam po(ua
eft in tffe , per quam tamen poteft ptoduci effe(k\xs : vg. per gcnerationem vniuocam , & zqui-
mBMtem n- uocam
mmm id/ ttrwnmti rtfr*'
quia
producatur pcr
alteram non poflit reproduci
:
(i
vnam quare pet

Deo apph'cante
,
caufam ? Itcm , li Deus poteft idem reproducere

per creationem , quare etiam non poilet per generationcm naturalem , qua; potcfthaberi vittute caufarum naturalium,raltem illarum,qtue
nunquam crannerunt in aûm refpeAu illius
termini
nam
ha>c ratio ^
qmbufdam
datur
cur
Deus poflltrcducere idem nuroero,quia poteft

agere diuer/is a(ônibas ad eundem ter-
ncmpe
minum quz
:
44
fMrrtit
tji
dt pettntis
03iu4t , (^
fafMt. ftT'
ratioetiam cnrrii in propbfito.
Deinde, non roagis deftruitur potentia caufz

cfficientis per producîonem formz , quam potentia pa(Sua roatetiz, in qua ît i fed corrupta
rorma redit potentia materiz ad ftatum potentiz natutalis paffiuz , hoc eft , capacitatis nataralis ad illam formam.cum priuatione ipfius , &
non cam negatione repugnante formz , & in(e-
parabili \ materia : ergo etiam manetadbiua cau-
fz
Maior cum confequentia ptobaquia potentia naturalis pa(Eua materix ad
cfficicntis.
cat
&
formam natutalis ordinis ,

producibilicatis ,
fubordinatur potentiz aiîuz caufznaturalis,
codero modo antefofroz,&pofteius dentionem:
&
crgo roanet eius correlatiuum potentiz a&iuz

in natura , etiam poft dentionem fotmz.
AlMtrtfProbaturminor quia capacitas materiz , (ea
ttntiam nappctitus per fe eius manet , quia eft ingeneraimrUm ftr
ftfMbitOiMd bilis,& incorruptibilis i Hcut & ipfamateriai
formam ttr- manet , inquam , refpediue ad ipfam formara,
fftMtt.
ita vt (1 rediret eadem forma^ eode\n modo cilcc
ifkus per fe matcriz , & ficret ex vtraque idem
compoHturo , quod ptius , ex partibus per (e iifdero ,
eodem modo concurrentibus ; crgo negatio fucccdens formz corruptz in roateria , eft
prraatio formz , qaia alia negatio non cft compatibilis, etiam per diuinam potentiam cum ap;
&
Ex quo
petitu naturali mateiiz.
facile refutatur
refponfio ^gidij nrnm.i^. qui dicit corrupta for-
ma mancre
dcat,
n hoc
aptitudinem oDcdientialem
appetitu naturali eius
abfurduro
non
adus
eftet
faccte pcr
per fe
vt re-
intelligat dc aptitudine roateriz, feu
eft
dicere
fe
abfutdum, Hcut zqu^

fi
forma
illa rediret,
compontionem eandem
quam prim6
facit
ergo refpiccret
, tanquam potentiaro per fe naturalem,& non folum obedientialem. Si intelHgat aptitudinem obedientialcm rcfpcdliu^ ad
produci ab agente creato , petit ptincipiuro ,
pcrfc materiam
&
nihil probai in re ipfa

Scoti
fed vetbis cootradicic
Oper.Tm. X.
dicens negationem
quz
5^
fequitur ad corruptio
nem
adius eftendi , ac proin, efte priuationem

de priuare podibilitate edendi ; negationcm ve-
quz
ro,
antecedit, circnegationero aduseiTcndi,
non priuationera.
Hjnc Philofophiam non capio
neque ipH
eamexplicate videtur per aliquam rationcm notiotem , fed in hoc modo diccndi tantitm inhzrcre. Saperius cgimus de hoc fufiicienter cx
comparacione adzquata haruro negationuijD ad
ca,ad quz dcbeant comparari.
Plures alJz probationes afFctunrur pro conclu- Ctuf pHfipnc ; quibus omiflis , confirmatur ratio contra ^'"* **
didlam folutionem : in primis , caufa potens pro- ^,,, ,'.,i
ducere illam formam corrupti,
non produxit, tftia mdfre-
&
ad eam produccndaro:quia ditttmdHm.

potentia eius non fuit vnquam tcdudba ad aûm.
Dices fuille reduâro ad a&um rquiualenceo
4$
J|uia eo ipfb.quo cfTedbus eius fuit poficus,iam defaltero eft in potentia
efle in
lit
potentia caufx crcatz in vniuetfum.
Hzc refponfio
Contii.
fzpiijs confutata eft

'
Eamircruraim
vcra , debet in omnibos
fuperii^s.
"
"
EfftfhmJf
'
'
refpediuc adefFeaus i
falfum } quia caufa creata , ^ qua producitur ef- ptr in timi
fedus, fcmper dependens ab influxu caufz per /*""*
produ(îonem, non admittitpotenriamafbfuam:

v.g. tadius folaris , adbus vitalis, & huiufmodi^
nonfblum eft in pocentia cauTz per priroam fui
produ<5lionem , fed etiam quamdin eft in tfpidA
fi caufa cteata , vt vult przFatus author, ex fola
produdtionc effedlus in aCtu exiftcndi amittcret
potentiam adiuam refpedbu effedtus , hoc c(7ct
falfum ; im6 fequerctur abfurdum hoc, nerope
repugnare oroni caufz creatz conferuarc fuuin
eScStam , quia cx negatione potentiz , ttdte ne*
gatur zt\o , & influxus.
Dices aliquas caufas habere non folum potenciam produdiiuam,fcd ctiam confcruatiuam,pf odaSt'\ua.m defincre pofita produdlione, confecuatiuam pofitacorruptione cfFcdtus.
Contti. Eadem ipfa cft produdlina,
con-
&
feruatiua in
illis tfaufis
partc caufz
&
non
qui
&
eadem
eft
a^
Riaanfi.
ItmfmgnMft.
adio ex
dependentia ex partc cfFcdlus

ergo per folam
variatur in cxiftentia
produdbionem nontollitur potcntiaaîua cauiz. Vcl fi dicas diuerfas efti: potencias , & adiones
non
refert
ad intentu.n
tutcro adtiuam caufz creatz
mam
quia fcquitur vir-
non deperdi per
produdlionem efFedus
in
ep
pri-
vel ex
eo
quod cfFcdbas poiritur in efe fed pct

aliain adionem faltem inflaere poffc in cfFedlura,
przcise
quz
zquiualet produiSlionieius , ergo , &c.

Confirmacur fecand6 , pofita opinione fatis
aJ
comrouni,
recepta in fchola D.Thoroz, ncm- Cihfirmatmi
pe Deum non poftc fc folo pt oducere adtum vi- * imtimm*'
"""
talero fine Concurfu porentiz , fcqucretur ncque
per potenciam abfolutam Deum poflc pfoduccre
zStam vitalem, fi tcpugnat caufz creatz ageread
reprodudlionem formz hm corrapcz. Sequela
&
probatur;quiaex illaopinione nequit reproduce-'

re,aut etiam prim& produccre adlum vitalero,nifi
per applicationem poienciz vitalis;hanc nequic
applicafe:quia corrupto
tia:ergo
&c.Hoc autem
adu.non
eft iaro
poten-
videtut abfurdum aflere-
re,qu6d vlla creatura.quz ex fe eft,aut fuit pofE'

ad ftatu impo(Ebili$,ita vt amplius
non fit creatura,neque fubfit diuinz omnipotenbilis,tranfeat
tiz.ex eo tancum qu6d a6tamc(Iendi,quem mer^

contingenter habet,aroifeftt ; neque poflit Deu>
atapli^
3
54
amplius eam rediicete ad afcum ; quia id nihil

aliud cft,qukm deftrucre prasdicata cflcntialia, 8c
ncccftatia eius > ex mutatione poftcrioris contin-
ad aiiam , qua; inefTe poHet : ergo (icut illa namero generatio ad hanc numero maternitatem,
non ad aliam rcferebatur prim6 ; Hc etiam illa
& abcirc, non deftru-
fola cft,qua: reuixit ex vittute ptioris gencratio-
quod
gentis,
incire poteft,
&
nis prseterits,
podem
tur repugnare, vt alia matcrnitas infit virtute
ego etiam dicerc

fempcr contingerc , vt non maneat
id
prius idem
numero
variato pofteriori
non nc-
numero maternuas
'^'^'"
redit
m Bcatimma Vir-
ginc poft rcfuireftionem Filij , qua fuit ante

fic etiam poft refurrcdkioncra
mortcm eius ,
non repugnatidem numcro cor-
ruptum redire virtuce agentis naturalis, fi appliMatemii/u cetur. Probatur anteccdens cx vi a(fbionis qua re-
THij
rid)it.
infuit aiikscxtre-
ex caufis intrinfecis
Tandem
&
^furrtaLnem
non
rcliquonihil erit conftitutum.
erit in aliis,crgo
%nbeatvir
qua?
mis praEcxiftencibus ante corruptionem, Eadem

ratio poteft fieri de entitate compofiti,vt eft
-virtutt
coniundo. Si enimrefolutiodifficultatura reducatur ad ncgationem principiorum , de

ptobatur idem numcro corruptum de
Idfmniimrr fa(5lo rcdire etiam virtute caufarum naturalium
tcrruptualt,jj ^^ /ftM Dodor qnttitione prima in fine , eafiMfnmm.
practcritx adlionis
vide-
cefTaric)
48
re
& non alia maternitass quia
do priori.quia cadem libertate
fnrrexjt Chriftus
"^^^^^
non potuit
refultare mater-
^^^" Virginc, quia hzc fundatur
'"
in
taiem a(5fcione generatiua, vt procedit \ fundamento,

\n quo eft ipfa relatio ; refurrcdio Chriftinon
ncque ad cam habuit vUumconcurfum Virgo crgo maternitas nequit in tali

adione fundari, neque ad eam referri, vt conditioncm fnndandi proximani, aut remotam neque rcfurrcdlio potuit ad cam terminari , v,t ad
terminum immcdiatc produ(5lura, aut etiam mediacc , ex conditione oppoHca refurrc(flioni
qux eft adio libera ; quam conditionem exigit
fuit gencratio
relatio ex parte termini
nempe
per gcnerationem prajtcritam
vt recipiat
effe
qua: fundacur,
&
tam ptoxima, quam remota eius eft naturalis fed hxc maternitas qus fuit in numero
corrupta , eft cadem qux reuixit in numeto. &
probatur ,quia fequicut ad eandem numcro ge-
caufa
nerationem priteritam ,per quam ineft , fcu cx

virtute terminorum, vt fubfunt przcisc illi generationi
numerics, qux
infuit,
S
Soluit
& non refpe(5liuc
argumenta pro fecunda pntentia
de proprietatibus Phyfi- Ali* tmu"
quae infunt ex principiis intrinfecis
rei.
Et
/'* ?"*
dicas prxcedere neccQario
miracuium , pcr
quod tam extrema relationis producuntur,qu^m
caufx intrinfecz vt materia & forma , coniunguntur , & fubicdum proprictatis Phyfica: reftituatur hoc non refett quia flippofito effe , haic
naturalicer eadem fcquuntur, ficut ca:cus ilhi-
(\
minatus miraculose naturaliter vidct , reftituta

potentia vifiua ergo etiam piaedi(Sta entia naturalia corrupta , naturali virtute proxime reducuntur , quamuis fupponunt operationem miraculofam , quae terminatur ad aiiud prius natu:
Vnde
raliter ipfis.
fi
quoadea, qus miniis in-
tenduntur \ nacura, maneat podibilitas , eadcm

in numero corruptaicerum reducendi per caufas
proximas , fi ponantur in ejfe;i fortioti virtus
caufarum
ex quibus natura apta
principaiero finem
eft
& perfcdionem
recipere
fuam
pri-
mariam, minus deftruitur pcr corruptionem pcrfeilionis ; quia & hoc facit magis ad perfe(iio-
&
nem
naturae ,
fequitur ex alio , quia perfe(3:iones fecundariae ordinantur ad primariam , qux
ptim6 intcnditur k natura ,
fruftr^ mane-
&
ad hunc finem
ret poflibilitas
inttinfeco
poffibilitas
qu
fi
dcftruitur ab
ali^s
fuit atcin-
gendi finem principaiem ab intrinfeco pcr caufas in natura. Supereft vt refpondeamus obieîs fundamentis oppofits fcntentiz , quod melius $. feûenti fiec
in
quo Dodtoc eadem
foluit.
C H O L
tates Phdojdphicas de reditione refpeSiu
permutata proportione
cis
fojita.
motm
num.
potentia
qua fepe ytitur AriBot. de quo
M.
6.
,
g^ explicat graues di^cuU
O* de
egit. i.
<Tji
conjequentia
diJi.^C.num.it. 'vide
Tartaret. hic,
AD
&
contra illam tcrtiam per conilla ergo quse funt pro opinionc fecunda
jrVfcyqucns. Ad primum rcfponfum eft i pritna qualiione. Ad fccundum magis
Jioftta n.6.
poflTet ex illa dubitatione y. Phyftcor. trahi oppofitum quia fi fanitas continuata pef
Hniui dif
interrupta
diem manet eadem , quare non eodem modo illa , quae fuit in raanc ,
fol. tertium
reddita in vefpcrc, erit eadem ? Vndc non habctur ibi exprefse ncargnmen- in meridie
gatiua, quje allegatur. Ad iiludde Prxdicamentis, fi priuatio,qux cft terminus
tum.
a quo non poteft rcdirccadem, ncc terminus 4^^r/w,
hoc loquendo de praecifo
termino a quo^
refpe(û agcntisnaturalis.-nunc autcmnon eft caufa , quarc illa
non redit cadem, nifT quia politiuum, cum quo coniungitur, non redit idcm. Si cnim
A prina- forma fecundum ordinem gcncrationis immcdiate pra:cedcns aliam in matcria , potione ad
tcft redire,non apparct quarc non poflit etiam redire priuatio concomitans. Illa
habitum
impoflibi- ergo propofitio de Prxdicamcntis intelligitur in ordine naturalis gencraiionis fecunquia poft priuationem ibi non redit habitus, quia non rcdit forma
iis eft rcdum dcfcenfum
gicftiis
immediate praecedcns illum habitum, fccundiim ordincm gcnerationis poteft brcExplica- uiter dici
quod illud intelligitur de identitate fccundum fpccicm, non de identitace
turde redinumcrali 5c tunc dc immediata redicionc ,
per confequens neutrum dc rcdicione
tione immcdiata.
mediata.
13
ty^d arg.
&
&
&
.,
&
&
Ad
"**
"'
Diftinaio
XL11
Qu^ft. III.
1.
Ad illud. 9.Ethicor. intclligic Philofophus wgenitA facete
55
^M faâfutit, id cfl: noa

poicfl faccre quin fadafucrint fed non fequitur crgo non potcfl faccre ea prxfcnnunc cfTc pracfentia, aUa fadtione, eciamn
cia. Non cnim repugnac ca fada fuifTc,
:
&
dcflruda fucrint incer primam fadionem, 8c fccundam.

Adracioncsproillafecundaopinionc. Ad primam,patet quod illa ratio nonde14
bcrct mouerc tum quia ahqua pars matcriac eadcm non obftante diuifione materiae, t^d rAiiomanec:crgo in illaparcereduccrccureademforma,quacprius, fi non propcer aliud "" ffi'''*
"'7'^^'
impedicur redicio eiufdcm forma: nifi propcer aliecaccm maccria:
cunc generatum nouum cflTet partim numeraliter idcm ei quod prazfuit partim diuerfum quia
pro illa parte materiac qua; manet eadem eflec genitum idem prius corrupco pro
aliis aucem parcibus macerix, qux fucceflerunc illis
quac fucranc in corrupco Hc
difperfae func , eflet gcneratum aliud a corrupco tum quia Deus vel Angelus poflec
:
&
colligerc
omnes
& applicare cas agenti nacurali in

& fic rcdircc idcm numero cocum quod prius fecundiim illam
partes maceria: ipfius corrupci
dcbita proporcione
racionem.
eadcm materia
faluarl coca finc diuifione ; vcpote

e conuerfo totus ille aer conuertatur in
difperfio macerix. Eft ergo rcfponfio , quod non oporcec necef-
Similicer, nacuralicer potefl
aercm
ignis in vrinali conucrtatur in
ignem hic non cft:

fario maceriam priorem corrumpi
,
coca racio redicionis eiufdem.
ma
&
& diuidi & licec

:
manercc cadem,
illa
non
eflec
Ad aliud dc mocu, & mucacionc, refponfum eft inpri-
qudtliione.
Ad confirmacionem de permucaca proporcione. Refpondeo
etrpor.
, permucaca propor- I
tioaccipicurab Euchde//^. 5.f<J(:/tt/!i6.fiaIiqu2EquaniitatesfuncproporcionaIespcr- f"'A *"-
proporcionacac quoque quancitates erunc, 8c cransfercur illud ad argu fg"*'^^^

"*'
menca. Pacec per Philofophum. z.Priorum. Si y^, & 5 conuertuntur :6cC, tLD , ^ ^'
C, contradicunt & 5 & D, contradicunt & hoc modo vniconuertuntur fi y^,
uerfahtervalet argumentum apermutataproportione, fi permutatio fiac quantiim
comtrti. Si autem fiat quantum ad fetjui vel antecedere non valcc
ad comradicere ,
fed facic fallaciam confequcncis non enim valec haec ,ficut homo ad non hominem fc De perrmanimal ad non animal: ergo permucando ,ficut homo ad animal fecundum confequentiam fe tata pr^poriione.
hahet fic non homo ad noa animal fecundum confequentiam.
^ 5
Ad propofitura , quia arguicur quoad hoc quod non eft poflc eflc finc hoc confcqucntia non valec quando commune dcterminat fibi aliud commune , &c inferius
fub communi non determinac fibi aliquod inferius fub alio communi iftud autem c(l
bcne poflibilc quia ex co quod commune determinac fibi aliud commune , non fcquitur , nifi quod inferius deierminat fibi idem commune.
Excmplum , ficut fuperficics ad hanc fupcrficiem fic color ad hunc colorem
e conuerfo crgo permutando ficut fuperficies non poceft efle fine colore fic nec
mucaiim
&
&
hacc fupcrficies fine
hoc colore
&
non (cquicur
quia
ccfi
communc vnum
dcccr-
minac fibi aliud communc non camen fingulare fingularc Confiroiliter ficuc cor- Slcut corpus ad hoc corpus, ica locus ad hunc locum crgo permucacim ficuc corpus ad lo- P^s ad locum fic hoc corpus ad hunc locum fed corpus non poccft cflTe fine loco :ergo <^"''""c
nec hoc corpus fine hoc loco non valec confequencia quia non codcm modo dc- ^^^^^ )q_
cerminac fibi hoc corpushunc locum, ficuc corpus locum fcd benc fequicur, fi cum , nen
illud quod neceflari6 rcquiricur ad aliud
non poceft efle fine aliquo ncc illud lenet.
ad quod rcquiriturpotcft efle fine illo: & ita ciim produAio ncceflari6 includatur
in ratione huius produdionis fi produdio non poieft cflc fine produdo , fequitur quod hacc produdio non poteft cfle finc hoc produfto ; fcd nec produdio in
communi, ncc produdum in communi ncceflTario rcquirit hanc produdionem.
Brcuiter , permutatio non tenet nifi fecundum idem fecundiim quod priiis prxt6
fuit proportio , vcl fecundum aliquid in quo proportionem eflc includitur in priQwmeeU
ma proportionc ficut in hoc quod cft proportionalc cfle fecundum conucrtibili- perTrmt*tatcm, includicur proporcionalia eflt fecundiim repugnanciam. Sed in propofico '*f f "/""'"
noncft ica,quiainhoc,quod eft proportionale eflefecundiim fuperius, U infcrius,
^
non includicur vmucrfalicer proporiionalia cflc fccundiim infeparabilicaccm talem
,
in inferioribus
qualis cft in fuperioribus.
qu6d principium pocenciale fempcr mancc idcm & illud fufficic

adhoc, vcformarecipiacur,quiafi vlcraiftud principium quxras aliam potcnciam,
quae efl rcfpcdus , illa nihil facic ad rcccpcionem forroz fi tamcn illa requiracur
poteft
4
Ad
aliud
dico
Lib. I
56
V. Sententiarum.
qubd vcre nunc cft cadem. Et cum qujcris , aut fcmpcr manct , aut redit
vtrumquc poteft dari. Primum quidem, quia abfolute loquendo de potentia , quac dicit ordinem reccptiui ad receptum ille fcilicet ordo , manet idem,
fiuc antcquam rcceptum infit,fmc quando receptum incft :quia ille confcquitur
oaturam receptiui , quac nata eft perfici a tali forma & probatur illam mancrc,
quia fi Deus reduceret candcm formam ( quod non negatur fibi poflibile) illa faccret per fc vnum cum matcria, ficut priiis: ergo in materia cflet potentia rcfpcdu
poteft dici
eadcra
eius,
^n
cadem
qua: prius.
cum arguitur potentiam dcftrui in aducntu forma;
j oportct diccrc , quod

ad for- hoc non intcUigitur proprie dc ipfa rationc poientiae , fed de quodam refpc<ftu conrnam^ pm- comitantc potentiam, quem habet pcr hoc, quod eft ante
aclum , qui eft quacdam
HttMea.
prioritas durationis ad adum nonautcminciuditurper feinrationepoicniia:, quia
Et tunc
poten-
ti*
iimul ipfa potcft cfle
cum illa prioritaie, & cum fimultatc ad
aclum.
manct eadem fempcr & cum aclu

ncc tamcn funt oppofitafimul, quia potentia antc a<ftum non cft ad formam pro
illo eodem num, pro quo incft adlus
fed pro alio
quia pro mnc habct adum.
Potentiaautemante adum non ineft ad eandem formam fed pro futuro &qu6d
altcra iliarum refponfionum fit vera, probatur per hoc quod fi aliquid poteft haberc potentiam ad formam iam habet potcntiam quia impoflibile non poteft fieri poflibile
& pcr confcqucns non potcft aliquando haberi potentia ad aliquam formam, quin nunchabeatur, fi fufceptiuum poflibilc nunc eft.
Aiiter diccretur, quod eadcm potcntia rcdirct, ficut & pofljbile eft eundem a<ftum
redirc: & tuncdiccrctur, quodpro inftanti, pro quoadus incft, non manct potcntia, quae cft oppofitaadui: rcditautem ccflante illo a<ftu. Vltimo mododiccrctQf quod a principio creationis in principio potentiali funt diftin<âc potentiaE,
tot,quotfuntformacreccptibiles, non tantum diftin<flac fpecic,fed numero, non
quoties illa forma potcft induci
praicise tot
fed ad eandem formam funt tot
& vnaquxquc illarum potentiarum definit eflfe aduenicntcfuoproprio a<ftu ncc
illa rcdit
c tamcn cadem forma potcft redire quia ad illam non tantum erat vnicapotcntia,fcdalia,&alia fccundumquodcratalias, & alias inducibilis in idem
Poflct ctiam dici
quod
potentia ante a(ftum
17
tAlu
fe-
lutiones
de
reJittone
fottntu.
principium potentiaic.
Cum arguitur contra fccundum mcmbrum , quod non pofllt cadcm potcntia rcdire , quia ncc priuatio j di<ftum eft fufra , quod priuatio potcft rcdire , fi pofitiuum,
cui adiungitur priuatio potcft
codcm modo dicitur dc potentia fi potcft rcdirc
illa forma prior ordine generationis , quam concomitatur illa potentia ad iliam
:
&
fecundam.
Cum arguitur contra vtrumque mcmbrum,qu6d potentia non cft ad prjeteritum,

vcrum eft, vt eft praetcritum vndenoneft propriepoteniia, vtillud,quod fuit,
non fucrit fed potcntia cft ad illud quod fuit prazteritum , in quantum tamen
ipfum poteft eflTe futurum. Iftud autcm argumcntum dc potcntia non tantum con-
ig
cludit contra agcns naturalcj fed etiam contra reditionem
eiufdem formae materialis
pcr a(flioncm diuinam, quia ilia rcquirit potcntiam in matcria,
quam
pcrficit.
Hoc tenenQui diccrci iftas potcntias nihil eflfe , loquendo de quacunque potentia , practcr
dhm pHto, i|lam,quac dicit rcfpedum rccipicntis ad formam rcceptam cxpedirct fc brcuiter
^Hia aliHd
jg jQj^ jjj^ htigz quia quot ponantur nihila , non eft cura. Ula autcm quae cft realis
;
rclatio
potefl.
cx partc materiac ad formam , ficut e conuerfo, informatio eft realis relatio

illa, inquam, rcdit cadcm, fi fornia redit vel fi non rcdiret anic
formac ad matcriamj
iu.tre in
primaredittone ttHf-
dim
fbecii
non redit
'
fecundMm
numerum.
compofitum, pofTct idem rcdire, vt diiflum eft in primd (juaHiotie.

Ad vltimum quare ftatim in prima rcditionc ciufdcm fecundiim fpcciem , non
rcdirct idcm numero, poteft dici quod aliqua funt impedimcnta cx parte pafll vcl
,
&
propter quaj accidentia inlcparabilia primi non funt ftatim reducibilia:

^"cillis non rcduccrctur cadem fubftantia:non fic oportct fcmpcr cflc talia im-
agcntis
pcdicntia.
..
COMMENTARl
VS.
^
&
'
4^
^J
rthttn
Muit!
A D
ilU ergo ^H* funt , 8cc. Hic.refponcict
j\^ fundamentis
oppoHtx fcntentix
hatcnus impugnauitnus in eo
impofllbilkatem redeundi eiufdem corrupci in

numcroêlTe ab intrinfeco: quatenos fnnpliciter,
potcntia in caufa
abfoluti dcficiat vjrtus ,
naturali teffcStu corrupti, quz fuit aliis ante
quam
<}udd dicat hanc
eius primara
&
produaionem.
Nos autem hanc
impoifibilitatcm ftatuimus ex defeû applicationis
DiftinaioXLIII.
tura,ptoiu procedit de imperfedko ad perfe6tiim,
de qua inferius agetur. Conftat ergo inter omnes non redire de fado cundem numero eflfe-
uerfaliter intelle6ka,& prout fuisprincipiisad-
fediis in fpecie.etiam datur alia ratio in ipfa na-
dlum
etti-
trttitrjl*.
quibufdam /i/>r4 cx, cxccptis

folum e(l controuetfia de funJamenfeu impcdimcnto,cx quo non datur iftc cir,
&
in fe falfa eft
difpoiitione Authoris naturx, fcu primaf caufij
mortalitate
quo nobifcum concordant Do<5i:ofes, qui hoc

impedimentum reducunt ad determinationcm
poft
tura caufarum, aut cifcdlus.
mihi autem
tion reuer'
ftaurari.
animx, & beatitudine eius aliqua

An, inquam , hc cognoueric
Aiiftoteles, faltem negarct eam vnquam rcdire
ad corpus aut idem numero corpus poffe rehanc vitam
troucrfianicomraDodorem,qui nihil aliud intendit,quam hanc repugnantiam non eifc ex na-
Glttprum fittftantia perit
&
cxtera corrupcibilia
Obiicitnr primo ex Philofopho i.de Genera-
agit Philo- ErririltH.
comprehendit homincm , ficut

quidquid enim fit de im-
tc Ariftotelis
prima' caufx ; nefcio tamcn vnde fudineant con-
deqna
corrumpi
circulationein-
illa
& perinde eadem impoflibilitasex mcn-
fbphus,
& homincm
certum eft , & contineri in

feriorum corporumconftat
in
nom.
diuinis
de
naturam,
RejHrre^lio, incâit. Dionyfius, cap.6

Fetuflati vifa efi contra
&
fua principia
& comprehendit impof-
titnr eadetn nutnero, Scc.
phns
HuicrcfpondetDodlor c]Ui.fi.i.Art.i.ad j.Philofophum ibidem diftingucre circulationcm in
libilitatem reCurreftionis;namfi Ariftotelesim-
CircuUti
sliier ctntin-
git I ctUJHbttt
in
alittr
fubiuns-
ribut.
qus
fit
in
qu6d in prioribus non fiat corruptio corporum per motum, & ideo rcdit fccuiidum fubftantiam per lationem ad idem punûm in quo antca fuit in fublunaribus vcro
fiat fecundum corruptionem,& idc6 non redeat
cadcm numcro fed fpecie. Etyiir, inquit, o
corruptibilibus
redit idem numero.

Jntirfritatio
MlitrHm ex
tnemtDocitrii.
Hanc rcfponfioncm
aliter
ad-
ducit yfgidius Lufitanus /oco >. f.j.n.i^. quafi
Doflor ponat difFcrentiam circulationis in co

folum quod infcrioracorrumpuntur.non vcr6
qo6d non redcant eadem numero & fic eum
impugnat ex contcxtu. Sed rcfponfio Dodtoris
,
RfftitMr.
non
clara cft, quia
foliim diftinguit circulatio-
nem
inferiorum corporum,ex eo quod corrumpantur , k circuUtione caeleftium; fed etiam in

co quod idem numero non reducatur Sed circu:
latio
inqnic
('n
ruptlonemform*
& ideofic non

uerfuliter
iFtu inferiorihus
fitbflantialis
efl
idem numero.
redit
fecunJtum cor-
& reduElionem eitu

An
autem vni-
negat idem numero pojfe redire
de hoc
Dodoc
perindc falfa
poflibilitatem
cft,
hanc rcducit ad ncceflitatcm agen-
di caufa: primae, feu naturx naturanris

uit res aliter facerc
?.
'urreftionem
quim
extcnditur
facit
quae nc-
perinde ad re-
talis neccflitas
& im~
merit6 crgo negatur

ci priferenda cfl
eius authorit.is , dum errat
non folum infallibilitas fidei.fcd &authoritas
aliorum Philofophorum , qui veritatem docuepoflibilitas in ca
fundata
runt contrariam cius errori
&
neque enim
in myfteriis fidei
aut
iis
naturalibus, quae aliquo
explicandas faciunt
modo
examen debitum, & quid

quo errore aut veritate
,
finem,
& pcout
ad
fidei veritates
vt omittatur delcdus
ipfe intendcret,
diflerat
&
ad
Mirum
dudla.
ergo
tum ordinem rerum
cft
,
fi
pra:fatus authoc aflcc-
reducere ad authoritatem Ariftotdis
prout in-
nititur tali principio erroneo cius de neccflitate
numero effedlum
ter
redire viribus naturx cffe pof-
Scd vrgct Lufitanus Ariftotelcm in illo capide ordine rcrura , quem ncgabat nccef-
farium
&
infallibilem
Jithiiantia efi corrnptibilu
fôrum
vero
inquit,
non idem numero returti
impoflibilicatem
fuit
ctiam vniuerfalium
fenfiifc
fufHcienti virtute
pho recipiendam,cum
trariam Ariftotcli.
fatcatuc
Auihor
Philofocfle
con-
applicationis
cadcm
"'''"'*'*'
iPptfitMm.
'
carundem
difpofitione, qua:
fcquitur Ariftotelem
non
hanc impoflibilitatem prouenire ab in-
nus
effe i
in
fj
^rifiotiln
primo dum cfFcdus produfcretur hic numeinquam, tam particularium, quam
bant,
fuperque oftendit non
nihil
co, caufarum,
dcm Philofophum in ca fuiffc fententia, non tamcn fcquendum. Haccfolutio, inquit Lufitafatis
patec
Ai
trinfcco
hoc
Czterum , magis fauet iple Philofophus fecludendo errorem , qui in eo fuit: nam fi ipfc
hanc ncceflitatem reduxit in caufam extrinfcj
o
uthorem naturx , &
modum
agendi ncccffarium , qucm finxit, & confequcn-
Vcrbum necejjfe dcfignat rcpugnantiam ex menrc Philofophi, quod probat exeo

quod putauit Deum ad extri agcrc neccfTario, ac
proinde aliter non agere quim facit. Deinde,
aliam refponfioncm Balfolisadducit:affcritqui-
necejfe efl,8cc.
& in
obtincre authoritatc Philofophi ptaediflo loco.
omnino caufarum
te agere
quem
eiufque neceflitatem velit
x quibus
(ibilc.
&
ordinem naturs procedit , ita ctiam caftigandus

eft tam in principio , qu^m in conclufione de-
veritas rcfponfionis prxmiflsc
& ex
hic ex principio erroneo circa
agcndi caufae primae ad extr^.
alTer-
admittendus cfl
quaeftionibus etiam
tio Ariftotelica, aut difcurfus ita
Philofophum quim ali) , vt ipfciCgidius. Neque dicit Dotor hic , aut alibi idem numcro
corruptum rcdire, fed tantijm poflibilecffe ab
intrinfeco vt redeat; ncque aiiter refpondet Baf(blis quafi.i. huitu diftinSionts ad eandem authoritatcm , dicens Philofophum docere id quod
dc fadlo contingit, non tamen negaffc eundem
î<^.}.&c.Non(ecusergo intcrpretatur
OlitBtt.
ji
cam deducit Philolb-
cx quibus
ffia.
a circulatione
t>ior,j/fi*s.
veritati fupra naturam, &c.

Dcinde rcduccndo illam conclufionem ad
RtSponJi*.
corporibus cxlcftibus
/'?"'*
fidem vni-
quia deftruit poffibilita-
hoc impcdimentum ab incrinfeco ex natura

caufarum , & cffc<ftus ; nos autem id negamus
cum Dodlorc , fed e(Te ab cxtrinfcco , nempe cx
tione in fine
tcm refurredionis nam
tuir
tbit-
& qux in fc falfa cft & contra
hzrct
naturaliter
prcdis
to,
cit
culus in corruptis- Prior fcntentia aducrfa (la-
Ttim
57
Refpondetur tamen difcurfum hunc , feu im- Rilpoifii.

pugnationem implicare principia oppofita intcnto , ncque Ariftotclcm eflc fequendum in PhHofophm
conciufione, quam ex principio crroneo dcdu- *"*' ""*
caufam primam quant^m ad eundem

numero effedlumjquantum autem ad aliquos eFtionis per
Stgfu
Qu^ftioIII.
**/*
/*
etnelnfoni.
virtus caufx naturalis

, quafi deficeret
cefpediue ad effcftum corruptunj. Idem etiam
faterentur Philofophi.qui ftatuebant circulatio-
ncm quam
,
impugnauimus , qui licct imtamen admittc, feu fzSto

omnes omnino caufz redirent in eodcm
fitpra
pugnauerint in hoc
fi
&
, redire poffe cffcdlumcx jtl^Philtficaufarum , & eadcm numero f^ fiunt.

earum applicatione ; ficut crgo aliud cft caufas
eafdcm non conuenire in eadem difpofitione,
fitu,
difpofitionc
&
caEtetis
58
ccceris rcquiHtis
aliud autetn deficere in (ingu-
liscauns feornm virtutem refpedu effcctus ; ita

etiam aiia caufa reddenda cA concluiionis, nempe quare non redeat idem efFedlus, iuxta fentenCuriugMrmt tiam tam Ari(locelis,quam aliorum Philorophor*iiire foffe
rum,ab illa,quam adignant opinantes , quia
tun
""
"^-
priinam caufam redderent Philofophi, nempc

ex dercau concurlus omnium per le cauiarum,
requiiitorum ad producendum eundem numero efFc-iStum , ideo non poiTe redire eundem
numero e^fedtum \ non vero quod in caufis de-
&
ficiat virtus
Hlfcordi in- 8c
ttr
caufandi.
DifFcrcntia ergo inter Philofophos priores,
^4
ipftt
Ariftotclem in eo coniiftit
(^ rint redeunte circulacione,
AriflottUm.
qu6d
quam
CtrcuUtit
/ifirit
"'
eo quod flatuebat primam caufam agere necef(ziih , & contingentiam cfFe^fbuum prouenire cx
diuerfitate caufarum inferiorum, in natura cam
vniuerfalium , vt cxlorum , & flellarum, quam
particularium , & fublunarium ; conflituebat
cnim in motu vniformitatem,& perpetuitatem,
yj g(j ^ caufa prima neceirario vt ipfe dicebat,
agentc ; diuerfitatem vero ex aliis caufis concurrentibus ad produftionem inferiorum , quarum
&
circulationcm in eodem fitu,

(;lifpofitione negabat pofrcredirc, &hincprpetuitatem fpecic-
rum
in entibus fublunaribus
conflituebat in
propagationeindiuiduorum , qua: cxdiuerfitate

prxmifla tam caufarum,quam etiam applicationis conftitucbat diuerfa
&
in fuccedione
&
nunquam redire in idcm quia nunquam omncs

caufz produ(5liuz poterant redire in idcm , feu
fimul concurrere in codem ficu,& difpofitione.
Vt autem amplius mentem, & confequentiam
y j
Dtclarntur doArinar Philofophi declaremus.illud fcicndum
Mmfliusmls, cfl ex nacura mocus illum voluifle probare zcer""*'^'" mundi a partc antc
i parte pofl 8.
^k'Uf"*h'
^ ^
Phyjicerum : rationes eius eo tendunt nam text
10.& 1 1. probat motum
tempus eflc connexa
Ctnexio mo- ex propofitionc ilia , quam probauit 4. Phypco:
&
'
&
tHs
potu.
(^ tem- Y^jn
quod temptu
eji
riHmertu mottu primi mohitif,
& quod priiu & pofieritu fint differentia temporis,

,
Summa
rationis efl in
ab xterno
efTet
cfTet
efret prius ;^riV
hoc
genitus
autem
qu6d
:
fi
motus non
ergo ante
efl differentia
motum
tcroporisr
& tcmpus fuit ante mothm & confequen-
ergo
farum in
motus ante motr.m in infinitum , quia tcmpus nequit eflc fine motu, cuius cfl numerus. Et
contra Platoncm eodem loco nititur eadem ra-tione.vcl fimili ex eo qiiod nunc non pofEc cflc
fine tcmpore neque tempus fine nunc ; Si ergo
tempus efl genitum , fuit in aliquo mn<r; illud
Kunc fuit in lempore ergo nunc pracccflit temter
pus & fic in infinitum. Et textu 4. fupponens

definitionem datam motustn ^ .Ph)ficorMm,quod
,
fionis aflignct diuerfara
Ad illud, quod obiicitur ** j. Phyjicorum eadem folucio refponder ,quamuis Dodlor refpon-
Ad
illud
quod
&
non
fafta
fuerunt ab arcerno
& confequenter
motus. Huc fpeftat alia ratio textu i. &9.SC

, quas adducit de incorruptibilicate czli in
alia*
lib.i.
dt
CdU ,
cap. 4. ex
&
Auerrocs lii. de /iihJiaHtta orbis,

quibus coUigitur eum pofuiffc motum
xx\i swnvi
fuilTe
cauiara mocus in infcriotibuj.
dicit de priuatione
adhabitum
impoffibilii eji regreffio.
Refpondct Doftot faluando authoritatem Soluttt Dt'

fi poirec redirc forma prior.non ap- Horit,
parcre implicantiam,quin eadcm priuatio poffet rcdirc ei connexa proindc inielligi dcbet De rigrejfu i
fccundum ordinem naturalis gencrationis dc rc- friujttioH*
d habilum.
ditionc immediata , non aucem mcdiata : & non
folum dc redicione ciufdem in numcro habitus,
vniucrfalitcr loquendo , fed dc eiufdem in fpePhilofophi,
cie regrcfru
bona
immediato.
Licct haec folutiofit
mbdo congtuo
vt aliquo
faluctut veritas
propofitionis : fpcdato tamcn intento Phi- SptHatie {

lofophi , quod fupra explicuimus , negari potcfl tenie Arifliilius
& vniuerfalitcr fumpta efl fdfa in fe,
propofitio,
telit
magit
videtur
ne^
hic regrefTus, vt patct, vittute ganda freft'

diuina in rcfurredtione : poffibilis ctiam cfl vir- fiti.
tute caufa: creatx in pluribus , fi a Dco appli-
quia poflibilis
eft
caretur.
Diccs Philofophum intelligi quantiim ad rcgreffum habitus virtute caufz natutalis , feu vi-
S7
RefptnjiK
tibus nacurz cancum.
Contri. Imo neque hanc cxceptioncm , aut

limitationcm admittcrct Philafophus,nequc coh.-Erct principiis eiusiam cxplicacis:quod cnim
eft impoflibilc naturz in liis fublunaribus ,
Imftin*tttr,
&
quoad cfFedus , qui in virtute

caufacum particularium induduntut alia$,&per Hic regrrjfit
cafdem caufas nati funt produci , diccret Phiio- negatur vxtcorrupiibilibus
fophus cfTe impoflibile fimpliciter , etiam refpct\\ caufz primz quia negaiec caufamprimam
poffe ad cales cfFedus agcrc finc caufis parcicularibus ,
confequencer , fi fic ioipoflibilis regrcfTus \ priuacione ad habitum pcr virtutcra
caufarum naturalium , erit etiam impoflibilisin
fententia Philofophi per virtutcra caufac ptimz.
uerfaliter
AriflUtl*.
&
Vndc
fauet
nefcio quid prodcft aduerfariis,aut inquo

authotitas , qux vt appli-
hzc Pbilofophi
catur ad fcopora przfentis quzftionis
dandam
numero
cfFcdtus, potiiis eft
ad fûn-
quacunque
neganda fpedato
quira intcrprctanda contra

perindc cnim extendcret illam
iinento Ariftotelis
alia
impoflibiliiatem tcdcundi eiufdcm in
propofitioncm ad
&
J6
non haberi ncgatiuam vuiuerfalem
cius mentcra
quentcr motum
generationcn> efle ab xtcrno,
quia ha;c prscedunt mouens
mobile vcl crgo
fada, vcl non fafta ; fi fa(5ta,praceflit motus fi
ab ca , quam opinantes
intendunt.
omnequodmouetur, priuscfle in potentia

quammoueatur;& in fequctibus infertantemotum dari aliu motum,& fic in infinitii, & con/cfic
reiire fcffi.
rcfpedu eiufdcm eflcifbus ; ideo

verba eius , & aflerta, reduccnda funt ad principia, &caufas, ex quibus proceflit; quia falfa
lunt in teipfa , quamuis aliam caufam conclu-
{\iaElw entit inpotemiafecundum quod in potemia:

8c
Cur negrtt
idem numtra
feipfis
in illo textu.
'
Ex hac autem ratione

numcro ; quia caufae eius non poflenc tedire ezdcm , vcl codem
modo appiicacae non quod deficiat virtus caucfTe.
negarec, idem pofle redire in
dcat exprefse
jw
fuccefliuus erat, ita in inferioribus
putaue-
eofdem effccius c contra Arinegabat hunc circulum redire poffe, ex
redituros
jjj^pj
ftoteles
ille
fuccefliuum
conflituc-
illi
ipfi
& ficut
motum
hominem
corruptura
&
ad
vt patet cx didbis.
Intcrpretando ergo illara propofitioncm, non

ad fcopura erroris admiflik Philofopho, attt haius quzftionis ,bona cft interpretatio Do6toris;
at intelligi dcbet propofitio fecundiim regrefFura
regulariter , non
in fpecie ,
immediatura ,
vniucrfaliter nam Philofophus in illo capite
admittic dari rcgrcffura inter contrariav& ntgac
&
&
illura regrefliira i priuatione
ad habitura
intec
contraria autcm neque admitterct Philofophus,
Qcquc obiicientcs hanccius authoritatcm
dati
regreflura
y8
InltTpretati
tongrua v*ritali.
,;
DiftinaioXLIir.
regreflurn ad eandcro in
frrjfum im
mtJiMtnm *b
hitbilm
riam
numero furmam contra-
neque ctiam de fzGto admictiiur
talis re-
grellus: crgo dcbec incelligi regrcnus inter con-
fnmsii*m. (raiiaifecundum fpecicrotqui ncgatur apriuatio-
ne ad habitum fcd boc ctiam intctligitur de rcgrcini immcdiato,qui potcll eirc incct concrariaj
vc inccr calidum , 6c frigidum , & c concra ; non
aiHcm dcmcdiaco^quia lic eciam in fpccic potcft
cllc rcgrclfus mcdiatus a priuattonc ad habitum,
:
r4i
ptft
tutJuitum
Tf^rrjfum.
& nucritione.vtquando
vt patct in gcncracione,
maccria dcfluens itcrum mutatur in fubHantiam

Ixtmflum, alimenci,
hoc in fubHantiam aitcrius viucncis
&
quo
in fpccicaut ciufdcm, a
teria.
Dcindc
Im'tVgttur lunt nata

im mixtM, Cr
on in/Smflicibm t
ûibto JmIut
,
bie rt^rtjfm.
ma-
dixi regulariter dtbcrc incclligi
accommodc, ncmpe
fcu
priin6 dcfluxic
in folis mixcis
quz nun
tranfmucari adione agencis nacuralis
in fc inuiccm vt acetum in vinum;

non vccointeliigiturin fimplicibus, vt f\ vnum
elemcntum in aliud conucrcatur , non repugnat
fieri rcgreirum immediatum ciufdcm in aliud, vt
acris in ignem,& ignis in acrem quia in his non
interueniunt plures mutationcs intefmediz,&
immcdiatc
AltttMti in fubHanciales, iicut in mixtis ex fubotdinato momixtu prettdo agcndi nacuts via gcncracionis , procedendo
iit ftr mt'
ab imperfedo ad perfcdum per mcdia , vt condium.
tingit
Ktn it in
ttntrviit.
v.g.in viucntibus, ideo nequit ftacim at-
tingereformam pctfedara^niii priiis procedcndo

per iropcrfciftas, fecundum difpofitionem,& modum agcndi caufarumapplicatarum,non itacontingit in contrariis,quia immcdiate in fe inuicem
aguntfccundum
tMi huim.
e(i
afllmilat libi
quod fottius
paffum, quia ad aliam formam
excclTu virtutisi&
nequit agcre immediatc niCi ad propria in fpecie.

Contra vrgct Luntanus,intercontrarianon
immediatum,quia nigredo non fit

albedo,nifi vtproccditper coloresmedio$:ncque
calidum fit Hacim frigidum , fcd priiis tepidum.
Sed hocnihile(l:quiaeodem motuvniuoco non
dari regrclTum
ObUHi.
UltUlmr.
interrupto
fed continuo tranfitur de
mo
ad aliud
non
interruptus
marum
compatiantut
,
tum,non quud fit

quam ttanleatur.
&
fe
InttrfrtfMti
mMtii dtMtr-
aliqui
nngularibus,& idco haec czcicas in fpecieexpellit vifum in fpecic;quia hzccarcicas expellit hunc
vifum , illa czcitas illum vifum , &c. Contraria
oppofitio conuenit fecundum fpeciem primo ;
quia ipfac formx fccundum fpecicm rcpugnant,
idco ha;c nigrcdo opponicur huic albedinf
quia includit raiionem fpecificamfoimx,& non
qui hzc nigredo eft ; & fic tollit omncm albc-
mb
tx nniu-
funt hatc priuatio
fum
& habitus
non
tullit
Cic
tan-
Philo,
virtute caufz naturalis.
60
lcd hoc falfuin e(l;quia ex Philofopho

idco concraria noii pollimteire (imul , quia contradidoria (ic poflint clle limul. Hzc racio falle-
didoriis
fecundum confcquens , fi contradidlio ellct

primo jn lingnlaribus,& non in ratione fpecifica:
rct
qiiia aiiis puiitio
vnius contrarij in fpecie
non
infcrret contradi(flucium altcrius in fpccic.fi con-
tantum attcnderetur penes iiuliuidua

primo ; fed inferret tantum contradidlioncm determinatam,& in hoc indiuiduo v.g. album,
tradiftio
&
nigtufunt(imul;non ii>fcrret,crgoalbum,& non

album funt fimul;fcd tanium hoc album,
non
hoc album pct fulam confcqucntiam matcrialcm,& mediatam,& non formalcm.aut imnicdiatam;quii hzc contradidio non e(l intcr albcdincm in fpecic,& negacioncm, fcd intcr ipfas (in-
&
Czterum DoAtina illa przmifTa cft mihi
fatis
opffji:i ctirjdicitri.
gularitates albedinis,&ncgationis:& ficpritnum
principium Gluodlihet efi,vel nen r/?,non diflribue-
fccundum genera,
rct
dum
&
cntis vniucrfalitcr
& omnem gra-
fpecies,
,
fed
tantum pro indiui-
duis. Oppofitio
autcm priuaiiua quantum ad rationem fotmalcm eodem modo opponitur habiIiccr ex partc maformam in fubieflo.
Deinde,pf iuacio eft negatio formx in fubiedlo
tui, ficut
ncgatio afHrmaiioni
terix connotet appecicum ad
apto nato:ergo refpicit habitum fub ea ratione,

qua appetitus inclinat ad habitum fcd nul:
appctitus inclinat prim6 ad habitum
lus
1
Offtjiii
friumtiu.
fea
forraam oppofitara ptiuacioni in indiuiduorergo
neque priuatiopriuat prim6 forma in indiuiduo,

fed forma in fpecie & idc6 opponitur formx in
;
quia opponitur formz in fpccie pri- Primnti.

fc.Patet confcqucntia,quia priuat for- /) tff,
mafubeaprzcifarationeprim6,&perfe,quafor- "'"Z /*"".*

ma eft apta nata inc^Tc prim6 pcr fc;fcd hxc non 'Zgj"l^ J^
conucnit ipfi prim6, qua hxc forma eft, fcd qua turam mffttalis cft in (pecic:ergo,&c. Probatur minor, quia tifu fubi*aptitudo fubiedli eil-fua proprietas , quz incfl cx *
principiis,
& clTcntia fubicdi, feu qoidicate fcd

& principia refpiciunt per fe
;
quiditas fubiedi
omnia indiuidua ergo etiam
indifFcrenrer
proprietates
qualis cft
etiaro indifrercncer
illa
aptitudo
omnia indiuidua,
racione nacurx aptitndo.ficut
&
refpiciunt
&
& alia quzuis pro-
forma
qiizlibet
nis
eft
in fpecie redncit
principium operationis
perfeftio-
& conftitutionis per fe in fubicAo
ergo fic
petfc&io naturalis appetibilii ,
confequenterapta nata inc(Ie;ergo priuatio, vteft negatio formz narz inclTe ,
ad quam fubicdum
,
&
eft ipfi
&
prim6
jffftritm
lic incft /ubieBi eft
ergo ad formam in fpecie prim6,& aon

in indiuiduo. Probatur hzc confcquencia quia
prieras
in fpecie
Refpondctur taincn, fi Philofophus fic intellexit eodcm mudo.vt iam didura e(l;renere criam
nulla virtutedari poflc regre(rum,in quocrrauit , & autlioriras eius nulla e(l ; oporcet ergo
fudincre concrarium ex alio principio.
inJiuiJi,.
priuatiuafuncoppofica canium in (ingulari,leu

racione fingutaricatis.idem diccndum dcconcrafi
falfum. Prxterca,qiizuis forma,qui quiditas eft
fophus intendit inter oppofica priuaciue
nifif,
f."^"^"
quz
inJiuiJun
dari regref-
dinem ptiuatio autero huius formae

tum hanc formam , & non aliam &
:
fingularia, in nutlo coniie- f'''\"^ 'f*
potcntiam ad
adum pet fe:v.g. anima rationalis in fpcciequzlibet dat vitam , & conftituit potentiam in it\l
completo,quia alioquin pofTet compati alia animarationalis fimul in eadem raatcria, quod efl
^ ntn mttr
rnêcific*,
qua
ncque op^
11
r
X
r
poiicioeorumpriuaciuain vlloconucnicDcmde,
m6,&per
propoficioncm de regreiru quoad hunc numero habitum , ab hac numcto priuatione : vnde przfatus
author , quem hadtcnus ckauimus , (latuit hanc
niunt.nifi folijm racione nacnrz^crro
per
&
Irnrintfifri-
fed fingularia
aliqua media qualitas
Offffitia tS-
m6
indiuiduo
didindionem interpriuatiuc & concraric oppofita qu6d priuaciua oppofitio prim6 conueniat
ImfMiaMtur.
non caderet fub fcicntia , quz ell pride aliquo communi , non dc fingutaribns.
Deinde,(i oppodtio priuaciua ed incer iingularia
prim6,cot erunt oppoiita prima.quot (ingularia; tfuHamfff'
oppofitio
mo-
intelligi illam
59
obfcura; dari oppofitionem priroam in vllo genere oppoficionis inter iingularia prim6,quia fic
dcncionis earum per
Cztcriim, aliqui volunt
iOiUi Axi-
&
e(l
quod autem
natura inceptionis
extre-
immediatus ,
gradusforinuicem infieri c(i ex
qui tranfitus
;
vno
QupeftioIII.
opponitur prim6 formz fub hae

rationc:ergo^ prinaoad Tltiroura opponitur ei
inclinat,
prim6
*^ /*""* '
*'"**
Lib.IV. Sencentiarum.
6o
prim^ fecundiim fpeciem

^2,
&
non reeundum
indiuiduum.
Adducitur ftxterel idem Ariftotclcs 6.Ethic.
cap.j. ReEle, inquit, hoc folopriuatHr
Dewinge-
cundcm adlum phyficc,&mct4phyfic^ concorrerc, quod pcrinde faluatur inpropofito,fi materia Ai vnitMtl
eadem mancat, licet non omncs cius partes inte- id!uiJui nS
idcm r
lemper
tjUA faElafunt, &c.

Rcfpondet benc Doftot inde non fcqui quin
rcm qus prxtetita eft, facerc poffit denuo praefentem.H.^c funtloca, quae magis vrgent aduer-
Httafacere
ccncia,&
vt patct in viuente
,.
,r
mdtuiduum pcr
qui manet
7.
fc
componci ex po-
& manet idem totum, quamuis in
a(5tu,
non maneat idem
ratiotK compofiti intceralis
quae compofitio alitcr lumitur,quam
illa
mancat fecundo
vt putauerit
idem numcro non poftc produci de nouo poftqiiim dcfiit.ex aha tamen caufajquia nempe putauit non poireeafdem numero caufas tam vniuerfales , quam particulares iterum coniungi in
adem difpontione,
& circunftantiis, qua; exige-
bant hunc numero efFe6tum,& non produci.Vndefcquitur contrarium deduci cx mcnte Philofophi , nerape virtutcm caufarum eandem efrc,
quantum eft ex fejtamen non concurrere pofte
raodo di(fio.Ide6que mihi vidctur fcnrentiaillorum,qui dicunt. determinari caufas in talibus circumftantiis ad indiuiduum cfFcdus efle confotmem Philofophojfed vtproccditex principiocrroneo,qu6d ncmpe Deus vniformiter agit ad ex-
motu caelorum,acprocfFcdibus non poftc eflc i
/-.,/.
modo fumptum
&
quoad partem,& quoadtotum:quia fi prinon repugnat, neque etiam fecundum

quia Deus & Angelus polFunc parccs diuifas
prioris maceriae vnicas applicare agenci in ordine

ad formam candem ,
fic etiam redire potcft
idcm. Deinde,exmateria non fcmper fluicincorruptio , vt quando folidum exfolido generatur,
&
acetum ex vino.Inftat
Do6lor de igne inclufo in vitro claufb,
vt vrinali,& conuerfo in aerera,& mox ad radium
Solis conuercicur aer denuo in ignem. Inftantia
eft commoda cciam de mufca , quam referc Luprstcreli
cianus
, fi
moriatur
aut fuffocetur
organum aliquod
mod6 non
aut Iaedaiur,& ex-
motus nequit
virtute fua propria
feu mutationis exigituc concinuicas
quae
non funt adiuae ad cfFedum
ita
non
faciunt ad determinacioncm in indiuiduo formae,

licec facianc
ad dccerminacioncm eius in fpecie,

condicioncs antecedences adum,&
n func per fe
non foliam concomicances.Sicuc crgo
picurvirtute caufx efficientis
aftus reci-
cuiuseft reducere
potcncia ad a^Stumjica eciam decerminatio formae

in indiuiduoeft avirtuteeiufde caufaenocreatae,
yifHpra ptobacum eft:ego vircute caufae prima?,

quae folaeftinafturefpeftu huius dctcrminationis j
ficut caufz crcatae dcpendent k prima in
efhciendo , ita ncqucunt ad detcrminatum in
&
cxercitio agere,nifi illud

fa
fit
decerminatum a cau-
prima.
Obiicicur prasccrei racio prima,quia ad identi63

ohuaio catem numcricam efFe(5lu$ requiricur identitas
non folum formac,fed etiam matcrix

rupcione fempcr diuidicur maceria
non
f<:d
in cor-
ica vt toca
corruptum , quae fuit in genico,

fedfiuic, aut mucatur aliqua pars eius ad aliam
formam ergo idem numcro nequit virtuce caufae naturalis redire idem quoad mareriam.
Rcfpondct fupponendo, vel infinuando.aliud
effc lotum per fe cx aftu,& potentia,& aliud cffe
totum ex pattibus integralibus.Ad totum per fe,
tranfcat in
ex
adu
&
pqtentia
fuffacit
candem potcntianj,&
ITen femper
matiriafiut'
vel liquidum cx Iiquido,vt
rio , ita ad diffcrentiam numericam cffc(5tu$ nequeunt determinare ex fe, ita vt hoc deccrminatum indiuiduum magisagant, quam aliud. Haec
ergo difTcrentia determinationis vnius indiuidui prx alio,faluando hzc principia Philofophi,
reducenda eft in materiam fic difpofitam , & in
talibus circunftantiis fed merito Theologi rciicicntes prxfatum crrorem de omnipotentia Dci,
6c modo eius operandi , rciiciunt illam radicem
dccerminationis ex circumftantiis, quiaconcurrunt ex pane matcrix ; ita etiam relinquunt eam
fcmper in cadem potentia pa{nua,quae ficut eft indifrerens,& nunquam de fe poccns habcre adtum
jifê(îi,
mum
ponatur Soli vehcmenti, itcrum rcuiuere, an eadem anima nuraero ? id affcrit Lucianus in/ka
mufia , iifetem animam mufcae eflc immortalcm , fcd errac ; diuerfam animam efle numero
rum
*"
nihil iuuat hac ratio, quia perinde repugnat idc
inde difTercntiam in
Deo prim6,fed cx caufis infcrioribus concurrentibus,quae etiam caufz ficut agunt de fe neccira-
aut aliarum circumftantia"
inJiuiJuum
'""i^'{'
uersu a prt-
redire
amittat
rnattrit ifit.
prasterci
:ira,& neceftari^mediante
""'
pars
nem quamuis in
eo facrit errore
'''?"'"
omnu
quae eft
indiuidui praedicamentalis. Poteft crgo manerc

eadcm materiainordinc adindiuiduum,&compolitum pnmo modo fumptum quamuis non
aircric
Rt!}enf.
potcntiam adiuam naturz deperdi

per produdionem rei , aut produtz corruptio-
ex PhiIofopho,in quibus nullibi Philofo-
farij
phus
Tutient.
maneant
gralcs
fcd noll
, & non eandcm redire
enim redire virtute eiufdem cauinducentis nouam animam. Aliqui
probabilius eft
rcfcrc
fa:
'Eximplum
""/"''
poterat
nacuralis
negant cxpcrientiam fed nulla ratio fuadet negandam ; quia ficut Sol cx putrcfadione difpofuit ad animam mufcae, itaetiam idem cadauer
:
eius poteft reftaurare ad fimile
quod
urdine caufarum
nifi
motu
motum
pcr
communi
& influxus.
non pofHt
idcm
quia ad vnitatem motus
Obiicicur qu6d agcns

agere
cfle
temperamentum,
exigeret educîoncm animae ex
redire
naturale
aut mutationcm
quae nequit
cefTante.
Refpondet hoc argumentum folutum

ûtflione prima httins
dicitur continuus
vnitz
4
o^"**'-
& folutio cft
exeo,qu6d
efle in Rtênfio.
quod motus
partes ciusfinc
non vcr6 ex coqu6didem
cefFac
adue^
niente termino idem crgo efFet motus,fi rediret

:
fecundum eafdS parces.Deinde,poffct redire effenumero produdtioncm diuerfara.
ftus per aliam
Ad confirmationem huius argumenti , qua: eft

ex permutata proportione hoc modo, ficut produha ad produdlionem, ita hoc produ<Slum ad
&
"5
P"-"'
/*''*/'"'"
hanc produdlioncm ; fed ncquit e(Ic produdum

in gcnere fine produîone in gencre crgo ncque hocprodu(%um ^c hac produ6tione.
Refpondctur fallcre fecundum confcquens, Meenjirm*.
ncque fcruari proportionem quia inferiora '""]?*non dicunt vllam proportionem quoad infepa:
rabilitatem ad inuicem,nifi mediantibus fuis FtiBteiacemfuperioribus , quando tollitur medium , in /<?'
quo
fe
mucu6
rcfpiciunt
tollicur
etiam vnio
&
ordo ; fic tollicur hoc roedium ,

quando non comparancur ad inuiccm mcdiantibus fuperioribus , fed immediace ex rationibus propriis , in quibus nullam habenc
ad inuiccm conncxionem ncceffariam , & inipfarura
fcparabilcm.
Idc6 .Dodor in litera valete dicit
hanc
,,
Diftinaio
XL11
hanc formam argumenti quantum ad contradi^tonem,& conuetHonem.non quantt^m ad ante-
&ione, ^conuerHone poteft feruari idem me->

dium , fecundum qu6d eft vnitas proporctonis,
non ita quando arguicur fecundi^m confequens.
videatur Ooôr in licera , & exempla , quz adducit.
ex parte
Obiicitur certio itatione:quia non poteft re-
66
tugmtieiuf0-
ttmiU.
idcm nifi ad ipfum Ht eadem pocehciai

hxc non manec quia vel eflcc noua,vel anciqua;
non anciqua,quia illacoTrumpicuraduentu fordire
mzj nonnoua,
forinz ab
illa
quia diuerfa priuacio fuccedic

quz fuic ance formam : ergo alia
Deinde , quia ad przcericum non

eft potentia
forma cdcrupta eft przcerita:
ergo , &c.
Rcfpondetur ^ Dodotein litera.potentiam rcceptiuam inanere (emper eandem,
hanc fucere ad hoc vt adus redeat , quamuis refpeûs
iUe,quem dicit receptiuum ad adlum,non manct
hoc non rcferi.Deinde,n fumatur potentia,vc
eft oppodta adui,non manetproinn:anti,quoeft
pocencia.
Rr^nfit.
&
&
Maii*r*f*ttntiMtn ri-
e*ptiuM[fi
adtusiquia vt opponitur alui,in$Iudit priuatio-
nem aûs, qnz Hmul
cura
ada nequit elfe. Sed
celTante a6lu in materia, redit
fpecie faltem
quod
eadem priiutio,in
fuificit vc fortiia
in potenria,& reducibilis iterum. Et
dicatur e(Ie
(i
argumen-
turaconcluderet, feqoeretur qu6d neque diuina

virtute poiTet redire forraa , quia virtus diuina
fupponit formam efle in potentia , yteam poiSc

reducere ad adlum oppontum.Euafio auteraaliorum ad hoc impugnaca eft in corpore in przcedencibus
67
Ohkdit.
probando Do);oris conclu(ionem>
&
impugnando refponHones aliorum.

Vicima obiedlio elTe poceft , qu6d idera innamero redire (ic miraculum , & fupra naturam ,
idc6que refurre&io eft fupernaturalis , sifiifrk
Dionyfius cum aliis Patribus.Deinde,n idem nu-
ralis
foic
contingere defadto , quando redit idem

fecundum (peciem, vt caIor,aut ignis?
4i-
Refpondetur idem numero redire propter ordinem iara ftatutum \ caufa prima eiTe miraculum ,Ioque'ndode prim6 produdis, quz nullara
habent connexionem cum alio priore , & non de
tefpcdliuis aliquibus , aut de omni pofteriori naturaliter , quod rcdit ex fuppoHtione prioris, vt
proprietas PhyCca fuppofita reditione fubiedi
,
alia
deant fecundum ordinera ftatutum

defedlu virtucis
non
cft
irapedimcnca przfaca
eire
&
&
&
&
aetfali.
Hin,c.c^({a(,
qbjedio Luiicani contra eandem
69
refpon(ionem..to. In primis non cc^c allcqui- ObitBi cant^r menteni bo^lpiis , qua(i illam rationem ex tr ttndtm
impedimcntis defuroptam voluerir vniuerfalem

elTe , quodextreraiseius verbis non cohzrct in
quibus declarat non fiibnitere feroper, & in om-
rtj^tnfitnim.
nibus
illa
iropedimenta
fed
qi^ndo
fubiiftant
haberi caufara ex parce caufarumcur idem in nuraero efifeûs redire non poiCt ; quando ver6
non
non
, hanc impuflibilitatem
ab intrinfeco.
Dices ergo redit idem effcdus naturaliter.
ReTpondeLur negando confcqueniiam ; quia
funt irapediraenta
efte
quantum eft ex
non deficientei& aliud quod in
euencu redeac.Dco npn concurrente ad eius produdionem fecundara nam cercura eftpluradici
po(Ebilia,& in fe,& refpedbiue ad caufas, quz tamen nunquam in ejfe ponentur non ex cafu aliquo , (ed vt cadunt fub prouidentia Dei, qua detetrainauit illos effcfftus non producendos.
aliud eft effcftum pofte rcdire
Rfflit*.
StlmitHr^
virtute caufarum
Dices
ergo violentatur nacuia caufaiura hoc
modo.
70
Rtflie.
Refpondetur negando confequentiam , quia

caufa ptoducendo non perficicur , fed communicat perfedionem, quam (i noncomraunicarer,,
non cfTct in ftatu violenco , quamuis aliquid ad
agcndum requiiitum ei delicerer. Deinde, nuUa
caufa ordinatur ad producendura hunc cfFcdum
raagis quikra
aliura eiufdera
hunc producat , exerit
perfcdionis.
Rt^nfiti
Si
victutcra in quantura con-
gunt
poHca & czcera concurrcntia exi& quz ordinantur ad diuerfura innumero

,
, lcd ex irapediraenco ordinis ftacuci per caufara priraara ,

de-
effedluiTi.
terminationis fadz.
clinationc naturz ad agenduro:admiciimus
DoAor autem relponjhne dd vUimitm foluit argumentum,fequcndo principia Philofophi, cautund DtSt- fam in re ipfa
cfFeûs reddcns , cur
, & ex parte
idem non reducatur ob impediraentura ex parte
padi , aut ex parte agentis, propter quod accidentia infeparabilia tllius eftcdus nequeunt
ftatim reduci non (ic oportet femper ralia e(Te
6i
tifînfi ft-
impedimcnta. Hzceciaro dodrina& refponfio

in ea fundata vera eft nam aliquando idem in
fpecie nequit reduci ob illa irapedimenta , vt in
viuente apparer , & in mixtis , in quibus non
datur imraediatus regrcftus virtute caufz nacuSftti Oper. Tm. X.
Ex quibus
patet ad altud
quod
obiicit ex in-
hanc inclinacioncro
quz
in adlura
(lue diuerfura in
(iue idera
efFeûro producat.
enim
7J
Rtflit*.
fufficiencer reducitur
Patet ad aliud
nuraero
quo
dicic
Deura concurrere lege vniuerfali cura natuta

fecundum exigentiam caufarum.
Refpondetuiid veroro cfTe, fed caufas non inclinare magis in cfFedtum vnum numero quim in
Silutit.
efTcdtura fimilcra.
Dices. Fruftri daretur in natura talis poten*
md^titm.
quibufdam
qutbus ftantibus ncquic

dari regrelfus iramediatVis virtuce caufz naturalis i
(ic , ilLis ftantibus , repugnat eftiedlum
redire eundem nuraero ex defedlu potentiz
naturatis ,
immediitz. In aliis auccm non
dari calia impedimenca ab incrinfeco ,
fic
noti repugnar ab itminfeco redire eundcm cffeûm , led taiHiitt) ab incrinfeco ,
lege vni,
fpoficio in re
&
in^
pafli, intclligenda
in
ez
aut fundata in ipfo efte<5lu re-
fpedliue ad caufas ab intrinfcco
mtdium
&
nempe
ex
quz
impoflibilitate intrinfeca fundata in cauiis
trtgrtffiu^
explicaco
cefta eft
vero
imraediace producuu'^
rur per virtucera caufarura naturalium , non re-
Viutniikm
agentis
fcilicet
modo
ad perfedlionem naturz , & (ic neque

quoad fe , neque quoad vniuerfum , neque quoad
alias caufas patitur violentiaro. Dcinde non
dicit ordincm ad caufandum , ni(i prout di-
redic.
Qu&d
funt
roero vircuce naturali redirc poteft,vnde conftac
non Hc
frimm ex
ntque tA idem' ih^numero quod przneque ad idem in fpccie. Tn aliis ver6

in quibus datur idem regreiTus quoad fpeciem,
non funt talia impediraenta ab intrinfeco , fcd
tancum ex decerminacione cauf^ primz^, vt didtum eft. Illa crgo extrema verba Dodocis:
Nenfic eportet fimfer ejfe tdlU impedimentit , &c.
cedensjvel confequens : quia nerope in contradi-
Chuahtx
Qu^ftio 1 11.
1.
tia
(i
nunquam
reducerctur ad
RtfliiM.
adum.
Refpondetur hanc potentiam reduci in iCtvim

alretius (iroilis, eo
non folum per pioduîonera
modo
Stlutit,
Lib. I
62
V. Sententiarum.
modo qao omnipotentia Dci reducicur in

adom quamuis non refpedu omnis poilibilis,
fuit
rei corrupta:
cxcrcetur fumcicnter refpedbiuc ad hos efTcdlusi
, cui per accidens eft, iiue producat

illum ôêffi interrupcum eius , aut antequam
habuit vllumfj^; quia eadem virtus,qu requi-
quos de fado |troducit
ricur ad
vel ficuc ipfa potentia caufae naturalis in fpecie
fcd ciiam illa potentia
C H O L
Tojfe tJtxturam ahfolute reproducere corpu4
tamen nonpojfe
tur corpora
TÊ
eo
modo , quo fiet
vnum, fufficit ad
alteruro.
V M.
mixtumj ex
di5it4 in tertia
pntentiai id
in refurreîone <-uniuerfalt i quia fubito reparabun-
humana de cineribM , ''vel aliu , in quibitj fuerunt refoluta^ quod agentibpu
naturaltbM
19
reduda ad a6bum pcr priorem produdHoncm
efi
impoj^bile.
fecundo articulo
principali, abfolute pofflbilc cft naturê rcduccrc cor-
J ^pus mixtum idcm fuppofica tcrtia opinionc / pracedenti articulo fcd non cfl:
poffibilc reduccrc idcm codemmodoquorcducctur. Prima conclufio probatur,
quia fi tcrtia opinio / pitcedcnti arciculo fit vera quandocunquc matcria tota cadem
approximatur agcnti cidem finc impedimentis poicft idcm rcduci ncc tantum cidem agenti numcro fed cidcm fccundum fpcciem quia identitas fccundum fpc;
ciemin agentc aiquiualct idcntitati numcraii. Probatio , fi in ifto inftanti hic ignis
cx illo ligno generat ignem hunc , & fi in codcm inftanti illc alius ignis cffct approximatus eidcm ligno gcncraret cundem igncm 5 fed poffibilc cft totam materiam,
cx qua formabatur corpus iftud, alias in gcncrationc naturali .cffc itcrum fub forma
,
Cap.ii.
fcminis
& mcnftrui in alia matricc
ponitur /i^. x.diliinif. zo.
iO
r4 no pitejf
cfrpHs hh-
manHm
,
, ficut probatur per didum

Grcgor. Moral. 4. bc
ergo tunc in alia matricc formarctur idcm corpus
mixtum.
Sccunda conclufio cft mihi ccrtior , quia ifta dcpendct cxquibufdam fi opinio
tcrtia dida fit vcra. Illam fccundarn probo , quia tota natura adiua eft alligata cui^^^ ordini formaruna in tranfmutationc, ita quod tota natura non poflet immcdia^^ P^ acctum induccrc vinum folus autem Dcus in agcndo non limitatur ad illum
ordincm , Sc maximb ille cft ordo ncccffarius refpcdu agcntis naturalis , quando
proceditur abimpcrfcdoadpcrfcdum:quia illud non potcft pluribus,fcd paucioribus modis produci. Nunc autcm mixtum iftud cft pcrfcdum intcr illa corrupti^^^y^^
g^ jjg^ ^^ ipfum dctcrminatur magnus ordo in formis pracuius fecundum ordinem naturalem vtpotc fcminis , fanguinis , & carnis &c. Nunc autcm talcsformx non prxccdent illam formationem corporis eomodo,quo tunc reparabitur: quia
fubito rcparabitur de cincribus, vel pulueribus, vcl aliis,in quibusfuerat prihsrcfolutum crgo tota natura crcata non potcrit rcparare illud corpus co mpdo , quo
,
Ttdn4tM-
modo
qudfl. t.
eo
quo
reparabitur
tn refitrre-
Eliene.
tunc rcparabitur.
agens flt aequiualens fecundiim virtucem , quod ignis producftus ab hoc igne poffet
produci ab alio eiufdem petfedionis, fi applicaretur primo. Patet hoc ex coramuni fentcntia,
quasadmittit virtutem caufarum vniuocarum,&
acquiualentium efte indifTercntem cx fe ad omnes
effedlus in fpecie , ita vt quidquid per vnum
fufficere vt
QOMMENTARiyS.
h
7^
.
Trim
etn-
tlufii).
l^ fecundo
D'
artkulo principali
&c.
Hic
duas concluHones. Prima c(l fuppoHta veritate tcrtix opinionis prxmilfae , quam
probabilem magis prx reliquis ccnkt ypopnattiftatuit
tyid* an- fam reducere corptu mixtHm idem numero. Secunda

* *''*
conclufio eft, 0 ejfe pefftbile natura reducere idem
todem modo , quo reducetur virtute diuina. Probat
ad indiuiduuro
cumftanciis
ti
tertia illa fententia,

,
vt
magis vcrifimi-
; fi
clt
eiufdem vircutis in fpccic;
Sc in
eo cafu,
quo fic tota materia applicaretur poteft fequi

idem effedlus numero , qui przfuit quia eadem
forma feruata , & cadem materia nequit efte diuerfura compontum. Hoc argumentum fuppoem- nit concurfum Dei ad eundem cffedbum quo
Dtt
fuppofito tollitur omne impedimentum tam ab
:
turjum
ad
vtrttnti
pr!m* conelHfitnit.
aliqui reducunt decerminationcm effedbus
ptimam conclufionem data

quam hadlcnusprobauimus
lcm. Probatio fumitur ex identitatc materiar applicatae eidem agenti in numcro,aut zquiualcn-
Sufptni
producitur, produci poffe pcr alteruro.
i
r
n
*x"'n'eco,quam
etiam ab mtrmieco, ftante potentia in caufis proximis, & applicatis. Deinde,
dicic ad probationcm fccundi membri , ncmpc
i
effe
ica vc
<l
Hinc
quo-
caufa prima. Alij i cir-
non ad vircucem
caufas crea-
quia indiffcrens eft ,

quidquid fic , an in quauis difpoficione poffic in quemcunquc fuum effedlum indiffercnccr , cx fc faltem.id in concefTo cft , nulca:
praecise fumpcae reduci poflic
&
lum indiuiduum producere de fi&o

alia eius virtutis petfcdionis,
iifdem circumftantiis,
&
quin ab
difpofitionis,in
& concurfu alioruro pro-
duci poffet.
Ratio huius
cie,
&
)i
priori eft conueniencia in fpc-
perfeftione
adionem
& reliquis
hic&nuncad
neque ergo ex rarione fpeordincm detctminatum ad vnum in-
requifitis
cifica dicit
diuiduum magis,
qu^ alia, concurtcntibus iifdcm
75
laJiferentht
'<*[*
*
^
dua.
dfin'" '*"'
Qu^ftiolII.
DiftinaioXLIII.
neque ex indiuidualiiem,
tate etiam habet dicece fimilcmordinem, quia
il(niliba$,& paribus
non eft virtus
ex ipfa indiuidualitate
fed cx natura fpecifica
tutis
qui
cft Ipccici
ncque
adliua eius,
etiara cx
propagatio
vir-
fii>e
refpicil indi-
naturam , qua: cft

terminus formalis produdionis ncque etiam
uiduum dcterminatum
fed
Jpfa indiuidualiias eius in tp entis videtur includcre aliqucra gradum entis , cx quo exigerec
vnum indiuiduum magis quam aliud ; quia nuUi
magisafllmilacur: natura autem , vt caufat vniuocc.tendit in aflimilationem pafH jquod l\ iam
eft
afllmilacum
nihil
&
ccffat idtio
aliqua communicatione cncitatiua intcr indi-
uidua eiufdem fpecici
cum
non
ha:c
poflit clfc
duopiurium poaliud indiuiduum caufz firailis ede

reft ergo
in ordine ad hoc indiuiduum efFedilu$,& fic confequeoter quidquid producitur ab vna, poteft ab
alia zquiualente produci, vel denu6 a fe ipfa.
idcnticas, ita nequit efTe przcisc vnius, aut
rum indiuiduorum,quin podlt
clTe
&
Quod
mcro
fi
dicas tunc neceifarib foce diuerfas nu-
adlioncs.
Rcfpondctur
vel poffe effe
eandem
in ratione
adlus produ6liui,& vc fpecificatur a termino,

cet diuerfa
fit ,
vt refpicic diuerfas caufas
natura vniutrfa rtducere corpm mixtum e erdine,

ijMO
redncitur
corpm humanum
li-
&
in rtfHrreUione vir~
Probatio confiftit in hoc, qu6d natura proccdens de impcifcdlo ad perfedlum alli-
tute dimina.
N^w*
ot
ordmi formaruro in tranfmutatione, *^">**!^f'

quem nequit tranlcendere Ueus autcm non al- /-^
ligatiir , ncque limicatur in agendo
idc6 potcft
ligata cft
in inftanti formare
ta,aut nacura
mixtum non
,
fic
caufa cica-
quia illud mixcum, vt corpus hu-
manum,nequit
finis adtionis
tnim sgit infihtfimile, vtUtjiude. Datacciam
63
eciam corpus mixcum fic po(fic redire , feruato

dcbito otdine.
Probac ergo fecundam , nempe impcffibile effi
alitcr aut pluribus
modis proce-
Magnus crgo ordo
dere naturalirer i natura.
in
formationem corporis humani , vt feminis , fanguinis , carnis , fccbndum

qucm procedic natura ; vnde fcquicur cotam naturam non po(Te reparare illud corpus , vc ficr io
refurrcdione ex cineribus , vel aliis , in quibus
erat refolutum , & hoc in inftanti vt irfri videbiraus. Circa hanc conclufionem nihil occurric
hic diderendum , nifi ii quis quzrat vnde ifte
ordo neceiTarius fic in natura ?
Ad quod refpondetur ab intrinfcco oriti tam
yS
ex difpoficione mateciz conuertibilis in aliud, iuomeit
quim etiam ex natura plurium caufarum con- /'"'-' * ''forrais przcedit ad
currcntium cum fubocdinatione, vel eiufJcm ^' *? , f^

ftrmm fuf,.
r
caulz cum ordme ajêntis ex parte '"3'*risE, ,,^,-^^ ^
quia non quzlibet eft immedtitc conuertibilis cinfa ftcun'
in quodcunque nacuralirer ; fed aliquando in da.
.
74
hanc diuecncatem nihil refecre /iipra probauimus.

AdJucic in confirmationera,feu probationem
eiufdem doAcinz Grcgorium lih. 4. MoraliMm,
cap. iz. quem plures alij in hoc fequuntur, vc
fuo loco aliis vidimus dicic autcra Gregorius fi
ftacus innocentiz pcrfeuera(ret,fore,vt foii clcdli
procrearcntur, & nullus reprobus (ed tunc data hypothefi , plures c\cOA , qui fecundum ftatum przfentem gignuntur k reprobis , tunc effenc ex aliis parencibus eledlis ergo indiuiduum
:
ab vna caufa . poceft efte ab alia

zquiHalence. Ad propoficum ergo ficuc cunc in
alia maceria formarecuc idem corpus mixcum,
quod nunc, fecundum ftatum przfentem formatur in diuetfa, ita po(Iet fieri de fadô. vt feruato ordine agendi nacurz, procedendo deim-
efedûs
qui
eft
&
pcrfefto ad
&
pcrfcdum
feruacis difpofitionibus,
raucacionibus incerraediis idcra mixcura ex
eadem maccria , Deo
fcilicec
applicante caufas
& concurrente, reproduceretur, & eadem anima

infundcretur , quz
75
alias fuic.
His pofitis quoad primam conclunonem, diquam fit prima,

cic (ecundam efte certiorem
quz dependet a veritate tant^ra probabili terciz
fcntcntiz przmiftz nam fi idcm poteft redire
vinute naturz , non eft repugnantia > quin
,
(g^ ejficientem
formam detcrminatam
eft caufis,
nec
qnz hic
&
naturam diipofio
r
prour iubmateriz,&
iuxta
tionis,(e tenentis ex parcc
*-'''*
''^*'*
t* ntattrii.
nunc applicantur. Ex parte
plurium caufarum fubordinatarura eft etiam ille

ordo , quacenus vna przfupponic necelTario
adtionem, & cffedlum alterius, vc pacec io con~
uerHone alimenci. & formacione foecus ; nam ad
effedlum nutricionis fupponitur adtio ftomacbt,
qua primikm conuertitur alimentum in chylum,
tranfmittitur ad hepar , per quod conuertitur
in fanguinem , deinde diftribuitur per meatus,
orilt
exfar-
t* tamfati.
&
vt poffit conuerti in fubftantiaro viuentisjin
quo
ordine fupponituc z(kio caufz priocis ad pofteriorem, tanquam efficientis immediati,
& difpo-
nencis raateriara circa tjHam agencis pofterioris,
& eam ipfi applicantis

re applicatam.
quam aliter nequit
habe-
Eodera raodo contingit etiam in
formatione foetus naturali. Eadem etiara caufa

agens ad diuetfas formas aliquando agit curo
fubordinatione proptcr ordinem inter formas
quoad fe, vel propter ordincm ipfius in agen-
do
Ori!#jrîir.
"
tiufdtm
'***'*'
quatenus nequit attingere cfFcftum , (cu

niu prius agat ad immedia,
pofteriorcm
tum.
C H O L
tAmmam corpori reparatOy

formam
a fey nec ab
M.
alia creatura^ fojfe <uniri.
non comcidere. Vide DoS^. de coincidentia cauftrum
*T>ocet
'ziniuer-
faliter 2..Vhyfic.quxJi.-j,
TÊ tcrtio articulo ciicicur,qu6d rcparaco

Jl
/quod
qux cft
i natura poflit
anima
ncccITuas animae ratiunalis
macioncm
rcuniri
:
illi
in nacura
illo
corpore i quocunquc, vidccur
corpori quia
crgo
iiia
forma
cft difpoficio
ncccditans ad ani-
fcd ad tocalcm difpofitioncm fcquicur ncccffari^ iliud, ad
11
cft difpolitio, Hen.ûodl.
quod
difponic.
'
'".^'^,'*'
^'
Scd concra paccc quod illa anima non poccft ab aliqua crcacura alia a fc rcuniri ^txi*.
corpori fcd nec a fcipfo tanquam a priacipio cFc(fliuo illius vnicioois. Probacio
,
Seeii Oftr,
Tom. X.
TWiufque
perfelior
fw tffttiu.
Idemvult
Idem
k\\\czviX\-x.MetAph.cap.-^.
cft prxftantius pafto
quse propofitio
fimplictter perfeîui fuo ejfciu fiormalt
vt alias
didum cft dcpendet ex
effi-
far'"'"
^.
.,
De
quo
Dff.
illa
iiomo
(cd.
vult Auguftinusy^fr (7f/.ix.qu6d agens

,
agens
anima
corporea. Patet crgo, quod ncc
cft fimplicitcr pcrfcifiior
ejl
fua,
totum partc, & quacunquc alia fubftantia

anima.nec aliqua fubftacia corporca alia ab homine.poteft efle caufa cfFediua homlnis.
Praecerca z. Phyfic. Forma &. efEcicns non coincidunt in idem numcro ergo ani^^^(^^^,32 ^ft caufa formaHs hominis, non eft caufa cfFedliua ciufdem. Practerea,
non minus naturalis fuit prmia vnio fada in eencratione quam illa fada in refurrcdione lcd anuna non potuit cfle caula eitectiua ilUus vnionis , Icd lolus Deus
creans, & infundens ergo, &c.
ficiit
ctes&
&
probatur audloritatc
caufa xquiuoca eft finipliciter nobilior cffcdu
Auguft. Sj.q.qi. Omne quod fitêt^ kquofit^ par ejfe non potefi , alioûin iuHitia ,ijua fua
<vnicuifjue tribuere debet, de rcbus auferatur necejfe efl. Intclligit autem dc caufa xquiuoca,
^yj^ iuftitia in caufa vniuoca rcquirit aequalitatcm fcd \x\ xquiuoca emlncniiam.
vtriufquc
Caupi
itcjuiHocaffi
Caufa.
"f
64
i.
Conccdo conclufioncm,quc)d
?hyf.c] 7.
hominis
2.2.
cidem
foli
fubcrit
fi
foH virtuti acliux diuinx fubeft prima produflio
produdio fecunda
ifta
autem produdio
eft in
anima-
tionecorporls organici.
Ad
oppofitum dico quod in tota natura nihil cft in fufccptiuo quod fit
ad formam quia cum quaUbct tali ftat potentia contradiAionis ,cum ifta neccftario concomitetur fufceptiuum quod cft pra:cise fufceptiuura
taiis cnim rcpugnat necefntati.
Sed illud verbum vfitatum de difpofitione , <\wx cft ncccffitans debct fic intelligi,
quod difpofitio non fit ratio neceffitatis, fed quod ipfa pofita, agens neceflario inducat formam , ad quam cft difpofitio 5 vcl neceflitatc fimpliciter , ficut quando eft
mere naturalc vel ncccflitatc feeundtim quidyVt quando agenseft voluntarium,
FormA cer- & difpofuit fic agere &c hoc vltimo modo forma corporeitatis eft difpofitio neccfllporeitatii
fcd quia
j^fjj ^^ animam i non quod ex ifta.vel virtute eius fcquatur animatio
ôwo otjt
-p^^ pofita, agcns neccflitate conditionata fuac difpofitionis inducit formam , ad
quamcft.
nictjiltls
vj
n ,.
ahqua potcntia palAd argumcnta principaua. Ad primum dico, quod non cft
ad anima ? ni
natura,
ncponaturpafliua fruftraj
fiuacrcata,cuinon refpondeatpotcntiaadiua in
13
ty4darg.i. fed diucrfimode ponitur illa a<fliua in natura fecundum Philofophos & Theologos.
giuomodo Stride cnira accipiendo naturam adiuam pro natura creata quia Ariftoteles popotciiApaf
vt tadum eft qttteft.i. ifiifts dift. non cuilij^jj intcllcdum immediatc induci a Dco
jtuAre.pnn^^^ potcntiac pafllux correfpondet propria adiua in natura fed accipiendo naturam
ncccffitate fic Philofophus dicerct eflTc potentiam adiuam in
in natnr-t? V^^ agcntc naturali
De 9o 1. natura, quia primam caufam agentem naturah necefljtate in iftud paflTum. Sed
</ 5
1 ad Thcologi ncgant ctiam in natura clfe potentiam adiuam ifto modo
quia primum
3. pfo ft~ dicunt agerc in jftud, non naturali neceflitatc, fed hbere: & tunc fecundiim cos,
cunda opi- ^s^^
dicitur correjpondet alicjua aîuain 4rr<i, naturadcbct ibi accipi communitcr
ad totum cns. Nec ctiam ipfi ponunt magis fruftra aliquid in effe., quam Philofophus quia azque potcft potcntia pafllua reduci ad adum fi reducatur non ab agcnte crcato, fed increato,necnaturahter actiuo,fed libere: ficutfiabagentcaHomodo poncretur reduci.
n Ad aliud confequentia non valct potcft in proceflfura rcfolutiuura crgo & in
Facilius eji illum proceflum compofitiuum,qui fuit in componcndo. Patet inftantia poflum
denruere
enim diuidcrc folidum, nec tamen partes diuifas poflTum iterum continuare.
ûam cx^j tcrtium vno modo negatur eandem matcriam totallter in fc , & in partibus
ailcui agenti propter diuifioncm partium materiac, qua: fit
TvTi obi P^*^ approximari vcre
rcdire tanio pro hac *" corruptionc Alio modo negatur materiam candcm pofle mancrc, vcl
pane & men iftud argumentum tangit illud generale , de quo tradatur in primo articulo fo1
illud in
difpofitio ncceflitans
<7
(jHoad
hoc lutionis,
& cft pro tcrtia opinione
quac
non cft ibi
fimpliciter reprobata.
cxemplutn
tenetur a
j^g^ ^ jj
'
<.
fOMMENTARiyS.
habet iam diTpeficionem neccfllitantem ad for- $/
mam. Hancfententiamdefendit
probabilem , folucns arguDicunt crgo hanc vnionem poile fieri ab ipfa anima , fe intime exhibentecorpori difpofitoper informationcm eius
dijl.
77
An>,itn ft
erb
"jr\ /mi
J_-/m6
4rfc/<j <//Vr
&c. Statuit
pri-
fcntentiamHcnricifo(^/^. 11.^.14.
^""' a^^rentis animamcorpori virtutenaturalipoilc

vuiri, fi cft difpoficum
organizatum j quia
&
art.i, ûaj}. 1. vt
menta
in contrarium.
quamfcntcntiam Suarcz/
/-
RichardusA^f/'''*'""-
j.f.jrM./OT. <iy^.44.
DiftinaioXLIII.
fiQ.$.infin, cenfet prQbflbilem,&
eam
tribuit
hoc aniculo
tenuctitifed
nem ab eo pontam
it
itv
non aduertit conclutio-
negatiuam
ConcluAo ergo Oodborisell quod nMBituagett-
Conelnfitt
Anima
cfle
no-
eam
ftro Dotox\, ^.Ttrtiut dicendi ttu>dm,c[\xiC\
r-
Deteft
imiiHit,
formam
in
ctiam
caufa totius
>
alitet
non
rur2poircinfundcreeam1cmanimam;camennon
admictic vnioncm ^nimx cum corpore accingi
ncquidcmin
& pcrindc-ciret caufa totius,etiamfi przexifteret
prima hominis generacione, vc pacec
infia $.
eft
efii
forma,mod6 ipfam
virtute fua
adliuacommuni-
cluiionem iam primifTam , vidccur communis

fentcntia eam fequi,& probatur benc a Dodore.
anima,aut aliud caufaret vnionem,qu6d canfaret

compoficum,& fic aliquid fc ipfopcrfedlius caufaiec ad nihil enira excendicur caufalicas canfar
Prim6,qui.i caufa zqiiiuoca
e(l
nmpliciter no-
xquiuoca to-
quod probat authoritate Auguftini
qq. quxft.i.
Omne quodfit,ei a
tjuofit,
lib.Sj.
par effe non
rehits
auferatur neceffe
efl ,^c.hominem
ergo
Detu
Rcdc ergo probat
Auguftinus
hominem non clfe Deum, neque ipfi parcm, qiria
Deus fecic homincm,& iudicia prouc in rebus rcpcricur , vc funt condicx fccundum pondus, aut
modum & mcnfuram dcbicam , exigic vc efFedus
caafxsquiuocx non
fl
incrinfccz
efhciens
ad quod non fe exccndic cciam caufa
cijra
non caufet
fine
vnum genus caufarum in creatis

concurfu rcliquarum:ergo tocum
rclulcans in co cafu efTcc cfFcdios cfhcientis

alterius
crgo
quam
non
vnicntis forroam ad materiam:
&c.
&
Probat fecundo, quia forma

efficiens in ge80
nerationc compofiti fubftantialis non coincidunt Serunda frtex i.Phyf.fed forma eft anima crgo ncquit efTe ^*''":
hoc non eft verum , vt patcc ex ratione przcedcnti , fi ipfam vniat formaliter corpori,auc vnirc polIit:ereo,&c. Quod autem for^~"
efficicns
fcd
ha:csqualicas requiricur in caufa vniuoca ; eminencia ver6,& cxccffus in caufa zquiuoca , vcbenc incer-
dera cffcdlus
pretatur Do<5tor.Vnderacioapriori huiusTcriratis habecur,quia nulla caufa porefl includere in fe
impermixta,& diuerfa. Przterci cx diuerfo modo caufandi caufarum intrinfecaruro, & ex-
cminencer aliquam formam , qux in fuo
trinfccarum:qnia extrinfecx, qualis
raali excedic
fic illi
par, quia
pcrfcdionem formx, qua
efie
for-
incla-
fic
dens conflicuicuc formalicer in fuo efie.nim fic includereeminenccr diciccxcefTum pcrfedionis in

elTcndo ipfius includcncisfuprar^ formalcincUifi.vc pacet vniuerfaliter, etia in
primo cnrefic
includente creaturas;proinde inclufum
fic
in alio
emincncer dicic in (no efii formali quancijm ad

pcrfcdionem,cationem poflcriorisadincludens:
cum crgo caufa cocalis xquiuoca fic includac fuil
cffe6lum,fequiturcffeAum in fuo efii formali deficerea perfeclionefux caufx,& formz.pcrquam
_ma
o:
&e cihciens
non
_
J
non
coincidant
patet
r n
r
refpedtu eiuf
de palTo^vt prxcise confideratur in pocencia paf^

tas
cum
paffum
agens
efl in
fit
in
hoc non efl aliqua difficuU
adu
refpeftu eius ad
mera potentia
quod
pafliuaifed intelligi-
formam , quam in palTo

producit agens xquiuocum, dc quo agitur.
His poficis quancum ad probationem Maioris,
fubfumit homincm cffe perfediorem fua anima,
quia totum efl perfcdlius fua parte hominem
tur etiam refpediuc ad
prxtcrea
perfedliorcm quacunque alia fubftantia corporea : ergo nequeanima ; neque alia

elTc
fubftantia corporca cfl caufa hominis clFcdliua.
Visrationis in hocconfiflicj quia aquocunque

cfl vnio parcium ad inuiccm, ab eodem efl cora-
poficum refulcans
aniroa.quxinferior
hoc nequic cfTc ab

pcrfcdHoncinequic etiam
efFe(fliue
cfl
ede ab aliqua fubflantia corporea

Scoti Oper. Tom. X,
ergo,&c.
cantum
Terti6 probat , quia non rainus naturalis fuft
prima vnio fadla in anima in priroa generaiione

hominis,qullm fecunda fadta in rclurredlionei
&
illa fuit a Deo infundcntc animam ,

non
ab ipfa anima ergo
hzc. Sumit autera naturale vt cft difFcrentia potcnttz pafliuz.
fed
&
(ôncedo conclufionem
foli virtuti
&CC.
Hicdicitqu6d
/i
adîuz diuinz fubeft prima produdlio
hominis, eidcmetiam fubcft fccunda prududlio,
Hic lurait produioncra hominis,vt eft ab agen-
fiua ad forma, quia de
^,
efFedtum;intrinfecx vero infunt effedlui.
eadem forma vniuoce aliasfecundum

pcrfedlioncm cfTf t omnino prius & poflerius,
quod repugnat. Hoc ipfum confirmat Dodor cx
Auicenna,& Augullino,quacenus dicic agens cfle
pcrfedlius paffo^quod inrelligic Dodlor no folum
,
<^'iP"
tietlitlc ttiit-
cft cfficiens,
infiint effcdlui,fed attingunt virtute
quz
C*urfor*""''*
quia caufarura gencra funt
coiiflicuicur:ergonequicipfeefIcpar,auccommunicarc in
'
caret materix caufaliter: ergo rt(5lc fcquitur
bilior fuo cfredluiintelligide caufa
'' tauft
"^^'"^^ '"*
Cvncede ccnclufionem,&cc,Qu.imum aucem ad con-
rumfeit,tjuantjuam optimefecerit,nontamen idfecit,
r tMitnii,
non inde eftcaufa totius quia

, qui totum cft ex matcria>
quamnoncaufat efhcicns , fcd quia fua adione
vnitiua eius ad formam cam communicat toti i
ûoderatip/e,Scc.
79
commu-
milfz , pollc redire eundem hominem , quantum

ad corpus naciiralicer, Si Dcum vt auchorem na-
de
ijutmrdt Mt-
&
& communicatio vtriufque tanquaro com-
uippofica vericate tertix fentenciat fuperius.prs-
in prtced. Mtt. docucrit
fottfi\alioquin iufiitia, tjutfua cuttfue trihuere debet;
tenditur.
extendicur virtus caufx effedtiux ad cocum, quk

totum eft prxcisc; nam quod efficiens producac
cali
*minenttlit
riz
quamuis autem Do<ôr
78
PerfelH
pcrfedliorem vnione, quai nifktnf,

ergo ratio non probat.
Contri.A quocnnque eft vnio < ab eodem cf- jm}ugn*tMt.
feftiuc eft informatio formz ,
receptio mateefTc
nihil efl compofiti
ponentis, vt ex ipfis caufatur totum

nicatio.inquam, qua toci inlnnt qma
ipfa
Auguft.
Dices animam
65
tu iteuuralu mlteriut eib ipfa animtt, netjne per iffum

mnimtim pejftt fieri htc vnia , fid a filo Dea i
vircutc caufx nacurali$ fecunda:,
PrtbAti.
QujeftioIII.
confiftit in aniraatione corporis organici.
tc pcr illam
quia
eft
8l
Conilufio
^^?'' '-
Tf^V""
a6lionem,quz vnit animara corpori, VtiUratur.
qux
proxirac attingit totum,&
non
alia
prxccdens , fi eft. Quod autcra dicat , fi prima

produdlio hominis fubcft adlioni diuinx tantijm,
intelligit przcifc de vnionc.feu vnitionc animx,
potiffimum excludendo fententiam,quam impugnat.in quantum docet vnitionem efle ab ipfa
anima; quia nullum aliud agcns in fccunda pro-
&
dudione
applicatur,ex
fola anima.
Qu6d
quo
clFc poffir vnitio,ntfi
fiat ab anima ipfa in

produdtione prima hominis, aut fieri poffct virtute fua naturali^non cfFci inconueniens vt ab ea
fierct in fecunda produdlione hominis ncgat tamcnfupra fieri hanc vnitionem ab ipfa animaex
fi
vnitio
rationibus prxmiffis.
Aliam rationem prxmiffz conclufionis proponit paterygid.Lufir.rm.).i^.j.r.;.$.i.>rm.6.
&
7.
nempe
ide6
non
pofle aliquam
caufam oa-
gj
AUa
raiie
ttmlufitnit
turalemageread vnioncraanimz in rcfurrcdfio- /"*'

ne,quia ncquit aliqua caufa agere ad corruptum,
neque confequentcr ad produdlioncm hominis
mortuif
66
V. Sententiarum.
Lib. I
Riortui, vtfupra ali^s tenuit iuxta principia,
qux
generamem attingeie vnionem aniniz

ad corpus,quamuis non omnino clare id airerat.
Docftor etiam hic non definit hanc quxftionem,
ma
vnio animae ad corpus fiat i generanconchinone prxmilla loquitur de fecunda vnione. Tertia vero ratio eftexclufiua refpcdu anims ; quatenus ab ea nequeat fieri niinfiindent,
fi in addito iWo fedfilw Dent creans ,
an
te
fcilicet
nam
in
comprehendatur , vcrba autem fequentia

fufpendunt refolutionem.
Dicendum fccundum principia Doftoris , gc83
Ceneras non nerantem non attingere vnioncm animae ratioScc.
pîj j jjj
corpus
imo ncque animae
brutalis,
qus
&
non
matena: a lolo Deo,
-,., cducitur de potentia
r
mi. rtior
r \a czlo , aut alta caula vniuerlaii, ant particulari;
lu,
Jferi-
quia perfcdlio coueniens animac bruti pcrfefti,cft

cxccdcs formam cxliigencrans aute non eft con-
turdeanm jundus matcrjit, aut corpori organizato, ncque

ncceflaric) tum eft,quando corpus eft perfcdc
TMion****
organizatum ; vnde adlio produ6liua animz nequit
qui
ipfi tiibui,
animam de
fed foli
caelefti;
Dco,
potentia fubie<fli,ita
8.
tionalem.quae
eft
fum
& applicatum.
Priroa conditio defuit ani^
mx racionali.
Secunda etiam eidem defuit,quia

non eft applicata pcr modum fubiedti agenti gcnerantijv t ineft corpori,in quod idcm agcns agit,
prout ipfi hatc aftio generatiua compctit , & in
quantum ctiam anima cft vnita corpori j ali^s
non apparet ratio , vndc ad ipfam extendi pollct
illa neceflitas
'*/'
per iiiam
*;f.
fi eft agens naturale , vel fccundum Diipefuio d

agens libcrum , & fic difpofuit , aut mtionale no
intcndit aeere. Deus autem , qui eft caufa pro- 'f' ""'i'"*'
P
hoc mtao.
^
j
j
r
auctiuaanimE,Iupponit rormam corporis,& organizationem in ordine ad animam , non tan-
fimpliciter,
^Hid,
fi
eft
quam
haec neceirario infcrat produftionem anima:, fed tancum quia Dcus fic difpofuit eam
produccreea fuppofita, & ad finem animationis
coagit ad organizationem.
yid argumenta principalia , icc. Refpondet
8c
ad argumenta liminaria quxftionis. Primum Ad rûmt'
quod
fuit,
in natura
potentia pafliiua natura- t frimif'
fit
ad refurredtioncm
lis
aftiuam,ne
fed
illa
omni
&
vnio animae ad corpus

finjTulas eius partes,quae fit tota in toto,& in fingulis partibus.vt difficile fit conceptu quomodo
vltimo quod
talis
talis fit
vnio, licct connaturalis
incfle virtute agentiscrcati
fit
anima
poflit ei
fed ha?c quzftio ad
alium locum fpedat quo eam remittimus.

84
1
.^d illndm oppofitum , &c. Refpondet ad funTundamtn- damentum Henrici, quod eft hoc ; nempcin natum Henrict. ^^^^^ ^^^ virtutcm producendi corpus organiza,
tum cum fua difpofitione nccellitantc ad animam:ergo necclTario fcquitur anima non ahtcr
,
fcqueretur ex vi difpofitionij,nifi difponens vniret
animam
dependcns
It
rationalem:ciim anima
ceUitans in hocexerit virtutem.vt

ad
idtm.
forma
in-
eam ne-
eam vniat.
Rcfpondet bcne Doftor ptimo deftruens illam intclligentiam , quam praefcrt argumcntura
,
difpofitionis neceilitantis
!uidfn di- tecedentcr ad

fpo/iti nictf.
fit
fubie6lo:ergo difpofitio ad
formam,
quae infit matcria: an-
qua: neceOitat ad for-
m^xn cx ratione fua, & connexionc ad ipfam

formam. Hanc intelligentiam impugnat Doftor,
& optimc quia cum omnis difpofitio fit ante,
cedens
formam
(ali^s
non eilet
difpofitio ad for-
tali
*'*
corrcfpon-
&c. Refpondct Adfrimum.
fruftra poncrctur: fcd
hanc
adti- omnifftu*
fta- terreSpendet
tueret in natura refpcdtu potentia: paflluz.vt na- ^"*-
tura fumitur praccisc pro feric cntium inferio-
rum
VI cxcludit
primam caufam hoc enim
^^" "'f '^
nc-
garctin pluribus Philofophus,quinetiam in ipfa ^^'|]!

produdtione animae , quam conftitucbat h folo fiiri.
Dco
lem
)"/i^
diceret tamcn hanc a^fliuam natura-
eflc;
prout naturalis dicit differentiam agentis
, elle in natura , vt comprchendit pricaufam ; in quo errauit ; neque hic error

conducit ad faluandum potentiam non efle fru-
neceHari)
mam
quantum non
Accedit
ergo
ftr^ in
conuenire.
uam ncquc Theologus ncque Philofophos
non vidctur polle agere agens creatum primo ad

Vnionem animae , aut alterius formac fubftantialis , nifi per adlioncm edudiuam eius a materia,
ei
nf
"'*
quiamatcria pro om- ^^ mtrinfec

ni inftanti ante formam eft fub priuatione,neque gent.
dacur ab ea rec:irus,nifi ad ipfam formam.
Intelhgi ergo dcbet difpofitionem dici nccefIitantem,cx co quod agens fuppofita difpofitione
in co gradu, necefficatur ab intrinfeco , vt producat formam in raateriam fic difpoficam , vel
aftio gcnerantis,& organizantis corpus. Deindc,
quje nequit in propofito
pti>i,
non inducitur
dilpohtionem vt priorcm
olhni poccntia: pafliuae in natura correfpondcrc
"
Refponfio
materiae
effe
"Jf'i'*""^
fius Dotflor in i.d.
forma fpiritualis creata a Deo,

*"""* ''"*" & non fubicfta aAioni gcnerantisrquod fpecialc
*'^'*' *"^^"^ caufa: materialis totalis
Vnâûri' *" 'P^* '^
& vniuocac necelTari^ fupponit fubiedum extenXenernt*
vniueeo.
det fua adtiua naturalis
hscratio currit quoadanimam ra-
non
donec aduencrii forcuius priuatio fupponitur crgo cx partc
ctiam educendo folus vnit. Vidcatur dc hoc fu-
A fortiori
Cttrwh
aui corpori
ficut educit
T.xflictur
infeparabiliseft amateria
stringit
cumpoformam quz
fequitur difpofitioncm compati
centia concradidlionis materia: ad
tnittere
Jiiem
raam
fotuta funt in ijirt.hmm ûitfl.Sc impugnata ihid.

inpriraatamenprodu(H:ionehotninis videtur ad-
natura; quia potentia diceretut fruftr^ in iu*feteniia
fcd ad
poflct rcduci ad aftum
adtum perinde tcducitur per agens primum, fiue
:
</'"'" J*S"'"'""*'
necelTario, fiue libcre agat.
yid aliud, confiquentia non valet , 6cc. Secung^

fuit in eo , quod duplex fit ^j fecutf
proceflus in natura, alter compofitiuus, alter redum.
dum argumentum
folutiuus
&
in
vtrumque aequc
fed poteft corrumpere

in fua
componentia
poteft natuta
aut refoluere
ergo
-,
hominem
& componetc
.
lutum.
,
Refpondct Dodtor non valf rc conlequentiam:
quia polfum diuiderc folidum , non polTum iterum componere. Ratio ergo falfa aflumitur,
nempe naturam aeque poffe in vtrumque proceffum ; ignis poteft rcfolucrc lignum ; non tamen
poteft componere, aut producere lignum.
Tertium argumentum eft ex corruptione ,
acris itcrum
tranfinutatione ignis in acrem ,
1
..,__
/,
Preeejfui rt'
tefo- feluttum, <y

cempeptium
,
&
'^/
inntura.
Rejhonfe.
Ntur uen
<?"' ?J*
'"^//J^^^'^
Ad
ttrtiut.
&
manet cadem materia fub vtraque forma ergo poteft fecundus ignis eflc idem
cum primo,&c. Remittit refponfionem ad didta
in igncm, in qua
:
Rejpenfie.
Doftorum ; fed negatur confequcntia; quia non fufficit matcriara
in
artic.
I .
efle
iuxta varra placita
eandem,
& caufam
Keqmridi'
particularcm etiam ean- termin^tie-
demeflc,nifiaccedatdcterrainatioprirai agen'^'^Jl"^^
tisin ordinjc ad idcra numcxo reducenduai,quod '|/^ 1^,r$
zMis
ftdet.
defiuir.
QV^STJO
X L11
Diftindio
QjT
Vtrum
67
IV.
rejhrreiiio Jit naturalis ?
& ol>ufc.t).c*p%x^K\c\\ziA.hic Mrt.^.qiufi.i. Capreol.^<c^.i
D.Dxom. jMoeUlb.Jâtrt.S.
&
Qu^ftio I V.
1.
i.
Palut]. tjusfi.i.
Sotus <iij}.^^. Durand. btctjH4ift.\. Henr.qucMiky.^Mfi.iC. Agid.Tl.eor.i. Suar.

tom.i.im 3 .p.dijp.^^.f.6. Vidc Scot. ^.MttJj. i i.i^ i.jnot,prtne.& ff.Aiet.îufi, 1 1.
7*i&*ffr.J.Adio
oaturalis poieil fubefre , (^ i.Phyf.<ptft.^.
Bairol. lutft.^.
}.
>?^
j?
j^^jg
Va rt6 quxro Vcrum rcfurrccflio fitnaturalis Quod

?
mafccnum
lib.3 .cap.
refurrccliocft huiufmodi
Prxtcrca , motus
ô^ commitne
4.
tji
fic
fccundum Da-
omntbus tn eadcmjpecte , aaturale
cjf)
tArg.
r.
crgo, &c.
cft naturalis
mouctur mobile ad
ralitcr
illud
qui tcrminatur ad quietem naturalcm
in
quo
naturalitcr quiefcit
& pari
quia natu- tArg.
x.
ratione mutacio
ad formam naturaliter pcrficicntcm mutaquia pcrfedibile naturaliter pcrficictur illa for-
cft naturalis, quac tcrminatut naturaHter
bilc
fed rcfurreaio cft huiufmodi
ma
reunita ergo, &c.

Oppofitum Dionyfius de dta. nom. cap. 1 6. dicit dc refurredione ipfim vifam cfTc
fupra naturam ergo non cft naturalis. Practcrea ad cognofccndum efFcdus naturales potcft pertingi per rationem naturalem non fic ad refurrcdioncm, ex t.qu/cjf.huim df^. crgo iLc.
Practerea,quodnaturalccft,cuenit vt in pluribus non tantum fuppofitis, fcd
:
Rat. opp.
quiaeucnit quotics caufaeius,quac naturalis eft.non cft impcautcm impedita in paucioribus fcd rcfurrcclio tantum iemcl eucnit
ctiam icmporibus
dita
eft
crgo , &c.
rnMMPKTATill/^^
L U M M t, C\ l A K. K o.
L
Pâno <jMtro
Hacc qu^ftio continet
Sic.
duos articulos
in prina6
explicacut
Explicat oftime rationem nacuralis

tripiiciter-j
violcnto
^ ncucrali.
nitur violento, 0
eji
'x/r
M.
violcnti (f^ fupcrnaturalis
^J rurfrj dupliciterin ordine adagensi
O* libcro
nitur fupcrnacurali,
nem.
C H O L
naturalc fumitur
^^^^ ''^ /r*fe per comparatfonem ad fingnla,

qujbus fecundum diuerfas acceptionet opponiimi fHpernAturaU. In fccundo rcfoluit cjuxftio-
ad pajfum
dupltciter ia ordine
/4d quafi. refiluit refurreSlionem

opponitur fupernaturali
fipernaturalui f^ libera. 1)e hfs
Do&. qutjl.
ejje
O* quomodo
'z;tjcilicet
,
oppo-
'vt oppomtur
naturalem
rut oppo-
loquendo de refurreCIione aSiiuat
prolog.
^ num. 10.
i
p TNtclIigcndum cft hoc , quod naturale xquiuocc accipicur quod apparct cx
J.hoc, quia diucrfis opponitur: &illacft vna doftrina cognofcendi multiplex,
i.Topic.cap. z. Opponitur cnim naturale vno modo fuptraatHralt alio modo libero^ vel
Tûral^voluntarioi tcrtio modo, viotento. Naturalitas cnim aliquando pcrtinct ad principium tripUciter
acliuum & tunc opponuntur fibi liberum vno modo,& alio modo fHpernaturalt. Nam f*"f>*"^'
:
agens naturalc, vcl nacuralitcr dicitur, quod opponitur libero., quia agit ncccflitatc naturali fcd voluntartum , vcl Iiberum, quod fcipfum dctcrminat ad agcndum
illo
modo loquitur Philofophus t. Phyftc. diuidcns naturam contra agcns a propofito
^.Metaphyjic. cap.x. <jr <{. dc potcntiis aftiuis irrationalibus,
adiuis rationalibus,
:
&
&
&
fiuc libcris.
Alio
ncm
modo cx partc
acliui
ad pafilim
quod habet naxuralcm
principij acfliui naturale dicitur
& fupernaturale
omncm
quod exccdit
ralcm & illo modo

incrcatum dicitur fupernaturalc.
:
Ex
ordi-
talcm ordinem natuquodcunquc agens caufatum dicitur naturalc ,

folum agcns
:
autem
&
opponituc naturate vno modo violento , prout naturaliterdicipatitur fccundum propriam inclinationcm paflTi violcntcr vcro , quod patitur contra inclinationcm pafli.
jjj^^
Et cx hoc fcquitur , quod naturale
vietentum, non funt oppofita contraria ira- ,,,/^ ,^.
paric
pafli
tur moucri, vcl pati,
quod
&
mediata,
tra.
68
IV. Sententiarum.
Lib.
mediata,im6 eft inter ca medium, quando fcilicct paflum ncutro modo fe habet, neque inclinatur ad illud quod recipit neque ad oppofitum ficut fuperficics ad albevei ad medium. Sequitur etiam quod non poteft efl!e viotJ^tateria dincm vcl nigredinem
frima non lentia in primo pafi!o fcilicet materia prima quia non inclinatur contra aliquid, cuntouetur
jus cft abfolutc rcceptiuum & haec diftindio iliorum oppofitorum & medij accipivielenter.
jy,. \^ pafib vt comparatur ad formam , ad quam tranfmutatur
vt autem paffum
coinparatur ad agens, a quo recipit formam, dicitur naturaliter moueri, quando
moucturabagentenaturaliter fibi correfpondcnte fupernaturaliter autem moueri,
q<uando ab agente fupra totum ordincm agcntis naturaliter proportionato ifti.
Sic ergo habemus mturale dupliciter vt pertinct ad acliuum quia vt diftinguitur
comra lti>erum &c/upernaturale, &cnaturale, vel 4/r<j///fr dupliciter , vt pcrtinct ad
pafium quia vt diftinguitur contra neittraliter, & contra vioUntum.
Scd concra diftindlionem duorum vltimorum membrorum arguitur, quia fecunA
Philofophum 3. Ethicor. Violentum efi cuitu principium efi extra non conferente^
dum
Cap.^.
Gittod via- vim pajjo
crgo in dcfinitionc vioknti ponitur principium motiuum
per confclentHm.
qucns violetHum circntiahter,non tantum accipitur cx comparationc pafli ad formam,
fed ad agens.
Rcfpondeo & ad quotcunquc tales inftantias per hanc propofitionem } lUud efi
,
.,
&
fecjuitttr efftciui
nunc autem,
forma,contraquaminchnatur receptiuum, non inducatur nifi per agcns per
fe violentans paflum tamen per fe ratio violenti cft cx habitudinc pafli ad formam:
quiapaflb, & forma mancntibus in fua ratione puta quod forma fit receptibihs,
tamcn contra inchnationcm pafliquomodocunque variatur agcns, paflTum violentcr rccipit. Hoc etiam apparet quia non tantum in induci, fcd etiam in permanere^
aliqua autem nadicitur quod aliqua forma violentcr permanet in paflb., 8c diu
turaliter ita quod circumfcribcndo agens, quod fcilicct non habet aclioncm poft
formam
\^^^^^q^q^ forma: ibi eft naturahtas vel violcntia *praccis^ comparando
*
adrcccptmum.
Conccdo crgo quod in defcriptionc violenti, ponitur agens tanquam extrinfecnm:
fed non tanquam per fe complcns nec tanquam per le conftituens rationem vielenti: fed tantummodo complctur per illud pajfo vim non conferente & tamcn modo
ferfccaufa^quopojito, (^ circunfcripto
alio
vel variato
licet
&
Violctia
naturaliioi
^<""ptl
rado formd
'fi
ad paffum
prJsy.
roancret vielenttm poft omnem adionem agentis , ficut fi lapis poflTet quiefcere furfum fine continua adlione detinentis additur taraen principtum in dcfcriptione
:
violenti
r
tanquam caufa cxtrinfeca.
Confimilitcr, licet paflum rccipiat aliquamformam aliquomodo fupcrnaturalcm 8c in hoc poflTet fupernaturalitas dicere modum habitudinis pafli ad formam:
tamcn nunquam dicitur fupernaturale , nifi quia recipit eam a tali agcntc cuius
probaiio eft,quia fi formam naturaliter fui pcrfcdiuam rcciperet a tali agentc, adhucrecipereteamfupernaturalitcr non quidem propter habitudinem ad formam,
quia fic naturaliter recipit fed propter habitudincm ad agcns, a quo recipit.
Ad propofitum relurrccftio fignificat paflionem cui correfpondet pro adione re,
RefurreUio
eft
Its
crgo in quafftione,an refurredio fit naturaIis,nonaccipitur naturalitas^

j^|(^ prout pertinet ad paflionem:fcd in quxftione, an refufcitatio acliua fit naturalis,
ad caufam acliuam.
^j-^-ipictur naturatc , vt pcrtinct ad acftioncm
Primo ergo modo dico, quod erit naturalis, vt naturale opponitur vielento: fed non
naturalis , vt naturale o^ônkut ftpernaturali , fed erit fupernaturalis. Et ratio vtriufque mcrabri patet ex didis/ i.artic. Ratio prirai, quia paflura inclinatur naturalitcr
ad forraara quara rccipit. Ratio fecundi , quia non recipit ab agcnic naiuralem
natura- fufcitatio
,&
fu-
pernatura-
rM^'
&
ordinera habente ad iftud
agendum
fed fupra
totum
iftud.
vcro quasratur de refufcitatione actiua an eric naturalis ? Refpondendum cft,

quod vtroque raodo quo naturaUs pertinet ad adioncra , illa erit non naturalis quia
ab agcntc fupra totura ordinera cauab agente libere non naturali ncccflltate
farura creatarura., quae dicuntur habcre ordinem naturalcm agendi in paflTo.
Si
&
jtdarg.i.
Ad
Argumenta.
Ad
primura
&
au<ftoritas
Damafccni intclligcnda
cft
dc eo,
quod eft coraraune omnibus in fpccie a principio intrinfeco, vel acaufa naturali:
non fic hic, 5c patet quod fic intelligit.quia propofitioncra fic intcllccâra applicat ad opcrationem duplicem de Chrifto qui cft in omnibus in fpccie humana,
,
a caufa intrinfcca, vel faltcm naturali.
^^
t,
Ad fccundura
probat
tantummodo quod rcfurrcdio
fit
naturaUs , vt naturale opponitur
Qu^ftioIV.
DiftinaioXLIII.
ponicur
rcdio
Tamen quod
vipltntt.
mutacio
(it
cangitur ibl de mutacionc
69
habec dubium , an refur-
tc dicctur in fequenti quxflione.
ccnus nacurali appecitu inclinacur ad formam, Natarale vt
0 MMENTjRiyS.
fccundum quam
patitur , fcu ad eam iranfmuta- *fi^ftr">tia

Per oppoficum dicitur fio/mMmex co,qu6d fU""*'
cut.
z
p "W NteBigendMm e/HjocyScc. Fundamentum hulius qu.T(lionis fumicur ex appecicu animx
Tundtmmtum qm*:ht- ad matcriam , qui cft ipfi nacuralis. Deindc.cx
repugnet formz,
""
animx, ex prouidcntia Dei qua flatuit

prxmium , &' poenam openbus , & aliis racioni-
formam vt quia neqne ei repugnat, ncqiie cam appctic neque oppoficaro. Hzc pocentia ad calcm formam dicicur
quibus Sandli
innoflra Schola,neucra. Concroucrfiam huius
appecicu ctiam nacurali beacitudinis, ex

talicate
immor-
>
bus nacuralibus,& congruentiis
ratresprobantpoflibilitatemrcrurreifbionisconira
hbcurilc
miUttpUctnr
Philofophos.
&
xquiuocus , vi pluribus
,
opponitur , vt edfipernMturaU , liherHm,&i vioUntum. Aliquando c(i diffcrcntia a<ftiui , aliquando pafliui. NaturaU, vt dicitur dc
piî^c^^pio aftiuo , aliquando opponitur lihero,
ftu voluntario,
fic agens naturale cft, quod ab
diilinihtrinfi^co dcterminatur ad adioncm ,
guitur ab agcnte ^ propofito , quod mediante
cognitione detcrminatur , vt patet i.Phy/tcor.
9. Afetaph. Srcundo modo dicitur agens naturalc , vt dicit difFerentiaro ordinis ad paifum,
g(^
jj^
Eyf diftren-
""'^Jj'r
fignificando
&
]^f
&
&
aflinguitmr
'""/'""*
fnjam.
tanquam
ackiui connaturalis diccntis ordincra
naturalem ad pafTum
aûm
vt illud tranfinutct de
Sc
fic
quarn fubiwSlum, aut pafTum
poordincm,
cfl in
&
dependcntiam ad pafTum , fine quo nequit

cxerere virtutem adtiuam , aut vllo modo eil
potcns ad adionem , aut effedum ; quz diffe-
communis omni
rcncia efl
agenti crcato
naturalis ordinis,fiue fupernaturalis
aliam fignificationem
fit
fiue
iuxta
horum tcrminorum,quam
qux dida funt difl.i.hu-
raox exponcmus. Vidc

Sapernatu- itucjuall.i.
tilc ftr tpft-
*'
2),Mt.
ffyi^jjy
jg
SupematuraU per oppofitum dicitur
Dpq agente
"^"^ talcm ordincm
increato
,
&
qui exccdit
om-
agere potefl indepcn-
denter ^ materia,& fine ordine ad ipfaro per crea-
tionem cxnihilo.
Alio modo etiam potefl hzc differcntia fumi
fumicur
neutrum
formarum, tc fecundiam modum potentialitatis,

qua pocefl rcduci ad adum , fiue producendo
formaro primo , fiue eam corrupcam rcducendo,
Alio
ad
modo
dicitur
ex parce pafli
<i/r<//Vfr
concurrendo cum aliis agencibus inferioris

fe folo educcndo formam j fiue
cciam crcando fine dependcncia \ maceria.
correfpondcnce,
& proporcio'
.
IV
r
f
r
naco iccundumordincm nacuralem caufarum,
*J'*;I"*'"'*
tc nacuralicer fibi
&
difpoficionem.
rajjiin erdi-
,^jartt>s.
concra per oppoficum huius
dicitur /iipernaturaU , prout mouetur ab agcntc Ofpttttur

"
fupra totum ordincm agentis naturaiis propor- /î""
vt cft mobilis fecundum flitum
naturz ,
prouidentiz nacuralis ; in ordinc
cciam ad finem naturalem przfixum, & dcbicum
nacurz prxcisc. Quando moucrur ad agcnte
tionati matctiz
&
non
fic
ri
proportionato,
fupernaturalitcr
quam mouetur
& fccundum
aliaro
pro-
moue-
clTct
&
mam quz
fic
an
fupernaturaliter producitur
&
potiijs dici debeat pocencia obediencialis illa
formz , qu^ro nacuralis , fed de hoc inagemus commodiori loco agcnces dc hoc ap-
rcfpeflu
fra
pccicu
animz ad bcacicudincm.
t/tJi propofitum re/itrreElio
&c. Hic ex
di-
&
(kh flacuic fecundum arciculum ;

Rtfluii$
refoluit
quxflionem. Dicic quod rcfurredio dicat paf- J"^'"*"'.
fionem , refufcitacio vero adioncm cortefpondcnrcro. Vnde quzflio , vt rcfpicicrcfurrcdio- ^*f-^*Slt
"/*/'"*"
ncro , detetroinat naturaU , & fupernaturaU , vt
.
eft ditrerentia pallionis, vt
vero rcfpicit rcfofci-
denotat eadem
diftiuut.
vt inueniuntur in
& refpediuc ad agens.
Prima conclufio eft , Rcfurreftionem nato- Satnralii tf

ralcmcfle,vt 4/r<i/f opponitur vitlento qvkii ^'f-"'l*'vt
cttonitur ilj
o
j
inclinatur corpus ad animam , & anima ad cor- r,
vc
Eflerupernacuralem,
pus.
eflabagencefupra
cocamfcricm agencis naturalisproporcionaci. Si
vero quzracur de refufcicacione adliua , dicit
non efTe nacuralcm fccundum primaro diffcrentiam , qu^ opponicur lihero , fed fupernacuralem Ktfufcitath
:
qui
efl
fupra cocum ordinero agcncis
cretici; *<">//**' *
quod nequic accingcre hunc efFcdluro & fecundumhanc aAionem quafitdcfadto &modum
quo refufcitatur homo. Vtraquc conclufio efl
communis & patet cx rationibus tribus quas
przroifit Doftor ad oppofituro quarum prima
;
ytraûtt*''"'**
Secunda ver6 ex co
non poflit atiingi vetitas
authoritas Dionyfij.
cfl
quod
naturaU ex parce paiCqua-
Naturale,x*
fiue
modo dicicur
Sc
przcisc in ordine
quando mouccur ab agen-
ordinis, fiue
Alio
fumicur
proucrefpicit agcns
aflione
&
formam.
tationem
"""'*
*"'
dtum.
modo
vc diflinguicur concra vioUntum
do; quia agens creatum ita dicit ordinem ad detcrminatum pafTum , vt non poflit in quodcunquc paffum , neque in quarocunque formam
fcdlimitatead aliquod,aut aliqua:& fic ccelum,
aflra etiam dicunr ordincro ad materiam , fcu
palfum, quia ncque alia tranfmutare pofTunt nifi
fublunaria, neque in his etiam reduccre quamcunque potentiam materiz ad a(flum , proutyMfra didlum cfl de potentia ad aniroas perfc6tas.
Per oppofitum agcns increatum efl illimitatum,
& rcfpicit vniucrfalicer omnem potentialitatem

pafli, vel matcriz
& fecundum vniuerfalitatcm
lnttrvtrum"?"'
quia non
ad inflicutum .naturaliter ergo hoc
cx vniuerfalitate vircutis,&:Iimitatione in agen-
Sopernatu-
ad fuum locum
pun(fli rciniicimus
NatDraie/>r
&
ofponhut
violcoto.
VirUtMtmii"
rale frt lUi-
'
quantumlibct forma , ad
fecundum inclinacionem
eius. Concra vcruroque hoc rocmbrum obiicit
Dodtot , & foliiic in litera. Controueriitur circa hoc pundlum , in quo confiftat fupernaturalitas hoc modo fumpta & an pofllt compati
cum appAitu ,
inclinacione naturali ad for-
fed vltrahoc dicit ncccflarium
&
dinem ad pafTum , non confiflit in eo prxcisc,

quod agcns includat in fiia potencia adiua fortentia
quando paffum
vt
habet ad
uidentiatn in brdine fupernaturali dicitur
mam, ad
fe
omne
agens crcatum
dicitur naturale co modo ,
fcnfii , quo natura
diflinguitur ab Auchore naturz diccre enim or-
potentia ad
modo
ncutro
^'" diucrfis
*4MiHccl.
rccipit ,hccc cius pro-
vtrumquc dacur medium
fjpcftac
Antcquam ergo rcfoluat Dodlor quxftionem,

hic didinguit terminum naturale , cûi miilciplex
quam
dudlio fitfecandum inclinationem agcntis-Intcr
ratione naturali
rcfurre(flionis in
euentu futurz. Tertia quia cf-
feku% caufx oatuialis cucnit vt in pluribus
fi
Doa
'
/>>,
Sttumd*.
Titiit.
'
Lib.
70
non
&
IV. Sententiarum.
faepius non cnim fcmpcc

impedita,
crgo refurreAio qua; tantum fc-
cfl
CfHfanstu- eft impcdita
eft ûnjl.i. probando hancvcritatera

nondemonftraciquantumadfatum.
y^dargnmenta. yidprimHm,8cc.Pdm\imfak
r
authoritas Damafccni dicencis , <fmd commune tfi
rcfponfiim
ra/n 0 ?y? mel fict , non eft natnralis caufjc cfFeftus. Patct
l^t*r ""/- conclufio etiam cx didis fupra quxftione fecunda
tertia. Nulia enim virtus in natura eft cf-
&
Rcfpondct incclligi dc communi ^ principio ExplleMtnr

^'"^!"; vnde ipfe ex co principio probat duplicemeflc operationcm in Chtifto.
Ad fccundum ex naturalitate motus , incli- ^^ fecuniS
natione pafli ad formam. Refpondet tantum pro- reSfonfio.
intrinfeco
generaiionem vniuocara,6 dccifionera
&
fcmmis per propagationcm.
Quod
fi
obiicias contra hatc appctitum natu-
ralcm animx ad corpus, & rationes naturales,

quibus Patrcs conantur probatc futuram rcfurrcdioncm, maximc illara cx prouidentia Dci rcmalorum. Ad has rationes
/pcdu bonorum ,
Qcmrntur
tifeîiioi-
barc rcfurrciftionem efte naturalem, vt

rcntia fubicdti
Q^
Vtrum
. S
eft
diffc-
& inclinationis ad formam &

,
diftinguitut k vielento.
&
'^-
frrmim
ommbiuineademjpecie,natHraleeft,icc.
rcduccndum matcriam candem , & cam

colligcndam,nequc formandi corpus humanum,
iicax ad
nifi pet
j
jti
An vcr6 fit
mutaiio
re-
foluit tjudft.fetjHenti.
V.
futura ftt in inftanti ?
reftirrecito
Alenf. ypart,tjUieft.ii.m.^.art.i.D.T\\om.htctjHdJ}.i.art.i.D.Bonzu.art.i.tjuafi.^. Richard. <rr.;.^.i.
&
i.
Durand.
û<tft. 3
Suarez
ejutft.i.dr ^. Argcm.tjutft.i.art.^.
& tf.Met.^wtft.
}^^jS
Va rt6
P&te^
crgo
1 1
^ 4. Phyjic.
quxro
tjudft.
Vtrum
z.
torn.i. ypart.d.ô.fi^.9.
Vidc Scot. S.Met.
vbi Aretin.
rcfurredbio
fic
in inftanti
Quod non
i.
ad
qui inucnicniur mortui in aducntu Chrifti , primo refurgent , 8c

obuiam raorientur ,
poftea refurgenc ergo non fimulcric
rcfurrcdio iftorum
illorum non crgo in inftanti.
deindc
alij
illi,
illi
&
rapti in
,
&
Praetcrea Auguftinus xo. dc Ciuitat.
tArg. 1.
Dci , cap.zo. 74/w ineffabili velodtate rediturum

, ipfi ApoBolm apertifimi
Philofophum ^.Phyficor.tcmpore dctcrminantur. 8c
antiquijumorum cadauerum puluerem tn membra ftne fne viffura

Text
com
^S.
1
Arg.
3.
^'"''
^<^'^-*'
& '''''^''"'fecundum
codcm cap.io. ad immortalitatem permortem mira celeritate tranfi^nt.

Praetcrca in refurrcdione aliquid, quod praefuit corrumpetur quia materia illa,
qux recipiet formam nouam, prxfuit fub alia forma corrumpenda illud corrumpendum habebit effe finitum omnc autem vndique finitum pofitiuum habet ad mi,
nus duos tcrminos pofitiuos crgo illud eê illius prxcedcntis habcbit duos tcrminos
pofitiuos, & pcr confequcns eft dare vltimum inftans effe illius pracccdcntis ergo fi
refurredio eric immediate poft fj/c illius &in inftantieritinftansimmediatum inftanti, quod eft contra Philofophum. y. c^6. Phyfiic.
Text. 19.
Text. i. &
Praeterca, corpus tunc corrumpcndum habebit ejfie permanens pcrmanens autem
inde.
non habct ejfie in temporc, nifi quia in inftanti crgo fi immcdiate praccedat ejfie cor^î' ^' poris rcfufcitandi fcquitur quod praccedat in inftanti immediaco iUi ejfie
tunc vc
prius , corpus rcfufcitandum non poterit habere ejfe immcdiatum in inftanti.
Oppofitum i. Cor.i ?. Jn momento,in iffuoculi yin nouijîma tuba. Qtiam audoritaRatio ad
epp.
tem Auguftinus adducit deCiuit. vbi prius pro probatione refurredionis fubit6 ficndae. Prapterca gencratio eft in inftanti: ergo&refurredio. Praeterca, Magifter in
:
&
hccradicit,
quod
in inftanti erit refurredio.

furrc<îonis,quofit. Diuiditurin trcsarticulos. Orio,^di-
MMEN
In primo agiturdc minifterio Angelorum. In fecundo de formatione corporis. In tertio deani-
T A Kl yS^
roatione corporis
a
f~\ Vinto ejittro,Ftrum refitrrtSlioJit in inftanti,

V^ &c. In hac qua:ftionc tangit modum re-
CoUeSiio pariium corporum
cap. 1
fieu
1.
((!r i.Trintt.j^..
Controuerfia
& rcfpondet ad argumenta prin-
V M.
cinerum fiet per Angelos^
Prima pars ex Matth.\^.
in Enchir.^^.
fine
& dcinde fubiicit duo dubia,
cipalia.
C H O L
in tempore.
caquc rcfoluit
i .Thejfi.^.
&* non
tn inHanti
fied
docent Chryfioji.hom. %.tn loan.AuguJi.
Alenfi.^.part.quteft.ii^.m.i. Henriq. citans multos. l.deylt.

ejl
an
defierent partes dtêrfiasy
êl
cineres ad^-vallem
Jojaphatf
-'fii>i**fi>""*
Qu^ftioV.
DiftinaioXLIII.
lofaphat
'vel
an
finguli furgent de
SchoL Secunda pars patet
quia
ftu monumentis : de quo
Angelw non
potefl
infra
num.
71
1 1.
C7* tbi in
mouere corpuj in inHanti , ex
%.
dtft.%. quaft. Vnic.
T^
i
fecundum Damafcenunl vt didum efl: f* iteratd
auiem primo totus homo per feparationem Prius riintellediux a corporc & fecundario cecidic illud corpus mixcum per corruptionem jlauradunn
in aliud, vel alia 6c conuerfus fic ordo generaiionis & corrupcionis, ac pcr hoc opor- "7"" ^"^
'*"'""*^'""
teat prius in ordine naturac corpus reparari,quam animam rcuniri: illam autem re-
Efpondco cum
,
refurreîo
j\^fitrrecIio eim quod cecidit; cecidic

,
parationem corporis pracccdit colIc(flio partium matcria: cjuac difperfa: erant per refolutionem corporis in diuerfa ftatim vel cum mora. Primo oportct viderc de ifto
prxambulo rclurrcdionis quod eft colledio partium corporis. Sccundo de indudionc formsc corporis in matcriam illam. Tcrtio dc vnione animac ad corpus illud.
Dc primo dico,qu6d fiet miniftcrio Angelorum,& idco in tempore. Antccedcns
c
patet ex dido Saluatoris Matth.i^. Mittetfliui hominu Angelos fuos cum tuha, (^vocc^
magna : dr congregahunt eleîos eius a ejuatuor ventu a fummu coelorum vfciue ad ttrminos
,
r^fît>.
rum,
COMMENTAKIFS.
difiniti.
EfponJeo,citm refurreiliofit
reSiio eitu, <juod cecidit.
Patres
alij
cecidit
per rcfolutioncm
I ta
Sic.
l\.dcfinitio rcfurrcftionis, vt
Ti.efurreBio-
HM
13
fit
voce,
tub.
iterata fur-
D amafcen us, & m u
1 ti
autem primo compofitum
corpus poftea per corruptio-
conuerfionem in alia,&hiceft ordo

, cui opponitur ordo gcncrationis,
qui incipit a formationccorporis ; mox progredituradcopofitionera totius per animationcm.
^^^ primo hic agit T>o6coz dc colledione cinccirum, fcu matcrii, cam defciibens, ex Matth.i^.
Qr vt fit cum tuba,
voce magna, loan.j. dicitur Fox
jî^ hominii : Veniet hora , in cjua emnet , ijui in mo-
&
numentis /imtâudient vocem eiiu,^c.

jluoniam
Domintu
ipfi
& in tuha Dei
in voce
(fr
ad Theif.^.
in iujfu yir-
ftnfi-
Htis.
.ad
&
& proprietas Scripturz & emphafis illo,
nebat tuba,
& oftcnfioni poteftatis Filij Dci vni-
uerfalis, quac
tunc pcr iudiciura raanifcftabitur.
Aliqui cxiftiraant ex ore Chrifti promcndam,

lolo eius imperio per Archangelum tanquam
praeconem. De hoc nihil cerii conftat , ficut
ctiam inccrtura eft , an vna erit vox , an multiali)
plex
& cum
fubordinatione. Vt ergo tranfea-
nius ad conclufionera,itaDo6lor.
c
ci-
nerum
rum per
"''*'
& probabilcra
& fcparationcm bonorum ^
Jenti Mft. arr.^. (jua/I.i. idfcntit,
docct Suarcz
ficut
malis de qua Matth. 1 3. fieri pcr bonos ad dexteram, malorum vero fore per da^mones ad fini:
Contrarium tamen iudicat probabilius.

iudico magis elfe de fcntcn-
Ilram.
Hanc parcem etiam
Dofloris, qui difcretionera miniftcrij non

magis conuenire forma: extrcrai
tia
&
expruTiit;
quo iudicandi funt omnes etiam dxmones per iudicem HnaH dcHnitione & detruiudici)
in
dendi in carccrem paratum nulla ergo indigcntia, neque congruitas erit minidcrij daMiioniim Sullum
;
ttit
damnatorum ex omnibus aliis in quz refoiuia

funt , nûit fieri fine communicationc doni fu-
&c.
rum vcrborum Pauli In nouijfima tuha : ( canet

tnim tuba) df mortui refitrgent: Item , Maieftas
Iudicis,& authoritas, quod confonura cft ctiam
proraulgationi legis in raontc Synai in qua ca-
collcduri funt cinercs reprobonim, ve! hoc miniftcrium rcmittetur dzmonibus. Sotus inpr*-.
docent, communius lamen

Interpretcs fumunt pro eadcm vocc ; fore autem
fcnfibiles docent Hieronym.e/7/?.6i.i^/*<iwjw4chium. Chiy fod. homil. ^S.in loannem. Grcgor.
lih.17.M0ral.cap. 1I.& terror illius dici id infi-
efic diucrfas aliqui
nuat
CoU.
lUeai
fict Dubitti,
an etiam
in hoc iudicio , qui adclFc tantum debent,vt rc- "'""^'"'"^

dimonnm in
r
o
cipiant lentcntiam damnationis,
non vtmi- ^,-, ,-^;j^
Erunt
per Angclos bonos, de quibus agitur
Cor. i j / nouijjima tuba: canet enim tuha,icc. Sophon. i luxta

clangoris. Has voces
tfi dies Domini, dies tuha ,
changeli
ladem funt
vex^tuba.
qax bcnc cxplic.it in textn. Conclucommunis omnium Theologorum; Du-
bitant aliqui an colledio cincrum cantum
H.-ec eft
corruptionis
ntrum.
'^^P"''*
^-^^g
Sic.
fio cft
ncm,&
Cttltai
'."
-^gelos.c^
m.quodeft didu, quocunquc difperfx fuerint partes materiae corporis in elementa fiue m ignem , uuc m terram, a lummis coelorum vlque ad termmos eorum,
fmc in quodcunquecorpusmedium, aqueum, acrcum, vel impcrfede mixtum 4
quatuor vcntis omnes materias partcs recolligcntur Sc rcunientur. Confequentia
apparctpcrhocquoddidumcft// t.lih.dift.S. quaft. vnica ,cû6d Angelus non poieft
moucrc corpus in inftanti.
Cineretcal-
UgetHr ptr
De primo modo dico , ûodfiet minitierie Ange-
Hxc patet ex verbis Matthxi citatis

, &c.
Dodlore ,
congregabant eUEtos eitu a ûatuor
vtntit t a/ummis foclorum , vfqut ad terminos eo-
lorum
\
&
Deinde
niftri ludicis.
&
hacc collcflio
cincrum ceiuau
ti-
ntrumixlgit
reutUtioaf.
pcrnaturalis reuelationis, quia ncqucunt dac-
mones
naturali
luminc
nequc Angeli cognohoc autem do-
fcerc illos cinercs prar reliqnis
num non
congruit
do iam rcccpturus
tentiam.
Accedit
tum conferrc dxmoni, qnan-.'

eft
tcrminum,
quod hxc
& finalem
fen-
colleftio tantiim
tribuatur a Scriptura Angelis AfittetfiUtu homi:
Angtlos fuos cum tuha
& voce magna
, &c.
mcntio clcdlorum , intclli*
gitur vcl pars pro toto, vel certc cledorum, quia
ipforum tantum eft rcfurredkio propric difta ad
vitam,reproborum crit ad mortem fcmpiternam
& damnaiionem 1. Machab.7. Tihi enim rt/Mrre"
Hio ad vitam non erit , &c.
^
Sccunda condufio DoAoris cft hanc collc- uu etlUai
(îoncm forc cum motu locali eft reccpta com- trit in mtim
muniter , & eam probat Doftor , quia vt pa- ''
'''?"*' ^**"
tct ex i. diînSl. 8. ejua^. vnica : Angelus ncquit
moucre corpus in inftanti vnde ciim haec col- f,,^ ,-^
lcdlio rainifterio Angclotum, & propris vir- fimii.
nii
quamuis crgo
ibi fiat
,-,.>,
tati
tToH
f- tuti
futtt
ferend miracula fint
V. Sententiarum.
Lib. I
72
remirtendla eft
non
miracula
neccftaria
extraordinariam Dei
^jjfjj
qu6d noua
cft
finganius
;
& non
non
ftiis id
exigit
neque Scriptura aliquam

, ex qua poftet col-
circumftantiam exprimit
adlften-
aut
quia natur^ efFe-
ligi
necejfttttt*.
C H O L
Formationem corporum fitturam

poreitat^ in infianti produci petit
ex
iiJ
in inBanti
qnia fiet a filo
efi hic ajfignare <-vUam
nec
V M.
quoi tangit Comment.^.Phyfic. caf.de Facuo.
De quo
mouet duhium , an inde fequatur fieri motum localem
fin.
affirmatiue
imo regulariter
in generatione id contingit.
Deo j
rationem
fieri
in infianti
i^ reifondet
.ôd ait formam fubfian:
fed idem tenent
Jngeli, Sotuj 6. Phjficor. quxfl. ^.con. 6. Tolet. quxfl. 4.
quafl. vlt. Pereira.iib.
fucceJfiontSy
late DoSior. t.difi.z. q.<f.
tialem fine repugnantia pojfe fuctejfiue induci a multiî impugnatur
etiam de
^ forma cor-
con.j^. PlaT^â,
DoSlor loquitur de forma extenfa tantum
j\..cap.^.prop.^.
alij
etiam de forma inextenfa.
T^ E fecundo dico
Formacor-
quod illa formatio
diate virtute diuina:
corporis crit in inflanci
nam Angelus non
quia
formam
poteric illam
fipt
Imme-
fubftantialem
inducerein materiam :virtusaucemdiuinaetfipo{fic fucceffiue agere Scfucceffiue

Deo in in- jnducere formam ficuc virtus creata & forma fubftantialis pofTet fucceffiuc induci,
ftatt reumq^Q j aliqui negant camen magis congruit quod ilia virtus formam inducibilerri in
inftantiinducatininftanti :quianunquameft fucceffio necefTaria , nifi propter ali'"'odlil^
quemdefedumagcntis. Namomnesiliajcaufae tadaeaCommentatorc^. /'AjK/?f. M^.
a.ir.
mobilis ad medium ,
medij ad mocorem , reduCom.71.ad de Vacuo mobilis ad mocorcm ,
finem.
cuncur finaliccr , ficuc alias cetigi ad impcrfedronem virtutis agentis 5 propter quam
poreitatUk
'
&
&
in i.dift.i.
imperfcdioncm
^.7./olut.4.
"'
âif
nuUam
potcft fibimobile refiftere
non abfolute, fed
pgf
quod transferendum
cft a
quia poteft perficerc in inftanci.

cft dubium, quia cunc fequicur
tec
Sed hic
tio
quia corpus illud formacum
cric
quod mocus localis eric
Probacx quibus forillud, ex quo gencra-
denfius , vel rarius pulueribus
vel
foffit
dari mottu
in inftanci.
illis,
maiorcm locum occupabic, quam

minorem & fic eft mocus localis non cancum ipfius , fed acris circunftancis.
Secund6 quia illud corpus eric alcerius figurx quam illud ex quo formatur ergo
occupabic locum fuae figurae proportionaliter correfpondentem, & ica vc prius.
Concedo conclufionem iftorum argumencorum, quod accipiendo gcncraliter
mocum localem prout quando generatum fuccedit corrupto occupans maiorera
yg| minorcm locum, quam corruptum dicitur ahqua loci mutatio quia maioris
^^j minoris loci occupatio hcet non ab eodem corpore in adu ) fic in inftanti eft
&c fiue fic,fiue fic, vel
matur j
tur
tyfn
vtrefpicit terminos, &:
termino in terminum nunc autem illa vircus

pocefthabere imperfcdioncmjhaccaucemformainducibiliscftin inftanci,pa-
jjjgjjyjjj
localts
in
tnitantt.
mucatio nec folum fic , fed acr circunftans ftatim peUitur , fi corpus eft maius,
quidem in primo inftanti, quando fciliccc
fi corpus eft minus:
pellitur 5 concedo } quod in inftanti pellitur & hoc a virtute diuina immediate , quia
loci
&
vcl fcquitur,
illa
immediate ponit corpus maius vbi
fuit
minus.
Nunc aucem quod cfFediue mouet localiter vnum corpus,efFediue expellitahud

& non ipfum corpus motum cfFcdiue expeliic aliud ficuc nec calor in ligno
corpus,
quod cfFc^liue caufac calorem

in Iigno efFediue expellit frigus ab eo poffibile tamen eft virtuti diuinx ponerc
iflud corpus maius in vhi & conferuare ibi corpus quod prius, & tunc duo corpora
expellic efFcdiue frigus a ligno
fcd ipfum calidum
nouum miraculum vltra fubitam pofitionem corporis maioris

hic. Si autcm fimul cum hac pofitione corporis hic expellac aliud, non cft nifi vnum
miraculum. Quando autcm corpus genitii eft minuscorpore corrupto,aIiud cft cunc
fimul
fed tunc efrct
Deus immcdiate raouebit oranera aerera circunftancera vc concingac minoris corporis fupcrficicrvel potcft non raouerc, quia hoc non cft ncccfFc firaplicicer,
ad hoc quod corpus minus fit hk quia poteft Deus diraiccere nacuram fibi & cum
nacura non poffit mouere aerem in inftanti, vc applicecur lateribus illius corporis minoris crit ibi vacuum ad ccrapus quoufque fcilicec nacura poffic acrera circunftanccm Gontiguare corpori illi Ex quo pacec, ponendo, qu6d Deus fubit6 faciat
corpus minus quod non includit contradidionem ) 6c dimitcac aerem circun-
enim
vel
ftantem
XL
Diftindio
,,,
Quxft. V.
1.
73
aaioncm naturx , vacuum crit pcr tcmpus : non crgo vacuum

ftantcm fibi ,
immo fi natura faccrctm inftanti micflc in vniucrfo includit contradiaioncm
vacuum cflc pcr icmpus finc diuino
concludi
pofle
nus cx maiorcviderctur
&
miraculo.
fucrunt coopcracores
COMMENTARlf^S.
d
L^cioncm
Cantlupo eimunit.
T^ E fccundo
Cio
ViTimatio
vircuce diuina
Probac
formam
it iHlnti.
cccaucem Deus
quxcd
poteric illam
fubftancialem inducerc in materia:

fiiccellluc poffit
nien congruic
ftanci indiici
iic
vc
forma
illa
qux
li-
& forma
agere,
fubftancialis cciam fuccefliuc induci

Cin'TntHtia.
conclu-
immediacc
ficc
nam Angclus non
r^rftrU fiet
quia
magis
ca-
poceft in in-
eiiam indiicacur a Deo,
quam
Sitecejft]
in
vittu 'jnit
triAtur.
rcducendo caufas fucceffionis aflignaCommencacorc ad remiflionem virrucis
in liccra
tas a
qus
nequic alicerqukm fuccefliue fubiicere
refiftcntiam mobilis
Quamuis aurem Deus

(luc
camen
aut medij
aliquod
id contingic
fu.t
prouidentis
nullum videcur
(ibi
Hcuc Ocus.
poftcc liberc agere fucccf-
accommo& fubeft mociuum

quod in propofico
quando
dac agcncibus inferioribus
fc
modo
quiaagic folus,6
fu-
& agcndo in inftanci magis dcclaracur eius potcnia & alioquin aclionem inftanpcrnacurali
taneam,illa verba Pauli infinuanc in iHu ocMli,8cc,
Icem
in aliisaflionibus fupernacuralibus ica
gis concingic
ma-
prQdudionegracix , in fot-
vt in
tnacione corporis Chrifta
& fimilibus.
tntit ttrft-
^toTHmiitm
feiitenti*.
duobus modis. Pcimo,
poceft
nis caufa principalis
vc
cxcludacurom-
feu ex vircucc innaca agen-
hoc admiccunt
cis ad hanc formacionem i&
communicer DoCtotesinhtu diifinHone. Secimdo modo , vc etiam cxcludat omncm aîoncm
inftrumencakm: qua iu realiqui cribuunc Anadlionem infttumencalem refpcdtu huius
, & potiffimum Archangelo cancncc
cuba ; non qu6d propria vircucc Angcli, auc Archangelus atcingat illam formationem , fcd vt
gelis
formationis
Jlngeli non
rtneurrUHt
iafirumeatM-
inftrumentumDei :itaigidius Lufitanusro.j.

lih.i. tjuetji.i.ttrt.^. .j. Concrarium doccc Abiilenfis in Afatthtii^ ij. qiujl.6ii.
mJ ferJput.ô. tom.i.
tnttienem
litrr
torftrutu.
videtur
&
Suarez difine limi-
excludcndo concurfum purz creaturac

cftc
Dodoris
Imo
in }. pttrt. feEl.^. concluf.^.
communisThcologorum, qui
tacionc hanc formacionem cribuunt foli
firtbatit.
vt doccc Auguftinus
cap.i^.
dodrina Pacrum
Deo
& hanc
conftat ex verbis prxmiffis
quia
vnde accribuamus hunc concurfum inftrumencalcm Phyficum Archangcli , aut

alibrum Angelorum.
Probacur , quia cain Patres , qu^m Scriptura
nuliacft ratio
hunccffccûni
Dco
fpccialiter tribuunt,
fibilitatemeius in diuinam fapientiam
&
&
pof-
om-
nipucenciam rcfundunc , & argumcncum \ prima hominis creatione,& formationc corporis
Adam
ciali
rcftc applicari potcft
nam
cx nullo fpc-
myfterio vidccur Angelis conuenire adio
inftrumencalis refpedlu fecundz formationis
magis quam tefpedtu primz fcd

Scoti Optr. Tom. X.
,
in
prima non
cumque damnac
&
fciuentia
/*.
ii. de ,^
coa.tuunis
contta Cctin- Fuit tUtt-
(hum,Bafilidem,& Manichxos. Ainbfcfius/ifc.6. '**

Hexameron. cap. 7. Bafil. hornil. 9. Htxumertn.
Chtyfoft. /!ew7. 11. inCen. Cyrillus Alcxandr. DiirB4ri
Auguft.
Ub.i. cont.a lulianum.
& lib.iC.
:
quia
militMdintm nofiram
tefetti
illa
fHpra&
dt Gin. tattitm,
de ciuitat. cap.G. Sc
\
ad imaginem crfi-
&c. nuUo modo poftanc
, quotum imago,aut fimilitahomo. Scd neqoe ex modo loquendi
ad Angelos
do non
cft
Scripturs, ncque ex nacuia adbionis magis cxcluduncur Angeli k prima hominis formacionc,
quhi) a fecunda ; neque Pacres alicer loquuntur
&
de vcraque , vt proccdunt cx pocencia

fapientia Creacoris:ergo idem iudicium fctendum erit
quoad vtcamque ,
Angclos ad naturam con-
&
currere.
Sccund^
Suarez,& omnes conccdunt,

Angelusnequichuncconcurfum
vt
virtute naturali
habere , ncque per elcuacionem habct ; quia liberc hoc fingicur .

fine fundamenco. Confii-
%
Seetindfrobeuit.
&
macur quia non

:
racio
eft
ficuc ad
modo
quin codem
dicancur ad ipfam refurredlionem
animx
Circa hacc occurrunt dubia. Primum eft , An

6
At // immcdiacc vircuce diuina fiec hxc formacio coretSione Jiiti' porum
ica fieci dicic Do6bor. Quod inccUigi
KMfiet fT-
cimiat. Dei
patct ex concextu
&
Errtr PkUo*
Timu
tonc tn
luilla cft proportionaca rcfiftcncia ; tum

quia fucccffio in mocu oricur cx imperfedlione
remifla vircuce agencis crcaci , vc bene probat
nitx
& JimilitHdinem
imaginetn
adliteram,citp.\^.
iscft crror Philonis:
&c. ditt fuifle , coopcrances ad iliaro "" "'^''

piafmationcm qucm erroremdefumpfic cx Pla- f''!^,"""'-'
fieflrnm
tiim qiiia vircuti infi-
vc in tempotc inducaiur
nam
vcrba incclligit tefpcdliuc ad Angclos
illa
FMiMTmu hominem ad
&c. Statuit hanc forma-
<iic0 ,
Acri in indanci
coaimunis.
qui
&
cenSrmattiT.
vnionem
corpus etiamconcurrere vt inquia pirinde hoc eft

,
ftrumentum eleuacum
poffibile
, fi
primum
eft
poffibile
&
eadem
li-
bercaccaftcricurvcrumque: qain im6 hic concurfus inftrumencalis poccft ih omnibus pen^

myfteriis inccrmicci , quibus aliquo roodo incerucnicminifterium aliquod Angelorumjquamuis
Scripcurz cales effedlus foli Deo cribuanc ; quia
eodem fundamenco liccc Scriptaram intcndere caufam ptincipalem , & non ex-
incerprccari
cludere inftrumentalcm cleuataiti ,'&.ii4 diceretur ad
fotmationem cotpotis Chtifti in vtero
Virginis concorrilTe Gabtielem inftrumcntaliter
quod
dici nequit
tate intelligend$tcft
Dcum
quig Scriptpra ia proprie-
& quando aliquid refert in
tacendo vniuerfim rcliquas caufas
ligidcbet
cum
exclufione reliquarufn.,
ex materia fubiedla,
&
inteN
nifi alias
in aliis locis. Scriptura
oppofitum teneat. Nullibi taxew lcgiturin Sctipcura Angelos agere ad formariooem corporis
humani , aut ad rcfurrcdlionem alicer , quam
colligendo eledlos k quatuor ventis , per collediionem illam cincrum, aut conuocando tpfos
ad iudicium , mod6 in diuerfis , &.iion vno in
loco refurgent 3 aliain ergo eflicacum son poffumus eis adfcribeie.
Terti^ ,non.poteft intclligi
hzc inftrumcntahs
illis
quomodoeciam
comptftic
qoia vcl per
n
Terti*rMtit.
pocenciam obedrentialcm, qilam ajiqni ftatuunt,

vcl per fubordinationem ad Deum,vcl pcrcom- TnmiMmtntS
municationc adionis,& ptincipij iCtionxs. Harc fenrentid epomnia obfcur$i funt ,
fuperflua , im6 incon- t*f"* ''*'j
^*!"'^'grua prxffnti royftctio,& fecundum nullum
vfum diuinz prouidcnciz,cuius aliquod motiuum
G
&
74
tiuum appareret in ipfo opere,aut
circun(lantiis>
ex quibus colligeretur ita faûm cHe , quidquid

(It dc poflibilitate : non debemus autem veritatiTiitiHtr- bus certis ,
indubitatis fidci , aut etiam ratiotum ceru no ^^^ naturalis immifcere aliqua inccrta ,
quae
{ijt IZTJll fine fundamento liberc afTeruntur in fa^Jto , quia
id plurimum obicurat ndem mylteriorum in
ipfo euentu , ea reducendo in caufas incertas
&
&
vei etiam impoifibiles, vt plures iudicant cfTe
hanc eleuationem inftrumcntorum prxdidis
ImpHgtiitur
modt, qut
tUt concurflii
fnfiiHtri pof-
ftt.
modis.
Prarcrck , primus modus potentis obcdientialis concurrentis in Angelis ad hunc efFcdum,
ygi principiantis , non videtur fundatus , tum
.^ potentia illa in rebus non datur eo modo
^
'^
.11
rebus,
quo aileritur ; tum etiam quia data ula
non eft maior ratio , cur Angeli dicerentur afTu
mi mediante potentia
illa
que creaturx applicata:

clangor
imo & caclum ,
qu^m
vt tuba
alix
quxcun-
fennbilis ,8c
illa
& aftra
in quibus
ma-
formationem corporis humani,

Sc virtus naturalis remota organizandi ineft ; Sc
idem de elemcncis minifterium autem coUiconuocandi
gendi cincres , & canendi tuba ,
KiHiffemul. mortuos.&intimandi imperium Dei, non exigic
tiplicaad
yfum talis potentiai obedientialis in Angelo,
ior proportio ad
&
mtrcH
pgqyg
yi|jj
jaijone multiplicanda funt miracula
Deus nihil fruftr^ agit , aut

; quia
miniiletium ergo , quod Angclis con-
rt ^ngtliivt
tnftrMmmii.
corporis
vt dixi
non
requirit
vfum
ad formatio-
& organizationem eius fubftan-
tialem,aut accidentalem per nouam formam

indutam. Hinc etiam patet eleuationcm per
alios modos prasmidbs fupetflue afferi.
Quod magis eft, in noftra Schola iudicatur
impofllbilis ilU eleuatio ; quia neque inftrujnemam proptie didlum attingit intrinfecc
a^joncm caufx
principalis
vt fufius i
dijt.i.
&
quarauis admittamus
aliquando inftrumenta Phyfica
Dei , feu caufas fecundas , intelligimus eo fcnfu
CrtHtur dici talcs , quo plene fubfunt Deo in omnem
ômodo di. vfum fux cntitatis,
aftiuicatis ad quodcunintrinfeco ipfis non repumiMDii' ^"^ ' *J"*^ *''^*
gnat. Repugnare autem dicimus in terminis
2. huifti
creaturas
dilTcruimus
efle
&
aAionem
eflc
ab aiiquo vt principio
ni fi fup-
ponatur in eo virtus innata , aut certc communicata;ficut repugnat concipere caufam cffi4iccthiec
cientem fine principio efficiendi
non vrgeant alios , qui in extremo oppofitae
funt aflertionis , viderint tamen quibus fundamentis afteruntur a noftro Dodore , & foluant
faluanper aliquid notius ipfa conclufionc ,
do conceptum cauAe , & prihcipia generatia.
flHodprinei. Intcrim ad ptopofitum , Angelo non corapetic
fium aio- talis aftio , nifi communicetur ptincipium
nn orgMtaggnJi ^ quod neceflari6 eric in aliqua poten"* aftiua Angeli , qua: cleuetur ad cfFeftura
polftt' comu:
&
&
l.
hunc organizatlonis fubftantialis , non eric

in potemia motiua ; quia haec non eft capax alicuius ptincipi) , per quod eleuari pof-
Kontjfein ^^^ > "'fi refpcîul ad lationem, feu motum

mo' localem ,
apbticalionem aftiubrum pafliuis,
&
fotentia
tiu,
applicationem aftiuorum non
cantum
neque enim Agricola producit frutus,ncque medicus fanitatem,
nequc dans cibum
potum cfuricnti producit carnem , & fanguinem Phyficc , vt bene probac Auguftinus lib, 5. de Cenef, ad literttm
artificialis
feu \ propofico
&
Quod Ci dicatur principium eleuans com1

municari voluntati , aut intclledlui Angelico, Sonefiini"It^- *"
nequit cfTe primo nifi ad intelledioncm ,
aliquem adtum vitalcm immanentem, neque '^''^'*"''"*'
&
&
quia non tranfcendic fuum obiedkiim ,

fic
repugnac communicare incelleftui aliquod principium agendi , per quod intelledlus eleuetur
ad aliquam adionem , qus non fit intelledio.
Ad iationem autem ,
applicationem adtiuo-
&
rum
paffiuis
non
indigec Angclus tali virtuce
principium adionis tranfeuntis in matetiam extra fuppofitum ; vel demus efle , ncquit tale principium tranfcendcre nacuram accidentis , quia nihil fubftanciale potcft communicari Angclo intrinfccc. Sed tam orga-
efle
, qukm etiam animatio , qua

producitur compofitum phyficc , ncquit cffe
nizatio corporis
ab Angelo , mediante intelle(5tu , aut voluntate , qualicunque eleuatione fuppofita , qux

compatibilis
ipfis
eft
vc
probacum
di'
eft
ab accidente illo communicato ,

fupernaturali quia
in omni fententia nequic accidens agere ad
fiinEl. I, hHttu
nequic etiam
efle
&
fubftantiam
efle poteft
in virtute fubftantiae
nifi
nuUi
fed
connaturale
quit
agere
cuius
hoc accidcns
fubftantiae
cuius viitutem participaret
aut cuius dici poffet virtus propria
&
nicriAnge-
& per
eft
potentiae; obedientialis reipeftiuc
10
eifeccaufa PhyficaefFcdusfcquencis, fed
otiose
uenit in hoc operc
NoticonHttti-
eleuance
fuperflue
nem
,,,
,,
ergo nc-
ad produaut hominis.
fubftauciz
in virtute
ftioncm corporis fubftantialis ,

Nequir eciam in virtute voluntatis , aut intelle6bus , aut fubftantiae Angeli agere ad eundem cfFedlium ex eadcm ratione ; quia neque
ex natura fua ad talem efFedum ordinantur,
neque ex natura talis principij
debet ergo
primiim probari poffibilitas talis principij
:
aut adtionis
antequam inuehatur
in
hoc my-
ftcrium.
Dcinde , probari euentus , feu ita fore. Nam

quod Deus agat aliquando mediantibus inftrumentis fenfibilibus in ordine
fupernaturales
6tu reliquiarum
fanitatis
fequirur
quod
aut alia
dcfunc
in efFedtu ica videacur,
nifi
oftendacur
ac proinde
ra-
eiufmodi ad
miracula ; non inde
aut ex reuelacione Scripcurae
conformibus
&
omnibus contingat , ne-
ica in
poteft
afTeri
vnîonum
cfFedum
que
ad cfFedus
vt Sacramentis ad gratiam
quae
&
documentis
propofico
in
non debec refurredio ad
etiam inftrumencales
, quas exprimic
Scriptura , aut Patrcs , qui nihil nobis exponunt de hac concurrentia Angelorum ; fed
magis loquentes pra:cise referunt eam in Dei
alias caufas Phyficas
referri
nifi
omnipotentiam
& poceft
'
eas prarcis^
in
qua: creauit
reftaurare
eadem
in
omnia ex nihilo,
numero , qua: cae-
ciderunt.
li
Accedit vlcerius in fencencia , qux non admictit aliquod agens creatum agere in diftans, inconuenient
difficulter fubfiftcte pofle illam
fenrentiam Pa- *"["!'.""'*
qua tribuit hanc adionem inftirumencariam Phyficam foli Archangelo ; nam fecundiam probabiliorem fentcntiam haec rcfurrcCtio fiet in diuerfis mundi plagis , vbi iaccbunt
ipfi cineres , in quibus nequit cfFe fimul Artrisitgidij,
changelus
niiraculum
nifi
per replicarionem
&
nouum
quod non dcbec ex pacrocinio quiftionis inccrca: defacili fingi.Diceret camen prafatus author refurrcdlioncm in vno loco fore,
,
de
^*"*
"'
:,
DiftinaioXLIII.
dc qiio infra diflcrcmus
tium dtîum.
futm
fMbfimutiMli*
ftuttjfiui inliuci ffit.
in refônfione Mdftcun-
eft circa illud
formam rubdantialem
jtliud JntiS. (flor
An
dubium
Aiiiid
13
quod dicitDo-
pofTc fucceffiuc in-
duciiluc non dilfcrit Dodor illam quzdioncm an fcilicet aliquod iiidiuiiibile , vt Angclus , vcl animarationalis, poflet in tempore, Sc
fuccediuc produci , quia hsc qusdio magis
fpedat ad fequentem paragraphum ; (ci. agit
de produlione forma: fublUntialis habeniis
plures partes integrales ,
quz confequendiuiHbiter diuiHbilis eflpcr quantitatem ,
lis vt ell in fubiedo diuifibili , non tota in
:
&
&
qualibet eius parte
fed pars in parte. In (e-
quenti paragtapho docet Doftor non poffc cllc fucccflioncm in produftione formz
QuseftioV.
omnes in
nulla enim
ciperc
nens
quz
tMtt.
frim
li
Jiffi-
rtnii.
nequit
fubicdi
forma
fubllantiali materia-
refpedbiuc
elle
eandem partem
ad
quia quzlibet pars eius
conftituit
proporiionatum in adu fimnequeat elTc in potentia ad

alias partes eiufdem formo: , aut funul recipere alias > neque partes eiufdem formx
dicere ordinem ad idem indiuifibile fubie-
fubiedum
pliciter
Ctam
fio
(ibi
vt
ica
quia
non datur
in fubdantiis
neque magis
>
& minus
>
inten-
ficut in quali-'
tacibus.
Setund iifftttnti.
fio eil
alia differentia
fecundum motum continuum
femper in produdtione fuccefliua
non iia
formx fub;
fccundiim partes diuerfas fui
ftantialis
uerfis partibus fubiedli
fed
formx
in illa parte difpofita fubiedi
v.g.
alimentum non alteratur primo totum fecundum omnes fuas partes , fed fucceflliuc fccundum aliquas magis applicatas , vel minijs requibus
in
ftantialis
qujira in
fit
conucrfio fub-
prius
Sic etiam lignum
aliis.
non totum zquc primo conuertitur inigncm;
&
fed paulatim
fucccfEuc
ita igitur vt prius

,
flencibus
&
;
ficut
magis applicatis
per raritatem
aut contrabionis ad locum mi-
Non
per denfitatem.
corpore
ipfo
in
folum ergo
crit
maceria eius in
aut
ordine ad locum maiorem
aut
minorem
fed
&
etiam acris circumflantis ,

cedentis , fi corpus formatum occupet raaiorem locum , ne
duo corpora fint in codem loco fimul , vcl fi
minorem
locutn , eiit moius in airre fuccedentc,

nc detur vacuumi
Secund6 probat idem ex mutatione figurz,
16
quz alia efl in corporc organico diuetfa ab ea , AU ratliti
quz fuit in materia conuerfa, vr cinerum. Sed f>-tttent fi-
minufque
rcfi-
& fitus in ordine ad locum
|./i\j.
dari motum
maius
calem
late
fiat in
ftanti
inftanti
&
fiue
fiat
ex
vt ofli$,carnis,
&c. fuccefliuc difpoBcndo materiam fecundum

partes , & infoimando edudlione formae fecundijm partes , ita tamen vt licct forma integra fic fuccefliuc recipetet tfft \ tamen nulla cius pars produceretuc in tcmporc , fcd
Scoti Optr. Ttm. X,
loci
lofiue
tem-
communicantc
j
quantijm au-
ex pattc acris uiccedentis
eft
&
eonftuti*,
in eo cafu in in-
parte geniti
etit
locus
non communicans. Vocat hanc mutationcm

motum latc fumptum , fecundum differentiain
motus traditam a Philofopho j. PhjificorMm,
&
fubiedo in fubie6ûm ,
in- MotiuM
tcrminos pofitiuos ; vt diftiaguitur ab cz fumfttt quU
mutatione , qus eft inter contradidoria , aut ^"'
ttxt.$. vt eft de
ter
priuatiua
lumen
v.g. inter
&
lenebras.
De
Difertntid
hac difFcrentia motus vidc DoStoiem fitpra di- |* *'*flinil. i o huitu ûdfi. i G^ i
His ergo pofitis , quantum ad intelledionem
ij
terminorum , difficultas cft an poflii dari mo- Andripef.
tus localis in inftanti
mbtum
fuccefliue in
fieri
motu late
,
jxfptf
genirum
corpus
loquitur dc loco
eft
Inttlligit per
aflitmatiue in
corporeitatis
r
(umptum
fumptum mutationem
hic autem dicit
quantum
tem
j-
(ucccdit
aut minus.
localem latc
quando corrupto
pore
in
&
^'"*'
ergo di-
Concedit tandem conclufionem iflarum ra- cncluf>f-'

tionum , nempe reeularircr ( vi aducrcit Scho- fi""ttu d
&
aliis
uerfus locus.
totum autem hoc refunditur
vero in
&
formam
tenfionis
remotioribus,
ttiox
folidis
difponitur
inducatur in partibus fubti-
limitatam virtutem agentis ,

rcfiflcntiam
proportionatam fubiedi ,
diuifibilitatcm
tam fotma: , quam fubiedli fccund6m partes}
fic etiam Deus poffct ex libertate fua induccrc
afeaiont
& corporis in quod conuertitur mMteti r.
raritatem & denfitatem & con(c- ^****' ^*"!*,
fecundiam
,
quenter in ordine ad locum maiorem , aut
minorem , iuxta modum extenfionis maioris
tan-
&
magis
fur>n.Hiont
jmproporcione marerix
iequclam ex
conuertibilis
&
lioribus
fcili-
in
praefens dubium quia indc fcqueretur '""

poHb
motum localem etiam in inflanti. /'*'*'" '*'
dari
liaftes
difcreta ,itavt fingulae partes forms producantur femper in inftanti ,

fic fuccefllue fecundum inflaniia difcreta tcmporis,non
vero in ipfo tempore intermedio , licct difponatur fubieftum per alterationem illo temporc intermedio ,
prout partes fubiedi uiccefliuc difponuniur in tempore , ita etiam in
inilanti cxtrinfeco cuiufque motus producitur
fiflcntes
an
tempore;
magts fpedlat ad fequeniem
produci
mouct
in di-
fucceflio e(l
tum
pars
tangtint
alij
poflit
fecundtjtn diuerfitatem figurjc efl diuerfitas cx-
&
quia in produdio-'
ne qualitatis fecundum intenfionem , fuccefE(l
&
quia fucceflio in
ûiili-
v.gi
Stdhic tft dubiiim y fcc. Superi^s definiuit

I^
hanc informationem fcu formationcm corpo- Dubiumttf'ris fieri in inflanti per conuerfionem cinetum, "*""
aut niateriflE; ,fub quacunque fuerit forma, in
corpus organicum. Contra hanc conclufionem An inttrut-
d in
ens perma-
efl
norem
motus
in foT-
fMhfian-
quia
Ex quibus patct ineum non intendere illam
quam
difficultas
ro in produdione qualitatis intenfibilis
lota fimul
articulum;
tialiyijuerno-
ttjji
&
fuccefliuum.
indiuifibile
rrobat
tingt fuc-
non
tencum Dofloris
cet
75
difcretis
pars forma: fubftantialis puttffl re^
difHcultatem
quaienus ipfa habet partes diuerfas , vel

fubiedum habeat dinerfas partes , quarum vna
prius altcra recipit formam. In propofitoetgo applicando hanc doftrinam , aduertendum cll aliter contingerc hanc fuccefllonem
in produdlione fotma: fubllantialis , aliter ve-
fltumtdo te-
inflantibus diuerfis
tffe nifi
&
nili
,:
quam
i. difi.i. jutfi.^.
decidit
fupponit. Fundanêntum autem huius
ex dodlrina przmifTa
Do&ot
& in prtutd.
fifnotu
le-
'**
ttxt. '*''"*
petcndum
*"""
'
qua aflignatur caureducitur ad imper- c/ fuefeftam virtutem agentis creati ,

refpediiuc "Ifi">i* '*
eft
fa fucceflioDis in
in
&
motu ,
&
ad rcfiftentia
'"''"'
ad mocorem , feu fpatij ad mobile , & huius ad

motorem. In motu autcm duo confidcran- Dueinmetit
")''"*''.
tur , nempc rcalitas motus , qua:
confiftit
"**
in produdione termini eid tjuem , & fuc- ^'*
ccflio
mobilis
Zc
fpatij
quae eft ordo partium
cum
negatione
coexiftendi
sutltf.
ctiam in nBtnero , fiuc creetur \ Deo , fiue

cducatur inflantanec , fiue fuccefliue ; quia
fic produci non repugnat calori , ctiain in indiuiduo ncc tnagis variatur , fiue fupponar
in fubiedto formaiB contrariam , aut aiiquo
modo repugnantem , fiuc folam ncgationem,
De motu prtmo modo

tocxiftcndi iprarutn.
fMnipto imelligitur conclufio Dodoris , non vemotu
16 de
tjm
modo
feciindo
mo-
acccpto qiiia
, rcpugnat
;
ficri
vt includi: fiicccflionem
in infl.mti.
Quod
diua
oiigina-
fit
caufa
virtutis in
cfFc-
coinparatiir ad rcfiftcntiatn extrin-
vt
motu
vero fucccfllo in
ex imperkclione
liter
etiam ad diftantiam paffi , vel cerCaufaprt- tc cx libcrtate eius in agendo^, non autcm
feci
t?i-ft faecff-
/""** f"^'*-
'"'
vcl
ex cllcntiali ratione motus , in quantum efl

adus produdmus fortnx , probatur brcuiter:
virtus in agentc
qitia vbi fottior clt
minor
motu , ex 6. Phy/icorum quia

mouct in minus feii minori
tcmpore &c qnantum excedit , fcu applicalur virtus fecundiim gradum cxccflus , mo-
ei\
fiiccenTio in
StcMni ra- niaior

***
virtus
&
minori tcmpore perficjtus efl

,
crgo fucceflio in motu efl cx imperfelur
vbi ergo
6ta virtute , tanqiiam cx radice
vclocior
rcfiltcntiam pafTi
Dei , qux
Sccundo
18
Matatio
in-
ftX anea non
in
fiunt
lnmen
vt patet in vittute
mutationibus
ptoducitur terminus
ideo in
quia
aliis
nulla
vel certc nihil
cum
ti
non
Vnde
v.g.
ex
refiflcntia
efl
qu
parte
eodem
in
calor
vt
inffan-
ignis
qucm
negatio in fubiefto.
quod produdio calotis fucnon exigatur per fe cx natura tctmi-
fcquitur
ceflina
ni
quando
vt
fubicdbo tfl
prxccfrit duratione
fcd tantiim caufarutn.
Hasc autcm fucceffio ex partc caufs matcô

rialis , quia fubicftum
dicit potencfl
yô criri
tiam fubie(flandi caloris in fieri ,
faô ejfe fuccefpcnem
&
&
non
oritur per fe
&
pium
kdex forma
non
fubiefti
iedum
,
,
contraria
caufa
efl
buit
concutrit
aut ratio caufandi cx
caufandi
quantum caufa
fcd
pcr fc
ex
comparatur ad calorem
vt
vt concurrit ad calorcm in
in
vt princi-
^'"' '"
' '^'*
parte fubiedli
aut repugnante
aut ratio
concurrit, '^ fubtedo
quantum
in
neque ex aliquo quod
nctn
efl iniinita
inftanti
inllanti
in
potefl
motus ponere
realitatem
omnem
omnem
improportionabiliter
cxcedit
virtus
IV. Sententiarum.
Lib.
76
quz
parce
ergo fub-
fieri
non
tri-
eius fucccfllo-
oritur per accidens ex repugnantia
formx quam habct , & in quantum eam habet quod accidentarium cft vt comparatur ad
produdioncm aut fuftentationem caloris in
,
p:ititur
ad for^^j ' pvoccditur enim de priuatione

r
i
tedtmetum , '
"on dc contrario ad contranum. Vn>
aut refiilen
tiam,îdto dc aqua producit frigus in feipfa in inftanti ,
ma
tft
infimta-
"*"
F.xemplum
tswmedum.
fieri.
quo generatur
vel
eodcm
certc in
emanet
producitur frigns aqnx
ma
generante
ipfa
fiue
fiat
in
inflanti
fiue
a for-
de quo
non intcrefl vtro tnodo fiat ) eadem

aqua quando calefit non potefl feipfam in
inftanti reducere ad fiigiditatetn ob refiftenjatn
contrarij
tiatn
fcd
tantum fuccefliue
tota caufa fucceflionis efl ex
incompofTibilis
termini
fiftcntia
non
fteiuia cx parte pafli
tum
parte
crgo
re-
paffi
fed
rcfi-
aut
tc reducttur tota
produclionis
hxc
nifi
Patet confc-
fucccflio.
&
in exctnplo allato.
19
Tcrti6
Tertiaratio.
succejfto
ejt
ex
ad
/*"'
non
terrnl-
quem
ncquit fucccflio conuenire motui
gx ratione tcnnini
ejuem
eid
nam
ad
licct
motum
requiratur diuifibilitas
mino
fccundutn quos fucceffiuc potcfl in~
jjyj,;
''*"*''
'''"'
jamen per accidcns
'
omni
induci
fuccefliue
in f/iHo
clfendi
aut
ejft
formae permanenti
fubiedlis
vt
quoad
fe
aut
vt in
&
Vnde fequitur fucceffionem in motu

non habere caufam pcr fe , & pofitiuam , fed
tantiim per accidens , & dcfeaiuam
vt in
,
fcqncnti ratione probabitur
dilfercntiam
(ftiui
igne
duftiuus
Quarto probatur
Quod
crgo
&
ens
fc
&
pcrindc
non
denigratio
dc
variatur
non
pcr
mo-
diuerfis
aqua
in
oritur ex na-
denigrationi
calefadtionc
calor
fed hacc
non
in
&c.
dcbct
dici
fpccic
ncque
oritur luarta rA~
concomitatur
, fcd
caufarum efl refpcftiuc ad
non ad negationcm , qu2 nequc per
pofitiua in ente
tantum ,quia
21
Succeffio in inotu cfl ne*"'
virtus
ftr
intenditur a natura
cx caufts, in
Succeffto
ncrt
negatio vt in ^**" ""'^^

tfdtiiiam
I
c
r.
dcficiunt. Pro- y, ^ .'
ciffo illa
quantum
confcquenria, quia vt rundatur in vir- ^,

tute caufae cfficientis , vcl ad cam reducitur,
denotat priuationem adtiuitatis maioris , vel
batur
illius cxccfliis in virtute adtiua
applicato
partc
vel in toto
quo pofito , &c

motu , vel ex
tollcrctur fucceffio in
tem rcducitur ad
iuxta
gradum exceflus
refiflentiam
qua:
militer rcducitur ad negationem

tnr adio, vcl in toto, vel in
vt au-
eft pafli
Ci-
qua excUidiparte,iuxtamodum
,
rcfiftentix.
Confirmatur, produdtio aliquando
cft fuc-
cx libcrtate non applicat totam virtutcm
ornnU
gatio coexiffentise partium
cx caufa
qua aftus pro-
aliquem
fcd caufarum
nam vt Philo,
fophus 5. Phyficorum , tcxt.î. OmnU dealhatio omni dcalkationi
idem ficundtim fpeciem
erit
cflcntialcm
cft,
modum
inflantanec
tura formaf
cfTe
non vcro
ac proinde hanc
accidentalem adus produ;
cefliua ex defetftu applicationis
Patet etiam
jT'^'"
Utt.
bilis.
formam
in fubied:o.
quae difFcrentia
variant
eundem calorem in fpccie produci

tum , & aliquando inflantane^ in
focccfliuc
albe-
v. g.
inflantanee
quem habet
efl
in tcr-
quia potcfl in inflanti

patet ex didlis j nequc produci
vt
alteri
inducatur
fuccefliiic
graduum
Oriturex
'^'"'/'
nequit vincere impedimentum ,

refiflcntiam , qujc obiicitur ex parte mo-
quentia
pofitiua ,
, quia nificiret rcfiftentia illa
agens produceret in inflanti formam , & totatn fimul,vt patet indudiuc in rcHquis ,
&
virtutc, quae
impedimcn-
flatuit
quatenus in agente non datur virtus completa ,

qua pofTet fimul totam illam refiflcntiam fuperarc ; ergo tandcin ad defeftum virtutis in agenaftionis
Sequitur ergo tcrtio fucceffionem oriri ex

cx imperfeda eius
,
caufa efFcdiua tantum
mifscagit
quam
fed re-
ordinc ad formam ,
produccre vcl certc ex
Sc fucccffiuc in
potcft totatn fitnul
co qnod paffum
fit
diftans
poteft in iliud diftans
neque confcqoentcc
tam pcrfe(ftc,quara
fi
cf-
vt v. g. corpns luminofum
applicatum
applicatum perfedius
fucccfliue
illuminat
ctiam fucccffiuc pairum > quod fub priori difct
ftantia
non
potuit
crgo fucccffio
tam pcrfcdc illuminare
ficut in his
competit cx dcfcita ctiam

,
6tu applicationis cauf^r cfficicntis
fempcr cx defedu victutis
zi
vel quia agens Confirmatnr.
aut applicationis
pcoucnit;i
,,
XL11
Diftindio
prouenit
non
Dodo-
OVuBl.
quia motus
eft
de genere continuorum
3.
Phy-
Probacur iam conclufio
hoc regulariter , & vc

non tamen fcmper, vt poftci
intelligi
a caiifa naturali,
nempe
fuccef-
fiue ipfius corporis
calisininftanti
circumftantis
&
quoinodo
lo-
fiue acris
vel ex quaradice
?
Hanc
difficulca-
ccm auget quod ex principio przmiftb, quamdiu manet refiftentia in mobili , & fpatio , &
virtus limitaca in caufa mouente maneac caufa motns. In propofico autem ita manet vt re,
ctiam fpatij aliis pleni.ergo nequit fieri

occupatio loci:nifi in teropore.Deinde ab extrelecltm mfisatMtenm. mo ad extremum fpatij occupati ncquit cfte
cranfitus fine medio , auc non cranfeundo medium. Sed hic tranfitus vircute caUfx fccundae
fiftentia
nequit ficri nifi fucccffiuc : ergo , &c. Dcinde

vrget ratio Philofophi 6. Phyficarum , quo probat non dari motum in inftafiti , quia virtus
fortior mouet in minori menfura , auc cem-
pore : ergo fequerccur qu6d pofiec mouere in

minori menfura quam fit inftans. Deinde , fi
poflcc
motus
fieri
in inftanti localis
virtutc
caufx naturalis , fequeretuc qu^d poflet idcm

corpus fimul poni in pluribas locis per caufam naturalem.' Sequela probacur: quia fimui
cxcremis & in medio in quolibec autem excrcmo habec locum adzquatum , alias
non poflct cflc in extremis, aut quiefcere neque daretur mutatio , auc motus fubiedii fccundum extrema tanquam inter tcrminos op-
cflec in
pofitos. Itcm , medium inter excrema eft locus

adzquacus mobilis , auc alias non poflec fieri
motus pcr medium cum diftantia mobilis ab
excremis ; quia fi medium communicarec cxtremis , iam nulla eflec diftancia , auc cranficus,
fed extrema fibi immediatc fuccederent : ergo
fcquitur
raobile
fieri
tum,quod
ficri
vircute diuina poflc
redionc
naturalis
vn
rarura
vc contingit in refur-
fcd etiam contingere virtute caufx
quando
,
pcc
aliquid
denfum conucrtitur
conuerfionem fubftantialem
intellcdionem hulus fupponimus illam
fcntentia^qux cftcommunior antiquorum,ncmpe quancitatcm,

reliquaaccidentiafubiedari
&
in toto,
quod
I 1.
& nullum accidens
fuit in
corrupto
tliflinll.^.^Mttfi.^.
mancrt
in gcnito
vt etiara docet
Ad primum
quodaîas ctiam fxpc fupponii

Scoti Oper. Tom. X.
Dodor
pro opinione,
&
requicut cx
fcu effedlura ^"'f'"^
ipfa forraa fubftancialis
,/,^
**
^^
frma.
& co-
rcpugnat
quia
recipcre ^^^,
ci
tantum
fcd in illo
in
quo
&
dctcrminate cmanat 4 virtute generantis ,

repugnat agcnti agcre ad generationem cius,
nifi fccundum dctcrminatam diftantiam ; neque ex fe vindicat eflc in tali loco dctetminato , fcd ab agcnce in quancum fucccdic cor- Corpuiiuimrupto in eadem materia pcr virtutcm genc-)'*'/'/""'"'""*
*"
rancis
(ed pcrindc etiam rcpuenat , vt fit
inIoco,nin fecundum modum connaturalcm, t^,,pj.
:
&
debitum fux quantitati
cenfionis
qux
iuxta naturam cx- tum.
debecur fubicfto canquam pro-
priccas Phyfica infeparabilis nacuralicer
crgo
locum , illum habec in inftanci generationis complecx ; fi minorcm

ergo mateeodem modo locura minorcm
ria fub corrupto nunc eft in minori , nunc in
maioci loco communicante , & hoc in in
ftanti iuxca cxigentiam corporis in quo eft ,
exccnfionis debitx } alias non (aluarccur generatio naturalis , nequc modus eflendi in loco connaturalis genito. Hinc fequituc ex alio
pcincipio , quo vacuura abhorccc nacura,acrem circumftantem etiam rcpclli , aut fuccedere in inftanti. Idem argumentura ficri pofi
cxigac raaiorera
&
ccft
cx natura figurx diuerfx in gcnito
rupto
& cot-
vtfitprk argumentatur Doclor.
Diccs illud principium
nempequantitatem
in materia
&
non
nacuf alem
verom
cfle
forms gcniti
ptobabilis
Cc
,
Rtônfit.
per alteratiotKm prxuiara cor,
figutam con-
Sc
in tempore.
Concra , fufficit ad propofitum noftrum

hanc conclufionem Dodboris tara verara efle,
quam
^J
fubicftari in compofito, fed
rupcioni induci extenfionem
quam
fententia
quam
non
hic ex ptopofito
imfugiuuur.
fupdif-
Contra tefponfionem fic atgumencot , fupponendo cottuptum exigete etiam ptoptias

diracnfiones & figuram hxc ncceflario roanent quamdiu fotma fubftantialis cottupti
manet , & tepugnant in gradu, & raodo dimen,
fionibus
&
figurx
iis
ptictas
pcr
Dimenfitntt
quas fibi deterrainai &figrMcT'

ergo nequeunt in eo gta- ^^1^^"^'*,
,
forma fuccedens
du , in quo eft rcpugnantia inter vtraraque formara induci in roateriam , quamdia
forma corrumpta ineft ergo nequeunt anteccdere fotmam geniti , alias propriecas Phyfica in co gradu , quo eft propriecas formx confequentis , eflet fepatabilis ab ipfa,
& coramunicabilis altcti fubicdo & ^xo:
aut c concta.
Ad
ejje
Di^xfiri tf.
"fraU
effe in loco
, concipitur
ergo in inftanti intrinfeco , quo
conftituitur in cali loco. Probatur
confcquencia
ferimus.
Dico tamcn refolutionem Do<Sloris efle veram non folum mocum localcm latc fumptum
generatur
proportionato
fimul in pluribus locis adsquatis
in inftanti per
ej/e
&
ficut
ponimus
motus
medium,
fiat
fi
virtutenacurali.
Sufiintiitr
concipitur habere extenfioncm
in quotibet loco
2^
quia func
quantitas ccrminata in
ratione,& corruptione interneniat motus
tr irutum
etmflMjS.
quo concipitur
rccipit
^5
infunt
& conSed pro omni indimi ,
fequenres in coto.
imperfcîone virtutis in motorc,vcl applicacionis dcfcdu fupereft cxplicanda difficultas praemifta, quomodo in gcnefioncra efTe ex
id proneniat virtute naturali
ion-
ipfi
fionis
Vrgftmr dif.
connaturalis
difpofitioncs nacuralicer coniunifta;
caufis naturalibus fuccefliue.
Suppofica ergo hac veritate

JifirmilMt
& quantitas
formalcm connaturalem crgo confticucre in

loco fecundum mcnfuram & modum exten-
frimmris.
& quali&
quancitas
neque etiam tollit continuitatem

qu6d produdio tota Hmul fiat & (ic incelligitur
etiam motus efle in fluxu, naturaliierloquendo,
Sc regularitcr , & vt in plurimum ; quia vt fit i
caufa naturali, ita contingit ; non tamcn fcmpcr,
vt poftca vjdebimus ,eadem formaproducitur ii
videbimus
"Bxfllt^tUT
fub- Prbtr
fcquuntur formam fubftantialein ;
icdantur in toto
crgo in eo inftanti , quo ?*'"?' i"'.''
'"
forma fubftantialis recipit ej/i , etiam qualicas, '^^"
tas
Refpondetur
ficHltKi
fubic(5lum.
ficorum, text.i.
fit
yj
Philofopho 7. Mettrphyf vbi definic accideni

in ordine ad fubftanciam complccara , canquam
Obiicies, fucceflionera efle de eflentia motus,
i3
V.
Quajftio
1.
cx difTcrencia efTentiali adkus
produAiui ex quibus patet principiuin

ris przmifTum.
oppoficura
conueniens formx
cottuptx
}
^^
&
Lib. I V.
78
corrupts
oritur cx diftantia partium mobilis
mutu6 inueniuntur cxtenfae

de fecundura vnam prius d-bet
tra fc
corrupta.
SecunJo probatur conclufio data etiam CenoppoHta, ncmpe quantitatem ineilc ma-
28.
Hoc
teris.
fierct
quatenus matcrianouacum
propria (ua quantitate vnirctur viuenti
&
quidquid fit , an aliter

pcret formam eius ,
v uHgmen- contingcrepoflct , an contingat augmentum pec
lutUne v/- produdkionem ipfius quantitatis noui in eadcm
Hentu.
matcria faltem neccirario fcquitur ex coniundionc raateri^ noui coniungi in eodem inllanextenfionem viquantitatem ,
ti nouam
ucnti ; fcd ha:c coniundio , qua matcria fit
crgo
iub forma viuentis , fit in inftanti
;
&
&
quantitas
ta
fit
ctiam in
maior locus
2-9
Teni
rtio
*x vltimo
mutaco
cllc
ttM*.
infcparabilis
inftanti
& fitus
&
cxtcnfio debi-
&
crgo
in inftanti
occupatur
quod
>
fuificit
ad intentum.
Tcrti6 in omni motu datur vltimum mutatum
gffie, pcr quod alitcr fe habet rubiclum;& quam^jj j^^^ cxtrinfccum fit motui, non tamcn eft ex^
r
n
n
J
trmfccum fubicdto vt eft.in potentia ad termivt fubeft motori tranfmunum completum,
.
Quod
tus:quia
probatur primoex definitionc moentU in potentia ficundMm ûod in
eft atltu
fubiedlum in potentia
ad tcrminum ergo quandiu mouctur.nunquam
cft in adu completo. Deindc , pro quocunquc
tempore , quo eft motus , quxro , an fubicdum
Ck in termino , vel non ? Non primum , quia fic
potsntia, id cft, relinquens

:
cflct in
tnul
termino
quod rcpugnat.
dicas fecundum
Si
k tcrmino
fit
motum ?
fic
fi
ftanti fignato
fic
& quicfccret & moucretur fi-
peto an diftantia eius

pcrtranfcatur per
,
quxro fimiliter de quolibet in-
an
in infinitum
nunquam
&
diuifibilis
in termino
fit
quandiu
ita vt
pofllt cflc in tcrraino
vel
fit
fub
non ? &
motu>
oportct crgo,
vt conftituaturraobilc in termip.o, leu
adu com-
& non fucceflluc
pcr quem grahabet fubiciûm nunc , quikm

quia prius vt crat fub motu , crat in
,
dum
aliter fe
prius
nunc autem non
in fluxu, aut
motu
cft in
potentia, nequc
fed quicfcit ille gradus for-
mae, perindc in raotu locali conftituendus eft,

ac in qjolibet alio crgo fecundum eum fit occupatio loci in inftanti ac proinde td non repugnat. Vide Dodorcm in i. dijt. i. ^^.9. . ./id
ficundam probationem , &c. circa medium.
:
rationn dubitandi. Ad primam rejid primtm fpondctur , ad faluandam gencrationem naturationemdu ralem ncccirario dici illam quantitatem con-
Ad
naturalcm
forma:
produci' per
fubftantiali
mutationem , feu emanationem ab ipfa forAdflumJa ma , non per motum

negatur crgo ibi in:
fxtgitur
vt
auantitiue.
yg^jjj rcfiftcntiam
.
producitur
quia quantitas tota pri^

*
T.
non lupponit aliam
&
m
.
&
ficut totum efdem in.Unti fubicdo , cui rcpugnarct ,

cum form fectum cxtcnfionis primo communicat fubicfiitt.
Cio
git
non fuccefl[iuc per partes , ita exi, &

locum proportionatum primo motus au:
tem
aciis circumftantis
a caufa impediente
fit
ctiam
vacuum
in inftanti
fiue aer
fuccc-
ergo virtutc naturali fit generatio vnius cx alio ; ita ctiam

confcqncntia ad generationem rcfiftentia adat
fiue repellatur
ficut
xem
qu
eft
cx parte raobilis ad
metorcm
luomodofla$
occupto lo-
&
in inftanti
""""'''* '"
^'
gc-
in loco fit , ex ^.
etiam refiftentia in in-
enira ncceflario
Phyjlcorum.
Tollitur
&
ftanti , quae eft ex parte fpatij ,

quando
occupatur maior locus , fit in inftanti naturaliter , nc detur penetratio corporum. Prin-
motum
cipium autcm illud,non dari

ftanti
,&
ter
verum
eft
motum
rcrpediuc ad
in in-
naturali-
fed intelligitur
localem
qui
cft
inter tcrminos oppofitos pcr rcccfllmi ab vno,
&
acceflum ad alium
tranfcundo per fpatium,
non autem ad rautationcm gcneratiuam
cum confcqucntem
&
&
lo-
conuenientem quanti-
tati confeqiienti.
Ad
fecundura
non
refpondetuc
medium
tranfitum pet
ficri
hic
fcd ficut contingit in Adfeciiduta
vltimo mutato
ejfe extrinfcco motus , occupati '"l fi'"

primo locum vltiraum in inftanti ita etiam in Z j-^T ^"
inltanti gcnerationis occupan locum proportionatura prim6 & non fucccfliue.
Ad aliud ex Philofopho. Refpondetuc pro- ^^ tertium,
;
pofitionem illara verara cflc

fupponcre ta- ^''fwr'"!"'
mcn refpeaiue ad menluram diuifibilem ,
qua tam agens remiflura , quJim fortius agerc dcbet , vt comparatio fubfiftat.
Conicquentia autcm falfa cft , vt applicatur motui
inftantaneo , feu qui fit in inftanti ; quia comparatio fecundijm magis & minils nequit verificari rcfpcdtiue ad inftans indiuifibilc. Videatuc
Doftor in 2. d.^. ûaft.i. ad i.comra opinionem
adprimum.
quaji. 1
Ad vltimum. Rcfpondetur motHm loca5^
:
fentiam quamlibet
potentia,
generttone
neratio
ht
iitus
lem fumi
totum fimul
30
ncs diftercntias
mum produci per mutationem inftantaneam
Sc
fed
pleto admittere aliquem gradura foriiuc vlti,
cum
:
non eft mutatio prioris loci

fed extcnfio ad maiorem , aut contradio ad minorem,
qux fecundiim omnes partes primo ad om-
&
tanti.
pcrtranfire
&
hic
& rcci-
ex-
ac proin-
dato in accretione viuentis , eatenus
augmentatio
qux
fpatium quam fecundum alteram ,

mucatione loci ptioris , k quo receditur
Secunda fr- tciuia

batio.
Sententiarum.
ab ipfa manente forma
effet feparabilis
dupliciter.
,
Primo
vt inchidit prae-
&
mouetur ,
qua pofita cef, in quo
motu. Alio modo fumitur pro vltimo
tcrminointento , feu vltimo loco cui fuccedit
quies. Motum localem primo modo quoad omnem fuam realitatem , confcruando loca intermcdia, non communicantia,nequitfacerecaufa crcata, fed folus Deus , qui potcft primo moucre mobilc ad plura loca ada^quata , & non
raoucrc ab vno loco in
communicantia ,
aIium,non deperdito priori potcft tamen cau{a
creata moucrc fccundario ad locum vltimo modo
fpatium
fat
<*'
vltimM.
quara recipit roobilc pcr
<i
MotMiloclii
^f*?^'"'"
1,^ a//.
tatem.
&
fumptum
& in inftanti
caufae crcats ad
dor
in i.
vt contingit in genera-
naturam motus
tione. Plura circa
motum
diji^.i. (juaji.9.
& virtutera
localcra refoluit
& fiquentibm
Do-
quae ibi
legi poffunt.
'Z<(unc
autem tjuod efeEliue , &c. Hic
mo; quod corpus motumexpellat

formaliter
dicit pri-
aliud
'i
& non cffcdtiuc, ficut calor cxpellit
frigus fonnaliter.&non cfFcdiuc:moucns autcm

rr n-
IIA
corpus , cftedtiuc expelht aiiud, Aliqui tenent
I
^ i
\oco cerpud motU
exfeUitliud
formuUier
nort
eneatui.
"
calorem cftc(fliueexpcilcrcfrigus , &idem dicercnt in propofito fed hanc controuerfiam ali^s

:
tra<n:auimus.Secund6,dicit poflc
Dcum duo cer-
^^^^
^j/r,
pora conftitucrc penetratiucin eodem Iocq,& fic

contingerc poflc in rcfufcitatione corporis j fed
penetratiui
tuncficrent plura rairacula;nam prastcr inftanta-
fi"'""'* "
nca rcftaurationem,& pontionc corpons tnaioris

in
duo corpor
X L11
Diftinaio
in
boc loco
darecuc aliud miraculum penetra-
Quod
cionis.
Ci
tur penetracio
corpus
non
fequi-
nempe Dcum
in in-
minus
erit
(cd aliud
Vsri ptjftt ftanti mouere corpus circumftans , vtacrem,

vseMMin Ipi- quo contingacruperficiem corporis minoris , ne
St ftU
cercc permictece naturam
; vel
vacuum
decur
virtutt cM-
moucre in inftanti acrem, &

vacuum , quod non irapUcat contcadidioncm nempe G ccilet adlio diuina impedientis
vacuum & tandcm fubdit non ergo vMHum ejfe
/ibi, quae nequit

fsrum MtM-
dari
r*UMm,
in vnitttrfi
inclitdit
ra ffuertt in in^mntt
foffe conclMcli
vactutm
imo fi natnex maiore , videretur
contradiElionem
minm
ejfe
per temptufine dinino mi-
&c. Intelligit, aut fumit naturam , vc

non compcchendit auchocem naturx , & difpontionero eius quia vnio, qus e(l inter pactes
naturx , eft ex difpoHtione authoris nacurx , &
non ex vircute caufarum inferierutn. Sic ergo
non repugnaret daci vacuum in nacura, in quan-
raculo,
VhIi vntMfTfifj1txaii-
n* tliMiu*.
tum hxc repugnancia

Ci
ncmpc
fi
non repugna-
corpus minusex maioce,aut

contr^ , videtuc imporcace dubiam refolucioncm contca praedidla ruperius, quibus videcur
ret natura: facere
AUttr phi.
Itfifhi,
ttr
tgli.
TSeiUgi afTerere icaconcingere;vacuii
^Sf
dt V'
M*.
enim
admiccerent Philofophi poQibile
in nacura
eile
non
vt patet
neque Theologi admitcerenc finc

miraculo ; fcd omnis adlio , ex qua fcquicur miraculum , ell impoflibilis nacurs cx propciis viribus ergo caufare minus corpus ex maiori, auc
c contra in indanci, perinde ipfi repugnar.
Refp6detur,fuppofica difpofitionc pcimi agen-
4. Phyficoritm,
SiluitMr iIm-
bium frt-'
miffnm circ*
ttxiMm,
hzc catis , vacuum in natuca non poiTc dari

mentepugnantia oricuc non ex eScacia caufa;
rum nacuralium
^ quo
cft
, fcd cx poccnciaprimi mococis,

vnio intcc membca yniuerfi , qua fiunc
permiccerecur
parce
tamen
non
eft vlla
79
nacurar
fi
fibi
ipfi
repugnantia vndc
fi polTct facere ex maiori corporc minus
vt dicit Dodor , non rcpugnaret nacurx viribus ficri
,
vacuum pcr gcncracionem inftancancam ; quod

aucem dcfadlo non feqnatuc vacuum, quia fuccedic acr circumftans
conferuancis
corpori.
fieri
cx auchore nacurae
eft
vnioncm
vniucrfi
acrcm circunftantem in
Vndc cum dicimus
roaius
auc c concra
&
inilanti
mouentis
vc fuccedac
fuperius ex minori
Rt(fUtrilMr
fupponimus eciam
cencur/utfri-
concurfum primi agencis neccflarium ad faluandam generationem fubflancialem, & corrupcionem iuxca exigenciam fpeciei neque in hac inceruenic mocus propric didlus iocahs quoad ctcenfionem , & locum primo conuenienccm gcnico fcd ip(a gencracio quantitatis prima , vt
emanat a forma fubdantiali , & limicatur ad
locum , e(l qux dat prim6 illam przfcntiam
quanto produdlo , Dco faluante cxtera , quz
ncceiTaria funt ad confcTuandam vnioncm vniuerfi & impcdiendum vacuiim; & fic rcpclien-
Hic docet primo quod animatto

bet partej
corpus circunftans in inftanci , auc accrahcnce, nc vcl dccur vacuum , auc penccracio corpo-
de potentia abfoluta
dixtt. num.j^.
habuit
ettts
T~\E
tcnio dico,
quod
non
mocus auccm
fubiedto in fubieftum
ttvm vniutrf, nietffnrim

tjl
tr.ctm i
iniiutti.
localis cft
dc
& dc loco in locum op-
poficum fecundum diftanciam
calem dicimus
fola diuina vircute fieri polfe in inftanti
ôntingcre viccuce naturs
& non
ad conucrfionem illam, qu fic in inftanci , fequacur mocus

corporis extrinfcci vircutc diuina ad impcdiendum vacuum, aui ccrtc ad fatuandum gencrationcm fine pcnetratione corporum.
liccc
V M.
5
tum quta forma non ha-
recepttui
,
quia datur ait-
non
,
'x/idetur loqui
de qua oppofitum
effe
paffionem
cft
tantum
quta hxc
mutationem , quia corput non

g^ expltcat quomodo.
in inftanti proptcr
rationcm
J / didam ia i. <ir//f.quia fcilicct eft a foio Dco immcdiate cuius virtuti adiuae
nihil rcfiftit fcd ncccflc cft eam cflc in inftanti, quia non poflct cflc fucccflio in
,
vcl proptcr partcs

proptcr partcs formac induccnda:
corporis , quarum vna prius rccipit formam , quam alia fcd ncutrum potcft poni in
afiimatione. Non primum , quia ilia anima in vnico gradu , in quo crcatur , rcunic-
reccptionc formac ,
vnietyi fur^
&
eius in fubieflo
animationem non
aniraatio
fuluungenerutlonim (3*
Secundo ait animattonem fierifimul cum formatione corporu
ibt ejfe
Ai
Uam
ab excremo ad extcemum per mcdium,

(hoc enim viccutc caufz fecundx nequir fieri ia
inftanti ) fedcancumcft perTc mucatio de priuacione ad formam ,
cffcdum connacuralcm
necejfario fiet in inHanti
priuationem. ûarto ait
vutuS,
cclfus
cuiud nulia pars ante alioj anjmari potejl
Tertto ait
4um
quia hxc ratio procedit de forma corporeitatii
efl dilpofitio necejfitans.
a4 imftditU'
rum nequc ex parce produdbi alfcrinnis moCum localem propric didlum quia non cft rc-
tum etiam quia fuccej/io non potefi effe ex parte
quod primo animabtle
ugtutit
Itti
C H O L
contigua.
te
Ah'ud qnod Tequicuc
34
caufas
eciam finc miraculo ; repugnaret

rcfccacur ad (labilem Dei difpoficio-
inferiores
aucem
nem.
reducerecur in
Qu^ftio V.
1.
nifi vel
7
yinimatit
neceffario
'"
'"^*^**
qu6d iicet pars aliqua corporis poflct cflc pcrfcclior alia tamen hoc nihii ad
propofitum ad fuccefliuam vnioncm ipfius animac. Nec fecundum poteft dari^ fal- riJt Sctt.
tem dc primo animabili aliquid cnim cft proportionatum animabili priaio, ita quod i.d.i, ^. 9.
licct fort^ dc multis parti- "*"" J'
nihil cius poteft animari nifi totum fimul animetur
bus corporis, quac non funt fimphcitcr ncccflarix ad animationcm vt funt ma-^''*
Dus, pes ,&cacteraE partcs, vnapoflit prius animari, quam alia^ fed ioquimur dc
prima animatione.
S
n Dico ctiam fccundo , quod in codem ioftanti , in quo corpus formatur animatur:
4
tur, ita
:.
8o
eAnimxtio
matur quia cx quo forma
ifta cft difpofitio
fed ex neccffitatc agcntis
non
ficieodein-
IV. Sententiarum.
Lib.
j
fimpliciter
CHM poris induda,inducitur abipfo
fiânii
formatior,e
forma
neccffitans
ad animam
quac cft anima
non
abfolute,
fed cx difpofitionc fua,ftatim forma cor-
&
non ex
ncccffitate
^^^^^^^^
^^ ^ quacras , nunquid
"'fr^n!"
eadcm mutatione
inducitur forma corporis
& anima
fednon^^ quod non , imo induclio formx corporis eft pcr mutationem indudio
eadtm mn- animac non cft cum aliqua mutatione , quac fit ad animam , vel animationem
:
pt
Di-
autcm
vt ad
tcrminum. Primum apparct quia fufccptiuum formae corporeitatis tranfit a priuationc ad formam & fccundum apparet per idem, quia fufceptiuum animx, vci ani^nimatio matioois non cft materia prima fed corpus illud autem non habebit priuationcm
in refnrie- jpfius animac a qua tranfeat ad formam quia nec fimul habcbit eam cum anima,
ttione an
j^ ^.^^^^ priiiatio, & forma cflent fimul:nec prius habebitcam,quam formam,
*
mntatto.
V
n
r
quia non prius tcmpore erat corpus, quam anima nunquam autem elt mutatio , nili
quando fufccptiuum termini ad quem alicuius induclionis prjeccdic duratione ipfum
tatiene.
'
'.
tcrminum ad
, Sc tunc eft fub priuatione termini.

ergo non cft ibi animatio adio , ncc animatio paffio quia adio non
cft fiuc paffionc , nec paffio fine mutatione 8c mutatio negatur ibi crgo tam aclio,
Si
arguas
tjuem
quam
quod videturinconucniens. Refpondco, ficutdicûmeftyi/'^'^/)?.!^refpcclum paffi ad agens cxtrinfecus aduenientcm hoc cft,non nccellario confequcntem cxtrcma poIita:talis autem poteft ellc, ctfipaflum nunquam
praecedat duracione formam ,"quam recipit , quia quantumcunquc fimul fccum ha-
qMJt.i.
paffio
Paffio dicit
&
cam recipere ab
alio 5
tunc brcuiter in indudione formutatronc.
teji effe coExcmplum huius fccundum.Auguftini i..Confeff, cûoAdim modoprioritatiscrcatur
ua pajjo
j^jjjgj.j^ priusquam forma
in illo priori materia non habec refpcdum ad Dcum,
ftne mntav
j
.n
r
o
n
r
'^'" producti ad produccns ,
illc rclpcccus non ell cxtrmlccus aducnicns , imo nctione.
beat formam, poteft tamen
7a^w
po-
mae coajua:
paflb
ipfi
bcne
cft paffio fine
r,
9. 4.
&
rccipit
ûtdpajfio,
&
relpe-
formam
Dco:
&
ille
fccundo inftantinaturac
ad Deum produvt informantcm fiuc vt imprimcntera
ex
non
refpcdlus
1. in
i. difl.
cft cius vt produ(î,vt
fed eft eius vt informati ad Dcum

,
{\[q fecundus refpetus cxtrinfccus aducnic matcriac , quia poflet perpg^Lio matcria manerc Deo conferuantcfine illo rcfpcftu rcccptionis a Dco. Forma ergo illa fimul duratione concreata cft in matcria fed pofterius natura inducitur,
centem
{q^j^^j^
tuexir%n-
&
confequcns naturam fundamenti
ceflario
j.
Explicat
velimprimitur in matcriam paffionc dcgencrc paffionis fcd finc omni mutatione,

quia nunquam matcria a priuationc formxillius, tranfit ad formam, ncc breuitcr
aliter pracfupponunt entitatem.
alitcr fc habcc fccundiim eam quiaalitcr
Ex hoc fcquitur corollarium , quod diccndo adionem paffionem abftrahi a mo:
&
&
tu
& mutatione
quod remaneac in eis fola

pafljonis , abfquc quacunquc
non oporcec dicere
imo vcre remanec
racio adionis
Sc
racio rclationis,
racione motus,
vel mucationis.
rOMMENTARl
FS.
^
Probatur loann.
viuificat ,j7c.
3J
AnimatU
limatie
">y"'^
f"f-
l^ rmw
Ktttitfi-ima.
arti-
prima eftj qnia lixc animatio fit a folo

Deo immediatc , cuius virtnti a6liu nihil rcfiftit, &c. Hjec ratio ita intelligenda efl: ; vt nulla
alia caufa
tftcdiuc attingat refurreilioncm
animationcm,
nifi folus
Deus.
fcu
Si intelligatuc
de cfficientia caufiC principalis phyficz , omnes

admittunt hanc probationem ; fi vero dc inftrumcntaria Phyfica , plurcs docent Chrifti humajin
tas
homim- nitatcm concurrere aftione inftrumentaria

PhyChnslt r
i
r
cl'"-^ ^" rcUurcdtioncm ; qu.-c aaio conucnit hu.-.
vt inflrume-
tum
phyficS
tanquam inftrumento coniuncto

Ha:c fentcntiacft fatis frcquens in
fchola D.Thoma: , quara fcquitur Suarcz tom.i.
manitati eius
cufet rtfur- diuinitatis.

reclieyiem
i'tnal'*
*"
^^^''^'^"^Sofi^Âi-concluf.ÂîiMas tom.^.
de be.it!tHd.ûxfi.f.art.j.^.^. Sotus in hac

art.4. tk
j.
Sicut Vater fufcitatfiliot
FHitti
quos
vmU
nec enim Paier iudicat ûenijuam
&c. Rcfoluit tcrtium
JL-/culum dc animatioiic, dicens fieri in inOiAnx\.

Ad probationcm huius duas rationcs
'" '^*^'''^''
i'a"t
</iVff,
&
difi.tj.i.
.ili j.
Dico Chriftura concurrere ad rcfurrcftioncni.
cium dedit
Fitio.
viuificat
%&
8cc.
tm~
fed omne iudi- ^""r*"^*"'_
hemcip.C. HêcefivoluntMetM,
^ mi/it rne Patris
Trim
^l-f-
j-i^^^gj^^^^
vt omne tjuod dedit mihi, non
perdam ex eo, /edfufcitem illud in nouijfimo die. 8c

infra Fi ornne cjuoddedit mihi non perdam. Item
:
mifit me,traxerit
Têmopoiejl venire, nifiPater, qui
illum,& fgo refufcitaho eum in nouijfimo die. cap. 1 1

vita , &c. ad Rom. 14. In
Egofum refurreHio ,
&
hoc enim Chri^tts mertutuejl
,&
refurrexit ,vt
&
&
mortuorum dominetur, 8ic. i.adThcfviuorum,

fal.4. Deiu eos, (jui dormierunt per lefitm , adducet
cum eo, &c. Hjec veritas eft fidei , quam tcncnt
omncs
.n
illa
Patrcs,
& Doiftorcs, atque Interpretcs in
vcrba.
Dico fecundi refurredtionem noftram forc
57
pcr Chriftum,non folijm qui Deuseft,fed etiam s*r(^*fic intelligit Cyprian. illum lo- ''/
qui homo ;
&
cum
loannis
uificat,
&c.
Sicut Paterfufcitat mortuos
& vi-
lih.i.contra /ucUos,cap.iS.& //^.j.f.j }.
i
Auguft.
homiLhom.ii. Cyrillu
i.de Trinit.c.
^.traEl.x
a'rL-ii
.J^
^,,-^'^
in Ioann.lib.$o. homo
lih.i.in Ioan.cap.i
ô.Bedi
in
tfi.
XL11
Diftindio
Hxc etiam Tetttas eft certa
in eiiem verba.
ig
Ttrtis
</ii/i.
>
&
if-
Dico (erti6, ad hanc veritatcm ruftinendam

non cffe ncceirariam adlionem illam inftrumcnrariam PhyHcam humanitatis Chrifli quia magJ5 obfcurat myfterium, & nulla neceGitate po-
hominis
*"' fufficicnti r.itione de fadko interuen-
"'^"'^
iaitntm
turam probatur
'
quidquid
de eius poflibili-
fit
&
nos etiam putafirumtmtariX tate , qiiam plures ncgarent ,

fhyfuam.
p^yj g|fj. fjjjs difficilis ptobationis, vt de his in-
'
"*
d.
.&
vna tamen pcrfonaChrifti indiuifa. Hippolytus 4</ /7-/. z.

oftenfionem humanitatis rcfert in opera humiha, qux fecit, diuinitatis vcr6 in miracula, qua:
patrauit , difcerncns per hoc intct naturas ,
in
proprias cuiufque opcrationes. Tertullianus

tylpolo^tico, cap. 1 1 . Mortuos fufcitarc:& mira-
cula cderctribuit diuinitati vt propria ; humilib.

lia pati humanitati , vtraque vni Chrifto :
&
g*,
hwnand
Chrifti,cap.T.
ceniitioTiHm diHinn
&
ejl
eadem
jpiritum Dei
fide
pajfionet
&
alteri (fupple
&
fuppofito, aut pcrfonz
alteri pitffienet
Domine
nnflro lefu Chriffo virarttmijue
eperari ,fecundum aliud vero pati,8cc.
ex his deducitur conclufioDodloris,
Deo immcdiatc.&Phyfice
Rcftc ergo
quod
a folo
proccdat refurredio,
feu animatiocorporis in refurreftione vltima.
Dices miracula quidem conuenire foli diuini, tanquam caufz principali,

inde non fcqui quin conueniant humanitati tanquam inftrumentophyfico.
&
tati
tatibus fine confufione

,
&
& cum difcictione opc-
impermixtione
quz
ex quibus opera-
tur humilitas camis
& ad
<jua inclinatur altituda
*|
L>*"
&
operationes} ex quibus fignificatut vera Deiras
tamenfunt ipforum âlitatet, (frfincerd

cemendum efi , ad epu proueba-
THfeuffiu
impermixtz funt,
collignnt veritatem ipfarum naturarum adunatarum in eodcm fuppofito, fine ipfarum permixdifcretz
parabtUter atejiu indiuite communet habeat aFtionet

intelligenda
41
Rtgicnjit.
Contra. Patrescolligunt veritatemphyficam Itff-fî-rnaturarum in Chrifto.fcruatis cuiufque propiie-
tione, ficut cx cfFcftu Phyfico colligitur a polle-
fidei contemplatione
Conftant.4.
fiûefhamtu :fid vni,
, &c. Caius Papa epiad Felicero Epifcopum. Licit ergo in vno

"Domint nofho lefu ChriHo , vero Dei , atejne homicamu vna perfhna fit , ûa infinit filio , yerki
&
&
: ergo cam fqfcitare mortuos,

miracula tribuunt foli Deitaii hoc modo.feu
riori caufa eius

alia
Chrifto mediante Deitate fota tanquam prnprias

inefle Chrifto, Propofirio illa
foluta
cum
dogmatica
exclufione pofita a Patribus
& abita in-
telligenda eft
êitatit : ijHidfit tjuod carofine Verbo nen agit^quid

Verbumfine carne non effcit, &c. Et poftquam pcr
,
vt excludatur etiam concurfus
humanitatis Phyficus. Probatut confequentia,
quia alias ideo admittunt aduerfarij,fcu aftruunt
variaexeplavtriufqueopcrationcsdifcrcuit.fub-
concurfum inftrumentalem phyficum humani- Ktn f*luan
dit
âmuis
itaijHe
ab
initio, tjue in vtere ZJir-
illo
Verbum caro faUum

vtramejue formam diuifionis
ginis
nihilvn<ptam inter
eji,
extiterit
& per omnia
incrementa corperea vniutperfinafuerint tetiut temporis aQionet
fiparahiliter
& ipfa tamen
vt ita dicam) ûa in-
faHa funt nuUa permixtione

,
confun-
dimtu ,fid tjuid cuiufejue femufit , ex operum tjualitate fintimiu,Scc. Ergo itafueruntiuxta hanc
definitioncm Pontificis indiuifz naturx in co-
dem fuppofito vt tamcn opetationcs carum,

qux cnumerantur fucrint impcrmixtx , vt neque illz, qux propriz dicuntur diuinitatis, poffint tribui humanitati, neque diuinitati, qu2
,
fiicrunt
humatiitatis.
Miracula autcm tribuit
Pontifex diuinitati,pa{Iionc<,& rcliquahumana

humanitati,
ita vt
cx qualitatc
& natura opcrum
qua proccdebant.fignificarctur.
Chryfoft.hom.de Cruce Chrifhtm citm audieris,nenfilu7nmode DcH putesfed Deum,& hominem
crede:fcie namque efurijjfe Chriftum.&fiio Chnpum
Veritas naturx,a
de
tjuintfue panib$u,dr
duebtu pifiihtu, fatiajfe quintj;
miUia hofmnum,8cc.fcio
fitPer
fiio
dem
ti,
Chriniifi:tjjfe:fiie
acjUM ambulajfe fiie

:
Chriitum
fitim,
&
&
ejuttdjtm ejui-
tjuadam vero ajfigne humanita-
&c. nempc miracula ,

,
Chrifium
Chnftum mertuum
mortuetfi(fiitaJ/e,8cc.
refero Deitati
Dcitati
Uito.
eUputamtu,fecundMm aliudijuidem miracula
tionibus,
ftola
^Q
eidemejue
indicia
atpia vtujHt natu-
difpunEla
cuiHfjue
rationum
camu : virtutet
enim
inquit^^ro/^nVfiU
Caia Papj. carnem hominis probauerunt
Chryiort.
declarat
Paffihilis ejuidem, inquit, carnt ,impjiffihilit Deitate:
&
veritate
Dem autem mertuum
verh vt home : vt
&
miracula
Spirittu (j
ad
ad filium
Synodus fcxta aQ. 1 7. & Conftant. 4. Impcrator Synodus

fecundum hanc dcfinitionem ftatuit eA\to ad f""-
neejue
Y4t
refer
Honorium codem modo myfterium
vbi apitutdcpotcftatc&concurfu humanitatis

Chrifti ad opcra miraculorum.
Probatur haccconclufio ex Patribus , qui
dcCarne
ejuatriduanum excitauit , icc. Sophton.cpiftola ad Sophtoo.
h.Tc qnacftio per (e in matcria de Iiicarnationc)
&
TcrialK
efi
efi
Cyrillus lerofolymitan Catcch.4. Cjr.HieroC
Scc.
tJUertuHt
paruum
fufiijs ira-
Sacramentorum
prias opcrationcs inconfufas
Hippolyt.
tjuidejuid
refer
i.hHttu Giuarti. Traftatur etiam
StfuiU T t- duas opcrationcs in Chrifto , &: duas voluntatcs

tij*xPtt:- dcfiniunt j naturas quidcm impcrmixtas,& pro***
8
) efi ,
populos Orientis , difterens de vnitate fuppofiti,

difcretione naturarum, proprieratum, & operationum , quz eidcm fiippofito conucniunt:
.'Irumentis in matcria
ftauimus
tg
inquit (fupplc in Chrifto
Filium Dei
W"^tflrM
i'n-
magnum
confcfTa apud omnes.
hune
Quxftio V.
1.
vt rcfufcitare
mortuos,
& ciufmodi, humanitati. Quod
opcinic declarat hoin.
1 1
in
Marcum. Quidquid
hzc opcra tribuantur humanitati , quia f>t'*ii">"

adpcrfcdlionem eiusfacit fcdhocd3to,non 'k ""f""
mtxtiu
tatis, vt
id
r
/r
laluaretur operariones efle impermixtas, vt pro,
fi
t,âr,i.iu
cedunt a naturis , feu principiis ^0 operandi, Phyfnt iig*t

quia opcrationes efle impermixtas rcfpedliuc ad mdfr*iemnaturas ,aquibu$ proccdunt, cft ipfas iia proue- '*
hire ab hac > vel illa fine alterius concurfu ; dato
namque oppofito operationcs naturarum elfcnt
permixtz,quia non fcorfim rcfcrrcntur ad naturas , fcd fimul ad vtramque , ficut cffcdliis com- FjfcJiM t**munis pcrmixtcrefertur ad caufas concurrenres, n,ixii rejtr^
licct in diuerfo genere, aut modo ab ipfis caufa- /[^' '
Quibim
'
tamen ipfa , inquit Caius Papa ( vt ita di- t,^
tur
:
cam)
ejua infepartthiliter
diuifionc ab
fala fitnt
eodem communi
nempe
fine
foppofito) nuia
pemuxtione cenfundimm fed tfutd cuiufijue ferma

, ex operum quaUtate fintimtu , &c.
,
fit
4*
Sicnegant aliqai Patres operationes proprias
narurarum efte confufas,aut permixtas , ficut
ipfz naturz, i quibus procedunt , adunatz lic^c
luppofiro , intet fe tamen funt impermixtz ,
inconfufz , & inconuerfz. Cuius contrarium W/rKi
"*""
docebant hzretici, vt Acephali , & Monothdinatatz , qui ptzdicabant vnam in Chrifto
ram , vnam voluntatem , vnam adiionero , Sc
operationem ; vt patet ex Euagrio , Leonlio , Damafceno , Euthyroio , & aliis. Hic error
damnatus cft per Ecclefiam fzpius, quz docet
&
duas
JJl-
82
IV. Sententiarum.
Lib.
&
duas naturas impermixtas , duas voluntates ,

duas opcrationes etiam impermixtas naturarum
in Chrifto, prout ex prxmiflis patct ergo in
fecunduin fcopum intcnrigore vcrborum ,
tnm a Patribus, illac operationcs , de quibus loquuntur Patrcs, funt impcrmixta;, id eft, ita procedunt a naturis impcrmixtc , vt ad vtramque
:
&
non debeant
rcfcni
Effeiitt pro'
ftiitribuiiHr
tnjtrumento.
quod non
polfct dici
proccdcrcnt opcra Dcitatis a natura
fi
humana
vt
inftrumento Phyfico habcnte influxum Phyfi^^^^

fcE
-^^
j^^^j
cau-
^^^^^ ^^^^^ faluatur proprictas
& concutfus.
ita
Et quamuis Baptifmus
v.g, fit inftrumentumgratis iuftificantis.tamen

Tridentinum vere ipfi tribuit gratiam iilam , vt
caufx, a qua cfi.Jtjf.G.cap.j.
Deinde, antithefis , quam conftituunt Patres
43
Antithefis
feruad, qua
intcr ipfas naturas
&
opcrationcs , fcruanda
cft
litas
&
tit
tanquam opcratio propriadiuinit?ti
mortuum :ergo
fufcitare
redc feruetur ea
vt antithefis
proprictate compctit Phyficc Dcitati fufcitare
mortuum, quomodo humanitati, humiliari, paci

opprobria, efte minorcm fed hacc ita conucquutiDei- "'""^ humanitati,vt non poflint rcfcriri ad diuitAte vt fub- nitatcm in Chtifto tanquam ad principium aut
ieSnreferri. fubicdbum Phyficum
ergo cx mcnte Patrum
idem dicendum de opcribus illis , quae per antiKumtUtM
thcfim tribuuntur diuinitati.
cimnaturiu,
f3<
tperatio-
ntsfolumft-
Deindc , ipfi Patrcs referunt proprietatcs naturarum j & opcrationcs ad fc inuiccm , folum
pcr communicationcm idiomatumcx vnitatc in
(y^pr,oCno , & fccundum denominationem tan,ii
./-/
t"'^
^t Athanauus.
^-r
2^
contra Arrianos.
4.
1.
cundumcom- ûu igitHr fcandalizettir : fedpotius cogno/cat Vcrmutationem
'l"""^'"'
ipfum impejfibile
}/f(m
ijuam induit
Salttatorii
Detu
tffe
&c. non
necjue
cat
carnem
affumpfit
:
caro
efl
abfit
carnem
&
animam
occulta fibi cognita habere
(^
L aT^rtu iaceat &c. &

,
dixit
ret
&
corpns
*fl ,defiit
abducit fe ab
fedpotius citm Detu
efi
homofaBiu
mortuos viuifica-
ejui
mulio faciltus
eicjue
infra
certum
/i?<*
omntHm
ille
Solis deliûium
Rurfum , humanitus
Nunc anima mea turbata eft
diuiniiits dixit
meam
idem
& mortuos excitauit.
inquiens
illud
Pcteffatem habeo vt ponam
& pottftatem habeo
twbari carnis proprium

,
eft
vt
,
fumam
autem
animam
illam
here ponendt, aut fumendii animct pro arbitrio
'"
"""
(y
'*'
cereoperatio
"^
,,,
nam
poteflatem atttem ha-
vbicuntjue placuerit, non proprium
per
fecundum communicatio-
Orthod.cap.^. Si crgo
nem idiomatum
rationeeiufdem fuppofiti operationes diuinx conueniunt natura: humana:,fe-
quiturcasnoncoucnirc eidcm vt ptincipio phyfico. Dciude, cum Patres dicunt eidem Chrifto
conuenircopcrari diuina, &humana, fccundum
aliam tamen,& aliam naturam,vidcntur per hunc
modum cxcludcrc confufionem concurJus naturarum.vt optimc ha2,fer.^%.de verbts Dominis.
Licet , inquit vnamperfonam in Chriflo creda,
mtts
duas tamen fuhflantias
fiitemur
dtuinitatis fciUcet
id eft, naturoi
& humanitatis
tamen fubftanus. non funt
qut,
conftift
effi
O"
hominum,fed
fotentia r<rr^,&c.Quibus verbis primo dicit ca,
qu.x funt naturx humana?, quoad efte , vt paflioHcs, & opcrationes connaturalcs, dici dc Verbo.
Dcindc , Vcrbum ipfum pcr carncm intcrrogationes quafdam facere & in carnc opcrationcs,
^^
tt
quac lunt propria Verbi.cc
autcm
dicit
eft
Vcrbum
per
r
non carnis nulquam
carnem illascxercerc.
:
4f
Auguftinas.
&c.
fed vnitt,
&
cuitûe fubftantia
propria vtiûe aptandafunt
inflrmitates humanitati
iûe creata
vel mirabilia diuinitati
idem Chrifttu
attjtte
agat
ttut
attt leejuatHt
quod Lalârum
te
eft
qutt creauit
id e(f,
ifgna
vero,
in tantitm
attjue coniunHit
&
vt idem,
Detu
home aliûando res
humanas, aliquando diuinat,
Subiicit cxempla
&CC.
quorum vltimum
cjuatriduanHm
inquit
diuina iubeat d mortuis reuocari,
eft
authorita-
&c. Hoc idem
docet Leo Papa cpiftola 10. ad Flnuianum cap.4. Lco Papz.

yigit vtracjue forma cum alteriiu communione, ûod
preprium
eft^yerbofcilicet operante ejued Ferbi eft,(^
carne execjuente (juod carnis

rufcat miraculis
hornm
Fnttrn
eft.
aliud ftccumbit iniuriis
ce-
&c. Ex
quibus colligitur rcfurroSHoncm mortuorum

circ a folo Deo vt a caufa Phyfica , non autem ab
humanitate , vt caufa inftrumcntali Phyfica.
Quod multum confirmat quod de operatione
ThcandricadefinitMattinus l.in Concilie Roman. Martinus
cenfultat.i. can.i^. vbi definit
non
cflc
vnam,
trant hominurn agebat
vt ciim infiuxa
I.
Ofemtio
Theundrica.
fed duas operatiQncs vnitas. Hieron.in Matt.14.

Supra cjuam humana, inquit, conditio ferret, ea iju*
''''
& inftabiii
vnda terrenis pedibm incederet , nen indtirata aûa.

Veriim per eximiam diuinitatis poteniiam ita cornparata , vt minime
diftiueret
pedumc^He corporeorum
&c. Damalcenus lih. Quernodo

ad imaginem Deifaflifumtts, &c. infine : Quando
grauitati cederet
diuinitas
inquit
tit
&
finis hurnanit aflionis in
taflu pofittti erat
Daraafccn.
tailu carnis fanabat infirmum,
alia erat propria aSlio diuinitatis
altera humanita-
manni
extenfione,
&
diuinx autem naturtt in e.xcitatie-
ne puelld, &c.
&
humana erant, vt hanc vocem tdetranfeatkme calixifte ,8ic.& cur me dereli-
induxit
vbi
effe
igiturfmul
egit,ejuia
cjuifti ? fedtarnen diuinitus
arnem
pro-
illa
in carne exiftens deifi-
omnibufcjHe osienditfe
vt
cjuia
proprium
illa
ideh ûia
reuocaret
ret
fed tamen eb carnem,
c^ ûemadmodum in ea interregaita ijuocjtte cr in ea mortuum exci-
tiones faciebat
tttbat
quia Detu fubftfiit
eo, cjHod httmanum

trat
effe
/? de eopradicari
pria fmt carnis
AUuiefl
lik. 3 Jid.
tnimfthimet vnitit funt
runt 4d inui-
& impajfibilitate Chrifli. Damafc.
, quae ncquit competere Dco impaflibili, vt

dicunt Patres,
vcritas : per oppofitum compe-
fntres refe-
dorctns dialog.^ Anaftafius Antiochenus lib.^.de

pajfiene
atcjue in vna , eaderr.que perfona infeparabiles ,

in
fua femper proprietate manentes : cjuapropter vni-
aduerlantur
44
modo
fecundum proprietatcm ita vt in iis , in quibus

mcmbra non communicent. Dicunt Patres communicarc in fuppofito
non
communicarc in operationibus , quas cnumerant v. g.humanicati conucnit paffio, & humi;
'
mortuos,& alia.quz
loquitur Theo-
fcd in carnc, vt eft cxcitare
ihidem enumerat. Eodeni
Secundo probatur
ratione conclufio
Do-
4^
caufa noftrae refur- Secunda pttrcclionis, quatcnus eftmediator, &Rcdemptor, ^f"'" * '*Storis
Chriftus eatciius
cft
&
meruit eratiam,& gloriam, feu beatitudinem, *'^'.'a
ChriJtM ejt
,.
r
r
n.r,.
quam vt ad hnem ordinatur reiurredtio
, vt ^^/^
quis rccipiat pront geflllt in corpore retributio- reBionis to
ncm fed cft caufa meritoria duntaxat noftis """'''':/"' 6
1
ad
iuftificationis,
&
glorix,
&
non
phyfica, aut in-
'"fl^fi'*'-
ergo fic cft caufa rcfurre<îonis.

Maior paret, quia, vt dixi, refurreftio eft volita
tantum fecundiim ordinem diuinx iuftitia: ad
recipiendam retributioncm ergo catcnus cft i
ftrumcntalis
Chrifto vt homine, quatenus ipfa retributio ab
tanquam a caufa meritoria. Dcindc.ad

ordincm diuinae iuftitia:, & difpenfationis non p^r*\ '"f^,
magis fpcftat vt rcfurredtio , quac accciroria cft i!^^ ^ gi,,.
ipfo cft
ad opera,
liicr a
& rctributionem
Chrifto,
quim
cifet
inftiumcnta- rmcA'//?f<
vt ipfa iuftitia
feu gratia, A"' '*""
*"
,, manitateim.
,,
Qu^ftioV.
DiftinaioXLIII.
Sc gloria
aliud
vcro non
Tadecc.
qualis eft
rnrn
phyficc atiingat fincm
fic
ftrumcnralitcr
ficAtttnu.
&
caufa: noftrxiuftifi-
Theandrica:
riis
vt cx eo rcdundat
crgo non
mcriti,& pafti , Ik
debitum rcfurredionis
raculum non
(5tu
ftus
non
teris
& opcra
&
moralis
cx meiito
fiuxum cMt- Chrifto tribuic Scriptura
&
modum
caufandi
,
quam
moralem &
non Phyficam ad cxercitium autcm poteftatis
moralis fuflicit influxus moralis , & non requiritur Phyficus ergo , &c*
Dcindc influxus quem cribnit Scriptura lo-
'"
tribHitChri- '^^'^^P"
viuos
& mortuos
fuifle
flt^
/j8
cis przallegatis refpediiuc
ad refurrediioncm
influxus caufs principalis
eft
& non inftrumcnra-
autem cauUm principalem Phyficam

rcpugnat humanitati rcfpcAu refurredionis
crgo , &c. Hzc caufalitas ptincipalis eft illa
caufz moralis meritoriz ,
qua recepit poteriac:c(re
&
homo
caufa mcritoria principalis
CntgruentU ftajc fibi

"* "^* ^^' gruentis
&
cx potc-
commifla , vt patcc cx didlis. Conautem qu adducuntur ad probandam caufalitatcm Phyficam inftrumcntariam

non rcpugnarc humanitati , & conuenire cidem
de fado , quoad priimim , vt dixi func valde
obfcurz, & vixex ptincipiis naturalibus fubfiftunt; fi tamen omnino fubfiftunt:nam vt cx
primo argumento conftat , magis colligitur re,
quam
pugnantia,
poflibilitas
tatcnoneft fundamcntum
tieflicMMmr (^0
*''"'
Nam
contingcrc.
&
data
poflribili-
a^Tcrcndi ita de fa-
inter Patrcs, qui
magis
homo
vc
modum
influxus,
mox relinquic fub incerto , tanquam non

neceflarium ad faluandum vcritatem Scripturx
rcuocat
impetium
tQ
Secunda probatio conclufionis eft ex improdudionis fuccelliuae in pro- SteumU rdpofito quia ad hanc fucccffionem , vt fit poffi- tio ctnclufiabilis , requiritur vel vc forma fit diuifibilis in
pofllibilicate
:
gradus diucrfos
odlo
vcl ccrcc
duci poffic
vna prius
t\
qnam
fide
in opera recipiunt
alia
autcm Patrcs
vc
albedo intcnfa vt
fubicdum
naca
fic
recipcre
quo inquarum
foimam. Hzc
diuifio fubicdki poceft concingcre

dis
nam
fi
homogeneum
fir
San-
qui dicunt carncm Chrifti
^r^fjrnll^l'.
in
diuifibile in parces
ad introdudlioncm forms ignis , poteft conucnire fucceffio in forma ignis fecundiJm fpeciem , vcl partes integrantcs ipfius formac
fubiedi ad
cx diuerfa applicatione
parte viciniori apta
ita vt in
cius agcre
qu^m
parcem
in
fit
cdufara
caufa cca-
remocara
&
priills
inducerc formara
dc fucceffione ex hac
caufa
non
Dodlor
eam enim
agic
infinuauic
in articulo przcedenti in ipfo inicio. Alia er-
fucceffionis eft cx parte fobiedi he-
qua habec plures parccs diuerfz

quarum vna eft nata ab intrinfe-
&
parcibus.
Ad propoficum,excluditur fucccflô ab anitna(ione in hoitiinc
Ai fttiuBienem fut-
duobus mo- *'Jf>-^'" "?"'""'""

lignum
v. g.
queac incfle nacuraliter aliis fecandariis , vt

in manu, vel pede,nifi prius infic priroariis
per affiftentiam Dci.

Ali j
fic
ficut v. g.
&
ad
vel
5c porefta-
hoc autem imperium procedit ^x
pOteftatc morali
&
>
&
vt attribuuhtur Sanftis. Sic etiara
lib.i. dialog. cap.ô.
rem, ficutPetrus orando fufcitauit Thabitam,

increpando Ananiam , Sc Saphiram tradidit
morti
Phyficc
co reciperc formam antc aliam , ita vt fit ordo ab intrinfeco inter partcs , vt comparancur
ad formam. Ica fe habec corpus organicura ;
quia fecundikm aliquas partes eft nacum prim6 animari , v. g. cor , capuc , & celiquz id
quibus vica principalirer refidec , ica vc ne-
feA
vel ad
Deo
in inftanti.
refurredionis,
fubauthoricatiua per
corporis organici eile a folo
&
impctrationera
&
datam. Et hzc quoad piimam

partem illius conclufionis fufficianr , quatcnus dicitur refurrcdiiQnem , fcu animationem
rationis
aliter
potcftatem
terogenci
Gregoiius
caufa
fit
incelligitur meritoria
go caufa
folus Auguftinus lih.ii. de
Ciuitat.cap.c). fubindicac illum
49
Chriftus
ad opcra miraculofa
& opcrum
humanitas
De refurrcftione vero tnorcuorum , non ita RtfurreB!

loquantur Patrcs ,inqua non intcroenit tadtos triUliHr feU
humanitatis Chrifti , imo hanc tribuunt Dci- Deo tanquM
tati foli , canquam caufz Phyficac , vc pacec ''"'J*'
ex citatis. Hoc idein tenec Ambrofius lib. 2.
defidecap.^%. HiVnius lib.y.deTrimtate. Chryfoftomus homilia 38. in loannem. &c quamuis
fauere vidcntur concurfui Phyfico humanitatis

,
attigcrit pcr fc
r^**'
Verbtfit.
"^l'^.'}'"^'.*
&
mortuos iudiciariam , qui

homo eft Chriftus ergo , qui Deus eft caufa
principalis Phyfica refurredkionis qua autcm
ftatem in viuos
""'t-
tionem humanicatis.
nam Phyficus
poteftatem
humanitatis , taninftrumento , liccc ipfum mi
&
applicando virtutem diuinam ,cuius propria operatio concomitabatur propriam opcra-
fundatur tirulus ex debito tantijm morali.
Acccdit quod hunc tantum
quam
ncque Chriagerer vtcaufa per fe in iU

cx quo concurrentibus cz-
ellet
vt ficinfluens
lo ordine, in quo,
Scrtftur irf
quim
refurredionis,
inftrumentalis
gtatiam
ambu-
plicabarur medi
liante taftu
quam organo
tribua-
faluatur locutionis, quia virtus diiiina Vetbi ap- c*"7?< iud-
raodus caufandi Chrifti refpe-
cft alius
erat
fputo linire
fupernaturalitas
acccilb-
acceCroric ad bcaiitudinem
func morales cx parte
operis
vt tangere
cum omnibus
quod naturale
&
pofito caufac refpedu finis
11.
tamcn operis tribuatuc

foli Verbo nam fic cxponunc ipfi Patres,difcernentes intcr vtriiifquc opcrationcm vt patcc cx
Damafceno fupra cicato
& proprietas etiam uumnnhai
larc
^^^^
Alexzndt. epiHola
de fide ad Reginoi. intcHi-
\ib.
ica vt
tut humanitati
ergo non inftrumcntalis aut Phyfica.

Confirmatur , non cft inucrtcndus modus
A-7
Cinfirmath. agendi caufarum , qui cx gcncre ipfis competit
nequeingerendus alius moduscaufandi , qui fuOrJo camf- perfluus cft ,
non facit ad ordinCm , aut naturum fft ftrcaufarum
qux applicantur. Sed in pro:
J9.
ImrtiH-
folus Baprifrous dicirur caufa in-
ftromentalis, Chriftus vcrofinalis,& meritoria
&
gendi funt modo , quoipfi fe exponunt, ncmpe in operibus , in quibus adtio humanicatis
concuriebat cum aftione Vcrbi qu.-c dicu:itur
agcndo in-
&
fuif-
demonffr. Euangtlica-
4.
Cyrillus
cap. i^.
tAnathif. \i.
probarur ex Tridcntino,/?/?^.
f4^.7.inquoenumerantur
C/iufkimRi- cationis
Qu6J
rcfurredtio.
Eufcbius Uh.
tahilis.
8C tadVu fanafte languorcs,
vt Damafccnus lib. 5. de fide cap. if.

Thcodoretus in Dialogo qui infcribitur
fccnndumjquia quo perfedius attingcret finem , e6 perfedtius influerct , & quo immcdiatius etiam eo perfediius , qulim fi media ranattingcret
& inftrumcntum Deitatis
fe viuificatricem
ret
tum
organum
foifTe
infliixiis
vnum qu^m
gis facit
ad
, neque
faluandam , maim6 magis face-
c(T inftriimentalitcr
fic
perfctflionem Chridi
83
quia anima rationalis habet

iDdiuifibilem
IV.
Lib.
84
jinimamrationttm in-
do,vt
duci
in in-
ita vt
niliil cius animati primo poffit , nifi animctur lotum eigo tepugnat ex vtroque capitc
animationcm hanc Heri , nifi in inilanii.
:
Pnti.
Katio.
Hanc rationem Dodloris negatent Authores,

Scholiades in fcholio prsfixo ante
quin etiam admittcrcnc
;
jtngelS aut Angclum produci poire in tempore.
Sed raanimm non tio Doctons illam fcntentiam defttuit
fic
quos
citat
quod
&
pro-
duci nifi in
infixnii.
argumentor
gi
Iwfugnatur.
tota
nifi
dum
forma inJiuifibilis nequit attin& fccundum indiuifibilem graquia ficut non habct partcs , aut
clfendi
gradus diucifos elTendi
fccundum
ejfe
ta fimul
partes
quod
qua
in
pro cadem etiam
rccipeic
produci to-
omni menfuta
fed pro
cius produftio
ncquit
ita
fcd debet
eft
aliquid
eft
quia nequit
produdlio eife aut concipi finc tcrmino. Illc
terminus nequit eire pats foima:
v.g. Angcin
tcrmini
ejfe
recipit
ejp:
li
fotma
crgo
erit tota
cft
produdtio
quo
Angdi
crgo pro mcnfura,

tota fimul
cft
&
confcquentcr ipfe Angelus in ejfe tcrmini totus inclfet fi ergo produdio fierct , v.g. iu
vna tota hota fuccefliiuc necciratium ellct vt
:
hequtrentur
eenltaiiilfo-
ri
&rj[e,^
non
ejfe
pro
horam non
antc
fucccdcret quies
eadem men-
tum ptodudum
fitr.
nifefta
nam
&
in
ptodudlio
libet horae partc circt tota
qua-
&
to-
quae funt contradidoria roa-
fcqueretur
quod
eiTet
& non cf-
ptoduitio pcr totam horam. Probatur eftb

ex hypothcfi ; probatur non ciTc cx rationc pia:fet
miila
Cic
ptima mcdia hora
in
pro-
prarccffit
catuf pto fequcnti partc hora:.
tum idem
Male
ttri-
buitur
tentieppofi-
ta Dodcri,
fic
argumcn-
omni fignata parte temImmerito aliqui pro hac
currit pro
poris antcccdentis.
fen- fcntentia
Et
Do6lorcm , vt patet cx pr.Tmiffis , qux omnino improbabilis cft

nam
fi
loquamur de prima & fimplici producitant
d:ione Angeli
&is.
Si
conuincitur
modo
eo
& impoffibilis
la fententia
fit
falla
quo
prxexiftens poftc reptoduci

,
cx di-
autem loquamur de produdione
multiplicata
bilis
falfitatis
aliqui
cius
tcnent
cftetiam improba-
non ex co prarcisc quod
fcd vlterius quia ctiam ca
il-
&
data fcqucretur quod fi tota hora lucccffiuc ,

continuc reproduccretur , quodinfinitics rcprodnccrctur
id eft
in finguUs inftantibus
&
in
T>ico
ncm
ficri
etUm fccundo , &c.

in codem inftanti
,
Dicit animatioin
quo formatum
ecdem ineft corpus ; qnia prganizatio corporis

cft difpojlanf i formaluio neccffitans ad infufionem aninias , quatc(orpo-
Fcrr/iatio
forpntii fit
ptr
verimu-
tntitnem.
fuifle.
duHio aniitif
Priccerca
prius cft aliquid cfte
ficut
caufarc aluid
il
fe
itaprioritatc naturac
tionis faltem confideratur fubiedlum
quam
duratione in
infuit
matcria,
quia dc pritransfcrtur ad formam,

;
cj
vcl ra-
vt cft in
rationeeffedlus pcr ordincm ad fuas caufas priores

eft
efTcndi
antequam confidcretur
fubiedum
ad poftcrius
illud
pcr
&
quac
res
fiibic6li pvaefuppofiti
quafi caufitcius matetialis
caufabile
fit
modum
in priori inftanti
hoc modo
fi
non conucnit ci
habere formam , ycl priua,
tioncm fotmz , quia pto illo inftanti neutrius

cft capax,quia nequit cire fubictum , aut
pro fecundo vcro
compatari ad pofterius
inftanti cft fubicdum , & quidquid ptiiis aduencrit , illud ineft fine mutatione fubiedi
:
vt
fubie(5lum eft
quia non
rcfpcdHue ad oppofita
aliter fe
habct
quando autem
trans-
fcrtur dc
vno
mutari
iuxta iTientem Philofophorum in 6.
in aliud
Phyjtcornm, Vidc
ad
Pnittnaturi
/" ,"^'*
'J?
%'^,'"
tunc dicitur propric
Doftorem in 3. <//?. z. ^4/?. 3.

animationcm pcr animam
vbi negat ad
3.
rationalem dari
propric mutationem. Videa-
tur ctiam in 1. dijt.i.qutff,^.
ad
tid primumpra opinione ,

prlmum,
vbi accom-
;.
modat mutationem ad creationcm
dijf.^.^tujl.z.
& 4. dijl.
1 1
quetfl. 3
ad
<a
Si dicasfufficere vt praccedat priusnaturanc-
gatio
>
& ita contingcre in
propofito.
ncgationem
Refpondetur
non
obieciif
prarccdere
etiam priias natura quia neque fubiedum cx fe soluitur,

petit magis ncgationcm,feu priuationcm , quam
habitum imo magis cxigit habitum neque eft Noneporordointer habitum, & priuationem, vt hicfup- dineminttr
:
ponatut prioritate natura:,quia potiiis habitus

fupponitur ex cxigcntiacaularum,&perrcc.t)onis ; neque cx caufis intrinfecis talisordo natu-
;""""
Deinde, ncquit concipi ptiuatio

la: rcfultat.
conceptu priuationis nifi vt eft negatio in apto
nato ergo fi in apto nato pro omni inftanti, pro
,
quo concipi
fibilitas
poteft, cOncipitur aptitudo
& pof& c
habitus rcfpcftiuc ad fubicdlum
Ideo ergo priuatio prifupponitur in Gârt prialiquibus ante habitum,quia dcficit caufa po- uaiioanttceconrra.
communicarc adlum fubiedto pro co inftan.

n
o
r
quo cft cius capax, & quia caula: in n.itura vtplurimum procediuu ordine gepcrationis de
potentia ad adtum , & hoc cx defcdtu virtiitis,aut appIicat)onis,;,vel etiam quandoquc cx
tens
fubordinato
modo agcndi,: fed in
deficit
vnitur anima
,
,
''/'
^*/'""f
"> qutbufda.
'
'
propofito hoc
Si arguM ,er([ot2on<fi,ibiammatloanio., Scc.

Contra prxmiiram refolutioncm vrget Dodor,
quod fcqueretur animationcm non fieri per
adionem.qiiia non cft paffip ci corrcfpondcns cx
partc fubiedi, cum fubiedlum non mutetur , nequcaliterfe habcat,, nifi vt fupponitm priuatio
formae.a qua transfertur ad ipfam formam.
pr.Tceffit priuatio cius,
vtriHfjue.
dem mutatione
inducitur forma corporis,&

animz.
Rcfpondct negatiuc , alTercns formam corporis induci pcr vcram mutationeni , qui
Katio
fic
totum
uationcquar
ita in-
&
nus Deus eius creator ita ftatuit , non cx eo

quod repugnarct corpus organicum conferuari
pofte abfquc anima. Deinde , quaerit an ea-
ac proinde matetia aliter fe habet
Ntn
inducitur furma
ti,
in
tietiif
iingulis partibus hor.T.
jinimaiio fit
quia eo inftanti, quo nata
priuatio
nou eft mutatio materix quia altetum exticnium non prsccffit in matcria tum ctiam,
quia ad vcram niutationem exigitur fubieitum prafceffiftc duratione nam alitcr fe habere nunc quam antc fupponit ipfam prius
&
dadio Angeli , & totalis ergo

Angekis fuit
produftus pro prima mcdia hora totus , &c confcqucntcr non cft in potcntia vt primo produ-
corpus
eft
cft incffc
articulum ftcundum
fcjfi
'
Seritentiarum.
communiindiuifibilem gradntn entiutis

cari dcbeat.vel nullo modo. Subicftum primum
animabile cft etiam indiuifibile,hoc fcilicet mo,
quia in inftanti organizationis
&
fic
non
pracceffit priuatio cius
in fubiccto.
i
y^
oiitaie.
Rffhonfic
qn.iiinduciiur. Per oppofitum huius ncgat animationem , vt fit in iiiftanti organizationis, cfic
Rcfpondet ncganô aniêccdcns,& cius proha- ^^^'J^^

tionem , quia tara aftio.quam paffio faluanipr ^jipa /-,/,.
mutationem.quia non
finemutationcvllafubieiii
lio formff
id cft
prarccffit
zmmx
in
duratione priua-
fubicô proximo
tione ptopric didajift qua
loqucndodemutafubiedum fupponiiur
,
tnr fine
mn-
-'"' ^-
duraiione ^"'
'
*'
DiftinaioXLIIL
duratione anteformam.Ratio
ma
ftt
cozua
rollario de(init
eft,qiiia licet for-
ede ab
fubietfbo.poceft
alio,
produci in fubiedlo a caufa efficiente
nempe
extreroo concradidîonis in aliud
habet, vt nunc eft fub vno , mox fub

Benc ergo contingit motum Sc murationem non abftrahere ab acîone, & padione ; at c
concfa adlionem, & padionem aliquando abftrahere a motu, & mutacione.
Subiungit prztcrea Dodlor , quando adlio, &
padio abftrahunt huc modo a mocu, & nmtatione , non foliini tcmanere in cis conceptum rtlaaliter fc
minus 4 quo przcedat duratione , aut alia prioritace terniinumî^M^ in fubiedo.Adio ergo,
altero.
pa(Eo VI funt refpedus extrinfecus aduenienpodunt abfque mucacione fubiedi.

Exemplum huius adducit Dodlor ex Augudi-
tes, faluari
Mattri
materiam,quodammodo priotitacis crcari i Deo , quani informetur prioricas

hxc e(l fecundum viam generacionis , quz prono,quaa(reric
tionis, fedecia
e(l
Mtn
ittrtit-
communicara
fuit
materiz,
& tunc
cozua
relationem paflionis, quz e(l extrinfecus adueniens ad Deum , non vt producentem, fed vt
inforraantem,
communicantem formam ma-
Iit
Tunc ergo forma e(l cozua materiz (ecundum duracionera, fed poderior natura, & per
padionem maieriz & adionem agentis (ine vlla
mutatione; quiamateria non tran(iuit de priuatione ad formam; quia in fecundo inftanti naturz recepit formam (ibi cozuam.
tatione,
agentis
&
manet
teriz.
Ex hocfiquitHr corelUtrimn >
Trms
refumSiuroi
&
tarnen ht in (ubiccto per

r
r\
adiio
veram
(ui
'.'
'/*'*',
'
..
ttttitnt.
& pa(fio,feu abftrahit a motu,& mu-
non
folijm
;
fecundum relationem,quam
fed etiam vt connotat produdlio-
diji.
vututcm
productionem, Sic ergo
nem concomirantem formz , eiufque

nem in fubie6lo vc patet ex didis
i^.fiipra, vbi
probatum
extrinfecus aduenientes,
receptio-
& hic
Sc
eft dari relationes
& quid
(ic
adio
in
om-
nibus fuis acceptationibus.
&c. In hoc co-
C H O L
dicit in tcSto
'*
&
materia di-
cit
^j
AHit
('IP-'
notant etiam in obliquo aciioncm pro re ad>a, ^,,-^^ ^^;,,

hoc eft,ip('am formam vt ttaniit de non effe ad ejfe, nis ftjfiomediantc virtute agcntis ,
concurfu palTi , fcu '=* w"/'*
ipfam produdionem formz , quz fubiedlo licct '*""'
intrinfecus caufaci ad formam efIn fccundo inftanti naturz formz
ipfam, qui
Uupritrittu (icientem.
Jl tiMtMrtif^
fic incclligicur, licct
cg
ip(iu$adionis,& pallionis.Quod
enim adkio & paffio in recto

dicant conceptum tantum relationis,tamen con-
a6ûm in ea propriecate
non dicit maceria ordinem.aut refpedum ad formam , fed folum refpedum ad Deum creanrera
cedit de pocentia ad
fe-
aliquando tantum per accidens , ex rationc fuperius adignata nam terminus ûo per accidens fe habct ad produdliunem termini 4ul qMemj
quz proinde faluari poied , abfque eo quod ter-
fritrftrtns.
extrcmum
cundiim prius & pofterius duratione , vt dc priDatione ad formam qaia. moins eji afliM etttif irt Vefinitiemtpoterttitificutttiumquodinpotentia,lôtemia autem ""
fubiedi propric difta connotac priuationcm
adtus , vt incft ante formam , feu tcrminum ad
quem ; ac proinde fucceffionem incer terminos
mutus in fubie(flo fecundum durationem , & (ic
quia ad adîonem
(ubie6lum capax
lExtmflmmt.
formz per fe hzc autem capacitas in fubiedo

non includit priuationem formz nccetrario; fed
&
agentis nihil requirituc ni(i
&
adionem, &pa(Eonemab(lraheenini mutus,

i quamuis
& mucatione
mutacio nequeac concingeie (ineackione

pa(Eone tamen adio , & padio poflunt contin- AaSt <^
gere (ine motu & mutacione in iis formis > qux P*i" *h^'*funccozuz (uo (ubiecto.ciquecommunicanciit
vircute agcntis exttin(ecc. 1'atet hoc ex lam di- p,eprii diHi.
îs quia ad motum, & mucationcm exigitur vc
fubieiûm aliter fe habeat , & tranfeac ab vno
cauHs formz
85
&
fecundum hanc produdionem ; nihil

cnim c(i paflio quam reUcio ad agens connotans rcceptionem formz mediante virtuie , &
aîonc agencis qu6d ver6 przcefTcric priuacio
in fubiedlo ante forraam , non exigit priuationem priorem duratione , neque vt caufam , neque vt conditionem neque (imiliter vt condi-
Kti* taim. tfhim pati
tio exigicur a
motu
re i
& fubie-
Qu^ftioV.
M.
qul antea erunt mortui , deinde qui tunc erunt ^viui in ipfi
raptu morituros. Ita Auguft. citattUj
o* coUigit ex ?aulo.
Richard. hic art.
5.
qu^ji.i.
'Durand. quxfl.^. Anfelm.in i.Thefj./^.fed ijariafunt de hoc fentent. de quibuj , ^tdi

Suarez^tom. 1. in ^.part.dijjf.ô.f^.
Vnum an in codem inftanti crit omnium rcfurrc10

primum argumcntum & aliud in quo inftanti & ii non t^ cmnet
dctcrminato vci fignato, tamcn quo in comparationc ad partcs vcl horas dici na- firnulrefur'
turaiis ? vtpotc fi in inftanti mcdia: no<flis vcl aliquo alio dctcrminatum rcfpcdum ^""'
TJ
Eftant
duo parua
Xv<iio?dc quo
dubia.
tangit
liabcntc ad partcs dici naturalis
Ad primum Auguftinus fiiper totim i/luJ cap. ailfg. 19. (^ to-yidctur cx intcntione
dctcrminare quod rcfurrc(flio corum , qui inucnicntur mortui in aducntu ludicis,
pracccdctdurationcrcfurrc(fkioncmillorum,qui inucnicniur viui ficut illi viui fccundum vcrba Apoftolica prius rapicntur obuiam , ibi vt probabilc cft fccundum
:
Auguftinum moricntur
,
&
& fubito poftca rcfurgcnt & fic poftca rcfurrcdio corum
:
Vndc dicit Auguftinus Sifutohuiam rapientur , crediderim'*s in eodem
fcquctur rcfurrc(flioncni illorum, qui crunt mortui.

iloi
qui reperientur Chrtfio veniente^ viuentes,
eicfue
ad eadem mox immortalia
raptu de mortaltbm corporibus exituros ,
(jr
bu ApoHoli fatiemur anguliias.
cxprcfsc ctiam vidcnturvcrba Apoftoli diccrc
Hoc
KJHortuitûiinChrtHofunt refurgent primi: dtinde nos ^ CCc vbi

Scoti opcr.
Tom. X.
redituros
nnHas in ver^
fccundum Auguftinura
Apoftolus
; .; ,
Lib. I V.
86
Sententiarum.
Apoflolus in fc , ac ctiam in iIIos,qui fccum viuebant, transfigurabat perfonas

illorum , qui inuenicntur viui.
&
[OMMENTAKIVS.
en
T>
Eftant Juo parna
l\.mouet Dodtor
dtthiit
Hxc
&CC.
diibia
cx occafionc primi argu-
tnenti,quod eft cx vetbis Apoftoli i.ad ThclTal.

4. Mortui, cjut in Chrijlofunt , rtfnrgcnt pTinti : de~
inde
cft
nos âi vinimtu
an refurrcdtio
dubium
&c. Primum crgo dubium

fiet fimul ? Scciuidum
omnium
quo determinato
uc ad horas
diei naturaiis
inftanti fiet rcfpcdi-
Quantum ad ptimum , varia: funt expolitioAnrefurrtHi fiet omncs ia locum Apoftoli citatum ; nam alij volunt
nmm
fimul.
denotarc ordincni dignitatis
ordinem tcmporis.fcd
alij
Varii oplnio-
rum rcfurrcclio fit

(ftionc malorum j
nes de ordine
inict
rafurreitto-
&
inter
non temporisi
iuftos , vt ho-
futura prius tcmpore refurrc-
alij ftatuunt
hunc ordinem
mortuos , 8c cos qui tum viuunt ali)
negat ordiuem rcfpediuc ad rcfurrcdioncm
denotari , fcd refpeftiue ad raptum in acra
alij putant denotari
concomitantiam , ita vc
patticula Deinde tantum valeat , quod /^rêrffrek , &c. Non fotc ordinem tcmporis in refurre;
ftione
fcd fimul
omnes
refurrcdturos docet vc
probabiliorem Suarez tom.i.
Eam tenet
feEl.c).
in ^.fart.dijp.ô.
Sotus inhac.d.^.i. art.^.concl.i.
vEgidius Lufitanus .3. de beatitudinelib.i.q.6.

art.
60
Conelufio.
Mortuos
nMTH. 6.
Conclufio Dodoris eft , mortuos prius rcfurreduros quam cos, qui tum viuenr. Quam fcntentiam tcnct Richardus in hacdift. art.j.ejuaft. i
Dutandus
û<tft.^. art.x.
punB.t.
friitsrefurre. dijp.i I. ûttft.^.
fcquitut Valcntia,4.^4rr.
& vidctur Paludani
^.4.
quam art.^.ad primum; vbi aflTcrit viuos tum in ipfo raqtn tum
morituros ,
refurredturos. Eft fcntcntia
Auguftini ltb.io.de Ctutt. cap.io. Theodorcti <
uipofiolum, Anfclmi , Petri Lombardi Denotari
autem fucccflioncm & ordinem temporis in pra:-
Huros
eos
&
Chryfoftomus,Theophyl.Oeculocum prxmijfum , quamuis in alio fcnfu
fato loco docet
mcn.
in
& fententia, quas pluribus placuit, &
loquantur,
nouiflimc Caiciano
non morituros
Defignartil'
tum
ordine.
ncmpe fupcruidiuros tum
immortaleiQ immutandos. Defignari autem ad litcram ordi,
fed ad ftatum
ncm
&
temporis ad refurredioncra mortuorum ,

viuorum videtut cx fenfu plano litera: col-
ligi
nam mortui
deinde nos
<jKi
dicuntur rcfurgcre primi

viuimtu, cjui refidui (utnm , nem-
pc ex perfecutione Antichrifti ,ftmul rapiemur

cttm illis in nubibtu obuiam Chrifto in aera. In
hoc raptu moricntur fecundijm Auguftinum,
qnem
Dodor. Vnde
ordotemporis dcfignari intcr rcfurredtioncm mortuorum , & raptum viuorum fimultaneum in acra,
in quo raptu morientur,& refurgent neque
hoc videtur aliquod inconueniens ; quod cnim
lcquitur
patet
aliqui dicunc ex
omncs
mortuos
timus
refurrcdluros
vt poftea dicctur
commodatus
,
,
&
tum
ilatim rcfiirgent in
audientibus
qui
communc
tum
imperij,
admit-
id
eft ac-
fed fcnfus
vt ad raortuos rcferatur
ad vinos pro
iuxta debitum
la
tuba:
cfficacia
poftei
& non
morientur
peccati originalis,
momento. Vox cnim

viuis fict
vt patet cx
Domini
cum
rcxerunt alias fimul
Multa
Ma-
Chrifto,iuxta iliud
&c: non refurgent dcnuo , quia iuxta fcntentiam plurium

Doiflorum, & Patrum , furrexerunt in carne immortali. De hac quxftione confulendi funt Ex-
th.xi iy.
corpora SanElorum
pofitorcs in prardida verba.
gidius Lufitanus
&
Eam
fusctradtat AL~
art.}.
e]u<tft.^.
Dixi fuperius viuos in raptu morituros , quia

Auguftinus lococit. docet , quamuis alias
ita
in ea fuit anceps , vt ûitft.^. ad Dulcitiurn quin

ctiam plures Patrcs eam fcntentiam, qux oppofi;
ta cft
tenuerunt
Leonardus
vc adnotauit
Tenctties tum
cap.praf,itum Aufuliini. Patnclius Wc<?. î.Tlrr;/
J
r
ci-L-J viuosnonjotbtd.
tutltam de refurrecltone carnts
quam etiam
^^ ô^j,,,;!^,.
docuit ipfe Tcrtullianus. Placuit Chryfoftomo,
Theophylafto , & Oecumcnio in

yipoftolum; quin etiam Hicronymus fî/?*/* iji.
citat , Thcodorum Heradicnfcm ; placiyt &
Caictano loc.cit.
Contraria tamcn fcntentia eft magis frequcns ./ijferitur
Patrum,& Do6korum;cui Ecclefiam magis adhs- fnontwos.
rere docet Hieronym. epiftola 151. pro ea citans
Didymum Alexandrinum , Diodorum Tarfenfcm ; cimquc doccnt Cyrillus Icrofolymiranus catcchef. ^. de refttrreEHone. Y\3\genws de ftde
cap.i$.
adPetrum eap.}.
Author dc dog8. cftque magis
matibus Ecclefiafticis cap.y.
frcqucns Dodorum , & Expofitorum: & mcrito praEfcrcnda , quia facrae Scripturac magis
conformis , ad Roman.j. Per primum homiin
nem mors intrauit in mundum , &c. ita
Tiieodoreto
&
&
&
&
emnes mors pertran/iit
in cfuo omnes peccauerunt.
ad Corinth.ij. Sicut in j^dam omnes mo(jy in Chrifto omnes viuificahuntur,

, ita
&c. ad Hebreos 9. Statutum eft omnthm hoI.
riuntur
fic de aliis pluribus

, &c. &
inquibus cx rcgula generali
mors ftatuitur tanquam pcena peccati originainpulueHs , ex fcntentia gencrali jpuluiset ,
rem reiterteris ; nulla autera videtur ratio ponen-
minibM femel meri

Scripturx locis
&
dx
exccptionis.
Dices conftare cxceptionem iuxta codicum

Graccorum lcdlionem ex Paulo i adCor. 1 j. nam
.
apud aliquos
iegitur : nen omnes dormiemtts
6i
obHciet
om-
omnes
vrit. liClio-
non dormiemu4,fed omnes immutahimur , &c.
quam
"'*
lcdionem fcquuntur Patrcs
vt in-
nes tamen immutabimur,&cc. alij legunt fic
telligant etiam in ca
Grajci citati
comprehendi cxceptioncm.
Contra. Pra:ferenda eft alia leftio , qux no- Stlultur.

vulgata: concordat magis Omnes dormiemtdi ,fed non omnes immutabimur , &c. noftra au- Pmferenda
rem vulgata habet Omnes refurgermu , &c. Tri- lelli vulga'
plex lcdio pr.Tdiaa habctur'cx Hieronymo "^'j?"""^
ftra:
epift.
&
& in
iji.
il-
prior
iis,
lcntcr
quod venict tanqUam fur dies

quod mcdia noAe , & huiufmodi
vt
&
qiix de incxfpcdato aducniu iudicij Scriptura
loquitur
quod tunc viui vacabunt rebus huins vita:

non cxfpe6kantes aducntum ludicis repentinum.
In quacftioneergo obfcura non cft quod planum
Scripturz fenfum pra:tereamu$
cum ad hoc
nihii omnino cogat nam quod alibi dicitur
quod omnes qui in monumentis funt audient
vocem filij Dei vcrum eft , quamuis ij qui fur-
vltiraa confonat vulgata: xqiiiua-
fcntcntia.
non cohxret fcopo
Deindc
,
duplex lediio
& difcurfui
Apoftoli,
nam ineocapite probat refurrecftioncm Chrifti

fadam , & aliorum futuram. Nunc autem Chriftiu refitrrexit prtmitia dormientiurn
dem per hominem mors
tjHoniam
<}tti-
^ per hominem refurreBio

mortuerttm..
fatet tx titextu
,,,
,:
Qu^ftioV.
DiftinaioXLIII.
Et
mtrtuertm.
&
ita
ficiu
ommt
in Chrifto
AtUm
iir
omnei nuriMmnr,
viHificabHHtMr. f^nnf^Mi/^
fut Mitem in /iio erdint primiiid CbriBm. Deindt , jr ^* funt ChiifH , deintle finie , dim trnInfca profequens
tliderit regnHm Deo , dr Patri
idcm ab cxenQplo pcobat

feminntur nen
fic
inquic
&
SeminatHr cerput animtile , furget
Deinde
fpiritale
&
Amiitbefis.
Concludit
'
nm
talei
&
&
portemMt
autem
terreni
ûalii cidefHs
talet
(/r
pertaHimm imaginem terrecaleflis , &c.

Imago
pcccatnm , & raors , ficut
Igitur fuut
ctiefiet.
ni
&
portemm
imaginem
terrcni eft
imago
cxlcftis
cft
iufticia
&
vita.
Haifle-
nus dodbrinam vniucrfalcm tradidit Apoftolus,
&
iine vlla exceptione

antitheH ,
raox fubiungit camem /anguinern nen pojfidere
po/fe regnum Dei , neque corruptionem incerrupte-
feruata
&
lam Scc. Quibus vccbis denotat , licct refucrcAio fit vniucrfalis tamen non fore in omnibus ad vitam fed tantum in iuftis , & fubdir.
:
Ecce mjjitrium vohis dico ffupple refurredlionis )

nnnet quidem re/iirgemm , fed non omnet immutaApplieatmr bimur. Dodrina vniuerfalis tradita hadenus
dtSrimm
quar mors
eft
quod rooriuntur in Adaro
,
.Aft/ldi.
&
ergointerpreta-
fida.
Refpondctur fufHccrc in quzftione obfcura,

fit Auguftini , & aliorum , quos citauimus.
vc
quoad omnes
fpedâci dcbcc
cundum
Adam
filios
fecundum
pcopcictatem
&
quod
Apoftoli fc-
eft explicatio litecz
vt fonat
opponit huic morti vitam

ftura
ccfucccdione.
in
qu
cft
per Chri-
ne-
oftendit
Poftei
fubiungit imaginem terreni hominis

talis
nempe Adami nos
licet in
mocte
peccati
poctafte
&
ûi in Chrijfe funt
Dcinde
&CC.
fubdit
primi
re/itrgent
nihil loqucns dc
Deinde
not
tjui
fenfu fupponunt viuos
Gjjii
viuimiu
qui refidui/it-
Scc. vbi vcrba pla-
no
fcu primittn,
morcc viuorum
viuirnm
mm ,fimul rapiemur cum iUit
adhuc viuosrapi:
Et itaplurcs
, &c.
PatresintclliKunt cum Ausuftino adhuc viuos
rapi ergo magis rundatur incerpretatio Augu,
ijui rtfidui
fumm
ftini
quim
illa
quam
eligunt
alij
ncrape an-
quod non rapercntur,
fequeretur
in tcrra
licet per
ûidem refurgemm , fed non omnet imrnutahimur.

nara omnes morituros
rcfurrcdkuros fequitur ex doflrina vniuerfali iam pra:miira. Non
piemuT,Scc. ncmpe minifterio agcntis extrinfcci. Si autem iufti tunc viui moccrcntnr antc il-
omnes immutari
neceflariumroiniftcrium
&
lantum
gnum
tium
cecet
fccet
fequitur
immutabuntur
Dei.
cx eo
quod
illi
qui poflidebunt re-
t in his duobus
refuccedlionis
myftct
Si autcm Apoftolus diconfiftit
non omnes docmiemus non ce(5c eohzfundamento pofito , in quo pcarmifit moc-
& caufam eius & neceflitatem vniuerfalem,

quam incurrunc omnes & fub qua eos comtero
prchendit
quod ctgoadTTie/piU^. ftatuit difTetum viuos , & mortuos , non

quafi viui non fint mocituci , fed quia
:
rentiara inter
eo tendit
mocs ipforum crit rcpentina , & fine refolutione
fortc corporum & cepcntinactiam tcftitutio ad
vitam in cocpocibusglociofis.
Hinc foluituc obiedlio fa(fta , feu fundamen,
tHe- turo fententiz oppofitx
ptucz
ficut
&
alia loca Scri-
qua: dicunt Chciftum confticucum ludi-
& mortuocum. ./4}.io. ad Rem.^.

Symbolo. /nde venturm e/} iutUcare viuot,
mertuet ; incelliguncucenim viui, qui tunc tempotis ecunt , quamuis mocientur ance immutaSieti Optr. Tom. X.
cem viuocura
Sc in
&
fluaHda.
quia nul-
quo-
ruro aliqui
ralidtmorte
e/t
aliud
non poffidebunt cegnuro Dei , vt

qui vixecunt fecundum cacnem & fanguinem:
ideo tcCtc coha:cet przdidla claufula. Omnet
difreccntiaro fubiungit inrcc ccfuccedlucos
Keguhgint-
habcmus fundamentum huius ciccunftantiz de afTeccndo capiu viuocum pcztet

illavecba Pauli. Vccba Pauli ftatuunt ordinem
intcr rcfurredioncmmortuorimi , & raptum viuorum ita vt illi primum rcfurgant Afortui,
lum
quadcac cei in feipfa quia cefurrcdlio iuftoruu

nec in carnc gloriofa cum dotibus quando cocruptile hoc induet incorruptibile. Si ergo fieret
magis
65
StluitHr.
falueiuc
rcgula gcneralis de neceflicate moctis in cucntu
mor, &
omncs , fcicacnis. Denique
(ed
aunu.
corporibui eleuari
rio illa videtur inucilis
cefntatem mortis exemplo gcani , quod non

potcft viuificari niil prii^s moriatur.
Tum
peccati
folius
intclligitur
mocs corporalis agit enim Apoftolus de rembrtuorum , fcu carnis. Deinde
Stlutit
teraptum morituros hzcenira verba Pauli non

comprchendunt , neque infinuant ; fed magis
contrarium, neque ex ilio fundamento colligitur , nifi ex cegula generali circa debitum mortis foluendum ante imrautationem
quz regula perinde faloatnc etiam fi mociantuc in ipfo
raptu , pcout dicic Auguftinus ; inno & magis
jjQ^
furreftionc
^4
& roiraculuro rapiendi
portMHimm imaginemterreimaginem c*leffie : tjHalis terre-
Sicut
ficut
in acra corpora roortalia
Duo enim hic fpelanda funt nempe vt
incotruptelam.
î
apparet incredibile
ObaHih
quia illud genus mortis
ie ecit ipfis
coctuptioncm
intec
efte creditu difticilero
Scc.
eandcm antithcnm intcr

fccundum Adam ; intcc corpus
&
&
pcimum
Obiicit Suarez/?^.t. hanc incerpretationem
&c.
fequendo
animale
fpiritale
in ipfo rapcu.
incorruptiene
furget in
Bcdz Anfelmi
87
mentem Auguftini >
iuxta
mortHOrum ftmin'
re/irreilit
twr in corruptione
moriMtur,
ni/i priiii
viHificaiiitur
&
vt dixi
non gloriofa eaque in

acre fuftinendi iaro mortua , donec rcfurganr.
Deinde , Paulus loquitur de raptu corporum pcc
gloriofaro immuiaiioncm , pcc quam connatura-
grnnHm ^noi
SicMt
tionem
airctitur
bum
lum
rapiemur
raptura
quia
rio
ûi
&
viuimm
tjui re/idui
poflent ex dote agilitatis
illi ipfi
gitur cos rapi viuos

res fubftrata
&
eflet
impe-
acra fimul cumaliis: ergo
&
non
intelli-
vt faluentur vcrba Pauli
congruc
&
in ipfo raptu
immutationem glocioqu^m iam immutatos rapi , cum hoc non
mori,
fara
&
ra-
non cfTet
Angelorum ad raptum
rcfurgcrent gloriofi
animx afcendere
fumm
curo rapcus ille dcfignct pafHonero ,

adlioncm cx partc tunc viuorum , melius
&
fci-
Angelos tunc viui , de quibus tantiim

cefucgunt. Vec, & non de aliis , qui
refufcitari pec
neceflacium.
x quibus patctad cationem obiedlam,netnpe

hanc expofitionem magiscongrucce
naccationi
nam
textui
&
ipfe cextus docet eos capiendos,
& fupponit alitec non poffe afcendecciquod defi

cffe in ftatu mortali. Raptus auad fcparationem iuftorura ab improbis, quorura locus eft terra,& qui tum refurgenc
fimul curo aliis ex quibus patet adobieda.
Dubitatur an damnati omncs refurgent. Abulenfis in Math. ij. tfuafi.i,\-j. aliquos docet nc-
gnat adhuc eos
tem
ifte fiet
gaflc refurteîoncra
iniquorum.
Nen refurgent
imptj.
6
jtn tmnei
damnati
fHrftwt.
V. Sententiarum.
Lib. I
88
ad vi-
impij in indicio. Pfalm. i. 7ibi refurrtBio
tam mn
StSponfio/-
^rmatiua.
riuntur in vteris roaternis

ornnes moriuntur
i.Machab.y.
Refpondeturaffirmatiuc. EftfideiadRom.14.
erit.
refiienern fnturamiuftorum,dr inifiorum,8cc.\ozn-
cemfilij
Dei:
reElienem
Honem
(jr
vita.
iudicif
guftinus
non
procedent qtu bena egerunt in refurvero mala egerunt
cjui
audient vo~
fitnt
&c. Eadcra
infames r*- nia Trinitate
veritas patet yipo-
Hxc
& fide Catholica.
qui
Hieronymus
refurgent vt
ipfi
Hilarius
Ambrofiusj
ExplUatur
Â'*'-
erigant caput inter iuftos.
ad vita,qua:
non rcfurgcnt
ftice refurre(n;ioj
antonoma-
eft
vt iudiccnt.
Ad
i.Machab.y. Rcfpondetur intelligi rcfurredionem ad vitam , camquc negari Antiocho,

illud
vericas vni-
ad infanccs eciam
uerfalis cxtenditur
Non refurgent etiam
in refurre-
cal.io.infymhole Athanaf.jincap.Firmiter defurn-
/urênt.
viuifica-
&
nal ChrifliyScc. A&:.i 4. Ethi ipjiexftpen-antrefur-
Omnes tjui in menumentis
quii Jicttt in j^cLtmo
& in Chrifto omnes
fpedat cnim ad prouidentiam vniuerfalem , vt hi ctiam fcntentiam recipiant ludicis,

deftinentur ad locum congruum, & dcbitum. Ad illud Pfalmi rcfpondetur , non refurreduros vt finc in concilio iu(torum:ita Aubuntur
Omnes enimftahimM ante tribHnalChrifli.i.nd Corint^.j. Omnes enim manlfeftari oportet ante trihu-
nis ;.
it4
quam
mo-
expcilant
iufti.
x^
S
5"/
Juo
dtSia. in
hac
C H O L
V M.
Primum refurre&ionem futuram ejfe hora
Ittera.
diurna,<!^
matutina relfeSiu terrx fromijjionu. Ita D.Thom. D.Bonau. Richard. Durand.Palud.

hic
qui
^ Anfelm.
efl
in Elucidario
exemplar noHra refurreSiioniJ
ait LaSiant. /.7. cap.i^.
clam
(^
Anfelm. in
tu4 hic
'Tjbi dicit
qnod
ChriBus,
tûa refirrexit
:
qttod etiam
quando Scriptura innuit , quod noSiufiet , njult folum , quod
hominibus nihil minus cogitantihus , eueniet. Ita Auguji.

z^. Matth. Secundum , locum rejurreciionij
t.art. yfin. idque tenentur dicere
q.
fiet ea hora
ideoque ait quoddie Pafhattj fiet
ejfe
/.
83 quxji. yj.O*
.
<-vaUem lojaphat. Ita So-
omnes , qui tenent fieri hora matutina , quia
ji fieret ybicumque ejfent pulueres, nuUa certa hora, velparte diei natural^fieret,
hora matutina noHrayefi ruelpertina aliquorum,^ meridiana aliorumj

II
De
tempo-
nam
^c.
Tr~\E fccundo dubio vidctur prima facie certumcfle, quodquodcunquc inJ / ftans cft, omncm habitudincm habct ad partcs dici naturalis.Quod cnim in
re refurrc-
vna partc
Qionu.
mcridies
icrrae cft inftans
&
de
mediac noftisin horizontc vno, in oppofito horizonte cft
naturaH crgo rcfurgcnt mortui in quacunque hora diei naturah's, fic adpartes comparando. Scd
quia non fine caufa quacritur de hora rcfurrcdionis , intelhgcndum cft qua:rentcs
,
fic
fingulis inftantibus poffibilibus affignari in dic
qua:rere de hora in comparatione ad illam rcgioncm
vbi erit iudicium rcfurgen-
tium, fiue rcfurreduri transfcrcntur , vt iudicentur transferentur ,

:
inquam
vel poft
refurredionem complctam vcl ante per tranflationcm pulucrum colle<3:orum:

vcl vt refufcitentur in diuerfis locis , forte vbi feVide Rich. vtrunquc cnim cft poffibilc Deo
dif praf peliebantur vcl vt pulucrcs de fingulis locis colligantur ad locum vnum vbi debenc
art.yq.^.
poft rcfurrcdionem omncs ad iudicium conuenire, &in illo loco fiat rcfurrecflio
omnium. Vocoautcm pulueres,corporaqu2Ecunque, in quibuscft vltimate fada
refokuio; puta fi in tantam partem ignis,& in tantam partem aquac ,
in tantam
partem terra:: & iftapars ignis fit immcdiate iuxta globum lunarcm fupcr pun(5lum
quemcunque terra: 6caliapars fit direAeincxtrcmitate oppofita diamctraliter in
fphxra ignis, & tcrtia pars fit in infimo, vel mcdio,vel fupremo aquac, & huiufmodi.
Hcec omnia ctfi huiufmodi fint millc millia intclliguntur cum dicuntur pulucrcs
vel cineres. Cum^nimdixit Chriftus, a fummis cdorum ^ (^ a qitatuor vetu ; nonintellexit ipfc pulucres , quos vfitaie accipimus in fepulchris vfque ad tantam diftantiam efle difperfos fed intellexit gencraliter in quaecunque tota , vcl partes fada
id eft ex matcria in cis quac fuit
fit refolutio , illa colligentur & cx illis colleclis
prius materia corporis corrupti, rcparabitur iterum idcm corpus.
Judklu fiet
IUe autemlocusiudicijgeneralis probabiliter azftimatur tcrra promiffionis, fiue
in valle lo- vallis, vcl pars lofaphat determinata ibi vel tanta pars quanta fufficiet pro reprobis:
faphat.
fiquidem eledi non erunt in terra,fed rapientur Chrifto obuiam in aere, & pec
confcqucns rcfpecflu ipfius partis terrae intelligcnda cft hora. Scd quod tunc dicitur
Vide D. eflemedianofte, accipitur aMatth.tj.& ab Apoftol. i.Thcflly. Dies autem Domis,
Bon. dift. fiatt fur ita in noUe veniety quod non videtur intclligendum ad litcram quia ctfi
prAfinti.
Dominus poflet fe manifeftare fingulis tamcn magis probabile cft ad confufionem
p.i.art.i.
reproborum ,qui videbuntur,&abinuicem,&a bonis,vt fincin loco illuminaco,
& per confequens lunc in loco refurredionis, & iudicij non erunt tcncbrae mediac
nodis:
,
&
' 2-
.,
X L11
Diftindio
Quêftio V.
1.
89
ca crgo hora fortc , qua Chriftus rcfurrcxit , ca in comparationc ad illam rc- //^ /^^
rcfufcitabuntur mortui , vcl ca hora , qua adiudicatus cft ^ Pilato , d. ThomK
,
(Iquidcm dc hoc ccrtum non habcmus cx Scri- & Rie.
vcl ca , qua cxpirauit in crucc
quodcunque illorum ponatur , exponendum eft illud media itoHe pro
ptura
no(Jlis
gioncm
&
iuccriitudine.
tamen fupponit fc non rcfurrcftnrum ante nduifllmum diem , ncquc in carnc vifurum Oeum
Saluatorem fuum ante illum diem. Patet Da-
QO MMEnTAKlVS.
tf7
B#
m 'TÊ /icMfido duhfg videttir

A^huiws dubij
rtfmrri.
Bitnit hoTM.
Refolutio
8cc.
cempus refurredliolocum. Circa ccmpus vero refurredlionis
nis, 6c
tangic
fuitTecuserrorChiliaftatum,quemCerinchiani,
Errtr vttui
& Marcioniftx func fecuci, & modo cencnt Ana-
AtMtnmrit-
bapciftx
rum.
vc fcribit
Lindanus
Hmr. hHtiu tem-
tU
/'9rf,Fameliu$ inpirtiJxo 14. Terculliani.
it)
annis ante diem
iudicij
cum
&
Chriftum
& fufcitatis iu-
hunc mundum defccnfurum,
(Us in vitam regnaturum
terra,in
ipiis in
qua duccnt vitam fenfualem , & animalem in

dcliciis , quz ad cutem & venerem curandam
fpcdant:& renouandu fore tunc regnom kidzo-
rum
bus
& adimplcndas ptx>miffiones fadas
Parri-
inftauranda faccificia, vt patct cx Eufebio
lib.i.Hift. C4p.li. lib.j. cttp.io.
cap.14.
Hunc errorem
Niccphor.
/ii^.j.
fecutus eft ApoUinarius
tcftcEpiphan. htr.-jf. Irenzo /i^.f .m^.ji. qui

dixit poft perfecutionem Antichrifti futuram
eile
hanc iuftorum refurrelionemihic admifcct
fenfualibus etiam dclicias fpirituales. Multos

P*fii ftim- Patres in
xit fitret
ftrei in hSe
rrtrtta.
hunc crrorem adduxitPapias
tefte
u-
febio Ub.i.Hiflor.cMp.jo. Intcr alioseftLa&an'tiui
lilf. 7.
inftitMtioriHm ,ctip. 14. 14.
& x6.
plura refert deiftofzculo Sacurni aureo
nc fabulofa
quem
aglt dc nouiflima
qtti
Hilarion , vc conftat cx cius opufculo , feu quod

cxcat in Bibliothcca ColoipH attribuitur ,
nicnfi Pacrum tom.y vbi hunc crrorcm in fine
docct.Vterque hanc rcfurrcîonemiuftorum rc-
rcfurrcdioncm viuorum
annum
Chrifti 470.vclcircitcr.
Eandcm
fententiam tenuit luftinus Martyr in dialogo contra Triphonem,Tena\liinJib.i.contra Mttrcitnem.
ris
iujlot friioi
fufcitmdlt
yuim
mortale
& fpiritualc
caro
tir fanguis
regnum Dei nonpojfi-
debunt. Mt\i. 11. In refurreSHone

netjHt nubentur.
ad
Roman.
neûe nubent
Regnum Dei noneft
14.
Oeinde duos aduentus Chrifti de

, &potm.
czlo agnofcit Ecclefiatantum ; vnum in Natini- Do tiimititt
tate ; alterum ad iudicium , vt patet ex Symbolo Chrifti.
fidei. Primus eft , Et incarnatiu eft de Spiritu SanHo , &c. Secundm : Inde venturm eft iudicare viuos Sy(nlilum.
efca
& mortuot, &C.& Aft.
i.
Hic
lefiu, ûi
affHmptm
efta vohit in ctUum ,fic veniet quemadmodum vidiftis

eum afcendtntem in calum , &c. vbi defignatur fe-
cundus cios aduentus
&
tempm
omnium
reRitutionit
fia canit
in maieftate ad iudicium.
Sluem oportet ctUum fiifiipere v/ûe ad
Adk.3.
&c. Vnde Ecclc-
Secnndo vt citmfHlferit
mundHmtjHe hor-
rorcinxerit.
Obiicics promifEones fadâs

tribus hzreditatis terrenz
nondum confummata:
Abfahz
& Pa-
& afHucntic
quc
bonis fpiritualibos
aliquas
quz
literalitcr
rcna comprehcndunt
terrcnis
prztcr
in i, ad
ad Corinth. 1 j
Oico primo fententiam priorcm inuolsere
i
plures errores contia fidei principia.Prim6,qu6d
retChilia^*. poft
do
illo non
animz.auc corporis. Secun-
refurredioncm in rcgnomillcnario
rMm,femMU- adroiccant gloriam
quod admifceanc turpitudinem
voluptatis,
&
quz longc abeft \ regno Chrifti ,

iuftorum.
Dcinde, quantum ad moraro illaro intermediam
diuturnitemporismillcnarij,rcpngnacScriptur^,
qnx refurrediioneomniuminnouifltmum diem

rcferc
vt patcc cxprefsc loan.6.
repcricur rcfufcitatio in
re/iifiitabo
tjiiia
emmin
vbi aliquocic
noui(Cmumdiem:r ego
nouijfimo die ,
&c.
& cap.i liScio
refurget innonijfimo die,$cc.8c h<: vcritas pa-
omnibus locis, et quibus ha(cnus probauimus rcfurrecîonem.Iob. 1 9 Et in nouiffimo die

de terra fMrreEluriu fum ,
in carne mea videbo
(cr ex
&
DeumfitHatorem meiimtC^c.loh vnus erat ex

ScotiOper.Tom. X.
iuftis,
ad Cor.i^. & vbicunque

& potu & huiufmodi afflucntiis,
dequa Paulus
i.
mctaphora fenfibilium vira bcata,quz promicticor Sandîs in regno.vc Mach.i S.

Et recumbent cum Abraham Ifaac ,
lacoh in regno cdlorum , Luc.z i. f^t edatis ,
bibati* fuptr
menfam meam in regno meo. Apocalypfis. Beati tjui
ad caenam nuptiantm yigni vocatifiint,Scc.Pfi\. 1 1
Satiabor cum apparuerit gloria tua & pfal. 3 5. Ineiniclligitur fub
&
&
hriahuntMrab vbertate
domm tutt
& torrente volu-
ptatif tua potabii eos.
Obiicics fccondd Apocalypfit 20. qood
tifllmum fundamcntum huius erroris
eft
po-
ibi dici-
rur , quod Angelus dcfcendens de czlo habens

claucm abyiS , & catcnam magnam in raanu foa
ligauit Sath^natn , Oraconem antiquom ,
mific cum in abyfrum,& claufit,& fignauic
fuper illum , vt tion feducat ampli6s gentes ,
donec confummcntof millc anni , & poft hzc
oporictillum folui modico tcmpore. Et vidifedet ,
fedentes fuper eat,
iudicium datum tft illie,
&
&
&
& animat detoUatorum propter tefiimoniuni
prtpter verbH
lefit
&
Dei,& ûi non adorarunt beftiam,8cc.
iiti
lilUienitt.
ctiam bona quidcm ter-
ris
agitur dc cfu
^-
ritunlittr
non vcr6
porc,tntclIigitur illa huius vitc,fed gloria corpo-
Theophyladus ,|& Oecumcnius
PromiJJtontt
datasintelligi dcbcre fpiritualiter,& complcri in Pmtrnm
cbonio.Tenuit etiam Ircnxus lib.$.c.si.& j).

Alia ab hac eft fcntcntia quorumdam Catholicorum , qui docent iuftos in finali rcfurredlione prius fufcitandos , quaro rcprobos. Ita Prima,
69
Ohitaio.
funt.
Refpondetut has promifHones fub allegoria
nequc hzreditas,quz promittiiurSandis incor-
6%
lomttmfidtm.
in lih.de Ecclefiafiicu Scriptoribm cara tribuit Ti-
fius
lentriirHm
ita rcliquos & in refurredlionc quod

& corruptibilefuit, fieri incorj-uptibile,
in y^pocalypfim.Genmdias de Ecclefia-
Xheffalon. cap.4. Caict.
Ptures trro-
non
fiic.dogmatil>ui,p\ures pro ca refcrt cap. jj.ficat 8c
rifti-
boi.
vt concefEonem tcrrx
Chanaan , & dcftrudionem primorum incolarum cius.vt Chananzorum, Amorrhzorum, &c.
Vidorinus
jilitjui dottt
& mortuorum.Oeinde,
Paulus mortuos rcfufcicacos qui func

immocandos, quanium ad gloriam corpo-
loc.cit. dicit
&
lulit in
& de refurredlione tam iufto-
& pla-
fecutus cft Quintus luliiu
i.adCorinth.ij. vbi Apoftolus

,
rum quiim iniquorum in ilhi oculi , &c. quibus

verbis deftruitur mora faltcm tam diuturna intec
iufti
dixerunc refurredionem iuftorum fore
Hi
lMii dicmtrit vel /em- miile
imrit.
&
niel.M. loan.^.
70
ObiiOift
^
V. Sententiarum.
Lib, I
90
^ vixerunti& regnaMerunt ciim Chrifio tniUe annit.

Ctcter-
mortuortm non vixerunt
donec confummen-
Mac efi Re/itrreEHo prima ;
tur mille anni.
in hisfi-
cunda mors non habet poteflatem : federuntfacerdotes
Dci
& Chrifii & regnabunt cum iUo mille annis

,
& citm confummati fuerint mille anni

tanas de carcerefue
& exihit & feducet gentes

,
foluetur Sa-
Gog,& Aiagog,
congregubit eos in prtiium , ejuorum numerm efi
ficut arena maru,8cc. Hunclocum quafi litera'
quafttnt fuper ejuatuor angulos terra
&
]em obiiciunt ChiliaAx,
& muiti
tcfte
Eufc-
bio lib. 7. cap. 19.) proptet iiunc locuin reiiciebant ex Canone librum Apocalypfis , diccntes
confidum fuiflc en/io.
&
Scd rcfpondctur
hanc cfle veram Scripturam, & locnm hunc non intelligi de rcgno millenario temporali in carne , prouc erior contratius fingebac quia fi feries ipfius capicis fpede:
tur in verbis vicimis dcfcribicur pcrfccucio

tichrifti fccutura
& deftrudio
An-
regni eius
&
poftei iudicium extremum fecuturum. lEc vidi

thronum magnum ,
fidentem fiper eum , &cc.&
&
& puftUos fiantes in conifeSlu
vidi mortues, magnos,

throni
mortuos
&
&c.
fitos
lihri
apertifunt , &c.
& dedit mare
Quibus
ûi in eo erant , &c.
verbis
denocacur refurre(Stio morcuorura.cam iuftorum
quam
mulci
In hoc prsiio Ancichrifti
iniuftorum.
iufti
occumbenc,quia
vt patec cap.M.
non regnacuros
fiet
contra Sandôs,
Vnde colligicur omnesiuftos

cum Chrifto in cerra ance An-
tichriftum refufcicacos in carne,qui

efle
cum
fic
deberenc
immorcalcs dcinceps , quod non cohxret

Scripcura , quia
in tempore Ancichrifti
&
fore cledtos viuos in carne morcali conftac,
cum
cap. II. tum ex verbis Chrifti. Matth. 14. vbi

confummaloquens de cempore Ancichrifti,
lione fsculi : Et nifi breuiati , \t\<\\.w,fuijfent diet
ex
&
iUi, non fieret falua omnis caroy
hreuiabuntur dies iUi
yj
KegnS Chriftijpintuale.
PrsEcerei
fid prtpter eleHos
&
bos in cempore
regno Ancichrifti, quos feducec Diabolus ex quacuor angulis terrs. Quod
pacec cx hoc loco,quod non quadrac iili ercort.
eledorum inOporcet crgo regnum Chrifti
&
An aucem
gunc.
& expofitores incelligracix & refurrefbionis
Patres
fic
a peccaco, an eciam glorix fimul in
An
beatis.
animabus
&
& quodli-
prxtetck tranquillitas Ecclefiz
propagatio
fidei
varianc Doftores
& omnia fimul,comprehendi
bec
horum
teft
fub rcgno Chrifti
non vcro
po-
afflucntia cer-
rena;regnum autem Diaboli pociflimtim incelUgicur idololacriarqua: deftruda eft conucrfa
ma
fuic
ad fidem Chrifti
ligatus
ea libertate
,
,
Ro-
vnde dcinccps Satanas
non pocucric gentcs

potentia , qua ante aduentum
vc feducere
&
Angelus autem ligans Diaj

habens clauem abyiE reitc intelligi
potcft Chriftus , qui chirographum peccati deftruxit,
redemit nos in fanguine fuo.
Chtifti feduccbat
bolum
&
&
S
ttAd
nîuent
1
primum , imuit
,
non morituros
42,.
mortuos rcfurgentcs , aut ordinem , & vox ipfa

tubs pcrinde vocat omnes mortuos. Vidcantur
loca fupcrius citata.
Dico tcrti6 codem inftanti etiam tam iuftos,

je
qukm impios refurreduros. Patet ex praeceden- lum & imti. Dubium autem eft quomodo fumi debeat /> y"^ 'hoc inftans. Refpondet Do^ftor dcbere fumi re- /""i""'
fpediuc ad plagam , in qua exercebitur ipfum ^,*^ rÎ
iudicium : nara comparando refurre(!iionem ad ,,,,. rt>ediuerfas plagas,
vna parte
5.
&
quando
pattes horizontis, ficut in iHuiailfleft
media nox
&
pofita eft metidics,
in parte op- S"'"
variancur hora: dici

nacuralis iuxca diucrfum Solis afpedlum oporfic
"?*'*
^"""'"****
dccerminacam horam , in qua fimul fiac refurredtio , fumere refpediiuc ad cercam caufam ;
non aliam ver6 magis congruenccr, qu^m ad illam, in qua fiec ipfum iudicium.
Futuram autem refurredioncm media no6te
ret
y^
tcnent plures Patrcs, vt Laftantius W.^.c^j^.ip. jfuturX m*-
Ambrofius lih.i.in LticaminiUacap. 17. IniUa

&c. Hicronym.& apud eum Diodorus epifi. 1 f 1. Idcm docet in illa Matth. 25.
tJlJedia no5ie clamor faSus eft, &c. Chryfoftom.
homil.-jj^.in Matth. Auguft. S^.ei^Ûdfi.jj. Caffiodorus in Pfitlm. 118. In illa : Media noEie furgeham. Hancprobabilcm afterit Magiftcr in hac
Alij docent refurrcdtioncm fore in aurora.
difi.
Difcrepantia oritur in eo , quod refurrcfbio noftra viêtur futura illa hora, qua Chriftus rcfurrexit.
Aliqui Patres ftatuunt refurredioncm
Chrifti ftatim poft
aurora
cft
fcd
mediam noftcra ,
quoad horara
*^'3*' '*"'
aI^
doceta
/<" ''*
aliqui in
refurrcftionis inccr-
Hanc autcm fecundam
iudicinm.
noBe
di
noSle erunt duo,
fen-
& Do-
rentiara tenent frcquentius Scholaftici,
ftor infra, . lUe autem loctu, vbi dicit vcrba
illa
apud Matth. Media noEle, &c. non efTc intelligenda ad litcram cuius congruam rationem ibidemexfonh. Diait ergo ea hora qua Chriftus
refurrexic, vel qua iudicacus eft ^ Pilaco, vel qua
expirauic in cruce , fore refurrcdlionera tamen
hoc totum efle fub inccrto.
De loco autera refurrcftionis comprehcndic
duas fcntentias ; quarura vna eft , fore refurrcdioncra fingulorum, vbi fepulti iacent, qua: cft
:
fcntentia Richardi hscart.^. quafi. j.eimciue vc

probabiliorera fcquitur Suarcz. Altera ientcntia
cft
pulueres in
grcgandos
iuxta
hac
&
vnum locum iudicij primum conrcfufcitandos ibidem
qui locus
coramunem fententiam Scholaftkorum
difi.
& Dodkoris
eft vallis lofaphat.
fententia cft etiam frequentior.

poflibile eft
in
Ha:c
Vtrumque Deo
inccrtum autem quid detcrminate
eueniet, an vno,fcilicec
vel alteto
modo fiec re-
fufcitatio corporura.
probabile ejft aliquos
Amhrof.in i.Cor.i
trit
^"'"'^-
:
videtur colligi magis
cx Scriptura, qua: nullum difcrimcn ftatuit inter
I
,
M.
eos Jcilicet qui
Chryjofl. hom./î. in
.ad Thejfal. Theodor. Oecum.t^ Theophyl. in i.Corinth.i
eap.î.
mertuoru
&
fupponit Doftor hic
C H O L
quod tenent
74
Refurrtaio
tum
&c.
pacct cciara vidluros phires repro-
teiijgj fpjritualc, vt
Dico fiscund^ omnium mortuorum refiirrcdionem fieri fimul, eorum fcilicet qui ante lubam mortui funt , nam de tum viuentibus diximmfupra quid fiet. Haec cft communior, & eam
i.
fempore reJurreSiionu
ad Corinth. 0* homi\.-j.
5. TertulIJ.de refurreSi.
in
carnu
Auguji.t. de peccat.mer.t^. Epiphan.lz.hder.Cj^,
ErafmM,
yy
locui refurroiiionii.

Diftindio
Erafmtu,
XL11
QujEftioV.
1.
^ FabeVi in uCor.i$. Jjfor.tom.i.l.^.cap.it.
Caiet.
lem. e^ D.T.hom.i.^.q.%1. art.^. tantum ait oppofitum
quaft.i.. ait
ejje probabiliiu.
91
ejjfe
frobabi-
Si hos yidijfent
Sot.hic q.2..a.4.(jr Catherin.in i.Cor.lynon auderent ita grauiter hanc parte cenfrrare,
Ad terttum^refoluit de dejitione f inceptione êrmanentu:de quo yide eum t.d.i.qi.(^

clarius q./^..ybt futt
permanentia menfurari AuOiCorum tamen
temporiSyîuxta hocyquando ejl veru^non frnt pulueresyyeru
defitioni coexifltt infians

eritjefi
corpuj reparatum,
A D argumcnta. Adprimum dc Apoftolo, conccdo quod non crit idcm id- 13

jLXftans rcfurrcdionis omnium, quia in indanci rcfurrc(îonis prius mortuo- Non fmMl
rum , adhuc aliqui viucnt , & viucnt vita mortali & probabilc cft quod folucnt *"""" "'
mortem ficut Chri{lus,5c Matcr cius, & refurgcnt crgo podcrius quam ahj, qui iam^*'^"""
funt rcfufcitati.
o Ad aliud, quod dicit Auguftinusdc vclocitatc, potcft rcfcrriad collcdioncm

puiucrum non ad aha duo fcqucntia & conccfTum cft , qu6d illa collc(flio Hct in
tcmpore fcd alia duo in inftanti & in eodcm inftanti.
Tcrtium , & quartum tangunt difficultatcm magnam apud philofophantes dc
,
ex^J
i.
tyiii.
&
permancntis fcd fi dicatur, ficut didum eft Ub.^.diji.t.qu/ift, x. 4quodcunque mancns in ejfe fuo,raenfuracur acuo,nullaeft difficultas, quiaacuum """*' ^'^
idcm menfurat corpus pracccdcns,
dum manct dcficicntc illo corpore definic
xuumeius:& tunc eft darcvltimum in ep illius pcrmancntisj vcrumcft, 6c idcm
cft illud vltimum ,& primum ,
idcm mcnfurat totum ejfe , fuftinendo indiuifibilitatcm xui. Ciim crgo arguitur de ejfe finito quod habcbit duos tcrminos, ncgandum eft, quia non cft continuum , fcd indiuifibile.
vltimo inftanti
rci
tjfe
&
&
Et fi dicas
quarro in
faltcra
immcdiatc ante ejfe
illius
refufcicandi
,|cft ejfe illius
corrumpcn-
temporis ? Non cum tcmpore , quia tunc illud

tempus non cflct finitum propriis terminis ergo cum inftanti tcmporis crgo non
fucccdct immcdiate inftans teraporis. Rcfpondeo , cfle immcdiate prasccdcns rcdi
quo
vcl
cum qiio
ipfius
furrcdionem ipfam, eft cflc in inftanti a:ui , quod quidcm xuum potcft coexiftcrc
tempori , ficut & nunc.
Ec ciim quacris dc coexiftcntc fibi in tcmporc, vt immcdiace pracccdit rcfurrc-
14
Aioncm. Dico quod coexiftcns fibicft tcrapus & non inftans & ita iUi, qui lo- Di inctquuntur dc pcrraanentibus vt fi habcrcnt ejje in tcraporc dcbcrcnt dicere , quod r*"f ^
nunquam vltimo habent ejfe ^ fed habcnc ejfe in toco tcmporc, & in vltimo illius '''/"""*
habent nen ejfe quia gcncrandum habct ejfe camcn cempus illud finitum habct ^,^^"'*"
proprios tcrminos, quia inftans mcnfurans eê gcncrandi, cft tcrminus tcmporis
,
mcnfurancis
Ec
fi
nosjnon
ipfius
ejfe
dicas
illud
ejfe
corrumpcndi.
cft
quoddam
finicum ergo illud

:
ejji
habebic proprios tcrmi-
fcquicur, proprios, in quibus ipfum faluecur: ncc corrcfpondcc fibiha-
bcre proprios ccrminos,nifiracione ccmporis mcnfurancis, Sc ilHus proprij ccrmini
duo inftantia, fiuc mcnfurenc illud ejft , fiuc aliud.

Pcr hoc ad aliud cum dicicur quod pcrmanens non habct ejfe in ccmporc , id cft,
cum cempore, nifi quia in inftancijhaec falfa cftj ccncndo primam viam de menfttrari dtuo. Tcncndo auccm aliam oporccc diccrc , quod cum coco cempore cft vt
funt
immediatum ad inftans , ficut continuum ad fuum tcrminum & hanc immcdiationem non habet vt cft in alio inftanti & tunc oportct ncgarc iftam fermdnem ntn hahetc^c in temfore, nift tfuia in insianti. Vcrum quidcm cft quod potcft De quo i.
cflc in inftanti fed tamcn potcft haberc ej/e in temporc, vidclicct ej/e duratiuum & d.x.q.\.&
fecundum iftud ejfe^ & non illud inftantancum cft iramcdiatum ad ejfe inftanta- 1-^'
illud cft
ncum
fcquens.
pcrmanens,
&
fi
Scd prima rcfponfio vidcrctur facilior, & rationabilior quia

mancat cum tcmpore vidctur habcrc ejfe in fe aequ^ indiuifibilc.
,
furrcdione inter tum viuos,

r^
(Ô
MMENTAKiyS.
Mftcundum. Hoc argamentom
difficultatem
78
Ad frimum
frmc!f*U.
\ D argumentu. yldprimumtScc.
xAdct
ad
primum
tuxta ea.
Kt^ônqax/iprart-
ad prtmum dubium fropojitum lefoluit

cum Augufiino ; vbi difficuliatem hanc trafbauimus , ncmpc dati ordincm aliquem in ipfa re-
JJjonfiont
& qui aniei rooftui
func.
an refurrediio
fiet
petit illam
Ai fteumdS.
in tempore, vel
ininftanti.Dupliciterautem capitur reiurrcdio. ^*^'**
Primum
cedenteni
vcto
ris,dc
vt comprehendit difpofitionem ante,
'f'
**
"^[J^,
Yt colledlionem cinerum. Secondo
Ttnmai
vt coraprehcndit efFormationcm corpo- ttrftrif ,

animationnn. ColledUonem cinerum fieri ^^*ii
^'"fi'^'4
^
*u
.
;:
Lib. I V.
91
motum
pcr
& in tempore determinatur
reliqua vero
hMftti ûafiionis
fol^m diuina
&
>
in inftanti
x quibus
&"3.
inlUnti definet forma,
pulucris
(ix.
Argumenta autem prxmifta fupponunt inftans
argumentum nam
generationis.pcrtinerc ad dutationcm inctinfe-
qus
eo-
ita etiara
fuit in materia,
Animatio eiiam eodem

fit: vnde fequitur
alia.
fit
inftanti generationis corporis
neque hic interucnire motum proprie di6lum,

neque iudans fucccderc inftanti, fed vno , eo-
d^mque
corrumpi formam
inftanti indiuifibili
pra:exiftentem
induci
cedentit
artie. i,
iicut organizatio Het in inflanti
dcm
ftcntiz eius prout praccefllc in dutacione antc-
tirtie. i
ficri aiStione
declaratur
patet ad
duo
Sententiarum.
formam corporis^qua:-
cunque illa fit , S>c animari ipfum corpus colledio tamen cinerum fic in tempore antcccdcnci
cam
& non cffendi
argumento
Ttriium.
difficultas vrgctur
&t].frincipali.
5.
amplius in
Tcrtium autcm
eft
ncmpe
cfTendi
inftans fui
erit
ejfe
ince-
iuxta rcguias inceptio-
immcdiatc poft
ftanti erit inftans
quo
& confequentcr dari potcft
& defitionis entis permanentis
furrcdio
ejfe
immediatum
ergo
illius
fi
re-
& in in-
inftanti contra
Philofophum quia ens permancns, quale

compoficum , quod corrumpitur , dcfinit in
cft
ftanci intrinfeco, ficut
in-
& incipit ctiam in inftan-
Rcfurtedio vcr6 , qua: cft

produftio pcrmancntis , fimilitcr incipit in inftanti intrinfcco ,
immediatc fcquenti , quia
corruptio vnius cft ptodudio altcrius , cum tnaterianon fit forma: ergo,&c.
Quartum eft tale corpus permanens non habet ejfe in tempore, nifi quia habet eje in inftanti
intrinfcco fui
ejfe :
&
ti
crgo
inftanti
&
fufcitandi
non
eft
Ad hsc
in
&
quod immcdiatc fequiturad
quia inftans corruptionis corporis prioris, vt ci-
îfiani corefi
nerum
eft
mationis
idem
inftans organizacionis ,
ejji
corrupti
cum
eft
cxtrinfccum eius
vt comparatur ad
neque
eft in
in
hoc
cria
nam
menfurat
mittacur
ejle
&
& intrinfe-
geniti fuccedentis
eft alia difficultas,
quam
illa
qux
formanim fub&incompofIibilium in eadem ma-
inceptione,
ftantialium
& ani-
autem idem,vt comparatur ad
inftans
inlrinfecum
froditiiionu.
inftans
dcfitione
gcncrationem
& corruptioncm
firaiil
intrinfecc
duratione vttimque
& aliud
qua
exiftunt
dcntcs
inuiccra
fibi
terapus
vcl certe
fecundura
ejje
tamen pro
reciperet femper
fic
&
ceflit
ej/e
ncntis
&
fimul fuccedercc fibi in
ita vt licct
nouum,
fecundura aliud
diuifibilitas,
quatc-
vc contingit in
totum fimul
fit
diuerfis partibus durationis
vnum
fecundiam
fecundum partes fucc'

, vt motus &
quatenus ipfum permanens
pofteriori durationc
in
ejje rei
& dcfihenccs
tocura
fe
Hincergo
fendi geniti.
in
codcm
& totum firaul
fuccederet
efii
Sc
pra:-
fibi vt
Alio modofuftinetur
*J7?.
permafemper raanet inua-
fucceflio in duracione
quatenus idcra
efii
riatum ; fcd rcquirit tamcn nouam Sc nouam

adtionem , pcr quam continuarctur in ejfe , ficut
confcruatio in nacvia diftinguicura prima pro-
eft vllaiucceflio ,aut diuifibilitas
ad continuum
diuiilbilc eft
non
qus fpedant
& diuifibilci inftans aucem in& in eo concomitanter fe habcnt

,
& nen
&
ejfe corrupti , ficui

ipfa gcnecorruptio , qua: func fimul cum termiuo tidqnem ,
fucccdunt ejfe corrupci , aut cxi-
&
&
du6l;ione
alia
&
indiuifibile
& ficut idcm cft
effe
cadcm
ita
Ellîturfintentia
qu*
negat (uctefJionern in
r:iorit
du-
p*r-
manttttii.
etiam adtionc , qua producitur, conferuari quia

nouitas in aftionc infert nouitatcm in cfFcftu,
ficut ipfa adio ncquic concipi nifi ad cf:
fciStum.
Hoc
ergo dato, quod atuum fic indiuifibile

quodlibet permancns mcnfumodo
rcturaeuo. Refpondet ad argumenta. I'rim6 ad
rcrtium,qu6d idcm acuum raenfuretcorpus inefJe,S>c conferuari;{tVL in preduci,8c permancntia ,fcu
vtroque
dtiracione fui
inftanti
per-
aeuo
ratio fucceffionis in duracioeft fuccefllo in ipfo ejfe
ctret aliud
ipfo corporc
&
raiio
lenus
nam
ej/e rei
ne ad-
geniti,
vel in
formam in-
extrinfccc
compoffibilem efle matctia:. Sicut ergo illud

inftans fe habet ad ejje formarum , ita etiam ad
ejji compoficorum pcr illas, & fucccdentium fibi
pcr produdionem vnius, & corruptionem altcrius nam ficut corruptio tendit ad nonejfe , fic
ctiam inftans corruptionis nequit comparari ad
ejfe rei corruptae , tanquam menfura intrinfeca;
vicc verfa ficut generatio tendit ad ejfe , cftque fimul durationc cum tcrmino, dcbet inftans
lioc computari tanquam racnfura intrinfcca ef-
ejfe
ne
dtdn-
rtuient
omnepermanens mcnfurari
quae dicit
ttntia
in wanentU.
que
cft
corpotis re-
ej/i
fcquitur hoc produci in tcmpore
in inftanti,qiiia
inftans
ruptitnis
eam ,
quas
magis inclinet
lirct
81
licet Duptix fen-
folucio data fufficicnter rcfpondcc
fcquatur immediate
in i. difi.i.
tra(5tat
tempus.
corruptio corporis prscedeotis
fi
ficc
continuatio , fcu conferuatio in

, Sc
mcnfura<icontinuacione , 8c conferuatiodiffercnti menfura. Licct hanc
ne in priori ,
fententiam iudicet Doclor probabilem in prxterito loco,tamen magis inclinatur in cam, qui
negat omnem fuccefTioncm ,& variationem tam
in efii , qu<lm etiam in aclione , poncndo vttum-
Solutio.
ihidem optimc dilferit
fucceffiuis
durationera
continuatur,
vltimum
^rtHm.
vbi fufius de hac materia
ûiefi. I.
eundum
nis
dodrina
cadcm argumenta.
Rcfpondct ergo Doftor cx diftis
indiuifibili
&
inducit. Haec
fione ad illa
compofitum, quod fuit per formam qux prsce, aut prxcedet organizationem
habebit ejfe
fimtum, id eft , terminatum duobus tcrminis fedit
pit,
quod
problematice iuxta extrcmas fcntentias
Cxt^riim hsc
79
quod non eftverum:
clariorexiis,quaE fubiungit Do<5bor in rcfpon-
pcr raotum.
corporis corrupti
terminus cnim ô, & /td ^nem non fpedant ad

candem durationcm intrinfecam j ita effe corrupti , qui cft tciminus a quo corruptionis, non
fpedac ad duracionera intrinfccaracorrnptionis,
&
efii
,
&
quod a:uum
fic
idcm
eft
81
Ktiporifio
definit dcfinente
seuura
pcr
quod
&
vltimura (r^corporisraenfuratur
per hoc qu6d fuccefinc vlla fui variatione
dat 0 efii corporis , habcc duracio eius cerrainum extrinfccum diucrfum , iiccc incrinfccum,
inccptio,
&
quod mcnfurac eius<r^,fit omnino idcm:cum crgo arguitur qu6d ej^ ipfius finitum & tcrminatum duobustcrminis,fupple incrinfccis.ncgatur:
,
qnia haberc
fic
terminos
nit quantitaci concinus,

lc cft
xuum modo
fuac cxtenfionis
conuc-
& non indiuifibili,qua-
citato.
Dices , faltcm ante efi illius refufcitandi cft

imraediatc ejji illius corrurapcndi quaerocnm
quo, vel in quo ipfius tcmporis ? Non cum temporc,quia fic iliud tcmpus non cflct finitum, fcu
:
terminatum
tionis
crgo
fuis
cffcc
tcrminis inccpcionis
cum
inftanci
&
& dcfi-
non cum
ttmpote.
Refpondet
8?
Otitilio.
*d
Diftinaio
Stiutit/
XL11
Rcfpondet Dofkot efe corrumpcndi

dcns rcfurrciaionem , c(rc in inftanti xui
pratcc,
quod
uum
potcft cocxiftcre tcmpori , (lcut ipfum

wfc.feu inftans totum
indiuifibilitcr cocxiftit
&
tcmpori.-illa
crgo mcnfiira.feu duraîo cocxiftcns
ante rcfurrc(ftioncm fcu rcfufcitationcm, cft
fibi
& non inftans.
ipfum tcrapus,
TH$^fi*
iHxt* li*m
jimttnttMm.
fit
Subiungit prxterei Dodlor , quid diccndum

iuxta illam fcntcntiam , qus ftatuit perma-
jjgnj exiftcrc in
tempore
quafi in temporcexifterct,
deberentt inquit
temporis
'j^'
quod
dicert, tjuod nutujtittm
in inftanti terminatiuo illius

inftans eft illud corruptionis
tempore antecedente.
Qu6d
inftans
tcrminatiuum , in quo habcnt non ejfe pcr corruptionem, probat, quia illud inftanseft, in
S"o genitum rccipit primum fui ejfe , feu eft intrinfccum
quod incompatibile eft

cum ejfe cor.upti. Hacc eft dodrina quara fupra
prxmifiraus it prima reJponfione iuxta vulgarem
geniti
ejfe
inccptioncm.
Czteriim, inquit, tempus illud antecedcns,in

quo exiftit corpus quod corrumpitur , habere
fuos terminos 9- inftans illud vltimum men:
furansejfe generandi
iiunc cft
fuit
non
fit
tcfminus
fit
illius
verum
illiuj
& in quo
verum eft diccre

generadum,& ante hoc immediatc non
,
temporis antecedentis , licct

corpus corruptum ,
&
in ipfo e(le
durationi in
ejfe
cxtrinfccum
coru-
OkitStlt,
Ki!}tfic.
intelligatur dcbcrc habcre illos terminos tanquam intrinfecos fua: durationi \\\ effc, in quifi
&
bus faluari poffit ipfum
^.quia licct
inftans inccpiionis fitjipfi intrinfecum
non
neque
ftentiar:
primura Innant
,
in
quo
ct-
rufiicnu ntn
vUimum
fuo
eft
trinfccum cxiftcntiac
effi
&
inftans , in quo cor- tjl intrinftci

duratitnit
inttinfecum , fcd cxfed txtrinj*'
intrinfccum non exi- cnttt.
ep
eius competit habctc terminos,nifi ratione tcmporis , cuius illa funt inftantia
tanquam termini,
corporis
fiue fint intrinfcca duratio
fiue alterius fucccdentis.
Per hc rcfpondet ad quartum argumentum
85
vtrumque modura pramiflum nam tcncndo quod permanens exiftit in seuo , tanquam
iuxta
menfura,habet coexiftcre tempori per hoc quod

fit in uo,quod poteft coexiftcre tempori
negatur pcT hoc afturaptum quia exiftit in inftanti
hoc enim habct quia exiftit in uo,& auam in
:
inftanti.
Refpondet fccund6, lenendo aliam viam , diquod permanens eft in toto temporc , vt
modum explicandi defitionem perraancntium,&

84
Refpondct Dodlor ncgando confequcntiam,
rumjpitur
& generationis altctius fuccedentis;y?</i&4-
l>ent ejp; in toto
&
generatur: lamcn
tra-
93
& tempori, yc
Et fi dicas illud r^ corrapti eft finitij,ergo debet

habcrc duos terminos inceptionis &defitioni$.
ficutcommodius
vUimo hdbent ejfe , id eft,qu6d nunquam habcant

vltimum ej/e,id eft, vltimum inftans fui ep:Ced
quod vltimum ejfe ipforum cft in tempore , cui
fiicceJit 0 ee
ptionls vcro intrinfecum, ficut

bftrahit "i genito,
corrupto.
vel de co ita ioquituc
dunt Philofophi rcgulas inceptionis , &defitionis rcrum rcfpeckiuc ad tempus.&terminos eius

vt inftans
Qusftio V.
1.
cfrque
immediatumad inftans,ficutcontinuum
ad fuum tcrminum. Et fic ncgatur ctiara idem
aftumptum , quia licet fit , aut efle poffit in in-
Re^tnjit
ftctttUa.
illudcft
Ptrm*nens
permancns : tamen poteft etiam cflrc in habtrf cKc

tm in ttmtempore ; neque ide6 eft in terapore , quia eftin
quMm
ftanti
fore
ergo non poffit inciperc in tcmpotp duratiuura in tempore.

Priorcm refponfioncm prafert Doftor , vt faciinftanti
licct
re, poteft habcre
IiDrera,& magis rationabilcm. Ha-c ex occafio-
ne
praefenti de
traftatur
-j.rfr
hac difficultate
S.P^^yrvidcatur
fufficiant qus
Doaor locfnp.cit.
,
DISTINCTIO
in infianii.
DISTINCTIO XLIV^n in eadem Jiatnra^ ^ atate omnes refurreduri Jitnt ?
OLENT
cadem
autem nonnulli pcrcundari
&
aetatc
ftatura corporis
& quiercrc
omncs
an in
rcfurrcduri fint
Quidam purauerunt omncs refurreduros fecundum mcn,
Haymo
glojf.
ûram ^tatis&; ftacura: Chrifti ideo, quia Apoftolus ait,

IJonec occurramus omncs m virum pcrtcaum, in mcnlu-
.nn-x^Mr. /.
^^^^^fMm^
BW^^^^yi^
^n
fiper
j-acj^
artatis
plcnitudinis Chrifti. Sed his vcrbis
rcfurgcntibus aftignatur ftatura
lAh.deCiC4p.l$.
lcd xtas.
non eadcm
Omncs cnim in cadcm
astatc
qua Chriftus mortuus eft , & rerurrexit cuiufcumquc ajtatis

j^qj-j^j fucrint. ] lîrum autcm pofuit , non vt diftingucrct fexum, fcd vt
fignificaret pcrfcdioncm virium ,quiam tunc habebunt fcd non omncs
Donec rcrurgcnt
omncsoc-
"''^"^^-
in
candcm ftaturam corporis obtincDunr. Vndc Auguftinus [Non ait in

mcnfuram corporis vcl ftatura:, fcd a^catis quia vnufquifquc fuam rccipiec
mcnfuram corporis, quam vcl habuitiniuuentutc,ctiam fifcncx obiit,vel
:
fiierat
habirurus,
nit Chriftus
fi
ante
cft
defundus. JEizs vcro
fcilicet iuuenilis
crit illa,
ad quam pcruc-
vt circa 30. annos. Triginta enim
duorum
qua mortuus cft, & rcfurannorum & trium mcnfium

rcxit. Non cft autcm fas diccrc quod in Rcfurrcdione accedat cofpori
magnitudo, quam ncc habuit hici-ncc erat habiturum diuviucndo ncc
maiora corpora redigcnda funt ad modum Dominici corporis.Pcrirct enim
multum dc illis corporibus , ciim nec periturus fit capillus, vc aic Dominus,
crat a^tas
Chrifti
in
LHC.ii.b.
Cafillns de caîte '-ueHro nonêrihit. ]
Qupd refpt^get qma^tdidfHit de fubflantia ^^ natura
corforis
îneademfartecorporis.
^r
\ib 1
X T O N cnim perit Dco terrcna matcrics, dc qua mortaliu creatur caro:

J[\| fcd in quemlibct pulucrem, cincremve foIuatur,in quoflibet halitus,
, &in quamcunque aliorum corporum fubftantiam, vcl
j4ugitfi. in
ai^rafquc diffugiat
elcmenta vertatur
defacr.p.7.
in ipfa
*^'*^'5-
num cibum,carnemquc
M?8j?!
'
qu^: illam
in
quorumcunquc etiam animalium ,
muteiur, illianimasin pundto
carnem primitus ,
Infa ergo terrcna materies
vt
homo
fieret
quce difcedentc
crclccret
anima
{iirredione reparabitur , vt ea c^nx dilabuntur
rum rerum
fpecies
dilapfa func:
fe
fic.
formafque vertuntur
fit
vcl
homi-
tcmporis redibir,
viueret
cadaucr
& in alias
animauit.
non
atquc
ita rc-
alias aiia-
quamuis ad corpus rcdcant, vndc
ad cafdem quoque corporis partcs, vbi fucrunt, rcdire nccef-
Alioquin
fi
capillus capitis redit
quem tam crebra
tonfura dctraxit
&
& ideo rcfurreftionem carnis, non crcdcntibus occurrit informitas.
Congrua
5^^
ftatua cuiuflibct folubilis mctalli iene liquefccrcr,
,iquemadmodum
pmilitudo
.,
/To
vcl
contcrerctur
mpulucrcm,
vcl conrunderctur in mallam: & cam vcllec
per excmarcifcx rurfum cx illius matcria & quantitatc repararc nihil mtcrcirct ad
fi
vnguibus, quos toties dcmpfic exedVio immoderata
indcccns,cogitanti-
bus,
iri
fi
pliifiatu*.
II
cius inccgritatcm,qua;particula matcria:, cui
membro
ftacua: redderctur,
dum
X L I V.
Diftinaio
dum camcn totum
cx
quo
conftituta fucrat
mirabilitcr atquc incffabilitcr artifcx
cam
95
rcftituta rcfumcrct. Ita
dc toto , quo caro noftra
Deus
cxtitcrar,
ncc aliquid attincbit ad cius rcdintcgraad capillos rcdcant,& vngucs ad vngucs an quicquid
corum pcricrat , mutctur in carncm, &in partes alias corporis rcuocetur:
mirabili cclcritatc rcftituct
fioncm,vtrum
cur antc
capilli
prouidcntia, nc quid indcccns
artificis
ibi non crit fcd quicquid

rum cft , fi non dcccbit. ]
quid
ibi
futurum
fiat.
cft,
Indccorum quippc ali-
hoc dcccbit, quia ncc fucu-
^^'^-
^"g^
'"*/'-'-
^luod San^fifirre omni deformitate refttrgent
O c autcm
Sandorum intclligcndum cft , dc quibus

Rcfurgcnt crgo Sandorum corpora finc vllo
in corporibus
confequcntcr adiungit.
C
^Hgufi. ih
finc vlla dcformitatc
, ficut finc vUa corruptionc, oncrc, difficultatc:

'"clrîr*
quanta fclicitas crit J proptcr quod & fpiritualia
dida funt , cum proculdubio corpora fint futura , non fpiritus. ] Ex his ap-
vitio
in quibus tanta facilitis
omnium rcfurgentium fcilicct iuucnilis ftatura

quam quifquc habucrat in iuucnili ietatc, vcl erat habiturus, fi ante cflct dcfundus. Nec dc fubftantia,dc qua hominis caro crcatur, aliquid pcribit fcd omnium particularum antc difpcrfarum colicdlioquod vna
parct
vcro diuerfa
crit a:tas
fcilicct
Matt.iyf
nc , rcintcgrabitur naturalis fubftantia corporis. Sandfcorum quoquc cor-^

pora fincomni vitio fulgida ficucSoI rcfurgcnc,prxcifis cundis dcformicatibus
quas hic habucrunt.
Si mali tunc haheant quoi htc hahuermt deformitate^,
DE
rcprobis
furgant?
autcm
quasri folct
Hoc autcm
[Quicumquc ab illa
non hbcrantur pcr Chriftum
inquicns.
cum
fua carnc
ipfi
cumquc
in eis
cum
fcd vt
cum vitiis
an
cum
dcformitatibus hic habitis rr-
pcrditionis mafla, qua: pcr
vcro
Auguftinus non affcrit , fcd dubium rcliquit,

rcfiirgcnt
quidcm ctiam
Adam
ipfi
fa^la cft,
vnufquifquc
diabolo , ciufquc Angclis puniantur.
<J}
ita in Enchi
^9'.
*^ '^^"
Vtrum
& deformitatibus
fuorum corporum rcfurgant , qua:gcftarunt inquircndo laborarc quid opus eft ? Non cnim
fatigarcnos debct inccrta
corum habitudo,vcI pulchritudo, quorum
crit
&fcmpitcrna damnatio.] Eccc non definit, an tunc habcanc dcformitaics , quas hic habucrunc , rcproborum corpora.
ccrta
Qupd non confumuntur corfora
quA tunc ardehunt,
vcro quarricur dc corporibus malorum quomodo in ignc ardcant &

E
SInon
confumancur Auguftinus
cxcmplis aftruic & fcmpiccrnis ^*
,
variis
& non confumi illa combuftione ficuc animus cuius f"ÛV/

viuic, & dolorcm paci poccft, mori auccm non poccft.
ignibus ca ardcrc ,
prarfencia corpus
[
Hoc cnim
cric
Ci*?.
cunc in corporibus damnacorum
quod nunc
cflc
fcimus
animis omnium.]
Si
V i R
q:
DAmones
cciam folcc , an
Auguftinus rcfpondcns
corporali igne cremantur i
Dzmoncs corporali
ait, [
ignc ardcant ? A<!
Cur non dicamus ( quarauis
quod
miris,vcris ^^.^y^'
camcn
^4^.10.
96
tamcn modis) etiam
fpiritus
hominum
incorporeos pofle poena corporalis ignis
affli-
&
nunc potuerunt includi

corporalibus rnembris & tunc poterunt corporum fuorum vinculis infolubiliter alligari Gehenna illa quas ftagnum ignis & fulphuris dida eft,
gi
fpiricus
Ci
etiam incorporci ,
jipoc.19.
corporeus ignis
Mat.isJ.
da:monum:
Dei.iiCzo. Jgtîs eric
guftinus
cap.i6.
erit
hominum
ait. ] De quo
fed folida
vt Veritas
fic
& cruciabit damnatorum corpora, vel hominum
refpondet
aerea
dxmonum. Vnus enim
ignc , fi quarritur, qualis , vel vbi
rcrumparte futuras fic,homincm

Spiritus diuinus oftcndit.
fcire arbitror
vel
nemincm,nifi
Au-
fit,
& in qua mundi
Ignis jcternus cuiufmodi fit,
vtrifquc
vel
forte cui
Si antm>fine corforihm fentimt ignem corforalem ?
Dialog. 4.
'^'V-^9-
VM
autcm conftet animas igne materiali
in corporibus cruciandas,
an interim ante rcfurredioncm corporum anima: defundorum reproborum materiali igne crementur ? Dc hoc lulianus Tolcquaeri folct
Epifcopus
jgj^g. Ecclcfias
hominis incorporeus
Grcgorij dida fccutus , ita
corporc
fpiritus ccnecur in
fcripfic
cur
non
Si viucntis
poft morceni
? Tcneri auccm pcr igncm fpiritum dicimus,

cormento ignis vidcndo atque fenciendo puniatur. Quod aucem non
folum videndo , fcd cciam cxpericndo anima ignis tormcncum paciacur cx
Euangelio colligicur , vbi vericatis voce diues morcuus dicicur in inferno
fepulcus cuius anima, quod in ignc ccncacur , infinuac , cum Abraham dcLuc. 6.f. precatur, dicens, Mittc Lazarum, vt incingat cxcrcmum digici fui in aquam,
^^ rcfrigcrcc linguam mcam , quia crucior in hac flamma. Dum crgo peclil. 1. ^prognoft.deFH- cacorcm diuiccm damnacum in ignibus vcritas pcrhibec,quis fapiens repro^^""^ animas ccncri ignibus negec ?] Pra:cipue,cum humanam animam
TiY&'l'''
Sup. Gtn. corporis fimilicudinem habcrc doccac Auguftinus, ica inquicns, [Proficcri
ibid. paulo
'"''
ctiam corporco ignc tencacur
vc in
''
Ub.ii.ci}.
animam habcre poffc fimilicudine corporis & corporalium omnino mcmbroram quifquis renuic, poceft negarc animam cffe quas in fomnis videc,vel
,
ambularc
fine
fc,vel federe, vel
quadam
huc atque
fimilitudinc corporis
illuc greffu, vel
non fit. Proindc
ctiam volatu fcrri,hoc

fi
hanc fimilitudinem
ctiam apud inferos gerit , non corporalcm fed corpori fimilem

:
ita
ctiam
in locis vidctur effenon corporaIibus,fed corporalium fimilibus,fiue in

iiilian.
hic
icquic
quod
flamma
ctiam voluminibus legitur,
fiuc in doloribus.] In Caftiani
cTf &siit '^^^ ^"^ otiofc, neque nihil fentianc,cu8i diues illc in infcrno fe
Cijf.nb.de cruciari clamcc ] Vndcprobatur animas dcfun6borum non folum fuis (cnlo.coii.Pa-
î^^j j^Qj^ priuari, fcd
trum,coll.i.
meru
videiicet
^
carerc
quxdam iam
'^^f^
nec
iftis afFeiftiibus
ri
& cx his
1
qux libi
11
m illo
JrT
'
T L L V D etiam inucftigarc oporccc,

1 & qualia De quo Auguftinus ita
?
crifticia,
gaudio
ac
cas
qui iam naci func in vccris
^ monftrofis,
abortiui foecus
ait
& monftra refujgcnt,
Occurrit de aborciuis fcecibus
macrum , fcd non
ica vc iam pofTmc rccnim refurrediuros eos dixerimus, dc hisqui iam formaci func,
colerari poceft vtcumquc quoddicitur,informcs vcro quis non procliuius
pcrirc arbitretur, ficuc fcmina, qux conccpca non fuerunc. Scrupulosc quiq3rftio
nafci.
ihid.c.%6.
t-
inciperc priEguftarc.
C\
\enle.
r
gencraJi cxaminc rclcruantur
ê ahortiuis fcetihpis
in Ench.
fcilicec, fpc
Si
dem
Diftinaio
X L I V.
QujEflio
97
I.
dcm intcr Dodkorcs quacri ac difputari potcft,quando incipit homo in vtcro

viucrc an fit quxdam vita occulta qux nondum motibus viucntis appa,
rcat
Ncgarc cnim
vixiflc pucrpcria, quas
idco
mcmbratim
pracgnantium,nc matrcs ctiam,fi mortua
eiiciantur cx vtcris
cxfccantur , vt
ibi
rclinquan-
Ex quo autcm incipit homo viuclam mori potcft morttras vcro vbicumquc ilh potuit mors
cucnirc , quomodo ad rcfurrcdioncm non pcrtincat , rcperirc ncqucoNcquc cnim & monftra quac nafcuntur & viuunt , qnantumhbct cito moiur,occidant : impudcntia nimia videtur.
rc,cx illo vtiquc
riantur
aut refurredura ncgabuntur
DemZftru,
aut ita rcfurrctura crcdcnda funt: ^'/^/^1
corum emcndataquc natura. Abfit enim vt illum bimembrcm qucm nupcr natum in oricnte fratres fidchfllmi, qui cum viderunt, rctulcrunt, & S. Hicronym. fcriptum rchquit, vt vnum homincm duphccm ac non potius duos quod futurum crat, fi gemini nafccrentur, rcfcd potius corrcda
hri.
furreduros cxiltimemus. Ita
humanx
cuntur, ad
& cartcra,quar nimia deformitate
Q_V
Vtmni in
monftra di-
naturx figuram refurredione rcuocabuntur.
qtiolibet
I.
homine refurget totum^ quodfuit de veritatc^
humanA natur&
in eo ?
D.Thom.i adJ$t.<jutli.BoMn.i.& htc ^Mdft.i.m.i. D.Bonau.

per totnm. Durand. ûdft-i. Suarez i.p. tem.x. dijp.^
i.Phyf.<]Udft.io.& j.Ph^/.îtft.^j. vbi Arctin.
rt.x.tjutli.
^.feSl.i.t.
&
j.
\.&i. Richard.
i.f</?.4.
Vide Scoz.^. Adetaph.ûaft.
4.
&
&
R c A iftam * diftindionem qnadragcfimam quartara , quacro primo:

t
Vtriim inquolibcchominercfurget totum ,quod fuitde veritate huma- iJMag.A,
DX naturjE in co ? Quod non , Gcnef fccundo Tulit Dtm vnam de cofiis B. C. D.
Ad^^&adtfiâuit eamin mulierem: eigo velEua non rcfurgct, quia non -^'X-'*
iliud,quod fuitin cadc vcritatc humanac naturac ex cofta:vciAdam
I
conrcfurgctcum totoco.quod fuitin ipfo devcritatenatura:, quianon cum cofla.

Prxterca, idem non refurgetin diuerfls :fedquodfuitde veritatc carnisinvno, e^r^.i,
poteft cffc nutrimentum altcn & per confequens conucrti in veritatcm naturac altcrius,&itafucce{fiue cflfcde vcritatenaturxin duobus ergo in alicro non rcfurget quidquid in ipfo fuitde veritate naturac humanx.
,
exeadem maiore fumendo fub ipfa iftam minorcm illud , quod fuit c/^r^. j.
vno, pcr multas tranfmutationes poteft ficri femcn in aHo , & per confcqucns in gcnito ab illo & gcnito ab ifto idem eric de veritate natura: in vtrifquc.
Prxterca non oportct , quod in quolibct refurgac quicquid fuit dc vcritatc nacux
XX. humanx in co,nifivc redcac fimplicitcr idcm numcro quod cccidic, fcd pari t^g-^'
rationc oportcrec idcm dicerc dc finguhs mcmbris, velpartibus organicis, Sctunc
inquahbcc parte oporteret rcfurgerciliud,quod fuic de vericacc cuiuflibec partis,
quod cft contra Aug. in Ench.& ponitur in litera non ita reparabitur ,vt adeafdem cor- Cap.SS,
forupartes, vhtfuerint redire neccjjeftt: aUotjutn fi capiSus redtt ûem tam crebra tonfura dePractcrea,
femcn
in
traxtty&Cc. Ecfubdic,
êmadmodumfi ftatua
metalli licjuefceret ^(jr eamvelletarttfexrur-
fum ex materia reparare nihtl intereffet ad eius integritatem qu* particula matendt cui membrofiatu rtdderetur dum tamen tota refiituta refurgeret. Ita Deus mirabtliter de tot quo caro
,
nofira extiterat
vtritm
capilli
eam
mirabili celeritate reftttuet
ad capillos redeant
quid indecens
nec aliquid attinebit
aut in partes atias reuocentur
curante
ad
eius integrattonem
artificit
promdentta
ne
fiat.
Oppofitumvult Aug. ibidem inEnch.

exttterat.
Idem ctiam
dicic.
tûod caro refiaurabitut detoto ^quocaro nofira Ratio ad
xi.dc Ciuit. Dci. cap.i
j-
& Luc. 21. Capilius de capite vefiro "PF-
tton ptrtbit.
Scoti O^tr,
Tem. X.
COMMBN
98
-
&
eft
Secundum vcro de
Sententia, Magiflri id
humante,
in Euangelio
rcfoluit
quomodo
&
cx quibus
refurgac.
C H O L
articulus
idem corpus numero refurgat,
ciu-
ciatu ignis infernalis, ciufque operatione.
tur<e
Secundus
dui.
fubfiftit.
tam,8cc. Haec quzftio duos articulos continet: Ordo & dt.

primus refoluit quid fit necelTarium ad iden- ulfioqutfti*titatem corporis organici ,
ciufdem indiui- "**
hac diftindlionc duo declarat. Primum

IN
de veritate corporis refufcitati & cius partibus.in quibus
CircA if}am diiJinSiioHem quadrageJimttmijHar-
CO M MEN TA R l FS.
tantum quod
V M.
accipitur
nihil alimenti conuertiin iUud,
a parentibuj
de
ejfe
/ed in fe multiplicari
na-
i-ueritate
,
ficut
panes
refutatur ejficaciter quatuor rationibuj.
b /^lrca iftam quaeftionem ,cx quo homo componicur ex corpore & anima 5c
Vânima fempcr manet eadcm oportet vide^re de corpore organico quomodo reditidcm quia vero corpusillud componitur ex multispartibus organicis, 8c
hctcrogeneis
quse diftindio partium requiritur propter multitudincm operatioprincipium propter fui perfedioncm 5 oportet vidcre de
num,quarum animaeft
identitatepartium hetcrogcnearum. Etquia partesjllae heterogeneac componuntur

cx partibus homogcneis, oportet viderc identitatem in homogeneis. Prim6 crgo
qualitcr
parshomogenea ,putacaro incontinua
cadcm fecund6,quomodo redeat eadem

:
Dc modo nutritionis
Magifi. in c
1. dijl. jo. Cii
c.
Quibus
'"^
^*
in
humanx
veritatem
nutritione
maneat eadem,&non
quae fuit primo in corpore mortali.
eftvna opinio, qux dicic quod nihiidenutrimento trannaturx fcd tantum illud cft dc veritate humanas naturx
:
contrahitur a parcntibus. Illud autem in fe muitiplicacur , vt fiat augmentatio.

Exeraplum dc multipHcatione panum Euangclicorum quod autcm gcneratur ex
nutrimcnto , quafi fomentum adhsercc calori naturah , neextinguatur , ficut oleum
qi^jQ j
adhicrec lychno
tem humanac
VegetatiuA
homintscoali-
ttertit
& ita requiricur nucrimencum
quamuis non conuertacur
in verica-
naturae.
Concra hoc prim6,quia non minus perfeda cft vegecatiua in homine.quam in bruto:crgonon minus poceft in hanc operacionem vegecatiuac quac eft nutrire,co
modo quo nutrireeft conuertcre fubftantiam alimcnti in fubftantiam alendi quia
^^ ^^ -^^ bruto crgo pcr vegecaciuam in hominc poccft fieri calis conucrfio. Ec cong^jjjjjyf ijagnimgencracurhomoimpcrfedae quancicatis ficucbruta.&itafit inco
...
^
acpcrditio continua partium licut ibi ergo ita oportet elie augmentationem & reftaurationem deperditi hic ficutibi :ibi autemeftperhoc, quodtcrminus augmen,
mentHm tn
fuam jH -
.*
.-.,.'
itanttam.
&
de ejfe ipfius fubftantiac nutriendi

augmentandi.
Praccerea,fecundum iftam via non polTemus poncre augmentationem poflibilcm
in hominc nifi pcr miraculum.ficut patcc de ilia multiplicatione panum quarc crgo
magis deficcrct natura illa , quam natura bouis,quoad hoc , quod eft acquircre quantitatem perfedam poft impcrfeclam.
Praetcrea, fecundiim illam viam fcqucrctur quod in homine eflec aliqua caro
fimphcicer incorrupcibilis per tocam vitam fuam,vel fi corrumperecur,nunquam pof-
tationis eft aliquid
fcc reftaurari, quia
conuenicns.
Primum
non
,
nifi
qula
illa
tibus carnis corruptibilibus.
per nutrimentum,quod ncgatur.
Vcrumque
eft in-
pars incorruptibilis cflet alcerius fpeciei a caeceris par-
Sccundum quia femper minus eflfec
in
homincdc
ve-
ritatecarnis humanae.
Praeterca, partes carnis, quse generantur dc nutrimcnto, funt ver^ animatae,
ctiam anima intelleAiua ergo funt verc dc fubftaniia viuentis cali vica. Anteccdens
licet videatur manifeftum , tamen probari poteft quia quaelibcc cft animaca anima
:
fenfitiuae vc cadus quaclibetetiamcftanimata animavcgctatiua, quiaquxlibetdebitx quaniitatis potcftaliquam adioncmvcgetatiuae habere fcnfitiua autem,& vegctatiua in hominc cadem anima eft cum intcUcdiua ex z.lib.dijl, i q.6. dijl. ii.art.t. q. r
fenfitiua,
quia in qualibet poteft excrccri aiiqua operatio
&
COMMEN
,,
DiftinaioXLIV.
Qu^ft.I.
COMMENTAKiyS.
uiat generationi
certum
j tâoA
eft
nempe ad vnitatcm
&
necefTariam effc
vnitatem earumdem par(ium,ex quibus componebatur. OmilTa itaque opinione , quam imritmr advni- pagnauit quxdione ptima przcedentis didintMttm htmidionis, qus aflerit totum ejfe hominis confiftere
in anima fupponit^hicctiam qu6d prxter animam requiratur alia compars hominis , vt cor*
pus. Prxtcrei dc identitate animx eiufdcm raipH hzretionalis nulla eft controuerfia quia
:
&
qui negabant eandem carnem refurgcre
tici,
cum eadem
admittebant refurrcdluros homincs
anima.vt
re<2c Auguft.y?rwj.i. de confiUtiont
moriMorum ,cap.\. neque diiHcultas huius myfterij vnquaro fuit de anima quoad eos , qui eam
admittebant immortalem , fcd de reparatione
eiufdem corporis dcperditi , fcu quod tantum
cecidit
, qua concorpus autem variis

partibus heterogencis ad obeundas diuerfas funhctcrogenez vaD iAmiit*- dioncs animx neceftatiis ,
t* fsrtiitm riis partibus etiam homogencis conftant.
De
ttrftrii,
identitate ergo harum partium dilferit Dodor
cum aiiis , vt eaptobata veniat confirmata veD* fartibtti ritas myfterij ,
agit primo de parte homogel*tm{*n*it.
nea , nempecarne , quatenus maneat eadem, Sc
titu etrft-
rk.
ca reftaurationem hominis eiufdcm

ftat
materia
feu corpore
&
&
non eadem
&
deinde
quomodo
reftauratur in
&c. Hic
rcfert opinio"
lefurredione.
c
3
Vutriti*
qutmtdo
fit,
Stnttuti
Uvifiri.
De motU nutritionis
ncra
quam docet
Magifter in
go de Sandlo Vifkorc
i.
diBinQ. j o.
Hu-
Sttcramentis part. 6,
eie
Hzc fententia in
eo confiftit > vt nihil

de veritate naturz humanx in quoquam,quim iiiud,feu carnetn illam, de qua
eft fermo , quam recepit in prima fui generatione k parentibus hanc vocant przfati authores
cap.vlt.
aliud
C*T ffimigtnt i fartutibm t*-
Cit
t*ftm.
primigeneam
feu natiuam
vt diftinguitur
ii
carne nutrimento acquidta. Prztcrea, Magifter

dicic primigeneam non folum , quia i proximis
parentibus rccipitur
Adami
in
eam
quibus com-
&
ita (inguios
fcd quia exiftimat
fuiife adtu in primis parentibus
plantata fuit naiura
humana
Hiios rccipere Hngulas particulas carnis
Adami,tanquam verura femcndecifas,inmodica

quantitate,& traniire
f)roprium
eti\ic
dum
ad przfens
ad pofteros/eu (ingulos
quod adbuaiiier
cum carne
vnius
(ic
fuit in
propria aliorum
Adamo
col-^
an per
mo-
aut diucrfarum partium
non
quamuis magis vidcntur
refert
AfirrtiUf.
carnem
alferere
i.tie
Ctntr. text. 38. afTe-
quam prim6
quifqiie recipiebat
femper manere informatam anima rationali \ quia putabat

femper manere debere vnionem aniraz ad illara
in generatiort fui ^ parentibus
Stnttnti
Jfhretlifti
tliutrfm
rritri.
tanquam ad primzoam materiam,quam informauit , & hoc neceiTarium eiTe ad fun&iones

animz perficiendas.
Sed hzc eft diuerfa fententia ^ priori , & ex
aliofundamentoafterta putauit enim Aphro:
animam rationalera cfTe raortalcm , vt

quzftione prima pizcedentis diftindîonis vidiScoti Optr. Tom. X,
difcus
animam
feu carnis
formarum dcpendcmium ita ctiam ad ejfe,

animz confcruandas ncccHariura fuiftc vt eadcm materia , cx qua educcbaaut
&
operationes
Hoc
, maneret , quandiu ipfa anima manct.
mihi videtur magis rationabile fundamcntnm
ad quod aftcrtio eius poftct rcduci quamuis
ctianvhoc ipfum falfum eft , fuppofito quod anitur
ma
eiret
mortalis
fcu extenfa
quia fecundum
aliquas partes integrantes polTct dcHuere
anima , quam
tam
cius materia.
Alia ergo fuit intentio Magiftri , maximc vt

propria faluaret infedlioncm tam pcccati , quam
concupifccntiz in filiisAdami, fi.eadcmipfaca-
Intiiuit
Mii
giftri d-uir*
infcda
ro cius ciim fua qualirare moibida,
Adamo ad pofteros defccndcrct, cadcm , ia-
ex
quam
numero
ipfa in
& vtfaluarct vcrba Au-
Auguft.
gaAini fuper Genef. ad Uter. lib.io. cap.i^. vbi

aderit nos omncs fuifTc in Adamo fccundura rationem feminalem,& fecundiim corpulentam
fubft.intiara:qui verba malc applicantur ad pro*
pofitum , quia locutio Auguftini inrclligitut
quoad continentiam virtualcm, quaiis eft (eminalis ,
qua fuitprimus paiens Adamus, non
&
vero quoad communicationem ciufdem carnis

aut conrinentiam adtualcm cius.
Hinc ergo vltcrius przfati Authores docent j
quod
fola illa caro eft dc veritate
viuentis hominis
&
facere augraentationera
vlio partiura fluxu
&
&c fubftantia Dedartluf
perraanere abfque
aut refluxu
multiplicatara in fingulis
fin'itia
a Chrifto
pcr nutri-
tionem quafi fomcntum , adhxret caioti naturali , ne cxtinguatur ficut olcum lychno in iuccrna ; non auicm conuertitur in fubftaniiam aliti, Ki
fcu in vcritatcm
humanx
naturx. Hinc ad pro-
pofitum deducunt non refurgerc homincs nifi in

carne illa primogenca.
Hxc fentencia merit6 rciicitur comraHnitct
ab omnibus Thcologis , Philofophis , & Mcdicis ; ii Dotovevei6 in prt/entiart!cMlo,&i reliquis
in 1 diffinit.ô.
Theologis in hac diHinElione
,
&
i.part.
D.Thom.ibid.
eius Commentatorcs
,
Summa
Alberr. in
&
&
^x</?.
Ma'
0ri.
feu adiebione
nou,eomodo quo pancs fuerunt

muliiplicati. Quod vero acquiritur
rt
rtfurgt'
hnniintm
nifi in
(jtfT.t
frnitigiKtu.
CentrMtia
fintiniia
{#
mutiK.
119. art.i.^ vbi
Gluodlihet.i. tjuafl.^.
i.part. in tjudjh de potentiu vt-
Alcnf. i.part ejuajl.%.m,i,art.i.Hem\<:.
getatiuis.
luodlib, X. (juafl.\o.
&
Giuodlib. 4. tjuaJl.iG.
cap.f. in i. tU animacap.^t
Auerrocs
&
ab eaque dependere, pntauit ficur non datuc

migratio accidentium dcfubic^to in fubicdlum,
Aliqui putant hanc fententiam przfatos

authores lecepifte ab Alexandro Aphrodifeo
qui!, vt refert
afteruerit
primzux materix ,
nct Auerrocs
rebat
Dcinde fuppofito quod
educi de potentia
fuiê pei modura vnius , diuiHbilis tamen in poiteros.

ittUtnti
cer.
&
vt Patres docenr.
Difficultas praefentis quaftionis verfaturcir-
t)i rtpMf4-
fuperfluum alimenti inparentibus , vt dcfctipsiimque femen decidi

;
non particulam aliquam carnis , vt Magiftcr doeft
b "! Irc* ijUm îufliontm &c. Hic fupponii

jdentiratem eiufdem hominis
99
& hominem vcrcgenerari ex femine, qiiod
mus,
Eam fic
loc.cit.
Ariftotclcs
i.
Te-
dt Ctntrat.
impugnat Dodlor prim6 ; non magis
Imfugnatu*.
inbruto,qu^min horoine,
neque in hoc min^s pcrfedla ergo non minus Ex tftratiopoteft in hanc operationem vegetatiua in homi- n* vtgttati'
cfficaxeft vcgetatiua
ne, conuertendo alimentumin fubftantiamaliti,
ergo in homine.
fic conuertit in bruto
Dices in bruto quidem verum crtc , non tamen in homine ) ideo negatur roaior cum con-
fcd
7
Kiônfit.
fequentia.
Contr^< Vegetatiaa in homine conuertit aliin carnem , in quara natura eft

conuerti : ergo ilia caro eft aojmata , & ^nimabilis. Patct aDiecedens,quia proximi drfpofita ad
I
recipicndam
a
Imfugnatur.-
mentum ergo
:
Cinuerfi
aliiKtnti
in tain*.
flf
lOO
nem rcminis.ita etiam &tittitk>nis ficiKcmm

afferit Magifter natoram humanam coroplanta-
recipiendam hanc formam. Secund^ , quia viget renfus in humine viuente > vt expericntia
conftat. Deinde , quia nequealimenium, neque
caro nutrimentalis aliter poteft conferuare huAlhtr non
cnferMret
curnem
"*"*
tttt-
midum radicale
8
Hejpfi*.
vt ipfi vocint
feu
carncm
tam efte in primis parcntibus , fic eciara vcrum Um modta

loquendo de propagacione naturali , nacuram ptof*indi
brutorum in fpecic fuifle complancacam in iii , ""T !" ^*'
qua: Dcus primo creauit , & i quibus reliqua in
|^jt]>,>7i!*fpecie indiuidua emanarunt iuxta fcriem fuam dem modum
eft
pri-
vt conucrtitur adlione caloris na-
migeneaminin
enim alimentum non con; neque oleum

lychnum.nih vt conuertitur in flamma,& ignem,
Dices , vt remoucns prohibens conferuare
quatenus fcilicet calor naturalis ageret in humidum radicale , fen in materiam primigeneam
j jjjijj jp jpfam
feruat
alitct
maior
nutritiini*.
ratio
tam)vnde dicatur caro hominisfuifle in Adamo

aduaIiter,quamquc)dcarobouis fueric in primo
&
maic.
ipfi vocant ,
Contr^. Calor naturalis agrt per modum caufa: naturalis in fubie6tum , magis applicatum
fed non magis applicatur ei caio nutrimcntalis
boue creato ftatus enim legis,iuftitiae,& peccati non variant tnodum naturaiem propagandi
quim primigcnca : ergo applicatio carnis nutrimcntalis, aut alimcnti,non impcdit quin agat in
raciu:
homo imperfedbae quanticatis ficut brucum,
& ica
fic
ratu it in
'mZlnium!
primigeneam
Jic
, fi
eft
applicarum ficut
Ergo
triraentalis.
per generationem carnisin nobis,fed fupponunt.

Conflrroac Dodor eandemracionem.Icagene-
fubiedum capax , vt eft , &

nutrimentum , aut caro nu-
licct diftrahatur aftio cius
per
applicationem huius , ita vt non fit adco intenfa

in carnera primigenearo:tamcn non ita diftrahitur , quin etiam in eandem agat ad cotiuptionem eius , confcquenter dcfluat fenfim virtu-
&
te caloris naturaiis
ac proinde hic
modus
fcu
vfus nutrimenti in homine non attingit fincm
intcntum.
in eo dcperdicio concinua partiura, ficut
in bruto:ergo ita debet efle ineo augmentatio

reftauiatio deperditi,ficut in bruto
ica
hcc
cionis
uencis
Calor ntu-
calor naturalis datur
viuenti ad
confcruationcm naturs , ciufquc perfeftioncm

^^^ tantum tendit ad corruptionem
rlu non eft

^
tUfoliuncor- ^
i-
ctiam ad genciationera alicuius , quod

fpcdac ad fubftantiam veram viuentis ; fed nifi
conuertat alimentum in fubftantiam viuentis
non apparet quomodo facic ad conferuationcm
natur* , aut perfcftionem eius : ergo , &c. Pro-
Tuptientm.
^^^
batur fubfumptum , quia adio corruptiua eius

fufficienter termioatur ad aiimentum rcmotum *
& proximum
nutrimentum , vt fanguis
tanquam ad fubie6lum , in quod agat per corruptionem , & fic impediretur eius operatio corruptiua in humidum radicale, feucarnem primigencam ergo non eft ncccirarium , ncquc ex
intentione naturz viuentis , vt illud aiimentum
conuertat in camem ; fed in aliam materiam ,
quae ftatim fluat : tum quia fic minus aggrauaret
viucnrem per raateriam fuperfluam , qua: ad
cura
(ijiîi defcruit , nequcad funAiones vita:
,
vt eft
KtMr
Mitmittit fu-
ferfiHum.
^^^ ^^ animata
aut animabilis talis caro in
&
homine,
fine tali carne maneret nutrimentum
appiicatum inlocisadlioniidoneisjficut fanguis:
v.g. in venis , prout primum per generationem
ita recipit fanguinem cum aliis humoribus.
Tum ctiam quia eft contra intentione naturs,
j Q
etiam aliKeaue im- "^" foli^m admittcre fupcrfluum ; fed
fine vlrima fua pcrfedkione
ferf>aumfi- quid impcrfcdbum,
&
nefuo vlti- eidebitaidcbitaautempcrfcdWocarniseftvrprocomple-
uTfeHione
^^^^ animctur ,quia ad hunc effe(9:um ordinatur,

&eundemeffedii habet inbruto;quiacatonutri-
&
cenfirmti
fdi
fr-
f'^"'?'
^**""""
'"'*
icd in bruto
aogmenta-
& nutritionis ficaliquidde fubftantia vi& caro animaca ergo etiam in horaine
:
idem concingit.
&
Haec ratio patet experientia ,

ctiam ex di- ij^tur nampiius probatur quia in natura non ducit eftffii
,
defunt vires , & efficacia leducendi effcftum ad ^ ?*f/<f '*'
" '^"*"
pcifedionem iili connaturalem , ficut in aliis "*
*.
.1
turalem.
e
viuentibus ; tta etiam in homine a rortiori ,
quo magis faiuatur , & perfedius fpecies anima-
&
tis
lis
alioquin
neceflariis
liter
fi
fed
hsc
deeflent
natura deficeret in
homo geoeiatur
infans natura- jjf, nitu
loquendo , neque literiiatura potcft ho- infminfi-
minem
generaic
tum
ex incapacitate vtcri
ma-
'* '/"'/*"
^*"
rernijvt redc Augîftinus tib.i. de feccmorHm

nwritu ,
rtmijfione cap.i^y. ^38. quin etiam
fic in ftatu innoccnciz ex eadem caufa , vc ihtdem
&
rcfei t , nafceretur proles
culo,
quidquid
fic ,
^^
an mira-
ftum flacum , de quo idem inqaitit ilfid. Naru- proceJfMralitcr camen id ccrtum eft , non pofle fic crefce- tur* de fftfre ; quianatura ficuc in gcneratione procedit de tidSS.
potentia ad adbum per intermedtas mutationes
fcminis, donec formetur corpus organicum ,
animetur , fic etiam nequit viuens natum reducere ad perfcftum ftatura , in quo anima omnes
fuas fundiones vitaies exercere pofllt , nifi per
vaiias rautationes , procedendo fimilicer de potentia ad adium via generationjs.
&
Qus ratio eft
per Ce nota,
& patet cxperieir-
12,
viucntibus : ergo perin8e homo

poteft virtute naturz reduci ad ftatufn perfe-
tia in reliquis
Aum
quo
in
poflHt oranes fundlioncs
animz
&
corpus confequemer aptare , Sc

membra in ea diipofitione , quz ad hnnc effedum eft requifita: hoc autem nequit ntfi per Rtducitur
augmentationis , ficut per- hme dfi'
viam nutritionis ,
inde contingit in czteris viuentibus, quz hoc tumntm*
modo reducit ad 'perfcdkum ftafum : fed nifi ter- '***''*
1; Kutri
^
nuttinonis efTct de ,;jj,
minus augmentationis
cxercere
&
&
cro
*"'*w ^go vcl

'
ell
isHum
fub-
in po-
d
nimtm.
tenti
caro hominis,& bruti funt -
quiuocx, vel certc eande perfelione habere debenc ex intentione naturacnifi dixeris homine Sc
brutum non conuenire in tatione viuentis fcnfitiui ,quod abfurdum eft. Rebc ergo Doôr probat ex eo quod vegetatiua in homine non fit minus perfetâ quam in bruto , qu6d etiam nutritio hominis non fitimperfeîor,qulkmiila, qute
eft in bruto ; nam ficuc idcm eft modus propagacionis vctiufquc quead carDcro , per deciuo-
'
& diuina vircute^xcrcfcerer natusinrobu-
mentalis,peraduerfarios, eftdefubftantiaeorum
concingiit, vtctiam terminus
Deindc
mo
proinde
eft
Cquantum ad originem , feclufis iis,

qux propria funt homini quoad legem & pecca-
Ctlor tiatu-
Non
in propagationem cotporis.
per fui conuerfionem
nifi
quam fic
ImfuiHMtitr.
,, ,
:
fubftantia hominis
non
poflet hac via reducere ugmetti'
hominem ad robur membrorum, ad excrcendum

pocentiz loco raotiuz , neque aiiorum
ienfuum , ex quibus dependet operatio perfedifliroa hominis ergo fequitur quod nutritio
augmentatio tendant in fubftanhominis ,
a(5lus
&
tiam viuentis , vt in czteris contingit. Subfumptum probatur quia anima nequit operari per
membra , organa corporis non animara ne:
&
qu< confequenter tcrminus nucritionis
feruiret
ad
"i*-
,,
X L I V.
Diftindio
Oftrafieatt
viiain noa
f-y
d operationes animx niH reciperet animam per

quam operacio vicalis communicatur tanquam k
principio vicx coniundlo
operari per
ni(i
nequic enim anima
membrum aridum non
alia ratione
quia non
animatum
eft
per carnem nutrimcntalem

nutritionis,
&
ergo cciam neque
feu pcr
augmentationis
terminum
anima
ni(l ipfi
communicecur. Vnde neque anima per humoergo iicuc per nutricioncra

augmentacionem membrorum , & organorura acquiritur vfus operacionum vicalium in
ipHs , (cquicur qu6d terminus nutritionis ,
augmentationis Ht animatus , & non folum fe
les operatur vitalicer
&
&
fiabcat vt aliquid extrinfecum
ad id folum deferuiens
&
appoHtum
vt conferuct
humidum
radicale,fcu nc caro primigcnca corrumparur

pcr virturcra caloris naturalis : quia hoc non dc-
^ruic ad faluandas operationes vicalcs in fola

carne primigenea (\ illa fola eft animata imo ,
magis grauaret ,
impediret illas operationes.
:
&
13
tit.
Secund6 argumentatur Dodor quod fecundum fenccnciam przraiflam non poflet faiuari
,
augraentationcm
pcr miraculum
S*"'
*ftncnftio ht-
tntnunnfurttnMtnriUi.
ttr.
ne panum
pjj
cflc
poffibilcm in
de
ficut patct
homine
nifi
multiplicatio-
illa
& fic natura dcficerct in horoine ma-
qu^m jn bouc quantum ad hoc quod cft
^
,
ac-
.^
r n
n.
r
^^^^"^ quantitatcm pcrKttam poft impcrfe.
dam. Confcqucntia Dodloris

tcccdens probatur
magnum,nifi
vcl rarefa(ftionem
nem
vcl
euidens.
eft
An-
quia repugnat cx paruo ficri

addendo nouam maceriam,
vel certe per fui replicatio-
in diuerfo fitu
vcl denique accelfu nouae
quantitatis diuina virtutc , & miraculo fcd in

augmentatione hominis naturali , fine ratione
afieritur miraculum , quando nulla fuffragatur
:
authoritas, aut reuelaxio
neque Chriftus
chrinut
multiflica~
mnltiplicauit
jjjjj
fic
additione
panes
aut ratio confentanea:
icruit nucritioni
&
allato
quafi folius quanti-
fcd etiam fubftantiam
uit psnti
qiu*d fub/ttnttMm.
vtamur exemplo
vt
alimento
&
quar de-
non
&
, fcquiturexnatura huius materiam informari anima ; quiaaugrocntatio fit per inius fufceptionem ,
ad canmediantc nutritione ,
Augmertum dcm in fpccic matcriam difpofitara vhimace ad
noua>
&
&
fuccptionem animz
nequit dici
qyijgcdubium
producarur noua quantitas
eft
fieri
cum
rc aircrHimusy/>r4i dijlinEl. 11. îuft.^,
gis compa(la
qoam
infantis
per rare-
fiinrarefadlione
vt nos
negant,fed quidquid fiticcctum

propofiro non fucccdar,quiacaro
&
eft
TioGto-
Alij
vcro
quod in
viri eft
ma-
magis denfa
aut folida. Dcinde , nequit oftcndi caufa i

ncquit enim
qua proucniret talis rarefadlio
prouenire a calore naturali , quod infeparabili:
adhzrct carni primigeneae , & fi virtute eius

rareficret , fic minus efieni idonca fundlionibus
organa. Tcrtium etiam divitalibus corpus ,
ci nequit , quia nequc natiira poteft inultiplicaj.g jjgi^ fccundura diuerfa loca firaul , neque fic
multiplicatum poteft dici augeri quia aagmentura fit per additionem diuerfz entitatis i idem
enim ncquit diuidi a fcipfo , aut ad feipfuro nuoronino res eft
merari tanquaro diucrfum ;
non folum obfcura , fed non intelligibilis : ergo augmentum hominis , quodfit pcr naturaro
Scui Oper. Tem, X.
ter
JfM ft
ftr
*fflictitn/
tnf mnbm
dcbet
&
&
contingit in
fieri ficuc
loi
I.
viuentibus
aliis
nara oppofitus inodusaugmcntationis pcr naturara
non
eft alias auditus.
Terti6 argumentatur Dodor,&optimc. Secundum illaro fentcntiam fcquerctur quod in
homine
bilis
cffet aliqua
\6
Terti* rtit
caro fimpliciter incorrupti- * '"""'"

corruropcretur,
: vcl ii
pet totam vitara
nunquara polTct reftaurari , per virtutem fcilicet CMto frimi^

caufatum naturalium:quia nequit reftaurari nifi gfuf ejfet
per nutrimcntum } hoc autcm negatur , quiaca- "xotruftibiro ex nutrimento nequic animari , ficut caro
primigenca. Scd vtrumque horum cft inconueniens. Primuro quidem quia caro illa incorru- J-lfet lttrim
:
ptibilis cftct alterius fpccici a cxteris partibus IP*""-
carnis corruptibilis.
Sccundum ctiam
in-
circr
conueniens quia feinper minus eftct in homine

de veritate carnis humanx. Sequcla quoad
:
vtrumque roembrum reftc fcquicur per viam

contradidlionis. Sed priroa fequcla cft falla,
qiiia fequerctur quod caro priroigcnca eifct diuerfx fpeciei ^ carnc nucrimcntali hoc autem
Nttjuit
dicl
orruftibilit
'"^'"-
inconueniens. Antcccdcns patct
eft
quia
illa
& cui repugnat aniroari

?.
untdiuerfx rationis phyficx & fpccificx, quia
ideo vna animatur & non alia quia vna ex fua
ux nata
eft
animati
forma conftitutiua ordinatur ad animara
Diutrfitm
vt per {}"iei prtbm-
eam rcducatur de potentiaad adum ; alia vcr6

per oppofitum dicens hanc repugnantiam , cam
habet ex forraa conftitutiua
alio irapedimento.
Quod
Ci
'*''
non veco ex aliquo
17
dicatur ex dcfcdu difpofitionis rc-
quifitx idci coropetcre.
Re^n/i.
Contri: quianonhabet
vlla accidentia
phy-
imfugnatie.
repugnanria difpoficioni rcquifitz ad animationcm , nifi ea accidentia , qux funt connaturalia fux formx ; ex quibus rcdc colligitur Diferenti*
differentia forrax fubftantialis , ad quam fic fe- ceHigiiur e
fica
quuntur , vt connaturalia ab alia forraa , cui repucnant talia accidcntia.vt inftari potcft in aliis,
rc
o.
quorumdifterentiaexaccidentibus,& operationibus contrariis
hic agimus tantutn
de augmencacione naturali hominis ,

pcr canfas nacurales. Si crgo dicatur primum , ncmpe
augraencationem ficri pcr additionem materiae
fjjT^JQngrn
Qusft.
fola
quantitas.
OmilTb crgo miraculo
'^'rk^"'
ittte.
'tcidentibui
'f*^*"'
nt.
& connaturalibus colligitur.
Refponderi pollct non ideo carncm nutriraentalera non polfe animati , quiacft diucrfiE
fpeciei,fcd quia aniraa haber fubicûra adxquatura in carne priraigcnea , vlcra quod nequit extendi ad aliud fubiedum ficut in vno
corpore exiftcns nequir vniri alteri , quamuis
Rej^nfie.
feorfim pofietaltcrum informare.
Contr^. Sequitur hoc inconucniens
qu6d
Imfupuui.
caro nutriinenralis apta cx natura fua informari
femper mancat imperfcda , & in poten; hoc autcra cft contra pcrfcdionetn
seamtrttur
narurx, vt aliquid caufet,quod nunquam po- ftttnti fint
tcft habere coraplcmcntum fux perfctfîonis, ^"aut zt\xm corapetcntem , ad qucm pcr fe dicic
potentiam.
jg
finem naturx per gjAtnfi*.
Si dicas intentionem,
fe intentum faluari in horaine pcr hoc, quod
anima
tia finea(5bu
&
caro nutrimentalis dcferuiat conferuationi carnis primigenex.
Contraj hocfuperiusimpugnatum eftinpti- imfMnuuii.

conferuationem
, quia ad cam
non requiritur vt nutrimcntum conucrtaturin
carnem , quia hoc fupcrfluum cftct. Dcinde,
fi
caro nutriroentalis animatur , perinde deferuic ad hunc effc(ûm confcruationis priraigenex , dicendo qu6d fola nutrimentaiis fit
in fiuxu , & non primigenea , quia illa vr impurior magis fubiccSla eft corruptioni , & dcin^
dc fic magis faluatur perfedlio nacurx , qux non
rao argumento
admittic
Lib.
101
admittit potentiam pcr fc,quaE
non
V. Sentcntiarum.
differentia
poteft rcdu-
tanquanl ex diuerfitate caufarum.
adadtum.
Deinde , contra refponfionem primifTam vrget.quod anima licet habeat fubiedum ad^quatum in vno corpore, tamen non ita habetin carne primigenea , quin maiorem informare poflir,
& ipfo fado informet per augmcntationera , vt
Caro priml- probat argumcntum fccundum praeccdens. Sed
geneinqui- qujdquid fit dc hoc , in quo ipfa controuerfia
Deindc, quando rcparatur corpus corruptum
bufdm non verfatur
non inueniri fundamentum
ci
aciualitinem
verum
faltcm id
carnc pnmigenea
mmori
eft
&
&
non
Imfugnatio.
Rejponjio.
paucioris
differentiae
nutrimcntalem
fufficiens , ac proinde tamgencrationcm, quam aggenerationem,fea

nutritionem terminari ad cundem in fpccie effc-
itum
ncmpe carnem , quz animatur.
Secundummembrum
21
difiundti illius rationis
Po(5torispra:milfacft; S corrumperetur caro f>ri- Secundum

migenea tjnod nHn<jMam pejfet reftaurari , &c. Hoc ""'"''w
'
aqicm
inconucniens.quod
cffet
r lemper
r
probat
fic
quia
l'-^""
'/
hocargume-
/TL
minus cfict
in hominc de veritatc car- , pobatur.
nis humanae. Confirmatur , quia fequeretur
homincm minus habilem fcmper fieri ad opcrationcs,& adioncs vitales , ad quas rcquiritur TlHxneamk
lic
iusdifferentiz fpccificae coUigcnda:.
proportionata
Diccs colligi cx diucrfitatc caufarum ; quia

caro primigenea deciditur a parcntibus; nutti-
poflit rcftaurari fcquitur
eft virtute nutritiuae
8c caloris
pofitionc
quod
illa fola
viuat
primam
ftitutionem totius
:
crgo
fi
tanquam materia
haec dcfluat
contra rationcm
vcl ccrte
vt
alij
virtute ipfius femi-
feu aliquarum partium diflimilarium eius,
fubotdinatum potentiae gencratiuae dccitanquam virtus cius communicata;

quidquid horum dicatur non rcfert quoad proôiprimi- pofitum quia conucrfio cft in idcm fcilicct in
g^neano dif fanguincm & carnem ad formandum ex eo corbumanum.Quod autcm proucniat haec conlimenta- P"*
uerfio virtute mcdiata vcgctatiuae , vt fit in ag^^
generatione, feu nutritionc , vcl certe mediatc,
quatenus prima conuerfio fit in femen,& ex
femine circulatur conucrfio in fanguincm ,
carncm.&rcliqua ad organizationem corporis
requifita , non variat virtutem caufx , aut opcrationem cius vltimatam , ncque confeqncntcr
naturam fpecificam cffcftus , vt carnis & fangninis ergo hinc colligitur cx caufi$,inquam divt
cft
dentis fcmen
&
Probatur confcqucntia, non magis coHigi de-
lO
beret ex mutatione mediata feminis in
per virtutcm ciufdem
diffeientia fpecifica
mentali
xijniuoranon
vniuoca
vartt jpi-
fiue
qus
fit
primigcnca: a nutri-
gencrationc aequiuoca
quaiii cx
&
virtutc diuerfarum caufarum;
in
cflr
,
non
quia nequit reftaurari vt

talcs fundiioncs t
per catnem fuccedentem
animata
qu>tm in infantc.
, fupponit
rcftaurari
qua exercentur
,
qujc animatur
fuit prior caro, quae fluxit
fuccedit praeter nutrimentalcm
matur
in fcntcntia oppofita
ficut
fcd nulla
qua:
non ani-
fcquitur ergo in-
conucniens.
Quarta ratioDodoris cft k pofteriori , prozi

bans carnem nutrimcHtalem eifc animatam , iuarta retiam anima rationali crgo cft de fubftantia vi- "
uentis. Antecedenspatet;quiaqua:Iibctcft ani- Camtm nu:
fcnfitiua , quia exercet adus aliquos f"'"'""''""

eaeammata.
!
/ r
r r
n
fenutiuae,v.g.taclum;cft umiliter animata anima "
mata anima
vcgetatiua,quia quaelibct ctiam cxercet adus vegetatiua:
Scd
lis
quia quxlibct nutritur
rnouetur,&c.
in hominefenfitiua, vcgctatiua,
funt vna forma realiter
animatum vna
Hxc ratio
bus.
eft
ncquit reduci ad manifeftoria Ratio a
libet partc carnis
gcrc
& rationa-
ergo quidquid eft

animatum etiam aliis anima:
quia viget taftus

,
& fenfus
in qiu-
vt cxperientia conftat vi-
fcquitur crgo intcntum
nulla
cnim
alia
v.g.
fed intcr has nulla cft dif-
fercntia fpccifica^crgo ncquc ctiam intcr camem

pn- primigcucam,&nutrimentalcm colligitur talis
fi*riori
pt-
'P''"*!!,
'
rationum vitalium.
Diccsfortc non vigere fcnfum in carne nu, fed in primigenea , quamuis ob vicinita-
Rtônfit.
tritiua
tem nondifcernaturfubicAum
tadtus.
caro nutrimentalis vel ita intermif- impMgaatnr.

cctur primigeneae , vt loco non diftent ,
Cic daContrJl
&
cft iuxtapofita
Hoc autem
expcrientiam manifeftam
illam
fententia aduerfa
materia
gatur decifionc feminis,&altcraex putrcfa(5ione
gcncratur jequiuocc
coUigi-
Carnem autem
tur pcnctratio
&
nes vitalcs in orani gcnere
quarum vna propa-
jjffgrentia intcr ranas
migencam animari , quam per experientiam ope-
mcdianteconuerfionceius in fcmcn, quae fit intcrmcdia ; non magis , inquam , colligitur ex
hoc
"'* '"*'
a carnc nutrimentali,
vita
^ /'*)''
dcteriorari
rationc ^ poftcriori probatur ipfam carncm pri-
caufa
quia haec caufatur immediatc \ vcgetatiua
Generatio
& nunquam
diffc-
aut diucrfae
rentia carnis primigcnea:
carncm
Bionei
)
qua cognofcimus in viro perfcdtiores fundio-
principia
uerfitas fpecifica carnis.
/ gd fun-
fcmpcr ex fluxu matcris neccffaria: , & miniis

habilem cflc ad funiîoncs vitales , ad quas re~
quiritur materia proportionata.
nis
hominem
Contra. Eadcm nutritiua conuertit alimentum , quae cft materia rcmota vtriufque in carnem , fuperfluum alimenti in femenin ordine
ad gcnerationem ; hoc ipfum fcmen vt dcfcruit
gcncrationi , necefTari^ dcbet conucrti in fancarncm virtutc vcgctatiua* , vt nos
guinem
putamus
mateiia ne-
eft
cenariataIibusfundionibus,ficutetiamadcon-
naturalis.
&
Non
&
matcriaproportionata, in quibus talcs fimftio- ^''""i""^

ncs cxerGcat anima; fcd caro primigenea ex fiip'^homo inhabi-
&
tut ex
nempe
primigcncam
Diccs ergo cam c(fe diucrfae fpeciei.

Cohtr^. Haec differentia gratis fingitnr , quia
ncquc cx accidcntibus , nequc cx opcrationibus
difccrni poffunt primigcnea , & nutrimentalis
caro ; nequc aliunde fuppetit fundamcntum hu-
mcntahs vero
Imfu^natit.
folijm in
fpecifica: intcr
manct tarocn idcm cffcdtus

fpccie , fcd ctiam in numeto. Ex
;
quibus fequitur intentum
adaquato fubiedto non fubfiftit,nifi tcneatur

caro primigeneanon ciufdcm cfle fpecici.
1
&
tur virtute naturae
Rejjienjio.
i/i-
'**/'"'""
modi reparandi a caufis prim6 ge,

nerantibus idcm corpus,
modo quo producitas caufac
materix , quorum anima poffet informarcmaiorem nwteriam , fi adelTct ergo non ita adaeqnatc per quamcunque materiam primigencam cxhauritur adiis informatipus , feu potentia anivnx ad informandum cxtcnfiue, quin maiorem
informare polfct. Sed hoc dato , fi caro nutrimentalis fit eiufdem fpeciei cum primigenca ,
fcquitur cam informari ponc ergo ratio dataex
Mttim*.
per virtutem diuina in rcfurrcdlione, eft diuerfi- ")""
aliquos nafci in
ftatura
wi/?4 difftTr(
in
corporum
,
naruralitcr; vcl tantiim Ex ftnfMtth
& fic facilis eftexpcrientia
vna dignofcitur fenfus , in
alia
non
fed
qua *
non
difccrnitur talis difcontinuitas in fenfu, quia per
omnes
parccs Qianis diffuDditur
ergo fcquitur
omnes
X L I V.
Diftinaio
otnnes edaro animari
quia mixtio priori modo

, Ci negatur
penctratio vt diffundacur per

qiiibus viget tadlus
tali
omnes
animam
in
Ex
certa parte corporis cSe

cap.-j.
&
lih.
non oporcereanimam
ait
partibus corporis
quz
eius parce,
hoc Do6tor
fit
fed fatis ctTe
infit in
principium corporis,
&
alias
qus non
Hanc parcem prscipuam

ipfum cor.
lib.i.
parces animari poiTe
neque has
concinuantur prio-
nifi vt
eciam ab
paicibus inchoantur,
illis
dependent
lis
& diffundun-
quoad exercitium vitz ab
tur in reliquas,quz
funt tales.
ita vt illis
il-
impeditis etiam fopia-
tur operacio vicalis in his.Tales partes func cor,tn
de part. animal. cap.i. dr Ub.^.
tiam relidere in corde

potentias in
fitiuas fc habet.
aliis
tum
, fecundum faculcaces , &

membris , vocitque cor orga-
membra
alia
Hsc
animam
quam impugnamus , qaz
effc
incarnc primigenea
corporis genici. Deinde
antiquorum fententias,aut magis deliria in hoc

punô enumerat : ficut ergo ratio illa Dodoris
& membris
fententia przmiffa eft
ictc illos vrget
Sententia Henrici
recipere
indiuifibtlu.
,
Secundo
nutrimentum conuerti
eciam
& fententia Magtftri
V M.
in id
quod
yllam formam nouam fecundum totum
tur tripHciter,Jed tripliciter
ita
eadem eEcacia iropugnac
C H O L
ej^caciter refttatur
efi
nec
Primo
pars materia foret ftne forma.
de
'-ueritAte
natura , fed
fecundum fartem yfuade,
altas
Ttrtib
forma camis foret
non tantum materia
fed etiam forma.
Litcr dicitur
jLX-ritatc
cft
biicenfis Ub.i. de animacap. .irt.i.^.^.qui varias
admitcit
& coDcracommunem Theologorum Peri-
falfa,
si//f P-
fentencia Peiipatccico- "f*"'"*'
Hzc eft
rum,quam intendit etiam Philofophus locis przallegatis in oppofitum.Videatur Curfus Conim-
eile organa facultaanimz.

inquam , dodrina pcrinde e(l contra
fententiam
fluit
ceflarius eft
feu potentiarum
non
qiio formancur fpirirus vitales
Ub.i..deani-
animam fecundura eflen-
cap.-j. iffcnx.
num enentiae
tttialU*a.
, quorum vfus nead conferuacionem vicz,& opera vitaIia.Sicetiam ceiebrumquoadoperacionesfcn-
ma traSl. i
24
&
ribusi&ficut in illisprincipaliter anima ineft

tanquam piimis , ica eciam funîones vitales
iuxta
Philofophus
Hinceciam Albertus Magnus
cap.^.
K*!icitursi'
flatuit
& non
vc
inelle corpori, aut aliis eius paicibus
$. Detertidico,dtc. difcernit inter partes pri,
&
in
ipfe /itpra SFhn6l. prtced. qut^.^.
roo animabiles
membri
&
aliqua
&
6. definic
&
de motu MninuU.
eife in fmgulis
&
corporis organici
&
animam
cap.i. Iignificat
aûm
cerebro , alia in cordc,aIia veio in iecore.

Probatur aucem verius ex eoqu6d totum corpus Vrhatit tm
cft viuens quoad fingulas fuas partes ,
non '*"'**"'
quoad vnam tantiiro ,
quod oranes partes nutriantur , vegctentur augeantur ,
mulcz eciam
habeant fenfum taclus ; quz operationes nequeunt exerceti nifi aprincipio vitz coniun&o
confequenter animato. Veium aucera eft , vt TMnti frlml
benc Doftot loco iam allegato,dari aliquas partes "''*'^'primo animabiles , Sc fine quibus nequit anima
qua rcHdet tanquam inpropriafcquo-
& fineilute
contra ipfum
efTet in
rumaliqui eam ftatuebant incercbro,aIij incorde,autalibi; quin eciam ipfe Aridoteles <^(mueniute
&
tonem , vnam e(re in toto cocpore difFufam , flc

non tres animas , vc Plato aiebat , quarum vna
his rationi-
de,ex quareliquas corporis parces regeret
&
bus ve&c reiicicur fententia Magiftri, cotra quam

etiam faciunt rationes fequentis paragraphi.
Contra przdidam rationem non licet indare
cx opinionc antiquorum Philofophorum , qui
diccbant animam vindicarc fibi certam paitem
Stdtituinu. corporis, in
Medicorum
103
red^ notauit D.Thom.

lib.i.cemraCentescap.yi. Deinde.Philofophus Animamftf
deinceps,
idcm probac text. lo.
Ub.i.de ani- tttumctrfm
matext.^.&ô. Ex profefTu piobat concraPla- *^S'*^-
v.^.adûs
&
elfe
alicuius certi
& denHcatem
Hne quibus non Heret adtus
roocus progre(riui,& huiufroodi.
Oecntritmr
Hcut liquor liquori, impediret operationes
mateciz
*"**"'
partes
I.
PhiloCophum ,lih.i. dt anima text.^.
& commifceatur nutrimen-
vitale$,quz requirunt foliditatem,
1}
pateticorum
carnem primigenero
ica rarefaciens
Qujeftio
dc
vcritatc
nouam formam
modo
quod caro primo formata inducla
humanx
,
pcr hoc
naturz
fcd hoc
modo
a parcntibus
nutrimcntum vcro poftca trandt
dc vc-
cft
in iftud
quod
quia conucrtitur in praeexiftcns non rccipiendo

ncque fccundijm totum ; ncquc fccundiim partcm fed tantum-
^*''^'*-
quod
y
Henric.
forma nutrimenti fucccdit in illa matcria

,
forma carnis prxcxiftcns. Iftud dcclaratur per cxcroplum quia /ic eft de anima
intellcîua , quod dc nouo pcrficit materiam quac fuit fub forma alimcnti ncc
tamcn ipfa in fe eft noua fccundum lotum , ncc fccundum partem. Dcclaratur
etiam pcr audloritaicm , quia primo de Gcneratione c.de augmento. CarofecaadumJpecUm augetur fic caro fecunditm materiam : (jr caro fecundum Jpeciem manet caroAUtem fecundtim materiam fuit , (^ refuit. Scd fi induccretur noua forma carnis in nudcficientc
ibi
^'
^*'-'
'
tritionc
& pari
rationc dcnnerct in dcperditionc pars formac carnis quac prxfuic,
non folum matcria

cfle contra
carnis flucrct
&
rcflucrct
fcd ctiam forma
quod
vidctur
cum.
Tcrtio per r^tioncm , quia fi in nutritione matcria nutrimcnci rcciperec aliam

forraam carnis , quac non przfuic 5 crgo cum rcliqua carnc praeexiftente non faccrcc vnum , Dift quoddam contiguum vei concinuum cum illa
cunc nutritio
,
&
cflec
Text.ci.f,
Philofophus vbi
trita
6
RtfHtatur
Henrk.
non infor-
quia non
pars
illa
cui iuxtaponitur caro noua.

:
non refpicit hocmodo materiamindiuifibihter, quia tuncefretfimanima intellecliua , quod non conceditur : ergo cum materiam aho
modo extenfam , quia muUo maiorem quam ante perficiac oporcct quod illa
Et tunc cum partes eius priores maneanc oportcc quod ahqua
fit aliter extenfa.
pars formx fit noua alioquin non eflet extenfior nunc quam priiis. Maior probatur, quia forma qux vt extenfa per accidens refpicit materiam extenfam , ipfa
alio modo extenfa refpicic materiam alio modo extenfam
quia fecundam Ariautcm
nis ejfet in-
Contra iftam opinioncm forma qua: nullo modo eft extenfa exparte fui ncc
ahter quam prius perficit materiam alio & aho roodo extenfam refpicit eam indiuifibihter,hoceft,quodipfa nonlecundum partes, pcrficit partes matcriae: forma
Formacar- plex
diuifibilis fi
Scquitur etiam
prius.
vel au(î aucla
carnem prasexiftentem quod negac

quod non quSzHbct pars nucriti cfTct nu-
iuxtapofitio carnis pouac ad
qusedam
cflct
V. Sententiarum.
Lib. I
I04
carnis
ficut
maret materiam nutrimenti vt
Prxdicameniis , quanta cft fupcrficies , tanta eft albedo. Et apparct per

rationcm quia pars eius eft in parte bc ita maior in maiori.
Praeterea , conceditur quod poft nutritiouem plures funt partes materiac in toto
quam prius auc ergo pars noua maieriac eft in coco fine forma quod eft inconueeft propoficum auc fubforma prxexiftenti,
aut eft ibi lub forma noua
niens
tunc vcl illa definet peificcrc partem materias quam prius perficit , & tunc
migrabic eadem pars formalis a parte materiac ad aliam partemj quod cft inconaut illa pars formaeprior eadcm perficiet fimul partem materiae nouam,
ueniens
tunc fequitur quod fimul perficiet duo perfe<ftibilia quorum vtrumque eft
fibi adacquatum.
infe exten- ftot. in

fior.
Cap. de
quantitate.
&
&
&
Pr3etcrea,caro
ifta
nata eft fluerc,quia non eft incorruptibiIis:fcd non tantum
eadcm
fluit
maneac
informans materiam quam prius , loqucndo de eadem parte formac quia dependet naturaliter a pcrfectibili quod perficit crgo oportec compofitum flucre &
per confequens compofitum redire per nucritionem.
materia, fed etiam forma :quia'formaiIIa non poteft manere
COMMENTARl^S.
SiHttnti
Hinrici,
Liter dicitur
jL\Hcnrici
&c.
H^c
nouam
adiici
ftente carnis
ftenti
de qua
ncgac
tjutfi.j,.
loco
quz corrupta
eft
manentc
ptionem cius , manct in matcria de nouo adieda. Rationcm huiusTubdit ex Philofopho i.de
Generat.cap. de Ahgmemt. Deinde, quia fequcrctut quod caro fccundum formam noua non
vniretur
Dcinde
trjti
teiea
prrecxiftcnti
lcqucrctur
fcd
cftlt
iuxta pofita.
quod non quarhbet
& autti clfet nutrita &
pars nu-
auda. Sumit
cxcmplum ab anima rationah
in
prac-
homine
qua? vnitur materis nouie adieda: fuic vlla in fc
nouitaie
'Eiem fen-
quantiim adcntiiatem, &c.
Hasc fententia fuit antiquior
tenti fuit
Albettus traB.i.de nhtritione cap.^.
alierum.
Cenerat. cap.^.
cam
fequitur
Phiiop.i. ^f
adlum cft difiin^. 11. huitu

Dato ergo quod forma carnis fit di-
&c hiec fuccedit forma; praxxi-
nutrimcnti
fed
materialub forma przcxiftcnte carnis, quae pe, in qua fuit primum , pcr corru-
Eiu4 funda-
corporcitatis, feu carnis
ponirur a
Dodore tanquam probatum
& fup-
pra:fato
quaecunque forma cx SyuemoJo

forma rejjfi, nequc aliter pcrficit
ciat materiX
materiam alio modo extenfam , quam priijs
inJiuifibilipctficiebat , rcfpicit materiam indiuifibiliter , ttr.
fic
partc fui
id eft
ratio
currit
non
eft
cxtenfa
fine fui cxtenfione in materia
tota in tota materia
& tota
ita vt fic
in qualibet parte
inateriae , fed forma carnis non refpicit hoc modo materiam indiuifibiliter quia tunc cflct fimplex, ficut anima rationalis, quod nonconccditur vt non conccdit ctiam Hcnricus crgo cum
;
materiam maioris extenfionis, quam

cius extcnfio, perficiat, fequitur
quod ipfa forma.
cxtcnfa.quam fucrit prius;fed cCim priores partcs formx pcrmancant in nutrito, cui additurnouamatetia,oportet quodaliquaparsformx fit etiam addita de nouo, non fola materia
fit
tenfa,
quin ctiam Durandus
in
fcd illa pars formac
quae
adhxrct matcrias nouac

additx. Quod fi diceretur in homine folo contingerc cx luppofitione quod non fit in eo alia
forma quam anima rationalis , confequcnter di<ftum vidctur
diilctendum tum cftet carncm
conftitui peraham formam diuerfam:fedinaliis
animalibus , in quibus forma cft corruptibilis ,
harc utio non tenct.
fuit in materia depcrdita
&
Jiiur malirit.
&
non tamcn forma:
ahj Philofophi
i.difiinil.ô. ^/^.4.
ear-
aliter
& plurcsahj. Dicunt crgo plutes partcs niaterias addi & plures rcfolui,
dam
in lib.de aug.hc qui-
Forma
fuit prior nis coexten-
non faluarctur coextenfio cius in

matcria , & fecundum Philofophum , tanta eft
albedo.quantacft fupcrficies; crgo eadem rationc tanta cft forma carnis in matcria, tamquc cx-
Pomponatius
z6
Impugnatur
difficultate
ucrfa, prout admittit pracfatus author,
reunte materia
mema.
Primo impu-
qui admittit carnem conftitui
matcriam
quz informatur forma prarcxi-
,
,
formam propriam
cft fcntentia
luodlih. i. (judfi.io. qui
carnem flucrc fecundum formam
iftam opinionem, &c.
(ôntrtt
gnat Henricum
per
^5
nifi
noua
alias
quam
fit
ipfa materia extcnfa: quia pars
eius eft in parte materiae

ri
& maioc pars in maio-
parte materia;.
Si dicas
quod eadcm
tcriae
nouac
parscadcm
additur,
&
quz
fotmx
pars
in partc materia: deflucnte
fucccdit
fit
in
vcl
quac fuit
noua partc ma-
qu6d
ipia formac
noua partcmaterix noua:,quz

fimulin mateciapriori, quando non
fit
in
dcfluit.
Hc
Kiônfi.
,:
DiftindioXLIV.
llxc refponno impugnabitur in racione fc ac etiam in tercia.
proInterim conErmatur ratio Dodoris ,
batur eius maior quidquid rcciptcur in aliquo
per modum recipientis recipitur , loquendo de
receptione , ad quam ipfum fubiedum concurrit ,
qua , forma recepta ex eius pocentia educitur ( hoc enim principium ad tales formastantiim extenditur ) fcd repugnat materiam concurrerc naturaliter ad formam , vcl hanc cduci
qucnti
&
C)/irmatit.
'Si*i rtelft-
Imr im li
ftr mtdum
rtcipintk
rtfifitnr.
Ctncmrfiu
mattrtA vt
,/ etrttnf.
&
de potentiamatcrix virtute caufx naturalis , niCi

vt materia concutrit fccundiim modum naturalcm ertcndi matcrix ; hic autcm cft modus diuifibilis , & extenfus ergo rcpugnat materiam in:
tes
& diuifibilitcr
& non
fccundum parquia materia non ell fubic-
concurrcre
diuifibiliter
tum proportionatum afliani caufx
naturalis
&
Jl^nu qmtut-
tutn,^ txtenfiim nt-
^nit agirt
fifi im fmhit-
tium txtenfmm.
Kstit hium.
&
fcd diuifa in paites
lis ,
neque habet aliud eê,
qu^m
Henricus
105
quicunque alius, dato

ad formara nouara , vt
rooxapparcbit. Elidit ptxtcrca inftanriam , feu
exemplum illud , quod adducitur de aniraa rationali , vt occupat nouum fubiedum fine fui
non
Sc
fit
nouitate.
Interim hxcipfaratio applicari potcft contra ^;;/,v</f

negantcs plures formasin viuentibus quidquid idmi arûenim fit de nutritione hominis , ncgando aliam """<*'" ^'
:
formam quam fit anima rationalis indiuifibilis

& incxtenfa, qux poteft inforinarc materiam
nouam fine nouitatc in cntitaie anirax taraen
,
"*"''*'
non ellec
alia forraa quam animx bruialis
quia hxc tamen cducitur de potcntia matcrix vt nunc fupponitur
perinde ncquit infotma;c matciiam
in brutis currit ratio
in quibus etfi
;
aliter
extenfam, finc nouacxtcnfionciu ipfaani-
vt prxmifta conuincir ratio.
Secundo improbat Doftor candem fcnten50

tiam. Conccditur poft nutririonem plurcs clfe 5/'
partes materix in toto , quam priiis fuerunt.
Aut crgo pars
mx
raaterix
prxcxiftentis
&
cft
in toto fine
forma ,
&
aur informarur parre for-
Fcrww prs^
exijifnt
vel tunc dtfinet illa pars 'â^'"

""'"*
, in qua prius fuir
formx informarc matcriam
illud quod coalcfcit cx diucrfis partibus

neque confcquentcr habere poteft aftioncm , nifi vt procedit diuifibilitcr fimul ab omnibus partibus, inquibus cft virtus formx difpcrfa,aut
CC tunc migrabic de matcria in matcriam , quod , harum

etiam cft inconucniens ; aut ccrtcfimul pcrficict tffet inftf
vcterem inqua fuit, &nouara qu.Taccedit,& "'"
fequitur cara pcrficere fimul duas niatcrias, qua-
quia virius formx pcrindc eft diuifa , ficut&fêius. Hinc ctiam in materia rara fxpe
forma eft minus apta ad adlioncm ob difperfam
virtutom fecundiim maiorem extcnfioncm v.g.
ignis in ftupa , qui in matcria dcnfa vehementius vrit ob rationem concrariam , Sc coUedtio-
rum
t%
ejfe
indiuifibile
mo concurrit
materia extenfa habct
fecundiim quod priadionem pro-
ad formam
dudiuara eius
&
edudiuam
fcu
fed
eius eft diuifibile in partes extenfas

fuftentat
formam
currit diuifibiliter
tas
vcl totas
extenfx
,
,
&
8c
adionem
totum
:
ergo
agentis
ejje
,
vt
con-
fccundum partcs applica-
vel aliquas
prout etiam
hx
& fubduntur virruti agentis creati
funt
:
cr-
go forma fic cdudla vt refunditur tam inconcurfum fubie<Sti , quam in virtutem , & adio,
ncm
agcntis
non
indiuifibilis.
&
cffe cocxtenfa materix ,

Sed fi aliquacius pars pofiet
indiuifibilitcr informare partcs materix maiores
& cxrcnfas , cadem ratione tota forma poflct totam materiam ficindiuifibiliterinformarc; qnia
eft eiafdcm racionis , & componitur cx partibus
horaogeneis , vt fupponimus ex inftituto prxfentis difficultatis , quoad foriuam carnis , ds
quaagitur. Rcdccrgo infertur ita fe habere in
co cfu aftertionis Henrici , ficut fe habct anima
rationalis , ncque alicer dependere , aut educi de
potentia matcrix , qu^m anima , qux crcatur
quod falfum eft: quia & virtuteagentis naturalis
vt
debct
omncsfupponunt
cducitur de potencia
materix , qux virtus ad extenfam materiam

exiftentem
eam
modo
fibi
connaturali limitatur
&c
ita
tranfmutarc ncqueat.
Hxc crgo ratio Dofttnis c6 tendir, vt probct
non pofTc matcriara alio modo extcndi,quin
vt
&
altcra eft fubicdum adxquatum.

Confirmatur , nequit dici primum , nempe
materiam manerc nudam fine omni forma,quod
eft placirumomnium Philofophorum tum quia
cftct potentia nuda fine forma , quod eft imperfcdionis
tura quia prxtcr intentum natum
quxtenditad aûm,& perfcdionem tum qui
cftct contra modura naturalem agcndi caufarum
naturalium quia non intendunt corruptionem
nifi pcr accidens ,
quatenus fua adkione ordinantur ad aGlimilandum fibi palfuro , vcl foima;
ctnfirmntmr.
sontjfitrrn.
ttrim nmd.
Eodcm modo neque

aliquod
frit-
nutritio
hoccft inconuenicns
&
nemvirtutis.
rm rttitnu
tradit
quod
qnia forma eius conftitutiua, qux cft princiindiuifibipium tjHo agendi , non cft fimplcx ,
Snfm
qucm
ma
diuifa
19
Quaeftiol.
ttalis e(t , rcfpedlu roaterix tranfmutandx,

formxcducendx.nifi vt diuifibilis eft fccundiim
modura connaturalem ellendi ; tum quia aêns
cxtcnfiim ncquit agerc aftione
quantum ,
cxtcnfo raodo
tranfennte , nifi diuifibilitcr ,
&
,
,
aliter
etiam extendaturfoiraa carnis. Ethxcratio
cft
fuppofituraquoddam , feu principium generale,

quod facit ad euidentiam fcquentis raiionis , in
qua in fpccie impugnatur modus ille extenfionis
&
li ,
vel virtuali fimilitudine
&
ex induftionc
formx
incompatibitis definat forma prxcxiftens

in matciia. Tum denique quia ex hoc fcquerc- Natnm
tur priorem
formam
alimcnti
non
in matcria virtutc agentis naturalis
quia fotma f"'J'^^f^
non delmtt virtute caulx corrumpentis a quaali^s non dependetin fui conferuatione nifi per corruptioncm , qux foliim contin-
alimcnti
,
git
qua
w-
poflc dcftrui quitterrum-
,yf
.,,^^^^.
jeincemftihiltm.
virtus corrumpcntis inducit in matc-
riam formam fubftantialem incompatibilem, auc

ccrtc difpofitioncm neceflitantcm ad eandcm
formaro , qux proindc concomitatur crgo ne
:
quit relinquete
matctiam nudam
fine
omni
forma.
Secundum inconueniens etiam probatur quoad primam partem ; fi dicatur forma migrare,
probatur quia perindc rcpugnat formx raigrare , qux dependet a fubicdlo , ac accidenti roigrarc dc fubiedo in fubiedum , quia ideo repugnat accidenti naturalitcr raigrare k fuo fubie*
do , quia dependet a fubieto ; fcd forma materialis fimilitcr dependet i fubicdlo
crgo ncquit
roigrarc. Deinde , nequit forma matcrialis virtute agentis naturalis vniri fubicAo cx cuins potentianon educitur,fed forma pricxiftcns ncquit educi de fubicdlo virtute agcntis naturalii;
quia edudio de fubieiSlo eft adio , qua ipfa for:
a i
Ttrmmmterinlit
ne-
V"rT'^^'^
fîit^'
nia producitur in fubiedlo ; ad formam autem

prxcxiftentem non datur adtio produdiiua ergo
:
neqae eduAiua noua ciufdem de fubicdto nouo.

DeiadCy
/74rt0>M.
?"" *""*
/''^"'"^^
iiatîdm.
ttmde.
io6
Lib.
IV. Sententiarum.
Deinde,nullu agens poteft corrampere vnibnem

formxad prius lubiedu,n6 cocrupca ipfaforma,
TiipeTe vnioquas dependct afubiefto,pra:ter ages quod potcft
ne imtertaconferuarc formam cxtra fubicdum;fcd hoc nclu formt, mn
. ,
corrumpendt 9"'' agcns crcatum ergo,&c. Maior patetjquia
agens iiccorrumpensvnionemnoncorruptaforfffam.
ma , debet in fua virtute includere conciirfum
fubiedli; hoc autem folum agcns increatum in-
Sequh
in materia defluente, erit i)ne fubicAo
, .donec
adueniat noua materia, vel certc in aliaparte
cor-
materiz informatz , replicabitur donec materia

noua fuperuenerit, & tunc migrabit , qnae planc
funt finc
que
quamdiu manent cxtrema
eius, cft-
materialis, quar naturaliternequit feparari a fubiedo

fine corruptione. Deinde, intelligi nequit quoroodo agens naturale ageret per fc primoad de-
uinitus poflct contrarium
fubiedlo for-
qua: deflait, aliis non fiequando ex virgulto crcfcrt

arbor, ex infante homo, &c. Similiter, quando
decrefcit, plus
vt
materix
defluit,
quam
addicur,ob
dcfedum caloris naturalis ; dicere autem quod

eadem fotma nunc extendatur ad maius fubieAum , nunc contrahatur, eft ridiculum ; & przterea eft conftituere eam independentem a fubieGto.
non
Deinde , hs routationes funt difcretx ,

,
fionem alimenti : ergo
illa
formx, qux
pars
&
&
rabile, eft corruptibile,& in compofitis materia-
^rlma
tunda
conclufio i
conclujio
oHenfum
ejl
mtritione
formam
libus nequit fluere materia,nifi etia corrumpatuc
forma, quae ^ materia dependet, vt didlum
fuic
C H O L
carnis
quia prius dcfluit matcria ,

relinquitur porus, quam reftauretur per conuerfiunt fimul
faltem naturali-
M.
formAm fihHantialem
Se^
induci in materiam.
nutrimentum
cjua inducitur in
cft.
contra fecundam fententiam. Tertia conclufio
ejfe
nouam
'Zft
fars adueniens fer nutri-
habita per nutritionemy
O* explicatur quomodo impurior ef caro

quam per generationem. ûarta conclufio , partem Jecundum
Qfeciem (de qua
Gener. cap.
tionem
ejijimiljj (g^ dij/imil/i prxexifienti
Arijl,i.
J diciy eam
extenjionemi njt haheat propriam a&ionem
quod
quee hahet fujfcientem
catur quid Arijl. 'ôluit per partes formales

,
yirtutem
late explicat s cui explicationi con-
fentit D.Bonauent.2..diJi.ô.art.^.qu/i.2..yEgid.hic qu^Jl.iy
mtrito
Sedab
altu yarie expli-
qua manent in
, feu Jecunditm Jpeciem ^
i^ per partes Jecunditm materiam, qu non manent.
De quo
D.Thom.i.part.
qua(i.\\^.ar$^\.MarJil.\. de Gener.qU(eJi.\y Conimbric. ibid. cap.yquajl,\%. art.\.Do6ior
dupliciter
O* clare id explicat num.w.O* \%.Vide eum
tripliciter
exponit hunc locum Arijiot, de parte fecundum
t.difi.z.quji.^.num.\$.lfi>i fuse,
formam ,
<i!sr
parte fecunditm
materiam.
7
^mnfl
QVantum
fit haec prima conclufio, quod in nugcneratio , cxtcndcndo gcnerationcm ad omnem indu(fiionem formac fubftantialis in matcriam poft priuationcm quia ficut argutum cft,
"^^^^'"'^ alimcnti non manct fub forma alimcnti , nec fub atiqua alia quam fub for"^^ nutriii 8c illam rccipit poft nutritioncm crgo , &c. Expofitio iftius conclufio-
Conclufi.
t
^^^tritionc
crgo ad iftum articulum
eft aliqua
tur aialtieratio
vel
ingcntratit
duo fubieH
uo ; quia aliud eft conferre pofte perfedtioncm,

& adlum fine dependentia,& aliud recipere perfedionem, aut ejji cum dependentia; illud conuenit animae rationali, hoc vero formis materialibus, quaencqueunt informare fubiedum , nifi
illud in quotoca earum dependentiaterroinatuc
inadu.
Tertia ratio Doftoris contra eandem fenten- Tertia ratit.
tiam quia caro nata cft fluere,non enim eft in- Formam cat'
niifiuae.
corruptibilis fed non tantum fluit matctia , fcd
etiam forma quia dependet a materia quam
perficir: crgo oportet compofitum flucre , &
compofitum redire per nutritionem ,id eft, carncm antiquam fluere fecundum materiam , Sc
formam Sc carnem nouam redire fecundum
materiam , & formam. Hsc ratio fatis confirmata roanet ex didis , quidquid eniro eft genc-
ficilla,
,
ne-
hahert
quim
fieri
33
Torm
quit
d*<iulit.
incompatibilem , qua poHta , ccilat adio

agentis naturalis, & motus.
Deinde, cx fententia oppoiita iequeretur quod
3 2,
Dareturmt- darctunnotus locaiis in inftanti,^ vnapars for"^ '*'*'** '" "1* migraret ad aliud fubieftum diuerfnm fesHjMtt.
cundum extenfionem. Probatur fequela , quia
terminus nutritionis recipit ejfi in inftanci ; fed
nequit vna pars formx migrare de parte in partem fine mutatione loci crgo contingerct in
inftanti. Praetere^ , in augmento additur maior
augmentum'
caro
vna forma dependens <i materia habet in ea

totam fuam dcpendentiam terminatam etgo nequit efle in pocentia , vt amplius ad eam dependeat.Non ita forma,qu2 no eft dependens ^ ma- InftantU dt
anima ratioteria, vt anima tationalis, qus poteft partes nonxlt excludU
uas additas eidem fus materia: informare de no- tur.
mam
materia,
nam dum
ter
ftru(5lionem vnionis ,nifi vt agit ad deftrudtio-
rcc
non conuertitur , vbi ergo dcgit

forma in priori materia fluente?
Tertium inconueniens probatur cx co quod
fotma nequit habere duo (ahicSta. adaequata,
quod alias probatum eft ; & quidquid fic an di-
neceiTaria ad conferuationem formae
nem forma:,prim6 producendo in
aflerta
porum, fuccedit fanguis,
qui in inftanti
cludit : ergo. Deinde,vnio ilia de potentia ordi-
naria manet
fundamento
fluit.relinquens poft fc
nis, nori.cnim dicitur gcncratio fimplicitcr, quia
non
cft
gcncratio pcr fc cntis,

prouc
DiftinaioXLIV.
Qusftiol
107
prouc illud dicitur pcr fe elTc , quod non cfl pars alicuius: fcd potcH: dici aggcncra>
quod pcr gcncrationcm Ht idem alicui praeexidcnci,
cio, quia gcneratio alicuius,
cui aggcneracur
vcl
poted
dici ingcneratio
non fuic pars.

Sccundaconcluno,qu6din
illa
quia gcncratio parcis
in toco
generatione taliquali,formacarnis,
cuius
qux
indu- Conci.u
maceriam nutrimenti.nouacft: quia,vtcftargucum concra pra:ccdenccm

upinionem,prxcxiftens non poflcc dc nouo pcrficcre illam materiam.quia non compecit nifi formac omnino incxtenfac ficuc cxcmplificacur ibi dc inccllediua quaclibec enim exccnfa per accidcns habec parccm altam in alia , Sc alia parce maccrix Sc
ica fi noua maccria pcrficicur, non pcrficicur per aliquam partcm , quac prius pcrfecic aliam maccriam.Dcclaratio iftius cft per fluxum partis genita: in nutricione,quia.
cicur in
quando
illa
fluic,ficuc maccria parcis illius definic cfte altquid cocius carnis
tca &c
forma,quac pcrficitillammateriam, dcfinic cfle: quianon poccftmanerc finc illa

maicria ncc migrare.
Tercia conclufio , pars aduenicns per nucritionem , eft aliquo modo fimilis parti
prxcxiftcnii, quae infuit per gcncrationem,& aliquo modo diflimilis fimilis in forma
fpccifica non tantum intellediua, fed corporeitatis qux prnefupponitur difijmilis
in hoc quia quanto agens mere naturalc, magis continuac actioncm in contrarium,
,
g
Concluf.î
G^Komodi^
"^**'?'"'J
tanto magisdcbilicatur eius virtus. Quod probatur .quiaomne tale agcns rcpatitur "'"fZ^^t'
in agcndo
ita quia agit in contrarium,pacitur ab ipfo ( quam aclionem vocat Phi- ^^li^^J!
:
&
lofophuscorruptiuam)ergocaroprim6habitacxgencratione, quanto magis agit in

nutrimentum , vc contranum, tanto magis debilitatur virtus eius, 6c ex hoc dicitur
impurior caro ergo illa poft aliquod tempus, in quo continue fic agit in contrarium,
eft impurior quam in principio & per confcquens cum genitum non poflit circ pcrfcctius generantc, fequitur qu6d caro genita ab illa carne pofteriori quanco pofterius
îir,milis
prtexijlesi.
gcncratur , canc6 regularicer eric impurior , quia ab impuriori genita.

Iftaconclufio confirmacur per exemplum Philofophi i.de Gencr.qvmmo vinum 7^*^,41
magis egic in aquam mixcam fibi , canto eft impurius in cantum vt tandcm propter
,
impuritatemquafi totum fiacaqua. Haccconclufioincludit aliam,qu6d non cantum

poftcrior genica eft impurior priori:fed eadem manens in coco,pofterius eft impurior
hasc eft racio impuricacis in carne pofterius genica. Hacc conclufio
fcipfa prius
non aflericformamcarnis non recipcre magis & miniisj fi camcn illud ponerecur,ifta
impuricas eflcc propccr remiflionem formx fubftancialis poceft camcn poni praccise Impurittu
propcer impcrfedionem qualicatum naturalium confequentium formam , qux funt /'"''"'f "'""
principium altcrandinutrimentum, quod quant6 imperfcdiusalteracur, canto ex eo ^" J" ^**
:
&
'
caro impunor generabitur.
Quarta conclullo, de diftindione carnis fccundum fpcciem ,
carnis fecundum
9
materiam, apparet ex tertia quia vnaquacque pars carnis habct ccrtam pcriodum in Concluf^,
&
toto
enim
& tanto maiorem
quanto purior
tanto minorera
quamdiu
potcft eflcfuum confcruarein toto,
quanto impurior tamdiu

:
poteft per qualitates fuas refiftc-
Hsec autem periodus maior eft in parte prius genica quim poftequaccumque eadem pars cft efficacior ad agendum
quam in pofteriori. Ec incelligcnda eft illa difFcrencia caeceris paribus, hoc eft, fi pars
carnis genica fueric ex cali nucrimcnco, quod fuicnacum conuerci in carncm aequc
puram , ficuc ex quo genica cft illa caro. Siquidcm alceracione proporcionaca polita
cx vno alimenco, naca eft oaro purior generari quam ex-alio.
Ex iftis ad quarcam conclufioncm forma dac r//?, & agere crgo pars fccundiim
brmam poteft dici quamdiu liabet ejfe fecundum formam, vcl quamdiu habet agere
re corrumpcnti.
rius,
&in
priori parce periodi
ficic alicui
'^'^^['O"*
P'*''""'
& fccundum infert primum,licet non e contra citiiis cnim dc-'

quam
& fiue fic fiuc fic pars fecundam formam non eft cancum parsforrax fed includic maceriam & forraam. Primo
fecundum formam
PerlodM
fnmifurprs
a<îo propccr impcrfcctioncm
ejfey
auccm modoquxcumquc
pars
dum mancc
in coto,diciturpars
fecund^m formam,
Parsfecuri-
<& /rwJ
aprincipiofcilicctperiodifuacvfqucad finem,quiafciIiccccamdiuhabeccflc*Secun- ^'[^^
domodo non
omni
fccundum formara fed pro illa,

compcccre adio fccundum
formam. Nondico fibi cancummod6, vc concurrenti ad adioncm totius,nec fibi
fed fibi in toto virtus ineft ad propriam adionem,
fimplicitcr feparacae a toto
quam vt ibi exiftcns, poflct habere, licct non confiderecur praec!se,vt concurrcns ad
dicicur pro
pro qua habec vircuccm
ica
parcc periodi pars
efficacem
qu6d
poceft fibi
a(ftioncm tocius
>
&
illa
cEicacia vircutis rcquiric
dctcrminacam virtuccm incenfiuam
<'-
^1"!'^'-^J^
^
^ ^;^^
;,
io8
liuam &exceDnuam quia non quaecumque modica pars in toto polTct illo mo*
do habere adioncm propriam fcd tantummod6 concurrerc ad adionem totius,
vt dicit Philofophus i Ith. de fenfu dc aclione centefimac millefima: partis milijin
:
c.y.vttjut-
dtM- fenfum.
darn
dunt.
Requiritur ergo aliqua dcterminata quantitas exteofiua ad illam efficaciam agen-
lo
di in toto. Requiritur etiam quantitas intenfiua virtutis
(^quia vt
didum eft
poft
remiffionem virtutum a<5biuarum , in tantum vt magis cedant contrariis , quam

Parsficun- vincant, non poteft illud agrre propria adione: ergo hoc fecundo modo pars fetantzevirtutis adiuae, quod fibi
dum jpecie cundum fpeciem eft tantx quantitatisnaturalis,
qnidficun- poffit competere propria adio , non quidem vt fuppofito extratotum fed fic pro"
dkm yirifi. pria quod non tantum concurrat ad a<flionem totius.
Primo modo parti fccundum fpeciem non opponitur proprie pars fecundixm
materiam,nifi ficuthomini viuo opponitur homo mortuus
fic eadem pars dipars fecundum materiam ,
Parseadem citur pars fecundum fpcciem , dum manet in toto ,
poftea mortuus. Secundo
quomodo
quando fluit ficut idem dicitur primo homo viuus ,
dicitMT fe- modo alia eft pars fccundum fpeciem, alia fecundum materiam, etiam partibus macudkm (penentibus in toto:quiaaIiqua raodica pars.cui non poteftcompctere propria adlio,
ciem & feetiam fi fit in principio fuoe periodi, cft pars fecundum materiam pars autem quancudkrn mahoc fi habeat virtutem
fpcciem,
teriam. De titatis fufficientis ad agendum eft pars fecundiam
ûe Scot.i. efficacem ad agendum, qux requirit quancitatem virtualem. Et per oppofitum pars
&
&
&
&
&
difi.i.ij.c,.
fecundum materiam , quas non habet talem cfficaciam virtutis,quantamcumque
n.ii.
quantitatcm extenfiuam habeat.

Albertus de Saxonia Lde Generat. ûecfi. 10. Marfilius quttfi. II. Tolet.^-*/?. 9. Conimbricenfi:s
COMMENTAKIFS.
ûdfi.it. Eft
âgud.
lih.de
vera Religione,cap.ô.
dtGenef.adliteramlib.x. Damafcenj
34
Trima
Vîicit quatuor conclunones, quibus
ctn-
Sub-
Scc.
expli-
com- cat
tlufi
munit,
In nutrilitne
fieri
f /"^yantkm eroad ifium artfculum,
genera-
titntm.
hanc vcritatem.
Prima conciufio.In nutritione eft aliqba generatio. Ha:c coiTchifioeft communis , quam tenet Philofophus i.de Generatione.& i. de Anima.
caf.if. D.Thomas^.i.f. 119. Plcrique Thcologi
locis/l^r/icitatis. Czterum intelligit Doftor de
generatione late fumpta quaienus eft indndio
formz fubftantialis in materiam poft priuationem,& itainpropofito in materiam alimenti
inducitur forma aliti , corrupta forma alimenti,
manente materia fub forma aliti. Non tamen
,
Nutritio run
ginerati
fimplicitir.
&
haec eft gencratio fimphciter

tius
aut per
fe entis
quia non
qjod non
eft
to-
eft p.irs alterius;
Scd dicitur generatio partis , {cw aggeneratio

prodoftum fit idem priori exiftenti, tanquam pars eius minus principalis neque intenta
per fe a natura propter l'e , fed propteream , cui
inferitur ad rcftautationcm & confcruationcm
cius qoa: pars , vi compaiatiir ad totum prarcxi,
qtia
Rittit liHim.
ftcns
& partes
eius principales, dicitur fecun-
dum
9<<, feu
cft
vt vix annumeretur toti cui continuatur
quamnis
fccundaria cius
qnia ram exigua
confiderctur totum,
fi
quod additur
vfque ad periodum augmenti , aut toto etiam decurfiivitx jCxcedatin quantitate materiam totius primigeneam. Potcft h.xc generatio dici , vt
Dodor
bcne
toto
eft
vero
35
Seeurtd ctnelu/ie.
form
ernii
efinoHM.
ingeneratio
generatio ,
quia
illius partis in
& vt in toto recipit
effe ,
non
feorfirn.
Secunda conclufio in ilia generatione non

foluni matetia eft noua , fcd ctiam forma carnis
:
noua
In nutrilioni
cft
conclufio
&
cft
JicA. NyiTeiii, lih.de opificio
cap.ii.de natura hominie. Laftantij de
Conclufionem hanc
, quamuis ncget carnem nutrimentalem cflc animatam.
Quantum ad carnem brutorum, conclufio eft
communis aliorum praEtcr citatos, ncque refert fiue conftituatut caro propria forma dinerfa, fiue per animam viuentem tantiim quia
hacc cducitur de potentia materiac , ab caque
admittit prima fenteniia Magiftri
dependet , ficuc cartetx formz materialcs ; ac

proinde rationes Dodtoris perinde militant contra Henricum,
alio^ ncgantcs diuerfas formas
&
in viuencibus.
In nutritione
Qoftrx fcholx tam ibi
quam/
reliqui
frtfenti diftinil.
1-1
vnx priexiftcnti , aut animam ipfi. Probatio

idonea exigeret hic oftendi in
homine carnem per propriam formam conftitui , & fubftantialiter conftiiutae aduenire ani-
conclufionis
fito.
Hanc
mus
controuerfiam
Non eft crgo
qu6d eadem huc reuoccmiis; fcd fupponimus

tanquam dedu(flam.
Confirmatur autem ratione Thcoiogica, fupponcndo candem in fpecie eftc carnem , qua:
quac
ma
&
itt
ali^s fitpra traftaui- fi,tui,
loco citato, diffinSt.i i. huius.
rcntibus
Carnem
*"*'"'' fi'"" diuerfs
r
n.
r
tanquam formam lubiecto pratluppo- abnimaeS'
mam
non
&
^S
formarum fiue par- Controuerfi*

ticulatium , fiiie totalium in homine, & tri- deformacî*"""''
buentium omnem conftitutionem foli animz, "*""
ne.
quac creatur, & non producitur de nouo, ctiain
fecundiJra partem. Aliccr dicendum cft , nempe materiam folam addi , & vniri de nouo ani-
contra priorem fenteniiam fecundo
2.^y?.ij.y,i.<fr/.3.Baflblis</.3o.4rr.j.
tamen hominis quoad cos,
qui negant pluralitatcm
generatur
loco pofiram.Doftorcm fcqnuntur Capreolus in
Dei,
//'/"d!
contra Henricum.
allatis
Hsc
produ(5la pcr nuttitionem.
opificio
Probatur conclufio argumentis
cap. 11.
Phj-
c-J/^.y.
hominu, cap.i. Ncmef.
&
per
nutritionem aggcneratur,
eft diuerfa i carne
G ergo hxc
propagata
fubfiftit in
Hoc
pa-
propria for-
diuerfa ab animji rationali
dc carne nutrimcticalj.
ii
idem
eric
fuppofitum iam
probatum
Confrmatio
'"'"'"*
*^,
*^
X L I V.
Diftindio
probatum
%y
Magidrum
contra
eft
Argumentor ergo ad fcopum concluHonis

formam carnisinhoniine,& diuerfam ab anima rationali. Caufa
frt^Miitm contra negantes ptopriam

finiiiim P-
pcccati originalis contrahendi eft caro

'^"7 fmMtG- Pô""'"*
peccati ptopagata cx primo patcnte , in qua nafiioKt qum
itiM4it.
citur infans
concipitur ,vt communitcr
Sc
nes Thcologi
tam
cm-
caufani hanc in morbi-
q-ji
dam
Mtdmi (^
***/*
'"-
"*
'^."\
infedlionem,fcu quahtatem infedam carnis

ahj , qnara qui in
refundunt.vt Hcniicus,
&
ipfamcarnemprooagatam r-aturalitcream reducunt , qua;ehus eli cs piimo parente per viam

Videatur Auguft. iih.i. de GemH literMm , cap.i ^. Q- lo. CT Lib.i. contrM Imlib.i.
2i.wum , er iih.f. cap.g. epift.Z^. y**/?. j.
ml* *x ctn- concupifcenti.r.
tactu carnit. nef.
Auguft.
de peccatorum raeritu
Cr
i8.
lil>.i.
gcnt. de
cap.c).
Q- hh.i.c.ij.
Ful-
de nupt. er cencupi/centia c^p.4.
Anfclmus decenv/ûe *d 1 7. Magider ean-
ad Petrum
fide
cept. virginali cap.
dem
&
& remijf.
1 1
cap.i.
veritatcm confirmat in
1. dijl.yi. alfcrcns
carnem corruptam propagari ex corr-.ipta carne

patentum & animam ex contadu carnis , feu
vnionem ad carnem maculari , & contrahcrc
peccatum , idem prcbans ex Arabrollo & Augiiftino hicai::em pcr commoda excmpla iicm
,
probat
nuptiit
p0tent*t femimamt cnr-
ntm
peccati.
iil;.i.
&
comta luiiiinum cap.\.
& cenciipifuntia
cap.i^.
Itb. j.
&
animam rationalem
carnis per
fupponi tanquam fubiedum
fed
eam
ex cuius contaiû
macutatur anima , tanquam ex caufa intrinfcca

propria contrahendi peccati. Hoc idcm fup
Idtmfupft- ponebant alij Patres , quos inHnuat Magifter
nunt fui af. fyj, initiodiftindionis , allcruifle ipfam animam
non folam carnem ,
llcut
^^^^ ^* traduce ,
^mtm"',!"i'x
^" infcdla ptolis feminatur ab infcda parentritduct.'
tum, ita etiam animam infedtam infantis feminari ex anima infedta parentum ergo ex vttorumque fententia caro per propriam formam
&
&
&
conflituitur,&
confequcntia
batur
iU
concupifccntis
exiarn*.
ptura rcgnat,
ex qua in
&
quia caro
obnoxia
vcl ei
animam redundat
animx
vt efl in catne
nem tamcn non efl

,
ira;
fubieflum
in
vt etiam Patres af-
enim concupifcentia conueniac
firmant
licct
c(l
qua ex Scricui attribuitur tanquam radici
quanttim ad operatio-
cx inclinatione propria ani-
fcd ex inclinatione peccati
&
carnis vc
propagantur k parentibus
fed anima nequit di;

propagari a parcntibus, ficut ftminatur peccatum , 6c concupifcentia quia anima i Deo
:
vt Patres creationem eius admittentes
& eam
condtuidunt a carne , vt harc

eft caiifa peccati fcd nequit conucnirc carni talis afK'dio , vt condiftinguitur ab anima , G per
afiirmant
eam conftituitur neque

tiam carnis habct
clro
nomen
aut eflcn-
nifi vt conftituitur
primario
libi ip/i
il
7^
roateria: decifx in fcmine.
tLttfnjii.
Contra. Rationematerix hequit
conuencque efle
radicem concupifcentix:ergo fi hxc conueniunt
carni , qua caro eft , fequitur ipfam carncm , quil
talis eft ex prppria forma , eflc ex parentihus ,
ipfi
nire eflcntia,aut applicatio catnis
/OT/H{er/t.
&
non confticui per animam qux dicitur inficiex

contadu carnis fic propagatx decarne peccati ;
quia in hoc aflignant cauum proximam peccaii,
qua ab anima conttahitur non vt cft a Deo to- Antmacrtt,
crcationem , fed vt vnitur carni , vel ei tur(yiufptinfunditur , quod intendunt Patres per conta- '""*'**"*
ftuin , qui propric eft rerpcdiuc ad rem conta-
ta per
tim
vt in fe priusexiftentcni.
Quidquid enim
conuenit animx pcr effeclum formalcm intrin-
Iscum non
dicitur ci comicnitc per contadum

crgoliconftituatcarnem formalitcrintrinfecc , non reftc , neque propric dicerctur i
,
alterius
&
confcqucritcr fupponunt
per quaai inficitur
eam
formam propuam,
fam
conftitui pet
,
& fic propagari a parcntibus
creationcm
&
ftctem, qui eft fcnfus planus
&
proprius P-trum.
fimilis eft in fpecic carni prxcxiftcnti
diflimilis in putitatc.
ex co
ejji
qu6d
ô
Pars aduenicns per nutri-
Tertia conclufio.
tioncm
5i diuer-
vt in fuo
anima pofteriiis aduenientc pcc

vnionem fui ad catncm prxcxi-
diftinguitur ab
Trrti cim*
Probat hanc conclufionem
calor naturalis
qui
f'*/*-
ptincipium
cft
& conuertendi nutrimentum rcpatiar

& debilitctur viftus quoad
qualitates naturalcs
qux funt principiandi &
alterandl in carne & condertendi alimentum.
alterandi
Cnrt nutri'
tur i nutrimento
'"',"**''
*!"** '"
Exemplum
,j^
Sceti Optr.
ergo
Tem. X.
illa
forina
non
eft
'?t"
d,fimilU
Ratit huiiui
(ito,quant6 magis alitum agit per virtutem nu, tanto magis etiam vir>
adiua eius debilitatur , & caro fequens fit
impurior , quia admixtis humoribus redundat i
qui in perfedam & puram carncm ex debilitate
tritiuam in alimentum
tus
figentis
Hinc
non conuertuntur.
infcrt non folijm carnem
pofteriiis
ge-
impuriorem , fed ctiam reddi carnem,

cui admifcetur
impuriorem quikm priijs fuerit, non ex eo quod formafubftantialis admiitac
magis , & minus , fcd ex eo qu6d cius qualitates
confequenteS naturales fic admittant magis ,
minus,& remitiantur et adione contrari) , vc
minus perfedc poflrnt atterare atimentum ,
hoc confequentcr minus perfcdlc decoquatur,
nitam
efle
Uatie.
&
&
aur conueftatur in fubftantiam

Si dicas
[\
cft
cft
quomodo
aliti.
caro reddipoflit impurior
ohitSie,
perfeclafccundum eandcm (peciem , in qua
caro
cui aduenit.
Refpondetur
in indiuiduo
licct
vnam
Deinde iuxta iam

,
fit
eflc
in
eadem
alia
fpecie, poflc
Stluitmr.
imperfcdîorcm.
di<â dicitur etiam iitipurior caufaimfm-
ex admixiione humornm , qui ticct non trahf- ritntM in

.
r Ln.
j-r._ camt ..nutri'.
cant
(ubttantiam viuentis ; tamen admilcen-
fua fotma intrinfcca
^'
fubiicitex Philofopho i.de Generat. inpuriiMt*.
rm.41. v. g. vinum quantotiiagisagitin aquam

fibi mixtam
tanto fit impurius. Ita in propo-
ci
folo eft
camem
,
non per animam rationalem. Pro-
ronemfifcen-
inquantuin conftituetet
per hoc dant caufam extrinfccam fux cntitati,
mundam , doeflc a folo Deo creatam ,

nec contadlu catnis maculatur pcr vnioncm fui
ad carnem.
Ergo fupponunt etiam carnem non inrrinfecc
effe
&
communicarei primari6 peccatum & pcrnam

eius. Sequereturetiam qu6d caru non leminaretur,aut propagaretur
parcntibus, qua di
ftinguitur ab anima , quz eft a Deo.
Dices carncm fcminari i parentibas ratfone
Parribus ex contaftu carnis peccati infici,qiji
&
in
nis
lih.x.de
"i.
109
de pccvate-
rum meriiu (^ remijfiene cap. 8.

9. Supponunc
frgo Patrcs catncm ica propagari a parencibus
^^ propriaforma catnis , & idcm de 'corpore ,
ez quorum taflu anima contrahit pcccatum otiginalej&didinguunt in formatione homihis id,
quod e(l parcntibus, & quodi folo Deo, ncmpe carncm , & corpuscfle ex parentibus , & virtute eorum fcminatum , & produclum , animam
vero
Quxftio I.
anima. Probatur con(eqaentia;quia inde fcqueretur quod animafuppontretut tota ad effe car-
in hec MrtiaiU
îut/Hmem.
^. circM iJiMH
tut carni
qux
tranfit ia
eandem fubftantiam
&
&
ftii
mteriales
ctrnit.
&
vc fumitur in prima acceptionc
formalisquje habct<?jyJin toto,
illaeft
& qux
materia-
non eodcm modo ab omnibus explicatur.

Albcrtus Magnus traB.i. de Generat. cap.S. partcs formalcs appellat organa, vt oculum
ma,
num,&c.
in quibus
magis elucet pulchritudo
miffns.
forma:
non
materiales vcro
nem,&c.
Marfilius in
orgaiiicas
vt car-
de Generat. ûttft.ii,
1.
Albcrtus a Saxonia ^<f/?. 12. partes matcriales

putant appellavi porofas , in quibus fit nutritio ;
formales vero partes folidas,& non potofas.
&
Per oppofitum huius pars matcrialiscft
la,qua: adlu dccidit
Bonauentura
camque
manct
foftiialts dici pavtcs intcgrantcs
muncm rationcm
dem
fpecici
fecundum com-
matetiales vero eaf-
fecundum conditiones indiuiduantes nam fa:pc Philofophus vtitur nomine /orm* pro fpccic nomine vero materia pro indiuiduo , \t i.de Cedocap.<). text.^z. Aucrrocs
cap.^. aftcric formales fumi pro iis , quae forma
partes
conftanr
matcriales dici ratione materioe
qux
forma vcro (emper manct. Alij

iuxta fentcntias pracmiiras fuperius dicercm partes formalcs dici carnem primigcneam , qus
fempcr manet,vel cene ipfam formam iuxta
femper
fluit
fententiam Hcnrici , & aliorum. Materiales vcr6dici carnem nutrimentalem iuxta fcntcntiam
Magiftri
roem
&
Alcxandri Aphrodifei apud Aucr-
certeipfam matcmanente forma.
i.de Generat. cap,^. vel
riam qux fcmper
fluit
Caeterum,cum
ha:c differcntia denotctur k

Vniefumen- Philofopho refpccliuc ad fluxum
permancn,
difiinllio
da
tiam partium , oportct diftindlionem in his ve-
&
fiimi-
}.
il-
ex-
fequitur fantlus
& in
i.Agi-
z. diBinii. 30.
Schola,& fatis congruc

quantum ad fcopum
& probatur
ergo
cft
quia
totius,
illa
pars
quamdiu
, & fumcicntcr
quacaliquando foit totius
permanens,.
parsformalis,
pars totius
&
quamdiuin co ftatueft.
Sccundo modo explicando pajrtem formalcm
non folum quantum adfj^ in toto , fed ctiam ad
miiTa
intclligunt partcs
adu
eftquc
& defiuit
Conimbriccnfes i.deGenerat.cap.^.
alij
tuccur noftta
diftingiiitur a partc
ticuCis ibid.
8c
Hanc etiam
fluit.
concurric ad compofitionem
agere
& X.
&
2. disiinft.io. cjuafi.j.. art.
Philofophi cxplicat
Ferra-
art.i.
lis 'vt
tur ftfSdiim
diftindlioncm pracdidlam
/^.4.
^Hitft. 12..
dius Gluodliheto 4. ûdft.
D. Thomas
contraGentet cap.Zx.
fui flu-
Pars forma-
effc.
plicationem vtriufquc partis
& quam-
diu habct eê in toto vfque ad periodum
phus \,de Generat.cap,^. alfcrens in nutritione

mancre idem fccundum partcs formales , non
autcm fccundum materiales. Quinam autem
dici debeant partes formales
42-
xus.
les
VarU fente*tU circaprt-
diftingui par-
in toto
fecundum fpecicm ,
materiam. Hancdiftindlionem tradit Philofo-
Faries for- tcs
{^
& forroales feuin par& in partes fecundum
43
ejfe
tescarnis immatctialcs
Sumendo crgo partem formalem qua habet
ad faciliorcm cocruptionem
fluxum.
Quaita conclufio Dodoris eft
41
V. Sententiarum.
Lib. I
IIO
& difponunc eam
mnles
,,
,,
;
rccte etiam intelligitur diftindio prx-
Pars formaIti
-vt
fumi-
tur feciiditm
aBiontm.
forma , ita
, quia ficut agere appropriatur
etiam pars formalis rcde dicitur illa , cui comvirtus agendi , vt diftinpetit aftio in toto ,
&
guitur a parte matcriali

matcriacjcuius
nuUa
quae in hoc afllmilatur
Pars crgo formalis Quititim
cft aftio.
hoc modo fimipta.cft illa, cuiex fua forma,

perfeflione,& virtute eius compctit adio in
toto non quod ipfa fe fola fit tatio agcndi coti
eo modo quo fotma eft principium agendi compofito , aut poflit etiam habere adbionem propriam vt feparaca toto fed quod habcac virtutcm fufiicientem quanttim ad extenfionem ,
intenfionern , pcr quam poflfit habcre adbionem
propriam in toto quianon quzcunque modica
eft
pars fcrmalit
in ordine ttd
aliio7iem.
&
Eft qut hitbet aciionem
aaionem fe ipfa ,
pars habet
fed concurritin to-
propriam i
teto.
to ad adtioncm totius
id cft
non quodcunque
minimumnaturalcilliuspartis,quac ex propria
virtutc habct aftioncm propciam , poteft dici
habete aftionem fibi conuenientem ; fcd vt con-
cum parte principali quam componit

qux vocacur formalis ad adionem ipfius
currit
&
quaeft in ipfa
vt pars in toto.
frjtmijf.
Supponit ergo Dodorforma; duo connempc dareej/e, & agere. Sccundum inprimum non e contra; quia citius deficit
Exemplum
rificari.
Formt eom- uenire

fetit elTc 6"
agete.
fert
imperfcdlionem,quam f|^:in
alicui aftio proptcr
crdine ergo ad alteium
horum
debct diftindio
tt-
Eêtttittlt
inttgriU*.
quod
dicens
mouent.
males
partes pcrmanentes, quae dicunturfor-
&
fluentes
quae dicuntur materialcs at-
compofitum inrcgralc , vt cft

pcrmancns , & ex diuerfis partibus*, quarum
quilibet fua propria materia , & forma conftat,
& vt his conftituta integrat cotum ergo pars
formaIis,& ftabilis in toto , vt diftinguitur i
lendi in ordine ad
matcriali fluente
debet
conftare
materia
&
forma. Per idcm patet dc matcriali partedebere aliquando ,

ante fluxum fuifte ex maceria&
&
forma propria
& (ecundum vtrdmque fluere, &
defincre ede in toto
nata
adu
eft fluerc prae aliis.
vel aptitudine,
qua
&
minorem partem
acutior fenfus
fibile
quod
&
eft
naturalcs
pafliones
in infinitum
funt diuifibiles
cundum
0>
phus
fus in infinitum crefceret
tum.
ex Philofopho df Senfh
44
Senftto
& fiuc vno fiuc altero modo fumafecundum formam , intelligitur pars vt
includit tam formam , qnam materiam. Et hoc
patct ex didtis , quia quod habet ejjein toto vt
componit totum integraliter , debct conftare
materia,& forma:nam compofitio eftentialis
attcnditur tantum fccundum potentiam , &
adtum , feu materiam & formam ,quarum neutra fubtrahi poteft manentetoto. Oportet ergo
compofitionem totius vr confideratur hic feverificari
tur pars
Duflex
fubiicit
Excmpltim
dc aftionc millefimas centcfima
de obieeio separtis milij in fenfum , quam negat Philofij-
dr
quia
cum
rcquireretur
in infinitum,
in
diuifibile
fibili.
ad minorem
fenfibilis
fic
non
alias fen-
Ci
fcnfi-
infinitum
"Piuifio oble-
fenfibiiis, ai fenfibilis
ex Philofoita vt poflic fccundum quamcunque fui parpho in fuM
cem mouere fenfum ad fenfarionem. Vndc ipfe
etiam
fic
enct
in
diuifibile
qux
non quoad adioncm ,
diuidic parces fenfibiles in cas

in virtute
funt partes
&
Illz
,
partes quod
func partcs ftnfationem^
eas quaj
&
qua fcnfum alu

dicuntur partes quoad virtutem,
quoad aftioncm
vcl in virtute
ejfe
quia
liccc
fcipfis
& fcparatim in
totum non habeant aiftioncm

camen in toto , quod componunt, poflunt concurrcre ad aclionem totius totum cnim ficut
toto
vel extra
requirit
dum
quantitatcm ad agcn-
determinatam
quaequantitas coalcfcitex partibus vnitis,
& requiritur detcrminatx magnitudinis ad agcndum
ita aftio
Aclto fuppo-
prim6 in illa deter- xit determintam quanvt minor non fuflicerct
conucnit
toti
minata quantitatc , ita

& ficut ipfum non eft aliud qukm fuac partes , ita
adio competit ipfi , vt cft ex partibus , non
quod finguls habeant adlioncm proptiam , aut
aganc
titatem in
principio
adionii
1,
,
X L I V.
Diftindio
agant fine concurfu aljrerius; fed vt concurrunt

cxterz ad vnam comraunem adlionem , quae ptitab cft totius , Vt ex ipfis coalcfcit in eftySc quo-
4S
^fflicatt
toto
cft in
hcet ita
fit
propria
Dixi ergo fuperius partem materialem effc illam quac fluic a(Sku , vel aptitudine ,,vt coniptchendam vtramque acccptionem partis ni.ite,
nam pats materialis primo modo

benc Dodor . Prlmo modo pani
rialis
vt
&cc. cft
qua: a.Sta fluit.aut fluxit,& comparatur
adrormalcm oppofitam
hominem viuum.
ad
fuiv.pta,
illa
ficut
homo
inortitus
Pars matcrialis fccundo
modo fumpca licct dct efe toti,& nianeat in
ipfb;
tamcnnondatagere, quod propiiumcft forniEe;

locoque magis fequitur naturam materiz ,
denoininationem , quam forma: hanc dixi apti-
&
tudiiie fluere
habct virtu, quia licct infit , non

tcm , tjua feipfam reftauret in tota^, vel in parte,
neque qua refiftat aftioni corrumpentis & idei
,
aptitudinc
magis
fluit
quam
illa
pats quar dici-
turformalis habensquantitatem tam extenfiuam

raagnitudinis , quim intenfiuam virtutis , vndc
potcft ex fc reftaurare
Ex quibus
&
litera
& refiftere
cotrumpenti.
Dodoiis habctur cpngrua
cxpofitio huius diftindionis , cjux vniuetfalius

accipiendacft , quam vt ab aliis explicatur : htc
enim agiturde
nianet
inquantum
fubic(5to nutritionis
& fluit fecundijm partcs
neceflitas nutritionis,
Hinc excluditur
itrti.
fcu fibras
per quas conuehitur , diftriapplicatur fanguis per modum ali-
buituri&
fumitur. hic
vel fpecât ad pulchritudinem
tum colorum ,
titatis
dum
vel vt cft figura
dcnominationcm,
& temperamen-
& tcrminus quun-
nequeconfcquenter pars
illam
nis
quia
licct
fortnalis fecun-
fcd fumitur in or-
&
qui agit de toto, vt idcm ma-
fccundum
fluit
cct pars formalis in
gnati pofljt
in ordine ad fco-
diuetfas partes.
Vnde
acceptione Alberti
illa
li-
afli-
tamen pars materialis non rc(fle

aflHgnatur pcr ordinem ad fluxitm nam & ipfa
organa partim fluunt, partim mancnt, quianurriuntur ; & augentur
pars autem matetialis
yt opponitur formx , qua eft terminus qualitatis , non poteft fluere manente fotma vni,
formiter
tione
qux
confiftit in refpe^fiu
& propor-
quac nequeunt faluari eadena finc fuo
fundamento.
Scti Oper.
X,
di illai frltl
teiiciiur.
quacirentiaic: oportct crgo vt mancant partcs

ciiis indiuidualcs ,cx quibus componicur indiui-
duum
&
non mancant
qua
confidcra-
fcilicct
& confcquentcrmaindiuidui & non ma-
tur vt ftabilecft,& fl'.iens,
neic indiuiduum in eê
nere quoad
omnes pactes qux intcgrant indiiiiduum nam quod rnancat quoad comnmnem ra,
tionem
fpcciei
nihil facii ad
propofiium quia
totum conuertcretur in
aliud iniiuiduum ciuldcm ipeciei , non maneret
tamen phyficc , vt idcm fubie(ftum fluxus ,
nutfitionis , feu permancntix , fub qua ratione
deipfo agit Philofophus. Si autcm intelligatur Atctmmtilla expofitio hoc mudo vt indiuiduum confide- dtUHT diliiit
ratur lecundijm has paitcs in fpecie , quatenus
vna fucccdit alteri eiufdcm fpecici , & quatenus
aliqua ctiain pais manet eiufdcm fpecici ,
ipfam idcm indiuiduutn non foliim fccundum
fpeciem manere idcm quoad omnes pattcs , fcd
cti.ain in ejfe indiuidui quoaj xquiualentiam,
,
ficetiam maneret,
licct
&
&
non
gomodo manetfccundumfjîndiuidui,
&
& fpc-
non manet fcd niagis proprie dicituc

mancrc, & non manere fecunduin diuerfas par-
ciei
tes,& cas.in quibus manetjeiTe fotmales
bus
fluit cfle
matciiales
Obiiciunt
illa
in qui-
vcDodloi exponit
cui
expofitio Aueitois.
Conimbriccnfcs ex D.
fluat
Thoma ^
fecundum omnes partes
49
ObiiHi.
quas continet,fiue organicas,fiue nonorganicas:

ergo cum Phiiofophus ailcrat indiuiduum manere
quoad
partcs formales
non ver6 quoad maquoad aliquas, qux
teiiales,debet alitcr intclligi
fcmpcr manenr.
Refpondetur deberc
qux manent
malis
intelligi
& quamdiu mancnt
quoad partes
;
nam pais for-
& matcrialis non intcUigicur abfolucc

&
fcd
rcipcdiuc quoad fluxum ,

non fluxum ; nulla
enimpars cft indiuidui , vt eft fubie(fluro nutrirlonis; quin fluac ,
quoad fpeciem , vt diduiA
&
eft ,
Tm.
m-
dusexflicnt-
fito
quod indiuiduum
hoc cxplicatur
Philofophi
Ttrtitft
formam tocius & fpcciem tamcn in proponon fic intclligitur , nifi aliquo modo accommodatc; quiaPhilofophus intcndit mancre
idem indiuiduum totius , & non mancre , &
cotifiderat ipfum quii eft totum integralc , non
ad
48
non
feu materiam fxpc \ Philofopho fumi pro conditionibus indiuiduantibus , vc cria:ii alias fxpc
admittit noftcr Dodor , vt compatatur mateiia
mifrum
pum
conincidit
vel ccrtc
fcopum prxfcntis diftin(5lioadmittamus partcs materiales
rcdc quadiat
net
fun<iatur ad
dine ad acceptionem formx;veI qua dat tjfe toti,

vel agetc iuxta vttiimque autcm modum pra:re<flc
vcl
Do^flor aflignat
quia non
vt eft terminus qualitatis
Tcrtius modiis cxplicandi
pra probatum eft ; ncque potcft faluati vt fluat

fccundtim indiuiduum partis , quin ctiam fluat
fccundum fpeciem , vt in parte faluatur hoc ct-
expofitio Alberti
forma
difcordat. Quamuis etiam pattcs fluant fecundum fpcciem & indiuidualitatcm , quia
fluunt fecundum foimam & matcriam , vt/i-
vt oftcndatur
fas partes.
ffiiia Al-
arterias
& modus quo per eara

& quomodo totum intc-
fuppletur deperditum ,
grale ttianet , &quomodofluat fecundum diuer-
P.tiiciturtx-
re(5lc
quantitatc dctcrminata;
, vt fua vittute cam attingat , non vt concurrcns ad ^j^totius >auta(flioncm totius ,ficut
contingit in parte matcriah'.
{j>
ad agcndum fimu)
cius
ctiam virtuti coirumpcnris &

& quar non nutriatut quia eft fubic(flum
caloris naturalis & habct meatus vt venas &
iibicifba
cum cp quem
cum
flicatie aliil'
non fit rum reiicitur ,fcu tX'

qux non flicmtMr.
intcnfiua quoad qualitates naturalcs rcquifitas
&
conuenit ei, vt
nudtm
quim
47
vt %icund tx-
mcnti conuertibilis ergo in ordine ad fluxum

perindc etiam fe habcnt pattcs fclidx ficut porofx , licct non xqualitcr.
mttrii*m.
oppoficum huius , pats

fotmalis eft illa , cui compctit adio pronria ,
habet determinatam quantitatem ,& virtutcm
fufficientcra ad aftioncm , quae cft virtus eius
di fnTti ftt-
Dodoris
expofitione
fluat
qux aftio non competit ipfi vt fuppofito quia

non conuenit ci vt feparata eft ^ toto in ejp fcd
Dmfltx m'
dut ei ip'i6n-
cum
Ita ergo in ptopofitopars materialiscarnis in

hac acceptionc cft illa , quz non habet adlionem
Pars ftrmM- coalefcit ex partibus. Pcr

tifttit Mdit.
Secundus modus explicandi licctpoflct inre

ipfa coincidere
adquantitatcm requifitam.
tancum in virtute, vt componit totum cui

piim^ coropctit cfbio , ad quam requiritur determinata magnitudo , quae cft totus primo , vt
it* tfi ilLi ,(ui
1 1
partes porofae fint magis fubiedli- fluxui

f>attes folidx : tamen nulla eft pars, quac
frtmijfA dt- nifi
ehimM,
Qusft. I.
&
quoad
roateriain
forroam
it.
vel fluere
poiEi
Rif^nfi$,
Lib.
II
poflic in tertnino
virtus eius,&
fux periodi,
IV. Sententiarum.
quando eneruatur
adio ad fubfiilendum
lum agete de viuentibus
in toto;quia
tis
&
ncquit pars fluere,

omncs funt corrupiibiles ,
SctpMPhHt- quin etiam eflcntia , vt in ipfa cfl: , fluat, quofhi eflager*
j^j^j^ Philofophus agit hic dc indiuiduo , vtcft
vt e(l metaphyiica
&
&
Ohitaitt..
Âd fecundum
C^
augentur
fit nutritio
(peciem
ficor.
qm
ab incrinfcca vircuce proueniac , fed percaufas

cxtrinfccas. Ali)modidiccndiy(p.impugnantur.
C H O L
expltcat duplicher
partes
M.
quomodo partes fecundum /peciem manent ,
Ad tertium
fecundum materiam , non,
^ quod
Rt^tnfit.
nutritionis,
lam corruptio qu^m gcneracio fuccedens non
ex indiim communera rationcm edentis ,

diuiduo.
Obiiciunt fecundo Philofophura ibi non fo-
funtobicdum
augmentationis quamuis pcr accommodationem transferat}do6irinam ad non viucntia fecundum quandam analogiam partium formalium , & materialium , in quibus formales funr,
quje mancnt, matcriales ver6quae atceruntur ,
autcorcumpuntur in parua quantitate; quamuis
cotifcqucnter de compoficione cx clTencia fccun-
^Q
vt
&
motum,aut mucationem; neque
ad
facit
fed etiam de inanima-
Refpondetnr Philofophumexpropofitoagere de viuentibus
&
<;ompo{itione eiTcnciali
in quibus inueniuntur partes formates, Sc
jriaterialcs.
componitur ex partinutritionis,
i ordine ad fubielum
fluxHm fnr- bus intcgrancibus , quarum quxdam fluit , alis
ttum.
reftaurantur ,&manenc, nequitipfeimelligi de
non
non nutriantur finguU partes
de quibuj agunty Marfil. fitpra , landunuj
explicat
modum
quo
fed tantum partes ficundum
8. Phyficor.
quaf.j. Sotuj j.P^jy-
quafi.^. Gregor.iJtflm&.xy. qutefi.i.art.i. Conimbrtc.i. de Gener. cap.^.quaft.iy
(^ an quAlthet partes
tra6iant an infingulis portj aliquid alimenti recipiatur^
De ordine conco5iionum y^CP* 'ZîtJ >
geantur.
nutriendas
a ventriculoy
iecore
per quas defertur alimentum
ijdem Conimbric.traSiant
miHarum 0* Medicorumj magis efi^quam
tbi
ad
au~
partes
quafi.^.fidhoc AnatO'
Theologorum.
TTÊr hocadfundamentaprxccdcntis opinionis. Exemplum de intcllcdiuaefl:

ad oppofltum quia illa modo inexien{ibili,&incxtcnfibillter rerpicitmatcfro opin.
nam: 8c ideo nuUam partem nouam habct pcr hoc, quod pcrficit nouam partcra
materiae fcd oppofitum fcquitur dc illa forma cxtcnfibili in materia. Audoritas Phi^'n'
lofophi & dc carnc fecundiim fpecicm , & fccundum matcriam foluta cft in quartaconclufionc quia non intelligit quod pars fecundum matcriam fiuat & rcfluat,
id eft: matcria tantum & pars lecundum formam mancat id eft forma fccundum
fcd tam pars fccundum matcriam
quam pars fccundum formam cft
fc totam
imi caro pars intcgralis cotius & cft vcre compofitum ex matcria & forma. Vndc vocat carfecundim
ncm fccundum matcriam , 8c carncm fccundum fpccicm compofitum cx maccria
matma.,& ^ forma non autem matcriam carnis & fpcciem carnis qusc autcm pars compofi'^'"!l ta cx matcria & forma carnis fit caro fccundum fpcciem,& quae fccundummadidum eft in 4. conclufione & quomodo caro fccundum n>atcriam fluit paapudPhil tcriam
tet fecundumprimum modum, diftingucndo carncm in carncm fccundijm fpcliiomodo cicm, & carnem fccundum matcriam iuxta fccundum autcm modum, pars fcpars ficmcundum matcriam fluit id eft cft in proxima difpofitionc ad flucndum , ^ hoc lodumrnate^^^^^q jg partc fccundum matcriam .propterdcfcdum quantitatis virtutis.
Loqucndo autcm dc parte fccundum matcriam proptcr dcfc(flum quantitatis mopars recmdum forma hilis non cft intcUigcnda illa difFercntia de fluxu & non fluxu fcd illa parsfccunmaneat in dum fpccicm augctur pars fccundiim matcriam non augetur quia ( vt ftatim diccmtritione. tur ) minima vcl aliquanon notabilitcr magna in toto non augetur:fcd aliquadc^ ^
tcrminatae quantitatis, qua: fufficit ad partcm fccundum fpccicm, augctur. Pars ergo
Infoluttone
fecundiir^ fpcclcm non fluit fecundum primum intcllccftum quia manct in toto:
7'?"^
ncc iuxta fccundum intclledum, quia habct virtutcmconfcruandi fc in toto ncc
fecundum tcrtium intcllcdum quia habct quantitatem fufficientem vt aliqua pars
ad fiii confcruationcm fibi aggcncrctur & pcr oppofitum pars fccundum matcriam
S
11
tîô^^g'
^*!''*'
'
triplicitcr
V
intellcda
tripllciicr fluit.
Ad tcrtium dico, quod
fitio,
&
tamcn
ipfi
& in nutritionc,& in augmcntacionc cft quacdam iuxtapo-
nutrito, vcl
audo (& hoc
iuxtapofitio: vbi intelligcndum,

tis
vt
non tanium coagat
nem, dicatur^, habec
toti
ifta
fiuc toti, fiuc parti)
ponc aliquam-partcm tantx
non
fit
tantum
quantitatis Scvirtu-
fcd poflit in toto exiftens habcrc propriam
modicas partes,efto
10.
a<flio-
quarum quxlibct (quiaforte

requiruotux
DiflinaioXLIV.
rcquiruncur plures in vno
dux
hominc
in
trcs
quam
vcl plurcs,
in aiio
QujEftioI.
vtpotc in planta
113
vna
rufficic
non curo) habct xqualcm viriutcm
in
bruto
intcnfiue
dicantur ^, C, &c. Si nutrimcntum fucrit pcr quotcunquc fcqucftrationcs , vcl dc- Siumo^
purationcs ad hoc dcducilum vt iam fit fub forma proxima formx nucricndi, fiuc/^' "^"''
hoc fucrit antcquam localicer miccacur ad partcs nutriendas , fiue poftquam miflum ""
,
8c hoc pcr quafdam vias fubtiles dcfcruicncuiufmodi funt venac in corporibus animaUum
alia huiufmodi corrcfpondcniia in plantis iam iftud fub forma cambtj vcl glutini , vcl roris
rcccptum in poris quibufdam dimiffis cx fluxu
approximacum parti nutricndx
quarumdam partium fccundum matcriam.qux pra:fuerunt ibi , nunc cx fluxu
fuo rcliqucruntporos replctos aliquo humorc fubtiliori , ficitatotum carcns dcnfifucrit per virtutcm rcgitiuam tocius
tcs tali miflioni
&
&
&
laic in partibus rcquifitaad^r^(r//f cius
dum
ibicxiftens, conucrtitut-inipfumnutricn-
conucrlioncm iuxtaponcbatur contigue partibus nutriendi

poft conucrfioncm iuxtaponiturcontinue aliquibus partibus mancntibus.
&c ficucante
Efto crgo,
ipfum A
cft
tanquam
pars
& augcri
cui conucniat nutriri
rccipiuntur paflim partes nutrimcnti
& ipfi
ita
in poris intra
exiftcntes aggcncrantur par-
14
An
^haU-
ubus B,Cy &ca:teris prxexiftentibus illis iuxtaponuntur fcd non ioti,quia funt betparsaK.
aliquid intra ipfura cocum licec vna pars de nouogcnicafit aliquid intra aliampar- ^^^'' "*"
'"" '"'g'*tcm illius partis nutritac efto quod illa fic minima, cui conueniat proprie nutriri vcl
;
augcri
fic
poncre
quod
fcilicet
quaelibct pars
quaclibet pars cius
nutrita
vel aucba. Et iftud cft nCceflarium
aliquam partcra notabilis quantitatis
in
audam
quia
ft
ncceflc eflcc
duplo , vel faltcm in notabili quantitatc maiori

in nutritlone cft iuxtapofitloall-
quia partibus minimis , qujc proprie non nutriuntur

iHi,quodproprie nutritur , cuius fcilicetalia pars fluxit,
cuius
fic
falfum.
ad rationem illam,quomodo
Sic crgo apparet
minimam
quantuncunque modica augcrccur propric
in toco
quod auftum femper augcretur

prius quod eft manifeftc
quam
fit
fcd
non
eft iuxtapofitio
& poftcaaliaparsnouarc-
ftauratur fcd illi fic quaedam ingcneratio, id cft, intrinfcca gcneratio parcis nouac loco parcis anciquae quac fluxit. Sed cx iftis adhuc non habecur dc modo augmcntalionis: quiaillaaggeneratio, qua: fit in nucritionc,eft momcntanca augmencatio D: a:igmt~
autcm non cft in inftanti cum fit motus. Illa ctiam poteft ficri finc augracntationc, 'atione vivt manifeftum eft fecundiira Philofophura i de Generatione. Nec oportet hic addere '^' fi'pr.dimodum aiigmentationis, quia non quacrimus hic dc nutritionc, nifi vt habcamus^"'!' ^^*
q ucmodo in nucritione manenc partcs homogeneac casdcm, vcl non ca:dcm,
Tvi.li d:
circitcr.
Ad hoc optimc
COMMEN TARIFS.
6
Ad
fmn-U.
tnent H*nticL
TyEr
L
hec
&CC.
Obiicit eigo Heniicus
Rcfpondet
rationalis
quz
fine nouitate enti-
mateiiam , quz de nouo additur,ergo idcm dicendum eft de forma cainis

pncxiftcntis , cam informaie nouam materiam fine fui nouitate fi hoc contingerc pollct
euacuarctur fupeifluitas ergo , &c.
Refpondct ad hanc Inftantiam prima ratio
Dodloiis contiaeundcrayr/>r< , & ncgatui contatiua fui pcincit
tLtj^fi,
fcquentia
cuius falficas
& ibi & in

,
aliis ratio-
ai*.
$ki$.
Sccundo
obiicit audloritatcm Philofophi iain
explicatam.
Rcfpondctur non fumi carnem fccundiim fpeciera aui partcra foimalcm in eo fcnfu a Philofoplio
vt p.ifct cx diftis.
Obiicit^tctti^.
Tfnia $iif recipcret nouara

ai*.
cum
Quod
fi
matcria nutrimcnti
formam , non
faceict
vnum
vnura fcilicei conlinuatiorie fcd tantura cftct contigua , & fic nutiitio eilct iuxiapoficio cainis noux ad prarcfxiftcntcm quod negat Philofophus. Scqucretur
caine
prrcxiftente
prartcrca
quud quxlibet
viucntia nutriuntur.
c]uo
cft
pars nuttiti
fecundum modum yK^rî cxpofitum,habens vittutcm

& quantitatc-m fufficientem.cpnftat piutibus minimis, quiacompo-
non
elfec
Scoti Oper.
Tom. X.
f.us.i;hit
niturcx partibos homogencis eiufdcra rationis ?*''/'""*'*
& diuifibilibus fccundumquantitatem in

tum quxlibet cnim pars
diim nomen & rationem
j
infini- ""i ^^
' "*
carnis cft caro fccun-
catnis quamuis hic

Dodlor non agat depariibuscommunicantibus,
feu proportionalibus fed de partibus non communicantibus v.g. diuidendo partem formaiem in dccem paitcs zqualis perfe&ionis in:
tcnfiuc.
ratum
fuppofitodicit nutrimentura cfte dcpa-
& codlum
fcilicct in
ftomacho
deinde
niitrimentum
;
^3
Mtdiu juo
nutriii
inhepatcvt iam difpofitum cft
J^'
ad rccipicndam formam catnis ,/K* hoccontinpat ^. """/'''"
Mumtnti.
',../,.
9
f.
ante tranjmijjttnem ettu per meatm , jiMe nen , inquit , non curo. Vetius cft non fieii in vltiraa difpontionedonectianfmittatur, & appliccrar ad Km/ii im
caiifam , qu.T proximc inducit foimam cainis , vliimm di"quia vltima difpofitio eft in codcm inftanti cum jJÂ"*
forma confcquente , ad quam difponit tranfmif- '^* wl^
mitlMllir.
1r
r
11
lio iangumis , leu alimenci per venas ad locum
idoneum conuctfionis fit in tcmporc pciraotum localem , neque alioquin alimcntura , vc diflans ,
non appioximatam , cft capax conuer
&
nuttita.
Rij^kJ:.
pars formalis in toto
cxiftens iuxta
Hoc
nibus fequcntibus oftendituri

SttUm
do<ftrinx
(cu inftat pcr exctn-
modum
Summarium
ad fundaroenta Henrici.
plum anima;
ObiiHi.
adfundamentum
dftendcns
rcfpondet Dolor in litcra
fionis
Lib. I
114
prius
tur in poris,
quam
ciuer'
tatur in tATiftm.
V. Sententiarum.
carnem oportet ergo vt alimentum

contiguum tranfmiflum ergo alimentum fub forma conueniente ad proximam cohuerfionem fiuc dicatur forma cambij , glutinis,
fionis in
frihs rtcipU
tem
fiat
Ex quo
volunr,nuIlo humore aliquando.fcd latcin poris ergo rcceptum
alij
&
humorc
fluente
illi
licet
&
Ad argumenrum
confcquens
illis
tem
con-
qus fluxit. Non requiritur auminima partis audtae augea-
itaque in forma. Diftinguo
vnum cum
faceret
per
facit
cnim vnum cum
modum contigui:& ncgatur afliimptum,
ingeneratio nouae carnis rcfpediuc ad partcm
ex vi nutritionis prxfentis conueniat quia

nutritio cx fine intrinfeco fuo ordinatur ad reftaurandam partem viuentis ca parte, qua fluxit:
qus nucritur,&
quod deperditum
fupplcmentum
refpicit
eft,
Iûtritlofit
pnrtis totalit
quoAci
&
quc ingeneratur. Deinde , fubiungit Doftor hic
cius
& non ordinatur ad partes,
non
motu augmentationis , quia
agi de
extrancus nutritioni
rationem dcperditi
& quomodo in ipfo nutrito
quamuis
manent aliûx
&
ptioribus continuctur
^jferit primo
potcft au-
C H O L
quia
ejfet
magnm
nimts
quam
tninem refurreSiurum ea quantitate ,

mentut. Ita
communts
adEphef/^..
Hugo
illo
quomodo
fluant aliq^ns.
M.
,
quod aliquando fuit de ve-
ruel indehite denfuj. Ait fecundo
Ciuit. i 5.1
ho-
anno , femotis impedi-
attigiffet trtgejimo
^ tenet Augufi.it.
ptout ordinatur ad reftau-
partes,
quod homo non refurget cum omni
natura eiuj
ritate
6.^ zo.Anfel. D.Thom.Sedulin
yi&.tr,de refurre5i.cap. ly fed Aug.att pojfe dicijingulos refurreSiu-
qua obierunt. Vide eum in Enchir. cap.90. Tertio docet, nos refurreSiuros
quam a parentihus accepimusâhifque partibus purioribusîuxta exigentiam
ros ea atate,
cum
carnCi
debitte quantitatis.
quod.
Hocfaltem certum
Capreol. contra
efi}
^ co?nmune cum D.Thom.hk
qutefi.i.art.x.
Paludanumy refurre&urum hominem cum eadem materia
forma-i f D. thom. qutfi.
3. ijult
redituram :fed Auguft. 1 z.
Ciuit.
fentit Anfelm. in Elucidarh
eandem materiam fingularum partium
O*
reSfeSiiue
lo.t^ in Ench.S^. negat hoc ejfe necejfartum \ idemque
O* ad Ephef^.
Scotus hic infin. Gabr.hic quafl.i. art.z.
Suar.i..tom.in 3 .part.dtjp.^^.fe&.i.
"iTÊ fecundo pnncipali,fuppofico quod ad vcritaicra nacurap, huius hominis pcrJ y tineant non cantvitn partcs cflcntialcs fcilicct matcria & forma fcd ctiam
partesintegralcs non tantum partcs hctcrogencae, fcd homogcncac,cx quibuscom^
ponuntur heterogencae
& breuitcr
quicquid
fuit
vcrealiquandoanimatumanima
concluHoncm hanc
intcllediua , vcl per fe aliquid huiufmodi animaci, dico primo
m Pttropro tata vita
2\^ quicquidfuit
breuiter , quia ex
quo
talcs partes
eit*s
de veritate natura eim
multx fluxerunt
>
in vita cius
runc ex praiccdenti articu)o,fi omncs illae rcdircnc inco , vcl

dcratae denfitatis , vel immoderatae quantitacis.
refitrgititt eo.
,
&
cflct
aliae
Probatur
multae redic-
corpus cius
Prtjiict
itt-^
hic eft ttUiguiur dt
quae manferunt fub propria forma ; ergo tantum

fucccdit nutritio parti depcrditae ,
flucnti
aliis
defef
ditum.
cuius pars fluxit ; rcfpcdiuc vero

ad rcliquas partes cius iuxtaponitur continue,
feu per modum continui,
non admifcetur,ne-
autem
Refjionfio in
carne, cui form.
tur,quiafic crcfcerct in maiori quantitate,quam
reftauratio
mixtionem.
vt quxlibet pars
ipfi
vt
excludit per-
ficut & Philofophum dicere contrarium , fi fumacur contiguum modo explicato, vt excludit
permixtionem, & non contuniationem.
Ad alccram fequelam, concedo cam modo explicato , ncmpe partcni totalem ca ex parte , qua
fluxit
nutriri , & augeri , non vero quoad alias
partes,qua: non fluxcrut;fit crgo aggcncratro,fcu
qua: appellatar pars formalis:fcd cxteriscius
tinuabatur pars
non
conccdo confequentiam
ficut alias
nutri-
mentalis
confequentia:non facerct cnm reliquis cius partibus nifi per modum contigui,aut continui,
cominuationem, ica vt non permifceaomnibus partibus & fingulis prjcexiftentis

carnis quia fuccedit parti.qux fluxir, & porum
vacuum replct quamuis crgo augeat parte illam
formalem tanquam pats cius fuccedens illi, quaj
fluxit , & ea partc , qua fluxit ; tamcn non augct alias omncs partes eiufdem , fupplc rotius
nis per
luxtapoptit
cttrnis
aduenit, vt pars tanquam toti quod conftituif,

nifi pcr modum contigui, aut coniinui, ncgatut
quamcouertitur aliquibus partibusnutritx car-
continuatur
iuxtapo-
falfum.
fluxt tan- partibus contiguis
ibi
vt iuxtapofitio ex-
antc conuerfionciuxtaponebatur contiguc

luxtapotii- ad partes nutriendas per ipfum alimentum , ita
tur caro aou
etiam poft nutritionem iuxtaponitur caro , in
tur
enim
crit
permixtioncm ad totum per fingulas

eius partcs , quafi fic admifceretur caro noua ficut liquor admifcetur liquori , quod eft
& ex-
conuertitur
continuatur
pcr conrinuationem
54
parti
cludit
, i^
ahmentum in carnem
vacuitatem illam, feu porum rcplct &
,
fitio
ficut
tkm.
caformadctrimentum ,
id eft,
qu3E alicuius fui pafla eft
fed eis
fuir, virtute facultatis rcdricis totius,
quaj
Succtdit par-
argumcntum ; quia
infit toti
fluxum ; non tamen ineft aliis partibus eius

minimis , & perfiftcntibus fub propria forma;
pultricis
ti
fed in ca
tium viuentis,& quae ex fluxu reliquerunt poros

repletos hunwjre fubtili , nedctur vacuum , vel
qui
priortm.
li
alimentum , Sc expulfo
minor
vcl
aut roris, recipitur in poris relidtis cx fluxu par-
ribus pori oniundtis
tionem
patet ad
ro fucccdens
vt
per continua-
nutritioamplior
efle
partc tantum,qua: rcftauratur.
immo-
Sccundx
nutiiiient
fr*ciff.
X L I V.
Diftindio
^
Sccunda conclufio
dcbitx magnicudinis
cft vidcrc, quac partcs
:&hoc
refurgcnc , vt
quod intclligo , fi non
115
debitae denfitatis
fit
&
tantac,quantac futurus cflct in fine trigintaannorum,
vixificttquia tantacquantitatisponitur quodlibet
fi
'
Quxftio I.
fuiffct orbatio in ifto
reformandum
in refurrcdioncj
impediens eum pertingcrc ad dcbitam
Rtfurgtt
?'"> <
e4
^'*^j>"f^fe>
'*^"
,"
J!"*
quancitatcm infra 30. annos, quac contingcretin ifto natura non orbata.
finta*n>m
'"
Hic duplcx eft via hoc cnim vcrum cft , quod rcgularitcr pars prior in corporc ziuoet.
hominisviucntispuriorcftcx pracccdenti articuloi rf^w/^n/^rdico , quia cximpedimento accidentali , vel cx partc contincntis, vcl cx parte conucnientis, vel nociui
:
adhibiti
potcft aiiud acciderc.
Hoc autem eft probabilc.quod corpus illud rcparabitur cx patiibus purioribus,qux
i ^
aliquando fucrunt partcs huius corporis ergo habebic totum illud , quod contradum cft cx parentibus quia hoc fuit puriflimum & de aliis geniiis ex nutrimento
fcmpcr prioribus vfque ad quantitatem fufficicntcm toti corpori.
Alia via nutritio non cft pcr fc neceflaria, nifi ad rcftaurationem dcpcrditi j au- tyfugmmgmentatioautemcftperfeneceflaria, vt genitum attingat ad debitam quantitatcm tatio cjl dt
naturx fua:. In quacunquc ergo nutritione vfque ad terminum augmcntationis ali- /"''"";'''*
""<"-''""*"
quid praccise conuertitur propter nutritioncm, fcilicet vt rcftaurctur illud , quod
fluxit:aliquid autem propter augmentationcm,fcilicet vt acquiratur quantitasdebi- fl^^y^^,^^?
:
ta,etlamfi nihil fluxiflet
& primum quidem non eft de principali inteniione naturx:
Cmpliciter cnim natura magis conferuaret ad
totius
effi
partcm quae
,
fluxit
;,<,.
poflcc
, fi
conferuarc , quam loco cius aliquam imperfccliorcm reftauraret fcd fccundum

cftdcprincipali intentione naturac, volentis attingerc quantitatem perfedam , ita
quod fecundum intcntum eft propter pcrfc<flionem acquirendam primum autem
:
quafi occafionatum proptcr vitandam impcrfedionem.

ifta probabilis , quod vfque ad quantitatem debitam^ illac erunt parcorporc refufcitando,quas naturamagisexintentione fecitefle partcsillius
corporis 5 fed huiufmodi funt illac , quae adueniunt vt augcant , non autcm illx , quac
aducniunt, vtrcftaurent crgo rcfurgetcorpus ex illo, quod primo tradum cft a
parentibus,& ex aliis partibus gencratis ex nutrimento proptcr augmcntationem dcbitam corporis vfquc adquantitatcm fufficientem illi corpori.
Illx dua: vix in hoc confonant , quod quidquid traftum cft a parentibus rcfurget,
quia fccundumprimamviamilludeft puriffimum inter omnespartescorporis
fe-
Huic additur
tcs in
I7
cundum
aliam viam illudeft maxime de intcntione natura: in ifto fuppofito. Sed

difcordant quantum ad partes genitas ex nutrimcnto } quia prima ponit huic adiun-
gi partes
qux fuerunt
puriores in
corporc fecundum totum fluxum vitx
illo
cius.
qux magis cx intcntionc naturac fuerunt de veritatc

Nonautcmca:dem funtpuriores in toto fluxu temporis & magis
Alia ponit huic adiungi partes ,
huiuscorporis.
de intentioncnaturaeparteshuius:quia fcraper prius genitac regulariter erant puriorcs fiue magis, fiue minus intcntx fcmpcr autcm, fiuc prius, fiue pofterius , illx,
qux vltra rcftaurationem neceflTariam dcperditi fucrunt genitx,fucrunt magis dc in,
tcntione naturx.
" Si obiiciascontra vtramque viam,quomodo ergo refufcitains habebit eandem cafnem,quam habuit hic viuus?Dico quod non habebit prxcisc eandem,quam habuit in
Rrfu/citai-
'* ejuomo-
*""*''
aliquoinftantij vclinaliquo
temporc vitx fux. Scd nec habcbittotamiIlam,quam f
^
tadcm car11
M
M
nabuit
aliquo tcmpore, prxter iUam, quam contraxit a parentibus} lilam qui- ^^^
dem totam habebit , alias partes , quas fucccffiue habuit , nunc iftam, uunc illara:
11:..,.
m
&
&
magis idem corpus rcfufcitatum corpori habitoin hac vita,quamficflcc

idem, quod ifte habuit in aliquo inftanti determinato vcl tempore vitx fux quia fi
cflct idem illi pro tali inftanti eflct magis aliud a corporc fuo pro alio inftanti.
fic eft
-^
fOAlAlENTARl
y S,
^
^
'TX E femndo principali
Hxc
do(Sltina fupponit ad veratn refiir-
tJmt nfnt'
vt idcm rc- gtt qufd

furgat in iifdcm partibus.vclaliquibus.quac fuc- ''*"" 1"*
jy
lecfliua.
&c. Hic aggrcdit in

l_>/fecundo hocarticuloexplicarcquomodo
refnrgct idcm homo , & fccundum qua$ partcs.
Supponit ergo ad vcritatem naturae humanz
pertincre non tantum partes c(Tcntiales,vt materiam & formara, fcd ctiam partcs integrale$,non
laiitum hctcrogcncas,fcd ctiam homogeneas,
vniucrfim quidquid fuii aninaaium anima imel,
&
rcdionem eiufdcm numcro
rcquiri
runc de vcritate iax naturi
dum
alitcr
ius
vixerit
nequc
*
,**' *"
refurredioclfct eiufdcm quodcccidit jcufidcs docct ,

cx Scri-
oppofitum Patrcs
&
&
pturisyi/T/i citatis fatis
manifcHc conilat
&
,
cx
oportet crgo vt refurgat quoad
idem corpus in eadem matcria numcro.
Symbolis
Hinc
fidei
reiicitur fentcntia
inkac diHinl.
qHtfi.t.
Durandi , quia ncgat
ncccfTarium cffc vt ea- y,,*-^ p^.
dem
Tniu
;,,:
Lib. I V.
ii6
dem
tiTatetia refurgat
nutnero
Sentendarum.
ex falfo princi-
corruptionis in materia
non habetc ex fe vnitatcm , aut diuerfitatem numericam } fed haec

\ qua tanipfi praecisc conuehire per formam
lum habet adualitatem , adquam vnitas & dipio
quo
r6
putat matctiam
SuMen.
nouum
id eft
numero
non idcra
fore vt ciTet idcm
&
mx
refurgeret ,
, qui
matcriam.
In prirais contra Durandutfi
57
in diucrfa
pric appcllaretur refurredionis
nus,quia vere
facit illud Iob.19.
& taudate
veHrat& edncam
&
vos defepulchris vefiru. Ezcchielis'37. Hacc
huc fpedlantia intendunt refurrcdtioncm

carne cx cadcm maforc in eodcm corporc ,
teria. Quo etiam tendit illacollcdiocledorum
^^ quatuor vcntis pct Angelos , dc qua Chriftus
fimih'a
&
lio^m
fiJei
refurgne
*fi
*" Euangelio
cecidit
nam
nam intcUigitur ratione matcrijE
&
I V.
X I. in con~
LztcnLncn, tn cap. Firmiter. Sym-
de reJurre5iione. Toletanura
fejfione fidei.
boiura Apoftolorum > Conftantinopolitanum ,

vniuetfim Patres
Dodorcs
Sc Athanafij ,
&
&
qui dicunt rcfurredionem efle cius quod cccidit,

ncmpe copotis in eadem materia.
Vel cx hoc ipfo fundamentum iliud pctitum
58
t\ Philofophia a Durando oftenditur omnino

non cohasrcrc huic veritati fidei
,
&
falfura
nam
refolutio,& refurredio conueniunt

corpori vt ab anima diftinguitur & ha: mutationes fecundiam vcram Philofophiam nequeunt
conuenirc ratione anima: rationalis , fed fiibicdi fingulatis fcquitur & corpus , & materiam
ficut
non
participare exiftentiam
tem ab anima
& quidquid
aut indiuidualita-
fit
de
quarftlone,
illa
An
corpus conftituatur anima , faltcm diuerfum

numero eft in rationc partis materiz eius ab ani-
ma. Plura etiam fuppctunt cx Philofophia , qu

JeQuuunt fundamcntum Durandi , quod leuiflltra eumdem
\
rr
j
^t quod non cllct idem numero
Darandum ^""1 ^"
Aii
incon-
uemenitaco-
$x
printipiis
naiuraliliui.
&
corrupto, fi vnitas ha.'c

fubicdlum in genito ,
i formis fumatur , qua: diuerne funt quod non
feruetur oppofitio.feu incompoiTibilitas intcr
:
formas
fubiedum finquod forma fimiliter non
qua: neccflarii requirii
gulare pr.iEcxiftens
t-ducatur de potentia raaterix prscxiftcntis
que
in
eadcm confcruetur
cuc fingularicas,
nlia
&
namad hoc
exiftentia materiae
huius generis obuia
&
contra
nc-
rcquiriSc plura
communia
principia Philofophiae.
Quod
j^
r.i,ntrfen-
tmiaSu"*
vero
aflerit
Suatez, ^fi poflibilefit,
nempe candcm animam
municaii pofle materiae
non
faluarctur in
dem
quia
r/?
eitu
(Kidil.
quod
lif ^j
&
totum
qux
hoc vera
fuit Pauli
corporis
ticfiit
cccidit
,
:
refurrccflio
vt Patres aflerunt
tiufdem quod cecidit

RefurrefHo matrtiae
qna: fuit Petri
comtamen
eiuf-
refurredio
eft
autem ratione
non vcro animae
habct cx
ria
&
illud tanacn dcfiit cx caufa
quaro
termi-<'
fe
ali^s
adualitatem propriam,& indiui"
duaiicatera.
li
Sequitur ex diftis
cum eadcm anima
&
formis fubftantialibus, quae
fimul
cum
aliis
rationa-
60
, refurgerc idcm
numero. Quantura ad animam rationalem nulla
eft conirouerfia; quia nullus hoc ncgauit , qui
afletuit immortalitatcm animx & refurrelioncm carnis. Quantijm ad alias formas idem pa-
fuerunt dc veritate naturae
cx didlis fola controuerfia eft fi dentur in viucntcjquae controucrfia fuo loco agitatur,
eam diflerui in pracraiffis î/?.i i. f/</?. 5. Eadera
ratio eft dc reliquis partibus animatis,eafdem refurgere ; quia licet ad identitatcm compofiti eftet
non fuit clecStorum

fcd tantum rationc matcriae. Nicaenum I. in cap.
puluis qui coUigetur
'
nunquara fuit , aui defiit.

Hzc difficultas potius eft nominis , quam rei.
Fundamentum Durandi eft falfum , & impugnatum ex ptaemiffis, tam htc, qukm etiam in priraa
quaeftioncdiftindionis pracedcntis , nara mate-
hahitatu in puluere.
(jui
jiperiam fepukhra
Ifaiae 16.
'""
fubiedum , fed
noua: produfbionis tam fubicAum
(^ mortale hoc indutre immertalitatem , i ad

Corinth. ij. Seminatur corpm animale , furget
InterfeHi mei rejurgent y
ffiirituale , 8cc. ibidem.
expergifcimini
'""[""f^
quoad
induere incorruptionem
corruptibile hoc
Oportet
Vniiiunumt..
7''* requifit
mea videbo Deum Salnatorem meum ,

quod praccedit , circundaber peUe mea.
&
ficut
diucrfis matetiis quia ad diflercntiam

quaecunque diuerfitas in partibus cflentialibus ad vnitatcm non fufficit quxcunque
identitas ideoquc ilfudindiuiduum , quodficret ex aninia Petri , & corpore Pauli , non pro-
t in carne
&c.
abanima,Sc
fufficit
ratione anieflet
nob ve-
tammatctia , quam forncquit idem totum fieri, aut idem indiui-
ma
duum ex
tamen imperfebam poflTc concipi & fieidcntitate matcrijc numerica i vt fi animie
tnatcria
refurreîo prima-
totius concuttunt
SiAeffi
furgcrc;
Petti datctur corpus
habeat principaliUs
liccr ir^
ficundotTn6ad^.part. licct aflTcrat tefurre(flionem pcrfeftam rcquirere eandem matcriam reri finc
& ex materia
&
Suarez etiam in
uerfitas numeriica fequuntur.
aut Cx anima
ri6corapctit toti,vt tcrminus efti

fubicdum,
ptimari6 rationc materiz , magis qu^m animae,
Sententin
anima
!in
&
non requirantur aliqus-: taiTien requiruntur ad identitatem compofici integralis , 8c

idem refurgct ifi vnitatc tam ynius , quam ajte-
(entialis
riiiSj&dccompofitO integrali frcqucntius agunt

Scripturac , & Patres. Ex quibus patet fuppofitum prajmiflum Dodoris.,
Dico prime conclu/ionem hanc , Scc. Hacc coni
clufio eft communis omnium contra Magiftrum,
6l
Comlufii
&aIios,qui rcnciit carnjsro primigencam tan- communuit.

^11illam "^
x\\m cfledc vcritatc humanac naturx ,
&
folam refufcitandam. Probacum cft contrarium

f opcrius , nempe carnem nutrjmcntalcm etiam
efle de fubftantia viucntis. Exclufa ergo harc
&
tenendo carnem nutrimentalem

optimc probatur con- >;,) refiirgeclufio per rationem fubiundlam Dol:oris,& reomnesprcommiiniter receptam ; quia d omnes partes, tesqutfuerunt de fub-.
c
ii
r \.rL
de (ublrantia viuentis, ,. /
quaetuerunt aliquando
-1
T
flant!*
rr
j
reiurgerent vcl corpus eius eflct mimoderatrE entit.
fentcntia
eire
de fubft.mtia viuentis
dcnficatis
nempe
fi
muiuo
illx partes intra fe
percondenfationcm comprimerentur: vei certc

circt immoderata: quantitatis , (i explicarentur
autextenderentur ex fcmutuo pct extenfioncm
illam , quam fingulac habucrunt , dumin viueniuxtapofitionem
tc fueiunt per
quam
Ratio
hmm
fupri
Doftor cxplicauit in finc praeccdcntis articnh :

vtrumquc cflet imptopottionatum in corpore
humano , &t. nimia enim denfitas non eflet
Nimiadenfi-
idonea fundlionibus vitalibus, quae cxiguntde-
t*, t -
bitura
'*'''"
temperamentum
{
ficut in qualitatibus, "ff'"*

*
// impTOper-
etiam debicara proportionera in quanti- -j^,,^,^ A,gf

quac in viucntibus dcterminata cft ad , etrpor
,
gradum ac proindc humno.
ccrtam extenfioncra
nimia ilia denfitas cxcederet debitara proporita
tate
tioncm connacuialem
practerca extcnfio
&
tali
cxceffiua
fubicdo.
,
Si elTet
tedderetur fub-
iciûm improponionatura animx
&
funfbionibus.
,,
DiftinaioXLIV.
nibus
quae in quanticate fupctfluc extcnfa ne*
>
queunc naberi.
62.
StemU tittlmpo.
SecuntlM conclkfic
dicendi probabiles
qux
efi vitleti
SiC'
qui decernunt in particula-
partes refurgenc. c fupponic
primo homines refurredluros cum quancicate dcbica Sc

T*mptTml- propotcionaca iuxca exigentiam , & temperatum iu f N
mencum' complexionis cuiufque , & ftaturx deTtfHrget mcf'
bitz quia vero temperamentum hominis aliud
lui,f^fiMHaliud eSk , iuxta diuerfum actacis gradum , fuTM.
mendum e(l iuxca illam zcacem , in qua ipfum
cemperamencum magis vigec in fua perfediione,
reccdic ab excremis concrariis in medio con:
&
&
&
Erit fltur* iiilens
Hzc
iuda proporcione.
zcas
iu-
e(i
confummata , niedia incer puerilem &

feneftam quando magis floret , &: pcrfedius
ett robur corporis, ob cxadam temperiem, & recedit a copiahumoris & caloris , quibus fubieâeilxcas iuuenilis, Sc abexcremo iiccicatis
ttnfnmmatA uencus
iumttUMtit.
& frigoris
quibus languefcic fenedtus. Hzc eft

fencentia Magiftri in hac diftindlionc ,
communis Theologorum ,
Auguftini 12. de ciuitate ycap.t^. Chryfologi yJrwj. 8i. Anfelmi ,
Sedulij in i.adEphef.^. Hugo idem ccnec tie re,
&
&
&
furreEHone cap. j
Hanc accatem dicic Dodlor efte in Hne
i
3
RtfHrgtnt in
ftAlur eons.
tHmli n.ô.
tutit.
auc
periodo crigincaannorum , vccommunius craditur ,

docent przfati Dodlorcs , &: Patrcs ita
&
vt
non antei
quantitatem ,
talem annum
bufdam
(cu infra trigefimum
quam
:
habcret
annum
fcu
auc habuit infra
iuuentus enim deducitur ^ qui-
vfque ad ;5> quando vcro

attigit 30, eft perfcda ztas , licct ctiam vigorem
fuum retineat , vfque ad 35. reguiatitcr quia
etiam iuxta variam
diuerfam tempcricm , ac
conftitutioncm potcft in quibufdam aliud cona i^.aetatis
&
tam intrinfccis quam extrinfccundum rationcm & vidus , Sc clima'

ex quibus accelerari, aut cardati poccft. Fun-
tingcre ex caufis
fecis
tis,
FHndamtn-
tnm ex Aft-
Sc
damencum huius
(encenciz
communis
cft illud
Apoftoli adEphefios^. jidmenfuram tuatu ple-
fioU.
nitudinis Chrifii,Scc.
cum quia in
ea zcate
fedkione primi parentes fuerunc creaci
quia Chriftus
ita furrcxit
& per,
tum
in ea fcilicet quanti-
mortuus, &:ad exemplar Chrifti omnia func reformanda. Ideo dixt illam ftaturam ad menfuram annorum criginca ica accitstc, in
qua
fuit
piendam , vc infra illara non fic fucura

<5lio; quamuis contingere poffet ctiam
lam infra periodum iuucncucis.
d4
Aliqui proindeiuxca varias ztaccs

aliter
PmoJnt
iu-
HrntHtit
in
in.^ni vixe-
rnnt Mteiii-
tuuinm
Je-
vlttail-
iuuentutem dcfiniunt contigifte
vt
iis
annum fexagefimum , Sc rcfurrcfturosin ftatura, quam habuerunt circa feptuagcfimum quem fcquitur
:
Lufitanus tom.i.lib.^.de beatitud.ejHafl
i.
rt.^. /i.
qui protrahit iuuentutem illius ftacus

a fexagefimo vfque ad ccntefimum annum
&
ex menfura tatis ,
conftitutionc
complexionis dcfiniendam cftc coniicit. Scd
Ntgumr iUtt
fmmiin.
ncquein hoc fcrupulosceft inhzrendum , ncque
fentcntiacommunisleui fundamento defcrenda:
quia fi ex longitadine ztatis fumi deberct proportio iuxtamenfuram
mur
quam
& diftributionem ztatis
in nobis expcri-
certc non dcbcqui vixerunc vlcra annos

oîngentos incipere auce centcfimuro , aut 4u,
rct iuuentus in illis
corpotum,&
Sc vittus purior
non
virtus natura-
eft ratio
cur dicatur
iuuentutem non fuiiTe acceletatam in illis , ficut

in nobis , quamuis longiori periodo fuerit protrahenda. Deinde , Sandtus Hieronymus epi'floLa 17. tid Eufiochium dicit
non
Hierofl.
efte furrcfturos
virum pcrfc^lum in mcnfura ztatis plcnitu&c. in qua Adam conditum fuiftc,

ludzi , inquit , autumant ; quod ipfe idem pto^
bat , Sc fcquitur Marius Vidorinus.
Deinde , debuit proportionari ztati Chtifti
Domini , &c. & , vt dixi , in tanto vigore complexionis Sc alimenti , illa xtas ttiginta annorum erat abundc fufticicns ad acquircndam magnitudinem requifitara corporis , & optimara
difpofitioncm fcnfuum, & organorum ad vfum
fcicntiz , & ptudcnciz. Dicendum ergo magis
cft tum fuiiTe protradbam vitam cx mulcis caufis >
in
dints Chrifti,
qu^m
tem
tardatam eius peifedionera,
in
iis
6^
& macurita-
in quibus fuit pcifeftior conftitutio
& viuacioi fcnfus. Dicamus ergo infra trigefimum annum & mcnfuram ztati conuenicDilli
tem non fore refurrcdlionem an autem vltr^

protendatur ? verifimilecft rcformationcm forc
ad menfuram ztatis plenitudinis Chrifti. An illa fiuenuJc fit
autcmplcnitudo fumenda fit ab anno trigefimo fumtnda fltnitude tnttc
eius, in quo cccpit doccre an vero ab anno triChriftif
gefimo tertio , dubium cft. Vidcntur ptzfati
authorcs citati & Pattes fumerc hanc plcnitudinem abanno trigefimo,in quo manifeftatus
-,
cft
per do^lrinam
ôd intelligo
fubiungit
(i
& przdicationcm.
mn
fHtjfet orbatia
Scc.
Dodot exceptioncm ncmpe
Hic
ex im-
66
îd de
batie
peruentuta ad debi, aut non clTct

tam ftaturam fuz complexioni congruam,alias Ci
non cflet impedita , tunc mcnfuram cius fore per
reformationem corporis iUam , quam alias habi-
fedilit.
pertingerct
tf^
^ im".
pedimcnto , aut otbatione aliqua pcrfona non
tura eftcr, feclufo impedimento.
x hoc
fcquitur primo
ftatura efte refufcitandos
quam
non omnes
\
eius
in zquali
Ntnetit
fed quemlibet in ca, tjualit m-
exigit eius conftitutio
iuxta exigentiam indiuidui
proprium
&
non impedita,&
temperamcntum
nibut fiuHr.
& non impeditum. Hzc cftlen&
czterorum. VnMagiftri ,
de illud Apoftoli intetligunt , quantura ad plenitudinem Sc menfuram ztatis Chrifti ,
iu
uentutis non vero quantijm ad zqualitatem in
ftatura , Sc magnitudine, quia in his ctit aliquotentia
communis
&
iuuenilem ztatcm contigiftc circa
quamque
lis
rum minor aliquorum maior
hominum
qui ante diluuium vixerunt longiflima ztate, in

quibus Pcrerius /'^.4. in Genefim , ejuaft.\. aftcrit
tttniiHT tUi- ./tgidius

ttr.
refurre-
117
centefimum annum. Dcinde , quia tum fuic perfcîoc confticutio
Sahhicfc'
cunda concludone comprchendit duos modos
ri
Qu^ft.I.
& cxigentiam
iuxta dcbitum
>
indiuidui.
Quod
d dicas animam perfcdiorem magis

ad informandam cxtenfiorem materiam ergo maior quantitas ipfi debetur.
Refpondetur ncgando antccedens quia pcr-
aptam
eftc
^7
OUtltit,
(e(k\o
fiue,
animz
accenditur intenfiuc
Situtvr.
& non exten-
& maccria & fubiedium cius dcbet confi,
fccundum perfcdlionem idoncam opcrationibus quod eft tcmperamentum perfeftius

cum fuHicienci proportionc tam quantitatis
derari
Vnde ex maiori quantitate

non fumitur pcrfcdio animz fcd ex
quatra qualitatum.
corporis
przdifta proportionc, vt patct in anima Chrifti
quz tamen non cft fortita corpus

quale fuit antcriorum hominum
in primaztate. Vndc , quamuis anima exigaC
pcrfcdbifljma
giganteum
quantitatem idoneam corporis , cimquc dctcrminet ; id contingit fecundum requifitaiii
ptoporcioncm zd
ejft
Sc tptrari
>
tam per
fe,
quiiun
VirftCH
flaiurt
vndt
:,,
quam
^8
"Reformabi-
per qualitatcs
Auguft.
&
magnitudincm
iuxta
replicationem partium eius in dfuerfo Htu
connaturalcm fuae peifedioni.

Sequitur fecundo omnem imperfeiftionem
corporum rcformandam efle
Vnde
tur imperfe- fiue in prinatione.
Si corptrS.
V. Sen centiaruni.
Lib, I
ii8
uitat.
Pî autem
9.
gruemia
HUt ideo
inexccffu
fit
inquit
nimium : proinde
cjttia
parum
vndecreator nouit
tJicjHkrn decet rfinteria
qux
& ûodmintts
inde fupplebit
qukm
efi
de-
& cjuod plus
firuata integritate
detrahe-
Potelt cxcedus contingercin quantitamonftruofa qualem plnres exiftimant fnilTe

giganteam. Ca'terum id iia determinandum cft
,
tcrminum ma-
vt ficut viuentia detirrminant fibi
gnitudinis
quxcunque quantitas cft intra taIcmterminum, non eft exceffiuaquoadfpeciem,
poteft autem cxceffiua elle quoad indiuiduum.
Exceffiu fu- Tunc cxccfliua efc quoad indiuiduum , fi acquiperjlutu mt' ritur vitio , & non per virtutem naturalcm augiit.
mcntatiuam via nutritionis, fcd ex caufis acci,
dentalibus
turar
iis
qui ex vitio na-
aut cctte vi(5tus excrcfcunt
tumcnt
corpus
&
vt contingit in
feu potius
molcm , qua aggrauatur

impediuntur fundiones naturales
in fupcrfluam
&
vircs corporis
&
hxc dctrahetuc
in refur-
redionc.
Alia
ff9
mttneh
eft
quantitas
licet
fit
exccfliua rcfpefti-
quiratur via augmenti natutalis
fi
tamen
ac-
erit
dcbita
u-
& ha:c non eft reformanda:

quia tali indiuiduo, & tcmperamento debita eft;
li
conftitutioni
quia etiam prodiucrfis setatibus mundi êtiam
fecundum natutam
variatuc quantitas
cap.
6.
& ratio eft in promptu
tx r^nfim dcBciunt
fic
76
&
quia vircs natu-
aliraentum
ex quibus
accretio corrumpuntur.
reformalio
fupfles debi'
taquatirte,
rarefa-
iHonem.
cx fundamento alias impugnato
&
Patrum
Dodtorum.
eft
com-
Poffibjlem ellc
per multiplicationcm
aut rarc-
fadlioncm materia: doccnt alij, qui exiftimant

Euam cx colta fic fuilfc formjtam,
panes a
Chvifto multiplicatos, vc Magiftcryi^r^ citatus
&
& dijl.\^.
Ilenricus
disiintl. 18.
1.
difiin^.
Aiigud. fitpra.Enchirid.
Altifiodor,
ii.art.
cûtj}. 2.
.ûaj}.
lih. 4.
fummtc
Durandus /' 1.
Richardns
^. p.
i.adG. Gabriel
& lo.
/''JC
Ephcf^. Donecoccurramtt) in virum perfeflurn , &c. Quae perfectio

cric cum integritatcdebita mcmbrorum. Deindc
Trohath,
quia ha;c integritas fpcclat ad pcrfc<Sionera
illius ftatus
in
quo
incorruptionem
reforntatur corrupcibilc ad
&
delcbitur imperfedlio cx
natura ik peccato , quin etiam omnia reformabuntur. Item , fpedtant ad pcrfcdam imitatio-
ncm
exemplaris Chrifti. Prztcrca
qua:cunquG
non cflet in ftatu innocentijc

non erit in ftatu gloriae in quo
impcrfeftio
ralis
crgo a fortiori
corpora inducnt immorralitatcm. Deindc,quaEcunque imperfedio ralis eft radicalitcr ex pcccato tanquam poena deleto autem peccato nor
rcmanebit aliqua eius poena. Maior patct quia
:
corruptibilitas naturae
dundat
cft
cx qua
cx pcccaro
ficut
ralis
defetlus re-
& mors nam in

homines perfcdi *
:
& impaffibiles quantum ad corruptioncm Sc

mortcm & infirmitaces. Ac tandcm corpus defeduofum non ciret aptum pcrfcdtioni animx in
:
co
ftaru
&
ficur
Dci perfeda funt opera
ita
&
rcfurrcdlio, qu.-ccft a (olo Dcofupernaturaliter,

lion patictur aliquem
quarum
defcdlum cx
caufis fecun-
nuilus eric concurfusad rcfune-
ejUAJi.
titatc
Hinc fcquitnr
duh.
Alij tenent
i .
hoc impoffibileeire
i i.disiin.\%,&
his difiini. 19.
vt
.part.cjtufi.î. art.^.
BalTolis
&
D.Thom.
\hi Caier.
ejuctff.vnic.
May rones
Capreo-
in difl.
8.
&
cura
72,
Refurfent
jy/n
Luc.2i, Capillw dt capite
vefiro non perihit
Sc
Math. lo. capilli capittt vefiri omnes numeratifunt,

&c. Acccdit , qnodcapilh" & vngues func animati iuxta fententiara Mcdicorum
& Dodtoris
difi.i.buitu q.\.D.1\\om.in hac dift.cj.u art.^.cj.i.
idcm dicendum
Vniucrfalitcr
eft
CafiOi
'vnguti aui-
*"'' /*"'
dc omnibus
ad perfedlionem abfolutam naturae fa-
aliis,quac
omni luo ftatu.Vnde Do&orfupr.concl.\.

dicitomncs partesredirc, qux fuerunranimatae,
ciunt in
jEt omnia
qi* fpeOant
tam hctcrogenex. quam homoecne.-e, & hrtuittr, "^ '''{*!""'

ptrfiBioHtn
r,
!
j
ei
, cjuidcjutd fmt vere alnfuando ammdtum ant1^^
.
mteUefiiua
_,
vel per fi alicjuid huiits animati
Dixiquidquid
de pcrfedlione abfoluta
nacuraE, fiue ad ejfe fiue ad operationem , fiue ad
decorem &perfedlionern,non autem quidquid
&rc.
eft
eft
dc perfcdtione naturx
iitneii ineU
fis
dine ad generationem
Doiiori.
fcqucntcrpoirc a
multiplicari inatcriam per
omnescumiis,
ornatu nacurac
_,,,,
bilis,vc v.g.
Dco
&
vnguibus quae eft fcntcntia commu- "" "' Oi,

Patium & Dodlorum . in h^c disiina. Aug. ?/'^'""
aa decorem
..
fitpra & Hicronymi tn caput. 10. Mttth. vnct
ntum.
nis
& alij
qui tcncnt idem corpus poni in diuerlocis fimul.vc nofterDodl:or,admittcrcnc con-
& defcdum inquan-
refurrtdturos
capillis,
quoad cxccirum
crgo in membiis.
indiuiduis
firmatiuam.
fenten-
magii
Omnes Theologi
Anfclm. /ofodr.
difiinci.Piici ex vcrbis cit.ad
inquic
P\n\r\'\nenCninead(mdiftiTil.
f*j<J
&
cap.%-j.
duohitsfeûentihtu.tih. 11. de ciuitat. eap. 12. iS.
Conimbriccnfes de gener.lib. i.
cap.iS.art.t. icnfnies problcmatice polTe vtramque fcntcntiam defcndi , auc ncgatiuam , aut afvnic. art.
tim nfgati-
Hugo
&c
ûifi.de veritate hurnand naturd.
in
Mia
cap.
qua: funt dc decore
fe-4
fiec?An multiplicatiojie materia; lecundum fitum, an additione nou^r Primura tcnet Magi-
dm fifftbilit. hunc modum
replieatione
&
&
flbl.61
dtioncm. Eadcin vctitas patet ex pra'miffis:quia

eciam natura pcrfcdle refotnuibitur in lingulis
Duflex mo- niunis
frimtu per
Idem dicendum eciam quoad orbos , & eos

qui moriui func in minori ftatura , & infantcs :
quia hi rcforniandi funt in debitam ftaturam
qnx inelTct alias nifi impedirctur. Dubitatur inter Doclores , quomodo reformatio pra:di<Sba
ftcr
'
dariis,
!uemedofiet
diu allaturi trant, <"

S"
cap.19.
Idcm dicendum deorbis, rcfurreduros inte& membris vt communiter Patres

& Doftores affirmant. Clcmens Roman. Communtt
/'"'"*
lih.s.confHt.cap.6. TetluUUnus derefurrei.c.j7.
12. epi65. Hicronym. epifi. 17. cap.n.
ftatu innocentia: nafcerentur
fpecici
Sc qui poftcriores funt ex detrimcnto caufarum

Vni* ritur funt minoris ordinaric ftaturae , vt patet ctiam
excejfu^ nut
ex Cypriano aduerfus Demetrianum. Auguft. i j.
decremetum
tie ciuitat. cap.^. ex Plinio lih.y. Hifier. naturalis,
infintur.
cjuod
Excejfm Htn ue ad ftaturam ordinariam in aliis,

fHperfluut
& dcciuitat.lib.il.
iScc.&cap.S^.
gros corpore
tur, Scc.
te
fententia Auguftini in Enchiridio c.85. fietferadiiimplendum effe cjuodforrnt defiit : natu- tior.em nou*
eft
ram non effefraudandam eo
vhi&cjut
_j
ntformam
Jrifuntihtu
eji
nulla erit deforrni-
incongruentia partium
faruajiint corriguntur,
>
non efipartinm con-
&t
ratcfadioncm , aut adiedlionem

r.oux quantitatis fieri maiorem.
In propofito autem non idcm contingif, fcd
reformatiofit per additionem noua: materia,
praeterea per
Aijguftinus ii. de ci-
aut ideo efuid ojfendit , cjuia
tM ,ûamfacit
cet,
fuic
cric
in ftatu vitac corrupti-
femenquod
eft dc fupcrfluo inorquia in ftatu gloriae nulla

geucratio, ncque nubcoc , ncque nubencur.
:
Vidc
,:
DiftindioXLIV.
nucrimentali habuerunt. Ita quofdam tenuifle

docet Abulenfis in cmp. zt. Mtitth. Û4fi.\i^^. Qc
J.& reliquos Dodores hic.

Rcrurredioetiam erit indifTcrentia fcdius , in
qua fuit viuens. Tertullianus Ub. de rtfttrttQitn*
videtur fententia Auguflini,/(^.ii.<icrii>.r^. i j.

ip.zo.^ zi. nam vidcturnegarc aliquid corpo-
ftnmtimficsf.6o.
xtu la Ttfmr-
&
& 61.
Hieronym.
ejMjfoU xj. cmp. ii.
tptfi.6. cmp. 1
Augull. ii.tie citutmt. cmp. 1 7.
Chryfoilomiis homil.71. in Mmtthtutm. Beda in
Lmc. xo. 6c omnes Theologi hic. Hanc vcfita-
rtQUmt,
tem fufiusprobant authores,
Sc fpeciatimigi-
TirrtMt im
dius Lufitanus f.6.<frf.).$.4. Fuerunt enim aUqui

bsf nuuniM,
errores antiqui circa hanc veritatem i nam aliqui
negabant fexus in
foliim vlrilem
refurre6lione;alij admirtebanc
fcd vcrba Cbrifli
Ntquemihent,
humani
ris
perire cx illo potifllmum loco
gelij citato, vbi
Dico prim6 , primigeneam carnem rcflitucnj

hzc efl communts Theologorum , Magi- rrimm eenflri , & Hueonis de SanAo Vi(ftore locu cit .fupra; clufto.
Dodoris hic , D.Thora. ^nttH. i.mrt.i. ûttft. j D. ^"'"J*"'*
"^""'^
Bonauenturz in i.</i/?.jo.<rr.j.^(M/?.i.& Richar- ^
di lA 4. <^.44. rr. I ^^.4. qui dicunihanccacd.im
nem eflc dc principali intcnto naturz;quibufci)m

confcntit Dodôr hic
nera.vt
communcm
& vterquc (exds fpedlat ad perfe<îonem & intcgritatem naturae & ad confummationem vir-
batur
quia
tutis.&vitij.
ciei,
Di ii fatmt-
Si aliquis curiofus interrogec de
tarunt fexum
in
iis
qui rau-
qno determinatc fuerunt
vt
fccminz , quz tranfierunt in viros?

Rcfpondetur refurredburos , vel in fexu prin-
illz
& formz
illa
debet
ex na-
cius
quod
turaprimum receperunt quia illa mutatio cft

merc accidcntaria. Sic dicit Richardus Herma-
fuit
phroditas rcfurrecluros in fexu vtri.qui
efl
tcm
cipalior. Sic etiam dici poifet de
fceminis
vt viri
vcl ccrtc in fcxu
quem
prin-
rmtur eerpm
md
Jtbitaui
/ImtHrmm.
de fubflantia,
" HicdHplex efi tM,&c.SuppoGta vtraquc conquz docet quz partes reftituentur , &
non omnes reftituendas e{Ie:hic fubiicit duplicem
opinionem, vtrimque probabilem. Vtraque autcm conuenit in hoc , quod caro primigenea re-
quod prima opinio

ncm ^rimigcneam
augendam ex
vel
autem in hoc
fupplend^m efle car-
difFerunc
afferat
carnis nutrimentalis
quz
partibus
fuerunt puriores
&
prim6 aggeneratz , vfque ad debitam quantitatcm quia nempc caro purior , & perfedior ,
&
partes perfedliorcs afl^^mendz funt ad integritaSittuuU efi-
tem corporis.Secunda viadocetillas partes,quz

additzfuntad augmentum , magiseflede intentione natorz , quam illas, quz tantum per accidcns intendit natura ad reflaurandum deperditura pcr nutt itionem , qua nutritio cfl : ideo-
Vtrmût fr.
kmbilu.
oHtau.
Nm tefmme
9t4ditmt.
^"rtm
ifi-
inquit
Refpondet
& benc
<jHomtdo
hdiietit
etmdem
viHm.
tjHttm bmbHit hic

,
quod non habebit ean-
dem carnem quam habuit proquolibet inflanti

,
fnz vitz
aut pro aliquo deterrainato tempore
fed primigeneam
,
non
&
aliam
cameii totara
quam aliquando
quara in toto fluxu
quam quifque
,
habuic
monuus
fuerit primige-
imo non refurreûros
aliquos
cum
carne priraigenea. Hanc fequitur iCgidius Hufitanus tec. cit. ftdft.^. ttrt. 7.
raagts ex profcfTo
&
fi
eiusquod primarid
ncmpe quod
fic
purior
cum
toia carne , quara in vita cam primigenea , qu^m
tirt.tf.
ptimam
tia
quz efl
Anpar-
quia rccepta ex iBm

,
rcliqua
tjlfu'
'''
virtutc caloris naturalis indiuidui
ratio agcndi
quam
fic
fubflan-
quia perfe(fliu cffcAus
redundatexcaufa. Dcinde,quiaininfantiaplu- impeJimen'

i func impcdiroenta , ex quibus putitas in carne '"*" '"/"*'
"**
nutriroentali impeditur, ncmpe calorexcedcns,
humidicas , ex quibus plus alimenti dcfluit
quam conuertitur in fubflantiam , illud ipfum
efl fubiedum fluxui ex nimio humore. Deinde, Cmler /-
&
&
virtus caloris naturalis rcroittitur in progrcffu
non
"j^
"*-
adei ^,vJ^^^.
efiicax in orani fua iCtione ad conuetfioncra , farum xtn*'
/icut caufz nacurales generationis , quz plurcs rmntimm.
perfciîores ad cfFcdum generaconcurrtitit ,
tionis , qu^m fit caufaagcns ad nutritioncm.
Probatur idcm antecedens quoad fcmndam
yj
pat tem , nempe illam cflTe magis de intentione Trimigenim
"'
i]aturz:quia nacura non agit ad nutritionem nifi '^Hf
ztatis ex freqaenti aclione,idc6qae
efl
&
"
***
per accidens,quacenusincendicconfcruationem '^^'*'*
prim6produ6ti,
& reflaurationem eius, idcoque
ceffac adtio nucritiua in flatu
gloriz
vbi nihil
ergo magis intendit natuta conferuare carnein prirotgcneam,quam nutrimetalem;vnde fi poflet aliis confcruare illam,
non agcret ad nutritioncm.Probatur confcquen
tia;quia eoipfo,quo peruenit indiuiduum adroadeperdetur
aut fluet
fibi
dcbitajn^cefTat
motusnaturz ad
ipfa intendit
ad perfe-
kionem indiuidui prirod produ^li, & non propterfe: ergoetiam cumintendatnutritioncm ad

conferuationem eiufdem magis intendit ipfum
indiuiduura quoad fj/e fubflantiale priro6 receptum , qu^m nutriiionem ; quidquid efV propter
aliud intentum intenditur minus quam aliud pri-
mum intenditur:fic etiam ipfa generatio,quz in-
His opinionibns addi potefl terria ,

qaarta:
nara aliqui docenc refurre&'onem fore in carne
nea, n^cne
e*m
cfl rcflauratio
erit
priroa geneiacione,& vircutc caufarum
augmemationem , quam
&
& vnitas ciut-
& proprictatc indiuidui.
gnitudinem
Etfioinicimi
habuir.
Tertim
teccdcns primuro probacur quoad
"
habuit
7y
crgo
que partcs ad angmentum adie^tz refuroentur,

tanquam magis ex intentione primaria naturz
fpcftantcs ad veritatem naturz. Vtramque tenct
Do6lor tanquam probabilem.
cttmtm ,
Selmittir,
totaflunt:
fi
enim
autem caio
ftifuetur in integruro
Primim fiit.
refnrrediio
cecidit
efl
Patet confcqueiuia,quia
qui nequit agcre ad pcrfedius
Dufltx vi4, clufione,

rijfdm-
ncquc certum
AliqHx locutiones Patrum , qui obfcure

loquuntur in hoc punlo,inteIIeigdz funt,quaado ncgant fore fexum, aut difFercntiam in rcfurredlione , nempe ad vfum concupifcentiz,& generationis, aut nuptiaruro.
fum
transforroatis in viro$:vel aliud contrarium fuftineri.
74
reftitui.
-,
illis
efl purior
& magis de in- rtihati.
& primario connatuialis fpc- }uimfritnm'
inten'
& confequentcr raagis dc fub- tiiinIXnmturm.
,
in illa raagis faluatiir proptietas
indiuidui
& alij eandem condufio-
rio
flantia indiuidui
crgo
tenent in hacmatcria. Pro-
caro
illa
tentione naturz
dem
cipaliori
Euan-
dicuntur capilli non pcrituri.
mîu tiiibemHr contrariam veritatem infinuant

,
tttik fixmm.
119
Vide iCgidiuro Luntanum ^d/t.7' tirt.i.&fe^^.

& Suarem tom.i.tH i.pmrt.tUjp.i^.feEl.6.& ttm.i.
*^#- 47 /*/?
73
QusftioL
Quarca fenccncia
afleric
refurreduros
tenditaradmulriplicationero fpectei
& confer-
uationem , ceffabit in flatu gloriz , quando finis

ille iara complcte acquiritur. Sic etiam natura
intendit conferuationem alicuius propcer ejfe ,
quod in prima fui produAione recepir.
Anrecedens idem probacur quoad certiam
partem , nerape carnera priraigeneara magis efle
magis eciam
connaturalem fpccici & forroz ,
&
participaie
p;,^
^^^
inttnduur i
'r*
ûmmtntdii.
I20
V. Sententiarum.
Lib. I
participare rpeciiem ex iTitentione
naturs qua
faciendam per Chriftum

ftautandam , & fatiandam
pertiiKt principaliter ad inccgTitatera indiuidui.
Probatur , quia illud eft primario intentum k

turtfequitur natura, quod cx difpofitiont &c efficacia caufatnteottonem
jum nataralium ,
caeterorum concurrcntium
f"*l*
determinatc producitur , & quo produtilo cclfac
C^ro frimi- motus in finem ; fed caro primigenea eft talis:
natur caro peccati
Intentio na-
ftlortis
&
tur inttntio-
cum nequeat aHterexiftere, quirh
nene caujarti.
& virtutem
anima
fjc illa:
jg^^mi,
g^ difpofitione caufarum neceflitante
Uemde fof
&
1-
<
&
lecundum aequiualcntiam^vel inquantum

fit primigeivear, vel inquantum virtutc
fg
naturalis primigenear,
partim
eft
produifta
&
reccpti
ergo in refurrcdione de-
hunc ordi
nemfaluandum.
Confirmaturfecundo ex Apoftolo
8o
firmatio.
calolris
parentibus
i,
bet primario reftitui primigenea ad
Sfcundacon-
luccel-
fcminari mortalecorpus
qui dicit
jg
fgj corpus fecundiam carncm primigencam
Corfut femi- r
\r
r
ruit iprimario leminatum; ergo iccundum illam
,
i car, .
natur
tn
^
r\
i
n* prtmige- ctiam primario rclurgct. Probatur roinor , quia
nea.
Chriftus , vt fecuiwlus Adam , reftaurabit pri.
jîi^
Caro primigeneainpri-
mario , quod in primo Adam fuit corruptum

primario , & fcminatum fcd caro priiîgenea
mo
^^
fxtente
corrnptii
re-
'^
,
a
,
ftauritbJur
ferChriftS.
&
ex
g,,^ propric ex Adamo eft tradta ,
^
r
qiiatanquam
proxima caula communicatur pcc
jijj,
./-
catum originaIe,& concupilcentia

que funt eius poena;
hlius
Adam
&
per
quam
&
vel
niors,
in
projnic narcitur,& dicitur
qua
illa*
autem pccnz vt concupiicentia, & mors , ficuc

dicut ordinem .id debitum peccati, & ipfum pcccatum , quod pr.-ecefllt , ita eriam necellario dicunt ordinemad indiuiduum in ca carne,inqua
nafcitur fubiedbum peccato & rn qua primo debitum mortis, & concupifcciuia: incuirit tanquain excaufa: hacc autem inete per accidens
conueniunt indiuiduo ex carnc nuttimcntali ,
& non aliter nifi vt dicit ordinem ad primige,
neam eigo primigenea vt

:
patet cx didbs
diiiiiK,
frtdeftina-
& fc-
&
cuiulum intentionem natur.x & caufarum

fccundum difpofitionem diuinam prxdeftinationis per quam primo fcminatur , quod mottale cft.quam quod fpirituale,ex his, inquam, fequitur carnem primigeneam primo fpedlare ad
proprietatem indiuidui , & efle connaturalem
fpcciei & formx , & etiam ex difpofitionc diuinx prouidcnti^ , & reftaucationem depcrditi
,
Orô
pcr refurre<lHonem,qu* reftaurat depetditum ea

ptoprietatc, qo depcrditum
cft
&
feruata re-
ciproca intcntionfc,& otdinc oppofito ad lapfum.
8l
Confirmaturterti6. Ideoomnescommuniter
Theoiogi cum Auguftino
quando eadem materia
lih.it.de t:-Mitat.cap.io, TeniattnfiK
fucccfliuc
fit
in diuerfis
'.
dc vcritatc naturs , vt fi quis carnc alterius vefcatur , conccdunt , inquam , cam reddend^ra
priori , in quo fuit , potiori iure , quia per acciex intentione nadens eft , quod ci fluxcrjc,
tura; illi prim6fuit propria Ccd eadem ratione
feruato ordine in ipfo indiuiduo, caro primigeprimari6 ex intentione
nea fuit eius propria
naturx
caufarum , cx quibus recepir ejfe caro
veronutrimentalis fuiteius acceflbrie tantuili,&
&
:
&
&
per accidens, vt fuccedit per

nis prioris
qua: decidit
modum
crgo
reftauratio-
reftitui
debct po-
primigenea, quam nutrimcnralis.

Exhis patet ad fundamentum Lufitani , qui
hanc iententiam communem rciicit ^. i.art.j.
reiicitex eo
cft
quodcaro nutrimentalis non

,
ttiinus
quia
Jfg,*-
'!"" '""^
fundamentit.
quam primigenea
de intentionc naturas,
qoe minis participat fpecicm
8l
Reiicitur se-
fententia: tentia
fundamentum cnim communis
J.i.
ne-
dc fubr
fit
ftantia viuentis.
'
tius ei caro
& rcfurgere immorta-
sliiipaenit.
feminatur eft pricifum fubie, quo

ftum horum debet inquam reftitui , & fanari
&
& quod excaufis,
mortisdebiio,
& modo
r
c
. r
j
aut rundalemper
tormalem,
dependentiamaut
r
r
_
nicntalem ad caufas , ex quibus rccipit ejfe:
iHutdui pro- fed hic ordo pricisc inteltigitur refpcitiuc ad
ducli.
primo produdum ,
quatenus eft ex caufis
ergo feruato hoc ordine indiuiduum magis exigit carnem primigeneam , quam nutrimentalem.
^'.""*",."' Sed in gloria fcruabitur hic ordo , vt denomig '"'*'"
natio ', & refpcdus
inter patrem & filium non
r
nem patru,
^n j
cellabit ergo debet rcftitui illud in quo pnma^filij.
ri6 fundatur talis refpedlus non autem funda2IU fnrtdatur tur in came nutrimcntali nifi valde lemotc ,
ferfetn carjjpfpfj^ -yj^ j[|a ^Qp, g(^ ^y. parentibus , nifi
.
&
cupifccntia,
tnatio ex de-
faluentur pra- corpM , ej

animam.
& carnem prim6 fcmi-
tJone efFe(ftus,& ex ordine dcbito caufarum dicit
^vj
cbfeientt
naturali in-
hzc omnia
mercnaturalitcr,
confir-
citim
& acceftbric, ad reftaurandam Car pnmtpriorem ita , inquam , debct corpus illud,quod â"^^J^^','i
primario fcminatur incorruptione,peccato,con- forti &
fcd haec
omnia concurrunt refpeftiuc ad carnem primigcneam ergo iliaeft magis connaturalis indiuiduo fpcciei , & forma.
Confirmatur indiuiduum produ6tum in ra-
79
ctiam
frtma
eft:
natam,non vcroad carnem nutrimentalcm, quae

vt talis eft , non feminatur in peccato neqne
per viam concupifccntia: maris > & fceminx ; fed
illudprimarioj&pcrferefpicit, ad quoddifpofitio connaturalis, 6c neccfljtas inclinat
ita
cisc refpe^kiuc ad corpus,
g^ ^^
primario
&
virtute caufa-
dcterminato indiuiduo , ad quod cauoidinantur

forma etiam fequens fnb-
j.^^^^
cum co quod
&
qua primo femi, & debitum
parationem peccati originalis ,

vc faluaret
filium Adam, qui propric eius filius cft , vt fal- Chrifiui veuaret , inquam , quoad corpus , quod traxit cx
llg^^,"]^.
Adam , quoad peccatum ex co contraftum in ^y^^ ^V
&
fcquitur inclinationem caufarum
in
concupifcentia
lapfum. Si ergo Chriftus primario vcnit ad re-
g,nepttmo
^
jjj^ magis etiam eftconnaturalisfpccici ,
tntltaacau- f.
\
^
,^ ",
^
rorma*.
Frobatur conlequentia > quia Ipecies
p^
illam magjs cfle rt-
vt vera reftauratio in reftituendo fer-
uet proportionem
Speciesfeiim-
vt
Refpondeturquantiamadprimumeflcfalfum,
probatum eft ex diftis ; quantum ad fecun-
Reênfio
/""'
dum non
valct confcqucntia , fit de veritate fubftantis.&animatur :ereoperindeparticipatfpe- ^*''' f""''

genea mri
j
c r
n
ciem , & iormam quia aliud cft participarc per V^^^ ^^
fe fpcciem , & formam , aliud eft participare per ^,îg î
accidens, quantiim vtrumque ad perfedionem nutrimtntafinis ordinatur exintcntione natura; , & caufa- '*
rum:nam caroimpurior etiam participat forma
liter
naturam
fpeciei
ticipat primario
turac,
.
qus
\
rcfpicit
,
'
& formas
tamen non par-
& fecundijm intcntionem

quod perfcaius eft,& ad
'
,.
intendtt^
illud fri">'g""'';
aliter nutrt-
magis inclinatur,& intendit ipUim prac rehquis.

ficut autem in ipfa nutritione intendit conferuationera indiuidui, quoad ej/e, Sc operationes. fic
ctiam tnagis intcndit carnem puriorem,licet ipfa
inipura animetur. Eodeni modo in propofito, vt
oltendimus , caro primigcnea intenditur primario a natura , & licct intendar ctiam carncm nutrimentalcm eam tamen intendit fecundari^,
per accidcns , ex vi primae intentionis, qua
;
&
intenditptimaii6<r//?,&conferuarf,&reftaurari,
& noQ aliter
Aliter natu-
nara
intendit natura nutritionem ideo

caropriroigencaex intentione naturx primari6
:
fpc(5Vat
,fnii^
1,
Diftinaio
XLIV.
rpedlac ad fpeciem , eimque parcicipar. Sic

eciam natura incendic primario fxpc cfFcdluni
pcrfcdliorem , & quando nequic iilum accingere.incendit lecundario qiiod poced. Incendic
prxcerci ciFecftum quem nequic immediacc acringere , ideoque via gencracionis
alceratiouis procedic pcr mocus incermedios quia nequic
alicer peruenire ad finem ; hos aucem motus intcrmedios incendic cantijm fccundario ,
pcr
accidens.vc concingitin ipfa gencracione viuen,
&
&
Redc
crgo dicunt communicet Dodores,

comparando nucritionem ad carncm primigeneam , inquanciim natura intendir vtramqiic ,
quod nucricio cancumfecundario inccndicur ,
per accidens a nacura, vc primacio incendic cunleruacioncm primigencs.
Secund6 dico nos non rcfurredluros prarcise
in carne , quam quis habec , dum moricur , fed
in carnc priniigenea , quc fupplecur alcero ex
diiobus niodis , quos admitcic Do(5lor in fequentis.
&
8)
Stc-auls ctmtlupo.
commu-
cibus. Ha;c fequicur ex didis , eftquc

OhitlHo Lm. nis. Eam impugnac igidius laccit.urt.^.ex
JitMni.
Hx
fermulii
Patrum
tjui
munibus formnlis Patrura

dicunc mortuos refurgcrc
in qua iportui lunc , & qus
&
comScriprurx qui
,
crgo in
illa
iacuic in fepulchro.
reffuros in
Toleran.
cenjlsti/nui
& morimur,
nem
refurgerc
quim
fir
mortua. Chriftus
&
Bcata Virgo rcfurrcxerunc in carne, qua morcui

funt. Sic eciam refurgenc ij , qui in die iudicij
mocicncur , de quibus fupr* egimus. Deinds ,

dicuntur morcui fufcitari ex fepulchris , & pul~
uercs a patribus, vc paccc ex mulcis Patribus
&
aliud corpus relurgcc , quam quod moriendo feminacur. Deindc,quia idco reliquia: , &
ofTa Sanfkorum ab Ecclefia coluntur quia in re-
non
furrcdkionc func immorcalicate donandx.
Vlcimo quia reliquae fentencis non cobacrenc Philofophia:. Hzcille.

Rcfpondccur vnica rcfponfione ad Parres ,
Scripcuram, ne diuciiis huic maccriz inhzreamus refponfio aucem eft obuia ,
ex vcra fen,
&
84
&
quz non
tentia,
cultatis,nifi
Imtintio
Pm-
trumeentrlo
htrttios (y
facit ad
metc
fcopum
praefentis difii-
vcrbaliter.
Intcndunt ctgoPacrcs parcim concra harrecinumero rc, qui ncgabant eandein camcm
co$
furgere
Thdofcfhos.
fcd aliam in fpecie
& Epiphanius
eandcm
vt
Metho-
docuifreOrigcnem ferunt;
tlomm tm- vcl etiam in fpecic diucrfam , vc docuic Eucychius Condantinopolicanus apud Grcguriuin
//^. 14. moral. cap.i^. ad cuius crrorcm loc.cit. alludit Gregor. M^.33. ficut&ad errorcm aliodius,
ergo non refurgcc caro primigenea
ram hzrccicos anciquos , quam Philofophos

qui negabant refurrc6lioneni , vcl abfolucc , vc
Philofophi , quia pucabanc nihil corrupcum poffr reftaurari ; vel vc hzcccici negabant rcfurrctiunem , quia iam fafbam pucabanc , vc Hymc&Philccus i.ai Timotheumx. vel cantum forc in anima , & non in carne, vt Marcion,
nziis
Hicrax.Carpocrates.Conctahosdificrunr Parrcs
allcreficcs in eadem carne , quz morcua cll , nos
rcfurreluros, non in alia. c huc fpeâc eciam
pulScripcura de rcfufcicacione corporum ,
&
uerura
er.
fcpnlchris
Scoti Oper.
qnod efl etiam vcrifliraum:

Tom. X.
auc alia
rc
morcua
fcnfu
cft in
Pacrum
quia pcr inorcem
incdligunc corruptionem, fiuc cotalcm carnis,&
fupremam liueconcinuam ; n.im tjHttidianmdefediu corrHptionu , inquic Grcgorius , eji tjimdam

,
Pacrcs crgo fub appeljacionc
proUxitas mortii.
carnis
fiiiic
morcuzcomprchendunc cocum quod dc& quod rcftauracur. Dcindc qu6d dican,
cur refufcirari morcui ex fcpulchris

colligi
& animari in
rcfurre<flione
&
nihii obcft,
pnhicrcs
quia ncque caro primigenca fola reftaurabitur
fupplcmcncum ; &
loannis muri quamuis
fcd ctiam alia rcquifica ad

ficuc dicicur Pecrus filius
cx fuppoficionc concrarizopinionis
qnam
reccpit i loanne
nis
dc
dicitur Pctrus
morruus
maner
nihil car-
ita
etiam
rc-
,quamuis
rcfnfcirari
primigcnea, quzfluxit , adiiciatnr & fnpcrflua

abfcindantur, liccc aliquando fucrint de naturar
,
vericatc.
Ad cxemplnm dc Chrifto
gine
magis
trimentali
&
eft
non
in reliquis
&
probabilc
fatis
&
Beatifnma Vir-
oftendac in his carncm primigcneam
lam manfilfc
niil-
cunc aliquid erit ; quin im6

totam carncm priroigcneam
fluQre
&
quia purior
carne nu-
quz habct admixcam
corruptio-
non
inJiCTcrent
Ad
extmflH
'"-W^cy
""* ^"^*"
cft
prz
rcfiftens corrupcioni
nem
quamuis etiam
aliquz parccs carnis primigenez fluant , alias C*mtm
cx qua facilius fluic
reftauracione
fed quia in
"
'
carnc primigcnca anima ratiunalis , vc dat
probabile etiam cft
effe , fuit primario vnita
fri-
>"'""""'*
toto Honflut-
inttirm
candcm vnionem
conferuari cx parcc
maximc
&
magis ncccirariis ad
funfkiones virz , quoad potiorcm partem
quam includunt & quidquid dc hoc fit , excmplum non conuincic , quiain Chrifto &-Bca- InChriJto^
cifllima Virgine ob pcrfcftionem ccnipcramenci ^''''>t p*rsi
in parcibus folidis
primigencam quoad "**/**"

przcipuam fui partem , vc pamra cius fluxcricinquibus nucricio magis ad augmcncitiodico remanfillc carncra
ncm,quamad
rcftaurationcm fuit oidinata: nain
prima zcacc mundi , ob perfcdlioncm contemperamenri ,iuucntus ad lonflicucionis ,

giorcm pet iodum , Sc ztas procrahcbacur , i fortiorc in Virgine , Sc Filio idcm afrciendum cft ,
quoad pcrfcctionem ccmpcramcnci, quamuis per
fi
in
&
hoc non ncgem eciam aliquid eius carnis fluxiffc,& eos naturaliter indiguifn: nutritione.
Ad aliud quod obiicic de culcu rcliqniarum.
Refpondeiur Ecclcfiam przccndcrcaliudmo- Rejjmijit i

ciuura cultus , nempe quia Sanî quoad ani- ''i^d tjnod
inam funt in czlo , & fruuntur Dco , tanquam ^""'
eHlrH rtU
amici eius, & in mcmotiam operummirabuiuin, aMinmm
quz in przdidis reliquiisDcus per ipfospatcauic , & bcneficiorum reccpcorum vndc non ad
Cnltm Seftacum fucurum San(ftorum per glorificationem tlelitmSttncorporis refpicic
Ecclefia , fcd ad przfcncem ,
/ '^'**
'
rura, qui negabant rcfurre<5kionem fore in cadem carne. Parcim cciam Pacres impugnant
12
quz fluxic in omiiibus ncgatur confcqucntia

nam illa locutio Pacruin de rcfurrcd:ioiiccarnis ^tflimtm
ciufdcm quz morrua cft , excendicur eciam ad ^*"'*'primigeneam & aliam qnz dcfiic quia illa ve-
carnc
Rtfurgemm inilU carne,qutt vinimM,

Deinde quia lâulus dirne ^m cic quod corpus in corruptione fcminacum remcrimur.
furgec in corrupcionem feminatum fcilicec per
corrupcionem in morcc , vbi Pacrcs , & expofitores. Vnde Gregorius alferic nefas elle aliam cardicunt rejnr-
QufEmoI.
&
'
frtftnttm rp
/r
przcericura, vc patec ex procelfu canonizationis, prtieritunt
qui przmictitur anre cultum ipfum ftatus cniin rt^dt.
fiicurus eft
clefia folec
communis omnibus elcdlis.neqnc Ecad fcpulchrura infaiicis
bapiizaci
adhibere culcura,quamuis de cius falucc non dubicec,auc gloria fucura corporis.Ad vlrimum patet efTc
falfum ex probatione primz coclufionis.
Dicoquarcocum carne
oucrimcncalera puriorcra
primigencarcftirni.vcl
,
vel cercc carncra
87
per ."* -
quaui
ftufit.
quam
V. Sententiarum.
Lib. I
IZl
TrohahllU
augmcntum
recepit
requifitum ad
quoad -vtrS- (laturam, quam requitit astas perfedba, in

qut modum
futget. Vtraque haium eft probabilis
:
frtmiffum.
Thom*.
-
Puriore
trimeatalem
veritate na-
magii
qukrn augmentante.
turt,
il(a
qua: eft augmenti.
illa eft
potior
ftntett-
tia doces u-
gmi9tatiuM
inteit'
di.
qua? cft refpeftu
ej/e ,
qu:>m
Verum comparando nuadaugmentum ex fineproximo, & fc-
incertum
vtraquc fententia
ncmpccarnem primigencam
eft
probabilis
puriorem ad debitum menfurx tcftitui , vel ccrcarncm augmentatiuam cum primigenea:nam

ficut refurredlio cft reftaurario dcperditi
primario quod
lius
didercndum
eft
sg
^luarta feH'
,
conclufione
&
qui hac diftindtione
t>ftini.
tate
fimui
cftct,
fubftantiam,
nx
ttAd
primum
qus
fi
&
dc vcritate naturae humacum quantitate proportiona-
.part. quafl
miraculum nouum
quod
D. Bonau.z.
fine necefliitatc aficri.
potcft
ta
vt purificatnr,
non
vefiro,SiCC.
non fore miraculum
primigenea,
quam
& reformatur in
acccf Caro
ftatu glo-
exigit aliam quanticatemdiucr-
de
'-ueritate
mo
natura,
'-v.
rificacionem carnis
morcali
redditur
fubiedbum
fuerit illa
quod per pu,

idoneum quanminorcm exigit
Sc
quas fuit fucccfllue in corporc
ergo vel vno, vci altero
modo inteUigi-
tur Auguftinus.
Lucae
V M.
Ada
difi. i 8. art.
anfuerit
ei fuperflua
Jdem
dicit
Rich.
difi.
Gen.
necnCy
ejfe in
(^
Gen.
q.z, Tofl. in
(^ Verer. ihi. /.4. ad
g-flfutt '-unius in generatione ,
Jecundumi
quo purior futt ,
^ magis
alterim in nutritione
qui prius habuit , deberetur.
ei
pri-
D,
Augufl.
A D argumcnta. Ad primum dico quod cofta non

\ Adam quia practer illam liabuit coftas fufficientes
,
t/^d arg. I
i.q.i. Kichard. art.
natura in pluribm , eiuj
quteft. i. art.x.qudcfl./^. is^
fuit
illa
de veritate naturae
fecundum quod compctunt hominicommuniter illaautem fuit fibidata tanquam fuperfluaquoad fuppofitum, fed neccflaria quoad intcntioncm naturac ficut in mafculo cft fcmcn, noa
tanquam aliquid naturx illius fuppofiti fed proptcr generationem alterius fuppofiti
cft in illo tanquam in vafc ( vnde non eft animatum anima iftiusj ita fuit de illa cofta.
Vcl fi omnino fingatur quod illa fuit cofta fimplicitcr fibi ncccflaria ficut pars integralis
Rcfpondco fcquitur rcpleuit carnem pro ea id eft loco eius aliam coftara
formauit. Primura verius crcdo. Sed dato fecundo, non refurgct in Adam cofta
in
prtfint. ar.
1,^.4.
tranflata,fed
Cuitu
erit
in refurre-
Ad
alia.
aliud, credo
quod nunquam
fuit,
necît vfquc ad finem mundi
aliquid
aique de vcrltate humanas naturae in duobus fuppofitis. Et idc6 refurget prarcise in

ilione ojttod
fnit in duo- vno.in quo magis fuit de vcritate ; magis,inquam,vcl qnia in ipfo purius,ve! quia ma
htu?
gis dc intcntione naturx , pars cius. Si autem omnino contcndatur quod fimplici,
& acqualiter fuit dc vcritate naturac vtriufque Dico quod refnrget in illo, in quo
priusfuit animata, & hoc dicit Auguft. ecpomtur in litcra: ReddituriUtmrftîtif^
In Enchir. ter,
f.8y.C/'ix.
ciu.1.2..
13,
puriji-
r-
exigit tan-
ceniua molc corporis gioriofi
debetur ; fl 'vero aqualiter fuijjet in '^troque ,
Thom. htC)
18
'Tjeritate
cata
formata ne
pro- tam quanti, ab ea , qus debetur ftacurz ; neque

inde fequccur inconucniens , quod-adducunt tatem quaScholaftici nempc dc nimia denfitace , aut ex- tam mixta
quafl-i^S. i^feq. Oppofltum tenent Catharin. in
partem^ qu^fuit de
OhitHii,
Refponderi poteft , fufiicere Auguftinum fohim pro millibus,maximc ciam redueat hanc fen-
ponit duas pntentioi de coffa
9 1 art. 3
ptout fenat.
89
dicas hocefte
fi
&* /utjfe /uperfluam putat magi^ êrtjtmile. Ita Menfz.part.qutefi^S.m./^.. D.Thom.

I
Suftinttu*
ftntentia
fuit
totam rcdire
C H O L
quae
cxcedcret debicam proportionem,
quam
lih.ii. de citttillo
cohxrcntia; fupcrfluum autem in
tirati dcbitae
ex
ExplieatHT
fam
ita
communiter a Scholafticis in
ob rationem afHgnatam fuftic. 15?.
mn
congrucntiam mcmbrorum.
Quod fi quiscontrarium vcllet defcndetcex
eadem authoricatc polfet dici matcriam quoad
rise, fortc
& potifEmiim
locucitatis
&c<]Ma
multis circt, vt tota materia rcfurgeret
foria
& il-
de intcntione natura
de addito
AU' neri
tamcn dicicur ab Auguftino
diettur
membrorum
diuerfum, quia caro
quatcnus ex intentionc naturz fpcdtat primario ad vcritatemnaturx depcrdit.

Quarta opinio reiicitur <i Doftorc in prima
crit
dicit
Piura autem cx his fucrunt animata. Intendit cr- Auîftin.

go Auguftinus tantum hominemtcfurgere intcgrefine fupcrfluitate, aut defedu , cum debita
Deinde rcfponderi
tc
tentia
& fupcrflua, exprefse
rciiam ad illud Lucae. capillHS de capite
& nutrimentalem
nam
non debct
tunc
partium congruentia
mattri* Jiruttta imegritaie dttrahetur, &c.
augmentum magis cft de primaria

qalm nutritio & fic aha
opinio inrelligitur. Qiyd autem contingat eft
,
tenet Auguftinus
decent
ta ftatura:.
intentione naturs
eam non
reftitui
quatenus prarcisc eft reftauratiodeperditi, &propteraIiud kfe intenta fccundario
fed
ficut dicit, tantijm fetuata
fi fpedeturintentio primaria natura: , qua vult^ rei magis quam perfcdionem, quseft per augmentum nam perfe(Stioipfa ad r/Tôrdinatur tanquam ad fincmrlicct ergo natura primari^ intendat <rj^ , & augmcntum:tamen comparando vtramqueintentio-
cundario natura;
magis
& foliim
&
tritionem
Alia
ea citatur
, qua: caro magis fpedet ad intentionem naturz. S.Thomas docet carncm illam,
eft purior,
qux pernutrimentumacquiritur ,
fpedare ad intentionem natiirae magis : quae
nem
& pro
ciap.z I. Capillus de capite veflro mnperibit.
fcntentia cft probabilis,
fpeflare
cam
qua re-
difterentia eft
Stnttnri* D.
tliaTft
requirit.
X L I V.
Diftindio
QujEftio
123
I.
&
iBam primitus , vthemofiertt , animamt :

iftud cft rationabilc , quia poft primam anifnatioDcm d^z cft illa caro illius hominis, Sc pcr coofequcos , cifi poftci quafi vfur* al. anipctur ab alio, non amictitur illaprimahabicudociusadhanc^materiam.
Siauccmilli, inquofuicfccund6 de vericatc nacurx , fufHciant ad quantitatem raain.
dcbicam parccs alix,quz fucrunc corporisfui in fucccirione vicz iuae per nucricionem , cx illis reparabicur corpus dcbicx quancicacis quia iftx fuerunc animacx ifta.
anima ,
cftencialiorcm ordincm habuerunt ad illam animam, prxccr iilud , quod in
alio rcfurget quia ad aliam animam habuit eHentialiorcm habitudincm , quAm ad
iftam. Si vero prxccr illud , quod in alio refurgcc , parccs nutrimcntalcs quas ille
fucceiTiue habuit , non fufficiaat ad debitam quantitatcm corporis illius , fupplcbit,
:
&
vnde volucrit Omnipotens.

,
pofnbile cfrec quod prxcise idem effct fcmcn in duobus & pcr con19
fcqucns idcm cflct primo de vcritace naturx in duobus fuppoflcis ( quod tamen nun- tyid j.
quam credo fujflc , ncc forc) illud rc(urgcc in primo.
Ad aliuddico,qu6d noncft ftmilis ratiode coco, &departe5 quiaprim6 intcndi- Âd^,
cur rcftauratio eiuidcm lotius in rcfurredioncm non crgo parcis, maxim^ de illapar-
Ad aliud
fi
qux non eft principalis,
cocum poceft cfTc idcm. Scd fi arguas

dc partc priucipali , cuius vnicas requiritur ad vnitatcm totius i Dico fimiliccr de illa,
ficut dixi de (oco quia parces homogcncx fufHcienccs ad quancicatem cius debicam , rcfurgcnc in illa parce organica &: hoc illx qux prius ^jcrunt dc vcritatc nacurx illius partis , ( prius , inquam duracionc ) fi fuerunc xqualiter de vcritace alcerius, Hc quanium ad puritatem, & quantum ad incencionem nacurx. Si autcm in ali
tc,
fine cuius idencitace
quo
alio principalius alcero
illorum
modorum in alio rcfnrgent.
CO MMENTAKiyS.
IL
argnmenta, 8ce. yfdprimMm
&
8(c. I*rl-
xVmum fuic,vel qudd Eua,qux fuit de Co-
Jtd argiimf'
t frincif' fla
Adx
focmata , non rcfurgct in eadem carne

quod Adam non refurgec fccundiim totum
quod fuit de veritace naturz humanz in ipfo.
Rcfpondetur primo illam coflam fuifle iuperfluanj quantom ad fuppofitum licct non quoad
vel
Ad friirmm.
jin eofi ,#*
/*
-^ auchoris
L& incencioncm
,
IM formt
Em
fuit
fuerit fmfer-
ipecicm
âm conccfTit
vt mulieris
f"*.
qui
ad formationcm alterius fuppoiiti,

ficut
naturz
neque fcmen
fupcrfluum
cft
quancum ad intcntionem nacurz, & finem gcnefupeifluum quanturo ad ejfe

efl tanquam invafe, &: non
tanquam pars animaca. Hanc rcfponfioncm probanc auchorcs cicati \ Scholiafle fcd vrgct Caictanus , qui folus inter omnes, fupcr CAf.Gettef,
1. negat formarionem Eus ex coila ,
reducit
Scripturam ad fcnfum myAicum. Argumcntuin
eius potillinium cfl,qu6d fcqucrecur Adain fuif-
tacionis
fuppofici
Stnteniim
licct Hc
in
&
fc
monflruofum
mancum,
Reônfit,
\tn
quo
^'i^***
fuifft
Addm.
, fi
illa
cofta fuic fuperflua
vel
ab eo dempca,& non reflicura.

Refpondetur ex dodliina tradica , nonfuiile
monflruofum ; quia quod fupcrfluit hoc modo
^^ ncque ad ipecicm , neque ad indiuiduum ipe6tci ex fine naturx , e(l monflruofum ; non ica
fl
fuit
fuit cofla illa,
qux
fuic
feminarium nacurz, in-
quancLimDeusauchoreiusdeteiminauitmodum
propagandz naturz cx vno homine, & formare muliercm ex illa cofbi, neccllariam ad generacioncm.
Rcfpondct fccondo Dodlor , daco quod illa

^nfitDtdt- cofta non fueric fupcrflua quoad indiuidnum,
SeeMudt
ri-
*"
.
/I*fl'L/'"'
jmfemwme-
quoad vcritatein ,& incegrirarem

nacurz. Tunc diccndum cx illis vcibis &repletiit
fcd ncccfTaria
rnri etR, r<f
e -rr
n
rclticucam aliam coitami
"^^0 '", &c. ruiUc
i\-
tutCathcrinusi i.Gfw&ineaminctJnatPerei
ra in eundem locum. Vcraquc folucio condat ,
foluic argumencucn , quamuis prior,vt comRiunior, magis placeat Dodozl. Dc reliquo fententiam Caietani impugnanc omncs intcrpreres,
&
Scholaftici,qus magis fpedtat.ad fccuQdum lilibrum d.ti. qu4m ad przfcnt.

P
yld aUud credo,Scc. Refpondct ad fccundum,
quod
fuit
idem
idem non
refurgit in diKcrfis
fcd
potcf^ efle de veritate narurz in diuerfls
fuccefuu^
vt
&
poflc tranfire infubflantiam alterius pet nutri-
que refponfionis.
Rcfpondcc Dodor prim^, negando qu6d
quid pcrinde
cffc pdffic
*"*
manxin duobus
arquali
modo,&gradu:quiafci-
licet,velcrit primigeneain
j^
ali-
de veriiate nacurz hu-
vno inaltero verd
Kefj.rifit.
/*"
""'*'"
''"
'*
materiaerit fut forroacarnis nutrimentalis ; vcl fitdtvtcertc magis fpcdiabit ad intentionero natiirz in rittue r.
vno , quim in altcro. Et hoc quidcm fpeât ad rtiuimtim,
, qua difponitur maotdinead refurredtioncm cum
idcncicate eiufdcm refurgentis quoad eandera
materiam , fcruata hominis idencitate, & refur-
piouidcntiaro Dei fuauero

teria horoinis in
redlionc
tMto
&
cftque
quod
infinuare videtur luflinus toc ci- lof^nn.
fequitur etiam Lufitanus ûaft.j.art.io.
communior.
Refpondct confcquenter Do6lor , eam mareriam refurgcre in eo , in quo magis fuit de veritate naturz, vel quia primigenea,vel purior, vel
intelligitur
magis fccundiim imentionc natarc ad eam fpe^bar.Quod fi ver6 fuit zqu^ de veritace natnrz
Tm. X.
^*
tionem. Expcricncia conflac contrarium Tcriuf-
nam hzc
Sctti Oftr.
tti^ciii
ctiam olim obiici-batur con- ^.T' ^***

tra refuireîoncm , vt pacetexIuAino in <piafiienibHi Grtcanicit, efudfi. 1 4. A c henagora in trtU},
de re/itrrtHifnf. Idcm tradtat Augult. lib.ii. dt
Ciuitate caff. 10. Achcnagoras negac fuppuficual,
ncmpe carnem humanam ede aptam nutritioRelpttifi
alij ,qui negant carncm
ni. Magifter etiam ,
nutrimencalcmanimari , ncgarcnt primigcneacn ?"'*>^*
Hoc argumencum
'*
etiam oomine carnis replcntis rede

, ficur etiam in prioribus , vbi dicit
textus tuliffe coflara , intelligitur etiam culifTe
carncm adhzrentem. Hanc refponfioacit) fcqui-
prineifait.
quis vcfcatur carnc bumana. olim
fi
/i rtnitu-
'A
gt
Settmdfit
io
ambobus
in illo refurget
in
quo fuit
ptii^s.
Harc
LoCtafl*
Hacc
cft
quamuis
quam
IV. Sententiarum.
Lib.
124
fenccntia
Auguftini
&
communis
aliqui putantpiiusfuiirccaincniin
in altero
non
crgo fccnndus ,qui cam poircdir , habuit aliac

partes lnfHcientes, cx illis reparabitur , quod fi
vero non habuerit aliud per OmnipoiCncem fuppleacur prout voiuerit.
Ad terihtm quod fi idem fcmen cflct matcria
94
duorum ex eo genitorum fuccefGuc ad qucm Ad ^ cf^.
fpedbarec. Et quartum, quod eft , ficut ad rcfurrcitione totius requiricur vt ide rcfurgat quantum ad ea , qux fuerunt dc veritate naturx eius,
vno
dari ipfi tituUim.
Rcfpondctut tamcn hoc clle falfiim quia fifundatur tituliis ratione totius, ita enam racuc
PrttmfMfftvniiufri- tionc partis. Vmie ficut corpus iticm adaptatur
mum d*t ei pgf refutrcdioncm , quamuis alias corruptiim,
ttiHlum.
cxdem partcs , qna: in priori , in quo fuejjj
runt , iam debitum rcfurrcdionis in codcm habucrunt,quo ftante ex legc altei ncqueunt adaptari. Non amittit crgo dccidens habitudinem
ncquc ad priorem animam, neque ad materiam,
Qi
cxdcm partcs cius rcfurgat,&

confequeiuer idencitate, vt conftabant fuis partibus fingulaj,quodeftcontra Auguftinu citatii.
ficetiam rcquiri.vt
vt
dcbetur refurrcctio,
ei
eum
<i[\ix
Ad
nequit confiftcrc
debito in foliduni rcfpec1;iuc ad alium. Si
Q^
IJtmfn
i S
h.xc
duo rcfpondet eadem doiStrina

cadcm diflicultatem.
ficut Kcffcnfo ex
pertinent ad
ignis infernalis cmciet
''i*'*-
II.
mdignos jbiritm
D.T\\om.inaddit.ejutfl.<)j. art.i.& ^.dijl.ô.ûdjl.i.art.^. D.Bonaucnt. hic i.part.^.e[utfi.x. Richard.

art.i,<juijl:6.
agens
& 9. Dat.^juajl.io. Gibr.(juit(i.}.art,i.Yii'q.i.p.diJp.iî.\ide Scot. in Theor,
Omnc
eft prasftantias.
R c A iftam fecundatn partem huius diftin(fliotiis,qujero primo Vtrum

malignos fpiritus ? Quod non,Auguft.ii.y/>f' Gen.
arguit ex intcntionc fic agens efi prafiantittt pattente j corpm Autem non eft
Jidag.F.G.
ignis infernalis cruciet
H.
Jirg. I.
pr^Bantittf Jj/iritu ,fecl e conaerfo : ergo nullnmcorpui agit in Jpiritum.

jirg.i.
Prxtcrca, fccundum ipfumibidcm non func corporalia (ed corporalibus fimilia,

quibusanimx cxutse afficiuntur ergo non afficiuntur poena corporea.
Practcrca, i.de Generat. corpus non agit, nifi per contadum corpus autem non
potcft tangcre fpiritum, quia ilia tangunt fc, quorum vltima funt fimul rpiritus non
habct vhimum. Et confirmatur iftud per Philofophum j.Phyfi. vbi vult quod agens
& patiens oportct cfle fimul & nihil horum medium fpiritus autem non poteft ciTc
limul cum corpore quia refpedu corporis quafi non eft in loco.
Practerea, i. de Generatione^ 2igtm\mGnd\t fibi aflimilare pafTum fcd corpus non
potcft fibi aflimilare fpiritum quia tunc fpiritus cflet capax alicuius formac in qua
,
Arg.^.
Text.^y
(^44.
Idem
7.
nyf.t.%.
&
&9.
dihi.
tyfrg.i.
Text.$i.
&
afliimilarctur corpori.
circiter.
%
Ratio
Oppofitum Matth.
gelif eita.
opp.
Pra^cerea
t^.
Greg.
Ite
4.
malediRi in ignem Aternum
Dialog. cap.3 o. Si Diaholtts
qui paratta
,
tfi
Diabole
eiufcjue Ati.gcli
& An-
cumfint
incor-
porei,corporeofuntignecruciandi:ijuidmirumfi anim* antetjuam reciptant corpora ^poffint
Prxterea, Aug.ii. dc ciu. Dci. c.io. Cur non dicamut quamuk

tamen modis fpiritui incorporcos peffe pcena corporalis ignis affiigi ?
iftud probac
corporea fentire tormenta ?
miris,vcris
ibi
per hoc
rum
&
quod fpiritus hominum incorporci poflunt, vel potcrunt corporum fuo-
vincuHs infolubiHtcr
ailigari.
QOMMENTAKIVS.
*
/^
Irca iffam fecundam partem , &c. In hac

V-^qua-ftionc poft argumcnta liminaria impngnat duas fententiss. Prinnam tanquam non
reddcntem fufficicntem rationem vetitatls. Secundam vcr6 tanquam falfam. Dcinde , fubiicit primo , quomodo ignis per alligationcm
cruciet fpiritus. Secundo, quomodo per apprchenfioncra. Deindc refpondet ad argumenta
principalia.
SCHOLIVM
Diftinaio
X L I V.
C H O L
S
Sententia D.Thom.
125
V M.
(^ jgid.lj>mtum torqueri igney qnatenuj eum apprehendit fibi
Hanc
difconuenientem.
Qua^ftio II.
refutat DoSIor ratione f^ auSioritate. Secunda fententia eji
fienrici.perhaaiiumfupernaturalemjpiritumftbdi corporali agenti ft puniatur.
Hanc
reiicit trtplici ratione.
T"TTc dicitur quod rpiritus cruciatur ignc inquantum eum apprchcndic fub
X JLtione dirconuenicntis.
videt
, cr qui<î aemarift rejptcit ,

vbi cxemplificat defomnio,
ra-
Et confirmatur per Gregor. Dial.^.cap. Eo patitur , quo

cruciatur. Ad poflibilitatcm huius cft Auiccn. 9. Metaph,
quod aliqujs magis cruciaturexfomnioextaliapprehcnfione phantadica alicuius difconueniencis,quam affligeretur quandoque in vigilia ex prxfentia eiufdcm.
Contra hoc, aut veraapprchendoflc apprehendic ignem, vt difconuenientcm fibi, D.Th. prf
aut falfa. Si vera, oporteret ponere modum illius difconuenicniix qui non apparct /?"' difi.
po{libihs quia tanquam contrarium rcahter corruptiuum nullo modo potcft cfle <]-^^g^^'
difconueniens nec a ratione, nec a voluntatc quia obieiftum, vt obicc1:um,cft con- 9*'<"^'- * f,
>pmionc milcr. 5ccunclO,liillatalla xltimatioeitd Deo Deus

critimmcdiatacaufadeceptionis .fiautem abipfo Angcloi non vidctur probabile, RtfMntur
quia fecundum Dionyfium de diuin. nom. Natmalta funt tn eu Jplendidifima : crgo pof- "f""'' ^*
Thom.
fitnt naturaliter apprchendere, qu6d ignis non cft cis difconucnicns.
Prjcterei, Gregorius vbi fupra: Anima non folitm videndo ,fed etiam expericndo, in/?/>.'
cendium
'
patitur.
Alitcrdicitur,
meritum pcccati ,
CO pati.
fpiritui datur quidam habitus fupcrnaturalis propterdcpcr illum habitum fubiicitur corporali agcnti , vt poflit ab
quod
&
^
Henric,
ijHodlib. 8.
Contrahoc,autiIIchabituscftformacorporalis,autfpirituali$.
Si cdrporalis, ita ?5-
inhacrcat , ficut quod Angclusfitalbus, /^""J^^

"
rcpugnantia vtrobique fufcipicntis ad fufceptum. ^^'"'l''
, crgo non pcr illum raagis eft paflum proportionatum corpori vt agcn^tpMniatHr
potcftDeusdareillumhabitum Angclo,vt
vcl lapis fapiens
Si fpiritualis
ti
quam
quia xqualis
cft
prius.
j,er
non cft quo
habitU
poflumus,fed quo aliqualiter pofliimus: fupernatM

crgo in quo non eft potcntia fimplicitcr ad agcre vel pati , in co non eft potentia '^"^*
id fic agerc , vcl pati } fed in nacura illa non eft fufficienter potcntia ad pati , ncc ille
habitus potcft darc poflc , quia non eft potcntia.
Prastcrc^, illa pccna recipcretur immcdiat^ in illo habitu tanquam in proximo
reccptiuo imo ncc mediate in ipfa natura Angcfi fi rcpugnat illi naturx & fi dctur primum
fcquitur qu6d illc habitus fcparatus ab Angelo poflet puniri cadcm pocna. Si fecundum , fcquitur qu6d nullo modo Angclus punitur {cd cantiim
Practcrea, habitus
fimpliciter
ille
habitus.
' CO M MEN
^
TJ lc
TA R l
yS.
dicitur ejHod fpiritu/
hocaliquid dicemusfn/f4</i/?M^.48.^Mi^.i.4<^.4.
'^li
qu
erMiM
ûia ntflimut tjuomodo

epn, Dti
e[i
8c irfri
tjl ?
hoc epHi, mi-
tft , Jid ntn ideo falfitm , <jHia mirum tfi ,

&c. verum tft j nec tamenfit mirum , tfuia eptu Dti
tfi. Non mirum fi mirtthdis mirabllia optretur, &c.
Obfcuritas autcm huius rci in eo conliOit,vt fal-
& Patrum qui di& animas fcparatas cruciari &
uctur proprietas Scripturz
cunt Dacmones
corruptibilis materiaiis
Intcrim fupponendo hanc Yeritatem,contro-
De mi
Ne mirerts,
comburi in ignefcnnbili. Ex alrera parte quomodoignis fcnfibilis , & materialis fibi fubigat
Spiritus quoad aîoncm fenfibilem cum fubtetum non fit capax talis al!onis,aut effebus,
&diJiin^.SO.q.i.art.t.
mcdo quo ignis cruciat fpiritus,

tangit hic Dodor quac eft quscftio fatis obfcu" ^^ ^"* Hugo dc S. Viflorc. lib. 1. dc Sacrauerfiam de
tfi
P-9-cap- II.
rum
&c. Suppolitio
JlA hui us quxilionis eft dari infetnum in aliquo loco determinato, tanquam carccrcm dam-*
natorum , qui in eo cruciantur igne , qui infernalis dicitur , & hunc ignem elTc fcnfibilem ; de
**
ttrum ntn
'
îritm.
menti$p,i6.cap.j.^*//ffinqoit,i>/Jn*fflr-
ogo.
poribm i rtbtu corporMibm paii pofnnt

rnni, nt/iir/im ejtumodo hocfitripoffit
Scfti Optr.
Tom. X.
tcct dica-
nunûididto
HatUilffi'
"'^'***'
qualis dcbcr tftc qui-
cunque iiie , qui pcr igncm relinquitur aiu immittitur. Hinc Theologi diftinguunt doplicem DupUxiUtH
adlioncm in hoc igne
aliam intentionale m , ^.
aliam rcalem , & phyficam. Intenttonalis cft ab
,
I.
ignx
,,
126
ignc per tnodum obiedli , vt caufat triflitiam :

lealis vcr6 coniiftit in aliqua phydca qualitate
aut forma, qux producitur in ipfam fubdantiam
Spiritus
adtio
autem inientionalis
vt e(l caufa
pcrn3?,duplcx aflignatur , nempc apprehen/io

ignis, vr obiedi dtfconucnientis, & alligatio
ad ignem virtute dinina , Sc in poenam fcelerum.
Deactio:ie verureali , quzabaliquibusponitur,
infra tradubiiur fuo ordine.
Quoad
Hxc
conuenicntis.
Do^tore ,
clarationem
ignis
ignis, vt
,
fit
oftendi debere
difconuenrens
fit
de-
feu
& an appreheniio
Si vera
ab igne non
reiicitur k
probaiionem
qûomodo iitapprehenfio
difconuenicntis
erronea.
non
fenteniia
fed exigit eius
vera
vel
quomodo
Si falfa, tunc fequitur
inferri pafllionem
fed ab opinione
Quin imo iicut in Daemonibus manent na, non

videtur quomodo necclli-
e(Ic iis
difconueniensin
ejjt
mn fblitm
ohiciii,
anima
vt
Gregorius , videndo ,fecl etiam experiendo incendium patitur , &c. Particularcs modos cxpliait
candi hanc fententiam inferius ^xplicabimus in

corpore.
'
cyfliter dicitur
&c. Haec
te ^fenjihi-
Dei.
recenfet,
& reiicit.
ritum
roen
ab igne
& virtute naturali
ficut in
paili dicit
mara
Deo
caloiis agat in fpi-
ex partc ta-
fupernaturaliter dari ali-
fpiritui
per
& rccipere
& ardorcm.
Da:mones
quem
fit
pafTum
ab igne forvidetur Sotus
poffit
Hunc modum
& animas aflligi
mento diuinx
iuftiti^
concipit anima
Angclo nulla eft
licct materialis fit
di
, fi
in
Angelo
ab igne
eadem
cnim
vt inftru-
triftitia
quam
talis
crgo ctiam qualitas
illa
cft
nata cxtcn-
tamen vt
recipitur
recipitur indiuifibiliterfine vllaex-
& fecundum modum na-
turalem agcndi ex parte caufae.

iiabitus
te cauicE naturalis
nem
fi
corporalis,
rcpugnat ficutalbedo, Angclo, vcl iapientia

lapidi quorum repugnantia ad fubicdum eft
,
talis, vt nulla virtutc pofllnt ineire. Si cft fpirihahitm

tualis, non reddit fubiedkum in f//^ paili niagis
non
mateIfte
virtu-
formam
cui rcpugnat
exira
Deinde,fi pcr adharfioextrinfecaro tancum ineiret , qusritur an fic
fubie(Slum caloris
tcr in
Angclo ,
fi
caro
fic ,
vt fubicfto
non
ficut
formali-
eft
neque
Angelum non
ipfe
ha-
faluatur.
Deinde,demus calorem
inefle Angelo,neforma difconuenicns Phyfic^ , quoad fubftantiam Angeli , quae non patitur nifi ab Calor noH eft
aliquo, quod repugnat fibi, aut qualitaiibus cius forma difii^
uemem Att'
Phyficc idc6 enim calor ab igne caufat dolotem in animali ,,quia corrumpic difpofitiones
ipfi cfle
connaturales
& confecuatiuas
fui ejfe
&
con-
fequenter ipfam fubftantiam in parie deftruit,
velintoto. Sed
Angclicftindiuifibile,
Cicvitejfe
&
fpiricualc, fubftantialc,
tens compofitionem
fimpIex,nonadmitDeo dependcns ,
& i folo
non habet difpoficionem vllamiqua conferuetur vel cui repugnaret calor crgo calor non
intrinfecus.
quia
Qu6d
fi
dolorem
nt-
quamuis
eftet
, quia fic magis

Angelo quam repugnans
illius habitus,Rihil inferrct
connaturalis
ille
habitus ve(
rcpugnans eidera,vel
eft
non eft qualitas pcrficiens.

Secunda ratio Do(ftotis concra eandem fentenciam , cft,qu6d habitus non fit potcntia,
neque dat poirc fimpliciter , fed aliqualiter,
certc
fiue confideretur vt a(5tiuus
vtcomplens potentiam
vcl
aut paiBuus
adiuam
tualie.
batio.
,
id cft,
Artns mte-
quim
bita, vt conftituitur in gcncrehabitus,ptout di-
ma
matcrialis
cum
necelfario debeat elfc for-
quia nequit
nejuit fpiritus elle fubie(5kum

agereinjpi- adionem
riale
ritum.
datur
aliquod
tenfijm.
Habiiueprt.-
d'HH4
ad
tfiiaelajfem
ergo fupponit potentiam : fed nulla eft

potentia paffiua in Angelo ad pati ab agcntc corporeo ergo eara non recipit ab illo ha-
pafliuam
ipfe calor
jigenti
maieriali
proportionatum , quoad
Phyficam , & macerialem ergo vt redproportionatum , nccefTarii acquirit
fj(/
materiale per talem habitum
&ex-
Hoc autcm
pcrinde repiignat Angclo ,

quam fobiectare immediatc ipfum calorem.
Deinde , tjfe illud matcrialc vcl cflct per aliquam quancicatcm , vel certe pcr qualitatem,
vcl per vnioncni , aut adh-cfionera cxtrinfecam
finc
vnione entitatiUa.
Non crit quantitas,
quia
9
Secunda fro-
,vel ccrte
proportionatum , quamalias ex fc fuit proportionaxum. Confirmatur quia illc habitus,vc

intelligituf in ejfe forms, tam repugnat Angclo,
,
pendet queaJ
ageret etiam ad corrupiio-
','?
Angeltn k
Det de-
filo
pofict ei repugnare ad
nem
tus eiTct corporalis, vel fpiritualis
non tamen
fubie(5tum producere.
clTet
vt per
ita
que îri'
Kon efi j4.litiu.
fubiedlo
fed
recipiacur in cxtenib
,
quia
ratidffe
;
aptitudine , id
citur a caufa naturali
vt vnita corpori ex dolore car-
tiaiu
litM.
tcnfionc:crgo nequic difponere Angelum,vt

fubicdtum adionis , ab agente materiali , quod
neccirari6 fupponit fubiedum extenfum , ac
ptoinde per illam qualicatera nihil faluaturin
fubic(5to , pcc quod nat capax caloris , vt produ-
ignem comburitur.
Hanc fententiam impugnat Doftor , ca in
parte, qua afteritur ab Hcnrico quia illc habinis
Ihifugnatur.
materialis
codem
quantitatis przfupppfita; in
quit
quo rediatur
amplefti, <//7/i?. jo. 9<^.i. art.i. dicit
tapax crH'
tiattn.
eft qualitas
ipferc-
corpus fenfibiliter
Sri hahitU proportionatum

Jplritti
Tandem
qua calidus eft

, non quod
ftatuat aliquam eleuationem in ignc , aut mutationem aîonis , fed qu6d eodem modo , &
quem habitum
in
Non
haec per accidens tantijm cft extenfa
bicus:ergo ignis a(Stio in
fupernaturaliter vt infttumcnto Dei
Vdmones vt aftione,
in/lntmeniU
materiali.
Hcnmodos
cft fententia
qua vatios
rici Gjupditbeto 8. î/?.^^. in
Dodorum
foluit pati fpititum
litef crHciare
& requiritur talis cxtenfio cx parte fubiecapax adlioni., & formae ab agcntc
poflet per adhaefionem inelTc,
aut nociui. Prxtcrea, quia
Jgnempkyfi.
6ki ^-vt fit
ignem non
crroneum: non a
tentur ad illum conceptum
Dco
Stntenli
itOto
quia non poteft elle cauGi deceptionis ;

non ex natura fiii intellelus , qui cognofcit
turalia integra
Jienriti.
&
Dcinde, non eritin Angelo per vnionem illc

, quia cura fit forma maccrialis , ncquic
fic incfte magis quara alia, quae ex genere repu- Sen efi vnit.
gnat Angelo. Si pcr adhaefionem , quaericur dc
eius fubiedo , quod nullum eft & fic ipfe caloc
falfa.
Gregor.
repugnat Angclum extendi per fe , aut per acci- Jpeaartptdens, cikm fic indiuifibilis,
fincpartibus cxte(i.
tenfio autem fupponit partcs entitatiuas in fub- NoH efi ûM-
in
a(Slioncm ergo intentionalem
prima
3
fcntentia eft Dasraoncs torqueri ab ignc,inStntenti*
quantum illuto apprehendunt fub ratione difveraftd mn
frtklta.
HahitMt
m*
talis
noH fupponit
poteniiam im
Angelo.
ftinguifur ^ potencia.
Tertia ratio,quia
illa
non vcro
quod Angclus non fit
ipib habicn
Angelo , fuppofito
cius capax , & confc-
quenter ncque etiam illius ptrnacs feu caloris

produ(Sli ctiam mediate crgo fequcretur qu6d
ille habitus, vt feparatus ab Angelo.poflct etiam
puniriillapoena, intelligii puniri lacepro rcpu:
gnantcforma. Hjcc ratio patcc cx confirroacione primi argumenri quia fi mcdiante illo habi:
ta rccipcretur
fcqaitur
lO
pcena recipcrctur in
in
qu6d
ipfc habitus cllct
primuro
Tertiapreb*'
lio,
Ah mconutnienti,
quia
feena iUa ($
ueniret
ha-
hitui feparato.
,,
Quajft.n.
DiftinaioXLlV.
priroum
Angclus
ûm
& immediatum eius fubie^lura & non

,
neque Angdus
mcdiatum
cfTct
fubie-
quia (upponitur qu6d nullam habeat ex
capacitatcm ad talcm formam , neque pet habitum rcdditur capax , quia calor ille e(l. extenfus , vt ptoducitur ^caufa matcriali crgo nulli
fc
inhacrct nifi fubicdlo pcr fc, vel per accidcns cx-
rcpugnat Angclum cxtcncrgo , &c.

1
Ex his ctiam impugnatur fcnteniia Soti quia
jmpugnmtMr dato quod ignis.vt inftrumcntum DeijpoflTct agefenttnii s- fg calorcm fcnfibilcm in Spiritum , vel ccrtc
paflloncm connaturalcm dolotis conucnicntis
tcnfo
di
modo
viroquc
cura non habeat partcs
"
cx
Htpmgnst
fajfio finfihi-
lu Angtlo,^
adione
tali
dato
inquam , qu6d non
ciret
rcpugnantiacx partccaufa: indrumentalis adkiy^ ^ g(^ repugnantia cx partc pafli, quam Dcus
nequit fupplcrc ; idco cnim potcft caufara cfficicntcm fic clcuarc quia vcl non repugnat ipfi
rccipcfc k Dco virtutem , aut motum vt ipfi fub,
ordinatur
inchoata
quoa
vcl ccrtc cft in ipfa virtusquardara
quam Deus
fupplcrc potcft
eo
modo
hsc virtusinftrumentalisexplicatur
"Dtm ntquit vno aut alio roodo fed Dcus ncquit vti caufa
vii tuf
matcfiali vt recipiat formam ipfi repugnantcm
mjttrtlivt
jbfoiut^ quja concurfus cius cft pcr fuam cntirtcifiat ftr\r
c
j
iJ
almd
fccommunicando,non
m/mabfolu- t^tcm formalitcr
variis
ti iffi rtfu-
inMttim.
caufando in alio cntitas autcra formalis repugnans ex pofitiua ratione fua, & cfreniiali, ncquit
mutari ficut neque cflentia manens cadcm cffentia ergo cum Angelo cx fua natura & cflentia repugnet fubie(5tare formam matcrialcm , ita
ctiam rcpugnat rccipcre dolorem fenfibilcm ab
ignc , ctiam vt inftrumcntum Dei cfle poflet,
rcfpedu fubicdi , cui alib forma non rcpugnarct. Ergo ctiam rcpugnat vt Angclus rccipiat ab
jgê i||am triftitiam , qu fcquitur przcisc cx
:
Angtlm
nt-
luitrtciptrt
dolorc
fcnfibili
JtSrtTenfi
^J;,^^^^.
dumobiefti
ttrinii.
quia vt
qua
triftitia eft in
a dolorc
fcnfibilis
qui
cft
eft,& pcr mo-
Probatur confequcntia
fcnfibilis.
voluntatc,
carnis
& diftinguitur
per rcalcm cius
immu-
de dolore , vt
obicflo , vcl certc confequcns paflio ad dolorem , inquantum afficit fcnfum ; fcd dolor fenfibilis nequit fic applicati Angclo , vcl per rao-
tationem
dum
a calore
obicfti
qnia cius
do ctiam
*''.
cam
Ti
CKnfirmjtur.
d difitnut-
incapax
cft
&
talera
ignem
modum
aflliftiui,
crgo ncquit ignis , agcn, mcdiante dolo-
fuo calorc caufarc tiiftitiam in

qualcm aftruit Sotus , nempe
eft
dolorcm fcnfibilcm
fequi ad
vt caufat talcm dolorcm.
Confitmatur , calor cxccdcns cft difconueanimx coniundlz, quia Isdit carnem ,
&
nlcns
c/r txct- dcftruit

Jensjuomo.
vcl ccrtc pcr
quac nata
vcl ad
illa triftitia cft
vt inftrumcntura Dci
rc fcnfibili
Angclo
tcmpctamcntum organi connaturale,
^\(Qj^f^^Q jj corruptioncm cius
11
fcd in
An-
tr t\.
mmA gdo "Cquit habcrc vllum talcm ettcdtum , vt
crgo nequit
probatum cft contra Hcnricum
Aniti.
ignis in eo caufarc talem triftitiam , qualem cau.
nUns
toniunif*,o>
Htn
fat in
voluntate animac coniundtx , quia

appetitui fenfitiuo repugnat
,
fenfum
&
inclinatuiin
fuum
lacdit
,
quia
dcledlabile, 5c confequcnter
ob fympathiam,
qua condefccndil appctitui. Idcm dicendum de
anima ctiara feparata quia harc non habet annexum fcnfum , aut potcntias organicas cx quicaufat triftitiam in voluntatc
bus natus dolor caufarct
triftitiam in voluntate:
& patct ctiam cxpcrientia
quia mcmbrum aridum , in qno non cft fcnfus vllus.quamuis adhxvratur ab ignc, non inde fequircat corpori
turdolor in appetitu, aut triftitia in voluntatc
,
&
animz coniundbx
fari poieft
127
ergo min^s hic eflrdlus cau'
adlioncignis in aniraa feparata,cui
, neque ipfc calor cft difconnequc Angelo

Alio modo tenetur igncm adtione reali torj^
qucrcDa:mones , & fpiritus immittendo illis, SintltUS'.
qua eft inftrumcntum Dei ,qualitatcm rcalem riti^lirit
lupernaturalem , qux maculat fpiritus , ex qua
macula, vel foedaiionc concipiunt triftitiamco Dnri qunli'.
rocdo , quQ anima coniundla concipcrct trifti- tatem /uptr-
nuilaadlio caioris
ucniens
ficut
tiam cx aliqua qualitate , qux foedarer corporis "/''/''

pulchritudincm , quamuis non Ixdetct fcnfuro. f^jJ^ti*AnHxc fcntcntiacft Suaiis dc Angclis /'^.8. c. 15. gtin,exqu4
tiffonjiotte j\. <^\Mm fcquitur Malon. ' i. difi.6. oritur irifii~
ad 5. l'cfantius i.part. "'

tcnct Zumcl.
Probabilem
qMaft.6^.art.4^.eU[p.$.
ibld. Fundamentum aliquod cx antiquisTheo- Mtc fentm.
dijp.$o. feil.i.
cottcl.'}.
non habet hxc fcntcntia nam licct aliqu*

igncm , vt infttumcntum Dei imprimcqualitatcm luam in Dxmoncs intcUigunt li-
logis
dixcrint
re
iireceditai
'f'""'"*
*""
lam qualitatcm
caloris fcnfibilis
cuius opinio-
mentioncm facit Albcrtus inhacdift. art.17.

8c Durandus ad cam alludere vidctur ejunft. 11.
neutccautem cam approbat , fcd cx difcurfu impugnando fertiir in hanc rcnttntiam non quali
ab aliquo tum infinuatam. Fundamenta huius
nis
rundgmiH'
*"'**
fcntcntixnonfunt aIia,quamqu6drcliqi)xopi- '"""
'"' '" "'
difficulrcde
fatisfaciunt
nioncsDodlorumnon
tati,& quia hxc magis fcruat proprictatem Scri- Struat pre^.
pturx, & Patrum , qua dicitur ignis infcrnalis pfietaifScri.
**
cruciare, & comburcre fpiritus. Tcrti6 , quia
J^^^
nullacftrcpugnantiainhacfcntcntia , quia rhatcriale,vt eft inftrumentumDci ,potcft cleuaii sonefinpM*
ad produccndum qiialitatcra fpiritualcm , Sc fupcrnaturalcm , vt aqua ad produccndam gratiam

in Baptifmo ; cx alter^ paite , licct (piritus non
fit capax qualitatis roatcrialis , poceft recipere
fpiritualcm ,qux ipfi aliquo
fupernaruralem
gnanti.
&
modo,rcpugnet,ita vtcx
concipiat triftitiam.
illa
Dcclaratut ^ prxdidto authore pcr oppofitioncm pofitiuam , contrariam ad gratiam fan-
"";*''*
inclTentiaanimx pulchritur
^'c".^
aijicanttm.
&
dlificantem, vt
do cius
inodum
...
eft
,.
ita lilam
qualitatem opponi gratix per
qus
quam-
deformitatis pofitiux contrarix
fubftantiam fpiritu-îlem turpcm rcd Jai:&

rigorosc
non opponatur phy-
uis fortafle illa dcformitas

ficc
Oppenituf
faltcm moraliter opponi potcft.
Hanc fentcntiam optimc impngnat Durandus
^ cx co Vaftjucz
I4
.part. difii.i.^.^.
rmpg>tatur
Fauet ratioDodoris ptima conrra Hcnricum,camalitcrappIicando, vr prxfati authorcs applicant. Summa impognationis in hoc
p'*iiifta f'r>-
loc.cit. tjuaft.
cap.^,
confiftit , quia talis elcuatio non cft pollibilis

ex pattc principij. Deindc, quia cx pattc etiam
lermini vix aCugnari pote ft
conuenientix
dolorifcra
illius qualitatis
aut afflidiua
fundamcntum
quia ncquit
corrumpit
nifi vt
^fi inefiica*
dif- ad ifftBum
/"'""'/'*
cfle
ali-
fcd hoc capi non

quid connaturale Angclo
poteft, quia vcl clTct corruptio fubftantix An:
gcli
& hocncmo dicit
vcl eirct corruptio ali-
& hoc
quo dcpcnde- ^tn etrrum-
cuius accidcntis connaturaiis Angclo
non , quia nullum apparet
tale
rct fubftantia Angcliinf/7*,aut

talis qualitas
fe4
opcrationc:quia
dcbcrct rccipi in fubftantia Angeli
hxc non dependct ab
vllatali in r^.-quia
Angelus habet
; ncquc ctiam
opcrationem propriam mediante tali qualitate;
quia foliim agit rocdiantibus potcntiis , & non
crgo nulla alia qualitas in ipfiut
(ubftantia
fubftantia fingi poteft^ quxfit adliua: ergone-
incorruptibilis eft
pit aliquii
'"
quit
Angtl.
,,,
V. Sententiarum.
Lib. I
128
quomodo
quit imaginari
turalis Ht ipfi contraria
illa
qualitas fupcrna-
aut confcqucutct do-
lorifera.
Rejptnfit.
Dices toUcre ipHus pulchritudincm.

Contra. Hzc pulchritudu Angcli vel
pcrnaturalis
nequit ede
aut certc naturalis
>
fu-
c(l
fupernaturalis
quia dona fupcrnacuraiia adempca
funt pcr peccatum
nacuralia vero manfcrunt
Dionyno ergo , &cDiccs dicere repugnantiam ad gratiam pofitiuc,&contraric.

ImfngMtit.
Contra. Hoc dici neqiiit , quia H diceret repugnantiam ad gratiam pofitiuc , non poiTet it
Non cfptni Deofolo produci , /icut neque peccatuni; quia
grtit.
elTet ciufdem malitix.cum peccaco
nara dato
quod gratJa Ht paiticipatio diuini ejfe t Scex naintegra ex
ergo perinde repugnat gratiz nam

pofteriori pet fe repugnat etiam
priori. Aliam pulchritudincm Angeli , neque
CJt reuelatione , , ncquc i ratione naturali colligcre pofTumus nequc afleri debct aliunde, nifi
libcrc velimus ftatucre, quod non eft cxpcdiens
parabilis
in maceria dodlrinali
obfcurari
Solum pecc- tura rei conftituat
gratum
vt in fchola
D.Tho-
tum dicit f- ma; frequentius tcnetur , nihil rcpugnat poiiciftjitionim i$d

uc ,
contrariegratix , nifi quod cx fe formali-
&
ficcmtHm.
ter dicit
oppontionem ad
quo formalitcr
illud ptasdicatiim
in
ratiogratia; cunAituitur:fed nul-
Secund6
nequeat , quomodo ignis matetialis agcrc poflic

phyficcad combuftionem propric didam fpiritus immoccalis ,
incorruptibilis ergo magis
incerpretandi func fecundum illam proprictatcm
combuftionis , quz in aliis corporibus nota eft
"'"
&
& fub cuius mccaphora

uari poteft
ria diflcritur
naturalem
dari fubftantiam
aut aliud gcnusentis
vt proccdit a
Dco ,
&
ma-
habet ra-
tioncmentis phyiicc , (icetiam concludit idem

dc qualitate phyiica. Quidquid ergo ab incrinfcco dicit oppoHtionem phy/icatb ad gratiam
neceirariocii malura: nam hac ratione dtcitpriuationem gratise i in qua ptiuationemalitia peccati habitualis formaliter coniiftit iuxta fentcn-
JttAitm trroneui aut

vitiofu* ntn
iji
a Deofele
MMthtrt.
tiam D. Thomx : (icut crgo peccatum nequit k

Dco ede, fic nequc illa qualitas , Ci dicit rcpugnantiam ad gratiam : quia neque admitterec
Suatez habitum vitiofum , aut erroncum ^ folo
Deo poile produci , ex eo quod dctcrminatc difponat ad malum ; quamuis fubiiciatur libcrtati
eius inclinatio
tis formaliter
virtualiter e(l
fed qualitas per fe contraria gra-
y
,
&
Rfjponjio.
Jmfugnittur.
fulchritudo
qut
tfl
fir
gratiam.
non
mala,
ergo minus poteil i
l6
fola inclinatione
Deo
cd
aut
folo produci.
Si dicas illam qualitatem

qu<i gratia
& indepcndens a voluntace:
pric dici poceft
fed pulchcitudini
vt ell per gra-
tiam , autornatui.
Contra. Hc folutio eft fatis libcra ,
obfcura quia pulchritudo , quz cft pcrgratiam non
&
communi,non
agit per
ad ipfam confequens , vt e(l rcformatio

imaginis , & ordinacio potentiarum per habitus
virtutum fcd fi priori modo opponatur gratis
illa qualitas deformans Dxmonem , perindc eil
acopponi ipii graciz ; quiaoppofitio formaruin
contraria eft ratione cfFedbuum formalium in
Tmtehritude eodem fubicô. Secundum dici
nequit , quia
virtuiS conex habita virtucum non rcdundat aliqua pulntnit primo
chritudo phyfica.aut moralis propric in fubfotintiit.
Aantiam Angeli , aut animx , vt diucrnficaturin
fj/e CubieM , ab ipfis potentiis
ergo oppoiitio
nequit quoad hoc faluari. Dcinde , quidquid
charitati opponitur , qui eft primaria inter alias
tiz
virtutcs,
opponitur ctiam gratiz a qua
cft iniie-
fuper- lU qukUtm
<" '/" *'"
"^*"'
&
modum
ignisfed in- **'*'
ftrumenci cleuati , neque confcquenter agit pec

modum combutentis , quarouis aliqua triftitia
rationc efFc(ftus fupetnaturalis prztenfi concipiaturab Angelo, quz thftitia non concipitur
de ipfo igne, qui comburens efTct; fed przcisc

ob qualitatem illam fupctnaturalero > qux fi
incfTct , vel a folo Deo , vel i caufa quacunque
crcata * vt inftrumento Dei cleuato , perinde
crgo hic
contriftarct Angelum
pcenaret ,
&
modus
diccndi
faluat proprietatem Scriptu-
non
&
cruciatus pcr igncm , qui

, combuftionis
igniseft,aut adkioncm realem,& connaturalem ignis comburcntis , quam prztendunt Scri-
rz
pturz,&
Patres.
Confequcnter magis obfcurat myfterium,

quim dcclarct> inuoluendo maiores difficultatcs
contra principia , ex quibus ipfi Patres difficultatcm myfterij pcnfant , vt Grcgorius dicens ani-
jg
ohfcur?
myjlerium.
Grcgor.
mn
filnm videndo , fidetiam experiendo in~

cendiurn pati i &CC. Icem libro codem 4. Dialoni4tm
gorum
cap.30. Si Diabeltu
funt innrporei
inquit
eiufijHe jin-
corporeo funt igne cruciandi
anima antequam recipiant corpora ,

Itcm Auguft.
pojfent corporea fentire tormema.
Cur non dicamtu
lib. II. de Ciuitat. cap. 10.
ûamHts miru , veris tamen modis , Jpirittu incorporeoi pojfe pcena corporalis ignis affligi , &c. Vnde
qnid mirum
(i
dum
tiaro
A^gaft.
combuftionem & poecfTe rccurren, non

ad alium modum , cx quo fcqueretur triftinon caufari ab igno immediate , & qui ig-
fequitur faluando hanc
communicatur diuerfa perfcciio ex radice gra-
fal-
QijidquidagitignisjVtelcuaturfpecialitercx igu vi fie

reliquis entibus eleutttu no
fibi ,
naro in fola
inquancum
fi
mate-
neque apprehendi feruata ptoproprietatem. Vndc dcdu-
mario, vel certc ab aliquo
in pracfenti
ttntitttn.
rei ipfius
concipitur diucrfa ab effeda fuo formali privircuali
txfert-
qui nequc combuftio pro-
poccntia obcdientiali
gtli
non opponi gratiz
aut fimilitudinc
quam recurrcre ad aliquem
modum
citur talis fimilitudo:
non
aut proportione
'^^
^J^"^^^
a^^
, nili peccatum quod ab intrinfecoeft malum ergo nequit fundari talis oppoHtio in aliqua qualitate phyfica , & a folo Dco produda ;
lumintrinfecc
ly
Situntt r-
T>it.
Sandi Patres difHcuItatem huius

hoc ftatuunt , quc^d intclligi
portionc ad
neque confcqucnter poteft eile aliqua talis fccundvtm fuum ejfi phyficum intrinfece mala
Efit intrin' magis qaam fubftantia intrinfece mala , quam
feci mal,^
conditucbant Manichxi : nam omnis ratio iiue
CinfeqHinter
a Hdc , fiue ctiam It nacura dedudla , quz probac
non ejfet *
maxime fidei qux

> & non ptobata
libera
myfteri) ma:(imc in
lacreatura poteil dicerc pofitiuc repugnantiam

talcra
&
non dcbet pet
afTerta.
Reêuji.
quod repugnat
ttiftitia
ex ignc
nis eft;quia ficminus proptic faluaturintcntum.

Terti6 , vt opcimc Valquez. Illa qualitas fu-
pcrnaturalis
quoad fubftantiam nequit
dici
de-
fcd potius ad pulchritudincm
formitas fubiefti
cius faccre quia
A
& illaentJtas fopetnaturalis eft,
& i Deo infufa
.1.
quo
<-
nihil natura fua
malum
Trti rtio.
f*
?-''
iMperntturi^f,,rHi trit
fuUhritudo.
fn hoc gencre cntis fupcrnaturalis videtur pofTe

procedere , alioquin non cfTet locus probandi
gcnus entis fupernaturalis in fubftantiaexcedcrcens naturale in pcrfedione quomodo crgo

:
eflcntialis aliqua
turpitudo imaginari pofTct in
/;/i
/';
gcnercentis fupcrnaturalis?Efrencialcmdix! tur^^""/^jf"

pitudinem > quia talis deberet efTe illa qualitas >
qux
DiftinaioXLIV.
qualicas ciTcc eius curpitudo formalis adhzrens,
aucem
applicaturo inquanciim ex opinione crronca ap-
ex erronca apprchenfione
dcftrueret aliquuT) naturalcm pulchri-
cudinem Angeli
vc conceditur
ex qua conciperct tridiciam
Ced ipfa in Ce
in gencre
concipere altquam efrcncialiccr malara
prchenderctuf difconueniens
fcdtam
in fpecic
&
pofitiuc
aut curpcm
in ipfis nacutalibus curpitudincm
ferimus in caufas nacurales
impcr-
Sc
&c
non
noneffct excaufareali
inquancum
quicftcaufa indcficiens. Hinc refpondccur ad
fundamcncum
fus
oppoficae fcntcntiae.illam quali-
repucaccm & tepugnare cx patcc tcrmini ,

gnatc cx partc prindpij , non foliim ca ratione,
^^j pmamiis inftrumcnta clcuati non poiTe ad
giyf,(jjj effcilus fupernaturalcs
ailcritur
modo
quo
Angcli
S
Tofitd defimttone doloris
eiuj
Q;i/
>
damni caufa
rm-
f<.
&
curpicudo eorum
qux
&
camen in
animz
vci in illa cil raacuia
&
gcncre maculx
non redc
&
fub fpcciali
cruciantis
alia caufa cxtrinfL-ca, per
tamen ob maculam
tandi qualicatcm
beri poccft
fica
fed
ac
ad hunc cftc(Stum , quamuis etiam

tunc cruciatum caufari
dinem, non vidctur

in gcncre
& curpitudinis
Noncdctcrgo hngcnda qua-
dicercnir
ab ignc,aut
maculx moralis
,
quim
fit
modiun
turpitu-
&:
rario
fufficicns
prxcenfam
excogl-
paccc
vc
quia
nulla maior adhi-
ipfum pcccatum
autem macula nequit
faluari
phy-
vt patct cx
diftis.
C H O L I V
^ eins dtffêrentm a
/enfationum fuhiecium
vim
peccatum mortale ex com-
pcxrnx
fic
litas diuerfa
tutpitudinem , fedita apprehcndi in

opinione Angeli , icdit argumentum Do(5loris >
quo vcl ipfe buatczirapugaat alios ; nempe tunc
ejfe ,
cularis in
cllcntialitet
in
in ipfo peccato habi-
modum maculx & odij
licct
deordinationis.
concipi tefpcdiuc ad re-
Angelum
quia
20
& fcn-
racionc confiderata eflet caufa trifticix parti-
gulam aliquam , & ordincm , aut proportioncm

iudam , cui rcpugnar.
Quod fi quis dicat qiialitarcm illam non c(Tc
vi qualicacis turpari
cruciatus
ratione priuat dcmeritoric glori^
fpecie hac
turpitudo cx circntia formz, fiue etiam moralitcr , vt dicit Suatez ; quia hxc turpitudo mora-
non ex
quoad hoc
modo
& tunc
caufa rccna: particularis
mancnte per
muni
fed ctiam fpecialitcr rcpugnare talcm
debct aliquo
eirec
poHet faluari mclius
eiufmodi
qualitatem polTc procedcrc, vcl a Deo folo , vcl

pcr inltrumentiim elcuatum agcnti quia rcpugnat perfclioni diuinx,fiue dicatur phyficc
lis
tuali
&
effcjttum.
fcd ex caufa apparcnte,
Acccdit vltimo quod ha:c turpitudo Angcli
re-
Deum ,
in
& non fubfiflente in re ipfa.
nam
malum
qualicatis fiipcrnanualis ab incrinreco rcpugnat
dtimentum
129
opinione hoc
, feu
autem dicendo pct inde eil ilatuere illam qualicacem , vel quodcunque aliud v.g. ipfum ignem
quc non
StlmitHT fiin.
Qu^ftioII.
defimt trtBitiam
M.
trifittta
,
quod
oflenfo
in fîriti* oHendit
ejl
non
ex fdfa apprehenfione , fed ex yera exifientia obieSii noltti : hoc autem obie^
ium in oropofito efi ignis. Primo , <-cft detinens , ficundo , yt ohieSiiue immuejfe
tans fi>iritum.
Deo
Explicat qaomodo jpiritm nolens dettnetur in igne a
^ al ignt frmditer
ijnde prouenit
eiffs
triBitia
cuias
effefiiuey
immediata caufa
efi
i^fa
tgntj detinentia nolita.
quxftionem dico , quod fecundfim Auguftinum 14. dc Ciuitac. Dci

A
JljLcap. I j. Dolor CArnis tAntummodo eft offenfio anima ex carne (fr qntedam ab eius
pajiione dijfenfio , ftcut anim<t dolor cjui nuncupatur triftitia eft ab hu rebus tjud nobu $lenttbus accidunt. Ex hoc apparct quod dolor eft palTio confcquens apprehcnfionem fenfitiuam , 8c in appetitu fcnfitiuo, Triftitia auicm cft proprie in appcticonfequcns apprehcnfionem eucntus alitu intcliccliuo , aut in voiuntate ,
^
&
cuius obie<fti
,
trijfititt,
d^ (jKcmodo
differum t
dc OHO
noliti.
dolorcm proprie didum, non oportct quaercrc in fplritibtrs , fiue

feparatis nifi fingatur, quod in fpiritu fcparato fit appetitus
animabus
Angehs ,
fcnfuiuus, & pari ratione ienfus & tuncctiam poflit incire fibi paflio, tam fecundum appctitum illum,quam fccundum fcnfum,quod trufaticum cft fccundiim
Ariftotclcm 1. de Anima. Nihilaltud eft dicereantmam trilfari , velgaudcre quam iixrrc,
Primum
Gluid doior
&
fcilicct
fiue
njelitdiftcare
quod vtiquc vcrum cft prouc
funt pafljones appetitus fcnfitiui
quia
Textx.C^.
illx
ficut & fcntirc , ad quod confcquitur paflio. Eft ergototiusconiundicxhbrodcScnfu, & de Somno.
Ncc tamcn ncgo in anima fcparata cflc iliam perfcdionem,quje', eft completiua m
rationc potentix fcnfitiux:nam illa non cft aliud ab ipfa cflcntia animz intcllcdiux,
tencndo , quod tenui t.lib, dilt. 1 6. quod principia operandi ex parte animae non funt
accidcntia animx. Scd illa perfeclio quxeft in anima, imo cft rcalitet ipfa nntura
anima:, non eft potcntia vifiua,vcl auditiua, nifi partialitcr fcd propria poccntia y^mma non
vifiua eft quoddam cflentialitcr includcns illam pcrfcdionem anima: 8c aliam pcr- fft potemia
vi/iifa ad*~
fecftioncm corporis mixti , corrcfpondcntcra ifti ad opcrationem communem &
funt paflloncs totius coniunifli
eodem
ijtiati.
,,
Lib.
130
eodem modo
IV. Sententiarum.
cx iftis duobus ita qu6d proxianima , vcl aliquid quod praccise
fed forma totius compofiti ex corpore
ipfa renfatlo cft prirao totius coniunli
mum lufceptiuum & ratio fufcipicndi non cft

,
eft in
anima ncc forma mixiionis in organo

,
in
&
SHbUBum mixto, &anima,&talisperfecl:ioeftproximaratiorccipiendifcnfationcm:

idco
]\\^ forma totalis cft potentia fcnfitiua , nec vna pars cius , fcilicet forma mixti , ncc
eft compofi^jj^ fcilicct forma animze intellcdiuae crô dc dolore vt diftineuitur a triftitia , non
oportct qua^crc caulam , nec
Ipiritu icparato,nec
anima fcparata , quia non
ma
or-
fenfationu
&
potcft cffc
gano,
ibi.
Dctriftitiavidcamus. Dico quodciimfitinvoluntatcexapprchcnfionc cxiftenobicdli difconucnicntis fccundum rationcm, vcl oportct quatrerc obicdum
Triftitiaex i\x
^Mo oria"
,
tamen pofitum vcl fi non
poteftftatimoftendivtdifconucniens, nifi a raiioncerrantc, quia non ciTct difconucnicns Michaeli ,
non videtur rationabilc quod illa afHi<fbio fequatur apprchenfioncra erroneam , oportct inuenire ibi obic<ûm difconueniens fccundiim rationem , nolitum
tamcn pofitum.
&
&
Ignit dtt-
pltctterdif
&
quod ftatim oftendatur vt difconucnicns pcr rationem
&
Dico autem quod
pj.irjj^
ignis illceft
obiedura fic difponuenicns , & hoc

fccund6 vt immutans obiediue.
yj dctincns fpiritum diffinitiue
^^
dupliciter.
primo nullum corpus , vt locans cft locato difconucniens nifi quia aliud
fibi conuenicns fpiritus autcm , ficut cum nullo corporc habct naturalem
conucnicntiam , quia tunc illud eiret naturalc faluatiuum cius ita ad nullum corpus
habct naturalcm difconuenientiam propter quam dctineriibi fitnaturac fu.x difconuenicns. VndefiMichael cuicunque corpori effet cx praeccpto diuino coniundus
localitcr diffinitiucetiamperpetuc),&hoc apprchcndcrct, nullomodo apprehenderct vt difconucniens ncc vtmateriam triftitiae crgo ad habcndum triftitiam de
igne dctincntc oportet vt inueniatur primo ratio noliti.
cittpmodo
Sic Angclus malus habct nollc detincri pcrpetuo ab igne & fpecialitcrfub ifta
^ngeliu rationc cx fcntcntia
diuina vcl volun tate diuina illic cfFcdliue detincntc & ad iftud
""^'^'"clinat afFcftio commodi fecundum quamappctit liberuro vfum potcntiae j vc
abitne ita
vtindetri- ficutnatura fuacftindiffcrensadquodcunquccorpus, fic poffet fe faccrc pracfentcmcuicunquccorpori. Promouct autcm fuperbia propterquam appctit vti proftttw.
pria poteftaie: confummat inuidia, proptcr quam nunquam vellet dctcrminat^
jbiritihM.
corpuseft
adioncm diuinam. Iftud i?//f praecedit dctentio,&:

apprehenfio dcicntionis ifto autcm ndle , licet inordinate pofito in voluntate eius
fcquitur apprchenfio ccrta dccuentu iftius noliti & ex hoc tertio , vel quinto , computando ifta duo , quac prajcedunt nolU fequitur triftitia.
cfTc propter fentcntiam, vel

:
nunquid
Rcfpondco
nec impedit ipfum amoueti ab hoc loco non detinet ipfum hccc domus quidem non dctinctmccfFciîuequantumadprimum, quia non locat me cfFccliue: tamenimpcdit mc moucri ad alium locum & ideo poteft dici quodammodo cfFccftiue mc dctincrc ficut prohibens aliam detentionem formalera vndc locus formalitcr me continet & locat, non autcmefFediue.
Scd neutro modo potcft aliquis locus corporalis dctincrc Angclum crgo tantummodoillcignisformalitcrdetinct itaquod nuUa eft detentioignis pertinens ad gc^j^^j A<îonis, fcd tantummodo rcfpe<flus extrinfccus aduenicns rcducibilis ad gcnus
^^' '^^""^'^s autcm a<îue fiue primo modo quia determinans a<fliufe ad locum il^^^ î^^c fecundo modo quia prohibcns ab illo loco ad alium locum Deus eft immcdiate quia contra voluntatem Angcli non habentis faltem Angelum fuperiorcm,
non poffctfieri ficdctcntio, nifia Deoimmcdiate.
Scdvltcrius Angelusnon tantum odit detcntioncm a<ftiuam Dci, & fuampafliuam a Deo fcd odit dctcntionem formalcm pcrpctuam ab illo ignc ncc tantum apprchcnditiIIamdctentionema<5liuam, vel pafliuam vtpofitam, vcl continuandam
^*^^ '^'^"^ dctcntioncm formalcm & per confequcns de illa dctentionc formali triftaiur. Obie<ftum autcm triftabilc proprie caufa eft ipfius triftitiae quia non volunlasimmediate, tunccnimefretin poteftatc ciusimmediate triftari, vel non triftari:
quod non eft vcrum.pofita nolitione & apprchcnfione noliti ita quod dctcntio illa
Si quseras
non
ignis
illam triftitiam clfediue caufat ignis dctincns
dctinct fpiritum effediue
quia
quod non
locat aliquid efte<fi:iue
Jmiu
eat-
p^f^f
effe
fi":
hne,
literdeti-
net fpiritM
necejfHrio.
5>
'
5^4
cauja
imrntdiata
triftitix.
Pê D.
T^?* v" formalis,vclignisilIcdctinensformaliterefFc<ftiue contriftat, & fic vlrra, cum tri^^" fitformalitcrcruciaricomodo, quopoflibilecft fpintumcruciari, fequiturqu6d
Jlic.hocditntes.
JgniSi vt formahtcr dctincns fpiritum, effediu^ cruciat:
& fccundum illura modura

potcft
,,
DiftinaioXLIV.
potcd
Qujeft.I.
131
quo modo ignis ed Inflrumentum Dei cruciando qula

adiuam Dci & fuam paffionem a Deo quam dctcnformalem ignis quia fccundam noD odit niH in ordinc ad primam Sc
faluari di(flum illud
pnncipalius odit detcntioncm
tioncm
illam
fccundo affligit in vircutc primi & ita inftrumenialiter. Nec fequitur ignis non dctmet cfFcdiue , fed tantum formalitcr
crgo non
afHigitcfFcdiuc: quiaipfum, vt dctinens formalitcr cfl obicdum nolitum & apprchenfum vtpofitumi &idc6 cfFediue mfcrt triftitiam.
SidicaSjhoc efl nontantumquia nohcum, fcdquia obic<flum cft fccundum fe
difconueniens: quiafpiriiuiconuenit hberras,ac indifFcrcntia ad quemcunque locum corporalcm crgo anteccdcns cft falfum vt didum cfl fupra de Michaclc
fiapprehendcrct fc pcrpctuo dctcrminari ad ccrtum locum vnum a fentcntia diuina non triftaietur quia etfi in co fit hbertas, vcl indifFcrentia ad loca , non tamen
adilla, vt in adu tanquam perfedio naturahs quia ficut nec vnuslocus, itancc indifFcrcntia ad quaccunquc loca naturahtcr pcrficit Angclum & ideo determinatio
ad vnum non efl contra naturalem inclinationcm Angeli.
Excmplum illius modi triflandi potcfl efTc in hominibus defiderantibus mori,
quibus triftis eft vita. Hoc modo odiunt animam in corpore fuo efFe vfque ad in(lans mortis naturahs propter ahquod odibile concomitans vitam mortalcm & fccundoapprchcnduntiftudnolitum forc: &idc6tcrti6 fcquiturtriftitiade dcceniione animx in corporc fcu de corpore , vt detincntc animam non quod corpus dctineat effcftiu^ animam fed quomodocunque vt fufceptiuum formac & vt flc dctinct, e(l obiedum nolitum , Sc vt fic apprehcnfum cfFccliue contriflat &c iftud haberi poteft a Grcgor. Dialog.4. Si viuentu hovtiau Iptritw tntorporfm tenetttr in corpore^
curnon fofi mortem incorporem Jpiritui corporeoigne tenetttr? & Auguft.ii. de Ciuir. Dci
nuncpotuentnt inciudi Corjôraltbui mem-'
cap. I o. Si Jpirittts hominum profc^lt incorforei
ita
quod
affligitobicdiue
in
Ignis forinaiitcr
de-
tirens (juorr.odo tffi-
P.iue cru-
10
Detrrmlnatio
ad
t/nutn lotji
noti eft co/i-
tra inclinatloyicrn
tm-
tutale Ait"
geli.
brii
c^ tnncpoterunt corporumfttorttm vincults
&
infolubiliter alligitri.
vt cft paflio fcnrus
CO MMENTAKl^S.
**
Huac
cru-
ciatnm
fieri
fer aSiortem
itutntitmttle
A
l\
gnacas
) ûdHior.em dico
tcs agitacas
quz
Ob
&c.
vbi deficiccaufa
difficuHa-
concca fenccncias iam impu-
igncm
faluanc
per acfkioncm rcalcm
&
Dxmones
cruciare
immillionem phy fi-
cwn , vc adio rcalis diftinguicur ab incencionali,

qux fic mcdiaiicc cognitione ideo communicer
,
anciqui Scholaftici docuerunc hunc cruciacum

ficci
per
adioncm
incencionalcui
non pa-
ita vt
tiancur fpiricus ab ignc pcr aclioncm rcalcm,

SeMtntis
cS-
vtunu.
Addunc
prarccrca paci ab ignc per alligacioncm
& deccucionem in ignc.

<jH4tJt. 5.
Dodlor
ad
hic
D.
Thom.
cr i.part. qu*ji.6^.
art. 2. (jUitiliunc. }.
&
^. 8.
&
3.
tia
7.
1.
Ica
aucem
incelli-
vc cx allegacione ociacur crifti-
vcl cx ipfo igne
ditur Angclus
).
reliqui pracccr cicacos in i.opi-
iam impugnacis.
gicur harc poena
tanquam obicdo
cui fub-
& aniraa violcntc & contra vo,
luntatem ipforura.
Vc auccm hunc raodum crucintus cxplicct

Augulib.
4, de Ciuitat. cap.
ligit
difciutnien-
tk.
Dolor
inquit
&
ûi nitncupatur triilitia
mffrehenfi
camii tantummodo ej} ojfenjio anirna ex carne ,

ijuddam ab eim pajjione dijjenfio ,Jicut anima dolor
quod dolor
eji
ah his rebtu
tjua nobis
&c. Ex qua dcfinitione col-
nolentibui accidi.nt,
Cnufs
qnia
in
fic
in appecicu fcnfitiuo
trifti-
organica
& maccrialis couipofita
cx mixco
dum
communicci cxcludicur a Thcclogis. lilud eroo

obicdlum dcbcc elle nolicum , & poficum in ejfe,
vt infcrat paifioncm voluncati Dacmonis qnam
noninfcrt Michacli quia non cftipfidifconuenicns , fcilicet fccundum nacuram ficuc neque
quancum voluncas cius cx

taccm
tur,
,&
fe inclinacur
reliquas perfedlioncs
magis camcn cx voluncace
inordinaca ha:c
OritUf tX
ex
ttm-
Vtliitte
flieita
fleti.
ad liber-
qux impcdiun-
elicica
Angcli
Sc
criftitia oricur.
quod nequcac dolor
Angclo
n~
litum.
fcd crit
dicic
inueniri in
Ati/4t ejfe
difconueniensfecundum difpofif ioncm diucrfam voluntatis , qua cft nolicum

a Dimone, & contra appccicum explicicum , aut
eciara innatum eius ; fcd magis explicitum
quim innatum , liccc fic concca innatum , inj
fiOrefpondetqua:ftioni,doccc aucem qnod ignis
doloi propcie didtus,
Triftitilk
tDUja,
fcilicct
Argele.
, vterque autcm proueapprehcnfione difconuenicntis. Secund6
in tnim ft^
prataaut
&
nit ex
,
iilBtn iton fji
anima.
tia in appccicu racionali
& anima fep&rata
3ilrpri>prii
tit , fic illa pcffcdio compleciua , Sc confticutiua

potecijcfcnfiiiuz.tamcn illanihil aliud ert qnam In anima nS
ipfa fubftaiicia animjc raiionalis , qux fc fola neeft poteatia
quic conllicuerc pocentiam fcniitiunm , qnai cft fetifitiua.
Darraoni
Doiflor adducit definitioncm doloris ex

flino
vtriufqut
fcnfitit!;
cffedtiis
tacioncm , & cxdlcncis : oporcet cigo vt

concurrac obicftum ex fe difconucnicns , & non
ex apprehenfiune erronca, qua: in propofico
nione,
Trifiiti
ctiam
D. Bonaucntura in hac diHinî i. part.d. art.

ûtji, i. Durandus cjuajl, vlt.
Paludan. <jvajt.
Richard. art.x, quajKi. Gabr. ûaf.^, art.
Mayoran
quidjit.
appetitus
Tcrcio dicic , quod ciiif iiia in volunnte fit cx

apprchcnfionc obic<î 'difconucnicncis fecun-
Gentet lib.^. cap. 9, de veritat.
j, contra
t>r.
&
dcficit
f<f/?.i6, art. I. luodlih.i. art.^. luodlib.j.art.i,
art.^.
Definitur io-
Angeloautcni,& anima fcpaiata non e(l lciifns,

n.quc appccicus natur.>lis , cx quibus rcquicur
dolor crgo neque fubic6tum ncque cauia doloris quia doloi fit in organo proximc , quod
cx aniraa, & corporc componiiur talc autcm
non efl in anima fcparata , auc cciam in Angrlo.
quamuis aucem in anima fcparaca.vt bcnc aduer,
"Dic auttm cjuid ignis iUe
&c. Harc conclii-
obicftum difconucnicns dnpliciccr. Prini6, vc detinec fpiricum dcfinitiue. Sccund^, vc

ille fic
immutan9
^3
C$rlufit
frincifalil.
13^
jmmutans obicdiuc. Quoad priorcra partcm

concluno cft communis antiquorum , & probatur ex Sciiptura
ignem txernttm
Ite in
efuipa-
&
/ingelis eius , &c. Math.zj.

ratw cfl Diabolo ,
idcm patCT Math.^.dcpalcis comburendis, quae
denotant rcprobos. 2. ad Thcflaion. i. Apoca-
lypf. 14.
Deus j^ngelu peccantihM non
l'ctri 1.
fepercit ,/id rudentihus inferni detraHos in tarta-
rnrn tradidit
24
modo
iuomodo
&c.
De prirno nuUum corpHS
Oftcndit quo-
&CC.
& ignis
detentio,
illa
pofTct cfle difcon-
& cx
quo mo-
Datmones j qirod docct D.Thomas

Do6lor
Adiicit practcrea
odio habere non folum
uenicns Diabolo
''"' ^'^'^ ^'^"" P'-'^* ncceiratio inucniri dcnoiibere in igne rationem difconucnicntis ,
alligatur formaliter
ad hoc vt eius apprehcnfio cruciet. Dicit

prjixio non clTe difconucniens naturaliter , quia
^j^^ locus eft difconueniens naturaliter quia
aliquod corpus detetminatum eft conueniens ,
coniungitur aftius
nempc
aftiuam
No
&
eft dif-
eonuemem
naturatter.
ti,
Diffonuenie-
vt confctuatiuus locati
vel ad
quod
lo-
catum ipfum dicit inclinationcm , vt lapis ad

centrtim hoc modo nullus locus corporeus eft
conucniens Angclo ; aut per oppoiitum difconueniens , quia nullam pcifedionem a tali reciUctu mxti- pit , aut confcruationem. Vnde fi Angclusbeanalis ma eft
j^j ^ ^j Michacl , cx ptaeccpto diuino elfet hâdtfcoueniens
\
j
l
j
^^^ ccrto loco , non ideo apprehenderct locum
Jnrela
vtfibi difconueniemcm , nequc ideo conciperet
triftitiam:ergo vt habcatur triftitia dcignc reti""''""""*''
nente
nolittte.
fcntcntiam diuinam
jj
Ex
noUtione
^
qma
fcena.
ex qua in vindidlam pecca-
detinetur Angclus in ignc tanquara in carccre,
qui cidem
fubieaionU
ad
noliti reducit prinxo
eft
deftinatus
& paratus &
ad hunc
Sicut crgo noluit
,
cfFcdum carccrandi creatus.

fubelfe Dco, quoad legem , & przceptum , fic
^jjgj^ ^^^^ ^yj^ fybeffe quoad pcenam , & vindidlam peccati. Sicut ctiam fecundiam afFedlara
commodi
& amoris proprij inclinatur ad vfum
potentia; Ibco motiux , ira

, &c fua;
KoUtio ieti- habct nolitioncm detentionis prasdiftaj. Hanc
liberum
tionii fut
in
"
fui
noHtionem promouct ctiam
cius fupcrbia
qua
Deo , & vbi propria poteftate indepcndenter confummat inuidia propter quam
nolit fubeife
odiU, fy inuiiia aefndetrctflet
diuinum imperium , & fcntentiam , &

fet la.
vindicationem. Addi poteft etiam ficut complafertinnci cct , obftinatur, & obcscatur in peccato , non
^cempUce- vujt eius poenam. Dctcntio crgo illa prxcedit
ttainpKcapprehcnfioncm.apprehcufionem vero fcquitur
&
nohtio
.êqtitladf-
mrum.
pofita in cuentu ccrto,

, detentionc
ex his tanquam caufis fequitur triftitia volunrarij^
j quibus optimc
voluntati
Dzmonis
fic
declaratur
difpofitx
quomodo
illa
tali
detcncio
fit
Dcinde fubiungit Doctor igncm non detinerc

IgnUnonJe- Dajmoncm cfFcdiue , fiuc aliqilid produrendo
''*" iD<wo- in ipfo, per quod fubdatur, vel impediendo ne
r>em ej[e 1jjjm^, locum poflct occupare hxc enirn Angeli
26
violentia nequit
fieri
virtutc alterius
caula:
quam
Dj
detinet
efeaiui in
adbiua
primÊ, faltcm ilHus Angeli , qui non habct llipcriorcm Angelum , fcilicct in poteftate ,
virtutc
vt eft i
& formali,
&
gradu perfeftionis naturalis
nam
""
fciuari conftat x illo
&
Math. 1. i j.
Marci j.
Jn Bcelzebub prinripe Dxmoniorum eiicit darnonia,
&c. Vbi fignificatur rraditione obfcruata,&
Ktcnta in Synagoga aliquis principatus intcr
1
eamque
Deo
eam
vt ad
,
,
licct
quia
fequitur vt termitriftitia
dc ipfa
In foriinli
'f'"'' '*-
fecundarii vero de pafliua,
quacogitur
triftabilis
fequitur,
&
D^mon
in
'"''* '"
in ordinead
hac crgo de-
J^*
non abfolutc
fcd in ordinc ad a(5li-
uam. Obicctum autcm triftabile eft caufa triftitia:,& non ipfa voluntas quia iuxta princi:
pia Doifloris
paffiones
non funt
adtus vitalcs
neque proccdunt a voluntate ctiam , vt per

modum naturs operatur , prout alij volunt.
Hanc difficultatcm in fcqucntibus tangemus
fuo loco.
28
Interim fubiungit quod ignis
Dimone, qua
malitet vt locus
uaiur illud
tum Dei
caufet JgnU cruciat
dctinet ipfum foripfi cft
poenofum ,
tffecbue.
&
quod
dicitur,
ignem , vt inftruraen, &c. quia alius cru-
cruciare fpiritum
ciatus in fpiritu
ftitia
quia hoc
efFccftiuc
& ttiftans voluntatcm eius:& fic fal-
rcpugnans,
non datur,
Tri-
nifi trifticia.
autem ab ignc procedit principalius
vt efFcftiuc ligante fpirirum igni,
Deo,
& fic ignis in
tanquam inftrumcnti cruciat, Nec

yalet confequcntia. Ignis non dctinet cfFedtiue j
crgo non cruciat efFedliuc quia cruciac vr obicdtum nolitum , & vt praffens apprehenfum dcvirtuteillius
tinct ver6 formaliter in virtute
ligantis
alligantis fpiritura igni.
foluit obic-
Aionem quam
,
Dci
Dcindc,
fuperiijs declarauit.
fcu
Vis folu-
tionis in eo eft,qu6d ignis vtlocus dcterminatus
noncruciat Dajmonem, quia ipfi non eft difconueniens, aut nociuus; fcd ignis vt nolitus ,
prout ad eum alligatur diuina virtutc Dxmon.
Subdit deinde exemplum , quod declarat dcten-
&
tionem formalem
cfle
obic(5tum nolirum
&
quod cxcmplum dcfumit cx dodbrina

Grcgorij & Aoguftini , quorum vcrba fubiicit.
Exemplum crgo cftdceo,qui defiderat mori ,
crucians
triftis eft vita
pracfcns, vt
fit
in Sandkis
cum Chrifto;vcl
qui defidcrant foIui,& efle
non videre mala quae experiuntur ; vel ctiam

in aliis qui prxfcrunt morrem languori & in,
ii*omtdod*-
'"'/*"'n/cUriitur
^^, extmpia.
firmitati, autaIiisafTlidtionibus,quas patiuntur:
hi nolunt vitam prolongarc
aur
animam
in
&
corpore perfeuerare,
apprehendentcs contrarium triftanturdc detentioneanima: in corporc,
fcu vnione eius ad corpus , in qua vita prajfens
'^'"'
aliquoscx omnibus ordinibus cecidilTecommuniter fupponitur , Sc rcrinuiflc pcrfcdioncm naHltrarrhia turalcm omnes , docct Dionyfius. Hierarchiam
tater Ddwo- etiam
quandam dominationis intcr Dasmoncs
repugnans
ideo difconuenicns
tentione formali inuenitur etiam ratio obie<fti
& cui
difconueniens.
Dimon
fit
nusjprimario ergo concipitur
ttiftitiam in
Hancautemrationcm
Vndeeftignii
detcntio formalis
oportct vt habeatur dc co ratio aliqua
noliti.
IJ
^7
fui
jj-
igniteft dif
aut nolitum
Daemonem
w.s.
detcntioncm adli- oditdeteiif

uam , vt eft a Deo ; fed etiani detentionem for- nemtam ifmalem ab igne , ex qua etiam triftatur , quod eft f'^^'*""ff.'>
quam forr
nL
conlcqucns ad dctentionem actiuam ; nam aaec ]y,nif
eatcnus aftligit , quatenus violcnte ligat Dxmoncm ccrto loco , contra appctitum elicitura fus
voluntatis crgo contra eundem appctitum eft
dctcmio non tantiim adliua , fed etiam vt coniungitur termino , & reducitur ad aftum , quo
zraboir'
i.part,q.io9.
art.z.
Eodcm modo
confiftit.
in ignepcr virturem
fpiritus dctentus adtiuc
Dei odio habct non folum

adbiuam detentioncm , fcd etiam ipfam pafliuam,
formalem detentioncm , qua pofita , & ap,
&
prehenfa
in rc cruciantur,
tanquam pcr obie-
6tiim difconuenicns.
Hzc cft
rcfolutio Dodloris quo;id primii
bruinconclufionis pofita:
mcm-
& breuiter rcducituc

ad
.1
, ,
DiftinaioXLIV.
ii hoc
SnmmMrlutn
doclrint fci""*
non
ncmpc igncm
in ratione loci naturalis
difconucnientcm , quia ncque

petfcdioncm , ncquc impctfcdioncm habct a
loco coiporco , a quo non dcpendet , nequc percfCe fpiritui
ficitur
Do
igncm tamen vt cfFcîuc in eo ligatur i

contra appccituraexplicitum,& vt paffi:
uc eciaui
continet fpiiitum
fic
obicdum
eire
&
iufmodi
&
cx arfcdu fu-
ex affcttu inuidix
quo fummc
contrariumi
tiam , quam caufac
dciuftitix
cx odio diuinx
vindicationis pcccati
qua: tumct
,
&
hu-
inclinatur appccitu clicico
torqueri igne per trifti-
fic
vt fubcft diuinx potentiz
tanquam inftrumentum Dei
folo
caufa totalis
iit
, fi
eft
adus
obicdlum
vel circa
ab obicdlo , inquam ,
vel circa obie(ftum , fi
Probatur confcquen-
elicitus.
dcfinitionepixmifta Auguftini. Probatur
etiam cx natura potcntix , quia ncquit comparari voluntas in gcncte appctitus , nifi ad obic-
nuUus
aut cognitis
diflcnfus voluntatjs
poteft eftc aflcnfus
nulla dcledtatio
&
aut
aliquid dclc<fbari
dum
obie(!ti tiiftabilis
&
propr>ctati Scriptura:
cionc primo
nalis
ttrminum.
&
rrobatur autem hac ra-
& quafi a priori
crcatura ratio-
proportioue oppofiiionis intcr

beatitudincm ,
mifetiam , vc funt tcrmini
r n
i''''"^'"' lu' ftatus , ad quos dcucnit , vel dmma
fciuata
&
mifcricordia
mediantibus operibus
bonis , aut malis , vniformiter tcmdit in vtrumquc terminum,& vniformrter beatur,vel fit
Zoiem modo mifcra fcd beatitudo cius formalis , & perfedio
ftmzt pro- confequens in quibus fatiatur,
fitin termi,
"
^^^t:a , attenditur prxcisc in ordine ad afFeundtt"iirb"'
adus inquantum adhxret bono pct
^"* >
tituJo {3.
fruitioncm ,
Miprn.
dcledationein confcquentcm :
cfgo mifeiia cius confiftit fimilitcr in adibus,
atFcdibus , fcu triftitia vt adhxret malo difconucnicnti fccunduminclinationem eius: crgo
cruciatus
pcena eius formahs confiftit in tiiftitia fofmaliter,cx quibufcunque caufis oria*
lur^&ficuc impodlbile cft eam beari , nifi vt
adhxret bono,
fini, in quo quicfcit ita im,
aut iuftitia
&
&
&
&
&
&
poflibile cft eamcruciafi formaliter nifi ex
lo adhxrentc pcr diftcnfionem
ma-
& tfiftitiam
ex
ca diircnfione caufatam. Propofitio hxc vniucrfalis eft ,&ab omnibus conccditur, quia rcliqui
modi, quosy/^^riprxmifiraus , rcducuntdifcurfum ad hanc parnara , tanquam ad ctuciatum
Offepih bo- fotmalem. Patet ex oppofitione boni
cr malt.
&
mali
compatanturad rationcra vt contraria in

obiedi , & vt comparatur viciflim creatura
vt
tionalisad ipfa pcr aircnfum
<r^
trarios per modum fugx & profccutionis bonumautem& malum dicunturexconucnicntia

S>i
difconucnientta
non
abfolucc
fed refpediuc
ad appctitura rationalcm innatum , vel eUciium;

n conueniat , erit bonum in aliquo fuo genetc ;
fi repugnet , ctit malum
ergo quocunquc mo:
do
ignis cruciac fpiritus
fiuc pet immifliioncra
slicuius qualicatis matciialis
aut fpirituahs, Ci-
ue vt obiedum difconueniens apptehenfiim ,

nolitum , & poficum in re ipfa , eatenus ptzcisc
cruciat , quatenus eft caufa triftitix , in qoa ipfe
forroalis ccuciatus confiftit
vt patet cx didis,
&
omnes concedunt.
31
t prxtccei probntur, quia pccna damni
Pirn.Waw/ qii2 oricur cx priu.^cione boni volici, confiftit
txfnuAtioi.t
qua caufatut ex pfiuatione , aut lubttaciione boni dcndciati cigo nmi-
jij
tjj(^j[J2
formaliter
litcr
notum
fc
fit
eft
pcena fenfusconfiftit in ttiftitiacx applicaSceti Opcr, Tom. X,
f*jfi* niquit
ficut deleftatio aut (-/*"
fecundiim appetitum
aut pati
vt
trifti-
'Jl
ftifi
"t-"a^'
f^
etiam repugnat aliquid cauiate in creaturis has affciîoncs , nifi vt comparatur ad appetitum per moita
aut delcStabiiis median-
teapprchenfione.
Confirmatur , quia dolor , vt

pctitusfenficiui
non
eft affeftio
ap-
Confirmstiv-
ab obrcpugnanteappeticui fcnfialicct caufatui nifi
iedo appichenfo, &

tiuo , qua fertur in deledilabile Sc fugit totum
quod offendit. Vnde quantumcunque pci ira,
Dolor cMufa-
picffionem agcntis cxtrinfeci flu.it caro , Sc dif- turrr.tJinii

ccrpatui , nifi apprehcndatui per fcnfum ta(fku$ , 'rf'-'/'""
nullus cauiatui dolor
iis , in quibus
nullum dolorcm fcntiunt
aut corruptionc crgo d-
vt patct in
torpet fenfus ta(ûs,qui
cx ofFcnfionc cainis
roiliict
&
a fortiori in fpititu incorruptibili
nuUa caufatur
ab vlla caufa cicata , vel

modum obiedi fi caufetur a creatura , vcl in ordinc ad obie(5lum
apprehcnfuin difconueniens , fi i folo Deo caufecur , quia perinde de a(îbus ,
cfFcdtibus phi-
etiara
tiiftitia
increau
nifi
per
&
lofophandum
eft.
Hisfuppofitis fcquitur intenturo
nem
pcr immiffionem
fi
nempcig-
agerct in fpiritum,
non magis propric cruciarc ipfum qu^m vt

ipfumpermodum obiedii difconuenicn,
cruciat
tis
faluando autem vciimque propiietatcm ciu-
ciatus pcf
nis
qu.x
53,
Probtieon-^
dufiohiiin
#'*/''*
*"'*>"'
ignem magis tenendacft viacommu^^

,
ialuat ctiam principia naturalia
&
magis nota. Scqucla probatur , quia ignis agens 3tntii>tit9pcr immifliioncmqualicacis phyficx (omiflis ra- rnunis mtjîs
^*'"
tionibus aliis , quas /Pri prxmifiraus ) etiam '"""''"'
^
'
*'" truci/ L
n.
in corpus viuura , vt patet cx di(itis lub hac ra,^^
tione, non agit vtobieitum difconucniens , vt obitaumxt
ptoxima caufa doloris , fed vt apprchcnditur apfrtbmium
'
ra-
& diirenfum con-
tiavtper
auc
ttifti-
nifi
*'*'**'"
, vt obiedum, & apprehenfum vt tale , Sc

propofitum ab intclle(5lu:quia de non apptchen-
tiam
fencanea rationi
CotKfartiUi
'^'liit'*'*^
ftum
impofliibile
dtnti ir,s
qua obie(fbum
nato.
Vniftrmi'. tt-
in /uu
talc
vcl ^
prxcisc conucniens appctitoi
lociitionibus ratrum.
';'"'-
foloobicdto difconneniente
om-
crgo
triftitia eft ita
Antequam autcm vlteriils proccdamus , pro3o

PtohAt.oan- batur conclufio communis tanqnam magis con-
tuTM.
peccatum , & vt concipitur a Dxmone ,

tanquam obictum in re pofitum & nolitum ,
at repugnans fuo appcticui clicito , & inordiccntis
TiaLii
& noliri,
vt fei tur \n
nis triftitiacaufatur in appetitu rationali
fis
vlcif-
commodum & fugit incommodum
lia ex
i!i
'*
per hoc repugnantis voluntaci
& propiia: libcitatis

peibia:
7'".""
&
triftitiafic
adcmpta:
135
tione mali difconuenientis apprchenfi,
vtroqucmodo dirconucnicns.ex amorc pioprio,

iuftitis
QusftioII.
per
^*"^
difconuenicntis appctitui fcnfiti- ""/*'
modum
citum,
/-11/r
caufa illufionis , qua nc etiam
appatcnter cx errore concipcrctur eundem do-
uo.
mr
Viide
lorem caufaret in appetitu
>
quamuis
realicer
quibus fcnfus
pet tutbatur , aut etiam in fomnio
ctgo z6t\o
eius phyfica realis exttaneacft huic afl^ê^ftui , fj
faluetuf apprehenfio tam vehcmens eius vt ofnihii ageret
vt patct in
iis
fendentis
tum
feruit
fiue agat
fiue
non agat
&
tan-
ad faluandam apprehenfionis vcri-
tatem, non auiem ad caufandura dolorcm, qui

pcrinde fequitur ex vera , vcl apparenti apprehenfione. Patct confcquentia ex confitmatione
iam ptxmifla.
Sedvtagitin fpititam ctiaraphyfic^, minus
^^
potcftcaufarcin eo ttiftitiam fub hac ratione , vtfhyfid
quaphyficcagit, imonullam caufabit nifi ap- */"" *
,
prchendatut
134
modum obieAi difconuenienmodum obie^li caufat tri& non pcr modum caufaE phyficc agcn-
eûfat
cru .
prchendattirpcr
tiaium
nifi
tis
vt agens phyfice ncquit cifc
conttariae.
difconueniens
nato
quam
nifi
vt rcpugnat appetitui inordi-
& chcito
fpititus
naturalia
manent
quia tam fubftantia
integra
ipfi
corruptionem horum agit
nequcad
ncqueadprodudliowcmahcuius rcpugnan-
tis
vtprob.-itum c(k/upra: fcd ignis, vtei diui-
tnr,vt repU'
na
vfl:tute alligatut
gnat
eire
prtcise fumi
tui
tlifitt.
Angelus.potcft
eodcm modo
repugnans.S: difconueniens appetitui ciicito
cius
nohrus
tk elTe
benc dcclarauit Dodlor,

tota hxc ratio defumitur
crgo
cx cuius litera
zquc
vt
proprjc cruciat,quinim6 immediatiijs,& vt
inftrumcntum diuinz vUionis,
aquc proprie
faUiantur
& confequcntcr
omnia, quz
vcl Patres
koc cruciatu ferunt,quia nequit

aho confiftcre,quam in triftitiacaufata ab iqnc
vcl Scriptura de
in
modum
per
obie(51:i
rcpugnantis
tatis
ex motiuis cx-
&
DoAove/Stpra ,
perucrfitatc volunAngcli damnati ,
refugientis ignem , vt
plicatis i
&
applicatur per
modum carccris
& vltionis.
&
na
& cruciatu ignis.
&
ris.
êônfio.
Refpondetur pccnam
cruciatum illum con, qux ab igne caufatur, non vc-
fiftere in triftitia
tb in aliqua matcriali a^bionc

eft
ad hanc poenam
qux
qua: impcrtinens
fola poteft dlic in
An-
&
OhiiiHt ft.
fund*.
gelo,
anima.
Obiicit fccundoigncm
cflc
go ncquit caufare dolorem
in
cxtrinfccum erAngclo. Probatuc

confequcntia , quia debet efie paflio in Angclo
per qualitatem immiflam ,& adhajrentem ipfi ,
ficut dolor fcnfibilis caufatur incarnc, vt qualitatcm doloriferam in fe recfpit,& ficiit ignis
non cfficit dolorem in corpore immcdiate, fed
caufam doloris, ttaetiam debet in Angclo confiderari vt caufans caufam doloris per aliam
qualitatem immiftam Angelo.
Refpondeturnegando confcquentiamâd cuius
probationem refpoadeturin Angelo cilc paffio:
Rtjôndetur.
nem
, quia violcnte dctincturjn ignc: clTccti.nm

paffionem in voluntatc eius ,
veram triftitiam
ab i^^nc fic dctincntc , caufari in eo , quamuis
&
imprimat , neque hoc rcquiri

quia iufficit vt fit obiedlum nolitum .ipprchcnfiim,& pofitum cui repugnat fua voluntas modo difto
ncque ad caufandam triftinihil phyfice
illi
Kon
requiri
*aufm
tri-
ftitit effe in-
itinfecnm.
fiam in voluntate rcquiritur vt
obicdum
fans triftitiam inha^re.it pcrfonrc
cau-
fcd fufficit
nolitnm, & apprchcnfum , ac in re ipfa

pofitum nam & carccratus de fuo carccrc triftatur & de co qiiem prscisc expCritur , & trift.uiu)r dc incommodo aliornm, si noftro, ctiam
in rcbus externis: qnanto magis Angelus trivt
fit
ftatiirde (nbicftionc fui
&
vltionc
&
adem-
ergo vt obieftum , qui

nolitnm cft , apprehcndatur eftc ad caufindum
triftitiam, fiuc le ipfa fit intrinfccum, fiuc cxrrinfecum. Inftantia dcfumpta ex dolorc fcnlibili cft mareriahs, nequc facit ad propofitum :
quia dolor fcnfibilis ctiara caufatut ab obicdto
pta libertatc.
fione
pctiû
Quod
aut fomnio
licct
aliter
fi
contingat cx illuetiam dolor in ap-
feqjuitur
non producatur aiiqua
qualitas
inhacrens.
Obiicit tertio
qu^dex hacfcntentia non
fal-
ab ignc cfFetStiue , nequc

confequenter ignem torquerc Angelum , aut
animam , fed Deum punirc Angelum in igne
uarur cruciatus
vt cft
pcr illam detcntioncm
ignc pcr illum

ipfa cx
modum
dctentionis
duobus nafcitur
loci fupcrtoris
&
ex
quia nulla
fcilicct
tali
cft aftio
,
35
Tertia
oli<*-
Ht.
ab
& afflidio
ex priuaiione
dctentione in centro
quod ibi fit ignis pocorpus,non auget

pcenam quia refpcdu fpiritus eft omnino qnid
indifFerns, nuHoque fpcciali bono priuatur pcr
ignem, & nullo malo afficitur. Ncqnc cft qu6d
dicatur quod per apprchenfionem ignis affligaterrs.
titis
Quibus
quam
fuppofitis
tetra
vel aliud
tur
quia
fic
tantijm
cftec
pcena in opinione
Sc
non cx natura caufae.
Ex his facilis eft refponfio ad ca , qus obiicit

Suarez contra communera fentcntiam.
Obiicit qux dicunt Patres
ScripturadcpccObieclio SU4f
aut agere potcft ig-
nis,
cbitBi
apptti-
per accidens
prum probatur.quia
& caufabit triftitiatm
propric ciociabit,
tia
in voanimx d^mnata:. Subfum-
Scd potcft xquc proprie- efle obicdlum difconuenienSjVt comrounis fententia tenet,quamuis non agatphy,ficc: crgo etiam perinde quc
tis.
Vffconuenie
obiedt apprehenfi
luntatc Angeli,aut
ftr mr>JS ob- ' ftitiam

irSJ apprthtnfi.
modum
per
autem eft , vt caufctur per qualitatem immif/am , & adhaerentcm carni , quia ncmpe aliter non facit ad corruptioncm tempcramcnti , neque eft
obiedbum difcoiiueniens quia Vniit retjuiin tantum eft difconuenicns , inquantum cor- ritur qualitM inhdrens
rumpit tcmperamentum debitum organi , &
ad dclotem
hoc contingit pet produdtionem qualitatis eamit.
crgo proEcisc pcr
Rcfpondetur ncgando anrccedcns ; ad cuius

probationem rcfpondctur Deum punire Angelum per illara dctentionem aftiuam , & amplius
puniri per ignem per detcntiopem pailluam refpcdkiue ad adliuam ; quia cft obiedkuiti difconueniens , & nolitum ab Angelo quamuis ergo non
per adlionem phyficara fic cruciet, cruciat per
intentionalem, vt eft obieftum difconuenicns
Angclo pcr voluntatem auctfantem ipfum ig-
nem , & dctentionem in eo.
Rffônfic.
Ad
dicitur priuationem loci fupedetentionem in centro terrs clfc

caufas afflidionis, ad quas fc habet indiffizrcnter ignis , qui non auget pcenara , magisqu<tm fi
illud
quod
rioris.vt cxli,&
ariud corpus ibi efrct.
Rcfpondctur priuatioftcm loci fuperioris fpepcenam damni , quam fcnfus dercntioncm incentro tcrrxconcurrere quidem ad
pcenam Angeli , fed a fortiori magis concurrit
Ciare magis ad
ignis,qui cft locus immediatus,in
quo
detinetur.
Sicrgodetentio in ccntroaugctpcEnam,ita&in Ignit tarctr

igne. Negatur crgo ignemindiffi:rcnter fehabc- immtdiatm.
rc , quia in ipfo euentu Angelus cft deftinatus,&
alligatus igni in
poenam
& quamuis faluaretur
pccna Angeli per alligationem ad aliud corpus

tamen de fa6ko alligatur igni , cx quo rn cucntu
affligitur:quiapcenaeiusin eo detcrminatur,non
in alio corporc , idcoque rcpugnantiavoluntatis
Angeli,cx qua obicdum fit nolitum,& difconueniens dcterminate, refpicit illud, quod ineucntu
certo apprehcnditur in re ipfa , non ver6 quod
poffibileeft , ficut, v.g. infirmus affligitur pcr
cam infirmitatem , quara in cuentu patitur , non
Cruciatnt ifi
ab iUe difci'
Hinieti quoi
in
euhu af-
fticatur.
vero cx appTchcnfionc infitmitatis poilibilis,

in fe ncque in cauiis cft detcrmi-
qua nec
nata.
Vrget vlteriis qu6dignis nequeatefrcdliui H-
Sufficit
gare Angeluni:crgo neque effediu^ affligcre.
Refpondetur negando confequcntiam , vt patct
cx
litera
Obiici^t
uicis
ObitSie
ûarta.
Siluitur.
Doftoris.
quint6 parabolam
aut hiftoriam di-
qui in Hamraa cruciabacur.
37
obitai
Refpondetur,
fitint.
Quâil.
DiftindioXLIV.
Rerpondcturômiflis variisexpoficionibus.ibi
n.t^mfii.
explicari hilloriam fub indudâ pacabola
nam
lingium, digitum,clamorem,aquam, fpcdare ad
pacabolam conflat ex communi renteniia,& veritate fidei,quahzc excluduntur ab anima fpiriExplietur taali,& feparata. Vndeverbaiila, GluU cmcior in
fftkaU di. iMcflamfjui.Scc. intelligenda funt dc ccuciacu apwtufTHctMtt
*
ncmpe de fpiricuali
po^fc^
ff>iuntem.
&
noftram.Nam
g^^j propriam fentcntiam.ficut
quod imprimac ignis qualicaccm fpiritualem
fupcrnaturalcm.non facit ad pccnam,nifi vt illam
pcenam caufac per modum obicdli difconuenientis,&contriftantis ad eiufmodi autem cfFeftum
&
nihil facic
qnod
caufa cius
fic
inccinfeca
vcl cx-
fcd acccndituc difconuenientia obiedli
vt comparacur ad voluntatem auerfantem iuxta
difpoficionem prasfcntcm
& gradum eius
qui
&
tionem
& apprchenfa
cxeo quod
fit
vt in re ipfa pofita.
Obiicit fexto, Patrcs, vt Grcgorium ^.dialeg.

cap.19.5 DiabolmytiupjHe ./ingeliycUmfint incorpO'
rti,c9rpore9 fitnt igne crnciandiy^Hid
mirHmJt animd,
anttqHamrecipiant corpora , pojjint /entire tormentaf
Itemcap.
)i.
Quodvidelicet omnipotens Detufa-
cient ofiendit, ejHideiw
anima
in occHltopertulit,
&c.
& inU^,vtex hac conftderatione colligamits ûidanimaviuens ,&fentiensproreatufuopatiatHr. Cypr.

ad Demecciad.in fin. Manet pojhnodum carcer
aterntu,& iHgtifUmma,& paenaperpetua,&cc.Dein~
maius tedc concludit:nam ficutex opinioncobtia,aforriori illa caufatur ex apprehcnfione vera
cius,& realiterapplicati, nequcad parirate modi ExempU d*

punicndi , &doloris przdidaexemplaadducan- duH deni-
pocifCmum Auguftinojfcd ad cxquandam ex co quod experimur in
tur a Paccibus,
pieflionem
fola fuiffet detentio, falfum fuppofuilfe.vt ipfa
fraude nos tcrrcrcnt,
& idem de Scriptura,quod
, & hxreticum,
Refpondetur Grcgorium pracmiflis vcrbis docerealligationemadignem,quam ftatuuntThco-
dicerc eft ncfas
logi.
Vnde vcrba
eius fequcntia faciunt ad fco-
&
non
maccrialis.
adliteram
interefi
c.
Vnde idem
poftquam
31.
vtrum
in Itxis
infra fubiungic
Auguft./*'^. ii.eie
dixic in fomnis
aut in trifiihw fimtu
Gen.
magri
, &c.
Duhitandum, inqait, nonefi,ûod
expreffma fint illa , ejua inferna dicuntur , atûe oh

hoc vehememiits fentiantur , &c. Sunc ncmpe
exprefliora
quia per veram applicacionem dif^
& pcrapprehcnfionem
Ad declaraciotKm eciam huius cruciatus, qui

communi ftatuitur fpiritualis triftitia faciunc
,
ignem infernalem,vel eflc fpiti d prepoquo ad vfus fitum affii*

ctumr.
humanos feruicur:non in co enim folura differentia fubfiftic,qu6d ignis infernalis fomento carear,
& fit perpctuusifed ctiam quia adurit carncm fin
confumptione corporis , & mcncem pcr criftiricualcm, vel alccrius racionis ab eo
ciam,qui eftefFedus fpicicualis,& nonmaterialis,
quo
ignis eciam fpiricualis dici poceft.

Acccdit przterc^ ceccio loco fcncentia eorum
40
pro qua ciiatur Ambrof. //^.7.; Lucamc.i^.civL^- Ali fentenque mentionem facit Hieron.i Ifaut vitimum,ix- tiu de vertttt
plicans illa yermis eorumnon morietMr,8cc. quid- fuit ad frt
^
uoratur, atque in dolore pofitm interiits
extefiitfjue
^</irr,&c.Proprietasergofcfipcurz,&Iocu- Patntm ftw

lionis Pacrum fcruatur in hac poena,prout coni- ttnti* exfli'*
tatur ex mmunis fententia Theologorum cam explicat ,
&
accommodarioncm pccnz
vt in tormento ignis videndo , atejue
& incendij matcrialis dcclarant]& prout matcriz
jentiendo puniaturcignem namcjue eo ipfo patitHr,ûod
compctit:nam pocnam cfTe ab igne per adlionem

intcntionalemodoexplicato faluat proprietatem
caufx,&efredus,prouc fubie6^zmacerizc5pctit<
Et ficut verc dicitur hoc modo caufari pccna da-
ejuia cremarife afpicit,cremat:[ic(]uefit vt ret

,
dum ex igne vifibili ardor
ac dolor inuifthilu trahitur , vt per ignem corporeum

Tnens incorperea fiamma crucietur
exdiû
EttOfigelicit poJfumiu,ûia
Crfgor.
inhf.bitat, tt&c diftinguic invcramque pocnam Damnatm ûifejue, ioquicj

dumforis fiamma fuccenditur,intm cacitatis igne eit-
cer
ignem dicimtu
videt:&
flfltUtlK
proutipfi Patres per
corporea incorporea exurMt
AlttrS Pa^
frum fenten*
Patres,qui aflerunc
pumconclufionis:T*-i</rt,inquit,j^/n>wj^r'
,
dsrtem andlt'
&
fedfempiteTnm horror
fi
tit fmilttu-
gieam.
nobis , aut aliis ,

per analogiam quafi a minori
ad maius j vc dcclateiur poena cfie fpiricualis,
ficum ccnenc,dicunc aliasin tanta exaggeratione,
nis,
Aagiift.
ic6liapparenti$,feuapprehcnfionecaufaturtrifti>-
hanc pcenam igvocando illam cruciacum, corcuram, & cremationem , vt incredibile fit de fola detentione
fuilTc locutos.Vndc Malon,& Anglcs, qui oppo-
dcali) Patrcs adeo cxaggerant
Cregor.
non contingatur. Hanc ra-
& exemplum confirmat h\i%\i^. lih.ii,de
quid aucem fic de vecicacc huius fcntcntix , aut

potius de veca cius interpretationeex mente aflerentium;c6 tendir,vt poenam,& incendium fpirituale cffe confticuac,& non mateciale.atque aded
tn adtione intencionali faluaci. Vndc Gregorius
Iib.9.Moral. c.jp.alias ^S.in illa ybinuUtu ordo,
lib.
S.t^nfi.
exaliquo vifu,vel imaginato
illo
ignis in ccrco eucncu applicati.
Cyptian.
ab
pofiti:ergo ad faluandam proprietatem cruciatus
nolita
3
fi
Cen.adliteramc.\i. Atque ratio ipfa a minori ad
pcr ignem, vel oportet aflererc illum eftc fcnfibi-
Cregor.
magnum
contrahit,&
conueniencis rcdundanc,
intrinfeca, eftdifconucniens; fed
35>
Hu{o
nas puniantur,a quibus non continguntur,vt qui
horrorcm
fertur in oppoficum pec noluncaccm talis obiedi
le,& materialero,quod negacuc } vel cerce fufHcic

vt falueturcaufaemcaxrcfpedbiucad voluntatem
repugnantem crifticix ; nam non ex eo quod fic
I(idof<
&
contingmt ? Et rcfpondct ficri pofTcjvt pcr cas poe-
(JuccxScripCura,fiuecxPacribus, pcrindeimpu-
trinfeca
crifticia cft illa
perveramcombu-
fiionem feniibilem , quod neceiTario concedere

dcbet aducrfarius , qui calem negac in fpiricu, Hc
tnima feparacajnam fi vetbaillainrigorecruciacus fenfibiljsincelligendaeflencparuro conducerec ad proprietatem diccrc quod ignisproducenfupernaturalem in
do qualitacem fpiricuaiem,
fpiricu cruciaretjquia hoc nihil facic ad propofitum,nifiinquancumcaufarec tcifticiam in anima;
qua: crifticia perindc fecundum incencionem ,
cxtenfionem poenz dcbics pcccacis ab igne modo
di<ô caufacuc.Ec in vniuecfum quidquid obiicit
&
Tnrifuetur
igne experiacur. Hzc eaincorporea f]amma,qua mcns

eius cruciatur.Vnde ifidorus lib.^.Scntcnr.c.jyt
Duplex tUmnattrumpana efl ingehenna , quoriim
dcm
& non
&
dificMltHi in
& alligationcm fui in
menttm vrit tri/Iitia,

cvrpm fiarama , &c. Incendium crgo mentis eft triftitia.
Item Hugode S. Vidkorc in 1. ad Thcffalon.
q.4. QMomodo , inqnit , talii pcena rem fpiritttalem
per triditiam
funt intelligendademateriali
135
& fenfus
tjHamuif CoUigere
ni,ita
incendium animM
tamen modus
licct
eft
enim diucrfz
fint
terittfubit-
Sa, liufû*
utttunt.
caufziidc
caufandi per repugnantiam vo-
.4^
ntnfolim videndo,fedetiamexpertendo patitur, &cc,
Iuntatis,& pofitionem obicdi difconuenicntis.
Ardor&
pcena hte
Imo quod amplius eft, vehementior cft pocna
midt txflihoc modo declaiata , quam fi efTet fenfibiiis ,
dolor inuifibilis
cft trifticia,quam pati-
tur fpiritus ab igne, eo ipfo

Sctti Oper.
quod igiiem
Tom. X.
videat
Vehrmentitt
eft
tnta.
vcl
,
,
Bcrnard.
IV. Sententiarum.
Lib.
n^
vel quafi fenfibilis ex repugnantia phyfica ignis
eft
ad fpititum.in quo producerct aliquid
mentum
fibi
phyfi-
ce difconucnicns. Bcrn.lib./.de confiderat.c-io.
^Ham /emper velle, ejued

nHn(^namerit,&femper mlle,epiod nunûam non erit,
^luid, inquit, tampcemle,
&c.Hoc autem vcriffimum
efie patet
ex dodlrii
fipra i\hia,&i ampiius declaratur quia quo appetitus cfl: perfe(5lior ,

ad perfedtiorem for:
&
&
mam,e6
ferfecliori
magis repugnat eius oppofitum ,

maeis violcntat V. g. magis repuenat homini
'
,
^
Sôd ei opponitur qubadappetitum rationalem,
quod
appctitum
fenfiquam
rcpugnat quoad
incUnutioni.
bilem.
MagUeftdif
conuentem
auod magu
repnrnat /r
Vnde
priuatio rationis
& vfus
liberta-
repugnans qu^m alicuius

operationis fenfus, non aliam obGaufam,nifi ob
excc/rum perfeftionis quoad inclinationem raeius magis
tis
tionis
ilione
e(l ei
& form.T fic conuenientis fuper pcrfe& inclinatione quoad fenfum. Confi,
derando ergo fpiritum quoad inclinationem ,

Poea liamni & pofntias rationales , quibus ordinatur ad
'vehemetior, bcatitudincm in communi
ad beatitudi, aut
quamfenftu.
^g,^ j^ parciculari per fruitionem fummi boni
&
vltimi finis in reipfa
dcturpantem , qux etiam poenalis non eft , vtypra probauimus , nifi vt caufat ttiftitiam. Patct
confequentia,magis repugnat voluntati quidquid prim6 opponitur propria inclinationi, vt
&
fuum finem
magis
ipfi
affligit
rcpugnet
,
vt ordinatur ad
quam quod
ei
&
pcr fc, quara

primo
,
opponitur fecundarii vt fertut in fincm
obiedum potentia: inferioris, quia ha:c
oppofitio cft ex fympathia tantiim ; v. g. ad fcnfuni in nobis. Vnde anima magis etiam ttiftatur,
vehemcnrius pcr obieftum repugnans primo,
fertur in
quod
ipfi
&
&
& per fe ipfi animjc
triftatur in Infcrno
, qulkm
vcride6que poena damni ,
mis cft vehementior , quam pocna fcnfus. Rc6lc
efgoBernarduscx hacinclinatione, quae potior
cx fcnfu carnis
&
colligit vchcmenQuidtam poenale, quam
femptr velle eûod nunquam trit

ttunûam non trit , &c. Quod
ergo quod
creatura
fpirituali
& cxccftum pccnae
mus amoremproprium
& femper
nihil ipfi
quod
fui,& complacentiam in
peccato ex parte Angcli damnati
commodi ,
nolle
etiam confidcrc-
fi
& ex
afFectu
magis repugnat,quam quod
primo opponitur his afFcdlibus, inquanium repugnat voluntatijcius primo, & fecundum inclinationem potentix intrinfccara ad hunc fincm prxftitutum^quia
ipfum peccatum magis deturpat,& eft obie<ftum magis affligens, quam illa qualitas phyficc
deturpans fed hic cxcefrus turpitudinis peccati
rcdundat ex deordinarione fpiritus quoad incli-
vchementiam poenaE,& caufas ejus proprias,non

cfte exquircndum aliud , quim quod communis
nationcm redtac rationis, cx qua ineft ipfum peccatum ergo potior eft inclinatio hjec in fpiritibus, quam naturalisillaad propriam naturalem
pulchritudinem , autcertc ad fugam formz de-
fententia Scholafticorum tenet.
quam
triftitia
concepta ex defor-
mitate vlla naturali phyfica,

fice
repugnans
fi
falua fubftantia
talis
,
&
detur phyeffc
Probacur confequentia
ptibili eius.
incorru-
quia
&
phyficc,& non moraliter. Vndc &

vehementiorcm cfte pocnam vermis ex
turpantis
Patrcs
quam fit pcciia igapud Gregorium,& BerAmbrofium & alios.
confcientia peccati aflbrunt
nis,vt vidcre
nardum
licet
locis citatis
Deindc, idcmpatetex vtriufquepoenaecollaquia forma illa phyficc dcturpans poteft

comuati dc potentiaabfoluta cum bcatitudine,
tionc
puiiiii ben-
&
littniine, nor,
ignis a
g'"''"''
itapcenafen- tia:
=*''as
Deo
fcd
ccrtc
uon
poliet inelie virtute
fupcrnnturalitcr
non
, fi
repugnarct gra-
potcft comp.iti poena fenfus
beatitudinc in Angclis
non folum qui
cum
pa,*na
fi
eft illa
cenfura,
Vnde
quam Suarez ex
atiis
vanifllma
adducir,
tia ignis localis^de
Docior
quadiSium
qui conuenit in hac quafi.
efl
voluntati in re pofitum
Reiicitur ti-
& (nra.
&
apprehenfum
qux
rcpugnantia faluatur in adionc intentionali modo difto ,

per ordinem ad repugnantiam.Spi-
&
fccundiim inclinationem voluntatis i nequc

alins modus caufalitatis phyficc, vtexcogitatur,
ritus
quidpiam confcrr, cuius poenalitas vltimo reducitur ab ipfis aflertoribus ad eandem adtionem
intentionalem. Alia
author
illud de
&
quxdam
obiicit prasfatus
Doftor
quas ^4 foluit
Ad
delidi.
M.
quod eodemfere modo
tamen
intelligitur
ac detinen-
in alicjuihtu^cfuahene explicat
D.Thom.i.part, qu<e(l.6^,
a.j\..
&
alia rt-
vt eft Jpondttur in-
poens excefru,& insqualitate iuxta fia.
meufuram
alij
tra Gent. f.90. D.Bon.hicpart.i.art.^. qute/i.i. Dur. quaf. ylt.

q.6.
43
differunt
cum
frtttnf.
fundatur magis in iraaginatione fenflKS,quam in

vera rationc fufficit ad veram triftitiam caufandam perigncm , vt fit obicdum difconueniens
Oslendit quomodo inteUeSius Angeli perpetuo determinatur ah igne obieSiiue

,
quam
qMalitat illa
&
C H O L
(jHomodo hoc nolitum caufat triilitiam
ftccitum tjt
maicr turfitudo
Dxmon
complacct in ipfo peccato,quomagisdcturpatur,certcmagisvelletpati deformitatem illam naturalem , & phyficam

qu^m priuationem libertatis ,
euentus praui
defiderij , quo fempcr vult quod nunquam erit
& femper non vult quod fempcr erit.
Ex didis , & folutione iam data patet ad faluandum proprietatcm Scriptura:,aut Patrum, ad
forma conuenienti per hanc in-
priuat
clinationem
fn^.
fccum deledlationemconfummatam, quas

repugnatomni poensfenfus, feu ttiftitiz in voluntate ergo in ratione tormenti maior eft triftitia in voluntate , qua hacc inclinatur in finera
fuum quam fit triftitia in voluntatc ex quacunque alia inclinatione cxtranea ad formam illam
trahit
dum
&
eptalitiu de-
fruitio
tiam ,
quk torfummi boni
fcd etiam
eil in
tum
liU
&
cft:quia vifio
hjcc eft cius incli-
repugnat
fecundum aliam quamcunque inclinationem ,
qua: non cft ad effe proprium , fcd ad perfcdioncm aliquam particularem : v. g. puU
chritudinis naturalis , quocunque modo concipiatur : ergo triftitia concepta ex obiedo rcpugnanti fecundunn appetitum elicitum voluntatis ,
intelleftus , magis affligit , inquan-
42.
feu ordinatio pccati
nario perfediflima refpcftiuc ad adtum fecun-
fincm
Ti^lfet
clarius /^..con-
Palud quaf.y. Maior
Gahr. q.^. a.i. Fafq.i.p.d.x^yc.6. differttamen a D.Thom.quod nonputat ignem

tfSa
DiftinaioXLIV.
uUo modo
fhyjice detinere jpmtum localiter.
contra cûodfaciunt omnia
quo fupra
dijl.
QuxftioII.
137
D.Thom.putat quod /tc inlfrumentaliter,
quibiu impugnatur effcientia phyfica Sacratnentorum
de
quajl. 5
TTAE fccundo modo
vc obie^ûm Immurans contriftac , condiccndum eft. Primo intellcdus Angcli dcrcrmina' ômodo
pcrpetuo ad intense confidcrandum igncm in rationcobicdi. Sccundo apprc-* """"''*'""'
J
tur
/fimiliter
quoad
fciliccc qualiccr
aliquid
&
""
hcndit iftamdcicrminationemad talero confiderationcm. Tcrti6 ^ odit
ficut '"f
prius, iftud odium oritur cx afFcclionc commodi , cx qua vulc quodcunque obiedii
*^^,y^j
f^
prouc fibideledlabilc fucrit,confidcrarc nunc hoc,&: nuncillud :promoucturcx
fuperbia,ex quavoltvci intcilediuafua, fccundumimpcrium voluncatis proprijc:
confummatur cx inuidia, propter quam odic deccrminari k Deo ad aiiquam confiderationem vnicam. Quarto , fcquitur apprchenfio , non tantum nuda iftius confidcfccundo:fed apprchenfio ccrcadc euentu iftius confiderationis
rationis,ficut
:
&
intenfx
m
& perpctuae.
Quint6 ex hoc fcquicur iriftitia.

,
Quoad aliquid auccm cft
difiimile hic
&
in prxccdcnci , quoad primum , quia

,
ignisiiichabctraiionemagentiscfFcdiue detinentis intcllc(fium AngcH in inccnfa
non ex impcrio voluntatis Angeli.
confidcrationc fui ,
*
^*
&
Et
fi
quarras
quomodo
illa poffic
compcccre
moucre
igni
cum nullum
corpus
poflic intcl*
non magis fubfic intclligcntia voluntati

ipfius fpiritus quantum ad detcrminaiionem adus confiderandi, fcillcec hoc,vcl
iilud, ficu'- A 'gnftinus dicic, quod voluncasaucrtit,& conucrcic incclligenciara, nunc
adhoc, nupc adaliud:oporcecdiccrcqu6diftud non conucnic igni vircucc propria:
quia tota vircute adiua ignis pofita Angelus fibi dimiflus poflet igncm vcl aliud
ligentiam fpiritus
ita efficaciccr
vc
corpus indiffcrenccr confiderarc pro imperio voluntatis
fusc.
Ideo oportct diccrc quod illa detentio in confideratione igois intcnfa & perpe- ^"^ '^'''
contra voluntatcm Angeli fit cfFcdiue a Deo principalitcr ,
ab ignc vt "'""^ ^'"
a<aiuc, fcd miniisprincipalitcr.Et poteft poni excmplum ficut intelledus agens & '^'f'*t ^"*
,
tua
&
&
phantafmafehabentadmoucndumintclledumpoflibilcm innobis:ficinpropofito
Dcushabetfimilemmodum
',^ ;fl
agcnii,& ignis phantafmatij&cflêtomnino
virtktt di-
fimilc,fiinnobis intelledus ages efTctformalitcr volcns,8c poflibilis fimilitcr:& agens
t*ina prin'-
pcr voluntatem fuam detcrminaret aliquod ccrtum phantafma ad moucndum efficaciffimeintclledumpoffibilemcontravoluntatcmcius. Ncc obftat qu6d principalc
agcns,
inftrumentumnon fftnt ineodcm fuppofito hic, ficut ibiintclleftus agcns,
cipMiter.
&
& phantafma
iniclle<ftui
quia ordo agentium illorum non rcquirit idcntitatcm fuppofiti.

quia mult6 magis odit. Angelus pcr, & prius
pctuamdetentioncm intclligcntiac fua; in inccnfa confideratione ignis,quam dctentionem formalcm fui localitcr definitiue ab ignc, quia in oppofiio primi , fcilicc
libero vfu intclligcntix fuae pro imperio voluntatis circa quodcumque obicftum
multo magis conliftic pcrfedio cius ,5c mulco magis dcfidcratur , quam in libcro vfu
,
In tertio etiam eft difFcrcntia hic
potcftatis fuic motiuae
pcrfede confiderarc
alia confidcrabilia.
Sed decenfio
dcfiniciua
abignc
non impedicnifi fecundum.fciliccc liberum vfum poccncix mociux, vcnon

fe facerc
quantum ad vbi definitiu^. Illa autem dctcncio in confidcraprimam libcrtacem quia pcr hoc impcdicur inccl-
tioncintenfiflimaignisimpcdit
leclus cius
poffic
pracfenccm cuicunquc corpori.
Ex hocfcquitur diftercntia in quinto,qu6d mulc6 maior cric triftitia ex illa fccunda caufa quAm cx pra:cedcntc,quia vbi eft maior nolitio,& xqu6 ccrta apprclicn-
&
de cuentUjfcquiturmaior triftitia.Eftetiam difFcrcntia in ifto

prjcccdcnti quo
ad hoc aliqualitcr,qu6d magis poteft dici ignis cfFcdliu^ affligcre fpiritum ifto modo,
fio
quam modo
pra:cedcnti,quia ibi
tantummodo affligit cfFcftiue.quia vt obicdum no-
litum apprchenfum caufattriftitiam hic autcm cfFcfliue caufac primam apprchcnfioncm,ad quam dcterminacur intcllcdus i qux cft nolita ,
ica hxc habec quafi da:
&
pliccm adioncm in priori non nifi fimpliccm, fcd ficuc in priori non poncbatur difconucnicnciaignisexnaturarci,fcdtantummodo^nolitio dccincncixîca fichzcdifconuenientianoncftignis,vtobic(fti confidcratt,fcdfinalitcr, quia nolitumcftillud
obic<ftumficconfiderari,tamcn cftmaior inclinatio adnolle fic, qu^m in modo
^ttrifitfitf"ior
'" ^"i'^"*
?"*' '"""
a,>,>wJ^^,
i>ffW
aui
dttinendo
'"''"'"
/.nolitu.
priori.
^
Contravtrunquc modumfuntinftantlae. Comraprimum tquia omncs detinec

ScotiOper.Tom.x,
qualitcr:
14
Lib. I
ijS
V. Sententiarum.
acqualitcrrcrgoomncscruciabunturacqualitcr. Confequcns cftcontra Auguftinum

II. dc Ciuit.e. lo. 2{t(juaquam ncgandum eji tffum Atcrnum ignem diit Uuiorem\ aliisfutu-
rum effe grauimm ifue
ifjiw ardor fro faena dtgna cuittfcunque varietur , fiue aqualiter ipfe
Ex qua ctiam audoritate vidctur habcri quod

non tantumdctcntio.
Contra fccundum,^ quia fi non nifi intcliigibiliter imprimit talcm imprcfTionem,
ardeaijtd non aquali molefHA fentiatur .
ardorcruciabiteos,5c
fcquitur delcdatio :quiaillacft conuenicns potentiae intellediuae. Probatur etiam,

quia dclcctaret Michaelem.
Contravtrumquc fimul,quiafinonnoIic, velnonodiat ficdetineri vclab obimmutari, non triftabitur ac pcr hoc cum in poteftate cius fit non nolle in
potcftate eius crit non cruciari. Prxtcrca xque poftct affligiin lapide vel Solc vcl
,
iciflo fic
caelo
I
Empyrco.fi dctinerctur definitiueab illis,& mutarctur ab illis obicdiue.
Ad primumjdctcntio formalis,quac cft fecundum dcfinitioncm formalcm
liscft:fcd noUe
aequa-
non cft aequalc:im6 intcnfiiis in his qui magis pcccaucrunt,& idco ma-
iortriftitia.
AdaIiud,primaimprcflio, qua:
cft
ad intellectionem ignis, dclcdabilis cfretcx

cuen-
fcipfa intclledui:fed in quinto inftanti poft nolitionem,id eft,apprehenfioncm
tus nolitijCX
\6
Et
fi
illa
apprchenfione nolita,6c apprehenfa,caufatur triftitia.
dicaSjfaltcmapprchenfiojVtin primoinftantipofita, caufabitdclccflationcm^
Refpondeo non potcft quia appctitus ille in codem inftanti habet triftitiam vehementcm,5cillacxcluditomncgaudium,nontantum contrarium, fed impertinens,
,
caf. i8.
cx 7. Ethicorum.
Tofieritu
in habcntibus
Si dicas
tmpedtt a-
alt^êm
caufa deloftationis eft prior naturalitcr
minuscfficax , licctefficacius
fit
pofterius natura.
Nec mirum
Exemplum
eius.
in gcncratiuo vnius
&
cfficacius excludit
quia impediens , fiue
primum impeditur per
Pfo^^'t)6"s,quandoquecft poftcrius naturalitcr :agens tamcn
contradioncm
prioris.
quam caufa triftitia: Refpondeo,
tantum ordincm naturalcm,& fimultatcm rcalcm
ad contra-
alteratiuo
rium.
Jn
i.diji.j.
^'"r^
V
-4
AJ tcrtium,non eft in poteftatc corum illud nolle
vel
non
nollc
ficut tangitur
dc continuationc mali a<ftus in cis cuius caufa fortc eft akio continua caufx fupcjjoris agcntis ad aliquid vniforme in cis propter demcritum pracccdcns ad quod
vniforme fequatur vniformitcr afflidio corum & proptcr hoc non potcft aliquis rcmiffius nollc quam modo nolit , quia ficut non eft in poteftate cius a<5tus , ita ncc modus a(ftus:& ficut caufa fuperior vniformitcr agit ad/?o//^,proptcr quod caufa inferior
non potcft difFormitcr agere ab ipfa ita vniformiter agit ad intenfioBcm huius
,
-^S)-
Kutareytnfrelm
mn
poteficefare
trlfti-
tia,fidepedet
^^^^^
ex ne-
lltione eiut
llberaî
fOMMENTARirS.
4+
na^rlfuiTx
Tr\ jE ficundo rnodo

-L/Hic
dcclarat
fcilicet
Gjualiter
&c.
fecundum membrum con-
ncmpe
nonfolum qui dctinet, fed
ctiam qua eft obicdum immutans inteUigentiam Angcli ad continuam , & non intermiflam
ijte,vt obie-
clufionis primiira; inpriori paragrapho,
ch.
igncmnon
torquerc
hoc pundo citantur

quidam Philofophi.qui totam hanc panam refcrunt ad apparentiam negantcs vcrum ignem,
&pa.'nasanimarum faluant infolaapprchenfio-
Opiniotjue- confideiationem ignis. In

rW< Phi,
yarittMifi-
monumdt
ftcnt,quitdttinttur
mo
Dt-
tnifnis
ne , quafi pharjtaftica , & erronea. Citatur Auiccnna s>.Metaphyficap.vltimo.A\gazae\-^.?hyCic.

f.j. Quidam etiam Patres, quatenus ea , qua: de
igne infeinali dicuntur , lorquent ad fcnfum
metaphoricom. Patres interprctabimur infra
fuo loco , quando agendum erit de loco pcenarum. Opinioncm prasdidam Dodlor fuperius
rciicit.ficut & cactcri Thcologi eam damnanr.
Aijj Dodlorcs.qui in conclufionc ipfa conue-
modo,quo
obieaum,
cauIatdoiorcminD.xmonc:quidamcnimdicunt
imptimere fpeciem fui in intellcdu Dxmonis,
& hoc quidcm cifc tara naturalc imcllcftui,
niunc.difFerunt in
ignis vt
qiiam etiam igni. Ita S. Bonauenrura. igidiiis
^P P"
ûodUbeto i.c,.^.& ^Hodlibet, 4.?</?î J.aJTcrit im-
'^*;^;
primi,& doIorem,quem caufac, enc
^^,^-^,
Um.
in potcntia
IP^-
potentia cognitiua ; v. g. tadus. Richardus in hac

diftin^.art.i.ûdfi.^.docct ignem, vt inftrumcnipfa intellediua
tiim Dci
ficut
dolor fenfibilis
immutare inteiledlum
ipfi
eft in
inducendo
neccflitatem vt fcmper confiderationi ignisinha;rcat,ncquc fe pofllt adalia obiedla, prout naturaieius
& voluntati competit
perfc^c con-
hanc impreflionem, feu ligationem refpeciem impreiram. Omitducit Richardus

tendo longiorem difcuflionem circa naturam
huius fpeciei,& an poflit eflc i folo obicfto , vel
uertere
fit
Deo
folo
',
vel ctiam concurrat intclledus,
&quomodo poifet
concurrcre obieftum matc-
rialead ipfam(quodmagis ad fequentcm diftinflionem fpedat , in qua agitur de cognitione
anima: feparatx ) Hi Doftores conueniunt in

conclufione prxmifta , quam tencc 0:ham
ôdlibeto
i .ejuttfi.
9.
Gabriclis
fupplcmentum
hacdifiinEl.ij.^.art.i.conclufione i.&cc.
^/;^yj,.
1 ^^^
Rich.
Do(aor autem in litera dicit intelledum im- 5*'''
mutari per igncm , vt obicttum nonexprimit, *""'

an medfantc fpecie, an ver6 ipfc ignis immediatc iramutat.vt fubeft fpcciali Dci concur;
,,
,,
:
X L I V.
Diftindio
&
vtroque modo fieri pode

oftendetur. Interim rubiungatn eius refolutiofui
uem,
DttfTm$*rt
inttntaitm
ttufiîrandi
imesi ixni.
prouidentiz
Prira6 dicit intelledum Angeli damnati detcrminari perpetuo ad coniiderandum ignem ,

in ratione obicdli inicnsc. Per determinaiio-
nem
inielligit neceilitatem
Deo
quam mox
dicit
vindidam pcccati. Dicit deicrminari ad ititensc conndcrandum , non vero

ad folikm cbnndcrandum ignem , quia etiam alia
poteft Angclus apprehendere , 8c qu6 perfelior
ed eius intclleûs , c6 plura Hmul concipere
potcil feJ apprehenfio aliorum neque cd ita
in
intenfa
nequc
permanens Hcut coniideratio
ita
ignis,ex fpcciali Dei dctcrminatione. Intelligicut hzc intcnGi connderatio comparatiue ad

Cimftitrui
iiU
alia obic(fta
rejptî- fibi
M md qiid
pcrmiirus
bi]i
&
r:în:'nft
quibus Angelus deletâri pofTet
in
,
&
quorum
perfedla
&
moucns ad hanc confiderationem
fortius
fenfi-
intcnfa confideratione impeditur pet

ignis
ineireobicî. Si aucem comparctur ad conii-
&
derationem beaticudinis amiiue ,

confcientiz
peccati , quo maior in his cd poena , eo intenfior conftderatio.
Scd obiicics Angclum non poiTe habere tot
46
ObttSi$.
intcnfas connderationes
ignis
v. g.
damni
pcccati
& ignis, vt obicifbi diuinae iu-
vt carceris,
&
aliorum obiedlorum apptehcnfionem

naturalium.
Refpondetur , licct non pofllmus pro hoc Aacu cogaofcere pcrfedc perfedionem Angelici
IHtiz,
intellcdus , aut animz feparatx , non tamen

poiTumus attribuere eis omnem iroperfedio*nem , quam experimuc in modo cognofcendi
Boilro , prouc intelledus eft ligatus fenHbus , i
quibus recipic fuam cognitionem. Htc autem
inuenire licet caufam limitatx cognitionis, quia
ncmpe fequituc ad motionem detcrminatam
huius
prout applicancur
imelU&ui non applicantur plura fimul , aut arquc pcrfedc,
frt hocfiatu quia dcpendct hzc applicatio k phancafia , qus
ligMur fhdtfit.
aut illius obiefli
&
tafmate.
e&f&c
ckxim
ligatis
ceifare
aut impeditis fcnfibus intelie-
ab opere,nacuralicer
loquendo.
ad
intelle<5buni
conndcraciones
Deo
e(Te
lUiu confi-ie-
polTe fimul in intellcclu fcparato
rititnes
moucnceadipfas , & dctermiiiance, maximc

cum fic ordo inter ipfas quatenus tendunc fub
vna ratione in illa obiedta matcrialia , nempe
rstf.
fiderandi indifferenter
alia
aur perfcdiora
qux continentur fub fuo obiedlo primo &

quz magis deledânt ha:c autem libcrias adem,
pta nece(rati6 dcbet apptehcndi, vtcaufai triItitiam.
^
Tertio , inquit , odit, &c. Odio fcilicer abo49
minationis per repugnantiam ad obiedum. Hoc Odium Angeli
circM bodium caufatur ex amore commodi , quo fe
ieSum qutd
amar,
velir vti iibera facultate in ordine ad
&
quodcunque obiedlum deledtans promouetur

hoc odiiim per fuperbiam , & confummatur per
:
fpcciali-
iliciiw mbe-
minmtienit.
inuidiam , per quam odii determinari ^ Deo ad

illam confiderationem , cuius iuftitiz non vellec
fubeiTe.
Qijart6
fequitur apprehenfio certa de euen-
&
perpecuo duraturz:
,
quinc6 candem ex his fequicur cridiciain volunrare. In his ergo gradatim Dodor optimc excu illius confideracionis
plicat
hanc poenam ex
ni6
pcr difconucnientiam obiefti. Secund6,
caufis
8c in eucntu.
Pri-
per apprchenfionem obiedli

tis.
vt difconucnicn,
Terti6,pcr nolitionem eius. Quart6,pcr po-
Quinc6
firionem obiedli nolici.
fequitutipfa
Probatur hzcconclofio: in ptimis talis ncdubium , quin fic contra

naturalcm
elicicam inclinacionem Angcli
eiiifque perfedlionem; quia ficut ligari loco de-
teUefim /ef4'
Angelo qux redditur ei difconueniens inquantum impedit libertatem contio connaturalis
non
licec transferre
i:cnl-
ciora obiedla
,
me
pailio imprefTa
quem nequit extendi.

Hoc fuppoiito dico illas
fimnl in lo-
de caufa proxima poenz, ipfa poena formaiis fla- tiu ccmunif

cuenda eft in cciditia , ex hoc,vel illo rcpugnan- efl.
ce , quz crifticia fupponic apprchennonem obiedti difconueniencis , & omnium , ex quibus
caufacur : nam cam poena damni , quam vermis , qu^m etiam fenfus contjnuatur in damnatis , & ex iingulis pcccacis proprix funt
& diuetfz poenz , faltem fenfus , & vermis dcbet
ergo continuari etiam caufa talis pocnz proxima ,quz confiftit in apprehenfione obicdlorum
nolitorum , (ine qua non fequerecur triltitia,
quz tantum redundatex obiedo apprehenfo.
Secund6 dicit Dodkor , Angelum apprehtr.dne
48
tUterminationem ad talem con/ideratienem , &:c.
non intendit diuerfam cdc apprehennoncm ;
quia idnon requiritur, vt patet cx iam diftis, fcd
requiri necelIari6appreheniionem ipfius ncceflitacis , ex qua fpecialis racio difconucniencix refultat inobiedlo apprehenfo : nam alias apprehcnfio etiam intenfa ignis vt obicd:i cft perfe-
limicacx opcracionis quoad pau-
quamuis finicz eciam iit virtutis

non folum in alu primo , fed etiam fccundo ,
in quo habet tecminum intellcclualitatis , vltra
tjfe
eandem
139
obiedio przdidVa
nam quidquid iic
fententia
Hanc caufam
feparatum
47
difficultatem habet
imperfedc mouet mediante phanDeinde ipfa coniideratio intcUedus

exigit concomitantem operacionem phantaiiz
quacunque ex caufa id otiatur ; experimur ita
limitate
omni prztere^
In
vt iacer.
prouenire a
Quseftio II.
qux habet rationem poenz.
ceOitas nulli poteft elVe

,
&
tetminato contra vfum libcrum potentix motiuz ,

in poenam peccati eft ipfi difconucniens
iuxtacommunem , quin etiam iuxta fidcm ; quia
&
Tri,katic
cttuluficmit.
Ifl* ligatit
eft
(tntTM f-
fub fpeciali ratione diuinx vlcionis ob pecca-
non deftinaret Dcus infernum & ig- fetitum AM'

nem vt poenam deteiminatam nifi in iis eftct ra- teU.
tio difconuenientiz ita eciam ligati Angelum
ad cettam cognitionem obicdli ,,in quo non
cum
confiftit eius finis
tcr
jquinim^ poceft dici vno a6lu

conndcrari hzc obiedia , quz intantum func
difconuenientia , inquantum inducunt rationem
diuinz iuditiz vindicatiuz refpedliue ad pecca-
tum
vel peccaca
nam
priuatio gloriz, detentio in igne, vc
conH(lerationem, vt habet rationem pccnz ad idem

formale tendunt diuinz vlcionis ob pcccatum ,
Sc rcpugnantia voluncacis ab eodemformali fpeloco
ligatio intclleZlus ad intenfam eius
, ncmpe odio abominationis diuinx iuex amore inordinaco commodi.
ciiicatur
ilicix
alioquin
derandi alia
eft
&
adiroere libcrratem confi-
contra eius perfedlioncm,& ineft ipfi difconueniens

pcc-
&
& maxim^ concraeiusappecicumelicitum.
clinationem ergo
:
nale
Probacur minor , maximc confideracurperfcdtio RtpupiatinAngeli ,

animz feparatz pencs voluncatem , clinstioni
&
&
ordinacur ad
, fecundum quos
fuum finem natutalem , per cognitionem &
amorem. Ergo repugnat talis neccilitas eius inintelledûm
clinationi naturali in finem.
Probatur confequentia,quia inclinatio naturalis Angeli,fiue
quoad
uaturmli.
Lib.
140
V. Sententiarum.
pcrficitur refpcdiuc ad obieAaabftrahentiaa maccria,& vcricates vniuecrales,non vero in ordine ad hoc obieftum maceignis crgo ncceflitans ad
tiale dcccrminatum
confiderationcm incenfam ignis , pcr quam impedicuc a mocu in fincm fuum primarium,cft
concra eius inclinacionem nacuralem perfedlifHmam:ergo obieftum difconueniens , Sc yt pofi-
pccna vifi(jnis
perdctentionemividere autem
non intermifTam ignis.qux
cciam perindc torquec fecundum Gregotium
cft
per confidcrationem
pana
vtramquepccnam,&
cmanancem afreric.
diuerfa.qui
punicionis ab igne
modum
Ifidorus Ub. idefiimmo hono cap. ^.oo^.c^nim Ifidotus.
Dices incelledionem & fpeciem ignis cfTe

connaturalem Angelo crgo non eft ipii obic-
duplicem eife poenam inferni, alccram in

mencc quam vric crifticia altcram in corpore,
quod vrit flamma & vttamque poenam refcrt
in ignem agit cnim dc pccna ienfus & fubdit;
Ignem gehenn* ad alicjHid lumen habere,
adali-
(5tum difconuenicns.
ûid non hubere,hoc
tum,&apprehcnfum
Impugnittio.
&
ratione obiecai totqucri ,

femper vidcri ,
confideraii,& cxpeiiri:expccientia hxc diuerfa a
maximc,& vltimacc
r I
&
quoad intcllc<n:uin pcr rpeculacionetn vecicacis

Hue quoad voluncatem per amorcm boni vt fic
,
Reffottfto.
caufat trifticiam.
Contra
licet talis confideratio
petuo
tamcn
alias confiderationes
lutc difconueniens in fe
dixic
non
fit
abfo-
vt impedit per-
pcrfedliorum
&
ffiqualium.cft difconueniens,vt impcdit,inquam,
&
efi
habere- luTnen
nem,vt videant impij,vt doleant
ad damâtio-
& non habere lu-
men ad confolationem , ne videant vnde gaudeant

&c. Quin etiam huc referri polfunt rcliqui Patres & communis fchola qui conftituunt pcc
r
rn
n
nam r(entus
,
non ex
libcrtate elicientis,fed cx virtute propria,
vt fubeft caufa; fua: extrmfeca: detcrminanti
inhxret fine
fui
cefiario intellc6lum in adluali
dcntia in obie(5lum,& pricualet

aliis intelle<Sfcionibiis,eocumquc
Coijfirmatur.fi
Conjir.
&
intcrmifllone ,conftituens nc-
homo
&
fic
intenfii tcn-
neceflitando
motiuis.
in via neceffitaretur ad
fimilem confidcrationem vehementem vuius

obiedH matetialis,plurimum detogaret inclinationi eius fecundum intelled:um,& voluntatem,
Exemfl.
libcrtatc&confuetudine alicui tali,minus per-
cum tolerari iam coeperit ûod timthatHr:
etiam impediuntuc a profccutione

pcrfc6ta finis , ad quem ex naturx fux appetitu
ordinantur,& talis confidcratio eft ipfis difconueniens vt apptehenfa,& pofita in euentu certo.
Confirmatur fecundo , quia fi pcrfcdio potcntix in adlu fecundo redundat ex obiedo , cui
quo potentia
inhxtet , vel adhxrerc potcft ,
vniraagis ordinaturad obie(fium pcrfetSVius
uerfalius.co magis eft nata pcrfici,& inde colligitureius perfectlio , vt fenfusintemi vltra extetnum,& intclle(5lus fupra fenfum, & voluntatis fuper appecitu,& habitus,& a(5lus fuper rdiquis infcnoris obie(5li;fequitur quod confideratio vnius obie(fli impcifcili ,ad quam neceilita,
&
&c.
inc[a\t,fiamma,^HafitccenditHr
quia fufpendituc ab
mo
a(5lu
in quo ciiis petfct^lio excedens

, &
x quibus pacethuius poenx pollibili-
tcntJit
verfatur.
tas.
vehe-
nonilluminat:
iliic,
&
henfioncobic(5ti difconuenientis applicati
nunqnam
quitur neccirario intclleiiûm
,&de
fabo
ita in rcipfacontingerc. Grcgorius lib. 9.Morawc faaa Ijum cap.39.in illa:^'^! nullniordo,&cc. Damnatm
x.ProbAtia.
,dHmforu Jlamma /uccen{UtMr,imM
Tto^m"
l^^fl'*'* in<\it
Ciegot.
ctdtatu ignt dtMoratur,at(]UC in delort

ttriHJ,t.\teriuJ^Mt confunditur,
erit
ejuia in
fofittu
&c. ordo
in-
infupplicio
torum mortt atrocius ipfa
confufi
mentt fiiMit,Scc.Hxc confaCio mentis indamnato oriturcx flammafecundum Gtegorium. Item
&
Hb. 4. Rcg.cap. 19. dicit vidtndo ,

txptritndo
Ci ergo vidcndo torquetur,
pccna fit pcrpccua , fcquitur pec igncm fcmpcrin
igntTniorcjteeri.
&
54
j.
?rebtie
fccntetflcon-
''""'*^""*'
fe-
ceilarc
ab apprehenfione obie(Sli illius difconuenientis,

caufx inferentis cruciatum quem vtrumque
apprchendac incensc. Ec ficuc nunquam cefnit
&
pana
da:nni
damni
qux
confiftic in
apprehcr.fione
ex coufciencia peccaci, ex quibus oricur
dc damno , & vermis confciencix roncque incenfa etiam horum confideratio
trifticia
dens
vnquam
modoneque
cciratjcodem
ceflat confi-
deratio intenfa igni$,qu<j non permittit ad delc-
deratio
commodi intcllcftum rclpicere. Confihxc ignis, vt detinentis fpiritum tam

intellc(5tum
cruciat
euentu fcnfum Angcli

quoniam ipfa pcena vitalis
& animx damnacx;

eft
& perpetua ad
quam
cognicio
in
ficut
neccirario exigituc
ad
omnem poenam
'"f
neceflaria,
ctiam doloris fenfibi-
Vndc dicit Bernardus , Ub. ^.deconfiderat.cap. Bemird.

lo.agens de poena \crmis:Hic tfivermis ,cjHi non
moritur , memoria pnteritorum fimel inielM4 , vel
lis.
Secundo probatur. eius cuentus
non
alias 39.
ad alicjuid lncet,Scc.
Tcrti6 tandem probatur conclufio ratione;
uia fi pcEna eft perpctua ( loquor de poena fcnl'us,&non intermiiraexDci ptouidentia,& vltimatc confiftit in triftitia ,qgx oriturexappre-
quoad Iocum,quam quoad
pcrfc(5bio-
ferfe-
illic
dodilaniat,& pauor anguftat, &c. illic ignu,& ad
confolationemnon luctt,&tatatnvt magu torqueat,
xlum vniuecfalitatem,quamfecundum
omnin6 euidens:
fecundo , ad qucm pri-
'"'
""''
lor
(ftabilia
vidctuc
ideoconJiJt-
Scc. ignts,ûi cruciat,obfcurat :hicmettu amiitiinr,
rcturhocmodo, fitcontra eius inclinacionem,

fuum obietSlum primura,tam fccun-
nem primam ,quod
6"
nontnitT^,vj^
vnut incri
^tios
confiderationis exaggerat. /y/r,
vc tendic in
j3
& cap. 48.
mentiam
I;fl#
fimiliirvna tarnen paena implicat
illius
/'"/'*'
ac proindc ficuc incenfus fen-
quamuis alioquin illud materiale cfret fub obic

ô primo contentum. Vnde , qui plurimum inhxrent , vel ex ptaua difpofitionc fcnfus , vcl ex
&
TerfeaiofO'
pccnacum nunquam incermitcicur,icaeciam

nequeincenfa confideracio ignis. Pttna aucem
igniscommunis eftomnibus damnatis,qui paratiis eft Diabolo & Angclis eius. & vt dicit Gtegorius lib.p.Moral.cap.jc.alias j 9.& iô.QuammU Angtlorum atcjut hominHm longefit materia diffus
flderationi
Confir.x.
inccndio infcrni
&
mine re.nm Ugat
fcdc vtuncur intcUedu ad finem naturalem , &

fecundum inclinacionem debitam racioni$:crgo
/imilitpr Angelus , & anima feparata , vt fubiiciuntur neccflltate illata a ptima caufa tali con-
yx
conliftere in pcrpetuis flammis
^"f"*
f"/'""
innattu
per peccatum
auellefidMs
&CC.
hi.fi' firrniter ,
Hxc memoria
eft
necfHa^nam
confidcratio
peccatorum fempcr permanens, &poenans ,ira

fimiliter de reliquis poenis dicendum e(l fcr^per
manerc confiJcrationem fixam,& non intermiffam earum,& fimul caufarum , ex quibus oriuntur;vndc ncquit talis confideratio Angclo effc
indiflerens,aut libera,alias eam omictcndo poena
prout tum cciraret
nem diuinx
quod
eft
contra difpofitio-
iuftitix.quodcftinatus eftin
ignem
ccrnnm;
DiftinaioXLIV.
cumum xrernum enim non pacitur
QusEftioII.
qui talis cft in tfft naturx,& com- imfedimeitmodi,quodefFedat voluntasquaconcupifcibilis '"f"'"^ ''^'
Jideratiettu.
n.
L L
A
^
Augelus
nam vt habct
, lummam
cft potentia
ttifticiam involuntate ,ad quam fcmpcrligacuc
incermif-
tis; fed ctiara
tlonem,aut difcretionem : etgo eft neceniria , ac

proinde non fubiedapoteftati , aut naturz An-
prxmifl,quod eft intentum.

Conclufio & fententia przmiifa impugnatuc
ab aliis.potiffimiim ^ Suare lib.i.tie pcenu Angtlorum cap. 13..!) .& ftejMentihtu-y^nmb , quia naturalia permanfcrunt integra in Dacmone ex
ss
^
ro-
frnri SuMrit
Obicaie.
Dionyiioi&: Patrcs dicunt eos

NAturali*
do
tnantri intt-
&
eflc in intclligcn-
vcIociffiinos,& ad decipiendum acutiiTimos,

cxpchabcre magnam rerum memoriam ,
D*- rientiam pcr quam non folum prsterica recorfutura condantur,& prxfentia intucntur,fed
S' in
&
Rtjponfo,
Dx-
vt dixit Dionyfius
dtdiuints nomin.
cap.^.in 4.^.quia ûes ptr naturam/itnt incerrupti-
inquic ,per peccatum non corrttmpMntur
quod perinde admittit

etd literam
dorus
rap.ij.&
in lib.
&c.
Auguftinus,/^.i.^G"f<'yJ'
lib.de dii4inat.Detmontim,S<. lCi-
.de Sentent.cap.io.SiC
Bcda Ub.varia-
rum^^.^.^.Sc fspc admittit Do<flor,vt inhac ipfa

Kntiirtili
quejlione, contxi
tnantre inte-
ir qutad
JtilS primii
veri
primam opinionem
alferit
raa-
bonum vero
cjuidfit
efi
ad male faciendum,
oppUtM efi
ignorat, ignorantia
tnonutr).
proptervoiuntariamdementiam, &c. cjuoenimmodo

non efi hniuftnodi, ejui nec antepedts ,
pro patulo
Fulgent.
pojttamrationtm videt
&
Pttrumcap.
natie.
^. allcrit
f<5
&c. Fulgcntius dt
fidt
ad
Dxmones amififlc bonam
voIuncatem,quam nunquam rccupcracc polTunt:

idtroque pcruerfa fcmpcr machinantur:vbi autem
finis eft peruerfus.ibi
DionyCus.
etiam
eft
ertor in pradlicis.
Dionyfius prxterca loco citato dicit

?ro f/rwr(fupplc
Dxmones)
Aiaii
quodcirca natura-
lem opcrattonem infirmtntur autrfio itacjue efi illis

malum,e)uod exciderintypotitiifue nonfint naturalibiu
:
Imperfeffl
Dtmenum.
bonu, imperfeH6ejiue,& imbeciliitas,
&fuga,& pro-
Lipfio virtutii confcruantU cU inditam ptrftHionemt

&c. Accedit ad hoc quod Patrcs dicant Dxmonemamifiirc potcftatem prxter folam nocendi
hominibus.eofquc tentandi.Vltcriiis etiam pccna tam fenfus , quam damni , quam vehemcnter
refugiunt,& non pofluntqux intelledum&vo-
luncatem corum tenet in viua cogitatione
&
cruciatu.
56
int'
ferfeiHonie
in ctnfder
tiene.
/lic/i
D/-
mfttt.
obteHiei
ratiene.
apprchenfxoriturialis pocna.
vti liberc
fuo intellc(û in ordine ad finem na-
Vnde hxc intenlaconfideratio , &

nociuum difconucnicns,& cxcludit bo-
intclledlum.
applicac
num
conueniens
& ex vtraque
amara:ficut enim in
ttiudinis
ob damnum incurfum,
turalie eji
ita etiara
'
vtramque poenara tam ex dctcntione
intellcdus in
, quim ex decentione
ignc;vt obicAo,ad inuiccm quoad diifcientiam:
jgne:vt loco
'^'"'*/?"'
^^*
/""'i"
conueniunt enim in eo quod fint circa idcm

difconueniens. Prima differcntia cft,qu6d ignis
,f^"J",^,*
vr
obiedum
fui
confiderationc eo
cffedliuc decineac incclicdtum in ff,i detinet
modo quo
obieiflum
mo-
tiuum comparatur adpotcntiam intelledtiuam

tanquam mouens ad mobile, & tanqiia a(fliuum
adpaffiuum.
Hxc ergo
dctentio
non
cft
partialiter
inteiltfftim
''*'"'""
ex de-
cerrainatione.& iraperio voluntatis Angeli
fed
quidem ex obie-
quia licetobicdluin
concurrat ad intelle(îoncm,tamcn non neceffi-
inxelledum Angeli
ie(î
vt ait Dodlor
in Cemfr.,tit
pcrio voluntatis poflet
reli(ûm,quin ex imad aliud conucrterc,&
fibi
fe
fj
defiftereetiam ^cognitione huiu$,aut illius ob:
Hxc
ergo
ir
ij,''';Jf';j
ei
tcnse dctcrminantc intcllcdum Angeli ad illam efiiDee.
& poffint
in
confiderationcra ignis vt obic6ti,ficut ettam fta-
cuentu ex iis voluptatcm capcre, prxdominante

pocna,& eius confidcratione non intcrmifla , atqucintenfa, quod eft dicere impedire praîc^
eius cognitionem in ordinc ad finem naturalem,
in quo aliquo modo quicfcere,& beari naturalitcr ponetinon foliiro qui talis eft in tfft honcfti-
& quan-
pocnam ex
quara talisetiam
illa
nem
Angelum in loco ;tamcnin

qu6d ignis non tcncai efFcr<5ti-
tuit
hoc
fit
fore perpetuam
neceffitas ad confideratio-
ignis.vt tenct
eft difparitas
-^
J|[^
neceffitas eft k caufa priraa 'ni-ftin'ifUtir
prout
eius ad ea cognofccnda
,
jS
Quoadalte]uidautemtfldijfiTnilt/iit,SicQom-
parat
ncm vfum
delcd>abilia funt
^*^"
autem ptiuatio incurricucex confideratione illa intenfa de qua loquimur.
tat
intctlcdûs ad aliacognofccnda,tolIic
na-
trifticiamihxc
minibus , eofquc fubuertendi ;tum dcniquecx

poena,& cius perpctua confiderationc,& quamnis ligamcn hoc intcllc^lus cius non tollatom-
vfum
priuatio bcati-
tudinis naturalis,& concupifcibilis caufatineo
Ao ,&minusprincipalitcr;
intcnfo nocendi ho-
bea- Priu^tlchea.
ticudinis amiftx fupernaturalis caufat triftitiam
Ignatius :oritur tam ex perucrfitatc voiuntatis
Deo,& ftudio
''
caufa rcdditur
Dxmonc confideratio
ex caufa cxtrinfeca
&
taracn
TcSitur ecn-
ej
%.
pcenam,liccc infcracaliquam,nifi aliascxrationc

rei
Ex his negatur confequentia illata, nara infirmitas eorum circa naturalemoperationcm , dc

qua Diony fius ,
oppletio ignotantix , dc qua
repugnantis
fderuti
aliprum pr-
Ex hacrefponfionc patct ad arguracntum i

rationcquod iJemauthor opponit.ncmpequod
intclledus Dxmonis , licct aliquo modo impcdiatur pcr illam confiderationem ignis : tamen
non exhauritur fic , quin fufficientcm virtutem
habeat cogitandi dc aliisrcrgo hoc irapcdimcntum non cft tanci momcnti , vc iiiferac cancam
turalem,qucm appetit eius voluntas,& quod ita

intense rapiatur eius confideratio perpetu6,non fPpH'''
folum in confidcrationcmobiedti , pcr quod fit '"" ' **,,.^
Angett tllUt
r
m
r
Ji
miler,& anligitur,led etiam vt impcditur a pro- prefeeutiene
fecutionc fui finis nacucalispcr voluntatcm &/ natur'
ebjii-
alias deledabilia
eorum fcmpercft ad malum pradicc loquendo quia finis eft peruerfus. Vnde Ignatius
epiftola 8.ad Ph\\ip. Sapitnt
27/.
dolorc.qux
Refpondetur repugnarc pcrfcdlioni Angeli *'#"/.

naturali,vt nequeat pradicc , fcu deledabilitcr,
Ignacius.
CtcitM
gitur veheraenti
nentautcm naturaliaquoadaftumprimum intcgra,non veto quoad adlum fecundum excxcirate , & obftinatione indufta per peccatum nam
aueaJfeeun- vfus
dum.
quando quis an-
ipfa cxpetientia, vt
vt valdc impediatur ciica leliqua.
raonibus
Aug.
dolorcm,&
non impedit.
bilia,
CaHfm
&
comparabili in rationc deledabilis ad oppoficum

triftans,& forciiis raouens , per quod abforbecuc
voIuncas,vc pacec 7.ri!;>V.c.i^. i^.alcnfu concrario , vbi dicicur quod volupcas cxcedcns toUic
crant apprehcnfa,non caufant dclc6lationcm, Sc

fcmpcr rapitur cius cogitatio in malij nociuum,
Rcfpondecur, natutaliaraanfilTc integra
Dion.
'Eorum
&
icdant.ex quibusconftai eos haberclibcram faculcatem confidcrandi omnia,non obftantcintenfa pcena ,& connderatione ignis crgo hzc
:
ncn
cx inccnfa confidcracionc difconueniencis , ica

impcditam ad
eciam rcddit eam incapacem ,
deIcdlationcm,non folum dc coderaobiedo, fed
etiara dc quocunque alio impcrtincnti ,
in-
&
^r.fne.
gcli fjbi
Senttmim
141
uc , fed formaliter ; cfFcîu^ ver6 concurrat ad

detcntionem intelleûs , qu^ obic^m eft ,
&
nece(fitas
Lib.
142/
IV. Sententiarum.
diuinz determinatio, fupponit hic obieftum matcrialc polfc immediatc concurrercad

cognitionem fui,quod maxime vcrum eft de intuitiua.qualis eft ilia vifio perpctua ignis,vt obneceflitas ex fuppofitione
nis
& concurfus
Controucrfiani huius
iecti.
uet
immi-
diate intetli-
3um fefrtum.
Angelus,& anima feparata potcft
abftrahcrp fpccicm ab obie6ko materiali
obicfto immcdiate concurrente
ita
ipfo
etiam con-
currente codera poffunt intue'ri materialc prxfcnSjVt infrk oftcndetHi; fuo loco.
Deindc fccund^
59
ftatuit differentiam
Vtriufqu*
detentio intellciftus in hoc
elinntio
fe-
cundum
in-
telUBum,
quam
magis intenfa,
tiam loco motiuara. Katio huius cft fupcriils deduda in probationc conclufionis : quia nempe
maior eft pcrfcdio Angeli,qua: conuenit fecundiim intellc(5tum,quam illa,quaeconucnit fccun-
dijm potentiara loco motiuam
foteit-
&
prior magis
tim Ucomo- appctitur , ideo eius impcdimcntum

tium.
tiusfugitur.&odio habetur.
Tertio
Poen ex
triftitia
friori ditert-
veht-
tioni
mentior.
quan-
vtriufquc, in hoc,
tiim ad nolle,feu
TerfeHlor in-
quod
obicdo pcrpctua, fit
quam detcntio fccundum potenodium
'Bifferinti*
ttolit-
ftatuit
qu6d
vchcmcn-
difFcrcntiam in ipfa poena
illa fit
intcnfior dc priori,
feu
quim
dc fecund6 , v.g.ob impedimentum cognitius,

quim loco motiuae. Ratio eft,quia qu6 intcnfius
aiiquid fugitur,c6 magis intensc , vt prsfens ap-
ObieSio,
fTchcnfum,caufat triftitiam.
Contra vtrnmûe modum/imt infiantitt, Scc.
Obiicit contra vtraraque partem conclufio-
qui
nis:Prira6
60
n
fie foe-
finfui ef-
fet tqunli*
in dmntis.
Rejponflo
aliorum.
qualcm
,qu6d fcquerctur poenam
fcnfusefte
in damnatis fpiritibus.quod cft contra
fonfio.
gram & proximam caufam. Alij dicuntcogi Daemoncs iuxta inxqualia dcmerita apprehcndere
rei
vel certc ex
fuga:& difplicentia volontatis.

Rcfpondct ergo Dodtor quod dctentio formalis , qux eft fecunduiii locum, fit in omnibus
xqualis. Dicit formalem dctcntione,non materialemjquia probabile eft,inzqualia fore in poe-
na loca , iuxta in.Tqualitatem peccatorum ; nam

mn- ficut diucrfx manfiones Bcatis diftribuuntur in
cxlo , iuxta illud loannis 14. In domo âtrumei
malit equalii
fed non
terilis.
mmjioms multt funt
8cc. ita etiam diftribui videntur loca paMiarutn quod ctiam indicatc vidctor Grcgorius,/^.9.yl/r<j/<w,c<j/>.47.aliis Jj>.
,
quamuisverbacius ad ipfam formalcm poenatn

referri polfunt ; de qua c6iiftac efie insqualem
O"'*'*^-
quac nobis nolcntibus accidunt
iuxta dcfinitio-
Auguftini /itpra pratmiftam inrefponfione ad
^ttfitonemi Ignisautem redditur difconuenicns
Angclo, non ex natura phyfica vtriiifque, fed cx

rcpugnantia,& odio voluntatis , qua illa detentio clt ipfi nolita;quia
ob peccata,&
vcr6 hacc poena infligituc
menfuram corum,in quibus

complacct Angelus damnatus.refugicns poenam
iuxta
& diiiinam vltionem

h^c pcena ex
cx fupcrbia
& inuidia &

,
alia parte rcfpicit fingula
peccata
&
&
quibus obftinatus eft,

complacuit ,
complacct idconolitiopoenaE fcquens mcnfu^'"^J^j^,;.
ram volunratis,& profecutionis,quam habuitin ^^/"
peccatis intenfiuc,& extcnfiuc , commenfuratur
quoad gradum, & cxtenfionem profccutioni, ex
qua rcdundat ,quia quantura inhaeret voluntas
vnioppofitorum,tantumrecediti contrario ;
eius, in
&
in
quamum amat vnum
intantijm odit contra-
rium ,quia fuga mali oritur ex inclinatione ad
bonum contrarium ideoquc qus
indiffercntia
funt in ordinc ad voluptatcm,in
ncquc inhae-
iis
rct pcr amorem , ncduc confcquenter refugic

contrarium pct fugara,& odium pofitiuum. Ex
hoc crgo gradu nolitionis,
apprchcfionc confcquente obicdli iam pofiti in ccrto cucntu fcquitur triftitia in codcm gradu ,
inasqualitcr
&
iuxta inaequalitatcm nolicionis ,
&
& apprchenfio-
nis,quae func caufae eius proximae iuxta ca

hic dicla fijnt,& in diftinii.
qutfi.
^.qutft. 1.
&
qu.x
difi.
6.
Obiicit contra fecundam partem conclufio-
'
nis
litcr
quod ignis
obicdtum caufans intelligibiiftam imprcffionem continux detcnhonis

vt
tusctiam dcleftaretur,vt Michacl.

Reff>onfit ad hanc ohieftionem tranfpofita fttit
difconucnientem,vel cx natura
"Betentio for-
cft
Refpondent quidam.detentionem in ignc foinxqualem , vel quoad anguftiam loci , vcl

quoad fitum , vt profundiijs quidam prae aliis,
& viliori loco,& maiori flamma r.mbiantur fed
licct hoc etiam fit vcrum, non fiifficit adintc-
igncm, quae apprchcnfio fit ipfis caufa

;
fcd ncque hoc etiam dat caufara intcgram; quia apprehcnfio intcnfa ignis vt
caufet tdftitiam , cxigit ignem apprehendi vt
Horis.
non
& detcn-
dlum connaturalcintclleftLii,&
intenfiiis
RelponfioDo-
ignis,
oranes detinet ignis.
maioristriftitiae
61
odium
intcllcdlus in fui confiderationc,caufaret potius
re
ref-
fcu
fidem,& Auguftinum in litera citatum,& omncs

Patrcs. Antccedens probatur , quia jcqualiter
Aliorum
omnibus
nem
quando
pofito;5c ficut
tatem.
infolubilis cft in oronibus;("ed nolle
a:qualcin
quia matcriaHtas non obftat , vt patet in

exempio dc phantafmatc , ncque fubordinatio
potcntiarum fcnfitiuarum ad intcUedlum , qua:
noti reperitur in Angclo. Dcinde , quia hoc ncicfti
gratia,
ccftarium eftin ordine ad cognitionem intuitiuam przfcntisjqui prxfcns cft,quaHs cft in pro-
queai
quc
tionis.imo intenfius erit in his , qui magis pccC3ucrunt,& ideo maior triftitia. Dcclaraturrefponfio ex prxmiflis quia triftitia oritur cx iis,
ma- icdlura matcriale
teriaU mo-
hic
difficultatis
mcnfuram delidi. Dicit crgo Doflor detcntioncm formalcm insqualem clfe quoad ne- Odltm ignit
ccifariam vnioncm , & adharfioncm iguis , quod " '"' *?"**
verum eft, quia ex imperio Dci , & prouidentia ''"
iuxta
fupponcndo quod obpcrfedte eft apphcatumin fc, concurrerc poffit ad omnc illud , ad
quod concurritfpeciesciusinvirtute ipfius obomitto brcuitatis
OhieciS
fpecialis
deleftationcm
quam
triftitiam
quia
fic
cft
^^
t.OhieiH*.
obie-
Angclus bcain
impreffione Antuerpienfi,^ aliis,ideo infuurn locum
transferenda videhatur.
Rcfpondet
Dodor iuxta ordinem caufationis
Rtônfio.
fuprk praemilfiim,qu6d illa efict cx natura intellcwtus , ablolute loquendo, delciSbabilis , fcd ob
Deelrtur
nolitionem cius ,
apprehenfiouem eucntus reônfio.
pofiti,caufat triftitiam. Haec refponfio ita intcU
ligcndacft, vt nolitioetiam fupponac difconuc-
&
nicntiam illius intcllcdionis, non abfolutc fed

vt impcdit intcllcdbum indifFcrenter aliaconfiderarc,& ncceflitatur ad ipfam pcrpetu6 , qua:
,
ncccflltas.vt apprchcndittjr.cft nolita.
EtfidicM,S<c. Rcplicat faltem
in
primo
in- ^'tî"-
ftanti,quo fitapprchcnfio ignisjdcledabit.
Refpondct negando aftumptum:quia appetiillcincodem inftantihabct triftitiam vchementem , & illa cxcludit omne gaudium , non
cantum contrarium,fcdimpcrtinens,7./6.c.i4.
Haec triftitia in primo inftanti poteft incclligi
dc pcena damni , & vtrmis , & etiaro poena detentionis in ignc,& eius confideratio , vt pcrpetua,& non intermi(fa,quia ipfa deccHtio cft caucus
fa triftitiaej vt
apprchenfa
cui eciam ligatut
iiv-
iclle6lus
SclHitur,
XL
Diftinaio
celledlas fecundiim conriderationem, vt ad
fem-
&
,&
vtapprehcndit vltcrius igncm ,

perpctuo confiderandum , tanquam fui intelle*
Ctus dctcntionem.habctrcpugnantiam, 8c triftitiam,& vnico aftu vtraquc dctcntio apprehendi
, licct Doitor claritatis gratia in ordinc
ad diucrfas pocnas diftinguat vtrumque.Sequcns
potcft
replica
ncm
& refponfiopaictexlitcra; afTcrit ordi-
naturar elfe intet vtraraqae
tatem vcro reaiem.

Quod vcro affcrit
^4
TriifirUm
pcenam ; fimuU
gaudiumde aliquo
, quod cx motiuo
eiufdem obiedii defidcratur.
Confirmatur,non magis nata funt illa motiua
^7
ex natuta rei induccre gaudium in Dxmone
Ccnfirmatii
quim memoriapeccaii , &ofrenfz contra Deum a fimiU.
commifTx , inducere triftitiam in Beato:fedex Triftilia i
memotia,&
illa
accidentali
Ocham in
i.y.r9,ii.7.Gabriel.
'" i-'^-7-f--''-3-<^*-i- Vafqucz i.pnrt.tjMtfl.G^

'tJ^Hod^M^rt.i.dijp.iî. cap.^. vbi Bannes, Ripa, Zumel,
dium.
Mcdina. D.Thom.tamen pndidoarticulocontrarium infinuat, ficut & Alcnfisi./.
commifB,
difplicentia peccati
Beatus non triftatur , quia ex fruitione fummc

ergo etiam neque Dxmon habet
deleiâtur
Btato ntfmlt
tgt.
Pro-
illud velit.
&c
143
exaggerant hanc poenam , videtur excludere gaudium de eodem obieAo ergo mini^s poteft e(Ie
gaudium ex maleficio quamuis
Angelorom
triftitiara
damnatorum non compati fecum aliquod gau-
dimntUTum dium.docct ctiam
Quxdio II.
V.
per prxfencem , alias poena ipfa intermitteieiur;

vt crgo apprchcndit igncm.vt carcerem , habet
iriftitiam
batur confequentia i paritate,quia fiue gaudiura

fit adlus elicitus voluntatis ,
fimilitcr deleda-
&
tio
adlus
inquam
necefTarius
fiuc paflio
prelTa ex obiefto difconuenienti in
plicato
perinde
fe
im-
ratione ap-
habent hinc inde caufx ne-
Quod
Deum
Contrariast. Pifaiitius,
ccfTarix vttiufque.
"*''*
pendcrc concurfum ad dolorem ,

triftitiam in
Beato , co raodo dici potcft in propofito : qu6d
fi in Bcaro (umma deic(5tatio
ex natura rei ita
fiibigit voltmtatem , vt reddat eam incapaccm Summt dtlt-
&
qMdft 100. in 4. alias 5. art.i.
non
verum
fic
tudine
fed apparens
gaudium
licct
z.
& plcnum amari-
&: fpedtans potiils ad mifcriara
vt do-
&
dicitur inimicus gaudcte,
(jttsft.
1.
exultarecx ruina
Pfalm.jy. Nequxndo fupergaudeant rnihi

inimici mei , Sic. Patct ratione , quia habent
noftra
& ardens defiderium nocendi homini viatoti & tiraorera incarcerationis finalis
odium Dei
in
gchenna
vt poftci dicetur in fequentibus
ergo completo hoc defiderio

aliquo
modo
accidentaliter
pofiunc gaudere
quia appetunc oF-
Primafentf-
fcnfam Dci ,&ruinam noftram exinuidia.

Dico camcn fcquendam efic primam fencenciam , cuius rationem afllgnat Gabriel , ex partc
ttafrifiituT.
diujni concurfns
ledationem in
mx miferis.
non
ftatu
Planiot
^153^ ttadit Dodot

^*.*^'*" Mcnipevoluntate fic
rrjftitia
concefli a
Dco quoad
damnationis
reria eji in-
>
qui
cft
cxtre-
caufa intrinfeca
eft illa i
& poft cum Ocham
afFcdta
dc-
quia
cxtrcma mifcria, &c
tedditurincapax dele(5bationis;quia ficut
in niillo
minuitur eius pccna,
fic
deleftabile, circaquodaflScitur
motiuum proportionatum
etiam nullivn
Dxmon
cftipfi'
in ea difpofitione ad
caufanduminca dclc(flationem:& ficutbeatitudo formalis euacuatoranem triftitiam , ita mifcria formalis &finalis excludit omne gaudium.
(5
Piobatur
quia caufx illx
ex quibus dicitur
6VW nnim caufari illa deledlatio,vt irdor nocendi,& odium

jtt gaudium Dci, non funt magiscfficaccs adcaufandum gau'" Dtmont
djm illud accidcntalc quim fui complaccntia,
ecomp ac
tia in fe,
ant
fttcaie.
^ complaccntiaetiam in peccato ad
caufandum
gaudium
fubftantialc de nne prxftituto , cui adhxrec Dxmon proptar fe,& ex cuius radiccoritut
odium abominacionis in Dcura vindicantcm,& inuidia in gtfnu$humanum:nam quo fortius cll motiuum, & magis pcr fe intenditur , eo
magis natum eft caufarc delcftationem , & gaudium in fcipfoprxfeijs: fednequcde feipfo, aut
de peccato habet gaudium quamuis obftinat^
iliud
ratrtatxelt.
liit
dicintn
Cûdiam
vlliusjlicct caufa alias fufficiens ap- Hatie txelm*
triftitis
plicetur ,-vt apprehenfio pcccati
i.
a<Hixreat:qi]ia posna
ftant,
damni,fenfus,& vetmisob-
& abforbent voluntatem & iuxta difpofi,
tionem eiusmagis eligeret non effcquim fubiici

pcenxcx his redinidanti,iuxtainud: /!/(?/// //^f
*di,li natm ntnfi,ipthme ilU, Scc, & prout Pattes
fuf-
&
Idera docec Grcgorius in i.diînEl.
ad i.& j. Dcfcndic Suarez. //^. 8. de AngcUscap.i^. quamuis aflerac hoc gaudium ceflaturum adcmpta porcftate homines tentandi
ex quorura damno hoc gaudium ineft , & ex
odio in Dcum. Patet ex Scriptura , vbi fxpius
Exiremam!
dicatut
ccc Auguft./i^.i. de Gen.contra Manichtoscap.xj.
art.i.
6<f
fi
& nolitio cius
cx perfefta charirate in tcrmino
ditlriJliliA
qux quanto
opcratur , tant6 magis inclinat ad

nolitioncm diuinx ofFcnfx prxtcritx
quinperftJflius
fmo ipfa volunras , fi necellitatur ad finem vltimum clarc vifum , pcr modum naturx elicit
&
hanc nolitionem , vt eleuatnr pfr gratiam ,

frnitionem ergo non fequitur ex caufis aliis
:
fufficicntibus
nifi
apperitus
fit
indiffercns,
&
mouentes , &
formam contratiam in fummo gradu imprefrvsn impedica per caufas forcius
fam.
Probatur confcquentia
do hic philofophandum
necedariis
caufis
(kam
v. g.
frigus
,
,
quia eodem
tamen
fi
agentibus
&
mo-
ucut in cxteris
circa
confcruare in
3u4
in /ulf
itSt imftdi
te.
fua^
feipfa
prxdominan-
virtute agentis
&
calorem in gradu intenfb ,

eadem caufa femper raancat applicata ad conferuationcm eiufdera caloris , nunquam potcft
aquaprodireinabumfecundum,liccthabeat virrutim alias fufficienrem, fi aufcratur impedimentum. Eodcm modo,cti.imfi voluntas pct modum
naturx dicatur haberc virtutcm producendi in
recipiat
tis
niH
fequiturtfft-
fubie-
aqua quantumlibet ex forma
nata producere
fit
&
eft
Ex eaufa 4^
flicata
Exttnflum,
AffUcatit.
paffiouem concurrcnte obiefto , quamdiu

dcterminatur per fortius moucns ,
prcdominans ipfi in ea difpofitione, ncquit agere ad contrarium. Qu6d fi ver6 pafHo iila fit ab ipfo obiefcipfa
&
&o
totaliter,vtnos putaraus,fuppoficanolitione,
naturam, Sc
aut volitionp prxrequifitis,iuxra
qualitatem pafuonisiidem contingit quod in caufis pcr fe contrariis applicatis eidem fubieô
quarum
altcra altcri cxccfliuc prxdominatur.

Confirmatur fecundo , quia in ordine ad paf- CtnpHiMilt
fionem perinde fe habet appetitus rationalis , & ftcunda.
fenfitiuus quanttimad modum agendi , & incli- Delor vthtnationem fed in appeticu fci^tiuo dolor vche- mfs ixcludil
mens , & valde exceffiuus ita prxdominatur , vc deltSMtituf,
non pofiit delebati, nou folum de oppofito, fed
nec dc alio obie^bo ,quodaIiaseftet deledabile,
:
fi
appetitus
cendum de
pon
fuifrct iuipeditus:
ergo idem di-
appetitu rationali.
Dices cura Gregorio , impediri phantafiam nc

apprehendatdeleâbile , quandoappctitus fum-
mc
rriftatur^non itacontingit in
intelleflus
Conu<i
non impeditur 4 cognitione

efl
exf ciicmia
Ktjfonfie.
Dxmone,euius
& ratip
requifita.
quia
moto
ienfa
IinfipMUiirt
Lib. I
144
V. Sententiarum.
cxtcrno ad ptoprium aitum , mouetur

phantaliaad opcrandum circa idem obiciSlum
pracfens:in pliantafia auccm fufficit apprchcnfio
fenfii
obiccflideicdabilisadcaufandumdclcdationcm.
Deindc vidcmus fspiffimc inmagnis aftlidionibus,& vehcmenti tiiftitia homincs pcr artem, &
obieitS ali-
ûtmdo conquand}
dif-
tettHeniens.
quoadincUnaeion5ad omne bomim,cui adha;rcc
nacorii in racione crifticiac,& poenac,quaf eit
inde nullam fenfibilcm voluptatcm capcte poffunt , fuccumbentc appetitu paffioni contrariae
fimiliter ex oppofitione formali ipfaria,triftitiani
vchemcnti. Dcinde,idcm ipfum obicftum petfc^5^^ apprfhcnfum.nunc cft conuenicnsappetitui,
fummam, qux acquiualct omni alteri in gradu,&

modoîncife cum vUo gaudio. Patet confequen-
omnem crifticiam:ergo
cmincncer in fe excludit
perinde opponicur omni
gaudio, cam incenfiuc
cx inclinationc appctitus pctcnda.finc qua ncquit difconucnientia , aut conuenicntia obiedi
damnatarum,&
tum non
non ex fola naiura obicdi apprchcn-
adu fccundo ad inclinandum
conducit,nifi ipftfappetitus
& non repugnans
fit
appetiinclina-
rcpugnat autem quando

abforbetur per contratium aftedum in giadu injdem ehiiû tenfo. Dcindc ctiam obicdum , prout terrainat
tus,
opcrationcm vnius fcnfus,&appetitusconformis,poteft efTc dclcaabile,& conuenicns,fccun*

,\
o
autcm altenus , &appetitura
fecundumdi- dum opcrationcm
uerfam tn- conformcm difconucniens:in hoc autcm cafu rcuouem.
dc appiehcnditur fub vtraquc ratione , vt ignis
pcr vifura,& tadlum:fed fi caufatur dolor vehcmens cx immutationc ta(ûs,& coilruptione temperamenti , clidit omncm dcledtationem ex vifu
poflibilcm:crgo no cx eo quod impediatur phantafia ab apprchenfione obicl:i pra:fcntis dclcdabilis, tollicurdclcdatio j (edex eo quod triftitia
vehemens tollat efficaciam obietî , qua dcleâbilc cft , ita vt in appetitum nequcat.
DciDdc,quando duo dolorcs fimul eundem oc69
VnM dohr cupant,vchcmcmior altcrumobfcurat,ita vt non
lterii obftufentiatur,& ftupeat fenfus in folo vehcmentiori:
tia,quiailla
aifconuentes
*^'*''
a fortiori
circn
li,vt tfe-
rtur vehementer eirc
tmum,
hoc fequitur
in contrariis afFc):ibus,vt
vnus cx toto.fi vehemens fit,toIlat altcrum.Quod

probatur etiam rationcquia aliqua poientia anima: vchcmcntcr opcratc circa aliquod obicdum,
f j,ijqyjj minijs pcrfe(5lc operantur,im6 quando-
'.,.,.
'
i-
trifticia
qukm
Tertio.vt fidcs docct, par
Dxmonum
eft
j,,-^ rati,
non ap-
Par eftpxn
illis
& gaudij,
ne- animarH,^
^*"""""*'
queipfa confcquentet deIc6tatio ,
gaudiutn
cciam accidcncale ergo ncquein Dxmonibus ,
qui ex malcficio lucrari non debenc>quamuis ex
ccrco diuinx prouidcntiz curfu vagari in hoc
acre permictantur ad vindiftam raalorum ,
&
&
cxercitationem bonorum.
Ex hispatct ad fundamentaoppofitac fenrentia:
de
71
qi\a>opponit Suarez. Scripturaintclligitur Soluiturfuncxultationc imptopcrationis ,

dcnotat damentiop-
&
&.voluntatem noccndi comexetcitio , & cfFciStu non vero gau-
complacentiam
plctam in
dium, quamuisali<is notum
hocfequi
eflet
fumma: non
obftaret triftitia
F"/''*]'"""*'
nifi
fcquitur aucem iN
formam , & toUitur impedimentum , quod non cxcedit vittutemcaufae in propofito id non contingit, vt patet ex didtis. Scii-
indifrcrcns ad
ptura ergoexprimitprauam voluntatem
num complctam
funt fequi
licet
pcr efTedtus
qui
Dsmo-
alias nati
non fequantur dc hCto
quitur accommodate ad captum noftrum
&
lo-
ficuc
Deo , non qu6d in

quod fiefret capax illarum , inelle
quantum cft cx parte obic(fti vt ope-
ctiam paflloncs hafce tribuii

ipfo fint
poflint
fed
rum noftrorum
cct. Ita
quibus placet , vel complactiam Da:mones cx praua voluntate com,
in
virtus animx applicatur,& diftrahitur circa illam
modum
opcrationcm, vt non valcat fimul pcrficerc alias

funftioncs mediatibus csteris, minus autem op-
His non obftancibus pofTct reconciliari vcraque fentcntia , dicendo quod nulla fit voluptas
in Dacmone , quae minuat eius triftitiam,&
hanccxcludi per primam fententiam. Secunda
autcm confeniit quoad hoc , quamuis admiitat
cx fcntcntia Aiiguftini gaudium aliquod fccundum ^hid, & accidentale, non fubftantiale. Vel
dicipoteft in concupifcibili nullum habcregaudium in irafcibili vero ex afFedtu vindidae haberc aliquod cx fucceffu , quod tamen non lcnic
dolorem , qui eft in concupifcibili. De vtroque
quae cft pofllbilis:hoc autcm

decadcm potentia,vt operavehcmcnter,& fecundum vltimum fiixincli(i
tur
nationis circa aliquod
opcrari circa
alia.
obicdum
minils polfe
Sed non minus
paflio aliqua
vchemens fubigit appctitum.etiam rationalem j

ergo quando eft fumma,& vchemcns.teddit impcditum ad paflioncm contrariam,vtnullo gradu
ineflepoflit.aut obiedum qnantumlibet prafcns
inclinare voluntatcm ad ipfam.
Secundo probatur coclufio fuppofitis iam diyo
Secundpro- t'K,Sc oppofitionc ttiftitix damnatoiii ad omne
iatio ex op- guudium,non folum cx impcdimcnto voluntatis,
pofitierie de^ detcrminationc
vltimata eius per talem tiiftiieitationu d
/r
r
r
tiam,led etnm ex nacura iplarum rormarum ; utrt/iitiim
cut froitio fummi boni ica cxplct voluntat,quia
cft simi boni,& vltimi finis in rc ipfii,qui includit omncm ratione boni, ad quod inclinatur voUintas petfciftiori modo,quam inuenitur in proprLogcncrcparticipatum:ictiamdclcftatiopcr
icntionem fummi boni ita cxplct voluntatcm
.
rij^no gudtf,.
plcta dicuntur exulcare, ad fignificacionem eius,
a fortioii diccndum
Exultati
confcqucntia cft fufficiens caufa applicata ^*'""""^ '.^

ergo cfFcdtus gaudij , nifi quando fubicdum eft 'jTsmprepela
9"^ nihil circa oDiccta prilentia,quia mcdiantc

vchementi opcratione potetiae, detcrminatc tota
pofita operatione,
"^
poena animarum
fed in
cxccnfiue.
paret caufa alicuius delcdtationis
poteftejftcs-
VifiniBi
codcm obic6to:ergorcpugnat
voluntati fimul dc
nuncdjfconucnienscxdiucriadiipontioncappetituS, & nunc caufat triftitiam, nunc ctiam dclcd:ationem:crgopotiflimaratiohaiumpafiionum
fi.quod in
*nim*
fum-
& triftitiam inclle
ma;fed rcpugnac dcledacione
fubfiftcre,&
& delc<Slabilis(hoc eft, ipfi
quiualcc in gradu,& modo}quia cft fiima poffibiiis voluntati in fpccie;codem ctiam modo per
oppoficum dicendum eft de mifetia vlcima dam-
iinpetium voluntatiscx confideratione aliorum

obicdlorum qunere lcuamcn , & folatium , qui
cft
uenieas
commodi,
in ratione
liccc
non fequacur gaudium
&
exulcacio pcc
paflionis.
7^
RtcociUatmr
vtraquefetf
'*""*'
iffcGta voluntatis vidcatur
Dodtorw
3.^.j6. vi-
deatur eiiam dccaufis doloris ihidem difi.i^,

in hoc 4.
dijl.
&
4. qiuft, 1.
Contra^^vtrMmqnf
contra vtriimque
fimul^, Sicc.
modum
quia
Obiicit
tertid-
triftitia
eft
73
ex ohieBio
difconuenientia vtriufquedctcntionis, qniano- "*
cott-
jff"''*'*
cx libertate fua non nolle : er- '^^^1^

Przterci arqu6 aflligi poffct , fi
liti eft; fcd poflct
go non
triltari.
iigaretur altcri corpori
&c.
Rcfpondetur
lapidi
vtroque
modo
v. g.
nati nollt
mn effe in potejlate Angtli
ve\ non wZ/f (fupple
dam~
dctcntioncm
fui
ad
Rrênfio.
DiftindioXLIV.
td ignem
vt
locum
& obieikum) Jicut tatigitur
m*U allm
ie continuMtiont
aut voluntatu frMta in
fUfCuiw cauft forte eft aSiw continum caufa fuperiorit agentu ad aliquid vniforme in eis , propter dtmeritumprtcedent , ad tjuod vniforme fequitur vnifor^
miter affliHio earum ,
propter hoc nonpoteft alitjuts
&
remijfiut agere noUe
aHm
non
eft
juam modo
in poteftate
nolit
tjuia ficut
ita neque intentio
& caufa fuperiori vniformiter agentt

agere difformiter
attm
netjuit inferior
&c.
rum prima
dccxcmplo
cft
allato
m pcccato in
nempc de cau-
Angclis
, an lit nean vero dctcrmilatbjlinMio- natio caufz primar , fuppofito tamen pcccato
,
14 /n dam-, (jj ncccffitas phyfica ,
incuitabilis , an
vcro eledionis propriac , & moralis , Deo fubtrahentc auxilia neceiraria ad bonam volunta-
'*
Mutionm.
obftinationis
bî/fiicdu- ccffitas cx propria voliuitatc
&
ccm
&
Dc
gratiam.
hac diiHcuItate agic Do-
dôrlocis cicatis in margine.
Sccunda difHcuItas
74
Ucunda
dif-
Angelo
'
'
Explieatur
îfficultiu
fund
ignis vtroque
Jcopn
trjtfcntLpja-
loi*.
eft
modo
quomodo
confiderati
nolitio
iila
nccclTaria
fic
an moialitcr, an phyfice ?
dc indurationis caufa,
^yg intrinfeca , fiue extrinfcca in locum pro
.
^
P'''"'" inquo exinftituto tractatur, lupponen,
OmiHo cxcmplo allato
do cti.im quod cft fidci nempe Daemonem Sc

damnatos cfle inducatos in mala voluntate , &
peccacu tam habituali quam adtuali dcclaraturrefponfio quoad id , quod ex inftituto difteritui de nolitionc illa cx qua oritur proximc tti(litia, Aducrtcndum itaquc
ficut intcntio finis
neceflario infert eledionem mcdij , quod vni,
KoiahtU.
&
Amor veht- cm-n tantijm cft in rc ipfa ,

cognitione intent.teni necef^.
jp^jfjj fincm , ita cciam amorcm vchcmentcm ,
efficaccm vnius obiedi infcrre nolicionem
gnm contraalterius concrarij ,
ry.
odium poficiuum, fi in re
ipfa pra.6liceapplicecur in ratione mociui veheRi#.
mcntis follicitantis voluntaccm. Racio huius
eft , quia voluntas inhxrens intensc per amorein vltimatc dcterminatur ad finem , quan-
&
tum
dcteiminabilis
eft
ex vittutc propria,qux
eius dcterminatio poficiua
&
vltimata per vo-
ctiam trahit fecum fugam contrarij vltimatcihrec autcmconfiftit in poficiuo

aftu , quia licet in alia difpoficionc voluncas
litioncm
finis
polfcc haberc
ncm adus
Htc neeejfitHiejldetet-
rninMionu
fugam
conciarij
per lufpehfio-
idquc ex mociuo finis , cui vircualiter , aut habitualitcr adhxret tamen quando eft
jn vltimata dcterminatione circa finem inten,
j^j^
^ intcnsc quoad omnes vircs fpccifica& cxcrcitium ncquit in cogradudc,
tioncm
terminaco non ncceffitari formalitcr cx vi talis profccutionis ad fugam , vt in rc ipfa applicacur
&
diftrahic \ profccutione finis:
hxc
fario
&
cognico
&
ex vi
dctccminatio-
calis
nis formalis fequitur cledtio ipfa medi)

plicatio
&
& ap-
impcdimentorum
remotio
ita'
cciam quando voluncas adhxrcc incensc obiedto

per vlcimacam fui determinacionem neceffica-
odium
cur ad
contrari)
applicacur pradlice,
fi
voluncacem , & vc opponitur obiedo , cui adhxrec ; vnde aliqui dicunt ipfam volicionem explicacam obict^ti
elle
nolicionem cxplicicam concrarij , falvt diftraheris
ccra eft vircualis nolicio cius
tione
&
ex fua ra-
voluntatcm ad nolitioncm
applicctur pcadicc , & vc moucns
neceffitans
contrari)
fi
vehcmcncer.
Ad propoficum , voluncas Dzraonis ^ Deo
yc
derelidta , complacens in fe ipfa pec fuperbiam ,
App/leatio
obftinata inpeccato, & fequens inordina(c,& pradiHtrum.
enitcns contra VolStoi dtoto afFcdlu commodum ;
Dcum per fupetbiam , & inuidiam cft hoc mo- ""*"'' ^''<''-
&
do dcterminata
&
pcc
r
amorem
fui
&
,
.
commodi
,
conlcqucnter necefhtatur cx vi
talis
detcrmi-
condignam ptrnam 8c
tam potentiam loco motiuam , qukm
intcllcdtiuam perpctuo ad igncm quibus perfedc apprchenfis , vt in re pofitis , neccffi.
j
r
tatur ad nolitioncm xquc mtenlam ignis ,
dinanti peccatum pct
liganci
qualm
fit
commodo
coniplacentia eius in
&
qnantum poteft
& confcqucntec pcr pofitiuam repugiiantiam & non folum per fufpcn,
fionem aftus profcqucntis contrarium nam (\îmodoin- cut intenfio efcax neccffitat ad elcftioncm
cenftt ntcefmodo difto , quia per eam , vt quidam voptata ele/-^
voluntas cft dctcrminata virtualij
'
:
,'_.
r ad cledtioncm
,..
-n-
medi|, vel vt ego cxiftimo foc-
Sioti Optr.
Tom. X,
f^S*"' /*
contritri*.
&
confcquentcr ctiam triftatur, Vn,

dc Bcrnardus fitpra citatus Cluid , inquit , tam
panale , cjuamfemper velte cjued rmncjuam erit , C^
pcccato
stctfitatur
phyfid mI
6c
Becoacd,
femper noUe cjuod nunquam non erit , &c. Qu.x locutio cft caufalis , quia vclle quod nunquam
etit , eft caufa triftitix boni fubtradi , Sc nolle
quod nunquam non

malo
tix de
applicaco.
eric
ctufa
eft
Quod
tor reducens hanc dccecminacionem in
vniformiccc agentem
r
rormiter
agic
pcr
vfum
pcrmiffiuc ad
ctiam
eum
obftinationc
>
verum eft , quia & vnir

rr
concurlum nccellarium
libertatis
luntatis peruerfx in
ter
Do-
Dcum
agit
creaturx ad
crifti-
auccmafteric
illam
&
,
&
tnJliiiAm.O'
^gii,;,^,^
vniformi-
derelinqnii in fua cxcitatc
&
vnifor-
'"'!''^*^'*j
vo-
difpoficionem
Dxmonc
eômoJo
^""
vniforraicer tim.
&c
pofitiuc cx fuppofitionc pcc-
ad ligacionem pcrpccuam cius,cciain

prxmifnim , 8c non inccrmifTam apprchenlionem eius , qua pofica , ex communi,
cati agit
ad
nolicio ignis cft ncceiraria
quod verum
faltem cx fuppoficionc praux
voluntacis
eft
,
&
femncr conciuuacx. x quibus rcfponfio prcmiffa pacct.
illam Purgacoci), Probarur confequencia
voluntas fe applicare , vel

adhxrcrc per conatum , tunc eiiim neceffitaremouendum contrarium
tur ad tollendum ,
potcft
amanaum
!,r4iati.
nationis,ctiam phyficc in ea difpofitione po

fita , vt pofitiuc
repugnet iuftitix diuinx or-
quantum
'^""""' *
/'
Obiicics. camen animx Purgacorij non habcncprauam voluncatcm, & funtconformcs di-
&
necejfarj/.
145
rcfpiciac macetialicer,
crgo foga cft nolitio pofitiaa contrarij , quod

vt diftrahens
apprchenditut applicatum ,
voluntatcm a fine , in quo vltimatc quicfcit
vltiper determinationcm contrariam ,
mam fui vltimam dico , id eft , plenam , &
&
dioni medu
medium
liccc
quia inccncio eft finis cxplicicc vc in rc poncndi , qux ncquit abftrahcrc a mcdio ncccf-
id eft
Hxc rcfponfio inuoluic duas difHcuhates,qua-
Mountur
'''^'''""*
Qu^ftioII.
maliter
uinx difpofitioni , & voluntati ergo detcntio

carum in purgatocio ignc non poteft elTc caufa
tamgtauis poenx ,quam dcfctibunc Pacres efTc
:
j^
ohielii ix
poenm ni"'*
^"'t***"*'
quia
fic deccntus non

ob fimilcm conformicacem cius cum diuina voIuntate,& vc admiccit ipfe Doctor dcccncio illa ex nacaca rei
non lcaufat pcenam phyficc ergo nullam in
prxdidis animabus > ftance fundamcnto prz-
Michacl
auc Angclus beacus
haberct dolorem de ignc
miflb.
Refpondctur concedcndo antecedens , & negando confequentiam , quamuis enim in dnQth
aniroabus
Keônfie.
Cffa
it in
ttiiU-
V. Senten tiar Lim.
Lib. I
146
animabus non inueniatur praua voluntas , fed

conformitas ad dirpoficionem Dci
tamen in eisinuenitur fufHciens caufa triftitix,
quod Deus
hu4 Purgtorf.
&
AdaiiampaTtemobie&ionistertiaerefponfum
ed/upra , & pcrinde vrget omnium fententiam :
quia mcdiante illo corpore , cni alligarctur An-
Primo
nolitionis poena: patienter toleratae.
modo
poena damni fuo
temporalis, 8c ardcns deHdcrium ha;reditatis , ex

e(k in eis
fcilicet
Inuenitur pra:tereli
cuius dilacione tridantur.
gclus,
amor perfedus Dei , & odium vita: prsterits,

& peccatorum commillbrum in ofFcnfam Dci:
odium prxterea poenae , non qu^ a Deo iuilc
infercur , fcd qua debctur ex pcccatis , camque
mcruerint 5 nolitio autcm parnasex hocmotiuo
ed efHcax ,
& fufficiens caufa
nata
affe(5lu in
fit
ex
pocna;
apprehenfio
terc<t
de
fillo
(J
ftrut incar-
Vndc
illa ignis
vero in feruo
perientia
beati-
non
polTet effc pccna iuxta
qua ncquit
&
triflitia,
quia
cfTe
poena in Bcato
non
elTet.
Reiorjuttur
rgumentMm
in slies.
Hoc argumentum
aliquatn
'eAd
frlmum
prxfcns in euentu
"
A Dargumenta.
neque
quia in caufis fuis
& in detcrminatione diuina
De
eft
quod
prx-
fufficit
ad lcgationcm ex partc intelledtus fic apprehcndentis

nolitionem eius poenalem modo difto. Quod autem abhorrcant Infcrnum , cx
odô ademptx libertatis nocendi hominibus
contingcrc poteft,& vagandi per mundura,quod
non tollit quin vno,vel altero modo crucientur
per fgncm.
,
agens
eft
&
V M.
prxftancius paflb
inBmmentali 3
quo i.d.^-j.^
quomodo corpHJ agem tnfîritum pojft

,'7
t/^darg.i
fcns,
''vel partiali.
t.d.<) q.z.
num.
dici ajfmilarejibi
6.
de agente
, intelligt
Adfecundum j 0
contaBum mathematicum ,/ed ijirtualem , 'Vt corpm agat^
flantiam agentis adpajfum.
C H O L
explicat hene illud,
nec requiri indi-
Adtertium explicat
pajfum,
Adpnmum,illapropofitio Aiiguftini pcndctexifta, quod
jLXagens cft praeftantius termino formali adionis
6c tcrminus formalis adionis
cft praeftantiorfuo reccptiuo.
Agcns
cft
prxftatius
paffo.
Secundaautcm iftarum non cft vera,nifi inquantum hoc cft adus , & illud potcntia,&ficconcedendum cft agcns, inquantum in a<ftu formali vel virtuali cfte
pracftantius paftb inquantum cft in potcntia ad illud. Vndc illa propofitio , agens ejt
prxjltwtms pajfo vcra cft quantum ad hoc quod patiens rccipit ab agcnte & quantum ad hoc non potcft fc faccrc in adu pcr fe,ficut fccundum id fit in adu pcr agens^
fcd cx hoc non fequitur quod fit pra:ftantius abfoluce natura illius quod eft fufccptiuum ficnt necde termino formali rcfpedu eiufdcm.
Scd quia Auguftinus intendit concludcre pcrilluci argumcntum , qu6d corpus
nonagitln fpiritum,potcftdiciqu6dmaior fuacftveradc agcnte acquiuoco,&totali ,fcu principali: aliter non, & fic conclufio cft vcra: & conccfTum eft qu6d
ignis non cft agens principale infpiricum,fiue iq illa dccentioncquia in illa Don agic,
,
/r.
*/' '^**'
Rtônfio.
ad poeiiam In omni
adhacrcns
ignem pocnantcm alij rcfpondentapprchcnfionem cius tam vehcmentcm iis ineffe , ac fi eflec
quacunque
aquiuocO) <TjelfaUem non intelligt de

requiri
&
dentia. Aliqui ergo dicunt cos circumfcrre etiam
quae
caufis fupradidlis, &difpofitisi diuina proui-
Dxmoncm
agit vt applicatus
fine
vrgcri potcfl in
l<iti ign*.
tintit
fenohie-
cHo no t*ntt>
quamuis nondum aliqui receperint

poenam vltimx incarccrationis in Inferno ex
etiam eorum qui dicunt qualitatcm

fit deformitas, ab igne produci,
qus nequit faluari in animabus fandlis , fi repugnaret gratia;. Nequeetiam in Bcaco, daco ergo
fcntentia
crgo in eo
quidera clTet,
litmonti ni-
dum futtt al-
fubftantiali,
&
fe
ex fine diuinz ptouidentiz habentqs
de co loquitur Scriptura , aut Patrcs , certiimquc eft eum fubeffe poenx damni , & fenfus
nunc
vt
vt patet cx Patribu$,&ex-
alitcr
habet ,
fumms delcdJationi
confequenti. Aiiud e(l de animabus Purgatorij,
quae nondum perucnerunt ad bcaticudinem.
dini
tcnrionali agat ignis in
fcnfus
poena, qua: fine triflitiafaluari nequit

non cffet , quia rcpugnaret beatitu-
eflet
in fpiritu
patial-
cfTet
Primum
nondum Dxmones
cum fuo flatu, aliis

omnium fcntcntiam,
caufa alicuius xtiiiiux in effedu
niii effet
tudinU.
&
ficut alitcr
fxna Beato tiam aliquam compatibilcm

proflutuprt-
quod
nifi
inquantum Dcus permittit, noccndi

hominibus,& tcntandi. Hanc tationcm ficut
prxcedcntcm vrget Suarez adducenS illud Luc.8.
de legione Dacmonum rogante Chriftum nc in
abyffum mittcrentur,id cftjnfcrnum.quo timcn
bantmitti, & huc ctiam fpedant illa Macth.8.
ZJeniiii hnc ante tempm terûere nos &c.
Refpondctur in omni fententia hocargumcntum vrgcrc quia fiue phyfica adionc , fiue in-
quc phyfice,neque moraliter eidem clfet difconuenicns,quia non poflet cfTe in poenam. Quod fi
Repugmt eiret in pcenam , dico tunc poffecaufarc trifti-
fertti
coperando
libercatem,
in vcroque tamen ed efficax caufa triflitiae , liccc

cx diiicrfo motiuo, ita in propofico contingir.
Ad probationem confcqucntis rcfpondctur,
in Beato nullam caufaret triflitiam ligatio ad
ignem, pcr modum dctincntis in loco ; quia nc-
77
per elcuationem inflrumenti.
caliginofo praefenti
commodum,
afFc(5tat
igni
quid diceretur
ligationem ad ignem , quia quicquid fit , an ali- ObieHh.

qui fint in Inferno, faltem plures funt in acre Ex eo quod
cui fe
quia offendit patrem
quia
fieri
Obiicies vlterius
rcmporalis applicati.
& carccr ob delidium
eti caitfa triff itia: in filio
alicer
*rtU,
ligatio
Deus poffctetiam qualitatcm defortaitatis

, vel aliam, quscun-
quc ponatur
fubiiciunttolcrando paticnter pccnam. Eflprs'Exemplum
Beatum
inftrumcnraliter produccre
licct ordi-
diuinam iuflitiam
ligarer fic
ad eiufmodi effcdtum
iam refponfum efl?
anim- pcrfedta
fed
Soiniit lim.
DimnaioXLIV.
QusftioII.
147
fiuc in iitiniutacionc, quia ibi non agiti nifi vt in(IrumcntumDci, ficuc phantafma fc habct ad intcllcdum agcntcm. In caufando
autem triftitiam hoc modo vcl illo non clt principalc agcns fcd ipfa voluntas no- M^pt /Jlcnsilludobicdum,magiscnimcxhoCjqu6d obiccûm cft nolitum,fcquiturtrifti- f''"' "tiaquamcx rationc obicdi infc,vclipfa apprchcnfio cucntus obicfti noliti: quia-^"/*'"'^'''"
obicdum nontantum nolitum, fcd vc nolitum apprchcnfum cflc, vclforccontriftat. ^'f*'"*^"*
fcd formaliccr deiiniciueconcitict
Ad aliud Auguftini, poteft exponi ibi dc his, quibus fpiritils afficiuntur imihcdia- .,- ^^ ]1a
te,quiaillafunt fimiliacorporibus.quiapaflioncs aliquo modo caufatac a corpori- ehieilg.
non autcm de illis quibus afficiuntur fpiriius mediate quia ifta funt corpora- -^ i.
quod idcm cft cxponatur de afficientc formaliccr non cfFediu^.
P
Ad aliud hoc vniucrfalitcr cft vcrum qubd oportcc agens cflc prxfcns paclen- *Adi.
faltem fecundiira virtutem acliuam & cx hoc fcquitur vbi pracfentia proportioti
rata non potcft haberi nifi per contadum rcquiritur Contadus vbi auccm vcrior
poteft haberi illamulco magis fufficic ad adioncm fed mulco verior poceft cfleprxbus
lia
vel
ad corpus pcr coexiftcntiam
fentia fpiritus
quam fic illa
quod rcquitricur concadiis

autemvirtualiseft ,qu6d aliquid in ifto
Alicer poccftdici
pcr concaftum.
vircualis
non mathematicus con:
giftid/itco''
tcrminus viriutisinillo: tailm vir-quodnihileft aliud.quam illudhabcrevirtutem caufatiuatn alicuius in illo,&ifto tHalit.
modo Dcusjfinon eflec citra orbem Lunx,prxfcns cflet cencro terrx, ficucdi- ^''"* *" '
ta<fl:us
eire
poflit
clumeft////^.i.^//?.37-
fl'!/'^
Ad
aIiud,potcftdiciqu6dcaufa aequiuocaxquiuoceaffinlilatfccundumaliquid, ^J^.

quod habet in fe,non formaliter, fed virtualitcr,& hoc modo obieftum, quod cft no- ytgtns ajft'
iibile Uabet in fe triftitiam,8c fecundum illam affimilat. Alio modo potcft dici qu6d illa miUt Jfihi
propofitio cft vera dc agcntc principali non inftrumentali Deus autcm eft hic p^Jp*'"-^
Explie*^
agcnsprincipale, &:fibiaffimilac palTum^quia intclligit,
vulcaffliclionem ilhus,
'1
&
& fecundum hoc intelleclum, & vohcum
tur.
paflum.
affimilac fibi
etiam lotalt squiuocuir, qufa
MMENTARIFS.
CO
AD
79
argHmentM.
gumentum
fiMoi etrftu iiy

**
'&irttum
Rffpi>n/i0.
Katio frt-
Ad
pra fpiritum
primum &c. Hoc
ar-
defurr.ptutn cft cx Auguftino
i^Jitptr Genefadlit. cap. 29. vis cius in
confiftit,
ccftus perfedlionis '\nejfe
quod corpus non
hoc
prsftantius fpiri-
eft
ergo nullum corpus agit in fpiritum.

Rcfpondet illam propofitionem , feu confcqucntiam Auguftini fundari in co , qu6d agens
tu
fit
pcrfecîijs
'"''^'
termino formali abionis,& tcrmi-
nus ipfe formalis przftantior fuo rcceptiuo. Exfccundam propofitioncm de cxceftu tcr-
plicac
mini formalis fuper
fiio
rcccptiuo
ncmpc
^V^.' f"*'^'
tt>, âu4.
"*
jjjp
cx-
&
potenf^sc impcrfcdiioncm includit potcn> <l"'s

paffiur , qu.T le ncquit rcducere ad adlum;
Trmenlt ex ccflum proucnirc ex difFercntia adlus
& <j^,per quod potcn& complcta, qux ali?s

negationc perfeftidnis & confequeri-
iStus vero aikualitatcm,

tia fit
fubpcrfcdionc,
fuit fub
ad quod ordinatnr ex fua intlinatione. Conccdcndum crgo cft qu6d agcns

fub hac limitatione i vt cft in aftu formali pcr
tcr slicuius
ejfe
fuam formam produdliuamj
vd
in
adu
Jffns perff tonfidcratur

ff"*^p'jJoi-
aitautum
ejl
fi
non
vniuocum,
hoc
abfolutc, fcd limitatc, inquanpaffiua, mo(T

potentia palliua ;
mcrc
(j^n^ pafTurh cft,&r in potentia

.^
. v
,
n-
" ''*" prius cxprcllo nam

inquantum paffiua , eft fcmpct fub ncgatione
alicuius , & rj/i conucnientis nempc formx, &
qucm in fua
fic dicit illam negationem aftus
:
felJuM.
eft
virtuali, cft przftantius pafTb, vt
virtute irtciudit agcnS

intiZigitur
dâreiue
eiijuiutce
tffli
(J
fem
frirteifoli.
&
in :iStn,
non
firu
&
fccuhdiim
in potcntia.
Auguftini intclligenda
^ totali
cft
qucm
eft
Propofitio ergo
dc agentc a:quiuoco,
principaii, quia neutro
modo
agit
corpus in fpiritum,quia non vt vniuocum ; quia

jlias fcqdcrttur fpiritum recipere fotmam materialem, qna materialis cft in ej/i: non vt agens
Sccti Optr.
Tom. X.
fic
fcqu^rcttit ex~
virtute corporis fu-
,S<.
quia vt plurimum agcns lotalc
aequiiiocumeft perfedîus fuo paftb

in propofito declaracur
quia
quod magis
ignis fua effica^-
fi
cia naturali detincret fpiritum
fequerctur dc-
motiua eius, quarti

ignis fua efficacia ligarcc. Si autem ignis fubdcret infellclum eius quoad abum tanquam caufcdtMs in potcncia narurali
fa totalis eius
fequeretur in fua pctfeftionc
dependere ab igne tanquam caufii

totali concomitanteillam, quod eft idcm inconucniens. Neuttum autcm iiorum fequicut ez
przmiffis conclufionibuS quia ignis formalitec
alias naturali,
tantijm detinct,
& non cfFeîoc & ignis vt ob:
icclum minils princtpalitcr agit ad intellcdbio-^

tionem fui, ncque ex virtutectiaro fua ncceffitat
inteliedbum Angîi ad pcrpetuam fui confidcrationem , fed virtute diuina fpccialiter applicaca.
Itatio Auguftini intelligitur in priori fenfu,
in fccundo: quia
&
ipfe admittit
non
concurfum
memoriam, &incelligentiam,
communicer admittitur faltem pliantafma
agere in intcliedlum , ad produ&ionem fpeciei
intelligibilis, vt minus tamen principaie.
yid mliud yiipiJHni,6cc. Uegit il>idem Aagvi'
obicbi ccquiri ad
&
**
ftinus efte corporalia
80
fed corporaiibus fimilii, jtd ftmndSi.
quibus ininiz exutz afficiuntur. Refpondct Do- Stluiimr <*f

ôr intelligi de iis , qiiibus imtnediat^ afficiun- '"f^'*'*'
tur
id eft
quz
infuht
anims
fcparatz
vt
^"'^'
ff>e-
&cognitionc$ corporaiium , non vero de

extrinfecus (e habent, vc
quz immediatc,
cics,
iis
&
ignis,qui detinet fpiritus.

P
Ad Mliud
cit
cx Phiiofopho.
Hoc eft
, quod obiiqu6d corpus nori

pec contabnm. Deiiide quod agens,
&c.
tertiura
Primo
& patiens opottet efte fimul
agit nifi
ce
nuilo tnterucnicn-
medio ) neatrum horum competit corpori
re-
fjpcftd
%l
Adttrtiu^,
V. Sententiarum.
Lib. I
148
ergo , &c. Refpondet haberc

contaftum cocxiftentix eo raodo , quo Angelus
fpeclu fpiritus
&*J}(itife,
quibus
atias
cocxiftit loco. Dcindc, non requiri contadum

niathematicum intcr agens &c patiens, id cft, ilie
contaftus pcr qucm vltimacontingentium fc
funt contigua & fimul fccundum locum 5 fed
fiifHccrc contadlum virtutis , id eft , paffum cire
intra fpha;ram agentis, &c ab eo polfe moueri,
,
Vtmm homine^
. S
damnati
Hoc
tyld aliud,Sic.
tum
cx fine naturas,
/ibi
pafTom.
eft
quartum argumcn-
re
intellcdtum Angcli.
III.
pofl iudicium
crmiahmtur
illo
igne infernali?
D.Thom.
in addlt.
c}Uf;.<)-j.
arM.D.Bonau. hic an,i.tpi<efl.i. Richard. art.i. (jHit^.C.j. Argent. ejutji.i.

omnihm Sanlts. Soto dtji.fo.tjucejl.^^. Abulcnf yI/<j;M5.
art.i. Duvznd.ûicft.io.GexCon./erm.de
ûajl.6^0. Hcmiq.ltb.vU.cap.ij
Coccius
Bcllarm.
latc lih. 10. art.%.
lib.-j.de
Purg. a cap.io.
E c V N D 6 quxro *
Vtrum homines damnati poft iudicium cruciabun,

'S"^ infernali ? Quod non 6.Topicorum Omnii papefaâ magis
tvAM^J^ "^^'^^^ ^ fubnanttA: ergo fi continue cruciarentur ab illo igne,niagis ac
yfiiw\jft^ magis deperderetur corum fubftantia ,
per confequens tandem omnino confumerentur, quod eft contra illud lob zo. Luet omnia qu^cttnque ipfefecit , ncc ta..men confumctur^ hi contra illud Apocal. Defiderabunt mori, fugiet mors ab eis.
f^f^^
sArg.
^Xj^Â
I.
C(tp-9'
ilô
f ""^
&
Cap.f).
Arg.
1.
PrfEccrea
aut paticntur ab
ignc realiter immutante, aut tantum intentionaliprimo , quia ceftancc primo motu reali , non videtur
il!o
ter non rcaliter , proptcr duo

aliquismotusreaiisponibiiiSjCiim pofterior dcpendeat apriorij fed poft iudiciuni
ccflabit primus motus , ergo. Secundo quia tunc rcaliter corrumpcretur corpus illud quia vnum contrariumeft realitercorruptiuumaltcrius, fed (i tantum erit in:
tentionalis
Jiat. opp.
non crit afflidiuus
qiiia illa paflionc patcrctur fenfus Bcati ibi prscfentis
abigne:crgo nulla pafllone patientur.

Oppoiitum Matth. ly. ludex dicic hominibus dananandis
in ignem
Ite malediti
dtcrnum.
M M E N.
C
Ecundo
SEi
ijuitro, &:c.
(/,'
mfw'iiuft.
Hxc
quxftio
eft in
I
,
iudicium
rem,
in
or-
dicitur fecunda in ordine ad prio-
qua
traitauit dc pccna fpirituum.
littera hauet aliquot diSia.
immutatione.
quid in
re ipfa
intcntionalitcr
fola reahs
An
fcilicet
non folum
fed etiara realiter ignis agat
cfi:
poft iudicium
Secundum
Tertium
^ârtum-, Dolor
De
appetitu ab obied:o difconuenientis fcnfato.

ignij cruciabit
&c
iii
V M.
?rimumj Poffibile
non.
corpora damnatorum.
in
fieri
intentionalcm
Tertius vero inccrtum ftatuit,
& intentionahccr in hamana corpora.

harum a.d:ionum efte Cme alrcra & de fado cft.
nalis cft dolorifica
quim
contingat
agerc realicer
ra
vtramquc polfe feparari refpediue ad diuerfa.

Secundus articulus determinat folam inteiitionalcm fufficere ad pcrnam corpotalem, fine reali
C H O L
S
Hac
Con-
Primus cxponit
linet tres partes,quafi articulos.
vtramque immutationcm pofllbilem

corpus tam rcalem
tamcn quia fpcdat ad pocnam

damnatorum hominum fccundum corpus poft
di
dine
teitia
Crdo e^
^
TA R 1 y S.
quo
ignem
Potell alcc-
Sola inrcntio-
eft paffio
i.difi.i^.
caufata in
quod de faSio
homined damnandos , quocumque rnodo id fiatjhabetur ex Matth. 15,
Luc.xG. Apoc.to. Marc.^.fin.
docent Patres omnes
Cypr. l.ad
Hb,y.di(tin.infiit.cap ti. Hieron. in ô.lfa. AuguJi.ferm.iSi.
Demetrianum. La6i.
de tempore ^
^ %\.Cmit.t.
Gregor.^.mor./^G alias 38. Cocctnj fupra citat multos alios Gvjecos i Latinos.
A
quxftioncm , patet qu6d ignis prap.fcns corruptibili animato anima fcnfiJLJLtiua, poteft habcre in illud dupliccm a(ftioncm , fcihcct rcalcm, qux cft
vniuoca,
& intcntionalem
quce refpe<û
illips eft
.<f'^}'/*r.
& agentis, qui cft allimilare
Refpondet agcns ctiajn xquiuocum afllmila(ibi paffum in virtute,& fic ignis aflimilat fibi
Q^
adtioncm in diftans, quod
infiniiat dari
ex profeiro traftauit.
aequiuoca quia fpccics fenfibilis

:
non
Rrljionji,
DiftlnaioXLIV.
Quxft.III
149
non firaplicitcrcft ciufdcni rpecici cum ipfo obicfto. Ad proponcum crgo dico,
quod poft iudlciumcum corpus hominis iic pcr fe corrupcibilc ignisprxlens poteric habcrc in illo vcramquc adioncm quia noo rcpugnanc fic cii ibi cam fufccpci,
uum,quam caufa acliua vcriufquc nifi dicas realem cunc impcdiri propccr defectum
motus c^lijfed dehoc^//?.455. Poceft eciamcunc vnacfle fme alia loquendo dc
podibih abfulucc quia ncucra dependec cflcncialiter ab ahcra. Vnde 6c modd func
ieparabilcs, fl aliquid fic fufcepciuum formx reaUcer, Sc non inccncionaliter, 2c aliud
c conucrfojfcd cunc non pocericvna non ineire, nifi propccr aliquod impedimentum,&: hoc,vel quia Dcus non coagit igni ad jllani a(ftionem vel quia ahquod agens
creacum impedit vnam adionem, & non aham.
*
Secundcdico,qu6d fola inccncionahsfufficicaacaufandumdolorem:folaauccm
j
rcalis fine incencionali non fufficcrec ad hoc. Sccunda pars eft manifcfta quia licet ndeffenr.
lignumcalefiatquantumcumquecxceffiue,tamen non dolet. Primaprobatur,quiD. ^/'^- *
cxcellens fenfibile,vt exccllens fenfibile, natum eft inferre dolorcm quia cft diicon- ^^^ ?
ueniens inquantum tale & camen inquancum excellcns fcnfibile non immucac nift
incentionaliter. Licet cnim alia immutatio rcalis concomitetur qua difloluitur orginiim a media proportionc,in quaconfiftic: tarhcn fi (inc illa aclionc cflTcc obicclum
:
difconuenicns fenfacum, fcqucretur dolor.

Hoc ctiam probatur , quia ahquando vbi cft raodica , Vcl nulla Inimutatio reahs,
ficut fi manus fuerit cxcft magnusdolor propter immutationem intentlonalcm
ccffiue frlgefacla ex contadu niuis, vel glaciei > fi ftatim approximeinr igni eft ibi
:
vehemens dolor ab
illo
obiedlo immucante
& tamen
modica
vel nulla aclio realis
manu propter cxcelleniiara contrarij, fcilicec frigoris in ipfo paflb.

Modus autem eft ifte dolor ficut & deleclatio fenficiua eft paflio caufata
a calido in
in
ap-
&
Ddcr
obiedo apprehenfo per fcnfum ficutergo aliquod obiectumin- êUnatio

quantum obiedum, hoc eft intencionaliter motiuum eft conucniens ica cauiat po- /'"'Py'''^
fita fcnfationc deleccationem in appetitu fenfiiiuo. Vnde non eft facile in omni de- ^^^^ ^^^_
lc(flatiohc,faltcm vifus & auditus,fingcrcimmutationemaliquam realera ad falu- pt^tur.
tem ipfius fuppofiti. Eodcm roodo licec immutationcm intcntionalem obiccT:i dif- Sco.}ui.ij,
conuenientis concomiteturalia immutatio rcalisdilconucniens naturx(quod tortc
noii cft verum in vifu & auditu^ fcquitur dolor caufacus ab iUo obieclo fenfaco vc
pctitu fcnfitiuoab
renfaco in appecicu fcnnduo.
Dices corpus illud
-;
^
*"
TA KIVS,
D ûnniofiem patet,Scc.
.Â fiipponitur
Sftppfftum
itmrtMtte.
M. Al E ri
cnpax
Inhacquxftiorc
igncm
, nempC
damnatorum
horu"nnrii, quacpatet e* Scriptuta fipius allc-
gata.
Ilftcommunis Patrum& Do6korum,qun3
omnesabundc
citat
Coccius/<^.io.<^^4ror 0-
uijjfmu, art.%. patct cx locis citatis in fcholio.
Hoc
quod
fuppofito dicit
ignis
prarfens cor-
tuptibilianimatopoflit haberetam realemadio-
vniucca producendo iibi fimile.

v.g. calorcm realem , & etiam agcre ad immutationem fenfus per adionetn imentionalcm
ftatuit conclufioncm hanc.
iicm ,qilx
vtraqut
mGi fttejt
cft
yidpropofitum ergo dico , cum corpiu hominiift

pcr fe corruptibile
iudicium , ignis prtfens poteji
p^
a^tonem,6tc. Intelligit
corpuscorriiptibilenon fecundum rcfolutionem
YneetMi'di- ^^^"^' '" '^' vtramûc

*uui.
materiam , & fcpararionem formx fcd corruptibile quoad pafuoncm , & fubicQum agenti
in
Prtil*tla
ua,(ffu(ftu
"
quo difFcrt i corpore gloriofb quod

habetdotcm impaflibilitatis hoc modo. Probai
conclufioncm, quia vcraque adio non repugnar,
tx naturali.in
fotetia Aai-
&c pafliim cft
cfTc
incorraptibiIc,crgoin-
s.fjpv/t.
corrumpcncis.
Conn a. Salicm crit capax adionis in eo gra- imftipmtk,

da inquo noneft corruptiua; quia nullum e<l
veritas fidci
inferni agcre ad cruciitum carnis
a<[îoiii$ rcalis
futcepciuum termini vrriulque ; er-
go , &c. Infiriuit quandam rcfponfioncm ex dependentiamotuum agcntium inferiorumad motum cccli, qui pofk iudicium cefTabit. Hanc examinandam rcnucit in d. 48. inferius.
Scott Oper. Tom. I.
impedimcntum ex
parte corporis
qtiod incor-
ruptibilctantutn cftcxadlioneagentisextrinfcci
confcruantisanjmam in cotporc
& cius vnio-
nem; non vero
cx aliqua pofitiua forma per

quarcddereturcorpiisincapax termini aftionis.
'
Secundi dica tjuhd fola
c/tHfindum dolorem
fio
huius
articuli.
&c.
inteniiortalis /ufficit
ad
Hic eft
fecunda concluProbatur,quia fcnfibileexccl-
lensnatum cft infcrre dolorcm fcnfui , quia fcnfibile comparaturad fcnfum vt conucniens, vcl
difconuenicns ex natura obicfli
& inclinatio-
Serw7ide*K^l-fi-
Prebati cfttufit.
&
'**
t:mper?.mentd mcdix proportionis ^"fi^'^*

,
infenfu :exconucnientiautem,& difconucnicnttHnfemdti nata eft fcqui triftitia , aut deledlatio
fed fcn- Urem Jewfui.
hc ipfa
fibile exccllcns agit vt
obiedum ,& folum
teniionaliter :ergo vt agit
hoc modo
in-
dolorcm. Aliquinegant fcnlibiie caufarcdolorcm,

nifi vt a6lionc reali ngit ad immutationem organi rcalem , corrumpcndo eius mixtionem.
ContiiDoftor,
tio realii
/iVfr,
concemiietur
inquit
tnfcrt
4//4
tjua diffoluitur
imrmtta- imtugnntlc.
o^gMum a
media proportiene in aua con/iiJit : tamen fi jlie iUa

alhone ejjet obuttum dtfionuement ,fequtrti*r doler.
,
Probat cxpcricncia corum, qui manum cx glacic

rigentcm admoucnt igni , fentiunt dolorem te-
hementem, qUamuis modica fit adlio

cafu , ob renftenciain contrarij.
Rrêrfi.
ignis in eo
Probat
-^'''^
"'^*
' "/"*'' '^,,,;<,4;/

Udtrtterr.
:,
Lib. I V.
15 o
Sententiarum.
Probat k conttario , quia delcftatio caufatur

auab obiedo inconucnicnic mcdianie vifu ,
&
ditu
quamuis obic6lum non agat
tealiter ali-
conferuationem fup, quae fit ad

neque in ca diftantia poteft agere, vt fi fit
rcmotum crgo fimiliter obiedlum aliquod difconueniens appetitui per folam aftionemintentionalem caufabit dolorem , quamuis nulla alia
adio naturalis eius fcquaturj vel fi haec concomitetur intantum eft dolorifica,inquantum pcrcipitur ab aliqua potentia cognitiua,& no aliter.
Confirmatur,in voluntatc aliquod obie(5lum
quam formara
pofiti,
4
Confirm.
vtluHtM*.
quod non agit aftionc reali,

notum eft, & patet ex
ergo etiam idem dicendum cft
caufac triftitiam
fimili in f<.^
intcntionali, vt pcr fe
fuperioribus
S
Trobahdm
ejfe pofi
quoad appctitum. Patct confcquentia: quia vniformitcr fc habcnt quoad haic. Dcinde,aliquandovoluptas fequitur in appetitu,quando alio-
& /alutis,& c contra dolor in appetitu,
viuente,
quando concomitatur
lutcm fuppofico
ufwa
adlio realis infercns fa-
crgo vniucrfalitcr dolor obie-
(ko fenfibili caufatur, quk intentionalicer agit,&

tion qui realis
adio concomitatur.Et patet,quia

proportionem motiui ad potentiam,natum eftcaufaredeledationem, aut contrariam,
vt habet
quia pcr modum obicfti apprehcnfi , non ita fe

habet vt infert aftioncm realcm,fed per modura
agentis crgo,&c.
:
tmtum
M.
intentionaliter agere in corpora
dam-
nata,quia plura ponerentur miracuta,/t etiam realiter ageret in ea. Praterea Scriptura docet damnatos a contraritj pati , quod nonjlatfirealiterpatiantur,
rriErtio dico quod probabiiius vidctur pofl iudicium poncre folam immutatioj^ ^^j^ intcDtionalcm :quia ctfi poffit vtraquc tunc poni, cx primo articulo
ncc ctiam cum intcnjgj^gj^ rcalis non facerct aliqucm dolorcm fine intcntionali
lionali: fcd fola immutatio intentionalis faccrct dolorcm: crgo cum piuralitas non
Tofi iudi- d
ciHm ignts^
Mget tantH
literin da-
nntoriicor- fit
poncnda
finc ncceflitate
& non ponituribi paflio ignis, nifi propter afHiclionem
illorum ab igne , fufficic ponerc folam intentionalem

fuperfluerc , quia nihil faceret ad hunc finem.
for4.
C^JlracMla
non funt^
vmltiphcA-
pne
ne-
ita
quod
alia pofica
vidctur
, congruum cfl ponere circa damnatos , ita pauca miracula, ficuc pofTibiciim non fit verifimile quod Deus vclit circa eos tunc multiplicare mlracula
yijf^ illud,quod requiritur ad punitionemeorura iuflam:fcd ponendo adionem rca^^^ ^ ^^^ ^^^ ^ ^^ ncccflc cfl ) incentionalcm , videtur qu6d oportet ponerc circa
Praetcrei
\c gft
quam poncndofolamintcntionaIem:ergo, &c. Probominoquaecunquc via habcat poncrc quod tunc non corrumpuntur k caufa
hoc vel per conferuationem diuinam miracylofam vcl non miracuintrinfcca
lofam , fcd iuflam quia corrcfpondentem flatui finali , in quo iam illi funt tamcn
miraculum vidcfi ponatur adio rcalis, ibi cfl: aliqua caufa corruptiua cxtrinfeca
tur fi illudnon corrumpit,cum caufa, quacpoteftinduccrc aliquid incompofTibilc
alicui poffit ipfum corrumperc ille autem ignis potcft induccrc calorcra omnino
incompoffibilcm qualitati mixti rcquifitae ad vitam. Si ergoillumnoninducat in
fummo, & tamen agat rcaliter,miraculum eft ficut fuit in camino, vbi ignis non habuit omnem aclionem , quam cx natura fua habere potuifTct. Si itcrum inducat caiorem in illo gradu miraculum eft quod illc gradus ftat cum vita.
Si dicas codem modo cx alia partc oportet ponere miraculum , nc corrumpatur
y
ab cxtrlnfeco nam naturalitcr immutatio illa intcntionalis exceffiua caufat dolorera
i.MMh.6. exceffiuum vnde&dolorcxccffiuusoccidit, ficut apparet de Antiocho i.Machab.
Cotrariain quinimo ctiam timor excellens de quo minus videtur , quandoquc cft eaufa morcos plura miracula
rcm
licet
:
&
&
ejfe^
realt,
anntemtonaltnonrevHfrnam.
^^^,
Refpondco, nullus dolor
fimpliciter rcpugnatqualitati mixti fimplicitcrrequi-
fatis, quia intentio caufatiua doloris magis viderctur rcpuvitam quod patet
^
^
/-,,,*
J.
m
io
i
gnarc:fed illanon repugnat, ficut nec vnum contranum m cflc reaa, oc aliud in
:
'
\-
effc intentionali.
Auguft.i i Ciuit. cap. 3. T^n ideo mori poterunt ///4 corpora , quia
corpora qtta animahuf deUrem pnjfunt infcrre , mortem vero inferrc^
Cur
dolebHnt. Et fubdit
noH pojfunt nifi tjuia non eft confequens , vt mortem f^ciat , quod dolorem facit ? Non cft
ratio fua paulo ant^ pofita
crgo necefTarium futurac mortis argumentum dolor
ftat in hoc animx eft dolere,non corporis, ctiam quando ci dolendi caufa cft a cor-
A pparct etiam per
&
porc
fi
ergo a
dolere
argumentum fumcrcturad mortem, magis ad animam pertinec
quam magis pcrtinet dolerc. Adhuc antc illud
innuit rationem aliam quafi

talem C/ rationis eft dolorem facere mortU argumentum , cum vita potiusfit indicium: certum efi entm viuere omne qttod dolct: quafi arguic fi dolcre nccefTarib infcrt viucre, non
mori, ad
tjt
"voluptM *x
quin concomitatur alio realis obiedti agcntis *f?"'"f "*

ad aliquam dcftrudlionem naturalis qualitatis in ^'^/, tomitas
C H O L
ludicmm ignem
AliquaJt
neceirari6 infert mqii.
Dico
reitlM.
:,
DiftinaioXLIV.
QusEftioIII.
Dico tamcn qu6d quandoquc, im6hic,vt

fcquitur mors:quia fcquitur improportio
151
ad dolorcm cxccfliuum
rcquifuxad vivirtus phaniaftica& appc-
in pluribus
illius qualitatis
tam,&modumponcrc,rcquircrctdcclararc quomodo
naturalis
fcd quomodocunquc hoc fit,

titus poflunt habcrc a<flioncm in qualitatcs naturalcs
non cft ibi formaUs rcpugnantia cuiufcunquc fcnfationis vcl doloris ad qucmcunMintumi'
quc gradum quahtatis naturahs rcqutfitx ad viiam crgo non crit tantum miracumcitlHm ejl
rcalcm
fimphcitcr
conficutqualitatcm
lumdoloremquemcunquccflcfinemorte>
viuere currt
trariam qualitati raixti circ cum vita ibi cnim cflet quafi rcpugnantia formalis intcr excejfiuo
:
qualitatcmindu(flamacontrario,&qualitatcmrcquifitamadvitam: vcl fi fccunda dolore ejU4

non opponcrctur cflct miraculum vitam eflc finc illa qualitatc mixia. Scd hic non cum ejttaliab cfFedu fuo , vt in tate contrarcquiritur aliquod miraculum , nifi quod dolor fufpcndatur
mixtionis
rcpugnans vitje riM quaUdiftcmperatio
fequatur
ipfam
ad
fcilicct nc
piuribus
tati viutU'
ipfum autcm quoad talcm effccl:um fufpcndi non oportet ponerc nouum mira- tit.
fufpenfioadioniscontrariorumad
culumjfcd rcduci ad idcm , ad quod reducitur
intra,necorrumpant, vidclicet vt proptcr ftaium finalem, ad qucm redudi funt,
,
Dcus fufpendat
caufas ab cfFcftibus, vt in pluribus, qui
fi
fequcrcntur, deftrue-
rctuT illud compofiium.
a contrariis,
Pr3ctcrca tertio Scnptura vidctur diccrc eundem damnatum pati
Cap.i^.
nimium.
cslorem
ad
tranfibutft
niuium
aquis
iuxta illud lob Ab
litcrx
fuperficiem
, altcrnatio in iftis affliclionibus
illam
iuxta
faluarctur
Et licct
:
tamen non
poflet probabilitcr faluari
contrariis.
Poteft
autcm
faluari
qu6d
quod
&
realiter a
fimui paierctur in fumrao
in fummo intcntionaliterab
,
fimul paiiatur,
&
fummo non funt contraria:
ergo illa via dc

eis quia fpecies conirariorum ctiam
ad corumafflipcrtincntia
faluare
plura
poteft
immutationc
rcali
,
intcntionaii , finc
in
._^_______
Pr)bnb!liiu
*Jfe
*-YÊrtio dico
ittten:ienttle
in eorput ii-
&c.
StatuJc tertiam
ad
r.
D. Thom./^.4. "W'* Gen.C^.

,
& ûedlibeto 8.
f-e/?.
8. art.
PrtbMtt.
Tcllend*
tfl
cum
fluitas
pofrit
fcd
8.
difi.ô. tjuafi. vn. art.j.
Socus
Probatur a Dodlore ,quia tollcnda
TUHi.
condu-
fionem , nempc probabilius cfTe per

adioncm intentionalem folam , ignem poft iudicium punire corpora daronatorum. Hanc convbi Ferrarienfis
finis
cfl
fuper-
pcr ncccfTariaattingi commode

carnis , aut ex cirnc
omnis afBidio
fuperfluittt.
adionem,
farM rmU folum habetur per intcntionalcin
hubttur ptr quia afflidio quz oritur ex adione reali,non perftlMtn inttn- cipitur nifiperadkioncmintcntionalem, inquantismalitn.
lum mouet atiquem fenfum

crgo potcft
ftarc calis
tionc fenfus
Nn ijfe mtiltipUcaud*
tniriuul fi-
nttt0tI*.
Hr,f0lifi3.
dolor finc
rcali
imrouta-
fola intcntionali.
tiplicanda finc neccfritatCifcd fi pocna ignis eflcc

per adionem realcm, ita multiplicarencuc : quia
formz , quod vidccur

mancret forma vnita fubie-
vel effenc fimul concrariz

;
vcl ccrtc
tantum
(^ in
comrariif.
erit
furpenfio
fi-
nali$,&ordine iudicizvindicatiuz peccatizternaliter,quam illud miraculum, per quodoppofitio concraria inter
formas phyltcas fufpendere-
tur i fuo cffedlu formali,
& abfi^luco incrinfcco.
Tertio probac cx varierace pccnz contrariap,&

non interruptz.I0b.14. Ah aeûis muiumtranfihunt
ad calorem mmiMm,&:c. Licct autem
hzc pcena
faluarf poflet
per alternationem eius, tenendo
fieri
non congruic illi

flacuijn quo quzlibet pocna efl pcrpctua,& non
intermifTa: ergo alrcrnacSncm non recipir. Ex
per immutationem realem.hoc
lia
autcm parte nequic probabilirer
quod fimul
realiter
patiatut i contrariis in
ergo
illa
via
quitn in ipfo corpore
cicatum
& hominum
ne fanA ton-'
trrfA.
&
& par efl pccna l3z-
iuxta
prf
Ex alteratit-
incentionali ratione
di*
re
7
TertiM
batit.
faluari
fumno
magis faluac (larum illum Ime mulcipiicatione

miraculorum , qu^m fi afili<îo fiac pec immutationem realcm fcnfus.
Quarto tandem probatur hxcconclufio non
minorell poena animzdamnatz abfque corpo-
conferuandam,vel ccrtcignis agcndoin fummo,

nihil induccrct repugnans qualitati mixti, quod
perindc rcpugnat , & tollit dolorem pcr imrau-
fine qualitate naturali rcquifita
minus miraculum
eius diuinavictute, ex conditionc illius (lacus
monum
ad vitam
fto
cum
modum obiedi:
Secundo probat , quiamiracula non fum roul-
implicare
ObitHl.
per
ralium mixti requifitarum ad vitam tamen cim

cfJchiceffeftiis proueniat a dolore remotc ,
tiue
perftlmm clufioncm ccnet
ignem ngert
liter
&
OMMENTAKiyS.
^
pati
intentiona-
fummo a
ftionem,quamalia.
TtrtUioclu-
Poteft ali"
tûid
Gregorium
8
lMrt ra*
/iipra
tationcm realem carnis.

Diccs etiam miraculum adroitti , fifolaintentionalis ftatuatur quia vchemens dolor inducii
Sed faluatur poena fen- Stn ejftmianimabus feparatis per folam mirtm pan4
fus in his ,
ergo etiam poena MHimt fep*alionem intentionalcm
rutd. quim
animz in corpore ex dolore carnis potefl fic ctniunli.
coromode faluari. Maior probatur , quia animz damnatz recipiunt menfuram plagarum
in hac vita mortero.
iuxta qualitatcm dcli^ti
Refpondec qu6d nullus dolor per
fc
rcpugnat
qualitati mixci focmaIitercontrari,quia fic
non
&
realis. Quod
opponitur forma intentionalis ,
Ynir C*<P'''- probat etiam cx Auguftino in litcra. Et quamuis
tur mort ix in vita mortali dolor excefCuus inducit morccra
tlclert veh*comappccicus ,
ob virtutem phancafiz ,
minti.
motionem vchemcnrem humorura,&fpiricuum,
&
&
cx qua fequicuc difteroperatio qualitaturo natu-
iH qndfi.
praceJ
&
fenfus
quim damni
tam quoad poenam

non efl roagis
ergo
eorum poena in corpore , qu^m extra

corpus , neque magis etiaro extenfa. Probatur confequentia , quia licet aniroz debeatur
pcena fenfibilis ex came , cuius fenfum fecura efl in corpoce , tamen poena illa non efl
fufpenfa , quant^m ad rationem fotmalem
incenfa
p<cns in anima pet veram ctiflitiro , vc ordinatuc

N 4
IV. Sententiarum.
Lib.
I5Z
quamuis caufa poenz

quk fenfibilis cft , non fit pra:fcns applicata; tamenin apprchenfioneceita deeueiuu
rei eft applicata, &anima pcrindc habet eandcm
iriftitiam extra corpus & intra corpus , quamuis
Vt vnitur corpori , eadem pa;na immutabilis in
fc , & fecundum fententiam datam hr cx caufa
!nrepofita,quac antc fuit excaufa inapprchenfione ccrti euentus , tanquam ex motiuo fu(Ecicnte;neque poena illa redditur vehcmentior
pocna ipfa fafficicnier
cx laefione fenfus , fiue reali , fiue intentionali

quam antca fuerit,quiiiIludnoneftfortius mo-
aliis
dinatur peccatum eius
proxima
poncndus
cft
pomt
triplicem
modum
quod
Jt dicatur
vt difconueniens
& appctui.
tcntionalcm.
Deinde,exemplui-n ^Dodloreyfei
fcparari pofte , quininio aliquando rcalis finc inientionali caufatur
prapoCitum oftendit hac
in ea parte,qiia ftupct fcnfus

fit
animatus
&
dolorcm.
Aliam obicdioncm
quod
ad adlum.Iicct
adionem
facpc fluit pCt
corrunipentis, finc eo
fcntiatur
agentis
aut in-
fcrat
qucm
per
Obiiciescum Durando.quod licct fufficiat in

o
fenfibus immutatio intentionalis finc rcali: ohieRib,
tamen infcnfu taftus non ita fufficit, quia rcquirit mutationem rcalcm.
Rcfpondctur cum Dodore /Itpra , licct rcaI:s concomitetur vtplurimum in pracfenti ftatu ex applicatione caufcc vtriufque,& pafll rcccptibilis , tamen dolorcm caufari pcr intcntionalem , & non tealcm , nifi vt tranfit in in-
foluit Do<ftor jnjfi . /?-
qutmi.
C H O L
ôn Pojje improbari
inquantum per mo-
obiedi apprchenditur
fcnfui
agendi
caufa doloris fenfibihs,
dum
jpfum corpus , qnod natum eft pati ex paffione

animae , eadc'mque pocna eadem manens maiorcm habctcaufam fufficicntemcx lacfionc fcnfibilicorporis,quiaidem dolorexpluribus caufis
inefTe poteft , quanniis maneat idem cx diuins
vel
iuftitiac termino pofito. Et quoniam poena
dolor non compctunt corpori nifi rationc anim* , inquantum per eam animatur , fufficit tam
ad corporis, quamad animae cruciatum faluare
& modum
hec
ftatui incorruptibilitatis
riorum in eodem fubicdo , & in fummo gradu :

ergo immutatio fenfibilis , & inrentionalis
neque requiritur alia reahs, qua: intantum
dignc , & ad raenfuram poena peccato in anima

fcparata,antcquam rcftituerctur corpori. Pa;na ctiam animx, vt vniturcorpoti , redundat in
in vtroque;
fiibfiftit
qui
fufficit
ucs in re ipfa pofitum,quim fuerit In fola apprehenfione applicatum , aliJis non reddereturcon-
adionem
vidctur rcpugnare per conferuationem contra-
illam
eft alius
V M.
damnata,
contra id quod diSfum
ejl >
ignis agit realiter incorpora
id explicandi. Arguit
aSiionem intentionalem folam ejfedolorijicam
tripliciter
fj foluit perîcue.
/"^ Yarto dicd , quod ncc cft oranirio ccrta ratio ad negandum ibi itnmu\^î3ii\ontm. rcalera quia ex quo poteft poni vt habetur in primo articulo,
frobari
g^ licet non fit ncccflaria ad dolorem, ficut habeturin fecundo articulo, tamcn
<ûod ignu
qugjcunque arguuntur in tertio articulo
fi afcribantur miraculo
non pofiLmc
^^'^ ^
''
coafêre
Vcl
improbari.
PofTet
enim
Deus
i^ni
ad
induccndum
calorem
realerri
t.
t.
r
ur tn cernon tamcn qui eliet tormahter repugnans quantitatiilluis mixnonis j
pora dam- "^ corpus
tunc pofi[et poni miraculum in hoc quod non coagitin tovcl compicxionis,
fjata.
tum cfFccftum in qucm agit ignis. Pofict ctiam Deus coagere igni ad illum
tunc dcftrueretur illa mixtio proportioyincontra- fummum calorem incompoflibilem ,
rta firnitl
ncc tamen dcftruerctur vita Deo miraculose conferuante eam. Quod fi
nata
fe pojfim ponatur calorcra induci in fummo ,
tamcn jequaiitatcm illam rhixti ftarc in
'"fij"Jô
extremum
eodem v vidctur qliod formaliter rcpugnantia fit ficut fi medium ,
^',. ""^t
fimui ficrenc in eodem. Et an hoc fit poflibilc Deo non hic, fcd alibi tamcn
rclttiautt.
/<
non elt ita notum , ficut alterum duorum prxdictorum.
*
8
Sic crgo dico quod patientur palFionc afflidiua ab igne & idco neceflari^
j^,'guit
non neceflario autem ad affli<ftionera paflione reali fed
paffione intentionali
aUione tn- {] jij^ concoraitctur
oportct innacuraiis approximata fufccptiuo
, quia caufa
tettonalem
mofaluari aliquo *prxdidorum
corruPtioncm
iliius corporis ab excrinfcco
'
7
Non
^-
im-
&
&
&
>
&
r.
7/9 ejje do1
/?',
dorum.
S
Contra lecundum articulum mftatur per hoc
omnem
ergo
quod
lenius Beati lentircnc
Beatus in illo igne, intentionalitcr

tamcn non patcreturpaflionc affli(5}:iua
immutarctur ab lilo , ficut damnatus,
crgo iila non eft per folam paflioncm, intcntionaiem. Praeterea , omnis opcraergo fenfatio quaecuntio eft deledabilis potcntix opcranti ,quiaperfcflio cius
que,qua: concomitatur acfbionem intcntionalem , erit dcIecfVabilis non crgo doditTercntiam fenfibilem
fi
eflet
&
lorofa.
fibi
Prarterea ,appctitus fenfitiuusnon eftnifi propter
difconucnicns
Ad primum,
nifi
naturam
ergo nihileft
quia difconuenicns naturae.
vel fenfu Beati
nullum
fcnfibile eflct exccllcns, quia fcnfus illc

ita
DiftinaioXLIV.
QuaiftioIII.
153
proptcrjCxccCTumcflcilli im- Teatuimn

, quod non potcrit aliquod fcnfibilc
proportjonatum: &tunc fcqucrctur quodctiamfi immutarctur intcntionalitcrabil- immutareitacric pcrfcftus
lo ignc
non tamcndolorosc
non caufctur
vt di(5lum cft
quia non a difconucnicntc. Vcl alitcr , cum dolor

in ipfo fcnfu , fcd in appctitu fenfitiuo ; &c appctitus
ôlorch
'"''
complctc
lcnfitiuus Bcati cft totalitcr quictatus, vcl
dclcdationc
latiatus
lenfibili
^"'
'^."'
Sc dclcdlatio cxccllcns excludit triftitiam quamcunquc 7. Ethic. in illo appctitu Bcati

nullus dolor caufari poirct. Eflctcrgoconccdcndum , fi illud fcnfibilc cflet cxccl- CapîS.
lcnsfenfuicius,quc>ddoIorcaufareturin appetitucius, nifl quia a caufa cfficaciori

incft illi appcticui ,qu6d cxcludit omncm dolorcm.
Ad fccundum , opcraiio non proportionata non cft dclcdabilis talis cft fcnfatio obiccli excclleniis ncc mirum , quia opcratio non cft dclcftabilis , nifi quia circa
obicclum deledabilc iftud autcm obieftum cft difconucnicns , idco contnftans, vcl
dolorificans. Ad tcrtium verum cft quod natura facit aliquid eflcdifconucnicns
appctitui fcnfitiuo, quiaillud , vdconcomitans illud communiiereft corruptiuum
:
Senfulo
ex-
^'<3
"'^'"^"
>
naturac
tamcn
cfto
quod
tale
aliquando non concomitciur, fempcr mancc difcon- ^/^n^jj
uenientia prima. Itain propofito, licetnonfit hiccimmoderatacalcfadioconcomi- /^?

tans fpcciem cxccllentis calidi tamcn manet difconucnicntia calidi, vt fpeciem im- Apfttitnt
:
primcntis ad appeticum fcnfitiuum.

^
Ad argumenta principalia. Ad primum,
0
illa
auAoritas
6,Topic.
vidctur improbarc
r/? '7*
/"'<'/''"'
"<-
aclionem rcalem ignis,non autem intentionalem s quia de illa non intclligitur didum *'^"'*.
Philoloplii fed fi realis ponatur , oportet diccrc quod propofiiio eft vera quantum
q
cft ex partc caufse naturalisdimiflae fibi inagendo :quia tunc per continuationcm
^darjr.i.
fic magis, & magis abiedio conuenientis a fubftantia,cui illud cft conueniens fcd ia
propofico non dimittitur caufanaturalisfibi. Vct alitcr , magis abiicit ^ fubftantia
difpofituie, quando fequitur illud, ad quod cft difpofitio fed hic non fic magis
abiicit de fubftantia hoc modo quia non poteft in cffcftum illius difpofitionis qux
5
'
fecundum
fcilicct
fc eflet difpofitio caufis naturalibus fibi dimiflis.
Adaliud,patet qune aftio intcntionalis fcilicct, vel rcalis, fic ibi poncnda nctyfd
, & qux poflec ibi poni
ad obicdioncs concra cx arciculo fccundo
,
ccflario
&
&
z.
tcrtio.
COMMENTARl^S.
10
^rfa coacbific.
Rem hSc
rjfe
incer:am.
yijferentes
^Hiene rtattm.
'
/'^ Pârto dico quod nec eji omnina certa ratio ad

\.^negandHm
ibi immatafionem realem , Scc.

H.rcelt qaarta conclufio huius qiixHionis , in
qua Dodor cll problematicus, licct fcntcntiam

D. Thomx vt probabiliorcm fcquatur. Igncm
autcm Inferni agcrc ctiam aAionc rcali in cor*
pus damnati tcncc S. Bonaucntura , htc art. j.
îujt.i. Richardus vt magis probabilcm {cquitur.arr.
Durandus
&y. Eam
ejutft.6.
}.
aflertiuc
tuctuc
ncquc impugnari fufficicntcr poflc afHrmac Doclor , quia cx primo arciculo.corpus illud,licct impaflibile fit quoad
corruptionem , paQibilc tamcncft quoad immu-'
cacioncm
cjuift.io.
fui
realcm
& caufa fufficicns & cffi,
cax pallionis reaiis applicata quod aucem indc non dcftruacur , diuino miraculo eft adfcri''
;
bendum , quod tamcn ex

ne
illius
Triflex mt- alia
vc
ftacus cft
funt plura
-ri fotefl
ergo
diiiM nciit.
vt
ficuc plura
confe^kanea
qui- alias eircni miracul.-4.
triplici
corpus
Euchariftix
inftitutioni
di*f,quo fal-
ordinaria difpoficio-
confcdlancum
modo
faluari
adio
PofTc:
realis ignis in
produccndo caloicm
qui non ef-
mixtionis ad vitam falfic non coagcrct Dcus ad
fct quancicati rcquifita:
oandam
contraria
&
totum effcftum ignis , ncmpc ad rcfolutioncm

ignis tempcramenii mlxtionis quoad illum gradum, i quo dependet ejfe corporis viuentis. Vel
polfct Dcus coagcre ad dcftruftionem etiam
tcmperamcnti quoad oturn , non coagcndcâd
deftrudtioncm rubftantialcm mixti
iccuc vita.
Vcl denique
tectio
&
modo
fic
falua-
inducere
calorem in furoroo , conferuando firoul mediam

proporcionem, ic ccmpcramencum mixti. Hunc
modum non approbac , quia fic Formaliter cflcnt
repugnancia in eodcm,ncmpe mcdium.quod
eft ipfum temperamencum , confiftens in dcbica
proportione ,
extreroum , quod vidctur rcpugnare. Videatur Sandtus Bonauentura , qui plu>
ribusexemplis hancconclufioncmprobar.
&
Sic ergo dico
Refcluit tandem ex didis,
8cc.
pafturos damnatos pafllonc afflidiuaab igne,

ilc nccclTario
li
& RtfHmie i^-
atione intencionali. Et ad hanc *.
pafnonem necelTariam
non
eft neceftaria icJtio
concomitans ad hunc finem , qux fi dacur crit cx approximacione caufx cfncacis ad

pafTiim. Non ncgat quin ex adione rcali fequatur pafCo in fenfu , & dolor fcd iniendit qu6d
non qua realis cft , infcrat paflioncm intcncionalcm , fed qui agic intemionaliter , aut percipitur fcnfu aliquo paffio realis , qu^ cft ooierealis
,
kum difconueniens
Quod
fcnfui.
fi
autem
concomitctur intentionalera , incorruptio corporis damnati debet faluari miraculosc modo didlo. Primus modus minorem
habet difficultatcm. Sccundus modus cft poffipaflio realis
bilis
Deo
ko abfquc
confcruare
omni quod
ncmpe formam in fubiecftentialiter non reqairt-
tur ad effcûm eius formalem. Tertius autem

raodus vidcturimpoffibilis.
S
Centra fecundxm articulum , 8cc, Obiicit
trcs difficultatcs contra tcrtiam concIufioncmOi'>(?/M^
qu
eft tcrtij articuli.
Beati fentiat
omnem
Prima eft , qu6d fcnfus"'* '''*"

/"*'
difFerentiam obicdi fui ,'
etiaro excellentem fine dolore

cfl
cx intcntioDali
pafllone.
ergo dolor non
Sccand^
quia
omnis
Lib.IV. Sententiarurn.
154
omnis operatio cft
delciâbilis potentix operan-
&
fcnfatio concpmitans, fcu affedio.

ergo
Tertio, quiaappctitus fcnfiriuus cll proptcr nati
turam ergo
:
nihil cft fibi difconucniens
iiili
quia difconucniens natura:, &c.
Ad primum.refpondet
SenflbUe tx-
gando aliquod
tum BeUto
Tiequ dolori-
Ai fecUdum
perstio
tM efi nociu.
Adtertium.
IJifeonttenie-
ohieSi
qundo
quia Ht impaflibile per dorem. Se-
>
cundo refpondct, dato oppofito quod impediretut dolor in appctitu ob dcleftationem, quam
haber, redditur quoque incapax doloris.
Ad fecundum negat antccedens quia opc,
im- ratio improporciouata fenfui
frofortion-
li
Beati
fui
ferum.
eri-
tur i tuotnr.
Prim6 nc-
illoTopicorum 6.C)7WTOf^<ô Primum.

, &c. ergo fi continuc cruciantur ab illo ignc magis, & magis abiicitur fiibftantia, ac tandcm corrumpitur rota.
Rcfpondet rationem Pbilofophi magis con- Riônfio.
fuit cx
magis
abijcit fubfljinii
cludere de a(5lione rcali,&

in iUa
fit
non intencionali,qui^
In!ell<gitu
Ph^lofophta
corroptio , non auteni in hac.
de renli.
ceUinsnoimfroptrtion-
duplicitcr.
fenfibile circ difcoi\ueniens fcn-
Primum
J^îlt
non
cft
dclcda-
Ad
tercium> quod ipfa natura aliquando facit obicdum ede difconueniens appetitui oblaefionem naturs pcr rcalem palfionem tamen
:
non
abiicit
de fubftantia difpofitiuc
quando
eft
caufa adaeqnata paffionis:quia etiam

ad;ione in, manenie
adhuc edct obiedum difconueniens,
(epararetur paillo rcalis
tcntionali
Ad rgumll-
& dolorem infcrrct.
t frincif-
./id argttmenta princtpalia,^c.jid primum,&c.
poteft
inielligiiur
dispojiiiui
(equi forma, ad Iquam difponic fubftantialis
non autemquando nequicillam inducere
bilis.
ha:c
Vel fecundo diccndum , quod vcra eft propo- VeUetffeat

inrellcda de caufa naturali fibi dimifla itdiiqUAIi),
(Juoad intcgrum cfFe(fium ; fed non quando impcdirur a caufa fupcriori. Vel tcrtio dcniguc, Vil tertio
ficio
ficut
de fadko concingit ; quia null? caufa poteft inducerc difpoficionem neceflitantem ad formam in
qunndo nt
ifi
cogradu,qUo repugnat formx prxmifti,nifi

formaad quarndifponit nata fit fequi. Solutio-
ncm
tertij
argnmenti rCmittit ad iam didVa quia

:
adlio rcalis ignis poteft efle etiam ceirante

prirai mobilis
corporis
neque
Deo illud
illa
fe^mfoT-
ttt.
motu
adtio eft corruptiua
confcruante.
DISTINCTIO
DISTINCTIO XLV.
ê diuerfis antmarum
e^
hlll^f^raS^^S^
receptaculis,
iE T E R E A fciendum cft , quod omnes animje ( vt ait

Auguftinus ) [cum dc hoc fscculo exicrinr,diucrfas habcnt
reccptioncs
Scd
bona: habent gaudium,malic vcro tormcnta.
cum fadta
fuerit rcfurrcdtio
&
Smfer loStie
tr.^<)-&
igl./Hper
iUud
I.
bonorum gaudium Thef^

Deinde
amphus crit, & malorum tormcnta grauiora,quando cum nos in Encorporc torqucbuntur.] Ex his oftcnditur quod maius erit chir.c. lo^,
& in UbM
gaudium San6torum in rcfurrcdione & poft, quam fuerit antc & quod 8. dulc. 9.
diuerfa rcceptaculi habebunt anima: Sandorum. De quibus idem Augufti- qusf^.i.
nus ait: [ Tempus quod inter hominis mortem & vltimam re{urrcd:ioncm
jnterpofitum eft animas abditis rcceptacuhs continet ficut vnaquxquc
digna cft vol icquie , vcl asrumna , pro co quod fortita eft in carne, dum
,
viuerct.
ê fiijfragiis
tB
[^T E c^v E ncgandum
eft,
defunBorum,
vt ait Auguftinus,defun6torum animas pieta-
In Enctir.
fuorum viucntium rclcuari,cum pro illis (acrificium Mcdiatori of- vbi fiffrk
CMjf.llQJfjr
fcrtur , vcl eleemofyna: fiunt in Ecclcfia. Sed ha:c cis tantum profuot , qui habe. 13.
cum viuercnt , hxc fibi vt poftea poflent prodcfle , merucrunt. Eft enim q.ii.cap.
TevtDm.
quidam viuendi modus, nec tam bonus, vt non requirat ifta poft mortcm ltuvm
nec tam malus , vt ci non profint ifta quicquam. Eft vcro tahs in bono , vt frofmerA"
tienet dr
ifta non requirat , & eft rurfus talis in malo, vt ncc his valcat, cum hxc vita
eUem*Jyn4t
tranficrit , adiuuari. Quocirca hic omne mcritum comparatur , quo poffit & ftcrifi&
poft hanc vitam quifpiam grauari, vcl relcuari. Ncmo autem fpcret quod cium
htuHJmodi
hic neglexit cum obicrit apud Deum promercri. Non crgo ifta qujc pro Rem. 4.^.
l\|
tc
commcndandis frequentat Ecclcfia, illi Apoftoliâ: funt aducrfa

fcntentia:, qua di6tum eft Omnesflabimuj Antc tribtmd Chri^t^ût referat *-vnufquifque fecundum ea qu<c fer corpMgeffitifdlicetbonas^zfelmaU: quia ctiam hoc
mcritum fibi quifque cum in corporc viucret , comparauit, vt pofllnt ci ifta
prodcffe non cnim omnibus profunt. Et quarc non ? nifi proptcr diffcrcndefiinîis
tiam
vita:
quam quifquc geflit
in corporc.
Cum crgo facrificia, fiuc Alta-
ris,fiucquarumcumque aharum cleemofynarum pro baptizatis omnibus

ofFcruntur pro valde bonis, gratiarum adioncs funt, pro non valde malis,
:
funt propitiationcs
fcd pro valde malis, etfi nulla funt adiumenta
mortuoconfolationcs
viuorum
tamcn qualefcumque
funt. Quibus vero proftmt, vel ad hoc profunt,vt fit plcna remifIio,vcI ccrtc vt tolcrabilior fit ipfa iy^Hg.
damnatio. Orationibus crgo fandx Ecclcfia: , & facrificio falutari , & elee- fermone
j
f um,
verbie
mofynis
adiuuari
,
:
A-
qux pro eorum fpiritibus offcruntur , non eft dubium mortuos pofi.fer.^x.
vt cum eis mifcricordius agatur a Domino quam corum pcccata & in gUf
mcruerunt.
eis
in
dt
Hoc enim a Patribus
traditum tota obfcruat Ecclcfia
vt pro
qui in communionccorporis,&fanguinisDomini dcfun<fîfunt,cum
ad
fuftr i&ud
1.
Thef^s.
V. Sententiarum.
Lib. I
156
Nolumus
ad ipfum facrificium loco fuo commemorentur, oretur ac pro
^*"
id ofFcrri
illis quoquc
ambigendum illa prodefTc demorccm vc poffint eis ha^c vcilia
:
fundis fed talibus , qui

:
efle
Non
commemoretur.
ita
Nam
poft mortem.
eft
ergo
vixerunt ance
qui fine fide operantc per dileclionem
Sacramentis, de corpore exierunc, fruftra
illis
a fuis
huiufmodi
ciufque
piccatis offi-
impcnduntur cuius, dum hic effent, pignorc caruerunt,non mifcricordiam fibi thelaurizantes^fedirarp. Non ergo mortuis noua merita comparantur, cum pro cis aliquid boniopcrantur fui: fcd eorum meritis prasce-
cia
ôm.vta.
Nam iftam quifque
dentibus confequcncia iftam redduntur.

nifi
quod
liter
in ea mcruerit,non potcric haberc poft eam.] Ecce
profunt
illa,
finiens vitam,
quibus,& qua-
quje pro dcfundis frequentat Ecclefia. Mediocriter
mahs
fufFragantur ad poena; mitigationem. Mediocritcr bonis, ad plenam abfolutionem quinon habenttantxperfedionismerita,vtnon indigcat iuuari
:
per paupercs
quorum
eft
regnum ccclorum, quos
fibi fecerunt amicos de

pcrfcdio , vt his adiutoriis non
Martyres. Vt enim ait Auguftinus
mammona iniquitatis. Quorum tanta cft

indigcant
[
quales funt Apoftoli
Iniuria cft pro
&
Martyre orare in Ecclefia
commcndari , pro aliis autem defundis
f
Mm.yM.
cuius nos
debemus orationibus
oratur. ]
oj^ciis fepnlturA.
"p^ E pompis
vero excquiarum idem Auguftinus ita dicit, [ Pompa funeagminaexcquiarum

, fumptuofa diligentia fcpultura: , viuorum
DeverL *->/
^pefi. fer. funt qualiacumquc folatia , non adiutoria mortuorum. Quia fi aliquid
Luc. 1
6.C.
& de
]bid
Ciuit.Dei.
Ttb.i.c.1%.
Cr 13.
&
in
de
lib.
Cura
pro^
X caf7.'
Luc.\6.f.g.
.AHgHft. tn
ii..&libA.
fcd multo clariores inconfpedu Domini, vlcerofo

.n
L
A
niltcrium cxhiDuit Angelorum , qui eum cxtulcrunr , non
rum:
tumulum, fcd
in
illi
pauperimi-
marmoreum
'
tamen cura mortuos
fepelicndi , 3c
Abraha: gremium.
Sit
fepulchra conftruendi, quia ha:c in Scripcuris fandlis inter bona opera dc-
putata funt: nec folum in corporibus Patriarcharum, aliorumque Sancloj.^^
^g^ etiam in ipfius

r
Domini corpore qui

r
Impleant igitur homines erga fuos
Verum
lcniracnta moeroris.
ti-
deCurapro
mor. gcr.
(^
impio fepultura preciofa, oberit pio vilis, vel nulfa. Pra^claras cxeV^^^^'^
quias in confpcdu hominum purpurato illi diuiti cxhibuit turba famulo-
fer.deverb.
yipofi. fer.
bfis
ifta
fecerunt, laudati funt.
poftremi muneris
r
& fui
humani
illaquaâdiuuant fpiritusdefun(fk)rum,
\
cct oDiationcs, otationes,
rr
ofiicia
-^
fcili-
multo obleruantius procurent. J
m;>. 3.
^'
T>e
".
Gen.i^.
dtiobpts ACjue
hmu, quom?n alter plura pofl mortem
habet aHxilia.
A.
^ ^û' %
OO
jo!
v3
LE
T moueri
quaeftio de duobus,
vno
diuite
alcero pauperc, pariter,
& mcrucrunc
pro diuice, fpecialcs &
fcd mcdiocritcr bonis , qui prardidis fuffragiis indigcnt
morccm iuuari pro alccro vero, id eft

communes fiunc orationcs,mult;:^quc elccmofynarum largitiones: pro pauperc vcro non fiunt, nifi communcs largitiones & orationcs.Quasritur crgo,
pariccr poft
an tantum iuuccur paupcr paucioribus
quantu diues amplioribus?

Si non paritcr iuuatur non ci rcdditur fccundum mcrita. Meruit enim pariccr iuuari , quia paritcr boni exciccrunc. Si vcro cancum (ufFragij confcquitur paupcr quantum diucs, quid contulcrunt diuiti illa fpccialiter pro
co fada ? Sane dici poccft, non ci magis valuifTc gcncralia & fpccialia,quam
paupcri fola gcncraha fuffragia. Ec camcn profuerunc diuiti fpccialia , non
fubfidiis,
HeSponfo.
quidem
2)
DiftinaioXLV.
quidcm ad
157
ad idcm ad quod gcneralia, vc cx

pluribus & diucrfis caufis vnum pcrcipcrctur cmolumcntum. Potcft tamcn
dici alitcr illa plura fubfidia contuIifTc diuiti cclcriorcm abfolutioncm , non
aliud
vcl maius aliquid, fcd
SectMJdi
""
"^'
plcniorcm.
QHJbw
-i;
imahuntur mediocriter
fnjfi^^giis
honi
qui in
fine inuenientur.
SE D itcrum
quarritur dc aliquo mcdiocriter
bono qui
,
talibus indigcns
confummationis fxculi articulo cum reliquis migrabit , fi faluus fucrit pro co non offcrtur vltcrius facrificium , vel oratio , vcl
cIccmofyna,ncc habebat tanta: perfcdtionis merita,qua: his fuffragiis non
fuffragiis, in ipfo
:
Numquid
egcrcnt.
crgo faluabitur
cuntcm,faluari meritis,& intcrccfiionibus
bus fcmpcr intcrcedit voto,
cum
Exiftimo
quafi per
ca:Icftis Ecclcfiar,
igncm
tranf- i.c^r.i^x
quac pro fidcli-
& merito, donec impleatur Chnftus.
lupmodo Sanî glorificati audtunt preces fupplicantium

quomodo tntercedunt pro nohis ad Domtnum ?
fortc
Numquid preces fupplicantium Sahfli audiunt, &
SEd
vota poftulantium in eorum notitiam pcrueniunt Non
quacris
eft incrcdibilc,
animas Sandtorum
qua: in abfcondiro faciei Dei veri luminis illuftratione
^H-
"'
*^' /g'*'
c^p.vlt.
Ixtantur , in ipfius contemplatione ea quae foris aguntur intclligere , quan-
tum vel illis ad gaudium,vel nobis ad auxiiium pertinct. Sicut enim Angelis, ita & Sandis, qui Deo aftiftunt petitiones noftrx innotefcunt in verbo
Dei quod contcmplantur. Vndc & dicuntur Angeli orationes& vota
noftra offcrre Deo non quia eum doccant,fcdquiaeiusvoIuntatemfupcr cis confulunt. Vndc Auguftinus [ Angclis, qui funt apud Deum, inno,
Tob.n.c.
/^ Df'^^
Deo, & de his con- Trob^m

'"'*
fulant & quod Dco iubente implendum effc cognoucrint, hocnobis eui- ^9Toh.ii.c.
^s
II
>i
dcnter, vcl latentcr reportent. Vndc & Angelus hommibus ait , Cum ora- ^f./i.i j.
^"'*''fctis , orationem veftram obtuli Dco. Ad omnia quidcm fcienda fuflicit ''*
"''"'^*
Deo fua pcrfcdtio habettamcn nuncios,ideft, Angelos,non quieiqux
nefcit annuncicnt , (non enim funt vlla qux nefciat; ) fed bonum eorum
tcfcunt petitiones noftra:, vt
quodammodo
eas offerant
AII--I
cit
dc opcribus
fuis eius
confulerc veritatem
nonnulla nunciarc , non vt
& hoc
cft
quod
ei
dicuntur
ab co ipfi per verbum

cius finc corporali fono nuncient, etiam quod volucrit, ab eo mifli,ad quos
voluerit , totum ab illo per illud verbum eius audientes, id cft, in eius vcritate inuenicntcs , quid fibi Facicndum, quid , quibus , & quando nuncian-
dum
fit.
ipfe
ab
Nam & nos orantes cum
cis
difcat
fcd vt
non eum doccmus
quia nouit
vt ait
Vcrbum eius patcr vefter quid vobis nccefTarium fit priufquam petaiis
ab co. Ncc ifta cx parte cognouit fed futura omnia tcmporalia atque in
eis ctiam quid,& quando ab illo pctituri fiieramus: & quos, &dc quibus
)
J^^f^-^^-i^
rcbus, vcl cxauditurus, vcl
non cxauditurus
Non ergo dicitur Angelus
orationes noftras offerre
effct, finc initio
anre prxfciuir.
ytug.inUt.
'^'
.T^**
Dco, quafi Deus tunc "^^f/eai^

nouerit quid vclimus,& quo indigcamus, quxomnia antcquam fianr,ficut r4iu,c.i9.
& poftquam fa<5la funt nouit fcd quia neccffe habct rationalis creatura ^"p^^'
tcmporalcs cautas ad xterham veritatem rcfcrrc, fiuc pctendo quid crga fc Pcmioncs
vcftrx mfiat , fiue confulendo quid faciat.
,
Scoti Oêr.
Tom. X,
Jô^
158
Qupd diBum efi de jingelis Attrihmt
autem Angcli a Dco pcr Vcrbum
fanCtis
anmahm,
cius difcunt pctitioncs noftras
&
quid dehis implcndum fit, & quid non cur non crcdamus & animas
Sandorum Dci faciem contcmplancium, in cius veritatc intclligerepreces
:
hominum,& qux implcnda:
fint,vel non Indc cft quod Dcus dicitur cxauquorundam non folum quando cfFe^tui mancipat ,fcd ctiam
quando innotcfcit curia: Angelorum & fan(Si:arum animarum,quid indc
futurum fit, vel non &quod cognofcunt in Dei voluntatc cfre, volunt &
ipfi. Adco cnim fupernac voluntati addidi funt,"^vt nihil prxtcr cius voluntatcm qucant vclle. Intercedunt ergo ad Deum pro nobis Sanfti & me-
dircprcccs
rito
dum illorum
merita fuffragantur nobis
& affcdu, dum vota
noftra
quod tamen non faciunt nifi in voluntate Dci implcnda

Oramus crgo vt intcrccdant pro nobis, id cft, vt mcrita corum
cupiunt implcri
didicerint.
&
bonum noftrum quia cis volentibus

quod cum quibufdam miferiDcus vult & ita fiet. Ex
cordius agit Deus, quam eorum pcccata mcrucrint, fcilicct cum mcdiocri-
nobis fufFragentur,
vt ipfi vclint
tcr malis
pra^miffis conftat
qui fuffragiis Ecclcfix iuuantur.
itfitrttftb^îtfitritfitfitritf^ktritfiTfitftt''
ttritîttitfitf
lAr
ti^gfLi^ti^s^tfLt^t]f.f:^,Tf.sjf^fff.tifLSTf.flfîiji.t!fL^tifL.tif^ i|C
p.
*3- S^J^- -E^^-MM- J<SM- ^^^- -f-S^-^^ <*

Hli-
fljL
fifL
rif^
f^
afi-
tif-
TJit.
S!fL
^tt itîtt^^tlîtfitf.itrîtf
KM- E^^
Q^
Vtmm anma feparata fofitt
I.
intelligere qutditatcs fihi
antLJ
fefarationem hahitualiter notas ?

Hcnticus ^^/.5.^.14. D.T\iom.i.fttrt.<j$ufl.ZÂrt.$.&htcqMAJi.i.4irt.i. Abul. 1 i$.Matth.<]mft.$%o.
Occam ^.^M4ifi.i.an.i .^c\\sLim.lil;.i,de Pnrgat.cap.^. CQnimhx. traEl.de Animafeparata. dijp.i.art.i.
Gotfrid. Glutdltb.quaft.^.
^'^r^^
R c A iftam
diftindioncm quadragcflmam quintam
quacro quatuor.
B0Ô Primo Vtrum anima fcparata poflit intelligcrc quiditates, fibi ante fepade Anima. Phantafmata fe ha{^^^Sm rationcm habitualiter notas Qu6d non,
,
Il'
*^T
'
Text.}^.
aJ^Sr^ hentadwtelle}um^ficut fenfibtlia
ad fenfum:{tA fenfus non poieft aliquam

fenfationem habere , nifi moueatur a fenfibili ergo nec intelleclus aliquam inccUcdionem, nifi moueatur a phantafmate fed tunc non mouebitur a phantafmatc.
Practerca , i. dc Anima lntelle6itu corrumpitur quodam interiori corrupto: illud intcrius
:
^^g-^'
ext.
6.
j^Qjj
poteft
cflc", nifi
organum
phantafix; illud
:
autem corrumpitur
in
morte ergo
:
8C
intcllcdus.
Prxtcrea, nuUus intelleclus inteiligit,nifi intcllcdlus poflibilis , qula agcnsnon

fcd poflibilis non manct poft mortcm , quia j.de Anima, intelleffua papuus
f^r^.j.
Text. 10.
intclligit
corrumpitur: poffibilis cft paffiuus

Ratioopp.
crgo,&c.
Oppofitum j.de Anima. Anirnaeft loctts Ipecierumynontota^fed inteBeSltu. Lociautem eft faluarc locatum ergo intelledus faluat fpccies i ergo, &c. Praetcrca, Boetius
Receptum eft in recipiente per neodum recipientu : anima rccipicns fpcj. Confolationum
:
Trofd
5.
ergo recipit cas incorruptibihter. Practcrca,

Anima feparata clarius videbitveritatem quam
Sap.9. Corpus quod conumpitur a^rauat ammam.
ciesintclligibilcs, eft incorruptibilis:
Auiccnna 6.NaturaIium
coniunUa.
Ai
cap. 6.
M EN TA R 1 f^S,
*
/^ Jrca iffam diîf7Elionem,8ic.

V_-<<flione
dorum
partc
& concordat cum illo
"
ajjit
& ofticio
In hac diftin-
Magifter de fufFragiis dcfun-
Itcm de oratione
ad Sanôs,5cqnomodooratioillafiat notaipns
;
fcpulturae.
Hanc fecundam partem tangit Doftor,

przmittens tres qiiaeftiones, quibus rcfoluit virtytem naturalem intelledlus feparat.x animx in
ordine ad cognitioncm. Piima eft de intelleftioSanftis.
ne quiditatum, quarum fpecies habuit in via,

quando vnita fuit materiae. Secunda cft,an poffic
in co ftatu aliquid naturalitQC cognofccre de
nouo
P4;fi *'W^''"*f
Quxmol.
DiftinaioXLV.
nouo , quod
priiis
non cognouit
poflit recordari practcritorum
quomodo
eft,
& an pro ipfis
Tcrtia
cft,
an
intelligibiles
Sit^fonit
C H O L
V M.
intelligthilemi<-vt probauit
Ute
Jifl. 3 .quafl 6.a n. 5
.eamque
i.difl.^. quaft.io.n.x 8.
Ex hii
ammam feparatam per Jfecies retentas pojfe intelltgere quiditates,
probat
^
darifpedem
argumcnta principalia, fcu liminaria quxftionis.
aûm i<-ut ihi prohauit num.ty. De quo
manere pofl
rdjH*Jli*-
habcre aftum conformcm. Dcindc mouct "

quxda dubia, & rcfoluit.ac tandcm rcfpondct ad
illis
lo nac quarftione prira6 fupponit dari fpccics
ex qua fappontionc refoluit caf- SHppoftU,^
dcm pcrmanerc in anima feparatajfic mcdiantibus
Quarta tandcra
Bcati norunt oratioucs fidclium,

viciflim orcnt
159
TTIc e(l vna opinio dc inccllcclionc animx fcparatx,qu6d ipfa intclligit pcr fpcXjLcies
fibi
influxas a
Deo,
fcd cius pertradaiio magis eft propria in fcq. qupcft.
Oplnlt D.
'^'<"'- '/'
Dc fpccie ergo non influxa, fiue pcr modum naturaiem acquifita.videtur cflc opinio ^ ^9 *''
Auicennac e.naturalium ,part.6. C4p.^. qu6d ipfa non manet finc aA\j intclligcndi. Ad ^ ^' *'
5-
hoc adducitur ctiam Auguft.

intelligcntia
3. quod cejfante alu cogitandi mhtl manetin

ad memoriam , reciptt ab ea. Hxc fonant quod nulla
Trinit.cap.
1.
fed poflquam conueyfa
eft
fpccics intclligibilis remancatin intelledu habitualiter
Alia opinio eft
tafma
qu6d
ceflante aftu.
in intellcd:u nulla eft fpecics intclligibilis, fcd
tantum phan-
Hen.quoi'
&
Circa hoc diffuse habitus eft tra<ftatus dift. ?. primi f 6. '''4 f-Je^ dft.i.Jicundt,<]uttft. 10. vndc cx probatis fupponatur primo quod fpecies intelHgi- ^- Cotfrid.
bilis fit ponenda. Secundo , quod ipfa remaneat in intelleclu ceflanie omni a<Jlu m- ^"^" ^*
in viriute phantaftica.
'^*
nec tantum remaneat, vt raptim tranfiens, fed vt habitus quoad rationcm ^
permancntia: an autem fit habitus , taftum eft , ibi tn fecundo lib. Loqnendo enim MJ}.,.q.io.
dc habitu vfitat^, prouc eft aliqua qualitas inclinans ad faciiitcr confiderandnm
fpccics, non cft habitus , fcd pracccdit cum, im6 praicedit adum, a quo gcneratur illc specier in-
telligcndi
autcm Auguft. 8c Auicenna exponendi funt ,patet telUgibilit

non loquitur nifi de acic fcnfitiua quam vocat aciem cogita- iwwodo
habitus proprie diftus. Qiialiter

ibi
quia Auguftinus
tionis
quac
non mancbit in anima feparata, Auiccnna autcra vidctur poncrc
**"
dupli- ^/"*"'
*"'
infcriori & fupcriori , vc tadum eft ibi & ab infcriori
quidem notitiam pcrmanfiuam a fupcriori non.
Ex his fuppofitis habcmus iftam conclufioncm quod in intclledu fccundum fc
manct fpecics intelligibilis poft adum intelligcndi. Ex hoc arguo fic In intclleclu,
vc eft fubieclum fpeciei intclligibilis non cft pcr fc rcquifitum, nec ncccflario, coniunftio cius ad corpus ergo per non coniungi ad corpus non fc habct aliter in rccipiendo fpccicm intclligibilem. Confequentia patct, quia fubicdum non alitcrfe
habet in recipiendo accidens propter variationcm cius, quod non eft ratio rccipicndi
illiid,ncc aliquo modo neceflarium inrccipicndo: ipfaautem animafccundum fc, ^tima efi
& inquantum pcrficit corpus cft fubiedum totalc fpccici quia aliicr Angelus non-/*^'"^*"'
ccm modum intelligcndi ab
*^
Antcccdens probo, quia fpccics ifta eft for- {P""*'*^ma fimplex immatcrialis , vcl fpiritualis ad mious in hoc quod cft incxtcnfa & in- *
cxtenhbnis- Vnde dicit Commcntator quod transtcrtur obicctum de ordine m or- ede modo.
dinem, quando de phantafmate transfcrtur perintcllc<flum agentcm adordincm ^.deAnipoflet cfle fubieclum talium fpccicrum.
'
intellcctus poflibilis.
Quodnon intelligonifideordincmatcrialis, & cxtcnfibiliâd
& incxtenfibilem
"* ^^pro-
fed nihil fimpliciter immatcrialitcr reci- /"/"""

pitur in intclIc<!tu,inquantumconiunduscft fimplicitcrcorpori quia fi inquantum ^**?***
ordincm immatcrialcm
lic
lila
receptum non crit

Ex hoc habco quod fpccies
intelligibilis
fiuc fic
^
coniun<aiocnt aliqua ratio rccipiendi

omnino immateriale ifto modo.
vcl crgo in toto primo.vel

,
(flum feparatum, ficut coniun<ftum

intelle<flui
agcnti
&
poflibili
codcm modo
fiucfic, trMmfertitr
deordim in
potcft informarc intelle- ordinem.
& tunc vlcra ciim fpccics intclligibilis coniun<fla
eodcm modo
conftituac rationem mcmoriac pcrfc-
&x ,eo modoquoalias di<ûmcftdcmcmoriaintelIc<fliua, quodcontinctobicdiim
Ini.d.\.&
intclligibilc,&intelle<ftum gignitiuum} fcquiturquod in intcllc<û feparato potc- &^libi/arit cfle mcmoria ciufdem rationis , quce fuit in coniun<flo}
vltra cum memoria/"*
&
xque pcrfccla fit acque parens pcrfc<fti a<ûs in intclligentia & vcrbi pcrfe<fli pcr Auguftinum ly de Trimt. per totum fcqukur quod in intcllc<flu feparato potcrit cflc
Kque talis gignitio, ficut intelle<flui coniun<Jlo crgo anima feparata per fpccicm
,
intclligibilcm rcicntam
cuiufcunquc
cuius prius potcrit habcrc atflualcm intcl-
lcAioncm.
ScetiOper.Tom.X.
Huic
,,,
:,
i6o
habere oferatiomm fefautA
inde,
Text.c.)7
vult primo dc Anima , quodjifto

,
Ponit ctiam fcientiam proprie in intelleftu
Huic confonat intcntio Philofophi qui
Tcxt.c.ii.
&
,:
Anima
diccns
quod
nec
Sicut
ejfe.
anima per fcnfut
efi fenfibilii
ita
per fcientiam
foteji
5.
dc
ejt fcibilis.
&
pcr confcqucns cx
Scientia autem cx parte fua nata efl: incorruptibilitcr mancrc ,
partc fubiedi , cum fubiciflum fit incorruptibilc : habens autem ipfam , cft in potenText. 8.
Text-ii.
tiaaccidcntaliadconfidcrandum,cxeodem j.&i.PhyJic. Igituranimafeparata cft;

ad intclligcndum obicda prius habitualitcr fibi notarcrgo
in potentia accidcntali
potcft cxfc exirein a^lum.

c.
j.adfin.
Hicronymi in prologo Bibliae 'DifcAmus interru (juoValdc cnim indignum cfretiantum laborarecirca fcientiam & virtutcs , fi dcfincrcnt cflc in mortc , & valde irrationabile cft qu6d
mancant quin corum adus pofiint habcri.
Huic ctiam confonat
rum
illud
nobii fcientiaremanehit in calis.

,
nitur dc cognitiua in generc: hoc, inquatn, fuppofito ,

dato quod in phantafia fit propria
&
(ÔMMENTAKiyS.
fpccies
vna epinio , &c. Hic fubiicit opiD.

JlI nionem D. Thomac , quac magis fpcftat
ad fcqucntem quxftionem, Aliam infinuat
t>
Sententi
Thomt.
\Jl
Ic
eji
qua: negat fpccies intelligibilcs

negitnt
.Alij
^tcies inttllilibiUi.
quam
docet
Heniicus qHodlibtto^. ^<c/?. 14. Ocham in

Gabr. difttnB. 54. ^MttJi. z.
^MiJi. 17. e^ 18.
& ^.
^Hdji.9.
&
in j.
dore.breuitatis gtatia.
Ex his fMppoJitis , &c. Statuit conclufionem

m- quod nempe in intclledu animx fcparata: mantrejpeeiei in
neanr fpecies intelligibiles acquifitz , quara
Conelujioc' '
nitnier,
Tt.
etiam ttadit D.Thoraas i.fart. quaji. 89. art. j.

communior. Piobat Doftor , quia ad fubic-
&
Tnhatie.
Ad fubieHaJnm êciem
intiUigibile,
Hon
eji
necef-
fari coniunitio
dnim*
md cerftu.
(ftandum fpecicm intciligibilcm in imelledtu

non cft nccefrarium vt fit coniunftus corpori
ergo ex feparationc ^ corpore non aliter Ic habet ad fpeciem, vt formam,& confequcntcr manet in co fpecies. Confequcntia patet, quia fub-
ieftum non fe habet aliter ad furmam propter

variationem eius , quod non eft ratio rcccptiui
nec aliquo modo neceflarium ad cius rcceptio-
ncm (cd anima

forma corporis
recipit prxcisc
&
inquantum
vt diftinfta k corpore
cft
,
&
proprium quod non communtcat corpori fccundum dependentiam ab ipfo ,

prout habct
ejfe
ficut Aiigelus
tecipit
fpeciem intelligibilcm
crgo , &c.
Probar primnm antcccdens
3
Cbititum
cft
fit
imilligibilt
Bu fer
Jj^t-
tiim.
fimplex
&
quia fpccies
adu
quod
in
ordincm,
ordincm
transfertur ad
intcllcciualem pcr fpecicm
tcm
illa
&
Vnde CDmmentatot dicit

obiedum transfertur de ordine
quando de phantafmatc
feu
fit
intclligibilis
cjuoad immaterialita-
intelligitur
autem immateriale recipitur in intcllciflu , inquantum coniundlus c(l fimplicitcr

corpori ,qnia rcciperctur intoto primo , ficut
fpccies fenfibilcs in organo ,
fenfatio , vel
:
nihil
&
ccrtc circt corpus ratio recipiendi
&
fiuc fic
fiue fic clfct materialc.

Riquiri eoncursii ohieHi
inft, vcl fu
ffecie
Confirmatur , & declaratut hxc ratio quia

fupponcndo Jari^tcicm propriam intelleftui
:
pcr
vnl-
uerfaliter aii
initUiaiihf.
quam
conftituitut
mcmoria
fufftcicns in
primo , quod nunc fupponitur quia etiam

vniucrfalitcr inomni intcllcdu.rcquiritur obielum ad adum inceiligendi vcl in fc ipfo , vcl
a(ftu
certe iu fua fpecic
quod
eunte obicfto maneat; ^ fortioti tribuitur intelledui fimilis fpccies , vt etiam expctientia con-
hubcre abum circa obiedlum abfens,& non
ftat
quac fpccies
culatis cuiufquc
eft
propria eius forma,
qua: inhacrct
vuiucrfalitcr fuppo-
ipfi
ergo ctiam
intellcdui inhafret fpccies intelligibilis
qiiid-
quid autem inhxrct intelleftui , qua intelledtus

eft , prarcisc abftrahit i corpore ,
omni maceriali vt fubiedo , vel etiam racione recipicndi
&
quia aliiis ratio , qua probatur immaterialitas

animac per abftradlionem operationum , non ef, fi intelledus , quit incellcdlus , dependerct 4 corpore tanquam ratione recipiendi
formam , quia fic ipfum corpus effet fubiedbum
Stqueretu*
fet efficax
f0,& immediatum
immaterialequantum, animae, vc cft fubicftum formi,

communicaret efFcftum aliquem materialem,
finc quo non eflet capax formae , & 4 quo ipfa
forma , tanquam ratione proxima recipiendi de,
vel cette aliquid
intetleilum
ejfe
fubieHii
materiaU
,fi
mO'
aliquid
teriale effet
ti
mtio
reci'.
fitndif^rtnX,
penderet quod argacret eius matcrialitatem,

maxjjnecum fit accidcns dependens a fubiedto
aut certc conftitutum ex corpore & anima , cflct
primum fubiedlum forroar: nam & fubiedum ,
& racio recipiendi formam coraparantur ad forniam , vt aduenit in ratione formac , &. fecundum depcndentiam formalem,& non alitcr,
quorumaltcrum fi eft matcriale , fequitur for,
mam
abfolutc
lem
aliis
&
in fua entitatc efle materia-
non dcpenderct
aiiquo matcriali
Ha:c crgo ra-
a tali.
tio fatis probat fpeciem illam
non cxtenra.
^.de/inima, quod
immaterialis
opcratur fopicis fcnfibus ex-
hacc fpccies permanentcr tranf-
ficut in reliquis fcnfibus fe habct fpecies parti-
commencatium, maximein i. Eam teiicit communis Peripaieticotum , & Scholafticorum

quam in proptium locura rcmittimus cum Do-
mnitna ftf*-
quam
&
3.
Confule
14. ûtji. j.
diji.
exiftens
&
10.
pcr
tcrioribus
1.
t>aiwdus(jMdJI.6. Hsc fcntcntia impuin 1. difiinn-.i.

gnatur 1 1 diflinSi. j. ejutji.6.
.
vt fubicdo
non dependcre ab
aut latione rc-
cipiendi ipfam in intcllc(5lu.
Hxc
tio fatis ^ priori probat fpeciera effe
lcm
& fpiritualem in efTe
tcIIc(Slui
quk natus
cft
formac
opcrari
eciam ra^
immatcria-
& inelle in-
vt abftrahit
materia.
Supereft tantijm vt probetuv fpeciem illam

efTe
permancntcm cx narura
fua
&
non dcpen-
dere in fui conferuatione ab alfquo materiali

auteius infiuxu , quod fupponitDo(ftor excom-
muni fcntcntia , & cx alias probatis , locis citatis , maxim^ in primo , & infinuatur probatio
4
Sfeciem
tffi
permanenti
ex natur
fu.
ex rationibus fequenris conclufionis ab authoriin refponfiotate Philofophi , & Hicronymi ,
&
ne ad fccundam & tcrtiam obie(ftionem contra

fequentem conclufionem.
hanc ,
Et probatur breuiter , quod pcrfc(flionis eft
&
in potcntia inferiori tribui dcbet fuperiori

alias
imperfc(5lio
,quam
inducit priuatio talis
perfcdlionis, cadic in fupcriorem potentiara
InteUeBui
tfnuenit htt
, fi
fed
incelleiflus
ferftdio.
,,,
Qu^mol.
DiftinaioXLV.
&
fuprema in gencrc cogniciuz ,

exccdir phantafiam hxc autem licct in receptione fpecici dependet a fcnfu cxcerno , conieruat
fpecJem co nihil operante ; ergo
incelledus
inicllcclus cft
tffihfotin-
&
tU fnxims 401 confcruarc fpccicm

"a *''Va*'" proxiinaaccidcncali ad
&
cHc in pocencia
Conhrmatur , ideo pocentix
5
Confirmtttio.
Tinu poien* """'
infunt animali
coniungaiuc fuo fini pccfcdliuo,

inediancibus opcrationibus potcnciacam, & hac
racionc confeqnaiur propriam pecfcîoncm nacuralcm per media eidcm conccifa i nacura ,
appecitus eius , qui eft ad bonum conueniens,
explcatur ideoqne daca cft poccntia loco raotiua vt fc ad illud abfens moucrct ab intrinfcco
cx appetitu cius ; fcd iixc inclinatio , vt coniungatur fuo aiûi , rcquuit injpbantana confcruari
Ipccicm , & mcmoriam boni abfcntis , quando
vt
niediis
iis
&
nequit mouere
quia ali^s
fufficicnter prouifum a natura anim.in-
ali^s
iKcli/uti
rtjuhiTeoa.
/ertiar: Jfê-
quic intelligcte
vt pracfens
on siTe:
" fundum inclinationcm
fui appctitus
& coogrua
dccllct cognicio nccelfatia
quia
incliiia-
Scd in propolito hzc rutin

magis vrgct dc hominc , cuius inclinacio cft lupetioi',& ad bonuni rationis, &:ad inquircndam
veritaccm non foliim fenfibilinm fed abftrafto-
difpofitioncm phantafix
Prstcrca
fcquererur
intclleftu
tam
in ipfo
^ /*'".*'"'''
.
\."
''
dftm inttUt'
&
dfiw.
&
&quibus
cur,
6
Rejftnjio.
rcliqua: facultates fenficiua; fub-
Contra
fcqiierecur
fic
non
dari fpecies intel-
immcdiarus
/1
r
pcr le conftat
uunquam
Diccs ,ergo
rc
.iliter
& quotics
phanrafma maneconuer-
intelligitur intcllcflum
tendo fc ad phanrafma formarcfpcciem

gjbilem , quar com aftu tranfit , & totics
"^
uam
^.
...
.,
quoties intelligitur idcm
aut habere prouidentiam vl-
lam ex
aut regulares adliones huraa-
nas
pra:tcritis
& afFcihis.
i-
intclli-
no-
ciTe
1
vel aiiud obic-
arquc ac prior
in-
Thcologalium,
vt prxfcin-
damas controuerfiam dc fubiedto reliquarum
itnoetiam ncque vti habitibus raoraIium:& proconfcquentia , quia imperiam in volunta-
b.!tur
tenon
CXi
ncm
6c
fineapptehenfionc priuia obieappetttiua , (upponcns cognitio-
fubfiftit
ciim
fit
intcllcdus, quia
non
fcnfitiuus.
cft in poteftatc
appccitus ratioiialis
cft
Hacc apptehenfio pra:uia non
voluntatis mediatc,aut
imme-
diarc, nifi przeuntc inrelledlu. Scd intcllcftus

ncquir prarirc , nifi prout niouetur ab obiedo ;
ergo talis eft motio eius ,qualis cft difpofitio,
&
operatio phantafiz
aliud conuettcre; ergo a
ac proiude ncquit ad
primoad
Sieti Oper. Totn.
X.
toUtreiUf
mtmori*
frdttritorS.
& vt praccriic
fed ncqiie adus intelledus , vt

prxfcns eft,vcl przteritus,poteft haberc, fpeciem
in phantafmatc; ergo eam habet in inte!lelu>
etiam permancnter , alias inutilis elTet conatus
:
rccordandi prxterita
nialos
tam voluntatis
cipia vniucrfalia
quotum
nullaeft
bono$,aut
v. g.
adVus
quam
intellcdus, prin-
concluhones
memoria
HtceJptMr
mitifienti*.
& huiufmodi
in fcnfu, qui vcrfa-
tur circa fingularia cognita per expcrientiam
Ergo ncceftatip faluandx funt

aftuum & veritatum in intellcdlu , fcd non eft maior ratio in his , quam aliis
fpeciebus
quinimo alias fpecies obiedornm
,
fimplicium nccelTarix funt

plctc habcaiit
go
fuum
vt has fpecies
intellcdu
eftciftura in
com:
er-
&c.
Prxterek , quando determinatio intelledtus

^
primo per volunracem , operatio intelledtus inttlUHui
prsceditoperacionem phantafiz ,
hzc ex fub- mfflitMu
otdinatione potentiarum fcquitur ; ergo in ^frvoUintM'
fit
&
'
...
Maior probarur
'
quam
operatur.
t.
f.'* A'^'^'*
dttfhMtmfiM.
g.
quando procedii intelledus fccundiim regulas
&
principia vninerfalia , licct phantafia ez ra'*

cione iam didla fequatur operando circa fingu-
non
circa aliquod
pcccatum
obieAum
incipit ^ fenfu
dcledlabile
quod
fic
Extmflmih.
tunc ex imperio volunapplicatus ad confideracionem legis , Sc
honcftatis
intcHedbus
aliorumquemoiiuorum
cum phantafiam
nacionem. Ergo tuncprzit
incellc(fius
ptzfens petmancnter
'
, .
trahit fe>
&
con-
Ceguiti
eU
inteiligibili fibi pl**"> ^^'

in fua fpecic :
com- f"',"/ '
.'
gnitiene tX'
_
cognitio principiorum trimorui,
fcqucntcr habct obieftum in

^
incermiccendo priorem imagi-
effe
nam
...
&
perfedla dependet ab extremis cognitis,& confe-
magis abfurda
ttHigtrichm l"'* viicucum.faltcm
""
11;.:"^
gnitionem.
eft
quia fcqiierctur quod non
potcftatc hominis intellieere,ctim vulr,

".
^
f
L
^"odi vult , ncquc vtl (cicntia , vcl habiti-
((fct
.
8
si ^tciestf-
Probatur fequela quia memorcfpcdu zCtas prztcriti , vt fuit obiedi
ria cft
plexorum ludicuim
Hxc refponfio
Contra.
tmfiignt!. vcl
imftttum
aut illum pro-
ponere voluntati
tatis
fufficere
A\xm de nouo.
vhU.
(edecontra. Vt fiphaniafia, v.g. operecur intense cx inclinationc appctitus , atit alia caufa
icanfeuntes ficut adlus.
inteHelhu
incommoda
lacia; opcratio inielledus
Ktônfio.
ejfet
1-
quia piacter alia
poiTct profcqui finem
phanrafmatiscumincellcftu ad incellcdbionem
infotiflat*
cum
hoc eft concra fuppofirum quod in pra:fens

non cxaminamus quia fnpponimus dari fpccics,
& cas cdc necelTarias & incile intellcdtui iam
autcrn quzticur, an finc pcrmancntcs , & non
,
Sic non
fpecics tranfircnt
cafu faluanda cft fpccies in intcllcdlu permanens,
trmnfeH/,tti.
fi
pcr
ligibiles, quia fufficeret concurfus
Dices , fufficere fpecies conferuatas in phanca(]j

hoc eft , iplum phantafma.
,
effenouai,
ordinantur.
imfHgnMio.
Sf^ties ifffr
ergo
quibus
falfum
eft
quod clTet maximum inconucniens , fentirMnfeiintelledu,quam in voluntate, vc '""^'^*'
fenfus extcrni.
ergo a fortiori dcber a narura

fua h.ibercfpecie$, vtracdia uecedaria ad hunc
iinem , eaque Confctuarc in inccllecflu , alias dc'^ccrec in mediis neccilatiis ad fuum fincm affcquendum ,
perfcilioncm , ad quam ex inclinacione nacurc fux ,
faculcatum ordina-
quod
adtu, quodnullaciret memotiaprxteritorumin
fpecics illorum
de-
imperio voluniacis.
vti poccft ex
'"!'*
a maccria
fpccies habec intellcdtus permanentes
citsinfh- tioni fui appctitus.
rum
i6r
hocobiedum, ad quod
nifi
termmatc mouet phantafma,&naturaliter iiuta
operandum e(l petfedio,
impctfcaio aucem clle in poccntia rcmoca crgo

illa pcrfcdio , cuius oppohrum clt imperfetio
compecit iniellcdtui magis quam phantalix.
.^^
.,
vlciiiiuin,nc-
qnentcr ab cxtrcmorura fpecicbus reprzfentantibus.
Confirmatur , quia habicus funt pcrmanenter

, & iis vtimur quando volumus
ergo
fpecies , fine quibus habitus efTent inutiles, cum refpiciant fuaobiedla vt proponuntut
in fpecie ,
qui aliter nequeunt elTc przfcncia
ergo vfus libcr habicus fupponit
incelledui
vfura ctiam libetum fpeciei , ac proinde informatum intelledlum permaneiucr cali fpecie.
in intelledlu
&
Cm/irmmti,
Hmliitm fmt
t*""*"*'"*''
&
:
Dices ttaqoe tetti6 , quod fpccies qnidem

permanenter font in intelleda coiundlo corpori;
fcd dcpendet i continuo infiuxu phantafiz,&
phantafmatis.ficut adlus i continuo iafluxu potentiz.
Contr^.
fluit
Hzc
10
Rejpenfi,
Sfeeitm dtf*'''^*"
'ttirhZ
euafio eft falfa
phantafia in intellefûm
quia nihil in-
nifi
tafiA.
zCtu phan- imfmgiiMi.

tafiando,
,,
Lib. I V.
l62
canandd
influit in lj>t-
cietn filitm
obic(fti fequicur in incellcdbu
fhant/tfianJt
eiufdem obiefti
im
obieBH.
&
qui ab Auguftino vocacur inteUigentia
&
& ex nacurali ordine

,
eciam apprchenfio
idcft.intelledlum cumfpecieintelligibili poflit Animfep*-
habere aftum
quia incclleftus fequicut
motionem obiedi forcius moucntis in eoautem forcius mouec obieclum , circa quod eft
;
neque
in poccftace intclledus
eft
quin illud apprehendat prima imprellione nam

vc redc Auguftinus , noneji in poteflate noffra
ijuin vifis tangamur ; fed non femper phantafia
imaginatur obieCtum , cuius fpecies cll cam in
ipfa phancafia,quam in intellcftu. Imo hoc impoflibile cft ex limitacione poccncia: in operanLimttatur do per quam nccelfario intcrmitcic operacio,
petentia ad
nem circa vnum quando conucrcitur ad aliud.
aUûoJobieSic eciam neque ipfc intclledus exic in appre(lum.
hcnfioncm circa omnia obie<Sta , quorum fpe:
habec
cics
Hequit fimul
epernri circn
fingula.
Ergo
cx eadem racione
manens. Ex quibus fequicur intencum , & racio

pracmifla Dodtoris , nempe fpecicm inefteinceiledui,& permanenter , qua intellcftus eft ,
indepcndens a corpore canquam fubiefto , auc
rationerecipicndi , auc eciam rationc efficiendi
fpcciem , aut conferuandi , poftquam inhxret
intelleaui. Ergo e^dcm fpecies manent habituahcerin animafcparaca , quas acquifiuit dum
fuitconiunda.
Obiedioncs contra hanc conclufioncm infri
foluic Doftor.
*
Exhoc habeo tjHodJpeciet , &c. Scatuic fecundara conclufionem , nempc fpecics rcmancre
non folum in habitu, fcd etiam qiload vfumea-
&
II
Secunda conclufio,
Speclesrem.
rum,& animam feparacara pet
calcs fpccics incel-
nere quod
ligere, quia conftituit fpccics
mcmoriam
"jfum.
(Slarn, qua: in adiittm
fecundum
notas
*^
InflantiA
quadmplidter
foluitfer
A~Ôntra hoc
V^telligibiles
quatuor.
contigcrant,
cemes intrafe
Luc.itf.
quae
de Lazaro.Sap.5. di-
& posnitentiam agentes
Sap.j.
hifiinttjuot
Ad hos aftus neccflaria cft fpecies: er&c.

Dices , dari fpeciem infufam a Deo.
Concra hanc folucionem agetur in fequcnci-
fupcrius.
go
bus
quia fiue decur
&.n% nullum habcns

fpecies
antiquas&
fiue non, poteft incelleimpedimentum agere per

,
Coocra.Quia quod fuerinc dcfumpts a phannon dicunc ovdinem illum rcprsefen-^

tationis zd phantafmata , fed ad obieclum ergo
poftunt nunc a fortiori reducerc intelledum ad
tafmatibus
adum fecundum,quandominus
eft
impeditus.
quod anima feparata nuUam intcllcftionem polTec habere hoc autcm eft contra
fidem,& rationem illud crgo Philofophi ûando inttUeElni inteHigit , phantafia phantafiatur , &c.
intclligicur non fecundiam depcndenciam intclleftus a phantafia in operando , fed fecundum
coniunAionem,& concomitanciam potenciarum
in operandojdum anima vnicut corpori.
:
V M.
intelligAt quiditates fihi
antea
videntur aliquae dubitationes. Primo quia fi multae fpecics inconfcruatx in inrelledu , auc qua:libec moucbit ad intcHedio,
(int
contingct intelligerc.
Prxtcrea intellcdio fine phantafmatc perfecliorcftquam cumphantafmate ( cuAngclorum , quac eft

cum intcllcdionc Dei ,
, quia conuenit
fimplicicerpcrfec^lior in gcnere intclleftionum ) ergo fi intcUccûsfcparatuspoflit in-
&
phantafmatchabcret intellciflioncm finipliciter pcrfcdiorem quam

coniundus quod cft inconucnicns.
Prxtcrea, in intclleduconiundo non fufficit fpecies intelligibilis ad intellcdionem finephantafmatc, quiaoporictconuertiadphantafmata, 3.^^ jâima: (cd ifta
fpecies intelligibilis eft xque pcrfcda irt intcUcdu coniundo ficut in fcparato'; ergo
ipfa fola in fcparato non fufficiet ad intellcdioncm , quia ncc phantafma poteric tunc
telligcre finc
3
Text.i'j.
habcri ergo
:
&c.
non potcft cffc propria operatio partis , quia

nec ejfe totale totius potcnt cffe partis fcd wtelltgere eft propria opcratio hominis
cx I. Ethtc. Et probatur pcr rationem , quia eftaliqua propria operatio iftius fpcciei , & non alia quam ifta ergo illa non poteft eirc operatio anlmac qure cft tantum
Prcetcrea.opcratio propria totius
Cap.<).
De qm
1.
<^-4i?-4'
pars fpecici.
Ad primum
difficultas ifta
fcqucretur
C H O L
ius probatio eft
inspiigatlo.
Alia refponfionon fubfiftic; quia fiveracftec,
optimam doSIrinam.
nihil
Kejônfi.
irnpugnath,
phacafmata,ficuc incelleftus hominis ad phacafia.
nem,vel ad confidcrandum obieclum reprcxfentatum pcripfam vel nulla. Primum

crt: inconueniens , quia non conucnit intelligcre multa diftinda ^rgo relinquitur fc-
cundum quod
1 2,
Rejponfio.
retentas.
Dices,nonpo(re,quiailla: dicunt ordinem ad
ûod anima. feparata non
&
^J^^^^
habuimm in deri/itm,8cc.\''a:nitcntiz eft pracericorum.ficuc & memoria peccacorum commiftbrum

eft in eledis. Deinde veriiismanec in damnacis
memoriapeccacorum. Anceccdens pacecex didlis
perfe-
cranfire poceft
S
^yirguit
ipfi in vita
cxpericncia.
fed fua nacura eftper-
memoriam,& rccordationcm eotum
habuic
non dependec a con-
fpecics incellcftus
cinuo influxu phancafix
&
''"'' '''"';'*
intclligsntia:, vt eft feparata a cor-
HancconclufionemprobatexPhilofopho
&Hieronymoin litera.Patet cciam exLuc.i6.de
epulonc, qui recordatus eft fuorum fracrumsergo
porc.
phancafiacio
i^.de
lib.
Dodlorem in i. diftinfi.^.ûitfi.^. fequitur crgo quod anima feparata per memoriam,

vide
irinit.
vc experientia etiam condat
ratione a priori
^^
Sententiarum.
operando circa obiccKjm fpeciei

mocionis
pocenciacum ,
&c
de intellcdionc mukorura , vcl vnius obiedi primo,

,
communis
-ExplicAtu*
Phihfofhiu.
DiftinaioXLV.
Quxftiol.
163
habct difficultatcm fpccialcm,quia hlc non potcft

ncc ad phantafmatacfHcacius,
,
vcl minus cflficacitcr moucntia,ncut dc intcllcdu coniundo.Si cnira fint plura iniclligibilia prxfcntia intcllcdui , illud cuius fpccics fortius imprimitur fcnfui ,
cft cffi^
cacior in repra:fcntando,illud in ipfo cfficacius mouec intcllcdum ad fui confidcrationcm.
Dico crgo brcuitcr ad iftud hic .
pcr confcqucns vbiquc de ifta non fimultatc,
quod obicda prxfcntia habitualitcr vcl funt xquc motiua intclleclus, vcl aliquod cft
cfficacius motiuum cius quam alia. Si primo modo
cum hoc poncrctur xqualis tA ûo
inclinatio intcllcclus ad quodlibet illorum, nuUum illorum prius intclligcrctur quAm ^(ttrmina-
Communis cft,tamcn
in propofito
rccurri ad fenrus particularcs pcrcipicntcs fcnfibilia
&
&
&
autcm aliquod cfficacius motiuum ablaca

inclinationc maiori ad vnum obicdum quam ad aliud, quod cft cfficacius motiuumj
\
r
prius moucbit 6c prius intclligctur. Pcnfatis crgo hmc 6c indc virtutc motiua,8c inaliud
fcd hypothcfis cft impoffibilis. Si
'*'^
""''-
II
"^
^j,'
ratMadhoc
^^/ iUudin-
quod prius intclligctur.

tetligendii.
Ad fccundum dico quod aliquiJ potcft dici pcrfcclius pofitiue vcl pcrmifliuc. Terfepiut
Exemplum, animal cft perfcdius mufca permiffiue quia ratio animalis permittit /'"A"*" ^
quod animal faluctur in homine mufca autcm cft pcrfe(flius pofitiue quia quacli- ?'""'!}""
clinationc , apparec
tct fpcciesaliquampcrfecflionem ponit vltragenus. Ad propofitum, intelHgere finc

phantafmatc cft perfc<fliusquamintclligere cumphantafmatci vcrum eftperraifliu^ , fed non poficiue id cft , non ponit plus perfcdionis quod probatur quia agens
poteft vti inftrumento,non pofitiue pcrfe<^lius agit,fi non vtatur inftruracnto j tamcn
a(îo finc inftrumcnco poflibilc cft quod fit pcrfcdior a<flione quae eft cura inftrumcnto ita hic dc phantafraatc quod eft vt inftrumcntum conccdo quod aliquam
conditionem perfccflionis habct intclleclio fine phantafmatc quara non habet intcl*
lcclio cura phantafraatc quia fimilitudincm quandara cum intclledionc fimplicitcr
pcrfcifla fubftantiz fcparatse, fcd non fcquiturcx hoc,qu6d quxcunquc calis fit po,
'
pcrfcdior quacunquc
fitiue
Ad tertiura dico quod

,
fi
tali.
tafmate,hoc noncftquod phantafma rcquiratur

aftus intclligcndi
fticx
non fufficic finc phantanquam principium aliquod
fpecics intclligibilis in coniudcfto

ibi
fcd prxcise rcquiritur vt principium opcraiionis virtutis phanta-
8c illa operatio rcquiritur
ad intclle<?lioncm propter connexionem potencia-
tum fuperiorum & inferiorum in ageudo fiquidcm fuperior non pcrfc<fl^ opcratur
circa aliquod obicc1:um nifi inferiores qux poffunc operari opcrcntur circa idcm.
,
t hxc eft
racio
quare diftra<flio poccntiarum animx circa diuerfa obie<â irapediunc
opcrationes carura.
Elt taracn aliqua pcrfedio
quara phantafma
tribuic incellc<îoni
pcr hoc
inicndic fpeciem intelligibilcm rcgulariter in .qualibet intelleclionc
quod
ficut dcclara-
tumeft Ub. i.dtfi. j. fed illa perfeclio haberi non poteft finc phancafmatc & ideo </?. 8.
quoad hoc concedendum cflec quod intelle<flio fcparata cffet minus pcrfe<fla quam intelUîo
coniun<fla nifi cfrct aliquod reforraans quod fufficcycc pro xquali perfe<flionc rc- ""'"'* f*'
*"
ftauranda. Ec cxhocpacecquoraodoncccfrariaeftconuerfioadphantalmata, non ^"^Vt,".
ficutad principiura incclligcndi, fed ficuc ad illud quo oportctpotcntiam inferiorcm
quivniuf
vci ad hoc quod fuperior habcac opcrationcm fuam & hoc proptcr ordinem potcntiarura in agcndo quas ad perfccle agendura oportctconcurrere in agcndo circa
idcm obic<flura.
Adquartura,cuiufcunquecociusforraanon cft natacfTc pcrfe, cius totiuspotcft ^^forma
cfrcaliquaopcratiopropria.quxnon potcftefrcforraxfux. Scdperoppofitum,cu- 'P'"'"'"'*^
ius forma fpccifica nata cft pcr feefre, illius cotius non poccft cffc aliqua opcracio
J*^^^'"**
pcrfccT:a,qux non poffic cffc formx vc opcrantis, quia operatio pcrfcdiflima non
potcft incflc, nifi infit fccundiim formam pcrfc<5hfrimam & non poccft cire fccun:
dum formam
poflibilcm per fe cfFc
nifi poflic
illi
pcr fc incflc quia illud crit pcr

:
immcdiatura rcccptiuum, & ita Ci pcr fc cft, pcr fe potcft rccipcrc.

Concedo ergo quod intelle<flio eft propria operatio totius horainis fcd fccundtim inteUeni^
formara pcrfcdiffimara in co tanquara fccundum propriam rationcm opcrandi ncc tjuomoAo
hoc folum fcd quia hxc formn cft fcparabilis fic incft fccundum cam quod po- /"'<'/"''' '*'
^****
tcft cffc cius & idco fic cft propria totius qudd poccft cffc partis. Ncgo crgo maio^
rcra in propofito. Ad probacioncm dc (//f , licec aliqui dicanc quod tffe cocius eft effc^
animx tamcn hoc improbacum cft fuprA^//?.4i. ^<e/?.i. Vndc conccdo quod tffe^
toiius non potcft ciTc ejfc animx ncc c conucrfo loqucndo dc t^t cotali , & prxcifo: D.T^. Ji/?.
&;44f.4.
4
fe
Lib.
164
V. Sententiarum.
non poteft ineffe nifi fccundum

fccundum eam, vtfccundum proximum receptiuum,
fcquitur quod operatio totiuspoteftcfle
jjjj^ poflitefleeius. quandoipfa perfe eft
q^^^^^^q illiusj vndc ncgo confcquentiam, fj^ huius non poteft eflêillius, crgonec
opcratio eius operatio iftius. Ad probationem operari pra:fupponit cjfe; vcrum eft,
fed non vt praEcifam rationem recipiendi.
^
Ad argumcnta principalia. Ad primum,illa audoritas 3.^^ /4/!><,debet intcl&hoc per fe & primo. Scd quoadvfum
iigi quoad acquifitionem intelleclionis
non eft intclligendum. Et ratio cft quia intelle<n:us poteft vti forma prius acquifita,
licet illa non habeantur quac prius neceflaria erant ad acquircndam illam formam:
non fic fenfus, loquendo de fenfu cxteriori poteft vti aliqua forma prius acquifita
^^jj^ j^qj^ g{^ confcruatiuus fpeciei prius receptje ad pofterms operandum. Aliter poffetdici,qu6d hxc propofiiio intelligitur pro ftatu ifto quiainielie^ftioncm iftam
nobis conuenientcm per experientiam non nouit Philofophus, nifi proftatu ifto,
Ejfe
touM 8ctamen operatio perfcdiffiina totius iftius,quia
non
poteft
tjfe
ptrtti,
animam
tene tamen
thu"
potefi
effepartis.
ey^darg.i.
&
non
poteft inefle
Sen/ia non
firuat Jpe-
""'
quia nuiiam aliam experiebatur.

tAdi.
cerrHptitur
amm-
^Ho
Ad fecundum intelledus corrumpitur id cft impeditur quantum ad opcrationcm &C fic quafi corruptus habetur,quodam interiori corrupto quiafineopera,
JntelleSiw
non
^[q^q phantafia:
poteft in opcrationem
fuam fed ex hoc non fequitur quod

:
fic
rupto.
^ corruptio, vclcorruptibiiis, nec quodiliud aiiud neccflario requiraturad a<fluni

^j
ri
j
r
J^
Jcii-^s : led tantummodo quod requjratur lecundam orduiem potcnuarum , qiu nunc
BxpUcatur.
inucnitur in
tenori. cor-
ty^d
naturahumana in operanJo circa idem obiedum.

, dico
quod intclleclus paffiuus non intelligitur ibi
Ad tertium
j.
IntelleEiui
intclleclus poflibi-
vocant cogitatiuam 6L verum eft quod

omnis fenfuiua corrumpitur,& ideo intellecTius pafliuus illo modo acceptus non ta^^^ intcileclus pafliuus, eo modo,quo dicimus inteiledum poffibilcm clfe pafliuum.
|,s
pajjiuui
fgj aiiqua virtusfenfitiua,
quam
aliqui
^rw/'
Explicatur.
applicarcntur ad fubicdtura capax cfFcdus ab
OMMENTAKiyS.
alterutro
&
&
xquali inclinatione fubiedti ,

applicationc, nihil proquia agercnt ad oppofita , qux
virtutc agcntiuin,
ij
obtecli
^ÔntmhocvidentHraliût, &c. Quatuor
ducetcnc
Vi_ôbic6kiones foluit faftas cotcaprxdiftas
fimul incffe non pofrunt
tjuaJrufUx.
conclufioncs. Prima obiedio eft,quia plurcs fpe-
ncqueunt limul mouece ad co-
^^
cies in intcllectu
Sftries tx fe
gnitioncs proportionatas:quia intclledus ncquit
mo-
habcrc fimul tot operationes ob fuam limitatiomoucbunt feoifim vna

nem inr^,& owr-r.Non
'
nort pcjfi
mre
tnteUe-
Eum ^fepra'^
r
magisqiiaalia,quianequeex partc lpecici,neqiic
.
\.
cx parte intelleftus datur ratio

difficultas
communis
tft
&
non
.jecies
non
fic
moucndi.Hxc
inteltedui conian-
feparato quia in coniunfto potcft eife

,
determinata mediante fcnfu cxtcino,& phantafia , qui potentia; non infunt anima; fep.iiat.x.
Refpondctur , velomnia efH* xqualia in vir<Sto
Keônfto.
impofnbile; quia nemintellcctus in via tortuis mouetur .ib vno obvirtmti

c^ P^
frevna priaUa icdto in phantafmatc , qiiam ab alio
manere.
quentius operatur circa vnum,quam tirCaaHud;
quod funponit
efTc-
vnJe
fpecies vnius intcndicur magis,
rius.
Daca
ifta
indifFcrentin
gumentum tam
/ius intclledtus
rctur
quim
quam
alce-
quam
ip-
illorum prins intcllige-
quia hxc
crt indiffercntia
po-
tcnticc pafliuic.qua: ncceirario rcducicur in aiflam

mitio om-
nxum
tjfet
tqualif
in-
telliclum non
monerent.
per aliud a
di fic in
cum
lc
quamuis aatem
intcllcdu impcditur cx hoc capitc, quia
neqtieatcxire in adlum ada-qtiatUm
tot adtus fimul
detcrminari per
inde
iic
ft.:ntc
F.xtMplum.
vittus intclligcu-
bus fpeciebus .Tqnaliter moucntibus,

iii
ob
fui
obic<5tii
omni
& nequear
& exigat
limitationem,
ad adtum dcterminatum;
umnibus xqualiter mouentibus,
vt
&
inclinacionc^rqQali iiitcUedusadfingnla,
non
fcquicur vllus ai5tas,qnia mocio illaiqnalis
cft,
& refpicit terminum,qui non efl in poteftatc
nempc intelligere fimul fingula.

Exemplum e(t , fi plura ageniia contratia
intcilcc^tus
&
xqualiter agerenr.
Aliud excmplum magis accommodatum, fi plu- ^/W.

raagcntia applicarentur vniformiter quoad virrcliqua eidem maierix primae , nihil
tutem ,
in ca producerct, quia matcria ex limitarionc fua
noneftcapaxnifivnius formac fubflatialis:fimul
agentia autem applicata primo agcrcnt ad diuer-
&
formas.qu^ fimul incirc non pofrunt,&

xquc afficaciter agerent, idcoquc femutuo im-
fas
pedirent in atu fecundo, Eodeni raodo in pco-
quia incellcdtus limicatus

,
capax cot inccilciSlionum, ad quas primo
pufito cuntingeiet
non
c(t
niouctur a fpcciebus ,ideo
fc
mutuo impcdiunc
fccundo , mod5 intcllciftus

inclinationis ad lingulas.
iii
a<5tu
Qiiod fi diuerla fic inclinatio

obieda
arqualis
fit
intclledlus, tunc
fcquccur adtus conformis inclinationi
quamuis
jippUcatio.
mouercnt. Ratio efl,quia
Si difftret *ji
cx vi talis inclinationis ab intrinfcco determina-
iiclniaiie tn-
alias
tur ad aCtu
a^qualitcr
v.g.fi intcllcdtus efl hibiruatus circa
1.1111
,.
nuUum
aliud
&
quani ii)tendic ar-
ex p.ntc fpccicrnm
Si
&
r,
"'."*'
lerrninatur
obie<5lu pcr habitu,inclinaturaa lilud obieCturn ptr pttiTem

pr5 aliis,quia licec dcmus fpecics.-equaliter fc ha-
bercicamen non eft arqualis difpofitio intelledtus

rcfpedlu omnium.ficut patet in cxemplo allato^fi
maccria fit difpofica ad vnam formam pra: aliis,
liccc
agcntia finc .rqualis virtutis
natum agere ad formam ad quam

,
fpofita matcria
Idem dico
fi
producct
&
inclinatur di-
praûalcbit
/'*"
fic
_ obieCcum,
L-_ii;
vnum
quam
ad
aliud, operabitur circa illud ,quia
quod
incii-
nntio habitus,.ifortiori facit ipfa n.ituraiis inclihatio intellcftus.

dit prafcis^ in
iis
Jnclinti$
:;liis.
inicllcdus cx natura potentif
magis inciinatus ad
Trthttur.
agcns
illud
Tota hic rcfponfio procefunt proxima caulW intel-
qux
lcdtionis, fedufisaliis caulis ,ex quibus incli-
nacetui
"'""''f
tior hnbttua,.
,,
DiftindioXLV.
Allt tsuft naretur intelle^bus
txittnftcd.
vt imperio voluntatis
Quxftiol.
ic
cauHs extrinfecis , qocmouere poiliint intelledhim ad adlum. V>>de ficut intelleûs feparatus eft fubiedbus voluntaci, ita etiam ex impetio eius poteft detcrminari nunc ad hunc , nunc
ad illum
obiedkum-Ratio autem prac,
aliis
dtttrminMti-
m* int*U*-
a^m &
diâ
refponiio Hftit in fola natura obiciî,
fie
& intcllcdlus
vt hic e(l mobilis
illud
mouens.
Agiturcciam decognitione abftraîua , non de

intuJtiua , quia intelleûs animx feparatz (icut
feipfum , ita & fpecies fuas intueri poted , vt in
fequenci quzftione dicetur.
Obiicit fccundo , IntellciSlus Hne phantafma-
16
Stetttuls ti-
te perfe^liot cfl
itHio
dependens
Ex ferfeaiut inttUtam
qu^m
intelleclus
perfedior
R'^n/U.
Prrftait p
fitiMM,^ neg*riMm iattl-
uam.
&
&
cum
paratus poteil intelligere
fifMr/ui.
coniundus
phautafmate , quia raagis conuenit

intcliedlu diuino ,
Angclico. Ergo fi fe"i
quam
illa
quam
eius incelleîo erit
habuit dependentcr i
phantafmate , &c.quod eft inconueniens.

Refpondet, aliquiddici petfcdtius policiu^,
aliquid ver6 perfedius negatiuc , Hc intelligere
/ine phantafmace cft perfeîus permifliuc , non
ponciuc , quod eft dicere, quod intelligere /ine
phantafmate Ht petfcdius f quantum ad modum intelligendiex patte caufz , nempe incellet{i% , quia fic intelligendo , magis conuenit
cum modo intelligendi Dci ,
Angelorufn ;
non tamen eft perfcftius quantiim ad fubftjntiam cfTeiûs , feu intclleiflionis quoad gradum
entitacis & operationis ; qiiod probat , quia
agcns potcns vti inftrumcnto , fi agit fine inftrumento.perfedlius agit tamen pof^bile eft aflioncm , fcu ipfum effeûm non cflc in fe perfcdliorem , v.g. Deus poteft producere efFcdlum
mediante caufa fecunda tanquam inftrumento
loquendo dc inftrumcnto latc fumpto , 8c eundem cfFcdium produecre poccft fine infttumento , idem eric cffed;us quoad fubftantiam & gra-
&
dum
Ttrftait cS
tingit in
m-
4 oferMndi
f H4 nen
eft
in ipfM operMtitMt,
fed diuerfus
modus producendi , quorum
&
altcr in fc
perfedior eft cx gcnercfuo ,

excludens dependentiam ad plura ita in propofico
incelledio finc phancafmate tanquam inftrutncnco pcrfefiior cft quoad modum intelligendi,
:
qui afTimiUtut inodointelligendi fubftancix

paiaca:
dlus
17
CMMf UMtU'
ralu ntnimpribtM
licct
non pctfedior
Hxc
tefponfio
reftc
foluit difficulcatem
&
confirmari
poteft a priori, quia caula naturalis
hon impe-
ad eundcm cfFcdlum vniformitcr agit quan-
tum adrubftantiam,& petfedioncm

fc(5lus
fed intelledlus
coniundus
ipflus ef-
agrnsad
in-
tellcdionem pcr fpeciem rcccptam a phaiitafmatc , non impeditur a phantafmate , fcd magis
vniftrmiter
Mgtrt fer em-
& modo cognofcendi obiedlum

,
per talem
& feclufo alio modo intelligendi.
Diccs intcllc(ftum fepatacumcx modo cflcnmagis pcrfedum , 5c expeditum ad co-
gnofccndum.
modum
reprefcutationis
OftrMtl* ct'
naiurMlit
Mnim*. en
imftditurftf
peditur eius operatio connatutalis in corpore. vuiontm Md

Przcere^ , operari etiam dcpendcnter ^ phancaf- corim.
maie, non impedit eius virtutem , fed magis promouet, vt didum eft, hoc enim non impedit
quin cognofcat modo connaturali motioni per
obicdlum inediante phantafmate , & fpecie recepta opeietur pcr modum intelledtus. Deinde,
in corpore gloriofb acque perfcdc opcrabitur ExtmplS dt
coniut.ae im
per talem fpcciem , vt coniundtus eft phantafcorftri gUmsti, quam operatur fepatatus : quia coniundlio
riift.
ad corpus gloriofum non minuit eius perfedlio-
nem in opcrando naturaIiter:ergoperinde idem

dicendum de eius coniundlione ad corpus mortale quantum eft przcisc cx hoc capite quia
;
vnio ad corpus mortalc cft raagis connatuialis

animac ab intrinfeco fpe^tatis caufis merc natura*
libus quia e(Femortale,& gloriofura funt diê:
renrizcorporis fecundum diuerfum ftatum,quo-
rum vnus eft ipfi natui alis
altct
ver6 fupetnatu-
E/fe mt>rtM.'*,
ralis,& ex gratia,& caufa cxtrinfeca fnpernatura- tf gteriofum

li
forma autem naturalis in fjje, Sc operatione nen viriMt
tinnMiuTMtl
magis rcfpicit fubiedum fecundum naturalcm modi igfdi.
modum , & ab intrinfeco conuenientem , qu^m
fecundum modum fupcrnacurakm ergo quoad
i
modum
naturalem operandi non impcditur ii

fubiedlo connaturali , Sc confequenter modus
operandi dependenter ^ fpecie,recepra perphan, non variatur in anima , neque impediExcmplum eft de Chrifto , eiufque intelle-
tafmata
tur.
]cta
ExemflS d*
vt operabatur in corpore mortali dcpen- Chrifto <y
denter ^ phantafmate per cognitionem experi-
mentalem receptam
i fenfu
quc eiufdcm
tim
initUt-
per-
&
jn ftatu fepatationis
fcdlionis fuit in eo ftatu ,
anima> i corpore in Pa{Iione,& ttiduo mortis,in
quonon creuit in illa ptxtetita cognirione, ficuc
quando
recepit dependentcr i. fenfu.

quisoppofitum hnius tucri voluerit,
19
non tepugno , quia Doiflor foluit argumcncuni Ttneri fittfi
quancum ad vim confcqucncis , quam nnegat fe- mHm vim.
qui ex antecedcnte per caufam iiitrinfecam ,
crcuit
fi
&
ex
quibus poteft crefcrre. Ad cuius dcclataiionem Sfreitm ejf*
fuppono fpeciem ipfam in fe efle fimilitudincm fmititudinl
ex vi folius opcratiouis
formalem obiedli
communis
Philofbpho
text.yS.
&
vctorum
fimili,nifi
fcclufis liiscaufis
quoad rcprzfentationciu, vt
Philofophorum, quid-
oki,ai.
tenet fchola
quid dixcrint pauci
I.
vt Suarez
Met.
de Attti- HtgMt SmM-
lit. i.
tlifp. (>.ftf}.
9.
&
Cuius oppoficumcolligicur cx
CMp.^.
de-Anim* ceip. a text.16.
&
Ex communi
fimile non cognofci i
afletentium
fiat fimile, (^ ). de AnimMCMp .^.text.Z.
Met.cap.
j.
4. text. ij.
& }^cdtp.^.text.iZ. CMp.j.text.Ô. cap text.^y.

& i^. Idcm docet in Uhra de mtmeriM (^ re~
rex,.
jfffirmAtimM
cemmiuiM.
Philofiaph.
minifenttM cap.
nera
Contra. Intellebus animac feparatx quoad

InfHgnMtnr, modum cognofcendi pcr fpccicm receptam i
tx intmutMphantafmatc, & proutad illam limicacur virtus
tionovirtntit
todem mtdt potenti.T , non acquirit virtutem peifcdîotcm,
fpccics variat
formam
ficut efTc
8.
di elVc
neque
ergo per vnionem ad corpus non im-
difp.iofeEl. II.
fpcciem ad cognitioncm abfttadiuam

obiedti , vniforraiter applicati per fpccicm , vniformitcr agit , quoad fubftantiam effeftus , ficut
rpeciem
ft bhtniu.
corporis
talem
rali
iS
connaturalis ipfa coniundtio
butit negMtiuu ceip.ii..&iH
4*m Ateitm, 8i ipfa fpccies fiftendo in prxcifo luminc naru-
OUtBio.
promouetur in fua a^tione , & operacionc crgo

idem incellelus vt natus eft agcrc prscisc per
:
Jntttltatm
fifMrMtn, (jr
toniiinSum
, niG
quatenus virtus intellcAus vt coniundi , efret ligata , vel impedita , ne pofTct in totum efFc&utn
in quem poteft feparata fed neque hoc etiam
dici poteft , quia intellc^lus vt coniundtus , non
impeditur in fua operatione quoad hunc modum
cognofcendi per talem fpeciem , quia eft ipfi
Quod
Sc operationis.
quancum ad vim confcquentiz
vnidica
formitmr
ît.
fe-
in fubftantia cfFe-
165
etgo petfedlio operationis nequir crefcere
1.
vbi fpcciera appellat imagi-
(imilitudinem
imitationem
fimula-
chtum , pidluram Scire , inquir , opcrttt MffefHnem tjudneLim ijiu piSbtrd fimilis hdlfeMttr per /in:
fttm in Atumti
te inuri
m/ certi in parte corporis eam hMken-
cuitu hnhitum
memtriAm
effe
dicimm, &c.
Idem docuic Democrirus apud eundem ia
>/y
libro fofii.
4e
pJ^V*.
Lib.
i66
dc diuinatione pcr fomnium

JimHlacru
Plato,
IV. Sententiarum.
Somnia
cap.vnic.
& defiuxlhw cccepta referens
& Auicenna & D. Thomas
i.
coniun(fto
part. ^.84.
di
& 6.
art. 4.
git
&
dcm
ordine nequit perfeftc operari, nifi inferiores in eodem ordine circa idem opercntur. Vnde
omnia fecum introrfitm in regionem incorpoream

anima inferre , imagines eerum cum vo-
oricur diftradtio potentiarum circadiuerfaobic-
deGen, ad lit. cap.z^.

Certum efl ejfe îritualem quandam naturam in no-
Addit prartcrci quod phamafma remote tribuataliquam pcrfedionem intelledioni , quatenus inccndit fpccicm , ex qua cius intentionc
teji
ipfa corpora
luerit
bis
recipit
&c,
cum
eitis
riaque reconditur
cogitamui
pue cum
vt ex
ritualis ajpeElw
fimilitudo
eis
abfentia corpora
Idcm
Sc 27.
tcnct
non habec
iam erunt in
&cc. Item
,
cxplicans quid
jpiritu
&
mans , inquit,
ij, cap. iz.
vcrbum ,
Anfelmus in
reâuranda
fit
& quomodo cx memoi ia gignitur.
Sententiaco- tjUAfi.j.
munu.
vbi
omnes
jjj^j Jqj.q j.jtjjQ
eius difcipuli
i^.&ini.
^part. tjuaft.
2. art.^,
quam
v. g. in fpeculo
dtionis
tam
tia
nam quo magis
eft
fpecics
non requiratur ad omncm
fcntatio in fpecie
in-
telle61:ionem,fed fufficiac rcprsientatio virtualis,

v.g. obiedli fecundarij
vcl cius
quod
virtualicer
includitur in fuo primarioobied:o,faltcm requi-
obicdlum primarium.
ritur relpedtiiic ad
Suppofita hac dodrina
2.0
Sequhur
in-
ftitutum.
qux
in fcqucntibus
intcUigenda facit
anima feparata
communi , quod ad
ea
quarftionibus tradiantur,
ad piopoficum rccurrendo
&: intellectus eius
poteft fpe-
in fcipfa intueri , quam pro hoc ftatu cognofcat tantum a pofteriori , &: ex operationc ,
"*'"" W""
nuara experitur circa obiedum abfens, intucnaiuintttnsit ^^ autem Ipcciem , & etiam habitum ad obicSium inclinans , poceft mediante fpecie habere
ebieclum.
perfeiSiorem cognitioncra , tanquam ratione
Intellelim
ciem
feprtui in-
nbie'iepi-j
S/7''"''
^
conftitutain
debet fuppleri omnis eius dependcn-
pcrfedc in adum.
Refpondcri potcft aliter
vt
virtus anima: pct
Obiicit tertio, fpecies
non fufficitad incoiundo pto hoc ftatu

illa
tellcilioncmin intcllcftu
fincconuerfione ad phantafmata
-^'">'"f?9.
fufficit in
vt patct ^.de
& etiam experientia
fcparaco aphantafmatc.
crgo non
TntelUlim
& intcnfius.ciim non diftrahatur/'?r./M
ex operatione aliarum potentiarum, quibus crat ^''^^,^**

intelledus coniunftus in hoc ftatn : nam pcrfepoteft prouenirc ab altcrutra Huiui
dio opcrationis
ratio.
caufa pcrfc(5lius& intenfms opcrante; animaau-
tem coniundla quo intcnfius opcratur fecundura

vnam potentiam, c6 minus intensc operatur fe-
cundum
aliam
dijperfa
vndc oritur remiflio operationis
gulis potcntiis
quia virtui vnita fortior eft feip/k
quando
in fin-
circa diucrfa opcrantur
&
quamuis ctiam concurrunt circa idcm obietam quzlibct in fuo ordine, quo vchcmentiiis
vna prê aliis opcratur,e6 rcmiffiorcftin ali.s
opcratio
idcoque imaginatio vehemens diftrahit incelleftum , & voluntatem circa idcm ,
& appecitus vehemens criam delibcrationcm iudicij. Idem patct in extafibus,quando contingunt per ab(lra<!lionem a fcnfu , & imaginatione his fuppofitis intellcctum vehementius opcrari , & perfeftiiis , quia virtus anims ad operationem tota colligitur. In anima crgo feparata,
,
ciim
non
fit
operatio aliarum potcntiarum, nifi
folius intellcdus
&
voluntatis,fequitur intenfio
operatio propriaillius
diftfahicur
ii
illud reftaurans efTc
qua: in eo ftatu pcrfcdtius
praterea minus
operacionem aliarum potentiarum fenfitiuarum,

quibus in eo ftatu carer.
cih *t
fit
conatus,pcrfe(3;ior applicatio virium animac
&
Tntia
anima
cognofcendi cognita
quam fuerit intellcclio
c^jiefti in via. Dcinde , quia ipfe intellcdlus fepaiatus magis eft expedicus ad cognitionem ,
quam vt fuitconiunftus in hoc ftatu. Vndecunque proucniat hoc,fiue ex peccato, fiue aliundc,
potcrit etiam perfcdlius operari circa obiedum,
ad quod pcrfedliiis ctiam mouct fpecies vifa j
,
il
in via
opcrari potcft,
in-
polTct
etiam perfe-
afllmilatur
fortiori ciim
ex parte potcntia:
c6 magis accedic ad eius imitationem,

participationem. Quamuis aurem talis repra:-
obietlo
&
quia hoc
riaiibus.
ftatuunt fpecies infufas na-
alij
Angelo,& anima:feparatae, quas
adtu ptimo per fpeciem intelligibilem acquifi-
oculus attingcrc finc reprxfentationc obiediua

formali in fpccic ergo idcm a paritatc contingit
in fpecie intelligibili
etiam
negarit dcfumi poife abipfis rebus, ialtcmmate-
& re-
vidctur
obiedum , quod non
formaliter
^^^^
turaliter deberi
reflcxionc anguli
fufflet
perfcdus intelligendi.qui concurfus cx
ftatu, ficut
j.
Thomiftz. Curfus Conimbriccnfis i.de

a Jnterpretat. cap. 1 ejudft. 2. art. j prima fedlione
merito eam vocat communem Philofophorum,
& Theologorum , quae probari poteft argumcnto defumpto ex fpecic vifibili , in qua videtur in
.
autem hoc reformans Vtut
vniuerfali prouidentia eft debitus animae in tali
liqui
Vrthatit
fit
''*/'.""''"'"'
cft ftatus
D. Tho-
&:
tis
Hanc
diînEi.
Quid
exprimit;dici poteft concurfusDei fupplenttnimt fepn

r
dcfectum natars in ftatu animae leparata:,qui
jrn
cap. j i. Citm Cogito , inquit , notum

mihihorninem abfentem , formatur acies cogitationis meA in talem imaginem eitu : (jualern illam per
tcnet Doibor ejuodliheto
tjuod fufftceret pro ACjuali perfeîone
8cc.
non
Monologio
vifum oculorurn in memoriam attraxi,&cc.
fpecies animae feparatacneque proin-
de intclledio pcr ipfam cx hoc capite eiret sque

perfedtaac intellcdiojquae mediate incenditur
dido modo ad phantafma ; niftejfet aliejuod refor-
iam
formatUr quidam fpi-
antecjuam ea cogitarnni
Hanc perfcftioncm
oritut perfeftio operationis.
tjUit
&
tangimw ,
in Jpiritu memo-
corpHi alicjuod fenfit corporis
continuo formatur
tiota
ta in fuis operationibus.
lib. ii.
zhi corporalium rerum formanturftmilitudines
fiue
Jimilt,
quod imaginatio phantafiatur , prouenit cx

coniundione porentiarum quia fuperior in eo-
Auguftinus 8. de Trinitat. cap. 6.

Finxiin animo imaînemyilexandri,atqeimuem
ûa/i piiiuram eim ,
in ipfam , id eft , imaginem ,
&c. lib. 10. de Trinitat. capj. Giuoniam nonpo-
Auguft.
Refpondet phantafmano requiri in intclleftu Reênfto.

tanquam principium aftus intelligen- coniunBt
quando ergo intellcaus coniundus intclli- P'^''"''""-
&c. Iccm
&
intenfio in ipfa operationc cx tali applicatione
qu^
fupplet illam perfedlionem
quae nata cllct
haberi rcmote a phantafmatc.

Obiicit quart6
Opcratio propria totins non
poteft cfTe operatio partis propria:fed intellccftio

cft
ab
propria operatio
^.X
obieffit
hominis i.Ethic.c^. 0^013. cft qurta.

fpccici,inquantijm diffcrt op*rtto
tius
ergo operatio fcquitur tjfe,&c effe to- "^^"'^ !.

ita opcratio to- ,^_
eft aliud efle ab ejfe partium
hominis cft ita ptopria cius , vt non pofSt
elfe
proptia partis fcpararae a toto.
aliis:ficut
tius
Rcfpondct
non
eft
quando forma conftitnens totum
nata habere
ejfe
pci fc extra totu, vcru elfe
antccedens:qu2 refponfio
fic
intcUigitur,
ncmpe
opcrationcro
Kefptvf.}.
DiftinaioXLV.
Optrath tn#/
tti per
ftrmm,
Qu^ftioII.
operationera illara elTe propiiam totius in eo

renfu.quatcnus non puflit conuenire formx eius
aut etiam ab alia tomparte.
Exemplum
in venerabili Sacramento
in
extca totum, ficut
racaperinde difgregat vifum Hcut quandofuit

inhzrens fubilantix panis. Quandocunque ergo
non conuenit
illi
elfe extra
totumrtamen licct fit totius per vltimam denuminationem ptopriaj ipfi ineft per formam conftitutiuam, tanquam pcr principium 9tf agcndi,
^ recipiendi , non loquendo dc opcratione ftri^c & vitali, fed de omni adione immanente, vcl
tranfcunte &: fic calcfacit ignis pcc calorcm ,
formam
tcm
per
talis
ducendi
ducendi
mt..
cipium elicitiuum ,
rcccptiuum eft ipfura
totum.
^
In propofito ,forma propria hominis ficuti
^^"ûconttaria manet ctiam cxtra totum , & fic
ctiam potcft habeic operationcm propriam,
pcrfcdiflimam,qux ali*is non compctit toti, nifi
nicdiante torma tanquam prmcipio rccipicndi.ic
cUcitiuo. Hic autem opcratio anirai rationalis
abftrahcns a matcria , & non dependens ^ toto
animam
vt eft fola ratio rccipiendi,
aurem
fola ratio rccipiendi
t'""*m.
ei, nifi
& pro& pro-
fi
neceirario ipfi compeiit talisopctatio,
yfd 4rumenta priHcipalia,
'
Adptimum&
Scc.
U^m pafflutu corrHmpimr,Scc.ExpliaitioDo&oris
cftcommunis intcrprctum, nempcfumi
fr/-
ê
jj ^gMn.im.
'^dtenium.
i^telleam
leilHm pro cogitatiua.aut rcminifcitiua fenhtiua, r^îtur prt

qux poft mortcm corrumpitur. De qua corru- ce^ltAtiH.
ptionc agit Philofophus
loco citato.
i*3 * S^j-f**- t*i
iE S
anirox, ta-
coniicnit
fecundum patct cx litcra , & cx diftis. Ad tertium quod cft cx tertio de Anima tcxt. 20. Intel-
*3i*J-i*3t- 1*3- b*i -KHiî-i^^
QJ/
fit tjfe
non
vt eft feparata.
&
i*3-i*J- f^-
hominis non
operatio perfcftiflima
mur dc
&
r,t-
totius, vt
ejfe
mcn
fubllantialcm. Si vcro loqua-
&
lnttlltfte*&
huiuseft
quo albedo fepa-
&
opcratione vitali ftri^tc fumpta , aliqua

conucnit toti prim6,v.g. organo, vt conllituitur pcr animani ,
corpus , cuius prin-
frtfri
forroa eft principium jho totale receptiuum ,

elicitiuumadionis proprixtotius, fiucnatutalitcr, aut diuinitus pcr miraculum ponitur fcparata, habcbit candem operationcm. Quamms au- Conuenitmi
ignit pct
167
H i*i *3^ 4*
II.
IJtrum anima ftfarata pofit acqmrere cognitionem
alicuipts
prtus ignott ?
Men(.
ipart^ûttfl.i6.m.\
art.i.^Msft.
Richacd.
D.Thom.
art.6. quaft,
D.Bonau. z.ad:^.
Conimbric. tra^.de Anima
i.patt.ûtfl.Z^.art.i.ai ^.(^ûAft.j^.art.i.
i .
\Iayron.
qtttft.^.
Capreol.
tjHxft.i.
fepar.difp.^.art.y
EcVND6
Vtrutn aniraa feparata poflit acquirerc cognitioncm

? Qiiod non, quia tunc intclleclus fruftra vnirctur
corpori. Probatio confequcntiae non vnitur propter perfedioncmcorporis ,quiaforraanonen:proptermateriam,fed e conucrfo.i.PAy/r.ergo vniturpropccr perfcctioncm fui acquireodam , vt fcilicet pcr vfum fenfuum in corporc acquacro
alicuius prius ignoti
tArg.\.
quirat fcientiara
fcd iftud cflet fruftra
fi
fcparata fine vfu
fenfuum poflct cam
Pr*eterea,tranfitus
rcs cxtra eft
quod
li-''^^
'''"
'
^''""*
^ '
acquircre.
tet
Tc.rf.14.'
abextremo
omnino
tranfeat pcr
do immatcrialitcr
in
extrcmum
non potcftefle
nifi
pcr
medium:
matcrialitcr, in intcileclu omninoimmaterialiter: ergoopor-
medium
in
quo
fit
aliquo
modo matcrialiter
&
aliquo
mo-
quiafecundum condiiiones
indiuiduales:8c immatcrialiicr: quia fecundumPhilofophum z.de Anima, J^/i/am(/?
receptiuits J^ccierHm ,fine materta j materia, inquam tali qualcm rcquirit forma realiier
:
yfr^.i.
fic
autcm
eft in fcnfu matcrialitcr,
Text.in.
cxiftens extra.
Prxtcrea
fi
poflet acquirerc cognitioncm vnius ignoti
& ita diftantia localis quantacunque

tureflecontraAuguft. in Iib.de
paratit
non nouerunt ea
eas venientibns
Ûte
/j/c
Cacl.
pari rationc
& cuiuflibet,
aguntur yniji eif exprimantur ab Angelis^ vel ab animabus ad
eft finc
propria cpcrationc fpccifica,
& accipiturcx z.
& Mun. & a Damafceno cap. 64. anima autcm humana
&
&
potcrit tunc acquirere.
T^tio ad
eft perfciftifllma for- pppoflibilem , cft inte///gcre, fecun- Ttxt.c.xj.
eius propria operatio fccimdum intellcdum

diim agentem abiirahere & fccundum voluntatem, v^r: crgo nullus moduscflcndi
potcft conuenire anima: lecundum naturam fuam , in quo non poflit in iftas opcraiiones. Secundum autcm natnram fuam, talis cft quod poteft habcrc cjfe fcparatum
hoc cft ex perfcclione natura: fusc. ( Vndc hoc non conucnit aliis formis
imperfeclis) ergo in ilJo ejfe potcft in illas opcrationes: fed poflibilc cft cam non
acquifluiire prius fpecics obiedorum ficut patct dc anima paruuH dcfundi crgo
ma,
t/frg. j.
(jua iUa hic nouerunt.
Oppofitum, natura non

de
non impcdirct cius cognitioncm quod vidcCurapro mortuis agcnda, vbi vultquod, animd fe,
COMMEN
Lib.lV. Sententiarum-
i68
do adducit fententiam aliorum cum fuis fundamcntis. Teitio impugnat eandem fententiam. Quarto foluit fundamcnta eius. Quinto
refpondct ad qua:ftioncm. Sexto ad argumcnta
rO M M E N TA R l y S,
Ecundo û<tro,8cc. In hac quafftione priSecundillctit pio vtiaquc partc
D. Thom. fS Henrici
Stntentta.
nem '-uUim ignoti j
^
D.Th.in
A,.d.$o.q.i.
fidei-fenr.
^HoMib.io.
11.&
13.
ihi ejjicaciter
clare-,
'-
M.
animam feparatam non
ijr
'TiO'
ptincipalia.
C H O L
Orde
De qua aSlum
fuseque explicatur.
pojje acquirere cognitio
ejl
t Jijl. yquafl.io .^ II.
refutata ef.
TJIc
tenetur negatiua, proptcr rationcrnfcciindam in virtiite. Arguiturcnim,

oportet cfle ciuandam conuenicntiam inter recipicns 8c receptum fpeJLquod
i
cies autcm In fenfibus exiftcntcshabentconucnientiam cum incellcdu, inquantum
func fine matcria, & cum rcbus maccriahbus inquantum funtcumcondicionibus
^
tnateriahbus
a fcnfu
h"s
S>c
ideo conucnicntcr fenfivs recipit a rcbus materialibus
non autcm
conuenicntia
&C
& inteliedus
immcdiate a rcbus matcriahbus quia non c(l ibi taideo ad hoc quod poll feparationem a corpore intclligat non
intcilccûs
rcquirunturahqux formse,
rcbus acccptx, vcl tunc, vel prius.

Qu,omodo crgo intclliget ? Rcfpondeo, per influentiam a fubftantiis fuperioribus, Dco videhcet,vel Angchs,&: hoc loqucndo dc naturali influecia,& nacurah cognitione eius
tchecluales,
quod
Profo/it.i. tatis, //^.^^f'?/?J.&
fic Intcliedus noftcr cft mcdius inccr fubftantias invndc dicituranimacflecreiata in horizontc acterni-
oftcnditur
& rcs corporalcs
hocide6,quiapcrintclle<ftum attingic ad fubftantias incclledua'
inquantum vcro eft aclus corporis, atcingic rcs corporalcs) omnc autcm medium
quanto magis appropinquat vni cxtremo tanco magis recedit ab alio & e contra
fed anima rationalis, qux mediat intcr fubftantias intclligibiles, &: rcs corporales
(vt dicftum cft) dum fcparatur quodammodoreceditarebus corporahbus:igicur
lcsi
tunc acccdit ad influxum fubftanciarum intclligibilium.

Vnde cura anima noftra in ftacu vias maximc ad corpus acccdat, vcpocc eius aclns
cxiftens non habet refpcclum ad res inccllciftualcs & idco ncn rccipic influcntiam
a fupcrioribus fubftantiis,vt cognofcac fed cognofcit pcr fpccics a fenfibus acccpcas;
&idc6 ctiam in hac vita.quanto anima magisabftrahitur a corpore, tanto magis
A fubftantiis fpiritualibus influxum cognitionis recipit. Et inde cft quodquxdam
,
occulta cognolcit in dormicndo, &: in exceiru mcntis.

Vndc quando actu critacorpore fcparata,critparati{nmaad recipiendum influentiam ab Intelligcntiis fupcrioribus (cilicct Deo bc Angelis 6c fic pcr huiufmodi in,
&
Com
flucntiam habcbic cognicioncm maiorcm, vel minorem, fccundum mocium capacitatis fuar. Et fic Commcntator loquitur 3./ y^/w<j ,quia ponic intcUctftum poITibilcm clTc fubftantiam feparatam quamuis in hoc crrctj tamcn qnancum ad hoc rcifte
:
inclt^
dicit,qu6dcxhoc,qu6d ponitur fubftamiafeparata, habct rcfpcclum ad fubftantias intclledualcs (uperiorcs cas vt intclligat,(ed fecundum alium refpe(ftum,quo
comparatur ad intcllciftum noftrum recipicndo fpccics a phantafmatibus non con,
luncitur (ubftantiis altiorihus.

.
StnttntU
D. Thom*.
.,
Ic tcnetHrnffatiHai8ic.
^_^
M M E N TA l\l V
f
i
-.
D.Thomasin
i*^.
,non vcio per fpe, vnde

ncgat iniellcdtum agentcm jn Angclo , eodem
'^'^'^"^'^'"^"^^""^'*' Adfecundumdicit
fpecies congciiiras
cics teccptas i rcbus falrem matcrialibus
Ktpt
ni.
^Tfc/^t"*
kt"t
'*(p/ch'i
rthui.
f
^
""'^"^ fcparatam intclligcrepcr fpccies infufas
Dco,&
aiticulo tcrtio
idcm docet. Etarticulo
primo ad icrtiuni,qucm prxfacis in locis fequuntur plcriquc eius Comnjcntatores , & Ferrariends Ub.i.comra Genrtj-ea^^. Capreolus in
f itbu
&
2.
Priorem dTffietiUatcm de fpemo<io cognofccudi intcllettiÂnge-
</.3.^<c/?.i.& alij.
trad.nuit
Dodor in
i,d.}.^MdJ}.ii. ac
proinde
locum remitto. Hic

autem folum agcmus de to quod in titulo propo-
LJi(fu*Jh^.^.a7t.^.<}tuj}.i^.art.i.& ^kdfi.^j.
art. i. docct Ang;!um cognofcere alias rcsa fcipfo pcr
||j-j
^mc
S.
difticultatem in ilfum
nicur.Fundamcntumhuiusfententii prarcipuurt) rWrfwM^*

cil dcclaratumil Doitore in litcra, fillit cnim frtmijf* fea"""*'
brcuiici in hoe , quod intclledus humanus fit
in mcdia proportione ad Angelieum , & ad cognitioncm fcnlitiuam ,& ex hac conuenientia W"/'' p>'
cum vtraque cognitiua, tam in modocirendi , ^" /^"^'j^;
f
guiminoperatione participatemodum cogno- ' .w'"^fccndi vtriufque nam vt eftforma corporis ipfi gi,iuafHftvnita ,& dependcns icorporc prout dcpcndcn- rionmiy ir>:
tia faluatut in
, fcquitut modum opeaccipicndo fpcciem i rebus in

qux mediat inter incclledum ,
randi fcnfitiua:
propofito
,
&
phantafmatc ,
fcnfum extcrnum, qui recipit fpecies ab ipfis rebus vc ver6 feparatur k curporc , flcut 'habet
:
rooduna
f"*'^*'"-
'
QusmoII.
DiftinaioXLV.
-nodura cfTcndi reparatum ^ materia
fic
ira
&
C H O L
l{efutat prjediSIam fententiam.
anima feparatafne
cejfitate s ergo
Secundoy aliquando
intelligere.
proportionatam. Tertio
obieli
V M.
Vrtmo , quia
ejfet 'îlior
non
fluralitas
influentia fpeciali
a Deo
ponenda fine ne-
efl
<z>elab
^.part.quxfl.^
feruat Jpecies htc acquifltas
^Ôntra
yart
Angelu
potefl
lapidey quia hic potefl in operationem flbi

s
ergo non accipit alias eiufdem
quia ejfnt eiufUem ff>eciet plura accidentta in eodem fubieô
D.Thom.
^
169
etiam fcquitur modum operandi, Sc cognofccndi illius extremi ,ad quod accedit ; agitur
autcm hic de cognitione naturali animx feparati , non autcm de fupernaturali.
etiam
:ccipic cognitioncm eo modo , quo Angelus,
jicr influxum Dei , aut Angelorum ,
prour fe^ undum fj/i rccedit ab vno cxtrcmo ad alcerum,
,
quod
efl
contra
iftampofitioncm, ctfinoneflccalia ratio,nincx
iftis
duobus
princi-
quod plura non funt poncnda fine ncceflitatc , &

accipiiur a Philofopho i.Phyfic & fccundum qu6d m nulla naiura ponendum cft
quod derogat eius dignitati.nifl fit cuidcns cx ahquo conucnicnti tah naturx, quod
V^piis qnorum primum
cft
potcft accipi a Philofopho
quod meliiis
melius
efl fibi
pluralitas
natura
habet
finc talibus datis infufis a
Deum
curfus ad
in fe
Dco
vcl Angclos
'^"
8.
quia fpccies talcs influxx a

furticicnter
illa
Text.^Q.
de Gcntraiionc, fcmper inquimns naturam dfflctcrare

^hP-^^vniuerfo , ita in qualibet parte magis pontndum eft idquod Tll''^?'^
z.
(^ ficut in toto
non euidenter ajipareat fibi
fi
efl:
Dco
vnde
vcl Angelis
poflit attingerc
& fine
propter hoc
qudd non
neccflitatc
quia
ad perfcckioncm propriam
Vndc hoc non
vel Angclis.
,
Nunc autcm hic ponitur "/ r
non conuenire.
illiid
videtur
quidam
nifi
capitur pcrfcdio
illius
rc-
na-
tura: in fc.
Hatc ctiam opinio
vilificat
naturam animae
intcllcdiua:
ficut
cnim
fimplicitcr Natura
efi
*
concurrcntibus, non potcft in illam opcrationcm fibi conucnicnDcus, vcl Angcli dent fibi tales fpecics: iapis autem cx intrinfccis fibi , fine
iufluxu tali mcndicato, potcft in operationcm fibi proportionatam, quia defccnderc in ccntrum,
ibi quicfcerc: crgo magis vihficatur anima fccundum proportioncm ad fuam nobilitatcm cx illa pofitionc quam natura lapidis.
'
Prxterca, fic opinans tcnct ahbi , quod duo accidcntia ciufdcm fpccici non
6
poflunt fimulcfle illaautcm fpccics lapidis vt obicAi, influxa,cftciufdcm fpecici S.Thom.^.
cum fpecie intclligibili acquifita ab anima hic in corporc crgo vcl illa influxa non /'**''' i- ii'
obie<fkis extrinfccis
tcm,
nifi
&
non mancrc:
fcd fccundum cft fal- "^**^'

fum, quia ciam proprium fubicdum fpccici illius fit incorruptibilc & ipfa fpccics
cx fe poflit incorruptibilitcr manerc j fcquitur qu6d ipfa mancbit ergo non dabitur
potcrit efle,vel oportct iftam hic acquifitam
ipfi
Dco aliqua
lapidcm
fpccies lapidis:
& per confcqucns
vcl
nunquam
vcl poterit intelligcrc pcr fpcciem priorcm
potcrit intclligcrc
acccptam a rcbus
quod
ncgant.
non
fpcciem prius habcnti non vidctur rationabilc qu6d illa fpccic

non habenti carcat ifta anima Sc faltcm hoc habctur
contra opinioncm quod aliqua intcllc^ftio crit lunc pcr fpccicm prius a rc acccptam. Si dicas fpecicm infufam,
acquifitam difFcrrc fpccic, ficut virtutcm, acquifitam
infufam quar, fimul funt 5 iftud cft axioma, dc quo/ff i.lib. difl.^6. qu^ft.i./iediji.xt.
fcd efto quod conccdatur cis dc virtutibus non fcquitur propofitum hic quia vir- 13.
tus infufa habcbic aliam rcgulam propriam quam acquifica,
cx alictatc rcgulac po- 'îrfa in~
tcrit poni alia virtus fpecic quia virtus in rationc cflcntiali virtutis
dcpcndct a rc^*-^^ ^'
gulacuiconformatur: haicautcm non potcrit fingi difFcrcntia fpccifica fpecici
Si dicas
perfccla
dari
qualis datur altcri
&
&
&
hifx,
&
cfFccliui
quod
prius acquifitx
,
vcl
modi
quia non cft hacc differentia
cfficicndi
innuit Auguftinus 3.^^
Stoti Optr.
Tom.
^^-jfff^'
tantummodo principij
talis autcm non diftinguit cffcdus fpccic fccundum
nifi
7'r///.f4i^.io.
COMMEX
170
QOMMENTAKIFS.
Rcfpondent ergo alij,ill^ fpecies efFe connarny

ralesanima: feparatac exDci prouidctia naturali, Allorumttfqua fupplet dcfeftum naturx cum crgo anima p">fio^P""'
fcparata nequcat abftrahere fpecies i rebus quia
:
fyOntra
prjmo quia ponitur

,
Impugnat
&c.
V/pia^miflai'" êntcntiam ab
ImpugnMtur
ftntetia prt-
iilam po/itionem
inconucnienti.
fupcrfliiitas finc nccellita-
'"'^*'
quia anima fcparata pcr principia fua intrinfcca ca:tcris concurrentibus poicft attingere
TeUmd fu- fuam pcrfcdionem naturalem ergo fruftra fuperfluiiM.
peradditur influxus caufa: extrinfecae non ncceflarius. Hxc ratio deducitur infri,&: in partc
ticulari
Ad
jHtfHonem
Crttituritr-
fcns probacur in generc
timaluvin-
^^^
&c.
Quoad
prac-
creatura rationalis
pcrfediflimum gradum effendi

ira etiam perfcaiffimum finem
aifLsfine '"^" reliquas,
ntnurdtm. naturalcm , ad quem inclinatur inclinatione potenria: tam adiua: , quam pafliua; , mediantc
operatione crgo ctiam habec mcdia in ipfa navindicat
caufa: fupcrioris
non habct
ra,& proxims
illud in fua poteftatc libe-
vfum,
requifita ad
ficut
nequc
ipfam caufam habet in fua poceftatc: fed tales

funt fpecics influxxa Deo ergoillac non funt
:
in potcftatccreatura: rationalis
ratas
vt animjc (epa-
quin fufpcndi pofllnc , crgo ctiam ncquc

ad quem inclinatur poteft cfle perfedc
&
finis,
Diccs
fpccies fluere ab intclleau ficut
illas
C*. potcntia: ab effcntia animx. H.i:c refponfio cft
Capreoli loco citato ad fecundum argumentum

Jmpugnatie. Autcoli
ab omnibus communitcr reiicicur,
prtoli.
qujj
&
f^f.Qi
ncquc anima
'"^'"'^' "''^ qiiajcunquc
eft
cminentcr.aut vir-
ab ipfa intclligibilia,
fic
etiam neque poteft fola clfc radix fpccictum, per

quas rcs alia: cognofcantur ; vd cur ctiam ipfi
in corporc idcm non conucniat quia fpecies iliac fi flucrcnt a folo iniellcftu , non repugnarct
eas incfle eidem , ctiam in corporc , ficuc non
:
repugnat cas i Deo communicari animx in corpore , atquc confetuari nam cadcm ratio for:
malis compofitionis
tur in fpecie
fiue
auc rcpugnantiae inucni-
Deo , fiue etiam

cnim non variant eius
producatur
"i
;"//"^ VI fluit
ab intclleftu. Patet confcqucntia, quia

anima vnita corpori gloriolo crunt tales Ipc-
cies
ma
vndccunque caufcntur,
& fuerum in
ani-
qnidquid ergo fit dc vfu talium

fpccicrum quoad cognitioncm proportionatam ,
an impcdiatur per modum cognofcendi intclleftus viatoris
non repugnat faicem cas inefle
quoad habitum : ficut fpecics rcccpcs a fcnfibus mancnt in dormicnte , & amente, quamuis
Chrifti
tpniisani- vfus
fifttratt
-,^
; riprtsetasn
carum non habeatur, Deinde
fpccies illx,
quibus coenofcit anim^ {eparaiapcrfccfliorcssut

in repraclentaiione,& pcrfcdtnrsHtnitanturobie^
'
^
.^
tr
ttum.quam Ipccics acquifita:,crgo >s:|i
fi nls pollunt
.
tieni.
incrinfcco
quia racio prxmifTa inten-
non haberet vnde
impugnatit
reônponii.
ab ^"''*
alias
'" *''
poiret tendere in
&
&
ucrfalis.
Sic ergo
argumentor
Dei prouidentia
natii-
fubordinatur prouidentia: eius fupcrnatura- Vtouidrnti

livt refpicic creacuramrationalcm v.g. animamj Dei natura'
neque fecundum candcm prouidcnciam habecur '"?"'""''
^tWtcit am11j-r
r
r
n.
aliqua difponcio fpecialis circaammam in ftatu ^;^^
feparato.nifi fecundum merica , vel demcrica
ralis
',
, neque alius finis

damnacionem ,aucgIoriam:
vt fuit in via
prxfticucus prxter
crgo nequc
aliqua fpecialis difpofitio
eft
aut
prouidentia diuinae voluncatis circa finem natu-
ralcm anirna:
vt ab his abftrahit
vniucrfalis eft, iuxta cxigentiam

adliuicacis
cum Dei
non
tia
concurrencibus
qu
nifi illa
fuxnaturs
caufis
&
nacuralibus
influxu gencrali. Sed ex hac prouidcn-
fequitur
Deum
influere fpecies
quae fa-
ciunt ad pcrfeftionem naturalcm animx , nifi

ipfa in fe habeat virtutem fufficientem opcrandi
applicato obicifto
aut abftrahendi fpecies
ne-
quc ex prouidcntia fupernaturali , qua ^cfpicit

animam damnaci ob demcrica , fequicur aliqua
Dco
difpoficio in
prxcer illam
animx
illius
qus
eft iuftiria:,
petfe(5tionem ali-
qu.x difpoficio tenderet ad
circa finem naturalem, per
nulfam
; ergo fecundum
prouidentiam fcquicur fpecics eidcm infundi a
tormcnDeo praccer illas , quae ad poenam ,
in eo quiefccrec
&
eius faciunc.
Practcrca
fi
Deus
influeret fpecics in
animam
feparatam damnati ad petfedionem eius: feque- Aliud inttjtrctur
qu6d
influeret ipfi fpecies circa
quodcun-
que per fe natum naturaliter pcrficere intelleftum iuxca naturam incellcdus , & inclinationem naturalcm eius ad omne intelligibilc ab
intellcftu naturali fcparato iuxta natur.im intcl-
leftus pcr fe
quia deberet
& perfcdionem ;
quodcunque intelligi-
capacitatcm
ipfi
reddere
&
confequcnter fpecies cuiufque

,
ne potentiaincompleca manerec in natura.aut dcfcdus naruralis. Ergo dato qu^d
intellcftus damnaci cxccderct in capacitate ,
perfc(5lione intellcAum alicuius faluandi , fc-
bile in aftu
influcre,
&
&
fliicrc
quetctur qu6d ftatus naturalis intelledus ,

forfan plufpecics in illocirent petfediotvs ,
cies,quibus vcicur in corporefluerc ab intclieû.
pcrfici intellcftura
ab intcllcd:u,quibus pcrfe(liiis aflmulatur

obicdto.magis vidcturconfequencerdicietial
rata.
cum
mt
magis communis. Impugnatur tamcn
feclufo influxu fpcciali caufa: fuperioris
fecundum omnem cius modum cftcndi cui non rcpugnac non rcpugnacautcm Ipecics calis.vc fit a Dco in anima vnita crgo neque
,
f,f^
conueniunt anima: potenticX , quibusin

finem fuum naturalem,& propriam perfcdkionem inclinacur , ica eciam habere media in ipfis pitentitanircbus , per qux potentia: pofTunt exire in adum, mt exigunt
quam
quam
ipfi incflc
i,f,
dit ficut
ab intellecSlu , hacc
rationem formalem , in qua fundacur repugnantia , auc compacibilitas ad altud. Quidquid ergo
fluit ab intelleftu canquam proprietas , poceft
fluat
tn
cft
pctitprincipium
eius in corpore
l^roximc in fua poteftatc.
ejfcnt
&
pcr fe fpcdtanci ad perfedlionem nacurx vni-
di poteft
Animn
fio
qua: fufpen-
tonnaturnlit
inintelleftii,quibus operari pofTec. Ha:c rcfpon-
tum in rcipfa , cft negare in ipfa proximam inclinationem in finem ,

pcrfeftionem , cuius
oppofitum conucnic nacurs inferiori ,
minuj
v. g.
fed
adlionem libcram
Sifutrrntab
co ftatunon eftconiunfta, idco fpeftac ad Dei

nacuralcm prouidenciam illas fpecies produccre
incrinfeco tenderein fincm fufficienter applica-
/4.
hoc clfet falfum, nifi poiret a rebus

ergo &c. Probaipfis accipere cognitionem
tur fubfumptum quidquid compctit alicui pcr
poteftate fua conftituta
ai ^llfmtZ'
qua:
pcr qua: at-
& in
tjngcrc poccft illum finem

finis
specits infii-
obiccta mediance phantaimate
cognitioncm
HAhttmtdia tara
Hejôfio
,'
,.
fuum finem ficut alia: res naturalcs habent,

quod eft pcrfeftionis , & adualitatis in iplis.
Dicerc ergo quod nequeat anima feparata ab
requifit.
/-..].
rclpicit
&
rcs
fed
qullm in faluando
damnati
:
nemo
j
concedit ita
ergo non debet
afferi
ueniem.
DiftindioXLV.
in eo infundi fpecies
aiTeri
nam
cius
&
quz ad
execuiionem diuinx
QujEBftioir.
pcs-
non
iuftitix
Quod
pccnam ciiis i Dco non

infundi r^>ecies calcs , qua: ad perfedioncm natutalem cius edcnt , non vidctur hoc congruum,
quia in gracuitis fit priuacio ob demeritum naturalia aucem , & qnz fecundum prouidcntiam
Rttiritur.
dicacur in
fi
Dei natucalem incnc debent, videntur falua perin iis falccm , qux ad ipfam pccnam non
concurrunt proximc , vt eft dccentio in ignc fc-
manece
cundumapprchcnnonem,
didum
alias fupta
Prarccrca
locum,de quibus
intelledûi anima: fc-
paracz dcbcci fpecics per fc infufas,fecundum

pcouidcntiam Dci modo didlo fcd
fks"nimlT "^^"^^'c'"
:
fummum
per accidens infufas calcs
farati ex
*<^
frDHidtnti
phancafia abftcahcrct
n%tuTU.
vniuecfalis
cum
per accidcns
aut ceccc folus concurfus
fpecicbus acquificis in corporc
inquam
vc infancibos
habucrunt, vel cerce
qui nullas
modum quo
aiiks iuxta
Hoc dato
cognofcit incelledus in corporc.
diccndum
quales ^
vcl
animx fcpararx
in (la-
tu fcparationis nonperfedbius intelligere,
quam
eft
intcllclum
intclligere in cocpore
lit
& fictollitur
fundamcntum fententixopporita:
dicencis
iu
co ftatu acccdere ad modum cognofccndi Angelorum. Vel certcconuenite intclleftui in eo
&
cognofcerc res in fcipfis ,

abftrahere
fpccies ab ipfis , quod eft intcncum.
Probatur icaque fcquela quamuis dicamus
intelledlam feparacum,aucanimam feparacam,
fccundi^m prouidenciam naturalem , qua corpus
ftatu
rt Mttt j*.
eft
corruptibilc
riis
& filbiedlum agcncibus contra-
haberc conuenientec illum iTatum feparatio-
, quia eft formaincorruptibilis , non dependcns a fubiedlo in ejji: tamen non eft fundamentum , vndc ipfi conueniat in eo ftacu opc-
nis
ratio perfcdior
ci in
coto
intcllcdus
qu^m
fic
illa,qux conuenic
cuiuseft efientialis forma
animx ^paratx natus
in eo ftatu
fit
nifi ali^s
concurrente obie(5to habere ex (e peifcdliorem

operacioncm fcclufo influxu fpeciali caufx extrinfecx
etgo vel natus
eft
ex propria inclina-
tione abftrahere fpccies pcrfediores
vt eft fc-
concurrente in fe obiedbo peropcrari. Probarur antecedcns , quia cx

prouidentia natucali ,
cx natura lua anima or-
paratus
p.it
vel ccrtc
f*niiJe- fcdliijs
..jerai'
Mntm
naiur
ud.
tnm.
&
'
u- amatur ad cocum
cundum omnem
cftque per
fe
vc dec c\
tjfe ,
Si operart le-
locum, non c eoncti.totum propter ipfam ergo

:
ex prouidetia naturali no dcbctur
opcratio, qttam
fit
illa
ipfi
pcrfeflior
qux competic
coci
ad
quod ordinatur tanquam ad fincmi quia qux ordinanturad finemic6magis func

pcrfcdbionis
rationalis
hoc
fccundumquod
ipfi
quantum
CemUnûm magis coniuhguntur
idej/e
fini
fed
in
Sc
tcrmino fux
êr4>f,quo
animx
in toto
^pHtmfer. fccundiim
aduerfarios , non competir alia opcIfe,.
n
V
L/l
.f.
r
""*' naturalucr , nifi
per Ipecies abftradxas a
rtuitf.
fenfibus : crgo animx fcparatx non dcbentur
fpecies perfedliores , aiit modus cognofccndi
perfe6Hor,quim fit per cales fpecies ,
confcquentcr non debentur fpecies alix , quam fiftc
illx , quas in toto habuit , Vcl exdem & fimilcs in perfeftione, neque aliacognitiopetfedior
vt intuitiua , nifi alias cx natura fua eidcro conueniat haberc fimilcm in toto.
9
Dices, animAm fcparatam p.irticipare CQodum
Ktiptr.fn.
crtiiiji gf cognofccndi Angelorum.
f.ctllts
Scttl Oper,
Tom, X.
per fc exiftcns
,
vt eft in toto
intcllectionem
tionem abftrahcntes i matcria
nim
&
& ffpf'*
zfjt
*i'.
'"''\_
,&
voii- ttniunliA.
habct fpecies
&
totum,
rationalis cft.conftituit
quibus vcicur ad incclligendum ,&

vc fcparata cft, dicit ordinem
appetitum pec
fpiricualcs
&
& ad fubiedumi
& modum eircn-
modum fotmx
ad totum ,
fecundum entitatcm fuam ,
di : quia non exuit rationem
quo
fuic
forma
quim
formx
neque
vt in toto exiftit
fpiritualis
immatctialis
in
& in-
corruptibilis.
Si dicas
nihil eft
dum
in toto habere
quia
eftcndi cius
quia
pendcns i matcria in
mx
fpirirualis
pcrfcîonem
eft
fine
in matetia
ejfe
non
in materia
efte
eft in
ejf:
hoc
RtSpenf*.
mo-
variat
materia non de-
fed per
Iir>fuxi*tmr;
modum for-
maccria communicans
in
dependcntia in fuo
ejfe
ma-
ceria.
Dices habcre aUqoas operationes in materia

ab ipfa dependcnccs , vtopcracioncsfenfuum,
iq
&
ReSfmJit.
alias vicales matcriales:
Contri. Hocctiam nihil obftatjquia intel- imfupiatit.

& vblitio cius non dependct a matcria, vt
in prxccdenci quxftione didum cft habere ergo aliquas operationes in m^teria , qux depchdcnt ab ipfa matcria , nihil probat , nifi cafdcm
non habere extra matcriam , non vcr6 recipere
modum elTendi diuetfum pcr feparationem , ab
co , quem habuit in matecia : crgo in ejfe feparato, ficut modus eius cftendi quantum ad exiftentiam propriam , eft idem , ita Sc modus connatuâlis operandi cft idcm in co fenfu , videlicet , quo ipfi iion conueniac aliqua operatio ,
aut modus opcrandi ab intrinfeco , & natura , Miieu finifiqui aliis cidemin materia compctere poreft '*"'' ^"1"*'
"*
ex natura fua , & propria inclinatione vnde Ce- [Vî^
lcdlio,
quicur cx prouidcntia nacurali
dem
non dcbcri
ei-
modum
cognofccndi , qui aliis

in materiaeidem ifortiori non compctat , fpefpecics
aut
, quod eft diccre,

non repugnar quin habe-
dkitz naturali eius inclinatione
qu6d
efte in
rcpoffit
fubiclo
cafdem fpccies
& modum cognofcen-
di, fpefbaia naturali eius inclinatione, vt refpicit
fuum pcr fc obiedûm in fua latit udinc formam ^*/^ <'"*enim qnx dicit nacuralem appecitum ad fnbic- '"'.*
x.
Mntm*eein
_
7
,.
e A /r
ctum , impediri ab operacione V-lua pcrFectiilima
ttitauMmft*
aut connacuraii pcr hoc prxcise , qu6d com- frari.
plcatur illc appetitus , & informet fubiedum ,
non vidcturconfonum Philofophix aut ratio,
'
quia quanto magis forma perficitur fccnndiim appetitum innatum , e6 magis perficitur in
ordine ad operationcm connaturalem,& dcbitam cius inclinationi naturali , minufque dero- Sn
ni
gatureiusperfelioni.
mx vt icparatx
tionem
aut fpeciem
dum eandem
Exquibus
Jetttttr
fcquitur ani- '^'^* f*t'-
non debcri ex natura luacogni- ^;^
&
&
competit
& opcratur m toto per
perfetSlioncm, quamincludic,
incenca ab auchocc nacurx propter
imfuituti.
perfedîus exiftit
non vidctur
&
c(l.
tftndebtri
natus
Contri , non variatur ejfe anima* per fcparationem cius quia poft feparationcm eft eadem
fubftantia immaterialis
cedic.
Rtiptup.
171
quxeidcm
etpJti
in toto (ecun- naturalit
inciinationem repugnct
dinatur ad tocum
quia or- fuimjii^*
& magis intenditur per fc
authore narurx<-^,&
peifciflio
animx , qux cft eius forma
ab
efl'"'^*-
totius,qu<im
pcrfcdliaa.
Confirmatur , anima in corpore gloriofo Cin/i>mnti.

comptet^ habcbit omnem tnodum inteliigendi, -i<"
qucm habetanima feparaca:ergovnioanimxad ^^"^^^j
corpus non impcdir pcr fc , n>que repugnar ex haMittmnt
natura fua ad modum cognofcendi connatura- meJH' tfrrAlem animx feparatx; Patet confcqucmia , quia J' "*'"'^*
rltm.
vel
Lib. I
172
V. Sententiarum.
vd iHco repngiiaret quk fubicftum , vcl qui

corpus maceriale fcd vtramqiie rationem cormatetiale eft ,
pus gloriofum rctinet > quia
habct rationem perfeâm fubie^ti , quamuis
:
&
&
& tuncpcrfe<ftius
& ineoetitm vigcbunt opcperfcdlc & modus ctiam in-
rccipiat ihcorruptibiliiatcm
animx
fubditur
rationes fenfuum
ergo , &c.
Gorpns mortale repugnare modo in-
telligcndi pet phantafmata
Dices
animx fcparatac connaturali.

Contra. CorpUs Ghrifti Domini fuit mortalc inquo aninta eius habuit modum cognofcendi pcrfedlifltmum , qui competit animx fetcUigendi
R'Jponfio.
lmpugntio.
Mortale
cor-
pm ntn dero-
goetiam
idem facit obie(fium adtu

immatct iale , quod non nega-
in intelleAu
intelligibile
&
rent Philofophi
habere fpecies
nouas
admittcrent intelligentias
fi
& mutati
Settimi
poftead intelledioncs
Fhilofopho-
& accidcntales
fubftantia
qu^ non eftent de fua """

,
crgo ciim Theologia corrigat hunc
errorem j admittendo fpccics,& intelle^biones

nouasin fubftantia feparata creata,confequentcr admittcrc debet has fpecies polle pr.oduci in
intelledu per obieitum

tura obicfti
teriale
quia ratio
non
ex na-
aiStu intelligibilc
,
ob quam obie(5lum ma-
immcdiatc producere fpcciem

celfat in propofito , neque vlla
potcft
gnt animt
quoad natH- paratx naturaliter cognofcendi res in feipfii.
in intellcâu
ralem opera-
Deinde , corpus natura fua corruptibilc eft

fubicdum connaturale aniibx ,fecundum pro-
caufa afljgnatur in co
natural*.
uidentiam naturalcm, nam glorificatio corporis eflex gratia,& prouidentia fupernaturali:er-
prsfens quia nullus eft gradus in inteIlc(ftione

qui non rcferri poflit ad vtrumquc
er-
gu
Anima
goomnis modus cognofcendi connaturalis anima: non repugnat corpori mortali. Probatur
tionem.
Zfleiitt fuh-
iedum
cit
con-
rejpi.
[ubieltum
confequcntia
feciidkm modiim eoaatu- naturali
rltm
ejfendi
fubiecii.
quia forma in
fjfe
modum
tam
intrinfecis
& modo con-
quam
extrinfecis.
in propofito illudeft^r,^ corrupribile cor-
crgo non rcpugnat connatiirali modo

bperandi animae , qui eidem cx natura fua competit
confequenier non repugnat cidem in
corpore mortali attingere obicAum fecundum
omnem modum fibi connaturalcm ex natura
potcntis ,
obiecti. Ex quibus patet neque
pdris
&
&
vnionem ad corpus
potentias fenfitiuas
talis
neque colligationem ad
neque conditionem mot-
,
,
corporis repugnarc anima:, quin in corpo-
&
mo-
habere pofHt omncm cognitionem ,
cognofcendi naturalem ipfi debitam in tffi
feparato. Ergo accelfus illc quem prstendit
dum
fentcntia contraria ad alteriim
rebus
in
fe-
effe
Tehia
refpo-
f!o.
Son
ah-
pfjfe
Jirahtre j}eciiiin efle
fefarato.
Imfugnalio.
Nihil ohsiat
qitin
foffit
recipere
(fn-
ciem ab intellrgibili
aau.
itt
cft
animam
vt eft fepara-
pofte abftrahcre fpeciem a rebus , aut

, non
ab ipfis immedinte moueri ad cognitioncm ,
ideoque indigere vt a caufa fuperiori tecipiat
fpecics vt cognofcat aliquid de nouo , cuius
antea non habuit fpeciem. Ratio cft , quia nequit recipcie fpecicm , nifi a phancafmate , quo
ta
quia intclleclus cognofcit per fpe-
Dco
eft impediquin etiam fui fpcciem imprimat in intellcdu ergo cx partc

vrriiifqiic non eft impedimentum. Probatur .-uj-
cics infiuxas a
mcntum
talia
cr,tia,non
ex parte obiedii
ceccdcns quoad fccundum membrum,quiaobic-
intelle<5tum
Deo
& ita
<fto,quia hic
modus
cft
incelligendi fubftanti;:^
feparats.
Contra,
Angelus,
licet
&
ceperinr fpecics vniuerfales a
homo
primus
Deo, quibus
re- imfupiaiio.
per-
operationem iuxta
ficercntur in ordine ad
fta-
tum in quo funt ctcati , nc vllum cftet impedimentum ex iefe&a cognitionis necefTariz
tamen non indc fequitur , quin primus homo
rebus , imo etiam
potuerit recipere fpecics
idcra potuit Angelus , vt fu6 loco diflerit Dodor:
ergo cx aniicipatione diuini influxus non fi;qui-
& immatcriale
ii
Deirrde
, fi
& prjefcns.
pofTct intelligere, nifi perfpecies in- siex natur

'"."*'
fluxis ^ Deo , fequeretur qu6d nullo modo in- ^*
vtnon
ti,
tclligerct per fpecies acquintas in via
tcm
communcm
contra
cft
quia mobile non

,
folus
fi
&
natum moueri
cft motor eius
cft
hoc au- ,^
patct fequela
Deus
nifi a
i,^y^,
r</j(/)<rVini-
(mo fiaDeo,nan
adjcqijatus
iMelUgertt^
moueri ad in- ^^^^'/^

tellcikiouem pcrfpecies acquifitasi rebus matc-
in
eo
ftatu
rialibos
fed poteft intelle<lus
dum
fuit in via
& rcfcruatas
in ftatu
ergo hon ligatut ad motionem pet

fpecies influxas ergo etiam poteft moueri ab
obie(5to zStw inrelligibili, vel mediante fpecie
fcparationis
fua
vel per feipfum
etiam vt
eft
immediatc ad cognitionem
fcparatus
cft a<5tu intelligibile
intelligendi
dcre
aut efTc ab obie<5h>,
cft
dependere
natus
quia
quantum natum
&
quia
obic-
eft
depen-
intellc<5lus
natus
& intclleiflus
Probatur confc-
obie<5to.
intelle^^lus
&
continet virtute
autcfTc ab obie<5ko,
moueri ab
eft
qncntia
&
adum
feparatus
intelli-
gens pet fpecicm acquifitam > intelligit virtute

caufatur illa fpeobie<5ii
a quo dcpendet ,
cics per motionem ordinatam fcnfuum extcrnorum ,
phantafis , & in virtute obie(5li habet
iHa fpecies, vt fit eius imago naturalis , ab in-
&
&
tellc<5tu
agente
im6
naiura intelle6tus fepara-
illa efTet
mobilem non fccus ac obie<Itum fcnfibilc kv^

fpedu fcnfus habct talem proportionem , & imptimir fpecic-m fuam tanquam caufa totalis er-
H" <" */"'
cius duntaxat
fu-
Angelicum rec/pere
1
dicendum dc intellc^ftu fe- Rejponfio.
pararo anima: eum exigere , vt moueatur a Deo, -^ytloi rper fpecies influxas a folo Deo & non ab obie- "f^Jj'^"'"
Si dicas
fpecies a
ergo
habet proportioncin motini ad intelle^hKn vt
flum eftaftuintelligibile
&
pcrflue.
ftnm
ad aliam caufam
fruftra recurritur
Contra. Nihil obftat quin anima recipiat

fpecicm ab intelligibili in aftu , v. g. ab Angelo pcr modum obicdli , quin cognofcat ctiam
feiplam percllentiam, & cognofcat ctiam alia
cntia fpiritualia faltcm naturalis ordinis , quii
nullum eft impedimentum cx paitc potcntije vt
admittitur
fibi
nouam ,
ffHtîui^
caret aniina feparata.
""" P'S*f
'"'t";'"""
non im-
peditus habeat obie(5lum intelligibile zfXa
motorc
Tertia rcfponfio
luinciens
intcUigibtlc
parato.
lO
&
intelle(5lus
extremum , ncm-
fpecies a
quod
tur priuatio potentis ad operacionem iuxta natutalem inclinationem fuam ad obicflum ada
abflrahere
oppofitura
,
pe (ubftaniiarum feparatarum modum exiftendi , non probat animam feparatam alio modo
intelligere quam ipfi conuenire poUit cx natura potentix, vt eft coniun(5la nequc alias fpcciesei debere ex prouidcntia Dei nsturali &
pofle
aiia ratio occurrit
fecundiim
connaturalem clTendi fubiefti , exeius
naturalibus
Sed
operandi refpicit fnbiedum
Materiale
'>*''
vt
fit
munus
fpiritualis
:
noneftminiis natum aflimiUre

quia
potius
eft
nam hoc
fibi intelleiflum,
obie<5to matetiali
eft perfe<5bius intclligibile
jrtionatum potentix.
efk
fed obie(5tum fpirituale
&
&ad quod
quoad hoc
m.igis pro-
magis
incli-
nacur
:,
DiftindioXLV.
natur potcncia
ftrftlKa *n- fe fcnlibile in
m îritmalu
M
clle aiit'
a,
in pocencia
materiale ver6
adu
obiedlum per
eft
vcr6 non niCt

ergo Acut magis incli<
incelligibile
& remocc
QusftioII.
nacur porencia ad obieduro perfedlius ,& proxiine propotcioiiatum ,

inrelligibile , ita etiara
&
a fortioci mjgis nacus

inteliigibili
moueri ab obicdô adu

crgo vel mediance feipfo, vel cer-
e(i
te roediaiue Ipecie
: per fpeciem
quidem ad cogniciuneni abdrahcncem ^ prxfencia ,
exiftencia ubic<fti , per fcipfum ad incuitiuam fui
&
exillencis
13
fn inclmJi
ftrfteiiMt T-
utmt mtiiMi.
& prxfcntis.
Prxterci
quanto
perfcdliiis includitur
aliqtio obictô ratio primi obiedbi potencix
mociui
canto magis
tanquam pcrfccliuum
ill
Sc
inclinatur in obiedlum
fui
& Hnem extrinfecum,
quo, mediance operatione, cft nata periici fcd

bzc pctfedlius includuntuc in entc fpirituali:ecgo magis natum cft pcrHccte
mouere poten(iam ad operacionem, ConHrmatur , quia ali^s
a
&
C*iifirmMti.
quod intelledus creati , & fepar^ci

nullum circc obicdlum mociuum, quod vidccur
feciuerccur
abfurdum. Probatur fcqucla,quia potetia nullum

recipiens influxum ab ubiecto,neque potens retmm titn h
ciperc , ncquit moueri ab obiedlo , aut hoc clFe
^rre *tiqMoi
StjuiiateBe-
Aum [eptra-
motiHttm conturmte.
mociuum rcfpcclu eius,fcd ica fe habet inteileAus

cicacus,& feparatus.n a folo Dco recipcre influ-
xum
puQit
aut reduci in
adum
ergo nulium
eft obieftum ciiis motiuum creaium , & naturalc ; fed tantuin habet terminaciuum, aquo non
dependct potentia , ncque fpecificatur.
Prxrcrca , fequerctur intcllciaum animx reli,
TtOi hitrmrehiam natm- (fbum in ftacu nacurali

ralein trtmimrm rmtit-
non
Angelo.ncque vnum Angclura ab alio,& fic tollerctur communicatio incct fubftantias fcparatas,
& hierarchia naturalis po(Ebilis in ftatu metc
&
nifi
perfpecies l
Deo influxas:
aliter
nequit
ficri
illuminacio virtute naturali
Vnrnm AngtAngeli illuminantis ,

IS iUuminaniCi vt caufat fpecicm
rt
rtlin^mmtmr.
Le!lc(flum infeciorcm
cies
habeat Hmiles fpevel eafdem, quibus etiam poiitis , diflicul-
ter explicari
niii
aut capi poteft
quomodo poflic de-
terminare incelledlum infcriorem
adlum cum
4
Ctntlufit
Vt3trmm.
rituatibus
niii
vc exeac in
magis qu^m cum alccra

xquc , auc fctrciijs mouence.
Hxc ditficulcas tollitur , dicendo qu6d intellcCtus feparatus moueatur ab ipfu obiedô mediatc , aut immediate, Sc applicaco , quod magis
congriiic nacurx inccllefûs feparaci , qui licct
ignotus iit in fpecie nobis quancum ad modum
operandi , illud ftacucre debemus , quod magis
cali
fpecie
congruic eius petfedlioni
lum non
dum
aliud in oppoli-
funt in finem naturalem

poftiint
& peecare,
ficut
pura nacura
rec in
Prxterci, probacur incellcdliifeparaturo pofte

S($ti Oprr.
Ttm. X.
qaem
circa
fi
Dcus
Mrmtrimm
Itahtt frtJt-
rittrutn.
errare
ipfos relinque- Errorem
aut rapiente adebita confideracione
Dato icaque qudd anima
feparaca
recor-
dati'prxteritoruro,fequitur pofttr recordari
etiarri
prxteriti
tionis
quem
tmrmtim ftffint etrrift-
rei.
pofliit
zQi\i%
fiV-
ac proinde excrccre cognico, cafinem mm-
& przcerico certius in finem tendcre corrigendo

crrurem admiiTum , fiue ex dcfcdlu intelledus
ptoponentis , fiueex vchemenci < & inordinata
voluncace in eligendo, & obcxcancc intclledkura,
habiiit In ftatu fepar^-
ergo per fpeciem teli(flam pcr adlum
&
H.eceriatit
inefi mAtti
quim hahmit
teiiullm in^
nouo Si per fpecienl liUiBm (^

nouam , quam non influit Deus quia fupetflue- fifmrmtm.
tet quidquid enim natus eft adlus intelleftus
altquid intelligcre de
fic
caufarein intcUciau coniundlo , poteft caufard

in intellcû feparato nam perinde tam a6las
:
eft eflicax
quim
feparationis
fpecies,
qux permanet in
hxc autem ex
conceilis
ftata
poteft fn
in anima feparata j in qualem poanima cOniunfta iutta didla in quzftio-.

neprzcedente: & anima feparara poteft vti habitu , quem habuit in via in ordine ad eofdem
a(ftus,
nem
&difcurrere ex principiis ad conclufiocuiusaftenfuscaufatur per aflenfumprz-
milTarumiquia hic modus cognofccndi eft ip(i

ctiam connaturalis } ergo ctiam potcft recipere
fpeciem
per
quz manet
quam
poft
recordatur adus
aûm
in
memoria
& obie(î
przteriti,
neque, vt diûm eft , maior habetur ratio cur

fccundum prouidentiam Dei narurajcm , & efficaciam alus prztetiti caufetur talis fpecies,
ctiam i quolibet obicdbo fpirituali appli-
cato recipiatur fpecies connaturalis

fuperfluit fpecies influxo \
Deo
ipfi
ergo
reprzfentans
Heftat probanduttl animatn feparatatti pofte Animam fi\ rebus materialibus fibi fmrmtamff-
abftrahere fpecies
przfentibus
experientiam
qaod
dif&ciliiis
probarur
quam habemus de
ob
colligatione
&
proprer ea quz docuit

,
Philofophus ex eius ftatus cxpctientia. Probaturexeo qu6d nihil obftat quin inteIIe(bos
cius ad phantafiam
fcparatus poflit abftrahere has fpecies

terialitas
quia etiam phancafma
& excenfum
non ma-
fi ahfirshert
Ipteiei
a mm-
tlriali ibil"
ai.
PrthMtit.
maceriale,
eft
quo omnes concedunt de
fadlo
abftrahi fpecies.
Dices
phantafma
& in hoc efte magis
cfTe aliqojd intentionale,
fpitituale
quim
fit
16
res in Re^fi,
feipfa.
Contr^
occurrar.
f^tit
ifm* m9m.
dicatur aut in Angeli$,aut in
obiedum fpirituale przfens.
eciam
tiftrt
anima fcparata non efte memoriam pra^teritorum , quod plurimum derogaret prouidentix naturali ipfurum, & mocui , quem habere pof>-
Si ergo rciinquacur natura fpiricualis Hbi
eo
quam
rerum influxas ncquit illuminare in-
eflet in
neque etiam ab ipfo Deo ,

, aut operacionem , vel ad
eain decenninac incclleûm habicuacum fpecie.
pec fpccics
non
aliis
rpeciem relidlatn
co fpecies reprxfcntans complexa, de quibus habuitfcicntiam, vt fpccics conclulionis fcicx, per
quam immediate concurrente habicu exic
a(ûm fcientificam exercitatus, Hne rectufuad
principia per difcutfum fed non eft maior ratio
cur hx fpccies caufentur ab his obicdlis fpiritualibus , qu^m ab aliis iimilcs fpecies caufentur
ergo non repugnat intellcdui fcparato animx
recipere fpecies ab obiefbis alias ignotis , & fpi-
tuit in
habuit
qux recordatio flt pet

per aûm. Manet prxterea in
aûm talem
quin im6 his fuppontis non c(Tec podibilis illuminatio, aut locutioi & probatur , quia An*
geius non potcft caufare fpeciem , aut cognitionem in intclledlu alcerius aut per modum
obic(î , aut per modum caufc fupcriotis efticientis cx fuppontione fcntcntix oppoHtx ergo ctiam ncque mouere inielie(ûm cius ad hanc,
vcl illam cognitionem rci aliis ignotx , vcl
eciam notx habitualiter, id eft, per rpeciem fed
quem
recordatio adlus prxteriti
ab operatione intclledus,aut voiuntatis, qux
elfct impoflibilis
mliS.fi filii
ab adlu fuo
quxcunque fubordinatio , quod cft

abfurdum. Probatur fequela , quia hxc confcruari non poftunt, auc inftitui , nifi dependenter
naturali
Ktn fop
tecipere fpeciem ab ente fpiriraa!i:quia etiam InttUtflm ft'

intelledibus coniundlus poteft recipere fpeciem fmrmtitm rt-
pofte illuminaci ab
175
non
collit
hzc
fpiritoalitas in
phantafmate
illam lationem materialitatis
qu
repugnat
Imfmnatil,
,,,
; :
Lib. I
174
fhntitfm
tfl
mterilf.
V. Sententiarum.
tepugnac imellc(5lui , netnpe quantitatem & extenfionem , quia hsec arquc conueniunt phantafmati
aut cuilibet fpcciei fenfibili
fcu obiedlo
lem
quem
ac rei
Contri
refponfio
quia
&
ma-
intelledu
quia
fua exigit fubiedlum extenfum

eft fpecies
ficutcolorcuius
illa
ex natura
intelledui.
QuiA pt
Declaratur,fj^ intentionale in fpecie fenfibili
ejf*
inteHtionle.
non
aliud
eft
quam
ter ens
imago vcro fecundum qmd
inientio
vt
of^nitur rti.
&
vc fpccies in
oculo
&
ic<3i,
efle in intelledlu
gnac in eo efle rem ipfam , quam teprxfencac

ergo ^jîncentionale obiedi in fpccie , ratibne
cuius dicitur intencio aliquo
folum
eft
imaginis
efle
modo
ad
rei
mc verum
exprefTa obiedi.
&
&
tale,inquam,r;^ materiale
m*terilit-
tim.
aut agere
cui repugnat
aut caufa totalis in fpicitum
vcl in
eo fubieflari: ergoinuenitureademrepugnantia
in phantafmatequoad hoc , ac inuenitut inipfa
re
quam repraefentat.
tis,
intelleduseoconcurrcnteproducit fpeciem;
crgo etiam concurrente obiedto poterit
ap-
fi
plicecur.producere fpeciem cius. Probacur confequentia,nihil obftat ex parte obiedi ; quia npn
Nc tjfe re- macerialicas , qucc perinde etiam inucnitur in
fugnntim phantafmate
quia non obftante mateiiaHta;
tx parte ob-
&
ieHi mte-
te fui
producit fpeciem intentionalcm fcnfibi-
lcm , v.g. in acre, tanquam caufa totalis ipfius,

ergoa fortiori poterit producere fpeciem naturalem fui , tanquam caufa partialis in fubiedo
rialie.
capaci
caeteris
6tu agente
fpiritualis,
per
concurrentibus
qucm
illa
ncmpc
Patet confcquentia
Vt fiibieiflo.
ounquc agens natum
iiuelle-
forma
fpecies redditur
& proportionataintcUedtui
afllmilare fibi pafliim
Ci
applicetut , poteft aflimilare pairum capax fcd

n obieiftum natura cft aflimilarc fibi intelleftum ,
:
f.^ gins
tum
ajjimi'
hre fajfiim.
qui
eft
hunc ergo,vt apafllmilationem. Maior vera eft
inclinatus ad cfFcdlum
plicatur caufat
tam inagence
reali,
quam
intentionali
feclufo
impedimento. Minor probatur ,quia obieftum

rnateriale eft pet fe concencum fub obiedo mociuo intellcctus
eftque fcibile ab intclleftu
,
eceo
K-tf^cnfio:
eft
uatnm
afllmilarc fibi intelleftum.
Dices id' verura eire quatenus habet ejfe in

phantafmate non vei 6 fecundum ejje realc eius
in fc, &. cxtra quia fic non comparatut vt tUotiuum immedAacum a4 intcllcûm.
,
/"Ja
f^"u
comurrit d
jpeciem.
efle re-
eft fpecies
Confirmatur fecundo , quia illud cft per fe

1
formalc obicfbum mociuum incclle(flu$ , quod Confirmat.i.
eft formalc obie<5tum fui habicus fciencialis ,
propriecatcs, &<'j^formale , 8c
cuius caufas,
reale inquitit: ha:c autem conueniunt obiefto , ohieBum feper fe ,
non prout haber ejfe in phantafma- cMndum (r
""'''
te; ergo motiumn intelleftus formale eft ipfum ^"^"
&
&
obiedum
fe,& fecundum caufas,&
in
non vcro
dcnotat fpcciem rcprajfentantem

tffe
formali reprafcntato
phantafma
quando veic
pro-
phantafticnm
tfft
quin
vt alia
vc
eft
ab
etiam ipfum
reprarfcntat
id eft,
conformiter rcpracfcntac illud idcm <r^ formale
quod habet
in re ipfa
litudo naturaiis obiefti
fcntans
fi
intclledtui
taimatc
alias
non enet
& conformiter
fimi-
reprx-
crgo ipfnm obieftum , qna applicatur

fecundum ejfe formale fuum in phan-
v.g.
albedo
uet intcllcdlum
fiib
ratione albedinis
fequitur pofle idcm
tffe
mofor-
re ipfa applicatum , mouere intelle- cxparteln-'

concnrtente agcnte facultate eius , ad telleau4 nen
caufandnm fpeciem fui. Ex partc vero intelle- 'f^ 'mpedijr,
II
n.
r
rr melum quin
ctus nullum cft impedimentum , quia iicnt efe ^j,^,- l^fr,,
male in
Aom
pofllbili
quia quod-
in-
formale
Ejfe
'^'"^' '
quod maxi-
de phantafmate , quje
eft
priecates eius
Sed non obftante hac conditione phanrdfina-
17
reprxfen-
fpccicm
prafentationem formalem obicfti
differentiam
toBit fibili;
cft
ergo ratio formalis mouens
difFerentiam
, quam reprxfentat ; fecundum

inquam,veti tjfe rei , ab p,^ in
alio , fecundum fimilitudinem , imitationem,
repraEfentaiionem , hoc ûtem tjfe fpitituale
non tollit veram ,
propriam formas materialis
tationem , fecundum proprium ejfe a fpecieicn-
Kon
vt
communcm, ncmpe
fententiam
fpiritualis
& reprafcntationis
Cor,firmatia,
ficuc repu-
non ipfum phantafma
quia
,
formale ob-
ejfe
cam
fuffi-
tcllcdumex partephantafmatis eft ipfum obieftum in fuo efe formali repracfentato ergo a fortiori idem ep formale obiefti in re ipfa pofitum,
natnm eft mouere intelleftum ad fui fpcciem,
& cognitionem omnis enim fpccies in virtutc
obicdi caufac, & vt continct ipfum obiedlum ,
alias non efret ratio quare phantafma bouis non
caufaret fpeciem hominis, hxc ratio fupponit
fub hac tatione non repugnac rem materialem

cllc in intclledu , vt omncsconcedunt fpeciem
vcrofenfibilem.qua forma materialis eft, perindc repugnat
&
tans obicftum
vt
in phancafmacc
per fe
phancafmacis ad fpcciem incelligibilcm
fpeciesin acre, velrefpediuc adaliquampocen-
ciam
motiuum
eft
rpccies inceHigibilisrepraEfentac
na-
'"*
Confirmacur, obicdum fecundum cfTe formale obiedi eft illud , quod concurric ex parte
fo-
quam repra:fencac, dicicur inccntio & prout

ta cft reprafentare obiedum in fe abloluic
Sf^^^",'"
ciens intellcftus.
ideo "compataca ad rem
'' '" o*"'^
efe
ralem rcprarfcntantcm ebicdtum ; inquantum

ûtem res ipfa , vt comparacuc adfui imaginem
oaturalem , aut arcificialem , dicicur fimplicilura in reprsfcntando
aflimilatur obicdko: R</ moul-
fed aflimilatur obiedoabfolutc
obicdum vtinreipfa,
fimilitudinem natu-
efTe
imfugnati
motiuumin-
perfe
qus repugnat
eft
cui inh.-Ereat
ergo perinde parci-
cipac materialitatem ficut res ipfa
quia obicdtum
fecundum
, vcl
proprium formale obiedi , & fecundiim illud ejfe , vt dicit otdinem ad phantafiam , aut
aliam potcntiam ergo obiedtum eft motiuura
intcllcdus fecundijm ejfe formale , & abfolutum
obicdli , non vero fecundum effe quod habet in
phantafmate,quatenus hoc denotet aliquid diucrfum ab tfe formali obiedli ; fed ejfe formale
obiedi perfede in rcipfa competit obicdo ergo
qua ratione ncgatur fpeciem fcnfibi-
elTe pofie in
& impugnatur
ratio huius quarritur,
fecundum id,in quo
telledlus
ipfi,
reprzfentat
extenfa in fubiedo extenfo
Cft qualitas
teriali
vt colori
"
&
extra intelle- imateriaii

formale obiedi in phantafia
ctum ipfum , ei fnfficienter applicatnr , ita ohiiiio.
etiam nihil obftat , quin idem efrcfotmale in rc,
ipfaapplicari pofllt fnfficienter intellcdui fcpa-
rato ad caufandam ad fpcciem
tione obicfti
eft
ficut
neque de
ra-
vt produxit fpcciem fenfi-
bilcm in medio , vt ipfum obiedum fit in medio,

neque vt caufat , vt in phantafia eft , vt fit in intclle(flu realiter
aut intentionaliter.
Dices,hance(refubordinafionem efTencialem ^'If"'^"/^

pocenciarum, vc intclleftus non poflltabftrahe'{'J/^^,'/^,
re fpeciem ab obiedto , nifi vt illud prxfcns in foientiarum.
phantafmatc.
impugnati
Contra , non cft maior fubordinatio potcntiarum tefpcâiui ad fpeciem abftrahcndam , qnam
quoad
'''("
fuhor-
'''"'['"r^
X L V.
Diftindio
qiioad ipfam operationetn
Qujeftio 1 1.
Cei intelleftus fepa-
potcd opcrari per fpecies alias abdradlas i

pharxalinate , /ine phantaHa : ergo eciam abArahcre rpecicm ab obiedo imroediatc abfque
phancnrmate.
Maior probatur eadcm expclatus
qua probatur fubordinatio in ordine

ad ipeciem. Deinde catenus depcndct intelle6lus i phantafmate , quatenus dependet ab obricntia
phmnteji
$ntfUeiimt
^Mt *h
obit-
>
icdto iub ratione propria

ica vc prior
fit
dependcntia
ad obic<5bum tanquam
& formali
,
& ordo
obie<fbi
intelledbus
motiuum fuum fotmale,
& fccundum propriam rationem obiedli

ordp
Ord inttMeaJ otie
elu4
firitjl frior.
quam
phantaHam vt applicantem obic<flum

crgQ fi obiedium fccundum propriam ratioiiemapplicctur Hnc phantafia,aut phantafmarc poterit moucre ita autem applicari iam probacum cilquoadintellcdum fcparatumjcrgo ordo inteiledus ad obieftum qui cd prior , manet
hneordinead phantafma> vc applicans, qui c(l
eius ad
Confirmatur
18
rcntiain obiedii
(is
InteHeSua
reprxfeniatur inphan-
autcm
tcllc(3ûs
r'Jî(ir diffe-
intcllciSkus yerfatur circa dilFe-
quz non
quia phantarmaell obie<fli vt fingulafecundum conditiunes indiuiduantcs ; in-
tafmate
circa vniuerfale
&
quidita-
tcm obic<fti
ergo ordo intcllcdtus ad obieciam non rerminatuc adxquatc ad illud , vt
:
Ttniiatn eb.
quam reprxfentatur in phantafmate. Antecederis conprobatur confcqucnre^>idt pha- ceditur communiter ,

ttfm*.
tia i quia licct prima apprehenfio intellcâus,
iiffi
&
&
abftra(fia vccfctur
fpecies
circa obic<flum
fub conditionibus indiuidualibus
formis obie<ô
paruum,&
jlkjlraie
tettecium.
Fermat
eitm
fpe-
tbiecli
talit.
N9n
rit
ceneier-
fhatuf-
tcrminati
&
talis
tamen
&
fit
vt eft in phantafmate
fccundum (ûod altum
tbiecfiferin-
figurx
g.
& non
loci
temporis dc-
vlterius incelle<flus abftrahit
fpecies
ratione abfoluta
nnm
ebie-
feelujit
eoditienibu'1
indiuiduMn-
tlbm nen
eft
iU* frimo rt-
quz
rcptarfcntantes ipfas
fub
deferuiunt fcicntiz
qiiz
&
fecundum fe forde obie(ô vniuerfali ,

Hxc fpecies reprzfcntans obietftum
maliter.
vniuerfale,
tum non
eft
& fccundum fuum
formale abfoluprima fpecics recepta i phantafina-
illa eodem modo reprzlentat obiequo rcprzlentat phantafma cum conditionibus itidiuidualibus , &coniun6lis, non eft
te
St\im
quia
,
ceft.
fpccics in reminifcentia, quia rcprzfentat obNenrp f^- iciflum in ordine ad aûm pt.Tteiitum fcientititi in remiHcus autem apprehendit obie<ûm fub rationc
lufrtMti.
propria v.g. hominem fub ratione hominis fine
:
ordine ad aliquod per accidens

fit
adlus prztetitus
fiue
coniundum
etiam
primo ad
vltiroiim,
datur fpecies in intellecflu, fic przcisc reprzfcntans talem naturam fub ratione fui nbftrada ,
&
abfoluta
vt patet ex
omnibus fundamentis
quibus probatur dari fpeciem.

Sed ad hanc fpcciem non concurrit fmmediatc
proxiroc phantafma , aliiis reprzfentatio
&
iuxta modum, quoobiedlum reprzfentaturaphantafmate, & nonobieGti abftra(5bi , & vniuerfalis

eadem ratione ntque illa reprzfentatio fit perfpecicra primo impreftam concurrcntephantafmatecum intelle(fiu
eftct alterius rationis
10
luomede
eaufttur tS-'
lit^tciti.
conftat hancfequi mo, quiaexperienti^

reprzfentandi phantafmatis; quia finc diffcrcntia ita prim6 apprehenditut obiccSlum
agente
ergo eius
caufa erit fola appichcnfio abftrahens obie<flara

Fit tMliejpf
obie<!î
feu obieftum in illa
cies fer clit*
vnde concluditur intentum , cium in
af'^
nempe inteile(5kum polle abftrahere fpeciem ab frehenjitna
fub przcifa raiione
apprehenfione
obicdlo fuo formali

per phantafma
intelle(ftu
ergo ordo
quz non
intelle(5lus
qu^m
vt applicatur aliter
& confequenter
caufantur a phantafmate
sd obie(tum fub rationc
formali obieifli rnotioi
non
limitatur ad
omnem
phan-
fpccicm in-
neque vt applicantia obie(ftum adz-
&
motiuum intclledbus,
confequenter ftare poteft finc phantafmatc, vt redlc
probat procciTus fcicntificus,& experientia:ergo InttRtBtim
meueri ab
obie<5tum formale, quacunquerationeapplicaquatc
vt cft
ebieSe alitef
tur intellc(5lui
poteft
mouere
in reipfa applicari poteft
intelledlura feparatum
intelle(ftum
fcd mffUcate
fic ctiam mouere ûam i

ad cognitionem ab- fkatafmatt.
fiue ad intuitiuam fe
ergo
fiue
per fpeciem ,
vtroque enim modo verfatur inrelle(5lus
circaobie(5lummaterialeex natura intclledlus
ftra():iuara
ipfo
&
inciinatione eius vniuerfali , quz

expedita in intellcdu fcparato ,
maximc
&
eft
intcllediu
ctiam in corpore faltem gloriofo.

non magis limitatur
Coiifirmatur fecundo
11
intellcdus ad fpeciem abftrahendam a phantaf- Etcnnda cott'
mate przcisc , qnam ad cognitioncm expreftam, firmatit.
:
vt
fit
per fpeciem przcisc
fpeciei in
quia ex neceflitace
ordincm limitatur ad phanrafma ergo

;
magis limitacur ad ipfam fpeciem in ordine ad Kon eji macognitionem cxprimendam per fpeciem , aut ad ier erde Jftciei adpkaaobiebum,vt in fpecie mouct ad cognitionem:f(d tafma,ûem
intclledus non
ita
limitatur ad
cieexprella,quamuis ad
obiedum
in fpe- cegniticnit
adjpttiem vt
omnem cognitioncm re-
concurfum obiedli.quia ex genere eft caucuiufcumquc cognitionis:ergo etiam

non limitatur ad obiedlnm , vt eft in phantafmaquirit
eaufam.
fa partialis
te,qua caufatur ab eo in fuo genere fpecies. Probatur minor, quia obie(5tum vt in apprehennone ObitSa mtterminorum , feu ipfi apprehenfio terminorum uit in affrtvt continet obie(5lum, caufat alTcnfum principi),
aftcnfus principiorum fimilirer caufat aftcnfum
concIufionis:crgoobicdtum eftmotiuumintcllc-
ctKturrtntl
dari fpecies in faltem.
fiue
phantafia illud apprehendit
proiit
alia vt indiui-
dua ; crgo habet (peciem fic repr.xfcntantem rationcm communcm hominis przcisc quia nequit apprehcndcrc line fpecie, ncque fpecies reprifenrare a\itcr quim cft obiefti fub ea racioilla etiam apprc*
, fub qua apprehcnditut
conccptus intelletus ergo
telle<Aus
albedinem fub ratione abfoluta alin ordine ad fubie<ûm ; eimque fecundijm proptiam ratior>?m definit. Ad
has fpccies non concurrir phantafma.quiaquidquid reprxfentat , rcprsfentat vt in otdine ad
alterum , & coniunclum , neque alitet potcfl
concurrcre ad eius reprarfcntationem dcindc
intelledus comparans primura apprehenfa , abftrahit rationes vniuerfales , circa quas phantalia nequit verfari , & harum rationum forliqua,v.
mat fcorfim
fenmni
v. g.
quantum magnum
bedinis
eft
tafmata, nequevt caufantia
Sfeelei refrx-
con-
diuidendo racioncs illas coniun<5las primum apprehenfas , & format fpecies

illarum lcorfim , quz reprsEfentcnt tam obie(Slum fub ratione abfoluta , quam etiam refegregat
175
henô hominis fub ratione abfoluta , ic przcifa

non fit per fpeciem expreflam priorem ipfa apprehennone vt patet experientia , vt quando
profertur AwM , ftatim & primo concipi fignificatum nominis abfulutc & przcisc circa quod
ante ptolationem figni, hic & nunc nuUusfuit
dum
pofterior.
Ctnfirm.iiit.
,
;
ûs formalc quocunquc modo

,
ipfi
fiuc ad aflimilandum intelledûm per
prefTam, fiuc pcr cxpreftam.

veritas
primz
rationis
applicetur
fpeciem im-
Ex quibus
addudlz
fequitur
a Do(5lore,
nem-
pc intclledum ab intrinfcco concurrente obicdto

P 4
p
henfiett ter-
minerum ad
ajfenfmtu.
pei fc
ruie nuteriali
obiefti matCfiaUs per ipfum
fiuc formali fpirituali,
>
polFc habcie cognitionem nouani infj^fcpa-
rato
Dco
cct in aUo,
fecmd Mtio
cft
^x eJtm vcl
fententitvi-
fi
non
poteft,
viliorem,
nifi in
yiiJQj cftilla natura
non potcft
rum""*"*' conucnicntcm
anima feparata
fcd
ita firapliciter
qua: in opetationcm fibi
quam qux
poteft
ex pofiiionc oppofita
lapis
autem
operationem
trinfccis fibi potcft in
feumotum
&
obicftum.
tuiaUs fpecierum fenfibiUum, non
quam
fenfitiua:
r.-itio
explicatur
probatur
&
oppofitam
fciHiioncm fimpliciter
al"tcr rcpcritur
ita
guli.^^.quidquidcft in
partc pcrfedioncm
,&
& potcntia a(ilioa pct-
adu
inhac
virtuali, dicit
carct illud
quod
eft
in
pura potentia paffiua , Sc quo m.igis adiua eft

coraplcta, c6 eft perfedior , & adualior, Sicut
cnim pcrfeftio tci fumitur ab adlu , & opcratio
fequitur t(fc, quo perfcAior eft opcratio , eo perfckiot coUigitur cfTc adus, a quo piocedit. Bc-
talem operationcm. Ergo quu perfc-
poteft in
natura,aUcuius, comagis cft in a6u icfpcftu propriae opcrationis fibi conuenientis

confcqucntcr anima , qux* cft pcrfcdiffima for-
dior
cft
&
ma , poteft abintrinfcco in fuam opcrationera

fcparata , ficut natura inferior. y. g. lapidis in
potcft cognitiua fenpropriam operationcm ,
&
fitiua in
aftum mouente obicfto , qus eft infecrgo & inteUediua , que eft fu-
rioris ordinis
perioris ordinis.
11
Refbonfio
Citiitani.
Refpondct Caietanus
d^ri
non
ex pattc inreUcdlus
conuerfionem ad phantafmata Hc
conucrfionem ad entia fupcriora ,nempe Intc!-
noftri inter
ligentias
imfuptaiuf.
i.p.ûnJf.S^. art.x.
mcdium cognofccndi
& fic cft duplex modus operandi eius,
conformis duplici modo efTcndi coniundo,& feparato, qus cft dodrina D.Thoms. Ad primum
additcit rationem, quia natura prouidit deintcntionibus fenfibiUbus , quia obieftum immcdiatc ncquit coticurrcre cum inteUedlu. Ha:c
ratio in priori argumento confutata manct
qiiia committit non caufam, vt caufam \ quamuis enim inteUedtus in hoc ftatu nequeat intelligcre fcu apprchcndcre primo obicdum materiale , nifi vt niouctut 4 phantafmate , idco eft ,
quia obiedûm aUter non eil ipfi appUcatum , &
,
&
dc fafto inteUcdum abftraherc,

rnoaeri ad cognitioncm,
formandaro fpecicm
oftenfura
eft
&
vt poffit exire in
quo
eft in
ordine
fed ex neceffitate cognitiu.is
ceftat iUc Hnis
adum
,
vt patet in
quem comrauni-
autcm quare id ab inttinfeco

, npn cft aUa latio
Si quxras
gat cognitiua fenfitiua
fcu
,qux etiam in Deo forcomparando fingula fin-
qua
in
tcr adducit pars contraria.
potcntia vero
adiua.aut fotmalis includat pcrfedionem
fottntU ff- adkualitatcm
bruto
ficut cfle
imperfedionem
perfcftionis debitx
carentiam
jffi
&
vt prior potentia fempct in-
cludat dependcntiam
TioJemaas
& cire in aftu foimali, aut vir-
j^,j|j j^^ |g lijlênt
ad inteUeftum
lapis.
Hxc
Cottfparatio
Finis ergo intrinfccus huius pronidenti na-
Cr frohatio ju pura potcntia,

iUiw ratio-
>fatura
modo pcr
uetur hoc
conuenicntcm, vt defccndere in centrum,

ergo magis feruata propottione&
fpeftata pcrfcftione animx fcparatx ipfa anima,
TxpUcuio
^"r"!
&
fcclufis cx-
fibi
ibi quicfccre
""
&
non
poteft ab intrinfcco in opcrationem fibi conuenientcm concuttente obictfô prxlente ,nifi ad-
dantur fpecics influxrc
fcrri in
conuenientem potcft
(ibi
uon pttuUit
VI in- naiura de
obicftum, li ratio aHlgnan- tionii.

da fit ex partc potentix cognitiua:, quam mouct
obieftum. Qubd probatur , quia etiam in bru- Finit tarum
tis , vbi nuUa eft fubordinatio cognitiuz fcnfi- 'fl ""' ^*^"/"/"'"
tiua: ad intcUedum , aut intellcftioncm , neque 'f''"'
ttu ftnltti1n.
(T
potelt cHe , eodem modo ptouidit natura , vt
^^ ^^ ^^^
fit fcnfatio obiedî mediante fpecie intentionaU. ExemflH i
Ergo idem contingit in homine,qua animal eft, Mm.
viget fcnfu ,& conucnit cum biutis, quo feniitiua cius habcat adbum, ideo requirit fic moue*
ri a fcnfibili , mediante fpecie , quamuis nuUus
ciret in co vfus inteUeaus,ficut non eft in amentc , aut infantc , in quibus vigct fenfus ,
mo-
Dodoru. fententia oppofita, vilificari naturanj animE intelleftiuaE : quia ficnt vilior cft natura , quac in
nullam opetationcm
vt telu-
Non evgo ideo
ncquit aUter
HAcetUmoplmavUificatnMMramy&cc. Hc
fccunda ratio ab inconuenienti ,nempe cx
obicAum
phantafmace.
teUedus intcUigat obieaum , & abfttahat fpe- "j^;)^^

f
cicm ab obicdo fed quia cognitiua fenfitina ^4L'/(,fni-
cum Dci con-
ciirta gcnerali.
it
quam in
naturaprouidit de fpccicbusfenfibiUbus
ac ptoindc fUpcrfluerc fpccics influxasa

in ordinc ad cognitionem natutalcm in-
tcUeftus fcparati,pra:fcntc obiedo
V. Sententiarum.
Lib. I
176
quia
taUs naturar
cft
nam
exi-
J4
nifi
Exfot>-iur
vt dicit Philofophus, y'"" ^"^
/infibilefMprafcnfiimpoJitumnonfacitftnfitionernt ^,-,,^ ^^
requirit etiam potentia coniundionem intrin- fant foien-
fecam ohie6ki ; & quia id nequit congtucrc tem- tn.

pcramcnto organi, vt obicdum in eê reaU coniungantur> idc6 rcquirit coniun(5bionem ciiis in
fua fpecie intentionaU nihil enitn eft coniundtius organo qukm ipfum organum quod aU^s
ctiam fenfibilc cft fcd quia non habet fpecicra
fui, feipfum non fcntit pet moduin obiefti.
AUa etiam raiio oftendi poteft ex parte ob- txfoniturtxfantob'icfti , vnde iUa prouidentia naturaUs exurgat producendx fpecici fenfibiUs , quia ncmpe obieftum natum eft affimilare fibi fubiectum quodcunque capax fpccici , ideoquc pro:
medio dia- olieSil J/i~

phano ,qu.T non ordinantur ad vUam cognitio- mlare fibi
''"'''nuUa vifio nata cft fequi ne ''">"f
ncm & ex quibus
*
ducit fpccics oi)ic(ftum vifibile in
,.
i.
/-
dicamus natutam aliquid lupernuc agcrc,

aut contuUfle virtutcm , qua ncquit reduci ad
cri;o
a(SliJm,
dum
qui
eft finis cius intrinfccus,
ter
medittm
f^p^^^
ideo dicen-
hanc virtntcm edc connaturalem obiefto , vt poffit affimilaie fibi fubieiflum capax in- uicfinb natentionaUter quamuis etiam medi.mte fiiecie tura vniuetprodudta in organo moucac potentiim ad fcnfa- /'/<" qukn
tioncm. VniueifaUor crgo eft finis naturz in '"i"""produccndis fpcciebus intcntionaUbus, quim fit
cogniMo fenficiua, aut intelle(fliiia , quamuis hx
eft
vt particulatis finis fub illo vniuetfali coiiiptc-
hendumtur.
Ex quibus cuacuatui rcfponfio oppofita nara

quod intc!le(ûs coniun(ftus pro hoc fiiltem ftatu
non poffit priiTi6 apprchendcre obicdliim , aut
^r
Raiio data
reyciiur
habere cius fpeciem nifi dependenter a phantafiiiate, caufa cft, quia non habet obie^flum fibi
applicatum ,non vct6 quod fpccies fenfibilcsab
intrinfcco fine folum ordincntur ad fpccicm in,
telligibilcm.aut qu(jd obicflu debeat
hoc modo
(pccicm intelligibilem producendam qux alitcr produci non poffct , fi obic(flum efTct applicatum fcdidcodebct fpiritualifpiritualifari ad
,
fari
,quia ncccirario
fitiua
id cxigit ipfa
cognitiua fen-
S.""
rathai
^"^''.''"'^'"*
ab imrinfcco, Ime in btuto, fiue in homi- f^"/.

ue
'
DiftindioXLV.
ne quia
fpiritualiratur
ohxzCti reptzfeniatum
ejft
eciam fpecies
eA
didum eft, non
vt ali^s
quantum ad
iiuelligibilis e(l obiedli
in fua difTcreniia
&
qui
Non
matctialis.
quia
talis
fpiri-
(ualifaturetiam in fpecic fcnnbili ,aut phantaf-
mate
vt ita
ilja fpirituaiitate,
git inteliedus in fua fpecie

cas
dicam ,qtiam extfcd
hxc
fpirituali-
in fpecie per folam virtutem
fit
innatam
ip/ius intelledus fpiritualifantis fpeciem obie-
î atque ad liunc tantijm finem poniiur

iedus agens diuerfus a poflibili.
intcl-
Hx
2,^
Diferent!
iuier tbiiHS,
^,&po*U^h*u"'
'
gibiic in potcntia
,j.(5io
matcriali
intelligibile adlu
& intcUi-
quarum primacompctit ob-
fccunda vct6
fpirituali
nara
'"^teriale ideo ab eo dicitur inieliigibile in potencia, quia nequic imprimere fc folo fine inteiledu concurrente fpeciem fui intclligibilem cx
communicatiune materialitatis , ex qua repu-
gnat corpus agere , vc caufa cotaiis in fpiritum ,

qu perinde cam fpeciei fenfibili cuicunque ,
quam obicdlo ipli competit. Dicitur ver6 ctre
intciligibfle in adu in fpecie intciiigibili , quia
in ea poteft concurrere proximc ad inteilediotnttUigihile
te Hu.
ucm. Pcr oppoiitum
inteliigibiic in adlu diciiur
etiam refpediuc ad ens fpirituaie, eo modo quo

fenfibiie in aû dicitur de obiedô matcriali,
quia poteft mcdia fpecie \ fe foio canfata mouere ienfum ; ita etiam obicdlum fpirituale potcft fe foio ptoduccre fpecicm fui in intellcdu,
quia ab co temouetur fundamentum repngnantix,quod inuenitur in materiaii. Poteft ergo
obicdum
materialc en'c intclligibile in potencia
rcfpcdliuc ad intelic6l:um fcparatum,
qua
poteft
ab eo abftrahcrc fpecicm inteiligibilem^vtyM/T^

intaigihiU probatum manet. Neque cx eo dicitur inceiliif*tuut*.
gjbiic in pocentia
qu6d ncmpc
polfet vircutc inteile<Slus
inteiiigi
& obiedi, nifi per con-
iierfionem ad phancafmata, quamuis
pro hoc
fcuncur maceriaiia
Tiiri
medoscofiifrrndi i*tMttt
Cmit-
*.
tantum
bcatitudinis aiitec
cft in ftacu
tffi animz,eft fupcnus impugnatum.

Refpondet ergo Caieranus ad fecundam ra- Ali, retjtntioncm Dodloris , quar eft przfcns, eam rcfci- fi<> cietni.
lendo ex do^ritta iam tradita. Primo, qu6d
vilitas naturx paffinac fit, fi non rcducatur pet
propria afliua in adum hxc autem rcfpeifbu nutiunatu.
intcile(fbus, vt refpicit obieftum matcrialc, func m fajflm
prarcise pbancafmaca iliuftrata , non vcro iapis 'xcludli ptjfs
;
illuftratus
quia hic eft in infimo gradu matcphantafma in fummo gtadu fpiri-
tuaiitatis.
porcntia
eft in
fibi
& natura polTc cxire in
conuenientem
ita
quod fuum pcr

fc(Slioncm
hoc potcntia
&
fubordinacajcrgo intcllc(flus fcpa- tirfeRia inratus potcft ab intrinfcco cxire in a<ftum con- f"ir>* </<currente obicdlo, alias vilificacur vlcra pocen- .' .'^ /"/""
""' tttett*.
1/
/-1 !
r
tiam cognitiuam lcnlibikm. -.T
Vcl lic roimttur
ratio intcllcftus vt coniuniftus cft in impcrfe(k\oi\ ftatu cognofcendi ,
cllendi quam fcparatus ;quia vt feparatus , ex ftnrentia oppofira,
intillfaut
acccdit ad extremum perfc(flionis , iJcoqiic na- toxiiHnatu
tus cft recipere magis infiuxum a fupcrioii in co ?* 'Z' '" '*"
ftatu
fcd coniunftus potcft fcipfo cxire in / "/" ""^
teriAlt
ern
1-1
ri
n
r
iixum intelligcndi rei matcnalisabintrinfcco; fefrmtm.
ergo a fortioti , vt cft fcparatus , alias non acinfcriori
&
',
quircret pcrfc(Slioncm operandicx fcpararione.

Probaturconfcquentia ,ob!e(5ltim matetialc eft
per fe
obiedum
ficut
&
fe intcHciflus
ad
intcllcdtus fcparati
coniundti, quia inciinatio per
fcientiam rci matcrialis manet in feparato
que ideo
eft
a matcria
fe
ne- ff
quia
ergo
eft perfe(flionis in intel,

:
fcu redu-
nam
ideo
&
dicimus fpecies bic acquifitas rei materialis ,

j^faaet edt
habitus fcicntificos pcrmanere fn fcparato, quia incHnaiitad
mani.ad qnas in omni fuo ftatu irclinatur ; crgo
confcqucntcr inclinacuradcognitionem obiedli
maccrialis, cciam in ftacu fcparationis, canquam
proprij 6c pcr fe obicifli fcd hoc ncquit dici
fccundum vcr6
faiua oppofiia fcntentia
patct, quia inteile(ûs fcparatus
funt peifcdliones connaturaics intelle(5tus hu- ""^tttiaU
neque
quiaquod neqnc po-
nullo
modo
Aus
neque confequenter
abftrahcr poccft fpecies a rc maccriaii appiica-
fcco inclinatur ad ipfum naturaliter
Poteft cciam vci a fe
ca.
here r.itioncs
cics
quibus
nes
fibi
cft
vei ab
Angelo
&:
, ex quibus difcurrere
confcquencer formare fpc-
vci poceft circa
abfens
& aiiis
Angetum
aliis
aiias vi-
quoad rationes coromuprima

fegregando
ficut abftrahit fpecies a
apprehenhone obieAi materialis
obicûm
abllra-
communcs
poceft fcicncificc
fum , dum
a conditionibus indiuiduancibus
rationibus coniundîs
ac proindc
&
neque
ncquc Philofophia ea in parce,

deprimere
naturalcm cognitionem animx fcparatz ad
duos iilot inodot. Tettium , quod addit iiia
ratio naturalis,
qua
vcris principiis inhzret, requirit
tcntia,
itt
/'/***"
animz,fcu ipfa anima,cognofcic fe pcr propriam

cognofcit etiam pcr fpccics acquifitas diim fuit coniundla quin etiam ex didlis,
circntiam
'"""'"''*'
per opcrationem abftrahen-
adxquatus modus
jnteiliecndi , nequc huius ftatus , neque ftatus
,~
IIr
r
'^P^r*" intelligcndo per conuerlioncm liue ad
phantafmata , fiue ad fuperiora entia , id eft,
Dciim , aut intelligentias , caufationein fpeciei
intclligibilis. Primam patct ex iamprobatis;
per
'l'''^'""
cuius priuatio in inteilc(flu dicit
obiedum
o*/V<7*witri.i!etp.
fcd quia inteilc(flus cft natus
vcifari citca iilud
tem
obicdlum per
refpicit iiiud vt
coniundlus
fc perficcrc
cft
fotuit
difJicHltii.
obicftum habct candcm pcr-
fe
vci ccrtc viiior cft in
ccre in a(ftum circa iliud
non
Ktn
le&a polfc ab intrinfcco
ig
itnfuxnmur
a(flum
etiam impcrfcdlionis cft

non poftc exire in a(5lum conuenicntem C\ ergo
cognitiua infcrior carct ilia impcrfcdicne ita
etiam cognitiua fuperior,vt verfatur circa idcm,
,
impcrfciflioncm
fa(3:o per fpeciem

ad quam non infiuit phantafma,
cognofcitur etiam pro hoc ftatu dire(5fc.
Duplex ergo ille modus intelligcndi, quem
^,^^",^7;.
iniciligibilcm
*''
^'"^"J*
unm.
Contra hzc refponfio eft tam impngnata,

nequc refpondet argumcnto ficut pcifcclionis
cognofci poirc, quinetiam dc
mtdiu adftruit Caietanus
inter durs
fic
abRradkiuz cognoprima fui apprehenfione.
ftatu cognitionis
Probatum auccm
17
non
177
rcfponfio de duplici
rialitatis
tioc inteliigitur differentia illa aflignata a
Phiiofopho, intcr
QusftioII.
aiflu
eft
potcft cire
obicdlum
obicdum
intelligibile,
pcr fc intcile-
inreile(Slus
abintrin-
Ergo diobicdlum materialccire inteiligibile

in potcncia refpedu incelic(ftus feparati , auc
cercc tolii inclinationcm eius naturalem ad
ipfum.
cendum
eft
Si dicas clTe intelligibileaftu perfpeciesin-
fluxas,
& non aliter, auc
pcr fpccies acquifitas
29
Rtsptnfi.
in via.
ContrJl,
demus
nullas fuiftcacquifitas in via, imfupuui.
ab anima pueri , neque ide6 toliitur ab ea

inciinatio ad obie(flum , qu6d vero ordo inteiic(flus , feu inciinatio eius ad obicdlum , &c
vtriufquc ad inuiccm, non refpiciat fpccies inv. g.
fluxas pei fe, patet, quia
neque in via
fe
fic
refpiciunt.
,, , ,
IV. Sententiarum.
Lib.
1/8
lualUJ!tor- rcfpiciunt, VI funt caufz cognitionis

do inutleHM Dcus comraunicaret alicui fpeciem ,
&
frieS '
vnde
fi
quam
per
, hoc elfct mere pcr

Deinde agirousde obiedo motiuo,
fed proportio perfedibilis
perfcdiui
autdiucrfi gencris ad propofitum

dlu feparato
Uonfluitur ftî"tant
tnstnjiuxas.
ex natura foa
virtute obicdi
iij
^ gjjtf jnfecc
ergo or-
fed caufz contingentis
caufantis; crgo per eas
tur ordo obiedi raoiiui
quenter
fi
non
motiuura naturale
fit
non debetur
eius
cognitio potentia: , ncque influxus fpecicrum.

SiobteHum Piobatur confcqucntia , quia iliud debetur alinonefet tnotiUi pottntit
^^[
prouidcntia naturali
gj^
clmationcm actiuam
ad quod dicit in-
aut certe paliiuam
led
non dicit inclinationcm a^tiuam ad caufandum fpecicm obiedi
tlMcognttfo,
prout
jllj
Mtj(tctes.
^^^
^îj^ îj^j obie(5kum eifct
opinio dicit
ncque
dicit
etiam
paffi-
motiuum cius
,f'^;^,';
ratio pet- fftai(,ne.
ficut
ipfi
coniundus,
vt fuit
competii omni
obicdo,&
vi-
Rcfpondet
terti6
quod cgete pluribus exfic

, non reddit vilius
opus fuum
tfinfccis ad
egens illo, quod per
fe caufat
neis,quando opus agentis

incelledio
opus
*'*''""
fine extra-
ordinis
eft alcioris
qux eft alcioris
l^
R'^/""'''
ordinis,
quam
&
aliorum inferiorum. Dacocrgo

qnod pluribus cxtrinfecis egeac ad opcrationem,
opus lapidis
hon ideo
fit
Concti
vilior.
quando concutfus plurium
cffedu diuerfum gradumperfeftionis,

eft
non tamcn
in fingulis caufis
arguit in imfuguMto.
id verura
nam
Cencurftu
eleuatio
/'"""'*''/*"
eo ftatu falcemin potcntia, quodnegatur ergo

ex nulla eius inclinationc dcbctur ei fpecies iniluxatalisobicdi.
tingcrc hoc
Dices
30
in
diccre inclinationem ad cognitionem
eius,quia eft connaturalis perfedtio intelledlus.
Contra non omnis cognitio nacurahs
Imfugntit.
quas
perfcdio intelicftus , ei debctut, vel communicatur pcr fpccics influxas , & idem dico de
habitibus , qui funt pcrfcdiones connaturales
intelledlus , vnde enim id conftat Heri , vel
vnum magis,qu^m aliud. NuIIa enim perfe-
lognttto nt-
nifitxeau^fis
^JQ jjebctur naiuraliter animac fcparats

^'
1"* ^^ caufis
natutalibus ci dcbetur
nifi ii-
&
hoc
vturlibits
modo non
motiui*.
niii
tamiim per phantafmata fccundum opinan-
tcs
in ftatu vero feparationis ci debetur cogni-
debctut
cognitio
ei
materialis
rei
conucrfionem ad fuperiora , & cntiafpiritualia tantum. Ncqueetiam Deus , vt auchor

naturx , tenetut d.irc cam perfcdioncm , qux
tio per
non debetut cxcauiis naturalibusagcncibus, aut

difpanentibus ad ipfam pcrfedioncm. Mclius
ergo faluaturperfcctio intcllcdus ,
animz fe-
&
hanccognicionem obicdti ma-
parata: aflerendo
terialis
debcri anima:
quoad l\oc non

jli reipoHfie Catetant.
& acquiri
ab incrinfcco
Exquopacet rationem Dodoris
ncvilificetur.
fui generis
non concurrcntibus his, qux funt

non poftet in proprium opus non
fi
,
autcm fi non podet concurreiuibus rebus aliorum generum anima autem feparaca eft de ge:
nerc fubftantiarum feparatarum
non
ai
Jmfugnatur.
incelligeret
Contra,
non
facit
niencc rci
cum
& eirct vilis
, fi
rcs ciTc vnius aut alterius generis
aJ propofiturn de perfeftione conuevt in

natutalitcr , qu aliquando ,
&
cuftper caufs particularis pet vniuerfalcmi materixper

i\3\\%
in propofito autem cognicio rei macc-
& fpccics
iuniSlo pcf
rem
poirc attin- do non.
obicdum
ordinis na-
& cognitioncm fibi conuenientem arguit pcffcflionem & adlualicacem in intellcAu

in via & in aliis cognitiuis: ergo etiam in fta,
tu feparato pofte ab intrinieco
in
eodem
arguit
perfe6kionem,& feruata proportione, dcfedlum

adualicatis non podcabintrinfeco in operacionem illam imperfeftionem , & potencialicatem :
nam fi in via non poflec , in hoc fequcretur iropcrfedio cfgo idem dicendum in ftatu fepara:
tionis.
Rcfpondet quarc6
quod connerfio ad fupenara talis modus
riora cft perfeftio naturalis
5 3
Ali*
par.ito.
&
Contra, ex necclfitate
impotentia in ope- imf^gnatur,
rationem ordinis nacurali$,in quara potuit incelledius coniun(5lus,arguic imperfeclioncra vircutis.vt per fe conftat
intclledui feparato
omnium obieAorum macc-
& hoc ei deberi nullo fundamento aflequod aucem aliquorum prx aliis debcatur
rialium
ricur
dariaucem fpecics influxas
cft.
Sed neque in
hocconfiftit vis argumenti,fed in
coquod ncgc-
tur intclle(fkui praefente obic(fl:o virtiis ab intrin-
feco,qna poflicin ipfumobie(5lum,quaperfe(5lio
communicacur eiin
via,ficut
& caetcrispotentiis
inferioribusjfundamentum vet6 illius debiti fpccicrum influxarum dcfumpcum ab obic(fto,eiuf*
P/îr^rf/<,yfc*/>/<i/,&c.Hxc eft tertia ratio
hominemcx
principiis
D. Thomxj.ârf.
ad
quia cx fentcntia, quam tcnet, indiuiduati Ooaoru,

futmas pcr fubiccflum ,
maxime accidcntales,
negat confcquenter duoaccidentia folonumcro Du accidediuerfapoflecflcineodemfubie(5lonumeio.Hoc tiafolonu-
art.f.
&
&
""'''
*"'';
fpecies acquifica
,
non tonuemri
j
r
ciuldcrn obica:i in via.lunt tolo numcroaiuerla: t,demfubquia fpecies influxanon debecur animz fcpara- itdo.
fuppofico, fpecies influxa

\.rj
CLr
cius conucnit intclledui con-
alterius generis
vc pcr fc
con-
tx, nifi vt fuppleacur defecSiis caufj: nacuialis,

ncmpcobic(fli,quodncquic intel!e(5lum mouere
ex improporcione macerialicacis ad incellctStum
exemplis allatis,non actcnditur idem gcnu.
cata produci poteft
34
^. 35. Terti rti
crgoetiam animjc feparats quoad idcm^j^tf

fuum, eadem pcrfedlio ci coruenit imo conuenit fpecies ex parte per intcllcdum agentcm, qui
roanet etiam in aninu fcparata , ficut & inclinatio in intelledlu poiTibili ad obiedlum maceriale.
Dcinde in perfcdo, & perfedtibili , vt patet in
ftac
refîpis
incelligcndi dcbetur naturaliter intclledui fe- ''-M""-
que materialicateiara impugnatumeft.
illis.
plurimiim cft,pet rcsaltecius gcneris.vt fubftanliacpcraccidensicffedus percaufam a:quiuocamj
formain
modo aAum.quam non
gcre. In ptopofito pofie in
fpccics.huius racio ailignanda
peccare.
Refpondet fccundo Caietanus naturam tunc

jj^j vilcm,
turalis
effet
N*a dthttur
in intellc,
& aliis cogniciuis.
fe ipfa,
talis cft
Proportie
ftrfiifibtlt^
ad adluro fupernaturalem neccflaria arguit perfectioncm

actu , non taraen in potcncia , led ^rtuit perfedcfedtum vircutis , licct aliils perfeclius fit at- Hionc.qu-
Relpon/io.
przfente
ctiam intellcdui in via

fic
Ci
intrinfeco
aut
eiufdcm
& perfedliui circa obiecStum naiuralc,
poccntia: cogniciua:
fefrat*,non ftatu fcparationjs intellectus

deberttttr ei
non manct ab
&opcrationetn nacuralem
faiua-
obiedtum non
feîbilis
lior
& potentiae & confe-
potentia; in ftatu feparationis j
inejJ
perficientis
accidens.
& perfcdiuo potentiz
ferfellie.
&
facit rcs efle
in via cognofceret obiedlum
do cius ad intelledum debet faluari in aliquo ,

quod cft in virtute obicdi , hoc autcm non contingit per fpecies influxas , quac non repraefen-
quiu
adquam non
mobilem in eo ftatu fed Dcus fupplens defeftum alicuius cauf-E non agitad cffcc^lum perfevt
(fliorcm,
quam
fic
ille,qui a cali caufa alias appli:
crgo fpecies influxa
obie^ftt
tnatciialis
X L V.
Diftinaio
materialistalis e(l in fpecie
xtdo materiali
turali agendi
li
qualis fierct ab ob<
applicareturmodo
fibi
conna-
manet ex
fed fpecies acquifita
di*
ergo non datur fpe-
eûti ^tntt
Ais quxilione pixcedenti
influxm
cies influxanatuialis lapidis,& confeqiicntei fai-
CT
mtîftt
jp j^Qp ^jQj potcrii intelletfûs feparatus ha-
jppj,
'itî'nnJUf
^"*
intelledlioncm lapidis fine conuerfioncad
fpeciemacquifitam, quod negant,
fttitnifinu- Aiperiora per
nempe
mtrt
cx fundamento allato
quod
fic
vrgeo
Species influxa
lei materialis
D.Thomx loco
corporc,comparantis intelleftum huvt diftinguitur infimo gradu intelle-
ac proinde
per aliam veio fub ratione tantijm imper-
vniueifali,&confufa:fcd habenti cognitio-
f<r(fta
ncm
& diftinftam fuperfluit cognitio

& impcrfcdla eiufdem:cigo & mcdium
pcife(5lam,
confufa
cognofcendi.pci quod nullus fuppletur defc-
fic
fed potiusperfe(5tioniadditurimpeifelio,
& exiftenti in aftu copleto additoi complctus.ad

quem non
potentia in intelleflu:nam intelle-
eft
dlio confufa,& diftin(flaciufdem habent fe ficut
& excefrum:im6,quod magis cft.videnopponi fimul ineodcm intcilcdu, ficut fciie,

opinaii , quia confufa dicit piiuationem eius
excedens
&
peife(5lionis,quam habet diftindla.nequeintelle-
idem confusc , & diftintflc

neque fcicndo , & opinando.
ftus poteft in
ficut
reprxfentaret Angelo quiditatem
manum
les peife(Skc
&
& ics natura-
diftinftc.intclleftui
autem animx
folum impeife(fke &confus^
intelligunt per conceptus abftraftos
poitionata
pctfeftam
&
&:
iiabcre poflit
moAd hoc autem quod
vniuerfali.
vnde
colli-
masorf.z. fedexpreflGus4.}. corfort,\h\ dicir,
Angelos pereiufmodi fpecics recipere perfcdlam

cognitioncm rerum naturalium, quia ifte modus
cognofcendi eft naturalis Angelo : animam ver6
feparataro recipere cognitionem rerum naturalium , fed imperfedam , & confufam per fpeciem influxam. Ratio autem huius eft , quia
menfura intelledlionis defumenda eft ab incelle-
Au non
opinantis) quia intelle(ftui debetur fpecies vt
quam reducitur in acbum iuxta

quam dicit ad obieûm fed inad obiedum eft per cognitionem
connaturalis,per
inclinationem,
&
naiuialem.eft diftinda obiefti mateiialis:ergo
medium
betur
tale
refpe(5liuc
autcm non
cft illa fpecics,
ad intelleûm feparatum
nifi
per fpe-
ciem talem ptoportionatam modoeftcndi eius \

vel aJ fupplendam imperfedkionem^quatenus j>ec
illam intcllcdtus polfet melius cognofcere
auc
cognofcetc aliquid,quod non poflet per fpeciem

acquifitam , qux cognicio eflet ei debita natura-
vt dicitur,
ergo dcbc-
eft intentum.Videtur prxterca inuotue- CcntrMdiait

recontradi(fîonem,illam quidem ex fedcberi in- ''*'X*'""'
telletui,& cx natura fuaefTe nobitiorem abfolu-
Caietanus,& non repixfcntafcintetdiftinf^c neque ratio,auc

exempla data in oppofitum quidpiam valent ;
nam intelledlutlitas animx non cft in eo giadu
deficiente , in quo non eft nata feiii in obiedlum materiale,& naturale fub ratione protc.vt dicit
le(5lui
rem materialem
pria:nam
ergo
vt coniundlus etiam
fpeciei
fi
fic
admittitur
fpecies influxa eft nobilior in
facere obicifluro diftinlc prxfens
aliter fcparatus nequit intelligere
&
tur ei fpecies acquifita,vcl virtus camabftrahcn-
fpcciem influxam ci,qui habet acquifitam.Pro-
Ptnu ^citi \ctu\ ex debito naturalis prouidentiz, vel quia
**"*
,',,|^^.*'
di,quod
ferri
batur fequela ,quia fpecies influxa datur intel-
Ctgnitlo di~
^'."^1
huic cognitioni piopoitionatumei de-
vero \ fpccie.
Suppofitaeigo hacdodlrina.feqaiturnon da,
ri
diftindam , & fub rationc propria obiefli , non

ver6 confufa
communi ,& ficetiam fertur in
obieilum per fpeciem acquifitam,vt fupponitur:
ctgo cognitio ei debita fecundum inclinationem
quantiim ad
petfcftionem eius.animam vniri corpori propter
melii)s efft iiium in cognofcendo perfedlius res
per illam conucrfionem ad phantafmata. Vide
ibi Caietanuin refoluentem fpecics influxas eflc
quidem peifediotes in fe , non tamcn pcr ea$
perfc(5kiias animam cognofcere,fed imperfedius.
Hanc eandem dodlrinam tenct Sandlus ThoD.
^6
animx
prt-
conuenientem.Probatur maior(minor
vnitur cotpori, vt ^ rcbus fenfi-
ex excclfu huius cognitionis
eft
fibi
tfi
t''"'*t
***^*-
crgo noneft protanquam medium excundi in
clinatio eius
pcr conuerfionem ad phantafmara
dtbiti
propriam cognitionem de rebus
bilibus propriara de eis cognitionem accipiac
git
adtiim
fed fpecics illa Ktn
ûalis fubftanti,a fuperiori ,rudibus,quinon
intelligeret perfedlc, fed
Ncn
uenientem. Piobatut fequela.nulla fpecies debc- #"'"" f'/"tui intelle(5lui , qux eft ei impropoitionata , vel ffT^'^'^*
peiquam intelle(5lusnequit xquc pcifedc intelligerc, ficut fpecies leprxfentare
non
37
de-
cognitionem nauii alem con-
in
fed per
fciii
pixteiea talem fpeciem non
bcii intclleiflui ad
intcllcdlum.Do(5l:rina eft
do confufo
'/">'
& fuperfluere
prxfato
&c vniuerfales,
fiuxtun.
diuc ad
dati,
eam non deberi,fuppofita fpecic acquifita.Pioba-
Sequitui
hac ratione
exempla fenfibilia , & matcrialia , ideoque Ci

anims vnitxcorpori darentur fpecies influxz ,
Jpeeitm in.
fc(5lionis intelledui
tui
Quam
Hen
^**"^* ""J*
cur,fequiturfpeciem influxamnihilconferreper- Jf*^'*"*i'"-
ponfioncm Doftor impugnat in vltima partc

argumenti.
Varij autem funt modi interpretandi D. Thomam , eiiifque fententiam , ideoque huic argumento non plurimiim eft infiftendum quamuis vrgeat diflicultatem fententix
quaacquiritur eius cognitio , imSiusrtprîe- peifediiis reprxfcntat rem materialem

quam
,
tMttju,im.
fjifj-jcs acquifita, hoccft in adu fccundo refpe-
fntftit per
lecundum dica-
tas
intciligendi
oppofitx,
ftrftai ce.
aû. Si
animz rationalis.
Refponderet D.Thomas animam intelligere
per fpecies pcr fc infufas quia intelligit eo modo quo Angeliintclligunt , & fic fpccies influxas diffetrc fpecie ab acquifitis. Hanc ref-
Sftcies tnflu-
nen
abomni
fuipenderetur
func
pria
Themt.
jlnima
& fic (pecies acquifita
dbus cognofcit ris pcrfe(fliiis,& fub ratione pro-
I>/trintt
qux determinata
in prxcedenti quxftione
quia habet modum cfTendi firparatum, qiiem fi;quitur talis modus operandi.vide Caietanum,
D.Thomam loco allegato, qui fuftinent modum
conuertendi fc ad phantafinata in coniunifto,
conuertendi ad fupeiiorain feparato , eflc adat-
*"''"*
pofllc intclligere.contra ea
tur fequela,quia perfpcciem acquifitam intelle-
quatum moduni
imftrft-
Si primumdicatur, fequitur qu^d per fpeciem acquifitam nihil intetligat in eo ftatu , aut
licer.
dicitur pec
&
179
conuerfionem ad fupetiora tantiim intelligere,
&
>y
Qusftio 1 1.
& reprxfentantis
nata
ita vt
,
id
fit
ef/i
ex fe
etiam prx-
refpcAiue ad intelle(5lum animx , qui fic

natus eft ex propria inclinatione feiii in obie<ûm. Ide6que alij docentes intetle&um animx Alierum rt~
non pofle abftrahcre fpecicm nouam.dicunt fpe- Jp">fie maiii
ftabit
ciesinfluxasreprxfentateobiedadiftin(ftc rcfpe- t*"*'>^-
Ctmh ad intelledlum, & diftind^ otiam intelligere,quodmagi$ videtur conforme rationi, & fundaroento,quo dicitur anima fepatatam accederc
ad
Lib. I
i8o
V. Sententiarum.
ad pcrfe(ftioiicm fubftantiarum feparaiarutn. Verum hjc acccfTus non iia intelligi debct , vc
tollatur pcrfe<5l:io naturalis intcUcdus , qua po(cft fpecies
abdrahere a rebus mateiialibus
Soluii rAtiones fro fententia.

nifefie nihil conficere
minis
quia, in
rccipcrc ab cntibus fpiritualibus
hoc
tum magis
&
H O
ratio, aut authoritas cogit,
dignificanda
eft
quia nulla ad
& pcr oppofi-
natura
& toUcnda
fuperfluitas.
V M.
D. Thomay g^ Henrici , adduSias
n. 3.
oUendens ma-
primay altera pramijfa effalfiy <-vel eji ex quatuor ter-
in/ecunda, altera prmmijja
e/i
falfui <-vel
mutatur fenfuj medij ,
(^ <^trunque
explicat optime.
Ationcs opinionis non concludunt. Prlma ad partem ncgaiiuam vel crit ex

quatuor terrainis vel concludet oppofitum vel vna propofitio erit falfii. Si
cnim accipias pro maiore oportet ejfe conuementiam inter recipiensy(<r receptum, pro minorc rci materialis extra nen habet conuenientiam cum intelle^tt* quid iequitur crgo in tellcdus non rccipit rcm materialemextra,nec c conuerfo. Si autcm concludas,
quod non rccipit a re matcriali extt a funt quatuor tcrmini quia iftud prxdicatum
jjon fuit in maiori. Si autcm accipias maiore iftam, quam tamen non ponis in fcripto,
|-g^ primam, oportetefeconutnienttaminterrecipiensê^tlluda quorecipit Dico,qu6d
magis proprie diceretur efTe proportionem, quam conucnicntiam, quia recipiens habec
rationem pafli, & illud a quo recipit, rationem agcntis agcns autem,8c paflum, funt
proportionalia non autcm propric conuenientia nifi cxtendcndo conuenientiam ad
proportioncm imo proportio eorum requirit difconuenientiam, quia requirit quod
,
&
Refutatrationes
D.
Tfiom. ad-
duttMn.
j.
.>
vnum fit
in
adu
talc,
& aliud in potentia talc.
Sic ergo maior ifta noua,vel erit falfa,
fi intelllgatur dc conucnicntia propri^ dicla:

extendat conuenientiam ad proportionem,concedatur & tunc minor, res extra
non habet conuenientiam ( ifto modo) cum intellcû îzMz. eft. Eft cnim in adu faltem
vcl
fi
quale formalitcr intcllcc^lus eft in potentia.

, quia tu conccdis phantafma habcrc talem conucnicntiamad intellcdum: &. tamcn phantafma eft oppofitac conditionis adillud.quod
recipitur in intcllcdu , in hoc , qu6d non rcpracfcniat, nifi obiedum vt hic, & nunc,
quod intclligitur fub rationc vniucrfali , abftratftum ab iftis conditionibus : ncc illa
virtuali, tale
Hoc confirmatur primo
quod phantafma eft fine matcria extrinfeca,facit quod

aftiuum. Eft enim verc in materia, hoc eft, in organo extenfo,
tanimpcdirct aclionem in intcUcclum immaterialcm exiftcre in hac materia cxten-
aIiaconuenientia,fcilicct
phaniafma
"Per 'ejuid
agit
phan-
tafmatn
tum
fa, quantum
materia cxtenfa: fed tantummodo per hoc agit phanrepraefcntatiuum obiccfli crgo hoc jcque poteft ipfa
quas aequc clt repraslentatiua lui. tt hoc credo cllc vcrum quia licet mtcl-
m le,
illa
quia
eft
lc(ftus poffit
Qem. 20.
exiftcrc in
intellcdum
j^fj^jj^ jjj
res
&
fit
abftrahere a phantafmate manentc fine re
cipcre cognitionem a re cxtra,& habetur in
tamen
poteft
immediate ac-
quodam Commento. 3 de Anima. Con.
firmatur fecundo ,quia fequereturquod Angelus nonpofletaccipere cognitionem

a re, quod improbatum eft inltb.^.diji.t.quieji.vlt.
5
Secunda ratio qux eft ad conclufionem affirmatiuam de illo influxu vel peccac
fecundum diuerfum intclIccVum medij vel habct alccram praemiflam falfam. Cum
,
>
De
hoc i.
d.j.<j.vh.
cmmzcc\^\s'\u vazion ymedium quanto magts recedit ab vno extremo ^tanto maîs accedit ad
fi intelligas vniformitcr medium accedcrc, & reccdcre
conccdo fi difformiter, falfa cft vtpote fi eft medium in cflêndo & reccdit ab hoc cxtrcmo in cflTendo,
acccdit ad aliud in effendo. Similitcr fi cft medium in operando,6c reccdit ab hoc in
operando, acceditad illud in opcrando. Scdfieft mcdium in elfcndo, vel opcrando,
reccdit in eflendo ab vno cxrremo,non propter hoc accedct ad aliud in opcrando.
Modo minor poteft intelligi,vcl de medio in circndo & vcrum eft,quia quodammodo anlma coniunifla, habetcfle mcdium interfubftantiam feparatam, 2c eflc coiporcum & tunc conclude ergo anima feparata quando rcccdit a corporc in eflendo magis accedit ad fubftaniiam feparatam in modo eflendi conccdo fcd ex hoc
nihil ad E, quod magis acccdat in rccipicndo influxumcius pertinentcm adoperationcm Sc fi ad hoc dcducerctur ratio raanifcftum cft quod non concludit tunc
cnim anima feparata magis cfl^cc capax talis influcntiac quam ipfa coniunda corpori
gloriofo quiaconiuniflacorpori gloriofo magis acccdit ad corpus fecMndiim fjfe
aiiud,
quara
X L V.
Diftindio
quam
fcparau
ipfa
imm6 magis hoc cft

,
Quxftio 11.
,
pcrfcdius,
quam
8i
ipfa coniun<fla corpori
corrupcibili.
Si aucem accipias in minori qu6d anima fcparata magis rccedit a corpore in opcrando,quam coniun<5laifalfum clt.vt ab obiedojcirca quod opcrctur ita enim poteft
feparatacognofcere corpus,ficucconiunda potuitj & idcd non feqUiturquod magis
accedat ad fubftantiam lcparatam. vc ad obiedum cognofcibilc,vcl vc a quo recipiat
lO
obiedum
cognofcibile.
Quac aucem adducuncur pro confirmaclone
**
pofitionis
illius
vnum de fomno &
videncurfigmenca: nonenim ideo ^Vo Uc^

infomno vidcncur vera,quiaanima recedit acorpore inoperando, vc ab obied:o: in fomno
tuncenim quantofomnus profundior,tant6 magistalia viderentur: hoc autem fal- ^îderunefum eft,quia fomnia non acciduntin fomno profundiffimo, fedinfomno tcnui: ''".' ^*'"*
tunc enim epileptici rcgulariter vidercnt vera a fpiritibus illis. Vnde iftud funda^,^,,^ ^.
mentumvidetureffeacccptum ex fidionibus Mahometi ,quidicitur fuifle epilepti- pgye^
cus:& ad cooperiendum mendaciter miferiam fuam,dixit fe oportere cadercjquando Cap. i. &
Angclus loqucbatur fibi,& fecundu illam fi<flione eius, Auicenna reuerenter loquens '<^'
dc lcge fua , fingic in ^.Met. cales abftra<fliones a fcnfu , vc fiac relcuaiio ab Angelis. ^^' *"'
"''*"^'*'
Nos aucem Chriftiani non dicimus aliqucm in fomno,vel extafi aliquavidcre, .*
nifi fic ibi aliqua caufa pofitiua, vtpocc quod Deus cunc incelleclum immucec, dc
Qu^re in
congruo autem magis tunc difponitur per amotionem impedimcnti ,quia fcilicec extaji rei
non eftdiftradus circaalia obieda:
vehemens occupacio ciica illud obie<ftum, perfenOts
impedit incense operari circa iftud imo magis videtur miraculum, quod in fomno videantMn
dedidoCommentatoris
cxtafi.aliud
II
3.<^^y^/d,
&
quam
non nimis intenio eirca fenfibilia:

rationis.in fomno autem non.
Illud fecundum de Auerroc, planum eft quod totum eft figmentum &c ad propofitum quod ifta fubftantia feparata recipiat a fuperioribus 5c tamcn vt coniungicuc
nobis non recipiatj contradi(ftiocft: quia nullaiubftantiafeparatapoflct nobi.sconiungi,nifiin rationccaufac efficientis,vel mouentis. A<5liuum autcm aliquod Ci in
eflendo recipit aliquid a fuperiori, & inquantiim eft a<fliuum,eft recipiens ab codenu
reuelecur vericas,
in vigilia in intclleclu
quia naturale eft quod in
homo habeat vlum
vigilia
vno non fequitur accedcre ad

alcerum in opcrando. Exemplum cd , accidcns
fcp.tracum reccdit ab ejfe accidentis pcr inhscrentiam , ad ejfe fcparatum ergo alitcr opcracur fedat in eflcndo ab
COMMENTAKiyS.
38
AdrMitHim
frimtm
ftn-
tintit tpfcji-
^tiortesopinionisnonconcluduntiScc.Vumx
l\.racio,quzeftconuenienciainccrrccipicns,
reccptum
optimc foluitur in
litcra, cuius
jpfQiufJQ g^^ intcllc(5lum feparatum poftc habc-
proporcionem recipiencis fpecicm ^ re extra,

mediancc incclledu agence,& Ipccicm reccpcam,
debicam conuenienciam cum incelleû. Ratio
crgo eft calis , debec eftc conucnienciaincer re-
re
jnttr inttHt-
^^"nftr^ra. cjpjcns
aMm
mJ*t-
& recepcutii, icH vc mcliusiinccr rnouens
Pobilc
fed nori cft calis incer intellcftum
& rcm raaterialem extri
r*/ t/l (on-
feparacum,
tnnierui.
Ncgacur minor
tuali
talis
Conhrmac
quia res excrk
ergo
&c.
in a<flu vir-
cft
qualis cft intcltcdus in potcntia.
quia incclle<flus coniundus poccft

abftrahcre fpcciem a phancafmace , quia reprac,
fcncat obic<fium materiale

eft fui
rcpraefcncaciuum
&
fcd obicdlum pcr fe
id eft,
motiuum ad
fui
non obftac,
quia eandem eciam habec phancafma ergo,&c.
Probac ctiam cx didis in iJifi.i.tjutft.i i. in quo
probauic id conuenire Angclo , ^ fimili conueriire intelle(Sui animz.
S
Secunda ratio , ijtu efi ad conclufienem , Scc.
39
jtcundM
Hjjj. f jjJQ fyjj jg reccfiu ab vno extremo, & cxcognitioncm
materialicas cius
ccflu ad alterura
ncmpe ab
effe
corporis ad efe
fubftantiarum fcparacarum. Refpondec DoQtox,

Si
fumancur hi cermini
ltintdt in-
Mccedere, vniformicer,
tiUigitmr ac.
mircr, falfum
cfjfut
inttr
txtrm
Medium
vcrum
cflc;
Ci
recedere
&
vcr6 diffor-
quidquid etgo reccdic in eflcndo

ab vno cxcrcmo , acccdic in eflendo ad alcerum:
fic quod reccdit in opcrando ab vno, ad altelum , accedic fimiliter in operando fcd teceSictti Oper. Tom. X.
:
&
quam
pacacum,
coniun^fkum, non fecjuicur, quia
codem modo albedo

da, & vc fcparaca
quomodo
difgregat vifum.vc coniun:
crgoanima
fic
vt eft fcp.iraca
&
fic
modo
in
circndi
aceedic ad fubilanciam feparatam
rando
recedicali- Animaacetdii ad lub'
incirendo acorpore,cuiusfuit forma,
ica accedic vt recipiac
rtl
)?'//*
magis
ergo in opc-
magis
fit
'*'""
rcce-
pciua influxus ab Intelligcncia,quam vc coniun(ki corport
ncgacur cunrcqaencia
quia ali^s
anima coniun(Sla corpori gloriofo non cfTet

stquc capax talis influxus vc camen vnita cor,
pori gloriofo magis acccdic ad
effe
corporisiquia
perfcdlius a<Sluac cotpus gloriolum
&
iilud ha-
bet magis in fua porcftate.quam corpus morcale.

Si
aucem dicacur rcccfrusilleefreacorpore, can-
quam obicdo
quia fic non recedic i

, negacur
corpore, quin illud poilic cognofcere per fe na-
curaiiter pcr
cognicionem nouam.
Mutem actdHCuntur pro
lu/t
&c.
Reiicic conflrmationcm
dloritace Auerrois
&
confrmMihne
addudam
ex au-
ô
jtd ctnfr-
rccJc rcducic illas racio- rMinntm.
ncs,&audôricaces Commentacoris ad crrorcm, _

^^
quo imbutus crac Dcinde afterit reuelacioncm ,^,^.
>f.,
fomno
veraro in
& extafi non iieri nacuralicer,
fcd \ caufa excrinfeca pcr miraculum,

ius eft
in
, fi
fiat
in
fomno
quim
quod ma-
in vigilia
quia
vfu ractonis,& non in viaucem qua fufpcndicur anima ii
fomno quispriuacur
gilia
in excau
diftra<îone eirca f>:nfibilia,tuncmagisincendjc

reuelationi. Caccerum hic
oaturali
agimus decogniiione
debicaanimz,&non dc
Q.
(upernaturali.
CHO
Stuid dict'
^*'"'
^*
r**'''^'
'"'^
Lib.IV* Sententiarum.
s c H o L I V M.
i82
nAnima pparata potefl acqmrere notitlam

intuitiue
quafi.tf
) Katio eft^quia habet aSiiuum
tium jg^
y4nlma
f"''^^''"'
lulaa "mr.
fajftuum fuffciens
quod anima
& paffiuo fufficicnti
&
1.
(juodlib.
tjMji.14.
dtfi.S.qua/i.pen.
^ z.d.^.
ad iBud.primum
eft
obie
fcparata pot^ft actjuircrc cognitio-
m\3. Rationcs iftorum tcrminorum alias didac funt.

ûfficienii
tam ahfiraîue , quam
agens ifecundum intelle^Mfoflibilu.
abftradiua ,
Primum probo
fufficicntcr approximatis
ii
quam intui,
quia adiuo
potcft fequi cfFedus
6c
agcns fic naturalitcr agcns , fequitur cfiredus nunc autcm in anima fcparata
habcntc lapidem , vcl aiiud obicdum proportionalitcr fibi prasfcns, concurrunt
fi
fiuit.
in
g^*
\ ^1 obicfti prius ignoti, & hoc tam dc cognitionc
feparata^
&
intelleSlui
A D quxftioncm crgo dico
rei alias ignotay
( de hac diuijione jcientia agit i.di/i.iqujl.t.
omnia
haec
agcns
fufficicns
&
pafTum
fufficicns rcfpeitu cognitionis abftradi-
quam habetur cognitio abftra9:iergo, &c. Minor probatur , quia intclle^flus agens cum obiedo cft fufficiens caufa acfliua fpeciei intclligibilisj nec miniis cumobic<3:ocxtrjl, quamcum
phancafmatc dc quo ifti conccdunt, quia,vt didum cft,contra opin. argucndo,nihil
eft in phantafmate propter quod fufficiat ad caufandum fpeciem intelligibilem, quin
eminentiusfitinre cuiuseflphantafma) intelleclus autem poffibilis eft fufficicntct
fpecici inteliigibilis talis obicdli, pcr
uae, fiuc
ua
reccptiuus.
Pcr iftam rationcm probatur fccundura,fcilicet de cognitionc intuitiua

fae illius
fufficicntes,funt
& poffibilis
obiedum
in aftuali cxiftentia prxfcns,
nam
cau-
& intelledius agcns,
ha:c omnia poffunt concurrerc, & ita vt videiur, probatur quod neccfTc
rem ipfam immcdiatefufficere ad cognitioncm intcllc^ftualem habendam de ipfa:
quia folum phantafma non fufficic ad cognitionem intuitiuam obiedlijquia phantafma rcprxfentatrcm exiftcntcm, vcl non cxiftcntcm>praefcntcm, vcl non prajfentcm;
^ pef confcqucns pcr ipfum non poteft habcri cognitio dc rc vt cxiftentc, & in pro:
cft
Thantaf-
ma
no fuf-
fcitad
tn-
tHtnuam.
^^:^^
cxiftcntiapracfentc :taUsautem cognicio
tcllcdiua
De hu
1.
e/.j. tj.vlt.
alioquin intcllc<flus
non
eflet ccrtus
quae dicitur intuitiua, potcft cfTc in-
de aliqua cxiftentia
alicuius obiel:i.
SedneciftaintuitiointeIlcdiua,vclintcIIcdiointuitiuahaberipoteftpcr fpeciem
pracfentcm , quiailla rcprxfentac rcm indifFcrenter exiftentcm, velnon exiftentcm s
pracfentem , vel non pracfcntem ;
per hot fequitur quod per folas fpecies influxas \
15
&
Dco, vel Angelis, non
vtraquc intelledio quia non

crgo illa eft poffibilis, quia
nunc eft poffibilis , fcquitur quod crit dc rc
in fe non per talem influxum.
^ Diftantia ctiam immodcrata obicdi impcdit illam intclledionem obiedi intuitiuam,quiafccundum AuguftinumdeCura pro mortuis agcnda Anima ilUnefciunt
qux hic agttntur , mfiay Angelis difcant , vel ah aliis animabta de muo ad eas venientibtti 5 quia
tll.t qua hic nouerunt^fojfunt illts dtctre j ficut loannes Baptifta praedixit animabus fandis
in Limbo Chriftuefledcfccnfurum , ficut cxponitGregorius illamquasftionemcius
Caj>. 1.
in Matth Tu es qui venturus es ? Nunc autem fi pcr fpecics influxas cognofccrcnc
illas conditiones cxiftentix rcrum , non oportcrec talia nuntiari eis a Sandis ea fcientibus fcilicet Angelis, vel animabus ficut dicunt ifti.
<iAdarg.i.^
Ad Argumcnta principalia. Ad primumdicoqu6dnon fequiturfruftraanimam
fecunda
cft poffibilis intclledui fcparato
&
fi
Eftocnim quod propter perfecTiionemanimjefiercc iftavnio, vcfciliccc

acquirerct perfedioncm fuam ex tali vnione , non fequiturquodfruftr^ vniatur , fi
per aliam viam pofTct cam acquirerc fi cnim aliquid ordinatur ad fincm,non fruftra
vniri corpori.
tic, fi
alio
modo poffit
tionem nob
,
fruftra
finis
fii
acquiri
lotio
ctfi
ficut
fi
fanitas poffit acquiri per lotionem,
per potioncm
poffit fanitas
habcri
ita
& po-
etficognicio
per vfum fenfuum, 5c pcr alium modum ab anima feparata, non fruftr^
vnio , ex quo ipfa eft conueniens vno modo acquirendi cognitionem.
i^nio aniAlitcr,&: magis ad rcm.quodvnio animae ad corpus non eft finalitcr propccr
Mivrapter
pcrfcdioncm corporis , nec folam pcrfcdionem animac fed propccr perfedionetn
""'^ totius confiftcntis
^
ide6 licec nulla perfcdio poffit accrcfcere huic
cx iftis partibus ,
poffit acquiri
fit
tottH^
&
non
parti, vcl
illi,
quaj
pcrfedio loiius
non pofTct haberi finc tali vnionc, tamen non fit fruftr^ vnio, quia
quac principalitcr intcnditur a natura,non poffet habcri nifi illo
modo.
Ad
14
DiftinaioXLV.
I
Ad
"'
fccundutn dico qu6d aliquid

,
Qu^ftioII.
cft
loqucndo dc mcdio ncccflario
altcri,
183
mcdium vni virtuti quod non cfl: mcdium

,
transfcrcndo corpus dc loco ad
ficut in
'
mcdium ncccflarium virtuti niturali motiux itaqu6d virtus

non potcft transfcrpe dcvhi rcmoto ad aliud vl>i,t\\Ci pcr vl>i mcdium &
lamcn illud non cft medium virtuti diuina:, quac potcft fubito transfcrre dc quocunquc vbt ad quodcunquc vbi. Sic in propofuo impcrfedae virtuti abftra^Jliuac ncccf-
cum
vbi aliquod cft
naturalis
tyid. x.
lo-
CMitiiuM
vni virtmi
P"'l^
""l
'J''
&
pure intelligibilc, fcilicct ejfe imaginafarium mcdium cft intcr fe fcnfibilc cxtra,
bile: fed virtuti pcrfccliori abftraftiua: non cft iftud mediumneccflarium. Vndc
argumentum poflet duci ad oppofitum quod fi virtus intclleclus feparati eflet pcr,
feclior
quam coniundi
poflet finc
tali
medio
transferrc
obicdum ab exircmo
ia
cxtrcmum.
modo
Aljo
cft fimpliciter
fis
e^
quod fub altcro cxtremo cadit ejp imaginabilc quia ilkid

illud autem extremum habet fub fc diucrfa, & in diuer,
fcnfibiie
quia aliquo modo in gradu fenfibili rcmotiori ab intelligibili cft fcnfibiquam fenfibilc vt eft in imaginabili nunc autem in gradu aliquo in extrc-
gradibus
le extra
poflet dici
mo poteft alia virtus agere, & alia minor

Ita hic
quiori.
licet virtus
16
fed ab alio gradu propin-
agere a
poflic
ab hocgraduinfimo fcnfibih.fcilicct abimavirtus fuperior,veI efficacior,poteftabftrahere a gradu magis
ginabili:
tamcn
diftantc
puta a fenfibili extra.
illa
potcft agerc
abftradiua intelledus noftri coniundli non
fenfibiliabftrahendo intelligibile,
non
nifi
^^
"
Adtertium, concediturquod cuiuflibet, cajt^prisparibus, poteft acquiri notitia.

iEt ciim dicis de diftantia locali, quod non impediat Refpondco, non fequitur, quia ^f"/"'''^^*'
requiriturdeterminata pra^fentia obiecfli ad potentiam: iftam autem determinatam n" .**
ffantiaimj
j
r
j A
n.
przeientiam mipcdit miproportionata diltaniia nec mirum, quia ad minus obicctum -,^j;, ,,,/.
quod eft aliquo modo hic adliuum non potcft agere in paflum ,quantumcunquc Uiliomm.
diftans & per confequcns concedo quod non potcft rcfpcdu obiedi quantumcunquc locahtcr diftindi,notitia caufari in intcllcdu feparato, ficut ncc in con:
iunclo.
Si
contra hoc obiiciatur , quia fecundum Boetium dc Hebdomadibus per fe notum

irt loco non ejfe : crgo nec in opcrationc fua diftantiam localcm rcquirc-
efi incorfordtA
rc: Refpondco,PhiIofophusVidcturponere,diftantiamdcterminata rcquiriadacflio- Text.Z^,
nem
Vndc
ctiam fubftantix fcparatje.
mouens orbem
tia
fit
in 8. Phjfic. vidctur
in aliqua parte illius orbis
poncrc quod Intclligen-
a qua incipit motus , quafi ad adio-
^^j^
nemmoucndinonnihilfacerctpra:fentialocalis, faltcmdiffinitiuamoucntis. Simili- ^Vo vult

tcr tn 7. Phyfic. vnh cx intentionc quod agens,6c patiens funt fimul, quod vcl intelli- indiftantia
gitur dc fimultate per contaclum vbi non potcft eflc maior, ficut eft in corporibus, reîri^ ad
fecundum eum vel vbi ifta efle non potcft.fed alia maior, puta prxfentia mutua, de "g^^fft.fi^
'*
ad corpus potefthaberc pracfentiam maiorcm quam """'f"
fpiritusautem
illainielliffatur:
o
Jtanttam
r
V
pcr contad:um crgo cx intentionc lua hmultas per contadtum mutuum cnt cx ,w^-;.^
prxfentia mutua, & per confcqucns nimia diftantia impedit adionem.
anionem.
,
1-1
tionem
CO
^ M M EN TA R l VS
rci Ipintualis,
lik6.c.6.
Ai
Co
tclisfio
profrU.
A D ijHtîonem ergo dico
pcr fpeciem.
fit
{ic aliquos interprctari fententia
Dodoris,quafi
modo de fado.aut animam
ExpUeMtur
fcpa- f"uttia D*
tionem abftradiuam.qua:
bus, hoc
tum ad
per fpeciemjquan-
intuitiuam vcro poteft concurrente
tcrutro cbiefto in re ipfa prxfcntc
tcntiam fequitur AlenGs in
.^1-
& exiftcntc
Hanc
fi:n-
i.part. ^tiaft.i6.
m.i.
caufare cognitioncm eius imuitiuam.
D. Bonaucntura im.dijl.i. art.i.ûafi. i.Kichzidus artic 6. ûajl.i. Ocham tn 4. ^4/?. 1. artic.t.

C^hi:. inCan.leSt.il. GTegor.in i.dijt.j.tjutji.i.
1
art.
I .
Maior
communis
ari.
rata
dij}. )
tfuaft. 4.
Palacios diffut.
1 .
&
noftra Schola,Molina i.part.qudj}.f f.
Animajepadiffut.i.artic^. Quantum autem ad cogniSceti Optr. Tom. X.
i.ConimhrkenCes
intrailat.de
Adueitendotamcnprimum nonrc-
ratam,aut AngelumintcUigercres materialcs.ni-
&
Cft^litmm.
partem,qua:eft decognitioneabftraAiua,qux
abftrahendo fpcciem , fi eft obiedum materialc, vel recipicndo fpeciem , fi cft

obicdum fpiritualc ,
hoc quantum ad cognifcilicct
fit
f/?.j9.
Probatur concln(iokDolorequoad primam
tiuam :
fttl.s.infme.
Scc Subiicit hic

jrjLconciufionemhuiusquajftionis, qnxtalis
cft
yinima feparata potejl actjHirere cofnitionem
ohicSliprius ignoti , tam abHraEliHam , ûam imui'
Amma feparata,
Soarez ae
Auetfa de fiatu anima/iparata
afl"erucrit
nullo
^*'"*-
defumptam a rcenim non dicit Dodlor nam plura circa ftatum rcrum materialium fpeflant ad Angelum & ad animam quorum fpecies acquircre
non valent,quia ncquc rcs ilJac neccflario eis applicantur neque aliisapplicatxfucrunt.quopoffint ex eis acquirere fpecies, non cnimdceuentu
agit Dodor, fed de eo quod poicft fieri (jpedata
fi
per fpcciemâut cognitionem
virtuic,& luraine naturali intellcdlus reparatl

creati,& propofitione obiedli, feu applicatione.
Probat polle acquiri ab anima feparaca cogni-
tionem abftradiuam
rei
vcrfatur in controucrfia
materialis
;
adiuo
Q^ 1
qux magis
& pafliuo Giffieieniibus,
42,
Prbtit
etlufit!tit4
V. Sententiarum.
Lib. I
i84
cicntibus,& fuflicicntcr applicatis , poteft fcqui

cftedlus , & fi naturalitcr agens producit , fequitur ctiam efFeftus. Comprehendit fub debila applicatione remotioncm impcdimenti , fi
InuUeûm quod imerucnirc poteft fcd taliseft intcllcftus
aêmem
^3^ agcns , quam poffibilis , & obicdtum mate"^"f"!". '^'. riale applicatum ereo , &c. Piobat minorem,
intdleaus agcns cum obiecto in phantairaufaudm
^l"'*^
matc cft fufficicns principium producehdi fpe{peeiim.
:
cicm,
& poffibilis cius recipiendi
obiedum
fed
in (c applicatum eminentius continet virtutem
aflimilandi fibi intellcftum
quam phantafma:
ergo,&c. Harc
ratio Docfloris fupcriis eft fuffi-
cicnter dedudta
&
probata
idcoque hic eam

fundamentiim con,
fuppono ex didis , ficut &

trarium impugnatum.
Secundo probat conclufionem ex codem prin-
A i
& paffiuo
SicnnUa pn- cipio vniuetfali, de aftiiio

hatiicencltt
applicatis
quotid te
fionit
cognitionem
intuitiuAm
&
pra-fente
:
crgo
&c.
rcquirit necclTario
&
adu
exiftcns
ficri
fufficientcr
cûfari
ineuitiuam.
quam non
^^jj^ j^j^ cxiftcns,
non
poteft
Si
noD pra:lensi&
fentare.
exiftens
prxfens,
S
r
r
lic nequit intuitiuc reprsvero repraefcntat intuitiuc , ncquit
<\^^"^
&
reprsEfcntatc abftraftiue,
vltra
hoc requirit
ftatuunt aducrfarij,
infu-
'vtrajHe^ ct-
fmtione ubftraaiuH,
ciem phy/ici.
modo,quo Angcli cognocafdcm ctiam fpccies cognofccfc rem
fcunt
pet
adlu praefentem
& exiftcntcm
ad hanc taracn
repraifentationcm rcquiri obiccStum circ pracfens,
'.
ita
-n
-r-i
conimuniter Thomiftz
<ô Doftotc i.p.tj.yj.art.j.ad i.Scd variis
nam quidam
quam
ian-
vt
rem
&
autem declaratur communiiis
SchoAli) dicunt la D. Thomae , fpeciem aftu repracfcntare rem

fnjflcert mu- prazfentcmr & cxiftentcm finc mutatione phyfi'V''!"" '" ca, per folam mutationcm cx parte obiedi quia
Aliter
in
ficut fimile
co ipfo
fit
aliquid aItcri,quo alterum
priori cxiftcnti ponitur in
obicao non
pre.ftntt.
IiberaE,& fola
:
fimilitudinis naturalis,qucm rctinet fpe-
& rcpugnct eam cftc fpeciem, nifi fit talis;

communi autem cft fimilitudo formalis , vt
alib diximus in prima quarftionc huius;
non rcfcrt tamcn

obiedum non reciprocus
tualis,
cft
fed prioris
&
cuius obiedi
ejfe ,
& tunc primum
quia fpccies ncceftario
obicftum vcro non
(Slionis
ad obicftum
&
commune vtrique
,
mutationcm
nifi
talem
nifi
pro- ?"*''"''-
fui
fit
ipfi
ef/i
tcr fub alio
modo
diucrfo
fcd detcrminatc fub eo
finc fui
modo quo
mutatione,
Dices fpecies infufas non dependerc ab obieab idcis.
ReSponfio.
Contra, neque
/ot/^*.
I:is,fed
difformitcr
abfolutam obiedli
obiedum
ncmpc rationem
idca: repracfentant
fed vniformiter
cuius
eft idca:
crgo nequc
obicfta fine fui mutatione.Dcindc,fpecics etiam

acquifica: imitantuc ideas
^"^'^ ^ "^^^^ V^^ diuinsm potentiam
conferuaifturabrqueobicdoinfj^, &pra:fentia
nihil viderct oculus. Ita Caietanus,& Ferrarienfis, illc
in
D.Thom.
GenteSiC^C. Aliter
loco cit.
alij
hic vero
dicunt,non
/i^.i.
contra
eirc diffisrcn-
repr*-
idetn
quia ficut eadem
'"'-
/"'^''""'*
eft
ratio obiefti, ita ctiam rcpra:(cntatio obic(5ti fe-
cundum eandeminfpecieacquifita,imitaturmo-
Eaiimitatur
dum
"fji^/fit
reprxfentandi ideae
anims
ncque
pcrfcdlius rcpra:fcntat
fpccics infufa
animx
cns mate-''^"*"'
tiale,
qnarn fpecicsacquifita,iuxta fupcrius alla-
ta ex
D.Thoma 5.8p.&
cft participatio
ficut fcicntia acquifita in
fcientia:diuins,ita rcprae-
inquantum reprsfcntat obiedlum.
Quin ctiam
memo-
riam,intclligcntiam,&
'
/^^
rcpraefcntarc /'"'''
fpccics infufa potcft difformiter
exemplum
'^'^
**
cft fimilitu-
in nobis S. Auguftinus 1 lih.de Trinitate,
^'*
"*
do obiedi.
fentia,ante ftatum fuit fimilis,vt ab his abftrahit

in fpccie vifibili , qua: rcprzfentat
obie^Sium intuitiuc.quia fub hac rationccft fimi-
uequit re-
imaginis obic<Ski;crgo nequit fmfentare

"''"
rcprzfcntarc obieftum fub vno modo,nunc ali- "''"
in
fcntatio fpccici acquifitaecft participatio idea:,
incxiftentia,& pra-
*""'
& alitcrrcprs-
fccundum aliquam
tantum
adu,dum ponitur
'
quod
nobis
in potentia erat fimilis obiedto
pttet exordine vtriuf-
fpccies ficut cft naturalis
itaxicquit aliter,
fentare obicdtum
eft ali-
rctincndo crgo hoc
'"'!"'
//,(,.
pofte-
dicit
quia fpeciem non rcquirit intellcdius,
''''
vir-
fit
ordo inter ipfam
refultat fimilitudo, ita fpecies intclligibilis, quac
fimilis in
lirifentatlt'
cx
quae
indiffercnter alias rcpracfen-
"^^ quoad efe , & non ejfe , przlentiam ,

non
prxfcntiam detcrminate reprsfcntet nunc vt
prifcntcm ,
exiftcntem. Dicunt crgo mutari
fpeciem phyficc modalitcr.
4:j.
v.xrmpium,
fatis
/ctur,
modis
dicunt fpecicm
immutati phyfice ad hoc
futura crat,&
cum
&
Specici v!fi-
videntur
cics acquifita imitationis naturalis,ita vt fpccics OhieHum tft

fit natura fua exemplatnm , a quocumquc cau- menfur fê~
cft
7)ecUrtMr debcrc
"'
allarae
rci obfcuritate inniti.
imago obiedi
declaratur ab ipfis
?f
autem
fiones
lur cognitio abftradiua, intuitiua vcro per ali-
S ^ cxiltens
intuitiuttm.
alias citatus affirmatjfed

, vt D.Thomas
etiam diftin6te, fundamentum primarium iara
impugnauimus,& fempcr fupponimus^ Refpon-
quam dctcrminationcm fupcradditam.

DicesjCrgo animam feparatam,ficut cognofcit
per fpecies infufas, eo
6lc
pter incIinationem,& depcndentiam fua:perfe-
Kudix
hpp^fit'
animam cognofcerc res praefentes , & fingularcs ^'.""IT*

admitti debet,& non folum confusc,& imperfe-
maximc pcr illam,

pcr quam etiam habe-
quam
cttufure
dcpendcntiam ad fpecicm , quia prius eftentialitcr , & mcnfura , feu cxcmplar ; & hoc patet
comparatione ctiam vtriufquc ad intcllctium,
pofie per fpecicm influxam
specie
gnofcereautemfoliimpoteftperfpeciesinfluxas:
crgo per eas cognofcit ctiaro prsicntcs nam
obicftum fuum, vt prsfcns, & cxiftcns cft. Agit hic Dodor dc intuitioncperfe(5ka
naturali obiefti,vt dcpendct ab ipfo obicto,&
ad cam fic inclinatur potcntia , quam negat fieri
fertur in
dicunt
rioris eiTentialis
&
f*m
pracfen- Alij
obiedum ipfum praefcns, intuitio proptic dida,

&fccundum inclinationcm intellcdlus vltimata,
qua
Rtjponfi.
non
icAum
to^nitiontm
pra:fcnti2,&
citcaobiedlum prsfcns,
caufa cognitionis
Nonpofeper vtramque illam cognitionem facerc quia fi eft

#"'"""'/- abftradtiuc reprxfentans,cft indiff"crcns ad obic-
jam
exiftentia:
vndc quando adu cxiftit,iam tcrminat adu, rtquiri frf

^'
& obiediue fpecificat per modum conditionis /'""*'"
'*<* vt cm_
cr
o
Aiî^
nccenariac , & matetia: circa quam. Alij dicunt
jitionem.
per vfum plurium fpccierum animam , aut Angelum cognofccrc pofte rem exirtentem.
Contra, radix huius dodrinac eft , quia alitcr
^^
anima ncquit cognofcere cntia matcrialia ; co- impugnatio.
lia:
....
Lognitio cnim intuitiua
re aftu cxiften-
fcd fpecies influxa
non
tiac,&
Argumentor ergo fic fpecics infufa (fic cx fpecicbus acquifitis argumcntari licet) debet rctinerc eundem ordincm ad ob-
eft fufficiens
/o,
.'
'ntuituia:
cum
fed intelledus
tiam pctcndam ex parte fpccici intelligibilis, fcd

ex patte obiedi ob ftatum eius diuerfum cxiften-
im*gt inttot^ compittur
amorem dicit vbiquc efte f^ (i*'"*

*
imagincmTrinitatis, quamuis memofia, &in- ^
tcUigcntia in nobis pcr fpecies obiedorum com- ,
,
'
&
Deinde
Spictit tnfM-
r
\,
rr
pleantur acquuitas,
exprcllas.
fanoHimit-
fpecics infufa cft tantiam rcprsfcn- turidea,nifi
tatio obiefti,
quod
cft in idea.fi
hanc diftinguas
"^"fl yp''*-
abipfoobicdtoinfcientia, auc clTcntia diuina, /""*'*

iiBi.
luxta
**'
X L V.
Diftindio
modos cxponcndi Dodlorum crgo
iuxta varios
non alitcr imitatur
idcam.nifi quatcnus ipfa idca

rcprxfentat obicftumifed non reprarfentat ideas,
&
quatcnus in Dco vna

fimplcx eft ratio formalis rcprxfcntando obicdla ideata ,
poffibilia ; quia fic polfct vna tantiim fpccics ciTc in-
&
difficuitatis dicere
obicdum
quod
non dc-
fpecics infufa
pendeat ab obicfto , vt exemplato, fub ea rationc qua eft obicdi fui , fcd dependeat ab idea.
T>tp*ndttU l^robatur confequentia , quia ideo confugitur
iptcitinort- ad idcam vt dcpendentia (pecici in aliud cxtra
,
^g
reducatur
in
ideam nequit rcduci, vi in cau-
fam proximam efficicntcm
quia
a diui-
fic cft
Diccs, ideam
vnam fimplicem
in fe reprifcn-
&
tare infinitas rationcs, feu infinita obic(fla,
hanc pctfeftionem pofle communicari crcaturx,

limitato
&
connaturaii
modo
quia nihil re-
Contri, idea vt
Dco
eft fcicnti.i
plures rationes, idc6
cft
reprxfentans in
fimplcx
quia ha-
bctobicdum ptimarium & motiuum fimplcx,

ncmpe cfTcntiam diuinam.a qua habct fimpliciDtt tatcni,infinitatcm,&omnem pcrfcftionem (uam;
fimfttx , y. creaturas vcro rcprxfentat illa fcicntia per moScitntia
dum
obiedii fccundarij.aquo
cnim rcprxfcntat
creaturas poflibilcs
fcicntia infinita per
quod
illa
non dependct;idc6
,
includit in fe fine diftinftione fui
modum
fecundaria pcr
quia
cft
obicdlum primariu fimplcx,

fui ipfius
obiedka
pcr prius
&
ergo competit fcientix diuinx cire infinitam ,

SfitntU Dti fimpliccm ab obicflo fuo formali , & primario,
reprxfentare fecundaria obieaa. Si ergo
^^m"^** S"^"'
obiedo fuo formali
rtpriftnfrt îcntia Dci fpccificatut ab
bitHm ftci'' motiuo, ita vt, fi per impoflibilc efTct multiplex,
d*ri,
fcientia etiam cfTct multiplex \ fortiori omnis
ratio fpeciei creatx debct rationem aliqua vnam
obiedi motiui refpiccrc.i qua fptcificatur,& pcr
*,
quam
ad aliaobicdba fccundaria extenditur hoc

aotcm repugnat;quiavel circt vniuerfalcaliquod
:
fccundijm prxdicationem,& hoc nullo

spiciti crtt- ejfc
includit rationcs particularcs,ficut
,^j| i
gcncrc
'?* "K^' completa

V
t
jtntMri di-
,
'
homincm
& non
fola potentia
qnia
modo
eft in fe ratio
aftu continens inferiora

r
rr
-er
pcrmifliua ,
pafliua ,
&
quan
potcii effc aliquod
obieftum
in
neque ani-
in fpecic,
infed
non
quianul-
liim talccreatum includit in fcipfo illas rationcs
diucrfas adlu.aut virtutc in

Sit'%
tfft,
Oper. Tm. X.
& tftrnn
quod
Quod
fui diuifionc.
qua ipfum
formalia,
fpccificat
&
Dcindc
rationcs,
fiue idea
ergo obieiflum fpcciei,
fi
non
includit alia obicli
ctiaro ex vi obicdli
fic
quit fpecies extendi ad
fibilium, vt nos put.-imus
fccundum
ipfa elTcntia
fubfiftit ratio aflignata
tiam Dci
&
reprx-
vt eft ratio fimplcx
nc-
illa.
fentandi infinita poffibilia,

;
fiue idea
fumatur pro fioimpugnm'
lefpctûs rationis
48
ipfa fcientia pof- EaJi rtjpm'
fit
qnia diccndo
non
""'
eire fcien-
hanc imitatur fpccies exprcfTa obic-
si
iJt ftt
fcientia cft cxprellio /""""
non impreira qnia

:
^"
poflibilium refpcdiuc ad Dei omnipotcntiam; '*')â,^Xfpecics autem imprelfa fe tcnct ex partc obicfti, >, txpr<fd.
quod
a(5lu
fupplct vicem cius

intclligibilc,
non
& conftituit
ipfuro
intcJlcdum , auc
vt concedunt ad-
aflu
fcitum. Scd fpccics cxprcll<i
fTte nejuit
ucrfarij,ncquit rcprxftntare in inrclledu creato "/"</""*'*
plura obicfta formalia
iquc
fcntarc obicdlum fub diuerfo
modo
priino
aut reprx- ''P'^""'"''
modo cfTcndi, hoc
de quo agitur, ita vt nunquam intellcpodic tranfirc in intuitiuam.
abftraifiiua
Ergo idea fub hac ratione confidcrata nequic

communicari fpccici intclligibili; fi ver6 fumatur idea pro ipfa cflentia , vc eft ratio obicdiua
cognita fic etiam nequit communicari fpcciei,
uia hoc modo fpecics non caufar.ncque repr,
lcntat, quia eft

Deinde
pugnar.
nirU.
itirfa.
(flio
tingenter.
ntquit
rcprxfcntari
funt tantum diuerfi rcfpcdlus ad agentia diucrfa,
non fit nata reprxfcntarc obicdum, maximc quod non eft per fe conucnicns , fed con*
diuerfo
vt refpicit
u.
*"
illa
acquifita,aut infufa,
na voluntate, non poteft rcduci in ideam , vt

comprchcndit rationem reprarfcntandi, & ipfum
obicdlum rcprxfcntatum , tanquam in fuum
cxcmplar , quod rcprxfencat ; ncquc ctiam in
obicdum rcduplicatiuc, vt eft in idca , quia
fic non reprxfentat obicdtum j fcd in ordinc ad
modos reales , aut poflibiles cllendi ergo prxcise rcdiicitur in ipfum obicdlum , vt cxemplar,
cuius eft reprxfentatio ergo in hoc gcnere ab
co dcpendet fub dctcrminato modo , ita vt fub
:
^'
fit
fentata indudii eminentcr,& virtutc,& fine vlla
caufa cius cfEcicns
vt in idca ciTet formalc rcprxfcntatum fpcciei infufx , dato quod dcpendct

fic ab idea , non pofTct alitcr reprxfcnrarc obieftum nifi vt in idea:crgo vidctur cfFugium
tmfugntit.
qnja quod fpecics

non variat naturam cius,
caufam cxemplarem,& obiedum fcd
tam poftent
cnim obic(flum
cft
&
47
18^
includctet .perinde etiam per fpecicm acqnifi-
vcro ablolutc lub ratione obicdli caufa cxemplaris ,

formaiis cxtrinfcca,cui conformatur,
non ver6 obicdlum in idca, vcl vt in idea j fi
infpccicinfufa:
ZliailrHr^ voluntas cnim
Kt^tnfie.
C\
non ad caufam formalem cxtrinfecam fcu obie

dlum fotmale ; inucnitur crgo repugn.mtia cx
partc fpecici crcatx,cur non polTit prim6 rcprxfentare diucrfa , & non communicantJa intcr fe
obieda,non inueniturtalis repugnantia in f ientia Dci
quia nimirum habcc primum ohicdnm
(pecificatiuum , & fimplex , quod oronia reprx-
lJtntnefl finitorum obicdorum. Deinde.neque idcacfl

rtih rtprt. ratiocaufandi.autrcprxfcntandi
ducttur ,n
Qua^ftio II.
ratio cognofcendi incognita.
modum
idco efrcntia diuina per
& fimplicis rcprxfcntat obieftiuc irfinita,

quiactiam per mcdum vnius, & fimplicis,invnius
cludit illa eminenter,
nequc hoc potcft conucnirc
fcd
fui
qnantum ad
qnia non potcft in
effe
effe
NV^// !
fommunie-
"a X','aiua
S< cogmfci: rtprtftnt-
fpecici ratione
includcre
;.
omncm
pcrftîoncm ,& modos ciTcndi obicdi

quia
non cx pcrfcdionecntitatis compctic fpeciei rcprxfentatc quafi in cfTcndo obicdbum cxccdc:
rct
vcl
tione
adxquarct
qua
cft
eius
fed ex fimilicudine
imago
nacuralis
&
imita-
crgo ncque
idcam boc modo

fumptam.
Confirmatur crgo ratio prxmifTa non poffumus cognofccre neque dilcernerc fpeciem intclligibilem , auc pcr eam ficri cognicioncmnafpccics iiifufa poccft imitari
tutalcm magis,
gnofcendi
qu^m
alia
via.nificx
modo
a^
Cmfirmttip.
co-
per fpecicm imptefTam acquifitam
fcnfibilem, ex qua deuenimusincognitionem

fpccici intelligibilis
fuppofita experientia \ po-
MtJm
e*-
de aflibus intelleûs rffcfdi fpnoftri, abfente obieao in fe,& rcfpediuc ad fen- ^-^2^""*
fiim cxternum,& feruando conuenicntiam gencfteriori
quam habemus
ricam intcr vtramque fpeciem , colligcndo ver6

diflerentiam fpccificam cx natura potcntiarum.-
ergo etiam eadem ratio fcruanda cftquoad fpecicm infufam cognofcendijfaluando conuenicn- T>ii't falti*"/*"'"ciam interipfam
fpecic acqinfiti ergo ncquic
&
ipfi attribui vlla ratio differentialis,qiix dcftrntt ^.^,^*
^r^^
iationcmgenerica,vt cum caeftincompatibilis; fm, ^mc-i
(^
fcd
j-tfii^fr.
,:
IV. Sententiarum.
Lib.
i86
fed ex ratione generica fpecies infufa refpicit
&
obiedtum vt exemplar ,
prius eHeutialiter
cui neceflario conformatur, & cx hac conformatione habet reprzfcntare illnd intelledlui
fed repugnat idem refpicere primo diuerfa excmplaria,^: diuerfx rationis formalis , quia
multipiicato priori cHcntiali , multiplicatur pofterius , non e conuerfo ergo multiplicato obSpteles reprt- iedo , multiplicatut etiam fpecies
fed petindc
fintans cbie- ^^-^^^
f^ ^^^^^^ fpecies rcfpeaiuc ad obieiaum ,
aiue, în- ^^ * ô "^'* ^" ""* cognitio abftraftiua , &
/>f<ji- intuitiua,quae refpiciunt obie^Slum fecundum
:
uaiet diuer- diuerfas
rationes formales
merc contingens ergo
J"-
manens
quarum
fpecies
obieiSlum abflradiuc
tat
inuariata
qua: reprasfen-
nequit illud
repra:fentare
altera eft
faltem
intuitiue,
quodeft intentum.
Confirmatur fecundo. Cognitio abftradbiua
Confirmtio de obiedlo magis commonicac cum alia abftrafecMnda.
<3:iua de eodem obiedlo , quam cum intuitiua
eiufdem : ergo fpecies reprarfentans obic(Sura
abftradbiuc , magis nata eft caufare quamcunque
abftraîuam de eodem , quam intuitiuam , qus
Kequit ^t- magis diftatjfed fpecies infufa nequit caufarc
etes tnfufa
copnitioncm de obicdo , vt cft futurum , vel vt
rnitionem de ^" pta^teritum , vt conccdunt aduerfarij ergo
ebieacvtfu- nequc de codem poteft caufare cognitionem in-
jo
tuitiuam. Probatiir confcquentia
turo.
tio
de pnterito
ftradiux
&
quia cogni-
futuro funt cognitiones ab-
vt comparantut ad intuitiuam
& ad
ipfum obieftum , quia funt de obiedo non exiiftcnte in fe , ncque prasfentc ergo , &c.
:
Vim huius
rationis
communis fcholaoppofi-
vt patet ex
prima
ta aduertit
fponfione,
quz communior
in
&
fecunda re-
eadem fchola
cft
antiquorum.
Reiponjit.
fpeciemroodaliter, ad hoc vt pofEt reprjtfcntare rem pratfentem , quac ali<i$ reprjefenta-
tari
bat rem vt indifFcrcntem ad pracfens
tum
prjeteri-
&
futurum , vt autem dcterminate rcptasfcntct rem prxfentcm , requiritur eius mo,
dificatio, per
natio
ci
quam
acccdat.
repraefentatio ijladetermi-
Pro hac citatur Malon tni.
diftinEl. }. diifHt. 14.
&
Heueus
in
eadem di-
ftindkionc.
Contra
Imfugnatio.
quia etiam eodem
dc re prxterita ,
ciemfecundum
Ttr modifieattenem non
&
Jpeclem.
& futura
modo
dici poteft
rcprzfcntari per fpe-
diucrfas modificationes addicas,
faltem de re prartcrita id magis patet
cbgnitio eius debetur anima> feparats,
determinari
lo
ergo
quia
& Ange-
ncquit pcr eandem fpeciem
fi
prasfentari
fic rc-
idem dicendum dc re prxfentc j nara
dc futuraideo negatur , quia eius cognitio non

dcbetur Angelo , aut animas fcparats'.
Contfi , quia etiam fpedlat ad petfe61:am prorifWrM- uidentiam ordinarc res in ordinc ad futurum .
trjiiiofututi
"^'
''
î
Modifieatio
res ptjjn, fufurj gft cognofcibilis pcr intelle-
ctum , & fpedat ad perfeftioncmfcientix , cftque talis fcientia cxpctibilis.

Deinde , illa modificatio non potcft cffeab
obiedlo,quia fpccics per fe infufa nequit caufari
ab obiedo ; crgoneque modificatio, pcr quara
nouam rcprxfentationcm.
Dices , per nouum infloxum caufae primac,
prout dicitur influere in caufas fecundas ,
pcr
talcm applicare eas ad cffeclum, complendo virtranfic in
"i^Ho
n.'lponfif.
&
tutemimperfedram earum
&
, fit
talis
modificatio,
applicatio fpcciei ad intuitiuam rcprsfcnta-
tionem.
crgo influxus debitus fpeciei iuxta

naturam fuam , non eft fufficiens modificare
exiftentia
fpecicm refpedlu cius , cuius non eft rcpraefentatiuaex fc ; ficut cnim nequit per influxum detcrminari ad repraefentandum aliud obiedlum.cuius
non eft fpecies , quia non habet innatam virtutem ad hoc,& infiuxus fupponit virtute innatam;
Naturajpeciei
dr influ-
xtti ei debi-'
ttu.
nequit per innuxura immutati fpereprsfentct obicdlum magis quam
ita fimiliter
cies, vt aliter
fit
nata reprxfcntarc
modus
hic
fcilicct abftra6i:iuc
fpccies acquifita ab obiefto

firaftiuc
poflct i
fic
ita
&
per infiuxum
Species eu-
quifita nt-
idem de fpecie
, vndc
faluati
Non
ali^s
vt repraEfentarct rera quit modifi-
& exiftentcm &
cati vtfiat
intuitiu.
apparet ergo ratio
poflit hasc modificatio,
modo
quia
ctiam fic
rcprsfcntans ab-
Deo immutati
modum
aut alium
prsefentem
cxprefTa.
repra:fentandi eft difFerentialis
immutabilis falua naturafpeciei;
repraefentandi
qux rcpugnat
quae
rfifpicit
fpecici ex
obiedium vt
cxemplar , qui modus cft ipfi difFerentialis , nifl

obfcurate vclimus quidquid de natura fpecie-
rum
difTeritur
&nulla
&
lotura in cerco conftituere,
principia certa fupponere, fed haerere
ad libitura in <conie6luris.
Obieiftum ergo in aduali cxiftentia
praefens
&
vt
nouam difFerentiam in ejfeinfccundtim quam refpicit diuerfum
acquirit
telligibilis
modum
(kxi.
operandi fecund^m fpecicm in intelleErgo etiam refpeîuc ad fpeciem reprsfcn-
tantem imprefTara. Probaturconfcquencia, quia

quae cx natura fua non cft nata reprjEfcntare obiedlura fub hac difFerentia,nequit conftituere
obiedum
fecundum eandem
adlu intelligibile
,
quat ex natura fua
&
53
ObieBum vt
frtftns acquirit l*ou4
differtntiatn
in
ejfe
uittSi-
gibilit.
fpecifica re-
prxfentatione abftrahit ab obiedo vt eft prxexiftens , ncquit determinari ad rcprsfcns ,
&
fentacionem obie<ai fub his .rationibus : quia

non continct obiedlura fub his rationibus. Vnde ficut fpecies reprsfentans obieftum fub ratione gencrica cantum , nequit determinari , vt
perfedc,& a6l:u rcprxfentet fpeciera infcriorem;

ita
etiam in piopofito dici debct confequenter:
nam obiedlum
fens
Impugntuio.
<t
fed fpecies
Suppofitiscrgodidlis,primarefponfioeft,mu-
ri
Contri , fpecies de fe non cft nata reprsfcnobicdbum , nifi vt abftrahit prxfentia, &
tarc
ptum
ptum
vt cft in aftuali exiftentia prs-
vt comparatur ad feipfum poflibiliter
&
res
res
fimpliciter
&
pofEbiliter
fumfum-
feciindum ^Hid. Deindc, raodus ope-
randi fcnfus externi
& intelledus in via diftin- Modm tt& in- gnofcedi

txtemi,
giiuntur elTentialiter pcr abftradionem
fett-
tuitioncm incognofcendo: crgo etiara hi raodi fm

(^ inttUtSm
repracfentandi ex parte fpecierum , vt funt ad in via di-
obiedum
conftituunt fimilem
Deinde non magis potcft

,
difFcrentiam. fiinpiM
fpecics abftrafliuc rc-
prjefentans natura fua *fieri repraefcntans intui-
qu^ra intuitiua fieri abftradiue reprsfen(ed nequit hoc fieti : nam intuitiua eft obictSli in vltima
perfedaacflualitate in
cognofcibilis , ^ quo fic fifttipto nequit vlla ratione
tiuc
tans
&
Intuitiua
abftrahere, autÎiter repraefentareperdetradlio- firadiu.
nem
alicuius gradus
aut additionem alcerius
crgo fimiliter dicendum de fpecie abftrafliua: alioquin dicam fenfum externum poffe cognofccre obic<ftum abftra(5tiuc ; quia dato
qu6d videat oculus obicdlum per fpeciem fenfibilem , mod6 hzc immutari poteft fcruata radiuerfi
tionefua fpecifica, poterii ctiam
fic
rcpraefen-
mcdium cognofcendi non eft

magis indifFcrens ad hos modos reprzfcntan-
di , qullm ipfa potencia cui dacur , vt mcdium >
tare fenfui
quia
nf
quit fitriak-
,,
:.
X L V.
Diftinaio
QuEftio 1 1.
magis extendicurad obiedba.

Secunda refpunno fuperius prxmifTa c(l D.
Thomz lcco cit.& tjM^fi.%. de verittite , art.^. ad 3
4rt.11. ad i. Fcrrarienfis , Caictani , igidij
Sc cuius virtus
H
S*eumd
r*-
&
in 1. difiinSt.7. ^kttff.t.
Kem immu- cciam im.
diftinSi.i.tjMttft. i. ttrt.}. quamuis auccm ncganc fpeciem immutari quoad abfolutum,

aiuad hfovt ita dicam , cnticacis ; camen racio aflignaca ad<
ImlStfed jad rtUtimf mictit immucati quoadrelacionemnmilitudinis,
tMri Jpecitm
fimilitudi'
obiedo exiilente , ea fortc ratione

negant fimplicitcr immutationem fpccici , quia
non putantad relacionem dari mutationem propric didam quidquid iit de hoc faltem datur
calis mutatio qua fpecics qiia: fuit tantum in
qua: refulcat
potcntia ad repra-fcntandura fuperaddita fimiiitudine fiac atu reprxfcntans rcm exillentero ,
non
ita vt iinc (imilitudine
rera exiilentem
poilet reprxfcntare
quod fonat cxemplum addu-
(flum a Caietano
& Ferrarienfi
de fpecie
vifi-
obiedo , non conftitucncc , ncque

potcnte conilicucrc oculum videntem.
Contra fic argtimentor fi loquancur de fimibili dcfincnte
55
llHfUfJHlti.
litudinc propric
dida
qus cfl
non apparct quomodo
prxdicamentalis,
fpccics obicdti conueniac
at tffe fimi- in fua entitate cum obiedlo , quod requiricur ad

Uiudine prt' fimilitudincm hoc modo fumptam , nam fpedicnmetAtem
cies cx generc fuo cft accidens , obiedtum poO" tbitSmm.
fubftantia, interqua:
Prxdicamentalis
fundamentum
nifi fortc
non
cft
fimilitudo
hic fupponant illud
, & non foluere diffiiultatem.

Quidquid autcm dcnotetur illis vcrbis , ma-
net ratio,quia fine
prxfcntat obicdtum in ordine ad cognitioncm

abftiadiiuam
in fpecic obiedliuc,
&
& per modura reprxfcntati,
nos dicimus eflTc in fpccic exprefta.

Si intcHigunt prsfati authorcs fimilitudinera
improptic didtara , qux cft fecundijm rcprxfenfic
tationera
pcticur principium
quia quzricur ,
cur fpecies nequeac rcprzfcntare futurum,
przteritum , fiuc cum fui mutatione , fiue finc
,
&
mutatione , & poflit rcprzfentare przfens

dc hac reprxfentationequzritur , quocunquc modo faluari poteft , nec ratio diucrficatis
apparct , nam quod dicatur habcre fimilitudinem ad obiedum prxfcns , & exiftens , fumen-
tttitit frin- tali

tif.
non
Coliim Sftdtirepr*'
nacura fpeciei
omnibus
tix
vt eft obicfti
nifi '''"* 'tjlr-
abftrahit ab **.' ^'"
nam
do fimilicudineroprzdicamcncaliccr,
ne
oricur
&
propric
quia illanonex reprxfencacioneque in ordine ad reprzfentatio-
nihilconducic
nem fed ex abfoluta conuenientia entitatum

nam quidquid eft coramunc fpccici reprzfen,
, & aliis quz nihil reprzfentant , neque ad

hunc eftedlum dicunt ordincm vUura , refultac
cx caufa coramuni omnibus qux eft conuenien-
tanti
tia cntitacis
&
in fpccie nequit proinde efte
caufa reprzfcncacionis
quz
ipfi
ex pcculiari ra-
prxfenccm , Sc
cxiftencem, nequit iilud rcprxfcntare fine fui
fiinilicudine rcprxfencare rcra
mutatione in
enim
effe
rcprxfcntantis
rcprxfcncatio
fineip
naturalis nequit in fpecie variari
mutatione, quiain hac reprxfencarione confiftit eius natura,& efTentia. Confir-
fius fpccici
macur cxemplo
& exiftcnccm
quzne-
allaco de fpecievifibili,
quam rcm prxfcnccm
quic reprxfcncare alicct
ergo k paritace fpecics rcprxfcn-
tans abftradliuc cx natura fua ncquit reprxfcn-
eandem,&fic redeunt rationcs

primam folutionem.
Tcrcia refponfio , quz eft Suaris Uki. de jingtlis caf). 1 1. & aliorum, non facisfacit fpecics
tare intuitiu^
fadlz contra
caufa naturalis
eft
adu
prxfentat
przfcns
& cxiftens
cicm vttalis
eft
fpe-
fed
non miniis poteftfpccics

,
aut pcxterito
idcm
eft
ac diccce
non
ce-
a,,4^.
ncque raagis dependet ex
iedti
przfcntis
mancns
etiara
in intclledu
il-
Jud reprzfcntat antc & poft exiftcntiam. Excmplum admitcit Suarez , confequentia videtur
probata.
Dices
intcllcdlum fcparatum
&
pfout in
tem
vidcre
idcoque nequit
fic ci reptzfentaii per fpecicm,quando non eft.
Cdntr^ , fic ctiam vifus vidct rem , vt in fe
eft ,
fecundiim racionem formalem rei crgo
quiditatiuc
fe cft
&
t%
Rtjptnfi.
lmfuintit*
cadcra ratio currit feruata proportionc
im6
Sftciti vijt-
magis quoad fpeciera vifibilem,quz magis de- uadiffdtt i

pendet ib obiedto, quod eft caufa eius totalis , "/'*/"*
rcquiritut przfentia &exiftentiaobieli, quikm
quoad fpeciera infufam , qnz non depcndct ab
,
obiedlo
cius cxiftentia,
& przfcntia
fed 4 fo-
loDeo,&
confequenier eius rcprzfcntatio naturalis non dependct ab obicAo.

Dices , dcceptioncra non poftc cadcre in intclleftum feparatum
tare nequit
&
^5
idc6 fpecics rcprzfen- Rt^mfi.
obicdum przfcns nifi quando
cft
prz fens.
Contrii
intelledlus creatus
anims
&
An-
quanturo
turo
'"VTI^
tartidrtfrA*
natura fua ab obicftoexiftente , quira fpecies

vifibilis Cfgo fi ex natura eft reprxfentatio ob-
Si aucem per fimilitudinem circumloquantur

ipfam rcprzfencacioncra , vc dixi , peticur principium nam idem cft fpecicm ede fimilem hoc
modo , ac reprzfencanccm dicere ergo qu6d
non fufpccics fic fimilis obicdbo exiftentt ,
&
QuiiquH
>'*'/' /?-
intcl-
geli in puris naturalibus eft fubictus dcccptioni
nî-
non rcprxfencatur pct
&
prxfcntatio
Tirtt
fiSuri4irit-
ergo quidquid concinet rcfi"*""'

fcd ancequara res cft
intellcftui
tione compecic.
^'
&
cemporis ,
exiftcn- ^^^^,4,
crgo fi ncquic fine noua
ditFerenciis loci
ac prxfcncix
qua
rcprzfentare
cciam in fpecic conuenirent ei proprietates,adiones, & reliquaqusconueniunt fecundum modum naturalcm eiTendi : tantum ergo eft
ntm.
adbu reprxfentat
nata
& adlua-
alias
frtftntatit'
&
potentia. neque alia ratio adignari poteft
rcprxrcntarc potcntix in adbu quidquid
qux
^j
fimilitudine fpeciesre-
lali
ligibilis
fpeciem dari
reprxfentct Dcum fub
alibi
re-
&
tremotumfccundum eundem raodura eftendi

obiedum autem ncquit fic eflc in fpecie quia
quo negant
fecnndum
idcm inuoluere fub obfcuritatc
eft
ticare fpecies imprefta adcquac obieftum fuum.

Scd dc hoc agendum crit infri. Cxtcriim nequictiam hoc fufficit ad fimilitudinem prxdicamentalem , qux fundatur in conuenientia ex-
pofte impreftam
56
quod
ergofpeciesnon poteftexiftcntcm
rcprzfentare finc fui mutationc. Prima confequentiapfobatuf,fi fpeciesvifibilis conferuaretur in oculo , reprzfentaret aftu rem vt cxiften
i
rr
przfcntem , quamuis rcs non cllet exitcm ,
ftcns & prxfcns : ncque alia ratione id prxftarec , nifi quia cx nacura fua ei conuenic calis re-
propria ratione, quianempein eftendo
SimilitMd
reprxfencare ver6 cxiftens potc nt ia
erborum
iattr Ijieeitm
teft cire
adu
iSta
Capreoii
I. tid t.
tirt.
futurum aut przteritum potentia
przfi:ntare
aut
187
Oi\x
lmfMiMiti
iMttUtflitt
eft ex fe , hlc autero agitur dc intcllein ftacu naturali,qui defc6kibili$ eft, ficut ''"*'*' '
& voluncas pcccabilis

fine gracia
Dei
eleuacionis
etiani in
fpeciali
peccare
,
,
im6 iCtn peccarc poccft

qux non obftancegracia
pocuit
(Utu naturali
>
,fi
ergo k fortiort m.
peccatum autem
0^4
^'l/'/;^,'!!^
fine
deceptione.
dettftk'-
V. Sencentiarum.
Lib. I
i88
tiuam
Uid VhiloCof hi, Omnfi peccans eft ignomns. Demus ergo aliquam fpeciem in iiiteilc6tu anims
iiatura fua rcpraefcntantem intuitiuc obiedum
prjcfcns hxc eft poffibilis , &c ita natura dcter-
confequcntia , quia nullum eft: impcdimcntum

exnatura rci , quia potcft fcqui intuitio obicdi
non cxiftcntis in feipfo , vt paccc cx didis ncqueapparec cacio cur cciam in inccllcflu anima:
minataad caufandum intuitionem obicdi exi-
feparata:
llentis
& pra:fcntis
fpccics viiibilis
ficiit
fcd illa fpccics
, nifi illa qux nata cft

pcr mcdium cognofccndi. Ouod vcio di- S""^ "/'"^
tur de prtA
U
r
n.cic Author , requiri pixlcnti.-im obieai, vt confgi;^,i,:fiii
feparato in ftatu naturali

ficri
fuit imprcflain inccUcftu in via
manct etiam
naturaliter in intellccSlu fcparato
ficut alia; fpe-
cies
&
"" lulpcnditur
imimit.
&
promdc
liabec
fcd
non
tiuae
&
exiftentiam
formes.
Applicatio
didorum.
fiue exiftat
illud animae
quam fpccics
obicdum cxiftens, &c
biliter
ncm
ftit
ciei
fic
fe
piac-
dtus
mem
in rc ipfa
obicdo
6o
fpeciem
&
obiccti,
cfle
obiedo
dittorum.
vnius
Dato ergo quod
fimilitudincm vircualcm
repr.-Efencacionem cius in co confi-
vcl certc intuitiuam
pofiio
tamen
cognitiuae
quam
alterius
alccra
fit
fotmalis rcprasfcntatio
vna
vel cur
cum codcm modo
fic
viitualis
&
non
caufent fpecicm ex-
Dcindc in quajftione praccedcnti conprobatum ex commuiii fcntcntia.

Tectio deniquc , hoc nihil iuuat neque foluit
tiarium
cft
difficultatem, vclcft petitio principii: quia vni^

o
r
natura fpeciei ,
virtus eius rclpe-
Vniformisffl r
n
formis cft
'
'.
-
ilu obitili.
"fi''*'^^'"^
ejfe
* ^'*
quamuis ipfum in
creaio,quo cafu
fe
non
fit
fufficcrct
fpecics
fit
rcpra:fcncacio cancijm
obiedi ,non cxigic aliquam fpccificationcm ab obicifto in fuo tjji formali , fcd inquanciim rcquiritur fpccificacio vifionis ab obiedto in hoc effe , quam fpccies in fua vircute con-
nîxnynn^
ctiuc ad
intuiciue
&
obicctum abftradtiuc cognitum , vel

& quoad vtramquc cognitioncm eft
canfa naturalis
qux
ncquit fufpcndcrc fuuin
quantum cft cx fc ergo potcft in intellc^tu caufare tam abftradtiuatn , qu^tn intui"
effedlum
didum eft , ncque hoc ad vifioergo , &c.

Deindc, hinc confutatur modusille loquendi , qui dicit obiedlum in fe prxfens ,
cxi-
tinccct
ncm
prcflam.
"PH-
non fccundum aliquod
ohiecli fpe-
prxfentia eius intcntionalis in ipfa incuitionc.
confotmem tamen
Contri , idem diccrctur de fpecie vifibili conquia non cft maior ratio cur fpecies
fcqucntcr
jpecies rejpe-
prx-fcns intclledui
VI conditioneextrinfeca.
^ replicatio
Petitio frin-
abftraftiuam
ftcns dctcriîinatc
ftcrc, vt poffic caufarcvcl cius cognitionem ab-
ftra(5tiuam
'.,
formi.
vitcualis
Dices
jmpugnatio
v"
^ j,/.
/i,^^;
ficam rcprxfcncari poffe aliquodobicdlum cxi-
fpcciei.
Rejfonjio.
fpe-
fi
pracfens,v.g.vt probabile cft, per vifioncmbcati-
quam
cciam cx parcc intcUcpotcntis habere apprehenfionera difFur-
fafgcndicur
&c
Cognitio in'
aut coproprium , quod habct extra fpecicm

gnitioncm, fcd fccundum ej/i rcprxfentatum
quod habet invtroque, iia eciam in pcopofito
dici potcft fpccificarc fecundtim ejji rcprjcfentatum , &c decerminatum exiftcntis , feu fub
rationc exiftentis fpecificare tam fpeciem ,
quam vifioncm fui. Vndc fi caufaretur vifio
cius ab aliquo obicdo fupcriorc cmincntcr includencc ipfum obicdum ; perindc ctiam fpccificarct vifioncm, quamuisipfa in fc non eflct
quando ctiam obiedtuin
immutanon cxicrgo pat fft ratio cx paitc cam fpecuias effedus in intellcdlu capaci non
rcprzfcntet obieiHium
fcns
praflciitis
hanc autem fpeci- '""'1"
obicdtum non concurrat cum fpccicad intuitionem , fcd fola fpecies ciim intcUcdu nam
ficut obicdtum in tatione tcrmini , vt abftrahit
ab exiftcntia , fpccificat fpecicm , & cognnio-
ergo
cx
hic,&nuuc,&
non cxiftat
gi
Confirmatio,
ita vt
fcparatae
fiue
cies eft fic repiaefcntans cx natura fua intuitiuc
quantum cft ab intrinfcco intelkdus , dc talium

mediorum.
Ad propofitum , non eft maior ratio cur
fpecies abftfadta difformis obicdo rcp.rafcnnata rcpraifcntare
ficationcm habere potclt ex ipfa fpecic
tet
abrtrai.îuae,
ie6ti,vt cxiftentis
ma-
non
lthUu4 *r- nerinde fc habct. Eodcm modo manec in anima

roneusmanet
fgpjfata habicus crroncus , quantum eft cx nata animai*^
r
^ r
r
turalua, &lpecies conformcs crgo ctiam deparnt
ccptio cx vi iUorum potcft in animam cadcrc ,
Ipecies -
&
Confirmatur , quia cognitio intuitiua abftrahit a conformi

&c difformi , vt patcr cx di<5tis, &c ad eius fpccificacioncmfufficit vt fit ob-
iorratiocur intcllcduspatiatur dcceptionem in

apprehenfione circacontinuitatcmbaculi, quim
circa prafentiam obiefti
rtHciiur.
tioncm fpecificantcm rcfpectu cognicionis intui-
ad hoc
eft
vtccditione,
vnifotmiter repiErcniat ex natura fua, fiue hoc,

fiue illo modo , qua-riiur an exigat talem condi-
cuius cffedus
lc
& incuitiua
fpecies abftradiua
qux rcprjefcntat in fc obicclum indcpcndentcr

ab omni conditione extra fc pofica. Cum crgo
ea vci potcfl; ad reprasfcntationcm fui
cx natura fpccici rcprarfentantis
Manerejpe. obicfti : ergo dcceptio vc cadit in apprehcnfiociet etiam vt

nem.poccfl; conucnirc inccllcdui fcparaco animas
'"".'""
ditionem fpecificantcm , gratis dicitur, &c pctit

ptincipium nam ratio qiia;ritur cur hoc rcquiratur ad intuitiuam , &c non ad abftradiuam ,
qua:
per fpccicm primo imprc(ram,baculum vc

fraftum j ergoctiam fi darctur fimilis fpecics reprsfentans baculum fraftum in eadem anima
ieparata , fimiliter ipfi rcpraefentabic baculum vt
fradtum , &c caufabic apprchcnfionem confor:
hoc conPrubatur
non poirct fieri illa incuitio difformis

obiedo ficut cognicio abftta<Sta diffonnis neque aliacognitio dtbctur naturaliter intcllcdui
cr-
<Stus
fua? rcpraefcntationi
fi
fc.
gocaufabit in intclledu feparato vifionem obic(fli,quamuistum non exiftat obicdtum, fi fpecies vifibilis ita caufat vifioncm non exiftcntis
Decepth ex jn oculo. Anima practerea vi coniunifta, nata cll
fenfu cadit
fcquj imprcflioncm (cnfus:v. g. quando bacu10 iitielleita.
|i,sf^xus in aqua teprxfcntacur cx rcflexione fpccici , vt fradus , fic ctiam apprehendit intcUe-
mcm
ucnit virtuti fpccici immutatac cx
^;'-
ctiam non cxiftcntc obicdo
deccptioiie ,aui errorc aliquo nequit contingere iuxta placita D.Thomae , qui ita intcUigit il-
fcd
rcquiri tanquam matctiam circa quam ;

.'
j-.
II
n
/iLi-cranllatus clt abalus
hiccnim modusloqucndi
,
r
r
caufisphyficis,
i
&c
nequit agerc caufa crcata

cft talis raatcria
lcftus
in
^2.
lj*iid jferi-
"""
liovtmate-
""''''
.^
& mutacionibus,
fancur circa maccriam
eft
j^,-,f7(,,
&
non
î^*
vt
exigitur
ftcns
..
^p'-'''i
'^''^"j?'-
^
circa
quacenus ver- auam.

paffum , fine quo
nam
obicctum
in propolito ExpHcatur,
fcd ipfe intel- &""fugna'
""'
quo caufatur vifio tcrminus autem

quod etiam fecundum ejfe in- Sômodtii'
,
;
obicdlum
vifionem rcpraefcntantcm ipfam fub rationc cxiftcntis , quamuis

adu non cxiftat eigo ftante caufa naturali tora-
tentioiialc tcrminarc poteft
Ii,&
talis
rcquifita in
vifio
>
intcllciftu
licct difTurmis
potcrit caufari
Qbie^Q. Idcoergo
noa
ieclum
'.
e/t
"**""
:,
,
DiftinaioXLV.
, quia ipfa non
nara cauface vi(ioncm obiedi prxfentis ,
tion caufatur per fpcciem
eft
&
, ilcuc neque vc futuii , & prarcerici,

cancum cognicioncm abdradiuam eius
quia lic taiuum reprzfcncac ergo obie^tum in
cxiitencis
{:d
fe
âxfens
& exillens
currentcintelledtu
viHonem con-
caufac fui
qux
Dodloris,
iiabec fe vc caufa parcialis concurrenie in*
teliedlu , ex quo non fcquicur aliquod inconueniens , ex eo quod corpus hoc modo in fpiri,
e(i fencencia
&
tum
vt caufa pattialis roinus principalis agac
&
fic magis faluacur connacuralis modus incelligcndi ,

colluntur fuperflua.
Coitfirmacur fecundu. Si fpecies eflcc in adlu
&
CnfirmMh, reprarfencandi
, feu adualicace , vt producitur a

fupponicur aliter produci non polle
per ipfum obiedum falcem materialc , de quo
Deo
&
Sfetiem pri- cft potior difficultas

tiquirert cb-
it3
exijltns
^praestnte vifiotum.
cxiilens
non
obieûm
cxigcrec
quod
fugic
& adîuicas.
pnfintiitiB-
denccr ab obiedo
dentersbeb- gicur
ciei
fiuxum
Bt in
ntm.
obievifio-
64
flMrt
rt'
fpofio tliorU
ubiedtum
crgo
non
fpecificacioncm
fi
ponantur
formali-
fc
&
&
&
vcl ipfz, vel fpecies
nunc caufare vifionem
vt coniungitur exiflentis.
obiedum
Cinfeqmfti
dtus agentis
fcquiiur
cognitionem in,
quod
eft in-
tentum neque hanc habcri poflc per vllam fpeciem abftradiuc reprcfentantem fiue infufa fic,
fiue acquifica vnde meo videri , melius & cum
tninori diflicultate tenendo hanc fententiam
,
animam videre
uam
permanenc,
nis
&
nifi
dicerentur dcbcri
quas hic
qux
animx
fpecies
cx prouidentia
itnmederatM
&c.
Subiicit
Dodlor tertiam rationem ex authoritate Auguftini & Grcgorij , qui negant animas quz funt
,
in Purgatorio
fcijtnt
nift eis
auc
ab
fpecics influxas
fic
Limbo
fcire ea
quz
hic
haberent
reprzfcntantes rem in pro-
aliis
dicantur
fed
fi
cognofcereiu abfque reuelaJN< hiefiit.

tione tales res: quiadiftantia illaimmoderata,
vt dicunt aduetfarii , non impediret cognitioImpeiimen- nem inceUediuam per fpeciem , fupponendoertmmexdijiatia ibieBi
pribst eirn
tineurfum.
videiur etiam partici-
vtriufque
pria exiftentia
circa
&
quamuis fit feparata , non ide6 non dicic ocdinem , & appetitum ad corpus , & moduin conuenicntcm
operandi circa obiedlum , inquantum ita cft
luuro
pcr
mcdium
obieduin
fe
inter extrema.
fic
go quod impediatur per talcm diftanciam , fequitur ideo impediri , quia obieflum eft caufa
eius quod in tanta diftantia nequit mouere in,
tcllcdum. Alias rationcs omicto
>
quibus vcituc
66
Obitcituf pro aduerfa fententia qu6d obiefit
feparaci
improportionatam refpeftu intelledlus
animz ergo nequit eum mouere ad

;
cft,
Obi,ai.
co-
negando
Reipenfii.
antecedens,
Cur ergo nunc de
Dices.
Refpondctur
anima non
fiSto
Repliea.
moucri immedtatc.
modo intelligen-
id cuentre ex
di huius ftatifs
Relfinfi.
vndecunquc proueniat , non
vcro ex natura obiedii , aut incellcdtus abftrahendo ab hoc impedimento quia in corpo,
anima
moucri im-
poterit perfcdlc
&
hm
&
Hierarchta cap. ^.
ctdefii
Itcm Auguft.
mmini-
de eUninif
cap.j. dicit de Angelis
rebus.
67
x.ObitSie.
non proficerecx
t. de Gen.
ad literam
cap.%.
Angelorum , antequam crearentur ergo idem dicendum de ani

rcs crcatas fuiire in roente
:
mabusfeparatis.
Refpondetur, negando confequentjam quia Re^mfie,

eft par ratio, vt didkum cfh Antecedens
:
non
fuo loco diflerirur, agendode potentia cognitiua,& modo cognofcendi Angelorum , quam
quzftioncm huc transferre non expedit.

Obiicies tertio.
fcndi
ergo
Animam
Angelorum
intelligendi
ficuc
participare
flcut
modum
& modum
68
cf- Obitdii 5,
& Angeli, cognofcic per fpe-
cies infufas.
Refpondecur
Re^tnfii.
incelligendi
\.
Deo
ad aliquas fpecies infufas i

gnofcitres abftradtiue,
DiffamU etUm
îd *nimt func

ni
opetandi
telle&ionemetiam fpiritualium,quantum etiam
rii
modum
non
naturali.
in Pmrgati-
Intelligentias
fecundumexigentiam cognitio-
toitiuc ipfam remproutexiftit
DoSori*.
&
pare pofTe
, animam participare moduro

Angelorum quantum ad non dependentiam phantafmacibus quantum ad in-
rcs cxiftentcs
& uunc cognofcit per fpeciesreprzfentantes in-
btu.
earum
rei in fe,
Ex quibus
in fe praefens caufare
tuitiuam de fe in anima feparata
diceretur
non vi-
qut in anima feparata
rt-
fipere cegui-
tienem H rt-
neque cx genere fuo liraitatus

ad fola phantafmata quin etiam eo ipfo quod
anima fit medium inter cognitiuam , fenfici-
detur otiofus
Ttrti ratil
intellc-
mediacc ab obieCto ,
non folum mediante
phantafmate , quamuis tum anima perfedlius
informabit corpus.
Obiiciunt fccund6 ea quz Dionyfius de
habet a
nunquam
pofFunt hic
recipere Animam
quam
quia quantumlibet naturx abflradae com-
&
re gloriofo
dida funt.
Quatta refponfio efl infufficiens ad cognitionem expetimenialem , feu obiedti in feexiftcntis
requirituc ad vllam fpe-
a Deo tanquara
,
ergo praefeniia ,
exiflentia
obiedi amecedcns vifionem efl: proptcr influxam in ipfara vifionem. Huc etiam fpedant ea , qua: concra fuperioces refponfiones
caufa emciente
reiicitur.
diStrum.
przter fpeciem exi-
ex propria diêrentia
ter
in-
moueri ab obiedto
pofle
etiaro fpeciero eius per abftradtionem
polTet a corpore
Sptcies infuScquela probatur : quia fpecies fiue dicatur

/m hbet ctrrtrepraEfcntatio formalis obicdli , fiue vircuaiis ,
pletnm recocum hoc habec vc infufa efl a Deo , indepen-
Reijuiri
mam non
gnitionem , aut fpeciem.

Refpondetur, Cicutfuprii dilum
fus
ieBt.
quo
&
fi
probant noftram conclufionem
etiam negaretur Angelum non fumere \ rebus
roaterialibus etiam cognicionem , aut habere
intellcdtum agentem , non inde fequitur ani-
fortiori
tnm
fequicur inconueniens
quz
in 1,
nem viiionis: ergo ex eo quodcxigac, fignum

cit obicdum concurrcre ad ipfam vifionem
ex
:
indtpe-
189
Angelorum
Do(flor de cognitione
& prarfens ancecedenccr ad produdio-
prxfatus Auihor nam daco quod obieiûm concurrac ex parccobiedi , vc caufa cfficiens , non efl
racio cur ipfi non tribuatur completus concur-
nem
QujBftioII.
ad
modum
jlnlm fepar> quinudi fmrticipt
pcr quas co- midum
& perfectc & quantum

,
cognofcendi vnioerfaliorem
gnifcfdi
ti-
Aa-
exten- geltrum.
&
quantijni ad exfiuc ad fuum per fe obiccSlum ,

peditiorem cognitionem fui obicdti. Negacur
camen auc Angelos non pofle cognofcere ics ex
feipfis , vt eflentiam propriaro iinmediacc fine
fpecie media
liquas res
& de
fi
ficut
& anima & vniuerfalitcr re,
fibi fine alio
medio relinquerentur
fadlo complexiones contingentes
exiftentes cognofcerc per ipfas res
&
in fe
fingulatia
quorum fpecies infufasnon habuir, & fic

de omni ente creato dicendum quia nulja rarione negari poteft hzc perfcAio naturz fuz inicl-
aliqua
ligere
*
obiedtum pcr
fe
fuuro
& przfens.
Ad ar^Hmema printipaliOfScc. îdprifrnm, 8cc.
69
Ad
ptntipa
Pcimum lia^frimM
, ,
IV. Sententiarum.
Lib.
igo
Primum fuit, fl anima
pofTet extra corpus habc-
eam vniri corpori , quia non vnitur corpori ob bonum

corporis crgo ob bonum proprium quo podit
fcicmiam alicuius de nouo
re
fruftri
mediantc corporc quatenus pec ipfum fenfum

acquircre fcicntiara.
Refpondet primo , non fruflri vnid corpori,

quamuis alia via poiret acquirerc fcientiam in
Rejônjii.
in ftatu feparato
jlnimmmn media non
quia
vnum,quamuis
Secundo rcfpondct ,
fiufiravmiri per alia acquiri poirct.

eorfori.
,^j,^ j,q,j fruftra yniri propter
bonum
quamuis corpori non inde aut

,
quia
bonum
ani-
totius
fibi refultarct
bonum
aiiquod
ad plura
finis indifferens
fruftra acquiritur per
totius principaU-
An
Hx hac rcfponfionc
anim
nem d
cor-
'***
a,t
& ex alia
quae aHerit in
circatertiam propofitionem
vbi
philofophum, fiadmittcret immortahtatem
didurum ftatum naturalem eius

ellc extra corpus quia nempe anima non recipit ahquam perfe6lionera a corpore , fed com-
anima:
potius
municat
Sententi*
propterhas rationcs, inquam.Suarez
.Anima
'^'
Doftorem
cap. 9. citat
lih. 6.
quafi
fcnfcrit cum Auicenna , qui dicit ftatum

naturalcm quidcm anima: elfe in corpore , raagis-camen naturalem efl!e fcparatum. Conimbricenfes etiam de animafeparata dijp. 3 art.i. dicunt eura negare animam feparaiam appeterc
contra D.
SententiaD. natutahtec vnionem ad corpus. E
Thomd.
Thomas Itcu fuprk citatii i.part. qutft. 89.
qMitji.-j6. art.i.ad6. docet vnionem aniraa:
perfead corpus elTc ob bonum anima: ,
Aionem cognitionis,quam non habet extracorpus , quia extra corpus non cognofcit nifi conin corpore vcro diftinimpctfeftc
fusc ,
in particularl obieftum cognitione perAc ,
attri.
fitlsi
jdcm
kutaDoiiori.
&
&
&
&
fc6ka , ideoque ad
bonum
ipfius
animx non
fo-
Quantijm ad fcnfum Dodlotis
70
^^ refponfionc
Do- ptcr
fenteii
dicit
bonum totius
in hac fecun-
animam vniri corpori pro-
admittit ctgo inchnatjonem
vniuerfalem ex fine naturae in anima ad corpus.

, in priori loco refpondct iuxta ptinciAuiccnnx quia Philofophus
pia Philofophi,
aorit.
Deinde
&
negarct corpus corruptum iterum polfe reftauvllum prxteritum rcdire polfe

tari , ficut
&
prout ibi dcclaratum cft , appetitus autem naturalis nonadmitteretur ^ Philofopho imperfeftas in natara , qui non poflct viitute caufarum
confenaturalium rcduci ad effedlum aftu ,
queiuer ncgarctappctitum talem adimpoffibile.
Aui- Solutio Auicennxcft, quod ad appetitum animx fatiandum fufficiat fuifle aliquando in
adu , id eft , quamdiu fuit anima in corpore , in
&
Katii)
tennt.
quo
anima fuam petfedionem per

quantum appctiit illam.
acquifiuit
feufus
Rcfpondet Dodor in tota illa quasftione cx

cpinione
principiis Philofophorum , non
vero ex propria fententia ; quodlibeto autem 9.
vt ctiam aducrtunt Conimbricenfes, admittic
animam dicerc appctit um ad totum ratione vltimx aduaUtatis & fubfiftentix,quamrecipitin
&
toto
j\
Refotutif.
jtppetitui
anim*.
ita
ad
3.
pro opinione.
Pro rcfolutione itaque huius aduertendum
Dodorem non loqui
de appetitu communicandx perfedionis , fedrecipicndx perfedionis,

qux inuoluit aliquam incompletionem , dum
hic
non
adu. Duplex autem poteft effe talis

anima , nempe quoad ejji , quatenus
leciperec in corpore aliûam adualiiatem ciTen
eft in
appetitiis in
habet in ftatu feparato
recipit in toto
quoad
vel
qux eft vlcima adlualitas , qaam

hoc admittic. Secundo,
, imo
nou negat appetitum naturalem
anima
in
&
vniuerfalcm ad conftituendum totum , quod

per fc raagis ,
primari6 intenditur k natura ;
&
eft communicandx perfenon vero dependentix aut
tamen appctitus
hic
& caufx
jppetitui
tommunicS-
pcrfcAionis recipiendxiquia omnis caufain- dd perfedio"**'

quantum caufat , eft in adtu ,
non in poten-
&
tia
id eft
communicat
&
Non
cipit pcrfe6tionem.
perficit
hc
& non
Dodor
negat
re-
prxtcr-
hunc appetitum , qui fundatur in perfe^flione jconucnirc animx m ordinc etiam ad ipfum
ca
corpus perficiendum & ifte eft appetitus naturaliscomraunicandx perfcftionis ; & fccundum
j
^
.
unc appctit corpus perhciendum non vero vt
Appetitu*
fjfiuu*rect-
piendperft'
'^
^^.
, neque de hoc genere appetitus

<;Dmmunicandx perfcdlionis agit Doftor,fed
ipfa petficiatur
dc appetitu recipicndx peifeftionis , quam non

habet in ftacu fcparato,
Loquendo ergode hocappetltu peifciflionis
acquircndx clarum eft animam eflc formam in-
7*
depcndentcm k corporequoadexiftcniiam,qux
completa eft in feparata, & eadem qux fuic in
corpore quia eft forma incocruptibilis indcpenr
dcns a matetia vt notum eft , neque in hoc eft
:
controuerfia
fed in appetitu recipiendx perfe-
quoad operaiioncm. Poffumus autcm in p, ppetittt

animaconfiderareplures gradus,nerape vcge- quoadtfir'
dtionis
tatiux, fenfitiux,
liuscorporis vnitur.
Expiicatur
fubfiftcndum
dlionis
ter intenditur a natura.
ff!ettvni- /</?.4j. ûttfl.i.
quam non
di
operationem quatenus aliquam operationem in

corpore haberet.adquam inclinaretur,tanquam
ad propriam pcrfedionem , quam non habcrcc
extra corpus fahcm quoad gradum perfcdlionis , adqiicm indinatur.
lii primis vt patet loco citato , Dodtor non
negat inchnationcm particularem in anima ad
&
rationalis
rationes vegetatiuas
anima
qui
eft
in
non
plantis
cft
,
&
inquantum """
Quantum
inclinaturad has opcrationes.
ad ope-
appetitus
& aliis
in
ille
viuentibus
aniraa vegctatiua materiah',qux dcpcndet a coi-
pore,
& requirit
feu otdinatur ad opcrationcs
, &c conferuationem
materix.a qua depcndet.Quantum ad operatio*
nes fenfibiles,etiam,non inclinatur proxirax, li-
neceflarias ad perfeftionem
non funt tamen

animx fed totius a quo
primo producuntur, & in qno recipiuntur, &
non in anima inchnatio ergo ad has operatlones
in anima non eft aWa quam illa , qux eft ad
cct
fit
radix principalis illarum,
opcrationes proprix
&
perficiendum totum.
conftituendum ,
Controuerfiaergoprxfens verfaturcircaopc-"
*rj
animx , qux funt intelledlus, & punSum dvoluntatis & qux abftrahunr k materia. Aflir- trouetfu.
mat D.Thomas animam appetere vniri corpori, Sjnttr.ttf
tiones proprias
,
vt
n\
CL
o
perfedtius operetur pcr mtellcttum, & volunc
II
&
firmtiua.
&
ad hoc etiam vt naturali modo ,

tatem ,
magis conueniemi fibi iuxta gradum , quem tenet , vt forma intellediiua in matccia operetur ;
vnde ftatum eiusfeparatum ii corpore & fenfi- Animamdi'
bus , inquantum operatur per fpecies influxas a "" ppttitU
detrpm vt
11TA
I
Deo , o Intelngcntus
, vocat prxternatucalem ,
j,^/-,^,-^, j.
,
&
& imperfedum ex parte

per tales fpecics
intelledus operantis
qnx excedunc,
tem , neque pec eas
eius capacita-
perfe^^ obieda in, quia

neque fe conuertere ad phantafmata , aut propria virtutc abftrahere fpecim , auc cognitio&em , )l lebus ipfis , faltem roaceiialibus quia
ei
attingic
telligibilia,neque aliter attingete poteft
tiUigat.
,
,
Diftindio
X L V.
74.
DtSorit.
Deinde,in
ex fua intelledualitate limitatur ad phantafmata : in corpore enim petfediiks ,

modo natvcali Hbi intclligit pcr conucrnonem ad phan-
fcparaiis.
tafmata.
lo
&
Stnttmti
Quxftio 1 1.
Hunc
Doôr
intcllcdlus
quim
voluntatis
perfedtius operari extra corpns
quim
extenfiuc
tam
in-
verfando circa latiens , quod in corpo-
Deinde negat illam limitationem ciusad phantafmata , quam ftatuit

D. Thomas. Harc ergo eft controuerfia in fpeeas perfefte in feipfis.
non vero illa , quam in terminis vniucrfamoucnt przfati Authorcs , fumendo ap~
petitum naturalem in tota fua ampiitudine,

prout comprchcndit etiam id , quod animx
conuenit cx nacura vniucrfali , eiufque finc
vel cx particulari ratione,quaeft ordinata ad
communicandam pcrfcftionem , vel corpori

vel toti quia fic animx cft connaturalc vni-y
&
illud infocmare , cnm fit foretiam naturale animx operari dependentcr a phantafmatibus in corporc ; (ed non
ita naturale , quafi ad hunc modum operandi
ex natura intelledlus, (blum inclinetur ,
modus intelligendi feparatus fit prster naturam ipfi:
quia ficut naturale eft formz exiftenti habere
opcrationem propriam , ita &animz extra corpus intelligere perfcftc,
velle ; Sc ficuc corpus natura fua eft corruptibile ,
anima
ri
corpori
tna eius
eft
&
&
diftindic
ri
Hone
ej/i
(eparatio
ita
Stiuenti
&
permancnex pcrfe-
fcparato eft ipfi naturale
quantum ad extenfionem
hatitr.
ne
&
deficit
KMtUrth
mnimt.
tft
ct-
ftotfctrt rti
perfe<flione fui intellc(5lui
prouidentia diuina
in
FmnUmtn''" 'Prfi'*
Angelo obicda naturalia

connatutalcs animzfe- Animmft-
inquo nequit
aliter
vt ip(e contendit
&
opcra- frtrnftr.
in
'"'*'"
quo ^**'
etiam connaturale eft ci operan (ccundum proex intrinfeca nauidentiam naturalem Dei ,
tura propriz virtutis ; ergo fi futit mcdium fufficienscognitionis confufz in anima ; a fortiori erunt cognitionis diftinftz , cx propria rcprz-
&
fentatione
fed ex parte intellc(ûs
non
^, ^.^^'
dccft
& inclinatio
ad cognofccndum
diftirKaeobicftum naturalc proprium ; ergo fpecics moucbit ad talem cognitionem. Deinde,
Dcus potcftmouere intcllcftum fcparatum iuxta
exigentiam fuz inclinationis, & dareei fpecies
ptoportionatas , ficut dat Angelo ergo vel ne-
lumcn
virtus
hoc ftatu intelligcre obnaturalia vcl concedcndum cam intellige-
gandum cft animam

ieGta.
in
perfcftioncmfuz inclinationis.
Dubitatur ctiam , ananima fcparata , fpc^lato
77
appetitu naturali , & inclinacione , habeat appe- VMbiHm.
^"J'' //'titum elicitum vnitionis ad corpus.
re iuxra
Refpondct Suarcs . i.p4rt. Mfi.î.fra.j. ne- '.^'Zfl^JZ

gatiuc. Conimbticcnfes tacito authoris nomi- ,^,
ne
hanc fentcntiam impugnant,
rat Sn>.
<ie
Anima/epa-
Stntentiant-
g*tima.
1. MTt. j. infine.
Re(pondeo iuxta prindpia Doftoris , tenen- ^^^S"'êfTc primam fcntentiara , & ptobatur nulp,;^ ,yj
dam
lus
appctitus ordinatus
cft
&
fecundijm rc(flam
rcftus
nifi
qui potcft
frtftrtnd*.
jlffetitm*
&
&
cotruptibile ncquit hoc modo

pus mortalc ,
reduci ad iGtam virtute caufarum naturalium,
neque ex prouidentia Dei naturali przcisc ,
dcbitz naturz fecundum virtutcm innatamcau-
quo non
etiamfi diccremus
animam (eparatam cognofccre
concluimpropor-
TcSte
per caufas naturalcs reduci ad a(flura,vel fc- ''*f^&*^*cundum prouidentiam Dci naturalem ; fcd cor- "^^
luminisintelledualisinanima ad obic(ftum
fpccies indepcndenter ^ fcnfibus recipicndas ,
probata cft in corpore quzftionis, Quantura
ver6 ad pcrfeftioncm cognitionis , probatur
animam feparatam habere eam perfeâm ,
diftindam , quia cogniiio diftindia rerum naturalium debetur animz ex propria inclinatio,
HoHeri* fr-
aliis
& funt etiam
rationera naturalem
fua,
Sententia Dodoris
7S
per ipfas
nifi
&
incorruptibilis
tia in
vcl nul-
Hoc idem
ratione.
paratz ineo ftatu
& non alias quorum cognitioncm

confufam & impcrfeftam acquirit pcr varias
collationes & difcurfus non vcr6 cognofcit
libus
tionatas
fpecies receptas ^ fenfibus rcpratfcntantes res
cie
impcrfedliflimc
etiam cognofceret eos fub
quia fpccics influxas dicit efte

{'"iT"*^*^'
anim^ , quia funt connaturales Angclo , qui habet intelleaum fupcrioretn : hoc potius infert oppofitum : nam illz fpeciesex natudit
ra fua rcprzfcntant
animabus
aliis
daraentum autem D. Thoma: non
tudinem fui obicdli , vt eft

hoc ftaru ncquit in quo habct tantiim
re pro
fenfibilcs
cum
rationibos pctitis cx di6H$ probari potcft. Fun-
tam
,
nifi
&
propria,& diftinda
&
tcnfiuc
Hc autem
fierct
coramunicare Angelis
aflerens
appetitum ad corpus negat

in extremo contradidtionis animam feparatam pcrfedc ,
connaturaliter opcrari cxtra corpus , proprias ope-
imo
modo
crô
rationes
illo ftatu
connatuf ale animz
eft
191
per folas fpecies
infufas , quia illz accomodarentur captui eius

per quas reducerccur perfcdlc ad adbum fecun-
\/ftif,.
&
alia difpofitione Dei naex difpofitionc fupcrnaturali , qua

poenara , dcbeaordinauit opera ad gloriara ,
tur ; fcd non agitur de hac , quz particularis eft
rcfpedlu creaturz rationalis , fed de eius vniuercaa>
fali difpofitione iuxta exigcntiam naturz
farum
turali
neque etiamex
lic^t
&
Jgitur dt
*fftiti$_m'"'*''
^*"*
&
dum.
farum ergo anima non appetit ex iine naturz

coniungi corpori mortali , & corruptibili , ap-
iMti r/uitn*.
eft
pctitufcfto.
ad cam inclinatur potentia , nifi quando nequit in perfcdlum ex defc(Sku mcdi) cognofccndi : crgo , vcl virtutc propria poteft acquircre cognitionem pcrfe(5am conuenientem,
vel ex Dei prouidentia naturali eidera confer-
*tut*-
t*.
&
ptrftai dr
fni fartieu-
Cognitio autem confufa rerura non

vltima pcrfcdio naturalis animz . neque
bilt
Dcinde , fpcftando pctfeftionem animz naad communicandam

pcrfedlionem , fiue eciam ad recipicndam perfeturalera
fiue vt ordinatur
78
i..tr*bti
quo
aûm.
non poteft adu elicito & redlo ((e- Animm ms~

quod \ Deo ordinatum eft de fafto t- i-tHni quo iam przfcindimus ) expetere vnioncm ad '.'^'^V*^!'
corpus mortale & corruptibilc quia compa- {Hg,,,^, I^,
probatur etiam ex illo exemplo diuitis,

qui in flammis cognouit Abraham, Sc Lazarum.
rando vtraroque pcrfcdtionem ad fe inuiccra , friam.^mim

tnagis ab inttinfeco anima inclinatur ad per- *"ftrit.
rnr
eius
medium
fuSiciens talis cognitionis
inclinatio petfete
reducltur
in
Quod
Dcinde naturalc
cft
animz cognofcere
in eo ftatu per fpccics acquifitas
pcrfc<3^^
ergo etiam per

alias infufas , aut reccptas a rebus ; quia nullum
cft impedimentum opcrandi cx partc potemiac
neque ex parte obicî.

;
6bionem
clufo eo
(eCtionem conuenicncera fibi , quam ad comraunicandam illam perfcdîonem altcri , qaia

ficut prim6 ordinatur adproprium r^, ita ad
perfeîonem propriam.
Si dicas
qu6d pais cxponat
fe
pro toto,vt raanus

ftd
Riffnfie.
,;
Lib.
igi
V. Sententiarum.
&
&
vitam totius
ad conferuandum corpus ,
aqua afcendit furfum , ne detut vacuum ad conImfugnati.
fcruandam vnionem vniuerfi.

Contra eft , quia manus non
exponit a
&appetitu, quatenus niouet

potentiam motiuam ad talcm motum conferuaita etiam virtus redrixorbis
riuum totius ,
moaet aquam furfum, non autem ipfa ab intrinvniuerfalitcr.fic dc aliis fimilibus dicenfeco
dum^ Scd perfedio pcr fe conucniens animac,&
in qua conliftic eius beatitudo naturalis medianjg cognitione,& amorc,finc comparatione exce'^'^ *" ^''^" feparato , in quo fcipfam , Angclos,
a voluntate,
&
&
SentltuJo
nturlii
^71n
^ftlt
fefarate.
& r^s naturales cognofcit diftindc, & in feipfis,

& ex his diftindlius ipfum Deum. Huncaurem
gradum
fado
bcatitudinis nequit habere de
in
inclinatio
, in quo impcditur
anims & reda magis incUnatur
in eum ftatum, inquo fruicur fuo fine naturali,
qu^m in ftatum , in quo impeditur a finis frui-
corpore mortali
autem
tione
elicita
aut profccutiohe perfcfta, qualis eft ille,

habet vnita corpori mortali , dato qu6d
aiiter tn eo nequirei attingcte finem, nifi modo,
quem nunc experimur.
Dices illum ftatum eflc illi praeternaturalem
hunc vero naturalem, ita Conimbricenfes.
Contr<t , ille eft ftatus cius naturalis , qui ex
virtutccaufarum natur^naturali exiftentia,
,
quem
-ro
Tiffptnfii.
Imfugniitit.
4i>
ipfi^^n-
ejfet
ipfi
debctur
fed cx eo
qu6d anima
fit
in-
t^ corruptibilis fecundumcxiftentiam,&perpetua;
turaU,
si
Hum
fepa-
"*^^ defumitur ab obiedo , qui eft finis

in reipfa fed in eo ftatu perfe6te coniungitur
,
&
feda fruitio finis nacuralis.

Deindc , ille ftatus animas eft magis impeccabilis, quia non aggrauatur corpore, aut fenfibus
qui proni funt ad malu; ergo hoc ipfo encc praferendus. Item,
& pafliohibus
Appetittu
remttui in
awma ad
ftrfue.
neqne
eft
minuslubicdlusignorantiae,
quae auectunt a fine reda racio-
obnoxius corrupcioni, auc doloribus,aliifque moleftiis huius vicae , quibus anjma

pra:cipicatut in malum,tam culpac, quampcenie;
tnagis prxrcrei acccdit ad Dcum , & Angclos ;
ergo cft prcefcrendus fccundum rcdam rationera
nacuralcm.
Obiicies , quod anim^ fit forma corpotis , &
ad ipfum inclinatur; ergo fecundum tedam rationcm d^beret praefcrrc vnionem.
Rcfpondecur animam non magis inclinari ad
corpus, quod aliils informauic, & defiic infor^
mare, quam adquodcunquecorpus informabile
pgr ipfam ; ficuc crgo appecitus cius ad quodcun^,,^ informabile cft remotus, tantum fpcd;ato
fine naturae , & non propinquus , qui poflit virnis,
V.e!pnfio.
& eligibile
ab
Refpondetur, totum quidem pcr fc efle magis

incentum a natura , fed non aliter quam vt ter-
eft
adum
tute
animx
ciiis
ad corpus, quodcorruptum fuic
&
reduci ad
itaeciam appecitus
,
eft
remo-
&
finis appccibilis nacuraliter eft iile,qui exiftit, &
tus,
non proximus; eleftioautem
actingi poceft nacurali

bili
non dacurcle^lio.
viitutc,nam de
refta
iiDpofll-
Selutio,
minum habet Cax durationis,& fic magis intendi quam animam. Cacterum quando totum deper corruptionem corporis.amplius
finit
tenditur a natura
non inneque fpedac ad eins vircu-
tcm aut petfcctioncra non

,
ita
anima,
& nega-
tur confequentia.
"'
e>///:/yJcÔT^/Vo,&c.
Secundum fuif,qu6d
ab extrcmo ad cxcremum non dacur cranficus

fine
medio ; obic<5lum aucem excra
in incclledu fpiricuale
dium
cft
^j
fecun-
dam.
cxtrema me-
intcr harc
eft materialc,
imaginabile.
Refpondet Dodor aliquid eife medium rc- Rdponfif.

fpedu virtutis impcrfedtioris , quod non eft medium refpedu perfedioris vircutis , v. g. virtus
motiua creata nequit transfcrre corpus ab extremo diftante , ad aliud vbi diftans , nifi per me- inter extrtdium virtus taraen diuina poteft ita in propo- '^* '^'" '"'"
firo vittuti abftraftiux imperfcdx mediuni eft *.'"'? 7 !'
imagmabile, a quoproxunc poteft abnrancre,& f,ctn imfernon a rcipfa extra quamuis abftradiua pcrfc' feHm.
:
(îor, vt cft
animx
fcparatx,poflit abftrahcrc ab
immediata, vt eft in fe.

Rcfpondct fecundo, eftc imaginabile non
ipfa
medium,
fed contineri fub
ejfe
cflc SecHnia re-
fcnfibili in fua la
#<"'/"
titudinc; virtus autem imperfcdior

intellcdus
r
nam
agens aliquando poceft in aliquod paftum,

in omnepaftum rccepriuum formz>
& in quacunque diftantia

agens pcrfcdlioris
in
quod agere
^;;
fid
contineri
fuh
fenfiktli
^*"*"*
poteft
virtutis.
Ad tertium cenceditMr,8ic, Tcrtium fuit,qu6d
"
fi
"""^'/^"li,
tjje rnenon
quod nequit
crgo cleftio redla procedens ^ fine ,

in ordinc
ad finem, prafcrret illum ftatum, in quo eft pct-
ohieSlio.
neque poflibili exiftere , nifi cemporaric.

Dcindc , dato etiam quod ille ftatus feparatio-
'^'^*^'
Replita.
coniunAi poteft abftrahere ab imaginabili, licct

non "k gradu rcmotiore fcnfibili rei in fc extra;
contrarium huius competit virtuci perfcdibri:
Tertia ratie.
^"' ^"'^ ^^ corpus.corruptibilis, ficuc & ipfum

corpiis, fecundum prouidentiam naturz,& propriam pcrfedioncm,magis ei compctit ftatus feparationis corrupto corpore,& non exiftente,
rtiu ,fttMt nis eftet praeternaturalis,aut fupra tuturam.citct

prtternatMquia
pracfetcndus fecundijm rcftam rationem
l!b,m
a natura
anima.
&
Separatio
Dodor totum eft magis pcr

quam anima ei go eftc
vifupra
intcntum
in toco cft magis conueniens

ita fe
virtutc innata, fed \ potentia redrice totius,
nempe
Dices
fe
intelledus feparatus polTct cognitioncm
ali-
^^
tertiutn.
nouo habere , quod pcrindc eciam

cognitioncm cuiufquc habcrc ,& in quacunque diftantia; quia diftantia localis non impedit , &c.
Rcfpondet, cxteris paribus, pofTe acquircre Relpnnfioi
cognitionem de nouo cuiuflibct pcr fc obiedi
fui , fi nihil impediat impedic autem diftancia
localis improportionaca; quia vc obiedum cau- Reûiri Jefet cognitioncm fui intuitiuam requiricur vc fic terminamm
cuius de
poifct
exiftens
& prxfcns, & vc caufct fpeciem
concur-
<i'P*"t"*"'
rente intellectu agentc , rcquirit ctiam detcrmi- ^^^,^

natam prxfcntiam refpcdu intelledus tara fepa-
quam coniunAi.
Diccs, idc6 requiritur dcterrainata prxfentia RepUca,
in agentematcriali,quia hon agit in diftans quin
prius agat in medium ; fcd hoc non requiritut in
agentc fpirituali ergo, &c.
Refpondctur, negando antecedcn$,quia etiam Rispenfie,
rati,
agcns materiale fxpiflime agat in diftnns , non

agcndo faltem cundem efTccJum in mcdio , vt
Sol generai ranara in terra , quam in acre non
gencrat taraen rcquiritur dcterminata prxfen;
tia
ad caufandum illum cffetfbum in rcmoto.vltra
quam non poffct agere.Vndc quando cadem forma producitur in medio, & in tcrmino diftante,
cft intenfior in racdio, qu^m in diftantc & qu6
;
magis applicatur paffum agcnti naturali ,e6 fortior , & celerior eft cius adio ; non alia ratione
qifi quia virtus limitatur ad certam fphxiam,
vltra
quam nequit proteodi.

Dices
DiftinaioXLV.
Rfplie.
Dtces ex Boccio d*
HtbdomaMm
Qu^ftioIII.
lofopho
i S
QJ/
195
gendo pcr Ucum prxfentiam determinaram qua

agcns,& paifum funt timul , vcl conta6kum tutuiis, auc contiguitatis , quod probat ex Phi'
per fc no-
non eire in loco ergo

ciidin in fua operationenonpcndent aloco.
Refpondec , negando confequentiam, intelli-
tiim clfe incorruptibilia
& i.Fhyficorum. videatur
7.
litera.
III.
ZJfrum animn feparata pofit recordari prMeritorum

quA tpfa nomt contunâ ?
D.Bonauenr.
i.difi.\. r.part. art.\.jitx(t.i.4ddrg.
ifuxfi.S. Gxcgot.i.difi.j.ejusfi.yart.i.
^MJi. i.& i. Aittaph.qutfi.
Ertio quaero
Molina
& ^.difi.jo.i.p4rt.art.i.^HdJ}.i.&
.part.(jHxfi.^ ^ . nrt.i.dtfij.i.m.i.
i.&j. Metaph.qu*fi.
Vtrum anima
*
,
ipfanouit coniunda
Quod
Hcnric.f w<^.(5.
VidcScot. i.Mttaph.
feparata
recordari practeritorum
poflTit
non,Philofophus
in ltb.de
Mtmorta
qu
^ Re-
t^darg.i.
ponit quodmcmoria eft vis fcnfitiua. Damafcenusetiam lib. Cap.io.

t.cap. de memoratiuo , ponit idcm
nuliaautem fenfitiua manct in anima
minifcentia
feparata quantiim ad poflibilitatcm habcndi
Prxterea obictflum intcllecûs

,
(jr 1.
adum
de Anima: fcd vniucrfalc abftrahit ab hic
conditionibus
ergp , &c.
habetur a Philofopho frimo phyf. <ty4fg. i.
huiufmodi 7]m.49.
fore ,
nunc, fuifle
:
eft vniuerfale, vt
refpicieniibus cxiftentiam
&
&
&
memoria autcm
refpicit
conditioncm
"''
ergo mcmoria
detcrminatam pertincntem ad cxiftcntiam, vtpotepractcritionem

repugnat parti intellediuae ergo non manet in anima feparata.
Prxtcrea, tunc fequeretur quod pari rationc anima beata haberet recordationcm tArg.
omnium prxicritorum, & pcr confequens anima beata habcrct recordationem pcccati commifll. Confequens cft falfum tum quia lfai.6 y. Ecce ego creo calum nouum. Sc
fequiiur, obliuioni tradenturanguFli<t prtores. 5c Grcgorius cxponcns illud, dicit eandem
fcntentiam tum quia Beatus nullam patietur mifcriam recordatio autcm ifta eflcc
caufa magnac miferijc quia magnae difplicentia: non enim poflct Beacus complaccrein malo commiflb,nec ncutro modo fc habcre,id cft,neccomplacendo , ncc
difplicendo quia non ftarct hoc cum perfcda charitate ergo haberec difpliccntiam 6c dc aliquo irreuocabili crgo triftitiam.
Oppofitum Luc. 1 6. ait Abraham ad diuitcm illum /"///, recordare cjuitt recepiHi bona T^th
:
5.
ad
Idcm vult Auguftinus fuper illud ?[i\m.fiantf/y

iH6 orphani. & idem 9. ConfeflC quod mortui habcnt meraoriam noftri.
Practerea, fi non haberent mcmoriam pcccatorum commiflbrum in vita mortali,
non haberent materiam gratias referendi Dco dc 'cius mifcricordia. &eft arguin vita tua, Lazaru^/imtliter malay&cc.
mentum Gregorij fundantis fe fuper illud Pfalm. 88. Mifericordias Domini

cantabo. ômodo in aternum mifericordiam canit, qui mtferid non meminerit ?
tn *ternum
"pp-
'^*
^**f-
^l^gyî
^^
^/,^1
illud
ftiper
/o^
Paruus Sc
In primo agirur de memoria abftraftim
cialiter.an
lO MMENTAKiyS.
iitmemoria
f^trum anima feparata
Horc quxilio diuiditur in
&c.
trcs articulos.
Secundus
arti- ^''f' <^
M.
m nohu aElum cognofcendi prateritum qua tale.
Vrimo^qtiia alioquin deficeret
nohi4 prima pars prudentia. Secundoy '-uittofiO' <îrtuo(i non poffent iuHe fcire fe effe
puniendos
efl circa
T>el pramiandos.
Explicat recordationem
ex
eitu defcriptione
quatentis
prateritumi infert quatuor certa^^ alia quatuor certa^quatenus efl circa
proprium prateritum
qui
efl
obieSium
proximum recordationtj
tum efiy illud circa quod aSiuj ille prxterittej

^
cuitfj
aSIum
ohieSIum remo'
elicituj fuit.
iftam quxftioncm primo inquircndum eft an mcmoria proprie

f^ Irca
recordari prxtcriti
partc fcnfitiua Sccundd, an
V^ cuius
ScQti oper.
Tom. X.
di(fla,
fcilicct eft
fit
in
magnus.
'^'~
vt compctit intcllcftui 'I^Pî^V-
nem principalem,& docet in anima feparata manerc memoriam przcericorum.
C H O L
S
Effe
iu b;uiis.
.
& fpe-
Tcrtius articulos decidit quxllio-
coniunfto.
Ertio quaro
mcmoria
culus cft dc
fit
in
paric
Lib. I
194
partc inteHedlua
commune,
fcilicet
prudejitiA
adrnitteda
Iftis autem duobus fupponitur quoddam certum vtriquc pattl

quod aliquis adus cognofcendi practeritum vt practeritum, cftia
Hxc patct quia alias dcfineret nobis prima pars prudentiac quae cft fecundum Tullium recordatio pr*teriti. Sequcrecur etiam fecund6 quod virtuofi non
RecordMio nobis.
primapars
V. Sententiarum.
pofTcnt iuftc cognofccre fc iufte pracmiandos
^ punicio ht proptcr malum
nec
feiuft^puniendosjouz
vitiofi
bonum
praetcntum nec ifti,nec illi ex

hypothcfi cognofcunt illud praeteritum in feipfis ergo nec iuftitiam in praemiatione,
vel punitione. H^c pofitio dcftruit omncm politiam.quia omnem coordinationcm
in prxmiationcm, vel punitioncm iuft^ fccundum legcm infcrendam.
Pr2eterca,praetcritum plus habct de veritate quamfuturum. Cuius probatio eft,
quia veritas futurorum eft contingcns praeteritorum necefraria, iuxta illud Philof 6.
P''^'^^'^
>
vel
Cap-
Ethic. BocfoloprittaturDeu^,ingenitafacere,ûafaffa/uat:fedipo{rummhAhctesi\ic\uSim.
i.
cognitioncm fucurorum vt futura funt, vt expcrimur 5 alioquin non pofremus nobis

commoda , vcl ad vitandum incommoda crgo
muito magis poflumus habcrc aliquam cognitioncm dc praeteritis vc practcrita funt,
& ita rccordationem.
prouiderc ad procurandum nobis
Hecordatio
eftreipeStu
Hoc fuppofito tanquam ccrto , quod poflic nobis inefle adus cognofcendi praeteritum inquantum praeteritum , vt obieclum addo quod ille acftus, qui dicicur re,
"" ^^ cuiufcunquc prxccriti immediatc fed tantum alicuius adus praeteriti,

*!"' infuit ipfi fuppofico recordanti
& qui fuit in ipfo adus humanus ad excludcndum adus vcgctatiux, & cafuales, fiue generaliccr impcrceptibiles. Non enim recordor eius quod cft te Jedijfe ymC\ quia recordor mc vidifle, vcl nofle tc fcdifle. Vndc
licet cognofcam mc natum fub ratione prseteriti, vcl mundum creatum non camen
recordor iftius, vcl illius quia non noui aliquem adum mcum in prxtcrito cranfeuntem fub hoc,vel illud.
"'''^'"'^
Inani
fuit in rtcordante.
IJefimtta c
^ ^^^^ ^^^^
^^*^ '^-^'*'
T^Twff
GluatHor
coroUaria
f.v defini-
, feu cogitatio aHus licuim fratt^

Sequuntur quaedam cx hoc quod dici-
recordatio efi cognitio
& h$c inûantum
prattriti
quazdamautcm cxhoc quod calis obiedi. Ex hoc enim qa6d pr<eterit/j

fcquuntur primo, quatuor certa quorum primum cft iftud , quod potcntia rccorda
liua habct adum poft tempus
alioquin non cflet practcriti vt praiteriti. Ec iftud
didum Philofophi in illo libro quod memoria hab'et aSium poji tempm dcbcc incelligi
pg^ f^. -^^^ qu^ J adus rccordandi per fe fuccedic recordaco func auccm h*c verba
r
n ^
r c
a
^^ temptts memorta omnufit. Secundum quod pcrcipic fluxum cemporis mcct
^^^^^ inftans.vel cempus, in quo fuic illud,quod cft obie^Jlum recordationis,& inftans
tor/^r-irwr/
dationis.
rationc nominis
recordantu
;
tione recor-
dattonu ex
>
to auod
fit
prateriti.
praefentis perccptionis.
Tcrtium, quod obicclum recordationis, quando obiicitur recordationi, non
OhieBurn
cft
recordatio-
jn fe praefens
nu
obiedum aliquo modo efle praefcns ad adum & non poteft eflc in fc pracfcns
qu6d fit prxfcns pcr fpcciem &tuncpotcntiarccordatiuaeritconferuatiua
fpccici & hoc loqucndo dctotali potcntia requifita ad recordationcm fiuc enim
opor-
fensnon in
fe
fed in
:quiatuncnon cfl!ctrccordatiocius,
j.g^j.
vtpraiceriti.
Quartum,cumopor-
opoft^ct
dua:,quarum vna conferuet fpcciem.alia rccordecur fiue fit vna,habcns vtrumque adum non curo j faltem ad rccordationem requiritur conferuatio fpeciei obicfint
jpecie.
direcordabilis.
.v
recor-
datione
"
Ex rccordationc iutem illius obiedbi fpcciali fcilicet ahis praetcriti ipfius rccorfcquuntur quatuor certa. Primum quidem eft ,qu6d recordacio eric duplicis
,
dantis
tuor certa.
obiedi, vniusremoti,vclvltimi,fciIicctalicuius,circaquod recordansquandoquc
r i^
n
"abuit actum humanum cc alterius vc proximi , lcihcec actushumani,
praetcriti
tendcntis inobicdumillud. Sccundum,qu6d cum oporteat potcntiam recordati-
Recordatio
uam
!^.
tertit
^r*'
,
ha-
hetur qua-
hahet
.i,,
duo 2i
obtetta.
ot-
&
habcrc fpeciem,&hoc loquendo detota intcgra rcquifitaad rccordationem,

poffit illa imprimi ab obieclo quando non eft , vel quando non cft in fc pruecefle eft eam imprimi ab obiedo quando cft adu pracfcns illud autem obic-
non
fgjjj
dum proximum cft adus humanus praeteritus
crgo
dum illc fuiCjimprimebatur fpc-
cies neccflaria.
Tcrtium,qu6d nullus potcft habcre recordationem,nifi de adu proprio,& hoc hu^^'^"' mano,quia pcr folum illum cognitum vt obicdum proximum cognofcitur obicdum
*^'""" ^^ obicdum remotum:&'per confequens non poteft recordari adus ciufdem ra^prlterit!
eft
obieM
f Joiîs
in alio,cuius in fcipfo recordatur.
recordaiio-
mani
nu.
quod oportct adum cognofccndi
praeteriti fpecies in
Quartum,cum non
aliam potentiam,
nifi
cuius
practcritura cfle
illc
poffit imprimi adus huadus cft obiedum i fcquitur
obicilum potcntix rccordatiuK.
COHMEN
DiftindioXLV.
Qu,ajftioIII.
Auicenna tenet quotiefcunquc
COMMENT^ RiyS.
gnofcit aliquid de nouo, id
nem
/^ frc4iâm^MdfHonem,Scc.DirimcmoThm
V^pr^rtericorum
homine probat
DMri
im
mifi*
mtmo- alias dcficcrtt in nobis prudencia,
h-
/"*"
rittrum.
in
qu
qtiia
cx prarte-
experientiacomparatur; defincret ctiam

cognJiio necedaria ad opcrandum bonum , aut
malimi , cognitio przmij , &r pocnar ,
deftrue-
ritis, 6c
&
Cegnttit
prutritorum rctur confcqucntcr politia
qui fundatur
in lc-
&
1111
micfftrit
gg j,j ptamiandum,
punicndum. Deindc,
"
\
quia prxteritum plus habet de ventate quim
futurum futura autem cognofcimus atiquo modo vt fucura , & prouidcmus in futuram neccflitareiT) prarcognitam
crgo etiam de prxteritis,
vt prarterita funt,poirumus habcrecognitionem;
quinimo hxc cognitio futurorum ctiam ex pt a:teritis ,
experientia comparatur. Hoc ergo
uippofico tanquam ccrto , dicit obieiûm recoroHeiiS mt- dationis cflc adum aliqucm humanum non in**
tendit humanum , id eft libtrum , fed acStum ad
btmini.
&
qucm humano motc
& dcliberatc
attcnditur,
non vcroaftnm , qui imperccptibiliter tranfiit

tnaiM pn- fine foj cognitionc illc autem aflus cft ipfius
nftatiushu-
ttrintt.
fuppofiti
fe
nam
vt inquit
quia vidi
nifi
alias fciui
dum
non recordor te fcdif&c. tc fediirc , & hoc

Addit proinde orancm
audiui,
fcderes.
cognitionem practcritl , vt practeriti , non elTe

rccordationcm ; quia licct fciam mundum fuille
yt fii aHut creatum & meipfum natum pro temporc pra-,
ftiin ricorteritOjtamcn non rccordor , quia nullum habui a(flum qui fcrretur in creationcm mundi,
aut ortum raeum dum habuerunc fuum ineffe
de prxfenti , aut dum ficrent. Sic etiam dum cx
Rtfulritur
effediiTiSc circumftantiis
quod opus ab
prxfcntibus colligo
ali-
alio procclIi4le,non recordor pro-
pric ex rationc prsdidka.
Ex hac ergo
ratione nomi/iit,8cc. Dcfinit
Re-
Dtfinitiore- co>dittionem ejfe cognitionem ,fett cogittitionem alieonUiicait.
cniw a^tu prtueriti ipfitu recortiantu ,& in tjuantitm

Ex hoc quod dicatUr^r<er*Wr,
dcducit quatuor corollaria communiter admifta.
prtueritum efi,Scc.
hter prttt-
Primumcft
tiium pr
cionem fucccdere
rt.
intir'uenit7
ttmpm.
Dthtt
illud
ttmpm
f#-
gitefci.
vt. ctitflum
feetrdationu
trAfn^"'"
fequi inter pra:teritura

,
& recorda-
tempus
feu interuenire
alias
"" '^'^' rccordatio przteriti, vt przteritum eft.

Secundum ex hoc fequitur , nempe fluxum temporis intcr praeteritum & prafirns , in quo fit rccordatio dcbere cognofci , nam requiritur hoc
jj cognofcendum prasteritum fub ratione pra:tcriti. Tertium eft , quod obiedum recordationis.dum fit tccordatio, non fit in feprarfens.in,
tclligitur
tcricus
de obie(Sko proximo, qui
nam
przfentero
eft
adlus
pr.-e-
alioûin poceft quis cognofcere
quem
aliis
&
pro prartetito nouit ,

fuic obieftwn
, vt
fimul etiam eius recordari

Rtqniri j^f alicuius fui adlus przteriti.
tttm ptrm.
opofjcj
'^,.
Htnttm prAtiriti.
eiTe
&
fit
/Tijcuealiquomodo
in fpecie
ciem
quod
eft,
dum
j-r
r
m przlens
obiciaum przteritum
cordatio
eft
Quartum
Ic
intentionaliter
in potentia conferuata
uecfa ab ea,
quz
recocdatur
Scoti Oper.
Tom
X,
fiue
&
,
eius rel
,
hoc
hanc fpefine
fit
cadcm.
di-
fieri
195
intelleftus coStnttmid
per conuerfio- ^"'"'"'*
""probMiti
&
incelledus agencis ad phantafmata,
Falfitas
quia
fi
pro-
nouam, non confcruari antiquam.
duci fpeciem
huius patet ex ditis in prima quzftione,
ipfe fenfus internuseft conferuatiuus fpe-
, a forcioii intelledus: ex oppofito fequitur

fuperfluitas,& tollihabitus acquificos ,qui de-
ciei
pendent a pluribus fpeciebus habitis pcr difcurfum, & collationem,

diuifionem obielorum:
patet etiam ex didlis quzftione prxcedcnte dc
&
anima
feparata conferuante fpecics acquifitas.
Neque
ratio
Auicennz eft probabilis quia puhaberctfpccicsobiedorumcon-
Eiut funJg'
tat,fiintelledlu$
feruatas, femper fore in adtu cognitionis
"""
cuius
oppoficum conftac experientia.

Refpondecur , ncgando fcquelam, quia intel- Soluiiur.
ledus eciam fepararz animz, non cft in aftu rc- ^"' 'fl {"'
''
fpcdlu cuiufcunque obicdi , cuius habec fpe'
^'r'r\.
ciem ; quia deccrminacur aliquando i voluntacc, pffita dtttraliquando a fortius moucnte ,vel przfcnte. Intelledius etiam coniundlus ligatur de fadlo fcn-
obiedum
fibus, vc illud
alu
alu incclligac
mouec nequc eciam

:
minationt.
quod
feparacus, auc coniun-
Gta%, poccft erfe illius virrutis, vt poHtt zGt\x co-
omnia fimuI,quorum
giiofcete obicdka
fpecies
fimul habct.
Quancum
ad aliud
giftcriw t.dift.
qaod non
decidit
aflerere vidctur cftc
3.
pocentiam illam, quz conferuat fpecicm,

recordatur, quia incelligenciam
Ma-
diuerfam
&quz
suhitdum
îciri.
& memoriam vt
diuerfa enumerat ,ide6que ab aliis pro hac cita-
alium fcnfum intcrpretatio

memoriam fumat pro principio intelligcntiz,non pro reminifcenlia. Vide Auguftinum lih. o. tle Trinitat. cap. 1 1 Contrarium eft
vcrius, & magis ex fcntCntia Dodtoris ,qui vbique alTeric fpcciem efte in ipfo intelledlu, qui
mediante fpecie cognofcic , aut ca vtitur. Intcl- Ejl ipft iiiIcdus autem eft cognofcere obieûm fuum fc- "^'^'u l^tur.
Sed
eius
facilis cft in
vt
cundum omnes
difterentias
tcmporis
&
alias ^'."'r" Jf
'
&
ncut recipit ipccics caulatas

,
phantafmate, cur etiam
ab intellcdlu agente,
non reciperet eafdem caufatas a fuis adlibus ?
**
ExrecortUtione autem iUint obieni,icc. CoIIi-
circumftantias
&
quatuor cocoUaria
git ctiam alia
quz conue-
y
speHantid
adaHumnniunt cx parte adlus rccordationis.

^'^'^""^'
Primumcft,circ debetc duplicis obieki,ncmpc rcmoti, circa quod recordans habuit aliquando zGtam ;
proximi , nempe ipfius adus tum
&
habitijvt przteriti.
Secundum
fuilTe
proximi
obicdlum fuit
1.
rccordationcrn e(Te tantum pro-
3.
eft
>
imprelTam
fpeciem
quando
illius obiedli
ipfuiti
przfcns.
Tcrtium
prij adlus
cft
& humani
>
non vcr6
adtus
qui fuit
in alia perfona.
Quartum
eft
qu6d
fpecies iStas przteriti
fit
in ipfa potentia recordatiua, vc fuperius eft re-
folucum
cuius
ille
aûs przteritus
eft
ob-
icGtam.
SCHOLIVM
IV. Sententiarum.
c H O L
V M.
Lib.
196
s
iArgult tripliciter non
nifi
qualttatem finfibilem
cnim quod
Primo , quia h^c non potefi
in parte fenjttiua.
nec cognofcere
aSIum dumpra/ens
efl.
Tertio
nori percipit
non efifenfitio prMerita.
qualis
& ed
an recordatiua cognofcat adlutn illum

tanquam obiedi immediati ? Videtur
illum tunc non cognofcat , nec poftea recordabicur. Scd non eft pro-
Vxta hoc
I dum cfl:
memoriam
ejfe
perctpere tempuj. Secundo
potefl:
dubiutn
infcrri
cuius vc prarceriti
fi
recordatio
cfl:
quia fenfus non videcur cflTe refl^xiuus fuper adlum alccrius fenfus,
percipiat actumalcerius fenfus, dumpracfens eftj non apparetdemonftratiuc quare non poterit percipcre illum vc praEceritum,poftquam practcriic,faltem illis certis fuppofitis inquiratur conclufio illius articuli , videtur quod recordabacio ncccflaria
quod non
5cefto
non
fenficiunE primo ex illa conditione quac eft percipcrc

tempus. Tcmptts aatemeft numeruimotuifecundHmpritts ,& poJiertM.^. Phyfic. hoc autio
Text.ôi.
poflic
poni aclus parcis
lem percipi non poteft finc collatione pofterioris ad prius coUacionem aucem nullus
fenfuum haberc poteft , quia hoc eft proprium incellediuac.
Praecerea didum eft in quarto illaco quod oportet recordantcm percipere aftum,
:
dum eft praifcnsjfed fenfitiua non poteft percipere adum fenciendi dum pracfens eft,
non vniuerfalicer: quia adusfupremas fenficiua: non poceftpercipiab aliquo
nec ab inferiori, nec a fuperiori pacec ncc a feipfa , quia non eft pocentia illa
fupcr fe , nec fupcr aclum fuum conuerfiua & camen cuiuflibecfenfacionis in nobis
poceft efle recordatio,vt experimur crgo non cft illa rccordatio gencraliter aiicuiu^
falcem
fenfu
fenfitiux.
didum fuit eflc dubium ideo aj-tanquam certo fic Scnfitiua non percipit primo nifi qualitaccm aliquam fenfibilem vndc ficundo de Anima Philofophus vt concedat vifionem aliquo
modo cflc perccptam a vifu dicit iilam cflc ahquo modo coloratam ) fcd nec rcciSed quia hic arguitur ex quodam quod prius
guitur ex fexto
Ttxt.iij.
fpcciem propriam
pit
datio
taUs quaHtatis fed fcnfatio
nifi alicuius
vel foni
vel faporis
ad recordationem non
Vxta
eft fcnfus
dubium &c. Agit de

parte fcnficiua, an illa dctur me>
''"^ cognofcerc
adum
pra:teritum
enim non cognofcit
praefens; Si
pofie recordari illius, vt prasteriti
quia aclus imperceptibilis non

Probaiioex
d,au I.
x.Pnbauo.
ergo vt
per
recordatio,
fuit
quando
cogni-
Dc-
fuit in fc prasfcns.
quia ali^s nihil mouet poceniiam
modum
fuit
non
a6lus,obicdum recordationis,de-
bct fuiife notus,
inde
obicftf in fc prsfcns
nifi fit
neque caufat
fed
ergo ncquii imprimere fpecicm in po-
non eft noius. Tertio, ipfum obiedum

temotum non eirei obie<ftum recordaiionis nifi
vtaliis notum fuii per aliquem a(ûmiunccirca
fi
obieiflum elicitum
proximum
4,Pri)bailo.
ergo etiam ncque obie(5tum
poteft eftcobieftum
cognitum
nifi
Doaor
fcd
fens in fe, & intelligibilc in aftu cui competit

imprimere fpecicm, tanquam caufx toiali, ficnt
fcnfibili in adu, hoc idcm compqcit refpedu
fenfus. Dato ergo hoc, qu6da(ûs imprimat
fpeciem fui , liccc non fit cogniius per alium
ad:um diuerfum a fcipfo , (pecies illa reprzfentabit
adum
fub ratione prxteriti
quia repra--
fcntabit atStum in ordine ad obiedlum,&circunftantias
men
cogno-
Hanc parcem, vt ve- Ni tffe n*~

dicit non elTc demonftra- /-/'"'M'^''
',
obieî
tcntia,
icnct
fufficit
fui
ipfe aftus pcr cxpcrientiam
lam, quia incertum eft an aftus vt imprimat fpecicm fui in potentia, requitat vt fit adtu cognitus i pocentia quia ficut producic habiium, cuius eft caufatotalis, itaeiiam vidctur poffe imprimere fpeciem fui in intlle6iu , quia cft frx-
adus potcntia:, vt a<ûs,eft praecisc incognitus , non eft in potentia per modum
fpcciem
^.?rebtio.
fit
dum
& probatur,
cft
non ob aliatT) [ationem,nifi quia non

tus
vidctur
Deinde,
ram
&
fpecics rcquifita
fcitur ^ pocentia opcrantc.
VS.
hoc poteji infcrrt
I memoria in
'
M MEN TA R
illa
aHcuius vt potcntiae rcceptiuae.
Andehetet- moria iuxta condiiiones prjemirtas mcmoris

i"'}" "^"i proprie dicftas :
primo inquirit.an poteniia de-
jiffirmatur.
cuius eft recor,
asque poccft efle recordata crgo
[Ô
^prlfem.
coloris
fuh
illa
non potcft aliquo modo poni quaHtas fcnfibilis quia quaicunque fcnfacio vc
in quibus
&
lum
fuit in exercitio
quod
quainuis non fuerit cognitus pcr re-
flexionem poieniice , Sc pcr a<Stum diuerfima ; taaliquo modo fuit cognitus expericntia ,
feipfo , quatenus conftituit potentiam tenden-
&
, & adhzrentem obiedo perquod requiriiur jideoque a(ûsimperceptibiles non caufant fpeciem , quia defuic
lem
in obie<5lum
cepiibiliter,
atteniio potentiar. Requiritur ergofaliem vt
modo
ctiam fit prius notum. Probatur confequentia,

quia nou videturpoftcrecordaiionema(5tusprxt(.niti, vt pra-teriti, id eft, quatenus fuitcogniiio
alicuius pto tempore prxterito , nifi ipfe a(5lus
tumcxiftcnsfuerit cognitus, vt fuic tui>i obie(fli
prxteriius dcbeat effe
exprcfHuus.
tcr, fcu
hoc
feipfo pcrcepiibilis
potentia fub
dlum
licet
a(ftu
non
diuerfum zStum
Jk
fit
potentia, qua
experiiur fe icnderc in obic-
rcquirator vt
fit
cognitus pec
qu6d a^fûs
humanus , &pcrceptibili-
ali^s illa conditio
attcntionc habitus,euacuarctur ,conira

faperius
ijen
requiri
"'^' 'Jf' '**
P['"*'^*'P*'
ibttitmfui.
DiftinaioXLV.
QusftioIII.
motus
fupeiiasdi^la.&definitionemaflignatam.Quando ergo afTetit non elTe dcmonftratum an aûs
j^
alu
modo
requiritur crgo vt aliquo
quam
experia-
fenfus cxtcrni,
PhiUpâm
podit
ralinm ^MdfHonum, Themiftius lib.i, de
rcfledVi
fi
rccordatio
circa
fit
fuper a6tu proprio
vcl etiam an
cognofcerc alum alterius fcnfus,

non vidctur fcnfatio contincri''fub fuo obqux eft qualitas aut aliquid fcnfibile in
cap.^. Simplicios textu
cent
cordationcm prxteriti,
Scc. Patet
anteccdens
prxteritum
vt
quia tempus
eft
eft
nonnulli
quod modo
numerus
alij
modo
do-
perci-
fupradiiSlo videtur
memoriam^feu rccordationem , f^
teriti)
qua
taley
V M.
brutis, qui funt prouidentia.yindica-
beneficiatio ynidificatio ifeu conferuatio jpeciei
in eis
explicat
ac dtfiiplinatioi non concludi darl
quomodo
ifla faciant fine '-vUa
prA-
memoria.
T) R >E T E R E A
non oporrct ponerc in parte fcnfitiua aliquam opcratloncm

non poteft concludi cfle in bruco hoc probatur quia in aliquo bruto potcft efle cxccllens fcnfitiua, (ûantiim ad omncs acflus fenficiux, quos
cxpcrimur in nobis fed ifta rccordatio non poieft concludi cfiTe in bruto cx eius
aclibus. Probatix) minoris, videmus adus omncsbrutorum ,cxquibusmagis polfet
^
JL
***
^nima,
Oflenditex quatuor aSiihuj qui reperiuntur in
&
/'-
&
ergo,
C H O L
}6.
fenfus externos etiam aliqoo
'jr"''"'
/*''*"*
Alij communiter Peripatctici neqanr fenfum

externum cognofcere fuum aftum , fed hoc fpe<ftarc ad internum cum Philofopho Uh. .de j4ni*
ma:c.i.
de fomno,& viilia,cap.i. negat fenfum
externum perciperc fuam f<;nfationem.
fmf. x\im y in pacte fcnfitiua. Primo, quia nequit

fcnfus pcrcipcrc tempus , quod requiricuc ad rcmorinm m
j,rff
tio
iV4/-
//^. j.
conce.dendum.
Ex hoc argumentatur ad negantem memo-
perc fuos adlus
fcipfo.
>.i>y>
E contra Alexandcr
nera fpcdlare.
poffic direcle
loj.pu- Cu! rompetit
inlih.i.hniut de j4ntmate.ttH
tant cognitioncm fcnfationis externx ad ratio-
qiiia
ie(fbo
"^'
Ndtura hominis tCap.j, Plutarcbus apud
lilf.tie
zGtam
fcnfos cxterni. Dubium vcro cft cx modo operandi fenfus, qui cft potcntia materialis , an
vt fuit dc obicch)
prte ftnjlti.
'
pcr ipfum aCtam cxperituc fc eftc iu
tam adtum proprium
tur
QiiiM nt^mit
cognitiua.niH per collaiionem.qui "g"<>f"^*
obicdum
<i
non reperituc in lcnfu. Sccunda ratio eft cx eo, ""f^qu6d fcnfus non fit redexiuus falrem aAus fu- Senfuimn rjl
prem* fenfitiua; non cognofcitur ifc.autab alio "P""^'*'"*"
fcnfu inferiori. Tertia, ouia fenfatio non eft fen- ^*?^'"*
eft feHpit.
r
nr
Ilata per modum obiecti , cum non fit qualitas * '
fenfibilis crgo non relinquic poft fe fpccicm fui)
variant enim Philofophi in hoc. Nam Ncmefius
dum fuit przfens.ad hoc vt imprimat

Jpcciem in potcntia , dcbeat efle tum cognitus,
intrndit per aliuma(5bum ^ fc diuerfum.dubium
c(Ie l\ rcquiratur vt fit cocnitus.non ver6 de coA
I^tctgnitii
gnitione expenmentaii, qua poicntia tendens
&includit prius Sc poderiuSt quodne-
quit petcipi
prxccritus
re^mritHr
197
renfitiuam
quae
QnatuW
'"
vtpote qui videntur aclus prudcnti* , vel prouidcntix,vc patet de formica
'*f***
J'"'
rccolligentc granaad eundem locura,& temporc determinato ,fcilicet in x[i:nc.
J'""
Similiter aclus vindicandi, vel quafi iuftitiac rctributiux , puta obfcquendi ^"^^^c^^cordari
concludi
&
cientibus,
puniendiofFcndentes, vidctur in brutis competereeis, inquantum co'gnofcunc prxteritum vt calc. Similitcr tertio dcaiflibus pertinentibusadconfcruationcm fpcciei, vtpote de nidificatione auium,?c nutritione pullorum,
huiufmodi,
pnueriior/.
&
non videntur
pofiTc competere cis naturalitcr abfquc cognitione prxtcriti vc

Ecquartoaliquafunc difciplinabilia, vt vult Philofophus de Memoriadr Rtmimf (^ de Scnfi c^ Senfato quod non cft fine mcmoria prxtcriti vc prxteritum cft.
Hxc autem omnia pofllint fuftincri fine recordationc prxtcriti vc prxteriti: crgo
quE
pra;tcriti.
nullus aclus bruti concludit illum acluni incflc bruto.
Minor iftius probatur difcurrcndo per illos
adlus
ad locum,& tempus, vtpatetinformica, poceft
de vniformitacc cnim quantum t^ /^folam apprehcnfioncm, uidetiafer-
faluari pcr
&rctencionem fpcciei cius,qiiodcftdeIeclabilisfine apprchcnfioncprxtcriii vt prx-'""^'*

tcriium fi enim dele<ftabilis fuit huic formicx hic rcponcrc granum & illa fpecies'^''''
delcdVabilis, quxrcmanct in phantafia, mouebit appetitum fenfitiuum adquxrcndum illud tanquam delcclabilc & ita de nouo ad venicndum ad illura locum.
Quarc autcra in vno temporc rccolligit &.in alio non oportet dare rationcm cx
partc fux complexionis quarc cft fibi dcledabile fic recolligcrc grana & fic non }
fiuc hoc imponatur naturali induftrix, fiue alij caufx faltem illud dc tcmporc non
:
concludit recordationem , quia formica hocanno gcnita, quxnumquam priuseft

cxpcrta pcnuriam hiemalera , ita rccolligcc in xftatc ifta grana.ficut alia dcccm
annorum
tantum poflcc viuerc crgo ex rccordationc prxteritorum non habcc

tali tcmporc. Si aucem frcqucniacio ciufdcra loci arguatur cx prxRcfponfum cft quod illa cft cx dclcdabili prius apprehcnfo abfque apprc,
fi
illum aclura pro

teritoi
hcnfione prxtcnti vt
prxtcritj.
S(ott Ofer. Tcr. X.
Confuniliter
*"
,:
,:
198
Confimilircr ad fecundum de vindi<fla , vcl bcncficiationc ab animati lacfo , vcl

breuitcr dico quod phantafina deledabilis placentis > vcl triftabilis ofFen-
placato
neJiciaHo i
bruttf.
10
& femper impulfat appctitum fcnfitiuum ad moium conformcm

obiedo vindicandi,vel bcneficiandijquandoccflat faltem aliud dclcdabile, vcl
triftabile prxfens fortiiis moucns. Et ideo fi tempore intermcdio fufpcndatur ifta
adio per aiiud prxfens in fine temporis ftatim iliud phantafma mouct & fequitur
in appetitu fenfitiuo motio proportionataifti obiccflo , quae priusnon fcqucbatur,
quia erat impeditum ab alio obicdo fortius mouente non eft ergo hlc apprehcndentis, imprimitur,
illi
fio prajteriti vt
prseteritum
fed tantiim cius,
mancns mouet ad vindidam,

yin
ttiJifi-
catio certU
:emporibus.
vel gratiam
quod
cft
practcritum,cuius fpccies
ceirante fortius alio mouentc.
Confimiliter de tertio quia deleclabile ineft brutis his vndecunquc , faltcm caufam oportet conuincere intrinfecam excomplexione nunctaliter difpofita,vel alterata ad congregandum talia, & talia ligna ad faciendum nidum vel ad fic componendum 5c illud non eft alias delc<ftabile, complexionc tunc aliter fe habentc & ex
ifta dcleclatione,non autem apprehenfionc praeteriti vt prateritum,operantur.Cuius
probatio eft quia fi eflet aliquod brutum propagatum in primo anno , acque proui,
dcret
fibi
neccflaria ad nidificationcm, ficut
An
difci-
plinatio ar-
guat ntemoriarn in
brHtis,
fi
eflct
quotcumque annorum crgo cx

:
& concurrit cum primo.

Quantum autem de difciplinatione facilius foluitur & concurrit cum fccunda.
Soluitur auccm per hoc, quod ex frequcnti fenfatione deledabilis & triftabilis con-
cognitionc praeteriti vt praeteritum,non
eft ifta nidificatio,
iundorum, impreflum eft ifti animali phantafma dcledabillter. Et hoc modo,qu6d

quandocunquc mouec vnum , ftatim ex coniundionemouet aliud :ergoquando
cibus pracfens mouet appetitum ad fumendum , ftatim phantafma virgac pcrcutien-
mouct:& per confequens vttriftabile ad fugiendum,eifi ex magna frequenimprimatur phantafma huius , vc valdc triftabilis , magis rctrahit a deleclabih,
quam dcleclabile alliciat ad feipfum.
tis
firaul
tia
nidificatione
COMMENTAKIFS,
9'
Kert
ejfe
'
eon-
fiitueitJtim
memoriam in
hruto.
P tionem,non
R*tere4non eportet t^c.Snhiich quartam ra-
ftabilis
vchemcnter foUicitante appetitum
qua: nequit eire finc cuiiatione
&
cognitione temporis, vt practeritum eftrcfpedki-
ue ad prsfchs. Probatur quoad fecundam parfrouideH- tem , quia illi ailus funt quatuor in generc
tia (jtm cetnempe prouidencia de fucuro , qualis apparec in
hilur !n bruformicis, & certis aliis animaiibus , beneficentia
to no celligi'
vindida , qualis in quibufdam ccrnitur ) conturmemoria,
erouidenti feruatio etiam fpeciei,
nutritio, v.g. puiJo-
&
&
rum
in auibus
&
his fimih'a
eundem
quando rao^
vt
& regrediuntut mox ad

in quo manfioncm habent & requief-
uentur ad diucrfa loca
cunr. Icem vtdiuetiistemporibas habeanc
&
adus
conuenientes fed haec omnia

polFunt faiuari fine meraoria prxteriti , vt practericum eft ergo non debei ftatui memoria in
difFerentcs
nort brutis. Probac ordinate omncs illos a(5kus pofte

memo- compecere ex fpecie dele6tabilis ,
triftabilis ,
hoe
rinm.
&
& ex appetitu conformi fequcnte

potentiam mociuamad
Ktferri fnffe
in aliam
taufnm.
mocum
qui applicat
formica,
qua: in hyeme gcneracur, perindc colligit grana
feqocnti neftate , ac reliqua , ficuc csterae formicx , nullam tamen habet memoriam pra;terici
crgo prouidentia illa pcrinJe probat non efle cx
,
v. v.
memoria prajterici orcum, vt patet in hoc cxera, quam probat non cfte ex memoria praeteriti in formica bême nara. Idem etiam patet de
plo
ftrfingulA,
& vindi-
reliqui
Ofieniitnr
difcurrendo
&
pofteriori probari in eis memotia,ergo,&c. Probaturantecedenscxconuenientiahomini$,& brutii

Minor probatur quoad primam parcem,quiamemoria nequitconfiftere fine mcmoria praitcriti,
cotligicur ex a6libus,quibus videtur i
t.x aiiibui
tx
fpcciei in illis
ccndum codemmodo dc
vt praeteriti
coll^ri
& multiplicatione
t llc nccedario poncdatn in hoTnine,qu^ conftat parte fenntiaa, aiemoriam magis quam in bruto ; fed in bruto non debet poni,
1.
neque
brutorunK
animalibus , quaefer6 orta eodcm modo habent

adus,ac animalia, qua: viderunt tempus idoneum generaiioni ,
prxtericum. Iccm , dicatione
beneficcntia,
quia poftimt haberi hi adlus perinde ac

triex fpccic deleftabilis rcmanenti ,
&
hi efFc^lus etiam inueniuntur in
quam
iis
qua:
experti funt caufam pro przterito
nam
numnam
agnus , qui nunquam vidit lupum , tiemit ad

cius confpedlum , quamuis alias non habuerit
vllam fpeciem lupi , quod non ex alio prouenit
quam
fiint
cx mero inftindbu naturali
obiecla per fc deledabilia
ftantia ex natura fua
Inutniri tales
oBue
in
iil
qu4. nul'
liim haber.t
expirieniiS
frMeritit
enim
aliqua
aiiqua ver6 tri-
quazaiiiciunt appecitum
bruti ad profecutionem
&
fugam
quibus ap-
prehenfis fequitur ipfa profecutio, aut fuga

h.-ec
auccm funt aliquando
omni
talia abfolute,
& pro
difpofitione complexionis in bruto. Sicut
etiam aliqua funt talia in ordine ad fenficiuum

femhominis ; aliquando nonfuntabfolutc ,
per deleftabilia , fcd rcfpcdliue ad certam difpoappefitionem , quae alterat etiam naturam ,
&
&
titum
indeque
fint dele<5tabilia
bilia
fit
,
tempore
vt aliqua pro certo
pro
alia
vcr6 non
fint deiedba-
ideo fequuntur diuerfi motus in appeti-
ipfoTum ,aut imagiAliqua etiam funt deledabilia cx le,

follicitant appetitum , quz tamencontrariis
fortius mouentibus cedunt , vc quando panis,
luerx cognitione praifcnti
natione.
&
&
virga porrigitur cani

rens
Ex
fortiiis
mouet
virga ter-
qu^ti^ panis alliciens-
his oritur
quartum gcnus prudetitiz ap-
ex coniundbione enim fpecierum abftinet bruturo ^

pane ex repraeientatiane , quam habec virgz,
parentis in brutis
vt difciplinabilicas
coniundla, non vet^ cx perfcâ tDenaoria prztcriti,
10
Vnde oritar
difciflinahi'
litat.
,,:
,,
XLV.
Diftinaio
, quta imaginatio vehemcns , quam caufpecies virgz , appetitum etiaro mouet for-
fat
gis vigetad vfuin
tius ad
fugam panis
Jeledtabilis
qu^m
hzc
eciam quoad appetttum rationalcm , & fcnHtiuum , quando abdinetur \ dele&abili per foOri* in iit lum timorcm hociui excedentis. Ordo eciam in
Baikmfrt- illjs adionjbus per quandam prudentiz , & diM4tmr.
redionis fpccicm habetur ( cx quo ordine quantum ad certa tempora , & loca ,
confecutionem ipfarum adionum , & coniundlionem magiscolligicBrmcmoriaprxteritorum ) Hcut conferuatur in iis , qux nullam habent mcmoriam
prxteriti , neque fuerunt pro temporeprztcrito
vt patct in excmplo allato de formica in hycme
nata,
colligente in silate iicut cxterx , Sc de
aliis animalibus , qux nullam habent ptxtcriti
experientiam , Sc ad adlus eofdem mouentur , Cic
eiiara in aliis faluari poced nnememoria prxceriti : nam idem effeiftus non exigit difparem
caufam.
* *
Si autem quxras , quomodo illx adtiones certnttTTtgatio.
(o tempore,& raodo fiantjfinc aliqua memoria?
Rcfpondctur , cx inilindtu naturx ,
coorFitri h*e
connexione , qnatcnus
tmniinfiin- dinationc fpecierum ,
habenc incer fe quendam in moucndo ordincm
O coordinM' fequieciam in appccicu raocum conformem
; ex
tiom^cif
appctitu autem motum in potentia motiua , qui
THm,
videtur a(ruetus,& ordinatus nam (icut vna
fpecies imprimitur (imul cum alia , fequitur
vna fpecies
etiam coiinexio imaginationum ,
aliamexcitat, vt contingit etiam in nobis, v.g.
hxc vox homo audita caufat fuam fpeciem qux
naturalem illum fonum exprimit , tam phan-
&
&
&
&
&
tafix
quam
intelledlui
eadem
fpccies excitat
ordinatc fpeciem naturs fignificacx

eius
concepcum quia
:
is e(l
vt caufct
ordo fpecierum , vt
caufante vna; aliaetiam ex connexione excite-
caufandum in brutis ergo cum fpecies

illx rerum dicant eandem connexionem , vna
excitatur per aliam vc feruetur ordo in imagitur ad
qualis feruatur connexio inter ipfas
etl
formaliter
quia ficut loca
frequentata fuas fpecies habent connexas

etiara ordinac^ fecunduna
illam
ifla
,
ica
connexionem
raouent.
tl
tioni
dreon-
ntxioni ^tpofttio
ttm-
pUxienisy
dirtOit fri-
cnmft,
Ex quibus patet ad fundamentum oppofitum,

ncmpe ex indiniû naturali , & connexione , &
ordine fpecierum,ex diuerfa difpoficione complcxionis,
ex
quam
tenet probabi- ProhMtlt
non magis
afiionibus
iis
colligitur meraoria pcxteriii
prxtciitum
quii
clu/ionit
ei-
fr^
mtS*..
qu^metiam prouidentia futuri fed in brutis non eft cognicio futurijcrgo nequeprxteriti,
qua prxieritum eft. Probacur maior , quia pro-
eil
uidentia in formica gcani referuati in
ob egeftatem palfam hyeme
prxterita
hytmem
non ma-
experimentalem prxteriti per recordationem , quilm prxuifionem necefllt4tis futurx in hyeme fequenci , in cuius fubfidium colligit xftate : ergo fi in ea datur memoria prxteriti,
gis indicat
tanquam
excitans ad colleflionem
annonx
in
&
referuandx in hyemcm , etiam datur

in eadera cognicio neceditatis pro futuro , tanxftate
quam finis
illius
prouifionis
Probatur fubfumptura
principalis
&
fed
hoc eft
efle fpecies
falfuro.
eft eciara
quia cognicio futurorum
nullx polfunt
caufis
quod
minor Ntnep ftd*'
quorum
non habctut
nifi
hoc per difcuifum , ctiam habetur
&non
noftrointeilc<5lu,
in fe fuerunt
nequc in fenfu
uideniittm
futuri in
trutit.
in Ratit
kuittti
nunquam
aliter,ciim
aliquid cognofceie ex caufis
ex
fed nequic fcnfus
eo difergo prouidcntia in fucutmn

in brucis non cft ex cognicione fiicuri crgo ncque ex mcmoria prxreriti, Probatur hxc vlcima confequentia , quia mcnioria prxterici , vt
curfus formalis
alias ciret in
illam prouifio, non excitat ad

futurum cognofcirur , alias non efprouidentia pro futuro , neque v t fiat pro prx-
prxccritum
iicm
fet
eft
nifi vc
fenti talis collcdlio grani,ncce(rria eft
prxteriti
quia
fufficit
memoria
ipfa dclcdtabilitas obic-
di, &inftindus naturalis ,& excitatio fpccierum,& deledlationis fortc ab authore naturx fataad inftrucflionem , & excmplura hominum,
quorum eft prouidere
propric.
Deinde , agnofcere prxteritum
tum
vt prxteri-
per collationem prxteri- Ktûit ci'

gncfd frdtt'
ti ad prxfens , quod eft proprium intellciûs
ritS vt fr4ficut ergo in fcnfu non datur collacio propric
,
nequite(Tc
nifi
teriiSniJlfef
vnde quando ofFertur panis iam difciplinato , quantumlibet virga tum non fit prxfens, fpccies panis ex connexione , quam habet
ad fpeciem virgx , hanc etiam' excitat , vnde
nioueatur appetitus ad fugam,quia eil fortius
mouens. Hmc etiam frequentatio quorundam
locorum , & regreiTus , in quibufdam animalibus orituc fimiliter ex ocdine fpeciecum,& phantafmatum , non ex meraoria prxteriti qui prxfpeciesj
teiitum
Doôr,quia
litec
nationibus
, in quibus fenfusmanecen'armm vitx humanx.
Probatur ergo hxc pars,
ipfc pa-
in nobis eft
199
hominum
pter vtilitatem
nisalUciat. Expecientia etiam
Acetdit mt-
Qu^ftioIII.
teriti
exeoqu6dvnum
fenfibileforciusprx
*" moueat, prouenire has actionesin btutis

qîz fpecicm raemotix , & difcurfus prx fe prxftrunt,non ver6qu6d
difla prxteriti
fit
incis meraoria propri^
qui prxceritum. Quin etiam
addi poteil direiîo caufx vniuerfalis
lum inilinlum naturx
qux
il-
bruti impredit ad confecad vniueifi pulchritudinem

feruandam in rariecate fpecici : ac deniquc pro-
uatiofiem eids
&
dita,neque rcflexio , neque difcurfus, maxibruto, fic etiam non dcbct in illo ftatui
eoStiontm.
mc in
propri^ didla
mcmoria,qux
inaliter,vt prxteriti
brutum agere propter
fit
prxtcriri for-
etiam poilet faluari Bruium Hin

finem naturalem fot- agit profiif
ali^s
quid cnira eft agere proptcr finem fntm.

qujim afTumere mcdia in-ordiue ad finem , Je
illa applicare cx veca cognitione fiuis : ergo
maliter
omnia faluari pofTunt fine tali memoria

non debet concedi quia fic exornavia , qua cognofci poteft diftindlio iniellc-
ciim
in brutis,
tur
CtMs
&
fenfus.
Accedit qu6d in plerifque , in quibus illa prouidentia,

adionesccrnuntur ncgatur etiam ^
&
Quin
probatis authoribus memoria.
ctiara ipfe
Philofophus 2. dt ./inifM text. 19. 3 1. 1 {6. vidc- In attquiiitt

lur negarc iraaginationem fotmicx, vermi ,& no dnri im*lifutinnm.
apibus.
1. /*/?. ttxt.io^. negat in iis, in quibus non maoet fenfatio,id eft,fpecies in imaginatiua,e(re aliquam cognitioncm extra ipfuro fcnti-
&
re
id eft,
non habere cognicionem
obicdli
non
ptxfcncis,& afficientis
VideanturConimbricenfes, &alij
exiftencis, fed tantiim
fenfum
iCtw.
tU Aiemori*
& remimfitntia in
agitur dc fenfibus,& potcntiis
1. de Anim4 , vbi
animx leparatx.
SCHOLIVM
200
IV. Sententiarum.
c H O L
V M.
Lib.
s
Soluii quatuor ratibnes
memoriam
ejfe
non
njei
^ fuBinet frohlematice
omnes aUata^ ,
ejfe.
QVftinendo tamen intcntioncm Ariflotclis in illo libello quod meraoOriaficinpartefenfitiua jpoteftrcrpondcri ad ifta, 5c quafiducendo eaad oppofitum. Primuiii enim de perccpcione tcmporis concedic ibi Ariftoteles ,diccns
c]u6d primo fenfitiuo quo percipimus niagnitudincm ,percipimus & tcmpus. Nec
obftat quod cft fucccflluuin quia motus eit fucccflluus & tamcn motus eft per fe
(ct\(\h\\\s ,ex fecundo de Anima. Nccobftatquod diciturnumcrus,quianumerusieft
S
Ternptu
7mtm
(^
an perfe
feJibilt<*.
^*^
^'
^'7
jHt
perfefcnfibiliSj/^d^fw, (^/^./'/'^yrf,
(S^f
talis
Commcntator quod
/^w^^r^ c/?i/f/.ii. vult
motus phantafmatum.percipitur tempus fed iftud pofiet cxponi,

motus percipitur ab intelledu non a virtute phantaftica.
percipiatur folus
quod
aem
12
Ad aliud
Senfm an
f".^'
ii
foteft reci-
in farte fenjitiua
poterit dici
quod aliquis fenfus poterit recipere fpcciem
aclus fentiendi,
& fpecicm iUam retinere tranfcuntea<ftu 8c pcr confequens per iliam poteft haberc
adum poft tempus, & ita rccordari. Et cum obiicitur dc a<ftu fupremx potentiae fcn:
non compctit alicui fenfui ficut

competit recordari proprij adus vt accipitur ab Auguftino z.de lih.
arbi. fed tantum hoc competit fuperiori refpcclu adus inferioris fenfitiuac.
AliterpofiTetdici, fecundum quod Philofophus videturfcntire fecundo de Anima ,
7>.vM}7,
fitjua;
nec
& inde.
poteft conccdi quodrccordatio a^flus eius
fcnfiii alij
quod
modo
vifus aliquo
quod
polfct concedi
fcntit fe videre
modo colorata
quodammodo fub
quia vifio eft aliquo
fenfatio fupremaz fenfitiuas continetur
fi arguas rcfiexionem illius fcnfitiuae fupra fe

non
quatn conciudac contra Ariftotelem de vifu percipientc
fuprcmae memoratiuac. Et
6\.o
magis concludit hoc
& ita
obic,
vifioncm,
Hinc
patet
Sctt. efe
freblema-
ttcnm an
memoriajit
Ad vitimum licet probabiliter poflent adus brutorum faluari, non ponendo memorationem proprie in eis fcd folum imaginatiuam cognitiuam obicdi quod eft
practeritum hcet non vt prxteritum tamen ea qua: videmus in adibus eorum fa^\\\^^ faluantur ponendo in eis memoriam.
*
,
inparte sc-
*""
ftttHa.
M M-RH T A K
I^S.
rum
fj
Olntencum Ariftotelis, & communis eft

mcmoriam in parte fenfitiua. Idcm renct
Senttntiaco-
mufiuf^/Minetur,
^^^
>
&
Primum
,
fuit
quod ad cognitionem
co-
pra:-
gnofciafenf^-
tempus pofle cognofci i fcnfu ,

ficut cognofcttur magnitudo , & numerus , &
motus.
Ad fccundum, quod obiicitur nuilum cogiiofccre adum alteiius, Refpondct fenfum fu,
Senpu ("itpenor ccgr.ofcit pcrioreui cognofccre

ac
nm
infe-
modo
adum infcrioris.
quod adlus fupcrioris

non cognofcitur ab ipfa, aut ab alio
Refpondct priraiim , non referre hoc ,
^ ^ dicatur ad hoc
ctiam vt
ius
quia faluatur raemoriaadtuum fenfuum infcrio-
Ex duobm
uam^
locij
&
&
fuit
videttir
terminus,
fic tollitur
cognitionem
fpecies
E fecundo
fit
aliquo
q'<of"i"l <"-
& obiedum aftus prxtc-
fufficit
tiae
aftum
ad cn-
ipfa cxperientia,
qua
,
&
vt fuit terminuspotcii-
tendentis,
Ad
vltirpum illud
quod
cedcnti adducitur, ad
in
paragrapho
prar-
impugnandum raemoriam
in bruto,
Refpondet
Ifcct illia<ftus pofTunt faluari in
bruto fineprxdidla memoria

uari ftatucndo in eo
C H O L
taracn raeliusfal-
mcmoriam.
V M.
dandam
effe
^ refutat rejponfones Henrici. adducit etiam auSioritatem

ad
vifio
poteft efic fpecics ^""^^!""^
reflexio fupra
manens obicdi
Arifotehj frobat fecundum eum^
ac rationem ex Arifl.
quod
cognofcic potentia fe tendere in obiedtum
fcnfitiu.-E
fenfu,
colorata
permancns in fuperiori fenficiua , qua cognofcit

diredc ipfumcbieflum non folum abfolutc ,fcd
riti
Refpondet
inrcIlctfVu,
Philofijplnis 2. de Anitna
poris.
TemptM
conucnire ctiam
adlus fuperioris fcnfi-
hic
requiritur cognirio tem-
a(flus
illi
hominc vcr^
da-
refpondct ad alias rationcs prius
vt prxtcriti
in
Refpondet fccundo, quod etiam ipfafuperior jû fnperitr

cognitiua cognofcit proprium adum ficut dicit cegmtiuti.
&c.
objciftas,
teriti
cognofcitur ab
tiua?
14
ex qua pofTijnt
'" brutis
^VJlinendo tamen
intentionem AriHotelu
memoriam
intelleSli--
Arijl. Auic.
^ Dam,
oppojitum.
articulo principali videtur Ariftoteles
ex quibus concluditur mcmoria
quacdam dicere
in parte inteiieciiua
in iilo libro,
dicic enira
ôrundiun
DiftindioXLV.
Jam
iateOigibUiitm ntfmoramur
/fic (jHidem
ûia didictt ,
QuseftioIII.
vt qHod tmngulm habet
tres dquales
201
duebm
reilis
& c.
&fuit jêculatm.
Kefpondetur fccundum cum ibidcm,qu6d memoria inceliigibilium non cfl Hne Hcmk.
phantafmace. [Concra non propccr hocnegandum cfl memoriamefTe in incelledu , (\uoAnb.b.
licuc non ncgacur inteUigere in incclledu
camen fecundum ipfum ibi , non intelli- ?</ 8.
gimus fmc phantafmatc.
Alitcr refpondecur,qu6d inceUigibilium memoramur per accidens. Vndc dicic //^wjV.tî
ibi loqucns dc illis, ^lnare intellefffu, ide/i,partu intelleîu* fecuridum accidens^ mVjfupple/i/^M.
nicmoria ,
Daraafccnus vbi prius. InteUigibtlium fficut diduimiu memoramur ,fubjlaatia aatem ipjorummemoriam non habemiu.
,
&
&
Concra
quaccunquc vircus cognofcic a(flum,vc cft obie<fli , aliquo raodo co, fed hoc obie<flum , triangulum habere tres , vc cft verum dcmonftracum vel fcicum , poceft incelle(ûs folus cognofcere , ica quod nullus fenfus poceft
CDgnofcere illum adum , me fpcculatum fuiffccriangulum habere cres.
'
Practcrca Ariftocelcs concedic ibi , qu6d rcminifccncia foli hominiineft & hoc 6. natural.
vulc Auicenna , 1'^/ /T/wi caf.i. quia ibieft fola fyllogizacio. Ex hoc arguicurdu-;''*'^^ ; '"'""">["'"*'*
pliciccr. Prim6 quia cognitio propria ipfi homini , videcur cfle ipfius incelledus.
.*"'""*
Sccund6 cfficaciiis, quiacognitio per difcurfum fyllogifticum pcrtinct ad folum intclledum huiufmodi eft cognicio reminifccncix nam rcminifccns difcurric a quibufdamnocis ad ilIud,quod aliqualicer decidic,cuius vulcrecuperare recordacionerai &licecnon ficibifyIIogifmus,quiafempcreft cx prxmiffis adconclufionem,
vel a fimilibus , vel aquibufcunque habcntibus
( proceditur enim ibia concrariis
ordinem aliqucm infcnciri,ad illud quod quaerimus) camen nec calis collacio poteft compeccrc virtuci fenficiuac vt videtur eidcm autem virtuti competit difcurfus U. cognitio ccrminans difcurfum
rccordari auccm cerminac illum difcurfum
crgo &c.
^
Concra iftam rationcm obiicit. Prim6, quia Ariftoceles dicic quofdam hzxxh Argult pro
rcminifciciuos quofdam male, propcer diucrficaccm orgaxii ergoreminifciciua ac- partenegi--^
,
gnofcic obicdum
,
-'''
'
i^
Praccerea
tribuicur parci fenfitiuae.
quod
rcminifccntia
fit
impoflibilis
adJucitur
argumcntum quod recitac Themiftius/^r/w PoUer. de feruo fugitiuo pcr quod

probatur quod impofiibile fit ahquid addifcere quia auc illud fuic priijs fcicum &
ica non addifcicur , auc non ,& ica fi occurric inccllcdui nefcic illud cfie quod rcquiric. Hoc quidcm argumencum ibi non habec cuidenciam quia quidquid neceffari6 infercur cx pracmiflis neceflariis ex hoc ipfofcicur, nccoporccc quod fciam
nifi in generali quia quaefiui fcire quidquid pocui inferillud quod quaefiui fcirc
['
"'^'"oru
'""
'
'"
rc ex
illis
Sed
nocis.
perfccle oblitus cft eius

redirc ad
memoriam
in propofico
,
quod
cius
eft
habet difficulcacem
non
fi
/^
aut
nefcit illud cfle
? fi
fic
arguicur
cnim
fic
aut
ille
per rcminifccntiam poflit
cuius rccordationem quacfiuit
& pcr
ReminifJ'
ttafuppo"'"' <'^/''"'"
confequens non reminifcitur: quia rcminifcens recordatur alicuius dc nouo, vt "'"'j''"^""''

priusmeraorati
p6ft temporcintcrmedioobliti 5 fi non cft perfcA^ obliius, A^ 'cordaiiJ*'
crgononpoteftrcminifci,^.
on.
Confirmatur primum membrum per Auiccnnam vbi priuscap. 3. defiderium rc- c.natural.
cordandi in particulari nulli bruto ineft ficnim non mcmorat, mcmorari non de- part.$.
fidcrat. Similiter Ariftotele? inUb. i. vidctur poncre mcraoriam pcrtinere ad virLibr. 1.
cutcm phantafticam cuiui ( inquic Ariftotelcs fcilicet partis anima memoriafit, manife,
&
&
cuiui phantafia efi illius ettam memoria ejl

ftum efl quando ,
LMemoria eli imaginatio derelila afenfu ,fecundum aSlum.
,
'.
te
COMMENTARiyS.
non inde
intelledus
&
Damafccnus
vbi prius.
fequitur quin intelligcre
fit
'^f-
*'
folius
& propti^.
Dicesquodmcmoramurperaccidens
intelligi- itaM/7.
bilium, efuan inttUeUm,ideft, partit intt^Hina fc-
l<
An
in
pmit
bitiUeaiit
fit
mtmena.
TÊ fecundo
articulo
principali
&c. Hic
JL^dinecit an in parte imellcdiua Ht propricmemoria. Partem affirmatiuara probatex

jmhoritate Philofophi in
litcra
mtmoramur , &c.
Dices qu6d non memoramur
ûerundam in-
fine phantafmate.
Hxc
intelligibilium
rcfponfio eft Henrici
ôdlib.6. quafl.i. cuius fententiam hic taciti
jieflitM.
impugnat Dodlor.
Coucri , ileque intclligimus
etiam cognofccre obicdum

adkus:quiacognofcitaAum,vt cft obicdiifedcognofcere triangulum liabere tres angulos.cft foliusintellcdius.&cognofccrefe fpeculatum foif-
adu
ttlligibilium
Re^tnfii.
cundumaccideDseric&c.Vbincgacnos fubftantiz intelligibiliuro memorari , fcd fcicntiz tantum,aut cognicionis. Impugnat autcm illam refponfioncm prim6, quia illius potcntix, cuius eft ^^
cognofcerc ,
fe,hoc
fine
phantafma-
eft
eft
etiam folius intelle6lu$,& non alterins
potentix infeiiotis
quae cognofcic
obicûm
fub
rttnilem
ftiti*m^0*tcium,
9" *'"'"'
^"'"'"'J
202
V. Sententiarum.
Lib. I
&
non fub
fub conditionibus indiuiduancibus >
ratione vniucrfali ficut cognofcit intelleftus
cuius potcntiae inferioris per
fcientificus.
quo tcrminauit adlum
Hzc
dicit
quia
per acccidcns
nifi
proprium
eft
& vc
animam fcparatam
negat
toti
fcu totius
toto
memoriam
liabtre
ta-
tcllcdlum
tcritum
rcprjEfcntctur , vc prae, vt obicdum

quod folum pracfcntatur a phantafma-
tc.ideo negat habitum hic acquifitum habcre
adum
anima feparata
in
munus
ex dcfcdtu phantaf-
obieftum
ncqueidco habitum illum fnperflue confcruari
in anima fcparata , licct non habeat adlum ex
dcfcdu picufcatantis obicftum , quia ficut pomatis
cuius
cft
rcpraefcntare
tentia vifiua in tencbris confcruatur

fruftra
anima
non
non habeat aftum
licct in tencbris
etiam habitus pra:didus non

poteft in
&
erit
in ftatu coniun6l:o
ita
fruftra,quia
,
pcrfedo
Sc
animaz habere adtum.
Ij
ImfHgnatie,
Contta hanc dodrinam vrget ratio pr^difta,

magis in fpecic videatut illa fundamcnra
addufta ex Philofopho,& Damafccno impugnarc , quatenus aher dicit non dari memoriam in
licet
parte intellediua
pcr accidens
nifi
eorum
vero fubftantix intcUigibilium non dari memoriam, id cft, obieftorum,

fcd fcientiaf dc obicdlis. Ratio autcm forma*
tur fic ; ciufdcm potcntias eft cognofcere obie6tum , cuius eft cognofcere adum , vt cft de ob-
quac didicimus
icfto
altcr
fcu ipfius obicdi
fed intelledus cognof-
adtum fuum fcicntificum prffteritum , ciufque mcmoratur vt fuit obicli demonftrati , vt
cit
jntiUeSiiu
tognofctt
'''!TJhT
vt
fuitprl-
ttriti*.
l8
Secunda im-
\.
Henricf.
>
C.rnora- pH"f'^
& Auiccnna cap.i.
'
eiufdtmftlnr
1
cnim r,L
Philolophus quod rcmi- ^^^^^^
nifccntia foli homini ineft & Auiccnna ideni:
quia ncmpe in homine incft fyllogizatio. Ex
quibus rcplicat primo Dodtor quod cognitio Reminifcen-
,.
lem , qualem habet coniunda nequc cognofcerc mcmorando aftum prsteritum fuum qucfti
habuit coniun<5ta fcd fi cognofcit aftum pra;teritum , quem habuit coniunda , id ficri pcr
fcientiamalteriiis rationis , quae non cft memoria. Dicit autem raemoriam ficri inhomine per
habitum inclinantem ex parte inteliedlus ( negat enim fpecics vt/kpra vidimus ûxft. i ) fcd
requiri vltcriuspracter habitum inclinantcm in,
reprarfen^
& abftradlo
fcicntiae.
liumpart. ^. dicit
Sttitenti
rerninifceKt.cap. 4.
ide6
modum
vniucrfali
Traterea yiriileteleiy 8ic. Sccundo impiignat

candcm folutioncm ex Philofopho de vieTnor.&
non conucnit
cft in
modo
'
pcr accideus
efTe in intellcftu
proprius aftus hominis
eft
quod autcm
parti
Henricum qui
ratio efficax eft contia
mcmoriam
tantis ipfum, fub
propiiaipfi homini
cft folius
pria;fed rcminifccntia
eft
intelicdus
vt pro- liafoiHj'"'"-
'"".''""'"*
piopria homini ex
Philofopho ; ergo eft folius, & propria intelle- ^

dlus. Minorcft Phiiofophi. Maiot fupcriiisprobata,quia nulla cft propria cognitio hominis
vt difccrnitur ab aliis nifi illa qus eft per animam fccundum fpecificu gradum animac^haccautcm eft pcr folu intcllcftij,qus proinde conucnit
,
intelltdhun,& animam, tanquam ptinci-
toti pcr
pium, & proindeconucnit ipfis in ^^^ fcparato.

Argumcntatur fccundo cx illo Aiiiccnna::quia Reminlfen"
fyllogizari cft adlus proptius intclledtus , ita vt n fit fer
non fic altcrius potcntia: fed cognitio reminif fyUogifmum.
centiaefit perdifcurfum:ergo,&c. Minor patet,
:
quia eft proccflus a notis ad aliquod quod decidit,
&cuiu5vult recupcrarcmeinoria,&
fit
fyllogifraus,inquif,quia fempcr
licct
cft
ibinon
cx pramif-
fis ad conclufioncm
&c. id cft,in forma concludcnte , non ita aliquando in reminifccntia j fcd
procefliiseft icontrariis,fimilibus,& quibufcun- Moduirtmlquehabcntibusotdinemin fintiri ad iilud quod nifccndi, dy
quaerimus,quia ncmpc rcmlnifccntia fit pct cxci- midU.
,
tationcm fpccieircpraifentantisptaetcritum , ac
proindeproccditur ad alias fpecics, cum quibus
illa habct aIiquamconiundtionem,ex quibus ocnon per principium intrinfecum
cafionatiue ,
fy llogifticum , cxcitatur talis fpccics obicdbi prz-
&
tcriti,
cuiusrerainifcentiaquxricurex collatione
illarum fpccierum:hatc autem ipfa collacionocft
coucnicns vUi potetiat,nifi inccllcdliuaei quia ipfa

cft etiam rcflexiua,&difcurfus virtualis procededo a noto ad ignotum:fcd eius poccntia: eft cognitio tcrminans ad difcurfum,aut colIatione,cuius
eft ipfa
collatio:crgo
& rcminifccntiaeft propria
angolos ergo fntelledus

cognofcit,nonfoIuma<fl:um,fed ctiam obiedum;
intelledtus,vt fic acquifita pcr talcm collationem.
& vniucrfale; crgo

vt in ipfo intelleftu fuit & non vt
tionem prsdidlam.quia Philoibphus dicitrcminifcentiam bonam,aut raalam depcndcrea praua,

aut bona difpoficione organi ergo rcminifcentia
tantum cft in parce fcnfitiua. Praetcrea,qu6d reminifccntia fit impoflibilis,cx argumeto Themiftij i.Pefler, vis eius in hoc confiftit , quia vcl
triangulum habere
trcs
^^^ obicduracft fcicntificum
cognofcitur
Probatur confequentia , quia

phantafma non repra:fentat obicftum , vt vniuerfale abftraftum , & fcientificum fcd folus
intellcftus ,
fpccics quam habet obicdbi , ita
rcprifentat ; crgo intcllcdus meraoratur non fo-
in phantafmatc.
&
lijm
adus
fuit aftus
prajtcriti
fcd etiam ipfius obiedbi
terminus
& matcria circa quam
,
:
vt
er-
go mcmoria propric didba, & per fe cft in intcllcAu Sc non tantum pcr accidcns. Probatur
confcquentia quia adtus memorandi eft pra:tcriti obiedti tam proximi , quam rcmoti , vc fuit
pra:ci$c in imelledu , & non vc fuit in adu ali,
memoria
ferui fugitiui
toto decidit,&
non
fic
agnofcisjvcl
v. g.
qucm
quarris
fruftra quasris, quia
non
deciclit,&
fic
cx
inuentum
non
cft
pcrfe-
dlc oblitus.Dcindcex Auicenna,qui dicic defide-
rium memorandi non cflc in bruto ; fi enim non

memorat,memorari nondefidcrac. Item ex Philofopho & Damafceno,qui vidcncur conftituere
in parce fcnficiua, tn qua eftphancafia.
docetprimo
praterittis s
quoad recordationem fenjitiuam

tendii in obie6ium
C H O L
T?ro rtfolutione huius articuli,
ximum quod efl aSius
Contra iBam rationem,8cc. Rcplicat contra ra-
V M.
recordafionem habere duo obieSia
^ remotum
pro-
quodejl eiufdem aSitu obie&um.
O*
prateritio requiritur in a^troque obie&o^ quia fenfus
fecundum certam approximationem tijel lineam reâmiVelcur'

MMm,
qj,',^.-^;^,
DiftinaioXLV.
t4am
'-uel
Qu^ftioIII.
^ hmus dijpofitionu
aliquidjimilej
203
ttiam vt praterita , recordatnr
at me-
moria intelleSIiua tantum petit prateritionem in a6iu. Secundo docet non ideo hominem
fjfe
male memoratiutm , quia eitu intelleSIud male conferuat Jum fpeciei , fed quiafen-
fuj male conferuat
yide eum
fuM ,
1.^.3. quAfi. 6.
prohat dupliciter intelleSium indelebditer feruare fêcies.
t^r
quodtamenfirmiternon
ex n.ii.
ajferit,
intclledum illarum auftoritatum dico , ficut prius di<flum cft qu6d a(flus %ecord*jLJLrecordandi habetduplex obicdum, fcilicet proximum & reraotum, Pra:tc- t''onu eft
ritioautemquandoqucrcquiriturinvtroquc obicdo, vt obiedum eft quandoque '^P^'* 'în altero tantiim fcnfus autcm , quia non cognofcit obicdum fuum nifi fecutidiim "^"^'Ifn
aiiquam difpofitioncm,quam habet dum fcntitur , iuxta illud 7. Meta. Ahtuntibw *^**
^^
fenftbUihusaftnJit^noneJlpAlam vtrumjint ,an non : ide6 non poteft haberc recordatio- "< prancm zt\jis fui,vt prxccriti,quinctiam habcatobicdi fcnfati , vt prxterici quia vt terit$u;re*
tantummodo fic fe habcntis , ficut fentiebatur dum manfit a<flus fcnticndi intelleclusautcm non rcquiritprxtcritioncm in vtroqucobicfto, fed tantum in proximo,
quia cnim adusciuspoteftcfiealicuius, vteft neccllarium ficut fpccuiandi triangulum habcrc tres. Idco aftus rccordandi illum aftum fpeculandi,poteft habcre obicdum remotum, non vt practeritum, fed vc fempcr vniformitcr fc habens quantiim
:
motf*m
ccflario vt praetcritum
mcmoria cft
nccefiario fcnfitiua:
non autcm
ncceflario in-
&
"**
'
f"'*'-
ergo ad iftam conditioncm , rcfpiccrc obieclum prztcritum vt prjcteritum , tam fcihcct rcmotum, quam propinquum ,ita quod vtrumque cognolcatur praecise, & nc-
'/"^"^*'
Jifatia vel
j,er
ule U-
<<.
reâm
'"
/'i^'"*'
"i^*'^''
tcHcdiux , lic^t fic poffet eflc eius , vt ftatim dicctur in folutione.

"*
Adaliuddico,qu6dmcmoriainparicfenfitiuacftfufficiensad operandumfinc ^lemtrU
16
fed c conuerfo memoria iotelleftiua non fufficit ad ope- fi"f"*'*

randum finc mcmoria fenfitiua, ficut nec poflumus finc phantafmatc ioteiligere "P'^"!'*^ fiidco non diceret Ariftotelcs hominem bene & male memoratiuum quia intclledus ^j^^
^f^
cius bene vcl male conferuct fpeciem alicuius prjtincelicdi fed quia memoria eius i centra.
intelle<flu,vt patctin brutis
fcnfitiua
cum
qojc concurrit
intellediua,ctiam ad recordationcra intcUccliuam
malc retentiua force cnim memoria intcllcdiua quamcunquc fempcr

fed non poteft in fuum adlum , quia fpecics fcnfibilis deleta cft k
mcmoria fcnfitiua, finc qua illa non fufficit ad operandum.
Hoc probatur primo quia receptum videtur cfle in recipientc pcr modum rcci-
Soet.
picntis:&pcrconfcqucnscuminteIledusfitvirtusimmaterialis,&immutabiIisabhis
'""'
cft bcne , vcl
confcruat fpeciem
j.
Je
f^^fi*
pafllonibus corporalibus vidctur quod fpccics cius mancat indclebiliccr propier V r,

Inielleilam
1
-n
L-ir r
hoc cnim Ariftotclcs tantum ailignat labilitatem Ipcciei m mcmoria Icnhtiua quia n^^ a,_
organum fic vel fic patitur vel mouetur. Probatur idem fecundo quia quando ali- cies indelequis rcminifcitur oportct quod habcat aliquid apud fe mancns , pcr quod illud eflc biliter pro-
1'
fciatcuiuspriusmcminit,&p6ftobIituseft,vtargumentumproceditde fcruofugitiuo iftud autem mancns non poteft poni in parte fenfitiua, quia illud eft deletum,
faltcm non rcmanct pcrfcde , nec fufficientcr ad aclum recordandi crgo probabilc
cftquod illud fitfpecics in intelledu mancns perfeGT:e:& fic recupcratafpecicin
l>'*f
dHpli-
""''
'?*
mcmoriafcnfitiua,quaealiqualiterdeciditpcrcollationemadfpeciem intelligibtlcm
iilanentem,cognofcitur illudobiedum rccordatum,cfle iIlud,quodfuitpriusmcmoraliter notum fic igitur quantum ad primitatem vcl radicem , fou fufficientiam
exfcada(ftum,nonfolumcft memoria in partc intelle(fliua ,fed in fenfitiua etiam
,
in nobis.
fO M M EN TA R y S.
^
l
inttlUEbm ilUrum auboritatum dic,

Statuit duas conclunones ad autoritatem idarum folutionum , fupconendo primo memoriam habere duplex obie(flum , nem'
It
XJl &c.
pe proximum
Rtfuifits
td ikava
metiuri*m.
xftrttftm-
Qixim
^^
&
eft, eft ipfe
remotum proximum , vt diremotum vero eft obie-
iGtus
Dicit fccando , aliquanprxcerttionem in vtroque obie-
talis aftus<
requiri
pAttJitiln$
fto.aliquando
vtriufjut
quirit
ki*Si.
&
, qu^ e(! obieAi przfentis ,

mouentis , vt pracfcns fuit ad adium circa fcnfurn tam internum,quam etiam externum, iuxta
illud 7../i/(r/4^j|f. citatum in iictcra. Exparteinrelle<ftu$ non (emper requiritur prxteritio obie-
ticalarem renfus
'
memoria
in altero tantiim.
fenfitiua
Primum
re-
ob difpofttionem pac-
ti
remoti
vt
quando
eftalicuius vniformitcr
habeniis ad intelleûm
vt funt obiedla vniuerfalia
fe
his Dcceirariz
& in fe neccflarij
& propofitiones dc
quz dicuntUr xternz
^J
mem^rii
"<* ^
p''",'^;,'J7^.
veritatis. ;,nirtmti.
Ratio vtriufque diffcrcntix eft, quia fenfus percipit obiedlum prxfens , vt prxfens , fccundiim
circunftamiam tcmporis, id eft,ipfum obicdlum,
vt in tempore czifteni , ic prxfens , idcoque
Qoa
Kmti* dHp'
''''''
'""^
(''^"'^ ^^"
,,
204
non
Senfiu
icftr
tftfrtfetttU
vt frtfentU.
IV. Sententiarum.
Lib.
, niH refpediue ad illud

prxfcns ,
objcdlum adlu
pro co terminans fenfationcm eft przteritum
fub hac ratione , vt cadit fub recordatione , Huc
recordattir obicdti
tcmpiis
in
quo
&
fuit
tum
ipfiun obiedlum
exiftat
non
fiuc
'cnim exiftat pro tempore recordationis
ad ipfam recordationem , qua:

tcmporepractcrito afFccit fcnfum.
EcontrJlintcIlcdus licct
IntcUtaw eft
quandoque
ibieifi
ab'
ftmhentu a
tetnfore.
DedttrntHr,
obicfti
fit
quod
non fa,
vt in
quando-
cunque fecundum illam difFcrentiam temporis
& confequcnter
vt prsteriti
teropore prxtcrito
mox
vt
&
exiflentis pro
dicetur
^.ftt^tienti
& in hoc xquiparatur fenrui;tamen ficut eft aliquando ncceffariorum vt qu6d triangulus ha, quod homo fit rifibihs , & huiuimodi,
quje veritates non funt contingentes , ncquc in
aliquo tempore , vcl pro aliqua tantim difFcren,
bet tres
temporis vcra:
ti
contingentcs; itaetiam
ficut
abftrahunt a tempore
&
ordinc ad ahquod tempus

tiam,aut
mcnfuram
tamen de
nx
&
contingens
non cognofcuntur in
tanquam circunftan-
quia funt veritatis xter-
fui,
temporc
ideoque obiedtum remotum
quod abftrahit h tempore fic etiam abftrahit
aclus
his habitus eft in
pra:fentis
cognitioncm tam primam
afScit
8c fnturi
,
,
^&
ficuc
"
vc
quat eft obic-
proximum recordationis , quam etiam vt

tcrminat per modum obiedi remoti ipfam rccordationem. Idco ergo ad memoriam intelilc-
îuam non requiritur vt obicftum eius rcmotum fit praEteritum;fcd rcquiritur fuper vt proxi-
fcrc
mum fit prxteritum in re ipfa quatenus itaque

tncmoria fumitur pro recordationc obiedi totalis , tam proximi , quam rcmoti , vc vcrumque
cft pra-tcritum, fic propric conuenit parti fcnfi:
qu3E
& vt in tem-
8c ex condicione
prxdicfla fc-
coniingentis
eft folius
exiftencis
cundum quam
refpicic obiedum concingcns fub

determinaca circumftancia cemporis, non camen
Iblius fenficiux, fed eciam partis intellediux
quamuis cciam
rum
fic
& alicer non
fc
habentium rcfpediuc ad
memoriam
priam
mnne habere
fibilis
(fifciem fro- li
na
aot an reprsfentecur per fpeciem fcn-
proprij
communi.
Dodor
cec
vr coniundlum
eft
fcnfibi-
Haberc fpeciem propriam
/kpra
moralium
difiittl}.
ii.
^ttajf. j.
do,
Auiren-
detaBu. ^gidius llh. 2.

de yinima , 'cap. 6. landunus ijufji. 8. quod de
aliquibus admictit Caietanus lih. 1. de Anima,
lih. 6.
cap.
cap. 6. Sc lauellus ihidemtjuxfi.i^.
Contraciam
1. de
Thomas i.part. <fujft.jS.

Anima leEt. ij. & reliqui eius
quam
fequuncqr cciam plurcs moderni
fententiam docec D.
art.}.
&
SchoI
authores.
Alij dicuntmodificari
i3
luomdo
r*.
frdfentetur
temfM.
inefte
vel quje dicunt in fola partc fenfiti-
noneft Hencici in \ozofuprk cicato , licct negcc

mcmoriam cfTe in anima feparata , ad quam requirithabicum , & ph.incafmaca: videcurcamcn
tcxtus Dodloris alicuius fententiam referrc , 8c
modum dilfercndi , qui mihi non occurric.
Cacterum Doftor diflTcric ad vcrumque cxcremum in primifTo paragrapho,nunc probans me-
primum
rcfoluit in quodifFerac
lc<aiua
& fenficiua.
prij
per fenfibilc
fpeciem
commune;
fenfibilis
pro-
vero alfcrunt
produci fpeciem eandcm ab vtroque. Quidquid
auceminhoc dicacur, refpondendum eft conformiter de mcmoria , vel duplicem fpcciem
alij
&
concurrcre fimul,
repra:fencare obicdum vt
coniunfta , ncmpc rem cuin cempore, vel iuxca
modos,fic etiam reprxfentari per vnam

Ipccicm.vel modificatam, vcl mixtam vtriufquc,
itavt primari6 res ipfa reprjcfcntctur, fccunda-
ailios
rio ver6 ccmpu$,circunftancia
aut conditio in-
difcur-
In hoc autem paragrapho
fus ipfc clarus eft.
memoriaincel-
In hac autem conclufione,
fic depcndcnciavcriufquead inuicem. Diergo quod fenfitiua operari poflit fine intcl-
qualis
cic
Senfitlua
oferari fotefl
ftne inttUt-
lcdliua
vt pacet in brutis.
iiiua.
quod intcHcdiua nequeac Non ita in,

fenfitiua in anima coniundta, pro- teUiiBiua ci-
Dicic fecundi
opcrari fiue
pter depcndcBciam vniuerfalem potentiarum in iunBa
Non
operando concomitanccr.
dicic
ergo Phi-
Jint
fenfitiu.
lofophus quod memoria incclleftiua benc, vel

majc opeiecur exeo, quod non confcruec fpe-
ciem
quia femper
cft
rccenciua fpecici
fcd ne-
quando deperdicur fpeciesin memoria fenficiua , fine qua nequic operati ex

quic opcrari
pracdida coniundionc.
Hocprohatur primo ^c. Subiicic duas ratioquibus probaj fpccicm femper mancre in Sfecitm n>aintclledu. Prima cft a rcmotione caufx , cx qua nire in inttl'
,
ncs
quia organum fubicftum
Senfibile cS-
friam.
quamuis ergo Tarcarecus , & Marginiftas Doftoriscitent Henricum canquam impugnacum ^ Doitore , forma camen dilTcrendi
ua
fcquitur eius deftruftio in
frtteriti.
ex
ma conclufio pr.-Emiira ; quia in vtraque hac

conchifionc affignatur dofttina vniuerfalis , ex
qua reconciliari pofiunc auchoricates omnes
prafmiftx , vel qux dicunc in folo intelleftu efie
quomodo memoria fcracur in

ccmpus prxtericum , vc afKcic obicAum remocum Refolutio huius dcpcndec ab ca quxftione An fenfibilc commune habeac fpecicm pro?
merrtoria fit
24
Dubium
ttxsu.
refpondct pri-
eft cui
prasccricum aftum circacadctn.
Dubicari poceft
'Duhium.
dubium
praecerea
"
eadem mcmoria nccelTario-
in
&
clara,
pore
ipfa obiefta coniunfta.
d aliud dico , &CC, Obfcurum eft quid reparcicula 4/W; quamuis dodrina in fe fic
)i
ftum
tiuae
& fpeciem in memoria recen-
tam reprarfcntare etiam fenfationcm vtriufque

coniund:am , vc fuic pro cemporc prxcerico,
moriam incellediuam nunc fenfitiuam
diiferentia pra^teriti
diuidualisadicfta
eft eius
cit
11
a quibus patitur
memoria
fenfitiua
leSu.
:
cft caufisinaterialibus,
mouetur, ideo i^hilofophus
&c
fpccicm cius deftrui ex immutatione

fubiedi corruptiua , vel inordinata. Sed intelimmatcrialis non
lcdus eft incorruptibilis ,
fubicftus tali motioni dcftrudiuaj ; crgo confcruat fpecicm. Sccunda ratio eft , quia quando
dicetet
&
aliquis reminifcitur
aliquid
per
quod
neccirario habet
illud eife fciat
apud
cuius
fc
prius
poft oblicus cft , vc argumencum

procedic de fcruo fugiciuo fiipra prarmifium
feJilludnon cft fpecics fenficiua , qua: dcftru-
raeminit,&
da
eft
vel ita debilitata
vc
non
poffit cxcita-
potentiam ad adtum recordandi ergo probabilc cftqu6d illud fitfpecics remancns inpoteiitiainteilediua ; quando crgo rccupeiatur , vel
re
intcnditur fpccics
fitiua
qu.-c
memoria
fen-
ita vt poflit
mo-
decidit in
vel debilitata inccndicur
cum fcitur illud fuiiTe obicmemorialiter notr.m per collationcm
ucre poccnciam,
ftum
alias
ad fpeciem incelligibilem manentem. Hoc arab ipfa cxpcgumentura eft a poftctioti ,
&
ricncia.
Ad maiorem
declaracioncm
quic incelledus reminifci
illius
nifi vt
obiicies:Ne-
excicacus a nic-
ncquehabcre aftum , nifi feufictiam habcac adura fuum;fed deperdita
moria
tiua
fcnficiua
16
Obierrio.
InteUeHiua
rpecJe
fuffonit ftn-
fitiuam.
DiftinaioXLV.
moria: in potcntia fenHtiua
iudicio,& reflexionc intcUefûs
mcmoria
nc
crgo ncque remiProbatur minor.qnia
intellecftii.
fcnfitiua
fed
prima conclufioquam proximi prz-
vt dicit in
obiedi tam remoti
cft
terifi
ex toto dclcta
fi
eft
fpccies obicdli vtriufquein fenfu

pcrari
Vrfitur
(^
crgo nequc
Probatur fubfumptum
nifccntix.
memoria
fcu
ncquit recu-
fcquitut a<flus rcmi-
cti.-m
raf.o fpcciei reprarfentaniis
quia rccupe-
obicdum
in ordinc
ad illam dcterminatam difTcrentiam remporis,
quar ipfum tempus rcprxfcntat, nequit haberi
pcrcollationcm phantafmatum , quia quantum-
dificmllM.
libctconfcrantur
nequitcx ipfis habcri fpecies,

aut adus rcprxfcntans pr.Ttcritum tale dctcrmi-
natum cum
rcliquis circunfl-antiis
aut condi-
tionibns mdiuiduantibus, qux fpecificanr tam

fpeciem , quamaftum ipfum memoria: fcnfitiii.T,
&
num
ciei
aur
modum
ob-
cxiftcntis detcrminatc in tali

loci
motiui,
fiue vt
non con-
aut faltcm
& aliarum conditio-
fiue vt
terminatiui fpe-
mcmoratiui. Nequit etiam haberi talis fpecics cx opcratione intellcftus , qnia

nequc influit in phantafiam phyfirc
nequc
ctiam potert exire in adum reniinifccntix , nifi
,
prius fuerit recuperata fpecics in phantafia.
Nc-
&
cum gradum , qui non fufliciac

ad motionem potentix quia fpecics ab iifdem
caufis intenditur, \ quibus producitur,
quz
limt caufx eius priores cHentialcs fedproducitur ab obiefto in taii differentia , qux ncquit apaut rcmifia ad
plicari
ergo ab co folo nata eft intcndi.

Refpondctur , reminifcentiam eirc iteratam
mcmoriam , cx Philofopho in libro illo de Me:
quorum
&
&
ex colligatione ad intelledum nunc
obiedka in particolari
iudicaret
itaqne
eft
id
& negatdefiderium eiuscfrcin
homini competit fecundum

quod diftcrt^ bruto , diffcrt autem fecun-
dum
&
appetitum rarionalcm
non fecunciiiuscftreminifcendi appeiitus ,
ntclleflum
&
dum quod
conuenit cum bruto in appetitu fenfibili,aut cognitiua correfpondcnre. Vndeexprricntia docet etiam in brutis quando labitur
memoria, non reftaurari , ideoquc cicur faûra
rum
ainplius
aut difciplinx
patronorum
non memoratur prxteritovc ita dicam
quibus
ali^s
prouenire viderur ex co
neque etiam
obfcquebatur
quod
que<l
fpecies priores
Quamnis autem aliqui ftatuunc in

fenfitiua hominis quoddam iudicium & difcurfum imperfcdûm
ob connexioncm eiuf
fint deletx.
Sceti Oper. Torn. X.
qni- D>/fA m.
cft
dem
fpecies in fe non deleta in phantafia,quamuishic& nunc non occurrit neqne excitatur
"'J""
virtutc ipfius phantafix, aut ex propria virtute

,
loco
vel certc onia Primus
phaniafia diftrahitur per alia fortius mouentia
vehementiijs opcrans
intelle<ftus
inquirens reminifcentiam ptxteriti

per varia obiedla
& imperio
& fpccies
,
&
perfingularia,
qux
5c
difcurrens
voluntatis
'*"'*-
^"'
fecom phan-
trahit
mc
'
aut fubordinarione prx-
ad calem inquifitioncm
tioni ^cici.
detcrminantis
fic
memorix
repetifi
varia obie<fka opcrctur
vt
circa
donec occurrat fpemediante ea cognofcatur prxteritum , vc prxteritum , ab ipfi

phantafia , non aliter , quam alias cognitum ,
intelle<flus
qux
cies illa
negotiatnr
fopiia fuit
&
quia non
alitec reprxfentat fpecies fuum obiequo cafu phantafia verc memntatur, ficut
prius;non autem rcmemoratur id eft
non
fertuf in obie<flum quatenus memotia eius lapfa
<ftum
eft,ficut fcrtur intellcdus
fed fertur dirc<fte
tantumcirca illud,quodin fpecie reprxfentadi
ficut non variat modum rcprxfcnranetiam neque phantafia cognofcens me-
qux
ita
diantefpcciemodumoperandi itaque reminifhoc modo eft folius intelleftus , qui rertur non folijm in obiedtum vt prx:
tcfitum
fed etiam in
6c rediuiuam
tingit
memoriam
vt laptam
non
ffcqucniare aftum conuenientem
quod
autem folijm
mediante fpccie
quando
eft
vc
illa
propric reminifci
ficut
con-
fpecies fxpiiis
mo
cft prxceriti
cadcm
memoriam frequcntatam qux non dicitur propric reminifcenria. Vnde Philofophus dc

Memoria & Reminifccntia cap. 4. dicit Re-
uet ad
mim/cent ,
imr.
indomitum
2.8
reminifcentiam
duobus modis contingere. Primoquado
centia propric dita
ratio
aut difcurre-
imaginatnr.
ficut
Aducrtcndum
l'hilofophoyp4t citato , & cx Auicenna 6. rtaturalium ,p4in. 5. cap. \. vnde dicit cam fieri per
foli
circa
aut vniuerfali
non apparct
alias
fomno non
tur
cohabct in
vel alia phantaf nata conuertitur
cur etiam in
,
quem
intelle-
modum
hoc
dicit ex
negotiatur intelledus
rer
in fcnfitiua bruii
fit
diucrfum ab eo
licct
non
moria ,
in hoc cam diftinReminifccntia ,
gui a memoria , quod fit reftitutio memorix
lapfx , ideoquc foli intclledlui compctit , ex
f/Uogifationem
brnto idcoque
1*-
gnofcendi
mifta
&
UenMrt*
homine
in
<fkni
qui non
nam qu6d coniungatur
dem
pf itt hrulit
non rifliiui-
cx natura fua
tafiam ex colligatione
fit re-
debecaliquis aftus
fpccicsdcperdita in fcnfu nequit recuperari ea-
iid
ipfeautem
, licct obicdum
denuo applicetur in alio
tcmpore, quia applicatum producet fpccicm fui
cum ordinc ad illud tcmpus dctcrminatum
conlcquentcr imaginationem fui , non vcro memoriam. Eade cft ratio,fi fpccics fuit dcbiiitata,
quia nequit applicari fecundum cafdem conditiones, laltcm temporis , quod fluxit ,
ncquit
naturaliter rcftitui
crgo a primo ad vltimum ,
:
i StnelffiHditinm ftrmd'"/*/*
& compofi& interue-
quia rcmota ab acie eius
&
vt fuo loco
per diuerfos atlus
ht
quit tcrtio recnperari fpccics pcr adiuitatcm iplius obiedj recurrcntis ,

applicati extri,
&
etiam
tamen longc difpareft
a<5tus
qux
quid cognofcitur hoc modo cognofcitur tantiim diredc , ic per apprchcnfionem coniundlorum , non per apprehenfionem veritatis
aut caufx veritatis , aut coniunîonis inter extrcma , aut fequelx , fed mere apprehcnditor vt
coniundVum dircdto aftu ad quem plures fpecics concurrunt c6que modo quo ipfe intelledbus apprehendit ad>u limplici plura coniundla ,
quibiis neque eo adbu adhxret per iudicium aut
difcurfnm ; neque in ficnfitiua hominis admitti
ad h.TC
diftercntia temporis
minifceulim.
falfum
fit
niente abftra<fVione fit,quia in fcniitiuaquid-
bruto
icdi prxfentis
^7
tione
inre ipfaconcurrunt
corrcf unt ad fpcciem pcrditam pcr
ioiendi.
dilferitur,
fed aliq-iod mixtuni ex diuerfis rationibus
qux
.iiji
205
cum intcllelu ,quamuis hoc
nifccniia in
didntitHr
QusftioIII.
rpccteraltem, vel ita debilitata , vt tion poflit

nioucre potcntiam , neqnit recuperari aftnsme;
& irmeffigtns ctrpereum
in ^MO pMffie
ejly
atiiftiid
meuet
&c. ideft,fatigatio,nempephan-
rafiam,dum inquiritur memoria

inquifitionem pharKafia
lapfa, per
qoam
p.-ititur.
Secundo loodo contingit reminifcentia

quando ex toto deleta eft ipecies inphancafia
obicdli prxceriii , remanec autcm fpccics in intelledtu tunc autem poteft contingere reminifccntia
S
;
29
SctmnJut
"|^' '''"'*
,,
2o6
ceniia in intcllcAu fold
A4
reminlf-
centiam (nf- vt
ficlt
ol/ieSum
dineuo
obieftum memoriae
fpecie priorj
poffe
fpectem
laffm.
fiii
fe
in phantafia,per
ptifens
non
licet
fcu praeteritum, quia
deficiente
apprehenfio autem intelletus fe-
quens imaginationem obiedti pra:fentis excitat

fpccicm remcmoratiuam obiedi in intelleAu ex
tunc reminifcitur inconuenientia obiedi
tellcdus illius obieî , vt cogniti alias in aliis
circunftantiis , cuius memoria excidit in phantafia. Probabile ctiam cft tunc caufari fpeciem
confcquentem cius inmemoriafenfitiua, ex collatione obiedli abfoUuc cogniti ad illas circumftancias , quas cognofcit intclledus vtendo aliis
fpecicbus nam ficut intelleftum fequitur phantafia aliquando in compofitione circa fingularia
,
Recuperari
fiobieAum iterum ap-
hic adiis nequit effe in pbantalia
cc-
tutrere fen-
>
plicatum caufat fpeciem

quam cognofcat iilud in
&
refpeiliue ad vniucrfalia
lcdus
componit
quae
intel-
& quorum nulla per fe fuit ali^s compo-
fitio, aut fpecics propria
cxtremorum
in ipfa
ab
obic6tis in exiftentia caufatis., aut alias applicatis fenfui
obicdi
cxtetno
currcncibus
Jltllo
dt*>
fy mo-
recupe-
rmnii Jpecie,
ita
etiam fpecies
cuius ddctaeft
aliis
&
memoriain
& fenfatio
fenfu
ipfa fcnfatione, vt
conpcr
fit
confequentiam ad intclledus reminifcenciam ,

caufant fpcciem determinatc rcpraefentantem
idem obiedum.vt fuit fub aftu pro tempore pra;terito. Probatur ,quia fiue daturaliquod iudi-
ciumin phantafia.fiue non
falrem fequitur in-
&
fubotdinatione potentiarum
quando intellel:us fpeculatut ex impcrio volunquando inteltatis, phantafia phantafiatur ;
tellecftum ex
&
ledlus
trcma
componit , ctiam fimiliter componit exfcd intcUedus prim6 determinari poteft

:
^ voluntate
ergo trahi confequentcr phantafia
&
nis ad
memoriam
quia cognofcicur fub aliqua ratione abftrada

vel fine conditione particulari eius aliqua
fuit coniun(â
haec
vt temporis
memoria confufa efle in
qua:
Sed nequit
Scc.
phantafia,cuius fpe-
rcprzfentat particularitcr obieduro cum

ocnnibuscircumftantiis; ergo fotum poteft cfte
in intclledtu fcd ex hac memoria confufa tan-
cies
quam
ptincipio proceditur ad inquifitioncmob-
ieEti
AliquandD
ergo intclledlus
fub ratione particulari
modo mcmoratur obiedi fine eo , quod "mona effe
;
aliquo
fit
cncmotia eius in tenlu
memoria
citatur fpeciesrcpraefentans
ne particnlari
prxteriti
&ex
particularisin ipfo fenfu
intellcAu,
qu^
fuit
tali
cxcctatur
,quando
obiedum
obiedum
ex-
fcnfus vt
ergo datuf aliqua fpccics cnanens in
qus
Dico autem
fit
illacn
caufa
talis
fpeciem
mecnoriaeconfufar.
efte
eam
qua: fuit
imprefta ab adtu praeterito intcllcdlus , quae mouet tantum ad tnemotiam fub rarione abftradta
adus
prstcriti
&
non ad omnes cius circumquod poteft prouenire ex
ftantias particulares
dcftradtione intellcdus nonattendentis,& etiam
ex impcdimento fenfus non memorantis; ncc

eft hoc contra naturam fpeciei repraEfcntantis
ipfum obicdlum , vt non moueatfempct ad omne illud , circa quod nata eft mouere ,modu
moueat ad aliqua , quia intellcdus diftradkus
per alia fortitjs mouentia , non cft tanta: capacitatis , vt ad fingula in particulari perfedc ,
&
nam
fpcciem re-
proportionatam,ex qua caufatur fpecics repraealias cognifentans obieftum vt practeritum ,

tum. Probatur confequentia , quia etiam fom-
fpeciesali^s in alia difpofitione intclledus pof-
&
niorum in vigiliarecordacnur , & eorum fpccics

manct in phantafmate , tanquam prajteritorucn
in
iis
circunftantiis
in quibus ex fluxu phantaf-
& mixtio phantafmatum in ipfa phantafia in (bmno ergo a

fortiori quandoin eadem fic fimilis compofitio
in vigilia , in qua maior eft attentio potcnti^ ;
matucTi fuit comjpofitio talium
ctiam remanet fpecies conformiter reprsfcntans

in ipfa phantafia , vt etiam expcrientia conftat,
4 qua magis dcducicur argumentucn in hac ma-
Idem
dicenducndc vifionibus iniaginariis in cxtaticis , in quibus manet memoria

non folum intelleftiua , fcd qujcdam proportionatain phantafia.vt patetinraptuPauli, in quo
intelleftus fine dubio ptjeiuit operationem (cnfus. Non eft autem maior ratio hic , quim in
cjctetis in quibus intellcdus priit. Vnde etiam
rccutrit argumentum fupri fadtum in/patagtapho praicedenti ; quia intellcdlus rccordatur
actus fcientihci prxteriti , ad quem non excitatur i phantafia, quasfubfequitur in operando ,
& qu.x nullamhabuit , aut habcrepotuitmemo
riam talis adbus , aut cognitionem , aut fpeciem.
Deinde , qnando eft cnemoria quxdam confufa in intclledlu dc rc praetcrita quam in fingulari dcfiderat cognofcere , inquifitio eius quoad
teria.
etiacn
mcmotiam fub
ratione particulari incipit abin"
Ratiopriotii.
detcrminatc applicctur
&
^j
,jiinfenfit.
fub ratio-
compofitionem ex colliad phantafianduni ,

gatione potentiarum ergo quando intellcdlus
per apprchenfionem obicdli iterum prxfentis
coUatione ttanfit in adum reminiflcnfui ,
centia: , ctiam phantafma habet comparationem
:
30
donec pcrucniatur pcrviaminquifitioeius fingularcm ergo non eft itonfemp*t

phintajia
talis dcpendentia in intellcftu ad phantafiam in
'*
opcrando , vt ncceftatio debeat fecnper ptaEire ^^^ ""
excitare
intelledum.
Antecedens
phantafia , &
probaturquiamemotia confufa ideo contingit
tellc6lu
ficut
prajfentantcm obieftum abftrafte poteft abftra-
herea fpecicrcprzfcntanteobiedum refpediue

ad alia ; fic etiam poteft moueri ad cognitionem
abftradtam obiedi , & confufam , quamuis illa
moucre ad rqtconem particularem obicdli

quando fcilicet intellc6lus eft icnpeditus vnde
quando plures fimul cognofcit per diuerfos aftus
fct
icnperfedius
fi
per
& confufitjs
vnum tantum
Cartcriicn
illac
ea cogriofcit
quam
applicaretur vni obicdJo.
cognitiones impcrfefta:
& con-
fufa: caufantnr i fpecicbus repracfcntantibus
iedtum quodlibct perfcdVc
ciem
efte
motiuam
neque
intelleiffcus
tucn cft cx fe, nifi intellctus
&
fufficit
obfpc-
perfcdlc, quanfit
imptditut
">*'Uentune
mobilis iuxta ^'^'^,'
&
nunc
"
***
naturam
vt
,
,
ctiam patct in rcliquis caufis n.ituralibus ,
completa: virtutis refpediuc ad pafla indifpofita,
in qua: nequeunt haberc efFcdum completum,
cotnmenfuratum fuae virtuti ita intcUcdtus
virtutem
fpeciei hic
&
&
&
impeditus circa alia obic(Sta,nequit lecipere motionem perfcdtam huius , aut

difpofitus
qualcm rcciperet fine tali impedimento.

Dcinde , quando intcUeftiis corrigit fenfum
etfantem , fuppofita pricna apprehenfione talis
deccptionis , vt quandofenfus eft difFotmis obitOco , V, g. vifio baculi in aqua , vt fratfti , vifio
ignis , aut fplcndoris cx collifione vebcmenti
palpebiarum , aut oculis claufis , quando acies
oculorum foluitur ex vifione luminofi , vt Solis;
illius fpecici,
tunc intelledtus vt
fic
cipia vniuerfalia
&
tiam
corrigit fenfura per ptin-
pcr fpeciem
quam habet ex
&
experien-
operatione aliorum fenfuucn.
ji
inicUtûs
crrigit er.
/*^'"'
frt.it
tunt
t^'*^]'-
X L V.
Diftinaio
quamuis tum non opecentur circa idem

obieclura,vc tadtus circa baculum & przic opefuutn
quz
e(l Cint
pcr fe
quem fequitur phantaHa operando circa obietum per alias fpecies receptas
alias per tadum. Ergo incelledûs potetl prira^
detetminaie , & excitare phantaHam ad operandum , & con(equenter phantada in operando
non fcmper prccit intellcftum ergo intellc^lus
pi incipiLs notis
Zf iHnc txtit*t
fhn-
&
&
omnem
phaiitanz conformcm rei ,

deceptione quia etrorem primo
apprehendit > ic diiudicat intelleflus ex
rationem
tsfinm.
&
&
confcruat fpectes receptas ,

poteil iis vti
aiitcquam ^ phantaHa , aut alio fcnfu excitetur
ad opcracionem \ fed non eil maior ratio de vna
quam de
quia zqualis
nam
qu.-e fit in intellcdlu:
nouo,
&
& reminifcentiam,
applicato obiedto de
quim pcr
mcmot ia intellediua, quz
apprehenfo tam per fcnfum
intelledum,excitatut
reprzfentat ipfum vt przteritum
minifcentia eius
r
& ex hoc
phantanz prztentum
formiter ad inteiledum
in aliis operatio, Hcut

nibus contingit cam componere componente
intelleû:ex quoa(fû caufatur fpccies tepizfcn-
quantum (iccognofcitur pcrintelledum , quem

concomicaiur,aut fubfequitur phancafia in componendoeadem excrema , (icut vice vctfa intel-
cft
Dcinde,nlfi fpecics referuareturin
fitlM rtCOr- tclleftiua, vcl ca

dittur prttlca vti , dcpecdita
ritorum.
referuata
memoria
poflct intellcdns
iiifi
memoria fcnaciua non

,
aiiima feparata recordari prztericorum
falfum
eft
quo
vc infra pacebic
fequiiur.
ergo
in-
&
polfet
fed
hoc
illud
ex
Ergo vttcftc Do<5bor, confcruatur
fpecies in mcinoiia intclle^ftiua ex natura fua,

liccc pcreac illa, quae fuic
correfpondcns in me-
moria fcnntioa. Ex prxmiQis icaque colligitur

quod reminifcentia propric diâ fit folius intel-
Uaus.
Sequitur praeterea refponHo ad obiedioncm
; negatur crgo maior quoad primam
3i
nd pracmilfam
quoad fecundam veio refpondetur ,

quando fpecics in memotia non depcrditur,cxci-
partcm
^{efoluit
num ,
alias
fenfui.
relata
n.y^ 6.
non pojfemnt de
Tertio
recordamur
fuit aliks per
qua
fpecicm deperdi-
compofiiionem phanta(iz ) relinin phantafmare,quz

memotia przceriti vt prztetirum elh Ex quo
ledlus fcquitur
quic fpeciem
(ic
memoraciuam
patet ad probationes reliquas illius minoris.j licct
enim non
po(fet ab obiedto diredlc caufari
talis fpecics, vt in aliis
circundantiis applicatur;
poteft tameninteruenientecollarionephantaliz*
&
appreheniione obiedi caufari , quatenus illa

coUatio regulatur per intelledum non obiediuc , fed vt trahentis phantafiam , vc operciuc
determinatc, circa id quod
notum
quod diciturdc intentionc
(pcciei remitne.
V M.
tale
eil intellcdlui
Per idem eciain patet ad illud
particularirer.
quia conueniunt
fed
omnia
ei
Secundo recordamur ijolitionum
teprz-
vt prztetitum eiufdem
hts paenitentiam facere
neceffarij
quz
dan memoriam mtelleSiimm. Vrimo
ad recordandum
tam (icut etiara contingit caufari memoriam

fomniorum ,quz contingunt ex fltixu inordinato phantafmatum etgo corapofiiio illa in
C H O L
ta
tans obiedlum
in hos aEius
quod pnfin non
requifi-
intelleffio-
non
tootejl
foluit
conuenit.
auSJorttates in contrarium,
17
TTX
J /
& adus
c o crgo quantum ad iftum artlculum quod in intcllc(ftiua eft memoria,

rccordandi proprie didus: fuppofito cnim quod intcilcdus non
cancum cognofcat vniucrfalia ( quod quidem verum cft de intellc5lionc abftradiua,
dc qua loquitur Philofophus, quia fola illa cft fcicntifica) fcd ctiam intuiciuc ct gnofupcriorcognofcitiua in codcm, cocac illa, qunc fenfuscognofcit, quiapcrfcclior
cciam quod cognofcic fcnfacioncs ( U vcrumquc
gnofcit illud , quod infcrior
probacur pcr hoc qu6d cognofcic propoficioncs concingcntcr vcras &: cx cis fy llogizat formarc auccm propofitioncs, & fyllogizarc, proprium cft intcllcftui illarum
auccmvcricascftdc obicdisvt incuitiuecognitis,fubracionc fciliccc cxiftentia;, fub
quacognofcuncur a fcnfu) fcquicurquodin incellciflu poflinc inucniri omncs conhadicioncs prius dic^x pcrcincnccs ad rccordari percipcre cnim poceft icmpus ,
fic dc cacccris.
bcrc aclum poft ccmpus,
P
Ec poccft brcuitcr rccordari cuiufcumquc obicfbi cuius poccft memoria fcnfitiua rccordari quia poccft illuro aftum , qui cft proximum obiedum incuiciux cognofcere quando cft , & ica rccordari poftquam fuic Potcft ctiam rccordari multorum obiedorum proximorum, quorum non poteft fenfitiua rccordari, vcpot^ omnis
inccllcdionis , & volicionis przcericz. Qu6d cnim ulium recordecur bomo , proba<*
&
&
&
&
ScftiOper.Tm.X.
2.
tur,
ncu-
t^"^' JP^
qua polita , concomttaquz componit con-
tur adlus in ipfaphantafia
fpecie.
Modm
rc-
adum
vt etiara terminauit
phantaliaobicdii vt alias cognici per fenfum(ia-
Jfjtim ftn-
f*-
(equenter ad inquifiiionem
prxceiferit reminifccntia in phantafia deperdica
altera
ftriits
per intelledura inquirentem , &

temconfecutiuemodoiamdeclafato,phantafiam
aduiemoriam przterici. Ad roinotcm , negatuc
cum confequentia.nam potcll etiam fpecies memoratiua recuperaii in memoria fenfitiua fub-
fentationis
ibitiHont fn-
207
applican-
dependencia incellcctus ad phantafiam in omnibus

operaiionibus fuis ergo incelledus poteft confcruarc fpeciem in memoria quamuis alia conformis dccidat , & corrumpatur in phantafia, &
confcquenter poted illas fpecies & leminifcentia eius rccuperari in incclledu, abfqueeo quod
fpecie
Rrlponfio
Qu^ftio 1 1 1.
tari
plii'
titm in '
2o8
tLir,
quia
non
alias
de malis volitionibns, ncc praetericam inceliedio*
poflet pccniterc
nem vt practeritam conferrc ad futuram, ncc per confequens cx co quod ifta fpcculatus cft ordinarc fc ad
tur,fi intcliciftionum,
fpcculandum
alia
fcquentia cx
iftis:6c
& volicionum practcritarum non
breuiccr
omnia deftruun-
recordarour.
JntelUElioIftarum autcm non potcft aliquis fcnfus rccordari ,quia non cadunt fub obicdo
nnm voh- aljcuius fcnfus crgo illa rccordatio cft propria intcUcîui, & hoc rationc obiedi prottemm 6^
ximi. Eft ctiam alia propria, non folum ratione obiedi proximi,fed rcmoti,vc rccor"atio, qux tendit,m ncccllarium , vcnecellarium vt m obicctum remotum, cuiulper rohtm
intellednm modi cft rccordatio habens pro obicfto rcmoto triangulum habcre tres nam obie,
cium proximum recordationis,fciliccc aclus tcndens in cale obieclum,non potcftcfte

mCi adus partis intcllecfbiuas.
Sic ergo paccc quod aliqua recordatio eft propria incellcdui ex racione vcriufque
obiccli aduSjfcilicet cam proximi quam rcmoci aliqua eciam racione obiedi proximi eft ica propria quod non pofTcc compcccre fenfui aliqua ex racione obicfli proximi compccit inccilcctui, tamcn poccft compcccre fcnfui, vtpoce fi inccllciftus incui-
recorda-
nnr.
i8
tiue inccllexic
me videre album, poftea inccileclus recordacur me vidifle album. Hoc
quidcm obiedum.proximum, 8cremocum poftcc circ obiedum rccordacionis non

folum fcnficiuse fed ctiam poteft efle obicdum recordationis intellcdiuac 6c eft,
quandocunque fit collatio ex talirecordacionc pcr difcurfum ad aliud fyllogifticc
concludendum: alicuius tamcn fenfitiux, vtpote fuprcmae ,fcnfatio praeterica non
poteft efle obieclum proximum, nifi cancum recordacionis incclle(ftiue,vt tadum eft
,
in articulo pra:ccdenti.
Innuit
luttone au-
j7
NuUa tamcn
fo- 1
r,
num.ii.
rccordatio pcttinct ad intcllcdum inquantum cft praccisc abftra,
nullactiamêxliocquod pertinetad mtcllcdum.rcquiricduplicem prxccricioncm, fcilicet in vtroquc obiedo nulla etiam pertinct ad intclle(ftum
taaquam primaric, & radicahter lumcicntcmad rccordandum propter has trcsconditiones vcl aliquara carum intclligendx funt vcl cxponcndae omncs au(floritates
Ariftotelis & aliorum ncgantium in parte intelle<ftiua memoriam. Quando cnitn
cljue intclligcns
'
obiicicurconcrafecundamracionemin illo arcicuIo,quaEprocediccxa(ftu rcminifcenper hoc quod Phiiofophus porîc reminifcitiuos

non rcminifciciuos ex difpoficionc organi pacet ex di(îs,&: fpecialiccrcx tcrtiaconditionc,&cxplicatumeft
di
&
fatis fupra.
'Reminif-
'
Ad
illud
dc fcruo fugitiuo
folutum,
cft
fi
vcrum
"""' /""^
fempcrmanct,&
ohliutcntm
aliarum fpccicrum fimiliumrecupcracur pcrfc^Hê.
Ted *'leJ'
cordacum
clTe illud
phantafma qnicfccnccm
fitdebilitaturn
(juod
quod fpccicsintelHgibilis
quandam, vel vfum
Tunc cnim fcicur ifiud nunc reeft
19
fenfitiuaaliqualicer perdica pcr collacioncm
quod prius,vcl
in incclic(ftu
ficuc
fi
poft fuic
rccordacum,& poft oblicum,pcrfpecicm
fpccies Pecri
vifi
quicfcac in vircucc phancaftica,
li-
cccnunquam vcar illa, poftcacamen occurrcncc Pccro vifui, ftacim cognofco ipfum
efle Pccrum pcr collationcm ad hancnociciam incrinfecam
fccundum quod doccc
,
reUauratur
AuguftinusS. de Trin.cap.6. Siaucem nihilponerecurrcmancrc in caliobliuione,per

couttone
collacioncm ad quod poflccif iri illud cflrc quodrcminifcendoquazrcbacur} non vidctur quod in finc pofiTec fciri illud cfle magis quam de feruo fugiciuo ignoto.
^^
'
Ad aliud,qu6d ponicurhabicus phancafia:,faltemnonhabecurexhoc, nifi qu6d
&<).Trin.
,
caf.b.
de mcmoria
fi.deAni- [\\q hbro
fenfitiua:
quodenim
pra:tcrillamfic alia,qux:eftfirmicas incelle(ftus in
auc fcnfum,cuius habicum dicimusefiremcmofcnfum pro phantafia, cuius prius dixic memoriam
cflc habitum. Ifta camcn au<fioricasqu2ercreccxpoficionem,fi ponerccur memoria
fcnfitiua diftintT:a potcncia fcd non cft ad propoficum hic de hoc difcucere.
Qiiod adducicur de Dam-/^y?^//^ ipfirum memoriam mn habcmui : verum eft, vc
obieclorum prajccricorum & fic non eft recoj^dacio corum quac requiric dupliccm
*"''
riam
pacct, vbi dicit fcicntiam
fcicntiam pro intellc(Su
prxccricionem.
'
'
'
C M M E N TAKIFS.
^
"
3
Conciufio
prmcipilu.
D.tn memoria in harte
inteUeaiua.
r^fco ergo ejuantHmad iûmMrticulum ,&ic.

JL^ Hxc cft concludo principalis huius ar-
..
deducitur , ncmpc dari me\i<-.

partc intelic(ttiua propric didram,
pita lih.io.CenfeJf.a c.Z.vf^ttt ad 19.
ticuli, a\ix ex di(5lis
rum,
'""^"'' '"
quia
.no.
eai^que tcnct cxprcfjc Aiiguftinus pct pliua ca-
Contrariam
fenccntiam tenct D.Thomas variis in locis , po^^^^^^^.^

tiffimum i.part.^.S^.art.C. vbi de hoc (Jinerit in j.;,^^^
\.txm\n[s,& i.contra Genies,c*p.j4.\h\ t.cnct\n- Sfg^tiH
tclle(flum quidcm c(Te conft-ruatiuum fpecie
ad hoc dari
& quantum
-w
r
ramcn
illaj
in
co memoriam,
tantum
>
Ipecies reprxlcntaBt
naturas vniuerfales,
&
non
fingulares
id eft
cum
,,:
X L V.
Diftinaio
cum conditionibus determinatistloci

Verlmrttmr.
&
huiufmodi
e(Te
memoriam
bu, cuius
quz
circa
>
>
remporisi
verfatur fenfus
non
przterici vt prxteriti, in incelle-
obicûmeft vniuerfale quod

,
abflra-
&
Dtiitrii.
Thomx
in ptxdidti loca.
Conclunonem Do6loris tencnt ptures tam

, quam anciqui,quos infracitabimus,
camque tenerec D. Thomas , fi admitcerec incelledum nodrum cognofcere Hngularia in re ipfa exidencia cum fuis condicionibus indiuiduanmodcrni
tibus hic
nunc
&c
enim conferuari fpeearum reprzfentaiionem
dicit
cies in incelledu
elfe abilraâraâ
condicionibus prxdidlis
fcd
quia
Tiotdamtn- reprxfencanc
tum
tntT$'
mrJU.
tancum vniuerfale, quod efl obieinceiledus,& non fingulare^fed folius
Aum
fenfus
ac proinde dacur fpecies eius
cuius eftobiC(flum
menioriam
dari
in incelledlu.
nam Dodlor
ex hoc probat
in parce intelleiSbiua
quia co-
& quidquid i fenfu cognofci-
gnofcic fiiigulare,
tur
Toad fundamcntum
non vero
taergoconccrtacio reducicuc
vcriufque fenceniix
in fenfu
& fecundum modum
quo cognofcitur,
ac
proinde habec fpeciem eius.
D. Thomas i.part. quAft. \i. art, 4. <jtuft, 84.

OhieHu mttiunm iiuel- *n. 7. ipttfl. 8y. etrt. i. docet quidicatem rci maleBm vt
in
hec fttM fjf

quiditHi rei
materialie
iuxt D,
7km.
ede obiefbum noftri intellcdus motiuum,

faltem pro ftatu coniundbionis ; tjHtilione auttm So. art.i.
ûodlib. 1 1, e},in %.<](]. difûtMtu de
tecialis
&
tAnimti , art, 20. admittit fingularia cognofci

ab intelledû noftro indiredc , feu reflexe ,
&
non
per fpecicm diredc reprxfentantcm
ficut
cognofcuntur vniuerfalia. Ita etiam difcipuli

eius hanc fentemiam defendunt , Caietanus cilatus
Capreolus
in
*i.
dtiiinH.iG. f</?.i. infoi . contra Gentes

,
Im. urgumentorum Ferrarienfis
&
ConimAnima cap, f. tjuaft. 4. problematicc licct hanctamen vt probabiliorem, &

magis Pcripateticam , quam fequicuc Aureolus
cap. G$.
lih. 3.
de ylnimti ûtft, i}.
bricenfes in f,de
;
i diflinh, j 5 tjutft, 4. art.

difHnB. jo. qutft. i. art. 2.
3S
Ctnclufit
Decferii,
vt
frtfiintie
Argencinas in 4.
&
rem exiftentem hic ,

nunc , & in hoc loco, prout Porphyrius furoit ,
dcfinit fingulare
&
per ordinem ad accidentia
qux
in re ipfa
&
conueniunc ; non aucem incelligit

Jingulare metaphyficc fumptum , ptout de eo
2git in i,dif{inn, i, quxrens per quid indiuiduatur quxlibet nacura ; & ibi negac cognofci
decerminacc a fenfu pro hoc ftacu. Sencentiaro
hanc cenec Richardus im i. eUHinfl, 24. tpufl. 4.
Dutindui difiinfl. i. îtaft.j. Gregorius i i.
diffinfi. j. (juaft. i, Burlxus , & alij 1 1. Phyficorumin textujH .^^, vbi dicic Philofophus incellcdbiim elTe vniuerfalium , fenfum ver6 fingu-
êxifitntit. exiftentia ei
lafium.Suarez/f^.4.(/ yfnimacap.^.c^ cap,\,
nimbticenfes
r<r/>.
j.
Sioti Optr,
Apol-
& imperfedbior
ciuc fingulare
fed fenfus cognofcic intui- Vetenti fm-
hoc modo fumptum,
& intellcdlus
ergo
nam
vt
deeo
dif-
feritr cegiMfeit
cognitioipfa, qux ad perfedionem fpedkac trlbuenfuperiori potentix , iu

da eft perfediori ,
;
ficuc
qui 'ûiA
cognffcit inftrier.
&
eciam modus cognofcendi , qui perfedbioncro

Probatur maior ,
dicic cribuendus eft eidem.
quia ideo
îor
eft
aliqua potentia fuperior
eodem ordine
in
& gencre
&
perfe-
qiiia excedic
in operatione , & modo operandi ergo quidquid perfedionis eft in cognitione, & modo
cognoicendi fenfus , tribui dcbet intellcdui , fi
alioquin imperfedio quam excludit , cadit in
potenciam fuperiorem.
Probatur antecedens cum confequencia , po:
cencia fuperior in
eodem ordine
quoadadum
dicirur
quia
Peie-iii fm-
&obie(!ium, vt peritr dicttuf

ûia vniuerpatet de fenfu interno comparaco ad cxttrnum ,
falier ijucad
qui fercur in obicdbum fingulorum , & adbus , vr t.8um (^ bprxfences func , & vlcerius non prxrenccs,& ieHuirr.
eft
vniuerfalior
prxceritos cognofcit. Pacec etiam dc intelledcu Exemfls,
Angeli qui cognolcit perfcdc res nacuralcs ,

etiam fenfibilcs , fub propria racione . & fpiti,
&
cuales, & vniuerfum geniis encis naturalis

quamuis ad hxc eciam fe extendic incclledus
humanusex nacurapotentix tamen ab Ange:
lico exceditur in
perfedione cognicionis.
Iccro
omnem
cognitiuam creacam , ita vc fi aliquod ubiedluin

cllct quod cognofceretur ab inferiori , & non
poftet cognofci ab Angclo , aut \ Deo fcqucreergo idem diccntur imperfeftio in vtroque
dum de intelledbu noftro , vc comparatur ad fenincelleiflus
diuinus infinite cxcedic
fum , non compati cum perfe<Sione eius igni rare quod cognofcit , aut imperfcdbius attingere
obiedum quod perfe&iori modo attingitur \,
,
fed perfcdius atcingicur ob- f-erftaineft

in pro- Mtiit^tnii
iedlum per cognitionem intuitiuam ,
atttai fub
vt prxfens , quam fub raciopria exiftentia ,
ratione pr'
abftrada ab his ergo hoc con- frtM ûim
ne vniuerfali ,
cedendum cft incelledbui ficuc conucnic fenfui. fub ralitnt
Patet fubfuropcum , quia racio vniuerfalis ob- ccmmuni.
iedki non accedit ad perfedlionem fingulacis
potentiainferioti
&
&
&
&
cum
exiftentis
duaniibus
in
efte
aliis
entis
conditionibus
ergo
ncque
indiuiin
effe
Angeli
concedicur hic modus cognofcendi ergo etiam
intelledlui noftro eft concedendus , alioquin
intelligibilicatis
ideiSque
incellcdbui
:
Conclufio Dodoris hk eft concraria , nempc

dari cognicionem , & fpeciem diredbc reprxfentancem fingulare in intelledbu noftro coniun(flo,
etiam in hoc ftatu. Intendit appellationeyfff^w-
D*ri ^citm laris

<^ (egmliene
rei jlnguUrit
1 .
&
ûaft,
gnofcic ûidquid cognolcit inferior coenofcici-
ferimus
&
jlrmstim
fuperior
landunus
Probatur ratione Dodtoris Pretwhecn'

perfedbior cognofcitiua in eodcm co- clufituie.
ii.
f^.
adlum fuum Hngularem , & fe intellexiffe , npn

camen fub ratione pra:ceriii decerminata vbi
Caietanus dicit cognofci prxceritum fub racio
ne prxterici in aû Hgnaco , non ver6 in z&\i
exercico ,quod eft dicere , cognofci praccericum
abftracba , non ver6
fub racione vniuerfali ,
vc hic ,
nunc. Idem docuit Albertus inSnmptM tU homine treiEl. de memoria , aliique difcipuli
54
definic^ docenc
linaris
ua
SHtfti f-
Idem
hit^ talibus conditionibus. Priori loco in refponfione ad fecundum,dicit incelledtum poile
D.
209
QujeftioIII.
Co-
de jinima cap.i, qntft,^,
Tem, X.
fine fuflicienci
non
fas
fundamenco limicacur eius per-
animam feiâraiam Vilifitiiti inpofte cognofcere per fpecies etiam infu- tellelumhmmanum *x
res fuperiores , aur infcriores , nifi con-
fedlio
nam
qui dicunt
ceptu confufo
&
gi corpori vt
perfeîus cognofcat
imperfedbo
ide6que coniun-
,&
tfffitl.
in ip(b
corpore limicari ad folam qnidicacem abftra, vt eft fententiaD.Thomx

quoad vtrumque membruro fatis ardanc perfedioneroeius,& fine fufficienci fund.imenco.
Videcar enim rctinere principia Philofophorum quorundam , qui errarunt circa virtutem
dbaro rei macerialis
intelledlus
& modnm
cognofccndi pcr
fi>-
Errer Phih/.fihtrum
nf
fatu ttrrt-
am.
laraafllftentiam inceliigeniix excrinfecx,qn.imuis non conclufionem, eique qux illi diftt.ruerunc de modo intelligendi animx per conuerfionem ad fuperiora , & phantafmata ac>
commodarc ad virtutem innacam ipfius poS
tcncis
}
::
tenciz inteWtfkiax
inconHtniens
ulias d&di*-
Sum,
IV. Sententiarum.
Lib.
2IO
& in hoc
canium corrigere
eocum errorcm.
Ex vcroque aucem modo philofophandi de
anima coniunda , & feparaca fcquicuf incellcOium eius non actingere obic6lum fuum in paruculari , & fub racione vlcinia eflendi , qus efl:
,
& exiftens
flngularis
fed fub concepcu cancum
confufo confnfo dico , quia liccc actingat fub

concepcu abflrafto quidicatis,& diflinlc:camen
vt hic conceptus comparacur adipfam rci aluaconfufus , non
licatem , eft imperfedus rei ,
:
&
gradum
atcingcns vlcimum eius
nem in ordinc
Confirmti
primM.
ad
quem
exiftit finis ille in re ipfa
'* 'tJ*'
ncm{)e
& beacificacur beacicudinenacurali,prouc

ergo naca eft accinAntecedens fupmedia ope,
InttOeaMtfl gcre finem illum in re ipfa.

aliquiifinit
pono , quia operatio , virtus
in
perfcdlio-
vtadlu exiftic , vel poflic exiftere.

Confirmacur ergo racioprdi(fia, primo. Intel\etas fecundum nacuralem inclinacionem
naca eft habere nacuralem finem , in quo perficicur
ntturalii
&
dicicur cfle ens
randi^
&
concelfa funt intelledui
vt atcingat
finem aliquem extrinfecum , a quo in re ipfa

poccft perfici ; ergo ille finis dcbet eirepofllbilis attingi
vt in re ipfa efl
cicncer beacificaret incelledum
non
alias
fufH-
auc faciaret eius
Pacet confcquencia
incellc, quia
finem fupcrnaturalem non beatificatur , nifi vt in rc ipfa conergo appetiiungitur fini pcr vifionem eius
tus ctiam naturalis eius nequit fatiari in via ,
appccicum.
vt eleuatus
<5lus
refpiciens
coniungatur
nifi
etiam
via
cft eius
tiae
circa
obiedum
fini
nam
quod vltimatc
fed finis eius in
potcn-
ille eft finis
tendit
& cui
vnicur
crgo poceft vlcimate attingere obiecStum in via

fecundiim quod in fe eft in eflcndo, &confe-
quenter
fi
obieftum eius
materialis
eft res
teftiliud in reipfaattingere, vtexiftens,
folum per conceptum confufum

fecundum rationesvniuerfaics.
3
Reônfio.
quz
funt
po-
& non
& abftradtum
Dices finem naturalcm intcUedlus

tioncm fubflantiarum feparatarum ,
neceflarias
imfuntit.
cflc
cogni-
& vericaces
abftrai;a:.
&
finis,
vt attingibilis eft naturalicer,
Dcum,
dico ad cxcludcndum
naturalitet atcingi
qui nequic in fe
Ec probacur confcquencia
tencia:,
quod
fcd pcr eleuacioncm
po-
quia nnis
pocencix facians appccitura cius nullus efre potcft,nifi is ,qui fecundiim rationem propriam
ergo neque aliquid
eft talis ,
vt in re cft
&
ad finem vt ad finem , nifi fub ratione propria. Patcc antecedcns , quia in re ipfa debec
fupponi ad opcrationcm potentix , vt cft ad
eft
Conceptitt
vniuerfalit
niqutt
ejfefi-
nufotentt*.
fj
^cm loqucndo
,
^^^^-^^
caufa
g^
^
:
de fine reali
j^ ^^^^ f^^^
^ ^.^^j
Dcindc
abflradbio
fencencia
pocentiae
quo
qutbftriihtt
abftrahac racioncm vniucrfalem
'
"'"
notum potcncis fub

collacioncm eorum
go attingiciit
fit
abftradio
ratione propria
hoc
neceflario agnofcic
cfle
&
difcernit inter ipfa exttema j nam

Appetititt
virtus illa coUatiua datur in ordine ad cogni- tntiuMt eft
*"'"" *''
'*
tioncm excremoruni in fcipfis , cum collacio
quo
telledus,
ipfa fe cxcendat ad differcntiam
Etficeciamde
communia
materiali
aliis vcricacibus
funt fubftantiis feparatis
nam
extrcmorum. "xtumtrmn.
abflral:is,quz
licet
incelledbus
res fpiritualcs fub racionc propria
tamen ad hanc cognitioneni
&
non
enti
accingac
inclinatur
& eam habet cx-
, ex quo appeeciam inclinatur ad abftradioncm ab entibus matcrialibus , vt poflet faltem in confufo

atcingete res fpirirnales imperfcdlc fecundura
tra praefentem ftatum fcparatus

ticu
quafdam ttanfccndences , &prodifleearum excludens imperfcftioncm macc-
rationes
rencia
rialium
&
fubftituens negationcs
vt vel
fic at-
tdtm fttt
proprium concepcuro ipforum, txmodo quo

qui nullo modo fatiat appecicum poccncix, '"^^'
quamuis in eo fiflit 5 quia nequit vltcrius pro- 'p^lri'^^ a.
grcdi , ob impcrfcdura motiuum ,
mcdia cittnm fubcognofccndi inferioris ordinis fed cx tîêti- ftntirum
tu rede cognofcitur finis per fe potentiae ; er- //'*'***'*"'
tingat aliquem
&
go ex appetitu cognofcendi
tuales fub ratione propria
fubflantias fpiri-
rcflc colligitur eas
fub hac ratione cadere fub obiefto naturali

poccnti*.
E contra yer^ defcendendo ad ens materiale ,

quando cognofcitur fubrationepropria , vt eft
hoc cns , fatiatur perfeftc intelledus , vt amplius
non procedat inueftigaj?do ergo fignurn efl
cognofcere illud fub racione propria, qua tale
eft,&exiftens.
Secund6 confirmatur eadcm ratio
cejft
iniu-
ftigtit tntit
'*'"''*
>
Vl'J,^''f^y
ratione prtpri.
intellc-
39
fenfum vt fiipra didlum eft,v. g. Confirmt.x.

^"''^'^^
vifum operanccm diflbrmiccr ad obiedDm in
re ipfa corrigit non folum ex principiis vni"l"^*IJ^
uerfalibus , fed ex parciculari expericncia , quani
habet per alium fenfum hic , & nunc , vel
fcd corrigit cognofcendo deccalias habuit
pcioncm , vt cft hic , & nunc fcnfu ergo cognofcit opcrationem fenfus , vl fertur in obieclum in rc ipfa , vt cft diflbrme vifioni : fcd hoc
l:us
corrigit
obiedum fub
ratione
cgntfcit
& prout in re eft & firoul ipfam vifio-
tptrMiontm
nifi
cognofcat
vt diffbrmis
rcprxfcntans diflbrmiter in
tingit
obiedum ergo hoc

:
tfft
&
eft vifio r"/*^*
qui
vifionis
qua
at-
cognofcit inteileûs
&
&
nunc , eft obicftum ,

prouc hic ,
confcquenter
fe habet ad ipfum ,
accingit vtrumquc fub hac rationc propria hic
nunc. Cognofcit practerei inteiieiftus opcra- vtlmtiuim-
intuitiuc
&
prouc vifio
&
per opcrationem
potcntiae fupponit id
Pauli
nem diflbrmem
ftrahenseognofcit id s
&
cfle
vniuerfalcs,
vc
omnis
cri ,
principium , feu fundamcncum diflercnciz incer

vcramque. Ergo appecicus incelledlus , vt fcrtur in illa cxtrcma , nequit fatiari , nifi cognitis cxcrcmis
appetitus , inquam, collatiuus in-
compccic
&
maximc concedicur in
ergo non poflunt efle finis
,
&
(^
,
ptior ipfa eius operatione.

Potenti b-
"'f"*^'^"'*
extrem.
tteroa funt conucnieniiae ,

diffcrcncix ergo
cognofceng Pecrum & Paulum conuenire in
eji homiuis , & diflcrrc in ejfe decerminaco Pe-
repugnat,
propria ,
fcd fiunt per ipfam eius operationem ab-
aduerfa
& parcicula-
communcm ,
r
non cognolcerec
excrema prout ex-
alias
po-
tix
\-y
,
eft
func ita in re ipfa ance operacionem pocan,
rem
quem
non
ftrahencem
prout conueniunt ,
vcramqiie racioncm
ad
^^
fed concepus obie(%iui
Probatur maior , quia poinuicem Confertns

&diflcrunt,dcbet ferri in *%" debtt
tencia confercns aliqua decerminaca ad
Contrk,fi illc finis cft ex natura poccntix

ergo eius appetitus naturalis exigit coniungi
fecundum propriam ratali fini in re ipfa ,
tionem
fub racione propria.
fibi
,
,
efle
antcquam
& aliis per
fed illud cft fingulare: cr-
fiugularc ab incelledu abftrahence
tionem fenfus extcrni hic & nunc, & circa quod

quando , cum reliquis circumoperecur ,
&
ftanriis
obiedum
feftc.
&
,
quando non operacnr
& quomodo
fi
Aiiis nullum poiret
perfeftc
eflc in
circa
, fi
tale
impcr-
voluntate
imperium in fcnfum cxternum applicandom

operationi,
p*rt fenjui
'*'*'"*
,;
QuxftioIII.
DiftinaioXLV.
operationi
ncre
tor
tam
neque
tur,
in
t^pftitmt ti-
dum
feTtntiM
tn-
JiuiaHtnuH,
CtUigit p*T
txptrientium
eooilufuni.
fi
aut etiam appo-
intellcftus
quam ctiam
non
in
tcr-
ipfum
operandi circa ipfum
appetitus otuiiratis impe-
in
intcliedlus
nifi
finguiarc pollct innafci in voluntate, nifi inicl-
& non
proponerct obicdlum iiiud vt

przfens eft , vel abfcDS , iuxta modum , quo voluniaA in ipfum tendit per fruitionem , aut defideiium. Item, intclledhis non poilct difcernere
inter Petrum
Paulum indiuidua, nifi vtrumque cognofceret fecundum conditiones fuas in\ctQ%
InteHtffm
& modum
faiiari pofTet
itciifitigal-
ctgnofdt dif-
operationi
euentu ipfa fenfus operatio ponitam opcrationem , quitm

reiiqua concurrcntia cidcm reprzfenuret. Nuiius ciiam appetitus , aut nmor, circa obie6bum
rantis
ift
aut rcmoucncfum
opcrationem
in
obie(!lum
jtmer
modum
liic
Ke!}nfit,
ItnfniuMtit.
ea procedit hic
& nnnc
vtrumquc
vt hic
, fi
intclle-
& nunc coniunda,
cum omnibus
cir-
& fitus, 3cc. & intel-
cfFugitnr.
Dcindcquxriturquidconcurrit ex parte
teiledtus
tanquam medium
talis
in-
cognitioniseli-
cicndx , f: qnod reprxfentat phantafma , feu

obiedlum in phantafmate J vci ergo fpecics reprxfcntans obieftum fub tali ratione, aut ipfum
phantafma vt fettur in obicftum fcd (\c (equicognofcelur intentum , ncmpe inteiicdlum
:
refingultrcdcterminatum, vt inrcipfaeft,&
habere fpecicm fic rcprxfcntantem. Patct (equela , quia cognofcit ipfum phantafma fub
ratione fua fingulari
vt cft talis obicdli
Rttftnfit.
Itmpnineuit.
ergo rcprxfentat totutn,
Dtcc$,indiuiduum cognofci tant^m indircdlc,

per accidens, vt
alij
dicunr, vcl reflcx^.
uerfalium ex natura fua , & modo detcrminato

cognofcendi ; ncquc fpccics vlla imeiieftus rcprxfenrct diredc, & pcr fc indiuiduum , ciim
reprxfentatio exprefraadusintelleftiui fcquitut
modum reprxfcntandi
tum
obiciftum,
& in iliud tan-
,quod tantum reprxfcnttur
fertur
nuilumaftuin dircdbum
cie,fcqiiitur
cum D.Thoma,
Dices
docet tj.i.dt vtritMte,
Ita
Contra
aliquo
reflcxioncm
fieri
fpr
quod fit cognitum tanquam ex noto,

mcdium cognofcendi incognitum quid;
quid hoc fecundo
non
teSte,Sc
modo intelligit,
reflexc
rcfleAere.
Quod
priori
inteliigit
di-
autem modo ncquit
probatur, quia illud
notum
tantum nacura vniucrfaiis , & indifFercns ad

omnia , quibus conuenit , & qux potcntia tantiim pafHua , vt ita dicam continct infctiora &
cft
non iCta
aut intcliigibilitatc
RefiexSt nan
ixtfdit
fuum
fed taiis racio meiiunm.
indiffercns formalitcr nequit determinare intelledbum ad cognitionem dcterminatam , & exprefTam huius indiuidni determinaii magis quam
alierius, neque ctiam cflc racio cognofcendi aliquod detetminatum ergo , &c, Deinde rcdic
ratio , per quam fipri hanc rcfponfioncm rcie:
cimus.
Hinc excluditur modus diccndi

^dfl,
i. ttrt, z.
Soti i.Phy/ic.
qui dicit intelle(Slum detcrminari
ad cognofccndum indiuiduum
vc cognofcituc
44
idcdif di'
ttndi Stti.
^ phantafia.
Contia, non per fpeciem vnincrfalem, ncquc ImfMgnslmr,
ex propria,& intrinfeca dccerminacione
fpeciei
qux
cft obiedti
obiedkum, vt in phantafmate eft , perinde fc haber quantiim ad intentiim:

quia fic fequitur inteiiedium coguofcerc finga-
giilaris finc abftradlionc
non
ImpHgnAlio,
ex
nifi
uiduum
4^
ReSJnnfit,
tirt.6.
Diccs fpeciem vniuerfaicm , quam habet intcllecftus, rcprxfentarc vtrumquc.

Contri, lioc effugiom eft quia Cx fpecies vni-
larc fub rationc propcia pcr talcm fpecicm
tognoftntHT f
ii)telledl'jfs
per obicdlum eius ; quia vtrumqnc
tnm
vcl per
fic
&
qiiid ptT
in fpe-
iam prxmifTa :qnia ne-
redit ratio
>nid fit Tt'

fiexit
fcd aftus rcflexus in-
quit inteiledtus moueri ad rcflexioncm
&
ucrfalis reprxfcntat
41
Rtlptnfit,
ipfum confequcnter obieftum vtterminatphantafma rcprxfentans vtrumquc autem cft fingularc ; crgo, &c.
:
t/l.
quod reprxfentat , vt indiuiduutn
&
41
vt fingularc cft
nifi
ipfum phantafii7a,cognita priils natura vniucrfali , & fic cogiiofci indiuiduum in phantafmatc.
vt fcrtut in obicdium
itUt
quit reprxfentarealiquid,quodeft in indiuiduo,
ciem,qua: fit principium taliscognitionis:quia

fi ali^s immcdiatc ipfum phantafma moucret
intetledum poflibilem ad taicm cognitioncra
IndiniAuum
ttgntfd qnA
rcprzfentans indiconformis rci nc-
ipfum adtum diredluin,&- obicftum quod rcprxfentathxc reflexio, ncquit reprxfentare indiuidunm dctcrminatum, dc quo quxritur.
etiam obiedlum in re pracfens fic moucre poffet.

Diccs,cngnofci iiia in phantafmate tanquam
in ratione cognofcendi cognita.
Contr^ , fi ipfum phantafma repracfentat obiedbum in fe pra:fcns , & fimul aftum fenfus cx-
Rtttr^nettiT
rtf^nfit.
fit
telicdlus.vt fertur in dirc(^nm,tantiim cognofcit
& confequcnter illud cognofcit,

& fub ratione ptopria, quod
fi.
vt
Coiura , intcllcftus ncquit cognofcerc pet

phantafma tanquam pcr medium cognofcendi
crgo rcquirir , vel ipfum eflc obieifluni concurrerc , vt eft prxfens ; vcl certc aliquam cius fpe-
ininatfcnfum ,
vt prxfcns cft,
XnUrt.
iila
reptxfcntare indiuiduum
tanquam in rationem
cognitam , vt eft fic obicifti ; ergo intcllcdtus
fcrtur in obicdlum fub rationc propria,qua tcr-
ttgnefcit
quia
tafmate.
Icdlus fcrtur in phantafma
ttgntfcrt
uiduum dcterminatum
&c. Piobatur antccedens , fi intelledkus nequit

cognofccre indiuiduum , quia tantum cft vni-
cumftantiis temporis, loci,
ph-^niMfm*
batur antcccdens
& operationcm, vt ab
& vniucrfim concidit
cognofceret rem ipfam
tcrni
Si tnttBeHiu
citur inteilcdtus cflc vniuctfalium tantum. Pro-
Contri , ncquit intelledus cx reflexione in

aliquem fuum adlum cognofccre indiuiduum, fi
nuilus adus cius fit indiuidui , vt obiedi ctgo,
neque pofTct figuram hanc difccmcre ab alia, vt

quadrangulom a triangiilo.fi intcilcdus non cognnfcerct indiuiduum fub fua dcterminata ratione hic & nunc exiftcns.
Dices intellcdum cognofcerc ifta in phan-
Itnfn^nntio.
hlc,& nunc prxfcntes.nullain pofTct

habeic cxperientiam ab cfFcdtu de aiiqua re in
particuiari, & a poftcriori per opeiationcm, nifi
diuidiiales,
ftus nequit
40
ac cognofcitur ab Angeio pct fpccicm infufam,qux reprxfentat naturam , & fua indiuidua exiftcntia, vt ftatuit D.Thomas, qux fpecics
in hoc ctiam dicitur difFcrrc per fc l Ipccic iraprcira.
Deindc fpccies imprcfTa intellcdui , fi
rcprxfentat fingulare , illud prim^ reprxfcntabit & naturam fecundari6 vt abftradam. Hoc
autem dcftruit fandamentum oppofitz, quo difcciis
&
oninis inucntio ab eftcdlu ad caufam
Reljitnfit.
211
le
eft
impoflibi-
idcA enim nequic diredlc reprxfentare indi-
cft
fua rcprxfentatio
vt abftrahit
quia fpecies
& nullam Akit conne-
xionem adbu ad indiuiduum dctcrminatum, alilis

reprxfentaretur vc aftu in indiuiduo
quit elTc pcr fpccicm
prcflara
qux
& vt fin-
ergo determinatio ne-
aut imprcfT.im
aut ex- phantnfmmtl
vniforincs funt obiedli in reprx-
Ctgnilit indiuidui im
fcntando,
netfuit fukfifttr*.
212
fcntando
Lib.
nequit
V. Sententiarum.
aut vir-
ipfius
tute eius,alias intclligeret finc concurfu obicfti:
ipfam
nequit cife a phantafmatc , qiiia huic ncgatur

concurfus immcdiatus in intelledlum poflTibi-
nem,
eflc a folo intellcftu
lem , & folum admittitur concurfus eius ad fpeciem illam vniuerfalctti cooperante intcUedu
,
agentc:crgo nequit illadctcrminatio fubfiftere

ad caufam vllam , a qua fit, nequc confcquentcr
intclledlio indiaidui
tencndo intcllc<5tum eHe
ex natura fua tantum vniuerfalium. Accedit
qu6d Ci intclledus quocunque adu fuo cognofcit indiuiduum vt eft in phantafmate, vel pra:fens , vcl practcritum , cognofcat indiuiduum
fub rationc propria , & in ordine ad tempus determinatum quia fic reprsfcntatur in phantaf,
inme-
niate:ergoil!eacl:us relinquit fpccicmfui
moria
intclicdliua.ficut ca;teri adtus ihtelledus;
& confequenter
intellcdbu,
datur
quod
memoria
fic
praeteriti in
&
intcntum principale,
conclufio,qua! ncgatur.Probatur confcquentia,quia
aiSlus rcflexus poteft elfe intenfus , 6c cum vchceft
tnenti attentione potcntia:
non
rcfert
quia
eft
lationcs ex obicdis
plures notitias
vt mcraoria
eft,
effe fpecics in
adbum
adus
cft
nam
& licct
reflexus,
fit
dircftus fui obiefti, licct di-
catur reflexus, quia
ex aliquo noto
alterius potentire
intellcdus per plurcs col,
&principiis notis caufat
quarum fpecics mancnt in ipfo,

Ergo ctiam huius aflus potcft
mcmoria , qux reprsfcntabit
tcmporc
vt fuii fingularis pro
prsctcrito
pra:fentis,& confcquenter erit vtriufquc obie<ai
lam remoti
quam proximi
vt prarteriti
quod
ad intentum noftrum fufficcrct quamuis nulla

ratio magis afterendi cognitionem indiuidui
:
/it
ficri
in intelle(Sba,qu^m etiam fpeciem:quia ficut
talem habet in memoria fenfitiua , & itHaginatione , poteft habere in intcllccbu idco negatur
in intelicdu , quia ncquit cognofccrc fingulare,
vt tale,quod folum refpiciat vniuerfale.
Dices cum aliis cognofci finguiare cognita
:
4y
Keiponfto
liorum.
Imfugndtio,
tota collatione accidcntium eius.
&
Non
coj^ntfci
indiuiduum
ptr folam co^niiioni accidentiii
ejf'
fub
vniuir-
fati.
&
vt in propria cxiflentia funt,
vel fuerunt , & fic datur intentum ; vel cognofcunturtaniumfub ratione vniuerfali ,& indiffcrenti, & fic cognofcendo non cognofcitur indiuiduum deteiminacum, neque accidentia , vt
infunt in indiuiduo tanquam conditiones iudiuiduantcs eius crgo neque indiuiduum fed cx
parte intelledlus nifi habeat medium cogno:
/cendi reprxftntans accidentia priori
modo, ne-
quit cognitio dcterminati indiuidui
fieri
ne-
que accidentia cognofci , vt funt indiuidui , fed

tantum fub ratione vniuerfali , & compofitio
fafta pei inccUcdium non fit ex motiuo fufficjenti detcrminacc ad cognitionem indiuidui
determinati ,fed
poflTibile
Re(pou(lo
Caietani.
ilia
compofitio
refpicit aliquid
& indeterminatum,quod nihil facit ad
propoficum. Hincexcluditut refponfio Caietani de conditione indiuidui , aut prarrcriti in
adu
fignato
tia illa
&
non
exercito
nam
ponatur cx partc obicdi
fignatus
&
indifferens
detcrminatus ,quod
cft
fi
differen-
idem
eft
aut vniuerfalis
idera diccre ac
adtus
& in-
non co-
gnofciiDdiuiduum hoc fub determinataeius ratione aut hanc differcntiam temporis dctcrminatam fcd folnm fub rationc vniuerfali, & confufa. Si autcm diffcrentia aflignata dicit modum
;
fi
fi
primum membrum impugnatum.
redit in
Tertio confirmatur ratio principalis. Hacc

propofitio
prxdicatio in aftu exercito , Petruscurrit nunc , cft vera illo currentc cft falfa
&
}. Confirm.
eo fedentc. Fitautem pcrintelledtum ; ergocognofcit copulam,pr2dicatu,

fubic(aum,& de-
&
terminationem tcmporis pofitam cx parte praedicati, aliasnon polfet formare propofitioncm,

aut coferrc pra:dicatum ad
lam
nifi
& copula.
Pra:-
&
falfi-
tatcm ciufdcm propofitionis , quando determi, vel falia eft ; ergo determinate cognofcitobicftum , vt in re eft dctcrminatc , vcl
natc vcra
non
eft. Patet confcquentia, quia alias non pofignoto obicAo, vt crt materia enuntiationis
circa
quam
ver.
fubicdum per copu-
apprehcnfisextremis,
tcrea, agnolcit detcrminate veritatem
fcc
Prtdictui
de indiuidu
iudicare conformitatcm
Cognofcit intelleBus
ve-
ritdtem
falfitatem
talii frofofi-
tionis.
aui dif-
formitatem ptopofitionis ad ipfum obicftum, fi
hoc
ignotum , aut non cognitum vllo

,nequeconfcquenter fi propoficiodeterminatc vcra , aut determinatc falfa, fcd vel circt
cffet ci
modo
neucra
^rens, magis fknt pares ,

circaquam nullumformat intelledus alfcnfum,
aut diflcnfum cx dcfedu motiui. Ergo vt iudi-
ei
vt
ha:c
froptfiti
neutr.
cct dctcrminatc pra^miffam propofitionem clTe
veram , aut dctcrminatcfalfam habet fufficiens

motiuum cognitum fed hoc cft ipfum obicftum
vt in re eft dctcrminatc vcl non cft cx quo
propofitioparticipat fuam vcritatcm , aut falfitatcm modo dido. Sed cxtrema huius propcfi,
tionis funt fingularia, vt fingularia

ta,
& modus etiam,
decermina-
fccundum quem
limitatur,
aut rcfcrtur pracdicatum ad fubiedlum, feu menfura,
fecundum quam dicitur inefle, eft fingulatcmpus pra:fens ergo totum hoc cogno-
ris, vt
dircdc ab intellcdu ; ergo etiam vcricas

huius propofitionis cognofcitur ab intellciau,
data veritace prioris cognita
Petrtu cucurrit,
nempe quando formatur pro tempore fcquence
pra:tcritum cutfum Petri ergo intelleftus fcrfcitur
&
Contri, quxritur de modo,

medio cognofcendi? in primis velcognofcuntur accidentu vt
funt reipfa in indiuiduo ,
fic cognofcuntur
vt fingulatia
dum
vllus datur in cxercitio , deftruit fevero dicat modum adus non fecunentitacem , fed fecundiim reprxfentatio,
tur in fingularc
vt fingulare direde
ratur etiam pracrcriti vt pta:tctiti
& memo-
quod expe-
notiflimum cft.
Refpondent aliqui quod fubiedum huius propofitionis: Pettm eft hotnoS\i\n xftimatiua,pr2dicatum vcro in intclIecSu fed hxc rcfponfio
fua abfurditatc cotruit quia fi intcllcdus non
rientia plana
Reônfie.
coguofcit fubicdhim
ncquit etiam cognofcetc
prxdicatum
InteHeHu^ ne
pttdicat nifi
de fubieiio a
, vt cft extremum propofitionis, nefe coimte.

que copulare neqne confequcntcr iudicarc dc
,
, ncque difFerentiam inter

fubiedlum cognofcerc, ncque
veritate propofitionis
praedicacum,
quando
&
ineft fubie6lo,vel
nil iuuac ifta refponfio
non
Deindc,
incft.
quia quando omnia
li-
ram ex partc fubicdli fingularis quam cx parte ptacdicati quoad mcnfuram &modum (wtd dicatur Pttrus num currit
fer hanc planitiem claudicans pede finifiro fuo &c.
micancur ad fingulare
dc cuius veritate cognofcit , & iudicat dctcrminatc intcllcdlus) illa,inquam, refpoufionuUum

habet locum.
Ex his ergo omnibus patct ratio prima Doftoris.
nempe concedendam
om-
ncm perfcdioncm potcntis inferioris &

gcrc omne cius obicdum, & acftus, ea pcrfedio,
47
StqueU
attin- Horum.
cffe intcUcftui
nc cognicionis , qua cognofcuntur ab ipfi infetioti , quia ncquc immaterialitas incelledus

,
&
macetialicas
di-
, ,:
DiaindioXLV.
materialitas obiedi ob(lant
Doo
qtiia fic
& Angelo
ctiam co-
neque ctiam impcrfciflio intcllc(flu$ nodri , qua accedit ad perfedionem materiz , vi forma eius & mediat intcr rcnrum,& intdledum Angeli , quia hoc potius probat contrarium , quia debec accedcre ad
virumque extrcmum , & vt eft fupcrior in hominecognofcercquidquid poccntia inferiorcognofcir^quam dirigir,&corrigit in fuis adibus ,
gnofcuiitur a
& vlcerius eciam participare modum cognofcen-
habet.
,
quomodo
Dodor
-^^^
intclledus cognofcat
vidctur in qu.-cftionc
prxcedenti
^
î iocis iDi alicgatis
cum
tiuam,
.,
,,
ncgarc cognitioncm intui-
&
pctfeâm rei , vt cft in fe, fieri per fpeEx alia parce non videtur obicdum raa-
cognofcit veritatcm earum
'
Jniinti
'
^J
fcd
quia vc cognolcatur vcritas propoli-
tionis contingentis
quaprzdicatum
in
cft
ciu-
tif,,,
for-
conucniens fubie(5lo , non vniuerfali , quia

ipfi ncquit incfTe , fed particulari ,
fecundijin cxiftentiam , tam fubiedi fuppofiti , vt in
&
re ipfa przcisc exiftit
quim
przdicati
vt con-
uenic fubie(fioincxiftcntia,vt di(ûmeft incon:
ciaconiunguncur.
Confirmatur, quia intellcdlus prafticus

fecundiim pruiientiam
di(5kac
vt Confirmtii,
intelltam
vcrfatur circa fin-
^" J"^
habitus quo facilitatur expertus,
vcrfar
virfMtur cir1
cur circa nngularia,& ars circa rescontingcn- ca finiuU.
ccs , vc in fingulari coniunguntur. Fides diuina ri.
gularia
;
'
tiuam.
inopcre,&
& fic attiogitur a
tam incerno,qu^m ctiam extcrno idcm conccdcndum

eft intcllc(flui cx principio fuppofito. Obicdlum
ergo quando cft ptafcns potcntia: infcriori prxpracfens cft
fenfu
fcntia rcquifita
intcllecliuz
uis
vt
ita
etiam
cft
prxfcns potcntiz
lurticicnsmotiuumcius,quam-
moueat fubordinatc
ipfas
potentias
quod
prouenic cx Tubordinatione ipfafum potentia-
rum quiapotentia fuperiorfupponitinferiorem

;
fenuim externum , vt
vifum: intellcdlusvero vtramquc, &: idcc! obie(kum fcruat hanc fubordinationcm in mouendo.
Dices , crgo ctiam obicdum in fe potcft immcdiatc moucre intelledum ad fpccics abftracliuc rcpraefcntantcs , & ad ipfam cognitionem abftradliuam fine fpecie, quod vidctur contra Philofophos,qui dicunt intellciflum agentcm abelTe in zCta
vt phantafia
ftrahere fpecies \ phantafmatibus.
non
limitatur ad phantaf-
'"^" ' 'l"-"'"'* etiam i phantafmate abftrahcre

*nrhi" It
eiem abltrn. poffit fpccicm , idcoquc ponitut a Dodlorc in
aiuM b it. Angclo,
anima feparata ctiam fic abftrahere
&
fpccies iminediatc i rc matctiali
quandocun-
ego poteft intelle(flus podibilis exire in

aiftum immcdiaic circa obicdum & intuitiuc
ipfo concurrcnte , poteft cciain intellciflus agens
cum eodcm obiedo producere fpecicm abftradiAdrationtm uercprzfentanremobieûmfubracionepropria.
diffuuUnU
Ad jiiuj ^ qu^j djcitur , hoc efTc concra Phireîm iiur.
|o/ophum , ncgatut nm concedo intellcûm
qiic
Lex
catiua
ncs
tale
przccpta
&
quale fuit in circumftantiis.
iuflitiacommutatiua
diftributiua
ftipulationes
& vindi-
commercia promiUio-
contra(ftus verfantur circa
etiam diuina,vt didlum
res fingulares. Fidcs
cft,
Beatam
Chriftum
hunc
vcrfatur circa articulos particulares, vc
Virgincm Mariam
fuifle
ria
crucifixum
&
omncs
pcpcriflc
mortuum
Hiftoriz
dic.
rum
& refurrexiflc tcr-
raonumcnta rcrum gefta-
aiSlus publici
przteritis pro fucuro
&
prouidcntia ex
huiufmodi
alia
innu-
mera , quz concernunt di(5lamen intellc(flus circa fingularia , & elcdioncm & fug.nm rcrum
in fcexiftentium, qux fine mcmoria, & cognirionc fingularium ncqueunt cfrc. Ergo tam ccr,
tum
eft
intclledlum efte fingularium
quam hzc
oronia vcrfari pollc circa fingularia,& confc-
qucnter datur cognitio

ratio eft euidens
& mcmoria horum. Hxc
& fecundum principia omniutn
& Ethicis, qux Ari*

& Schola eius padim admittit, & ctiam
iuxta ca qux docet de arte & expericntia &
Philofophoru in moralibus
itotelcs,
Refpondetur concedcndoconfcquentia.iuxta
ea quz differuimus in quzftione przcedente
iuti/ieSum qiiia intellcftusagens
<5 vifi.
r ri
lcnhbiics
&
ctiam verfatur circa propofitioncs contingcn- Prohiioah

**'
tcs , vt diiflat dolendum de pcccato przccrico , '*""'
quod necefTarib cognofci dcbet , vt prxtcritum
Rcfpondctur , obieiftum immediatc concurobudu^ tm. fgjg jj

cognitionem fui intuitiuam , & ficut
' pcff'^'^'"* ^ft attingcrc obicftum in fe ipfo , vt
curreTi.
Kilpinp$.
f^""'f-
quia inccllcdtus format propofitioncs con-
tingcntcs
proportionacum intellcdui , vc
immediatcconcurrac ad coguicioncm fui intui-
ReftlutU.
Ohleaii.
a<ftus
SecunJa rd-
terialc infecfte
ciem.
49
JO
firmacione rerria fuprk

crgo inccllcdus cognofcic ipfa cxircma, vchic, &nuncincziften-
quam
Sed petes
&
coltationes.
tefbetiamexire inadbum iuxtaroodumcognitio-
iaiuitiontm
''""*
vt plurimuro per viam doiSliinx acquiric

dependentcr a phantafmatibus ,
pcr varias
ma
DttHSiju- intuitiuc ipfum fingutare,aut rem materialem

mtJt obicaH przfentcm &cxiftentem ? Ratio difficultatiseft,
OtSecii pr^.
contingit , quia fpecies , quibus vtitur intcllc-
dus,
ludcognofcit , cui non rcpugnat rcprxfentare

macerialequamatcrialeed, alias fic rcpugnaret
Angelum cognofccrc rem materialcm fub propria rarione ; ficut ergo per iCtam cognofcit ipfum materiale , ita & pcr rcceptam fpecicm ponis
imiiiU-
)ta
hzcvcritas non cognofcitur nifi obiedlo in rc inteBeflM

coenito , fi cft propofitio circa rcs matcriales, 8c f'""*'f"f''
ft--
impedica potcft cognofcere feparata rcs fpirituales fub propria racionc , vt didlnm cfl in quzllione ptaccedcnti neque cognofcere fingularc
materialeipn rcpugnat , quia fpirituali adu il-
cttrrtadfut
agentcm etiam abftrahere a phantafmatibuSi

qaamuis non ab iis folis abftrahit autem fpeciem a phantafmatibus , quotics nun habct fcientiam experimcntalcm de re ipfa , fed cam cognofcit per viam dodrinz , aut alia via , 6c non
pet cxpcrientiam rci in fcipfa,&vt plurimum
Secundo principallter probat Doftor intelledkum cognofccre incuitiuc obic(ftum fcnfus Sc
m*ier,aleco-
213
fupcrioris incclledus quoad pcrfcdlioncm

qua cxccdit fcnfum
hoc autem ipfi compctit
qua cognofcit vniuerfalia, & vcricatcs abdraâs,ac ctiam ex natura potcntix vt non c(l
di
48
Qu^ftioIII.
habitu eotum
ceps
quoium
fit
rcdtccrgo colligit Dotfloi dcin-
meraoiia intellcîua
&
quo-
modo.
E$
r
pctefi hrcMtter recordari , &c. Docct , vc
^
dixi,quorum fitmemoria intcllc(fliua.Prim6,cft eutorum fit
omniumjquzcognofcit fenfus,& adluum etiam rKemiri ifcnfus , & hoc modocft prztetiti , quantum ad teUeaiu
J*
proximum
& remotum. 11Sccuiid6 eft
'
n
vtroque modo memoiia in intellcctu quoad
vtrumque obiciflum , proximum & remotum ,
obie(flum
?"'^'"'*-
iJ^rt
memo-
^;^ intelUaiuJHvtrmf-
refpcdlu tam volitionum prztcritarum , quam 9 ihieSi

etiam tntclle(flionum, quz fuit illarum volitio- f^*""!!.
num. Et probat quiaali^sprzccptum confcf,
fionis
peccatorum
quorum
raalitia
confummaiHi
IV. Sententiarum.
Lib.
214
matur in ipfa tncnte , ii vdluntate , efTet nnl-'

, fi non pofTct intelleftus habcrcmcmoriam
fai adkus , vt fuit ilUrum volitionum pratteritarum. Plura alia exempia pofTcnt adduci ex do-
FuitTIatonis inThexteto; eamque tcnet Themiftius, Auerrocs , igidius, Caictanus,

Ve-
cVrina gcnerali tradita. Poteft praiterea intdlc-
extcrnos,
lum
Mim$ria ftus haKcrc
quo
&Ttrumquc prx-
& ha:c memoria cft ita intclledbui
art.âdi.tj.ij.art.^.ad ^.in i.contra Ctntts
Albcrtus
1.
de
Anima tra&^
*'"'c.6/. A"/**
prium a(5tum,quam hic docet Dodor, licct cicctura modernisprooppofica fentetiain hac quxftione, credo exrefponfione i.ad fecundum,quo
vt
non
poflit efle intenfa
pro-
ergo amplior
do cognoftit vniuerfalia , & necctfaria , habet

raemoriam illius a6tus prxtcriti , quamuisobicdum eius abftrahat a przterito & omni differcntia temporis. Et hsc memoria foli intelleC\xi compctit , & non fenfui , vt quando cognofcit fe demonflralfc triangulum habere tres an,
gulos
teriti.
& rccordatut talis
aftus fcientiiici pra:-
Ex quibus concludit
trcs
gradus
& concludit.
rix inueniri in intelledu,
memoÛcMiut
tamtn fenfnitts, , vt pete ftprem* , pn/atio prdterit/i

nonpotejl ejje ohieSum proximum , nijitamum recordationis intelleCiiudi
denti
yz
SinftiofhMtafticaelloi-
vt
taHum tft in
articulo frtce-
&c.
Circa hzc oritur prim6 dubium , quomodo

adtus fuprcmac fcnfitiua; poilit cfTe obie<5lum
proximum inteilc6liuaE,vt vidctur aderere, quia
proximum intelleaiux vidctur effc

'"^'T/"^"* obieaura
r
tnteHeatut.
.
.
n
non accus alterms pocentix ,
auus proprius ,
&
quia hic
cft
refcrri abfolutc
fcnfu, vt
obicdum proximum ,
fi
cognofcerctur
dcberci ab ipfa fuperiori cognofci , vt obiedum

proximum tantum , dicit cognofci ab inteiUdi-
i..Ke5}nfit.
probauit non dari
mcmoriam
hocpntef}, in fine
vbi probac fcnfum
tam
inter-
non fenfibilem.
Ad quod argumentum refpondet
a(5lum
tamen imentionem
Ariftotelis
$.
Suftinende
&c. verfu
^liter
&c. quamuis in priori refponfione

neat fententiam negatiuam , prout etiam eam
poteftdici,
ce-
rcfolucionem
net citan* prioris rcfponfionis
quam
te-
eft ex ipfo PhilophihfophM

prxdifto loco proximc cicaco vide- ambigMus.
tur ceneic affirmatiuam,& licct vcrimque difTerit,
tenet.Ambiguitas auiera
fopho,nam
foiuit
men
in
argumenta negaciux fencentix. In
dc
& vigilia c.
fomno
gaciuam,quarn docct
primum
veUas
z.
libr.ta-
tenct exprefse nc-
D.Thomas
\.p.cj.\i,.art.i.ad
Ferrarienfis lib.i.contra Gentes c.CG. la-
lib.i.de yinirnaî.
Apollinar.
Ca-
^. 37.
prcolust ydift.^4.
eft communior fententia.
Probatur primo , quia nihil materiale cft in fe
reflcxiuum fcd fcnfus tam inccrnus , quam ex-
eft materialis,& cxtenfus ergo nequit in "fi'""feipfum refledere , ncque confequcnter cognof-
ternus
cere
fuum
a(flum per
modum obie(5ti quod
tan-
tiim cognofci poteft a pocentia eliciente per re-
flexionem. Maior patet, quia ali^s darctur pe-
prxtcritum. Efte autcm obicftum recordationis

intcilcdbiux probat ex co, quod cx tali recorda-
obiefti
tionc poffit fy'Ig'ftca procedercad aliudcon-
cludendum. Vndc Philofbphus </^ Memoria

Afet- cap.
i.
i.
&
&
i. Pofle-
riorue/i cap. vlt. attribuit intcllcdlui iianc ratioci-
nationcm pcr difcurfum
& negat
btutis
cam
jj
eiuid in rt
Sccundum dubium
An
eft
de vcritate ipfius
fcnfus cognofcat fuos a(5lus
iffatfiverS. intclligitur
reij
Hic autcm nou
cognitio illaexperimentaiis,quapo-
medio fuo a<flu,experitur per

ipfum adlum fe tcnderc in obicAum , & hoc modo adtus quafi fc ipfum cognofcit quxftio veto
eft de cognitionc a(fkus pcr modum obie<li cogniti dire(flc eomodo, quo dicitur meraoriaefic
obiedli prxieriti tam proximi (\\i\m remoti
tentia opcrans
An
fic fcilicct
it\i% fenfus intetni fit
obie(flum
modPhiiofophusf ^.de^nima ci.dicit oculum vidcreipfam vifionem, qux

quodammodo cft coiorata. Secundo modo agit
lui ipfius ?Priori
Senntif- dc obiedlo
T/
gmfetrt futt
memorix,&
reminifcentix.
fenfum non foiCim intcrnu>n/cd ctiam exccrnum, cognofcere fuos adtus.

^'""^* fententia cft
Diccs hanc rcflcxionem non
efle
reaiem
fcd
Responfio.
incencionalem.
Concra
tur rcalis
cx reflexione intentionali fequcre^ impugnatit.
quia
rcdlum
nifi in
organum
materiale
ficut
neque
^xreflexitnt
"/^r",^"!
^ff^f renlit.
& quod proponicur pcr modum
oculo qui nequic in feipfum

tenderefub hacratione , nequerecipcte fpeciem
a feipfo , quamuis ab oculo alterius jjofict rcci,
vc pacet in
pere fpeciem
poceft a
fe
ita
etiam nequc fcnius internus
ipfo recipcre fpecicm
quamuis abeo
quodextrapofitumeft,tecipiat. Aliahuius ratio

afHgnari ncquit, nifi quia eft organum maceria-
& argumcncum a paricace de fenfibus exter& de ipfo organo intcrno valet quia organum interHum fine dubio eft quantum, & quale,
ie
appellat rejninifccntiam.
55
^'"f^' ""
fcipfum cognofcit per modum obie(5li , & ideo

quia ob extcnfionem fui nequic conuertere aciem
&
'*'"**
phantafmatis vt cogniti , qux fpccics reprxfentat ipfum phantafma, fcu adtum prxteritum fenfus luperioris immediatc, quando non eft,vt
cap.i.
qut,eftD-
num quam externum non cognofcere per modum obie(fbi nifi qualicatem feofibiicm & non
netratio naturalitcr.
^.senttntia
.Iuxia
in brutis,
ua memoria , non intendcns cllc obicdium cius

proximnra , fcd rcmotum.
Rcfpondetur fecund6 , intclledluni agentcm
abftraliere duplicem fpeciem \ phantafmate , aiteram obicdii reprxfcntati , aiteram ipfius
Rtminifcentia
eA
&
remotum obiedum
Rcfpondetur prim6 , particalam exciufiuam

ad membrum anrecedens , Sc
aequiualcre huic negatiuz , nempe adtum fupcrioris fenfitiux non cognofci a fe , neque ab alio
iRelôn/it.
i.Sententia.
negat ûoad
cap.^.
hacin partc memoria intcllediua.

Tcrtio tandem cft mcmoria in intclledlu refpeftu obie(fli proximi ,& non rcmoti , vt quan-
""
flnfttZ
Sccunda fcntentia eft negaciua quoad fcnfus

quam docetD. Tliomas,!./'''^ ^78.
Tcrcia vcro fenccniia clt fenfum internum

cognofccre adlus externorum , non tamen pro-
pria
frtti.
fui aftus rcflcxi
&
netus in cap. illud citacum Philofuphi.
cft
tcritum
^Bw
memoriam
alium aftum fuum cognofcit
sctitt rtfltxi.
Mtmtri
,:
nis
quod
fi
poflct
proindeexnaturafuaefreobiedum,
potcntia fenficiua pofTet in iljud reflc(5lere
crgo eademeft ratio de proprio a(5lu.

Dices , fcnfuscognofcic obie^Slum in fpecie ,
qux inhxrct ipfi Ci cum reflcxione, fequiturintentum } fi fine rcflcxione , ergo poteft ctiam
:
proprium ai^lum fine tcflexione cognofcere.

Contri, fenfus intcrnuscognofcit obic(5lum,
vt fuitfcnfus externi
cum
^g
Rejptnfit.
impugtiatit.
iifdem circunftantiis,
mediante fpecie , qux non cft ratio cognof- senfus tomedium incognitum,3c proin- gntfiit pf
*'"'de cognofcit dircac , & non rcfleaendo nam |j"""
aiiud cft quod cognofcat per tale medium obiedtum ; & aiiud qudd in fc teflc(5lat cognofcendo.
licct
cendi cogpita,fed
Conlirmatur
DiftinaioXLV.
, quia organum e(i mixergohabetqualitace$rennbiles. Edetiara
Ctn^rmui*. Confirmatur ergo ratio

Si ttgntftt-
nt
ftnfut
ttSa fni ftr
mtJmm
Hi
tbii
ttgniftt-
rtf fmHtSiiifi
mStt*.
tum
quantum,CTgoiiabec rationemrenGbilisproprij,
& communisex natura ruarergoH fenfus cognofceret zCtam fuum , cognofceret etiam fubiedum adus . quod eft organum hoc autem nequit cognofcere ergo neque a6ûm fuum cognofcit. Probacur confequentia pr:ma,quia non
potedcognofcere aliquod iingulare abdradic ab
iis qux coniunguntur , H per fe funt fennbilia
rcfpeftiuc ad cundem fenfum
fcd fenfus communis fectur in omniaper fe (endbiiia: ergo in
ea qux coniundla funt a6kai proprio , quaie eft
fubieftum fcnfibile.
Quod n dicas , cognofcere etiam fetpfum
hoc e(l contta omnem experientiam & przte:
îjiun itgntfcnt fti^
fnm.
rea redic racio
mam
6bus
quia non cognofcit for-
auc figuram fui ipHus
hzc
adtum
eadem
cognofcit
imo neque intelie-
quamuis cognofcat ipfum
obiedum & ratio eft, quia

ea qux func obiedlum fenfus
vt connotac
non cognofcic ni(i
anc operaciones eius
vt connocanc obiedtum,
vc func aftus ipfius fenfus.
57
Secundo probatur idem
x.Probntit
IX trdtnt ftstutimrMm.
rum
eft talis
quia ordo pocenria-
vt fuperior tantum cognofcac
vt fenfus communis adlum

adlum fenfus communis cognofcac incelleiftus. Vnde neque ipfe intelledtus
adtum
inferioris
fenfus externi
&
per fpeciem diredkc repraefentantem obietflum,

cognofcere poteft proprium a(ûm , nifi refleflendo,
quatenus ipfe adius reliquit fpeciem
&
in reminifcentia ergo minus poteft fenfus communis cognofcere proprium per modum obiedi.
:
Omnii tegni- Probatur confequentia quia illa cognitio debe,

tii fii i tiret etiam ab ipfo obiedlo caufari ; fed fpecies reifffi.
lidta
ab obieao externo
fentare
fenfibili
nequit reprae-
abum confequentem phantafis
phantafia poteft moueri ab ipfo a(û
ActiM fhtintnfit, tfi
(t-
gnitionifmi,
ftdobiiaisipbilii ixttrmi.
Ifom rtlin-
juit Ipicitm
fni in phantmfi.
neque
quia non
habec modumeftendi obiedli in phantafia , fed

racionem exprcfiamobiedti alcerius in ordine,ad
qnod confticuit ipfam phantafiam cognofccncem , & cendentem ; neque relinquit fpeciem fui
in phantafmate, quiaipfa phantafia videtur concurrere ad propriam fpecicm,
nihil poreft relinquere in phantafia propriam fpeciem,nifi habeat modum eftendi obieli,quodnequic conuenire adtui.dum eft in ipfo exercicio}quia fcipfum
&
nequic reprasfencare, fedobiediium cuiuseft,ficuc
neque adlus etiam inteiiecûs fcipfum repratfentat
Obiiait.
fed
obiedum
it
fe
diuerfum.
Contra hanc fententiam vrgencur quzdam
y8
teftimonia Philofophi
vt capite vitimo libri de
infomniis vbi dicir, Cttmfttmnuipoteflas, eademcjue iudictitrix feniiebM Carifcum ,/imulacrum nen
:
&c. Item Sentiens hoc ip/um,(applc fimuiacrum , ait non ejfe Corifinm ,/ed illiu* /imHlacrum , &c. Qu6d vero loquatur de fenficiua
dicehat,
apparet
Ni/i/anguine
inquir
impediatur, iudi-
cal>itvereillume/feCorifium,Scc.Ergo fcntit fenfi-
Kt^nfio.
ExflicatHr
tbHofefhms.
tiuam cognofccre vtrumqae,nempc fimuiacrum

a fe formatum , td eft,adum , & Corifcum, quia
alias non poftet vnum ab aitero difcernere,&c.
Refpondetur , Philofophum ibi agere de operation quamhabenc aliqui infomno ieui,quo
iudicantfomniumquod videnc.Hancaucemoperationem dico efTc intcllcdus non perfedc tum
ligaci per fenfum,& qui impediri poceftex vehemencia imaginationis ob copiam fanguinis tn
ipfa imaginatiua
ris
nam
ex indifpoficione corpo-
etiam impediiut opcracio
aliits
conuCDiens.
QuaEftioIlI.
215
Qupd ver6
dicacur fenficiuainteliedu$,non reImitHiSim:

quia apud Phiiofophum hzc appeiiatio MffiBatur i
fhilefofhi
fxpe attribuitur. Per fummam crgo pote-
fert
ipfi
ftnfitima.
Philofophus ipfum
ftatem
incelligic
6lum
quia cognicionem fcnfus errantis cor-
rigcre ad ilium fpedlac
vt ibi dicic
incciie-
& vlterius
hanc opcraciorxm difcreciuam fimuiacri a Corifco dicit
ficri
pcr difcurfum
qui fpe^tatad fo-
iumintclie(ûm.
Ad locumfuperius
alias di(flum eft
quando
tendit in
allatumrefpondetur, ficuc
fcnfum experiri fe cognofccre,

obiedlum , non (amen cognof-
cere proprium ^(fbumper
non
icquitur
tafmata tranfire
nis
nam
modum obicdi. Ex
quibufdam
dici ipfa
operatio illa,qiiam in
phantafia
fit
his
phan- StqutU dl'

in obie(fûm phantafiac in fom- 8erum.
re(Slc a
fomno habet
per ipfas fpecics fluentes
vt funt
>
media cognofcendi,quod cxpecientia patctjquia
non
id
tunc operatur potentia,
aliter
eafdcm operatur in
circa res
quod
vigiiia
repr.-cfcntatur potencia:
qu^m
,
Phantafma
non Tt8i dicilur iranfirl
vrali^s in obitBum
quantijin ad fhMtaflMU.
quod
vcro
fi
tanquamcirca obie(fta , vtique difccrnercc ipfam fpecicm ab obie(flis , neque in vigiliarecordaretur obic^florum ,
ied magis ipfaruin fpecieruiii , qu alterius nacirca ipfas fpccics opcrarctur
ab obie(ftis in ejfe rei. Quamuis autetn

Philofophus de Men1oria& Remintfcentia dicac
idolum pcrcipi quando fit memotia rci , intelligendus cft fumi idolum pro ipfa re, quatenus fperura> func
cies caufat eius
memoriam.
Obiiciunt aliqui fecund6 , quod fcnfus communis cognofcat operationem appeticus fenliti-
ui,qu6detiam appetitus verfetur circa atus

fenfus communis & proprios quia concupif,
gaudere deledtari triftari & hu& quaedam peccatafunt.quz commictuntur cogitatione fenfus & deledationc appecit in fcipfo
Obteffio.
Phatmfiaftr^
turin Milua
nffttitut.
iufmodi;
titus
ergo ea obiedla cognofcit fcnfu
quia ne-
noncognicum.
negando antcccdens quoad
quit appecitus ferri in
RiJ}enfie.
Refpondetur ,
vtrumque membrum quia fenfus communis Affitiims
cognofcendo fuum obie(5tum dciedlabile , trahit fertUT in dt'
ItdabiU.
appeticum , quia non fertur in cognitionem vllam fenfus a(flus appetitiui , fed in ipfum obi:dlum deledtabile cognitum , ficut neque voiuntas eo a(ftu , quo fertur in fincm reprxfcntatum
extenditur ad ipfam cognitionem finis , quz cognitio , neque le ipfa cognofcitur , nequc eciam
necelTari^ peraliuraadtum antecedenrcm,quando non przceilit confuitatio , aut inueftigatio
:
finis
obuij
fed diretfla tantiim cognitio.
Ncque
eciam appecicus fercur in a(ftam proprium
led
diredc in rem dciedabilem.

Ad probacionem addudtam de paflionibus ap- RfQêrfit ad
pecitus,Refpondecur,fiueeas producat app^titus ftcundum tb^
concurrenteobie(fto dele(flabili,vtmulci voluni;
itclitntta.
producantur ab ipfo obiedo dele(ftabiii , vc

nosputamus;ease(renon circa appetitionem.fed
circa conucnientiam obiedti dcledtabilis cogniti,
fiue
fub quo
Ad
tur',
quidquid aiiqui dixerint
catum
nifi
non comprchenditur
ipla appetitio.
aliam probationem ex peccato rcfponde- PtccMiS fmt'

,
nullum
in cogitacione fenficiua
prxcedat iibertas voluntacis
contingit peccatum
imperati
aut pcrmifll
in
vt funt adlus
,
eire pec- midt
aut appetitu,
iilis
ergo
voluntatis
in quibus ipfa voluntas
complacet. Indeautem non probaturintenturo:

quiaetiampeccatum hoc contingere poteft operante appetitu circa obicdtum dele(flabile inordi-
natum
& prohibitum
quamuis non feratur
re
flexi.
finfm.
fit irt
,.
Lib.
2l6
flex^
& con-
renfus cxcernt,qui
non co-
aut dire^^ in proptium ai^qm
tingcrc potclt in
adu
V. Sententiarum.
gnofcitur ab ipiu lcnfu pcr
moduni
me
eu cecordatc rricaliquis in imaginatiuacorrefpondcns in fcnfu, liccc non in mcmoria ; hoc

auccm concingiccxcolligacioiie roccntiarum in
obic<5li.
operando tiam
Htc fubconclufioncm fccundam huius litecx , pcr

quam explicantuc loca Philuruplu,cx quibus ncgacccur mjmoria in intclleflu. Dicit crgo in inS
(5o
NitllM tttmtn rectrdjti pertintt
Sic.
dum incclleduslpcculacur
cicca
viiiucrfalia,cci.im fenfusopcrarur circa aliquod
Concluf* iicrt
X.
uerfalium a (inguUriitus nullam elFe mcmoriani,

JmttOrftm ni aut recurdacionem. Raciu huius cO,quia iic ab-
auccm ptopolicooperatur cirobiedu vnincclali

quod refpicir aAus rcmcmoratus inintcllcdlu. Intendic ergofcnfum faltcm concomitari in opcrando intcllcdlum cxcaufa prxdiiiiia:
mimtri^ llrahitobicC^lumciusabomnicircunltantiaccm-
intcltci5lum,inquam,coniuiidumdc quo agicur.
inquancum abdradliuus
tciledbu,
tft
im
^H*mtHm
(iiigulare. In cafu
ca aliquod linguUre cuccnium fub
cl), id cll.vni-
& cunfideracur przcisc quoad cffrncialia,

leclun$ conditionibus indiuiduancibus & accidcntibus Sc vt indiHctens cil ad exilknti.im, &
iuxca principia Doiflotis
noncxilk-nciam. SicTehabct rcientu tcfpedta
adum inccllciflus
poris,
mhsh^ltit.
Dicic lecimd^
Di^lmm.
Mrmtrim
i-
ttHtltmttlit
mtn rfqmirit
dnflitf frt-
qu6d mcmotia,vc
pcrtinec ad
intelledum ,non rcquirit dupliccm prxceritioncm in obiedo , fcilicet proximi , remori ob-
&
ic(fli.
Dicic
inquantum percinet prxcisc
ttritiitmem im
teUedbum.vc
tHt^.
ca cale obiedtum
difTert i lcnfu
,
adin-*
& memoiia eius cir-
quia poccft memoria inccl-
rcfpcdû ptoximi obicdi
prxteriti , quamuis non lit obic(fli remoti , vc prxteriti , vt pacet in exemplo prxmilTu de mcmoria atus fctcnciHci prxceriti ; quud ergo
in memoria intcllcdliua rcquiracur duplcx illa
prztericiu ,non foliuscH inccllcitûs , fcd cciam
fendiiue ,in quo vcraque putencia conucnit, vc
Iei5liua llare
verfatur circa fcniibile

jyigtrtmtim
^ ttmntmiitim ttt*m*ri4
Dodior
Sc
vc
huc tantiim intendic

, qui
vc fcrucc difFcrcntiam prxmilfam
mcmotiam
intcllc(ûs habct
circa
proximum
ptxtcritum , quamuis reinotom non (it prxtcricum , quia id competit ex natuca obicdi remuti , vc (ir prrterttum , non ex ncceflirate memorix in potentia ,qua(l aliter non poflit habere a<5lum. Hinc non incendit Doôr excluvt
imttllt/iiiit
0> ftmptitu.
dere
memoriam
vttiufque prxceriti ab
refpcdiue ad aflus proprios
adkus voluncaiis
MtJtit limi-
obiei5li
& ad
tantum
iiuendit quanti^m ad modum operandi in hoc
nun ditfcire ^lenl*u,fcruata comparatione ad obie&um propotcionatum fcndciux, qux ex iimiincelle<f>u
vt fupra alleruit
fcd
tmtm mtm' tato

ri* ftmfitin*
*xtlmilitiir
ttk
imtittan.
mudo opcrandi rcquirit prxccritionem in

vttoque obiedlo , ica vt ncqucat clTc fulius proximi , vt prxtcriti , & non remoti. Hic modus
operandi limitatus non conuenit intellcdbui
quin pollic ellcobiedli proximi vt prxtcriti ,licct
remotum non habeat illam difTcrcntiam ,

inquic , nullam memoriam , ex hoc quod
idciî
pncinec ad intcllctum,requirere dupliccm prx, fcilicec cx limitato modo operandi

intclledus,prout requirit memoria fcnntiua,
fed ex nacura ipHus obicdi id contingere
tantum.
Tertio dicit nullam pcrtinere ad intellcdnm
6i
tanqli..
ptimari6,& radicaliccr fufHcicncem ad
j.DttfKM.
Mtmtrimm recocdanduin, id ctl, (ine opcratiunc aliqua fcnimttHtHtnuH us concomicante
aut aniecedentc , (lue abus
,
teiiiioncm
.tmJtAtnr
mliifnit
fim/it*.
mitm
mcmorix , tiue imaginationis nam

(it obiedum mcmorix fcn(itiux,erit etiam
in fcnfu
(i
rcs
tit
in llntu cius rccordaciu cuncomicans
,\i fuperius dixi
in fine patagraphi
nccciracio prxic fcnfus

,
an-
omnem
vc ex impccio voluncacis cp-
habcns
qnamuis mcmotia
mcmoriam
illa lic
non
(it
fui in
folius
puflic
illa radicalicas , de qua Dodor ,

eciamincclligiquoad primam apprehen-
quainuis
(iuncm intcllcdûs rcfpcdliuc ad fcnnbilia , qux

fupponitur ad reliquos adtus cunfcquenccs ; c;iam.mcmorix , quia calis apprehentio oricur ab
ipfo fenfu canquain radice
rcliqui
adus
quam cunfcquuncuc
inccllcdtus.
Ex his rcfpondcc ad obic^bioncs prxmilfas in Riômdtt atl

Dt fectmtit MrticMlt ^rincipttli t Sic Sc vniucrtim rtiti*ts ^
mnthrltnft
ad omnia loca Philofophi in concrariii, dicendo
frtmifftu im
in inccilcdbiua cire memoriam , liccc non vc ab- x.mrt.
^.
ftrahic
non
Sc fpeculacur vniucrfalia
vel
quacenus
rcquiric prccericionem in vcroque obic(fto
exnacurafua ,vcl quatcnus radix mcmorix
aduum
cxccrorum
'
QMnndt
fic
&
i fenfu.
tnimtbiicitHr, &c. Rcfpondec ad nbicdlioncm faiflam in prxdidlu paragrapho , verfa

cenec quod
ctmrtt ifijim TMtUntm ttiicit , &c.
intcllcû
intcUcdus
t-
62.
&
dixir. $. ./td inttlUQitm ifitimm rtnitmim
verfu
AitiUiid dict ^mtd memtrititScc.
Adtliiiddt/imtfmgitiiUtScc. Didc hoc tft

<f3
nempe in Hne paragraphi prxcedentis, Ad mrfnmt'
quam folutioncm hic etii conHrmat,& dicit ma- tnm tl* ftt'
^
folucuro,
nente fpecie
intclligibili pollc rccopcrari fpccie
in fcnfu pcr collationcm
Sc
vfnm aliarum
fpe-
cietum (imilium , & tunc fcitut illud ede ,'quod

fuit cccordatum,&alias oblitum.Subiicit excmplum Si fpecics Petri mancat in fcnfu ,licct ca
:
aliiks
nunquam
& cognofcitur
vtatur
poftea vifa
excicatur
illum e(Tc, qui aliU vifus
(it
ita
etiam vifo Pccro , fi f)^cies eius rcinaneat in in*

tellciSlu ctiam cognofcituc ab intcllcifla,vt ali^s
vifus , Sc caufatur etiam confcqucntcr in phantafia , fpecics eius,vt aliis di^lum cft per collationem , feu concurfuro aliaruro fpecierum fi-
milium.
jld tdiud ^td ptnitmr , Qcc. Refpondec ad
auchoricacem Philofophi /iiprti addudam loco
citato de Memoria & Reminifcentia , quod memoria fit habitus phantafix. Refpondct hoc ve'
rum
efre, finc exclufione taroen intellcdiux:

naro in illo Iibro admitticuri Philofopho eciaro
incclleftiua
/citntiMm.
quam
Dicit
dicit /frmiVrfrw intetUBMs^
&
ptxterea illam authoritatem
exigete illam f\yxxfi\ontm,Anmtm9ri4iJitdiflin{ttt

? quaq;i quxflio-
nemexcludit, quia non fpcAat ad fcopum qnxftionis. De hac quxftionc vidcantur auihorcs im
Uk. X. d* mnimm. Ad authoticacero Damafccttt
cftactus.qno cognofcitiir aliqiiod vni-
illud
nem
obie^ûm
autem obicdum
&
non
pHtmisfin/itins nkmtt* imtritri
cedcns:(i
tcccdentis
c^[iii
vel antc-
fcnfu.s.vt
ucrfale
t dico ctncomit4ntem:
plicacur confcqucncer ipfe (cnfus ad operacio-
fui obicifii.
V.
patetcx
liteta.
SCHOLIYM
H* fmitim*.
Qu^moIII.
DiftinaioXLV.
S
C H O L
*T)eddit quxfl.fcr duo iiiSia.Primum,in
217
V M.
anima fiparata manet eadem memoria
in-
teUeîua,/ed non eadem fenjitiua,qux futt tn coniunfia. Secundum,feparata recordatur
omnium eorum,
qu4t recordabatur coniunSHa fer finjitiuam
fed non fenjitiue
fed
iateUecIiuc,
to
A D
c]uxflioncm ergo patcc quod cum in anima coniunda fic aliqua mcmoria
pcr confcqucns notuia
illa rcmancc ctiam in anima fcparata
habicualis omnium ilIorum,qua: vfquc ad fcparacioncm in ca manfcrunc , Sc pcr con"
jLXmccIlcdiua,
fcqucns pocc(l
clajquia (ficut
&
vci illis rcmancntibus ad adum memorandi

iicuc polTcc vti coniundiAumcft in ^rdceJenti quffi.) omncs formx incclledlualcs,& opcracio,
ncs confequcnccs,qux poccranc habcri ^ coniun(n:a,poccrunc habcri a fcparata mcmoria autcm fenficiua (loqucndo dc cotali poccntia ) non manet in anima fcparata , CMemorU
:
ncc aliqua potentia fcnfitiua- Dixi auiem /o/<i//,quia ctfi anima fit illud, quod cft '"*""
""*""*
formalc in potcntia fcnfitiua,tamcn poccncia fcnficiua formaliccr includic formam
licut
quandam
compolici,excorporciicmixto,&animapcrncicnce proportionaIiccrad adum corrcfpondcnccra cali coci:5c pcrconfequcns cum rccordari (cnficiux,
illud non poteft competere animx fcparatz.
fic cocius
coiius
'"
Vj
^^^^yjÂ,-.
â.
Brcuitcr crgo
fcparata
quia
omnium corum,quorum
quorumcunquc
fuit
rccordatur coniunifla ,poteft recordari
mcmoria fenfitiua corum

,
pccr cognicionem intuiciuamconcomicanccm
fuit inccllecliua
pro
omnem fenficiuam pcrfcclam:fcd non
Separata
recerJatur
'"'<>'>1'">'
omnirccorJacioncpoccftrccordarifeparaca.quapotuitconiunda.
'""nl""'
'
Siobiicitur, folafpccicsinmemoriaintelledliuanonfuiîcicbatin animaconiutlfinc alia in mcmoria fenfitiua , vc cft di<ûm in fccundo articu<fla ad rccordandum
lo ergo ncc mod6|fufficit quia non cft mod6 pcrfeclior, quAm priiis. Rcfponfum
cft in prxccdcnti quxftionc in fimili, quia nec modo poftumus vti fpccic incclligtbili
finephancafmacctcuncauccm potcrimus,non propternouam perfcdionem,fcd quia
non cft ibi illc ordo illarum potentiarum in opcrando , qui nunc cft.
y
Ad argumcnta principdlia. Ad primum conccdo in homine efle tnenioriam fcn- Adarg.i.
nduam. fed ex hoc non fcquitur quod nulla fit in to intcllediua non enim dcbet ncgari fuperiori cognitiux,qu6d cft pcrfeîonls in infcriori. Vndc fi Dcus polTcc habc- Quomod^
readumpoft tempus,ncc habcrcc vnumadumftanccmiaxccrnicace, poiretrecor- ^*"'" '''""
"'*^'
''"'
dari
fic fcriptura conccditcum rccordari , in Thrcnis Rtcordure DorHtne,qiiida(ciderit nthis ; inquantilm fcilicec ille adus , qui in fc non eft poft ccmpus , confideracur ^^.
vt cocxiftcns priori tempori,
nqnc ifti & fic quafi poft tempus. Angcli autcm,quia ttAngeli
non omnes intcIIc(flioncs habcnt pcrpctuas poirunt abfolut^ recordari. Fatuum eft hnhent me~
cnim diccre qu6d Lucifer non rccordacur fc pcccaiTe nec boni Angcli rccordancur ''or4m.
talesadus intelligibiles habuiiTe, ycI eciam ahquos exceriores circa corpus.
*
Ad fccundum,illi au<ôricas loquicur de incclle<ftu,vc habcc inceIle<flioncm fcien- *yfd i.
tificam, qualis cft fola fcientia abftra<fliua,& tamen ficnoneftpr.'ccifa ex natura
,
II
&
&
inceIlc(flus,quiainiIIainccIlc<flionc abftracliua poceft iniclligi fingulare,lic^c
mod6anobis. Dehocalibii
*
Siobiicias poccncia non cognofccns
,
non
Im.J.i.o'
fingulare
vc fingularc
non rccordacur,
}.</ 1.
quiarecordanscognofcic aliquid, vtlfic tLnunc^ quodeft proprium fingulari Ref- ^xinerttU

""'
pondeo.cxiftcniia acluali.s primo cohuenic nacur.x. Vnde hxc nacura non cft cxiftens f"^'"!"
formalicer , quia hac fcd per naturam illam autem naturam Vt exiftentem intui^^
tiuc cognofcic intelle(ftus:
ifta cognitio cxiftentis,vt exiftcntis,fufficit ad hoc,
5
&
qiiod eius podic cftc recordacio.
&
Cum ergo dicis,pocencia recordaciua cognofcit hoc vthoc } ncgo. Tu probas, Hk

cognofcitaliquidvt bicHcnunc. Siintelligasperfcxiftens,&pcr //f,infcprxfen$i """c,^conccdo quod cognofcit aliquid vt in fc prxicntialiter exiftens,6c fic vltra, hic nunc
JJ "
funt propria fingularis , ita quod non poflunt cflc naturx , non vt fingularitcr. Lic^t
&
cnim non fint alicuius,nifi quod eft in fingulare fingularitaie intrinfcca,vcl adiun<fla:
tamcn non includunt formaliter, ncc per fc prxfuppolltiuc fingularitatcm,tanquam
prxcifam rationem fccundum quam illa infunt.
,
Sctti Ofer.
Tom. X,
COHMtU
J^
,,
2l8
ergo
QOMMENTAKiyS.
& coniunfta fimiliter habet

Patet confequentia
pracfens.
obiedum
fibi
quia vel ex naru-
ra intelleifius oriretur talis depetidentia ab obie"
65
D ijMfiienem
/l
XjLtum
quasfi-
do
principale refpondet in hocarticulo
aut
trgo jmtet
&c. Ad
modum terminij
vtrelucet in phantafia per
articuli efl, in
non ex natura intcllecûs. Primum eft iam

impugnatum fi fecundum dicatur ergo etiam
Dari mimo'
anima fcparata dari memoriamintelledliuameoriam in *nim feprat*, rmn, qux cognouit coniun(â,quam tenent prae-
neque ex natura intclledtus coniunfti oritur :

quia tam concomitantia > qu^m ordo potentia-
Conclujie,
Concludo ergo huius
tectio.
ter/M^r4cita(os,et>am plures ali) moderni. Hxc

probatur per arguraenta fuperius allata pro parte alHrmatiua quxdionis cx Lucx 1 6. Ftli recor-
trebati.
&c. Idem docet Auguftinus fuper pfalfo8. Fiant filtj eitu erphani. Gfegorius
in pfalm. 8S. Afifiricordioi Domini in euernufH
camaho, &c. Gluomodo , inquit, in eternum mifi'.
ricordiam canit , ^Hi mifiria non meminerit , &C4
Videantur ExpoVitores in pra:dibum locum Lucs. Probatur conclufio ex didis in fecundo articulo , & tn quxftione prxcedenti : quia anima
conferuat fuas fpccies dantur autem fpecies in
raemoria animz coniundx
ergo , &c. Item
DnmmMti re- damnati cognofcunt iuditiam Dei vindicatitordantur,^ uam , &peccata prxterita. Item , Beati, & AnBiMi.
geli cognofcunt przmium , & merita ,
corum
recordantur ergo non cft ratio cur in ipfis nedare
mum
Gtcgor.
&
getur memoria prxteritorum. Item, Angeli
anima
feparata
finis naturalis
habcnt aliquam prouidentia
qux neqnit
moria przteritorum
&
fui
meanima me-
connftere fine
habet praeterea
moriam eorum , qus contingunt ipfi in ftatu feparatb ,
hoc neceffarium eft , quia non femper
:
&
eft in
adiu refpectu cuiufcunque obiedti cognici
ali^s
requiritur ergo vt illud fitipfi
bitualiter in
notum ha-
anima
&
fint materiales.
leiiititniejfi
etiam habitus
intellctStus
reprxfcntatione
ergo
obiedum
tus phantafic reprxfentat
qua nunc agitur
(ius vt
cum
terminat
fit
lelu.
adum non
eft in
Contiit Hoc impugnatum eft , (ûia obiein phancafmate repraefcntatur fub ratione
particulari
fiid
tione vniuerfali
vniuerfale
quandoque fub raneque maiot connexioeft intec
in intelledtu
:
obiedum
&
phantafraa reprasfen,
quiim inter ipfum fin-
& naturam vniuerfalem abftradtam
fed
non repr.xfentat fingulare

nequc de ipfo eft , vt obiedo crgo neque obic:
t\im in phantafia fub ratione finguIaris.Deinde,
doUatio intelledus
obie&um
& difcurfus
& non cir-
proprium, aucalienum,
in phantafmacc , vt in
cfte ratio intelledla
per iucelledbum, liccc ad inteIIel;ioncm mouc'

ret habitus intelledualis , fequeretut , inquam ,
omnes proportioncs
cfic falfas, vel certe
vniuctfalis,
rac
fcientificas
&
teOiStioni*
per
prtdieati
fic
,
rcpraefentatur
&
cflc
reprarfcntari in ipfa.
conditionibus expreflis per reprxfcntationcm.

intelledtus poteft prxdicationem exerce-
Neque
fi
nifi in
obiedlo cognito
autem hoc
eftct
obicdlum
cognitum eft
rclucet tantum
qulk
vt
fet falfa,
in phantafmatc
prxfens:
êqtetteXtr*
ceri ituelle-
fH
nifi
iii
obieHo qui
cxercita ef- intiUeaUtf.

, prxdicatio vniuerfalis
quia res intclledba, vt fic incclledia, nc-
idem habetintclleftos , quac eft perfedlior , &completior in virtute, ac proinde conuenit ipfi ex ptoprio modo, & medio operandi
haberc obieâm vtroque modo prxfens. Deinde , anima feparata non eft expers operationis
fibi
ejfetfalf.
in phantafia
quic indifFcrencer fe habere ad alia , de quibus fic

pfxdicatio,cHm fit res vt in condiiionibus detcrminatis tetminis talis intelledtionis:quocunque
crgo modo incclledlus cognofcit vniuerfale
modo
i/nimrfalis
circaobiedtum debet illud obieAum ipfi applicari modo proportionato fua: virtuti , &non per
fotam applicationem obiefli alteri potentix , loquendo dc cognitiua in genere. Item,ipfa phantafia habet obieftum in feipfa, non fol^m vc
raotiuum,fcdetiamvttetminatiuuro:ergoetiam
rgo ebieûm habet vtroque
phsm-
tafi effet
omnem abftradtioncmnacu-
qua
vittutem phantafiae
phantafmate,
tnteUeftum
habere IX [i
i fortiori
HeliSfrt-
Si etieBuvi
Vt in
vniucrfales tetmintu
in-
Vtrumque eft xque abfurdum quia phantafia

non repra^fentat obiedum , nifi vt fuit in fcnfu
cxtcrno , & coniundim cutt) fuis indiuidualibus
re
fcd
ifHfngnat!^
habitu^ intellcdus
obiedura ip-
folum in intelomnis potentia habens adluni
aliquod vniuerfale
Deinde
Relpoafie.
dlum
ipfa prscisc repraefentatur
abftradliua, de
&
tafmate.
Ci
ipfius)nonpone exirc inadum

ex defcdlu termini , quia terminus eiuseft obielum , vt relucct in phantafmate : fcd hoc falfum eft,quia loquedo de cognitione,& memoria
habiita
&
intelligendi
eft
debec
ipfum intellcdlum.
Dices habitum illum 'caufari in intelledlu
per obicdlum in phantafmatc ,
ide6 neccffario rcprarfentare obiedum , vt eit in phan-
fcqucretur
ip(e fubftituit in fpeciebus,quas negat, quac opi-
ipfi
fi
dtui intra
camedium
re,qui
ttu.
habitus intelledtus reprarfentat obicdtura intelle-
qu6d anima coniuncâ nequeat recordari innifi ctiam iic memoriaj & fpecies in
nio fingularis
(ent.
ita
cit
fhantafm.
phantafia:
crte perfcdliot in
circa obie(9:um intellcdlum prxcis^*
Refpondet.ex otdine potentiarum id proaeni-
farte habi-'
ficut intelleftuseft fupcrior in perfeftione
Siobiiciatur,filaJpeciesinmeneriatScc. Obii-
pojfe oriri e:i

,
Dein-
oriri.
"
ordo,& colligatio in anima feparata no e(l.

Hiarici.
Ex hoc refpddetur ad fundamentum Henrici loc.
fiipr. aIIato/2.<irf.negatenim HenricusmemoObiiitii mt- riam in anima feparata > quoad exercitium quia
morit intil- exilHmathabitum, quem habet quem h^bitum
(
fundameatM
de,
ficut contingit
fit
vt eft ih phahtafia
ncque eciam cx parte habicus potcft
gano , cum
licct
phantafia.
*d
tendendi in obiedburti
tia
gulare
tellediuc
Rejponfi
tum faluari poteft fine hac imperfedtione, auc

dependentiaek parte intelledus.
Dices ex natura habitus oririi
67
Contrat habitus intelledus in via , quomo- Heônfn.
docunque , aut qualifcunque fingacur , eft pro- ImfHgnttit.
portionatus raodo connaturali operandi intelleibus circa obiedlum vtroque modo: ergo fi ex lWm defen'
natura intelledtus non oritUt talis dependen- dentim non
prscipua radix
potentiz fenfitinz , feuraemoriae, non manere
hanc in anima fcparata quia memoria illa ,
media cognoicendi conueniunt toti , hempe or,
OUeSi,
tans fub ratione fingulari
memoria.
Dicit prxterek
66
potcft etiam habcre
medium eias
vt obiedli etiam terminatiui

, )
ficui
, (
reprasfentandi,
quod nequit
efte
& habct medium memo-
randi,& cognofcendi,tam adtus proprios, quilm

pr;eteritos , qui non fpe^nt ad
Toluntatis
phantafiam.
y
iyidargumemaprincipalia, &c.
Adprimum.
hoc fuit ex authoritacc Philofophi , & Dama-
AdfrinciF-
keni.
li,dftit)uf^
6%
.,
;
DiftinaioXLV.
fccni (latuentiiim
Ixflitntur
memoriam
in parte r<rnfitiua.
Refpondeti non debere intelligi prarcinuc, &

cmn excluHone memoris in intelledliua quia
:
non dcbec negari potentiz Aiperiori perfedlio

qu2 eft in inferiore , ex cuius priuacione fequeretuc imperfedlio in fuperiori. Vnde C\ Deus in
tempore poiTct habcre atum diuerfum pod
adum pofTet etiam recordari & quamuis per

vnum iOtMva limplicem in zternitate cognoicit
:
Dtm dtciiur omnia

rtirdri.
camen dicitur
vt cocxidic rei
in
cem-
pore , recordari in Scriptura paflim , vc eil illud

lcrcmix cap. vlt. Rtcerdare Domine tjuid accieUrit nehis
&c.
t*Ut8it*lit,
qui dicunt intellecftiones no cfTe

de fubflantia Angelorum. Par ergo ratio erit de
titur intcr eos,
fi
fuperior Angelus,&inferior fcn-
habent memoriam
praeteriti
idem etiam
concedcndum animz , qua: etiam flatuitur mediaintcr vtrumque cxtrcmum,& de vtroque

participans. Et fi memoria flatuitut in brutis
neceilaria ad finem fuum natutalem acquirendum , quanco' magis in homine qua intelleiîuused?
69
Ad
ftenu-
dum.
Ai fecundum, ilU au&oritM, &c. Hoc argu-
mencum
quod obie<3;um incellcûs efl

i .de Anima texi.Phyficor. text.^$.
fuic
vniuerfale
&
Sed vniuerfale abflrahic ab /bic & nnnc

ve\fore ,Sc huiufmodi conditionibus indi-
tu 60.
fuijfe
uiduantibus rcfpicicncibus cxiftentiam
memoria per oppofitum
verum
conditionem
refpicit
determinatam pertinentem ad exiflenciam , vc

przceritionero vcciufque obiedi ; ergo , &c.
Rcfpondec Do6lor,intelligendas
Rtlptnfi.
cfle illas
au-
doricaces de incelleda abflcadiuo,& fciencifico:
camen, inquic , fic non efl pra:cisc ex natura incellcdlus ; quacenus fcilicec refpicic lacicudinem
fui per fe obie6î,& omne per fe concencum fub
ipfo , quia eciam conucnic el intelligere Hngolare, vc finguloce efl,de
quo inquit
in t.d.i.ûdfi,i. &ind.i,qiufi.i.
11.&
beto
70
OUectio.
cer
Exifttnli
ncmpe
& & quodU}.
aliasfê.
quafi en'et ratio inhzrcndi
fcd vt conditionis, ipfi
vc fingularis
,
vc
non poHic incellcdus

fingulacis, pro hoc flacu , neergo
fi
que eciam habere memociaro.

Refpondetur, exiflentiam prim6 conuenire
naturz. Vndc hxcefl vera:fr4 efiexifienst
frimsti cS
tjua natuTM efijion tpta fingularis
ntnit natH .
ftentem intuetur intelledus
habcre memociaro.
Vnde
nuDc,vt rcilicet exiftentiS}
Scfiti
aut inexi-
autcm perfe
pci-
m6 conucniunc.Anindiuiduumcognofcacur,lo
quendo de indiuiduo pcr fepro hoc flatu,remicco ad loca proptia cicaca. Aducrtendum tamcn cft Doftorcm non agere hic dc indiuiduo
Porphyriano
vt dcfinitur in ordine ad condi-
tioncs accidcncales indiuiduanccs cxcrinfecc, vc

lari
nam hoc gcnus
indiuidui cognofcitur ab
hoc ftatu, Cicuxfiipra de; quinimb prima cognitiointelledus ad indiuiduumfub tali rationc,vc
adcuncrctum accidentale tcrminatur, & prima
Ei
Oftr.
& illam fic exi& eius fic pocefl

\
Inii.ltau4
etiam fpecies , qua: caufatur illud reprsfcncar. "f^f"' "V

diM$dHum,(f
rv
r r
r
cmrellctxusctiam conccptuconfulocognofcii a^,^^^^
indiuiduum dcrerminatum , vt fumiiur pro per
fe indiuiduo , fcd per difcurfum ,
non conceptu diftindto pro hocftacu , ficut cognofcit fpc
&
cicm atomam ficctiam ncque fenfus
cft
dui
Dodor
vt doccc
indiui-
locis prxfatis.
Aliud ver6 quod dicit

re prxcise naturz,
gularitatcm
ftentia cft
quam
, exiftentiam conueniqu^ natura eft,& non pcr fin-
quit talis eft
modus
cntis
eft ens:fcd cfleens,
qua eft
fingularis,
hoc
eft,
fed ex propria ratione
7j
Exiftentiam
probatur , quia cxi- conuenin

nulli conucnit ante- "*'"'* f"'
,&
non competit naturx,

ratione fingularitatis,
ergo idem dicendum de
non
exiftentia. Prxcerea, ipfa fingularicas
cxiftenciam ex nacura fua
dicic
ergo nequic efle racio, pec quam prxcisc conueniac nacurx exiftentia.
Tcrcid , quia illud eft pcincipale in fingalati exiftence , pec quod fibi compecit efle , ia
gâdu perfcaiori ;
operaiio , qux fequituc
:
&
eflc
fcd
vtiumque compctit taiione naturxj
crgo , &c.
Quart6,ipfa natura magis cadit fub intentionc generali ,
particulari caufarum ptoducentium , ^ftque lerminus formalis produ6):ionis
vt patet ex eo , qu6d agentis fit intcntio aflimilare fibi pafTum ,
ex illa dcfinitione gencra-
&
&
tionis vulgari
a viuente infimi&c. Patct ctiam ex potcntiis,
qu6dy!i( viuentis
Utudinem naturt
quxfunt principianatutaliaagendiinquolibet,
EnumerMtiir
?"* "_"-*
qux conueniunt naturx ad propagationem fpe- "^' ""t""ciei , qux per feintcnditur propagario ver6 inMtHn,
diuiduorum per accidcns intenditur,quatenus
nequit
aliter
uifibilis ctt
propagari natura in
ejfe
qux di-
ex fua impcrfcdlione. Item
perfc-
Aioncs , etiam accidentales , qu fequuntur ad

nacuram in efie , proccdunc ex pcincipiis inctinfecis nacurx , vc calor i nacura ignis , &c. idco
dicancuc eius pcopriccaces Phyficx ; idem dc
opecationibus pcrmancntibus , qux ordinancuc
ad pcrfcdionem nacurx , non vcr6 indiuidualitatis,& ratione nacucxconueniuncindiuiduo,&
incelledlus efl nacurx
non
cacione fingularicacis, ali^s
& hic,vt fcilicet ptz-
dcm
fpeciei indiucrfis indiuiduis eiafde Datucx.
Tom. Jr
ExfUctur
D'*'-.
& fingu-
infunc fubic6to in re ipfadcterminato,
Si obiicias potentia non cognofcens
effe fingulacis
Stluitiir.
alibi,
&c. Obiicic
Do&or concra pczmifTam folucioncm,qu6dmenioria fic alicuius vc hic, & nunc,& confcqucn*
ilcndi
intellcdbu incuitiuc pro
non recordcturfe peccafTc ,aut qu6d,fan(î Anantm* tfl geli non recordentur intellcdbionum quas ha,
memori inbtierunt circa res infcrfores;hoc aiitcm non afTe-
fitiua
gulacis
cernit in fecundo articulo
in
liccc
quibus fuit mutatio

rucceflu. Angeli eciam , qui non
in
habent omnes intelleiîones perpetuas , recordantur , quia facuum eiTct dicere qu6d Lucifer
anima quia
nifi
219
crgo hxc ncqueanc ipcfTc naturr,

fingulariicamen nonconueniunc,quia fin-
fcncis
vt conHderatur aftus ille vt coc-
xiflcns vtrique tempoci

ipiius rci in
QuxftioIII.
non
efTcnt eiuf-
SCHOLIVM
LibJV.
220
c H O L
ûod alt
Sententiarum.
V M.
teccare recordantem deliherate peccatay nijl detefietur eaition decidit,fed
tantum arguit j quia oppojitum
tenet /upra.di/i.iy.
num.iS.de Confejjionei quam multi
tenentjiatim pojipeccatum ohligare. ( in quorum forte opin. hic loquitur
DoBorJ O*
'-videtur D.Thom.^.\-j.qu<tfl.^.art.i. Alenf/^.quxji.-j-j.m.^.art.i. Anton.^.part.tit.x^.

cap.iS. i.
^jt.
Vide Suar.i^.tom.ipart.d.iyfeSi.^.
A D tcrtiumdiciturvnomodo.quodBeatirecordartturpcccatacommiflarnec
th
&
ad pcenam , fed gaudent dc mifericordia diuina remittcntc,

diji.art. 7. dcliberationc a pocna. Et probatur hocper i[\udP{a.\. Mijericordias Domtni. VbiGrcg.
ûaft.
Quomodo in tcternum mifciucrdias Domini canum qui miferi<e non mtminerunt ?
Contra, licet hoc,quod cft Dcum remififlc peccatura Petro, includatPctrum
tamcn iftafunt firaplicitcrdiflinda intclligibilia, nec fecundura includic
pcccaflc
rSe^T^n^n
primum in f//?, (patetquandoPctruspcccauit) necperconfcqucnsin />>/?%/ .ergo
trin-entur
abfquc hoc , quod confidcrcc
recordatio- poflibilc cft: intellcdura Petri Cidcrcm fc peccajje
e peccato- Dcum rcmififlcilla pcccata. Etquamquara contendas qu6d nunquam fitvnusad:us
'*'"
diftindlae intcIIcAiones , bc
tamen faltera funt duoobieda,
finc alioinPetro
ctiam intclledio eius , quod eft , Petrum peccaflTc , cft prior natura. Quxro crgo
jLJLtamen
Rkhar.î.
I
cft eis
-^
&
hanc recordationem qua fc pcccafle recordatur,quis adus voluntatis fequitur ? Aut

fiue dijpticere auc nallus nec placcc , ncc difplicet. Si
'velie fiue complacere : aut noHe
primum Petrus malus eft quia complacet in peccato , quod commifit fi fecun:
dum
mifcr cft
quia nolitum eucnifle
quod fcitur eucniflrc
Non
afei}uia
caufac triftitiam
pcr
Auguftinum de Ciuit. ^.cap. i y Triliitia e/i ex illis rebui quA nobU noUntibus acciderunt.
Si ncque fic,nequefic,iterum malus. Si cnim viator con poteft complcta dclibera,
rit
mMlti tenet
tionc recordari peccatumfuuracoraraiflum,quindetcftetur,vcldifpliccat(aIioquin

pcccat ad miniis omiitendo) quanto magis ad hoc tenetur Beatus ? Ratio enim corajjjyj^jj magis ligat Beaturav quam viatorem, qua: eft perfcifta Dei dileftio , qunc fem^^^ impcUic ad odiendum illud , quod cft contra Dcura, quando adu cognofcitur,
cx hoc arguitur , Mtjaicordiaw
vcl cogitatur. Quod autera adducitur dc Pfalrao ,
non canit , qu,i mifert* non memintt. Rcfpondco, in vniuerfali racrainit miferiac fed non
paenitentia
'ny
praceptum
flattmliga-
commifit ncc in hoc dcrogatur Beato, imo vidctur pertinerc ad beatitudinem accidentalem eius. Sieniminnoccnsgaudebit de innocentia fpcciali gaudio,
vttaduraeftyw/^M ^{/?.i.licetiIIenon poflit gaudcre de innocentia,quia tunceflec
eius falfum gaudium taraen poteft nocentia dc cius racmoria dclcri vt de illa non
habeat aliquam materiam triftitiae. Poteft etiam Deus , ftante mcraoria habituali
fuprad.ij.
n.iS.oppo/tturn tenet
Jone
&
nd
aua/l.G.
particulari
quia
fcit
D\co tamcn quod
jp^^
iam
effe
beatum.
poflibile cft totaliter delcri a
mcmoria Beati peccatum quod

,
43
pcccati Gommiffi, pricferuarcBeatum, ne
vnquam
cxcat in aclum confidcrandi fc
&
hoc iterum fufficcrct ad excludcndura occafioncm proximam

iMud cammififle
triiVitiae , hcet non remotam. Ncc priuatio talis notitiac habitualis , vcl adualis facequia fecund^m Philofophum , quorundam oblitict euo;\ in aliquo imperfedum
tJMetim uifci , vt turpiuei, mclius cft , quara rerainifci. Quod maxira^ verum cft, loqucndo
Scriptura dicit Deum obliejloyUuifciy ic illo , qui turpe commifit cui poenale eft reminifci
(juarnrerni^\(f-\ peccatorum,& ca cflc tcfta i qi>6d licet oporteat cxponcrc proptcr infinitatcm
ifci tur[jjteyc<a;i6.njs diuinac, quam nullum cognofcibilc pofitiuum, vel priuatiuura potcft
:
"'
quod rcaliter fincabfcondita ,
p!v.T.fo.
fubtcrfugerc , tamen
PfaL
oulluro incQnucn;icP:S cflet.
1.
rBeati re-
cordando
/"^f^"""^'
^lidtlr
/1~
berari
pof
funt a
tri-
fiiiia.
&
vel obUta
illis,
qui commiferunt,
aon pkcct quia fcmpcp remaBcbit in eis tncmoria habitualis peccatorum,

quandocunquc cxibunt in a(flualem recordationcm tunc ad vicandum triftitiam,dicendum eft vcl quod Dcus fufpendac caufalitatem illam quara recorda'' nataeflct habcrc refpecftu triftitiae & hoc quidcm poffibilc cft, ficuc fufpcndic
naturalcm adionem ignis refpedu pucrorum in camino: fed tunc cric miraculum
quoties recordantur quod non triftcntur i vcl fifugiturmiraculum,oportet diccrc
cûod cai>(a nacucalis poteft inipcdiri per concrarlum excellens , ne caufee effc(flum,
& maxime quando contrarium cotalitcr replec capacitatem pafli.
Ita in propofito
gaudium dc obic(Jlo bcatificoreplct totahccr capacitatem Bcati
Si hojc
&
8C
2.4
,,:
,:
DiftinaioXLV.
& ideo non cft capax
cnim
triftitiam
triftitist
quae nata cflct confcqui illam rccordationcm. Vincit
obic<?lum in caufando gaudium virtutcm
illud
quia fccundum Ariftotclcm
QujEftio III.
illius
7. Ethic. dclcilatio
rccordationis in caufando
vchcmens cxcludit quam-
cunquctriftitiam non folumcontrariam, fed ctiam contingentem.

Contra,habct noUe rcfpcdu iftius rccordati : crgo non habct quidquid vult
c*p.i%.
igirur
Quomoeld
non cftbcatusjfx ij.^/frr/w/.c.^.RcfpondeoBcatushabctquidquidvulidcpr^fcnti,

vcl de futuro, dc practcrito autcm quidquid vult,hoc cft, vcllc non fuiffc, non habct,
licc hoc arguit mifcriam quia impoffibile cft practcritum non fuiflfe.
B<tttm ha-
^''
plurium antiqnorum. Quantiim aJ primiim A\-
CO MMENTJRiyS.
Aimi dc
diucrfitatc intellcdlionis
rum redc
,
^ Ttrtium
xJl
&c. Hoc fuit ex eo, fi ponemcmoria in anima beata , fcquerc-
retur
memoria
quod haberct memoriam omnium peccatorum commiflbrum in via , quod falfum cfTe protur
&
dam
bat ex Ifaia
/" w""*"*
quod anima haberct
^'1^'rr"^
mfimiuotm.
in perfeda charitace exiftcns ncucro modo non

r
rr
lc pofict haberc : quia nequecomplaceret in pect
cato
difpliccrct
Ke!pmfi$
KltUrdi.
aliquam
&
pondet Richardus
lorpore
in vltima claM/itla
rct-
art. 7.
f</?.
quod
in
recordacio
illa
Jem
citatis lib. 4.
Moralium
dum
circa
vbi adducit vcrbacitata pfalmi Miferi-
Domimin ttemum cantnhe , &c, Vnde
Gregorias didf.PlerumûeincotHmitatis
ad memiriam doLores frtteritos fine delore
&
tjMo nos
ibitern-
cciam in inccllcAione poifunt
cffe diuerfa
crgo poteft vnum fine alrero feorfim concipi

& ficonccndas , duos illos adlus fcmpcr concoDiuerfa funt micaci
duo obiefta
falccm func
incclligibilia
peceatii fnif.
& prior natura eft peccatum fuiflc
f'^^"'-'r
tcllciflio, quam pcccatumfuilfe remilTum^quis

"^8 3<ûs fequituc,in voluncace ad priorcitl
intcllcdlioncm
piicencia
fi
quia vel complacentia, vcl dif-
vcl nullus adlus
fecundum
eiufque in-
eft crifticia
, fi
primum
pcccac
quia nolicum cucnifle
caufat trifticiam ex Auguftino<^
Citiit.
ita
&
qucns
non indcfequitur quin vohintas ex
pliccntiam pcccati
agrosfuiê rtcolimiu , eo nos inco-
ita
in
P'"^"^'^-
clinatione charitatis petfeda poflit habcre dif-
redtt-
amamsu &c.
Contra hancfolutioncm vrget Dodlor quia
diuerfa obieda func , Dcum rcmifillc peccatum,
& peccatum fuifle crgo ficuc in ejfe[ani diucrfa:
lumesplits
'
etiam po(Te tranfire ad a<flum fccunergo , quod ed intcntum non neccnario
ex natura rci concurrit turn memoria pcccati

commiOl inproprio genere , licct fortc in Vcr- BeAtmfoiefi
bo recurrat ,
fic, fic fimultanca , aut confe- di^HcertJe
cimw ,
fum
Gregorium vcrbis
fore
tmfugmatur.
obicftionem
4 j.
ucrfa
finem
7*
<^y?.
invia,neque prima,quz
fecon, dicit ordincm ad
commiffi
pcccatorumpra:tcritorum,nonfitcisin poenam:
fed in gaudiuni de diuina mifcricordia , iuxta
cgrJia*
Cregor.
Ad hanc
1 4.
'"'*
fuit
ta & qU.r tum primum tranHuit in memoriam

quando contingit pcrnitcntia, licct etiam lum
non fuit illa certitudinc nota,nempe phydca ,
fcd tantijm quadam morali , ficut fuit ccrtum
pcccatum fuiiTe commidlim. Ex hoc ergo fcquitur , ficut mcmoria pcccati commifli cft di-
confcquenter habcret trifticiam

miferiam , concca iftum ftatum per-
fe(kx beatitudinis.
ficur ditieria
ein*
batur pro certa diifcrentia temporis dctctmina-
&
primi
/'"' J-fiint-
fcd potiijs ex raotiuo perfcda; charitatis
obie(fto-
hic agitur de ccgni-
&
fpcciei
quia
&
quantum cfl ex natura memorix , feu

quando pecca, quae tum fuit imprcira
tum fuit commiiTum adlu , & fuit prarfens remiQioautem neque tum detctminatc prsruidc-
Grcgorio. Deinde fequeretur

difplicentiam peccaci
nam
^'tri^fque
fuit peccati
A i Btttis
aHcritur
tione in gcncre proprio
f"^'
^* ''
lib.iî
vt cft oifenfa Dci
qu.im
difplicentiam nata eft fequi in voluntatc
trifti-
tia
tanquam
naturalis efTcdus
poteftatc voluntatis immcdiate
qui non
eft
in
& perfe
fuppofitadifconucnicntia obicdi ad talem voluntatem in patria , quae quantuni cft adhsrcns

fini petfcdius pcr amorcm ,
fruitionem cius,
tantiam eciaro redditur ei difconueniens offenfa
Dei. Quxrit ergo , fupponens non clTe triftitiam in Beato , qusnam eft radix vnde fufpcn,
&
datut
tati
fuppofita memoria
>'
quod magis difconueniens eft
talis trifticia,
practerici
'
in tali ftatu
quam
fuit in
pcccati
-
voluii-
via;fuppofito
ctiam amore charitatis in via. Quod cnim ad- otMJium ilt

ducitur de gaudio ob pcccatum rcmiirum , vc- remijficne,^
rum cft fed ille aftus eft diucrfi obiedi , & fub /"f 'j?'""/
mtftrtiordia,
/
1- !
r
r
-r
racioncformali diucrfa ; nempe vc rcfpicicnjifcccmicccntis
ricordiam Dci , vc pro prarterico
quod enim Beatus inclineiur cx mutiuo mifcri;
cap. ij.fi
autcm nuUus adus }
eric
eciam malus
quiafi viacor deliberatc confidcrans peccacum,
peccac omictendo difplicenciam} quanto magis
illud Gregori)
cordiz ad laudcm miferacionum , hoc non tollit ab co quin eciam cx mociuo pccfcdlac charicaproportionatum
tis opcrctur circa obicdura
pcr difpliccntiam pcccati commifll ergo ratio
miferix
prxcifa
beatus quia magis ordinatur fecundum inclinationem chacitatis ad odium cius , quod cft
concra voluntatcm Dei. Refpondet poftea ad
?
vniuerfali rccordacur
, quod in
non in parciculari , cum fciat iam
fcd
beatum.
Hxc impugnatio refponfionis przdils duo
fc cfle
y^
DeeUrttur includit.
imfujnaii.
caci
Primum
eft
quod recordacio
fic
pec-
commifli per diuerfiim adlum recordacio-
nis ab eo
quo cognofcicur
Secundum cftdeadlu
cognicionem
reraiirum.
fcqucnce illam
racio,quaro
quatenus dicic obligari ad
difplicenciam peccati
in cius
fuilfe
voluncacis
& magis
adducic de viacore
iii
vrget
illa
quoties dclibcratc vcnic
rnemotiam cuius contrarium refoluimus

,
fecunda parte huius commenti
pcrniccntiz.licec
fic
Steti Optr.
dc prarccpto
harc fcncentia Alenfis
Tom. X,
&
non criftandi non in hoc confiftic vidctur namquc voluncas frucns fine magis neceflicari pcr amorcm eius ad fogam ofFcnfat, quam
:
ex mifcricordia reccpta ad laudem Dci
etfi
fpe-
addiuinam voluncacem
magis dccerminac ad ca quz opponuncuc chacitati , quiin ad alia, quz confcquuntur ad mife-
(Stcmus conformicacem
ricordiaro cxcrcicam
qua quis coniungicur
quia alcior
fini
eft
quam
charjcas
gracitudo,
auc rccognicio ex gracicudinc bcncficij rccepci.
Quod
crgo fic pecfcdla difpliccncia in Bcacis de

triftitia i
, quzcicur vnde fufpendatut
cx aû graticudinis circa remiflioncm non
T 3
fufpendituc
fi
peccaco
nam
Di^Heentia
de ejfmf* rt*
J}>"''
'**""'
tkart*
,,
22Z
IV. Sententiarum.
Lib.
fufpcnditur cx natura rei
quia vtcrqne potcft in
jc
llla
aiitem probatio
viatore
cum
quam
memorix
affert
Do<ftor de
ad difpliccntiam
teneri
fcilicet
pcccati, quoties
occurrit faltcmdcli-
bcratc,loco allegaio a Scholiade
vidctur cidrm
etiam oppofitum tcnnimus

fuo loce. Rcfpondctur tamcn hic dilTererc con(f ^ Richarduni , qui in ea fententia fuit in ^.di-
eile rigorofa, dxreius

Viftrlt
Vtchr aJ
hcrtttnem.
J};f}î^^ art.^.
t.Relpanfio.
aflfa
eju^&jf.
Itaquc non ex propria
I.
tionc htc dillcrit fed ad

:
deti potcft fecundo
homincm. Refpon-
aliud elle de obligatione
particularis pra-ctpii pcenitentia'
aliud vcro de
difpofitionc voluntatis hic, & nunc quamuis

prxceptum panitcntis non vrgeat circa pccca,
tum commiiluui , quoties memoria: occurrir,

ctiam delibcratc ,
cognitionc , quam vocanc
aliqni pratfticam quia nempc prajccptuiT) illud
cft affirmatiuiuTi , qnod non obligat femper ,
Sc pto fcmpcr. Dcindc , quia przccptum oblig^^ ^d pocnitcntiam pcr modum fatisfadlionis le-
&
tien obHgari
addijplicen
." iZ S's pra:fcript2
'^!"
eepto,
"O
pra;ccpti
mc
&
qua;
fi
exibita
fincmobligari voluntas
motitii)
ex iibctatc,
cha-
fit
ceftat obliea-
quoad pcccata iam confclla legiticum difpofitionc rcquifita, tamen poteft

,
cxdifpofitionc voluntatis,
ohliâri
&
&
dcbito ordine ad
vt cognito pcccato de-
babcat difpliccntiam cius
pr.idticc,
non pcr niodum pocnitentix & fatisfadionis

^gj per fugam cx inclinationc , vcl charitatis,
,
ritatii.
vel reditudinis debitx fcruandac in fubicdlione
ad legem
& regulam
ica vt
ccns dc pcccato commilfo

vt
natum
voluntas non difplilicct
deliberate propofito
fic
ctiam confcftb,
vt pradticc
ea ra-
voluntatcm ex
ad adtum aliquem
habendum circa ipfum , teneatur haberc difpliredticcntiam cius, vel cx affedu iuftitix ,
tione, qua
nacura, &c
tudinis
eft
folicitare
modo cognitionis
vel cx inclinatione charitatis,
-,
&
& debito
deliberatx confidcra-
finis in illis circumftantiis
tionis
vel certc inclinatione dcbits rcdlitudi-
nis fcruands
nam
cognitio
illa
deliberata
&
ptadlica vidctur ordinari ad aliquem atSlum voluntatis

Cogmiieprafl/f
e^
iê-
iiberata ef
voluntate
ex afefiu finis (^cpera-
fi
ad vllum ceitc ad difpliccntiam
& ipfa deliberatio perfcda videtur
nam
criam antecedentcr , aut concomitanter dependctc a voimjfjje g^ oidinari tanquam mcdium opcrandi
^
n.
cl
J
'^'^" matetiam cuius
maxime lir r(pectat
ad
,
eft
vo\am:itcm
illa
marcria. Voluntas ergo ineo
ex proprio affcftu anteccdente inclinatur

fi eft
ad aliqucm adtu eliciendum rcgularirer ,
ordinata , debct clicere difplicentiam peccati
tionis.
cafu
&
iuxta motiua
gbieflio fol
Hitur,
qua: ptoponuntur hic
Si dicas voluntatem poiTe fufpendere
&
nunc.
omncm
**
idcoque neqne
prxccptum
tinnagit dedifpliccntia in gcnere,
offcnix
prout nata
inclinationc
ritatis
eft
&
fed ta-
exmotiuo
& debet habcri cx cha-
qua: difpliccntia licct poffit
tanquam fufficicns dilpofitio:

ptxccptum pocnitcndi ordinac
cam ad facramentum , cui fubordinatur neque
clTc poenitentialis
tamen
vlccriiis
requiritur in priori difpliccntia vt fiatad finem

fatisfaciendi pro pcccato
vt diiftum
eft.
&c. Rcfpondet ipfc

Dodor pri:n6 , poffibile cftc dcbcri a Beato mcmoriam peccati , quod non derogaret quantiim
ad pcrfeftionem illius ftatus, fiue fupcrnatura'Dico ta?Hert pojfibiU
<^
lcfn
efi
naturalem ipfius Beati
fiue
pcrfedtioni eius fupcrnaturali
quandam
y6
Rejpnfit
{^'f""*'
non derogarct
quia fpeftaret ad
pojphiU
innocens habcbit gaudium de fua innoccnqui fuit noccns , licct non habebit gaudium dc innocentia ; quia ciret gaudium appa-
"'("><>"*'
eum ftatum non cadit

tamen remouendo memoriam peccati commiffi
tinaio
ficut
tia
ita
rcntis ex crrore
qui in
tollitur ab eo caufa per fe impedicns eius gaudium. Nonerit contraperfcdtionem nacuralem;

quia ficut delebitur a Bcato omnis habitus , &
,
ficut
&
ret talis
&
fincm
in Beatis aiitem eft
jiuferuntur
hahittu pra>
ftatu,
co A
carere habitibus inordinaris appetjtus
& voluntatis
etiam vidctur fpcftare ad per, vt tollatur ab co om-
ita
fciftioncm cius naturalcm

nis caufa triftiti^c,
& irnpcditiua
gaudij plcni,
& perfedi.
j-j
non dcleatur memoria peccari , polle Deum non concurrcrc , vt

vnquam reducatur in adtum , quod fufficeret ad
excludendam proximam caufam triftitia:, licet
non remotam hoc autem dato , non reddereDicit fccundo
quod
licct
^. Rerponfo.
tur in vllo gradu
pho
imperfedus quia ex Philofo:
vt turpium melitu cfi; Sc folfihile elfe

ficut Scriptura docct Deum obliuifci peccato- Z)Kmjrum , eaque tegere , licct non poffit id poni cx eurrere ad
ûoruntiafn ehliuifci
partcdiuina: cognitionis infinitae ; tamcn vt re- * "'"
mori*.
njj
'r
r
Ipcctiuc ad cos , qui ea commilerunt , reddan
'"^'
tur oblita
&
quoad immutationcm
mcmoriam nullum inconueniens

quidem intcntum
fponfio faluat
circc.
&
quoad
Hxc
rc-
affignata cau-
, ex qua fufpendetctur ttiftitia , ncmpc ablaca caufa eius j fed vidctur ad illum ftatum pertinere memoria beneficiorum Dci ,
miredemptionis, acliberationis i pcccato,
fericordix obtents, quiavt tcdtcGregorius, cx
fa poffibili
&
&
gaudium
his etiam otitur
& vox
rcfponfio fcqucns magis placet
laudis
idco
quia illam prio-
infinuac
Dicit ergo
tantum
, fi
non
vt poffibilem.
impediri per contrarium cxcedens
ipfam, & fruitioncm confummatam finis ergo

ncquit , quantiim cft de fc , cognitum pcccatum
non odio habcre. Arguinentum itaquc Dodtoris vcl primo , vel fccundo modo intclligi po-
dcledtatio in voluntate,
Nequchoccft contra ali^didade
pto pocnitcntia?,vt
eft fatisfadtio
pra'cc-
lege prxfcripta:
trifticix
placct prior refponfio
pctfeftidime ordinata voluntas per adhcEfionem
ccft.
tx-
me-
"<.
'
& /*'i*
''""'^ *
& hoc fpe- i'^
Beatu.
quem
in via habuit ,
j
1
c jxctat .10 naturalem pertedtioncm eius in
fpccies erroris
^"^'î^fjrg.
currendum efte ad diuinam fufpenfionem , quatenus Deus fufpendit concut fum , ne ex tali me- Sujpendi
moriaoriatur triftitia. Vel ccttc dicendum edfi'"'""-
rcgulam
ejfe
eius beaticudinem accidcntalem;quia BeatotoUi
ad reditudincm dcbitam fcruandain ; quia vidcretur dc contemptus ,

non rctfta difpofirio
Dt.
exhibita
fufficit
rcm
cius ad
"Explicatur
iam
illa
aclum. Refpondcrur neque rcgularitcr ita fufpcndcrc , neque in his circunftantiis id fufficcrc
&
Seopus
quia
hic Dodlorcxprimit tale
via compati.
vt cft
fumma
qua redditur incapax
aut alicuius miferias, potcft crgo eire
voluntas difpliccns peccati ex inclinarioncperfcdta ad finem
ptamiffis caufis
quod fcquarur triftitia ex

quarum quaehbct fufficit re-
fine co
,
Refpenfio
re- frtfertur.
plica vltima rcdtc foluitur in litera.
QV/ESTIO
tri-
X L V.
Diftinaio
QJ/
Vtrum
D.Thom.
Qu^ftio I V.
225
IV.
Beati cognofcant orationcs ojuas ojfertmHS ?
& i.pMrt.t]utfi.io. art.i, & bic ^HdJ}.}. art.j. D.Bonau. 4.}.
i.i.^M*p.ii.Mrt.4.
tftutfl.i.x.^.
Bc\\itm.l.\. de Btatit.SdnEl.C4p.i-j. Smhicz i.pttrt.trafl.i.l.i.cap.ii. Fcuiiden.tom.i.l.io.& ii.
Lti m6 quxro, Vtrum Bcati cognofcanc orationcs quas offerimus

Quod non. Ifafi^. /ibrahamnefciuitHOs y&lfraeltgnoraMitnos. Ibi dicit Au?
5*ii(linus
Quxrc
Practerea
qu6d mortui ncfciunt,im6 Sandi, quid agant
viui.
t Hicron.ibi.
in originali.
Dcus folus nouit
fccrcta cordis
oratio mcntalis,qua:
maxime cft Doo
accepta,& huiufmodi:crgo, &c.
%/^rg.i.
p "" 6
/i
non oportct cos noflc nifi ad hoc vt orcnt pro nobis fcd confcqucns
cft inconucnicns, quia non funt in ftatu mcriti crgo non pofTunt orarc, quia in oraPractcrea
tyfr^.t.
^J-'
tionc per fc confillit mcritum.
Contra hoc cft vnus crror, qucm tangit Hicron.
C H O L
in cpiftola
ad Vigilaniium.
Kat. aJop,
M.
tAmmam pparatam pojfe acquirere notittam abflraEiiuam^ ^ intuttiuam omymm

fenfibiliumy
cogitationes cordium
O' fjîritualiHm finitorum^^z/nde
fifibi relinquatur.
De quo
j,.dift.^.
\.^
quxfi.t.ad
ab ea fciri pojfunt
^.difi.io.quafi.2.
ad ^.Oppofttum
tenent Tliomina 1 .part.quafi.^j.art.^. Scotum fequuntur Occam.t. quafi.zo. quodi^.

quxfl.i^.
Gabr i,.dift.^
âtor quxji. 3
*
T_JIc
tria
quafi.^.art.i.O' lcSi.},\.in Can.Baffol.
Holcot.
funt vidcnda. Prirao,
X J.noftras.
ibi,
qudfi.t.Leuchet q.i.
t quaft. ^.adi.(^ omnes Scotifla.
Sccundo
fi
fi
Bcatus naturali cognitionc nouit orationes

, fi cognofccns pro
cognitionc fupcrnaturali. Tcrtio
nobis orct.
^
Dc primocft tadum /yo///<rr.^<f/?. ^/*^//7,qualitcranimafcparatapoteft
acquircrc notitiam , non folum abftradiuam , fed etiam intuitiuam , non folum fcnfibilium , ficut poteft coniunda j fcd ctiam quorumcunque intelligibilium proporproportionaliter pracfentium proportionatum autem eft fibi quodtionaroruni
cunquc inielligibilc creatum ergo orationem, fiuc vocalcm ,quam &coniun<fla
,
&
fiuc mcntalcm, quac tunc crit fibi proporiionata,

tamcn immoderata diftantianon impediat, dcqua
polfet noflc pcr fcnfus corporis
poteft tunc intuitiue noflcj
fi
ta<ftum cft quacft.illa fccunda.

:
Nec
valct
crcaturae,
qu6d
intclledus aclum
fuum proprium habet occultum cuicunquc
htelleniitn
& adumvoluntatispari rationcoccultum,quiahaccfuntintima cieaturx, ffparatum
& pcr confequens nihil
potcft
ifta
noflc
Hoc non
folus Deus,quiillabitur.
nifi
quod
intimum creatur*
eft
concludit ,quia
tale eft /'#""^^1-
manifeftumcftquodomncm
"^"^"^*''"'*'
tienes
cir~
actum voluntatis meac potcft mtellcdus meus nofle fcd intcUcctus alius perfcctior
crcatus potcft in illud obicclum in quod potcft intclleclus mcus , fi non impcdiat
^;^^
^^
dcterminatusordoadaliaintclligibilia,nec dcfe<ftus proportionatac pracfcntix. La-
ij.i.adi.
/-
-I-
11
r>
r T
tcllc<ûs
Aior: 8c
^0 1. d.^.
auicm fcparatus xquc pcrfc<ûs eft ficut intcUcclus coniun<ftus, vel pcrfenon dctcrminaturcx aliquoordincad noncognofccndum opcrationcs al,
ncc pracfcntia rcquifita nccefrario deficit,quia

pofTct haberc pracfcntiam dcbitam rcfpc<flu altcrius ^ fc cum nulli illabatur, quia hoc rcpugnat crcaiurac.
Quod ergo dicis talcm opcrationcm cfTc intimam Rcfpondco, intimior cft fibi
tcrius intclle<ûs, vcl voluntatis
poteft effe finc illapfu alioquin

:
cnim Angclus nullam
cfl"cntia,
iclliecrc.
quam
opcratio
& tamcn
intcllc<Sus alius fcparatus potcft cfrcniiam in-
Coittatio-^
Nccvalet, hoccft intimuminhxrcndo, vclquodpluscft ,idcmincflen- ""
do ergo nihn cognofcit illud mtimum,

:
niii
pcr iilapfum.
Imo
."'^ '
ratio vidctur practcn- pgnienata
dercaci hoc,qu6ciquaficxtrinfecarci magispoffintcognofci ab intcllccJlu fcparato, tbieaa U-
quam
fpiritualia intrinfcca
quodnon cft vcrum, imo magis proportionatum cft ob- telul^Mi /iquim p*raio,<ftia
/'"^*'^''''
aliquod
T 4
ic<ftum intcllcclui fcparato cffcntia rci intclligibilis,vcl opcratio intrinfcca,
224
Lib. I
aliquod rcnfibile
tum
quia
V. Sententiarum.
puro,
intellc<flui
purum intclligibile
eft
& intelledus coniundus habent idem obieobiedo autem primo intcllcjflus coniuncli , non continetur opcergo nec fiîb obicdo intclleclus feparati. Refpondco diclum cft alibi quod
Si obiicias ,intelle<5lusfeparatus,
clum primum
Jn
ratio
I.
magis pfoportiona-
dum tamen fit finitum.
intclligibile,
fiib
obiedum primum intelle^ftus vt eft talis potentia, quam obicdum primum motiuum eius pro ftatu ifto & fub obiedo primo modo accepto continetur
quodcunque ens creatum, non autem fub obiedo fecundo modo. Et ratio cft, quia
nunc dcterminate mouetur a fenfibilibus vel ab his qux abftrahuntur ab his propter ordinem immediatum ad phantafticam virtutem quae tunc non crit. Primo
ergo modo accipiendo obiedum primum, maior eft vcra, minor falfa fecundo modo minor vera & maior falfa.
generalius eft
q-h
quam Dcus,qui illabitilr animar. Hanc impugnat Dodtor , quia potcft intcUcftus proprius cognofccre vtrumque ergo etiam intel-
alius
COMMENTARIFS.
i,ofuniuio,
Orio
uifio qutft.
Ic tria funt videnda
&c. Partitur quac-
JL JL ftionc in tres articulos.Primus qua:rit,an
Beatuscognitionenaturalinofcat orationes noftras ? Sccundus , an fupcrnaturali cognitionc ?

Tertius , an cognofcentcs pro nobis orcnt ?
Deprimo taSlum
ModM
T"
^ Ji-
to-
gncfceJi ani-
mA fefnrttit..
eft
huius diftinBionis, vbi
&c.
didum
Scilicet in
animam
eft
tam poftc acquirerc cognitionem tam
uam quam etiam

,
inruitiuam a rebus
ejudft. 2.
fepara-
abftradti,
&
a qui-
bufcunqucobiedis fibi proportionatis ,& pra:feniibus. Proportionatum autem obicdum eft

omne intcliigibile crcatum, quia illud continctur fub obiedo primo intelledus , modo ponatur in
ejfe
dinem
quod non includit
Sc
adDeum
cirerîalitcc or-
Rc-
vt docet in i.d.^.ûtft.^.
quiritur pra:terca vt
obiedum
fit
fibi
proportio-
non in
mouet obiedum aut mouefeu abftraftiuc
Nec valtt (juod inte&eSlm , &c. Hic occurrit

quorundam , de cordis cognitione,
quatenus eft occulta aliis prxter folum Deum:
qux qua^ftio magis dctcrminatut pcr fc i 2. d,
7. & d. 9. eam breuiter tangemus in rcfponfione
ad fecundum. Dicitur ergo quod cogitatio cordis, & afFedus non contineantur fub obiecto na^
'
corJii dicen
dum.
turali
Ratio
anima: fcparata: alterius.
cft
quia
animaj,& confequenter niliil

poteftilla nofcere,nifi quodeft intimum creatutx, qui eftfolus Deus ipfi illabens. Videtur milii alludcrcad rationcmquandam Richardi in t.
d. 8.<jr. 2, ^<c/?. 4. qui dicit Angelum
aut animamfeparatam ,nonpoire attingerc cogitatioha:c funt intima
Relponfio
RicharUi.
obftet ratio huic cx-
nempe impedimcntum
nes metcintcrnas,& afFedusalteriusjquianempc fimplicicas Angeli,

anim^cft alicuius ma-
&
gnitudinis fpiritualis limirata: , in qna eft profunditas limitata , in qua quandiu tenentur cogitationcs
& afFcclus
ad cas ncquit actingere
tus ordo
quafi cogitacio
illa
non
ejl
fc
in-
illud,quo dicitur cogitatio eftc intiitiSjmagis intimam cflc eftcntiam. Deinde, dicit confequcn-
tiam non valcre: cft intimum inhzrendo , aut

eftcndo ergo nequit cognofci ab alio. Deindc,
fubiicit obieftioncm, quam foluit cx diftis in 1.
:
dift. 3 .^K<f/?. i
Omiifa hac controucrfia, quantiim ad fcopum

,
quae intenditur inarticulo
a
solutioduhij,
dicendo nullum
velamen.aut impedimentii ex parteobiedi,
quin cognofci poirct a Beato,mod6 non cflet diftantia improportionata , quia nempe orans intendit fuum afFedum , qui ficmentalis tantum,
cognofci ^ San6to,vt ad eum,vel per eumdirigit
orationem ad Dcum. Antecedente autcm con-
eftc
fenfu cogitancis
iam nullum
concurfu ,
concedunt
raliccr
naca
auc etiam afFeclancis interna:,
impedimcntum, nequc ex diuino

neque ex natura obicfti vt omnes
eft
quin
obiedum
falcem
cognofci nacuapplicacum , in proporcio-
poflit ^ fanfto
fic
diftantia.
Refponfionem auccm
prasdidam non adducic
Dodor ad finem proban-
dz condufionis,
nacuram obiedi propor-
fed vt
gicacionem ipfam
&
&
fcclufa
natura vcriufque in rcipfi fpcdtaca ,
icaque remitto vltcriorem
caufa extrinfeca
;
difcufTionem ad locum proprium huius quarftionis , licct aliqua infia ad rcfponfionem fe-
cundi argumcnti ptincipalis fubnotarc oporteat.
C H O L
V M.
hic qujl.i.art.<^.ZJideSuar.i.part.tra6i.i.l.i..cat.t%.BeUarm.
.de Beatit.Sanfi.cap.iy. Feuard.itom.i.l.io.cap.it.
X E fccundo articulo
dico
quod non eft
Ter
/""
onCen*
"f''""^
^^^"^'^^"'f,'*
fub quo ftacuit co- ^cfcendicoafFcdum quanCum cft cx gitntionem.
cionaci inccllcdlus expliccc
orationes
^ ^.part./^.io.art.u^
1. 1
per
eftet
contenta fub obiedlo intcllcftiis

perfedlionis , fed dccerminatc tantum fub obicclo intelledus imperfcdioris. Diftantia etiam
poteft obefle ergo , &c. Refpondet deinde ad
telligibilis, aut
ad SanSios cftreSioj , njel ad Deum , ipjorum nomtney ipjis

hoc tamen adheatttudtnem non requiritur. Ita D.Thom.ii. quajl.t^.art.^.
Trobah'tl'iM
reuelari
cx
determinato ordine, aut diftantia neutrum horum neccftario interuenit , quia non detcrmina-
pra:fenti, facile expcdiri potcft,
refponfioni
gittilione
nifi aiia
diucrfa
qualibct diftantia
repra:fentantem.
eo-
&
huius conclufionis
ad fpeciem etiam abftradam
de
trinfeca
naliter prasfcns in ratione mouentis.quia
uerc potcft ad fui cognitionem intuitiuam, aut
Sûiil
ledtus perfcdior
neccfle ex ratione beatitudinis
quod
X_y Beatus vidcat orationes noftras,ncque regularitcr,fiuc vniucrfalitcr in Verbo,

quia
DiftinaioXLV.
QusftioIV.
225
quia non edaliquid quad neceflaria requciabeacitudinis neque qu6d reuelentur)

quianequetalis reuelationeceflari^fequitur beatitudinem. Beaticudo enim intelledus in obiedis creatis non tranfccndit quiditaces , feu illa quorum eflcntia vifaed
:
ncceflaria ratio vidcndi.
Tamcn quia congruum efl Beacum cflc coadiutorcm Dci in procurando falu*
clccli eo modo
quo hoc fibi potcft competcre & ad iftud requiritut fibi re-
tem
uclari orationes noflras fpccialitcr
qux
ofFcruntur
fibi
quia
illx fpecialitcr in-
nitunturmcritis cius,tanquam mcdiatoris pcrducentis ad falutcm ,

idco probabilc cfl quod Dcus Beatis rcuciat dc orationibus fibi , vcl
nc cius
qux
OrMtienet
nefirai f-
"*^ ^**'"
pctiturj
Dco in
norni
oblatis.
18. Diues curam gefllt fuorum fratiuro }
ergoafortloriSandtigerunt cuiam noftri. ./4ptcalypf.6. Martyres orant vindidlam de peirccu-
Luct
COAIMEN
TAKIFS.
"W^Ê /icundo tirticula dico y &CC. In hoc pun5

Art 1.
X^Sto fuit error quorundam apud EpiphaQntruniUm nium , heref 78. & 79. dicentium Beatam Virnrr.
ginem non fccus inuocandam ciTc , quam Deum
"*
ipfum. Hic error repugnat Scripturz,

ni
nut
tes
Dtm l*r*ittr
& ratio-
& gloriam dahit Demi-
pfalm. 85. Grdtiam,
Scc. Pfalm. 110. Leuaui ocnlos meos inmonvnde veniat auxilium mlhi &c. Montes in,
tclliguntur
Sandi (vtexponit Auguilinus
&
in /oann.)
iral}.
I.
quibus auxilium peti-
)i
btmfch- mus, fed illud tantiim
nuH
Sa/iili
intircjfores.
ihi.
expeâmus a Oeo Auximtum a Demino qui fccit calum, & terram.

lacobi I. Omne datum ptimum Scc. deftr/itm
lium
luminum , Scc. Patet ex confuetudine ccleilx,qux interceflioncm <kSandis podulat inMi(ra,& ofKciis tam propriis,
quam comraunibus , Litaniis , quo per eorum
interccflionem gratia impctretnr aOeo. Oeinde
ejt
defcendens a Patre
&
beneficia<
qux
poftulantur per interceflionem
Sandiorum , funt fupra vires creaturz ergo ab

Authore fuo pecenda func. x didlis patet quo:
modo
interpretanda funt aliqua verba, in quialiquando fonac modus toquendi , qnaH aiirer ^ Sandlis podulatur tanquam autboribus:
qnia fenfus , intentio ,
fides fpedanda funt
biis
&
materiam fubiedlam vt faluos facirem , inquit Apodolus aliquos cx illis , ad Rom, 9. ncmpe per przdicationem , & miniHerium. Hinc ctiam calumnia hzleticorum reiicitur , mentientium nos colere
Sandlos , tanquam Deos.
Hc interpretenda verba iuxta
:
ijArtft aliO'
Twm.
Ex aduerfo alij hzretici negant Sandlos effe

orandos honc errorem docuit Vigilantius apud
:
Hieronymum
contra eundem. Henriciani
feu
/erm. 66. in
, apud Bernardum
Cantica. Vvaldenfes apud Antoninum 4.ptrt. titul. II. cap.j. Vvitclephus apud Vvaldenfem
toh. i. titul. II. cap. 108. HuQitz apud Syluium de origint Bohemorum cap, j j. Tandem Lutherus inlih. adf^valdenfes. Cahtinus lib. i.in-
Pettobrufiani
ftit. cap.
6
SanHts tjft
immcandts.
lo.
Contrarium
Moyjis
&
dc fide. Icrem ij. Stjieterint

Samuel coram mt , &c. Start intcliieft
gitur pro trare
mortcm
hzc locutio
Sc
vtriufque
contieit poft
& inteliigitur deipus vete,

Chry-
vtintelligit Hiet or\ymas in iUum locum.
follorous hom. i.in i.ad Thejfalonicen. cap.
i.
ho-
Ek
quo fupponitur vtrumque folrtum fuilTe orare
pro populo. Idem patet 1. Machahaorum vlt.
mil.
Grcgor. Uh.
9.
Moralium
cap.
1.
vbi ludas vidit

j
miam
Oniam Sacetdotem
orantes pro populo. jlpocal-jpf.
f.
& lerevbi di-
toribus fuis
& cclenz,cx amore iuftitiz.
gcli
curam
&
ergo
alij
no(lraro geruni
& oranc
przmio promiilb iis, qui vfque in

finem pcrfeucrauerint , vt habere potefiatem
fuper Reges , & regna, &c. in qua defignatuc
potcllatcm fuper
eos recipcre patiocinium ,
viuences , ficut & Angeli habcnt ,
ipfc ChriAus recepit a Patre crgo ciiram gcrunt falutis
commiffofuro. Vidcantur Hilarius , Augud.
czceri cxpofitores in Pfalm. 1. Primafius,Beda,
Patet idcm cx
&
&
&
in cap. z. Apocalypf Patet etiam

curam mancre Apoftolis ex przfationc fua
Rupcrtus
lianc
antiquiffima
decrctali.
f^t
quz fcntentia
dequa
Pafchafius in EpiAola 4.
iifdem re&eribui guhernetur
&c.
cxprcfsc Bafilij in eratiene pro
eft
tjuadragima Afartyrihus. Nazianzeni erat. in Cyprianum , Hilarij inPfalm. 1 14. Ambrofi) lib. 8.
in Lucam. Leonis Papz , firm. 8. defita ajfumptiene , (tr ferm. 3. Maxiroi , in fermone de Martyribtu. Theodorcti, lib. 8. ad Graces, circafinem.
Cypiiani , lib. i. epifl. 1. & omnium Patruin ,
omnf
totius Ecclefiz femper,& ab initio ,
ztate, vtprzfati Authores citaci ^ Scholiafte,
&
&
fufiffim^doccnt
& alij
Controuerfiftz paffim,
& przcipuc Coccius tom.
i. lih.^.
de SanElis Ec-
per decem articulos , omnis ztatis Patres

Oodores citans ; ex quibus nobis fufficiunc
cUJia,
&
idm przmilfa indicare.

In iioccrgo fecudoIarticulo[dicit piimo Dodor,
7
non efie ncccire ex rationebeatitudinis.vc Beati Jm Beati iu
vtrht cegntfin Veibo videanc orationes noftras,fiue rcgularfctt trmtitm
tcr
ctiam vniuerfaliter
fiuc
riaro
quia neque in his
nts ntfirat.
eorum beatitudo neque dicuni ncccfTaconnexionem ad ipfam beatitudincm cffcn-
confiflit
tialcm
ficut dotes beaiifici corporis
dclcdâ-
tio,cognitio aliqua creaturaruro poffibilium,

iuxta
menfuram
ipfius beatitudinis
non
autero Sîiptr vi-
fpcdat ad rationem beatitudinis eircncialis cognofcerc decrcta Dci, aut eius prouidentiam ad
roinus fpedat ad
extra circa res particularcs ;
beatitudinero eflcntialero cognofccrc cogitationes cordis , auc affedus. In hac parte huius articuli , feuconclufione non negai Doftoi quin
ctiaro in Vctbo poffinc cognofceie noHias 01 ationes ; fcd dicit hoc non effe necefraiium , ne-
&
que peitineie ad
dinis
piouc in
confideiatui
confequenciaro inquantiim
Beati,
b ctpiftitur.
quoad
aui etiaro
efl letributio ipfius
&ordinatuiad bonumpiiuatum,
fonale eius.
fienl in vtr-
intiinfecaro rationcro beaciru-
fe
Excludit eigo fententiam
docet D.
Thomas
ene orationes Sandlorum
quaft. 8j.
art.^ vbi Caietanus dicit
pro nobis:
fpiritus beaci San(floruro ylpecal. t.
citurphiaias plenas odoramentoruro,quas geftabafat i^. Seniores
To-
bia ix.jlpecal.i.Danielu i,pfalm.^.Math.\%.fiin
&
,
per-
quaro
Sententia D.
&i.i. Tbtm*.
enimBeatos
i.part.ûaji. 10. ari. i,
ia
;,
:
,
:
2l6
in
primo
illa
inftanti
qu ad
Cax beatitudinis videre omnia
quoquo modo
fc
pertinent,
&
pro-
inde etiam noftras orationes ad ipfos diredas

quod etiaim docere videtur Grcgorius/i^. 1 1. Aford. cap. I j. Docet autem Doôr hoc non elle
ncccflarium qufa beatitudo ftare poteft con:
fummatain quoiibet Beato

maior , aequalis , & minor
fine tali vi(ione,ncuc
poteft ftare in aliis
qui tales oratSoncs ad fe non pertinentes non

vident ex alia etiam parte polTunt orationcs cognofci alia via , quam pcr vifionem in Vcrbo.
'
Tamen tjMta congruum eft , &c. Quod con8
teMorum gruum fit Beatum cfte coadiutorem Dei in procotperati d cutanda
noftra falute , nerope interccdcndo , 8c
mjlram /patrocinado jpyd Deum ,
curam noftri gerendo ,
in hoc vcrfatur communio Sandio^
:
&
&
vfiricurm
ierunt.
rum , & Ecclenae militantis cum uiumphante>

qus eft primitiuorum , adHebrMt ii. ad quam
nos acceffifle docet Apoftolus nara fadli non
,
&
aducnae, led ciues Sandlorum
&
domeftici Dei ad Epbef.i. Manfionottraeft lerufalem , qus furfiim eft , ad Galatat 4. Si ergo
membrafumus
ftra fcripta
illius
cclcfiae,& nomina no-
funt in cziis
fequitur etiam vt
mcmde
bra adiuuari i. caeicftibus. Auguftinus
lib. zo.
Ciuitat. cap. 9. Cyprianus de fteiia
& Magis
& Innocentium morte
Innocentet in ordine San-
Horum protomartyret primum

cretorum
& /i-
hahent locum,
confcij diuinerumpropinûitatefamiliarijjl^
ma clementiam Dei
modo fciri poflit , & intantum prior modus a

Dodore rciicitur , inquantum induit neccflitatem cognofcendi , quafi aliter cognofci non poffic k Sando oratio ad ipfum fada , quia in hoc
non eft ftatuenda regula certa , ctjm variis modis
cognofci poffit , Dco hoc , vci ilio modo manifcftante:
nam
Gregorius
In 6.
Synodo
cap. 7.
Magno
cap.
Bracharen.
Toict. j. cap.i. Toiet. 6. cap.i.

quibus Conciiiis indi-
3 }.
1. cap. 9. in
&
lib. i.
&
gaudiis Paradifi
6^1 fiientem cunElafiiunt

luid hi nefcire qtteunt
Hzc autcm fcntentia Patrum non tam ftatuit

modum detcrminatum cognofcendi quam in,
tendunt poffibilitatem cognitionis , ita vt non

fit impoffibiie Sandis in caelo cognofcere ea,
quae in tcrris fiunt
Dco cognitiunem eorum
caufante in inteiiedu Beati.

de Ciuitate Dei lib. it,
Idem autem Auguftinus

fpiritum prophetis
&
Item lih. de curapre mortuit hahenda cap. 1 f

infinuare videtur hanc cognitionem cflc pcr rc-
Sandus Hicronymus contrayigi-
uelationem.
,
cap. 1. indicat cognofci ctiam oratio-
ncs in proprio genere a Sandis przfentibus, vbi

ftatuit Hieronymus
non przfentes cognofcant , fed
vt occurrat argumcnto hzretici , qui Sandos
certo ioco inclufos , & inde non recederc pofie
affirmabat , vt hinc dcduceret eos non audire
inuocantur:non hoc autem
orationes inuocantium.
In 27r,inquit
leget
ponet
Saniii/unt ergo coadiutoret Dei in procurada noftra
hi ,
quocunque vadit ? Si jigntu vhitjue : ergo
qui cum jignofunt vhique ejfe credendi Junt , &c.
Qupd intciligitur accommodatc vt niox dicam
Damenet tete
& fcquitur Et citm Diaholtu
&
modo , inquit Do&or , quo hoc ippt comfetit , nempe interceffione per Afediatorem Chriftum;
ad hancautem interceffionem requiritur vt ipfit reuelentur a Deo nofha orationet jpecialiier ohlata
qua innituntur meritu SanQi*,kuitu , vel iUiw , vt
falute
eo
mediatoru perducentu adfatutem, quapetitur , &c.

Inieiligirur MediatoruvaoAo'nTad\Oio,x\on vt
compctit Chrifto , fcd tantum jmpetratorie , vt competit Sanlis orantibus. Ambrofius ferra. 93. in natali Nazarij ,
Ceifi
Martyrum : Non clauditur locu ûod diffunditur
meritit , inuocafii vbiqMe Afartyrem , vbique exaudit ille , qui honoratur in Martyre. moderante ita<jue eo , qui penfat votatu*
dijpenfat munera
,
fua , intantum vicina prxfentia ejficacit prabebitur
fpeciaiitcr
&
&
aduocati
inquantumfueritfidetdeuotafufcepti ,
Et libro de viduis: Pejfunt pro
peccatis orare
&c.
m-
firii, qui profrio fanguine
,fiquA hahuermt peccata.

laaerunt,Scc.oTAt.i. pracparantc ad Milfam : ^pofiolorum intercejftonem imploro , &c. Talium 1)o-
mine
Dem precet nuntjuam jpernis ,fi vtpre mt txo-
rent ipfe injpirauerit
Jdeo prohabile
orationibtu fihi
efi
vel
&c.
qued Detu Beatit reuelat dt

Dee nomine eitu eblatis , Scc.
nis k B*tit
'\\\\xA\ethvimprobabile eflnon rcfertur ad fententrruueUu. (j^,
vniucrfalitcr , quafi tantiiro probabiie fit
Sanftos fiue in Vcrbo pet vifionem , fiuc alia via
cziis.
cuntur Litania: ad inuocationem Sandorum

quod
fecit Gregorius Magnus , vt in vita eius
legitur ,
dcinceps obferuatur ab Ecclefia
&
etiam hzc a Beatis pec

donum, quod habent in
cap. 19. indicat cognofci
quafiaiitcr etiam
Concilij de Flauiano.
loco citato
&
btalog. capi iS'

lib.4. cap. jj. indicatcogAuguftinuscarmincde
nofci in Vcrbo,ficut
dem
iny. Synodo, at.6. Gerundenfi cap. ^. Aureliancnfi primb. can. 19. Mogunt. fub Carolo
lantium
Sfiri traiio-
pro nofh^ exorent laborihtu ,

&c. Patet ex didis ,
ex Epiftoia Epifcoporum Europae ad Leonem Imperatorem , quz ponitur Conciiium Chalcedonenfe , in qua decia"
ratur Proterius intcr Sandlos. Item a^. 1 1 eiuf^-
&
Arabrof,
cognofcere noftras orationes : quia hoc vt certum fupponitur fed iiia particuia dcnotat modum.quo fciantur,nempc probabiie efte fciri per
fpecialem reueiationem Dei fadlam , quando
oratio fit ad Sandtum neque necellarium clle
vt per vifionera in Vcibo tantum cognofcantur,
vt dicit priorfententiacitata, quamuis vtroque
hofpites
Cypiiaa.
.:
tu uipofiolit vincula iniiciet
Hijroo.
vt vfque in
diem iudicif teneantur in cuflodia , necfint cum Do~
Agnum
minofito :de quihut fifiptumefi^kquamvit
&
fint
&
vagentur orbe
&
Martyret
celeritate
nimia vbique prafentes
pofi effufionem fanguinit fui
Intendit ergo
& inde
arta
exire nen poterunt f
&c.
Hieronymus non Martyres
cffe
eperientur inclufi,
vbique , ncque ipfum Agnum, nerope Chriftum,

qua homo eft. Quod indicat ipfa Scriptura <]uecumque ierit t Scc. Nam ire denotat locum no-
uum
acquircre
tendit
in
quo antc non fuit fed inetiam quandoque ne:
ficut ipfe Chriftus
ceffitatibus
fuorum fideiium
fentia iocaii fua dignatione
adeft
&
etiam prz-
affiftentia
qua
etiam Martyrcs non inciudi

ccrto loco , quin adeflc fuis inuocatoribus pofaliquando contingat , vt late probat
fint ,
omnes
crigat
ita
&
Coccius articulo nene citate. Sc patet ex monumentis Ecciefiafticis , ac vitis Sandorum , Santos fzpe miflbs efle in adiutorium animarum
hoc foiiim intendit
Eccicfiz laborantis
Hieronymus : quo cafu , \tfupra vifum cft , pol^
func ipfi prxfentes intueri noftras a&ioncs ,
&
&
&
fupplicationcs.
In hoc ergo
ferri
punAo cfrrum
ad Sandos
modo
eft
orationes de-
in
eafquc ab cis cognofci
autem cognofccndi non cft cetta regula
,
ftatuendaj
j ^
Diftinaio
ftacuenda
tur
vno
ita vt
tas enc poflc in patria
'*
roodo cognofcan, & confequennegaret tam Hdei

habitum , vt tenct
cantiktn
ter ad fua principia.
Stnt*ntU
*/ai
trii
Thomas
prout dicit fandus
X L V.
Nam
ficut
&
'*" *" i.difi.ii.îu/f.i. *rt.x.t]iuft.i.

*rt. j.
& de veritat.
i8j.
t]M4ift.
& i.i.îuft.67.
tjutft
j. tirtic.i.
hac racionc ncgaret etiam prophetiam , aut

a6lum propheticum elle in patria , qua obfcurum eft , aut certc remota perfona ^ vericate cognita, vt docet i.i.^M^^.iyûtrf.;. in corpore,
iUftcundum
&
negaret ergo confcquenter oratio-
nes nollras cognofci pofTc i Sandlis per reuelationem hoc modo didam , idcoquc potius cognofci in Verbo
tanquam
aliquid fpedtans ad
ipfum fan<!âm.
ntidt hunt
'
&
hoc
qu6d odendantur quando funt,

, quod tz&c fieri potellj
etiam poteft Dodor loqiii de requatenus extenditur ad nouam rei

cftenfioncm in Vcrbo , quzaliasnon fuitcognita intuenti ; neque rcgulariter fpedlat tanquam neccirarium ad beatitudinem. Ita videtuc
/ic intelligi
uelacione
Dodlor
d*ri
tioncin fidei obfcuram in patria
fidei
in attcftantc refpedlu alicuius
imftri.
non
fpc<5lat
dctur in Vcrbo.
Hanc
bcatitudinis
diiHnSl.
I .
primam i.ût^.Cj.
fidei
&
concedit Baftblis in
3.
Rubio. difiinli.i^.
quos fequitur Molina ttd
art.i.
4. diFfinft. i o.
& videtur Dodtoris/i-
ûtift. 8.
non fuccedere vifiooem ,
inftne
SdnSios fro nohts ordre

citati.
vbi dicit
nifi refpedtiue
Explicat optime
j.
poteft
il-
Cum venerit tjkod

exparte eft : nam
vc inftcuancur,qua: inftrudlio po4eft fieri
^"'H '^"^
, mediance vifione ,
reuelacioneminzniemace,medianceadu ^"'J^ 'i'
ndei: nam adius viIionis,& hdci non opponun- isiaw r4-
pcr reuelacionem in Verbo

vel per
curcirca diuerfa obiedâ. Dici eciam poccft, per
lumen peculiare,& propheticum cognofci

Auguftinus<^
lifsi
&
fic
tittft mfiri.
illas
etiam videcur fencire
CMw'/./i^.iz.(iip.9.
Exemplo He-
Augaft.
qui abfens fpiritu pcophecico cognouit
peccacum
fui
&
\ fortiori id conucnic
Sandlis per Auguftinum
fic incecpretancemillud
ex parte prophttamtu , citm autem vene-
efi : ijHod ex p*rt< tji , euacuat in fine concludic -.ftd tjuanto ampliiu tunc omnes inuntre iSio altundiihunt , citm Deia
rit ejuod
bitttr
perfeElum
&c.
omnia in omnibm f &c. Poteft ergo per fcicnciam adlualcm infufam ^ Deo fciri iftud obieStum in proprio genere , mouente diuina voluncace ad eius cognicionem incuiciuam , quanerit
ad
exiftic. Poifunc eciam fciri oraciones fidelium fciencia acquifita vc Angeli fciunc , fi Beacus ipfe adeft , eo modo , quo dicic Hiecony mus.
Conclufio ergo eft ccrta , nempe illas fciri i
Modusaucem
Beacis.
& forcc omncs
fciendi poteft e(Te multi-
modi de fafto nunc

quoad aliqna,nunc quoadaliaconcurrunr. Incencio autem Dodoris eft , non necelTario
plex
fciri
fe
ex vi vifionis
ifti
&
pet reuelacionem
pcobabilicer dici
fciri
poP
plures i\Xî-
M.
quod late ex SanSfis Vatrihuj prohant ,
modum
vt
Stttiu i^.
^'"'*-
nenci
C H O L
larm.
cuideniia
quod ad ftatum
quod alilts non vi,
tjiuft.vmca, art.i.
quttft.i. art.i. concluf.i,
pra in hec
cum
do
fignificare refponjione ttdprimmm.
Dici etiam poteft, non repugnare dari cOgni-
Ttnt
Deum,
Apoftoli
quia cognitio in Verbo redic faluari
& fic intelligi
.ad Corinth.
&
dinem
227
perftûm tft , euacuaiitur ûod

vt docet Auguftinus lit.j. de Ciuit. cap.i^. Beati
nefciunt fzpe difpofitionem particularcm Dci
circa agenda, vc patet ex illa concrouerfia AngcliDaniflis,
Angeli Perfaruin circa conuerfionem ludxorum , ideoque conuertunc fe ad
ferui
& non ancequam funt
aHHm
lud Apoftoli
jg fequitut ab initio cognitas efTc orationes

"*"*^ tanqu^ra aliquid pertmens ad beatitupotell pcr
obiedluro primariun^
oraciones in feipfis
Czterum licct admittamus prophetiarh , &

OrMhnts fidem adualem non pofTc e(Te in pacria , non inftjfe rtgntfct
Qu^ftio I V.
Peitard.
^ Bel-
quo pro nohu orant 1 1^ an Jciant fe exaudieti-
dosy necne, pro quihnj orant.

f
Tn\E tcrtlo articulo videtur dubium

4 y ralutem
,
j quia fi reuclatur cis talcm pctcrc pcrcos

aut aliquid pcrtincns ad falutem aut vident Deum talem vellc fal:
uari,aut noilc,autnon vclle. Si vellc, crgo fciunt quod faluabitur fruftra ergo
orant. Si nollc , non orabunt pro aliquo nolito ipfi Deo fi non vcile , fciunt qudd
:
non eueniet ergo frudra orarcnr.

Refpondco Bcatum orarc pro
:
vcl aduali
aliquo potcft intclligi
& loquor hic tantum dc orationc mcntaU
qux
vel orationc habituali,

e(l
Dco
&
ed difHcultas.
ca intcntionc, vt ab ipfo habeatur optatum

gcncralis pro omnibus cicdis , fcd dc i(\a non
fi
defidcrium ubiatum
de habituali
illa e(\:
perpctua,
de acHûali iftam guomddo

habet aliquis Sandus fpccialitcr quando fibi rcuclatur aliqucm ipfum aclu inuoca- ^''"' "^
"
rc quia rationabilc e(l , vt vclit merita fua illi valcrc ad falutem, qui Deum fpe- f"''
cialiter inuocat fibi per illa merita fubucnirc. Illa autem oratio non repugnat be.ititudini, quia bcne potcft aliquis perfedioncm fummam adeptus vcllc vt pcr fua
mcrita, pcrquxadillam pcrfcdioncm attingit, alius pcrfuamorationemattingat,ita
vt fua merita non fibi foli fintpropria fed ali) dc beneficio Dei acceptantis, valcant:
ficut poflet aliquis fummum gradum adcptus in CuriaRcgis, pcraliqua obfcquia,
vcllc orarc proaliis non vt pcr orationem huiufmodi ad maiorem gradum amicitix attingat fed vt mcrita j pcr quz attigit ad talem gradum aliis ad huiufmodi
Si
meritf.rccurrcntibus fuccurrant. t hoc, fuppofita Iibcralitatc Rcgis acceptantis

iUft
228
iila
non tantum pro illo fed pro aliis cx liberalitatc fua, qua pro minori bono rcnon tantiim maius bonum, fed etiam plura bona dum tamen per nouum
tribuit
adum
voluntatis plurcs illud
Cum
bonum fibi appliccnt, &
faciant quafi fuum.
Beatus aut vidctDcum velle,aut nollc. Refpondeo, nullum

dare,nedum de falutc finali illius, qui orat, fed nec decxaufi^^' [yx- ciitionc illius orationis,quamnunc ofFcrt non enim fequitur,Dcus reuelatPetro
Mt icc um
jQjj^jjgjjj nunc peterc ^jPer merita Pctri ergo rcuclatur Pctro loanncm faluandum,
^^' """ faluandum. Nec etiam fequitur, ergo fibi reuelat loanncm cxaudiendum,
to ati orat.
vel non exaudiendum in ifta petitione
tamen efto, qu6d reuelaretur fibi iftum
cxaudiendum, vel non exaudiendum in ifta petitionej nonfequitur, ergofruftia
orat quia ficut Deus vult illum faluare,& exaudirc ita vult pcr determinata media,
vtpote per orationem talis Beati ipfum confequi. S\ autcm reuelctur Pctro dctcrminatequodDeusnoIletillamorationera exaudire, Petrus non eflTct ibi mediator ia
orando. Si vero non reuelatur fibi quod velit,nec quod nolit,Pctrus orat expeclans vc
orationem fuam confequaturdeterminatareuelatio exauditionis, vel faltem dcicrminatus cfFedusexauditionis quantum adipfum pctcntcm.
Adargumentaprincipalia. Adprimum, dico quod Abraham pro temporcpro
AAarg.i. ^
quo intelligitur illud Ifaix,fuit in Lymbo, & per confequens non Beatus & ideo nc-^
Tênopor-^
tit
Beatum
igicur arguis
membrorum
oportet
fciuit filios fuos
ludxos habitantes
qux impeditur per immoderatara
quia nec notitia naturali jntuitiua,
diclum in i.quaji. ncc notitia

quia non habuit illam vifionem in Verbo , quim concomitatur regularitcr talis rcuelatio. Non ergo concludit dc Bcatis, quibus in Verbo regulariter rcuelantur , quac a Deo fpedanc , vel tanquam beatitudincm eorum augens,
vel tanquam pertinens ad caufalitatem eorum rcfpeclu bcatitudinis aliorum.
Ad fecundum , dico quod nihil eft in mcntc, operatio , fcilicct quxcunquc intcl-
reuelationis fpccialis
tAd
in terra Ifracl
i.
diftantiam
ficut cft
'
vel voluntatis, vel quaccunquc proprictas, vel conditio realis huius, vel iftius,
quin totum ita patcat Angelo proportionIitcr prjefcnti non impedito , vel anirax
non impeditx proportionaliter praifenii, ficut animac coniun<fte apparet albedo pracQjtomodo fcns pcr fenfus. lllud ergo ditum, quod folus Dcus nouit abfcondita cordium vedicithr /o"
funi eft vniuerfaliter
cx propria pcrfecftione, ita quod impoffibilc cft quod per ali^"'*^ impediens fibi latcat.Nouic etiam,vt iudex vniucrfalis omnium talium occulto/T hr"
^^^ > '^^ modo, quo nec Angeli boni, necmali, nec animje feparatae nouerunt, im6
ditacordu.
de fado Beati multos tales motus non noucrunt , propter dcfecflum praefentiac debitx mali autem multa talia ctiam pracfentia proportionalitcr non noucrunt, Deo impcdientc, propter cuius impedimcntum non poftunc multa, quac tamcn non impedilecT:us,
&
ti
naturahtcr poflcnt.
Adcertium,dicoqu6doratIonoftranuncduplicemhabctefFe<ftum: vnuih,quia
m- mcritoria oranti, imo opus valde mcritorium aliumi quia cx hoc quod fpecialiter di^" " ' rigitur pro alio, meritoria eft illi pro quo ofFertur & primo modo Beati non habenc
orationcm fed fecundo modo. Nec eft inconueniens aliquem qui iam eft in territoria
Beatorum mino quoad fc, per orationem mereri alteri: ficuc videmusin politiis vbi Rcx
tt^^j.
Oratto
quod
tamiiaHis. illud
vult darc
vult
tamcn pcr intcrceflionem
qui
dignus ftatim exaudiri ,
maxime vulc , fi aliquis apud cum maxime acceptus intercedac , qui tamcn acceptus nullum gradum vlteriorcm amicitiac fibi
mererctur.
non
Impen-atio
eftmeriturn
de cengrm.
idem s quod ficut impetrat Beacus aliis,

Oratio enim fua eft difpofitio dc congfuo ^t propter cam Deus concedac illud quod impccrac illi , cui pctic & ifta eft
mericum, non iftius pro fe, fed pro illo cui rcdditur, quod huic merico,quafi pro prxmio proximo corrcfpondec.
Aliccr pofFet dici breuiter, 8c quafi rcdit in
non
fibi
ica
caufat
meritum aliis
& non
'
'
CO M M EN TA R l FS.
TÊ
articMlovideturduhiumyScc.Mo'
'*"'^""^"''"^<^- Difticulta5eft,quiavelfciunc
^^""^
"IJôr.fio
tratio haii- îûftca
tuMu.
oraiic.
bitiialiorateperpetuo proomnibnseledlis
"o"^ ver6
inuocac
tertio
i>/uct liic diflicultatem contra conclufionem prarminam.qua tcncturSandosnobis pof'nd'i
fibi.
,
'
''"*'
alicui
&
efTct
15
alicuius dare
annucrc , vei nollc ; fi fciunt vclle,

quia id eucnict ; fi nolle , non
,
Rcfpondct primo , Sandos orationc ha-
^'^"'^
oranc
adtualj hic
& nuhc pro co
quia racionabile
merita fua
illi
per
ora-
^J^'^'^
eft ,inqiiit, vt velit
valere ad falutem.qQi
fpecialiier inuocac,
qui euni
illa
Dcum
merita fubueni-
Docct deinde illam orationem non repugnate bcatitudini, quia attingcns fummum
re.
gradum perfeaionis, poteft ;vellc vt fila mcrita,

^ll'J^f'^,\
per quic ad illum gradum pcruenit, cciam aliis
clm^witr^
valcant.
Excmplum
adiicit in policia
huinana
quando
fnnt.
X L V.
Diftindio
quando
Qu^ftio IV.
aliquis per obfcquia peruenit in gra-
tiam Regis ordinatc vult vt eadein oblequia

etiam valcant aliisad ipfum recurrentibus, apud
Kegem , iic ergo Ce habet communicatio Sanôrum , Sc merita , qux placuerunt , Sc piacent
Deo, vc illi charitatcm , qux fui communicatiua e(l , podident perfedi0imc in pacria , id pcrfcAius przllant quod etiam in peregrinatione
pro aliis fulicitc prxiliccrunt , 6c corum merita
Deum
apiid
quz nunquam
in obliuio-
& incuitu eoruminuocancibus Bat pro-
nc lunt,
Aujuft.
valcant
de SandtoScephano Si
pitius. Augiiil. fcrm. 1.
igitMT exaHdiiiu ejl Steph*nMt
vt tiHS erationihm
tit Jutiiadi.
Deum
vclle falutem eius,pro

vclit
fi
quo
orat,ne-
orationeexaudire,velnon ex-
&
ignorauit nos
6cc.
Citatur Auguftinus,
&
Hie-
ronymus in originali , fed aliter explicant illum

locum nam Hieronymus loquitur de fcientia
:
i 1 1
licet
inquit
ideo
Ifracli.
6.
u d ynufijuifjue onitsfuum portabit, Obfcure

:
docemur per hanc fententiolam , no-
(juod latitat
dtim in prtfetitifacHlo fu-
fnui ,/iue orationihm , fiue conpliit inuicem pojfe nos
coadiuuari
mus , non
cum autem ante tribunal ChriHi
lob , non Daniel
nec
Noe
(juam , fed vnumejHemque portare

txplicAtur '*^ tom.<). Hieron. ejHifito
mum
cat in
:
Vigilantij,
rogarepro ejuo,
&c.
in aduertentiis
San(ftnm Hierony-
6.
& ironicc: alludic

& verbaeius quz ci-
loqui pcr anciphrafim
enim ad dogina
ifâ
veneri-
onm fuum
Refpondct Fernandus Vellofillus
declamatione contra eundem
qux
funt
Dicit, inquit,in libtUo tuo , ejuod durn viui-
mui
debebatur
particulari, licct fortc per
culari
rcuelatio in
calis
Angelos in cafu parti>
cognofcebant , vel in communi ctidm pcr

hinc tcccdtbant ad Limbum non cft
alios, qui
dubiumtamen
per merita eoruin
plura beneficia collata fuiire
Ad/ecundum
'
maximc
placct
Deo
orationcs
Synagogx
falus nouit abfcundita cordis
qua:
&
Sccuiidum
dico,Scc.
Deo.
fuit
Deus
oratio mcntalis
cordis
eft a<5lus
lunt omnia prxtentia Deo.ctiam vcrum eft,quia ^/,-,,^ .^^^

ncquit impediri , vt aliquid cum lateat nouit Angtl.
tcf tio vt ludex vniuerfalis omnium occultorum
:
Mali etiam multa
alia in
quorum nullum
rem,&
apparet fignum cxtra volunra-
intelledlum. Alia vcr6
quorum
nouerunt ûid
agamm,
pheta dicit:Abrahi nos

nos,iic.
ûidue patiamur, Ifaias Pronefciuit,(t)' Ifrael
non cognouit
Racioneautea(IignatDolor,quia erant
Limbo,& naturaliter non potuerunt cognofcere quz h!c ficbant quia non habuerunt beatitu-
iii
dinem
cui regularitcr annexa
ed
reuelatio in
Verbo, eorum, qui adipfos fpekat,vel tanquam

bcatitudinem eotum aiigcns , vel quod fpedkat
eciam ad concurfnm eorum rcfpedu beaci-
cunt Angcli mali non in fe , fcd in fuo cfFcdu.

Dolrinam huius refponfionis tradit Dodor
in i. dillinEt. ^. qutjl. i. adarg. i. ijutllionis ,
&
in^.
diftinEl. 10.
Dxmones
tjutft.
8.
ad^.
cognofcere hos aftus
ob
illa
tur
hoc autem
fatis
multa
quia impcdiundeclatatur ex loco citato

,
AngtlnmaAngelos malos ne cognofcant illa. Quod veto ^" "*" "X"

^^
A
feert^
nefctre
r Ii|.
d-icat hic multa , vel vniQCtlahtcr , intclligenJf,^J^^
dum eft quoad ea , quibus funt ptzlcntia natn
alia , quibus non funt przfcntia cognofcere non
poiTunt. Vel intelligcdum niodoexplicato,ncmpe dc iis qux confommantut ica in nicntc,vt nihii
f 4. diltinn. 10. vbi dicit impcditi vniuerfim

I
eorum interiiis apparcat in figno,aut effeftu.Vnde Hieronymus in Math. 5. De corde exeunt cogitationes , &c. Non debemm inquit , opinari
Hieroo.
Cgn*fcwU
fed ex corporis ha- alijnaud
,
'Damenem
hitu
occulta cordis rimari
& geliibm tSlimare (ûid verfemm intrlnfecm,
&c.Idem de
Tom. X.
f"^"''''
vetba , quibus dicit raulta non co-
ne DKr/unum cap.^. (^
Sctti Oper.
Vbi ncgat
quia non per-
gnofci ab Angclis bonis ob diftantiam
Moral.cap.
fic ctiam Gregorius lib. 11.

,
cxponit illud lob. 14. Sint nobi-
18
VtcUtatttt
mittimtur ^ Deo. Aliquiautcm prxmKfam dodlrinam in hac refponiione dicunt e(Ie durain ,
tudinis aliorum
i;.
figna ap-
parent extcrius in corpore pcr motiim cognoi'"-
mortMorii,ûi
prxfcntia
non cognofcunt, Deoimpediente , qux tamen

non impcditi cognofcercnt ; intclligit ncmpe
illa non cognofci , qux mcic funt occulta,&
etiam non cognofci a damnacis
alij
Argnm.
&
cum Martyresvltionemfuifanguinis ohfecrantes impetrare non tjKiuermt, &c.

Rcfpondct Dodor iuxta mentem Auguftini cicaci lib de cura pro mortuis habcnda c.i). Siparentes,incûh,non interfunt,cjHifiint
i.
dtorqu6dcogitationescordis,&affcdtus fintob- Rrfîf Dic(5tum proportionatum Angcli ,

anim.-c fcpa- **"*
ratx , modo fint ptxrentes , & non impcdian- Secret cfrturaliunde. Quodantem folus Deusdicaturco- diumquom.
gnofccre hxc , verum eft vniuetfaliter, quia fic î?"'*'""
fortc
17
cigo
cum ncqueunc Sanfti cognofcercRcfpondet Do-
mntito pro nobis orare poffumm pojhjuam autem mortui fuerimm , nullimfitpro alio exaudienda
oratio , prafertim
Gcegor.
ftantiam.
fu pcr
Hum dogma y
Auguft.
lcgimus in veteri Tcftamento otationcm faifâm

ad Sandos in Limbo , ficut contingit in lege nou.i ad Sandtos in cxlo quia ncinpe in Lim-
verbaobfcura quzdam Hicronymi ad Galatas
Deo
ii
Abrahzj&
fuiiTe
>
Subiudicari fortc poflint in przmifTa allegatione
quia receffcrunt
nullam eoruin curam
jtHitrtM'
&
cxorandis bencficiis ^ Deo ,

locns citntus fu- bat Sjrugt''"""
pti ex 1. Machaba:orum id probat dc Icremia S'
hafc tainen oratio fuit generalis , idcoquc non ^"'V*"
eo modo quo ncc Angeli beati , nec mali nec

animx (eparatx, ca cognofcunt imo Beati multos tales non cognofcunt de falo , ob di-
approbationis
16
erant in carcere
audire:ncutcum enim ed neceirarium:dato autem

ri mtnm efi cjuod videat
ctia Deum vclle exaudire,non fcqui^" ' ''
tur eumfrulkaoraie:quiaDeusncutvultilli deexauilitunu termmatc ialutcm.icaeciavultlalutempctdeterj7( ilHm trt. ininatum mediii pcrorationcBcati,darecimedia,
&graciam, quaconfcquaturfalutem. Quanium
ad aiceruni mcmbrum (1 reuelacur Sandto eum
non cxaudiendum , non orat , H vero non reuclatur, orat doncc dc aherutro cfFcdu ipfi conftct.
*
tyid argumema principalia. yfdprimnra &c.
.
^ f
.Abraham nefciuit nos,
illud fuic Ifaix 63
Ifrael
S
Chm igitur .r^Kfef.&cRefpondet ad rationem
dubitandi non ellc ncceflarium vt Sanftus orans
IftM neefffa-
Hierta.
San6li eniin in czlo curam Ecclefix genon lamen ex hoc fcquitut Sandos Patres
in Limbo non oraile etiam pto viuis
neque
Deum meritaipfotum non acccptaiTe: quia Synagoga fcmpct intcrponebat mcrita ipforum in
tinet.
runt
bo exidences non poterant nacuraliccr cognofcere illas oraciones , neque ex fuo (latu , qui adhuc
viJcat
Hieron.
enim nunc exanditur pro veneratorihm fuU , quifc

exnttdittu eji tuncpro lapidatoritusfuis , &c.
que videie
M.tîtfio.
eilc
14
229
,/iue ignobiies ntn intelliget
peccdtam ^Mod commiferat SaulM , commendefniu ergo nos eiut orationibui multo magis
dcleretur
Sflmiimr na-
eim
&c. Dicit
enim nacutalitcr non inteiligere defundos quid
ad viuentes pettinet tamen Sanôs Dei claritate fruentes cognofcere in Verbo qnid ad ft perlesfilij
his docet Augu(tinus/i^.<& diuinatiolib.
1.
de Ciuitate Dei
c.
7.
Quamuis
J'i'"*'
Lib. I
250
Quamuis
autcno
V. Sententiarum.
RetraEi. cap. j. aflcrat
lib. 1.
hoc
audacius didum elfc in re incerca , occulcique:

non dciogai aifertioni. Id docct S. Thomas
1 part. tjuafl. jy. art. 4. Quin ctiam experientia
docct ipfos homines ex fignisexterius apparcn.
mcriti
Mayroncs
hominum , nifi fpiritHS hominis qui in.ipfo

quod dicitur proptet occultos animi affatus
tft?
3.Rcgum
8.
minum
Paraiipom. 28.
tur
i.
Domintu
foltts nofli
corda filiorum he-
OmniHm corda fcrma-
& vniuerfas mentium cogitationes in-
Tuenim folm
cap. 6.
telligit. lib. z.
filiorum hemiiiHm
&c.
nofti corda
43 Ipfe nouit abfcondita cordis, &c. Pfaim. 7. Scrutans corda,

renet
T)eui. lcr. 1 7. Prauum efi cor hominis ,
infcruta,
pfal.
&
Ego Domintufcrutans cor^
hile, ûis cognofcet illud ?
&c. Id habctur Adl. i. ad Romanos, 8. ad Hebrxos 4. Dijcretor cogitatiomim ,

inientionum
cordis.
Keônfio
aUorum.
&dcmcriti
non vero futuros
trouerf controuerfS. arr.^. concL^. vt Lychetus,
Tartaretus
& reiiqui
flinfl.j. ficut
in diEladiftinfi.y. (^ di-
& Maior diftmfl.^.
Accc-
tjuJtft. i.
ditetiam itgidius Luficanus tom.
debeatitudi-
2.
ne lib.i
i.cjU(tft.%. art.i..... qui aftcrit effe fecreta

cognita tam Angelis ijonis , quim ctiam
Bcatis.pcr fcientiam infufam , qubd perinde
ilia
obnoxium Patribus , & Scripturac, fi in co

quo aliqui volunt cas inteiligi deberc
quafi foli Deo haec cognitio cirec
eflct
rigorc intciligcrentur
vcl pcr cius reuclaticncm. Eorum

,
etiam cognitio tribuitur communiter a difcipulis Sanfti Thomac , Chrifto , fecundum intcilc<fkum crcatum ; quod crgo dicunt aiij pofte ag-
propria
nofci virtute talis fcicntis infofiE
nos
& praemifll Dodlores
&
dicimus
cognofci pofle vir-
tutenaturaii intcllcdbus Angelici
& cx
natura
cognofci
adum in
non tamcn fincm
ctiam videtur docere itgidius de co-
Ita
(jusft.
1 1
.& in
1. diflinEl.j.
docent efie quidem coAngelis cogitationes cordis mere

in ordine,ad quas inteliedus,
Aiij prsterea
quaft. j.
gnofcibilcs
alj
neceirarios
voiuntas merc
non
fe
fc
habcnt pcr
modum naturx
&
&
fundamentum,quod
libeti arbitrij.Ita fonat
D. Thomas i.part. qutft. 57. art.^. adducit quate adus liberi non poflintab Angeio naturalicec
cognofci quia nimirum foe^lât ad genus mora,
lium
quod
fupcrioris ordinis ad entia ractc
eft
naturalia,& rocdium inter ipfa,& entiafupcrnatuialia
crgo fupponit
naturalcs
liacc
ratio akus illos
& non iiberos efrcfub
mcte
obicdo natu-
&
anim.-c feparata:. Vidcancur MoCaictanus , & Sumci in didum articulum,

cicantes D. Thomam de malo ejUitft.S. ad ii.&de
rali
Angeii,
lina
vcritate ûaft.S. an.
Onincs
hi
Dodores doccnt
aSlus
noftros fub
Anf^,licct fccundum
aiiqua raticne cadere fub obicdto naturali

gcli
qtiando ponuntur in
modom
aiiqnem
vt liber eft
non
qualitatem
fit
aut finem
auc
cognofcibilis ab eo natu-
&
cxponunt Scriptnras, & Patrcs pcr

dctcrrainatioricm quam ipfi addunc iuxta propria cuiuique fentenciae piacita. Addi pofiunt Sc
ralitcr:
a!i)Doflores
nam
tcncnt
qui in tcrminis noftram fcnten-
ncmpc hos adus
turalitcr coenofcibiics
non cognoici
cham
irt
quidem na-
eftc
ab Angciis
fed de facfto
quia Dcus non concurrit.
x. diftin^l.9. quaft.
Oc-
ao. Gabpcl. 1 C*-
cognofcitfnatnrali-
fi ^*"*
'*"''*"'*''
'*''
ipfiusobicfti prafcntis, fiDcusconcurrarjquia
&obic(ftum nonexceiJitlimitcs naturalis obic(ki , nempe ilie aftus ; alias non eflet cognofcirioris
gradus intelicftualitatis
neqne
alias afll-
tix,ncque fententia oppofita ad vllum orinci-
pium
fatisfaciat,
, quod
Gabt iel Vafqucz, i.part.dijp.iotf.
cap. vlt. quJ bcnc impugnat rationcs afljgnatas
ab aiiis , neque cx principiis gcneralibus meta-
rationis rcduci potcft
vt probc docet
rum & obicdorum fubfiftere poteft dari aliquod obicdum huius finguiaris intcilc(ftus,quod
non eiufde fit intelic<ftus in fpecic.Si crgo inrcl-
5.
gnitione Angelorum
ÂÛaT^"
Herera dii. part. con-
phyficis, quibus inueftigatur natura potentia-
adus.
eogmfcibile!,
10.
Rada
non vero cognofci conaturo volunta-
qutft.
cjfc
aut intentionem adus. Henticusô<//<^.}.
tionis
10
quaft. 7. concl. }
gnari poteft altquisgradus in entitate adlus, ad

cuius cognitionem exigeretur elcuatio poten-
internos cognofci
cfte adlus
idem ctiam docct dici

adtum in fe , fed non qualis fit
ipfe aftns an amor , anodium. Itactiam Argentina didinB.j. quaft.i.art.i.infine. Herucus }.
diftinSi.Z. ^</?.}. dicit cognofci adlum vt cft detcf minatc obitfti pcr modum fugas , & profiscutis
glo-
dum
probabile
poile cognofci
dUendi.
&
bilisabipfo elicientc naturaliter,licet fitinfe-
funt
friodl
ii.ini.
pccnx
Refpondcnt varij DoAores ad hanc difiicul, Durandus in z. diftin^.}. tjutft.y. admit-
tatera
tit
locis ci-
ead.diflinfi.qufft.i.diffcuhat.i.
O aindus diflinfi.S.propof. cf.&
&
ABm
damcntum
ria.
Jput.
inteliigi poteft illa propofitio
ejuAfiint
p-arif
quod ctiam Dodlor
& in
Rcportatis disiinSf.^. (jutft.i.

vbi expreflitis ioquitur de adibus , qui funt fun,
que crgo modo
Caetetumipfa dodtrina a pluribus Thomiftis

ccnfuratur ob tcftimonia Scripturjc , 6c Pattum,
quibus allcritur Deum foKim cognofccrc cor
hominis. i.ad Corimhios 14. oftendit Pauius
neccffitatem prophctiac ad cognofcendum cor
1. cap. dicit, 6^ homifinm fcit
hominis ,
obieiiio.
leEi.^ i.
tatis indicat
tibus id coniiccrc.quantomagis Angelos?Vtro-
Dodoris,& habet dcbitum fcnfum,& no durum.

19
nonem Mijfa
tatetteam in
lc6lus clicicntis finc vlla clcuationc fui

fola naturali cognofcit aftus fuos
IpeciereJfUit
'i^
'/'"^T*
virtute
idcm
dici
dcbet de alio intellcAu non impedito , ciufdcm

pctfedlionis,& de intcilcdu fcparato,tam ex par-
adu
intelii-
gibiie^refpediuc ad intciiedum elicientis
adum.
te
intcllcdlusiqukmobicdi.quod
eft
& ra-
Dodboris autcm fententia optirae faluat
tionem , quam
uerfari j
quam
qui dicunt
alitcr
impugnarenonpoirunt ad-
replicando Scripturam,
Dcum
eire
& Patrcs,
fcrutatorem cordium
11
Sententi
JDff<ir.
fal-
uat,inquam principiarationis,dicendoqu6dpo- SalMtutratcft
quidem intcllc):usexnaturapotentiar,&obhabcre intuitioncm adus talis,qui cadit fub
""
ieli
obicdlo per fe eius. Saluat etiam Scripturam

Patres.diccndo dc
&
fadonon habcre caiem cogni-
Saluatttr ttiM
Seriftur.
tionem,Dco non concufrcnte:vnde fequitur hoc

dato,qu6dcognitio taiis obiedti non habcatur
nifi
miracuiose
quia illud miraculose
fit
quod
contingit extra Dci prouidentiam ordinariara,&
vniuorfaIem:& quamuis virtus

ralibus rcfpctftu cfFc6û$
curfus ex parte Dci
fit
in caufis natu-
mod6 non dctur con-
ncque etiam dctcrminaueric CMuft fu^t-
Deusfccundum fuamporuidentiaconcurrere,il- f*frDeip*la virtus eft tanturo poteiia remota,& non proxi- 'f!""^ *!'
ma,quiacaufzfecunda;
caufae prima:
ica
depcndent ^concurfu i^pluî^
vt illo fublato nihil poflint
&
omnis potcntia proxima earum intelligaturrefpedtiuc ad caufam primam concurrentcm ad
eundcm
cffedlum;ficut v.g.caufa partialis.vt ipfe
intclleciu$,refpe6lu fui
aûs
circa obiedu,ciiain
naiuralis
remi,no
froxim.
,,,
DiftindioXLV.
ordinis,non dicitur eile ih poteniil^
proxima rcfpcdu obieî nuUo roodo applicati
* ^ rcducetctur ad adlum refpeda ciu fic re-
pitmtU prt- ottaralis
xim cMufd
^7'7^d''
"^"t'
umeiir/iim.
non
*'^''^
eft in
nmaculum } hi fortiwri, caufa fccunda

potciuia proxiraa rcrpcdq fui aftus, fi
ncque in vniuerfali , ncque in particulari habeat

Dei concurfum paratum:fed ficut concurfus Dci
N nmtarrit
ttgmUr,.
piura,Deoattribuit vt
Oc
^^ji^
non concurtrre
vniucrfalicer
intcllcdu alieno ad fccrcta cordis,idc6
^
pow naturalitcr intcllc<aus
tictrdu.
gere rcgularitcrifqd folum
1-
11
non
illi.cui
tialiter
dependetaDeoquami concurfu obicdi:
comparata ad cfFedum eft tantuin poteniia remota ,

non proxima. vnde illa
conlcqucntia no valet j potefi intilUSm ^Mamiim
Sc fimplicitcr fic
&
gj} ^
^yj ^ peHttrttreficrttUTH cerdu : ergo contra Siri-
&
ptMram
Pttrei
tum. Naro aliud
potefi aflu cognofcere
iUud fecre-
intellcdum quantum eft cx

fe , cognofccre poirc ; & aliudeft cognofcere in
Oii//^// adu , & fine concurfu Dci , qucm ex prOuidenctmcHTfut.
(i j
cft
fufpcndet ob finera pratfixum
quo
fit
fcrutator eiiam cordis,

, quod
communicct Patrcs
quero nihil lacerc potcft
alios laticat. Sic intelligunt
faltcm in via
voluit fe folum eflc arbitruro talis fecrcii
ScriptHram.Auguftinus
ftra,inc^\XK,poJfunt
ejfe
iraft. in
Pfal.^.O^frîw-
neta hominihiujid cjuo MniMo Augaft.
fiitntifoiiu iUe nouit /jui fcrutatur
cord* DM,&c.Illa
pariicula fbliu intelligiiur rcfpeftiue ad alios
quibufcum fitcompatatio, non autcmad ipfum

operantem,t}ui finem fuiopcris eledioneftatuitj
neque ad Bcatos,qui
tjui cognofceret mr,&cdicii intentioneroi neminc cognofci i.Ke^.\6.Homovjdet

ea quparent,Dominm autetn intueturcor,dcc. Gte-
eim,S)Cc.nontrat
tionis intcr perfonas in occuito cotdis,vt diffbr-
&
Scripturx
quod ifta uegatiua fit vera , nempe non

cognoAri de fado fecrcta cordis ab alio , quam a
fufficit
Dco neque dicit Dokor cognofci abalio, nifi a

folo Deo , aut ab clicicnte , cui talem libertatem
;
tjtfluMti conceflIt;fi
autera cognofcatur.crii fa|>ernatura-
miraculofum, modo manct alias fccretum:

non ex racione,quam adducunt aliqui,quia ncmpe hoc genus muraliumexccdit cognitionem nataralcm crcaturz fed quia iuxta prouidenciam
ordinariam Dei,caliscognitioexccditmod6 laticudincm obiectiintelledus , qucm attingere poteft pro hoc ftatujfic dicimus impoflibilc cfle naturaliier corruptum idcm numeto reproduci:ta-^
mcn hoc non concingcre ex defcdbu vittutis in
CiaCi/Mpra probauimus:(cd ex Dei ordinaria prouidentia , & defe(ftu concurfus,qui ad reprodudionem eiufdcm non conceditur. Intellcdus
creatus pto hoc ftatu nequit cognofcere plura ,
j^ gj
qua: alias ex naturaintclleclus cognolci poflSnt

InftontU ad vt cft cflentia
froptfumm
{[(
animz
de aliis
tjone g;
incuiciue,& fub propria raqu6d Ci feipfam coenofcerct
&
P^ "^ "*'" animx incuitiue,cflet miraculu,

fttmtit ato fupra naturam anims, ptout operatut per mcdia
'* virruit ordinaria.addeterroinataobicda.Tamen ccrcum
pr(>fr,M
ftd^f^ hmc cognicionero cadcrefub virtute
naturatx dlMiat C6- ,.
n.
r
n r
" potcntix, quanturo eft ex le,etiam vt eft formt
emrfi^.
miisticnem
'
acceptus
qui in exteriori
humano
iudicio
eft
fccundijm opcra cuiufque
nens,aUos in
imrinficitstrahit
dtfirit txtertora ccgitart
&
nefcitutr tjui reptUitur , ejuia penetrdre nt~

fa funt ,
ûeunt , cfUA ab vnoejuoque cogitamur : nam fipe di
necdum procejftt v/ûe ad ejfelium opeadbuc ferteper hahirU deiiheratio cogitationis ,

tum intiu attingitur , ifui iam mente foris vagatur t
cordt ptnurfi
&
fed
talit (jililihet
tunc ante oculos intemi iudicis ceci-
ditycitmab appetendit
exiuit
interiorihiu per defiderium
&c. Sequicur aucero comparacionem pec
caducum
iudiciuro
difccrnitur
&
fallax
rita
Don
Deo
te
viraraquc
intcr
tm autem ûdex
difitmtni
fregit, 8cc.
Hzc
alttrum
cigo difctetio
tis
dicit Sctiptura
& Patres fa^*-
Rcfpondetnr ad argnmenta , qux ex Scriptiiopponunrur , ea excendendo vniuerfaliccr ,
prout aducifarij volunt.folucionero paterc cx diftis.Rcfpondeo fecund6,Scripturam ficut eftre-
gola viatorum,
ita
ctiam tegularicet intclligi re-
&
folius
Dci mifetcncis
cords
cen-
diui-
alterum
alccrum cx
confringcndo
occul-
iufte
iudicij
ni intec pcrfonas in fecreio cordis
&
& vtritntjut
alterum pie Jlatuit
cordis
&c. fubdit
prajtdent
Chrifti in corpore robrtaH:ita ergo in propofito,
quod
ta-
quales fuecunt in vita prztequales nunc func , alicei difcernen-
fuppofita limitationc cognitionis ex diuina pio-
Rtl^mfi mJ r
Senftmrmm.
petfonam
lcs exiftiraans,
dcferendo,
cotura
hominum que
viramque
inter
cia
ittot
&c.
&
mifericordia crigcndo
uatur.
Subdit roox conttarium iudicium humanum^

exccrfic tanciim fecundiim apparenciaj
t\z,j4liena autem (0r^,inquic, humanif oculit cUu-
quod
ex
uidencia ordinaria , ne (e extendat de fzto, aut

extcndete pofiSt refpcAu fecrctorura cordis in
& mifcri-
hosaccendit inttrna appetert
pra voluptatiinu fuis
corporis:quia ficeciam vidcbitfi; incorporeglorioro,& etiam videbat feipfam intuitiuc anima
alio
Nam iujie,
examinans , vel dijpoexteriora refpuit,aUos ad illa , <juafunt
cordittr finguiarum corda vel
Inttlligiferu-
meeft indicio humanoin cxtetioii , quo putatur tationemitrvnus cireDeosratus,& iuftus,qui in interiori cft !* '"'^.'J' .
rcprobatusicconcra vcroaliquismintcrioriDeo dg^,
Videanturibi Expofitorcs. V-eiba Gregorij funt:

Sed hoc nunc fecrtto iudiclo agitur ( egit ancc de
difcrecionc pcrfonarum fptura in iudicio vliimo
Profper.
goriusij.yi/^r^/c.y. intclligit dc iudicio difcce- Crcgor.
tia accufante, aut cxculante.
Pairtim
'^^'^m
non ve-
in comparationero
reprobatus. ExeropUimhuiuspatct infihis Ifai,

quos feorfim icpiobauit Deus vfqucad Dauid.
Ad cxpofitfonem.ergo
Exeludiintmt
^""'f'
niunt. Profpcr. in Pfal. 141. EffitndoinconfpeEiu
auC perfonam, cui deftinauit, vt feipfum difcernat in cordc fuo, vt ipfe fui eftct iudex, confcien-
ii
p^trmm <y
occultorum
alicnus ca pertin-
Deus miraculosc pcrdonum prophetia^, aui alio modo, prxbet concurfum Sc licct fit virtus complcta in
caufa fecunda, tamen noneft completa refpedbu
cffc(fbus,nifi tantum fecundum ^fW,magis eilcn-
f^trtmtt^
apud omixes.Quod autem horoinibus ncgat Sct i-
cim
difpofuetit
iji
fpedu aliorum viatorum homlnum , quatenus

ncm poflunr attingctc fecteia cordis, quod veriffimum eftiexcongruenti autem Dei difpofitionei
& comroani Patrum,& Thcologorum.idcm contingic Dzmoni non pofFc penetrare cordis fecreia,ne viam falutis impediat,quod in confcflb cft
(equitur ad fux prouidentiac regulas przfixas.ita
ttradctgnttiintm ftert-
Hmerfum tfi
Qu^ftioIV.
iufti-
eft fcrucatio
auc vindican-
& comparatur ad iudicium difpar hominum

qui quid in corde pec iudicium Dei & mifeii:
cprdiam pcragacur , nefciunt. Dico ergo fccun- ludieia iij,

d6 , hoc iudicium difcretionis diueifarum pcrfo- *I^t**
'*
narum in cordc , cfle folius Dei , & fic eum fofcrutari rencs & corda, quod cft inquircre,
& exaroinare, quod nulli cteacurx purx compe- Himm feru'
Addo prxtcrea Deum fcrutari rencs & ""'f^^
corda quoad intencionero, & a(Fe6lum, eo mo- 1?*^ '^lf-
lum
tir.
do
quo cciaro
i|>fi
cogicaoci eft iropecaium
, ica
ftaum
! WM.
,;
232
non folum
vc Scriptura
intclligatur refpedliuc
fira aciet
&
ad aiios, (ed etiam ad ipfum operantem, cius vircs ,

facultaiem , qui aliquando pucat fe poiTe
&
quod non
Augiift.
poteft
&
e contra
non
pofle
poceft. A.uguftinus in pfal.41. in illa
abyffnm inuocat
Dti
minimum
&
nefiimM, aut fi
& virtutes caitgamM
pe phantafiia altitudintrnportat
mm
enim meipfitrn iudico , tantamne profunditatem creditis effe in homine , ajuA lateat ipfum hominem in cfuo
etiam difiutiendo
eft? GHuantaprofunditOi infirmitati^ lattbatin Petro,
cogitur in admirationtm cenfiirgtre
ûando quid infi ageretur intta

tJori fi
cog-
nofcebat t:trHi,
cum Damino, velpro Demino
rittirum
mittebat ? cjuanta abyffui erat
nuda
nefitiebat
erat oculii Dei?namilli
ncijif.e
ternere pro-
fibiiitatem
quod efl
tataen abyffiu
,
,
Hoe rudiciii cjuodinfe ipfe ignorahat , &c. Hoc iudicium foli

Deo com- Deo compctir per difcrecioncm virium,
dif-
&
foli
fetit.
creatur2,& praeuifioncm
etiam intcrpretatur Hieronymus pi-
pofitionis prxfentis
fiituri. fic
fitla y),intom.<).
tr rencs Deiu
Romanos
illud pfalmi 7. Scrutans corda
Et
Sic,
intelligitur illud
fic
ad
Giui firutatur corda ,fcit quoddefide-
2.
quid fccundum reftam

rationem , & dcbitum prouidentis ei exprdiat
idtoque multa dcnegat Dcus cx fua prouidcntia,
&c inmifcricordiapctentibus,quaEputant fibi cxret IpiritM
Id
S<c,
eft
& non expediunt. Itcni illud Adrorum

^ no[li corda filiu,eiige ex his duobtu
&c. & cap. 2. loannis illud lefiM autem
pedire
primo
vnum
non credehat ftipfium
eit
&c. nempe qui
fccundum prasfentcm difpoficioncm

tiam crcdidcrunt
in
&
eum
iufti-
fed poftca -non crant perfe-
Heti/i
folui
Scrutaturetiara corda Deusper interrogationera probationis , quod foli ipfi compc(it. Vnde
terrogtiticne
Auguftinus in pfal.4j. in illa Nonne Dettt reûiret iftd i ipfie enim nouit ahfcondita cordis, &c. No-
frohationU,
uit
corda per in-
Auguft.
inquit,
& requirit
-.fi
nouit occulta cordis, cjuid
nnnne Detu rtûiret iHa &c. etenim ideo

Detu aliûando ,
dicit fibi innotefiere ,
ibifacit
&
recjuirit
ijHodfacit tihi innotefitre
cognitionem
fuam
opiu fuurn tibi dicit
non
dicimtu plerunqttt Uttu dies
ûando firentu efi , nuncjuid ipfie dies gaudct , fed

gaudentem dicirr.M tjuia gaiidenttsipft facit. Dcm
dicit ad j^hrahnm : nunc cogmtti cjuia tu tirnes Deum,
,
ante non cognouerat
Abraham
? fidipfi
noncognouit,
tjuia in ipfa tentaiione ipfi fibi innotuit
enim horno putat
fipoffe cjiiod
yicccdit
rlonpnffe quodpotefi,
\dimna
diffenfatiotie
fthi,&
diciiiir
(p"
plerumcjue
nouerit fi
ûod
illurnfecit noffe:
;
Et infra addu-
Scc.
excmplum de iis , qui fe cx charitate tradunc

morci pioptcr fidem ,
qui ex folaiadationc:
&
Saeb.1t ergo
inquir
^cruratur
fclnj
iitîtiaro
prifcittem.
effe aitcjuos
ijui
hoc iaElatione
non dileEiiont : ideo obfeurum
tfi.
Dcm hoc
videt.nos rien poffumM.ipfefiolM pctefl iiidicare,
^hi noiiltecculta cordis
Vft
&c.
Scrutarm- prarrerca Deus cor hominis quoad

ftatum prarfcntis iuftuix.quam ipfe homo.ncque
ftitusdifcerncre certo poteft,
Ecclcfiaft.
5)..ZV<r/^
dorecus
rahit anirnarnea
Sape durn nos
ipfis
hoc ipfumigno-
&c.Gicgorius jib.p.Moral.c.
plus iuffo difiernimM
dtfi/etionii fludio indifcrttiiu
erramM,
j.
de ipfo in-
& mtnti* no^
qut commtttert
tnt
i6
Intelligitur
de vmittlibui.
Me-
Caffiodorus in eundem Pfalmum.
thodius apud Epiphanium harefi.G^. adducens

illud Apoftoli : ^}t,od tnim optror non inttUigo,
&c.
InccUigi caraen poceft ctiam de grauibus,
ftitia
rtffonftont
dragef.
Non
ttr
ficandaU
tft
,
,
inquit
de ptrftniont iu-
lib.
Leo Papa
15.
adeo
grilatt fidtndum
de confiitntia init-
humanam
vt
ttntationefique
Expontlur
etinm i
grauihiti.
LcoPapa.
fragilitattm in-
degentem nihil
quod Uderet eam
Qua-
ferm,6. in
pottiiffe
cum propheta excellentiffimM dicat : ah occultis meis munda rne Domine ,

ab alienis parct ferue tuo , &c,
Idcm infinuat Aognftinus in Pfalm.41. loco citato. AbyffM ahyffnm inuocat , &c. Aliurn, inquit , aciipite intelle[lum , AbyffM ahyffurn^ inarbitrtmur
incidere
&
uocat in voce cataraElarurn
carne rnortali
feandalis plena
qiiitdam
eft
de
dem
lahcriofia
,
tuarum
peccatrice
tuo
&
damnatio
quia dixiffi peccatori
iudicij tui
Auguft,
natn fub hac

molefHis
er in fiidore vultM tui edes
abyffM prima
h<tc
concupifientiis obno.xia
ittdicio
,
pancm
&c. Hoc ibi~
fufius profequitur Vto(êr de vita contem- Ptofptr.
pimua,itb. }.cap.
16.
lucbara inter iuftitiam
&
,
17.
Pulchre defcribic
virium
tcntaciones
&
volupcatem , vc difHcilis fic clebio, & difccetio,

fi redc , fi malc fuccedat inrentio ,
opcratio.
Et patec haec vericas , quia nemo poceft certq
fcire quod praiftiteric quod dcbuic quod confirmat Tridcnc.y?j^6. cap.<}. Sc coramunis Thcologorum concra Cacherinum. Ec hoc ipfura pacet de adibus fupernaturalibus, qui difponunc
ad iuftificationcm , quos difccrnere perfedc nc-
&
:
qait eliciens certitudinc phyfica

fica.
Ex
his patet ad Scripcuras,
refcruari
incomprehen-
non valet inuenir*
Idem patet cx Pfalm. 19. Dtliila quis intelliad occultis meis munda mt , &c. Hunc locum communitcr exponunt de leuibus peccatis,
vt Hicronymus epi^kolaw^, Cyrillus Alexandrinus lih, 4. in loannern , cap.io. Auguft. Theo-
meum
&c.lob.9. Si ftnple.x fuero
vt eoperfcrutari
ijuo
git ?
cenus cribuunc
Ccegor.
multa deliUa comrnitto
homo ztrum odio, vel amore dignMfit , &c. Prouerbiorum , ic. Qnit pctcfi dicere mundum efl ctr
cit
cogitans
ipfie
altitiidine
dtprthtndert
diirn fie necfuit
efl
fimetipfmn
nen inttUigo, &c.
tuum
cit
diceret
adeum interrogatio ex
qiiando dixit mediro
&c.vn-
Itcm Apoftolus i.ad Cor.4. luiauttm meiudicat DominM efl , &c. Hieronymus in i. dialog.
contra Pelagian. Bafil. in Conftitur. Monalt.
cap. 2. Curn tn multis offendamM Dtttm : maiorem
tamtn offinfionum partem ne intelligimM cjuidem :
idcirco ApoflolM dicehat : nihil mihi confiiM fitm,
fied non in hoc iufiificatM fium , quod idtm efi , acfii
morte morieris
per interrogatiotiern notM fie
tecHmfiumvfiqne admortem
fiilifi
fuam
&c.
non petefl , aue putat fe
Dew coirnouiffe
Nnnquid Petrw
factrent
ûia
Sed ah
penetrat.
prout intelligic Aagudinus
ucraturi.
Scruratur
mn
caliginofiu
ncn audeat ûed fuper ipfurn
Chriflm pronunciabat
, cjus,
iinuienfia cogitaiione
vocetn dart efi
& fi rno-
cum kumanM ani-
ipfum ofirMtem.
&
dc beiie pcr Prophetam dicitur;D^</jV AbjffM vocem fuam ab aliitudtne phantafia fua : AhyffM cjuip-
aut ab hu-
audite arnplitu
ejuia
nos difiuffione reijuirimM
fiubtili
pleruncjut inttr vitia,
mano die.
vnde videre amptiiis conatur ;
tinimi latit
tjuanta abyjfiufit
ebfiuratur
radios afpicit, tenebrefiit
ah inquifitiont neflra torpentes,uos omnino
cjuia igitur
^pofioltu
ipfi
vt a vobis iudicer
efi
quod
AhyffM
& iffi non
nunquid
abyfjiu ? vt noueris ijuia abyfftu
cemere nititur
cjuo plits
cjui irftportune Solit
inde nihil videtur
yibyffim ,in(\\in yinuocnnt
&cc.
Sar,ni prttdicatoret vtrbi
Trofunditcu ait
cnim
in
Deo
foli
vc
non
auc metaphy-
fcrucari corda.
eft
cx
hoc Deo
Vel
ira
poffic incelledus crcatos exire
adum circaillaobie6ta,non
quancum
tit.
& Pacrcs, qua-
intclligi poteft vniuerfaliter

,
IncertttuJt
noftrt iujli-
quia non fubfunc Rf
quiaex pronon poteft exiie in a&tum;
fc virtuti eius; fed
ui4en(ia Dei fpcciali
vci
tio
fnpitula-
diStiHm.
Diftindio
X L V.
creta; quac ad priorem aflcrtionera nihil facic.
Angelos malos. Vcl leriio incelligi de fcrutatione fccreti iudicij Dei , qua vnum perraittit labij
alcerum vero rellttuit. Vel quart^.qua diicernic
iiuentionem , & vires, & prxuidct quid futurum fir. Vel quint6,quia probac,& ipiam perfonam admonet in probatione , quid po(fic> quid
non poflic. Vel fcxio , quia difcernit iudiciam,
fcd ad podcriorem , qua negat nos videre corda

aliorum. Sequcndo ergo auertionem illam, qua
dicitur Beatos videre confcientias mutuas. Se-
& iniquicaccm in perfona & iudicat

,
&
opcra,
affcdkus. Variis
cordis cognofcic
eo
modo
Ex quo
fcere creacura.
fccundijm
crgo modis occulta
, quo ncqiiic cogno-
primum mcmbrum
pacet
datx a Doftorc. Paccc eciam fotum

fcrucari cor , iudicio approbacionis , auc
fijjiitionis
Dcum
Ex quo pacec fecundum memAn aucem Bcaci.auc Anoeli bofito cogitaciones cordis , non
reprobacionis.
d* fHe brum (blucionis.

Beti ctgoa- ni cognofcant de
An
fcuiuftirtt
aflif niac
Dodor
fed potiiis in locis cicacis vide-
non crtc improportionacum obietûm intellcdlui beato, H Dcus

concurrcrec ; vel non impcdiac 5 cognofci autem
dc fai5lo a Beacis fccrcca cocdis doccc >gidius
cur ncgarc
fed foliim dicit
Luficanns locecitato
Sc videcur cxprclTa fcncen-
Hieronymi loce fnpr* adduSlo , cap. z. concra

Vigilantiura,& Giegorij Ub.iS.AioraliMm,cap.ij.
vbi cxplicatiila Apocalypfis 11. quibus dicitur
tia
Gffgor.
tj
lerufalcm czleftis
in auro, vel vitro
triam
raundilllmo,
ex auro
ciTe
fimilis vicro peliucido
Quid trgo , inquic
accepimw,
tranjlucent
."
aliwL
paqMorum
nif! illam /itpernam
iUam heatoram ciuium focietatem
cordafiht inuicem
& claritate fulgent & puritate

,
^ûia enim Sanii omnei
fumma
in ea
Beaii pme- beatitudine claritate fulgebunt infhuEla auro dici,

trat inutuu
'
233
&
ve) intelligi refpeAiue ad hoinines viatores,
Xv.^
QtiSBftio I V.
^^
quoniam ipfa eorum cUritM viciffim fibi in

cum vmufcutufcjue vultus
aUertm cordtbtu patei ;
attenditwr,fimul
confciemia penetratur, &c. Lo-
&
&
quicuc aucem
non de cognitione
in propriogenere
jQuippe inquic
Vecbo
fed
& fubiungic infra racionem
nofhum ab aheritu
no abfcondtt Jed patt-
vniufcuiufûe
cculii ymembrorum corpulerttia

hit
in
animtu, patebit corporalthw oculu ipfa etiam cor-
harmonia
porii
stctjue vniufcuiufijut erit confpica-
nunc effenonpoteficonfficahiUt/ibi,
nefira , quamdiu in hac vitafuab altero in alterum videri non peffunt,
hilis alteri,Jtcut
autem cerda
fiunc
mtu
tjuia
quitut cciam
quod vidcanc
confciencias viato-
&
cognofcanc perfcdliiis , quam ipfi viatores quia ratio addudta de viatocibus non inQuamuis aucem dicacur non Si rtpmpifert concrarium.
pcrcinerc ad omnes Beacos hxc fcicntia,ii$ came rt Btiu vi-
rum,
nu repugnat,ncque ex diuina prouidcntia,nequc

cx naiura rci , vt nobis communicant , & curam
noftri gcrunt
quia
talis
fciencia in profc(5tura
ram gerunc,
& fatcera Angetis adminillracoribus
bcatis, qui gerunc
curam hominum, hoc videcur
compcccrc cx officio,& adminiftratione,
aliqui dicunc, per fcienciam infufam; fiuc vt nos
putamus, ex concurfu debiio fux adminidracioni,& ex natura rei vircuce pocecix habencis concurfum Dei,& obicdi. ?.es aucem incertac(l,cui
non inhxrco,quia ncc Dodoc alTeric Angelos
cognofccre fccrccacordium, eciam bonos, fed
rancum habcre virciHcm ad hoc, quanciim eft ex
nacura poccnt^x, & obie&i, /lue Dcus zAa concurrac
>
fiuc
non concutrac. Ncque concra
facf t Scripcura,
vnius Beaci
fic
aperia alccci
& loquicur de
hominibus bcatis in corpore,& anima, vterunt.

Et citm vniufcuiufjue vulttu , inquit , atttncUtur ,
ftmul
cenfcitntia penetratur, &c. Dicit prster-
&
ea corporis clarificati
corporeis.
harmoniam
cerni oculis
Adducit prxterea rationem cur hoc
impcdiacur in prxfenci ilatu,incer viacores, propccr corpulcnciam , quara oculi penetrare non
poifunt intetledlus aotem ligatus fcofibus nequit vltra procedcre videndo, vc fupra didum
:
ed quaft. i.&
fic
adzquaca
creca fua
eil
Quarauis autera hcc ratio non

quare viatores non attingunt fefufficiens. Priraum autem conti-
nct aiTcrtionem abfotutara
&
fine limicacione,
neque dependcc a ratione fubiun^ta , qua oftcn4itur nos io hac vita non polfc cognofcerc fe-
Sceti Optr. Te$M.
1TI3J
X.
Settttntia
VtBtrit.
lioc
& Pacres, vc patec cx didlis. Dif-
cuflionem incegraraquxftionis,& variarum fenleciarum rcmicco in locum propriurquiahiccantikm fuftinere libuit refponfionera datam,
uiace huic vnico

tur.
argumento
& ob-
quo irapugna-
Solutiones datx foluunt auihoritatcs in
fpecie
quibus vtuntur aduerfarij,vc legenti ap-
parebic.
Adttrtittm </r0,&c.Tercium fuit,qu6d Sanflis
non compccat cognofccre noftras orationcs,quia
l8
Adttrtium,
ideoconueniret vtorarent :fed hoceftinconucergo non

, quia non funt in ftatu meritt
poftunt orare,quia in oratione cofiftit mericum.
niens
& eftc impecratoriam pro
tia
ctMUuir*
Anêlii.
quod ex natura rei fccrctilcordium, & confcicn-
fed intra lutea vafa concluduntur,
Hec JptcijH-'
ttr
fiue, vt
RelpodetDodor orationem.ncmpe iuftiin ftatu

vix,& efte meritoriam rcfpedlu pecfonx proprix,
ftcrtta
etntium.
viatorum cedit , & Ecclcfix. Vndc ficut Deu$

ad profcdum Ecclcfix communicat donum
prophccix quibufdam fandlis viacoribus, ex fpe<
ciali prouidentia, ad frudbum aliorura , & xdificatiunem Ecclefix (ad qucm fincm tendunt gratix gracis dacx , vc docec Paulus ) pcr quod donum penctrant fccrcta cordiura ; ica etiam vidctur hoc conuenire Beacis , inquantura nodri cu-
&c. In prima parce huius auchoricatis infinuac
tionintra vitrea
dert
Ktênfte,
Piimura non
termino ,
non in Stnihrim
ftatu profcdbus, aut acqirirendi prxmij per meri- eratiteft imta,cuius eft iam in poircfllonc. Secundura autem fttrmtiu fr$
aliic.
habec in pacria oracio Beaci , quia alceri de congruo raerecur , feu impecrat. Exempluih adducic Zxemfium
ex policia huraana, in qua amicus Regis inccrcedens alicui gcatiam impeirat,quam alioquin ipfe
non mcrecur.liccc Rcx incendac aliis dare grada
per intercel&oncna alterius , qui ex impetratione
ittius gratix non crefcit iu vtlo grada amicitic
priftinx apud Rcgc.Alicct dicic San<flos decongruo,& impctrarori^ nobis mereci,non auccra de
ondigno:quia fic nullus auc viacor,auc in pacria, Nm mtreri
rocrecur alceri {cd folus mediator eft Chtiftus, n*Hi dictmdign.
qui de condigno raetoit nobis gratiara , &gioriam pcrfcucraotibus fioatiter.
habct in Beato,qui iam
altero.
eft in
&
PISTIN
DISTINGTIO XLVI
T)e ftatu
^ conditione malomm foft mortem,
E D qua:rirur hic de valdc malis: vtrum & ipfi in aliqua

poenarum mitigationc Dci mifericordiam fentiant, vc
minus quam meruerint puniantur ? Qii.idam autumanc
eos nullam rcleuationem pcenas habicuros quod confir:
mant
Jacolf.i.c.
Snper
eio-
nitnum
19.
lacobi audtoritate dicentis
fiet iili, qui
non fecit mifericordiam.
ludiciumjine mifericordia
Auguftinus etiam
ait,
Idcm diftinguens quomodo omnes

[
ait Erga Sandos , omncs via: Dei
mifericordia
veritas
(int
,
&
vias Domini
mifcricordia erga iniquos omnes veriras quia & in iudicando fubuenir,
& ita miferando id exhibec quod promifit, nc defit vcritas. Erga omnes
autem, quos libcrat, & condcmnat, omnes via: funt mifericordia & vcritas:
quia vbi non miferetur, vindids vcricas datur,] Dicens vbi non mifcrerur,
dac intelligialiquida Dco ficri,vbiipfc non mifcrcrur. Sed hisoccurric
quod aic Cafiiodorus fupcr Pfalm.50. loquens dc mifcricordia &pictate
Jdem Caf Dei,
inquit rcs iudicio Dci fcmpcr adiunda: funr. Ergo & in
[ Hac dua:
fuftr Pfal.
non cft iuftitiafine mifericordia. ] Idcm de iudicio &
malorum
punitionc
100.
In
Encb. mifcricordia ait , [Hsc duo mutua focictate fibi iunguntur. In his breuiter
c.iii.con'
omniaopcra Dei includit. ] Auguftinus quoque refpondens illis,qui rctr* ittesêjHi
njferiit mA- proborum fupplicia fincm habitura contcndunt, ita illorum repellit opilorum crunionemâflcrcns reprobos perpetuo punicndos, vt corum fupplicia mitigari
ciatMt termmAndos. aliquatcnus non negec. [ Fruftra, inquit,nonnulIi astcrnam damnandorum
Tfal.l6.
poenam & cruciatus fine intcrmiflionc perpetuos humano miferancur afRom,f).c.
fcdu , atquc ita futurum cflc non crcdunt non quidem Scripturis aduerMifericordia hic, iudiciumin futuro.
fando diuinis
flcdendo fcntcntiam
Vôn enim ( inquiunt )
,
dioi fuas.
fcd pro fuo

:
motu dura qua:quc mollicndo
quac putanc in
cis tcrribilius effc
ohliuifcetur mijereri Deftj,
Hoc quidem in Pfalmo Icgitur
& in
leniorem
dida quam
verius.
aut continehit in irafua mifericoT'
fcd dc his intclligitur
qui funt
& ipfi non pro meritis fuis fed Deo mifcrantc de

Aut fi hoc ad omncs cxiftimant pertincre, non idco
damnationcm opincntur finiri poffc corum,de quibus didura
vafa mifcricordias
quia
miferia libcrantur.
neccflre cft vt
eily ibunthiinfuppltcium
aternum.
Nehoc modo putctur habitura
finemfcc-
eorum, de quibus econtrario didtum cft, luBi autem in^^vitam aternam.

Sed poenas damnacorum ccrtis tcmporibus cxiftimcnc ( fi hoc his placct
aliquatcnus mitigari. Et fic quippc intelligi potcft mancrc ira Dci in illis,
id cft, ipfa damnatio. Hacc cnim vocatur ira Dei, non diuini animi pertur-
Mat.ij.d. licitas
batio
vt in ira fua, id
cft,
mancnte ira fua,non contincat mifcrationcs
fuas,
non sEtcrno fupplicio fincm dando fed leuamcn adhibcndo, vel intcrponcndo cruciatibus quia nec Pfalmus ait ad finicndam iram fuam > vcl poft
,
iram fuam , fcd in
magna
ira fua.
Quac fi
fola cfTet
multitudinc dulccdinis Dci
poflint nulla tormcnta, quac
alienari a
rcgno Dci ,
tam grandis tamcn
nouimus, comparari
cft
fi illa fit
& carcrc
poena
vc ci
ietcrna, ifta au-
tcm
XLVI.
Diftindio
rem fitquamlibet multis
feculis longa.
pctua damnatorum: &ipfa omnibus
omnium
munitcr
proborum non
vita tcrna
cflc
Mancbit crgo finc fincmorspcrcommunis,ficut mancbit com-
ibidc.i^.
crit
Sandtorum.
Eccc
Vndenon
poenas rc-
ita afTcrit hic
quod non improbat,
finiendas,
cio aliquod lcuamcnadhiberi.
235
fi
dicatur corum fuppli-
incongrue dicipotc(l,Dcum
ctfi
iufte id poflit non omnino tantum punirc malos in futuro quantum mcrucrunt fcd cis ahquid, quantumcunquc mali hnt, de poena relaxarc.
,
êterminat prAmiJfas
"^ Vo D
V^
Vci
ficri illi qui non

quod iudicium damnationis
qui non fccit mifericordiam pro eo quod fuit fine mifericordia.
iudicium in finc mifericordiahbcrante,&faluantc:qui tamcnin
fecit
fict illi
ancioritates,
crgo didlum
iudicium fine mifcricordia
efl: ,
mifericordiam,
Ucob.i.!.
intelhgi poteft,
ita
fict
aliqua poenas allcuiationc mifericordiam Dei fcntiet. Ita cum dicitur mifcricordia hic, iudicium in futuro : non negatur quin in futuro fit mifericor-
& in elcdis,qui per mifeticordiam abomniinifcria hbcra& in rcprobis qui minus quam mcruerint cruciabuntur. Sed bic
iion finc caufa dicitur ficri Dei mifericordia, & iudicium in futuro quia &
dia: cffedus,
buntur
non
quod tunc non
mifcrcbitur tunc. Vocat cnim
hic multis modis miferctur Dcus,quibus
faciet & tunc reddcns

Dcus nunc pcccatores & iuftificat ,
fingulis fccundum merita fua manifefteiudicabit, qui nuncocculte iudicat.
:
[Cuius occultum iudicium ( vt ait Auguftinus,) intclligitur pcEna,qua quifque, vcl cxcrcetur ad purgationem, vel admonctur ad conuerfionem vel Ci
contcmnit, cxciecatur ad damnationem. ] Occultum crgo iudicium Dci
:
Luc. ^.c.
^,^"^^^/^^
iW/WoDm,
|J^'*^^r
pfi.^,
pcena dicitur, qua iudicat purgando, conucrtcndo, vcl cxcaccando. ludicia

quoque Dei intcrdum appellantur difpcnfationcs cius dc omnibus lebus.
Vnde , ûam
incomprehen/ibilia funt iudtcia eiu4 !
ludicium autcm, quo in futuro iudicabit,
vcntilabitur arca, id
cft,
Et
ludicia
eim abyjfiu multa. Rom.w.d.
intclligitur fcntcntia ludicis,
qua
diuidcntur localitcr boni a malis,minifterio Angc-
lorum:& ifti in vitamduccntur,ilhinfupplicium mittcntur,qui nuncfimul mixti func.
^
r
'X>e itiHitia ,
Cafliodorus duas
luftitiaenim Dei
luduit
^'"-î-^-
^ mifericordia Dei,
O Ed quomodoiuftitiamDei,&pictatcm,
<^^y/Jj_
tia
cflc rcs dixit
id cft, mifcricordiam,fupra
i.iJib.udt
qua: fcmper adiun(SI:x funt iudicio Dci ?
T^^l"'
& mifcricordia non
duac rcs funt
fcd vna rcs , id
diuina eflcntia cft ,ficut fupra pluribus au(i%oritatibus oftcnfum
cft,
cft.
vna
mifcrUtr.
Quia '^*^^
non cft Deo aliud cflc mifcricordcm quam mifcricordiam ncc iuftum,
quam iuftitiam fed idcm prorfus.Ncc aliud cft ci eflc mifcricordcm, quam
iuftum vel mifcricordiam quam iuftitiam fcd omnino idcm quia non
dcnominatiuc,fcdeflcntialitcrhxc dc Dco dicuncur.Cur crgo dicicScriptu:
ra de operibus Dci,
iuftitia
quaedam
Dei mifcricordia
cft
cflc mifcricordiac,
:
quardam
quxcunquc funt opcra
vidcntur iuftitia:,& c conucrfo. His rcfpondcri potcft
quibus huiufmodi operum fiunc diftinifîones

iuftitiar, alia
bonitati attribuancur
Si
cnim
mi(cricordi.T
fic, illis
cffc
locutionibus, ^'^/*'
vc alia mifcricordia:
non diucrfitas fubiaccntis,
vocabulis fignificate cxprimitur fcd varictas fcnfuum,

:
iuftitiac
alia
id cft, rci.his
& cffcdluum in crcaturis

V 4
monftratur.
tutis
pracdicatur
ifid. lib. 7.
Cum enim dicitur
& etiam quod

82cum
gi datur. Ita
quod
V. Sententiarum.
Lib. I
2^6
ipfe
(it
oftenditur. Inde crgo
quxdam
opcra diuinx,
cfrentiac
& infuper,
audor omnium bonorum
illa
& ipfc
qu^dam
operctur
often-
timendus
di-
iuftitia:
& quin hsc & illa

,
qua: dicitur mifcricordia,& iuftitia: fed quia
funt, quibus oftcnditur iudex,& a:quus diftributor
quasdam
Similitercum dicitur
opera mifericordias ,
cuntur non quin diuina eflentia Hjec &c
diuina
meritorum,intelli-
jj^ g^ ^^j^ dicitur Deuj^ eftcntia diuina pr^dicatur,
j^jyj,^
fint
& ludex
intelligi datur.
bonrîCiVcnth diuina prasdicatur,& infuper
tpn.c.i.
//?/, vel iuflitiai cflcntia
dicitur mifericors, eflentia diuina prardicatur
fitmiferorum libcrator
ipfe
Dcus
diftributor,
qua?dam,qui-
busoftenditur miferator. Mifcricors enim diciturin natura, miferatorin
quibufdam operibus dicitur cfFe6tus eile mifcricordi*c,

non quod aliud cfficiat iufticia , aliud mifcin quibufdam
ricordia Dci, fi ad cffcntiam refcras fcd quia ex quibufdam cfFedibus intelligitur iudex, ex quibufdam mifcrator, vel vtquibufdam placet,iutlus &
mifericors. Sed fccundum hoc occurrit quzftio quomodo cx aliis oftcndatur iuftus, & cx aliis mifcricors cum fit idcm ci cffe iuftum, & cfTc mifcricordcm ? Si cnim fccundum eandem rationem dicitur iuftus & mifcricors ex eo opere , quo intelligitur iuftus , intelligitur mifericors, & e conucrfo. Scd dixi fupra, quia eum dicitur Dcus iuftus,& mifcricors,ita cadcm
diuina efFentia fignificatur , & fccundumeam idem pra^dicatur , vt etiam
qua:dam diucrfa intelligantur. Intelligimus cnim pcr hoc eum effe mifcexhibitione. Et in
effcdlus iuttitia:
Homil.
j.
^'*^^7?'2'
[n
fc-
fo/"
&
Quod
iuftum iudicem.
^^"^^ 4"* ^^^ ^^"^* Chriftus cit
tisL ,
cap.io.
Qui
ratorem
fanditas
ipfe prudcntia
pfo varictatc fcnfuum
euidcnter Origenes oftcndit dicens
ipfe fapientia cius, ipfe fortitudo,iufti-
Sed cum vnum fit in fubiaccnti

nuncupatur vocabulis. Aliud enim fignifi-
ipfc vcritas.
diuerfis
Quando cnim
c2Lt/apientia,a\i\id iuHitia.
fapientia dicitutjdifciplinis te diui-
narum,human^rumquc rcrum inftrucrc intclligitur.Qiiando iuftitia,diftributor,vel iudex meritorum infinuatur. Ica & prudentia cum dicitur,do(Stor
& demonftrator bonarum,vcl malarum rcrum, vcl ncutrarumincelligitur.]
ûôritatihHS probat o^mdam iuTtitU , alm mifericordi
alia honitati attrthm,
QVo D
autem quxdam opcra mifericordi^,quxdam iuftitia^,qua:dam
bonicati attribuantur
cordia
13J-
^^^n^îoffh
in Scripturis facile eft repcrire. Et de miferi-
quidem,& iuftitia manifeftum
cft
dc bonicatc vcro,
& mifericordia
Sed Auguftinus docet illa opera propric ad mifericordiam

pertincrc , quibus aliqui a mifcria libcrantur. Ad bonitatcm vcro , non fo^"^ ^^^^' ^^^ fa<ûram, & gubcrnationem naturahum, itadicens , [ Ad mi-
amplius
idem fuftr
latec.
niifcricor-
mundat, &demifcrialibcrat. Ad
bonitatem vero, quod cazlum & tcrram , & omnia valde bona creauit vt
cfTcnt. ] Idcm [ Caeli non indigent mifcricordia, vbi nulla eft mifcria in
diam
tcrra
fupn
/V/w
?yi/.i4.
fcricordiam pertinec,
quoda
pcccatis
tua
'"'""'"
memento
mei
tu
homiuis abundat miferia,
& fuperabundat Dei mifericordia.
crgo hominis,& mifcricordia Dci plcna eft terra:non

mifcricordia
Domino,
non
&
indigenc tamcn rcgcntc
mifera,
regitur. ]
Itcm
&
non indigenc
Domino. Omnia enim indigenc

non fublcuatur: felix
felicia:quia fincillo mifer
alibi
quoflibct.] InterduAi
ca:Ii,qui
Miferia
Mifcricordia^ eft crga miferos
tamcn mifericordia large
bonitas crga
accipitur, vt bonicas.
ûomodo
2)
Diftinaio
Quomodo
PO
XLV
'vniuerfr vtA
Domini dicanturmijertcordia^^
137
veritas?
T harc confidcrari oportct, cx quo fcnfu vniucrfac viarDomini
di-
Hoc multipliccm rccipit cxpoHtioncm,
cantur mifcricordia,& vcritas.

[
Qusftio I.
I.
cnim vix Domini mifcricordia , & vcritas , quibus ad nos vcnir,

Auguftinus ait fupcr Pfalm. intcliiguntur duo aducntus. Primus, in quo
Vniucrfa:
vt
manifcftam ,
& multipliccm mifcricordiam nobis cxhibuit & (ccundus

:
qut)rcquircndomcrita,iuftitiam cxhibcbit.
id
cft; ,
mas
quibus ad
via:
in
Domini,
Pfrl-^ô,
Dominum afccndimus funt iuilitia, qua a malo dechnaqua bonum facimus. In his cnim duobus omnc bo,
& mifciicordia
num mcritura
Vniucrfx ctiam
*^*^ ^^'^'
includitur.
Scd
cum
fupcrius Cafliodorus dixcrit in his duo-
bus omnia opcra Dci includi, mcrito quarri potcft,an in omni opcrc
Domi-
duo mutuo fibi iungantur ? Quibufdam placuit non in omni opcrc

Domini ha:c duo concurrcrc, fccundum cfFc(5lum dico: nam fccundum
eftcntiam non diuiditur mifcricordia a iuftitia,fcd vnum cft. Vcrilm fccundum clFcdum non in omni opcrc Domini dicunt cffc mifcricordiam & iuftitiam fcd in quibufdam fatentur tantum mifcricordiam,in aliis iuftiiiam,
atque in aliis mifcricordiam,& iuftitiam. Fatcntur tamcn Dominum omnia,
qux fecic, mifcricorditcr agcre, & iufte rcfcrcntcs rationem didi ad Dci
voluntatem , quae iuftitia eft, & mifcricordia non ad cffcdlus mifcricordiar,
& iuftiti^, qui funt in rcbus. Aliis autcm vidctur quod ficut dicitur Dcus
omnia opcra fua iuftc faccrc , & mifericordircr ica conccdcndum fit in
omni opere Dci iuftitiam cfle, & mifcricordiam , id eft, clcmentiam, fccundum cfFedum,vcI fignutn:quia nullum opus Dci cft, in quo non fic cfFcdus,
vclfignum arquitatis, & clcmcntia: , fiuc occultx, fiuc apcrtar. Aliquando
cnim manifcfta cft clcmcntia,fiue bcnignitas,& occulta quitas,aiIquando
ni ha:c
c conucrfo.
5^^^ E Q^v I T V R
dc valde malis quia in hac diftindione agitur de iuftitia Dei,

maiorum. Idco quacruntur quatuor. Prirao, Vtriim in Deo fit iuftitia ? Secundo, Vtrura in Deo ftt mifericordia ?
Tcrtio An in Deo diftinguatur iuftitia, & mifcricordia ? Quarto , An in punitione
malorumconcurratcx parte Dci punientis iuftitiacummifcricordia ?
hic
^^^ & mifericordia concurrentibus in punitione

,
que atttibuto. Circa hanc didindtonrtn tnouec
'
Doaor
rn
M HA
^ j V T^ c
LUMmt.I\lAtHKd.
t: -Ki
quatuor quaeftioncs;prima eft.Vtrim in

Dofitiuftitia?Secundaquxftio,VtruminDeo
fit
eft
mum
ftindiionis
TMiih.
mifericordia
diftindlione agit Magiftcr de attributis

INDcihacfcilicet
mifcricordia 6c iuftitia potifli,
quoad damnatos
An
rcfpedu illorura
opcretur Dcus quoad poenam infliilam cx vrro-
Q^
D.Thom.
Dco Quarta
?
quac fpeaat ad fcopupi proprium huius di,
An
fciiicet
rcfpcdu pcenz inflid*
& mifericordia
Vtrum inDeo fu iuftitia?

& hic tftn^.t
.pMrt.^dJi.ii.itrt.i.&
.Kichzzd.^.i .^ft.l.Vafi{Viez
i.i.tjiif/t.vlt.iirt.i
i.par:.dtJp.ZyZG.(p- i.i.d.vU.S{Uiez opHfi.de
eft iuftitia,
.^rt.t
tujt.
i^D^nmum* ZTg\ihur(\u6dnoQiex
datsnatis concurrant iuftitia,
Tertia quzftio, Vtriim harc at-
tributa diftinguantur inicr fe in
^.
qu4
Dem redMt prm$4.
Ethic0r.c4p.it .
quia nulla xqualicas : crgo mulco
forciiis,
Dominiad fcruumnulla
ncc Dei a.d creaturam, vcl
^ conuerfo
e^rî.
238
c conucrfo , cum potiflime illc dominus pofTet dicerc feruo illud i ad Cor. 4. îd
quod non accepifii amef
,
Practerca, i o.Bthicer. ioconuenicns cfl: laudarc fubftantias fcparatas cx opcrationc
virtutum ficut dcducit dc iuftitia fpccialitcr. t confirmaturpcrfimilc, quia non
cft in Deo tcmpcrantia ergo nec pari ratione iuftitia.
Praeterea,iuftitiainclinatadrcddendum debitum: Dcus nulli cft dcbitor 3 crgo.
.
hahes
t/frg.i..
Caf.i.
fr^rf.j.
Oppofitura in Pfalm.47.
Juliitia flena eft dextera tua.
______
M MEN TA R
r
^
Ordo
uifio
mutatiua:,& diftribotiua: in particulatj. Pritnutn

ncgat in Dco eflTc iuftitiam diftindam a fua v-
VS.
luntatc formaliter,& dcinceps explicat,
^di. T^Rimoadducit dcfinitionem luftitiz, &eius

ûtfi.
J[^ diuifionem. Deinde ratiortem iuftitix com-
gumenta
C H O L
Tcntt rattonem generaUm msittU ex Anfelmo ,

diuifionem eius in
1
'Duplex
definitiomflttu.
"^'^'
fecundHm
vtramtjue^
jjieciallorerh
ex Artôtele : item
ad alterum , in commutatiuam
quojftpra dtji.i^.qmft.z.num.i.
T "Tlc primo videnduin cft dc
Rationem gcncralifTimam
definitione.
iuftitiac
iu-
J[ jftitiac ponit Anfclmus de vcritatc, capitul. 1. quod luftttia eftre^titudo voluntatupYOfterfe feruata. H3ecratiofpecificaturperiuftitiam,fecundiimquod dccitraclat
quiadditvltrahaiicrattonem hoc, quod cOceJJeadalterum.
& vtroqucmodo accipicndo
Deo bct
tjfein
V M.
^
Subdiuidit iuBitiam particalarem
De
Ariftotclcs^//tf/^/f<r.
Iuftitiam
liminaria, fcu principalia.
legalemÔ' farttcularem , f^ an njtraquejit in Deo. ZJide D.Thom.
1 qua/i. Go.artic. 3
f diHrthutiuam.
& foluit
quafdam obieftiones. Vltimo refpondet ad ar-
cnim rcditudincm
patct
voluntatis
quod
iuftitiacompctit
Dco. Primomodo, ha-
irao voluntateminobliquabilem
quiaprimare-
g^j^ eft,&feruata propterfe, non prout y^y4/4 dicit aliquara fufceptioncm , vel
pafTioncm rcfpcdu alicuius feruantis fcd feruata proptcr fe , id cft , fpontane^ propt^ ^^ fcmpcr habita. Sccundo ctiam modo patet, quia poteft habere redidjdinem
:
dMam.
Vide D.
Th.i. z.
7
<j.
!/
/i^'*'
plexytefa/ftf
& 6ar-
ticularii
htc
ad alterum , 8C idco in omni adionc fua ad altcrum cft rcditudo.

Iftafccundafubdiuiditur,quiaveleftquafivniucrfalisadaltcrum,puta adlegifad legcm inquantum eft regula quxdam determinata a legiflatore 5C
latorcm
^^^ dicitur a quibufdam iuftitia legalis. Vel cft particularis , puta in aliquo particularidctcrminato pcrtincntc ad legcm ,rc<flitudo ad altcrum. Et haec fccunda fubdi
uiditur , quia vcl poieft efre fimpliciter ad altcrum , vel ad fe quafi ad alterum. Ec
fecundum membrum patet cx eo quod didum cft in materia de poenitetia, quod ipfa
^
&
etiam cft iuftitia punitiua,

'^
^.^
I nittalecaluan
quia
fibi
non tantum refpcclu
alterius fimplicitcr
vt ludicis miniftro concefla eft punitio fui
vt
fedfui ,quafi alterius:
rei.
^
Priroa iftarum , fcilicet legalis , pofret poni in Deo fi cfTct alia Icx prior detcrminationc voluntatis fuae cui legi , 8cin hoc legiflatori , quafi altcri voluntas fua rede
concordaret
eft quidera ifla lex, Dcu^ eft diligendm. fed fl non debct dici lex , fluc
principiura pradicum legis , faltemeft veriias pradica, praccedens omnem detcr-
fit
1 Deo.
minationem
Juîtia
&
voluntatisdiuina:.
luftitiaetiamilla particularisadfe,qua{i ad alterum
partuala-
"" '"
dctcrminatur per reelitudinem ad volendum

hacc eft quafi redditio debiti fibi ipfi,id eft,fux
dici particularis^quia aliquo
modo
eft in
ipfo:quiavoIuntasfua
quod decet fuam bonitatem &

bonitati.tanquam altcrijfi tamen pofTcc
illud
eft vniucrfalis
fcilicec virtualiter.
duo raembra fcilicct iuftitia lcgalis & particularis ad fe quafl ad altcrum,

in Deo quafi idem funt quia rcditudo voluntatis diuinac rcfpedu fuac bonitatis.
illa diuiSi autcm loquamur ^ de rcliqua iuftitia quac fimpliciter eft ad altcrum
ditur in commutatiuam & diftributiuam & ita diftinguitur iuftitia in nobis vt paEt
illa
luHitia ad
altcrumdiutdttur
tn
commuta-
pef Philofophum yEthicor. In diftributiua rcquiritur aequalitas proportionis, non

quantitatis. In commutatiua fccundum aliquos , aequalitas quantitatis , nbn tantum
tct;
(irihutiua.
proportionis. Ifta cxponuntur
ibi.
ftp. d. i^.
_ j
r-*
g^
r.OMAlEN T A RIV S.
2"
TJtlc
primo videndumeft, Scc.
Definit iu-
XriftitiamgeneraliilimcfumptamexAnfel-
mo, quod
iuflitia fit reElitudo
veluntdtUpropter fe
comprchenditur
virtutis , .qui boqua honeftum cft,
/iruaia, 8cc. In iiac definitione
communitcr omnis reiSlitudo

nnm honeftum propier fc
diligitur. Hoc autem nomine //7*rM
,
in genere
fxpius
Difiniti i/ifiiti*
""'
DiftinaioXLVI.
fignificatar in Scriptara
facpiiks
mmnittr di- Conciliis
Patribas
&
quam alteri,fi tamcn pofTcc dici
vt iuftitiani ^ peccato difcernunt
>
quod pcr oppofitum
habitu
eft
ficut
diuidicu;
ineam
ordmead
le vt
qux
(eruac mcdiocritatem in
peifonam opeiantem, dcbitam
&
honeftaci propter fe ,
cam , qux cft ad altcrura : hatc fpecialius dicitur iufticia, vt diftin-
guicur a priori gcnere, fub
quo continecur
forti-
tudo,& temperantia, iuxta vulgarem diuifionem

viicucum cardinalium infuas quacuor fpecies in^4- cermedias , auc geneia fubalccrna. luftitia aa-
cem hoc moJo fmupca
definicur
tuens,Si concinet fub fe
fuum eni^tu
tri-
omnes virtates.qua: opetanquam diuerfum i
racur in ordiue ad alterum,

Iuftitis pri- (e,ita
fnt mcdt ii-
vt illud tulMUetiim
fit
eft itt
phus
j.i/?iir. Vtroque
inueniiiiufticiam
difFeientia fuperaddi-
rumpiz,de qua Philofb-
ta iuftitiz vniuerfaliter
ftm
modo dicit Dodor in Deo
quia re&itudo propter feferuau(qui cft primus modus:) voUtatero enim habecquz nequit obliquari,aut deficcre , imo quz
eft prima regula indefedlibilis ex natura. Habec
ttaiti iti*m eciam iuftitiam (ecundo modo in ordinead alteiuftiiiam ftrum , ncnipe feruando reditudinem in omni
tuodt
mtdt
tan-
da in operibus
quia
Aiiis venit, veium quia vittus moralis in genere
ft:
particulaii$:quia SuMntdttri
ûm
, & importat excefTum , aut defiiergo virtus quzcumque medium feruarc debcc xcGtx rationis inter ipfa extrema ab
vttoque declinando}fic generali appellacione iu-
fiatiterftun-
259
aliquomodoeft vniueifalis, fcilicet viitualitcr.

Intelligitur hoc ficut Sc^membrum ancecedens,de
iuftitiain afrclu,& alu, non ver6 de iuftitia in
dicitut iniuftitia
rcceiTus yoluntatis iiraediocriiate debita feruan-
JHflitU
C^ftiol.
redditio debiti fibiipfi, id eft fuxbonitati
quia voluntas diuina ex redlitudine fua
amo-
infinita necefTarii tcndit in eirentiam per
rcm
efTentialem
& pioptcr fc.qiia ratione h.ibet
proportionera illam , quam fctuat iuftitia legalis

refpe(û boni commnTiis;qnia ficut bonum com-
mune confiftit pei fubordinacioncm ad lcgem ,

quz bonum commnnedi(flat ac pioinde debct
fumi lex ipfa ab ipfo communi bono tanquara
,
obie(flo
eiufquebonicace ficut principium pia-
dicum fumitui
bono vuiuerfali.eiurque natura,
vt prior eft voluntate opcrantc in rationeboni
quz
fic ci
compctita
tcnus voluntas
per fe.non vero qua-
fe, Sc
vt finis voliti per clc-
eft ipfius
6lionem,fed vt pizcedit tam intclle(flum
& latione fui
voluntatem,ita vt piius,
bilis
propter
fc,
& non propter a!ii:d
quam yetitiu pTMdiligi- Hitm fumi'
fit
ficut
me-
eft diligibilc
ledui ideo
diligic,
propter aliud
quia diligibilis
eft
& vt
dili-
gendus proponicur,piouc redlc doccc Doftcr ^.4.

prologi, nempc notitiam pia(fticain fomi ab obieGto, qui cft hnis , non ver6 qua finis eft aftii pec
elc(5tiunem voluntati$,piouc definitur,//wjfr<tittMUquidfii, 8cc.
& inuidine ad media eligenda,
'
Jsitt Jecunda fHhSMtditur y &CC. Non fubdithic
î- diuifionem adxquatam iuftitix ad alterum: fed
tili* dmidi.
illam tantiim , qux ad fcopam przfentis quzfiti
intelle(flui per modum obie(fti,i qoo fic dcfumiturprimumprincipiumpra(ftic(:m,aquo dcpcn-
facit,
& fpeciali appellatione dicitur iuftitia
vc
dcbitum ex lege , ftridius furaptum , in

oidine ad bonum comraune,vel in ordine ab bonu fpeciale.Ula qux eft redlitudo ad alterum tanquam ad bunum commune,dicicur. luftitia legalis.quz cft adêgiflatotem, vel legem, fea, vt alij
explicant.ad bonum commune.Illa qux eft ad borefpicit
Ltgttlii.
num paiciculaiepertinensadlegem,
diuiditur in
eam,quz eft ad fe^quafi aherum, & qux

ter eft
ad alieiumiqux eft ad
fe
JufHti ttdft poenitecia,quia eft vindicaciua delidli in
qumfi
mlttrii.
fimplici-
quafi alceium, cft
feipfum
quafi alceiiia fe,inquantum eft reus,elque,vt miniftio Iudicis,datur vindicare in feipsu peccaîi.
4
Prim*
Vfri-
tMs fraaita.
dencrcIiquzconclufione$,e-irumquevcrit3$,tan-
quam caufa,eodem modo fc
habetcflentiadiuina
in racione primi obiC(fli rcfpciftu intelledus diui-
ni
quiaptoptcrfcdiligibilis
eft,
& non propter
aliadpofitiuc,autnegatitic:quiacftinfinitumbo*
IJftutiM dl-
num,&concinensomnemrationembonitacisper
uim* frofttr
&
^ fe : non parcicipatiue , idcoque cft bo,

nura Tniucrfale zd quod cztera omnia per parti-
fe
cipationera reducuntur
omniura rcrura
tem ordinatara
&
qua
quia
cft finis
Tr/fflM iftarum,fiilicetUgMlif ,8ic. Dicitle-
&c.fed finon debet dici
lex, aut
principium pra-
(flicuiu,ex legc.faltcm eft veiitas piadlica.pizcc-
dens omnem dcterminacionem voluntatis diuinz. Sumit veritatem prailictimlite , quatenus eft
qaidem de
fe dire(fliua
modo voluncas, quz
quicui efTcc dirigibilis,& defelibilis, qnalis
fc-
non
SritntiM freft
Dei voluncas.Vidcipfum inprologoq.4. non

BitttUtitgfumic ctffifiientiMm, auc veritMtem prmSicMm qaz-
vltiraatc tendit in
bonum
opcrationepof- Quidfit efft

fit efleboni participatijpropter fe ncgatiue.qua- ntgMtiue diligHlUfrttenus fcilicet fiftit in ipfo non rcfeicndu ad aliud,
vniuerfale:quialicct hac,aut
illa
vt hic,& nunc opeiaturifed cztera ad ipfum,que

finem huius operis przftituit}tamen in nullo bo-
noparticulari
fcriebonum,
aut crcato (licet dicatur in aliqua
& finis vniuerfalis rcfpc(ftiuc ad ea
quxipfum
participant)fiftit pofitiuc, fcdnegati- VetiitMt crtMuc,vr comparaturad lcgem vniuerfa!em,qua pri- tM fiftit >
fMrtiatmo refpicit voluntas ex fua inclinatione,piout eft htmt

Uri nfgMiiaH
ad finera vltiraura fuum,quia

tii
nuUum
re,aut vltim6 fatiarc
nifi
bonii cica- IMtimt.
ncque ea beafolus Dcus propcer fe
potcft efle talis finis voluntatis
diligibilis:cxieraverdvtreducunturad
Dcum
ia
reipfa. Vnde ficut in politia
non fulum oitenfione obiedi
fed etiam dire-
reliqua orania parriculaiia bona.ciicaquz difpo-
mem
6lione potentiz.qua veifatur dcfcdibiliter circa

obicfbum , qua raiione negat fcientiam Dei ad
exiilk cfle pialicam refpe^tu fuz voluncatis,
vel cftc caofam lerum in iul^2.^.vnic.Dicit przteiea Duiflorquod iuftitiailla,quxeftadfcquafi
ad alterum, potcft effc in Deo, quia voluntas fua
dcterminacur per redlitudinem ad volendum il-
nit lex, fecundari6 ,

pcr accidcns icfpicit, uun
pfopter fcjfcd propter bonum commune,inquan-
tcnus influic ita
iHftmfrttxi.
Cr
fuiii.
rcfpe^îu^ ciiam ad volunia-
Stitmriu Z}<<
frm-
ttigmtiui (tr
in rcipfa mtdnm
humana fumit ur i bono commoni reip. aut focieratis , qux eft pax &
flm.
tjl
fe dilijiiiUit
ptfiliue
fttrft.
*
galem pofte poni in Deo , fietTet aliqua lex prior

detcrminatioue fuz voluntatis , cui legi fua voluntas concordaret. Illa eftet Detu eft diUgentim,
:
SitsfiriBe
Vt
tbitHt.
quia vt fic,confidcratur vt amatu$,& intcntus , ^

voluntate.
Eft crgo radix vcriratis prafticz.vr fupponitnr
luflitU
tur afimt
intcHeûs ditu cfTe diligendura,& voluntas conformis inteldiura
adioneadalterum,quodintelligendum eftiuxta
ea,qux incoipoicquzftionis determinat,feclafis
>mperfcdtionibus,quz non cadunt in DeiHn.
fitmftsm.
btuiurD*.
lud,
quod
(lccct
& per modum caufz praxim

,
fuam bonita(em,& hzc eft quafi
&
titm particularcilfud participac,ficut mcdiii finci
tuc quem prim6 refpicit Iex:ita ctiam confiderando omniabonain creacis refpeliue ad primii
principiura pradicii,^ quo fumicur vericas prima
praiflica, reducuntur ad Dcii,quatcnus in feipfb
diligibilis cft.Eique latione chaiitas dicitur ple-
oitudo
240
V. Sententiarum.
Lib. I
& finis vinutum
nitudo omnis legis ,
ad
quem
omnes reducuntur.
&
voluntas ex
prima
iex vniuerialis
iuftitia legali
quam
vt fubordinata legi,
& legiflatori, fequi debet,& vltiroatc in ea niiere, n

Deiu ntn
fttbtftlegi.
eft
ordinata
referendo vltimate bona
qucm
eft,
amando ciTentiam , qu efl: finis vltimus cxterorum eligibilium , & fa6tibilium,dicitur fe habere feruata proportione
modum
per
vt iuda legaliter
legaiis
iuilitiae
refpicit inttinfecc
debitum
vel quafi
debitum
iuftitiz paiticularis
fcipfum quafi alterum , quatenus voluntas in operando feruet re(3:itudinem,qua habet ab

intrinfcco principij operantis,non obliquabilis;
refpicit
nequit voluntas diuina cfTe caufa peccati ; auc

defc(5tus fimilis , qui redundarct in principium
&
feu
inquantum hsc
& primario bonum vniuer-
paccm ; ex intentione vcr6 fccundaria,& ex finc intrinfeco boni comunis, extenditur ad fecundatiabona, nempe particulariaiHc
voluntas diuina propter fe fertur in eilentiam,
falc rcipub.vt
fe
formaliter
caufans. luftitia vcro legalis
competit cx obielo
fcu eius dcbitum>
ratur in ratione obie(fti ad voluntatem
ad reliqua
vt vniuerfalis
Hinc
eft.
cum
exclufione diuecfi attributi
<l
Eodem modo
tur.
tia illa particulari
vt
mox vidcbi-
etiam dicendum
qux cdad /e
eft
de
iufti-
ijMafi alterum
quatenus diuina voluntas reddit fibiipii debiquaii alteri , volendo ea tantum , quz fuam
bonitatem decent quia hoc habet ex propria,&
tnm
iniinita perfetîone
& in obliquitateellentiali,
non per aliquod atttibutum diuerfum ipfum

re(3:ificans.
Seruat taraen fecundura
rio ab intrinfeca virtutc
ideoque
Dodor aiTerit
&
afFe(5l:um,
illa,
S
*T)efcriblt
1.
pctit vtcrque
modus
virtualiter
lis
S?"""**
voluntatis ht vmucrfa- ^ wlunta-
quia nerape indudit in fcipfa tU efi vnifiue habitus , fiue etiam uerfulis.
oranem redbitudinem
voluntatis
pet
modum
quantum ad omnem petfedioncm,
& modum operandi perfc6liflimum,in ordine ad

8
omniaobieâ,veI neccfraria,velconcingencia.
5 autem loqMamur de reliqua iuBitia, &:c. Hic

fubdiuidit tcttium
membrum
iuftitix fuprk di-
luftitia frt.
uifac , quae proprie dicitur ad altcrura , eft iufH- t"'^^ fi"'

- ^
Hefumpta.
F
j
.,
tta fuum CMtûe trtbMens ,/erMata preporttone tn da'^
& accepto,
&
^.J^
diui/It,
Diuiditur in corarautatmara ,
DiHrihutiua
tommudiftributiuam , vt patet j.Ethic. In diftributiua
to
&
feruatur proportio quantitatis
non
&
acqualitas, '"""
'*.
quia fecundiim gradus perfc(fl:ionis,

^"J^J^
diftribuit , non vcto aequale in quantitate. lo
coramutatiua refpicitui medium rei fecundijm
quantitatem dati
& accepti
dignitatis
de quo di(flum
eft
fuptik d.i^,^.i,n.Z.
^ communis, De quo
admittit <-vlIam iuBitiam proprie
in quae
Dicit przterea
operandi.
quod iUa bonitas
M.
ejje in
DeoJtmpliciter\
i.part, quaji.t
late VafqueT^ i.part.
1. dijp. vlt. '-ubi agtt contra Suar. opufc.de iufiitia

,
liquabilis, quzeftipfius voluntatisdi<iinae,com-
Vrintam partem tenet D.Thom,
ôad fecundam partem
mia,
mem-
&
& iufticiae
tame exeadem radioebonitatisinfinitac,& inob-
C H O L
tribuit.
i.z. quaji. ^vlt. artic.i.
dijf.^6,
inquit, dMo
particularis in ordine ad obie(â diuerfa
commutatiuam,^ diHrlhutiuam:,^ frimam negat
pcundam fimpliciter ei
f^
& necefla-
illam proportionera
& finis
ergo;dicit
voluntate,
fecundum proportioneraexplicatam
voIuntatis,& principijoperatiui
uerii a fua bonitate eilentiali
compa,
Doftor , in Deo quafi idem cfTe dcbitum , feu

quafi debitum iufticis legalis ( loquor femper
nitatis
quia emnia propter feipfum eperatm eft
'Domimu. Et in hoc , vt dixi , quia nullam imperfeclionem indudit iuftitia legalis , tribuitur
diuinx voluntati , non per modum attributi di:
Diftrentla
vt difcer-
eiufquc natura vl
Do(ttor
"'*obieâo^qua ratione '*
&
nicur ab operatione,
tanquam bonum vniuerfale in caetcra vcro fadlibilia tanquam in bona fecundaria , ex folo
rootiuo fui intrinfeci obie(f):i , nempe diuinx bo\
&
lex propric di(Sta,nequedi-
neque praeccptiua vt obliganS)

quia cd ex fc reda ,
elTentialiter , nuilique
rubelle poilit ; lamen ieruata proportione quadam fecundum modum,quo fertur in obietûm,
re(îua vt regula,
Lti*lU
f'*"Jf'*^*j'*^
do velMntatts dtutna refpeEiufut, bonttatts,&cc.\attti .^ ^^^^^_

quidera in rc funt , fed connotant diuerfa : nam tatdiH*rf.
quod habet voluntas ex
tcndunr.
luntatis nulia
& particMlaris ad fe
quo emanant, & Hnem,

Refpedu autem diuina; vo-
participata in fontem, ^
ad
Scilicct iuftitia legali/
aMafiadalterum in Deo,aMafiidemfunt:<juiareaitM-
Inde Dotor dicit illam eite primam ,

vniuerfalem veritatem pradicam Detu eft {Uligendm
jnropterfi; eftque
^r*
1 .
art.i.
dijf.%ycap.z,(^
qua Deuj redditprjt'
DecHornon fumit diBributiuam propriet quia non
m Deo, exjol. adprimum, O* tertium,
propofitum, commutatiuaproprierefpicitpunitionem,& praimiationcm, D.Th.i.t,

A
x\.vtfcilicet promcritis quafi commutando , reddantur pracmia, & pro pcc-^.6i.-rî.
catis fupplicia. Diftributiua refpicit quafi naturas
& pcrfcdioncsfupcradditas
vt ^^"^ ^"^"'
naturjediftribuaturpcrfcAiofibiproportionata. Sicutnoftrain Rcpublica.diftributiua pcrfonis fecundum gradus fuos , proportionalitcr diftribuuntur bona pcrfcilicct
-^y-
^"
tinentia ad gradus corumrficut in Hierarchia vniuerfi naturae nobiliori ab Hicrarcha,

id eft, principc
turas
Deo, diftribuuntur pcrfcdioncs
& naturac infcriori diftribuuntar
nobiliorcs , fcu conucnicDtcs
pcrfedioncs
Prima illarum non potcft fimplicitcr
cfle in
fibi
taii na-r
conucnientcs.
Dco rcfpcdu crcaturac,quia non po-
Commuta-
tcfteflefimplicitcraequalitas :fcdpoteftcfle aliqualitcr fccundvim proportioncm,r4>Ki<f)f
ficutintcrdominum,&feruum:dominum cnim hbcralem dccetrctribueremaius''*/^'''^''^

bonum , quam fcruus poflit mcrcri,dura tamen fit tali$ proportio,qu6d ficuc feruus/'
''*'*'''
facit^**^''
,,
DiftinaioXLVI.
facit
do
quod fuum cft
dominus
ita
quod fuum cft
241
& codcm modo
puijicn-
condignum-
citra
Scd fccunda
iuftitia
potcft hic cflc fimplicitcr
'
turis perfcclioncs dcbiias
quia fimplicitcr potcft darc na-
fccundum gradus pcrficicntcs.

iuftitix co modo quo poteft ad Deum pcr-
vcl conucnicnicscis
Sic crgo in gcncrc tota
retribuat
Qusftiol
illa
definitio
^
duo mtmbra vt primo dicatur iuftitia rcditudo voluniaiis
inordincadcondeccntiam voluntaiisdiuina: :alio modo reditudo voluntatis in ordine ad cxigentiam eius quod cft in creatura & ilia diftinclio poteft haberi ab Anfeira, Profol. i o. vbi ioqucns ad Dcum dicit Cum funis malos tuHum eft ^/4 tlloium gtulJijiiid
meritu congrutt. Quantum adfecundum membrum fubdit ftatim cumfarcumalis, Detmdetincrc
potcft rcduci ad
iuftum
eft
'
non ûta tUorum meritis^fed ûia tu voluntati,
ad primum membrum.
Et tanta eft iliorum
& bonitatt condecens
membrorum
eft
quantiim
quod Deus
diftindio,
"''^'*i''*^
^)^
contraprimam iuftitiam operari non poteft, nec prjetcr cam fcd pr.xter iuftitiam
fecundam potcft opcrari licet non vniuerfaliter quia non poteft damnarc iuftum,
porentiaor-
vei Beatura.
dinariain'
quod non
Si obiicitur
'
cflet regula
vt
prima
hjcc& iila,quiatunc vna^**"""

autem diuina non ,1
""^ht
nobis nara idem inclinat in fi- ^
efle aliaiuftitia
rcguiata vt fecunda in voluntate

,
poteft efle rectitudo regulata
ncm proprium
Dco
poteft in
& aiia
ScUiat de
bi
probatur hoc in
quae funt ad fincm, vt funt ad finem
ergo fi iliud inclmans

ad finemeiretfimpliciterperfedum, fimpliciterperfedcinclinarct ad ea quae func
ad finem, ficutpatet dc-charitate Beaiorum iuftitia autem Dei poieft efle fimpliciter perfc<â crgo practer illam , nuiia alia requintur in voiuntate diuina.
'"
Quod etiam dicitur, quod quandoque non poteft agerc prxter fecundam
^
non videturprobabiic, quiaquidquid non includit contradiAionem poceft fimpli- r ^Â
citcr agcre,& ita vclle:fed non poteft aiiquid veile,quod non polTit rcclcvelle. , iufttni
quiavoluntas fuacftprimaregula: ergoquidquid nonincluditcontradiclionempo- y3<w/>r<OT
teft intelligi vellc. 6c ita cura lila iuftitia fccunda detcrminet ad aiiquid cuius oppo- /"' exigen&: ad ca
fitum non includit contradi<ftionem, poteft

prxtcr illara iuftitiam fecundam.
Dcus
velic,
&
rede
veile
&
agerc
Primumiftorum fortc concedcrent aliqul,qu6d non cft in Deo duplcxiuftitia,

fedtanium vnicahabens taraenquafialium,& alium cfFeclum j vtpotc velle concorditer condcccnti.x bonitatis fuac
'"*
& veilc concorditer
exigentiae cre'aturje.
"**'
*"
'-'
auia hic*
tioneftcontradiîo.
vidctureuidentcrconcludere quod adquidquid primaiuftitia

fecunda inclinare potcft voluntatcm diuinam } cum dctcrminate inchnct quia per modum naturae non tamen fic inclinat , quin praircr cam ,
contracam poflic voluntas diuinavcllc:
ita noncritdiftindio iftarumin hoc,quod
cftpofle agcre praetcream , & non pofle agere praetcr cam.
Sed (i:cunda
inclinat
raiio
iuftitia
&
&
licct poenitentia
rOMMEN TA Kl yS.
AD
fcopum huius
rinquantumquxfituran iuftitia
fecundum propriamraiionem,etiam particulapropo/itum,Scc, li c{i ai
Deo
&c diftributiua
fit
in
nifi
in
Dei opc-
parnam,&prx-
aequalitas
titatem refpediuc ad opcra
quoad quannon eft
quia Deus
acceptor perfooarum:fcd rcddit vnicuique iuxta

Cemmuittircthieitpa-
opcrafua,idc6,inqua,diciic6mutatiuampropric
refpiccreffuppk iii Deo;fi in ipfo ponitur)puni.
f'o"cm> prwmationcm.
\--
r--
Si obiicias contra
hoc
nm, (y fre- <l"z difta funt loco citato,ptobando pocnitentiz

mium.
cirefpecialcm virtutcm. Refpondetur poeniten-
Okitni.
liarn fubordinari
Peeniienti*
^ p^ôut
crmmuta-
uarc propriam
***'
commutatiuz
'^'" '" quantitate fccundum
fernat mediS
lcx dccernit
Sioti
fimplicitcr ad altcrum. Vntie fupra
eft
fecun-
tantiam refpe6ku creaturac raiionalis,
mium.in quibus fcruatur
tamen
vt feruat mercdam rationcm,
in
hoc mcdio ffr-
& fpccificam honcftatcm
Optr.T^m. X,
non
tau,-^,,,
dolct commiiiirc, .
fcipfum, tanquam alterum ,redoccns
Deo
Commutatiua
ftatuit
tribni
vt difccrnit opcraeius quoad
UMinDeo
Sc ad fatisfaflionem legis.
)agii de iuftitiacommutatiua,
mcdiura commutatiuz non appatcat

,
quam reum peccatum, quod
qua poflunt
diim illam prouidentiam , qoam feruat in operibus luis leCpcSta creaturatum ; quoniam autem
ribus
virtus ad alterum
fimplicitcr, fed ipfius adfe-
ipfijm vt vindicancis vuluntaric in feipruni tan- commutMti'
quzfiti
ris
fit
meneft ad alterom
quia
poenitentiam efle iuftitiam,qua?
cundam fpcciem iuftiti^
in
vei<S
Dolor
cft
ad
cam ad
fc-
gencic,& priina
iufti-
tix pariiculatis,quaeft ad fcipfum tanqoa altcrii;
commutatiuam vero dicit fpcdare ad (ecundam

quz eft ad alterum fimpliciter:
Deus autcm vt (eruans medium quantitatis in
pcena & przmio refpcifliu^ ad opera fe hjbet
.fpeciem iuftitiz,
ad alterum fimpliciter
quantiim ad perfonam,
in qua ordinantur opera fecunditm zqualitatem
,
quantitatis.
B
i
7)iftrikutiuM rtfiieit
r
&c. Diximus in
diftri-
butiuatcruari proporti.onem quantitatis
non
vcro zqualitatem; hzc ptoportio irt eo confiftit,

viquankum perfona ezcedit in gradu dignitacis,
pcrfeîonis, tantnro recipiat pet diftributio-
&
nem bonicomunis fupraillud quod

infejcioî.,
fecundum hos gradus
fumicur perfe^lio
rei
diftribuitur
cx quibus dc-
ide6 dicic diftributiuam
in
m
^"
^fifî'*
Lib. I V.
14^
in
Deo
fcilicet
Suridnl.
cuiquc diftribuatur
perfc6i:io
proportio-
fequi vidctur Pater
communia,
commutatiua fccundum geomctri-
& non ficut
difttibucndo boiia
cam proportionem,&
pti in quantitate
pric
ffqualitarero daci,& acce-
fcd ciues
quoad primam partem
eft
tur: at
ius pro-
quaniuis
rcquiricur iuftitia fpecialis diuerfai
Iegali,& commutatiua
ibi
non habent
didum ad bona communia,'nec
haberent
Minor
crgo, &cc.
patec
quia vbi eft ius ftridtum

ctiam ftrida iniuria , fi illudnon reddaredbor ciuitatis relinquendo dignum ,
&
promouendo ad
minus dignum , non
officia
fa-
iniuriam ftride fumptam quia non teneiur

ad reftitutioncm ergo ciucs non habcnt ftriGtava ius ad bona communia. Sccunda pars
minoris probatur , quia harc obligatiocft in rccit
dtore
quia
vcl
cft
mcmbrum
& pars
princi-
ad hoc ipfum prsftandum , mercedc, & ftipcndio affignato , cft conduftus. Prior pcrtinctad iuftitiam legalera, popalis reipub. vel quia
fterior ad
commutatiuam.
butiuae cft diuerfum k legali
&
ficut
nere, ita
commutatiua
& coromutatiua
eft ftridi iuris in
& diftributiua
nam
ficut
fuo gc-
refpubl. nc-
quitexparibus membris fuftineri quoad gradu>

DignitMferdignitatcm j ita etiam quxdam membra eius
fanarUntctf- funt necefTari^ magis conferuando bono com-
&
fnri ihrm
(tmnun*.
muni ,
ratione dignitatis
& officij
fundio-
ac boni
tcsn
hoc au-
debitum fundatur in ipfa dignitatc pcrfonac,

bonum publicum inHuit , <\n\. talis cft,&
hhet 4 bo- quae in
ftatus perronarura
commuta-
&
sqiialitate
reip. hetcrogcnca:
narum, prour in iis confcruatur bonnm commune difpaii fundione , & ordine.
Diccs, iuftitia diftributiua aliquando non
vnam pcrfonam.
verfatnrnificirca
v.g, cathcdra
gnitate,vr ci cedat debitum

exiuftitia commutatiua.
ftricti
iuris,quod
Vnde communis
cft
rc-
authorum , fi aliquis in digniiacc

conftitutus non poflic detradlisomnibusfupcrfluis, foluerc debitum commutatiuse conferuando dignitatem, eum non tcncri tum foluercquia
folatio illa
cius dignitas confcruata
magis ncceftaria
cft
quam fatisfaftio debita particulari.

Ad rationem addudamrefpondcturincgando
Reipublicae,
loquatnr de ciuibus , quibus cx grafunftionis , compecit ids pedu dignitatis ,

culiare in bonum publicum. Ad cuius pcoba-
rainorcm,
fi
&
tioncm refpondccur
nori tcncri rcftorcm prb-
moucre digniores quantiim ad ftatum particularem cuiufque , & talentum, aut raeritiitti ; hiod6
promouea& fufficientes , & idoneos tartieri his
:
promotis ratione dignitatis acceptz debctur ex

iuftitia diftributio boni communis iuxta ordinem fundbionum , &officiorum, ac ipfius dignitatis receptz ; qu6d fi ver6 infticoat inutifes, ttetiam priaatis ,fi
netuc de damno Reipubl.
quod incurrunt. Inferenda eriam lege commu-
&
commu-
tntiHom,
13
ObiclHo.
vacans , aut bencficium Ecclcfiafticum , quod

vni foli conferri potcft , in cius collationc non
attenditiirbonum commune , quod poflit intcr
non attcndi propor, ac proinde

tioncm Geomctricam ,qus refpicit plutcs. Rcfpondetur,dc rationediftributiua eflc, attendere
pluics partiri
ad pcrfonann,ciurque dignitatcm in fua diftributionc , & hasc eft proportio , quim feruar ,
in
&
qua
commutatiua qua: eft in fola rei a:qualicatc, non attcndcdo ad gradum pcrfonarum ,per accidcns autcmeft hic& nunc, vt
diftinguitur a
pluribusaliquiddiftribuatur, vel vni foli.attcn-
dcndo ad dignitatcm
Vnde
pcrfonac,
cx plu-
fi
ribus concurrcntibus dignicas vnius pra: aliis

caitcris
huius
paribusdfgniori
iuftitiae
in
&
fufficicntia;
etiam cx przccpto diftributiuae
indignum,& infuflicicntem cligit

damno publico, & alium eo amoto
Dices
di-
qua etiam airumpcionene-
ceflari6 fpecbtur dignitas cius

ali^s
&
ex zquitate
cft
non cx prxccpto modo
licct
gnus aflumatur
dandum
nam qui
tcncretur
reftitucre.
quidquid per diftributiuamin fpecie
dicicur, feruari poteft per alias virtutcsvtatiii,
obfcruantix, vindicatiuae libcralitatis,
&
iuftitiae
commutatiuae
14
Obiecli,
&
feruari:
ergo fruftra ab his diftinguitur diftributiua
de-
cxcmplocommutatiuac , vt fi fitaliquis
dcbitor plunbuscreditoribus ,quibusnon po-
clararur
reft
fimui folucre
dcbct pracferre antiquiores,
his antiquiffimifunt,debcantca;icris praEfcrri in
pcrfona particularis.
tic
mcmbra
diftributiua veio
attenduntur autem in hac diftribiitionc folum

merita perfonalia, fed etiam dignitas perfonrE;&
talis aliquando eft debitum fundatum in hac di-
quim
di[iributiuii
,fecnndiim rationcm perfo-
feruara proportioncarithmetica, ita vt qui in
Hifferentia
inter legale
ac commutationerci fpedata, quan-
&
daci
Non
numfiAlicS. immcdiatiiJS
tio offofit.
tit.itc
magnificcntiac,
Dtgnii*
Solai/ur r-
accepti
citix
raagisinfluit adeius confcruationem
Reêndetur.
&
iuftitiam legalem aut
communis , ac proinde diftributio boni communis iis magis debetur, qu6
IZ
negando
num & magis accedunt ad fincm focictatis fcruandam
ptrfin* VI fi
tur
aliam prcbationem rcfpondc-
actenditur?, aftus eft iuftitiae diftributiua:
Cstcrum haccdiuifioDodoris , & aliorum,

fuftinenda eft quia & mcdium iuftitis diftri:
emtt>ni*.
Ad
iura particulariuminter fe in rationc
na: difFerentcm
ftnttttii
priuilcgia
famkcommutatiua qucm
Sxnidng. de iuflitia Dei n.ji. i\.\m quia iuftitia

diftributiuadicitur attendercad gradum perfo-
II
dignitas
Ca:tcrum Bufidanus j. Eth. cap.j. Ncgat iurtitiam difti ibutiuam efle fpccicm iuftitia: diucr-
fua: naturaf.
SuHir.etur
ni
debet aitcndi.
tiuam rcfpicere hoc medium, quia legalis rcfpicit borium communc abfolutc , & fubicdlionem
ad lcgem , ac legiflatorcm, commutatiua vero
nata
Svittntia
rcrum , carumque pcrfecundum exceflum , vcl dcfeftum , vt
refpicere naturas
fcdliones
Sententiarum.
foIutione:Dcinde,
cedit,qui
aliquis bonis
fi
noncftfoluendo, illa bona debcnt incer creditores fecundum candem ptoportionem diftribui;
vt cui plus dcbct
cafibus iuftitia
etiam plus recipiat. In his

feruat proportio-
commutatiua
ncm arithmeticam:ergo
non
debct poni alia
aliarum virtutum
quz
funt fpccics
ad hanc feruandam
ftrili iuris
praEmiflarum
iuftitiac laie
fed collcclio
&
fimilium,
fumptac,
&
conRefpondetur, negando antcccdcns ,

fcqucntiam : nam virtutes praefatae refpiciunt
aliamedia diuerfa,fecundiimqus diftinguiuitur,
alias dici poilct , omncs
virtutes ad altcrum effc vnicam in fpccic virtutcm , qua vniuerfaliter rcfpicit mcdium in quacunque materia.
Amicitia refpicit
afFcdbuum
legis violatac
ter
coromunionem bonorum,
officiorum
bitum fuperioribus
;
fua mcdia
ohfiruamia honorcra dc-
vindicatiua fatisfniftioncni
liberalita,
,
Reôn/t*.
& magnificentia
ficut comm\i\.z\.\\i?t
fimili*'
dinrihutiua
M*dium Jiabhis diuerfa dignitatcm pcrfonarum in com- fiributin* ab

municatione bonicommunis, dicicur autcm fcr- aliit Uiutruare proportionem arithmeticam , inquantum ium.
difpac cft matcria
cicca
quam
vcrfatur
nempe
dignitas
,,
DiftinaioXLVI.
pe dignitas pnronaruni , ica vt nciit ex obieAo
hanc refpicit , qu6 amplior dignitas , e6 amplius
communicatio boni commufn przmium ,
nis. Qu6d C\ perfonz funt zquales , etiam feruat proportionem Gcometricam,iuxta xqualitatem perfonarumjquam ptimari6 aticndic. Qu6d
autem commutatiua aliquando fcruet proportionem Arichmcticam inter creditores, per accirraftrti*
Jjqj ^j neque fic feruando attendit ad quali'**"" pcrfonarum , fed ad xqualitatem rei , vt
limZJ'bJ*
'" bis circundantiis cafuom przmilTorum exîtitt.
preflis contingit , quantum fieri poteft , & ad
reftaurationem iuris lxn,& propri) ficut ex oppofito diilributiua non feruat proportionem
&
Gcometricam inrerzquales pcrfonas indignitaad fcruandum squalitatem in daco Sc accepto,feu xqualitacem rei,fed refpicit ipfamzqualitatem perfonarum primari6 , fecundario vcib
te
arqualitatcro
Solutmtur
r/W
diilributae ex tnotiuo prioris
rei
perfonarum. Adcafusautem
arqualitatis
illos in
frft- fpccic
refpondctur , ideo in primo cafu pracfcrri

ntiquiorcs fccundum commutatiuam , quia ,
^' ''
cteris paribus
fulutionis
&
maius
pati
quia prius habuerunt
eius
bona vt ergo fetuetur
quantum
ficri
poteft
prxterea
& damni incurfi
Ad fecuudum
16
ne
iuris
&
damni
&
iuris antici-
przferuntur czteris.
vt reruetur zqualitas
damnum
, re-'
ex maiori debito
recipiant etiam zqualitatero
fcr-
&
0tu3i.
uata proportione > quaotum fieri poteft hic ,

nunc.
Dices , iuftitiara legalem polTe ordinare bonum commune ad ciues ,
bona pacticularia
ciuium ad bonum commune, qux iuftitia dicitur xquitas ciuica ; ergo fuperfluit diftributiuai
Refpondetur , iufticiam legalem refpicere bo"
num coromune ex obiedlo ,
non perfonarum
dignitatem , aut exigentiam , ficut refpicit di-
&
Stliui*.
&
piffirtHti*
diljtibmiu*
ftributiua nam legalis refpicit leges quz funt

adbonumcommune & debitain fubiedlionem
:
^"'
legiilatori
te
redoris
& legibus
re huius, aut illius
coromune
ex parce ciuium
bonum comroune,
;
przroiis
&
qualiptero
dignitas perfonaruro
,
&
bonum
diftribuenduro, iuxta
illi
exigentiaro perfonarum
attendit
ex par-
particnla-
diftributiua refpicit
huic,&
vt
& non
fimilibus
&
quam
actendicur in
ftipcndiis.
Exigen-
perfbnarum aliquando etiam itttcnditur , vt

ciuiam aliquid diftribuendum fic
indigentibus , quo magis hic , aut ille penuriam
tia
bonum commune
tanquam ad fincm
<]mn) ad nnera ow: ordo ergo vtriufque,
dium
cui.
& finis defignant
magnam
me-
efte difteren-
legalem efie commuquatenus zqualitas inter

particulares feruata in dato,& acceptoordinatur
Ji lege in
ordine ad booum coromune pacis ,
focietatis debitz , (eu fidclitatis , vt volucris ,
ciuiczfcruandz.
Dices tandem vUim6 , rekorem , vt eft conduftus a comrounitate,reddendo bonum com-
tiam
alias dicaro iufticiam
taciuam hoc
modo
&
ohtBi.
aut illius
combo-
hi parcicipanc dc
no communi vc ver6 cedit in bonuiti hoc

parciculare , non exercet aftum commuratiuz ,
ied iuftitix legalis quia ab illis non fuitcondti:
dlus ftipendio
fed a
communitace
vrtde
eli-
(\
gac indignum,tenecurcommunicaci,& nonip.fis:

fi
ver6 .dignum omilfo digniori ad nihil ccnenon tenetur fempcr ad vciliora, fcd
tur, quia
ad necciTaria.
Refpondecur
fidia
licct
communitas
capax dominij
fic
&
ftipendio condudlus teneatur
cororoutatiua
debitum
eciam ex
fidelitacem feruare
aiit
perfona
roinifter pcblico $*//>.

inftitia
camen hoc
&
0#W//nV
comraunicatero in&conduftionis,tanquara rater perfonas parciculares , rater quas

tantura eft iuftitia comrautaciua , quz diuerfa eft
incer redlofes
terucnire ratione ftipendii
)i
lcgali
legem
quz
&
rcfpicit
'f
bonum commune
mune
ipfi
bitum
iuftitiz
pcr iuftitiam Icgalem
'""^"*-
J;^^,^.^
lUuUnf
vt pcc
procurari
direîoncro regitiuam
poteft.
Neque redc etlam
commodum
dicitur
ci-
nunc loquimur decommodoj rcfpici

pcr legalera tanquam pcr diftributiuam quia
lcgalis , ficut rcfpicit bonura lcgis tantimi , ica
non indc huic,aut illi,qua taiis pcrfona eft
conuenit craolumcnturo nifi rcmotc & ncnpacticulariter,& illud folum quod fibi ,& c.-cteris
eft coromune. Diftribuciua aucem non in hoc
uiuro
vt
DimerfitM
i'>terje/UM
vcrfatur
fed
circa
perfonas
'"" *"*
particnlares
& ftatus ipfarum
imrocdiatc, quarenus dignicas,
confideraturdifttibuendo ei& bonura
communc
fecundum gradum & cxigentiaro eius , quod neque a legali , neque etiam a
cororoutatiuaattingicur. Et conficmari potoA,
eroinentia dignitacis, & exigentia perfbnz, qua
intuitu pcrfonit
tales funt in repub.
corporis policici
concuirunt ad compagcm
nc, fine quibus
& fociecatis
quit efle reflc infticutum
conferoaturo
aui
gubernatum
foluere de-
comroutaciuz : quaienus ver6

Scati Optr. Ttm. X.
il-
Ctnfirmatii
ftlutionH.
Dipiitat
aut /"/*
'*'-
crgo funt ordinaDilcs pcr aliquam "**""
'"
(pecialcm iuftitiaro politicaro in repiib. fcd non tittmpmrti'-'

per vnaro coromuncm omnibus ; quia mcdiocri- cmUrtm.
, quam rcfpicit , nequit efte communis omnibus mcmbris difparibus ,
heterogencis in
corpore redc enim ex vfu venit difcurfus Apo-
tas
&
dc corporemyftico Ecclcfiz comparatoad

corpus humanuro riHntjktd emnes Apoftoli ? nuntjuid omnes Doilores ? Scc Sic ctiam nunquid Stn trdin*.
omQCsia repub. eademdignitatcprzditi?nun- "";*' "
w^*"'**"quid iifdera fundlionibus ,
minifteriis ? nunftoli
'
&
refpicitur a comrautatiua
7>if*mti 'DiilributiuMc contra bonum commune ad parx frt* r.

ticpijfg^ fncdlando qualitatera perfonarum ran-
17
patitur
ad
'
modum huius
cfte
in peniuia
, czteris paribus , etiam fubuentio debet

proportionata fecund^ro graduro indigentiz
in perfona. JufiitU legtilu folum ordinat oronia
jiiut.
lad bonura diftributnro cedit in particulare
quid etiani ftipendiorum diftributio , & priui<.

legiorum , & exeropcioni par in oronibus ? fed
nequc illa dignitas pcrfonarum , aut cxigentia
fi
245
ea ratio^
fimiliter
patet
quiri vt qui maius
incurrunt
palE ex mora
&
ius in debitorera,
xqualitas
damnum
Qu^fliol.
fonas
quz
nonrefpicit per-
fed zqualitatera rei in dato
ergo dari debcc
& accepco
iuftitia particulacicer
perfonas fecundijra dignitatero
&
ordinans
exigcntiara
regimen eius eftct mancum:

ordinatnr
quia huc dignitas in ordine ad rempub. & ci- fr difiiitmues fundat aliquod debitum proprium , ficut & "*
poteftaslegiflaciua hocauccm debitum eft pai'eius in repub. alias
ticulare,
quod non
quzrumque
refpicit iuftitia
neque commutatiua , qnz eft patticuIaris:ergo erit raedium iuftitiz difttibutivniuerfalis
uz,
qoz
particularis ideo dicitur,quia certarura
perfonarum ordinacibnem
refpicit
quod
eft
'^
intentum.
"
Prim* iiMrHm non poteft fimpliciter efe in Dtt ,
cTm^î.
&c.Hzc conclufio priroa huius paragraphi rene- , dm ejt
tur corauniKC aboranibusTheologisanciquis, in Dr* f*r'
Sc
"*''"'
.,
244
& a modernis.
Eain tenet Alenfis. i f>4rt. f. ?>.

m.i. D.Thom.i.part. tj.xi.a.i.& i. i.a.vhMki.
glorificantis
demptoris
{upplememum
eonclufi ^
i.d./^j.q,i.art.i.
Gabrielis* 4.^.49.^.4.
noftra
<trf.3.i/^.j.Sotus dciMftitia^ffr tHrelib.^.^.^.adt/lt.
Deum
de natHra,& gratia lib. j cap.j. Richardus art.
fumpta
1.
de iufiitia,& iure cap.
Vafquez locit citattt a Scholiafle. Valcntia , & reliqui in D. Thomam, & noftrre fchola: Dodores
I hac diitinSHone. Contrarium huius fententiae
coramunis docetSuarcz inopufculudtjf. de iufiitia Dei fei. i. Circahanc materiam plura diximusinz.part. huiuscommentidifl:ind.i4.& 15.
ZO
tcr fe
vt a nebit obfecjuia debita firuttutu extorêat

noUe feruire confpicit Jponte
rum pojjtt promijftonibtu
fuorum
fionis,&
quo
beneficio-
a fe compefiit alienas , eorum mentes pramiorum liberMitatihm confiituat fitat nam vnde
inuitat pramio , aut terretfitpplicio , nifi t/t benigni-
tates
a feformato homini confulat
tatis confilio
iJtih.
pto prouideat
>
vt qui non terretur
uitetur prttmio
& ejuem metutafatis reuocare non
poffit
fitpplicio
tenemut debitorem
efua
ûtt
iam habemtu,
nonaliijuida nobis accipiendo,fed tjuod
promittendo
dedi tibi
enim
aliter
&
tu nihildediiH
qui promifit
txfolapromi^titne.
tjuia
faliit
bonitat enim eius
maltts
Deo
eft.
reddemihi tjuoddedi tibi
igitur quid di-
quid dedimut Deo,
&
propria bonitate
& veracitate.
aut quis prior
modo
ergo
Illo
vt dicamtu
quia fecimiu quod
iuffifii
&
ftinus hic interuenire alium titulum iuftitiae
raerc promiflionis
ram
mutatiuara
ftinaretis
piut
ejfcs
ejfes
,
nifi auerfiu ejfes
;
,
non
oointa.
debitor
Si
,
nihil ci
& glo-
nen prade-
non vocareris
nifi irn-
ntfi terrentu
iUi
quoniam e.x ipfo ,

ipfofunt omnia , &c.
Si ergo in ipfo , &per ipfum
rttrtbetur ei ?
ejfes ,
& abiefltu,
Gjuis ergo prior dedit
&
& per ipfum & in
iufiificareris
non glorificareris.
Si iam
qus
fi
ex ipfo funt
tantum
fit
promiflio nihii
inquantum ipfe fuac

debet fccundum deccnomnia noftra eius funt >
inris extra fe ftatuit, nifi

fidelitati
tiam
& veracitaii
fuae bonitatis
fi
vt creatoris,vt vocantis
promifton*
'"''
fed
fciiicetcom-
qua: fundatur in xqualitate dati,
non
&
fic
&
Dei
, eique debitum pluribus titulis ,

ab ipfp
conccflum , cui iuri nequit rcnunciare : ergo nequit ponere squalitatem in ratione dati,&acccpti. Nequit etiam alteritas , fcu difcretio perfo-
narum
&
dominjo rei faluari in

creatura refpecStu Dci, ficut ncque inter patie &
filium , dominum & feruura , qui nequeunt eflct
perfona: diuina; quoad pofleffionem , & dominium rerui,ac proinde nequeunt efle correiatiua tanquam aiter ad alterum, vt reqiiiritur ad
in proprietate
ijon feruatur
o^'^" *''
*^'*"
'"'""
commutationem ex iuftitia ftridt^ fumpta.

Confirmatur,& pcto quam inftitiamexciu,
& Auguftinus
mox citabimus )
ciudunt
verbis
eft
Deo
& rationc addufta

Deo orane
eft dati
quia dedi
tibi
&
prior
:
qui
&
quos
& clarum ex ipfis
perinde manifeftum
debitura rcttibutionis
accepti
eledi
caeterique
rationc cuius ciTet debi? nam aiiqiiam ex-
vt eft manifeftum
cxciudi ^
.ttuguflinui
^'^'*!f
""'/^
,-Jj,*^^}*
,fidti
6*
atcipti.
aiiis creatura poiTcc
retribue mihi
modus
ij
Apoftolui fy
debet mihi,
ftatuendi dcbiti repro-
&
Auguftino : crgo ex mente

baturi Scriptura ,
Auguftini , remouetur k Dco omApoftoii ,
ne debitum retributionis rationc accepti funda-
&
tum , aut dati ; ergo aliqua iuftttia patticularis,

quac ex obiedio fuo rcfpicit a:qualitatem dati ,
&
accepti
fccundum retributionera conjmutatio-
nis: fed iiia fola eft iuftitia coramntatiua,in-
&
rctribuitur
quia promifit
11,
Dibinr tn
creatu-
accepti: quianihil habet crcatura;quod
dicetc
particulari
Deum &
aut inter
inueniri pofle illam iuftitiam
quod
ex
Augufti-
rcm , & non aiiter quia nihil recepit a creatura, pcrquod ius vlium creditoris in ipfa , aur dcbitoris in Deo fundaretur. Negat ergo Augu-
& hoc tu
fecifli
Vnde
redde quodpromi-
profcquitut de vocatione , iuftificatione
& concludit.
tiedit,
pojfumtts exigere
Quod in
qui laborantes iuuiftt, Scc.
rificatione ,
dicente
6ît enim cognouit fenfitm Dornini?
retribuetur ei ?
maxime
Deo,
nus fuprl Debes mihi quia promififti mihi,tu nihil

tamen exigis : bonitat autem eitu quipromifitydabit , ne in malitiamfides cenuertatur , &c.
t hoc laodo aflerit Deum conftitui debito-
dedifli ,
tor creatura: in retribuendo
1)ominum noftrum ,
futti.
bonitatis in
^^^ ^^^^ agamtft Deum debitorem
fifli
Dit
&
dit Apoftolus
&
nt in malitiam fides conuerta-
aut quis confiliarius eltu fuit
2.
tibi
fid mutuatum, aut donatum,

debes mihi, quia promififii mihi,
liberaiitatis
ipfe fibi quafi aiteri debitor conftituitur
quando totum ejuodfitmnt ,

quod hahemm boni,ab
illo habemut ? Nihil ergo ei dedimut , non eft quod
nobit yipoffolo
otmiiattojlra
pro-
& tamen exigis
dabit
qui autem
cimut
mihi
quando autem dicit,
dehiter
ei placuit
homini , cUbes mihi
aliter dicimtts, debes
te procefft beneficium
(Ucimttt
Quando dicit , mihi ûia dedi
mififH mihi.
tur
habemm
non
&c. Sed quomodo debitorem

Debitor enimfaBut efi,
expiicai fic, vbifuperius
tjutt
in-
promifftonum benignitaspoffit , &c. Serm. 1 6.
de verbis Apoftoli. In his enim

videmtu Deum largitorem , in his
Veut
redem-
fnrtti.
&
&quorHm %/elun-
tnuitare,
&
vt
&
'*'ii*f>t
"7,^^^'intet
Domini, O magna , inquit , honitas Dei ^cui

cumpro conditione reddere debeamus obfiûia , z/tjirui domino ,famuli Deo , fubieUi potenti , maneipia
tjuos
dicit
bis
amicititirum nobis pramia repromittit
Striaum tut
etmmutati.
&
&
AuguftinusyS/^M aliud eftereddere debitum,& exigere quia dedi tibi

aliud
quia promififti mihi nam in priori dcbito per
commutationero rei cognofcit ius ftridlum ,
quod negat pofle competerc creatura: rcfpedlu
Dei qnia omnia qux Uint creaturae , funt Dei
tx quo omnia in quo omnia ,
per quem emnia,
Vnde Apoftolus qitisprior dedit ei ,
retribuetur Hli ? Agnofcit ergo tantiim debitum proraif-
&
tedemptori
&
qux non debent communicarc inquantum ad dominiummateria: , in quo
mur. Ideo
Probat Dodor conclufionem.quia inter Deum

creatnram non poteft eftc squalitas ftridlc
fumpta , ficnt ncc intct fcruum
dominum
patrem
filiura. Eft Auguftini fcrm.}. de ver-
Auguft.
quara cxigit iuftitiacommutatiuaftrifl^
feruatur xquaiitas ftrid^ fumpta , dc qua loqui- "*
elufionu.
nulia poteft efle asqualitas inter nos
perfonarum
&alias.
Prohatio eo-
&
8. dHb. 8.
Re-
vt
fi
; hacc enim xquaiitas exigiiur intcr pcrfonas in ratione dati ,

accepti ,
inter iura
1 1
LoHan. Lellius
vt finis
denique comparatio noftri ad

Deum fit, vt mancipij ad rcdemptorem , vt ferui
ad dominum,ex quibus titulis debetur ei feruitus
contra Gen.c.c) i.D.Bon.hic Mrt.i.<j.i.Kica2td.art.i.
^.i.Palud-^.i.^rM.Capreolus/
Domini
vt
yt iuftificantis
vt
quantum
difFert ad aliis partibus iuftitia^ : ergo

debitum in ea fundatum non poteft conuenire
Dco.
Diccs cxciudi
iuftitiara
conimuratiuam,vt in-
2^
cludic iraperfcdioncm illam,pcr condittoncs'R/^/?.

fitpra pofitas
homines
quia
fic
quorumiaca
tant^m inuenitur inter

& dominia in res Gint
iiroicata,
; ,
},
,
X LV
Diftindio
non autem
limitata;
commu-
&
VirtHUt Kn
communiter ab omnibus ,
tes intet fc qucad fpeciem
A nulla cft virtus
ri ttitn* ptr
/r4 iifin-
>
dedtt ei
& etiara viiia
fita
&
nam
quz
eius,
fit
fpeciale
nam
ficirt
^"'^'7'
^^*"?^^*^ diuinae voluntati
rtônCilnm
^ rcditudincm omnis
omnia confundere , quia
eft
fic collitur
Deo
gandi qua: pcrfecfliones lunt in

qu2 tantum eminentcr.
Quidquid
1f
dicatur
fic
via inda-
forraaliter
argumentor
Scriptu-
ExdHditmr ^^tSc Auguftinusabfolutc loquuntut de iureda De bfi). ti ,

accepti , feu dc iuftitia , qux in hoc vcr-
&
lure iuftiti*
fjtur
CSWMtMt i Utt*
fundatur debitum rationc accequj

^
pti & loquuntuc de mre , quod acqturitur rattone meriti , hoc ius negant elle dati , & accej
g{ gx
pti
te
aut vllam crcatutam poftequidpiara tribne-
quo debitura in Deo fundaietur ratione

, ex quo teneretur ad retributionem vl-
ex
accepti
lam
ergo excludunt a
Deo omnc debitum
ra-
TmetmjiU- lionc accepti ergoiuftitiara commutatiuam, vt

litai.
vei fatui in debito dati , & accepti ,
folum ftatuitur debitum ex promiflione , qua Deus fibi
:
&
ipfi
& fuae bonitaci
tione promidiottis
quafi alteri
fit
debitor ra-
ergo folutio daca cuacuatur.

Frobatur confequentia , fi nulla interueniret
promilfio , nuUum ius accederet creaturz , quia
:
nihil poftet dare pri^s
debitot
nuilum
ctgo
Dco quo
rcdderetur ei
etiam fuppofita promiflione
ius acquiritur
pister id , quod fola pro-
miflione fundatur. Probatut confcquentia, ideo

ncquit acquircre ius rcfpediimp ad Deum ratione
dati
& accepti
ante piomiQiotiem
ftrfrnmf.
d rem tx
titt Dti.
quia nihil
habet propiium , quod dct , aut quod non fit

Dei potioii iuie ,
ipfi debeatui
fed cadcm
jpfa ratio manet poft piomiflioncm : eigo poft
promiflioncm nullum ius ftiidum acquirit j nifi
&
fitntm ntm
^^^^^"^
piomillionis. Probatui lublumpttira,
quu
nequc per piomiffioncm , neque poft piomiflloius in omne opus creaturz ;

quia idem ipfura eft & inuai iatum , & imrauta-
nem Deus mutat
bile, ita vt rautaii nequeat
& omnium
lefpcdu cieaturz,
opeium bonoium , qu* funt

Dci ptincipalitcr , vt caufr , Domini , & finis
fcd hoc ius ante ptomiflionem ccpugnat omni
debito ftiidlc fumpto ex paite Dei , quod fundaeius
& accepto et go etiam poft promiffionem perinde rcpugnat. Patet confequentia

<juia ctiam poft promiflionem nullum ius nolui in dato,
& accepto
& accepto
quo
fuit
contra nuilum
,c
acquirit creatura
quia nihil tranfit in
qu^m
fuit eius
pto-
fed tantikm ius promiflionis
quod Auguftinus , cx Apoftoio , nc-
x quibus
Deum , & creaturam.
Dodotis
patettatio
non
pofte fcili-
&
xqualitatem interuenire inter Dcum ,

creaturam indato , & acccpco.
Confirmatui fccundo.ius Dei in creatuiam,&
omnia opeta eius , vt di&um eft , eft immutabiie,
fundatur in dependcntia elTcnciali cieatucx ad Deum in eirendo ,
opeiando repugnac
cet
^6
Ctnfirmntit
&
ctiara poflu-
dominium ptoprium
gat intciueniie pofte inter
etiam abftrahen-
ribus conditionibus impeifedtis
fundatum,quod eft diuetfi generis,&

natuiaea iuieftridc fumpto, &fundato indaco,
virtutis \ fuis particula-
mus eas tribuerc Deo v.g. pocnitcntiam, & iram,

ncmpe fecludendo pcccatum,& pa(Iioncm,quod
& eodcm modp
atqiie in ea
infinica redtitudo
ita
Dominus
dato
hac voluntaria przcinone potctiraus

omncs virtutes tribuere Dco , dcftruAa earum
:
fuppomutatio lituli , ita

ac proinde poft promifliionem
prium ante promiflionem , ita vt nihii prioc

tribuerc poflit Deo,neque Deus acquitcre : ergo
tam ex parte Dci , qu^m eciam ex patte cieatucs non poceft faiuari ius ftridum fundatum ia
& definat necelfatio efte alterius,
particulati ratione
vniucrfalitec
ipfi
cciam fadta promi(Eone

proprietatem eius alicer
alias fub
Inetntttnient
iurisdebiti
Quod
cius prouidentia
nte ptomiflionera. Deinde
fuomodoifi ergo vittutes diftinguutur pct mcdia

diucrfa.oportet etiam diuerfitatcm ipiam mcdiorum fubfifterejfcd ha:cnequit fubfiftercficonditiones peculiares , fub quibus hxc,vei illa virtus
determinat fibi medium, auferantur:tales autem
funt illa: coditionesiuftitia commucatiua:,prout
definitdtad certum medium,&proprium diftindium ab aliis,vt fit fcilicet xqualicas inter perfo^^^ ratione dati,& accepti, confequentet llnt diuerfx quoad res ,
iura comrautata , & cedant
hinc inde in vtilitatem ipfarum pecfonat um,propriam cuiufque, finc communione ad alterum in
re
ipfi
quacunque
quia ficut repugnat
idera eft
quin refpiciat medicjctitatem,
&
htttiMi.
& retribtutMr
intelligitur
Sc confundere vircu,
245
I.
tnim acquitit Deus in opera creaturz imo id

ipfi repugnat
quia , vt dicit Apoftolus , (juis
tatiuam iine imperfedione rationedatii&accepti. Contra, hoc ell cuertere naturara ,

concepttim iuditiz commucaciux , vt concipitur
ImfugHMile.
l>fir*i>Mttt
excludi iuditiam
QujEftio
I.
&
eam
cnira
eirc
aut opcrari
nifi fit
Dco ,
& in
rccreatura huc autem ius ficut fundacut in de-
pendentia eflentiali , ita etiam cft inuariatum :

ergo crcatura per promiflioncm non fit altera a Crt*turmnt'
Dco, neque
tea
/T-
piopricdidum
&
alteti
'*
fuit an- ?"".'/
pMXiurttprtms
,
^,^ rtiitS*
feipponit necefl'ari6_ cfle Dti.
ad
alitei eft
Icd proraiflio
Dcum quam
-1
,
r^
pattum
,
vt inducat
&
alteium ,
capacemiuiis propii j , v. g. fi dominus promittit ieruo , aut pater filio aliquid , intcruenicntc pado , icquiiitur patrem & do
minuro poflc trantferre ^ fc dominiura taiis rci
in filium , & fcruum , & hos cfte capaces , auc
fieri
pofle capaccs
padli
dc
pci ttansfercntem ratione
& promifl[ionis
ita vt ttanflatio fiat vali-
nam quicunque iuic eft
latione acquitit ius in
icm
incapax,nulla tianfaut peifonam
v. g.
Minoi ncquit cx fua incapacitate acquiiece ius piopric did(j,aut vfum iuris in vllam rem,
iieque tianflatio ineum fadla vaict quoad hoc
ftante lege qua fit incapax in fuo vigoie, reffiatci
pedliue ad ipfum
acquirendi
vndc
debet
fieii
poteft difpofitionera
vc fiat
pei
qua
capax
eum
fit
lutis talfs
&
tur alreritas rcquifita ad tranflationem
&
ac-
quifitionem iuris in rem , aut peifonaro ; fic fc

habet filius,
dumini j
fcruus lefpedu patiis
quia licet ali^s in intetueniente padlo , aut pro-
&
&
miOIone , non fint alteii a patte & domino

tamen vt iuia difponunt poftunt ficii aitci pec
dorainum & pattem nempe fciuus per manu,
raiflHonem fimpiicitec, vel fecundillm ^tud in~
qaanciim dominus conftituit cum libci um refpediue ad materiam padli ,

promiflionis ; filius
Ver6 per emanctpationem , vel fimplicitcc , vel
etiam iecundum tjuid quia ius gentium , pec
quod indudla eft rerum diuifio ,
proprieras
non teddit feruum aut filium incapacem domini) ,
pioptietatts fimpiicitec ; fed tantum dependcntec i voluntate patiis ,
domini qui vi
&
&
',
&
&
& pcomflfionis lenunciaie polTunt fuo iu,
pa6li
vei fimplicitec
vel
fecundum tjuid. Quod

manupiiflô ,
, neque
ri
fi
iura alitet difponetent
neque cmancipatio authocitate ptiuata
Ine*pcii9
qui reiaxaie A^> &fi*încapax ,

ledda- /""''**
,
faelsrte-
nercnr
246
nertfnt
^7
vt patet inexemplo allato
& aliis plu-
rimis,quibus quisredditurincapax dominij,aut

difpofitionis propria: abfolutc , & lefpediuc ad
priuatam authoritatem.
Hxc ergo ideo contingunt,quia iura, qaa: valimitari polfunt , hanc difpofitionem
riari ,
inducunt , quoad ea autcm , qua: funt iuris na-
&
turae
tw d l't-
IV. Sententiarum.
Lib.
manet
difpolitio
inuariabilis
quod
vt
ergo ad hoc vc promiflio,

autpadum fundet ius,debec fupponi altcritas
inter ipfas pcrfonas pacifcentes rcfpedtiuc ad
da
intcr illas perfonas
matcriam
miflione
quz
in
tranfigitur
piSto
agt pro-
vt contingit in exemplis allatis.
Nam
eo ipfo quo dominus,aut pater aliquid pacifcuncur cum filio , aut fcruo ; rcnunciat doPaliiiinter
minio fuo , &iuri quoad talemmateriam , quod
ptttrem
ly
alias pafitinm valet. alias habuerunt in filium , 8c feruum
ftum eirct nullum renunciant , inquam ,
propria voluntate ,&authoritate lcgis,exqaibus filius, &fcruus rcddicuraltcrquoad padum
promifllonem. Sed neque promifllo Dei, ncque paiûm potefl: rcdderccrcaturam ficcapacem iuris proprij.quod non fit Dei, ncque ctiam
transferre iusDci in bonacreatura;ergo ratione
,
&
&
pa(5ti,aut promiflionis nullia acquiritur ius crea-
turx tanquam
alteri, licct
debeac cx fidelitate
Dcus
fibi
quafi alteri,
& veracitate,feu fuabonitatc.
Vnde Bernardus Serm. primo de Annuncia-
Gtcgorlas.
hominum merita,
vtpropter ea vita aterna dcbeatur ex iure , aut Detu
aliejuam iniuriam faceret, nifieam donaret,S>ic. Gregorius lib. 9. Moralium. S 0^ , inquit, virtutis
e.xercuero ad vitam , non ex meritu ,fed ex vtnia
conualefie , &c. Non ergo ex dcbico ftridti iuris
fundato in operibus,fcd tantum ex proniiflione,
tione
Ne<]uetalia, inquit
dono , vcnia
fedquaDeus
Bafa.
veritati
Pfalm.
,
1
acquiritur tale ius
fua: bonitati
quafi
non
crcatura:,
munificentias
Vnde
certauerint
&
Bafilius in
fitnpitema re^nies
in hac vita legitime
Anfelm,
,&
debet.
altcri
Manct
14.
,/itnt
illos
tûi
nan feciindHm
debitum operum , fcd fecundum dehitum Dei mu&c. Anfelmus Profologij cap.
nificentiffimi ,
10.
es
Iiifltis
inquit
reddu debiturn,
<? ijuia
fid cjuia facU qtiod dccet te fHrnmum bonum,&.c. Et

Auguftinus fupra citatus îW dedimus Deo,
cjuando totum quodfurnm ,
quod habemns boni, ab
illo babemtu. Ergo Dequitcreatura in bonis elfe
;
&
altcra a
aut quidpiam
ci
rctribucrc
etiam
fideliter
effe
in prxmiflis locis fupra
rito,& facisfadione
in
quod
alias ci-
agentes dc
dodlrinaenim de
catione,fe(r.6.cap, 16. ita habct
mc-
iuftifi-
Hac igitur ratio-
ne iufiificatis hominibui ,fiue acceptam gratiam perconfiruaueriitt , fiue amiffam recuperauerint

proponenda futit jipoôli verba: Akundate in omni
fetiio
epere hono ,fiientes (jUodUborvcFter ,non

in
Domino
non enirn iniuntu
catitr operii veFtri
& diUnionis
Detu
,
efl
inanis
ipfisfit
promifa
Cf tanejuammerces hcnis ipforitm
operibtu fideiiter ex ipfitu
&c. ergo torum
fola promiflione
&
non
millio Chrifti
Dei premiffione fu redden-
ius ex operibus fuiulatur in
Chrifti
&
Hanc autem
ita explicat
^tijue idco
quae tamen ad vitam
nam
& pro-
xternam comparata ,non
dicuntuf cam recipere vt dcbitu
tanquam gratiam
ftridti iuris,
fed
ideft, iuftis mifcricotdi-
filiis,
ter promilfam , vt comparantur ctiam opcra ad

promifllonem Dei vt rcducitur ius ipforum vniucrforum ad Dei promiflioncm , & fidelitatem:
idcoque infra Conciiium (vihiîi.Neque verh illud
ornittendum
efl,
cjuod licet bonis operibiu in finris
adee tribuatur,&cc. ahfit tnmen vt Chri-
literis vfijtie
flianm homo infeipfo vel confidat,velglorietur,& non

in Domino , cuitu tanta efl erga omnes homines honivt
ta4,
dona,Sic.
eorii velit effe merita,c]ua fnntipfitu
Hicnon
loquitur Concilium dc confidcntia
habcre fine gratia Dci
& dono
quod
finc
rito noftro datur, fed de coiifidcntia in ipfis
meme-
iam pofitis in quibus nequeconfidendum,

neque gloriandum cire docct fcd in Domino
ricis
fcd
fi
ius ftridbum ex meritis eftec
fane pollet
iii
fuoiuregloriari ,tanquamproprio, licet ftipponerctur Dei promiflio. Rationem vero fubdic
Concilium quarc dcbeat

,
Domino, & non in

quia nempe tanta
in
feipfogloriari ratione mctiti
bonitas Dei
eft
qux
dona qua: verba loquuntur de iure

nicriti pofiti
in quo non elTe gloriandum aftcfi errit fcd in Domino quia cius cft donimi
go donum cius eft, nequit cfle proprium creatura: , tanquam redditum Deo , cui ex iurc dcberetur merces quia & ipfum meritum ,& quidquid iutis habet.non fecus eftdonum Dei,quam
quodcuraquc aliud :de eoque fine v|!a !a:fione
fua funt
jj^,r,
vt voluerit noftra eflc merita, rindum

:
miritis.
iuftitiae
ftridc fumptae difponcre poteft, licct ex
qua fibi ipfi tenetur illud ccctifliDodlrinam hanc Concilij dcclarac
lua fidclitate
mc
reddat.
Canon. x6.
Si
ejHis,
inquir, dixerit iuflos non debere pro bonis
, <ju<t
in 'Deo fuerint fa6ia
expeBare
&
per eim mifiricor-
diam , c^ lefu Chrifli rneritum fibene agendo , dr

diuina mandata cujiodiendo , vfeûe infinem perfiuerauerint , .^nathemafit , &c. Pro bonis operibus
in Deo fadis fperate ,& expedare a-tcrnam retributionem per mifcricordiam Dci , & lefu
Chrifti meritum, noneft illam fperare ex ftti(5lo
iurc confummatis operibus , & perfcucrando in
quia ius ftridum
obferuantia legis finaliter
,
cxcludit mifericordiam,
quam
oflendifiit
licct ipfa opera fucrint mifeticorditcr donata ,

de qua donatione , aut mifericordia , non agituc
hic cx inftituto Concilij , fed de retribuciontf
btne eperantihttivf^Htinfintm
jq
in fuis viribus, tanquam per cas pollet meritum
fundatum
iuftitiam meritorHm , & debitum

Concilium in verbis fequentibus.
inquit
Dci
praefcindit aiuftitiaoperum,
vt obliuif
frum
Concilium exponit totum. fundamentum dequod eft creaturz ad vitam a:ternam ex

,
operibus;i)empe quod mifericorditer per Chriflum
O" nolite amittere confidentiam veûia inagnam habet remttnerationem , &c.
in not.nine ipfiiu
ftram
efi
reiu^
biti
fperare tternam retributionem
Accedic vltimoTridentinum
hdC
&
promifit,dahit, nt in rnalitia^n fides conitertatur,
tauimus
iusio ludice
aiebat ylpoftolm
operibiu
&c.
reddtnda
fuum certamen
eûam poft
interpofita promiflione. Bonitas enirn eiut ,t^Hi
'~9
Tfidcuc.
Deo
tjui
a
,
l','tnei
omni- ^fidditat.
nonfolum auternfibi ,fed
diligunt aduentum eiu^. , &c. In his vet-
pofitam fihi
fiki reddcndarn
bis
& meritis
enirn illa corona
efl
quod hic teneaficut & dominus

ferui quibus renunciare non pofTunt , & hoc
idco , quia iu$ , in quo fundantur , nianet
inuariacum, & quoad hxc conftituit altcritatem
debet reuercntiam patri
lius
vita ettema
efl
Dei mifiricorditer prorniffa
Qr tancjuarn rnerces ex ipfhu Dei promiffione bonis

ipforum operihtu
hus
proponenda
filiis
fi-
mentamiinet lur ad alimenta ncceiraria fihj
Betnard.
& in Deo êrantibus

& tanquam gratia
in operibus
mcritorum ,quam dicit ficri permifericordiara

Dei ; ergo cxcludit ius ftridc fumptum in crcatura,acque debitura extali iurein Deo,etiam
fuppofito
./f,.
ii*
,,
X LV
Diftin6tio
&
(iipponto,
compleco merico
tnim priordtdit iBit
5*
Ctnfirmst.l.
finalicct
& rttrUnutnrti t
Cunfirmacuc cerci6 ex racione /Mpr<( allaca tx

Concilio , non poiTc ftare acqualicacem ftridî
iuris incer
Dcum
& creacuram
cuiM
tttntaefi,
inquic Concilium ('fupple De\)erg emneshomines bonitM , vt eorum velit ejfe meritM , ^pufunt ip-
fimdona
&c. Si ergo mericom, vc mcricura, iic

y non poceft creacura permericum
ftacuere zqiialicacem ftridli^ iuris rcfpcftu Dei
,
iffi
dtttmm Dri.
promifljone diuina de acceptanda hac fatisfadione ad remiflionem dcbici pcccaci , ctanfircc
ne daci
&
accepci
qus
rcquirunt in re ipfa
squalicaccm fccundum redam racionem

,
meritum
niii
fed
quod
cll
foiiim racione gcaci,
qua donacur,fed eciam racione operis, quod

ctiam Hmul donacur \ Deo ergo hoc donum
:
uencione in fola promiffionc fundata , poceft

confticui debicor ex ftridlo iurc , ncque
crcacurz iusfimileaccrefcere pec exhibicionem
tuicut vlla recributio daci
cum
&
nem
ftciifti
& accepci
qus non
acccptum
fed
me-
fpcdtac ad da-
cxtindlio
eft
fecundijm
eius
lcgcs iuflicix commutatiuat
liberalicatis
lo iure cencbacur debicori
miccitur
&
regulas,
fccundum
cx meco mociuo
,
fed
quia hanc rcmiflionem faccre nul-
ncque
cui
is ,
fic
re-
alium ciculum remiflionis praccndere

poceft , quam folius donacionis , fi in cum adlio
extinfta refufcicacuc ab hzrcde creditoris,
Idem dicendum , fi aliquis alicui ptomiccat
maximum pondus anri pro obfequio nuUius momcnti , liccc promiflio fiac cum condicione ope,
risjcamen non redundac debicum obfcquenci
lccundum
iufticiam ftriclam dati
&
led cx mecaliberalicace,
&
accepci
dono promiccencis
cui nihil dcrogar conditioappofica
ex mociuo
alias certe
Diccs
atiud cfTe dc merico iufti
facisfadtione peccacoris
& aliud de
quia alitcr accepcacuc
&
&
capax confequencer mcrici ,

quia fi hzc vcferantur ad Imfugmuit.
,
obligationem ftricî iuris in ordine ad Dcum
cft filius
prarmij.
Concra
non
cft alia
cordia
&
& alia racio
debica pccnicencia
cum
licct
enim cx miferi-
modum
confiderecur etiam opus

ratione operis
modo , quo non
atque adeo acceptacio

facisfadlionis.
Qu6d
&
liccc
accepcacurpeccacoris perfona
racionefui
vc exhibecuc Iibccc pcr
vt ab eo in
fi
acceptum fit,
racione perfonx , eo
fiiij ,
neque opus
,
fuppofita
incdcuenic camen promiffio
condicione operis
ipfius operis per
& fub
gracis iuftificacur impius
cali ftacu
procedic
fed
ueniret fciens
Alluiiittm pretij
&
valens infri dimidium iufti
auc folutionis infra
dimidium
non cirec calis conuencio ftrifti

ce libcralis
ncque
iuris
dcbici
fcd cx par-
ad-
in his vlia racio poceft
datum & acceptum

zquale & ftridi iuris conftirui in dono , & bonis alcerius parcis , v.g. credicoris crgo neque
donum Dei , quod eft merirum , poceft effe mamitci alia, nifi quia nequic
teria retcibucionis ftridbi iuris in dato
&
ac-
qua acquiracur creatatx ius fecundum

iufticiam commucaciuam caius ipfa eft incapax refpedtiuc ad Deum quia totum quod tricepco
ouic eft
donum Dei
ex eius liberalicace etdebicum aliquod cx ope,
go quod accedat ipfi

re , & ex mera Dei bonicace , & liberalicace
& promifEone quibus voluic ipfius effe meritom , fi quod eft fuum donum. Vnde ius proprium & creaturz ex fola Dei promifllonc accrcfcctct ius , inquam , propric di(Slum , inde
ctiam fequerecur qu6d per pcenitenciam perfedlam , v. g. concricionem, facisfaceret ad zqua,
licatcm ftridliiuris
quia buic paeoitentic tax^
tft
meritt.
& adiuuantem camcn acceptacio

& meriti ad prxmium eft ex mera Dei bonicace & mifericocdia vt dicic Concacionis
neqne promiffio illa potuic effe ad effcAum iutis fttidVi inducendum , quia id omniDo cepugnac maceciz , vel in ordine ad Deum ,
&
Cimfaratur
nntx fcenitetit. , i emm
qm* nnex*
frimiffto
graciam vo-
promiccencis
35
Rejôttfii,
, & filij
alicer vero inimici
quia huic nihil dcbecur ex iuftitia, fcd ex mifcricordia ; illi ver6 poccft dcbcti cx iufticia, quia
obfequium amici
operis
iufticiac ftricê
comiencio declararciur iure nulla propccr fraudem ,

grauamen nocabile partis , liccc mcrccs idonea , & proporcionaca obfequio confticui poflec fic cciam (\ credicor con-
intiuinitts.
talis operis.
fumpcz liccrec ta^

Icm conuencioncm incerprerari , & non ex dono
li
flum.
Dcus
leges dona:ionis liberalis
'Bicemflum,
fccundum zqualicatem
rci , & commutacioncm ftriî iuris , qiias fit
in aequalicatc rerum , vcl maceria: commuca1 , neque cclfatio debiti per calem remiffio-
&
35
promiwonis ancecedencis, ncque cciam cx con-
Hrmij^ it- ra liberalis remifllo
tutm.
&
proptium crcacurz hoc

etiam dici poffec mccitum acquircndz grati* fandlificaniis , cui anncxa eft talis rcmiflio , quod dici ncquic : ecgo neque ex
promiffione Dei liberali cum condicione operis , nequc ex accepcacione confcqucnte , vel vi
modo quin
iucis.
zqualis
elle recribucio
34
fatisfadlio in ius
illa
Probacur confcquencia , quia fi crcdicor rcmictat debitum incegrc debicori , non confti-
ncquit
neit fer iufti-
anneta efl
promiffio diuina de rcmifGonc peccatorum, Sc
iuftificacionc. Sed hoc eirc falfum/^4 fuo loco
oftendimus , & pacct ex Tridencino fi/f.6. .8.
Sequcla camen pcobacur , quia inceruenienre Dci padlo , Sc proraiflione fecundiira aduerfarium , mericum cranfic in ius proprium creacurz f ica vc illud dans Deo acqqirac ius ad prx,
quia cx
,
bonis ciedicoris nequit fundari ius alteri racio-
mcrum Dei donum , non
libtrtli/Mte,
247
facisFadioni lege pra:fcripca:
mium fccundum iuftitiam commucaciuam ftri&c funipcam: fed eodem modo dici pollec qu6d
nihil recribuic crcacura
httl eft ftr
quam
I.
Deiidonum
rccribucncis. Pcobacuc confcquencia
MtrltMM
Qu^ftio
I.
^r
iufti
cilium
cuius pcomiffio licct
camen
fit
cum
condicione opc-
&
ipfum opus
cuiadhzccc pcomiffio, eft mecum Deidonum.
Vnde fequicuc incencum , nempe ius qualecunque ex voluntate libecali pcocedens ,
promiffionetancum tenens, quznon inpititut iuftz ,
zquali commutatioui , non pofle inferre ius
aliquod diuerfum ^ fidelicace , non ver6 fundacis
efi
libecalis
ficuc
&
&
tum in daco, & accepto.

Ex his prim6 fequicur qu6d conaencio
Deum
inter
tizcommucaciuz propri^
&
mediom
& accepci fecuacar quoad quancicatem rei,
nempe merici , Sc przmij , feruaca proporcione,

quancum ctefcit roeritum. tancum etiam
ita vt
zmium incuicu merici quia camen inDeum & cteatucam focmalicec neqoit dari
crefcit pt
cer
datum
&
acceptum , pcout iufticia comroutahoc medio ab aliis fpeciebus,

quz matetialiiec imitancur moduro comrouta,
tiaa diftinguituc ex
tiuz
CertusntMB,
ftrid^, fed, vt di-
cicDodlor,aIiquaIicer,quacenus fcilicec
daci
fadla
& creacuram, non poffit efle iufti-
vc libecalicas,
rooiiuum
fadla, ideo
& pcomiffio fecundi^ro eiut

non eft capacitas vlla cora-
mucatiuz
HtUtffliM
Dt iiîtiM
timmNuati'
Z48
inutatlaa in operibus creaturae rcfpeftu Dei.ncquc Dci refpcftu creaturae ; quia neqiie a:quali>as eft in rcipfa,nifl tantum matcrialiter,inquan-
tum
Deus acceptat dona fua
icilicet
tanquam
&
mifcricordia , vt
ex bonitate ,
vt Auguftinusyi^ri pridicit Tridentinum ,
vao loco ciiatus inuitat creaturam per przmium,
merita noftra
&
vt faciat
quod
alias debet, licct
hocipfum
faciat
ex dono Dci liberali , quod non cadit fub roeri'to cius. Hoc genus iuftitiz commutatiuz fccundum qutdSiC roaterialiter, feu,vt ali) vocant, negatiux,
& non poiiciuae xqualicatis, dari in Dco
probat Suarez, & nihil aliud, quamuis in rc ipfa

mifcricordia. Di
conHderata Ht liberalitas ,
&
autcm commutatiua materialiter ; quia licct ex d6no,& promiflione ex motiuo fuac bonitatis verc exiftat,quia tamen aUeriusnon eft capax creatura , quim ex bonis , & dono Dci mcreri ,non pofitiuc ponit xqualitatcm fed tancicur
tum ncgatiuc , quatcnus
crcditot illo
modo &
non feruetur datum , & acceptum pontiuc,& fecundum propria bona in quibus non communicant perfonae qu ad alterum dicuntur , & habcre deêant inter fecotrapafTum, quo res tranfmutatse
tn proprium dominium commutatiux tranfeanc
^ne cummunicatione iurium , & creditor pec
genere dati
fit
contcntus, licct
tranilacionem
rei
de qua conuentio
tur,illam alienando \ fe,vt amplius
&
fit
non
patiaeius,
(it
concra debicor fimilitcr patiatur,transferen-
do folutionem in creditorem,euiu$ amplius nuU

lum tenet ius, vt tranfic in dominium alterius.
3
StenHdum
tmllriHm.
Secundo fequitur folutio ad loct Scriptura:,&

Patrum , quibus dicitur vita terna przmiuro,
corona iuftitiae, dcpofitum , in quibus mcritum
dicitur efle raerces , & de condigno inftum mereri
acceptantur ac
eflent eius propria in ratione
fi
& non
dona Dei , qui hoc modo praemiat opera, ac fi non eflent dona. Proptec
hancergo aliqualem proportionem iuftitiae retribucntis ad commutatiuam, diximas/ttpra retributioncm meritorum cffe fecundum iuftitiam,fcclufo tamcn debito rigorofo cx partc Dci,
daci
&accepti
aut iure fimili ex parte crcaturz, fine quibus nequit iuftitia commutatiua ftridc fumpta confifterc.
Scquitur terti^ adrationes eiufdem autho38

qui videtur reducerc qusftioncm ad nomen Ttrtium cotantum. Obiicit icaque quod ad iufticiam cora- roHnium.
ris,
ow'm'.
mutatiuam non requiratur folutio adaequata debitircrgo potcft efFein Deo, quamuis non fit datam , & accepium , aut folutio dcbiti adaequata.
Refpondetur negando confequentiam. Ad vatecedens vcro dicoquod per accidens aliquando
contingat inter homincs extingui dcbitum pe
%iuitur.
folutioncm eius inadaiquatam , vt quia dcbitor Extirtgui dtnequit propter inopiam foluere integrum.vcl hitumferfo^
'"'
quia creditor cx aliquibus circumftantiis per fo- Itt""**
lutioneminadxquatam
anticipatam debiti, *
,&
etiam debicor ex folutionc tali potcft grauari

tantum , quantnmfolutio integra eum grauareC
tempore praefcripto. Caterum data etiam folu-
modo ,licet non fit inquod fc)luitur , iuftitiae mcdium feruatur hic & nunc liccc cx parte , & materia eft
tioneinadaequatapriori
tegra, in eo
capax commutationis fccundiam iuftitfam.-at ingreaturam ne quidcm ex patte fertcrDcum,

uari poteft': quia creatura quidquid eft,ctiam cx
partc , eft Dci,
fic neque in parte poteft quid-
&
&
odTimoth. 4.
ad Rom.^. Eodem
piam tribuere Dco , quod fit cius proprium , &

non Dci quia ottinia iura eius, & reliqua, func
Dci immutabiliter ,& efrcntialiter dominio tam
fequunturhuncmodum
vniuerfali,qukm fpeciali ide6 materia hsc, quae
vitamaeternam. i.adCor.^.
adfffhr.6.Sap. f.adPhilip.
3.
i.
modoetiam
uenituriufti'
Joqucndi
u*tnmertto,
quod lato modo,& fecundum iuflitiam fumptum large, dicitut debitum inquantura feruac
pax
proportionem expofitam iuftitia:commuratiuae>
bona particuiariaciuiuro,quo nonobftance,illa

bona funt ipforum propria, & in iis quifque poteft habcrc ios proprium ftridlc fumprum ergo
non obftante dominio vniucrfali Dei , potefl
creatura in fuos adus habere dominium proprium. Refpondetur negando confcquentiam
intclliguntur de debito cx fidelitate,
tamen
in rigore
teriaiiter.
aut formalitcr,fed tantum
ma-
Dicitur prxterca dc codigno meritura,
quia procedit ^ filio pcr adoptioncm , cui tantum cft faiâconucntio , aut promiflio de haereditate, tanquam przmio,
ad differcntiam peccatoris,
inimici , qui alienuS eft ,
primum
reduci debet ad ftacum filij per poenitcnciam,
hoc gratis,quamuis non fine difpofitionc eius,
&
&
&
&
qua renuntiat peccato, & affedlat talutem per illam fatisfaflionera iegc praefcrigâm. Qui autem fupeiius diximus de differentia acceptationis merici
Tiigerinti
inttr iufium,
&ptetatore.
&
poenitentiae
motiuo mifericordia:
quatenps vna
altera vero ex
fit
ex
motiuoiu-
intclligendum ratione diuerfi ftatus

, id
vtriufqucquia peccator eft fimpliciteralienus i
rcgno,
haereditate ac proinde operaeius ,.vc
(ihix
&
procedunt ^ pcrfonafic inimica, nuUum habenc

valorem; quod ergo acceptetur eius poenitentia,
eft ex mcra Dci mifcricordia, qua fubucnit indigenci , iuftus autem eo ipfo , quo iuftus, eft adoptatus ad ha:rcdiratcm ,
ex communi reeula,
&
qua dccernitnr hxrcditas pcr opcra
ipfius
bona
& rationc ftatus & rationc

ipforum immediate, & fine vUo alio impedi*
opcra acceptantur
mento ad hxreditatcm
ptoportfone
iuftici.x
feruata etiam
commutatiuae
quadam
quia
talitcc
Dn.
&
Deum
creaturam , noneft cacommutatiuae ftri(ê fumptx.

Dices, refpub. habct dominium vniucrfalc in
fignatur inter
/icdicituraliqualicere(Iefecundumeandem,nou
Utifuit ejfe
rej^tilM
iumdoin'
Patres,qui
***** *
tantum lucratur,
ad quat^ non
quantum per integram tcmpore debito ; & ipfe
cenetur debitor
iuftitiae
35
Replit,
Ad
antecedens refpondetur
solutit.
dominium vniuer-
dominio Dei
bona crcaturzrquia dominium vniuerfale politicum in duobus confiftit , nempe quatcnus
fale rcipub. effe alterius rationis ^
in
prafcribit leges
& co^nditiones obfcruandas ad efimlttrtu*
r
-L
LT
quibns obleruatis,
nncmbom communis, fme
illicita
vel
particulans
eft
Dommi
difpofitio
t-
etiam quandoque nlla, provt lex fic , vel fic difponit obfcruandas conditiones. Alio modo dominiura vniucrfale reipublicae confiftit in eo ,
qu6dbona particularis prodcfenfione ncceflaria
rcip.
pofEt exponere, ficut& perfonam ; vtrumceffat quando finis celTat , ita vt
que doroiniuro
fi
refp. vfurparet
ferrct
bonum
particularis ciuis fc-
vndc fl
legcm iniuftamin dctriroenturo,& fine
clufo illo finc
ageret contra iuftitiam
vlia vtilitate publica illa effct nulla,& eius exe-
cutio contra iuftitiam ; codem modo fi grauareturaliquis particularis fine culpa fua , aut ne-
&
mera
concra iuflitiam,
vfurpatio rei alienx, ad ipfamque nulla eft pote-
ceifitace reipub. eirec
ftas,ut
Vominiuia
i>. *
prtifulria
dominium
reip. in
ocafu; quiado-
miDium
-',
,.
cm.
XLVI
Diftinaio
mintum
eius tiraicaturex fine
nempe bono pu-
dominium particulare ce<iitfuperiori,& non aliter i fed dominium Dei (1 dicatur vniuerfale eft
alterûs rationis quia refpicic tocum quod efl
& habec creacura ib omni cafu , & circumftan-
adlionein in foto
tia
ex ratione primat caufz,
quo
&
vlcimi finis
creatura,& omnia eius opera
cflfontialiter eft
bona,idc6que tllimitatum, & inuariabile omnibus circunflantiis pofitis, & femper manens, cui
neque Deus ipfe renunciare poiefl, ideoque
flatKecali
dominto
nequit aliquid creacurz re-
Deum efTe capax roateriz
fjjediuc ad
iuris ^xxGt^
fumpti.
40
OhitHio
emmis.
ff
Stlmitmr.
qu6d Patres,& plures Schode merito Chrifli , ûod fuic de

rigorc iufliti* ,
idcra dc fatisfaftione. Rcfpondctur , meritum Chtifli in gcnere meriti
fuperabundans,in gencre
fuide maximum ,
Obiicit fccund6
laflici aflerunt
&
&
tamen meriti
cuius iuflitia fundatur in Dei ac-
ceptatione,& fidelitatc,cuius perinde proprium

fatisfadio , ficuc mericum purx creacuract nam fuic ex bonis credito-
tiifitmm erunc merita Chrtfli,

Chri/liqmsl*
fitttit.
&
&
acceptatione
, interuenientc promifnone ,
Dci libera , & non ex debito. Sic crgo refpeî(te ad Deum non fuit meritura , aut fatisfadtio
Chrifti derigore iuflitiat flridlc furoptz, & poHciu^, fed tanturanegatiu^,quatenus aliud meris
mtt.
legis
id
flipu-
& padta,inducaDC
ptouentt ex conflttutione
qua necefTarium
bonum publicum,
ad
cfl
vt probataobfer(ientiir,non
qu6d
per ad iuflitiam fpedlat
fi
v. g.
n>atecia fempromifIio.& pa-
quz a
, auc motiuo religionis',
fumpta difTert: refpedlu Dci autcm promiflioeius, vtdidlum edfiipra cum Aguflino , & Dodlore ex fidclirace tcnrt , qva
dluro
fit
ex voto
iufliriaflrid^c
Deus
fibi ipfi
&
tera legi alicui
fuz bonitaci icnct ur , non
a'u-
qua ordinarctur ad cteaturam,
tanquam ex debito,aut iurc fundato in ipfa.

Videatur de hacroateria P.icer Vafqucz Ucu citatif, & noflerTheodorus Sroiling.qni abundantifEmc,
dodbe hanc materiam tridat, traH: d*
&
virtutibm intelUQutilihtu
^ moraliitu
in
Deo
di-
fpMt.^.de iHflitit attrihuto.

'
Sedfecunda
Hxc efl
qua
iufiiti^ potejt hic ejfe fimpliciter,&cc.
fccunda conclufio huius paragraphi, in
iuditiam diflributiuant poffe efTe in Iiiilitia di, dtrttibneudo cteaturis petfe- ftrilutiua im
dViones, quas exigunt. Secundutn petfcdtionem Dtoform*'
liltr.
dirparemin ejp. hanc rentcntiamdoceie videtur
D. Thom,
& 4. contra gentes cap.
in 1. d.ij. art.^.
eoncl.i^. Caict. in X.pje].ii.art.i.& i.i cj.Gi.ar.^.
5>;.quamuis
alias
Fetizr.i.contragentettCap.^y Soius lihi.de
tiî&
iure, ij.f.art.tlt.adfinem,
iufti-
& Uh.}. de natwa,
&gratia,
pracfentis iuflitiz
cap.j. Hoflius inconfejfiene cap.yj. ant*

medium. Richardus& Caiet. excendunt iufliciatn
diflributiuaad retributionen'! przmij , & pcenz;
&
nis autero feruarifimilitudinem comnr.utatiuz-
&
&
&
&
fic Paulus *i Hebrtos j.Z.^.Sc 10. loquitur de

Chriflo ,
legis facrificiis. Cacterum opera
&
Deo ,ex iis titulis , quibus

debentur opera bona creaturz , tanquam Patri,
authori ,
Domino vniuerfali,
vltimo fini }
Chrifll debcbantur
&
&
loquendo de operilias
creacis,taro
Chtifli,qu^m
Sotus tantum ad diflributioncm przmij^ in pce-
Dodlor autem hic nonextendit difltibutiuam

ad tetributionero operum , fed ad gubcrnationem, fcu prouidentiaro naruralem , qua in Hierarchia rerum naturz tiobiiiori etiam dantur pcrfcdriones naturales nobiliores
humana
flino.
fuic
fuperabundans
& cigorofa de ri-
&
gore iufliciz lace fumpcz ,

vceH , aucefle potefl ad Deam ) non tamen de rigore iuflitiz flri(kh furoptz , cuius nulla materia creata potcfl
cfTe capax tti ot dine ad Deom , quz efl fencentia
communis fcholz , negantis in Deo

commutatiuam rigotose;quod & negat
rez in reipfa, quarouis verbis
eius eflenciaro euercat
maliter
quia
vt
iuflitiam
ipfe
Sua-
& przcifionibus
eam Deo
tribuat for-
cominutatiuz , qaaro
ipfe cfFormat, efl ipfa iuflitia late fumpta ,quaro
alij in Deo flatuunt , non autem cororoutatiua:
reiicienda proinde eius cenflira przceps in f.p.
tom. t.diJf. ^.feSl.i.concluf.^. qua notatoppoutam improbabilitatis ,nec pinm , nec fidet facis
confeotaneam. CzteraeiusarguroeDta facilcex
}
illa effigics
ficut in poiitia natnrtlcm.
difttibuuntur
nam Angelus, & homo
ab
modo
rtfîcit,
HirrtrciAi
per ipfum in
i.dift.
(j.j.
funt pates,vt comparantut ad gloriam,ex Augu-
Aliud ergo efl comparare fatisfadîonem

Chrifli ad debitam,& ad aliasquafcumque fiitiffadiones }
aliud efl eam coraparate ad Deura
fecundi^m rigorera iuflltiz flridlc fumptz:prio'
ri
Difirihmtima
~Jt
bona communia fecundum perfcdrioncmgraduuro in membtis Reip.

& quoad hoc tantiim admittit diflributiuam in
Deo , non ver6 quoad opcra falutis , in quibus
non efl difparitas gradus,fcd clcdlionis gratuitc:
alioruro.
&
encltf
fimplicitcr
diuro per
fuit etiam fuperabundans

prout iuflitia lacc furapta potefleiTead Deum,
de fado efl , quia vt comparetur ad alias ftisfadliones pari hominis , facrificia ,
oblationes legales , qua: prccefTerunt , nullum ex
his potuit fatisfacere quia omnes indigebanc
redemptote ,
pro propriis etiara delidlis pU'carc Deum Sacerdotes enim veceris legis ,
ipfa lex non potucrunt perducere ad petfedlum,
4i
t.
dicit
Deo
ordinatura
fttitfmOi-
nonvidctur admittcre difVribuciuatn flridlc fumptatn in Dco. Cztctiim

conclufionemprzmiflam tenct Richardus inhac
i.Capreolus inprimo difl.^ytj. i .ar.i.
ebfi. art. 1
.f
viam fatisfadlionis , & meriti non fuic

, neque aliud pcrfedtius ordinari potuit , aut congruentius. Comparato aucero merito Chrifli ad damnum,quodintulit Adara,
fuit fuperabundans , & excedk & fic loquicur
de eo Apofldlus </ ^m. $. Deinde iuxta flacura
Ctlnfnaii
titu W alim
aut veflitz, vt vocant
latz
Vti vnimtt-
didkisfolauntur;
249
I.
quodenim promifliones
bltco, eiiirque conferuarione necefTaria.quo cafu
Dtmmimm
Qusftio
Quod
fi
auterofuroatur difFcrentia gtadus Dt t*dtm
ipfa eledîone diuina
quantum
tiaro
Dei
vel ca fuppofica
in
etiaro reducicur ad effcdluni per gra,
qua donantur opera,
tefl adinitri
& meritum,po-
quzdam diflributiua, aui fimiliiudo

gradum
eius, inquantum'eIedlo ad petfedbiotem
elorke oentur ^
Deo media
proportionata, qui-
Dus eam alTequatur , licct ipfa mct ita ex taiibus

donis comparata fequuntar modum
fimilitudinem comroutatiu^ modo fupra didVo.Ioannis
&
enim
t^.dicitur,/
funt, &c.
quod
dorum in
graris
patria.
omnino
dmo Patris mtimaftones
multa
intclligitur de difpari gloria ele-
Dcinde,
data
fi
confideremus dona
membris Ecclefiz
difpari-
eciam inuenitur in merobris , of}iciis,&

fundlionibus , quibus aliter,
aliter afliQit Spiritus ad zdificationem Corporis Chrifli
nam
tas
&
alif
tia,
datmr fermo fapientia
&c. prout Apoflolus
aiiffiietuia
lcprialcro 4atut diuetfa
&
nam ali
alij
prophe-
In pattia etiam
diflerit.
ouoad glotiam accidentalem
non
fislum ef-
Dodtores,
ali)
M^rtyres,
vt
rtjjiifit
fnpimttm*
raltm.
V. Sententiarum.
Lib. 1
250
Martyres,alij Virgines,quibus fuz laureola; jan-
cxterum proportio , quam fcruat meritum ad pra:mium , &

demeritum ad pa-nam, eft ad imitationem commutatiuae , vt DoClor tenct in prjecedenti coh-
ob
tur
vi(floriam in certaminc
clunone.
Aduertendum
4j
Kon
dari in cct
pritcrca
eft
diftinlioncm
licct
do-
vt iwjfi ipfc
iurtiiiac particularis di-
Deo admittat hic cum aliis tamcn

fiugmftnae ^^^^^
fecundum debitum
non atlcri in rigorc ,
^* ^
ftrifte fumptum , fed duntaxatquantum ad fimiDeodiftribu- ftributiux in
&
'
litudincm quandnm
qua: cft proportionis Ari-
thmetica: fcruatara in rerum gubernationc,quo-
"^
ad fuas perfciftiones naturales
ex quibus nul-
lum debitum morale , aut iuris redundat loqiiitur enim eo modo,quo Scriptura dicit Dcum
omnia condidilfc in pondere Kvdo & men/iira,
Sap. II. & fic natura: Hierarchia cxigit ad complctam fui pcrfcftionem qus confiftit in cotpore quodam heterogcneo fccundum difparem,
:
&dimmilcm membrorum naturam
fundio-
8c
diftributiua.quam ftatuit xn Deo, non fccundum

debitum ftriftum ex parte crcaturz vt infia do, fcd fccundiim dcbitum largc fumptum, &
fundatum inexigentiaeius , vt proccdcrc dcbet
cl
Dco authotc in ejfe completo , quod cxigit
quantum ad pcrfcdioncm cirendi , &opcrandi
quo vniuerfum corpus creatuta: coponitur. Di-
cet
ftindionemprstcrcaftatuit iwcr illaduo

bra,vt funt in
non
fentialiter.
turas
vat
inquit
omnia difponit
omnia(jue non confufa interfi
cuftodiens
qutfMHt omnihu
ii^
& determi-
nec permixta
quod cuique accom-
modatum efi , tribuit , pro ea qua vnumcjHodque eorum quA funt, attingit , dignitate , &c. Eodcm*
etiam modo D. Thomas i centra Gentes cap. 9 j.
.
Deo
ait iuftitiam difttibutiuam polfe
aptari
fc-
cundijm qu6d Deus eft diftributor bonorurt vniuerfi ,

Hcut iuftitia hominis fe habet ad ciuitatem, & domum , ita etiam iuftitiam Dci fe habcte ad vniuerfum. Vndc Dionyfius in veibis
fequentibus Et cuiufque naturamin prepriofaluat
virtute , &cc. Sic etiam Tcrtullianus
ordine ,
lib. 1. contra Marcionero , cap. 1 1. Bonitat Dei
&
&
operata
eji
mundttm,iujlitia Dei modulata
&c. Hac
itaquc ratione prouidentia Dei vniuetfalisdiftribuit petfc6kiones iuxta exigentiara crcatura-
fccundam
influit in crca-
poteft vniuerfalitcr,
quodcx
:
damnare iuilHm , quia iuHtu eft ,

nequebeatum , quia ncmpe damnatio fccundum
iuftitiam vindicatiuam fupponit culpam: poteft
tamcn cx dominationevniuerfali, iuxta plurium

fcntentiam
eos ftatuere in totmentis , ablata

,
beaiitudineaBcato: quod mihi etiam valdedueft
quia
&
hoc fuae bonitati videtur repu-
creaturaE non rcpuQuamuis autem iuftos ptobet pcr aftliftioncs hoc tamcn ad cumulum mcritorum , &
purgationcra facit. Vnde non vidctur ad Hncm
licct ali^s cx partc
gnei.
dominationis manifeftandum congruccc fua: bonitati ,

clementix infinita: ftaiucre polfe iuftum in tof mentis , aut beatum.
&
Ob-
4^
iedio eftcontta diftintSlioncm datam vtriufqiJe

iuftitizin Deo , quia fic vna eiFct regula , ncmpc
illa, qua Deus fuae bonitati ,
rcditudini voluntatis proprix tenctur , alcera eftec regulata ;
ohitcHo,
Deo
Siobiicitur quodnonpoteftejfe in
'
Scc.
&
ncmpe illa, qua
tenetur exigentiae creaturae
poteft eftc
fed
prima regula, nihil

regulatum. Dcinde , in nobis idcm
in diuina voluntate
quae
cft
&
ad ea quae funt ad finera ;

,
dc chatitate Beatorum ; iuftitia autem
fimpliciter perfeifla \ illa qua fuz bonita-
inclinat ad fincm
ficut patet
Dci
ti
cft
tenctur
& qua:
in
primo membro diftindio-
in quibus creaiura rationalis connumeratur,tan-
quam fuprcmum
ita inclinat
fingulis
quod
naturae fus compctit,
in petfcdVionc
cui datuscft
nia alia
regula fecundum has potentias operandi, tam

in ordine naturali, quam fupernaturali, ad qucm
motiuo
quo fenfu Dodot in pracfenti

conclufionc loquitur,& non de iuftitia diftri-
proinde
illa
ordinatur
butiua , prout cft fpecics iuftitiae

quas refpicit ius proprie didlnm
ftridle
,
fumptz,
prout Doi5lor
& fui,& in paragrapho prxccdemi diftinguit iaftitiam proprie dictam cimi Philofophoj.f/^/V.
f.i.&
D.Thoma,& Authoribus iam
infra citandis.
pr2Emiffis,&
Hancetiam diftindiooem fupta
diji.j^. tjTtafi.i. recepit.
Ad.
RedHciiujli-
nem
iuftitix
"*'
tgiuni
Scc. Dcfinitio-
tam ab Anfelmo fumptam, quam
yt ttansfcrtur ad
ipembra
alferit
Deum
,
,
quae eft ad al-
rcduci ad
duo
ncmpe ad reditudineni volun-
&
tatis ptopter fe fcruatam ,

ad re^titudinem
eiufdcm , vt refpicit exigentiam creaturac , quod
probat ex Anfelmo in litcra ,
patet ex didis
quia aofcrendo k Deo commutatiuam , manet
tantum illa,qnam fibt & fuac bonitati quafi alteti
debet
ea qu refpicit crcaturam quafi fecundario ex debito fuae bonitatis iuxta exigentiam
naturx , tnodo fuprk difto j
ha:c eft iuftitia
&
ad fincm voluntatcm Bcati , vt om- ^f"

quae vult politiue , velit ad fanem cx ^^
charitatis pcrfcdto ,
adliuali : quia
!",'.!
&
opcratur femper optima quae potcft Bcatus
cum illa fit
procedit a fine
pet fcdiffima opcraiio
&
ex motiuo
finis
ac
quas
vitimt
motiuo, &
circa Deum
& circa alia } in via autem non
quiafaspe operatur ex motiuo aliatam virita
tutum in hoc fi(icndo,&non rcferendo in finem adualiter , quia motus a(5luaiis in finem
vltimum non continuatui; feropec in voluntate
viatot is in pattia autcm ficul fempcr continuatur adiius , & fruitio , ita etiam femper influit in
omnem atum voluntatis , vt fit ad ipfum fineroj
idcofemperopcratur omnia ex
iilo
Sic ergo in genere itta defimtio
Dee ctiam vti limitatur ad iuftitiam
addmmem-
nis ftatuituc
& voluntas & media neceflaria, &
intelledus
eondecenii.
Deus
ergo praeter illara , nuila alia requiritur in voluntate diuina. Exemplum illud Btatusm'
de chatitate Beatorum fic intelligitur , quia illa "'* viltex
rum, dando
ReBitudo
vt
opcrari
indefcdlibilis ef-
iuftitiam
quia nempe libcre
& cifcacas
eam
*Dico (jHod nequit
in
bonus,&
autcm
Praetcr
:
aut prxter
Dillinlii
vthttfyut.
mem-
partc rei nonrcpugnat. Limitat hanc pat tcm
gnarc
eam ,
infinitc
poteft opcrari
bium
petft"(5tionem
enirn iuBitta
tiam
nempe
quia
locum , & motutn & formam, ac figuram co modo,quoDionyfius loquitur cap. 8. dc diuinis nominibus , Diuina
ita
tam
Deo quod prima fit talis
poffit contra
etiam Deiim diftribuifte propottiona-
nes
Dion.
,:
&
&
fcd reditudo diuinae voluntatis fempec cft in
& in otijine ad il& communicandam opera-
alu cifca bonitatero finis
lam manifeftandam ,
tur circa creaturas
da
crgo in
Deo tion
alia iuftitia praetec illam
qua
eft
ftatuen-
tefpicit pro-
priamvoluntatem.
"*
liw>d etiam dicitur
operari prater
quod qHandoque
nfan poteft
fecundam, &c. nempe damnando
beatum , non videtur probabile

, aut
quiaquidquid non implicat contradi(5lioncro ,
poteft fimplicifcc agcre, & velici fed non po-
iuftum
tcft
46
DiftinaioXLVI.
ted aliquid vcUc
ftitia fcciincla
crcaturx
quin redc
ncmpc qua
refpiciac aliquid
vclic
ergo c^m iuexigcntiam
agit iuxca
,
cuius oppoficum
non inuoluK contradiclioncm ergo

:
Rfânft,
illud
Dcus
agcndum conformirer
bonicati,& ctiara
motiuo ciufdcm
boiiitatis. Dicit fccundam rationcm videri euidcnter concludcre, ncmpc qu6d ad quidquid
que
iufticix
priina iuftitia inclinac
folijm prjccer
ic potcft. Id cft
fccunda
ex eodcm motiuo diuinz boad cxigcnciam crcacutz, cum
dcccrminatc inclinec pei
Hxc
47
iuftitia inclina-
modum
cranfpofica,
quia argtimentum pnmiirum incendic probare quod inclinans ad fincm , fi perfcdc

inclincc , pcrfctfbc eciam inclinat ad media,
pioucad fincm func: ergo iufticia ptimo modo

lumpca , ficuc inclinat adD.eum,& ad par-
ncmpc
aflignata non
ticipans fincm
inde
quod
fxplUatur
DoHcr.
rario
bonicaccm. De-
eius
videtur vcra
fcilicct
fecunda inclinccdiuinam voluntatcm pcr modum natura , cijm voluntas liberc

agat ad extra. Refpondetur fulutionem datam
iufticia
vtrumque inuoluerc , ncmpe iuftitiam primo

modo lumptam incliiiarc ad finem , & ad media.non dicit iuflitiam fecundo modo lumptam
ctiam mclinare ad vtrumqqe
vcl fic meliias
rcfpondctiir , iuftitiam primo fumptam non in:
clinare, nifi in bonitatcm abfolutc,
rationc finis
id eft
&non
fub
vt rcfpicit obiedlum fc-
cundarium, aut media quia eft rcditudo voluntatis Dei ad intra tantum iuftitia vet6 fecundo fumpta, cft eius reditudo ad extri , vt
comparat ur ad creaturas vt obieifla fecundaria
8c media manifeftandz bonitatis diuinz & hacc
:
, qux agit propter finem , nerope ex motiuo

diuins bonicacis.vc comparacur ad crcacuras,
cft
tanquam media
participancia illam
in diuinam bonicarem propctr fe
veromaccrialicei
&
& fic fercur
in creacurai
proptcr diuinam bonica-
tcm
, canquam finem : quia argumencum agic de

finercfpedliucad mcdia, idcorcfpondic Dotor
per illam fecundamiufticiam,qux fic cft in Deoj
non vero dc prima,
qua:
non
icfpicic fincm,
qui
hocmodo fumicur.
Ad aliam racionem dubitandi,refpondetur,
fecundam iufticiam , vt concipitur eomodo,
finis
48
Stntftlapre.
bab-lU /mti.
1irumrtcepta k Doa.
rc
voluncacem
fic
teriale , & in quod fercur voluntas libere,&

hoc fantum intendic DoGtot ad faluandam &
explicandam fentenciam , quam hadenus expofuit , quac eft anciquorum D.Thom. & Richardi
loc.dt. Sicuc crgo habicus in nobis no dcftruir pocenciam, auc roodum nacutalcm eiu operadi,li,
Deo
tale ,
&
contra
poiica vcriuf-
in
fecundam
iufticiam poceft agcrc,
In hoc difcurfu videtut Doftor intelligere

vniucrfaliccr , ctiam quoad cafus fupra ex:
tiuuin pocnx fine ciilpa prxterica. Scd incclligi
dtbec de datnnationc materialicer fumpca , vc

eft adlus domin.iciims Dei ,
yfus (ax poceftacis in crcacuram , vc! fecundum aliam proui-
&
dcnciam
peccaco
qua poffcr pcccarorem iuftificarc \

poenam arcernam,
,
,
taincn reieruareci
& nondimicccre, dequo adtutn
cft alias in fc-
commcnci ; hoc facilius toncederein, quam primum, quu iuftificatio a peccuiida partc huiui
catis.ficnc eftdiderfum bcncficium a remiffionc ptrna:, icaDcu!. pofTcc remicccrc offcnfam ,
& rclcruare
pccnam
quo
cafu
non admictercc
remifTariura ad ius ad gloriara
cum dcbicopccnx
mancrec
fcd
foluendac pro termino a lege
Alcfrum mcmbium fuperius diximusforccrepugnare Dci clcmenciae, vc iuftura,

au.c beacum poffic deftinare ad cormcnra
plura
ptaefcripto.
qua: ex nacura terrainorura
non repagnant fieri , tamen vt compatantur ad hanc

vei illam caufam , etiara ad Deura rcpugnanc
fieri , vt mendaciura , quia efl contra fuam verienira
tacem ; peccacum quia cft concra ipfius bonttaccm ; ica pofTct dici in propofico cafu , repugnare diuinx clcmencia: condemnarc hoc modo
iufûm , auc bcacum quia alcer cft adopcacus ad
,
ha:rcdicacem
quam
alcer adiuit
exponi ergo
Dodlor alio raodo ncmpe Deum po/fe

condemnare & pocuille coademnare iuftum ,
non qui iuftus cft , & fic dc Beato fcd perfonam , quaro iuXta prxfentcm elciftionera folpoccft
, potuit fecundiim aliam prouidentiam derelinquere,& damnarc fuppoficis pcccacis,qux ha-
beret in illo
,
ftattr
vel propter
pcccatum pri-
& hoc efTct agere prxter iuftitiaro
quaro de fadlo cxercet erga illos , fed contta

cara per contrariara voluntatcm. Prxter au-
tem
iufticiam eft
affecSbus gracuicos
go
lius
agere fupra
aut rojraculofos
pec
tuftiiiam
;
hoc er-
inrendic Dodtor per illara dift^crentiaro
quod
eft prtter ,
&
illiuj
quod
il-
cft ctHtrs
agcrc.
M.
fimaliter di^miam a fta ijoluntate

,
alioquin in
yel faltem ifa tenderet
in
qudd non pojfet iujie tendere in eiuj oppofitum , eflque fententia exprefja
Anfelmi citati,
ai^
damnationc iufti , auc bcati hoc autem ccncndo , non incclligitur de daranacione
formaliccr difta , & tanquam pctna propter
culpam , qux nunquam fuit commifla nara
hoc omnino rcpugnat faluare vnum correla-
preflbs dc
aliquod obieSium (ecundarium poffet tendere intufle
ahquod
& ica diftintiiio
fcd eciam concra ill.im.
C H O L
iufiitiam
non
quin prster cam
rai parentis
ejfe in
hoc
voluncatis,
quia id voluncaci repugnac , vt comparacur ad obictfluro fecundarium , quod cftma,
D^n
modum accribuci
inclincc
iuftitia
hoc faluacur quod e.1 , non

cam , & poflc agerc prhrccr
cam quorum primum compecit prim6 membro , fecundum vcr6 fccundo quia nempe non
uat
etiam ncquc
pofTc agere prater
quo habitus in noftra voluntacefe habec, inclinare deccrminac^ ad cxigenciam crcacura

eo modo , quo habicus inclinac non camen necelTario
ica
hoc
nacura:.
vidctur refponfio
ratio
auc redicudinis cius cfTcncialis , collic cius libcrtatem ad extri. Vnde Dodor dicic non inclinapoffic vcllc
nicacis inclinarc
Silutio
ad fuum obieiûm
modo fumpta pcr
eam
fua:
251
&permoduro naturx
cct dccerroinac^,
potcftvel!e,& redlevcllc. Rcfpondcc DocSor

quod prima forcc conccderetur abaliquibus,
nenipe eatidcm iuftitiam inclinare Dctim ad
iuxta exigcntiam crcaturs ex
R^fti>
Qu^ftiol.
o* Atiguflinifer.iC, deyerb.
Apofl.Bernardi ftr. de
Annumat. D. Tho-
ExpUeatm
Dieior.
IV. Sententiarum.
Lib.
2^1
fK i.t. qup. VU. art.
i.
de quo Ute Fafq.
i. /?<*;/.
d.ZC.i.i.
dij^. vlt. contra
Suarez,
citatHm.
On improbando diftindioncs
Dco non cfl:
iuftitiam
lufiitia
2>
eftfiia
volmtas.
poni
nifi
vnica
dico tamen breuius ad quaeftionem, quod in

tamcn prxtcr illam extcndcndo
vcl magis aliquid iuftum, in crcaturis.
,
iuilitia,rc,6c rationc
potcft: aliqua iuftitia
Primum
tuatae
dcclaratur,quia cumiuftitiapropricricrcclitudovoJuntatisquafi habiconfcqucns , quafi naturaliter inclinans ad altcrum vel ad fe quafi ad

voiuntas diuina non habcat reclitudinem inclinantemdeterminatcad
8c per
altcrum
&
nam ad quodcunque aliud obic, nifi ad fiiam bonicatcm quafi ad alierum

(fbummcre contingenterrchabet,itaqu6dxque potcftinhoc, & in cius oppofitum)
fcquitur quod nullam iuftitiam habec nifi ad reddendum fux bonitaii , vcl voluntaaliquid
ti,
quod cam condcccr.

Sic autcm habec vnum
iuftitia
Dlferemia obicfta fccundaria

teHentiin-
teUe^w,
vountA-
adum
rei
& rationis
quae cft rcfpedu fux bonuatis
diuinus practcr hoc,
fed
ille
qucm
ad
dcccrmlnate inclinat
illa
actus ex confequenti refpicit multa
& co modo, quo diclum eft in pnmo Itb. d>Jt. j j, quod intelleclus
quod habct vnum obiccûm primum 8c vnum aclum rcfpicic
,
& miilta obicdla fccundaria.
hoc eft difFercntia hic & ibi quia intelle(flus obieâfccundariancccflario refpicit htc autem voluntas obieda fecundaria tantum
contingcntcr. Etidconon folum non dcpcndetabcis acflus hic , ficutnec ibi fed
ncc ncCeflario detcrminatur ad illa hic ficut detcrminatur ibi.
Si auccm vclimus diftinguere vnum acT:um re,in multos rationis.ficut ibi diftinguicur vna intc]le<ftio rci in mulras racionc vt tranfic fupcr multa obiecla fccundaria 5
Dico quod refpedu iUarum non funt quafi diftinclaîuftitiac rationcrfcd nec vna quaScd
in
obieEla.
fe-
cmdaria.
&
/r/zWo litercunquc diftinda , vcl indiftin<5la quiahabitus inclinat pcr modumnaturx,

diMPA X9- itadcccrmin.iteadvnum , vt per hoc rcpugncc potcntix habituatacper habitumil:
^'""*"'^'''lum,tendercin oppofitum
'''bf'*
rOT4o,
(ed
adnullum obiedum fecundarium
determinat^
ita
ioclinatur voluntas diuinapcrahquid in ipfa,qu6dfibi rcpugnct, iufte inclinariad

illius:
PP^^""^
quia ficut fine contradiclrionc potcft oppofitum vellc ,ita poteft

non iufte, quod eft inconueniens.
iuftc vcUc, alioquin poirct abfolute vellc,
Et hoc
cft
quod dicic Anfelmus Profol.i
&
i.llludfolucjl iufium,quodvu:noniusium,îtod^
/^^'yASr;
vc fic,fiponcrctur in intcllcAu diuino aliquis habicus inccllcdiuus rcfpe-
du fui
& aliorum
in multos habitusrationc, vt inclinat in

, magis poflec difcingui
obicda fccundaria,quam inpropofito. Quiaibi adquodlibet fecundarium detcr,
non fic hxc voluntas. Vnde poflecdiciqu6dilIa vnica iuftitia , quae non inclinac decerminate, nifi adprimum a<ûm, modificat aclusfccundarios licec nullum corum neceflafio quin pofiTcc modificare oppofitum. Nec
quafi praeuenit voluntatcminclinandoeam per modum naturce ad aliquem a(5lum
fecundarium fed voluntas primo determinat feipfam ad quodcunque obieftum
minateinclinaturintcllc<ûs
fccundarium. Ec ex hoc ille a<fl:u.s eft modificacus ab illa prima iufticia quia confonus voluntati cui adasquatur quafi pro reclitudinc inclinante iuftitia prima.
^
SccUndo modo luftumdiciturcfiTe in crcatura cx corrcfpondcntiavniuscrcati ad
fcilicet late.
.
aliud ficut iuftum cft ex parte creaturae, ignem efi^c calidum aquam frigidam,ignem
^;W iuna furfum , tcrram deorfum quia natura ifta creata hoc exigit ranquam fibi corre^''
^pondcnsi ficut poflremu.sdicere in politlis quodefto qu6din foloprincipecflrtiu^ln'"
"'^ ^''''^ '^'^"^^'^ ^*"* rebus ordinatis ellet quodammodo iuftum, vt fcilicet tales res fic diftnrt
ponercntur & tales fic quia hoc rcs ipftc vt natac cedere in vfum ciuium cxigunt.
Sed ad iftud iuftum non determinat iufticia diuina Intrinfeca prima , vt eft rcfp.c<5tu
,
&
primi
a(flus ifto
fccunilari j
Arguit tH
io
modoflfe
tn Deo.
Contra
'^
modo:quia
illc a<fius
non rcfpicit
obicctum:nequc refpeclu a<ûs
ifta
îî intelle(5tus
;
non
eft illa iuftitia
detcrmi-
primo quia iuftitia non poteft eflc in aliqua voluntate nifi incHSc pcrconfcquens conclufionifyllogifmipra,
autcm diuinus non
inccllq<5lus
vt dic1::um eft.
nctconcorditcrdi<flaminiprudcntiac
Praccerea
illud
quia vt refpicit iftud pbieclum (ccundarium
nate inclinans
ftitiMnnul
fyllogizac
cum non
diuinus prius apprchcndic
a(5libile
difcurrac.
,
quam
yoluncas illud vc-
&voluncasnonpoccftdifcordarcabintelle<n:u apprchcn(dente:incclle(51:us aucem

dctcrminateapprchendithocagibilc, itaqu6dnon indifFfrentcr hoc, &illud quia
cunc errarec ergo voluncas deccrminate vult hoc agibilc , ita qu6 d non potcft vellc
lic:
oppofitum,
ficuc
nonôteft aUquid iniviftum vellc,fi
rcittc vehc.
Prjetcrca,
Diftinaio
Qusftiol.
I.
255
H iudum cfl Pctrum faluari & Dcus hoc iud^ vult crgo iniuflum c(l
Petrum damnari: &itari Dcuspoteflhoc vcllc, poccdaiiquidiniuOum vclle.
Ad primumdico,qu6d fnn nobispotcftcfle alia viitusmoralis, vel habitusinclioans concorditcr conclunoni prac^lici fyllogifmiimulco magiscft in nobis habitus
rcdus appctitiuus, qui inclinatconcorditer principio primo pradico quia illud principium pradicum cft vcrius , & pcr confequens reclius. luftitia autcm qux cft in
Deo vnica,rc,& rationc, vt didum cft, concordiccr inciinac primo principio pradico,
^vndiyDetii ejldtligendui. Scd fi ftride accipias quod non inclinatconcorditcrconcluItiîtU
fioni rylIogifmipradici,ide6 noncft virtus aliqua fpecialisj conccdoquod illauiftitia,quxcftin Deo, non eft nifiquaftvniuerfalis, & radicalis virtus.acuiasadusrccli- '5''"/'""*
*"''' ".' "*
tudinc, nata: funt omncs iuftitije particularcs proccdere, Iicet non ncceflari6.
Adfecundum dico,qu6d intclledus apprchcnditagibile, antequam voluntasil- ^,,,,J
lud velic fcd non apprchcndit dctcrminate hoc cfle agendum, quod apprchendere di /nKiU&ia
ckuv dicJare im6,vtneucrumcft,offercvoluntatidiuinae,quadctcrminateper voluio- DcKjHotr.oapprc-nem luam illud efte agcndum , incelledus apprehendit tanquam verum illud agen^'"^" "P'
dum,vcdidumcftinmatcriadcfuturiscontingcntibus lib.i. d.fitnH. 39.
Efto tamcn quod inccllcdusdc aliquoance apprchenderctilludefte agendum,
^J^
quam voluntasillud vellet, ficut apprehcndit dc hoc Deus ejidiltgendusi nou fcqui- /^^,^ j^
PrxccrcsL
10
X LV
'<'
'
&
voluncas non poteft difcordare j ergo

voluncas naturali neceflicacc hoc vulc quia non poteft difcordare in obiedo , vt (citur nacurali neceffitate , illud apprehendit
vcUt.
licet velic, aut
obiedum
X I
nolitillud,quodoftccdit volcndum: fed in
moJo
tendcndi
in illud
difcordat.
Vcl magis propriediftinguicurrquia intelledus fuo
modo ccndit in
illud.fciliccc
na-
concordancqux fcmper
in ide obiedu tcndunt fuis propriis modis tendcndiificuc phancafia,6i intcllcdus noa
difcordantjlicet illa tcndat in obicdum, vt fingularc , hic in obiedum.vc vniucrfalc.
Ad tertium,dico quod ficutin iftis politiis legiflator rcfpicuin fefimpliciteriuftum quod eft luftum bompublici :fecundijim<7W</autem rcfpkitalia iufta partialia,femperquidcmin proporiionc adhociuftum, &idc6 in quibufdam cafibus iuftumcft nonferuarclegesiuftas, rcfpicientes aliqua iufta partialia, quando fcilicct
obfcruatio earum verêrct in dctrimentum iufti publici,fcilicet bcnc cire rcipublicx:
ita Deus fimplicitcr detcrminatur ad iuftum publicum communitatis non vt communitate aggrcgationis ficut in ciuitatc fed communitacc cmincncis continencix,
quodcftiuftum condccensbonitatcmfuam. Omnc autem aliud iuftumcft patticulare & nunc hoc iuftum nunc illud iuftum fccundum quod ordinatur, vcl conueturaliter,6c volutas fuo modo,fcilicct libere.Et illx potcntias
luûtn
eji
*">" p^'*'**'*
'^'' /"*"*"
at,atlo
exigit
id
honi
comnmne.
ttithuiciufto.
Dico crgo quod potcft
vcllc
& iufte vellc
quia
illud particu-
^), ,w'
publicum,quinop- ^ârt
poficumciuspofiitordinariad illudidcm,fcilicet ad condecentiam diuinxbonitatis. iHnnm?
-^d ^g. 1.
Eft cnim illud finis ûod nullura cns ad fincm deccrminate.ncceirario rcquircns.
'
Ad Argumcnca principaiia. Ad primum dico , qu6J non cft ibi xqualitasfim- ^'^ *
pliclter,nifi ad fcipfum: ideo ncc iuftitia fimpliciter ,nifiad fe,quafi ad altcrum: .'_'"'!*'
fcd.xqualitasaliqualis potcftibiponi, qualis poteftcfre domini cxccdemis valdc, ad fl;âiriw
fcruumexccfTum.
tcwferatiA.
*
Ad ahud dicendum quod lion funt ibi vircutcs fecundum illud impcrfcdionis, Munti duquodcft incisrfcdablacocoquod cft imperfcdioriis ,ficucpaccc in cxcmploaddu- t-tuâniudo dc ccmpcrancia. Illud enim requiric in natura temperata, poflc cflealiquam dc-fi\'!f_ ^'*
ledationcm immodcratam & hoc cft impcrfcdionis & propcer hoc magis pro- * '"&**'
prie ponimus ibi iuftitiam ,quam tempcrantiam,quia illanon itarcquiritaliqucm /^^,^^^_
cxccflumin paffionc , vcl aliquam lalem impcrfcdioncm, ficut rcquiric ccmperan- f^fd j.
tia. Vtr^m tamcn iuftitia , vt ibi cft fit virtus quantum ad illarti rationem quod fit Aug.ftrm.
diftindaformalitcravoluntacc, &quafi rcgula cius vcl tantummodo fit voluntas t(>-devert.
fub rationeprimxregulx fcipfam dctcrminantisj dubiumcft: quiafifecundumpo- ,P: .,"
homtnt.dt'
ni.ri
natur , magis ioluitur ratio quia tunc non eft ibi lub ratione virtutis moralis.
^^ ^^^^.
^
Ad tcrtiumdicoquodnon fimplicitcrcftdcbitor, nifibonitatifux,vtdiligatcam: ^^,;, ^î
crcaturis autcm cft dcbitor cx liberalitate fua vt communicct cis quod natura fua ttbi
dicit
cxigit: quxcxigentiaineisponicurquoddamiuftum,quafi fccundarium obicdum Det,debet
iftius iuftitix: tamcn fccundum veritatcm, nihii cft dctrminate iuftum,& cxtra '"'*' ^f^
'
Deum,nififccundum7W,fcilicct cum hac modificacionc,quantum cft cxparcc^'^^'
,
larciuftum,/'''wy4/4r/,
li
Pctrum damnari
non
neceflario requiritur ad iuftum
f/>,...
I-
Sioit Ofer.
Tom. X,
ctcaturx
254
crcaturae
fcilicet
fed nmplicitcr iuftum
tantummodo eft relatum ad primam iuftitiam, quia
adualiter volitum ^ diuina voluntate.

moriuo
vcl incer fe ex
QOMMnNTAKlVS.
TVT^"
JO
1.^
cliftinSiiones
Dodor
,
Deo
Do-
atru.
Scc.
Hadenus
iuxta fententiam aliorum,
qnos rctulimus inquantum
Profri lin//1
improhando
diffcruit
vcl In ordine ad fe
tribtiunt iuftitiam
vcl ctiam ad exigen-
tiamcreatHr}hic fubiicit propriamfententiam.

Dicit primo non improbandodiftindliones prac-
quiactiam reditudini diuins voluntatis,

quam folum clfe iuftitiam inDco ftatuit , illai
diftindioncs poftunc eideiti aptari. Conelufio
millas,
Conetufit
mn
ejje
ergo cft:
j Deo nen
&
ratione : ta-'
ejl nift vna iuftitla re
mtn prter illampotefi poni alicjua iuftitia, velmagts
^tlî^jMod
iufiiriam.
iuftum in creatura.
vnam
Hanc
iuftitiam, rc,
&
Vidctur ctiam
probat
Probatio
.dtjp.%6. cap.i. &fiejuentib.
iDco
petitur ex loco Anfelrai fu-
pri citato k Dodlore,& ctiam in hoc paiagrapho.
Dcinde.in Deo nullum poteft efle debitum ftridi

'^
n.
.
'""* ûa ratione ab eo excluditur luftitia
com-
exigit
tale
//M/iiMmii- inucatiua:fed iuftitia diftributiua
debitum ergo nequit eflc in Dco. Tcrtio , quia

eade iufticia in Deo tcfpicic merita, & dcmerita,
:
vc ordinantnr pet
prxmium,
& po?nara
fed ref-
prsmium
ficuc
bono
operi corrcfpon-
iuxca exceftum eius quia perinde

:
Symholi proutgeftitincor-
quod fiec de operibus,non refpicicndo perfonam.

Pcobacur autem conclufio in gencre quoad
omnem
iufticiam, quiadiuina voluntas eftex fe
infinitc
reda in ordine ad
.
tta
l*neri.
qUx
cum
crgo contitjcc in
nata
,
/.
le
Deum in fe & ad inn

omnem rcclitudmem,
conuenire voluncaci,
eft
t.
fiue per habi-
fine ex perfe(Stione fimpliciter.
Probacur
VoluntM if^ confcqucntia,quia voluntas diuina rationcfucE
*7
omni habitu auc
clufo
aliam
^,
''**'*
redHtudife^'
attributo fupecaddito.
dum
,.
alia
^^
Eftprimartgula.
confcquentia,
*
*'
regulam voluntate permo-
^J'""'
attnbutum
nature,&decerminatc refpicicns iuftum,
&
&
ccft per modum-nacura^.neccffario opcratur ,

determinatc; fcd fi clTct aliqiiodattributum in
vcluntate , quod rcfpiccret pcr fc medium iuftitiar.quod refpicic volutas cantiam indcccrminat^
,
illu J eftet
,
primum ledum
& non ip-
ac proinde prima regula
quiade-
refpiceretmedium iuftitiz ,qu6d

nullo modo poflct contrarium aut practci hoc
rocdium agcre , vcl inclinare: voluntas auretn
diuina non ita , q.iia & contrariom,& pister
nicdium redi fic lumpti polfct agrc ergo non
elfet primortdla vctoraparatuc ad mcdiura iuftitia? ; ac proinde nequc prima regula. Ptobatur
confequentia , quia in hobis prima tegula tft ilterminatc
ita
lud ,quod detcrminaie rcfpicit rc<flum
vt cft
principium prafticum ,vel condufio ,vel artus Prlmt*gU*

prudcnriac particularis , & hoc ;de6 quia volun- Uinnthut
tas noftra
ob libtriatem ad oppofitiim rcfti , eft

non determinata ad rc<a:um;idc6-
defedibilis,&
regulam Ji fe diiaeifam.pet
iuditium detcrmina-
rcquirit aliam
quam redificatur,quod cft

tum ,& verum pradlricum
ergo
fi
ftatuatur ali-
de, ficut voluntas diuina cft infinitc redlafeipfa,
iodependenter i
ad quod datut in eadem vodiuina voluntaie,
luntare aliquod determinarc inclinans ; voluntas diuina nequc eiitptima tegulaconftituendi
& fua bonitate in or Jinc ad Deum
rcdum, reque
macecialia
vel feiputn,
otdine ad obiecfla fecundaria
inquaiitum ea ordinat,vel ad
&
Deum,
ejfetfrt-
marngulu,
circaquod ncce{rari6,& non libtrcoperaiur:

fic etiara voluncas in nobis fi agat, aut agere po-
que
iri
<,
tam, qua voluntas eft: ergo etiam conuenit ipfi,

quk voluntas cft omnis redtitudo refpcftiuc ad
obiedlum ,
atum , feclufo quocumque alio
redificante,& confcqucnter omnis tcdltudp
yoluntatis habitu3tae,vcl quafi habituat^. Dein-
ita etir.m
^^^^^^^^^^^
atquepcrinde refpicit, ipfum ac eius contrariuni ; quod vero dccerminatc! refpicit nullo modo dicit ordincm ad
oppofirum eius , quod fic refpicit. v. g. voluntas
diuina ad intrirefpicic dcterminatc obiedum,
poteft eius oppofitum agere
rcftitudinis propriseft inobliquabilispernatu-
&
efi obli-
omnem
Probatur
resulam.
fui
6.darctur^
"fl''"
IXtn
obliquabilis
onincm tedicudinem
& liberc
dicicuc dc vcroquc illud
'
& cx fe non
iuftitix ex propria rationefua includic,
fa voluntas
porefuo fiue bonumûe malum,<i\ia.ntumzdiudiciu,
nem
neque incuicus pcrfonarum , fed folius operis

iuxta. proportionem georaetricam , & aequalidec
habicus:ergo voluntas diuina
pectu vtriufque nuUaeftaccepcacioperfonarum,
tatcm quanticaci$,vc
rl/:^';'!;t
tn
eiunonu
infinita
icfpcfbu creaturarum. Probaturftquela,quiaid
Tnlatioeon- ftributiuam
ftributiuam.
kd voluntas
quod determinatc aliquid refpicit , niagis per fe

inclinat adillud,quam id quod cantum libere,
& contingencer in codcm genere:quia iikid
quod indifferenicr , &libcrcaliquid refpicic &
1 v.p.tom.
in
ergovoluncas cx uaciua vircuce poteft rcdificari

finc habitu opcrando:ita vt omnis redtitudo
habitus contincatur in ipfapotentiaeminenter:
non clTe
i.i.q.6t.art... vbi
iiuerfi.
&
idem iuftum fimpliciter,& contrapaftum ex

Phiiofopho j. Ethicorum cap. 5. vbi alfcrit iudicium diuinum in pcenis & prasmiis cftc ic-cun*
dura mcdium commutatiuz, &non diftributiuz.Hanc pra^tcrca conclufionem docet VafqucZ
D.Thoma:
potifllma huius conclufionis ,quaexcludit di-
(irilH iuri*
& volun-
nam
(eumedium iufticiz, fequerecur quod volnntas

non eftet priraaregula, nequc primum red:um
cfte
ejfe
a ftipfa diftindo
m.j.
dub.^. AlenGs primap.(j.i^.m.i.
Dfo dibttum
cciam in nobis antequam acquirat habitum

huius,aut illios virtutis potcft opcrari rcdle,
neceftari^jfic priiis opcracur,quia ex frequcnci opcracione reda acquiric habicumvitcucis
tas
Deindc ipfa diuina voluntas cft prima regula

rcfpeducreaiurarum,& libeiaiuxta Anfelmum
fupra quia quidquid ordinat in creaturis hoc
ipfo quod ordinet, fic iuftum:crgo non fupponic
intelligit
hacd.<j.i. Gabriel. in fupplemento ^.49. ^.4.
Kon
fen atttibuto
reditudinem diuinx voluntatis in ordine ad fuam bonitatem, ad volendum quod eam condecet , & fic non eft in Deo
iuftitia commutatiua , vifupra eam cxclufit ; ncque diftributiua, quam hicctiam exdudit. Eandem fententiam tuetur D. Bonaucnt. art. i.^. i.
ai }. Durandus q. \.& in x. d. ly.q. i. Palud. '
rationc
eluftonii.
a fortidCi cohtinec in fe
,
formalis ad in-
fui obiefti
ergo ad rcftificandum fc circa obieda fe^^^ ,wfrt

cundatia non indiget habitu , velquafi habicu, ^^^,-,^ afi
crk
quod reftum
qn^ ex
fc tft talc
&
ex
fc
inobliqnabilis
fuppofito
qu6d poflit in oppoficura calis redi; fed ftatoendo aliqaod atttibutuni in voluntate , fequicuc
qug4
,,
:,
:
DiftinaioXLVI
qo6d obiedlum
qua voluntasclt , fed per tale attributum , quod

eft abfurdum cx didis , & cootra Anfelmum loco
fari6
ad creaturam in t^t , fcd tantum coniingcn-
ter
icd voluntas ipfa iic potcftcx propria ratio- Centingeiiter
lace
& ex fe redurn
priraa regula redli
(tt iii'
ergo neque voluntas erit

neque ex le inobliquabilfs,
:
citato.
Deinde fequitur, voluntatem diuinam neque

oppontum , ncque contingcntcr fe habcrc
y3
Sicmni r- poile
DtrcgmretHT
libcrtiii.
&
ad illud redum , quod eft Falfum ,

inopinabile. Probatur fequcla
, quia attribucum iuftitix
liponacur in voluntate,tanquam diuctfum ab
ipla voluntate
eo
modo quo diftinguimus
at-
ab eo , cui infunt ; debct efte infinitum

crgo contra eius inclinationera nequit voluntas operari circa matcriam illius at-
tributa
formalitcr
tributi
ncque contra inclinationem
ficut
cuius pctfc^tionis diuinae
tatcm Dei
aut veritatem
,
,
ali-
contra vcraciaut bonitatem , prov. g.
duccndo malum culpz , erroris , aut mcdacij

ergo etiam neque contra actributum iuftitix
dJuinae poteft opcrari oppodtum eius,adquod
dcterminacc attributum inclinat , quod deftruit
Ttrti rMtit.
Dcindc
redlum
illud
attributum
SitffneTetur
^- Jelitum
crgo
refpiceret tale
ncceflari^ cllet in creaturis inde-
pendcnter ^ voluntate
iuftitia
quod
propric didâ
iuftitia in
Dco vt
nam Dci
ad
fe
non
eft
fed folius cOndccentiae
formaliter ad alterura
fit
Vnde
ncceftarii refpicit creaturam.
ficut attrl-
fupponiturad voluntatcm vt eft

inclinans dctcrminateadcrtatutas: itacciam rc~
rn trentUTit
butum
ante volunltem.
ftum
iuftitiz
quod eft in creacura , fnptanquam aliquid, circa

ponitur a voluntate
quod agit fccundum inclinafoncm atrribiiti , &
tion tanquam aliquid , quod ipfa voluntas ftatuit in creatura quia ad calc ndn indigct diucr,
fcu debicum
fo atttibuto, ctjra ipfa prima
cius radix
fit
ficut
crgo fupponicurad voluntatem obicilum umnipotcncic, ficctiamiuftitiar, raodo illadeturdiucrfaivoluntate.Quzroergovndeconfideratur,

vel oritut in creatura taledebitum , ad quod necefTario inclinat iuftitia diuina
YtlMntu Ji- Dei

nin Jettrtnintur
fu hoitMte.
quam
ex bonitate
fi
refpicit ipfa iuftitia,
tanquam rao-
tiuum dcterminatc , fic ctiam refpicit voluntas

eandem bonicatem deterrainate , Cc ex natura
fua , non liberc , aut contingcnter , itavt ncque
oppofitum, neque prztcr bonitatem diuinam
pofllt quidpiam velle : ali^s poftet velle non bonum , quod eft abfurdura quidquid eft contra
diuinam bonitatem eft malum , & quidquid non
cft fecundum diuinam bonitatem, quz omncra
:
rationera boni includit

nihil cft
bonum
ficut nihil eft
non
eft
bonum
nifi participatione
vcrum
nifi
quia
ptimi boni;
participationc pri-
mx veritatis & nihil eft ens
hifi
participatio-
crgo pcrinde voluntas diuina

detcrminatc fcrtur in bonitatis motiuum ex ntura fua , ficut & iuftitia:ergo ctiam sque inclinatut detcrminate ex fe ad omne illud , ad
quud determinat^ mouet diuina bonicas, ficut
lê
primi encis
dciufticia,
nem ,
quiaquod determinatc
& tieceiTari^
reccnario fertur in
connexum
t^ mouct ,
effe
iea
JiriHmm ia
er*0tnr4.
ita
fcrtur in
etiam dcterminatc
omne illud, quod
6c ad
quod
ip(j;
illud
cft
rcûm
ne
&
virtute inchnare ex
nitatis in
tjft
contingenter
nem
ad creaturam in
tcr
ac proindc nullum ius attributum habct ta-
cfte in creatura
:
ci
mcrc contingcn-
fed
er
tum ctiam , quia
fic
confidcrata creatura
Creatura /-
'f'"''"" /'f-
non dcncque ab aliquo quod eft

,
m voiuntate,lcd iplilupponitur
non
ctiani
1111'/^ poilibili,
qnoad exiUcntiam qua
vel contingcns ctiam
dicit
talc
fis
Ne- fiitim.
dcbiuim,
celTari^ dico conucnirc creaturce in

talis in fpecie,
^;, ,fifaebitt
uccelfaria cft, fêunditmiu-
& inindiuidiio.quod
tjfe
vt
fit
habct a cau-
ita dcccrminaic inclina, ad quod

diuina voluntas , vt non poflct produccre
intrinfecis
tur
aliter
creaturam
indiuiduo, ac
in fpccie, aut in
proindenon requtritaluid inclinans ad hoc detcrminacc , tanquam

fe diuerfum
prxtcr fo
lam naturara obiefti , qiiamuis vt fit , ipfi fit
contingcns , & a voluntatc priin6 , non ab alio
rcdVificante, autfnclinante volontatem ergo vt
debitum ftatuatur in crcatura dcbet ipfi competere quoad pcrfediones fuperadditas exinenti
"k
eiuld {sneet'
riitfintcef4-
""'
vel naturales fccundiSm fpcciem

vel certe raorales
fei^x
fcd fecundiim has pe rfcdtio-
nullum eft Jcbiium ncad quod inclinarct iuftidiuina diuerfaa voluntate crgo nullu eft luipfas
ccftarium in crcatura
tia
& indiuiduum;
competunt creaturx per-
vt
& rationali
nes,vcl ad has
ftitia fic
inclinans.
Probatur fubfumptum , qoia illud 'effet dcbitum refpediiuc ad vniuerfum quantiim ad lociim.
motum
feiftionem receptam a partibus vniuerfi
fitum
fis
ordinem , durationem
& applicationem ad
caufas
led
haOti ere*-
Sc per
&
r^
ffuMliier /i
cau- "^'"^
totum hcc
**"^"*
<"'"'
'*'
debitum conuenit creatuix contingentcr per

prouidentiam Dei,eius fapientiam , voluntatero , & omnipotcntidm , & mcrc contingcnter,
ita v't fi oppofltum fiat , nulla fcquatur impeifeîo contra vllum Dei atttibutum ergo nullum
tale inclinat
dererminate , & neci.irart6 ad
creaturam fecundijm illud dcbitum : quia illud
debitum eft tantum potcntix pafliux , & exigen- Exigiutis
tix , quod Deus hoc, vcl illo fuppUrcpoteft per ertMur* ad
"""
fe, aut alias caufas, coque non fiipplcnte nihil f**>'.
:
fubtrahit debiti
nnisdctermiDa-
tjfe
Icmconnexionera, aut inclinationem.

Deinde crcatura dicctct talc debitum , qu^ cft
talis fccundum ellentiam , & propriecatcs pcr fe
conncxas , aut fecundum cxiftentiam , non ratione elTcnciz fic przcisc fumpcz tum , quia fic
in ea nullom fundatur dcbicum aut titulus , neque poteft ordinari alterum , nifi in cxiftentia ;
retur ex
pcr fc cft
motiuo diuinz bo- f* ^*^"

ergo non rcquirit n'*^'*
aliudafc, quoinclinareturdeterminatc ad ctc-aturam in e^ ira6 hoc rcpugnat , cum diuina

bonitas nullara habcac deter.iiinatam connexio-
&
ad Dcum, hoc eft falfum quia

nullotn debitum fttidlum , ad quod inclinaiut
Dcus ex iuftitia , poteft in cteatura poni.
Seti Optr. Ttm. X.
natura fua, vt
fi-
& non indiflFerentcr.
Si dicatut
54
Nttt
fini
Deiiide
pcndet a voluntatc
libettaccm voluntatis ad extra.
liûoJ reHU
255
, quxrendo de ipfo debito , aut eius fundamcnto primo , nulla crcatura in tfft cft ad
Deum , nifi contmgentcr & non diccns neccffariam conncxioncm cum Deo , aut eius bunitate:erô nullum attributum cx bonitatc Dci
aut cius mociuo inclinat detcraiinate & necef-
in re ipfa
illius attributi
uariabilc, Sc confequcntcrindepcndens i volun-
tio.
Qujeftiol.
ad quod detctminatc inclina-
motiuo fux
bonitatis. aut iuftitix
om-
nia didba pcr fblam volunrarcm feclufo aiio inclinante prxtcr diuinam bonitatcm ftatuuntur
trgo quoad hxc fuperfluir iufticia in Dco. Im6

hequeefrcpotcft,quia contingentei infunt , 5c
pofTunt non inefTe per crcatorcm r rgo pcr vo:
luntatcra, quxeft radix oranis contingcntix in

creatnia
vt cft ^
Dco , omnis
ille
ordo
&
per-
fcftio
256
fedlio creatiirx haturalis cotingenS cftin creatu-
Deoprocedit>& non peraliqua iuditiam.

loquamur de debito morali , v.g. amicitiaf,
ra,vt ^
Si
iuditix legalis^prouidcntiar, vindicatmx,
J7
t)e dehit
Morali.
eodem
inquirendum
aut
&
ie("pe6lu vniuctfalis,
&
pariicularis prooidentia;,
cam
in genere naturali , morali,quamctiam in

generc rupcrnaturali, inquantum hsc prouiden-
mediao[xrandi,vt Icgem, auxilia ; Sc

retiquaomnia, quE nullo modo fubdebitocreatutic cadunt , fed ex diuina bonitate,
difpoll-
tia refpicit
&
tione pet voluntatcm conceduntur in genere,

Sc
fpccie
quod
facilc
fingulaelicercexdidlis.
difcurrcnti
erit
Quia
pcr
in fingulis nihil
Ad fundameutum
rum
uam
p-
modo
iuftitia;,
quod
dum
naturac,S
quia
feu attributum iuftitii
inquit, hai-
vnum
determinate ad
ita
mo-
inclinat per
,vt âtio
fit
ftatucnda in
<i
fua
Deo
non vcro ex
eo,
aliqua iuftitia forma-
voluntatcâliqua autem in
huiut,
per hoc repugnet potentise habituata: per habi-
tum illum.tcndcre
in oppofitum. Haectatio fi
fumatur vniuerfaliter refpcdiue adomncm potentiam habituatam, itaintelligitur,vt rcpugnct ExpUtttur.
fecundum
potentiac
inclinationem
agenti tcndcfc in oppofitum illius
nam
clinat habitus:
te fua poteft
tionem
fui
hnbitus
ad quod in-
voluntas noftra cx liberca-
tendcrc fimpliciter contra inclina-
habitus
quamuis non
jfiiatit
hubittu-
poflct per ha-
&
dum
non
fi voluntas deccrnat oppofiiir,

iuftum in co gradu,c]uo detcrminarct fe-
natur^,ita vt
fit
inclinatione habicus, vcl quafi habitus:
namfi perindcerit iuftum oppofi(um eius,ad

inclinat habituS,
decernatura voluntate
fi
diuina,ita fuperfluii crit conftituete in ea habitii
determinante ad vnij,ad hoc vt
ligitur ratio
litcr diuerfa
iufte aliquid fiat.
Potcft ctiaintelligi ratio pratdifta refpediuc ad
butalem
in diuina voluntate,
fiff,vt
oppofitum eius
,&
de qua agit
intel-
tollat libertatem voluntatis
quod
ad
iiKlinat iufticia
ciim illaefietformalicer infinita
tate,& inclinans necelTari^ ex
fe
&
ad
jn^f^M.
attri- f^,;,.
ad
quia
in volun-
vnum
deter-
vnum medium iuftitiar,

aliquaalterum vt explicabitur iuxta modum,
ordincm , & ftatutum quem ipfa voluntas di-
minace
uinain creaturis conftituit.
ratio concludit, vt fupritetiam
Subfumit dcinde Dcckor quod voluntas di^q

uina ad nullum obieftum fecundariura dctcrmi- y(ii,tudU
naicinclinat, vclle inclinatur, quinpoflit oppo- ulnadnuU
crcaturaimitantur nunc
,
PrimMm decUretHry
Scc,
Hic exponit conclu-
fionem pofium quoad ptimum membrum , ex

quadeclarationc dcfumpfimusy/)r<i,prob3tioncm ipfius conclufionis. Prima itaque pars conclufionis fuit,qu6d in Deo fit fotmaliter vna
iuftitia rc , & ratione ; quacnam autem fit illa fic
declarat luftitia proprlc didla eft rcditudo voluntatis quafi habituatx , 8c per confequens
qaufi naturalitet inclinans ad alterum , vel
ad fc quafi alteruni , &c voluntas diuina
non habcr rcclitudinem inclinantcm fic de:
in
bitus
quaccnusexea fequitur aliquod iuftum

in 2. parte
, fprout Do6lor alferit
conclufionis,& infra explicat
deeUrttur,
hi^mpe fuperaddita voluntati
attributi diuetfi
iuftitiam habitualc,feuquafi habituaie
fi
dittin.
e(l
modiim
per
quid in creaturis imitatur aliquo

medium huius , aut illius
id proucnire ex difpofiiione diuina: vo,
Cen aliqualiter
in crcatura
Vt
Dea
vcl indiftintfta
quod
voluntate
lujlitis
in repracfcntando , eo modo , quo Theologi, .^^

/./
Auguftinus numerant ideas , aut diftinguunt diSiinat.
idcas in Dco , quas dctcrminat^ , & neceffario reprarfentat vna intelleftio diuina:tamen N V/i iu~
'"
in voluntate non ita diftindx funt iuftiri* ratio- ^"'*
Veo.
ne fed neque vna qualitcrcumque diftinda,
Sc
rcfpondet in fpecie Vafquez. Breuioti via

ex conclufione vniuerfali
ilumincrelantatis,
tur ejl tx
59
&
cundum
pr^railfa
flum,^ re-
fit multiplex tacione , vt tranfcenad diuerfa obiedta,id cft,multiplex obicftiuc,
dit
fcntentix illorumDoftoqui ftatuunt in Deo ioftitiam diftributi-
facilis cft refponfio
diuina in re
quorum quodlibct erit iuftiim , fi vclir, & cx eo

quod velit fcquitur quod in ea non dctui fic dctcrminace attributt} inclinans ad vnum pcr mo-
iU'
nequc ex aliquo in creatura,quod

dctetminatc tcfpiccret, colligitur ; ncquc etiam
diuinar omnipotcnti^ , qua poteft Deus vniuerfalitcr,feclufa omni imperfcdionc , facere quidquid ei non repugnat.
eius eongruit
Omnt
quamuis quisdiftinguere poftct diucrfos '"""""
bitum. A^plicando autem ficfationem ad diuinam voluntatem , cum iltanon poflit velle nift
quod iuftum eft,& eo ipfo qu6d velit , fit iuftum ,
quia libetc poteft vtlle aJ oppofiu,
-.
&
quod per reftitudincm

ipfius diuinx voluntatis haberi non poflit
&
quod non habeatur de fadlo, fcclufo omni attributo diuerfo in voluntate quod neque libettati
peculiare inocniri poteft,
tentU.
ica
fario
pofitt fen-
refpedus rationis in intelledu, vt vna intelledio
Adfundit-
iS.prmi
id.
redetetminatc nece(rari6creaturam,neque aliud

determinatc inclinans ad hocdiuerfum i voiun-
ftatuendum nam de retributione operura iam

didtum eft non efte iuftitiam particularem in
Dcoftatuendam, pra:ter rcditudincm fuae bonitatis. Sicut ergo diuinx voluntatis redîtudo etl
fufficifns principium in his, iic ctiam in aliis a
forriori nam debitum, fi quod conueniret crca-'
tatx rationali , maxime videtur cx Scriptuta,
Patribus illud fpecificari in operibus u iuftitia
quoad hoc debitum excludituri Deo diucrfa ab
cius volHntate ,a fortioti magis excludehdaeft
mentum
didumeft
voIuntas:fed in hoc eft diftêientia, qu6d vo- i'f,r ^,iu^

luntas libcrc ,
contingenter fe habcat circa ratem
obicdlum fecundarium, intellelusvet6 neccf- intelliBum
modo a fortiori diceudum cft Deum non rtfpicc-
tatisdiuina: redlitudinc efTe
js
& fecundarium, vt
tctminatc ad aliquid , nifi ad fuam bonitatem,

adrcliqua contingenter:fequitur ergo illam iuftitiam cftc ipfam te(5litudincmaduilis voluntatis,
qna prim6 vcrfatur circa obic<5lum ad intra
necclfario
libctc circa obicdla fecundaria
Sc
quamuis intcUcdus diuinus eciamliabctvnum

atlum te, & racione,circa obicAum primarium.
quianon
ficut
voluntas
non
poftet agere difFormiter
ncque bonitati , aut
ficum vtlle
/1
tujtum
ad oppofitum:
fux
veracitati
iuftitiaj,
fic
tianl
deduximus.
& iufte vclle
probat ex An- lumebiean

; quod
iUud eft iuftum qwd vis , nvn f"iif'H'^
j determinti
c
T\
r
vts, Scc, Proiol. cap. 1 1. quod
/^/,,,,
fclrao alias dicentc

'
eftet libera
tjuttd nott
vniueriialiter intelligitur ita, vt ipfa voluntas
Cit
Aarelni.
primatadix ,& rcgulaconftitucndi iuftum,&

nonaliuddiuerfum in voluntate. Subditpra:terca diuerfitateminter voluntatem,
&
inteile(5kum
.fienimpentrtturin inteUeElu Muino nli- DtuerfitM
!
!
^ rr^ intervolun-'
I
ct ci r
AUerum
quts hamut reipectuJHt ,
, magu J>offet
diuinum
^
&
.^,^^;
,/
diuidi in plures rationis reife6lHobieElorum fecHn- leaum diuidariorum, quamtn prepofitoaliûis hahilns volunta- num.
tu
fiponeretur
ûta nempe intelleilnt inclinatur
txfe ad ohieBa ficund*ria
& per modum natttra,
nonfic enttm voluntat dittina; vtide pojfet diciijHod

vrtica iUa tMftitia
qim noninclintst dtttrminati
nifi
,;
X LV
Diftinaio
frittmm
ttd
Sum
fupple ad intr^
circa eflen-
&
rrudijkat ti^tu fecHHtUrioj , licct tiuUnm

tiam , )
ttntm tteceffttih ( intelligic pet modificationem
illud,quodcompc(ic habitui refpedliuc ad potentiam^ itec qusfi prttMtnit voluntattm, inclintmd
enmpernwditmnatMriit&cc. SedveluntM ippiprimo detenttintit fetpfttm ,
ex bec aElm ille efi mo-
&
Sjutitiu
^Hia confiniu voUint4ti,cui tiditquatur
tfttafipro renitudineinclinante iuftitia prima
frtdi{l*Ute-
&c.
In hac Htera videcut docerealiquam iuflitiam

in voluntate, diuerfam a reditudine
61
t)cf>Uet$tr
primam
propria
&
in refponfione ad
ammguum
pale relinquit
loluifacilius
fecundum princi-
dicens
tencndo nuUam
argumentum
efle iuftitiam di-
uerfam ab ipfa voluntate. Supcrius in probationc conclufionishancfecundam pactemtenui ex

ratione ibi propoHta , quam yeriorem cenfeo ,
&magisconfotmem
Dodoris
ptincipiis
qui-
&
&
diflinSl. 38.
inprologo ijuaft. 4.
bus Aatuit ,
ipfam voluntatem diuinam primam regulam ,
in difcurfu eciam hic propoiito ex authoritate
Anfclmi id ipfum iniinuat , doccnseo ipfo quud
voluntas diuina aliquid velit fieri iuftum , & iufte velle , ex eo priccisc qua proccdit k voluntale : C\ ergo voluntas ad extra eft primaregula ,
ica etiam neque requiri ad intra aliquam iuiUtiam rediificantem ipfam circa obicftum primatium , ad quod fe habet determinacc , & pcr
amorem nccefrarium. Hic ergo explicac cancum
&
quomodo
pofTet faluari fcntcntia,
iuflitiamformaliter in
Deo
qnx
diuerfam
ik
flacuit
fua vo-
luntate, declarans ica ailercndam eflb, vc
Hon tjft coit- deroget voluncati

ftitnend*m
do autem
iuftltiMqMt
fimplicem
incUnet vobec
luntattm di-
auc eius libercati
non
dcfenden-
iuflitiam efre perfcdlionem limpliciter

,
non repugnat Deo
fed ita flatui de-
vc nullam inuoluac cx nacura fua imperfe-
uinam dtttr- (îonem propriara , auc inferac necefCtatem vominte d

luntati diuinz circa obiedta fecundaria , quod
*rttumrmn.
Dodot cxplicat , fi fit cancum ad

obiedhim pcimarium neceiratio, ad fecundarium
ita contingic vc
camcn indifFerenter, ficut eft voluntas. Cactchabitum , feu quod fe habet quafi habitus ,
rtjm
conftitucreindifFerencet ad oppofita
& cribuere ei
Quseftio
I.
elt
contra
Practerea,
alio, illud
fi
in operatione
debct potiiis
ipfa voluntate ponitur
nobis nequit
ftiti* in
ma,quamuis
Deo
in
fic
videtur libcruiti formaliter
dare au-
liberum antecederer ad voluntaic, qualis
cflillaiuflitia,videtucdifHciIe,&impcrccpcibile.
Deinde
6t
fi
confticuacur
illc
habitus tanquam
Kan dri rt- prima regula voluntatis ad iritril , critetiam priignUm vtlU- maeiusregulaadextri:quia omnis acûs eius ad
&
ttitdintrk extra regulatuc

diturfim.
per reguper adbum ad intra ,

lameius,quiaatusad extrafe habervt medium
confequens , qu^ eft ad extra , refpedu adu) ad
incri , ficuc obiedum eius ad extra fe habet ref-
&
vndc
cfTe
qniin
qnod
vel
in
ficut habitus iu-
rcgula voluntatis pri-
naturz inclinet vo-
poteft efTc regula iufticiz refpcftu volun-
fed potiiiS intelledus debet ftatui. Pro-
batur,-quiavel
tatem ad intra
iuftitia
,
primodetcrminar volunc contra vo, vcl
vel ad extril
luntas iuftitiam.
Primum
dici ntquit , quia ad VtluniM Mcapax alicuius dstctmina- *"' '' tionis , quia nequit dari dctctminatio nifi vbi '"* "'". '^
tft inditferentia fed voluntas ad intri fc habet
^CtY/w"*
neccflarioad operationem ex natura fua ,
ad per aUHtn ft,
non
fntra voluntas
eft
&
modum operationis etiam
neccfTario
potentia infinita formalitcr cx fe
efl
rjo operans
quia ficut
& necc(Ia-
criim infiniro amorc neceffario

amat diuinam efTentiam proprcr fe ergo nequc
ad modum adlus , nequc ad ipfum adum primo
,
ita
inclinatur ad intii pcr iuftitiam diucrfam ^ fe
tanquam
regula.
Ncque etiam
iuftitiaprimi dcterminat voiunâ,

tatcm ad cxtra, quiaomne detcrminans priir.6 Regul m'
aliud a fe, adtertium, debet cfTcin fe magis de gi*'ft deierterminatum ad tertium , qu^rt> fit detctminabi- ">'""* 5**
''^*^**'*le ,
vniuerfim quidquid eft regula debcr magis dcterminatc fc habcre ad cfFtdum , quim regulabile ; fcd repugnat iuftitiam in voluntate
diuinamagisdcrerminatc fc habere quam ficip-
&
fa
voluotas ad
obiedum
extra
qnia
tollcre-
fic
oppofitum, cilra
necefFatio ffquatur ex fua reditudme rcgulam
ideo Do6tor negat iuftitiam magis deteimmate
rcfpicerc obieftum ad extra , quam ipfa voluntas ex ratione prsmifla ; fcd hoc ip<um ncmpe
rur indifFercntia voluntati;:
?.d
indiflferentia arqualis, tollic tationein

iuftitia
terminari ad extt^
cam dequiaeoium, quorumzqua-
neutrum potcft dcterminaad quod funt arquc indifFercncrgoiutlitiaxquc indifFcrcns ad obie(5tum
lis eft
rcgulz ^
& tollii etiam voluntatem pcr
tia
tem
infra '"''^"I Î[
& redlum; ita etiam nequc
luntatem ad-bonum,
tatis
modum
pet
intrinfeca
&
ftatui rcgiila
aliquid confequens voluntatem
re aliud ad iilud
itulit.
&
adficuHtUm obie6Honem. Probatur ancecedens , quia regula vniuerfalis & antccedens

refponfione
quar competit prim6 voluntati nam omne principium liberum ,

indifFcrentcc operans
circa vnum , auc eius oppofitumex inclinatione
cenittnit^ liter,
Vtlmnnu di^
ficefle re- "*-
tt
UbertAsfn-
forma-
quam
dcbet inintellediu,
ftatui
indifFerehtia,
,
extr^ nequit dctcrminare voluniatem ad illud
obieftum. Quod fi dicatur fecundum, nempe RtguUvtc^.

voluncatem ptimo determinare ad incri , & ex- t"'"'* '*'""""**
tra crgo ncquit cfle regulabilis per iufticiam ,
ciim dc rationc regula fit vt prima detcrtninatio ab ipfa fumatur , & fit in fe determinata,
quod potius deberet referri ad intclleûm
quiim ad aliquem h.nbitum voluntatis , & ipfa
pofteriorem. Eadem ergo ratione , qua negatur
:
pedlu obiefhi ad intr^ ,

ficut cledbio rCguIatut
per intentionem in nobis. Nam fi vcluntasnon
regulabilis pcr intellefbum ex infinita fua perfe*
neque eric fui regula ad

cxcr^ , ciim neccfHicid quidquid vulc ad cxcra ,
velic ex mociuo eius , quod vulc ad intri vnde
cendura
lic fui
rcgula ad incra
fequicur
quod ad
excra
non ide6
aliquid eft iu-
ftum , quia volitum a diuina voluntace, fed quia

nolicum iufte , vc regulatut i prima regula quia
impofllbile efl aliquid cfTe iuflum , nifi dicac ordinem ad primam regulam , quz in operante efl,
inquantum dicit talem ordinem : quia per
idem adkus voluntatis efl regulatus , pet quod
:
&
ipfa voluntas eft regulata.
Soii Oper. Tm. X.
^5
regulabilis ab
fit
in ipfavoluntate
fed negac DoCtot
gulabilem per incellcftum , locu citatu
naturam cius
libertatem
2 57
voluntas diuina
magis
SoU voluntM-
I.
dione
ex qua incapax
eft obliquitatis
refpedu cuiufcumque
cft
ita di-
quod vcrius
cenfeo.
Imo nnllam virtutcm moralcm

qu eam tcdtificarct,
tate diuina
cflc in
ccfFari^ rc^Stificat in otdine ad rationcm
Tt tegutam
ledlus
non
fi
ergo ipfa ratio in
re6lificat
Deo
voluntatem
ftatui in ca alia redlitudo regulic
Neque
contra hoc
eft
redam
fcu intel-
mmiis poteft
d*ri
"*>"'-'*> "-
auedvUitiem.
in ^. d.%i,. ohieat ftl-
ad primum principale videtur admitfortitadinem,& temperantiam in Deo,qua-
6f
Nen
\ fediucrfz,
,quod Dodtor
tjuafi.vnica
tere
volun-
quia hxc nc-
tcnu*
*"""''
258
&
tcnus excluditur ab eis ordo imperfedionis ,

qua connotant paflSoncm appetitus fenfititii,
&
appetuum.fed vtin vniuerfali ,

abftradim , quatenus Dcus , & Angelus volunt
temperatc ; hoc, inquam,
nos fortiter viucrc,
non repugnat,quia ex affedu charitacVs petfcfto
id vohuit , non autem ex illarum virtutum affcita in propoHto iu<Sbu , vt ibi bcnc Lychctus
aut ipfum
finc
&
adualis diuina: volivntatis adintra,quz

ad Dei bonitatcm proptcr fe,& perfcdc, eademque vt cft ad cxtra , atque adeo ipfa voluntas vt
Deo
iuftitia in
non autcm
tcm ad
creatur2,ert
vnare,&
formalitcr
illa fola
rationc
aliquis habitus redificans vohnita-
cxtra.
nihil refoluit
Do6tor autem in pra:fato loco
nam
circa illam quasftionem
an
virtutcs fint perfcdiones debit^ voluntatis,ficut
NiW/
>i^4f
controuer/i
lgf^
(j(j
difficilc
Dodorjfed
nihil refoluit
,& inhoc ^.d,
palt
ttntiaaffir-
ccndo crgo virtutcs
mattuam.
Sc hie relpetifioHe
ad
fc
iuxta
differit ,&/'
ad
i^. ^. j.
princi'
}.
Dihabere primo modo,hinc

nihil refoluit,
i.
djfcQrrit circa habitura iuftitiae in
modo
Dco quo,
in eo poni poflit finc repugnantia ad vo-
hbcrtaiem circaobiedumfecundarium,
has virtutes , nempe cardinaies , conftituit in
in Angclis ctiara Beda,
ChriftoHicronyraus,
animabus fan(5tis,& Magifter hos citans,
Auguftinus ab co ciprafata diftinElitfne , ficut
conftituit quoad vlum ,
adus protatus ,
Eortionatos fine imperfedione:quia ibi euacualuntatis
&
&
&
&
&
omnis imperfectio
itur
Suppofita hac fententia,
& quod ex parte
eft.
quam Doftor hic expliminus
ordinem ex
parte medij ad aliquam irapcrfedionem , fcclu-
cat de fola iuftitia

iuomoio
Xq debito
flatmturin
&
qua:
dicit
falua perfcdionc,
j^j^jj voluntaiis,
cam
ftatuit in
& modo ope-
Deo generalem,
..^
^
r a.
r
relpectu obiccti lecunaarij,vnaip
& mdiftercnte
tufittta.
r-
re,& ratione. Qux autem didta funtpro fententia , quam magis cxiftimo probabilem, dc reditudiuc voluntatis,
folui poffunt pet
& quatcnuseft priina regiila,
hoc
quod voluntas diuina
cet ex fua perfedtione infinita
SnUtio ad
raf io(ie>
tnijfofin
/>r*
op-
fo/itum.
& fonnali
li-
nul-
rae
iicut
omnis operatio
eft
cft
intelledtus
& detcr-
minate fc habcns ad opus & ad potentiam rcgulabilem , qux cx fe ncquit habcrc re<5titudi,
nem
ncm
inopcratione,
perfedtioncs fimpliciter, &artribu-
qux conueniunt
voluntati in gencrc, eo
mo-
effentia licct in
infinita intcnfiuc
tributis
.'/
ipfa
pro-
& effcntiae
fit
fineat-
voluntatc,
& in-
dicendum.
qiia voluntas
debcntur
non tamcn extenfiue
Quamuiseigo voluntas
veliinratii
entis
ejfe
eodcm ergo modo dc
tclledtu diuino cft

/--
quae re6litudo in voluntatc
ponit aliquod incomplctura
non fup-
aut defedtibilita-
furama cius petfcdlione ab ca ema, fed ex

nat,vt attributum connaturalc. Qui voluerit
fequi alteram hacum , poteft etiam ex mcnte
Dodtoris, & perinde etiam ftatucre alias virtutera
Deo
tcs in
feclulis
uando pcrftdtionera
impcrfcdtionibus
&
carum
fimplicitcr
fer-
qua
ordinant prxcisc ad finem in fe , vel in aliis.

contra hanc partem de virtu-
Rationcm
Dodor
libus moralibus foluit
'M
...
medo dicitur iufium
Secundo
infra
i creatura
contra
^9
&c.
"<
Stcundapart
Hic cxplicat fecundura membrum conclufionis,

quod eft, poni polfe iuftitiam.fcu magis aliquod
iuftum in creatura nempe ex corrcfpondcntia
""'"j"'"
Deiuftoir
treatura,
vnius creati ad aliud , ficut iuftum cftcxpartc

crcaturs ignemcirc calidum,ignem eife furfum,
&c. quianatura crcata exigit hoc ad fui perfe, confeiuationcm , & niotum , & ordi-
<Slionem
ncm
ad czteras partcs vnincrfi;ficut in politia

humana,fi iuftitia effet in folo Principe, res tamen,vt cedunt in ciuium commodura,
vfum,
cxigunt illara difpofitioncm , fine qua non poffct confiftcrc vius , aut comraoditas cx vfu
ita QuotnoJo
etiam in tcbus crcatis*cft quxdam exigentia ad /'*""""''
ccrtas perfcdioncs ; quarouis ex partc diuino;
&
voluntatis
non
neq; vt
ad cxtra.quae
eft
fic
iuftitia
fic
ncque
vt cft ad intra,
dcterminatc rcfpiciat
tura,
quibus
aioaet,
&
ftatuitur in intelledtu
co quia hjcc regulabilitas
quod
nantomnes
ta,
frii per/e-
qu X
de rcgulabilitate
didtamine pratiper modum natu-
creaturas has, vel illas, quin oppofitum cx par-
quo dicimus petfcdtiones clfendi , vel attributa emanare ab ellentia radicaliter fine
emanat
eft
lam patiatur defe6tibilitatem,quia infinitc & intenfiue eft rcdta tamen cx hac ipfa perfedione
'
'
^
,.
forraali voluntatis , tanquam cx radicc,ema-
do
fcclufo eo
imperfedionis. Aliud vcro
iam dido
, ficut habitus fapientia',&

lequuntur mtellectum,
An vero virtutes fint tantum fupplementum
impcrfedionis^quatcnus verfantur circa arduum
Snluittfen-
currere cura voluntatc
fn^pijcjter fimph'ces
vtramque fcntentiam aUquando
iuftitia^
ii
tantum , quod cft condeccntiac,

Quando auiem Dodor in fuperiori difcurfu dicit voluntatem regulari a iuftitia, & modificari
eius a6tam , intcliigit de tegulabilitate fccun
dum tjuid, & eo modo,quo dicitur habitus conillud
lcientiae
prdfiitotoco
refpelu cius ai
nifi
nifi fcquatur dcterminatioprxfuppofitam intelledtus voluntas ergo

infinita habet reclitudinem ex fe intcnfiuaraj
habet etiara extenfiuam pcr fua attributa modo
ipfam fequentes ex gcnerc fuo, feclufis omnibus

iniperfc(5tionibus, atque ade6 vt perfedioncs
&
Deo
natura;
imperfctione,exclufo debito
practcr
ftitia
communicat perfedlionem
modum
per
quod voluntasdcterminatcfehabet. luftitiaautcm , & charitasita videntur refpicere medium
fit
intcnfiuc
tamcn ex hac
rcda
fe-
ipfa pcrfe-
etiam innnita
formalitcr , quae nata funt fequi voluntatem
perfcftam in omni fuo fnppofito,pcr qua: ctiam
vblunras cxtcnfiuceft pcrfe6tainfinitc, quahzc
pcrfeftio dcbctur voluntati, qua diftinguitur
abclTcntia,
intellcdtu hasc autcm attributa
concurrunt cum voluntate iuxtamodum agendi
ttior.c
ci
attributa
&
voIuntatis,&
idci!)
non
fe
habent dcterminatc,
teDei iuftum eilec , licct non fecundum exigentiam crcatura iuftum autcm hoc in crea:
& difpoficio eius poteft effe fecundura mc-
dium, diftributiux quidem , \tfupra didtum eft,

quatenus perfcdiori crcatura: debeatur maior '""f.^.
pctfectio lecundum raeniuram,quavnam alia
i,i^^
exeedit commucatiua vero eftc poteft refpcdiueadipfam creatmam quatenus talis abfolutc
eft ,
dicit exigentiam pcr modum cuiufdam
:
&
. .^
jufti.fcu debiti ipfius pcrfc<Stionis , tanquam
.
lufiumfedi*
!
jv
L
rur
-J
Iibi connacuralis : hxc tamen lccundura ^^/a, /^ccmmu'
&
tur
quandam accommodationem dicunprout in ipfa natura cft conftituta quacHicrarchia ,

ordo , fummura , & infi-
iuxta
,
dam
tatiuatiu
&
&
mum.
^
Contra
ifla
&c. Obiicit
trcs rationes
refoluta circa iuftiti^m in Deo.
quia
iuftitia
69
contra
Primum
cft
obieHioeet-^
non poteftcircin aliqua voluntate, "*
"/"''"*
conformiter ad redtam rationcm,

feu prudcntiam,& confequenicr conformiter
luflitia fuf>-
ad
f">>t ''Xt'^
nifi inclinct
,,
DiftinaioXLVI.
ad conclufionem fyllogifmi pradici: intclleftus
, nec difcurrit.
autem diuinus non fyllogizat

t/f
vlrtM
mtralu.
Dtfinltit
Addamus huic lias rationes.quia iuftitia eft vittusmoralis,

verfatur circa bonum honeftum,
&
arduum aut
,
diificile
ergo. Deinde i.Ethic.
virlutH definitur virtus moralis

rmlk.
kprudemitt
dtj
ilefiniti,\i
non
tatc diuina
6,
mevolun-
httltitumeUlHitiim
efii
cft.regulati
at in
pracfcrtim pcr
eft rcgulabilitas,
crgo, &c. Si dicas quod in Deo

iuftitia vniuerfalis, & fic de aliis ctiara
intelleftum
poffit eire
tencantur eirc in Dco. Contra ,

inde fcqucretur qiiod etiam in creaiura poflet
virtutibus
fi
& iniuftitia habitualis
ellc fimilis iuftiria,
fcquela, quia poteft quis cfte iniuftus in
tct
ipfopcr continuam vfurpationem
n viuat ex
iuftitia:
& latrocinio
furto,
per vt alius
& etiam Deo
argumentum
An-
Ad primam rationcm
Do(floris,qu^d
fi
no-
in
vcrius,
eft
& rcdlius
quia ex
fe
vctum, & rc(flum conclufio autem vera, &

reda propter principium a quo has qualitates
:
participat.
Quod
declaratur fic,cx
2.
Ethico-
rum
4. vbi rcquiritur vt ea , quae ^ virtute protcmperata fed

cedunt , non foliim fint iufta ,
Ci agens fic fe habens agat prim6 yfifiitns . id eft,
fuppofita fcientia obiedi fic honcftj iufti aut
&
iuftura
ipfit
fcicns
&
omnis honeftas
&
&
vt
fit
reftus
nam
idco hic
iuftitix
&
a fortiori dcbct
quo
fic
particip.itut
nunc quis
cligit
iuftum
eft fimplicitet pariicipatione
ita vt nifi
lutc inclinatus
parricularis obiedi conclufio-
hoc,quia iuftum
quis
fit
erga iuftitiam abfo-
nequit efTe indinatus circa hoc
qua iuftum cft , fed tantum quod iuftum

taraen ex alio motiuo diuerfo "i iuftitia: mo-
iuftum
eft
prxdida Dodkoris, quiafi

ex ipfo motiuo honcfti dcbct agere
inclinari circa principium
id eft
eft
patet ratio
ArgHtnentu quis ex virtute
nis
aut temperatum. Deinde ,fifirmo dnimo,

conftan, id eft , cfHcaci ,
Ex hoc
ti.
tiuo eledura
non
&
fic
iuftura taniura agit
fed
Deo
, inAd propofitum , luftitia qu cft in

clinatconfotmitcr ad primum principiura praprimura,
fticura, quod eft vniuerfaliffimum ,
nempc Detu efi dHigentlttf , &c. Viide fi ftriac ac-
&
aut cognouit
propter ipfum
Vnde etiam
fiue facilis.
nitione virtutis obieAura
de
CeHditii
hxc
fit
ftatus virtutis
*fi-
feniiali* Vit*
tutii.
facilem,& conftan-
etiam per Phiiofophura.
ardua
fiue
eft eleclio rcdli
Ad
aliud ex defi-
Do-
patet ex didis a
dlore
quia
illa eft definitio
virtutis
Adficundi
&
&
fimiliter
eft
qui vel iniuftus
, non habcre eleclioqua honeftura eft nequs
infe,vel incontincns
honefti abfoluic
neque in alio , nifi materialiter , in alio et

differenti motiuo i motiuo honcfti.
Secundo obiicit Dodor voluntas diuina non

,
poteft difcordarc ab intellcdu
apprchendit hoc agibile detcrminatum

tcrminate: ergo
&
de-
hoc agibile detcrminatc, & neccfTarid. Refpondet D66lor , intcllcftum apprehcndcre hoc agtbile , fed
non agendum dcterminatc, quod cft didlare pradticc
&
iuftc vult,etiam vult
fi
apprehendit ergo tantijm vt poffibile,
indifferens ad
efii
non
vel
ejfi
fcd vniuerfalis
a cuius at\i
iuftitic particulares procederc.
Ad
uinm
non
autcra
gendum
illud
fit
non
non fequitur
prour coramunis eas in ipfis ftatuit efle ergo

, cft conditio accidentalis
:
arduum , & difTtcile

non efTcntialis.
Dices , per actidens
cfTe
quod
in Chrifto ra-
Rtiponfio.
dum
vclle
modo
libcrc,
,
naturali neceffitate
non
quamuis non pof'
difcordat autem in obicdto
quia intcllcdlus pet raonaturx tendit in obiedlumjvoluntas autcm
fed in
tendendi
& per modum
voiuntatis,
quarauis neccfTario. Vide
liifHnQ. i o.
qtidfi. \.&
quz
&
non naru-
InHUtSbti
ptr
mtdum
nuturd tenvtluntti
vtro ptt MM-
dit,
diflerit in i.
in^. tlifHnlf.S,
^ttafi.
t .
dt dum
libtri,
{biabtufiUatioHibits in Chriile.
Obiicit tcrtiu
& Deus
73
^.Ohitiiil.
refpicit per fe fimpliciter
ftura
di
prtfi
nit ugibili.
apprehendit intcUcdlus i ctgo voluntas na-
turali ncceffitate illud vult
cit
&
iw
telliHus di'
& virtutcs morales iuxta impcifedkionem,"quara

:
fiutmedi
&
aliud rcfpondetut Ariftotelcm definire iuftitiam,
vt funt in homine pro hoc

habent in nobis ,
alias non re, non autcm vt funt in patria
dc illx virtures tribuerentur Chrifto , Angclis
Beatis , in quibus nulla eft difficultas opcran-
Stluti.
proponitvt agendura deterrainatc , fed itcHtro

modo , yt agendura , vcl non agcndum,vt fuCiiis
tradtat i.//?/5.39. Hxcrefponfio, quia eft
inadzquata , fcilicet refpedu obiedli tantum ad
extr^ ,
poffibilis. Refpondet fecundo , quoad
obiedura ad intra , concordat tara intelleikas qu4m voluntas
quamuis ergo intelledûs apprehendat determinatc Deum efTc dili-
ficut in politiis huroanis legiflator, qusi talis,
particnlarls
7*
fcd intclledus t.Oiieclio,
Dco
&
nfflica.
cxpettus Philofophus
virtutem,qux cft conformis conclufioni

ptadticz,& particulari , fic non eft iuftitia in
mrJuum ftatu
tidmtulit.
, fi iuftura eft Petrum faluari

hoc iufte vult ergo iniuftum eft Petrura damnari & ita fi Deus potcft hoc veile
poteftiniuftum velle. Refpondct per exemplura,
natz funt
^dtjfciU.rfi
tem
tx
iuftc.
cipias
etndiii* Mt'
eft
heroica; habet cledlioncm
in fe
Mc imrnutabili eligat
Mffi
aut Ueatis
non cfTc efTentialem , fed merc accidcn& coniundam pro hoc ftatu , qnem tan-
eligenti
tusmoraliscirca conclufionem fyllogifmi praftici , a fottiori poteft circ circa principium pra-
ex ipfo raotiuo honcfti, qua honeftum
tipiumpru-
talera
tum
nem
temperati. Dcinde ,fieligens propter
prin-
virtutis in Chrifto
fequituf
poffit efie vir-
aigumentum
vt contendit
71
fit
Ai vUimS,
iuxta illura affcdlura vni-
Trimu
conditio non
ca principiS
titt.
& honcfti
virtutes poftc cflcin
Stlutitt
conditionem efrentialem ih definitione inteiiigcndara efle , & feruandam in quocunqtie

fubiedo , cui compctit dcfinitnm ciim crgo ilia
tuc
vt
vniuerfalis
& limi-
Refponde-
ipfis ftatuitut virtus.
timum refpondetur
ucctmmed-
ideo in
ratione autem cfTentiali virtutis
dicum quod
htuffituem.
ex parte voluntatis creatz,finitT
nentcm,
Vart babstS cft
Rtquifit ad
tatz
nobisreperitur in exercitio hic,

nunc,non
vero virtutis in gcncre ,
vniucrfalis. Ad vl-
primtm bis
fraSicum.
randi
vtuntur alio exemplo, vt fi matcr fit

incontinens, velit filiam tamen feruarc conti-
70
virtuti* cir-
gtatixt aut in,

nocentiz, non fuerit diflicultas operandi , 8c
fic de Beatis , aut Angelis , aut etiaxn hominein
ftatu innoc6ntiz:quiainiisefIet difticultasope-
(c
fem-
velle
&
tione vnionis hypoftaticz
ihieQiinem,
ucrfalem
tej^nft,
tamen
afTedu
illo
259
ptout in
gclo,
tbitSioncm
rei alienac
aliqui retorquent
fic
inftus
fit
Dodotis , quo probat
^J
pa-
Qusftiol.
boni publici
iuftura,quod
fecundijrafM(<^
eft iu>
autem
Rtlptnfie.
Ligi^Mirit
txtmplum
refpi- (^ dtbiiuj
iuftum particulare , femper quidem in proportione,

ordine ad iuftum publicum , feu
bonum commune, ideoque bonum particulare
&
bono publico , quod aliis vergit in difcriboni publici , atque in eo cafu lex particu- ticuUri ct
laris de bono priuato , & iufto , non cft obfer- dii ntn ef'
blici.
uanda vt faluetur bonura publicum ; fic etiam
Binum cim'
Deusfimpliciter deterroinatur ad bonum pubU- muni qui4
communc non communitate aggrega- riîcit
cura ,
cedit
men
&
Y 4
tioois,
iSo
comtnune bonum in creaturis ins fed communitate finis, &

cmincntix fua: bonitatis,fcilicet qua iliam con-
tionis
t>iciiur ei-
mue comtnunitut*
tcr fc
decet
emintnti*,
vt eft
&
focietatis
&
quam
ad
part icularia
&fini4.
c^teraiufta orditiantur, vr
& media
quibus bonitas Dei
&
fecundum menfuramcommunicatur. Ex
ad obiedtionem poffc quidem
Petrum damnarc , & iuftc(intcllige dedamnaiiiftum
faoc refpondct
peccato Pctri proprio
tione,) fuppofito
etiam dedamnarione vt eftaftus

dominatiux , & non iuftitia? quatenus Petrum non eligeret adgloriam ; fed prior
fcnfuSmagis facit adpropofitum, quiaagitur de
iufto ) quia illud particulate iuftum Petrum faluariy non ita ncceftario rcquiritur ad iuftum publicum , quin oppofitum eius poffet ordinari ad
idem etiam iuftc ,fcilicet iuxta condeccntiam
fuae bonitatis eft enim illud bonum publicum,
finisf/(o<;/, vet ^Mf,nullum ens ad fincm ncccffario requircns determinat^. Hasc folutio inoriginali
vei
poteftatis
Sxemftum.
aut
telligendaeft in fcnfu diuifo
quatcnUs compa-
ratur Petrus ad voluntatcm pcr
fecundarij ante afbum
modum
non autem
obiedli
inteliigitur
infcnfucompofito ,quatenus voluit , aut vult

faluarc quia hoc ipfo quod
Petrum detcrminatc
velit, redditur
iuftum
id
nempe
Pe-
faluari
Ad
.Ad argHmenta principalia. ./idprimuni
'
ttrgume-
t adfrimil.
perfonas
quod
dtcd, Scc,
cct
Deus etiam
.rn
tate
&
in retribuendo fua
1-
accepifti ?
Cor. 4. tjuidhaRefpondct nonefleiufti-
&
ftri^c fumptam , ac prointiam fimpliciter ,

de neque commutatiuam , neque diftribiitiuam,
tJeu tfft in
Deo iufiitia neque ad fe , neque ad alterum ; fcd latc fumpta
firiHefump- ad fe, quafi alterum) nempe condecentia: , net*m.
que eft etiam aequalitas fimplicitcr ; fed aliqua,
qualis eft domini excedentis ad feruum.
afliftenria Spiritus fantfti
& perpetuitate
Contrk vrgec Caietanus. i.p-^. u.
art. i.
ad
fidei,
non georactricam
feruare proportioncm
fed
&
arithmcticam ficut
diftributio ipfius Hierarchiae ,
ofEciorum in ipfa & quia alitcr affiftjt Supcrioribus ,
Praelatis ad conferuatio,
&
&
nem
corporis myftici ,aliter particularibus, ali-
tcr fuo Vicario, aliter aliis inferioribus Praelatisj
& harc
diftributio Spiritus,& aflirtentia: rcfpicit
&
fundbioncs diuerfas ,
gradus pcrfonarum in
corpore myftico , quamuis hic nulla intcrucnic
iuftitia: diftributiua:
aliquod ftride debitum,fcd
(blius bonitatis diuina; condeccntiac

fionis
non rede itaque
& piromif-
infertur ex aliqua pro-
illam proporcionem proprie,
& prz-
fuum locum'deftinare) redDeusita
diftribuit,
cia
Helptnf.
ergo fcruat proprie diftributiuam.Rcfpon-
detur
quod locus
fupplicij
pcr ipfam iuftitiam
butio ob meritum
2>efliHare
U- difparitas etiam ad
fitpplicij
^prAmif,eft
tfmutiitiu.
& prajmij dcftinatur
qua deccrnitur
auc deiticritum
talis retri:
quia loci
poenam , aut pr^mium
acci-
dentalc pcrtinet. Haec autem decerncteeft
com-
mutatiuie
non petfonas
qua:
(blius operis
eiiifque
mutatiuaaiitem,
rationc fui
menfurarh refpicir.
vifum cft , non
vt/f^rii
fcd
Comcft
in
Dco , licet fccundum quandam cius proportioncm deccrnit a:qualitatem intcr opcra , & retributioncm debitam,quod facitexmotiuo vniuerfali fuae bonitatis
& condeccntis^
Sccundo vrgct vitium acccptationis perfbnarum cfte conrra iuftitiam diftributiuam,& non
commutatiuam fcd Deus non eft acceptor perfonarum ttd Rom. i. qua ratione Paulus intcndie
probarcDeum non fccundura qualitatera pcrfonarum,fed operum iudicatnrum ; ergo fecundum
,
7$
Oiieciio.
Kejponjt.
quia inimicus
:
quiaiafticia accendicuc in pcrfona mtrcnte, tan- iufliiiafMh'

quamconditio legeprsfcripca, vc fit habiiisad ffifiransefi
mericum , cuius oppofitum cft
in peccatore
qui fonditiogt-
tacioRc reccaci cz& inhabilis

n
r
r
tcru iUa conditio eft vniuerlahs & rcquuita ad
prafcripcuS
"
eft,
,.
'
\-
guidfit acce-
rcditatem
fi
quia
confcrtur eis gratis
deccdunt
& non cx
tamen
&
& operibus particularibus eorum redditur
tanquam pra:mium , iuxca mcDfuram opcrum;

vnica ergo
in
Dco
iuftitia vniuerfalis
& fic
qua: cft propria
commucar , vindicar , pracde caecetis neque quoad hos adlus
diftribuic
iuftitiae particulares.
Adftcundum , &c. Hoc
fuic ex
qui fruftratur, ius in

noftri,
in nobis ctiam fimplicicer
Deo nul-
neque mcricum
fed ratione folius
"/^
De
dtxtr.
77
10. Eth. cap. 8. inconueniens efle laudare fub-
deducic fpecialitcc de
dcbitum rcfpedlu
";f/
fiituîn
Philofopho AA ftemiS.
mio, cui proportionaturmcritumaltcrius. Supeft
mtriti.
titis
ftancias feparatas ex operatione vircucuro
ium
,.,.
&
ritum ex parte ver6'eius qui acccptatur,nallum

cftemcritumâut faltem improportionatum pracponit ergo in eo
&
retribuitur efte
',
^,fi,a_
illa
iufticia propria:
ad opus fupponacur ftacus rcquifitus. Conducens enim paterfamilias operarios in vineani

fuam , fupponit eos efrchabiles ad laborem ,
iuxca conuencionem dumcaxac foluic denarium,
quod cft feruare mcdium iuftiriae commutaciuae,
auc proporcioncm eius ,
non diftribuciua:.;
Quarauis autem fupcrius di(ûm eft in gloria
accidencali haberi aliquem modum iufticia: diftribuciua* , vc in Martyribus , Virginibus , DoAoribus ,
Innocentibus camen ha:c ipfa me-
non alTumiturivel
me-
liccc
miac,
non
in recributione meritorura attcnditur tantum ad

perftnafh vi
opus : quia Deus non cft acceptor pcrfonarura, fit cp*
confticuendae funt
cui
"
rnerttum re*
licec infanccs recipiantha:-
baptizati
cx parte vnius
ftio perfon-
rum.
buirurmericis
ncm pcrfonarum fupponcrc
qui
"'"*.
roeritum:neque fola fufficic ad meritum.fed alis vion/olfufeciam conditiones rcquiruncur:ncquc folaeciam fi"' admtri"""'
Valecad coronam iufticia, quatcnus fciliceccri-
iuftitiam diftributiuam, Refportdctur.acceptio,
y5
oUeaioi
apud Deum ergo

iuftitia diftribuciua ordinac mcritum dccondi- ,./,
Kelpenjl,.
T
r
ingno. Reipondctur , diftmguendo antccedens,
ic iniuftusnon poteft mcreri
Keplif/$i
auc dando meritis prarrhia, autdemcritisfuppli-
'V
qua; refpicic
& in rigore elle in
Obiicic Sotus in merito de cotidigno,
.ii'
iuftitiam diftributiuam pertinet quemlibct ad
DHfrihutiMM
raioatcendi dignicatem perfona:
non
li-
fideli- fi"^'udtnari, non
non fequitur eam cire fornialitcr in Deo , ficut neque commutatiua cft in
co formaliter.v.g.promiflio Dei fuac Ecclcfiae de
diftributiuae
que
lis
dona cx
promillione Icruaret aliquam propor- ,^-^
tionem
Dco formaliten
aequalitas iuxta illud i. ad
"^-"tJs
fccundum proporcione
folius opcris diftribuere
arithmeticam,&; nongcomctricam. PraEterea,
Primum fuit , quod non fit iuftitia domini ad

feruum ergo ncque Dci ad crcaturam : quia nebet quocL
'
Sed argumen-
intcndit Paulus.
tum hoc e(iadoppofitum,quia fi fecundum diftributiuam Deus retribueret , fequeretur etiam

intuitu difparitatis in gradu perfonarum, & non
it.eênp.
portione fimilitudinaria iuftitiam
trum.
74
&
non dignicatis, aut qualitatis perfonx;

ide6 ratribucndo fecundum opcra, non acceptai
opcris,
iufticia.
ficut
Confirmacur,in
Deononeftcemperantia:ergoneque iufticia,&c.
Rcfpondec in Deo non efrevircuces feciidum impcrfcdkionc,quam habcnt in nobiJ,uequc ecia fic
*^?/'"
ntônfi.
7 t>eo <#
'/' "'^Mit
;)^!'^*^-,
funt ntm.
DiftinaioXLVI.
QuxftioII.
fub generalis etiaro luftitiz appellatione non

coraprehendit Dodor conceptum abftraduro,
quaH gencricum, fed vitcutcm aliquam con^cntaro ,
puteftatiuam , quam vocat gencra-
Tunt in fubftantiis feparacis. Patet de temperantia
fnfrims
tri-
tnitur Dt
imjHiia
qux
paflionem inordinaimperfediionis \ ide6-
(cfpicit aliquacn
ttmftrmntia.
paflione
Vmkitim,
&
tam in nobis , quod eft

que raagis proprie tribuitur Deo iuftitia,quz
talem imperfedlionem non connotat,quim tem-
jua perantia
&
lem
non requirit excefTum in

fed medium quoddam in re ipfa, cuius
quia
ob eminentiam
& caufalicacem.
cha(icacisacciibucum:nam vc
magis foluitur
ratiot^MtM tunc nonefiibifithrationt virtMtu moralis,
lupra in inicio quzftionis agcns de legali iuftitia,dicit primara veciratcm pradkicam rcfpiccre,
&c.ad vcfamque partem fupra dincruimus,& fecunda videtur magis probabilis ; quamuis alcera
in refponfione ad obiedlioncm propo(icam,qux
tjl
tjtuttfificMneturnponMtMr
fit ,
eft in
qux
DeiU eft diligendus ; hoc idcm dicic
eft
fpccificac per
rmiW <//,&c. Tertium eft : luftitia

reddendum :Deus nulli eft
debitor ergo , &c. Refpondet in Deo qon eiTe
debicum refpedlu alicuius , niil tantitm fita bonitatis vt eam diligat \ crtatMru aMtem txfila lihtra*
hlc
eft
>^</
.Ad ttrtium. inclinatad dcbicuni
hocaucem compcciccharicaci,
Rt^tnjtt.
tradica
litait
rum
genere
vt fi commMnictt tis proMt txigit natura fijMa txigtntia ponitur in tis qHoddMn iu-
ligere Ucec
imimerfilil
quam
quali alterum
ie
ncncec concinec in
dicic
iufticia:
quod
iuftitia
ftatuic
Ergo
ad
afor
in
fic
Deo
fecundijm
voluncaS
prouc iuftum rcperitur in crcatura:

illa iufticia
& qux ex
modo
vniucrfalis.quacft
fuo cendcndi in obie-
& alia nullam includic imperfe(5lioncm,

& confticuic iuftum in creacura fecuudiim va,
/ioncra prxraidam. %.Hicprimo videndum efi,8ic.
i S
&
charicas cft
(ftum
& cempcrancia, & pr(idencia,iuxca diui-
QJ/
deindc,cmi-
in ipfis
prouc deHnicur ab
poteft refpiccre fccundaria obiedta
reîtMdo voluntatis propterfitfiruatumySc
prouc cciam fpeciHcacur pcr hoc

aicerum, vc diftinguicur in genere
ExpUeuitr,
perfeftionem aliarum virdenique ficuc inclinac ad
fc
ordinem,& modum quem
generico virruris, feu
dcrfimtio
tucum , ficuc finis &

bonicatemdiuinam propter fe, ica eciam cxmotiuo eiufdcm bonicas , vc communicanda aliis ,
hic,& in fuperioribus.col-
quxnam Ht illa iullicia vniaerfalis,

Deo ftatuic , & ad quam in fpecic virtucem reducicur qux concinccuc fub concepcu
titudinc
&
cftque fpccics cuntcnca fub tuftitiam &fnbiuur.

cftque ad alccrum , eo modo , quo ali-
quid dicicurad
in
Anfclmo
licui
rccbicudu voluncaiis proptcr fc
eft
x hoc quod
HLt iufilii*
iaDetf
quia
fcruata
fiMm, &c.
fit
^tftchariii-
itm.
primain ordine deiiidc,mociatim cius,quod

cocum difcurfum eft bunicas diuina, quatcnus in eam ccndic voiuncas propcer fc;
iuxcalimitacionem fspius
prxmidam.
^m
Deo,nin cancum fuz bonuaci,vc eam propccr fc diligac. hoc munus eft charitacis,quz immcdiacc ccndic in finera,feu diuinam bonitatem
propcct fc,fecundum aftcdum luftiiix j idc6
eciam probabilis
Imftiti Dei.
Quan-
hzc viccus eft

iicic dcbicum,non
ti^m ex difcutfu colligere licec
iuftitia
mediocricatcm rerpicic. f^tritm autem iMnitiM,inquit, vtin Deopomtur (UînQn k voluntntt fit , for
r/ititer,& tjHdfivitttu morlu,vtltMtummodofit voiMntM /ith ratione primd regulttfiippttn tlettrminMntttt
duhittm
78
261
lias proporcionesdcfignacas.
Vtrum in Deo fit miferkordta?

Alchn
D.Thom. i.i.^.ô.rt.i.& hic ûtft.i.art.i. D.Bonau.
x,p*rt. ijuift.icf.tn.j.
art.i.ijMitft.i.
Argenr.
^Mxft.
fccundum
fic
cenum lib.i. c. 1 3
palTio
proceditur ,&argaitur
quianuUa
paflio
promptus quiacum poflec omncm collcre

multum mijiricors.
Oppoficum in Pfal 1 oi. Longanimis
fic
ergo.
Prxterea raifcricors eft promptus ad tollcndun miferiam

l)cus non eft
Rich.
quod non quia fccundum Damaf- ^ra.i.

in Dco nulla cft com-
MifericorJu eji compafio de malo alieno
att.i.qutfi.i.
art.^.
& compatiendum
omncm
fcd
tollcrcc.
C H O L
S
^tjericordiam n>t
V M.
dicit nolitioncm miferix ejfe in
(ompajjlionem 3 tpiafajjionum non
efl
Deo
non tamen
'z^t
dicit
capax.
"O
Efpondeo,mifericordia in nobis cft habicus, vel qualitercumquc dicatur, iîffimti

miferiam alterius, ita quod primo inclinat ad adum no mifericorJcndi mifcriam in alio
hoc vel futuram ,
tunc pracferuac ab illa fi potcft vel dia nofha.
prxfcnccm ,
tunc rcieuac a miferia fi poccft
cx confcquenti , poft opcrationem
difponit ad paflioncm fciiiccc difplicenciam dc miferia imminente vel prxfentcQuancum ad fecundum prouc fciiiccc mifericordia inclinac ad pafljonem iilara; StymoUgU
non eft in Deo. ab illo videcur imponi principaliccr nomcn mi/erfcprJi^,c\iponcndo mifericot-
XVforma, qua nolumus

,
&
&
&
&
&
mtfertcors di.
z62
etymologkeM eft,mifcrum
cor habcns quia compaticns miferiae alicnx in

hoc cft communicans in mifcria;
^
Scd quantum ad iftam operationcm nolcndi mifcriam , fiuc imminentem , fiiic
praefentem mifericordiaproprie in Deo cft. Quod probaturdc imminentc ,quia
iicutnullumbonumcuenit, nifi volentc Deo: ita nihii prohibetur nccucniat nifi
Deo nolentc:muhx autem mifcrix poffibilcs cuenirc aiicui prohibentur,ne cucniant.crgo Dcus habet nolle refpedu lilarum. Confimilitcr dc mifcria pra;fente,quia
nulla miferia tollitur, nifi Dco nolenie illam inefrc muhas autcm frcqucntcr toUuntur ; crgo &c.
tnifericors
lioc habet cor mileriim,
in Dcti
Dchacmifericordiapoftetdiftingui^ficutde nollc mifcriamincflc: quiaficut diAuguftinus in Deo wlle antecedens,& confequens , ita poflet diftingui in co
licut fempcr habcc 'velle antccedens rcfpcdu boni
tlLiplex nolle refpedu mifcrix
^j.g^jmjg jj^ femper habct nolle aniecedens rcfpcclu mah crcaturjc prohibendi , vcl
toHcndi iuxta illud Apoft. r.ad Tim. z. yult omnes hominesfduos fieri. Scd ficut non
^
efi
iiollc ante-
ctdtns cr
confcjuerisy
ftingult
&
vcUe.
habet fcmperW/f conlequcnsrcfpcftuboni itanec/5//^confequensrcfpcdu mali

amouendi. Primum autem mUe non dft mifericordis j fed fecundum.
d
Ec ilkid poteft diftingui in hocjquod vci habet ^//f rcfpciûmali immincntis
totalitcr , vcl partialiter. Si primo modo diciiur mifcricordia libcrans , quac fcilicct
excluditomncmalum, vcl imminens, vel lam prjcfcns. Sccundomododicitur mifc:
Miferlcordia duplex,
ltberans,&
parcens.
j.j^-^j^
jj^ parccns., vel mitigans
partem mali dcbici
ifti
qux fcihcet non t,otum maium cxcludit
fccundiim mcrita
fua.
Vtroquc autem
modo
fcd aliquam
mifericordia eft
quia vcl fubuenit quibufdam omncm mifcriam imminentem prohibcndo,

prxfentem releuando j aliis autcm partem mifcriae dcbitam dimittcndo.
ji4darg. I. c*
^j argumenta. Ad primum patct quod illa dcfcriptio mifcricordiac cftquanîfert- j^jj^ 3J cffccTiumeius remoium,veI vltimum, fcijicct paffioncmbrdinatara comcordta tjtia
^^,\f.^^^\
fcquentcm cx aclioncordinata nolendi malum proximo: fcd quantum
rcmotum, conceffura eft mifericordiamnoncffein Deo ;fed taneffcdum
ad
illnm
*,,(r,..ic ,x
tftm Deo, tumquantumadproximum ,quieft nollemifcriammeUe.
in
Deo
vcl
Ad fccundum
milcricors non infligit mifcriam, nifi fecundum rc<5lam rationunc autcm rccHia ratio aliqupndo didat mifcriam aliquibusinfligendam, vc
fecundum aliquos appareat iuftitia vt in damnationc rcproborura & ideo non in-
fedcjua re- ^
leuatiua
nern
rniferti.
t^dt.
fligit ille
poenara
cordia j vcl
nccpcrmittit,
nifi
'
f
^
*
i.
jtrttor I*.
N TA HIVS,
M. M. E
,
mi/iricordia in ol>u efi
&ic. Ae^
bjtus Dolens cfHcacitec
adum
rtolcndi mifeiiam in
prxfencem toUit fi potefl illam ; po"ft opcrationem \îh difponit ad
paflionem fubie^lum , efl eapax eius : quantiam
ad hoc fecundum, nequit eire in Deo , & ab hoc
fccundo adu videtur imponi nomen huic affe-
pjjjno inclinat ad
aJio
ttymM.
vcl futuram
vcl
,nam wji/?-;Vor/Etymologice,idemefl
ftioni
ac
miferum cor h^hêns^c^miL compaticns mifcria: alier.x,& comraunicans pcr compaflionem eius miIfidorus.
fetiar,
Ciccro.
cero
eft
Miferttordt
vttjtt
10.
ex
triftitia
aheritu iniuria laberantii,
dc Ciuic.cap.
5. mifiricordia efialiena
&c.
tjcordiam
g^jjj^
fccunda conclufio ,nempe mifeDco , quantum ad primura
efle in
qjjj
conuenit
ei
in teOto
8<*formaliter,
non qnoad fccundum , qui competit ma-
tantum , ex natura fubicdi talis, & ca*pacis pafTu^nis , aut compafSonis ex participationetritticis alienz. Probacconclufioncm,quia
ueque iniuninens , neque ctiam incarfa miferia
ccrialiter
Troltit,
cft
libre
dexa cap.i^. vbi dicit antecedentem voluntatem

ex Deo exiflcre , confequentem vcro ex noflra
caufa cxiflcre (^ lih. contra Marachtos ,fi(b finetn
dillynguic eam in primariam ,
fecundariam
&
diflin<Si:io
illud loannis primi
efl
ad Ephejies
Jlluminans
Chryfofljomt
,
& hom,-j. in
emnem heminem
venientem in hunc mundum vbi abbreuiatoc cius

Theophyladlus. Athanaf. lib, ^. de affitmptieni
:
Hicronymus (^Mir4^.i8. in illud ^

eputperegrinumabeo,Scc.&ini.cap.i.adTitMtheum, Ambrofius , Oecumenius ,TheophylaAus /^><^ hanc diftindionem admittunt , quatenus dicunt Deum, velleomnes horoines faluos
fieri
, fi
gentium
ipfi
vclinc
lib. 2.
cap,
ebielhtmFincentu.
te.
Miferieirdii
'''"V^-
Arttiteittn
^confeûes,
Difiinai
Jecundo defide ortho- volunutit
heminis.
Sedcjuantiim adiftamoperationemnelendimifi-
liccr
Damafcenum
epiftolam
lib. 9.
inueniffe
hom.primaia
tgritute
1. Conclufte. riarn
inquit,
tntUifubuenirecornpellirnur,S)CC.
^
'
De hac mifiricordia , 6cc, dicit hancmifcricordiam poflc diuidi in antccedentem , &c confequcntem , ficutdiftinguit Augultinus in Deo
wlle anteccdens ,& confequens diflinîoncm
hanc voluntatis antccedcntis , & confcquentis
fub hac appellattone, videtur aliquibus primiim
qus
Tufculanfs quaefl. Mifiricordia
quemcunque cfFe-
<Sbum.
vi)luntatem,
miferiAinnoftrocordeconipaffie,<jUavtiqtu,fipoffi4-
, niH Dco nolente miferiam , aut prxueniendo, aui certc tollendo:nam prouidentia eius
tollitur
Ula declaratlfidoruslib.io.Etymo-log.Ci-
iti
Ang.
Auguft.
infligiftatuitcummifcri-
vniuerfaliseftj&neceffaria ad
Efpondeo
XVfinit mifcricordiaoi pcr hoc,qu6d fithamalum alteiius, ita quod
conclupo.
'Definiitomi-
\y
modo,quo eam
cum didamine rcdae rationis.
'
co
Ccut& Profpec
de wcation*
i,6.j,^%.& reifonf. 8. ai
hetnatdusferm.j.tie
natiuita-'
Eandera diftindionem cecipiunt communf-
tet Scholaftici in i,dif{inii.^6.ybi aoftec
Dodor
fttafiw
*^'"*""'"
^^^
"
,,
XL V
Diftinaio
D. Bonauentuca Mrt. i.ef.i. Durandas
tjMtft. vnic.
//?. 47.
D.Thpmas
Alcnf.i.^. ^.j6. m.t.
Quamuis autem Aoguftinus

ftoli
i.p.^.19.
i.Sc rcliqui.
ttrt.6. tid
Deiu
vttlt
illa
vcrba Apo-
&c. qui-
omrtts homines fitltus fieri,
bus potiffimc i Dedloi ibus hatc diftinilio applicatuc> aliter inccllexit variis in locis
thiridij Ckp.
oj
c, i,criih.ideprtelejiirtatiortt
hxc
uis
vt
epiji 107. lib, 4. corttra lulianum,
quam-
Ssnllorum c. 8 E t
.
interpretatio Augiiftini ccdlc etiam fub-
ad fcopum diftectacionis quam habuic cum

Pelagianis de neccffitatc gratia: Chrifti , qui auchocitatc Apoftoli abutcbantur in fcnium etcofiftac
iieum,qnacenus indc infcrrcnr poteftatem liberi

arbitri), 8c euacuareuccrucem Chrifti:tamen diftindio przmiira in rcipfa
vcl
quantum ad
id
quodimportat,faEpcabcotraditaeft,diftingiicns
adiutoria lcgis
qua innotefcir
veritas
Sc datur
regula operandi,abadiutoriogr3tii Chrifti.quo

iplilm opus przccpti donatur
& difponitur vo-
&
ftntenUu in luntas noftca.Hoc videce eft toto Jib.de fpiritu

kac di/liit.
licera,& fpccialiter c. j ^.lib.dc gratâ Chrifti c.j.
10J.& lib.i.depcccatcrum
c. 3
meritis
&re-
Augu-
.Nullacft crgo difcordia inter
quam
ftatuum, quatenus denotatmedia legis , cius prxcepta, &reuclationcm, fuaHones, ipfum lumcnnaturalc, pet quod
ipfi
&
peccata damnantur,
adraonetur voluntas pcrucrfa , vt optimc Profpcr /w.fV. Quod breuiter
admonuerim propter quotumdam modernorum
&
pracfumptionem , qoam alio

luo loco
alias confutauimus , in matctia dc auxiliis diRflieitur ce- uinx graiiacltaenimillamexpofitionem AugufHraqnorida ftini apertc traducunt,tanquamaducrfarij (iiie vlirrAu^Mfiilarcuecentia,&ex fententiafuj.quifcopum Aufwm.
guftini non attigerunt, nec aduerterunt quibus
refpondct.&quodperillaverba ApoftoUconclu(kre incendcbanc concra neccflitatcm gratia;
quaH voluntas illa mediorum extiinfecorum ,
anteccdens,perquam homo inexcufabilis reddi-
hac
in re
&
tur, talis
/it,
vt fine aliis adiutoris gratia; Chrifti
vnquam adcfFeftum
reducatur
falutis in
ciim ipfa lex admoncns doce.it quo
giendum
**rit.
Vtlttntntfi-
^ bene-
fltiti.
fit
cuentu,
confu-
&quid euitandum.
Hanc diftindionem
&
diam prxuenientem
&
Dodor
ad mifericor-
fubfequentem
natn
fempct habct veUt antcccdcns , ncinpc in

caufa , & mediis ordinatis ad falutem, modo applicentnr dcbirc, ita etiarn Dcm habec noUe ancecedens mali,c.im tulpz, quikm pcenae, ex motmo
ficut
voluntatis antecedentis
omnes bomines
qua vult
in cauia
faiuosfieri,&c. i.adTim.i..
Hzc
voluntas antcccdens alio nominc dic'fury7î,

quatenus in operibus Dci relucet ; vcrum ficut
non habet fempcc voluntatem confequc utem ,
quz alias dicitur beneplariti & qua donatur ipfum opus in cucntu,feu bonu creaturir;ita etiain
,
ncc habet noHe confcquens refpcdlu mali creatuHeUe
rx.Dicit
nempc
primum noUe non efte mifcricordiar.quia
illud eftcx
ttni
ftctUiar*.
fiftic.Quamuiscnimbonumexdiuinalibecalitatc
T>iftlnato
datum creacurz , fit eius emolumcncum camen miftriitrdi*
voluntas donantis pcimari6 intcndic communi- u vluittt*
:
cationem,& manifcftationem fu bonitatis propria: , & raaterialiter cmolumcntumdonatarij

j
milcricordia vtro formalitcr intendit emolu-
mcntum
roiferi
anttcidtnti.
& indigenris.
Et iUudpoteft ainingut in hoc, Scc. ncmpc vtl6

ie , qudd cft pcopcium mifccicordia; , diuidic in
Miferittrdia
mifcricordiam prarucnientem , & in mifericor- frtunuii (3*
diam parcentem , & liberantem. Vtroquc mo- anteerdetii.
d
do eft partialis ,
ma!o immincnte
vel toralis
totaliter
quia vel lbcrat i

ncnDpe prrgrariam
&
& pocnz actcrns
pac incurfo
Miferietrditk
ne quis labatur in culpam,

pocnam; vcl in gratiam libcranicra a malo cul-
ptrceni
t^
coifeqiunt,
Quid
fit
VtTMfUt.
qiurauis maneac
,
aliquod debitum panae tempotalis quandoquet
&
mitigans
fic eft
&
libcrans fimul
aliquam pai tem potnz
fcilicet
, inquanetiam tcra-
tollit pec poenitentiam , quod roalura

debctur fccundijm demcrita indigenris. Vtrotjue
ergo
modo
inquit
eft
velfubutnit tjuibufdaTn
tem prohihendo
uando i
aliis
mifiricordia tn Deo : (jui*

omnem rnifenam irnmimn-
aut amottendo , vel prtfntrm reltautem partem miferia debitam dimit

,
&c.
Htc aduertcrc
tendo
nos
quim cxpiefscDo(ftor
licet
contra plerofque moderin hac quzftione ex-
Dci mifericordiam refpediuc ad opera noftra , atque adc6 ncceflttatcra gratiz prueniciitis , & liberancis nam hic agic de mi-
plicucrit
feria pcccati
&
pcenac
vt patet ex pta-miflis
& cefponfione ad fecundum
7
D>ar
atl-
ftrttreflgrO'
ti* irtuenie-
tu
fubft^
qiteniti c
H^
beiMtit.
quac elt fimplici-
cer mifcria: darur
diaprzuenicns
ergo per ipfuin mifcticordarur

liberans. Snpeiius 4U-
&
tcm probac conclufionem , ncmj>e miferiiocdiam efte in Dcu qiiod prubac hoc modo,quaiicum ad mifcicocdiam przuenienccm , qua coilitur miferia imminens: quia ficut nihii tucnir,
nifi volentcDeo, fcilicct voluntatebenepUciti}
ita nihil prohibciur ne cuemat , nifi Deo nolcnte:multz autcm mifcriz pofllbiles alicui eucnireprohibenturneeucniant ergo Deus bîbec
mllt refpe<ftu earum fcilicet noUe mifcfjrorJi* ,
quam tomparat voluntati bcncplaciti in Dco,
& qua bcus przueniac mifcriam imminencera.
:
Idcra
motiuo proximo voluntatis
eodem modo probat de
nriiferia
pczfcn-
& incurfa quz non toMitur nifi Dco fubucniente & nolenreillam inefTe; infrciiis aute
tem loco iam expiicato, przcipujc,& per fc tantum loquirur de miferia culpz & poenz Re,
Ac
ergo explicat neccflitatem diuinz mifcricordiz ,

gratiz , tam przueniencis , quim iiberantis,quz non eft volentu , neûe cmtrtntit,
&
&c. Vr dicit enim in qi.xnon eft mifcricordia in Deo ,
fed miferentueft Dei

ftione fcqucnri
vbi
eft
iuftum
id eft,debituro exigentis in
cceatuca.
, &c. Hoc propoDamafceno , vbi dcfiujc mifcricordiaro Ad argmmZ'

compaffionem de malo alieoo : fed in Dcu t, ndfhmm.
cuiU
.Adargumenta. yidprimuin
nitur ex
ppfi.
tum vdnn'
Mlftrictrdia
rrîtit
voluntaris antecedcntis
confequentis applicac
illius
gi,
t*t$ anttet'.
dtnti nn tjk
miftrictrdia.
dusmifeientiscefpicic pcoximc mifeciam indigentis, ineius eroolumenium , in quo pca:cise
poralis
antccedentem,
prtfcnti i4-
Ecquamuis hocctiam proueniac ex mocino diuinae bonitatis rcmotc,ex quo

ca:tera funt qux fiunt a Deo tamen vt eft affc-
antithelim exponiclib. 4. in duasepiftolas Pciagianoruc.;.lib.denatuta,& graciac.i.& iz.cpi-
ftiiuim,& alios Patrcs,quoaHillam voluntatcm
ctmmotUtHr
&
nic eius miferix.
tum
ftola
friftta c-
nol/e habita ncn di,

ftinguuntuc.Mifecicocdia autero ccfpicit bonura
propriuro ,
peculiare miferi , quaicnus fubuc-
&
roiflionc
antecederiti$,quod cft fua libcralitas.feu bonicas,
prarucnicntem
&
263
& ex eodem moriuo vette &
nos ccccpilfc iam polfe operaci lu ipfa , Et

vtfcirent , inquic , quia non tantum in eo quod opein doilrina iam acceperutit
raripoffint , hoc enim
fedetiam in eo tjuod operantur dJHinitus cjdiuHantur,
&c.Idem C.8.& przclarcdepeccarorum meritis,
remiflionc lib. 2. c.y. hanc inftiuclionem pcr
dicic
IX/lindit
Qujeftio 1 1.
I.
cfle
264
^.fêrifio.
nullaeft compaflio :ergo, &c. Refpondcr, illam
Mifericoriliit
dcfcriptionem mifericordiatcflccx cffcdu remo-
efl
Deoft-
feBum
pri-
jo,qui
i^c
fecumiurHt.
Ad
infligit. Refpondet qahd miCericorsnon infligit pcenam,nififecundum redam

rationem , qucc ditat aliquibus infligendam , vt
non inuenitur in Dco,neque mifericordia

rationc fcd quoad illud ,quod dicit pcc
fi'I> tali
tnarium,>it
potius aliquam
fecundum aliquos" appareat iuftitia, vt in damnationc reproborum & idco non infligit , nec
pernnitit poenam nifi eo modo.quo eam infli-
&c \n xcdio.
^dfecundum
i:c. Sec\jndume{[.
qabi miCe-
ricors fit promptus ad tollendam mifcriam fcd

Deus non cft fic promptus, quia cum poflac omnem tollere, omncmtollctct, quodnonfacicfed
gi ftatuit
fecun-
dum.
Q^
<iAn in
Alcnf
ReSpmfic^
facit ad
. S
cum
oftenfionem
vel
nempe de
cum didtamine
malisbcnc
ipfis
fua: iuftitii.
III.
Dco disimguantur iuftilia
i.part.i^Htfi.^S.m.i.
mifericordia
redae rationis:quia
Kichard. fjic art.i.iûttj}.z. Hentic.
^ mifericordia ?
(juodlih.s .i^Hft.i
.& infHm.art.j
Caict.
i.part.qutfl.ii.art.^. Scot. ^,Met.ciHifl.i.&7.Met.qudJl.i^.
D tcrtium arguitur quod

viis
Dominifimper adiuM&ê
Caffiodorus fupcr Pfalm.
fic.
.,
Practerca, finondiftinguerentur
fed efTent
idem ergo vtriufque

,
cflet
nifi
efFc(flus.
liberare finc meritis
cfl:
dua res ftnt in
Confequentia patet,quiaidcm principium formale, non

eundem efFeclum fedconfequenseftfalfum, quia cfFeclus mifericordiê
idcm
habct
jo. Hê
& loquitur de milencordia, 8c iuftltia.
efFeAus
iuftitia: eft
condcmnare vbi non funt merita
vel
faluare pro mcritis.

Rat.opp.
Oppofitum vult Auguftinus 11. de C'nm.cap. 10. EpJimplexeJ^Deffs^ûpde/ijiticijHid

& hoc de eo quod dicitur ad fe huiufinodi efl mifcricordia,8c iufiiitia ergo
Deus cfl mifcricordia Deus cfl iuflitia ; ergo hoc efl illud.
habet.
C H O L
V M.
Tenendo opmionem^qua yideturD.Tho^nteifin Deo duplicem
qu
refîcit
dicendum
condecentiam diuina bonitatijy
e/i
mi/ericordiam
tiam formaliter ( de quo
ejfe
partem
q. i. num.-j.
iuHittx,
Sedtenendo
mifericordia ab ea
ejfe iufiitiam^
ynami
exigentiam creatunes
aliar/f^ qu<e rejficit
Deo
in
'-vnam iuffi-
ejfe
diHmgmturi quia
obiecia
funt diHinSia. Do6ior non decidit njtrum horumft ajferendumj quia parum,aut
interefl
^trum teneas. De diHtnfiione formali attnbutorum agit DoClor
C^* ^.8. qtuj}.^.
nihil
i.d.t. q.y.
alibi fepe.
A Dquacftionemfuftinendoprimamopinionempoficamin prima quxft. dicijLV-tLirquod mifericordia e(t qua^dam pars iuftiiix primo modo diclse, qux
fcjljcet efl: condcccntia fuxbonitatis,quia fux bonicati condccet mifereri. Sufti"^"'^*^ tamcn fecundam viam,patet quod iufiicia,6cmifcricordia non funt forma^^^^^^^^^ Tî^ iuflitia refpicit pro primo obiciflo bonitatem diuinam mifcricordia
autcm rcfpicit aliquid in creatura praEtcrmiflb eciam iufto quod potcft: cfle in
creatura, fcilicetexigencia quia non eft mifericordia in Deo ,vbi ficefliuflum in
crcatura iflud autem obiedum Si illud, non rcfpiciuntur primo ab hoc,6c illo,
uj(j inhoc& in illo fic aliquanon idcntitasformalis cum tamen non identicatcfor-
Tf.Th.hic^
^.i.&
i.
Richard.
"'/
&
n^-^'
mireri-
cerdiam in
Deo<56Wgui formatiter.
>
i.i.f
maliterflatidentitasfimplicicer, CicvitdidiumcadifiHclf.i.crdtJl.S. primi.q.t^.
I.
&
mfertcor-
autcm quxriturordo
modoacceptxin hoc, Scinillo iufticia cft

comparando ad obiccla ficut obieclum cft prius fimpljcitcr obicclo. Ex parcc aucem ipfbrum incer fe,vt func incrinfcca Deo, non babenc
ordincm nifi eo modo quo alix pcrfccflioncs non cxdem formalitcr ponuntur habcrc ordinem pcr hoc quod vna prius dicerctur incfFe realitcr, fi efFet ibi diflincflio
reaIis:&pcrconfcquens fecundum illam diftincflioncm quamhabent,vnaefl prior,
nunc altera & ilja Prioritate pofFibili iuflitia efl prior mifericordia fccundijm illud
G}uisordo ^
iuflltia
Si
iufliicix illo
fimpliciter prior mifericordia
Anfclmi Profol. 1 1. fx iujfttia nafcttur mifericerdia.

Adarg.z.
Ad Argumenca. Ad primum, extcnditduas res ad qualitatem fecundiim (juid
dc <ûa didum eft:. q.pr<tdi(faprimi , dijt. 8. Nec oportet exponcrc res per realitates,&
*^
formalltates
DiftinaioXLVI.
formalicatcs
quia
QuxftioIII.
& rci, ficuc rcalitacis & rcalicatis
didindio rci
fimilis cfl
265
vcl for-
& formaiicacis.
maluacis,
Ad fecundum
dicirurqu6d tnifericordia connotat aliud quam iuftitia licct ifla

cadem. Sed contra hoc ,connotatio illa tion requirit
aliquam didincflioncm huius ab illo vt cft in fc fed tantummodo vt concipitur &:
fignacur, quia ad hoc rcquiricur connotacio
argumentum autem rcquiiitqu6d
ilIorumintcrfc,vcfuntcaufacdil1tindorumefFc<fluum,fitaIiquadiftindio. Nccfufficit vt vidctur ad hoc difFerentia racionis
quia rcs rationis non cft illud quo aliquis cfFcdus realitcr cfficitur. imo generaliter nulla diftinftio rcalis in cfFcdu
'^
duo
Rlc.vhifi-
fint intcr fc fimplicitcr
p^^f-
depcndct
, vt probatum eft dtflwU. lyprimi. ifta autem

dcpendct cx diftindione in caufa crgo non cft
a rclatione rationis in caufa
cfFcduum
diftindio
cfTencialiccr
folius racionis.
iftam racioncm quod ficuc ih Dco incelIc(5lusnon eft formaliccr /uflhU, ^

nec cconucrfo jlicet vrtum veriflimaidcntitatc fitidemalteri itaiuftitia miftrkornon cft formaliter.vcl quiditatiue idem mifericordix,vel h conucrfo,& proptcr hanc <^''* ^"
non identitatem formalem , poteft iftud cfTe principium proximum alicuius cfFecftus ^".'T''"''
cxtra , cuius reliquum non eft principium formalc eodem modo ficut fi hoc & illud '^ '"i"^"'
cfFenc duxres, quia cfFc principium formale , compecic alicui
vc cft talc for-
Concedo ergo
voluntas
maliccr.
Concrahoc .f^diuinum eftaftualiffimum icrgo includit omncm perfedioncm

non includcrct auiem fi eflct diftincla perfeclio a perfedione & ab
cfFcntia:quia quodcunquc diftindumabco fomnalitcrcft ibi a<ftualiter,& per confcqucnsvc diftin(flum,cft ibl actu &: ica clFcncia vc diftinda nonincludit omnem
diuinam
y^rûit <?""
d^'-
^^"'^" J"/'
^T^l^^g'
adum.
Praeterea,
fint ibi diftin<fta: formalicatcs reales
fi
crgo
8c ita diftin<flx res. Probaiio primse confequcntix
funt
diftin^fla:
ibi rcalitatcs,
quia quaslibct formalitas pro-
pria rcalitate eft diftincla,
Adprimum
cfFentia vnitiuecontinetomncma<flualitatem diuintsefFcniix: vni- ^<t tf/n-
fine omni diftin<flionc coniinentur, quia vnio ""''''^"*"

noncftabfqueomnidtftin<flione. Nccvnitiue contincntur qu:&fimpliciter rcalitcr^"'*''*
diftin<ftacontinentur ,quiailla multipliciter , feu difperfim contioentur: ergo hoc
vocabulum vnitiu) , includit aliqualem diftin<flioncm contcntorum, quac fuHicit ad
vnionem &tamen talem vnionem qua: repugnet omni compoficioni ,
aggrcgationi diftin(5borum , hoc non potcft clFc, nifiponacur non idcncicas formalis cuni
autcm non continentur quac
tiuc
&
idcntitatcrcali.
&
Ad argumcntum crgo concedo quodefFentia continetomnem a(flualiiatem,

FpmU
pcr confequcns omncm formalitatem: fed non vt formaliccr cadcm, quia tunc Dti comioon continerct vniciue. Ec fidicas,coniinei quancum poceft concincri j verumeft "' omni4
'^"'?|uancum vnum vnius racionis nihil autem vnius rationis poteft contincrc plura non '^'^['"'
Tf'
brmalitcrcadcm, pcrfc<ftius quAm vnitiue, vcl identic^.
:
Ad fccundum
\lJii_
quod quot
potcft dici
funt
ibi
formalitates
& rcs:fcdqu2Elibctpluralitascfttantum fecundum

pofFcc ncgari confcqucncia
<//</,
ficut
toc font ibi rcalitatcs, ttr.non(ar-
oftenfum
Vcl
cft ibi.
plurcs formalitatcs rcalcs ergo plures realitatcs
ficut
rnaitttr
ta-
<^''
ncgatur, plurcsperfonx diuinx; crgo plurcs diuinitatcs. fcd prima rcfponfiocft

rcalior.
Ad au<ftoritatcm in oppofitum probat vcram idcntitatcm ih Dco cuiufcunquc vidt Scat.

adquodcunquc, loquendodc intrinfccis ipfi Dco ,fcd cx hoc non fcqiiitur,ergo i.d.i.<].i.
quodlibct cfl formaliccr idcm cuilibec quia vcra identicas, imo vcrifFima quae ^p-& ^-^'
fufficic adomnino fimplex poteft fiarccum non idcnticacc formalii vc didum cft ^"'^'
,
prxdi(fla qitji.^.dtp,%.primi.
f fTein
rO M M E N TA R y S.
*^
Ktfitueh
futftivnM
D^</?wfi,&c.SuftinendoprimamopixA.nionem,quam in fuperiori quzftione ic-
& Richardo dicit non dift'ngui 'uftitiara ih Dco, & mifcricordiam :quia
nuit
cum D.Thoma,
*tinitnn"*
l^zc eft pars iuftitiz
fTimij[M
quia diuinz bonitati
eft
trtittmnti-
condecensmircteri. Scqucndotamcnopinianctn
'**
fircundani
qua
dicicuc iuftitia
Deo.diftinguitnr ^ fua
quia
tnirericorclia':
prim6 bonitatem pro obicdlo;

mifericordia autem refpicit aliquid in creatura,
prztcrraidb ctiam iufto>quod non poteft efle
ioftltia refpicit
vqa ce,&: rationci
in creatura, fcilicct exigentia
ft
^HtMnen fflmi/i- MifnitttJiM
Dt tvhific tJHnflMm in crtMura &c. txclniit

aucem mifericordia przueniens ,&lib<-ran$ *"**
ricordimin
Deo refpedlu crcaturz ergo nlilU cfl iuftitia

inipfacreaiurajaut debitum rcfpe^û Dri mifcin
rentis,
quod nocauerim aduerfus raodcmos, qut
calataoiam
dt-
266
Lib.
V. Sententiarum.
calucnniam intentant Dodori , quafi negauerit

gratiam prxucnicntem ,& adiuuantem velnccefCcatem gratix ad poenitentiam, qus liberat a
peceato.
Ad propofjtum crgo , profequendo liccram,
,
1
T)ifiinlHo
obiedis diffcrre iuftitiam,& mifericor-
dicit
mtftrtcoriu
XcrobitS
djam, Quia iuftitia primo rcfpicit diuinam bonuatcm propter le,& intrinlcce, liue vt clt
Dei , fiuc vt crcaturae commimicacur iccundum
exigentiam creaturx , vbifupponitur aliquod
dcbitum ex partc cieaturs , non fimplicitcr, fed
quatenus dicit ordincm ad diuinam bonitatem
quia hoc ipfum quod velit in ea
.diuina voluntas fiat iuftc, neque repugnct crcatura; fiuc vnum oppofitum.fiuc alterum velic
voluntas cx moiiuo bonitatis ciufdem , cum qua
creatura non habet dcterminatam connexione,
indifFcrentcr
&
eo ipfo quo ftatuaturfiat iuftc. Mifericordia vcro rcfpicic creaMottuum

.,
r
rcmoco , o cxtimlcco
turam cx motiuo quidem
'-,--/;,.
^
fed vt ftatuitur k voluntate
&
fmTtnfecUfa
miftriardi*.
diuinx bonitatis , cx motiuo tamen intnnleco,

fubleuandi creaturam a miferia , ob emolumeu-
tum
tionem particularis virtutis , ftatuit legem de

D*(laratur
txtmpl ^
cius feiuanda rcdlitudine. v.g. caftitatis : quamfumpt altuisjute,^ intcndat vltiroate bonum commune
tanquam fincm extrinfecnra lcgis, tamen ipfa lex

non fpccificatur intrinfecc ab illo fine boni comtnuniS) & intiinfcco idcoquc lex non inducit
,
obligationeiTl icfpedliuc ad illum

rcfpetSkiuc
fed tantiam
ad intrinfccum finem obiedti caftita-
quem
tis,ad
hic
& nunc obligat
ide6quecom->
muniter Doftores ncgant finem praecepci cadere

idem cft
Miudtxtm- ^^^ prcepco , nempe extrinfccum ;
in nobis quociefcumque imperacur adus alicufiadeuStu
imftrto.
jus vircutis ex fine altcrius , adus imperacus
rcfpicit intrinfecc obiedium proptium , extrinfecc veto obietSkum renKitum , pcr accidens ,
&
&
?^^ modiim circumftantiac. Ita Dcus communicans aliquid creaturs ex iufticia illa , qux eft
Accommo'
d*tur.
in ipfo ,intendit intrinfecc debituio fux bonitati
feruandum
ad
quam
fe
habet quafi ad altc-
rum,atque adeo ipfam bonitatcm perroodum

fpecificatiui intrinfeci adlus talis. Quandover6
cxmotiuomifcricordix ahquid vult crcatur^ ad
lubleuandam eius miferiam , licct remote hoc
vclit
inttnditfub'
fnac
bonicatis vitimato
rcfpedu cuiufcumquediuinitas
talc
,.
cxmotiuo
quod
tamen per
a<5tum mifericordiaefublcuantiscrcaiuram ,non

'"tC"<i't inttinfccc
bonitatcm fuam
leuationtm
tum
fint debite.
leuationem creacura:
eius,vt fcruatut in crcatura
bicum
ipfi
quod
it
fcd
aut dcbi-
folum fub-
miferia prascer
omne
<ie-
compecit , vcl cciam qiiod

ineft fecundumiuftitiam,&debitura diuina:
,
vel
bonicatis
ipfi
atquc ade6
diuinabonitas
lic^t
ipfi
communicetur per calem aiStum-tamcn non

communicatuf perafFed:um,aut regulas iuflitiae:
fed pet affeftum miferentis,& fubkuantis ob
intentum intiinleceex vi talis aftus,emolumc-
lum
crcaturac miferac
feria liberatur
qua mifcra
loc
eft
& i mi-
neincunat,
Doctor,
& vt dicit
orone iuftum in cicatura
du
cft
vcl pta:ueniendo,
vel certc fanindo ab incurfa,

{iracter
quia potius in
difpenfatio bonitatis diuinac prartcr
rcgulas ordinarias iuftitia:,quam vlla collatio

Wferlaito-
dcbiti
cius incuircndi cft cx infirmitatc incttf^

peccato primi parentis. QuSi vcr6 Deus
libcrat a peccato incurfo,& poena , cuacuatur
fa cx
omncetiam debitum
quia mifcrJa ipfa ex dcbito iuftitix
ineft:
comparamifcricordiam prxucnientcm , qua

ptxfcruanmc a peccato i Sc miferia imminentc}
firarfitxdt- vclinefTc dcberetjV. g. in

'*"
muradDci
nobis
vt
iufticix
quia
mifcria
illa
ob demetitum,
fecundlLira leges iufticix
iiicft
& cledkionem pcrucifam voluntatis.

Ex
his facile foluuntnt
opponit
difp.
in
tjmflione
qux
Patcr Smifing
&
Lorca
Senumia^
i. z.
probanres mifericordiam non eire

a diuina beneuolentia, feu
5,y?i?. }.
fixta . jj.
illa
/"/"'*
Deo diftindam
charitatcquam
y^rrf
tiam vniucffalem
litcr
in
Dco
diximus
efTc illam iufti-
quam Dodior
teneatur dari
, fi
fotma-
ftatuit
rcdlitudo di- _,
talis
j-
yr
a.uerla a rcctitudinc voluntatis
i^
inclinare ad vellc
fuum obiedum,&
, quod cft
bonum fuum , & ad nolle
malutn oppofitum
ciufdem
.
Obtedi.
.
dicunt primo,
virtutis eirc profcqui
ex eiufdem motiuo fugcre oppofitum

fed chatitas
cfficacitcr in-
volcndum bonum proximo ergo ad

nolcndum cimalum. Hxc ratio probat vniuerfalicet non diftinguietiamîn nobis has virtutes.
clinat ad
Ad propofitu autem
applicatur.qiiia illc afFcdus

beneuolentiz diuinx cx mociuo
fiix bonicatis vniuerfali ,quaccnus vei6cft in
noftram vcilitatcm.eft ex codem motiuo , quate-
mifeiicordix
ipfius creatufat.
Dcclaratur,volens lcgiflatot inducerc obliga-
dcbitum
cft
nus nos aliquid fumus Dei

mifericordix adus
&
fic
vniueifalitcr
erit iliius virtutis,
ex cuius
motiuo fubuenitur proximo.

Rcfpondctur ex didlis , quamuis anteceden*
fit vcrum
quod cadcm virtos inclinet ad voli,
tioncm boni , & fugam mali oppolici , vt rc6te
etiam
Dodor
g
Reiponfi*
in quxltione prxcedenti infinuat^
tamen vndenon fequitur acSium illum fugx non

participarc aliam honcftatem
,quim
incrinfc-
d in propofico , fuga cx motiuo beneuolentix, autamiqitix, aut charitacis,

fi fumacur ftride, rcfpicic debicum, vcl quafi decaiu fui motiui
fi
bitum etiam in Deo,quatenus hoc condcceat ^* '""?'

tatemotiuo/
luam bonitaccm , & ex motiuo intnnfeco boni- ^^^ iuftitia,
tatis:mifcricordia autem cxcludit omne dcbi- ^;;yif..
tum, & rcfpicic vcilicatem crcaturx prxcisc taii- di*.
quam inttinfccum motiuum.licct cxtrinfccc bonitatem diuinam. Deinde,mifericordianonpottft efle afFedtus beneuolentix , quatenus nos
fumus aliqaid Dei,quia fi loquamur debeneuolentia late fumpca, qua Dcus vniiierfim ref-
*---rL
,.
picit crcatuias
vel in fpecic
creaturam rationa-
lcm, non extcnditur ad peccatorem , qui cft extia Dci aniicitiam quia qujl peccatot eft , ncquit cire obiedum beneuuleniix ; qu^ autem
:
rationem Bentuolenttt
bcnc- ^'''"J?"*ftcrfunra*.
uolcntiam. Mifericordia vcto refpicit ipfum ,
ex motiuointrinquapcccator cft , & mifer,
feco mifccix fubleuandx , citra omnc dcbicum,
vel quod lefpiciat inttinfccc diuinam bonitatcm
creaturaeft Dci
vndc Dcus
tibn habct fpccialem
ipfurii fpccialicerrcfpicitpct
&
velcx motiuo eius vt communicandx,miferiam}

quia diuina bonitas non extcnditui ad crcaturas
nifi
ea
ratione
qua
participatur
cuius ne,
debitx,qua debita eft , cfle paiticipatio :crgo non cx motiuo
intiinfcco bonitatis Dcus icfpicit mifeiiam in
piofcftum pcccacoris , fcd ex folius mifericor-
aut participari poceft 4 creacuris

quic mifcria pcccaci
dix
& pcenx
cui id cribuicur in Scriptura
&a
Patribus,
&Do6toribus communitet, } cum iitihil habcat

peccator qu<k talis , in quo pofllc communicare
diuinx bonitati. Qu6d autcm ipfa mifericordia
,
MlferieorJ!*
dicatur bencficencia lacc fumpta, cftexconco- ^(Vi/wrifnftnicantia bencficcntJx
quianon folum
pcr Deifi'*'>f'''&
nnfcricor i"""*^''
XLVI.
Diftinaio
tnirericordiain tollitur mireria
fed etiatn reho-
oatur pcccator interiu$:vtruroque tamcn proucnit ex aifcdu niirecicorciiz citra omiiedcbi-
tum fananiis a mifcria culpae

difpendij incurll
Inuenitur ergo
&c infirrhitatis
diftinguendi bcpartc obie-
&: finc intrinfeco vttiufque
neHcentia
feu beneuolentia
nam bonitatcm
8c
Sc redituentis in integrum.
fulficieiis ratio
ncuolentiam,& mifeticordiam cx
ôrum
quia bc-
diui-
rcfpicit
aB
ciiifque maniftftationem
Beneuolcntia ergo
ftjjj^jong
Deum re-
ordine ad
^ refpondet ratione obieai priorem
in rebus ipfis
cfTe iuftitiam
communicatio diuinz
ris
eHe
[unt ntn
di-
tuntoTdtnf.
, prout ftatuit
fupponitur tnifc-
&
lcgem , quk ordinaDci

ergo eft creaturam obnoxiara
Dci ,quim fieri miferam ex fubtra,
'" finem: priijs
iuftiiix
w dioncilliusdcbiti.
/uDm
quac eft in creatura ex fubtradlione debiti
ftajuf i pgr ioftiriam

'""^
patet: quia
,quod
bonitatis
iuftum aliquale in creatura
tmm"'*'
funt in
^m
Dco
Qu6d
fi
vt
confid^rcntur
nulluseft ordo inter ipfas
quia
& ipfa
obiefta funt diuerfa, ita etiam
fi-
qua
non communicsmt funr diuerfa quia

iuftitia,vt didum eft,reipicit iuftum,& dcbitumj
mifcricordia ver6 non iurturo,non dcbirumiitaque neutraexradice alterius orirur , fed vtraque
immediat^ a voluntare:quamuis cx natura obicdlorDm vnum fupponitur alteri tamen non
inde infertur ordo carum intcr fc, ficut fcicntia
obiedtis
irt
Dco przfnpponitur
in
rtjfei tttMtn
'._**?/'
tnttrtfjM4.
ad
amorem,&
intclledtus
ad roluntate, quanrijm ad obic^bumitamen neutra ex radice alterius emanat , fed vtraqucex rajijg eflcntix. Poftet tamen vt ibidem indicar,
feruati quidam ordo ad intrk intcr ipfa , ita vc
*
'
\
,.
,.
licct ab eadcm radice voluntatis emanentjtamen
prior fit iuftitia. Vndc Anfelmus csp.ii. Prt,
y/0^,dicitexiuftitianafci mifericordiam.
jidMrgumema. Adprimunt,
jtd Mrgum,
Scc.
Primumeft
Adprtmttm. cx Caffiodoro fuper Pfalm. \o.Httdu*rtsfuntin

viis Domitti fimpcradmixtttj vbi loquitur de iuftiKe^njt.
tia,
&
det
Dodor,eum
mifericordia
fccundum
^Mti:/,
crgofuntdiucifar. Rcfpon-
extcndere (^4^ rr/ addualitatein
&formalemv De hac diftindiu.
ne vide ipfum Do6lorem,in prrmo, locis ad quae
9
Mfttunda,
fc remittir.
Adfecundumdicitur,&cc. SecUildum
non
cft
, (1
idem iergovtriufque
clTet idem effcdus quia idem piincipium formale non habet nifi eunde cfFedlum confeqêns
diftinguerenturêftent
:
eft
Fallum.quia mifericordia fine meritis tiberar,
Ktfjnmfii Ri- iuftiria
***'^
ImptiftiMtur.
neque cx diftindlione formali cfFcduuin
fequiiur dtftindlioin caufa quiacaufa illa non

fub formali fua rarione exigitur ad effcdus , fed
:
autem refpicit merita.aQC dcmerita. Refpondet Richardus mifericordiam coniiotare

"''<1"*<^ quod non connotat iaftiiia,lic^t illa duo
fint inter fe fimplicitcr eadem. Contr^ , connotatio
non
conceptu
qu6d
formaii
ad
quem non
Aduertendum etgo
eft
aliquando exigi con-
curfum caufz,ob rationera formalem
inadzquata
tutem agendi ,
eft
efFc(flui,& impcrftfta
v. g.
Tom, X,
lo
in cffeilu;
aliquando ver6 cx fola dcpendentia,

fcdione alterius caufz concurrcntis
& impcr,
quia
vt
quoad
vir-
potcntia rhotiua vnius nori
pondus excedehs viies ex concurfu

aurem aitcrius polfunt fimul quod aliiis ab vno
adzquatz virtutis polTct fcrri in eo cafu non
cft diftintfVio in cfFcduob diftindlionem caufx)
quia illa caufa non exigitur exnatura cfFcdus,
poteft ferre
/cd peraccidcns ex
infiimitate virrutis altcrius
caufz:at aliquandocxigiturcaufafub fua formali rarione ex neccflirare efFeflus , v. g. volunras
ad volcndum,)ntc)ledus ad intellcdlionem.&ex
obicilum , cui aflimilarur intellcdio,
alia partc
bonum quod mouet voluntatem Sc tcrminac

amorem eius runc reflc cx diuerfirate cfFcdus
,
formali ,infertur diuerfitas formaliscaufarum,

quia ideo eft aliquid diuerfum formale in effcdlu,
quia fecundijm hoc procedit k caufa fub fua ratione forinali diuerfa.
lo propofito idem feruatur
quia iuftitia re-
II
quiritur formalitcr ad feruandum dcbitum,vcl

quafi drbitum
merita
ritur
& vt ponat iuftum rcfpcdliuc ad
vel dcmerira. Mif*ericordia vcio rcqui-
exaliomotiuo, proprio quod
noncommn-
moriuo iuftitiz, fcd fotiiis illud rollic , ficut neque iuftitia feruat modumagendi miferinicar
medium
cordiz, ciim
vtriufque fub oppofica ra-
non iufti artcndatur:& vtraquc, vt

dixi, fecundum fuam rationcm formalem requiratuc , ita vt a&us vnius non pofli^ cffe ab altera
ob repugnantiam obicdorum,& modi tendendi
lione iufti,&
, ideo teOte ex afFtrftu hoc modo

diucrfo colligitur difFerentia in ipfis. Idco concc-
fn ipla obicfta
ditDo6bor rationcmprzmifram
inquantum ex
ca probatur difFerentia formalis vtriufquc
&
fuppofito quod vtraque reperiarur in Deo, vt diftinâ ^ redlitudine formali ipfius voluntatis :
quiadato qu6d nulla
fit
virtus moralisin
Deo>
qiioad habitum,fed fola ipfiui' voluntatis rcfki-
tudo tunc diftindio tantiim

,
erit (ûant^ra
ad
cfFedlura voluntatis diuerfum in ordine ad dioerfailla obietfta.Dcinccps

illius diftindtionis,
Dodor
etplicat
modum
qui magis fpedat ad primura
in locis citatis ab ipfo tn litera, idc6 hic fuper-
fcdeo huius tradbationi. Dcinde refpondec ad argumentum in oppoficum, quod defumitur ab

idcntitatem oraniura quzfuntin
Scoti Oper.
inftrt
per fe formaliter:nam proptcr aliquegrad'jm,& efftam.

tatione formale in ipfo cfFcdu tcquiruur pcr fe.
Auguftino
caufr diftindoru efTeûu
fita
requiiitur talis caufa dtflinBiinttn
inducit difFetentiam ,nifi tanti^m in
fcilicet vt funt
CmifM tx
rutiinefor'
iua rationc mnli tfûi'
fequiiur cfrc diftin(flioncm in illo cfFc-
argumcntum
aliquid amplius cxigit,
Quandocum-
que crgo exigitur aliqua cauTa fub
rebus quod-
refpicit in
&
Tricreft iu-
caufa,
&vi ab alio
ver6 nullum rale iuftii

refpicit , fed potiiis non iuftum , non debitum.
7
OrJo iu/li- ^
Si autttn qutriuur, &c. Hic qusrit de ordine
tit
mi' iuftitix
mifcricordiz , fuppofua earum di,
/x/i* /a or-
t6 rcfpicit mifcriam fubleuandain citra omnt

dcbituai,quod cx bonitate redundarct , fcd prcisc in vtilitatcm roifcri , a quo propellitur mife-
periri poteft. Mifericordia
ftuum non prxexigir folara diftinîonem ratio jeUutm exi'

gir ilifi nnis, fcd aliquam furmalcm in ipfis caufis nam
Biomm im
diftindlio cfedluum in propofiio oritur rx dicai.fl, tlr
ftindtionc caufarum:intelligitur hoc,noneo fcn- ijUMhdl.
fu.quo aliquacaufa zqniubca caufet diuerfus ExfticMtur.
cfTedlus nam fic non rcquiritur diftindlio in
ex ratione eminentiali,& virtuali.
ria.
267
didlindbio aliqua in ipfis, quae diuerfitas cfTe- VifliitBltlf.
fit
imrinlcco, proptcr ipfam bunitatem manifcllabilcm, in quo zdta creatuia habet rationein obiedli materialis, 5: fecundarij. Mifericordia ve-
dam iudum.prout in ipfis in
fmttrdt*.
QuxftioIII.
\.deciuit.cap.\o. quia
non Tcro quoad fuas
probat tantura
Dco
realero,i
rationes forraalesi
Q.ViESTlO
MiftritirdiA
inflili
ptr fe rtqui-
mntiir li di-
utrfinuem
mituHm.
268
IV. Sententiarum*
Lib.
Qjr
e^;/
pmltlone
/;/
malomm
Argent. ^tup.i.art.}. Bafrol.
i.
^^M^
jM^y^
quarcum
^'*^''>
IV.
concurrat ex parte Dei pmientis
cum mtfencordta
ii^Bitia
ty4rg.
'
qtiJi.i.art.^.
* fic
proccditur. Arguiturqnod non. Auguftinus 8j.q. q.
f^pi^fte au6lcre
fit
horno detcrm : crgo
W^^^^
5.
Deo audorccum
muito magis
Dcus fu maior omnifapicnte, non fit homo deterior fcd qui additmai^j^':^ lum malo facit tocum dctcrius , ficut addcns bonum bono , facit totum
mclms. ^. Topk. ergo , &c.
PraJccrea Dcut. 2 ^.fecundum modum ddicti crit (jr pUgarum modm : fcd dclicftum
:
tArg.t.
cuiufcunquc peccaniis efl; temporale & finicum ergo fccundum iuftitiam punitio
cuiufcunque crit talis eigo in punitionc acterna pro temporali culpa, vel tranfitoria,
.
non
efl:
lullicia.
Prxterea, punitio
iArg.
3.
tionem
iafl:a eft
fuicorripitur.
Prxterca, lacobi
z.
ad correptioncm puniti
Judtctumjine mtfmcordia
e/fr^.4.
guflinus fupra illud Pfalm. Prope
Pfal. 18.
daiur: ergo in
Praetcrea
tyfrg. f.
ergo
ibi eft;
fcd nullus damnattus per puni-
Prima probatur per Arillotelem

es
i.
Rhetor.
non fecerit mifrrimdiam.
t ei ijui
f,
tu dominr. vbi non mifcretur ^ fcilicet
& Au-
Deus, vindiclA
damnatis cft iuftitia fine mifericordia.

Apocaly f 1 8. ântum glorificauit fe ^&in dehciu fuit tantum daie &c.
ftnda corrcfpondentia pcena: ad culpam fuie ahqua remiffione eigo
,
fine mifericordia.
Fat. adop.
Tfd
10.
Oppoficum in Pfailm.i^.Vmuerfevia Domini mifericordia cjr veritas. vbi Cafiiodorus

fupcr Pfalm. jo. ffd dux res in viis dominr,femper Adim&A funt.
in Scriptura habctur
faiisdc vcroquc, vc, >ufin4 domintu
iulfuiiu dtlexit.
a\ihi yNoaohlmfceturmtJereri^
,
rjil. 76.
&
&
D^f^^ fjfc contincbit in irafua. mifcricordtas fuas.

-
"
'
M M E N T A K V S,
l
Ordo.^di-* A Dûartnm/tcproceditttr,Scc. In hac quatmfij^Mp

/\,ftionc fupponit nioduni prob.ibiiem ,
^**
quem tenci D. Tomas , & illum examinat. Se-
S
Trobabile
qu/e efl
fi
ejfe
in
omni
D. Thomcey adducit
de luHitia
H O
cundoref^pondctad qu2fHonem,diuiclendo quz

ftioncm in qiiatuor articulos. Pnmu^ cft de po-
nitioncmalorum. Secuudus,quomoclo fit a Deo,

Tcrtius ,quomodo cx iuititi.i. Quartus , quomodo , an fit cx mifericordia, Scdeinde refpondctad Argumcnca.
&
V M.
Dei concurrere mifericordiam ,
opere
auStoritates <( raiiones-i auas
<C^ mijericordia proprie
tamen
^ luBitiam.
Pro hac,
ofiendtt nihil conficerty
loquamur,
A Diftamqujeftionem probabiHtcr teneturqu6d in omni opcre diuino conXXcurrunt mifcricordia,& iuftitia ,iuxtailiud Pfalm. 24. vniuerfevia Domini
j.p.^.ij. mifcricordia, & veritas. Ad hoc eiiam eftratio ,quiaartifcx voluntatc producens con^
2).
Thom.
4rr/V.4.
^formiter rcgulxfuae,iuftus eft,quia iuftitia reddit vnicuique quodfibi debctur:

artificiato maxime debetur quod concordct regulae fua: Deus autem cft taiis artircfpcdu omnis creaturac fimilitcr mifcricordia cft in fabueDiendo indigcntiac
"'//
omni ^^
Deus produccndo quamtpere Dei prajfcnti vc non infic vel futura:, quae imminct, ne infic
{oncurrere cunque crcaturam fic vei fic fubuenit indigenti
crgo, &c.
7.-iif<ricorPio iftis duabus rationibus fimui cft congrucntia taiis quanto plures virtutes indiam,&tHclinanc ad aliquod idcm opus tanto iliud eft perfcclius j & per oppofitum , tani^
jittiam.
opiis e(i vitupcrabilius quanto cft contra inciinacionem vel reduudinem plurium
virtucumromne opus Dei,vt cius,eft pcrfcAiffimum: crgo cft ex omni vjrtutc,
quam poffibilc eft concurrcre in eodcra opcrc : pofiibiie cft autcm in codem operc
concurrcrcmifcricordiam, & iuftitiam. Patct cx folutionc i.^/.j.C^ tft's di/K crgo.
JnFTat conScd prinia ratio , qux proccdic cx ratione iuftitix , & mifcricordix , accipu ifta
$ra rationes
dijt.prtfen-
*^
valdc
Diftindio
X LV
Qu^ftioIV.
I.
269
valde gcncralicer. Sicnimpropric iuditia cft in rcddcndodcbiium & arti6dato, ^citiûh

nihilcftdcbuum nififccundum voluntatcm artificisj (cquitnr qnod in prcduflionc lia tkÂti
cius non cft iuftitia ftridc loqucndo fcd talisariifcx cft Dccis rcfpcdu crcaiur^.
,
Quod
crgo accipitur , 4r/(^fi4/o dehitum eft conformart fua reguU; ncgandum cft accipicndo ftride dtbitum : <\\x\3l Deus hoc nondcbct artificiato. Siautcm accipiatur
quod hoc requiritur in artificc ad hoc vt fit dcbite artificiatum > cx hoc non lcquitur
iuftitiain produccntc, fi tancumdet libere artificiato,qu6d fic confurmec,abfquc
omni cxigentia prxuia cx partc artificiati , ficut cft h k.
,
Ratio autcm dc mifcricordia valde cxtcndit miftrtcordiam ad fubicuationem , vcl

cxclufionem cuiufcunquc dcfedus i cum tamcn mifericordia non fit proprie nifi
ad fubleuandum vcl fupplcndum dcfcdumpcrcincntcm ad mifcriam non autcm
omnc defccliuum potcft cflc mifcrum.
Eciam congrucntia illa dc concurfu virtutum includic dubium quia noncft cer- ytntH Dea
tumquod in voluntatc diuina pofrucflre ratio alicuius virtutisnon tantumnondi-y''" vntu.
ftinclx re( certum eft,) fcd nec formaliter diftindac :quia voluntas cx hoc qu6d '"<'V'J""*
infinita, magis fufficitad omncm rcdlitudincmadus,quam aliqua virtus qualiter- ^^.^^^^^^^*
cunquere, vcl rationcdiftindafupcraddita. Sitamcn conccdatur ibi virtus diftinda r,^^,^/,,^^.
,
formaliter a voiuntatc ficuc fapicntia vel aliavirtus intclleiftualis in intclledu ,non

oportct quod concurfus plurium talium ad idcm opus requiratur ad fummam per,
fe.1ioncm opcris.
quod illac
Efto ctiam
Dei pofitiuij>
tamcn quia in punitio-
rationcs concludcrcnt generalitcr dc opcribus
quiaibicft manifcftarcclitudo,&ctiamexclufio indigentise:
nc malorum
quam
infligitur aliquod malum, itaquod magisfit indigenspcrpunuioncni

antc , non vidctur qu6d a:que concludant in propofico.
tum refpedlu artlficiati, mCi prout volc artificiatum hoc, vcl illo modo producercj nequc alia
QOMMENTAKiyS,
A D m.tm tpufiionem
t
I. Ctiteiujia.
In omni ffer* Dti inue-
niiur infiiti, &mi-
xJLfionem probabilcm
ncmpe
regula prior fux voluntaie qua vult arci^ciaium
Subdic conclu-
Sicc.
omni
in
&
opcre Dei concurrere iufticiam ,

mifericordiam , quam docec Alenfis i.part.tjtufi.^^. w.3.
D. 1 homas hic ttrt. 4. (jr \.pArt. qatfl. x\- art, 4.
Jericordi.
Durandus
Augult.
concl.i.
meritis
Paludanus
A/c^K<f/?.}.
& alij. Auguftinus

& rcmiflionc cap.
veritMem
Dem
diligit
art. 3.
^(e/?. i.
de peccacorura
Mifericordiam
lib.
1
&
Mifericordia &
9.
Pfal. 8 j.
Do-
veritof obuiauerunt fihi. Plal. 84. Fniuerftvit
mini
mifiricordia ,dr veritat .VCz].!'^.
Et quii
hoc ,
vel illo
modo crgo non eft debicum

Deo refjedu
ficiati in
genere
inquit
<ûarn crebrohac
uina Scriptiira comrnemoret

tis
nominibiu
duo coniunla di-
alitjnand etiam
muta-
vt gratia pro mifiricordia ponatur.
yndeefi; Et vidimtu gloriam eim ficut vnigeniti

ptenam gratia , Cr veritate ; aliijuando pro veritate
iudicium,ficntefi, mifericordiam,& iudicium cant/ibo
RmtSteX
tt
Domine &c. Adducitur ratio talis , quia arproducens voluntate conformitcr rcgulx
\t iua:, iuftds cft
quia iitftitia rcddic vnicuique
r-
fa3 ad
tttijicrm
tihi
tifcx
ft
iUbittr,
qui hoc
6lc rclpicic aliquod
vel illo
debicum determinatum , fed
cancijm ptout opeiatur
& prout difponit.
Idem docec de mifecicordia cam valdc

,
fcd
neque formalitcr diftin^tam
luntas ex eo
fufficic
ad
qu6d
fic
omnem
ipfi
dcbicum conformicatis: fimilitermifericor, vcl prxueniendc ne

infic, vel collendoprafcncem. Deus eciam producendo crcacuram fic fubuenic ergo , &c. Acccdit & congruentia , quacenus concurrentibus pluribus fimul vircucibus , opus reddicut
perfelius rpofnbileautem cft in Deoconcurrerc fic per iuftitiani, & mifcricordiam, cuius operi debec tribui omnis perfcdio pofEbilis
ergo , &c.
'
Sedprima ratio, &c Docct fumi iufticiam,
5
Trima mti mifcricotdiam valdc largc in prima nam iuftiJiitHit h*t
tia propric cft in reddendo debicum,
fic nulUrî.
mim e(t debitum proprie dictum in artificiato ,
nifi voluntas artificis , neqne inDeo eft debiSceti Optr. Ttm. X.
redicudinem adVus
fupcriis
t]Mtft.\.
probatum
&
quam
,
,
quod
Quamuis ctiam
non
fummam perfcîonem
omni cermi-
perfe<5tionis
Ncn rnjuhi
'">"*rfutrt
^"]^'^7
1'''
rcquiritur con- ftSitnl tft-
poceft effci diuina voluncace in
no fuz
&
limitataope-
ris
vomagis
ipfa
quzcumque perfe(îo
dia eft fubucnire indigenti
eft.
decurtalis virtus diftindla,
cale
nam
aliqua virtus qualiccrcumque diftindla
operis: quia
crgo reddit
formalicer iufinica
curfus eius ad opus ad
concurlu vircucum includit, mquic , dubium \

quianoneft cercum in voluntace poftceircali- RttitdmilM,
quam viccutem , non folum refquod cercum eft)
fcx rcfpe(5lu omnis crcacurx
fibi
largc
quia prcisc,& ftridc fumpca rcfpicic mi- MiftrictrdU

fcriam , quae non comprchcndit omncm dcfc- ""'f.' "1"*
refpicit tlnft'
n
r^
*
ctum. Quantum etiam ad concrucntiam de /i^,
fumi
debccuc , rcificiato maxime debetuc

conformitas ad reguUm ; fed Deus eft calis arci-
quod
Dr ttm
'''''-
modo, fub ratio- J^^ ^/^ j^^

nibus etiam oppofitis,refpici[ Dcum luxta luam /,;,iim nfpeomnipotenciam , quac in rcbus crcatis non ftri- <** cttt*ni,
fpeStM Dci
explicet
th
'iT'
nuliacft cxigcntia re- /'"" f"'"
quo
in
nc-
arti-
queiufticia ftndc fumptain
rit.
quamuis nulla virtus ad
illud concurrat. Prasierea
efto
qu6d iftx
nes concludecenc de effedu Dei poficiuo

ibi eft manifcfta ccdtitudo
tatio"
:
quia
& eciam exclufio in-
Htm rtfuirl
quia diuina bonicas ci communica-/*/"'*/
cur , inquantiimcft eius capax camen quia mf'^'.^ f^
punicione malorum infligicut aliquod malum ,
digencia;
ica
qu6d magis fic indigcns per malum quilm

non videtur quod acque concurranc in
ance
propofito
iufticia
cordia non
& mifcricordia
Talit tfifif
wVi*.
quia mifcrl-
cft infliftiua.
Ha:c racio magis declaracur in mifericordia ,

quacenus coUic roalum culpz concra debirum,
vcl jpropiei orone dcbicum peccacotis , Sc idem
ctiaoa
irjo
etiam , quando pracnehicndo
tollit idciii maluno,

eo tendit, vt probct
^j, fufficere lilam gencraUm ratiohcm , in qua
per accommodato..cm iuftitia.&hiifericordia
omnibusDc! pcribusttibniturndfcopum prfentis quxftionis, in qua quarritui de his virtutibus.prout txcrccniurciicadamrtatosfecuhdum
proprictatem. Vndc in qusftionc fccunda do-
^ctfu i*ptur(H4 fr-
fcu
'"'"'
mifcdam. Hic
cuit mifericordinm
tion fufficit ad
iii(curius
cxplicantur ab
&
&
nem
hohfumi proomni nolitione
Deo , quam ctiam

ideoquc quamuis accommodatc
mifc-'
iuftuiam
intcl-'
omnibos operibus Dci,

mifcricordia late tamen id
ligantur Scriptur* de
furapta iuftiiu
&
ieSii
ncm
boni y fcilicet bonefii
eius
C H O L
Tonltfex pumtwnes dAmnatomm
,^ commodi
in genere :
j
& mifericordiam proptic
poffunt in
""'*'
Iudii$,in qua fit contcftatio Dci,&fururorum. Ba(ilius,& Thcodorctus intelligunt mifcricordiam refpcdu pceniêntium, & iuftitiam vt
punjt, vcl prsmiat. Cjcterum tencndoexplicationcm Auguftini in loco prscmiflb agitur de
concurfu illorum attributorum , vcl ceni afFcftuum ad fcopum prafcntis quaftionis.fumendo
commnncmaccommodationcm.fcdindicatqu^ftioncm pertinere ad ftriftam acceptioncm, tam

vt crfc poteft in
vcritatis pcr Scripturas. Alij intelliguntdc
mifcricordia, quadataeftlcx, &alisScripturs
cuca crcaturam; fed foliim prortolitione

mifcria: ftriiftc fumpts , quae eft pcccatum , vel
poenadebita;alioqutnDodtornonrcfpuitillam
it.ftitias
aliis.
Aliqui intelligunt de iis , qui miferjcardiara

6
tfonfcquuntur,
remiffionis peccatorum ,& *;/"'
vocationis ad fidem,
perueniunt ad cognitio- '"'"'" *^'^
roali
ricordiae
prafcntcm quaftioncra , ide6qut

vU Domini , & aliter
illud Pfalm. 24. yniuerfi
vt inucniri
Dco ideoquc Dotaoi ad rcfolutio:
hoc fcnfu proccdit.
V M.
duaftntper prtuathnem dupliai ob^
quarumprima,
dicitur objiinatio infeccato.fi-
cunda, damnatio^feu pana damni. Alite qttatuor punitionesfimt per quatuor trifitiaj,
quarumprtma caufuturanohta
priuatione honefliyfeu peccato noltto, quatentu
immoderate concnpitumy diciiurque vcrmis
modi
yfcilicet beatitudinij
intellef/um
remorfus. Secunda^
^ dicitur abferptiua.
fimtiue localitery^ dicitur incarceratio.
dem igni4 per
C^*
Tertia,
ârta,
tollit
priuatione com-
a detentione
ignts quafi dif-
aconfideratione perpetua eiuf-
C^ dicitur cxcaccacio.
D Qnacftionemprimo videndutti cftqux fit punitio malorum.Sccando, fi

jLjLcft a Deo. Tertio fi concurric iufticia. Quarto fi mifericordia.
t)c primo punitio eft perccptibilis carentia bcni conuenientis in natura inteile*
Pumtio
malorHm
<JluaIi ,vel percepcibilispracfentia mali difconuenicniisin cadem. Bonum autem inûA/it.
tellctflualem gencre duplcx eft,bonum fciiicet commodi ,& bonum honcfti..BoNaturat^^^^^ quidcm vtilc quod ponicur tertium ad alterucrum illorum reducitur fecunteueclualis jy
r
j
j
1
oi^
j
'1"<^ ^^ iplum ordmatur & hcct quandoque m codcmconcurrant rationes
punltur
ôm
commodi
&.
honefti
vt
in
fi
uitione
imo
Dei
in
patria
gcneraliicr omne hoprimtione
honi como- ncftum fic commodum , licet non econuerfo: tamcn fummum commodurh cft
Sy& ho- beatitudo,& cflet commodom ,hcet per impoflibile non eflct honeftuttt. Sura*"fi''
mum etiam honeftum cft charitas,& cflet honcftumjicet pcr iropoflibile non
cflet commodum/ crgo in natura intellctftuali cft duplex punitio pcr priuationcm
duphcis boni. Prima vocatur malum iniuftitiac fiue culpx & potcft dici obftinatio
in pcccato fecunda vocatur pcena damni , vcl damnum vel damnatio.
*
Malum difconucniens in naturamcreintelleduali non poteft cflc aliqua operatioillius naturas fecundum feaccepta quia quaclibcteft conucniens ,omnequidemintclligerefccundum fe acccptum, conuenitintellcdui communiter, & omnc
*y t^cHt voluntaci & fimiliter omne nolle
fecundum fe acccptum , quia italibcreha-'
rattopro r
o
n11
Det>oe ucut velle 5c etiam lili comparando hanc potcnciam operatio vnius noa
prianatur*
intettcElua- cft difconucnicns alij. Nihil crgo inueniiur ibi,quod fic poficiuum difconueniens
^
"*
//
eftipfi
difconue-^
wf/,/?c-
non
imo gcneraliter omne nolitum, pofitum
ta.rnen in efFedu caufat triftitiam. Huiufmodi opcratio nolica cft immediata confi^^'^ô ignisjficuc diftiim cft prius dtJHnCi.â^.fûdJLx. qu3C cftcontra impcrium
voluntatis volentis libcre vti intelligcntia fua ad applicandum nuncad iftudobie<ûm , nunc ad illud determinatur autcm intelligentia contraiftud velleex fcmper
intenfa confidcratione ignis pcr quod impcditur a perfcda confideratiooe ahorum;
tah naturjE , nlfi paflio diftin<â contra opcrationem, vcl opcratio difconucnicns^
quidcm fccundum fe,fed quia
nolita
vtmlita
vtlvtcan-
fi
trifiitia,
Vidc.
*i.44.^ i.
obic<ôrum, vt diiftum eft ibi.

Triftitiaautcm ingcncrc eftibi quadruplex ,duplcxde priuationc boni duplicis.
plT t'*'(l'
tiaimUm- ^*** quidcm de priuationc boni honefti, fiuegratiae per culpam triftatur cnim dc
:
natff.
obftinatione
DiftinaioXLVI.
Qu^moIV.
271
obdinationcruain peccato ,quxefl prima priuatio vcl faitcmtriflacurdepeccato,

vita in quo nunc fine remiflione dcrcli^lus cft. Non qiiidcm tri- Trlftdntuf
Aatur dc hoc vcl iilo fecundCim fe , quia talis priuatio fcd quia dcmeritum refpc<fû ^^'"'""'^
pocnx damni j hoc eft triftatur , non quia Dcum ofFcndit , fcd quia comraodo , quod F'"""
:
quod commifit in
immodcratc appctit,fe peccando priuat, & iila triftitia propri^ potcfl: dici ptena
rcmorfudepcccatocommifroi nonquia pcccatum,fcd quia
pl',*'^^,,,
caufa dcmeritoria rcfpedu poenx damni.
cupito.
i/rr//,veltriflitiacx
autcm de carentia boni commodi,fciiicec
Triflitia
minata, veipotcfl
&
dici trifutta ahforptiita
bcatitudinis
vcl
non efl no-
maximc mefl
quiacius dciidcrium
hcnocmfoin* f""'
natura:, ^"'^"''^:
cius pcrpctua carentia pcrccpta,

, derelidx:
abforbcndo,vel nominaturpoena damni.vt fit conflrudioiranpcena de damno nam vocando foianl carcntiam commodi ftenam
fpecialitcr fibi finc fraeno iuftitijc
fitina
id efl:,
damm
conftruclio efl intranfitiua.
Duplcx
autcm
'^'J""*
contriflat totaiiter
^^fawudii,
didiur
ahforptiua.
dc pofitiuo difconucnientc , Vna de detentionc ignis

alia de detentioncintclligcntiscin confidc^ ^-^ ^^_
ratione inccnfa ignis ,vc obiecli jquacduo poficiua,fcilicecduac detcntiones funt pif^ trifii'
nolita:&idc6difconucnientia,non ficquoddeflruant nacurampotentiac, cui inmi,prima
func: fcd ficuc efl difconueniens graui cffe furfum , Scefret ibi trifle ,fi cffcf abco '/? incrcepcrceptum: &illx duq triflitix dc duplici detcntione pofVunc fic nomnari pceKi ''. yfcft
criflitia
pcrpccua , tanquam diffinitiue iocantis
fecunda, vt ficconflruelo cranfiiiuaaccipicndopcenam pro triftitia ,

illudaddicum in geniciuo pro obiefto contriflante. Sic ergo
habemusingcnere duas punitiones pcr priuationem duplicis obiedliboni,
quatuor per pofitionem quadruplicis criflicix , rcfpeclu quarum funt caufac duo pofitiaa,
fcilicet du.x dccentiones noiiiac ,
dtia: priuationcs illac nolita: , & pcrccpcrc,
da
iftcarccratioms pr\m3L:p(ea excacationu
&
exctt-
catit.
&
&
'
CO MMENTAKiyS.
AD
7
He punitimt
miilorum.
quxftionem
prout /iipra
&c. Diad titu-
repetitis
qux
iis
quac tiua* ef>erdi

tio fnumiitm
ibidecn dcclarata
nullam operationcm abfolutc ftHram
fumptam cncdifconuenientcm naturx mcrc

o
II
.
.
Angelo,&
1-
teileauali, vt
ammx
in-
omms
quia
vcl in
nacurale ip(arum porentiaruin. Nihii ergo in
vcl in
uenilur
Sc trifticia
fcu mifciia confiftit
quarum vtraquc
cft
pcrcep-
definit vttumque mcmbrum fub

: ide6
dinundlione. Punitio, incâit ,eft perceptihitis cartntii honi conuenttntis in nuiura intelleSiHaU , vel
tibilis
eadem,
6cc. Requititut vi vttaque ntpctceptibilis,quia
mediantccognitionecaufatpcenaro.&crifticiam,
ideoque dcbet percipi a creatura racionali , in
vt
iH cartmi
bmi.
qua eft ttiftitia , fcu pccna ex vtraquccaufa.

Deindc, quantum ad primam pccnam , quz
confiftit in carcntia boni, diuidit bonum in honeftum , & commodum , feu dclet5babile ad alterum veroreducit bonum vtile , quodcft mediil proptcr aiiud no propter fc voiitum. Vtrumquc bonum tamhoncftuni, qullm commodii poffunt ineodcm concuiretc,licct refpiciunt diuctfam inclinationcm voluntatis ; de fado autcm
concurrunt in beatitudine, qux eft fummum
honeftum crcatutz,& fiuTimum eciam conimodii
eiufdem , licct fub diucrfa rationc vttumquc voluntatis appctitum fatiant. Poena cotrcfpondens
:
biiti.
nationcm.qjx
eft priuatio iuftitiz , qus opponitur bono hofrinM

obftinatio in pcccato dici poteft. Pcena
frima faeti. Hefto,
&
datrt-
nîionit.
cortcfpondcns bono conucnicnti commodo ,cfl

pcena damni , vel damnum , vel damnatio. Loquitur de poena.vt confiftit in catentia boni iu(litix
qux
g
rmnf>nftu.
&
eft
fic
ptxcisc
obftinatio in peccato^
eft
primaria mifcria
& principalis in crca-
turarationali.adquam fequituretiapriuatiocomodi, ncmpe beatitudinis , qua commodum eft.

*
JHalum difcemteniens in natitra,Scc. Declarat
alcccom merabrum, inquoconfUlitpocnapofi-
fit
pofitiucdjfconucnicns
t/t
'j"""*'^ *
Anttl.
oper^ttio vorfacur circa obiedûrd
quod
rr
tcrpaiuoncm
fedquatcnus
pr^-
..^'
...
diffOHUtntli
aut operattonem ,non ahJoIutc
fêiitiin
qua cpe
^fmffttiM
iufert
paflioncmralcm
ratio ipfa eft nolita,qnia vniuerfaiitcr
omne
nolitum poHtum incj^cft natumcaufarctriftitia

ex fc, & in eftcdln in potctia (uar naturx rclita.
In damnacis huiufmodi opctatio nolita eft
ignis
iii
& idcm dicendum de detentione Spiritus
igne
qux
potius
autcm
eft paflJo
quam
opcratio. îutdmfht
quadruplcx ,duplex îe

priuacionc boni conucnicnti$,cam honcfti, quiin
comraodi ; triftatur cnim dc pcccato , quatenus
eft demctitum,quo priuaturbono. Ttifticia non
Triftitia
eft in
habct
ibi
cft
trifiitiiit
''"'
"'^*
'*
damnatoexafTeû iuftitiz,cuius nullum

, fed quia
peccatum eft , quo ptiuacur
commodo, quodatdcnter
poteft dici vermit
tum
"
in confiderattone
detcntio intenfa intelle(flus
Hxcporna
non quia pecca-
dcfiderat.
& re/norjitt
^'f'""'"*'
^^
TriHititi
que
stftrftiita.
commodi , reftc diciturabquia defidetium m.iximc incft natutz

fui commodi , quando non reguUtur afFcdu iu-
oiîjitur.
cft
,fcd quia caufa damni. Triftitia alia
dc carencia boni
forptiua
Ohftinatie
in
PacnM
2..
pccna
perceptihilii prtfentia rnali di/coniienientts in
JiiHip
q.
opcratiocllconnaturalis his, &recundiimincli-
pr.Trcnria mali
Punilio
44.
lumed fubnotatum;& in hoc primo articulo

agit de punitione damnatorum quoniam autcm
priuationc boni in crcatura rationali
Ctftrihitur.
d.
funt. Dicit ergo
qHoftionem primo videndumeft
uidir
Art. frimtu
malo dirconucnienti
tiua ex
fupradiêruit
ftitiz.
Pcenam tandcm
dupliciter dici foffe afte-
nempe vt fit puena de dainno, id cft, triftitia

concepta dc damno , vcl vt ipfum damnum , Sc
carencia boni conuenicntis , ex quaoritnr ipfa
ttiftitia Prim6 fumitut tranficiuc fecundo autem modo incranfitiuc. Duplex ctiam cft pocna "^J'* f"^
uafrnuf ,jf
1
r r
lcnlus , nempc detentiouis
igne , vt loco & tluflui
v#cat cere , & etiam detentionis in igne vt obiedo, ,^,-,^
dequibus fatis didlum eft d.^^. ûttftiene ftcunddi,
dubia quardam dc poena damni & fenfus expli
cabimus inftad. 49.^.7.^^ /0.9.6.
ri,
Z 4
m
.'
10
,
SCHOLIVM

Lib.
272.
IV. Sententiarum.
c H O L
V M.
I
Trimampumtionem.fobsiinattonemy nonejfe a T>eo po/ttiue,fed tantum negatiu^,

quatenusnonremittit veccatum. <tAduerte tamen peccatum fecundum fe noneffeproprie
poenam infiâm yfeddereliSiam , 'Ut loquitur DoSior.
ar.feq. de quo dixi t. difi.
pana damni ,end Deo tantum negatiue,

3 7 quxfl. 2. fin. Secunda etiam pumtio^fcilicet
âtttoralia punitionesfunt a Deopojitiue , quia funt entitates pofitiux.
jinpunltlo
malorum
(ita Deo}
Lib.ii.
^T~\Eêcundo
primapoena,fcilicctcuIpa continuata finc remifllone,

obftmatio ipfa , non habet Deum pro caufa pofitiua: ficutcnimculpaquando commictitur,inquantum culpa non habetcaufam
pofitiuam ahquam:fic nec inquantum continuatur,vtculpa, 8c vcculpaeft prima
pocna, iuxcaillud Aug. Conf. ////?/ Demint ^ (^ itaefi ^vt f)cenafit fibt omniiptccator. Dc
artictilo,
J quac continuatio potcft dici
f iotj.
quodidlumcft fecundolib. diftincl. trigefimafcptima,qua:ft. i.&q tcrtia. Hqcauvmccri^.
temculpa vt continuata cftaDeo, vccaufa negatiua, lcilicet non rcmittente,ncc
tamcneftprima caufa negatiua, iedipfavoluntasvoluntariecontinuans, cft caufa
demcritoria eius,quod cftDcum non rcmittere ,vel faltcm ipfa voluntas , quanlicet non femperpo(t aduni iiliuspeccati,continuet.
non habct caufam poficiuam , fed habec
Sccunda
poena
fimiliter
cum
fit priuatio
IDetu
Dcum canquam caufam ncgatiuam ,quia non conferencem beaiitudinem. Scd ad
caufaneg.itiua pce- iftud non caularc cius habet aliam caufara dcmeritoriam in fubicclo fcilicet culnxdsmm. ^g^^ proptcrquamdignuscft iftud commodum fibi non conferri.
do commifit hxc,demeruit,
efl-
Duoautcmalia
7>eM
efl
eMufadetenttonis
damnattw
nolita, fcilicccillacdux detcntiones funta
,quia func cntia
]^^]^q^^q ^j, aliox'^/
Dcus igicur immedia-
nccipfc fpiritusfe locac (ahem pcrpccuo.
le c(t cau(a illius detcntionis ditnnitiuac perpctuae.
^g^
Sccundas dctcntionis,
êtudetinet intelli
gentii da
natimcennttnf"'"'
ignu.
fcilipct intclligentiac in
fcilicet partialis,c(lignis
jj^j^ alicuius
haberc caufalitatcm fubordinatam
'^" fubordinatur voluntati ipfius (piritus
Diu^nonefl
tHf<t fofiti-
'.
M M E N TA
li 1
Suppofitis
&rc.
iis ,
nis
fuin,
& quomodo funt
"^*"^
P" "3'!^
aDeo. (ântum ad
<1"3: cll ob[tin.ntiofiis in
pri-
peccato,
caufam pofitiuam non cile Deum ,

tantum ncgatiuam quatcnus non rcmirtit.
dicit illuis
fcd
tioni*.
Caufaautcm demcritoria huius
jpfa voluntas pofitiuc

P*^'"^
&
rcmiffionis cft
ctiam ncgatiuc
quia
peccato dcmcroit Dei mifcncordiam
&
&
con^ntfttiu. remiflTionem , quaienus libcrc pcccauit ,

tinuauit pcccntum , vcl attu , vcl ccrtc habitu ;
&
fic
mcruerit a
pcccato.
dcferi
&
derelinqui in
Hxc eftalfertio communisThcologo-
rum quam
,
Deo
ctiam doccnt
z. Wi/?. 7.
Do-
vbi
dor quaftione prima: quamuis D. Thomas

9^y?.64. afTignctetiam
rum,
i.^.
caufamcx parte Angclo-
ex imnunabilitatccorum
in
modo
ope-
Hic poftct e(Te

, qiia: ibidem examinatur,
locus difrercndi de natura ,
caufis , tam obcxcationis , quam obft.inacionis , in via ,
in parandi
&
&
tria:
fedpotior locuscfttraftandi hancqu^ftio^*^*^" '" i.difi.^-j.zA quam hanc quafti-
^"
qiia aliquid infra dicendum

, de
Vidiacur Auguftinus lib. J. contra lulianum , cap. ,. cpiftola loj. Non enim t \n(\\in ,
indurat Dew impertiendo Tnalitiam ,ftd non imper-.
ncm
'YÊ fecundo articulo
tia obfiina-
fltRti""
refpCfftu voluntacis cius: hsec au-
"'^'"
yS.
JLxcjujE declarauit in primo articulo de padamiiatorum , profcqnitur caufam, k qua in-
Ari.i.
fam*.
caufa
nolici.
eaufa
imo contra cius voluniatem moucc,

tanquam immediate fubordinatura voluntati diuinac. Quatuor crgo iftx criftitiac,
cura finteffedtus pofitiui,funt aDco,fed omncs mediaie,fcilicct mcdiantc ap^^^^^
r
^
IQ
confiderationcincenfaignis
Dcus autem eftrcliquacauiaimmcdiata, quia

fccundum communem ordinem caufarum , obicclum debet in agendo m intelligcnpcoxima
prchenfione obiecti
Vt
Deo
pofiiiua,& per conTcqucns bona.Ec quidem prima decentio cft a Dco immcdjatc faltcm vc pcrpccua, quialicecignis detincatfpiritum quafi formalitcrj non tamcn cfFc,5iiue locatcum, nccfcilicct cffcdiuc dcterminando ipfum adiftud v^/, nccpro-
icmitto
crit.
&
tracl.^j. in loantnndo mifricordiam , &c.

nL-in , lib. i. ad Simplicianum quzft. z. Chryf.
homtlia yinepljf.ad Romanos. Damafccnus //^.4.
Grcgorius ^.lib. Moralittm
fid. orihod. cap. 10.
cap.i^. lC\dottislib.i fintent.cap.c).
quicandcm
caufam fubftradac mifcricordia: , & dcfertx voluntatis praus , adignant obdurationis.

Dicit fecundo fecundam poenam , quz eft
non habcrcDcumyt cau, quia ron conferentcm bcatitudinem obdemeritum crcatura:.

Vtriufqueratio eft, quia priuationis non datur
priuatiobeatitudinis
fam pofitiuam
per
fe
fed
negatiuam
caufa pofitiua pcr influxum
ncgatiua per cius fufpenfionem.
rum poenarum,
tum
fed
tantijm
quae confiftuiu in pofitiuo
fpedlantad poenam fenfus

tiua.
Alianira Aai-
Sic patet ex liteta
Deus
eft
&
^p^^ ^^^^^
fofitiu
caufa pofi-
& fuperius eft cxplica-
diji.^^. ûaji.i.
^
SCHOLIVM
t"'
4/rii/M.
DiftindioXLVI. Qu^ftioIV.
S C H O L
V M.
273
'DecUrat quam mfle omnes frttdiSIê funttiones tamfojitiux, quam prmatiua ajficiant
damnatos , explicandojtnguloj optime , metaphyfce , i^ moraltter , ptr excmplay
ac comparationes
luntatem pnecije
ratione mertti
ad pnemiationem Beatorum. ôdaitn.^. perintelleûm, c^ vomeruiJSe bonos , g/ malos , tantum <uult excludere aSius necejjarios a
quia aSius aliarum potentiarum
^''vt
fubjunt
his
meritvrij junt y^-vt
habet Doi.2..d.^2..q.^.et quodl.i%.a.^,
T^^ tcrtio articulo

J
dico
quod ciim
Deo
iuAitia duplicitcr accipiatur in
ficut
yin inpm-
/didumcft<///?//?<f?. //?4,^rfy?. ^r//w4,iniftapunitioncnon tantiim cft iuftitia nitionemM'
prima,qu6d fcilicct condccct diuinam bonitatcm fic punire fcd ctiam fecunda.quia ^"^"^ <^**"
"*'
hacc cit quatdam cxieentia , vel iufta corrcfpondentia pocnx ad culpam. &hoc pa'H^^*'
lerc poteft dilcurrendo per fingulas punitiones pr^di(flas. Prima quidcm poena non '
y^^^^^^
:
cftinflida, nccpoflctiuftcinfligijcum
fit formalitcr culpa

fcd cft poena dcrclicla, cMlpa didquintum. vcrf^. Cumpunit Deus peccaiores ,malum turtamM.
fuum non injtrt ,JedJuu maltsmahs relinquit. quod intclligo dc illa prima poena qux cft
,
ficgt dicit Auguftin. fupcr Pfal.
&
culpa dcreliAa , fiuc non remifla vcl deferiio pcccatoris in tali culpa ,
hoc ficut
didum eft cfTe a Deo in articulo pracccdcnte , fic cft iufte ab ipfo : iuftc cnim dcrclinquit ,vcl non rcmittif. fiuc quia voluntas voluntarie continue male vuhj C\i^c
quia vfquc ad tcrminum viae permanfit in pcccato finc pocnitentia , quod tamcn
tcmpuscratfibipra:ci(e taxatum ad pocnitendum: fiuctcrtio, quiapcccauit in via,
vbi dcmcruit fic derclinqui iuftum eft quidcm illum ,qui continuat malitiam a
malitia pcr aliumnon libcrari: ncc hoc folum , fcdquipotuirmahtiamd-ercliiiquc,
re
& adhuc
tuffiffnni
dfrelimûi
habait tcmpus prcecifum
fibi
taxatum nec
,
in
tcmpore
illo
d-^fmttoi
*"/'*''""'''
^^ ^/4,"
^^f.
eorrigitur,
fcd pcrfeuerat in maloiiuftumeft vt tcmporcillo clapfo deferaturilli mald. Tertio
de quo minus vidctur fi qais pci: culpam fuam fc praccipitat in impotcntiara

cuadcndi,non folum a fe , fed etiam a qnocunque nifi ab illo , quem tunc ofFenditJ
ctiara
iufte poteft dcfcri in ifta impotenria.
ficut
quis fc voluntarie proijccrct in fo-
fi
ncc aliquo modo , nifi per adiutorium altc, <Ic qua non pollet per fc euadcrc
rius,quemconcemnit , coFenditinproijciendofe,iufte poteftiailla foueadcre-
ucam
hnqui.
& damnatus continu^cft inaliquo

vfqueadterminum viacpermanfitimpocnitcns,
& in via ofFcndit labendo in pcccatum dc quo non potcft uadcre pcr fe nifi tantummodo difponendo fcmcriiorle de congruo,8chocpro ftatuviac,qucm totum
*
Hjcc
tiia
malo W/r,
ad propofitum
fatis
patcnt,quia
vt videtur probabiIiter5&
'
'
fine tali merito infrucfluosc pcrtranfit.

'
Sccunda ctiam poena ficutcft a Dco,fciIicct ncgatiuc,quia non conferente pcenam
beatitudincm ita iufte cft a Dco quia ficui bonum honcftum iufte requiric vc pro <iww ;ipfo rcddatur bonum comraodurti ita pcccatum priuans honeftatcm , iufte rcquirit /lifme rft
*"'
vt pro ipfo rcddacur priuatio boni commodi ,
jfta corrcfpondentia iufta priuatio- * ^"
'"'^*"'"
nis commodi ad priuationcm honcfti, ordinat illam culpam ficut poieft ordinari
malum abfolute cnim cft contra ordincm
idc6 non potcft mancrc in toto , cum
ordine illo qui poteft cflc in toto ftantc illo nifi aliquid adiungatur, quod ordo
totius rcquirit adiungi. ExcmpIum,putredo in racmbrofimplicitcrcftcontrabonum ordinem corporis ; quod fi non collatur non potcft ftare melior ordo corporis,
qui potcft habcri illo ftantc nifi apponatur aliquid aliud quod fccundum vniucrfalcm ordincm corporis corrcfpondct mcmbro putrido , vidclicet aliquid , quod
prohibeat communicationcm illius mcmbri ad alia mcmbra talcm,qualis cfTet fi non
cflct putredo pro iftoBocci. 4. de Confolatione Injeluiores Juni improbi iniujla impu- Pre/Sf.^.
nitate damnati tjuam iujta punitiene puniti:ncc rairum, quia in primo nullura cft bonum,
,
&
'
&
vltiatur per malum culpae.

bonum naturx cft ahquod bonum
iuftacorrcfpondcntia panxad illam.
nifi naturae
quod tamen
In fecundo vltra
rcformans culpam
fcilicct
^
Intertiapoena fatis apparct iuftitia exigentiz , quia ficut bonis congruit vbi in f^miufle
corporc nobiliflirao circumfcriptiue, fcilicct corporibus Bcatorum, & diflinitiuc An- '^ "'' *>*
gclisbonis, taraen curahbertatcadaliud vbt ,pro libito (quiaglorix cft polfe vri '/"' ^"fl''
potentia fua motiua ad quodcumquc v^/,quia non rcpugnat glorix ) fic iuftum eft ^^^^^
repcobos
Lib.
274
IV. Sencentiarum.
rcprubos locari in corporc vili/Timo
qiiod cft tcrra, Sc ad illud limitari, vt priucntur
poflcncmale vtercntur, propter malitiam voluntatis,

In quarta etiam cft luftitia, quia ficut mtellcdus Bcati dcterminatur ad vidcndum
robiliflimum obiedum, eflcntiam icilicci diuinam, & concomitatur voluntas ad
frucndum illo obiedo, ftaute tamen libertatcconfiderandialiaobied;a,& amandi,
quorum conrKieratio,& diledio non impeciit iftud bonum: ficintcllcdus malidcterminatur ad intensc confiderandum aliquod obicdum difconucniens quia nolitum &: impcrfeclum quia corporale & voluntas ad nolendum aliquid pofitum in
potentia mociua, quia
fi
ejj'(
luia
fcili-
it
cet
his
potentiti-
quod
eft conci iftaciuum
6c aufertur libertas confidcrandi
&
volendi
alia
per
punitiodiminui Sc ratio tftm in Beato.quam in

iftis cft , quia pcr incellectum,&: voiuntatem prxcisc mcruerunt, & illaJ funt nobiliflij^^^ pocentix natur^ mreilcclualis.in quarum, pcr confcquens pcifedione, vel impcrfeclionc prxcisc confiftit perfectio, vel imperfectio talis naturae.
qua: confiderata,& volita, poflet
illa
"n
rL*
mn
ne?tit
tarnen in
ailibiu
^'"'!*
In quatuor aliis pocnis, lcihccc tnltitii<5 latis apparet lultitia, quiaconlummatio

pccnx rcquirit triftitiam. Siautcm de hominibus damnatis poft iudicium loco fercundx detcncionis ponatur arderc in igne & in loco quarix triftiiix ponatur doJo'" in appetitu fenficiuo 5 tunc eft ibi iuftitia ex corrcfpondeniia iliius aceibitatis ad
,
/^
bomtate&
vt
rnalitiA
fid id doat
cJelcclationcm inordinatam,quam
habuitin *peccato.
*
Contra , maVt aJ tnaltm non videtiir hahitudo
'
^,^
'"'^*
in (fuafit honiias. Praterea ^fJtcnt melius
mcmhro putrido : vtl Jimpltciter melitu

ejuam tjuod prohiheretur commutatio tlhm memhri ad alia.
in exemplo
cjttodUb. tipparet
is.art.
^ primitm maltim tolleretur tjuamji co manente âddatur aliud
t.d.4i.(j.^. ejjet
&
(^d f/Timum
tllo
de
falftadfalfum
malum'incommodt
ejl
t^d featndum
dicitur
efl
necejfma cotrejpondeatta
ficut
espulfio pHiredi-
vel quod ftc mali inhontFii ad
quod vniuerfum ejfc meliuSy recfuirit cjuod alicjUa mala fint in eo^
ad Enchtr.cap. 1. Omnipotcns mclius iudicauit finerc mala
de illis maiora bona clicere. idem cap. 1 1 maU tminenttrjituatay
qgia potens eft
eminefiti'M
corrcjpfndens
''
iuHa correfjondenna.
tjuodaccipitur ah Auguslino
ficri
malum
ejfet corpori
commendant hona.
Et iHud JJecialiter deducitur in
propefiio
quiaftnendo culpas
f^ puniendo eas
apparet in
Hoc dicit Augusitnm de^

Ciuit.i I .cap. duodecimOy dtjj)drtiiurgenm humanum^ vt in qtiibufdam dtmonfhetur tjuidvaleat
mifericors grutia^ in cateris altjs iusta vmdifta. 7<(jcjue enim vtiumqut demonsiraretur in om-
tfffîbus dtuints iuHitia
ntbitf. Isi-ietiam
cjux
non apparet
Ji tiulU cttlpa pnerctitr.
mah tuxtapofito rcfertur ad gloriam SanRorum, cjnibni

videbunc cadaucra viroriim & crit ad fatictatera
ffalm. ^j. Lxtabitur iuftuscum viderit vindidam: Et ijlud
cotnmendatio boniex
ifai<e66. ^//r:
Egredicntur
omniscarnis. luxta
illud
bi
traitat AttgUiiinni de Ciutt.z o. cap.j.i.
Bjfct ergo
honita4
negandum,
qita efi in
itijla
ejuod mcliu4 effet vniucrfo
punitione
cjuA
ncn
nec exemplum tllud de mtmhro putrido valet
tjuia Jicut
qtiam arefafiie memhri manente putrrfactione
iUam dupliccm
malum culpx tolli a malis, ejtiia
potefl ejf iufia
tunc tollcretuT
nec bona ,ft omnis culpa
melius
effet illi corpori
ita meliits ejjit huicpcrfona
lollerettir^
amotio putredtnis^
culparnfiam
tolli
ct
maxima correjpondentia manere in to

(juia vtraejue priuatio., (jr eji in
f mala, (Jr ijli maU, ^ magis mala, quam correjpondentia
htiitis ad illam fttifiibona :fed alia correjpondentia ejlmagis bona vniuerjo
quam nulLm talem
poenam
qiiam
priuationcm curn
tali
tn vniuerfo
ejfe
ejfet
Lun^
qtiia pluralttas
habere luiem Solis
,fi
graduum bonitatis facit ad perfc6lionem vniuerft : fiiut melius

pojfet eam haberc fiantefua natura non tamen vniuerfo quia
-,
tunc non ejfent omnes gradus luminarium in vniuerfo.
Contra hoc, nec natura fuprema
habiHter, nec
rum: fi
omnes gradus
pofiibilis
in vniucrfo fa&a
ergo propter pcrfEtionem vniuerfi
non ftcict
vnitierji Jit ifia bonitas infima
irferior quacunque
qu
daribona, qua
pro
eis
dit
primam
ifta qutt
rationcm.
efl
infe bonurn
ejfcnt
Non
qua efi
in fe
malum
(^ hahentt bonum.^
infebona,
(jr
tnirn de malis
priuantur per mala : punitio enim
heatttudo, qua priuatur.
.,
ntc fiet
vt tenetur pro-
omnes gradus honitatis
Deits
filum fnt vniuftfo boni .,fedin fe boni,^ habentihus honi quia

fcCiioncm
efi
bcatitudints pofibtles in natura beatifcabili erunt in regno calo-
qui non
,
quod Jrepter per-
& hahrnti malum
mo eltns
hahenttbus bona
ifia
necefiitas efi
effct
omnes
fctlicet heatitud/nes.
vt videtur, eltftuntur hona maiora

priuatiua
nnn
tfi
imo
tfia efi
tales tolli
Isiudexclit-
quam
effent
magis hena, quam charitas,vtl
Aliud, quod tangitur,fcilicet quod malum lonuenirriter ordinatum, emi-
nentius commendat bcnum, vel quoi commendatio bonornr*! eminentiu^ nnri rcquirit iUud ,quod
efi
malum.ûid emtntfimAlum conuementer ordiaainm^cum omae idtofitmalum,quia
efi
contra
ordinem?
DiftinaioXLVI.
otdinem
Qua^ftioIV.
27J
NecfimiU tfi d< diuerfis colortbus in fiSluru , ifui* ^Mitibet color rfl aliûid pofiiiium
immHtatiuum vifitsfito modo :fedfifiiIor fojfit tn vnoloco dimittere vacuum , non ptoîterhoc
15
ejfet
ficlura pulchrior.
"
^ltud de mAnifeHatione diuind iuBitid non
etiam
Vnde
vindicare.
videtur conciuJere : eminentior
bonum meritum^quam punire meritum ma!um,
permittere*
iuBttidt,
alius eius nuntjuam debet
ttonezfed quaftcum cfuadam dt^licentia:
efie
rnim tIus
rfl
*î p^g.
medij eleifiuusficut in pramiattone,0- commuta^ miare.
& iHe aSlus voluntatis mi
hoc tjuoJfit boHus ,debet ejfe minits voluntarius
eft
tniO ihfima inîtia
.itsrfl
prrfrCfns
ad
cfuia
eleffioenimm^gna vtnduandimagts ctudelttaa
Modo nonfrqmtur , non apparet iuHitia diutna in aIu infimo pofiibtli compet ere luUitid :
efl.
go non apparet : imo eminentiits apparet in alitf ailtbus emintnttoribits tuHitnt.
er*
ûartum fimiliter de Utitia Beatorum, non videtur mouere., ftcut enimfci undum Grtgorium
Dialego 4. Dcus quiapius cft non pafcitur cruciatu : quia iuftus eft ab iniquorum
vltionc non fcdatur. Ita mult magis Beato repugnat paft cruciatu , quod hoc atittbHttur Deo
,
pr^cise propter iufiitiam
maforum
tione
Patet ejiiedfic
excludendo
ifij
quarto articulo
itt
.,
Utatur de
^ confirmando
fumptas ex
fi
.,
beatificaretur?
de damnatione ,ud^,
.ejttarn
nunc de
glortficatione eius ,fiiut
rationes lUas
btntiiudine
AuguJtini potrfl
d:6tis
a!ts
ideo Itttentur dt puni-
.,
fiue lud^: nonne magis Litificarentur de eius glorificatione
Si auiem ludas beatificaretur

ni
pd elto quod modo (int conftrmes iusiit
nunc enim Petrus plus gaudet dcbeatitudine Lini
advtniicandum vbi
qudtiuTtitta tjuandocjne compelHt tudtcem
iton iitdex compatitur punito
Li-
dt
dtci
&c.
rationtm trrorit. Apocal.i. ût in fordlbiu efi^ for-^
COMMENTARiyS.
II
Ctntlufu
ftitiam
relinquitur
Hic
netfuit
'^f^
'
tertie articulo
icc.
prout rcfpicit creaturam fecunduraexi*
iuftcordinatnrculpa per pccnam.

conclufio cft dc fide,
patet ex locis Scri,
qiii
&
inflida \
cft
Deo ncque
,
quia Dcus nequit
peccati, vt latc
probaturm
latc dilferit
i. dijf.jy,
probans
& cauf^m peccati
efte
pof-
author
vbi noftcr
Deum non eflc au-
Neti Deut volensiniOdto fitnt Deo iniejum ,

iniguitat eiut. Sip.i^. Omne excrementum erroru
odii Dominitf (*r non irit amnlnle diligentihm eum,
,
&
Pfal.j.
Eccicf. I j.
Mundifunt
oculi tni,ne videat
(^ rtfpicert adiniejuitattmnonpoterii
cuc
I.
& multa fimilia.
malum
&c. Haba-
Vide Aurauf
II. f.23.
Tfident. Sfjf.6.can.6. czterum inquantum pcc-
Deo fic
continuatum &pcrmancn$ cft
cator dcfcritur in fua iniquiiate^
pcc-
csrcationcm
poenam
e(fe in
contingunt peccando
& quatenus
elfe poena.
Confirroatur rationc
>
quii peccatnm
potcft cucnirc
Circa hoc
vnum catum
fit
f^tnm oltirim.
jmj^
dubiam quomodo pec-
cife poteft
pollit clFc
pccna
cum
^^ ^ ^Q inducitur poena
J
L
?" "lodum
rctributionis
ftingui vidctur a demerito
ac proindc
D.Thomas
fit
potius demeri-
&
eius dchitura
r
qu iuo gcnerc
,
j.
di-
cui corrcfpondet
i.i. e]uafi.%j. art.i.
Caie-
DaTndas ini. diji.i6. Curiel, &

Medim, in D.Thomam. Vafquez 1. 1. di^. iô,
negant vnumpeccatum efte pocnam alierius,^
fortiori pofte cfTcr poenam fui ipfius.
tanus,&
ConclHpcf.
alij
clle
quiritur
Peccarmm
nifi
qnia ad pocnam nihil aliud reinuoquod fit diRonuenicns

,
&
peccatum cft d:fconucnicns ell ctiam inuoluntarium , quia voluntas

non vult , neque vclle potcft peccainm f.>rmalitcr qui pcccatum cft , imo ncn vult peccatum
quantum adexplicitum afFt-dlum, quipeccatum,
quia licct velit abfolutc fubtradum ex aftedu
commodi , & delcdabilis , tamcn ex codein affeftu vellet non elfe pcccatum proptcr incomluntaiia patienti
Ced
modum quod
,
tionis
&
& lex
&
prstcrca propter difpen-
incurritur pcr
,
quid
ipfum peccatum ob
cui repugnat confcieniia
ficut qui proiicit
mcn fccundum
commina-
inde fequitur diuinae
poenaf
turpitudincm pcccati
eft
merces in mare,quamfaluandam viiam ta:
inuoluntatius
ita
vt in
co caufctut triftitia , magis cft repugnantia ad

peccatum , quod neque formaliter
explicitd
,
poteft voluntas velle
ficut
&
&
poteft
proiicere
merces ergo peccatum vt cft damnum animx

habct rationem pocnx inuoluntariz in eo gradu,
:
quo non folum

fimpliciter
inducit
eft
efFedlat voluntas
ifww/M,&c. adThcflalon.
ex
damnum
fed etiam
pcenam
catorem
Aditttt iUiiopt^
ma-
ptin-
vlut*ti*.
confequentta
Conclnfio Dodloris docetur \ Magiftro in z.

^^ jg yi,j o Bonauentura art. i. ûaft.x. Richardus , Gabriel. art.i. concl. \.& ^. Patet ex
Paulo ad R.omanos i .Tradidit Dent eos in pajfionet
1.
eft
&
ergoca ratione, qua poteft pec- qui fnte nt

e^ obitdum
i Deo , poteft clfe pocna. Probatur
cipalis miferia
uis voluntaric proiicit ad
voluntasde,
fuu
ob-
ob pcccatiim comniiirum vi pa*

tetcxloco Pauli citato:crgo poteft peccatum
dium quod
maltt malos relinejuit, Scc.
&
pcccati. H<ec aMtcin
fibi
catum eius
pocna. quod probat ex Auguftinoin pfal, 5. Cian
punit Deut peccatorei malum /uum noninfert ,ftd
,
>4.f4.
qni vniucrfim aftcrunt obdurationem
catum
non
Pfltribus
Aiiguftino locisy/>r*citati$
mam pccnam
ûitatnn r
jin
&
ximum damnum quod
Dodtor
thorem
pinntum
&c. Patct idcin cx
^tucxfupra allatis,& multis aliis, in quibus Dci

iuftitia commcndatur.
Probat Doftor difcutrcndo pcr fingulas pccnas. Quanium ad prifct iuftc inflig)
ylppone iiiejuiiaiemfnper
P(al.68.
eorum
in prarfata loca
gentiam
Htm
initfuitatem
Prima conclufio
X-yhuiusarticiilicft: in ifta punitionedamnatorum intcrucnire non foium iuftitiam lat^
fum^tam,vt dcfinitur ab Anfclmo: fcdetiam iu-
Art.X.
T^\E
adhuc.
dtfctit
d^go
&
qui caufat
triftitiam
& difpendium commodi

;
fed ficefta
t1bet ratSt
nocumentum ntm dmmm ,

,
&
t^foua.
quod
Deodefercntepec-
eri| pocna.
Dices non eftc i Deo pofitiu^, vel permocaufz pofitinx aftl gcntis poenam, quod
rcquirtrur ad pccnam , qnz cft ordinatio culpz
Riînjti,
dum
iuftitia.
Contr^,hoc noo rcquiritur ad veram ImfuiuMk,

ratiooem
276
rationem pcrna:
fiua
qiiia fufficit voluntas pcrhiif-
aut (ubtrahcus
bonum cx demcrito
&
ob
poena damni
,
negatur
&
liberari
14
induratfO
.
relinquit.
fibi
&
quia
obcscatio ,
omnes conccduntj fcd eatenus praccise fuiit pcena, quatcnus
deferitut pcr fubtradlionem mifcricordis Dei
,
induracio funt pccna peccati
ohetcMtio
.
ob peccacuin
Gonficmatur fecundo
vi
QMoad pratiam, & bcutficium ob^ dcmeritum

r
cms cnjo omnc damnum nidercuilcans peccarori erit in pocnam pcccati ergo & peccatum,
quod inde committit & idem cftdcperfeue1
rantia in
eodcm pcccaco
ex partc Dei
commilfum
finiscnim defertionis
ob peccatum
iufta tctributio
elt
in
pocnam
Quod
cius.
fcopo prasfentis qua:ftionis
&
Dornini tnifiricordia
iudicium
peccatoris crit ex altera
probatur ex
quia Fniuer/i
harum
vU
ergo dcfcrtio
fcd
non
potcft
ôluti.
pofitiua,
difconuenientis
na
&
qux
:
fit
pcr applicacionem mali
autcm
priuatiua
ex motiuo
qusc eft poe-
vindicatiuae pcr fub-
iufticiat
tradionem boni iufligitur. Duplcx aucem poteft cfte in Dco.vcl eft de fado fufpenfio voluntatis refpeftu
neccati
nam
eft
permiflloi
quac rclpicit gcncralcs regulas prouidentix cius,
& eft ncceirariaad vfum libertatis cx patte crcaluraE,&fic Deus proximc dicicur fehabeve,vt
caufa vniuerfalis ad peccatum , qui concurfus
cius dicitur propri^ permiflio , & fic pcccatum,
vt eft ex hac pcrmifllone,non cft pccna aDco in-
malum, quod ipfa creatura fibi accerper libertatis abufum , qua repugnat imperio
flicla
fit
pfccamris tn
f<fc4w.
fcd
& voluntati
Dei. Alia
eft
fjfpenfio voluntatis
quatenus in poenam peccati commifll

fubtrahir beneficium fux milcticordia: , fiuc
diujngj
pra:ueniens
fiue libcrans
quod nccelfarium
euentn ad fugam peccati , fiuc per dcbilam pocnitentiam, fi cft incurfum , fiue per praeuentionem ne incurratut } hic autem eft adus
cft in
iufticix vindicantis
&
proprie dicitur dcfercio,
aut derelidtio peccatoris in
malo,& proptcr ma-
lum vnde pcccatum nouum j aut continuatum,

Cft ex ca tanquam poena, quac fequitur cx fubtraftione auxilij priuatiue, nonautem poficiue,
j
fed exdcmerito voluntatis praua:,& derclidae in

fuis iniquitatibus
& viis prauis, quoddamnum
x.obitcHo.
fit friitiooTdinii.
minot
fic
qnia ficut ob ingratitudincm repcti,&
, ita etiam
ingratirudinemcontemptxlcgis potcft Deus
fubtrahere fua bcneficia,faltem fupcrabundantia
\ peccatore, quud dcclarat talcntorum parabola:
nam ab Cu qui non fccit ftudum fubtraxic Dominus talentum , & tradidit alteri & declarat
etiam comvninatio illa Saluatoris yiHferetur a
vohki regnHm,& dahltur genti fticienti fru8um.
Obiiciunt tcrtio, de rationc poenx cfle,vt noceat in aliquo pertincntc ad intcgritatem , d
lob
rationc vero culpa?, Vt noccat
tamum
j.^
ohieHh
opera-
in
Refpondetur.ncgando antecedcns quia

pocnactiam confiftic in operatione ntque ad
cam fpedtat aliudquam quod fit paflô perceptibilis inconuenientis,vt patctex Aaguftino variis
in locis vt lih. ;. contra luUnnum ctip.^ lih.yde li-
tiones.
s/ji.
&
bero arhiirio cap. \j
S.lih.
i .
RetraH, cap.^. de
natura,&gratta cap.ii. Siue ergo pcrtineat ad
hoc
pi imum
aut adtum fccundum
maIum,non refcrt mod6 fequatur ex iuftitia
vindicaute nam Cic eft posna damni & pcena
,
lum
quantum ad rriuationcm.hic quan-
illa
ad pofitiuam inflidtioncm mcdiante opcra-
Dcindc, ctiam fubtraftio
tionc.
&
.,,^
gratiat fandtifi-
adadtum ptimum,
ob dcmcritum peccati.
Diccs pcccatum non dcprimit peccatorcm,
ncque fubiicit potcftati cius , contraquem rc-
cantis
auxiliantis fpedtat
eft
Refpondctur , omnino
&' reddcrc obnoxium poteftati vindicanti quoad omncm poenara lcgeftaiutam,
quarum vna eft priuatiua , qua deferirur ob de-
bcliauit pcr peccatum.
deprimere
meritum pcccati)&
fic
accumulat
vel ctiam
ergo
nequit
-\
alia.
Dice
poena pro-
quam
^'^'' *'
compelli
adpeccatum ncquitcdm-
poteft pcccator:fed
;
SolMi.
mancat in illo fordefccns,
pric pcccato debita cftilla ,ad
pelli
jg
RepHc,
cfle
Refpondetur,
Prim6,vt
pocna.
sj/y/,.
compitljionem incelligi pofle dupliciter.
ex iuftitia,&inpaenam incurrirur
Sccundo modo
tradli
qua:
fit
fpcdtat ad
& mifcricordiae
boni,
vel
mcre nccelfaria,
pocnam poficiuam
modo ad poenam priuatiuam fub-
pugnanti peccatoris
fcnfus, Priori
damnum
pracdominans volunrati rc-
vt inccruenit coadtio
dcrcrendo pcccato-
rem vt obnoxius eft iuftitiae , prout lex decernit

& hxc licct fit compulfio impropricdidta , cft
difpendium incurfum obdemericum. Condufionem admittit
D.Thomas
Crquafl.i. demalo,
tas ad
i/7rit/?w/;
J.
difficul-
quasftionem de nomine, quia Maginer,&

ca:teris , quos pro conclufionc cita-
Dodtorcum
uimus
<///?.
& fortereduci poteft
intclligunt
acccptione
qua
poenam non
alij,vt condiftinguitur i culpa,
& mcrchabetrationem
pocn.
Conclufioncm pofitiuam declaratoptimc Dodtor nempe iuftc deferi peccatorem ob pcccatum commiflum quod pcccatum licet vt com,
mittitur,non habeat rationcm pornac ,

tneriti , tamcn vt dcrclidto peccatore
nen rcdkitudinis pcrditz ia fpeciepcr pccca-
dcrcliDquit
Vcl h^bitu
modum
eft
pcena
fui ipfius
dc-
f<fd
,
aut
ob
in adtu,
vt prafccflTit pcr
dcmeriri. iuft^ cnim.inquii Dodtor

,
vcl
Reconeil!^
tio fentmin illa fttidla "*'*'
demeritum ipfum continuatur peccatum
Sthtit.
&
cxfuo dcmciito.
Obiiciunt fccundi , poena eft ad repafatio*
rtem ordinis deftrudti pcr peccatum fcd hoc
nonconueoic pcccaco crgo neqnecircpocnam,
gcc. Refponderur , vel intcUigi cfTe rcparatio-*
incurrit
16
quod
auferri potcft bentficiimi ab ingrato
qua: fubtradtio
dione
tttftrtlt
fcudcbiti
iuftitia:,
Refpondetur , concedcndo antecedcns pro prima parte & dillinguendo

pro fecunda: quoad pcenam pofitiuam concedo,
quoad priuatiuam ncgo , fi ioquatur de|infli-
,^Q^ poteft cfte pcena.
Formtfito
&
lcgis,
fcnfus
ncficij
15
ncm
ob peccatum>
Ex his patet ad fundamcnta oppofitcr fententiae. Obiiciuntpeccatum non infligia Deo.pocnam autem infligi ab codem:ergo peccatum
inteliigitur
etiam j;^^,^^^
lc, vtl
reparatio ordinis in alio gcncrc per fatisfadtio-
adtnm
erit
OhteSio.
Deum,aut vniucrfumjvcl
ex mifericordia iuxta fupciiijs diftalcrgo

cx iuftitia crgo in poenam , fcilicet priuatiuam , d^qua loquimur , per fubtradlioncm bc-
cife
S?*"^
ordinem hoc modo, feu redtitudincm
cacorem ob pcccatum commiirum , vercpunit

pcena priuatiua ex qua fcquitur damnum ,
triilitia , ac miferia in pcccacore , quatenus ipfum.fubtraftamifericotdia , fine quanonpoteft
,
& hoc eft falfum,quia nulla poena damna-
voluntatis damnati in ordinc ad
&
(fV
ti tcftituit
deraeritum pcccatoris ; quia fic

proprie cftpoena, quacenus Deus fubtrahit bcaticudiivem ob peccatum ergo fimilicer Deus
fic derclinqucns pccfubcrahens fua auxilia ,
:
Ctnfirmati.
rum
non
renaittic
peecaium Dcus
fiae
jg
DiftinaioXLVL
(iuequU voluntasconcinuc malcvult ; fiucquia
vfque ad terminum vix pcrmanHt ni pcccaco
(ine puenitentia , quod tamen tcmpus fuit iibi
przcisc taxatum ad pcrnitcntiam i nuctcrtid >
quia pcccauit in via.vbi demeruit (ic dcrclinqui.
Primum crgo cftiudum, proptercontinuatam,
mulciplicatammalitiamifccundum eft iuilum,
proptcr contempciim pocnitentiz debitz pto
tcmpore viz przfcripto ; tertium ed iuftum .
propter terocricatem peccacoris , qui fcipfum
&
przcipicauit voluntaric in
berari nequit
niH ab eo
cum (latuin a quo

quem contcmpfic
,
li-
8c
ex viribus ptopriis nequit voluntas

fic voluntarie rcdditut
rcfurgcre a peccato ,
oêndit
&
impoccns
fanancis
per graciam Dei mifetcncis,
nifi
quem
contempfic
ficut
&
&
otFcndit
peccando , fic cciam iufl^ fubcrahic ei mifericor*

diam. Hic aducrco quomodo Dodor faluat nejtatU *i
ccditatcmdiuinzgraciz ad refurgendum a pccttenttndum.
q^^q^ ^ caufam przcifam impoflibilitatis paeVtctgttMi
diumx
ob demciicudn vnde euacuacur calumnia quz
nicendi reducic infubcta(Slionem graciz
eius,qucm fe proiiciendo contempfit,&

ofTcndit , k quo proindc iullc concemnitur.
Hte triaadprepofitkm fttia pMtnt i&cc. K^**
damnaco quaienus dcfericur a Deo. Primo ,

quia aamnacus cft concjnuo in aliquo malo J^ftff.
,
mMlo
vtOt.
Hoc
pacccex
illo
Pfalmi ji.SHperbiaeorum ^ni
oderunt afcetidit fcmper
demdicic loanncsUn
i.
tt
&c. & dc Dzmpne qui

Canonicacap.3. Abini-
, &c. quod ita cxponit Augaii.de Ciuitate cap.i^. Ab initio fui

pcccati , vcl cx quo iapfus eft femper peccarc ,
nuUam habere, aui habuilfe bonam voluntat^"- quod eciam docet Fulgentius de fide ad
Pctrum cap.}.de Dzmonibus vniucrfim. Omaet,
inquic , illi prauaricatoret Angeli , nec mala pojfunt
vncjuam voluntate carere , necpasna ;/edpermanente
in eit iniufia aturficnit malo ^permaneret etiam iuante. yic de
fta retrtbutienif txerna damnatie ,
tio Diaboltis peccat
Augoft.
'
fiinus
lib.
&
FHlgentios
&
tyfngelis ûidtm difpofuit,
&
impleuit
vt fi quit
eorum benitatem voluntatii perderet , nun<jkam eam

diuine munere repararet
.Angelerum
funt
e.x
bonam
ecia patet cx
&c. t
infca
nkllum
eft
ûo rtiina fua merito e calo eieSli

refumere voluntaiem , &c. Sic
communis
quzftio autem
omnibus damnatis
eft
termino , de quibus dicunt przdidi Paircs fempcc efte in praua

voiuntate, & peccaminofa , ita vt nunquam re&t agant , etiam moralitcr , de caufa eius pofitiua ,&eiiam priuatiua, vatiant Dodores. In
primis citatur ^ moderuis Dodtor in 1. diftinl.y.
ûaft.vnic. quafi docuerit non foliitn pulie habere aliquos adûs
vt funtin
bonos moraliter
ex parcc principij
quancum
Balfolis
fcd eciam habere de falo
Tartaretus
non
Anglcs. in hanc fcntcn-
Angclum deftitutum
liam. Alij dicunt
poife aliquid velle fupra feipfum
gratia t.Sententia.
ac pro-
inde neceflari6fcniper itiordinatc feipfum amat.

ica igidius in ead.dift.<]ut(l.\. art 1 infine , Vaf.
netpte ratie
ne^fue fapientia
platiua cap.i
Ugatit pedibiu
res ,
1. dicit
,
netjtie fitentia
lib.}.
trunt
dc vitacontcm-
ideo Chriftus
ait
damnates
& manibtu mitti in tenehras exterio-
îa in Infeme
vbi neme
Deo
confitetut
aiio-
ne priuantur , 8cc. Bernardus etiam epifiolaifj.

dicit
damnacos fcmper
perfiftere io
mala vo-
luntatf.
toubiKm.
Dubium eftan derur caufa , vel extrinfeca vel
jtm detur ititrinfcca huius malz voliitatis, &obftinationis
jrtpeccato adlualii ita vt neccfTarii femper damma,,.

i-i^
/ vtluH- natus habeat adtum malu,& non libcrc, per cauttuem dam- famaHquam pofitiuam necefficantcm. Triplcx
*.
Scoti Optr. Tem. X.
,,
&
necfflitatcm grtiz tcducit ad cogitationcm
^'
^.Stntentia.
&
priuatur concuifu gcnerali Dci ,

neccllario
ad adlum bonum morale. Ita Marfilius in i. d.j.
art.i. peft ^.concl.
Palud. 4. d.jo.t}Hdft vnic.
Molon. i.part.tjkift.GA. art.i. Alij reducunt 4.s/m4hanc impodibilitatrm in raufam pofitiuam intrinfecam, ncmpe in habitnm przduminantcra
voluntatidamnati
& fcm-
cui Vefiftcrcncquit,
malom
per inclinantem ad
qui habitus infunditur ^ Deo. Alij hanc pofitiuam caufam rcdu,
^.Sententia.
qucndam nccc(rnrium,qui ncquic

fufpendi a voluntate , & ita repugnanrem aûi
bono,vtcum coconfiftere non point , & ad
quem Dcus ncctflimt vel przuenicndo vel focunt
in aftiim
produccndovoluntatepafliuc fchabertte.
Iiii
G abricl. ijtiaft.
lib.
I .
cjusift.
ita
Ocham. ^dft. u.^ quoi'
att.i.
4.
denique dicunt caufara pofiriuam obftinationis cfTe primam elcdionem in Angelo, cui
adhzrec immobiiicct ,
nccefTario quia habec
Aii)
&
inflcxibilem
priina
cum ergo
fit
los.
D.
Thomas
diftinH.y.
tjutft.
fuppofica
mala
vircuteeius procedere,
Quod
cledliune
dicunt reliquas in
& fic
ncccfrariocirc
ma-
part. tfuafl.cit. art.x. c^
m 1.
.art.i.cjuafi.i^
II. Caiec. i.part.iju*ft.(>^.

,
cap. 9;.
12,
g.Stnteutid.
voluncaccra
4. centra Gentes
tempus concellum duntaxat,loan.<>. Feriitnox

neme peteji eperari. Ecclefiaft. 9. A^f^M opw,
i.Sententioi
eft
aliquus redc circunftantionaios.Citantur ctiam
communi lcge de reliquis damnatis,
apud Inferet , 8cc. Profpcr
rmns ad
rum Angciorum
in qua
eamfameeeffi.
Detribus
malo-
honeftatis.
his diirenturiA a. <6y?.7. de o1>fttuatione
pojfe
quibus nulla eft bona voluncas in termino,quia

eam contcmpfciunt in via.ad Gal.6. Dum tempui
habemtu , eperemnr bonum , &c. nempe in via vbi
2.1
,&
congruam neccnariam ad omne bonum morale.

Ali) alitcr defcndunt ncmpe caufam cllc, quia
jluotnm. ducitdi(%aad fcopumqnzftionis,quacenusprodatitdiHo- l,e( hanc pcenam quz cft peccati iiiftam efle in
mliijut
& dicitur naturalis, vt di& morali circunftantio-
luitur. Adducit cciam cxemplum morale fatis

accommodatum decoqui fevoluntaric in foueam przcipitat , vnde nequit exire fine adiuto-
rio
femperefi in
ad bonum naturz,
Ainguicur i meritoria
nata in genere moris
elt
ciintcntacur i7?.i4. fw/.i. prout ibi etiam di-
^*^'
277
poteft indaronato volitio cdfiderari.Prima,quc
quez candcm fcntentiam dcfendit i.part. di/putat.iî, cap 4. fed alia via quatenus efficaciam >
XO
QuseftioIV.
de veritate art.io,
art. i.
Fetraricn.-
& Richard. in 2.
dift.j.
obiiciatur hanc
caufam non inueniri in

anima damnata:ergo quidquid ad obftinationem fufficit in anima damnata , fuflicit in Dzmone. Rcfpondet Caietanus non efTc eandera
rationem immutabilitatis in anima,& Angelo 3
tandcm admictit etiam animara damnatam cfTe
inflcxibilem, & in primo inftanti, quo feparatuc
Ci
^ corpore
tali
peccare
&
immobiliter inharcre
pcccato.
Dico primo , Doftorem non efTe in illa fen3

tcniia,quz imponitur eidera ^ modernis , qui i.Contlufie.
potius fcntentiam Do^floris ampledluntur , 8c '"'">'
alienam bea^quam docet , cidcmimponunt. ^'^"^f"^
^
tenti aut ei
n
uztitenim Dotlor de triplici bonitate prz- impMtntur.
milTa , naturaii ,meritoria, & moraIi,vtrum
adtus pofEt efTc \n Dzmone bonus aliqu.i bonitate ex his. De prima bonitate aflcrit Dzmonera
habccc aûra dc bono fibi conucQienti , vc
QT-%
'
AA
mando
Lib.IV. Sententiarum
278
amando
fe , odiendo pcenam . de fecunde dieet

&c. ( quantuin ad bunicacem mcritoiiam , difiinguic hoc quod c(i hahert potentUm , intelligi
ôn
pt-
tfi
poile de potentia iogica.aut rcali
untt ai
fi
de
rcali, vel
intellieidcpotetiavteft principiumafllus.vel vt
Aatth
*** diftcrcntia cntis
dmnto.
vel padiue ad
vt icilicct inclinatur actiue,
adum tanquam
ad formam
ne-
gat poc^nciam totalcm ad afcum meritocium in
Angelo damnaco
cft in poteftate eius
meiicoriam
tum
quia deeft gratia ,quz

,
non
& rcquiricur ad volitionem
cuius voluntas
t(\i
principium tan-
Negac eciam potentiara tanquam

difFercnciam entis modo dido negat , inquam
proximam , quia aliud comprincipium deeft &
vlcerius impedimentum peccaci fupponitur
partiale.
quod non eft in poceftace voluncatis toilere. Negat etiam Logicam pocenciam,non cx rcpugnantia fimplicitet terminorum ab inrrinfcco , auc
etiam abextrinfeco fccundum potenciamDei
abfolutam , quia Oeus de potencta abfoluia poffetfaluare damnatum & dare ci gratiam , &
,
ad adlum meritorium ;(amcn

habcc rcpiignantiam ab extrin'cco de potentia
ordinaria. Secundum has acccpciones pocentix
logicx , lic moralis, qusric$. Reât mnc dictndum, Airc. An alrcram, vcl vtramque habeant in
oidine ad boiuimmorale , ita vt non necelTari^t
fed libcrc,
excledtioncpccccnt.vel potiusnece(Iari6 ctiam phydcc habeant prauam voKintacacccra requinta
&
tem necenitate nacurali ?

Haec e(l quxAio , quam
^4
difputat
Doôr,
&
ad eius fcopumtideo primt^ adducit fcnîflitquA jgjjtjjiT^

contrariam affirmantem intrinfecc ,
pontiuc obftinationcm habere caufam in volunilir.
^
praecis^
&
tace
per
quam
neceflitatur ncccllitate nacurali
ad voluntaccm prauam. Duplcx autcm caufa

afllgnacur , ncmpe prima eledio praua , qua in->
otdinatc Dzmones amaucrunt fe , cx qua piO'uenic vt reliquos adlus in cundem finem dirigiit.
Secunda adducitur exeoquod in eis fic habicus
stHfMtU
dmtijuMim- petfcdlc malusinterminoj & ideoperfeftiflimi:
pugntDojndinat in malum nunquam ergo benc volunt
propter primum,fcd fcmpcr male volunt propter
fecundum. Ad ptimam caufara rcfpicit fcnccntia
:
&
.gidij,
D.ThomaE, & Richardi, quauis ex cfi-
uerfis mociais,ncut
(kii fentcntia
& Ocham. Ad
aliorum
fecunda fpeqai dicunt adimi eis
potentiam pcr habicum infufum ^Deo, quam

tenuit HoIcot,& ffquicur Aureolus vtramque
impugnat Do):or. Contra primam, quiahabent
naturalia intcjjra , ex Dionyfio : ergo pofluncid
*'' "" rcpugnat , cis habere pollc actum non
malum. Idem probat cxreiTiorfu,qucmhabenr,
qui vt fiQit in peccato praecise , non vidctut
malus. Tertio, quia nolle pcenam vt difconucnientem fibi non eft malum ex obie6):o , nifi ae*
:
frim*
ftnti-
ru.
lmi>urHii
fifundd.
propter ûod pt neganda : probabile eft tamtn quod lo doirtnAt.

^"' '"''^
fecundum hant potentiam non extunt in al}Hm,prbpter vehementtm malitiam ,/ecundum auam rnavis '^J!'"* .'"''
* littrtatu,
^j
j\
/>
/1
^ L f
r
frobabUeejt tjuodagunt ,ûamjecHndttmpoteftMiem
naturaUrti ,/ecundum tjuam ptjfmt :inallm ali<ju*
modo oppofitet, icc. Ex his vcrbis clarc manife^
& fcopus difcurfus Dotoris,quo
ftatur incencio,
manere libcrtatem arbitrij , SC

, de qua fuperiijsin prxceddntiarticulo tamen vfom rcdum ncgat talit
libertatis , fcd fcmpcr malum ob vchcmentem
malitiaiTi. Qijantikm ad primum, difcoidat ab
opinione,quam impugnai,& quac aflerii nonli-
intendit in ipfis
potlrhtiatti
naturalcm
J
bcttate, fed necefEtate agi Diitionert in malura.
In co vctd quod dicat
non
bonum,
tatc naturali in
mencem malitiam
Vti
conuenit
vnquam
fua libet*
malura,ob vehe-
fcd in
cum
aliis.
Patet
hoc
ipfura ex titulo quaeftionis. Cira iftam , inquif, diftinllientm 7. in tjua Magifier agit de coft'
firmationt bonorum
ritur
fnali
vnum
,
fcd an
&c.
f^trum
Non
&
obftinatione
malm jinitlm
quacrit
necejfarii) velit
male
maierum :
(jHa-
vtlit ntctjarih
an lempcr velit malc }

f Ideo poftquam diflc-
ruit pro patte negatiua trationcs adducens, quibus fuadetur non foluim pofTc malum Angclum
bcnc opcrari , fed ctiam id contingerc in eucntu:
tandcm pro pattc affirmatiua adducii illud Pfal.
Superbia terum qui teodtrunt afctndit fimptr f &c
Std
ifff ,inquit,
ntnpottft inttUigi intenfiue
trge tx-
Cui argamento
non reipondet ,ac proindeabeoconcedicar, vr
pacec cx verbis cius allegatis. Mox impugnac
tenfiui',
irgofimptrptccant ,i(c.
Thomz & Henrici, qui
fentcntiam D.
ftatuunc
hanc ncceflitatem in naturali naceflitate mal^

agcndi , & volcndi. Ncfcio ergo vnde citetuc
Dodlor pro prirna fententia fuperiiks allegata,
quam in tota quaeftionc non diflerit ,nque ad
fcopum eius facittquinim6 contrariumadmittit.
cejfario necejftate contraria
vti
aut contradi&oria
cft, w<j
tali firtio Voflt^
wo
,fiuead benumnaturalcfiue adbe-
illa libertate
num
Secunda affertioeius
libertati peccet.
meritorium
optimcdcclarat
non eft in
tjuod
eitu potefiate
ftrucrc naturampotentiir,
agendi
cuius aftus
non
habitus. Terti6, quia habitus nequitde-
c6m non
fit
ratio ipfi
id cft, totalis, Ted virtus innata.
^S*"**'
Neque ad benum alicjuod r/teralet
probant illam; fedmalc i modernis transferuntur in aflertioncm , qMam non concludunt ,

quam non intendit Dodor,aut forma difcurfus,
nifi bona fit hafc confequenti.t Habet liberum
&
arbitrium ,feu potentiam naturalem agendi nen

Scc.
ma-
Qua: confequentia
&
vfum potentiac in excrcitio.

Dodorcs citati fcnferint,ia
hoc noneft mei inftituti nunc inueftigarc.Qaod
fupercft, probabo primam alfei tionem Doiôris
ex iis locis,quibus probatur danatos tamDarmoncs.qu^m homincs damnatos femper male vclle
Probatur aurem fic quia Scriptura: & Patres
citati intelligunt de malo veSe per malitiam, vt yj^.
patet ex ipfis eorum vcrbis fed rcpugnat efle prims Mtrad cuentum
Quid autem
alij
Hinc fubfcquitur conclufioj. 6^4tntHm trjôtid

ifium articHlttm 8ic. FidetHr , mquit , pofi dii.i
,
quod non netefTmo habcnt aliquem <^ff>,&c.id
'
fed femper peccare: Rationcs aatem addufts ab

eo ad probationcm primar conclufionis , rcft4
ricque inipfo viatorcquidpiam probat,quintira
Itc catis
''*
vt
Contra fecundum probat , quia voluntas vi& nullum

a(5tum haberetcrgo non videtur induci pofle
talis ncceflitas nacuralis per habitum ; dcindc,
quia omnis habitus debet inclinare ad aliquod
decerminacura obicdlum crgo voluntas ad aliud
detur ex libettate fua pofle non velle,
'i**^'*
Hxc crgo eft aircrtio Doftoris ; / Damone

2.6
manrrt libertatem naturalem arbitrij , ita vt non ne- nupUx A
le\erge nonmaleagit
iV
quod dein-
concludit: iWiVMm**'"" ''*"*

tnim, inquit, videtur ,neiarepotentfam natMralem'-^'J" ^J^^^l
in natura ilta excellente , vhi non apparet aliûid , ^jf , J^f.
Ac tandem
ceps declarat.
cedat circamftantia vitians.
obicifium operari toto conatu
Conclufio
neccflitatenaturali, dequaloqtntar,
cft.
peccatum,
libertasnon pcccandi na- tionii.

turalis , qnia fundamentum peccandi eft libcr- ^*' P*"*^
tas natutalis ficut
non pcccandi: ergo fi "V''''^*r%
nifi
vbi
fit
&
Dxmoa
Qu^ftioIV.
DiftinaioXLVI.
Dxmon
rempr malc agit
libcrcas naciiralts
tcr
poHcc non pcccarc
Hzc
vci ea libcrcace.
logia
debec in co faluari
ex qua phylicc
& nacurali-
& cuitabilicer
vellet
pcr fe noca func in
Thco-
apud Moralcs
17
NtH rtai /*- lidlus vlcra agcrc camed non mde fequicur
fifHMri eau- quod
pcrucrsc femper circa fc agac ncccllarii
fmm tblimancccmcace naturali, quia neceflicas gracix fubticnU b
:
quz Hbi
tcactx liccc inferac lapfum in crcacura,
*liit.
rciicta nequic
non
dcficcre
camcn Ccuc gratia
requiricur ad opefa fupcrnatur.ilia
vel inoralia
&
caiuiim, non vcro ad merc nacuralia ,

indiffccentia,quz nuUa lcge prohibentur , neque
aJ opera cadem, qua libera funr, libertate nacu-
Ad câ inJiffeteti*,
ineti tntH-
rali
/ic
non piobatur caufa obHinationis
malo.ica vc omnis operatio
fit
in
peccatninofa,quz
&
procedit liberc ,
ad quam non datur de fadlo
fHirigrmti. gracia neqne requiritiir. Quod /1 illa fententia
loquatut dc obftinatione habituali ,
etiam
rli Htm re-
&
commiiTo in via, quatenus de

poenitcntia , nequc etiam difplicen-
adluali in peccaco
eo non fuit
tia in ccrmino, quz Ht dcbita
18
SmSpenfi eS-
turlUi gene-
ralu imfrhatur.
aut honeila
re-
aileric eam euenire cx fubtradione

quidquid ponatut ipfa gratia , an cogitaiio congrua , an aliud , quod in fuum locum
relinquo. Cxterum fufficit odcndi per hoc non
dari caufam adsquatam obllinatlonis, quadainnatus fempcr peccet in omni fuo atu.
Secundo nou tedc allignatnr caufa ex parte
priuationis concurfus gencralis Dci , vt fccunda (encencia docecquia & gratis hoc dicitur,
&.C
quidcm
gcatiz
quod
ali) tres
modi non
lec
ineilcpcccatum
dum
deadu
quod pciinde etiaindiccn^
generc , quod includctci pcr fe omncm maiitiam , quod cd inopinabile ; vlterius ncquit ha-
in
peccatum formaliter
bitus neceffitare ad
omnem qucm
,
in viciacum
/icatc exercitij
ad
ergo neccffitacur ncceflalcem vagc , quod cft
malum
cuius
dum eius connaturalem operandi libetc.De adu

/imiliter necclTario ezdcm rationcs funt, quia ilie
a^lus eirct i
Deo
Probacur eciam idem ex parte Dei
quia vt
Ciwjiituert- ipH fatentur ncquit Deus neceffitare voluntat-r Dem *utem pcr habitum,& adum neceffitantem ad mathr fteetti.
lum , quia hoc repugnac cius bonicati ,
circc
ad
remitto iongiorcm huius quzllio-
nis tradlatum.
caufam priuatiuam huius obfti31

deferic damnatosi 4.Cooelufi*,
pofitiuam vcto clTc perucrfum vfum voluncatis Caufa pnu'
dcordinatz , & iibi relidz , quz licct przdita iit tiutt otfiin*1>ico (fHorto
Deum, quaienus
nationis ellc
nunquam ea vcitut nili

commodura contempto afFedu
iibertate naturali
dinatc ad
tiz
in via.
Hzc omnia
cft
& loco citato.
&
ûttft,!.
tia
tia
quz
&
Dodor &
Videatur etiam
fupra diximus
dam-
reditudine
& fui
compiaccn-
in
peiueilitas coniiftic
commodi
demehic, tifri.
in difi. J7. lib.i,
quz
^Hicy^.i.deperueria voluntate
inoidinata
Cauf pofi-
peccatum cpm- Cduf
tradii
videantur etiam
3-
&
iplius
i
cx qua
altciaa iulU-
inquantum lcgc icpugnat
fecunda autcm ad omne malum contia'

ab omni pccna mali , haium radix c(l prima conuerfio pcccacoris damnaci, qua
ad hunc finem omfeipfum inordinacc amac ,
nia referc inquancum volica func ab eo , vcl pofinaca
rium
aucifio', vt
&
toto zSiCtw adhzret:priuatiuc inquantum nihil

aliud vult, aut non vult , nifi ex affcdhi fui commodi przdominante. Przccr ergo caufas prx
fcripcas non efl exquircnda aliaiquia libcrtas cle-
cionis in ipfo loquitur Scripiura
tc libertatem etle radicaliter in voluncace
rum,
ica fe
habcc voluncas in eo Ilacu , /icuc habitus auc

iCkviS dccerminatc inclinans ad malum , quia voluncas fubcraôomniconcurfu ad bonum , necelTario inclinacur ad malum. Deindc , quidquid
dicacur de modo libcrtatis in voluntace faltem
Deus vcllct in eo cafu ,
intendcret pcr fe pcc-
&
quod probatur
ditigitut ad
DHpofittt
vtlunitnu
tali af{'e<Slui,& Hni.cui adhzrct voluntas inordi- dttmnMt^
dlionis neccfTaiio cfl faluanda iuxca fcripcuras al-
concurfus Dci ad
tienis.
iulli- tiuM,
caufa autcm demeiitoria
miirum
inor-
auchor mali .quodnequicdici led idem fequitur ex fufpcnlionc concurfus gcneralis ad orane
bonum , concurrendo przcisc ad malum crgo,
&c. Minor probatur.quia in fententia negan-
vrluritait
tiuc.vclpriuaiiucipofitiucquideminquantumcx
inconucnicns.
catum
ri
fer habitum.
aDo-
ôre przfato loco ad initium quzdionis
quemlocum
tiontffjptM'
vo-
alias intermicti poifct a
luntate.Vltimus modusredlc impugnatur
oiitui duplex aueino inoidinata
dum nili
non datut caufa pofitiua nequc profccutio, neque potefl e(l"e obiedlum fpecificans aclum. Accedit quod repugnet dari habitum in voluntatc.qui eam ncneccffiictiquia nequit tollcrc mo-
conccdunc qui ncganc puram omiffioncm poffibilcm eircin voluncacc \ dato ctiam quod non
habcat concurfum, nifl ad malum , ncceffiiatur
etiam hic & nunc ad exercirium alicuius adus
dere adlum
ncccHjrio
nati
quia nequit fufpcnnon poted, nequein
30
fic dcictminanie ad
pcccacum. Dcindcnon poccd capi quomodo habicus aliquis ncccffitec voluniaicm in gcncrc ad
pcccatura quodcumqne.nifi dccutobicdlumcius
cil
pfobatur, quia dato quod voluntas non

poffit fufpendcre omnem a(ûm , quod cciam
falucnc
&
mulci- .Ctnclhpe.
obllinationem pei continuatiuncm ,
)
plicationem pcccaci in eo (latu , quia piimus qui
ponicur pcrhabitum ncceffitantcm voiuntatcm
jllij mtdt
ad malum, facit Dcumauthorcm peccati,& ma impu^nilUT.
nifcdctollic iibertaiemrequifitamad pcccainra,
ita vt cum tali habitu przdominance rcpugiu-
mum
tnali, fuppofltis przmiffis
^9
2)Vo frr//o
dirtinl, ^^.
sem.
& Itne vlla probatione, aut neccGitate, DcinJc,

cll falfum
quia & tollit libertatcm naturalcm
ad malum
& rcpugnat diuinz bonitati. Pri\
TtOilihert'
tentam fed neque Hc Dcus potell velle pecca^

tum , quia repugnat fuz bonitati iic vi llc pcccatum , quod ncque ab inttinfcco , neque ab extrinfeco poteU honcllari crgo , &;c.
&
apud Pacrcs , ica vc

non fic ncccllarium ea confirmace. Secunda Doôris alTeruo patet ex iocis cicacis in commcnco.
'Dice /iatntl9 inyiWzm ex przdilis fcntenciis
aflignare veram caufam obHinacionis , non piiroa vt declaracur ab Alfcrtoribus , Quia licec
Angclus damnacus auc homo non poOic flbi rcic
279
bonum
peccatum
Sctti Optr.
quia fufpcnlio omnis

pcr
medium
iuditiz
tanquam ad pcsnam
Tom. X.
in*
allcgatas
ad hoc vc vclit malc moraliccr , Sc

obflina, de quo gencre mali ,
&
peccarainosc
Im
tjui
te
odernntt Jcendit Jfimper
tthinitiopeccttt i&ic.
Superbi^ eo
&c.
Diabo-
Pcrpccuicas eciam pec-
Virefitiu
non phyfice
iMralu fet-
candi habec caufam neccffaciam
fed raoralicer,& in euentu,in flacu damnacionis, cardiiH Ds-
ncmpe
â
pcrucrfiiaccro voluntatis
fcquicuc affeduro
quz
fibircli-
vchcmenccm commodi
& ipfi
przdominancera pertinaciier , cui accedens ex diuina iuditia dcfcitio eius complet
caufam integraro obftinaiionis
ti&
ncccflaiio moialiter
AA
eam
X
in roalo pccca-
inferens
non
phyGc^,
, ,,
:,
28o
phyficc,&
natiiraliter.
Quamuis ergo in eo
/itnaturalis libertas ad
cius nullus
ria
fit
uam
eft
bonum naturale
bonu
vfus ad illud
ad faluandam
debct cftealiquisordo in vniuerfitate creatnra:

qua feparatui reprobus in tcrmino ab elcdis
ftatu
faitem,
hic autem ordo cft per pa;nam,qua priuarur
licet ncceira-
munione clccborum
libettace recyiiifitamad pra-
tio intclle(Stus dereli6ii,& obfequentis fempcr

vehemcnti cupiditati praus vokintatis. Quamuis autem concipiat intcllcftus damnati ptincipiaqua:dam praikica,& conclufiones netelfarias:
tamen eaconcipitmagis fpeculatiuc , quam praftice , ex quo conceptu magis augetur eius poena,& vermis,& confufio idtoque veritatem earum odit potius.quam aftc(5lat ; ita vt omnia
ipfi vcrfentur in panam , & opprobrium fcmpiternum , & cooperentur in mifenam , &
ne,& gracia cap.
ferc fcntcntiam docct Grcgorius
'
cmnium
i.
oiiatur
quiain animabusiuftis
eft peruerfitas
voluntatis
voluncaria. Nonfufficit ergo
rtatorum
nifi
refpeftiue ad volancarem inordina-
commo-
Defperatio pract^tea oiitur magis ex fubtra-
& dereli-
Dco in co ftatu quantum adculpam,&paEnam. Eandcm fententiam tenct re

ipfa Mohna i.jtart. ÛAJlG^. art.i. dijp.t. ValenMald. in
disHn^.6.
dijp. j Sotus
magis concordat
Scfiptufis , & Pattibus , ptout agunt de obftinationein via, & in termino,& maior etiaminde refultat miferiad3mnatorum,quatenus ita fua
voUmtate ,
clcdlione fempcr in malo culpa:
{]u<tfl.
5.
1.
&
itt^.difiinil.ô.art.^.&f.
&
rcfolutio.
fl
'
Secundaetfam paena/tcutejia Do, Sic. Docet

eft fecunda pcc-
negationem beatitudinis, quE
na.eftcaDeo
ficut
a Deo
priuatiue (^
injie.
&
iuftc.
fcu
meritum
piiuatiue
bonura honeftura
Probar,quia
,
iuftc re-
bonum commodum
quirir vt pro eo rcddatur
etiam pcccatum priuans honeftatc iufte requirit , vt pro ipfo reddatur priuatio boni commodi ,
iftacoiiefpondentia ptiuationis com-
ita
&
modi ad priuationem
Dllpofitlo
Dei ordin'*'
ficut poteft otdinari
honefti ordinat cutpara
ftcrti.
malum;narn fecundtim pro, qua regulatur totum,
uidcntiam vniucrfalcm
fiihil
i.
iudicium,
&c.
ergoinomni
Sicut
&
refp. ordinari poteft
ptoat nequit
clfc fine lcgc
& focietate pet eam dircda; fic inter creaturas rationalcs non pocuir communio & fociecas infti,
tui fine lege, ac
proinde etiam fine
buentepoenas,
& prxmiii:nan. co ipfoquod ha:<;
iuftitia diftri-
membiorum focictas in Iibcro vfu atbitrij fundatur iuxta communionem affcdbuum officiorum
& beneficiorum,debuit etiam
reduci in ordincm
per inftituiorem fcruata Icge,
& ordinatis opcri-
bus crcatura: ineffs meiiti,& demeriti , confcquenter per pijcmium ,

pcrnam , ita vt exor-
&
,&
prout fecundum
iufiitiara
tlonlit.
fcd ordinarcrur periuftitiam
vindicantem,& re-
ftitucntcm debitum per fatisfaftionem poenE,vel
&
conccirum a Deo fuit fuptemum bonum poft

, & quo folum operari pofrct ad finem,
& hoc libcrum arbitrium regnla dcftitutum ex fc
li
cfTcntiam
qua
Iujia ritrl'
regularet;necefraria ctiamoidinatio in ipfis opc-
butio, 6" '-
fallibile erat
ribus
ideo eciamncccfraria fuit lcx,
quo malum
bono ordinarctur refpcdi-
ue ad fincm proporrionatum cuique, quas ordinatio habctur per iuftitiam.Inde cft quod ad bonatura: fpedet difcrctio bononitatem Dei ,
rum , & malorum fccundtim finem pracfcriptura
iuftc , pcr quera ipfa opcra ordinantur ,
pcrfonae fecundum opera,ci^m pcrfonarum non fic
acceptor Deus. Ex quibus patct iuftitia poena:
ûa ptiuatur malus bono commodi , quod prae-
dinatio />-
rum.
&
&
& mifericordiam gu-
iuftam,nempecarceTationis,peroppofitumad lo-
neque bonum fine ordine fuo perroanct , neque maUim etiam fihe dcbita cofrcfpondentia , qua debec ordinart ficut membrum putridum , quod
corrumpit ordinem totius , nifi feparetur , aut
ita otfdinetur nc poffit fana inficerc ita ciiara
imr
creaturiu r'
tulit inordinatc bono inftitiae.

^ /fmMâ?4,&c.Oftcnditteftiam poenamcflc
reliquas paites,
Sccietiu iu'
filtuta
aliquomembro abono libertatis & rcgulx & legis , non indc definerer ipfa vnio
corporis , aut compago quas eft pcr lcgcm ,
bitante
& ad Dcum,
nnanct inotdinatum,finedcbitacorrefpon-
dentia ad totum
bern.ir creaturasrationales: itaetiam
OrJlimtl
itifiiii^qtie
tiam per quam in ordincm redigitur , & fcgrcgatur a bono communi , qui ipfum contcmpfit.
Sicut eigo liberu arbitriumincrcatura raciona-
priua-
tantum in malo materialitcr fumpto

quod non e(T peccatum ex dcfcdtu libertatis.
Longior diifertatio huius fpcdlat ad mateciam
de peccatis & ad pridiftum locum deinduralione dicmonum fufficiat pto nunc bieuis hxc
fi
tatis eftcnt
glorU.
An-
potias fatifpaflionem , & qui bonitatem inftitutoris ,

Icgis contcmpfit , fentiiei etiam iufti-
ejl
non finere:fic ordinaffe
qu cft maxima miferia, volutantar vt nunquam velini nifi male quam ex d:(c6k\i libcr,
tio
tjfe
benc otdinatafccundum iuftitiamcommutatiuam

diftributiuam , finc quibus ncque
pocnaetiamdam-
adfiiam
rcp.
fed tolcrantia
in afFedu inordinato
rnaîs
& homittum vitarnjVt in eapriitsefienderet
Similia haber Enchirid.c.i
tamen
&
ejfe pritfciuit,& fciuift
^nid pojfet eorurn Uherumarbitrsum, deinde cjuidpef-
dlione eorura a
na
Dominitmâe rerum
omnia hona valde ,
bona ex
fet fuagratia heneficium
Purgaro-
in
ftione diuini auxilij in fcmpiternum
poe-
o. Saluherrirnejnquity confitemur
benefacere ,ejuam mala
gelorum,
ad inducendum illum fecundum effc-
tam,& immcrfam
Stcunda
34
Bmnipotentijfimam bonitaternpertinere etiarn de malls
rio procaldubi^ cft poena acerbittima
33
ûi creauit
malis exoritura
tia
eft
vniuerfalis.quatenusordinatur culpa pcc

dcbiram pcenam.Vndc Auguftinus de correptio-
ptomoueant voluntatem fic afFet;tm tamen

nonfunt ptimaradix vnde pcrucrfit.is voUuita-
di.
ptimo , inquit
vitiatum per culpam
fjuod reUijJime credimtu Deurn,
&
(kam,
eX-
fcilicet
eo quod reducat caufam pofitinam in acerbitatem pcen^ illius ftatus, nempc

fcnfus ,
in defperationem tanquam in caufara pofitiuam , ex qua femper volunt male
caEterum hcet pcena,& defperatio plutihium
non
quam
tantum boiium naturar,

quod eft eftfe bo,
num commodi , &fecundiim^<i, quia contra
didamen reftum , in fecundo eft bonum natur.T,
In
fed
diîriEl, 7. nifi in
tis
per
punitate damnati.cjuam iuftapunitiene puniti,6ic.
j^
&
clufioncm reformatur culpa fccundum iuOitiam,

ne maneat impunis, vnde Boetius profa 4. de
Confolatione , Infeliciores funt irnprohi ininjia im-
cledtionem. Accedit etiamad hajcobcsca-
malum.
Hanc
in gloria,
com-
cum, &
libcrtatcra
compctentcm
clc<flis;libcrca- i-Jla
tem, inquam,quantijra ad potentiam

feraper vterctur
damnatus
fiei
jy
Tertiit
pcn
ijt.
qua malc
permitteretur.
In quartactiam pcena oftendit efle iuftitiam , ^4rM;4

de qua pacna,quanturaad ea,qux obiiciunturab efi iupa.
aliis,alu eft. (/.44.9 .i.oftenîc cius cogruitatem,
&
Qu^ftioIV.
DiftinaioXLVI.
&
mcdium
iuftitije.prout in ea repentur
his autcra poenis refqltant ordinat^ triftjtir poc"

&c quomaiora funt peccata,e6 etiam poemaior, quia dctentio,licct in igne , phyficc loqurndO', eftct zqualis , tamen non arqualis
rcpugnantia voluntatis ,quz habctillamdcten*
nalcs
na
tnttjH*litt
fccf*.
eft
non foium quia rcpugnat cius

quiainfligiturob pcccatynj hoc,&
tiuncm nolitam
libcrtati
fci
quo complacct voluntas,ex qua complacentia, otiturrepugnaniiamaior cius ad poenam

iniundam , quz poena eft formalitcr & idcm
illud,in
Practerca fubdit ibi ad calccm,
hominibus poft iudicium ponatur
in
i\
aidor ignis
M/ii~
tUi nte
{j<
fJi refump-
tnm forpm.
& dolor in appetitu fenfitiuo, dicit
pccnam proportionari ita culpz quod nop erit

niaior in anima poft refumptum curpus,quam
fucrit in eadem antc corpus quia etiam vt feparaia fuit , recepit poenam condignam (\ autcm illa poena poft refumptum corpus quoad ali,
quid mutabitur inaliam cx ipfo corporc fcnnbiproporcionata

literardcnte, fcruabitur debita,
&
retributio.
3
Alditio.
Hzc
additio in
folutionem obic6lorum in ipfa ad

fcquentem articulum.inquotamcn.noti r^fponfinc remittit
qua
lit
elFct
malum
Secund^
bonitas.
quodmelius
obiicit
& confeqqenter etia
peccati tollere,
nialum pcena; correfpondens vt patet in exem:
plo fupra allatoJi
friiiutm
Dodore de membro
putrido:
quii fimplicitcr melius.eftet corppri tollerc jn

vniuerfum pufcedioem membri infcffli , qu^m
prohibcre eiuscommunicationem reliquis. Ad
primum rcfpondetur,mali poenz ad malum culp^

iuftam corcefpQiidcnc,iam
tbitHinum.
clfe
faen tor-
dum
f^tnUt
iuftitiaro
diam vt
,
Ad fttttUi. ergo
&bonum
fecun-
qyin ftiam fecundum mifericorT
patejbit ex fequenii arxiculo.
rutpd.
I*7egatu^
Ad
fccundupi bcnc rcfpondetî: ex Auguftino prout citatur in litera , quia

non (olum raelius eft vniuerfo malum p.oenz
antccedcni.
pei
&
ita vt nihil
,
inti;infecunii botûni
creaturx
fQtcietatem oecclTaria cft ex pirte
.inftiti)cniis>p^^viaa) fubiiciatur Moiiarchae
.. .
ttu.
Sc congrnit inftitui ab eo cicatura ra-
tionalis
..
j;i^ tfj.
vt etiam cllct manifcfta in ca fua
bo*
quancum ad vcrumque atiributum quo-
opcratio vt didum eft fuperiiis ,cft couiunda jdcbuit ctgoiuftitia ciuscxiendi .id peccatum , & dcmcritum in termino ,neque aliter ofmpo
rum
cxtendi potuii ,nifi inquantiam viiidcx pcccaii
pcr poenam debitam
hinc ergo paict
ix*
7?/^
bonum
tam intrinfecum, quam ctiam extrinfecum exigere punitioncm pcccati ,quod requirituc etiam adoftenfioncm fuz omnipofcntiz vt dicit Auguftinus , quz non folum cx
bonis bona,fcdetiam ex malis bona faccre poteft.
" Contra hoc nec natHrafufrtJna &c. C5biicivniueifi
0/?//
t.ifatenitt.
tur contra folutionem
Auguftini
citacis
tioncm datam
quz fundatur
do^rinam , quatenus
folu-
rcduci-
finem oftcnfionis diuinz bonitatis. Vis
rationis eft in
fionis
in veibis ohitRi.
& pctindc etiam vrget
ac
hoc
diuinz bonitaiis
bonum
fed ctiaro in
vniuerfi
feipfis:crgo ad
bonum
leu ad oftenfionem diuinz bonitatis,
requiritur illa bonitas , & confcqucnter

magis bonuro cflct vniuetfo lollcre, & ptenara
quz eft infimum bonum & fimul etiam pccca-
non
ta
in
& date beatitudinem, & gcaciam quz funt

fc fimplicitcc bona habenti, & vniuerfo noii
,
enim de malis
eliciuntuc
bona maiora , quain
e(Icnt illa,quz priuanturpcr
mala : quia punitio
non eft magis bonum quam gratia& beacicudo quz priuantur.
illa
priuatiua
Refpondetur prim6
quamuj$ de hoc
huiqs
ioci.
fic
negando anteccdens
quia probabilius e&.
concrouerfia
Quoad fccundam
quz non
59
RfQ<infi,
eft
partein eiiam bca-
cptnmune bonum. ipfa membra,

yel^r in corpoK pqlitico hoc autem bonuin
coromune eft fini$ ll[at;iitus^creaturz rationali.ad
titudp Chcifti , & gracia cftin termino pcrfc- Gr*fi.&

dioni>,ita vtaDco intcnfiuc pcrfcdior non *!'"*,
ipomt creari ,vt tenct Dodtori 3. <<. 14.^.3. &^. ^f^t/i.
oftenditergo Deus bonitatcm quantiim ad fuin-
C|uam czterz .cKKatui^z.runt otdinat^: ex parte

auiem crcaturz .ruppo/ita<4cge ,
mcdjit.eiusj
ccpati^raBquoikd fpecicm
(^reatori fuQ
,& petquam
ctianôrdincntur
inier fe ,Sc ad
&
Se
ipla foci'et^tcreqîritgr
quo
poflit
mafc
vel
henc
t^ct lcgi
& poeuz legis
hbecura arbitri.Hm >

fii benc, rc; qyibd
vti
piuncratio fequitt)T.i.qu6d
MxtH^mm.
fuz mifcricordiz , quam etiam iuftitiz, vcl

inquantuai LtgiilatoTClt, veunquantum ludex
vci inquantum Creator tcruni ca ergo ratione
nitas
Finii crta*
oftcn- "**'
Deum creaire fpeciem poflibilem perfcdliflimaror
lorri^S-
communi-
ciufque
6nem cius quod
njialo ciilpz
non otdinatum
quantum ad
illM
Non ininuscompctit Deo
qutiad vcramque parcem
in yniuetfo
dmti*.
in attributis
maneat
Hup qup^d, intrinfecuip bonum creaturz , fiue quoad ex^fnftfcum
cojrcfpondcrc
JiteUrnir
fubftantia,&
catiocreaturis.
nondctogat huicfini oftenquod natura fuprcm%

pollibiiis non fit creata , in qua magis cluccret
diuina bonitas , quam in inferioribus \ neque
etiam fietvt piobabilitcr tenetur , neque onmts
gradus bcatitudinis poflibilcs erunt in regno
czlorum , qui non foium vniuerfo cilcnt magis.
&
fr4/rii.
tur ad
zquiualenter habeatuc cius

folucio. ibi ,
ex przcedentibus. Obiicit crgo
ptimo, mali ad malum non efte habitudinem,in
Hefponfta.
,;^,/-,,,
creationis fuit manifcftaiiodiuinz bonitatis in
decut in fpecie ad eius raciones:vnde apparet cile

licct
</;f /4-
''/"
cuius opcTa funt pcrlccta omniaj nnis autcm
additioocm
37
exigit finis extrinfccus creaturz,
Cotitra,mali admalttm,8cc.
'
quiecem.
quiavniuerfaproptcr feipfum opcratuseftDeus,
dcbuit
quud
Hoc idcm
iuxta.menfuram pcccati , adhuc cft diueifacx

itFcdu vchemcntiore , & rcpugnantia voluntatis , qua refugit pcenam , ficut condclectat magis in pcccato.
pcen in
xum,&
fio
&
JEqmlit tfi
peccato autcm debetur pcena idcoquc

bonus ordo vniucrfi cxigit talcm pcenam intiigi
in tcrmino,quo crcaturz vniucifus motus rcducitUT in fuum finem , & ad termiuum przfiex lege
dico dc dctentionc intcllcûsin perpetua ignis

Qnamuis ergo hacc ipfa incarceracio ,
dctentio vtraque lit ctiam diucrfa
cunnderatione.
281
Ct
nâlc, debitrix
atque
ma-
a/Jc6iuftitifE. Si-
cUtergo in Hicratchia natutali debitus ordo cxjgit , vt nulla porcncia paOlua fit , qaz npn .P^dip
netur per yirtutcqi caufarum , ita eci^;i> fp folin
tiamorali rcquir](ur,vt
vitimacc
ordmcm^ p^r
Siot.
nuUum fitdcbi(uip,quin
id,
qnod
Oper. Tom. X.
ei
correfpQpdcf
roum
intcnfiuc
quantum
eft
'
ex pecfc<5lione
quantijm ad gradum
et,iamgcatuitum,.gratiz,& gloriz loquendoextenfiuc,
& ficratio airufuptacft
Pato etiam oppofito, prout

Ajac arDteccdcns,&
falfa.
alij
doccnt tran-
negatur confcqucntia
quoad
40
priroam & fecundam patt^m ; quia cx parte

vmucrfifiqnt eft corpus betcrogencum , & diIt/iibfji^nv^ pct diuerfa mcmbra in quantum diui- j)f,cHo
n^bqnitas ipiis co:mmunicatur,ad ipfum fpcdlar, wiuerfiû*'
mediuin , quje "'''' "*6^ fgprerai^ , Si infimum .,
&
AA
Jiinr,
282
in equali gradujSc perfcdione
non poffuhl
participarc boniratem fui Crcatoris,ncqucco-
dem'
compagem corporiSi
ctiam incorporc humano difcurrcndo
modo
concurrcrc ad
vt patct
pcr lingula eius niebra
grum non
coalercit
farium magis
&
vniucrfi,
&
Ktnrtquirt
*-/;,
X.
feiicordiam
oftenfionis diuma: bonitatis:
fuppofitis
ponfione dicta lunt
hncm luum
iuftitiam
qui
& mi-
fe volitus in
Vindicatiuae Vcrofit
cum quadam
bonum
fiiiem, fpcclat ad
Icgis.qus ducit ad
vniucrfi.vt pcrmifia libertatc
&
malitia
etiam
jn iis fcroctur ordo conueniens iuftitix , ob

contcmptum finem, Icgem,& legiflatorem, quae
cH fpecialis diuina bonitas , qu etiam in malis
elucct & non habct fui manifcftaiioncm in bo,
nis
ergo coipfo.quo fpcftat ad
'^ rationalis
vt pcr
ad finero,ira etiam
Icgem
bonum
creatu-
ratione medij.
difplicentia:
iuftitiae
retribuan-
tur,fiuc bona,fiucmala. lufticiaenim vniuerfalii
Dco,ad
manifeftationcm requircbatcx fccundario fine, vt praiuifo peccaco,ordinarct pcc4atum pcr poenam. Deinde , congruit ctiam vt
voluntas ctcata libcra,& faUibilis,per quam homo ad f>ncm ordinatur , ftacuta lcgc, allicctetur
pcr pracmium , tcncrctur pcr cxitium,& poenam
a maIo,ad fequendum bonum, & inquirendum
in
fui
qucm
fincin, ad
cft
quod
id
quantiLim ad
fequitur
bonum
quod non debec
particularc huius,auc illius,
rcfpiccrc legiflacor,autprinccps
in politia,nifi vt icducitur
ad
bonum commune,
quantumadrationcm boni communis

& ordinis,negatur aftumptum & patct ratioc^t
di<5bis ; quia bonum otdinis,in quo confiftit ipfa
tranfcat
focictastanquam in ratione foCmali , pcr qgam

Sonum com- fcducitur ad finem boni communis,eft mdgisbomHnt magit nuiTV fimplicitcr)
magis debet attendi 1 piin-
&
firuaiur
j.jpj>
firfoenm.
^r^^^
,quam
particulare huius,auc iliius
mcmbrij
^^^^ inftitutio fafta cft creaturx rationalii

focietacis,non vt otiofaeflct , fcd V"t ad fintitt
pcr opera conaretur progrcdi ita etiam ordinauiripfa opera fccundum dvbitumordincm iufti-
&
tix,to
modo,quo
Oilualibercaccordirtaridebae*-
runc:vndc admbhitio kgis coraminantis rnalum

poBn*;mag(s coriducit exfe ad finciti pcrquiren-
dum
C\ nulia p^ccatis poca ftSltiierirtOr.

, qiiît)
Et licec illa admonitio in peruetfis nonfit cfficax , tamen in bonis plurimi^m- foiicitat ebfe'1''^
uantiam lcgis:malis auti*fA qui ieipfbs jpcr opcri
fcgregant a focietate bdnbVQ
2( j6ii^conftirato,
valet ad cfFcdii iuftiti^diuin^'bft<n{R?ndfl,&b{nii
ncgatur rciiqunmqiindfcquitur in
"
illa raitione;
tyiliitd de mAnififtiitiont diMin4i"iHiiitt*iStC.
^*'^ impiignatur
ftino
fccunda ratio idio&i eifla^ti^
demanifeftationediuinsiuftitii^. Ratio
cft talis
quia
iil
communc
prjettiiationc bonotuiir etni"
ReônJiQt
quamuis enim intcndaf,vt
dixi,priitiari6
bonum
intendit etiam rrtidia heceftaria fe-
teguUtori
cornpetit fr*
cundiim lcgem, & fuppofito ftatUj in quoboni ""!*"' ^

& mali commifccntur in repobhca ,quos ordi- *'" "'^*'
nari conuenitperiuftitiam, vt finem inducit in-
tcntum folicitando bonum,& amouendo malum

cx motiuo boni,& vtrumquc perfe iiicludit me-
dium
iuftitis,a
quo
rpecificatur,& rationem de-
biti,prout in rcipfa fundatur.
antem eorum cft ex obiefto mitcnon formali in gcncre quia ficut pracmiaordinat debitummeriti fecundum legcm, ita
Diffrrcntia
riali,
tio
DifferentiM
vtriufût
vindicatiua debitum demeriti,ad fatiifadionem âKi.

legis
violat,quod legiflator
debitum hoc
intcn.iit
Qu6d ver6
refpiciat iuftitia vindicatiua
&
fit
cx fuppofitionc violatz legis,ob libertatem permiftam voluntatis{qu ad bonum vniuerfi fpe-
Qtn , vnde fequatur peccatum ex quoredundat J^"i'fl^j!f

debicum poenar^qnod peccatum non vult Icgifla- demtritum
,
tor
,quamuisexcadcm
permittitjnon dcrogat
ordinata
nempc magis bonum

efte gratiam,& gloriam,quam bonum fit vniucrfo permiGlio pcccati,& pana ordinatajdiftinguo,
Ad
xquc coniienire principi, & legiflatori ex motiuo boni commitnis quod primaiio intcndic
& m.edia ordinetur
ad idcm vt opera cius
fpecftat
fccundum debitum ordinem
^2,
iultitia
vndc adtus eius nurjquam potcft
clcdiuus elTeiaut per
fiifficicntcr
obitHio.
crudelitas : vnde non apparcc iuftiiia diuina ia

infimo aftu iuftitia:,quia in eminchtioribus adlibas magis apparct. Refpondctur vtrflque aftum
attingant
4^
vindicare
eft
quiadiuina bonitas.îufqMC ortenfio

quantum ad communicationem fui
,
pcr gloriam , & gratiam , habetur ineleftis Angelis , & hominibus. Quod veioaliquafuppofira non attingant finem cx propri* iibcrtatis
( qua: libertas fpedat ad bonum neceflarium
vniucrfi , vr fit pcrfedlum J abufu, & coiitemptu
fingula eius fuppofita
iitU.'
miHo) quam punirc malum.quia infima
quia ad hoc vt fic bonus.dcbcf cfle minus voluntar:us:eleAio cnim magna vindicandi ma^gis eft
fnim.
hoc
infi-
non requiritnr vt
cundcm fincm in cffeftu
atiiiigat
1.
quaienus
in priori ref-
perrcctc
ciei aitiiigit
rcquiratur vt Ipecics
iis
licet
difcurfuS
hanc punitionem non elfc ncceirariam ad oftenfioncm iurtiti* j contra Auguftinum loco pra?-
quoad fipicniiam, potcntiam

r.
fcopum
niagis facic ad
vnum altero lit necefAd pcrfctionera
peifcdius,
finis
prxtcrmicceremerituni
force prttmiare meritum bonum, quia
huat iuftitiam Dei rnagis manifcftaî cx prxmiationc boni, quilm cx punitione mali, ac proinde
fiiie
licet
eft adkus iuftitix

(
quibus corpus inte-
hentior
bonum
f^l
liberratc pcrmilla etiam vtvinde)t

libertati voluntatis lcgif-
latorisi autbonitati,aut perfcdlioni
fcd magis
tum
fux
'fi'
iuftitiar,
commcndatcius bonitatem vt pecca-
fiippofitum ordinetur,& reclitudo legis vio-
rcftituatur. Neqncpermittit peccatum ex p,^;/,

fincoftendendxiuftitiz, fed feruandx libcrtatis, feccaiumm
quo fuppofito vult raedium reftiruendi dcbiti ti> fintmvin-
lata:
pcr iuftam poenara
'
qui
aifltis
*
eft reftiflimus, 'j,'"*'J'
fin"" confer'
1
quamuis lupponatmalum pCccati, & hoc m- uHndtlihertcndit Auguftinus quatcnus hoc modo diuina tinuri<iuiiuftitia etiamcx malis manifcftetur quce priter fi'*voICinCatem diuiham,& concraredticudinem lc- d,,
gis fidhi hoh Dco volenteiharumculpx, vc qui Wr neûe
''""/>;pier legcfeîjr^xfcripfic feruandam iuftitiam , &
**'""'
poflibiliiraCenA' eius fcruahdar tribuir pe:^ media
.
fufiicicntia
etd
(âia
vulfomnes hcmirtes ftiuos fieri,&
cognitionem i/eritatu vertitt,8cc.'Vtimktit \}lS
mala
ficri,
hon ex affedla vinditaci^his , fcdek

commupis ophibuJ, & hbcrca.tis
eequicate legis
in fociecace fctuanda relihquentfo
manuconfihj
fui.
Ex
dinat vinditatiotttm
a^ds
cum
ir'fndicatiu
crua^daiti
qiiac'
fiiDpbhit
QUahdb
e^,autprsuifionc4
6(ir'attirarii
fupôatitJne v<:r6
noh
fit
i^hali
ot-
hiili>^tD'iiii
ergodicitur
thedij eleîuus
qu^
uifl
>
difpliccntia.
Refpofidttuf difilicentiam fbmf boflc > 'vej ^.v ,

Dtnlicenti
/1 MÂ j
f-^^ j
/i
ett iatls mifeticordiaepatcentis , Vel vt eft
;># **adus ilihtcedentis voIuntari$,quo afFcftatuVBo- ahem multi^
nura cdttimune omnibus,& media ordinantur ad /''
,.
vt
hoc cottdiicentia cx
affcdtii falutis
.1
omnium
ycl
deniqhe vcipfca<ftusrefpicicmcdium, qoaccqoi ^^""^^^'

deierrainationcra tolIit,qux'difplicct.
Omnibos
,^^*" ^,^))*
his ttminm.
DiftinaioXLVI.
hismodis adlus
crntiam
primus
legiriaiotis pixcisc
5'
munis
omnta
in
(inem boni com-
refpicit
(ocietate
&
&
voluntatis
adlus
quoad
indifferenter
eius ruppoHta vt ordinantur ad finem
etiam indifTerencer , ex qua orirur difplicentia

peccati in caufa difpliccntia etiam oritur non
:
fulum cx aiFeû mifeticocdiz parccntis

etiam quoad effcdlum.vt
tur.
Eodem modo
ob difplicentiam
in
(ed
quarto arciculo dici-
ipfe adlus vindicationis oritur
peccati
&
adlu ,neque in ordine ad vniucrfum
etiatn in ordine ad
CeafcltntU
frtprn iHdt-
po/^fjg jn
ordine ad
Deum &lcgem
& cuius
difMm voluntas otdinari dcbuit fecundijm affcdkum dcbitum iufliciz,

commodi, vt quantum teccflit
fmm*.
iYiiuflitia a regula legis, tantum reduceretut per
nm
&
tur
& fatisFafîonem debitam per priuationem commodi quod iniuflc affcdtauit & przpoc-nam
Ex quo
nenciorem przmi) collaci,quia

fe
fit
pcrfeStior;
emi-
tiam td finera
C H O L
cum miferuordU
gujl ti.Ciuit.i^. CajJiaTj. Pfal.
nem pro
14
hoc
T^'^
quarto
ariiciilo
el\
iu fe
& fua
tfi ard*.
creacuris iuxca
vt
reducicur per
iufli-
ubiedlum lzcitiz,& non aliteri
V M.
parcente ^feu citra condignum.
i.D.Thom.htc q.t.art.T..^
adduSlam refutat DoSior
Deus
Secundarius autcm
communicatur
& ordmeiH fuum
damnacorum hzc camen
non tamen-efl adzquatus adus

tam bona, quammala}
punire damnatos
efl
prout illum parricipant,difpari modo,& gradu. Gloria autem Bearorum ad finem magis accedit , quam miferia
illea<fûslicct in
autem cteaturz
& fic efl pt imarius.
bonitas.vt
gradum,
iuflitiz, vt ordiiiat opcra
1)eum
finis
cadem
patet ad itlud,quod obiicitut de
tnanifirtlatiune diuinz iufliciz per a(ftum
bonitas,
rumpfit.
obitdlt.
tnodi,aut crudclicatis
, neque
legcm violatam.neque in ordine ad ipfum delinquentem finaliccr, quia per
propriam confcicnciam damnacur inzqualitatis
tali
/ti
Refpondctur, Bcatos nun Izcari affeû com- n,,^ndttmfk

, de damnatione impio- >m r/>i)
f um ; fcd ex affcftu iufliciz diuinz
& legis te- '"*' sftitutiooe per poenam debitam. Quod autcm
j^^Z.
dicitur, magis Izcaturos de eorum glorificacio- ttmm.
ne. Refpondctur non indc tolli obicttum lititiz de eoruitl damnacione ordinata quia qu6d
in obiedlis Iztitia? aliquod fit immediatius ad
fincm, eiiifquebonicatero,non tollitquin cztera etiam qu rcducuntur ad fincm, fint caufz
j^ ^^
Ixtitiz iil fuo gradu, & prout ad finein reducun- funt d finl
czteri^m cfl voluntaiudicium de parricularibus

iuxta communcm legcm ex cleftione medij debiti iuflitiz,quznonintegrcmanifeflaretur fihe
rius fimpliciter
283
neque ruffidt ad odennonem eius , fuppc^to

malo culpz finaii , nid etiara culpa ipfa ordine*
tut per vindidam
"
Quartum fimiliter eU UtitU.BeMorum , &c.
Impugnaiur vltima racio przmiifa Auguflini
quaoflcndicur gloria acciaentalis Beatorum ez
condigna punitione inimicorum. Obiicitur ex
Ctcgotio ({ood De$u if>fe nonpn/iitHrcrucittiMtî
piiu ej}, &c. Ergo neque Sandi. Deinde , magis
Ixtarentur de gloria damnatorum,fi fierentfalui.
connotat difpH-
tindicandi
nam
Qu^ftioIV.
e^caciterj ducens
Ita
AU-
.p.q.ti.art.^.cuiuj ratio-
exemplum
ad oppojitum.
eius
ficuc ditflum cft difliotfl. ifta, mifcricordia libcrans to-
non libcrans, partcm cius quac debctur, i^^. 1.

Prima noncft hic fcd fccunda. Adquodponitur talis ratio agcns,& pa- -^" * P'*'
'""*"* "^*^
ticns fcmper fibi proportionabiliicr rcfpondcnt,ita quod flcut fc habct agcs ad aftionem fic paticns ad paflioncm quac auicm funt intcr fc ina:qualia non habcnt (i- rr t nkmilcm proportioncm ad alia nifi intcr fc inacquaha , ficut fcnarius, & quatcrnarius, fricordia.
quia func inoQquaies habcnt proporcionem duplam ad tcrnarium & binarium con- o. Thom.
J y tam mifcriam
cxcludit parccns,fcd
:
cxciudit.
inxquales crgo quando agcns cxccdit paticns , oportct qu6 J a.îo cxcedat dift.pr*ftnpaflioncm. Et haec conclufio confirmatur, quia vidcmusin omnibus ageniibus ". ^''i-f.
* J
f^'
xquiuocis , quod paticns non rccipit totum effc<flum.
x Iiac conclufione ad ptopofiium fic > dans fe habet pcr modum agentis
rc- rt*^^]^^
cipicns pcr modum paticncis : crgo quanto dans fupcrcxccdic rccipicnicm , conucfimilitcr
'
&
niensefl vcdacioexcedac
illatn
rccepcionem,quarcft proportionacarccipicnci. Pro
eodcmaucemcomputacurminusmalum,
8c
maiusbonum,
vc dicicur in
fi:crgo Dcusficucfempcrdatvltracondignum jitafcmpcr
infligit
y.
Ethico-
malum
ciica
condignumj
ly
Contraillam rationem arguo pritno fic fiduohabeant candem proportioncm

adaliaduo,quantumvnumillorum exccdit rcliquum illorum, tantum vnumiftorumcxceditur arcliquoillorum 8i hoc loqucndo dc tantum ^ûantnm recutiduai
proportioncm,non f<icundijm quaiititatcm. Apparctin cxcmplo fuo ficutfc Ha,
bct fenarius in fcfquialtcri proportioncad quaternarium
fednonquantum cxccdit
fic
tcrnarius ad binarium
agcris pacieiis, tantuni cxcedic a<flio
pa(noncm:ûiaia
tamcn il-
propofito agcrts, vcl dans in infinitum , cxcedit paffum i vcl recipicns, ncc
la datio cft vltra condijrnum in infinitum.
quod im6 quia adio diuina cft
infinita,& datio quantum cft cx partc fui*

rationoncftad propofitum:nam cx hoc non fcquitur qu^d
iftud agcns habcat aliquid maius caufarc cxtra quam conueniat paftb rccipcr<; ncque quod dcturcxtraaliquid maius quam conucniac rocipienti rcciperc:fed cantum.'
Si dicas
quia cft
velle(vi\ica:tKxwc
AA
modo^
C^6i
^:
284
'J^torauet
exfmplum
D. Thom.
moclo,qu6d adioeius manensinfc eft qaoddam perfeclius receptione il!ius,ita

cflet fi m effeclu non darctur ifti, nifi minimum proportionatum fibi.
Prxterea,excmplum fuumeft adoppofuum: ficnimagentisarquiuocinontotura
:
inconucniens vnde
licet poffit colorari ratio,
in
hoc quod
,
<Elu
ficur.
a^flio
loquendo de adionc faciendo brigara
manens in ipfo Deo agente tamen loquendo de efFepaffum non rccipit lotum cfFcdum agentis acquiuoci eft mani-
accipiatur
hic dicit,
fcfte falfum
& ita ctiam loqucndo de adione
vt cft in pafTo
ficut loquitur
Philor
(o^\\\.\s,i. l^hjficor.
Text.ii.
^geris
\6
cffeclum rccipiat ipfum pafTum crgo vel ipfum pairum,& aliud pa(rum,& tunc fcmpci- agcns jcquiuocc rcquirit fimul plura patfa vel nuUum paffum &; tunc cum effedu m paflo habebit aliura cfFedumpcr fe ftantem,quorum vtrumqueeft,maximum
&
Ad rationcm crgo
vel maior eft falfa vel minor vel acquiuocat proportiofjm , 5c

loqucndo dc actionc, prout eft aliquid in palTo fi cnim 3lcc\^\ii proporiifincm proprie, &C fic fimilem cilc proportioncmagcntisad adioncm
&: patientis ad paffionem falfa eft ha:c proportio ficut & ifta cjuantum Agtns txudit formam nb agentt^ tantuihiaticns cxctdtt furmam in ipfo rtccptjm : nec iWc intcllecfus fimilis proportionisintcr nacc quatuor, fcquitur ex illo anteccdeme, agtns efl proportionatnm paiitnti.-Wh
enim funt proporiionata in hoc quod iftuJ eftadu talc, quale illud cft in potcntia,
vbi illa duo funt extrema vnius proportionis quomodo cx hoc poteft infcrri , quod
illa duo habent fimilem proportionem ad alia duo, fcilicet adioncm,& paiTioncm,
quod eft
nifi fupponendo, quod adio fit ad:u tale, quale paflio eft in potentia
falfum ? Si autem aliquo modo modo accipiat improprie propoitiontm in maiori non
fcilicet fecundum exccdentiam, & exceflum, fed aliquo modo alio, fccundum quem
fortc poffet maior habcreapparentiam i~\c non eft illarcgula vcra quod inaqualia
,
paties pro- j^q^

vortiortkn
6xp!ica:ur.
non habtnt (imitcm proportiontm^ nifi ad tn^ûalia.

ExpUcat^ q
Dico ergo quod huius conclufionis., fcilicct , quod in punitione eft mifcricordia
quomodocu
parcens, melius fundamentum habctur lacob.i. Mifericordia fuptrtxaltat iudicittm
17
intjcncor-^
quia ficut didura eft in principio folutionis, quantoadaliquod opus concurrunc

turdamna- plures virtutcs , tanto illud eft perfcdius,fiergo iudiciumfitaiuftitia,8ccum hoc,
a mifericordia tanto pcrfedius eft j fi autem eft , fi infligendo aliquod quod iuftiti.
tia didat infligcndura , remittitur aliquid, ad quod mifcricordiainclinat remitten,
dum & fic iudicium diuinura
fuperexaltat raifericordia, pro quanto pcrfedius eft cx

cx fola iuftitia.
Qômodo
Contra hoc, imo magis mifericordia yidetur deftrucri: iudiciura iuftum quia
fumre ct^^^^^ ^^ iufticia vindicandum eft, ita vindicandum eft proportionaliter delido ergo
tra iondt
jj~
rr
nir,
r
j
,..;; /7. ficut cucccontra lultitiam ncn vmdicarc, ita non totaluer vmdicare. Kelpondco,
contra iu^ darc bonum indebiiuranon eft contraiuftitiam,qy,ia eft liberalitaiis,: &adus vnius
:
mifericordia,
quam
efTct
'
Jlitmm.
virtutij non repugnat altcri fed ubtrahere bonum debiturri , cft coatra iuftitiam
nunc autcm pari paflu currunc quantum ad iuftifiiim dare bonum.&noninferrc
:
malum ergo inferre malura vltra jdebitura cflconrra iuftuiam quia fubtrahcre bonum debicum fcd inferre malum circa debitura non eft contra iuftitiam ,.ficut ncc
d^re bonum indebitum.
(pontra hoc adhuc ftat rjitio., quia tunc nqn eflTec contra iuftitiam nullura malum
inferre, ficut.pcc ma,ximum bonum indcbitc darc. Confirmatur, quiahuic culpx in:
18
fecundum ftridam iuftitiam corrcfpondet poena habcns

/,B,C cumiuftitiaftat ,qu6dCnon infligaiurcxdatis. Exhocfcquitur
primo quod pari rationc cum iuftitia ftarct quod B non infligeretur quia non
magis neqefrari.6, didatur JJ infligendtu-n quamC, Scitade A. Secundo fcquitur
qu6d..i^'fiitiii per.mittit vnum giadumin peccato efTe impunitumpunitionc propria}
icnlsc in tribus gradibus
tres partes
&
Addicio.
ita totura. Refponergo p.ari tatione potcft.permit;tere;ahum,gradum irap.unitum,

llonem quacrc.
Dicendum cft auodiuftitia latitndtntm gradaum fuofum hahtttxira , tjuamfi Det(s punirety
iujlitianon vtertt.ur: ideo lictt fopijtmtttere tvnurp gr^dujn potnx^ vtl duos , non tamtn ftcjuiiurjijiur qiicmliCct-.quktHficexirttUtitudinemiUam ad.iujlttiam retjuifttam i (^ fic patet
ad ipa dito argumcnta refônfio. Poffet itiam aliter d/cii qttoA fi dtmitttrtt , non factrct contra
iuftitiam abfiute confideratam
ûia quiccjuidfactyet
fuflitia,^ iffafecufidMm luflitiamfaccret,
licef
i^Jle fa,ctrtt
cum titfs
volunldifit iffi
non ordinatam, Primafolutio eliciturtx diflA%.
huius (juarti fecunda auttm tx prnefenti dljlinîont.

,
Adarg.i.
Adargumeijtaprincipalia.
Adprimum Auguftinusloqaiiur demaloculpacnon

poenx
19
X LV
Diftinaio
QuseftioIV.
I.
285
p<rnac,quiaDcuscftbcneIudcxmalorum. Dcuceron. ij. Mihi vindtûm (jrc

Contra ralccm probacio Auguftini ftat quia nulio fapiencc au<flore fit homo dctcrior
ncc ergo multo magis dc authorc fic homo deicrior
ficut ipfe arguitrfcd pcr punicioncm fit homodcterior, quia additur malomalum. Refpondco ftantc primo malo fccundum malum additum hcec fic dcccfius ifti non camcn fimpliciccr quia non in comparacionc ad vniucrfum cuius ordo rcquiric malum iftud mancns pcr malum aliud ordinari. Excmplum, mclius fuiflec cacco naio
dc quo loanncsloquicur, i principio vidiftc non camen mclius in ordine ad manife^
C9f.
9.
ftacioncm diuinx fapicniiac,& bonitatis
mo
cum crgo zccipnuv nu/Ufupiente auôre^t ho-
cxponcndum eft de malo culpx vel fi fimplicitcr dc malo , diccrctur

pcr pocnam additam non fit fimpliciccr deccrior, licec mulciplicius habeat
quia proporcio mali fccundi ad malum primum in co iuftaeft.
deterior; vcl
quod
illc
inalum
&
Contliijie.
Conclufio huiusarrefpondet ad quzfitum principa

lc.nempe in poena damnatorum non haberi mi-
mocum vt eft ab agcnte, in pafib , in pnfla

ab agcnte Vndc neutra eft in adu,nin alia concumitante ; qnando agitur dependcnter a fubicGio,
in fubicdtum vt pairum, ncque afHo poteft concipi, loqucdo dc forma infieii vt hic loquimur , nifi vt cit
fabicdo fccundCim capa-
MiferietrdiM
fcricordiaracx toto parccntcm.fed cx parte, qua-
cicatem
tiir
COMMENTARll^S.
DE
46
tgfjys
ttont tmpii- .
rum
quartoarticulOfScc.
acticuli
dmnm-
iH
n*di-
Dcus punit
i(
"^ condignum
citra condienum przmiar vl

n'quod docct Auguftmus xi.de
,
commu-
Ciuitate cap.i^. Caffianus in Pfal.ii.\Sc
tur.
niter Thcologi A/c/, patct cxPfal.24. fwiWrfivia Domini mifericerdia,& veritas. Caffiodorus
in Pfal.yo^* dtu res itt viis Dominifemper adiun-
non obliuifcetur mifereri Detts
ilafitnt. Pfal.76.
Rstit
D.
Hnm.
&
vt refcrtur prafcisc ad illud
abagcnte , tanta clt in palfo (ccunpaflionem quod virtus alicuius agentis Ht
ta eft in adtu
dum
&
&
hic
, non probat
atûmffcunfeu adtionem circa determinatum fubie-
&nnnc,qnatenus reducitur
,
tum, quod
poffit influercvitracapacitatem rc-
Non capio prarterca vim

gumenti, quantum ad fcopum prxfcntis c
clufionis
non vidco quomodo adlio puniexcedens poenam inflidam , aur ca-
pacitatcm fubicli
ergo quando dans fupercxceconuenicns eft vt datio excc-
parte Dei
qux
& posna:
dat receptionem
cft
proportionata reci-
, pro eodem comparacur rainus maluni,&

maius bonum 5 r;(>.c.6.ergo ficutDcusdar vlcra
condignum,itainfljgitmaIum citra condignum.
pienti
Hancrationcm impugnatDodlor rctorqucndo idcm roedium fumptum ex proportionibus

Quando aliqua duo habcnt proportionem ad
alia duo, quantum vnum excedit alterum e duobus , tantum etiam alterum cduobus exceditur
\ reliquo quod probat in excmplo allato ficut
:
^^^^^ fcnarius in fefquialtera proportione ad

q".iternarium , ita
ternarius ad binariumjfed
non quantum exedit agcns patiens , tantum ex^^
&
ccdit a<îo paffionem
quia in propofito agens
excedit in infinitum patiens

tio
quz comparatur
,& tamen
atftioni
illa
non excedit
dain
infinitum.Diccs adtionem diuinam ad intra,quz

cft
nolitio Dci,elTcinfinitam.
Contr^
fcquitur aiiquid maius inpaftb,
indenon
quamquod
eft
proportionatum. Rctorquet fimilitcr excraplum,vt patetcxlitcra:quiabic agicur deadionc , vt cil cfFcdtio effettus , vel formx, & vt rc-
tiua Dci
cati,
modum
mutationis in palTo non autem de adtione Dci, imraanente , ad intr<i ,

,
&
&
nifi
quia
illa
non
potcft clle cx
iuxta exigentiam,& debirum pcc-
fubieftum aucem ficut capax

proportionatx.
fundamentum
hutw
e(t dclicfti, ira
Redncit
amhoritatcm
conclitfionu,&cc.
conclufionis ad
Scripturxexiiio lacobi/M^Mcitaro. Deinde, cx

concurfu vtriufquc , tam iuftitix quam mifericordix , opus in rcipfa fit perfcctios ad manifcftandam diuinam bonitatem, quia fn6tiiin fecundiim inclinationem vtriufquc m^nifeftat
,
vtramque, ita Mifericordi* fuperexaltat iudicium.

Contri , quia mifcricordia potius derogat iudicio
quia parcit in aiiquo,
quud
Refpondct,
fit
ficut dare
cuntraiuftitiam
bonum
quia
cft
^"'P""'*'
ohii&ip.
indebituro
non
Solutiti
adtus liberalitatis,
qui non rcpugnat iuftttix
, ficnt ncque vna virautem debitum e(Ict contra

iuftitiam; eodcm modo non inferrc malum in
quantum debitum eft non eft cuntTaiuftitiam
tus alteri
aufcrrc
id eft,
fi
inferatur tancuiu cicra dcbitum.
Conttii
quia tunc
non
c^fct
contra iuftitiam
malum,& culpx, & poenx i damtiatis

ficut ncque bonum maximum dare liccc
indebitum. Si poteft ergo ftare vr psna dcbita
aufcrtc totum
,
habens
tres
gradus correlpondenres
fimili
mali-
proportioncm inter agcns, & patiens confifterc

^*' '" *'""'^ ^^
'V^^ pairum
quoad vnum, itaetiam quoad celiquos gradus,
inpocentia,non qu6d atio fit in adtu id,quod

paiEo cft in potcntia:nam adio,& paffio fequun-
mancnce pcccaco. Non refpondet ad hanc obieîonem Dodtor , fubiicit vcto addirio duas
&
a^
obitHiii
tixpeccati, feu xquali
cft
tluJioKi^
erac cx lufticia
tandcm pcr hoc refpondet argumento.oftendcns

^SPMieaf' '" ^' '^^^^ "^*"*
48
praldtio cS-
vindicatidum.
fibi
cipitur per
fit
'Dico ergo ûod
ar-
quia
modum
patientis
in
cipientis fubicdti.
binarium fimilitcr inxquaics ,fcd in propofito

dans fc habet pet modum agentis, recipienspcr
A\t rccipientem
profoTtioVf
nem
ttsfoafit.
adtio
nempe
matcrialis non poctlt crgo feruari hic illa proportio quam aigumcntum pra:tendit de cxcelfu a(flionis fupra p<ilIionem quantum ad iracqualitatem formz vr cft
ab agentc ,Sc in paifo qnia eadem cft, & quan-
genus caufa:
ad maius intenfiuc, aut cxtenfiue
ftaditur.
ilt
fieft in fubicdto, licct rcfpe-
AdducitargumcntumD. Thoma: pro illaconclufionc , hoc autcm eft (icut agcns ad aiftio-
, itafc habct patiens ad paffionem , fcruata

proportioncicrgo
agcns
exceditpafo inquantiim
,
c
'^V^'^?^ fuin ,in tantum aâio exccdit paffionem ficut
^"^''us
quaternarius , qui funt inucquales,
*. (^ //'habent proportionem duplam ad cernarium ,
d/biu""*".
agcnti
(Slu
dum
Propfrti in-
ImpHgamtur.
fubieifti
lacobi. i. Afifiricordiafitpere.valtatiudiiiiim, &ic.
47
&
falua iufticia rcmitiatuc
confequcnter in nullo gradu
infligi
etiam
refpoofiones
it,iônfie,
tx
286
Lib.
refponnones
xta pcincipia
folum ex
quarum quzlibet fatisfacit , & iuDodoris, vtraque tefponno non

defumi potcft
Jidlis
dlrina diftinft. 44. in
tendum tamen
Duflex mo- Aliquid
dus aêndi
eonuiniem
Deo.
Agerefecunditm legem ,
ejl
1.
fcd ctiam cx do-
Admr-
Deo. Vno
net ad lcgem communem; v.g. orancm pcccatorem finalicer , id eft , morientcm in peccato cilc
damnandum. Secundo modu oidine , qui eft
& dicicur iudicium,
vt
qu6d
hic
vci iile
legem de
inquit
homicida moriatur , quia

iudicium autem fecundiam
particulari cafu
<iMo.d
in particulari
illo
& fubdit
Detu non filum
dum
Vrtter legem tjuarn
get
fecun-
cft,
iudicium exlegc vniucrfali )fedeti<âliter

erdinatum e(i in vniuerfali ,fiue fecUndum le-
iujlstia
fum
Dico ergo,
petejt agert altter
quam ordindtum Jl ordine particiiUri{id
poteji ordinate agtre: quia
prater illum ordintm
ûam
tam iSa
illa
<jua
ût, contra
ordinem icgis eft in cafecundum legem ,

vt u princcps qui eft fupra lcgem parcat huic hoiTiicida; , non derogando lcgi vniuerfaii
contra
legem cft, fi ftatucrec aliam contrariam^ pejfunt
* Dto ordinate fieri potcHtia abfoluta,poteniia tamen
^wjo^-^îw/w; (practer
non
fu parciculari
gando Antsccdens, quoad primam partem,&

prout mcdiuni iuftitis de facfio pcr legcs vniuctfecundum ptouidenlales cft dctetmii>atum ,
liam ordinariam,& iudicium fccundum eandem
&
legem,quidquid
Sic. vbi fiimmaric hacc dicit
otdinate dupliciter contingere a

modo otdine vniucrfali , qui perti-
lex cft de vniuerfali
iudicttre.
^.
fieri
&
le-
quaft. vnic.
conclufio legis vniuerfalis ,

*/"< /cunJum ecn- fccundum legem de hoc, vel
Hufionem
IV. Sententiarum.
iudicare
erdinaria non dicitur nififtcundum ordintm legi* vni-
San-
miraculo rcquidquid dicatur de eo quod communiter fettur deanimaTraiani,ncgaturconfequentia, & paritas quia lex vniueiialis, quae eft
de fado,& qux fetuatur rcclum quoad medium
fufcicationis
iuftitiac
vindicatiux d^ccrnit poenam
fccundiim iuftiiiam
cordiam in parte parcentcm

obfeiuatio
non folum
fcd etiam fecundijm miferi-
non
autem
eflet
feu oftenfio iuftitia;, vt lcge ordi-
& vniucifali comprehcBfr, nifi infligeret
naria,
pocnam prout
lcge ftatuta eft.
principalia. Ad primum , &c.

hoc facit cx illo Auguftini nntlofapiente authore 'ii
fit homo dtteriory&ic. Ergo Dco authorc nullus fit 'f
Ad argumenta
'
rûmi-
deterior cx infli(îone poEn2:crgo,&c. Refjôn-
&
Rtônfi.
Refpoudecquod
uerfalitcr.
ifte
'"J'.',^*'
^^^
de malo culpae
detDodor Augudinum
non poenae mihi vindiftam , Deut.ij. contra
rcplicat rationem illam Auguftini intclllgi vniintelligi
&
fi
per poenam
dcterior.non tamen fimpliciti
fiat
iuoif*rti'
refpeîuc ad '"'*" '^
malumiHOr-
bonum vniuerfi.&legisleruanduro icxemplum;
: ûed apparet ex hoc

ejuia poffibile
tfi Deum faluart aliejuemy ûitamen meritturinpeccato m6rtalljinaliter.,& damnabitur : non autem con-
licctcarco nato mclius fietct nafci videntem.ta- ,* fotefi

men ad manifcftatiorcm boniiatis diuinx non #/< *ow.
ExtmflnTn.
crac fimplicicer melius cum nafci vidcntcm , lo-
/-
/-
ludam iam damnatum nec ta

men hec efl inrpojftbile de potentia ahfoluta Dei, quia
includit centradiSlionem , &c.
Poteft ergo dc potentia ordinaria,& fecund6m
legem vniuerfaicm iuftitia: faluarc peccatorem,
quicur dccceco illuminato per Chciftuin. Cum

crgo dicirur quod nullo fapiente authore fiat
quis deterior , vcl cxponendum eft dc malo cul-
dum
pccnshabet perproportioncmad malum culpx,
ceditur po(fe faluart
cft
in via
qui morietur in peccato
ncmpe
, vt infra dicit , eum faluare pczueniendo

ipfum fua gratia ne moriatur in pcccato. ludam,
aut alium damnatum non poteft fic faluare fe-
poteft
pa:,vcl
rem
negandum permalum poenx fieri deteriofit detctior, quiamalum
licct multipiiciias
thorc
&
fieri
& vniucrfalis,
& voles;quia neque lex,neque legiflacor eum fa-
fed
citdctetiorem fed propria peruerfitas, quam lex

iuftam pcenam reforroat in boper dcbitam ,
num , quo habeat lcx fuum cfteftum , bonum
fi
coromune debicum ordinem;poceft crgo concedi
lcgis ordinariac,
ludam de potenciaabfoluta
iufticiz faluare
ftatuendolegem contrariam
"k
Deo
fieret
cuius voluntas
quzeflet
eft
iufta
prima regula
iu-
fti,& redi, vt fupri in hac ûtft.dixitySc quidquid

ftatuetec eo ipfo eilet iuftum.
Exhocpatet ad argumentum allacum, ne-
&
&
anteccdens
cum
fua confcquencia
fubfumpcum,quia&
ied ncgatur
ipfo auchoreaccicur pcena,
qui per culpam eius dcbicum incutrit,& pa:nain

iufta cft ex fuppofitionc culpjc.
rcda ,
&
fe
argumeiMm,
S
tAd fecundum
reieSia ratione
correlpondere culp mfJantanete
num
durat.
O*
M.
D. Thoma decUrat ideo ptenam infinitam duratione

vel temporali mortali
>
ûia h^c
m damnatu in
Ita ipfe D.Thom.i.^.quali.%-j art.^.ad i.ârt.^.cor.yhi fâfq-
<3ied.Sayrud
cap. 4.
H O
lib.t.cap.
i 3.
Herrera
t.difi./^t. quiefi.z.Bellarm.
probat DoSlor ex Augufi. Difiicultas
magna
efiy
ater-
Zumel.
i.de ami//ione gratix,
quomodo
illa
aternitas
poeme iufle correfondet culpx infiantanea. Dicendum 'videtur fecundum DoSioremy
quod per fi
necejfario
temporali ^ficut
potefi ejfe iufiitia
non
correfifondet ei
ea.
illa
xternitaSiquia iufie puniri pojfet pcena
meritapramiari pramio temporali

punitur culpa
illa
aternaliter Jeruantes perfeueranter
ôdfi tantum
decreuijfet
î,fîtom-
.,v.,>.i^
fe au- ReSponftfiinfipientcr ; quia ipfe 'unda.

deteriorem
peccando acciuit fibi poenatn legc ftattam,fciens
qua: pcena in eo iufta cft: dici etiam potcft
quaordinatur,morientem in fuo peccato mortali damnandum.Poteft autcm fecundiim otdinem
cundum iuftitiara
vitis
tia legis fucrunt faluati luppofito
Rejponfi
quz leguntur in
dlorum de refufcitationc mortuorum peccatorum,qui mox in vita fccundiim mcdiaordina-
Mtrfalu-.non autemfecunditm ordinem legit relede aliejuo particulari
50
de quibufdam particularibus
(it
exemplis miraculofis,
tamen eo modo quo
iufie
aterna pctna ,fuppofito
eim mandata ^ f puniendo
iuHe retribuere hu ,
ilikf
in
Deo
Dei paSio de pramiando

aternaliter luiolantes
pro meritut ,
demerit/s,
pojfet.
DiftinaioXLVI.
QuxftioIV.
fojet iuHe id^rfAre,pne iternitAte retrihutionu.

''infra
difl.^^. qua[i.6. art.
ti Itberalu
De quo alih
Vide DoSlorem
latius.
ybi ait xternitatem heatitudinu caderefuh prammm
ex ftppo/itione /cilicet di^tpaSii Dei , de fic pramiando
287
idem
tujii^
efl
tn
fropofito,
io
/ccundumdiciiur.quod (imalus perpctuo vixKict, pcrpctuopcccaflct:

A
jL\.&idc6pcrpctu6punitur, quia pcrpctu6 pcccauit in voluntate &cftrjtio
Grcgorij Moral. Contta Aliquis pcccat cum propofiio pcenitcndi crgo ncc cxpli*
>
cite,ncc implicitc invoto pcrpctu6 peccat} R.crpondco, cxponit

pcccati ficut didum cft in folutione dc proiicientc fe in foueam
fc pcrpctuitati
permancndo toto tempore vits fine pcenicentia.

*
Alius eft modus dicendi, qui videtur efre Auguftirii t i.de Ciit.cdp.\ t. vbi vidciur
diccre qu6d non requirit iuftitia pcenam infligi pcrpctuam adhocvt fitfufficicns
culpac :fcd idc6 eft perpetua quia pcrfona perpctua, & pcrpctuo manct in culpa.
Ait cnim , Sluod tjl dt illa ctnltMte mertali homints fuppUcio frim^t mortis hoc tfi dc tlU ciui,
homines fufpUcio fecund^ mortu
Et paulo antc dc pocnis quibuf, anftrre.

Tionne , inquit , fro huius vit4 modo^ ftmtlia vidtntur pxnu
aternis ? idto quifpe tterna ejfe non poffunt ,ûta nec ipfa vita^tjua hu pltcIitUr.porrigitur in mtr,
dam in ifta ciuicate inflidis.
Vult diccrc quod aliqua culpa
fium.
talis eft
qusc non mcretur totalcm cxclufioncm
&
ii
^'*f-
'
V^^'
& hoc maxime /j,^
immertalt
T^W.
^^-
tate
t^^-rX-t'
^Ji
Johî.
^ftimabit
abyirum,
^^'
.^
paita
cor-
r-ffiondein
f*'/'*
tcm'
/"""*'
a ciuitate ,
harc eft temporalis. Refpedu autem vitx ciuilis , aliqua tanta cft qu3C J!^' ^
merctur totalcm cxclufionem ab illa vita ciuili, & illius intcnfio correfpondct culpac. j,^ Inneiur
Extcnfioautcmaccidit ,fciIicetqu6dfitHnita, quia vitafinita :fic inpropofico culpa totaUmex'
mortalis mcrctur totalem cxclufionem ab illaciuitate fuperna, fed ideo praccise per- clM/ienem i
*'' "'''*
petua cft , quia vita cum culpa cft pcrpctua.
Pro hoc videtur ratio , quia poffibile cflct Dco fecundum ctiam ftridum rigorcm
iuftitiac taxare pcenam intenfam fecundum quod fufHcicntcr refponderct ci)lpac>
ctfi natura eflet ftaiim annihilanda: crgo quod pcena accerna fic infligitur , non eft,
,
quia accernitas fit per fe de rationc pa:n<c inquanrum xqualicer punitiua fed accidic
cuipx remancntis!
iftud magis faluac
proptcr jctcrnitatcm pcrfonac punicac,
quomodoy?f/;(a'w modum deii/fierit (^ plagarum modus ^ loquendo intenfionc, quac
,
&
&
per fe requiritur in pcena , cxcenfio infinita
Ad
"
aliud dico
qu6d
medicina
ficut
fibi
eft
accidit
duplcx
ex caufis prsdidis.
curatiua
& prxfcruatiua
fic ty4i^g.\.
pocna duplicitcr eft medicina. Corrigibili infligitur vt curct incorrigibili Vt prac- '^'"* *^
lCruet non ipfum,fedalios:quiaad bonumcommunitatis cft quoddetcrmmcntur ^
^
pcr Lcgiflatorem aliquac poenac ,
qu6d iftae infligantur dclinqucntibu^ , & norvtan prnrerultitum in determinatione, fedetiam in inflidione funt medicinacpracferoatiiiac illis m.
qui funt in ftatu przferuationis qu6d autcm punicio neutro modo fit medccina,Don -/. punito
repugnat iuftitix patct in poenis ciuilibus dctcrminatts pro magnis culpis,
fimiliter Au- Ad rf.4,
Ad,aliud dico , quod lacobusintelligit dc raifcricordia hbcrante ,
,
'.'
&
&
guftinus.
Ad aliud
tlonis
tantum, Sc cfuantum
non nominant jcqualitatcm quantitatis, fcd propor- Ad arg.ji
quam alius illc fccundiim

ptixmium cxccdat mcritum,qui
mcruerit, plus proportionaliter prxmiatur, quod nobis conccdat, &c.
hoc
eft
qu6d qui
plus fc inordinate glorificauit
proportioneni fimilcm,plus alio puniatur ficut

:
plus alio
fO
^ M M EN TA R
yi,
Ad
xV Deur.
fttim-
i>m.
A D /kuncUm dicitur
Scc.
yS.
fuit ex illo
&
Secundim menfuram dthiti erit

Scc. Sed dciidûm fuit finitum,
temporarium quoad durationem ergo (ccun-
dum
iuflitiam punitio erit iinita, Sc temporaria;
&
crgo pro finica

tranntoria culpa non dcbctur
pocna zterna ex iuditia. Circa refponnonem
huius.vide Scholium.
kt^tnp$
Grcgof.
Hiflit.
Refpondet cum D.Thoma,qu6d fi malus perpetu6 vixi(rct,perpecu6 peccaHct, & idco pcrpeluo punitar,quiapcrpecu6 peccauic in voluntate , quacratio eft Grcgotij /iK J4. A/ar-i/, M^.j.
Contrk vrgct quia

,
to pccnitcndi
aliquis peccat
plicitc in
voto pcrpctuo peccat. Rcfpondet
exponcre
fc pcrpctuitati
atc.j.
Hoc
i j,
plagarum medm
&
cum propofi-
crgo neque impliciie
neque ex-
licet
in
enm
pcccati.ficutdiclum
StlmtUf.
tft
huius quzftionis in principio dc eo,qui fe

przcipitat, e'zquancqiiiteuadere,nin
Foucam
per auxilium eiu$,qucm contcmpfit
do,
& ofTendit
qui non cgit
fc
proiicien-
qucd maximccontingit in eo,

pocnitcntiam viator quando po-
tnit,& dcbuit.
Vnde tatio
illa
addudla in hoc ve-
riiicatur,qu6d talis perpctuu peccat,vcl aflualiter,vcl habitualitcr, &intcrptetatiu^
mancns in
peccato finc vlla poenitcntia, Ad rcplicam reipondetur, ncgando confcqucntiam, quia implictiam explicitc pcccac pcrpctu6,non obcitc,
&
ftante iilo propofito pcenitendi,in
Prf/fiif in-
qnomagisin- 'iâ*/**-
chiditur pizfumptio diuin* mifciicordi*
&
f^ l^r,^t-'
contemptus lcgis.ac iuftiriz,qaam voluntas cfti- f,um

cax facisfaciendi , ex qua nalius (equiiur cfFc- ptcctiit
HtMtf
288
tus, fopponto qu6<i nunquaiti fucrit rcdu^baad

aftum potius cnitn cuncipitur ad extingucn-
Marci ^.fecunda ad Thejf,
dum remnrfum confcientix , & ad facilitandum

ad pcccatum commictcndum,quam cx honedamcdium crgo Crii , cupiditatis
tc pceniteiuia:
&a. loca,
noc. 111. cap.firmiter
adimplcnds,& non
Sejf.6.cap.i^.dr 15.
^/iMf
'
Seeund
eji T/ioditi tiicettcliydcc.
Refpondct cx do-
ftrina Auguftini citata in litera.pGenamcire per-
patiM
temferAtia
erJinari pec'
<aiiifi fuiffet HtMta,
pctuam,nonqu6d alias ex'iutlicia,iScfccundum

menfuram non polfet caftigari peccutum per
aliam tcmporariam,fi Dcus cam decernerct(quia
nempc pcccatum viatoris fic ctiam caftigari potcft
pcr fatisfadionem pracfcriptara in via per

, &r adarquaiam culpacpoenitentiam:
complctam
ficetiam Chriftus
Dominus
fatisfecit pci
pccni
lerpetuitM
foent exptr'
mortis,& paffionis tcmporariam) fed quia perfona cft peipetuapoft morttm,6c pcccatum cius
mitne:i perfetua perfo- femper manec j ficut in politiamundana aliqua
ttt in peccme cft culpa , quje punitur dignc pcr pccnam tem&e/t.
porariam, fineexclufione pcccantis a viiaciuili,
quae etfi morte finiarur indc cft qu6d vita ipfius
etiam finiatur ,qua: Ci amplius duraret,mancrcc
ctiam pcrfonacxclufa i vita ciuili, ita in propotxemplHm
fito pcccatum morcale in rermino mcrctur cxtnorule.
clufionem a ciuitate fuperna pcrpctuam ,quia
& pcccatuin eius manet perpetuum, Hanc dodrinam confirmat tatione , quia
cft poflibile Deo ita punirc dcbitum per poenam
vita ipfaexclufi,
teinporariam intenfiue,& cxtenfiuc

iuratii culpar, vt
fi
commen-
perfonam ftatim annihilarct:
ergo qu6d poena asterna fit, non eft ex co qu6d

atcrnitas fit pfr fe de rationc pccnx inquantum
V I.
.fecundd Petrii. j^pt-
& omnes Dodlores
Sy nodo
j4i.
1 1 .
&
Cacholici,definitur
in Latcranenfi fab In-'
& cam fupponit
fijf-
Tridenr.
\^.cap.%. Fuerunt au-
temaliqui errorcs c6nttarij,qui negabanr aetcrnitacem pGenx,qualis fuit error , qui dicituc
T4
9al%, lex vnmcrfalis vindicaciua,

iuft? ; qux
prohibuit peccatum fub tali legc vt etiam tcfpondet Auguft. lib.i. dc fiJc contra Manichos
&
&
sternltaj in Scriptura exaggeratur pcr

retributionis
Marci^.
bonorum,
& malorum.
Ittfitppliciuin dternttm.
modum
tu nuntjuam habebts &c. Scd

hoc pct cxaggcrationcm diftum eft , non pcr affertioncm non dcfuerunt enim qui dixerunt
animasdamnatorum haberc aliquam rcqoiemi
pccnis ,quam fentcniiam in fccunda paae riiprk
exclufimus. Cxtcrum neque idconccdit HictximitHf
ronymus, vt ipnct ad cap.ô. dr 66.1fait ad cap.i Hiermymut
,
Threnorum , in ylpologia contra eundem Ru^num, a

EpiHola ad ylnifum.Epiflola ad Pammachium : ad
Ephtffuper illud. Ncmo vos decipiac inanibus,

verbis , &c. Et fuptr cap. j. tona. Deindc , illo
loco loquitur de poenis Purgatorij. Alij diccbant poenas eorum, qui focrunt anteaduentuiii
Math. zj.
mm tormeniorum fcendit inf<uul*ftculornm.
UiitfitttMt.
turnitas etiam aggrauat
Di uvtraque
ipfampanam
tam Grcgorij, quam Auguttiniafli*
crgo folutio
gnac congrivitatem
dcmcrito
peccacpris oftcndentis Deutn , & conremnentis
grauiterlcgem , qus ducit in vitarn xternam,
quja hoc ipfo qn6d pcccet , ncquc deinceps pceniteat dum tempus conftituitur , afFcdlat pcc,lcgis ftarutac ex
caru.pro
quo
in tcrroino
ficut nulla eft poflibilis faiisfaiSlio
nunet
iuftc
ex lege, t)eindc
quia
illi
&
pcena ctiam fftcrna
jpfe peccans fcmpcr
mancc,,,&, pecc^tum cjus jdignum cft vt mancac

Videacur AnfelmusliBi i.CurDettih^mo
pccna.
eap. 10.
& tth.t.pertotum. Auguftinus
Ciuit. per totum.
w^.
iih.
ii.de
GKtgox.i ymoral.c.^.& 5). Dialog.
4j. Cyprianus</ laudihttt martyrtf. Oiigen.
homil.
4. in lofite.
& ii. in Numer.
4.1 Ezechie-
lem.SciUj Pacres.quoscitat Coccius lib.io.art.i.
Pccnam
h-anc aecernam forecft vcricas fidci
paffim cxScripturis. Deut.. }i. ludith. 16. /ob. 7.

Pfal. 10. Prouttb. 10. Ifaiii 3. Aiattb. }.& ij.
ealumnittt
Error fui*
tumdam.
Chtifti dcfiifte, quia Chriftus defcendcns ad In-
doccbanc poenas PrinAlij admittebanc intermiflionem poenarum proaliquo

tcmporc, fed omnes hi errorcs funt , & conuin-
feros, eos liberauic. .Alij
cipum,
liter
& tyrannorum fote petpetuas.
&
& Patribus
qui vniucrfa-
fine exceptione loquuntur.
vltimo.z-^rwjfcr
,
eorum non mtrtttur,
mortali pocnam
quantum
Vt Ifai*
& tghU nonex-
&c.
Aliqui decernunt cx narura

infinitam
rei
dcberi peccato
intcnfiuc
ita
Sententia
vt
crcfcerc poflit.tantum etiam debeatur
pcccato. Ita Parificnfis lib.defi.dt
& Almainus
j.moralium cap.i^. quia mortale maius eft in ratione mali omni poena. Secund6, quia nulla
(acisfaftio peccatoris adarquacur fuo pcccato :
ergo potcft plena fatisfadlio abeocxigi. Tertio,

quia cx dignicatc perfoiiae offcnfae eceuitmalicia
peccati.
Contrarium
hôcz\. 14. f-
CoHfruitM
de tternitntt
Etf,ii\âittomnesani/r/ti ali/juandt
tinguetur
pait ex Itge, cap. 19.

fic euarn iuftis rctribuit pro merito
dimtritt.
tcniporaliaeternum pramium, vtrjufque etiam
Verittu fiiti
Darmoncm,
habuerint retjuiem
vbiceciderit lignHm
, ibi erit, Ecclef 1 1

Hatc vcraque rcfponfio potids dat congruitatera cur itaftatutum fit, quim propriam caufam
ailigiict cur poena fit JEterna jcuius ratio cft&
&
&
Filij.
Spi'
pafium de communi ejfentia Patris,
Epiph. Aug. Thcodoret. de iifdem,
Alium crrorcm per calumniam Ruffinus attribuit Hieronymo tib.i. in ipfitm ex veibis, quibus
in rfaiam lib. 5. per exaggerationem alloquitur
rittti fanEli.
cuntur ex S;riptura
&
TerfetuitiU
Origcnis, fcu potius, vtalij volunt, Origeniftarum , qui hunc crrorcm induxerunt. Vidc Acha-
scqtialiier punidua
fcd propter aeternitacem
perfons, & peccati ; 8c fic magis, inquit, crit
plagarum modus fccundum modum dcli6);i:quia
per fe rcquiritur inientio in pcena ,cxtcnfio infinita fibi accidit cx caufis prxdiîs , iuxta illud
:
fet/i*.
in
tradunc Patres in pra:di-
ref-
fertfi.
Pep
folicicatio vcrac poeniicntiac.
Eam
m/. 14. iS.cJ-ip-
docerit
commaniter Theologf,
cftque Auguftinus in Pfal. yx.

ni, cap.
î.& ii.de
& lib.de natura bt- Non
deheri
fteemt mor
Ciuit. cap. 11 . vbi in ratione
admitcit peccatum magis damni inferre per

poenam peccatori , quara commodi iit in ipfo
rei
tali
fim
infinita
ilh
teufimi.
&
peccato in ratione rei

patet rationc ,quia
nialum quodcumquc poteft ordinari fecundiim
iuftitiam ^ Dco crgo facis corrcfpondet pocna
terna, vi condigna fecundum quantitatcm ici.
:
Deinde requeretur omnia peccata efle xqualia,

vt fubiiciuntur debito,fi vnutTi mcreaturomncin poenam imaginabilem. Deinde ,peccatum
non fundat dcbirum poenx,nifi damni,quod
tantum cft, quantumdepcrditur per peccatum,
,
nifi
,qu finitafuit,& vna

minor,& maior. Apocalyp. 19. Quantumgto-
dclcdlationi inordinatx
alia
rificauit/e
&
& in deticiu fuit,{tantum dateei tormeti-
luQum &c. Vbi illa .corrcfpondcntia

rei exprimitur intct tormeatum , &: dcicAationcm.
tum
ttqiealia,
Peena
Deus
fenfttt
& dmni
fi-
nitM,ir adttf
poena etiam fcnfus ne- quata.

\
inquintum proportionata
dftquc finitum vc gloria
quit elTcdcbita
Ftetata iw
efiii
XLVII.
Diftinaio
Deus etiim de fabo accommodauic pcrnam
recundum iultitiam , qux pcena fiiiita
cft ; neque alitcr ei dcbetur pocna , nifi ex lege,
ex qua redundat dcbitum formale argomcnta
autcm in oppontum vel concludunt idcm de
()clido
peccato veniali , vcl nih4l. Primum patct , quia

etiam vcniale eft magis malum,quam vlla parna
proptec fugiendam poenam non (it committendum. Hic crgo peccati cxccfrus fupra poenam , conucnit ci cx (uo ordine , & fpccie , non
cum
Cxtcrum peccato conucnit in

gencre panx aliqua finita proportionata iuxta
rigorem etiam iuftitiac adxquatam fi infiigatur.
Dices , C\ Dcus ftatucrct lcgciii dcinfinita pcena
ex inteiuione.
RtflUs.
vt maiot fcmpcr in infinitum crcfccret,

StluitMr.
cflTet
iu-
dcberetur peccato. Rcfpondctut

ex fuppofirionc id vcruin circ , ncgatur tamen
iuftitia
id ficri polfc: quia diuina clcmcnti*
fta
crgo
taiis
&
non excedunt inediocritatcm rci fecundum latituJinem cius idcoque non ftatuuni poenam,
ncque ftatui potcft a Dco cxcedcns hoc nicdium,
quamuis ex parte pcccatoris, fi darctur lcx pioiiibvns pcccatum fub tali pcena , non ellet re,
pugnantia , quin
nendo legcm.
289
eam mererecur contem-
iuftc
Ad fecundum , idem etiam patet de pcccato

Veniali.qud Deiis nnfciiiOrdiici rrmittii.Dcinde, licct nuliam fatufadiunem teconciliatiuam
habcrc pofljt damnatus, habet tamen faiifpadioncm.quafaiisfit legi.dum pcenam lcgisparitur.
Ad
fa
tertiuin fimiliter, peccatuiu vcnialecft oftcn-
Dci,
tum
& lcgis, Si
liict crcfcat
tamcn ncquit
"
fiac
pecca-
Tcrtium aiguinentum
qu6d punitio
tft
in infiiiitum ciLfccre.
y^</ *//</ ^yco.&c.
cx co
didum
ficut alias
cx dignitatc perfoii* oifcnfar,
ad corrc<flioncm
fuit
fed
., itrdHr
^J
damnatinoncarripiuntur,autcorriguntur:crgo, p,;,f,f,ie.
QiC. RcfponJct duplicem cni- inedicinam cu- Rt^fit.
ratiuam fcilicct,& prifcruatiuam: pccna cor t"'" '"^''
:
^'^*
rigibili infligitur vt coiripiatur, inconigibili vt "".<?
prikrucntur
QuoJ
alij
aut prxfcruatiua
vt
ficit
qui lunt jn ftatu corrcpcionu
autcin ncr.tro
fic
modo
firpunitiocuratiua,
non repugnat
luftitiar,
leftaHratiua otdinis
&
fcd fuf-
ordiiiatiua
peccaii.
Ad quartum, & quintum
patct cx litera.
DISTINCTIO XLVII
T>e ludicio extremo qnantum ad modnm.
qA
OLET
ctiam quarri
Scd non
eft
Qualitcr dabitur iudicij fcntcntia
pcr(picuum id cxplicarc.
apcrt^ dcfinit an vocc

Ite
malediSii:
profcrantur
an virtute iudicisita
lorum acfcftantibus
dicis
illa
modo
vt
Non cnim
fi.it,
Scriptura
lêmte benediCh
&
confcicntiis fingu-
dicicur
futurum
vc iu-
poccntix cfFcdus ipfius di(5tione fignificctur.
Illa
& huiufmodi, magis cor.fcicn-
ctiam. Sfiriuiy o* non dedislu mibi manducare^
-'V/^.m;.^.
tiisexprimcndaplurimipuranc-,quam vcrbis quia Apoftolus

:
in
momenco,
/*</"
''
"'"''^^'
& in
idu oculi myftcrium confummandum tradit. Sed illud ad rcfurrcdiotantum rcfcrunt , non ad iudicium qui iudicij fcntcntiam &
malorum incrcpationcs , & bonorum prsmia vctbis cxprimcnda aflerunt.
nis ftatum
Qjiod indicahunt San6ii
NO
fedes
N autcm
folus Chriftus iudicabit
omnibus
laborauic,
fi
non
^ qtiomcdo ?
fcd
&
fcilicct
omncs
dccim Tribus,
pcrfcdi, qui rcliclis
Sandli
cum co iudicabunt
manibus corum,
Si
vbi cnim fcdcbit Paulus
cft,
vcro quarricur
Scoti Oper.
id
vniucrficas iudicantium intclligitur,
omnibus
aud:oricace,
crit
qui
j4ug.U.io.
deCiu.Dcit
cap.^.
Sapien.
5 .h.
Mut.\().d.
De
duode-
cimfedthiu.
i.Cor.x^.b.
M-itlb. 1 9.
fccuii func
Chriftum. Pcr duo-
& potcftatc.
corum potcrtas,
Sandi,non
Vndc,Gladij anci-
eft,fencenciadcbonis,&malis
qux
Tom, X,
duodccim Pcr duodccim
vniucrfitas iudicandorum.] ludicabunc vcro cos
modo coopcrationc, fcd ctiam

pitcs in
ibi icdebunt, nifi
ergo fcdes perfcdio tribunalis id
lum,
nationcs. [ Ipfc enim Apoftolis ait , Sddebitti O* nôs fuper duodecim

iudicantes duodecim Trihuj Ifael. Nec cft putandum quod duodccim
Apdftolis tantum hoc promifcrit Chriftus

plus
(r in glojf*
ibidem.
Atitr.
o.d,
Ergo
in potcftaic co- omncst
vcl audtoriras in iudican-
BB
do ?
al.
290
Lib.
do ? Puto
IV. Sententiarum.
noii antc pofTe
qiiam videatur,nifi diuina rcuclatioftc quis
fciri,
didiccrit.
qm mdicandi
2)^ ordinthm ecrum

P/al.xi9'
Tfp^lcJib.
,i6.c.i4.
t^ R V N T autem quatuor ordincs
E* cledorum
fciliccc,
in iudicio. [ Duac quippc funt partcs
& reproborum, vc Grcgorius in Moralibus ait.
bini ordines eifdem finguUs partibus concincntur. Alij
&percunt:
alij
alij
non iudicantur,&percunt.
noniudicantur,
& rcgnanc.
inclamacione diccrur
cantur,& peieunr,quibus Dominus
cnim damnatio
iudicari,
E/uriui,
quiaad confpcdtum
fidei
&
Alij iudicantur,
rcgnant,
Non
iudi-
î non credit,iam iudicatui Eorum

& certa & ideo dicuntur tunc non
eji.
diftridxi ludicis
cum
Qui vcro profeftioncm
infidclitatis accedent.
iudicabuncur,
air,
noca cft ,
toci Ecclefiic
cnim iudicancur,
6^ non dediBiJ mihi manducarey &c.
yi/<M;.f.
Scd
Iudicantuf,& pereunt, quibus Dominica
ioan.i.c.
Ucob.t.c.
erunfy
aperta damnationc fuae
fidei finc
operibus habcnr,
& pcribunc, id cft, redargucncur vc pereanc.
Sacramenca ccnuerunt,incrcpationem ludicisinfe
qucm
quiainfidclicacisfuasccncbris praeiudicaci, cius
Quî vcro ncc
nonaudient:
ficri
dcfpexcranc,inue(ftio-
ne rcdargui non merencur. Iftiauccm falccm vcl-ba iudicis audienc, qqi

eius fidcm faltcm vcrbo ccnuerunt. Illi autcm in damnatione fua a:tcrni
Iudicis,nec verba pcrcipient ,qui cius rcucrcntiamj nec verbotcnus fcruarc:
&
voluerunt:
idco
illi
iudicandi
fcd
non iudicandi dicuntur. Ex

rcgnanc , fcilicet qui vira: macu-
ifti
cledorum vcro partc alij iudicantur, &

^211% ^^^ lacrymis tcrgunt,& clecmofynarum
Jhid.c.i^.
fuperindu(Slionc opcriunt: qui-
bus ludex vcnicns in dcxtra confiftcntibus dicct

mandacare. Alijautcm
gis
non
implere contenti funt
EfuUi.c.
implcre ftudent.
frou.vlt.c.
pnatonhns
lob i6.a.
ifj
De
foûli fti.
portij <-Dir eiui,
fed
Sap.s.
4.
runt,
& omnibus
aic
rclidlis
Hi
trihuit.
:
quia
Chriftum
quanto huic
^^jyQ î
fdere mecum
throno eiiu.
meo
Vincens Dominus
Icx
Nobilts
faluat
fub gcncrali iudicio
non
humilitatc defpcdi funt, tanio
De
^ ego
talibus dicitur
fZfici ,
cum Patre, in thono
& refurredionis palmam
Non
Rcd:e pauperibus iudicium
fecuti funt.
(icut
ait
Et lob ait,
terra.
prascepta gcneralia viucndo vicc-
mundo magna
in throno
quod
ad pcrfcdtioncm confulirur
Dommm ad iudicium 'Zfeniet cum
fcrgo rcd:e
&
tunc maiori culmine poteftatis cxcrcfcent
C'-'|. ft
Jbid.c.i7.
quia non hoc folum
quando federit cum Senatoribuj
fed iudices vcniunt
tribuit: qui
^poc. i.d.
& quod
quibus Prophcta
ifpig^^^p^npgj,j(f^ iudicium
,
dediBis mihi
eJ'
Et Salomon de Ecclcfiac fponfo loqucns
ott.i^.c.
tcnentur
iudicantur, &rcgnant, qui ctiam prajccptale-
perfcdionc virtutum tranfccndunt
pra^cipit
EfHriui
fedi
fcdit
.î
'-uicerit,
cum Patre meo
in
quia poft pafiio-
omnibus
Nobis vci o in ihrono Filij fcderc, cft cx ciufdem Filij poceftacc iudicarc. Quia enim iudicandi principacum cxeius vircuccpcrcipimus,quafi
in chrono eius refidemus. ] Ex his apparet quod cciam pcrfcifiiorcs San(Sti
nis
certamen,
quod
Patri
cfifec
asqualis
claruic.
cum
alij
Chrifto iudicabunt potcftace:
non
&quarcquidam
dicuncur iudicandi,
iudicandi.
2)o
V..,
XLVII.
Diftinaio
De
2)
^^ Vm
V->
ordine iuMctf
aurcm
^ mniBerio Angelorurrj,
quod Dominus mitrct Angtlos
omnia fcandala & miitent miquos
Euangclio Icgatur
in
fuos, qui colligcnt
caminum
291
dc rcgno cius
Mitt^.f.
"'
Et itcm , Exihunt Angeli , (^ fiparabunt malos de medio

Et itcrum , Mittet Angelos fuos cum MîAc,
y Q^ mittcnt eos in caminum ignu.
tuba ) t^ congregahunt ele5ios a quatuor <-ventis. Et cum Propheta dicat , Congxein
ignis.
iufiorum
dubitandum non
cum ignis quo
,
comburctur facics mundi huius & pcribit caclum & tcrra non rccundum
fubftantiam fcd fccundum fpccicm,qua: immutabitur ca:Ium quidcm
aercum non xthcrcum. Tantum cnim afccndct ignis in iudicio , quan-
gate
cll
tlli
fanSios einj. Miniftcrio
Domino cnim
Angclorum
illa
implcri
prarccdct antc
vcnientc ad iudicium
tum afccndcrunt
rint viui
crit
aqua: indiluuio. Illcautcm ignis malis,qui rcpcrti fuc-
confumptio
bonis vcro
inccndium mundi Sandis, quod
purgandum
fuit
non, vt
ait
Auguftinus.
caminus tribus
pucris. In
Hoc crit
quibus
fi
purgabitur. Aliis vcro nullam
igncm
ingcrct molcftiam. Purgato vcro per ignem mundo, & ad iudicium vcnicntcDomino, cmittctur voxilla magna , qua rcfurgent omnes mortui:
& tunc minifterio Angelorum vcntilabitur arca , quia boni congrcgabuntur ibi dc quatuor partibus mundi Angelico miniftcrio quo & rapicnrur
obuiam Chrifto in acra rcprobis in tcrra , quam dilexcrunt rcmancntialiquid
fuerit, pcr illum
^'
^'"'^-
clp.lz^^'
Dan.i.g.
^^" ^"
i.TijtfA.i
bus. Et tunc prarconia illa
& incrcpationcs
bonorum f /r/;,
t^ dedtHu mihi manducare
malorum, Efuriut,^ non dediHis mibi manducare-, &cc.)

profcrcntur, vcl fono vocali, vcl alio modo. Dcniquc profcrerurfcnrentia
fupcr vtrofquc , ^<f//tf henedi6It : tc Ite malediSit y &c. Et miniftcrio Angclorum virtutc Dci coopcrantc , mittcntur mali in caminum ignis , hoc
cft
MMt.i^.c.
illa:
Ijcmij.f.
in Infcrnum.
Si pofi iudicium dxmonej frAerunt hominihtis
ad
fumendum,
E X2^ ^^^^ quacri
punicndum prajfint da^mo- Ecci.ô.J.

quos carnifices, tortorefquc animarum Scriptura ^/.^'^'^J
,
appellat? Apoftolus dicit quod Chriftus tunc cuacuabit omnem pnnci- per
patum & poteftatcm, & virtutem. [ Dum cnim durat mundus Angcli '^*^-'J'
Angclis , dxmoncs da:monibus , homincs hominibus pracfunr. Scd omnibus collcdtis, iam omnis prarlatio ccffabit. ] Hinc quidam putant, poft iudicium dacmoncs non habcrc potcftatem cruciandi homincs , ficut modo.
Scd vt dxmoncs virtutc Dci cruciari finccrcatura: miniftcrio afTcrunt , fic
rcprobos homincs ibi non pcr opcrationcm dacmonum, fcd virtutc diuina
tantum artcrnis fubiici cruciatibus. Prarmiffa tamcn audtoritas non id cogit fcntirc quar ctfi aflcrat tunc ncc dacmoncs dacmonibus , ncc homincs
hominibus prarcfTc, non dcfinit tamcn an darmoncs prxfint hominibus ad "SetU drc.
torqucndum. Vndc quibufdam videtur,cos
fic cxtarchominibus tortorcs r/v
'
*
JEjardC.i,
vtrum
in Infcrno malis ad
ncs poft iudicium
m pccna
Iicut cxtitcrunt incentorcs in culpa.
ScotiOper.Tom.X^
BB
QV.^STIp
V. Sententiarum.
Lib. I
292.
Q^
Vtmm
. S
I.
vnmerfale iudicium fit fHtumm ?
D.Thom. i.part.ûaji.^^.art.s. & hic ûxfi.t.art.i. RicUard. art.i.

& ptr totum. Durand. ^HtJ}.i. Argcnt, d.^^.jiu^.i.nrt.j. Suu.i.part.lom.i.
Alenfis i.pan.^Hitfi.z^.T/t.^.
D.Bonau.
eli/p.i.ûaff. ^.
Latc Coccius i.tom.l>b.io,art.j^
dijp.yj.fci.i.
ty^rg.
c A iftam diftindioncm * qujero primo Vtrum vniucrfalc iudicium

fitfuturum?Qu6d
non, loan.ii. Nunc iudtcium efi mundi.
^^^^^m.
Pracccrca,
Nahum
primo Nonpunict Domintu bts in idipfum.
S.^^^^
Item, Auguftinus ad Hcfichinm In tjuo ejuem inuenent vltimtu eitu diest
i eoinuentet eam vltimu^sfecuU dtts. Ex his omnibus cuni hacaddita iudicium vniufcuiufquc cft, quando moritur, fcquitur qu6d nullum aliud iudicium
^^^^^.
I.
^'i' *
I R-
2&^^^
tArg. 3.
Jn fpiihla
tjudfi.t,
<//>/.//-
^y*
cxpeAetur.
Hoc ctiam probatur ratione, quia fentcntia non demandaiur exccutioni, nifi poft
iudicium, quia fruftra fequcretur iudicium poft cxccutjonem fcntcntix fcd damnati erunt damnatl antc diem iudicij,
beati beati crgo cxecutio fieret anre iudicium
iliiiis fcntentlac
qua: tunc eftet fercnda ergo tunc fierec fruftra iudicium.
:
&
Pr3ctcreav in Pfal.
iL/(rg. 4.
^rg
illud (jf
quod
ponitur in litera /.47,
cabunt,
icium
in iudicio
buit.
>
illorura, qui iudi-
).
conjpc&tt meo adorare tn lerufalemi

egredientury df videbunt membra hominum, tfui pra-iaricatifunt in me., vtcns tranflationc fcptuaginta Intcrprctum, qua 8c communitcr vtiturj
op.
& in fine fubdit
/ bonis caro
refurreSfionem catnts
r"
M.
]{d
in
malu
membra
cuius fides his rerum vocabulis
fuufinibus dirimentur ,futufum
effe
difcuffionc caufs
primo agiiur dc acce-
& de loco
modo
iudicij
Du<!/to j/iinu.
&
in qu.o cxtrctbi
._!
tur,ddnderefpondctad Argumentapcincipalia.
C H O L
iudicij,^
in
przuiis ad iudiciii in quarto de
Tomt n;Ariai accepttones
ptione varia nominij In fccucto vciode veritare

rei , rcfpondcturquaffitoprincipah. Intcitio de
autem Doftor agit deludicio an fiet,& dcloco eius duabus qusilionibus, quarua^ primaeft
fcciinda d loco ludicij.
in quatuor articulos
iis
* Circaijiam diJ}in6[ionem,8ic.D\u\6\x.ot qusftio
N hoc& fcqnenti diftindlione agirtir dciudiI cio vniucrfali & cxtremo & quae circa
^ dh locum terapus & modum fuccedent in hac
*#
&
de ipro iudicio
E N T A R 1 l^S,
,
, vei cadaucra nomtnaniur profUo pofi

mali
omninofitmatm , tUud , cûo bom ,
iudicium declaratur.
"
Ori
cruntquatuor ordincs, vnus
& non iudicabuntur.
Oppofitum, Auguft.iodc Ciuit.Dci, cap.2i loquensdc finc hbri Ifaiac, /'^rM;////>,

Prophetjfnes Ecclift adcjuc per viumnm tudtctum faSia Beatorum malortim'pfi
que difcretione ^venient. \h\ ^ciu3i^2ii difFuse illa vcrbalfaix vjt. Fentet omnu caro i/t
io'1^1'^
tri-
Rat, ad
refurgent impij in iuduto.
duodccim trihus
loh 56.
bus
Non
Przterca, Matth. 19. dicit Chriftus Apoft, Sedebitu fuper fedes duodecim iudicantes
ifrael: Ergo Apoftoli non iudicabuntur. Etpro hoc cft Gregor.A/oy.itf.
^.
Cap.io,
fnper
r.
V M.
quantum ad prafenr fpeSiatydefcrihtt tUudfic:
ludictum eficompletAZ^ authentica determtnatio reddendi alicui fecundum merita.
^dftudt-h
1^
ciii&tjHo-
xVniodofcnfus ctiam diftincleapprehcndcnsobic<flum,
tnpltctttr
Text 14?
cr inde.
Efpondco,
^m^ ^J3 obicAo
/<//
gcncrahtcr accipitur pro quacunquc ccrtanotitia,&
illo
vcl diftingucns obic-
vbi rcquiricur forte magis diftintfta apprchenfio
dicitur iudiciura.
^^^^ fccundo dc Animadicitur fcnfus communis iudicarc de fcnfibilibus diucrforum fcrifuum. Aiio modo iudicium dicitur certa apprchcnfio intcllctualis,etiam quxcunquc Sc hoc modo dcfinitiua cognitio dc aliquo potcft dici iudicium dc veritatc
j
Cap. j.
illius
iuxta jllud
Adhuc magls
i.
Eihic. Vnufcjuifejue ben} iudicat qu^ cognofcit,
propric dicitur dc vcro aliquo complcxo , quia
(jr
hic efi bonus iudex.
fccundum Auguftinunt\
3.delib.arbur. Nnllus iudicat de regulis diternu ^fed fecundum eas de aiiu\ ergo iudiciuru
apprchenfio de aliquo per aliud omnc vcrum complcxum apprchenditur

aliud , quia fi cft jmmediatum adhuc iudicatur verum pcr rationes
terminorum,fccunc<um Philofophum i./ô/fmfr/K/Wjprincipu cognofcioausinquan-
cft ccrta
cflc
Tixh.C'.
vcrum per
lum tcrminos cognofcimus.
Adhuc
DittinaioXLVII.
Adhuc magis
Qujeftiol.
propric dicitur dc vcro complcxo
ncdum
clufionc iudicatur
pcr terminos
quod
293
quia dc con-
cft conclufio,
Adhuc magis fpccialitcr /W,V/Wni

quia iudicium cft diâmcn intcl- /IriSle.cen-
fcd pcr principia.
de conclulionc pradica qudm fpcculatiua

lcdus pradici conlonum iuftitia: iuftitia, autcm non
dicitur
refpicit fpeculabilia
fed opc-
<'"/ /''*-
^'"-
rabilia.
&
Adhuc fpccialius , ciim lcx non tantum dctcrminet agcnda , Tugicnda fcd dc*
tcrminet reddcnda pracmia bene mcritis
fupplicia malc mcritis vtex amorc prxmiorumalticianturad bcneagendum , &cx timorcpocnarum, vcl fuppliciorum rc,
&
crahantura male agendo:magis proprie iudicium accipitur detcrminatioccrta dc

pracmijs, vciluppliciis reddcndis quam dealijsveritatibus praclicis. Illas autem vcritaics licet quilibet poflii ex principijs pracbicis eliccrc
fic quafi ratiocinando iudicarc tamcn adhuc ftridius iudicium accrpitur prout pertinet ad habentcm auifloritatemdcterminandi,iuxca illud Excra. dc fencenciis J^m/^////^ 4 non fuoiudueUti c.fmtn k
,
&
coihptt.l.x.
nulitiijl.
Ergo complcciflima
ratio iudicij ftat in
hoc quod
,
cft
completa dctcrminatio
&
*-^
tÛ.tdi
''^""'*
authcnticarcddcndialicuifccundummeritafua, Cow/>/f/rf, inquam ,quia includitdc- .'

tcrminationcm firmam intclledlus
detcrminacioncm voluntatis efficaccm.hoc Dtfirlpti
cft voluntatispotentis
& intendencisfccundum dcterminationem intclledusretri iHdki] ipe'
buere. Eihoceftquodfpccificatur pcrillud, aHthentica, cûh^trhoc intclligitur quod ciattjjime
fit illius
qui fecundum voluntatem fuam cfficacem poteft detcrminationcm intel- fifpiiicclus & determinationcm voluncacis perducerc ad cfFecilum.
x hoc apparcc diuifio iudicij in genere in approbaciuum, 8c condcmnatiuutn. 1>iuifi$
Nam iudici poftunt efic manifcfta aliqua , cx quibus fcquitur in particulari illum cffe ftdicij.
priraiandura puta quiabcnc meruitj vel puniendum, quia male mcruic:8c prima
fententia eft approbatiua fccunda condcmnatiua: iuxcaifta quandoque in nobis
fcruntur dux alia: fcntentiac puta fi pro ahquo proponantur digna merito & iudex
,
&
inueniat propofita
non cfle vera fcquitur

:
fcntentia rcpulfiua a pracmio. Similitcr
fi
&
inueniantur non cflc vcra:

fequitur fentcntia abfolutiua, feu abfolucns, puta calem coram nobis accufatum pro-
contra aliquem proponantur aliquadigna fupplicio
nunciamus innocentem.
"--
quis afTentitur per caufam.
M Al E N T A Rl f^S,
'""^
P''''
fcLi rciîtudiiii.
j,
T\ Efpondeo indiciHm generttUter icc. Eipol\.nu fcptcm accepuonjcs iW<V Ptima eft,
f
,
ArtfrimHt.
Atctpiimts qna accomraodatur operationi fenius magis diV*- ftindx 2. de Anit/ia, (fr text.
ludicii
14J. dicitUr fcnfus
"*
communis iudicarc. Sccundomodo fumitur pro
X. Acttpt.
<ôgnit!one certa iiitelledliua
titudo magis propric
acceptio
l.Atctft.
eft ftriflior
cft in
Ccr-
i. Eth.cttp.i.
intellcdlu:& ita
hsc
quia excludic illufioncm,
&errorcm iTcrtio,fumitur
ftiiAiiis
pro cogni-
cumplexa , & vera pcr aliud. Auguftinus

in}.de libero Arbitrio. Hxc acceptio cft fpctioiic
& poenas. Vltim6 tandcra fumiiur pro

natione eius, qui habet authotitatcm
detcrmi,
&:
ttiicui /ecundum
fw/>/*,quia includit
merita futt
hrmam
ex parte voluntatis potcntis
&c. Dicitur
dcterminationeni
&
7- Acttft.
fic;
ludiciumeji compltttt dtterminati,(^ ttuthentica

tradendi
Aeecft.
provt
exercitium ipfius authocitatis,& dcfinitur
eft
t.
& mala, pta:miu
Vtfcripth
ii*ditijft'iai
^'"fiJ^^tur
volentis fccun-
dum dctcrminationcm intcllediui rcirtbuere.

Additur M/^>TriV vc oftendatur authoritas,
&
coadtiua,&
yf ttifltx
ttffrtiatluK,
diftinguitur ab apprehcnfione
prout comprchcndit aftcnfum per caufam vt principij
pcr termjnos ; conclufionis pcr principium.
gnant materiam,circa quam,vt bonu.vcl malum

opus. Diuidit autcm iudicium hoc modo fumptum ad propofitum quzftionis in approbatiuum , & condemnatiuum , ia cxpulfiuun) ,
Quattu, fumitur ftriAiuspro conciufione ,cui
&bfolutiuum.
qnam fccunda
quia fumitur iudicium vt

,
Atttft.
Sext6fumitu[ fpcciahusprodc-
terminationclegis quoadbona,
^. Acteff.
iuftitiir,
rctributiua. rcliquadcfi-
cialior
Quinto nnodo fnmi-
conclufionc praclica confona
S
Vuturum
ex i.ad
ejfe
&
potcftas
&
C H O L
V M.
'^nmerfile iudtcium, habetur ex trihtu Symbelii, ex Matth.
TheJJal.t.
1 1
f^ 1 1.
ex i.Petr.^ ex Sophon.i.pro quo alia multa citant Aug.j.o.Ciuit.yf^
T>amafc. Itb.i.Varallelorum cap.
5.
Chryfofl. hom.t^C.
(^ quatuor feqq.pro hoc adducit
n)ocior quatuor congruentitu optimtu. Vtde D.Thom.i.part.quteJi. 5 ^.art.yO* Cocciutn
fupra cttantem multa ioca
Scripturte,
(^ PP.GracorumjQ;/ Latinorum,
E fccundo dico quod proprie accipicndo iuJicium

,
membrum
Scett Opcr.
diuifionis, cric
7em. X.
iudicium gcncralc.
,'
& fccundJim vtrumquc
Ad quod non
BB
potcft habcri
dcmonftratio,
&
'tfijuti'
"""^
'
^'
Lib.
294
V. Sententiarum.
notum eft quara rcfurredio & taraen(vt didum cft fupra)

demonftrarinon potcft.
Scd ponunturad iftud quatuor congrucntiac. Primatalis, quia congruum cft finaNon enim malus communicat cum
litcr fcparariomnes malos abomnibusbonis.
bono nifi vel ad iioc 'vt malus comgatur .tVclvt bonM per eHm extrceatur fecundiim
iliud Auguftini fuper Pfalm. Nunc autem inniet finalis deterrninatte^vbi nec vltra boni exerctantur nec mali corrigantur : crgocongruum cft fcrri finalitcr generalem fcntentiam:
crgo & generalc iudicium vt fcparatio illa gcneralis appareat lufta.
Sccundacongrucntia, quia infecretisiudiciis, qucefiunt circa fingulas perfonas:
clcraonftratio,quia miniis
23.7:4$.
rcfurreclio
CongruitHS
iHcUcijgeneralis
flex.
yitig.
ûad/Hfuper
.,
rationabilc eft crgo quod Dcus hafit iuftitia , non tamen omnibus manifcfta
bcat aliquod iudicium generale,in quo manifeftetur fcntentia, vel iuftitia quam
cxcrcuit iniudiciis particularibus. Tertia congruentia, ficut rcs funt aprimocfficicntc,ita reducuntur in primumvt infinem :fedprxterfpcciales exitus rerum a
Deo per illam operationem de qua dicit Saluator lo. y. Vater metn vfcûe modo oftr atnr-i
êgoeyeror. Fuitvnus exitus vniucrfalisin prima rerum creatione :ergo a fimili praelicei
vnam finalcm reduclionem in finem fuum,&

per confcqucns ad hoc , vnam finalem fententiam difcretiuam , quia mali non
rcducuntur.
Quarta,
cft melior quia prjcter hoc , quod vnufquifque adfcribatur rcgno, vel
carccri jtota multitudoprxuifa adregnum debet aliquando determinari ad poditer fingularcs reducliones congruiteire
&
dendumillud
& tota aliamultitudorelinqui carceri
vt
fequcftratio
fic fit
duarum
duarumciuitatum, ficuttracHât Auguftinus pertotum dc Ciuiiate

nunc ifte,
Dei. Licet crgo fingulariccr nunc iftc nunc ille , adfcnbatur rcgno
nunc ille carccrii tamen congruumeft aliquod iudiciumgencrale , per quod tota
multitudo praruifa ad regnum , mittatur in poircffioncm rcgni , & tota alia rclinquafamiiiarum
fcu
tur carceri.
In primis Docbor
CO MMENTAKIFS.
'
3
Art.
JL-/nem
1.
Pururum
'T'Ê/ecuHdo
iu-
ilitiHm vni-
fidei
rem.
x }
Daniilis 7 .
UtrfnU.
Tnbatit tx
Scriftur.
14. Aiixlach.
j.dir
loel. 1.
CT
Symbolit.
xPtril>w.
Patct ex
&
j.
Sophon.
1
i
3.
.
66. /-
Zachitr,
^.fecundiMachah.j. M.itth.ii.
&
ij.ad Rom.
&
neccftaria. Probat eam pnbaiiok

quiacongruum cft fina- ratient.
malis quia non commu-
bonos a
bonus cum maiis.nifi ad hoc
litcr fcparaii
nicat
vt corrigatur,
vel vt bonutper eurn txerceatur, &c. luxra Augoft. Auguft.

eandem congrucntiam rradit fuper Pfalm.y^.
&
j^pocaljp. zo.
boni exerceantur,riec rnali corrtgantur .SiicWinc ra-
tionehabcmus cx fimilitudinc paftoris fegrcgatis oues ab hccdis Matih z;. vt in parabola tri-
Clemcnt.
&
Rom.
i.
lib.
i-
& 9. Reco-
gnitionum, luftin. orationead Gentes,& ltb.de

narchia Dei
uirttilochum
Mo-
Theophil. Anthiochen. lib. 1. ad

Athenagor. legatione pro Chriflianis.
H^ppolytus Martyr oratione de conftmmat.mundi,

Origen. hom. 9. in diuerfs ith. 9. in cap. 1 4. ep, ad
& lib.i. in cap.
x.
Athanafius dehumanitate
Nazianz.
in Jamhico,Chry(o([. hom. 47. adpopulnm Antiohorn.^, adRorn.
i.depaenit. Cyrill.
fhemim ,
^(ri-î,Cyrillus Izxo^.Catechef^xfri^.
&
&
A\ex.orat.de exitu ani)r,a,& fecundoChrijli aduentu.
Damafcenus
futiîs,
fcilicet naturali
Symbolo Aroftoiorum ,Conftaiuinop.
1.
lib.
^.fidei orth.cap.iS
& orat. de de-
TcrtuU. de pmfcript.adnerfiu hi.r&fcap.
i j
tici
& zinanioi u, & in parabola ventiiantis arca.
Sccunda
fecreti
&
l^.
tatiocft ad manif:ft.'itiQnein iudicij t.Rat'i.
publicc.quamaflignat Apoftoius adRem,

1.
ad
Corinthios
Tertia raiio
y.
cx correfpondcntia principij, j.R^f/p,
eft
& generalem fcnicnciam, in

qua omnia reducuntur ad exitum , ficut in cicaSifinis per finalcm
tione ad ortum.
Quarta ratio eft quia iudicium particulare

quod ht dequolibet cll iudicium lccundum lcgfm de hoc, & illo fed Ux exigit vt fiat iudicium publicum & commu.ne de tota multitu,
cap. 4. deJpeSlaculis, cap. 30.
dine ad quani ipfa lex primodirigitur, ac proin-
Cyprian.W Demctriadem. LÂimnis lib.y.lrjjtit,
dc fiparatio incolarum vtriulquc ciuitatis Dci,
cap.i.i^.dr 20. Hilar. can.i^.in Matth. Ambrof.
&
de tefii/nonio anirna
de
fide refurreElionis.
chiclis
&
locis citaiis
Hicronym. adcap.
fuprk
30.
&
rciitjui
pofteriorcs,qui
apud Coccium
Itb.
lib.
Omnitm
43.
art.
v-
ad He-
10. cap.i
&
omncs lcgipollunt
10. art.^.
d.
30.
epiflola etiam
liodormn. A uguft. de Ciuit. Dei
ratione morali, primo,
JSIunc autem venit fiialks dtteri.inatio, vbi necvttra
Athanafij
Rom.
hanc veritatem non
i^. prirnt
24. 15. /oan.^. j46t. 10.
tidConnth. i^.fecundi Petri
ne
&c. Hiciftatuit conclufio,quac padim cx Scripturis oc-
dico,
currit /0^.5 i.Ecclef.ti. Saf.^. Ifait
afierit
poftc demonlUaii,(icut ncc|uc fcfurrcftio, ratio-
Babylonis per infcriptioncm publicam
omnibus
fit
nota
&
per
quam
qux
qui adfcripti
funt regno,recipiant pofteflrionemjqui vcro pocnis
&
carccri.damnationcm pcr publicam firndifcuflionc. Ali^ raiioncs adduci pof-
tcntia,
&
funt
finc rcfuricdlionis,prout /.^j.differitQr,
C H O L
c.\
V M.
merlta i demeritA in iudicio propalahuntur. Jta cmnfs cum
*7>.
Bonauen.
x.quxfl.x.^ ^D.Thom.q.^.art.t.cr' y Kich. art, y.f.i. Anfelm.L defimilttud.&
4 "*'''
DiftinaioXLVII.
litMd.
Qu2EftioI.
f^ in Elucidario.Augujl, Itb. Medit. cap. 4. Hug.
itgttur
ex Matth.i
Apocal.io. Dan. 7. Ecclefylt.
5.
Tfario-s
modos , quibus hêc omnia Jingultj
injianti
innotefcere pojfunt miraculose.
f^tfi. 3
(^
Cor. 4.
i.
innotefcere pojfunt
An
deanima
cap. i}
col-
^ T)oSior expticat
tempore , vel quod in
in
"Vero fententiaftt
295
futura mentaliter^ yel
yidetur quod fingulares fententiafngulorum (qux tamen
yocaltter , DoSior refoluit.
omntbfu innotefcent) ferentur mentaitter
i5rficferrt poffitnt tn tnflanti :generaltj ta-
men fententta fereturvocaliter '-vt yult zAnfelm. in Elucidarto Abul. in Matth. 15.
quafl. }$}.0' communis hic 6^ confequenter feretur in tempcre , tam ex parte fententiantUi quam ex partefententiandorum.
^
TT^ E icrtio.
In
illo
iudicio aliquid crit
prxuium, videlicct innotcfccntia mcrito-
^ rum.vel dcmcritorum, proptcr qux fcrctur
complctiuum
fcntcntix
fcilicct latio
fentcntia
talis
vcl talis
& aliud
Sc cxecutio illius, lic^c poffinc didingui latio,
& cxccutio.
Primum dubium cft, an fiat in tcmpore, velinftanti & fi in tcmporc brcui vel
non brcui. Poflibilcquidcmcftquod meritafingulorum omniafingulisinnotefcant,
ita qu6d fit miraculum cx partc oftcnfionis tamen fi dimittatur vnufquifque intel,
Icdus
fuomodo
intclligendinaturali,tuncin
magnum
oftenfione rcquireretur
tali
tcmpus ad incclligendum mcrita fucccfliue primo

,
iftius
feCundo
illius
8c iic
în ludlcim
vniuerfMe
fiftinin-
y*""-
dc
fingulis.
Secundo pofllbile cft, quod vnicuiquc manifcftcntur mcrita, vel dcmerita propria Giv.;hm
infpcciali.&mcrita, vcl dcmcrita aliorum in gcnerali,& hoc duplicitcr. Vcl fic, modufinquod fingulas perfonasconfidcrct tamcn hanc vt iuftam & prxmiandam proptcr g"'^ '" '"''"''* """'mcrita cius in gcnerali concepta &illam,vc iniuftam, & punicndani propter
demcrita eius concepta in gencrali. Vel alio modo,non fingulas pcrfonasconci- 'rflf^fpicndo in fpcciali , & mcrita corum in gcncrali fed tam perfonas quam mcrita in ge- rer,ta,&
iuftc condcm- dtmerita.
ncrali vtpotc concipicndo omnes rcIi<ftos in tcrra efle reprobos
pracraiannandos omnesautcmraptosChrifto obuiam in nubibus,efleiuftos,
dos:
iftorumprimumrcquircrct magnam fucceflTionem quia confideratio figillatim fingularam pcrfonarum licet finc confiderationc fingulorum mcritorum, non
,
&
&
&
poflct
fieri
fubito a
communi
intcllcdu creato finc miraculo.
Tcrtio modo in gencrali vcl quarto in fpcciali poflîbile eflTct pcr potcntiam diuinamnon tantum manifcftantem,fedcrcantcma(ftum veladuscognofcendi, &intcllcifliones diftin<âs omnium meritorum,& hoc omnium pcrfonarum fimul in
^(,r^,^
ofnnium
&
poirunc fuc- gefta iwquocunqucintcllcdlu quia quaccunquc non rcpugnant formalitcr ,

ccfliuerccipiinaliquo,abfoluta potcntiadiuinapofluntfimulrccipi ineodem. Eifi trfcerepefiftudvltimum ponatur,tunc illud pracambulum non oportcc cfle, nifi in inftanti: A'"'/'''*
fcquens, fcilicccipfafentcntia lata, fiproferatur vocaliter crit in temporc, fi tanttim -^^^'
mcntalitcr potcrit cflc in inftantii non tantumquantumadChriftum proferentem,
fcd etiam quantum ad illos pro quibus , vcl contra quos , fcntentia proferctur j quia
:
poflcc faccrc cos in inftanti concipcrc fcntcntiam calem

aliis
CO
^ M MEN TA R
y
Art.i.
^'/^*
"^'
C*gnitlt
cuft.
TÊrmw
iudtcij vniuerfalis
cognitionem caufz
poteft
aut mcdi|
lit
Yt oftcnfio cx partc
cognofcendi ex parte incelledûs
quantum ad
ita vc
&
nonomiua
ollcnfa
fecundumcapacirarem
Angelorum cognofcant. Ncgat Durandus
perfonarnm quam opcrum
in h/u
&
dtmerif^p- tn d. ^^,ttrt.i.D^T\\omi% thidem (]. i.art. 3.^-5.

ttiuHtfmgu. R.ichard. ^.& i d.fretftmiart. i.cj
^. Sc alij. Do-
^^ autem
oftendit
qu6d
fit
pofllbilc
&
non
S"'^ ^'^ prim^ dicit poflibilc eftc vt fingulotum merita innotefcant fingula fingnlis ,
de
&
ciendo tut
virtutis creat*
ncquit in omnia fimul ciidinindlus , fcd

pcrfcdos ,
a(fbus
&
Aho niodocontingcrepo-
Deus producat
, fi
naturalis
quz
aliquos decerminaie.
teft
(it
Hmul cognorcerct,rcd
fuccefliuc
incelledualis
fcipfo intelledlioncs cara

,
prout
ipfi
^-
^**"*
poflibilc
ctimnon cxccdunt numerum fiiiitum.

Alius modus cft pofllbilis ,nempe vt vnicuique fuaopcra manifcftentiir in fpecie, & nomeeft
ro
opera veri aliorum
iii
generali, liuc cognof-
cat perfonas lancum in gcncrali

colari
habitu
in gcnerali
,
Hicexplicat
neceflarium ficut
Paludanus
nnhimm'^' f'*'**^''^*
ff ' ''M. contrarium docciu D. Bonaucntura
merifo-
titnk.
antem contingere
ob- Primm
rupernaruralis rriodus autcm ^**
operibus pcccTci
ipfam fencentiam tcr,

roinatiuam eius}& dicit prim6 quod omnia
nicrita,& demerita erunt nota. Dubium e(l,
an omnibus in genere hxc nocitia fit communicanda, vt Hnguli omnium opera hominum,&
An
ftOibiluM
huitu tuni'
vel talem.
duobus modis. Pnmo,
f^S.*
iefti,
in iio iuMcietScc.
l_>/formam
tnquam, ex
fiuc in parti-
fitu
vt û6d conftiiuti in tctra,
6B
& loco,&
& i finifttis
,
fiut
Seeundtfentrni ia ejl
Et congrucntix, quas probanc

iudiciumgencralcfuturumidipfum confirmanr,
vt omnes Uci iuftitiam cognofcant publicc pec
poenxdcftinati ;con(lituti in aeiefiut etiam
dcfl.inati
horum
fit
Corinth. 4. toel. 5.
prxmip proptcr meriia qiiid autem

futnrum non decctnit :fed in reqiicn;
fcctmdam fcntentiam tlJemagis

Ptior forma ludicij vidctur infiiuiata Matth.i^. in quo dcclaratuc
ti
frtfenndti.
IV. Sententiarum.
Lib.
296
fint
autcm quomodo
conformcm Euangelio.
de
iis, qiK-E
Vcrum
erunt
a!ia
exprimitur;& idcm
tenciaj videtut
tenet fecunda fen-
cxponi Damclts
7.
dchocnihil
^pocal. 10. ad
C H O L
*^linqmt '-utinrertum cum ttAuguflim 10.

'feri/imitiuj
tamen
cis,
&
htc.
Locum
ex
adulreris
loele
,quem Docior
ttt.
dijceptatio
fed breutjjimo
&c.
ludtcijiejje
Anton. 4. part,
'
V M.
i.auandiu durahit iudicium,
ciuit.cap.
fententiatto erunt fenjtbdes
ex Malach.
Ero
3.
itaD. Thom. dijl.^%.
ihi
dub.
i.
5.
11.
Albert.
c^
alij.
ibt art.
&
con-
tenet
communu
( non tamen e^ certum)
quttfi. i. art. 4.
Paludanus
8.
velox malcdi-
ceftis
ciuit. 2.6.
'vallem lojaphat tenet communis
14. cap.
coUigi potcftcx Scriptura.
certi
notat <ûguflintis lo.
"Vt
citat.
D. Bonauentura
art. t.
fe^.
quod
ejl
fequenter in tempore
in temporef
quam
catiftL i> iit
inflnti,n
a dextris.
forma
ha:c cognitio ficr,an in inftanti,
an in tcpore,rcs oraninocft incerta.ptobabile eft

forepartem in temporc pcrvocem fenfibile, qua
rcpvchendantur aliqua peccata,& laudentur opera ftliqua partim etiam ficri mentalitcr , vc! fi
vtrumque fiat in tcmpore,iIlud crit breue nam
fcntcntia vnuieifalis rcfpciSliuc ad eos qui crunt

a fini(lris,(Si caufa in gcnerc
Cogniti*
Dubium
difcufltonem caufae,eiufque nocitiam.
articulo dicit
quodlih 10.
hic quaji.
Fide Suarezjom. 1. in
3.
art.
1.
1.
part. dtjj>ut. 53
3.
TTÊ
quarto
y erit
crit ibi difccptatio vocalis
fi
vcl prolatio rententiae vocalis,
lempore fi autem erit in inftanti , oportet qiiod vtrumque fic

tantum mentale , & eius poffibilitas iam dicla efl:. Vel quod magis videtur conMmh.i;. fonarcEuangeHo,qu6ddifccptatio erit vocalis, 8c prolatio fententix, fiueilla difNic. de
cepratio manifeftctur fingulis fubito ,vel in paruotemporc vel in magno.
Lyra fup.
^
Dc loco autem dicuntaliqui quod erit in vallc lolaphac fccundum illud loeyloelt^ i.
lis 3. Adducam omnes gentts
in vallem lofiphat. Sed plane vulc Apoftolus prima
ad Thejf^.
in
D.Thom.
htc.art.i,
Deloco Jm-
Thef
4.
Quod
hcnirapicmur obuiam Chfifie in aera: mali rclinquencur in terra
SC
boni non erunc invalle lofaphat: maliforte erunt ibi , vel in circuitu in tanto loco quantuspoterit coscapere. Fortcetiamconiicitur ab aliquo,qu6d ludex dcf-
cendet inferiijsinacrcinquo
inquo
fuit in transfigurationc, vel
transfiguratus cft
dicij.
coram Apoftolis,inquatransfigurationco{lcndic fignura

lymam,
CO MMENTAKIFS.
7
'
jlrt.4.
jlnfiet diftrepatt)
vo
l^
E (jtiartofibi ertt, dcc. Magis inclinat difJL>^ccptationem fore vocalem , Sc fentcn-
tiam ,fiue difccptatio illa manifeftctur fingulis,

vcl in paruo tcmpore, vel in magno nam in hoc
;
ealit.
fupponeudum eft, peifcftam iudicijforma

fernandam , qu.^ variis modis fieri poteft a
diuina fapientia,& potcntia inquantum icqui-
illud
effe
quoad manifcftationcrn iuftitia:

nitatem difcuffionis,
capacitatcm
ritur
&
iudicandar
crcaturx
autem certum dercrminare

fundamcnto. Illud quidcm cer-
nonexpcdit fine
tuin cft indicium forc vifibile , & publicum,
quantum ad difcuUionem & fcntentiam ,Rcliquum patet tanium coniedturis dcfumptis cx
forma ludicij publici & capacitate iudicandorum. &manifeftationc operum congrua.
^
'De loco antem, &c. Locuin ludicij plures intcrprecancur eflc vallcm lofaphat inter Icrofo,
Deloceiu-
& folcm-
modum
tus 4.
glorisc futurae.
& Montcm OHucti e.v loel.

li/.^S.rfrf.S.
Alber-
3. ita
D.T\\om.d.ô.<j.i.art.e[.ej.^.
Paludanus in hacd.<].
i. rf.
2.
valiem lo/aphat intelligunt rerram,

rcfpcdtu cocli ,ita vt idem
fit
VnritfenAlij per "*.
& alij.
qux
vallis eft
rallu lofapbatic
Domini, GlofTa ordinaria Magi& Anfclmns in Elucidario

cuius illa eft interpretatio, & ratio ad hocaddu[l^^^j^^g
citur, quia vallis illaeft minor, quam vt tota ^^,_
raultitudoiudicandorum cxigat. Doftorautcm
Vallis iudicij
fter 4.
</.
/eijuenti
dicit priiT.6 ex
ludicem
Apollolo
i.
adThcJf,^. eleôs, Sc
in acre fore conftitutos,
&
priorem in-
terprctationcm ira intclligi dcbcre vt vallis lofaphatponatur pars pro toto , ica vt damnati,&
ibi
&
in
locis
circumiacentibus
tcrra
in
Coniici ctiam poteft ludiccm fortcad inferiorcm rcgioncmacris dcfcenfurum, \n
confiftanr.
qua
fuit transfiguratus
ftarucndiim
fupra
vel
vallem
thronum
lofaphat
iudicii
&
indc:
denominari hnnc locura excrcendiiudicija
fcf-
fionc ludicis.
dicif.
oy^sTio
X LV 1
Diftinaio
*
C H O L
S
Circa
tAôfloli
Qu^ftio I.
V M.
1.
I
297
vltimum argimtntum ex Creg.^t iudicahunt O* feaehunt cum

,
<^ frofejjores
iuoluntari<e paupertat.
S Bened.Hieron.epiJl.i%. Anjelm.epif.
cap./^.Beda ferm.de natali.
Chriffo,fifnt
Ita Augufi, lo. Ciuit. 5.

i
g^
efifl.%().
o. Gregor. in littera
cttatui,Bernard.fer.%.in Pfal.,î hahitat.D.Thom.hic quajl.i art.t.^ opufc.
^.cap.6.
In juo autem confBat hxcfejjio, f^ participatio iudicijtyarie explicatur. Kichard.ytSf.

trati.
de poteflate iudiciaria
confcienttarum occulta
intimentjquod etiam
ait
Primum
ait conjifiere in duobus,
Secundttm
diuina iudicia.
D.thom. Forte
ejl
quod penetrent
quod hanc notitiam iudicandti
in difeptatione tantitm iudicahunt arguendo
0" conuincendo reos. Vide D.Bonau. hic art. i quitjl. .1. 3 Ricbard. art. quajl.c.j.
.ôd nit ad fecundam quemlibet (iatim pojl mortem iudicari, ita AmbroJ.
Anjei,
in tdHebr.9. ftatutum cft hominibus ^c. Chryfoji. hom.^y. in Matth. Damaje.
i
Jerm.pro defunElii. TertuU. de animaiCap.ylt. Cyprian.de mortalitate. D.Thom.^.part.

quafi.^^. art.^.ad
^.îde Bellar.t.de purg.^.
A D primum argumentum fequlcur
ibi Nttnc princeps mundi hmus eiUittur foras. Ai arg. r

Diabolus,qui vfque ad aduencum Chriftj principabatur
mundojicet tyrannicerergo tudicium mundi, quodnunc eft, aicChriftus,eratad
iliam eieclioncm, quia fententiabatur ipfum expellcndum per paflionem Chrifti.
^
Ad fecundum dc Nahum,& fimiliter ad Auguftinum,& ad rationem fequencem, v^d x.
dico quod vnufquifque inquantum perfona priuata iudicatur & finaliter quando
fcd inquantumcft pars famili^ dcpucatar, pro aula,
eft in ccrmino viac fibi prxfixac
vclfamiliacdcputatac procarcere, iodicabiturcum aliis iudicio finali. Ec per idcm
apparec ad didum Gregorij dc 4 ordinibus in iudicio. Pcrfe<fli quidem quantiim
ad difcepcacionem prxccdentem fencenciam non iudicabuntur, fcd ncc ipfi nec
alijiudiciopcrcincntead eos, vcpriuacaspcrfonas: fed ineo, quoddicicur :^m>^^^- prj^
^ ^.
nedicli patris mei pertipite regnum ^ omacs fili) regni iudicabuncur iudicio generali vc lom.i. i.p.
harredcs illius regni. Similiter infideles quantum ad difccpcacionem pracuiam non d.sy.f. ;.
iudicabuntur iudicio gencrah fed in illo Ite malediilt^ &c. Et ipfi alij quibus prola- ^^' "'^'
ta eft difcepcacio, iudicabuntur in communi , vc mcmbra carceris i & tunc accrefcec f '"T^'^"
jLVPrinceps
fcilicet
'
aliquod gaudium vnicuiquceIeclo,vIcra illud quodhabenc in iudicio particulari:
11
r
r
quia quilibet gaudebit de integntate luae ciuitatis , SC accrelcet aliquod lupplicium
cuilibct damnatovltra fupplicium partialefibi taxatum,quiaintegricas, velrepletio
1
carceris
/-
'."
.'.'I^'!^'
tudtcio dif-
ceptmionis:
tjulaeft dif-
vnumqucmquc
incarceratum anguftat.
fidU ex ilU
Ad illud Pfalm. i. Non refurgent, vcrum cft ad vitam,iuxta illud z. Mach.7. didum ^*"' JAmiocho. Tui autemrefitrreif io ad vitam Hon erit. Ethocapparet cxco quodfubditurj Î. ?"
'*
tieque p'ccatores in conJiUo iuftorumjid eft,de iuftis confilium fiuc accipiatur ibi luftorumy " j "
id cft, dc iuftis confiHum^quod pcrpctuo bcatificcntur,cft Dci fiuc confilium iufto^ft.
tum,quo fcilicet confulunt confilium iuAorum, cft in omnibus voiuntati diuinx
concordare
in illam concordiam impij non refurgunt.
:
&
M M EN TA Rl y
S.
ciam vniufcuiufque fit quando moricur, &c.

Rcfpondet Doftor hxc inicUigi dc iudicio pcrfonali
Ai
frimum
argumtHJLrAm/f
fî"'
lo
jld fituu-
dmuK
^ primum argumtntum &c. lllud fuit e

xJLIoan. II. Nunc iudicium efi mundi y &CC.
,
Rcfpondci ex vcrbis fequcntibus
in quibus
mundi
Diabolus , qui
eoiifque principabatur mundo pcr peccatum
foluco autcm prctio rcdemptionis , eicdus cft
pcrChriftum,& fidem eius , qux pracualair.
Videantur Aiiguftinustra<aai.inIoan.&Chryfoft. hom.66.
y^d fecundum , &c. Secundum fuit , quod
fpecificatut illud iudicium, Nuncprinctpt
hkitu eifcittur forM
&c.
Scilicct
quo
& priuato cuiufque
inucnit
cum mors
(luc in
luxta (latum
peccato moctali,
fecundum qu vtcrqueftatus opponitur j non autem cxtenditur ad animas Purgatorij fccundum eum ftatum. ludicatur icaquc priuato iudicio , & petfonali ; in iudicio
vexh cxtremo iudicatut vt eft pars familix , vc
deputatur ad ciuitatera fupctnam , aut car
fiuc in gratia,
ccrem.
Et per idem appartt ad
Ordincs qnatuor
r/. cap.
nam
Z4.
& pcrcunt
ftatuit
di^m
Giegorius
Greganf
lilt.
i6.
8cc.
non iudicantuc
qui Chriftum non no-
cx rcprobis
aii)
uerunt , ncque fidem cius, iuxta illud loannis j.

î ntm crtdit iam iudicatiu . &c. Alij qui iudi-
vhimum
cabuncut,
&pra:ccrea, quia iudi-
vt infideles
&
condcmnabuiuuc
Mo- ^ttun
Deus non puniat bis in idipfum, & quod ftatus

Cn immucabihs , inquantiim tcrminus vi producitnr vniformis iuxta Auguftinum vfquc ad
fxculi dietn
Ri^tmft,
in
vt qui fidcm
icceperuni
dinti i
''
tt^
-.
Lib.
298
tccepcrunt
& non
IV. Sententiarum.
rcruarunc legem
& his di-
Refpondctur tamen diftindioncm efle fundatam non in eo fcnfu quafi opera infidchum
non fint iudicanda , autdifcernenda , & poenac
fcdex alio capitc nam iudicium fit fccundum
cctur Matth.zf . Efurittiydr ne dedi^n mihimanducare, &c. Aiij cjui ludicabuntur, 8c laluabuncxcrcentcs opcra mifcritur , vt pcEnitcntcs ,
&
&
lcgcm, ciim
condlia.
1'ropcerhos ordincs difccrncndos
dirtindlionc
atjcujjitnu
^ examinis
j|f(.^,{j[Qpjs
uluarionis
in
;
intclligitur au-
hac
&
gulos in gencrah iudicio , ft d funt iudicandi iujicio condcmnationis. FuiTdamcntum cx Scri-
fcnfio fuffragatur
pturacft:^ noncrtditytam iudicattuefi. Ioan.}.&
fgnaftcit/)Uf,8cc.\uiidc\<:s autcm,qui
S.Laftant.Iib 6,cap.2o.
meti tuncvntutrfiaDeo iudicabuntur

quifiint in Dei religioneverfati
Auguft.
Nec
ejt
tjui
non credtt ,iam iudicatKt
milfonm.
&
12.
fiiniii
Suart,
qualc
gentium
eft ius
,&
politi-
& fccundum
redi:m di-
& tiatutaie.
cet
cam acceptarunt , & ipfam fidcm , Hmortuam, habuerunt.quJceft fundamcntum,
& radix iuftitis, & vitjc, & per quam iudicabuntur cx Icge rcccpta cius.
Suarez in^.part.
tom. i. difp. j7.y?(Sf. 5 qaia infidcles comp.ircj,m,j jjjg Tnbunal Chrifti , vt nferant prout
^'JJ'^'*"* '" corport
adRom,i4. Itcm
cum
fno ,Jtue bomim ,ftue malum.

IcicmicC 25. ludiciim Derni-
&c. vbi Hieronymus. 6^/4

, &c. & infri,
iudicamur ipft cum omm carne , vt nuUiu iniudicattti abeat, &ic. Item loiilis ^. Congregabo omnts
gemts , (ft adducam eai in yalUm lof^phat ,
difceptabo curn eit fuptr populo mto c^ h^rtditate
mta Ifradyicc. Ergo [udicium difceptationis
crit cum gcntibus , & infidehbus. Deinde.ratio poftulat vt rccipiant fccundiim opcra. Et
videtut ctiam hoc infinuari Sapientiac/. Tunc
fiabunt iuRi in magna conflantta adutrftu tes cjutfe
ni
gtntibui
&
anguHiautrunt
& ûi abSfultrunt
iaborts
videntes turbabuniur timort horribili,
torum
>
& mirabuatur
infubitationt injptratafalutis dictntts, inttafi ,pa-
&
anguRia gtmtntts
alitjumdo habuimtu in dtrifum ,
tiittntiam agtntts
prtc
funt (jHos
fimiHtudiutm tmproptrij
&
buntuc opcrainiufta,
&
&
id
ab
Hi
in
&c, Eigo impropcraperfccutio in cleftos
ipfum indicare videtur

illa vox Martyrum Apocal.
Vindica fanguini
tiofirum, &c. Ergo diftindlio illa non fubfiftit,
videtur magismetaphorica, quararcalis, & ac-
fa<fta
iiifidclibns,
&
commodata
rci propriecaci.
14
delcs, qui
dafgui non merentur, &c.

rciicit
"/'*''"''
lcgc naturali,&
in boc fundatur,noti
nou ludicctor ludicio difcuflionis
fecundiam opera prout geflit , & rccipiat pccnam
correfpondcntcm ; fed quod iudicium difcuffiouis ex legc diuina, & fidci non extendcrur ad
infideles ,qui extra legcm vixerunt , fed ad fi-
fUnt, inc\\iii,gtntium merita diuerfa
Sap. j.
&
taiti tenebris ,eitisi]uim dtffextrunt,inuelionere-
diltin<aioncm
tegt
n/iturali
Diftindlioergoprxmifta
Hanc
ud ex
quafi quifquc
&
neiicitur
cx lc-
ad ciuitatcm tcrtcnam,& focictatem
(ftamen pradticum,
procelfu iu-
qui funt infidcles
fed ex operibus
ordinatur ftabiliendam,
hanc rationem infinuat ipfe Grcgorius iVow enimeorum tunc caufa difutitur , ejuia ad confftBum
firiEli ludicis iam cum damnatione fut. infidtli,
Quia non
cum ,quod
iudicijfoimaextcndirut ad difcuflioncni
caufa: , & ptolationcm fententice , fi caufa per
fe eft manifcfta , fuperfluit difcuflio ,
ita
iis
fidei
confcntaneis
diciali
contingit in
condcmnatio-
&
difciiffionis
modo dido
& aliis locis alltgatis. Cum ergo in
Infdiles nen
^* l'ge fidei
""^*"*'"'"'''
quam ignorarunt ,iudicabuntur,& fccundum quam principalitcr ordinatur iudicium
R>r<-
lcgem nc-
ge
hmitantes hoc ad ludicium difsudionis quia de aho iudicio fentemi2,& coudemnationis conftat cx Matth.i j.
Scholaltici
legc pr^tcn-
In ncmint tuo damemaeitdtfitti,
ptccauerunt, &Jine Itgtperibunt
Eluci-
datio. Ilidorus lib.x.defummo hono ,cap. ô.
alia
mortis habent , quia nunquam lcgcm vit.T, aut jpfam in lege vitam contentam habuei iit.
Hi ergo, vt dicit Apoftolus ad Rom. }. Sine Uge
&c. Grc-
tji,
&
ex legc dc-
fcierunt,& fidcm, in quibus tantumpiomittitur

nis,
fedtj tantitm
gorius ctiam lococitato. Anfehnuj
cnim
quamuis eam ex
his
& datur vita ,hoc ipfo iudicium
ta-
38. de Sandtis : yld iudicium, inquit, non veniunt,

necpagani, nec bitretici,nec Iudai,e]uia de illu S^rip-
tnm
parabola virginum Matth. 2j.
dcnt, iuxta iWud
Aug. lerrnonc
Ik
5.
quE ibidem txprimuntur
ihud Pfal. Non refurgent impijin iudicio.VâX. i.

&auihoriias pluriun) P.icrum cft.vtHilarij.Amb.
Pfali
getn.
&
dlc!<tm dif-
Bafilij.in
fit
non obferreceperunt ,
, quam
uaruntjVtindicat difceptatio,quamexprimit Lu-
uincentur
Quantum ad
fw
Laftiot.
c.
fer^4i,ie.
idc6quehipcr lcgcm ipfam,& cx Uge con-
&
piiiTiium,dicunt qu6d inridclcs non hnt iudicanInftdeltt non

fubihunt iudi iudicio difcuffionis in particulati quoad fineufjionu.
,.
,
ludtcmm
reccperunt pcrfcuerantcs in fuainfidclirate.fi- f'V</**

ludic*'
;
dcies autem rccepcrunt , fcdnon obferuarunt ''^'
ahud
ahud damnationii
leu (cntcntia; lat^.
legis
difcernunt duplex iudicium
&
Dodor
cum Magulro
rcliqui Scholiarticiantiqoi
Ittdicium
conclufio
fit
cj , &
V
j
diuina,
tcm pcr lcgcm vniuerlalitcr lcx ndei
qua ordinatur quifque ad falutem per mcdia legis recepta:. Difcrepantia eft aucem inter fideles
& fidelcs,qu6dilii Jcgem nefcicrunt aut non
mnndHCifre,
&
dijtitiaio.
quibus dicirur E/Hriui ,

dediilu mihi
&c. Alij denique regnabunt , & non
iudicabuntur , fcd ludicabunr; vt funt pcrfedi,
quiobfcruarunt nonfolum praecepca lcgis ,fed
cordiae
ij
Sujlinttur
finuat
Hieronymusloco
Hanc cxpofitionem
in-
citaro.^/#i/wr,inquir,
gtntium merita diuerfa dr ideh ûi non credit, iudicattu (juidern eftin eo tjuod nen credit , quiancmpe
,
manetin motte, fed ipf cjni non

diuerfs ajjicientur fhppliciis
crtdunt inttr fi
iudicantur ipfcurn om-
ni carne,vt nullUi iniudicaius abeat,8cc.
ludicabun-
omncs , non tamen fecundiim le gem fiiudicabunturinfidcles ,vt qui eam nefcicdei
runt , fed fccundiim legem opcrum , in qua vi-
tur ergo
,
naturalcm nam iudicium fict

, fcilicet
fecundiim legem , in qua vixerunt, & contra
quam pcccauerunt , & quae promulgata fuit in
cordibus nam matetia difcuflionis eft pecca-
xernnt
cum eius cogniiionc

qua nequitefrc peccatum.
Quod fi hxcfblutio nonplacet, fedretincnda fit diftindio quoad rigotcm , prout eam vi-
tum
cotra legcm fa6lum,&
&
liCceftaria,
fine
dctur Greeotius
j
da
n.
cft
L/-
ablolute
&
, non vequia in rc notoria
reprobationis
vh de iudicio difcufllonis
rcquiriturdifcuflio,aut inquifitio,fcd ftatim
procedetur ad fententiam
omnem
quia notoreitas fafti
&
dcfenfioncm ,
probationem
tanquam fupctfluam ,infideles autem , vt dicir
Gregorius, praciudicati infidelitatis fuz tenebris eius ,quem defpexerunt , inucftione rc
dargui non mereotut , &c. lili crgo difcuflionis
iudicium
excludit
' ^,- ^.
aliis rctinere ; explicannitur difiit'
jj
c
11
Scrjptura
aliata de ludicio vni- /y;,^^,^,
uerfali daranationis,
non
"'""'//'*
cum
DiftinaioXLVII.
dam Dei
ncm
terea iudiciimt approbaiioiiis
nis
przcendenfj per iudicium ver6 reprobatiodamnationis infideles recipient fecun-
&
pcrij,
& redargucionis manec omnes in(ideles,&
Pfal.82. & patct cx Scriptutis al& communi fcholalUcorum.
&fuper
tibus iudicis. Rcfpondetur ex didis
liusnon
kc
efTe
afTcflb-
probabi-
iudicandos,iudicio difcuflionis
fumprz, maxim^
ij
flri-
qui non pcccauerunt
primam
mortalitcr
ftionem habeat ,fed vt fententi^m damnmonis acci-
quam inChiiltoreceperunt :quamuis cnim
&c.
Aflcrii ide6 dici
^'4
eflcaufa, aut
pro notitia cauf
omnium
iuxta fuperius didka,
verum
1ha-
pcrcarum vcnialc non
per
hnius iudieij
fc
, quia
iudicium autera
excrcmum fiec ad difccmendas fa lilias ciuicatis

fupernz ^
infimz , fccundijm opera , cjuz per
fe ordinantur ad (latum damnaciunis,aac gloriz,
riturmagnainquifitiocaufinoteria,iic. Si ergo dif-
cudio iumitur
matcna
nonconflicuit flatum finalcm
non requi-
(lolam,
/i
buerint aliqua venialia
Et Cyrillus Hicrofolymitanus Catechcf. 1 8.

cxplicat illud loannis }.< fiin creditjam iu,
fed conferuarunt
/-11
Cyrill. Hie- piat.
eft
&
eft
peccata propa-
&
landa ciam infidelium: fed fumendo difcujftopro inquifitione cauf per allcga-
qiiz funt peccaca morcalia
kionem contrariam
San<%i tiidicio difcnfliftnis, fcd tancum approba'
meritoria.
tiem (Iridlius
rei
in fidelibus pcc-
fic erit
&
&
non vcr6 de
rum
& Do-
,&
quia hzccxcmptio
bona
aut opera
Quod autcm non
fiiu
tionis,efl Gregorij/w^riciraii.
cacoribus tnodo didlo , in quibus fuit (ides ,

aliqua opera ,
beneficia Chrifli. De hac difcuffione intelliguntur Patres citati/Sr^ri
iudicandi cales
Origcnis,& alioprzro-
ipfis conipecit
gaciua fandtitatis,& muneris conccfli,
quo
aiios
per
iudicabuntparticipationepoccflacis aChnflore-
dtfliniftionem praEmifTam re^c concordant Scri-
ccptz,quam promifit Math. 19. renuncianribus

omnibus bonis tcrrcnis pxoptcr Chriflum , vt
ibidem communiter Patres & cxpofitores. Hi
Ctotcs fcolafîci
priori
fic
pturas.
Ex
16
his patct quid
dicendum
fit
de infantibus,
ergo recipiet iudicium approbationis a Chriflo,

ficut & Angeli boni , non ver6 difcuflionis flri6tc fumptz. Qu6d fi admictatur difcuflio late
fumpta pcr noiiciam omnium opcrum , non efl,
qui in peccato originali decefIerunt,fore in ipfis

etia iudicium difcuflionis latc fumptum pro no-
fumptum , quia
etiam bcatis , qui
pcr pcenitentiam ^ peccatis mortalibus furrexerunt,erit difcuflio vtroquemodo ad manifeflantorietatc fadli
non vero
nuila habent opera.
De
ftridc
iuflis
QJ/
it S
plurimum repugnandum. x
his patct ad reliqua,
huiusquzflionis.
II.
Vtmm mun^Hi fit purgandHS per igriTm ?

D.Thom. inttddit.âft.^j.art^.&^.d.^^.tjutft.^.art.i. D.Bomu. hietirt.i.ûaft.i.& i.Richard.
ijiu/i.x.& 4.
gK
9*^'*
quarro
Vtrtira
tUDc idcm purgarec
Oppoficum
fc,
mondus fic purgandus pcr igncm i Qu^d nons

quod cft inconucnicns.
in Pfalm.ji^. /gnis aate tpftm frdcedet
COMMENTjIRI yS.
O"''.**uifi
jittjl.
^p
,N
S""n^T
''^'"-'''^/
S
Jgntm '-uerum
D.Thom.hic
aduentHm
qt4<efi,x.art.^.
& adducicur in litcra.
primo difTerit dc eo qnod magis confcntancumeflnaturz vniderfi.inrecaDdo qu6ddefdofecundutohocfict.
C H O L
prcejfurt4m
'"
j
lJoCC. Uiuiditut quzftio in duosW-^f"'

articulos;
i.Cor.i. Ita
drt.x.
& d.^ârt.x.quaft.}.Sait.i.part.tom.x.di^.j7.fin.t.
K^^t E c V K D 6
Prtftrtur
'Jf-nnatiui.
Hanc
non perducitur ad Judicem , vt defaEio notorio ûa-
dicatus
fiitlihm
i'ffi>-
6}.v- llumilm"
Jfaitcap. 4?. (^
Sed quid de Sandlis przcellentibus,&
&
Thcod. He- dicio difceptationis, quia vt dicit Thcodoretus

nckoicc.
Hcraclcotes in Catena : Furin deliSlo deprehenfm
ica
De
docet Auguflinus 10. de Ciuit. cap.\^. Grcgorius
qui refpuerunt iudicem Chriftupi, lcgera

fidem , non rerurgunt in iu,
^ ;o.
iuftitiz,&poteflatis iudiciari^ inomnes.
legatis
&
I.
Concrarium m.igis fequenduin, quia

iudicium publicum,& finaleexigic vtcaufain
publico eciam tranfigatur ad manifcftationem
& relfondens dicet vo-
& prz-
ctieUs z.
fuprk
eius, iuditiam
hu.
vtP/i/.
docuifti,& dscet vohis.nefcio vos vndefitis. Infideles
ergo
2># imfasui-
bu, nefcio vos vndefuis, tunc incipietu dicere : manducauimm coram te

in plateis noftris
hibimm ,
,
patcc exdiflin-
'
lur
aperi nohit
Hxc fenrcntia fundator iii locis An rrit difScripcurz,in quibus cfHcacia poenitciuiz , & tHJp ftcc.
operum ad delecionem peccatorum fignifica- ""* ' "^
& incipietu foris fiare & pulftre hoftium,

Domine
dicentes
299
mifeticordiam
extremo iudicio.
&
htftium
iuflitiam
îone przmiira , quam eciam fcquicur Oi igenes

hom.xi.in Num. Aliqui tamcii docent nulla pcccataiuflorum cffc prupalai.da in iudicio, vt Magidctd. 4). Vigneriusco^.ii. Son. in traHutu de
pcccaiafuaiquamuisergo iudicium impro-
damnationis, non tamen difceptationis, auc difcuifionisiquia nuUam excufationcm prztendere

rUtUs fM- polFunt in Chrido non ita Hdcles damnati,qui
;
trtcimiMTn ex
mife. icordiam ludicis implorabunt ex iide,& leUgt fmtreitt,
bcneHciis receptis prsdicacionis , facramt injiiitlts. ge,
iticntorum,dodlrin, fignorum,vt patct Luc.i ).
Cum autem intrauerit Pater familia* , G" clau/erii
ustm i* lik.
&
itidicium fubibunti qui ex fide, tc lege defenno-
dum
lofol/mit.
Qu^ftioII.
ludicts
l
,
V M.
ex t. Petr.iloelt.
lfai.66.
Dan.y,
Kicbard.art.t.qf4dfl,^'yPaUd.^ftafi,i.DHr.^>3,
fui
|y
d, SMnHit
apprlbitt
"'"^<*-
^''''
."^"
tfntur.
itntentiatagatiuts.
Lib.IV.
500
Scntentiarum.
qui putant conflagrattonem futurdm ante refurreSiionem. Alij
cum D.Bonaa. hic
art.it
qutefi.^.futantfuturam foft iudicium : quod tenetAuguft. lo. Ciuit.cap.ô.

i S.(^
nAnfelm. in Elucidario. Ponit quod ignts ifle poteft creari , yel gencrari , prout Dem
Si creabitur, oportebit aliqua alia corpora annihilari
nôluerit.
Jtem fl generahituri yt id inconuentens yitetur,

in denftora conutrti
een-
Ignis
T^
an
trit tn
trmtnatO loCO
,Vtl
/imulcircH-
dans totam
itrram.
Erpondco
Xvcitur
flagrationu
ne detur penetratio.
necejje erit alta corpora condenfari , yel
qttod optimd explicat exemplo.
jillaconflagratio, vcl purgatio per conflagfatioilcrti
in multis audoritaiibus,
&praecipu^
qujc prxdi-'
Pctrij. Cali ardentes folucntur^
i.
elementaveroigms ardore t.^hcfent y&c. multiplicitercft poflibilis,co ,quia orani/no-
Jq qui non includit contradidionem. Scdquismodus fitmaffis confonus naturae

/>
\
n rr
partium vnjucrfi mquiramus. PotettcUcquod aliquis ignislitae nouo crcatus 8C
,
magnac , vcl paruac quantitatis & poteft cire qu6d fit fimul in aliqua tota latitudinc & fpiflitudinc circa tcrram 6c non vbiquc > nifi per motum circa tcrram 8c fimilitcr potcft ciTe vtrunquc illorum. Primumqu6d ignis fit creatus Sccundum
quod fit inaliqua detcrminata parte fiiper tcrram & non vbiquc nifipcr motum
circa tcrfam. Dc his crgo duobus , fcilicet produftione illius ignis, & loco produdio:
nis, velconfcruationis, fiuccontinuationisinquiratuf.
Dc
ponatur creatus oportet poncre quod tantUndera de a!fo corporc

quod in tota fubftantia corporca corruptibiii fiatconcreetur
denfatio eotrefpondcns quantitati illius ignis creati vcl oportet ponere quod illc
'Oporttt tanr i^
irc
'^"'^ Crcatus lit umul cum aho corporc. Si ctiam ponatur generatusrper conlequcns
tund
d
alto corpore ^^ *''o corporc grofliori ( quia ignis cft fubtilifllimum corpus inter corpora corruptiannihilari. bilia ) oportct dicerc quod aliud corpus corruptibile intantura condenfctur quantura iftud cft rarius corpore,ex quo gencratur vel quod proportionabilitcr ifti quantitati c conucrfo corpus rarius conuertatur in dcnfius. Si ergo generarctur cx aere,
oportcrct vel quodaer in aquam conuertcrctur, vel aqua
tcrram , in canta proportionc qux correfpondet locationi illius ignis gcniti.
Patctin cxcmplo. Eftocnira quod tota fphacra aeris diuidatur in decem partcs,
cx vna illarum generatur ignis & habec deccm partcs quarum quaehbct cft jequalis
illi ex qua gcncretur totus ignis
tunc quxro , noucnl partcs aeris, quac remancnt,
$t ignii co-
flugrationts
,
primo
fi
corruptibili annihilctur vcl

:
.._
vbi hahcbuntlocunj Vcloportctduocorpora efllcfimul, vcloportctilias conden, vcl alia corpora circumftantia vfque ad non repletionem loci ttoucm partium.
fari
autcmhoc
Si
fiat
locatio ignis gcniti
per conucrfionem illarum noucmpartium in aquam , habebitur

ctfinon fiatcondcnfatioalicuiusalterius j quia illacnoucm non
,
vnam partcm aquae fcd fcrc qux cum decem partibus ignis prius geniti,
quarumvna locaturin loco acriscorrupti in ignem, impleret totum locum dccem
partium aeris & tunc cflct cum inccndio ignis diluuiurh aqux licct non 'in tanta
quantitate,in quantacft incendiumignis aqua quippc cxcedcret aquam praeexigcncranc
in
-'
C
^
1
Tieigneen<.
fiagrtitnit.
dccima parcc ad illum ignem nouutti genituHi.
ftentem
\i
'
'
'
'
"
MEN
M.
TA K
Efpondto,illa conflagratlo
XVconflagratiunis habctiu Pctri

dtntrs falucntur
y S.
*
&c.
j.
E)e ignft
Caeli ar-
elementa vero ignis ardort tabt-
Itcm Pfalm.96. Ignu anltipfumpriccdet

inflammabit in circuitu inimicos titu , &c.
\f31x 66. luia cccc Demintu in igne êniet , &c.
fitnt,&cc.
,
&
vt fur , in ijuo cali magno intpetu tranfient;

tltmtMavtrocalortfolttentur,tcrravtro,&(juain
ômini
ta funt optra t.vurentur , Scc.
Hxc
neqileiiiit
dc
Throniu eituflamma ignts
redlc e>ph"catur
Scc.
Quamuis autem
ignem
&
al,
jniquitatc fecundiam sequitate
verum
&
tamen ignem
rcalem forc etiam locus Pctri declarat , qui nequit torqueri ad metaphoram iudicij
fcciidum proprietates ignis.quia agit Pctrus per
,
contrapofitionem
tionc
mundi
fcu antithcfim de conflagra-
vifibilis fcnfibili,
&nontantum
<**"'/*
&
locl.i, ^ntefaciemtimignisverans,Scc. Dzniel.7,
mctaphoricc pcr comparationem ad clariratetti

<liuint iudicij , zelom ,
efficaciam fiue luftitix
ad dircernendom bonosi malis, opera iuftitiae
'tiit'^
diluuiiitti,
incnm.tunc mundiu a^jua inundatM ptrii , cali

ttrta todem vtrho repefiti
auttm ijkf nunc funt ,
funt igi,re/eruatiinditmiudicij,& ptrditionii impiorum hofninum,8ic.Ei inftk: Adutnitt auttm dits
ignc metaphorico intelligi, quamuis ex igne

concomitante , &prECunte diuinum iudicium
Sanfti Patrcs aliquando cxplicant hunc
Znt ignu
hcminiim perainlthefim, iiiqnam, ad

Illt,
tincflio
mctdphotic^ eius forma
ch3ritatis,&
& cx-
operum iuhominibus
SV
Jffi-
^''", *""*'
'^
illius
&
tcmporis, in quibus vix inacnietur fides vcra,

viua ; ficut ctiam aqua diluuij fignificabant pec
accommodationcm ,& mctaphoricc incendium

carnis.quod tunc vigebat. Pracmirta; ergo Scri^
pturs etiam literaliter intelligendi funt in propria fignificatione liccr per trannacionem etiam
,
accommodari
& formam
poflint ad manifcflandii
modum,
diuini iudicij.eiufquc acquitatem.
Hancvcritatemdocucrunt cciainPhilofophi,
5
^/^'"T^''*
*
IJJ^
DiftinaioXLVII.
vt Zeno, Clcances, Chryfippus, apud Eufcbium
it Pr*p4r*ttone Enangelif
tudine fupcr tcrram
apud Auguilinum lib. 8. de Ciuit. cnp. 5. Hcut &

vniucrfi ^3i\ic%.C\cmcm Uh.i-.& ^.RecognitionMm,
rnhMUtx luftinusMarcyr ^.39.94.C^9f. Eufcbius

'*"'
loco
Hieron. I //<>ii4 ^.(^ 6(.Cyrill. in //4.54.

loc cit.&in P/al. ioi.lih.io.de Ciuit c.i^.
i6.i8.c^Z4.0mncsScholafticiin hacdiftindkionc, & fequcnci.&communis Inccrprecum.
Varias autem caufas & fincs huius ignis allignant aliqui,quorum aliqui meric6 rrprobancur
Augud.
z./ffw.</|^.j7./fff.
i.quemadi-
hic ignis prxcedet
9nce faciem ludicis ad conflagracionem impiu-
His fuppofitis , dicit Dodlor poffibilitaccm

mjdis excogitari polTe, quot modis Deus poccft ipfum per fe.auc per caufam fe-
cimain excenfiuneaequiuakbic coci acfri conuerfo in ignem reliqux parces vbi erunc vel ergo
fimul cum aliis, & fic cric pcnetracio corporum;
cundam producere.
vel certc ncccflc eft vc alia corpora condenfen-
ex parce prjtcelTurum, fed
cft
cio
ToJftMitMJ iilius ignis tot
Cxcerum
fcruaca
debica
Explicat quomodo
ille
&
cur
&
in
mundum
commutcnr.ur
vc
ac^r
in
aquam,
fimul inundacio aqîx, quamuis
tanta,quantus
fpifli-
ignis depurahii
vcl in alia
fic eric
C H O L
S
foterit,^ quod tandem
cft
proporcione parcium vniuerfi,& inccgricace, poteft ille de nouo crcaci , in magna,auc parua
quancicate, in aliqua etiam lacitudine
huius
porum, quod uicura
ma-
incendium etiam fubfequecuc iudicium ad

renouacioncm creacurx, qui cft finis piimacius,
vnfo-
& vlcimus eius.
probabile
ius
rerti.)Ca
quia alias darccur pcnectacio corrcfugir. Ec dcclarat cxcraplo , quia ponacur pars aciis conueni in ignem,
cunc ignis genitus propcer rariiatcm , ^ excenfioncm fuam habeat dccem partes , quarum de-
rum
fiinul crcari.
ne parcium vniuerfi fint vacuo,quod camijm ex

alio corpore cocruptibili annihilecur , vel certi
condenfccur , v. g. acr in quancitate prcporcionaia illi igni ,& luco eius,vel qu6d dctur penetracio corporum.
J
Qu6d fi autein generecur .oportetquod tan- jtndtbitut
rati
tumdem ex aliocorpore, vcl magis corrumpa f""'
""1"^"*'
tur:quia ignis intcr corruptibiliacft rariirimuin
corpus , ac proii>de maiorem iocuin occupans,
vcl ccrtc quod corpora aliqua conuercantur in
alia: vt acr in aquam , vel aqua in tcriam. Ra-
f//.i4.
Au aucem
vcl circa rerram in aliqno
&
Si dicacurcrcaii.opoitet dicere
Ambvo[.lih.i.Hex4m.cap.6.bM.i>om.i.in
HexMmeron, NylTenus de creationt homints,cap.i4{.
Hilarius m Pfal. i \i. ChvyCod. in nd Rom ^. ho.
rc poceft ledtor.
tcm, potclletiam per totam
mIU-
g4to.
aFrancifco Suarcz
301
non vbique, fcd mobiliccr circa

terram comburendo nunc hanc, nunc illam pac-
loco cctto
\^.cap. 17. Sibylla
lih.
QujEftioII.
non
cft ignis.
V M.
^ ex qua
materiafiet
velfieri
purum aerem (onuirtetnr.
T^^
fccundo, cum ignis non maneat extra fphasram fuam nifi In continua gC" Quu hctu
Philofophi dcluucntute^&Scncclute.yfw/^frf/?/* ptoduaio/ncrationcjfccundumillud
Jj
^w,quomodo pcrmancrec in aliqua fphxra complcta circa tcrram? Quomodo ciiam ''" 'g^'^
^
dcpurarccciim depuratio non fu, nifi pcrconfumptionem aUcuius impuritatis ? vt- '""9^'""
*^'
potc vaporum, vci aliorum taHum corporum mixtorum,cx quibus eft impuritas acris. "'^*
^
Brcuiterergoquantum ad vtrunque articulum, vidciur probabilius diccrcquod innuiudidi
ficucignispoteftextra fuam fphxram eflc in matcriaaliena, vtpotc incorporeigni- depurJîtf
to,vt carbone, ve! flamma { non quod ibi fic in partibus folidis vereformaignis,
nifi ponatur,formas fpecificasdiftin(flas fimul perficereeandcm matcriam ,quodvideiur inconucniens)fic vapores exiftcntes
Et
ifta ignitio
fucccfliua
in acre
pcr iuxtapofitioncm pofllint
igniri.
nunc illorum vaporum nunc iftorum faltcm pro toto aerc

,
fuprapofito regionihabicabilihominum ,poteft dici
illa
&
conflagratio.
bene depuratur aer; quia illacorporaignitaconuercuntur ftatim in verum,& purum

acrem in fua regione prdominante,5c illo corpore ignito propter qualitaies mutuas
&
'"' confla-
^,'""
""*'
vaporis modicum refiftcnte aeri ( quia quodam, fcilicct ignis ,

ad deftrudioncm fui : vapor autem non ignitus , non fic cflcc ftatim conuercibilis ab igncin purum aerem)apparec quomodo flamma potcft ad dcpuracionem
acris grofli quia per aclionem illam pracuiam corporis igniti , id eft habentis qualicatem igneam , in feipfum aqueum , fimiliter habensqualitatem aqux difponitur i
continentc , vc ftacim conucrcacur in ipfum concinens ,
fic gcneracur aer purus,
qui non fic poterat in feipfum conuertere illum vaporem manentcm groflum.
^
Ad Argumcntum dico,qu6d ignisfcmpcr manet in fc puruspuritace nacurali: hnit nen
cum , quia fumme acliuus , ita quod ftatim conuerteret ignis in fe, fi quid ex- pttrgat ft
tranex naturx afcendercc ad regioncm illam tum , quia nihil pcr adionem cor- f'^ *ertm
porum cxleftium cleuac ad illam regioncm ignis puri, vc fic fiac ignis impurus. ^/"'''P^^'*
Specialicer aucem illa impuricas dc fumo facrificiorum oblatorum idolis
de infc- 'T^.
clionc cx pcccatis hominis non afccndit ad fphxram ignis quia ncc fumus,iile nec
aliqua infciflio quxcunquc cx aftibusimmundis vfqueadigncm poteft afcendcre:
illa autcm depuratio ponicur propter impuritatem acris contraclam cx adibus peccacihumani , idco non fequiiur ignem purgarc fcipfum.
contrarias in ipfo
modo
agic
&
WnV va-
pcr iftud pornmforti
Scoii Oper.
Tom. X.
&
CC
CO M MEN
Lib.
301
IV. Sententiarum.
pretantur Scripturas dc innouatione,&mutatio-
0 MMENTAKIFS.
TÊyJfw^<r/V/(r,&c. RefpondctadquaElîhoncm,rjcut ignis cxtra propriamfpha:ramnonmanct,nififitinaliquamateria,qnaconfumitjqiiia femper cft in fieri extra fpha:ram propriam, jd eft , femper pcrcongeftionem materis:
nou2 fouetur , ita ctiam diccndum cft non raa-
igncm in aliqua fphsra circa terram,

non haberCt matcriam , in quam ageietj
icrc illum
quia
pleri*xvMftrttiu.
fic
neque aliquid depuraret. Refolnit crgn , illum

ignem accendi cx vaporibus,& exhalationibus in
fecunda aeris rcgione,pcrqucin ipfe acr facilc
dcpuratur:
nam vapores
tuntut in acrem.Hajc fcntcntia

lis ,
conuer-
igniti ftatirti
probabi, qui addicunt ipfum igncm
&confcncanea
cft fatis
diuina: prouidcntia:
miniftrac vniucrfura. Alij

Inferni euocandiun ad combuftionem ;fed nc-
quc hoc neceftarium
Vmtftnm*"
eft
& fcqueretur inconue-
ncmpe vacuum in Inferno aut nelocum ignisemiffi fiipplcndum per aliud

corpus. Alij dicunt fore vtcrcetur nouus hic
ignis: fed neque hoc etiam necefrarium eft, &
fcqucrctur alioquin condcnfario magnaaliorum
corporum, aut penetratioi Alij dicunt ex fpha?ra
ignis cmittendum fed hoc etiam cadcm inconniens
dati
ceflario
nenicntia vacui
penetrationis
aut condenfa-
tionis exccfliiia: in corporibus infcrioribus infcrt.
Pra'ccrca
motiim violentum igniscx fua
fphiBra:& quia ignis
ille eft in
materia valdc rara
novidcturnaturalitcridoneusadhunc efFcdlumi
^MniitM Quantitatem huiusîgnis aliqui explicant pec
fOn* igait.
hoc , qiiod totura elcmcntuni aqux, & tcrrac circuiidabit,& aft-cdet fupcr altiffimos raontes,ficut
diluuium:per
eum
pnrgabitur acr,terra,
& aqua.
Ad ArgHmentunt dico, &c. Arguttientum fuir

qu^dfequcrctur fi purgatio fiat pcr igncm, idciti
Jgnitin pr. fcipfum purgaret: quia omnia clemcnta purgafria jJAkm buntur. Refpondct qu6d[ignisin fuoelemcnto
fttrttt.
naturali flt purus ,& proptcr nimiam adiuitatem,
proptcr diftaniiam } quia impuritas, quai
ofitur cx vaporibus infcrnis,non afccndit ad
fpccialitcr illa impuritas ex
fpha;ram ignis ,
fumo facrificiorura faAorum idolis , & cx pcc*
&
&
catis
horainum
non afcendit ad fphaeram ignisj
fetur jirm'
meatum
tarum.
fius inprtfatujH locum Pfalrni.hx
Grscis Epiphan,
Proclumi& Mctbodium.
haref.6 ^.c\x.3.ns
Irc>.a:us
comra htref. cap. 6. Scholaftici cura Magiftro inhac Sft.xir /eefuenti, Cxlum iramutari
docet hac fentcntia , fed nbn cortumpi,
funlib. 4.
&
darur in
illo Pfal.
mandauit,&
48. Ipfe dix<t, &falafunt, iffe
creatafitnt.
Statuit ea in aternum
, &c; Dcindc
Luna ficw li*x Solis
in fkculum ftrHli
Erit lux
Ilaia*
-,
&
jo. dicitur
templiciter ,ficut iuxfepiem dierum
Solis fipin die , ûo ob'
Dominm vulnm populi fui , &cc. ergo manebunt,& confequenter ctlura,in quo funt. Item
ligauerit
ad Rom. 8. dicicuc crcatura ingemifccre iibertacem, fctlicec per innouationcm poft iudicium, St
i.Pctri 3. videtur cftc fcrmo dc caclo acreo, quod
diluuioimmcffum pet antithefim
fuit
dilunij
ad
vlcimara conflagracionem:Scriptura autcm fypCi
&confuccoftylorcgionem aeiisappcllac caelura

volucres cili pifces maris , &c. Hac rcs ut horicacePacrum,& apparencia Scripcurarum hincin^
de redditur inccrra. luxta communcm autem
Scholac fentcntiam neque ipfa elcmenta pcribunt fcd purgabuntur, & harc purgstio fub ap,
êW^xXon^ corruptionit mtcnditur i Scriptura.

Petes an mixta peribunt ita vt nunquam ali^
qua
finc rcdicura
Aliqui dicunt cerra fore
flori-
dam,&
euim
illud
quod
fiec
iara diuina fapicncia dctcr-
An
rcnouario aucem elcmencDrum exigac ad pcifc6lidnem corporum, aliqua mixca d6

minauir.
nouo
reftitui
quis potcft diiudicare
aut qualis
perfcdio rcnouatiohis ?Conclufio,in

qua comraunitcr concordant omncs,cft , excrementa fluxurain Infernura ad maiorem pcenanl
damnatorum, \ quibusgratiaChrifti,& eius mieric illa
Qui
fcricordia nos libercr.
legere
voluerit haec fufiiis
rccurrat ad Scholafticos alios
qui in
quia autem plura incerta funt
iis
ncm iuftitia: , ad poenam damnatorum ; pofl:

iudicium Ter6 vniuerfum conflagraturura,& renouaturura hunc ignem. Quid autem, aut quomodo fiec renouacio ipfain vniuerfo; fcu qualis
fir ; id cantum certum videtur non ficri adione
naturali ignis , qui tantum cft corruptiuus im-
aUthoritatibus Scripiurs ,quae id fonare viden-
hiundicici, fcd diuina
Pctri citata,& Pfal.ioi.
Operama-
non hsrendum eft
illud
certum
eft,
iis
ignem con-
ante facicm ludicis vcnicntis ad manifeftatio-
&
los nouos,
adionc , qua proraific caeQuales auccm fu-
& ccrram nouara.
nocum auc , cui rcuelar , ilnempe fier,quod magis ad manifeftacio-
nuum tHarum/unt cetli , ipfiptrihknt , / autem per'

manehuy &c. Matth.i^. Ctltim,& terra tranfihunti
verbaautem mea nen tratifibunt , &c. Ifa.j^.j i.6i<
Apoc. 1 1 lob 1 4. Patres eciara fupck citati idcm
doccnt , vt dixii praster paucos vfqueadHicron*
ris
qui in prxdiAalocalfaiae ,potiflirae 6j. incer-
ceirac in
Minehiii
'tmit fut'
ita.
9
An
periiuia
virencem curn Anfclmo in Elucidario.

mixt
Alij negant , fed vcraque eft inccrta fencencia :
flagrationis fore, probabilius eft prxirc ex parte
illa
tuniaMtktum.
& lnx
huius depurationis , qoam communicer

Thcologi aflignant , quamuis ctiam ipfa reforinatio mundiclcmentaris per cum intendatuti
Sed de hoc etiam cfFedu , & fine , varix funt
fcntcntiae; prim6 eftfrequens fentcntia Patrum,
ptijni firmamentum corrumpi pcr hunc ignera
conflagrationis , qu eft anteiiorum pcnc vfque ^d Hicronyraura & undatur in pluribus
Patrummul' tur.vtcft
Sententi
neiti.
& in yipocalypf InCinlisit ctiam Ambro-
Hebretos,
copiofi funt
jlffirmntiu
in cselis , non vero dc corruptione.

etiam fequitur Auguftinus lib. 20. di
iutt.cap,i4..i6.iS.& i^.Ircm Grcgorius/i^. 17.
Moraliumr.j. Beda inpr^fatum locum Petri. Genhadius de Ecclefiaft. dog. cap. 70. Primafius in ca~
put primum,epiftol. ad Hebraos. Andlm. in cap. 1 ,ad
Quod
purgatioautcm ponitur propter impuritatcm aeris ex peccatis hominum. Tangit rationem myfticara
jtn ctrruih-
nc facienda
turi func fibi foli cft
lud
nem diuinae boniCacis,& gloriam Bcacorum
Non
,
erir.
ergo
amplius infiftendum coniedu-
vbi raiio,
& authoritas in fuperoaturalibus
eft
Operibus Dei.
DISTINCTIO
DISTINCTIO
ê formA
tiA
OLET
^^j^jll^
XLVIII.
Judicis ?
ciiam quarri , in qua forma Chriftus iudicabic ? Tn
for- Zacb.n.c.
qux omnibus in ludicio apparcbir,

qucm pupugcrunr. Diumicatcm vcro cius
mah non vidcbunc. Vndc Ilaias ToUatur implitj ne videat ^lo-
ma
vtiquc fclui ludicabic,
vt videant mali in
riam Det.
Humanitatcm vidcbunCi
vt cmicanc, diuinitatcm vcro
non , nc
gaudeanc. Diuinicas cnim fine gaudio videri non poccll.

Cjjuilis apparehit
^ E D cum
tmc
in
^P*- ^^-^*
i^xx.int^ffr.
forma ftrni
forma humana conftec cum apparicurum , quxricur an in Z.ich. II.

Dc Trinit.
forma qualis in paffio- lib.\.c.\
i^ forma
j.
nc cxcicic Quidam pucanc a mahs calem videri , qualem crucifixerunt , id MMt.<i.A.
lottn. 7. a.
cft , infirmum quia dicic Scripcura vc vidcanc in qucm pupugcrunr. Sed
in
illa
gloriofa apparcac, ficut vcrc cft, an in
formam
apcrce Auguftinus dicic

vidcri fic,
Cum
in
forma
& a malis cunc

vidcrinc boni, &
ferui glorificacam, a bonis,
fcrui glorificaca
iudicantcm
mah collccur impius vc non videac claricaccm Dci quae Dcus cft quam
mundo cordc videbunt quod erit cis vita a:ccrna. Forma ergo huma,
foh
na
in Chrifto glorificaca vidcbicur a cun<*l:is

,
quia fihus hominis
poteftatem dedit
fic
ChrislM
diiitnr
iu*
dicaturtUk
cacurus
cucc
luare
hominis
iudicium
ei
cft.
iudicium facere
iudicacurus , vcl
fic
fa(5iurus
malis vidcbicur.
Ica
cnim
vndc
quia fiiiuj hominis
quod
& Chriftus dicitur
lcgitur in
efl.
iudi-
Euangcho loannis Et
Non quod ipfc cx vir,
ipfc folus finc Pacrc
& Spiiicu
fcd quia ipfe folus in formaferuiiudicans
Cum crgo Paccr non iudicat qucmquam
fcd
lean.^.iL
fandlo
bonis, 5c
omnc iudi-
Joan.j.tL
non ita cft intclhgcndum,quafi Filius folus iudicct,& non

cium
Patcr fcd quia forma Filij humana cundtis in iudicio apparebit non infirma, fed gloriofa. ludicabit auccm cx vircucc diuinicacis , non finc Patre, &
Spiricu fando & apparebit terribilis impiis, & micis iuftis- Eric enim tcrror
tnalis , & lumen iuftis. ]
dcdit Filio,
Quare fecundum formam ferui
dicitur
Chrintn
fiifcitaturpfs corpora ?
"^
^^^
dicitur Chriftus
xli caufam prarmifiam
ita
fecundum formam
fecundum humanicaccm,cum camcn

cft
proprcr
virtutc diuinicacisficfufcicacurus,noa
humanicacis. Sed hac racionc illud dicicur
quod
fcrui iudicaturus
ctiam dicitur fufcicaturus corpora morcuorum
quia in humanicacc fufcepic
caufa noftrx rcfurrcdionis, id cft, paflioncm,
& rcfurrcdioncm.
morcuorum. Vndc Auanimarum rcfurrcdio. Pcr Vcr- 5*/wW

bum fadum in carnc filium hominis fit corporum refurrcdiio. ] Itcm,^^^^*^"*
[ ludicat ,& fufcitat corpora non Patcr, fcd Fihus fccundum difpcnfatio- jbidem.
Idco
ci afcribicur
guftinus, [Per
fccundum homincm
Vcrbum
ScotiOfer.Tom.X.
Filium Dci
fufcicacio
fit
CC
ncm
Lib.
304
ncm
IV. Sententiarum.
humanitatis, in qua minot Patre eftChriftus. In eo quod
cft Filiu^
Dei , eft vica qusc viuificat animas in eo quoJ eft fihus hominis , iudex.]
Ecce fccundum formam humanicatis dicirur fufcicacurus corpora, & iudi:
auccm
cacurus. ludicaturus
quia
illa
foima cundis
in iudicio apparcbit
& fufcicacurus quia in eadcm forma mcritum & caufam refurredionis

noftras fufccpit. Ec quia fecundum eandem formam vocem dabit
qua
mortui de monumcncis refurgent, & procedcnt. Secundum quod Dcus eft
viuificat animas non Patcr tantum quia non tanium Pater vita cft fed
& Fihus cum co & Spiritus fandus eadcm vita cft qna: pertinet ad animam non ad corpus. Corpus enim non fentit vitam fapientia?,fed anima,
,
qua: illuminatur a lumine xterno. Licec crgo Chriftus potcntia diuinitacis
& fufcitct corpora, & iudicet, non otiose tamen, & prster
tribuirur viuificatio animaium & fc*
cundum formam fcrui ludicium & rcfufcitatio corporum,
viuificcc animas,
rationem
ei
fecundum formam Dci
2)^
TNVtant
/oel.i.a.
eaû- ^
^^
ea prt
liiucapitu.
quidam Dominum defcenfurum in vallem lofaphat in iudi^^ 4^0^ Jp^c per loclcm Prophetam fic loquirur Congregabo omnes
y
gentesy(^ deducam eas xn

tuli
le,
cxpofitionc
nja.]itm lo{a^ha,t^fj^ difce^tabo ibt cumeis,
ita rcpcri
Hoc qaidam
quac eft in latcrc moniis
tra
locum montis
dicit,
de^
Litrone.
damnationis
lufti
Chryfoftomui
Euangcho Vcricas
autcm interpretatut
in
îc. lofapbat
vallem ergo lofaphar, id
cft, ludicij
Domini, congrega-
vcro non dcfccndcnt in vallcm iudicij>idcft,
obuiam
fed in nubibus elcuabuntur
Dominus ad iudiciumj
cum fignum crucis vndc
dicit, Ei tunc apparebit /tgnum filij hominij

iudicium Domini, In
^H-^- buntur omncsimpij.

''"^*
fit
in tcrra. fcd in fpacio huius aeris fcdebiC con*
Oliucti, cx quaafccndit. Et ficut loanncs
Angcli defercnt ante
In cuius capi^
pucnhrer inceIIigunt,quod iti vaU
Ohueci dcfcenfurus
quod friuolum eft. Quia non
H^nt<l.
loco mdicij.
2)f qualitate Itiminarium
Chiifto.
temôris
fofi
iudtctum,
lac.ii.e.
M.tt.i^.c.
tEniente
autcm ad iudicium Domino iti forcitudine & poteftl*

Sol
maena,
& Luna dicunturobfcurari non fui luminis priuatioY^
fuperucniente
maioris luminis claritatc. [ Vircutes quoquc ca:*
ne, fcd
loruni, id eft , Angcli , dicuntur moueri non metu damnationis vel ali-
yr
Mor.c.i^.
^/ ^'
leeU.g.'
qua pcrturbationc pauoris , fcd quadam admiratione eorum qua: videColumna cxli pauent aduentum eiu^. Antc diem vero iudirint. ] Vnde lob
j
cij
Sol,
& Lunaeclipfim
patientur,ficut
^ Luna in fangninem
Ioe'l
teftatur dicens
Sol conuerte-
magnw ^
Magnus vero dicitur , proptcr magna qua: ibi ficnt. Cum aurcm
fadum fucric cslum nouum,&:tcrra noua,tunc eric lux Luna: ficut lux
tur in tenebrai
antequam <êniat
dtes
Domini
horrihilis.
JfniaG^.
'""' ^'
, / erit lux Solu fiptempliciter t id cft, ficut lux feptcm

dierum quia quantum luxic Sol in prima conditione feptcm dierum
antc peccatum primi hominis, tantum lucebit polt iudicium. Minorata
cnim fuit lux Solis , & Luna: , aliorumque fydcrum, pcr pcccatum primi
hominis fcd tunc recipicc Sol mercedem fui laboris, quia fept^mphci
Solis, teftantc Ifaia

:
ter lucebit
&
tunc
non
cric viciflicudo diei
dc nodtis
fcd
tantum
dics
Vnde
2)
DimnaioXLVIII.
Vndc
Zacharias
quc nox
&
& in
noclis
Et
tcmporc vcfpcrc
qux modo cft

^T^
Sant^torum.
lux
crit
luccat Sol
erit ibi
inquir
& lux.
Luna
vcl
Domino non
cft
quia tunc non
fcd continua dics
vcrbisnoh ncgat
305
dics, nc- Zaih.i^.k
crit varictas dici,
Ifaias
tamcn viJctur
ampliuj Sol ad lucendum per diem
(^'<
^^'^-
loqucns congrcgacioni
pd erit tibi Dominus in lucem

Solcm,&Lunamiunc Iuccrc,fcd
Lun<t il/uminabit te
fj>lendor
vna , qiix nota
crit dics
quod tunc non
diccrc
his
Quseftiol.
nec
Scd
pmpiternam.
fignificac his qui
lucis vfum prxftarc. Quia, vt ^/W/.iy.

Hicronymus fupcr eundcm locum [CcEh & tcrra:, Sohs atquc Luna: "'^""^"''j''
noois ceirabit omcium,& crit iplc Dominus Jumcn luis mpcrpctuum. J^^,(.jjP.6o.
Poteft ctiam intelhgi illud Ifaiac , ca ratione didum quia Sol, & Luna tunc '^' "''"'"'
nonhabcbunt ortum ,&occafum,ficut nunc Vndc Ifidorus iilud Ifaiar^^,^"
Poft iudicium Sol laboris fui merccdcm fufcipiet. ^'^- '<;
quafi cxponcns ait
VndcProphcra, Lucebit feptcmplicitcr, & non vcnict ad occafum nec j*'*^-^'
Sol, ncc Luna fcd in ordinc quo crcati funt ftabunt nc impij in tormenSol ^ Luna [iete- Akic.i.c,
tis fub terra pofiti, fruantur luce corum. Vnde Abacuc
tunc crunt in a;tcrna beacicudinc, nullum

ait
Eccc aperte
runt in ordlnefuo.
tcr
pcrmancrp: vbictiam
dicic
Solem,
& Lunam tunc luccrc, fcd ftabili-
Infcrnum
fignificat
ricur,Quîs vfus lucis SoIis,& Lunie tunc

Scripcuris
ii<
t*i
itf
lir
MWS*i-
non memini mc
itr
ib
tt
lif
tl
if/
^(
ttf
tV 4^
t*3
fub
tcrra.
me
veto qua:-
Si
ignorarc, quia in
t'
&
h'ic
^tf
4r 4f
*tr
^V 4r 4* 4' iU i^ 4r 'A
t*it*J-K<e^ t*3 &*} î^- tJH-* &JW e*i- c*3 MH- t*i^ Kt*
Chriflttf irjforma
in adiit. <jU4ifl.ô. artic.i.
Argcm. tjutfi
6*3^
<>3-
Qjr ^
D.Thom.
cftc
Faccor
IcgiiTe.
<*^-'t** 5*^ -i^^-fc^^
Vtrum
I.
humarja iHdicahit ?
D.Bonau.
(jUdjt.\.4r:.i.
art.i.cjUtfl.i. Kidxiii.art.^.qtuji.i.
i.^n. i.Sotus ^<e/?.i.<irf,i.Suar. ^.part.tom.i.difi.^7 .fcl.^,
quxro primo Vtrum Chfiftus in forma

ludicarc non eft nifi poteftatem habentis & dominium fuper iudicatum Chriftus fecundum naturam
humanam eft fratcr nofter ergo non Dominus.
I R.
c A iftam
humana
diftin(flionctn
iudicabit
Quod non.
t,-4>g. i.
Prxterea, Auguftinus
Filius
lib. 3.
6cponiturin htcra fupcr
illud loan.
y.
tArg.t.
quos vult viuificat : fnfcitAt corpora non Pater i fed Filius feiundum difpenfiticnem hu- ^"P"'
ffianitatu
ia (]ua
efi
minor Patre : c poft fubdit
,/fti:/A(
aulem quod bcus
toari-
r/?, vittijicat'""'*'^^'
autem magis pertinetad animam quam ad corpus ergo illud non

competit Chrifto nifi fecundiim quod Deus eft.
Prxterca, fiinforma humanaiudicabit, aut ergo gloriofa,aut non? fi gloriofa, tArg.x,
fcquitur duplex inconueniens Prim6 quod corpus gloriofum polTit videri oculo
corporali,& hoc non gloriofo,quia damnati videbunt eum.iuxta illud loao. 19.
Videbunt in quem transfixerunt. Aliudeft inconucniens, quia tunc damnati delectarcntur in vifione illius formac gloriofa: deleclabile enim prxfcns , & perccptum a
fcnfu delcclat nullam auiem dele<ftatloncm habebunt in afpedu ludicis fed dolorem,& trcmorem fed fecundum videtur efte contra illud Luc. 21. ye/tiet cum ptanimui
ludicare
magna c!r maiefiate.

Oppofitum loan. j. Potefiatem deditei iudicium facere, quia fitius hominu ef ergo fecundum naturam humanam dataeftfibipotcftas fic iudicandi. Prxtcrea, lob )6.
tesi.ite
Caufa tua
ifuafi
impij iudicata
efi
(GloflTa a Pilato) lde)> iu-iicturn, canfamcjue fufipias, dicitur
& primum don cft vcrum, nifi fccundum naturamhumanam

ScotiOper.Tom.X,
CC
crgo.
Q^ ^
Rat.otp
5o6
V.
Lib. I
'
III.
'
'
Sententiarum.
qualitate luminariumjde loco
CO
^ M Al E N TA R i P^S.
""^^
hac diftinîone agit Magifter de form*

Chiiftiin qua iudicabit; de loco iudicij, & de
qualitate luniinarinm poft iudicium primum 8c
vhimum attingit Doftor duabus quarftionibus
*
Circa iflam diftiniHonemâro primo , Scc. In Ordt
hacqiia:ftionepoftaigumcnta liminariaadducit.^*.
feiucntiam D. Thomxcum fiiis fundamcntis>
mox cam impugnat , iifdem fimdameniis refpondet. Tertio refohiit qiiJeftiouemj& refpon
îiarum prima cft dc foriua iudicis lecundum dc
det ad
IN
OrJo
^ di-
"/
autem iii<}icis brc-
^8'^ i cju&fl.t.diftinBionu prtcedentu.
&
C H O L
Sententta qa Vtdetur D.Thoma^
ejly
jj-
argumcnca principaHa.
V M.
Chrifium mdicaturum qua homo j f^ fiadetut'
multij auSiorttatibm. Additurt malos non '-vifuYosdiuinitatem ludiciJiquia necejfario
gauderent.
2).
Thom.
prafenti
d.
^mft.i.
TT
Ic dicitur ^
X~l dominium
quhd
forma
in
Ad hoc
ferui.
ratio talis
ert:
quia iudicinm rcquiric
2,
Rom.i 4. Ttf (\tns a^ efuiiudicaiferuum alienum?

fecundiim hoc crgo Chrtfto competitiudicare,fccundum quod habet.dominium
fuper homines :eft autem dominus hominum, non folum ratione creationis,fed
it)
iudicante, iuxta illud
etiam raiioncredcmptionis. VndeRom. i^.lnhoctmtn Chrifii^s mortuusejfê^ refutrt^

mortucrum dominttur : ergo fibi in iUa natura , in qua cft redcm, vt dr îuorum ,
ptor , congruit au(floritas iudicandi.
Praetcrca iudicium illud ad hbc ordinatur vt aliqui admitcf^ntur ad rcgtiutii a!iquiexcludantur: hicautem adcptio rcgni non conuenic hominiex folis bonis crea-
Rom.i^.
&
xit
impcdimentum ex pcccato primi parentis qtiod nifi pcr

meritum redemptionis tollcretur^nuHusadmittereturad rcgnum ilKid :ergo conucniens efl: vc Chnftus inquantumredemptcwr., iiU itidicio fccundum naturam humanam prxfidcat ficuc rcdemptionis bcacficium , feetnadvim illam naturam exhibi*
lum cfl. introdudlorium ad regnum.
Hocconfirmatur perillud Act. 10. Conflitatus ejf Aêoindex viueritm ^ mortuorum.
Etcx hocdeduciturvltcrius ,cumperredcmptionemgeiibfis humani vniucrraliter
tota naturamclioretur , vt habctur adColoff 1. Pactfcans perfaûinem crucis eius ^fiue
qti<e in calis yftue qu interrufunt
ideo non foiura fupcr homines fed fupcr omncm
crcaturam Chriftus pcr fuam paflioncm dorainium promcruii, & ita iudiciariam potionis, quia fuperucnit
Vndc Matth.vltimo.
teftatem.
mrt.j.
<tb
ej.
3.
eod.
Data eji rnihi omnit
poteflas in cdlo
& in
terra.
Additur, quod fecundum diuinitatctn non apparcbit omnibus in iudicio,quia non

poflcc appaierc finc gaudio nullum autem galidium impij tunc habebunt. Primum
probatur
quod cft delc(flabi{e, & ratioocm

fecundumBoetiuminlib. deHebdbmadibuisi7^^*oi r/?,;'^-
quia in dfeleclabili eft confiderarc illud
&
dcicftabilitatis,
tejidlfûid haherc
fic
prûr ipftm efTc, ipfumvero cScnihil praterfehabet tf^w/xirVw: itaillud
deledabile poteft haberc aliquid admixtum,proptcrqUodnon apparcc

delcdabiJe: fed illudquodeft ratiodele<âbi!itatis, nihil haberepotcft propterquod
quod
eft
indeleftabile
fit
vel
non
pationcm bonitatis qua:

,
delcvlabilc.
quod pcr eflTcntiam fuam

apprehenfa, non delcdet.
rc
fed illud
Confirmari potcft iftud pcr
cft
illud loann.
in iila vifionc confiftic vita .-cterna.
teft
Res crgo qua: funt
eft ratio dcleclabilitatis
7.
lUceJlfita xterna
in
quo
ludicium non
.centia,
&
eius rationes
Haec fen-
non ideo addu-
cunttir quafiefUt controuerfiarealisinhacqua:Contrcuerfi*
ftionc, ftd inqii.mtiim conclufio, vt in tas ratio-
tdtUnr.
ncs Inc expicilas rcducitnr
non
vt co^nofant
eflTcntiai
te
erga
Vita autcm ajternafinegaudiohaberi non po-
M M E N TA Kl F S.
'lc diciturquod informa/crui,SiCC,
non delcAa-
bonicas , impofllbile cft quod eius
nuUo modo etiam concedetur reprobis illud
dclectabilcs pcr partici-
pofllinc apprchenfac
explicat pcin-
cipalcm authoritatcm, cui innititor iudicium,&

compktam poteftatcm , fed tantiim hsrcnr in
porcftate Chiifto data, qua homo cft, ad iudi-
candam. Neque crco D. Thomas tntendic hoc
Dodor
conilftic vita aetcrna.
efTe a
Dco
principaliter,
neqne
Dei , feJ ctiam Chrifti,

qua homoeft, perauthoritatcm conceiram. Hx
crgo rationes , quas hic adducic , benc probant
potcftatem iudiciariam conuenire Chrifto iii
formafcrui ,6i fccundum formam ferui , in qua
cxcrcet iudicium hoc vifibile; non tamen cxplicant complctam potcftatcm,& authoritatern JUdicis principalis,idc6quc impngnantur aDolore , vt fubindc vcritas complete tcrminctur ,
&
chrlfJut iu-
oftendatur Chriftus iudicatorus ellc quaDeiis,
</'>/'< /?
&C
aifctic cftc folius
homo eft,& no fglum qu4

homo. Prima ratio,
^
?"
^""'O
_ hm*
ejt.
DiftinaioXLVIII.
qux
j. Ksti
Tbtpi*.
QujEftioI.
cmnibus
adducitur ,eA ex dominioChrtdi in homi^
in iudicio
307
Ratio autem
vc reprobii.
ncsifecundaeftcx ticulo redemptionis. Dcclaratur ipfa poccdas iudiciaria Adurum. 10. Con-
eflhzc,qu6d alias nemo poilit vidcreOeum fme

eaudiu quia iiccc res quae per participationein
Co-
dclc<flabilcs, poilint vidcri proptec

admixt.im rntioncm mali iine dc!eâtionc ; ta>
rocn impofllbilc eft videri bonuin per e(Ientiam,
vita tcrna , loann. 17. in Dei
quin delcdct
If.ftitMtHt tfl
Index viMorHm,(^ mortMorum,8cc.Ad
loiTcn.i.dcclaratur cfFcdbusredemptionis,
cans per fanguinem fnm
fwt qut
lunt
/><c//f-
in cdlu,JiHe
qn
&
in ttrru fnnt ,^q:
Sccundum quod impugnat,
x.Kmii tiitf^ gnata>cur
boni,&
vifionc (latuicur
cft illa ratio afli-
recundum diuinicacem non apparcbic
tt,
h^c eft vinnettm* vt (o^nofcnnt
&c.
dem.
C H O L
S
Osiendit quaHionem toUi
cundum naturam humanam

Deo conuenit ,
hocfoli
ar/ fenftm D. Thom<e ejfe , ChrtBum iudicaturum p~

quod refutat ijiloquatur de iudicare prtncipaliler quia
quifolttj potefi beare
^ oHendtt poni
D. Thoma ,
rationes pro
V M.
>
& damnare
pojfe yijionem
gaitdio tn viderjte, quia hac funt dtto ahfoluta
'-vf
Dei
caufi principalis.
Solttit
per eii^ potentiam
Jine
per confequens pparahiHa per
T>ei potentiam.
'
^Ôntra primim
conclufioncm
illius
opinipnis
aliuJ eft dicerc
Chriftus tn
^lhJ,
humanitatcm iudicabii: >"^>^^'' *

vcraenimeft ifta,qu6dChri{lusin formahumana crc.it animas.fed non ifta fc-^^'^'"' ,."'.
cundum humanitatcmcreat immo quicquid rccic verDumcxquo naturamhuma- /;,-^,^.',,^
Jiam alTumpfit quod faciens naturam humanam non dcpofuit hoc fecit in natu- furmam
ra humana nifi ftringas hoc , quod cfl: in natura. ad intelleclum eius quod dicitur hamanAm.
fecundum naturam hHmanam vbi notatur non tantdm concomitantia natura: humana: ad aclum fed caufalitas naturx humanx refpeclu adus.
Si primo modo intelligas , quod in n ^tura humana iudicabit , non cfl: quxfliio, nifi,
cadem ifti 3 Vtrum quando iudicabit dcponct naturam humanam crgo ad hoc vt
V^formahumanaiudicabit
aliud ,Chriftusfeciindum
fic
quaeftio
oportct
quod habcatur aUus
humanam
fic,fccundum naturam
, qui magis propric exprimitur

iudicabic fcd hoc eft falfum loquenJodc iudi-
intelleclus
carcprincipaliter. Probatio ,iudicium principalc( ficuthabcri potcftex diclisdiftin.
&
pracccdcnti q. i .) eft perfcda ,

prima determinacio eius, quod eft reddendum alicui fccuhdum merica. Ula perfecla determinatio inchidit completum diclamcri
intcilecT:us
tis
per
quod hoc
fic
reddcndum,& complctam dctcrminationem
volunta-
^"" ^J"^
^""
P""'poteft haberetalci/r/7f refpcclu prxmij rcddendi
quianon potcfthaberc impcrium principalisctHcaxconiungcudiali- "l"J'"f
ex
vcllt cfficax fufficicns
fc
ad executionem
illius
dcterminati
(cd Chriftus
fccundumnaturamhumanam non
ipfiiudicato:
quam
atlimam obicclo beatifico quia fccundiim Aug. de vidcndo Dco , tneius j>ovnltvidetur &c.
^
Ad rationcs,ad hanc conclufionem dico nonconcludunt de principalitcr iudicare quia pcr a(ftum rcdcmptionis non meruit principale dorainium rcfpeclu
hominis. Probatio,nam inquantum redemptor habuic rationcmcaufx mcricoriic
pro^nobis caufa autcrli qux tantum eft meritoria, non potcft cflc principalis non
cnim caufat nifi abaliqua caufa principaliori acccptctur, qua; proptcr iftudacccptum principalitcr caufat crgo efto quod Trinitati proptcr redcmpcioncm tcncrcmur tanquam domino fuprcmo quodam nouo iure , vitra ius dominij quod habcc
cx crcationc ( quod vcrum eflet fi tantum bonum cflet nobis rcdemptio, vt accepta
a Trinitatc quantum creatio ) adhuc non fcquitur quod Chrifto fccundiim naturam humanam racionc rcdcmptionisobligamur, vtfupremo domino. Similiterad
fecundam quia non introducct inquantum rcdcmptor , vc principaUs introducens,
:
tfftaie ejl videri :Ji
/^t.,
kakt
j^,nhr.
f:.-
/-fr^wM//.
fcd
tantummodo
Contra fccundam conclufioncm ,abfolutum
fitic
vt caufa mcntoria.
prius naturalitcr alio , potcfteflc

contradiclione fincco jfcd vifiocffentia: diuinx cft abfolutum aliquid,falccm ab
omni rcfpcAu ad âudium
eft prius naturalitcr illo
'^
/
'
v
I
nili priiis apprchenium ."crgo
aliquo fincdelcclatione.
clioncm caufarum
d
in
Ncc
/,
hnc contradictlone
non cnimobieftum
rf
.11-
illius
rr
ita quod fccundum cura

caufx primac coagcrc fecundis ,fccundum quod potcft
,
CC
^"
del*ftat * ^* ,"TKirMCKlOS.
rT
eflcntix efle in
iftudncgaret Philofophus,nifiquia poncret coniun-
vniucrfo fimplicitcr ncccflrariam
fimpliciicr nccelTarium cft
r-
poflct vifio
^'i/'
ffp'"''*^'^'*
cis
3o8
Lib.
coagere
cis
V. Sententiarum.
coagendo autcm naturx
intcllecluali
iam videnti eflentiam fuam quatl-
tum potcft coagerejfcquitur delectatio quia caufac proximx illius deleftationis quantum efl: ex fe neceflitantur ad illum effccVum.
Scd Theologi neganc illam propofitionem,qu6d ad quodcunque neccflitaûr
caufafecunda ,quantum cfliex fe neccflitatur &; primajquia negantprimam nc-^
ceflariocoagcrc fccund3e,quantum poteft. Ratioilia non valec, non enim probat
nifi quia iliaratiodelecflabilitatis, quxeft bonitas, non pofliteflenon delecVabilis:
fcd non fequicur, ergo nonpoteft non deledare jquia delcâbilcdicitaliquidinfei
vel firefpedura non nifi aptitudinaiem ,quineccflari6 confequiturfundanientum.'
fed delcclarc dicit cfFeclum poftcriorcm contingcnter caufubilcm , maxime ex
:
contingcnti dcterminatione voluntatis diuin.x ad coagendimi
Explicat
7/^,li<rc
eft vica
jEtcina, vr
eognofcanc
lottn.
ce.
1
ipfi deiccâbili.
Ad illam confirmationem de loan. 17. refpondco finc glofla aucloritatis fccundum Piiilofophum 1- Mctaph. Adus imcWcdus eft vita:crgo adus inteilcdusacter-
7.
xtcrna ; fi adu adu li aptitudine , aptitudinc nunc autcni vifio cflcntiaediiiinajfi concedereturdamnatis,Iicet non efletxrcrnaacflu , tamcn aptitudine
quantum cflet ex partc aclus, vcl potenti:K ,apta cflet, vteflet jeterna: crgo vita
xterna. Scd fi ex hoc inferas,ergo bcatitudo ,non fequitur. Im6 fi tudicisChriftum dicerc quod in hoc ciîhcâthudo ,vt cogc/Lat te ^c-rc- tu non accipis texium
Euangelij (cd quandam Gloflam fpecialiorem intclledus litcr.r fi ergo vis pra:cisc
ponderare vcrbum, finc omni Glofla,foluo tibi, quod cft vita xterna; fi autem
per aliasGloflas visargucre quod loquatur debeatitudine ,ergo licet mihi fic adtlerc Gloflam non diftrahcniem, vt cognofcant tc amando, & frucndo.
nus
cft vita
in form.T Dci
OMMENTAKiyS.
y^
Tritniu fenfU4.
non
ad fcopum huius quarftionis,

quia humanitacem quama(rump(it Chriftus non
(ic omniaqus facic, 6c
dimidc ,nin inmorte,
fccit , id cft, habens
fecitin humanicate facit,
fenfus
facit
&
&
humanitatem
opera
illa
qux foli
non per humanitatem
vt
Dcitati competunt, vt crea-
fitioniseft
fenfm.
xum
iit
folamfoteftatem hu-
tnanam
iudicium
fils
non
eft
fit
ipfius humanicatis pcr
quam habet
hacc poteftas
in-
dictum per
ita vt
poteftatem
homo
vc
vel principalis
vcrus:quod probat
principalc.id cft,proccdens
<t
ita
hic
vt fola
autem
fen-
quiaiudicium
poteftite priraaria
ima detcrminatio eius, quod cft

reddendum proptcr mccita hoc aucem includi j
completum didânien intelledns , quod hoc fit
eft peifein:a,& pi
Chrifil.
Compleium
tudiciii
licct
&conferuatio rcrum. Alius fcnfus pripo-'

vt non folum denotet concomitan-"
tiam humanicatis ad iudicium ,fcdctiam influ-
tio
Secundttt
Nonfofe
dno
includit.
rccribuf ndum
Sc efficaccm
terminacionem voluncacis
&\i ipfius rctribuendi
fufficientem ,qua ex
fc
in
&
fufficicncem
cxccutione,&
cfficacem
&
poflit
i\e-
effc-
inquam,&
& velit
re--
non competit Chri
tribuere:fed ita dccerminare
quk homo eft pricise quia imperium voluntatis humanae in Chrifto non eft principalis
fto
caufa coniungcndi animam obiedlo beatificd

indepcndcnccr a diuina voluntace, quae cft caufa
non fubordinacur voluncati
huius vifionis,
&
ergo,&c. Hsc ratio eftefficax,

quam admictunccommuniter Theologi & ipfe
D. Thomas , idcoque , vc prius dixi , inducitur
tantum vc pctat adaequatam caufimiudicij ,qua:
non reddirur per folam Chrifti voluntatem human.im, ideoque folimi mouetur.D.Thomas autem intcndit Chiiftum non folum iudicaturum
creacx Chrifti
fcd ctiam in
forma
ferui
dc qua
-^dratiortes adhanccondufionfm dicOy^c.^Kc^pondec rationcs adductas fupranon concludere

dc ptincipali caufa iudicandi:tum,quia per adum
icdemptionis non mernit Chriftus principalcm
porcftarcm , qua: cft folius Dci .\' quam ncquic
communicarc, ficut ncque dominium ,qiiod ha-
**
Ontraprimam cenclu/ionem, Scc. Prscmittit

V-/accepcionc illiiispropoficionis, Chrillus
informafcruiiudicabit ,ica vt pratpofitio denotet concomitantiam formaE fcrui , fcu humaniratis,& non influxum , aut potelUtcm, &: hic
*
4
Txpofuio
termimrS.
magis dubitaretur.
<
bet in crcaturas
;tum quia caufa meritoria fnp-
aliquam principalem , a qua acceptatur Redempna

"
meritum, & fperacur pr.rmium. Efto crgo qnod ^^'""l"'
Trinitati raiione rcdemptionisj tanquj-^m fupre- êaccfptan*
roo Domino teneamur ticulo nouo vltra ius dote, conferen'
minij , quod habec Mtione creationis , intcndit te, &prtredemptiOncm procedere a Trinitate ,quatenus T*V'.. ^
dcdit rcdcmptorcm , & quatenus redcmptio pcr
fecundam pcrfonam in nacura hnmana fuic complcta , & quatenus candem rcdemptioncm acceptauic non indc fequicur quod Chriflo ranponit
quam fnprcmo Domino inquantum homo
eft#
obligartiur
inam
opera
ficuc
ipfc Chriftus inquantijm
rcdcmptionis
homo
&
Dei principalitcr, inxca iHud Apoftoli, Cosautem Chrlflii

Chrtfiits autem Df*; ica etiam ticulus acquifitus
,
fuic
Dci principalitcr. Paverum fjfet , ^c. ) quam admifcetDo6lor,tangitqua;ftionem illam, An boracdia redemptionc eft
renthefis illa
num
l!*pd
redemptionis
fit
prarfercndum bono natu-
quoad ejje , in quo creatur, qu6d fortc infe~

riijs erit examinandumj difi.fecjitenti. ideo autem
rac
quitenus explicccur
quod habec in crca- ^
r
r Domimum
turas , etiam racionales rundari prnnario in ipla Di^rjt/ha*
non in redcmptionc & penes creationk,
cr6atione ,
creationem , vt eft i Dco , & ad Dcum vt ad fi-
inducitur
parenthefis
principalc Dei
illa
dominium
'
&
nem
fundari principale
& non
dominium
Dci,
quod
efl:
rcdcmptione , qune contingens eft, & pocuic non cfte minjnte Dci dominiovniformicer refpciflu crcacurae namrcdcmptio opus cft mifcricordiac,crcacio vero eft opus
fapientiae , & potentix,in quibus fundatutdominiufti Dei in creaturam.
Ctntra pcundam ccHcluficnem, Sic. Hicprobat

vifioncm
eftenciale
in
DiftinaioXLVIII.
viijoncm Dei de potcntia abfoluta non cfTe impoOibilcm fcpatari a dclcaarionc, quam Dcuj
rifitî.JI
ZMiim*
dif*tn,u
f/WW*.
fufpenderc poteft
quia
cft
prior naturaiitcr de-
^*^''"*'*l"*'"v'"nt"ufatur,&quara
^^"["'{'"^^'epoteft.quodnonnegabat Phi'o">phus,nifi pcr racdiumcxtrinfecumperordinem , quem ftatuic neccflarium caufarum
Theologi autcm non conccdunt ad omncm cfrc-
aura.adqucm neccflitaturcaufa fecunda, ncccffitari primam , quara aficrunt agcre contingcn-
309
fii
&
tingenter caufatur a
Dco
fuppofita pfa vi-
fione.
Rcfpondct pritcrea ad itlam authotitatera

loannis
vifionem Dei
vcl aptitudine, (ed de
dionc
cflc vitani
hoc
wctnam aflu,
infra ageiur diftih-
fcqucnti,
M.
qua Deuj efi , competere iuJicareprincipaliter j qua homo xjero minus prin-
cipaliter yfett commtjjurie excellenter
tjuidquid ergo
de connexionc anioris,
fruitionis cum dclcaatioi)c( qux cnam ex
parte Dci non eft nccclTaria) minor conncxio cft
Intcr vifioncm , & dcleaationcm , qu conter
C H O L
S
Chrijlo
Quêftiol.
ti expiicat in quo
confijlat htec excellentta.
D quxftionem fupponcndo cx prima q. dift. proximx, quod iudicium c(l

^jLcomplctadetcrminatio cius quod reddendum eft alicui pro mcritis &: illa
completa detcrminatio includit pcrfcclum didamcn intelledus de hoc,&: perfedum
'vtlle voluntatis non qualccumquc
fcd cfficax fequitur quod principalitcr iudicarc
includitpriiicipaiiccr dilarc, 8cprincipaliter habcrc velle cfficax nihil autcm dicitur
principaUteragcrcaliquid, quod in agcndo cftcaufa fubordinata aiicui altcri principali crgo pnncipaliccr ludicarc non compctic nifl natura: intellccluali
cuius in^^^/j
cclledus non fubordinatur alicui altcri in iudicando ncc eius voluntas fubordinatur princivulU
alicui in volcndo & hoc cflicacitcr quod potcft dici in imperando iplum volitum, an ctij
fuherdintfic quod ad illud irapcnum fequanir cffedus.
NuncautemincellcdusanimaChritli fubordinatuscftdiuinac vcritati indiclando, """
&maximcdcillis, dcq-iibus nonpoccftcflecertadidatio, nifi cx regulis dcterminatisavoluntatc diuinacouiingentet fe habentc adcas ( cuiufmodi funt omnia qux
^
rpcdantadbeatitudine,^ rtiifciiomiudicacorumjvoluntasetiamanimîpfiusciirubordinata voluntati diuinae rccle volcndo , & quantuncumque efficaciter velit aliquid
impcrandoillud cfficacitcr fit quod pcr fuum imperium iIludcucniat,fubordinatur
"
ncceiTario voluntati diuinac , quia illa voluncas animx Chrifti non cft omnipotens
crgoimpoffibilccftChrillum fecundum nacuram humanam principaliter iudicare.
Breuitcr cnim tota natura crcata fimul non habct cfficax impcrium refpcdu huius
quod
cft
rio in fc
hanc animam vidcre Dcum dico

5
non ab
alia
principalitcr impcrarc
caufa
cfficax
fcquatur cffcdus
Pctrum
fore
bcatum
fcd
ad quod
nec
illa
impenum ex
fuo impe-
voluntas Chrifti prxfbmec
tantummodo fubauthenticc impc-
rarc tanquam illud imperium fiat cfficax ab alio fuperiorc, in * virtutc cuius impcrat. al. audla^
S
Alio modo potcft accipi /</rr4/f non ficomnino principalitcr , fcd commiiraiie, ntate.
Vcl fubauthcntice cxcellcncer cxcellcntia fingulari quafi fcilicct non poflct eflc alia
authoritas commiflariafupcnor jfchoc modo conccdo quod Chriftus fccundiim r w^
naturamhumanam iudicat, quia cifipoflctpuraccrcatur.ccommittiqu6d intclledus tiaiomifciusrcde didarct dc retributionc,
voluntas rede vellci
ad rcclum velte cms Jiovu inS,
&
fcnipcr fequcrcturcuentus ipfius voluntati
diuma,affiftcutcfemperiftivolitioni cfficaci:
&
non a fe caufatus (cA a voluntatc

tamen non poffct committi puraccrca-
licec
"^<
^^'/
turr ,qu6d omnc eius i^r^rimplercturabcadcm perfona: quiatunc pura creatura

cflctomnipoicns.crgofuprcmjicommiffiopoflibiliscft, qn6d nonfolura omnc dctCrminaium ^ voluntate infallibilitcr cucniat fcd qucd abcadempcifona cuiuscft w .
iila voIuntas,eueni?.t , vt fic pcifona illa habeat impcrium cfficax cuius voluntasa^^
^,^,
crcata dctcrminateucntjmalicuius in fuo ordincquantum potcft.
iw?rri$tiSHocmodo voluntas animac Chtiftidcierminatfubauthcntice,fiuc commiflarie, i'.,ifMrie
tilicommiffioncquod licctilla voluntasnon imperct principaliter ficut ncc prin- A^'**'*''''""
cipalitcr dominatur tamcn bcne imperat,ficut habcnsdominium rcfpcdu impcrati, ''^'
'
fcd commiffarie iropcrat quia vt habcns dominium fubordinaujm dominio fuprcmo
J,'""
Dci
adhuc fic impcrat qu6d impcrium cius cfficaciam completam habet ab cajinimd
dem pcrfonai Et fi aliam audoritatcm iudicandi tribuat aliquisanimacChrifti ,vidc- chrijJi didêjlfrmturblafphcmiaattribucndonatur.xcrcatJE ,quod cft propriumCrcacori.
Iftaautcm via, ficut non conccdiiilli animat Chrifti omniporcntiam ;ita non nc- ^* /^fj:
&
gat ab ca
fummam cxcclletiam,qux potcft compctcrc crcaiurac.Ncc audoritatcs iPa:
J'^"*
^^.
2adudx^,7Tr
<"
IV. Sententiarum.
Lib.
3IO
addudacpropHmaopinione. Rom.
14^ Vfviuerum,^mortuorumdonitnttur:ix.h6k.lo,
mortuorum ic Matthl vltimo. Dataejlmiht emnisfoteHas: intellig^n
dx fur de dominio , vel audoritate iudiciaria, vel poteftatc principali fed fubordinata,:tamcneminenciflima, quas pptcftcflefubprincipali.
Judexviuorum
(jr
fortitur ipfadeterminatio caufs^qita: reqviirjtuC
CO MMENTAKIFS.
ad complecii,
quia
D^//iJ?/cfw;, &:c. Refoluit quEcftioiiem
xjLofttndcns
Htftlutio
tiohuius
quifthnU.
ludicium
iudicij.
quo
in
confiftat
Piimum
complcta
fupponit cx
ra-
aliis di-
i
d'fi. praccdem. quod iudicium fit com'
*
11
pletadetciminatio eius , quod aucuielt rcddcndnm pro mfritis. Snmit luc W/V/j pront cft
11
<îs a.
completum
qu9i Rt
adus lcgitimus
vcl vt dicit D.
,,
iudicis incaufa pronunciantis,
Thomas
z, z. ^.
determinatio iuftorum,qut)d
60. vt
cft ius
redta
tft
diccrc.com-
plctum aiitem iudiciumeft vhimadctciminatio

rcdi, a qua nullus datur rccurfus ad ailium , nejucappellatio ncque exccptio , ncque aliquod
in vniuerfum fubccrfugium i fententia &eius
cxecutione. Dicit autcm duo rcquiriadcomplctam hanc dttcrminationcm , ncmpe pcrftdum
di<aamen intcllcausdccaufa, ^ pcifc(aumT/e//r
voluntatis , non qualecunquc, led emcax. Hinc
,
Duerejulfi.^
lllli'*'^"'''
quod
fcqiiitur
piincipaliter
principalitcr didlare
cax
iudicare iricludat
& principalitcr z/elle
cffi-
hoc iudicare principalitcr fcilicet vltima

& complcta , vt procedit ab
authoritaic piincipali.& non dclfgara,aut com,
dctcrmihationc
q-ia
alceri
ficut
quod fubordi-
euadii
agendo.
qua:
in propofito eft ex imperio diuinae voluncacis
vndc fcquicaulopcrum,& ani-
principalicer cxcqucntis fcntentiam,

turiudiciutti principale in
marum
conucnire Chrifto inquantijm
eft
Dcus.
t^liomcdopotefi acctpi iudiceire,^Q. Hxc eft

fccunda conclufio huius quaeftionis, quam opti
m^ dcclarat Dodor , z^ciemtudicare pofTe (umi
%
ron
principaliter
non
&
Sc poenas, &c
qus
folataxauit fincs,prcEmia
reditudincm fcruaridam
in
opcra-
tiouibus.
,
&
vt competit fuprcma: potc- jiuthoritm
alium non habct fupciio- M'^'^""''*

prima caula icgis , & ludlcij cx ^,,^.,,;,
propria aurhoritatequodcompctit in caufa ani- chrift^.
marura foli Deo ) fed fubauthoritatiuc, & commiflaric ,fcilicet pcr authoricatcmcommunica*
rem,
lcd iple cft
lic^tilla
authorirasin infcrio-^
ri, &:
qnia licct cccaturx purW Dcus poflct

communicare authoritatem iudicandi , ita vtex
:
&
euentus
quia non
eflrct
Deus
ficut cft
abcadem
Chriftus
fuprema itaque authoritas Chrifti ; & eius exccllentiain hoc confiftit quod omnequod determinat per voluntatcm humanam cucnit ,
vherius quod cuentuseius ab eadem perfona fequatur , licct per diuinam eius voluntatem , &c
ha:c authoritas cft fuprema per excellentiam , quam Deus committcre poteft voluntati
Hoc
ergo
modo
iudicat Chriftus pcr aotho-
communicatam
& dominium fubotdi-
dominium
ci non compctat per voluntatcm crcatam com-
non
tamen vtrumque per cxcellentiam ita vc

impcfium vohintatiscrcatae fortiaturefficacia,vc
procedit ab cadem perfona fecund6m voluntatem diuinam ; aliter aurem nequit compctere
quafi principalis ipfi compctat per voluntaiem
humanam,qua: ficut non eft omnipotens,ita neque fupremum dominium habet in crcaturas,
fed tantiim fubordinatum
cx quo patct ad
&
taxarc confcqucntcr pra:mia,
&
Voluntas etiam Chrifti humana fubordinatur

diuuia; voluntati
quia
& omnis potcftas, quam
&
habct Chriftus inquantum caput, rcthv>lnn'tt. den)ptor,&: lcgiflator , fuit ci concelfa aDco,
tis hîmant
qui cum conftituit ha:redem vniuerforum,
iu'^^buic^
&
viuorum
mortuorum Subordinaturer...
go cius voluntas riumana diumx voluntati cuius ex natura cft potcftas,qua Chrifto communidiccin
&:
,
caiiit
fiibauthoritatiue
quantum ad
fubordinatur pratterca
cfficacia cfFcdlus, fcu
eucntus,qucra
creatz.
ricatcm
petit
cmnia loca,in quibus Chrifto tribuiturpoteftas iudicandi fccundiim quod eft homo,qaia
intelligi debent de poteftaie fubotdinata , noii
de principali,qux ipfi competit qua cft Deus,hoc
etiam fenfu intelligunt Patres loca Scripcura:,
in quibus nunc dicitur acqualis Patri , nunc
minor Patrc, rcfercndo baec ad diuetfas nacuras.
ft
"*'
chnfti
txceUiiiam.
&
nacuiTijVt licet principalis poteftas,&
principalitcr, fcd
^^P''*"'*
pcr legcs diuinas

in virtutc prima: dcterminacionis iu his ftatuta; a diuina voluntatc crgo
,
j^
teftati legiflatoris (qui
perfona
fti
ccrucrc Kgcs,
Chr,/i,ad
pleto vis coadliua, &: cxecutiua fcnccntiz
tetminatio cius fottiretur efficaciam
cft
paMias.
4iuinm.
animas, nec ruam,neque alias,nifi Deus ita velir,,

&: exequatut rcquiritur autem in ludicio com-
(ubordinatus eft diuinac voluntaci tanquara

tcguXx , cui confotmatur ,
conformari dcbct
qua homo
'S'ilordin.%-
&
rum modo dido, quia intellcdusanimaeChri-
tantum fubauthoritatiucj
Dcusautcm vt fupremus lcîflaior principalitcr
diul-Tt ,quia ad iphusprouiJcntiam fpediat de-
e)
aut pticmiu
^^'''pi^tcrciudicateprincipaliccrincaufaanima-
his probat Chrifto
re-
illM.
quia vohintas crcata ab intrinfeco,

propria virtutc,non cft tfficax ad beatificandum
impcrio diuina: voluntatis affiftentis fcqucrctur

terminatio complcta iudicj tamen
>
purz crcatura; ncquiret committi vt omnis de-
altcri Jn
Sccundum h*s lc"cs

iudicat iurcllcflus
n.
rî
.
guiM fixM *^"f'"' nurnanus, & in vucutcharum lcgum,&
iDeo,^fe- fccundum proportionem, &: medium taxatum
homi per
in eucntu fequitur pa-na

5
poffit
diuina voluntatc,
ii-at
quam
ftatutum
paliccr iudicare ,qui fubordinatur
'" ^^^^^^^ dc rcditudinc cauf. Probat , quia

SuhleSiio inteiuam hu- "f^qît elfc ccrta fcntentia , aut didtatio dc eis,
tnani chrifti niu fccundum regulas ordinatas a diuina volunad diuinum. tate contingentcr, id cft, recundum legcs datas i
Chriflfu iu-
pcr
re , per poteftatem cxccllentia: , qua nulia cft fuperior , aut xqualis in pura creatura, neque elle
id eft
Ex
eudieando.
Chrifti habcat in
fccundikm alium fcnfum dicatur ordinaria.

Siccrgo compctit Chrifto quahomo cfttiudica*
natur
humana
hoc iudicio diuinam voluniatem concomitantcm , tamcn certitudo efFe(Slus fequitur pcr fc,&
ab intrinfeco ad impcrium diuinz voluntatis,
tam aprincipali
ad Deum
vltimatam cius terminationcm^
ihdependcntiam ab omni fupcriori

regula decerncnte circa materiam , & principalitcr velle, id cft,indcpendensabomni fuperiori
potcllate iudicandi ,idc6quenondicitur princi,
nihil dicitur principalitct agcrc
tie Chrifli
&
voluntas
niiftarubauthoritatiuc, requirit diftarcprincipa

liter
Subordin-
licct
j j
DiftinaioXLVIII.
ft ergo in Chrifto
vt
homo eft>
qua
iudicat
&
dum medium
lcgis ,
cxcquicur , q'iod fufhcit
ad veram pocellatcm iudiciaruiu , quamuis iic
communicata
C H O L
511
difcutit opcta,(lcccrnit prarmia,& pcenas fccun-
veta poteftas
fecundum legem a Dco

przfcripram , eandcm legcm applicat ad caiifaro pro mcrito ipdus caulx, fecundiim eandcm
iudiciaria,
QusEftioI.
i fupcriori poteftate.
V M.
Ad n^ltimum docet Chriûm iudicaturum,0' appariturum informa gloriofa. Noti

illaforma videndum a malu^yerim tamen
djferit firmiter f$b
(jS^ Matth.ii. O* t6.(^docet Augufl. in Pfal.S^. in

hu cum communi. Nec hinc fequitur malos deleSHari
teSiationem, etiam impertinentem
,pu
id,
,
ejl
quodjic,ex loan.i^.
Refpicc in me, e^ MagiHer
quia fumma
omnem de-
trifiitia
de obieô diljârato, excludit.
A D argumcnta. Adpriniuniclicoqu2>dChriftusvthomo,habec potcftatem

jLjLcommiirariam fcd non principalcm & ica competit Abi non principaliccr
iudicarc, vthomo.
*
Ad fccundum illud Auguftini cft didum per appropriationcm ficut Magiftcr
cxponit in litera j vcl poteft dici quod viuificatio animarum foli Dco compctit,&: hoc
10
fiue
dc
vita
prima quac
,
Refufcitatio
v<Jr^.
cft iuftificatio
autcm corporum
fiuc
de
vita
peifcda quac
,
eyfd 1.
eft beatitudo.
& iudicium polfant competere Chrifto homini, vc
imperantijlicctimpcrio (ubauthcntico quiarcfpeduillorum potcft habcrc dominiumminusprincipalc; faltcm accipicndo rcfurrecîoncm pro i!lis pixambulis , quac
fiuntminifterio Angclorum quiaChriftus habet imperiumeilicax refpedu poteftatis Angeiorum: fimiluer habcbic impcrium efiicax illius fcntcnti* fcicndx ciiam
ipfc fecundum naturam humanam.
^
Ad ahud , dico quod apparebit in forma gloriofa , quia poftquam femel glorifi- ^yfa j
catus cft nunquam erit nongloriofiis.ficut poftquam rcfurrcxit immortalis,ad llom.6. Chrlilu* in
'"
"pcMers illt vltra non domiAbitftr;
ita de aliis pcrtinentibus ad gloriam corporis. Scd
^""^' " /"
fl accipias 4p^4m-^, non prohcc.qualecorpushabcbiiin fc, fed quale vidcbituriudito>mA /#1.
j
11
n j.
r.
canais;i potelt dicj quod a Bcatis vidcbitur m illa torma glonola lam enim in ludicio ^^.^^ *
bcati crunt quicunquc elcifli, ctiam in corpore.
Scd de maiis cft difiicultas. Potcft dici quod vel non videbunt illam formam glo- nAn mali
riofam imo nuliam & tunc oportebit exponerc illud , Ftdehunt in ûem tran\jixerant. videbunt
Vcl vidcbuntChriftum in corporc gloriofo. Necex hoc fcquctur aliqua delcdlatio, ^^^'P"^
quia bene poflibile eft vifionem obicdiconuenientisfcparariadclcdaiionc, ficut-^^rj."!*
tadum cft contra aliam opinioncm. nec eft inconuenicns oculum non gloriofum viderc corpus gloriofum. De hoc in matcria dc dotibus corporis dift. fequcnti.
Si contra hoc adducas illud Ifaiac x6.ToUatur impius^ne videat gloriam Det ibi cft quidam dialogus intcr Deum & Prophetam. Propheta allegantc contra irapium , Nort
vtdeat glortam Dei.Sc Dco rcfpondcnte pro impio, Ftdeat i&C iftud eft vcrbum Prophctac fecundum Icgcntcs litcram,fub codem fcnfu ab illo loco, in terrt iUorum vtJeiWt.
Alio modo melius legitur vt fit alicgatio Prophctac contra impium. Jn lerra iulio,
&
''<^''
s I
iruminiquagefit. Et fcquitur fub intcrrogaiione
vcrbum
Dovc[\c\\
& non videbit
glo-.
rtam Domini ? quafi dicat , non vidcat. Rcfpondct Prophcta > Dominc exJtctbr manus
tua^yt tton vtdeant. Refpondcc Dcus : Fideant^vt confundantur TÛntes populi. Ec fic
iftud
vltimum
videant, refcrtur ad vifionem
ludicio, 8c tunc illud, videant vt confundantur,
ternam non tantum ad vifionem in

non pcrtinct ad idem fed, vtdeantSoipj
plc impij conucrfi pcr mifcricordiam,& cx hoc, confundantur z,elantes populi quia zcld
:
quodam nolunt
Si
impiisfieri mifcricordiam.
autcm accipiacur tantummodo de vifionc in iudicio tunc poteft intclligi quod

non iuftificati videant gloriam, id cft, formam Corporis Chrifti glo,
Impij etiam tunc
riofam,
quam
& confundantur,
dclcdabilis
quia
illa vifio
magis
crit cis confufibilis,
mcns tamcn litcrae magis cft dc vifionc
in
&
triftabilis,
forma Dcitatis quam

,
humanitacis.
"
r
^
*i
"^'"f
i.
M MEN TA RI ^S.
Darpmunta.
dicandi conueniat
ei
cuius
eft
dominium
in iu-
dicatumjChrlftus fccundim naturam hiimanam

eft fratcr,& non Dominus crgo, S<c. Rcfpondct
:
Ai
prinrnm ,&l.c.Vi\m\xm
XVfuit,qu6dpotcftasiudiciaiia,&*(a;u$iu-
qu6d Chtiftus
licct
fecundum naturam huma-
namfit fratcr,quoadrpeciem,cft tamenDomi-
Riiftnftt.
312-
nus potcAate excellentiz

vc
Dcus autem Dominus
uenit iudicium
& fubatnhoritatiua,
& dominium
&
piincipalis,
con-
prxmiftama DoAore.
^
Ad aliud dico, &c. Hoc
fui t
modo
ma humana judicabit,aut
glotiofa, aut
fic
vtroque
Chrifto.
'
Ad
Jecti
vbi plura didcrit dc rcrufcitationc
mx
duts
gloriofa
Quod cft Auguftini
Ad/ecundum,8ic.
a Patrc per filiuni
qua Deus
cft
proborum
ani-
curporum pcr cundcm qua honio

cftjicd iudiciumcft deanimabus ergo iudicium
non compctit Chrifto ,quahomoelt. Rcfpondct quoad primtim membru.intclligi pcr appropriationcin, ncmpc conucnirc Patri rclufcitationem animarum. Sccundo refpondct Deo conucniicrefufcirationemanimarum quond vtramquc
furrcdlionc
vitam iuftificationis,&
gloria:
fufcitarioncm corporum
nionern vitx
dicij.Scc.
Auguft.
rntne
^ju
forma vidcbitur a iudicandis ;

Rcfpondct fic vidcri a Beatis, fcd de malis
difiicultas.Rcfpondet vel
iudiciit
O Do-
diccm,fed non in
bra,
I.nn erno fic.ut horne ,fxcut cjno maior
ex fotma
ferui,
dr iudicium
cinm hominis
voluntatem
non
meum
?
e.x forrna
iuflnm
efi
ejl
vnde
rfl influrn
iam
iudi-
meam.fd volnntaie eim cjui mifit mey&cc.

.ôguftini, (icut
& cactcra.qna:
pra;mifiti confirmanc cefulucionem qua:ftiouis
*<
e*it*J-44-i*J t*^ W?i-*3- t*3-&-*t<a?s -KK^
Q^
Virum
in mdiclo
fc,
fcd in
vmbra, vc Forftcrius
ejuem crucifixerum
&
non
ncmpc
Obiicies illud
clate.
in
vide-
dentur
*3- t3-ii*i-
i S
Ifaiae
Tol-
i6.
êl pofi^ cejjabit
vt patet inlucra.
WwKM^ rt t<:ej-t*i- c-:î t*i-i*3t*3-&M- *i*
II.
motm corpomm
CAlefHum ?
'D.Thon-\,in adlit.qHifl.()i..'nt.i.& hic cûsfl.i.art.i. D.Bonaa. art.i.eiuafl.i.KichiTd.art.i.qitdft.i ,DuT.

ûal.^, Ar^j^cm.aiuft.i.art.^. Su.ircz i.p.tom.i.d.jS.fel.y\\de Scot,^.Met.ûtft.i,& lo.
c];-ft.ij.& 17. vbi Arctin.
& ^.Phyf.
& i.d.i.ûtft.i.
E c V N D 6 qnxro,* Vtriim in iudicio, vel poftjccflabit motus corporum

cxieftium ? Qiîoi non , Gcnef. i. dicitur de luminaribus Fnnt lurninarui^
annos : 6c quoad hunc fincm vidcn&c.
dies,
figna,
fint in tempora,
turfada: fcdiftud haberinon poteft finemotucorum. Practerca, Gen.8.
tArg.
&
&
&
&
ttilas, &hycms, no.x,^ dies nen reqmeficnt.

totum calum : nonatftcm efi;
Prxterea, ^.Mctaphyf. cap.7. Semper agit Sol ,crasira ,
timendum neqnando ftet quodtiment , qut de natufa.
fubdit quafi probationem dupliccm. Prima eft hxc nafae Uborant h^c agentia. Et hanc rationcm magis petraât t.
Cunciis dichtts terrx
&
tyfrg. 1.
&
Te.vt.ij.ad
fincrn.
dc Cxl. qux qu.-eftio in hoc ftat 2{ullum agens cejfit moucre, nifi in hoc faiigctur. Aliam
probationem tangit ibi in 9. Mctaph. Nonenim fecundum potentiam contrad.Bionii inefi
,
vt cerruptibilihus motus 'vt fn laboriofa continuatio motus quafi minor fit ifta. Hic
mouentia non facigantur ex hoc, quod non fit in eis potcntia contradidionis , 8C
& adhuc illud fuppofitum probac ibi. 9. Nam miteria yfubiiantia , (jrpoteniia non aiiu cattiffis
Ttxt.
1,
inde.
fi htiius funt ,falic(t contradiCtionii.
Vhifitpra.
tA;g.
j.
Prxieiea , vniuerfum non eiic imperfeclius poft- iudicium quam nunc ergo corpora prmcipalia vniuerfa non amittent tunc propriam perfedionem aliquam fcd
mocus eft propria pcrfecftio ceieftiuin corporum , vcl requiritur ad eorum perk<îo:
nem
quia fi non, fruftra moucrentur.

Prxterca , aut motus cxh eft naturalis
>
aut violcntus
oHeltio-
nubc,& vm-
Fratres mei attendite, cjuia non cjuayo
Hoc tcftimonium
^^^^î,^ j
latur itnpius,nevideat gloriarn,S<c,
Dei,/icut andioîudico,
,
,&
Refpondec cum
Hicronymo in illum locum.elTe dialogum inter
Dcum, & Prophecam, Propheta allegante contra impium cjui in terra iuforum iniepici gr.jfLt &c.
Et poteft intclligi , vel de iiîpiis per mifericordiam Dei conucrfis primum:vcl certe de reprobis
quoad vifionem corporjs , per quam confun-
imperium.
1'ater
a reptobis
in c.i6, Ifaiar.quo fcnfu vcrificacur illud
fedficnt
tur de iudicio aniinarum,non dicit ,Auiio fed vidco

P^ttris
videlitur
^ ^"".'*
An ttiam
humin
prncipieritii
eft
om-
Tollatur impiiu,ne videat glocft illud Pcophctae

riamDei, &c. Er fic aliqui dicunc cos vifiiros lu-
audio,iudico,& iudicium meum iuftum ejl,cum agere-
auMo enim tanejuam
vidcri fic.vcl
"'*','".
&
&
beni fecerunt in refurre-
iudicare cjuiccju.im
'
non
tunc oportcc cxponcre videbunt in ciuemtransfi.xerunt,vc\ vidcbunt

cu ticmore
finc deleftationc ob pccnas, quas
patiuntur ,
cxcludunt omncm dcleftationcm,
ncquc cft inconucniens oculum non gloriofum
videre corpus gloriofum. Fundamentum primi
&
me
nmo non videri
non
omne iudicium filio Pater dedit ,
aiiemejuam. ego m<juit yfacio ,fidquomodo
facis ? non pojfunt k
1^":^''
5^
in tali
iudicium cciam de
hacfhhu,\\-)r\\w Auguft.
R'l}<>r>Ji<>-
ûi male egeruiit in refurre&ionem iu-
Et tufAciii
quod
quod
gloriam corpovis,apparebit quia vemet cumpo- r^

tefliste magna,& maieftate. Luc.i i. fi quacras , an
Chrifto vcro rc-
cjma,
&
veniet h"r^,SiC. In cjh* ornnes tûi
in monHmentii funtiikc.
leniHm.
ab oculo re-
r?-iio<io><^;fr,&ficdcaliispcrtinent.busad
animabus , qua liomo clt jCx potcftaic fubordinata. hoc inJic.it ipfc Augnftmus in nnf.NoUte
i?ic]itit,rnirari cjiiia
quia poftquam remers illi vlfurrtxit fcmper manct gloriofus ,
,&
fcquitur aliud inconucnicns
in for-
non ? fi xd
qu6dcorpus
poffit naturalitcr
apparcbit in forma gloriofa
K-e!pi,nf,i),
fi
extalivifione delcdabit ,&c. Rcfpondct
&c dc re-
tcrtium
fequitur inconuenicns
gloriofum vidcri
traft.ij.
& vita
non violcntus, quiaprimo

de
SoluItHr.
DimnaioXLVIII. Qu^moII.
313
Tiiillum vioUntum perpetuum fcd talis motiis potcfl ciTc pcrpetuus, fi natura- Text. i j.
crgo quics oppofua cft violcnta ,
pcr confcqucns illa non erit pcrpetua& iJe C<Oppofuum in litcra. Tunc non erit viaptudo diet, noîs. Et probat illud pcr Zach. '"t. 8.
14 Eiit dtes vna , quit nota eji Domino , non dies , neque nox. Pr;Etcrea , Ifidorus dc Or- ^"^* ** */''
dinc caufarum , lib.^.cap. y. & ponitur in litera , /^7? iudictum fui Ubons Sol macedem
Jufciptet, Cy' non veniet adoccafum , nec Sol,nec Luna ^fed in ordme , <juo creatifant ,fahunty ne
tmpif in tormentis fub terra fofttifruantttr luce eorum. Fnde Abaiuc) Sol^f^ Lunajtettrunt in yitlmocap
*4/. haU* ordine fuo. Haeclfidorus.
dc Cacl.
lis
&
>
taculo.
'
M Ai E N TA Kiy
C
^
I
Or^,cr
Q EcMndo
'
tjUAro
Oqusftione
di-
vtrimin
^*
iHdicio
S.
&c. In hac
adducit primo fentenciam Phi-
cum
fundamemis. Sccund^ , addu^" fcntcntiam Thcologornm , & primo D.Thomx. Tcrtio , rcfoluit quarftioncm, Quarto, vrget contra rerolutionem , & foluit. Vltimo refpondet ad argumcnta principalia.
lofophi
fuis
mifit }">/}.
S
Sententia Pbilofcipht,
quoj DoSIor confirmat
C H O L
motum
^ declarat.
motM.
Tertia
nunquam
tpfo trihtu ratiomhuii
Prtma ,fuhBanti<e perfeBiffima ^tlntelhgentiit

,
fuam
perfeSJionem ,Jed hoc non potefl
uendo aelum. Secunda, extrema, id efi, Angeltn,(^

ttido
ex
cali ejfe perpettdnm, fitadetiir
Clo,compettt communicare
affiflenti
V M.
euenit oppofitum
ctelam,
motiu calo
non yariantur
ergo
efi ei
TN
nifi
mo-
ergo habi-
necejjarium.
ifla quacftioncprimo vidcndumeftquid fenfcritPhilofophus

fccund6,quid
JLTheoIogi. Dc primo faiis patct j apparct cnim cx intcniionc fua in diucrHs locis,
qn6d lcnfit motum cx\\ pcrpctuo duratiu um. Ad hoc ponit vnam rationcm 1 1. Metaph. talcm. Omnem fubHanttam impapbilem opiimum foriit.\m cfft finem , oportet Asiimare:
^*
uulla crit alterafubftantia impaflibihs ,prxtcr has,qu3f,funt acliua: caufac lationum.
x hoc
fi optimus finis fubftantia: fcparata:

eft in caufando
laiionem
cxlcftis,&non poteft ahqua tahs fubftantiacarere fincfuorcrgo
non poteft non moucrc. Hanc rationcm ahqui non intclligentcs cam ficut Philofophus,qui eam facu,dcridcnt;quia ctiam fecundum Philofophum,io f/A/i^^ww.pcr- Cap. 8.
fcdio iplarum confiftit in fpcculatione vcritatis non cft crgo finis carum, ctiam fe- idtm 1.
tJÎetaph.
cundiim cum, mouerc corpus, ficut hic videtur accipere.
Scd illa inftantia procedit cxncquiuocationc//J5 vnoenim modocft finis perfi- M9C/""cicns,& ficbcatitudo in intclIccT:u,veI voluntate Intclligentix, ponitureius finis in- A.^ j^^
tra, &obiecl:um illius ponitur finis cxtra,&hoc intcllcxit ipfc. 10. //'/V. &ille finis pitx,perfifimplicitcr cft finis. Ahomodo fnts diciturvltimum confcqucnscx pcrfcclionerci, dens^vlhccL non pcrficiens rem & hoc modo diccrct Philofophusquod non folum illx fub- tlmumcon'
'*
ftantia: funt pcrfedac in fe,fcdcx plcnitudincperfcclionis,neccflrccftqu6d coramu-y^f '"^.
niccnt illam pcrfciftioncm aliis & ita non tantum primum fincm fortientur fcd fc- P"j'""""
cundum illc fccundus habcri non potcft finc motionc alicuius corporis carlcftis.
Et illa ratio fic intcllccla, potcft fic formari Subftantia pcrfcdiflima non carct ali-
argUitur
alicuius corporis
quo quod compctit fubftantix cx pcrfccîonc fubftantiac, fiuc illud fit pcrfcdio cius
intrinfcca, fiue communicatio perfcdionisciuscxtra: fcd fubftantisccx pcrfeclionc
fubftantiac competit quod non tantum in fc pcrficiatur fcd pcrfedioncm fuam
communicet ahj producendo crgo iftud maxime compctit fubftantiis impaflibilibus fcd non poflunt aliquam fubftantiam producere nifi mouendo cjclum. Hoc
prxfupponit ipfe tanquam dcclaratum tnj.Metaph. contra idcasPlatonis.&quod illc
,
fitintelIcctusAriftotelis,&PhiIofophoru,accipiturabAuiccnna i.Metaphj/fc,\bii^{c
qu6d vno modo Metaphyfica eft vtilis aliis fcicntiis, quia dirigit cas & rcgulat
quomodo
potcft ctiam conccdi qu6d Dominus fit vtilis fcruo fccundiim cundcm
(
ibi ) c conucrfo autcm propric accipicndo vttlitatem, non conuenit nifi alij ad finem,
& fic alix funt vtiles Mctaphyficac fcruus vtilis domino crgo codcm modo cum
vult
fit
vtitttas
arquiuoca, potuit ci\zmfinis a:quiuocari,vt
primo modo diclac, corfecundo modo didac corrc-
vtilitati
rcfpondcat finis termmans non confummans vtilitati

fpondeat finis pcrfc<5lionis. Vndc nullus Philofophus ponic neccflitatemagcndicxtra , compcterc fubftantiis fcparatis quafi illa producla pcrficcrcnt aliquo modo
ipfas fiibftaniias produccntcs: fcd quia cxplcnitudincpcrfcdionisillarum fubftantiarum cft, qu6d ncccflari6 fc difTundanc ad alias.
,
Scoti Oper.
Tom. X.
DD
Secunda
Text.ii.&
inde.
Cap.i.
8. Phyfic.
&
IV. Sententiarum.
Lib.
314
SecundaratioPhilofophicaliscft:Quodcunque pcrmanens^&fempiternum ,ad

aliud permanens & fcmpiternum fempcr & neceflari6 habet ean^^^ habitudinem. Hoc probatur, quia habitudo,non poteft inter aliqua variari.nift
cx variatione alterius cxtremirfed cxtrema funt fempiterna,& inuariabilia.Intelligcntia moucns eft quacdam fubftantia permanens fempiterna
& caclum fimilitcr crgo
fcmpitcrnum hoc habec candcm habicudinem ad illud, ficuc mouens ad motum.
Si inftes vbi ergo incipiec difFormis habicudo fempicerni ad aliquid ? Refpondeo
fccundiimeum, prima difformicas cft in partibus alicuiusfempicerni ,licet ficvniformis fecundiim cocum quia cnim motus illc eft vniformis ex vniformi habicudinc
mobilis ad moucns,ide6 habct partcs nouasdifFormes} & cxhacdifFormitatcpartium poteft v'cerius fcqui alia difformitas vel varietas in fubftantiis genitis illo mo-
quodcunque
i''i-
^M
do.
Et
a caufis vniformibus
fic
puta Intelligentia,
fic
caelo, 8c fc
vniformitcrad in-
uicem habentibus caufatur prim6 aliquid vniformc conftans cx partibus difformibus.vtmocus & mediante illo alia difformitas fimpliciter.
,
Tcttiaratio.qaicqui J eft in cntibus,vel cft fimpliciter neceftariii in cflendojVcl vt

Qh
Phyj.c.^Z, in pluribusjvcl vt in paucioribus , vel ad vtrulibct;in cx!o nihil eft ad vtrumlibet, ncc
vtin paucioribus, quia vtrumquecflet imperfe<3:ionisrepugnantistalicorpori 5 ncc
re 1
quia tunc quandoque oppofitum contingeret licet vt ia

quod nunquam vifumcft nunquamenim eucnit oppofitum alicuius
percinencis ad moius illos regulares:ergo quidquid eft ibi,eft fimplicitcr neceflârium.
aliquid cft ibi in pluribus
paucioribus
M MENTAKll^
C
^
^
TN
tjuitJHone
iji<*
(latuit
vt vifum
& Deum agere
cft</.
Met. Ootwot
i.Rtttittim.
neceirario ad extra,
43.^.1. Primaratio cft cx fine 11.
yfubHamiam
inquit
itnpajfibilem
cptimumfortitum ejfefinem,ejl xnimare

quo ficformatuc argumcnturoptimus
Ex
8ic.
finis
elTc
abaetcrno
lofophum 10. Eth. contradicere fibi, quiaîc/fwj

M^. 8. conftituil finem fubftantiae feparatK in
fpeculationc,nonin lationc. Contra vrêt Do
A
r
/r
r>L-i T
IRjeplitM.
duplicem hnem allignari arnilolo|.ihis ,

ncmpc fincm pcrficientcm , & illc vltimus eft
ccor
fini* pirfi**
tx terfiHio-
>
^'"phciter,
&
confiftit in opcratione; alius eft
^"'* conrcqucns ex perfedione

dat in cffeftum
ne.
mediante
&
neceflarium fortitur fubftantia feparata ex
S
Tloeologt
tenent
motum
T>o6ior foluit:oHendit etiam
fcn-^
cejfaturum
&intcrnum duraturum. Vide
oriatur a caufis infcrioribus, vniformiras vcr6
fccundum Philofophum.
vt eft a fempitcrnis
Tcrtia ratio
eft
ex diuifioncentis in necefta-
rium,& contingens,
fimplicitcr
fubdiuidendoff(ryyrfri/<w7in
vcl vt in pluribus
&
larium
'',.
&
vt patet experientia
r/,o.
ExJiuif'-
probat caclum neentism
oulqnc motumreenlatum,cne fimplicitcrneccf-
"'"JJ-"'""^^
fy-contmgei.
quia aiinquin
oppofitum clfet in talicorporeimperfcdio rcpugnans ,quia quod tantum vtinpKiribus euenit
tum
fimpliciter in aliquo poteft euenire oppofi,
it.iqneex finc
fcmpiternis
&
ex
ex habitudinevniformi \n
neceflritare
cflendi deducit
Philofophus fuam conclufionem.
C H O L
cali
necef-
Secunda ratio Philofophi eft , qu6d pcrma5

& fcmpiterniidtm iit ordo ad ahudpcr- ^,^."''*,.
manens,8c fempiternum quiiordo & habiiudo ^x^vtifornequit variari, nifi permutationem vtriufqiie, mnate fem'
vclaltcrius exrremi fcd Intelhgehtia, &cjElum fitemi ad
ita fe habentrergo &c. Subiungit occurrcns /"''/''^"^''**
rcfponfioni , quod diffoimis habitudo in motu
hic cft
influit in
Deum
& mundum confequcntcc
nentis,
quailla redun-
motus cxlorum ,quo

reliqaa j vtrumquc autem
litcram Dodoris.
fnoperfeftiflimotergonccalatione.Si dicasPhi-
Httbotttio.
"v"'^
6 agere adextri
fub-
ftantix fcparats eftlatio;n6 potcft ceflarc ^ fine
ideoqiie docet
far
fJl.SiCC,
qu6d enim motus cxli pcrpctuofit duraturus,

ThiUfofhi
dtmotu caU. docuit Philofophus , qui ctiam mundi aetcrnita-
tem
tentia Philofophi
S,
Sah'
Philofophi ncgatiuam ,
primo videndMm
fententiam
1'icit
Sitatnti
ittnti
nr
V M.
^ ^robant Târiu
ratiomm D. ihom. adidem
locts
nihil facere
Scrtptur
^<c
quam\( inquit)
Fhilofo^huj derideret,
^
Ric.prtfin-
'"T^Heologiautcm communitertcndnt oppofitum: proquo adducunturau<fto-
& rationcs.
Auftoritasvna Ifaiac 60. & ponitur in litetziNoa erit ibi

^.i. D.Th. atnplm Sel adlucendum fcr diem. Sed ifta au<ftoritas ficut rcfpondet Magiftcr adducens
^rt.i.q.i. Hicrony mum ylikij.fuper ifaiamlôn ncgatSolem,A: Lunam tunclucerc(!icet hoc
videantur verbafonare jfcd fignificatur hisquicrunt in xternabeatitudinc, nullum
'"J',
^'
vfumlucis prasftare. VndeHieronymus î'^'/^, 4f Lurta nebis (tjfibit officiumi& erit
^ j^
Similiter intclligitur illa auftoritas Apoc. H.
ipfe Dominitt lume fuis in perpetuum.
CiuitM non eget Sole. Alia aucfloritas adducicur Apoc. 10. .urauit Angettn &c.quodpGft
tidiji.ar.i.
ritatcs
'
Scd exponi poffec illud quod non cric amplius tcrtipus vc

implcacur prophetia quia iam erit omnis impleia.
Adducicur
hoctempus amplius non erit.

,
DiftinaioXLVIII.
Qu^ftioII.
315
Add ucitur ratio talis : motus carlorutn cft tanquam proptcr fincm, proptcr gcnc- 2). 75!*,
corruptioncm } ergo cciTantc illa gencrationc , frudra crit talis motus. *rt.i.
rationcm ,
t. de G<ner4tiont^ qu6d prxtcr lationem diurnam necc(raria cft '^"^* ***
confirmatur
Et iftud
corruptio iftorum inferio- H^*'
iatio Solis in obliquo circulo, vt fit concinua gencratio ,
rum. Et idcm Philofophusi.Phyfic. Sumns qHodammoelofms omnium,
s&indt.
Sed illam rationem deridcret Philofophus: nunquam enim aliquid ignobilius cft Text.x^^
nobilioris finis, loquendo de fine perficiente fed tantummodo dc fine prouenientc, IgmhHim
fcu qua!itercunquetcrminantei& tuc ex dcfe<Jlu talis finis(que tamen defcdum ipfc noatfifinit
"^''^*'*
ncgaret cflc futurum quia ponit gcnerationem pcrpctuam, ficut & motum czli)
motum
cajli
dcficere
ficut
fequeretur
ncc
non
ex
dcfcdu
cfFcdus fc- Dtficientt
fi ponerctur
quiiurcaufam dcficcrc , maximefi cfFcctus deficir,non propter defcdum huius cau- tffeiht mh
&
&
fac,
fed alicuius altcrius. Sicut oportct
Theologum
dicerc
quod gcneratio non
dcfi- "^"
"f'*
^^-^"
voluntatem diuinam.
Etcumdiciturdcfruftr^,nullam apparentiamhabet:quia noneftaliquid fruftri, Rttnon tfi
fi habet finem pcrficicntem, licct non proueniat viteritis aliquis finis extrinfccus, Â'*''^'
qui non cft pe rficicns ficut ncc Dcus fuit fruftri ab actcrno , lic^t non crcauit illas '^'*'*''* fi"*
cit
dcfedum caufz in fua
propter
caufalitatc, fcd proptcr
fcs cxtra
quac funt
finis
txtnn/ect
quodam^nodo.
cxponi finisomnium, fupplc gencrabilium , & cornobiliflimum inter illa,5c in hoc quodammodo finis
t.Phjfic. poteft
Ulaaudoritas
riiptibilium:quia
homo
cft
perficiens.
'-
vt cxponit Hicronymus,
patet cx con*
tcxtu,quiaquoadofficinnjnonecit Sol.autLunat
quj , vr dicltur Apocal. x
CiuitM non tget Solt.
Adducitur prxrerea locus ille Apocalypns/r4-
'
r ri -hA -c -KTr -D T^ c
^ M MEN TA KiyS.
hji
j.
Sentint!
TltfUgnnit
ofptfiiM,
PundsmeM-
\ .
'"F^ Heologi ttHttm communiter tenent oppofitumi

&' Ita cnjm omncs doccnt in przfenti
di(\inlione,& fqaicur ex didis in przccdentibus probatur cx illo ifaix So.non erit ibiSA atn~
uit
^f^^ ^j lucendum perdiem
Dodkor
Angeliuûodpoft temttu apipUitJ non erit , 8cc.

Ha:c potcft intcljigi dc icmporc prophetix,&
percgrinationis. Adducuntuf' rationcs etiam ad
id probandum cx fine motus , ad quas rcrpondet
A
:
quoad
&c. Hacc authoritas
litetalem renfuti) intelligitur de lerurairm
tate
tamen
licet
ejje
in textu, cas
noa concludere ,
ncccflarii
fcili cet.
C H O L
S
Kefolmt^,
&
c*lcfti',
'
V M.
non conuincant Philofophi ratiom , nec Theologi ratione , n;el auEfori'
magu confonum SLripturaj ^ SanSiu , motum cetlt
clarat pojjibilitatem ijtfiufiue partt^ fatu perîcue.

in addit.qu^p.j ^ art.^.ad
t. Auguji.de
Ita
communtj
cejfaturum
DD.
hiCy
(^ de-
D.Thom^
natura bonii cap. 1 9.1^.0* alij, quos citaf
Henriq. l.vlt.cap.t/^ .5. Glojf.f.

g
A I^ quaeftioncm potcft dici , qu6d ncc Philofophus probat ncccflario conclu*

Xxfionemfuam,nccThcologi fuam ncdum pcrrationem neccflafiam, fed nec
pcr aucloritatcm Scripturz cuidcntem. t patct cx didlis quomodo foluuntur illa,
quz adducuntur pro lecunda via. Rationes autcm pro via Philofophi folucntur
poftca. Quid crgo Prima pars * probabilius videtur probarc pcr rationcm quim
**
fecunda. Sccunda
licet
non exprcfs^ habeatur in Scriptura
magis vidctur concor"
dare cum didlis Sanclorum , 5c Scripturz.

f
hoc tam commu- ToffihilitM
Et poflibilitas vtriufquc partis probari potcftiprimz faciiitcr ,
nitcr fecundum Theologos , quam fccundum Philofophos quia caufx illz moucn- dternitatie
ccs , ficut funt fufficicntcs ad moucndiim per tantum tempus a principio mundi , vf- ""t"* c^
quc ad iudicium ita funt potcntcs moucrc in infinitum : virtus cnim ,illa infinita (^flfi^'*[*'
primi motoris, fuflScit ad moucndum cx fcinordincprimzcaufz &aliz virtutcs '^"M^"'
&
fcmpitcrnum mouerc in virtutc illiusPoflibilitas fecundz partis probatur, fcd non cx conccfljs i Philofophis, fcd Thco*
logis tantilm quia voluntas Dci contingcnter fe habet ad moucrc czlum , &noa
moucrc. Prima caufa contingenter fe habentcad cfFcAum cfFc<ftus eft fimplicitcf
contingens, & poteft fimpliciter non cflc', cx hoc quod illa caufa potcft in fuo ordine
fimplicitcr non caufarc Sc illa non caufantc nulla alia caufabit.
Przterca, arguitur cx partc ipfius mobilis quia motus czli non cft naturalis nec
violcntus non naturalis,vt probat Auics. Metaph. quia tunc cum pcrucnirctad aliud,
ad quod naturalitcr moucreiur , naturaliicr quicfcerct quia motus naturalis
fufliciunt pcr iftud
Scoti Oper.
Tm. X.
DD
efl
(âp. 1,
V. Sententiarum.
Lib. I
3i6
cftadquictcmnaturalem inillo 'i/^/,adquodeftmotus:& perconfcquensab illo

motus violentus & tunc vltra cum lemper , dum eft acccflus alicuius partis ad
raUTn,tjHia
aliquodi'^/ ,cft rccefllis alteriuspartis ab eodcm 'vbt{ imo quaelibct parspoftquatn
feffneretur
iranfiuitillud'^^/, dumaccedit adaliud-y^/jreccdit ab illo fccundum diuerfas partffe fimul
circuH, inquomouctur )fcquitur quod idcm fimul moucretur naturaliter
tes
vielentHm.
violentcr. Neceft violentus,quia tunc rcceflus ab illo eflet naturalis: 6: tunc vc
priusfimul naturalis,&: violentus jcrgo ex parte ipfius mobilis nuUacftrepugnantia , nec quod motus continuctur, ncc quod finiatur.
ctli
natH- eiret
&
qiiatcnusnatura tcnditin riiam perffdHontm,&
QOMMENTA RIFS.
A D ûafiiontm
"*
potefi dici
KeCfondct
Scc.
xVadqua:ltioncm quodnequcPhilofophus
probat fuam conclufionem ncteirario , & devnm monftratiuc, neque Theologus per rationem
cuidcntem , neque per Scripturam ,etiam euifrtem euidentcm quia loca pracmifla Scriptura: habcnt
lUtuer.
alium fenfum magis principalem , & literalem,
Vort J>rebri
neque
nequt
dlterJI
vt patct cx didis
Seriftitr*.
& alia loca
ficut
fuit participans de
;
Dei fai.oiibus,
partimvcrb de perfccutio-
vlti-
Sol,& Lunafitttrunt,Scc.\hi Prophcta ad
li-
Dodkoris quoad vtramque fentenPrima autem pars intelligitur quantum ad
rationem naturalcn
frtem.
piis Phyficis motus.Vlc
&
neccffariam ex princi-
qua tantt^m agit Dpdor.
&
Dices, ratioPhilofophorum
eft falfa,
ex prinde ncce|Iitate motus ex parte caufarum , &finis;concliidit etiam in virtutepropofitionis falfjE , nempe generationcm in fublu-
cipiis erroneis
natibus femper pertnanfuram
Item,Deum,&
tum.
ac proinde
mo-
agerencceflaii6:crgo eorum ratio noneftmagis pio-
Tt.tio TheoUgoriim ex
babilis.etismex
Thcologorum
verit.
Intelligentias
principjismotus. Dcinde,ratio
vera:quiaccflante finc motus,
eft
non
cft
vtritas naturalitcr probata.
Hic
eft fco-
pus cenfurae, ex quo patct ad obic dlionem quia

hic agitur de ratione Phyfica,& naturalitcr con:
cludente per caufas naturali lumine notas.
non
^"^^ p,fffa
inde fcquitur illius iiqumtxt
cciTabit poft
iudicium
motus fincm
integrii cefiare, quia etfi pet
^ ,
humana
Prsterea, dato etiam qiiod generatio
conflagrationis purgabitur orbis
igncm
mixta tamen poiTunt iterum qnxdjmmixia reproduci ex elcmcntis , qua: ad ornatum clcmcntorum faccrcnt nam vt Dionyfius Carthiif in """'T-,
hac diftindione rtfcrt cx Guillelmo Parificnfi,
aliquifcnfctunt tcrramforeviridcm,& floridam,
quod etiam lcntire vidctur Anfclmusin EKicidario Terra, inqijit,^** ingremiofuo Demini (or:
J>w
confouitttoti tritzt Paradifie^, (fr <jH
saguine
efi
SarRoittm
irrtgata odoriferif florihm^dr rofu
vio-
lus poteft cfle cfFcdus intcntus natura:
cotnmunemDodlorum,&locacitata,&Pat(umx
mario,
aut pii-
& per fe.
ad principium cnoncum dc neccflitate mouendi

ex parte motoris ; fcd quatcnus "i pofteriori in-
qua compertum eft motum

caclorum, vt procedit a primo motore, cfle rcgularcm, & vniformem, & fincvlla, quae hadtenus
apparuit, mutauone, aut difFormitatc, Secundd,
expcrientia
quatcniis ctiam a priori

virtus applicata
efTe
probatur fufficicns
& infatigabilis, & nullum
impcdimcntum cxpartcmobilis
rioris canfa:
immarctfcentihtu
erit perpttuo
quae dici fimiliter poftet
dtcerata
qusdam
alia
&c. Ftamixta ad
qui ita docent.
Refpondctur , rationcm Philofophorum in

hoccflc magis probabilcm , non quji rcducitur
thilofopheru nititur
ad friacifi
rifrodMci.
& dcUbuntur
inccrtum cft,fpe<ftatarationenaturaIi,an cefrabic

motus ca:lorum, ideoquerefoiutiorcducitur ad
&
redudiur.
&
complcmentum, & dccorcm vniuerfi cftc produccnda,quo pofito , faluaretur fuflSciens finis
motus cxlorum ficut ergo inccrtum eft quacnam fit futura rcnouatio mundi , quia illa crit
talis ,qiialem Deus difpofuit fua voluntate
ita
jtffttrtntia
motns, finemiibus nequit

eflc gcneratio ob ordincm neccflarium caufarum , qucm ftatucrunt Philofophi ergo ncqiie
motus Citli eft vtilisad talem fincm qui attin(;i
ncquit pcr folam virtutem carlorum ,
ciira
natura abhorreat fupcrfluum magis eft conucnicns quics ca:lorum , quam motus, ex quo nul:
eHfcurfu*
>
lis
&
rf^d^tii,
Philofophus fcd hunc finem ceflTarurnm

nonprobat Theologusalitcr,qHam ex reuclatrs,
vel ex iis qnx funt confcntanea reuciatis , in
quorum vcritatcextrema minoris vniuntur ,
idcoconclofio lcquitur naturam minoris,& fic
dcbet &c ipfc motus ceflare ; ceflat autcm finis

motus rcnouatomundo , &dcftru6lis mixtis,
caufis pirticularibus
Relfoojio.
Hsc cenfura
vtrnmque
frirteifiit.
Habacuc
tcram alludit ad miraculum fadlumlofuc in Gabaon.Vidcantur authores,quos citat Scholiaftcs.

*
Prima pars prohahilim vidttur probart , &c.
Cenfur DoRori qutjd tiam.
rum ex flfi>
^*""
tcret
mo
rhiUfofho
"
quod partim
diuini adiutorij. Ciratur ctiam
Difeurfu4
Ratio au.tem Thcologorum procedit ex rerc-
latis.quibus innititur:nam illam propofitionfm, f^"*

logKrum ex
j
/r
c
rr
r
ccliante hre motus ccliarct iple motus , admit-
re Antiochi, ira vt ncque dies clarus fuerit finc

nubilo , nequc etiam nox obfcura finc lumine
Obielth.
latis.
quae citan-
14. Erit diesvna,
& pace antcccdcntc
&
&c, qusdics
magis cxplicatur de lcmpore Machaba:orum ,
Zacharix
tur, vt
Txplictlo
conferuationem partium vniutjfi ab iptiinfeco

finc:fequitur etiam jetcrnitatcm talis n>oiiis magis eire confcntancam natiitx,&' petfedticni
caufarum , quam cc(]atic}in hoc ergovcrfRtuc
racio Philofophorum j
lccundum folum lumen naturac non fc cxtcndensad Tijiam difpofitionem caufae prims ,aut finem extrinftcum,
& fupcrnaturalc-m , quifcitur tanium exrcuc-
qux
fub-
aut infc-
ratio admittitur a Thcologis,
ex qua dediicitur bene
quod ex nuUa caufana-
turali poflit orici illa cefTatio,
& hoc fuppofito.
PojfihUitas zitriu/ûe partis probari pottfi
&CC.
Hictranfit ad aliud.quod eft ccrtius,nempe vtri- TcjftbtUtm

que partem probari pofIibilem,& in primis fen- "vttiufqui
ientiaPhilofophorum,quoad poflibilitatcm mo- f^rtufrobatus futuri xterni,& infinibilis facilc probari potcft ; & probaturab ipfis Theologis cx fufficientia virtutis applicatae, & remotione impcdimenti,& fatigaiionis.Poflibilitas fecundz partis probatur ex eo, qu6d primus motor,& alia: Intelligenti proxim^ moucntes , moneant mcrc,
libcrc , ac proinde ccftare poflunt a motu. Anteccdens ncgarei Philofbphus : fcd in hoc
errauit. Ratio ergo illa eft ex parte caufz efficientis. Secunda ratio cH ex parte
mobilis
DiftinaioXLVIII.
per qiiictcm tollitur abeo
; qBatcmis
impctfedio ; quia fcilicct non naturalitcr mouccur>id cft.pct moiura naturalcm, ad qucm cx
natura fua inclinatur
mobilis
Mi/jM
tfi
ctli
Muttr.
^rguit quadru^ltciter motum
^ imaginationes,in
poribuj fuppojttu ,
(^
prtmum
fimpiciter
hu
vt ignis ad calorcm
;
ergo
fi
ccilct
fcd
non repu-
V M.
manfurum fofl iudicium. Vrimo, quia manehunt

Secundo , fi
ejfet
,ârt6 ,
maxima intemperies.
in oppofita parte terrx.
(laret C4.lum tn cor~
Tertio^ nottts
cailt
efl
effent tcnebrd.
femper
argumenta tn fauorem comrnunis fententix. Theolcgorum.
Ôntrafcciindam viam quaceftTheologorum obiicicur fic Poft iudicium

Vêric fucceffio in cogitacionibus Beatorum vcl faltcm damnatorum 8c etiam
adibus imaginatiux talis iuccefllis non poteft efte finc tempore quia fecundum
:
>
in
317
gnat cmspeifcdioni.
quibttd ertt fitccefjto.
oppofitii
tn motibus.
Soluit fitbttlifflme ilia
10
in
cttli
mouetur motu ncutro
C H O L
cogttationesy
Qu^ftioII.
Tempore com.z. fi quis non percipcrec aliquem fluxum,nifi Com. 98.

imaginandi, adhuc pcrcipcret tcmpus} fi crgo tunc tempuserit, & tetiiulib.
tempusnon pofcritclTe finc motu cxli quia tempus eftpaflio primi motus.4. Phjftc. Ttxt. 133,
CAp.de Tempore, infne; crgo, &c.
Practcrca, fi ftarcnt corpora cccleftia, habcrcnt immodcratam adionem in corpora
fuppofita: quia accedentcSoIc, nunc plus gcneratur de elemcntis fupcrionbus,
^ccednte
ctiam corrumpitur de infcrioribus cconuerloipfb recedenie: ergo Sole pcrpctuo Sekilusgeftantc fupcr aliquam partcm hcmifphaerii in illa parte immodciace gencrarctur plus (>''"'"' **
"^'
de igne, &:corrumpcreturde aqua, & terra: &itain illa regione fuppofita, non fta- '/"''^
recdiftindusordofphacrarumclementarium.
^"^^^
f^
Confimiliccr nec in partc oppofica, quia ibi cflTet oppofitus modus gcncrationis,
^g a->ua,(^
corruptionis vcl alias cirent duo corpora fimul vel immodcrata condenfaiio idcm tena.
fequcrctur de mixtis, fi tamenaliquamixtaponcrentur tunc manerc. Nam corpora
caclcftia ftantia diredc fuper illam rcgionem, corrumperentilia mixta; 6c tandcm
o.mniain aliquaconucnientia virtuticlemcntorum iftorumfuppofita virtuti illorum.
Practerca, in quolibet ordine e{rentiali,dcftrudo primo dcftruicur omne poftcrius.
i. iV^/<iÂ. mocuscacleftis eftfimplicitcr primus mozos, exS.PhyJi.orum: ergo illo de- Text.6.
ftruclo impoiribileeft aliquem alium cffe fcdcunc pofiibilccftaliqucm elfc ,vtpo- Text.7i.&
te motum localcm omnium Bcatorum, &etiamalium mocum iniftisinferioribus. "'^'Si cnim acftiuum approximetur paflfo vcpotc ignis alicui combuftibili , non eft racio
quarc non poflct agcre in illud. Et ad hoc eft arciculus. Sunte calo , f appluetur ignis ^rt. P.ni-
Auerroifm
tantum
4. Phylic. cdp. de
in a(ftu
&
&
Jtup<t,
non
i>eierit
/'''
combnrere : error ef.
Prxccrca quarco , fi Sol femper ftarcc in oppofici parce terrac, fcmper eflrctcncbra quia cum terra fit corpus opacum, necCiTe cft quod obiccla luminari hciat vltra
*^
'
''''
pyramidem vmbrofam.
fe
11
Ad primumdiciiur
fic, quodtcmpus non cftin motu cseli, ficut vna quantiras

non oportet poncrc duas talcs quancitatcs in codem fubiecô
pcrmanente, quarum vna fit quafifubicdum & alia quafi paflio ergo tempus vltra
raotum vt motus includit propriam fucceflioncm non addit nifi rationcm menfuxx. formalitcr & fundamcntaliter rationcs illas quac rcquiruntur ad mcnfurandum
in alia quaniitatc
>
quia
S<' *</^f' tenipta

^"'^'^
'"*"
quac funt vniformicas, fiuc regularicas,
mum quantum ad
& vcloc\tas:quia mcnfura cftquid
ccrtiflli-
primum fciliccc regularicacem vcl vniformicacem & minimum

quantiim ad fccundum fciliccc vclocitatcm tunc autcm non mancbit aliquis
motus vclocifllmus, vel faltem non vniformis, vel rcgularis,& ideo cunc in nullo
motu fundabitur ratiomenfurajad omncmaliummocum:& idco ccmpus non erit
,
modo quo nunc
eo
ponitur
paflTio
primi motus.
mcnfura Rcfpondco hoc vcrum Menfurdquiamenfurar.um tale depcndcca fotno pemenfura tali, ex ^. Metaphyf.cap.de Ad altquid ^cûxi. rcfertur ad ipfum, & non e conuer- ''fi^fJJ* /'"'
fo ficut fcibilc eft menfura fcientiac.quia fcientia'dcpcndet ad ipfum non efV autem r
jenttal$,JtA
r
Ir
verum de mcnluraaccidcntali.qux
pcrapplicaiionem.vcl coextenfioncm mcnfurat: (ie accidtficut vlna menfurat pannum. Paict cnira quod quantitaspanni non dcpendcta tali petefl.
quantitatcvlna: :&hocfoIomodo, motus primus acccpcus fecundum fuamcxccn- Text.io.
fionem fucccflluam cum rdationc raeafurationis adalios motus, cft menfura coSi arguatur,
cft
dc menfura
menfuratum non poteftcfle
rei in 'j^quiditatiuo.
.ii
ScottOpcr.TcM.x.
&ratio
finc
eft,
i..i
*^,-
DD
rom
*!',
SoU
fiante,
vrantc
/uf
,
/o-
totnm
^^
IV.
Lib.
3i8
Sententiarum.
rum
^'
pcr applicationcm , vcl coexcenrioncm non autem pcr tcrminationem dependcntix cflcntialis corum. Pro ifta rcfponfionc adducitur illud IoAjc lo.quod ipfe pugnauit ftante Sole,
Luna ,
pcr confcqucns toto caclo , ne illis ftantibus ,
aliis
omniDus corponDusmotiscllet nimjairregularitasm moiu iftorum corporum cxAuguftinus, vndccimo ConfcfT Stante cxlo mouetur rotula figuU.
leftium
:
&
&
&
&
Ad fccundum, ifta ratio non
dcbct moucre, vt proptcr talem adioncm immoderatam vitandamin clcmentis^-ponatur caelum non ftarc quia tunc cric cadcm ratio
agendi, qux & nunc, licct non acque vniformitcr: & nunc cft eadcm ratio non im
moderate agcndi in inferiora quac
tunc. Primum probatur, quia tunc non cft ratio agendi ex partc caufac particularis nifi quia habet formam fufficicnter acliuam,
palTum approximatum vcl fi dicas cura hoc aliud agens vniucrfalc, fcilicct cx*
&
&
lum: VoIo,non inquantummocumIocalitcr,quia motus

agendi
in
localis
non
cft fibi ratio
fuo ordinc.
Nihil cnim facit motus localis fccundilm Philofophum t.de Generatiofje
Text. ;;.
adducit gencrans, hoc
per ipfum
quod
nifi
approximatio ageutis habcntis virtutem propriam, ad ipfum paflum. Scd hxc omnia, fcilicet particularc agens habens virtutcm
acîua propriam,
approximatio ad pa{lLim,& habicudo, fiue afpcclus ad corpus caeleftc habcns dctcrminatam virtutem caufac fupcrioris , poffunt tunc poni quia cor|)us carlefte quiefcens eandcm virtutcm caufxfuperiorishabet refpcclucaufae inferioris fuppofu3equam haberet fi non quiefccret ergo omnia funt requifita ad adionem tunc quar& nunc.
Sccundum pt obatur nam quod modo non fit immodcrata adio , hoc cft vel cx
Vnde efl
ûodcati no ^zrte caufarum proximarum refiftentium fibi mutuoin adionibus fuis,ctiampro
corrump^nt
Sa^^^0 , quando virumque cft fufficienter approximatum palFo , puta Sol hinc ,
tnfenora.
^,^,^^5 inde,ad vnum pugillum tcrrce;
iftarefiftcntia poffec inucniriin vcrifquc
quicfcencibusjficut motis vcl ifta non deftrudio eft ex parcc cocius cacli,quia harmonia cft in omnibus corporibuscaeleftibus comparatis ad aliquam partem adiuorum,
&pa(Iiuorum, ita quod nonpermittuntimmodcratamconfumptionem repugnancft
fic
&
&
tcm pcrfcdo ejfe clcmcntorum m fuis fphxris & ifta caufa erit tunc
fi non pofi[et inucniri caufa in ipfocaclo, velin ipfis clcmentis huius
:
vt
nunc
vcl
prohibitioniS)
poiTcc poni in voluntate diuina confcruancc
Ad ccrcium,primicas mocus cseleftisad alios motus, non cftprimitas caufae, vcl

tîj mo- ^
tM nonde- alicuius , a quo dcpcndcnt cfrcntialiter {td tantummodo cuiufdam perfec^lionis in
14
&
pendentnifi
quibufdam conditionibus motus,quae funt regularitas,

vclocitas paccc enim quod
efrcncialiternondepcndetadiocorpoiiscxleftis in ahquod inferius, ex motu illius
corporis:quia fecundum Philofophum fecundo de Gencrationc , Nihtl facit latio ad
r cdi.
Text. eom.gencrationemtnifiijuiaadducttgcnerans^tvgo fifineillomotu gcnerans cflec <cque ap.5"
'>
proximatum,acque agerer.
1
p^^ quartum,non habetur pro inconuenicnti de illa pyramidc vmbrofa:& cx hoc
''^'^'^''"^ ^ft* audoritas Ifidori adduc1:a,qu6d Sol,& Luna ftabunt,nc damnati fub terTr"^ h"
rababcantaliquodlumen.Nonenim fic funtfub terraficut aliqui iftiaginaniur AnSi Sotflafedfuntfubterra,id eft,
retyoppo/tta tipodcs.quafi infuperficic oppofitanoftrae terrx habitabili
&c fic non magis haberent lumen fi Sol circumpars terrx in ccncro ccrrac , vel concauo cerrac
effct vmferretur,quamfi Solfemper ftarccin vna partc. fimilicer aliapars illius aucloritatis,
brofi fernq^^ j Sol,8c Luna in ordine,in quo crcati funt,ftabunt. Vidctur autcm fatis irrationa^"'
bilcjquiaexquo receflcrunt fcmclabillo firu, non redeuntitcrum ad cundem infra
fpatium trigintafcxmillium annorum crgo oporteret iudicium vfquc ad hunc terminum diffcrri poft crcacioncm mundi ,quod non eft probabilc. Similiter crcata
ftabunt autcm in fitu
crant in ficu maxime conucnicnti nouae produdionircrum
maximcconuenicnticonferuationi rcrum finc noua produclionc crgo non potcft
;j.
Vide
D.
iftc fitus cfiTc ille.
~-
C
^ O^ M M EN TA R l yS,
*^
"'/"'***'
.
tra
tiam
////.
1%-
yo/cftti.
^^ OntraJecunJam viam,8cc. Opponk q\ii-
V^tiior rationes contra fentcntiam ThcolOgorum.quibusmox relpondet. Frimaratio cit

qiiia ibicritfuccefllo in
eiaatiooibas
cogitationibus,
& ima-
ergo tempus,iuxta Auercocm/n 4.
Thjf.cap.deTernpore : shx^xcnf^îh^^^txd^xmi 'Bxjitccfffx'

*'''*"*
fluxum imaginationis , percipit tcmpiis , hoccft
menfura motus fecundum Philofophum ibi.
Confirmati potcd, qiiia ibi cogitationes qi^z- Corfirmath,
cumque in proprio eenere non fempcr ftabunt ^* <iifit><>r'*
pcrmanentcr:ergo aliqux dciment,quarum mox
^;,>
rccordatio cflc potcft vt prasteriti : crgo crunt
q^,-,^,-,^
^^
fecundura difTcrcntiam ccmporis.
vo^*>
dscundo,
DiftinaioXLVIII.
X. OhiiHli
IX VS(HI.
y OH*fH$
Secundo, H retnperftaiet Sol , fcqaeretur immodcraiaadio in illohemifphzrio , & corrumpcrencurelementa,& feqiierecur vacuum , aut
condenfatio immoderata,quod eft incoueniens.
Terti6 ,in quohbet ordineefTenciali dedru-
IX minfmr
Gto primo,deftruunturteliqua in
mMti^
fed
mocus
in gencre
eodem
motus
ordtnc;
primus 8.
ctiamreliqui dedruun-
ca:li
eft
Phyf. cxgo eo deltruô ,

tur.Hoceil falfum,quia poteft eire motus localis
6eatorum,&
ali)
vt pai^c cx articulo Parifiend:
crgo,&c.
Quart6
vmbra
4. Kti.
(i
elTet
Sol
(laret in
quod
eft
opponta parte tcrrx,
Qu^ftioII.
immoderata
319
ex refiftentia
caufarum vniformiter applicararum ad idcm
pairum v. g. Sol,
Satutnus vt applicati ad pu- Camft tttt^
gillum terrx, fe mutu6 impediunt , & fic de aliis fiTua\tii i
teititattm
caufis vniuerfalibus, vt comparantur ad cutifcrziniutifi.
uationem pactium vniuetfi,non pecmiccunc imraoderacam confumptionem elementorum quz
refiftcDtia ctiam maneret ftanteSole. Acccdic
etiam quod hoc impcdimcncum putcft ceduci ad
caufam pcimam non concurrentcm, prout ftatus Stntmi rnSJi
mundi ab co difponecur poft renouationem renimMuU.
eius , purgatis etiam elementis non (rit matcria
pucrefadlibilis cx mixtione apta geiicrationi ,
fequatur zt\o
eft
&
&
inconucniens &c.
&c. Refpondet ad priAi frimsm mam, & docetquidaddactempus fupra motum,

titpinji*.
dicit qu6d non quancitatcm diuerfam ; quia (Ic
forina elemencaris fubiget fuam materiam per-
eodem,nempe
capax altecius formzab agcnte cccato.

'
tyld tertium. Refpondet pcimitatem motus
czli non ellc caufam , a qua dependent eftencialitec motus infecioccs;fcd cfte pcimitatem quantum ad aliquas conditiones motus, vt cft regu-
I I
yitl
primtim
tUcititr ,
dua; quanttcates mbiedtarentur in
e(i inconucniens ; addit

, quod
crgo formaliter folam racionem menfurae , con-
dua: fucccQiux
fmfifddit.
ftmfm HU'
tmi.
notandoipfum moturo
&
materialiter
formis regularis
confocmitatis ad
motum
couformitas
velox
cft
vteft vni-
crgo refpeftus
inferiotcm}hacc auteni
coexidentiam vtriufquc
motus , dicit ctiam cognitionem exparte menfurxjVt tempotis ; quia ed magis nota quantitas,
Nin mnnthit
per
quam
przter
ex applicationecognofcttur quanticas
tanquam ratio cognonon manebit tempus.
feCte fottc, ficut
nunc focma dzli propriam ma-
teriam fubigit pec fuam aûalitacem
& velocitas aptsad menfuram
laciias,
cit
vt
in-
fic
fucceflionis in
&C.& confequcntec
ignora, cui applicacuc
I* tniim.
fcendi ignotaro:tunc crgo
alias fine tali latione gencrar(-t:erit
quacenus nunc punicur pafllo primi mobilisincque erit alius motus pcimus in cacione menfurz.
Dicesjmenfuratum non potcft e(re fine menfura.
Refpondet id vcrum cire dc menfura quiditatiua,
non vei6 quaiititatiua ,
ad propofitum patet
exempl jm ex illo lofuc 10. qui pugnauit ftante
Sole. Ad propoficumcrgo.crunt ibi cogitationu
fuccefllo, quanmm ad adus fuccedentes,qui tamen tcmpore non menfurantur , fed a:uo , non
erit fuccefilo rcfpcdiuc ad mcnfuram extrinfe-
cacu etia Sote ftante aliquibus partibus:ergo,&c.

*
ty4dûartMm,Sic. Non habctur inconuct>iens
caiTi,ficutpateteciam in pugnalfraiflicarumcon-
dine,
H*flifm.
&
Miufmr eferstimii
*rit
tra hoftes
Ad
ttn^T-
m*ti*mm.
ftante Sole
qux
fucccf&one in motucaeli.
patet ex didis
fuit
fucceftjua fine
Ad conficmationem
qoia potcft ftare fucccffio fine
mocu csli, & mcmoria illa adus pra:cerici quantum prxteritus non eft fccundiim diffcrenciam
menUiraf cxcrinfecx,fed quancum ad durationem
intrinfecam adûs.
II
AJ
rttirquitur
idtm
^dficMndHm , &c. Refpondet qu6d inconaddutum etiam de fadlo,fequitur etiam

moto SoIe,qui fuccefCuc pcrluftrat partes mundi
nunc has , nunc illas , quibus fccundum diuerfa
figna Zodiaci applicatur,cuius motus lucalis non
facit ad generationem nifi vt peccum applicatuc caufa pec fe genecationis neque mocus lo*
fiewtda (teniens
ir.ctn-
uthiint.
t(tti* esufMt
gen*Tti*nem
vt Mffluat
camftm ftr
ft *iH4.
agendi in fuo ordine caufx

vniuerfalis, caufa enim genecationis pcoxima eft
agens pacciculacc vt fubocdinatuc fupecioci fecalis eft ipfi catio
cundiim detecminatum fitum, ad quem facit latio Solis

non ad adbionem , vt principium,
vel adkus pcodudiuus ; idcm eciam fequeretur, Sole ftante , refpcftiui ad caufam inferiorem.eiufque cfTeûro. Quod ergo de iiOio non
,
&
S
tAd primum ex
Phil. 9.
vmbra,
boc
reiicitur ratioaddudba
14
sb Ad^.
Obii'
ii:iem ref-
ad oppoficum quarftionis , quatene damnatis lu,

ceat ; quia damnati funt in centro tcria: non in
aliqua fuperficieeius,ficut funt Antipodcs cefpedu noftri.Deinde etiam quod aircritur ab codcm,
ftr.fl.
affirraaciua
nus
Solem ftaturum
dicit
nempe quod S0I& Luna

quo
funtcreati, quia
ReiielfUT ra*
ti lfid*ri.
ftabunt in ccdcmorhoc non videtur con-
cordare pcriodis motuum ca;lcftium , quas affi

gnant Aftrologi: nona enim Sphacra iuxta Prolemaeum , qucm fcquitur Dudor , triginta fex
Cdltrg
n>n
(jmiei
ttit in
e'd:nt ^m
funt (rtti.
roillibusannornm, iuxta tabulas vei6 Alphonfi,

quadragincanouem millibus, vel vi vulc Albacagnius annis H760. peificit circulum : vel opoctcrer ecgo mundum durare tot annis ance iudi-
cium
eft probabile , ad hoc vc pofadeundemficuro rtfpc(Sbiue ad no'

caclum. Dcinde ,vidcntur luminacia fuil^
,
quod non
finc cedire
num
fe cceata in ficu
cerum
&
maxime conuenienci genc-cacioni
poft iudicium focc in ficu magis con-
Dici polTec diuina vircucc
uenienti quieci.
los ceduci ad ficum
pco hoc non
eft
in
quo fucrunt
cccaci
cac- Exfliratttf
fed
jfidertM.
authoritasprartcr illamlfidori,
qiiacetiam interpretari potcft defita Solis
& Lu&
non
refpcdiuc ad roundum inferiorem ,
ad fuperiores orbes. Quantum autero ad princi- Nen trit
palera difHcuItatem de illa pyramide vmbrofa, vmhrA t*
poteft negari , dato qu6d Sol fepties ampliijs lu- in.-erfifititm
T)x
cebit
&
terca
fiet
tranfparens
& diaph'anaficut
vicruQiiVC aliqui dicunc.
V M.
êtaph. refpondet eum
motum cteli ejfe neutrum , idem
& in
elTct
fi
li*.
Ifidoro,& fupri exprcfta in argumento pro parce
C H O L
agens ( loqHendo de 'ôluntarto ) cejfare

docet
talis
etli
mtn^
eft
gencrans applicatum,
autemappli.
tefH* tejput-
Motit*
nin
motu inferiore. Vndc l^hilo- fura ejftntia*
1. de Gcn. t. com. jj. Nihil, ii.quit,âd gtneratiencm , nift ejutaadducit gtnerdntt
fophus
sit latio
ih-
ieificnem.
quac fa-
deuenire in cognitionem quantitatcm igno*
tam
ad
Relplttf
ttrtiitm
errajfe
nifi fatigetur.
habet frpra difiinSi.
43
DD
putando non po(fe
Ad
.
yltim. ex eodem
quafi. 4.
(^
t.
dif.i^,
qff/f-i-
ttrr*.
Lib.
320
qmft.t.^^T quafl.
tbi
V. Sententiarum.
.froifed t.Phy/ic. quafl.^\ aifejfe naturalem
de naturaiiflriîe) f propne, yt
*"
Mttrg.i.
'êrum non loquitur
hic.
Dargumentaprincipalia. Ad primum, noncftfinisprincipalisluminarium,

fint luminaria in dies,& annos
&c. fed cft tinis fub finc pro tcmporc
jr\'-luod
ij
hominum mdigentium tali diftindlionc temporum.
vitx mortalis
Pcr idem ad fccundumjCawif/Ar.&c.Hoc cft cundis diebus,quibus vtilis cft fcmcntis,& meflibus,quod non cft nifipro vita mortali. V c\2L\\x.c:iCun}ii dttbus /rrrf, ideft,
hommis.
cunclis diebus vitae terrcinjE
tAd
1.
ty^gens
Ad aliud
quod illa conclufio fuit dc intentione Philofophi fed male probatur quia agcns non fatigatur. Agens enim voluntarie poteft ceflare ab agcndo,
^^^'^^ "" fatigctur in agendo.
Vnde ha:c clfet concedenda, quod omnc agcns,
lîot^ '" agcndo fatigatur.quandoquc dcficiet fed Ci non fatigatur,non oportet quod
non deficiat quia eft aha caufa deficiendi, vel ceflfandi quam fatigatio.
lllas autem alias propofitionesdc nono Metaphyfic3C,qu6d non eft ibi potentia
contradidionis, &: hocquianullaeft ib.i materia,fiadducantur ad probandum infatigabihtatem concedo fcd cx infatigabihtate non fequitur propofitum. Si autcm
adducanturad probandum conchifionem principalem non valenti quia fiue in cxlo fit materia qu eft pars fubftantia: fiuc non fakem ma^êiia in potcntia ad vbiy
fcilicet fubic(ftum mobilc eft ibi & oportet probare quod illud non fit dc fe in polentiacontradidionis ad motum & non motum
oppoficum enim videtur probabilius, cum non habeat in fe nifi potentiam receptiuam mobihsad motum 5C
"
patet
'fatTem"
fuirHm
<Je
Ifi
agcnte
Ubera.
Omnif po- omnispotentia praccifa reccptiua videtur efle contradidionis.

temiareceejt
fttsta
Ad
quictem,
Cilum m.:
completiuam
.jmperfcdionc
^JQ
jajiêj^
motu, vcl acquiratur permotum :fed ftante non

quia eft in potcntia ncutra ad moueri , 8c ad quiefcere pcrfcvniuerfi pro ftatu ifto , maeis rcquirit cxlum moueri propicr ftatum
mcttetHrad
ad
ad priuationem.
caelum non mouetur proptcr aliquam perfedioncm intrinfecam
ficut potentia
Ad primum
perfcaione
fiit,fed
^^
deficerc
P^''^*^'^^'-
Oiomi!'
quod motus noncftnifi perfeiftio ipfiuscach fccundum ^/V; &

non cft inconuenicns , maxime cum quies pcrpetua fic ibi maior
Et fiarguas tuncfruftramouereturmodo. Etprastercamoius fe habetad
aliud, dico
i^\q^xi
fui, quacconfiftat in
caeli
corruptibilium.
Qnomodo
ijuies
accipiendo quietem prout pra:cise
dicit
carentiam motus,fic eft
quantumcunque pofitiuum illud quod dicit motus fit imperfe-,

<n:um tamen carcntia cius vt carentia non eft ficpcrfcda: fed in quieic cft aliquid
fubtradom idemitas fiuc vniformitas eficnciac c iftud eft fimplicitcr perfedius,
efi
ferfecHor
motu
Ad fccundum,
imperfcclior qûia
Si.Met.c.i.
quam fit illudpofitiuum in motu,fciIicctaIiter, ficaliter fehabcrc.

o
^j aliud rclpondet Auicennaqu6d nec eft naturalis.ncc violentus fcd cx partc
ageiuis voluntarius licet tali voluntatc qux fccundum ipfum, & Ariftot. neccUan6
determinatur ad agendum ex partcautem pafli ponendus cft neutcr ficut didum
:
Mottu cdi
tfineiiter.
do fubieclum
^j^ altas.quod fupcrficics eft iu potentia
neutra ad albcdinem i
& vniucrfaliter,quan-
ncutrumcontrariumdetcrminateinclinacur, ncutrum rccipit natamen in cxlo quxdam habilitas ad motum circularem propcerhoc, quodipfumeft figurx fphxricx fcd iftahabihcasncn fufficit ad naiuralitaiem , fed tantummodoad non violcntiam.
^
Ad rationes ^ddudas pro opinione Philofophi. Ad primam Thcologus forte hahcrct ncgarc ab Intcijjgentia omncm potentiam producliuam fubftantix > 5c tunc vicft
fiprad.4i, turalitcr.vcl violcnter. Eft
9-^6*
P
.y.i.
Sollltâr-
aumcnta
l^hil.
dercturdifiiculcas
pro
compctic
quomodo
iftud
&
hocnon
non compctcrct
dternitate
fc<ftiori
7/:o:ns
fubftancix propccr pcrfedioncm, ficutargucum
*''
**
>
hcec in
fibi
8c
tamen fubftantix impcrtamcn compctic
perficiacur fubftantia in fe
cft.
Si irerum daretur Philofopho qu6d ifta fubftancia eft communicatiua fui producendo fubftantiam :non fequitur,Qrgoneccirari6, vel fcmpiterne, quia produdio
acliiajis alcerius fubftancix, non cftpropcerbonum illius in fe
fcd vniuerfi & bonum vniucrfi non requirit in infinitum talcm produ<ftionem. Et in hoc cflct pcs
,
figendus Theologis, fi vellcnt argu6re pro partc fua ex crcdiiis. Vel cx probabilibus
aUqualiter fecundum rationem naturalem , oftcndcndo qu6d perfeclio vniucrfi
vclxquc compatiatur gcnerationem ccftare,quam ipfum contiEx hoc non habecur propofitum dc moiu, ficut rcfponfum fuit ad rationcm pro opin. Theologorum:fc4 oportcrct oftcnderc qu6d pcrfcdio vniucrfi magis
raagis rcquirat
iniari vicra.
rcquircrct
l/
DiftinaioXLVIII. Qu^ftioII.
corporum
requircrec quictcm iftorum
Ad fccundum,
321
vcl acquc pcrmictcrer.
maiorcm in agcntc voluncaric:quiavo!untaicantiqua, Scimmutabili potcftdififormitcr agcrc in pafllmantiquum ,& cfTcimmutabilc in fc. Et tunc ad probatiorcm maioris, cxcrcma iftius
nouz habttudinis non cruntabfolutanacura agcntis, Scabfolucanacura pafTi , qux
funt vniformia fcd agcns , &c palTum vt habcns formam nouam caufatam ab agcn*l
i8
oportcrct ncgarc iftam propofitioncm
ce
,8c idcofundat nouam habitudincm

nouum caufatum aliquam habitudincm nouam
&illudfundamcncumc(lnouum
agcns. Si quxras an idud
pafli
pafli
ad
ai
agcns habcac ? Dico quod nulla c(l,quia Hcut prima nouicas in paflb cd in habcndo
hanc formam , ica prima habicudo noua cius ad agcns , cft fccundum idam furmam
nouam.
"^*
Ad cercium.dico quod aliquod poteft contingerc ad vtrumlibct.ita quod cx partc
3-
non cft rcpugnancia,ad hoc,quia cft dc fc in potcntia concradiclionis fcd

complcciuecontingcncia ad vcrumlibcc cft cx contingcntia cx partc ipfius caufx
voluucarie moucncis,fic quod cius voluncas nec ncccflfano dcccrmm acur ad moucn-
ipfius carli
dum
ncc ad non moucndum.
CO MMENTARIFS.
ta.
A D
"
y
MargHwitit-
Ad
pri-
jid primHvij
argumenta principalia.
x\.&c.Hoc fuit
cxillo Gcn. Fiant luminaria,8cc.6c fint in tempora,&figna,& diet,& annos,
&
"'""
it^nfit.
&c. Itcm cap. 8. ^wwff diehtu terra , *flM ,

hyems ,nox ,
diet , non re^niefient, &c.Ergo hic
cft finis luminarium , & creationis corum. RcfpondctcfTc finem fub fiiie,& fecundarium. Fi-
&
nis primarius fuit vita
16
hominum
in pcregrina-
tioneindigenrium tali dilbn(îone cun^lis diebus,quibus vrilis eft fcmentis,& meflibus.

"
Jid fecMndum.Qnod cft cx nouo Metaphyf.
&
1.
eiurqueprobationes cx codem cap. 17.
Czli cit.z. quatenuscontendit Philofophus non
contingere ceftiKionem k motu , nifi ob fatigalionem virtutis , aut proptcr potentiam contra-
duim.
qua forma induciturdiuetfain mobiRcfpondec Philofophura errafre quia mo-
didlionis,
Rf^tnfit.
li.
trrtr phiU-
tus,
**f^
tingens, a
qucm
putauit neceflatiuro,cft liber,
quo
ceftare poteft agens
cx propria libertate
non
eft
canfa ceftationis in motore

Auttrii
li-
heritt tamfa
t'ft$tH
&con-
voluntatium
ergo fola fatigatio
quamuis
illa fuffi-
fedctiam libertas. Potcntiactiam contradidionis nulia cft in caclo,

njfj aj motura ,& lationem , nullimque perfcaionem perilluraacquirit.nne quocftet iraperfeûm neque mouetur mod6 ad perfc<^Jonem
aliquam intrinfecam confequendam , in quo eft
potentia neutra ad quietem,& raotum. Quamciat in eo,quifatigatur
uis
autem quies fub ratione negationis compa-
imperfcdior , quia hic eft

vt connotat adlualivniformitcr fe hatacem fubiedli complcti ,
bentis eft longc pctfedlior motu ex genere, qui
c(i ailmemis in potentia
ficMnditm ]uod efl in
potentia,8c connorat pocentiam incompletam,&
rata ad raotura
(Sitrmuut.
fit
aliquid pontiuum
tamen
&
&
'7
jtdi.
Rtâfit.
pafliuam in fubiedlo.
"
.^dttrtittm,nempe
merc
18
Ad primHm
tMtitntm
HriUftU
efte natura-
Refpondec ex parte paffi

Philofophi ex parte agentis
pofuerinc neceftariumjin quo errarunc , quia eft
neutrum
licet
liber,
.^d rationei faffoi pro Philo/iphu. Adpiimim

ex fine defumptam, quafi ontimus finis mtelliP
gcntiz fit monere cxlum. Rcfpondet qu6d Ci

admittcretur Intelligcntiam cfte produdliuam
fubftantix
nem
effet
Et in hec , inc\M'n t
ex crtditu, vel raprobaret ejuodperfeSi^ .^mutrfi magit ,vei Oijui
ipfius Iiuelligentia;
Theolcgo adlaho'andurn,
tione
recjuirat
generationem
cejfare
r^t
quam fit latio

hoc non admictituc
hic eirct perfe<flior
ipfa,feu motus czii:fed
Med.Si qned
''*'"'
'^^"
''"''* ^'"^"
tûam continuttri vitra.
Hacprobationon haheturper rationern fnilam de motM,ficut reffonfum fuit ad rationem pro opinione
Phi-
lo/ophorum : fed oportet oilendert <juod qutts vniMtrft rnagii retjuirertt tjuittem inorutn corporum, vtl
aquepermiiteret.,
henfio
&c.
Hic non continetur rcpre-
fed infinuatur
mcdium
cx
quo dcbcc
procedi ad ptobationem conclufionis cx crcditis,& ratione
quia Philofophi in hoc infiftnnt
, ad quam dicunt motum c^leftium corporum rtquiri,ad fal- FnnJamea.

uandas fpeciesin mQndo infcriori, & elcmenta- "','" '"""/**
ex perfc6tiotievniuerfi neceifaria
ri.quz fpecies nequit faluari,nifi per fucciduam
generationem indiuiduorum,quzindi(iidua nequia funr corqueunt confcruari fempiternc

ruptibilia ab intrinfeco , & ab extrmfeco hinc
Philofophi contendunt motum eiTe fenipiternum , & necelfarium tam cx parte finis conferuationis vniuerfi,quam ex parrecaufarum fuperiorum. Vtprobcturergo motum non ciTc nccedarium ex partc finis,probandum ell non fpe^
dlare ad perfcdlionem vniuerfi magis , qnam ,
'
quietem. Ex ctcditis autem fatis probant T heo- ,^,
logi refurredlionem,& iudicium finalc&pixgationem elcracntorum,& corrnptionem omnium
mixtorum , przter folum hominem, vt pa:ct ex
locis allegatis ,&ex Paulo ad Rom. 8. dicente
(\\xod CreatMra ingemifiit lihcrationtm a feruitute.
An autem Dcus iterum renouando munJum
reftaurabit aliquamixta , ex creditisnon proba,
tur,vcl hoc,vcl oppofitura,idc6que ccftatio
motum cli
lero, aut violenturo.
cire
communiter , iuxra ea quz dincruit d. i.hHitu

Dato etiam oppoiito quod immcdiate
produccret fubftaniiam, non fcquiturquod neccllario, & fenipitcrnc quia produdio illa cllet
ad perfcdtioncm vniuerfi & non ad pcrfc<5îo-
tjMofi. I.
mo-
luminarium non eft tam euidens ex creditis,

ficut eft veriras , cx qua deducitur a Theologis :
quiaillemotus pollet continuari ex alio fiiie,
quia ille finis gencrarionis rerum meflis ,
fementis,& diftmdlio tempornm ,qui exprimitur
in Scriptura,loci$ citatis dcfinir, idc6 Theologi
exeiusccltationededucunt ccftationcro mntus,
tus
&
acc5modando etiam aliqua
loca Scripturr.
quz
Ccte-
Im-trtitmJ*
ruraquiain Genefi finis etiam creationis li.minatium folus ille ezponatur , quamuis Thcologi
"'''^*
idinfinuant, faltemex fcnfu fccundario.
J;,*,-^*^'*,.
oranes, ûtL,
Lib. I V.
322
omnes
& Patres
Lunam
Solcin,&
quos Cuptk citauirau$,negenc
delituros
& coUigicur ex ipfa
Scriptura,vt ibi vifum eft,neruatur hinc argu-
defumptum ex
meiituin
motus caelorum,
fine
quatenusincertum nt,anille folus

nis,qai cft cxpreflusjvcl an alium
Deus prsHxit
fuerir eiusB-
permanfurum
quiancgatiuamagis probaturex
communi fententia^quain fcquitur Do<3:or,quim
:
cx Scriptura expreira
motus
quia ftanic alio fine
illius
part'culari,tunc ad perfcdkionem vniuer-
dccotemdiccrctur motus pcrpetuandus.

Prohatio itaque completa,
conuincens ex
fi,vel
&
15
reutlatis in
hoc non haberur. Quantiim autem
ad rrjonem tltticalcm,ncut ncquit refurreîo,
&eledio,& beaiicudo ,fcu finis fupernatutalis

probarJ,aut purgatio mundi per principia Phyfica,
&
naiuralia:ita etiam nequic probari^nis
que ordinata eft creatio,& confummatio.

Procedcndo itaque mixtim ex crcditis , & ratione morali, redbe probatur Philofophos mancos
Jllc.ad
cftcin afllgnanda perfeftione vniucrfi,
Macwft4iu4
ttffiinSt
phi-
& caufa-
rum.quatenus neeanteam adualitatem h caufis,

P" <!"2"^ pofhnt Ipccies infcriores conferuari
quatcnushanc perfedioncm
ad
adum
iis
ficut conftitui*
in dcterminatis indiui-
confetuari fempiterne
vniuerfi perfedio confiftcrct in adtu

eflet
necefEtas
motus
quo cafu
& nulla
auc propagationis
"'
/-
&
omnem
aliam deftrudtiuam effedtus ; non efl

etiam rcpugnantia ex parte caufx prim* , quin
poflit fic producere,& conferuarc:ergo nullaeft
repugnantia in toto coniundto. Non efle repu-
gnantiam cx pattc caufx ptimae patet, quia haec

cft infinitx virtutis:potefl ergoin omnem cffcdtum caufx inferioris,qui non inuoluirimpcife(Stionem redundantem in caufam:fed in propofitonuUa eft talisimperfedtio,
quac fic redunda'
r
\
V j
/r n.
r
retin caulam primam: primo quod errectusut
reduci
fe,fcd i
prima:ergo
ficut c-ffcdtus finitus,& limi-
quoad hancimperfedtionem nonattribui-
tatus
darc vniuerfopcrfedl:ionem.Exdtfeftu,inquam,
aliac
folis
ita etia
bui caufz primz,fed caufis intrtnfecis ipfius cf-
Philofophi fingant id prouenire ex perfcftionc

cauf ptin)ac,& imperfcdiionccfft.dus,nereduru
fedtus;contingentiaetiameffedtus inirinfecanc-
darct in caulam primam,fi ab ca immediatc pro-
matcris
nam admittendo
cfle infinitam,necelfari6
conce-
eam includerc omncm adliuitatem caufjrum infciiorum. Quid

^^ ergo
fubfit nccadcm
.
>
/r
*V rtliquit
virtus immcdiate etiam excrccri pofli t fine caufa
*rrer.,
infcriori
Ratio tanitim
quia caufa infcrior

eficntialiter rcquiritur propter impcrfedlionem
cffedus,quzrcdundat in caufam proximam,non
vet6 in primam. Hinc ab illis ftatuitur ordo nc?
eft
caufarum ob imperfedtionem cffeftus.

Pofueruntprarterca Philofophi fJcum neceffari6
agere ad cxtra,& vidcruni in effedibus infcrioribuscontingentiam,quam in concurfum caufarum inferiorum diffotmcm rcduxerunt ; ide6
non potuerunt confcquenter dicerc Deum agcre neccflario , & polfe producere hunc cffedum
caufs inferioris fe folo:quia fi necelfario ageret,
fic etiam necelfario agerct vniformiter,& neceffario conferuaret effedtum 4 fe folo produftum.
Hispofitis.argumentor contra Philofophos:
j^Q
lmpugnn- pctfcdio vniuctli tonfillit in a6tu,& non inpotur thiltfo- tcntia pafliua:fed illud concedendum eft naturx
fhi.
quod inuoluit pcrfettionem ; crgo vniuerfum,
ccirarius
quoad partes per fe eius,poteft in adtu eiTc , ita

^' ^' "" rcpugncr. Maiorcft veta,& facilc pro-
batur.&admittitura Philofophis,quiafinisomfiit tn au.

Pfjfi fic re. nis motus eftquies,& adtus , quo pofito ceflat
ducidllu. motus. Minorem.ctiam
coi)cederent, fi pctfedtio
quit tribui caufx produccnti

,
qua eft
eudem modo,
ad
in potcntia contradidtionis
caufx , & fuppofiti , ageret fe folo ad confcruationem formacin materia ,manerct cffcdtus,&
non eifet contingcns in adtu , qaantam ad fui
La corporeitas, aut ma- KeHtbflt
corruptionem. XI
Non obltat
J^^^
terialitas effcdtus, quia ctiam Intelligentia mouet catlum, quod eft corpus quantom ,
ipfura
czlum produxiciuxta quorundam Philofopho-
&
rum opinioncm,vel
a
Deo:non
produdtum
iuxtaalios, fuit
obftat alia imperfcdtio ex parte effe-
dus.qua: redundaret in Deum:ergo nihil obftac.

Dices obftare neceffitatcm Dei in agendo , vt
colligiturapofterioriexcotingentia cffectuum,
fubfunt corqui i Deo procedunt dc fadto ,
ruptioni vndecolligitur Deum non agere fine
&
caufis fecundis ad effcdtum
ipforum,neque pof-
quia agens neceifatio agit quod poteft,

quo non obftante , eft contingentia in effedtibus
ex diftbimitate caufarum inferiorum in agendo.
fe
agerc
Contra.dato quodDeus ncccfrario agit ( quod

eft falfum , & error inuentus a Philofopho ) adhuc magis fequitur contrarium quia ideo non
I>t*'i>"'**''
poffet agerc cffedium caufz inferioris
D*w
deficit virtus eius agendi, ita vt

.
non
ir
vel quia
poflit
/1
quod
repugnat innnitz virtuti,vcl u potcft,agit ctiam

quantum potcft , fi neccffario agit , quia fecun-
dum extrcmum
omnes
pcr fe partes cius:
per fc partcs vniucrfi funt fpecics,
earumque confcruatio quatenus

,
nem
fpcdlant ad
fi-
vniuerfi.quia finis per fc caufarum cft pro-
/*
'/'^'^''f
fefolefolfe.
*
'
virtutis iuxta cap.-icitatcm effe-
fimul in adtu quoad
virtutc caufz prims. Patet
^^
!"*)'*
propter ordinem illum cffentialem caufarum,

quem fineunt Philofophi,& quia cffedlus exigic
fic fieri
^'*^l%
formas,in eo cafu,quo Deus immcdiatione
alias
cft poffibilis,&
ergo potcft
antecedens
tufi't,
fcd
dus,& fui efjeieigo agit totaliter, & agerc poreft,

quod eft intentum vel ideo non potcft agere,
negant confequentiam. Probatur

confcquentia,quia nonrepugnat vniucrfumficri
,.
/^
impcrfedtiones contingentes nequcunt tri-
quamuis
applicarc nonpolfunt:
alitcr pofte
fntrinfecis caufis cffendi ipfius cffcdtus
,,
Ltmitti
^ft^,^
finitac,& limitatae profedtionis,non redundar in redundati
cxdcfe6l:u virtutisin caufis,quaEaliternequeunt
,quam
talis
fincm conferuationis eius. Probatur ^ " ''"'!

pugnntteit
/1,1/1
fubfumptum,nalla eft repugnanttaex partc eftc- parteefeaue,
dtus, quantum cft ex fe, quin fieri poflit in adu,
cuf*,
conferuari per candcm caufam applicatam,
maximc fi in adliuitate incomparabilis fit ad
fpcciei ad
caufam primam ,quiafecunda. Intelligentia eft Dtum.

etiamfinitx perfedtionis hacc tamen non eft i
di debet
niuerfi confi-
& in
turcaufa:,auteius impevfedtx virtuti ,fed
caufam primam
ie
pcr fc ordo
fed conferuatio fpecici potcft
primx caufz
effc virtutc
duis,
eft
:
caufar,
negant,nififucccfliuc,& femper inali-
duceretur, aut conferuaretut
crum
tur intcr fpecies
qua porcntia maneat perfcdiiovniuerfiperipfos
virtutis
Cul prim,
nuUus
in quibus
primz
aliquibus indiuiduis per virrutem
lofrfki.
rr
Sententiarum.
necefrario,& eflcntialiter produci
i.
caufis lecun-
'''iT'*-
^^^ ^ ^yj,,-/,.
quia effedtus non dicir, fophi*ffer.
qui cft pofnbilis ad rj^,ordinem ad caufam,ni fi tMsimfuxMhzc habet complct^m virtutem producendi ef- '*''
dis
hoc falfum
fed
eft
fed vt admittunt Philofophi
Deus
pagatiofpeciei,ciufqueconfcruatio;peraccidens
fedtum
autem intcndunt propagationcm indiuiduorum,
infinitz,& campletae victutis adtiux:crgo contincc
eft
DiftinaioXLVIII. QusftioII.
vv
virtutero
caufaram inferioruro
&
pcrfedi(Iimomodo,qultm
in ipfis inueniturier-
Incelligentia agcns pcr voluntatem
omnem
net in fe
go poffibilitas cffcdus
poteft complctc
&
fe-
cundum omncm edencialcm depcndentiam terminaria Oeo produccntc efFcdum. Deinde vt

,
probatum
e(l
cd repugnantia ex patte
tiuUa
depcndcntiar effcdus ad caufas fecun-
loqucndo dc
&
cffvntiali
&
pendec , nifi concingenter eius produ(5tio htc

nunc.
Confirmatur,qui3 fpecies hiimana licet itlxta
&
hoc commcncu 1'hilofophoru fuctit ab zcerno,

ficut & mundus;ramennon fuit^ {e.ficut neque
Incciligentiz infetiores , fedaDco, vel ab aliis
caufis ptioiibus. Peto a quibus recepit
inffantizternitatis
non
fupponit gcrerantcs
vt caufas
abaliis caufis inferioribus

polTct
ficri
homo
ab
proximas
Deo, quia
homine
fic
humanz,& non
gnac
fit
non
eciam
in aliquibus indiuiduis ,
nequit concipi iH<r^;ergo fiDeus deiit
lis ell
in
ergo k
fine quibus
fine
illis
Deo. Ergo
ciei
ejfe
a feipfa,quia fuppone-
viam gencrationis,qu
retur effea fc:non pcr
Vim-. \*.
etiam non repu-
Deo producere feipfo immediarc , & conhumanam inaliquibus indiui-
fejfmret
fequitur partes pcr (c
mundi
rcduci poffe ad zCtMtn ficut fides docet,

pervirtutcm infinitam Dei ,
confctuati in illo eê ctgo ccffaret motus ex fine fuo intrinfcco. Probatur confcqucntia , quia ccflantefine
&
fe
mocns
motum,quia
refpicic
celTaret ipfe
motus , ncque
fuffice-
accidens ad continuandum
intcntio caufarum,aut natutz.non
nncm
pcr accidcns,nifi vt
mcdium
auc
viam ad finem pet fe,v. g. produ(fiioncm indiuiduoruroad conferuationem fpcciei , quz dcfinit
in aliis per corruptioncm aut cerce refpicic fi;
nem pcr accidens,quatenus conducit
ad conferUationem finis per fc, nempe generationcm eorum quz conducunt ad conferuandam vitam
hominis , vt funt animalia, fru&us , &cxcera
,
mixca.
Rcdat ergo probandnm fincm
per fe huius
folum homincm , acquc

adco coconfcruato vittute caufzprimz, quan-
Hprnc fia tnundi inferioris cffc

inft-
ritnm.
tum fat
eftad pcrfedtionem fpcciei
&
hzc rcliqua
motum
confcquenter czlcftium
corporum.qui ad hoc tancum ordinatur, probatur , quia ficut ordo per fe ailignatur in caufis
dcfincre
efficientibus fic,
cciamadignaudus
finalibus,aquibus moucuir efficicns
cft in caufis
admucum.
ferua-
czlcftium) fiue vt
eft
pars vniucrfi attin-
ccffet
1. CthfiK
proxima,& non applicaca ad ino-
&
ccjam csufa remora ,

vniucrfalis,
ncquic attingcre cffcdlum caufae
Ce fola
, vthominem,
autbouem finegcncrantibusproxiinis: crgo fi-
particularis fiue ipfa particulari
&
ordo in-
quacenus pcr remociora

fiipplerur aliqua impcrfc(Sio v.g. corrupcioin
pruximis finibu$,aut fine,ceffat etiam a(5tio caufarum vniuerfalium , & finis agendi per motutn
czli,qui ad hoc tantumintenditnr,vc dicit P hiloCo^has,i.de Cen.text.com. f ^ Nihil facit lacio
ad gencraticne,nifiquia adducit gcncrans, &c.
fcd gcncratio vtcftinaliis rebus ad confcruaprofeftionein finis proximi , nempe
tionem ,
,
&
fpcciei
rct finis eius per
^ttu
porum
fcfiotum ad proxima
non
gens petfc(Slionem finis communis immcd'atc,

fiue ctiam vt finis ptoximus eft, & parciv u!ar is.
Confirmatur fccundo , orJo in caufis efficicntibus eft talis fecundiim Philofophos, vt
militcr ceffante fine-quz cft vtilicas
pcr
24
fed mediatd
reliquis
tmtut.
vniuerfi
partibus vniuetfi
duis fine gcnerancibus
His crgo fuppoficis
ifft
bonum
tum
quz
fic
&
So-
vel ordina-
quatcnus teducuntur ad aliquem finem proximum, e6que mediante ad finem comOrJt ItitCT
munem, nempc bonum vniuetfi.feruato ordine farifs vniconduinter fines ergo quando remotioranoii
uttfi,^ jmbcunt ad proxima,ad qux ordinantuf tanq<iam ad trdinmtit fifincm immediatui ficetiam nequcunc conducere nium.
ad bonum vniuecfi:etgo finis motus , quod eft
bonum vniucrfalevniuerfi ,celTat mouere caufaStVt continuent motum , & influcnciam in diAaremotiotajquando ceffat vtilitas corum ad
finem fuum proximum:& eadcm eciam vcilirace
ccffantc refpcdliuc ad fincm ptoximum ,ccffat
etiam mouere caufas ad influxum ( raufas , inquam , vniuerfalcs ad infTuxum pcr mocum cor-
retut ordo
a fc, ficut nequelux
ccpit fj^.
CeJfnMtffi.
fe refpiciunt
ccffante caufa
,quod tamen repugnat

omnibuscaufis produccrcfincgcncranSfeclts hm- teproximo. Ncc rcfert diccie quod ficut fpemamt tfl ai cie^ humana fuic abzcerno, fic eciam fcmpcr
przccffu gencrans:quia de hoc non effquzdio,
[m fritr ft.
an fueric ab zcerno ; fed an fucrit a fe , quod fi \
fceffct ,ctiam a fc manerct in ejfe ; quod fi ergo
ab alia caufa fuit, & recepitr^, quzritur quomodo fuit,& teccpit ejfe vt pofterior fccundiim
dcpendentiam a fua caufa producenf e , a qua rc-
Hi mctm,
pcr
fpe-
a fe,licct cua:ua Soli
mtelle-
quod eflet fiuis eius. Sed hzc iiifcprzter hnmincm,neque immediate,neque
tz ad aliud
ejfe
feruare fpccicm
t5
nifi vel ipfa in fc elTec finis alicuius
f alias in tebus
talis
&
6lum ex motiuo communicandx pafedtionis,

quz pcffc(fbio non habcret rationem motiui*
tum
ti
motione non mouerec maximd
riora
depcndcntia ,
dc
effcdlu pcrfcdlo , 8c abfoluto quia homo v. g
nequit pcoduei ^ toto ordine caufarum fine
proximisgcnerantibus: fed ab hismere contingcnter ptoducicur,
non fecundum dcpenden'tiam caufz effentialis êrgo a rcliquis non de-
Cf>ifirtntio,
fine cuius
effcdus , quin a Dco fine vlla lui imperfeftione

produci poflit. Przterca, nullum eft fundamendas
11
323
humanz
hzc autcm
cius
vtilicacc:
vtilitas ccftat pofica fpccie
fiifiit.icn-
ceffac ceirance
tetin a(5ku:ceffat perinde neccfiitas motus cor-
porum czleftium in ordine ad gcncrarioncm

Quia gencracio eft eitis , quod cft
in pocencia,& non inadu efftndi ; cigo apimio
ipfius fpcciei.
ad vlcimum,ceffat motus czli , vt eft cx finc genetationis,& communicandz perfc(Slionis aliis,

qucm folum finem przccxunt Philofophi. Probatur confequcntia,quia natura non agit fruftra,
otiosc , neque agcre poteft , nifi vc ptocedic
de potentia ad alum,dc Hon ejfe ad ejfe , qui func
&
tetmini
motus
fpecic
autem humana
(ufiicien-
tcr rcdufta ad a(Slum,& confcruata in a(û,njhil

eft
cius in potcntia
ncm
ncceffariam adlus
quod
,
faciat
ad perfc(îoergo
aut finis vniuerfi
hoc dato quics corpotum czleftium eft pctfcdiomaiot vniucrfi quim motus.
Confirmatur terti6,finis naturz in motu non
eft alius quam finis caufatum, & itiaximc ptimz
caufz,& auchoris naturz:fcd pt ima caufa voluic
alia viuencia,& mocum czlcftium corporum in
ordinc ad homincm.cuiusgtacia cieauic hzcin,
fetiora,tanquam viilia,loqucnda de generjbilibus,& corruptibilibus:ergo ceffante vtititacc ho-
rum,ac ipfius mocus czlcftis.vt otdinatut ad ge-
netatioDem hominis,& conferuationero
ccilat
finis
16
3M
finis
Lib. 1
moiiendi.
Theologica
OrJo inter
Quoniam hxc
probaiur
alitcr
ratio
tcr
ênernbili-
patticipans de ordine intelleiSlualium,
ipfum ad iiifeproximus ipforum , ad qucm proxime cstera ordinantur. Hiuc ergo Theologi
redc concludunt , ceiFante hoc finc motus caeli,
cellare ipfum motum ; quia eflet inutilis , & fupeifluus. Alius autem finis cius vix excogitari
poilit , quia ad pctfcdionem Intelligentix , aut
tiora
Vinis reli-
ho-
&corpo-
homo comparando
ralium: ergo
qunrum
cft
homoexcedit, eftquc mediii
folus
Jpecies in'
l>m.
magis
quia vt iplc Phi-
lo(ophu9 i. Phy C.text. i^. Sumni cjuedammodoflnts

wiOT,&c. Et patet taiione,quia intcr geuerabilia,& cdrruptibilia datur ordo perfctionis,& in-
hxc omnia
ed
tinis
ipfiiismobiiis
Philofophos
&
non otdinatur etiam fecundum
quia
illa
incoiruptibilia.
d:ionem
vt volunt
limt fempiterna per eos,
Ordinatur autem ad peife,
coaimunicandam
his infe-
generationem , & conieruationem

fpeciei :ergo ccffantc hoc fine , cclfabit motus,
qiiianuUus erit finismouendi perfcdtio vniuerfi
magis exigit quietcm , per quam fit in a<5tu ,
quam motum nequc derogat eius perfedtioni
rioribiis pcr
quod
Kon
g*t
dero-
ferfe-
partes potentialcs
alia gcnerabilia
& accidcntalcs
vt funt
hominem, fluant in inteearum ceHai manente homine
prxter
ritumjquia vfus
ctioni to-
tim , fuxM immortali , Sc incorruptibili , ad qucm ordinanparrium f- tur ; ficut inipfo homine paries potentiales,qua:
nutialint/i.
&
2-7
phisdcdudum cx cadem habitudine fempitcrni Ai fuun^^*^*'

ad quoduis fempiternum. Rcfpondcturncgando '^*^^
eadcm
quod
maiorcm in agente voluntario ,
^n-^tfl/?.
tiqua voluntatc poteft aliter agerc , feu fe haberc
ad paftum cum fui immutabilitate. Hocdeclaratur
&
petfeuequia voluntas antiqua efficax ,

cxire
, aut temporepoteft
rans pro illo inftantc
cfFedum, pro quoipfa voluntasdeterminauit

fieri. Deusergo voluntatcantiqua,qoa
ytiuntM*
voluit motum cxlorum pro dctcrminato tantiura antiûa ptempote,& non vltrk, finito illo tcmporc, exit in ttfi effean
cftcaum oppofitura , feu quictis calorum , ma- /"''"''"
ncnte vniforraiter nonfolum quoad omnia fua
intrinfcca j imo quod magis cft , agcrc difFormitet in paflum antiquum ,quandoineo corrumpitur forma prior aut dcfinit & induciturforma:noua pcr hoc patet ad probationcm maioris,
fcilicet intcr extrema non circ nouam babitudincm fine variationc cxtremotum,aut altcrius,
qus repugnat in fempiternis. Refpondet eire variationem non in natura agentis &pairi abfoluta,
nempe Dei,& cjelorum,fed pcnes nouam formam
quznam autem fit illa eft fitus & vbi fcqucns
in
efFedtum
quietcm
&
ccftationem a raotu
tumcajli noncftenaturalem
ficut
qux
eft ratio
quam
Theologi pro fua conclufionc adducunt.

1
jidficHttdum , &c. Quod facit pro Philofo-
&
habitudo
dicendum de aliis gcnerabilibus , ad quae ordinatur motus cxli , ad fincmconferuandi hominis,

quando per immprtalitatem conferuatur homo,
iam definit vfus ipfarum,& finis, ad quem a cau,
cxlorum inter fc
& ad reliqua , in quo fitu
Deus carlos conteruat.
'
yidtertlum. Refpondet ficut ali^s dixit mohacdifFcrentia:
fuperioribus ordinantur
formales , licct
ordinantur ad fubftantialcs
fluant , non ideo homo definit , &c tunc adlu
fluunt , quando nullus eft vfus ipfarum ad confcruandam vitam hominis. Eodem crgo modo
fis
V. Sententiarum.
aut violentum (vt
motus fumuntur ab inclinationc ^"'"M'"-
formam feu terminum motusj dari mcdium, nempe motum neuttum,ad qucra ita fe habct caclum quantum ad propriam inclinationem,
pafli
ad
ad quietcm oppofitam quia ad neutrum

Hanc quacftioncm de motu ca:li item alia , quac fuperius tangit de tempore, vt diftinguitur k motu ,
qua rationc ha:
fua naturainclinatur.
,
&
menfuram fufius i Philofophis tradantur.quos in hunc locum reuocate non cft

bet c(Fe
X%
Ail ttrtiH
vifum.
DISTINCTIO
DISTINCTIO
mnnfiomim
*Z)f differentia
îMr^^^^^^ OsT
in C&lo
^ in Inferno.
refarrcdiionem vcro fadlo vniuerfo
ludicio
alia
XLIX.
fuos fincs
Diaboli
habcbunc
vna bonorum
ciuitates
,
altcra
implcroquc
dux vna Chriiti

malorum vtraquc
^fy?.
^"^^'''''
tamcn Angelorum & hominum. Iltis voluntas, illis facukas non poterit efTc peccandi,vel vlla conditio moricn,
di.
Iftis
inajtcrna vita felicitcr viucntibusjillis infclici-
morte fne moriendi poteltatcdurantibus: quoniam vtriquc

Scd in bcaficudinc ilti alius nlio prarltabilius in mi(cria veio
ter in ^terna
(Inc fine.
] Ex hisapparct quod ficut boni

ditfcrcntcr glonficabuntur, alij magis, ahj minus ita & mali differcntcr in
liiferno punicntur. Sicut cnim in domo Patris , id cft, in rcgno cxlorum,
manfiones multx funt ,id clt:, prafmiorum differcntiac ira & in gchcnna
illi,
ahusalio tolcrabihus permanebunc
j^^^
dmcrfar funt manfiones, id ell,fupplic!orum differentia;. [Omnes ramcn ^^ yg_

stcrnam poenam patientur , ficut omnes clcdli eundem iiabebnnt dena- 67. fxptr
rium qucm paterfamihas dedic omnibus qui operari funt in vinca. No- i*fQy^.
mine denarij aliquid omnibus cledîs commune iniclligitur fcihcct vicays//e;M.
aricrna, Dcus ipfc , quo omncs frucntur, fcd imparitcr. Nam /icut crit dif- ^f^- *;
i.Cor.ijf.
r
irr
<-n
crcns clariiicatio corporum,ita aifterens gloria erit animarum. Stclia enim
a Ifella, id cft, clcdus ab cledo diffcrc in claricatc mcntis, & corporis. Alij
cnim aliis vicinus,clariufquc Dci fpccicmcontemplabuntur: &ipfa con,
f\
tcmplandi diffcrcntia diucrfitas manfionum vocatur. Domus crgo cft vna, ^^^
id cft, dcnarius cft vnus fcd diuerfitas cft ibi manfionum,id cft, diffcrcntia
^^ ^
claricatis
quia
Deus
cft,
ipfc.
vnum cft fummum bonum,bcatitudo & vita omnium id

Hoc bono omncs eledi pcrfrucntur, fcd alij ahis plcnius. ]
,
Pcrfrucntur autcm videndo pcr fpccicm
Habcrc crgo vitam
cft
vidcrc vitam
non
per fpcculum in arnigmatc.
id cft, cognofcerc
Dcum
in fpccic.
Vnde Vcritas ait in Euangelio Hxc efl njita, teterna ojt cognofcantte <uerHm
Deumêr quem mifî lefum Chriflumyc([c vnum & folum vcrum Deum hoc
,
^^^
15.^.
j^^^
cft,
habcrc vitam
cognofcerc
fcd pcr cognitioncm habctur
tc.
Non cft cnim ipfa cognitio quod tu cs,

,
bonum quod
tu cs, id cft , vita.
Si omnes homines valunt
Q
O
OLE r
ctiam qua^ri de bcatitudinc,
qua:
vcra bcatitudo
fic
ejfe beati,
Vtrum cam omncs vclint,& fcianc, ^

Dc hoc Auguftinus in 13. lib. dc Trinit. ita
[Mirum cft, cum capcffendar, rctincndasquc bcaticudinis voluntas

omnium, vndc tanta cxiiât dc ipfa bcaritudinc rurfus diucificas voiunratum non quod cam aliquis nolit fcd quod non omncs cam norinr.
Si cnimcam omnes nofccrcnt, non ab aliisputarctur cffcinvirtutcanimi,
differit
vna
fit
ab
aliis in
voluptatc corporis, ab
aliis
atquc ahis
modocrgo omncs amant,quod non omncs

Scott Oper.
Tom. X.
alibi
fciunt
atquc
alibi.
Quo-
Quîspotcft amarc
EE
quod
5z6
quod
nefcit, fieui fupra difputaui
ncc tamcn
(citur
ab omnibus
P^J^-
An
Cur crgo beatitudo amatur ab omnibus,

forte fciunt omncs c\\jx ipfa (it, fcd non
&inde contcntio eit? An fortefalfum cft, (ûod pro

vcro pofuimus bcatc viuere omncs homines velle? Sienim beatc viuere
cll ( verbi gratia) fecundum animi virtutem viucre quomodo bcare viucNonnc verius dixerimus Homo illc non vuk
re vult qui hoc non vult
bcatc viuerc,quia non vult fccundum virtutem viuere quod folum eft
Non crgo omnes beate viuerc volunt imo pauci hoc vobeate viuere
lunt Ci non eft beatc viucrc nifi fecundum virtutem animi viuere quod
multi nolunt. Itanc faHum crit, vndc nec ipfe Ciccro dubitauit Ait cnim,
gcati ccrte omnes ^(^6 volumus. Abfit vt hocfalfum efTc dicamus. Quid
crgo An diccndum eft eiiam fi nihil aliud fit beate viuere quam fecundum virtutem animi viuerc tamen & qui hoc non vulr, beaic viuerc vult?
Nimisquidemhocvidetur abfurdum. Tale enimeft acfi dicamus,quinon
omnes fciunt, vbi
fbipaulo
fit,
Cicero in
Hortenfto.
vult bcaic viuerc, vulc beate viuerc Iftam repugnantiam quis audiat? quis
& tamcn ad hanc contrudic ncce{fitas. Si omnes beate viuerc velle

verum cft, & non omnes volunt fic viucrc quomodo folum viuitur beate?
ferat?
lhid.c.i.in
An
illud
ab
his anguftiis poterit
nos cruerc,
(i
dicamus
nihil cffe beatc
fccundum dclcdationcm fuam & idco falfum non effe

quod omnes beate viucre velint,quia omncsita volunr, vt quemquedelcdtar. Scd id quidem falfum eft. Vellc cnim quod non dcccat
eft efTe
miferrimum. Nec tam mifcrum cft non adipifci quod velis, quam adipifci
vclle quod non oporteat. Quis ita cxcus fit, vt dicat aliquem idco bcatum,
quia viuit vt vult? cum profedo ctfi mifcr cfTct, minus tamen cflet, fi nihil
corum,qua: perperam voluifTct, haberc potuifTet. Mala enim voluntatG,vel
frinc.
viucrc , nifi viuere
folamifer quifque
efficitur: fed
miferiorcum dcfiderium malac voluntatis
implctur.Q\iaproptcr,quoniam verumeftquod omncs homincs

velint,
fit,ncfcit,
beati
& propter hoc cactera quEcun-
idque ardeniiflimo amore appetant,
quc appetant
cfTc
nec quifquam potcfl amarc quod omnino quid , vel qualc

,
ncc potcft nefcire quid
fit,
quod
fe vcllc fcit
fequitur, vt
omnes
beatam vitam fciant. Omncs autcm beati habcnt quod volunt, quamuis
non omncs qui habent quod volunt, continuo fint beati. Continuo autem
mifcri funt, qui vel non habcnt quod voIunt,vcl id habcnt quod non redle
volunt. Bcatusergononeft,nifiqui&habctomniaqua:vult ,& nihil vulc
t^^mc
7.
& 8.
n^Îe.
tamen
Cum
Illcquippcbeateviuif,quiviuit vtvulf, necmalealiquid Vult.
ergo ex his duobus conftet beata vita,

nifi finitis
his miferiis fidelis
omnihus malis
& bonus
quod nunc nullo modo
cft
licec in
eft beatus.
vcnerit ad
cflc poteft, vt fic
malis
Cum
fit
aliquis
crgo ex hac vita , qui in
beatam viiam
homo
bonus ,'non
viuat
tunc
quomodo
erit
vere
vult.
Non
cnim ibi volct male viuere, aut volct aliquid quod decrit,aut dcerit aliquid
quodvoluerit. Quicquid amabitur, aderic , nec defiderabitur quod non
aderir. Et omnc quod ibi erit, bonum cric , & fummus Deus fummum
bonum crit, & quod eftomnino beatiflimum, itafcmper forccertum crit.
Beatos autem cfTe fc vellc, omnium hominum eft. Beatos fcefre vellc,
omnes in corde fuo vident , ncc tamcn omnium cft fidcs , qua ad bcatitudinem peruenitur.)
Si
XLIX.
Diftinaio
Sf qtiid de
n
^
QO
cognofcit aliquuy
quod ihi non intelligant omnts,
Vtrum aliquid dc Dco cognofcat aliquis magis

aliquis mmus mcricus,vt Linus?
, quod no cognofcat
pluribus vidcrur quod omnia dcDco ad bcatitudincm fpedantia omncs
communitcr clcdi cognofcant,fcd diffcrcnter. Nihil cnim in Deo nofcibilc
maius.digniufquc vidctur,quam cum intclligcrc trinu,& vnum. Hoc autcm
omncs tunc pcr fpecicm cognofcent. Vndc fcquicur vt non fic aliquid bca-
i3
Deo
327
L E T ctiam quri
mcricus,vt Pctrus
titudini pcrtincns
incognitum
alicui
beatorum.
Omnes crgo cun6ta
illa vi-
dcbunt,quorumcognitio fcruit bcatitudini: fcd in modovidendi

rcnt. Alius enim aho magis, alius aho minus fulgtbit.
i.cor.i;/.
difFc-
2)^ fmtate gaudij,
Q OL
cTy
T ctiam
nis differunc?
fcilicctj varia:
crit
quarri
Ex
gaudio difpares
fint,ficut in claritare
claritate
his datur intelligi
erit
quia ecia gloria capicis
cognitio-
m vna domo emt,
omnia in omnibus,
par gaudium vt quod habebunt flnguli,com~
:
etiam in difpari
tcm
in
pra:miorum dignitatcs fcd vbi Deus
munc fit omnibus

ricacis.]
an
Dc hoc Augufl.aic,[MuIcs manfiones
omnium
eric
.,
fpj /oj.
c^
>" ''^-
p!^,Tf^c.
per vinculum cha-
quod par gaudium omnes habebunt,e:fi difpa-
cognitionis claritatcm, quia per charitate, quae in fmgulis crit perfcda,

alcerius quancum gaudcrec fi in feipfo
cundorum gaudium vidctur quod par fit omnium
quod conflac omnino non cfrc, ad qubd dici potcft quod
tantum quifque gaudebit de bono

habcrct. Scd
bcatitudo
(î
par
erit
bcaticudo par cfrct,fi ita efrct par gaudium , vt ctiam par eifct cognicio lcd
quia hoc non crit > non faciet paritas gaudij paritatcm bcatitudmis. Poceft
cciam accipi par gaudium,vt non referatur paritas ad intentionem afl:e6lio:
nis
gaudcntium fcd ad vniuerficaiem rcrum , de quibus

rc vndcgaudebit vnus, gaudebunt omnes.
,
lastabitur
quia de
omnf
Si maior fit heatitudo Sanôrum pofi itidicium..
TJ O ST
hoc quacri folct , Si bcatitudo Sandorum maior fit futura pofc f^'^;^^^^
iudicium,quam inccrim ? Sine omni fcrupulo crcdendum cll , eos habi- i. & h^c
tnrosmaiorem gloriapofliudicium,quamancc:quia&maiuseticgaud.ium
^^f"^"
corum, vc fupra ceftacuscfl Augufl.&amplior crit corumcognitio. Vnde ^^r iiiî^
Hicron.
Pcraftoiudicioamplioie gloriam fuxcIaritatisDcusdcmonflrabit clcdbis. ] Si quem mouet,quid opus fit fpiricus defundtorum corpora fua
[
Viuifica
"^
JJ^^^j
poccftfinccorporibusfumma bcaiitudo pra:- Aug piftr

bcri difficilis qusftio cli,nec poteft a nobis pcrfedc definiri. Sed tamen du- ^^^"^**^''*
bium non eft , & raptam a carnis fcnfibus hominis mcncem, 8c pofl moricm
ipfa carne dcpofica non fic videre poffc incommucabilc fubftanciam , id eft,
in rcfurredtionc rccipcre,fi cis
:
Dcum
Angch vident,f]uc alia larentiori caufa fiue

quidam appccicus corpus adminiftrandi quo
ficut fan6ii
ineft ei naturalis
quodammodo, nc coca
intencione pcrgac illud
appcticus conquiefcac. Porro
mmiftratio
ficut ha:c
ab ilU vifionc fummi
fi
cale
fit
fummum cajium
corpus,cuius
quod
Scoti
donec
ille
& g) auis admcns
cum hoc corpus iam non animale fed

Angclis,habcbit pcrfedum natura: fuac modum,
Proindc
obcdiens,& impcrans, viuificata,&: viuificans, tam

,
fic difficilis
rcrardacur
,
caro , qua: corrumpitui, multo magis auercitur

ca:Ii.
Ipirituale rcceperit a:quata
ci gloria:
idco , quia
incffabili facilitacc
vt
fic
fuit farcinx.
]
Oper.Tom. X,
EE
QViESTIo
i^cor.u.f.
IV. Sententiarum.
Lib.
328
Q^
D.Thom.
i S
I.
Vtrum ^ heatttudo confiHat fer fe in operatione ?

art.i. D.Bonau. i.part.art.\.^mft.j{. Richard. rf.i.
&
hic.û<t/}.i.
\.i..(jutft.i.art.x.
ijUAft.^.
G.ibf.tfuaft.i. art.i. igid. i.clift.^.qtKt^.2..art.i. Aigcm.ûxft.i.art,^. Vafcj. i.i. diJp.S.cap.^.

tjuodlib.
Henr.
i^.(ju*ft.\i.
i^^^^^ R M 6
it/trg. I.
I
quxiitur , Vtrum bcatitudo confiftat pcr fcin operationc ? Vidcturquod non. Auguftinus i^.deTrinit.cap. ^.infine, poft alias definitiones reprobatas iftam infcrt Beatm ergo non eft mfi qui habet omnia , quit
vult, dr ntbtlma/ivult icrgo beatitudo confiftit in habcndo omnia bcnc
volita ; multa autcm (unt bcne volica alia ab operationc ergo,8cc. Confirmatur pcr illud BoctijacrtiodeConlolationc : BeattiudoeJ}fiati*s emnium bonorum aggregaiiene perfecfut. tunc vt priias , iftud non confiftic in fola operatione , crgo,&c.
Prastcrca,beatitudo confiftit inconiundione adobicctum beatificum :illa con:
Profa
t.
Deffi. heatttudinti.
fuîrg.i.
iundio
tum
eft relatio
operacio cft aliquid abfolutum crgo, &c. Confirmatur
mancrc abfquc refpcclu fundato
abfolu-
co quia eft
operationc:ergo
fine contradiclione poteft
in
rrcfpcdusad obiedlumfundarur in
rcfpeclu ad obieclum fcd fine eo non eft bcatitudo,
alioquin cflct bcatitudo & nonin obiecô beatifico.
Prsetcrca, fecundumPhilofophum primoEthuor. adrationembcatitudinisoportcc
qy5 alioquin fclix poflet fieri mifer , alioquin
ctiam beatus non haberet finem omnium dcfidcriorum quia non tantum re<fte defideratur ab aiiquo bene efi"c,fcd in illo bono pcrmanere:opcratio autcm eft tranfiens
mfiert 6c ita dc ratione fui non habct quod infit fccundum vicam pcrfedam cr
prius naturalitcr tali refpeclu
operatio potcft
mancre finc
tali
^^Z- h
cap. ij.
&
go,&c.
4-
^^S.'
nullum agens eft pcrfedius cx hoc qu6d pcr adioncm fjam aiiquid prooperansautcmcft aliquo modo caufa producens (uac operationis ergo non
fimplicitcr pcrfcdior per operationcm eft autem bcarus fimplicicer perfcclus pcr
Prasterca,
ducit
cft
beatitudine:ergo,&c.Primaprobatur,quiaefFcdusnoncftfimpliciterperfcclioipfius
agentis , ciim agens vel fic xque perfeclum, puca fi eft vniuocum, vel pcrfedius illo,
fleft ajquiuocum. Confirmatur quia fi fimpliciccr fic dc imperfediori pcrfetiius,
crgo fimpliciccr mutatur inconueniens eft autcm agens in eo , quod agens, mucari,
extevtio Phyfic. quia cunc in eo , quod eft in adu, eflec in poccntia. Confirmacur eciam
quiabeacus non cft caufa cfFeftiua fua: beaticudinis quia cunc bcacificarct fc cft au,
&
Text.<).
inde.
temcaufa cfFecliuafux operationis ergo, &c.

:
Prazcerca, habicus eftperfedio fimplicicer nobilior aclu :bcacicudo cft pcrfetftio
^yg.S'
ergo magis confiftic in habicu quam in a<n:u.

Probacio primx tum quia fecundiim Philolophum tcrtio Topicorum , Bonum
In Pâdl- diiKurnius efimelius habitus eft bonum diuturnius feu permanentius , quam a<ftus
trtw.f;>dequiahabicuseftdcdifficilimobilis a<flus ftatimtranficj cum,quia habicus eft aliqua
nobiliflima
Cap.
1.
caufa a<ilus alioquin non faciliiis, ncc pcrfeclius agcrcc habcns habicum, quam non
non
habens: non eft aucem caufa nifi efFe<fliua pacct difcurrendo per caufas)
cfte<fliua vniuoca patec crgo acquiuoca , crgo nobilior.
qualitatc
&
S
ttAdducit luarta loca
^
'Katio
'"
^^^^
Vhdofofhi^qmbM frobat beatitttdinem
qnxflionem refolun in quicjl.feqa n.
conpflere in operatione,
ly.vbi anum.iS.foluit argumenta hic obieSla.
primo EthKorumfelicitM efi operatio optima , &c. Itcm lo.Ethicorum,

hoc in qua opcrationc confiftat deduccndo quod Dij quos arbiti-amur feliciflTimos cxquo eos omncs viucre fufpicati funt & non dormirc, crgo
operari.quare Dei opcratio bcatitudincdifFcrcnsfpcculatiua vtiquc crit, &c.
V^
^'
V M.
/^^ Ppofitum
ad
"FP-
cap.%.&
C H O L
9.
c.S.fpccificat
Idcm I i.Mctaphyficac,cap,fcxto,loqucns dc intelligere diuino , Si mn intelltgat

j
quic
quid vttque infigne
erit ei
&
venerabile :fedfe habet
in-
îtemadmodim , vt ftt dormiem:

ibidcm
X L I X.
Diftinaio
Quxdio I.
Jeleâhtlium,
ibidcm capitulo quarto,^j^W4//o
&
329
ofttmum. Ei paul6 poft Vtta vtique Text.i^.

:
& fubdit
txtjht,etenimtnteU(&iti aeti4i,vita:\ntc\\ctus accipitur gcnitiue:
lUud autcm
diuiMum JicrXxQcx. adus,/<<5/< autem vita ofttma.

ldcm,nonoMctaphyricx,cap.fcptimo, Adluscftfimplicitcr potcntia prior,non Ttxt.xy
folum ccmporc,& dcrinitionc,fcd ctiam fubftantia.hoc cft pcrfcdionc quia tcrtium

mcmbrum probatper hoc qu6domnispotcntiacft ac1usgratia,ficut inducit,Sc in
naturahbus, & in artificiahbus:adus autcra cft vltimum , non gratia alterius,maxime
:
autem quando cft opcratio,& non faAio. Vndc concludit (]uare & felicitM fupplc Z?^confiftit,/flf<'r-i//or Probat autcm ,Vtta namqtte (^nalu (ûadam operatiotft. Prxtcrea, ^^^^'
idem fccundo de Caclo, & mundo. Omnis fubftaniia cuius cft opcratio cft proptcr
,
^-
'
operationem fuamPraJterea,Auguftinusprimode dodrina Chriftiana C3.^.6. Summa merces ejl vt iffo

ferfiuamur^ Deo fcilicec fumma autcm merccscft bcatiiudo fecundum ipfum ipfo
:
autcmpcrfruieft opcracio.
__
M Ad E N T A R f^S
C
^
.^
Decima,Vrrum omnia apperintur
propter ip^" homoexpuris natiiralibn$

poflcc eamconfcqui ? Duodccima, an poflVt homo in Yita mortali cam confequi ? Decimarerria , an corpusBciti crit impHlfibilc ? Dccimaquarta an crit agile ? Dccimaquinta ,an eiit
clarum ? Decimafesta , an habiturum lit agili-
1N hac diftinftione agit Mngifter dcbcatirudine formalj,& perfcdionibusciusrdecbieftiua

\ci6 in primo ^. i. qoo remitto hunc tradarum
tarem?
In hacqusftionc,& fequcnti agiturde eo
titudo in operstionc. Secunda,animmcdiatiu$
c(rentiam,quam potentiam ?Tertia

confiftat inpluribus operationibns? Qilarra
pcrficiat
Otit,if
ii-
,
,
quo
an
an
qudtritur,anconfiftat in operatione,
perficiat
Virum
hic
in
Ori^huim
& '^
'i'"",!,
autem
& propofitis
ideo fubiicit fequcnrcm quzftionera,
quam primo
rcfoluir ne ergo ordinemitiuertatnus,eadem difpofitio fequcnda eft.
Nona, An ad eam ncceflitentur omnes.
Q_V ^
,
,
hinc iude rationibus , quoniam aliqui in ejfencia

videntur eam ftatuere , ita vt prim6 clltrnriam
confiftit bfatitudoFormalis circntiahter
in ordine ad fubicftum bcatificabilc
aduintclledus, aut voluniatis, & vtra harum

porcntiarum fit nobilior ? Quinta an confiftat
infruitiotie?Scxta,anrequirat fecuritatcm.Scplima, vtrum gaudium fit dc obicdo beatifico?
Odtaua , an natura humana fit infimacapax bcain
titudinis
dcobicdiiuabeatitudinc:camtranfigitDoftor per
fcdccim quxftionrs. Pritna efl , an confiftar bea-
'^', *"!**.
^"''c'^"^*
^^'"
'
11.
beatitudo immcdiat im perficiat ejpntiam
vel
fotentiarn tffius Beati ?

D.
Tbom.
i.i.^K/^.j.^w^.i. Arift. 11.
Mtt.text.^\.& 10. Eth.cap.y.S. Dur.j.
Kic.art.1.^.7. Heilii. l.i.dt Purg.cap.7.Cotd.l. 1.^.41.

vtrb. ^pojt. ic citaii
dijl.f^.^.i. Sotohictj.i.
Aug. i^.ciuit:cap.i.dr^.&firm. i^.Jt
pro quxlt. piarced. qui orane& cencDt contra Hearic. bcatitudiuem
clle
opeiationcm.
Vx TA iioc quacritur
Vtrum bcatitudoimmcdiatiuspcrficiatcflcntiam,
t.^''X-
potcntiam ipfius Bcaii ? Quod cftcntiam , probatio. Nobiliori perfcclioni corrcfpondec nobilius perfedibilc tanquam proprium bcaticudo cft
nobilifiima perfcdio , cftentia autem cft nobilior aliquo modo quam potentia , fi difFcranc re , vcl faltcm racione fi difFcranc racionc quia qualis cft ordo
aliquorum diftindorum rcahccr, calis cft ordo corundcm fccundum racioncm,
quando diftinguuncur racione. Prima propoficio, Hcec habcac inftanciam de pcrfedionibus altcrius rationis fccundum genus, puta dc fubftantiali)
accidencali
( Siquidem perfcdio fubftancialis
quiadac ejfe nmpliciccr , habcc pro pcrfcdibili cns
in poccncia fimplicicer pcrfcclio aucem accidcncalis quia dac ejf fccundiim tjuid,
vcl
inadu tamcnde pcrfc<ftionibus accidcntalibus

vidctur cfie vcracomparandoad pcrfciftibilia rcceptiua acci-
rcquiric perfcdibilefimphciccr ens
comparatis inter fc ,
dentium quia fi imperfcclii:s cft capax alicuius accidcncis , qiuod maxim^ perficiac
iplumaccidcntalitcr fupcrius non poccft fummc pcrfici accdcntalitcr illa pcrfc:
clioncncc
aliqua nificxccllcntiori.
Pixtcrea,quidquid
Scifft
Oper.
cft
Tom. X.
immcdiacum fufccpciuum
alicuius accidcncisjfi pofiTcc .^'X-^'
EE
pcr
Lib.IV.
330
Sententiarum.
perfceflc, poflctpcr fcrecipercillud accidens.nullumautem aliud poflet recipc*

mcdianie illo crgo fi potcntia animx pofl^ct cfle feparata ab eflcntia, poflec
rc, nifi
recipcrcbeatitudincm,& perconfcqucnscflec bcata:cflentia autcm non finciUas

6:itanatura non intellcaualis poflet efle beata:quia accidcns,& natura intellcAualislicetmancnsinfcnonpoflctcflcbcata, quia carcns immcdiato fufcepiiuo
beatitudinis:faltemiftudargumentum vidctur haberc difficultatcm poncndo potcntiam aliud re,ab eflentia potefl: tamcn proportionaliter argui de diftinftione rationis, fi ponatur ibi talis diftinclio.
:
non crit bcata,nifi per accidens ficut lignum

.quiacalidum confcquenseft inconuenicns,quia talis perfciflio peraccidcns,noncfteflrentialitcrperfedioilliuscuiuseft perfediopcraccidcns.ConfequenPrjctcrca terii6,naturaintcllcclualis
e,-^r^.3.
calefacit
tia
probatur , quia ita ineifet naturac bsatificabili bcaticudo pcr accidens
fcilicet
pcr
mcdium aliquod fecundiim vnam opinioncm de potentia,ficut calere ineft ligno
ca-
lido
mcdiante calore:vel faltem, quafi accidentalitcr,fecundum aliam opin.quiaper
illud raiione diftin(ftum,quod

Ratio opp.
eflct re aliud,eflret vere pcr accidcns,
fi
Oppofitum,beatitudQ per fe confiftit in operatione cx audoritatibus addu<ftis ad

oppofitum primx quacftionis operatio autem immediatius perficit potentiam quani
cflentiam,quia non compctic opcratio GflTentiae nifi mediante potentia ex fecundo
de Anima,& nono Mctaphyfica^
,
Text.c.
&
tnae.
Text.
f^
o.
circlter.
C H O L
Sententla. Henrichheatitudinem
tis^fed frincipalms in illapjH
Dei
non confifiere
V M.
in operatione intelleEiuj
in ejjentiam }iatnr, beatificabihs
'Vel
volunta-
^^ inde deriuart in
potentiojêxpticatiir, ^fuadetur dijfuse.
Htnr.
ûedl.^^.
xxcitcflrcntiam,quam potcntiam. Modus ponicur ifte: beatitudo principalius

confiftit in obicdo.quodcft bcatitudo increata,inquantum eft bonum voluntatis
creai3c:ipfa autcm anima,vel riatura Angclica mediante voluncatc transformatur,vc
conucrtaturiniftudproutpofl!ibilceft,&hoc viamoris jfecundum quod vulc Dionyfius,quia amor tfi virtui transformatiua^(jr conucrfiua amantis in amatum & Hug. fuper
illud calidum acutum & fcmperfcritidum amorvnnm tefacere vult cum ipfo fcilicet
^'
Cap.j. de
dicftur
quodbcatitudo principalius
perfi-
^g'
^"^.
y^
iftamfecundamquaeftionem
'w''
am:ito,iCip6(^,ciiUffiuusingeritfeiVtfiferipoJ?it^hocipfumfit,tûodip/e,{c'i\\cct(]Ucm
Q-fifvnto quodammodopervim amoru
vt expelli
incipiat
& extre afe
dr incipiat
amac,
quud
ejfe
Ex his fic: vt natura amans excat a fc,& incipiat cfle quod amacnon poteft fieri niper circumince(riDncm:non autem anima:,vel naturac creatac illabentis diuinitati,
fed potius e conucrfo , vt in natura tali nihil appareat nifi diuinac difpoficiones imo
ardet vc
ncc apparcat cflre aliud quam Dcus , ficut ferrum candcns in ignc lucct ,
fi
&
ignis,quafi
non
fit,nec appareat cflc
aliud,quam
ignis.
x hoc modo intelligcndi arguitur pro conclufioi:ie,cum bcatitudo fit pcr illapfum,
vel circuminccflioncm obiedli bcatifici,refpcc1:u beatificabilis, 8c
quam
iftc illapfus,vel cir-
nam
cx illapfu in eflentiam rcdundar,vcl dcriuatur in potcntias, non aucem e conuerfo, quia a priori fit deriuatio,
vel redundantia in poftcrius,non e conuerfo,fiue fit ordo rei,vel rationis:illud autem
eftprincipahus tale,aquo aliudcft talc,non e conucrfo:crgo, &c. fequiturergo procumincefllo potius
fit
in eflTcntia
in potentiis
pofitum.
Prastcrea,& cft quafi idcm,in
per cflTentiam
quam
efl'cnriam,fcilicct,per illapfum
tiones tcrminatas
principalius
tantum
cflTentia principalius
in potentiis
adipfam
quod per
modo
pracdido
potentias
cflTentiam fub rationc vcri,
fe pcrficitfub
proportio-
ntmgcormtrkam.
eft
bcatitudo
quodammodo pcr fuam
autcm non
&boni,
nifi pcc opcraperficitautcm illud
propriarationc, quamilludquod terminaciu^
perficic fub rationc attributali.
Practcrea, gloriaeftgratiaconfummata :gratia

>/'-
habctur Dcus,qui
cflentiam cnim perficit
autem
principalitcreft in efl^cntia
redundat in potentiis fub ratione habitus,& virtutis crgo,6cc.

Prxtcrca luftitia diftributiua relpicic dignitatcm recipicntis lccundum proportionem geometricam,vt fcilicct , magis digno plus dc bono tnbuatur fed natura in-
aiîn^j, g^
icllcdualis
Diftinaio
XLTX.
QujBftioII.
tcllcclualis cft nobilior,& dignior fiia potentia,rc,vcl rationc
crgo,6:c.
& iftud coin-
rationc ad iftam quxftioncm.
cum prima
cidit
331
Additur autcm quod pcrccptio huius pcrfc<5lionis non conucnit cflcntiac, nifi pcr
quidcm ipfam cognofccndo pcrvoluniaicm tanquam
Ipfam deguftando,diccnte Hug.fupcr iam diclum capitulum feptimum, </<>//;/ , co-
potcntias, pcrintcl!c<f>um
ffnitic&amor cejrnittotlluminat
amor tanijuam refe^hfAtiat , 1 hts beatiiudo
dt^mtii
confijlit in co- i[ln.iat,

'
gaefcerejG-amareponum.
^
ProaucloritatibusautemPhilofophorumad oppofitum dicitur,qu6d fecundum

intentionem ipforumbcatitudohominis,vcl Angeli non rcfpicitipforum cftcntiam,
fed taniummodo potentiam mediantc operationc. Sed hoc dixerunt,quia non videruntvcrambcatitudincmrquiavcrabeatitudo confiftit nonfolum inaclu volunt.itis,
& intelleclustfcd principalius in ipfo obicfto,& hoc pcr illapfam,vel circumiucenio-
'""'
ncm modo praidido.

idcm author:ergo etiam attingcrcDeuro permodom obiedli bcatifici compctic
eftcntix.vt arfctit
COMMENTARirS.
folis
AD
Stnttnti
Btmriei.
Intttprtt*-
tur
em
ijiam ejUdflienemdidtury
Henricum ab
h.ic
iecliua
quam
principalem vocat
Deo per modum obicdi
beatifici.
fiunilla,
admit-
rens ex
flutfti
nuta.
illa
CiHclttft
dignior
Henricus , vt primum ordinc generationis artin- q^^^ hiAtigatur Deus per modumobiedi per opcrationem tuJiri/ûf
tjuia in
intcllcckus , & voluntatis. Secondo non in hoc

confummari beatitudincm,fed vltcriiis per amorcm, & vifionem transformari amaniem in ama-
cjuodarnmodo
per fuiimrjfcntiam:potenHai vero non , nipper ilUrurn
tum,&fequi
ad ipfiim ejfemiam fitb ratione

veri,& boni,licet ipfk perceptie huiui perfeCiionis non
cenuemat effentia anima,nifi per potentiai,&cc,%\c aueperationes terminatM
tcm
date in
fit
eius fcntcntia,
eamquc etiam
ftatuit in potentiis
attingit
Dcom
&
Ex quibus patct qux fuerit

quam (ynccrc adducit Dodor,
fic
intelligunt cxtcri poftcriores
ThtologijVt Caprcolus
fub ra-
tionc obiedbi beatifici, qood nt)n conuenit eflen-
quafi.
.art. j.
Heruxus
in
hac diH.
.art. i.
Sotus
in iratl.de beatitudine q,
i.
& reliqui,quam etiam tangii Do6lot in i.difi,2.6.
ab ipfisporentiis diftinguitur,& primario

competit potcntiismcdiantc opcratione , & non
tiar,vt
in-
adhacrent obiedo.
non conucnit cfrentii anirhs immediatc ficut

prior hzc autem bcatitudo mini^s principalis,
quam
choara vcro in operatione. Terti6 denique per

ipfum illapfum fieri dcriuationcm pcrfedionis
in potentias , pcr quaro perfeAius opcrantur
diuerfam beatitudinem formalcm,

in cftentia^quam mox dicit redunpotentias aliam veroin potentiis , quz
quar
illapfuro diuinltJiis in eirentiam
animac,in qua confiftit principihs bcatitudo
adraittit
aiiam
, qu* nihil fauent intcrpreAdde Henricum admiitcrc
eft potentiis
tationi prxtcnlje.
autem ordincm beatificandi videtur admittcrc
sjuia illamterficit
ijuaft,
C H O L
vnica.
V M.
Kefutat pntenttam Henricl. prifno,ûia beattej per il/apfiim non alittrfe habetyquam
non
beatiej.
Secundo , alias dormienSipu nihiloperans,
beatuj^ per hoc
ejfet beatus. Tertio,
quod efi idemfibi , ergo nec creatura per illapfum
A^ Ontra iftam opinioncm, primo
Dem non efl
Dem in eam.
Dcus non alitcr fc habct in fc nunc,quam

fic
animx vcl Angclo nunc , quam priiis confiderando prxcisc cftentiam hinc Indc quia fccundum illum illapfum edentiae diuinac
EE 4
in
'
V^prius, ncc
alitcr illabitur
nuic
iiUifn.
principaiiiis cfle in eflcn-
pracfcrt, quac
'^""fl""" '"
Con-
animt,ijuam potcntias
anim.x
principatius habetur Dim,tjuiefl finis^dr beatitu-
de,(jukm in potentiis
in cffeiitiam
animx.quslm in potcntiis , & iufticiam diriributinam.pcr quam fit retributio principalius

rcfpiccrc feruata proportionc enentiam , qux
cft talis: Oico igltur,\n(\u'\l,quod heatitudo principa-
Htmiti.
qux
Hanc
beatitudinem formalem cx fcnfu Philofophorum, confiftereinoperatione quos ideo rciicir,

quia non noucrunt vcram bsatirndinem. Hunc
parari ad cftcntiam.nifimediante potentia.
liusperficit ejfentiam
in litera.
tia
fit intcr efTentiam, & potentiam in rarionc fubiefti pcrfc6libilis,atquc iii beatitudine , vt
comparatur ad hxctanqnam diucrfa rc,vel ratione. Deus auteni in rationc obiedki nequit com-
cundcm fcnfum
Dodor
ilKifjru diuinitatis
confummjtam
gloria
paratio
clufio Ct^Jm ipfius
adducit
qu.-c
com-
vbi
ob-
cuius fentcntiaetiam
porcntiis per quam

dcriuationcm eius ficri
perftdius opcvantur. Dcinde , affcdt grariam,&
Henricus bcatitudinem ho'Tiinum,& Angeloconfifterc in operationc , quod intclligit de

formali tatum.Cseterijm alius cft fenfus Hcnrici,
Vermftnfiu
ncqnc illa intcrpretatio ad fcopnm qu.Tftionis
Htarici,
facit , in qua quzritur , An beatitudo principalius
rom
biturignis transformansfemimin feipfim, nife
Fundamentum
anima,<juam pottntiam
competit immediatc
enim beatitodinem dicit confiftcre in circumin- B>iitnJicc(none,& illapfu.excmpioferricadcntis cui illa- " #-*/*
&: confiftit in
tit
ptrfictat ejfentiam
qiia:
interprctari dcbct cx fundamentis fubicctis,
opinio-
huius interpret.itionis cft,quia aliquoties
beatitiidD
,cxmcntcHcnrici
iedlîua
ne.quafi locutus fuerit tantum de bcatitudine ob-
Vtpjutt..
illa
elTentiac,vt fubiedto.diucrfaeft a bcatiîidine
opinioFlcnrici qtudl.i i.ejuafi.ii.vhi ftatuit beatitudinem formalem pdncipalius perfice

re e(rcntiam,quam potentiam. Gabriel, Vafqucz.
i.x.dijpHt.y. c.i.afrcrit
potcntiis,& non c(rcntiar,vt condiftin6lsc,ac
proindc
&c. Adducitur
^w>y'"'>.
Ter
ill4-
p/iim
Tion
aliterfi
hahet
ttu
, cft femper vniformitas mancnte eflcntia creaturae

ergo fi cft
aliquanouitasinanimabeata, oportecquod hoc (it pcr aliquem efFedumnouum
caufatum aDeoinillaeflTcntia jille cfFcdusdicitur bcatitudo eius formaliter, fiue
in eflcntiam creaturae
hea-
mttlCt
V. Sententiarum.
Lib. I
352^
8inon poteftcflê principaliter in eflTentia, vt diftinguitur a potcntia:

adus priraus: per nulium autemprimum aclum diftinclum afecuncrcatura immediate attingcreeflfentiam diuinam.
cflentialitcr
ûampriiu. quiatunccflTet
do
poteft
Confirmatur, nihilmutatur proprie nifi nouum aliquid fibi inhacreat formalitcr:

beatus aliter fc habet nunc,quam prius non beatus , ita quod mutatur de mifcria in
beatitudine
cflTcntia
autem diuina per quemcumquc illapfum non
eft
forma
eius
ergo oportct aliquid aliud fibi inefle, quo formaliter fit beatus.
Prxterca, iflc iilapfuseft prior naturaquacunqueoperatione,cum ficfecundum
aliqucma<5bum primum ,vt argutum eft crgo abfquc contradiclione poiretefle
finc opcrationc: & perconfcquensnon operans fcd fehabens vtdormicns, poflec
cflcprincipalitcrbeacus , quod habet Ariftotclcsproinconuenicnti.ii./Wf/rf/i/^jy^c-f.
:
Text. i;.
Practerca
crcatura cft beata proportionaliter aliquo
modo
modo,
illi
Deus
quO|
DtMsefl
eftbcatus: fcdDeus non eftbeatusprxciseper hocquodeftidem fibi, fcd perhoc

ieatut per
quod eft intelligcns , 8c volens fe tanquam obiedum 5 alioquin ex hoc quod eft beaoperationes
tus non poflct infcrri qu6d eft intelligens; quia fi non haberetintciledium , adimmanen-
tes.
huc
idem fibi ficui lapis eft idcm fibi. Hoc breuiterficarguitur fi bcanon confiftit completiue in identicate beatificabilis ad obieclumbea*
cflTct
titudo diurna
tificum
crgo ncc beatitudo creaturae
confiftic in
quia fi
ibi vltra
multomagis hic vltra illapfum

tudo.&aliquid ibicmincntercorrcfpondens,
:
tem illapfui quo animadicitur
aliqua idencitate, velintranei-
identitatcm requiritur operatio.,

quicquid enim hic ponerctur principaliter beati-
tatc obiedi bcatifici pcr illapfuum
eflet principaliter beatitudo
au-
ifti
quafideifica ,longecmincnicrcorrefpondetibi iden-
Dei.
titas
tatabeati<icabilis,quimnonbeatificabilis potcft {^'''*
COMMBNTAKiyS.
/^ Ontra iftam opinitnem, &c. Impugnat fen-
ImpHgnMur
frtLmtffa finttnti*.
Vw^ tentia Hentici,pri(nd,quia Dcus no alicer

fe Kabet nuncquam prius nequealicer iilabitur
i.Ratit.
vniformiter raahente eilentia animae ; fed effentia

aninix.vt diilinguitucapotentiis, vniformitctfe
Vniformit
liabet
iUipfut in
formitet illabitur.Maior patet,quia impropric
tffttttiam.
quoad
effe
ergo
& Deus refpeftu eius vniii-
didus,& qui dicitur fimplicis prcfcntiz.vt

quando vna fubftantia alia ingreditur iccundum
iapfus
jUaffus prfintit.
fimplice prxfentiajnequit variari expartcDei re-
fpcdu
eflcntia:
animx ob immcnfitate ,
vcl
fi
va-
doni , vt vnionis vel

dona gratiac,& glotis.no cft
riari poltet ratione alicuius
hypoftatica:,vel pcr
lUtffia fer
'vnionem.
ISapftt! fr$-
frie diHut.
proprie il!apfijs,qiioad prilentiam tantijm
clTecnon
fuflicit
&
fi
ad deificationcm perbcatitudi-
ficvniri line bcatiludinc:vclerit vnio aliqua ac- '

J^yl^^fLS
cidentaliSjidcft, racioneformasaccidcntalispro- dintm.
dudae in eirentia : fcd pcr nullam talero potefl
beatificari magis,quam pergraciam , quz k quibufdam ftatuitur in eftcntia animx , & quzdanl
patticipatio diuini ei. Haec autcm compitituc
cum
miferia, feu ncgacione beatitudinis in via.
pra:ter h.is
quam
formas non apparet
anims
pfum,& immediatum
cftentia
intrinfcca;,
& deificancis
Confirmat
nouum
non beatificabilis , vt cscli , vcl rcfpeftu ctiam damnatorum.cftque immutabilismancntc crcatura in codcm fJfe:exs,o beatitudo non confiftit in hoc illapfu encntiali
quem Theologiftatuunt cum Ma-
giftro in i.d!j}.i.tk
cff^cftu
fc
primi
comtnuni oiTinibus
crgo fine
aliquo produifto in crcatura ncquit cfte
illapfns nouus:hic
tudo
rcfpedlu crcatura:
autcm cfFcdus
crit ipfabeati-
tcnens cx partc cllentia: animae, aut acbus
ergo debct
fumptum
patet
cfte ih
potentia anima:. Sub-
quia pct nulluit) aftum
primum
anima attingcre poteft cilentiam diuinam,vt pet
eam
tc
fic
beatificabilisjquia vel attingeretmedian-
vnione fubftanriali,vt hypoftacica hxc autem

eft vnio bcatifica, quia quaslibet fubftantia.
non
nequc
cftcintia
naiuram quia
id ei ce-
quii nihil mutatur propri^,

fibi
nifi
inha:rct:nihil,inquam, muta.
tur pofitiue:quia dc hac
*/''*
mutatione , qu* propria Mmtti*
eft.agiturex fcopohuiusqua*ftionis,in
quaqux-
trt'i^
*'*
dc beacitudinc, pcr quam transfertur crea- ^*'

tura a ftaru viat , aut propri* miferiaE , ad ftatum
glori*, fed bcatus ilitet fe habet nunc, quam
qucmcumque
Dco
aliquid
conferuatiocreaturac in fuo <?j^:quia illapfus
competit
modum formx
pugnat.
ritur
etiatn
tatione fui
ipfa diuina potcft coocipi pcr
ncm.quia hic illapfas eft vniuetfalis rcfpctftu cuiufcumque creaturae , etiam non bcaiificabitis.
Ncquc etiam illapfus propric didus , per quem
defignatur non folum intima prxfentia.fed ctiam
illc
poflibilis alia.pec
recipiat perfeftiorcm illa-
priijs
vt fuit
&
non bcatus
cffcntia diuina per MmtMti*

,
illapfum.non eft eius forma ergo bt^tifi'*oportet aliquidaliud fibi inefle.pet quod fotroa,
Maior cft ccrta cx definitionc

mutationis,qua dicitur aliquid nunc aliter fe habere quam priijs.& iuxta illud , a contradiSiorio itt
litcr cft beatus.
contradiitoriHmnon fit tranjitm fine mutatione
Minor etiam ab omnibus,&
&c
Vni tjftnti*
Hcnrico admit- diuimctim

'^'
titur:&rc(ac tenct confecutio : oportei ergo
vnionem
ipfo
cum
cfTentiae diuinac
eftc effeftiuatTi ratione alicuius
'***'
eftentia
animx
J|'^')'J]^'^
^*
produdi ,&noii
formalcmjtuncautera de
nam
forttiali qua-ritur quxvcl qualis cfTc poffit in eftentia. Excmplura
j^^,
autem,ferri candentisab co addudum ,raagis txtmplum

confirmacpropofitum,quia ferrum non fit ignis, ilUtHm.
nifi
per iuxta pofitionem
&
qualitates ignita$,vt calorcra,
inquantijm tecipit
& huiufmodi
quo
cafu
DiftinaioXLIX.
non
cadi ignis
di ifUhitnr
ftrit ptT
formarem
fed
illabitur ferro per
tancum cfTedliuam
Tnioncm
fui
alias daretur
Qu^ftioII.
333
refpediuâd idem fumiifed beaticndo naturalis Uxprtftrnun confiftic in illapfu Dei oaturali , nequein tiomtmMtm-
quod fpedac ad adVum primum
eftentiz, '
penetratio, G illapfus elfet ignis per fubintratio-
aliquo
tttntm, t
nem
vt diftinguitur re.aut rationc i poccntiis
ttUrtai.
propric
iuXt
iftfi-
rubdantiam
in
practtr
ferri
neque etiam
& fecundomodo
iilabitur
vt illapfus importat
przfentiam firopliccm
conferuationcm;
quiaferrom non conretuaturab igne: ergoillapfusetlencidediuinxineircntjam animz,quaeam

Deaii(icat,erit
tantum cffcdliuus quatenus

,
formando
in fcipfum,eo
in ea
eam
tranf'
modo quo ignis
tranA
pioducit qualitaics aliquas diuinas
, Sc non fubdantiaDiccndo ergoaliquas qualitates fupcrnaturalcs iafundi anims p^^ter graciam, lumcn glori;c,virtutcs,& aftus vitales , faluari poteft dida
vnio,feu ilbpfus diuinz eilentiz.fed nequc ratio
huiufmodi fuftinet ncque authoritas, neque iis
fjrmat accidciualiter ferrum

Aregmtdtur.
liter.
dacis faluatur beatitudo ineHentia
animz
,er-
go.&c.
Subfumptum
patet
quia, vt
didum
eft
vnio
hypo(latica,& gratia non habentillum eêdlum,
quamuis pcifcdius vniant diuinzeircntiz,quam

aflum ptiinum,
qua vnio hypuilaiica vnit , & gracia per adoptioncm,& fi!iationem;his non datur aliqua vnio
pcrfedlior fpe<!tans ad adlum primum. Deinde,
aliz qualitaces,quz fpedilarcnt ad
Kri
Jtri
'vuinifm
fermlrm
MHtnpriml,
ftm
animz deberent conci-
illz qualitatesin elTentia
ifftntid.
pi
eo
per
mudu quo
,
qualitates in corpore gluiiofo
mo Jum dotis:fed hz in corpore fupplcnt ali-
quam imperfefkionem
cum qua
impediretur
pcrfeda gloria,vcl ob pa{nbiIitatem,molem, imNxntu efe penetrationem , immobilitatcm , tenebras , vmSnt lim d*- bram,& huiufmodi, quibus ftantibus non petfetur.
Ae fubiiceretur corpus animz glotiofz ; deoque

Ven HeelH- dotes conceduntur corpori. In anima autero non
dh imperft- apparet quantum ad i6tam primum ftante graSinttm.
inuenitur
& adus fufficicntec
fundamentum vndc
perfici
aut debeat per tales qualitates diuerfas.
Minijs aucem fuppetit a priori ratio , vnde probcntur, auc iis datis magis pcrfedc Deum illabi
mcdiis,quim per rcliqua enumerata illabitur.

Hoc etiam probatur,fcu confirmaturfecundo:
Illapfusille debetconcipi fecundum appetitum,
iis
& capacitarero creaturz

quam
ttnf impm-
ipfe pcrficete
nouo
vt eft patticipatio Dei,

illapfu dicetetur: fcd
communcm
rationcm creaturz ,& iilapfus confequentis,anima non poftulat ex natura

fuaalium illapfum,quk participatioDci eft in rationc talis creaturz, nifi qua eft tmftgo Dei ; huc
autem ipfi competit fccundum potentias ,
vc
ordinatuc ad adlum fecundum quia hac ratione
dicitur dcformata imago per peccatum,& rcformsri per gratiam , & dona ,& confummari pec
gloriam , vc competit mcdiis operationibus porentiarum ergo alio modo non eft perfedlibilis
nili in ordine ad hzc ,
inquantum eft imago
Dci,pcr vllum illapfnm,qui facit iid indigentiam,
confummacam perfeiftionem, atque participationcm Dei.
Confirmatur tertio , feruaca proportione,naturalis bcatitudo anims, & fupernacuralis debec
prxtcr
tmstmr.
&
&
&
6
}. Gtufir.
fpcdtac ad eiFcntiam primari6, & pcr fe prztet iliaplum pet gratiam,li ponatur in cirentia animz.
Patei confcquentia.quia vniformis eft ordo animz ad finem tam natutalem , quam fupernatura-
*'"
'"*
ikiti,^l,i,,
^f"^"
lcm leiuata propottione, &ad beatitudincm tam sdvtrmmtformalem,quam etiam obicAiuam ,quz eft ex ûe.
fine. Deinde quia Deus vc illabitur animz per -f <'" *f'
niodum caufz cfFcftiuz non habet racionem fifi"'"""*
nis ,quiatantilm refpicit adlumfecundum quia
finis vt eft appeiibilis mouet, & vt pofleftus cau,
fat fatietatcm,& quietem ^motu;hocautem ip^

cumpctit vt mediance cognitione,
amore tanci^m mouet:ergo fic tantiim beatificat.
Secund6 principalirer argumentatur Dodlor:
ille illapfus cft prior natura quacumqbe opeiatione,cuin fit fecundum aliquem adtum primumi
&
crgo
set
-, friatifs-
to.
fine contradidkione pofTet cffe fine opera-
.tione,& confcquentcr
non operans,fed dormiens ^^'" t"'

, quod pro inccn- !^/'^/*
pofler cfTe beatus principaliter
uenienti habet Philpfophus \i.Metjtx.ji.D'\ccs tnnd

amorem,& vifionem Dci infe,vt difpofi- kefpmrfii.
reqtiiri
cionem przuiam. Contra, quod immediacc con- iffi'**"ûenit eflcntiz
vt prior cft
omni potcntia
&
vc
comparatur ad caufam primam^nequit dcpendtre ab aliquo poftetiori,vt difpoficione anteccdente:ergo beatitudo principalis conueniens primo efTcntiz , nequit dependere^ potentiis, auc
ad);ibusearom,vc difpofitione ancecedente. Profic
batur antecedens,quia eirentia.vt ptior
eft,
in potentiis
quam
J"^.
"'J
pgfitritri.,
ratio-
nem beatitudinis
poftit
'
neque etiambeatitudoeius fupernaturalis poteft

conftitui in aliquo illapfu Dei efTc^liuo , quod
nem, non
ftjrum per gratiam habicus
ilaffHt pTA-
ergo
completiincrgo a pofteriori fumendo argumenlumab appetitu animz in otdine ad petfedliu-
tia , lumine gloriz , & aliis donis virtutum , vlla

imperfedio quin perfedlc poflic vniri fini ; quz
quoad entitatem fuam fubftantialem e(l fuflicienter perfeda , dum vnitur corpori , quantum ad
aiflum ptimum;quantum ad iikam veto primum,
fecundum , vt otdinatur ad fupcrnaturalem
&
KfetffitMs
ne fui eft capax illius formz,& vr dicit Henticus*

qua dignitate excedit potentias, forma ipfa in fe
produdanon conuenit mediantibus potenciis,vt
conceditur,tanquam receptiuis ; neque dependec
etiam ab iifdem tanquam alterantibus cfTcntiam
ptzuic , quiaeftcntia i potentiis nihil altetatur,
ncque poteft altetati ciam folum agancadtione
immanente , & ad propriaro perfcftionem tefpc(fliue etiam ad Deum non requiritur ordo formarum , quafi prius ncccffario ageret ad ptoduAio-
X.Ctmfir.
in cflentia:
quia ex natura ipfarum formarum non eft talis

fubordinatio cuiufcumque cnim capaxeftcircn:
tiaiquêfTcntia eft,illud nataeft recipere
imme-
diacc a Deo,vr comparatur pcr illapfum ad cflen-
ciam
quamuis
in pocenciis nihil
omnino produ-
ergo poieft Deus etiam iliabi eflentic , qui

prior eft pocentiis,eafumque adibus , hoc eft in
conueniens: quiafequeretur animam mancnieai
in poena,& miferia quantum ad adlum potentia-
cat
rum
pofle beatificari beatitudine principali. Si
beatitudinem effcntiz potcntiis illabi.

Contta.Tcl feipfa formaliter , id eft , per modum
formz ,
fic cfTer in potentiis , qood repugnac
fuppofitioni quzftionis;& prztctea quia nn eft
dicas
&
operatioante habitum. Si veio effcîue illabitur , Dcus poteft prohibere.

benc creaturz bearitodo
Terti6,impugnat
&
fecundiim ptoportionem in eo confiftit , in quo Tertimrati.

^'f'"^
confiftit beatitudo Dei in feipfo : fed hzc confiJ>ti tmfifiit
ftit non in idcntitateobieî beatifici ad feipfum,
im iftriuifcd in operatione : ergo fimiliter nequein illapfu
cfTcntiz diuinz;fed in operatione confiftit bcaii-
cudo creacurz. Maior probacur,quiayn<7f/ ei
eri-
tniM.quod iQtcIIigitur de nmilicudine proportio

iis>
Lib.
334
IV. Sententiarum.
& per beatitudincm
obicitum beatificum ad
; ergo beatitudo noftra

diuinx bcaiitudinis, & qusdam
eius itmilttudo:red (i in illapfu,leu vnione cdcntiae diuin ad eilentiam animx condltcrct beatitudo noftra, niliileiinDco magiscorrefpondcrcr,quJim identicas,
vnitas eflcntia: ad feipfam,
IHemHtnUm fgy aj Deum. Minor probatur , qnia nifi beatitu-
nis
Jq
confiftcret in operationc,tolleretur
modus
pcobandiinDeointclle(ftum,&voluntatem,quia
hx. facultates primatio ponuntuc in ordine ad
intri
& tanqnam attri-
rcquicuc opcratio beatitica
ed
in
tione.
C H O L
ad
alia beatitudo
&
fxopfofit.
qux
neque
Deoiquia neûic eflc illapfus
eiufdcm in fcipfum,ncquc in exifttntia ; crgo nequebcacitudo noftra confiftit in cxiltcntia Dci
per incraneitatem in eflentia anima:. Huius fentcntia: impugnatio latius apparcbit in refolutione prima: quxftionis in ordine , in qua fuftinebitur beaiitudinem confiitcte in operabuta
erit participatio
Âdducit quafdam ratlones Henrict contra eum
V M.
^ folult qfi faciuntpro eo adduSia
num 4.^ y peroptimamdoSinnam j adducens tertiam ^quartam adoppojitum.

^
/"^ V autcm adducuntur pro cpinionc qua:dam func contra cam pro ca auV^ ^ tcm nulla cogunt :nam prim^modusponcndi videcurconcederequod iflc
js.
fit primo in potcntia , & ita bcacicudo principalitcr ibi. Probatio antccedendicicenim quod per amorcm quiefl: viscransformaciua, amans incipit exirc a
fc
efle illud quod amac 5 quod non potcft fieri nifi per circuminccflioncm , vcl
illap(um,ex hoc fequitur quod per amorem fiat illa circuminceffio , vcl ill.ipfus
amaci in amanccm ; conftac aucem quod amor,vcl dilcdio, dc quibus loquitur Hugo,
funt perfepoccntise voluncacis. Iftudcciamdidumexire afe,cfl:mecaphoricum, ficut apparcc pcr Philofophum in Politicis lib.i. cap. 3 & iu 7 cap.j. NihiUntmminus
altqutdeji id quodfmt îjuia amat aliud. Racio autem huius metaphorae, & omnium
taliuni , ha:ccft , quia in accingcndo,vcl accepcando, vcl appretiando vcrius cft
amans amatum , quam ipfummcc
quicfccndo in illo
hunc incellcdum plan^
dicic Hugo vbi prius. û/fotum^ inquit, ap^cttt qited amat^fe.pfum d^Jîcitîn comparationc
iUim quod amat.
illapfus
tis,
,
giuamoJo
amans
exit
afe.vel^
ptamatit.
&
&
&
Et hoc cft quod dicit Auguftinus in 4.dc Ciuit. Dei cap.vlt. Ciitltaiem Deifcit amct
Deivfque ad contemptum fit. fcilicct amantis pro tantocrgo amansexitextra fe, quia
fuum e(fe paruipcndit,in comparationc amati,ita quod magis appctit dcftrui fj//?
:
fuum quam amaci

illc
arg
fed ex hoc
non fequitur aliqua circummcefllo ,
vei illapfus
ficut
ir.
Pnma ergo ratio non cogit parcc cx di(ftis, quia procedit cx rationc illapfus iftiusEfto ctiamquodinbeatitudinefit quidafpcciaIisillapfus,iftcnon eftcflcntiacdiuinx
:
4/fo
7-
hanc vt attingcnimmediatius pcrpotentiam.

Quod ctiam arguitur ibi dc rcdundantia quac fit a priori in pofterius non e conMutuare^grftj^ ôn cogit quia nihil prohibetaliquid rcfpedu ciufdem cflc prius,
pofte6i
r'us,
alio,
alio
modo
co
modo
quo
aliquid
quod
fibi
prius
cft,poteft
illuJ
cft
efrentiit &
proprium redundarc ab ipfo in aliud quod tali modo eft pofterius ficut licct effe refotenti
expUcatur. dundct in calcrem a fubftantia tamen calere e conucrfo , conucnit fubftantias a calorc. Si crgo eflec prioricas eflenciae refpcdu potcntia:,& ha:c redundantia aclus
primiperficicncis eflentiam, fiquiseflec, fiercc in poccncia icamcn aclus fccundus
qui primoconuenicpotentix, redundabitab ipfa ineflentiam. Poteft crgocx hoc
argui oppofitum, fic illud cft principalius, a quo aliquid rcdundat in aliud (cA bcatitudoredundat inefl^ntiamvt cflentia, ab ipfametvtcft potcntia, ficut&aitingerc
obicclum bcatificum tali ordine competit eircntiac & potentix.
Upfiu Dei in hanccflentia.vt eflentia,fcd eflentia: diuina^,vc obiedi beatifici in
in beaton
tcmipfum, vtobiedum.-attingit
aut/^mprincipalius,
&
&
&
Secunda
ratio
non
cogit.
Loqucndo cnim de
ejjentia diuinaprincipaliits letficit ejfentiam
non
perficit
ficit
eam
auccm
jllabcns
eam
formaliter
formaliter per
tantum
fcd
potcntiae perficit
perpcere formaliter
tjuampotentiam : quia
ha:c eft falfa,
Dcus vt illabcns cflentise
ficut aliqua caufa extrinfeca
vt obieftum:
cam tanquam caufa extrinfcca,vt obicdum,
formam caufatam
& pcr-
quae eft opcratio attingens ipfam, vt ob-
vt accifi autem loquaris dc^fr/rV^rrqualitcrcunquc informando, vcl alitcr

qu6d per illapfum vcrius perficit cflTentiam, quam potcnciam ficonfidcrccur,
non fequitur propoficum,nam idud perfcere pcrcinec ad a<ftumprimum: non cftcrgo
ieclum
pias
>
perfere beatificum.
fidicasjfuificit
mihi qu6d
fic
vcriusperfcere
quam a.\l<i\iodperfcere adus fccundi;

cx
Diftindio
cxhoc cnim
fcquicur
X LI X.
qu6d
QujpftioII.
335
cfTcncia cric principalius pcrfcAanobiiiori pcrfcdione
quam
poccutiaicrgo &bcacicudinc,vcl aliqua cric nobilior pcrfeclio quam bcacicudo.

Rcrpodcotfubfância cl^ magis cns quocuque zccidctcfept/mo Meiafhjficd-.ctgo ciren- Ttxt.^
ria Angcli,vcl animx cft {impliciccr pcrfedior fua beaticudine inhacretc, qux accidcs
cft:crgononcftinconucnicnsqu6d aliqua perfedio, qux cft aclusprimas animar,
vcl Angeli, infi^fubftantiali.ficvcriorciuspcrfcclio ,quia incimior:
fit
cciam in fc
nobiliorpcrfcdioquambcacicudo, vclaliquapertinens adaclum fecundum: bcaci- Bedtltudo

cudo camcn eft nobiliflima pcrfedio fecunda ficuc diclum eft in praiccdenti folucio- 'fi febiiifnc fed quacunquc fccunda cft aliqua prima fimplicitcr nobilior la crcaturis vbi fc- ^"^. f"^'
r*
cunda ,
prima func rc diftinfta.
n'
,
&
Poccft eciam negari
illa
propolitio
tiamquam potenciam ,quia

ncralis coti creacurx
quod Dcicas pcr illaplum
illapfusincflcntiam vccflcncia
licetAmicuique proportionaliter
vcriuspcrficit cflen- ^^ ,
quodammodo ge- aûprimo,
cft
fecundum fuum gradum en-
titatis:fcdillc,quicftcflcnti2c, vtobiecfli in poceniiam
, cft fpccialis nacurac nobiergo aliquisiilapfus in potcnciam nobiiior iilo illapfu,qui cft in cflentiam,
licec iiic qui eft in cflenciam ad tjfi fit principaiius cflenciq,quam poccnciaCjficuc 6c rjfe.
Sedconcrahocarguitur, quia iilapfus eflcntia: vt obiedi,pr3cfupponit illapfum
cflentiac vt intimaotis lc eflentiac illud autem eft perfedius , \ quo aliud depcndet,
non c conucrfo. Rcfpondco,non omnc pnus gcneraiionc eft prius peifcdionc,
hflima:
cft
nono CÛtaphjficdt :iftautem pracccflio illapfus per intimationem adiilapfum in ra- ffxt.
tionc obicdi , non probatur prior nifi gencrationc non enim eft necciraria caufa
15.
pofterioris quia illc cft quando fecundus haberi non poteft, ficui in via.
duarum refponfionum ad (ecundam rationem prima vidctnr vcrior &
fatisfoluitjquod aliquis lilapfus firiipiicitcr perfedior non eft beatificus: alius fitn-
adiua
iliius
Iftarum
rupfkt
Exemplum,perfediflimus illapfus eftin na- fiinus ptf^

turam humanam, vcpcrfonalitervnitam Vcrbo:ncc camcnilie eftformaliter beati-/'^^'^''^
ficus, vt apparet lerito Uhro^ diHinilioneficundA^ quamuis iftc Dodor dicat contrarium ""*P^'"*
vt ibi didum eft liiapfus autem Dei trini in Michaelem , qui cft fimpiiciccr minus r^^,,^ ^g^
piicicer minijs pcrfccJlus cftbeatificus.
pcrfe<ftus, cftfimplicitcrbeacificus.
jj
gjitft.
Tcrcia ratio ducitur ad oppofitum
i.
quia gracia imittcdiat^ pcrficitpoccntiam, fideeju*

non cflcnciam , ficuc didum cft libro fiamdo^ diHintione vigefimaf^xta : quia forma pcr- **' "^-"'^
ficicnspaflum,vtiilimitatum,vel indifferens adpiura,indifFercntcr perficit ipfum 9'^""*
in ordinc ad illa plura:ficuc fi aliqua formaperficerct Solcm inquantum eft iilimitace ^-^^
peyHcit
a(fliuus rcfpedu omnium infcriorum , indifFercnccr ipfum perficerecin ordine ad pgtentiarn,
*
vnam adtioncm , 8c aliam gratiaautcmnon pcrficitanimam indiffercnter in ordinc tjHMmefad incclledionem, &volicionem:fcd folummodo inordineadvolitionem. Vtoho,fi"ti^>-^
?"' ^^^^>
ipfa enim cft primo graca , & nulla alia nifi ab ipfa.
Si inftccur maiori propccr iUud , indifFercnccr (altcm ifta cft vera,qu6d forma
perficienspafrum, vtillimitacumadpluresadioncs , non pcrficic ipfum pr3ccis6 in
ordinc ad vnam adioncm quia ftacim fequicur oppoficum fubiecli fciiicet qu6d
perfccic illud ,vc limitacum,
determinacum ad vnam adionem gratia autem
prsecise non pcrficic animam ad inccllciflionem , Sc volicionem ica quod inteilcdio
przccdcnsvoIicionem,noncftgrata,ncc mcricorii fcqucns etiam non eft graca,
:
&
nifi
quia cft impcrata a volicionc graca.
minori primae rationis quia eflcntia non cft adiua, fcd paffiua medianhoc lic^t fit falfum/altem dc voluntatc , vc didum cft tn fecurM
Ub.difi.i^^ camcn poccftaccipi fimilis maiordc poccncia pafllua :nulla formaperficicfufcepciuuminquantumindiffercns ad plura,quac praccise pcrficit ipfum in ordinc ad vnum illorumigracia cft huiufmodi, vcprius:im6 nullus habicus vidctur
Si inftccur
tibus
iftis
potentiis
nifi vt habec racionem potcnciac tandem ftetur in ifta nulla forinquantum illimicacum, vcl indifFerens ad plura, quxpraccisc
perficerct ipfum,fi efFct detcrminatum ad alterum illorum fcd fi anima cffec cancijm
inteliedus.nonpofrec pcrfici gracia, quiancc habcre adumgracum, ccfi habercc
pcrficerc eflTentiam,
ma
pcrficic aliquid
adum:
\x
fiauccm per impoflibilecfreccantum voluntas , pofFec pcrfici gratia quia fl

per impofribilc habcret adum , habcrec lilum gratum.
Quartaratioducicurad oppoficum quiacuidebetur manusbonum, ci rcddcn:
dura
cft,
eo modo, quo magis potcft
fibi cfFe
bonum
bonum beacicudo
fic in potcncia
quam efTec in efrcntia immediate, ficut maius
bouum cft animx vidcrc Dcum per intclledum,quam pcr c frentiam,vt cffcniia^quia
,
fi
^^^^
fed animac magis poteft cfFc raiitHenr.
fi
vtdert
deducitHr
'''
"Pffi-
""^
536
iiidere
non
cft
natum
cius bonunijhabere
cfle
bonum
eius
pcr intellccflum
nifi
fic
obiedum bcatificum,vt beatificum,nifi pcr
-^
non
natum
eft
ciTc
potcntiara attiugen-
tcm ipfijm per oporationem.
Quod cciam addituribi, quodpcrccptio bcatitudinis principalitcr compctit potcntix, videtur concludere oppoficum propofici quia pcrccptioobieî bcatifici vi:
dcndo,& dcguflando,non cft accidentalis,vel aducnicns beacitudini, (icut dicit Hugo in aud:oritatc quam adducit: / his inquit heatitudo cenjijltt i cegnofccre, (jr amart
tffcntiulittr
inclwlit
bttceftio-
ntm
dif.0-
MlfirtA
honum. Probatur etiam ratione
quia mifcria cfiencialitcr includit pcrceptioncro ob-
difconucnicntis.loqucndode miferia complcta.quoecftcum poena principalis

poena,qviac confiftic in triftitia.vtfupradiclum cft dijt. /\^.(]u/eji. i. pcrleconfequitur pcrccptioncmobiedi di(conuenientis:ergo pcrccptio obicc^li conucnientis,
neceflario non firquitur bcatiiudinem:quia tunc beatitudo non acque neccflario deiecti
cnim
titnitntfiy
^" btatitu- ledaret,ficut miferia cruciarct.

do coHuenientis.
Quodvlteriusadditur dePhilofophis, non videcur probabilc contradicerc cis in

primo noto de beatitudine,qu6d confiftat in operatione,vel non. Licet cnim erraucrint,vcl potius non attigerint in quo obie(fto,vel magis fi.ib qua rarione fit beatitudo tamen iftud primum notum,in quo fit pcrfc<ftio finalis crcaturê rationalis an
fcilicct in potcntia,veI eflentia quprum diftin<ftioncm habcmus ab cis an ctiara in
operationc,vcl habitu,quae firailiter habemus ab eis:non eft vcrifimile cos latuiflc.
illo
9
Cenfur*
frhrii fententii.
txplkatur
Diony/isti,
(^ HU.
0 M MEN TAKiyS.
ikc.Hic
Vd autem adiucmturpro
f^
cx
V^rubiicJt cenfuram piioiis
opimotit
f.mer)tiaE
ri
ia
amacum intcUigicur non

fccundum afFcdlum , & apprctiacioncm ,quiaamans prsefcrc fibiipfiamatum,
vt redc probat cx PhiIolbpho,Hugone,& Auguftino,& fcipfum defpicit prje amato ,ex quo non
,
ejft,(eA
eirentiat ficnt attingcre
ob-
eirentiam,non c contra.
Alia etiam ratio Henrici
eft:in eflentia
principaliushabctur Deus
qui eftbcatitudo per i-^'''
anims
* '
clIentiam>qoamin potentiis:quia circntiam quodammodo pctficit duiinitas pcr fcipfam potcn:
quara
illud
fc
modum
perficit
obieifli bcatifici;
principaiius
perficit
quod terminatiue tantum
crgo,&c. Refpohdet Doftor,
pcrficit:
intclligaturquod
fi
R*ipenjt.
forma-
cflentiara anira.-e perficia,principalitcr,&
liter, diuinitas pcr fe,cft falfa maior cum confequcntia: quia diuinitas formalitcr non perficir,
fcd vt caufacxtrinfeca vt obic(Slum ,
Gc primo
&
opcrationem, qua attingitur;formalitcr vero pcr formam, quain in poren-
illabitur potentia per
amantem, quain per modum obEx hoc fcquicur pritnara rationem non concluderc,illapfum eftcntia:
diuina: in eftentiam animz , fcd tantiira illapfum
tia caufac vt cft ipfa opcratio.
icdi
mittcreturaliquomodo perficerc principaliuscf- iOffufp'ior

fcntiara animaE,quam potentiam, non concludi--^"*^'"**
obiedli bcatifici in potcntiam.qua attingitHr per
in
cui araans adhzret.
operationcm
vcl illapfura
vt cftDcicfficicntis
amantem
(ieri,nifi
a rccxirc,
quod
prima
qua
in propofito ne-
p*r circuminccflionem,
non autem
anima: beatx illabcniis diuinitati,fcd e conuerfo,
qukm
degmMie.
Deus.ficutferrum candcns iii tgneiucct,&ardet^

cft iinetaphorica,& non d()gmatica,& fundaraenta eius di(Sô
Sccanda
eiufdtm.
priusquam competit
aliter attingcre
vt in natura tah nihil apparcat cile aliud,
s Ratio
vt
quod per
fhoriea,nen
10
icd beatitudo ita compctit potentiac
fcd
quit
Stluitur.
vcro tantum per
dicit
Mtta-
quod competlt poren-
tias
bcatitudincra. Ratioergo Henrici
E/f
ratione cius der iuatur in cflcntia
medianccaraorc, Sc vifioncjvnde lijquitur ctiam qu6d Deus prius ilbbitur potenciis,

quam cfleniiac. Quod autcm dicitur amansexirc
circncia:
amnitm fcquitur aliqua circuminccffio , aut illapfus ex

Miatum.
parteamati in amantem quaniii:n ad tffe , ncque
Sclultur r*-
cflcntiacft
jC(Stum bcatificum :crgo a potentia dcriuatur in
fecundura
trnsform-
ux. prim(J
qua-dam deQrueie
inrcntum , rcliqua vcro non probare. II la autem
quac non probant,funt , quz adducit ex Thcologia myftica cx Dionyfio , & Hugone inquantum
dicunt amorcm transfotmatê amantcm in amatum. Vnde infcrt Henricus illapfum compctcre
propriis fnndamcntis.aircrcHS
a fc,& transformari in
eûidjit
tiam.c contra vcro iihid
cft.quod
ratiojfcn concKifio,ex pricri

fiat
ih eftcniiam
deduâ
& exinde
rcdundct in potentias ,non c conucifo, quiak

priori,qualis cftcifentia aniira: fit rcdundantia
,
in pofteiius
harc ratio
non probat
quia aliquid
poteft cile prius,& poftetius refpediu eiufdem
diucrfo otdinCjVt calor quoad
tffe
quod
iii
rccipit
autem
quo.id eflTeeltum formalcm, qucra communicat
lubftantia:. Sic ergo cftentia quoad illud , quod
fubftaîtia
ipli
eft
compeicre
pofterius fubftantia
prior
pofl"et,vtcft prior potcntia,.pol!ct
idein dctiuare, vel latione eiusdetiuari inpoten"
ii
etiam ad- StntituJime
'
turintenium.quia illapeifcclio
cftet
adus primi,
quo non confiftit beatitudo vt f ipra probatum eft. Et dcindc Deus pcrficicns crtcntiain ani
ma: petficcret eam in tjfe , non qua beacificabilis,
,
neque ei communicaretur Dcus , qua beatus eft,

qni ens k fe.
Diccs , fuificit quod perfeclio communicata
fed
cdcntix anima:
fit
in fc nobilior
communicatur potentix:ergovcI
quim
erit
7t/<ff.rf*r. 4, ita
crit
anims
qux accidcns eit
inconueniensaliquara,fi
ftioncra
fub-
fic
etiam non fy'^"^
dccur
pcrre- "
eflcntia: in
aftu
primoeflepetfc<fViorcmbeatitudinc:quia fic aliqoi ctiam dicunt vnionein hypoftaticam pcife-
ftiorcm
efle
pcrfe(ft,ionis
qu^m
fit
beatitudo
in beatitudine
eft
execflus cniin
fupra rcliquas
fui gcneris,nempcadus fecundi.

NcgarietiampotcftquodDeus pctfcdius ^pet
perfediones
illapfam perficiat cflentiam

id eft
qu6d
illapfus
Dci in
Selutie.
7.
perfe(5biot e(k Suhilanti

,
lalis
,quaprimo compctcret
fi'cut
gcncrc fuo
fubftantia
fua beatitudinc,
'*
qua: *<?"**
illa
beaticudo,
velbcatitudinepcrfedior. Refpondctur
ftantia eft perfc(5lior accidente ex
modocxplicanda.
ille illapfus
Quod
quim potcntiam,
eflentiara
fit
perfe-
Quot
DiftindioXLIX.
pocen(iam
<ftior,quaiTi illapfus eius in

illapfij;
Dei
fub.lantiatis
el\
quia
ille
communis omm-
bus,& Hngulis creaturis,liccc vnicuique cceatut.T fccunJiun fuum gradum

fcd illapfus cfTcntix
:
diainx vt obicdli
jBiff
fifntitm
fattftita
mx
in if-
Quod aucemcompe-
|j$,& commuiiis omiiibus.

jjj jjiij-ui vt pi
optia perfcdlio in co eradu entita-
,.'.
;,$tFtStr
qukm
fpccialisnatucx nobiliffiquaro (it illapfus fubdantia-
cil
Sc lic nubilior
>
...
omnuexccdic
"**?"* "liqua
-,
n.
perfcatone,elt
ftntiMit,
ctiam
m fc pcif^clius, quam illud quod eft com-
Ktfiitn.
munc
fibi,&: rcliquis.
modum obicSli &

tem
non autem
Dlntrîitm-
du4ctm<>.
rndj httittrlintm d
quia non
homo
eft.
Quiiuuin ad hanc difHcuItatcm
qua compa-
racur vcccque illapfus fccundiim perfcdionem,
prioremordine
clcclionis ftatuit o,dctlili:t'

naturx priontate iiucntionis,& uM.o-ttatM-
J"" qîini iuftitui poccft
compacatio
compaccntuc in^-^cncisîllud
cnim
fi
cft pcrfeditis in
cntis,quod eft pcincipalius cns , &: fimplicitfr^gf magis acccdicad tffe hoc autem principalius compecic fub.'tancia' Angeli , quim vlh eius
adlui fecundo, aut accidcnti ; confcquencer iMa-
tffe
quo Deus intimc
fit
pra^fcns
&
confetuac fubftanciam Angeli,eft pcrfcdior in
intcntionalem,qualis eftinfluxus Dei vt obiedi
bus.Vidc Doiborem in i.(i.î.i}.i.&in ^.li.j.ej.^.

'
* 4
Tenia rMto ducitHr ad cppofitum, &c. H xt fuic
Terv ratit
quod eloria fitecatiaconfummataiicd gratia cft
in cllciuia animxrcrgo bc glutia. Hanc rationtm
,, ,^
reducic ad oppofitum ex didis in 1. d. i6. Iublu- tfôfitum.
mendo concradidtoriamminoris, ncmpcgratiam

animam,vc prior
eft
non
quod gratia fandlificans fitprincipium effcdiuumadusdeterminati,& volitionis,rcdc fequituf non petficere animam pcr modum piincipi)
pocentias.Sic pluccshabicus in
eft
Deus
feu caufx
parcicipac
exemplaris,
cimque manifeftat
, vc
opecacionem diuinam.
Angclus autem fub muitis rationibus,vt fubftan-
cix fpiricualis iiiteIlc(3;iux,voIitiux,imaginis,&c.

,
& fcquituc
primam rationem caufe
cxemplaris in Dco,&: ficut
illapftls eftcntialis in
ctmftrMti
Angelum.cft fccundum racioncm fpccificam , &

gradum cncicatis fic cciam excedic illapfum in
ordine ad beaticudinem. Quod fi compacacio
mdfinim.
fiit
in ocdinc ad fincm ,eciam fubftancia Angeli
quia hxc ad pcrfedio-
excedic beacitudmein
ncm naturx Angelicx
eft
ordinata,nonecontra
Quod
comparenturad finem vniuerfalcm quem Deus intendit pcr manifcftationem fui & communicationcmcrcatutisquantumadirjêncis, iam diduin
natura, propccr bcaticudinem.
(i
CamfMTJt:
Md inAitifi'
ft*nU Mifi-
eft;quantum vero ad manifcftationem attributorum,non funt comparabiles , quia natura manifeftac fapientiam Dci.atquc pocenciam beatij0,
.
j
j
rt'"' ^^' ' ^ 1"* ^'^ *^*'" ocdinancur tuftitiaro,
feu bonicatem,
mifericordiam, Qu6d fi compaiatio fiac in ordine ad finemvltimum in teScoti Oftr, Tom, X,
:
&
nm
'/' '/"-
fa
CrafUm
Cicca probacionem huius minoris vt iucluditdiiûinfuppohium ; quia coca difticulcis

atgumcnti vetfatut circaminoicm. Minoi ciiim
eft cuidens,& rcdc probatur \n cexcu;dato emm
funt.
comparcntut hxc quoad gradum,in quo ac<:edunt ad petfcdioncm pcimi entis, cuius patticipatione teliqua dicuntur entia , exccdit Angelus
fccundiim fubftantiam,opcraiionem bcaiificam,
qaia hzc fub vna tatione,vel operationis, vel atracionem primi cncis
ne-
fupponit gtatiam eflc opcratiuam,& non diftini charitatc.quod dilfctuimus alias in i.parte
huius commencarij d. 6.ibi videantur qux dicâ
principalc,fcu accidens ad fubftanciam pixrerea,
tingencix obiedli primi,qui
giii
tjHo etficientis, nifi
fi
potentiis
pcificic indiftc-
rcncccin ordincadomnciopetati-jncsifed dctctniinatc in ordine ad actum voluncatis.Hic ratio
,& finis , liccc eciam influac ipfam

cperationem, qux intancum eft petfcdio,inquaiKum ordinatut vt fecundarium effe ad tffe
beacificantis
''*
obiecli foimalis
perficcre
participat
feties
HincDodorordinem
in eafic fubie<iiari:quia
*- rationeinfluxus, vc cendic ad^^ , quimillapfus

/ir/^-- bcatificus; tum,quiaillcert ad ens fimpliciier;
/iîw Utr.
tum.quia influxus realis . vt diftinguitur contra
bntm,
nacurx.
quc
JHjtffit
'
hncm hoc
inodo,& fupcrnaturalitcr fumptum.quam
non
encis,& natutî
tjfe
habec ad hunc
citudinrm,poteft confi Jcrari diucrfa racio.fccun-
pfus naturaiis
fe
anim2,auc Angeli.fubftantialisad bca-
"
beatificabilis,quam nacura in
quia immediatiiis
turam vulc hac intentione quah macctialiccr:

bcatificationcm veio formalicer cx motiuo finis
bcatificantis. Dcindc.fcquitur orJo naturx qu-4
difponit dc cius ejfe,cn\lis.lk aliis huc fpedanti-
bcaticudo Chrifti,qua
tutit.
commu-
omne
perfcclionis
1 (.Huic folucioni prsfert priorcm,vc veriotcm. Oaco ergo quod illapfus fubftatialis (ic perfekioi , non reqnicuc in eo condftere beaticudiiiem:nam perfcdidimus illapfus in naiuram humanamcft vnio hypoftatica ; qux tamcn non eft
vrrmjiu fo- &c natuca
bonitatis
nicandx Ipccialiccr natucx intcUeduali, pcioc cft

beatitudo &c natuca beacificabilis, inquantuin
abrtcado,fcd nacucx intelicftuali capacijfcd na-
te.v.
t.xpltc*tHT.
quanium ex hoc motiuo fux
crit pcifc-
prius gcneiatione eft prius pcrfcdionc 9. Afet.
{ I
finis
via gencrationis cllc prio-
illapiusc(rcntia1is,
(upponitur: ergo
diot. Rcfpondciuc
337
f,& fKffjVt vet6 confidctantur vt cadunt fub intcncione Dci formali , in-
ipfa.habcnc fc vt
, non quod elcdVio etiam iion

compichcndac fitbiciStum , & pcrfonas , quibos
Deui vult beatitudincm quia iion cam vuU in
Contra
fcufubfta uialis.clt prior iIlapfubcatiHco,& pet

Stlitttmr.
Qu^ftioII.
in ordine ad illum
aCtum lo-
lum ide6quedona,qux ftacuuntur in potcntiis,

tanquam principia opeiationum,dicuiuur diuet:
quiain ordine ad
a(ftus limitatos
inclinanc
eadem poteniia
inclinanc.ad ptoprlos quique adtus.

JJ
Quariaracio Hemicieftcxiufticia diftributiua,quadirtribuic prxmia iuxcaexceirum dignica* 4 5"'"/tis,& peffc(5lionis:fcd eircntia cft perfcdior fuis
potentiis ergo principalius rccipit pramium.
Reducit hoc ad oppofitum,quia cui dcbetur maiusbonum, ei reddi debet , provt maius bonum niJudtur
eft eius;fed eirencir maiuseft bonum beaticudo Mdeffcfiium
vc in pocentia,quam vc in ipfa eirentia qcia videce Deum efc maius bonum eius, quam non videce: hoc aucem bonum conuenit mediante potentia,& non aliter. Prxterea.quod atldic Henri-
eam
cus deftruit intcncutn,dicic
enim quod perceptio
bcatitudinis principalius eftin potentia,quain in

eftcniia:quia perceptio obiccti beatifici vidcndo,
& deguftando
non
eft
accidentalis beatitudini,
cum confiftac cx Hugone

bonum. Prxccrea
in percipere,
&
amare
tnifeiia confiftic cncntialicert
loquendo de pccna iu pcrcepcione obicdi difconucnientisiecgo percepcio obiedti conuenicn,
cis,& beacificancts non confcquicuc ad bcatiiudinem;fcd in ea inciuditut.Quodprxccrca dicic

ad PhilofophosÎiccc verum fit ipfosnon aitigif-
modum tamcn
negandumeos pccccpifre vctitaccm ptincipij vniuecfalis nempe eara confiftece in opctacione poten(iz,& non in cirencia.
fc
obietum beaticudinis.neque
non
eft
FF
SCHO
Lib. I V.
l^S
dem
ejfe
c H O L
V M.
Primum, fi dicatur aliam ejfe perfeBionem
Tria (ontinet hae litera.

potentia
Sententiarum.
beatitudo non poteji ejfe principaliter in ejfentia.
^triufqueperfeSiionem yjifmul teneatur , potentias

efi in ejfentia.
Motentioj re indtflirt&ai
ab ejjentia , de quo
tius ejl in potentia. prohat eiegantijfime
aliam
ejfe accidentia
quodam
Tertium , tenendo yeram opinionem^fcilicet
fenju beatitudo principalius

ejfe
ejfentia
Secundum , tenendo ean-
z. dtji. i6. abfolute beatitudo
foluit
argum. princ. pofita
pnncipa'
huiM
in initio
quafi. 1.
AD
^"^^^'O"*^'" ^'"8 <Iico,qu6d duplcx pottft cflc ihteilciflus quxftionis.
jl\ Vnus (upponendo quod
alia
fit
perfedio eflcntiac
& alia potentiae
qua:
,
^l
illa-
rum fit
principaliter beatitudo. Et fic videtur prxdida opinio dicerc qu6d ille illapfus,quicft:ineflcntia,vte(rentia, qui eft quodammodo prioroperationc ,quac cft
pcrfedio potentia:
fit
quod beatitudo non
principalitcr beatitudo.
Sccundum huncintcllcdum dico

quia nihil quod pcrficit cflen,
confiftit principaliter in eflentia
tiam, vt eflentia eft diftinda qualitercunquc a potcntia,poteft eflc
nifi acftus
primus,
&fortenullushabitusinihilautem lalepoteftcfle principalitcr bcatitudo,im6 con-tradidionem includit beatitudincm cflTe fine opcraiionc non fic adum primum eflc
fine quocunqueacflu fccundo.
;
Alius intellcdus qujcftionis poteft eflc talis
ponchdo quod cadem fit perfe<5l:io,5c
Vhica cflcntiaj , &potenti3e, in qua vnica confiftit beatitudo,an illa vnica principalius
pcrficiat cflentiam , vcl poicntiam ? Et in primo intellcdu fuit comparatio duarum
perfedionum pcrficientium eflentiam,& potentiam,qua: illarumfitprincipalior.
In fecundo
fit
comparatio eiufdcm pcrfedionis ad duo fufceptiua quod illorum

,
principalius perficiatur
illa
In illo fccundo intclledu vidcrctur diucrfimode refpondendum,fecundumdiueropinioncsdc potentiis quia fi ponantur accidentiaipfac potentiac , ciim prinapalius fit id, pcr quod aliud ,
non e conuerfo 5c fer tjuod , poflit accipi acquiuoce pro
remotiori , vcl pro caufa pofteriori ,
immcdiatiori primo modo
caufa priori ,
Slfotentii fas
tjfent acci-
de(ia,prin-
ctpahus
&
&
"^"' quiacffcntia
ijuam \lU
beatltudine,
Potenui.
non
&
principalius cflentia pcrficitur
e/fentia
ammz
perfedionc.
cft
quam quascunquc
remotior caufa refpeducuiufcunque cuiuspotentia

-,
z.adi6.
lod
eji
principai/Ks
modo
eft caufa,
fcd potcntia propinquior.
Quia tamcn illam opinioncm non credo eflc veram.ficut diclum eft difi. 1 6fecundi,
ncc Ctiam clarueftquod idemeftprincipaliiisrcfpedufj^j&cuiufcuquepcrfedio-
j^
&
tamcn
confequentis tffe fiquidem aliquid poteft cffc caufa alicuius in eflendo ,
aliud per huilam aliam caufam recipit imo fi eflctincaufatum ,reciperet ficuc
Dcus eft caufa trianguli in eflendo , tamcn fi triangulus efflet incaufatus , feipfo habcret tres , &c. Et hoc maxim^ verum eft vbinon eft proccfliisincodcm ordinc,
poftea fecundum cft pnus tcrtio in otdine
puta fi vnum fit prius in ordinc acliui ,
jjjj
jjj^^j
dentia ex
potentia pcrficiatur:fecundo
&
In
paffiui.
codcm ctiam
ordine non tenct,
nifi fit prioritas eflêntialis
fic
intclligen-
refpe-^
j^ ^^-^^ incompoffibilc fit, quod fecundum fit prius ad tertium hifi primum fit
j*"^
priusad fccundum & ad tcrtium ficut in caufis efficicntibus patet vbi pofterior
ideo eft ta^^
n
rr
rr \
pnon, quia pnornon efteflentialuer ,vel neccflano prior.
le refpenu potcft cfficcrc finc
In propofito autem in rationc receptiui nonfitcalis prioritas cffentialis in rcciconfequen- ^
tiseiVe,
piendo,e(rentix adpotentiam quia fi immediatum receptiuum poflêt pcr fc cfTe
ma.vDnh fi J|j^g mcdiato podet per fe recipere illo non rccipicntc nec mediate nec immemHtatur
^^^{^ Hvpothefis autcm eft necc^Taria fupponcndo illam hypothcfim ncccirariam
abfbluta, altcrum poteîe^Teabfquc contradiAhfoiu- niultis quod dirtindorum inentitace
clione finc aliero. Vidctur ergo quod fi illaopinio elTet probabilis, nullo tamen
te dtflinquam
(lafepara- modo eflct conccdcndum quodcircniia principahus recipic operationcm
,
a^ *._,
yipoJfHnt.
potentia.
Quxratio
î-iod cft pnncipnltns
primitatis
ad
aliquid
His crgo,&
aliis
opinionibus dc potcntiis prjEtcrmi^Tis,

-^
d\co
quod
& a:quiuocationibus cius,
illud fimplicitcr eft principalius refpccftu
/^.
quod
quocunqiic alio, pcr poflibile, vcl Impoflibiic circunfcripto ,codem modo fe haberec,
ad A. nihil autcm aliud ipfo circunfcripco fic (c habcret ad A. Ifta ratio probatur cx
ratione primitatis:quia primu ad aliquid cft,quo circunfcripto, nihil eft ulc ad aliud;
quolibec
DiftindioXLIX.
QusftioII.
339
& priraum
, ipfum codcm modo (c habct ad illud
fimplicitcr c(l principalius fimplicitcr. Hatc pro maiori dcclarata.
'
Nuncautcm, liuc poccncia fic pcrfcdio vnitiuc contcnta io efreniia, fiue fit PotemiA
parsclVcncialis ipfius clfcntiac , fiuc aliter fic vcl fic fc habeat , fccundiim diuerfas ?^[""f*quolibct autcm alio circunfcripto
opiniones jcflencia non rcciperctbcaiitudincmcircunfcripta pocencia pcr poflibile, /^^,;,^^f.

vcl impoinbilc ellencia auccm circnnfcripca per poflibile , vcl impoflibile , pocencia ,^, atiMm
reciperec eam crgo co modo , quo cfl: ibi pofllbilis principalitas re, vcl rationc po- tjfintU.
:
cencia piincipaliusrccipic
& per
Minor
opcrationc fccundum
conlcquens beacitudo eam prius
perficit.
probatur cx praecedcnti folutione,quiabeatitudoconfifl:i't in

illam opinionem: operatio autem perficcrct pocenciam , fi fola cflet finccflcntia:
efl^cntiam autem nullo mocio li lolacflct fine poccncia^
.Si ifti probationi minoris inftctur pcr hoc, quod nullum accidensperficiraliud
accidens lcd folum fubft:antiam licet vnum accidens prius quam aliud, iuxta illud
Ariftotelis4. Metaphyf. Non entm Auidins Aaidentt Accidtt t nijiijuia ambo etdem accidunt. Text.in.
,
i^
& pol\,Nifjile/>im
cirentiae
hoc
magu iSt
cjuam tffud accidat huic. Si ergo potcntia eft accidcns
quomodocunque, per
pofllbiIc,vel impoflibiIe,elfei finccflcntia,non
autcm
-^^*'^'"'
'"^''J
accipereaccidensmcdiacum fiuc te de qM
polterius.Iicet non rccipcret prius, quia ipfacft rcceptiuavtriufqueetiam imme-yij.,i.
polfct acciperc accidcns
cflTcntia
poftet
duce in racione fubiccî.

Huius iuftancix vt dixi minorcm fcilicct quod potcntia fit accidens, non rcputo
vcram:cfto tamcmfed maioreft falfa,ficut didumeft lihroishtnd.ft.iz.cj. i.bc patet
pcr Auicennam x. Metaph. quedveloxy & tardum funt pafliones motus, & curuum &i
,
riclum pafllones lincx

nit alicui
eft
9.1.
8c
pcr racionem
accidens cius
quia quidquid per fc fecundo
nam in illo modo
^"P-
'*
modo conuc-
fubie(flum ponitur in definitionc pra:-
dicatijcanquamadditim, quod non competit refpctû accidentis, nifi de fubiedo

fuo multaautem funt accidentia quarpcrfcfecundo modo infuntaccideniibus,8
nullifubftantiae ficut patetde omnibus palfionibus fcientiarum mathematicarum,
:
quarum
nulla cftdefubftanciaaliqua,
Quodautem adducunt textum
vtde primofubiecô.
Ariftotelis neccfleeft
exponi
quia
fi
piMccis^ in-
quia duo accidentia accidunt eidem fubiefto idco vnum accidit altcri > fcquicur quod ita f uperficies accidet albcdini,ficut albcdo fuperficiei. Idem fequitur ex Non
tclligat
<^'
pon de accidentibus ordinatis quorum altcrum cft ratio recipiendi altcrum, fcd
dc accidcntibus difparatis dc quibus cxemplificat vt album & muficum. Iftud
autcm fufficit ad propofitum fuum ibi, volentis quod non poteft eflc proceflus
^^^'^'"1*
cius
in infinitum
in praedicationibus per
accidens
ficut
>
expofui
alibi
intcntionem
^^'^^7frth.intelli^
^rVMr
</
diifaratis,
ciuS.
'7
ncci-
^f"^
fecundaau(floritate:nihiImagishociIIi accidit,quamilludhuic. Efto ergointcllcclus
^
Ad argumenta, ad primum, m.iior poflet concedi dc perfc(flibiIibos,& perfe<flio- """'^'M'
nibus eiufdem ordinis non autem comparando perfe<flibile perfe<5lione vnius ordi "- "J.a
nisadaliudperfedibileperfcdionealteriusordinis: Cc intciligo hic perfedionesal- ,^.2. d^
fic infcrcndo , non fequicur, inMetaph.
terius ordinis a<flum primum ,
a<ûm fecundum :
'
&
&
habeat aliquam perfe<lionem quat fit adus primus illa erit pcrfecliorquacunque pcrfc<flione,quaceft a<flus fecundus beacitudo autem non eft
nifi
qu6d
eflcntia
fi
^d
""'"^
arg.
*
fimplicitcr nobilifllma pcrfe<flio, (cd nobilifljma intcra<ftus fecundos.
&quafiredit
Alicer,
in
idem ,qu6d
fimplicitcrnobiliori pcrfc<flibiIi,correfpon-
dct nobiIiorpcrfc<flio. Vcrumcftin iIlGordincperfc<fi:ionum
quac rcfpiciunt illud
fe<flibili. Si
:bcatitudoautcm ncn refpicit cflcntiam vteftcncia cftpro primopcrautem compares ordinem pcrfccflionum ad ordinem perfcc1:ibilium con-
ccdo quod
perfcclibili fimpliciter nobiliori
pcrfeclibile
correfpondet perfc<flio fimplicitcr nobilior intrinfeca vcl, extrinfeca fed dctcrminate dc extrinfcca non oporcct concedcrcfiiftudfub caratione, fubquacft nobilifllmum pcrfc<flibile , non cft capax per*
feclionis accidcntalis ficcft in propofito, ctiamdcperfe<flioncaccidentali,qua:cfl:
habitus , quar, non pcrficit eflcntiam , vt cflcntia cft ,
multo magis dcpcrfc<flionc
,
^\f.'^'
,.^^.^
^,/;^^
.^
per-
feîedektatHr.
&
accidenta,Iiquaceft opcratio.
,
iS
"
Ad fecundum^conccdoquidfipotcntiapoflctpcr fccfte,
rationc,
& cflfcntianonpoflTet pcrfici finepotcntia.
poflct pcrfici
it
jid.i.
^'tentia fi
ad nos autem '^" ^J^*

, qui dicunt pocentiam eflc aliud rcaliccr ab cflentia
dicimus qu6d idem re fub vna rationccfteflcntia
habct perfe<flioncs, f/^' */
aclus primi, fub alia rationc cft potcncia ,
habcc pcrfc<flioncs , quac funt ti4>nem,
cludit contra cos

nihil ,qui
abopc-
Etidcoargumcntumbene con
ScoitOfer.Tom.X.
&
&
FF
aftus
340
a<fhjsfccundi,nccdicoillasrationcsaliascfrecaufatasiantum per adum intcllclus,

rci
{icut diclum cft in quacftionc de potcntiis animje in fecundo.
fed ex natnra
Ad
quod non cft inconuenicos concedere nacuratn intclledlualcm

non immediatc 6c hoc loquendo dc
immediationc per rationem,licet fit inconueniens dicere quod beaci-
tcrtium,dico
beatificari pcr accidens,hoc cft.non primo.fiuc
primitate,fiue
de accidentc rcali aliquo mediante.

ContraiilasrerponfioneSjnonminusnobilis cftratio, fccundum quamDeus cft
bcatus,quam illa , fccundtim quam beatificat bcatificat autem fub ratione efrentia::
^^^^ ^yj^ nulk rationc minus nobili beatificatur:ratio potentix eft miniis nobihs.
Refpondco, louucndo de ratione fundamcntali.fecundum quam bcatificatur,veficetur per accidei>s,loquendo
P
Kfatura
Oeatur per
acii
erts,
rum clt quod illa non elt minus nobilis ratione tundamentan & rormali lecundum
fecundum quam
beatificat. Loquendo autem de rattone formali proxima
beatificatur, & formaii fecundura quam beatificac quac fecundum aliquos cft ratio
veri,& boni:adhuc non eft maior nobilitas hinc, quam inde, fed poncndo tertio modo qu6d fecundum rationcm cflentiac beatificet obicdiue non tamcn fundamen,
quam
Minits
hlt^
11"
tio-
rfi ra-
^"^
heatifica-
cjukm
hilus
fed formaliteribcatificcturautem immediatefecundiim rationem intellcdus,
taliter,
^ voluntatiSiConfcqucns eft dicere quod fecundum rationem nobiliorem immediaimmcdiate fit beatus,ncc hoc cft inconucniens quod aliquid fccundum raiionem minus nobilem rccipiat perfcdioncm fecundam quam fit pcrfe-
t^ bcatifict,quam
dum pcrfedionc prima.
heatifcacft,quia ficutquaElibet res neccffario
CO
^
Txplicatie
\ D ijudBieriem trgs
tituli.
litcr fua
ius
quem
eft,
dicv,
tcnuit Henricus,diftingucndo pcr-
quarum vna cflTct in eflentia , alia in

potcntia & iuxca hunc fenfum negac Dodlor
vllam perfcdioncm qua cft prim6 in cftentia,
fedliones
forma
conftituiciirjica
que producatnr
&c. Explicat fenjr\.rumqu^ftionis, &tcrminos. Primus fen-
lerminoritm
<^
M MENTARl FS.
quia ellentia
&
forma-
quocun-
ncceftari6 eft talis formalitcr,
cft indiuifibilis ^
mododicendum
cciam
rc.cuius cft;codcm
depropriccatibus confcqucnti-
Non idco enim

nacura humana,auc Angclica,eft inccllcftiua, auc Connifutif
rti foTmalif,
Voiitiua,quia hocvcl illud indiuiduum eius probuscllc'ntiam,vc ab ea emananc.
ducitut ab hac,vcl
illa
caufa in
effi:
hoc enim
cft
Sicttnd-M sf- efle
contingens;fcd quia ncc aliccr produci
/**
beaiituHinem formalicer. Sccundus fenfus

cftjlimitandoquasftioncmad vnam folam perfcdl:ionem,& quaerendo an illa pcrficiat cftcntiam
principalius quam potenciam ; prtnctpalttu ctiam
duplicitcr accipi poceft.idemenim t^,ic per tjued
aliuJySc nonc conuerfo. Perijuod iutem asquiuo-
cum cx fpecic fua calcm rationem formalcm fortiatur,& priot fit ordo,& vnio cerminorum ad fe.qujkm ordo eorum ad efe , rationc cuius fubiicitur res cauf produdliux. Deinde,
quia in ipfofj^.non folum confidcraturinfluxus
&
efficiencis,fedcciam confticucio excaufis incrin-
?*/''-
*"*:
.,
iiui quidftt.
fumptum
ce
potcft cfte nota caufae prioris
fccis,vel Phyficis,vel Metaphyficis:quia
decaufamateriali,& fubicdo:
nam in gencre caufx efficicntis ajiquando fumily^r principale pro perfediori caufa rcfpcdu eiufdem effcdkus , minus principalu pro inferiori;
quamuis hxc non per fuperiorem fic , nequc in
lum homo
eft
virtnte eius opcretur,fed ex propria forma
minus
principalitcr:in caufis
camen
licct
cfficicncibus
principali,& inftrumcntali ptopric didis
illa
Hocfuppofito, dicitiuxta fentenciam , qua:
modo. Secundo vcro modo potcnriam,quia camen banc fententiam (dequaex

eircntiam primo
&
PotentlMna profeflo agit < i.d.\6.) hic reiicit.ficut

racio'i'y"'
nem
allacam:nuia nonftquicur exeoquod vnum
Tealiterab
r
/r
j
r
r
"^ caula alicuius in elicnao , iic ciiam caula , cx
fffentia.
eft I
-vm
lale in
tvmi.
non
gcncrante
etiama patcibus coroponcncibus,nequc
vlla
fo-
fcd
po-
tencia eft poflibilis homo,nifi per illas parces.
Deinde,vt
djcic Do6lor,fallificacur illa acca-
qua tertium conucniat caufato v.g. gencrans cft

caufa ignis,non tamcn cft caufa vndc Cxilor conupnjjj
nis
jgiii
non
eftediuPiaut fubiediuc.caufaalbcdi-
cftratio.pcr
quam
albedini conuenit ef-
fedifgregatiuum vifusincquc caufa crianguli eft

quam formalicer conueniat triangulo
cauia.pcr
habere
dum
tres angulosjquiaetiartifi cirec
improdu-
habcrec cres augulos. Racio autero buius
17
ptio pra:mi{Ii axiomatis incaufis,qua: in diucrfo ordine caufandi caufant

in gcnere adiui
vt
non fcquicur
in generc paffiui,finis,
fi
vnum
fic
prius
eciam priuJ
auc formalis caufs. Hccc
vc
fic
fundaciffimarquia ficut diucrfa cau-
incaufabilc in fuo ordine, licet in diuerfo ordi-
dici polfe q'i6d be.ititudo principalius pcrficiat
ejl
effe
ordinatione vnius ad alterum.

tenet diftiniftioncm eilentiae a potentiis realiter,
grnere,non
fuum
farum,& prima gencra non communicant
go</ primii
recipit
autem xtfXh
quadrat refpeftu cfrentiaE , & potcntias rcfpedu
ciufdcm forma: vt vtrumquc perficit cum fub-
defcriptio verificatur ,in propofito
l6
pof-
fibilc,
rcmotiorisivel poftcriocis,& immcdiatioris.Hoc
intcUigcndiim
Zxf{tetttT.
cllet
cxcepcio
eft
dem modo
caufandi.ficquodlibet
eft
in eo-
primum,&
&
Ordo nSttf
geatTM cait
farum.
caufacum, forma caufatur ab cfficiente ,

materia in gcnerc efficientis:& materialis:tamen
non idco caufat in fuo gencre , quia fic caufata;
ne
fic
fed caufat
prim6
& ficeft prima
& ex propriarationc formali,
quia ctiamfi
non
fic
caufarctur:
v.g.anima rationalis non caufatur^ materia,tanien codem modo formaliter caufat nntteriam,
ac fi cduceretur de cius potentia ficut castera:
animae producuntur
qviia
homo non cft miniis
animal,aut viucns,quambrutum;necminijs cor-
pus humanum animatur vcraque anima,quain

corpus bruti. Deinde,dicit qu6d in eodem etiam AU* rifhi^
ordine caufandi non ceneat , nifi fit prioritas ef-\ Bi illiui
axiimutit.
fentialis talis , vc primuin fic prius fecundo ,
tercio. Hoc declaracur , primura poceft efteprius
&
fecundotvcl quoad
ejfe tatitikn),
vd quoad
virtu>
CCtQ
DiftinaioXLIX.
teQi,&
nmul;n quoad effi tantutn fic quzlibcccaufaed prior Tuo caufato , inquanium ipii
effi
coramunicat exiftcntiam
OrJ fritru agcrc,&
Vfl frimi
mitliifUx
in fiitm gtntrt.
CAuft
hocmodo
cufit,eft
modo
pollit
tjuidijMideJt
cMufi cMtpai vniuerfalicer.Sccundo
aliquid
prius fecundo
cll
quatenus non
folum ipficommunicatf^.fcd ctiam virtutera

caufandi , vcl totalem , vcl etiam concomitantcm,fine qua ncquiret fccundum , fcu caufa caufata cxirc in cffcdum , talem communicat caufa
principalis inllrumcntali quod agit tantumper
virtutem,& motum receptum a caufa principali,
& intcr haseft ordo cirentialis:fic ctiam Dcusell
prior caufa fccunda.quia licct
tem permanentem
C>ffeHCt'
qua non
fine
verificatur illud
hzc habeat
virtu-
Deo receptam tamcn
harc
ticMlArem,
tHf* ftCMHd* i prim.
hocmodo
prior ellcntialitcc
ad particularem ab ipfa productam , licet hanc

prioritacem dicercm concomitanciz in ordinc
ad tertium,vt diftinguatur ordo cllentialis inter
caufara primam & fecundam ab ordinc eifentiali
inter caulam vniuerfalem creatam, & caufam
particularcm ,inquantijm in ptiori ordineelle,
virtu5,& ailiocommunicatur , ac tandem fit influxusineffcaum caufs paniculatis. Hic vero
tantum tjfe,Sii, influxus concomitans ad cfFedum:
quia nonin virtute caufjc vniuerfalis creata: agit
particularis,fed in virtutc
propria.Non
caufa fecundarefpedu Dei,cuius adio,
fic
autcm
& virtus
caufatiuactiam dependet )l Deo , non folum dcpendentia fe tcncnre ex partc cfFcdlus commu-
nequit produci a caufa fecunda , non

, qui
concurrcntcDeo.icd cciam depcndentia propria
ipfiusadlionis.Quocumquc mododicatur aftus
fecundus , & diucrfus ab ipfa caufa fecunda ,
quidquid etiam dicatur cfTcaut modus, aut rela-
&
tio, aut influxus
hac ergo prioritate
eflentiali
primiad fecundum,&tertium fublata, non vcrificatur illud axioma, v. g. in caufis cfficientibus

contingcntibus,quia fecundum agit tertium pri-
mo
non applicato. & ratio eft, inDodor, quia illa non cft eircntialitcr,prior,
aut necefTaria vt ignisgcncrans igncm , qui ab
dcftrudlo,aut
quit
alio gcnerari pofTct,
& prioii
ignc corrupco agc-
In propefito nutem
&c. Rcducit do(fkrinam
przmifFam ad fcopum praemifTx rcfblutionisi

quia non cft talis otdo eflentialis in recipiendo
intcr eirentiam anim.T , & potentias. Loquitur
quam reiicit,ncmpepotentiam
iuxta fententiam
ifftnti*
rinlittr pof-
^*tifitsii.
numab
aliofcparaci realitcr,nifi
vnum
v-
fitprius
hoc autcm probandum
clfet,
hoc
modo,magis quam fit ignisad caIorcm,aut aqua
ad frigus. Negato etiam hoc principio , quoad
przfens parum rcferc, quiacum efTcntia non ccmedianie po-
tanquam proprio, & immcJiato receptiuo,fcqi.utur quod recipiat bcatitudincm principaliu$,quametrentia. Qu6d fi dicas adhoc quod
elfcntia recipiat tanquam vltimatum fubiedtum
bcatitudinem eo modo quo fubftantia eft vlcitentia
ReJ^tnfit.
matum
&
principale fubiedlum qualitatis
licct
rccipiatmcJiantcquantitate,& hocide6eft,quia
omneaccidcns ncccffario reducitur ad fubftantiam,tanquam ad principale fubiedlum.cui compctit,tanquam entis ens ; fcd iuxta illam fcntenciam impugnatam,potcntiaeft accidens, & bcacitudo etiam cft accidcns:ergo vltima dependentia beatitudini$,atque
adco principalis,dcberelle
ad clfcntiam,& non ad potentiam. Faceoc hanc

refponfioncmeffefatis apparcntcm , tenendo illamfententiam,qux vt hxc deftruatur complccc,
&cum
fatisfadîone,deberet impugnati fcd ad

alium locum pcttinct hxcimpugnacio.
Contra dicftam folutionem aliter argumentor:
ad definitioncmillam accidentis faluandam non ImfugnaiMf,
requiiitur omneaccidcns immediatc dcpendcre Son omni
:
ad fubftantiam
dcpendent
quia mulcx relaciones non
v. g. fimilitudinis
ita
qux eadem ma-
iKcideni dt-
fendiTi
/Mbilnnli*.
net in accidence feparato ; quarouis alioquin relatio nequiret ^ fuo fubiedlo immediaco fcparali.
Deinde, dato qu6d qualitas abfoluca aliqua

^ fubftantia immediatc , lanquam a
depcndeat
fubiedto principali
fequitur
quod immediatc
ctiam tribuat efTedibum for.nalem, & principalius

fubftancix , quia cfFcdlura fuum formalem tribuit principalius fubic6lo,cxcuius potcntia cduinformarc rcciprocc fe hacitur } cduci enim
&
&
formx fequiiur
bent intcr cxtrcma fubicdli
ergo qu6d in aliquo gradu tribuac efredum fubieSto pcincipali
in
quo non tribuit
fubicflo mi-
nusprincipali: fcd hoc cft falfuro in propofito,

quia beacitudo nullumcfFcdtumcribiiit cffentix SiMtituJt
vllogradu,in quo cundem & immediatius

non tribuat potentix , nequc cducitut dc potcnin
ncmpc
(\
tiaeflentix ,nifi quia educicur depotentiafubiedti proximi , quia potcotia non agit adlione
clfct pcr fe
diatc,aut immediatc.
fit ftpMrnt*
fubiiHi,
duo
effe
rationcm affignat:quia immcdiatum receptiuum beatitudinis,
di.
fiiiguiUMr
vbi funt
ab circntia
eamnon
beatitudinero ,eircntia
ftfnti
qu6d
abfblutarealitcr diftindla in crcaci$,pofrkt
realitec diftingui
potentia
ift
it' (^ iîmiil.
&
re cefpecflu tertij.
19
principio a mulcis admilfo,
cipiac immediîtc beaticudinem,fed
obicdi , cuius vi-
fcd
formt, d
ifttetitnem
agit \n virtute intcllcftus
md
tffintitim tfi
hxc omnino manet,

quiaordo ad poftccius indiueifo genere caufz,
qui ordo compctit potcntiz ex propria ratione
fui,& immcdiaic & formalitcr ergo manente
pocenciain fuor^ formali,hic ordo mancc:manet autem ex hypothefi,quafepaiabilis eilct^qu^
hypothefis admiicenda vidctur cx illo generali
cffentiam refpedu potentiac elfc ptiorem
fupplct:dici
Ordettiu
patatis ptioribus racionibus
ifcntialiter altero
nis
DtftndtHt!
,&
eciam cffcdiuc fchabct ad beaticudinem
incaufando ita dependet a Dco.vtnifi

compleat iilam , concurrendo ad cfFcûm,nequeat caufa fccunda agere. Concomitantcr autem habcnt alia caufae , v.g. intellcûs ad fpccicm , quam ptoducit , quia hxc non
uerfalis potcft dici
meme/utft
fttmt , (jr 1.
ab irdiitt inttr vniutrfidtm erttam, irfr-
coagat,.?^:
tamen poteft caufa prior eficntialiter non folum fpecie, fcd etiam opcratione,
qua: cft in fuo ordinc a fpccie. Caufa etiam vni-
inttr trii-
341
etiara
ccm
'D'iftr*nti
Qua^ftioII.
comparatz ad eircntiam,eft ipfi exrrancum,& in

diucrfo genere caufx prim6 diucrfz conueniens,
ab coquodipfi compecit, inquantum eft fubielum rcceptiuum bcaticudinis vel inquantura
pollct
rcciperc
rccipicntc
Hxc ratio eft optima
mcquia
prima ratio rccipiendi beatitudinem cft potcntia, fccundum id quod ipfi competit exfe,vt
diftinguitur ab cfTentia fequitur qu6d ctiam fefi
parata illam reciperet. Et probatur, quia potenti.-c ad cfTcntiam ordo eftvelin genere
fubicdi,
vt cft forma in cfTenlia vt fubicdlo. 3ed
conuenit potcntis
in efe
Sitti Optr.
cffeaus
Tom. X.
quod
aut forra*
fic
tft
frimarii.
ttanfeuntein aliud fubiedura realiterdiuerfum,

hac fententia: ergocflentia
qiialiseft elFentia in
neque eft principalc fubicdlum , neque criara

eJudiopis immediatx , aut receptionis, nifi folum per denominationcm:crgo beatitudo non fc
habetad cfFcntiam principalius ,quod cft intentum, Confirraatur, beatitudo confiftit inopetatioDC
>
vcl
qua
elicitur
F F
vcl
^
quk cecipitur , vel

vtrumque.
ia
fottnti*
CinJSr,
V.
Lib. I
34^
vtrumqvif, vt volueris
nequc cdentia
fed
Sententiarum.
dillingititur^ potencia ,elicit
Vt
aut recipit ope-
lacionem per (c , fcd prcisc tantum per potcntiam , vt ptincipium cliciens , & recipiens ergo
nuilum cffeAum ptincipaliter tribuit eircntis,
qulk diilingnituT aputentia: ergo nequebeatitudo principalicer pcificit elTentiamk Probacur
:
tninor
,&
racionis iilius
.
It
potenti*
ecmfetit.
tendere
iii
ciens per
lia
rc
modum
obicdij fcu termini
amore,&
confiftit in
tiua
tende-
quia vnio
illa
hxc
& volunrati
compctunt
non cirentii , qux ncque voli-
&
aut intclicdiuacft,
fic
vifione,vcl altera:
autemfolis intclkdiii,
principaliter
e(i
perfi-
fed clfcn-
ncquit
vnirj obiefto bcatifico
aiit
ope-
foliusjnata clleirc ,cuius
obicftum beatificum extrinfecc
vt diftinguitur a potentia
modum
quia operacio pocentiz per
vt eft voluntas
nifi
Ad rationem
&
inquic
&
,
aliis
opimomhm
(jUod/tmpHciter
&c.
>
efl principalimrelbe-
eodem modofe haheret ad A. mhtl
autem altHd
tiam,& eflentiam { vc fuftineri pofllit comparatio

principalis , & minus principalisin petficiendo
vcramquc pcr beatitudinem) beaticudinem principalius petficere potcntiam , quia confiftit in
quz
operationc,
quam
piincipalius refpicit potentiam
ellcntiam, quia potcntia fcipfa cft operati-^
non ita fed per potcntiam tantum ,ide6que potentia , fi fola eflet, operaretur^
non ita eflentia fine potentia,tieque aliter quani
ua.cflentia vero
per ipfam potentiam. Videpr.-cmi{ra.
qus
compctit.
foli potcntiic ptincipaliter
Contra hoc inftat per rationem fupetius infinuatam quam hic etiam foluemus nuUum ac-
formalem
quod
fic refpicit aliud.
ipfius principalis,
Prxterea , ninil aliud
idem
fic
ratione prioris.
nifi
tiajicct
vnum
accidens prius, qu>tm aliud, iuxta
illud PhiloCofhi ^.Met.tex.i
^.NoH enim accident
T^hil enim hec magit tlii , ûam illud accidat huic,

&c. Si ergo potentia eft accidenscircnciac , quo-
raodocumque
feparatur abeflentia,
non
poterit
recipere beatitudinem, aut aliam operationera
Hc
adxquatio principalis ad pofterius in eo

, vt pofterius nequeat cflc pofterius^nifi
in ordine ad principale ,
ratione principalis,
per poflibiIe,auc impoflîbilc ellentia autem poi^
confiftic
fct accipere accidens
hoc nunquam fequatur ad aliud
vtriufque immediatc in ratione fubiedi.
&
fuum
principale
eft in
pfoprietare
quod non
Exemplum
vel illud includit.
,
*
eft
qua: fequitur ad di/Fercntiam,
&
dennitionem fubiedî ita ada:quatc,vt ipfa

nequeat , nifi refpedliue ad eftentiam fubiedi ,
vbicunquc eftcntia faluatur neccflario
etiam faluatur proprietas in propofito autetn
non fmnitur principalecum mutuaillareciprofaluari
&
catione
fed in alia adzquatione,
nempc quod
fit,nequcat efle,nifi in ordine ad

fuum principale prefuppofirum,& per illud:v.g.
intcllcclio licct pofletnoncfle, tamen nequic efpofterius
C\
incellcdumCquidquid fit ah Deus,eam

poflit producerej intcllcdlusergo refpcftu infe nifi per
telledlionis ita fe habet,vt principale,vt
intelledio cflc, nifiper intelledum

funpliciter
noneflt)&
ncqucat
licetpoflit
nihil pofliit intelligere
mediante intellcdione.nifi per intclledtum , &

przciscqua intelleftiuus cft. Probat autem DoAor illam propofitioncm optime ex alia priore,
nempc ex otdine primi ad pofterius cflentialc:
aliud enimcft eirc ptimum eflentialitcr adaliudj
aliud vero eire principale: quia
mum eft principale
licct
omne
non onine priquo eflentiali-
ter.Iicct partialitcrcftcffelus,fitprimum rcfpc-
Au
eius
principale
enim
vltra
ordinem
prioris,
exceirum in gradiiviifluxus,& dependentiz

tcrminata: , quz eft pofterioris ad principale,
ctiam vt comparatur pofterius ad aliascaufas
dicit
priorcs.Probatio ergo Do(florJs eft talts:primum

ad aliquid cft.quo cii cnmfcripco.nihil eft cale ad
illu,d:quolibetaiifem atio circumfcripto, ipfum,
primum J eodem modo fe habcc ad illud:

fcdpiimum fimplicitereft principalius fimplicifid cft
tcr
crgo,&c. Piimura fimpliciccr intclligit fc-
OlieSio.
accideti acctdit ,nifi ûia amho eideaccidunt,8c infr^)
extra rationcm
i^
diatc,&formalitcrfe habct ad tale.no aute rationealicuius alterius adiunli,vel cuiufcunq; quod
rcfpicit principaliter
Bxemflum.
poten-
faluando diftindionem aiiquam inter
cidens perficit aliud accidens,fed folijm fubftan-
cft
D<clttrtmf.
formalis,
ipfo circumfiripto ficfi haheret ad A.

&c. Dcclaratur , & probatur illud dicitur principale refpedu alcerius, quod ratione fui imme:
tti /ubieHii.
realis,
nc
ergo
hile circunfiripto
preprietatit
fit
lentcntia,quz impugnatur,confiftit in operatio-
Hti
DoSotu.
ejfea-
in i.difi.i6.an
Dlce
fupciiiis fa-
lu A. quod, ejHocunejue alio per poffibile ,vel impejji-
Orde
qux docet
tur
Xt
aut racionis. Dicit ergo,quidquid in hoc dicitur,
Omifla
ergo, &c.
Cenclujia
tialit.
'
priofi opinioneftatuit conclufionem propriam.
ftam refpondcbitur infra.
Trohjtti.
Nunc auttm fiue potentia fit perfeHo,Scc.Citcz

diftindionem potentiarum ab eilentia , videan-
Si ifii prohationi minoris inftetur , &c. Minor

fuitquod potcntia fola petficiatur principaliter
per bcatitudinem ; quia hzc, vt fupponit etiara
intclledlus
It
cundiktn graduiti exccfliis ad alias caufas cbn-
currentes refpcdu poftcrioriis.
licct
non
mediatum
recipiac prius
fiue pofterius
quiaipfa
eft
rcceptiua
Refpondet minorem huius effc falfam :nethp6

potentiam eiTe accidens ; fed quidquid de hac
qualitas eft redicatur ,maior cft falfa , quia
cepciua accidentium , etiam feparata , vt probacum in prima parce huius commenti , docet
14
ReJ^tnfiti
&
&
Dofbor cum communi difi,n.huit4i ûafi.x. velocitasj&tarditasfunc accidentia,& pafliiones mo-^

tus
I.
curuum
& ceAum lincz ex Auicenna

& vniucrfim quidquid compc,
Metaph.cap.i.
fecundo
titin
mo vt
modo
fubiedo
&
accidcnti ,coiuienit
ci
pri-
dcfinitur pCr ipfum vt fubie-
competic
quatitati,formaqiialitati,& in vniuctfum omnes
pafliones Mathematicac compctnnt , & demonftrantur de quantitatc , vt fubiefto. Tenendo
ergo paflloncs diftingui rcaliter <l fubiedlo , & in
ftum
tanquam additum
accidencibus dari
p.-iifioncs
figiira
ftc
ficut
&
AeelJft ftik
iecfari
in
4ccident$t
deilliseft
fcientia,fcquiturpaflioncs acciJentium recipiin

ipfis
accidentibusvt fubicdtis,&
uetiire,
&
rationc
eorum
aliis.
illis
primo con-
Verum
cft
aliqua
accidencia immediatc cofnpeccrc fubftantiz,vt
quantitas ,& qualitatcs adliuz vel qu fa- u*n0m

produ- immtdiAt^
ciunt ad fubftantiz confertjationcrrt ,
ftionctii , quia hc funt propriz fubftantiarum, fuhieltantMr
cft
&
quz fecundum naturam,& xigentiam cuiuflibet

ad eam fcquuntur , vt patet in qualitatibus elementorum & mixtotum connaturalibus alia:
quzdam funt,qu non ita fequuntur ad fub-
in fubftUith-
habcnt d illam
, fed ncutro modo fe
alias,& hz funt communes , nequc ita
cert6 conftatafficerc fubicûm aliterquam mediantc fuperficie , cui inhzrent aliz funt violentz hac autem afficiunt lubftantiam immcdiatc, in quo eius appctitui repugnant , ficut
ftantiam
vel ad
I
Crilo
diutr-
jitt
quaiita-
&
qualitati
tUIB.
X L I X.
Diftinaio
qualicati
conferuatiuz naturali.
In Aibdantia
non dancur
fpiritnali
talesqualitaccs connacuquia neque ad confcruationem faciunc, cijin ipfa Ht incorrupcibilis ; neque ad adtioiiein , quia non e(i adliua, nili cantum refpefliuc ad obic(ûm excrinfecum ; ncque
ralcs iu
cllentia eius
perfcdibilis
nifi in
ordinc ad illud
Hoc autcm
tacioncin circa idcm.
compctitmcdiancc poccntia,
le calore
Vndc
cakfaccrc.
fi
5c per
prxciic
opeipfi
mcdiancompetcre
ficut igni
polTct
ellcntix animac opcrari rcipfa itnmcdiacc,vcl igni
tam potcntia opcratiigne calor; fuperfluum autem
calcfacere.ita fupcrflueret
ua in ina,quam in
natura abhorrct ficuc ergo
:
do ,
in fubllanciis eft or-
& exigcncia diucrfa quoad fuas raciones fpe-
cificasiita in accidentibus rcfpcftiuc

fas,
quas proximc refpiciunc
ad fuas cau-
& vnum
accideni
tanquam perfcdbio connaturalis

eius , in quo eU per modum fubicti. Dato ergd
quud poccncix efienc accidcntia animsc non iequitut beacicudinem non inclTe poccnciis immeIceri accidic
diatc
Sc principalicer
& totam
beatitudinis ad potcntiam
rolum exigit.in quantum

2^
Exflieatit
fliilofrfhL
dcpendcntiatii
non terminari,quod
c(l
& pcrindc
fuperficies acci-
deret albedini,ficut albedd fupecficici
fcqucre-
fciecia
ejftt
cum omnis
demondiet pa(Iioncs
de fubiedlo canciim , & omncs pafliones cx hac
fencencia fint accidentia, quod nuUa elTet fcientia,nifi de fola fubftantia , quod ed falfum. Sequcrerur terti6 , quod omnc accidens qiiod cx
virtute caufz extrinfecx prim6 ineft fobiefto,
poflit inefie feclufo omni alio & fic tolleretuc
^'' '" accidcntibus. Pcobatur hxc lequcla,quia
dato qu6d nuUuiTi accidens fic fubic6tum alteturecia
seeiJens
ateidtre
Mltiri
*^'
liinil.
Mtti'
cipali
& primo &non iniefte

,
diftindo, qualis
cft cllcntia.
343
fubiefô realicer
Philofophus crgo
iiicclligcndus eft de accidencibus difparacis,qiix
rius,nullum pr;lcfupponic aliud ,ncquee]f paite

agcntis , neque fubiedti. Non ex parce agentis,
quia heque virtus eiusncquc forma produdla
16
tyid arûmenta, ad primHM, 6cc. Vtimum fuit,
qu6(| nobiliori perftdkioni correfpondct nobi- '-' 'gi<mf-
'
lius pcifcdlibile
tanquam ptoprium:fcd
ddcft nobiliflima,^ cirentianobilior

tcntia,fi diffcrantêrgo
beatitudo
beatitu-
erit in eifcntia.
Rcfpondct prim6 Dodor iuxta fupctiuscxpofita,& prxmifla dc pci fcdionc adlus ptimi, fcu cffcntii , vltra potcntiam , ciufque perfcdioncm,
maiorchi diftingucndo quantum ad
ncm eiufdem
pcrfc<flio-
Ci
crgo conucniat aliqua pctfectlc pctfcdior,

, illa
animx ptim6
ciTchtix
&
ciuam bcatitudd,qux conuenit potentiz ,

hoc Beatitude
ffrîfdato, ncgaturminor, fcilicctbcatitudiiiccftenobiliilimam in omni otdinc, fed tantum in ordinc-^'^*^^"^"
,& non prittii. Contra hoc fequc- f,fundi.

lumen gloriae , & charitas, qu.-t iunt RtpH:.
adusfecundi
rctur (juod
ca-
quia fpcftant ad a6lom. Rcfpondctur,

plures id conccderc fed negarur conlcquentia,
titudinfc
fubiedum,quiaimmcdiatcfc habct ad omnem formam accidcntalcm hoc

modo phildfophando , & capacitas recipiendi
folum ipfi compecit, qna fubftantia cft , & per fe
exiftcns
eft prafcisc
qualis
eft
indepcndenccr ab
otiini acci-
dente ; qui dixerit autem qu6d vnuiti accidens

fupponat aliud , debet faluare mudum aliqucm
brdinis,& ftippofitionis eiufmodi:quia neque vt
funt a fuis pcr fe caufisextHnfecis fubiedo, oritur illa fuppofitio, ei modo agcndi caufarum
fubordinate ; non ex patce fubie(fii , fi fubftantia
eft imthcdiatum fubietum vtriufque;non ex dcpendentia vnius ab alio , quia oportec huius dcpendcntiz fundamcncum aliquod ailignarc cx
pacte caufatitatis , aut caufarum. Et d dicatur
vnum accidcns.vt operaiio,oriri ab
alio accidcn-
, & fic beatitudo ^ potcntia ; contra cft ,

quia
bcatitudo in fcntentia,quam putamus veriorcm,
te
potcft a folo
Dco produci,& dato oppcfito,
non produccrctuc quia dcbct

,
nem
ipfi
ineile per z(i\o-
fcd hoc dato , fcqtiitur

potentiz,tanquam (ubicdlo ptin-
vitalem potcntia
immanere
ideo
Saluir*.
quia adus
ratione
eft
pcrfcdior
qucm
fiuis,
&
lationc vitalicatis,&
perfeftius, cxprciTius
mcdiatiiis attingit,& vnit potentis
&
,& im-
quo me-
diante potentia,ciiifqncappetitus quietstiir;cha- Betitut
autem ,& lumcn gloriz in rationc habitus P"f'^''

drdinaniur ad beatitudihem , tanqoam ad fincm, ^^*" "
titas
& licct eleuent
poteniias ad ftatum fiiperr.atu-
i:alem,ha:c cleuatio in noftra fcntentia
cft
con-
uenicns ipfis,vt concurtunt,& fupplcnt impctfc-
Aioncm cx
pat te poteniis
tanquam caufx
ih
operando ; itaque comparando potcntiam ad

aduin ipfum fccundum, cleuatur formaliter vt /,a"'"''^
attingac finem j & vlcimatn fuam peifcdlionfmj^j,^/^^
,
per habicus ver6 cfFcdiue cleuacur.
Ec
fi
dicas
illos
habicus cfte in primo gradu fupcrnaturaii-
tatis
quoad fubftahtiam, concedo non inde

;
ta-
& vlteriijs dbic6li,&
Rf^nfit.
ordinis conccditurjaltetiui auieth
drdinis ncgatur
(flio
'*.*''/"'''
qu^m po-
toquod agens natum ficproducere primo
inquanc^m
''
i.^.i.cxplicar.
exneccditateefiendi fupponit aliudaccidens,da-
formath accidencalcm,vc caloc calorem ,& non

albcdinem , quae ineircpoirct fubiedto per aliam
caufam nulla eft fubordinacio ex parce fubiedti,
'''''
&
hic in i.d,
tnch (equitut cfre in fc perfe6kiorcs,qnam fitbcatitudo , qux

perfctioncm habitus participat,
illam
*"'^''*^**"
nullum ad fc inuiccm ordincm dicunc , nifi quia

inhxrenc cidem tertio,prout ctiamDoûr,
adlus primus in potentia,cirent pcrftdiorcs
accidcns.
Hinc explicatur Philofdphus,quia fi intelligefetuc in co tigorc quo adduciiur, fcqueretUr

nullum accidens accidore alceri, tanquam fubic(ko , licct vnum prius alio infit hoc aucem vanum e(l diccce quia fic collerccur omnis racio
fubicdli ilquanticate,
Qusftio 1 1.
&
ralis formaliter in
potcntist cftqnc li.pcinaru-
fubftantia,
caufa crcata.DiftintStio crgo
lla
licct
concurrat
Doftcris dc pet-
fcdiohe adusbprimi,& fccundi,intclligcndatft,

quando aclus ptimus non otdinacut ad iiliam
perfclioncm maiorcm.fcd prcccisc proptcr fc,&
in ordine ad pcrfcdibilc pcifcdius.
" Rcfpondct fccundo, conccdcndoctiam maiorem in ordinc pcrfcdionum , quar urdinantur
ad perfe(îbile
his
tia.
aiucm non
Vcl alitcr
trinfeca
&
&
quarum eftcapax: beatitudicapax clTencia , fcd fola poccndiftingucndo dc perfcdionc, in-
cft
,
cxtrinfeca
conccdciido qu6d intrin-
feca pcrfcdliirima corrcfpondct perfedlifliino

biliuri
non camen
extrinfccum:
xy
1. Rtjponfit:
fic fc
excrinfcca
noad
vcl in ordine
habecin propofito beacicudo
& habicus,qu.x rcfpiciunc cxciinfccum obicdlum.

Ec
Ci
hoc
dicas,
gcatis dici ,negatur ,quia ficue
nihil aliud poccft rcfpicere cxttinfccum,
hifi
po-
tentia,nempe obie(flum,fic etiam nuHa pcrfcdlio,

qua cft ad cxtrinfecum pcrficicns.potcli vlli conucnirc, nifi pocencis.quz folacft pctfeîbilis in
ordinead excrinfccum,& ab ipfoexcnnfeco fic u'4 f,etf^h
habicus , & operatio , in qua confiftic bcaciciido "'* ptrfeii'
"^''
cft pcrfcifkio in ocdine ad extrinfecum ; idcoqoe *' ","'
:
\.
loli
potcncis conueniunt
nam
FF
pethciens
m or
dioe
ntadtxtrOh
y^^^^
qu6d
n.itura intellcdualis
in rc
non
nisnobiliffima: in
clt in clTcntia
fed in ibla potentia.
>
fe
alio
poirct a fua pcrfc*ftione pcrfici
crgo
fi
po-
diftingui
cundum quam
eflentia
Adtertium
'^neretur
dico,
&c. Tertium
quod natura
beatificabilis ,nifi pcr accidens
potcntix primo
clTct
&
fed
hoc
^tjponfo.
& non
cuius
qua
eft
vt potentia
extrcmum
cft eilen-
modum
& rcaliter inhaerens eflct beata
potentias circ accidcntia.

ObUaii
tur
(i
Kt!}opo,
elfet
potcntia
fi-
id
re
rfi biatijica-
tur.
Refponde-
licct
infinita
omnia attributa Dei fint formaliter Efftntitt f

tamen emanat ex eHcntia diuina,& fua Dio nobitftf
hoc modo
tis,ctiaminfinitis. Videacur
C H O L
t idc6 fub
fottntiii.
eflentiadicitur nobilior fuis attribu-
Dodor i
li^.S.^.}.
V M.
Pro explicatione primte quafi.pomt duoj comluf. Prima
ludftprewum
Rifponfie,
fteund.
infinfta r.idicali.tanquam ex radice.
beat,
obiedum
quia
fj illud ejje infimtum
vc
bcatificum. Hoc dato , refponder,

quam beatur eflc nobiiiorcm potentia,fecundCim quam bcatur. Ratio huiuscft,
tantum
primo modo
non fecundum totum, quod in
re cft fumendoautcm eilcntiam fecundiim totum ,quod in re eft, includit realiter vtrumquc,
& fic pcr fe beatificatur fecundiim id quod cft
in re non anrem pcr medium accidens fuperadditum , & diuerfum': inconucniens autcm eft
diuinam
&
rationem,pcr
appetibile
aliorum
allercntis
inuicem , eft aequalis

& intellcdum ex vna partcivcritatem,& bonitatem cx altera. Refpondet fecundo ex propria
fcntentia ,quatenct Deum fub ratione dcitatis
ficut
confidcrati inadaequatc in
comparentut ad
peifcdio intcr voluntatem
eilc
&
dicendi
&
fecundum quam beatur,&
prardicata quidltatiuam
,
vt cft infinitum
non fub ratione eflenbeatificum ,

formalis,
etiam vtraquc ratio proxima ,
(ccundum
fc
ftrftliionii.
&
adducitjvt comprchcn-
modum
obiedum
tiac.fi
pcrindc ncga-
fc beatificari
funJamentaliter
cfrcntiam in ratione veri,& boni formaliter eire
ijfexci, quia vt eft diftinda, fumitur
dicendi per
T.lfnntU
Nam
diftindta realiter.
hoc
tur, etrcntiam in
tundum
qnod iit
hoc modo cflcntiam per
&
fundamcntalitcr,& for-
Hcnrici loco/uprti citato
hoc inconucniens non fcquatur,dicendo potcntias fola rationc diftingui
dat in folutione
quod inqua docet

Sed quasres, quomodo
conueniens fequitur ad fententiam
beatifici
Hanc diftindioncm
tfe,
conuenicns vt per mcdium accidcns ftrid^ funi-
ptum
obicdi
vcri infiniti
tamen in-
eflct
maliterjformalitcr fumitur fub ratione boni
ab eifentia , ca rationc
:
Kilponfe.
eft
diftinftioriis
fc-
expatte
fundamentaliter R.ttt fteuit'

bcat formaiiter
qtiam
fumpta:quia ncmpc cfrentia diuina.vt identificat dkm
beatuT Deutf
fibi potcntias
fecundum quas bcatur Dcus , cft
(fy l/etiflcM
ciufdem perfeftionis cum feipfa , vt fumitur pcr efi tiufitm
diftinguitur
intelligit illud
dum quam
tantum pcraccidens. ergo , &c. Refpondet non ncgando minorcm fi fumatur^^r accidftts latc , nempe quarcnus id quod re idcm cft, formalitcr, vel raiione
pcrfeftio cius
&c. Pcr rationem
incon-
eft
uenicns:qoia perfedio pcr accidens non

tialis
catur
fibcatitudoin-
principaliter,
clTentia,ficut calefacit calorc
beatur
Refpondet fi ratio , fecundum quam bcatififundamentaliter,& formaliter

, fumatur
quod non fit minijs nobilis , quam ratio , fecun-
intelleftualis
crgo
titudinis.
quod Cenon cfict
fuit
Dci , cui conuenit beatitudo , rationem beatificantem intelligit cflentiam, vt cft obicdtum bca-
contra eos, qui allcrunt diflindlionem.
minijs nobilis
eft
Vnde fuppofitionemcxcluiit,negans fic

Sc dicit argumentum rede vrgerc
animar.
30
ObitCii.
diftindam ab
adu fecundo.
Contraifttu rejponjienet
fi
immediatum fufceptiuum beatitudinis,poircc

cam pcr fc rcciperc, &c. Rcfpondet concedcndo
totum fi detur (uppofitio argumcnti , nempc
cfTe realiter
eiret
folutiones pracmiflas
eft
potentiam
non
,^c. Obiicit contra

qu6d miniis nobilis fit ratio fccundum quam Deus eft bcatus, quam illa
fecundum quam beatificatur bcatificat autem
fubrationeeircntiac crgo fub niilla ratione minus nobili beatificatur ratio autem potentiae
y4d fecundum, 8cc. Secundumfuit ,qu6d per

peifcdibile ab aliquo , fi eflet fcparatum ab
tentia pollet efle fcparata ab cflc;ntu animac,
Rt!pond*t.
ftcund^m id, quod eft

immediate capax fuae pcrfcftio-
dine ad aliud rcquirit capacitatem in perfeftibili , qua poffit coniangi fuo fini.qualis capacitas
"
Aifecundum.
IV. Sententiarum.
Lib.
344
de quo late aSium
eft
dari <z>num fupremum
dift.
t.quaft
Secunda,
/7-
ejjefolum tllud,quodpropterfe eftîjolendumnaturte rationali,
<x>oltbiley
quod clare explicat.

Concl.
I.
A D primam quxflioncm. Pnm6 de re fecuncl6 dc nomlne. Dc re fit hxc

jLJLprima conckifio Intci ^ omnia naturac intelledualis appetibilia aliquod
,
cfTcntialitcr,
Dari vnS
volibile fn'
& fimpliciicr
Hoc probatur
quia
fi
eft
fijpremum.
in appetibilibus
ordo
ordo eflentialis
iterum habetur propofitum
premum
cft ibi
vide i,d.i.
cflTentialircrrupremumjfic quodnihil
9-'-
efl:
& in taii ordinc non
ircin inHnitum, vt probatumcrt//^.i.^//?.i.^*/ri. ergopropofitum habetur.

cfTentialis
thefiscflrfalfa
,quiavt oftcnfum
cfl:
co
eft ibi,nullus
poteft procedcrein infinitum, vel per

cuiuseirentialiter fupcrioris tota
illa
quiaquodcumqucdatum
Scd
eflrcntialitcr fupcrius.
ifta
cfl:
Sinon
efl:
hypo-
proceflusin ordinatis accidentaHtcr
continuam diuerfitatcm
nifi in virtute ali-
diucrfiiatc.
"
Etfequitur corollarium quodiftud eft infiniium ,quia cuicunqucnon rcpugnat infinitas , illud non cft fimpliciter fupremum , nifi fit formaliter infinitum ap,
petibili, vcl volibili
nonrepugnat
infinitas,
ciim illud vcl
fit
pcrfc<5lio fimplicitcr,
vclconcomicetuicoiuertibiliter aliquam pcrfe<flionem fimplicitcr
quia compccic
toti
19
DiftindioXLIX.
toti cnti
fc
qiiodcumquc
Qua^ftioII.
talccft pcrfc(flio fimp!iciter:pcifedioni
345
autcm
fimplicitcr PtrfeSlif
non rcpugnat infinitas ,quiatuncin aliquo, puta llmplicitcr infinito ,cflct

tcr mclius non ipfum quam ipfum quod cft concra racioncm perfcclionis
,
tcr.
patet Monol. i^.&
fimplici- i/implicifimplici- **f"f""-
j.
x ifto autem corollario potcft e conucrfo infcrri
conclufio primi
quia
aliquod
fi
tZl
'"^
vel volibilc poccft cfleinfinitum :& infinitura non poteft exccdijcrgo

aliquod porcft cfle volibilc fimplicitcr luprcmum
fi poteft cfle
ergo cft , quia fi
appctibiie
noncflct,
Sc
pofletcflci nonpofleteflre,
&
abalioin cfl*cncia,&ita noncflct fim-
nifi
fupremum in aliqua pcrfcdionc fimplicitcr.

Secuodaconclufio: Supremum appetibilc, vcl volibilc cft folum illud, quod Conciuf.i,
cuilibct naturacintcllcdluali fimplicitcr proptcr fc cft voleodum. Expono quid cft 6)<Vf/?
fimplicitcrproprcrfcvolcndum fcilicct cui rcpugnaccx naturacius, quod fit prop- 'Jf* "pp"*'
tcraliud volendum. Vnde fi appetitus fcnfiiiuus aliquid appetit proptcrfc ,itavc *"/"'^/"""
non propccraliud.hoccft fccundumf/^,quia cx impcrfcdionc potcntiacnon po-^^J^
tcniis iUud appctere proptcr aliud , non autcm cx perfedione obiedi , cui rcpugnec
appcti proptcr aliud. Aliud cxpono. Cuicunquc naturac intelleduali,cflc volcndum,
&cuicunquc voluntatiadpropofitum, conuertuncur: quia haberc voluncatem, 8c
pliciter
*
^Q
cflc naturani intellcdualcm conueriuntur.
Ad probntionem crgo huius fccundae conclufionis arguofie: Cuicunqucfuprcmumvolibile cftobieAum volibilc, eiillud lolum eftfimpliciter proptcr fc volendum :fcdcuicunqucvoluntatifuprcmum volibile ert obicclum volibjlc :ergo &c.
Maior prob.irur quia intcr volibilia aliquid cft propter fc volendum quia fi quodli,
bctproptcr.iliud, crit proceflTus in infinitum :nullum etiam
crit
fupremtira, quia
propter aliud volendum,minuscft volcndum,quamalmd propter quodcft volcndum , exfriMO Poster. crgo fi aliquid eft fimplicitcr fuprcmum volcndum , cx prima
Tcxt.K.
volendum ,loqucndoex parteobicclorum.

Et cx hoc fcquitur quod cuilibct fit proptcr fe volcndum , cui illud eft obicftum
volibilc quia vel nulli vel omni vcl alicui fic
alicui non non primum cx probato ncc tcTtium quia non cft maior ratio quare alicui magis quam alij. Probaturetiamidemapofteriori quia ctfi in potcftatc volcntis fic vcllc hoc velillud,
_ non tamen ft in poreftaie cius quid fic volcndum
maxime quid fic fumme volcndum hoccnimprxcCvUtomnemdctcrminaiioncmcuiufcunquc voluntatisxrgo
adquodcunquecomparetur ,fempcr rcmanct illud proptcr fc volcndum:
hinc
eft quod cfthuic volcndum, quia huic vohbile. Brcuitcrctiamprobatur iftud applidc volendo in fc quia cuilibct voluntati cft aliquid
cando ad voluntatem ficut
volendum,ciimquaclibctvoluntas poflit aliquid rc<fte vclle ,
non nifi fibi volei^dum :5c nulla poteft aliquid fibi volcndum vcUc propceraHud, aliud
fic in
illud cft fimplicitcr proptcr fe
^'
&
&
&
,
&
&
&
&
infiniium.
"
Supremim
Probatur ctiam
tatis,propter
tur
ti
illud
dc
fevolendum
cum non
fit
fimplicitcr
ptopter maius bonum
&
pra:cifionc
quia nullialteri
fuprcmum
quod folum illud fic rcfpccflu volun- voiihiie tfi

repugnat, quod proptcr aliud appeta-/' ^^f*-
fciliccc
appctibilc,
& miniis bonum poflit rcdc appc-
iftud potcft dici finis vltimus cflc talis voluncacis
quia
**^*"
""".
'*'**
propccrillud volicum cftquodcumqucaliudvolcndum. Minorprobatur, quiaquxcunquevoluncas rcfpicitpro obie<fto volibilc fub rationc communiflima , quia cft
potcntia immatcrialis
5c pcr
confcqucns rcfpiciens cocum cns vel aliquid aequahs

,
ambituscumcntc.
f
^
I
O M MENTARlf^S.
*
Dprinuim^d(lionem,8cc.ViicteColauCe-
XjLcundam <]uslUoncm
Refeluti.
&
prim6agicde
Ord, (^ di- reipfa.rcilicet dc obicclo beacificancCjfcu dc finc,

uifi fritKA
qtujunu.
dcnaturabeacificabih',
cundo vero
agic dc
& dcipla bcititudinc;fe-
nominc
&
tettio rcfoluit
qna:ftionem,S; refpondec ad argumenta liminaria.

I.
CncUfi.
Primo
ftatuit
qnod efentiditer
xfUeiitur.
hanc conclufioncm:
Inter ttnnia nafHrt. imeHeElHttlis tiffttihilui

,
& fmpliciter
condufio optim^ probatur

cAniis
efl
fipremum.
Dodorc
primum intcntumciu5. Suarez
beatitHdine dijpm.^ft^.t.
mtm.
1. dicit
dli-
Hxc
fcd cxpliin i.
i.tU
Dodotem
SuMrft,
m-
contcndcre poflc ratione naturaii probari honii"'*" cdccapaccm bcatitudinis, conliftcntisin i)arem.
vifionc Dci , quam fcntentiam cxiftimat falfam,
meric6 cam tamcn non icncc hic, cuius con-
&
trariam fu(i(Iimc probauit in quzflionc prima RtilatMr,(jf

prologi
malc crgo
citacur
vifionis beacificz hic
quia poflibilitaccm *ft'*'*"^

canquam cx ^*^^ *"
,
non probac
lumine naturali dcmonfttatam, fed fcopus illius

cA probarc bcaticudineHa naturc inccllcûali*
non connriere in aliquo.nifi in coniundione ad
fummum bonum
poffibilis eft
pcrfediflima. Et co
coniundio. Vnde in
ticuli i.TerttM ctnclHjio.SiC. in finc
iuxta terti*m ctnclufionem, pMtet

Ituitmi vUimnti,
(p-
ccmpieti teni
modo,quo
fine
.
huius ar-
fOif, inquit,
iji*, ipiod
efi
nuUi vo
nifi hdlnto illo,
qnod
Ift
fS*
^'^'f^^
^r
-^
^J^^
mum itumm,
'
Lib.IV.
346
Sententiarum.
^Hodfibj propUrfi voledHm:& hec perfefli eo modo,
ticularem, agir caufa fuperiorob fincm fuperio-'
Hoc intentum Dodoris,
rem,quia caufa fuperior non agit pcr fc ob finera

inferiorem fe in natura , quiaille non eft perfiperfcftiociens naturam fupcriorem oidine ,
nc:ergo finis illc caufx inferioris ordinatur k
fuperiotc ad finem fuperiorem. Ergo in ipfa rc
ejt:o
pojjibile eft haberi.
quod iplecicmonftrat gradatJmratione
naturati
Siiitcztbidem.
quo
Eftcommunis
Thom.
i.part.qHdfl.^^.
pct viamfinis,&appeiitus beatiiudinis,cum

Sentent'*
fi^m concordal
(OMmnnM,
fentcntia,quara tradit D.
art.^.cjHttfi.C^.art.i. tjudfl.
10^. art.
i.&
i.comra
Gent,cap.j.Semcntiiiiiin hacdift dc cadem veritate egit
Dodor
lace i.dift.i.ûAft.i.Gveg.ini.
dili.i.<]u*fl. i. art.^.
de eodem etiam agicur,i.
i.
ûdtfl.i.art.j.vbi VafqiieE dijp.f.cap 4.
Probat Dodkor conclufionem przmi(ram,quia
ordo
&
in tali or-
&
elt
otdinatum,& intentumadfinem fuperiorem,

fubordinatum. Confirmatur , quia ficut
caufa particularis
fedio quadam
finem vniuerfi
eit
pars vniuerfi
fic
ctiam
&
pcrfedioncm
vniuerfi cft fuperior
Ubui dotur
dint non
fyfrtmum.
fnprcmum appecibileproptcr (e, ita vc non propcer aliud. Maiorem , & Minorem concedunt
Pliilofophi Philofophi cnim non pofucrunt
quam fit aliqua

cft
vniueifa crcatura
proce/Tum in infinitum incaufis
cft
ad finem,eft ad ipfum
caufa-
Ordii
nim
t(i
dacur aliquod
eirentialiter or-
idcm
&
ca:ter2 depcndcnt,&ipfa eflindependens. Patct
ciiam ratione, quia vniuerficas caufarum dependentium nccefrario reduciturad aliquam caufam
extra ipfam , qua: cfl independens ,
incaufatat
quidqnid enim caufatur in *|^,necefTari6 fuppol)ic fuam caufam.fi hxf ed dependens, neceflario
etiam fupponic fui caufam j ergo ad hoc vt dependencia caufacum fit fufHcienter tcrminata,
yt,; prtmum neccffaijo deucnitur ad vltimam , in qua fit fla
tus,quia incaufabilis cft quia neque ^ fe, neque
effi'ien-- ibi
'vitimttffiab alio caufaturjfed vbi eft primum cfficicns crit
"'*
ctiam vltimus finis quia efficiens agit propter
Jincm ex x.Phyf.text. com. 49. Praeterea,fi non cf-
&
fet ftatus in caufis efl^ntialiter ordinatis
caufasiniinitasin
reciir dari
fequc-
aû,quod abhor-
renc Philofophi. Probacur fcquela,quia caufaE
LVI
TUmpriio{Hr
ttrmiMri.
ordinats func alterius ordinis,&

rr
n
n
\
pofterior in effe &c attionc , dependcc i priori ,
h.-cc ab alia, & fic in infinici],doncc decur ftatus:
ergo vt caufa,v.g.vltima in ordine fic ,
caufec,
eircntialiccr
&
&
proximaetiam
reqiiiricur vtfuperior
fet
fine
pennde
fit
& cau-
qua vltima nequit caufare, nequc

fine tercia,qu.'E eft in ordine,
illa
& fic in in-
&
itliitt
aliam caufac
& homo hominem & ille alium:

,
omnc
fucceffiuum concinuacur in vircace

permanentis,& ordinantis coUe^Stionem
canfarum inter fe , quarum nuUa eft prior altera
elfentialiter vc crgo vna fic prior , alcera pofterior,non exnacura caufarum prouenit,fed exaliqua alia extra totam feriem caufarum nccidentaliierordinatarum,qua: ipfam fcriem ordinat,&
ad quam tota feriescoordinatarum reducitur.
Sicut ergo datur fupremum efiiciens , eadem
^^j
t,tiqum per alJcuJus

fe.
omne
ficut
& fupra co-
areri autem omnes
&c. hanc tacionem
infi-
EtfequitHT corallarium
fincm.fcu
fuprcmum
&c. Ex
appctibile
didtis dcducit
, cire
probacquia cuicumque repi)gnacinfinitas,illud

^
>
i-i
rj
u I- o
non
fuprcmum appetibue led appciibili

voiibili non rcpugnat infinitas:qilia illud vcl
eft
pcrfcdlio fimpliciter
'fP'!'l'^"t
&
taetnfinttn.
rioris,inquantijm
moucc
cft
*'"* dicam,ordinatur
in
mouct,
& agic
ica
virtute finis fupe-
cius participatio,vcl
vccU-
ad fincm fuperiorcm:quid-
"
vel illam concomicacur:
non tepugnat
perfe6tioni aucem fimpliciccr
infi-
me- P*ffep">
/'/"*""''
non ipfum, quam ipfum cui fic repugnaret quod clt contra vulgarcfli definitioncm
perfedionis fimpliciter ex Anfelmo Afonohgif
nitas:quia
alii$
in aliquo v. g. infinito entc
lius eiret
,
14.(^15. Haecratio Dodtoris patt ex prarmiffis,

quibu$probaturpriroamx;aufam, & vltimum fincm e(Ic extra omnem fericm caufatorum , &C
feipfismouerc independentcr abalio priorcin
cuiusvirtute mouercntjcx indepcndcntia aucem ex indifttt'
probatur infinitas,quia omnc finituiD, & limita- dtntiafuprttum jn perfcftionc, necelTari^ cft depcndcns. mi prohtuf
Hinc Dodor a pofteriori probat pnmam con- ^/^
,
quiafi aliquid volibilc,& appetibile
,quod ncquit cxcedij ergo
potcftefrc infinitum
fupremum ,
omne,quod poteft
flliquod volibile eft finiplicitet
poteft efIe,ergo eft
quia
eft,non potcft a fe clTc
nifi
&
fi
cffe, ^*'.'*
ab alio in
^*"
.
ef-
feniia,eitifque virtutejquaEclTet caufa ptior eius,
& ita non
effet fimpliciter
fupremum
in aliqua
petfcdione fimplicitcr. Confirmatur,quiaomnc Cenfir.

cnscaufatum ab alio, neceflario ab eo depcndcr,
neque pcr fc,& a fc habet <r^,fed tantum eft pof- Caufatum
eMufabilt
terminat eius defibile ab alio,quod dai ep ,
pendentiam in ejfe. Si depcndens , ergo eft finiV*
&
&
tum,& limitatum.ergo
uerfi,& caufatorum
tota collelio rerum vni-
''
&
eft
feformalircr ficcontinens
dicit
naturam
, confequentet infinitam in perfci5tione,& incaufatam quia in hoc

nequit cfie medium ; illud autcm cns eft fupre-
altetius ratii)ni$ a contcntis
mum volibile,fuprcmum
^yjj ^^j^^ ^gj^ caufa patticularis ob fiucra par-
"
eft
goex
ficut caufa inferiorefficicns
infinitum: Supremurn
tum probatur,quia
etiani finis inferior
tjfen-
ratione in appetibilibus datur vltimus finisjad

quem reliqua reducuntur,neque cft ire in infiniin virtute caufa; fuperioris
'a% '"rf*
.
fii pn^
illud
limitata
etiam finita ,
inperfedione, quia aggregatur ex partibus finitis,quae non poflunt fimul fumptac facerc infinicum in pcrfedione crgo ncceflario fupponitut
aliquod non caufatum,non dependens includcns
in fe emincnter oroncm pctfciftioncm talem er-
""''
quo
quod
nuac idem ii.Mcc.cap.vlcimo.
& non
cauftu fer
acci inster-
fui
gratia expetumur
famindcpendcntem efle.ad quam fit ftatus.

Idem ptobacur ex ocdinatione caufarum per
accidcns, quia hsc feriescft fucceffiua , qua vna
inter
pritnM
quia 'fv* '"
tanquam ad caufam , &

fequitur quod finis omnium,
g nurKjHam ob aiium expttitur
clufioncm
3 3
cft finis
tum ordinem caufacorum , & cotjfequenccr vlcimus finis omnium,& vnicus, ad quem eft ftacus:
quiavt Ariftoceles dcfinic i. EcK. cap. 7. E^ //*
nnicumicrgo proceflus in infinicum in caufis effencialicer ordinacis collic adionem concrafenfum , & racioncm euidencem & haec ipfacft ra*tio,per qnam Phiiofophus colligit primam cau,
fcd finis
vniuetfi,qui eft caufae ptimaeja
eft finis
quac caufantur in vniuerfo,fic alcior,
^.d
petfeAio in natura creaca
perftdionem
demonitrationibus , quibus Philoibphus probac dari primum

niocorem
primam caufam efficientem , <i qua
6,/Wi;/.f<j^.5.& patcc cx
'*"'*J^
Auiccnna
""""'
Orde
vniuetfi
eius
dinaiibjfed in accidencaliter ordinacis,vc pacec ex
sfiquod pri.
Orda
particularis
"''''-
ordinaiur ad cmfir.
ergo hic in re ordinatur ad finem

fiiiis autcm vniucrfi debet efle altior> F'
in appecibilibos efl
til ire in inlinitumcei^go
finis eius
'''^"
eiufque pcr-
cuius participatio
r appetiU-
cllcncialis,
Finit partl-
& ipfi
let in
in ejfe, alioquin dcfiê-
eo aliqua perfedtio nata conuenire cnti

fimplicitcr.
DimnaioXLIX.
AmpUcicer,quam non poted participare ab inferioribus ; neque ab alio , quia ipfum eft fupremum,& nequitdari procelfus in inHnJtum ia
yf
euj
cauHs edenciJiiter ordinatis.

'
SecHHtU conclujio. SuprtmMm MpJ^tihUe , Mt volHiit^f^^^ff, iûd, ^Hod cniUhet fuuurd imeUeElMU
Jimpliciter propter /i eft vtUatbim
Hxc cft
&c.
fc-
quamftatuic Doôr. In prima

enim probauit dari aliquod vmmi in rebus fu-
cundaconclulio
premum in ratiune
frpttr ft
-vtUmdHtn
ûid
finis
& illud cCCc
appecibile
qu6d illud fic vocuicumquenacurx incelleifluali. Ec declaprimo quid Ciiejft fropttr fi fimpliciter volen-
^*^
dumydiccns elTe iilud, cui repugnacex nacura fua

vr Uc vuHbiie propcer aliud ,
pcr fe i harc crgo
eft perfctfliu obicdi & finii fupi'emi,quaad nul-
bonum xqualcaut
fuperius ordinari
fuptemumifequendo ordinc
&nacuralemin rebus,quo imperfe(it
ad fuperius reducitur , non h contta ; cum

ergo omnis ratiu boni ,& (inis includitur in fupremo volibili,qui eft Deus,repugnat ipfi cx napropter aliud , quia quidvtlibiu"*- '"'* ^"3 vt fit voiibilc
quiitrdliutri quid cft volibilc propcec aliud^neceiTario parciadaliHJvt cipat bonicaccm,
pcTfefbionero ab alio ex naftius
&
cura
volibile ex natura rei,fequcndo
rci.fi ita fit
& gradum bonitatis , vc eft in rebus:

Dcusautema nullo infcriori participacbonicatem:ergo non cft volibile ex nacuta fua in ordine
crdinem
ad aliquid inferius,.vc ad finem, ptopccr quetn,

vel cuius gracia eftcc
volendum.
f"^* intetteSiuMli
cicur
ejfi
volendum, &c.
cum eo ,quod
volendum
Quod
cdnuer-
cAelle cuicunqueyoluntati
quia omnis natura intellcdualis
voticiua,tam fuprema,qukm
cll
media,qu^m vltimai
Ptobat aiicem conclufionctn DdCtot cuicundue fupremum volibile cft obiciftum volibile, ci
{o]um cft fimpliciccr proptec fevolendum: fed
cuicunque voluncati fupremum Volibile cft obicdûm volibilc ergOi &c. Maior probacur.quia
:
n quodlibcc propcer aliud , erit procefius in infinicum:nullum autem cft ptopter fe volendum,
quia piopter aliud volenduny minus cft volcnvclibllt'^
vtlenda tui- ^^'^ quam aliud ptopccr quod cft volendum, cx
(uuqut Vprimo Pofter.texc. j. ii*idijMideft propttr aliud, (^
Minor probatur , quia
tpfitmmagtg .ctgo,iic.
non.
,quia non
maior ratio cur alicui, quam alij : crgo cUiliCinfirmMur.
bet. Confirmatur hzcratio, & probacur minot;
iiulli
vel alicui
vel alicui
fic
alicui
Non primum ex diftis non tertium

:
Ctnus.
jn
qua poceft
eirc difiicultas.
Canus enim
/<t,9.f.9.inter errorcs Ariftoceliscnumcrac
quod
ruiuUm
Phi-
de locit
hunc,
pofucrit beatitudincm hominis in fubftan-
tiis fcpaiacis
Ujofhtrumk
ra negacio
cum
neque
incii;t^^
ergo appccitus voluncatis,cxgcncre cHtai mrn
,
fit
adaliqaodbonumlimitatum
limitatiir
vc in Aneelis.
'''-
&
turcum ence; crgoquodcumquc bonum parci- Btnum

culare cft obicdum cius pcr fe. Paccc confcqucn- uerfMU
vnltfi
ws/iv*.
cia, quia obie<aom vniucrfalc poceniix in prx^
luntHiM.
..
a
L
u
dicando abftrahicur ab omnibus , circa qux naca
I
eft
opcrari pocentia
rcliquis
vc func in
v.g.obiedlum fcnfus
ejfe
cft
vc patct in
lolum
fcnfibilc,
& non
aliquidcommunius fenfibili , quia liccc

decur aliquid in tjfi &(. abfttadionecommunius,
non caroen refpedliuc ad fcnfum, qua nacum eft
moueri & pcrfici crgo fimilicer in propofico
dicendum dc voluntatc; fcd voluntas non rolum
:
frineifl
frMHicMUgH
operatur circa infcriora , fcd cciam circa bonum
*""" "'
fuprcmuiTi , vtpaccc ex principiis pradlicis Icgis
nacuralis
& prouidencia: cirja infciiora, Vc or-
dinantur ad fuprcmurt, in quo fiftic ratio proce- SumMnitir *t

'"'"* ^'"dcns ex infcrioribus ad fuprcmura,& proccdcns k
quo principia fumuiuur,

Dcumcirc colendum , amandum, &c. Diâ,men autcm pradicum cx patte intelledlus cft iil
vt
ordine ad voluntatcm, & dcfumitur a finc, cirta biffamen

cuiusgratia opcracur crgo Z'"*^''"""^
quemvolunras ,
cam lace patec obicttutt voJuntacis , quara hins
&
.,i^,^,^
quem diftac
Pro eadem fencen-
&
intelledtus pradkicusiicd inctl-
Ie<aus prafticus didlac circa fuprcrouih
non folum abfoluce
vc eft fibi
confcqucntcr voluntis circa nullum obic- ' trtutum,

circa fincm vl- ^'^^"'"**
limum in rcipfa.Patct confcquentia,quia votun-
dum creatum,vetfatur tanquam
tantum
forte diccrent quamlibet ctiam in feipfa beari.
Probatnr ergo minor ex 6\6t\i datur fupremus

fints ,
bonuni io fc iocludciu rcliqua pcrfe-
&
fiuem vltimum ,
qaiccaciuum,& vniuctfatc in cftcndo ,quatenus
includitomncm rationem appctibilis fupicmi,
ras opcratur circaaliqnid vt
qucm expetit:fed nihil
creatura potcft fic conti-
pctfcdtioncm fuprcmi , quam proptcr fe

appetit voluntasjcrgonihil infra fuprcmum poncre
teft cfte finis
vltimus votuntatis, quod ctiara do-
cuit Ariftotetcs locisyN/>r4allcgatis.
Prxtcrca.cadcmminor probacurptr viamef-
^7
ficicntix,quia votuntas cteata cft foluin i prirao ^Jl;*''*'ûtTM fer VIM

r
\ >-k
i-v
\ e.
cntc,fcu a Dcoicrgo ad Deum, vt ad nncm appc- ,guienrid.
I
tibilcm.Probatur confcqucntia.nihil potcft com- laud ftlum

municare pcrfc6lioncm vttimatam votuntari,& ^' *'"'"'
cxtrinfccam, quam habet cx coniundione ad fi- ^'^f'***^*
VHuntttl
/,
.i"
n/rn r
ncm,nifi quod dare potcft f^:quia idcm cft nnis ^mtddt'ft.
communicat voluntati
ciiiufii-
lelpe-
&
rationales creatas cfte ab Angelis ,qui eiiam po-
bcc Inteltigentix efte ptopriaro clTentiam
bdnum,fcd
finis crcantis cft
fuerunt obiedlum moclut>m,& ctlentiale
bonuia
(ais,& probatis .fnprii non eft appetibite proptec

aliud,fed proptcr fc crgo vthnis vhinus inrc r*/f4<
ipfa eft volibilepropccclc,& iion propter aliud, vtrfaturrir-
"* D.Thomas i.contTM Centes, ctip.^x.

44. cit^c Aucnpacem, Alcxandrum , & Aucrrocm , &
videcur confentanei , vi idem dicit i. t. û*fl-i.
Art.j. ad i: opinioni corum qui dixerunt animas
&
i^/-'
Prxtcrca , eadcm confcqucn'"J^^^*^?''

cia proljacur cx obiedo votuntatis , quod cft bo- ^j/,a^^
quod
conucrtiabftradlum ,
nura vniucrfale ,
GtiMC ad voluncatem noftram,vr cft bonura eins:

crgo vt cft appctibilc ab ipfii : fcd vt patct cx di-
gcnere.
inccr volibilia aliquideftpet fe voiendunii quia
iuutaii.
potentia ad alurt
&o voluntaciis in
iunit, ftrtii.
perfcdiuum voluntatis
fpedtare ad
circa
ii
^6
tcft
cam teducere dc
qu&d fupretnum volibile , qui ell

Deus,fic volibilis cam Voluncate diuina, quam
ab omni creaca,& confequenter cadat fub obiefcnfus ergo eft
PrtkHti ft-
*^
ftiprcmo ad infcriora.a
Alius ccrminus conciufionis e&icuicum/fue n-
fifcmuii tars
2'^'/
fnfra fupicraum.
debitura
Mxflkutmr.
&
fuonon
liun aliud
uHtlHfintu.
Probatur confequentia , quia ap- ''^g-'"V*.

pctitus voluntatis rcquiturnaturam lui obicdti , vliimuM
cxtrinfcci ergo poteft ferri in il- fintm.
perfcdiui ,
lud ,quod perfedtifllime includit rationem booi
Cnevlla limitatione ,aut impetfcdionc. Probatur confcquentia , quia limicatio boni non pofcrti in illud.
pcr fejin liac incendit probare
polIit,cum ipfum
<**"
modo
^tiflimo
547
ergo appctitus voluntatis potcft
libile
&
fit.
QusEftioII.
voluntatis,qui
& creantis ipfam voluntatcrajfcd

fua bonitas
quam
in cftcndo
ergo cadcm cft finis

ipfius voluncatis Probacur confequencia , quia
bonicas pa^cicipaca non ccrminatur compietj
;
quoad dependcnciara, nifi vc ccducitut vlcimac^

in fuam menfuram, & excraplar , & principium,
k quo proccdic. Sed appecicus voluncatit fequitttt
348
Indlnntio
tur inclinationem natur*, cuius
efl:
wluwatu
ergo nequic
vltjtnatc quietari.aut fatiari , nifi vt fcrtur jn fu7
in.
premum bonum , cuius rloims
eft participatio;
ditm tatione.
...
ereattfecun-
deinde
voluntas creata
voluntatis
participatio diuina:
eft
ergo fcquitur inclinationcm diuins
fuum fincra fcii^êrfc<Sliuum cxtrinfccum diuina autem voluntas fcrtur in fuprcmum bonum,tanquam fincm.feuobiedlum pei fedliuum.in quo quietatur;crgo criam
voluntatis refpcdiuc ad
voluntas crcata fcruata proportiouc in iJem fcr-
non
tur,ifa vt in aiio
fine quictati
nam
poflit
tangoam
in
vltimo
voluntas crcata in nulio
ficut
coiuinetut fecundumrj^
fupremo entc,
nifi in
etiam fecundikm inclinationcm,
& appctitum
in nullopotcftquictart,nifi in eo,
inquo conti-
ita
netur fecuDdum fuum
Coufirmaturcx inciinationc intelleiflus, qu.t

non latiatur,nifi inprimocnte ,in quo includitur perfcdlcomnisracio cntis,& verijquodcumque fit horutp obieclum formale intclltdus>fcd
homo non rcfj)icit alium finem fecundijin intclalium fccundum voluntatem frgo
Nan ejfe alin Icftum ,
finem homi- idcm cft ob<cdt'jm quictatiuum eius fecundum
itcundUm vtramquc potcntiam
ergo (olus Deus. Vidc
&
^-Thom.
.i.<jH4tft.i..m.y.x!r
vltimo.KcCte jtaque
volun- deducitur cx obicdo vniuerfali in prsdicando,

tatem.
qu6d illud foUim cftfinis voIuntatis,& vltimum
dum
Finu
ttuui
fati-
p.
guittattum
,
voluntatit
(aciatiuum ,quod
gjjj^ j^^^
jj^
cft
vniuerfalein elTcndo: licct
^^^ fequatur,
...
Dili.aut cognitiua.
i,
v. e. in appetitufenfi-
Ratio
num
iedi
'
m
quia nullam quan-
nituf
lumuis pcrfcdum obiedum, 6c oêdens alia in

pcrfedionc , continct fic vnitiuc,& eminenter
^'A"/" pcrfeâioncm obicdotum omnium , quae per fc
tnter obn&u '/-..
^.'i.
r r
'i/
re'p'cit potentia lcnfitiua , ideoque ncquit vltiapfetitw
mo fatiatc , nifi in fuo gradu dctcrminato ,-quia
finfitiui
ri,tioHli(.
non aduat appetitum potenti^ rcfpe6liuc ad omnia alia.ad quseft ipfa fecundum inclinationem
fe
potentiae,& obie6li:fed in propofito
vltimus in cflcndo cotinct in
voluntas inquantum
finc,& idc6 aflult complctc
39
finis
per
eft perfciSlibilis ^
omne eius
qui in nullo alioex ratione iadida
*""*
fe pcrfc(Slifl[imo,&
modo,omncmrationem boni , quam
infinito
fe rcfpicit
appetitu,
fatiari poccft.
Probat eandcm conclufionem Doclot a po-
.'"'f"'
ftcriori
quia
etfi
in poteftate voluntatis
fi volibtli.
vcl-
ergo ad quodcumquc comparetur, femper manet illud proptcr fc volendum,

huic volcndum , quia huic volibile. Declaratur ratio , quia licct velle fit in poteftate libera
j^p,.^
voluntatis
&
Deelarfnr.
v^luatiitU.
voluntatis
aut
non
vcllc
tamen
ncceffitatnr
fi
volendum bo-
vclit nei:e(ruatc.fpecificationis ad
num,
Sewitur rV _ tno*
tfinem
ita vt nonpoffit vcllemalum, ficnecnolle

pofitiuc,&per odium abominationis tonum.
Deindc, nequit vellc, nifi vt prim6 mouetur ab
obicdo propofiio ab intclIedVu , & prout mouec
ipfum obieAum propofitum fi proponitur vc
proptet fe diligciidum non poteft voluntas,hunc
modumpropofitionis fequcndo, vcllciHud proptcraliud ; quia otdo voluntatis , & inclinatio
*
,.
lequicur
*d operationtm
oidinem- motionisex
^
r
-,
tioni4.
parte oDicd;i
,-
'
tanquain priorem
fequicur natuiam
&
iufluxum
ficuc
effcdus
autem
proponamr obicdlom vt bonum propter aliud,
idem dicendum eft ,quia vt in hac propofitione
pr^ci.'.c fmnptnm , non cft natum moucrc voluntacem aliccr, (cd inquantum voluntas mouetut ab aiio , ncmpe ad finem , vc vclic bouum in
;
quod alfumitur
nempe nontire
pote-
in
quid fit volendum , iicet in cius

poteltate fit veile nequeetiam,vtaddit Doftor,
in potertate eius eft quid -fit fummc volcnduifi iiludyJiAWTOe non dccerminat conaium voftate voiuntatis
iuntatis
fcnfus
timus
obiedliuam
fed appretiationem
finis,
hmrumme,
^
congruum
(it
vt
vtcftdccerminatio, conacus,&a6kus,
r
r
r
faciac lenlum
parte propofitionis
pifccntiam
cuiidum
ita
voiendum vc fummum & vlquamuis etiam inteiligendo patticu-
quid
fit
(^
lc,
eftln
iuntMiii
''^
vequid
r'^"''
volenifum.
aut diftradioncper
concu-
Dodor dc voluntate
vt hic agit
&
1-
j^rotj
potejlate
quia licuc inclinatio

feclufo impcdimento ex
,
,
fc-
& vt fequicur motionem
propria,
rcgularem obicdi fecundum gradum perfcdiofic etiam verificaturiliud/ww^
nis in obiefto)
non
z/f/le
in pete/Iate ôluntatu refpcftiue ad
tjfe
quodiibet obieiftum
tio
quia ficut
& conatus voluntatis
fumma
inclina-
fertur ex natura rei in
& fatiatiuum
tam intcnnon eft

talis'finis nequit voluntas appettrcrummc pofitiuc,quiaiB co non inucnicur cerminus comfiucm fuum vltimuin
fiuc,
quim
extenfiuc, ita etiam quidquid
plctus appctitus voluncatis
ad
qucm
applicari
polfet.
Ad propofitum neque
caufac. Si
modum obiedi
notet
eft in poteftate
ex natura
mus,nifi
quod
fkrnme velle
modum
fiue
fiue dc-
opcrationis,
voluntatis
modo dido ,quia&
mouet
in reipfavc finis vlci-
rei nihii
in le eft finis
quod
fi
in afftima-
neque fic etiam mouetec vc finis , ita vt maneret fatiaca per ipfum voiuncas,
licct motus cius in co cciratet negaciuc neque
tioneeirct finis
eciam cx parte motionis,autpropoficionis inceiicdus aliquid mouet vt finis vltimus , nifi quod
eft taiis
in rcipfa,fuppofita notitia finis
tellcdus
pradicum
quia in-
primum principium
per
rcdtiiicatus
jfifqutt !
teUeam
pro-
qui defumieur a fine in re, nequit ponere finetn

proponerc voluiitacifinem vltimum, vt propccr "vltimupro'.
'
',.',,.,.
^ pteraliuddl'
aliud diligendum quia primum principium li,
fit
tamen non cft in potehoc,

fonit obieaa ftatc quid fit vohcndum ,aut quid fummc volmiqnod eftper dum ; quia hoc prxcedit omnem determinatioVoiiitat fup.
iUud bonuin
vcl
'^
jllud
tflvniuerf.
per
ob-
& motionis, diuctfo ab eo, in quo propo& mouet propter aliud. Hinc ergo patct
eft,
litinefftndo.
quod vero bo-
alio ordincpropofitionis
hoc proucnitex
fe,
illud proptcr aliud vclic voluntas proptet
volunratis fequicur
rjfe.
'mliJnfeciZ-
ordine ad finem ,cuius gracia
cuc ex tcrminis
ptionem
-ij.f^j^^^
notum
ita
non admittit dcccp-
auc errorem ex parte intellcdus ,qui
nequit alitcr concipete

nifi vt finem vltimum
aut proponere illuro,

fic
autem propofitum
nequit moucre voluncatem proptcr aliud
ergo
ncque ipfum propter aliud potcft voluntas vcllc:

quia vt redc Dodlor , ordo obiccti, & motionis
anteceditomnem determinationem voiuntacis.
Secundo probac idem Dodlor , quia cuilibec
voiuncaci e(t aliquid
volcndum
cum
quatcnus
voluntasordinaturadpropriuni fifuum perfcdinulla enim voluntas fatiatur ex co ,
Secunda prebittio tiulde,

'
ipfii
nem,
vt appetitus perfeiflibilis ad
uum
quod
qua?libec
rcdc velle , illudquc volcndum

_
,-Lf nvulc libi , cauquam pcrfeaionem proptiam , &

nou alceri , neque ab alia voluncate voiendum,
polfec aliquid
alcera fatietur,aut quiefcac
in fine.
Ita
Voli^ntiunen
^*''*'*''
"y
vt
fibt vult
VI
1III
etim ex co quod velit
aliam voluntatera velle
fi,^
fincm , non inde ipfa perficitut vltimatc.fcd
qua pcr fc fertur in fincm , vt eft finis ptoptius operantis
quamuis autem ex pcrfcdione amoris voluntas velit etiam fincm aliis,
hoc acccflorium eft,ad illud quod eft vellc ^ ., /- /-,.
'
finem fibi , non quod iilud fibi denotet affc- ;~
^
velle
jj'
fintm.
&\.\va
commodi,
fed
pcopciam opccationem,
&
Diftindio X LI X.
& adhefioncm ad fincm
quamuis adhxrcat
QucEftioII.
vliiiuo voluntatis cft ftatus
af-
fctat
fcdu amicitix,& proptcr fincm in fe.qui abloluic eil bonum , fcd non potcft vclle libi aliqnid, fic
volcndum propicr aliud, Sc aliud quia fic cftct
procedus in innnitum , quod eft rcpugnans , 9c
quia
0fii
fimtm
-vl-
timum
fr-
fuir fi
v-
'PrehMMretiam
ente,vt
itlud
de prxci/ioHe, Scc.
circ
quodcumquc bunum fiJD cnte, 6C

bono ,ergo ilUid quod cft fupremum. Mic fuic
lêmpt
minor principahs
&
nemconclufionis
finis
prxmifTa ad probatiocrgo etiam in ratione vhimi
/i/rii
:
quictantis voluntatis nihilaliud ab vlciino
ratione voiiii a voiuntate etiani crcata,inquan-
finc,(:<c
tale,nifi
tione volibiiis
tum
diciiurdinem:cigo in nullo talicft finis vltinius

voiumatis. Piubatut coofcquentia, quia in fine
quod etiam
fit
vitimatc quictatur, 8c
tAddit tertiam comlufiontm , oflendens folide

perficiyfeu beari^nifi habeat fupremum appetibde
tUudpropterfe
vltimus
finis irt
nuu aiiquud
aiiud
crcaturoi
C H O L
V M.
nuUam naturam rationalem
^t pajjibile ejl
tUud habere
comj/lete
quod efi,
amare,^ omnia alia propter ipfum.
fTpEriia conclufio Nulia natura intclicclualis vlcimate, & complcte pcrficitur, CtncUif.y
X nifi liabcndofi.iprcraumappctibile,5chocpcrfcderccundum modum poflibilcm fibijhabcndi illud. Hoc probatur cx fi:cunda,quia natura intcllcdual is naia eft
vltimaie,& maxime pcrfici & in co folo quod eft fibi proptcr fe volcndum ciô
non poteft vltimate pcrfici.nifi in illo habiio , ficut eft poflibilc ab ea haberi. Probatur ctiam conclufio tertia,quiaco non habito,manet natura volitiua impeiieda.Tertio probatur conclufio cx mcdio vniuCrfaliori quia in habcntibus qucmcunquc appctiium,fiuc animalem fiucciiamnaturalcm.non habcturvltimata perfedio nifi
habitoeo, quod tali appetitu propter fe appctitur. Vndc impetfeclionem aliquam
habct grauc cxtra ccntrum,& appetitus fcnfitiuus carcns fummo conuenicntc.
y
IntcUigcndumtamcn cft circa iftam conclufionem quod incntibus cftaliqua D^pif^
pcrfeclio prima,aliquafccuda,velquafi fecunda. Prima cft.quando njhil dcficit per- perfeai^
tincns ad primum e(fe rci , fcilicct cftentialc. Secunda, quando nihil dcficit pertincns pnmAy &
ad effe fecundum:haccctiam pcrfcdiofccundaquacdam cft intrinfeca, ncc coniungit /^*^*""^
cum pcrfccliuo cxtrinfcco quacdamautem fic cft intrinfcca quod in hoc perficic, ^*?"^*'*'''
quia coniungit pcrfccliuo extrinfeco. Nec mirum quod aliquid perficiatur in extrinfeco,quiaattmgcndo cxtrinfccum,& maxime ficftpcrfediusfc, habcnc vltcriorem
porfedioncm , quam poflct habcrc in fc, 8c ad fc. Ifto cnim modo ignobiliora perficiuntur in nobilioribus , non circndo illa rcalitcr ncc habcndo illa formalitcr inhxrcntia:fcd attingendo illa,& fic habcndo modo fibi pofiibili habendi<
*
%l
<'''<'
"'"'"""'M'-^
totum^veialiquidaequalis arabitus cura ,^J^

dicatut rcfpiccrc buaum ergo volun-
Ci
iniperfcdkius fuprcmo:imperfc6tius autcm poteft

voluntas appeiere proptcr perfeftius , adquod
AlikHtmrt- <\oA dicitordincm ad aliud ,

ptcmum.: qnia omnc aliud a
11
potentia imraatciialis,& per confcqucns
ptzterbonum fufuprcmo bono eft
propteraiiild:quianQllumcft
fmgnat vtta
*"*^
re-
fed in
fuprcmo^quod continct in fe infiaito modo totam latitudinemcntis,&: boni)ftatui potcft,

vr/p-<i,probatum cft. Exhisduabus conjlufionibus habetur qu6d Deus fit vltimus finis in ra-
3|,_^,f^jyj
vfiit fTtfttr
tas potcft vcllc
hiicm vltimum fruitionis ,

quictationis in voluiuatc, ica vt non podttillud
^ j.j|g proptcr aliud, qui* nuUi altcri rcpognat vt
Dcuni "folum
eft
rcfpicit
in intentionc finis.qua finiscfti

"
non
aliud
quia fublato otdine voluntaiis ad fincra, tollitur

etiam oido ad aiia propter hncm , qui fundaiur
ftlmm
amando ad
vltcriusctiamncquit vellc fempct proptcr aliui

6i aliud.non fiftendu inaliquo propter fc , quod
iion eft amabile proptcr aliud ,fcd proptet fc:
D*mm
349
ita vt illud
omni entc crcato non cft talis ftatus crgo nullum crcatum cft finis vltimus voluntatis. Dein>
dc,cx ubiedo idcm patct quia ens communifllmc fumptum eft obicdlum voiuntatis volibilc,
41
ncc rcfcrrc poffit
Vndc cuius appetitus cft rcfpcclu ignobilioris,quam fit natura ipfa
illud
non
per-
ficiturin extrinfeco,nififccundum^/^. In nobiliori etiam licetfitaliqua pcrfcclio
tamen fuprcma cxtnnfcca. Siautem inaliqua natur<l

non fuprema,ncccflc cft darc aliquam naturam,quae immcdiate perficiaturjnon,nifi in fupremo pcrfecliuo cxtrinfcco,quia non cft proccflTus in
infinitum m pcrfcdibilibus,& pcrfcclionibus fuprcma ergofaltcm perfccîbilis natura.non perficitur.nifiinfuprcmopcrfecliuocxtrinfeco. Tota autcm naturaintcilcdualis eft fecuodum illam rationem fuprcma, ficuc patetcx fccunda concluappctcntis ignobilioris,non
pcrfkiatunn nobiliori
fc
fione.
Ncc oportctfccundumordincm naturarum, cflTc perfcAiua cxtrinfcca complctiuc pcrficrentia:fcd fufficic,qu6d pcrfcdiones intrinfecae fccundac coniungcntcs cum
pcrfccfliuocxcrinfcco corrcfpondcantgradibuspcrfedionum primarum. Licetautcm in fubftantiis perfcclio prima fic fimplicicer oobilior quacunquc petfcdione fe,
Scoti Oper.
Tom. X.
GG
cunda
Lib. I
3SO
V.
Sententiarum.
cunda intrinfecauamcri non cft vliima pcrfcAio,quia ipfa habita, adhuc cxpedlatur,
& appctitur vhcrior pcrfedio.

*
Sccunda ctiam
ctfi
non
ia (c formahtcr
tamen vc immcdiatius coniungit pcrfe-
quodammodo appetibihor perfciflio perfedione prima inquantum eft immcdiaium ad ahquid appetibilc cxtrinfecum,quod magis appctitur quam ejfe prodiori,cft
i4
prium intrinfecum; fpcciahiertamcniftudeft verum dc voluntate quia quicunquc

,
ahus appctitusappciitcxtrinfcGum propter rxaturam cuiuscft appctitus ideo non

coniungitahcui fimphcitcrappctibihori.quam {itep naturx cuius cft. Volunta* autcm amat ahquid hobihus fe,& plus,quam naturam illius cuius cft, idcd coniungic
appctibihori,&. in fe,& fibi,quam fit natura cuius cft.
*
Ifta crgo conclufio,faltcm de voluntate non tantum vera cft quantiim ad hoc,
quod dicit vltimate pcrfici fcd etiam perfe<ftione maxime appetibili perfici , & perfedione etiam maxima,loquendo dc cxtrinfeco pcrfcdiuo & participatiue , de intrinfcco,inquantum coniungit iUi cxtrinfeco. Sicut pcrfcftum diftinguiiur,ita
bonum: vndclicet quodcunque cns fua cntitatc fit bonumbonitatc prima,non tamcn bonitate fecunda
dc ifta praecipuc vidctur Boetius tangere in libello fuo
de Hcbdomadibus,vbi vult quod bonitas fic accidens ,
quod rcs non in co , quod
funt,bonas funt. Ifta autem fccundilm bonitatem fic fignanter exprimimus , huic rci
bcnecft. Vndc iuxta tertiam conclufioncm,patet ifta, quod nulli voluntati vltimate
cdmplete bcne eft,n]fi habito illo,quod cft fibi proptcr fe volendum:& hoc perfe,
&
yolHtitai
perficitHr
mnxir/nt
ferfeElione
&
extrin-
fece
&
intrinfece
quo-
&
modo,ex~
flicMur.
&
&
de eo modo,quo poflibile eft haberi.

ftacu naturae
CO MMENTAKiyS.
*
42^.Conclufio,
Vltimat
conclufio
A. vltimate
NuHa
ereaturt in-
UlUBualii
vltintiu
&
diim
nifi
haben-
& in eo folo
fit
natura:
IX.
luntas
& maxirac perfici
quocunque
volibile,
propter ipfum
hoc perfeEte fecunStm
iti
non
finis eius
alio
tiullusfi-
& quietatiuus voluntatis fecun- ^.^^

ille,
in
quo
, itaut non pro- ditm rea0

reliqua fint volibilia rtimnn.
&
fed ita contingerct in ftatu
crgo
&c. Deinde in
pofret quiefccre
vt procedit a
nifiin eo
Deo
&
pu-
voquod cft
ftatu illo
,
conuertitur ad
quod eft proptcr fe volendum , &

nuUo modopropter aliud ergo nequic vltima-
fuum principium, vnde pcrfedionem forcitur :

Dcus autem folus in eo ftatu efTct taiis finis , &
nihiiaIiud:ergo, &c. Prstercaquodiibct volibi-
inelintitne
eo (o\o,vltimate inquam,id eft,

complete. Probatur confequentia , quia incli-
volHHttis.
natio volurttatis inquantnm cftappetitus pafll-
tacis
finu vt
ipfi
fejfihili*.
tcpcrfici
Trobatio
tx
niCi in
uusnaturalis cius
vcl etiam obcdiencialis
quitur naturam fui motiui

ipecificatiuc
fe-
fecundum ordinem qucm dicunc
motiuainterreanteccdenterad voluntatem :appetitus ctiam elicitus (Voluntatis ,

rcdus ( fi
cnim non cft re6lus,non eft natus coniungere
propric fini, qui finis eft obiedbum perfedliuum
voluntatis ) (equitur inclinationem potcntiae,
citus
fequi-
tur inntum.
qua hxc confideratur vt pofterior effentialitcr

fuo obiedo pcrfedliuo ergo ha:c indiuatio nequit vltiraatc perfici , nifi in eo quod in reipfa
cft vltimatum eius pcrfedliuum, hoc autem eft
folus Deus ergo in ipfo nataeftquiefcere vo:
luntas
vt in fuo perfediuo vltimatc
& com-
Dices
voluntas Ci cffct in ftatu purat naturae,

poiretquiefcere in aliquo fine perfcftiuo fui il,
non eilct Deus folus fed quodlibet volifecundum redam rationem, vt bonutri virtuiis, vel quid fimilc ergo voluntas non refpicit Deum tanquam vltimum finem , ita vt non
alium finem. Minor probacur , quia finis voluntatis in eo ftatu efTet fecundum modum cognitionis fed cognitio non cfTet tam perfe<Sta
Dei,ficut aliorum volibilium crgo ncque Deus
tam perfcdcin rationemotiui applicaretur voluntati , ficut alia monentia cx genere fuo ille
autem cft finis vltiraatus potentiz , qncm perfe<Xc attingerepoteft ergo , &c. Contra , uue in
lc finis
bile
Jmpugnatur,
vt
bonum viriutis
eatenus
efrct finis
volun-
hoc non rctanquam in fincfub finc: ergo finis vltimus eius non cflet tale bonum. Subfumpcum probatur , quia hasc
rcditudo oritut ^ lcge,& regula , quatcnus in R*<5?/Wvirtutc concinet dcbitum vittutis,& voluntas /"'*"j''"i,
opcratur ex debico cali. Dcbitum autcm hoc, *i^J^
mcdium fugiendo extrema

,
dificatur vltimate voluntas
vel oritur ^ lege naturali
additum
ipfi
naturae
fed in
fed
fiuc
fit
aliquid fupcr-
velcondccentix nacuralis, Teditin
vel cerc^ ab aliqua rcgula fupcriori ipfa legc,
fi"*
Deit
vltimii.
cui debec conformari vuluntas primario. Si pti-
mum
pietc.
Reônfio.
quatcnus rcAificareceius inteniioncm fecundiim debitum ad finem , fed bonum vircutis gft,m vir*
patticularis huius aut illius ,intantum redifi- tutit nn /f
cat voluntaccm , inquantum cam determinat ad vltimum.
& ipfam motionem
&
ippttitui eli-
le
.,^
eft ftatus fatiuut ficlt'
ad rationem volibitis
ptcr aliud
modumpoffibtlemfibi habendi illud , Scc Probatur

ex didlis i fecunda conclunone, quia nacura intcllcdlualis nataeft vltimatc,
fiue
redam rationem , nifi
quamum
natura inteHeûalti
^ complete perficitur
do fiipremum appetibile
firfeHh
eft
*~r^ Ertia
nis eft vltimus
dicatur
ficut
voluntas in fcipfa nequic
neque homo ad fcipfum ordinatur tanquam adfincm :ita ctiam neque rcAitudo fundata , & rcducla ad condccentiam natuts poteft
effe eiusbeatitudo, ficut neque ipfa natuta creabcari
ta in fe poteft beari in ordine ad feipfam
quia
non eft ^ fcipfa , fcd per aliud } ica ad feipfam non ordinatur , vi ad finem , fed ad aliud,
quod cft perfcdiuumeius extrinfecum.Si fecundura dicatur , probatur idem , quia voluntas ne-
ficuc
lfjl"lî"T
^r^ ^^, ,^,.
rnte,vt fin
vltimo.
cnatur ni
,/; gdft vt
/mi.
volStaieria-
quitfubefle debito ex lege, nifi vcordinaturad t vt fuhift

voluntatem fupctiorera jad voluntatcm autera debiioopera1- di irdinatnr
r
f upcnorcm catenusordmatur.quatenus
refpicit
^jr^f^îff.
finera talis voluncatis :ergo pcrpriusordinatur ,Mitjiiperii'
tam ad ipfam fuperiorcm voluncacem , quam ad r ex qua ifi
lincro dibifum.
XLIX.
Diftinaio
BtMtitmJ
dimin non
toafiflit p}i-
mio i titi-
iktk vt r'
h*ndJ.
finetn eius
ex hoc capite negabat iuftitiam veram

in Philofophis
, quam ad rcdlitudinem virtucis, vt ad

dcbitum in voluntate. Deinde ,beatitudodiuinanon confidit in eins attributis , vc
rerpiciunt creaturam,& ftatuunt medium in ipfa:
v.g. iuftitia, & mifcricordia i nequeetiam vt refpiciant obiedlum ad intr^, iuxta condccentiam
naturalem voluncacis , H i(U accribuca Hnt aliad
in Deo furmaliter , aut ratione diuerfai fua vo-
Bttitui
trtmt non eft quiain
riRitudc mt portio ,
rtUi*.
natura incelledluali debet fcruari proquancum ad beacitudinem. Redlicudo

prstcrca vircutis moralis eft medium ad beaci-
tuJinem
Dthet heatitmd
ejfs
ad
operandi
non
ipfa.beatitudo dicitque
modum
voluntasenim creata debet beari in
fatm i reif- aliquo fine.quod in re ipfa eft vltimum eius perfe(5liuum cxtrinfccum phy(icc,& non in ejp moKiaitmd
rali redlitudo autem moralis eil fecundum ramtrtlit
tionem,
non in rcipfa. Accedit , quod redlitinditmt d
tudo virtutis moralis aliquando verietur in opeijUA funt
:
&
inferior.
ribus circa entia infcriora ipfa voluntate
hmuiu.
tempecancix,iuilitis
fonitudinis,
quarum
vt
aliz
&
ad tcmperandiim appetitum ordinantur,

euellendas,aut refrznandas padiones ; alic ad reddendum fuumalteri debicum in aliis rebus quae
,
funt cxtra
hominem
fed in his nequit ftatui
nis vltimus voluntatis

ri
Kequit natmr Angetic
vt
mit
reiiifi-
neque
in aliofuperiori,
perfcdior
liccc
fit
qu<tm in
nacucae
ejji
Deo
quim humana,non
humanam ncque redbificat

:
ipfa
finis
Finit vlti-
fi-
folo
in racione finis cir-
quin poflic elTc deformicas in

autem vlcimus voluncatis humanae,&
ttU.
ntio vlla circa
Accedit qii6d
alia infcriora,
re(Sbificabilis
fit
iuftitiz:eodem
modo
Dehet relHficri eirc
Deum
fed etiam
ipfum Dcum:
hanc redlitudinera nequit dare natura Angelica ergo nequit eftc finis vltimus , 8c complctus
:
vt fivoluntatis humanz, vt ordinatur ad Deum ; fed

nem,(^ obhzc eft inclinatio perfediiffima voluntatis , tam
itHum,
ex Icge,quim petfecSkioneobicdki , quod ptoptet
ergo voluntatis
Ctntlmfi in-
aliud nequit expeti
tltM.
mus & completus ncquit confiftere in alio extra Deum. haec eademratio deduci poteft quoad
Reiieimntur
trrorit
fhi-
lofofhoTHm,
alia creata
4^
itie prtmifecm.lufio.
nis.
ASu*
finis vlti-
vilit'
in quibus fingi poftet vltimus finisi

,
vt eft gloria,
diuiciae,bonum,cotporis voIuptas,& huiufmodi,

in
SeemnJ ptt-
>
& complctus voluntatis humans

quibus aliqui errauerunt
fenfus
&
non
fcquentes viam
intelleftus.
Ex his fequitur vericas fecunds probationis,

qiiamadducit Dodor,^M/4, inquir , eonon halfito,
fupple Dco,tanquam vjcimo finc, velHntas eft imperfe{lM,(\ijpplc in miferia,quantum ad rcdlitudi-
nem virtutis;quia adlus
eius citca
quemcumque
alium finem ^ Deo,po(Tet eftct viciatus;& quanlium fine a tijmad miferiam etiam ex priuatione vltimi fiDio poffet
nis quia licct quantiJm ad didiamen praefens,
tffi vititmi.
quod tunc haberet ex opinione talis finis tanquam vltimi, dicetetur in eo ita ftare , vt alium
vlteriorem non profequeretut:tamen fempcr effet mifcra.quia vero fine piiuata ,
iis quz func
ad finem inordinatc vtens ,qu)ailla referretin
finem illum vltimum przftitutum , qui non eft
finis ipforum in reipfaicum errore autem pradiico nequit confiftere beatitudo vera, & fatiatiua
voluntatis ex natara rei. Vnde aliks Auguftinus
ftii tirc
&
Scot. Offer.
Tcm. X.
f"
eonfiftt'
ktMtitmdo,
circa finem,
fit
bcati-
tudo,etiam naturalis.
Tertio probat Doftor conclufionero ex rtc44
dio vniuerfaliori In habentibus quemcumque Tirtirtit
appetitum.fiucanimalem , fiueetiamnaturalem, D'^'*.
:
non habetur vltimata

vltimatc
tali
perfedio,nifi h ibito
appetitu propter
fe
appecitur
quod
,;,1^*1*/'-*
vndc tumifi
in
impetfedlioncm aliquam habetgraue extra cen- foffjfi^m fi~

trum.&appetitusfcnfitiuus carens fummo con- nufuiftrfeueniete,&c. Fortecx hacratione fumpfit funda- "'u"^''
ttientum Suarez lico/kpra oV^rff.intetpretandi,
^,;;ii,
Citandi Do(5toremin hac quxftione,quafi aHe- SM^rr^.
&
ruerit bruta ede capacia alicuius beatitudinis fe-
cundijm tjttid,z\xi imperfetx quod imptignat ex

Philofopho to.r^.c.8.^.9.Auguftino 83.^.1 1.
f<^.j.{^Ny(Teno in lib.de beatiiHdine, ne^zniihai
beatitudinem conuenire brutis. Sed ex prarfenti
loco non colligitur talis fcntcntia Doiftoris , neque alibi in hacquarftione occurrit mihi fundamentum,ex quo deducatur:nam fuperiijs in conclufione fecunda,dicit appetitum renfitiuum.etfi
dicatur appetere aliquid propter fc hoc clTe fe
,
pter
petitus
non
jgf-
fj,
hA-
prci.r-s
titudine p-
^**"
^,^'^f*
non agere proprie ^;ro- Kn moiietttr

communis,quia ap pti>pte> finem
vt defignet bruta
fincm;quz
eft fentcntia
verfatur circa finem
macerialis, quac duciiur,
qua
cum
/"/'*
finis cft,
fir
potentia
& non ducit
in obie-
propric ex impcrfcdlione fua
(ûm. Hicautcm fumit argumentutn ex app:tiru

ingenere ad perfe(Slioncm proportionatam, fine
qua non eft in ftatu quietis,& perfe^liionis complet3f,vt oftcndat in fpecie appetitum beatitudi
Scenu atru,
r
L
nis non latian compictc, niii coniungatur ooie- ,
.
naturam creatam,
circa
etior
fi
& ea.qux funt ad finem, nequit iubfiftere
aliud
principiat
humana non folum
qux
fed
fijfu* rtSifi-
voluntas
tum
^'*''"* -.^'
quia
cuiufque crcatac vt polTcfruSjdebet itxredlificarei

vt etiam cum eo pofrcilb nequeat ftare deordi-
mw vtpof-
Cmmtmri
fuifle
quamuis qwardam documcnta

'
^
\
,
c
virtutum tradiderunt.quia viam iii hnem verura
non agnouerunt abfquc fide.quac eft fundamcn,
cundiim^<ieximrerfe(Sbionepotentiac,qux nequit velle aliquid propcer aliud , non autem ex

perfedtione obic^Sti , cui repugnet appeti propter
ergo in aliquo fuperio-
aliud fuperiusnoneft.nifi natura Angelica,
ttem creca alia volibilia

tm.
verfatur :/^Wffr<,inquam, in
fi-
tre volun-
351
eart) cft
Iuntate,& amore efTenciali.quo beacur ad feicrgo

etia neque in rckitudine virtutis moralis potcft
connflcre beatitudo vlcima voluncacis creacz:
titnibu*
QuxftioII.
<
>
to beatificoêo
modo, quo
pofljbiie eft
conum-
& infti.circa finem huius quarftionis
gi.
tiaturam incapacem
aflcnt
beatitudinis fine ipia ez
propria rationc roanere imperfcftam negatiue:

naturam vcr6 capaccm fine beatitudine eiie priuatiuc impeffe(Slam;fubindeacceptionem beatiin i. articulo fequcnti,
tudinis,quam exponit
non
qus conueniat
applicat ad vllam,
brutis.
bona
fimilitudo cufrit:appetitus etiam paiBuus
Confecutio huius
tettiae
rationis eft
iufcumque crt fub pt iuattone adius

diu caret petfcdionc.ad
quam
dcbiti,
cft iple
quia
cu- Ccnfecuh
"**
quao-
appctitus:
crgo apperitus beatitudtnis in natura capaci donecconiungatur fini co modo , quo polTibile eft
coniungi
& inquanium finis coniunJ:us bet
communicansa(fkaro,ad quem eft calisappetitus,
,
erit
imperftdlus.
IntelligendHm tamenefl,S,:c. t.x^\\cM io{\\i-
._
naro prxmiiTam.diftingncns pcifcdlioncm eiftn- ,^^/ .^-.

tialem,fcu adtus pritni,
cniitaiiuam rei ^ pcr- f,ct: tii.
&
alum fecundum ccnfcquen-
fe(flione cius per
tem. Prima perfe(flio confiftit in nlenaadlualitate rci in efe cntis
quatenus nulla
ei perfcdlio,
^^^.J*^;
quae fpcdlat ad adlum primum,deficiat.Petfrdiio
(ecundaeft, quando nihil deficit qnoad fccun- PerfiBi

dampeffelionem,& confequentem ipfam enti- *^-* feettttatem. Haec autemeftduplex. Quatdam iutrin- l^
feca , quae fpedat ad adlum fecundum , & refpi- fg ^^
cit zOt\im primum in ordine ad fe, & non ad cx- ifi td intriif
.
trinfccum. Alia
*ft perfcdkio
CG
fecunda
3>
quae re
fpicic
ftfnm.
IV. Sententiarum.
Lib.
IS^
stcuniaxi
fpicit cxtrinfecum perfedbiuum > lic^t ipfa fit in0xtnnfi(um. trinfcca
in hoc peificit,quia coniungit cx;
&
tiinfeco.
Talis eft
perficitut potcntia
omnis operatio, per quam
ftatus ad
& maximc
crgo aliquis contra didta fupcriijs. quando

diciturnaturam intcllcdualem cire lupremain
gencrcperfedibilium,& non poftc confcqucntcc
beatitudo
<juae
ell peifediflima
ex coniunftione autem ad
perfcdliuum txtrinfecum ipfa rcs perficitur illam
attingendo ( maximc (\ in feipfa elt perfedlior ^
:
maioum
accipit aliquam perfedlionem
habet ad
fe
& in
fc
quam
prsecifo ordine ad extrmfc-
cum,ifto modo ignobiliora perficiuntur in nobilioribus non cirendo illa rcalitcr , ncc habcndo cadcm in fc fotnialitcc inhxrcntia. Hoc modo Dionyfius dc diuinisnom. cap. 4. dicit. 25uinam /apientiaui coniungert fines prirnerHtn prin,
^''"'*
cipiu fccundorurn
Philofophos,qui fcquunturrationem naturalem, Pnittti

prout extcnditur pro modo cognitionis huius ^*"'*^',^*^
&fumrnum inferioris
natur* con-
tingere infimum fuperioru.
naturam,& finem
pccfici,nifi in
musfinis
fupcemo perfediuo ,qui eft vltiinquam ,darilatitudinem in
vrgcrcr,
ipfa natura intellcifluali
quantiim zêffe
ita etiam in quantum pernon dcbeceipfi pecfedtiuum fupre,fcu vltimum , fed aliqucm infctiotisgra-
cft inferioris
fcdibilis cft
mum
gcadus
,quia perfcdiua corcef"
eft
appctitus refpcdu ignobiliotis quamiit
pondent naturis pcrfeftibinbus fecundtim pcrfe6tioncmearum,&gradum,ita vt fuperiofi cor-
^r ///> ;.e.r. appctens, non perncitur in co,nifi fecundum

fe[Hw,^[u- ^;W, quianempcordo ipfc partium vniueriiid
aliud pcrfcdliuum diftercns.&infcrioris gradus:
^^
PerRdtur
res
feriut.
'^'^'^
exigit
&
pcrfcdtio
vt fiat proceflus ab
dicit
impcr-
fipicmum pcrfedtiuum
refpondeat
infcriori
cigo humana: correfpondct difFcrcns ab eo,quocl

pcrfedliuum extrinfecum naturx Angclica:;
huic autem correfpondct fupremum.
Huicergorationi occutrens Dodtor ex prin-
tiu4perinfe-
pcrfcdum , non c contra a pcrfedlo ad

imperfcdum quia id quod eft inaclu, nequit
r
r
in.
quod cft
m potcntia:
P'"'^^ci umplicitcr ab co
'mpcrfcda auccm natura , vt comparatur ad
cipiis naturalibus.quibus inhcccct ipfa ratio
riia.
perfcdiorem
citquod non rcquiritur
fecto ad
Ctirnonper.
nctatur (impliciterLpe
uatione
cft in
fe, cft in
potentia
aut negatione cius
vt potc in pii-
peifedionis, quae
fupciiori.ac proinde hiec
potius
cft
in
tamcn fccundijm ûid

patticiparc aliquam pcrfcdioncm a natura ignoafftu
rcfpedtu cios
foteft perfici biliori
fecundum
^
poteft
relpeclu cuius
eft
appetcns
licct ille
ap-
non
lilUt in oidinc ad naturam infcriorem, tanquam
ad vltimum terminum appctitus v. g. iiitcllepetitus
non
(it
potiof natura: fuperioris, vcl
dlus nbfl.cr iclpedlu phantalis dicit appctitum,

'Exemflum,
quomouetur \
phantafia ad fpcciem ubiedi ,non liftit in fola
qucindam
fpccic
fcd hic appctitus
fcd vUci lus icndit ad opcrationem. Pra:-
terca,intellclus nofterpctficitur
abobicdloma-
teUeaualis
&dicit ad cum appctitum , inquantiim

ell cognofcibile ; cxteium in hoc non fiftit talis
appcutus , lcd vlterius tenditadaltiora ex matcrialibus cognofcenda.
Secundo, fubdit Dodor, licet appetitus ignolîljoris fii rcfpedu nobilioris natura: fe in gencrc cntis ctcati , non tamcn perfedio fumma ex-
fumma, dy
trinfcca
teriaii
^Kntun
in-
-vltim per.
/ole confiltit.
Obieiiio.
Reiponfio.
D#-
*"*
0 'o/iJt"j
beutttudir,e
inattinreti*
in natura intcllcdtuali clle tantinn

finis
diftcrcntiam in naturis fuflicit vtperfc-
eft
Viueriarum
iiitrinfccam operationis coniungaturnatura fu- leSHuut,
perior perfedibilis,
quam
uis vtraquc natura
immcdiate coniungatut
natura inferior,quam-
rcntia feruatanaturae,inquantum per finem bca-
tificabiliseftperoperationem;quiavna ficut eft i>''ff'"fiti*

eperationuttt
'
'
./-/,.
r r.^
L L .
petfcdtioris gradus.itaperfeaiorem habct opc- /^jiufita.
Angelica,
rationem,vt fuperiorquam infetior
,, naiufarH.
.
&
attingant fincm:
quim humana,quamui$omnes
beatitudme naturali,
vcrificatur de
hoc autcm
non fupcrnaturali, & gratuita:quia hac attendituc fecundum otdinem elcdtionis , & meritorum;& in hoc funt arqnalis Angelus & homo,
,
ranttim attenditur ex operibus

dixi.
Verum
cft
Dodtorem
in
& elcdlione
i.difi.i.e[(itt/f.
humanus
difterant fpccic}
voluntatc
dato quod
& eadem cft
tntit eremti
hffccft ratio Theologica,8i: fuppofitis rcuclatis,
tlkm.
cft
demonftratio
quarouis
non
refpedliuc ad
vt
ratio
&
dc
dtlFerant
inarqualitas
beatitudinis natufalis, vtdicit hic
faluatur pcr
fic
difteientiam opccationnm
vt ptoccdurt a po-
D;.<i<*)-/#
pc-
tenti* hahtt
<'"
'f*-
teniiisfpcciediftinftis fecundum pecfcdtionemi ^"'"""f''

'trc* lattTy.
r
rt
s
uc autem diftingui cognitionem Angelicam ,
&
naturalem ,omnesconcedunt , etiam vt cft circa fincm vltimum:quamuisidcm fitobicdumformalevtriufque;cxcmpli

g^,^^^^^
gratia,cognitiua , fenfitiua rcfpicit obiedtum fub
humanam
pro ftatu
viac
cognitio intcllcdtualis.quam fenfibilis.
&
6.dif-
fcrerc problematice.an intellciftus Angelicus
num, vt in eis confiftit beaticudonatucalis ; duo

cnim hic intendit Doftor. Primum cft, probare
quod beatitudo naturse intcUedtualis non confihoc demonftrat via natuiati , cx principiis accommodatis,&: pra:miiTi. Sccundum eft. often<
r
n
o
^''^ conclulioncm ndci cx nidcm pnncipiis. cc
/ fecunduirt
&
&
quantumad attingentiam
&
^^^^.^^j^
fupemaiura.
vt comparantuf ad fupetnaturalem:quia arqualis merit* ,

''''*''""
diffcrcntia
regula ,
lcx vtriquc cft ftatuta ,
conclulio verificatur dc pcrfeftione operatio-
fini
vltimo:crgo ftat qnod natura intellcdtualis in

genere perfedibilis coniungatur fini cum difre-
lationc propiia fcnfibili
aliquo finccreato obiedtiuo vltimatc
ij.8
di- V.effonfio.
difFcrentia finis,fcuper
.
-..,.-,.,.,. naturarum
c nr
\-cr
fedtiui cxtnnfcci luxta diftcrcntiam naturarum.
;^,^^,,yj
fed fufficerc vt alitct fecundiim petfcdionem tjfefinUob'
diones intrinlccae fecundx, fcilicct cpcrationcs

coniungentcs obiecto bcatifico , fint diucrfar,
iuxta pcifedionem diucrfam naturarum. Hxc
ftat in
Demonfirxt
qus
vltimi,qusficut cft
"fjbilillima natuca creata in genere perrectibiiis,
itaetiam nequit perfici , nifi a fumrno pcrfcdtiuo excrinfcco. Si obiicias, quod natura Angclica fit fumma in gencre pcrfcdtibilis crcat.-e ; trgo
iilafola pcificiiur i fuprcmo pctfciftiuo. Huic
obiedioni tacitc occurrit,diccns quod ptificicntia cxtnnfeca non fint fecundiim ordincm naturacum intcc fe , ncque numerantur. Ad fal-
uandam
SepM4
^^^^ rcfpcau Dci
cJ;,5/tf/*r.
&c in mtnur.
primo gradu poft Deum eire Intclligcntias , fcu

Angc|os,& hos refpicerc vltimum finem proximc:naturam vcr6 intelledtualcrt humanam.ficut
dus. Pcobatio huius
Hinc Dodot ctiam profcqucns idem
eius reipedliuc.Vrge-
rct
idem ctiam
tellcdtus;vtraque cognitio dc
formali
eodcm
quamuis operatio diucrfa
refpicit in-
obiedto
eft
fit
ctiam
obicdli:quia potior cft
Eodem
modo dccognitione Angclica,& humana rcfpc<5tu finis
vltimi.loquendo dc naturali , Philofoeft iuxta ca, qux ttaduni Dodtorcs dc
phandum
perfeclionc vtriufque.
Dcclarata dodtrina probatur ex didtis nempe

humanam cognitioncm attiiigere fincm vUimum
;
in fe , tanquam finem fuumextrinfeperfcdtiuum : quia cadit fub cius obicdto
immcdiatc
cum,&
primo
DiftindioXLIX.
midlttS*'
Snt hmm*'
wm
*ttirgt
Dtium
in
/ir
primo
& naturali
praîcis
e(l
vt patet cx principiis primis
eius caufa
& principium inimedia-
tum quanciim ad intelletum,& voluntaicm.&c.
& tpfe Philofophus agnouit locis fitprk citatis:nam & ipf
imtmditti,
prout aliasy^r4 dedudlum eftiquod
Stntttui
Intelligcntic fubordinatz funt
rbihfifhi.
Dimtrfitmi
IntiUi^tHti*rmim.
quantum ad
per-
fediionem naturalemjin qua alia eft fuperior diuerfa ab inferioriifed Intelligentiarumbeatitudo

confiftit inconiundlione fui per operationem ad
primam , quz e(l vltimus finis ergo differentia
:
naturarnm
Cmm vnitmii
fritriiftit
differemiam
fert
non
in perfetioneetiam fpecifica
tione poderioris
finis.
ftat
in-
Deinde cum mulciplicafinis autcm
vnitas prioris
priorin ratione caufx ad natucas petfedibilcs , inquantum funt ad fiuem ergo poteft idcm
effe plurium naturarum.licct diffcrencium. Idem
flmrmlitM in eft
ftfitritri.
patct exnatura finisinfiniti, quod poteft communicarc petfcdbioncm proportionatam finitis

pluribus,quacenus ad ipfum coniunguncuri neque eft maior ratio cur omnia creata reducanturvltimatcad vnum vlcimumfinem,quainqn6d
nacuta quzlibetincclle6lualisinquantum in fpecie ipfi correfpondetfuabeatitudo per operationem.qux refpicit totam latitudinem encis,eciam
rcducatur ad fincm vlciraum immediacc,
Secunda etUm eflt&finon in feformdittr , &c.

difcernit inclinaiionem voluntatis.feu natu-
*^
49
tmelimti$
Hic
Jimtrfm v*'
rz
intelledlualis,
inquancum
inclinat ad
prium,& ad finem exttinfccum,
Hmtmtit.
in
pro-
tffe
eo quod pcr-
fedlio fecunda confiftens in operatione
licct in
genete entis non fit appctibilior,quam ipfum eê

primum,^ quo procedic:tamcn vt coniungit fini,
eft appetibilior,quamifj^proprium , tatione obiedi appetibilis,vt illud attingit
quod
fpeciali-
tcr verificacut de inclinatione voluncatis
vc di-
VitUtm m- ftinguitur ab omni alio appetitu:quia appetitus

rv inclina
voluntatis femper appetit vt finem aiiquid (e notmr in fintm
qumm
in
frt*ium
Sm
tjft
tlicite.
quando proccdit fecundum recflum ordinem fui obiecti , quod amat magis , quim pro-
bilius
priumr//^, vt patet ex didis ad fnitium quzftionis prioiis:reliqui
autem appetitus amant aliud
propter efe fuum confcruandum , idcoque illud

appctunt proptct fe,& non proptct ipfuni,
fic
non coniungit alicui appetibiliori , quam fit
&
ipfum. Difparitas ineoeft,qu6d appetitus voluntatis fit ad bonum, qu6 autem magis excedit
bonitas.eo etiam magis tftappctibilisfecundum
OhitHii.
inclinationem voluntatis , qu.x inhxret obie(5to

propter fe ,
qua bonum cft. Qupd fi obiicias
contra hocquod fuperiijs dixit Dodlor,qu6d ea,
&
QusftioII.
commodum:voluntas ergo
vt przfcrat ipfum proprio
petibilis,&
loquendo dc
355
ita inclinat in
vltimo
fine
fincm
in ratione ap-
tj/i
fiei
adha:-
reat.
Iâtrgoconclmfio,Si.c. Deducit ex didis in-
tentum
>^
qu6d voluntas non folum eft perft(fli'"'*
maxima per- aorum
r
fedtionc intrinleca,
r
n
& exctmleca,id
eft, opera-
tione
in quaconfiftit eius beatitudo
quz
primam,& fccundam
pnroi &<r/ifnatura:
pcrfc<aioncm,illa cft aftus ^*!!'"",
hzc vetoaauslccundi
dc
intellcdualibos
ftantiis
contingit
benc
eflc,
quando coniunguntur fini fuo compicic , & pcrfe(5tc, qiii clt vltimus earum
non toiiiurguncuc
:
fubftantialiter :qoia id repugnat
ciit fjnisha-
beatrationem obicdi mouentis : ergo pcr operationem coniunguniur hoc autem in ipfis
eftaccidcns fub vtroque modo ,indcque concludit Dodlor , qu6d nulli voluntati vliimatc,
complet^ bene cft , nifi habito illo , quod eft
:
&
volendum
non proj
tcr
aliud,& hoc petfetc,eomodo, quo poHtbilc
cft
fibi
propter
fc
idcft,
haberi.
Ex
his vltimis vctbis
&
ex dicbis colligitur
intentum Dodlorisin hocarticulo elTc , piobarevoluntatem beari in folo finc vltimo , & eo
modo , quo eft poflibile cam coniungi vltr.no
fini , aut illum habere: non defcciulit autem ad
probacionem fpecialem , qua probacur noii poffe illum habere , vt cft obicdum bcat.hcum,
nifi pcr vifionem ,& fiuitioncin in patiia
qina
huius probatio in fpecie pctend.i eft cx feuclatis , quibus adhibitis opcima eft probano Dodtoris quoad conclufioncm Tbeologitam , vc ex
:
ea oftendacur id
quod docct
fides
non inuolue-
repngnantiam lefpecftiuc ad rationem naturalem , aur principia cx naiiua fuinpia , vt in $.
re
fitjuenti
oftcndctur
fcopus cnim przfcntis qui-
^Mtifiionibiu
mlitrum mi
operationero confequentem, qua conferuatur in

fpecie.vel in indiuiduo ; ide6 vltimatus terminus
vlcimo fini , inquantum po0ibile eft voluntatein

creatam ei coniungi ; cijin autcm nequc in adtu
fmmmfintm.
talis inclinationiseft
&
mpfetitm*
proprium
eê
lapis v.g.in-
adu fccundo,aiquein opcratione circa fincm vltimum; qu.xnam fit illa operatioin fe(fuentibtti
dcclaratur
eam dcbcrc
primo
ei
efTe
quz
coniungatur
hic tantum
rcfoluicur
peifclifl[imc coniiingic
pcrmodum finis
fcd cau-
clinatur ad^centrumjVt ibi magis confcruetur,&
fz cfHcicntis ,neque peridcntitatem realcni, vc
voluntas
dealiis
modi
voluntas autem
inclincturad
fuum
ejft
etfi
comnon eft
appctitu
tamen
ille
appetituseius ptimarius.vt refpicit finem ex ordine refto fccundum inclinationem in finem;

fed appetitus vt regulatus
iuftitix
ille
&amiciciz
fecundum afftdum
cx quo cedundat affcftus
commodi quia omne commodum

:
commodum
quia alicui conducit
i condiicit,magis inclinat,
Sctti Optr.
idc6 eft
illud
autcm
& appctitur, qukra
Tm. X.
(^ft/undi.
qua intclligenduseftBoccins in libtUo fuo de Hebdomadibiu% vbi vult qu6d bonitasfit sctidcns,
& qu6d res non in eo quod funt bonz funt. Ifta
ergo perfidlio fecundum bonitatem cxprimitur in co ,quod eft alicui benc cHe
aliud ennn
eft aliquid dici bonum bonitate eiuis, & ci bcne
eftc:quiaprimum dicit rci entitatcm,& fubftantiam;fecundum dicitaliquidconfcquens, & fupponens entitatem quo^ eam pctficiat. In fub-
pcrfedlinsextrinfecum , cui coniunguntur , oriri

ex appetitu,qao inclinantur ad propriumr^ ,
tfi
,t(^
perfcdio eius, tam intrinfcca in ej/i opcrationis,

qu^m extrinfeca , qua coniungitut per ipfam
vltimo fini. Perfc6kum enim ficut & bonum in
ftionis cft oftendere bcatitudinem confifteic in
&ulii
la-
eft
quzconiunguntur perfcdiori in hocperficiantur,& patet ex Diony fio citato. Rcfpondctur appctitum eorumex tali coniunftione , vel ad tale
Reiftnfie.
''
vltimate in fine vltimo, fed
bilis
r n-
& operatio increata eidem coniiingineque per vnionem aliquam fubftantialem,

fequitur qu6d per folam operationem , qua eft
atus fccundus in rediuerfus ab adtu primo ,&
tur
quem voluntas ,& intelledus creatus natus

cuicuirque obic&o vniri , ctiam propciz entitati operantis. Exquibus patet Suarem /^ri
per
eft
citatura
non redc aduettiffc ad procdTum

Do&oris.
&
difcurfura
GG
SCHO
'^"'"^
HerH.
'*
s c H O L I V M.
354
iAdducify^ expticat varia^ defcriptionesPhihfophorum de beatitudine^

oBenditque ormes pertinere ad aSium fecundum
accidentalem
beatitudi-
^ mipria,
fecundam , id
efii
non adprimam ifeufuhfiantialem.

,
Ethtc.de
fignificue
pH perfe6iionem
rccundo
dc nominc
,hoc fiipponitur notum apud
T^^
1 ^ Philofophos.loquentesdeea. quodbeatitudoeft bonumfufficiens,exclu-
Ciuirei.
heatitudifiK
fcilicet
ij
dens fciUcet defedum , vcl indigentiam : eft bonum perfedum , vel completum excludens imperfedioncm , feu diminutionem eft: bonum vltimatuna excludens tendentiam,& ordinabilitatem , ad aliud completius bonum eft bonum quo habito
:
^"
nisfecmdii
completc bene eft habenti. Hoc modo mileria completa eft indigentia firmata , eft
ctiam carentia petfeAionisfecund^ , &:inhocdiminutiobonil"ecundi, &ctiam exclufio illius, quod propter feamarctur, fihuberetur tandemmifero compictc ma*
Vhilofofh.
\l
ac ettam
nriptiones
heatitudi-
cfl;.
Licet autemfufficientia , perfecflio, completio , 6c bonitas poffint pcrtineleadcntitatem primam rei,vel fecundami pofTint etiam includere tam illa,qua:
pcrtinentadcniitatcm primam,vel fecundam tamcn quia fufficicnseft alicuifufficiens, ac propter hoc prarfupponit illud,cui fufficiat; complctio etiam complet
illud quod iam pracceflit quod fine co eflet quafi vacuum feu non plcnum.
Pcrfedum etiam excludit defedum, quleft carcntia eius.quod natum eft incfle. Bcneefle criamnonconuenitalicui ,nifi iam exiftenti per aliquid,quafi fuperadditum ideo hacc omnia rnagis pertinent ad perfcclionem fecundam quam
T^timata
primam ,quiatt)am vltimate,5c completenon perficitur aliquid nifi in cxtrinfeco
completio
&perfetiio perfediuo ,quod natum eft fic perfici. Ideo ha:c magis pertincnt ad perfedionem
efi ad ex
fecundam inquantum coniungit cum perfediuo cxtrinfeco.
trtnfecum.
j. j^j^ poffet; diftingui beatitudo in fimpliciter , & fccundum^wrW, vt illa fit fimpliciterbeatitudo, qux cft perfeclio fecundaimmediate coniungens obiedo, fiue
f'^"l"*-
cxtrinfeco pcrfcdiuo nobiliflimo fccundum^/âutem,coniungensobie(fto rainiis
eft conlin
Hio adob- nobili perfediuo 3 &: fi quidemnobilioriipfa natura,quaeconiungitur, magis acceieUum fu- ditad rationem beatitudinis fimpliciter fi autcm minus nobili magis rcccdit ab ca.
fremum,fePolfct ctiam diftinguialitcr hocnomcn heatitudo ,qvn3L poteft accipi pro coniuncHndu ^md ^c^JQfjg
^^ pcrfcdiuum cxtrinfecum , vcl pro fundamento proximo illius coniundio"'^ ^* <l"'dcm a relationibus poflcnt ficri plurimxdcnominationes ordine quodam,
ieâperfeabftradiones ab illis denominatis.
[la.
miftrU,
t6
'
&
excUtdens tendentiam
QOMMENTJRIVS.
completitu
quod
ad aliud
bonum
fit
inquit
ma eft quod
velindigentiam, &c.
Aagufl.
lib.i.de lib. arbitrio. "Beate viuere
veris,certi/^;
gaudere
Scc.Secanda. priori
quod Cnbonum perfeBum,&
efi
tius ^.de confilatione, dictns
bonis
affinis:
compleiu excludens im-
perfelionem,fiu diminurionem,&cc.Concov<iit
quod
bonorum aggregatiene perfeBtu
C\lfiatHi
Boc-
ornnium
&c. Cicero lib.5.
Tufculanarum, quod Cn ficretu malis cumulata

bonornm complexto, &c. Nydenus in lib. de beatitud. Bemtudo , inquit ,efi comprehenfio quxdam
omniutn ear umrerum; tjutin homine inteUiguntur, a
qua nihil abefieorum , tfudpertinent ad bonorum defiderium ,att]tie cupiditatem , iiz. D. Thom. i.z.
D.Thom.
ûifi.s.art.i.
& $. quod Cixperfeûm
&
&fiifflciens
emne defiderium
enne malurn excludens ,
complens. Sic cciam Auguftinus lib.i i. dc Ciuit,
numerta benorum emnium abfoStuitu perfe&nd ,
luttUt&cc. Tercia cft , qu6d fit bottHm vltimattm
bftnum
^tfifica.
eft,
&C.&
Htfcrifth
i.Vefcript.
ordinalilitatem
i.Eth. cap,^. &-J. dicit beatitudineni fummum

Videtur ex diuiniffmis rebtu,
bonum hominis ;
fentcntiaconfiftere in operatione.pri-
bttitudinU.
Auguft,
&
Huic affinis eft illa Aug. i J.

de Ttin.cap.5. Beams ejl,<jui habet omnia.(Û vult,
communi
NyffenuJ.
&c. Quarta
Cn honumfufficiem excludens defenum,
X^nem
Cicero.
completo bene eft habenti , &c. Hsec vltima accepcio in vtraque defcriptioDc eft magis
fpccifica ; naro priores magis exprimunt ftatum
beatitudinis quoad omniacuncomitantia, qu^m
cius fpecificam lationcm. Hinc Philofophus
nxy?f^( &c. Hic defcribft beatitudiquantum ad quidnominis ex Phiix)fophis; camque diuidii indc deducens eam ex
*>
Boetius.
bonMm
&
<jue habito
philofpoii
&
,feliqitai effe
tjuippe
cum prtrnium
virtutis,
&finis, optimum quoddam,ac diuinum beatitudo effe

videatur.fi ergo aliûid aliud efi a Diii conceffum h'orninibtu, vertfimile efi
a Diis felicitate quof,
hemirti'
humanarum rerum optima rfi,&:c.H\nc in Scripturis nominc rcgni cacIoru,& \it x xternx Matth.i j .deCbfu exhiberi,ac tanto magis efuod ipfa omnittm
cribitur,
& appellationcgloriaEZ,c.2j.
Perop
Deferlfttt
pofitum beatitudinis defcribit Dodloi complelam mifcriam,quc)d fit indigentiafirmata ,& ca

rentiabeatitudinis ,feH pe>feSlionisficunda
tio honificundi,eiufijue exclufio,
miftri*.
dimlnu-
quodperfe amarettet
cemplete efi m.^le, &c.

fi haberetur,tandem mifero
yj=
Licet autemfufficientia ,&cc.Vtxxn\iC-\m communcm acccptioncm bcatiiudinis iuxta fentcn- Defcrtptt
tiam tam Philofophorum, quim Thcologorum, jpi^;,,^,,^

oftcndit ptoptie tantum veiificari depeifcftio- feeundiifre
ne
yttfufftniK
Diftinaio
X L I X.
ne Cecandi,6c non ptima creacurc
beacificaltilis:
quia fufficicntia,pcrfcdio,& bonitas.licct ctiam

fuomodoaci primam pctfcdioncm,&entitatinam fp^dbare poflinc,magis propric ad fccunciam
&
luprpedant:quia fufficicntia e(i alicui talis ,

poncns illud, cuins refpcdu dicicuc fufficienua,
aut fulficiens , quatenus fic in atu complcco:
complrtio etiam complet illud,quod pczceflic

in eji complcco , quia e(\ incegcitas rei addica.
Perfeaumcxcluditabfenciam dcfedus.qui aliis
nacus cdcc incfTe bcne eciam conuctiic rci prx:
cione. Diuidicur prxccrea beatitudo in formale, Tiiuifu in

<^
&obicîuam , non canquam in diucrfas parccs
fubie6îuasbeacicudini$,quarum quzlibec feorHm elTet beatitudo fcd tanquam inccgrantes

compietam rationem elTentialcm bcatitudinis';
appellatio tamcnbeatitudinis vtrique ttibuitur:
nam dc obicîua dicitur loan. 1. Egoftm rtfurrefHo,
vit4.Et fximx (oannis primo. AnnuntiamM vobit vitam dternam , cjm ernt apud Ptitrem,
t*r apparuit nabii. Et cap. j Hic eft vertu Deus , (fr
/'"'""f""
'***"'
* **
&
vitaxterntt^Siic. Auguft.lib.19.de Ciiiitat.cap. i6.

Angnft.
Iît4 beata horninis Deuiejl, &c. Dicitur ctiam
mox beacitudinem in eara qui
fim-
beacitudo formalis vitazterna, \om. 17. H*c eft

vitaxterna vt cognofcant DeurnVerHM ,!kc. Pro-
&
Diuifio btM-
plicitcrbcacitudo dicitur
tudiiM.
finem vltimum pcrfedi, & vltimata;& in bcatitudinem , quz cft coniunftio ad aliquid pcrfc-
coniundlio aJ
eft
6liuum voluntacisjlicct non fummc , qux bcatitudo intantum cxccdit aliam ciufdcm oidiius,
inquantijm coniungit pcrfcdiori. Hacc diuiiio
beaticudinis cft obicdliua.vcl ipfrjs
Ali* diuift coniunda: obicdiux. Alio
informsUm, tiidincm formalitcr
^fHndme-
355
tcI fundamentaliter pro ipfaopera-
eiui
contrariuro.
Diuidic
beatificum
&
exiilencipcr aiiquidluperadtiitum, ficuc
5 3
Qu^(\io I L
&
modo
fjcmalis,
vc
diuidic bcaci-
fundamentalicer
ica vt
& attingcntia obicdi,

& qasdam tclaiio vniciua pocentia: ad obiedum
fofnjjiis fitipfa tendencia
prjeras appellationis cx eo fumitut
le
iin
fuo gcncre
qiianiuis
ejfe
finis,
ticudiniscomplei5l.^ncur.Alia eft diuiHo beatitu- ^. ./.

dinis in nacuralem ,
lupernaturalem , de qua aiu,(l
.
&
Theologi
inter
feconrroucrtuniur, quibufdam
negantibus bcatiu'dini$ natuialis rpecicm,aliis

allcrentibus cam efle pofiibilem. quid autcm in
lioc fenfci
it
fy
fupirniiiru'-'.
Dodot explicabicur,(i occafio rccur-
rat in rcqucntibiis.inteiira viJcatu q.j.prolori.
C H O L
V M.
eam ejfe rationem coniun5iioms
mentattter ^fiponoieam
qii6d vtra-
Hmul fumpta completam rationem bca-
Resfondet ad qutefiionem primam huifu di/f.Bgatitudinem

forinabter ^Jiteneai
fummum bonum &
eft
conjtslere in operationc
curn obieSlo beartte
relationem refultantem ex
illa
'-vel
funda^
rationeconiungente ,Joluit
argumenta tl/iuj quaf.per ijariam,^ optimam doSlrm.tmyomnia funt clara.
3-7
Dquacftionemergodicbquodbeatitudocofiftitinopcrationcivcleflentiaqux eft ratio coniundionis ad

obiedum beatificum ; vclproximefLmdamcntalitcr fi heatitudo accipiatur pro ipfa
jLJLliter,(i^M//Woaccipiaturpropcrfe<ftionc,
coniundione >
ita
quod exccpca relatione ad
ftio intrinfecabeati,&
obiccTium bcatificum
A,:J^/,f^,;.
f^ô.
vltimata pcrfe-
proxima abicclobcatifico,cft opcratio.
Hoc probatur,quianulla perfcftio intrinfeca beati eft beaiitudo nifi pro quanto ^^^,/,,,^,-..
immcdiateconiungit pcrfc<fliuo extrinfeco ,quod eft obic<ftum bcatihcum:fcd ex- n conficcpta relationc, immediatiffimum coniungenscft operatio ergo ,6Cc. Maiorpatccy?fr<f jne/?ccx primoarticulo,quianon potcft alicuicflecomplcte & vltimatebcne, nifi habcn- r&tione.
do i!lud,quod cft fumme voIcdum:illud eft <nuAfi perfcdiuum extrinfccum, ve! quafi
cxirinfccum j ^4/? dico,pro Deo, vbi obicclura beatificum,eft idcm cum ipfo bcato:
non autem habctur pcrfe<ftiflime illud fumme volcnduni,nifi immediatc coniunga,
lur illirbcatum cflecft
fumme
fibibenecflre,cxlccundoarticulo :crgonuIiiusbeati-
tudo confiftit inaliquo nifiquo pcrfccTiius, &immcdiatiijs coniungitur illi fummc

volcndo.Minor probatur ^ quia ncc cfrentia,ncc potcntia coniungitur illi cxtrinfcco
,
nifi per opcrationcm ,quae talis pcrfeclio intrinfcca eft:quod tamcn non
fc,&adfc,fed pcr fc tendit in obicûm eiiam immcdiaie cxcludcndo
quamcunquc formam abfolutam mcdiam.
pcrfccliuo,
in
fiftit
18
jêi4^-e
Ad Argumcnta. Ad
primumdicoqu6dillanoncftdefinitiobcati,fcd dcfcriptio, au.prUna.

vcrior,ca:tcris improbatis :quia cft pcrneceflTaria concomitantia bcatura , nonfupcriarif.
ficaliaidcfcriptioncsimprobatxab Auguftino: non crgo potcft infcrri abftraclum
dc abftra<fto,fi concrctum dc concrcto quia talis confcqucntia non tenet,nifi quando in anteccdcntc cftprxdicaiio concrcti de coocrcto per fc primo modo.
_
&
rotclt dicialiter,quod (fnid^juidvuit ,non accipituribidiuiliucprovoiitisrorma- tHdtMrbeM

litcr (cA proaliquo vno,in quo funt vnitiucomniare<fle volita vt fit fcnfus.bcarus tmtjui ha:
cft.qui habct perfc<fte
fecundum modufibipoflibilem, aliquod obicclum proptcrfc
quo habct vnitiuc,&: cmincntcr quidquid potcft rcclc vcllc.&illo intelleclu concludiiur propofitum.quia per opcrationcm habcc hoc modo quidquid vult.
^
Adau<ftoritatemBoctijoportctcxponere- Vel quod hoc nomen beatiiHJo cd
volcndCi in
:
GG
acquiuocujni
l>ct
quiJ-
f'"''^
*'*''
'
Lib.IV.
356
Sententiarum.
acqumocum,vel ad perfcdionem finalcm.feu complctiuam cxtenfiue,fiuc intenfiu^

acccptam.& iftaeftdcfcnptiobcatitudmisacceptae fecundiim totalitatem extcnfiuam. Vel oportct dicerc,fi accipiatur pro toialitatc intenfiua, quod eft ftatus perfcius aggregationc omnium bonorum in vno bono cminenter,& vnitiue contincntc,
vcl fi in illo non eft aggregatio propter fimplicitatcm, tunc tertio modo aggregaiiuc
dcbetintclligijtanquampraeccdcnsjvdconcomitansillum ftatum perfcdum non
autcm dc eius cftcntia.
^
Ad fecundum patct cx diftindioncpofita in fecundo articulo, quod nomen iea1.
titudinis poteft accipi pro relatione coniundionis
vel pro fundamento proximo illius coniundionis. Et ad confirmationem conccdo quod quxcunque forma fiuc
perfedio fecunda in creatura, quac tameneft pcrfcdio abfoluta,abfque contradidioncjpoteft eflTe fine relationc coniundionis ad obiedum bcatificum.
Si tamcn hic ponatur talis ratio beatitudinis intrinfecaijquod non poflet efle finc
Beatimdo
effentialiter coniunclione ad obicdumjfequitur quod beatitudo,vel fit relatio,vel includat abfodtcit refpilLuum,& rclationcm.Si enim bcatum cflc quiditatiue,cft fic habere obiedum beatim,&a fj^,jnn,ergo beatitudo eft taiis habitio talis autcm habitio illius obiedi vcl includit
ncccflario connofectmLm A"! abfolutum,8c rcfpedum,velcflentialiter dicit refpedum,
tatabfolutum quiafi eflcntiaiiter diccrct abfolutum,nonneccflari6 connotarct rcfnecejfario
,
2.9
&
pcdum,qui
connotat.
5.
Ad tertium
\'
cftpofterior abfoluto.
dicetur inferius in quaeftione dc fccuritatc.
Adquartum,concedoqu6d beatitudononconfiftitinadioncdcgencrc Adio-
non eft fimpliciter perfcdio agentis,vt opcratur opcratio autcm non cft;
aequiuoceaccepta,vtdii5lum cft //^.i.^///?.^.^*/?.^'//. Adconfirmaaîo.fed
tionem pnmam,patet pcr idcm,quia mutatio illa dc non bcato ad bcatum,non eft dc
qualitM.
non agente ad agcntem:fed de non operante ad operantcm.
_ ^
Ad fecundam confirmationcm, dicit quidam qu6d in aiftu duo/funt fciliccc
3iiVis
f>jt)ft^n'î^
& forma , a qua habct pcrfedionem ipfius fecundum fubftantiam.
I M. 14.^D.Thom. Principium eft natura,vcl potcntia:fed fecundum formam principiura cius, eft habifrxfenti
tus. Si crgo illc fit acquifitus,totalitcr noftri adus caufa crimus, fi aute infufus perfe* '/" "
nis,quia
ilia
a61:io taliSjfcdacTiio
'
3^
dtft.art.i.
juaft.i.
(Hiioerit a
caufaexteriori,qu3Ccaufathabiiu:a<5lusaute noftcrnonponiturbeatitudo,
rationc fuae pcrfedionis,ide6 nos non fumus noftrae bcatitudinis caufa,fed Deus.
Contra hoc prius eflentialiter non poceft dependf re ab aliqua caufa , a qua nor.
dependeat pofterius cflentiahtcriaduscftprioreflcntialitcr fuaforma, alioquin illa
forma non pracexigerec aftum ad fui ejft: ergo fi fumus caufa fubftantiac, dependcbic
jin^ forma a nobis i & non nifi in aliquo gencre caufae , quia nihil videtur dcpcnderc
effei^tialitcr ab co,quod non eft aliqua caufa cius loquendo dc actu primo quocumque. PraEterea,illa forma non cft,nifi aliqua conditio ipfius a6tus:potcntia autcm,quac
clicit ad:um,noncIicit ipfum nudum,fedcumtali,vcl tali conditione,fcu circunftanjjj^
'
rDe hoc
i.
dAj.tj.i.
late.
Reiicttnr
Cotped.
iia:crgo eft caufa
Habitm
no
habet ^/fEl-i
non tantumfubftantiae a(fkus,(ed etiam
Praterca,qu6d habitus
tia,non vidctur probabilc
dftin- f aufa
fit
caufa diftinda,a potcntia
illius
formac adus.
& alicuius diftindi ^ potcn-
tum quianon cft nifi caufafecunda refpcdu potentia::

autem fccunda,&: prima non habent diftindos cfFedus fibi proprios,quia tunc
:
Bum apo- refpeclu neutrius
eiret hxc priraa,8c illa fecundaitura quia iftc cffedus proprius ha0gj neceflario forma abfoluta , fi relatio hon eft pcr fe terminus agentis, vcl
adionis : noneft autem probabilc efle adionera forraatara, hocraodo ,quia tunc
oportcrec adionem attingentcm obiedum beatificum includere duo abfoluia. Eft
'Beattu efl ergo alia refponfio,qu6d bcatuscft caufaadiua rcfpedu bcacitudinis fuaequantvim
caHfa am- ^j ^\\^j^^ abfoIutum,quod eft in bcatitudine:& hoc fi voluncas fic caufa adiua fuae vo-
temia.
ua
i^jjyj
beatitu'
\^^^qj^[^
AaL
bea-
tificpu
ber-
fei}ior
ha-
bitHjho.
beatificac:dc
quo
i;)ferius difiin6I.fr<efeti qu^Ji.i i.
^d quintum,concedo quod adus ille eft fimpliciter pcrfedior habicu
rationc perfedionis finalisiquiaimracdiatiusatcingens
ctiam perfedionisformaIis,quiacanca pcrfcdionon
obiedum
poflTcc
cciam in
finale:& in rationc
compecerc habicuicahin
fummo quanta adui tali in fummo.

Ad Phiiofophum crgo ^.Tcpiccr. dico vno modo,qu6d intelligenda eft illa confidc,
ratio cxteris paribus:vndc ipfe vulc in principio libri,qu6d
non confiderac in multum
, quac folam illara diffcrentiamhabcnt, ad quaeconfiderac,dcquibus Tniucrfaliccr confideracioncs fuac ceadus in hoc folo diftinguuncur , fciliccc pcr
nent:& tunc minor cft falfa , habicus ,
pcrmancntius,vel diucurnius,& minus diucurnum<
diftantibus,id eft,in habcntibus mulcasdiffcrcncias:fed in his
&
Eft
DiainaioXLIX. Qu^ftioII.
Eft 5c alia rcfponfio in propofieo
quod adiis
ille
eft
xquc diuturnus cutn
& cx partc potcntix,&: cx paric obic<fli,& cx partc naturac huius

dam
357
fic
habitu,
Aci fecun-
illius.
i.</y/. 17. dccharitatc, quod habitus noneftcaufa

autcm inconucniens caufam partialcra ncquiuocamcflc
probationcmpatctalibi//^.
aftus, niiipartiahs.-noneft
ininiijnobilcmluocffcclu,& maximede partiahfecunddria,hccccaufa totahsxquiuoca.vcl partiahs principahs fit nobihor fuo effeclu.
1;
f//?^-'^^''"^
''^'"''
CaMpt
Breuiter, ficbcatocft fimphciterperfeflcbene:uullieft ficbenc, nifiin fimphci- tauiuuA
ter pcrfecô bono perfeclc habito , vt eft fibi poflibile : nuHi ahj ab illo potcft fic cflc partl.du
"
bcne in iIlo,nifi immcdiatc attingcndo illud ilkid non poteft attingere, nifi per opc- "<"' ejfperrationem crgoin ifta attingentia immcdiata illiusboni fcu in coniuniftionc immc- J'^*<"''jj'~
diata ad illud bonum confiftit bcatitudo complcciue. In ipfa autera opcratione canquam in proximo fundamento.
Primapropoficiopatet,quiabcatitudoefi;perfediorcifecunda, non prima quia
rcs perfe(flior fecundumperfeclioncm primara 6c fola illa potcft eflfe miferior aliis:
perfedio autem (ecunda propnc exprimitur per hoc quod cft he/je iffi nam bene ejfe
prar.kipponitbonitatemprimam alicuius.cui bcncfit. Vltra in perfeclionibus fecundis cft ordojficut 8c in primis:quia corrcfpondcntia iftarum ad illas, fcc iterum in perfcclionibusfccundis cuiufcunqueciufdem,cft ordo,ita quodahquaeft vlcima citra
quam iplum cft imperfcclum priuatiue,quia natum reciperc vUcnorcm fed vUima
fui habita,fi non eft fimpliciter vltima,remanct imperfedinm negatiiic quia carcns
pcrfedionchcctnon nata recipi in ip(o. Ad cxcludendum perfeclionem fccundara
ciufdcmjadditur/x-r/^t?? ad^fwf.ad excludendumautcm vltenorem perfcclioncm fccundam fimplicitcr faltcm in gcnerc additur zd perfef/e bene fimpliciter , ita quod "Beatltudc
bcatitudodicit pcrfeclionem fecundam cxcludentem imperfeclionem, &: priuati- 'xdft^^h
tmpt-fcuam,& ncgatiuam tanquam perfeclio fecunda fuprema, faltem in gencrc.
Secunda propofitio patct, quia illud qiiod poteft habcic illud bonum fi non ha\
bct, non cft fibi pcrfecfte bcnc,fed imperfeele priuatiue:fi aucem non poccft haberc:
^ ntgaticrgo non cft fibi perfede bcne fcd imperfeclc negatiue. Tertia probatur ex tribus ue.
conclufionibus primi articuh quia tota natura intelle<flualis nata eft fic habcre illud Naturainbonum,8c imperfeda cft.nifi fic habcat natura autcm non intelleclualis tatiquam '^lêSinalu
infcrionfinoncftnatafichabercilludi ergoremanetimperfecla, non priuatiue, fed ^!'^"""'"!
tfnpcrftlta
\i
n
r
r^
r
negatiuc, hoceltcximperfcclionc
natura:. Qjjarta propoktio probatur quianulla
e([ nirihapcrfcAio fecundacftin natura intclle<fluali perquam immediatius attingatur bo- hcat fupre^
num pcrfedum,quam per opcrationem,quacfecundum fe vidctur cfle non fui graiia, mum vtU^
fcd gratia obiccli pcrfc<ftio autem prima non attingit , nifi mcdianic perfeetionc ^'' '"<"'
;
jj^
-.
f,
-11
/*'
fccunda.
"^
^ Â.
ttftlMu"
Beati-itJt
fnf$jl,t
'
tn
""*'
Sentint!*
D. BQnmu.
M M EN T A Kl V
fenteutia fuperiori quarftione refoUita, eft impugnar. Eft etiam ex parte contra B. Bonauentii^l"' '" '^**^
diRinHione
art.
.cjut^.
confiftcic in habitu deificantc
tamen, vt
fit
piincipahus
conicndta operatio
confift.it.
i .
0" 4. do-
animam
liect in
ica
habitu
Conclufio tamen pofiia
communisThf ologoiutti.D.Thomac. I. i.f.J.

*rt. 2. vbi omnes cijs intcrpretcs &.'i/)4c dijl.
cft
<]tuji.\.art.i.ejutjl.i.(^(jutfl.^.h\ig\(ix\ in
vbi Richard..<n.i.^<t/?.4.CapreoI.^Kf/?.
hac
1.
dijl.
art. i.
fow/. i.Gabriel.fupplementum ^/if.i.Hifpalei)-
5.&
8.
quam
ipfe docuic
Met.cap.\-j.
Probatur conclufio ex Scriptnris
&c. tkinc locutn ev-
in quibus
^^^ aftitraatur, vcl infinuatur confiftcrc in
opc-
,& Utera
cap.
-dc Trtnit.cap.^.Cyi\\\{.\% liO.^.aducrJiu Ih
/mot. Bernardusy?rw. 4. in fcilimtate
omnium
Sannorum.
Item ibi, Patcr,<]ues dcdifli mihi voh,

vt vhi cgofum, &iUifint mccuj,vt vidcant ciaritatcm mcam,cjHam dtdiiii miht,S(c. Queni locum dc
claritatc diuinitatis cxplicat
Chryfoftom. ihidcm,
Theod. Mopfucftcnfis, Ambrof
lih.
defidecap.
5.
Auguft.rrZ7.3. /o4;>nrni.Item,Ioannis x^.Sitjuis
me , manifcRaho ei meipfitm. Domine offende

nohu Patrem,& fn^cit nohu,S<.c.BeattmMndo corde,
diligit
tjuonia ipfi Deiividthunt, icc.i.z^ Qoz.x^.fîdtntiu
nuncpcrjpeculum in anigmate
tunc aittcm facic
ad
&
z. ad Cor.5. Dumfitmiu inhoccorpore,

facicm ,
pcrcgrtnamur a Domino ,pcrfidemenimamhitlarnia,
qnamuis aliqua loca ex
&
autimitait.
& non per Jpeciem
& teliqui omnes. Fuit ctiam

vctcrum Philofophotum , vt colligerc
cx Arift. 10. Eth.cap.
sxCiontm. K\3c;i\^.dc Jpiritu
\tX3.va
fentcnci.1
licct
fl^r'/""'?'
veruTn
{\stjudji. t.art. I.
vbique , vt toco citato , & \i. Met. cap.j.

Uh. i. mtgnorum MoraliHm cap. 15. Auerrois ii.
55"
Dcnm
plicant plures Patres dc cognitione pacri;v' pct
\ D
"'
ratione. loannis 17. hxcrjlvita atcrna, vtcognof-
canticfolHm
S.
ejUdfiionemergo dico tfiCC.Vixct^xtô"^"^ \uuo huins quxftionis.in qua docet btatitudincm confifterc inoperatione, vt attingit
obieftum beatificum, eft contra Henricum.cuius
"'"'
hili.
Scc.
Id
eft,
claram vifionem.
his poflint intcrprriari,
vt /ridicctur, vcl de cognitionc per fidem,vel

dc vifione,vtcftcaufa fruitionis, in qua confiftic
beatitudo ,nihilominus prarmium promiffum in
Scriptura fatis infinuaturconfiftere in operatioEadem loca in fpccic percurrcnda funt injri,
ne.
quando agctur
infeîuntilnti
dc ratione formali
beatitudini5-
/"'i/'-
358
Deinde, eandcm conclufiontm inBencdiaus X 1 1. in dtfinitione de beatitHdine animarnmi\bi dicit in vifionc & fruitione Dei
T.xtrtmtgnns beatitudinis.
Bened.XU.
^^,^^,3^
cas bcari,iVfco,inquit,*A: taliJruitione,& vi/ione
eorumanimit/unt heata. Quibus verbij faltecomfnunis fcnfias infinuatur,quo vita beata in opera-
etiamcom-
tioneconfirtcre intelligatur. Patres
munitcr vitam beatam per vifionem,fruitioncm,

gaudium,cxnltationem,pacem,cxpIicant, qua; ad
adlum fecundum fpeftant.

Probat Dodtor conclufionem cxdidlis
*.(5
probati
pcrfedio Bcati eftex coniuniftione
5lum bcatificuniihoc
mtione.
fit
fui
quia
ad obie-
pcr folam operationem,
non vcto per
cirenriam , aut potentiam , aut aliquid aliud ad ipfas fpe(flans:crgo confiftit hic effcdkus in fola opcrationc
eft
&
confeqnenter in ea
beathudo formaIis,vt coniungit obiecbo.Ma-
ior patct ex
perfcdtio
quae tradita funt de acceptionc
iis ,
beatitudinis,vt
fit
completa
perfcdta
hominis,& creaturx
& vlttma
fpiritualis:vltima
autem perfcdlio
confiftit in adtu fccundo , vt

coniungit beatitudmi obieftiua: ergo &c. H.xc
fumma probationis,quzin fuperiotibus longius
dedudla cft,& reliqu.x probationcs a ratione hu:
hanc rcducuntur, Dices crgo

beatitudinem quidcm cHe vltimam perfcilioncm hominis.non tamen in fola opcratione , fcd
'"* conclufionis ad
n*!i>onlie.
in deificationc
anims primario
confiftere
quam anima aflimilatur Dco hinc

;
per
aliqui dicunt
praemiiram rationem probabilcm tantum clfc,

nifi addatur confirmatio , qua
probetut bcatitudinem effc in adtu vitali , quem
non neceffariam
Deo
aliqui negant a folo
produci poflc
vcl
fi
produci polTit , non ita de fado produci. Quia

}urundam crgo bcatitudo eft vita quardam noftra, non fubrtitineffi-
ftantialis ,fcd accidcntalis
*.
nccefTario ftatuenda
adu,vt proccdit a vita. Sed hxc confirmatio perindc facit ad propofitum, ficut ftatuerc
beatitudincm noftramin adtu fecundo:quia bea-
cft in
non ideo coniungit obiedbo beatifico:quia

proccdit effeftiue i principio vitae , fed quia ex
natura operationis,vt recipitur in potentia,co'ntitudo
quo ccHififtit bcatitudo

obie(ftiua:fi autcm non procederet etiam^vita
cfFediue , non deftruerctur ordo idem ad obie6lum,vt fi a foio Deus produceretur ergo quod
^^ ^^^^ vitalisillo modo,nihil facit ad naturam
^"^''Ti"itll
^^3titudinis,aut efFedus cius formalis, qui comVpotentil^
iungit
obiefto
tali
in
eonlungit
'
obiefio btatifico.
go primum probare eam confiftere in ata vitali,

non ex vitalitate a(Slus,vt iam probatum eft .-er-'
gotantum quatenus probaturbcatitudincm noo
confifterc in aiftu primo ,fedin atStu fecundo ,&
vltimo fccundum finem,& pcrfV(5kionem.
Non confiftcrc autem bcatitudinem in adu
57
primo/Hpra probatum eftper dccurfum qna:ftio- Non confiftit
nis,& inrefolutione fecunda: quzftionis in or- '"ûfrh""*
dincjquia nequein illapfu , neque in vnione aliqua fubftantiali ,qaaDeitas ellet forma naturs
crcatar-jneque in aliqua fimilitudine naturali,pcr
Deo in ejfe,cû\ Dcus eft:quia

forma nuUa accidcntalis huncefFe(flum tribuere
potcft,faItem perfedius.quam gratia fan(5tificans
qaatn affimilaretur
ilium tribuit
& pro vnicaratione fufficit
opinionem oppofitam cire inopinabilem ; quia

nullum pro feadducit fundamentum:reftat ergo
vt in operatione conftituatur beatitudo , qua
nihil eft perfe(5Hus fpc(51:ans ad aftum fccundum.
Sidicatur cum Hcnricoqnod prior eft adtus
fccundds ordinegenerationis tamen non in eo
bcatitudo ,(cd in deificatione confcquente.
Contia, vel Dcusdeificatnaturammediantcadtu

modum ob-
&
ie(5li,
finis
&
vt hasrcex natura rei requiratur

,
&
finis
obieftnm
vt
eft
vel per
modum canf*
motione per modum obieprimum,habetur intentura, quia Deus per
efficientis
Ai. Si
modum
fuppofita
obie(fki
nequit attingerc eirentiam,vt
Mtinguitur a potcntia
ficut per le
notum
formali,^
quacumque caufa producatur:ergo
ilia
obieAum
beatifTcum,
vItimaforma,inquantum
prjEcisc at-
ftituitbeatum attingendo
nifi ipfa fit
fi
niodum
obicifti pofTet
moueic
eircntiara
& non
tum
eft finisbeatificus:fub
potcntiam
fe eft
ûm qu
fcd per
ordinem ad obie-
eadem etiam
attingit
capax,
quantum
eft
cx parte fubic^Sti
& pcr
quia
te.nullaeft fubordinatio neccfTaria cx parte ob- eafax non

\c6d raouentis , maximc fub eadcm rationc for- impeditum
ad aftum, /*""'
mali tam cffcntiam non impcditam
'
Deo tmmt~
_ .
potentiam:ergo non prius moueret poten- ,.^^^
connaturali
im6
ordine
tiam , qu^m effentiam
,
dcberct mouere ellentiam
vel certe
zquc
priroo ,ex intentione dandi vltimara perfeftiofubnem,feclufo impedimcnro ex partc paffi ,
aliam attingentiam Deitatis perfeliorem,quikm

fit operationis ad obieftum, vel obiedli pcr operationem,in qua primari6 ftatuunt beatitudincm
ordinatione in agendo cx partc agcntis
ipfam.tanqukm in pcrfefliori , ideoqucadmitterent beaticudinem efTe vltimam petfedionem

hominis,& compleiam, licit in deificatione ponaturprimari6 , qua: eft perfeftiffima Dci communicatio refpedu naiurz intelle(flualis , vt ipfi
dicunt,& inqiia confiftit beatitudo oportct er-
idem fcquitur quia ex parte Dei agentis libcr^

nuUus eft ordo,quin omnem efFcdtum agat , fine
omni eo,i quo non dcpendet cfFcftasjin propofito non inuenitur talisdependentia:ergo&c.
ratio videtur
ip,^fnf,
ergoetiara immediate poteft attin-
mihi clara,& probans.

Henricus autem,& D.Bonauentura diccrent dari
:
^,,^/7,,
priiis
operatione
ttin-
hoc non depcndet ab aliquo pofteriori,neque

quia ncque eft fubieconfeqnenter V potentia
Gtam ejuo neque ô^ refpe(Stu eius. Ex alia par- gy;,^^
omni
alia
-^
êre ohiiSil,
gere eircntiam,fi vera eft rcfponfio. Probatur

confeqnentia :quia efrcntiaimmediatcfubiicitur
quam
eft
Wf""^'
mediante operatione potentia:. Piobatur confcquentia,quia nequit fubaliaratione formaii obie(5ti,nifirub ratione propria Deiiacis ,inquan-
obiedum:nam procedere a potentia vitali

ipficommune,& omni alteri adui vitaIi:ergo
non ex hdc defumenda eft cius difTerentia ab
tingit
elt;
obieftum fic pofTct attingi ab eftcntia

immediatc , fruftra poneretur potentia tanquam
ab cfTcntia diuerfa , vt attingat obie(5lum , ciam
effcntix hoc pcr fe conuenirct.Si dicas obic(5bum
alio modoaitingi pcr efTcntiam ; alio vcio per
potentiam. Contra , crgo immediare Deus per
quia
in
raiio affignata eft ipfi extranca inquanttim con-
,^.,.,;,
tanquam difpofitio prsuia vel certe cx diuina

tantum ordinatione. Non prjmum quia .ycl illam deificationcra prajftaretpcr modum obiciSti,
tionem forms conftitucntis
fcd a latione fua
/?"'/
iecundo,vt_per ipium attmgitur per
Deo,quantura ad omne illud,cuius primo
}<>
fiftit
forma cft ; quia fub illa ratione

prscifa cffcdtus,id eft,vtcfficitur , non habet rapctit ei,qua talis
nulla
authoritate, aut ratione adftrui pofteiac proinde
&
qua: in
propofito nequeunt interuenire. Qiiod fi diceretur etiam agere fub diueifa rationc formali,
,
Si dicas illam
beatitudincm in potcntia
difpofitionem ad dcificatiencm cflentix
cfTe
e^
quia Re^,nfio^
mor
'
DiftinaioXLIX.
lm^ngti.
titior cft
BtMttiii
pugnaium
r/f * din>t<rtti
(ransformatiuus. Contra,hocy*f/>r4 imeft.
Prztcrea,
ejienti*.
eft
aliter
rransfor-
guim
ipfc
&
ftrmtt.
obiedum
beaiificum eirentiz
quam
per
modum
modum
obifdli:ficut crgo pcr
primo,& principalius comparatur ad potentiam.quam ad ellentiam j ita ctiam principalius deificarct
Qupd
fi
potentiam.
dicatur hanc fubordinationem cfft
cx mcr* Dci voluntate, petitur ratio ex aliqua

Dci prouidcnti3ieuclata,aut cognitaex natura
modo horum
reiinequitalterutro
aflignari:quia
quandoeftcrcatura in termino,habens debituin

cx mcritis rcfpedlu bcatitudinis, vidctur collatio
przmij ex natura tei fecundiim modum iuftitia?,
fcqui otdinem debiti:fed debitum prius refpicit
beatitudinem principalcm ; quam accclloriam:

crgo illa prius debct conferri.
JtferSmem-.
difixn-
mcmbrum difiundti principalis afncmpc Dcum dcificare animam foliim
Si altcrum
fgi-atuj
'
eficienter;hocctiam impugnatur,/M^r/j&4c,^
l^
VeifUtui if- alteraqtuJ{ione:c\ai3L ficneqae deificatio confifte-
ftfHm* nii'
"*""
tititr.
rctin communicationc immcdiata Deitatis pct
per
modum
fcilicet obiedli
& fic beatitudo
vt attingitut
principalius
& quia
& non fub
Deus
eft bcatificans
rationc cfHcientis.potiflimum vt fumitur vt finis

fpccialis creaturz intcllcdlfialis.
deantur plura
quz prsmifra
Circa hzc vi-
func in quaftiont fi-
cunda.
Hzc cadcm
ratio eft contra fcntentiam Di_
Bonaucnturzrquia
*"' '" potcntiis
&
habitus vuleariter ponun-'
&
habitus luc deificans , detur

,
cfrentia,quztiturquomodo, aut qua ratione deificat ?an fub rationcformz , an fub ra-
imfHgnntur. ctiam in
^'on* habitu$?Si primumifcquuntut eadcm, quz

ftrhMhitum. cxplicata func contta Hcnricum. Si fecundum
Rmieiinr.
dicatur:ergo habitus intantum bcatificat fub raZ>tiSeiit
Vni p*r
Htnm.
tionchabitus.inquantum indinai , aut tendit in

obic6lum:fcd neque fic poteft dcificare cfrcntiam:
ha- qui^ bzc nequit tenderc in obiedum , neque
confequentec habitus natus eft inclinatc efrentiam in obieûm,aut ipfum vnite effcntiz , qu^
habitus
cft.
Deinde
perfcdliiis vnit adlus obic-
dlo,quim habitu$,& habitus dantur
in ordine ad
A9m ptrfe- *^^-"S habitus in ratione habitus > & vt tcnBiHiftvtti.
per-
'" obiedum .ncquit cfTc beatitudo quia fic

nonattingit obicdlum nifircmote,
mediante
*^''
&
Diftinguendaenim eftin habitu cario formz,& ratio habitu$:quia ratioformzprzfcindit

ab ordinc ad aliud , prztcr quam ad fubiedbum;
habitus autcm rcfpicit aliud vt obiedum ,
adum. Sic ctiam plures admittunt aliquos habiadlu.
&
tus virtutum in patria>
non ia cationc habitus.
authoritate Auguftini n.deTrinit.cap.^. vbi re-
probatisaliisdcfiiiitionibusPhilofophorum.di- -^jî- ^*
primum.
L
/r
rr
T
II
cit btatum efje nonpofje r.ifi tum, qui habet omnia,
.
& nihilmativutt
, &c. Ergo beatitudo

confiftit in habendo omnia benc volita; fcd non
folam operationemquis bcnc vult :ergonon in
eafola confiftit bcatitudo. Confirmatur cx defi- ^Â*
nitione Bociij dc confolationc profa fccunda:

efi fiatm omnium htnorum afgregatione
Beatitude
Ergo non in fola operatione con, &e.

&c.
RcfpondciDodlor , quod illa defcriptio cfi
per concumitantia beaiuudinem,non autem de-
perfeEliu
fiftit
finitio,licct ipfa
fit
veriot
quam
piiones rcprobatz ab Auguftino
Krênp.
Difimti
*""/"'''*
fint alia; defcti
quibus non "^
in
folum comptchcnditur podcflio bonorum fcd

ctiam tolcrantiamalotam,quz nobis noleniibus
accidunt quiamalanequcunt ad beatitudincm
fpedaccquzin noftra poteftate nonfunt,& nobis nolcntibus accidunt: & negatur confequrntia
qaii abshailum, \n<\w,de abfhaô nonftqui-
"
"^*
qHamuis concretum de concreto : Non valci ergo ifta confcqucntia , beaiun habere omnia voUta
twr
eorum ,quzbenc vult , quz

beati non confiftit in ipfis
fotmaliter; pcr potentiam auccm pfrfe-
Dcus fub rationc finis
D. Bn*M.
&
xtdtc quadiant in
&non
conucnit potcntiz
heni
fortnaljs in tcipfa
fuadet conucnirc bcatitudini
moduni forma:,& fub ratione propriac:fcd in aliquo creato,per quod illaberetur efTentis virtute,
clius attingeretur
vel raiio
qua vutt,
quam
bntm
Scriptura cxprimit
diatc,& fua virtutedeificaret,&non Dcusaliter,

obicfli
quz vcl
ctiam in patriaidcm dicendumcft.

'
Ad argHmenta. j4d prinn.m , &c, HocfuitCx
"tî
cnim effeifVum.qucm habet in ratione form^.tribuit fubiedô fuo immediaiojquod tamcn aliccr ncquitdeiHcare, quam
amando,& adhxrendo vel coniungendo obicdlum. Dcindcfcqucretur quod amor ipfc immevniat potcnti2c:omr>eni
Ktfpnfi$.
cnumera(ione:quia omncs proprietatcs
operationcm,& ca quz confeauuntur,vt cft delcaaiio,& eiufmodi:ergo nihil vlt.i eft ftatucn^\fj,f*^
dum.quod fit bcatitudo. Deinde , bcatitudoin- 'uinim,cnuichoata viz in operationc confiftit,& non in ali- niunt nHui.
qua deificationc quz dicatur beatitudo ergo
.^
dem
transformat,quatcnus vnit obicdlo pec modum

obiedti ,
non caufando alium cffedum diuer^"'^ pcrfedliorcm fc in elIentta:hoc enim nequit, ficut neque vila caufa nequit ctiam vnire
pctfedlius
pctfcdlionisabfolutz. Vltimo tanprobatur conclufio a fuflicienti pattium j''"*'*^'*'
fedlioncs
&
^
Tmtr tntaf-
359
formz,&
obiedûm ,
transformat fubiedlum
prosimum in obiedtum ; quia eatenus pra:cisc
aJbemtifdi- tranGt in
nim
amor non
'"atiuus eirentiz inobieiftum
Qua^ftioII.
fed
trgo beatitHdo formalu
bcatitudo enim formalis
efl
e(t
Bfatitud
f!!'*
'fl I
omnia votiia hene:

poHcflio
omnium
polfcflio cx partC
volitis
abftradim
fumptis,fed vt habcntur,& poflidentur^hzcpof^

feflio
eorum
fit
pet ipfam beatitudincm
quz
autem tcgula logicalis,quamadducit Dodtor , ncmpe abftraifti de

confiftitin operatione: illa
non ficri przdicationem, nifi concreta

dicanturin primo mododicendi per fc&c.Tra
dlatur in i.d.f.tjuafi.i. quem ihidem confule ficut
abftradlo
& Fotmaliftas
telligitur
In, qui in hoc frcquentcs funt.

przmilla rcgula in concretis acciden-
talibus, vt albuin cft
coloratum
fcquitur
ergo
albcdocftcolor.
^
/'r<r/?
ifj-ji/rfrj&c.Rcfpondct fecund6 iliara
dcfcriptioncm Aueuftiniad beatitudinem ftri/-/n^ r

c
iumptam,& in teipta, non veroi. in concomi
tantibus fcfcrcndam
non
tjuidvutt
vt
fi
diuifiuc pro
zquiualentcr,
^
* ^*^fi*'
..
"
accipiatui illud tjuid-
omnibus voluis
>
fed
& cumulatiuc pio aliquo obicdto
^"^ntmi*'j
vno, in'quo funt vnitiue omnia itte volita , vt

r r r
Tt
/i
r n" r
i\
lcritti
lit
btatitudint
lcntus
modum
Beatm
tjt, ijhi
habtt ptrfeilt
iccundum
pofEbilc fibialiquod obicdlu ptoptcr
volendum
in
quo habet
vnitiuc,
ftit
non
ipfc fini$,qui eft
ie&a(D>&teriX)ious'opctationis
am
fc ptr ftfmm-
feu finis beatifici vniuerfim confi-
in opcrationCjlicct
*'
& cmincntet /'.
quidquid potcftrcdl^ velle;& hoc modo intelledia dcfcriptionefequitur in opetatione confiftcre pofretnoncm talis boni. Brcuiijs drci poteft,fumcndo dcfcriptioncm in ordine ad fincm
vniuerfalem , & particulareiii , in confcquentia
illaefte fallaciam zquiuocationis \ beatitudine
obiedliua ad bcatitudinem fotmalcm, quia pof^
fellio obicdli
ob-
oon fcquitur
ptoindc.
*'
*'"*")*
56o
proinde
volico
, beatitudo obiediua counftit in reAe

ergo formalis beatitudo non con(i(lii in
eoitiHt.
yld authoritatem^Boetij.
Vcl intelligitnr fuzquiuocc mododidto inteniiue,& cxteufiuc etiam copreliendendo omnia,qu^

6
tnere beantiidine
adilliim
Uaium cuncomitantcr antcccdentcr,
&c
ftcun-
Auguft. pro totalitate
ficut
tyidficundHm
''
patet)
&c. Secundum eftjquod
beatitudo confilht in
beaiificura
do
ad obie-
coniun(ftioiic
coniundbio
illa
eft relatio,
ergo bcatituConfitmatur , quia

abfolutum poteft confiftcre
;
in rclatione confiftir.
& omne
crgo operatio pottft
finc relatione poftcrioii:
non cft beaeoquodattingerer obicAum bcatificum ergobcatitudo non

confiftit in operatione. Refpcndet cx diftinniancre fine rtlatione
fcd fine ca
titudo, aliascfletbeatitudo ,finc

:
dtione pofitainfccundo atticulo fupra in vlii-
ma
diuifionc beatirudinis
vel
qua fumitur for-
maliter pro ipfa relatione coniun<Stionis ,vel vt
connotat opcrationem
biMtitu- talis relationis
dinem requireUtionem
ri
&
qua: eft
fundamentum
ad confirmationem concedit
quodopcratio quoad abfolutum potcft manerc

fine rclatione tamen fi raciu beatitudinis con:
tum
opera-
tiorie
abfo-
inattingcntia adtuali obiedti beatifici,&
fiftit
non
(cquiturquod bcatitudo veiincludic

abfolutum & rcfpediiuum , vcidicit formaliter
pefpcdtum connotando abfolutum quia fi diceret abfoIutum,qua tale , non ncccirario inclu-
iutji.
alitcr,
deret refpedtum.
Ex hac
ifUt,
art. z.
contraprimamt
liter in relatione,
& non in opcrationc
ma
quam
abfolnta
eft
qiia for-
fencentiam quibufdam
vidi, non quod refundamento vt opera-
etiam noftrae fcholac pbcuiire
tionc, fcd quia bcatitudo dicit formaliter con-
iunftioncm coni obiecto bcatifico & hicc vnio

leu coniundio magis impotcat dc fotmali re,
lationcTi
quamabfolutum
idco affirmatur primarfo,
ficut
omnis vnio,
& formaliter confifte-
in generc qualitatis tali$,qui efFc<3:useft innominatus, quia appcUaiio fumitur in opecatione rcfpcdtiuc ad obicdum , quod vnit potentix:
& hic eft fccundus cfTedtus opcrationi,nam ipfa
eft,quaj exprimit
appetitiua
adhireat,ad
obicdtum
fi
qucm
cognitiua
cft
trahit potentiam in
obiedtum
fi
vt ei
Acquiritut
relatio attitl'
efFc<!ium requirit ciiam rela- gentit
tioncm iilamaccingentia?,canquam conditioncra

pcr fe neceirariam q lia abfolutum inquantiim
abfolucum nonrcfpicitaliud nifi pecrclationem,
&operatio non magis nata eft vnitc obie<ftum
in
ofcrntion*.
potentiae extrinfece
quam
feipfam intrinfecc}
crgo ad hoc requiritur inhaerentia ; ita ad

illud attingentia tanquam conditio:operatio cjutemquamum ad abfolutum ,eftqua: vnit obieficut
Gttim potentias
amof
vniri
aut hanc obiciSto
vt vifio
&
quia fi potentia , & obiedtum nata eircnc

per folam relationem tanquam totara
caufam formalem
non
videtur ncccflitas fta-
, & abfolutum
tantum vt fundetur relatio fed
hoc eft inconuenics quia potentia,& obic6tum
priijs dicuntordincm ad inuicem , & immcdiatum,quam mediatum pcr operationem ergo relatio attingentiae magis clTet nata fundari in ipfa
tuendi aliquod ab hac diucrfum

in potcntia.nifi
& fic
Vnitur fotl-
beatitu-
t:e, dr ebit-
dincmprimario,&efrentialitere(reopeiationcm
rclationem
, diccreautem concomitanter
iu,n fer oft-
quamin operatione
:
dicendum ergo
ipfam
ratitntm.
attingentia,qua: refatlo non cxprimit obieilum

potcntiae, fed cftconditio finc qua non exptimcretur per operationefn, ita vt vnio ipfius obiedi
ad potentiam , fcu huius ad obiedtura fiat pcr

ipfam operationem, hon per rclationem,ficut &
intefiiis viderc,aut amatc funtmodi operationis,
non rclationis.Hanc
relatioediftingui rcalitcr Relatie
ab opcratione
quando
prxfcnte,
dicit
haec eft dc obicdto
& exiftetejhinc vlteriiis infert ea poirc
ttt-
tingenti*
aliquand
realittr di-
leparari ab operationc:v.g.fi poneretur,vt aliqui {iinguitMr tib
tum aliqucm
fubic6to
refpdifttim.
Di.êrentia cft qiiod
rclpeftuin confticuunt
opcrationi
cuius oppofitum
cundem
liic
realitcr
docct
Do-
ftor.
Hanc
difficultatcm tangit
concluftone
prima
Do&.or in tjuodl.tj.x
^.
vbi probat opcrationem confi-
ftere in .-ibloliito^non in rclatione,^^
r.
2. . Jfla
autem di/finflio dnarum relationum,Sic. dicit operationcm fnndarc daas rclationes alteram mcnfurabilis ad mcnfuram, qux eft prxdicamentalis
:
in
in oftratio-
efft-
lionit.
lein fcl.iuone; connotando tamcn abfolutum,

omncs admictant in propofiro prajtcr abfolualiqiii
recio confiftit
Duflex
iiui oftr'
tuitfuppofita inhjerentiajvt conditione, poten^
fupetflueret opetatio
latio po(rv.t eftc fiue fuo
Sfa-îttiJo in
&
potcntia immcdiatc,
tribiiur.
^5
formae abfolutae,
ad fnbiedlum tanquam conditionem,licctcffedtus fotmaiis fcquens non fit per iplam rela-
refponfione aliqui attribuunt Doftori
quafi affcrucrit bcatitudinem confiftete formaOpinio
ifj^
tiac
illam fcntentiam, pro qua cicatur Aurcolus apud

(âpreolHm in hac difi.tjusft.
DnHoti af
in
ad fuum cfFcdtura tequirit rclationem inhxren-
tiam
operatio
Ai
tnmjvnumfbrmalem
lisbcatitudo.
operatio ver6aliquid abfblutum
Ke^Mtfio.
habec
natio relatiua,ita abfolutum operationis confti-
ftum
Cenfirm.
tialis.
intellij;i
edcn, & cniincnticp,rationc obitfti

Vel tertio pro prsccedcntibus , & conconiicantibus,in quibus non confiUitipfaeficntia-
Ad
beatitudu
cft
jntenfionis
Vel poteft
dum.
quae
tionem, fed pcr formam v. g. albcdo conftituit

album foTmaliter;quxdcnominatio eftabfoluta,
inhaerentia vcro inhxrentcm , qua: eft denomi-
conrccjiicntcr, atquc etiam eircntialitcr fpcdant,
64
fima eius operatione
autem operatio duplicem effedum fubordina-
opcratione.
ExpUctur
qualitatCjidcm dici poteft a fortiori dc perfedif*
teniomodo. Alteram
attingenti:e,feu vnionis
ad obicdum, qua: cft fclatio extrinfeca adueniensi^ .A^/<f tm/o.refoluit beatitudinem primario confiftere in operatione.quamuis ncccftario requir.n rclationem , vt attingat obielum-,
qua: rclatio cft concomitans,& conditio rcquilita ad illum cfte(5tum:nam ficut perfedio vltimata
potentix nequit
ftatui in relatioiic, fcd in ipfa
poireexiftimant,(licec conttarium
non capaci
fit
vcrius) in
obicdtum , vt
daret efiedtum forma-
tendentiae in
fi ponereturin lapide, cui

lemqualitatis, non vero opcrationis, vt denotac
tendentiam in obiedtum. Deincie , nonvidctur
rcpugnantia quin Deuspoflit confctuace opera-
tione intuitiua,deftruCto,obiedo;
quo cafu non

obicdumj
conftituerct potcntiam tendcntemin
quamuis ci darct cfFedtum qualitatis: quia tunc

obieiftum fccundum conditionem pec fc tequifi-
tam defineret,& confequeteretiam definerct attingentia obicdli.Quod Ci Deus in vifione beatifica nunc hanc nunc illam creatutam oAcndcre
,
potcft mediate ipfa vifione,tunc attingcntia

tatur
manentc vifione,
quod
alias vidit:videatur
&
mu-
non vidcntc bcato,
Dodtor loco citato,vbi

hic autcm
hanc attingentiam explicat
tcfponfione ad quartum tenet beacitudincm
fufius
confifteje primacio
loquendo de formaii
&
inttinfcca.
obiedo,
Ifi fepartfU'
lit.
DiftinaioXLIX.
intrinfeca
Ai
itrtinm,
in
Adttrtinm
'
titudinis
non in alio.
petmanentiam bea-
operationc
ipfa
Quod tangit
xe(ô\\Ai:r. infra iju*fi
vbi agitde fe-
6.
curitate beatitiidinis,jj< pctmanentia,licct conH-
Aatin operatione.
-^d ^HartHm concedt
g^
'
AdaiutrtS
Sic.QniTtam
fa'n,C[}jbi
confiftit in habitu
opctans autcm cft caufa fuz

operationiscffcftiua crgo bcatitudo non crit
diututnum autcm cx Philofopho
non
dc gencre Adionis
fitadîo
fcd adlio arquiuoc^ acccpta;
immancns pcr quam pcificiruragcns,non quaagit,fcd quarecipir formam.

^'^ confirmationcm primam ibi addudlam. Rcfpondct mutationem in propofito , qua: fit pcr
bcatitudinem,& opcrationera , eflc de non opccft
diccre, acftio
rantc ad operantem.
tyfd fccHnd^m confirmationem
'
quod bcatus non
fit
&CC.
Hacc
fuit,
canfa cffcdliua fuac bcatitu-
autcm caufa cffcnon cft cius bcaAd hanc confirmationem aliqui refpon-
dinis,alias fcipfum bcarct
cft
operationi$:ergo harc
<5liua fuac
Selfon/ia
titudo.
î4rund*m.
dent diftingucndo in operatione fubftantiam,&
formam. Dicunt crgo potcntiam caufarc beatitudincm fecundum fubftantiam fcdquoad forDnfttxrMth iam caufatur ab habitu infufo. Bcatitudoautem noftra confiftit in pcrfcdlione operationis,
tfirtiiink.
& non in fubftantia, idcoquc non eft a nobis,
fcdi caufante habitum.perqucm fit. Si cffet habitus acquifiius,cffet a nobis operatio quoad
ImpMrnuur fubftantiam,& formam. Hanc folutioncm impugnat Dodor quia prius cffcntialitct non poRiJ^tnfi.
tcft dependcre abaliqtia caufa.i qua non dcpcn;
quodcumque
dat poftcrius cffcntialitcr:quia ad
depcndct prius, dependct ctiam pofterius

Smbântt
(y forma
AHHtb
^^^^
p^
ngccffatius
'
et^
fi
cft
& cffcntialis inter vtriim-
qucjpoftctius cnimlupponit prius in

/.
-,
eJfe,Sc
con-
(equentcr caufas eius effendi:fcd fubftantia adVus
dimfunt,
cft
prior cffcntialitcr forma:ergo harc
fa,quz
eft fubftantia? aclus;illa
in gcnerc cfticientis
tia
cft
k cau-
autemcft potcn-
aAum:ergo
ficctiani
Aaw
vt
ifl
apftenii
efi
iiai.
acVum,nifi ciica aliqitod obicflum, vt pcr

turo cft.
Ordc CMutkrii
d eund
efiHum.
fc
no-
non
&
ergo magis
Antcccdens
pcrmancns:
i.topicor, tll
habitus
cft
in alio gcncrc, quain cffiicictuis
zquiuoci crgocft pcrfe<!lior.

Rifponpa.
Rcfpondetur a5Vum elTc fimplicitcr pcrfeftiorcm habitu , ratione pcrfcdionis finalis , & '^^'^.^"^"
conlcquentcr tormalis
quia immcdiatius at:
tingit
fincm,&modo
altiori,&perfetliori,quam
habitus natus
eft attingcre,idque conuenit adlui

exfuaformali perfcdlioBC. De hoc aliquid fuperiiis didlum cft alij cnim puiant habitum cffc perfcdiorcm , fed cft creatio altetius loci.
Ad Philolophum Refpondctur cum cfTe ExpHcatur
intclligcndumdc iistantiim in quibus illa eft^^''/?^'**':
Accedit qu6d opcratio beatifica fit etiamatquc diututna , ac habitus cx paite

potcntiar,obicai, & hnis ntkw hahitus in oidine ad adum datnr,in quo adu confiftit bcatitufola dtffercntia.
fr"*^
4,M,Hrnti.
do,& hxrediias.ficutadoptio confiftit in habitu:

adoptio autem ad h.-cteditatcm ordinatur , vtad
fincm ergo habitus ad candem ordinarur. Ad
fccundam probationem, rcfpondctur intclligcndam elle dccaufa zquiuoca,& totali,non auicm
:
partiali,qualis cft habitus icfpcfau opeiationis,

nifi fit paitialis principalis.
"
'BrcHiterfic
&c. Subiicit recapirulationcm

iu hac quxftionc pcr qua-
quandam didoium
luor propoluioncs,quas probat cx didlis
tcxtus
eftclar.ps.
Ex
dum
refolutis haftenas
fit
An
fcilicct
beatitudo
formalis creatutacconhftatiu vifione,& fruitionc increata Dei , tanquam in ratione formali,
qua cccaturabcaiur
û
fcquitur quid dicen-
deilladifficultaic.
& non obicdtiua.
<
tftffit,,
irt
vifione in-
Affirma- "**'*'
dcfcnfam Parifiis docct Grcgorius

fundamcnta refcrt Adam in ^'2"""*
tiffirmstiUM,
n
n
. rr
r
i.ijHtcJt.i.crtn i.^MtcfT, }. Anertorcuisfoit loanncs de Ripa , & tribuitur Hugoni de fzn&o Vidiorc trnR. defapitntiti ChriRi ,(Jrin fkmmtt fint.
trai.i, c. i6.quia vidciur ncgarc in Chrifto aliquam fapientiam piarter incrcatam , & idem in
Beatis cxplicatut tamcn ^ quibufdam , eum loqui dc obic(fbiua.
Contrariam fentcntiam fupponir Doftor in Siguriu
praEmiifis , & vbiquc agcns de formali beatitudi- f""enti,
'"**"*
ne hominis,cftque communis fcntentia Theolofuiffc
Prartcrea , habitum cffc in ata fecundo caufamalicuius diftindli.ab eo, quod cft a potcntia,
nequit dici ,quia caufa ptimainfuo ordine,&
/*
lccunda in proprio ordine comparantur ad eun-
gorum.D.Thomx in hac difHnHione ûetfi.t.tirt.i.
cftedum.non ad diuerfos, quia fic tollcrctur ordo inter primam,& fccundam caufam ref-
dine lih,^.^H4tJ},i.art,i..i.cams Ci cfi rcfolutio, Ceufurti /cam non mcrcri notam hzicfis , aut crroris con- firmtttimtt,
pedVu eiufdem cffettus
, cum quzlibct cffct prihabeant fcp;>ratos ; fcd potentia cft caufa

prima rcfpcdubeatitudinis , habitus ver6 caufa
tra fidcnv aui
ma,
qu6d alleratur finc fundamcnto conrraomnium

Dodlorum fentcniiam in rc grauidima. Dicit
prztcrea non oftendi impoflibilem ex rationc,
iicct in fefitfalfa proinde foluit obicda com-
'^*'"
C\
fecunda, vel c contra vt volucris:ergo vt comparantur ad cundem effcftum ,

non diuerfos.
&
ud Rcfponfio crgo ad confirmationcm cft , quod

cenlirmMtio' bcatus fcipfum beat partialiter,clicicndo operaRfiponjte
u*m,
caula adus
adlu.
pcffcftius tranfitorio. Prterei
in i.d.y.aujft.i, eius
in
patet:quia habitus eft diutnrnus
tiuam
quam
formanoncft nifi qna;damalus

conditio
potcntia autcm non elicit nudum
adlum fecundum fubftantiam fine tali conditionc
ergo non folum fubftantiam adlus, fcd &c
conditioncm elicit. Confitmatur quia illa conditio feu forma zCtas eft attingcntia talis obic^j bcatifici fcd hxc ncccffario cft a potcntia:
^^jj^ nequit cffc a potentia adus , quin fit aliciiius,vt obicfti,quia potcntia non cft nata eliccrc
:
Cinfirm,
perfcdiio nobili0ima
eft
concurrit ad formam.
Praterea,illa
idib ib
fuit,qu6d habi-
fimplicitet pcffedUor,& nobilior a(ftu;fcd ^î"'"""^
bcatitudu
hoc
/r
Quintum
e^</fN(nr/n,&.'c.
fit
fiat prtfcclius ex eo , quod aliquid produ

quia per cffc(flum fuum non perficitur, liue
vniuorc agar, fiuc acquiuocc fed beatitudo eft
:
oper.-itio.Rcfpondct,qu6d operatio
--
tus
indiuifibilitcr,
cat
^j
361
&
fecundiim omncs fnos

gradus fimpliciter fumpta, illa propofitio ,homo
jeipfum ^Mr,eftfalfa.^ quia facit fcnfum quafi ex
vtribusnaturz fcbcatet.
fteuntUm.
flum
nihil
vltima pcrfcftio
Ri/h>ifi0
QuÊftioII.
tionem:non tamen per
&
vttaquc
illa
modum
finis,
& obicî,
caofa concurrit ad euodcna cffe-
ScotiOptr.Tm,X,
ijudJfiMnc. i.\hi ca:tcri Scntcntiarij,
^ in
j. d.
14.
idcm D.Thom.ini.^Kir/?.} tr.i.Hancfcntcntiam

fusc tradlat iiigidius Lufitanus
r. i.
etiam temctitatis
nifi
de keatitm-
in
co folo
munitcr contraipfam:vidctur tamcn impoHibi- ImpefihiUtm

litas eius fatisoftcndi
exratione adlus
latione natuiali
vitalis
in
quo
dlio bcatifica potentiz crcatz
H H
piimiioi ^rmmttuM
confiilit pcrfe-
ad adûm autcm
vitalem
*^
"*'*
V. Sententiarum.
Lib. I
362
vitalem requiritur vt proccdat a potetitia , vt

{ium principio , vcl ccrtc, quod magis eft dc ratione
Pitttttt re-
ftentiapariicipet ab cvttinfcco
ûirit
ciens racio diiparitatis intcr naturam ficconfi-
tntrtnjeeum,
moduro
dcracaro,& opcrationero potencix,aut pocenciam
ipfam in ordine ad operacionem. Antecedens
qua
probatur,quia faluatur in nacura fufficiens racio
vtrumque repugnat
ncquit condituere potentiam videntcro
in
tctroini priroarij
e(l.
Diccs non
Rtfhonfte.
eflc
derationc potcntiacjvt confti-
fpedru naturx:ergo
fufficerc
intellc-
na^
modum
forroa;
dubia,& oranis conftitutio forroapofTe in vnione naturae ad

Vcrbum , & etiaro in fententia dicentium cam
exiftcre cxiftctia Verbi cxtrin(eca (ibi:ergo Cimilitcr in propoiico poteft dari vnio opcratiua pet
excrinfccum,quamuis pcr operationcm crcatam
fic nequeat vniri potentia, neque exiftentia Sc
riori redditur
rum. Video
inftari
rubliftentia creata conftituere
nifi
vt intrinfec^
naturam. Contrk, ha:c inftantianon

foluit difficulcatem argumenti quia per illud
pofremus eludere (imiliter omnem conftitutionem formarum intrinfecam,& diccre quod pof"
fct corpus animari peranimam vnionemercextrinfeca.abfcê eo quodanima informetcorpus,
(ic de rcliquis formis in ordine ad fubicdtum
confideratis peculiaris ergo ratio eft in iis , in
quibus inftatur quia qui concedunt naturam
exiftere exiftentia Verbi , dicunt exiftcntiam dihanc
ftingui realiter k parte rci ab eflentia ,
habcre propriumaftumeflendi t in rcipfa diuerfum ab exiftentiae aû , qui poteft fuppleci per
extrinfecum , quod terminat effe naturz fingularis aduale, fupplendo exiftentiam ; & idcm de
fubfiftent(a,fi ponatur aliquid poficiuum diuerfum in re ^ naturaexiftence quia nacura habens
a6lum propriumeirendi pocefl confcruari in effe
illo,quoad fccundarium compleroentum efTcndi
per aliquid extrinfecum^ficut etiam prius natura
habet proprium adtum eftendi , quam adueniant
Htiiciiurln- afficiunt
fltmtia,
&
SeMtur
in
jlanti.
&
fides doccret
Sic ergo
di!}*ritM.
vnionem ad extiinfecum jcomplcquia non pec illud habec

;
primariof^jfcd tant^m fecundario. Ec liccc exiflentia poifct dati virtucc caufarum nacutalium
vel cetcc fluere in reipfa ab adtu cntitaciuo naturs ex propria cius pcrfedione tamcn ad illain
primario , & pcr fc non terminatur z(k\o caufaruro,vt patet in nacuraairumpca, dato quod cxi:
Quantum autem ad fubfiipfanatura,tanquam modus

eiu$,quandonaturapermitcitur fibi:in caufisauftat cxiflcncia
Vetbi.
ftcntiaro.illa fluitab
tcm
cfficicntibus, ficut fufpendi poteft cftcdlus
habens ciren, ita & fccundarius non

connexioncra cum primario,vt in propofito concingii;& ratio eft,quia funi caufx extrinfecz , qux non communicant fe cffcdtLii fotmaprimarius
tialero
liter.
Sed in potentia quoad vnionem fui per operacionem aliud concingit: quia potcntia crcaca
nequit tcduci ad adum circa obiciStum , nifi per
operationem cceat3mi& intrinfecam ,quaeipfam
vnit obiedto
(Stiuc
ad
qui cftacStus eius primarius rcfpe-
obiedum
ficut in fubftantia
&c incompatibiles
dc fubfiftcntia,
contrarium
argumemor , ad
tionis,& exiftentix
nifi
vbiautcm 5dcs non
difparitatem opera-
ac fubfiftentix
dato qu6d
, de quo
ad oltendendam non repugnantiam fuppofita fidc, natura fubftantialis
completa faluatur quoad omniarcquifita ad ef-
jxiftcntia diftinguatur rcalitct ^ natura

'^*^ "'^" ditientur
fendura extra caufas
licet exiftentia
aut fubfi-
yo
DiJparitKS
eftenditur,
Petenti
creata pitit
non prxfupponens alium, Bum incompleta fupponitur talis trin/tcui.
adlus efTcndi priroarius
& encicaciuus vt diftin-
guitur a poftcriori adueniente,& ab eo independens,licct ex perfciîone nacurx extra caufas
poredundec neceirario tale complcmentumeflendi.nifi prûenianirpervnionem

ficz
fui
& fui a(itus
adextrinfecum. Probatur fubfumprum
quia
poccnciacreatapafljua nequit pcr diuinampo-
tentiam reduci in a(5kum,nifi performam intrin-
eflendi,non
poftcriorcs effcndi
6c cxiftentia naturae fingularis,& coroplecae
fifttnditur
ficut fuHicicntet eft extra caufas formalicer prim6,fic cciam conferuari poceft excra caufas manchtc Dei concurfu,& accedente complemento
& communiter fuppofita.
illi
exttinfcco;quamuis quoad haec,idcm doce*
ret ratio naturalis fibiipfi rclidba
impugnatur
vnioncm naturxafTumptajjfed folam enDeinde , natura ipfa

quancijm eft cx fc per eundem a6tum encicaciuum
obftat,non funt peruertenda principia naturalia,
cum
trinfectti.
exigi-
fccam ; & idco dicitur comirtuniter non poffe

DcumfupplereefFeiSium caufx formalis primarium:ergo neque poccntia intelle(ftus pafliiua reduci in adtum fitie opcratione intrinfeca quia
hxc ipfa eft cius zCtm. Dices idem de nacura
fubftanciali eciam dici poire quoad fubfiftentiam,& exiftentiam , ad quas cft in potentia paffiua. Contrk , natura vt exigit complementuro
modi
"^
quod
attingit
tnento dico eftcndi
quc operatioconftituerc,nin pcr
fe caufarum,
dc fadlo concingit in natura alfumpta quantiim ad /fm^quia nulla caufa nacuralis,aut creata
eflcndi pcr
informantisj aliasomnis demonftratio ^poftc-
adtio exercita re-
minanduro acîonem fuarum per
tura hirius vnionis operatiuae.vt neque illacon-
opcrationem , ne-
&
toedrendi diuerfus in reipfa.cft fufficiens ad ccr-
tura potcntix creatse, vtintelledus.Taliseft napoftec niii rccipiat in fe
ejfen-
ejfe. Anteccdcns probacur:

quia in natura adus eitendi primarius , quo ipfa
ponicur extracaufas,v< ^ pofteriori complemen-
titateroin reipfa pofitam.
talis cft
fri'
tur ex parte naturae ad
tanquam vnioni formali,id cft, rationi vnicndi,in quo eft ftatus, Hcut ftatus cftin
vnioneformsinformantis ad fubiedum ,cuius
eft,itavt aliter vniri nonpodit qukm periutrinfuratur adlui
(licui
epftfit.
faluatur
ficut
fecam,vel nbi,vel fubicdbo:ergo,&c.
Injlantta prt
totum
id,quod eft inctinfecum. Probatur confequentia:quia potentiac capacitas, fcu

ordo ad obie6lum,qua ipfi vnibilis eft,commen6bi)aliter,nin per
in.
&
tfilum
farum nuturaliuro
caufis confequenter virtus
neque potentia conftitui poteft vnita
triafecum.
&
ABm
martu^
pcr fe refpeftu adionis caudi fuhjinnti

&priorum ipfa , faluatur in creati in-
tuatur peroperationem, quzeft in ipfa rccepca,
vjiionem eios intellc(ûalem per

aliquid ctiaro ipH extrinrecum.licet adio vitalis
Contri,
tmpMgnMtur, ^^ natura fua exigat efle intrinfecum.
adlus vicalis hcquit vnire potcntiam obicdlo intelle<Slualiter,nin inHc intrinfece potcntix ergo
Cp1UitlU
pttentU limitntur 4
fuffi*
for-
vt in potcntia tccipiatgr per
ma:
non
ergo datur
vifioni increatz :ergo
ciiis,
;
eft in
potentia
vt dicunt,exigentix
ad ha:cdccerminatae fed fufncit vt recipiat rerminum vltimatumefrendi,fiMe intrinfecum, fiue

,
extrinfccum , pcr
quia ex fc habet
quem
adum
fufficicnter com|. lctur,
primarinm
elVcndi
aJ
complemcntum aucem hoc vei illo modo tft indifTerens fed non ica eft indifFerens incrlle(ûs
crcatus in ordine ad fuum gbieûro quia ei nc,
quic
R,
'jônfit.
Impugnatur-
DiftindioXLIX.
auteqn cfFedlus eft primatius.
& non
operationis refpcdiuc ad obiedlum

elie finc
QuxftioII.
&
fibi
im& neque
hic
quia nequit vniri
quit vniti niCi per operationem creatam 1

proportionatam.qua eft fubiedum vnibile
perfonali
ergo nequit
ccllcdloi ex pattc fua
operaiione creata. Maiorprobatur, quia
fitari nifi
communi
hypoftafi
nifi
neque etiam
fecundarius
363
poteft vniri intelledlus creatus,
fic
auc
vnio competic inquia non conucnit fuppotalis
mediante toto,auc anima , cui
idencifi-
accidens realicer diftindlum
intclledVus creaius.qu^ creatus cft in fpecie, dicit
catur
non conuenit vniri nifi fubicô , in quo cft; crgo fi intcllcdlui crcatorepugnat immcdia'a fiii
vnio quoad ejfe Deo , ctiam repngnabit vnio
imtUiam
cationem vnibilis adobiedlum crgopei' vnio*

ncm correfpondentem , creatam. Antecedens
pacct , quia tffi cteatum in intellcdu dicit difFerentiam circntialera in otdine ad opcrationem,
nti
Doii
&
-.^
dieit
folum quia debet tendcre
Tdinem sd etiam pcr
Wttdii
""
-
tum
rrt
-
mttiu-
ftmdi tkii.
medium
^j^ opcrationis
finitum
omnis
finico
modo
fed
& dcterminatum in
ratio quiditatiua, 8c dif-
poiencia:
fi
vt patct difcurrcndo pcr (tnguU:
zStio obiedli eft diffcfentia intellcdus
adumjetiam correfpondet
in
crgo nc-
confequentia pacet
in
tjff
quia pocencia
& in
vt
fupponi-
fua cntitare ab!oluta
entis, eft participatio
comodo quo
Dei
,eique perfedc fubiicicuc

quoad omne , quod non repugnac } talis vnio
ipfi rcpugnatin ejji entis
cigo in t^ operatiut
ralis
repugnat vniri diuinz intelledioni.

Patct confciiucntiaab aftu ptiroo ad fecundum,
ab ^ ad eperari.
fimilicer ipfi
&
Przterci,eatenus vnirrtur,quatenu$ ipfa vifio
aftum,vt
qu^m
intrinfecus eft, potentiaintclltdiua
probatur :quianullaeft vnio podlbilis in oidiadioncm, loquor de forne ad operacionem,

roali vnionc , quim fit vnio quoad tjfc quoad
&
-,
hanc aurem non datur maiorvnione hypoiUtiAnteccdens ptobatur , quia vnio

quoad ejft communicat entitatcm , ita &c confequcntet virtutcm , & adlionem , nifl aliis repu-
ca
ergo
icc.
gnent vnito in propofico aucem talis cft rcpugnantia communicandir^ naturz alPumpcz in
eogradu.quo pofFcr communicari virtu$,& adio
ipti naturz intrinfece.aut ctiam extrinfece , tanquam principio ergo nulla z(kio diuina immanens , aut tranflens ica communicatur nacucz
affumptz tanquam principio agcndi , a quo ipfa
:
aftio increata exiret
aut
immanens
inelFet
vt
principio,loquendo fcmper de adlioneincreata,

in ordine ad principium-,de adione , inquam,
per modum adlionis , vt adio , ineft Deo ab intrinfcco. Ex his patet minor.Confequentia pro>
bacur quia illa vnio intelledtus creati ad viflo-
&
ncra Dci debet efTc aliquid in ipfo intcllcdiu

ccato , qui vnitctur : nara nequit effc tranfitus,
dum formz
fed
non
hoc
inagis
7*
mo-
cft puflibile,
^^""f*-
diuinum flmul cum viflone
intelle(f\um
polfe ita communicari, vt fuppletet tam intellc-
tumcreatum,q^ am intellcdionem creatam, ita

vt Angelus , vel hcmol^demns intclIciSlum diftingui realitcr ab hisjpofTct cire bcatus per intel- ^'f*'"*'^
"
**
le(Slum,& viflonem diuinam , quod tft abfurdifflmum diû.Sequela ptobatur,quianon vidctur saim*.
maior poflibilicas communicandi vificnem diuinam incelleluicrearo,in co gradu,quo euin bea.
ret in
ejfe
opcrationis
quim communicandi incum operatione ani-
telledlum diuinum finuil
mz,aut Angclo in ejfe principij>& opcracionis Gmul. ficut cnim intetlcdiis narus elt bcaii pec
opcrationem diuinam, ita vc non npugntt flc
communicari operationem diuinam paflii,c fe
habciite intclleflu ita etiam beatnr anima me
;
diance incelte(%u propriu patliue
go pofCbilis
cft in
fe
habens
er-
ea vnio, qua vnita incclledlui
diuino pofTct mcdiante illo beari , vi principio

fub uperatione* Si dicas qu6d anima non flc na-
medianie
propiio , flc
operarioncm propriam fui incclle(Slus ,& creacum; vel flconcracium aircracur de operarione, iiidem fundaroentis airctitur de principio illius operationis corata bcaii
nifl
cciam ncquit bcari
rounicaio
incelic^flu
nifl per
quia intclledus creatus in racione
non magis
dicic ordinem vnibilis ad

diuinam vc operacionem quain
idem inr^ intcl!e(5ku$dicic proporcione vnibilis,auc cccce anima cuius eft, ref pe(flu incelle(flus
opcraciui
iniellcdiioneni
diuiniin rationc principij

tio
&
viliu beata>
qu:a
cipacio vifionis diuin; tanqnS
furz
flcut intclle-
& creara eft quzdam
parti-
meluratum men-
ita intcltcdus creatus flmilitcr eft parti-
omni gradu , quo
ad contradiôrium fine mutatione, faltc in aliquo cxtrcraorum , in Deo elFc
viflo creatacftparticipatio diuinz viflonis.
nequit:ergo foltim fingi poceft in intclledu

Debet prztcrea efle realis quia ctiam
Prztere^ , ide6 incclledlui creato non repu- tTtbti*.

gnaret operari mediante viflone incrcata , quli
a conrradi(3orio
creato.
cipatio intclle(ûs diuini in
& participatiodiuini intelledlusa
cfFc6lus,qui fequitur,eft rcalis,ncmpe conftitue-
intclledus
re incclledlura crcatum videncem vifione fibi,&
idc6 repugnac voluntvi creatz
Deo communi
non
fed
omncm
Ka r]^
^Z*-
fibiUm
'^rum,& hominum
*""'
diuinafuppteret operationcmcreatam per
ttttiSiit.
vt dicit tjfeiied fic ncquit vniri
przcisc mediantcadlucrcaco:hic autem nccelfa

rio efl intrinfecus, vt conceditur : ergo eciam ad
fecum non poffit reduci formalicer ad adum.

Confirmatur per vnionem inccilcdius creati
71 ad viflonem , feu intelledîonem Dei,nequit maCtnjSr.
gis communicaci Dei vifio , quim communicacur naturz humanz affumptz opcratio Verbi,
fed hzc non communicacur naturz affumptz
OferMttt
Vitbi aM
tanquam principio operandi,aut agendi,neque
timmHAiea
poteft communicari ergo neque vifio
& intr iiMturt
telledlio Dci potcft communicari intelleftui
^^
ttffmmftA vt
fttmeipitift. creato , vt principio opecandi per illam. Maior
iMtrmffc in-
quim
creaturadicitur
creata dicit ordinem, ita vt aliter aut per extrin-
Stmt iaerta-
quoad opcrarionem,de qua loquimur. Probacuc

, quia non magis conucnit potentiz,vt dicitordinemad operationem,vniri Deo,
confequencia
rentialis in putentia cft proptcr îfFcrentiam in
, ad quem tanriim dicit ordinem,difFerenria

proportionaca :crgo intelledluscreatus , vt dicit
otdinem ad obicdum mcdiante adlu.dicic illura
^r dtbet ejft
ei
tuf prior operationi,
adlu
tiofumiturinocdineadadlum,ex quo patetconfequentiaprsmifTa: quia omnis limitatio diffe-
crcati in ordine ad
eft
Ci
quequoad operacionem hoc modo. Maiur cum
aû
^.
aut
ferentiz in potcntia.eft propter aiflum:aliis non

conuenirec potenriz , qua potentiaeft : cuius ra-
ergo
ttuidi.
queretur
Ci
illa
vnio
intellc(fûm
quoad ijft, febeatum Angelofit
vniri Deohypoftaticc, autper
rac^dum vnionis hypoftaciczjquod fidcsQCgac,

Snti Optr. Ttm. X.
cft
quia
fic opetari
ergo vifio creata , quz fecundiimîMi^ dicitur rcipeifliue ad incrcatami
cft incclledliis
; fi
poteft pcr hanc fuppleri
&
pcr eandem leducl ad adlum
HH
inteIle(fVus creatus
,
ita
fimiliter
m-
telleaus
Lib. I
364
creatus potcft
telle<Stus
tum
&
a6tum
fuppleii per
anima mediante
qui natus
eft
V. Sententiarum.
increato
incrca-
reduci ad
conuenire mediantc intel-
\cta proprio.
Confirmatur fecundo , quasrendo quid fit illa

vnio in intclledu creato, per quam vnitur intel-
flHt.rUHr dt
ledioni increata: , quia aliquid debet cfle ex diincrinfecum intelledtui creato quia inAis >
&
eade vaitne telleftio incrcata ncquit fcipfa vniri intelledui

in fuo ceif creato
non interueniente aliquo adlu diamx
,
''/'"
intcUcdum creatum inenim diuina ncccifario fe habet quoad
voluntatis immutantis
tellediio
&
fe,& vt procedit ab intcUcdlu diuino ,

clfentia
refpcdiucad omne,quod poteft per ipfam conftituirquid crgo
immutatur in crcato.pcr quod for-
maliter vnitur intelledioni diuinse, vt operatio-
enim procedendu cft pcr notiora,

vt aftertio vim habeat,& apparentia.Adpropofitum ergo necefle eft declarari illam vnione feruataproportioneadalias notas.non per modura
ni
in obfcuris
..3 vnionis formarum", qusintrinfeccamciunt fubr

n
icdtum, vt pcr lc conftat ,
admittitur : non cft
'
ner* vnionu,
&
permodum
vnio
quxdam
^^^^
'
fi
taliseftet
ordinead eperactiam circa modum
intelledbualis in
fcd difcurrendo
vnionis intelletuali$,ncquit apprehcndi in propofito. Dicitur \ quibufdam eftentia diuina vniri

intelleflui creato per
lis
fic
modum fpcciei
intclligibi-
etiam dicitur ipfa fpccies obicdii vnire
intcllelum,&obielum,inquantum aCEmilat ipfum obiedo illud reddcns proxime intelligibile,

intelledum in proxima potentia ad intelledlioncm. Ad hoc genus vnionis poftunt reduci
omnia media opcrandi habitualia cam naturalis,
&
qukm
Remtuetur i
frofojtte.
fupernatutalis otdinis,
& reliqua, quae in-
modum
fubiedi per
mam.qua
conftituitur in aftu
gnat
per
ficri
formam
Probatuc
eflen-
'
modum
tendentix in obicAum
cxprimentis potcntias obieilum ipfum,
adiuls
eius inclinationem tam adiuam , qukm pafliuam
ad obieftum , vt eft vltimus eius terminus,
in
quem ncquit tcndere nifi pet operationem. non
formalis
&
&
eft fimiliter
telligendi
eiufdem gcneris cum aliis mediis inqux ordinantur tanquam principia
effe6tiua,& inclinantia ad operationem:qua:

dia
non
operationem
qu
fcipfa nata eft
eam
rccipere,
& per eam tendere vndccunque producacur

enim
me-
exigit potentia nifi vt cfFcdliue elicit
cft effedlus
formalis operacionis
hic
qucm
do
prcdito
Angcli animae
dis intelled:ualcm vnius
fionem animcc pocencix vifiua: fenfuali ,& materiali, hoc ex fe abfurdum videtur , nequc indigcre impugnacione quiaconfundit virtucem,
&nacuramtam operationum,quam pocentiarum.
Probatur fequela quia eft par ratio cx gcncre
:
Nonpttefi
f''*"'"*
y'
i^teUtHioni.
operationis
opcracio poteft confticuerc ten-
fi
denccm in obiedumpoccnciam,in qua non ineft,

authxc per operationcm cxtrinfecamfibi poflic
cendcre in obiedum.
Si dicas vifionem increatam cffe infinitam,non R'f /*
ita
operationes
illas crcatas.
Contra,vifio diuina
r
quo magiscxccditfine
termmo porenciam
V
imfugnn
..
eo
minus ei cft proportionata:ergo magis repugnat.
Deindc, nonconftituit intclle<5tum creatum fecundum tendentiam proportionatam fuae infinitaci:fed tantum fecundum capacitatem potentia;,
qux finita eft ; capacitatcm autem potcncix finitam non cxcedit operacio finrta quia intellcdlus
Chrifti habec vifionem fummam, & excedencem
vifionem aliorum Beacorum.
Dices qu6d incclledlio diuina fic fubftancialis,
alis vero accidencales , qux cancum confticuere
pofTunc fubietum , in quo inhrcnt. Contra,
vifio incrcaca non terminat illam vnionero prs,
qua fubftancialis , auc quJl incrcata eft

V
^.r
r
o
Mi
fcd qui vino prxcisc , & operacio , cui illa: ra-
neaonfio.
ry? fubfian-
t'*'^
>
*"'
*"'"'*/'"!*
fic
fiti^quivlfioefi,
cxcraneum vifioni crcatx,
ficuc effe accidcnseft

eft
extranevt-
prxcisc confideracur,
ide6 nonconftituicpcr fuam in-
hazrcntiam ad fubicdtum potcntiam tendcnccm,

tetinerec eciamfi effec
quo
fuam formalcm , quam
fubftantialis
eo modo,
afTercbanc Philofophi Incelligencias incelli-
gereper opcracionem fubftancialcm fibi,& idencificacam ideoque cciam communicer Dodtores

:
non acccndunt ad
fubftantialitatem, aut acciden-
talitatcm potentiarum
quae principia operati-
ua funt ,dum quxtunt an
realitcr
necnc
di-
Supponunt enim eodem

modo mancte rationes formalcs earum , fiue
vno , fiue altero modo fe habent ; ncque impugnant przdidlosPhilofophoscx hocmedio,
ftinguatur k fubiedo.
quafi deftrucretuc ratio

fi
effct fubftancia
formalis operationis,
quia nequc in
Deo
fic
de-
ftruitur.
Probatur fubfumpcum quoad alceram inftan-
quod-
quianonobftac immacerialicas vifionis
fupcrnacuralem
Sc
hoc tamcn totum verificatut in

,
& non re-
cipiendam , vt infia dicctur (judfl. 10. d* 1 1. Ex

quibus fequitur inpercept\bilem elTc vnionem
ad operationem extrinfccarrt pcr modum formas,
quam
inconnt-
nienti.
quam-
ordine ad clicicndam operationem
per
^j
& vi-
vel
uari potcntiam ad ftatup:i

,
*"""
poceft ctiam vnire vifionem lapi-
ipfa potcntia.Et
eft prasci-
uis aliqui dicunt pet habitus (upcrnaturales ele-
quafi diuinum
74
Stcundafrt-
ciamdcpocenciafenficiua vifiua,quadicicur con- _ /\ .

uitui polle vidcnccm per vifionem incclleccus, ij^-^ jt
communicat potentias, quod

lum eius fubicdum , & non habitus ,
praecisc
cumque aliud,quod cft in
fubicdi ad for-
hoc aucem rcpu-
extrinfccam.
fed pra;cisc per racionem
tenderec potcntia in obicdlium.
Secundo probatur ab inconucnientc illa impoflibiliras quiafi Deus potcft vnirccxtiinfecc

intcUcftioncm increatam inccllcdui creatomo-
quam
^c dc fpccic intclligi.bili , ordinatut ad

porcntiam per modum principij effedliui, & non
cft
quavifio
modum
im per
tionem
vniendipotentiamcreatam ad operationcm incrcatam pcr modum operationis,per
vni ^^^
frineifij
cioncs func excranez,vc
fubfumptum , quiain ptimis vnio diuins

fer
i['Ci
^^^ difcutrcndo pet ha:c omnia , ncquit talis

vnio faluari adoperationemincreatam permofibilitas fic
efi
qui
ccnfam
operationis potetiz ctcataercrgo nequcpof-
hunc cfFedum
compctit qua fubicftum eft.

Deinde,quia omnis vnio potcnci(j ad excrinfecum
eft vnio eius vt ad obiedum, fi Ipedtat ad opcrationem talis vnio vnio vero poccntia: ad opera,
clinant, aut concurrunt ad operationem.
dum
Ntn
cxtrinrcca,nequit darc
eft
potenti.T
vnionis ineftendo,qualiseftvniohy-
&
dum
tioncm
nooconducereiad cfFeformalcm operandi j oportet tandem vt fit
poftatica
quo
(o,
pocencia cendac opeiando
nam
eo ip-
incelle- vifiu ftnfi-
cum non
inhxrcac incrinfece vifiux fenficiuae , nihU obftac quia pocencia vifiua eadcm
proporcione cendcrec in lapidem per vifio-
îua;,
nem excccnam fibi

inccllcdlus
creacx
quae effec in incclledtu
im6 maior eft hic proporcio , quia
nacus
cft
(îua
non
quo
creacus proporcionacuc vifioni in-
videre in lapidcm
&
vifus
vifio incclle-
cxccdic in co gradu vifionis
illam
fcnfibilem
hili.
X L I X.
Diftindio
fcnfibilcm
quo
neque intcllcaus vifum exrcrnura,

diuma, & intcllcdus , cui dcbctur di-
vi(Jo
uinus.cxccdit crcatas
vidoncm
& potcntiam:ac
nis.&intclledlualisforma: conucniat
conftiiui poteft:nam
fi
minum in opcratione
cteata,vt multi concediinc
ciuldcm
cum
in-
vt cft
in intellcdlu crcato.
Si dicas
qndd
potcntia vifiua fcnfitiua non poffit cogiiyfccrcnifipet vifioncm ciiifdem ordinis

intrinlccam , codcm modo dicam quod intcllc-
&
ftus crcatus
non
poflit opcrari.nifi pcr
crcatam
operationem ipfi proportionatam , & intrinfecam:quin imo cadem libcrtate , qua contrarium
ailcritur, diccrctur poflc etiam
vifiuam crcatam
vidcre vifione incrcata obicftum fibi propor-
tionatum.quodeftcuerterc principiamagis nota,& admifti circa potcutias,& carum opcrationcs.cx quibus inuclligamusnaturam rcrum.
Di-
cam ctiam nullam

ncmdiucrfam ab
vniucrfum dari operatio-
in
ipfa fpecic imprcfla; quiaeft

rcprx-fcntatio formalis obitai ,
eam cxpti-
&
mcrc obiedlum potentix, quando ad illam potentia fc conuertit.
Tcrtio probatur eonclufio quia vcl dari podc bfto vifio crcata in intellcclu, quo poflic
7^
Tfrii prt-
tcft
b*ti.
vidcti Deus:vcl
diHtfintiH-
hzc
impoflTibilis eft. Si impofli-
biIis;eigo fupcrfluunt
aum
in potentia,vt
omnia mediaad hunc cfFclumcn gloria:;quod cft con-
Vicnnenfe Concilium. Vel (\ poteft dari,

im.iginaric,& fine fundamcnto recurritur ad vifioncmincreatam :ex quo etiam deducitur imtra
ti.
pofljbiIitas:quia tendcntia potentiaf

tio ad
tum
Vifi incrta.
eft
imprt~
ptrtiornnn
pBienfit
& inclina-
medmm
obiciaam limitatur ad
gencrisrcrgo in potcntia creata ad
eiufdem
mediam
limitatur. Probatur antecedens
crea-
quia ratio
tendendi potcntis in obicdum formaliter ncquitexcederc virtutem,&incIinationem potcnti.T,& media pcr fc ordinata ad ba:c tam
natutalia.quam fupernaturalia ,
quibus rcducitur ad
aclum complctc ,
modo proportionato fu.x'
capacitati.Modus propoitionatus potentix finiII eft pcr adlum finitum,
limitatum non
&
CtlAlt,
&
&
pet
pcrmodum
modum
pngnat potcntia:
Contra
ter
li-
d gins.
tur,& inquantum cxtendiiuf ciuscapaciias paf- C^padtu

^'/""'*"'^*
fiua , intantum ctiam extenditur poflibilis eius
lendcntia,
cum
nulla opcratio pollit in potcniia
crefccrc ad illum
giadum
vniri potcntiaobicclo
alias
quo non
in
fit
creatar.
obiedum
vt
motiuum ,
ficut
& omnis
fecundiim graduin
excedentcm non eiret opcratio ,qMod clt .ontra

naturam eius,vi intenfibilis eft:cigo fi potfft capacicas pafliua intelleduscrean rcdukii ad .idtuin
per increatam intelledionem reduciiur infinito
modo.Quod
fi inftaniia pracdida dc obicclo vr- Excluditnr

gcatur,non tantiim qua motiuum eft fcd etiam ""^'""*
qua tcrminatiuum putcntiac , nihil rffert:quia
terminatio obicAi , & vnio intcllcdus ad ubie,
dlum,qua terttiinatjfcquuntur gradum moiionis,

&opcrationis,qua vnitur poteniiaicum ha:c autem fint finit.i,ft;quicur pcreafinico modo attingi obiedtum crgo fi eirent infinita funnîter,
etiam infinito modoattingcrctur obiedum fcd
:
in oppofita fcntentiaratio vnicndij feu tendcndi

fc
tencns ex parte potcntiae
modo
eft
infinita:crgo
iiifi-
poccntiam icndcntcm:
gradus limitatus tcndendi reducitur vlti-
nito
nam
conftituic
mate ad medium , qno tenditur form.ilitcr inquantiim ipfum eft finitum:Jicontrario crgo knfu,& fublata caufa limitationis , cijm eft infinitum medium,ctit infinita tcndcntia.
Confirmatur intcHedlio incrcata,& vniucrfim
omnisintellcdio ncquit conftituere potentiam
auc formac,a-quo ctiam in adu abftrahcrcpoceft, "i^-"^^'J^

fi per poflibilcaucimpoflibilc poceftcxtra fub,
fcd finc
&
tcllcdlionis incrcata: ad
vltimus
obieftum ,qui eftfinis

obic6lum ali-
vt ci repugnct aitingcre
ter,quam infiniio modo,

titur ^ principiis fuis
quam
nempe
diff^crentiam for-
intellcdlu infinito,
& eflcniia diuina infiniia formalitcr,& fub raiionc
tam inicUtftum incrcaeigo repugnat iniellcdlio-
infinitae beatificantis
quamcrcatum
tum
ncm
increaiam conftitucre incellcdtum creatum
Iiter,fed virtutc rantiim
formaliter intelligentcm,nifi infinito
que non requiritur
fubicdum , ideo-
vt fubicdtum
fit
talc
fotma-
litcrpcr fyrmam.qualis eft agens formalitcr:ta*
autem
lis
quam
tcm
fcrr
cft
formaliter
formaliter conftituitut in
fof ma
fit
intrinfcca
forma per
zt\i. quod au-
qualis eft
aut cxtrinfeca
non
re-
&
inquantuin dat adlum ,

conftitucionem
fubiecVo formalem quia fi repugnac dare aftum
fubiedo talcm , qualis cft ipfa forma , repugnac
etiam conftirucre quia conftitotio cft ipfa for,
ma communicata
cam
tam
cfti;
formalitcr
commuuicatam
&
repugnat autem
non comraunica:
crgoetiam conftituerc formaliter ,&non

conftitiierc fecnndum id quod cft. Dcindc , falSiot. Optr. Tom. X.
:
yy
Cnnjir.
<operantem circaobicdum.nifi proutjpfaopera- ^fff'"

expiimo
ipfius
obiefti
obicdum,
feu
tioeft ad
^T^^JH^
prclfiua nam ordo opcracionis ad obieiSum cit cium.
fpecifica fuaraciojordo vero ad potentiam con- Ordoeprrdtto>Mdful~
uenit ei tanium cx communicatione accidcntis,
caufacfficienslimitatur per capacitatcm fubiefti

ad cfFcdlum^feu formam, quianonfeipfo formaafficit
tirp.^Ktilit.
nata
ordine ad obicdum,fcu cxpreflSonc eius aduali,

formali nequic produci extra fubicdtum pec
quia cft effentialiSjSc
poflibile, auc impoflibile
fpecificHseius. Ad piopoficum,talis eftovdo in-
Dices conftitucte fccundum capacitatem potcntiz , qujc finita eft,

flcutetiamobicdluminfinitum influicfinito modoinpotentiam.Iiccc ipfuminfe fit infiniium.
ftrmam,
cciam ca-
pacitas pafllua potcniix in infiniium cxtcndi-
icdum produci,dc quo iam non diflcto
, qualis eft
operatio increata,
nequit conftituerc potentiam operantem,
formar,licctextrinfecs
tamen
formjc comparatur ad potenciam
talitcrconftituit.qualis cft ; ergo repugnat conftitucrc nifi vt innnita cft formaliter quod
rc,
farntMr fubSeflum ad
efle intcnfibilcm, in infinitumiita
qua
vt per
Alitir cnif
cam
cft fotma,per quam

dicamus nullumeffc tec-
potciia talis eft,qualis
.i6kum infinitum
nifi
Reênjti.
tcIlc(5lioncm increatam:quiaterminus capacitatis in
, tamcn vifio fcnfitiua in rationc vifionis

lapidis fcnfibilis conucnit
cum vifionc crcata
du:itur Pri-
365
fum fupponicur, ncmpe capacitatem pafliuam \n

potentia clFe finicam , (\ poteft conftitui pet in-
licct vifio inrellcdkualis

crcata in rationc vifio-
crcata
SsiferflHe In-
Qu^ftio II.
modo,quo
repugnct
inodo aitingcre obie(5tum ergo & finito
modo vnirc vllum intcllcdtum obitdo. Hinc
vlterius deducitur quod neceftario vniat ctiam
quoad obicdta fccundaria; inftaniia autem de
vnione elTcntix diuinx ad intelleftum cteatum
ipfa przciscattingit obie<flum,ita vt ci

finito
Hfp^-^f
/;, gbif
Uumincretumpirvi-
fpecici intclligibilis ,& cui pluri- ^"^ /"'^^**'

inhzrctiCgidius ,nonfoluit diflicultatcm ,^,,
wfHDrk vifura eft:quia vnio hzc fit pet influxum
efficientem, & fccundum media limiuta reduci-
permodum
mum
tur ad
Ex
qux
adummon
ita
contingil in propofito.
his patct impoflCbiliias illius fcncentix
allegata
dudum
fcholis
HH
non vidctur
fu-
ftincndt.
Lib. I V.
366
Sententiarum.
nequetrahenda in concurfum. Ratioautcm Dodtorum contra ipram,quibus oftenditur eius impoQibilitas, videntur etiam mihi
concUiderc in prasfenti mateiia, neque fufficienler folui pcr prxfatum authorem fpc<Stata mateftinen<la,
iies
da
quam
ad
a[>plicantur
non in qualibet
licct
forcc cuncluderent Hne inftantia
aut iimttatio-
ne,quod lcdori remitto iudicandum.
tUm
probandum
Supercft
78
iBnm fenteu-
efle
tudine noftra
non
communis fenfus
&
fit
de pofEbili
fal-
fadto bcatitudincm noftram contingere

eft
contra
& dodiinam receptam paf-
communem omnium
e/l.
fententium,
Dodlorum ,&
difccde-
rei do^rina Ecclcfiae recepta:ergo ftatuerc beatitudinera noftram de fadk> confiftere in aiio,
qu^m
in opcratione creaca ,eft temerarium,&

contra verum fenfum Scripturae ,ide6quemihi
placet cenfura D. Bonauenturae , qui dicit illam
fcntenciam extraneis annumerandam.
Sccund6, quauis ioca Conciliorum, Scriptu-
non
rz,aut Patrura
inueniantur cxpreiTa pcr
ita
quiacxnaneque necefla-
eam exprimerc ,ncque
vlius aiiclseam
cxciufiuara huius fententi,idc6
lufa raaterix per

riura fuic
excluditur
(c
cft,
fundamento iam
inuexit ,auc aiiquo apparenci

aflerirur
crgo ad cenuiram eius non requiritur
forraa cxprefTa vcrborum,
reprobatiua
& pcr fccxciufiua,auc
eiirs,fed fufHcit
propria eius impofli-
biiitas iam probata , & repugnantia ad modum

onnaturaiem diuin-e prouidencix ordinarix,
accommodatam rcbus ipf!$, & qux de certitudine , & promiflione beatitudinis exponuntur in
Scriptura
quod hxc
&
Patribus
&
Conciliis. Accedit
fententia in fimili fuerit reprobata ab
& in fuis priniipiis. Omncs damnant

figraentura Auerrois & aliorura qui dicebant
Ecciefia
hominem incelligereper
Inceliigenciam affiften-
tem, quod non foiiam eft contra Philofophiam

naturalcm, fedctiam contra fidem , vt patet cx
ruperii^s Ait\% de immortalitate znivaxt eiufque
operationc propria,fed nefcio quid in reipfa plu-
riraijm difFcrat
tcntia
nam
fi
hoc figmcntum k
poteft
opcratio di-
fi
corruit dodlrina Patrura
ex quibus fuicitur
quia
fi
&
cur
non
praefenti
fen-
manx
Chrifti
permodum
de duabus operacionibus in Ciirifto fatis deciarant non poffe voluntatera crcatam eius , auc incelledbum operari
operacionc increata. Refpondet prxfatus autiior
definicionem
fides
hanc Ecciefix
operationibus naturaiibus
rali
fed cert^
hxc
folutio
incelligi
de
non de fupernatunon rede fundatur.
quoad
qux dicunt
ordi-
prxdifti
bx-
afTcrunt non fuiffc poffibilc,

: fcd vltcriias
vt operatio vnius naturalis fieret vllatenus ope- comlufit
ratio alterius ob diucrfitatem principiorum ,
pturum.
ralem
&
proprictatum. Aliqua loca huc fpcdiantia citaui

prxcedentibus,agendo de refurrcdione:pro nunc
fufHcitlocus Arobrofij Ub.i.defide cap.^.vhi pro- Ambrof.
bans Chriftum
facit
qua
qux
cft
vetum Deum , quia eadcm

fccund^m naturam , in
cffe
Pater
& non
minor Patre Si
:
ra minor Patre
Chriftiu, inquit,
quortiodo eafimiliterfacit
terfacit f Namejuemadmodum
fa
effet
eadem
eji
natu-
ûa Pa-
operatio diuer-
poteflatu ? Nunquidfific,potefi minor, tjuem-
admodum maior operari

vbi diuerfa
author
efi
.'
aut vna eperatio potefi efie,
? Kefpondet prxmiflus
deoperatione naturali,quodde-
fiibfiamia
intciligi
Rejpcnfio.
notatur per particulasy*f,&.yw7/>fr,qux cmphafira habent declarandi naturaiitatcm. Contr^,
hoc
euertit
vim argumenti tam Ambrofij,quam
ipfius Chrifti in Euangeiio, vbi dicit
Pater ope-
ratur,& ego operor,&fe operapatrisfacere, quo ar- imfuntie.

gumento vtuntur paHim Patres fontra Arrianos adprobandam diuinitatem Vcrbi quod argumcntum ab effcdku ad caufam prxcifam pro:
bat
neque
alia caufa
poflibiliter ilia
opera prouenire ab
quitm i deitate, ^ qua
ita naturalitcc
procedunt , vc neque fupernacuralicer, aur poflibilicer poflinc prouenireabalio :nam probacio ^,^^,^/;
neccfTaria ab cffedu ad caufam dccerminacam ab efeSMod
requiric
adxquacionem,vc valeac confequencia:
ab
fequicur
fic
calor efi
ilia
rgo ah igne
efi,
vel
faliacia confequencis, ciim calor
alia caufa effc poflic,&
fequencia
Deinde,qua: docuit
ad
ignis efiiquii
tcntem inteiligere?
rint tantijm docere
merc extrinfecam,
affi-
'*""**
feueo quod contingit Jn aftu ,quafi voiueqa6d vtraquc voiuntas habuerit in Chrifto propriam opcrationem natutu
&
intelledum
Mono-
neque Pattes diflercbant tantiam de cuen-
non cnim
tra
operarionisjita ctiam
nem,ncquehoc datorcpugnarent
retici
^ /.
refpicit cfTcn- tentum
aut inteiledio increata fimilitet
cius intciicdtui
intelligere per in-
pofTct etiam pcr
hu-
princi- p,,,,/r,p^
operatio diuina fr^
quo
tiam diuinamcommunicari pofTct voluntatihu-
homo
telle<5l:ionem afliftentera
fibi
iuxta
pofTct fupcrnaturaliter voiuntatis
manx, iam
,
qu6d
pofTet aitcrius.
fieti
fieri
cxtera obicdba fccundaria
dere a lententia vniaerfa
79
uina
poflet vtraque operatio fieri vtriufque
in re grauiilima fine
Stnfm 'Eceli' non aftequi veritatem doGttinx reuelats in maJlt,^ Docto- teria fupernatut*ili:ergo etiam perinde cft difce-
repro-
& quod
fundamento difcedercacommuni Dodorum, etiam temerarium

,
tOi afterere
'Eiitt
fim in Ecclefia. Sicrgo temerariuro eft.opinione

.^gidij
biit.
operatio
pia
Scripturx
vei fuper-
fi
Patres,& Concilia denotabanc
in gradu fuo perfediflimo
mcntem
1. Rti$.
ly tiaturaliter,hoc
in fchoiis dcnotatur per
nara Eci-lefiaeiergoquidquid
aliter,quam pcroperationcm creatam,
idi
operatione diuinx voluntatis
cos attingcre vcrum fenfum Scriptura:,& dodlri-
tem de
falfi
Chtifti opcraretuc
dcnotabant impoflibiiicacem fimpliciter.vt vnius
Ecclefia: fupponit
tur,& docet ; hic autcm fenfus eft iile,quem tradunt communiter omnes Dodores Theologi,
inrerpretesScripturaE,quibus negandum noneft
rum
humana
interpreta-
aut princi-
& Patics loquuntur debcati-
vt de
dogmatis
fado contingit ,& prout
nenefe piis fidei,aut do<^rioa: traditx ,ita vt mirum fiC

non pofle eam temeritatis argui. In primis Scri-
ptura,& Conciha
fui
perconcretum naturale , im6 ampliiis ex diuerfitate natutatum , & proprietatum coiligebant

diuerfitatem operationum,vt ea qua nacuraiicer,
id eft, fecundtim diucrfiraccra in nacura conuenirec vni, non pofTcc conucnire alceri, & per hoc
confentaneam verz Thcologix
confentne4
Theoloi*.
confirmationem
naturaliter voluntas
vfum iam abftraftionum
fententiam
illara
Monothelitae diccbant vnatn opcrationem Chrifto conucnire naturaliter , qua- ,i,Monofi operatio
diuina fieret in Chrifto naturalis, tMiitttMm.
qua homo crat. Perinde cnim ipfis foret ad
nam nequc
tcneac
non ab igne:& vc con-
oporcec exciudere
omnem
aiiam caufam a qua poceftefre caIor,&c. Si ergo

operacio deicacis pofTcc efTe k minori nacura
cciam fupernacuralicer, non rcAc probaretur diuinitas Verbi ab operatione. HucfpcAanc illa
incerrogacio fadla:
Verba abfoiuca Ambrofij ,
Si Chrifltu natura minor Patre , tjuomodo fimiliter
&
facitf^Hxpaterfacitiybi pziticah^militer,
non efl
noca
cfm.
X L I X.
Diftinaio
&
nota modiagendi, fcd identicatis

fubftantix
a(ftionis eiiildemtnam in caulis vniuocis* in qui-
bused
poted eadem
diuerfltas naiurar
aifliu cire
nacuraiicerjvel ab vna,vcl ab altcra, vt gencratio

, vcl ab hoc , vel ab iilo igne , etiam
denotando modum nacuralcm produdionis , & fimilicudincm in agendo hoc modo;
qod tamcn non probat confubftantiaiitacem
i^nis huius
rT*htirn- timiiitcr
fuhflamtUli-
tMit mbifft-
Ambro
vcriiifque agentis. in propoiito intendit
fius probare confubftantialitatem Chrifti in Dcitate,& natura cum Patre per identitatcm opcrationis indiuifz , qux per eandem dcitatem ab
vtroque procedit indiuiHbiiiccr , & probat candcm naturam deitatis in vcroquc,qux nequit diuidi .aucmultiplicari. Eundein fenfum facit (equcns cW\x(\iW.nAm <jHemadmodum ctidem operatio
diMerJi
fffet
potefiatufScc. id eft.ncquit cfle diuer-
Cx poccftacis
auc vircutis
cadcm
indiuifibilis
opcracio.fcu indiuifa,& (ec\a\x.\.\v.nMn^Hidfic poteft
reiiqua,& peifcdiiis tcndit

charitatis.qui
tum
quam amocccrcato
fuptrfluit voluntate per altio-
rem amorem tendcnte in finem , & ca qux funt

ad finem. Pattcs autcm intet petfcdliones iliius
ftatus enumetant chariratem adualem ad Dcum,
& cxxcros beatos,idc6que

tem
ibi
fore otiofam
neque
im6
dicit chaiita-'
repugnat Paulo,
id
qui non de dono habituali tantum ioquitur , fed

eiiam de a6ûali> Daco ergo qu6d chaiitas non
ociofa in paciia , fic aigumentor
chatitas
immcdiatc tendit in Deum propter fc per affcctum amicitix cigo amoremaTutino , & bcatific
"*
fico,& fatiatiuo voiuntatis
vt nata cft fcrri in
fincm.Anteccdcns eft pct fe notum, & rereptum,

quia ctiam in via fic fcitut in Deum propter fe,
tanquam in finem ,
obicftum inirinfecum,
quem modum operandi nequit mutarein pacria,
&
firttm ftrfi-
ncgare
eft
ejfe
vki diuirfa
vnam
efi fiihflantia,^c.
opcrauonem,
polfc cfle
inccntum.
cft
&
&
line
adiedioncm modi naturalivndc interprtcatio data

non habct iocum;quamuis eiiim cadcm fit naturaiis operatio Deitatis in vtroque de hoc nulla
ter,aut fupernaturaiitct
fuitquxftio
cum
Arrianis
An
lcilicet fi filim tft
Deus confithftantialii Patri,haheat eandem operatio" '/r</fj Z)r<*riif.quia daca hypothcli nulia
fuit dubitatio dc confcqucnte , ncquc Arrius
eam ncgaret fed de anteccdcnte fuit quxftio,

ncmpc de confubftantialitate fiiij cum Patrc , &
;
an
fit
Dcus^cfTc autem ptobat Ambrofius ex opc-
ratione,quatenus nulli poiTetconuenircnifiDco:

Arriani non ncgabanc fimilitudincm
&
nam
intcr Fiiium
&
conucnire Filio
tem
Patrem , & aiiqua opcta Patt is

fcd negabant confubjlantiaiita-
& xqualitateiin. Hinc reftc
Patrcs vtuntur
nequeotdincm ad fuum obicdlum , qui eft

Dcus fub ratione Deitatis. Probatur itaquc confcqucncia
voluntas creata nequit inclinari in
nifi
pioptet
dodlrina
>
qua rcmouent
&
&
difficultatcm
&
vcrum fenlum Pattum
in ea
voiuntas infinita fua
fi
charitas fupernattfralis tendit
excedit in pacria etiam afluaiis

,
qux
ftuitio crit fatictas eius
6.*fptnfit.
^j chatitatcm mancrc in patria
dc
fide pcr cius
quia
inquit
confiftit beatitudo
,
dc fide
non concurrit ad amorem
etfi illa
amorcm vefpcrtinum quo
dciigunt
& bcati-
ctfi
, non tamen cifc

opcrationcm beari crcatuiam:
matutinum, in quo
rct ad
& fcipfos &

,
beati
concut-
& Deum
rciiqua proptcr
Dcum.
amor Dei
voluntatis vltimaffl,vt tendit in finem.
Qu6d fit Dei clarc
vifi,
probatur : quia in pa-
trii,i\ou videhimitt eumficuii
eft
intti-
Dcum,
fuuii
ledlu
vt poflic voluntas tcndeie in
& vt prxfens cft
fcd chaiitas tendit
m idcm
obiedlumfecundiimomnem modum, quorelpi- Qy^^m,
hd voDeum in
exnatura potcntix
cft ad finem , inclinatui ad

pixfcntem, tam inclinationc potentix adîux,
quam padiux , & connaturali,vt afterit igidius
luncas vt
debctiii fruitio finis creata

tio
adliua potifllimum
eft
Dci propter fe , fic

ad.Dcum , & pro-
vc fun*
einri vi/u^,
hxc autem
inciina-
& fccundum aiios.paf-
proxima faltem conuenic voluntati cx
habitualis inclinai in finem
cigo chaiitas
vt in re
prxfens,&
confequencer ad adum fruitionis dcbitx voluntati crcatx ,

connaturalitcr , vt eft potentia
adiua in ordinc ad fincm.
&
Quod
aftus clicitus circa fincro prxfentcm
per charitatein
ftuiuo
fit
ptobatui
aduseft fruitio voluntatis tendentis , & motit

ucntisfein finem , in quu ccfTat omnis mocus
voluncacis, qui adxquatur fuo defiderio , & in-
aûs
tentionifinis: fed
chaiitatis crcatx circa
elicitum,eft talis
nem appptenô
,
prxfcnicm
crgoeft fruitio.
&:
quia uie,^ iharii:
batur, quianequitvoluntas elicitiuc fciii in
,,_
>,
cx fcntencia aduetfaiioium ,quatenus voluntati
ex chmrittt,
(^^m amot incrcatus
^,v/,
fe
Dcum clat^ vifum &
^"*'" ^^ rcliquoruin
"*
cx PiiAo iktuem.
Dcindc, quiacognitio hxc fopponitucin
Arrmrmaiu- Contta,fi amor iiiatutinus non conucnit voluntinutfinielt tati pct chatitatcm , neque etiam vefpertinus,
qjj^
&
non
elcuationechaiitatis habitualis
tudo. Rcipondct prxfatus author
ficut
&
fiua
vtfrin- fuo finc
ecit
immediatc tcndens in ipfum

propter fe:crgo fruitio bcatifica Dei pixfenti$,&
clarc vifi inquant^m debctur, aut capaxeft voluncas creata,vt tendit in finem. Cunfcqucntia
piimum , quod ilie
quoadtriaeftprobanda
adlus fit Dei clare vifi ; fccundum qu6d fit fruitiojtcrtium, qu6d fit fecundum capacitatem
immediatus
Ptxterea,Paulu$ i.4<^Cor.i j.Charitasmanct

in patria charitas nunijuam exctdit, &c. ibi autcm
"" *'*' otiofa ctgo voluntas pcr eam ftuetur
eifium.
quia ne-
charitas
fi
fpcftant.
((.-
&
quicaliter tendere nifi propter ipfum
citut i voluntate
fidei
redlitndinc foia tcndit in obiedlum
potcftatc^PofTcmus etiam inueftigacc fentenciam

illa
fc
ic(flitudinem charitaiis
eft,
in quas caufas reduignorantiam ^ Chrifto ,

quo fcnfu dixerit fiiium
cunt dus fcicntiam ,
hominis nefcire horam iudicij , aut dicm, in qua
quxftionc pluta habcntur , quxad prxfcnicm
inquantiim bcatui in
confcquenterfccundum (tiuiûim
inclinationem charitaiis,fi hoc attributum fit in '^*"'*'
Deo diucifum a voiuntate , vel cette fccundum
ip(o
prxdidlo argumcnto dcfumpto cx ipfius Chrifti

verbis in Euangclio , ex quibus patct fcopus Patrum in iila controuetfia dc duplici in Chrifto
Patnim ex
'vt^tnZtt
Jmtnidiati
""''"
fcipfum amarc potcft
operatio potefl
vlia limicacione pcr
impugnatit.
fi
i(,inMturi
vbi diucrfaeft fubftantia ,qiioi
tria
crgo
Deumfinem vltimumaltiori,autperfcftioti modo quam inclinat charitas

ntque Ucus ^\>ic
iiKcndir Ambrofius negaciuamabfolutc
mamtTnpa-
nor operari xquc ac maior.neque eadcm indiui-
Quod
367
voiuntas crcata iilo amore

increatotcndit in fincm , codem etiam tendic in
pret
ficui
vna
Ctntreutrfi
Dcum
1 1.
minor uemndmodum maior operari,8(c. vbi partica\afic fumitur comparatiuc , quanti^m ad fubftantiam operationis:in hoc fenfu non potcft miaoperatione:liincrclc lcquitur conclufio :aMt
eumArti*-
Qu^ftio
ptoptet f
Minor pro>
fi-
& moucndo fe in fincm nifi

HH 4
fccunduts
,
tfifrtiUi*-
IV. Sententiarum.
Lib.
368
reciindummodum
fux adiuz
poflibilicatis
icddiiurei Hnis pofnbilis per media

luntas
vc
fed vo-
vt ftrtur in fincm elicitiuc nequit perniodo tendere in finem.aut fe moucre ad
fcftiori
quae attingit obieftum

ftit
confequentia.
Confirmatur,volunras creata non folum nata

pcrobiciStum cxtrinfeccjfed ctiam
finem,nifi ffccundiim affedtum charitatis creatx,
neque Deus potcd
voluntatem reJucere
in finem, aut fruitionem eius elicitiuc ,
concurrentc ipfa voluatate
ergo ncque voluntas
elicitiuc fc habens ad fruitionem,aut dcfidcrium
aliter
&
finis poteft aliter
nem
ant co frui
aut pcrfcdVius tendcre in
qu4m
fi-
pcr a6l;um charitatis,
& fupcrnat:uralis,& crcatjc.

Truiih fer
rharitatem
fttittt volun-
tate vliimati
ve
nd
f/t
T>ium.
Probaturconfequcntia principahsquoad tcrcium mcmbrom ,fcihcct illam fruitionem creacam tantam cfle , quantum dcbetur voluntati
quantum capax cft ipfa voiuntas finis,

imo quod amphus eft, cam lolam conuenire voluntati quoad exigit eius appetitus, &(. indinatio
fatiari intrinlccc &c excrinfccc. Probatur autcm
fic , non folijm voluntas dicit appecicum pafcrcaca[r,&
fioum ad finem vltimum,fcd cciam aftiuum, hic

adliiius rcducicurin adVuin pcr fruitionem creacam ergo cxccris paribus magis eft propottionata ad qoictandum voluntarcm , inquancum
diciccalem appecitum,quam fiuitio incrcata,ad
:
quam
nullus
cft
appctitusaiSbmus in voluncace,
auc poccft cllc.Dcinde,ideappetitu$a6liuus voAppetttttt

p^jftutt
vo-
lunrafis per-
luntatis eleuacx ordinacur ad aduanduiTi appecicuin ciiis
palliuum
canquam caufa fufficiens:

non magis fc cxcendic,
vHna- ergo pafliuus vcluncaiis
ftfte
turftr aifi
quam
.iftiuus
& czce-
concurrcncc caufa prima,
UMmeleu4KS.
proportione
ris per fc necellariis icrnata
in tcrminocreato
&
crgo
acquifito calis appecicus,
nacacft quicfccre voluncas',
& fecundum racio-
ncm ic6Vam,& fccundum
dcfidcrium,& inreipfa
fecundum inclinp.cioncm paffiuamad finem.
modum
Deinde voluucasclcuaca pcr
81
Ziufdrm
prb*tio.
& operatiui
gradum
fruitionis obicdi
creata
medo
modm
titeru tonturretttibm.
Bestitudo
tqutur me,
omnem
cft
naca
incrinfece per bcatitudinem formalemifed
Voluntai inelinatur ad
hanc
pcrfeclioncm neqiyr rccipere abcacicudine for- beati'udinim

mali incrcata.quar cft cxtrinfeca:ergo nequitper formalem in.
eam pecfciSlc beari. Maior probacur , quia in gc- trinfecam.
nerc adtus fccondi voluncasrefpicic
fuum adtum
pcrfe6liflimum,& illum exigic, vc vlcimampcrfctflioncm inrj^formxjquianon folum bcacitu-
do formalis
quia vnit
eft
propccr obicduiTi,
appctibilis
potcntiam fed etiam in ejfci(kas,

&operationis. Minor probatur , quia beatitudo
incri.ata eft excrinfeca , & nullum dac acflum poccijciaE prarter folam vnionem ab obiedum ,
hanc finico cancum modo ; nequc vnio, qua vniipfi
&
cur
ipfi
potcncia
fingunc aduerfarij
eft
,
vnio ad eam in
ejfe
fed vt
vnio qua^dam incellcdualis,
quacenus per eamvnicur obic<5lc:crgonon complecappetitum porentiae , qua cft ad beaticudinem formalcm.vc ad aiflnm incrinfecnm, & perfed:ionem ergo imperfedius conftituic pocenciam,fpe(5taca eins parciculari inclinacionc.quam
confticuac beacicndo creaca,& elicica. Ex quibus
fcquitur aprimo ad vltimu cotTipleia beacicudi-
nem
noftta confiftcrc in fruitionc creata,
in increta
ergo pcrfccte fpedlat ad
quod
,
actingac
quam
vel attingere poffic
cam
extenfiuc obicftum beati per
fruitionem elicitam fccundum inclinacioncm

cam potencix , quam eciam habicus ergo calis
fruicio cft vltima,
proporcionaca pocenciac.
&
Probacur anceccdcns,voIuncas creaca non
eft nabeacificum fecunduin
tna-
Dei in fccharicas adualis pacria*.

Ad conhrmacionem etiam liuius fpecStar forma praecepti charicatis cx coca anima, coca mence ,
coco corde , quod pra:ccptum fandns Auguftinusdicitpcrfcfte obfcruari in patria. Accedic ad hxc racio fuperiijs praemina , in qua
probatum eft opcrationem incrcacam non poflc
cfTe racionem ccndendi in obielura , nifi pocen-
&
cia:
qua: poceft cenderc infinico
inuric
&
clicicam:fed fruitio incrcata
potcntiam,qua beatificabilis
inquantum coniungit potcntiam
non
alitcr per-
eft jn fine, ni/i
:non coniuxca menfu-
fini
iungic autcm nifi finito modo ; fed

ram v.g.mcricorum,cle6tionis,& gratiat, quar finicum modum gloris refpiciunc ergo eundem
gradum qucm pcr increacam accingic voluncas
:
creaca poceft pcr folam creacam
,&
elicicam ac-
cingere:quia tendcnciapocencis crcacx,& finica.
&
modo qua
,
fuppofito ctiam
quod dc
rafide SequeU di'
eft,
ois finita cendencia potentia: haberi pbceft per
nem
beatiiudint.
cucinujfciliccc
oppoficam fcnccntiam,nififinito modo, fcd om-
ficit
per increaiM
& non
amorcm
charitacem in pacria mancre , neque accingentiam obiedi beatifici eire in creatura aliter
quam finitam,&fccundum merita , camquc cflc
inxqualem iuxca inarqualitacem mcricorum.
Sequicucex his vericacibus , quarum cres func de
fide, & prima facts probaca lumine nacurali,
hanc fcncenciam mereri nocam , quam cidcm
cft
Inclinatio
non alluatuT
hoc
fruicioncm cIicicam:ergo omnis perfcdiocxobic(5biua beacicudine naca cfl haberi perfruicio-
habetur per
ritit
prouc ha:c
(Ôffirm.
cione fuppofita
ca cendcre in obic(5lum
tharitattm
hahitualem
principij
atcingere
firtilo
attirt-
git finem.
Uie
eft
eft beatificari
confticucre voluncatcm cendenccminobiedlum,

incenfiuc
Volunttu
naca
elicitiui
operacionem proporcionacam,
, inquantum in eo confibeatitudo obicdiua:ex quo patet minor cum
poceft aduari per
Dodor Scraphicus,
vel falcem cflc falfam,
improbabilem,& impoflibilcm. Omicco aiias

raciones,ex qnibus ea Doiftores impugnancquas
collegic pra:facus audor, &nicicur ea foiuere.
nequedubium mihi eft dcfinicionem Concilij
Viennenfis de
luiTjine gloria:
& Benedifti
XII.
de vifioneanimarum , inuoiuere hanc fuppoficionem,qu6d bcaticudonoftra confiftac in opcracione creaca. Fundamencaoppoficx fcncencis
funcfacisfuperficialia
^gidius loco przfaco

conacur liberare
ad quat refpondec Pacer
didam
men eam nullo modo
qui
liccc
pro fua piccate
fentenciara ^ coca
ca-
approbac.
QVySTIO
iiorum.
X L I X.
Diftinaio
*i {VSJVJ^JV*. ^^ :v*< f\"?J^'. tîf^T 4SrY< jî ^^ !î :î

ivrt
tvii*tt*i-t*ii*) ftW- fio-Wrt
t*3
<;
Q^
Vtmmlpeatitudo per fe
D.Thom.
x.x.tfutji.i.itrt.^.dr
t*r
k*3-
. S
QusftioIII.
369
^ WWW
Jî
!V! fv". {YîV. Tf^ 8V?5V?^rv-. rY'-. {>S

tW- W(* t*i t** t<*3 WW
t**
i*J- ci
WH- 1*3- t>*a-
III.
confiflat mpltirihtis operationtbns fimnl ?
vlt.& hic ijHxfi.
.art.i
.D.Bomu.i .part.ejusft.f Richard. art. i.^.6.Gabr.

i.Canus ii.dcloc.c.\ ^.V cgii-j .InTrid.
.
^rt|/?.i.4rf.j.Sotu$ ^(ey?.i.ir.j.Varqucz \.x.dijp.io.c*p.i,&

cnp. }.Coid.lilt.
ijE^ Trvm
J^yl^ Auguft.
.ejuafi.î.
beaticudo
I }
peife
confiftat in pluribusopcrationibus fimul
.dc Tn.cdi^.^.Beatui
efi ejut
hahct qutdquid vuli, &cc. fcd
Quod
non tantum
dc vult homo operacioncm vnamjfcd plurcs:quia
fic ty^rg. t.
rc-
fi rc(fle vult fruitionem

iccle vult
vifioncm,finc qua nfon eft fruitio. Si ctiam recle vuit vifionem,rc(5te vult fruitioncm,
quia lecundum Anfcim.Cur Dcushomo cap- iiV4/r4 tntellecfutlis ad hoc accepit intcllc,
bonum diligat,^ malum odiat.

Prxtcrca,cx cadcm aucloritatc fic. Si pcr vnam operationem poicft haberc quidqujd vult:aut crgo pcr opcrationcm voluntatis,& tunc fequitur quod dcfcnptio
ftum ad dtfcernendum honum a
Augiiftiniaequiualctifti
.,
fnalo^vt per voluntatem
BeatM
ejl.,(juivult
quidquid vult^c\u'\z.habere eHvel/e
^yirg. i.
cum om-
nisoperatio voluntatis ficW/fjfcd viatorvult.quidquid vulc

ergo habct qui Iquid
vultrcrgocft beatusihoc cft inconucnicns. Siautem habere , fit pcr aclum Mitelleclus,
tunc fequitur quod bcatus cft,qui intclligit quidquid vult:& tunc fcquiiur, vt prius,
:
quod viatorcrit
rr
bcatus.quiaintclligitquidquid
iftud,nonconfifticin
vno adlu
Oportctergodiccrc c\ubdhabe'
necper confequcnsm aliquavna
vult.
foIo,hoc,vclillo
operationc.
PraEtcrea,beatitudoconfiftitinquocunquc
pcr quoddiftinguitur pcr fcbcatus a
eyfrp.
1.
non beato:(ed diftinguitur pcr fe pcr adum intellcdus quia beatus videt, non bcatus non vidct obiedum^fcilicct bcatificum:diftinguitur ctiam per aclum voluntatis,
,
quiafi caufasfunt diftincla:, &cffcc1us: adusintclledusvidctureflecaufaadus voillc adus,& eo rcmoto rcmouctur.

Oppofitum in quolibct ordme cflcntiali cft ftatus ad aliquod vnura crgo in or- /iat. ad
dine finium non tantum crit ftatus ad aliquem vnum finem cxtrinfecum (cd ctiam opp.
intcr fincs intrinfccos crit aliquis vnus fuprcmus non crgo funt d uac operationcs dc
rationc finis intrinfcci. Rcfpondco vni fimplicitcr primo in vno ordinc poftunt duo
cflre immediata,& pcr confequcns vtrumquccft acquc primum,licet non fimpliciter
primum,fcd fccundo primum:excmplum dc caufis cfficientibus,& cfFcdibus.
luntatis,quia co pofito ponitur
Contra,fccundo dc Gcncrationc. idem, inquantum idem , natum ejlfacere idem : ergo Text.'s6,
cfficicnti non eft natum cireproximum,nifi vnicum cfFcdum .crgo a fimili in
finibus. Rcfpondeo, nifiordoeircntialis fpccicrum concludat duas non pofrccfTc
propinquasprimaccfiTcntiac^&ita impoflibilitas pluralitatis concludaturex ipfisprodudisjnon apparct quomodo cx vnitatc produccntis^pofTit hic concludi vnit.is cfFc(ftus fiuc produ<fti quia non fcmpcr oportet duorum effcduum affignarc duas caufas,fi omnis multitudo rcduccnda cft ad vnum.ficut ad caufam illius multitudinis,
Arguitur alitcrad oppofitum,quiain prioribus cfTcntialitcrin aliquo ordinc noa
cft rainor vnitas quara in poftcrioribus cfrcntialitcr (cd potius raaior nunc autem
aliquis finis fub finc cxtrinfccus fimplicitcr per vnum intrinfecum fibi corrcfponden-
cidcm
tem
actingicur.
r
C
*
in hac crgo grada^' proccdcns didcrit. An beatitudo confilUc

inphuibusoperationibus finuil,& qua:ftio cft
dec(rentiali,& formali. adducit duas opinioncs,
quarumprima eft affirmatiua, fecundanegatiua.
Dcindc rcfoUnt quxftionem,& rcfpondct ad
potcntiatn, quSlm effcntiam
u'nl\^ll''
r\
ji
r r
MEJH
TA R l yS.
T7VKOT^Mrir</, &c. In fuperioribus duabus qii^ftionibus rcfoiuit bcantudincm
confiftere in operatione
& immediatius afHccre

S
Trimapntentia
frohatHr a Rich,
argumenta
C H O L
principalia.
V M.
beatitttdinem conjtftere in aSiu inteUeSiiiSy
duahM ratiomhM qmhnj DoSlor

,
^ 'ôluntatu fimuly
addit tertiam. Hapc tenent Rich.

htc
IJO
hkart.i.quafl.6.D.Bonauent.\.far.qufl,yGabr.quxJl.T..art.i.Cord.lih. i. qu^ji. 41.

con.i.f^
T Tlcdicitur
Opimo
quod
bcgititudo confiftit fimul in acflu intellcdus
& voluntatis.
X. JLRatioad hoc,quia beatitudo confidit in perfec^la vnionc beatificabilis
Ric.prt.fettti d.art.
x.^ alij.
cum
Deorha^c autemincluditvnionemfecundum omnem potentiam, fecundum quam

natura illa e(l immediatc vnibilis Deo. Huiufmodied cam intellctSbus , quam voluntas:quiaficut Deus fub ratione,qua fummum verum, eft immediatum obiedum
intelle<5tus,ita fub ratione qua furamum bonum cft immediatum obiedum volun-
tatis.
Per virtualiefuid nio-
ueturinter.
minum
quam virtutem aliquid mouctur ad terminum, pcr candem quiefcit

tam per intelle<ftum,quam per voluntatem natura intellcAualis mouetur in Deum ergo per vtramque potentiam quicfcit in ipfo fed beatitudo cft
perfeda quies naturac mtelledualis in Deo:ergo,&c.
Addo tcrtiamrationem,quandoadpcrfed:ioncm alicuius in adu primo requiruntur plura ad pcrfcdionem ciufdcm in aftu fecundo,requircntur etiamplura illis
primis proportionabiliaifedadperfecfkioncm naturac intelledualis in aclu primotequirunturintelleclus, & vluntas ,quia finealtcrutracfiTet imperfeda in adu primo:
crgo ad perfedioncm eius in adlu fecundo rcquiruntur adus fecundi iftis correfpondentes bcatitudo crgo quar eft complcta perfcAio naturac intcllcftualis in a<ftu fccundo,incIudetduosillos adusfecundos. Probatur maior,quia natura non poteft
Praetcre^,per
in termino-.led
tem, <jua
ûie/cit in
termino.
cfle pcrfed^ quictata nifi quodlibct pertincns per fe ad cius perfc(flionem naturalcm,quictctur(dacnim quodaliquidtale non quietecur)ergo natura non fecundum
perfedio ergo quietatiua
quodlibet fibi inirinfecum quietatur ergo non perfede
totius naturaeincluditper fe quietationem cuiufcunque adus primi pertinentis per
fe adipfam naturam,
tudo autem
COMMENTARIFS.
H$c
HIc
j^
dicitur ûodJ>eatitHdo,Sic.
Stnttnti
fenten-
j^ fiaef
f jg ^f^.
piuf ji aiithonim. Richardi. in
"
<if.rf.2,<irM.^/f.6.Maioris 9(f/r.5. Argent.^.3.

Bairol.^<e/?.z.
Supplem. Gabricl.
Ocham.
art. 3.
in primo qu<tfi.i.Ak{ifis i.part.eju<tjl.ii.in
i.Hen-
lici. 6luod.i ^.(judft.x.JEgiM) ijuodl.^.tûtft.vttimay
noftu Veg.lib.j.in
Trtd.cap.}.Covdiib.ttl>. x.quA-
ftionary qutfl.î.Hendcûez
in principio
D.Bonauentura inhacd.i.
eanon
lih.
vlt.de fine
& plurium aliorum.
hominu
Citatur pro ea
par.dift. art. }.
vbi de
de dotibus, ipfe enim.vtinprxcft , ftatuit beatitudinem formalem principaliter in habitu deificante potenagit
cedentibus
fed
didum
tiam. Cftari folet

difFerentiam
& nofter
quam
dinem natur;p,&
Dodor
hic proptcr
infri adlgnat inter beatiru-
potentiac,fed immerit6,vt
mox
Hsc fententia probatur prim6,quia

fecundtim intelle6kum,& voluntatem vni-
videbimus.
homo
tur
obiedo
Deo in
beacificanti,nemp>e
fc j-bcati-
Can. 11.. de
i.i.queefl. 3.
locij cap.
2,
art.^.
vnione
ergo in ca,
eft vtriiifquepotentiar.
BenedidoX \l. In extrauanganti de

marum vbi definitur f* tali vifione
\
vifione ani-
& fruitiont
eorumfunt heata, &c. Item, ex Clement. Ad

noftrumdehtreticUySic. Vbidefinitur lumenglo-
anirnt.
v\x elfe neceirarium ad
Deo. Iccm
do
videndum
Catechifmus
eft,vt
& fruendum
V. SolidabeatitHcommuni nomine licet
Pij
inquit, ejuam ejfentialem
vocarejn eofita
T>eum videamtts eitiftjuepHl&c. Item.fandi Patres , &

,
chritudine perfiuarnHr,
Scripruranunc ftatuunt beatitudineminvifione,

nunc in cognicionc ergo in vtraquc opcracione
:
eft fica.
C H O L
Secunda pntentia ibeatitudmem

quafl.i.arti.^
confiftit in rali
Secund6 quia per

vtramquc facultatem mouetur honro in Deum:
crgo per vtramque acquiritur vnio ad Deum , &
fit quies fuccedens motui in terminum. Tercio,
arguit ipfcDodor quia per vtramquc porcnergo pcr
tiamperficiturhomoin aftu primo
vtramque etiam perficitur in adu fecundo, fcu
per vtriufque adum. Quart6 probatur k modernis.vtVega, & Cordub. ranqukm definita k
quac
V M.
confiflerein 'z>nica operatione. Ita
O* ''vlt.^hi
Caiet. Corn.
D. Thom.
hic
alij Sot.hkquafi.i.art.i,
4.
S.Thom.
A Lia eft opinio in extrcmo,qu6d tantijm in vnica operationc confiftit quia

XjLexdefinitione Philofophi iprimo Etfycfelicitaf rfl operatto optima fecundum
Tex. cm. optimam virtutem,(!r in
vitaperfeâinunc autem impoflibile eft plures eflc operationcs
10.
ciufdem fimplicitcr optimas:quia nec eiufdem fpecici.quia vna talis perfcâ fufficic
'Beatitudinem conft- invno. Paictetiamquodopcrationes intelledus, & voluntatis non eflent eiufdem
ftere in vna fpecicijncc poflent cflc plurcsoptimxalterius fpcciei,quia fpccies fc habent ficuc
operationt.
numcri
hicart.
i.
ûaft. I.
'^
_^^^^^,^
^gi^^gtiu*
feotentU.
DiftinaioXLIX.
QujBftioIII.
571
numcri.8.Mf/4.& praccipue hoc vcrum cftdcfpccic proxima prima,qu6d ipfa cft
tancum vnicajquiaipfaeft primaingcncrcrclpcdualiarum, ficucprimum fimplicitcr cft
primum cxtra gcnus.
ciufdcm
Similitcr
non
cft poflibilc cflc plurcs virtutcs
optimas
naturac, fiuc accipiatur ibi virtus pro potcntia naturali,quia vnica cft fuprc-
ma potcntia vniusnaturxjfiucaccipiaturibi virtuspro habitu acquifito ,vcl fupcrnaturaU, (cmpcr enim fic
fic,eft vnicum tantum optimura.
&
qux ad beatitudinem cdentialcm ordiftantur.

Fundamencum huius fenttntiac crt,quia Philoio-
CO MMENTAKiyS,
A
^'y?'/'<w,&c.Hanc tcnct
L\.i.i.cjMft.i.art 4.vbi cius

Sttuinti
communius Caprcolus.m
Soius htc tfuttfl.
I. arr.
infint huiiu paragrahi
i.d.
Commetatores,
1. ijuafi.
i. dtrt. j.
j.eamquc tuctur Dobor
&
(jugftione ftejuenti.
qui rcducuni quzflioncm
controucrHam , fed falluntur , quiaagitur de co,

quod primo & cncntialitcr , & pcr le vltimate
Ue nomint
coniungit obicdlo beatifico,
t*mim.
zquales in perfeiflionei beaiitudo aut^

cft in operationc perfcdiflima:ergo
vna, quia reliqua omnia vna upcracione alle-
Ali-
clle
ad folam nominis
ûtfiitnem
Ntn tfft
phus i./^. vidciur ilatucre fcliciiatcm inopc- Fundmtnrationc optima , & vnica potentix vnius j quam '".
rationcmdvducitDodor iu tcxtu , quia Ipecics
funt ficut nnmeri , & iic repugiiat plurcs (pecies
eiTe a;quales. Deinde , rcpugnat plures virtutes
D.Thomas
conrticueda
quuntur fuum finem. Deinde , obiedlum beatificum fub vna ratione beat qua: ratio per vnara
opcrationcm atiingi poccil,per quam acquiricur.
&
fcdioiitbus concomitantibus,
non de
aliis
pcr-
& accidentalibus.
S
C H O L
V M.
SententU Do6iom->ji beatttudo fumatur intenjiue ,

gentia ohiecii beati,quod
conjijlit in
^nica operatione ijinjero jumAtur extenfiue , pro
attingentia immedtata cuiufcunque potentix

potentite/it
tati4.
intimior,^
ad idem obiedium
ejio
attingentta yniuj
njltimatioriConJifiitin operatione tam intelle5iujyquam yulun-
Stmplicitertamen concedendum
operatione. Ita
^ fro '^ltimata perfeS/a attin^
D. Thom.
efl
quodbeatitudo naturx rationaltj
Scot. SottiSyCannj citati,^
eji
in TJnica
communij.
A D quxftioncra potcft dici quodaramodo mediando intcr opinioncs,quia

x\non loqucndo dc bcacitudinc vc dicic aggrcgationcra omnium bonorum
,
quo immcdiate attingitur vlcimat^

obicclum bcatificumjpoflcc diftingui dc bcatitudinc natursc intelledualis,& de bcaticudinc poicniiacjfic qu6d licec natura non bcatificetur nifi fccundum poccnciam,
pcrtinentium ad bcatificabilc fed vt

,
dicit illud
taraen vt natura eftaliqua potcntia bcatificabilis,cuius bcatitudo
non
cft fimplicitcr
bcatitudo naturac,quianoneft in illofimplicicer perfcdebcneipfi nacurac.fcd in aiiquo alio nobihori ifto,Iicet ex illo fit fimplicitcr bcne huic potcnciac.^ Sccundum hoc
ergopotcftdici ,qu6dbeatitudo natur^ inccliccflualis confiftit in opcrationc vnica
pcrfcde bcne ita quod nihil fibi dcfitinon tanquam hoc includat omnia percincntia ad (^cne ejje naturac fcd dicat complcmcntum omnium in bcnccflcndo. Et iftud probatur quia ficut obicclum bcacificum vnicum re,& rationc cft,in quo tanquam in cxcrinlcco pcrfccfliuo cft huic naturac pcrfcdc bcn:,& non nifi inquancum attingitur abilhi natura fimpliciter immctancum,quia tantiim
in vnica cft fibi fimpliciccr
diatc pcr opcrationcmjitatalis opcratio fimplicitcr erit vnica.

^
Sccundo modo dicendo omnem poccnciam cflTe beatificabileni qni poteft immcdiate actingerc obiedum bcacificum diftingucndum cft dc immcdiatione auc
cnim excluditmediura eiufdcmordinis, quod icilicct fitmedium ifti aiiingendiin
fuoordinc,ficut opcratiocft mcdiumipfi potcntiarin attingcndo obiciflum: aut excludit mcdiura altcrius ordinis,quod fcilicct nihil fit illo immcdiatius,fii)c pcrfccflius
,
attingcnsjfiueillud fit iftiracio attingcndijfiue non. Exemplum huius diftindionis,

caufaprior,& pofterior immcdiace accingunc idcm paflum, icaquod ncucra caufa
agcnsinpaflum
eft
medium:per quod aliaaccingacillud communc pafllim
tamen
prior caufaimmcdiatiusattingit,quiaintimius,6Cperfc<flius,quiatotaaccingcntia poftcrioris cft in virtute prioris.
Primomodo conccdcndum cft quod immcdiat^ tam intelle<ftus bcatificabicur,

qu^m voluncas,quiaimmcdiacuscerminusopcracionis vcriufque poccntiar cft ipfuni
bicclum, itaquod ncutracft mediarcfpcdu altcrius in ratione obiccli ncc in rationeattingcndiobicclum.vcaccingitur pcr iftumaclum &ita bcatitudo totalisc^tcnfiua poifibilis innatura incelleciuaU, quia cft bcatitudo duarum poccntiarum,
quaruna
,
Bentitudo
imtnliHit
itt
confiftit
vnica
ope'
ratione.
IV.
Lib.
57 i
Sententiarum.
quarum vtraque cft fuo modo beatificabiHs>ifl:a,irM]uam,
modo fi
confiftit in pluribus
opera-
decem pocentia:, quarum

quaclibet peroperationemfijamattingeret immediatc Deum,beatitudo lotalisextenfiua confifteret in decem operationibus.
8
Nec obftat,fi dicatur quod Deus fiib vnica rationc Coh eft obiedum beatificum,
tionibus:&
& fijb
illa
ifto
non poteft
itapotetiaattihgcns
beatificabitur,nifi
poflent eflc in natura intelleduali
attingi.nifi
ab vnica potentia
& per
vnicam operationem
6c
eum lecundumaliam operationem, hcetimmediate,tamen non
fiscundum quui,6c fecundum hoc eirec dicendum, quod bcatitudo

fecundum potentias ita confiftic in vnica operatione, ficut bea-
fimpliciter,8c totalis
titudo fimplicitcripfiusnaturje.
Secundo aucem modojloqucndode immediatione,p!anumeft quod nonconbcatitudo nifi in vnicaopcratione:quia non nifi vnica potentia in natura perfi:conjifitt in
<fliirime attingit obicclum:fic ergo loquendo de beatitudinc natura: qua fcihcet ipfi
vmcaopepaturae fimphciter eft optime ialtcm cx partc obiecli optimi, & vt optimi cui conBeattiudo
/impliciter
fiftit
lungitur, beatitudo noneft
nifi in
vnica opcratione vnius poteniiac. Confimihter
ctiam loquendode bcatitudine potentiae, prout includit immediationem vtroque

in duabus operationibus nifi
ponendo quod ad operationcm beatificam non fufficiai opcratio vnicafine alia,
quod tamen cft dubium.
modo di(ftam:nulIo crgo modo potcft poni confiftere
dinem
COMMENTAKiyS.
4
^ f^^^ôw^^/^^^^^^^^^&c.
**
turff
Hicrefoluit
nam
dem
ira
conuenirc potentiar
vt principij ô<^
&
non
qoafi
DodVotis potentia
in icntcntia
fit
na-
hoc ciiim rcpugnat,
natura: rcalitct.Intcndit crgo Doftoraliud
Senteria Do-
JTx per viam rocdia diftinguendo beatitudi-
efreconfidcrarc beatitudincm cxtenfiuam natu-
media.
nem^qua accipitut ^ Boctioproaggregatione,&

cumulo omnium bonorum & pro ea opcrario-
tx ; aliud confidcrarc inrenfiuam fecundum rationcm formalcm fpccificam bearitudinis qui
ne , qiia immcdiarc artingituc obiedum bcatificum. In prioti acceptioncnon fpcdtit ad prsfentem quacftioncm fed in fecunda. \n hac acceprioncquaeft attingensobiedum beatificum,
etiam diftingui potcft in beatitudinem potcnti,& in bcatitudinem natuta: intclle6l;ualis,quia
vltimum complemcntum natutx,& vnicum,

ad quod ca^tcfa ordinatur,& ad quod ipfa natura
ffcrii
Bititud
foientit
(3>
beatitudo
nart.
licct
narura niediante
tamen
tificabihs
citer
potcntia beatificatur
vt in natura eft aliqua potentia
bcatitudo
cuius
bearitndo
narura:
non
eft
fimpli-
perfeflifSma
id cft
&
eiusconiuntio ad finem ,
vltimum complementum naturae fccundtim inclinationem,quam
dicit ad finera,qua beatificabilis eft)illa beatitudopotentixnon cft fimpliciter bcatitudo natur<E,per
Jmpugn%nt
quam
fimplicitcr
bcnc
fit
jpfi
naturs:
fcd in aliquoalio nobilibri confiftit.
Hanc diftiniftionem aliqui impugnant ; eam

lHonem *U- fenfic Vafquez ridiculam , quia nullus vnqoam
lam.
dixit accidens atiquod noftium, qualis eft inrcl-
mliqUidijHn-
JedluSjbcari
ert,& Angeli
hxcenim perfedio
totius
hominis
non accidentium casrcrum
altc-
rum membrum
diftinflionis de beatitudinc vni-
ca natura: recbc
admittit.
Eandem impugnat
.(giduis Lufitanus//^. 4. de formali beatitudine

. j. quoddiftindio hacc pa.ûjefl. ^ ,art ^
confufionem, &non fit philofophica quia
bcatitudo poteiuiaE non eft in immediata attin-
tom.
riat
gentia obicdi bestifici
fcd in
qna atringicur.vr bearificum

tumeft.
illa
eft,
atringcntia,
qua: vnica ran-
Dcinde,qniapotentia non
cft
propri^
trtmijff.
vt iûod,potcnux
vcro ex confequeti.
Refponderur tamen diftinftioncm prsmifTam

effc fundatam neque rcdlead fcopum Dodboris
incelledain , non enirn incendic Dodtoc beaticu;
patct
tia
ad bene
ita
ûod ni-
non ûod hac includat omnia ferttnen-
ejfe
natura ftd dicat cornplememum

:
om
&c. Aliud ergoeft clfc complementum benc cfTe naturx ; aliud vero includerc omnia , qux fpedlant ad bene efTc naturar:
quia comparando naruram , vthic comparatnr
adDcum,vt immcdiateattingibilcm per opera-
niuminbenieffendo
tionem,omnis operatio fiuc eiufdem, fiue diucrfarum porentiarum circa Deum immcdiatc, fpctzl ad benc efTc naturq,licct non fit complcmcntum naturx beatificabilis fecundum potiorera
adobicdum beatificum , &

Vndc fequitur quod benc fit naturac
iuxta mcntcm Dodoiis per vifionem,& fruitio-
inclinationem cius
Dcum in
fe.
ncm,quibas
inrelledtus
Deum in
,&
voluntas arcingunc
quamuis aiteharum nonfir bcatirudo rotius , feu naturar,

eflentialis, & vltima non feparat ergo bcatitudiiiem potentia; k natura,quali illa non fit etiam
fincm,feu
fe
immediacc
ra
narurae
fcd diftinguit diucrfas inclinationes in
&
reducituc
narura.quarum vna cft principalis ,
in a(ftnm pcr bcatitudinem formalem, vltimam:
quamptimatio itarefpicit natura{licct mcdiante potcnria
aiftiKiiio
hilfibi defit
fubiedo)vt
fum beatur
Ptimum horum
ex prima conclufione huius . vcrfu , Secundum

ergo poiefi dtci t^Hodbeatitudo naturx inteUeiluali^
confiflit i operatione vnica tantitm : tjuia tantum
fuam operationem potcntia , nifi appctitu

innato,& natui ali cum ramcn non beatificctur
nifi agens
quod appctiru clicito appetit bcK
num:ergo vn.i ratum cft bcaticudo, quaagensippetit
Suftinttur
principalircr inclinarur.
Pnterea,non ap-
beatificalis vt ijuod,fcd vt quo.
eft
in vnicaefifibifimpUciterperfeRihene
bea-
^xtlicatur.
elt ea-
cidcm coniungatur vt principio

illa
&
fimplicitcr potior ci tribuatur
tanqu^mpropria per comparationcm ad obic<Slum beati6cum,vt hoc modo atcingibile, & per
comparationem ad alias inclinariones , quibus
attingit Deum immcdiatc,& perficiuntur in natura, Alia autcm eft inclinario in natura ad perfedlionem recipicndam a Deo, vt attingitur incfiiance opecacione immediaca ad ipfum , & hzc
cft
j,;^,,^
^^
turt inclinit'
tio.
DiftinaioXLIX.
e(t
minus
priucipalis in natina beatificabili.licct
pcrfcdio cius
lic ,
qua
Deuin
attingic
& coni-
plcatuc illainclinatio pcr uperationcm ci con-
Cmr
Jlrmtmr
leathHd
futiuu.
uenientem. Hanc vocac Dudôr beacicudincm

potentiinicct ctiam fit nacurz ) Sc non naturz
ad dilltndbioncm eiusa beaticudine limplicitcr,
propric loquitur quia in homine , v.g.omnis
opcracio pott.ntiacum , per qiiam perticiuntur,
etiam ellad benc eire,& petfcdionem toiius,
iccundum quud
liccc
dicit particularem inciina-
tioncm mcdiantc potentia dcccrminata
fmprletiu,
camen
^fundtmf- (] jiij opcra io non fic fccundLim pcrfecliflimam

'
'.
tum UcHtio,.
inciinationcmcocms , non dicitur operacio co/_ .
u. fn4tHr.
r ^
r
tius,nequc perfcttio cotius,led potentix v.g.in
hominc vilio diciiur opcratio potenciz viliux,
non uperatio toiius, Hcut dicitur inicliedio,
&: volitio propria toiius crgo fimilitcr natura
comparata ad Dcum in Ce vt attingibilem pet
.
&
niodum
obicdli
fccundum
diucrlas inclinatio-
ncs, quariini vna fft vltimata natuia; ad perfe-
îonemlummam
non
cire
,altera vero
ad petfcdlionem
vliima, reclc dici poteft illa,qua:crt potior,
propria natura-.illa vcto.qu.x
el\
minus prin-
potcntis , quod eft diccre

narun.vt inclinatur pcrtalem poteniiam nam
vbiinucnitur ordoin rubicdo,& formisad difcipalis perfcflio,cin:
ceinendam difparitatcm
accommodantur
excludciidam a:quiuocationem.
rc(5l:c
dicitur beatitudo
ad
quam
cft
vtriufque operationu abaliis, redc vtraque
dicitur bcatitudo, quia
ftic
circaobicdum bcaiiilla ,iu qua non confi-
cft
ficum.vel fpccificatiuc^vc
complemencum pcrfcdionis
tiuc
ul:i^'>
ttitilU'
vel rcduplica-
vc illa in quaconfiftit
ipfum complementum,redccciam ad difcerncnduminclinationcm

diuerram natura: altera denominacnr a principio
îto proximo ,alccra vcroa principio ^W,licct
vtmquc compctat naturx.
Altcrum , quod/upra prirrtifimus ad fcopum
huiusd'ftindionis,&interditDodor,eft beatitudincm fumiabeo extenfiuc , & prouc nacura
,
"' ^"'^'^'^
'"
obiedo
fccundum omnes
bcacifico
inclinaciones, quibus ipfiim iromediatc atcingit:
non veto fumitur bcaticudo

/luc
intcnfiuc,
& prxci-
pro ea pctfcdionc, quaconiungitur obicdo
bcatifico,& in qua cor.fiftiteius
furmaie
& ptarcifum
complementum
hocctiam patet ex iis,

qua: /r<j dicit .primo modo, &c. Vbi oftcndens
qnod tam intcilcdus, quam voluntas immcdiatc fe habeat ad Dcum, vt obicdum,ita vt ncutra
mcdia altera,tanquan1 medio attingendi, feratur
inobicdum,fubdit:
ita, inquit ,heatitudoie,
&
taUs
e.\ttftJtHa poffibilis in
confiftit
in
natura inieUedMalilCapple
adu
vtriufquc potentia: ) <jiiia

beatiiudo duarHmpotentiitrum , ijuartim vtratjue
fuo modo heatiftcabilu
dicit cllc
vnam
ra-
& hc accedic
& Scriptura & Patres nunc attribuunt

,
&
ijlo
modofi
poffcnt
effe
Harc vcrba clara funt,
&
fic
aliero
acccdit primzrentcntijc
mcmbio
&
j quinctiampiure^ ncgant alfcorfimcompeterc:crgo laltem bcatitudo

cxienfinaconuenit lecundum vtramqne poientiam quamuis bcatitudo , vt habct rationem
:
fummx,& vltimx pcrfcdionis, non poffi t

harum
altcra
tcm
rius
in
& forina
omni
fit
exeo quod natura non
compicrc
vtramvna exccdat altcram in fuoge-
fcd
, non quod vna

in
quafi pars,aut extenfio alte-
beatitudo extenfiua
illa
gradu
nifi in
fubfiftete dctcrminatc. Dicitnr au-
fit
Deum,
fua pcrfedione circa
nili
quehabeac ; licct
ncre.qux dicitur vltima.
Ex his 1'atct ad obicda prxmiiTorum Dodo7
rum,quinon dillcrunt ad mcntcm Dodotis. Ad Ad fr.maH
primum , quodoliiicit ridiculum, vt fuo vcrbo obhaiinem
vtar,cft , ncquc DodVor intendit vlla.n clTc pct- ^*/J*<*-
fcdionem potentix inteilcdiux aut volitiux,

,
fumit bcatitudinem intenfiuam,
& prxcifiuc,inqna confiftit vhimura coplcmcuScoti Oprr.
Tom. X.
ad diifeicntiim huius,
opcratio fcnfitiua licct fit etiam pcrfcdio hominis fecundum iilam indinationcm non dici:
tur hominis proptia
fcd potcntix clicicntis
8c
recipientisjVt vifiux,vel auditiuz,vcl eiulmodi.
Ad probationem quam
omnibus
(''c
id
diri
adducit. Refpondctut ab
intelledum
ex Sctiptura
&
& voluntatem
Patribus
beari,
ac vera Theologia
fcqui;non qiiod hxc feparantui a natura led

mediis,& earum operaiionibus nata fit beari
:
his
natura,non vt ab his abftrahil, & in rigore l'hilofophico illud , quod eilûo refpcdiuc ad for,
mam
tam rccipicndam ,quam etiam producendam fumir denominatiunem a fotma , ficut 8c

effcdom , licct pcr hoc non excludatur principium t}Hod:re<Jtc enim & vulgariter dicitur fupec,
&
ficie$aiba,anima inteliigcie,
intcllcdus infciiigere
anima
voluntas vellc,
beari
licct fit
rcfpedu beatitudinis. Quod fi voluntas fit acci^-^

r
dcns ,eadem ctiam denonunatio laiuatur quia
ficut faliiDtur in anima dcnominatio prxdida,
licct fit principium 'tjuo beatitudinis,ita etiam rcdcdiciturvoluncas beari,aut inteiledus, non in
,
'
accidentis,fed voluntatis
tjfe
& intellcdus, fint
nio tcnet.ad prxfens non refcrt. Adiiccrc etiara

polTumushancdcnominationem propric faluari
quatenus in
..
turH
tciutri
aut
& cxprimunt
^'
fcquenti dilleictur
in
fcopum Dodoris in hac diftindionc quatenus

fumit in vno mcmbro beatitudinem extenfiuam,
v/if
bcatitt:-
efl
heatitHdo totalu t.rtetifitiaconffleret in decem opera-
riRi
dincm operationi intellediis,nunc Toluntatis:&

vtri harum competat bcaticudo intenfiua, etiam
nunc non conftat inter Dodores , vt quxftione
accidentiavt prxdidus Authorquafi probatum,
natura inieUdlHali decem potentta tjuarum qudibet

fer operaiiontn fuam aitingertt immediate 7)eum,
ticnibus,Scc.
Tiici
*''""<"'
efi
&
fccundx
fcncenciz, mediando incer vtramquc. Qiiod vc10 nomen bcatitudinis dicatur de priroo rocmbro,qualumitur beatitudocxtenfiuc,patet, quta
tionc
dionem adusfccundi,&
naturjc
cxte
373
& atiingitur obiedlum prarcise fub ilia
lum
redlc
harum opcraiionum circa

Deum,in quaconfidit vltimum complcmcntum
Oji^fitttJi-
potinima inclinatioj alcera vcro beatitudo fccundiim (jitid naturz.principaliter autcm potentia:
vtailumatur vero diitindio ex obiedo ha-
In propufito altera
.W
tum
quin fit etiam naturx:fi;d diciibeatiiudinem narurx fumi & intcnfiuc , & cxtenfiuc intcnfiuc
quidcm confiftit in vna opcratione, ad quam poiior cft inclinatio naturx,& hanc idto vocat beatitudinem naturx propriam ea proprictate , qua
dicitur intellcdio, & voiitio cllc proprijopcraquia pcrfedillinia , & fecunduRl
tio hominis
fnmmam inclinationcm , quam hjbct ad perfc-
nonuna,&ad
Qu^ftioIII.
in
notum
iis
fupponit,vel
operationibus
non
qux
fint
iia
vt verior opi-
confcquuntur fua
tam adiua,quim padiua, vt iis conueniant immediate in vcrojquegenere,& nullo alio

medio taquam ratione recipicndi, aut agendi,aut
principia
difponendi ex patte naturx , cui medlaic conueniunt in vtroque prxcise pet ipfa principia proziroa;& hxc
minc
eft ratio
inteiligcre,
,cur anima dicatur in ho-
& vclie,&cur in
1
ipfaaut Ar>-
gelo
?'<"'*''-'
(iiiHiitur tina
j,v,,, ,{,
// (^n.
V. Sententiarum.
Lib. I
374
{êloetiam dicatClr intcllcdlus intelligerc,autvo-
confequens naturam fccundum hanc indimtici-
ipforum piopiia,
nem,crit fimplicirer pcrfedliflima cius:ergo eiu
totius,vtdiftinguun-
beatitudo edentialiSjVt fumitur pro complemento natutjc , vt dicit ordinem ad lui petfcftioncm
luntas velle
quia opcratio
cft
& intant6meft natuj.2,aut
tur a principiisjinquancumeftpropriapiincipio-
& voluntas dican& intciligcre & velle ex quibus
rumjquidni crgo intclledus

tiir
bearijficur
bcatitudoredundat in animam, (icut intclledio,

volitioqu2Cumque:i)am ipfa bcatitudo in his
&
confiftitjVt funt circa
Dcum,vt obicdum.
intrinfecam
& cxtrinfccam
ad fcopum autem
prxfentis quasftionis nihil aliud intcnditur, nifi
aliquam perfcdiflimam opcrationem in na-
dari
quam nata eft vniri obieita bcatifico,

modo quo ex eo rcdundat vltimatc perfcdtio
tura, per
co
iilHones Lu-
logicam. Ratio autcm
/'"*''
fepliccmusjfolutaeflcxdiftis :laciusenim fum<:
dutem dato fcquitur intcntum,nempe illam eircbeatitudinemcdentialitcr,

&probatur fequela:quia alia qnaecuuique operatio ad hanc ordinatur,non c contra hsc ordina-
Dodor beatitudincm,quam
tur ad alias.fcd inca
Refpondetur ex
8
SduHtur
his ad rationes -^gidi)
hanc
Thconc eadem
difrcrentiameirc Philofophicam, Si valdc
ob-
quam
addiicit
vt
fumitur pro
vlci-
pcrfcdtio fccunda natura:
complemcntum
ad nnturr.m
pctitu potentix
quod
quod
fpccialiter adiicit dc ap-
tantum naturalis
fit
appctitus verus beatitudinis, qui
elicitus.inuoluitrepugnantiam
eft
potcntia
entia:
; fi
autem
quod
fi
dum
quiaomnis ap-
cfTe
intelligat
fohis ctiam appcricus naturalis
Secundiim hoc ergo potefi dici , &c. Efl ptima

condufio huius tcxtus.qiiam iam declaraui,nempe beatitudinem natuix confillere in vnica tan-
tum opcrationc. Eam

autcm
tenet fccunda fcntentia
dicitiir
beatitudo hoc
modo
antecedenter,velconcomitanter, vcl confcquenter.
Probat autem hanc conclufionem, quia
ficuc
obiedum beatificum cft vnum re & rationc in

quotanquim in extrinfeco perfediuo eft huic
naturae pcrfedaE bene,& non nifi inquantum ar,
immcdiatc
pcroperationcm ita
tingitur ab illa natura fimpliciter
(fupplcin feipfo prarfcnte

talis
operatio fimpliciter
erit
vnica:ergo beatitu-
do hoc modofumptacrit vnica operatio. Diccs

obiedtum bcatificum,licet fit re,& ratione vnum:
nempe diuina eflcntia in fe praffcns ramcn cx
:
parte naturae beatificabilisrefpicifub diuerfa ra-
tione
&
nempe
per diueifa principia,
intelle-
<3:um,& voluntatem,mediantibusquibus natura

eft nata bcatificari ergo ex vnitate obiedi re
:
ratione
*
'
nntum
intel-
(cHnali.
non
fequitur vnitas beatitudinis.
&
Con-
obicdtum extrinlecum pcrrecliuum naturx

pcrficit naturam fecundum gradum inclinationis cxcedcntcmjfcd innatura eftdiucrfainclin.v
tio fccundum diucrfas illas facultatcs quarum
vna eft potioraltcra,quia rcpugnat ad idcm obicftum cfle arqualcs, ciim nihil fuperfluum continct natura & ordo detur in pcrfedionibus fecundis,& primis ,& confequentcr in jnclinationibus ad perfcitioncs fccundas tam habitualibus quam naturalibus vr rc6tc probat Doftor
fnprii in Paragrapho antecedcnti crgo obicftum
bcatificum m.igis pcrficit naturam fccundum
tra
,^,/._,f-
fccundum gra-
nam
ipfa natura
idco recipit inclinationes ad pcrfcdtiones infcrioris otdinis ,quo rcddatur capax pcrfcdtionis
fuprcma;,ad
quam
ordinatur
& ad
quam
perfi-
citur:v.g. in natura fubftantiali cft inclinatio ad
quantitatcm,vt camcdiapei a(n:ioncm,&
nem
pi>fIio-
formarum
difponarur ad rcceptioncm
&
inclinationcm potiorcra natura*
crgo opcratio
OrJo pirfi^
Bionum in
natutA fer^
unsur.
&
citera
ad ageildum in alia;tecipit qualitatcs ,
confequentia ad perfeftioncm Cux forma: fubftantialisj&confcquenter totius,ita vcha?c
niaordincntur ad ipfim formam
pcr fc prima
forma vero
om-
qua conftituipropter
quam
rcliquaconceduntur. In viuenribus codcm modo licet difcurrcrc in quibus fcnfus ad phantaappetitum

fiam > phantafia ad intcUedum ,
&
'^
naturam
tur
patct ex didlis.
fumpta , qnac cfl perfcdliflima operatio naturx

rcfpcdiue adalias ,& fccundCim perfcftiflimam
eius inclinationcm ,
ad obiedum bcatificum
pra-cisc^qua beatificum cft vltimatc,& prout ca:lera in ordinc ad hanc operationem dantur vcl
efponft
perficic
dem
en ofetmione pra;miira:i!la
pyohaiio.
quo
in
beatitudincm infantisbapcizati:ad reliqua eiuf'
-vni
adVus primus cius, fcd ctiam
eft
(it
cnim
foliam ordinatui
agcntis
in anima Chrifli qua: non miniis fuit beata,

quamuisnullus appetituselicitus potencia? , auc
totius fupponcbatur ad ipfam; neque etiam ad
fijlit in
non
ordinatilr ad alias pcrfcdtioncs
fupponeretur ad beatitudinem,fofficeret,vt patct
eJftntitlU ci
vt
proccdendofccun-
a6tualitatis;omnis
&
ab alio principio,qnam a
ipfam beatitudinem
tanquam appetitum elicitumjQico etiam elfepo-
beatitudine,ncquit
formx,&
diim ordthcm
petitus elicitus bcatitudinis diftinilus ab ipfa
JSentitud
ftatus
fit
mo complcmeuto quia fumit vt communis eft

quam Voco vltimnm
extenfiuas & intenfiuje
;
i.Concluf.
naturas fuprcmaihoc
fit
&
ordinatur.
Sed hoc amplius probatur ratione , quia

lO
ficurcidcm naturc repugnat ordinaii ad diuer- Idem orio
prohatHT.
fa prfma , & non fubordinata agcntia j ita cciam
repugnat eam ordinari ad diucrlos primos fines
Nf.->u!t or.ii'
non fubordinatos
quia ad multiplicatioucm
priorisfcqiiicur multiplicatio pofêriotii cfl^ntialis
finis
autem
& agens
cft
prior c(lentialucr natura,
ordinan ad eundcm
fincm ("ccundiim diuerlas inclinationcs immcdia-
ficut
fcd
fi
poflet
n-^ri
natur
ttd 'iiuerfos
fines
non/b-
ordinti!.
tas,& non fubordinatas.pcrindc fc habcrct , ac fi

ordinaretur addiucrfos fincs non fubordinatos:
efret multiplicitas inclina-
quiacx parte narura;
tionum
& perfciftionum
non fubordinatarumi
ramcn in
, non
lictt in fincciret idcntitas in ejji

f//J
tcrmini cxtrinfccc perfediui pcr modumfiergo id repugnat na-
nis,vniformitcrinfIucntis
tinx arqnc primo refpiccre finem difformitcr
&
arque primo perficientcm fine vlla in ipfis pcrfc6tionibus,aut inclinationepcrfeftibilis natursc

ordine. Si autcm dicatur
dionis
in
natura,& adibiis
quod
,
ordo perfc-
fit
& modo attingcndi
obicdum fccundum gradum
cxteris perfedlius,
in ea operationcconfiftit bcatitudo
qui
eft
fu-
ptema pcrfecSio naturx intelledualis & in ordinc ad quam obieftum prxcise haber rationem
fimplicem finis^&primam in generecaufac finaIis,& conicquenter vnica erit potcntia fuprema
,
naturarintcralias
nemvt
finis
,&
per quara praecisc rcfpicit
fi-
eius operatioerit beatitudoef-
fcntialis:quia illa eft
fuprema potentia, pet quam
tiatura coniungirur fuo fini fubratione finis.
Dices finem in
diicitur natura
ejfe
circ
feu ad
qucm
fequi fincm in opcratione eile

finis
qui
eft
non indc
vnum. Contri,
idem ncceflamaxiracpet quod natura
vlcimus naturi in
rio eft eius in eperîy
rn reipfa re-
tantiim vnicum,
efe,
vltimatc
II
ReJHionfit.
X L I X.
Diftindio
vhimatc
perficitur
qiiitur ad
mMmr*
ita
quia ficut operatio confe-
tanquam perfeîo
tffe
etiam tunc
eft
cius fecunda,
quietatiua naturz in
ejfe
entis,
mrit frtptn
cft
pcrfcftior.quia col-
non
eft a
vt finis in eflcndo
cius
qu2
eft pcrfcclio
fic
ncquc
perficeret
pcrficcret aliter
quam
primum effe nacurx
natura
eft
ad finem in
, fi
effe,
quo nequit abftrahere, neque operatio ipfa refertetur ad finem fu caufi a qua cft. Deinde,
i
& inclinatio naturs fpeftat ad adum
facultates,
BmhUsHu primum
tfmtnrM in-
eius:ergo earum opcratio
ad
fpe(lat
eundcm finem aclus primi in cftendo. Accedit

quod in hac ratione operationum ctiam confiftit infpccie pctfedio natur* intellcdualis ex
parte,& imago.per quamanimilatur participando fincm vhimum fui ineffe,qao excedit crcaturas alias intelledluaUs ineffe; quia propinquior
tuncautem pcrfcdc aitingit , 8c
cft fini in effe
:
firfelHkt r-
tUuAtur *d
fimtm.
refertur ad finem in
pcr opcrationem
effe
quando coniungitui
ci
beatificam. Accedit ad hzc,
illam dtftindionem
non
foluere
argumcntum:
naturac,& fecundam perfediflimam naturc

ergo in ea fola confiftit vlti-
mum
complcmcntum
& bene
effe
naturar
qui
Probatur confcquentia , quia

ratio luperiiis fadba in confirmationc peiinde
impngnat pnfentem refponfionem. Deinde,
opcratioimpcrfcftjor natuiic circ* idem obic(kam nequit intcgrare cuni operatione illa perfcftiflima eandem perfedlionem eflentialiter,
quz eft fccundum aliam inclinationem inferiorcm , & non attingentem obie(flum ea perfctfliobeatificabilis eft.
ne,quaprior, neque cum
communicar
ea
in
i^: crgo ncquitvltimam perfedlioncm naturz

integrare,nifi tantuiu extenfiuc,prout tcnet Do-
6iot in fecundo mcmbro dîniSlionis. Patec

confcqucntia , quiailla (oliim eft perfe<flio ,
bcaiitudo nacurz,quelt fecunJum inclinatio-
&
nem
pot'flimam
cft perfe(Slio
fupremam
eios, ficut illa

,
quat
fecundum inclinationem vltimam,

fupremaminipfo, nonfecundum inferiorcm,
competit
&
&
intenfiua,& lliprcmahominis
liccc
ei
illa
cxtenfiuam eius pcrfcdlio-
intcgret
ncm.
Dcum in ratione obieftibcafubdiuerfa rationc,nempevcri,& boni.
operatione
&
pocentia
qua peruperatio-
Contra hanc eft quod Deus beat in ratione obie<fli
fc<fliflrimamopcrationcm
nem de nomine
&
rccurrunt ratio-
modo termincr peridcoque hz rcfpon-
quia admittunt quod intendi-
operationeiIlaperfc(lt;iflima
vcrum
beacificantis
qiWl
naturam, nequc beatificatio ipfain na-
Dices cura Suarez \,t.difp.6.^*fliuHC.i. in vlrcquirimultiplicirarem operationum,

quibus attingitur finis vliimusob perfc<îoncm
titno diEloy
excedentcm obiedli in fe, & ob imperfe<flonera

fubiedli , quatenus vna fimplici ratione ncquit
attingere obiedum. Contr^, liccc fubicdlum
tamcn
attingat qbieûm fub duplici ratione
:
non iequitur quod

ftit in illa
attingcntia confi-
bcacifica
duplici opcratione
fed in altera con-
tingente obicdlam beatificans fecundum capacitatem,

bilis.
& exigentiam finitam naturx beatifica-
neque etiam
illa
duplex attingentia proce-
tbiefH
bt*- dit ex pcrfedkione dbieli excedente , aut impcrtifitum per

fedione potentiarum : fed cx narura obie<fli ,
plurti tptrm.
&
potentiatum , & ipfarum operationum quia

etiam in Deo,vbi nuUa cft imperfcdio , diuerfa
Binu tutm- opcrationccontingitur obiecbum , neinpc vifio:
times non eft

tx imferft.
ne,& fruicione elTeniialiîtaetiamcreatura

telle<ûalis
, fi
in-
operecur in finem , etiam in crea-
ti>,neceirari6 opcratur per intellc<Clum,& volun-
tatem circa quodcumque , licct fit infcriorisordinis,& pcrfelionis vniuerfim crgo natura intcllctftualis itaoperatur ,& non aliter,fi exit in
:
tLefpfHJi
adûm complctum fuarum facultatum.

Dicescum Valentia beatitudinemetrcntialem
Vmlenti:
vindicare
fit
fibi
opcrationem pcxftantiflimam,quf
complemcntumnaturx
Scoti Oper. Totn.
tamcnnon cam
X,
fo-
tur
licct
aliorum.
ipfe in feipfo cft
beatus pcr fuam eflentiam
Rejftonfi
Itrfu^ntmr'
modo quo
crcaturam,co
quit multiplicati in
effe finis
15
Alij refpondent
tificare
ncm bcatur.tanquam perfedîuum eius exciinfecum,& fupremum ergocx eadcm ratione nc-
tura multiplicari.
r*.
attingi
fiones magis leducuntdifficultatem ad quarftio-
influit in
Attiugtrt
Imfugnaii*.
& terroini extrin-
natura,ita etiam finis in operttri eft prioreftentia-
ficut finis
Imifuputit.
modo quo
tudinis pcifedliflSmo etiam
potcftin tationebeatificantis
nes fadz,dato qucSd altero
liter
Sumrtju
Contri,ilIa
inf^cft prior eflentialiternatura.idcoque ncquit multiplicari ordo ad fincm in
quia
titfptmft,
difp. i.tjiufl. ^.purt[l, 4.
folutio Suarez.
inclinationem
quia
ttBeSuMlm
tom,
i.
eft
feci
ergo ncquit operatio,

fccurda eiufdem natura:,refpicerealium finem , quam illum qui eft erfendi:
ntm nsuun.
ha
etiam
etiam ncquit multiplicari fiiiis vltimus in

Prubatur antecedcns cum confequencia :quia perfc6lio naturz mef/e , vt eft i prima
caufa clficienie, eft propter finem:ergo qud inagis participat finem,vel ad illum accedit partici-
primo efiiciente , quod fibi , Sc aiiis eft

commune: fedquiamagis participatbonitatem
rtjficiunt fi-
Eadcm
(ic
qua
primum^Cf
eirentialem.
beatitudincm
0f>er0ri,
pandocius bonitatcm,e6
mtTt Ipt-
375
fed etiam aliam fpcdlare ad
operatiopeifc^Stidima attingit obie<ftura beati-
ligimus perfeAioncm fupremi cntis creati,
Tjrultstes
lam
1 1 1.
qua reducitur in principia eius oftendi, & maxime in Hnem vt ad vltimum terminumellendi:
ergon nequit mulriplicart iinis in effe vltimus,
,
Ifficitnt
Quêftio
dicant totam beatitudinem in vnica
non confiftcre,quod
dc beatitudine cxtcnfiuc fumpta, quatenus fcilicet crcatura attingat Deum in fc,& ab

ipfa per modum obie<î pcrficitur. Cactcrum,
eft
quia vnica,&fimplex
perficitur a fine
nationcm potiflimam
mum complementuro
&
non
cft perfe(flio,
vt eft ad finem
incli-
idco ftatuitur eius vlti-
in illa operationc
tancum,
in alia.
SecHndo modo dicendo
quacrcatura
fecundum
conclufio huius literz,
&c.
Hxc
eft
fecunda
nempe beatitudincm ex-
^4
x.Comctufit.
teiifiuam confiftere in pluribus opcrationibus,
ncmpe in operatione
intclle(fûs
& voluntatis,
quibus attingitur Deus in fe pcr modum obie(Si

hanc probant fundabcatifici immediatc.
&
nichta prima; fentcntiz
& nihilaliud.
Extenfim
beatltud im
plurittu
<-
finit.
Diftin-
guit Do(!loriromediationem illam attingcntiz, ImmeJintM
quia vcl cxcludit
medium eiufdem ordinis
operationem diuerfam ab
iedum,
vel
pcrfcdtius
medium
ea,
v.g. uttingentim
qua attingitur ob-
alterius ordinis,ita vt nihil
aut immediatiusatcingac
obiedum
quam hoc quod dicic immediatc attingere. Subiicit
exemplum
in caufiseflicientibus priori
ûulit fit.
UtAtifUx.
txemplum,
&
poftciiori,quarum quzlibcc attingit paflum im- Viuerf* uttingenti

fit alteri mcdium attingen-
mcdiatc.ita vc neucra
tffiam fir
immediatius attingit fmufm.

quia tota attin:
gentia pofterioris eft in vinuie prioris ; ficut patet in caufa prima,& fccunda. Quantum ad imdi
caufa tamen
quiaintimiijs,
prior
& perfcftiis
mediationem primo modofumptam, tam intelattingunt

, quam voluntas immediatc
obiedlunii
II a
ledlus
Lib. I
376
obiedum quia
nentia
c(l alteri
V. Sententiarum.
medium
attin-
nequc in opciaauingcndi,& idco beati-
geiidi, neqiie inratione obiefti,
iione, quse eft meclii.im
tudo extenfiua
tione
diatc
imo
fic
attingcrent
vtraque opera-
immc-
bcatitudo extenfiua confi-
oninibusopcrationibuscollc<ftiuc.
fteret in
Cbitdin.
totalis confiftit in
cftent plures potentiaE,qua
fi
Necol-fiat ,fidicatHr,S>cc. Occurrit obiedtio,nempeiiua: opponeretur, beatitudincm fimplicitcr confiftere in vna opcratione pctfcdiffima,qua nala per vnicam potentiam attingitur ob-
potcntias opctatiuas
tio
bcatificum , qua bcatificumeft. & licet

immediatc attingatur peroperationcm alterius,
tanquam
non
illa
crit beatitudo-nifi fi:cundiim quid. Sifie-
cundltm hoc, inquit

fimpliciter
^ totalii
operatione vnitu po-
concedcndum
tera
confiftit in
nam loquendo de beatitudine cxnegandum eft antccedens dcintenfiua
uocat in fenfu
tenfiua
di.endum ûod beatitudo
obictflioncm non loluifjquia asqui-
Hanc
tentia.
itjjet
quac
&
rcfpondet in fubiunda
fic
fecundummembrumprarmiira:
eft
li-
di-
ftindlionis de immediationu acccptionc.

Attinoenlia
('cur.iii fer-
Secundo autem modo loejuendo , &c. Id eft dc

immediationc ,vt fumitur pro pcrfcdliori attingentia , dicit fic planum elfc bcatitudinem con,
Itiliomtn.
fiftere in
vnica tanti!im opcratione
quia non
vnica tantum potentia in natura
nifi
qua p?r-
fciftiflimcattingiturobiedum beatificum
cundum quam
/1
eft
attingcntiam perfeifVc bene
natutae cx partc obiedi perfediflimo
,& fceft ip-
modo
& fecundum potiorcm inclinationcm attingibilis

& eodem niodo dicendum dc beatitndine
:
potentix
vtriufquc
ftridtc
le
intenfiua efl:,&
illa fola
fumpta, qua perfeftifllmc attingitur
obiedum
in vtraque,
prout
cft
licct
qnx
ta-
beatitudo cxtenfiua confiftat
cft lata
acceptio beatitudinis
pcrfcdionaturaE fccundum omnes po-
Deo
Soluit tres rationes fojitoi
qux inneniuntur jn
,quatum ncutra fluit , ab alia
a radicc
primo con-
fcd vtraque aequc
cundarum , vt redc Dodor in dift. 1. qutft.i.

non reducitur ad Deum qui eft menlura ca
rum.fub vnica& fimplici ratione, fed fub diuerfa
nempe caufx natuiales rcducuntur ad
1 .
[.
f.
Deum
vt pcr intelleftum producit
&
opcra-
modum naturK caufa: vero liberae reducuntur in Deum vt opcratur per voiuniatcm, in-
tur per
ter
quas inDco non
cft
ordo perfeftionis, fcd
vtraqueeft prnTiainfuogenerediuerfo. Sicetiam
nuUum elfe ordincm
dic! potcft in cf catura
pcr-
fcdionis inter has potentias, aut opcrationcs
carum
prior
fitordo quidam gencrationis
licct
eft in
actu intelleftus
ergo dicendum
nuUum
ellc
quam
quo
fic
perinde ordiiie per-
vtramque .Tque
fcdtionis in operationibus,fed
primo
voluntas
pcrficerc infuo gcnerc naturam,cu'ius cft,
qux
ficut dicit que ptimoinclinationem per

vtramque faculratem ad obieftuni , ita etiani
cflentialitet beatificatnr per vtriufquc attingen-
tiam.
Qupd autem
fupcrius
nempe fubordinationcm
didum
inclinationibusdiutrfis naturatum
dum
eft
illud cfle
vcrum quoad
funt perfcdioncs firoplicitcr

dinis
non verd
modo
fundara
in
cft
in ipfis poientiis
;
diuerfi
Hxc
his.
eft difficilis
&
rtfponden-
cas, qua?
&
efle
,
non
or-
fentcntia
impugnaiio-
V M.
mm.^.pro fent.Kich. D. Bonauent.
fj^ aliorum fntis cla-
re^t^ rationem adduciam num. j^.profententia D. Thom. quatenu4 pojjet aliquid concludere contra
beatitudmem extenftuamêjUA
ro intelliâtur
operatione.
m plurihns operationibus conjtflit.
Thom.de beatitudine intenfuA^conuenit cum eo DoSi.quod
Sed dijfentmnt quoad fuhieSium yyel poientiam huius
efi
operationij
Si 'z/ein vnica
,
de quo
quaf.fequent.
Refettit
rutiones
Richardi.
A D argumenta pro prima opinione. Ad primum minor non eft vcra , nifi dc
jrjLimmediatione vna fine alia:& per hoc non requitur,nifi quod beatitudo non
fitin altera tanium,prout beacitudo includit vtramque immediationcm. Similitcr
beatitudo naturx non confiftitjnifi in illa , qua natura immediatifljrae attingit obicdum:iila autem eft vnica licet aliqua eius potcntia pcr aliam operationera attingac
obiedum illud immcdiatc immediationc poflibili illi potentiac.
^
Ad fecundum potcft dici , quod tcndcre in finem non compecic nifi appctitui
propric.Sc hoc Cici.\x.tedcrc comparatur quafi motui quia intcllcclius, licettendat in
obieclum pra;rens,hoc tamen cft aequiuoce accipicndo tendere:nuDqu3im tamen tcndit in aliquid , quafi in tcrminum motus acquircndum,fcilicct pcrmotum. Aliter
conccfib quod per vtramquc potentiam tendat inobicdumbcatificum, quadam
'
Tamum
appttitiu
proprie tendlt
infine,
non
intelle-
Hw.
^^,^j y-.
Si funt jtinendsjtt.
C H O L
formaliter
&
nis.
alia, ejHod eft
quia vtraquc tam opera-
ueniunt enti fimplicitcr, & fic non elfe comparabilcs fccundiim pcrfcdionis excclfum quia Kenefieirdi'
rm ferfefevniucrfitas ctiam caufarum creataium ,
hoc
vnica fine
potentia* funt diuerfi ordinis
pcrfcdliones fimpliciter
duhium,'wqan. Suftinen-
quam
Deum,vt obicdlum &connullomodo ftatuendum eftl- beatitudinem

in pluribus operationibus , nifi teneatur quod ad
opcrationem beatificam non fufficiat operatio
tentias, qu^refpicit
cludit
^xpUcittur
qucoperationcmajqucintenfiuc aiiingerc pbic- prim fimf^

ûm beatificum , nequc cflc ordinem perfcdio- tiude plHrl*"* '/'"^''"
nisinrer ipfas operationes , ncque ctiam inter
ni
iedum
16
do itaquc hancfcntentiam,qua primaeft in otdine ,quoad beatitudinem non foluin extenfiuam, prout cam limitat Dodor, fcd etiam quoad
intcnfiuam ; tcncndum clTct confequentcr vtram-
fcilicec
'
''.-'"
^
pQferittOA rM,;onics,
epnaiionfi
Diftindio
X LI X.
Quxftio 1 1 1.
377
opcrationc impcrfecfia , quac potcft habcri circa abfcns j potcft conccdi vna
ita illam fequitur quicta*
icndcncia cflc , qua nacura tcndit in ipfum principalitcr
iatiovnica,qux cft quictationaiurac principalitcr j rcliqua autem tcndentia cft mifciliccc
&
naturx,& fic quietatio fcqucns. Comparando ctiam

non funt in ipfura obicclum immcdiate duplici immcdiatione,fed tancum aliera,& ita crit immcdiata quietatio fequcns. llla ergo beatitudo eft natura: prout includic duplicem immediationcm opcrationis ad obieclum.
Ad tertium dico.quod ta.Us quiccntio naturas.loqucndo dc totalitatc cxtcnfiua.rc- ^**" ^fi
quirit quod quicquid cftin naturaquictabilc,quietctur:& huiufinodi beatitudo ho- F^f'^",
^
beatitMd
f? r
r
mr
J
ramis nonelt unereIumptione,K reunjone animxad corpus, quiaaliquisappetuus ^ tfnrmM
cft in ipfa anima ad corpus tanquam ad proprium perfeclibiJe vel faltcm e conucrfo t/faue ad
nus principalis tcndcntia
potcntiasintcr
fe,illac
ipfius
tcndentiac
ad formam illam
animam , fcd inccr

illnsquictacionesjvnacft quietatio fimpliciter ipfius naturce,quac fcilicei eft quictatiofimpliciter nobilifTimain illanatur3,inquantum quictabihseft.
in materia, ficut in proprio perfcclibili
Dico ergo.quod
ficut funt aliqua
fciliccc
muJta pcrtinentia ad aclum primum
rrfurrtiliQ"'">
alicuius,ita
poflunc elfe niulca: quiecacioncs illorum mulcorum,5c vnica cotius , cocalis cocalicace
excenfiua includens illas mulcas fed illorum omniumcft vrvica,quac eft vliimata
:
quiecacio in obiec1o,quac
& fola eft fimplicicer cocalis quiecacio naturac, loquendo de
.totalitate intcnfiua.
Ratioproaliaopinionepoteft conccdi,intclligcndo conclufionemdc opcrationc

vnicabeaiificafimpliciter,quantum ad vtramquc immcdiationem :loqueudo etiam
dc operacionecomplctiuebcatifica totiusnaturx fed

:
cotali toiius,totalitateextenfiua;non
fimpliciter nobilior altera, poflunc concurrere in

"'
10
Ad argumenta
Ad primum
principalia.
fiintelligatur
cogit.quia raulta: operationes
proquoiibetappetibili diuifiue,fed pro vno
optimo
fic, fcilicct
de beaiitudinc opin-^Th.
quarum vna
cft
cxtcnfiue.
quod ly cjuicitjtiid non accipitur ibi

quo continentur omniavniciue 8C
dico
,
in
Solkit ra-
tioncm prt
jid
dtrg' i.
fichabendoobieclnmbeacificum per quemcunquc adum dicacur haberi, habet

quidquid rcclc vulc quia eft cminencer in ilIo,propter quod folum cft rccle volendumific in hoc habct omncm a<flum redc volcndum:cum ergo fumis fub.quod haec,
& illa opcratio funt recê volendac in fcpatct quod non rctfle fumitur fub maiori.
,
vk
^"
Ad
aliud dico
quod A.<âr fumitur ibipro Adi.

vifionemnudam:&qui taliadu
ficutdiccturin fequenti quacftione,
aclu volendi,non quocunque,fedperfe<fle fequente
habetquicquidvulr,hoceft vnum,quodeftcminenteromncvolibile, illceftbeatus:

fed non fequicur ergoquicunque vulcquidquid vulc,cft beacus , quiapcrinferius
:
potcft dari definicio
busconuenic
fic
pcr fupcrius
infcriori
ad fupcrius
vel defcripcio propria alicuius,non
vndcinforma,
cft
confequens ab
cum
**
^jf^^^
diftri- vuit,**fticaiMr,de
buiionc.
II
quia pluri- qujdquid
Ad cercium,ncgo maiorcm,quia mulca
neccamcn quodlibeceorum
poflunc efte diftin<ftiua in aIiquo,ab
alio, 9"" ^"'J^-
dceflcncia ciusinquancum diftindum cft fcd foliim illud,quod primo.&cflcncialitcr diftinguit:& fi hic intclligas pcr hoc } quod dieft
'"^f^'
^j
*
.'
primo modo concedo maiorcm,

minorcft falfa,quiapcrfoluma(flum voluntatis ,hoc modo perfe,diftinguitur Beatm per
vifione non
beatusa non bcato",dcquoampliusdiccturin quacftionc fequcnti dcfruitionc.
Argumcntum in oppofitum potcft concedi, incclligendo dc bcatitudinc fimplici- ^P'"f'"""'
tcripfiusnaturx, &dcoperationcquacunqucfimplicitcrbcatifica ,fcilicct vtroquc
Y^'
modoimmcdiationis, attingcnccimmediate obicdum & hoc apparet probabilc, htato.
cum poncntcs bcatitudincm cflc in vtraque opcrationc,veI ambabus.dicunt alteram Ad rmione
carum perfcad alteramordinari,& pcrconfcqucns,ncc vtraque,nec ambacfuntvna ^d oppcfiti
citur per fe,in maiori,fcilicet cflcntialitcr,& pcr fc
&
'
perfedio vltima fimplicitcr ipfius naturac,quamuis vnica carum
fit
*-^^*'fimpliciicr vliima
i.j</r-^'
perfeclio potcntiac.
17
Ad
'
\ D argumentM pro prima
opinione.
coofiftat in pccfcfta
ej.iHint.
lis
Deum
dumomnem
ad
fcd
yfd pri-
vnionc naturx beatificabi-
hxc
includit
vnioncm fccun-
putentiam , qua attingitur Dcus

inimcdiatc ergo opcrationem intcUeûs ,
voluntatis. Rcfpondctur diftingucndo minoScMi Opet. Ttm. X.
:
quoad beatitudinem extenfiuam oncedi-
<l"od intcnfiuam negatur. Vel alitcr dc

vnione immediata primo modo fumpta , quate-
frt prim*
'"'''
f^ S.
-^^ mkM,6cc. Primum fuit qu6d bcaticudo
frimnm
Se^n/i*.
rcm
"
M M E N TA R
&
nu$ excludit mediumex partc obiedli, &opcrationis,fcu actingentiz conceditur , de immcdiatione fecundum perfedlummodumattingibilis,
vt vltimi pcrfcdtiui , pcr quod bcne eft naturx
vltimatc , ncgatur ihocautem modo nonattinopctatiogitur ni(i pec vnicampocentiara ,
&
nem.
Ad
378
u^dficuftdum, &c. Hoc fuii pcr candem virtutem ,qua mouetur natura in tcrminum,per
eandem quiefcit in termino ; fed per intelletum , & voluntatem Cic moueiur natura intclle(tualis:ergo per vtramque quiefcit^fed petfedla
quies eft bcatitudo crgo,&c. Rcfpondec primo,
quod folius appetitus eft propnc moueri , non
Ad
ftcundu.
Rtfponfio.
Moutri cH'
uenit apfiti- inccllcftus

tui , nn in-
& C\c
X. Reônfi*.
&
intelledus tantum zquiuocc dicitur

finem. Refpondet fecundo
tentia tcndat in
tera
qa
cft
Dcum,
vt
pcrfe6lior
principalitcr,altera ver6
obic^lum
rcfpicit
nonita
vtraque Cn immedia[a,altera
erit
licct
in
po-
tendit pcrfcdlius
al,
&
tendentia
fecundiim ûul,
beatur
& perfe):ius
tamcn intenfiue
quam
perfcdlior eft
attingituc finis
vt finis
yid tertium dico
'
Tcrtium
fuit
quando
earumetiam operationes quoad adtum fecundum. Rcfpondetquantum ad bcatitudinem , &

quietationcm extenfiuam vcram cfle maiorcm,
quoad intcnfiuam faKam quando plura fpeântad zStum primihn, qnx dicunt ordincm ad
,
fecundtim
fic
plures funt quietationes natura:
fic
eft
"
Beatni
vult
eft
quia dcfinitio Bcnedidt'i
ad pracfentem quzftioncm non pcrtinet}

, qui dicebatanimas purgatas non
damnat enim
Deum
ncque co frui , fed haberc

quoddamgenusbeatitudinis impcrfcifle. Contrarium definit Bencdidus , nempc cos vcre frui
videre
&
Deo
ftc
vt
clatc
habcre eius vifionem
alij
dicebanc beari
fummata ,&
quas fzpius cx-
j.deTrin.cap.j.
lib.i
ûi hahet (juidquid -vult
&
mali
nihil
19
Ad tirg.frinAd
cipMlia.
&c. Sed non folum reftc vult vnam opc- frimum.
rationem,fed pluresjvt vifionem,

fruicionem:
ergo in his duabus falcem confiftit bearitudo
Refpondet qu6d illud^M(Wî^Wr,

&c. non deftribuat pro omni appecibili diuifi-
eftcntialis.
& non impcrfc-
fed bcatitudine
naturaliter pcrfedla
tam
con-
intenfiuc,
qullm extenfiuc j fic etiam intelligitur ClemcnCatcchifmus Pij V. loqucns

lina. u4d noftrum,
&
de beacitudine folida,id eft, intcgra, & completa. Eodem modo tamScriptura , quara Patres
Reônfi*.
bono cminenciffimo &

fupremo ,quod includit omnia vniciue , & fine
impcrfcdlione fic ergo habendo obicdtum bcatificum , quicumque fic ille adus , per qucm fic
habetur ^4^fr tjuidûidvult. Ex quo patet ad
iic,
fed furoi pro aliquo
&
maiorem,minortranfeat,
negatur confcquentia quia eft proceflus a non difttibuto ad diftti:
butum.
fequicur
I I.
obie-
tyidargumentaprincipalia. u^d ptimHm,8cc.
het tjuidûid
qull
illa,dicetur in^tufiione
Doftor cura limitatione
ccdit
potentix refpi-
non tantum
Rationcm pro fecunda opinione con-
fequenti.
eius.
Ad alia qusobiiciunt modcrni communiter

Reilcltur
Aum. qua^namautem
tamen in illius potentiae a6tu que

perfcdiiEma eft erit eius quietatio intenfiaa quoad operationem , 8c adlum fccundura
extenfiue
reiicicur illa cenfura
tenfur.
cientis finem,qui^ finis,&
vna operatione
in
qux
&
&cc.
ad perfcftionem alicuius in adu primo requiruntur plura.ctiam requiri ad pcrfc6lionem adus

fccundi fed ita fe habet intclleflus>& voluntas
quoad a6tum primum rcfpetu nacura; ergo
Bitlimt.
Primumfuit ex Auguftino
fic
vltimacc perficiens.
mSupnrfe-
autem
haec
fecundumeandem
inclinatio,
iuies tfi in
vJn caque fola
prefia eft,& habetur in textu.
per perfeftioncm beacur, ad
Rijptnfio,
Hnem
confiftit
Rcfppndcri poteft
quod bcatur vtraque extenfiuc , & natura etiam
vt comparaiur ad alteram.
Ady
motus
tamcn
fecundum exceftum pcrfedlionis , refponderi

quod aliud cft fecundum vtramque perfici naturam in diucrfo genere & aliud eft pcrfici
candem in decerminaca ratione beatitudinis,
potcft,
tendentia
vtraque
licct
vt funt perfcdiones
fimpliciter,^ diuecfi ordinis, &. incomparabiles
quiabeatitudoeftentialis intenfiua natura; , eft

iila,quaconiungiiur finis, qukbeatificatiuus eft
prxcisc,& vltimo quietans appctitum naturz, vt
illms erit propric quiefccre
in finc ,quia illius cft velle finem
telUHui.
fuarumque operationum
"
j4d
aliud,
authoritate
huic
cft
Hoc
&c.
quia
fi
fecundum ex tfadem
fuit
vnam operationem
pet
Ai
fec
ha~ dum.
vuU , fit illa operatio voluiuatis , 8c

quod defcripcio Auguftini xquiualeac
Beatmefl ûivult quidquidvult : quia babere

fic ctiam hahet ûidtjuid vult
veUe : fcd viator
ergo
erit beatus.
aiku intelledius.
Eadem forma vrgcri poteftde

Rcfpondctur quod hahert ibi
Rt^tnjit,
fumitur pro adluvolendi, nonquocunque :fed

perfediflimo fequcnte vifioncm obic^ti beatifici,
& negatur confequentia illa

ûidifuid vult,eft heatm, quia
ergo quicunûe hahet
committit fallaciam
confcquentis.
Tcrtium fuit bcatitudo con- Ad^,

quod diftinguitut per fe beatus a
u4dtertium,8cc.
fiftit
in eo
non beato
luntacis
per
\
fed per alterutrum adlus
aut intelledus
fic
auc vo-
diftinguitur
crgo
in vtroque confiftit beatitudo. Refpondetur nc-
Rtlpcnfit,
nunc loquuntur de
operatione vnius potcntix , nunc alterius, attribncndo ipfi beatitudincm , non qu6d vtraque
fit bcatitudojVt fumitur pro vltimo complemento , per quod benc eft nacurae , fcd quod vtraque
gando minorem
per
minoreft falfa.
RefpondetprzterciDodlor ad argumentum AtgutnentS
in cpfefitutm
in oppofitum,quodeftpro fententia afErmatiua;
intelligunt ciim promifcue
fc
rcquiratur
8c cxtcnfiua beatitudo in
illis
aliquandoenim beatitudo explicatur

i Scriptura,& Patribuspcr gaudium, & aliaquae
confcquuntur beatitudinem,quamuis non in his
confiftit
confiftit beatitudo formalis intcnfiua,aut ex-
tcnfiua
quzconfiftitin attingentia obic^ti per
operationem vitalcm. Obiicinntur prxtere^ rationes in fauorem prxdictae fententis , Ced iam
ex diciis habent foliitionem quia tantum pro:
quia multa pofTunt diftingue-
&
vnum ab alio v. g. proprietates , qu.-c confequuntur quae tamen non fpeftant ad eflentiam
re
Si autcm patticula/^^ry? ,intelligipcimo modo dicendi per fe , crit vera , &
conftituti.
tur in
qux refponfio
eft
clara ex litera
& videtur
filuitur.
ad-
mittereeam, qua: ftatuit beatitudinctv in operatione duarum potentiarum cfle probabilem;

quod etiam plures tenent ,
certc videtur fatis
&
Adnotandum autem eft quod hic dicit

quod vna operatio non ordinetur ad alteram , &
fundata.
bantbeatitudincmextenfiuamconfiftere in pluribus opcracionibus , quod verumeft. quatenus

vero fumitur ftridtiijs beatitudo pro vltimo
naturac.licet in ea pofHt efTe vltima perfcdio
po-
tenendo hanc fententiam
non
complemento naturx,
redlc aliqui fcquentes
operatione.
Quod
confiftit in vnica tantijm

veto/uprM adiecimus de his
pere(5lionibus,ncmpe intcUeûs,
& voluncatis>
ficnequeatin vna fola

tentia;
cunt
ftatui
vlcima perfctio
itaqtie
eandem fcntentiam
vnam operationem
cfTe altera
di-
perfedio-
rem.
Dirtinaio
<lani
ffntrntiM
pro omnibus
ilJiuj ftatus,fine
:
f>us
qux
beatitudrncm,ah'am fpeculatiuam, aliam pra6ticamjfcu adiuam:f<.-d neque hxc diftindlio facic

ad propofitum bcatirudinis:nam cftc pradticum,
aut fpeculitiuum funt diffcrcntiz communes,
quarum vfusad przfencem mareriam cft extraneus quamuis vcrum fit vifiontm iilam eftc
pra<Sticam ,
fruitionem , ficut & omnis adlus
fpedlant ad perfcclioncm
quoad anitnam,
quia in omni ftatu
fiue
quzdam
quoad cor-
funt elfcntia-
ia,&:fubftantialia ftatusjqujrdam vcro perfediones accidcntales cx his redundantcs; bcatiiudo
&
&
vcio fupponit pro acquifitione vltimi finis ,

non pro ahis , quz ad bcatituJincm , feu prardiilam acquifitioncm fequuntur idcoque in dcfi;
nitione
illa
l^cncdidi
1 1.
anims
dcfiniuntur
haberc beaiitudinem , licct non habcant cmn a,

ad ftatum bcatitudinis, quam habiturx
Vtrum heatimdo per fe

'vel
D.Thom.i.i.^<t^
j.<<rr.4.c^
S.C^Wf ^y?.
voluntatis
eft
libcrc clici
pradiica
cat
eft
Ooôt
piaxis
fcd quxftio
alicriiis
modu
fiuitiu dicarur
hic dc fpccuUtiua
loci
quam
in Prolcô /iriientittrum libr.
&
i.
ûd-
IV.
confifiat in aclu intelle6lM,
volmtatii ?
i.<rr.i.Richard.<irM.^-e/?.7.Duran.^.f*/?. 4. Sotus^My?.i.
rf.j.Gabr.^<e/?.i.<irr.i.Maior^<^.5.Vafquez i.i.dilp.ii.cap.i..^.Vidt iti $.Nuilapotcftas
Trv M
cxpli-
fusc
ftien. 4.
quae
Qjf ^
379
func iu corpore. Pahidanus diftinguitduplicem
di(ftis
Rfiititiir
tjHtmridsm.
Qu^ftioIV.
haftcnus fcquitur non teCic quofilatucre beatitudinem fupponcre collediu^
Ex
2,0
XLIX.
bcatitudo per fe confiflat in adlu intelledus
tft.
vel volontatis': tArgt.
Quod intelle<flus,probo,Ioan. i7.//*f eFt vita *terna,vt cognoJcant,crc.

Praeterca,Auguft.i.dc Trinit,cap*penult.
Practcrca lo.Ethic. cx intentione probat
&
tArg.x.
efitotamines.
v//?tf
quod feliciras fubftantiarum

ex hoc concludit quod noftra
feparatarum confiftat in fpeculationc,

fclicitascft infpcculationc, quia magis fimilcs illis propter hoc efficimur.
Practerca i.^t\\\c. BeAtitudoefibonumfnffidens
fed huiufmodi cft vifio
fccundum
illud Philip.Ioan.i4.i5c/w/f ofiende nobu Patrem^^fufficit nobu.
Oppofitum
^"l-i^'9-^-
.yfrg. 4.
cap.io.
Prartcrca , ibiucm
^^^
crgo in o^cmionc maxime volita maxime
confiftitbcatitudo voluntasmagisvult opcrationcm fuam ,quam opcrationcm intcllcdus , quia cft perfc<îo propria & vnumquodquc magis appetit pcrfcdioncm
cîp.
yBeatus efi
1.
dcTrmit.cip. i
j.folo illoi/lHfirari ferfruicjue fufficiet.
ûi habet ûidûid vult
propriam
quam illam,quae eft per fc alterius,licet aliquo modo fit lua.
Practcrca,Auguft. i .dc do<^rina Chriftiana cz^.6.Summamerces

fruicftaiftus voluntatis, quia
titudo
cftamorc inhacrerc
noftra eftbea-
dumhincaffirmancur , &inde negantur \ Doôribus cUilicis , alia nocior via non occuiric
ad probacionem. Eam breuiccr ccanfigit Oo-
XjTriimbeMitudoper/econfiffat, &c. Hicc
efi^vt ipfi perfruamur-
fumma mcrccs
crgo.
QOMMEHTAKll^S.
quxftio
eft
fatiscontrouerfa,& refolutio
eius dcpcndct cx quzftionc laterali fequenti.

httrtiiud
Fusctradacur ^modernis
^tusiitmt.
ponderatis rationibus hinc, inde ,
&c plerique
qux ab
eorum
extre-
misopinantibus deducuntur , c6 randem refolutionem conuertunt, vt vtramque partem fentiant ptobabilem nam& Scriptura nunc vnani,
nunc alteram partem fouet,fic etiamPattes.ratio
aucem demoftratiua nulla eft:quia hzret in principiis immediatis, quz ex ccrminis non funt nota, & ambiguam habcnc pcobationero , ideoque
:
toi in hac cjHsHione
quia fufior cft in ia(crali,in
qua radix diiHcultatis magis pendet primo ergoprzponit rationes provrraqoeparte. Sccundo adducitopinioncm,quz ftatuicbcaiitudinem
:
cficntialem in intellc&u. Tercio
&
foluic
fundamcncum
cius.
eam impugnac
Quarto inducit
qazftionem laceralem, a cuius folutione dcpcndet. Quinco principalis candcm refpondcc ad

argumcnca principalia huius quzftionis ,cuius
maiordifficulcas confiftic in confufione cx variis
modis dicendi
nos fcquemur ordincm
li-
lerz.
t t
SCHOLIVM
Ordi
<pit-
fiifnii.drdt-^
"'^*'
IV. Sententiarum.
s c H O L
V M.
38o
Lib.
SententU D.Thom.hicqHaft.i.art.i.qucefliuncula
i.^
quaft, ^.art. 4.
i.i.
Caiet.Conrad.SotttJiDurand.^ fâfq. beatitudinem conpftere formaliter t

terin 'vtftonei^ adducitur fundamentum D.Thom.exdtft.ar./^.
effentiali-
N ifta quarflionc omncs tcncnies bcatitndincm
confifterc in opcrationc , connonconfiftitnifi inopcrationcaliquapartisintcllcdiuae,

vt diftinguitur contra partcm rcnfitiuam , quia fola potcntia immatcrialis potcft per
"T
BcatitMclo
JLcorciucr tcncnt
conpfilt in
opetat''one
partti in-
teHeBiut.
quod
operationcm fuam attmgcre perfedum bonum,in quo folo, vt in obiedo , cft bcatitudoiled in cuius illarum potcntiarum opcrationc fola confiftat,fi confiftit in vniea,
vcl II) quapiincipalius,fi confiftitin ambabus,opinioncs funt.
'
V na ponit quod in actu intellcclus principalitcr,8c eftentialitcr 8c in adu voluntatisjficut in quadam pcrfcdione cxtrinfeca fuperuenientc vifioni in qua cft fubftantia beatitudinis.Ratio ad hoc cft talis. Beatitudo vcl cft finis vjcimus cxtra.qucm
rcs per opci ationem luam pcrtingitiaut finis vltimus intra,& ille eft operatio illa fola,
,
D.Tham.
hicar.i.cj
8. ''vhi
i.
qua:finiextcrioriprim6coniungic:ac1us voluntatis ncutro modo eft finis vltimusi

ergo nec beatitudo fic,vcl fic confiftit in voiuntatc,vt adius cius,Hcct fit in ipfa vt obicdum,quia ratio boni eft obieclum voluntatis, 6c bcatitudo,vt cft finis vltimus , ma-
xime habet raiionem boni.

Minor probatur quoadprimam
partcmjtum quia obiciflum voluntatis cft

tum quia 'velle non potcft cfTc
primum volitum.pr^rfupponit cnim aliud a W/f prius cfle volitum.quia aclus rcflcxus
prxfupponit adum redum terminatumad aliud abadu illiuspotentix alioquin ctfct proccflus in infinitum. Simile huic apparet in intcllcdu, quia //f///^m non eft primum intellcdum,fcd ahquid aliud ab mttUigere eft prius, quod cft obicdum adlus infinis:crgo
cius
omne vclle cft quoddam
ordinari ad fincm
tciligendirc(fti.
Sccundaparsminorisprobatur:quiaoperatiopcrfcconiungcns fini cxtcriori cft,

fii prim^ aflecutio finis cxtcriorisiadus voluntatisnon cft calis,quia voluntatis cft vnus adus ante aflTecutioncm finis.fcilicct defidcrium quod cft vt quidam
motus ad non habitumialius eius adus eft quaedam quictatio in finc. Patet quod per
primum adum non aflTcquitur primo fincm, quiacarct ilio, quando habetilium
adum:nccpcrfccundum:probatur,quia iliefequitur afliecutioncm voluntas enim
nonquictaturmodo alitcrin re, inquam priustendcbat,nifi quiaipfaaliomodofc
habet ad illam rem nunc,quam prius vel e conucrfo. Quod crgo facit voluntatem
fic fe habcrc ad fincm,vt quictctur in ipfo in qucm prius intendebai , in illo vel per
pcrquam
adus vifionis,quia pcr illam fit quafi quidam

contadus Dei ad intellcdum cum cogniium fit in cognofccnte ) per qucm conta<flum ficfc habctobiedum advoiuntatcm vt ipfapofiit nunc quictariin co, quod
priiis non potuit. Iftud confirmatur pcr cxcmpium in appctitu fenfitiuo, quia fi fenfibiiccftfinisextra,fcnfatio cft finisintra,quiapcriilam primo habctur fenfibilc, fic vt
in co pofTit appetitus fcnfitiuus quictari. Apparct ctiam in alio cxcmplo quia fi pc-
iilud,cft vitimaaflccutio finis
talis cft
Sitadelur
exemplif
beatitudine
ejfe
in vi-
cunia
fione.
cft finis cxtraipofTcflTio
tatis in
pccuniac eft
finis intra
quam fequitur quictatio
volun-
pccunia diicda.
&
f dcquaaftum cft in quajftionc praccedenti ,

cam fcquuntur pturcs ex noftra Schola,tanquiim
COMMENTAKiyS.
1
Sllppcfifio
eommunii.
N OTa ^Hdflione
propriam DoAoris
&c. SupponitcomiTiune
l.placitum omnium , qui docent bcacudi,
nem,con(irterc inaliqua opcratione
,& non
in
rudine cxtenfiua.
adu
natc in folo
tatis
exiisquz
dicit dc beativcro confiftac dctcrraiintclledus ? An foUus volun)
An
Vnapomt cjuodinaSlu intelUnm
adlu piimo, aut aliquopcrtinente ad adlum pri-
'
miim
&c. Ha:c fentcntia D.
illuJ
damcire
(Hrualis
autem eft,bcatitudinemconftituen-
in aliqua
operatione partis
vt dilUnguitur in
homine
intclle-
a fenHtiua,
quz
art.^.& S.inprimapart.
d.^<).(jua/l.
.art.
Thomz eft
cjuaft.
principaliter,
.cjuailiunc.i.i. contra Gcntcs cap.
nequit attingere obiedlum beatificum

quidquid falso exiftiinant aliqui contrarium
per potentiam .nbfolutam poflTe contingerc. In
16.& fequeti,& quodl.%Mrt,\c),c^\Mm vbiquc con-
& voluntas.
Sotus^^.i.<(r/.}.rcliqui Commentatoreseius
parte intelle(Sliua funt intcliedlus
Statui eon-
Conirouerfiiautemintcr Dodorcs
trouerjit,.
viriufqueoperatione fimul confiftat beatitudg
eft
an in
qucm fequuntur cius difcipuli,

Caprcolus tni.d.i,art.i.dr in hac dift.cjutft.i. vbi
ftantcr tcnet
infumma.Vafqucz
3
Stnttntia
i.ûaj}. j. D.Thom.
16. art. 1. in^./ent,
i.
i.i,dijp.^.hzm vtprobabilero
defendit latc igidius Luficanusr/. \,deheatitndint
DiftinaioXLIX. QuxftioIV.
tMMnt lik.^.ijMdft.i.Sc Suarcr
fM-iMftS.
fit
qui tcntnt bcatitudiiicni eircntialcm confiftcrc

in vtroque aiilu, faucnt vtriquc patti. Ptobatur
quia bcatitudo vcl cft finis vltiad cxtti, qui attingitur pet opctationcm,&
fcntcntia
liarc
mus
potcntiara
vel cft finis vltimus ad intri
quia fi fenfibiic cli finis ad cxtii fenfus , finisad intra erit fcnfatio , qtiii pofiti quietatur
appeiitus. Itcm, fi pecunia cU finis ad cxit^,
puireflio prcuniz etit finis ad intra.in qua quie-
opcratio , qus coniungit cum finc ad cxtrajfcd adus voluntaiis neuttu modo cft finis
vltimus crgoncc bcatitudo fic, vcl fic confiliit
voluntatis,vt adiis
vtobicftum quia
eft eiiis
obicdtum
ratio boni cft
voluntatis,& beatitudo, vt
ximc habet rationcm.boni.
vitiraus
eft finis
Summa
lica in ipfa
lari poteft voiiinias,&c.
adu
quafi
plo
& illa
ert fola
in
381
quidam concradus Dei ad tntelleûm

(cum cognitum fii in cognofcentrjpcr qiicm fe
habcc obicdlum ad voluntaicm , vt poflit nunc
quietari in eo.quod ar>tc non potnit.Patec exero-
i.i.diJp.y.Sc rcliqui,
ma-
liuius rationis cft in
ad cxita
fitio finis
fcu foimaiis
tavn
quod
& non per volunt3tem
eo
quod acqoi-
beatitudo,&: finis ad inti^, SnmmM rnilla aquifitio fic per intelle- titait frt-
fit
mijft.
quar uipponit ac-
Minor habct duas partcs , quarum prima remouct i voluntatefinem vltimimi ad cxtri;&
quamuis operatio fcquens votuntatis

pertincat ad fubftantiam bcatitudinis ,non ver6
probaiur
ad eirentiam, qus compictur in acqni.ltione finis. Harc eftptimaria ratio buius fenientiar ,
principium. Aliud cft principium , qnod cft de AUud fudMmenium
quia voluntatis obici5lum
cft finis:
ergocmncz/fiZfcftquoddam ordinari ad fincm,

quia veSe non
primum volitum,
cft
quia fuppo-
nitaliud prius volitum dtrcde.antequim ipfum

vtUe
(it
voiitum rcflexc
quifitum
&
perfcdiioiie intelleftus,
lii-
tcllcdus.
Alteta pars minoris rcmouc: a voluntate
nem vltimum
cft.per
quam primo
fit
fed aclus voluntatis

dcfidcrij
cft finis abfcntii

;
& motus in
in finc
airccutio;;)iiia
finem non habi-
alius acflns voliintatis, pcr
qutm
fequitur aftirurioncm finis
quis
atflus eft petfL(5lifTimi'S
tantim
quietatur
ad praefcntem
facit
mittitnr confiftere in
volnntas
enim no quietatur modd in re aliter quain alias,

nili quia nunc alitet fe habct ad rem.quam alias:
qnod ergo fic facit voluntatem fc habcrc ad fi-
quifitionem
intiUrc
fujHT Vclutf'
tmtt.
TtrtiS fun-
finis
&
]u.-t
difficiiltas
in-
inquantum ad-
pfrfcftifllmo
ado
ac-
bcatitudincm formalem,
nihii fpedlat ad prxfcns,nih probctur.Tandem quid deciarat Scriptura,& Parrcv dc
quo negaro,
tiem, vtquictcturinipfo periPiid.cft aiTccutio

fini$,ille autem cft adlus vifionis, quia per illam
ex {trfeHinU
nisin his principiis, vidcUcct in cuius potcniiz

adti fitacquifiiio foimalis fiiiis. Hnic aricdit
in volunâte prsiopponitur ad finis

fit
vt exccdit
fMrikif,
& fic haeret,vt/^ridixi,tota difficultas qiia:ftio- ^
talis,quia adlus
cft
invifione:ex oppolitis hoinm procedit altera dxmintum

tx ScriplurM;
pars tiribucns voUuitati bcatitudincm formalcm,
cxteriori
alTecutio finis exterioris;
non
airccutionem.eftque anteûam
tum
fini
&adlu$cius
adnir. eius
Tcrtium fundamentuin eft authoritas Scriptur,& Patrum,qHi vidcntur ftatuerc bcatitudincm
& probatur;
totus difcurfus aiiorum.
fi-
ad intta,quiconfiftit in ipfa opc-
rationeattingente finem ad extri

qnia operatio per fe coniungens
&
crgo in inteliccSu
debct conftitui pcrfcdliflima operatio, quz cft
bearitudo. Ad harc ad duo principia reducitut
voiuntatem
alias ^darctur procciros
m infiuitum & idcm dicendum dc adibus
hac acquifitione,& in
flftac
C H O L
lizc
omina
ctiios poicntiac
adu con-
difcuticncur in fequentibus.
V M.
êfutat diSIam fintentiam D. Thoma trtbin rationihtiiÔ*
dejlruit
eiM.foluendo Jingulas frobationesineoaddufioAyis^ ojlendendo
fund.tmentum
amorem
ejje ajje-
tiuutionem Jummi boni.

.
/Ôotraiftud. Finiscxcracflfimplicitcroptinium,&fumm^ volcndum :ergo
Vw/'"ter ea quz funt ad ipfum.quod cfl: fibi immediatius , eft magis volcndum: ,,y^^,^
fcdff/Zf cftfibiimmcdiatius , quiaimmcdiate tcndic inipfum,vtin finemvicimum, tiw vltimo
ciim finisvltimus,vthuiufmodi,fitpropriumobic(flum ipfiusx/r/Zf. Probo maiorcms/w ,tptam
iiludcftmagisvolcndum voluntaiclibcra, quod appctitui naturali naturalitcr cft inteliigerc
/nagisappctcndum:huiufmodieft quodpropinquiuscft vltimo , quod fimplicitcr
..
maximc appctitur
naturaliter.
Practcrca.voJuntas potcft vcilc fuum adlum.ficut intclleclus intelHgit fuum adlumj

auc crgo vult fuum velle proptcr inte/iigerc,a.m e conuerfo , aut ncutrum proptcr altc-
rum,& loquor dc W/ôrdinato:nonprimum,quia fecundiim Anfclm. libr. 2. Cur

Dcus homo.cz^. t.OrdofxruerJui ejfet villc amire,vt tntel/igerei ,ncc icrtium, quia in ordinatis pcr fe ad cundcm fincm eft etiam aliquis ordo mtcr fc,tanquara ad fincm fub
,
finc:crgofccundum,& hocvult Anfelmusvbiprius.

Practcrca,fi bcatitudo cxcra
fit
ncm
tit
'
^'f"""
|'J'^/j'^^*^"
tenutrfi.
fumme volcndaicrgo illud maximc cft

fumme voIcndum;huiufmodi cft aliquod
fimpliciter
beatitudoinira,quodinterintrinfccacft
^'//t"
Vellefl
jpluscnimappctit voluntas perfedibnem fui in finc vltimo,quam pcrfcdiointclIecT:.us,& hoc redc loqucndo dc *ffetere hbcro , ficUt naturalitcr plus appc-
appetitu naturali.
Ad rationcm crgo conccdo primam partcm minoris
fionis,qu6d fciliccc aclus voluntatis
& primam partcm conclu-
...
J^f*^'
frohmiontt
n, jhom.
non cft finis omDiao vUimus,fcu cxtra ; fcd ncc MduUM n.

fic
i-&h
V. Sententiarum.
jSz
Lib. I
{icaclnsintelle<îis
fecunduna eos tamen magisappropinquat ad fimplicitcrvlti:
mum adus voluntaiisjficut deducit prima ratio dc attingcntia finis,&

per illum a(5lum,&
tcrtia
dc maiori
volibilrtate iftius
proprij ohicftf
adus,& fiscunda dc ratione
finis
in ifto aftu rcfpedlu acflus mtellcclus.
Nec
probationcs ad primam partem
aftus voluntatis
fic eft
pliis
probant dato quod concluduiK
nam
quod eft immenon eft ordina-
ordinari,vcl ordinabilis ad finem fimpliciter ,
diatum fibi in ordine eorum,qux fi.mt ad finemjadus inicllcclus fic

tamen ordinabilis,& mediate,& ideo miniîs participans ratipnem finis.
Secundaprobatiooftendit aliquideflcprius volitum ipfa volitioncj & concedo>
y,.
obicdum extrajfcd illud non eft intelle(flio,faltem loqucndo de prius volito fetft primum 'l"'^
perfedioncmjquicquid fit de prioritate fecundiam gcnerationem illa enim
cundum
volhum.
prioritas non concludit aliquid ad propofitum,fcilicct prius volitum magis efle finem.
S
Secundam partem minoris ncgo.Ad probationem,concedo quod per a<ftum
rijcft
rer
aniore
>!
ii--
dcfidcrii,quieft abfcntis,noneftaflccutlo finis ,fcd per aliumacHium, fcilicetqui eft

n
rr
\-
r^.
licct
pcr
;nunc autem
fe-
heat>i* a(p-
amor rci pr.-clcntisxft aliccutio primo, loqucudo de pnmitate pcrteaionis
qiiitur finc
adum lutellcdus fit aliqualis aflccutio priorprioritatc gcncrationis
vltimHm.
cundum Philofophum^. Mctaphyf
Tf.v.i;.
verum cftdc
Pojhrtvra gfneratione furtt friorA perftfftoe
qood
priori,quodeft fimpliciier immediatiusvltimo:quod vltimumcft fim-
pliciter perfedlumjita eft hic.
Vide Rich.
difl.pr<ifert.
art.i.<].6.
tUcitamore
circa
^
Cumprobaturpropofitum defccundo ado,quiaillacft quietatioin fine & per
confequenspofteiioraflccutionc finis.Dicoquodquietatiopoteft intelligii vel pro
delcdationc propricdicla,quacftperfc<5lio fupcrucnicns opcrationi ficut pulchrituJo iuucni:6c ita intelligunt aliqui rationcm iftam , quafi opinio ifta ponat voluntatem refpe<5lu obic<5li pracfentisnonhabere nifi delcdationem confequentem vifio^^^ intellc<ftus. Et fi fic accipiatur quictatio pro deie<fl:ationc,concedo quo J ipfa fcquitur aflccutionem finis,non folum primamgcncrationc , fed perfedione ,quialequitura^ftumamandi, vel frucndi finc vifo,quieft vere a<5lus elicitus voluntatis.
Falfum eftautem quod voluntas circa obicclum amabilc praclens non eliciat a<5lum
allquem,fcd tantum habcat dclc<5Vationem paffioncm dicit cnim Auguft.9 de Tiin.
CA^.vh.-^ppetttfti inhiantii ft amorfttitntU. llle autem appetitus,liue defidcrium non cft
tantum paflio,tum quia papomhm non mtrentnr ,nec lai*djynin,nec vttuperanmr t. Ethico:
lo.Ethic.
C.4.
obie-
Elnm pritf^"^-
Cap.^.
rum iii fan<5lis autem dcfideriis confiftit maxima pars mcriti & laudabilitatis iuftorum invia;tum quiaobic<flo eodtm prxfentaco quandoque voluntas clicit defidcrlura intenfius quandoque remiflius , lccundum quod cx maiori conatu, & ex mi,
nori
-
Raiionabilcetiam
capoH
op-
peftum.
u4mor bea-
elicit.
eft
quod
fi
indcfiderandovoluntaselicit a<ftum,ficutdi<5lum
de duobusfimilifinem pracfcnicm eliciac

a<flumjquia fic agnofccndo mouet fc in non habicum,rationabiIc eft quod agnofccndo quietetfein iUo praelente. Sicrgoalio modoaccipiatur quictatio pro aclu clici^^ ^ voluntatc quietatiuo,qui fcilicct immcdiatc coniungit fini vltimo vt in ipfocft
cfty*/"''*
//^.i.^//?.2.5.adquodeftaucloritas Ai!guft.</(? Ctuit.iz.cap. 6.
tcrzffcdiis ,6cAt)le\m.4.deConcep.ytrg.q\.i6d ctiamcirca
lumn
je-
<jmtur conhqiiutione
fin:i;/edc'ii
quod illaquictatioeft fecundusa<ftus voluntatis j fcd nceo

rr
c
r n
î-iod conlequaiur primam aliecutionem nnisipnniam,inquam,primitate perre<;tionis,imp eft fic prima affecutio fequitur tamen aliquani alTccuiioncm, hoc cft, praevltima concedo
'
/-
fentiam ipfius
cumio.
autcm de
It/ioejta/j^^jjtjjj
tttihoniahqH.tlif
ftu
jfecundK?
tjuid.
ipf^ ajfe-
Jequutio SH-
obie<fti
fic
fg poflit
.*
loquendo
dc prima prxfentia obie<fli vt voquictarcinilloper a<5lum fuumjncgoillam opcrationem efle finera
obic<fti fruibilis
'
quae prxfentia cft per aiflum intel!e<5lus
prima aflccutione
n^
n.
fcilicet
'
rr
vltimum intra,per quam elt primaaflecutio nnisextra: quiaoperatiolic primaailecutiua non coniungit immediate fini extra excludendo omnem mcdiationem altc,
rius propinquioris illi fini.

k
5i contra hoc adducatur illa probatio,quia voluntas
non:ergo
alicer fe
nunc potcft quictari prius

prius. Refpondeo,conquod aliqua potentia prior in opcrando ipfa volun,
habet ad fincm,vel c conucrfo nunc,quam
fequeniia non valet (ed fufficit

tatealiccrle habeat ad obic<fluin, cuius fcilicetalteritatc pofita, voluntas poêft in
:
a<fli)m,inquem prius non potiiit,nonalterationc fui,fed illiuspraeuij inagendo.

Brcuitcr crgo prima pars dedu<ftionis non cft contra aliquam opinioncm quia
^
nulia poiiit a<fl:um voluntatis crcatx efle

luntacis,fciIicccdedefiderio
Deum,nec fecunda pars de primo
eft alicui dubia.
Rcftatergo
vis
inhoc,
fi
a<flu
vo-
aliquisa<fbus
voluntatis alius a dcfidcno poflit efle prima eonfccutio finis vltimi,& probatio
ibi
ad-
du<fla
DiftinaioXLIX. QuEftiolV.
383
ducla cie quietationc fallit fecundum xquiuocationem (I enini accipiatur quietacio

pro deledatiotic cbnfequcntc opcracionem pcrfccflam j concedo quud illam quietationem prxcedit pcrfeda confccutio finis fiautem accipiaturquictacio proaû
:
quod aclusamandi ,qui naturalitcr prxccdit dclccljtioncm,

illo modo,quia pocentia operaciua non quiecatur in obicdo nifi pcr opera-
quictatiuo in finc dico

;
quictat
tioncm perfcdam,pcr quamattingit obieclum
& tunc illapropofitio, ^w/f/4//wm/
yiffauut
tamcn apparcniiam obieiii non

vcritatis cx comparationc ad motum quo mobilc aflequicur tcrminum, & ad quic- prtcedit
(jnietatione
tcm inillo iermino:fiquidem motusad tcrminum prxccdit quieicm m termino.
Scdharccomparatioadpropofitumnon valet,quiacadcm opcratio hiccftairccu- '""P^/ ^
tbtifh fi*cedtt affciHito ohit^t frtma^xd cft pcrfccla.falfa eft,habcns

,
perfeda alTccutione obiedi & vniu^rfaliter talcs fimilitudincs ex motibus,applicando ad opcraiioncs, non valent fed
oportct rclmqucre quicquid impcrfcdionis cft in mocu.ficut eft ha:c diftindio cius a
quietc.&pcr oppofiiumin opcratione funtifta vniiiueâfiTccucio obicc^li quafi per
mocum vcl magis tendentiain ipfum , & quietatio in obieclo j fiquidem tendentia
talis in ipfum quictat in ipfo.
Et fi ncgetur omnis operatio voluntatis circa obicdum prxfens alia a delcclatidDC,hoceft irrationabilciquiafi voluncascftopcratiuacircadbicdum abfens, impcrfeclc tamcncognitum.quia oblcureiraultopcrfcdiuspotcritopcrari circa obicdura
perfcde praefcns.quia vifum.
Si arguiiur,voluntaspotcft nunc quiecari in obiedo prius,non ergo aliter fe habct
ad obiedum volibile nunc,quam prius.Refpohdeo,confcquentia non valet:fed fufficit qutid aliqua poientia alia prior in opcrando aliter ie habeat ad obiccflum quam
priiis:nec mirum,quiapotentia, qux inoperandorcquiritaliamoperantcm, noneft
omnino in potentiapropinqua ad operandum,nifi illa alia opcrantc.
tiua pcrfcc1c,& quictatiua.quia quiccatio eft in
"/'"*"*'"
Si arguitur,faltem
Sc
hoc non
nifi
quia
per illud
nouum voluntas nunc poceft quietari,cunc hon potuiti

& prior quam ipfa quietaiio voluntatis patet
eft aflccutio finis
ergo quod in illoalio acû eft prima afTecucio finis. Refpondeo,vcrum eft prima primitatcgeneracionis,non primitatcpcrfeclionisjbcatitudoautcm eft aflecutioprima
primitate pcrfctflionis. Etfi omnino antequamcunquequictationcm potcntKX , arguas habitionem^vclaftccutionem finis prxcedcrc quia fcilicct pocencia nunc potcftopcrari,priusnon potuitjquodnoncft finc aliquamucacionc, qux noneft.nifi ad
habicioncm obiectiifequicur quod in niillaoperacioncciiam incclledus pcflit eflc
prima airecucio obiccli & ita ncc bcaiitudo 6c tunc illa ratio vadit ad illam opinionem,qu6d beatitudo non cft in opcratione 5 fed in aliqua habitione obiecli pracce,
dcntcomnemopcrationcm.dcquadidumefti
_____
M M EN TA R y S.
lud principlum vtriufque Schol^ faris vulgare,&
/^ 0/r
&c. Hic impuf,nat Doctor
V^ priorcm fcntcutiam,& foluit eius funda-
acquifitio finis, cuius eft prsftantiQimus adus,
'''
C
6
Trtgrrjfm
X3taorm.
/?/^
mcntum defumptum
cx acquifitionc formali
fi-
nisjficut in quacftionc latcraliimpugnat altcrum
fundamentum.ex quoaflctitur peifccaio intelleûs fuper voluntatc :in neutra autem ftatuit
concluhonem cxprciram, quia difficuliasin toro
non cft terminata in vtraque quzftionc

cnim dcclarandum inquoaftu voluntatis
rcftat
confi-
D'
ma
opcratio.ita erit iliius potentia: principaiiter
, & voluntatcm cxccdctc docenc

contcmnendi Thcologi tam antiqui , quam
moderni. Hugo, de S. Yitloic./ttper cnpM 7. cft
amorcm autem
iion
Dionyfij decxUJHHierarchia.AlenLj.p.^.ii.niem. <*#'**'"
^.& ^.p.^.t)!.. M.i.art.^.

Magni in i.dift.i.4rt. 14. jtgidij.^wfl^^.j.
ûafi.vltima ad prirrjum. Rithard' in hac dtjf.nrt.i.
i.art.j.^tttfi.So.m.x.ad
Albcrti
^<t/?.6.Hcnriciffl<^.i.f*///.i4.
mcntum
impugnatione oppofit.T
clttjtont
tellcdu
tlw.v
reccptum.ncmpequod bcatitudofit prxlLntiffi-
bcatitudoiquod rcfoluit quarftionc fcqucnfi,

qua^ in ordinecft quintaihicautem deducitur ex
ftat
jtlferth
'
i.fiteji.
fcntentiac ftantis pro in-
& folutione fui fundamcnti
hxc tan-
^'"^ conclufio nempein vbluntate primano
conjijle-
" f>t*titudinetnformalem, &c. cuius aircrtores hic

fubiiciam anteqnam vltcriusprogrcdiar & fen,
AtquifitU
Dodoris de formali inrenhua,non dc formali cxtcnfiua;de qua in fuperiori quxftionc

ogitur.
Conclufionem hanc imprimis tencnt
(quantiimad compararioncm intcradus vtperiziXxoi amor,& pcrfcdior voluntas, quam intcl-
^tln^Jf
atfim.*'
quotquot in ea funt opinione , vr prxfe'^*^^*^" voluntas,&amor i faluandoniraqucil-
fus eft
'^*^'"
.^Mafi. z.
Maioris inhacdijt.
Ochami'
ûtjl. j, ita
i.dtjf.
fupple-
GahT\tVM<jM4tJi.i.art.\.notab.i..art.i.con-
^.Baifolis ibidem
(jMoJi.
^.art.
i.
&
plures
alij.
Item,quorquot ftatuunt beatitudincm in aftu

vtriufquc potcntix docent acquifitioncm finis,
iion fieri pcr folum intcllcaum , fcd ctiaro pcr
voluntatcm. Hos magna ex partc citauimus in
quxftione prasccdentii quantum crgoad authoritatem
tia
Dodlorum.non
nam quod
cft
affirmant
infirmior
alij
hxc fentcn-
iuxta oppofitatri
fcntcntiam de intcllcau , idem etiaro nos affirmamus de voluntate,quantum ad primariam raitionera batQdinis,& iritcn&m ,licit adraitta-
mo3
jl^"^*
384
mus
beatitudinem extenfiuam,
doccnt fruitionera, aut adlum voluntacis fpedtare ad fubftantiam beatitudinis:fiippofito ergo communiter reccpto principio , quod
formalis
beatitudo coniidat in perfeilifiima operatione
falfum,& contra principia quia nunqua voluntas amaret honeftatem v.g.propter honcftatem,
in
prout
intclleiftu
alij
hominis & pcrfedior^fit tam voluntas , quim

adus ex mcnte Doilorum quos citauimus,
,
cius
fcquitur acquiiitioncm finis confiftcrc in adtu

voluntatis principalitcr. Scquitur praetcrca ac-
quifitionemnoneircfolius intelledtus , ex altcra

frequent i,qua docent alij beatitudinem cflentialem non cilc vnius tanium potentiic, nec confiftere in
vno adtu
fed in piuribus
profequamur
deinceps difcurfum Oodloris.
Probat ergoprimo nonconfiftere acquifitiofinis in folo adlu incelle<5tus, fed pimcipa-
nem
i.Raii.
lius conucnirevoluntati:finis cxtraelt fimplicijiffecHth finit
nnn
aj""**
ABui
tat:4
fummeomnium volendum:
ter,&
crgo intcr ea,

immediatius eft
magis volcndum
IcdW/f eft fibi immcdiatius
quia immcdiatc tendit in ipfum vt in finem vltimum,cum finis vltimus , vt huiufmodi,fit proprium obicdlum ipfius velte. Probatur maior iljmj gfj magis volendum voluntatc libcra , quod
appetitui naturaliter cft magis appctcndum huiufmodi eft,qod eft propinquius obiedto , quod
qyg. fmjj ^j ipfuiTi.quod
tfl
'"
fibi eft
vclS-
imme-
diMirfini.
fimpliciter
Refponfio
Caietam
"/3"*
maxime
appecitur natur^litcr.
cum Caictano
cuius vifio
ftum
fic
vt
eft
cum
aftccutio,
ipfo faciat
qux ita attingit obicvnum obieAum ,quod
beatitudo integra obiedtiua adxquatc bcans:
negaturitaqucminor,qniavoluntas non attingit obiedum immediatc.fcd iam acquifitum pcr

vifionem,ita vt ipfavifio intcgrct obiedlimi bcatificum voluntatis : qua; dclcdtatur de Deo vt
poflenb per vifioncm
& vifio
obicdum
fic
Deus auccm ohieCtom, ^md, idque non

dens
DeuiTi
lmfugntio.
nifi
Contra
mediantc vifione.vt obicdo

,
ûoy
per acci-
voluntas nequeat fcrri in
fcd per fe.quafi
docccvifionem habcre racioncm folius

conditionis ad adum amoris, amicitia: , & conij.art.^.
cupifcentix in patria
licct priori folutioni
&
nonobiccli. Vafquez
,
adh^rcat r<7^.6.tamen con-
VoluntM im- irarium docet contta Caictanum cap.c).illius dijp.

medtati pe- M. npmpc vifioncm habere meram rationcm
ratur circ
Deum.
conditionis
&
non
obietfti.
Probatut
falfitas
folutionis fub nulla ratione potcft intcllcdbis
attingcrcDcum immcdiatc per
modum
obicdi
immediati,quinvoluntas illum attingcre poteft

immediatione obie6li,id eft,non fub alia rationc
formali.vt e^tia pritcr folam diuinam bonitatcm
in rcipfa,& propter fc voiibilem ergo non fcr:
Dcum
fubfola taiione formali vifionis,vi

obicdli formalis <\uo.
tur in
Antecedcnsprobatur , quia ficut Dcus cx fe

omncm rationcm obicdti inccllcdtus
bonum. (arn motiui ,quam tctminatiui
cft pr^fen
, vt
8
DeuA ex
mi>e
fe
includit
ante vifinnem rcfpcdiuc

cti.im in ratione
rationc
Perf^Jlum
fiioiiuumvoluntatit.
quo
fui,
& cx
boni
fe
a.d
intcllcdlum
fic
Sc finis includic prxcise
fcclufo
omni aliomcdiantc
vt rationc formali attingcrct
Deum
in fc,
proptcrff, omncm rationem obicfti formalis

moiiui , & ternnnatiui voluntatis ; quod autcm
motiui.probaturjquia infinitum bonum adlualiOimum potens moueie tam obiediue , quim
effeftiiic voluntatem
ergo etiam tcrminatiui:
:
& ptobacui vtrumquc,quia vifio idc6 efibt racio
facultatc,
qua
adus antcce-
cft
priori intclledlus,vt obicclo ^xo
quod
cft
vclnntiu
autobcditcrlegi propcerlegcm praccisc,& qua amat hcnum

cft voluncas fupcriorisobligans,
itaetiam dc 1"î>onurrt
&
difcurrcndo ,fcdpra?cise amaret honc- '^"'r"''''"*"'

ftatcm,qua cognira cft ab intcllcdu quia omnis '' '
cfftcris
adlus intantum extenditur ad matcrialc obie-
dtum, inquantiim
participat rationcm obicdti

hac ratione prscisc moucntci
quisautem dicit aliquod obiedum in rc exrra
clfe hoeftum,aut commodum,aut bonum, qua-
formatis
& fub
cumque bonitate , per folum adbum intellcttus

cognofccntis tancjuam conftitucntein praccise
ipfum
in tationc boni rcfpedHutad voluntatcm.

Dcindc,voluntas ncquitfcrri in obiedum fuum sufdt eoformalc , nifi cognita fit ratio formalis chiecii gmtio dire'-
moueniis voluntatcrn fcd cognitio dircda rci ci.iadanun%

cxtrainrationcboniconucnientis ex fe fufficit '^''^'""'*"*'
d adtum voluntatis elicitum,& tjicicndutTi cir:
harc autcm cognitio ncquc (ciplam dirc6te,auc rcflexc rcprirfcntat intcllcdtui, anc
ca illud
tanquam obiedtum formalc aut macognitum.cum non fit fuipfius cxprcflio,
voluntati
Copiiiio
fr-
fed obiedtiextra mouentis, &tcrminantis ipfam 'ff"^"'"'''-
fubpropriaformali ratione
ergo nequit ciXt^'*^'"'"^'
obicdlum formalc, quo voluntas vclit obicdlum
:
Si dicatut quod vifio non in ratione

adtnsjfed in rationcattingentis obiedtum fit ra-
cxcr^.
tio formalis obicdtiua voiunratis
eodcm modo
gatur
contra vrgcnc
rationesprjcmiftir :quia
dc attingcntia formali cx
fi
inttlli-
partc iplius
aausfetcncnte.quaEcftipfa exprcllio obicdti,
zor.utn efi
aut fimilitndocius
ccnueniens
non poteft cftc ratio

moucns:quia obiedlum non idco cft conucnicns
voluntati tanquam quictans ipfam & vltimum
,
h:Ec
(juo.
& hacc folutio falfa eft & concra

nam & Caiecanus i.i.ejHtft.
ipfos rcfporidences
adu
tcriale
& Vafqucz bcatitudi^ ncm obicdiuam iutcgrari cx vifionc, & obicdoj

Diccs
moucns
dens voluntaccm,& adtum cius,ita vt nunquam

voluntas feraturin obicdum fuum,nifi mediante
r,-
'""'""''"'
""? ^"^
rnitum, fed
/?
pcrtcdtiuum extrinlecum
quia vidctur tan- oMabcnueji.
qu4m pct vifionem ,vt rationcm formalcm ha;
berctobiedtumcflcbonimiconuenics voluntaii,
& non propria bonitate quia hoc non videtnr
cfte fecnndum Scripturarn,& Patrcs,& veritatcm
fidei, quod Deus nequeat cfle bonum voluntaiis
:
eleuatur ad fincm fupcrnaturaltm,nifi

fub ratione alicuius perfedlionis creata? , [>c'^
iioftr.-c.vt
quamconftitueretur
cft
bonum
nifi
imiTicdiatum,& ex fcrcfpedtu volunpcr rationem prarcifam , & formalcm,
quam
conftituitur,& natumcft proxiniemo-
tatis
pcr
bonum noftrum:nihilcnim
ucrc voluntatcmjfi crgo Dcus tantijm cft bonum

voluncntis per vifioncm , vc eft forma creaca ,
fjjhu creatS
,j}
m-
rdtio
uendi, aut
*"'"''"*"^''
"^/xllluHnU
vltiml,
&
exprcflio
aut fimilitudo formalis condiftindta
ab obicdto
vifo.ita vt ratio fonnalis cx partc obiedti,quam atcingit volunras, fitfola viho.fcquitur illudinconucniens. Accedirqu6d ipfavifio
non
fit
fui vifio in
nifi
cancum
pcr
modum
proprio gcnere
neque
vc ipfa fibiipfi obiicitur in
alicer
Vcrbo
obicdti fccundarij crgo voluntas,

obicdtum vifum primario , quod cft
Dcus in fe, non fertur in vifioncm , vt rationcm
formalcm fui obicdti , ncquc in vifionem alitcf
fcttur,nifi vt relucct in Verbo pcr modnm ob:
vt fertur in
quod extcnditur voluntas r.ationc Deitatis tanquam primarij , & formalis

obicdti, vclcerrc vt intelledtus pcr alium adtum
reflcdtitur in ipfam vifionem vt cognofcit cam
in proprio genere ergo non apparet qua ratioicdti Iccundarij.ad
ne
vifio cirfc
obicdtnm yoluntatis
vt tendit in
Deum
nofeipfam
reinfeMdt.
XLIX.
Diftinaio
Deutn vlcimum finem obic6lum,inquam , formalc. Qu6d H dicatur voluncatcm tendere in

vtrumque zque prim6 per eundem alum, qui
;
dicitur fruitionis
aut quiecationis eius in fine
perficiunt voluntateiti in ordin6 ad
385
Deum
:illa
& inclinationem amicitiz,

hzc fecundiim inclinationem, & afFcdlum comfecundum affcdlum
Jffiam
>
nmititit,
'
i\
(ecundum vtramque
propria,ita voluntas
eius fimilicudo incencionalis.
applicantisobiedtum ergoctiam vifioin patria i^Mmit.

non intcgrat bcatitudincm obietfViuam voluntatis, quz confiftit in immediata adhxfione ad
Quod
Kt^Hfi*.
vnius cam ex vifione
ic<fti
rcfpedliuc ad voluncacem
concingac
vc
Deus
in
fe,
quim obieô
vifo
vt obicfki mociui ica
&
incli-
^fniti^t
Deum
fub rationc ptopiia: Ltt.mimquia obiedum habitus nequit excedcre obic- mtdMti.
ûm,auc inclinationem potentiz , cuius eft ha-
narioncm
rcfpicit
bicus;qui in ordinead operacionem datiir, Si er-
go voluncas inviaperficirur a Deo immediate

fub vcraque racione.i fortiori perficicur fnb vcri- j/^-J**que racione a Deo in pacria , eciam omnis eius ^,>.
appecicus complccur
& fatiacur
fed in via
non
incegrac aftus fidci diuinx racionem obicftiuam

charitatis
autfpci
Affu^fidii
"*
'"''^'*
'
fcd habet przcis^rationem '"^^'*^^.

:
ob-
dicas terti6,qu6d ifta tntegratio
fi
"*
modi.& refpiciuntDeumimmediatclubratione """^^'
Vtlutttta
vlcimo. Cuntr^ , hoc repngnat , vt idem zque

prim6 tendac in creatum, & increatum fub ratione propria vtriufque , aut in v|ladiuer& formalia obiefta prim6 , quarum quodlibec fub ratione propria moueat pocenciam , ficut repugnat
eundem aûm tendere in duos fines vlcimos
arquc prim6 , &non fubordinatos nam quodlibet (i mouet fnb ratione propria, fic non communicat alteti in fua ratione formalJ,nifi inhoc
quod in propofito vino per modum
tantum
opcrationis fit ad Deum , vt obicdtum , sitque
:
lmfMp$stit.
QusftioIV.
ex propria bonitace
moueac voluncatem , vifionem cantum moucre

inquancum afHcic Deum,vel accingit pcr modum
pofieiEonis. Concri, fi Deusper fe mouet voluntacem.darur incentum.quia ficvifio non mouet.vt e(t actingencia Dei nifi inquancum Dcus
mouet quidquid propcer aliud tanquim rationem formalem mouct illud non ex propria rationc moucf, fcd ratione alcecius inquancum ip,
Deum
&
prpter feipfum. Probatut

,
quia voluntas vt opcrans vnifor-
in feipfo
confequentia
&
ficuc
micer operatur circafuum obiedtum,
fecundMm ^niJ^d fecitndHm ûid ita Jtmpliciter, ad
/tmpliciter: ergo fi in via opcratur circa Deum in
fe immediatc , & non circa aliud,tanquam obie-
Ckam formale
operabitur
ita
etiam in patria eodem
modo
vbi pcrfeclius coniungitnr fuo
fini:
Exhis fcquitur tcrtium ncmpe dcleftaiioncm
VileR*tit
volunrate de ipfo obiedto beatifico,

'f^^,^**
^'^"'
fiuedcleaacio illa dicacur pafEo imprcfTa ab ob-
etiam
elfe in
'
fum
crgo voluntas ex inclinatione

finem vltimum ^ Dco mota fub
participat
(uaadDeum
hacrationcprzcise ,non
inqnantum
applicat finem,
quid
&
finis
Quod
fi
vifioncm ,
inquantumeft
refpicit
&
moucre voluntatem
in-
quamcumque
dum omnem
fua: naturar
inclinationem
&fecun-
conuenien-
ipfi
tem,tendere in finem vlcimum fub racione
finis
inquantum voluntas ad ipfum inclinatur,vt attingibile per ipfam immediate tanquam

fuum perfc(fViuum proprium,& extrinfccum. Ex
omni modo
f rer fe,non
imaginabili
quovoluntas
vifionem,vt obiedlum formale
quacumque
StnhfJ
pofiet
vel alia
ratione.
rtjptn-
fi*i*.
^tfMT 4MW*
litld ftttUf
in
Dtmm im-
mtdimi.
modi,qnatenus
eft perfcdlio perfon^ per intclledlum,vel certc fub affedu amicitix,qua quis aliquo modo ordinatur ad fcipfum. Anrecedcns
probacur;amor aniicirix refpicit bonum alcerius,
proprium eft bonum,& pr.-elatum bono amancis , amor autem charitatis eft refpedlu
Dei,vtpacet ex forma przcepci charicatis ; & fiquli ipfius
Vtlmttm tx cut in via eft

elfMritMt ri-
^cit Deum
amor
proprer fe fuperomnia diligibilero,

in patria
fic
tendit in
frtfttr ft.
fit
Dcum
amicitiz.fic tcndens in
Deum,cum ibi
ira a fortiori
charitas
non
otiofa vt/Hpri didlum eft qutLJlione jirtcedenti,
Sc loca
Patrum
&
qux
fauorem
conclufionis adducuntur , intclligantur de hoe
amore charitatis. Qu6d fi loquamur etiam de
volimtate
Scripturx
vt habet afFcdlum
in
commodi ctiam
i
nullum commodum immediatius refpicit,quim

obiedinm beacificum.in quo eminencer includitur
omne bonum fccundiim afFcdlionem tam

qu^m commodi af&ciens voluncatemi
amicitix
idc6quc
ficut charicas
Sceti Oper.
& fpes
Tom, X.
habitualis in via
^'^<">P*-
inde fequitur beatitudinem efTcntia-
lem confifterein adu voIuntatis,quia beatitudo

effentialis confiftit in acquifitione finis
Secundo impugnacur amore amicitiz ,quah'9

eft fruitio
ncquit amari Deus aliter qu^m proprcf fe crgo non ratione vifionis tanquara obiefJti formahs.qux potius cadit fub obiedlo com:
diHt
vtrimque afFcdtionem commodi,& amiciciz, &

fecundum dilcdlionem,& gaudium confcqucns;
Vera ergo eft roinot illa , quam fubfumpfit
Doftor:nempe quod fuum veUe eft immcdiatius
quibus patet impugnatio diftx refponfionis ex

fcrri in
imfrtbatto
Deum immediatc propter fcipfum & fccunducn
voIuntati,& fini,ciimfinis vltimusfit voluntatis,

vt immediatum obiedtum.
Refpondent alij aliter.nempe dato otiam qu6d
voluntas immediate attingit Deum in fe,& pro-
propria,
diircro) perinde eft:quia
fine applicato refte fequitur delcdlario
hoc nihil
quantiim eft poficlEo quxdam finis
eft , quiaetiam voluntas nata cft poflldcre perfe(ftioncm
ex
de ipfo,
cumfir vltimumbonum potenfix:cx quihus fcquitur intentum , ncropc voluntatem tendcrc in
quo iam non
ratis(de
ali-
ex prscifo motiuo finis moucns.
dicas vifionpm
icCto prius amato,fiue certc adlus clicirus volun-
nifi
volun-
autem fupponit Deum acquifitum pet vifio- ,^^^^^

7"X*w^nem,per quam Dcus in fe fit przfcns- Contra.illa acquifitio, in qua fundatur oppofita fententia
zquiuocaf:quia (\ loquamur de prxfcntia Dci in /'.f*//"*
iOtu prtmo rcfpediuead intellctlura , & voiun-'^^^^
tatem.nonfit fic prxfcns peradum alterutrius
potentix,fed fit prxfens in aû primo pcr fuam
tas
voluntaiemex parteobiefti,perdona, & elcuationem ex parre potentiarum , qux \ Deo folo

funtjloquendo de adlu primo:quia in illius virtute eft prxfcns obielum,in cuius rcdditur virtute
fit
proximc voIibiIc,&
aftu intellcaus.
fcntia formali
intelligibile,
Qu6d
inf^termini
fi
& fic non
loquamur dc prz^^^"jf*^^^
extrinfcci perficien- r,l[Jj^^
fit prxfcns voluntati vtluntsiem,

perfruitioncm ,
non pcr vifioncm quia vifio & inteBtfupponitur ad adtum voluntatis oftenfiuc.vf ap- ** *fi'
plicat ei obielum,& non alitcr ergo per folara
ti$vtramqueporentiam,fic
&
vifionem non
prxfcntia
qux
fit
fit
prxfens formaliter voluntati

eius attingentia per volunta-
tem ergo nequc fit eius acquifitio totalis , & y^,,^

completaper vifioncm. Probatur vtraquecon- .utf*lttA*t
:
volunras, vt in confefTo
; prima ; quia
,nonaraac neque attingit formalitct Deum,
fcquenria
eft
KK
aui
advtlumt-'
ttm.
386
Deus fit
obicdnro beatificum,inquantumeftperfediiuum
potentiar , ciquccommunicat crgo quo pcrfcftior,& firmior eft vnio,cc) etiam perfcdtior eft
^^^^
praefens in adlu fecundoâdêquaHir prat-
primo ; fed in ad:n primo nor
eft ptaefens foli intcUcftui
ergoneque
telle<aui
in
ergo
fi
&
intellcftus,
fcd ctiam voluntati:
adu fccundo
acquifitio
Deum eflcâutficti
cftpracfcns foliinin
fit
hoc
quod
eft
pta'fantem,nequit efle folius
confequentcr
non
liac ex parte
Dices qfioJ acbus intelledus
milatio formalis obicdi,&
obiedum quira
,
fit
afli-
intelleckus trahit
fic
intcllcdlus
&
intelledus
&
prouenit cx natutapotemia: ,
,
operandi circa obiedtum per modum
&
oppofitum prouenit in voluntate

ctiam ex natura potcntia,non folum circa ohic'
ftum b ;atifieum , fcd ctiam citca omnia obieâ;
Iion magis lamen pet hoc adharrctintellcdus
pbiedo,quam voluntas , ncquc magis quictatut
in ipfo:fed vttaque in tantura quietatur inquantum inhsret obiefto ipfum attingendofub.ra*
tione propria. Deinde , non Jpfafimilitudo exnatura:
prcira fe tenens ex partc intelledionis cft bcati-
ficans intcUectum.fcd
obicdum.vt
in fe attingi-
turjquod pcrinde competit voluntati

fuo adu.
OhUcium
racdiantc
Deinde , p5r illam rnetaphoram, quidquid
in-
fDpcemum,quam
ad fe fuprcmum:
tranfircauttransformariin
porius transferc in
ita
transformatur
ama,
fcd
fimilicudine incentionali
fe
obicftum cognitnm
voluntatisad
non
cft vnio Voluntm

transfor- traniform'-
ergo petfcdtior
Deum amatum, in qucm
matur, vtfiataffe(au idem
&
infcparabilc ab ^*^''"*J'|*
amato,qaam intcllcdus qui ecorra potius tranf-
amorcm
cilefH hierarchia cap,j, \hi dicit
efle vir-
tij,& penetrantisy vtvhi rfiipfum quod amatur,ibi

in ip/efit,&i.c. &fit vnio ûodatn modo
ipfo ,
&
cum
( fupple amans)
ûod amat , &c.
tjuoniam SltSlio fupereminet fciefttiA ,
maior eji
intelligentia :plus enim dUigitur ûam intelligitHr,&
fer viamamoris, vt expelliincipiat
& txire extrafe & incipiat

,
ejfe
&
intra tdileitio,& appropin<juat,vbifiientiaferiifiatt
&c. Fidetur tjuidtm refeîo magis neceffaria efie\

efi tihi bonum , ûod tn te efit
ûam (juodextra te efibonum , &c. Voluncas crgo
trada pcr amorem, inttat , & pcnetrat araacum,
cjHemadmodurn magis
vt
Cum ipfo,& in
ipfo
fit
& ita vnitur
vt exeac
dilcdio fcientiae,& maior eft ; intrat dum fcicntia foris ftat,&appropinquatcuius,refc(Sliopcrinde eftmagis neceflaria ergo maior eft vnio
:
quam
&
&
transferturin
voluntaci ad finem
vifionis
firmiorj
&
amatum , quam
vifio,aut fcientia.
mecaphorica,.fed rcalis intentionalis:fignificatut
ide6 dicimusattingi obicftum in
autcm per
per
adlum
potenti^fvc In reipfa contingit )5i non attingi

potentiam pcr obifduin nam Ci propric loquaraur, illud m.-tgis ttahiriTr ,inquo eft vnio inordine aA altcruitl, & conftituitur ad alterum , vt
extra fe tetidenS,cum fui mutationc,& quafi vcto;
tum ad
a!tcrutt),qoJlm obicftum, quod finc vlla

mutationeterniincttendentiam ,
motum
&
alterius.
Sed ne
IX
vetbo
vis in
fiat
magis
argumcntor:
fruitioDei, qu6d
licct folutio
vCtbilis videatur, qoatn realis
fic
hoc conucniunt vifio , &

fit Dei in fe,vt obietftiimmcdiati diffcietia prsttnfft ncquit cx hoc.quod commune cft
In
vttatjue
vtriquc fumi
quod
idtoque ftaturin foluiione data,
vifio ad fe trahat obicftmTi,
cluio eius
non
fta volitio
&
fic fit aife-
fed illa eft affecutio
Vtra obicifti ,qua; firmivisadhxret obietftoinfc,
fiy fntiticiti ^\nejfe tei.&qnsconfequcntcr magis commufirthiki dnic.it obieito : fcd itaadhxrcre,& communicare
DbicAo
coitipBtlt
amori,
tucem transformatuiamj&conucrfiuamaman""8'
tis in amatum* & Hugo de faniSlo Vidtore fupcr
codem czîie caliiium ,& acMunt JignificAt impetum ijuendam amoru feruentu inamatum,& intran-
fubieftum
trahitur.î ita contingitin piopofito quia ttaftio in ptQpohto cft vnio potenrix ad obie(5tum,
iequetenens non ex parte obiedli, fed potentix:
foi
jntelleaits
obicftum pcr fimilitudincm illam cx- / (ognititprefliuam obiefti. Probatur roinor ex Dion. de """
fert in ft
hit fubieftum perfedlibile, qulm per
tif.
perfedtionis,intcr infimum,&-fu-
ergo magisacquiricur per amorem

cminenciorem habcc gradum vnitatis ,
voionis , qua
fc
,^
aienii.
premum perfetSiot longc eft acceflûs ad fuprcmum quam acceflus ad infimum & perfeftius
perfediuum magis commum^caic fuam perfe<ilionem intelledliii, qu^m voluntati quod ptobari neqoit peifecftiuum enim magis ad fe tra:
qiiar} cognir
quia in
extra fe,& incipiac cflTcjquod amat, fupereminct
mafif trxhit
tjuam tra- tenditur , non redte faluatur aflecutio obictSli
beatifici cfle folius intelledluS , nifi oftendatur
hiiur.
htret ohtillt
cft
tum,incelle(5tus ver6
intcntionalis
Volnhw
ordinc.qui
Minor probatur
fcd volontas per amorein transformatur in
modo cius
nlttruin.
& tradtio.
Quacritnr ergo quid fpecialJter habet intellc<3:us , aut cius aftys vt jn eo ponatur beatitudo
affecutio
infimum aliquo modo trahcrc
Ctiam quamuis traliatobieftum ad fc.non trahit

tamen adÊquaicobiedum vt natum eft a volun-*
fate trahi , vel attingere vohmtatem
crgo illa
difFcrentia adignata non fubfiftir. Probaturantccedens quod intellcdio fit ilmilitudo cxprcfla
vnie ,
tendenti ai
vnioad
<5lus,ncque aflecutioncm finis vltimi in cuis zt\x
fe
eft
confifterefolo.
tur,in qno
eft
adfeobiedlum non ita voluntas. Contri , hoc

nihil cft,quia Vohmtas perfcdius ctiam trahit ad
trhi'
per
cft airccutio
alfecutioyaut tradio in propofito, qu<im
pttjbatur beatitudo cflcntialis cflc folius intcfle^
cflcntiah'5
lUttd
eft
cognicionem. Maior probatur
fdiuiae ejus in aftu
ImpH^ntttur,
pcf
vllum oblcdlum pcr aftum mtcllcftus , tanper tationem formalem tcn<lcndi. Probafur fccun(ia conrequenria quia acqnincio , qua
pcrfcdior
quam
KtJpoJ!o
quam
quia nihil
amotcm
fiiit
& noncognitioi:crgo
Quod dicas hxc mctaphorice dici , libcrum eft;

quia vnio inter potentiam ,
obiciftum non cft
&
eflc
maior vnio
prsdi(fta
nicarc
&
penccratio
cum amato magirquc ipfi commuquam fit vnio vifionis , auc communi-
amoris
catio.
Confirmatur
illa
potentia firmiiis adhxrct
'"'^''
hominis per^p.,fi,^
feftam , qua; magis applicat reliquas hominis ,fiuttis
facultatcs & trahit a(j operandum circa iWwd fuferior eft
abfens, ficut & alia qua:uis mcdia ; fcd hoc com- & *'''* fo*^*
pctit voluntati. cui reliquae in hoc faraulantur, '*?"^
alioquinindifferentes cx fc , donec applicentur
per voluntatcm , & ea applicata neceflatio adobic(fto fccundijm inclinationem
harrent :ergo,&c.Sed
luntacls circa
cadem ergo
:
non
eft alia inclinacio
obietûm abfens
&
ficuc circa abfcns per
firmiiis iDna:rec
defiderium
cx eadcm inclinacione
circa prxicns firmius adha:rec
vo-
praefens, fed
eti.nnt'
nani ideo defide-
rac abfens.vc fruacur prxfence.
Ex
pC
his ergo pacct
racioprimaDoftoris:nemcft finis ob&fuogradu illud magis volcndum,
illud eflc
ic(itiuus
fumme volcndum,quod
quod
DiftinaioXLIX.
HMtitfum-
quod imracdiatius
tmrUD.
luntasimmediatius
"**
habet ad finem
fcd vo-
habet ad finem
quia
fc
fe
cft
magrs cft volcndum ipfum veUe pcr voluntatcm , quim vifio ; fcd hoc
obic<!iimi ipfiiisrergo
falfum
eftct
c(rcntialis
fi
in fola vifione
beatitudo confifterct
quia ordinatc volcns fincm, dcattinguntj

, qux immediatius
bct niagis vclle ea
bcatitudo autem cllentiatis immediatiusattingit

fincm , qnim aliquid aliud crgo fi illa confifte:
impugnauimus
fuftincrc
&
vidcntut
fcfitentiam
difiicultatem argu-
vt efFugiant
menti.
VtlmniM
magii mai
puitiontm
w//i#-
mtm.
mc ergo folum fupereft probandum, qu6d

pqp rcflexcctiam volnntas tcndatin vifionem
r
amorcm attmgenP'''"'^'P^''"* ^*'"" '"P*"'"
tem fincmvhimum immdiatc.imoprincipaliijs
amct hoc modo fuum vtlle > fiue vt vittualiter
per amorcm finis refleftit in ipfum amorcm,
nuc vt rc^ledlit pcr alium adum. Probatio huius rcdc lumitur ex illa ratione Dodloris , fic
immediatiijs fe habet vtlU ad finem vltimumj
vt finis eft bonum,quam vifio, licet cnim deitas
.
in fe perficiattam intelle<ftum, quarti volunta-
tem
^****'/'"
ferju$ttntt-
aliter
quia Intelledlum
qui intclledus eft ,& fecundijm proincUnationcm ad intcllieibile , qua

^ r. - 1- '
11
f.
.i .1
ntclligibuc eu,nuc tntclligibile obiectu dicatnr
cns quantum,aut cns fob ratione cntis , aut fub
fub alterutra ratione Dcus pet
rationc vcri
modum obiedi intelligibilis perficit intclleftum,mcdiante vifionc. Dicatur hoc modoviperficit
cius
pfjjQ,
lectum,UttT r
,,..,.,
vtlitntMtem.
tamen
perficit
-.
^
fpeff:
tenth.
(^
rc(peliuc ad voInntatem,nifi vt includic

rationem fui obicti,id cft , qu6d fit conuenicns
voluntati:conueniens autcm folijm cft ad quod
,
voluntas inclinatur
acquifitio,aut poftcflloobiedi intclligibilis,
& Dei
fub illatationc, alitcr nêfteiuspolTeffio
&
fatetur etiam
D.Thomas
t.i.qHtft. 4.
tcntioncm
proptic fpe&are ad voluntatem. Vidcatur^rr.j.
i.&
nam
fi
nulla eft inclinatio
nulla ctiam cft conucnicntia in
& quo maior

..,.'/
conuenicntia, co maior lupponitur
cft in
r,
lecto
luntateinclinatio
fuum
ob-
in vo-
'^'""f!"'"'
ciitcti ett
/M
,,-^,
per ipfum coniungitut

ergo rtiam adbus elicienscius
primari6 rcfpicit fuum velle ,
non vifionem ; fi
eft afbus tetas , aut voluntas oidinatc amans.
luntatis ad
fini, vt
obiefto
velle ,vt
&
probatur minor}incIinatio naturalis vulunlatis,
& eum fcqucns clicita tanquam perfcdtio eius,

& coniundlio cum obie(flo, ad quod inclinatur
voluntas in
potentkr, & perfcdlibilis fic in-
,,^^";^'!^*'"
quoad prxfens inclinationem naturalcm,

vt tollatur conirouerfia inferius circa hoc tra-
Jinem.
ejji
(ând.i,
fi
dcbeat dici obedientialis
fi
luntMtii
naiuralis,
fici
per
modum
immediatc
perfeîbilis pa(Iiui)primari6
refpicit
vltimum
&
finis.vt obiefti perfcftiui
obie(5lum quk
cit
x\x
finis
cft,&
potentix
& fic etiam
borwm .ippetibilc rcfpi-
voluntatcm:ergo tam ex inclinationc potcnobiefti ad eandem , atque

, quim cx ordine
adc6 ex proportione pcrfcdliui , & perfedtibilis

immediatius fe habet W/? voluntatis ad finem,
vt dicitordinem prxdilum,quam aliquidaliud,
vtcomparatur ad voluntatem & patet confequentia:quia ipfum vtUe eft vnio formalis perfe<aiui,& perfc(aibilis,obieai,& potcntix; & ipfa
attingentia obiefti per potentiam ergo magis
:
nata
cft
voluntas velle ipfum fuum ve\U,câ
&
fruitur,quam vifionem,per quam non fruitur,

mcrc fe habet refpc(5kiuc ad voluniatem , vt applicans obictStum.
Rcfpondcfi potcft ad hoc
quod
alia
fit
incli- K'^/r<
natio in voluntate ad boniim naturx,& vniucrfale totius ; alia veto ad bonum particulare po-
fandus Bonau.
tentix
vel ipfius voluntatis, qua.talis cft
'
I-
intclleftus
VI in a(flu inteltedus formaliter confiftit bcati-
tudo naturx inde eft vt voluntas ordinatc volcn$,& fccundum inclinationcm.qux potior cft,
& refpicit totura,feu naturam,magis amat vifionem,inqua confiftit talcbonum .quirn amct
prin. i .par.art.
r^,i.ad Cor.
.qHtJl.j.Jic curriie,
9.
pliciteriuxta fcntentiam fcholx D.
non
Thom.(qux
admittit aftum externum fuperaddcre dif-
fcrentcm bonitatcm aftui internoj ita ctiam

comprehenfio,qux denotat prxmium,fpelat ad
candcm potentiamprincipaliter, ac proindeipfa

ctiam beatitudo.
rel*ntM vt
Ad propofitum.profequendodifcurfum.Dcus
fnfitituri peificit volimtatcm fub ratione
boni , & finis;
Dte.
quia rcfpicit bonum qua talc cft formaliter ; Sc
finis
qua
finis, conftituitur
bonus:ergo veBe
mius fini vltimo , qu^
ttira cft
quim
formalitcr, inquan-
immediatius,& inf italiseft ,& qua bonum,

eft
bonum,
& fincm,magis per fc,& immcdiatius amat fuum
w4Ef,quo tcnditur ,qnkm vifionem. Probarurvlvifio :'ergo voluntas, vt tendit in
Scpti Optr.
Tom. X.
f^ pticHUrii.
vt prxcisc eft perfe(ftio intelledlus,
vt cornprehenda-
Ita etiam
1
incllnMti
licct '^'"'f""'"
VTUUirjalu,
crgovoluntas inclinetur ad amandum bonum

fuum particulare,& a(5lum , magis ,quam adura
quod dcnotatadlum voluntatis:

nam ficut currerc denotai meritum quod propri(Iimc,8c radicalitcr cft in voluntatc, \mh fim-
ordefinii ail
in ratione tMniim.
fineni
tanqu^m potentix particulafis,&diucrfx:tamen
mA
parum ad propofitum fpcdlat , hic agitur de illa

inclinatione qua voluntas clcuata, cft nata per-
in hacdiji. in
4td
boniiM.
fcd potioreft inclinatio vo-
rormalis,qux magisproptjcfpcctat ad voluntaapprehenfio,feu tentio obicfti } vt

tcm ficut
;
obiefto ad voluntatem
fio
u^
"
bonum
telligo
fuprk
^/'^""**W-
bcatitudinis formalis in vifione, authorcs>quos
'f.!
rl
imiuntMtem
in voluntate
387
tima confequcntia ratione Dodloris

illud cft
magis volendum voluntate libera , quod appctituinaturati eft magis appetendum;fed huiulmodi eft veBe.quod clTptopinquius vltimo fini:crgo
magis eft volendum. Probatur minot nihil cft
volcnda cilct vifio voluntati,quam froitio qua ipfa voluntas tcndit in finem hic cft fcopus difcurfus Doftoris fed faU
fum cft voluntatem magis,aut immcdiatius,hoc
cft, principalius vclle vifioncm , quam fruitioncm , aut fuum vtUe , piout tendit in Dcum imn)cdiatc:ergo falfum cftbeatitudincm formalcm
totalemconfiftcrein vifionc.Antcccdcns probalum eft/j</>ri, nempe non tcnderc voluntatem
diredc,.?; vt <]uo in vifionem tanquam rationem
formalis obiedli , vt voluntastcnditimmediatc
inDeum. Vndc ad faluandam totalcm rationem
ret in vifionc,magis
iw
Qu^ftioIV.
fuum wfff.quod eft bonum
par ticularc:immedia-
autcm coniungitur vifio obic(fto , quia e(k

beatitudo formalis , immediatione perfedlionis,
tiijs
& participationis obiefti
quim
tîZf ,licet
veBt
immediaciijsconiungatur , quatcnuseft tendenI/^fV""*tia voluntatis.Contti;hoc cftpetereprincipium:

quia ipfura cft quod quxriturj& impugnatur ex
P""^''"inclinationepotentix ,& ordine obicdi ad potentiara:& ficarguraentor:inclinatio vniuerialis
in voluntate ad bonum naturx debet haberc
aûm
per
quem
ordinetur
& qui
/-
fit
"'**
cius pro-
{"'''"*"*
prius perficicns voluntatcra.fccundijmiltarainvniuerfMM
.'
*..
r
clinationem;(ed nuUus eft aus in voluntatc-lc-^ ^^,^
I
cundiim illam inclinationem diucrfus ab alu,

qui
KK 1
frefrium.
,;
qui
V. Sententiarum.
Lib. I
388
fecund^ro inclinationem particelare voobicdum in lc , & propier fc crgo
cft
luntacis ad
hzc crit
inclinatio ptoptia naiurae
&
confcqucntcr /& cft potior

immcdiatius fc habet ad
pcrfe6kius. Maior probatur ; quia
flusvoluntatis
beatitudo naturjf
finem
id cft
&
inclinatio diftinda
ftum
crgo
cjux cft ip-
adum
proptcr
eft
diftin-
inclinatio vniuerfalis eftdiftinfta
C\
bonum naturz
ab inclinatione
particulari , habebit adum etiam diftinftum, ficut inclinatio cius diucrfa fccundum afffdtum
amicitia: habet proprium aiSlum diuerfum ab eo
qui eft ad afFedum commodi,& deledabilis inin voluntatc ad
N&n dtur
talU {iut in
volitntat*.
quantiim deledabile cft;(ednullumadumhabct

diucrfum voluntas.qui fit proprius inclinacionis
vniuerfalis. & probatur ; quia fi haberet , efTct
adtiis
pcrfeftiirimus voluntatis
fum
dari fcilicet
adum
talcm
hoc
fed
eft fal-
in voluntarc di-
immcdiate tendit in fincm

per fruitionem, qua ipfi competic fccundum in-
ucrfum ab eo,quo
ipfa
clinationem particularcm
volunratis
ctrlaris
eft illa
ipfa,qua refpicit
natura:;& ci5iequcntcr in
prius voluntatis
ergo inclmatioparti-
adu
huius qui
bonum
cft
pro-
naturx prin-
confiftit perfcftio
Probatur fubfumptum,quaE fuit etiara

n)inorprincipalis;nullum habct voluntas adum
cip^liter.
perfediorcm
proptcr
fe
quam
fit ille
in fe
fcd fic attingere
quo
rcm
foluti dicit
tct
quia pcrfediuscft attingcre
ferfiaionem.
proptcr
Heum
ab-
gcrc
attingit
Dcura
competit
fecundijm inclinationera particulaerit propria natura:. Maiorpa-
voluntati
Attingm
&
ergo ha:c
fe
abfolutc
Deum cum
&
in fe
quim
&
attin-
aliqua Iimitatione,qua influit in
nacuram mediante intclledu
modo
quia priori
Dcum
fimplicitcr
cimque
perficit
attingitur fecundijm fe ab-
&
&
fine vlla lipropter fe tantum

mitatione fe tencnte cx partc obiedi , quam
obiedlum attingcre fub rationc limicantc ex
perfeclius etiam eft Deum atparte obicfti
folutc
tingcrc in fe
Sie volantiu
attingit
fterfe,
fi-
mtrk
Sc ad
cxtra
qnara vt dicit or-
fed voluntas fccun-
inclinationem propriam ad Deumattin-
DeS diim
abfoluti pro-
dinem limitatum ad
gitipfum immediatc ,&abfoIutc vc cf^ bonura

infe , & proprium fuum,id cft Dei acringit
eniro affedu amicitije attingerc autcm Deum,
qui confcrt bcatitudinem nncdialite intelledu,
,
ne itmitatio-
cft
attingerc fub ratiunelimitantc, vt infûit ip-
&
termivifionem per modum moucntis ,

ergo fic attingcre noneft fecundum inclinationcm vniuetfalem ,& perfeftiflimam vofara
nantis
luntatis
ergo
illa
non
cft in
voluntate diftinda
abincIinationcparticuIarijSi confcqucnter
crit
vcra
&
hic
perfedior inciinatio niturae ad
beatituditiem.
lutc
Inclinatio
voluntatis
eft
& fccundum fc &

,
ad
fi-
nem.
cft
fua operatio
cft
controuerfia dc acccptione co-
gnitionis pradicac
notum
illud
crgo
fc
ha;c autera
nonintellcdlus
& propter fe abfolute, &

talis
&c.
iamproDatum
fine ordi-
praxis
ipfius
qua
fcd
.-
faltem
y;fioappli-
ferri in obicdkura, cat obieHiim
pcrfeftiuum ip-
eft
voltintati.
vifionem ftd etiam refpedliuc ad voluntatcm , qua perfeftiuum cft voluntatis , c

contra voluntas fertur amore amicitia: in ip,
fum obicdum abfolutc in fe , & proptcr fe

eft petfediut modus attingendi obicftumj
licct cadem voluntas feratur etiam in obieclum
& fob rationc commodi , &fccundtim
hunc affedum praeterea in omnem pcifedionem,qua perficit obiedum tam intelledum,
quam ipfam voluntatcm immcdiacitjs tamen
,
qui
qwa
voluntatem
pcrficit
Dodor
vt dicit
Ex quibus
quia hjcc pcifeftio,
attingit finem.
.immcdiatiias
intcntum principalc^ncinpe & inclinationem naturac mediante volurtbeatitudinem adintate effe perfcdiorem
tta non confifterc efTentialitcr in vifione,feu
finem ad intri ; fed in fruitionc qua: magis
colligitur
diligitur
&
.#
Huc
Voluntatc ordinatc agentc.
)l
fpcdat ratio Dodoris principalisad oppofitum

qiiae eadera eft ,
qiiam confirmat in litcra
&
authoritate Auguftini
& <&
Trinit, cap. 13.
i. lie
doHrinit ChriFliana cap. 6.
&
eft confirSecundo probat Dodor idcm ,

matio prioris:voluntas poteft vcUefuum adum,
crgo
fuum adum proptcr
Viilt
imelligire
modo hoc cA
ncutro
aut
fuum adum auc
ficct intcllcdus intclligere
c conuerfo
r^wiV,
j^
aut
vult
fuum actum vt inteilcftio ad ipfum ordinatur

tanquam ad perfeftiorem aut vult fine ordine
,
perfedionis vnius ad altcrum
dc volitione ordinata
&
intelligitur
quae fequitur ad naturara
rcrum iuxta pctfedionem gradus in quolibet,

& ordinem perfcdionis fecundum qucm non
,
dcbec voluntas opcrans aIucroperari,quia opcpropterbonum,& finem,& fecundiam gra-
ratur
dum,quo
non
fed
participatur
vplt
fuum
Anfclm./i^. i.cur
efi
veUeamare, vt
tromodo quia
-velle
t)ettt
tur
rradum
ftJtc'iisnis
inrebtee.
bonitas a quolibet
propter ir//^w,quia vt
homocap,
intelligeret,
in his
illa
Voluntai ot'^'"'t* fil'''t'
&c.
1.
ordo peruerfns
Non
vult neu-
quac funt ad finem
cft tûlt fimtio-
ordo.vtctiam nobifcuro fupponit An- """t^f"*

gclicus Dodor ergo vult fuum veUe vtadipfum ordinatur intelligere \ côA ctiam intendic
aliquis
ibidem Anfelraus.
Rcfpondent
Varic.
Adcicrfarij ad
In primis Caietanus
i.
part,
ijuaji.
hanc rationem
locis citatis in
16, art,
i.
&
D.
16
i,Re!ponfio.
defendit
Dicens adum voluncatis ordinari ad vifioncm canquam pcrfeftiorcm,& finem. Fundac folucioncm in eo,
quod
I. 2. qudft.
fupri
i.art.^.
impugnatum eft nempe Dcum vi, in quo amorc non fc habct

,
fura amari k Beatis
fcd pcr fe pcr
modum
obic-
autcm inclinatio debet cffe to-
vifio per accidens
Qu6d
ideoqne amor ordinatur ad vifionem,vt ReHciturex

ad finem. Ha:c rcfponfio quoad fundamentum,
quo fuftinetur , cft impugnata.in prioti argu-
cft:
vcr6
quodnon
illa fit
fit
voluntatis,
intelledus^pro-
qua intelledus nonfolura cftobicdibcatifici qui intelligibile , & vifibile cft , fed ctiam
qua eft ebie6lum voluncatis , & quk bzc ad
Nenejfe in- batur
&
intcUedum
fius pcr
amplius
tius
eft
non folum abfolute
Thomam
quoniam in
qua:
hoc etiam
ccre
crgo
ne ad aliud
intlinationi.
prbpter
inclinatio
ipfius in fe
tellelttn i'Ja
magis conformis naturac , vt

inclinatur ad pcrfcdioncm, Probatur raaior,
quia cft vniucrfalior inclinatio , & magis tendcns in bonum fccundiim eminentiam , quêft
cftinclinatio voluntatis
inclinatio illacrit
totiue
ipfum ordinatur vt perfedibilis :qaia cft oftcnfiuus obiedi & applicatiuus voluntati ,quoniam ipfa vifio , & Theologia Bcatorum cft Theclegia
pradica , vt rcde Doclor in quacftionc quar- Beatorum
ta prologi j de raiione autem cognitionis pra-J"'*'^''''"
ftics cft , vt proponat obiedum voluntati
quce haec nata cft circa obiedum praxim exer-
Probatur tandem harc confequcntia farpius

dedudka illa cft perfedior, & magis propria in*
clinatio natura , qua; magis fiftit in Dco abfo-
14
"^
6t\\
'
mento.
Rcfpondet Vafqucz f.p.praEmiticndo Anfclmu
Reîopfio
non
vJi'*""
DiftindioXLIX.
oon dixifle vniuernm ordinem peruerfum
amare.vc inccliigas
Deum
propter
fe
amaret,vi
x hoc autem
colligit
&
mmonmtf.
eciam doceac creacuraro racionalem idc6

indicucam a Deo * vc Deo fruacut in alia
^^ amorem ordinatur
in patria
Deo, & vterque ad
ii
quz
voluntatis
eft
frui-
Rcfpondec ad racionerti,nbtl otrine illud,quod

ordinacur ad aliud , eifc pcrfeftius eo , ad qiiod
ordinacur ; inftatt quia (ubftantia ordinatur ad
qus non
operaciones,
funt perfediores fubftan^
adnos,quz camen
Incarnacio ordinatur
tia:
pcifcdlioreniqtiibus poHtis
natione
quz
a(!tum ad alium
diftinguicdeordi-
voluncace diuina neucrum
eft i
erdinari
fcd vcruroque ad
Deum,quia Dens hon cefpicic alium finem,quam

fcipfumtn ver6 loquamur de ordinacione,vc refpicic voluncate creacam,quacenus
tas creaca
vnum propcer aliud
amarec volunnihil probac ar-
gnmencum^quia fi amec quis vifionem, & amorcra.vt bona propria, non debct amare vifionera
propcecamorcm canquam finemjquia vifio perfedlior eftifi tamen aliquis putarec amorem elle
pcrfe^tiorcm
cunc ordinate amarec vifionem
propter amorcm.
amecnon
Qgod
iliquis velit videre,vc
fi
amor proj quia

pinquius accedit ad amicum , tunc non inordinatc amaret, quia tunc amor non dcfidcratur , vt
propi ium bonum fcd vt amici fupcreft ergo,
gratia fui
fed amici
vt vifio
nempe
&
ad cffedum
in refponfione
non
inde
amorem
fuapte natura ordinetur ad
ficuc caufa
ytjupra didbumeft,
quam impugnauimus
fequitur quin vifio
fic
in fe per-
Impurntuit.
& frui-
in ordine errentiarum
adum primum
tiumcri,ita vt
due non
-y
enim
fpccics
Contra hanc refponfionem fi vifio non iic

*^*"^* amoris, vc probatum cft non etlc cius caufam in gcncrcobiedli formalis , prouc przfatus
:
auchor
cum
Caiccan. affirmac eirecaulameius,
refponfio in fuo fundamenco corruic. Deinde,

fi
amor charitatis,vt
tior,
quod
hic fupponit
& propinquior Deo

amicitiae
dc Deo vifo
vifus cft
quam
fitimmedia-
vifio
feu charitatis in pacria
fequiiur
non
tanqu^m obicdo formaii
fic
qu^
cransfcrendo vifioncm in racionem
formalcm obicdi , quod cft contra idcm fundanicncum. Deinde fi amor eft propinquior Deo
proptcr fe amato , qukm vifio (cquirur etiam
amorem elle pcrfcîorem quam fit vifio quia
immcdiatius aicingit obicdûmiCx quo vtriufque perfediorcdundat & qux funt viciniora
;
fini
'fi
<>''"'f"I*'
quan-
funt ficut
fint eiufdcrti pcrfcdlionis,
neque ciufdem quiditatis

ita in perfe^bionibus adlus fccundi talis ordo datur , & maximc in propofito, inquo agitur de attingcntia
ficut
perfcdior
fit
quam
vt pcr
pcr-
fedioncm communicai fe crcatura;;alias fi diceremus cum fcntcntia fuperius allcgata , prout

aliqui eam dcfendunt , non cife talcm ordinemi
fed inicgram beatiiudinem eftentialcm conftitui in
vtraquc attingcniia
ncmo
totaliter confiftcrcin vifione
cam
diccrct
aut in fruitione:
licctctiam ftdatorcsillius hunc ordincra ad-
mitrunt
ita vt
dicant alteram opcraiioncm cfte
non ergo agitur de otdine alicuiusad alteruminquantum illud pcrficit communicando ci ejji,zut pcrfcftioncm clTcndi, ficut
pctfwdliorem
adlus primus ordinaturad fecundum, vcl Incar-
natio ad
R edcmptioncm
i*'^*'***
'*^^**'P'"^'
fed de ordine , qui cft

pcrfcdione, qualiseft
adlus fecundi ad ptimum , noftri ad Incarnatio*
ncm. Hunc ordincm ftatuit Anfclm. intcr vifio:
infcrioris ad fupcriusin
ncm
&fruiiionem iniclledlioncm , amorem,

tanquam inter diuerfa bona appetibilia, & in di,
uerfo gradu bonitatisâfterens
Deum
inftituifte
creaturam cognofcentcm ad finem amoris , non
econtraamorem
adfinciti cognitionis
&
vlti-
roatam pcrfedbionem finisfub ratione finis iribuit amori , vt infticutus eft ^ Deo fic iniendcnte.
i^
Exquopatetfalfitas iliiusrefponfionisj qua
ncuiram pcrfcdlionem , vt cadit fub intcn- betim entioncDei, dicere ordinem ad altcium tanquam fti'uertr*
'!*"" ^"^
fincro, quia Deus non habet fincm ad cxtra fed
dicit
omnium
immcdiatus lit lua bonttas ; quae

doftrinanon redc fubfiftit naro licct finis vniuerfalis , & vltimatus omnium,vtintenduntur k
finis
1,^^
Deo,fir propria boniias:iamen

eius elucet etiam iuftitia
^Ci.tjiuft. I.
&in
fic in
omni opcre
vt fiprk oftcnfurii
dijl.
creatura reperiri debitum exi-
gcntiz diuerfum,fecundiim qu6d Dcus in intcn- Cmjlituh

fionc ,
exccutione diftribuit proportionatam crJintm mt^
fingulis perfcdioncm ; itaetiam ex inicntione ^^'y^''^.'
vnius vt finis in tjfe rci relpetlu altcriu, vult al- l(,^^ ,.
tcrum: voluitenimrnetitum in intentione pro- fteratiud,
&
feftior.
tijm ad
vuionem
admittit tntcr
& ficut
iRun^
f'^"'*'
fenicnti*
finis, quarritur vtra
&
hunc ordinem
Vtriufque
fummum bonum magis vhimatc fccundum
obfcuraadmictitprfatusauthor,ncquealiud ex
verbis,aut ratione Anfelroi habeh poccd,
hac
1n parce ftac probacio*
Ti^tM^
fuppofitio
vica,& tandem concludic ex fola Anfelmi authoricate nihil contra fuam fencentiam concludi,&c.Contri, hxc interpretatio mentis Anfel*"' potius conhimat oppoluam}nam Ii cognitio
habemus
Anfehnum pro nobis :quodctiam infine non
AIU
perfeaionis
tioncm
inttr
fuilfc
tionem
/ nm.
inquantum vntim vt imperfedtius ortanquam ad fincm in gcncre
dinatur ad aliud
num in pacria non dicic autem fummum illud

bonum poflideri in pacria per amorem quam-
d^MMti.
non faciunt adpropofitum:nam
eius allaiz
rcs ipfas
per charitatem.
tmpugntit
ergo fupponit prj-
hic przcise agitur de ordine pcrfcdionis inter
ne amor ide ftadtk habeatur,fore vt aliquando fummum illud bonum

iit confecutura in patria
foliim ergo conienditinftitucamefle cognicioncm huius viz,vt
amareccreacura
confequeretur fummum bo-
ais
389
nem
fummum bonum,
& non propter aliud.quod facic
Quod
eft.
mum qu6d non omne, quod ordinatur ad aliudf

fit ipfo impcrfedius
& inftantiz ad probatio-
nec (oliim dixiiTe ordinem

redlum eiTeincelligercvt amc$ , eciamil hoc verum (it:(bli^m ergo contendit Anrdmus creaturam rationalem elFe fa^âm participem rationisi
VI
Qu^ftioIV.
amari, vt didlum
e(Te
funt pcrfedliora
& prius oidiaate dcbent
Scoti Optr. Totn.
X.
ptcr
przmium
vult iuftificationcm peccatoris
ob fincm faluandi , &adgloriam

hanc crcacuram in hac perfedione
Chrifti vulc imeuJit vtiM

crcare
voluit vniucrfum crcare in eft perfcdo
quia f"/'*'
vult fa-
cramenra proptcr gratiam crgo cx hocfundamenio non rcdc ncgaiur Deuro in fua prouidcn:
tia voluiftealteram
ne ad alteraro , quz
luii fe
in via
ex hisoperationibus,in ordifit
perfcdlior: naro ficut vo-
communicare per fidcm, & dilcdionem

ex fine communicandi fcinpatriapcrfe-
dliflimo modojficetiam
illa
operario
per
quam
primari6 conftituitur bcatus in patria fecundum

intentioncm communicandi fe hoc modo ,voluit primari6,
alteram laniuro vt otdinatur ad
&
KK
ipfaro
*
'
'
Riiicitur
ipfam.
Aliud diaii.
j^^rjj
IV. Sententiarum.
Lib.
390
Tandem qu6d
quam
vifionem
proprium
non
fruitionem
fi volunras
velir
fruicionem vt bonum
dicit
poire
vidoncm propter
vellc
quiacft perfeftior
tamcn vc-
fi
affcdlu amicitiac,& charitatis, tunc pofle velle
lit
nncm
ordinatc fruitionem vt
quam,non
vifionis
hoc
in-
quia rationc obiccfli vtraque

peifc(5tio crcaturx vt eam conftituit in or-
cft
fubfiftit,
dinc ad beatitudincm obie5liuam
eo autcm or-
quoobiedlum beatificum fe communicat

pctfcdlius pcr vnam , quam per alteram , codem
dinc
ordinc perfcftionis vna
magis pcrfedtio pro-
eft
pria,quia maior beatitudo intenfuic,quam altcra;

fed
quod
immcdiatius
eft
& propinquius
obie-
(5tobeatifico,magis peicipit pcrfc(ftioncm obic-
quam qood
rcmotius:fic
habet
hicvt idcm admictit,amoramicitix ergo magis
eft perfcftio propria , quam vifio ergo fic vifio
d:i vt
beat,
eft
fe
iUum amorem
ordinatur ad
ficut imperfc6lii\s,
& remotiils attingens finem quoad
Or
pitfe-
fg^jojjjs
g^
tlionu in
au
ttb
confequcntcr
^
gradum pervolibilis pro-
fic eft
'
'
iello.
&
teiicitur.
6lionem,ita vt dicat intelleilioncm
vifionem
prxcisc ad fruitionem
via; ordinari
:&
piobatur
& amorcm
& non ad
vtraque potentia invia
clcuatur vt operctur in ordinc ad finem

via perfcdior eft
ncm:ergo etiam
tiajquia
amor quam cognitio
fed in
circa
fi-
in pattia. Prob.itur confcqueri-
eodcm ordine
petfe6lionis
quo potcn-
tix operanturcirca finem abfcntem,codem ctiam
opcrantui circa prxfcntem ergo, &c. Frobatur

amorinvi, antcccdcns , ideo debctui in via voluntati pcrqukminf- fcdior opcratio quam intelledlui quia pcrfc-
perfeîor
ejl
'''"
.
(ftior
Exigenti
perfeaiorii
foluit difficulta- ImpugnMiio.
illud vniucrfalitcr intclligen-
&
dum
eft
nunc
pr.xftitutoa voluntate cx iua libertatc^qua
de finc in re
eam
contingit
vclle
non vcro dc
finc hlc
vnumpiopter aliud,&
vanam gloriam. Inftantiaaddu(5ta,nem-
propter
eftinclinatio voluntatisin finem,

r nn
^xigit pctKâiori
modo,&
1
obquam
&
re.neque principaiiter perficientcm;fcd operatur
tis
circumftanciis^v.g.alfumit a(5tum chatita-
ad finem cliciendi aittum panitentia:, licct ex
vi a(5tus impctantis filtat
teiuix
raniix in ordine ad finem cultus
petfcfftiori
intellciflus
&
operationc oidinari ad finem , qu^m

vtraque autem in patria quiefcit
:
iuxraexigentiamcuiiifque.Suppofitio hic admiffa dc perfe(ftione amoris in via fupcr cognitione

viae,
non admittitur ab omnibus aduerianis
meo
vidcri confequcntcr negatur
tur in quxftione latcrali cx profefto
&
de ea agi-
fed
,
vbi plura
argumenta huc fpe(5tantia , qucc probant pcrfe6lioncm voluntatis fupcr intellcdlu.probant opcrationem perfccbflimam finqua debct conftitui
bcatitudojcllc voluntatis.
Addit pt.Ttciea Vafquez intcrprctationem
%l
VafqHer..
An
pri.]
finit fit
antwr
lius priucipiis
communitcr
il-
recepti ;)? /^/T.*-
Jlanthr iu ,<jH(t fnnt adfinem,9ic. id intelligi : quia

(joiiitas finis eft prxftancior bonitate mcdiorum;
accmere tamcn poteft
vt id quoci in re eft pra;-
ftantius confideratum .tantiim vt vtile ad aliud,

fic
airumatur
atTumitur vc
a voluntatc, ca
autcm ratione
mcdium, minus pcrfeduiTi
eft
qua
, nec
iuttlitcr
vo\mattu velit
poteft vellc
adum
unum pro-
ipfum cultum proxime ad a(5tum pter alium.

tcmperantia: , licct rcmote rcdcat ex vi anterioris voluntatis ad idem motiuum tanqnam ad finem vltimatum:fic etiam quando prxccpcum
alicuius virtutis vrgec , cuius obferuantia impeditur pcr vicium oppoficum alteri virtuci , vticur
a(5tu , & re(5titudine illius virtutis ad tollcndum
impcdimentura a(5tus pra-cepti^qui fi cft infcrioris virtutis.dignificaturamplitls pcr atum alterius,cuius ctiamhoncftatcm acquiiit. Caeterum
voluntas fiftendo in dtbico oidinc finis in rcipfa
numquam vticur pcrfe(5liori virtutc in ordine
ad impcrfctftic-cm, canquam fincm quia perfe(5tior virtus eU medium omnino improp^rtio- Ordo
'
fiaii
natum ad hunc finem nifi vt praecise iumitur
circulatitcr
tanquam caufa communicans perfccStioncm a(5tui

inferioris. In beatitudine autcm ordo qucm fe,
qiiicur voluntas
eft finis in re
funt magis vicina
& iefpc(5tiuc ad
per principia dcfumpta a fine vlcimo ordinat ,

dcducit ficut in finem proptet fe fummc diii-
ma-
fiiic
Vafûct..
ordinando cauiam peilicientcmad eftc(5Vum,quo

habcar complctaai bonicatem cam ex obic(5to,
potentit.
gis cxigit voluntas in pattia quicfcere in
eiidtur in-
ea,qua:
inuariata pcrfecflio vtriufquc potcntis^crgo
B.
terprettnti
&
^7 ex infincm ptout eft poffibilc vtrique potentias illuin

tUnxtione
attingcte in via : fcd in patria remanet cadcm
&
axit'
pc voluntatem lic aliquando operari regularirer,

ordinatc , non facit ad propofitum quia ct fi
voluntas operatui Inc
nunc quantum ad effe(5lum pnfentem âllumcndo magis bonum propter minus, non opcratur tunc propter finem in
opcrationc, attingere
X'eritiu
mMU.
vclle
etiam,ac ordinarc contra retStam rationcm id

quod bonum cft ad malum,vt dareeltcmofynam
motus in atu pocnitanquam in finc proximo: tamcn in eo

non fiftit motus completus voluntatis, fed vlteriiis rcfpicit ipfum finem charitacis tanquam vltimatum; fic etiam quando vult adtum tempe-
ueat ad
IRfjpcnJio.
non
dotSbrina
motionis obiefti:cum ergo principalius moamorem amicitix,quam ad vifionem fui,

magis fiat vnum amans,& amatum, quam videns,& vifum, fequitut intentum.
Ex his etiam teiicitur refponfio aliorum , qui
dicunt Anfclmum loqui de his affedlibus , vt
funt in vi3,non vero in pattia:quiain patrianon
fequuntur eundem ordincm , quem habent in
via. Contra, Anftlmus cx ordinc ipforum in via
quantum ad pcrfcdlionem colligit ordinem,
qucm dicunt in patria, ctiam quantiim ad pcrfeeft
liorum
Contia , ha?c
tem, & axioma
quam
lO
(Sliorcm.
amorem.vt nncin;non ccontra amor propter

vifioncm nam talis ordo cft inter adus , qualis
P'*'^
ob-
fempctinordinatc procedit.qui magispcrfeiSbum

ordinat adminus perfc(flnm:nam interdumoperando fccundum rcAam rationcm , opus pcrfc(Stioris virtutisairumitur,vt rocdium ad imperfe-
ci
etiam vt
finis
fub fine
&
fiue vt
mediai fiue
re6la ratio di(5lan8
fic
&
gendum;fic ctiam conclufioncsproximas,& pra(5ticas deducit quoad diledioncm eorum , quac

immediatius & pcrfcctius attingunt bonitatcm
finis. Deinceps ptoccdit ad alia iuxta gradum:
reliquorum ; inordinatus autem procelfus cftec
di(5tare ca, qua: miniis participant pcrfcdlioncm
finis.clfe magis diligenda,quam alia,qux immcdiatius , & perfc(5tius adhxrcnt fini , quando in-
Procejftt In-
fcquens veritatem principij
telUûi fra-
tcllc<5tus
pra(5tici
Deum cire fummc diligcndum , procedit

dcduccndo conciufioncs in iis,qux fincm attingunt fecundiim oidinem petfe(5tionis quoad
vt eft
gradum
participationis finis
& vcritatis
tiei.
ptimi
idcoque cx hoc ptincipio proccdic

fententia,quam defcndit Vafquez,airetendo fruitionem ordinari ad vifionem , quia harc immcpiincipij
diatiiis atcingic
fincm,cftque foia eius adccutio,

ordinatur
, ad quam
vt pracdi(5tafentcntia tenct
fruitio
tanquam
perfc(5tio
confcquens tota eigu

:
couiiuuerlia
DiftinaioXLIX. QusftiolV.
StMtttt
em-
hoc pundlo , in quo nos cum

Dodlore dcfendimus oppuntum ncmpc alFccutionem fini.^quifiniseli yConCidetc in fruitione
controuerfia
trtmerfim.
aliud i veUe prius eftc volitum
principalitcr,atque
adcam
adus prxfupponit
ad aliud ab adlu
ordinari viiionem.
j.Htuit.
luum
lud
romfiftit i
&
fnmmi vtli
hiU.
maximc
bcatitudo intra , feu intrinfcca,

formalis,quod intcr intrinfeca eft fi.immc voe(l
lendum. Anteccdens conccditur confi:quentia

te&e tcnet ex didtis quia voluntas ordinate
opcrans circa fincm illud ,maximc vult intcr rcliqua , qu;c fiint ad fincm , quod magis eft propinquumfini quia inter reiiqua illud magis
participatbonitatem finis fcd quoad intrinleca
voluntas magis vult fuum veBe, quam vifioncm:
plus enim diligit pcrfcdioncm piopri.-im, quam
alrcrius iuxta inciinationem naiuralem ,qua ordinaturad propriam pcrfcdlionem magis quam
ad perfcdlioncm intcllcdlus nam appctitus eii:
fruitio prt
Vifitnt,
ftipe-
& ex inclinatione
illum
modo
tanqijim
opcrandi imme-
& pcrfcdlione tcndcndi in

& in cuius operatio-
fincm ,
colligatnr quid
diatiiis circa
ne
potentix
natur.ili
per notiora, vt inde ex
fit
confiftat pcrfcdlio intenfiuabeatitudinis.
*
uidrationemergoconcedo, iic. Rcfpondet ad
fundamcnta D. Thomx defumpta a rationc. Ad
D. Thtmt.
primam ( in qua confiftit fundamcnium dcfumpAdprimtm.
tum ^ rationc) rcfpondet Doftor concedcdo maRi^tnfit.
iorcm,& minoiem quoad fccundam partcm concedit ncmpe aiflum voluntatis non cfle finem
ad extra ficut ctiam neque aiflus intellccftus eft
finis obiedliuus. Cxterumnegatur minor quoad
fecundam partcm fcilicct quod aftus voluntatis non coniungat immcdiatius, & perfcdlius vltimo fini.vt patct ex rationibus prxmiflis. Con-
rantnes
, quz prxmifit in quxftione

prxcedcnte , aftura intcllcdlus attingere Deura
finem vltimum fed proprius , & immcdiatius
attingi pet a<Skum voluniatis , & ita magis principalitcrconfiftcre beatitudinem inadu volun-
cedit ergo iuxta ea
ti Dtiitrit, tatis
quod aduertendum eft quia non dcfcndic

Doftor fuam conclufioncm in eo rigore quo
:
aliqui
interprerantur,quafi voluerit totam ra-
tioncm eftentialisbeatitudinis confifterc

atu voluntatis
tentia
eam
quo modo
in folo
dicit oppofita fcn-
confiftere in fola vifione, fcd fequitur
fcntentiam mediam,quam tuetur in antecedcnte

quxftione.cuius fcnfum melitis aiHcuti funtmco
videri loannes de Colonia
& Angles
qu^m
Nicolaus de Nifa,
alij,qui oppofitum quafi ex
tcrmino, ncqucper aftum reflexum, fcd im-
fintm.
cuius cft finis
&
fluMliifit
^^' "din*-
& immediatc attinge-
omnis ordinatio in fineni

rc ipfijm finem vt obiedum
d-r
ac pro-
indc fumcndo beatitudinem pro vItimo,& efTcntiali
complementoadlus fecundi
magis conue-
,quam vifioni.
Nec probationet adprimam pdriem &c. Ref-
nire fruitioni
'
pondet ad probationem primx partis illius mi, qua dicitur veBe ordinari ad fineui, neque
nocis
&
bonuin fub ratione boni quia fic

tantum attingnur per amotcm quamuis crgo
intcllcdius aicmgat priori modo , non otdinatur
in hnem nifi mcdiatc fecundum modum attingcndi finis, quafiniscft id cft, fub ratioiic formaii boni ,qua conftituitur finis,& hoceft tan:
OhieQinn,
"'<-
f"'fi"'*
'"'!''"
a''
tum
raediatc attingere finem , qui fini$cft,nem- intelligibiU

pc mediante vciitate , auc intelligibilitace ,qux ift.^virS.
uincracioncs formaIes,quibus intellcftus ccrniinacur,& mouccur ex parte obiedi , qux diu9tfx
&
func a bonicace , inquancum mouec ,

cerminat
fub racione bonitatis, vt bonicas cft. Alio etiam
modo fc habet mediatc , quatenus tantum oftcnfiuc applicat voiuntaci
amabiiis,ad
tur,
cft
quam
& per quara
dicicur
non
elTe
finem fub racione finis,&
ipfa voluncas formaliter vni-
mouctur
vnde
ratio iila
primum volicum
finem
volici
,
quia
& pcrfedtius
qua
in
ratione
eorum qux func ad

vulc fuum t/elle volun-
vc volicio cft
negacur
diftinguenda
in racione obiedli conceditur
ramcn
fic
quam vifioncm ex didis:

etiam dicerecur vifio prius voiita ordinc generationis, non rcfcrc , quia hic agitur dc priuj
voliro fecundum ordincm perfcdionis ,
fic
cas pcius
licec
&
volicio eflpriijs volica
cam cx parcc obiefti priniarij fciliccc finis mouencis priilis ad ea

qux
magis func propinqua,vc compccic volitioni,
,
quam ex parce potentix

qux fertnr in fincm &
,
& eius
inclinacionis,
quod adtus voluncacis non lic aflecucio

finis:quia ncc adus defiderij, qui ancecedic con-
parsl-uic
pocencix in fine,
'.
*'.
_.
dpalii.
qux eft qniccaqux fequicurconfcquucio-
fecucioncra finis,nec deledacio

tio
^^
coniuntflîora ad finem.
Secundam partem minoris .wfo&c. Secunda
dcfiderij
tx tncelledlualis confiftere in operatione vtriufque poteotix ,pet quam immcdiate attingitur

nnis fcd comparando vtramque ad inuicem ,
;
frtba-
yj^
^^*^*'*'Declaratur priroa propofi-
finis.
niediatc ex natura potentix
nem
pcrfcdtius confiftcre in atu voluntatis
tionen mi-
<^/^,,
fiiditr ud
intcndii ordinari pcr alium priorem vol^ntatis

Jn
mente eius tenent hxc igitur eius fententia

beaticudinem extenfiuam,& complctam crcatu:
AJ
-^^^^^^*'
finis eft, id eft,
Hanc rationem
crgo, &c.
argumenti deJuxincque habet aliam refponfionem , quam

cas , quac iam impugnatx fuut, & pctunt |'rincipium. Rationcshz Doftoris proccdunt apriori
mtru.
quod
tnus
vt compleatur
i4
rius in confirmatione primi
fentf.
cflet
hoc crgo modo ordinatur adlus voluntatis in fincm vltimum immediatc quamuis autem mtclledus operarur
circafincra vltimum , cius ramcn adusnonita ^'^f ti> fic
ctainxiur ai
.1 -1.
11.
r
inatur, nili iubratione intelligibilis , vcl vr
yf,^
^^
alij dicunt , vcri ,
fic non attingit finem , qui fiuutft.
citus eft propter pcrfedlionemâppctitus innati
Verd
alias
adus voluntatis eft ordinabiiis in fincm vltimum i & ordinatur de fafto immcdiatc ; non
Ad
potcntix
tio:
tft
a<ftum redlum lerminatura
illius
prxfupponit aliquid aliud
intelligere
pans rationem
Tdlit
^tQ.er,fit
quiatcficxus
cftipfumobieaum. Refpondct Dotot ietam

volufitatis cllc ordinatum, & ordinabikm ad fincm fimpliciter, qui eft fini intcr rcliqua immediatiOlmum, adlus mtcllcdlus non tft iic ordinabilis,fcd tantum mcdiatc,& idco minus partici-
BtMtiiutU
391
jirifupponit
proceflus in infinitum. Similiter intellcdlus ad
Tcrtio tandcm argumcntatur Dodlor , aflumcns principium fcntenriz oppofitx , ficcommune fi bcatitudo extri, idefk, obicAum beatificum fit fimplicitcr fummc volcndum ergo il-
DtStrm.
primum Tolitum,quia
poflc ede
eft in
finis:quiapotcncianullo modo fc habecalicerad finem ,qucm ancc incendcbat per atfVum
quam
(
nifi
quia prxcclfit aflecutio
finis
pcr
quidam cuncadus Dei ad incclleftuni

ciim cognicum fic in cognofccnte ) per qnem
fit
contaftum
fic fe
Vc ip(a poflic
pocerar.
habec obicdlam ad voluncacem,
nunc
quiccari in eo qi>od priiis
Hanc ratiuncm
prolixc
fatis
non
profequj-
tur Vafquez c^^.j.tanquam qux fit ^ ptiori;fum- Dednfllc

madifcurfus eius confiftic in prxmifla racione, "'''^"'
quam formac Dodor cx D.Thoma:dicic bearicu- ^*/****
dinem confiftetc in obie(flo excrinfeco,Ioquendo
KK
de
39i
Lib. I
V.
Sententiarum.
de obiediua> nctnpe in Deo formalem vero in

opcratione.qux eft propric allecutio Dej:qui
beare ncquit nifi vt poileiTus^qucmadmodum fi
pecunia cfTcc beatitudo obicdiua, ilia tantum vt
pofielfa bcarct,poire(IIone,inqu4m,qux manu,&
rcipfa ficret:rcfpedu autcm obiedi bcatificiiipfa
:
Vtêjfitfinit. ilia
Subiungit
vifio clara eft talis pol1eiIio:ergo,&c.
maiorem concedi ab omnibus, nempe formaicm

beaticudincm
bcatifici
confifterc in polTcilione obiefti
fcd reiicit
tanquam inutilem
dillerta-
tionemDo6loris,&aliorum,qua difcutiunt vtra

potcntiarum fit perfe6lior,nempe anintellcdus,
voluntas, & idcm qrioad operationes , confc-
&
quenteralIerens,non clTe ad prjefens inftitutum,

quia etfi de fa6lo operatio perfediilima fit bea-
tamen inde habet rationem beatitudinis , fed qui cft poireflio obiedî. Probac ergo
hanc confecutionem finis non elTe aliam operationem ^ vifione clara
quia vel efiet diiedtio
titiido,non
St/ttuititr in
vifitH*,
charitatis in voluntate,vel deledatio
dîojqux indifFerens ad
non
dilc-
Deum vifum,& obfcur^
&
&
abfentem ,
fupponit
cognitum,pr2Efcntem,
prjEfentem vt eft amor prxfentis per vifionem,& refpicit ipfam etiam vifionem \t/upra
ex eo di6bum eft , non eft deledatio ex ratione
iam pra^miiTa. Quod fit fola vifio, probat ; quia
Dcum
nulli operationi voluntatis conucnit efle pofTcf-
&
quatenus ipfa facultate,

manu , operationepodidetobicdtum :quiaintellcdui conuenit habere obiedlum prsfens vi fua, & non operatione alterius potentix,ipfi competit pofieflio,
Cio obicdtiifed vifioni
&
potentta inteliediua,tanquam
Rtfpcnfit,
D*Borit,
quod vltimum
cft
adus
quez,qua
charitatcm,& eius
dicit
amorem abftra-
vel abfentc,vifa
vel credita.
duBi Vaf-
iiere a re praefcnte
qutx,.
RefpondcturamotemcharitatiscircaDcum prxfcntem non ita abftrahere, quin ficut tam inielledus.quam voluntatis abftradio hoc modo
fumpta non intelligitur refpediuc ad eundem
Diuerfut
atum,fed ad diuerfos ; itaetiam fe habet abftra6tio charitatis in ordine ad diucrfos adus , ita vc
idcm nequeat cfle Dei pra^fcntis , qua prxfcns
eft,& Dci abfentis ,vel clarc vifi,& obfcurc
am
cogniti
l>fetittm.
lati
batum cft a Dodlore nequc fuppofitio illa vcra

eft.quam prafcrrc videtur ratio prarmifta , vt
i
vtroque modo formatur , nempc elTentialem

beatitudincm tam vi^.quim pattias in nullo com- j^^^^yy,;,
municaie fccundum fpccicm ,raod6 dicamus Mlierum
intel- niicitur,
vtrumquc amorem eCCc eiufdem fpcciei,
ligatur communicatio fecundiim fpccicm,& non
in
in indiuiduo quia beatitudo zCtas primi ,
&
&
habitu eadem
cum
gratia
cft
fiue
ponatur charitas eadem

diuerfa forma a gratia quia
fiue
vtraque immutabiliter manet fecundum habitum:ergo non repugnat ctiam,ciim charitas non
fit otiofa,fi vniformiter ctiam dicatur fccundiim
fpecicm tendere in obicdlum , haberc in patria
eundcm fpccie adum, feclufis impcrfedlionibus
concomitantibus in via:ficut autcm ad finem vltimum in particulari eadcm eft inclinatio po-
vno modo rcducitur in

modum tendendi in ipfum
tcntiae volitiuz, quae
adum quantum
ad
amorem ipfius proptct fe,

amorem beatur principaliter. Sicutetiam in via pcr amorem principalitcrbeatur,& adharret fini.qui amor nequit confiftere cum vUa auerfione aftuali a fine, nequc
obiedum , nempe
ica
pet
inpatriaper fuum
obliquari
ficut poteft obliquari
intelledus
magis ergo,
creatucaraiionalis
&
pcr intclledum
fens
alitcr
mouet
enim bonitas
in fe vifa
& fix-
& tcrminat voluntatem, aliter vero

& obfcuic cognitai quidquid
ipfa vt abfens
fit
an hi adus charitatis fint diftindi fpecie , quod

verius eft iuxta fententiam Dodioris mi.difi.^t,
ttd \.\i. certum eft quod voluntas nequeat fatiari vltimatc pcr amorcmjabfentis, quomouetujr
ad aflccutioncm prxfcntis, ciiifque fiuitioncm
nam vt optimc Aug. 9. de Trin. cap. vlt. jlppe-
Aagoft.
titHi inhitmttf fit
am9r frHtntu
id cft, mutatui in
fi
tmor.
adus fidei,&
peramorcmin viaDco.quim
vnde idem fequitur etiam dc
adhsfioneadDcumin
seatituJo
velunttii
perfcdiias adha:ret p,,yi^,v

dh*fiomt'
'"''
pairia pcrfcdkius tcndcrc
fit
potior beatitudo in patria,
qu
cft
fidci,
&
ProfortinH'
'Jfnem^vu'
potiorin via,& quK perfedius coniungit : nara ^f^trit.
quod vaticntur media attingendi Deum pcr in-
tellcdum in
via,
& in patria vt lumcn
de medio intrinfeco &elcuante potcntiam ad

fuum fincm, idmagis arguit perfcdlioncm vo-
&
(^
ji^^g^î,^
qu2 compctit volunperfediori modo , quam intelledui, vt pro-
verapoUefliopraefentis,
nonis,pofteriora autem generatione funt perfeîora ex Philofopho ^.Met.tcxt. ij.qaod verum

cft de priori fecundum perfedioncm , quod eft
fimplicitcr immediatius vltimo,fupple petfedi-
fimplicicerperfedum,vt
voiuntatis, vt proximus , immediatior ad Deum vltimum finem.
per hoc refponfionem habet illa probatio Vaf-
eircafinem
la.
gIorias,non autem ex pattevoluntatis,loqucndo
in propofito fe habet
voluntatit
afiecutio prior ptioritate gencra-
uo
frtfenttmy
ita vtilla
per adlum defiderij.qui eft abfenti$,pofl[ide-
quzdam eius
t/l
non
obiedtum beatificum:fed per alium adum,qui

Dei prxfentis j & hxc eft aflecutio ptimaria
prioritace perfedionis, licct per intelledum fic
fhrittil.
tcrmmus motus cius in cundem ablentem, eltque
voluntatcm per eundcm amorcm , quam pcr vifionem intendat intelledus nam bcatitudo \ix,
&patriaeproportionantur quoad perfcdioncm,
ci
MbfirtSio
'
eo quod fit adtualis reprxfcntatio rei cognitae:

hinc etiam defumit petfedionem intclle6tus fupra voluncatem. De hac diificultate agetur in
quxftione lateraii. Refpondct Dodor ad probationem fecundx pattis roinoris , concedendo
eft
Stluitur ii-
amorcm fruentis ita adha:fio voluntatis ad fi/^l'/'*^*

nem vltimum prjefentcm vt finis cius cft eft '
conjiftit pof-
luniatis fuper intelledu
r,
,,
&
amoris fupcr cogni-
XL-
, .
^
j Ptrfeto-vO'
tione:quia mtcllectus ex lua imperKctionc id if,fi, ^x

habet quod in perfcftiflimum obiedum fuum moioteniedi
obfcuro pet coUigitur.
tendai in via modo impcifcdo ,
rcuclationcm in aenigmatc ; voluntas autcm nequit tendeie nifi abfoIut.c,& propter fc, fpcdlando fupremam inclinationem eius,qux cft fccundiim afFedum amicitia, & non proptcraliquani
&
rationcm cxtrinfecam obiedlo formalem , fed

proptcr ipfum ex hoc autem potentiarum illa
videtur pcrfedior ,qusaliternequit tcndcre in
pcrfcdifljraumobicdum fuum, nifi propter rationem intrinfi;cam formaicro obicdli , quam
:
illa
quae poteft impcrfedio
alias poflSt
modo tendere ,
liccc
per alia mcdia tendere fub rationc
formali obicfti. Ratioautcm eft: quia illaqua: ^*^^

nequit aliter tenderc in obiedum quim propter
fe , & fub racione propria formati magis dcterminatur ad obiccStum fub perfe<Stifllmo modo attingcntix,& fccundum complctam rationcm fuz
inclinationis
completam dico
id eft, totalem,
itavt aliter nequcat refpiccre obicftum fub imperfedliori
modo
tanquim perfedlivlcimatn,& formalem ra-
)fubiicitur
bilis perfeifliuo per
tionem obieti ; alia vero potcntia , quz licet

poflit eflc obiedi fub pccfeâ,& ptopria ratione
forraali
DiftinaioXLIX. QuxftioIV.
futmalit tamen quia poteftene eius etiam fub
impecfcâ racione.non ita totaliter eftdetermi-
nataexfua
cUtMtur.
tctituti
cbaritAtit,
fMffTfiiqnit
i>*hi/ibtti.
incliiiatione ad
perfe<fliflimo.
Exemplum
obiedum fub modo

huius poirumus affu-
immediat^
tnere in habicu chariiatis,cuius
e(t ita
operati circa vltiraum finem,
& propter
nem eius formalem
modo adus
phyHcc
vt nulio
>
compaii cum aer(ione
poilic
ratio-
eius
a(5tuali,
&
podtiua a fiiie , in quo excedit alios habitus virtutumiquiaeiusfolius cft coniungcre virtntcs in
fuis opecationibus ad vlcimum finem in re ergo
etiam fcruata propottione in potentiis, & conlidetata cotum inclinatione ad obicdlum fuum
colf>erfcdiflimum in rcipra.attcndenda eft
igenda earum perfcdio ex modoinclinationis}
&C ficut in via rupcreminet voluntas, eiufque in:
&
clinatio,acque atas,intcllc6lui,& eius tam incli-
nationi.quam aftui,ita etiam in patria quantiim

coniundlionis
ad modum adhaefionis obiedo,
&
creaturse ad ipfum.
Ex
16
Vif:o natt eft
fil
poffijfi
bi*St.
his ncgatur illaminor
?|u6d ipfa vino
fit
Vafquez
fcilicet
fola poirefllo obiedi, aut per-
cftior eiuspofTcflio
licct
cnim
fit
ob-
polfcflio
pencs intellcdlum,quam inter.dit Dodor, 8c

admictit dicendo eflc aliqualem poircflionem,
mediante fcilicctfacultate intellediua,& obicfti
ict'\
nara obic<Sum vt confide-
vero
intcliefliis prioriratc
generationis tefpiciat
qui formaliterdicitur
poflidcî.aiitvniri intellclui non indefitobieftum formaliter vnitum, aut poflefliim eflc a voobiedlum per vifionem
luntatc;vnde fi.pofita vifione
Deus fufpenderet
Re:!o qniiem.
fit tota bcatitudo, non tamcn beatificat vt

folum confideratur in *^formac;fed ctiamvt
amorem quem
,
nbn
fi
caufat
obiedtum beatificum
nott cxplct
& cuius
cfFcdus
cgnitnm,fid
qmdtH
gnitnm.
ee-
fionemiuris,&fa(5ki,vt conuenit Domino ; quae

acceptio tranjfcrtur ad propofitum vt tncdiante
bpetarione poflldctuf obic(flum bcatificum;hxc
autem podcflio non fb!i intcllcftui ncquc primai]6 coinpetit nihil enim eft in reipfa qnara
,
attingtmia immcdiata,
non
& perfe(5la obicdti
intcllciflus
cft (oliiis
rcnm
fioncm
vnitur obicfto.
Vndc
prtpric
fic fpciftare
tranfla-
acrommo-
magis ad vo- ^jW#''
Inntatem,quam ad intcllcauro, quia
ficut in
dominium,&
voluntate,itactiara principaliicrin voluntatc refidct poflc'flio,&
non
in vlla alia facultate
vt fignificatur pcr ta(Snm, vifnm
pofitioncm rcidominiiim
luntatis
ninm,
& pofltfllo &

,
fit
vnde
totufit In virtutcvo-
fit
etiam alienatio
rci
pet
neque acquifitio,aut bofllfpcr folam pizfcntiam , aut przlcntaacotrarios
voluntatis minifterio icnfns.
nullum
obiedum
tutx in
pcdum
aut
pcrquam acquiritur,& rctincturdomi-
a(5tns tius
fio rei
eft <k>miniutti
beatificum
dida
&
crea-
etiam nulla
qualifcumque fit
,
ita
quod
cft
tantum pofl*eflio ,non vcr6 ad

dominij,aut aiûs iuiidici : hzc , in
abrens.dicitur
modum
quam
primari6
merito
firur
&
per quod acquirirur bearitudo
fi
ergo
dicatur beatitndo pofltflôfinis qu;ifi acquifitio
przmij cx medio qu<<dam inftitiz , magis fic

competit volilntati propric , in qna ipfum iu$
fundatur,& fcqnitur fini$,feu przmium pcr fruitioncm. Qupd autem vltcrius vrgct przfatusi
author,nempe hoc efle peculiare ir>tcl!cdui vci
nnllaalia pocentia depcndcat
quoad hoc ,quod
hjbcre fuum obieûm przfcns, quia id competit illi cx fua operatione fQtmalitet exprefliua
cft
in eo confiftat ordopotentia,
operatJone:non tamen obicdlum,qni
cognicum mouec , aut terminat voluntntcm , fcd
fpecificatiuc.quod cft cognitura fub ratione fua,
propria , quam non participat ab intellcdlu,
mouet voluncaccm:ex eo autem quod obieduth
dus operandi eft mult6 imperfcSior ; hoc inquam,probat & refponfum habet ex di6tis,& ratioredit in idcm , qnod imptignatum cft in pro-
pticognitum
rum
fic
declaro
verum,qu6d
nihil
&
in fua
&
fit
prxfcDS intclledui fotmaliter per cognitio-
sicutftjeritt,
^''*'
competit ctiam voluntati "*
"""*"'/'**
ipfum ius , quod fundatur in
artingcntia
obiedtijvoluntascft poccntia czca depcnden> ab

infclleiftii.vt habcat obic6tum przfcns: qui mo-
fit
'!*"
vo
dominitim**
difpofitio.per refidetinviadtura de re pofltlfa procedit i Iwutui.
luntate rcfidetius,&
qucracumqne
fi
ptoporrioread poflcf-
fa(Sto,aut iure
dari poflct propofito
quas
fed etiam voluntatis,
quia licct illud

volitum,quin
ua,fed fcipfo
vniuerfaliter
velS-
*7
Ad probationem autem illiusrainoris ,qna
remouetur k voluntate cflcntialis beatitudo,iam ^'f^^f" *'
ptobMtienet
/
r
n .
rclponlum elr,& ncgatur quoad primam partcm; ifrit.
?|uoad fccundam xqoiuocat , vt infra vidcbimus
upertcxtu feqnenti , in quo Do(ôr ad eatn refpondet. Ad altcram probationcm oftenfinam
minoris. Refpondctnr illam alludcread poflef-
caufat
rationem abfolutam beatitudinis; quzratio feipfam dcftruit

nam beatitudinem eflcntialem
neceflc cft conftitucre in-aliqua forma, qna poP-
tatim tjni
vo-
re
eft poflcflio propiric
&
Obifftnmntn
in
pcr attingentiam obiedi in rcipfa , ad diffeicntiam modi operandi potcntiarum circaipfum,vt
formalis eft ipfi obieto vnirc potentiam,quz in

eb przcisc beatificabilis eft, inqnanti^m vnitur
obiedo:omnis autemalia ratio huicextranea,eft
etiam extranea beatitudini qui bcacitudo formalis,
eflentialis dicitur harc ergo ratio confirmat magis fententiam noftram,iicet in fctpfa
dubia eft. Dicimus itaque qn6d ncque vifio fit
formalis poflcflio obie(5ki pcr voluntatcm cui
fpecialitet debetur,nequeobiedlum fieri przfcns
voluntati per vifioncm, prarfentia etiam obiefti-
trttmtt
obiedum
luntati.
cct
fidetur
ExflicMi.
aut vi-
habct rationcra condicio-
nis applicantis oftenfiuc
In propofito fiaii
Reiititnr.
adfummum
vifio,qnz
Soto in h*c difl.ijMtfi.i .nrt./^.i finctii cum Medina

quia vifio,li-
przfcns vo-
terrainat intcllcdum
tct1),fed pcr a(Stiim
fit
praccisc fic tendit pro-
fionem. Adfruitionem ctiam obicdi fupponitur

przfcntia in teipfa,& ex ordine potcntiarum ipfa
fruitionem,negando concutfurH ,autaluer,certc

fic videns non cflet beatus,non folum completcj
fed neque abfoI")tc, vt conccdunt aliqui cum
T.i.^Mi(/?.5.4rr.4.quorum ratio eft
rnndMmnd
non qu^
pter fe,&
tioili vucabuli feruata
raturinadu primo,fit pracfcns feipfo,&.' per media eleuantia vtramqucpotentiam, & fic pfciinHe
fe habct ad intdlcdum, & voluntatcm qu6d
ctiMtnr.
quod
luncati in reipfa,in
qiiar pcrfe(ft!us
'jniHKMit. Tifionera.zquiuocat
ht*rttur
per vifionem in patria;ita eciam
quVeft vlrimus
finis;quia fic poflldecur mediante fruitionc;quod
iutem dicit Vafquczobit(5um e!le ptxfcns pcr
,
Ttililtir
PefifMfeU
V:fi.-iu tUA
fub raciuneinrelligibilis;noneft tamen pofllflio

cius adzquata,reque pcrfcdlibr
393
przfensin adu primo voIunrati;in adlu

ver6 fecundo per proprium fuum adlum fit ei
przfcns in tjfe voliti qu6d fi obie(5lum in reipni
fit przfcns intellcdtui , vt contingit in propohto
t>em,fit
batione conclofionis,& falfum cft quod aflumit,

nempe ex fubordinaiione porentiatum colligi
perfcdiorem
modum
Sfbtrdimuit
f""">*^
".'rfiaf'"*
operandi intcllcdtus eflc: qnl* JTmS

quia hzc fubordinacio potentiatum cA ez tatio- '* if*:
iie
Lib. I
394
V. Sententiarum.
ne geocrali iprarum
& eft in Deo vbi nulla po-
rum arbitrium eft potentia
impcifedlio
fLibordinatio intelleflus in
TTid,fiJf.6.c.^.& ca, 4.
te(i elVe
nobis ad cognitiuam fennciuam non probai perfidliorcm eiremodumopecandi fenfus,quim intciictVus
pecfcdior
cft in via
OrJ ferun-
dume"ur-
Vatqufz
adlus voiuntatis:
quamuis hoc negarec

operandi non magis prubac
v.g.charita(is,quam fidci
prioritas
excefTum intelleftus.quim imperfciaionem.quia

pcioruasgcncrationis procedit ab iroperfccio ad
perfedi:um
stfitprk cx
Philofophd probat Do-
dor.
Prztcrea.magis fubordinaturintelledlusobie-
l8
Maiorfiib-
ifbo
trdinatie
^ys
tâ'
qtUmvo-
non
qu^m
,
voluntfis ex genere fuo :quiaintel!e-
vt comparatur ad obieftura
""'^* incompleta
'ad
& partialis
motiuura , eft
refpedu fui a6lus,
voluntas,in quam phyfice non influic

obiedlum fcd tantum metaphoricc alliciendo
ipfam. Item , necedltatur intclleûs per obie-
luniMk.
fic
ûm fuum:non
ita
voluncas, quae eft alia fubor-
dinatiomagis arguens impcrfe(Slionem. Dcindc,

zqutuocat ratio, quia ii intclligatur dc pra:{cntia
primo , falfum eft intelledtum habere ex

obieftum pra:fens:fi aucem intelligatur de pracfencia in adu fecundo,fic falfum cft voluncacem
non habere adum fuum circa obicdbum prxfens,
eo mcdiante habere obiedum pracfens comparacio autem illa in eo zquiuocac , quod fumac
prsfcnciam obicdi intellelus in adu fecundo,
voluncatis in atu primo:fi fiat autem yniformis
comparatio quoad a6ûm fecundum,fic voluntas
MquiMc'th per nullam altam pocenciam habcc obiedlum fibi
dHtnrfmîr prasfens fi comparacio fumacur in adu primo,
tomtur^rt'
obiedlum fic praifens vcrique
ex propria ratione,
^
'
nu ofttaJi- ,. V
''""' "''^'"c moueat vtramque:haccergo ratur
tio , quam facilem aiTeric prxdidlus author , nullam in rcipfadiificultatcm nobis ingcric, magifque commoda eft illa ratio , quam contcmnit
aliorum,qui ex maiori abftcacîone intelle^tus
colligunt eius perfedioncm.
^
Cum probtttHr propofitHm , &c. Hic tcPij
Ad aliam pondcc Do(flor adaltcrtim mcmbrum illius arfrohationem gumenti, fcu probationis minoris
qua excludic
*'
ibeacitudine formali quiccationcm voluntatis
i"^
in fine,quia fequicur finis acquifitioncra
uocat aucera raiio przroiifa
hzc
quia
acqui-
quiecacio
poteftintelligi,veI pro delebatione propric di<â,qaa: cft pcrfei:iofuperueniens opcrationi.vt
&
tit,
ItSaiione.
quW
acquifitum:
voluntas non
habeat
^(fVum clicitum circa fincm pracfentcm priorera

dcle(5tationc,cfuia appetiius inhiatu fit amorfrtun-
fwfecundum Auguftimim , & in gencre paflio

non habet rationem meriti,quiancc paOlonibus
AHu4
vo-
luntatit tn
meremut,auc laudamur , aut vituperamur iuxta

Philofophum in litcra cicarura, raericum vohintatis in via confiftit in defiderio, vc comprehendit a(5i:nm circa abfenccm finem,& circa pracfcnjern nam permanere in bono acquifito eft mer
rui,& ciicahnem pcactcntemeciam voluncas tn-
./"
:
njis.
^^' "'""
amorcclicito finis,& non k paflioneconfcquente;& inclinatio voluntatis ad finem potiflima cft

fecundijm hanc re(fticudinem. Acccdit qu6d
fuperius adnotauimus
amorem
patria perfedifllmum
&
& bonorum
amicitix efie in
communicationcm
in
qua
ami-
confiftit
5 ergo alio modo accipiatMr,8!c. Hic tran fit ad

ô
aliam acceptioncm quictationis potentix, vt fu- "'"'"'
mitur proaâuclicito cius , qui dicitur amor ""''"^"^
r
o
J
n^
r f'l*ttK>*'
rrutttonis, &non prodelcctationc , negatur af'
fumptum,iiempe hanc quietationera potcntia

fupponerefineacquifitum primaria aiiecutione
fccundum ordinem perfe(Slionis quia hzc con:
fiftit
in a6û voluntatistlic^tfupponatalfecutio'-
ncm
finis
non fub
ratione finis
tclligibilisper intclleâum.
ncm
coniungi
pondeturaliud
coniungatur
per
fic
dicas
fi-'
Rcf*
& aliud coniungi fpecifica-
inteIle(Slui
liccc
vt pcrfcdtiuum intellciftus
modum vltimi, &
lis,&
fi
per vifionem.
coniungitur fpccificatiuc
etiara
fed obie^Sti in-
coniungi finem fub rattune
efie
rcduplicatiuc
finis
tiuc
intelle(tui
Qupd
pcrfe(5liflSmi inccUigibi-
dici poifcc finis intelU(5lus,fumendo
fi-
pro vltimo pcrfcdbiuo cuiufque ; icd ^?''* P-'^

alitecfumendo finem ftridc fubratione finis, vt ""'f""'
ncm
late
, & vltimum conucniens

affeûm folius voluntatis, in ordine
ad quam hoc modo dicitur przcise finis , & bonum, tum quia fe mouct in ipfum , & ordinat
mediaad cius confecutionem ; tum quia bonuin
particularitcreftfinis
naturae per
voluntacis , ficut
affecutio eius , qui cft cius
amorclicituscirca finem , quo formalitet fic
przfens voIuntati,vt perfe(5îuum beatificans.
aiitem eft
tcnfius operatur
jpfaelicit
quia perfc(Sîus applicacur fuo

eciam
eft quod voluntas in defiderando cliciac a(ûm,
vt ptobauic i i. /. 25.
ptobat etiam hic cx
defiderium
Auguft./i^.i2.</* ciuit.cap.6.8c
f""'
ceptione Virgindi.
pecfc(ftiuo in reipfa coniun(fto:rationabiIe
&
Imo hoc dc
Anfelm. ^.de Con^

fidc cft,
quia lily-
volvntaie
go intelleda quiccatio conceditur quod in ea

nun confiftat bcatitudo formalis quia dcleda''^'^"'"
^^^
elldiiui
fubrationeboni cftratio formalis confticutiua

finis , & formalis ratio etiam obiedi folius voluntaiis ; ide6 finis fub hac ratione eft folius
tio propric difta fupponit finetn
fritrem
gj^v^
amerit fit
pulchritudo iuueni ,
ficaliqui intccpretancur
qu^fi voluntas non habeac alium adum circa
nncm pcxfcntem, nifi folius deIelationis:fic cr-
hibetaitum
totam
fi
&
citia.
,'.
vt patct cx
amatur fub ratione propria ,

propcer ipfum.
Hzc ratioeadem cft finis praefcntis rcfpediue
ad voluntatem , & fub eadcm ratione perficiens
potcntiam :crgo pcrficitmedianteamorcelicito
diuerfua padione , nam conuenicntia fipis ad
voluntatem inhoc primario artenditur , quatcnus voluntas amando a fine perficitur:re(Stitudo
etiam voluntatis in abu fecundo fumitut ab
affetfbuum
JSquiuot-
fe
ergo voluntas elicic atStum circa

finem fuum abfencem,idera dicendum de finc,vt
eft pracfens,aduro,inquam,priorcm dcledlacionc:
quod facilis cft probationis, quia quo pecfedliijs
appiicanturpotentia,& obieûm ,e6 pcrftdius
etiam nata cft fcqui opcratio j finis autcm abfcns
fcfiloucm
in iSta
&
afliua
& fupponitur per
&
3'
Si contrahocadducatHr,&cc.KcCf ondetidtitionem fadam pro D.Thoma ex principiis contraditionis. Voluntas poteft nunc quietari, *
priusnon ( ergo alitcr lc habct ad nncm nunc,
quim
prius,vcl c conuerfo, fcilicet
quia
fufficit
le(fliua
"
'
non fchabet
Rcfpondcc confequentiam non valere
alitcr,
êffonfit.
vt aliter fe habeat potentia intel-
prior operans,ad
hoc vt
finis in a(flu pri-
mo fit prxfcns pra:fentia proxima,&
rcquifitaad p;M
reJJl-
AStam per qucm quictatur voluntas : pofita au- turprtfms

tem ptiori opcratione, voluntas per adlum eli- voluniMii
citum iam formaliter quictaturjquod cft diccre, f,A'"^*
finem in adu primo , & proximo ficri pracfen- utAtitnefit
temvoluntati fine vlla ipfius voluntatis mati- intilleSiti.
tione;in aCka vero fccundocfle prasfentem pcr-
fruitioncm eius pofitiua qua coniungicur potcntis inrationepcrfcîui fubracione formali finis.
*
'Brtmter
DiflinaioXLIX
Hic
Brtmittrerôfrlnnp^rtdtdunionisiSiC.
'
pcr recapitiilatiunctn fubiicit totius refponfiottt
M.ftrum. nis
rummariiim.
primam partem dcdu-
Dicii
ncmo
^lionis nonen'econtra aliqucm,
bcaticudincm obiedliiianiin alio
tuit
Deo ncque fccunda pars dc primo
qu^min
iCtw volun-
dubia ,ncmpc bcatitudincra
tatis c(l alicui
niam
cnimfta-
vlti-
nonc<.<nfiflerc in aCim dcndecij circa ab-
fcns. Rcftat crgo toca diHicultas in
hoc
ali-
fi
quis adus voluntatis aliusa denderio poHct r (Te

prima confccutio Anis fupponii deledlaciuncm
i
AiStim non cdc adlum elicitum vountacis idfodirccimen adbus elicici reaocat ad
dendcciumabrentis & aftum circa pracfentcm
finem vltimnm;& probatio addudafallirfecundum xquiuocationcm quia fi accipiatur quictatiopropaQioncconfequcncc operationc perfcdam circa linem , illa fupponic fincm acquifitum;fiauccm fumacur pro ipfa opcratione , cfl
ftropric
pcrfcifla quiecatio
ncm
potcntiz
acquifirum, fed
fcftior
& non
eft ipfa ciiis
6c idco ilta propofitio
fupponit
fi-
acquintio pcr(juietationem in
prima , id edperfe^
Sa, falfa ei\ , cuius compacacio fumitur ex proportione ad motum , qao mobile a(T*quitur tcrifieih prtcedit njjicutio ohieEH
minum,& quo pofico in rjfe fcquitur quies

motus. Hzc compacatio,vc dicir , non
8c
Ncn riPi
t*mpttur
qui*s
t"
mattim
lita
*J
hj-
TJitinitm
fuittMiua,
ccdlir
ad propofirum
quia quietarr
cil
Sc acquirerc hic
compcciteidcm operaciuni , & vniuerfaliter neqnic mocus comparari ad operationes , nifi fcclulis imperfcdionibus , qua; coniundz funt
mocui.quarum vna e(l dilbinflio cius a quietc:
moiiu eniin ej} M&ueentis in potenti* , idc6que incomplctus aducnienre autcm compleco, qui e(i
:
tcrminus
ipfe
quia
e(l
in tjfc, cclTac
prodncStio cermini
feri ciusjoperatio aucem
perfcdus
pcc
qucm
motus cx natuca fua:

quo produdlo ce^Tat
,
eft actiis
completus
&
quiccatur potentia in ob-
ic<ao.
Dcindc, proba; dari medium intcr adum dedclcdationcm (itiOte fum,
fidetij abfciuis
ptam,qux
finis,qua finis
gumcntum
&
cft pa(fio,per
cft.
quem
a(5lum acquiritur
Refpondct qux ad
cx contradidione,
finemcfrc przfcntem
&
quz
illud ar-
dicitur
poflcHum
nunc
non
ancca
fu:irc,&c.Refpondec,inquam,per folucioncmyiipra diixm, nempe duplicem ejje aficcutionem finis
aliam primicace gcnerationis
&
hanc
per intcllc<fium:aliam primitate perfeîonis

ChltHia
ttiieiinr.
hanc
cfle
,&
voluntatcm. Et fi dicas, inquic,poccntizafrccutioncm finis przccdcre , ante om-
cfle per
opeiationcm,&quietationem poteciz:quia
ncmpe poccncia nunc poced opecaci , anica non
pocuit i quod nequit cfTc fiae aliqua mutatione
n;
QusftioIV.
potemiz
quod
fcciuicur
395
hoc inconuenicns
nempe
in nulla opcrationc confiAic acquificio
fini$,nequidcm ipfius incclledlus opcrationc,&

ita nec beatitudo:& tunc inclinatur in illam fcn- htMUtttcnciam, quadicicur in
nuUa opcration^ pocen-
tiz confiftcre bcaticudinero
cione finis fuppofica poccnciz
qnx
& eius
opera-
impugnaca efl y</?. prim*

/>/i.Sequela hzc probacur cx eadcm forma argumenci applicaca ad intcllcdum , quiaintellcSus nuncoperatur , & quietatuc in fineprzfcntcqui antc non habuit nnem przfentcm : crgo
hzc cius quictacio fupponic aliquam ptioreni
mucacioncm , pcc quam finis nunc fic przfcns,
qui ancc^non fuic przfcns :crgo operacio , pec
tioni
quam
niitu.
fed in aliqua habi-
fcncfncia
quiecacur formaliccr in fine,vt przfcns
fupponic finem alias prxlentein,
R,ttrquttmt
bi'ltid
<*-"*
cft,
& acquificum,
antequam vt przfens quiccac potcntiam.Rcfpon

fiocfVcadcm quoad vtramque potcntiam,nempe
acquuitionem hiusprzlcntis & quictarioncm
^'qnijitii.
^ ?!"""*
,
vi,iuiin
cocineri vnitiuc,-?! fôimalitcr inipfa cpcratione <9 {otiiiA.
potcntiz.idco nonvaltt ror.fcqucntia dc mutatione vlla,quz antecedic odluir poc>- niiz.
Haftcnus Do^tor in
hac quzflionc quoid
illam difficulcatemde airccutionc

confiflic beacitudo creatutz
finis
fn
rationalis.&
licec
eoo difcurfum
eius perpcndens,nihil aliudcolligere potui,quam ''"*
eum fcquifciuentiammediam intcr duas cxrrc- "*
masfupcriori quzftione difciiffas ncmpe bcatitudinem complctam extcnfiuc confiftcrc in
opcratione vtriufque potcntiz , in quo conuenit
cum fcntcntia Richardi & aliorum bcaticudinem ver6 iiltenfiuam,& vltimo complcr.tcra c6fiftere in vnaopcracione; inquo conucnic cum
D.Thoraa: hancaucembcacicudincmconucnire
adui voluncatis perfcdtiori gradu , qu^m adui
intelleiûs quiaacftusvohintatis cfl finis propriiflimc fumpti in ra:ione boni vltimi , 8c perfcdbiuifub rationeboni, licct adbus intclledbus
fic deeodcmobieô fub ratione etiam propria
fibi inquantumefV obieli.m intelligibilc.In hoc
tantijmdifcedit a D. Thoroa induobus pundis.
Primuefl,qu6d cotalisbeatitudocfrentialisnon
alij
de eius intentione ccrtcnt
efl qu6d
; fccundum ver6
voluntate,quam in intcUedu ; ac
fic
in folo intcUcdlu
fit
proprii^s in
proinde qu6d acquifitio finis non fit folius intelleûs. Rclicûaargumenta , quibus hzc fententi.i Dodtoris impugnatur , adduccraus in fine
quxflionis latcralis , vbi rcfpondendum erit ad
argumenta eciam principalia incerim procedemus ad ipfam quzflionem laceralcro , in qua altcra probacio conclufionis defumpca <t petfe;
dione poccntiz
tra6latur,
34
qua
&c.
QV^STIO
/*'"'
*
"*"
396
EX LATERE.
Qj^ iESTlO
Vtra potentia ftt nobilior
S
Trimam
rationem
C H O L
qua D. Thom.
intelie6fufj
Probat intelleSlum
^ hanc fecundum quid
Primoj quiafecundum D.Thom. yerum
refutat DoSior.
ratione ,feuper intelleûm differunt. Secundo
rum potentiarum de quo
V M.
i. fart. juaji. 81. art. 3.
ratione obieSii Jimfliciter nohiliorem ôluntate

intelleSiu
an voluntas?
, yerum
^ bonum
bonum nonfunt
dif.yquaf.yprimam rationem D. Thom.
ducit
ejfe
nobiliorem
tantum
obieSHa ha-
ad
oppoji'
tum \fecundam demon^rat nihil Valere.

S.Thom.i.
p.<j.Bi.a.i.
T Vxtahoccjuafiexlatcrcquacritur, quac
potcntia fitnobilior ? AdiftamquaeXftioncmcxmultismcdiisarguitur ad vtramqucpartcm. Vnummcdiumcft ex

obiedoprointcllcdufic rt^^rwOTcft propinquius cnti , quam ^0 crgo perfcîus. Pro voluntate fic. Ratiobonieft nobilior quia cftbona pcr cflentiam vc-
10
Rattoi.
rum autem cft bonum per participationem. Simiiiter bonum vniuerfale eft nobilius
bono particulari wrwweft quoddam bonum quia bonum intcllccftus.
^
Hoc mcdium pro ncutra opinione videtur cflc cfficax,quia maior vtrobique
:
VideHenr.
&
ifta non funt realitcr diftinda, verumSiC bomm ,

per confcqucnsnequcvnumrealitcrnobiiiusaltcro. Si autcm dicaturvnum nobilius altero
fccundum rationcm , intelligendo rationera pro caufato ab intelledu ( haec cft rclatjo rationis pcr intcilc(ftum comparantcm ifta ad alia)hacc nobilitasnon facitad
propofitum quia relatio rationis non cft formaiis ratio primi obicfti inicllcAus , vel
vidcturfalfa,quia
auoM.i.
^Htfi.i^.
^ T"
'
qLft.vlt.
voluntatis.
Similitcrad qua: Hct iftacomparatio ? Si ad perfonas diuinas , FiUum fcilicct , cui

correfpondct ff rw inente,8c Spiritum landum , cui corrcfpondct bomm , perfonae diuina; non habcnt difFcrentiam nobilitatis. Si autcm compareniur ad poftcriora puta ad adus , quorum funt obicda iam eft circul.us in argucndo. ' Si autem
ponantur difFcire ratione rcali , ficut didum eftde attributis inprimo libro , tunc
,
benepoteft faluarialiquanobilitasm vno fccundum propriam rationcm cius rcfpc*

ftu alterius & hoc antc a(ftum intclledus quia ficut eft diftin<ftio intcr aliqua altcrius rationis fic eft etiam inxqualitas, maximc fi fit diftindio quiditatiua,Don hypoVerum& ftatica ,&inicrabfoluta: fcdforte, nec verum , ncc bnnum vltra ens dicunt ratiohonumfme 55 abfolutas. Minorctiam vtfiufquc rationis cft dubiaquantum adillam partcm,
cunttanquod bonum cftobiccflum voluntatis falfa autcm quantumadillud, quod vcrum
tum reipen.
r.
.,
/11/.
/1
cftobicdum
mtcllcdus ficut di<flum cft tnprimo Ub.difi. ^.qujt. 5. tamcrgo rnaior,
aum.
quam minorrcquiruntprolixiorcm difcuflioncm, quamad pracfcntem quacftioncm
dift.Z.q.^.
,
.n/,
proneutra crgo partcponenda valet hocmcdium.

AdrationcscrgocxilJomediofumptas. Ad primara infertur oppofitum quia
Ducttfnfic^tcns eft potcntialc rcfpedu cuiufcunquc rationis fpecialis ,ita propinquius fibi
quacunnemDTh ^"^ potcntialius. Scd contra hjEc. Ratiocntisprjcciseaccepta eft nobilior
fpcdlet
odoppofitH.
qLierationcfupcradditapraeciseacccpta, ficutratiofubicdi cft nobilior rationepaffionis:crgoquod fibi tanquam pcrfcdiflimo eft propinquius, illud cft pcrfcdius.
quod ensfchabet ad alia, ficut materiaadformam:fed magisin

fubicdum ad paflioncm.
Alitcr dicitur quod pcrfcâifTimo poteft aliquid efle propinquius in vno ordinc,
^ ^Wvi'^ in alio ordincjficui fubftantiac immcdiatior eft quantitas in vno ordine,quam
qualitas tamen qualitas cft pcrfedlius,& pcr confcquens propinquius in alio ordinc:
illud autera eftfimplicitcr pcrfc(ftius, quodin ordinenobiliori vel fccundum con-
Vndcfalfum
eft
potcntia , quafi adiua , ficut

,
Quomodo
propin-
ûtHiper-
fcaiori,eft
perfdliM
(jitioncm nobiliorcm cft propinquius pcrfciaifTimo ficut bonum cft propinquius
nnnus piog^jijj, ordinc communicandi pcrfcdioncs , fiue finalitcrtcrminandi,& complendi
:
^'TeTt\i.
'
Text.i.
Cap.i.
inde.
&
peffc<^'oncmaltcrius iuxta quod bonum vno modo dicitur communicaiiuum fui

fecundum k\^g.i.de Do6trina ChriHiana: alio modo finis z. Ph'ifi& yMetaph.cî.Ethic.
,
licetvcrurafitpropinquiuscntiinordineadpotcnciasopcratiuasciratoiura cns.
Ad
X L I X. Qujeftio ex latere.
Diftindio
Ad rationcm in
concrarium primo inftaiur.quia
397
dc vcromam
vcrum pcr participationcm crgo
fimilitcr pofTct argui
vcrum cft vcru m pcr cflcntiam bonum autcm cft

Trmtfctnvcrum vcnus ctgo & maius, 8c fic arguit Auguftinus ncgatiu^. 8.dc Trin. cap.i. Si demUtUnon vcrius^nec ij/iw.vbi non cftlocus, nifi a conucrtibiii. Idco rcfpondco quod nominant
/' "
omnia iftatranfccndcntia dcnominant fc mutuo & idco xqualis pcrfcdionis cft cflc
probctur
qu6d
ratio
nifi
vcri,
bonum
cflcntialitcr
cflc
eft
ficut
cflcntialiter vcrum
:
boni
Alia refponfio realior
cft nobilior rationc

J
& c conucrfo.
quod
ly
magu
g^-^ îy-
potcft rcfcrri ad inhxrcntiam
vcl ad pra:- pr^catur
dicatumimhxrcntiafcquituridcntitatcmcxiremorum:crgoquodcflcntialitcr.incft de albc tf/intUluer,

magisincft prout dctcrminatinharrcntiam vcl idcntitatcm non autcm prout dequam
homo
qui &^ôîtcrminatcxtrcmum inhxrcns. Excmplum ,album noncft albius ,
\
tit
albus.
cft
Mcnatn-
talittr.
Kedmeitmr.
tiuc,& pcrparcicipacioncm. Icem,bonum vnir

n.
ui
L
r j
uerlale elt nobilius,quam bonuro parciculare:lca
(ÔMMENTARiyS.
IVxta
Ordojut/lii.
potentu cx duabus
mitAd fritrl. intcilcclus,
nobilior ,an
flt
an voluntas?Ha:cdiflicultasmouctur
acccilbric ad princip.ilem,inquahadenus
cll
dc beatitudine
& in qua
operaiione
dielHm
reii-
alum
potiffi-
pcvfedlilTima ho-
mumconltlUi: nam operatio
AtlqHtrum
Qux
opcratione
nam
bonum
falla.quia
ftinda
verum,& bonum non
&
im
fertitni
ferfeiiijiitna.
vnum
operacionem coUaciuam inceUedus , & alcetum

vt diftinaum abalioêlTc nobilius. Contri , hzc
^^^^^f^J"'
comparatio pcr intcllcAum nihil conftituit in '
quam non habent in
iicut crcatura
ceipfa,fcd pet
reipfa, cftque fola rclatio rationis, per
quam
ne-
quitconftitui,aucdiftineui obiedium intelledus, ^fi'^'*

per inleaeSi
1/1- nr diftinaiuura
?
pocentiaSc voiuntatis primum
&
^^
cftfccundum perfcdiffiroam inclinatione crcacurz,quz eft illa,quz eft ad finem, vt ei coniun-
ad Filiu , quod cft verum in ence,& ad Spiritu S.

qui cft bqnum appropriatc , in his non eft diffc-
lit
fic
\.
quod
operatio
illa
peifcdiilima,qu,z coniungic obieô beatiHco
cio,fi
(uppofito pro intelledku certat
D.Thom.
part. ^Mtft. 8i. art. 3. vbi Caiet.8: czteri eius
rencia nobilitaci$,aut perfedionis
ftetiora,nempc ad Ôias
fic
, fi
fiat
ad po-
ctrculus
probandu perfe,
commcntatorcs. Idcm kniii de veritate
''rt.i.&cju4.ii.*rt.ii.&in i.lib.fint.d.17. q>^ft.
diftinifiio inter
Gemts lih. } .cap. i j Caprcolus i i.

ad 7.& in/i^Htnt. SoiaSjDatinias.
in hacdift.WifquczfHp.cap.i.Medu autem.quibus
prubaiur pcrfc6tio inteUecûs fupra voluntatem
comparatio fecundum pcrfe, vt antccedunc incelledluroi

daca aucem diftintione per folum incelledum,
nequic fumi fundamencum maioris perfcdlioius
vnius prz altero ex reipfa indiftin6ta:debcc ergo
hzc diftiniSlio fumiper comparacionem ad alia,
in quibus verum,& bonum aliquo modo difcecnuntur:nequic aucem fumi talis diftindtio in otdine ad aliquid fuperius perfeîone , vt in ordine ad Deum,aut perfonas ciiuinas,in quibus illz
'
.art.^.contra
tUft. . i^. i.art. i.
ordinatc difponit
Dudor
& ad
lingula rcfpon'
det.
Oppoiita fenteniia non minoris notz ha-
ty
Sentinti*
frdferins vj-
^'Z''rDairit.
bct allcrcurcs.
Eam ccnec Alcnlls
M.i.art.i.& tjuaft.io.m. i .ad
"'Âlbcrcus
*" pf*ft"fi.
Magnus
Richardus
f.&
} .part. tjHnft. 1 1.
4.p.
91. m.
q.
in i.dift.i.art. 14.
rrr. I.
îm//.
6.
Dodkor
>gidius
tjMoîb.).tjMttft.vlt.tld.i.Htx\i'\cas^cdlib. i.tj. 14.
Ochamus
in i.<^y?.i.(^.i.Maior,Argentinas
& reliqui
nolhz Scholz
Bad'.
Cordubenfis tjuaft.î.art.\.&c vt czteros omittam hzc

cftfcntencia coramunifllma anciquorum ante &
in prt^nt.
dift.
poit D.
aucem
Prima rsti
ex tbiecio.
Vfûm
qujm
bliium.
facc cradtac Bairolis:eius
Primum argumentum
fus eft ex fuppoficione
fic
non
verum
nuUa
in ence
fit
nam
&
nulla
admiccicur intcr eas inzqualitas petfeclioQis { fi
fumatur
in ordine
ad pocentias
&
adus com-
mittitur circulus in probationctquia nobilitas,&
horum fumitur ex obiedis.& perfedio

obiedorum probatur ex pecfedione zOtat , &
perfedio
potenti^. Deindcconcingete poteft perfe&ionis

adlu cum vnicate eiuf,
cxceirus in potcncia
&
ciuntidem obiedum.
quia cft bona per eircnciam , id eft , fcipfa

formaluer eft calisiverumeft bonum dcnoroinaSccti Oper. Tom. X.
in reipfa
bonum
raciones folo incellelu diftinguuntur,
cn(i,quam bonum,quodeftobiclum voluntatis:

crgo cft perfedius , quam bonum. Siiiiiliter arguituretiam pro voluncate racio boni cft nobilior
&
incer ipfa
dcm obiedi formalis,vc
quod
fubfiftit
dionem
pro fentcntiaopponta
cft ex perfedione obiedi intelledus. Verum
quod cft ubicûm inccUcdlus , eft propinquius
ijfe
frPfin^niut
enti
Thomam,quam
tra6latus hic a Do<flore nobis fufficit.
^'"' ^" ^^'*
dionem adus ex pecfcdlionc obiedli & perfedionem obiedli ex pecfcdlione adus.Hic difcur-
'^HrficlZit
vilnmate.
^'*'
quorum vnus dicerccur
firmtns in-
tjUtft.Z.
^^^;^
rem iffmm,
ad aliquid ptius:v.g.ad Perfonas diuinat,vt TmndamtntB
petfedtior alceco
fumpco.
Hoc
5^
inde fequitur
tAnqmim
*'*"""*
nobiliusaltero. Si dicantur cfle diftindla ratione
lum crgo hzc diftintio non facit ad propofituin. Deindcquzritur ad quz tiet ifta compara-
ti
realiter intgiexfr
operationcm
fpirirualis non beaiur
fuam ,pcrfcîo aucem operationis contlilic ex
obicdo,& raodo tendendi in obielum,& prouc
gitur in reipla
tirttirui* nf-
func realicet di-
coniequentcr neque
diftindionis,
pec
niii
Btatttmd
cmfij}it
in
*^f*f"*^
^*
eft
cellcdlus
bcatitudinem
'Jr
fitn'lifrm.
&
minis cft illa , qui perfcdius coniungit fini ,

conicquentcr quz cft petfedioris facuitatis. Vnde quod aliqui dicunc impertinens eile , an opcratioconiungcnsHui fit perfediflima , mudo
ea conlillat acquilitio Hnis & eo ipfo elfc beacitudincmihoc,inquam,non fubfiftit confticucndo
,
Citmr,
quoddaro bonum parciculare:quia mcrgo,&c.

^
Hoc mtdiHm pro neutra opinione y Scc. R.cncit
g
hoc canqukm inctficax:quia maior vctobique eft Reiidiurr-
vccum
hoctjuafi tx latere qturitur , Sic.
^fciliccc
<
v.g.potentia fuperior,&
adlus eius eft pecfedior potentia infcriori

fimiliier fuo
aû
&
vt etiam determinatc refpi-
59
SiauttmponanturdiffirrtyScc. Subiungit quid Sivirmm
dicendum
admittatur diftingui formalicer

intct fe,& abentCi docec fic vnara eire polfe nofit
, fi
biliotem altera
n diftinaio
lit
quiditatiua
LL
(jf
**^y'*"
{H'^!,'^
i^'
& fe.qmiddt-
non tmdmm.
Lib.
398
non hypo(latica,id
IV. Sententiarum.
Tup-
e(l,fo1a indiuidualis,vel
pofuiiquia intct diucrfas quiditates uon icpcritur iqualitas in perfcdione , quje cft fuppoiitio
quityfaiu/hi eft ensfe hahere adpajftonesfcut materia
fpecictn,vel
adformam,fci\icet vt caufat palIionesj/i<i/? hahet
non attenditur perperfedtionis quamuis alias
aut cxcciTus
& fuppofjtjo huius
in i.dlji.
quseftionis id dcnotar
6.
nam
ccm fecundiim perfedionem fupponit diftinftionem earum ifubiedl:o,cuius funt proprietates, &
^ fe inuicem , quod perinde de reliquis proprietatibus pofitiuis dicendum eft. Qu6d fi furaat
fecundum quam ad
hanc vnius
fc
inui-
& poteft efle cxceirus fccun-
pras altera
ideo ergo rcuocat in
dubium hocDodor,propter ineuidentiam
rei.
Ca:terum ex principiis eiusin hac quzftione
&
quaj perfeftibr
comparando autem vtrumque ad
cundum nobiliorem ordincm
&
conditioncm
propinquius cft pcrfeiailTimo. Hanc inftaruiam ^"'f'f^""'
qUiUtAS
/J
r rt.
Ide
pertedbone qualitatis lupra qnaiititatcm pro- a;,;M/f.
bauimus in prima parte hniits co*nr/jenti difl. 11.
,
verfarur in eo
qi4ifl.i.&i
a<n:u3litatem,&
quod
fcquatur
qtialitas
formam quxcft pcrfedlior ma- j^^^;,

irujnam , quantum ad perfiftio-
teria^fequatur,
nem vnde quantitas

;
Dcum,autad
tia:immarcrialcs;in his
&anima
ftionem;hoc
medium defumptum ab obiedo pro
neutra partecft airumendum , &huc tcnditdif

r
l^ r^
-ii'
-I
curlus Doctoris,vt probct illis rationibus dubiis
I
non
magnopere infiftcndum pro vna
eire
vcl
ergo
^
yid rationes ergoex illomedio/i(mptai,SiC. Solad ujt rationcs praemiifas ad vtraraquc qua:ftionis
Ad
priraam,quaprobatur pcrfeftio in-
verum proRefpondet dcducendo
iclledius ex perfedlione obiedi,quia
pinquiiis accedit ad ens.
rationem ad oppofitum , quia ens

refpeftu cuiuslibet entis in fpecie,
cft ipfi
propinquius
erit
eft
potentiale
fic illud
quod
magis potentiale fub

:
rationc autem porcntialis confidcratur cns vt

imperfcdum.feu imperfeftius, quam cns in adlu
perfupcradditum qUia ficut fpecics eft perfc:
îorgenerc.ita
& omni prxdicato tranfcendcn-
ficrgoobiedlum intclledus fic accedit propinquius adens, fcquitur ipfum elTe impcrfcdlius.quam alia remotiora. Mox elidit fundametum colligcndi perfeftioncm cx abftradionc poti
'tcntiali
quia cns
eft
paffio conuertibilis
pcrfcftiuSjqukm aliqua fua
cum
perfedliuseftfua paffione
ipfo
:
ficut fubie<Stum
crgo illud quod
eft
'"'''f"'
,,/<,
/X;>,.
tualia.uen
qftar.tittif.
qualitas
qoac fcquitui ad fubftantiam ctiam fecun-
dtimgradam pcrfeflillimum
quim
"''
tamcn inuenitur qualita-
cius, eft perfcdtior,
dum-
quantitas,qua; fequitur fubftantiam
taxar materialem,&
fccundum gradum imperfc-
-..,,,
fubftantia:.
Bormm pre~
.
habetbonum in ente, quia piu,u/enti
propinquius cnti fecundum gradum pcrfej^lilli- j;< ^r/imum entis,ica etiam eft perfedius vero, licet vc- cUomm.
,
In propofito ita fe
quiabonum
cft
fccundum alium ordincm:
fit
propiriquius enti in ordine
com-
municandi pcrfedliones; fiuc finalitcr terminandi , & complendi perfedlionem alterius, iuxra
quod bonum vno modo dicitur communicatiuii
fui ex Aug. i de dotlrina Chrifliana cap. j 2. Alio
modo finis \ Philofopho 2, Phyf.text. 32.
j.
Alet.text. ^,&i. Ethic. cap. 3, Verum autcm cft
propinquius enti in ordinead potcntias operatiuas circa totum cns , nempe in ordine ad intel,
&
Icdlum,
*
Adrationem in contrarium
&CC. Scilicct
probaturperfcdlibcxccdcns voluntatis
proalteraparte.
pjftgm^
transfertur ad
fubratione ctiam accidentis
rumpropinquius
poteft,
modo
tisgenus:in
commodari
Subiungitprztere^ minoremvtriufque ratioj^j^ ^xxm\[Xx ellc dubiam , in qua dicitur bonum

obiedum voluntatisiW,inquir, dubtumefl,&verum ejfe obieSium intelleEltts Jaoc eire falfum,vt pro-
nullo
httiut.
entia pcifedillima,vc funt fubftan-
tam
&
mitur.
quantitatc
cft
qualitas
inuicem,illudeft fimplicitcrperfedius,quod fc-
, fatiscolligitur bonum eflc perfedius

vero , quia pofterius generatione , ficutindcex
Phiiofopho probat amorem perfe6liorm e(Ic
vifione , quod fuo modo ad paillones cntis ac-
tandem concludit,
b^"'t '" ^'7?- i- ^t<^fl- 3OhitHum
frimum ia- ciim tam minor,qu4m maiorrequirat longiorfcm
teUeaw.
difcuffioncm , quam fpcdlet ad prafcntcm qua:-
fotentifu-
eft
luntatem,& intcUeftum in ipfo ,in Angclo ver6
or-
vno ordinc, ncmpe fubiedii , & fic do frofin^hi"""'

diciturquantitas fequi materiam in alio vero
fubftintiac in
proprictates dicunt aliquara perfedliormm^quidi-
principali
PerfeHioal
mdurton a
41
propinquius
dici
Dco quidcm permodum attributi

fubltantialiSjVt fjnt illa, qnx confcquuntur vo-
dum
rationesfr*-
Secund6,refpondet aliquid
abfolutum in rigore, vt dicit difFcrcntiam entis,

verum eft quod ficut ipfum cns abftradlc fumrelatiuo ,ita&:
ptum abftrahit ababfoluto,
proprietates eius conuertibiles abftrahunt , qualesiunt verum,& bonum. Cacteriim ficut ipfum
cns dicit perfecftionem tranfcendentalem.qua dicitur pcrfedius fuis proprietatibus , fic etiam
cem comparantur;
41
pajfiO'
ordine propinquior
tatiuam diuerfam
Rejpmfio
ad
nem,
ahfolutM.
&
ttirfM.
quafiin petentia aEliua ficut fubieSium
obiliu4.
indiucrfo ordine.ficut quantitaseft propinquicr Diuerfm
ipiarum potentiarum ad inuifil^fecunJU ctiam comparaiio
. ^.
j-r
dljScOpM
rt.
propmquius
Contrarium huius vidctur docerc
dicuniur ctiam k Doftore contineri fub cnte

quanto finito,loquendo decreatis, Sedforte , inquiZyttec verum,nec honum vltra ens dicmt rationes
"4
I.
quod {"vf " ^"a

^
ferfeaum,efi
fed
cadcm natura , vcl quoad

quoad candem in numero , vt in di-
fedio
Mintr M
fc
reperitur xqualitas in
abfoluta:qaia in relationibus
ferftiliontm.
nobilius in
r
J^
elt cnti lccundum generationcm,
rcmotius cft ab cnte fccundum pcrfcdionem:
crgo oppofitum eius quod intenditur. Vnde, in-
uinis. Addit praEtcrei aliam limitationcm,vt fint
Trepriitaies
erit
hnius quacftionis.ficut &difficultatis principalis,

fuppofita
vt vifutn eft ; inter indiuidua ver6 ,
&
frefinqui/
propinquius enti fccundiim conditioncra nobiliorcm entis.illud
dct rctorquendoargumcntura.quod fuit

eft
bonum
perellentiam
verum tantum
43
qua
rcfpon--^'^
'"'"''"''''"
bonum^'* ^^y"'
partici- f,,,/
pationc;quod ad oppofitum formari potcft:quia
verum eft verum pcr elTentiam , bonum tantum

verum per participationcm crgo veruisn ve-
eft
rius;ergo maius. Sic arguit Auguftin. 8. de Tri- Auguft,

, &c. Vbi non eft
enim Auguft.quidnon habet , non habct pliis
nit.cap.2,/? 0 veriii4,nec maitu
locus
nifi a conucriibili:dicit
quid
pliis
veritatis
etiam magnitudinis
hahet perfeilo veritu
bet magnitudinis
Porro
tjuidcjitid plus veritatis
efl ,ficut
maim efl quod pltts h.i-
hoc ergo ihi
efl
maitu, qubd
venw,
&c.Agit cnim de xqualitate diuinarum perfonarum, Rcfpondet crgo ad formam argumcnti, Trm(etnquodomnia illa tranfi.endentiafemutu6 deno- '""*j.
mmant ,
& ideo xqualis
fentialicer
nifi
verum
probcrur alterum
hocqu6d
pctfcdtionis
clt cllc ef-
ficut efte circntialiccr

eirc pcrfedlius
aliquid formaliter
fit
tale
bonum,
nam cx
fcipfo,& reliqua
mnnfu.
DiftindioXLlX. Qu^ftio
liqua denominentur talia per ipfum.non probac
ipfum recundum fe eHe perfcdlius ,qnia etiam

quibiifcumque imperfcdîs hxccompetic, vc (int
fua: rationes formales prim6 ,
cztera ab eis
denominatiuc dicantur,&c.
Refpondet fccundi, qu6d ly mngu potcft dc44
terminare , vel inhxtcnciam , vel ipfum inhxrens , feu prxdicatum , quantum ad inhxrenmJ $iUm.
ciam , fcu modum cfrcndi prxdicati , qux refpicit identitatcm , verum cft magis verum,qnam
I>tmmiitth bonum &. c conuerfo fi ly maû denotcc inhxMjturfirml. jgj f^jy prafjjcatum
, vcrum non eilmagis vc^
rnm quam bonum , auc ens fit vcrum ncquc
albedo cft magis alba,quikm fubicdum albcdinjs.
Ratio c(l ,quiaconilituit , Sc denominac fecun-
&
dum
fe
cotum i J
cui competit.
diciis fuilinenc,
trarias,
opus
adco vc rationes DodorisconSuatez de animalib. y
ponhumum
Suarcz
fit
ipfius
vel alterius
mod6
fuus
Probabiliorem duntaxac
dctur.
ficuc
&
Ballulis
ac proinde deci-
2)l/l!itfH
tia
diltinguiturrc
intclledlus
,quia
non
fiue
, fi
vt abcxiftcnfit
obiedum
& in
hoc
confiftic
voluncas noii fcrtur
ftionem ad
fimplicior
modum
fit
"'îo^cm
auc
minorcm nequit
ficri nifi vt
funt
, &i nullo modo communicancia , prouc

cumparancur fccundiim diuerfa: ergonon attcnditurmaior perfcdio vnius prx altcro inreipfa,
& vt fupponuncuc in aduprimo ance operationem pocentiarum , & vt fic fuppoficafuntobicda prima ipfarum independencia l potcnciis.
Qu^d autem dicantur, diftinda virtualiter, talis
diilinda
y'''"*^""" dillindio
non
ad fpecificandum potenfH^ctta per obieda fotmalia inquantum di-

M JtrmM- ^j^^^diuetfas
,.
n
r
timfttinti- Qcrla iunt formaiiter , quia obiedtum formale
ritm.
didinguit inquantum diuerfum cil formaliter,
fufficit
& non
inquantum idem formaliter alteri ergo

illa vircualis , vc dicic Dodor,debec
fumi pec comparacionem ad alia S< tunc fequiturratio contra hoc fada ncmpe in ordine ad
fuperiora non dari fundamentum diilindionisj
in ordine ad infcriora. Similiter non cft funda:
diftindio
mentum
obicdi eius
obicduni,
operandi intellcdus , quafi

; vc indc colli:
Contri primo, manet ratio Dodoris
& boni-
indiftinda fôrmalitcr, ficuc calia funt
, ita in quolibct cnte ; neque inftitui pocomparatio ad potentias , quia efiet circulus
crgo , &c. Si auiem taniiim.valcat apud Caietanum illadiftindio virtualis, quantiim illa tatioSceti Oper. Tm. X.
inttHiBui.
a prfmi3riim.
adualitatc,
& pcrfcdioneconucnicnti.in rcijifa,

itj^
perfcdior enim mult6
eft
,quam
entis
^"^' /'"
&intell:îbi)is:
cognitio hon-.inis fub
fub racionc entis
& fic
ergo quo magis reccdicurab adG,& pcrfcdione rci , eo magis acccditur ad potcnciam ,
confequentcr vltimum ,
fuprcmum abftradura eft magis potentiale, qualiseft ratioentis. Etprobatur confcqucntiacum
:
&
&
antecedente
poccnciale nihil dicit nifi indiff(?-
rentiam cum ncgationc adus; fcd intcr cxtera,

entivt ab omnibusabftradoconuenic maxima e, 44*^4.
indifTercncia paffiua in racione concrahibilis
nulla in vniuerfum pcrfedio diffcrentialis
fumprum
fic
lius
&
aijfimnm efi
frim ftttu^
licct
vniuerfalitacem prxdicatiunis
ptimum
ma-
adus,a quibus abftrahit ; ergo "*'

fit ptimumquantiiin ad
dalis, aut alicuius
vt
adus
primitatc
&
non tamen
efl
pcrfcdionis, fed Co-
potentix paffiux ,qua contrahibilis
eft
ad
omnia eo modoquo fumiiur hic potentia me,
taphyficc.
Confirmatur
datur fuo
in
modo
compofitione metaphyfica
pocentia,
i-tr
nwdum
I
& adus-1
,ita
vt de-
_,
Cir.pim.
potentix.dctermi- ctmftfiiii
nans per modum adus , vt patet in anima- ixaauct
li , & rationali , quornm illud fc habet vt po- f*t*ti.
tctialc, hoc vcr6 vtadus:hinc locus illc Topicus
terminabile nt pcr
i toto potentiali ad parccs,quas
poteftate paffiua
qua per
non includit,nill
fe eft
contrahibile,
idcoque totum potentiale dicitur : ergo illud

quod eft roaximc & primum conrrahibile ,'eA
ccfTus pcr
vcritas,
alllraicr,e
perfcdo ad impcrfedum ,& dt .idu ad potcntiam,& pcr conceptus inaJxquatos rci vteft PrerefwAbin fe ergo qno magis abftrahi: obiodum ab y?'*'^''''""''
teft
,&
ncmpc
Ji;0f,,f f,
.cvti^^riica
infoluta;
procedic
in ente
tas
ebiiHitm.
quia abftrahit.
in potcntia fed ens cft vltimum hoc

ergo quod accedit vicinius ad ens fub
hac ratione eft magis potentiale,& impecfedum.
Probacur confequencia cum fubfumpco , pro-
diftinguendi ,quiailla pariformiccr fe
habenc in infcrioribus
nifi in
& magis fpiritiialis
vniuerfalitcr de cxteris
quia diftingui vir-
^"
(-1
Rcfpondec ergo Caicc ad primam racionem

Dodoris, diftindionem illam veri , & boni efle
pcr intelledum ,quamuis rationesipfx fotinales fupponantur in rc, & fccundtim fc ; ad diftindlioncm autem carnm per intelledum fuffi;
t>!utrfut
''*.
"*
1 1
ratione hominis
i)tcUt*tHr,
rcs vt exiftcns fic obicftum voluiita- 1' f-,1

vtiHta vtrr
r
-n
intcllcctus fcrtur iq rcm ,uue exiftat, fanturtirc
cxiftat
abftradlio
ratione
contra dida.
habereomnia ac fi in reipfa efienc

diltinda. Contr^ manet ratio Dodoris:quia
comparatio intcr illa fecundum pcrfeftioncm
pr-
Tis
eft, clTentia
vcl
cocft impcrfcdius in
tualiter eft
txtrtmtrMm.
inde
vtquantu aliqua ratio fit minus abftracta, fic

vicinior admixtx potcntialitati ; & qn.ini6 abftradior fic , tant6 rcmotior, & perfcrtior; vcrum ergo cum fit vicinius enti , idco eft magis
abftradum, & perfcdlius , quam bonum. Hanc
abftradionem amplius dcclarar Caietanus in eo
fioncm concrouerfix magis ex aliis pctendam

elfe interim videamus qua racione fulciacur
cic diilingui eas viicualitcr
& 5""' fi'

^."^
fic
ProcelTus fccundum abftraftionem
HinHinum
ad ens abftradiflinnim
fcilicet
fundamentum , quod elt

illud in Schola D.Thomx defumptum ab obicdo
perfediori , quod tamen Vafqucz//)ricitatus
contemnit & Dodor infirmum,auc dubium
hic iudicac
fuffrAt di-
ptimum
gatur petfedio potentix
nbfirt^liut
fedior, auc nobilior
non ccrfcntitauthor fentcntiam D.Thomx ,

tam. Probaciunes hinc indeccrcanc contiadidorie,circa primarium
Ctmp4rti
qnanto fitabftradior, tani6 fic pcr} ciim enim omnes rationrs

foimales ordincm intct fedicant , & ad vnum
cludit,ita vt
vt exiftit realitcr in re,vel in fpcvcl poffibiliicr,
&
Imfmgattur,
quod fufius ihiiiem dcducit Ciiictanus, fillcns in

eadcm prxcifione. Alij dcJucunc hanc abltra-
eas appcllct cauillationes
veiitati fbcus
C*ittni.
RcfpondecCaictan.verum encabftraliusbo-<>
no abftradioncm dicit clTe rationis formalis, ... ^
quxnullam potentix, aut matcrix rationem in- (. .tf,
rcmittens folu-
ciTe
iLt!fH(i
obiediuc quam Dodor addncic , reftac probandum vcrum eire perfcdius bono.
nis
tionem ad Caictanum in i.part. jMdft. 82. ttrt. 3.

Scd cenfura magis redundat , quam opinor non
cap.tf.
45
399
later.
efic.qu^dratiorci ,id
Hadenus Dodor de primo medio prdbandi

excelFum perfi-dionis ex obicdo. Cxterijm Dodlorcs alterius Stholx prxdiftam ratiunem mor-
vltimum
modo
abftradionem inccllcdus comparacur
proccfTui refoiuciuo
cedic
vu
pecnaturaminquatum pro-
coccupcionts
fed htc ptoccflus eft iq
LL
ordiae
AhfiraHi
^V''^*'*"^
'
Lib.IV.
400
Sententiarum.
a<l primam potentiam phyficaro , nempe

matcriam : ergo etiam ptoceilus pr viam abftraîonis tcndit in vltimam & fupremam potcntiam metaphyiicam hicautem proceHus eit im-
oidme
Eiut imperfeai.
perfecius
vt
fiftit
merum potentiale in
ad
naiu-
Deinde
ficut fe
habct proceirus compofitoad aftum
&
tia cius teducatur ^d a6l;um:ergo pofterior fcieneo qui efi

eft perfe(î{mus proceftus intellc6tus ,
ptrfeBffffmut tialis.
&
fccundum inclinationem fupremam & perfe<Stiflimam eius qua quietatur in cognitione fui
,
obiefti perfeda
& verillimum cft, vt mox
quod
probabitur.
Confirmatut itaque fecundo ; inclinatio pomaximc quietatur in fuoobiccloprimo,
48
x
inclin*-
tione perft-
Sijjim pt'
sd
tenti
aHum
ffjrob-
itHum,
Sîettit
tentix
& perfeftiffimo
nuUa
fed
cius inclinatio quie-
, vt cft vltimum
tantum,qua procedit dc
adtu ad vltimam potentiam refolutiuc,in qua
latur in prscifo conceptucntis
abftradlum ,nifi
illa
nullo modo quietatur intelledus fecundiim inclinationem perfedam , quam habet ad inquireHda veritatem, nifi quatenus iterii defcedit fub
cnte ad cognofcedas naturas,& proptictatcs ob-
contentorum ,quibus cognitis quictatur

cognofcendum vcrum , vt expetientia patei , & ratione ergo qu6 magis in-
intelleHm in iedorii
eius inclinatio ad
quojifiit.
telle6lusreceditabhaccognitione reiu in a6lu,

fecundiam proprias rationes eo magis fit inclinatio eius fufpenfa ab adlu perf<.<StilIimo , ad
&
quem f ft
Aum
fic
& redditur
in potcntia
confideratum prascifiue,
ergo
&
& obie-
abftradc,
ctiam magis includit potentiam in genere obieminus natu eft adtuare potenta fccundura
inclinationem palfiuam eius.fiue vt mouet , fiuc
v-t terminat potentiam,& ficutin rationc fua eft
vltimum ,
fupremum potentiale , ad quod fit
abfttadtionis , ita ctiam
ftatus refolutionis ,
fti,
&
&
&
cognitib eiuseftremotiffimaab ea, ad quam inconfequcnter qudd

cliiwt maximeintelleiSkus,
&
ipfi
fub hac ratione
cft
propinquius
nerc obicdi intelligibilis
Ordt
inter
etHms intelleilut (ecun-
ditm perfeiiiontm.
erit in
gc-
& reducentis potcn-
tiam intclUftiuam ad adum , ad quem inclinatur,imperfe(Stiffimum ,vel non perfe6lum negatiuc. Probatur confequentia ; quia confide-
randointellc(3:umfecunduminclinationemfuam
talis cft ordo , vt apprehenfio fubordinetur iudicib , & iudicium fcientiz, fccundiim ordincm
perfeftionis , in quo ptzceditur dc potentia ad
-aiflum, tam ex parte intelle(5tus cognofccntis,
qu^m cx parte obic(Sbi cognofcibilis potior autcm eft inclinatio indicatiua,& fcientialis,quim
;
apprehenfiua
uam
Scienti
tfl
vltimut -
Mui
in per-
feHione.
quod
neque potcft
&
quia quod illa cxcedit cognitinon inde a<5tuat complctc intel-
fenfiriuam,
lelum. Quamuis autem iudicium fit fecundum

perfe(Stam inciinationcm intelle(flus , tamen non
complct totam inclinationem cius , quoad vltimum quod fcibilc cft , nifi adueniat difcutfus
maximc in noftro inrelle6lu ; qui per varias re-
rum,
& caufatum
coUationes peruenit ad finem
perfe(Skionis
quam
eft
alitcr
fcâiffimum obietum
nitatis
definicus ni intelledu vt procedica caufis ,

Tionc ad fubiedum ,
eius cfFcdlum ; fed prior
ctt dcpotentiaad adtum ergo& poftcrior,prior
fecundum perfeftioiiem ,
fiwem caularum ,
natura: vt in eo pcrficirur hoc folo, quod pottn-
J/^^j^*|J^^
^^y^^^ ^^_
frehtnfio.
ens communiffimc fumptum:

ipfum attingcre via abftradlionis : ergo neque ens fic fumptum cft eius perftra(Stum,
via gencrationis, ita fc habet proccflus fcicntifi-
&
1.
fuac inclinationis
perfe(Stionis,licct
Cnxfti:
fed
riuSjin riatura,qua procedit de poteniia
&
inielleliiu.
&
abftra<Si:ioni$
fimplicem apprehenfionem circa vltimum ab-
&
JEquipnr'
tur fcientifi-
quatenus intelleâus procedit

ad cognitionem vltimi,
fupremi abftrafti , non attingit alium tcrmi-
inclinaiur
per viam
num
frteeffni c$-
d iium.
imperfcdtus,& ad non petfe6lum quia

rccelTus ab a6tu ,
perfeftione ad non aAum,
&
& merum potentiale:vnde folutio illa Caietani,
& aiiorum videtur non fubfidere.
ejl
in potcntia ad
6t\i%
ra: ergo firoihterille ptoceirusabllradliuus fimiliter erii
fo/itoriti
fine qua manet inteliefuam petfc(aionen),ad quam
completaj cognitionis
fit
p9tentiie,
feu
ptimum
primum
prioritate
ptioritate
commu-
& prasdicationis.
Confitmaturtcrtio
quo magis
recedit intel- ^"/'''
'*
leâus ab obie<ao perfe(ftiffimo contento fub fuo ^Jl*,^^,

primo obiefto communi , c6 magis recedit a ^^ ohieci
perfc(ftione,
& accedit ad potentiam
to magis accedit ad ens abftta(5tum
niffimum,
<ftiffimo
fic
fed
quan-
ferfe&iffmo.
& commu-
obie(5);o perfe-
magis recediti fuo
nempe a Deo ,
& fubftantiis fcparatis:
ergo ptoceffiis per abftradionem vltimaiam obie(3;i communiflimi,non eft fecundiim perfe<ftionem^fcd imperfc<ftionem.
Deinde , nuUam habct ihtelledlus cognitio-
nem,in qua magis pcrficitur,quim fit Dci,quam (;<,; d

habetperviam inquifitionis Metaphj^cac,ab- ^,*,j,^ftrahendo rationes coromunes ab impcrfclio- tionem uenibus,quas habent in Creatura,
componendo tfh)ficTi}.
cum iis fummam perfedionem, pcr quam dcuenit via compofitionis ad concepium proprium
Dei, qui non fic altcrius. Quamuis autem intcrueniat hic aftradtio , & diuifio conccptus obie<ftiui ab imperfedione , non ad eam eft ftatus,
fedad compofitioncm perfe<ftionis fummae^hinc
ctiam meraphyfica licet dicaturperfc(ftior ca:ie-
&
ris
ex
modo
abftradlionis ^ materia fecundijm y^^, fumt'-
rem,& rationem, qux
eft abftra(ftio
6tione, quaincludit materia
ab imperfe-
tur perfeait
tam fcnfibilis.quikm mttfhf(.
machcmatica non tamen abftrahitabexiftcntia

magis,quam alix fcientia; ; neque ea
ratione , qua agit de folo eiite abftradiffimo, eft
fcientia peTfe6liffima,fcd qua agii de fubftaniiis
feparatis,etiam fub propria,& peculiari rationc.
Vndcmetaphyfica beatorum ,& fubftantiarum
feparatarumhac rationeexccdit noftram , quia.
:
fuiobiedti
atcingit fubftantiasfeparatas fub propria ratio-
ne ;
& caufas efiendi certiores & in virtute &

,
vnde roaiot eius

fententiis ; quo mo-
perfe<ftioncroagis vniuerfales
certicudo fumicur prae
aliis
doetiam fuit in Angelis viacoribus , & cft in

anima feparata : ergo-proceftus fecundum abftra(5Honem non eft fecundijm perfe(fiionem,aut
ordinem perfedionis^fed cconuerfb.
Confirmatur ergo ratio Doctoris qnarti;
jo
menfura pcrfe(l:ionis in intelle(ftu , vt redundat Cenfir.^,
it'ii>^t
exobieâo, dcfumendaeftk perfcaiffimo a<au
intelle<aus, &quietatiuoeius}fed a6lus intui- ""7!^""'
firjtcttor
r
t\
r
r
tiuus iecundum ipeciem luam , & csteris pati- ^,4^;,,,.

bus , tam quoad diftinctaro comprehenfionem
obieti,quam etiain completam , eft pcrfc<aiffi.
mus aftus
intellc<a:us
fccunduro fpcciem
perfe(5l:iffiraaattingentiaobic<ai
eft obiedti prasfentis
dum
fic
Aionem
ergo
fc4 hic atStus ohitHum
& exiftentis: ergo
fumptum magis corarounicat
obic- f^/'"''
petfe-
*i-'"'"'
^
m-
gitfetficit.
potetitix.
Maior videtut
irrefragabilis:
quia perfcdlio obieti , vt comparatur pcr moduro pcrfc^ftiui ad potentiam , eimque petficir,
fumenda eft ab eo gradu , fecundum.qucm maxim^ perficit potentiam quoad fpecicm , & perfetiouem ataus, quo perficitur nuUa cnim alia
:
cft
fttenti*.
DiftindioXLIX.Qu^ftio
potentix neceffaria ab obieAo> nifi
inqiianiikm tribuic opcrationcm. Minorproba>
e(l perfcbtio
& in gencre cognitionis
tur, qtiia
6l claricacis
incuiciuus excedic abflradiuum
icdlum in
fe
intcllcdiualis,
modi accmgencii obicdum adus
Si
ipfum
ctia
ob-
przrcns,&: exillens, Cicat habet per-
fedliorcm line comparacionc in ratione entis;
eciam 8c cognofcibilicatisi& hoc modo etiam

pcrfc(!}ius in fcipfo applicatur pocentix,& magis
adxquacc , quia vc applicacur in fpccie, ncque
fic
adxquacc.ncque
dillin(!lc
fuos gradus applicatur
&
(ecundum omocs
quia fpecies acquiiita
hoininis rrprxfencac illum prxcisegradum
uon vlium alium
infcriorcrn
&
aut lupcriorem,
ncque ilUim tpfum fub dctccminacione vltimx

adlaaliiacis rcprzfencac
contrarium contingit
Hinc
in cognicione intuitiua,& clara.
DlfcHrfm in gatur difcurfus in .^ngclis focmalis

m'b* cur
fit
ialcc,
qux nos
ad
mtttjf-iriu*.
eiiain ne-
circa plura
difcurrimus, quia ipfa cognof-
cunc vel in rLipfis, vel ctiam , vc aliis placct , in

fpecicbus pcr ie infuHs , Sc xquiualentibus intellieibilicati obicdlurum in nobis autcm dif:
E imfrft- cutUis
Biw
tjl.
cft
ob abfentiam obicî
ncccfTarius
Sc
impcrfedum,& confufummodum reprxfencandi
fpecierum
fi
crgo obiclum in
fc
exiilens,&
prxfcns dicitur nmpliciter calein^-j^ encis
&
comparatur ad abftradum,quod
cftfccundum^Mit^talcf quiaipfa raiioencis , vt
inreipfaeft, dicitur(impliciccr , vc comparatur
ad Cîpâm abdradam , vc haheiej/i tantiim in
inccllcdu ) requiturquod quo magis aliquid acf edit ad obiedum,fip fumptum , fit ipfi ejp propinq<ii(is fecnndum ordinem perfedionis ; illud
incetligibilis,vt
vcro quod fcquitur ejfe abftractum qi>od cft fecundu n ijuid obieiî, clTeomnioo imperfciSlius,
,
qno propinquius.
Confirmaturquinto
J. Cenfir.
(fliflimus intellc(3tus
nein,per
quam
fu<,fcu
illc eft
qui
proceflus perfe-
cft cius
ad beacicudi-
vnicur obiedo vlcimo
Ftrficih in- ftiuo cxccinfcco,in

T(U.-c!m at-
ordo non
quoquicfcic
eft in
& pcrfe-
fcd hicprocef-
ordine ad vlcimum
per
tcniii!ur fe-
401
later
propria;fcd potentia intelleliua itaeft incltnata.vt nullo modo perfictatur cius inclinatio, nifi
vlrimum perfcdliuum, & t6 maqu6 magis accedit ad idem ; co
vt ordinatur ad
gis perficiatur
autem
gnitio
entis
& vcri dbftradki
cedit a fine vltimo,feu perfeftiuo
maxime
re-
intclle(aus:er-
go proceiliis abftra(îuus,quo rcndii ad vltimum

abftradum nonfolum non eft perfeîuus po,
nciXjfedconcrario
Deinde
modo
habcns.
fe
intelledlus nequit vltim6 perfici nifi
in
&
quc niodo fumatur. Paret etiam rationc , quia

creacura rationalis,vt beatur, nequit ad duos vl-
&
(fliuum alcerius
eft
nam quod eft
vltimura
& vlcimum ens.
vlcimum verum,
facultaces ipfxralcs func
quando
vc
bonum,
Iiem
quia
fimul ope-
rancurcirca idcm,inccnfiiis,&perfe(Sliiis operencutivnde vna intcnsc opcrante circa fuum obie-
dum,
alia
nequir intensc operari circa aliud,
quod non
reducitur in idem obie(ûm;fed vtraque noquir intenfius operari qukm circa vlti-
roum fuum,&
petfe(5î(Iimum
pcrfcdiuum
erg<3
nequit in re ipfa eflc diuerfum ex cadem rarionc:

ergo neccirario iJem eft in re finis vtriufque.
Accedit quod pcrpetuitas,
&
firmitas
fit
dera-
qua de caufa Do(flores , qui

aflcrunc vifionem communicacam fuiflc quibuf
dam fandis viacoribus, negant eam fuiife vcram
beaticudinem , quia non fuic permancns , fcd
tione beaticudinis
tranficoria
fed
fi
finis in re cflcc
diucrfus vrriuf-
quefacultacis,voluntas,qux fubordinat intclle-
iXam
traherct
confidetaret
le(5tiuum
fecum intetlcdlum
fuum
appctibile,
vt intcnfiijs
quam fincm
feu ipfius intelle(flus diuerfum
inccl:
ergo
di-nmattin- (Sliointcllc(ûs non eft abobiecflo fecundi!im orgendi ebirdincmabftra(Slionis,fcd compofitionis,& a(flua-
fuum quoad
Sun
heti-
Maiorcft perfenoca; quia perfc(flio intellc(SliJs dcbet fumi fecundumeum ordincm , in

quo habctur complccus appccitus cius:rcpugnat
autem appetitum incellc(fius dccerminari pcr fe
primo ad contradilorios modos tendcndi in
fuum obic(5lum pcrfedliuum , quia eft appctitus
nacuralis perfe cendensad vnum,
idcm :ordo
aucein abftraftionis , quo ccndicur ad vltimum
abftrafûm , concradidloric opponitur ordini
compufitionis , qui c conuecfo tendic ad aiSlum,
nonad pocenciam. Minor principalis probatur quia fi loquamur de bcacicudine merc nacuTrthMic mi- r2li,incelle(ûs ,quam cognouerunc Philofophi,
nurit tx ctmillam confticucrunt vel in contemplationefubnmni ftnfu
ftantiarum fcparatarum,vcl in opcraiione virtulicatis.
&
&
tl'bttitu4if>*
in gtntri.
tum,qiii probabiliijs fenfcrunt
nullus
autcm
in
vniuerfum cam conftituit inconfidcratione cntis

abftradli,quaabftra(ftum hoc raodo , vt nuncloquimur dc abftra(ftione ab ente fn fpccie fi vero
:
loqnamur de beatitudtne fupernaturali vix,ea

conftituiturex parte intclle(fûs obicrtiuc in
fi-
nc vltimo
fi-
dcm,&
miiiTi. Si
in parricnlari
in aliis,qux
vr cognofcirur per
conducunrad fincm
loquamur dc bcatitudine patrix,
vlti-
ct iara
illaconftituicur in vifioneclaraDci, fub ratione

Sceii Oper.
Tem. X.
trtbjtut.
timos fines in re ordinari ,

in quocumquc faliiaturvltimum peifcdliuum vnius facultatis, in
codcm confcqucntcr faluarur vltimum pcifc-
nequit vtriufque finisclle diuerfus in re fed aduerfarij admitcunc voluntatem rcfpicerc finem
fitUIH,
idtm tfi vl"

timumftr-
tcntiam.ncceiratiorefpiciturtanquam vltinuim,
^'f/a"'" !l.'
perfe(5lillimum ab vna,quod refpicitur ab alia:
!^,/^,^)j|.
patec hoc in bcacicudine patrix,& vix quocum-
runjum me- ftbftradioncm:v g.ad ens, vt fic abftraftum , ncdum , (^ tr- qucadaliquod aliud tranfccndcns ergopcrfc:
quo vltimatc perficitur voluntas , quia

idcm quocumque modo perficit alterutram po\n eo
eJfe,SiC
jtppticiuii
difenrjiu.
a6lualitatem;fic ergo refpicit
non vcrum abftrahens.& tranfquod eft appciibile vt vl- fyf'"''*'"'*

vltimumtn'
1IV
r
r
voluniate ,lccundum ordinem perfc- ffatBm ijl
etiara intclleûs
cendcntale;fed vcrum,
iimum
fumacur cx parcc potcntix , fiue fu- idtm,<ju9d

macur ex parre obic<5li fccundura vtriufque in- v*lmMMif.
clinationcm cam perfc<ftiai , qnim pcrfediibilis,
ita vc poccntiamagis pcrficiatur pcr verum de<flionis,fiue
tcrminaium,quam tranfccndens.Ex quibus patet

fundamentumillud Caierani,& fentcntix oppoficx leiXc impognari i DoSore. vnde hanc confequcnciam admiccit Auguftinus loco cicato , vt
dicat illud ^nod eji maiiu cr ferfeHiiu , ejfe veriju,
Sc e contra tfuod ejl veriui ejfe etiam maiiu , &c.
,
Proceflus ergo ad abftra^la
non
cft
fccundijns
perfcdlioncm,& a<5tualitatem,fed fecundiim imperfe<Jlionem vel non perfeiflioncm ,& pocen,
tiam
quod ex prxmiffis rationibus
videtur con-
ftare.
Quod autem
quod
codem Caietano
magis fimplicia obicda,ac
adducitur ab
abftra(fla fint
^.
^^r^
proinde perfe(fliora,xquiuocat:& potius concra- ^, duitftrrium fcquicur:quia fimplicicas.qux eft perfcdio, fiaiimtn.
denocac
eft illa,qux opponicur compoficioni ,
&
adlualicacem eircndi fine compoficione, qualis

inuenicur in Deo ; in creacuris autem inuenicur
aûalitas.fed
non
fimplicitas,vt opponiturcon-
LL
pofitionjj
:;
401
pofitioni
ipfaautctn compofitio ideo dicit ira-
pcrfe6lionem,quia includit po[entiam,& iimitationem cirendi quoad peifcdioncra,&: adlualita-
fotenti
fhb aHu.
quam
qui
vt opponicur immatetiali
quamuis includat petcntiam potentia autem

non a^ftuaia v. g. materia vt fub aftu perficitur,
dicit a6lum , & cft pcrfedior quim matciia nuj^_ Eodcm modo quod fc habet vt potcntia , &
etiam
ordine sid fubftantias feparatas
quoad vltimama6lualitatem ,cui perinde rcpugnatdifFerentiaoppofitaimmaterialitatis fi fumaturautem materia Metaphyficc pro poten-
determinabile , qualia funt praedicata abftrafta,

dicunt quidem vt contradla potentiam quan-
tiali
eji
& primum,tendit,magiseft fecundummatetiam,
tem:cxtetumincreaturisadualitascftpetfcdior,
;
ferfeaior
&
illud ens tnateriale:

vt contrahuntur ad hoc ,
ergo proceflusjqui cerminaturadensabftradlum,
dam.fed in
ftatu perfeiliorj,
quam
illa
cft
ipfa fine
nempc
adualitatis,
vUadetetminatione
&
a6luaiitatc,vt eft abftradlum a fuis contrahcnti-
bus:quia ficdicit
meram potentiam
fine aftuali-
tace vlla, &: efe in iiitellcdu.quod eft
cundum^/<^, vtcomparatur
in inferioribus,
mal
efte
& in tcipfa
idejji
cius fe-
ejfe
quod habet
quis enim dicit ani-
quam
perfcdius inconccptu
& in Petro cxiftcns? Prasterci
effe
in
homine
abftraclum ob-
quod fequitut operationcm
proceirus
eft in
iam probatum cftillum proceffum
aftu in ordine ad potentiam.

fumatlir potentialc
ab
eiTe
vltcrius
fi
fcu macerialepro fuppofito,
vtconfticuitur êt ejuod tjuid
mam
Qu6d
ejl
id eft
per fot-
totius,aut efreniiam fpecici,hoc impropric
dicicur in propofico maceria
probatur immaterialitas
quam
iedi,
pocentix
ftionem tam
qua abftrahendo,
& fimplicitas
tamob-
vt fimplicitas dicit perfe-
in obic(Sto,quam in potcntiajquid-
horum dicatur,impugnacur.
quid crgo
Immatcrialicas
&
eodcmordinc
fimplicitas potentiz infi-
&
fccunaijm peifc-
Obieliur
icfti,
aiecetlit,ab.
(aus,nequit dicif/T? obicdli intelledus,vt antecc-
(5lionem artingendi obic(3:um perfc^StifTimum, in
iplum mtcllecbiim in generc cauix perncientisipfum,& reducentis intelledumde potentia

ad aftum perfedio autem alicuius pcrfedibilis
quo
dcbct dcfumi a perfcdiuo,vt prioreft caufalitate,& eJfe,SiC non vt eft pofterior fic autem fc habet obiedum , vt pricedit intcUcdum ergo fic
eodem ordine
magis proportionatur intelledui fccundum rationem perfediui.
fed
firalio fe
qui'ur $n-
folins intellc-
dit
tiUeHHm,
Hinc
J4
Refpenfit
patet ad illud,quod dicunt alij.vltimum
abftra(5]:um efie fimplicius
tJioritm im-
fugntur.
&
&
immaterialius
&
Rlae in
entis
fimplicicas , & immaterialitas fecundum

pcrfcdioncm attenditur, alTumenda eft, & coniicicnda cx modo , quo fupetior , & fuprema in
attingit
fuum obic(flum
& non
ex imperfe(Slione eius in ftatu dctctminato

cette cx natura potcntiae
qua iropcrfeâa
primum ens immateriale non

poteft obie(ftum
auc
eft
nifi
fcientiaenim abftra(5liua nullaeft in
effe,
prout
Deo
nceft
rentia fumitur per
immaterialis
immatcrialitatem
Contta , ha:c diffeordincm ad cognitiuas matcriales,quatenusex abfttadione operationum i
materia coUigitur immateti3litas,& fpiritualitas,

fimplicitas potentiarum rationalium ,
ani-
&
&
mx
tum
rationalis
me^:fednon
videtur ad propofi-
:qiiialicet colligatur hinc immaterialitas
&
eji
in ordine aii
frimum
in-
te/leHum
nifi re- Dei.
intelle^bus fuper voluntate.
perfeHioiiem
&
fpediuc ad obiedtum pofTibile ,

indifTerens
ad effe,
non effe. Scd intelleiflus Dei eft fummc
hincargui fimplicitatem
HiC different
ti VI didt
attingit obie- fumend
(Slum habcns<r^ fub vllaabftra(3:ione ab
que attingerc
&
&
fimplex : ergo fimplicitas
&
lUe
mn ejl
ubJirAltiii^.
immaterialitas intelledtus noflti n.on fumitur ab
obieô
, qua illa differentix funt perMaior cft nota,quia menfuta intelcieati quoad perfcftioncm , & modum
abfttadio
fcdtionis.
le(ftus
petfe(5tum attingcndi obie(Slum, fumitur cx per-
& modo attingeniiae intelledtus diuini,
fedtione,
AhJirmEia
voluntatis perinde ex hoc capire;

,
quia in fuis operationibus abftrahunt a matetia,
dcbet imelligi abftradfcio k diiferentia oppofita,
intel/eHtM
feu a materia,vt opponitur immateriali,quatenus
6tiua prouenit cx impcrfciftione, aut intelle(5tu$, Cenjirm.
iriteliedus
mMeria je- dicit imperfc6tioncm,& fpecicm oppofitammanwdtifumt'

(criali,quod diuidit ex oppofito eius,
includic
e.
&
impetfedionem oppofitam
tetiali,vt dicit
fpirituali,feu
imma-
perfed:ionem,fed procelTus ille,dc
quo nunc agimus per przcifionem conceptuura

vfquc ad vltimum abftfa<ûm, non cft recefius k
materiali
vt eft difFetentia oppofita immateria-
&
/itpra
probatum
tio obiedti
eft
&
exiftens
conccptuum inadarquatorum vfque ad

vltimumabftractum.Probatur antecedensqnoad
fecundam partem cum confequentia , quia conceptus
ille
obicfli fpiritualis (\ib ratione propria
fcquitur naturam obiedi
fed
i.
obiedum
ita fe
gniti tntk
habet, vt neque permiOiu^ poflic ciTe materiale,
vltimi.
hoceft per contradtioncm
fui
ncqueat cfTcma-
teriale in fcipfoâut in aliquo alio
^tum permiifiuc poftuut eiTe
ens autem
&
inaceiialia,fciljcet
quia
cft
quoad
adxquata cognivltimam atuaex
pafte
in-
quia cognitio abftra(5tiua ide6 comcreato lefpedtiue ad obie-
&
confcquenquia creatuseft,
habere obiedtum ptzfens , neque
:
omnes difterentias obieî, qua
ferri in
per viam abftradionis
ter nequit
circavltimam abftradum
in fe
Probatur antecedens
litiMem.
recedit k materia oppofita,
obiedum
5S
Cognitlo ab'
Jimliium
quam a(ûs,qui
eft
quia fcientia abftra-
fupplet imperfe(flioncm obie(5ti
niCi vt
qu^mpotentia magis
praecifiui
tnngii ab-
cxiflens
fpiritualibus fub
tam ex parte obiedi,
e[l
aut intelledus. Confequeoter ordo cognitionis ex Hmferfeintuitiuc eftpcrfe(ftio fimpliciterintcUcdus , vt iiient obie-
dum
tjl
ûid
& illc adus,qui eft de obieflis
nem quam procedendo
fepiirti,
eft perfe(ftionis
intelledtui
ratio
ergo otdo fecundiam abftra(5tioncm

fimplicitcr,neque fecundiim
non
petit
etgo intclledus etiam vt dicit ordifpirituale , magis {equitur differentiam perfedionis , qus eft per abftraiStio-
aut obie(5ti
teIle(Stu$
prazcifiue
Confirmatur hsc
luntacis eft hocmodoeftentialiter immaterialis}
iiem ad
eft participatio.
lirquia hasceft materia Phyfica, &quanta,

perinde omnis adtus tam itltelledus , quam vo-
ratione propria,& adtuali
fuhjfiinti*.
cuius
vel certe exiftit;
fi
vcl vt eft
iVils exiftentiam
non cognouetit , vel vteft futurum ; quia

quoad intelledtualitatem , & mcdia
cognofcendi & fimiliter obiedum eiusnequic
femper ,& in quacunque diftancia mouere intelle(5tum. Probatur idem ex parte obie(5ti tam
eius
eft limitatus
cx ratione prajmifla, quim ctiam ex eius indifFerentia ad
ejle,8c
nonefe, qua ratione fcientia pof-
fibilium dicitur in
Deo
abftra(ftiua
quiaobie-
non exiftcns,quamuis poilibile

quia etiam hzc fcientia in Deo ncquit abftrahere ab cxiftentia ita vt non fit obic(î pcr
ordinem ad exiftentiam poiTibilem non folius
eircncix , vt przfcindic ab omoi ordinc ad exi6t\xm eius eft ens
;
ftentiam-.
Bi,Mt intf!
liliUt,
DiftindioXLlX. Qu^ftioexlatere.
ftentiam
ergo ordo
ad exidentiam
ebiediti
derogac eius intelligibilitati perfe^z
succm pcr viHonem

ftentispro
Deo eh
fcientia
exiftentis vt exi-
tcmporis , pro qua

etiam ahftratfliua in Angclis pcr
differentia
illa
cxiftit (cieniia
in
non
fpccies infufas
detcrminaci quoad
c(l obic(fli
& indiuiduum & non foliustranfcenquin eciam per eandcm fpecicm iuxca
placitum D.Thomx, cugnofcic obiedtum etiam
exilêns , & prxfens Hne vlla fua mutatione ergo perfedio eius intellcdus exigit talemedium
fpeciem,
dencis
Sei**tU ab-
quod rcpra:fencatobicdlum fub ptopria adtualitate Sc non cancum fub ratione tranfcendenti,
& idcd harc ipccies pct ipfas requiritur in Angelo ,quiac(l medium ncccnanum cx parte cius
quoad alia extra fe cognofcenda , ideoque ad
propriam cirtntiam cognofcendam non rcqiiiriturin eo talis fpecies, quia perfedlius eam at,
tingere potcft per vifionem
&
fempcr
cii fibi
applicaca; quidvûid autem eft,an Angclus abftrahac fpecies,
colligitur
&
conceptus
prima perfeftio
fui
non indc
falcem
incelledus. Si lo-
quamur de
fcicncia abftradîuain nobis habec

maiores impctfcdiones , quam in Angclo , quia
nequic intellcclus pro hoc ftatu attingere alia
obie<â in fcipfis pr^ter quidicacem rci fcnfibilis:
ScUnti *bper vfum auteili fpccierura abftradarum ab hac
ftru3iua in
nttu,
litn
quiditatci^: varias collationes
&
difcurfus at-
obicda , ad quorum cognitionem ob

impeifcdtum modum iiuelligendi ,& motionis
rtcfjjinu.
tingit alia
vtitur abftradionibus , in quibus non

canqiiam in peifediffimo fuo obic<5to
fed cx necclTicace cognofccndi res fub rationc
propria per collationes,& dinifioncs abftraftoobietfli
peififtic
rum
tranfcendentium
& aliorum & compofi,
tiones cendii in obieda in fpecie,
quorum con-
ccpcum aliqucm fi rmac, liccc non impeifcdtum,

qualem habec in ejfi fcparato & quo habito
ceflat inquifitio rei pcr viam abftradlionis, ficut
,
de faftoctiam in habituaro , & fcience ccifac calis collacio ,

abftradio in ordine ad cogniito>
nem rei lcitx jquia fuperflua eircc.
Qnod ergo ex co probcmus incel!e(Cbum noftrum ellc immaterialcm , quia verfatur circa
obiedla , qux abftrahunc amaceria , non inde
fumicur hunc ordincm abftradbionis elTc pcrfe-
&
ftiffimum.neque cx parte obicdî , ncque cx

partc inrclleftus , qua tcrminacur ordo ad rranfcendcntia
ImiuUtrtMlitiu inttUe-
tim magit
etOifitur
tx
eognitiont
quidem diuerfiraccm
fed dcnocare
intelieflds ^ fenfu
&c
immatetialicacem cius ar-
ffiritualinm
qnam
trnf-
cindtHtium.
fuperiori inclinacione decerminatur, Sc
quo quietacur
; ;
fcd voluncas fic cendic,prouc
crgo voluncacis obiedlum

vicinius enti fecundiim pcrfedliionem , qua vt
:
obie&um communicac
perfc<flioncm
qu^m
fit
verum-, quod generacionis, & non perfedionis

ordine , auc prioritatc eft immediacius enti.
nbitclo fre-
iccundum
<juid
&
non
cfTc
fimpliciter.
Contri,inter caufas extrinfecas finis eft petfeftiffima:quia cfiicicns agit proptcr finem ,
depcndcnter a finc;at finis cx fe,& proprcr
&
femouet:ergo ftatus perfc<Stionis cft in fiue

tanquam petfe<5liffimo,& quo acquifito cellat
motus,& iquo,&
cicns
propter
quem mouet
quoad fundamentum fcncentixoppoiitx, reftat ctiam probandumcxobiedlo

vol-intarcm cxcedere inccllcdiim , liccc DodJor
difficilcm hanc probaiioncm airerac pro alrcrutra
parcf. Probacto fumitur ex bocqiiod obiedlnm
His ergo
voluntatis
modum
pofiris
fic
finis
fini^;fed finis pcrfc<Jkjijs nvouec pcc

,
qiiam
ubic^tn
iDcellc<5lus per
itfium veiHntaiii.ir
firrftilijimf
Ciff-
Mfuil if^cnntcm
effi-
&
raocus ipfc ab crticicnte incipic in

cxecutione. Diccs caufas naiurales agcrcpro,
Rtjpsn/if,
ptcrfincm, nempc fuumafTcttum , quo affimilant fibi palfum communicando pcrfcifkioncm,

qua; noncxccdicpcrfe<ttionem agcntis,
quando minorcft. Contra.fiins

pioprius
finis
crt ille
qui
imo
ali-
caufx- naturalis
authocis nacnrx v. g.
vniuerfi,& peifc<aio,& conferuatio fpeciei;
,
cft
ImfugnMtie'.
Tinit cnuft
ouiurtilii.
hicfiniseit petfe<flior agcnte partictibri :cigo
vniuerium finis eft pcrfc<5tiffimus intcr caufas. Dices in crcatura rationali tincm ex clein
dione noncflcpeifeâioremcaiifa mouence ad

fincm
quando
im6i.liquando
efle impeife<:tiorem
RefpcHjie.
vt
Contra, agiru hic dc

ImfvptAtHr.
cuius participatione rcliqiia ordinata lu firiem iunt bona , vt atcingunt luo ordicft finis inferior.
fine in reipfa
ne finem
comparai)do ergo finem ex eleftione

camadincellc(5lum, qnain ad voiuntatem ,vc cll
obieiftum vtriufque, perfe<f>ior eft vr inoiier vo:
luntarcm
quam
batur,bonic3s
mouet intelleftum
vt
finis
&
pro^
vt refpicit pr^cise volnnta-
cem
, fubordinac fibi inccllcdlum in

cognofcendo,quia vcrum pracicum, quodi<5tat de fine, fumitur prxdsc exbonitate finis in ordinc ad vo- TiKU vt
luncaccm,
&
qua
rcfpicic
eiusperfe<5lioncm
racionc
neque
ipfam voluncatem
&
ei!-
ieeihm moutt
inriUtSium
fcurcfticudinein in fuaope- futcrJinatm
intellc<5tus vcrfatur circa
finem
voluntiui.
hoc modopta(5ticepropter verum , fcd propter

opus , adquodmouec finis : ergo mocio intcllc-
dus
a finepcr modumobicifli ,cft in ordine ad

voluncacem hic & nunc, & non pixcisc ob perfc<5tionem intellcdus. Deinde, regula obic<5biua , ex q'ia di(5lac incclledlus opcrandura hic
& nunc v. g. lcx , auc confilium , fi non
fic opus prxcepci , refpicit
prxcisc voluntaCem , & eius lubiedlionem aut conformicarem
:
Rerifit ofe-
rindi
rfl
Mii
feffiHionrm
voluntalie,
vllimati.
volunt.ircm
, qux datur refpc<5kiuc ad
ad intelle<flum ergo diiflamen cx lcgc
refpicic prxcisc perfcftioncm voIuntacis,&noii
adlegem
& non
intelIc(5tus:ergo pocior eft rootio finis in ordine
ad voluntatem
quam
in ordine ad intelle(ftum,
quando vcraque pocencia concurric
tatJs in
eft
bamr.
pcrfe<aius
qucm ex
&
coiKcdunc aduerrarij
ferftcii vtluotatu tx
ergoobiedlum volun-
perf.dius obic^flo inrclle<aus. Diccs
tatis eft
cis de finecflepctfe^fliorcm inrêntis,& peifcdionis,qu^m ficoperatio voluncacis, licec opcracio voiuntatis in ej/i morali fit perfedior.Contri,finis eft proprium,& per fe obiedlum volun-
in
57
403
guciuc}fedmagisprobatur cius immaterialitas,

cjuatenus vetfatur circa entia merc fpiritualia ;
quibus repugnat materia quz diuidicur contra
immaceriale. Colligitur proinde perfcAio intelledus, vt procedit ad adualicacem obiedi ,
fecundum perfedliffimum aflum in fpecie , ad
,
ftrftci rtrS
modum caufc efficientis
codem. Dices operacionem
rj^finis,&
in obicdlo
incellc(flus fic di(ân- Reônfic,
lmfugntit.
mouet incellcdlum propter
&
operationem voluntatis prscise hiic

nunc , 8c
fccundLim modum cognitionis.qux proponicur,
profcqucndus ; fed obic<fkum primum , & per fc
pocencix alicuius non eft natum in ejfe entis , auc
operationis fnagis perficcre aiiam pocenciam,
quam propriam,quam prim6,&
pcr fe refpicic,&
luaximc quando aliam refpicic vcmediumquo OhiiHll friapplicctur proprix poccnciz, ad quam prim6 in- mum fir f;
fttentiA iin}
clinat ; fed finis , vt firiis.eft proprium obieiflum
ir.Mif ftrfivolunracis.quam refpicic mcdio incelle(5lu vcap- ciuM ûitn
plicance: crgo finis non pcrficic inccllc(flum ma- ciliam.
gisin fjiT^ cncis.qjuim voiuncacem :pcrficic auccm
vcruJnquc per raodum obicdli crgo magis vo:
L L
Jumatrm
'
404
luntatein
Rejponjto.
V. Sententiarum.
Lib. I
,
& conrequenter
voluntas
pcrfe-
cft
îor cx obiedo. Dicesfinem concurrerccum

intelledlu Phyficc per
cum
ImfugiMti.
voluntatc
g^ metaphoricc.
ille
concurfus
modum obiedlri non ica

modum finis obiedliuc,
,
fed pcr
Contr^
hoc
nihil obftat
phyficc
finis vt obicfti
leftu arguit impetfeftionem
cum
quia
intel-
feu potius potcn-
&
incompletionem ex parte intclle"Exmotione tiahtatcm ,

mrgutturim- dus , qui dcpendct a concurfu obicdi phyfico:
'"'
n'^"
cx parte autem voluntatis

pleta
quacft virtuscom-
m gctietc cmcicntis non cxigitur
curfus:fed
tahs con-
dehoc non agiturin propofico.fcdde
pcrfe(5liuo extrinfeco
fcu dc fine,vt pcr
termini perficit vtramque potentiam
modum
vt per cas
ipfis vnitur fic autem magis perfivolantatcm crgo vt vtriufquc perfedio hoc
niodo fumitur,finis magis pcrficit voluntatem,&
fccundum fc intcllct|-um vero folum per ordinem ad voluntatem,& non prppter fe, vcl a^qua"
lem gradum attingentia; fecundum pecfcdtio-
attingitur,&
cit
ncm.
ejfe morali magis pcrficitur voctiam magisperfici phyfice.Pro-
Prastcrea,fi in
j8
Exferfedlo- luntas,fequituf
nemorah
Tfah^ph^rif* aBiM , e^
calitcr clt a fine,liccc virtuahtcr
&
&
&
Jêrfcdillima eius,quiailla immediatiiis attingit
finem vniucrfalcm
& particularcmjvndc in ipfa
rcfultat rc6i:icudo,&
pcrfedus ordo.ad fincm,qui
exceditordincm adcaufam efticientcm.qui cfticiens eft. Vnde crcaturx vt reducuntur etiam in

Deum.vt in finem,& in caufam efficientem pra:cisc.perfedius artingunteum vt finem , quam vt
caufam cfficicntem;quia & Dcus vt cfticicns cft,
non
obic(ftum
obic(ftum fpcculatiuum
cft finis
&ipfa fpeculacio
fcd
veri,
vtabftrahic ab<rj^,& praxi. Contra, huius folu-
qua
&fa(S:ibili; fcd deipfofincpriore,
num,&
eft
bo-
obic(itum voluntatis amabilc propter
fe:
In primis probatum
di(5tis.
quod modus abftra(5tionis, ncque cns,aut vcrum,vt cftobicdtum, fcu terminos abftra(5lionis
fic perfe(5tio obie(5tiua intelleftus fuprcma
crgo
:
& vcri,
fpeculacio entis vt
fic,
dtiffimaopcratio
auc fupremaintelledus :crgo tionsmper-
ncquit
efte
perfe-
peifeChiiimaoperatioeiuscftcircacns dctcrmi irt

r
r
natum,&lubltaniia$ leparataslub propriaratio
tt-ft,lcd
&
fub propria a(Stualitate ,

ejfe attingitur vt volunMtis obictum,& pcr mocium finis ergo ne-
formalitcr
(1,./,.
formahs,&
permodumima-
quafi participatio cius
nonfolum
virtuaiis; quia vel

ginis vt creatura rationalisjvel per
gij.vt C2terx,vclcerte
rcfpicit
Dcum
modum vcfti-
mediantc adu fecundo,vt
fummu,
non vero qua efficicns
cft , quia vt fic pta:cisc confideratus non cft terminus vltimus,& primarins inclinatiopis po-
&
infc formalitcr,&quacft
pcrfedum bonum
tcntiarum rationalium,nec bcatitudo obicdtiua:

fed qua eft in fe formaliter,quod perinde fimiliter dcaiiisobicdlis
Gi^'ieti>';n
fotentitit,
cbieito,
vt
perfea.uo
qmmodo
tenditur.
at-
diccndum
inquantum
fc
habent ad potentias tanquJim formale perfcc"liuum cxtrinfecum mcdiante operatione qua

,
vniunturobieao.perfeaiusfc haberc ad voluntatcm nam quod obicdlum intcUciaus produ:
opcrationem partialiter, nihil facitadin*

I
*^"""'0"^t" pofcntiac , vt aauatur ,
quiefcit
'""o rnodo in obicdto perfe(ftiuo;quia vndccum-
j-at
qu^
operationcm
liabcat
,.
&
fiuea
Deo
fiue
alia caufa.pcrindc illa vnitobic(fto;inqua
ne
confiftit cius formalis pcrfccaio,
clinationis
itavt
fi
ab
vnio-
& a^ftus in-
per impoffibilc finc opcra-
tioncelicitapoftctvitalitcr,feu operatiue vniri
potentia obicdo
tum.quar non
cft amiibilis a
voluntaie
crgo non
perfe(ttius actinguncur
inclinatio potentiat
at- f'p* fuhfii-
quit quietari per vllam cognitionem primi entis,
pcr vifioncm eius vt cxiftentis
nifi
Qupad etiam
&
prarfentis.
fubftantias feparatas nonquiefcit
vltimam a(5tualitatem earum,faltcra

neque hacc etiam fafticit quietateintelle(5tum, nifi cxtendatur ad r,^ earum ,quiavt
probatum eft , cognitio intuitiuaeft vlcima perfciftio intclle<5tus , vt rcfpicit fuum obic6tum SC
abftraftiua cft femper inadzquata rci quamuis
enim fit fcientifica,eft tantum de re vt abftrahic
ab eJptSiC pracfcntia.
Rcftat probandum fubfumptum omnis veriattingat
nifi
infpecic
ô
coenofcit intelledus de fubftantiis ^.,'"*.

Jubfittnftf.
1r
n.
f 'v
j
lepatatis.vt clt perrectio carum cxccdcns alia cntas
quam
tia poteft amari a voluntate , amote amicitiz:

ergo fpeculatio intclle(5tus concludentis aliquam
,
pcrfe(5lioncm de fubftantiis feparatis

dit
non
exce-
obicdtum voluntatis. Dcinde fpeculatio quas- 9""}"'''"^
go
quantum
fccundtim per- "* fiP"^'*'*

rccrum modum actualitatis ipiarum , ideoque vt ^^,^,^,
conftat inclinatio perfc(ftiffima intellcdlus netingit ipfas fubftantias feparatas
&
ad fuum perfeâiuum:
admittit folutio
operatio pcrfe(5tiffimaintellc(5tus in
cumque
eflct tcrrainata pcrfciae
&
quia attir.gicur
prima ratio mo*
cft
data.Prior confcquentia probatur.quia inhiscft cosnitk pe*.
amabilis
fruitionem incrcatam
idem obiC(Stum cperari
ab ipfa fub rationc finis , qua:

uendi vt fupra deduximus ,
loanncs de
ficutdicebaty*i;r4
poteft circa
pcrfciftius attingitura voluntatc,
Ripa,elc(flos beari dcfa^flo in patriapcr vifione,
^'-
quic in his fpeculari aliqua vcritas propria ipfo-
que potentia
P""!^ radix , & motiuum communicandi ejfe , &

Deum P"fe<îoncmcrcaturis;&qaiacreaturs vt rcdu*
wfinueii,
cuntui in Dcum caufam cmcicntcm praecisc, rcducuntur in ipfum , qua continct virtutc creatuT"''^ n'^rcducuntur in finem , rcducuncur
' "^' ^'*"t^'"
Kite/lelK
tnteUtatH
,/7> a-
ri.iid
icm opcratur.quatcnus fua bonitascft
ff^''Jf"2"*
inquantum per intcllc(Stum attingipo- cHUtionem

tam Dcus,quamaliasfubftantiae fcparatae tntU atftta-
OrJo ereatu.
fi
opsre-
iie,lkejfe,
ab intellc(5tu , quim k
voliitate. Confcqucnciapatct:quia quando vtra-
propter
jmpugntttU.
impugnatiocommodior erit in fequentibus. Intctim fumendo praxim latc,vt cft operatio voluntatis,licet non de obicdlo operabili
tionis
cft
Dcum,magifquc per
J9
^'jP'>"fi'-
ratio intelle(Slu$,
'""g'^^^0'^*^cunduradcbitam fubieaionem,&
inter creaturaro,&
exccutiuc i
Relpondcri potcft finem quidem perfe(5lius

fchaberead voluntatem, quam ad intcllccSlum
ptacticum,fcd non valcrc confcqucntiam ha<5tcnus intentam , nempe fimpliciter voluntaccm
cIlcpcrfediotcm,quia ad huius probationem rcquiritur coufcrrc obieftum , & opcrationcm
pcrfcdlidimam intcllc(5tus , cum operatione,
obie(a:o voluntatis perfe(5li{l)ma vero ope-
ficargumcntor ex
ordinem
fe primo
&
caufa cfticientc,vt mouetut per finem.
bacur fcquelarquia re(5kitudo moralis magis con-
facit ad focictatem,
hierarchiam mftituendam,& feruandam :ergo operatio phyfica
hominis.in qua magis confiftit hEC redbitudo.eft
foientU,
finis perfecSliiJS moueat , & fit proprium obie(Slumvoiuntatis , fequitur voluntatem acccdcread ens prioritate pctfcâionis ,qulk
nempc cns eft natum communicare perfciStionem,quiahacccommunicatioprimari6 , & radi-
ergocum
&
intelleftus fubeft
voluntati
crgo
eft
fiuf^lj','^
contrarium ; & hoc ordinatc er- voluntattm.

obicctum fpeculatjoni^ Probatur confe-
qucntia
vcl
voluncas
non
feitur
primo
ai5tu
&
non
DillindioXLIX. Qu^ftio
non refleio in ipfum aûm
ubicdum crgo fi rpeculatio
intelledlus, fed in
ad ipfum,& caufam ecicntero agere ,etiam naturalem propter finem , vt fubeft diredioni alicuiusvolentis finem :fi ille adus fortitur finem
per voluntatem operantis:ergo ciim illa fitordi-
appctibilca voluntate
etl
&
perfedius
ab i()fa attingitur, vt patct ex prxmiflSs in qusUione principali. Sicut ergo perfedimmus
adus
in gcncre fpeculationis
qualis vt ipft di-
fit
perfedior
iis
qux
funt ad
fi-
cum
& voli-
voiuntas vulc a6tum non przdse qua inteiledus

eft perfedio , fcd qua eft perfcdio totius per in
vitio Dei, in fc
fpcculabile,
inquantum
fpeculabile.
Se-
tus
fine
telledri:&
dus,& inquanium extenditurad obiedafecun-
eft
ab
quam
caufatum:
iplis
gnitione fpeculatiua,& in fpecie, vt comparatur
ad
aOum noufuliim petfcdiflimum voluntatis,

adum eiiam circi idcm obiedum. Qu6d
fed ad
G contendas voluntatem non
poffe habcre
obiedlum fpeculabile, qua tale
eft ; probaium eft contrarium huius , & dato oppofiio inde fequitur tale obiedum cSe imperfedum,ciim nullam includat,aut participet ratio-
adum circaidem
nem
cx fc,vt cadit fub confideratione mer^
finis
fiaem tliqui fpeculatiuarergo tantiim erit ex finc extcinfeco,

sffetibiUm, ad quetn ordinaturiiUe autem finis eft vel volun-
horum
eft charitas .folutt
fic
obicdum ,tunc
voluntas vt potentia fupeiior,cutus
boni totius,quaracione cciam

aiiarum potentiaruro,
non przcise propter ipfas , fed propter bonum
totius. Hzc autem vniuerfalitas operandi voiun-
finis vniuerfalis,&
intendit perfcdionem
inquantum refpicic bonum

tatis circa fineni
compietuBn,& vltimuro totiu$,illudque prouidct
appiicandopotcntias infcriores adfuos adiK,eft
perfcdior vniuerfaiitate abftradkionis , vt eftin
intclledu ,
quz magis prouenit ex imperfedione intelledus noftri ( iicet probet eius ex-
&
celFum fupra fenfum)quam ex perfcdione. Hinc

crgo patet mediii hoc ex perfcdionc obicdi defumptii magis fauere fentci i^ noftr^,quam aduerfarioru.
nobiliori habitu
^ refutat rejponjionem
hiltoretn
libcr,
prouidere perfedionem totius, atcingit iilum

adum fub perfcdiori ratione,nempe fub raiione
C H O L
Secundo probat1)oiorex
fit
tur,aut applicaretur perfedc ad
quela probaiur applicando foluiionem prardi, quia viiio eft perfedifllmus adus intelle-
adum
adVus ille
qua libcrtateinccllcdus non fpecularc-
dam
ergu n cxccditur vilio a fruitione quoad pffediunem,idcm dicendum de quacumque aliaco-
eft
fiiiisinre
nem. Si e(l otdinatus per caufam fuperiorcm,

idem a foriiori fequitur , nempe finem vniucrfalem elfe & confequenter perfediorem. Si dicar
tur non incendi alium finem illius adus ptztec
fulam pcrfedionem intrinfecam pocemiz , fe-
dum
dl
daria feifcdius cognofcuntur in verbo
cum
quitur idem:quia
in proprio genere pcr
Sptcului*
tfl btn*
obiedo
nata, nccelfario finis ilie etit petfedior
fpeculabili,vtattingitur per intclledum przcis^*
ordinaturad voluntatcm,& cxceditur per fruitionem ,fequitur voluntaris obiedum cflc pcrfcdius , quara obic-
cunt
îM
405
vei certe caufz extrinfecx
fupcriorisordinantis, vtfaluetur concurfus finis
iedum
non
obiedlum ^
fortiori e(l appctibile ; fedquodcamqueappecibilc pcrfc<5lius ordinaturad voluntatem , quam
ad inrcllcdiim ex prxmiira folutione ergo 8c
obiedluiD fpeculationis. Deindcipfa viHo beatifica fccundum plcrofque aduerfz fcntCDticefl
formalitcr fpeculatiua, vt ipii fumunt fpeculationcm , hoc nonobdantctam vifio , quam ob:
tulmtim.
operantis
conucnicns, Sc
cll
appctibilis a vol'.>ntatc ,ctiam eius
Vft Dtl ftunilnit 11-
tatis ipfius
later.
Deinceps procedenduetit ad
alia
M.
fcilicet charitatis
'Zfolttntatem ejfe no^
D. Thomjtdillum locum Vauli , Tria \\xc
etiam id Philofophi
,fcilicet
media.
maior
Sapientia cft nobihflimus
habitus , quatenwfauet D. Thoma.

1,
Êcundoarguiturcx habini,quiaaduscftnobilior,ad qucmdifponit nobiiior

)3babItusialiquishabitusintelleAuscft nobilior quocunquc habicu voluntatis, ^^^**
quia fccundum Philofophum primo Metaphjfiu fapiencia cft nobiliffimus habitus & ^f*"'
idcm 6. /wf. & cxprclse lo. nullus autcmhabitus voluntaciscltnobuior apud Phi- c*fl8.
lofophum iuftitia, vel faltem amicitia, dc quibus patct quod longc funt infra fapicn- CMp.%. ^
inde.
tiam fecundum ipfum.
f
Contra i.ad Cox.i ^.LMaiorhorum eficharitMjic Auguft. y. dc Trin. cap^ 19. Indonu
Dei nullum tfimaus donum charitAte^nec^quale. Pacct dc dono alccrius racionis.
Refpondccur ad Apoftolum;& Auguftinum ,qu6dincelliguntproftatu vizjfed
proftatu patrixlumengloriaccftnobilius. Hocprobatur,quiailludcftpcrfedius
cui
f^
.'
l.
propter perfc<flionem fuam rcpugnat competcrc impcrfcclio,quam illud cui proptcr ^y.
imperfcdlioncm fuam non rcpugnat j lumen glorix proptcr pcrfctflioncm fuam rc-
autcm charicati. Confirmatur perfedius eft quod diftincommunc vtriquc lumcn gloriz diftioguic comprehenforcm a viatorc charicas eft communis.
Contra illam refponfionem arguitur. Prim6 pcr audoritatcm Hugonis fupcr An-
pugnat
inefle viatori,non
guic perfe<flum ab imperfeciio illo,'quod c(l
& dtltSiofu-
^^^*<".
ordo denominatur ab ardore , proximus fibi i

Prxterca,per rationemiperfedifljmus habicus voluoutis in via pcrficit cam
'/'^*
gclica Hicrarchia,cap.7.fupcr illud Dionyfij. Sufcr acutumfufer feruidum

ftrcmtntt fienti*fcicncia.
Vndc
& fuprcmus
fecundum
4o6
Ex prdtfla- fecundum capacitatem,quam habctprotunc:crgo

haOi
tiori
tu volnn
tmern
cjfe
noijilicrem
inicUeSlH.
illecfl:
fi
quocunquc
nobilior
citas mtelleclusiergo
& pro patriarquia vel eadem
capacitas hic
& ibi
ha-
quam capa-
biiu intellcclus, capacitas voluntatis pro via eft maior.vel aliquid maius,
loquendo dc
fecundiim gradum naturx capacis vel illa ibi corrcfpondcbit proportionaliter ifl:i hic,loquendodecapacitatc propinqua,quia capacitas primanon potefttotaliter fatiari,nifi pcrahquid proportionaHtcrperficienscam crgo
capacitatc rcmota,quae
efl:
non
Snplentia
vo-
lnntatii ac-
qnifUB,
Arip-.non
diUilionem
Jpeckla-
tione, vel
licet fapientia cflct nobilior
habitus acquifitus
non
quod
fcquitur
ad nobiliorem aiflum , loqucndo de adu fupcrnaturali , cuiufmodi
cft
bca-
tuudo.
Sed contra.volurtias eft poteniia habitualis per habitum acquifitum, ficut intcllcergo habitus voluntatis fupremus acquifitus poteft excedere fapientiam , ficut
fupr emus infufus in voluntate cxccdit fuprcmum infufum intelledui.
Poflet aliter dici,qu6d Philofophus communitcr non diftinxit intcllcduma volu.itatc in ratione principij opcratiui.fiuc operationc adcxtra:vndc pro codem habcc
principiumdiftinclum contra naturamjnunc vocatartcm,vci intelledum,nunc propofitmn.Simillter ncquc in operatione ad intrarefpcclu finis:vnde 8c illam fpcculationem fapientia: non diftinguit a dilcdione , fed magis fpeculatio illa includit dile<5lionem:vel faltem non aflerit intelledionem nonpoflcfijfficercfine volitione,quia
fVus
txrlndit.
quod
portet dici
cnni difponat
hiintH
vidctur magiscon-
cluderc pro voUintatcmaxim^ loquendo dc habitibus infufis,qui difponunt ad bcatituduiem illam vcram ,de qualoquuntur Theologi. Ad audoritatcm Philofophi
irnfêrfe-
itior
Hoc mcdium
pernobilius,fiillaefl:adahquidnobilius.
nifi
vt diftinguitur
de altero
a<ftu jqui eft
minus manifeftus,ncc affirmat,nec negat.
fapientia.
mus eidem debetur &negatur

,
CO
^
6i
Seeijndum
mrjiuro prohandi perfe-
MMENTARl FS.
Ecttndh arguitur ex habitu ,8cc.
pctfedliflimam
Hoc
eft fe-
i3cundam
nicdiimi,ex quo colligi poteft

perfcdio vnius potentia: fupec altera , ncmpc cx
perfcdioiichabitus. Adus cft nobilior.adquem
ffioKrm ex
difponit nobilior
hhitu.
in- luntatis
tellfcius.
fapientia e(l nobilidimus habitus
qiiia
i.Aftt.cap.^.& 6.th.cap.^.
phumjnullus babitus
iultitia
&
lo.
apud Philofo-
voiuntatis
eft
nobilior
auf amicitia, de quibus conftat efte in-
fciiores fapicntia: ergo,

ltKt>^*gninii).
fed aliquis habitus
quocunquc habitu vo-
intelieftus elt nobilior
Prifertur
hahitus
li.ibitus
&c*
Rejptnj'if.
Refpondetur autcm inteUiger.dos efte pro ftaru

via; , non patvia: - quia lumen gloria: in parria
cxcedit charitatem
dionem repugnat
tas
CharitMtem
&
quia proptcr fuam perfe-
ftatui viatoris
non ita
chari-
diftinguit ftatum comprehcnforis ^ llatu
viatoris.
Hanc refponfionem impugnat ex
au-
Hiigonis cap.-^.Diony/i], Pra:terea,

quia fuprcmus ordo in Hieracchia Angelica de-
txcedert Ih- thoritatc

rfien glorit,
Ordo
fnpr,
nominatut a charitate,
vt
Cherubim, proximus
mus Angeloipfi a fcientia , vt Scraphin. Deinde probat a rarum denerrtitione voluntatcm etiam in patriaperfici nobinntur a
liori habitu , atque adeo charitatem pcrfedbiocharittnt.
in
oppojittm.
non
, in qua
vtramque potentiam rcferatur,vel ccrt^ per illud , quod eft notius , 8c fpedlat ad intelledium indicet quod eft
tclic(ûra a voluntate
fe tefpcftiuc
ad alios acquifitos:fed quia refpon-
fionon pUcet
dicit per
modum
replicae
quod
ficut habitus infufiis perfcdliflimns dcbetur
vo-
luntati in via>icahabitu$ acquifitus perfe^tiill-
jtppeUatioai
difcernit in- intelUHus
ita vt fpeculatio
venire
'
iHtttattm.
ipfe ftatuit beatitudinem ad
adum
voluntatis
licct in fe fit
pctfeilior.
62.
Circa hanc rationem imprimis rciiciendus eft
niodus probandi quorundam , quo exiltimant Modus didil=-
perfediorem ellc charitatem , quia ncmpe eft iiionit jM-'

rumdam
habicus fupremns vbluntatis , quae petfcdiot eft
rtitfitur.
intclledu :ccontra alij probant habitum intcllcdualem efte perfediorcm , quia cft potentiae
intellcdiu.-E^qux excedit voluntatem hsc namque probatio cft pctitio principij , prout fcopus
pnfcntis difEcultatis tendit cx pctfciSione cxcefliua habitus ad colligendum eadem proportione perfcdioncm potentis. Itaque perfedlio
habitusaliundeprobanda eft,ne fiat circulus.
In ptimis ergo Vafquez , cap.S. adt,. d" 4. rc- Re/ônfii
;
cum
aliorum,qui admictunt ftareexccftumin genere,

qui non cxtenditur ad fingulas fpecies eadem
S4''tur
ratio
eodemmodo, vc
tiara efte perfcftiflimam, refpondet intclligi pof-
alius
tria.
ad extra:
perfcdtiorem
ad ferfeiiionem in p-
vt operatur
habitusfccundum gradum perfedionis exccdentcm datur. Hinc refoluir hocctiamargumcncum magis facere pro perfeftione volunratis.
& ad authoritatem Philofophi, qua dicit fapien-
IX
pfrfiSrone
operatur circafinera ad intra
/pondet
ExplieMttlr,
Philofophus.
cipio
erte luminc gloriac: probat , inquam , ex

proporiione quam haber peffcftiopocentix in
viaad perfeftionem ciufdcm in patria quia no& fupponitperfebiliot habitusin via perficit
dliorem cTpaciratcm in potentia crgo , 8c in
parria, feruacaeadem pcoportione :& dato quod
rcm
'Raft*
efie
quc explicat Philofophum non diftinxiftc intet

intelledum & voluntatem in ratione principii
operatiui ; idcoque principium diftindum contra naturam nunc vocat intcUedum , nunc artem nunc propofitum , loqucndo de hoc prin-
ignotiu$,nempe
Hanc utionem iuipugnat Do<3:or ex Auguftino ,& Apoftolo qui iuperexaliant charitarem.
fapientiam
vt fpcdat ad intelledum, idco-
feftiorcm
effe
vero moris perfeftiorem
ex eo
tur
diftindione,dicen$ in irêntis perfidcm in via,quim charitatcm ; in
c(Te
efte
charitatem;quia
quodex voluntate tanqu^mex fonte

;
omne genus moris,&
meriti.
&
hanc
ori-
diftin-
, nempc in generc
opcrationcm intclle(ftus,quam
itavt quaecumque intelleftio perfe-
Slionem vniuerfaliter fumit

voluntatis
efte
dior fit int-jêntis quacumque volitione. Vnde fub finem illius capitis reiicic do^^rinana,
proportione
quod
excmplo corporis
declatat
incorruptibiIis,quod gencrc
cedic corpus corruptibilc.
& perfcftione
cx-
Secundum fpcciem
îutcm
Vajfjtux..
DiftindHo
X L I X.
czlum
uteni excedere corpus viucns
inani-
IwtftimMmr.
Cztetum.communis Theologorura admittit

cbantatem e^cedere hdem in perfedione abfolute,& Hne buuilmodi limicatione ad gcnus mo66.
& fnittm
& i.i.ûnji. 13,
DThomasetiam
ris, Sc entii
Charifm tx-
'
vbi
art. 6.
i. (ftdft-
}.
mrt. i.
rr. 6.
&
fUtm primm p<*tt.<jU4Lfi.%i..iirt.i. tid

f. ik rcliqui Dodocflie f9tit.
ros t quos pto noAra Tentcntia citauimus lupra
tfdit
in tjudjiione priticipttli.Qmtixniiy
Med.
.i.^Htt/i.66.
.6.BAflnes,Aragon.i.i.î^/.ij.<>f.6.
BeUarm.
communis
line
noua
illa
dillintiunci&
, idcoque recurrit ad lumen gloriic in

pcrfcdiorcm oftendat habitum intclle(ûs.quam voluntatis. Fundamcnrum huius fententiz communis , dcfumitut in primis cx Paulo
tiorem fide
.ad Ctr.
1.
(^
j.vbi abfolutc,& fine limitatio-
&
virtutine prarfert charitatem cstetis donis ,

busetiam fidei,& fpci Thcologicis:quam doârinam fcquuniur Interpretes in eundcm locum,
Patres, qui abfolutc hanc do(^rinam tradunij
omitto alia loca Scripturar.in quibus prarogati-
&
aa charitatis cxprimitur. Qupd autem dicit

Vafquez,& poft eum itgidius Lufitanus, tofti.i,
tU heatitudine ltb.^.<jHtiftio.art.^.^. 3. qui vtramque partem quiftionis fuftinct vtcrque aurem
dicir Paulum agcre dc charitatein genere moris
tantiam,& non entis.Contra.ncqucgenus moris,
:
ImfMgiuuttr.
aut entis diftinxit Paulus agens de charitate
tam
aduali,quam habituali , & fub vniueria cius rationc tamentis, quam moris ; & eodcm modo
etiam Paties agunt de ca ablolutc quod etgo
eomprehendat Paulus gcnus moris ,vel aliqua
loca eius huc fpedant , non cxcludit conliderationcmcharitatis fubrationccntis.Quod proba:
turexptcfsc ex
illo
hdcftdet,fies,charitas
locoeius ,NMnc manenttria

, maierautem horum eji chari-
tai:cx quiljus verbi$,ficut
& ex aliis prarcedenti-
has:charitas nunrHamexcidit,fitte prophetia euacua-
&c. probant PJtrcs fidem , & fpem non

mancre in patria, charitatem autem manere.
biintnr
Ptmltu agit
dt cl*ritali
in cfTc tiuii.
Chryf hiim.?4. yipoftolum declarans illa vcrba,

dicit fidcm non manerc fuccedcnte vifione
clara, fpcm non manere fuccedente tentione,
charitatem autcmmanere,&reddi perfcdliorcm;
&
inde
colligcns
fpecialcm
eius cxccUentiam,
quam
&
intedit Apoftolus.Itactiam Theodorctus,

Beda,& rcliqui omnes, quin etiam Scholaftici
ex hoc loco colligant cuacuari in patria fidem,

fpem habitualem ^quamuis aliqui eorum ad-
&
Im fturia
nfirit friti'
tifium
mt-
tnMi,
64
obicdum
dliur,aut nobilior,quia relpicic
dttus in rcipfa,aut certc perfedius cx

raiidi tendit in
aili rit
obietûm^qua rationc
'*
perfe-
modo
Dcum
D Thoiuas
hxc
in fe fub rationc cxirinlcca leue-
lantis
obiedhim dicitur
,
liber
aillus
idcm
eft,
h.Tcautem perindc extenditur ad omnes

voluutatis in materia cuiuicumqne vcti-
'
doDafccundumcxcetramhocmodo,cit in geiic- nonahflrare cntis;im6 tcpugiiat compatationem ablhahe* hitabtiut

re ichatitace in latione cntis umnis cujin pct- *""""'
:
fcckio in lationc habitas cbnuenit cltatitati ex

obie(fto , vt ad ipluin opciatur , vjil circaipfum
mediantefuuai5tu,& hoc niudoetiam compctit
PerftS!
*''*'*'
"^
pcrfedliu cxccdens.dc quaApo- *.",.""^

T
t
habt:itt..
ltolus,nempe ex irK-luiatione proptia ad obiechatitati
n
omnis
<ûin,& ex inclinacionc obicfti rcfpedlifie ad rcliqua. Quod fi decor aliqiiis actus chatiiacis neceirarius,vt procedic a potciitia.illc habebit
nem pertcdtionem lccundum
om-
inclinatiunem dc-
bitam tam habiius,quam obtc(5ti vt patct in pancceilariu agit vuluntas citcaHnem. Patct
etiam in Deu , fi admittatur in eo atttibutum
chariiatis diuecfum a voluntare , cuius adtus eft
perfcdlillimus : quod ergoatius liber charitatis uhtnat adicatur bonus ex obiciflo bonicatc moris,non de- HHscharitanotac aliquem alium modum ipecificandi a(tlum, '" "*" '^
aui habicum,diucrfum abeo , qui compecicciin if'"ff*'"
exetieae,
r \
genere cncis,& quando agit necellario:(eddcno,
tria,fi
diffcrentiamcxparte modi agendi potentix

liberc cum indiifercntia , quatcnus boniias adlus
inquancuni fic agit,ficut
ipfea(flus potuit non
tat
&
Dcnotat pczierea fubicdlionem porcmife

ad legem , & regulam obiedliuam , ex quibus,
prstcr bonitatcm naturalem adlus , redundat
efle.
quzdam alia,qux dicitur conformitatis;hxc tamcn fupponit ncceirari6 bonitatcm naturalcm

adlus ex obic(ao,& in
emis ,
qua nequit
eife ; neqne hzc bonitas excedit bonitatem aliorumadluum , nifi quia iStus ipfe cx obiedo ita
exccdit in efe entis reliqua enim polTunt e(Ic
effe
fine
^'"""'
"*-
^binitafn"
oaruralim
ût.
xqualia,vt hbettas,& conformitas
& obligatio
fuo modo.
ritas
prjccisc dicitur aftus moralis,fcu,quod
ipfi
quod maximc verum
111
ûxftione quar definit modum operandi voluntatis ad fincm clarc vifum.
&
compcterc iu gcnerc cnetl de habitu Theologico,& pcr fc infufo , qui comparatur potcntix,
nonlolijm,vtdatfacil ta(em,ledctiam fimplicitcrpolle.in qiio diftingiiitur ab accuifito ereo Cortâratio
'
chantttM 4
conipaiatio charitatis ad rcliqnas virtutcs,&
ntian dfAa
ris
nit
Dcindc.ha-c differcntia aflignata, &expo/itio

incafundata,paium facit ad inftitutum;
probatur :genu$ moris compctita voluntarc,aqua
'
ope-
charitatem c(Ie pctfcdtiorem fide,quia
relpicit
mHtanc pofte in pacria haberi aûm vtnuique

circa aliquodobiedum fccundarium:hxc comparatio chatitatis ad fi Jem, & fpem,cft in genere entis,non moris ,quia charitas in patria non
habebit meritum ,quidquid fit de idtu eius pri*
mario,an fit libetjcuius refolutio depcndet abea
,
VaÛ ditilHr
gtnui intrn.
&
& peifcdioncm habitus hoc modo cft cntitatiua,& fubftantialis & eHentialis ficutordoad
pairia,vt
Reîfit.
ita vt
feruDt hanc fententiaminter veritaies cathuiicasi& quidquid Ht de ccnfura , faltem iia inter-
}. inprinuiajfertiene
rcfponfio aduerfa fententiac hic propofitai Dotore,admittit abfoluic charitaiem eire prziUn-
*mmmni*
, charitas autem fub rarione inttinfccaeffendi,& bonitati$:confiderando crgo bonitatcm,
pretatur
finttmiA.
vnus pr.T alio non fir necc(Tari6 ma:cigopcifcdio chariiatis nequit haciii
parte elfc cxccdens. Si autem fumatur genus
moris Itridiiiis pro bonitate a(flus, aut habiuis,
vt defumitur ab obioô intrinfccu ,
PirfiB':*
fpccificatiiio , eo modo , quo habitus dicitur cllc petfe- <**"'*" '*
tatis
re-
lib.i.tU iuftifictuitne*tif.^.ya.{t:nUitom.^.<iiffMt.^.
^Mtft.rJe ch^tate punQ.
frtiat!
407
later.
gis libcr
mttuni.
5
Qu^ftio
Prxterei
tas
quz
quzdam alia boniincjuantum excedit fe-
in charitate eft
dicitur mctiti
^J
cundtjm hoc(^mofale,rcliquas virtutes nequit

abftrahete a bonitatecntitatiua
nam
e(Ie
pecfc-
mericumin charitate,quam in aliis prouetam intfinfecc,quam extrinfccc ex perfe(îo-
(flius
Benitatii
mtriteri*
ne eius entitariua. lntrinfecc,inquam , quiacha- '*"/* f

'
',.
aamcharir
]
ex inclinatione lua naturali operatur im- ,^^^_
rr.cdiatc circa finem ,
propter ipfam finis bonitatem,vt obiedfcum proprium,quod nulli alte.
&
ri virtuci
compctit. Hinc otitur,qu6d nulla alia
&
proximc ,
imincdiatc in /?* pttfe.
fincm opus meriti,nifi fola chariâs.qux eft hnis î"**"'''*""'
virtus poflit ordinate
vtobicdli: ficergoromplctmcricum in
aliis in-
ferioribus
4o8
fccundum
ferioribus
pcrfeftifllmara rationem
mcrici,nempecircumftantiam
aic
complcmcntum ideoque diciiur forma vitcutum inquaniijm ordinantur ad finem vltirnum

in requod attingunt folum mediante charitace,
(me qua iu gcnere merici propric di<5ti,fuiit
moituaJivc fidcs , hoc totum compctit charicati
txtritiic
entiiaimam.
inclinationc tcfpicit
'^
<
uins prouidcntia: ordinatio abftrahit ab entitatiua pcrfcdione charitatis. Quod probatui";quia

dmina prouidentia , qua ordinauit meritum SiC
prarmium in nofttis opcribus,proceflit immediate ex finc , tanquim principio , feu motiuo , difponens ordincm in rcliquis in ordinc ad finem,
& proptcr
finem
in
operari
ejfe
& quietc
fecundum cxigentiam rerum
difpofitio cft
mcdiorum ,quibus
EleHio
qukm^formalcm
&
reducitur creatura in fincm.
adfincmiam
In primis cledio ad gloriam,fcu
obicdiuum
quar
tcntiam Auguftini
iuxta fen-
licct
& communiorem Schola?,
" "/ pra;fcindat a meritis , non praefcindit achatitate

'l
ch^ritate (i- *
,.'.
n
\
c
vt eit prnicipium opcrandi immediate cuca h.
tMtabttliit.
nem
in
la
opcracione confiftit beatitudo fu-
pernaturalis formalis
tcntia fini
fpc,&
& pet quam
obicdmo in
vnitur po-
tamcn a fide
mcciti qua funteius
fciprxfcindit
reliquis principiis
principia.Quamuis autemDcus poUet vcllegloriam abfolute creatura: , & conferre fcipfo ta:
nicn
cletStio eius
intcrprecanda
cft
ad gloriam non neceftario fic

prxcifiuc.fed rcfpcftiuc ad mo-
dum
magis connaturalem crcaturae , qua ipfa

concurrerct ad propriam operationcm ,
con.
&
fcquenter vt clcuata per principium habituale.
Deinde, fcquicur adopcio pec iuftitiam habituaOrdoadojg,.j,^
thrittem.
qyg. confiftit vclin ipfa charitate, vcl certc
connexa
'" aliquo, cui ncccftario
quo iam non
eft
charitas, dc
crgo ailus diuinae prouidcntia; primario refpicit charitatem , cui incompatibile cft defadlo pcccatum grauc > quod
dilfcro: hic
&c. i. ad Cor. 13. & vnimotiui , & perfcdiunis ca;tera ordiiiat , quod ipfi compctit ex pcrfcdlionc cntitatiua ; & idcm de vliimo adlu cius in retiibu-
Jperat
ornnia fuftinet
uerfalitatc fui
Ex quibus apparctinterpretari non polfe

Apoftolum pec diftinifiionem prxmiflam ; ex-,
ccirus cnim fecundiim quid non cft fuflicicns vc
tione.
abfolutc dicat Apoftoluscharitatem cflcmaiorcm. Vnde cxprcfse D.Thoraas /oc '/<'*> ,&
potiflfimiim i.z. cjuaft. 66.art.i. dicat charitaccm
pcrfedliorem fidc fccundiim fpeciem. Ac-
elfe
ccdit prxterea, vt cenfcnt Dodtorcs grauiflimi,
fentcntiam pppofitara dc petfcdione fidei in ejfe

entis fupcr charitateaccedcre in aliquo ad ex-
tremura errorcra hxtcticorum , qui fidem fupet> & ncgant omne raeritum ex parte noftri in rigore meriti. Itaque tcnendo fcntcntiam
exaltant
oppofitam,magis infiftendum eft folutioni quam

ex aliis adducit Do6tor fuftinendo lumen glorix
excedere chatitacem. Hanc folucioncm redc impugnatDodor in hcera,& improbacio cius partim dcpcndcc ex perfcftionc obiedi , partimcx
petfedione potentix, quatcnus intclledus pxxfettur voluntati. Primam rationcm/iprd ad op-
pofitum deduximus
vt
in
vc de-
non tamcneodcm mo-
codem gradu
attingit
fidem
&c
ficut actingit
has potius
; quia
charitatcm vcro vt iufti-
charitatem
pancs intcgrantcs
&
ills mancnt cum pcccato

tiam cflentialem ,
morcali , nonica chaiicas. Vnde charitatem refpicit
adopuo cx
uinae
prouidentiac
diatiiis
iungit
qua
altiori
modo
&
principio di-
qiiam rcliqua duo immehabct ad finem,& pcrfeftius con:
enim fc
non compaciendo peccatum ,quam
diio
qua: ad charitatem otdinantur
reli-
fiucvt
habitus fuiu,fiue vt principia operandi pto-
xina.
"""'
D^'inde
'"'"S
^7
Profcquemuf^robationem ex ordinationc
Hierarchix, in qua Seraphim
.
ordo
denominatur
qui
eft
fupremus R*""
1-
rr
&
& pec qu.-im cxccdit

denotat ficut
fujiioeiur.
inferiorcm ordi-
gradum fuperiorem
in
Hierarcbia,itaetiam perfedionem propriam ilIius,fccundiim quam in eo gradu confticuuntur

"
in ordinc ad inferiores; .^'*?.
in ordine ad Deum ,
&
Seraphim eft fupremus ordo fecundiim.om- y^^^^;^,

ncs, & denominatur a charitate , Chetubini ii ^y,îmw.
crgo fuprema
fcicntia, qui proxime accedunt
perfcdio eft charitas. Maior probatur:quialiccc
ex vario modo,& otdine, quoPatrcs enumeranc
diuerfas Hierarchias Angelorum , & ordines ad
fed
fcqniturtertius aftus
qui eft prx-
mcrita,quatenus creatura in
operandooidinatur ad'finemacquircndum: hoc
aû priiicipalius dcterminatur charitas vt prindcftinationis pcr
"'
fic argumentor:fuperior ordo fumit deiTominationcm a perfcdionc fuperiori illi con-
nem
dinatifre
u
Ipecialitct ab exccliu chatijjig^^rchin
tatis,&
ucnicnti,
Iw
"'''*
fccunda
controuetfa.
7.
charitatirt*
ifctdere
i cjutjiione principali pro-
>
bando fruitioncm excederc vifioncm
integrant iuftitiaro noftram habicualem
fpcm,
adcharit-
*xceM.
ftando cius peifcftioncm ;quantum ad ptimum clcikionis , vtcft principium bcatitudinis

quanciim ad fccundum adoptionis , vc
immcdiatiiis fc habet ad fincm exnaturafua,
&niagi$ repugnat pcccatoinec poteft in fuo
adu ubliquari .quantiim adtcitium ex cadcm
rationc , charitoi enim non agit perperam , non inflatw , non ejUArit qua/iiafiint , omnia credit, omnia
tictiuordo
Ci./itati
& oidinat charitatem,rpe-
piubatio cx pctfcdione potentix ncc nobis , ncqueaduerfx parti fauec, quia cft ipfa conclufio
do neque
Prijf/iina-
eftadmortem. & fi dicatur adoptionem rcfpiccre etiam aIiadona,vt fidcm,& fpem,qux

ccrnicTrid./?^6. cap,
g(5
recribucionc mancc
immediatiiis attingitur a chaiitate ex propria
tanquam principio , & complcmento meriti modo difto: fed ncquehzcdi-
"^cdiante charitate
'-"''_"
principio,nempeex ipfofine, inquantum
tiori
Excrmfccccompecit charitati eiTe principiuni

rncriti, inquantum Deusprimari6acccptauit,&
ordinauit rationem raeriii in noftris opcribus
j.
ftrjrnionim
m ipla
landcm
Augjft.
''""'
1 j?.
tnagis donurn charitate,
&
fecundum perfecStionem ,quam habct inejfe entis ex fc,vt cft ad fuum per fe obicdum.
Jnpfvmt
nulltirrt efi
chancas > cuacuancur cxtera vt fidcs , fpcs, prophetJx , &c. x quibus fequitur charicaicm effe
perfcdifllmam eciam in genere cntis, & habicus
tamcxextrinfeca inclinatione,
obu(flo;tam
ciiam ex ordine diuinx prouidcntix , qux cx al-
Sc
chrittu
Indonis Dei
ant tejuaie.
Oriilnath
charitate;& Aug. Ub.i^, de Trin.cap.
lere fine
& vltimum
finis,
fingulos fpedantes
oiiatuc
aliquod difcrimen
tamen vno confenfii

ftatuuntSeraphicum ordinem cfle fupremum,&
immediatiiis fe habere ad Deum Patres autcm
enumerant pcr illas proprictatcs , fpiritus Angc-
cipium operandi, vt patct ex fupradidis ,ex quo

eft mcritum completiuc , & in ordine, ad quem
tam virtutcs ,quam dona ordinantur completc,
ideoque diciturplcnitudo Icgis Matth.ii. & lo-
quoad
ceprtfato ab Apoftolo dicuncut icliqua nihil va-
licos
inferiores ordincs
vc conUituant in ci$ difctimen gradus
8c
dignitatis
X LI X.
Diftindio
dignitatis iuxta
modum ,quo candcmdiffcrcn-
tiam dcHgnac Sctiptuia, Sc tradit.cuius locuiioVlittr/ltat

Dcs communi Patrum confcnfu rcccptx, 6c in
mpfiHtthnU
cum fcnfum dcclaraix , acccdcnte craditione,
tltjigntt
httfum
dnm
tMH
di.
gm- probant prarmifTum ordincm
digni-
in Hiifrchi An-
dcnominationc-s
diuerfas
Dionyfms tie ctdefti hierArchid

Mitiy t
lullinus
epiftoU
Vidcatuc
cap.^.&fetjMentilnu.
ad rr*fli4w,Hippolytus
gilic.
Martyi
pcr
cflc dignitacis
difcietx.
in orat.de cenfHmmAt.
MMntii.Q\cn\c%
Ko-
mzn.conftit.yipoft.lih.S.CMp.ii.HAat.in Pfalm.i 34.

Cyrillus Alcxandrinus lib. i.in gent. Martialis
Papa in epiftoU td Tolopm. cp. i.Chry foft.Aowai/,

4.iC?f.Grcgorius ji. Mor.cap. 18. alias 15.
i
&
tj>
Ordinis.
Ex
tjtf.
tjHtft.
<?.
Scduliusin
Cantica
Ru-
his patct
communc
fit o:iinibus Angclis infimz Hicrarchix , tamen appropciatur mfimo ordini iliius
Hierarchix , qui communi vocabulogenerisdcfignantur , & prxfunc priuatis perfonis ab his
afccnditur ad Aichangelos , quod eft nomen defignans principalicatem minirierij , & prxfunt
buno communi, vt rcgnis , ciuitacibus > prouin-
ciis.
Ab
his afcendicur ad Principatus, qui fic di-
cuntui , quia prxfunt in minidcrio duobus rcliquis,& vniueifitati ,

pariicularibus , idcoque
congruicatc muneris ,
dignitatis maioris dicuncur Principes. Sequnntur Poteftates, ad quos
cx Dionyfio pertincc deteiminare omnia , quae
&
&
fiunt ^ tribus ordinibus infimz
Hierarchiz
fecundum difpofitionem diuinc voluncatis
&
&
piouidentix fpedant ; ita vtcxccutio ad infcriores fpcdat & addic Gregorius eorum poteftaii
:
tnaximc fubeire aduerfas vircutes , & ab eis maximc refrznari. Mox cnumerantur Virtutcs , ad
quas fpedlat ex Gregorio operatio miraculorum.
ûandam fortituemnibm diutnU fuii aHionibtu ad imitationem Dei potenter affurguntiSiCC. His
Dion.autcm cap.
dmem
S.dicit virilem
defignare,ijua in
fupcteminent Dominationc$:/tf///^mi< tjuadam

omni
,
fupertores omni inferiori fMbmijftoni libera
&
firuili,& imminMtioni obnoxio opere fiperiores
vt ait Dionyfius.hoc denotans.eos
non
cfTe
&c.
mif-
fic rctorqueo:perfcftio beatitudinis obiedliux confiftic in communicationc Dei mcdian:
crge
perfcdius communicatuc
fi
mcdiante amoie,amor pcrfcdius vnit, & confequentcr cft ptxftantior beatitudo in fe, & pctfcikiot adus.
Deinde , ex gradaco progreftu , quo Patres divolunc defignari
lubftantialcm perfedtioncm
dignitatis
& perfedionis
quam
pcr
ex gradu
ji,r,!iitnirtt
adibus accedunt
in
quorum
diuerfitatem in petfedlione
Dcumcxerccnc,& pcrimmediatam influentiam,

quam .ib illo recipiunt. Throni dicuntuiex co
quod fint Dci fedcs.Supra hos ftatuuntutCheruquia pcrfedlionc diuinz fcicntix pollcnc.
Vltimus autcm,
pctfcftiflimus ordo eft Sera,
&
phinorum
ricatc in
num
qnia ardcntiilimo amore
eum
&
cha-
feruntur.Ergo cumdmerfitas ordi-
dcfignetuifecundum perfedtioncm.cx cminentia vnius fuper altcro,ira vt inciin Angelis
picndo ab vlcimofccundusdicat
Sceti Oper. Tcm. X,
& pctfcflionem
fubfiiuiaU.
ad Dcummagis. Dionyfius cap.y. Snunciant , inquit , fanRorum volMmtnum traditiones fuperiores

effe graduMm inter fe celfitudine differen&c. Hancautemdiffcrentiam graduum , &
fubftamiat
tes
celfitudinis nonaliterexplicat Scripcura,
cx appellatione cuiquc,
&
Dion.
quam
munerc aflignato
&
prout etiam ipfe Dionyfius ,

Gregorius explicant. Ifidorus ?ro gradtium dignitate miniileria lCdorus
:
funt
iUis
difhibuta
&c. Itcm ,Gregorius Na-
Naziarz.
zianzenusin0r4f. 49. & Damafcenus/i^.i. rrfp.j. DamaUenfub difiundlionc indecifum relinquunc , an pro
fplcndoris dignicatcfedes cuique conftitutaeft,
an etiam contril pro fcdis,claf<>ifque fuz diicriminc fplendorem ipfnm iciepetint , ita vt non dubitcnt cxceflum efic in fcdc ,
fplendorc proportionato ; atqui in cxtcris ordinibus defigna-
&
tur difcrimcn perfefVionis abfolutc,& fimpliciter
,non autem fecundiim ûid
ergo in fuprc-
mo
ordincdifTcrentiagradus etiam ficdebet cfle

fccundiim perfedionem abfulutam , & fimpli-
& non
quod eft in pcrftdlionc fecundiim difFerentiam extremorum quoad perfeftionem, tan-
&
70
& ordines
T)t(iinan
Angelorum,
diftindtioncm eorum lccundum l^TSl!^ j-
ftinguunt Hierarchias
Grcgorius autem cxphcac

dominationem dici a fubieîonc rchquorum
infcriorum,& dcfignarc prxt-minentiam.
Tercia ,
fuprcma Hierarchia non intendic
diuinz piouidentix , fcd Deo ipfi immediatius
bini
diiiif.
citcr
C.ommpt IX
&
fententia afietcntium
confcquentia
colhgunc Patr9s ex inodo,quo ipfi vniuntut vel

ex perfe(fbione,& excellcntia acfluumrquos circa
titm.
tia
iionem:fed prxelTcomnibus inferioribus inmy-
adiftunt
Diliribitti
rc pcrfcdlioncm amoris fimpliciter fuper fcien-
fos ad aliqua opera extcrna,autmundi guberna-
ftcriis inuifibilibus.
chin.
"'"'^
ce operationc
âriarum
yHi*rr-
f"^'""'/'
quam
in Ub.
^d EphefQetnitdas/irm.iy. in
Uifcwrenda
69
Rii}cn/i
minor & probatur confcquentia gradatiminam Angcli.vt patct,dicuntur miffi,& adminiftratorij fpiritus quod nomcn liccc
in
fir pngntai
HiirarrhtMi
&:Scntcntiari) in i.dift.^.&.i.pari.ûaft.ioS.
Bcda
pcrtus lib.i.inGencap.i^. Vidcantur Intcrprctcs
Pnbati
quz fuprcma eft Seraphinorum,ex fcnfu

Patrum cxccdcrc pcrfeîoncm fcicnciz , quz cft
Chcrubinocum.
Rcfpondcnt aliqui, vt Feiratienf. fufficere vt
amorinpatria fecundum cûid fit pcrfcdlius ,vt
abcofumat diftindionemordo.Concri, in primis hanc perfcdlioncm amoris fccundum <jKiJt
vcl intclligis moratcm vcl certc quatenus amore magisadhzrei voluntas ,quam intcllcdusvifione;vtrumque horum iam probauimus argue-
tatem
Paulum ad Romanos S. ad Coloffenfes i.& i.ad

Corinth. i ^.ad Ephefx .& 1 .ad Theftal.^.ad Heb.<).
10.
cap.
tinffqHtniii
409
infimi,& gradum cmincntiorem, fequiturchari-
non tantum fccundum tjMid. Accedit in

amoiem in pacriaeftcnecellarium , non inucniri moralitatim hanc in
amore beatifico:fi ergo Deus pcrfcdius communicatur pcr amorcm, quhii per vifioncm fcquitureriamamorem przftare vifione hanc aucem
rationem exccfius in amore docet Fcrraricnfis,
Enangelia. Ifidorus inUb.fentent. cap.
hotnil. J4.i
6%
Qu^ftio later.
tancum fecundum ûid. Probatuc

quia quanto magis acceditur ad
i
vlrimii,
tomagisattcndicuf
petfc(Slio fimplicitcr,
& ab-
foluccjquia reliqua comparata ad vltimum, tan-
o.j ^^.^
quam
ad menfuram per participationem aliquam acctdiiiir *d

cius.dicunturpetfeda v.g.in fpecitbus fubco- 'vltimum.ti
dem genere, illa dicitur ca&teris perfedior quz *" '^" '''1*7
:
magis accedit ad fpeciem perfediflimam , quz

cft metium , & menfura aliorum , & ira etiam
contingit in reliquis , quando proccditucad
pctfciîonem vitimam , & fupiemam ergo nc:
quit
illa dici
pcifedtio fecundiim auid
incom-
paiatione alioium infcriorum:menfora enim
cxtratotum gcnus mcnfurati:ergo
eft
Archangeli fimpliciter , & non fecundum tûid excedunt

Angelos,quantumad pctfcdtioncm miniftcrij,&
hos excedic Principatus } ita ctiam in reliquis
idcm ordo cft feruandus. Eodem ctiam modo
fi
MM
ficuc
crimim
ftrfiaimit,
4IO
V.
Lib. I
Sententiarum.
Hcut vna Hierarchia excedit aliam ; qui cxcefTus

ex fandis Patiibus denotatur per fcdes , & giadus illutninationis , aliaruinque perfedlionum,
perinde feruacur idem ordo perfeclionis in re-
omnibus
iiquis
vt ip(i inter fe ordines
cum itaquc
ranturj
compa-
Scriptura,& Patres per eiuf-
modi nomina,& dignitates diuerfas abfulutcloquantur tanquam de gradibus pecfeclionis differentis,per quos difFerentia Angeiorum , & ordo
deHgnaturi (icatiam
abfbltite accipienda eftin
omnibus ergo ordo
ipfe dignicatis
(fbionum debet attendi
dotis.
Contra
hxc
<l
folutio
corum
bac difparicacem
tuica
in
Dci
in pacria,quia
in ipfis perfeuerancibus
& dabancur ad finem falutis ipforum,
eodem gradu etiam perduxerunt ad finem
uataeadem propurtione
quem
fcr-
rationem accidentis confequentis. Deinde,
icaque qua actingunc finem in pacria fumpia cfl

appcllacio,& diflindio miniiteii|,ica vtquo per-
, quam ad amorem fub racione dotis

quia in amore Hmpliciter conceditur Seraphinos cminete difFerentia auccm fumendaeft ab
:
co,
quod nmphciter
accidentali
& non
id efl,fumi debet ab
ab cliquo
eo quod immc-
habet ad fubflantiam^qualicer
diatiCis fe
amor
habet
fc
refpondent Seraphinos fumpfiffe
perant Chcrubinos,iia etiam in fcientia.Concr^,
quamuis admittatur etiam in Seraphinis excefTus

non i fciencia>fed ab amore fumunc notnen,& diffcrencia:ergo fiueinfciencia,fiuc non,
rcienciz
cxceduoc
alios, fequicuc
fcienciai
fi
amorem
aucem comparatio
effe
fiac
perfediorc
amoris vt in-
cludencis fcienciam,adfcienciam nudc fumpcam;
quia in Chcrubinis elt ctia

araor proportionatus fcietix beacific:quia viHo,
fruicio ad2quantur,vcc6municer fupponitur
Alij refpondenc hanc difliniSlionem conuenire
êSponfio
Seraphinis cx amorcquia familiarius ad Deum
mliorum.
Imfu^natur. accedunc. Concr^ ergo amor, in q o fundacur
illa familiaricas, etiam excedic in Scraphinis ,
confequcnccr perfcîor efl fciencia. Probatur,
quia in Republica benc inflituca nobiliore macoparacio
efl inutilis
&
&
gis accedunt
,&
familiariijs vtuntur Principe,
ciufque fecretis communicant.

Alij refpondent Hierarchias
dliorcfl
corum
non fumerc ap-
Reônfi
hominem, & aliiora

& miniflcria. Quod probatur,
& do-
fubilMtuiah omni terreni affedm Dion.
huTnilitate longijfme remota,8cc.
Diuinum
illiiuad-
uentum ab/ûe vUitu perturbaiionu, aut materia imfedtmentefk]piciMnt,&cc.adipfimfitfcipiedojfulgores
Quod maxime de
fimperpatent, 8cc.
mino
ipfis
inter-
&c.
verificatiir. Su/lipiunty\nqait,apti fnnt,
Non dicitfufcipiebant.Similitet
Gtegoiiusdicit Gtegor.
Thronos ejfe vocatos,ejuibu) ad exercenda iudiciafem-
perDem omnipotensprafidet,ûta iam Thronos Latint

fides dicimm,<]ui tantadiuinitattsgratia replentur,vt
Dominmfedeat,
in eis
& per eosfuaiudicia decernit

autem
Thronidicuntur,8cc. ludicia
intclligit
Gie-
goiius praecisc refpediue adprouideniiam pracfentem circa homines : ergo fimiliter Seraphini
dicuntur a charitate in patria,
& fecundum hanc
cxcellunt carteros eiufdcm Hieratchifupremse:

ipfa charitas excedit rcliqua dona. Ratio
ergo
&
communicatione ad Deum,ciufq; influxu
quos immediatca Deu recipiunt. Hanc
quidam
alij.
Contra
Paires
&
non loquuncur dc
Hicrarchia, eiiifqueordinc,vt foit in via
fed vt
gclos
in
An-
&
noiii vltia infciioics, in
proutrecipiunt difpofitionemdiuinaevoluncatis,
giadii peifcdionis in
& reuelacionem fecrecorum Dei in ordine ad

cxecucionem diuinae prauidcnciic. Vnde ex perfedione, quam habent inpacria declarac Dionyfius,& reliqui Theologi appelUtionem ,
diffcrentiam corum , & prouc de fadto func adminiftrarores diuinz prouidencixin ordine ad homines , quod ipfis compecic in cermino , & flatu
beacitudinis , quein teceperunt antcquam homo
cunt cxplicando prdidla rcfponfionc,nepe amore excellere fcientia,quia ex altiori principio per
fc colligitur pcrfedio efFc(ftus,n6 viget exdidis.
& etiaminfluxnm.
Deinde, vt
&
sliorum.
&
curandam falutem hominum,ex Paulo ad Heb.x.
participant
tio
dcs qua Angeli influiitin inferiorcs.vt homines,

eciam Angelos, non ipfam beatitudinem , fed
difpoficiones Cax prouidentia: in
fccreta Dei ,
func adminiflratorij in flatubeatitudinis ad pro-
nam
Soluiiur r'
ex cuius radice oritur alia pcrfedlio excc-
ordineadfalutehominum:apoftcriorictiaexhac
perfeiSlionis excellcti3,colligicur perfedio bcatitudinis,ex qua rediidat ; vnde fequitui intcntum:
charitas fit cxcefTus Sctaphinepc cum amor,
roodoedin patria refpedkiuc ad Deum.vt fecundiim alium,& alium gradum perfeftionem diui-
tur ^ Dionyfio
quia in a6tibu$ beatifkis non dicunt fubordinafequicur Vafquez<^<i^.8.Molina i.pq.6}.art.j.
Angeli
htminibut.
nis,in quibus habuerunt fubordinacionem in via:
tioncm
fir^*
UMri infa-
quia vt Angeli prascisc funt in termino,commu- viM non eimMnicMrunt

nicant nobifcum, tanquam ciues ciufdem rcipu-
ctiam pro oppofita rcfponfione non conuincit:

nam perfeftio Hicrarchia: primari6 fumitur ex
pellationem,aut diflindiionem aba(îbut*
eandem
influxus in
rocdiaattingunt,
efrecommunicatio Angeli ad hominem:ergonoroen,& diflindtio reuelacaeorum in Scriptura ad

ftatum fpedlacin quo comunicant de fadro Dco,
vt fini,& hominibus clcdis infcriptis ciuibus in
ciuitatecxlcfli. Quod patet v.g.Throni dicun-
mulcrainence fcientiam.itavt ficucin amorefu-
vi frobMt
fcdiias.& immediaciiis atcinguntfincm,e6pcrfe-
nomc,&
difFerenciam ab eminece charitate includence H-
eleSti
Angelos in
quoad adminiltrationera
blicx ordinatae ad eundeiu fincm,quo iampotiuntui Angcli ; fed in via nuUa fuit , aut pocuic
beatificus.
Alij
habec
fe
VigiMritat
inier
vc pcrtigerunt,
prouidentixivc concernic hominc:ex petfedione
Hmpliciter
fprtt
termio.
pcrfediiis ordinat Hierarchias refpediuc ad Dcii
& inter fe & maximc
amorem
ttt
iri.
dotis,auc glucix accidencalis^Hcuc neque fubilantia
JmfugnMur,
tic
tura
fe.nihilfacitadfalutemhominiiro^nequead prouidenciam fupernacuralcmDei, vc refpicit faluce

hominu, inquaverfacurScripcura. Hxceciaipfa
difparicas pcrfcdionis incer Angclos in vjapto-
liberaeft:quiaamotbeatiHcu$ non habet ratione
ha:c differentia potius reducenda e(l ad
MUorum.
;qu6dautem aliquaHieiarchia
incer ipfus Angelos viatoies quoad
cedebanc,
chari[ate,& amore beatifico non (impliciter, fcd
71
in ter-
inino,declaratur
inflituta
Anjtelorum
trtdit Scrrf-
iujnx.
&
Mliornm.
Reônfit
& in qua ordo
perfediionis inter Angelos bcatoJ,vt
fecundum progtefFum
perfe-
Refptnfi
habenc rationem
Scriptura,quz hominibui data efli
dona granon fuerunc infruduofaifed ineo gradu quoadperfedioneex-
&
gradacim ad fupremum ,
perfediflimum.
Alij refpondent Seraphinos habere nomen
lmfugntHr. vt
crcarctur.In hacprouidecia ptincipaliusvcrfatur HierarehiM
&
iis
confiflcic
fupiemum
patiia.Quod aute aliqui di-
Refpondcnt tandcm
alij
Reônfi
ex perfccaionc qui-
dcm amoris colligi perfeaionem
qHcrunelMm,
fupremi ordi-
tamen non inde inferri diftindionem.fcd i

piopiietatibus quibufdam nobis ignotis:fed hxc
nis
ratip nihil facit
quia
(i
cx perfcdione amocis
coUigicui
ImfujinMtur,
XLIX.
Diftinaio
Qu^ftiolater.
^tx.\i\xm,inliy.Eth.9.Mct.& iuieiinimM,& i.Phy/.
colligitur cxccflus fopremi ordinis in dignitate,

fcquitur amorem clfc fupreroam perfedlio-
nem,quidqiiid de
alia ditferentia
pcrcontcmplationcm ergo
T*ifcTtti
tmtdt
ficn-
mitmr, 0> *K-
fHt/Umr.
&
ralium.
73
tUlt/mfii*-
in
quo
ftatuit
beatitudincm,& tam prima,quam
fecundafolutio
tmr.
eft vera.
Quoad primam
ftUaiieni cofrthtmii ia-
ttUeBmm
teta natura mentis ita Trinitatem reperiri
fidefitaiio temporalium
folitm Trinitatfed
deriuatum
fupe-
taipojftt
(J*
im
efi
&
perti-
)non
in portione fupcriori
& imago
Dei
in
in aBiene temporalium
hocautem ijHid
,
etiamfi Trini-
,nen tamen imago Dei pojfit iaueniri
In ea ergo portione mentis
&c.
quac fpedat ad con-
templationem zternorum eft Trinitas , & imago

Dei fecundum Anguftinum ; quarum ncutra fine
voluntate ,& eius opcratione confiftii. Videan-
vclmntaitm pro eodemfumit poientiam rationalem, metem,

i Phiitftfh. propofitum,aitcm , eledlionem,intcllcdum , ap-
tur
Dodoresin
C H O L
ad
fncmpe
efiyVt Immgi
mentt.
fuCha ijla di-
ad contemplationem
Jlrihutione,in eefolo tjuod
net aternorum
opm
,&c. invrtj nufcjuamdif- TrmitM
pertita mente Trinitas inutniatur
Tertio ex comparatione aSitu
<^4rr Augud.
juarimm , nonfperantes ailionem rationalem in

temporaUhm a centimplatione aternorum , vt tertium
alitjtiod iam ^Haramm,(juo Trinitoi impleatur ,fed in
diximus in prinio paragrapho huius quzftionis quoad fecundam optimc refpondet Doftor,nempc pcr contcmplationem vtriufquc potcntiz aflum comprehcndi nam Philofophus
tota
rius
lEaitm p-
inquit
&
Dodoris.circa intclligcntiam Philofophi, dceo,
Philtfiphi
igitnr dijftrimus
ncm inferiorcm, (afci iotem) niji per effcia geminamHi. Jta^ne cuminea ^Htrimm Trtnitatem , ia
Xxflirtit
Cum
mentu hmmana , de vna ijHadam re dijferimm , nec

eamin hac dtto , qma commemuraui ( fupplc portto-
habct inferius continetur perfedkiori modo in

fuperiori,& aliud cxccllcntius fuperaddit} in
quocxccdir , vt patctin fubordinatione Hierarchiarum,& ordinum,& perfedlionibus cnumera-
vniuerfalis,& ficde reliquis dicendum.

Superell tertium membrum przmiflac litcrz
CtmtfpUtii
periori,& inferiori mentis , ita vtfupcnorin

contemplationc ternorum, & incommutabilium fit inferior circa gubcrnationem tcmpo-
&
vtramque
intendere Augullinum , quod vcrifllin)umeft,vr patet variis in locis,& fpecialicer iz.

cap. 4. vbi agit de portione fude Trinit.cap.^.
maiorem elTe fcicntiam beatificam

fuprcmo ordine > qukm in aliis quod autem
pcrfciflio Cherubinorum fumatur a fcientia
cminentc,in qua excellunt id intelligendum cft
quoad rcliquos ordines infcriorcs , non autem
quod exccllanc ordincm fuperiorcm:nam in procciru ad pcrfcdioncm,& dignitatem, quidquid
tis
nam Archangelis compcrit altiori modo
cura etiam priuararum perfonarum , quam Angclis:quia ex pctfcdliori finc boni communis,
alTcrit ita
fcd atrctimus
in
intelligit
vi etiam
cxpref^ docct, advrrsmûe

D.Thomas in i.difl.17. ^Httft.i. art. ^. ad i.& de ptttHtinm
Veritat.ijHdfiione ii.art.i i.ad 1 1. quin priorl loco îHat.
mentis opcrationcra
ignota dicatur,
neque aliosordincs accedere ad tantum gradum

petfcdionis, ac proindc quoad hoc difFcrrc.
Quod crgo aliqui vrgcnt de commcnfuratione fcicntix bcatificaE,& amoris , id concedimus:
ftrftiHmil
huim -
411
aSittm
i.diji.i^.
M.
njolHntatem
^rimOiquia imperat intelleSHm. SecundoâSii4d eius
nobiliorem
ejfe
intelleSIit.
efl poflerior generatione. Tertio
efl
finu intelleSitonu,
S
16
/T~tEriium mcdium e(l cx comparatione aftus ad afbum. Primo (lctCaufa acqui-
X. uocaefficicns e(l nobilior e{fed:u > aAus incelledus refpeclu finis eft caufa
a<flus volutacis,quia hoc podco ponicur ille,&amoco amouecuri&xquiuocacio pacec.
Concra ex eodem mediojvoluncas imperac incelledui: ergo adus voluntacis
Anfelmum
caufaefficiensacquiuocarefpccluincelledionis. Confirmacurper
cep.virg.cap. 4. vbidicic
rum
quod voluncas mouec
fe
</f
c(k reluntat
C^/- ûia impe-
concra iudicium aliarum poccncia-
& quod omnes alias mouec fecundum impcrium fuum &
Auguftinus
Tertia rntit.
''*'
'/'^'^-
19. de ^'^'"^^'"-
C//>.f4^.i4.dicic,qu6dvoluncas vcicuromnibusaliispotentiis. Prxcerea,^. Mecaph. "fj^^PJ"'

tft pim ptrftitont:vo\\{\o eft pofterior generacionc, ncc hoc folum,
fcdhabecrationem finis refpedu incelledionis fecundiim Anfelm. lib, i. Cur Dcus
homo,cap. i .& Auguft. 1 9.de Ciuic.cap. i ^.Homini rationalu anima irttft vt mtntt aliquid
Tofterim gtntraUone
conttmpUtitr,<ir ftcundum hoc aliquidagat
(jr
poft vt aliquid vtile cognofiat
(jrfccundumtam
cogmttontm vitam,mereftfut componat.

^
Refpondeo,necactusincelledus
eft cocaliscaufa a(flas voluncacis
fed parciahs Duhium
caufajfieft aliqua,nec e conuerfovoluncaseftcocalis caufa incelledionis.
Maiorau-
*n
inteOe-
cemillaveraeftdecocalicaufaefFediuaacquiuoca:&fide parciali,hoc erit decaufa ^" f^f"

fuperioris ordinis:& hoc modo voluncas imperans incelleclui eft caufafuperior refpe- ^"""1""
du adus eius. Incelledus aucem fi eft caufa volicionis,eft caufa fubferuiens voluncaci,
tanquamhabens adioncm primam in ordine generacionis
concludic probabilicerpro voluncace,proincelleclu nihil.
17
Quod autem
&
ideo iftud
medium
non fit cocalis caufa volicionis,patec quia cum prima inmere nacurali,& incclle<flio Rt non libera,vlcerius fimili nc-
incelledio
tcUcclio caufccur a caufa
ceflitatecaufarcc quicquid caufarec,&
quomodocunque
inadibus
inccllcaus,&voluncacis,cocusprocefluseflccmcreneccflicacenacurali:quod cumfit
fic
circuli fierenc
inconueniens,vcfaluccur libertasinhomine,oporcecdicerepofitaincelledione,
Jiabere
caufam totale
volitionis,fcd principaliorcoi
Scetioper.Tom.X.
rcfpcdu eius
eflc voluntate
MM
^.*""jf'
cMtrMtetalu voiitie-
non mt ,tolU-
qux
''""'
iol^*^'
^tr-
412
Lib.
V. Sententiarum.
fola libcra eft.Ad probatione,/>*y?/oô;/r,&c. illud antcccdes
ncgatu cHltb. i
.d.
1.^.4.
Aliterarguitiir,illudeftmelius,qiiodfinealioeflet eligibilius j fcd intelleaio fola

cft eligibilior volitionc fola.quia intellcdio fola cfTet adus perfedtus ,
proprius na'
Jârt4
ratio.
&
non
quacdam inclinatio licut grauis ad ccndam edi- trum. Contra,ex eodemêligibilius eft,quo habens cft fimpliciter bonus, illo.quo hatiomhwpo- berjs non cft firaplicitcr bonus,fed ij. de Ciuit.cap.xS.iVf^wf vtr bonus mento diittur, cjni
nitur hoC
fctt {juodbonum eft.fdejut diltgtt,^ ex hoc concludit ibi quod in hominibus , qui rcile
tneMum vt
amant,ipfe amor magis amaturjquod eft conclufio hic intcnta.
additio.
Jn
ejMthuf-
turae intelleduali,vplitio fola
eflet, nifi
uum
CO MMENT^RirS.
S *~TÊrtiHmmediumeft, 8cc. Tcrtia ratio fumitur cx coparattone adiis ad a(5lu,fic:caufa
Tertium medinm cclliaquiuoca cfficiciis eft nobilior fuo tfFcdu ; fed
74
gendi
fiiiejred
ferfe-
BioTxem
adtus inteiledbus
ex
iilo
cft
caufa adVus voluntatis
quia
tleftio
pofuo ponitur adus voIijtatis,c6que fublato,
ralio prt-
IJatet ctiam quod fit caula oequiuoca.

Contra.rctorquet hoc mcdium ad oppofitum:
voluntas impcrat inicllcdui ergo adus volun-
mijf.
tatis crt
&
amorcm.ncmpc
praftica
cognirioncm ordinctur.
ita
non
.lib.i.cur
Quod
Dew hoTno.&i
Hanc
ejfe
finis
amor ad
1
amorem.
in crcatura ra-
primariara
ptdbauit
Dodor
fub initio
quxftionis
aducrfam ; nam
rationes eius huc tendnnt vt probent amorein
magis diligi a voiuntate , quani vifionem. Dc,
claratur cigo
amor
quia
fi
confi Jercntur in
petftdior in
eft
formae
ejfe
ejfe
&
01- y^r;^
ratl*'
dinc iiiterformas, quo ftatusfitad vltimum in nes,ex<}uipcrfcdione ; hinc ftatus eftin amorc. Si confi- ^*" '"''"' fi*
perfedioncm , qua
vniuntobicdtum operanti ,amor exccdittquia
& vltimum complccft pcrfcdior beatitudo
mentum per quod pcrfediijs communicatur fiderciitut prxterea fccundiim
/''*/*'*" **
confidercntur prsrerca vt funt
bonumextrinfecnm Dei cx quo laus

in ipfum reduiulat ,fet)ûitur amorem
&
entis,
& feruato
nis in
ejl
lijimu.
principaiis contra fcntcntiam
Poteftcirc difficuliasetiamdeamorc via',aut pa-
quantiim ad amorem vis.qui charitatis cft,

&amicitia:. Plcrique aduerfariorum nobifcum
confentiunt hunc elfc fine cognitionis pradica?,
&invianon amari fcicntiam boni ptoptcr fe,
fed propter profccutioncm, ad quam ordinatur
admittuntquccharitatcmedcperfcdiffimumdonumin via
perfedius coniungere nos Deo
quam fcientiam,quia ipfa eft plenitudo Icgis , ad
quam cactcra media ordinantur tanquam ad finc
vltimum in via , a qua dependct per fc beatitudo
in patfia finis autem vltimus non otdinatur ad
aliumfinemex VK\\o(o^)ô,i.Eth.cap.j.& t.Met.
text.S. Dc hac difficultate fatis didum edinpractdenti paragrapho. Addi folumpotcft gratiam excitantcm,
adiuantc ordinari tn via vltimatc ad
przparatione volutatis, vt amorc inhaercat Deo,
Loquendo ergo de amore amicitia: in patria,
ille pti^n6,& dircdc ordinaciu adiinciTi obicdi-
7^.
jlmsrfinie
vifione propter fe vt finem amoris,vel c contra.
triae,
SîtnU orJinotur d
ejfe
tft, (ctîcndo fcopum rtlbltfchadcnus dtfcn'a: quod amorfit finis vifionis,& hanc ordinari ad amorem,noH c contra.
patetcx Anfelm.
i
,mejji
Diccndum crgo
vt cognitio ad
c contia
coPiniunicatur,& habeat
tionis
Aug. c).de Ciuit.c. 4.

Circa difficultatem noncft qnod diutius inhxrâmus, quia cft principalis qiia;ftionis argu
rocnturo,idc6que tantum explicandum erit quid
dicendumeftconfequenter. Poteft clTc difficultas de amoreamicitiae, vcl dc amore concupifccnti^.an fcilicet voluntas amet altcrutro modo
cap,
75
fe
& voluiitas fitappetitus vniucrfaiisprimo incli-
refpedu adus inrelledtus
peifcdior in
beatitudo,
nans in bonii toi;us, amorc vcro amiciti.T magis &uerunim

amariaftum voimitatis.Hxc non iunt confenta- /'"""'
nca:nam amor amicitiaf ficut relpicit bonu amici,& maius eius bonum.fi bonum cxtrinrecu Dci,
vtl honor magis coiiftat in vihoncquim in amore,& vifio fit perftdior Uci c6niui)icatio,(eu parlicipatio,videtur ex aiTcdu amicitiae prsfcrenda.
fcqucntcm intcllcdionem.
Confirmat ergo rationem prxmi(Tam-,primum
ex Anfclmo,& Auguftino , qui doccnt voluntatcm vti aliis potcntiis deinde ex Philofopho
habet rationem
eft ipfa
magisaiiiari vifioncm, quiaeft maiusboiiiitotius
: quia non eft maior ratio cur intcllcclio influatin fequentem volitioncm,qiuin volitio in
Met.cap. i/.dicente peftertora generatione
rtflt-
XHI.
faltcm bcatitudinis,docent amoreconcupiftctijc
ckus
5).
yimor
amicitiae in patria
attribuctcs vifioni rationefonr.alcm
vtroque modo potcft intclligi redudio argumenti ex parte voluntatis , ncmpe vt vel applicando, vel fimul influtndo caufat adum intcllc-
^fy/<rff<or<?,Itcm,quia volitio
amor ergo
tionali.Ali) etiam,qui in oppoiitafcntentia lunt,
re variac funt fentcntiac.vt /)vi vidcbituri
*"""
refpicitobicdlum beatificii infe,
amîri vifionc, quia cft
Sîus
&
quain
'^.""^
& magis bonum

Dei.qiiateniisper vifione magis nobis, & perfe-
Hcratio dupliccm fenfum habct:ncmpc vt

intclledusfolum permodum applicantis finem
pcrcognitionem, fcu ipfa cognitio fic applitans,
inquantiim prjccisc applicat, dicatur caufare vo-
etiam influat phyficc in ipfam volitione:
pioptcr
eife
li autem loquamur dc amorc

motiuo amicitia:,aliquidicuntfic ma-
entis,& quia
non influcndb intrinfcce,& phyfice

fjîn volitioncm vcl certc vtnon folumappli-
Stnfir
amore
propter ft.Quod
gi.':
cet, fed
mcdiotum
reflcxo cx
caufa squiuoca rcfpeftu aftus intclle-
litionem,
contra CaictaniJ:&
hicloquimur definevt obicclo moucte
diieiflc tantuni
6lus.
lExplictMr.
eft
ad fc.co modo,quo dicitur fc habere ad intcntionem;non veto de fine cuiw gratia,v\. eft ad ipfum
aufcrtur.
Ketorqntmr
tantum,vt probatum
aliqui negant aut vifioncjaut
ejfe
f]ni.Si
Similiter
fi
& honor
prarfcrri.
confiderenturprxtcrea vt bonuipfius
creatmaE fccundum afl^&ftum concupifccntiz.fcquitur idcm.Probatio horum peteda cftcx didis

in tota quaeftioncnc hic tepcteda fint;
& rcduci-
tur ad fundamtntri principalc totius quaelHonis.

^
Rejp.ondeo,necatiusi*>te[leElM,&LZ.Yiocet2iC\.\im
^"^'*'*'
intcllcdusnon cftccaufam totaU-m volitionis, (i

^
r
nn- l"cuf
vllo modo cft caula ( de hac diniv;ultatc ex infti- /,i,,
aliis in locii , quain
tuto dilfcrit in 1. dift. 1$.
hic ex inftituto profequi non libct , quia ad
,
&
propofifum parum rcfett

fubordinata voluntati,
totalis, vt probat
tcllcdionem
tani
eftc
voluntati
fed eft caufa partiali?
nam alttrutro modo pra;,& potiffimum (i cffet caufii
nc dcftruatur libertas
iudicarct libertati
& non ipfi prxdominans,
bcne in textu dcmus ergo incaufam partialcm fubordinavt fctuetur libcitas; quamuis
:
etiatu
VO'
DiftindioXLIX.
Qua^ftio
ExtMuî etiam neque hoc putem cfle de mente Dodtoris,

*^'
fla'^"
quam
volitio fola: intelledio
enim
cfl
adlus na-
'^R"^'^""^ volitioncm cxccdcre intclledioncm:

plurcs caufcpcrfcdlsrcquiruntur ad
turr intcllcdualis, non
producftioncm adVus
e6 magis concluditur eius pcrfcdlio. Fatctdifcurrcndo pcr fin-
tioncm retorquet quia illc adliis eft eligibilior,

quo habcns cft fimplicitcr bonus , pr co adu,
gularergo idem
quo non
nam qu6
in
vitalis
inclinaiio
Adaliud,quod
in propo/ito.
rclpeftu
Rcfpondei
volitionis.
fo frui
quamuij oftcnfio
nccciraria
fir.
nempe
qiiia
Scc.
prz
C H O L
.ârto fkadetur excellentia
ad cciuruni.
quxdara
Hanc
ra- R^ttrfmtitr.
colligimusetiampcrfedlionein vnius potcntix
intellcdio eftm.igiseligibilis fola
ita volitio, fcd
Adducit aliud argumcntum pro cxccffu adus intclligcndi fuperamore,

jiliter Mrguitur
ficut grauis
Ht Hmplicitcr bonus^fcd Augull. Iib.i i. Augaft.

de Ciuit. cap.18. AT^^Kf z/iV^cww mtriti dkitur,
^ni fiit tjued honHmeft ,fed<jui diligit ,S<.c. \n<\c
cuncludcnsin iisquiordinatcamant ipfum amorem magis amari , quod cft intcntum. Qu6dfi
dicas , in via id intelligcndum cft non rcfcrt
quia cx modo fc habcndi adus ad adtum in via
probationc prxmilfa adducitur pro cfficacia
jntcllcdlionis
iuxraca , quas diffcrii inprimo difl.i. ijtt*fi.^. vbi

probat voluntatcm nonnccclTariifinefibioftcnAl! rMit
didtm.
413
Jater.
alia.
V M.
'votuntatkt pra 'mtellecln^ quia aItu eitu
efl eligibiliorf
cum faciatjimpliciter bonum,^ quia oppofitum nL>olttioniJ,fcilicet od.um , efl odibilitu,

quam oppofitum flientia : i5r ratio Thomiflarum ducitur ad oppofltum. ^//o, intelle'
6iio efl quafldtjpofltio.feu
mediumynjel prarequifltum ad <-Dolitionem:^ ratio aduerfa-
riorum oênditur falfaÔ' ducitur ad oppofltum

imperanteyT/t a caufa fuperioreiVoluntas
^
<-vero
T])R2etcrcainbonis,quacnon includuntfc,
cft odibilius
fcd prjefcindendo
ifta
quia intellethtj dependet a yoluntate
ab
ipfo njx
a caufa
tnferiore.
illud cftcligibilius
quomodo non
cuius oppofitum
includunc
oppofitum
fe,
ficutoppofitum dilcdionis. Hoc probatur

primo dc oppofito contrarie.quia nulla ignorantia Dei,ctiam infidelitatis, potcft cflc
ita odibiIis,ficut odium Dci.fi pollet voluntati inefiTc. Sccund6,de oppofito contradi-
intclledionis nonpotcftcire
<lloric,quia
odibile
ita
nondiligcrcDcum
cft
habcri potentia propinquarquia

_
vitupcrabilc,& pcccatum ,quando fcilicet poteft
adu intelligens Dcum,&
Similitcr.aclucogitanspcccatum
cat.
gensautem,quando tamen
nullo
modo diligcns
pcc-
& fineomni difplicencia, peccat: non intclli-
','.
,
potentiapropinquaad mtcJligendum,noncft vitu- ,
cftin
pcrabilc,nec pcccatum.
..
^nec
îUualittr
Hocmcdium probabilitcrconcluditpro voluntatc. Ad
S^
quod
fimpliciter pcrfc<flumeftomninoindcpendcns , quia ficut cftprimum perfcîoncitagcncrationc^.A/f/rf^/^^.omncmpotcntiam prxcedicadustcmporc, qujaetfi Text.ii-
poccnciam,&cconucrfo camcn ftacus cftadcum,

quicftfcmpcr moucns primum fed vbi duac primicaces nonconcurrunc,oppofua
maior communis vera eft.
Similitcr poflct dici,qu6d intclle<flus dcpcndct a volitionc vt a caufa partiali fcd
fupcriori e conuerfo autcm voluntas ab inteIlc<5lionc , vt a caufa pattiali , fcd fub-
fitcirculusin prioricacc a<flus ad
&
';
fcru icntc.
'
M M E N TA R
f
yy
a,Pfirihneam/i-
rationcm proincellcclu, diHgens

rcfpondco.fi diledio fola cflctjnon cflct tantum inclinatio nacuralis ficut grauis ad ^'^ ^knt.
ccntrum.fcdcftetoperacioproprianacurx intcllcdualis quodcnim nuncfic opcratio,& talis operatio,non habct formalicer ab inccIlc<flione,fed concomitantcr.
'"
Al.iterarguitur. Perfedius cft quod in pcrfcdlione minus dcpcndctj quia dc- ;-^*"pendere eft impcrfcdionis a<flus intcllc<flus non dependct a voluntatc fed c coniicrlo. Refpondeo,pofteriora generationc depcndcnt a prioribus, & tamen funt pcr'^*'-*''\^'
ic^\ox^,3.Metafh. Similitcr finis in tffe dcpcndcc ab co quod cft ad fincm & non e
conuerfo forma eciam a matcria &non econucrfo qu.alitas ctiam corporalis a ^^'"^"
quantitatc.in tantum fcciidum illos.quod contradic^lio cft ciFc albcdincm fwie fupcr- ,^^^7,^/
ficic:8c tamcn in omnibus iftis cft oppofita maior vera:& vniucrfalitcr in iftis gcncra- ^^ rniniti
tionibus , vbieftdepcndchtiaad aliud prius ordine gcncr.uionis. Vciumeft tamcn, dependent.
'
jy^tterea inbeni^
M.
quituv
nijHftr vi- fedliunc
,8cc. In
hac
yS.
amoris fupcr intcllcaionc,

Sceti Optr. Torn.
X.
litcra profe-
Dodor idcm argumcntum
matrationero vltimamprxmifTam .quamretor- fi^îtCr

"
'*''" fcntcntiam contratiam confirmat autcm
priro6 ex loco a conturio fic. lUudeft cligibilius.cuius oppofitum eft magis fugicndum ,&
dctcftandum ,fcu odibilius:fed pra:fcindcndo
volitioncm , ita vt non inintcUeîoncm ,
dc pct-
& confii-
&
MM
dudani
Lib. I
414
mucao oppontum
cludantfe
amoris Dei
mast'. fu-
ergo
etiam infidelitas
tjg, )(.j
^quln i-no-
gf^
oppofitum volitionis , feu

&c- Probatur minor de op-
ficiit
pofito contrario
Oitlum Dei
,
,
ignorantia Dei,
quia nulla
quae pofitiuc opponitur fcien-
detcltanda
jtj,
non
intelledtionis
odibile
eft ita
V. Sententiarum.
ficut cft
odium Dei,
vf opponitur charitatijfi illud dari poteft.
Se-
cundo probat eandem minorem de oppofito contradidlorio quia non diligere Deum , quando
rf.ntm. "
deledlio in potentia propjnquahaberi poteft, eft

vituperabile,& peccatum quia intelliges Dcum,
:
&
modo
nullo
diligens,peccat
omni difplicentia
autem,quando tamen
peccatum,&
cogitans
peccatjnon
fimiliter aiSlu
fine
intelligens
potentia propinqua ad ij\telligendum,non
ert in
ert vitiipctabile
,nec peccatum.
Ad hoc argumentum varie refpondent Donam qui docent vifionem effe perfcftiorem quam fitamor patriijdicunt etiam odium
Dci edeminusmalum, quam fit errorpraua: dif-
y%
(Stores
Rfjpcafio.
vt opponitur contraric vifioni
pofitionis
vifio
amabilior
eft
quidquid
fit
quam
qnia
Vnde
fruitio.
fit
via,vbi amor habet rationcm
in
adus moralis,& fic exceciit in malitiaodinm

quodcumque aliud peccatum tamen in patria,
vbi amor non habct rationem adbus moralis , &
:
odiumnon
cxceditur a vifione,
quam
ignorantia pofitiua Dei
fit
prauae difpofitionis
liorum.
amor vi
79
10.
quia
amor
vt eft error
vifione
,
d.iri poffit.
qui dicnnt
entis
fi-
quam
fit
in gencrc morali ex-
qnam
adusille
quia illc
adus potenti^ , qui magis rcpugnat inclinationi

, & obiefti vt refpicitur immediatc a potenmagis etiam '\nejfe adus eft difFormis potentis,& obiedo.quam adus alterius potcntias.qui ^^.^
cius
tia
licct fitdifFormis obie(5to in reipfa
diftormis in
effe
quoad
non
modum quo
cft
obieclum
mi obiedo
in reipfa,aut difformisetiam inclina-
nunc,vt dicit ordinem ad

caufam proximam.per quam mouetur;fed odium
Dci priori modo fe habct ad obie6tum,& potentiam,non ita infidclitas , aut etror prauae difpofitionis , fed fccundo modo
ergo odium Dci
magisdeftruit ordincm naturalcm qukm infidelitas. Maior probatur
quia in Dco clarc,
tionf potcntiac bic,&
aut pcrfcdtc cognito fecundiim fc,nullum poteft

dari
motiuum
odij
fummum bonum
aut dcteftationis
nihil includens mali
lunrate cx altera parte
eft
quia
in
eft
vo-
inclinatio naturalis,
&
quoad fpecificationemad bo-
neceffaria etiam
,
fic magis deftruit in ejfe entis , & forma: ordinem naturalem quam crror. Minor cum
confcqucntia probatur:quiainfidclitas,aut error
non attingit obieftum in fc immediatc,neque ex
aliquomotiuo intrinfeco , fed merccxttinfcco, Rfp^g''*
... ififi.ietitinu
o
r
vt
repugnat alicui
ic(aum,&
&
apparcnti
quod autem
quam
adhajrct oppofito quod ipfi

, inquantiim
tamcn apparcntec applicatur. Dcindc , confidcrando naturain , & indinationem intclletnius.
natus ert fequi motionem provt hic & nunc fit
pcrcaufam proponcntcm ,aut propofitam ergo
infidclitas non in co gradu deftruit ordinem naturalenijficut & odium,neqneita repugnat Deo,
in
genere cntis excedc-
argumcntum
fuppofito
toncludit,& confirmatur;magis opponitur

in (?êntis,quam infidclitas ,aut crror pofitinus circa vcritatcm crgo odium cft
:
m*- imius malom,
quam
Probatur antcgu oppomtur

j.gjt.j qyj^ odium opponitur immcdiatc Deo,
UeOyituam
n.
r
^^ ^" '" '^ nnis,& omne bonum,
quantum cft
isnornnti.
ex natura rci toUit quantum cft in fe finem
error.
fit
&
& totum ordinem creaturarum ad

,
hoc autem non facit error circa veritatem Dei ergo &c.Maior probatur quia odium
cft velle non ejfe Dci formaliter ; quidquid enim
odio habcmus , volumus id non eflê quia aboquoad
finem
ejfe
& omnem eius perfcdio& participarionem in aliis & ca:tcra in-
minamur
nem
illud \nejfet
quantum ad ipium ordinantur ignorantia autem non tollit nifi veritatcm rci in ordine ad
:
inteiledum pranc difpofitum
&
&
provt hic
nunc decipitur cx falfa apprehenfione,aut modo,
quo habitu inclinatur aderrorcm, qui rcdundat
ex defedu applicationis , &vera: repra-fentationisobiedli ; fedhicadtus ncque obicdlum in fe
attingit formalitcr
uerfaliicr obiedlo
ficut
ncqueopponitur tam vni-
mod6
aliter rcpracfcntctur,
odium quodrcfpicitobicdlum quoad

,
lum fuumfj^.&vniucrfalitcr,
tingens obiedtum etiam
fc
eigo odiiim(dcmus
& 0,1 UbcrumJ in efe

berc clicitur
morali
vt
fit
retfle
efte
cntis
&
immediatc atpropofitum & in

,
adum
,
vel
ncceirarium,
ipfum quod
lcclufa confiderationc eius in

libere
&
,
liejfe
folaconfiderationeeius
in ejfecnx.\s,&c adus, vt verfaturcirca
magis opponitur Dco
to-
quam aftus
obiedum,
infidelitatis:
Dejlruit er-
ergo odiumex fe re- dinemniHM""'

pugnat tam obicdto immcdiato , & vt proponi- '"
tur,quini inclinationi naturali porentiac ad ob-
lum maximcfummum:
hj(C^-.,^yj
odij.
applicatur potentia in aliquocxtrinfcco difFor-
materialiter
amoremetiam
quo
ci gnnii
quod rcpugnat eidem
odium Dco
haturah.
naturale
tamcn in genere cntis excedit fides , & fic

infidclitas in gcncrc cntis eft maius malum,
quam odium,licet fit hoc malum morale maius.
Contra vtramque folutionem probatum eft
,
r(.lc
odium maiut mlum
malam
magis repugnat
licct
re cogiiitionem
Oifinm
ert
inridclitatis,& probatur confequentia
eft in fcipfo formalitcr,
cedit
mpugn
cum
fi
Eodem modo rcfpondcrunt alij

dem efte pcrfcdiorem in gcnerc
ReltoHfio
maius malum
eft
ergomagis
forrnalitcr
^^ ^^^^
^^
^;g^
o</y.
vcro vt cftin alio appaicnter, & fccundum ^xid,

ron tcpugnat , fedinfidclitas tanium rcpugnat
materialiter veritati rei , formaliter vevo rcpugnat
'
feuipn opponuur.
Deindciuxta
modum difTercndi & ptincipia

,
Aduerfariorum.inclinatio intelleftus
abftra-
elt
non itainclinatio voluntatis , qux tendit ad rcm in fe , & fua adualirate

ergo confidcrando adtumodij , vt fertut inobhens ab
ejfe
obiedi
icdum , magis detcrminate opponitur
& entis.
quam
loquendo de vttoque in ejfe adus,

Quod crgo aducrfarij confugiunt ad
adtus crroris
illam dirtindlionem eje moralis
&
efe cntis in
adibus , nihil conducit , licet diftinaio ipfa fit

vefa;quiaetiam in fjêniis, & atlus magis opponitur odium,quia immediatius,& fub ratione
particulari cfTcndi
&obic<Stoin
Dj/?'^'
,^j,
conducit.
quoad fub-
fe
noniia adus infidelitatis , qui tanopponitur materialiter , vel fecundum aliquid particulare incompoflibilc cius pcrfediortantiam
ttuTi
ni
quia prstere^ error habet aliquam caufara
inapparentia, nullamautem in re
tia.caufam habet
pugnat
enti,
&
odium Dei
effe.,Sc
quod cnim magis
poffibilitati
rccedit ab
autapparen-
ideoquemagis
quim
cntc,&
re-
crror;
poffibilita-
tc,magis repugnar.
odium
alias
fuprcmum malum , odium , inquam, Dci crgo in ejfe adus & entis eft fupremum malum. Probaturconfequcntia quiaide^
Confirmatur fecundo exdidtis
in
ejfe vitij
cft
eft
'"P'^;
Diftindio
XL I X. Qusftio later.
prohibitum ,qtu'a malum , & difconueniens

in tffi enci$,& adûs,& peruertens otdincm naturalem in fincm przccptum etiim fupponic hcc
tanquim rationes , ex quibus inhibeturodium
quia (icut inclinaiio elicita infinem eftnaturali
eft
Oiimm
in
eire
viVy
mrlu
lt
fmfrtmum
modum
inclinationi creaturz debica, pcr
(îonis naturalis
CuT
frthi-
kiiur.
perfe-
,qni coniungitur fuovltiroo
perfcdiuo (iue nacurali,nue fupcrnaturaii; ita

pra:ccptum inhibens rupponithancexigentiam
naturx,
debitum , ita vt ex eo fit iuris naturalis indifpenfabilis
ergo odium non folum in tjfe
morah', quo opponitut regulz morum, fed etiam
&
in
tjft
adus
fupremum maUim
^ntis eil
fetundi,
&
naturale in
tjft
ide6 cdcontra primii przceptii
naturale de aroore Dei in genere
fiue naturali,
Hue fupcrnaturali , & contra inclinationero tam

naturalcm in iinem , & elicitam , quam fupcrnatucalcm clcnatam , & hocloqucndo de inclinatione tam adiua, quam ctiam padiua crcaturs
&
Deum vt Hnem natucalem , fupernacuralcm , ideoque prohibetur adlus enim

prohibiius lcge naiurali fupponitur in ir//^ cntis
rationalis ad
Tuniamtn
vt decliuans
aut aduerfans ordini natura:,
&
& prout declinat aut aducrfaiur.fa'

& gradum prohibitionis fecundiim
tmmfrictfti bono clus ,

pit nnturam,
MMurtli*.
menfuram
ita
minus dcclinans,&
a minori pcr-
Dci claram , & cx illa regula non rcdc infcrtuc

amorero cfic maius bonum , quamuis odium fit
magismalum. Contra, hzcfoluiiolicct plutium
fit.nihil habct momcnii ; roalum ita opponitur
Matum dici
bono,vt ficut nihil cft malum nifi qui tullit bo- ,,rt,^^,^
num.ita nihil eit peius,aut maius malum forma- lonum,^
liter , nifi qua lollit maius bonum formalitcr: mtiim m^'"'' ""
alias crefccrti malum in diifetentia fui generis,
ablquc eo quod daretur oppoIitum:Iicut crgo ncuitconcipi malum , nifiquia difconucniens pec
lublationem boni,ita ncquitconcipi maius malum,nifi quia tollit maius conueniens
(flius
fet
malum
quia non corrcfpondcrct
fi
&
maximc eorum oppofitorum , quz iromediatc

opponuntur& indiuifibiliter,vi aroor,& odium
&
implicant in fcipfis cxtrcma contratam in modo, quo tendunt in obie-
eiufdcm,
didlionis
dtum,quam etiam
odium
ad finem
ergo
eft
fecundi.
alia perucrtere
idco
non
funt prohibita, quia
poteftatc
non funt
de quibus nequit proinde
in noftra
eiTe iex
fcd
tione fua formali opponitur vifioni

r
r
quz lupponuur
ab inccinfeca fua racionc
fed
nequc
ali-
exttinlcca in
vifionis jfcu qukinicUe^tio cft
aduro
enim
fi
^ 'l"* peruertunt.
obic6lum
infidclitatis eft
itaque adlus
& odium
ficut
fed
non zquc quia illud eft contra rcgulam , &

przccpium fideiihoc autcm contra primum przccpium. Dcinde, amor amicitiz, cui opponitur
adlus odij Dei, magiscommunicat nobis Dcum,
quim vifio , quiainfcrtmutuam redamationem,
cxquarcdundat communicatiobonorum , & afrcdtuum ergo odium priuat homincro maiori
bono , quam adius infidelitacis , & erroris , qui
:
pcrinde opponicur vifioni
&
adlui fidei
pcr
quemnoncommunicatur nobis Deuszqucperfedc. Patcc confequentia cx Arift.
eft
cum
quicumque
ceft
qui eius inclinacioni compatitur ab
intrinfeco circa
tur quibd
non
ipfavifione^vt dixi,ftarepo-
acflus pofCbilis voluiitatis circa
ipfum obiedlum. Vndc colligiformalicer opponacur amori, &
odium
vifioni
ficuc vniucifalicer
rationes, vt
non
eft
raaius roalum,non idco eft tale,quia
tur vifioni
idco
eft
quam
nem
fcd quia ipfi
maius
bonum
quicur quod
amor
fic
eligibilioc
quam
vt patec etiam cx Auguftino loco citMoin
fciencia,
litern.
Kefpondcnc alij illam regulam Ariftocclis,

racioncm non concluderc,quando aliqua duo
ica fchabcnt,vc vnum includacatccrum,vel ne-
&
fupponat:quo cafu non oporcet quod ilelt pcius opponacur mcliori. Hzc foiKtio eft plurium aducrfz fententiz &inftant:
quia iuuenilis flos,& valctudoeft melior, quam
fanicas fimpliciter fumpta & tamen zgricudo,
quzopponiturfanitati,eft maius maluro. Item,
ceiTjrio
lud
quod
viuere hilaritcr,aut Iztanter.mclius eft

uere firapliciter ;
tamcnnon viuere
&
quim
eft
vi-
maius
nialum,quara mircrc viuere:codem modo in pro*
"
amori
fi
odium
opponi-
ergo amot non
vc opponitur odio tan-
, quia amor fupponit vifiomor cft przcisc illud bonum

odium , qua eft maius malum,
maiori malo
:
fcd quia
vifionis,nifi
cuiiu oppojitum tjtpeiiu
nrjutftr
"
comparantur ad fubietSlum idcm , 8c
ratione alicuius ptzfuppofiti:ergo
tJlmtUtu
contrarium con-
,^^ ^;fiiJ
crarioopponiturformalitcr fccundum proprias
quod colliiur per

ad quod impcrtincnier
quod illHd
&c. Hinc fc-
indiffercnicr fe
aliqua necedlias', eft ex parce
&lil>.i.cap.i.(^ S.Eth.cap. lo.ybi dicic
1. Topicor. c.3
vt vicrque
inclinaiionis ipfius voluntatis,& finis;non cft ab
<^
Ad propofitum
habet quantum eft ex parte fua ad omnem

atum,qucro voluntas potcft haberc circa obicûm oftenfum:applicat cnim tantum obiedlum,
non neceflitat voluntatcm ad hunc , vel illuni
iuuri?Jm
prohibitus
OffiStit
'
^J^
intelle(û:quia
Entmfli.
'
cui caulz amoris
funt in noftra poceftate , une dubio funt proh'bita,fi peruertunt ordinem debitumnaturz,
Ci
liorum.
cx fua laiione formali
przcisc opponiiuramori.vt nullara-
ita
adus tendit in obie(fium & fi pofljbile cilet

odium ,vt muitipolTibileeircconccdunt, pollec
ftare cum vifionc:quia vifio quantum eft ex parte
8i
bonitas
eft
pofllbile
ordinemnataralem,quz
non func pruhibita crgo non redc aftrui<ur
muciuum przccpti naturalis. Conira quia alia
ncdcclinantia ,vc quz przcedunt voluntatcm,
^'Jptnflc.
ci
maius maluro , correfpondet ei aliquod maius bonum , quod tollu:

nam oppofitorum cadem eft raiio quoad hoc ,
oppofita:ccgo
fed
Diccs
tMtm.
odium
perfe-
non cf-
tus cx roociuo fupcrioris
pii,vt iraroediatcdetcrminat
infidtli.'
&
intelledu,& pcrinde opponeretur amori,cciamfi

non fupponcrec vifioncm per poHibilc, auc im-
rupremum malunarura!eingen6rea6lus
bonuro;alias gradus cxcedens mali
fedione naturz , fit etiam prohibitumcxinfcriori motiuo boniifummc dcclinans iit prohibi-
boni,& maioris natur^:

odium prohiberur primo, & fuprcmo prsecepto,& fecundum modum perfeAiffimum przcc-
81
415
patriz nccefiari^ fupponit vifionem
amor
pofito
requifita
fe
habei przfuppofitio
inquantumcft condiiio
vc voluntas
pofilic
opcrari
e(ieniialis
vel
amore,
obieûm applicatum nam eciam

in via non ideo odium eft raaximum malum,
quia amor in via necciTario fupponit cognitioncm,quz tamad odium,qu<lm adaroorera obievclodiocirca
ti
requiritur,&
Ex hoc
fufficit
eadero.
patct inftantias illascfrecxtra
propo-
..
J.^
fituro,velfalfas:quia fios iuuenilis, aut valctudo, ,-,#m/m.

eft faniias fubftantialis cum aliquo decore ,auc
mcliori difpofitionecorporis
& tcmperaroento
hoc totum includit intrinfecc fanitas

iuuenilis,non in zquali taroen gradu ad confer- F*B4fiM
uationem viucntis , in qua viuens eft in bona fi^"*"""hurooruro
dirpoficioneivlcra quaranihil aliud dicit valetu-
MM
do)
Lib.
4i6
IV. Sententiarum.
do;flosaurem iuueniiis dicit quemdam exctfliim,

aut perfedlionem fupcradditam valetudini ,tau-
quam
accidens fubftantiae valctudinis
compa-
flos
qu4m
prtcise
fumftm,
citur
quc opponitur.vel lolum valetudiniiubftantiali?

Si vtrique.inftantia non cft adpropoiitum, quia
hxc duo faciuut vnum bonum natura: perfedius.quam valetudofola.aut alterum feorfim Ci
aurcm opponatur valetudini ftibftanti;î, hacc cft
quia ad
n,jjj,s bonuni viucntis.vt probatumcft
tiouem voluntatis :ergo fi vjoluntas non amac

fic propofitum finem,non cftordinata.
Maior piobatur :quia data illa fcntcntia,qu2c
frcques cft in Schola D.Thomae,nempe non dari
omiilionc puram liberain fed ncccflario volun-
/-
vitam cius 6c nuitioncs vitalcs magis pcr lc requiritur^ vt maiusbonum,quamfiosiuucnilis5

jcgritudo idco maius malum eft , quam lapfus
,
floris iuuciiilis
tem decidat
&
quanquam
iine vllo natura:
hic ipfe pcr actaaut virium detri-
mento,mod6 maneat valetudo fed quid totum

hoc ad propofitum facit de amore,& odio?Quia
conch)ditamorem eiTe maius boiuim quim vi:
fionem , quia maius malum amori opponitur.

Per idem parct ad fecundam inftantiam:quia viuerefimpliciter cft maius bonum ,quam comnioditas vita: , vtfupra dlximus fubftantiam cllc
perfcftioremfuo adlu fecundo,hilatitatem habcre fignificat adtum fecundum , viueic aftum primum:ergo ideo mors cft maius malum, quia opponitur vitae fubftantiali , ad quam vt perfcdio
accidentaiis ordinatur commodit.is , aut cxultatio ex commoditatc
concludit ergo inftantia
addudla noftrain conclufionem ,ficut & przcjedcus illud autem efFugium per diftindioncm
^j^moralis,& (fj^cntislupcrius impugnatumcft,
idco hic amphus non cft profcquendum.
Sccunda probatio Doftoris dc oppofitopri^
iiatiuo , feu contradiifborio qu6d fit maius malum.quam contradiftorium fcientiacaduah's,aut
amcrisrrnitu
mlu juam intcilcftionis. Argumentum cft morale,quod fic
fcltntlt,
formari poteft.lllud contradi(liorium,cui annexa
eftmalitia moralis , cx gencre fuo eftmaius malum,quam contradi<5torium negatiuum (de quo
loquimur ) cui talis malicia non cft annexa ; fcd
conttadidtorio amoris eft anncxa ex gcnere fuo
rnalitia moralis,non itaconcradidorio fcientix:
e^go illud eft maius malum , quam hoc. Maior
patct , quia pracccptum inducens obligationcm
fupporît conucnientiam adus fecundum inclinationem,& cxigcntiam naturac, vt ordinatur in
:
fincm:ergo adus ille,qui
crgafincm
qui propofito fine
afti-
iTvaximc qui eft vltimusjfed
propofito fine vltinio vc amabili proximc fic

proponitur finis pradticc ,
in ordinc ad opera-
&
&
amorcm
vltimi,& propofiti vt
cft acbus magis
propofiti
finis
amabilis pLoximc :crgo nullus
& nunc conuenicns voluntati, vt fequitur

didlamcn rtfts raiionis quam fit amor finis.
Dcinde jnullumaliudobiedlum proponitur voluntaii acquale,vcl quod non debet amarc ex finc,
ordinatc in fine hic & nunc,vt proponitur pct
Volunttu
modum amabilis crgo operando circa quodcumque aliud obiedum , a fine,hic,& nunc, frofcjlto fiut
dehrs ferrt
finc fic propofito , agit inotdinatc. Probatur anhic
&
quia vt voluntas ordinate agat fecundiim dilamen praefens , dcbet rcferre illud obicdlum in fincm aliquo modo quia proponitut
teccdens
vltimus
qua (loqnor de
ponitur in
fc
finc pcr
amabilis
lc
&
ad
cnim amat
fi
qufa lcx najiuralis
quidqaid fccundum cam dcccrnitut legc

ua, fupponit pripcipia,
pofiti-
& intlinationem
nacurx
refpe(5kiuc ad opcrationcm conuenicntem.
Minor pr.-cmiira probatur a Doftorc : quia
Cmi^ta iiliaioni^,ûAd omiflio deledlionis diuina:quando haberi potcft
Meripotefl, ptentia propinqua
,nempe quandoDcus pro* "' ponitur vt vltimus finis & amandus , cft vi{u,
pcrabilc,& pcccatum.' Item adu cogitans Dei
ofFeiifam
De hoc
& peccatum,& non dctcftans, peccat.
ciCa /upra dineruimus
aliquoties
&
in finem fic pro-
obicdum non refcrcndo
oftcnfo
nempe
fine,ad
quem
referrc dcbct
cx diftaminc rationis.fi uon rcferat
Confirmatur
in cafu operatur
quia falttm
pr.-etcr
non amando fincm
confilium,& diftamcn
rationis
adum
pracceptum AUlitia VC'

r.ialu.
vcl contra
crgo faltem
habct venialcm malitiam. Probatur confequcntia , quia peccatum veniale fit hoc modo , vt do-
D. Bonaii. in i.
D.Thom.i.i.^.SS. rfrr.i.
qui dicunt peccatum vcnia-
cet Alenfis i.part. ejiufi.ioS.Tn.i.

dffl.4,i.art.i.tjufi.\.
&
Caiet.Conrad. ihid.
le cfl^c practcr pr.Tceptum
tantur, vt
fit
contra tfiedia
non dc mediis
quod aliqui interprcfcd hoc intelligi dc-
bct
ncccflariis ad
Dico ergoy&ic. vbi dicit venialc
cire
concri
confilium ;quac fentcntiain reipfa non difl?ert ii

ptiori vfu Scripturaiuin , quac prxccpta propria
tantum cxponunt dc fine , contra qucm cft pcccatum mortale:quia plcnitudo legis eit charita?,
quq tamen compatitur cum peccaco veniali;idc6quc non eft contra legem ftridc fumptam cu,
ius
plcnitudo
tuecur Gabriel. in
Ballblisinz.
chaiicas.
eft
dift.
Hanc
fcutenciain
^.dift.iC^. quitfl. ^.art. i. not.i.
li.
(j.
i.
art. 3. dub. i. fiue
crgo
venialitet faltcm.quod fufficit ad veritatcm prx-
"**" implet praiccptum diligendo ex toto cordc,
miirar probationis
anima ,
cotis viribus
&c.
ali^s in
eo ufii
Confirtn-
contemnit.
quoad vtrumque membrum eft fatis fceqgcns

aflcrtio Dodoris apud anciquos Scholafticos ,
quos m i.parte commenti fHprk citdMmui. Probatur autein quoad pt imum mcmbrum , quia tailis
tota
Aliai frui'
tur vtidu.
pofitum jfruitur vtcndis,quod eft llimma: perucrfitatis;& rccedit a reda inclinatione rationis,
fpc6tatut fententia Do<ftoris in i.difl.ii. ûdfl.i,
tali
nerrt.
teli-
modum obicAi^ vt propcr modum vero finis,
ipfum ordinantur
vt cztera ad
aliud
ad
finis rcfpeftiuc
&
nccut fob prscepto
iiffum in fi-
ipfi vt
nationcm natura:,& confcqucnter maior cius

perfeftio in effi cntis,quam adus,qui non conti-
pracccpto natura-
nunc, Conuenietia
tatcm dcbcrc habere aliquem adum hic
nullus cft adus , ad qucm magis inclinatur vo- amoris hic
nuttc.
luntas tam ex partc propofitionis intclledus ,
quim cx inclinatione propria vt fiibcft rcgulz,
ad qucm ackum magis folicitatur , quarn ad
finem ; quia harc

cadunt fub ipfe finis obliquationc fed dc conduccntibus ad fincm nam mortale fit contra finem , & media neceflaria ad finem fiue ctiam
cft in
]i,& diuinoeft magis fccundijm pcrfedtam incli-
Prtbdti
red^
cft
npn
vaietudo fub{tantialis,qnam flos iuuenilis.&magis requiritur ad confcruacionem vinaturar , qusro crgo an argritudo vtriueutis,
metiir
Deinde, non
ad fintm ordinatus
&
VAlttHdo
& perfedam.
charitatcm,
rando vtrumque ,vtdiucrfa funt,niuit6 melior

cft ipfa
fubfianttalu
propofito pradicc fine eonidiligerct ; ideocrgo

eft frigidu$,nequc habct vcram
non diligit, quia
vcniale vno, velaltcro
rum
in propofito
modo
dicaturelTepccca-
quando finis proxime proponon diligitut , pcccatwt
nitur vt diligcndus,&
ex qua fequitur altcra proeire de pcccaco vt otFcn-
batio,ncmpe dolcndum
fit
S)uomodt c(lingit.
DiftindioXLIX. Qu^ftio
Nom fit *iU
gutur d
f Dei , quoties (ic proponitur , quia ad hanc

dolorem inclinai charitas Dei.
Qupd ad ahcrom eilincmpe cognitioncm Dei
non iic obligare qiiamuis inccilcdus fn in poten:ia proxima refpcdû eius quia non cadii
obligacio proxinê in cognitionem,nin vt fubed
voluucatiihxc autcm obhgatio non cadit in voluntatem,quia nec femper tenetur imperare:
V. g. adlum fidei , ncque etiam femper aroarc
Dcum,& pro femperjUccc tcneatur amare quando proponicur pec mudum finis,& dihgibiUs ab
inrelledû ergo adus intclleiStus qui non cadic
in obh'gaciuncm,niii refpedu voluntatis, eft ordinacus ad adum amoris,tanquam ad fincm per
ficicntemiexqiio recipit ordinem ad finem , qui
finise(t,& conrequenter voluntas e(i pcrrcdiior,
cuius eft,rc,& alias pocencias raouere in finem,&
,
mHimctgM/IMM.
per
qnam
primario confctuatur rediitudo ratio-
hominis perfediio. Si dicas

elTc moralcm.non refcrt , quia reditudo moralis
eft ad conferuandam reditudincmi& pcrfedlioRtHiimdt nem naturalcm a^ûs fccundi quanium ad fub*
tniy'*lit trftatiam,& modum cius.vt fcrtur in pctfcdiuum
iiisiqux cft fuprema
mtur
m*titrltm.
exttinfccum tanquam in fincm ,velmedium,
&
cft tecundum rcctitudincm na(uralcm,& regula eius conferuandx,

& pcrhciendx. Si dicas intelledum etiam dirigere in iinem. Refpondctur dirigcre prxceptiue
raiione ubicdi,qui cft finis, aut lcgis , qux imroediatiiis rcfpiciunt
voluntatcm , & pri-
prouc prxcipitura hgCiqux
m6
didamen
vt veto procedit
ab intelledu
roerc oftcnfiua
eft
fcu dircdio
& non prx-
ccptiua.
tntdit
Hoc rnedtMm pr^dbiliter Scc. Qonc\\i6i'n \iOC

medium piobabilius concludcre pctfedioncm
'
'
,.a,
Jt
voiuncacis pix intciledtu,
& refpondct ad
ratio-
dMcitvtluti-
tjcm oppolitam diccns
tMnm
tantum inclinacio naturalis

adiua & pafTiua fcd ctiam
elicita,quia clfct operatio non fic eft inchnatio
lapidis ad centrum ) cf1et,inquam , in voluntate
operacio proprianacurx intcllcdualfsjquod au-
tfff
ttrftaitrttn.
voluntatc
non
fi
diledtio fola effct in
eflct
j^^j^ primi.fciliccr
S
SextOi
efipeiuj yfed
malum vcllc
nem aliorum adhocoflendtt dupltctter

oppofltum.
Ex hu
tem concomitetur adus intelledus de fadto,

non ex eo habct dilcdio vt fit operatio , neque
tahs
etiain vt
opcratio in fe ,fcd ex raiione
(ic
formali proptia, vt procedit a fuo principio cUcitiuo
proximo.
t^littr mrguitur
& adtus
^{'".'["^'
""'
'
voluntate;ccontraa6lus vuhintatis depcndet ab

intcllcdtus aû : nun dependerc autem cft pcrfedlionn. Rcfpondct inftandu multipliciicr ad R'^*"/**'
oppofitum:quiapoftcrioragenerationc futu per-
Met. dcpendent
fediiora 9.
ei pcrfedior eft iis
qux
Finisin
a ptioribus.
funt ad fincm
fotma
petfcdlior matcria,quali(as quantiiate,ita vt im- ')''*

poffibilc
fit
aibediiiem fcparari a i'upcrfi(-ic;quia
in Schula D.
Thumx
quantitas
principium
eft
indiuiduationis: videatur Czietîws in tr^natu
deente
&
pcndet
eft
pctfcAius
dum erdinem
omnibus
In his
tjfetitia.
ficut viiiucrfaliter fccun-
tentiaad aiSlumJpoftcriusicmper
petfcîus
a priori cft
^'^*"'''""*
quod dc-
id
"^.^^'ai,.
generationis (qux proccJit Hc po-
veram
eft
,&
trt.
dcpcivdens
inem'
nibtu.
tamcn qnod in
co quod cft fimplicitcr pcrfcdum,vr clt Dcus, IndtftndtttindependcHtiaeftperfectionis.quia ficut cft pii- iffOtotft
iTium gencratione
lionc,fi(;ut dicit
omncm
15.
\
,
quo cxiera
Philofophus
r
lunt
tirftuitnu,
o
c
pcifc- '
&
'
j.Alct.text.
potentiatr.(fupple pafliuam
}.
&
prxce-
ccmpore aiSlus:quia licct fit circnlus intcc

adum ,& potcntiam pafliuam tamcn ftatus eft
ad eum,qui cft fempcr moucns primum;led vbi
duxilli prioritatcs fecundum pcrfccStioncm ,
gcnerationcm non concutrunt,poftcrius rcguladic
&
riter cft perfc6lius.
tellcftum
Addit ptxterca dici pollc in, depcndcre a vo-
vt fubcft voluntaci
motore,& caufa fupciioii ccuniictfo

autcm voluntas ab intcllcdu,vt canfn pattiali,&
luntace,vt
fubfetaiente:ide6qucBetuafdus de
dicit rationem
mus
ejfe
lihero arhitrio BrtnarJ.
pedljfeifuam volumatis,
& Anfel-
in lihro de Conceptu virginali ait volnntatem
Aafclm.
vt
reginam mouere ctteras potemiM ,foldm<jue defeipf

pronunciarey&cc.
V M.
<-voluntati4->quia illudeji puritij
eflpeiuj
malo intclligcrc.
Secundam
peccare,
qua
^.Bonauent. Gabr. Mator.hic f^ Occam quafl.
z.
gff
meltMy
Trtmam ratio-
D.Thom. ducttad
efl
tenet DoSHor 'uoluntatem ejfe nohiliortm intellcBu.
tAlenf^.part.qufl.%o.m.i.O*^.pArt.quaflc}i..m.x.Albert.\dtfl.
quodl.i.quafi.
intclledtus
minus dependct:quia non dependct a
cius: quia
88
&c. Subiicit aliud argu-
mcntum pto petfcdione
C H O L
^ 'vltlmo ofiendit exceilentUm
cutM corruptio
417
later.
i.
idem tenent
qu^fl. ij^.Henric.
0* D. Bernard. hb. de
itb.arh.ôcat rationem pedijfequam iJoluntatUy^ Anjelm.de Concept.ytrg.cap. 4. ait
quod '-uoluntM 'ut regtna mouet cxterodpotentiai yfoldque de fe pronunctar. SijC volo
fic iubeo.fit pro rationc voluntas. Oppofltum tenet D.Thom.i.part quafl. Sz.art.^,
O* hic,quemjutjequuntur,
19
A Litcrfic:a(5lus intcllc<flus cft purior,qui3 nullaty impurltatcna c.ontrahic ab Text.6i,

jLXobie(flo quia intclligcrc malum non cft malum fed a(flus voluniatis con- & inde.
trahit impuritatcm, quia vcllcmalum cft malum. Praetcrhoc , alia cft impuritas in I<ifmi.de
volitioncquiaeft motus animz ad rem infe lntclle(fVus non fiCjfcd cft reiadani- *"^^*/''
"
mam,vel
rei,vteft
4Jitma,hnum
cjr
inanima,cxprimodcAnima,&
6 .MctaiphyCreriim drfalfumjunt in
malum in rthtu extra.
Cowixi^tx frimoTopicor. illudcft purius,&mclius,cuiuscorruptio cftimpurior,Sc

pcior } fed corruptio volitioois cft
talis ,
quia
malum vtUe per
te
malum
cft,
non
fic
imdiigere
-j-opc 14.
4i8
Itlud tfi
Et fimilitcr illaratio pcccat duplicitcr > vno modo, quia debct comparare
corruptum,quod eft falfum ad velle corruptum quod eft maium & tunc
concluditur propofitum perrationem iamdtdam aliomodo,quiacircaquodcunquc-obiedumpoteft voluntashabcrcbonumadum, ficutinteliedus poteft enim
bene odirc malum,ficut intclledus benc intelligere malum cfTe odiendum.
Si tandem accipiatur ifta propofitio j ille adus eft impurior qui redditur impurus
cx impuritatc obiedi. Refpondeo,ad:us intclledus eft talis,qu6d neceflario eft falfus
cx co,qu6d cft falfiobieclijactusautem voluntatisnon cft impurus,id eft,malus,quia
intellmre,
ch- tntelttgere
rneltHi
tmcorru-
*'
""^-
cftobiedli mali.nifi concomitantcr.

**
Qu.6d
fi
dicas
adum voluntatis efle impurum cx obic(fbo,impuritatc malitiac.non
ficaclumintelledusihoc nonconcludit
quiatuncadus fenfus
adu
cftec nobilior
voluntatis,quia minus impurusfic.
S.Thom.u
cat>. 4.
Secundaratio.fcilicctdetendcntiainrcm in fc,concludit oppofitum i primo, cx

Jj^js gorum quia concedunt, qu6daclusvoluntatisrefpc<5l:u fupcriorum ipfa vohmtateeftnobilioradu intellc<5lus:cxhoc fcquitur,ergo illc in gcnere eftnobilior
ift*^ i" gencre,quia fi optimum eft nobilius optimo ,
genus gencrc , vcl fpccies fpc-
5 opttmu
cic:tota
part
jum.
'
Top
&
rmiiuf
vna eft fuperior quacunque alia fpecic tota. Secund6,adus non

eft pcrfedior,nifi quia coniungit obiedo perfedo adus autem voluntatis coniungic
f ei in (e,vt in fc cft,aclus autcm intelledus non nifi rei,vt obicdu cft in cognofccntc,
obicclum autcm beatificum fimpliciter eft nobilius in fcjquam vt cft in cognofccntc:
cnim
eptimo
cr
^""*:li'"'
decie.
ûornodo
aEtfu vo-
perfethui
t
*'*"g"^
^^S ^^ûs voluntatis coniungit obieclo bcatifico fimpliciter fub nobiliori rationc.
Ad auclioritatcm Ax\{iott\\s6. Metaph. Dicoqu6d tam cognitio intuitiua, quaoi
dilcdio fequcns tcndit in obied:um,vt eft exiftens in fe cognitio autcm abftradiua,
dilccT;io fcquens tendunt in obiedum habens effe cognitum ide6 in hoc non eft
djfferentia intcr intclleAum:& voluntatem,quia vtraque potcntia poteft tenderc in
obiedum fuum,vtinfe,&in obic(flum, vt habcc?/7?diminutum inintelledu :tamcn
Philofophos communitcr loqucbatur dc intcllcdionc abftracîua
de voluntatc,
hoc
vt eft defidcratiua,quomodo tcndit in rcm non iam cxiftentcm, fed fucuram
vc in terminum adlus defidcrij,feu cfFedum:in eandem autem rem,vt obiedum,non
tendit,nifi vt habet effe in intelled;u,quia quando dcfidcratur,nullum aliud ejfe habct,
:
luntatis
a[tu6intdleUus.
&
Voluntas
tendtt etta
7,"'
^^C""<^'^'^
^'l
*"rt
fpecies
<l"<^^îf/?. i.

vitaa:tcrna,fi eft aclus xtcrnus.
difi.prMed.c^ it.Metafh. aclus intelle<flus cft vita ,
7VAr.5i?.
Si accipias
unu.
*^
&
vt
qu6d cft
cognofcant
te
vitaactcrna bcata,hoc
& ament
ncc magis
non
cft
cft in
Euangelio, fcd additur:itaaddo
fccunda additio contra tcxtum
quam
prima.
j4di.al'm
tcllcdliua.
<iyid
"
'
Ad
aliud,quod eft Auguftini, conccdo quod vifiocfttotamcrccs hominisintcllinon fumma merces totius hominis
fic poflunt gloflari multae adoritatcs fonantcs pro incelle<5tu,qii6d intelliguntur de fuprema potcntia , vel de nacura
gentiac,fed
&
fccundiim potentiam,non autem de fimplicitcr fuprcma pcrfeclione naturae.

Ad illud de habitu patet in fecunda via,quac procedit ex medio fumpto cx habitu.
Ad aliud dico,qu6<i dilccîo cft bonum magis fufficicns.quam inieIIc(5lio quia co
habito habens minus egcc Ad probatôncm minorisdico,qu6ddiclum Philippiintclligcndum eft quaniiimad inftitutionemfidcidcTrinitate:hancenim tuncnon
complcteintclIexcrat:frcqucntcrenimaudierat fcrmonem de Patrc, &idc6conccalijcumco, vcritatcm fidcidc
pic quod Patrc fibi oftenfo fufficicnter capcrct,
Tiinitate:non autcm loqucbaturdc vifioncbeata,quafiiIlaper fefufficerctfinc dilcdione.ficut apparct pcr rcfponfionem Chrifti Tanto tempore vehifcumfum , &c. Philippe,(]ui videt me. quafi dicat,fi iam me fecundum veritatcm vidiftis
ctiam pcrfccla
^*
&
vifione fidei,&
Patrcm
mcum fimiU vifioncvidiftis.Non autem intcllexit,qu6d Apo-
eum vifionc
ftoli vidiffent
bcacifica
iam cnira fupponerec cos
quia eft motus animse

^^ '^^'" '" ^^ 'ntcllcdus non fic , fed eft rei ad
intelicdlumcx illoPhilofophi 6. Mec. textu6o.
impuritas in volitione
r
^
89
SexiurA-
"
^*"^ P'^
aiumex pu- aftus
VS.
ita vc a(!Jus
cx patitate
purjor
fit
&
impatitate
petfedbior
fcd ta-
^^ adus intclledus , qui cft purior aftu volimcacis quiaiutclligccemalum noneft malum,
velle auccm malum eft malum. Prxterea,cft alia
|jj
'
^^- H*^ ^^ vltimura medium
/Vdcfumptum
me-
ritaie aciui.
M M EN TA R
fuiffc beacos.
Verum
(ir falfum funt
in antma,
bonum
& malum in
rehut extra,S<.c.
Hoc argumentum retorquet quia illud eft

purius,&meliu$,cuiuscorruptiocft impurior,&
quia
pcior: fed corruptio volitionis eft talis
R*trêtitr
malum
vclle per aducrfatios eft
roalum
intclli-
*'"*t^'>'"*'
X L I X.
Diftindio
f4UMitlUt.
rrimm
dt-
ftQm.
non
peccat in <iiiobus,prim6, quia deberet vellecor-
Dices inde
, cui prtm6 conuenit.
amorc liberum creatutatum in Deo efTe
perfedliorem , quam fit amor necefFarius fui-
eft
ruptum comparate cum intelledione corrupta
& difFormi obicdlo

,
vt comparaiio tete qua-
autem compat ando fcquitur oppo-
Cic
/itum
quia corruptio amoris
peior coiru-
eft
ptionc intellcrtus. Secund6 pcccat
vomalum,
quia
luntas potcft habere adlum bonum circa

ipfdm nolcndo, & detcftando , (iciK intelledlus:
ergo comparatio non fit fccundum idcm dcterminabile. Dcindc, adus intelledlus malus necellario eft malus,id eft.falfus, quia tendit in ra-
tionem difFurmem obiedô intrinfece zGtas autem volutatis fpccificatur ad obicdlum,qua bonu
cft, licct concomitanter Ht malus ex difformitate adrcgulam ; qus difformicas non fpecificat
aflum infj(/r entis-, fcd bonitas rci dcledbabilis.
Si dicas adlum voluntatisede impurum impuritate malitix,non fic adûm intelledlus,vt proce:
jtli diuirfi-
tm.
ditab intcllcdû; hoc,inquit,nonconcludit;quia

etiam hac ratione aftns fcnfus clTet perfeftior
frthmi IX
md*m mtdit.
neque bonitatis , quia vtraque difFcren,
jn
quaexcedit intcHedlum,& reliquas pocentias.
SecuncU ratte,8cc. Hanc rationem in fuperioribus deduxi ,

concludit oppofitum , vt bcne
probat Dodor in litera i hic autem Dodlor eam
&
torquct ad
,
hominem
ex fundamencis
D.Tho-
vide locum citatum in margine.
Rcfpondct tandcm ad authoricatcm Philofophi citatam, dicens tam cognitionem intuiti-
uam.qu^m dilcdiionem fequcntem tendcre

obicdlumjVt
in feipfo eft exiflens
ver6abflradtiua,
habens
ejfe
lofophus
in
cognitio
& diletîo fcquensinobiedbom
cognitura
in
fcrcntia inter voluncacem
hoc ergo non
,&
efl dif-
intelledtum.Phi-
vcplurimum loquitur de cognitione
abflra6l:iua,& adlu fcquente defiderij.qui adlns
in voluntate
non
refpicit
rem
in exiflentia,fcd
futuram, Et fi dicas hoc ipfumf,^ refpiccreobicdtum in ordine zdejfi ,8c fic velle. RefpondcVtltmtn
tien
ifl fiiins
frtftnlii, fjf
txifitmtit.
etiam incelledtum didtantem de obiedlo

proponcre illud , vt cft poflibile fecundijm metur
fic
dia,&caufas applicabiles , & de his didlare in

ordine ad exiflcntiam oWdti. Accedit prarterci
voluntatem pofTe habete complacentiam fimpliccm de obiedlo tam poflibili , quam impofllbili intentionem ver6 ctficaccm habet de fine
:
vt obicdlo
nondum
exiftcnte
finis.fcd obiedli; eleftio
vero
non per roodum

mediorum,& cxe,
cutio refpicium finem oi<^4rM , idefl iam

defideratum,& amatum pcrintentionem;& hxc
efl differcntia , quam inHnuat Dodtor , quando
veluntatem dicit tendcre in fincm vt cffedlum;
quêflfututusinr^ in eundem vero , ante,
quiim
eft
tendere per dcfiderium fecundum
quod tnm habet,vtoflenditur
91
).
9.tit.
Vtltntmii
effe,
in intcllcdiu.
libertateformali voluntatis
dominium
qux
efl
perfedlio-
iui adlus
& non
Mtgnit littr- neccfTari
ab obiedlo mouente, vel ab alio ; qnidqaid dicatur de ptiraa caufa ; quam diflicultatcm hic omittimns infri tradlandum.faltem vo-
XJlirtm ftr- lontas nulli creato fubcft
&
hzc
ftiHafimfli- bertatis eft petfedlio fimplicitcf

*itir.
Deo
&
eius
voluntas
confcquentia
difFerentia
voluntacis
fcd
obicda agcte
iibcre,quilm neccfrari6, quia dcnotat omncro indcpendcntiam, circaobiectum tanqu^m a peifcdiuoneceflitante voluntat^m ; vel ad quod neceffitarctur voluntas tanquam ad pcifcdliuum,
vcl quafi petfediuum :ergoetiam in voluntate
circa alia
quodcumque
cteata agcre liberc circa
dlum,quod noneftfaltem vltimuscius

rc propofitus, cft pcrfcdlionis.
rcm
cfTe
libertatem incelledtus
qukm
lis libercas,
Contrk
tis.
obie-
finis cla-
Dices pcrfedlio-
quia
eft
li-
:ergo ratione
cxcedii inteilcdlum. Probatur

quia foiroalisdiftcrentia liberta-
Riônfit,
radica-
fotmalis libcttas volunta-
fit
in intellcdtu
aut doroinium fui adlus
non
libertas, tmpng9ttl.
eft vlla
fcd cft lantuin indifFe-
rentia potentiz pafliuz, vt comparatur ad pJura
motiua,pcr
qux
rcduci potcft in
adum neceifario fc
Quidquid autem
fit
&
adtum,& neccfmouccur,& ipfc
vo-
deilla concroucrfia;an
bonum purum
luiflas ncccflicecur per
Idrfferintt4
habet vt elicicns. iniilliSm

fjfiu
efi.
ad-
finc
mixtione mali detcrminatc propoficum, vt hinc

aliquicolligant radicem indifFcientix eius cfle
in intclledtu , quia nempe vt poflit indifFctentcr
agercrcquiriturex parteobicdti propofiti indiffcrenciaex permixtionealicuius imperfcdtionis}
omifTaiinquam , haccontronetfia , fic argumentor ; quidquid compccit voluntati in ordine ad
fuum obiedbum,vcl ex difFcrencia obiedti,fic ipfi
compccit ex proptia inclinatione, & natura obiedki
non vcro pcr intellcdlum
dbus oftenfiuc fc habct fcquens

racn fui motiui
quia intille-
modnm, & natu-
provt ab ipfo mouetut
agereindifFercnter
&
cum dominio
ergo
fui adtus
LibirUi
&
comfitit VI'
conuenit voiuntatiexpropria inclinatione ,
radiceobiedli,& non intelledtus ergo voluntas luHlati ntlt
IX radici ('
agens cum dominio fui adtus dicit pcrfedliottttiam.
nem,qaaexceditintelledlum,& per quam miniis
:
cnimbonum, fiuemalum
fubiiciturobicdo^fiue
fitobicdlum,fiue veruro, fiucfalfum quandoque,

vc fubiicit intcltedtum
neceflari^ fe habet
dcpcndentiam eius vt potencia, âi adtiua
ob
qua
pafliua.
Confirmatur
ordinatur petfcdic
qux
quia per hanc
homo
funt ad finem
in
difFcrentiam
fuum fincm
& ca,
crgo inclinatio voluntatis
fecundum libcrtatem
cft
pcrfcdlillima
&
quentia, priro6
quia folius voluntatis
eft
appii-
&
ordinare reliquas facultates in fuis ope,

rationibus,&abftrahcreab his, vel illis obicdlis,
qux funt contta rcdâm,
vniuerfalem incLinacarc
&
tionem totius,& moderari ipfasfarultates in

cionem
elFe
mus cam
pcdiffcquam voluntatis
efTc vclur
Reginam
&
fuis
Anfel-
incer alias facultt-
tes. Philofophus autem diftinguens i. Fhyficor,

&c. agens ^ natura , ab agente a propofiio fumic
dcnominationem \ voluntate , & non b intellcdlu quia diiferentia igentis eft a voluntate,
qaamuisetiam fiimat appcllationem ab intelleû, vt notipre , vr comprehendit vtramque potcntiam,quz confequuntur fpiritualem fubftantiam efle aiitero agens \ propofito eft difFeren:
tia
91
Ctnfirm.
fir volitnt-
vniti erdinttnr
htmt d fi-
quam homotendit in finem. Probatur tam antcccdcns

quim confeuerfaliflima, fccundiim
operationibus. hinc Betnardus/M^r4 afterit ra-
Hadlenus Dodlor. Quoad quxflionera lateralem addi potefl argumentum defumprum ex
fiîBionim nis.nempe habere
tm.
talis obicdli
petfcdtius cft in
eciam ad
mx
Rt^njit.
Contr4,amor ncceffarius inde prouenit
ipfius.
ex perfedione
vt proccdit ab ipfo
procedit i volnntacc racionc libertatis
Rrînfit.
probari
fari6 petquodlibet reducitnr,
tia
90
adus intelle&us
intelledlo,non efl capax ma-
in potentia
adtu voluntatis. Pra;tere^,ficut
litix.fic
%. KatiofiU
419
latef.
tiiarguit perfedtionetn inente fpirituali :ergo
draret
%.Z>tfiSm.
Qu^ftio
malum. Deinde , comparatio
gere ver6
perfedlionis in natura fpiricuali fubftantiali}
quia
nim.
V.
Lib. I
42-0
quiaagit perfcdius
&
Sententiarum.
cxplicite propter finem,
fuppohta cognitione finis ergo cum hoc ptimariocompetatvoluntati jdenotat eius perfcAionem fupcr intelledu , licct intcUetSlus con:
atque vt prior eft

,
gcncrationis.Deinde.omnis rcgula operandi,
dirediua in finc refpicit primario volutatcm,
fpUitprlmrio -volHma- vt atixilia,& gratia operatiua
v.g. fides vt ope'""
ratiua eft.depcndet a voluntatc pcr adum pia:
affedionis ; reliquaquae funt ad fincm mimecurrat vt proponens finem
ReituU
'^^'
re-
&
qux
diate fub ratione finis,vt cliatitas,& fpes.ad
ordinantur cxtcra dona, refpiciunt proximc volex evgo voluntatis primaiio

luntatcm ficut
cft ordinarehominem in finem,inclinatioautcm
&
hominis
Inclinittio
ud
hominit
^*""'
in
fincm
primaria eius
cft
S< vniucrla-
comparapetfediuum cxtrinfccum cigo inclina-
illa,
eft
aut
poiifllma indinaiio
&
alitcr
r-cnncm fub
/l rationc hnis
c
rrfojmmediatc, niu
,
la
voluntas
fub racionc boni. x his
facilis eft
modernorum
in fauo-
inteilciftus.
Obiiciunt primo intcllcdum pcrfeftius mouere voluntatem.quam voluntas moueat intelleftum quia intelieftus mouet voluntatem per
modum fiiiis , non ita voluntas iiueliedtum.
Refpondetuf negando antccedens cumfua pro:
Rejponji.
bationcj cuius oppofitum

Motio
w- agens
a propofito,
cft
veiiffimum
nam
& proptcr finem eft fic agens
lunttii efi
per voluntaiemjcuiusert
ferfeHii
motio intelledus rcfpeftiuc ad voluntatem cft

motio fccundum ^/ci, qua rcprarfcntat ci finem.
Quod
ferri
111
fincm. Deinde,
agat etiam ad volitioncm
fi
agit vt caufa
partialis,& fubotdinata ,agit pra^tctca priusgc-
neratione ad poftecius
quod
cft
prius perfe-
(Stione.
95
t.ObieCtio.
Obiiciunt fecundo naturam fpiritualcm conftitui in effe fpitftualis
pcr intellcdtum, vel intel-
telledus prius cmanat ab clfentia
taszqiiod autem prius emanat

quafi pcincipium alterius.per
Rtfponfio
conftilU-
ccndum
t!i Jpiritaa-
fumpto nam
per hoc quod
rtaUtm.
cft
^"^'""n n.
tr'ki'em%
quam volun-
ab cirentia
eft
quod demonftra-
^''
'"
*#
fundamentaliter
de
ejp
diibium
eft
&
perinde di-
fundamentaliter
fubftancia conftituitur
eHe immatcrialc, & quia talis

conuenit ci ejje intellc,
fiibftantia:
efie
oppofiiu'"
voliriiio
fpiritualis
Aifecnu- (3:iuum,& volitiuum.
dum.
tur:crgo,&c. Reffôiidetuc negando anteccdens,

nifi intclligatur
tiuo fub(lan-
"
xime ducitur
difFcrcntia perfcdionis
ab intelle-
rci
ratione in fcipfo
caetcriam
non indc
Adfecundumrcfpondetur,
addit libertatcm formalcm
probatum ctiam
vc cx aliis nicdiis
voiuntin.
huius qua:ftionis:probatio autcmadducla nihil
cft in dccuiYii
poicntiam
Rejponfip.
Afpetitm
ferfeHior
te^nitiua.
quae cft pcrfedlio
fimpliciter.
P
ty^d ratioftes principales , &c. Hic refpondet
Doiftor adrationcs liminares quacftionisprinci-
palisjquarum priroa fuicex
illo
loan. 17. Hdcefi
Deum verum , &

&c. Refpondct Do-
98
Ad primum
printipalt.
vita Aterna^ vt cognofcant te folum

ejuemtnififii
(flor
lefum Chrifium
a(5lumquidem
intellc6lus eflc vitam,
Rt!}nfio.
& ctre
permancat : fi autem
, hoc non habeiurin Euangclio; fed additur. Harc folutioab
aliquibus conictnniiur ; quia fic etiam pcenae
damnatorum eflent vita atcrna. Rcfpondetur
Dodtorem infinuare illam expofitionem non eile
etiam a:ternam vitam
accipies
quod
literalcm,fed
fit
, fi
vita actcrna bcata
defumptam ex quadam
addit vitam aEteinam beatam intelligi
quin
rciftc
glofla,quae
;
itai hae
Ad
confirmationc rcfpondctur, alioetiam fcquiiur quod dicit Do(ôr,
nempe aftum intellc(5tus effe vitam ziernam ; fi

in stcrnum durarct ita etiam contingit in damnatis, licct ilte a(flus non fit vita xterna antono:
mafticc,vt vfu Scriptuiarum fumitur pro ipfa

beatitudine,vel pro fundamento beatiiudinis,vc
cft fidcs , qux ficut dicitur iuftificare , ita etiam
cfTc vita xcerna,quia fundamentum , ex quo habetur vita xtctna fenfus ergo Do(floris in illa Fldem aprcfponfione cft ironicus ,quia cxpofiiio illa non peOari viiJf
tterwucftliceralis,fedcx addito,quia vtipfeindicat,
:
advltimum , vbi fimiliter agicuc

( de qua etiam hic Chiiftus
intelligi cogniiioncm pcc fidcm
infra reffonfione
de cognitionc patris
quxin prxmiflb loco loannis
net,<juhin
97
4. Obieitif.
eiiam oppofito, negatur confcquentia j quia voluntas vltra perfeiSioncro appetitus in gencre,
loquitur
voluntati,
&
motiuam progrefliuam. Idem dico in homine,

in quoappctituseft fubiedum habitus virtutis
maxime in fententia eorum , qui ftatuunt viitutes acquificas motalcs in folo appetitu. Dato
antcccdens^fed co dato concluditur
Hoc competit
Reifoojic
fequiiur
cft perfcdior fuptcma appcticiua.

Rcfpondctur negando ancecedens:quia appe-
qni* quod pofteriuseft generationc,
pr'us cft perfe(3:ionc.
96
^.Oiieaio.
gniciua
dift.qu4ifl.i.
lcAuale. Ita Suarez:u.</? Trintt.cap.6.De\iide in-
De
&
rationalc,qui cx fe
ab intrinfeco fe ducit.
Obiicies terti6,in fuppofiiisrationalibus ma-
titii
in brutis,camque fubordinat, ficut
non funt in euis poteftate,nifi vt fubomni ailtcm toto illud eft potiffimum, ad cuius pcrfidionem ordinantur rcliquamembta:ergo in homme feruato, & attento rerum ordinc id dicendum eft de voluntate.
Dcindc id ipfum patet quia nulla potcntia re-
rcm
Obieiho,
perfc(Slioc
qus
refponfio ad obic(fbiones
94
alia diffeccntia
titus fenfitiuus eft pcrfe<Slior cognitiua fenlitiua
nernfHh r- fp'cit
titnefini*.
tamen
hominis ,pcr quam reguntur eius facultates ,

ratione cuius imputantur ci opcra reliquarum,
EjiveluatM. funt voluntati:in
copetit voluntatijnempe cfle volitiuum,& appe-
quin voluntas fit perfcdior.

Obiiciunc quarto cognitiuam cx generc fuo
efte pcrfcdliorcm appeticiua: ergo fuprcma co-
hominis
inclinatio potifllma
creatuix rationalis,eft
fequuntur:ergo voluntas
fi-
principio difcurfus, licct hic conucniac
j.jpjgjjjj gjjjj inclinationcs, quia hoc poftulat or^^ rcrum,& cntis ad finem vt cft ad fincm fed
rcliqiix omnes inclinationcs hominis fubordinantur voluntaii,& per cam ducuntur , camque
vniuerfalis attcnditur pe-
mur de
intclleiflui
qua; fubordinat fibi
&
ReplicaftluiiHr.
tionales potentiasdefignati vtramque. Siloqua-
(û,vt in Angclis:ergo perfcdlior eft incelleiStus.
Dcinde
- .
ReAict
dcmonftratur per ejfe immateriaincelledum eire per effcntiam raiionalem , vnde fumituc differentia
anima?. Refpondetur, fi loquamur de rationali
fundamentaliter,a:qucetiam voluntatem efterationalem,& a Philolopho in multis locis per lapetfe(5tius
lefubftantiale. Obiicies
Refpondetur negando anieccdens nam Patres,

& Scriptura difterentiam fuprcmi ordmis Angelorum ducunt ex voluntate , eiufque aiû , vt
vifum eft. Deinde,ttanfeat in nobis ita ficri , qui
folum difTercntiam a notiori duximus ignou
ncs voluntatem.
tultates.
& no-
medium demonftrandi voluncatem,
tur ad
93
fu ordiHt
qux
efte
liflima vniucrfalitatc pctfcdionis, vt
tio cius potiflima
lttttqut
probat,ntfi intclle(5lum vt priorero nobis,
liorcm
appellatur vita
quia ducit in vitam zternam. Talis

locutio habetur loan. 3. tjui credit in Filium Deit
a:tcina
habet vitam tternam
vbi ACtas crcdcndi dici-
DiftindioXLIX.
prtkmti.
Mftfii$ni*
******'*'**
Qu^ftio
tor vita zterna. Ita fimilitcr in przfato loc6

/M.iy.fidcsinDeumintelligitur >dc appellatur
vitaztcrna: quod patct cx circumftantia litcre
&
&
Luc. 1 1. Diffono vobit regnMm , vt tdaneam in Rtgno mto, &c.

IhtlnriahMntMr ah vhtrtati domus tMt,
f
tia,& bihatitfupra mtnfam
Pfalm.
&c. Ei pluia
pcr totum caput:nam petitclarificari i Patrc ,

dicii fc icccpiirc potcftatcmomnis catnis, vt cis
torrtntt voluptatu tuapotabi* r/,
quos dcdit Paierei.dct vitam ctcrnam:quae tunc
non veiu de fubftantiali.

Ex his patet ad Patres.qui aliquando beatitudincm cxponunt per vifionem aliquando pcr
non
fuit data Apollulis
nifi
taniiim in
fide.
Dcinde fubdit Hdc tjivim tttmM vt agnofctnt tt^

&c.
Itfum [hrilium,4jH<m mififii,8cc. Hoc additum ncquit rcfcrti ad vitam beatam , cuiiis obie<ûm non eft Chtidus fed ad vitam fidci qua
credrrt iit tam in Deum.quam in Chri(lum,& ica
:
&
intclligunc Cyprianus
r/hry?/* tid
Dtmttrintn
.ad IkhttiMMm. Ambrofius

.candcm cxpofitioneintradit ,
tpiftoU 7
/i/>.
(>.<^. I
ficut
dt
j.
&
fidt,
&
Ru-
pertu$//^.li.<nVM.rcquicur Hilarius lik
^.&
10$. in lonnn.
f).dt 7>i/f.Aoguft./rrff.
rNr,&c.
421
later.
x.R^njii.
ius,& Tolctus in loMnn &c plures alij.

Rcfpondctur fccundo, licct etiamfcqacremur
primam intcrprctationcm.non fequi vitam arter^^^^ principalitcr confiftcre in vifione , fcdin
fundamcnto
ipfa vt
f.Kt^tnfi.
Maldona-
&
primo adVu beatifico.

non folam vifioncm in-
Alitcr ctiam dici potcft
tcndi a Scriprura
fcd ctiam vt coniun(3-a cft
amori beatifico ideclarari tamen per vifionem

tanquam pcr principium notius diftingucndi
ftatus patrJa: i ftatu viê
ObiiSit.
pcr
Scripturx. Obiicit lanfenius /cflWfor/i4 verba

illacx
Mt^mfi*.
codem
capite
t/t
vidtant cUritMtem
tiiMitqM
conccmplacioncm:qui
tjjr
Pacrcs
cnim
przmiftb cxplican- PMifum,
modo
varic loquuiuur
&
nunc pcr
vifioncm.nunc pcr gaudium , & amoicm, & voluptacem bcacicudincm exponunc non loquun:
autcm cum illa prxcifione ,& ftrida acccpcioncquaviucur Scholaftici ideoqucmodfrni,

Tc Vafquez & alij huius argumenti ex Pactibus
in altcrutram parccm vium non magni cftc inomenti dicunt adpropoficum,ex eoquc tancum
tur
conuincicur dari vifioncm

tria,non aucein vcra
&
fruitioncm in pa-
pociorjpcr concemplacio-
fic
tam viiioncm,
aucem Patrcs intclligunt
ncili
quam fruicioncm vt fupia ex Auguftino probatum eftj& patrtex Grcgorio homilî ^.in tl^cbiel.
,
Iteneni lib.^.cap.y ^.Dew efi,m(â\t ,<jMihabet videri
vifio
aMtem Dei
rupttla auttrn
efiicax efi incotruptela
preximum f.4cit efie DeOySic.cuius in-
corruptela: eft
viiio
t-fficrtX
excludit peccatnm
incorrupcclam
Ncmpc
neinpe amotis
quis proximus
fic
iliius
&
qux
pet hanc
Dco,&
cap. 57.
ex to t}Hod videat
DcMm , &c. ibidem vcro dicic paritcipstio Dei efi
vidtre,& frui henignitateeiM) , &c. Vbi conuingit
"Vita aterna
euenit
vnicuitfue
vcrumque adum.
Sic
Nazianzenus
or<ir.
10. 1 Kaziafli.
Par mente,\i\c\a\t,puram veritaattjue hattc Uhore exhttkfiam tnerce-
Cafatiurnfratrem
rc in vifione,nifi vt in fundamento, ficut dicicur
& contemplationefruamur,Scc. Vbi ctiam coniun-
qnia
cft
caufa origina-
iufticia ,fic vifio fc
ha-
betadfruitionem ,in qua principalius confiftit

beatitudo. Explicari etiam potcft hocde beatirudine inchoata,& extenfiuc fumpta iuxta ea
qua: pra:mific Dodlor in qusftione hac circa
initium,vbi tcnct fentcntiam mediam inter duas
extrcmas, iocum autcm prxdilum aliqui Patres

interprctantur dc gloria corporis.vt Cytillus
lodnn. cap. 18.
quam
intcrprctationem
probat Auguft. TraH. y in loanntm Lcontitts ,
lib.
&
Thcodorus Heraclcota,qui illam claritatem ,&

diledionem rcferunt ad Chriftum ,qua fuit homo,& fccundum ordincm cledlionis antc mundi
conftirutioncm. Ab hoc non multum diftat
Ambrofius/i^.5.&)?'<^C(^.4.qui hanc claritatem
intclligit
de gratia
quam
Chriftus habuic per
vnionemi Eandem ctiam probant alij vt Tolet.

tinMot. j. in loan. Et Euthymius cxplicant illam
,
iMrrprttatit
& potcftatc miraculoruro,

& animoruttj concordia quod contcxtum to-
txitxiM.
tias capitis quis aduertar,potcft intclligi de
claritatcm de gloria
fi
pagatione fidcj,& vetitatis in fidclibus
pro-
Itencm*.
incor-
tem inttuntet ,
tUminMeniamtu vt
perfeSlitts fummi honi confirtto,
vcrumquc,& conccmplationi adfcnbir.

Nyflenus /i^. de beatiiudint in fexta. iuoniam
ipfi 'Dtum vidtbunt ; promtffio tanta tfi , vt fuperet
txtrtmum terminum btatitudinis ,ûid tnim aiiejuit
potefi huiufinedi boni ; aliud dffiderahit , chm omnia
git
habtantur in eo,<juem videt
nam
viderein vfu Siri-
pturafaaaidemfignificat tjuod peffidert
&c. Qui-
bus verbis denotat poftlllionem fummi boni acfignari per vifioncm ex vfu Scripturz qoac poffeflio ad voluntacein.inqua eft dcfi lerium boni,
;
fpcdac
rerpicerc
cuim
Dco tion
Scripturz in
aut videre ficut cx vfii
adum nuduin
dcfignant
intelledus;fed eciam coniuncJam prouidcntiam
voluntacis,& afttdum vcl iuftiiiz,Ycl milcricordix } ita ctiam vidcrc Dcum comprchendit cx
parte creaturz
adhifionem vtriufquc poientix.
Sic Auguft.//^.
!.</*
nihil aliudtjft
RetraR. cap.
<).
lib.arb.cap.
{jMam habtre.
j.dicit ip/iim vtUt
quod
rcpetit/i^.
& capitt 14. dicit hominem
i.
afietfMt
voluntati.
, eamqMe deberi
j^^g^
Accedit prztcrea quod Auguft.f<r*f in locit de-
volMntate vitam beatam
fignat bcatitudincm cotvfiftcic in
amorc
vt 8.
iit
Trimt.cap.r).Sc demoribitt EcclefiaCatholica cap.
donisconcomitantibus
.lib.
mcn
confrfi^.cap. 1
aliifquc
, per qua; cxaltaturnoPatris,& Chrifti cognitio in Ecclcfia ,& de
roanifeftatione,
qu peradiientum
(i\ fa(fta eft in difcipulis.
Spiritus fan-
Nc ergo diutius
inh-
rcndum
tari
fit per hzcquz przmillafunt,interprepoftuiu czccra Sct ipturz loca : quz vcl pro-
banc dari vifioncm Dci in patria, vel beatitudincm intclledns,& inchoatam confiftere in vifio-
nc;&
rc bcatifico
tti
tui
proamoaftcruntur w.Intra ingOMdium Domi-
ficutalij
intcrpretanturloca,quz
Math.ij. Btati
tjui
Scoti Optr.
tfuriunt
Tom. X.
tjMiafatHrabMrt-
00
iuttrprttatlS
ritatc,non indc fcquitur beatitudinem confifte-
riaj&radicalis.cxquacft
tgitmr.
mtam,
ûam dcdifii mihi.Scc Quem locum dicit apertiffimum pto S.Thoma , fed non afTequitur: quia
etiam dato quod intelligeretur de vifionis cla-
iuftiria confiftere in fidc
QmidfitelM-
propria
efl
amor autem etiam in viaconiunhxc rcfpopdctur ad cartcra loca
ftatus patriar;
gttor fidci
quia vifio
fi-
miiia intclligunt decomplcmcntobcaiitudinis,
.de dclfrina Chrifiiana cap.

1 .
A n fcl m
11
s /ii. 1 . Cir
ii.&ii.lib.t o.
Dettt
homt : cap.
1.& Chryfoftomus hom.^6.in Math.
volMntas
inquit,f/? qMa renMmeratMr pro btno,Scc.
Ex
his ctiam pacctadrcliquaargumcntajprin-
cipalia.
Ad fecundum quod
,
eft
Auguft. relpon-
toia mcrces intclligcntiz , fed

hominis qux rcfponfio datur
ad intcntum arguentis magis, quim Auguftinj,
qui non loquitur de vifione abftradc fumpta
dct,qu6d vifio
non
fit
tota merces
led TC
coniundum habcc aroorem.
NN
.^d aliMd
d*
-^^ fiemi*"'"
412
Lib. I
ncmpc in
, inficundd t/ia
quo probatur perfcdio cha-
de hahitu patet, inquic
fecundo medio
certum
Ad viiimnm.quodfuit^j;
eft
boiium
oftende
Refpondet
m.igis
&
i./A.c.io. Beatitudo
Do<flor didûm Philippi , qus interpretatio non

rcpugnai litcrz :videantur Maldonatus,
alij
expofitorcs indidum caput. Contraconclufioncm huius quzftionis principalis,modcrni Scri-
&
Demine
&c. ergo, &c.
fitfficity
Dodor quod
dilcdlio
fit
bonum
quam fuHicicns,quahabita,habensminiis
ptores multiplicant rationcs
Ad probationcm autem ex vetbis Philippij

Refpondct didum Philippi intelligendum eflc
cnim defumuntur ex natura ipfius bcatitudinis,

vt eft aftecutio finis, quod fit operatio prsftantiffima quod integrci vnnm obicdlum cum beatitudine obiediua vel defumuntur ex natura in;
telledus
ftum vnde cx hac rc fponfionc Chrifti re^ftc fequitur agi decognitionc fidei .-nam ccrtum cft
Chriftum non oftendilfc eis diuinitatem fua per
rali
tam
Fhilipfm.
eft
Quod fidci
t.
variis diccndi
ab omnibus tenebcari in patria,
aatem opcraiione potiflimum

,
diifcrtatio cft fcholaftica
funt cenforcs alterutrius fcntentiz
&
dc fundamentaquzftionis
iE S
hU art.^.quifi.j ,& omnes citati pro
*
I^v^^^^^ Trumbeatitudo nmplicitcrconndac
,
:
confiftit
& vtraque
rciiciendi
qui
non
rc-
pcrpcndunt.
V.
Virum beatitudo fimplictter confiftat in aciUiqm
iArg.
eft
pacs ^ grauibus viris propugnatuc
"^"^ beatain
D.Thom.i.2.f<e/?.i LÂi/y.j.Richard.
hacc rcfoluta funt
qu<im etiam latequod ipfis ampii^s inhs,
nempe vtramque facultatem
bcatitudo
erue aliqui rcferunt hanc authoritatcm ad vifiomterpretantur Philippum

, aliqui
corporalem Papctiilfc vifioncm fcnfibilcm ,
omnia
Quacftionis prolixitas
infiftit.
in cuius
vndc minus con-
QjV-
ideoquc non
modis
tur,
in qaaeftione principali
reamus.
vifionem claram: crgolintelligcndapetitio,& rcpreiicnfio Chrifti , & correptio Philippi de co-
& cius pctfcdlione cx natura vifionis,
& eius proprictatibus
^^.
me , vidct & Patrem meum &c. Id eft,

non cognouerunt perfeda vifionc fidei Chri-
gnitione conucnicnte viatori
folutx;
*'-
vcK'""""*^
quantum ad inftrudtionem de Trinitate ; hanc

cnim non complcte intcllexerat. Quodprobat
ûi videt
iam cx dccur- **%*
fu quxftionis funt
nempettt
fed
impugnats,&
cget.
cx rcfponfione Chriiti ad Philippum Tanto

tempore vohifcum fumy& nenco^nouijiis me':Philtppe,
crrafte in fua petitionc,
corrc6i:umque fai/Tc a Chrifto vndeauthoritas

nihil concludit :benignc autcm interprccatuc
f(ifficicns,iuxtaillud loan. 14.
no'm Ptitrem,&ic.
Philippum
cft
& aliis habitibus in-
telledus.
lOI
ad vifionem fidci;illad
Alij Patres rcferunt
tris.
fuperluminegtoria:,
ritatis
V. Sententiarum.
eftfrmtto ?
tju^fi.practd.
inabu,qui edfruiciopQjaod non:
beacum a non beaco quia compecic eciam viacori ex

definitione/r/. Refpondeo viacor cantum habec defiderium quod eft
refpcAu non habici & ideo non fruicur. Contra.non miniis vulc viacor
Dco bonum,quod fibi ineft,quam comprehcnfor:ergo non minus habec
adlumamorisamicitisBrefpeduboni habiti abamato,quam comprehenfonfrui auccm eft adus amiciciaj,non concupifcenciac.
Pra:tcrea,non habens charitatem fi nudc viderct eflcntiam diuinam quod non
includit contradiclioncm,poteft eafrui:& tamcn finc charitatc non poceft efle beaIllc
non
diflinguic
tyirg. i.
pcrdttionu.
Triniccap 9.C/&<r//<^y^/<i efl cjua dimdit tnter filios regni,
Prxccrca,omnia infcriora natura intcllcduali fuo modo hoc eft fecundum ^/V,
ergo& voluntasin fimiliadu,
beatificantur in completionc adus concupifccndi
hcec pcrfc<îori;fcd fruitio non eft aliquis adus concupifccndi.
Pra:tcrca,tentio fuccedit fpei:ergo eftadus voluntatis ergo in illo eft beatitudo:
quia voluntas fecundum fc eft potentia,fccundum quam bcatificatur natura intellc-
tusji j.de
xfr^. 3.
flualis,
{t^ tentio
Oppofitum
Rat. opp.
non eft fruitio.

Dodrina Chriftiana,cap.6.yw4
i.de
merces ejt.vteo ferfruamur
vetb de gaudio, aut deleftatione, fi cft adus

citus dc hoc enim dilferit infiaûdfi.7.
eli-
COMMENTAKIFS.
Prima fententia
amorcm
eft
concupifcentiae
,
fpcdarc ad clfentiam beatitudinis itatcnuit Richardus in hac diftinRione art. i .(juafi.6. nec difpli-
Stntint.
"
\TTrKTnheatitudofimpliciter,Scc.lnSajperio-
V
fiftatin
ri
quiftione
uic confiltcrc
jn
tit
JtlOttU,
quf
dilfcruit.
aduincclledbus
An
bcatitudo con-
aut voluntatis,& rcfol-
beaticudincm
vt cll
vltimum c6-
plcmeiitum creaturie intelledualis , in adlu vojm,j.3fjj_ Controiicrfia przfens cft deaiftu amo'
tis
amicicix
&
amotis concupucenua;
non
cct Balfoli ûaft.i.art.^.
Vafquez i. i.difp.ii.cap.
Modernos. Securda
Ita tenuifte refert aliquos
fentcntia
cft
corum
5,^^..
j.
Statnf.
qui ftatuunt beatiiadinem
clfc in folo intelieftu ac proinde vllum amorcm non fpetare ad beatitudinem circntialcm
dchac adkum cft in fupcriorc quxftionc. Tertia
.
fentcntia
X L I X.
Diftindio
rententiaadmictitin adluincelleût
lis
^Stnt.
confiftercbeatitudincm
& volunta-
pifccntix.
de hacadkum qux-
lioncs
quarum prima docct
Dodboris hic,vbt docet in fulo adlu amicitiac
quacunque fruitione
& non in aAu concu-
claram Dei vifionctn.
conndere bcatitudinem
S
Beatttudinem
C H O L
conjifiere infruitionei idefiy in
bat primoy quia nonpotefl
non pgtefi confifiere
tn
fed in
quod ofiendit
tila
qux fuppuuit
duplictter :fecundo,
amore concuptfcentUiquod oflendtt quadrupliciter
ex quihiu ha-
ejje in njijione,
A ^ quxflioncm funt duac conclufioncs. Prima,qu6d
^*
l"*/*'
amore ohieSii heati propter ipjum. Vro~
betur conjiflere tn fruitioneiquiaex quxfl.prxced.non potsfl
2,
fruitione *"^*
in foia
Sccunda vcro non in
V M.
nollc
confiflere in aliquo
42?
Diuiditur quzflio in duas conclu- Ofd$,^4i'
conftitui bcatitudmcm.
ftione tertia fupcriori. Quartafcntcntiacit noftri
V.
Qua:ftio
in folo alu
jLjLtio,confiftitbcatitudo fimplicitcr naturac intelledualis. Secunda
qui
in
cft frui- Conchf.t,
qua
'
frui- ConclHf.i,
tione,quianoninomni. Primaoftenditur diuifiue fic in gcncrcnon cft nifidnplex

adus voluniatis, vf//f 5c itelle : vtlle etiam eft duplex in gcncrc , aut proptcr vciitum,
fiuc propter bonum voliti , aut propicr volentcm vcl proptcr bonum voleniis. Primum vclle dicitur efle amoris amicitiac fecundum amoris concupifccntia: & folum
,
primum
velU eft^'/,quodcft
^**,'
amorc inhxrerc propicr
amatum.
fe,fcilicet
'^
"amarepro-
Contra illam fccundam
obiicitur pcr illud,de Trinit. cap. vlt. appetttta inhiantii fit j,f ipfum.
amorfrucmis. Appetitus inhiantis pertinct ad amoreaVconcupifcentiae : crgo.Refpoii-
dco.viator velk concupifcentiae vult
fibi
bonum,8c velle
primus appetitus refpcdu boni habcndi
fit
amicitiac vult
Dco bcne
amor complacentia: boni
cfle:
habiti fibi
&
'^PP"'''^
amor fruentis non tamen quo fruitur formaliter fed eius qui fruitur alio amorc, '" '""'^/'J^
illo eodcm obicAo in fcquod amat fibi illo amore. Secundus appetitus,id eft, impcrfiiêxpUcnfedus amor ,fitamorperfeclus frucntis,idcft,quofruitur.
tur.
^
Prxmiira diuifionc probo principalem conclufioncm non includcndo ncc cx-
ita
cludendo pa(fiones,dcquibus poftcaquacrctur, fcd tantum dc iftis adibus voluntatis,

haccIoquendo.Patct quodbcatitudo non potcft confiftcrein aliquoW/^*: tum quia ^"""'^*
noUe habct pro pcr fc obiedo malum,quod non poteft efle obie<flum beatificum:ium "^" '
quia aiftusbeatificus cft primus,& immcdiatus refpedu vlcimi finis , & ita non habeturvirtutcalicuius adus voluntatis prioris>W/âutcm patetquod non eft prius refpe<ftu finis vltimi.imo nec fimplicitcr prius inter aclus voluntatis. Patet quia quod
,
non habetur,vel communiicr non
nifi
virtutc alicuius vf//r,fccundum Anfclm.j.cap.
de Cafu Diab. //* deferit iufiitiam , nifi volendo aliquid , quod nonfiat curn iitfiitia , ficuc
cxemplificatde auaro,5c nummo,& panc.
Secund6,non confiftit beatitudo in adu concupifccntia:,tum quia licct illc poflet Beatitud*
cflc bonus,fi fit dcbite circunftantionatus tamen non eft bonus ex rationc fui vcl noeft umor
obicdo.ctiam Dco, quia potcftefleimmodcratus>quod apparet.S^.quxft. quacft.30, comupifiePeruerfitM tfi in vtendofruendi6:C\c etiam didura infecundo lih.difp. 6. Angclum peccaffc '" yF"'"*'
,
prim6 immodcratb , concupifccndo

de Cafu Diab.S.cap.vhx vult
fibi
obicdumbcatificum
ficutvult
quod aliqui appctebant,quod habuiflent,fi
Anfelmus
ftetiflent
pl-^Je^
nihil
prius,vcl magis appctebant quam beatitudincm, quia ad illam prim6 etiam

fummc inclinataffcdiocommodiâctusautcmamicitix rcfpccftu Dcicx rationc fui,
autcm
&obiedi,cft bonus.faltcmnon poteft cflTe immoderatusexcedendo fed fortedeficiendo tum quia aclus concupifccntiac non cft nec cfle potcft primus adus
voluntatis rcfpciflu finis
quia omnc concupifccrc cft in virtute alicuius acflus
amicitia:
ide6 cnim concupifco huic bonura, quia amo hunc ,cui concupifco:
tum quia aclus amicitiac ineft voluntati fccundijm quod habet affcdioncm iuftitix,
quia fi (olam affeclioncm commodi habcrct non poffet nifi fibi fummc commoda vellcfccundiam Anfelmum 14.^^ Cj/Z)/4^.adus autem concupifccntix incft voluntatifccundumqu6dhabctaffe<îoncm commodi quia ncccffari6 incft fecun- ^.^ .'
diimillam ,ciiamfifola illa effct nobilior autcm fecundum rationem cft affccftio ,^fl /^^^^
iuftitiac affeclionc comodi, quia rcgulatrix cius,& modcratrix fccundum Anfclmu,& jum afe,
propriavoluntati inquantum libcracft, ciam affc<ftiocom.mpdicffetcius,ctiamfi vo îonem

luntas libera non cffet
tum quarto, quia aclus amicitiac icndit in obic<ftum , vt ("mmodt.
:
cft
infebonum
3<ftus
Scoii Ofer.
Tom.
autcm concupifccntijc
tcndii in illud, vtcft
NN
2.
bonum
mihi,
nobilius
;,
V. Sententiarum.
Lib. I
424
'
quam vt ab aliquo habitum faltem illa habitio

cfl: autcm obiedum in fe
obiedi ad habentcm,quae eft formalis ratio in obied:o,vt concupito , diminuit ab illa
pcrfedione obicdiua^quam habct iftud bonum,vt in fe.
nobilius
lum pro obiedo.quod ncquit
COMMENTAKiyS.
beatitudo,
eflc
quia haec immediatc refpicit vltimum fincm, ncque habetur. virtutc alicuius ad:us prioris noUe
;
4 D quiiflîonem
^'
'^^'^
Co), luCio
fUnt dut conclujiones
Piimaconclulio
cft
&c.
aû fi-uitionis
infolo
primit: beu- conftflere heaiiiudinem , in natur^ intelieiiuali , &c.

tituJo con- Ad probationcm con> lufionis prarmictit cfiui-
/;"""/''"" fionem
'niuiro
adu)
votuntatid.
voluncatis
adlus
^"^^'
'
autLni duplex
"^^^^^
eft
propter
proptcr
bonum
fluid
Priinum
volentis.
veite
velie dicit frui
arnore inhityerepropterfe. Id eft
concijpifiêiitia:
ab amorcamicicia" fupponit au:
tem Doftor eodcm amore nos vclle amico bonii

quo volumus iplum amicum iSi eodemetiam
rios amorc vellc nobis bonum,quo nos ipfos
volumus quia nempe ex rationc boni primarij
fccundano volumns amico,aut nobifipfis bouum. Nominales diftinguunt amorem amicitia,
:
Stntentt^
HimtntiH.
c
& concopilcentiaE
realiter ita vt velleamicum,
& vcllebonumanimodiltinguuu realitet.Com.
II
munis
renct oppofituni ,quanj hic proindefup-
D oitar,
non (wmn '.oncupifcere latc vtdiVnoaauvo- itingnitur contra irafcibile fcd vt dilUnguitur
tumut ho>,u jn cij>,crfos hos affeftus primarios qui fecunda,
prtmarium,
n^ ' x^ godora aitu tendunt in bonumfecunda&Jeund4,r>Lrium , qiiod clt amici, autvolentis. Obiicit conriwn.
obitHtQ,
trafecundum membrum diuifionis illud AuguRellcltur.
ponic
ftini 9. de Trin. cap. vltimo. yippetittu inhiantttfit
amor f-uentii
Rt^fnfie,
Vterqu*
Sed hic appet'tus pcrciret ad
8cc.
& fiuitio.
affcdlum concupifcenii.T:crgo ctiam
iuflitia
ideo ctiam aliquis fugit
maium
fupponitfuga mali appc-
vel virtute
Secundo probat non confiftcrein adtucofltu- ^- ''''"'%.

^"
fy^
pifcentia: quia licet poflit effe bonus fi dcbice
ciiconftantionarus tamen non eft bonus ex ra- g concu,
tione fui
liccr, qv)i
Deo
vel obicfto ,eciam
)ey, p^r
adum
biti
non
eft ipfa fruitio
fupponit
aut polfeifio boni
& dicitiir amor
fed
cam
fruentis fpecificatiuc,
efi
cit
Angelum
primo immoderatc
peccaflc
nem,ad quam
dum
ftatus
elt
fumma
Deum
fcu
quo formalirer
fruitur
itaque
illa
parcicula:
non
intelliqcndade amore iaiperfedo fccundum
SecH>td'i^ aPp(titM,idefl:,aTnor imperfcFl!U,6iC.

ell
qux
fpecicm, id eft,ditfercntiamimperfe(!l:ionis,
comperic amoricoiicupifcentia: vt diftinguitur

px'r atfcdum inferioiem sb amore amicitia: qiii
fed fumicft fccundum perfetliorem aftedum
tur pro amorc amiciciac in via , qui imperfedtus
,
11
cftjvtcomparatur adamorcmfruitioniSjin
quem
conclufionem
j
j
quoad primum mcmbrum , non concludendo,
dc
quibus
pafliones
infia
cxcludeiido
neque
,
dillerit (juitfl.j. Quod cigo beatitudo non confiquia nelle habet maftat in aliquo nolle, probst
t
Pr^tmilhi diui/iofie
e<c.
Prolât
eh/irt.
ratione
efl
&
imraediatccircaDeumin fe; & propter fc bonum,non depcndet ab vllis circuraftantiis pra.'ter folam cognitionem finis , ncque alium priorem fupponit , per quem or-
fincm,vt
eft
dinaretur
finem
in
&
ordinacus
perfcdiflimo
dicit
quit obliquari;fed
adu
finis,&quine-
extrinfccas:ergo, &c,
Tertio probat conclufionem, quiaaftuscon,
ncc
cffe poteft
voluntatis refptdufinis : quia
1-'.
n
alicuius amicitia:
primus adtus
omnc
r
j
natio-
4'!? eoneu-
cocP/7frrf cuff"""*
...v'
futponit
quia ideo concu- ^^^^, ^^;.
bonum quia hunc amo ita vt velle

bonum fit obie6tum fecundarium &cx
pifco huic
alicui
j?^'-
abfolutc propter fe,&
finis
fit
eft
,;jft^^-^
quibus nequit
fine
cft alfecutio
non refpicienscondiciones
non
eftregul
^*'"""""-
ordinem ad mediaac-
beatitudo dehct confiftere in

qui
finem,^
in
adtus vero concu- charitatfi,&
quircndi fincm, vt a6tus fpei

elfe
^^jpf^ ,,^;,
fed exclufis aliis exrrinfe- interamore
finem abfolurc
per chariratem,
fi,it_
motiuo primarij ad
fublato crgo amore
illud inclinarur voluntas.:
amiciriae
vcl tendentia in
bonum abfolutc, collitur etiam tendcntia in illud

quod adbonum dicit ordinem, inquantumhunc
ordincm dicit;& quod tantirm
inclinat volunta-
teiTi,inqiiantum ipfaafficiturcircabonijabfolutc.
*!"''
Practerea probat : quia a6lus amicitiae cft in ^^*"
voluntate fecundum affcftum
iuftitiae
riorem ;nulla autcm inclinacio

fupcrior
tranfit in patria.
^'"'^
^,a^;^,/^.
bonus, nunquam potcnsclfe

immoderatus excedendo, licet forte deficere pof- ^^^r^
quia aftus charitatis cft
fit. Confirmatur ratio
ncquit obliquari pofitiue
rcgula caeterorum ,
in finem , quia ex natnra inclinationis fupicma:
ad finem , ex natura obietSti, & modi tendcndi in
cft virtutc
&
uolitioM.
commo-
inciinatio ad
autem amicitiar ad
fui,& obiedi
eft,aiTioramicici;e,qoi in viatore eft impcrfeiftns,

vc comparacur ad fruicionem patriac , rranfit in
ipfam fiuitionem,
fit perfectus amor fruentis,
defeBibilis.,
enim aEquc acpnus appctebant quam beacitudi-
confifiirin
con-
cupifcendo fibi obiedum bcatificum , quod aliqui appccebant , & habuilfcnt fi ftctilfent nihil
cupifccntiae
jj^^,;,^^j
indefc6tibi- fifcemii.
ex Aue-S;. au.xo. Perueyfitofefiin vtendo ftf^ndif,

^morcencuo
A
ri
j
rT^- I !
y j&c,Sicctiam Anielmusiafc<?/ Diaeottcap. o.di- pif^.,tii,
id cft, cius qui fi uitur , non quo fruitur fccundus autem apptcictis feu amor impeife<ftus , id
,
rtullonu.
immoderatus quod apparet
poceft elfe
cis tendit in
pifccntix licet tendat in finem, tamen regulatur
vult
fibi
& poifeff! per amorem amicitins, ptr qncm

beatur, & podidet finem & hiEccomplacentia
Irob^tiocon
bonum,
ne.aut habitu, aut adtu elicito fcrtur in
aAu
Noiiiio ori-
etiam , quia turtxamore.

quia inclinatio-
8cc. Patct
ncmpc amoic concupifcentix quo
fpei,& amoie amicitiae ,quo

vult Deum propcer ie ,Sc teneej/e Di:o. Frimus
cupirctnti*
/unt invi' amor concupifccntia: fit complacentia boni h.\'""*-
ûod nonftat curn
Refpondet viacorem velleDcum vtroquemodo,

,
amor ami-
Diab.c.^.nuilm deferit iuflitiam,ni/i volendo aliquid,
titum boni.
re, Dilhndbio communiter reccpta cft quamuis

fitquxdam controuerfia de diftincflionc amoris
rcfpeftu finis,neque
dici-
amacum hcjc amo-
immcdiatum
primus adtus voluntatis quia non habetur com- Anfelm.

muniter nifi virtucc alicuius veUe,ex AuCel.de ca/it
crgo
tjuod efl
eft
fccimdum amoris concu-
pircennx ,&. primum
fit
aut
aut propter
tur amoris amicitias

jruutf.
in gencrc
eft
bonum voliti
volentem bonum ipfum aut
piopter voiiciim
aut
gtneic in veUe
ia
autem non
in finem
dicit
fi
te cius
illa
qua immediate
eft in
& fupc-
volontate
& abfolutc tendit
hinc Anfclmus cap. 14, deCafu DiahoU

folus cfTet affcdtus commodi in volunta:
non
poffet
non fummc
moda nobiliorautem
:
ncraeftilla .iuftitia;
fibi
vclle
com-
aflVdio fecundum ratio-
eft
tegulatrix,
&modcratrix
"j)^^^.
DiftindioXLIX.
trix voluntatis
affc(fiio
inquantum
cummcxJi, etiamii
libera eft
cuius eirec
eiict neceiTaria,
Dein-
&
de , a<5lus amicuiz cendit in boniim abrolucc ,

proptcr fe;afft-clus commodi in bonum volentis,
perfcclior autem eftratio boni in fe ,qu^mboni
mihi, vel ordo buiii ad aliquod excrinfecum tan-
quam perfcdiuiad
perfedibile, &c.
Tauiiemconcludo quoad primam partem paquidquid dixerit Vafquez ailegando hauc
tet
,
Rnieitm
VMfiuti..
clfe
fententiam folius Scoti
& fuoruro
dilcipu-
lorum quia quotquot ftatuunt bcatitudinem,

tam in adlu intellcdVus , qtiamvoluncacis,principalius eam diuint fpcdâre ad voluntatem , vc
:
Qua^ftio V.
;
dum
eft
fuppoiito principiu
communi
viriquc
tam O.Thoms.qu^m noltrx Schulz beatitudinem confidcrc in vno tantum alu perfedînimo , quabeatitudo eU vltimum complemcntum
hominis quia per vnum acium puflidctur finis , quem necelfario lupponic amor commo,
Dc hoc pundo
di,
dcntibus
bus
&
laiis
foluta
addruitur
ell
fiint
didlum in prxceargumcnta , qui-
bcaticudo eflc
iu folo
V M.
yiatoremfoJfefmlDeo^quUfotcJleumamarepropterfe. Dijputat <^trum

^
n;i
patrixjjfecte dijflfant
fjecte mtellefliones
non
atnori^
intel-
kdu,
C H O L
425
fecundum affcdbum charitatisadhzretfint clarr

vifo quoad leciindam ver6 pattem cxclutiuam,
Tcilicet moru comtnQdi, con(ci:^Qen\.ci idem diceu-
C^ frobaldius putat quodfc
frnitio
quia requirunt diusrfas
quodfujjicit.fiue tnteUe6itofit caufa ejficiens
yfue
caufa,
(ine
qua
quia eiufdem Jêcienndiuidua non petmit dtuerfits ejjentiaiitcr caujatp
'V>el conditiones.
^ Ecunda conclufio
Dco quia amore

, quod viitor poteft frui
non amore.fed dcfidenojhoc falfum e(l,quia
ctfi Deus fit non habitus ab amante & ideo poflit defiderari vt habendus tamen
non defidero ahquod bonum habendum a Deo,quod non habet fed tantum complacet mihiinfinitabonitaseius,cui volo acceptando 5c complacendo inelfe omne
bonum,quod fibi ineft.
Patetetiam propofitumpcrilludi 83.^. yrf/?. ô.quod virtusconfidit in ftuendo
^
j3'nhjcrere
fibi
priricipalis patet
proptcr
fe. Si
dicas
fruendis.
'
Sed
eft hic difficultas
quomodo diftinguantur fruitio bcatifica
& non beaiifica?
caufx fufficientes funteiufdem ipc- -^morhd

'*^"<"
cicij&cfFcdusjficeftin propofito,quia eadem voluntas.eadem charitas,idem obiedum fruibilc 6 fub cadcm ratione ex parte obiedi fecuhdiam hoc ergo poneretur ^^^.^
Videturquodnon
fpecie
quiaquando per
fe
quc^ non difFcrunt,nifi
ficut
magis,& minus m eadem
fpecic.
^^,,
Sicontra hoc obiicitur quia tunc viatorefletbeatusjicct minusbeatus , quam

comprehcnfor. Refpondeo,confcqucntia non valet quia beatitudo non imponitur
ad fignificandum illam naturam {iscundum fpeciem,ficut imponitur hoc nomen
fruitio vnde bene conceditur,qu6d vterquc fruitur.fed alter magis,aher minus imd
imponiturhocnomen/'d//r^c ad fignificandumfrliitionern,in determinato gradu,
ita quod non infra:& ilUim nunquam habet viaior,tiec fccundtim magis nec lecundum minus,fed fic habent illum diucrfi comprehenforcs ideo vnus eorum cft bea,
lior altero.
Quod oftenditur ficquia fi tantiim fint gradus ciufdcm fpcciei.accipiatur infimus

bcati,&fupremus viatoris,fi3cquantur :ergo viatoreftbeatus fi iliea<5lusdeficitab
illo non in infinitum, patet ponc ergo quod per quatuor gradus poflibile cft fruitionem vi atoris crcfccrc per quatuor gradus,quia & cognitioncm cum ctiam cogniiio
ciufdem fpecieitotgradushabeat,quot& fruitio:pofita aa.item intenfione cognitionis,pofl!ibile cft fruitionem cognofccntis proportiohahtcr intendi crgo adhuc pofljbiic eft viatorcm pcrtingcre ad illum graclum,& cflc beatutti, Vndc hk confimiliter
poteft argui dc aliquo gradu dato fruitionis bcatificx a quo diftat fuprcmus gradus
viatoris.putabcatx Mariac peraliquoigradus rtameiificft ciufdem fpcciciinfrafpcciem fruitionisbcatificxdefccndaturad minus&minus,candcm critaliqua bcacific2l
asqualis ifti non bcatificx,vel minor ea.
Aliterpaceft dici,& probabilius,qu6dfruitiobeata,& nonbeatadifferunc fpccie,
feipfisquidem formalitcr,fedacaufis, vclhabitudine caufarumcaufaliter ficnim
ponacur quod intcllcdio eft caufa,licet partialis ipfius volitionis & intellcdio viato:
ris,& vifiobeati difFeruncfpccic:crgo&effe<flusqui ncccflTario requirunc iftas caufas

diucrfas
nunquam enim indiuiduum eiufdcm fpccici ncccfTari^ requiric caufam alab illa quam rcquiric aliud indiuiduum. Si auccm intclIc(fbio dicacur
t<:rius fpeciei
Scjosi
Oper.
Tom. X.
NN
caufa
426
Lib.
cnufn/iffe efua
Trmtiones
mn
V. Sententiarum.
faltem eflentialiter requiritur
& tunc ficut prius,diiierfa eiufdem
fpeciei,non neccflario requirunt in caufis,aliqua alterius fpeciei
itain hac opinionc

obieda diftingui fpecie,& tamen obieftum fccun*^^^"^ eoiiC(icAuCcLfieûaKon. Tuncautem poteft faluari diftindio fruitionum ex
diftindione vnionum, ficuccxdiucrfa approximationc agcntis ad paffum variatur
effctlus:aliter enim agit agcns ,quod per lineam rcftam opponiiur & approximatur
pafro,quam quod pet reflcxam vel fradam cogniiio autcm hacc eft quafi approximatio obicdi ad voluntatem.
Tenendo iftam fccundam viam non oportct concedere quod de petentia abfo:
"^"^'TJ"' hal>et concederc volitioncs penes

'
Oelie
extfdit fji-
lutadiuinapofritcaufarJinanimaviatotis,faltem non vidcntis nudcDcum ,aliqua

fruitio jequaiismfimacfruiiioni.poiribili cuicunque beato
quiafupremum infimx
fpecici non poteft aequari infimo fuperioris fpeciei quia tota ha:c cft infra totam illam.Difficile eftautem lecundiim viam priorem prohiberc quin inanima viatoris
ftantccognitionea:nigmaticatantum,vcltantummtenia, poflit incflc ahquarruuio
rmm
aiqualis alicuifruitlcni bcatifica: datx.
>
/iwiOT
tnfe-
Ad argumcnta. Ad primum ,patec fjf
t.mic. Adfecundum S dicitur quodfinc

fividcrctaliquisDcum.non
habcretfruitioncmfupcrnaturalem
charitate
:quiancc
uidarg. I.
adumaliqucm primum fupcrnaturalem,fincquonccpati poteft,nec agere,necpcr
^ ^'
confcqucnshaberey^///bcatificum. Alitcrdi<flumeft<///^. i frtmi (juafi. /^. quod habitusnoneft,quohabens fimplicitcr potcft cliccrcadumj&ideopofita quafi pracfcnPofetvolitntMexfe tia obiedijVoIuntas potcft in aliqucm a(flumcircailludobic<ftum Scille a<flusfuperamare Deu naturalis cft cx obiefto,&; pracfentia obiccfliifed non cft cx aliquo in potentia clicicncUre vtsH^
te:neccamenilIafruitiocftbeatifica,quianoncfttanta,quanta natacfthaberia tali
voluntatecircaobicftum ficoftenfum 5maiorenimhabcrctur,ficharitasincflret, pcr
I fl*!'
rioris
ffe- ^
^*"'-
quam aliquo modo intcnderetur adus.ficut didum eft dijl. 7. pimi quAJi.i. beatituvoluntatis non eft in alquo adu nifi fupremo quem potcft habere circa
\
do autem
obieclumtaliter
>.;
fibi
prxfentatum.
Ad tcrtiumdico qu6d folavoluntas incer omncs appcticus potcftvclle alicui

bonum proptcr ipfum volitum,& idco non cft fimilc de aliis appetitibus, & illo:ficuc
*>
necgencraliter quando illud de quoarguitur cft folum talc , imo cft argumenium
ad oppofitum, quando arguitur de aliquo pcrtinente ad perfedionem iftius folitarij,
conucniens eft cum impeifedioribus fe in aiiquo & differens ab eis in alio fibi proprio:pcrfcdius eft fecundumillud proprium,quam fccundum illud communc quia
communc non potcfteffe pcrfcclius quocunque imperfe<flo includente ipfum. Ec
ideo fi perfe^flio excellens,vtpotc beatitudo,conucniac illi folitario, magis concluditur quod conueniatfibinon fecundum illud,inquoaffimilatur inferioribus , quam
concludatur oppofitum.
'
Ad quartum, nonomnc quodfucccditvirtutibusThcologicisin via, vel a<flibus
carum,eftdeeffcntiabcatitudinis,fed tantum vnicus a<flus pcrfe<fliffimus. Ideocfto
quodtcntiofit a<flus voluntatis fuccedens a<flui fpcciei.non fcquitur quod in ipfa
confiftat bcaiitudo fcd fufficit quod ipfa concomicctur bcatitudinem.
,
^^4'
fupernaturalis
rO M ME N TA Rl f^ S.
^
^
C^ Ecunda conclufio principalu
&CC.
ietitut
H.Tceft,
Oqiiod viatorpoflit frui Deo , quia amorc

cLcluC.
Vrmtto iate mhffrct (ibi pioptcr fc. Si dicas nonamore, fed
fumptuefiin dcfidcrio : contra.quia etfi Deusnon fit habirns
i'itore.
ab amante,& idco poflit defiderari vt habcndusi

tamen non volo aliq. id Dco aftcftu amicitiac,&
abfolM;c,quod non eft in Deo;complaceo igitur
in infiiiica bonit.ire eiusjvt ipfius elt,
vt ipfius eft,quod eft frui
Ommajitits
vUrotU
retfHcutitur ^
tn
(hAnnte.
ieu per
&acccpto
amorem
in-
bxrcrc omnia enim huius ftatus rcducuntur ad

cbariratcm tanquam ad fincm.vt virtutes , prxccpta,doiia, Hiuc bcatltudo huius ftatus potcft
:
^^^^^ cxteiifiae.vcl intenfiue;fi extenfinc fumitur,
non
cxciudit
omnia
qtia:
faciunt ad falutcm
fidem,& reliqiiabona opera

intcnfiue pro vltimo
nc prima,&
Dco
fi
pcr
illaefl charitas
vt
aiitem fumatur
complemento,&
fumma hominis,
vltiraatc
viat,
tndmisproftatu
pcrfc(5lio-
qnam adhxret
beatitudo ergo
prout habet rationem beati-
viae
moJo
,vtalterutro
confi-
includit charitatem tanqulim perfe<n:if-
fimum. \ ide AuguA.lih. deûantitate anirKacajy.Grtgorium G,mor.cap.\-].(j 18. Bcrnard.
pite
ferm.G-}.inCant.vfcûe ad-]i.Â>\x%'m\oc\%xvia.
Gregorius,quam Bernardus primum gradum,&

pcrfedliffimum tribuunt charitati
&
fauctPau-
lus i.ad Cor. cap. 13. eadc'mque eft via probandi
hanc concluHonem , qua probata eft quxftionibus fiiperioribus beatitudinem noftram in patriaconfifteieinopcratione perfe^Stiflima potenpotiflimum in operatione charitatis,
tiarum ,
quae eft fruitiojquia ficut in via beatitudo maximc attenditur ex coniun(ffione ad finem, & per
exclufionem miferi.T, quaieft peccatum, fic maximc omnium competit charitati , quac immediate,& abfolutccirca finem operatur, & cxtera
dirigit in finem, & maximi omnium repugnant
peccato. Suarcz d.j.citata aliisycff. i. opiniene ^,
aliegat quofdam dicentes beatitudinem huius
&
ftacus
QusftioV.
DiftindioXLIX.
Harus non conC\(icic in alio , qu3ira in iurequodam morali ad pacrix bcaticudinem, fed roerit^,
cuiufcumque
hxc opinio.ab eodem
(ic
reiicicurj
communi modo loquendi faquomodocumqut enim connderatur
adum
illius ftatuse^fe
femper perfcAiorem , & inten- diftitiBienil.

Ex teurf
, & cuncurfum k Deo
exhi-
quam
fiorem,
in patria cx perfeclioiic Printipium
in via
Ofinl qu-
quia cxurbitac \
berifecundiim difFcrentiam
mndam
pientum
ipfius ftatus,maiorem
ri-
iititMr.
beatitudo formalis
conuilicinoperaiione
patct cx Scriptura de beaiitudine y\x,
buic
quam
obferuantixmandatorum Math.
cri'-
Item
ip.
loannis 6. Opernmini nen cihum, (jHipmt ,/ed
ftmMntt
in
vitnm tternam. ad
Rom.
Non
14.
vc
tjui
efi
&
modum
loqucndi tam TheoJogorum , quam

Philofophorum de beaiicudine , vc confiilicin
operationibos. Vndcillud quodadducit DoGtot
ex Atigud.lit.Si.^HdJ}. 50. viiltus connilic in

fruendo fruendis ; in virtute autem ftatuitur
vltima hominis petfcdioin hoc
qn6d
Accedic
ftacu.
ius ad beaticudinem fundetur in operibusj
M paiti.
Rejpnji,
ita elTe
ftM0 vi.
& cxtrinfcca
efTc
Sedef} kic digicultM
&c. Quxrir quomodo
didinguatur adtus fruitionis in via , Sc in patria.

Ratio difficultatis e(l, quia funt Ciadem principia
cicm
ergo ipfa fecundijm fpe-
cadem. Si hoc fit vcrum

ergo viatoc
etiam bcaTur. Rcfpondcc nequandoconfcqucntiam, incelligcndobeatitudinem (impliciter, vc
e(l vltimus ccrminus , quia fic cancum fumpta
non dicitur compararifecundum magis auc minus cum fruitione vix , quia fupponii pro adlu
cft
voluntatis.ad
quem
ptxrequiritur vifio ctara,&
vt eft diffcrentis (latus
quia ratione ad adura

eiufdem (l.uu$ comparari tantiim poteft, vt ciiaa
bcacitudo vnius in patria comparatur ad beatitudincm alterius. Hxc ed relolutio coromunis etiam in Schola D, Thomx , in qua tcnetnr
ac
de qua re nunc
fed rcraittocontrouerfiain ad
materiam de charitate.
Hinc etiam aliqui diiTcrunt de beatitudine
naturali, tam Angeli , quam horoinis,^ in ftatu
naturali pccmanerent aDcocrcati fine eleuatione ad finem fupernaiuralem ; fed hanc quxftionem commodius ad alium locum transferendam
iudico
&im
quam
i.diji.7.
infinuat
&
Dodor
Prologi,
tjutfi. j.
proutoccafio dabitinftadc ftacu
tioncm
latius
tyidfecMndiim
&c. Hoc
fuit
quis habc-
C\
nudam vifioncm , fine charitate poiTet frui Jd

primum non includii contradiltoncm fcd fine
ret
charitate nequit cde bcatus
Auguft. \^.de Trinit.
quia fecundura
cap. 9. charitoi/ola tjt
qu*
Regni,& perditionii,8cc. RcfponRef^fi

det prim6 ncgando antecedcns pro fccunda parfrim.
diMtdit interfilios
tc
quia fruitio
cft
adus
elicitus voluniatis circa
obiedlum fupccnaturale.ad quodcleuaiur
que
fine charitate eleuance
agcre ad obieilum
pati per
ncquc etiam confcqucntct
adum viialera
Refpondet fccund6
idc6-
ncquirct voluntas
per
modum
operationis.
docct
rupponiteleuationeracx partc principij clicien-
fpccicirDodor aurem
&viae(Ie eiufdcm
hic dr in ^.tL^y .ad
ncri poteil quin adlus charitaiis in via
in vis, (f in
fit eiTc xqualis,fi
i.
non pof-
reddatur fummu$,atui in (inem
licct non bearet fine vifione

non eflet po^Tcdio. Finis in reipfa
qu6d fi vifio,& quicumque adus in,
tis
fit
caufa par-
minijs principalis
tunc ex
& adus vifio-
nis porcft colligi di(Fcrcntiafpecifica intcr frui-
tionem vix,& pairix. Qu6d ft vcr6 negctur tadiuerfitatem

, recurrendumeft ad
k lisconcnrfus
applicationis finis in reipfa,& clarc, ac finis ab-
re,& prclentis in cognitione xnigma.exquibus tanqu^m a pofteriori coiligitur
feniis in
tica
difFcrcniia aftus fequcntis in voluntate.
Vtram-
que hanc viam fuftinet Dodlor probabiliter: ncgando autcm diftindioncm,negandum eft etiam
aftum perfcftiflimum vix acccdcre ad adturo infimum patrixj& hoc duobus modis fuftinere poteft,vcl admirtendo in ratione formx adûm vix
perfc6li(Iimumpo(rc (Texqualcm
bcatifico
liccc
non
a(fkui
minimo
in racionc beatitudinis
aut
&
tendentix in obicftum beatificum,

vnionis ad
ipfum,quia in via quancumlibet crefcat adlus,
nequic coniungerc obicdto in reipfa , nifi vc applicatur
applicatio autem cft
omnino
diuctfa.
aut ap-
hxc fruitio bcatifica

maior, &perfcdliorqukm fruitioilla natuquia, vt dicit
maior,inquam fccundurofpccicro
ralis:
diuerficateprincipij,vt adius fidei,
ffiiriiri.
ciTct
tantum cx parte applicantis

:
dum A&as , quam infiucret charicas

ralis. Hxc diuerfa folutio dcpendct
tialis volitionis,licet
Clligitiir
& non
plicationis
prxfentis
RiSpendet.
fetuuda.
clara Dci,quia
tellcdlus anteccdens volitioncra
ilifirenti
etiamfi voluntas per
fITitt,
comprchcnforis
fitundit
Diferri ê^ ptobabilirer di(ferre fpccie,alias difBcuItcrfufti-
charitatis in pacria,
Rejptn/i*.
qu^m beatitudinem
& perfe diaam.
propri^,
habcre
fc
amorem nacuralem ferreiur in Deum clarc vifum

non eiret fruiiio btatifica fupcrnaturalis qux
adbum
titfritilionf
etitm
dijfertttti
ergo beatitudo non confiftii in fruitione. Refponfiopatet ex i.articHlo,\n quo oftcnditur frui-
adlus.
aHut jruiti- fruitionis proxima

vi,(^
in
pccfcdiora
^me-
dietS
modum
*
nil i
fus,
paruulorum aliquid erit diccndum.

ty^d argununta. Ad prirnum , &c. Primum
9
fuit, fruitio non diftinguit beatuin a non bcato
Ad fiimum.
mo
Diftintii
poteftidcra dici in patria
Varitmrper'
feHi tecur-
non pcrficitur prihomo,aut potcntix eiu$,fcd pcr operationes

vitales, vt coniungunc pcrfedliuo extrinfcco pet
fcd mediance iure illo morali
dii*.
di^Tcrcnci
non diftero,
&
in
quoad viacorem Dcus eciam concc(Et

diucrfa media falutis , ciquc peifcdîora , quoad
legem,& alia , qu6 lex ipfa, & ftatus hominis fub
lcgeerat petfedior ergo ex eadem congrucntia
modo
,
pcrfedlioricm
ftacu legis
mcdiafruitionis intrinfeca
proindc ipfam pcrfediorem
cus
ObieHi.
^ 0M-
Dii
&
nam etiam
regnum Dei tfca,HMt pottu ,fediHfiitia ,& pax ,

gaudiumin SpiritH fanno,SiCC. Et H beatitudo hoc
rumeretur.nc elTet infans baptizatus bea<
quodell abfurdum ,
contra communem
427
Vel po(nt dici
&mo-
rupernacu-
ab illacondencur adus naturales corrcfpondcntcs adbibus virtutum Theologalium,

vel dari poftint , vt fidcs diuina , naturalis , aut
trouerfia
an
fcilicet
charitas naturalis,
Hanc
qux
fit
imroediatc ad
Deum.
remittirous ad propriam matcriam in
/ent. vbi agitur
de hisvirtutibus. Vidcatur
j.
Do-
Ciotin \.difi.i.q.^.&ini.difi.ii. vbi faltera in

patria alfcrit dari
"
hunc amorem.
Hoc eft,qu6d omnia infe-
yldtertiHm, Scc.
rioranatura intcllcdluali fuo
modo
beatificantur Aii.
in completione adtus concupifcendi
hoc
eft,in
cororoodo fcd fruitio non eft adlus concupifcentix coramodi :ergo in illa non dcbet confi:
ftcrc
beatitudo
fcd in
amotc commodi. Re- Re^nfi.
fpondet hoc proptium elTevoluntatis (ecundi^m

a(Fedum amicitix vellc bonum proptcrfcin
quo perfedlionecxcedit reliquos

que argumentura
eft
appetitus;idc6-
ad oppofitum
turaro
&
quia vltima
fecundum naperfeîonero fux (pcciei , in qua reliqua

N 4
perfcdlio alicuius rei ipfi coropetit
42.8
liqua excedit : ergo Hcut fruitio

luntati
StatitMdi
ftli ppititHi
ttniontli
fic
conuenit vo-
fuccedit aîbus virtutum Thcologalitim in via,
itaetiani beatitudo eius debet confli-
tuiin fcuitione
confiftat beatiiudo patriie
quod fecundutn
alias fcqueretur
dliflimo,
difFerentiamfpecificam conucnireceialiquaoperatiocx fpecie fuaperfcdior,qu^m fit beatitudo;
eemfttit.
hac eidem conueniret tantum fccundiim
fi
communem
tionem
^d quartU.
^d ûartufn,
fuccedit fpei
fibi
Quartum
Scc.
cil,
Refpondet quod
fruitio.
no*i in
vt eo perjruamur
non
&
&c.
quodinipfo Deo
confiftat
fruitione
commodi
quorum
omnieo , quod
ne
tentio
Rtjpnfio.
pei fe-
eft ,
etiam ex eo
vno adu
vt piobat ex Auguft.
i.dedoElrina ChrifHana cap. G. Skmrna rner-
ra-
crgo cft a(Stiis voluntatis ergo in

eo confiftit beaticudo
tcntio autem non eft
:
fed in
,
ces
eft
quod
hic eft frcitio
lih.
& reliquis.
>
&
aut
beatitudo
ab
patct
qua bcatus
nifi
quia in eo non
appetitus
perfedlio
Quod
in vifio-
nobis
in
ficut
extrinfcco
adus
eft
particif^-
tur.
fyirFwY^WWf^Frrfi?^^
QjT
i S
VI.
Utrum ad ejpntiam heatitudinis fertineatfecuritas?

D.Thom.i. i.ijMaJf.^.art. 4. (vhiCiiet.Conrid.)&hic^H*fi.i.Gaht.qufi.i.art.i.Occ3im.4.qua/}.vlt.art.
4.i(^.6.Palud.^K<e/?.7.Sotus^<f/?.}.<irr.4.Vafquez i.i.dip.ii.cap,iiF'ide ScOi.^.Met.<jUfi. ij.
TRVM
ad
cflentiam bcatitudinis pertincatfecuritas
^j Trinit.cap.j.ô^^ alia percinentia

'
ejl
Quod
fic.
i^.de
ad beatitudinem enumcrata,rubdit,c^ quod
omnino beattftmam.,itafemperfore certtjiimum
erit.
Prxtcrca,dccircntiabcatitudiniscft, quodfit vltimata perfc(flio ergo

cxrationcfui cxcluditafubicclo omncm priuationemoppofitam :ergo ex raiione
:
fubiedum incorruptibile,8c intranfrnutabile lecundum cam.

P rxtcrc^,i. Ethicor. Feticitai ejt operatio oplimajecunditm vuam ferfcclam :hoc fccunûm ipfumincludit perpctuitatcm quandam alioquinfclixpoflct mifer fieri quod
fui confticuit
tyirg.'^
Cap^S.
Cap.
&
habct pro inconucnienti.
inde.
Praeterea,ad
i/irg. 4
pcrfedioncm
viatoris
primam concurrunt cflcntialiter fidcs, fpcs
&
charitas,& ad {ecundam,adusillorum:rgo ad pcrfcclioncm apprchenforis concur-
runt efTcntialitcr aAus pcrfedicorrefpondentcsiftis. Confcquentia probatur, quia

non minorem intcgritacem requirit pcrfeiftio fccunda bcaii in fuo gradu , quam vialoris in fuojaiioquin bcatus vndc bcatus non habcret omncm pcrfcdionem pcr fc,
cuius eircc capax:nunc autcm adui fpci non fucccdit,nifi tcniio 5 tcntio non videtur
,
nifi fccuritas
crgo , &c.
i .Ethic.cz^.6. ftihil
e^ perfeifitts ex f}Oc,ifttod diuturnifu.E\em\>\i^ciLtVir de
albo
vnius
diei,
vnius
anni
quod
omnino vcrum cft dc pcrfedionc pcrmanentc,
3
Text. com
quia taliaccidit tcmpus,vel quaccunque duratio maior,vel minor:crgo cum fccuriias
51-
Oppofitum
Rat. tpp.
&
includat perpctuicacem duraiionis,non pcrtincc per fc ad beaticudinem,qux eft per-
fcdio fimul
tota.
Practcrea,ifta fccuritas,fi cft a<flus,aut intelle(5bus,aut voluntatis. Si intcllc<fVus,non
pcrtinctadbeatitudincm,nifi vt pracuium,fA(:^</?.3,C^4-^/* dij. Si voluntacis, non

cftfruitio,im6habetfruitioncmproobic(flo: in fola auccm fruicione cft bcaticudo,
ex qutefi.prdcedente crgOi&Cc.
:
quibu(Ham ab Hieroad Oceanttm 30. muhi ctiam tribuunt Origeni, a quo eum alij excufant , inpra-
impugnatus
0 MMENTJRiyS.
*
t
\ T7V'"'""^'j!/''"''"''^''*""'<^'''^> &c.
rius cxplicuic
nymo
Supe-
qu.T ad eirentiam beati-
formalis fpccHânt hic autem cxaminat

quod intrinfccum eft beatitudini canquam
pcrfc-6lio,fine qua non confifteret inir/7*beatitu"'''"'*
r>/JrVf*
btatoTum.
illud
dinis
vteft fecutitas bcati cx perpetuitate fui
non interrumpendi
& impeccabilitate
quaexcludit mifcriam. Primam neccftario coniuncflam efte beatitudini fimpliciter docet Aug.
ftatus
lih.^.de Trinit.cap.S.lib.
i.
de Cimitate^Dei cap.io.
& Uh.iX.cap. 10. qua;fnit fcntentia Philofophorum,vt Arift.

6.9. ^ iZ.drUh. 10.
i.//?<V.c<^.j.
& doccnt
Errorfxo-
tap. 7.
TMnllfH.
contcarius dc circulationc
communitcr Theologi. Erroc
tempotum
fuperius
eft,attribuitur
epiftola
fenti ûaftione.
Primum
prsmittit Do(Slor
quod
fidei.nempe beatitudine^ ele(ftorum fore BtatituJ

perpctuam. Secundo , proponit dubium ex qua P"t*"**'
caufa conueniac beatitudini perpetuitas qua in
cft
re adducit fencentiam
D.
Thomz
qux
beatitudinem eftentialitereficper f?,& ex
afterit Q,jg ^^.

fe
per-
pctuam,& formaliter ncccirariam:caufaliicr vero

a voluntate , qua: ncceflitatur ad finem vltimum
clare vifum.Tertioimpugnat primum aflcrtum.
Quart6,impugnat fecundum. Quinto.rc.^pondet
ad quaefitu per conclufione oppoiiia primae ailertioni. Sexto, refpondet eciam negaciue quoad fccundaaftertionem.Scptim6rcfuluit in quo fitfi;curicas,& icfpondet ad arguraenta principalia.
SCHOLIVM
ftionis.
XLIX. Qu^ftioVI.
Diftinaio
C H O L
429
V M.
6.
Synodo
in Lateran.ex cap.
Firmi-
BeAtitudinem fore perpetuam probat ex ScrtpturAif^ Augufl. definitur in

fpiHoUSophronifi/jua efiin aSI.
i.O* approbata aSH.
3.^^
ici de fum.Tnnit.Oppofitum errorem fuijfe Origenis^refert Hieron.epifi. 56.
C55'
Augufi.
xi.Ciutt.ij.fJ dehxrefcap.i^yKuffinus etiam trtbuit Hieron.eundem errorem lib.i.contra ipfiimypropter quxdam 'êrba
fed Hieronfi expurgat

habet in
tUis
eitiSyin
c.i
^ L.ad EpheJ ^ diaUantra Pelagianos,
ApoLcontra^ûjf dicens fe tranfiulijfe
tantum ex
altts
quit
commentanis. Alia loca Hteron explicat Sixtftj Sen.lib.C.Bibliot.annotat.
290. de panu Purgatorpjyquxfecundumfidem non funt perpetux.
^^
duofuncvidenda.Primo.dcperpctiiitatcbcatitudinis. Sccundo, dc fccu'**

laicbeati. De primo patet, quiaitacftex Scriptura Matth. zj. ihunt mjit in
'*f"
'vitam /tternam.â. i.t.Eruntfi^.ut AngtU Det.&i. in Pfalm.8 ^. Fitfecula ficulvrhm lauduhunttt, ^,^.^,^^-.'
alibi fxpe. Similitcradhoc func dicla Sanclorum multa. Sufficiatadducere illud ;, ejfe
Auguft.i 3 dcTtinit.cdip.S.Beatavituejfe nottpotefiyntfi ^timmoyfali,. Quod probat.quia ttmuim.
fiamittipotcftjaut crgobeatusamittic eam nolenSv &tuncnon cft beatus, qnianon
habet quicquid vult:auc volcns:aut ncquc nolcns, neque volens. Et ad vtrumquc
Ic
Hi;
&
illorumduorummembrorumfcquitur qu6d non cftbeatu.s,quianon amat bcaticudincm imo fi volcns amittit odit cam. Si neutcr non apprctiat cam ncc crgo cft
:
vita bcata.
Confimilitcrpotcftarguijfiamittatur bcatitudoperamiflionem vit3cnaturalis,quia
aut amittit vitam volcns,aut nolcns,aut neutralitcr.& videtur jfta diftinclio trimembris Auguft.intelligcnda ,non proinftanti, quo ponerctur amittcre beatitudmem,
quia conlequcns non cflct inconucnicns, fcilicct quod tunc non fit beatus^fed dcbcc
intclligi pro illo primo *//f,vcl pro tcmporc,pro quo cft beatus:quia fiuc runc nollct
amittcrc.& tamcn amiticret,non habct quicquid vulcj fiuc tunc vellct amittcrc, vcl
diligit profucuroillam vicam , cciam dum habcc eam crgo noncft
non curat.nun
bcata.
Ncceftrationabile inftare,qu6d amittat camjfedhoc non confiderac dum cft

bcacus,& idco eft neutcr quoad voluntatem,non quidem non curando illud bonum
apprchcnfum habcri pro lemper,lcd nihil intclligcndo de illo haberi hoc inquara,
irrationabilc cft,quiaquomodo nunquam confideraret de perpetuitate illius vitar,
quam furame diligit,fi beata cftiaut fi confidcrat,& credit cam perpetuandam ergo
decipitur:nihilautcm inconucnicntius,quamqu6dfalfaopinione aliquis fit bcatus,
fccundum Auguftinura de Ciuit.Det 1 .f.4.
Ad hoc etiam confonat audoritas Philofophi infccundodcGencrationc in finc. Senmdiim
Jn emntht4s inquimu^ tnaiuram defiderare quod mt lim
meVius cft autcm fcmper cflc, f^''"^',
efi.
quam nonefle^faltcm co modo,quo fempcrcireeft polfibilcêft autcm pofllbilena- /ap^l,*,
turac pcrpetuac,qu6d fit pcrpetuo pcrfcda vltimata pcrfeclione:ergo hoc naturalitcr
tU4.
defiderat,& per confequcns in bcatitudine,vbi dcfidcrium naturalc complebiiur, nc
,
fit
fruftra,hoc habebitur.
Scddccaufaiftiuspcrpctuitacis dubium cft,fimilicer qualis
illa
fic
pcrpccuitas:
& tcrtio qualitcr infit bcatitudini.

*
Ttinir. cip.Z.
M M E N TA R y S.
l
Beatavhaejpm petefi ,n:fijit im-
Quod
y^_
Augaftinus ,quia
(i aroitti
potcft
vcl beatus cam amittit nolcns ,
tunc non eft bcatus quia non habct
u^^.^^;^
quidquidvult: aut nequer.cilcns, neque volcns,
mortalu,S(c.
probat
fic
Z
Vtritmfidti
fribMtur.
T_I ^f '/''/*" "Â &c^catirudinem

ITJ re
pcrpetuam
eft
de fide
quam
fo-
brcuiter
probat cx Matth.ij. Ibunt /MfHinvitamaternMm,
&C.& iiErHnt /icMt ^ngelt^Dei.SiPC.ii.InJecuIa

feculorum laudahunt
te, Sec.
Pattt etiam EccUft^.
Sap.^.Jfa.)^.MattJ}.6.Ioan.i7.Miliom.6. i.adCortnth.9.i.adCor.i.i.MdTheJf.tlonictn.4t.i.Petrii.
j. Apocalyp. ^. 7.
10. ex Symholu Jidei , vt
&
&
^poliJorum Conlian.Athan.ex G.Synodo Atl. 1

Epiflota Sophronv .tpproirata AEl.
fiJ^ Caiholica,
aflctit
i <
&c. Eft ctiam Patriim
Doaot ; quam ptobat cx
.in
.cap.firmiterde
paflifti
Auguftino
vt
j.dc
&
&
fic etiara fcquitur quod non fit bcatus

quia
nonamat beatitudincm imo fi volensamittit,
odit cam fi ncquc nolens ncquc volens non
appetit cam crgo ncceft vita bcata. Confimi:
hter potcll argui
, fi
amittatur
beatitudo
pcr
amiflioncm vits beatsc quia aut amittir vitam

naturalcm, nolcns , aut volens,aut indifFctcntet
:
fc
habcns,
& videtut fic intclligcndarariocinatio
Auguttini , vt rcfcratur ad inftans habir* bcatitudinis
&
non ad
inftans amifEonis
fcqums:
quia
txfUeatur.
4P
Lib.
non
quia
fic
non
efTct
pore, quo
Imfugntti.
Tandem
inconueniens quod pro illo

dcbci ergo intelligi pro tem-
probat cx Philofopho
'
i.
degtn. In PhilofopL
omnihfu , inquit, natura defidtrat ûedmeltM
femper, &invicaaeterna, qua:

perpctuari poteft crgo hoc defidcrat beatus ,
pro futuro , non cft bcatus ; fi amittat eam nolens, non habetquidquid vult. Quod fi dicas
quidem cum amittere beatitudincm ^fed nequc
nollc, ncque vclle adu amiillonem cius ; quia
non confidcrat deftatu futuro,aut bcatitiidine
continuanda ,aut amittenda , quia ncfcit ; hoc
amat hoc autcm defiderium naruralccompletoc

in beatitudine , quia eft ftatus omnium bonorum cumulo pcrfcdus.
Patet hoc idcm cx dcfinitionibus bcatitudinis,
eft
beatus
re6tequadrat,quia
fi
Scdmeliuscft
dit
fi
beata
quas fuprkfitb initio huitti diftinbUonit propofuimus &c patetcx racione praemifla Dodorisncceflario ad vltimam fatietatcmnaturx bcatifica:
omnino
cap.^,
fi
aut
fi
confiderat
compleatur
eft
beatus
vtomnis
eius appctitus naturalis
hic autem appecicus

eft
ergo
ad bcatitu-
eft
& pecfcdtioeius extcnfiua ,qua excludatur timoc

&C anxietas de cius amiflione
& vt de fe fuf-
cft fecu-
fit
ficiens
mo
timacc.
C H O L
adcomplctam fatietatcm
vltta
quam
M.
necejjkrta infe formaliterylicet ab alio caufaliter. Frobatur prmo
ûodl.ii.
^.
non beaths.
TTÊ
primoautemponiturbeatitudo eflentialiter exrenecefraria,& tunc non

X_-y poccfb non efle perpetua formaiiter quidem ex leipfo , caufaliter aucem ali-
qua caufalitate a caula extrinfcca aut fccuncio ponitur quod beatitudo efl: perpcluaex voluntatc neceflTario fruents aliquo vifo,quia non oftenditur in eo aliqua
:
^.lO.
art.i.&
IZ,
Tertto,alioipin beatujpojjet ejfe mtferîsr fic
om-
U.
D.Them.i.
1.
quia
quiapropria per-
feSiio accidentalu cati/vt perfpicuitojjef iucorruptibilu. Secundoibeatitudo tolltt
nem priuationem a beato.
nc-
appetefc poteft ordinatc.
'Refert tres ofimones de caafa f>erpetuitatis heatitudinis. Prima,ait perpetuam

eji
ne-
talis fecuritas
cclTariaeft in beato,vt conditio ncccflaria ftatus,
quia non quicfcit vl-
,
;
dinera, vt perpctua
autcm fufpcnfuseftdeeius amiflione,
ergo non
bilisrequiri
& cre-
aut inccrtusjtuncctiam timet, ncquc

lus
beatus erit in falfaopinionc;

falfum cft ex Aug. ii.de Ciuitttt.
perpctuandam
qiiod
&
eft
efie
quia nequit non confiderare,

aut cogitarc dc perpetuitate illius vitx,qua fumirrationabile cft
me diligit
Henr.
Scc.
quia diftindio piajmilTa

non habet beatitudinem
lic
Rcjpinfio.
cflct
beatus
V. Sententiarum.
1.
^rifl.
C-ril.Ccinntentatoris.
mali,aucdefeclusboni :8cdiilert iflapropofitio aprima.ficut il]a,qua poniiur

caelum neceirario moucriex necelfaria babitudinc vniformi mouencis ad mobilc*
abilla,qucE poneret motum cxli ex fe formahter neceflarium. Primum poncrec
Philofophus,non fccundum, ficut patet 1 1. Mttaph. Comm. 41. Tertio ponitur potcntiam neceflario determinari ad agendum,& ex habicu ncceflario,puta intcllecûm ad
videndum ex lumine gloriac , Sc voluntatem ad fruendum ex charicatc confumratio
niaca.
Proprimapofitionc illarum argultur

incorrupcibilis,nec folum lubftancialis
modo
fit
Aliqua forma corporaliscfl:fimpliciter

forma cseli fed ctiam accidcntalis , dum-
fic
vt
propria perfeftio corporis incorruptibilis , vt pcrfpicuitas in caclo
& lumi-
nofitasin fl:ellis:crgo fuprcma perfedio naturae fpintualis cft formahter incorruptibilis.
Practereajforma,qu3e tollit a fua maccria omncm priuationem , conftituic compofltum incorruptibile.Patct dc cxlo 5 fed bcatuudo tollit a natura beatificabili omncm
priuationem quia omnem imperfec1:ionem , &c potentialicacem , cum fit aclus vhimus in fuo ordinc , magis quam forma caeli in ordinc formavum fubfl:aniialium.
Confirmatur raiio , quia finis extrinfccus pro eo quod includit eminenter perfedionem omnis alterius finis, toUitomnem priuationem, feucarentiam rcfpedu finis
cxtrinfeci,hoccft,nondeficic aliquis finis cxtrinfccus habenti perfede illum crgo
,
afimili, vcl acaufa,finisvlcimus intrinfecus coniungens iftifini,
tollit
omncmpri-
iiationcm finisalcerius intrinfcci ,&itaconftituet compoficum formahcer incorruconiunftione ad finem cxtrinfecum.

crgo poflcc dcftrui,
PrcEtcrea tertio fi beatitudo cflet de fc formalitcr poffibilis
pcr confcquens poflTct beatamen mancnte natura,quia ipfa eft incorruptibilis,
ptibile intrinfece,8c in
&
&
tus
fieri
mifer
cnim nunquam
& ita beatus non cflct beatus

fieri
quianonhaberct quicquid vulc vulc

:
mifer.
, quarum prima ncfcio cuius potiflimiim C\t,
quamuis margo pracfcrat D. Thomam in cjModli-
tis
(JOMMENTARiyS.
3
ftim
fent.
de radice ferfltHitHtU.
E primo *
autem ponitur beatitudo
lubiicic ties feutentias
&c. Hic
de tadice perpecuica-
hetoprirno, vbi nihil tale habet, citatut igid)us,
qui mihi non
eft
ad
manum
ttibuit bcaticudini neceflltaccm
cuiufcunque
formalcm,
fit
& ex
pacce
DiftinaioXLIX. Qu^ftioVI.
X.
Smt.
parte caufx excrinrecz.Secunda ftatuit neceflita-
tem ex patte voluntacis

|.
Snt.
vifo.cuinoncftannexa.autadmixttaliquaracionali.Tertia, qux in idcm pcnc concidit ,tribuit

neceflicatemex habicu tam luminisgloriz,qu^m
etiam charitacis confummatx ; vcerque modus
ettD.Thomx
4
riiJ4iw/
fnmtfnt.
bono
necefTari^ fruentis
i.i.<jiuJl.S.Mrt.^.&îuJi.io.ttrt.i.
}.4>t.4.&Vafque2
i.i.<6|^.ii.f4jp.i.afrerk teneti
k quibufdam modernis abfolut^
>
& flne vUa di-
ftindlione. Alij veto diftinguunt incortuptibi-
& formam,
introducere, & ficdi-
litatem in ordine ad agens creatum
quam
virtute fua poccft
cunt operationes beaciHcas
cftc incorruptibiles
virtute agcntis crcati
funt Angcli incor-
ficut
Videaniureiuslntcrprcccslociscicacis.
rupcibiles :camenefte corruptibilcsin ordine ad
Prima fencentiafundatur ineo ,qu6d pcrfcdiones accidentales,& incrinfecz corporis incorruptibilis fint incorruptibiles rcrgofuprcma
Deum.
pcrfedio crcacurz intellcdlualis dcbct circ pcr

fe incorrupcibilis. X)einde , qnia beaticudo tam
formalis.qu^meciaobiediua collic a beaco omnem priuacionem ad formam concraciam ergo
:
beacicudo nequic compaci curo priuacione forconfcqucnter eft pcr Ce incoroppofitT ,
&
mx
Dcinde,
ruptibilis.
fi
bcatitudocflct poffibilis:
crgo noncft beaticudo.quia

peream non habercc bcacus quidquid vulc , &c.
Hanc partem videtur fequi Soiusin hMc.d.îu^.
ergodcftrui pofTct
corrumpi
hoc
ei
pojfe.
Dicitur
j,ad*.
Hf c inccrprccatio cft magis congriia, &

:
fe habeat ad finem,
non,fuppofitavifione,& rocdiisad fruitionem.infallibilicer fruicur, nunquaro dcfticuca,&
fuppofica fruicione in ej/i ,Sc Dei conferuatione
fpeciali refpcdu eius , ctiaTO voluntas ncquit ui*
ti
quia fiue voluntas liber^
fiue
termitcereincxercitio fruicionem.
neceflitaseftcndi
nonconuenit
Hzc autem
fruicioni in ra-
cione forroz.nifi vt fubeft fuiscaufis,& it.fluxui

vt probant rationes
C H O L
tamen
^,^ ^^Vj_
contraeam non proccdunt tationcs Dodoris

nara ccrtum cft de
in fcqiienti paragrapho
fado noneirccorrupiibiics vircuceagcncis crea-
Refutat dtSiam opimonemjprobans beatitudmem

incorruptibiluyûia
Dodoris
M.
manente natura
beatijtcabdi',
a nuUo creato defrui potefl : an 'vero
conueniat ex natura^^z/elex Dei beneplacito extrmfeco,pofiea dicetur. Soluit
rationes
431
illitu
opmionu.
Ôniraillud,bcatitudocrcatacftaccidcns:crgonon nainusdepcndctquam ^<-/*f4t

V^fuumfubicclum^fcdfubicdlumdepcndcc cx conferuationc Dci contingen- ;'>^'W'i
tcr ipfum confcruantis
&per confcqucns non habct nccejfe f/<r formalitcr crgo "/"" '^
multomagisnccaccidens. Rcfpondco cifi abfolute bcatiiudo habcat tjff contin- ''"^"*".'^'
gcns:tamen cx quo fcrael incft natura:,ncccflari6 ineft manentc natura & ita habct ^-^^
mctjfe tjfc ,cx quo produda cft mejfe^bi hoc quantum eft in ordine fuo efTcndj hcct
non abfolutc fic ncccflarium^ficut probatratio.
Contrahoc, Dcuspotcft confcruatcpriuscfrcntialiterfinc poftcriori: illa natura Priutpotcft
^
cftprioreftcniialitcrbcatitudincquiafubic^ftum.imoctiam prior temporc: ^zict efefmt pcrgc&c. Coofirmatur, nunquamcftmaior ncccflitastertijad primum ,quam tcrtij A""*ad iecundum:hicautcm tertij ad fccundum cft tantiam habitudo eontiogcns , patec
cx ratione cxtremorum:crgo,8cc.
^
Conccdo crgo quod nihil aUud a Dco habct e(fe formalitcr ncceflarium, fcd fia>pliciter contingens tamcn aliquod crcatum dicitur habcre tjfe incorruptibiic pro
qoantononhabetcontrarium ,vel non potcft deftruiab aliquocrcaio ,lcd tantummodo potcft annihilari a Dco non conferuante & hoc modo potcft concedi beatitudincmcfleincorruptibilcm fcd ficincorruptibile non cft ex fc pcrpctuum , nifi
poflibilicer:quia ficut effe fuum habct contingcnter a Deo conferuante , fic & pcrpc,
tuitatcm.
Ad rationes pro prima opinionc. Ad primum patct cx di<ftis,qu6d ncc caclum,ncc

aliquodaccidcnsciuseft incorruptibilc, nifi modo prasdifto. Ad fccundum dico,
quod nullaformapotcft aufcrrepriuationcm a fufccptiuo , quod fcilicct natum eft
recipcrc aliam formam ,nifi cmincntcr contineat formam ipfam.quia manentc in aliquo aptitudinc ad rccipiendum,non potcft tolli carcntia , nifi ponatur iilud ncc ali- Formtim
tcrtollitur,nifificut illud tollitur. Formaergo cacli cijm non incliidat in fc formas '^^""""'inferiorum*fimplicitcr,fed ncccminentcr , eomodoquo cns infinitum includii om- '"^"""'"^
^**'''^"*"'*
niaalia,fcquiturqu6dnon tollct afuamatcriapriuationcs illarum formarum fi tamcn fua mareria eft capax illarum. Vndc illa via poncndi caclum incorruptibilc,vidc- ^^/^, -i
turirrationabilis quiaperillam viam non tollitur corruptibilitas quantum cft cxpomtincd'
principiis intrinfccis.licet faluctur.quod non poflit corrumpi ab agentc naturali,quia lo mdteni
:
forma ita continct alias,qu6d non poccft pcr aliquod agcns nacuralc cxpelli.
Excmplumhuiuspatcc ininccllccliua.quaccftforma pcrfedior quam formacxli:&.
camen non tollic i matcrla aliquam priuacionem aliarum formarum , im6 nec confti-
illa
tuic
"^fi*'cmrittienu cnm
mjttnia in-
îritntm.
Lib. I
4^1
V.
Sententiarum.
rcfpcAu agcntisnaturalispro quanto aliquam formam concomitantcmrcquiritad fui ejfe ^ adquampoteftagens naturale attingcrc corrumpcndo:
fola ergo forma infinita,fi poflet materiam pcrficcre.pofirctper illam viam aufercndo
fcilicct priuationem.compofitum incorruptibilc conftituerc} tamen adhuc cflet dubium.an fufceptiuum eflet in pptentia ad illas forraas fub propriis rationibus , quas
tuit incorruptibile
habctcmincnter in illa Vna forma infinita. Patet ergo quod antcccdcns eft falfum,
loqucndo de incorruptibili.hoc eft indcftrudtbiiiifi autcm fit fermo de incorruptibili abagcntc naturaliraut a contrario,concedo antcccdens,& fic conclufionem.
Adconfirmationem dico,qu6dnonfequitur definc intrinfeco quod tollatom,
fimextrinfectufl.
ttmM
tellu
'"""""rC
ttationem.
nen
tjuare
/yciwfr//?-
r\cm priuationcm formalitcr a fubicdlo
omncm defc-
ficut finis extrinfccus tollit
^^^^ ^jjjj cxtrinfecirquia finis extrinfecus eft formaliter infinitus.finis intrinfecus eft
fornîlêr finitus,& ideo non poteft fic ille includerc intrinfcca, ficut ille cxtrinfcca
Contra.non poteft finis intrinfccus alius,fucccdcrc ifti , nifi coniungat alij fini cxtnnfcco:crgofiillcconiungitcxtrinfcco,quicxcludit omncm dcfedum, ctiam illc
intrinfecusexcluditintrinfeceomnemdefedumfinisconiungcntis. Refpondco,iile,
dum manct,excludit defe<ftum,ficut albedo,dum ineft,excludit dcfcdtum nigrcdinisj
fcdiJlenon fimplicitcrnecefrari6incft,quianon cîn fe ncccftarius illcautemex-
(tt.
cum dicis
trinfecus eft in fc ncceflarius. Et

alij fini
coniungcrc
nec fupplcns
Perhoc patetad confirmaiioncm,
alius finis intrinfccus poteft
cxtrinfeco}conccdo:fcd tunc finisextrinfecus non
omnem defeclum
cuiufcunquc
finis extrinfeci.
cft
huic
finis
quia tunc non cft conmndus huic.

Ad tertium dico, qu6d fi natura ifta maneat cadem natura,fcmpcr eft capax bcatitudinis,& miferiae
per confequcns non cftcontradi(ftio,qu6 ccflante beatitudinc,
:
&
, infit miferia. Et cum dicis , tunc non habuit prius

quicquid voluit Rcfpondco.habuitquicquid voluit vnitiufe,non diftributiueacci^
quac eft
V'-
jo.
accidens per accidcns
fibi
P>cndo,ficut
didum eft fupra hoc eft Dcum

,
"
M MEN TA R
imfugnatur
d:cifenten-
^^'
f^ S.
fentcntiam
V-^confutat ctiam Baflolis hic. Primo vrgei

^q(ôx qiiod bcatitudo cum fit accidens , non
poflit
diccrc
quam fuom
niaiorcm
neceflitatem
eilendi,
dum, quod tamen
dependet a
non excedit confcruationc perpctua caufac prima: & confcfuhteBum
quentcr non habct ncceflccfTe formaliter.Dices
quantm a
^^^^ ncceflitatcm cflie ex fuppofitionc quod fit,
tteeejjitattm
.*.'_
..
qma Ijcct contingcntcr rccipit ejje tamen lup*Jfendi.
Rejpanjio. pofito qu^d femcl infit naturx, neccfiario con''"W"'"'' fcruatur.vel ineft. Contra, Deus poteft conferBeatituJo
fubic
'^
uare prius eflentialitcr fine poftcrioti
tale eft
refpedu beatitudinis;im6 etiam prius

tempoie. Confitmatur , nunquara eft maior nefubic<fJ:um
ceflitas rertijad
primum
qnam
tcttij
ad fecun-
dum
fed beacitudo comparata ad fubiedum fe

i
concingenter erpoetiair;
habec vc accidens,
j
r r L u
j n,
uc
lc habet ad pnmum,nempe ad Deum cx quo
&
dicit
pacec a6tus bcatificos
non
cire
natura fua
intrinfcco fimpliciter incotruptibiles in
& ab
ejfe
for-
intrtnfeei
mac ex natura fu3,ficut funt incorruptibiles An-
7<r^f(;*/^
gc|i,aut fubftantiaifpirituales: quia
fen
quam
quo emincntcr habuit omne rcde
^^^^\f.^ (|j,jf
neropeadus
q cxigunc petmanentiam cx
'XKiluntoi
ficut patet in vifione tranfitoria
dicltur habuilfc Paulus: Angcli au-
S"*
to dcpendentes,cuius vircutes irapediri poflet ab

fe habent operationes beatific
dependentes a potentiis , qu fimplicitcr, & ab
intrinfccoimpediri poflunt, licct nequeantimpediri de fado.vt fubfunt infliuui caufa: primar,
per quem influxum cucnit , vc operationes fcm-
adkione^ficut
perdurent,
efl
hoc modo
fint incorruptibiles
i\i.
-i
influxu.
Cw*</<^rf<,&c. Coiiccdit
elTcfimplicitcrcontingcns
twn , inquit
oranealiudiDco
MWf
aliijuod crea-
dititur habere efle incorruptihile ,pro
quanto non hahent comrarium
vA nonpoteft dejirui
jnctrruft!-
ah alitjuo creato , fcd tantMmmodo poteft annihilari k
hilitoi bea-
Deonon conferuante,& htcmodo poteftconcedi
"''"'"'*
hea-
Quibus verbis
.RteonalisiK
jjr
rr j
tenet quod iuperms diximus eflc de mente eius, fgf,ti*
ideoque hoc modo intelligendo primam Cea- frunijf*.
tentiam,nulla crit quantum ad hoc difcrepantiai
titudinem effe incorruptihilem, &cc.

v
&
in
aliis
...
refponfio ad argumcnta
^ndata
eft
piana
modis explicandi
&
cft
rcft^
maiot
difficultas.
V M.
D.Thom.i.xquafl. lo. art. i.tenentunecejjl^
ad amandum obie&um <-vifum
non tendit naturaliter in
&
ex efficacia caufarum , non vero ex natura for/ii.

ma:, qua: eft alioqum aepeudcns a tali perpetuo
C H O L
T^futat/ecundam opinionem qua

tari <-volunta,tem
tcm funtnacurafiia permanentes,& anuUocrca-
^"Ômra ^ illud, &c. Hanc eandem
in
ratione formac
'
'
minus
voliDile.
in quo
nuUa apparet ratio mali , quia
tale obiecium^ficut intelleSlui. Secundoy
ipfum inteUeSHum creatum naturaliter non mouet , fed contmgenter

extra liberefacit. Adde rationem D.Thom.tantum ftadere
Detu etiam
quia omnia
ad
quodDetu clare '-viftu non

pottfi
DiftinaioXLIX. QuaBftioVI.
yide DoSl. i.difl.uquafl. 4.
fotejl odio baberi.
'-vbi
433
de hoc agit. Refutat etiam tertiam
fententiamy oflendens perpetuitatem beatitudints non prouenire ex hahitihuj necejfltanttbits
potentias adperpetuo nperandum.
^Ôntrafccundampofitioncm
& concedoquod
arguiiur lib.iJifl.i.ûdfl. 4.
li-
ygif^tt
V^cet intclletflus nacurali ncceflitate vidcat obicdum prxlens proportionatum:
on necefi-
tamcn voluntasnonnacurali neccllitate fruiturilio obicclo vjfo, ficut ibidiAumtfl: tariadancqueetiam illa ncccffitas videndi eft fimplicitcr ncccflltas fed tantummod6 nr- nundum
^'
ccffitasjfi obicclum pra:fcnsmoucat:6ciftud eftfic mciecontingens, quiaobiedum ^"'"l'^
fcd
iftud voluntarie Sccontingcnter mouet qucmcunque intcUeclum creatum
,
ctiam voluntas contingenter fruitur illo vito contingentcr, c copulat intclligcntiara

cum memoria, fi tamcn ibi habet actum. Ad argumentum quod in obieclo non
oftendituraliquid mali,necdcfcdus boni.rcfponiumcft vbi priiis.
Contratertiam pofitioncm arguipotefl.quodhabicus non pntcft efiTe prior caufa ^dtertH
opcrationis.qu^m potentia,fed femper fecunda,quia illudeft poicntia, quo fimpli- "f'",
vnde habicus non vtitur potcntia fed potcntia habitu ficuc caufa P^^p"*"-^
',.
fccunda,& inftrumcnto:caufaautem priornon determinatur ad agendum ,nec pcr
conlequcns ncccilitafur per caufam (ccundam led c conucrlo.
^^^ frn fx
Practerca, Bcata Virgo habuitin viamaiorem charicatcm charitate alicuius beati hditibus.
inferiorisgradus
& tamen illa charitas non neceflTKauic camad fiuendura ctiara
quando contemplabatur Deum.
S
Prêtcrca cfto quod lumen gioriae neccflTuct illum ad videndum obieclum prxfens:tamen fi voluntas fitcaufa impcransillam vifionem,poteftnon mipciare.contingcntercnimconiungitintelligentiammemorix illius obiedti quod contingenter
amat. Vidcturauiemquod fic ibihabeat fic coniungere quiafecundum Auguiîn.
citer poftlimus
'.
de Tnnit, in multtt locu
autcm
in gignitione
Verbi perfccli concurric voluntas
fic
copulans:
Verbumfecundiim ipfum y. dt Innit.

Conccdo crgo quod non cft ncccflTitas, fiuc pcrpctuitas neccflaria cx habiiibus
dctcrmmantibus potcntias ad aclus, fcd tantummodoexhabitu gloriaccft necefl!itas
fecundum ^/W,quia habitus^êft naturalitcr inclinatiuusjnec cx charitatc talis ncccffitas cft in voIuntatc,quia talis libere poteft vti charitate,vcl non vii.
illa
****'''''
vifio cft
'
M M E N TA KiyS.
r
x.Sttutnt.
^~Ôntra
fecnndam pojitionem
V'fcntentiaell voiuntitem
Sic.
Sccunda
ncceflitari ad
fi-
ncra vltimum clare vifum ex piopria inclinacionc. Huius traflatum temitcic Dodor adea.qua:
perliftit in fcnccdtia
^ tradauic 1 i.d.i.ûaj}. 4.
KlUtMtmr.^
contraria,quam Wfw dcftndic. Rcfolutio hu-
Cf.
3-:
ximc ipriori,qieft clenatuialibercatis,idc6q:

?*'" vifum clt omitrerc , tamen ne difficultatis
excofatio ha;c ofFendetet lcdorem, idco fequentem
qux
canpit
immtdi.ic:us
fubiiccrc vifum eft
fcripcoribus occurratur
difficultattm
potiffimiim modcinis
vt
:
intcrim inccrmiflk cx-
plicacionc cexcusquxiiiur,
&
ius qujcftionis dcpcndec a
fit
an vcro radicaii-
fi:;
tcroiiacur ab mdifrcrencii incdltdus proponcncis obicdum fub racioiic indiHxrcnci boni,
& mali
ita vc
fi
fub rationc detaminata boni
proponatur, auferat IrbcrtatciTi , fcu indifFerenliam voUiiitatis adprofecutioncm taiisboni fic

propoflci.
D. Thomas,
lccundum
ncmpe
ciiifquc difcipuli ccncnc
libcrtaccm oriri radicalicec
ab intcliclu,& non a radicc intrinfcaipfius voluntatis. Dodlot noftcr conciarium vbjquc dctcndic
aircrcns
hanc
clfe
clare
ad fncm
vifnm?
pcr
& inodum connatura-
lem agendt vuluntatis per
vltimum
& dehiiitur liberras voluntatis, an lcilicct

difitrcntiam intrinfecam,
Vtrum-volttntas nectflitetnr
modo quo ftatnitnr,
differentiam eircntia-
icmvoluntatis creatx.&modumeius opcrandi

ab intrinfeco. Hinc crgoconfequcnter D.Tho-
Prima fenrentia eft, voluntaccm ab intrinfcco

ad amandum Dcum clatc vifum. ed
neccflJitari
communis
ipfc
in Schola
fandus
D.Thomx, pro
lus 1 i.</y/.i.^.}. Fcrrarienfis in

tato.
quacitatnt
^.contra Gentacap.6i.ieact
Czict. t.p.ijiuji. 8i.
art. 10.
Capreo-
D.Thimk
loco ci-
vbi Cqnradus.6c
Medina.c^ i.i.^.io.rfrr.zSocus 4 ^.49. f </?.?.

Durandus / 4,.d.4,i.(jM.ji.i.& d.A^.ejutji. 8.
Richardus <r/.i. Maior. 9. .Hcnricus de Guandauo quedlib.i i.tjudj}.^. jtgidius ejuodlib.i. tjutjl.
G.art.^. ticcc hi amj lius pioccdant aircrentcs dc
pocentia Dci abfoluta non poffc fcparari viffonem Dci ab amorc. Vafqucz \.t.dilj>. t6.cap.i.
ptobabiliorcm ccnfct. Eandcmtcnct Suarcz
art.^^.
nias rcftc dcfcndit voliintatem
met.difp.icf.Jeii.i.num.io.Vilemiitcm.i. dijp.
vlrimum fincm
<jH<tJi.^.6c alij.
ncccflltari ad
quia vifio clara
Dci ,
ipfc vifus continet detcrminatc omncm
tationem boni finc admixtionc auc differcncia
cl.irc
vifum
&
niali,aut indifFcrcntiaad
malumj quanquamau-
lcmrefolucio huins qusftionis depcndcat m?.Sceti
Optr.Tom.X.
8
^J""'"^*^'***'''
Prima conclufio voluntas non
1.
neceflitatur ab
vlcimo fine clarc vifo ; fcd liberc elicic adum

quoad exercitiumineceflritaturaucemquoad fpccificacioncm Hanctcnct Do<aor.i i.<^. 1.9^/.
OO
^.m^-
9
'Cf^'
V.
Lib. I
434
4.m.;.c^ i&/'.Eandemfupponit/' yd.
Sententiarum.
de me-
l8.
vbicumquc agit demodu opecandi voluntatis creatz , mpponens agere

Chrifti,&
rito
libere eiTeei difFerentiam eiTentialem
quem
quiintur omncseius difcipuli, Lyctiet. in i.d.

^./<e/?.4.Tar[aretus
in taa d.
honitatit luminefita voluntate cecidiffent:proculdubio
multo
lihertate-ySc
^.d^$.prope{itione
i.
rum
Anglez in^. de heatitudine

de
, Niia , Petius
Aquila,
alij in praefata loca Oodoxis.
Eande fentcnciam doccnt Nominaks:Ocham
rones in
i .
d.i. îuji.j.
&^.
in 4.^.49 qftdj}.z,duh.}.
nits/ i.d.i.qut,ft.6. art.
t. conclttf.
bum dv! Vitecbioi traB.

Citari ctiampoteft
quidquid dicant eius Interpretes ; ibi enim quaevtrum voluntas moueatur de neceitatc k
rit
fuo obiedto
& refpondet inCorpore
nuUoob-
quoad exercitium ex
ieto moueri voluntatem
neccilitatciquuad fpecificationcm auten[i moueri
cx neccffitate ab o^jedtb , quod habct in
om-
fe
nemrationem boni. Inde inqmt,fi proptnatur aliquod ohieElum voluntati
num
cjuod /tt vnitterfaliter bo-
(fr fecunditmconjiderationem
ex
necejfitate
Vnde
ve-
Loquitur
luntoi iniU,udtendi),/iaUijHidvelit ,&c<:.
denecenitatcfpecificationis.
fubdit illam
particulam conditionatam,y?<(/(^K/<^t/;/i/:& inft^,
& ideh illudfolum bonum
nihil deficit; eft tale honum,ûod
non
& cui
quodeft perfeHum ,
voluntM non poteft
&c. Citari potcft Ahi
velle cjuodeft heatitudo,
AodoreniTs lih.i,traEl.i.c.y.k\m3Litt\i&iHi.d.quaft
Chiiftum meruiirc pet
ipfam Dci fruitionem.
Probatur conclufio , prim6 authoritate Aug.
vnica, not. 5. qui docent
Enchiridtj cap. 16.
ctnclufomi.
aeccpillc
cum
& 19.
docet fandbos AngcJos

vita xterna certifHmam fcientiam
Prohatio
de fua ttabihtate nunqnamcafuro$r<i^.i8. Cateri

pia ohedientia Domino cohtferunt , accipientes etiam
Auguft.
(juod
qua
Scienti in
quafundtur ftcHri-
tm.
DtMrrum
donum
'ji
dt btMitudi
illi
non hahutrunt (idefl mali)certamfcientiam,
& nUqHam cajitraafta-
ejfent de fua ftrnpiterna,
&c. Siccap. 19. idem habct loquiturautem decertitudnie ,quamnunchabent in

gloria, in qua fundatur fecuritas hxc autem
fcientiadiuerfum donum eft ab ipfa bcatitudi-
hilitate fecuri,
ne,
& accipitur rcuclatione Dci.
Dei
Ith.i t.cap.i i.
Tcm
& ait nccefrariam cffe

de
faifto inelfc
Vndc
Angclis beatis
cap. 18.
fal-
pcr
excluditur
quam
timor,
imo
neqiic
Adamum
przfcientiam fuicafus habuifTc docct

in ftatu innoccntia ob cafdem caufas
lii.
cam fcientiam fuifle,

ad beacitudincm eamquc
& folicitudo deeuentu

Gen.ad
de Ciuit.
ncgat Angehs viatoribus
lapfisante peccatum
Uem
lih.
de correptione
ti.de
& gratia
j. docet ad
beatitudinem requiri, vt creatura inteUeblualii hono incotnmutahili , quod Detu eft ,fine vUa rnoleftia
perfruatur,& in eofe inaternum manjurum, necvUa
diihiratione cunSIetur, nec vUo errore faUatur hanc
eap, 10, hem,pr<tfato lih.de Ciuit.cap.
nonfunt
i.citans laco-
.ii.quafi.io.art.i.
vlteriits
futu-
iUum infocietatembonorum Angelorum
rediturum
veritas ijuippe in Euangeliofan-
nosexillaimmortalifeiicitatecafuros,illi vero certi
Toleta-
dediuinu fradicamentu.
D.Thomas
& ipfos defemetipfis igno-
atjuales Angelit
, quod erunt
Deiytjuihmetiampromittiturûod ihunt in vitam
attrnam : Porro autemfi nos certi /iimm nuntftam
in i.d.i^HitJ}.6.conclt4/.^.Ga.h{ie\.art.i.concl.^.[up-
plcmentum
Elis fidelibtu promittit
&
lO
'.fedntc
vlteriits
Oibellus
art. 5. diffcnlttfte, 4.
incertos
nullum 'Diabolum ex bonis Angelie
4.May-
duriiu nunc putare Angtlos fanios attrna
rare,ûdnos de iUisper Scripturoi fanQat noffe potuimiu. iiufi enim Catholicm [hrifiianm ignoraty
fe-
ibidem,&in 4./cc(r4/0.Bargius
.Ouandus in
eft
fua btatitudinis
juia
iam petiores non aûaies
eit
trimm :ftd
nequatjuam veritas faliit,& aûaies eis erimm,
preftElo tpficertifuntfuafeiicitatis
aitffûta certi
atema , cuim
iiii
non fuerunt , non enimerateorumater-
naftiicitas,cuim certi ejfent,<jua eratfinem habitura:

reftat
vt aut impares Juerint
autfipares fuerutu
poftillorum ruinam,iiiis ctrta /citntia fua fempitern

feiicitatis accejferit,icc.
Durum ergo afierit Sanftus vel afrerere malos

Angclos habuifleamc lapfumfui cafus praefcientiam , vel etiam bonos fu perfcuerantiae , quia
nempe fcqucreturillos habcre timorcm, qui non
conueniebatfelicitati illius ftatus
funt
& pofTcnt dcfpcrare iuxta
riumThcologorum
fus,
aflercntium
& damnationis
in
quo
crcati
iententiam plu- d
cum
ficrer rcuelatio
licitc pofTc
aut
bonitatem Dci. Accedit mod6 ex prouideniia

etiam,quam circa prasdcftinatos exercet , quibus
fui
pcrfeucrantiam jn particulari
non
rcuelaf,
communiterIoquendo,vt cum timore & tremore foliciti opcrcntur fuam falutem , de pcrfeuerantia inccrti , vt idcm Sandus Auguft. docet de
doHo perfeuerantia cap.i^.
cap.ti Mb.
& ii.de correp. & gratia
.de Trinit.cap.
1 Trofp.lib. a .de vocat.

.
Gentium cap. vit. Hieron. iib.x. contra Peiagianos.

in Septuag,
Giegot. ttb,6.in 1 .Reg BcrnardusyJr.
communitcr
nouiflTime Tridcnt.y?/ 6. cap. }.
Doaores:eadcm proindc dcbuit fcruari lex circa
1 .
&
Angelos viatores.quibus propoflta eft vita asterna vt mcrces bonorum opcrum,& pcrfeuerantiac
in bona voluntatcin qua creati funt , non fecus
ac homincs comprchendit,& ipfum Adamum in
ftatu innoccntix ; quod obitcr dixcritn , ad declarandam mentcm Auguftini ,qui durius ccnfct
non cflc iam in fandtis fcicntiam de ftabilitate
fuac bcatitudinis , quam nos cognofcimus ex
Scripturis perpetuam.Loquitur autem de fcietia
ipfis propria , atque
illi ftatui proportiojiata ,
&
Dco communicata quia nec dubium eft cos

habcre candcm ,quam nos cx Scripturis habcre
poflumus :quaE tamen nobis primum propofitac
a
fed tttjualia felicitatis ornnes ab initio creati
fitnt
& itafuerum
bus beadcudo
go
'colligit
certa fcientia per
caufam cuidcntem
er-
S.Auguftinus hanc fcientiam fecuritatisnon cadendi habcre iam Angclos , fed piafide colligir.
Viide hoc ipfum probat fubiungens yût fi durum videtur , <juando fnHi funt Angeli alios credere
:
itafaBos, vt non accip'erent prafcientiam
ueramit, vel
cafuijit(: aliot
autem
velptrfe-
ita failps vt
veritate certiffima aternitatem fua heatitudinit nof-
dontc
ifti
qui nune maliâb iUo
<*">"*'
non applicare media ad falutcm

nccefla.ria,aut non conati ingrcdi vitam, aut affcqui finem,ad quctn vocatus cft, im6 aliqui , vt
S.Bonauentura, putat hoc impoilibile cfle,vt
Deus fui {damnationcm alicui in particulari reuclct:quia efTet contra prouidcntiam fuaucm , &
dcfpcrare
fent
Non
m tuirt-
,cuifui ca- fUtMrfua
funt,& non Angelh conuenit ergo ipfos Angelos habcre proptiam fcientiam a Dco rcuelatam,
aut propofitam dc ftabilitate fux beatitudinis:
propriam dico illi politix,& Hierarchlx,& hanc
pcrpetuiiatem pcrmanfuram,efle de ratione bcatitudinis pcrfedac , notiimq; cfTe bcatis Sandlus
Auguftinus iocitcitatis j.de Trinit.cap.S, &lib, i.
iib. i z. cap,io, probat contra
de Ciuit. cap, 10.
PIatonicorum,&c.circuitioncs ; & rcquiritur ad
enarrandum fohcitudinem,& timorcro,cum qui-
habere yingetos lucut pia fide credimtu,&cc.
&
qus
eft
cumulus bonorumomniutn
rtrfiuera^
*** ' '/*
DiftinaioXLIX. QuxftioVI.
complm,&
perfcâ ; vnde viCio

completa,
aut pcrmancns. Vidcantur Theologi hic^ i.i.
^ndft.^. dirt.4. vbi aliqui doccnt bcacitudinem ab
iotrinfeco vindicare (ibi hanc pcrpttuitatem ex
natura aûs. Alij oegant , fed ^ lumme permanence , qui ftacuunc bcacitudincm in vifione alij
k Deo confcf uante , atque cius voluntaic (ic ftatuentCi perpeiuaro autem fote omncs dc fide doccnt,cum fymbolo Apodoloracncredovitamtrerniuin,non
eflet
Pauli,a()t Moyfis,
non
fuit beaticudo
PerpttuttMt
y*MiiudiHH.
am.\icm,(^.Synode,*a.M in Epifiola Sophronu approhattt M^.i}.cap.fitmkez defumma Trinit.&fide

Cathelica, atque ex facris jitcris laicprobant.
20.
Ecclefi^.Sap.i.Petrk .& ^.yipocalyp. 5.7.
&
it-
Judtnr ton*lufio.
cum
ciam
canquam diuerfum donum
fruicione
bcaticudine
acque ab illa
aliis nullus
ac rccepidc: hanc fcien-
locus quxftioni
eflTec
vifione,&
Jt
quam habucrunc
in via,
ncque proba-
&
argumencis, quibus fandlus afleric

Angelisex mcritis fux perfeucrantixin via : fed fi vifio necefliraret voluncatem ad araorem parria; , vel fi ipfa voluntas
cionibus
talcm datam
efle
neccrtari6 araec
qua
cft
quxftio
quam diuerfum
non
& non liberc ea
libercace,de
donum
euacuaretur hoc
i bcatitndine fubftantiali
tan-
ergo
, fed liberc amat Deum

vifumin pacria cx mcnce Auguftini. Pro-
nccefliirio voluntas
clare
bacur fubfumpcum
quia fuit certitudo in
An-
ad
Cor.$.6c alias fcpius. Vndc autcm hzcpcrpctuitas conueniac bcacitudini ab intrinfecoinain includcre voluntatcm , & ftatutum fcrc omnibus
pro conceiTo habetutJNcque enim duratio illa a
Dco conferuante pra:fcindit , nequequxrit Au-
gclis viatoribusde ft^bilitate beatitudinis,quan-
guftinusdecercicudine beaticudinis,autfcicnti:
dc cius ftabilitacecx parce Dei qua:rit,quiaha;c
obiciflum vifum
nocafupponitur,fuppofito qnod vc mcrccs ope""'" propofita fit ex promiffione Dei Angelo ,

homini.qui nec failere potcft , necfalli qusric
tanqu^m ex
fJâtth.G.Ioan.ij.adRom.b.i.ad Corinth. 9.
E* Aur
beacis
435
1.
&
&
de caufa ftabilicacis cx parcebeaci,ne dcficiat ,

de fciencia , quam habec dc fui pcrfeueiantia in
beaticudincne cadat per miferiara peccati ab
ipfa,rcdificatus,& confirmatus in ea.Quod confitmat propofitum argumcnti ,nempc voluntatem beari non neceflicaci per modum nacurx ad
operandum circa Deum

enim Auguftinusde dono
clarc
vifum
loquicur
fpeciali fcienciz dato
nunquam cafuros :nam cap. i i.negac

habuifTe eam ccrticudinem.auc fcientiam,
lum eft ex parte Dci influentis , & promicccntis

qux cft in fidclibus viatoribus nunquam
ca
Deura fubrra(ûrum concurfum

beati
vt
non libcrc,fed
agatcirca ipfum cx natura aftus
rus ccrcificarccur
nunquam
beatis.& fi^.ix.negat pri-
fc
per
Vnde
cft
concra mencera Auguftini.
cap.
i}.
lib.
ii.de Ciuit. concludic in inicio hxc
duo
pc(ftare
ad beatitudinem.nempe vt
fruatur
leftia
& fe manfurum
ôVM,inquit
cert6 fciat.
cuiuis
culter occurrit vtrotjue coniunSlo
effici
rum
ntc
& in eofe in
vUa dubitatione cunElctur , nec vllo errort

Probat autem detnceps vcrbis cita-
faUatur,Sic.
per perfeuerantiam liberi arbitri),
tijra
ad delc(flacioncm,quim fucric primus
fui cafus incertus
in
magna
difi conftitutus:conftat
res
dicit
quam hominem
homo
illa felicirate
para-
ergo tam Angelos viato-
in paradifo habuifte
cam
cercicudinem de pracmio,fi petfeucraftcnc , quam

habenc fideles viarDres,quia habuerunc fidcm,
fpem,
reuelacioncra cxplicicam huius , quod
propoficum
fan<5tus in Enchiridio fuprk
&
correpiione,& gratia cap. 10. aic
eft
dicilttr
Diaboltu
refugdfaSli
alibi
frpcvc de
fic ordinajfe
deinde,
per Uherum arbitrium k Dotnino
fum
manfioni$,& perfcucrantix.G^fer ;wi> Catholic$u

nouum Diabolum ex bpnis jingelis vlteriusfuturum , &c. Diabolus autcm
fiercc pcr lapfum pcccaci crgo Auguftinus incendic raanfionem Angeli in beacicudine eciam
Chriftiantu ignoratnuUum
fcientix in bcato rcfcrcur ad ftabilicacera volun-
ûidpoteftfuagratia beneficium,iuftitiaejue iudicium,

&C. Deni<fue,j4ngeli ejuidam , tjuorum princept , tjui
Deo
libere,vnde
idco ipfe
Dtum
arhUrium
&
infra fubiungit ad propofitum illius liberz pcr-
prouenire ex voluncace fua libera,per quam nihil

vnquam pcruersc afFe(ftabit ergo donum illud
^ngelortim,& hominum vitam,vt in ea priiis oftenderet tjuid potefi eorttm liherum
hanc fcienciamefle in beacis Angelis:illaautem parcicula manfitrum incclligitur de manfione
&
&
ipfis perfeiicrantibus
nondiffi-
Detu eft.fine vUa

aternum manfn-
decum
cui efletrcuclatafua perfeuerancia
iam
beatitudinem,
efuam reiio propofito inteUeSualii natura dtfiderat,
cis
bcacioremquancum ad fpem,liccc non quan-
Deo finc mo-
in illa fruitione
ticudinem fcienciz de fua perfeuerancia , ncquc

clelos in via,quamuisdepra?mio finc ccrci. Vncllc
euacua'
quod bcacafurum
quod
tur neceffitas doni fuperadditi
moltiiia perfruatur
eft
aut
& potcncis
& cerc6 in-
defcdiibilicas beacicudinisin bcatojergo
hoceft, vt bono incommutahili,tjUod
in paradifi felicitace habuille ccr-
ncccflarid
caufa,clarc cognofcitur,
lapfos
mos homines
aut media ne-
vifio trahit necefliirio voluntatero
, fi
Angelis.ft
quar communicata
ceflariaex parte fua,fi beatns perfcucrct cx parce
&c. Qiitri autem per ipfum
libere in bono incommutabili

hxc do(^rina cius,qua non obiter,ant
tacis
amplexus
eft
gis appareat
eam
ne
atque vc
incidencec
propofica refolutione
fcd ex
coa(5ic in
ma-
noftram fencentiam
interprecari iudiccm.ur
adiiciara
eandcm
cx alio loco eiufdero, quafi ad verbum aflirrcum.
Confirmacurergoprxmifla Dodrina,
&
fen-
tencia Auguftini ex alio cius libro de correptione,
liberum arbitrium in veritatefleterunt.edmejMe defuo
& gratia
cafu n:inejuam futuro certiffimam firt meruerunt,
pcriijs
&c. Vude manifeftc conftac Auguftinum non

loqui de fciencia pcrmanfionisbeacicudinis quatiim eft ex parre Dei , quia hanc habueriJnc Angelus,& homo viator in illo ftaco,fuppoficaperfeuerancia, forc ccrcam retribucionem cius, ad
fanHit
c. lo.vbi poft prarmifla vcrba paul6 fuaddudla,fubiungicprobando Angelis datam efli; fcienciam cercam dc fua ftabilitace,&
pecfeuerancia in gloria ifienim nos de Scripturis
potuimm fanSos
nofte
ylngelos
iam
nullos Auguft.
tjfecafuros (noca piarciculam cafuros,(\noA defignat
libcrcatcra
non vfum
eius in mi[\MVi)<]uanto
tm-
quam infticuti func quanciim erat ex parce Dci,

cnm mcdiisrequifitis & dcpendencibus i fuo
libcro aibitrio fed de alia fcicntia quam acce-
gis hoc ipfireuelatafibtfuh limitts veritate nouerunt?
pcrunt Angeli perfeoerantcs , dc cifu fuo nunquam fucuropcr peccatum :crgo fupponic fanûs libcrtaccm arbicrij perfcucraire in Angelis
tum adillam btatam vitam pofi iudicium venerimtu,

non inde nos }jfelapfuros ( nempe pcr peccatum,
Scoti Oper, 7<"w.
^-
q^^c^
nobis tjuippe beatafinefine vitapremijfa e(l,& atjualitas
Jtngelorum.
Ex
tjua promiffione
ctrtifiimm
& propriara libercacero )
tfuod fi dt ippt ^ngeli
00
fitfciunt,
IV. Sententiarum.
Lib.
456
sd bonum in doi5):rina Auguftini,

quamuistollarurpoccftas ad pcccandum. Vnde
mjlmnt, na eûales,fcdheatiores eriaiHi(nem^c in
libertatctn
(oe)veritas auiem nobss earumpromifit a^Halitatem;
certum
efi
igitur hoc eos ptr Jpeciem
in beacis circa obie(5lum fccundarium
tjnod nos perfi-
dem nuUam fcilicet iam ruinam cuiupjuam fanli

^ngelifHtnram , &c. LoquitUr ergo dc ruina,
qu<intuni cft ex parte ipforum pcr peccatum,non
autem de indabilitate beatitudinis ex parte Det,
non oblata caufa ex parre bcati per fubtradlio-
bertas ex
&
tribuit faipe priino

nefcitbant
effi
miruin cft,quia ad veritatem huius propofitionis

& fimilium fufficit tolli cxercitium,feu vfum taiibcrcatis , & potentiam proximam , quamuis
mancat remota ; quz talis dicitur , quia rcducc- Qmk fit efft
tur ad aftum j ac proinde negacur fimpliciter po- ^'^ '""!*''
mmimit le
rentia nempe proxima , qus iq comparatione
lis
tamen adhuc quod eorum
quomodo permanfionem intclligit Ilberam Gcut fupra , mannonem ,non aiiter quam
remotsdicitur fimplicitcr, illaautem fecundiim

ûid. Ex oppofito declaratur , quia in Ivomine
lapfo liberumafbitrium amific pocelUtem boni
opcris , recinens potenciam ad peccandum fccundum Patres,& Concilia & ideo dicunt cura
vt ellperfeuerantia libcra in vohantateîd
non
ritatefi^tiffent
donec iflam fumma
nitudinem tanijuam prtmium

(
heatitudini* ple-
permanfionis
ipfitu
noca
,
cft
vt rnagna per Spiritum fanElurn data abundantia

charitatis Dei c^dere vUerius
omnino non poffint
&
ho: de fi certtjfirne noffent
hanc plenitudinem beati-
tuiinis non habebani , Scc.
Subiungit habuiiTc
qa.im
cum
ncmpe rcdtitudinem
ignorantia
iamtnnc mifi>es
qua
in
effe
cieati
qucm
fui futuri cafus,
n>)n poifenr elTe beati, ^mo/
ali-
funt
icirent,
fi
huiM tanti maU
mettss
compeUeret.
rcciperc
autcmconfirmationem
quateiuis per
cam
in beatitudine,
redditur fccurus beatus,fe
tiuuquam cfurum per peccatum quodfupponit ineo voluntatem libcrc , & non ncceflitatc
naturas operari circa obieftum bcatificum. Habemusfccundoex Auguftino voluntatem.ncque
:
fcipfa efte in illo ftatu
indefedibilem feirct au-
tcm defedibilis , fi neccflitate oprtarccur &

non vt volantas.aut libercjneque redificari
per vifionem tanquam neceflitatem ad obieftum,
quantum ad exercitium neque denique per ipfum obiedumclarc vifumicx eadem ratioue. per
quid crgo ? Refpondet K\.\gy\^\n[i%'. Magnaper
Spiritum /anBum data abundantia charitatis Dei
cadere vUertHs omnmo non pojfent ,& hoc certtjjime
fcirent evgo a gratia-, &charitas Dei eiulque
,
.-
in/lnru beatificoe/lfjs
thnritate.
abuudantia hoc tribuit.non in vifionem , aut

neccflarium modum operandi voluntatis circa
obicftum clare vifum id triboitur , fed per charitatcra rupcradditam,ac proinde voluntas iccliifa iUa abundantia charitatis defedibilis clfct, cu-
non peccire
fine gratia Dei,aut refifte-
poHe tcniationi:ergo cx oppofico poteft remabonum ,quamuis ficdi*

fJ3ofitus fit pcr abundaniiam gratiS,vt non poflic
proximc peccare fic dicitur etiam de iis,quibu$
datur donum perfeucrantia: pet tonfirmationcm
in gratia vnde faiuacur poceftas ad bonum cum
impoflibilicatc pcccandi. Id ccrtum cft in Chri-
rc
ncre cuin porcftatc ad
ctiam in Beaca Virgine
&
&
charitatis
qu^m
verba
non
poltct.
f/ poccare
Quud
ampUus
non po//}/,&c.Qoafi inde probaret ncceftario opc-
&
fincm claic vifom ,

non liberc adcciam rdiqua, qua: fequuntur.nempe ,Et
hoc tertijfinie fiiret , quaz ex dickis infinuant modum operandi voluntaiis circa fincm , circ liberum. Vndc infra idcm adiungit fandkus loqnens
de eo quod reciperet Adamus (\ perfcucrairct
rar: circa
iuiigat
uicciperet
ilUm
rnerito permanfionisihoc eft
perfeue-
nntix )'>eatitudinki pUnitudinem, cjtia &fancli Angfli funt beuti, id cft, vt cadere
hoc etrtiffime ftirtt , &CC.
Non
non
pojfet vUeritts,
&
fequitur ergotolU
\i. de effi-
vincendum peccatum,
eledis viatoribus. Tantum
&
tentationcs in
auippe ait
rum vt
,
Unt
Spiritu fanSlo accenditur voluntof eo
ideo pojfmt
cjuia
Infirmisfiruauit
fri.
volunt
tjuia fic
ideofic
ve-
&
in-
Detu operatur vt veUnt cap.

,
1.
vt ipfo donante inuiSiiffmet
bonum efi veUnt , nec hoc deferere inuiHjfmeSubiungens hocdonum ex mifericordia

Dei clTe , vt cjui gloriatur , i>i Domino gUrietur. 8c
cap. 13. Dicit fanftos mifericordia Dei prxferuatos , ideo non habcrc ccrticudinem , aut fecuritatcm ne euacuctur timor quod noncxpedic
ijtsod
noHent.
viatori inter tentationcs ,nefuccedat exfecuri-
lna prAfurnptio
tatc fiipcrbia.
mitas
illa
i\.&
inf-a cap.
cacia gratiac Chrifti ad
ducenda per abundantiam charicatis Dci , qua;

dcftciiii naturam voiuntatis , fcd promouet
fialiqnij obiiciat
vt credic
tentalionum loco, non expedit
in boni.im,vt amplius deficcre
Vndeeuacuacurfcrupulus piaemiifus in
verbis Auguftini, & hic, & alibi, vbi aftruit impeccabilitatcmbeatorum.fcu non habereeos poteftatem peccandi ; non dcftruic enim libcrum
arbitrium ,quod in ipfis manct ad bonum,&
rcformatur a fomite qui definit ab errore ,
in.ficmitace pcr abundantiam diuinx charitaiis>
pcr quam habent indefeftibilitatem pcr ipfum.
Necfccus loquitur hlc de efHcaciadiuini amoris
Ecclcfia.
ius redificatio in Spiritum fandificantcm cft rc-
non
^tHQ.
polfe
fto contigiire
Ex his habcmus intentum , nempe fcientiam

ilUm elledonumdiucrfum ^ fubilantia beatitudinis vr eft: fruiti fummi boni , atque vifio
1A
adderetur beatitudini,fiper Uberum arbitrium in ve-
li-
rationeintclligendum,aIiiis cxplicuimus. nequi;
homini ) &fein mfiriamcatrat
manct
non autem manec
pcccandum fcparari ergo poifunt,

etiamcx Aoguftino,quincgat in beatis, aut Deo
elfe libcnarcm ad pcccandum , quamuis maneac
liberum arbitrium, quod magis libcrum cft
quanto minijs peccato feruirepoteft quod qua
pctcftas ad
nem concurfusâut mediorum , clarc conftai ;

cx fequentibus, in quibus caufam perfeuerantix
ex paite bcati fubiuagit plenitudinem charitatis Ihaboiiuverot (^ AngeUeitu , etfi beati erant
anttquam caderent (\oq^\.\\\\m de beacitudine in
via,(icuc alias locis citatis,& bcacitudinem hanc
furos
communi confcnfu
injquit
zbi tantum
in islo
efi infir-
vt fuperhiam pofft generare ficuritas , &c.

Et poftea oftendens quomodo mifcricordia Dci,
&gratia Chrifti cooperetur fandlis in via ,
patria ,eadem fubiungit Numersu ergo fanUorum per Dei gratiam Dei regno pndefHnattu do.
,
&
natafibi etiam vfque in finem perfeuerantia illuc inillic integerrimu iamfinefir.e

teger perducitur ,
&
beatijfmtu feruabitur adharentefibi mifericordia Saluatorisfui ,fiue^ citrn conuertuntur , (iue ctim prxUantur,fiue
cum ceronantur : nam
& tunc
effe
iUis rnife-
ricordiam neceffariamftnfia Scriptura tefiatnr. vbi

S.
De Domiiio Deo tuo
Dauid Pfaim. 161.
dicit animae
fu
)ui coronat te in mifiratione
& mifericordia & infti

;
per hoc etiam
rnifirictrdiantfeffariaefi ,qtntfiet btat*u
ibi
,
Dei
ctiinon
irnpuiahit
X LI X.
Diftinaio
Daminm
impMtamit
ftccatmm
hanc mifericordiam
Poflea docet
&c.
tribui viatori
aliter
alicer
quia viatori tribuitur fine meritis.vt prxuenien$,& peream liberaretur i malis.quz fccit,
beato
& fadiurus crat
regcnerarctur:
, ni fi Dei gratia
beato etiam ob meritum operum , quat fccit in
via , per mifericordiamintelligens gratiam , vcl
qua
(iaiuicur in via.ne pereat
vel
fummiboni,&
quam
nempe adhfioncm
fecuritatc.acccrtitudincm fcnun-
indc cafurum
& eam aflcrit
fupcrius enc
abundantiam chnritatis diuinz datq l Spiricu fandlo.per qiiani viterius cadere nonpo(rcnt,& hoc
ccrtiQimcfciant crgo, quod cft intcntum, hxc
:
, non aiiam,
Sandos in via
niifciicordia fupponit indigcntiam
vt comparacio
fcquatur.intcr
recftc
& in patria,quim quje eft liberi
arbicrij fibi reli-
adcafum a bono;ergo fupponic beacum ftui liberc bonO, quamuis indcfcdibiiicer, non autem ncccdario. Hacc charicas , vt
infri dcducemus , non ncceilitat voiuncatcm,
qu^ habicus eft, quia fic fubordinacur voiuncaci;
Ai,&
dtfedibiiis
iJonquaadius,nifi formaliccr,hoccft,qua forma,
non aucem qua effcdus proccdcns
voluntace,
ii
fub qua racione comparacur ad voiuntaccm

efficicns eft,ficut& priori
dicitur
liberc
quz
quiafic
ipfum
eiicit
adiua
qua
libcra,
crgo quapiior adu,
licct indefcdlibiiuer
qu<l
modo ,qua fubicdum
raciocft extraitca ipfi
poceftas
cft
ex
afll-
ftcncia Oei.
Cum
x.d. ii
Beatum
habere pracceptum de concinunnda beacicudinc;

cx quo fi;quicur quod cencacur fcmperâd opcima
operandum
& quae magis
charitatis crga
funt confoimia hui
Dcum.
poceft ellc nifi pcr aliquod incrin- i.frtUtio.

R*tio UoHoprincipio agendi ; icd per hoc quod ih-
non
fecum
ccllcdtus
nunc videac obiediiin
non
qiiod aiitc
incrinfecum voiuncaci crgo voluncas nonncccflicacur circa obiedlum beatifividic
nihii
fic
cumciarc vifum. Maior probatur ; necefficas in Kectffitiu fit

alnjuod
agendo eft a principio adliuo:ergo fi talis neccf- fer
intrinltfum.
ficas cft ab excrinfcco, adio eric abcxcrinfcco,&
non a voluncacc. Hadtnus Dodlor alcciam probacioncm fupponic, ncn'pe non cilc ab iiurinfeco,quia alias in via no agerec libctc circa Dcum.
Rcfpondcnt aiiqui hanc neceflitatcm oriri ex Riônji*
parce vifionis,& obicdti radicaiitcr , quatcnus
obiedo oftcndituromnis ratio boni , formalitct
auccm compctit voiuntati non abroiutc, fcd rcfpediuc ad illud obiedum , in quo oftenditur
omnis lacio boni , & nulia latio mali. Concra,
hxc
folucio ha:rct in principiis,dc radicc
tis inintcilc(5tu
&
cbiccôconfiftcnte
quirit aiiam proiixam
impugnaiioncm
b( rta-
idcore-
quia
fi
quxras quarc id ccmpctic voluncati Rc<'pondcbunc cx iifdcm printipiis quia r.cmpc intel:
obicdum , &
*ad bonum,
dcccrminaic proponcns
ipfum obiedum non
cft
indifFcrcns
cum autem venerit
ratur
<jMod perfeClHmft
(r/?,idcft
deûatur
vt
vt iam non ex partejit ,/id
extoto: chariras non auferetur.fed augebttur, c^ im:
in ûa plenitmdine iftud praceptum chari-
tatis implehitur
toto corde,8cc.
U trit lex
Diliges
Tunc
Dominum Demm tuum ex
erit iuftus /inepeccatOyûia
( fuppic concupifccntia:
przmidb
Apoftoli vctba loco
nul-
ailudit ad
vbi appcilat con-
mcmbrorum repugnantcm
cupi/ccntiam icgcm
cedcns
eigo eciam in patria libcrc

cft
ptobacur
; fi
Ante-
diligit.
&
ctiamrefpcdiuc propofico obiccflo
fuffititrcer,
&
dctcriT.inatc inrationediligibiiis
impedimcnto
,neccll"ari6 diligerctur
&
fcciufo
hicobic-
(Slum proponitur deccrminatc fub rationc oranis boiii lineerrore , quia fidcm talc-m non patitur.fine impedimcnto fruftrante adionem ,quia Vdurn.is nin
Tunc prorfm toto corDeum,ûod eft fummum prtceptum, &c. Scd przccptum fupponic libcrcacem ; namin iis , quz nequcunt aiuct ficri,
atio ipfa fcquitur
de,tota anima,tota mente diliges
a(flualcm
non
quodcumquc rcpugnans, & codcni modo catenusenim tolIitimfcdimcncum,quatenus agic ad
qux
eft
reguia excrinfeca dircdiiu
voluncatis libcrx ad
bonum mancc prxcepcum
dile(îonisDei in pacria refpcdu bcatorum cx
Auguftino,
& tunc perfedc impletur
lum habet voluntas impedimentum

alius amor in patria erga Deum quam
(equens vifionem
quia nul,
non
eft
beacificus
quidquid dicant aiiqui dc
amore fcqucnte fcienciam infufam, quorum opi'nio non admitticur in propria Schola, neque hic
eft locuseam impugnandi
& quidquid fir non
,
facitad
mentcm
Auguftini
nitudinccbatitacis,
qui non
qui ioquiturde plc-
ex parcc
eft
fcd cx
toco.qux augcbitur,& implebicur :quod dc charicatc in ordincad amorcni bcacificum incelligi-
&
locus Apoftoli.ad qucm alludit idem

Auguftin. i.ad Corinth. ij. vcpacet cx omnibus
tur,ficut
expoficoribus
crgo .nmor bcacificus,
adimplctio przcepci,cft libcr

voliinras
non
&
ncceflruacnr in pacria.id
bcacificum clarc
cft
obieftum
Hoc idem docet MaIUud autem praceptum , &c.
vifiiin.
giftcr in }.</. 17. $
qux
confcquenter
Sctli Oper.
Tom, X.
Imfugnatk.
concedicur. Confcqucntia
ncccfl!itas proucnittt ab intiinfeco,
fidei
legi ment'\s) repugnans menti.
eft iex
16
Terti6probatur concUifio rationc Dodoris,

neccflicas
viacircaDeum propofitum fub ratione omnis

boni,& ieclufa omni impctfctnione, libcrcope-
plehitur
fatria.
&in
dicit
emni modo ex tota anima diligitMr Dem caro enim

no concHpifceret,mfiquia anrma carnaliter cocupi/iit;
inquit
quod exparte
in
citarc pofTumus,
art. j
&malum,fcd decciminatc bonum omiflis cigo

iiSjCûxfupra adduda lunc Concia, voluncas iii
impltri
vnica
AUtjuid camalis concupifientiA ,nen
guftini libro de perfcftionc iuftitis cap.17.
mMhc
Prariptum
tjuaft.
437
Adprimumpro opinione
tjMtfi. 1. J.
lei^luscft
Secundo probatur conclufio ex Dodrina Au*X AUHfl.
& Dodlor tad. d.
quacoronatur
in patria plenitudine beatitudinis illius,quam
fopri dicit duo includere
Qu^ftio VI.
Quein meric6 pro conclufione
dimentum
dem
v.g. in iufto elcuaco pcr
& habicualcm graciam

vatiac
neccflriiate
modimagcndi
qua
rcfpicic
ncque impe-
ntcejfitntur
in via ab
initinjtce
ad
caiila-,quiaca- finem.
adicincm
refpicii
formain principalcm,inientam,&fcu difponcndo

ad ipfam,feu agendo ipfam fotmam :ergo a(iio
voluntacis circa finem eft libera
libcrc refpicitobie(5lum
quia voluncas
quomodocumque pro-
poficum.
Quod aucem neque
ab excrinfeco ftatuatur
17
necelliias opctandi voluntatis in pacria, paccc, htfn
netelf:-
quiavifio idco ncceflicarct , quia dctcrminatc fti ftr vifnnim.

proponitjfcd fic fidcscciam in via dcccrminacc
proponic , vifio fub rationc omnis boni fic fidcs ncquc ipfuin cbic(5lum ncctflicac quia cft
idcm formale vii,& pacrix, & continecomncm
rationcm boni, & fub ratione vlcimi finis propo:
ncquc dcniquc
voluntatcm phyfica;
nitur in via
fluit in
vifio
:
quia
& eft
non
diucrfa tan-
tumobic(5l;i applicacio.quac fupponit
operandi cxttinfccus
fcqucnter
vittutem
fe
principium
habere ad ipfiim , & con-
modum eius operandi,fup>poncns tam

aîuam , quam modum
00
Kon h
ita*.
in-
eius operandi:
nam
ti-
V. Sententiarum.
Lib. I
438
nam applicatio,&applicans acccdunt caufae tanquam conditio non autem vt pars aut modus
,
viitutis, aiias
non folum haberent racioncm ap-
plicationis,& applicantis
fed etiam caufae intc-
grantis virtutem totalem agcndi.

Sott
a tumi-
ni.
Non ncccfli-
luminc gloriac quia non refpicit volunlatem nid mcdiantc vifione,ad quam tota cius
efficacia terminaiur , neque extcndit fc vltra efficaciam intellccStus , ficut neque habitus cxccdit
potcnciam hacc deniquc neceflitas non oritur
ex habitu charitatis quia idem e(t in via , & in
patria:non ex affiftentia Dei inquantum mouct
ctfcdiuc ad aftum quia ha:c aflillentia non exitatur k
Nan ah
ha-
bitH charitatit.
Kona em-
git ncccflitari voluntatem, vt fequacur infallibi-
cur/u Dei.
liter efFc<ftus
ficacem
nobis vt faciamus
quamuis voluntas
Infaflihitiu
efcBru
mn
toUit Itber-
tatim.
ncque in via per gratiam
ficut
quae inuidiffimc
,
dans
libcro confenfu fcquatur. vn-
dc Auguflinus loco prarfato dc correptionc

gratia cap. i^.Aôn
Deifûi in cdo
fecit,&
ejHi
efi itacjHt
&
qttiicurnqHe z/oluit,
i/la,iju<tfi4tura/lit.feiit,
voluntates non pojfe
dubitandum volHntati
& in terra omnia
etiam
ef-
& certiflime facit in

poffc, & vcllcfimul,
,
humanai
ûod
refijtere .tjuominHS facit ip/e
hominum voluntatibtu^Hodvult,citmvHlt ,facit &c. Quod probat

mox in elcdione SaUlis,&: Dauidis,quam pcrfevult,<]Handoejuid<m etiam de
ipfis
,
mediis voluntatibus populi, alias repugnanambttlabat Dauidproficiens,&

tis,& fubiungit
cit
magmficabatur,d)'
&
Dominw
omnipotens erat
ac perhoc Dominus omnipotens erat
cum
illo,
iUo,adduxit
vt enm Regem confiituerent.& ejuamodo adduxit?
illos
NunqttidcerporaUbus
egit
cum
vllis
vinculu aUigauit
corda tenuit,corda mouit
intits
eofejHt voluntatibiu
cft
controucrfia,
Argumentor aliterjprincipium agendi eft prius

omni condifione agcndi , quia ab intrinfcco eft
talc, fiue agnt,fiuc non ergo & modus connatu:
agendi
ralis eius
tucis
qui orirur ex difFcrentia vir-
ne finequa non agerct

agat
incellcdio eft condiciofvt admiccunt etiam eon-
trarium opinantes ) fine qua non antcquam tamen incellcdtus aftu intelligat , voluntas in adlu
:
ptimo,&
appetititio,
& cft libercappetitiua &

,
hanclibertatcm non participat ab aliquo pofteriorijqualisconditio, vt conditio , quae nequirct

elfc conditio formaliter niC r^fpcdtiue ad caufam.cuiiis eft conditio:tunc
ta
eft
ftabiiitatcm
tjuis
fcu pcrpetuitatcm bcaticudinis re-
quiratur neceflicari voluntatcm
nuxus continuatus
beatitudincm,qui
quia idem in-
ad continuandum
vtccrto, & infallibili-
fufficit
fufiicit
ter,& inuidiflime mcdia ipfa voluntatc libcra

eliciatur,vt paret in iis,quibus
datum
cft
donum
pcrfeueranti2,fiue in fine,fiue vfque in finem,&
confirmationis in gratia
fiuelk
pcccato mortali,
fic,
vcl voluntas na-
determinatc agerc circa finem rltimum
cum
variat
fiue
quoad
(ftionis ccrta: in iis,quaE
rcs dcfinienda fpcdlant

ftt
ad
,
eandcm fidcm,
& mo-
vt habct Vicarius Chri-
interrisjin quibus omnibus, rcmanente
bcrtate
& fine vllo cius prsiudicio
li-
voluntas
Omnipotentis infallibilitcr,& certoreducitur in

efFcdlum medio confenfu , & cooperatione voluntatis crearx,quando,quomodo , & prout ftatuit.
Hoc
etiam inagis congruit prouidcntiar
diuinx, vt cauiis fecundum connaturalem mooperandi vtatur in ordinc adcffcdlum ,nequc alioquin cx natura caufarum, aut ipfius bcatitudinis exigitwr diucrfus concurfus neceflitans:
crgo ex nulb caufa colligitur necellitari volun-
dum
quin excadcm coUigajcur neccfvia.quod nemoadmittit.

Dices crgo fccundojfinem vltimum, quamuis
fine
proponitut
via uib rationc omnis boni,
errore in intclle(5i:u,Ron neccflitati voluntatcm,
rarcm
in patria,
fitari in
quia proponitur obfcure

ic.
Cuntra
&
in patria proponi cla-
ncque folucio uacuat argumcntum
Ubcrtatc: alte-
in
in fpccic,non variat
modum agendi
canfae;fcd in
via voluntas mediantc propofitione obfcura fidci

indifFcrentcr
amat fincm vltimum,&
applicatur in ordinc ad adtionem
amat cundem indifferentcr
beatam Virgincm
4 cendi'
ter
tione.
modum
fit
ftabilitatem in fiJe, vc habet Ecclefia; fiue dire-
indefenden-
fpccicaftum, fccundijm ipfos, non

agendi voluntatis. Patet confequentia.quia conditio, quacnon variat aftioncm
eundem
patria
Ecclefiah.ibuiirc
inlrinfeco
proueniri
patria
fiue a vcniali, vt ftatuit
nftndi ab
crgo fuic obfcurc,fiue

detcrminatc clarc proponatur.modo proponitut
fub eadcm rationc vltimi finis , qua terminat
ftionis funt.dcbct inelfe
uentum
modum
quac fub cxtrcmis contradi-
vt habjifle exirtimantplurcs Apoftolospoft adSpiritus fandti
Virtnttm
(^
fpedtata ratione tam obiedti , quam caufz , quia

ciufdem potentia ad jdcm obieftum, & pcr eandem infpecie adtioncm non multiplicatur ordo,
ficut ncquc fpccies(nihil enim ad hoc cogit, fcd
magis ad oppofitum, maxime in opinionc , qus
dicit potcntiam mcdiantc adtu , vel immcdiatc
fumcrcfpcciemab obiedto.) Vcl ccrtc voluntas
ad fincm vlcinnum non dicitordinem agcndi de-
hominum, tjuam ipfifuoi
quod ncquc ad
extrin/ica,
inpttcftatt volnntates
ipfo facit,
tritr
voluncas enim ,licct vt

fupponit intclledtnm effe obiedlum ; quia
terminate, fed indifferentcr
Ex hoc
cjiufa
condiiim*
auc principij ûo.i.Phyfed prior conditio-
rum cnim horum
habet
propona-
Dem conflituere, magis
illis
fiue clari
boni,& qua terminat , & mouet ad aftum chatitatis, qui idem eft in via , & in patria fecundum
fpcciem.exmente D.Thoma:, & diftinguitur fe
cundum intcncionem ,aut gradum ad eundem
autem aclum in fpecic non variarur modus connaturalis potentiac in opcrando, fcd quia dc hoc
operattu efi,traxit:fiergo citm
alius facitt SiC.
Itftfugnittur,
fiue obfcurc
tnr,proponitur fub rationc vltimi finis,& omnis
volueritReges in terra
corHm.qiias ipfe in
Kilpoiijio
Dodoris.qura
fufficicntcr
crgo ctiamin
Cenditio
aua non va.

riat
adum
injjiieit,
iiariat
nam quod in dum
nen
me-
agindi
cau/a.
perfedtior applicatio.non variat aftum,
per ipfos.in fpccic
ncque confequcntcr
modum
agcndi debet variare. Dtinde , in via obfcuritas

non obftat, quia proponitur vt obicdlum forma-
diligendum cx toto cordc, cx toanima,ex tota mente pcr praeceptum j haec ipfi
vltimi
conueniunt fub ratione fummi boni ,
finis , quod lex ptacfcribit ita diligcndum ergo
proponitur finc admixta ratione mali , alias non
le charitatis, vt
ta
&
toto corde,&c. diligendum cx praecepto.

Diccs terti6 proptcr impedimenta , quac occurrunt in via v. g. infirmitatem voluntatis ad
bonum , repugnantiam fomitis , irahcndo ad
oppofirum,proucnirc vt voluntas fit indifferens,
licct ctiam proponatur pcr fidcm vltimus finis
fub ratione omnis boni , fcu finis vltimi finc ad-
19
efTet
&
Reônfit
ex impedi'
mentit agen'
di.
; tamen cx infitmitare oritur , vc

idcm bonum concipiatur conceptu naturali per
mixtione mali
intclletum,vc difficile,& repugnans
ad quod inclinatur voluntas ex
fe,
commodo,
& fympathia
ad appetitum. Contr^, quidquid ncccflarii agit,

necefTari6 etiam ex eadem neceflltatc dcterminacuc ad fiimraouenda impedimenca aîonis , H
func
It{Hinatur.
XLIX.
Diftinaio
funt in eius poteflate^fed agere circa finem vlti-
propontum
inuro
Hdem in
per
te voluntatis eleuatz
ergo
vt fides
viaiefl in potcfta,
& prarcepta ope-
neceflicatur ad iinem vlti-
randi docent
mum rcclnfis
impedimentisprzfatis;necel]itatur
fi
etiamad fubmoucnda, aut vincenda iliaimpedimentajfed hoc tam fallum eft,quim qu6d neccf(itetur in via circa fincm vltinuira : etgo ncque
Canf Metiam ex caufa aflignata indifferenter agit circa
ttjfiri Agis,
modo
mtrffarle
ipfum.red ex
toOit smptdi-
tenet in patria.
tntm Mîdi.
lar
connaturali operandi,
quem
Dcindc,non femper infurgunt ildiffivuhatcs,fedquandoque,rcfpcdlu hominis
abundanti , & non cfHcaci fed

etiam tonc liberc opcratur ,& pcrfcdtius habet
poteflatem opcris :ergo quandoinfurgunt , non
cx eis oritur operandi liberras , aut indifFcrentia.
Dcindc gratia ffficax Chriiii ineum finem dafufFulci gratia
Fi>tj$ir4tit.
non folum
tur,
chacitatis
vt eliciatur adlus fupcrnaturalis
fcd eciam vt vincantur impedimcnta,
fiue intrinfeca,fiuc extrinfcca
opcrandi,&tantus
pcr eam ardor voluntatis cxcitatur:v.g. in Martyribus.vt dicit Auguftinus/w/^ri , vtillaimpedi-
rdi.
mzctiam doiirinam,quomodo faiuatur
libertas,
& indifFcrentia operandi circa finem:in ea tamen

omnes & fecundum
fuit,& crcuit meriti$,iuxta
Chrifii.
difFerentia ex difficulcatcopcrandi.vndecumque
fuboriatur; in Chrifto eniin
que
in Virgine.
non
fuit
ficut
nc-
Vltimo tandeni voluntas Beati
circa alia obicfta,vt fecundaria liberrimc opera-
non habeac operandi,

ncquc fomiccm.ncque errtfrem , autinaducrtentur,quamiiis difficulcatem
tiam
ergo illaracionenon faluatur voluntatem

vltimum iibcrc fe habere;quia
in via circa finem
neque ad libertatcm rcquititur.nequecius oppo-
Ctum
libcrtatem:manet ergo ratio
tollit
Dodo-
tis,vcl dent aduerfarij
caufam.quarc voluntas in
viaopcrctur circa finem vltimum liberc
, in-
&
difFcrcnter.in (îtria
autcm non ficoperatur.
Quart6,Iibertascft pcifeftio fimplicitcr, quia
4. Ktuit.
eft in
Deo formalitet
& per liberum arbitrium,
im- vt
hii
arhitriiîie libertatfgni-
autem,ad fimiUtudiNtm
,*virtutii otetid
eiudfieri potefi expreJf!fimilitudo,5cc-Etgo
liberum
arbitrium (fcStit ad imagincm.

Minor principalis probatur , quia pcrfcdio
fimpliciter
manet
Nempe
prexima,&cc.
in pacria.
rij,fed fecundarij.
didlum
rationali
cap. j Liberum (^ fui arhitrij

.
hominem k 'Deo injHtutum

imaginem , dr /imilltudinem Dei tn
lent,
ûam eiufrfwdijiatw formam
&cerporalihu4
lineif
tam
CT fim potejlatit
,
nuUam
illo
msigie
animadtter-
neûe enimfacif
variit ingenere
humano ad
vniformem Deum exprefftu eji,fed in tafv.hfiantiat

quam ah ipfi Deo traxit ; id eft, anima adformam
'Dti Ipondentit
figHMM
f/?,
&c.
* arbitrijfui libertate ,
& potefiate
21
Rijênfn).
hoc
libcic videciir lm(ugniur.

Pacrcsdicunclibertatfm fpedVaic ad
fi
imaginem
Contra
ac proinde
cam
qua rationalis,
ftacuunt in creatura
vt dinorent volunta:
nere in patria eciam rcfpcdtu obedti prirnarij, fivia. Vndc Avg\iU.ii.de Trinit. cum diuiferit
mentcm
riorem
in
parcem
fupcriorcm
feu portiones diucrfas
&
infc-
tanquam in diquk fuperior
Portle ruterior.(^ irftrier
miruu.
dhfcmpiterna.qu^ inferior.temporaliac^. dicit

In menteficunditm imaginem Dei ejfe portione /upe-
Auguft,
riore,dr faSia,inc[mt,iam ifta diflrtbuttone in cofolo,

^ftod
ad contemplatiortem pertinet dternorum;non foetiam imago Dei : hoc autem tjuod
liim Trinitas,fid
deriuatum efitu alione temporalium , ettarnfi Trinitas pofftt,nen tamen imago DeipoJfieinueniri,8c cap.
&
ejuoniam ûantum7. idem rcpctit fubdcns

cumquefe extenderitin id, ûod aternum efi , tanto
magis indeformatur ad imaginem Dei.Sic. Lib.autem I j. vbi eandcm dodiinain fuperioris libri
ex Scripturis diiferitr^p. 4. agens de beatitudine,
variis circa ipfam fentcntiisM^.j. rcicdto crrore Philofophorum,qui diccbant bcaticudinem
confiftere in eo , quod tft viucrc quemque vt
vuh yConcluditomnes heatos hakert (jued volunt,
ûamuis non omnes,qui habent ejuod volunt, continuo
fint heati, indcdcfiniem miferiara oppofitam bca:
&
Ut\iAinv,continuo aute,\n(\mt,miferi,<jui non hahent

tjuod veiunt
vel id hahent tjuod non reUe
x/olttnt ,
dr nihil male vult , &c. litm erge ex his duebtu beat*

vitacenfiet , atcjue omnibtu neta , omuihtu cara , &c.
inuenia
Ptrfiaie
in pati ia,vt patct ex defiiiitio- fmpUdiir.
ne cius.qux fic melitu effe,<juam non effe.icclmaô

eciam non deftruitur, icd peificitut vt parct cx
Aoguftino variisiniocis vt lib. 1 1. de Ciuitace Auguft.
Dei cap.i6. Etnos qnidem in nohis &c. Imaginem Imago ferficitur in fsDei-.hoc efi,fumm illifu Trinitattt agnof(.inttu ad reiri.
formatienern petfii itndum , vt fit etiam fitmlitudtne
que imagodcftruicur in patria.fcd rcformatur,&

perficitur ergo manet in patri^ libcrum arbitrium.ncqnc ci repugnat vi(io,aut fruitio, Maior
probatur ex TertuHiano lib. x. aducrfus Marcio-
nem
lHtrtnrhi-
idûoddi-
enim tierhu ( ad
his
fubiungic definicionem eius qui
CtnfifHi in
imaginem)':/is intelligendi
ficatur
irihuertt
ei
uinam imagmem appettan.m
comprehendamus totum , conftituitur homo

imago Dei fed neque perfcftio fimplicicer, nc:
TmaUiao.
tamperinfufflationemfuam
uerfas fundliones, quibus refpicit
htMtrum.
X ittpatriM.
&
fmilitudinem fuam condidit,

adimaginem ,
&c. Animam autem ralione , (frintelligentia pradi-
fmii
ad operandum circa finem fine indiffcrentia,

quam ab eiufmodi impedimentis paniciparet
fua fantSliQima voluntas. Deindc pcrinde faluatur libertas in Chrifto Doniinorcquifita ad mcritlim.inquo fuit tamvifio, quam plcnitudo
fcicncia*,& fruicionis beati fine huiufmodi in-
UhtrtM
Mitrstt
Ubertaiem,virtutem habens injimtlitudhie.
cutin
io
arbitrij
Damafcenuslib.i.fidci Occhodoxx,cap. \x. Ho- Damarc.

minem ex vi/ibili,& inuifibili natura "Detu manihiu
de qua difficultatc adumeft int.pHrt. huitei operu diflinI,

4. ûdfi. 6. Ergo in ca fuit plcna libcrtas
alios etiam in gratia fanctificante
Lihtm
ne
tem.qua rationalis cft , intcgrarc iroaginem lic

autcm liber cft in nubis fi crgo peificicnda cft,
&non dcftruenda , fequiturlibcrtaccm ciusma-
Bcroaid.
ginem,& fimilitudinem DeifaHm eft home-.in imagi-
lum,vel iifuitfomes,fuitcxtindlus,iuxtaD.Tho-
fft'
Adim*-
Dices rcmauerc quidem imagincm in pacria,

fcd non erit ibi libtrrtas rcfpt.dl:u obiedti prima-
LihtrtM Vir-
439
Bernardus fcrm.i.de Annuntiatione
menta contemnant & plene fubdantur corum

voluntati crgo non tollunt modum connatura!em eius operandi qiiin neceflrari6 agcrct circa
(i fic ncceffario inclinaretur.
fincm vltimum
Dcinde.in bcaca Virgme, in qna non fuit fomes,
neque fuggeftio intrmfeca,uc extrinfcca ad ma,
ginit
QujeftioVI.
ttu igitur non
efi nifi <jui
cft
& hahet
beatus. Bea-
omnia ûe vult,
fit cnr horum duorum,quando vtrnmque non po(Funt,magis eligunt homines, vtomnia quz volunt , habeant quim vt
omnia bcnc vclint , etiamfi non habcant
Quaerit quid caufz
Ciip. 6.
docet
efTc
hominum
prauitatcm
qui au-
tem eligit bonum quamuis in hac vica illud

non habcat , docet haberc alteram partem beatitudinis nempe quod nihil vult mali, & cap.j.
,
docet idei> neccffariam efle in vita mortali fidem,

condudit Cum autem ex hac viu h eo, qui in
""/
4
&
00
Beatitui
in que tonfijiit.
a
:
440
ad heat.tm,
modo potefi , vt
Tnifiriisfidtlii,& hontu efi^vtntumfuerit
vtre
tttnc eric
ûod nunc
tjfi
nuilo
non enirn volet male

fic horno viuat quornodo vult ,
viuere in illafelicitnte , aut volet aliûid , ijuod deerit
aut deerit ûod voluerit
aderit
ihierit
num
ûidijuid amahitur,
: omne quod
Deut furnmum ho,at^ne adfiuendum amantihn) prxdo trit,
necdefidcrahitur <juod non aderit
honum
erit
erit
O furmnpu
(^ quod ef ormino heatijfnnum , ita femptr fore certumerit :Etgo ficiu iniago Dci &Tiinitatis in
nobis in.:xinieceinitur (cciinduin portioncm luperiorcm, ex Aiiguftino , vt rerpicit lcmpitcrna,

tunc maximc ptifeda crit , cum relpiciat ipfum
Deum, 8c plenc reformabitur. Manet ergo liberad
tas voluntatis in ordine

ficut ipfa
etiam ex
misgo injncnte
nunc
re, ijuod
effi
quornodo
illafelicitate
&
quod
mileria:
6c probata clarius conltat
addudis
in veibis
nullo
vftlt
Scc.
beatificum,
^k fimiiitudo
definitione beatitudinis
illa
ab ipfo aflignata
idicfum dcclarat
uat
obiedum
modo poteft
&
Tuncerttve-
homo vi-
vtfic
non enim volet male viuere in
& fequentibus
crgo fupponit libertate
iiia
non defiderando
&
&
&
viuat^quemporro morientem vita ipfa defe-
cum illo
rnanere quomodo poteji ? Citrn
autern deferit,aut nolentern ipfa dtfi,it,aut volentem,

atit
fir
neutrurn
&ic.Non igitur pottfi
vita bcata
volentemdeferere, quia beatm nolens xemofit,
volenttm dcfirit
fi autem
erat , quam perire voluit
ijui
habcbat
&
vt
cum beAtii?nfucit
hcata
efi vita,
qu talu
eiu6 'arnore indignafit
d^c.
nes re[lo funt corde:ergo tempore,quo difftrtur poten-
htrtditatem
plcbemfuam,^
fuam non den iinquet , &iC.Quoaditfque
iufiitia,qttam
nunc habet ixfirmitas piorum,conuerta-
turin iudiciurn,hoctfi,iudicandiaccipiat pottfiater,
adiuiiila
iufiititc
vel iHfiitta accedens potenttt iudi-
ciariara potefiatem hahet
quid
&c. Subiungit autm

aute itifiitiaad honam
fitiila iodhii-.Ptrtinet
velun*atem.vnde diEiumeft ab Angeli^ nate ChriHo:
Dto,& interrapax hominibui boErgo fi potetia accedit iuftiti^,

quae eft bona voiuntas in beatis manet bona voluntas bona autcm voluntas , quar eft bona voluntas in beatis vbique, per Auguftinum cft illa,
Gloria inexcttfis
n<t
voluntatis,&cc.
facic charitas DeidifFufa in
&
cordibus no-
gratia cap. 41, Charitas
veriftima,perfet'iijfima,pltniftima tufiitia,tkc.
quam
inlocis fupra cicatis de creationc hominis,
Angelorum
& immutabiliter creator
libera
beati
tndiait hec ,fi vo-
quifunt, heati vtique non
effi ,
&c. Hicautcm loquitur de voluntate

exttcma contrarietatis , & con-
vt cft ad
quo fententiam Philofophorum inipugnat,quam in pr^tradicbionis
vt patct cx difcurfu, in
&
func creati, in qua eUzmfitpra cap. 10. ftatuic iuftitiam noftram ,& merita. Prolequitur autem
probacionem cofcquentia: noftra; C*(a enlmheatum faciant,inc[un,ficut fitperiits dift)utauitnns du
,
rts;hene velle
notata
eft
& pofte quod velis
vt ex dtiabta
,
homo
ncmoppofiti: vndc initio capitis 8. cumbcatm dicat eum qtti hihet qtiodvult ,& nihilmali
cum Ciccronein
vohintatem, feu amorcm beatitudinis non cdcmaUim fed rcdtum , fubiungit

Nemo iiKlem male vult irnmcrtalitatem,fi eim natuvt oftcndat
ra
efi,
capax,& Dco
do7iunte natura
necbeatititdinii capaxtft
elTc
rc^lam voluntatcm,
cadcm
fuam beraitudintm qua
tcr libetain
fcd
&
ctiittsfi
capax non
&c. Colligens inde

bonam, confequen-
nccciTitate beatus vulc
fuam bcatitudiAuguftino,&
rciffcc.fcquitiic etiam libcieelicerc. Subfiimptum
pucc quia ipfa b.atitudo cft vt quo , obic6lum
cius be.'C)ficuin vt qttod ncqne ad obiecVum inclii)ari.r,aUi mcdianccadu, in quo confiltit bca,
iicm
ergo
:um
elicit
lineic vclitcam cx
non debft
qus.
&
efte
iUa
fasiunt heatum,
velle
quod
oportet,
&
fcu nihi! mali velic
vttlt,
rebtts
eligat
negligat ,cum priiis deheat habere
cedentibus iubmittit crarum ergo eft pei ipfum

beatum haterc voluntatcm clicitam , & libcram
fux beatitudinis , & immortalitatis , & nolitio;
ta.
bonam voluntatem, inqua
appellat
bonam voluntatem,
magnam veropoftea poteffatem.Eigo bona voluntas
intcgrac bcatitudinem per Auguftinum. Addit:
Bonaergo voluntas purganda eft a vitiis , k quihiufi
vincitur horno , vincitur vt male velit ,
hona iam
voluntas eitu qtiomodoerit ? &c.Purgacur ergo a vitiis in beato bona volutas, vc femper benc velit,
inquarn
Icftitia eft
iona volunefi
lunt vt verttis clamat,vt natura cornpellit, cutfumrne
iti'
benfn.
tiapopuli Dei,non rtpeUet Domtnui
pefte qtiod velit
tfie nolttnt
,";.
diciurin in
iam heati funt,beati efie nec mlunt,nec vclut,autfi vo-
lunt
itiit' /;?
FDteftas
Applicitque ad hoc Jliud Pf.93. Quoadufqtie iufiitia conuertatur in iudicitim,& qui habtnt earn om-
peruerfitai{Copf\c in beacis)^K<t in eade d!ft)utaiione
hoiiM
..
mortales iufiitiam , potentia immortalibtu dabitur.
Deinde.quomodo ent vera tarnillaperiêifa (alias pctfeCta) tav examinata,tum eliquata,

tacertafintentia,be'4tos efft omnes homines,fi ipfi,qui
cc infia.
fequerctur potentia,fcu iudiciaria potcftas in im- Aogofl.

mortalibus in beatitudine. Teneant ergo , inquit,
quam
Rtflat vt
efi
ftris.vndedenatura
neutrum ejfi in anima heatt, id efi,eum deferi

beata vita , itm per mortem defirit tota vita , nec
dquo
noile Wfc ve/le , ad vtrurnque enim parato ,
confifiere ^fed neeifia
&
Diabolus vidus , non autem

potentia,quia ordofcruandus erat , vt primum
anteccdcrcc iuftitia in mortahbus, qua vincercnc
ipfi Diabolum ad imiiationem Chrifti,mox fubeft iufticia
effi,
dicar/t
animo
quomodo homo rcdem-
tens in pra^ccdentibus
ptus
ii(C.
eliamfie quornedo heata
comprchen-
ordinc fuo fuerit potentiafuhfecuta ; potentia quippe
heata vita
vt
& amatum, vifionem, &
quod iufiis inpne firuatur cttm pracedentem iufiittam
&
rit,
amorem
obic(5tum
vifum,quaj icparari non permittit quEftio,quam
mouec, quaerens qui fit beatus.
12.
Confirmatur primo ex eodem cap. i^.pracmit- Corfirm
d:t
vcrbis. In his
cap. i<. Hanc dcfinitioquod non adcrit,&cc.

ncm beati confirmat vt oninia hiabeat , qus
vult ,
nihil mali vclitj colligens inde iminorfclicitatis cx am.ore beatitutalitatem beati ,
immortalitatis ; Ftenimhorno beateviuat,
dinis
oportct vt
bcatitudine integrc confiderata
voluntatem vfuiam
in eAfcUcnate,arnandoqttodadcrit
Aiiguft.
Accedit quod Auguftinus loquatur de
titudo.
quaeeft alcera parsbeacitu-
dinis eius:ergo ipfa
manec non manerec,
bera efret.ergo,&c.
Vnde infralih.
^.cap.
nifi li-
5?.
dicit
vita beata euacuari alias virtu-
tes cardinales,quibus in co ftatu non erit necclTe,

quantiam ad ca,quar connotant pciiculum ; iuftitiam autem mancre. Cui , inquit , regenti ( fupple
Y)eo)effe fuhditum,fi iuftitia efi immortalis eft omnino
iufiitiamec in
illa
iHftitla
ma-
net in beti'
tudint.
heatitudine definet,fid tatis,ac tan- Ptr^dfMr.
taerit,vt perfeSliorf&maiorefte nonpoftit,Scc.Qupd
dealiis ctiam fcclufa imperfcdione tenetdici

pofte.de
qua ergo fubicdlione
intciligi potcft
Auguftinus ,
creatura; ad
nifi
fundamentum iuftitix,ncmpe
dc
illa
Deum
qua eft
voluntatis liber,
qua rcilum tcnetur, & iuftitia manet pcrfedtior:

& maior in ratione virtutis , neque euacuatur.
Sed hzc fubiedio primario attenditur penes
chatitttem , vc cft ad obiedum primatium ,
&
caetcra
Ill
'ft
ritoi
lit.
cha.
aûtf
X L I X.
Diftindio
patria iraaginem
6c liniilitudincm
Damarceno,& Bernardo,
Oei
quz ex
turpeoes virtutem, vt patct cx verbiseoium
6e
Confinnatur fccundo ex eodem Augudino

I j. Cunfeinonura cap. i (. Laudtnt , mquit,
nomen tknm ; UneUnt te fHperctltSles popuU jingel-
lib.
Ctmjir.x.
tft
&
tdDtnm.
kû temparum
gHtitttltgunt,
(juid vtltt dXtrn*
vclkniM tU4
^ diligunt :/emperltgHni,cr nunûam
voluncas ncceflicarccuradfincm vliimum

,
impcccabilis quia
concra inclinationem na-
non
(odtx torum,ijuia tu tpfe iUu hoc et,cr
tutalem
proinde
Hxc
(s in
tternitm,
vi.Tba claridliua iunr. ^f^^nr ,inquic,
tligendo
fcd
quomodo
legunt
Rcfpondct
er ailigendo legunt , nuntjuampytuerit ijuod
legant, nec codex
eorum pUcatur, aut cl4uditHr,
tu ipfe illu hoc es,& es in tuernum
ip(u eledbio Dci
& eligcndo
tjui*
manct icaque in
diledio
ergo
li-
bertas.
Item Alcuinus in prooemio in lib.j.deTrinit.

Dua^ creaturas rationalet condidit creator: vnam ct-
Alcaia.
leftem
alteram terreftrem
poteftate nobilitauit
trij
Dei
& diuina
(^ vtramque liheri arhi-
vt voluntarii in dileiione
pottntia laudt perpetualiter
htati ptrmaneret, Scc. Et iimilia habet
de viôria Vcrbi
pracmiiTura
lih.
Sed
i.cap. 6.
atqut
Rupert
quod
fufficit
D.Augullini fupra,quaimpeccabiiitatc;m beaftatuic ex abuiidancia diuinx charicatis ,

quam Spintus fandlus cribuit voluncacibusipfo-
prebati*. tia
torum
rum.
lioc
fuppoHco (icaigunnentor.
Dc
potcn-
feitniU ah-
abfoluta poCeft feparari viiio clara Dei ab

r
r
c
*" amorc eius , (cu iruitione, vc omnes concedunt contta Henricum,igidium/M^r4 citacos.
Poccft ctiam a donis fupcrnaturalibus,quia in
///.
iôc
^ , vf
.
refft eut
ft-Htmfia*
jrmtioni dt
tia
,
enim
non
patet repugnantia ex terminis
in via poteft
maneie
ficut
intcllcdûs eleuatus
perfidem in pcccatore nneeleuatione voluntatis pet gratiam habicualcm , auc a6bualem , cffifalrem, non videcur repngnare, fuppoiica
illafcntcnciacommuni,poirccciam creari Angelumcum fola vifkone ctara Dci iine fruicione,
aut cunfcquentibus vifionem ex parrc voluncacis ; in co cafu voluncas non ncceflitarecur ad fi^1 vlcimum, ntque ad bonum crgo ncque vi-
caccm
nt-
trjiitarttur
vo Mnim.
^^ ^ neqne obic<Slum infcrt voluncati neceflitatcm operandi de fado. neque etiam voluncaci
citca
obi.dum
non
fic
tas,alias
Ffjftti I
(ttfuAMtntrt
**"
propoficum
ineft illa neccfli-
poitcc aucrcere fe
Minor probacuc
abobicdto
fic
quia illa voluntas

ellct pcccabilis in eo cafu, quia haberet infirmicatcm , qux eft ex afFedlione commodi , eftet in
propofico.
'"PP^"'" inclinatioindclcdiabile, fi ciTct voluntas humana ; quac inclinacio non fubdcretur voluntati ali[cr,quam dc falo fubditur in viatore:
ergu voluncas
cocafu pofTet fcqui appctitum,

adum prxcepci. Probatur
confcquentia ; quiain co ftacu cfTec magis infirma , 6c tninus redîficataad bonum , quamfuerit
volunras Angcli viatoris,aut hominis in ftatu
innoceutiz : led hzc fuit peccabilis :ergo. Maior
vei falccm
non
polfcc
moucre
fe
ftcret
poifec vcllc fincm
tiim ad
in
non
eliccre
,aj?a* in-
ntttntu,
obiedum vi'um ,8c

impeccabilis ,ica vc non folum
qua duceFCiur
ipfum Anu
in
vlcimum,auc ca;cera quan-
fcd neqiê aucrccfc fe a fine
vlcimo contra inclinationem obic^î
Hoc
ipfius vifionis.
tra illa pi incipia
graciz cfficacis
videtui
vifi
abiurdum
atque
con-
&:
ex quibus dciiMiiicur nccefliias
qua: pcrinde concludunt dciila
voluntate dcfcdtbilitatcra in operc fine graiia,

ficut in voluntate viatoris.qua: prxtcr lcicnciam
ceicam , cxigit
, 6c
aucriatur a malo,
graciam , vt refiftatfomiti ,
conuercacur ad bonum rationis. Itcm, eft contra
faciendorum detcrminatam
&
idquod fuppofuimus exAuguftino, nempcjmpeccabilicacem beacorum oriri cx abundancia
donum
charicacis diuinz,quaEeft
vulunca(is,nun
vero incelledus.
quia in volcntate tali,

ab iucrinfeco^&excrinfeco paffio.circaqua: voiuntas nun
redîficatur , nifi tantum oftenfiuc per vifionem:
Confirmaiur tatione
eft.
Quinio probatur concluHo , fuppoHta fenten-
i4
Af*/ ij[tt
vifum , fiue exnacura fua fiuc ex nacura ""''/"''

vifionis,& obieili , neceflicarccur in eo cafu, ^lfî'^'^^
ita vc fuppofica vifione fierct
iefti priraari)
Lli2*
Imnta*.
fi
ipfm incommunicabiiitatem conftlij tui, non cltuditur

Sic
TuHc nin
Sed
frtuerit tjuod legunt ,eligendo tnim,(T diligende legunt
faciem tuam femper , ffj- ihi legunt , eligunt , ftr diligunt, 8cc. Ergo tledio eft in ipfis icfpcdu ob-
j.
iuftitiz originalis ,&. aliis in ftatu innoccnciat.
clarc
It-
iitoximc.neque fupplctdona,licuc
redîficat
nec tollit repugnantiam appeticus , neque infirmicacem ipfius voltmtacis,qtiz oriturex inclinationead commodura , & fympathia ad appeticuro eigo voluncatem relinûit in maiori indifFerentia ad malum , quam fuerit cum duno
:
rum tuorum , tjui non optu hubtnt /itiîcere firmamentum hoc

legendo cognofcere verbum tuum : vident enimfMttm tH*m femfer (jf ihi legunt fint/yl;
iithatit fir-
&
non
perfici-
non dedruitur.
lur in pacria,
MUSi
quz
441
I.
perfcda boni ,
fides in incelleclu finc vlla
deccptione , aut etrore ; in cafu autcm pofiro
licec przccdat prcfcdlior cognicio voluntatcm ,
tia
& aliis multis actendi-
integratur pcr liberam voluntatem,
Quxdio
pacet ; quia in illa non fuit aliqua difficultas operandi ab incrinfeco , aut extrinieco fuit fcien-
cxtera ordtnat ad ipfutn,fiue in via , Hue in patria,qaod ell propoiicum , nempe (ic manerc in
^~
poccft cflc dulor,ac timor.&pa-na.
&
ergo poteft deficere fibi relitta , & habcre adum

conuaturalem obiedo. Pacct conlequentia, quia
vffio in cali cafu non inferc fulpcnlionem diuini
cou/frw
voUntatiJfet
* 'i-Hormfm
/"'''''*
r":
/j^-,
concurfusciica aliaobitfdla ,nequc ex partevoluncatis

ciant.
neque ex parte obiedorum
Quod
proba(ur,quia
fi
quin
vifio haberet
alli-
ptz-
Uci , vt necefTarid
magis includeret affifttntiam rcfpcdlu profecuiionis obiedi vifi , quam fugx refpc^Su aliorum , quia fruitio illius obiedti maio-
cisc fiimpca illam afliitentiam
infcrac ipfam
rem habet connexionem cum

ga aliorum
& eatenus
vifionc
,quim fufugam
vifio mclinac ad
aliorum,in quibus confiftic deordinatio
..
^^^^;^
qyate- lum maii*
nus inclinatad profecutionem obiedi vifi.cuius incUnat

profccucio repugnac adui inordinato circa qux- fr-ifnfm,
"
cumqucjfic enira de fadto graciaecax rcditicac |]|^'^^/;

voluncacem , quatcnus detetminatc inclinat ad
bonumprirao.confequcntet ad fugara mali:vifio
aucero non inferc maiorem,nequc magis ceitam
affiftentiam Dei,quam gratix , qnx iiicludii voluntarem Dei efficacem ; fed vifio non habet iU
lam alfiftentiam refpedu fruitionis , vt fupponit

cafus:ergo neque refpcdtu ordiiiandx voluntatis
circa obieda fecundaria , qux rcraotc refpicir,
& mediance fruicione:quin cciara i\equc obiedi
primarij:eacenus enim ordinac ad obicdtum primarium,quacenus redtificac voluncatcm ad fruitionem ; hoc nequit nifi quoad fpecificationem, K*n reffifinon autem quoad exercicium:quia non influit in e*t vtluiua'
fruitionemaliccr.quam alliciendo.mediance obiefto,&
permodum
fuafionis, vel reprxfcntatio-
ni$ n>tiua,quz alliciuDcfuafio
autem cx Hieronycno
"^
442nymo
que
fupranon necefHtat voluntatem
cll
caufa eius phyHca, fed foliim
quia ne-
atStum circa obiedla fecundaria
moraliS)
autem ad vllum
quzfupponitlibettatemin conHliaâlib
fi.rct fua/io
Dcinde.fuafio
poteftatc
tatisnon
nun
fajut.
Hne donis fupernaturaiibus,
dari polfc vjfionem claram Dei fub ratione ali-
adus
vt
f\
vel
oftendat
vt ipfi loquuntur,
fe
tam
te-
Deus daranato fu|p racionon folum
iufte peccaiajquo cafu
faluamancbitlibertas contradidionis, fedetiam

:
quia
licct
Deum
viHo proponat
fivb racione omnis boni ab{blutc:tamen refpedlu

odium damnaciabcxtrinfcco,quainfligit poenam.poteft
concipi fub rationc incommodi,ac proinde odio

haberi. Alij etiam,qui doccnc impeccabilitatem
beatorumfundari proxime in diIe<5lione,remote
tantum in vifione,admittunt cafum.dicentes voluntatem eirelibcram quoad conttatietatem ,vt
circa obieda fecundaria agac , quia non infertuc
quod perinde dici poteft

quoad primarium , quia licet Deus abfolutc in fc
vpluntati neceflitas
proponitur fub racione omnis boni , refpedlu tamcn voluncatis non elcuats extriniecc potcft
habere rationem mali quia illa propoficio erit
:
merc fpeculatiua,& non
pra<5bica;ac proindc non

determinac ad profccutionem proximc,cum haec
non
fit
in poteftate voluntatis.ficut
teftatc CKci cft videre, aut
quamuis concipiant
intcriiis
neque
claudi
adbum
in poambulare:
prout dicit
ordinetn ad luascaufas poficas in ejfe;qux in pocorum non func poceft ergo
fUte
fine in
vo-
iuntte ntn
*Uut4.
ejfe
pofeHate "volMntttii,vt
iffi fit
potcft
ftarc fuga ipfius Dci per profecutionern obiedi

incompatibiliscum amore Dei ,
etiam nolitio
ipfius Dei , qua hjc Sc nunc videtur vc inferens
aliquod incommodum,& impedimentum refpe6lu adus, quem afFcdat.vel cfFedlare potcft talicer voles. Neqtic rcferr diccre quod voluntas ab
&
omnc bonum
elfe,
quantiim ad cfFedum iuftitix,feu inclinacionem

rationis j hic affetftus non eft in poceftace voluntatis , nempe eum fic diligerc, ac proinde in co
ftatu non eft bonum , id eft conucniens rcfpcdi^
voluntatis , non potentis
ex altera pat tc poteft videri vi
eum diligcrc 6c
malum refpedi;
ae ad ipfurt , id eft inconueniens , quatenus

voluntas hxret in afFedu cummodi circa
bonU.
illa
alia
obieda,&folicitacur vcl ad profecutionem ipforum,vel ad fugam alicuius miferiae, quarrvDeus
ineocafu,aut infligcrepoteft, vcdoloris,

infirmicacis, pcenzi applicando homini exteriijs
caufas,a quibus patiatur. vnde neceffatib confequenter id admittere debent quotquot docent
cx vna parce voluntatem non polfe habece exercitium fuae libertatis finc adlu ;
ex altera partc
infligic
Ratl ad ho'
tuinem.
voiuncatem ,quavel fufpcnderet eam ab
aftu circa dcledlabile prohibitum.vel certc
necefEtaret ad ztam
neutrum
conformem
rcdae rationi:
verum, quia faltem circa obicfta fecundaria,in quibus nonreprafcntaturomnis ratioboni,manet voluntas indifFerens , & datur
propofitio determinaia obie^Sfi fufEdiens ad
cft
ergo cum vifione ftat indifferentia cumv!(Ien*

obicdiua ; aliter autein non neccfTtat vifio nifi ftatindifeobiediucêrgo nuHo modo neceflitat
nequc r< o*i>confequenter ftatuit impedimentum operandi S'"* '^/^*'
"
ex libertate circa obieftum fic propofitum vovtrumlibet
'
luntati
qux non
eft re6tificata:&
qux
patitur
motiuaimpcllcntia , & determinantia ad profecutionem,& fogam, vt funt pafliones , quas non

impedir vifiolSidicas intclledlum mediantevifione habere imperiumin volunratem,illud fatis
improbatiir fuo loco de ratione libertatis ex Ber;
quam
difficuliacem huic
mifccmus.
Dices ergo
aliter
ex principiis
nardoj&aliis
nonad-
com-
fatis
2-7
naturalem diledionis diuine etiain fupcr omnia,

qua pofita, repngnat aftus quicumquc auerfionis
aDeo. H.EC foluiio videtur mihi fatis confeqnens ad principia opinionis contrariae. Contr^, yj^,^^,
hypothefis etiam formari potcft in eo cafu, quod cafta aliter,
neqne amor naturalisfequeretur vifionem , Deo împitgn*non concurrcnte ; quia hic qua:rimus de cffica- "" /"'"'*
cia vifionis ,aut obie<ai vifi fupri voluntatcm,
illius
,
in
omni
Deum
oculorum
licct in fe abfolutc videatur
debet
ficarec
''"***"
luntas fuppofita vifionc ncceflitetur ad
vc eft occlufio
Deum clarc vifum:

qui videcur fub racione omnis boni:quia,vc dixi,
eonueniins
deledabile:inco itaquecafu vifio eatenus neccf-
ergo etiam in
incrinfeco neccflitacur circa
Sontim vtfit
motiua gat dre

fecundum rationem propriam cuiuf- commodum
qucvd alicuius , & qua commodum eft , & quk
repraffentans obiefta fecundaria
voluntatis
modi
a voluntatc non eleuata videntis
auerfiontm
non oblânrccali propofitione efTc voluntastfKcax refpedluadtus oppofitiprofecotioni.vt in claudo fcffio , iii caco fomnus , vel eiuf-
inipfis
Suptifitavi'
munibus quod ficut fides in pcccatore quamuis non fufficiar ad aiftum fupeinaturalem diIcdionis diuinz , iufficcrc ad aftum naturalcm eiufdem dilcAionis fic in propofico vo-
tcftatcvoluntatis
fione
& vircutem operandi & obiedium
fecundaria
applicatum:quidquid enim fit,an vifioni Dei re- f/i^"J^*'',^'*

pugnct error in intcllcdlu , non repugnat tamen itatem n)
conirarieratis
tUmnato,
quoad fecundam
quod multif oncrariam fentenriam tenentcs admtttunt cafum , ncmpe vel
nc vindicantis
D*i vindi-
patet
qocE dclunt ex hypothefi.
nuem
CHnri* inejfe
ergo, &c. Maior pcobata eft
a6tus;in poteftateautcm vohin-
eft adlus
cuius atctibuti
ptjitt
&minor;&
partem,quia voluntas nequit haberc exercitium

fua:virtutis nifiagendojfupponitur enim voluntas habere paratum Dci concurfum circaobicda
Acvcdit ad hoc
Admittllur
fecundarium
circa
neceflltat
fupcrit^Sjficut
eft
fit
fruftri
contingcrc non poteft.

incfHcax refpedu eius,in cuius
non
alitcr
fi
fiuecircaprimarium,fiue
aiflium
&
operatione pcr dona propria, qux

/Imulcum ipfaconcurrunt adatumcius. vnde
rediificari in
contra ipfos moucri potcft difficultas
non
fic-,
vifio
lediiicac voluncaceranijSquacnecefllcat ad
êônfio.
^'''^"' ""'
adum
& an voluntas neccffiterur per vifionem:fed quia

rcfponderipoteft fufpenfioncm
adus
rcfcrri in Ceffatio ex
Deum non concurrentem, quamuis voluntas ne-
fujp>nf"*"
ceifario ageret,fiofFerreturconcurfus;ficutetiam
;^^^*/{X^"
fufpenfio adionis caufarum naturalium-non in- ttem.

ferc libcrcatem in ipfis , fed dependentiam in
agcndo
cx
illa
adfint
a caufa prima
fic
non probari
neceflitari, d
atque codcm eciani
ctiain
fufpenfione voluntatem
qux
funt nccefTaria
non
modo dicerecut voluncatem ncccflitari circa fincm vltimum amandum fupernaturaliter fi ad,
eifent principia operandi
habitualis.
Contra,
fi
vt giatia atflualis
&
tibtrta:
voluntasneceffitareturad
finem vltimum clarc vifum fiue naturaliter, fiue *

r
Ijij
fupernaturaliter diligendum
luntas ad fugicndum
fcd
non
/r
necciiuarecur vo-
*"";
,
fionemabeb'
^.^^^ .,,j^,
quodcumquc comtzriuw, i!berttem
neceflitaretur ex didlis ad fugiendumf/w<>
contrarium , quia potcft cfie dcotdinatio sûacrgo ncque

lis in voluntatein eo cafu ex di<5li's
neceffitacur ad finem antccedcnter ad adûm
ipfum dile<îonis,ergoinomni ptiorieft libera.
:
Minor iam ptobatamanct ex
diîs.
Maior probatur
DiftinaioXLIX. QucEftioVI.
inexercitio
Deum clare vifum^fcrtur

etiamad fugiendumin omnem auerlionem Dci,
quodcumqueobicdum
ccffitaic
quafcttur in
quod
aut id
Deo prolecutio cnim cll

modusfugz fcquitut modum
auertit a
roenfura fugz
&
profecutionis, quia fequuntur naiuram eiuldem
motiui
quod ad vtrumque incUnat ex eadcm

& inclinationem eandcm poientia:.
bonitate
Hoc patet clariiis in appetitu fcnfitiuo qui agit

per modum naturx non fecus ac voluntas ciua
,
EMmftum
vlcimum
fiiicm
ixmtdeopt- operandi pcr

randi
/>/>-
'"**'
|-jj.^j
roodum
clarc vifuro^quantura ad
modum
naturz
necclTario fertur in
appctiius auttm
bonum
dciedlabilc
ita
neccfrariofugitoppofiturarcrgo redc colligitut
modus operandi
ex
modo
voluntatis circa fincra
opcrandicius circaca
vltimum
4
quaE aucrtunt
quia eadem eft inclinatio ex paite

voluntatis ad vtrumque, idem motiuum ex parte obiedi ; fed voluntas , vt probatum eft , in eo
cafu cn'ct libera ad profecucionem obiedii contrartjiquiapcrfolam vifionem non ficret impec-
fine vltimo
crgo etiam liberc rcfpiccret obieduin

primarium,quando circa ipfum operaretur.Paiet
cabilis
HtSittuU
confequentia ex di6lis,& a pofteriori, quia de fati3 in bcato etenus redificatur voluntas cius
voluntMii*
circa
obieda fecundaria
^-j.^^
priraatium:crgo xtOx.
h*t* ctrca
tritut
ex
fhmthe
b-
i*S.
Liberttucir.
quatenus redlificatut
modus operandi cirprimarium obiedum colligitui ex modo opcrandi circa lccundarium.qua reducitur in primariura ex motiuo operationis , quod defumitur ^
primario ; modus cnim operandi circa finem reGtc culligitur ex modo operandi circa medium:
,
"
quoad fubftan-
('quidquid aliqui dixerintjfalcem
c mtdium
tiam. Quidquid fit , an maior actendatur indifTefrtbat Ubtrjgntia circa medium,qu<lm circa finem voluntattim eire
c
i
^'^ '" operando:quia in hnem inclinatur propter
mediumvero folumpropter
fe,in
liberc inclinatut
in
mcdium
bere inclinari in finero
tio4f}r.
mU
infert
detirmtn*-
ttonemad
m<utriie
finem:fi
lamen
fequitur etiam
li-
quia cadem necclEtace
finis
mouct ad medium quo mouct ad fcipfum:
im6
ratione intentionis ipagis deteiminate in
voluntatem
neccifitati
indifFetcntiaro voluntatis
,
ttum,pet quam habet moueri,

fui
quoad
*
_
&
tJonn*ctf: nihil
"*"'**
exctci- J"'"
iMtem, ad
operari circa
motiuum
per fe
^^^,;.,^
eft vliiroura quictaciuum ciusitcd finis vl- f/Uiml,

^*'" *^
limus, vtcftobiedum dilc^lionis naturalis tan^
tura,nonclt vltiraum quictatiuum voluntatis: ^,^^^,^^
ergo ncque neceffiuu^ Citndcra. Maior probaiur, finufit m#quialiuc dicamuscum plciifque oppulitz Stho- nmfelim
quod
lae
<"''"*'
indiffcrentiam voluntaiis radicaii in intcilc-
du,6i:
obiedo
indiffcrcnti
ris,quzalias irapugnari tolcnt de moJodccctininaudi voluntatcra per iudicium pradicura,

f eu impcrium , quod non
p obacur oitii ibus ditcipulis D. Thumz ) illud folum cft obiedum
detcrminacum rcfpedu voluntatis, quod in fc obitctum
continct oroncro ratiuncro diligibilis
pcr
?'"""'.''**'
quod
habct quictare potentiaro in ratione appetitiuz:

quia concinec in fc , vc attingibile cft a potcntia,
vcl formaliter,vcI cmincntcr,& finc iropcrfedio-
ne quidquid appeterc poteftjfed Dcus , vt atiingibilis per amorem naturalcm tantum,non continet in fcomncro rationcro diligibilis quia non
concinet rationem diligibilis lupernaturaliter, Demfinen
yt attingitur a potentia non eleuata ergo refpe- 1""],*^^,^^
:
ûaliorum obietoruro roanet adhuc indifFcrcns

potencia. Si autcro dicarous volumatem abin,
trinfcco efle indifFcfentcm , eodera modo hxc
roinataracfficaciccrad forroalei ficut

pafari inrejfiue ergo crcaturz
& decer& hzc fe,
vt teferuntur in
mateobiedlum , fiue vt roedium tefpedlu voluntatis.quavultDco omnebonum ex iffeSta aroifinero vltiraum clarc vifum, fe habeant vt
riale
citiae
fiue fibi ex afFedlu concupifcentia:
bonum
in fine
eius circa
turas
Deum
redlecoUigitur
,
omne
modus operandi
ex roodo operandi circacrea-
fcd hic liber eft fecundijm concelTa
& in
effitnt.
indifFctentia eius nequic tolli nifi fimiliier in
ordine ad obicdum,ad quod per roodum naturx

inclinatut hoc autero eft vltirous finis inquan:
turo quietatiuuro potentiz
1 ir
quia alioquin
ji-c
quietata.manetinditTercns ad alios hnes
nifi fit
o.
k
ob&
1'//'
inde conucrfio per amorem natufalem nonne*'**

celTatia. Acccdit qu6d illc adlus pct accidens ^^"^
'*"""'*'*
fupponit vifionero clafam Dei:quia in via potcft
lupponta tancum
cognitione naturali:ergo ficut in via non ncccffitatur voluntas ad ipluro , ita ncque in patria;
quod
aroplius
probabitur in fequenti rgu-
mento.
^.
Sexto pfobatur conclufio ,quarouis Canus j^^^^^^j^.
lih.^.de locu Thtolog.cap. 9. & expreffius Vafquez ti tx biui-.
I .partt J.ii6.cap.i.& dijp.<i.c4p. 3. probare co- tudint m/*
nantur non dari pofTe aliquaro beatitudinero
natutalero horoinis aut de fado , aut conftituci
in ftatu
putz natufz
fententia oppofituro
tanten comrouniot feit
diftinguens beatitudincm
in natufalero,& rupernaturalerojillam
modum
mentdpro tpinione ad confitmationem
defedlibilis
erit
naturae ab-inttinfeco circa
Deum
clar^
turalia.Earo fupponit
CoHtra
Do6lotf
iâm voUtiontm,^
& If^fi-
& ali<is
in ûLî.ûa/f.i.rtfpon.ad i.drgumentum,
&o
fzpe fupponit illud , quod Philofophus 10.

Ethicorum difTcfitde fpeculatione altiffiroatum
caufatum,tanquirobeatitudine nota lumine na-
non neceffitaturquoad amo-
rcm naturalem,aut fupernacuralem ad finem vltimum.

Amplius probatur quoad araorem nataralcm
turali.
D.Thoroas
^''*''*
***
\.^Htfi.frologi $.
fpecialiter J. yldargu-
vifum,aiit abextrinfeco abipfa vifione.autobieclarc vifo:efgo
''*"
quzcon-
ucnit homini,aut Angelo vitibus naturz ; hanc

autem quz conuenit eleuato pet dona fuperna-
operandi circa finem liber
ergo etiaro modus

, & etiam incafu
diclodcfedlibilis non obftantc vifione hoc autem repugnaret , fi neceffitaretut voluntas per
cafu propofito
leda acccdente inncmitate , & pathone. Adde ^/;,^ m^,,

etiam pcenam,quod a fottiori vrgct in opinione indifftriin.
eofum,qui dicimt confiftere pofte vifionem aliquam , vt iam przraifimus , curo peccato aduali
odi) etiam Dei ergo nec voluntas neccffitatur
ad diledionero Dei naturalero , fiue vt e^m producat,fiue vtin pa perfeueret. Patet confcquentia , quia Deus poteft in ordine ad extrinfeca
confiderari ^ tali volente fecundum afFcdum
cororoodi,vt inconneniens roanet etgo indifFe-
habeti fecundum plerolqtie
vt
"*
abftiahcndo a cate-
tis ctficacis circa obiedûm formale ex modo

opj
jjnjj gjuj circa obiedlum materiale conne
j ar
f
ir
xum.quia repugnat ipiam elie inditrerencem cir-
fiue indeterroinate
4,
nifi tHrMUmfi-
rcntia obie(îua requifita ad auetfionera:ac pro-
ca materiale per feconnexum formali
^^
tollit
quando plura
offeruntur , vel certc detcfminatc f quando vnicum tancum cftmedium. Eadem etiam ratione
colligitur modusoperandi indifferens voluntaroedium
DeterminM-
non
batur .quiacadcm neceflitate , qua refpicit bonuro, quoad profccutionetn , reipicit etiam malum opponium ,quoad fugam : crgo eadcm nc-
445
i.p.^ttttfi.i}.art.i.^Maft.6x.art.
^'Z"***
.cpufi.i^.rt.\.*iy
Mediiu
IV. Sententiarum.
Lib.
444
& aliks fepi^ Caietan. ihid.
i.i.qittifi.i.art. 8. Bellar. in lib.
de ^tatia
frimi hominu cap.j.Sa&tezinmet.difp.ô./eih
quidqujd
quam
de veritatc huius
fit
rcfero in
afHrmatiuam
fuum locum
homo
quia
1.
controuetfiae,
fuppono partcm
habct appctitum ad
,
naturalii
beatitudinem in genere, vt docct fxpiijs Auguflinus crgoad aliquam inindiuidiio ,

confe*
quentcr adillam (altem , qux ipfi pudibilis eft,
ffftbilii.
Sc connaturalis viiibus pcopriis.
Sufiponiiur
btatitucto
&
crearetur in ftatupuiae natuta"

Inft*tn pM'
rt. rutturt,
tjfet.
quietaretur voiuntas eius ordinatc vo-
non cxtcnderetur vltra finem pra;fixum
media
feu adiutoriacius confcquendi.
hoccfle contra Augiil.linum, qui vi-
detur ncgarc
Deum conftiniere polfc hominem
in puranatura; qiiialoquitur de eo ftatu natu-
quo
confid^-ratur
cUm
folo libero aibitrio
obferuandam lcgem. Demus ergo ipfa adiutoria iiomini ad feruandum legem , & non rcpugn^bit Auguftinus:
prxfcindamus autem eleddonem eius ad fincm
fupcrnaturalem faltem in patria , & maneat cum
dcfc(5tibili
fojjibitii in
Ncque puto
ra;,in
ftiitu vit.
perfeftione
finc adiutotiis ad
viae
& Philofophi conccfferunt ta-
lem bcatitudincm
vipateti.
&
10. Eihi.
&
ipfe Auguftinus locisfupri citatis admittit hoin ftaru innocentiae, & Angelos habuifte
beatitudinem quandam vi^.licct non plcnitudi-
minem
ncm,& confummationem
De
ftttu
fruulorHm
fflt iuiiciii
qui nonfitiii/tntur.
tria.Aliqui
quam habcnt
in pa-
cti^mTheoIogi eam conccdunt puc-
ris dccedcntibus ante Baptifmura , vt CatherinusM opnfculode hoc , O" in caput 5. ad Romanot
Sauarola in lib. de triumpho Crttvis. Pighius in
Controuerjia. Probabilem putatMcdina i.i.quttfi.
S^.art 4.^ in z.opinione adfincmômmemi, dicens
placuifte multisTheologis. Lytznusin cap.^.Eccte/ianes in illa , <]ui uondHm nattu efi. Videtur
etiam Medinag fupta cllc D. Thoiv.^ in 2. d. 33.
ûsfi,z.art.x.& demalo ejuiefi.^. ar. 3. Eam tcnct
Argcntina in z.d.^ i.tfuafl.vnka art.^.concluf.i.ad
i.Viguerius infuis
i^.Quam fenncquc iiunc improbo
inftitutionibui c.
tentiam nec approbo
30
voluntatis
l\
ua.videtur maius
fundamentum
nem vltimnm naturalem
&
fibi
lem.
cum
fummam.&
tarnus
eflc:vt citca fi-
debitum nccef-
quamuis nosadmit-
Auguftino inclinationera paflluam

naturalem rcfpeftu beatitudinis ,
adiuam non habet
&
fintm
nifi
mediante gratia)
termin*tHr-
permediacx natur^
media,
fiue
finem
eft
& coro-
autem naturalis
ficut adulii; finis
rci efficacia:eigo
,
voluntas creata
raagis determinatur ad finem natutalem
quam
fupernaturalem.
3 1
Confirmatur,qaia eatenus colligitnr cftc beatitudo neceftaria quatcnus voluntas neceflitatut FundamentM
fccundiim inclinarionem fuam ad beatitudinem

j.
^
in genere,& conicquenter ad aliquod eius indiuidtiuminclinatur neceirario.eatenus etiam dici,
tur neceflitari ad finem
'^7''*
10 xolutate.
vltimum fupernatnr^-
bonum vt fic necefbonum quod includit omne
lcm.quatenus indinarur ad
fario
ac proindead
vbi maior ciit inclinatio cius natumaior neceflitas operandi hanc autem inclinationcm roaiorem eflc ad finem naturalera ex natura potcnTi,& obiedi patctcx di6Hs ; quia fequitur naturam , i qua infcparabilis
bQnum:ergo
ralisjibi erit
quocumquc
cft talis inclinatio in
ftatu.
vnde in
ordinc ad pcrfedtionem naturalem debitam potentiae Theologi docent fcicntiam infufam darcliquas perfcdioncs , ex
lam eflc Chrifto ,
quibus peifcdio naturalis confurgit,in qua hacc
&
Finisfdett'
ti*infu[*.
beatitudo confiftit. Sic ctiam Angelis fpccies

primo homini , nc quid
infufas concieatas ,
&
deeftet
quod ad naturalem perfciaioncm
fpe-
Dcindcdicitur pcccare contra ftncm naturalcm ,qui pcccat contra fincm fupernaturalcm
cx coniundionc eorum de fado:quamuis in ftatu naturs purx poflet eflc peccatum contra finem naturalem, quod non cHet contra lupernaturalem. Item , quod gratia fupponat naturam,
ftat.
Diccs ctgo ex hoc argumentoraagis probari oppolituro , quiamagis
nondeftruit,fcd
quam
,ntr
y{,^ fuper-
ntur*lem
eftcontr
,
Grti //**"*"
/''"''
perficit.
Dco
^ffpjit_
per potcntiamobedicn-
propriae inclinationi
magis
crgo potius imfugnti.
neccflitatur.
yf//^"/^*^_
tamen
fcd non
,
&
hxc
neceflltas voluntatis pracfumpta
conncxio potcn-
non
/?.
riuit
ponitur in ordine ad Deum , qna efficicns cft,fed ^^.

inclintio
in ordine ad ipfum qui cft finis,& omnc bonum neceffttmterm
&applicatum potcntiae in adu
clarc
vifum
mo;
& colligitur ex inclinatione
nem,feu
bonum ergoquod
:
pri- dfinem.
potcntiae ad
fi-
dicat voUintas fub-
icdioncm per potentiam obcdicntialem ad

Deumefficientem , nonarguit inclinationera in
ca, quaeft ad finem clarc vifum
ceflitet.
quae ipfam ne-
Patet confequcntia raanifcfte
quia hac
inclinatio potentix obedientialis vel eft voluntatis vt fubiedi , fecundiim quam fubiicitur Dco
ea
repugnct:vel
tia;
fnfftu* de-
qui non accipiunt gloriam
inftitiac
efficicnti in
Maior probatur.quiamaior
inclin*tiiine
nam
bensrcrgo neque ad fupeinatuialem clarc vifum.
natur:%lern
îu, Cf
baptizatis
ncccflitatur ad finem natuialem liberc fe ha-
*x dupiici
nifi
cft:fed
finisfupcrnatnralis incrcatura fpirituali
Al
non inducunt finem
efficacia fua
accedac acceptatio Dci ; talia funt merita , aut

propria , aut capitis , vtcontingit in infantibus
operancii
firarctur,qu^m circa finem fupetnatiiralem,alias
fupernnliira-
natura,&
aut pafli-
M*git necef- indcbitum fquia ex opinione contraria fentienfitkri vdua- tium.non cft inclinationaturalis aut adiua, aut
tntirn nd fi- pafliua in voliintate ad finem fupernaturalcm;
fed tanriim obcdientialis;&
a6l:us
aut gcneri-
Contrk.fubiciaio crcatiiraead Deumeftrefpeau y^,)%,L,

qui caufa prima efficicns î efficiens
fua: omnipotentijE ,
argumentor ad
modos
Accedit qu6d non dicat ordinifi per media , quae ex
ratione huius fubieaionis
colligitur ex inclinatione eius akiua
quam
fpecialis.
tialcm
C\c
ipfum,qua
ad cundem fincm
Theologorum.
Hoc ergo fupponendo
conclufionem
nntHm-
ca,non
huius argumeiiti magis fulciatur cx fentcntia
,^^/"'^'"J|*
fubiicitur caufae primse:
eft.hzc erit tranfccndentalis
vitalis
ncm
& qua:
dicat inclinationem ad
fi
fubiicitur creatura
Form^rur
nern
vcl
cam,qtiaE rationefolum addiitaeft,vt fuppofitio
ttrgummfu.
lem,
rcpugnantiam
fiue refpiciat
quo
pti-
duplici inclinatione pra;- terincUn'

diba,quam dicit ex fua fpecie;ad alium dicit non tur.
acquiritur
8c ftatui poflib)iem,
vt volont ,, vel
omnes quia ad
mum dcicrminatnr cx
pe aftdm perfediflimum
ftat'ji,&
^tidtnodo
fi
quem fc habet obedientialiter,
certc vt clcuatur.fccundum
pterfiipfkm/eritatur^hibeiei aliquem finem,ncm-
Iens,quia
kxp'lcatur
raediis fal-
tem requifitis ad fincm illius tlatus, & reditudinemfcruandam propter feipfam ( vt definit Anfclmus hberum arbitrium eir;' ûo reEiitudo pro-
in
Afigujhntu.
Deinde
cum
ad
quamcumque formam qux non

,
cft
inclinatio tius vt caufae par-
ticularis,& inftrumenti ( vi
cum ipfis
loquar j vt
&
quidquid non rcpugnac,

ad h^c duopr^cisc terminatur virtus omnipo-
eam Deus
ad illtim finem.ad quem ex inclinationc naturz in quocumqne ftatu ordinatur tam aftiua,
per
quimpafliua,quam ad alium,licct pcrfediorera,
tcntix ciica ctcaiura vniucrfim,Yt dicit potctiam,

hacc
ita
cfficiac
DiftinaioXLIX.
hxc ebedicntialeni
principalis
quead finem fupernaturalem
Ter6 rationetn caofz
illa
potcmM quidquid non
lcra.fcu
voltinitnM
obcdientulem voluntas autcm non
lic
md/inf.MUm ordinatur ad finem , fcd in alio gcncre, nempe

i jîVw/. cuius gratia , vc pcrfcdibilis ad formam pcrficientem extrinfccam.feu tcrminum fni appctitus,
que
nem
&
qua
reducitur infincm pcr caufampiimam. Prbbatur intcntum ; quia ctiam in via pc- cofdcm voluntas mediante poteniia cbedientiali elcuatut
'^".'"'
tblditnti'
ad adus fupctnaturales circa finem; fcdhocnon

fccundiim meritum,
obftante libcrrimc agit ,
&
quamuis plenc fubdatur Dco obedientialiter

^'"s grat'* cfficaci
vt vifum cft fupri
&
crgo in-
Itm.ntHne- clinatio fundata in potentia obcdicntiali ,fiue

ftj/itMur.
dicatur ipfa potcntia obcdicntialis , aut quid-
TaJemtft
tifuttto tiMi
f,^,fi^
pMri.
&
fumina ad
fi-
ergo faliem necefl[itas

ipfi conccdant hoc cum
qnibus colligitur talis ncccflicas

, ex
operandi in patiia circa fincm vltimunicx inclinatione potcntix ad bonum finc impcrfi.dlionc,
fimplicitcr includcns omnero rationem boni.
&
Dices crgo
uerfnli ad
nempe
alitcr,
bonum,&
obedientialis
fiue
particiilaii voluntatis
quocumque
fiuc
modo dica-
alio
opcrandi
tur, colligi fimul nccefllitatem
nus coniungitur bono
3l
ex inclinatione vni- ^'(P"'^*
quate-
quod cft vltiraum qnietatiui>mpotcntix , & vltra quod non inucnitur

aliquidaliud. Contr^ , etiam in via fecundum
ftarum , o^tvafufra fotmauimus , purx naturx,
cum mediis rcquifitis v. g. A:igclus fccundum
,
/"//.
ftatum
illuro
quem
dono
habuiflc cx
putant aliqui Theologi
crcationis
antequam infundc-
returei gratia, aut dona fupcrnaturalia, cognof- -dnftlm /
Dcum
&
""''
prirouro
dc qua agitur.
Dices crgo alitcr,qui>d exinclinatione vniucifali potcntix ad beatitudincmingcnere ,
fecundiim capa- ''"'** ^'ftatu ,

" pro co
taiur in pm
citatcm potentix ,
regul.im opcrancli quia ^^
-^nf^
alium non cognofcit poflibilcrojAngeli ficliberc
opcrabantur.vcl tfertcopcratentur , fi io eo ftatli
crcarentur. Patet infra in "probationc minoris
principalis crgo inclinatio ad bonum in gene-
tialis cft
jj^
Ktênfit.
hxc
ncccflitas
&
ad
bonum
circa i!!ud
num
hxc
quod
colligatur
obiedûm
Hxc
operandi
neccfllitas
inciudit
fine vlla impcrfckione
timus clarc vifus.
omnebo-
qualis eft finis vl-
rcfponfio confentanea
iam ali^s impu^natis,& fundamciito opinionis oppofitx. Contri rcplicare

polTumus quod in via etiam (ôgnofcatur,
proeft principiis
&
ponatur
fic finis
vltimus
tinens fiue pcr fidcm
turalem finc vlla
vt
omne bonum con-
fiue per
ncceflîtate
cognitionem na-
opcrandi.
argumentor qnia id aliiis dcdubum

primo aigumento Inclinatio vniuerfalis
ad bonum non inducit neceflicatcm cxercitij, Sc
pKriquc oppofitx fencentix etiamadmittunt, &
,.
,
InclnMt
c^
L Lr
probabitur , alias lequeretur quod magis
'""*
vniutrftlit
faluarctur ratio boni fecundum genus,fpeciem,&
tU ktnum
ntn inftrt
indiuiduum in aliquo neccflitare vcl fimpliciter
ntteptMtm.
yg| (-cite magis voluntatcm ad cIc6lionem,quod
Aliter
cft in
falfum,quiaminuseligitur yXcMGto mcliori,

vtcxperientia conftat ergo ncque voluntas ad
bonum in indiuiduo magis neceflitatur ex incli*
natione vniuerfali prxcise , qu^m ad ipfum bo^^"^ '^ vrriucrfali quoad exercitium fuppofita
autcnrconc^ptionc bcatitudinis, aut boni vt fic,
nonneccflitacurvoluntas ad cxcrcitium, volen(Joipfam;ergo neque in indiuiduo ex vi inclinationis vniucrfaiis prxcisc ; fed non eft incUnatio paiticularis in voluntate pcripfos ad beatitudincn) fupeinaturalcm
confequCDlci ncScoti Oper. 7iw. A^
eft
^
fiiH in vnimttfalintn
ntcif-
&
finem vltimum naturalcm ,
beatitudinem luam naturalero , in aliqua opcrationc confiftere , ad qnero ordinabatur potentia

tanqu^ro ad fummum ipfi poflTibilcm , & vltra
fle
,.
qucm non erat
". _
dilextt jhnl
'.
t,iurnltm.
ptoccflus vltcrior fecundum in-
clinationcm fux voluntatisad bonuro , fiue ordinatc ( quia ponirous prxceptum naturale in
qualem plerique ftatuunt

prxceptum Decalogi effe naturale ) fiue
ipfo diligendo fincm
vltimum
in
Eii*m/i
&
effi
&
, .
rc,& ad fummuro in particulari pofllibilc attingi

pcr potcntiam , & quod talc apprehcnditur ,
&
fccundum ftatum
rcipfa eft
non
infert necf fli- Rtj^nfit
tatcm opcrandi. Diccs diuerfaroefle ratfoncro;

quia finis vltirous fupetnaturalis cft vnus,& fimf)lex,& cotincns in fe omnc bonuro.fiuc naturaitcr, fiuc fupernaturaliter attingibile per potcn-
tiam
; ideoterroinatur ad ipfaro oronis capacitas

eius fiue naturalis,fiuc obedientiaIis,atque incli- ^f^ft"****'
natio
acproinde
ritur ad ea
ncccflitatur.
qux prxmifla
Contri, recur-
funt
&
fpecialitcr
fity.
''
incli-
lur cx inclinationc eius, quapotentiaobedien-
.....
inftrt^
Dodoris datur
.
.
Reftinfii
'
ccbat
ptntttxtr-
/r
piam confcquens , non dcfttuit eius libertatcm,

(cd non alitcr in pattia clcuatur intrinfccc,quam
quia eadem charitas habitualis manec
jj^ via
r
commcnlurata mentis , quamuis magis adiuuetur cxtrinfeccj quod ncquaquam dcftruit in ipfa
libcrtatem necclfai i6 quia Dcus ca vti potcft in
gloria tanquam inftrumcnto libero , vel caufa
principali libcra & infcriori ergo non colligi:
i via, o
quia ne-
principia
ad conclufionem ; fcd minor clt hxc inclinatio

in voluntate ad fincm fupcrnaturalem cx doftrina ipforum, qnam ad naturalem crgo minus infert neccflitaicm operandi circa illum , quim
circa hunc. Dcinde , dcmus inclinationem vo-
Velmntat i
f.
Dodiorc, & in partc conlequcntiam ; )cd cgo ncgabo confequcntiam cum eodem Dcdtoie. Argumentum hoc eft ad homincm , dtftrucndo
Hxccrgo cft incli-
natio diucrfx rationis , cx qua colligunt aducrlandus

farij ncccflitarcm iu opcrando ; ficut
Thomas ncceflitiiteiTi fpecificationis lococitato
*"'
fupernaturalem
operandi. Rcfpondco
aut habitus
via talis inciinatio inkrt neccllKatem.
natio particularis in potcntia
lontatis oriri cx potcntiacius obcdicntiali
Diccs,falicm in fcnictia
pcr amorcro.
if
rationegratix eleuantis
quocunquc modo dicatut tcrminari ad illum in

quo quiefcit & cuius gratiaopcraturfecundijm
affcdum , vcl amicitix vcl concupifcentix ,ei-
dem inharcndo
445
ergo nbque fun-
damentum adftruendi neceflitatem operandi , fumptum ex inclinacione naturali potentix neque ex inclinatione Miam fupcrnaturaU
repugnat, icr-
roinans ordinem caufarum inferiorum eircntia-
VI.
Qujeftio
argumcntor
poflSbile
li
liccret
formarc cafum pcr im-
duo , aut plura entia fimplivoluntas ad quodlibct refcrrcroc
vt cflcnt
citer infinita
tanquam ad finem, quamuis non

cludcrctur altcrum
tanquam
rur,
ter
pfg;bHii.
in
bono
fed forroerous
in quolibct in-
in quolibet tarocn quieiare-
& timplici-
fupernaturali,
cafum
alitet
Deus
potcft
oftendi fub diucrfis attributis de potentia abfoluta,
quorum quodlibet
dc includens
lunras
eft infinituro
omnc bonum
non quietaretur
etiam aliod vt
& fub
bonum
in
ac proin-
fed in eo cafu vo-
vno
attributo fic,quin
infinitum
&
firopliciter
^j^/-^%,;.
crgo adhuc f^f oti

manet potentia obedientialis /ine adxquato fuo /( iUmrfit
amarct
^.
forroali fua ratione
Maioraonincludicaliquid iropoflibile,&
PP
^"j*'"
trihtinii.
LiKlV.
446
Sententiarum.
concedunt cam , qui aflerBnt non pct omncm

Vifionem Dei fub racionc attributali v. g. ncceffitari voluntatcm ctiam quoad fpccificationcm, & quidquid fit de illa qua:(tione , an Deus
poffct videri non vifis peifonis,aut attributis
faltem non repugnat vidcri Dcum depotentia
nura incrinfecam fus pccfcftionis
abfoluta fub ratione aliqua attributali,canquam

obieili formalis, fiue videatur deitas ipfa vt ma-
cipia,Iicec
terialc
fiue
non
quia quodlibct attributum

, quia
continetiirfubobiclofovmaliinte!le<ftus
Tunc
tffet
Mtnor
indif-
ens
eft
&
fimpliciter infinitum
&
ficuc in via
poteftcffe obiecftum formale alicuius intclledio-
ftrens.
quare etiam non in patriade potcniia abobicdum vifionis ? Minor pi obatur, quia
capacitas obcdientialis tunc eft in adu tcrminata quando habet adum adxquatum , in eo cafu
nis
foluta
non
haberet
fimpliciter
adsquatum
atStum
quia non haberct
circa
adum
bonum
circa
ipfam
deitacem vt obieflii formalc, ncque circa vnum

attributum tcrniinaretur eius capacitas , quia
ctiamalterumamaret amore, qnieflei ad ipfum
vt
obiedum formale ergo
eflet
indifferensad
vtrumq; bonum ,&cpiifequenter liberc amarct

quatum ad indifterentiS ex parte obiedi , in qua
plurimum fiftunt
non cft capacitas
Prtbati
aducrfarij
ergo ctiam de fadlo
eius terminata, feu inclinatio
obedientiahs. Probator confequcntia, quia
non
habet amorcm attributorum , qui poflibihscft

fpedat ad pcrfcdkioncm
vt obiedi primarij ,
&
qutm
nis,vltra
non
inceiidi
fummam
ui& Chriftus habcat
pliffit
& intenfio-
ideo
GUriaChri-
quam
elotiam fecundum
o
^
'
itacum ordmarix prouidcntiaE ,non tamcn fum-
mam dc
potcntia abfoluta, qui
poflet in fruitione
&
vifione
'
ergo non amat Deum omni modo , quo amabiiis

eft, acreaturadico: quia fi inftaret quis , quod
tiifferenfU
ipfe De *s non poflet ficamate attributa,vt obinitr obieltu icûm formale primarium
, fed eflentiam , qu
fotmle f cft ratio mouendi ad fe,
ad alia, non refert,
luntati* ^quiaDeus, fcudiuina voUmtas eft ad ipfam deiuint, (3*
tatemcx peculiari ratione pcr quam neceflario
mouetur ad fe , & attributa, crcatura autem non
ita hmitatur ex imperfeftionc fua , fed refpicit
latitudinem boni tanquam motiuum formale,
&
,
&
tattrtbutit
eontine-
contingentet mouetur k voluntate diuina proximcvccaufante amorem huius ,aut illius,quod
tur obieBum continet in fe rationem fui obiedi mociui , vc

formalt
continentattribnta diuina: nam quaie fapicntia
amtrit cr*-
amor
ti.
&intelle6liocreatapo{nnt amari perfe,
& proptcr fe, non autem in crcaca fupcrnacuraliManec ergo potentia obedicntialis volunta& intcttis crcatz in patria adhuc indiffcrens
minata quoad aliqu a6tum, quem poteft habcre,
& appetere voluntasexmotiuo formali obie6tt.
tcr
Confirmatur: adlus terminans inclinationem

obedientialem fequitur menfuram appetitus;hic
autem appetibilis , fed voluntas in patria,quamuis attingat perfede Deum , finem fapernatura-
54
Ctnfir.
Non
attingi
in fntri i-
itdum
lcm clarc vifum , non
modum quo
,
bea-
fccundum omnem
^creatura fccundum
attingic
attiugibilis
inclinationem obedientialcm
tifiettfn feiii-
&
pcrfedlionera
&
dhm nmnem operationis ergo non cft in adtu adacquato ,

modam ff- confcquentcr manet indifFerens , quantum ad
fibilem.
aliquid , quod ineflc potcft , & appcti. Antccedens probatur quia hic appetitus , feu miniis
beatus non aitingit fincm tam pcrfeftc , quJim
^liter fecii- magis beatus , quia vterque fecundiiii) mcnfuditfn perferam meritorum , vt fides eft quiain domo Patru
Rionem tmei manpones tnuUa, funt , (^ fiella differt k ftelU
:
-,
tinftitur
beatit.
fecurtditm claritutem.
Ncquc
tam perfedc
ipfe Chriftus attin-
quin pcrfcdius attingere poffct in innnitum de potentia abfoUita , fecundum fentcntiam communem in Schola D.
git finem
Thomx qux negat

,
in qualitacibus dari tcrmi-
gtji (um-
ampUus crefcere ma pejfibilit

iuxca hxc prin- bfQlmi.
contrarium fuo loco oftciidimus vi:
dcc ergo bcacus poflibilc tfle
Deum
accingi per-
&
dc fado i beato fupcfedius ^ fua voluncace,

riori ingioria fic attingi ex inxqualicate meiitorum ergo vidcc inclinationcm fecundum palentiam obedieniialem , aut quocumque modo
:
vltimum non eflc completam

quamuis fccundum ftatum fit completa per refpcdum ad mcrita, & menfuram fusB
dicatur ad finem
fimpliciter
>
elc(flionis
ergofiiDplicitcr potcft appctcre fic
attingcre
Deum. Quod autem non
refercndum
cft
potcft
fit,
qua indifFcrens eft ad

vnde in via
perfediorem attingendi
:
attingendi pcrftdiurcm
appetcrc
Dciiificut
qua
vlcimum
tix ad fincm
modum
appetac
,
non auicm in neccflitatem

que fundaturininclinacione poten-
vt ordinaic velic
opctandi
in impcccabilititem
iila
&conari applicarcmcdia, cumuUndo
mcritumi&
hic appctitus eius crit otdinatui,ap-
pctedo gratiam &merita,per qu.x fic attingeret.

His fuppofitis, ad ptobationcm Maioris.pro- Prohatli.
bacur ctiam minor ptincipaiis ; quia in ftatu pu- minoru
naturz remanetcnt orania, quar ad libcrtaccm
rcquiruntut in quacumque opinionc : ncque
rae
potcntia:, fed ipfius cflentia: vt obic6ii primarij:
"*.*'*,/
ttatta alitrit
Philofophi
A"'"""/'.
In flatu pura
^J^^^^
'^îr,^
qui difrerucrunt de illafclicitate, nhertasad

aliud vnquam fomniarunt, quam qu6d confifte- fitm.
,
,& in operatione fecundiim

tcCtim rationem ergo non neccfrario , fed libete voluntas fcrtur in fincm naturalcm vltimum.
Antccedens patet quia mancrec inclinatio ad
bonum commodi , nec magis in eo ftaiu rc6tificaretur voluntasad amandum finem naturalcm,
retin fpecutatione
:
ttt-t
per fidem.&gratiam Chtifti redlifica- a^^^ ^^^;
rur in viatore finepraeiudiciolibertacis,ncquc AOTii,# ,/-
quam iam
media ibi cffent m.ngis efficacia.quam nuncfunc,

neque obieftum magis quictans,auc ailicicns voluncaccm ,ncque accingcrecur pcrfeftius quam
atcingcbacura primo hominc in itatuinnoccnciac
& Angelo in via, imo hi muito perfediiis actin-
uato
quam
/>''
'"*
gcbant fincm natucalcm , quantiim ad incelledum

voluncntcm : liberc tamen.
Diccs , in Angelo , & in homine fuifle fcicn^

tiam finis fupctnacuraiis , ad quem fuerunt elc- êônfU
uati ; ac proinde non potuifle eos ordinatc fifterc in finc naturali tanquam vUimo. Contra,ha:c Impugnatie,
cleuatio non fuftulicmodum connacuralcm ope-
&
randi circafincm nacucalem,ciam fueritextrinfcca
ergo magis probat voluntatcm libcte
berc ad ilium
quim
neceffario,
uarionc ad ipfum liberc
fc
fi
fe
ha-
fuppofita ele-
habet. Diccs.per eie- _
&
Tcuelationem cius pcr ridcm cognouiffe fincm nacuralem vc bonum indifterens,

quia cognoucrunc fc ordinatos ad fincm fopcrnaruralcm,qu cognicio iam non proponebac
finemillumfub tacione dcccrminaca , fcd indifferenci homo auccm,auc Angelus in pura natuta apprchcnderet finem naturalem vt bonuro
uationem
dccerminacum
,& vltimum ,adquod ordinareHxc rcfponfio facis
tur cx inclinationc nacurx.
conformis eft principiis oppoficjc fcncenci

quibus ftacuicur libercas in iniclicdtu , aut
indifferencia obicdi. Concri , perfediijs co-
gnouerunc connexionem nacnrac

nacionis naturalis ad
finero
&
incli-
vltimum naturalem.
zmfitnafie.
XLIX.
Diftinaio
qu^m cognouerunt
ralcm ,
homo in
gnofcerct
Philofophi 1 aut copura natura virious propriis,
quia habuerunc fcienciam infufam,
rem.quam illehomo
idstttUfnit bus, jc pcr dircurfum
"*'*'.
batoT iplius
talis finis
& fctfeStio-
haberet ex phantafmati:
ergo pcrfcdius propone-
fecundum racionem boni-
""s iuar.quam II) puraexiitenti ialcem hommi,

quidquid lit de Angelo:ergo Hcut vifio clara Dei,
quia magis detecminaca , & êtfeOtz apphcatio
obiebi neceOitat voluntacem,per ipfos,qux non
nccedicacurinvia per fidem:ica eciam pecfedior
fctencia finis nacuraiis magis arguerct neceflita-
miMtUmM,
tem voluntatis,& maximc illa fciencia, qus fnit

per/ediflinia eius in fupremo Angelo , qua; haOei;ide, quidquid
deretur
fiais
dicacur
in
eo
ftatu
minacom
,non apprehen-
nacuralis vt continens
vltimus
omne bonum (ecundum
afFc-6tum
ergo non vt
commodi
fimpiiciter decer-
&
cantum fecundum iufticix

rcwfcx racionis afFedum .->c proinde ab hoc ftatu
nonexeluderenc Philofophi operari fecundillm
commoda,qua: fupponut iibercatcmjnequecoilc,
nifi
FiUinftatu
rccur oniiie impcdimencum opcrandi per ipfum,

quia ncquc concnpilccntia appeticus.neque convolmuintm. fufio cogicacionum ,
phancafmacum , neque
pafliones confequentes nacuram fibi reiidbam ,
^
^mn'prfi^
nfrtjiitAre
&
&
fubiedam
paflibilem
quameciam
cam
caofis
incrinfecis,
extcinfecis;neque neceflitarec incel-
leftuin femper ad confideiacionem fui
interue-
mouens , aut voneque adus circa
nience di(lra<5lione, per fortius

luncaria, ant per
fomnum
fimtlufernturlu in
ipfum haberec ab incrinfeco, aut excrinfeco perpctuam (labiiitatem , neque toilcret folicitudig(^ ^^ morte,& fui defitione, aut aliis raotiuis:
neqye pf^cacius ipfe moucret voiuntatem,quam
r } ril
a
o
fi"'s fupirnatuialis jn via mouebat Angclum,
fiant inno-
hominem
centi*.
fequitur nort elle
irn
fjfet efft-
9tt9r tjMam
&
in priori ftatu inrioeentii.
Ex quibus
bonum decerminatum
ea de-
cerminarione,quam ctiam aducrfarij cxigunt ad

determinandum voluntaccm , fi fine crrorc apprehcnderecur eciam vcvlcimus finis negatiue,
vltra
quem non
effet alius
fecundum flatum, aut
inciinationem nacurs , ficut non heccffitarct ad

concinuandam beaticudinem, & cundcmadbum
femperrquamuis efTct in poicntia inclinatio naturalis ad ipfum.

Sequitur etgo confcquentia principaiis
&
inienca
cx inclinatione voluntatis
non probari
ipfiim ncccfficari ad fincm fupernaturalcm.

','
Scptimo probari potcft conciufio;nequit
fupernacuralis
cedatur
quz
fit
creatajic ex natura
indcfedibilitas
ei
dona fupcrnaruralii
cod
cai eflent
connatutaIia,&
&
impcccabilitae,
quod proprium cft Dei.VidcDoAorcm in t.tl.Xf.

D.Thom. i.centrd Gentes cap. ix.&x. part. qtatji.
RrJ^nfit.
0luntate Chrifti,qu^ eft impcccabilis per vnioqpm

ii.Mrt.^.& /.vbi Caict.&
Etfi inftes dc
alij.
hypoftacicam.vt multi volunt, non facit ad ptopofitum,quia agimus dc beato non vnito hypo- ^"^'^**'"^
ftatice;neque
Dodorcs
afrerentes impcccabilita-
tem ex vnionc , refundunt ipfam in voluntai.cm,

quafi pfim6 ipfi competerct ifed in ipfam y nionem , cui repugnar peccatum phy ficc vt 4 liqui
volunt quinimo ahqui hunc efFc6lum nun tribuunt vnioni,nifi vt trahit fecum afl[iftenti.am,
[irotcdîonem tanquam dcbicam , & infcparabi,
&
beri poirccin ptoprio gcnere.
jg
QuxftioVI. 447
dari
qux natura fua habeat quod
em ex
natura fua. Probatur antccedcris cx Pa-
tribus. Athanafius orat. contra Idola
CreatarHm
tentmnatura,i]uia ex mhiloconfiat.fluxti
,iT/,becillis,
& morti ohnoxia efi,fiexfe in

Detu
contra vniuetfitatu
f^.\^M^
aftiT.itationem zieniet.
ifiiiu
bontu
& plufijttam
compendio de fpititu
fanfto cximmucabilicacc ChrfAi probat ipfum
boni4t eflnatura
efle
Deum
iura,8cc.
tum,&
&c. Et
in
ûia increatis nihil efiimmutahile na-
quod lubindeprobar exemplo Aiigelo-
primi hominis;
ce fubiicit
rationem
& in
liik
& cru-
de faffione
Rerum creatarum naturaid
& di-
tllif
venit,
propriumfihi hahet;vt mutatiorti- fiibieSa fit

utrfis viribtu agitetur
ijuod cum
non
ejjent
id inde nimirum
perfi, immutationem aiceperunt Diraaft.
exgratia,& humanitate fiti Conditoris.Dzmaicen\i%

lib.t.de fide ap.i.Angelfuporro efl ejfintia intelligens perpetuo mottu
&c.
&
atque arbitrij libertate pradita,
infxr.efi igitur
Angeliu natura fita
ratienis,
&inteUiêntiaparticepsJinteUigens,arbitriiaue Itbertate pradittu,voluntatis acfintentia ratione mutahilif,hoc efi
liheram in vtrdmûe partem voluntatent
habens,tjuidejuid
enim creatum efi ,mutatiom tjutiûe

enim vnum extra mutationis
fuhfit necejfe efi:id
Loquicui
aurem dc mutatione ratione voluncacis,& liber-
ale'am eft,quod nihit,a quofit creatum,&.c.
tacis
eandcm rationemcius cum Athanafioinfe-
^"g***'
rens:fic GTe^.ltb.j .moralium cap. t.enndem ratio-
ncm
adducic fapet iWud
prauitatem.
in vingelis fuis inuenit
Natura ^ngelica
etiamfi c*nttmplatio-
ni antharii inharettdo in fiatufuo immutabiliter per-
maneat,eo ipfo tamen quod creatura efi , in femetipfa

viciffitudinem immutabtlitatif habet , ScCi Acqpe vc
-^
omictam , Sandus Auguftinus in lihris

contra /l/<(fV&X0j caufam pcccaci , fcu dcfcflibilitatis rcfett in voluntaicm crcatam , eo quod ez
caceros
fit
nihilo fit:quam rationem repetit 14.de ciuiiate VtHiiUthd-
voluntaccm indefcKtn d*ri 6libiicm cxfc , in quocumque ftacu ponatur ex

fedico,hoc eft,feclufa proteaioncDei . &gratia
^tf^rlÛ*^
naZriu,'^' fijpcraddicajica vt in hzcdcbeat refundi rcftituergo voinJefecniiie do cius, & non in natnram propriam
invtUtMi. luntas in pacria non agit ad fincm vltimum pcr
modumnacurz, velnon nccefficatur ab incrinfe^ ^^ finem vlcimum , eciam clatc vifum cx fc.
si vol ntM4
crtiu ntcif Confcquencia pacec:quia alias habercr ab intrin-
cap.ij.& lib.ii.cap.i. Dicimtu ita^ immutabile ** dtftSihibonum non ejfe nifi vnum verum Deurn beatum , ea "ZjT*!*
conclufiinit.
*l'<lua crcatura
impeccabiiis
id eft, habeat
fitttrituT
intrinfict
pnemc
ejfe, tjuod
ab iUo
&
&
lcgeric,qusclarafunc:ergopcififtcntia,&
tabilicas in
vifum,ejfet
indtfiaAiUi.
n.tpunitnti
fu-
fiemoir .
f jjrn
n^Q^ propriumcft voluncacis

T
r
r
diuinae indcfefti
quidquid enim conuenit voluntaci creacx per inclinationem propriam

pntentiz ad finem vlcimum, conuenit ipfi ex fc,
bilem
S)C.
efle
ex natura fua
nacura fua ,pofica appiicacionc obiefti debico
ixjodo.
pj^jjj
Anccccdcns probacur , quia hac pocifliratione ncgatur poflSbilis cfTc fubftamia

Sceti Oftr. Tem. X,
verum
tamen mutahilia,quod non de iBo{fupf\e Deo, Detu

ele Deo , lumen de lumine , vt canit Ecclcfia )fid lU
nihilo faEla funt , &c. Loquitur autcm de mutabiquia
litatcquxcft propofiti ,& voluncatis;
^
ordinantur adbonum,& beatitudincm , vt ^^
^^^J^^
confcqucncibus quis facil^ ifiixvtlmtantcccdcncibus ,
h fcco indcfcctibiicm
fnbfiitK
conncxionem , & ncceflaomnino ad fincm clarc vifum amandum,
vero ijuafecit,hona cjuidem
bono noneft ex voluntate
immu-
tat*
trtatm.
creata,
tanquam ab intrinfcco in illo ftatu;quia inquocumquc non dcfinit efle cx nihilo fecundum fe.
Quae ratio communis cft Patrum , qua probanc
cam mutabilem,& dcfedibilcm eflc , & lui arbiad bonum fequendum.
Confirmatur ex alia aflertionc Patrum , qua
tcferunt immutabilitatem eius in beatitudine,
trij
PP
DOQ
3
Ctnfirwt.
448
non
Ambiof.
Lib. I
ia ipfam voluntatem
btofius
Am-
fcd in gratiam.
lib.meditationum
III
V. Sententiarum.
ov!iX..-j.CreaturAtHa,
Stmhilita
Ixnv ex
"^""^
. ****
'J^
viert,aUud beate viusre
omne quod vi-
ti Dei noH it-<& (jod heate v:uit,nondel>et ntjtgratia tuit, 8cc.

ex voluniatt p oici 6ocens Angelicam naturam cx co quod
"'*'*
'^'
creatuta
gratia
&
Augijrt.
variabilem,& mutabilcm, fed ex

dono Dci habereinuanabilitatem ,
fi^cflTc
&
immutabiluatem. Auguftinus
cumcjHe natura rationali
lib.j.cap.ii. C-
vt peccare non
prafiatur
poffit,no>i efl hoc natur<t proprix,fed grutia,
Daraafcen.
capicis.
iam conditione, vt ne vix
infleffi qtteant
ftruit
mulum
nunc
ejuidem rnoueri, at-
quod tamen non eorum natura,
qua Deo vnice bono adhirent conNazianzenus ctiam

, 8cc.
etcjue
<tgre
,tribuendumejl
fandam Pentccoftcnhoc idemad-
tribuens Spiritui fando illam immutabi-
eorum , non
licatcm
jJfV*
quidemiUi
ylcfitnt
&/
non tamen omnino non moueri pojfint
oratione in
fi-
vero ta
fiantiit
qua
c\tit\ii
fuppic Aiigeli
fedgratis.
a DfD
nec poterit aliqua
propria: natura:
qnx
alio-
quin tribucnda eilec voluntati, (i neceiCcatetuc

ab intrin{eco ad Bnem claic vifum. Siergoin
gratiam Dei refercnda efthaec immutabilitas,
non in Deum , qui finis cft , fcd in ipfum , qua
efficiens debet refundi ,
potius recurri deberet
&
ad prsdeterminationem phyficam,aut forma-
lem ,auc moraleraipfius voluntatis
Deo
efficienci
finem
&
fic
qu^m ad
habetec magis
qua fubeft
inclinationem eius in
aut certe ad ipfum finem
qua
fundamentum
finis ett,
in Pacribus
hsc opinio,qux
aliatij ratione impugnsta ellec.

Scd aduertcndafunt illa verba Damafceni ,in
quibus caufam huius immutabilitatis Angclorum exprcfidt, ffc vero ea iam condittone ('(upple
comparati funr^W* vix quidem moueri, atque tnfltEli queant , Scc. Scd quare ? K.efpondct , quod
tamen non eorum naturafedgratia eique , qua Deo
39
vnice bono adhArent conftantia
Ergo
AugaCt.
tribuendum
&cc.
&
quic
ti>tu
dr malorum inierfe conirarios appenon naturU , principiifqHt diuerfis ( citm Deitt
bontrum
fiibfiantiarum boniu authcr
dubitarefM non
efl :
&
conditor
,& cupiditatibus
dum
alijconflanter in
perueifa cuptditate adha:rere, Coi7<ir,inquit,
Nempe
perfillwtt,
&c.
veritate.
Vndc
infiil
in
Deo,
eius acterniratc,&
fubiungit ideo bcatos
ciTe,
quia adhxrtnt Dtofine quo miferi effent Conftantia

aute n denotat aftcdura libcrum voluntatis,
:
&
perfeucranicm in bono. Vnde D. Thom. i. i.

t
o
cr r
c
quaft.iiy.art-^. Statuit eam efle Ipcciem fortitu-
E(l fpeclet dinis.
foritudinis.
stotct tres
ttM Jhtcns
fiatt4unf.
Volttntiu
M-
<?
GauAtum.
8c infrk in finc
Dto non natur*

cum vitium creatura
Angelica dititur quod non adhareat Deo,hincapertiJfi-
me declarntur e
ta naturd,vt
Deo adhareat non conue-
nire,Scc Et fubiungic pcr ancichefim:6^.<i;>orrtf
magnafit law adharere Deo,vt

iiio
ti
viuat
indefapiat,
gaudtat,tantocjue bonofine morte,fine errore ,fine
moltflia perf} uatur
quit cegitare digne fit pofji
aut
cigo vicuperiueftinmalis Angelis,qo6d Beati quod

non adhxreant Deo, fed fibi vifiipra Aug.afterit; adh^reant
magna aucem laus in fandis Angelis , qnod ad- Det lauiiem
mttentMr,
hd^rcanc Deoconftancer , fcquicur in eis admitti
elotjui^.Si
adhzfione(quod&
libercatem voluntacis in hac
ipfum vt rbom indicat , quando refcrtur ad voluntacem creacam propticcace Sctipturarum

iuxta,illud mihi adharere Deo bonum efl, &c. ) t Laue
vittt'conftantia cius laus cnim & vitupcrium fup- ferium fufponunc libe:cacem,& exiisprobacur e Patcibus, fonunt oftt4
lheologis,&Philofophis, quod probatione non tiberum,
,
indiget. Videantur Patres.luftinus orat.
adGcn-
natura
n\ts.Illa quippe,inqmt,orta cuiufque rei
&
Stoici ,vt eft
apnd Ciccronem
/i^.
4.
Tufcul^tnarum qkafHonum,ô(\ieiunt trcs conftanjj^j j^ fapjgte contta tres ahiml perturbationes,

j
n.
voluntatcm rlupple rettain
concra cupidicatcm,
.
efl,
virtHtis,(Jr vitijfit
,
ttjiattw ^lttroutrfumfe conuertendi ebtineret
&c.
Loquicur de vircute liberiarbitrij.Tacianusorat.
coima
Graccos.
aflionibus .merito auferant,quilibere,
voluntatem nonfunt aifernati
Angtlu dixtrim
8cc-
Catechccica cap.
j 1.
gaudium contra Ixciciam
qus
cft
inani$,&
eftufaanimi cxultatio, qnac dicicur elacio

j,i,m vero motus cum ratione piacidus ,
gau-
& tera-
peracus in
Cnuti.
tionera
bonnm
prarfens
vt ex racione
pto metu vcro cau-
non animo flo
>
&
de<
Tatian.
de praclaris
contra laudes
lufli
&ingtmie Dti
hac de horidnibns,&
Gregorius Nyftcnus orar.

Rationis auttm partictps ,
&
Ad
enimfua vtetur tnente,&
cogitatione ,fipoteflat eins
eligendi quod fiio arhityatn cenfiituit ,fitafit in alioi
autem
mt arbitrium
inefficax,
& eleîo
&nullius vfm iiherum ani, necejfario etiam aholita efi
virttu imptdita immohilitatt libtri arhitrij ,finonfit

virttu ,honore priuata
rfl
vita,& fafJe proctdit
ahlatatfi latu eorum,c]ui reSle fe gerunt ,8cc.

ficiancilaus
enim
ratio,
Hi
fuf-
vt in confeiro eft,virtutcm fe-
quitur,cuiushoneftas
tur in beatitudinc
C\
per neceflitatcm euacua-
refpeau
cfiatitatis
diuinac:
ncque beacus adhaerendo

l.-iudem merctur ,concra Auguftinum ; neque voluncas crcata habet fabiedioncm ad rcgulara
cxcrinfccam ,qua: cft redlicudo ipfi conueniens
exgenere fuo fuppofita cnim beatitudine nc\\xc definic eire vircus,
ceiEtatur ad reliqua etiam ad extri
IneoHUeniitit
vt operetur qutdex opft-
fccundum.inclinationem bcatitudinis ; ita vt re- Jito fequitur.

pugnct eam ftante bcatitudine aliter agcrc. vnBettum on
de multi cx hac rationc ncgant libcrtatem in
fubefft legi,Ji
Chrifto refpedu operum pracccpti, quia per nteejftiatur
vnioncm
failus cft impeccabilis
fed
non minus
luain.
capax,neque tjuiccjuameorum,
tjud creatafunt laiide dignum effet , nifi vim,^ povt
fi manet
i.deCiuitatf. Angeiorurn, in-
communi omnibm hono, quod ipfe iUis Detu efl, atque

in eiM tttetnitate, veritate, charitate perfisiunt, &c.
Subiungens malos Angelos fibiipfi,non Deo
.!'
cap.citato exlib.
extitiffe
tia.
difftrrt
iUa igitur, qua adhartt
inttUigens natura ,fi liherum depofuerit arbitrium,

quid
fimul ttiam inttiligit gratiam imeliigtntia
vtroffue creauerit)fid voluntatibie*
^'
Ab
Dei ,
conftanti^ voluntatis AngtiiccE, qua adharet Deo vnicc bono tribuic Damafccnus immutabilicatcm,& impeccabilitatcm
beatorum Angelorura. Eodem modo Auguft.
gratiae
emnium
gnettonltm-
& cupiditatibus
differt iila,fedvtfio.S)C infra. Ita
moueri
que
ejl
mutattonepcccare.
DsmatLenus fuptk
Hte gratU
tatibtu
nec potuit
Augoft.
reprehendens quod crilHtiam in fapientemcaderc negaucrint ; idco concra eam non oppofuerunc conftantiam affedus quartara ergo pec
aahtirere 'Deo fignificat Auguftinus , & Damafcenus mocum voluncatis in ipfum. l^cr conitanter
adharere (ignificzm libertatem voluncacisin adhifionc. Vndt fupra Auguftinus dicic bonos,&
rnales y^ngtlos non natura , aut principiis,fidvolun~
gratia,fed naturafua
6ticur S. Auguftinus/(^.i4. ^f CfMtV.cd/^.S. in
fuluj Deui habet immortMtatern, ûi non CHiufejuam
itacompnrati
Nazianz.
& per boc
mala quorum dogma ample"

hoc
ie6to declinentur
beacitudinem teddicur
impeccabilis ad obiedbum cam primarium,quara
fecundarium, fi necciHcatuc ad fincm quia ea-
bcactis per charicacem,feu
dem
qua fertur in fincm , fertur

media pec fe connexa , qualia func ob-
neceffitate
etiam in
ieAa fccundaiia , vc multis
placet.
Confitmaci
adfinem.
Liberta*
Chrifii.
X L I X.
Diftinaio
Confiimari potcd argumento D. Thomylf* ' p*ft.<].6i 4r. . 5 .contra Cemes, vt nicrit6
.Q
CnSrm
a quibufdam cenfcatur tenere
quam probamus.
Probat autsm
jtpflieatitr
taicm creabiiem clfcqux
r^fi D.Tht-
ratio trahitur
mtd
frtf-
nuUam volun-
indefcdlibiiis.cuius
fit
eadcm forma , applicandoeam ad
modus coniunîonis vulimtatis

operando fcquitur modum coniundionis earum in cilendo fcd fola diuina vuluntas habet connexionem cum regula in eHcndoneceirariam,quia idem funt ; nec habct aliara
propofitum
cum regula
'
conclunoncm
in
quam fuum intelledtum,

omnis autcm voluntas crcata
habet pro regula principali Dcum, a quo realiccr
didinguitur ;ereo non habct neceiTariam connexioncm cum lua regula in elIendo,aut operandoi fed hzc ratio currit de voluntate crcata in
regulara fuperiorem
cui tdentificatur
quocumque (latu.ctiambeatitudini&iComparata
ad adlum beatificum ergo defcdiibilis eft ex fe,
confequcnter libcra rcfpcdu illiusatu5 non
ergo necclStatur ab intrinfcco. Hanc autcm rationem D.Thomar.licct folu.it Dotlor</.ij.^/?.
:
&
vnica
$.
Dico ûodratlones ifitnon concludunt, &c.
i.timen dico iîlur ad ûtcjiionem , &c. Licci inhxreatnegatiux opinioni propcer authoritatcm
Patrum magisex euidcntia rationis conuincentis , admittit, & confirmat rationem pratrraillam
D.Thoma: tanquam
Odauo
Ai
veram..
probari potcft concludo
quia
ne-
fi
Domini perfedliffimum ex circumftantia

perfeftione charitatis , qux maximc in
Chtifto commcndaturex Scfiptura variis locis:
fcd quia hocargumentum proprio loco examinatur in quo non conueniunt omnes Dodorcs,
Chtifti
finis
&
fufiicit infinuafle
4 i,
vltimar*-
quia facilcm habet dedudlio-
nem,
Vltimo probatur ex eo qu6d vltimus finis clarc vifus moucat vt finis , & metaphoricc ergo
:
antcccdentcr ad zkam nihil influit in voluntatcm.pcr quod neceflitarctur, fi voluntas aliaseft
ti.
rink meta- jibcra in opcrando. MaiOr patet,tura ex ratione

fhorice megccrali
, tum ex fpeciali
quia
non agit ad excra nifi mediantc
voluntatctf), qux eft ptincipium efficiendi , non
finaliânil' crgo qua finis eft, tantum allicit,fcu
caufalitatis finis
finisvltimus
Tinit
f/lti-
mmagicme- raouct obiediuc,non autem producendo aliquid

diante voin voluntatc antccedcter ad adum.Qnod autem
luyttate.
voluntas fit libcracx fe ad qucmcumquc fincm,
Anf !m
Diferentis
liheri rbitr,f
eretieftde-
ftaibiluM.
^^^^^ ^" diftis
&: confirmari potcft ex
ô de lihero arbitrio
|cm
libeti atbiirij creaii
jp ordine ad
Anfcl-
afTcrentc defeclibilitatcm,
fcu pcccabilitatcm cfle differchtiam
(j
eifentia-
crgo competit ip-
quodcumque obicdum fuum,
quantiim eft ex fc , a fortiori autcm in ordinc ab fincm vltimum , qui quant6 perfedior
eftinfe,tant6 magis excedit vires voluntatis
confideratas etiam pcr fc ergo proptcr cmincnliam obiedli magis defcdibilis eft circa ipfum
:
(otentia,
quam
circa alios fines;quia
ccdunt virtutem potcnciz

in virtuteadliua cbnfiftit
& ficut
non
ixa
ex-
libertas eius
etiam dcfcdibili^^ capitc probant Patres defedum
Ktn fmfficit
"*
^dbonum.
libcri aibitcij
ad oppofitum
,&
at5luiti
449
I.
confequenter tant6 mi- ^^ minit
niis determinatur ex fc necefTarfi ad ipfum finem,aut a6lumcirca ipfum. Confcquentia pa-
tecexdodtrinaPattum contra Pelagianos
cxdcfcdu potcntix.vt
'V'
"*',* *
qui ^
ind,fe-
dixi,finegratia excitanre, rtm
colliguntvoluntatem noftram dcicrminatc fcrri in malum , quantum ad cleftio&c adiuuante,
nem
in vfu,licct libecc
ni.aut concupifcentix,
go
fuccumbendo
cr-
quanco miniis voluntas habct potcftatcm boni detcrminati ex fcpropcercmincnlimiliter
tiam eius,& infirmitateni voluniacis ex alia parte
tanto miniis arguitur in ea inclinatio neccf-
adiux,in qua
faria virtutis
confiftit cius libcrtas,
aut ncccflitasinagcdojinoidincad calcobiedii,
quod
iion dcrogat obie<Slo,cum proptcr
tiam,& pecfcclioncm
cminen-
conueniat excedcre vires potcntia?,quas alioquin fi non cxccdcrct.noti

circt tam pcrfcclunj , cx alia parte , quamuis
detrahat pcrfcdioni potcntix , non detrahit
quidpiam, nifiqaod nccclTarium cft , vt conrti,
ci
fuo proprio gcncre voluntati crcatx ,

qux cx nihilo cft in tHlndo , ficut 8c
opcrando, vt Patres dicunt , ac proindc dcfi.<rtitliatur in
&
, ac proindc
non dcbcrurci neceiraria connexio ad tincm vltimum ex natura poten ix,
bilis
qux
tantiam competii
illi
voluntati
qux
inJc-
nempediuinx.
Si autem dicasfinem vliimum includcre om- Re^nfi^
nem raiionem boni ac proindc ntcellitarc vo- reiieuur,
luntatcni creatam ,non rcfert. Proba ptimiim
voluntatcm crcatam indcfcciibikm cfle & habere ueccirariam connexioncm cum (ua rc ula,
aliquid crit fcd cx hoc ipfo probatur contrarium , quia ex eo quod voluntas fit defedlibilis
abintrinfeco non habct connexionem neccir-
fic
bonum
riam ad
iuftum,(eu rationis in excrc tio,

ad bonum,inquam,in generc,aut fpecie ; fed non
eft maior conncxio voluntatis crcatx ad finem
vltimum qua
*
,
includit
bonum
in
gcnerc
omnc bonum
^
& fpccic
ergo
(1
qviam ad
-
non
bunum
nifi
adiuuccur a gratia,
bonum cligcndum ex
quamqis potens raaneat ad malura;
quanto ergo magis dcflcit poteftas voluntatis in
ordine ad finem tant6 magis cft dcfedibilis,
quant6 niagis dcfeftibilis,tant6 magis iuclinatuc
Scoti Optr. Tom. X.
,
x'#-
omnc bonum, fic fumptum , neque ad

fincm neceffitatur inexcrcitio. Maiorpatet,quia
dicit inclinationem etiam ad bonum cominodura in geneie ,
fpecic v. g.ad bonum dclcâbile icnfus , fccundum quara inclinationcm
poteftagerccirca ipfum, deficiendoa bonocontrario,quod eft fecundiim raiionem redam : (ed
quamuis hocctiam bonum indudatur in Dco
hne vltimo, non includitur in co (ub formalt
fitaturad
&
, fcd tanium eminenrmoucc auccmfinis vltimus voluniatcm fccundiim rationem exprcdam formalem fux boiiitatis, non autem fecundum aliquid quod emi-
ratione inoiiui voliintaiis

ter
stHumcttMtumindudi-
tur in Dt
nenter tantiim includit, quia illud nullura hubet "'"''
""" ftrmalinon
c/Ic formale proprium in Deo, fcd eft ipfe Deus:
ler.
ncque confcquentcr aiiquid ratipne cuius mo-
ucrei
aut cerminarcc voluntatemboati
prxciscincluditur
gnofcicur ab intcUeû bcati.quia nihii
Deus autem
vt
fic
omne bonum in
non loquedo
qua
fic
ficutneque videtur aut co-
includit alia
eft in fe;
bonaî fe,eft
fe,& in ordinead voluntatem,
in fenfu diftributiuo de aliis bonis
natiui voluntatis in Cooejfe,yt dixi,formali,quod
ad
,""*(* '"'
elinattt
necel- lumasii.
quia deficit poteftas ad
'^*
exft.
tentatio-
& afFcdlui tommodi
peccato
^"''c
ejt
frtb^ti.
ab ipfo,fcd vnitiac:ergo inclinatioadîua voluntatis' rcfpedu boni commodi creati, & in fua ratione formali tanquam motiui pcr fe,& termi-
f*fiia*
^*
fedjtibilis eft,
Oll*Hr*ti ceflltarecur voluntas ad Hncm vltimum clarc

*x libertui vifum.difEcuUcr faluaretur meritum in operibus
Chrifii.
Quxftio
rcfpicit voiuntas, vtdicic inclinacioncm
didam
non habec omne bonum in fine vltimo

fecundutB quod eft ocdinatum ad ipfam voiunPP 3
tatcnO,
prxcisc,
45 o
V. Sententiarum.
Lib. I
tatem,vt boniim cius,ideft,conuenicns
ipfi,
qua
vltimum crit
&
fcquitur ad ejft formaconuenicntia fimdatur,

le obiefti ,quod non habctin Dco: quamuisin
adtum infciioris orquantumadquic-
altioriadlu dicatur habcrc
non folum
dinis
tationem
ad
bon form
clinatur
lit creata.
sequiualcnter
fcd in cminentiori
& peifcdliori, non
bonum
inferius
fit
libera
& prout ii>cluditur,fcilicet cminenter,& non fub

ratione propriaad quae tamen in fuo
voluntatcDci fiuead intra, fiuead cxti^:vidctur ergo non folum diftingucndas eftc voluntatcs Dei,
creaturK, quantum ad motiua'priipfa
&
&
tati tantum cminenter, nonformahter ;& proui

,,
r
\
r
jlla bona rcipiciuntur a voluntate , (icut nequc
bonum iuftitia' includcs bonum commodi cmi-
maria, fcdctiam quantum ad
ncnter
quia
qui
&
idco eft.quia voluntas ab intrinicco dcfedibilis

alitcr otdinatur ad obiedhim illud \n cxcr-
Rth.
non
citio fux virtutis
OrJo obifni
aii pottntiX
/;OTJMr,(rpi?r
ordinem
tenrti
ad
foob-
refpiciendo,quam prout habet
innatam virtutem,qua: ex fe defedibilis eft:crgo

ncquc obiedum ri.fpicic potcntiam aliter, quim
potentia eft nata circa ipfum opcrari , ac proindc
nequit ipfi conucnire, qua obieftLmi cft pra:cisc , ncccflltarepotcntiam ad fcipfum ab intrinfcco , itacam redificando vt non poflit circa
aijaopcrari ,& dcfc6tibiliter exerccre fuam virtutem. Hxc rectc explicant vim argumenti
Dodoris in i.MJl. li.qoo probat cx afFcftu com.
modi innato
voluniati crcatx
non
poire
eam
impeccabilcmexnatura;qu(ad squcadpropofitum applicatur.

Probatur minoryw^r^ fubfumpta,qu6d fcilicct
non maiorem habcat conncxionem voiuntas ad
Dcum fincm vt incltidic omnc bonum, qoam ad
fpccic, diftributiue
omnc bonum in gcnerc ,
loqucndo, quia maiorcft conncxio potcntiac ad
ftiumobietum primum,& fpecificatiuum.qukm
ad aliquod contcntum fub ipfo, quamuis pcrfcdtiflimum , quia i fuo primofpccificatur , non
refpcdu fui primi obicti
ab aliquo contento,
fieri
44
&
&
fuujfcdhaecconnexio
inducit neceflitatcm exercitijcircaprimum
timtu necejfitat veluntatcrn

fitaiur aif.netnvhimum
dit
omnc boiuim
Voluntat in- cjuja volunt.Tis ad

Jifercnstfi^^
d honum in
^tnirt
etiam clarc vifo
quam
habct diuina voluntas
.-
ide6,
inquam
incladcrct
harc eft vera,
bonum in genere nccefliraretuc
cx inclinationc fua adliua
non
vel ideo voluntas necef-
quiafinis vltimus inclu-
alias
omne boaum
fi
finis
caufalis
vltimus
non eflec
crgo per prius habct voluntas ncceftariatn

connexionem ad bonum in gcnere >
fpecie j
quam ad finem vltimum , qak continet omne
vera
&
bonum
,qualiseft ipfius vt ad
hzc autem contingcns

tc excccicij
cft
omne bonum
& tndiêrens liberca-
crgo etiam connexio eiuad fiacm
mancatfcmper principium operandidcfcdibilc quantum eit ex fc;& confcqucntcr liberum:

neque fufficit diccrcqu6d voluntas eft dtti.dtibilis exeo,qu6dn6 habet in poteftaic aclum nifi
fcd
cleuetur,neque etiam obicftum,
eleuando intclledtum
vifio
faluari in ipfa
fuppofitis
detur ctiam
nifi
Voluttu eriAt b intrinfeca dtfiSi*

bilit.
vltcrius dfbct
fcd
quibufcumque princi-
opcrandi ,fua difFcrentia,qua influit, vt non

habet ncccfllfatcm ab intrinfcco fuo cirta obic-
piis
indcfedtibiliter opcrandi , fcd qu6drc6tc

opcretar defa6to,& habcar rcdtitudinemin ope-
6tum
ratione,cfle cx gratia
nexione, quae
tor dadtrina
fit
Dei,non ex
conhabea-
necciraria
innata voluntati
&
fic
Patrum cum maiori proprietate,
SluHtMrdlirin Patrit
quaj perantiihcfim loquitur, diftinguendoillud cum miiori

quod eft voluntatis cx fe , tribucndo ipfi defcfti- froprietM*.
amiexioncm
qtiodcumque bonnm (quanto magis ad
bilitatcm ,quac tollit ncceflariarn

eius ad
infinitum
bopum, quod
pcrfcdliflimum fim-
cft
pliciter)&cx altcraparte rcfunduntreditudinem cius in gratiam,& dona Dci, vt in cxcrcitio

vtatur fua poêftateadbonum confentiendo li~
bcrc faluatur ctiam rcdlitudo , quac cx genere
:
tum,& non
obiectUm:crgo neque circa quodcunquc particulaie. Et confirmatur hxc caufalis , idehfinit vlConfrtn.
circa
quod cft proprium diuins volunratis, cum

quo non fubfiftit quod voluntas ex fc: habet
neceflatiam illam conncxioncm cum fine vltimo
quatenus illud continent ; voluntas autem creatadicitinclinationcm ad bonum in gcnerc,& ad

quodcumq; ad bonumfiueapparens,fiueverum:
ergo non eftaWus modus operandi eius,qui fundctur in ocdinead bonum , aut conncxionc ad
obicdum , circa obieta inferiora,quam fit eins
fpecificatiui
4iuiH
littr crtat.
,8jindcfedibilitas inordi-
conuenit voluntati crcatae
non
operandi,
monuum & maxime
potcft'habcrca6tum,refpe(5tu autem infsriorum,
circaprimum
modum
Aliter voUita
rejpicit finemi
illud
voluntatc,quin fequi pofljt inclinationfm comrcdeundo ad candcm rationcm , hoc

,
modi
cft defedtibilitas
ne ad quodcumquc
fuperioris ordinis, eft neceflitat
cfl;
fonnali
Uriinonttr- cuius a6lum cxphcitum

formalem lion habct
minatur in
j^ \^to, qui clt omue bonum conueniens volun9tnnt nonum.
ejfe
tanquam ad per fe
iDotiua refpicit crgo finem vltimum tanquain
contentum fub fuo obiciSto primo, non tanquam'
priinum motiuum, quia fic tanttim rcfpicitur ab
pofita dicit inclinationcm
'" ','"' '^
fine vltimo;c]uia rcfpicic fine vltimti
infinicam dcitaris,rcliqua vcro cantum implicitc,
crgo ncquc Deum clfe omnc

bonum , quod refpicit voluntas modo di<5to ,
fciliccteminenter,probat ncccirariam connexiocVm"^'" voluntatis ad ipfum , ficut noh probat defitio 'ftlnialu
{y tartici*- nerc in voluntate inclinationem ad aha bona,
ferius
Dein Jc, vt didtutn
indiffcrens.
fccundum rationcm propriameius,& bonicatcm
quincirca ipfum in-
nc bonu
tamcn omni modo ,quo conuenit voluntati cx

inclinationefua: nequc fic neceflitatur voluntas
ad bonurn fupcrioris otdinis.quamuis concineat
eminenier
fic
pcobationc maioris,alitcr rcfpicic voluntas

crcata bonum in gcnere , & fpecie qui fuum ol>ie<Slu cft in ejfe formaliâliter vcro vt refpicic finc
vlcimii.quaiiicludit omncbonu, vclrefpicicomeft in
nempe
moralis tan-
eflentiali$,qualis eft redticudo,
quam
habec voluncas diuina.

Confirmacuc certi6,quia voluncaJ creaca re4y
fpedu finis vltimi clarevifi,& fupernacuralis, Ctnfir. 5.
non habec nifi pocentiam inchoatam ergo inclinacio cius adiua non fundat neceflariam connexionem cum fine fupernaturali. Antecedcns Vtlnntm hdbit pitintia
cft fidci:confcquentia probatur;quia quanto roa:
inchoatm
gis principium eft in aitu completo,tant6 roagis
ttttkm ad
&
codcm mohabet connexionem cum cfFeau >

finem fupirdo dc potentia in ordine ad obie(ftum:quia ficut natMraUn.
potentia inchoata eft tantiim potentia remota,
fccundtim <]uid , ita magis recidit ab cfFcdlu, Mlner tfl ei*
&
quim
potcntia proxjma ."qux dicitut potcntia nixii
fimplicitcr in comparatione ad
remotam crgo
ti*
fetin'
rtmot*
conncxio,fcu ordo cius ad efFcdtam,&
obie(5tu.ro,
ad afium,
ibiidMm
(jp
quxfundatur in cali pocentia,eft minus nccefFa- qHm frtxiria,quim otdo potcntia: proximae fed voluntas m*.
;
refpc(5tu eius
ad quod
eft in
porentia completa,
connexionem
in agendo;
crgo ncque etiam ad vltitnum finem ,
& fruitio-
non
dicit ncccfrariam
nera dicit conncxionem ncccflVi*"'*'^ 9""^ ^~

dinatiu
X L I X.
Dlftinaio
înatur vt potentia tantum rcmota : arguendo

ergo ex potencia adliua voluniatis in ordine ad
connexionem ntceiTariam fiii ad obieftum.videlur magis coiicludi indifTerentia voluntatiSi

quam eius neccditas in operando nec valet in:
RtHfitnr
ti$-
fimmtU.
(lantia
qux
in cauiis partialibus
ficret
qiix
piincipium vitale.roagis fequitur inclinatioVirtm aHi- nem naturalcm paflfiuam , quam obedientialem
quam
ex
fe
non
rcfpicit
ûitur ntuTMlini
iucli-
tur a caufa principali
tbidiiHtitile.
tant^m vt affumi-
fed
ergo ficut voluncas non
inclinationem naturalem in
ntinf pf- necelfario fcquitur
fimm, qkkm agendo
ficetiam a fortiori minus ncceflitatur,
vt lequatur obedientialem.
Hoc argumentum
fufius deduci po(rcx,fcd difta fiifficiant
fupercft
rcfpondeamus fundamentis oppcfitx fenten-
vt
Auguftinum , &
funt impcccabilcs ; fed hoc ef-
Obiicies primo {ecundum

Ohieclit.
Itrum.
Re^n/i*.
Jmfecciibili-
tat
alios Patrcs;bcati
imptcca-
hilitatt hen-
Dti n-
turalit.cre*-
(et
falfum
fi
voluntas bcati liberc in exercitio
finem vltimum:ergo non libere,fed ncccf-
vellet
fari6 vult.
Refponderur ncgando minorem, quia
aliaeft impeccabilitas Dei.alia creaturx
ex natura
hxc gratiz
per illam
tnrt vtro ex
non
grtia.
eircntialiter ie(5laeft;pcr
illaeft
Deus habet vt
poflitdeficerc;quia cius voluntas infiiiitc,&
bet vt
nunquam
bilis fitjfed per

ficiat
deficiat
gtatiam recipit vt
& conftanter
mafcenus fupri
nunquam
de-
&
Da-
vtdicit Auguftinus
adhxreat Deo. Sic etiam Dia-
bolus non poteft velle bonum , aut non peccare

femper; non qu6d ncceflitetur ad peccandum;
fcd quia nunquam vtiiur libertatc naturali ad
bonum,quamuiscx Dionyfio
perfeuerant integra
gratiadicitur
natutalia inipfo
Sic etiam confitmatus in
non polTcpeccare
habct liberum arbitrium
non quia non
decuius rationeeftex
Anfelmo poteftas peccandi , fed quia nunquam
Dei gratia prxuentus , eo vtctur ad pcccatum,
quod eft gratix Dei nbn inclinationis proprix,
,
aut ncceffitatis ad
bonum
tas,aut indefc6bibilitas
47
X. OhitfHt.
Obiicics fecund6
ab amore
talis cft
impcccabili-
Beatorum.
tum
ad potentiam
moralcm
quam
fic
intelligo,
vnde torqueri poteft argumciuum
fi
voluntas poftet ceftarc
hoc
poftct
ce(rantcvifiohc,aute4perfiftentc;fed neurrii dici
poteft:ergo nequit cefrarc

cft libera.
& confequenter non
Patet minor,quia ceirare a vifione
non
voluntati$,cum fempet ftent cius

caufx,lumenglorix,8c prxfentiaobiedli;nec ceffarea fruitiune, quia nemo poteft velle fe non
cft in poteftate
Deinde.ncmo poteft difcedercaboob aliquam rationem mali hic non eft
elTefcliccm.
no,
nifi
tatio vUamali,fed
omne bonum
fine
txdio vUo;
ifjlinti,
d<indo inftanciam dc voluntatc conhrmati ad
gratiam in graiia
gr;itiaiTi
vcl de
cfHcacem
cadem
qus
habcac potcn-
tiam iion confentiendi executioni

libiter
conrcntiec;&
nunquam
promouetur
vt
licct
tamen
vtetur
poten-
illa
> cnf.>mt^
infal- tie,êftt'
tia,qiiatcnuscxcicaturdi.tetminatc ad adtuin
''*"
t"^
t^^tinm tm-
o
,&*,,
'
dilponicur .ct.ius obirdVum etiain in opiniunc
oppoftca, qux reducic radicem libcrtacis ad inteiiedum, proponicur deccrminatc fub raciunc
bonipcr iudicium pradbict.m, aur impcriiim '^
celledui^faluant tamen ipfi libertaccm , qux eodem modo in propcfKo faluacur ad continuationem autem bcaticudinis accedit manurcnentia Dei excrinfcca adcouferuationcm iam pofic^,
.-
quamuis rcfpcdtu
cius voluncas beaci vc
priur
MdnMtinih
ti Utl.
ipfo confiderccur.libcic inclinccur in adluinifiue
aucemdicatur hxc manutcnentia aclus rcfpicer^ liberuin influxnm voUnuacis creacx-, ica vt
dcfincnce
illo
definerec
qn.nfi
ex fuppoficione
confequcncisjfiuedicauuablolucarcfpedtiiipfius
adtus pofici in
ejfc
voluncacis, icavc
& non
fi
dcpcndcns ab influxu
per impoflibile fnfpendciet
voluncas influxum, maneac camen confcru.icio

pnmx , nun rcfcrcquan-
pofica ex parre caufx
t6m ad faluandam
luncacis liberum
libcrcacem
quia
lif^t
&
influxum vo-
adlus fecundo
modo
neccffitaccm elTcndi
)l
caufa prima,non deilruit quin,vt rcfermr ad vo-
luncacem confernantem,fic quanciim
tft
ex parcc
&
non nece!iariu$ &c

quamuis voluntas vt fubiedum neccflicarecurad
adtum vtforma eft confcruaca a Dco,non camen
neceflicacur ad eundem vt principium cffcftiuuro
fupponit principia noftra, 0^' <?eft. Hxcdodktina
vitalem confifterc in rece- ^r" '"/*""
nempe
operationem
r -f
inf]uxus eiusindiffercns
ptione
rormx,nonautcm
in cius productione,
Piimefirmd,
ficut faluatur eadem in opcrationibus diuinis,

quodnoneft huius locidilfcrere & loquimuc
:
&
quantura
ctiam de voluntate in fenfu diuifo ,
cft ex parte influxus , vt eft ab ipfa , non in fenfu
compofito , quia vc adus habet ncceflirSitera i
Deo,& ineit potencix,fimplicitcr non eft in po- a^^^j^ ,a
teftatc cius contradidotium adlus fed in fenfu , ftitfiit
diuifo,& fecundum ^Mi^,quantijm fcilicetcft cx vdnntatit
:
parte voluntatis libetc influentis.
nem
minoris, concedo
non
Ad
probaiio- *^-' htti.
eflc in poceftace
vo-
'*"*
luncatis vifioncm.qux fimpliciccranccccdit, ne-
yjr^^^r^
que auercere poccft intcllcdlum, qui forciCismouecur a luminc&obicdlo ;quam a voluncatc rc-
tfivtlmntnti,
trahcnte,cciamfi contraniccrccur voIuncas,cui

fubeftincelheftus policicc.non feruiliccr
uis forcc aliqui ncgarent eciam
circa finem clarc vifum;vel
vt fciliccc vtatur fua libcrtate ad contradiô-
hanc autem beaius ha, quamuis ex fe defedli-
..
continuatus participet
tix.
pofllt fu-
^ '
excrcitio, quantuin cll
ipcndctc actumluum
de fc,& fccundum potcntiam phyficam,vt com- pg,,^^, a,
paratur antccedcns ad adlum, non tamcn quan- vfutdlffirat.
per
ell
451
&c. Refpondco qu6d voluntas
cipium operandi libtrc , ctiam in fiipcrnamralibus , inquircndo ex virtute eius aftina modum,
qux fc habftin excrcitioad a(Q:um lecuiidmn}5i
obicctum vndc ficut virtiis compicta opcrandi
magis conftiruit principium iii adlu.quim mcomplcta.fic magis vidcturinciinaredetcrminatc ad adlum recundum,&: obieûm.qiiim virtus
incompleta roto autem hoc difcuriu agimus de
iiiclinationc voluntatis , qua integrat liberum
arbitrium fecundiim potentiam adbiuam , atque
adeo de inclinatione ipfa aliua,non padtua. x
qua etiam formare pofTct argunicntum in fententia contraria nam hxc crt inclinatio mcra
obedientialis , vt docent communiter alfcrtores
prioi :s fentcntix fcJ virtus adiua potentix,qui
;
ft
riuin adiis
Htâgit
erec
aguni per modum naturx,quia liue remoic , (iue

completcconliderantur , fic fcmpcr agunt ; agimus autem hic de voluntatc ctear j,quz eft prin-
Vl
Qua;ftio
&
fi
quod
quam-
alTumitur;
negarctur.nonderogat pcrpctuitaci vifionis,

ica di, quia dicercnt voluncatcm
aut fruitionis
fpoficam eflc in patria, vt
nunquam
contranita-
tur, fed pfui6s vclit ipfam vifioncm ex inclinationc ad redtam rationem , qua quxtic bonura
proprium,& bonum tam incelledlus,quam fuppofici. Ad fecundum mcmbium, negacur anccccdcns.quanttim adpoteftatem phyficam , vt iam
didlum eftrad cuius probacioncmconcedoquantijm ad fpecificationcm, non quantum ad necefflt^^ccm excrcitij auihoics autem , qui putanc
P P -*
cuw
:
'
Lib.
452MljuM
vlfio
Dti Htn x-
com
aliqua vifionc Dei polTc confiftcre pecca^tti, adiiale , rcfpondcrent , quod
jm^
tum
fecun-
medium
jn ajftujj
cludit pece*-
dUmal/juiii.
V. Sententiarum.
Deineccflltet voluntatemctiamcirca
Deum
fum , quin odio haberi
connotati
poflit rationc
nem
afFcdum commodiipofle
taiTicn vcllc noncfle fc

hac in paniculaii ,qux incompatibilis
cftcum co.quod afFedat fic pcccator ,liccthabeat fch'citacem apparcntcm, quara fcquitur cupiditas tamcn non vult fcquendo cupiditatcm,
fehcitatcm veram , fahem interpretatiuc , quia
obfequitur cupiditati , quam nouit non pofle
confiftcrecum incontinentia quam fibi pisftituit vt fincm, Ad fecundam probationem, ncgatur a(fumptum,cuius concradidVorium fpcdatad
quiftionem deiadice libcriatis.Dices,faltcm vi-
feiicein
quam
nit
modHm
mgtndi volMntti.
attingat finem
vnde quod magis
eft,
dicofincm vltimum non neccfliitarcvoluntatem

diuinarti.fed ncceflltari abintrinfcco,quia cftinVoluniiu di- finite
Minbintrinfeco ne-
& i fe rcda
non habens aliam rcgulam
extrinfccam operandi ,cui conformari dtbercij

^jj^j
fi
a finc ncccflitarctur,ciim
idcm
fit
moucns
d ,
,
,
jr
-l
"^ "'tra,.& cxtra , ncquc lub diucrnsrationibus,
f,nemvltimi
nonvere per Ccd fub eadem:fic ctiam neccflitaret voluntatcm
iffum fiatnf. adextra,vt produceret crcaturas.quod ncmo ad-
etUitatur
mittit:quodergo volnnrasdiuinaad intra ncceffario agtt,ad extra indifFercnter,ex natuia,& modo opcrandi voluntatis eft , non utem ex natura
quo
finis.
cx
quod
fieri
argumcntum a paritate,
nempc voluntatem diuinam
foluitur
poteft
ad intra , libc; e vero fe habcre ad cxinttr ipfvm

tra crgo ficctiam agerc non repugnat creatac,
^voluntati
Hgjnpg ncccflario quoad fincra vltimura clarc viDlj}iMrittu
ncceflitari
:
fura
libcre circa alia.
fignari difparitatem
Rcfpondetur ex didis afquia voluntas ctcata dcfe-
beatifici
quam in
hic Dodor,&
(j,
z/nica art.
libcra
quia nullam habet connexionem
cum
ipfis,fed ipfa
ccontra ad volun-
fquitur adca,quz tradit ini.
ântiem
..
in
ergo
Angdo roalo cfie potcftatem

bonum volendum, & fub-
ûodficundHm hanc popropttr vdjementem

malitian*,fecunaumquammagisprebahiU ift quod
iungit
PrgbabiLetarnen
ter.tiam non exeant
agunt
i[i
aUum
in
(piatnfecunJum poteftatern naturalem,fecun'
dkm quampojfint
in aHni aliûo modo oppojitos, &c.

Adprimttmargumentum, Scc rejpon/ione ad
vlttmurn argmnentum cum duobtu prdcedentii^Kt,\hi
Icem
docec p.ccnam,
eftaucrfio
qiia: confiftic in
Obiicics tertiS
voluntas neceflario vult id,

cuius participatione cztera vult ; fcd participa,
omnia crgo
ipfo pcccato
aDeo m^ximo bono
luxta illud
qu^
Au-
guftini lib.i.Confefl'. cap.ii./////?i Domine,
vtftftbipaena omnis peccator
itaeft,
in infinitum cxtcnfiue, licct
non
quod
&
crefcit
intenfiue.
in principio,argumtnto adoppofituin
exPf
&
z}.
inquit ,eorum afcendit fetnper ifed hoe
non petcfi intelligi intenfue, cjuiaita non ejft,aliejUod

intenfue
cjuo
non
debet intelligi extenfue
effet
maitti
malum
& itaftmper peccant
ergo
&c.
Videatur etiam 4.^.46.^.4. de obftinatione

damnatorum. Maior autem cft racio vndc volunbocas beati ab intrinfcco cx eledione fiftat
no,
&
maximcbeatifico,quam qu6d damnatus
nunquam vtatur fua libertate
tatcmdiuinam.
d.-f.
ad ifrMm articulKm,
naturalcm ad aliquod
malum
tamen
&c. Vbi docet
nem
&
4^
adus
,inquo quictatur vnitiucin Dco tanbono infinito,im6 hoc ipfum fupponit
priainclinationc ad confcruationcm fui
Supcrbia
ad bonum fimpliciter , vt D. T\iom.Jupra

argumentaturjvoluntas autcm diuina eflentialitcr redaquoad (e
finem;quoad alia ver6,Iicct
prima regula bonitatis , & reditudinis in ipfis,
**
voluntatem diuinam pra:ucnitntcm voluntaic

bcaci,in oidine ad adum concinuandij,quia diffcrit de oeceflitate alus quantiim ad ejfe phyficum,& perpctuitatcconiequentcjnon autcm de
morali,quam etiam participarc potcft a voliatatcj
cteata fic ttiam agcntc,licct cotingcntet ex pro*
in
quodcumquc comparctur, ncc proinde habcns ncccflatim abintrinfecoconnexio-
dtibilis cft,ad
neceiraiiam
ucndi pofito Deo clarc vifo, non

, fcd ftmper manebit in adlu
f.
quantum eft cx fe. Hxc non cft contra Do(Siorcm vt hic rcducit ptrpctuitatcm bcatitudinis
vt
^ o4o > luo Bcrnardus loquitur de intelledtu^

qui fi nccefiitarct voluntatem , ipfam deftrucret,
non inftrucret:finis autem, vt moucat , fupponit
virtutcm in caufa.qua ad finem mouetur,& mo-
dum qno
non
potcntia
neccfl!itaret
Ci
vtctur jUa potentia
voluntatemcrcatam. Rcfpondetur ncgandoaflumptuin, quia finis fupponit naturam

voluntatis,non dcfttuitideftrucrct
iniclligo
nectfllrct
fuht.
vtctur fua liberca-
fcmpcr agec ad cius conauicm voluntattm fibi voluntmi

rclidam,non feparando cam a rcquifitis , fed /xjrf* fu*
quantiimeft ex parte VGluntatis , ctiam bcatitu- tontinut
r. nuittnntm:
j.
r
Idinem rore
perpctuam litct in ca namquc lit
fcruationcm
virit
adum,neque
fufpcnder
ce,fibi ct:a rcl fta,quin
aliquando noncftreferibilis, vc
in re, qujc
nisjverum cft.
49
SccHndaconclufio":licetvoluntasbcatiquantum ad potcftattm phyficam habcat dominium ^.Condufi
fui adtus circa Dcum clarc vifum tamen nun-
efTefelicera aliqua felicitace,qu2 eflct fecundiim
finis
voluntasnonpat''
quando habcc anii;xamdeordinacionem. Si intelligatur omnia bona cflc participationcm fi-
dctur fpelare ad pciftdioncm vltimi
fic
do propccr bonitatcm propriam cuiufquc , in ea

fifteodo ,nequc rcfcrcndo cam ad vltimum fi-
vi-
qua vidcrctur vt iullus iudcx vindicans malnm.inferendo pcenam & ad probationem diccrcnt hominem non poirevcUefe non
Cxtrinfeci
,&
licipationc vltimi finis vulc ca:teca, fcd aliquan-
quoad Ipecihcationcm quascumque vino
"^*!"^
propter finem
*^ *
naturali bcnc
fcd
malc.
Scquitur etiam
a(j
ea
qua: hzhttin
i. d.
29.
vltimum fincm. Refpondctur negando maiorem aliis ctiam in via ncccflari6

veilet vlt?mum fincm. Minor cft falfa, quiavcl
per participationcm intelligitur ordo caufa: , &
vbidocct $. Poteft ergo dici ,\olum3.tem non amare fincm , nifi rcddatur ipfi dclcftabilior,quim fit bonum concupifcibile , alioquin voluniatcm non rctrahi k condclcdando
appctitui ,nifi maiori dclcdacionc finis , & ho-
Voluntttm
principij cfficicntisad volitioncm
Dclti
vetie
&ficnoneftvcrum, quodvoluntas
'
HiBtnfio
tionc vltimi finis vult
neceffario
^"'' P^"''"
"";'
parttiparlo- aut
ne vlitmlfi
icmper etiam
aut volitum,
nccerTario,
vclit illud,cuius participatione
volitio.aut volitum eft,aut vclit
vclintclligitut
nUyCjHomod dc partictpationeq'iafi bonitatis obictiux

vertficMur.
ptimi obiefti, co
charitatis
modo quo
,
quisdicitur
amarc pioximum ptoptei
&
amore
Deum , aut
ûifl.vnica,
qua racione doccc nccclfarium
num fupcrnacurale in primo hominc ad
fuifle
do-
ordinan-
, vc voluntas tranquillc, & finc repugnantia fequerctur racioncm qux cft dodrina Patrum communis contra Pclagianos dc cfficacia gracix Chrifti ad vincendas cencacioncs ex
das pocencias
Auguflino
qui hanc cfficaciara tiibuic charitati

iicuci
DiftindioXLIX. QuxftioVI.
& volantatem
ncuti
tix,& tentationi
quod tum
fuccutnbere concupifcenniii adiuuecur diuina graiia,
quando iuilitia redditur ipll pcr

vi^lriccro aroo[em,& dclcdiationemimagisfuaois,quam bonum dcledabile, quod retrahit. His
fit I
frt^tuU
luppontis.probatur conclulio
ttuflHfitmk.
clarc
vifum
fummum bonum
poiitis aliis requiiiiis
vr adiutorio,
& adillcntia Dei,& charitate habituali,& fublaco fomite,qui

rei trahit in
quim
C\
non
eft in beatis
magis ex natuta
ratione amabilis
&
aliqtiod
ita fcriur
ddedabilis,
bonum creatiim dciedabile
ergo
voluntas ex dodlrinaPatrum.in crea-
cumdeledabile
fortiijs
mouens,vtnunquam
fibi
relida fufpendat adlum,quamuis liberc in ipfum

prorumpat.ifortioti operabitur circaDeum clar^
vifum
infallibiliter,& indefedlibiliter
fcrtur in delcdlabile
vt
fi
nihil aliud
p(ena,faftidium,aut ratio retraheret
manereteadem motio ,&
fed ita
vt timor.
fed
fempcr
delc<aatio,eius (cclufis
omnia con-
fecuoriri poteft,fine vllo impedimento adhsrefummo bono ex natura tam aflus,qu^m po-
bit
&
tcniiae
obiedli
quantum ad coniinuandam
fruitioncra. Confirmatur.quia cfficacia delcdabilis circa voluntatcm ad ipfam deordinandam
de fado
eo maximi prouenit ex parte voluntatis.quia infirma eft,& ducitur per appetitum vt

condclcdetur ei in proprio obiedko, neqne poffit
,
fine difficultate
ipfum auertere
aut eidem
non
, cijm non fit aliud fottius mouens;

ex pattc ver6 obiedi idem prouenit qiiia in fe,
;
propria exiftentia applicaturper fenfum.ccon-
condeledâri
&
tra
im
p-
bonum
hsc
virtutis in vniuerfali
,&
aurera ratio ceflat in propofito
nis difficultas pperandi circa finem
patria
imperfede;
ficut
& om-
vltimum
in
crgo magis trahitur voluntas ad finem
vltimum amandum,& fimul continuandum eundem amorem in patria.quim in via ad bonum

deleflabile ,quod nullo modo eft quietatiuum
eius;neque profequitur ipfum fine remorfu, qui
oriturox turpitudine adlus,&
bus ex repugnantia rationis.
aliis
confequenti-
Secnndo , voluntas ex natura potentiz non

magisducitnr pcr afFcdnm coramodi in ordine
ad bonum fenfus.quam aflfeftu iuftiti* ad bonum
Jt inelimmtitiuMjitme rationis ergo fublata inclinatione ad fenfibilc
:
bonuminordinata
&difficultate operandi
&
adumt
quibus confiftireius peife-
dlio,prout mediante ipfa quicfcit in fine poflef- MMgit itieli'

mMtmr im/imi
fo , aut certc , mouetur in ipfum per defiderium;
vliitnumt
vtriimque magis participat fine comparatione quatm md

ab vltimo fine,quam ab aliis, quac in compara- ali.
tione vltimi finis (unc participata
&
omnino
crgo magis deiermioatut volunias ad

operandum circii finero vltimuro , quiiro circa
alia quaecumqiie>
nihil
5*
Quarto.affedus commodi,feu concupifcenti

fumroi boni
bonum cft
id eft, vt fibi
, eft
Rli,
rn vo- 4
luntate,& rcfpicit portionem fuperiore,& perfiEx MffeHlt

vinutem fupcrnaturalem fpei in vi^.in
eetnmtdi.
patria per tentionem : ergo eft perfedior quira
afTedusconcupifcentic circa obiedlum fenfus;
citur per
magis inclinatur ad finem vltiraum
commodi , quam
diuerfa,& reirahentia
circa alia
fed haec ita trahunt vovt nifi adiuuetur , infallibilicec

:
luntatem in via ,
&cumeffedu fequaturfuam inclinationem ad
ralia ergo in patria magis inclinabitur ad commodura quictatiuum.
Hxc conclufio tullit fcrupulum, quem aliqui
concipiunt,quafi voluntas fi liberc ageret, tolle:
retur ftabilitas,& fccuritas in beatitudine
quia Tirpttmitm
quomodo ex parte voluntamodo operantis maneat ftabi-
ex didtis declaratur
tis
connaturali
lis ille
bititudinit
vt
tfi
k vt'
lumtM.
ftatus ,quia ex poceftate deficiendi faltein
remota
qualem ftatuitDodoryM^rii
in
volun-
tate,non l^quitur vfus,ficut nec in Angclo
aut
horainedaronatoex poceftate nacurali ad aliqum adlum in genere moris, fcquitur vfus , neque ex poteftatc eadem , quam habet voluntas
& ten-
viatoris ad refiftendum concupifcentiae
tationi,quibus liberc fuccumbic,
fuccum-
ali^s
bendo non pcccaret ) (equitut tefiftentia in efFeQi\i , neque ex poteftace diflentiendi vocationi
efficaci diuinaegratiae,fequitur diflcnfus.
Si obiicies contra dida , voluncaccm creatam

dependere i Deo:ergo magis videtur ncceffitari
ad fincm, quim voluntas increata , quae neccflltatur;quiadepcndentia inferc maiorera necef^
nefiracem in elfendo. Refponfum cd/iipri,
gaturconfequencia , & paritas quia diuina efl
&
55
OhitSit.
RtJ^tmJie.
beata per adlura
improduûm
ad quera proinde ncquit

ita creata
&
eundera
fibi,
cflc indiffcrens:
non
quac per accidens
produdum
uerfum k fe,quodpoteft adclTc,&

catur:diuina eft indcfcdtibilis
& dio
abelle, beatifi- Diftrimtm
non
imter inert0ita creata ex
reducitur in voluntate ad Deura caufam efficien-
quoad amicitiam
fiue
quoad commodum,
fini$;bonum fenfus
cftque perfcftifldmus eius

non ita , quia nec quietat , ncc
imfliMi,
in
ca.qua diftinguiturab appctitu
fiue
Patet etiara antecedens;qnia voluntas

^'* appetitus rarionis:ergo ex faa ratione fpecifi-
bonum fenfus. Probatur confequentia,bonum iuftitiae.quod eft fummum ,eft

quietatiunm eius fecundum affeAum iuftitix,
tatis,& peccati ad
aut deledliunem
^.PrtbMk.
t*m,^ trtmgtatiaDci.qua redlificatur. Ad proba- tm vtltttt'

tionem cunfequentiz , refpondetur fequi op- tttm.
puficum , quia dependencia non inferc in excremo dependence necefluatem , vel in operando,
vel in eflendo , quae fundetur in adualicace ,
perfe6îone;fed raagis oppofitum.nerope pocencialicacem , qua; fequicur impcrfcdionem ; quia
arguir pocenciam palliuam,quae per excrinfecum luid imftrt
defemdtmtim
rcducitur in adum.quocarere poteft,ac proinde
im vtltuttmtt.
dependetia,quae
contingentia:& fi loquaraur de
applicato fine vltimo in fe,magis determinabitut

ad ipfum amandum qu^m alilis in ftatu infirmi-
j,.
qua cuniungitur
fiue vt operatiua eft circa
1. Kmtit.
fatitttu.
ipfum,fiue vt patitur ab ipfo recipicndo
fecundijra affedûra
ex
currunt ad quietationem porentia: in fummo fine vlla rcfiflcntia.qux ab extrinfeco , aut intrin-
tim
fibi
fed potentia
cft
rent ad continuationem fine vlla rcfiftentia vo-
ImelimMtit
extrinfeco
impcdimentis,& femper eidcm adhercret, quan-
luntatis:ergo ^ fortiori in patria,vbi
VtlluUMit.
aut fuppofiti mediante ipfa
bono
453
appetitus eft pet fedio potentix,
finis
tum
pane fua quia omnia qux determinant ipfamad produdionem &tus determina-
hJirmltM
Terti6 ,
natum
petficit,fi
inotdi-
eft.
fenfibili
refpicit
magis buiium rationis.vt proprium ,in quo pcrncitur,&qui eft fuperiorisordinis,qu^rabonum

quod eft proprium fenfus , ali^s cflet fuperfluus appctitus rationis
fiialem
, fi
non excederer
citm hic fufficiat ad
tanquam
principiu
fen-
bonum proprium
mouendi adaflecutionceius.
fe,fcd ex
&
tem,eadero etiaro
eft in via,fine pra:iudicio libcc-
autem de dependentia,quz eft ad Deum

vltimum finem oronium creaturarum , qua func
ad ipfum,non eft ad propofitum,quia cummunis
cft,& manet etiara in via
fi autem de depencacis
fi
dentia,quz
efl
voluntatis
vt appetituscft tationalis^
nalis
& ordinatur ad
bonuin extrinfecum perneque foluni ordma-
fe(5liuum,cadem
cft in via,
tut voluntas ad
Deumvltimum
ie(5lum
modo
dem
IV. Sententiarum.
Lib.
454
motiuum.fcd etiam ad
quaob-
tc
quamuis ex
&
finem
alia
mittit lociscitatis in textu
quictaret voluntatcm.ac
qiiod libcre
modum
aut per
quam
fufficere
acccptationem
obie<5ti
&
&
&
natuiae produ-
, idcm maeudem modo coniungic voluntatem obprimum voluntas per modutn natura:
.Ideoifiis opinionibw omijfis
net, 6i
ad copulationem prsedtftam
(^
necfitM non iecto.licct
dicunt)adhxrebat
mox auttm
farentem
am.Ttur,vt patet ex Auguft./i^. p.^f Trinitate cap.

cum frelt.
lo.quem fequiturDo(5l:or \ .difi.i$.ejut.fl.prima
dtus.acccdentc aduertentia rationis

,
vt diximus,
confequentem
per voluntatem,nempe ipfius vifionis,& in fe,& AHut ctnfc'

maxime ad obie queui vifiovt dicit ordincm adcaufas ,
nem copult
ftum,quod placet ,
acceptatur a voluntate ,
Lihertas
Rtônfle,
x/^.ad^^.pro opinione:
&
naturz producat
modum
DocSlor^W/.
ita neceffitari intelle(St:um
actum beatificum,non variat intcnfioncm aftus,

aut coniundlioncm cum vltimo fine mediante
ipfo,ficut adtus qui ab aiiquibus dicitur primo
primusjin voluntatc per
difterit
tenendo
paren-
foloDco,a:que
nunc quietat ipfam
cum
prolem,id eft, intelligentiam cum mcmoria,

hoc libcrc:ergo fubeft intelligentia, in qua eft
vifiojvoiuntati bcati libcrac
in fine
vltimo,quin hicpetficiat voluntatcm,& quictft

ipfam quoad intenfionemj&cxtenfionem adtus:
ergo nulla ell neceflitas ad hunc cffcdu inducere voluntati modum ncccdarium operandi:nam
ctiafi illc adbus beatitudinis ellet a
in libris autetn de
ergo non neceffiraturad vifionem :idc6 concedit Dodlor nonelle

neceffitatem ab habitibus , nifi fecundiim {juid ^
lumine gloriac. Refpondetur omiifa pto nunc
illa quiftione,an vifio clara de Deo fit Verbum,
connaturali operandi liberc: ncque ea-
libeitas detrahit pcrfeftioni eius
Triniiate dicit voluntatem copularc
voUintatis acceptantis
libere,qnae
&
&c.
vt
Sufficit
concomitanter
confccutiuc,quando notitia ipfa
ergo
pera(flum
fiat
vel
&
&iitmoJo
ejl
t/ariant in
(vt
tenfionem
non funr difFcrcntise ad:us , quantum ad entitatem phyficam , fed tantum quantum ad moralera. Accedit, vt fupcDus deduftum eft volun-
confufa, re ti{iit> nntt~

clara, quandoautem imperfefta,
quiritiira!iusa(5tos volunratis.quo detcrminatur cfdtns
habentead fruitionem faluari bonitatem moraiem a<5tus & voluntatis , qnx eft
& hic anteccdit
complacendofupponit iam deterininatum. Quod fi radicem

huius dcterniinationis quarramus dici poteft
prouenire a motione obiedli , feu diuinac voluntatis antecedenti , & non ab habitu luminis glo,
&
inquocumqueftatu eius
bilc
quod
feruari
cundem modum
perfedliiis
Itcm,
ria:,quia habitus
dogma de
cx fe,confirmatione cius pcr gratia,& confequc-
54
Ai
>iect:fftte-
tur ad vifio-
ncm
betin?
non
ad
obiedum
neccffitat
Sc
quia in-
ci!im
non
icdum
principiis Auguftini
S
Perpetmatem
ad-
Do(5tor.
V M.
heatttudinis frouentre ex Deldecreto deconferuandafruittone,^no?i
in heato potentiam intrinjecam^&
'-vel
hahituum deterrtitnantium. Item
remotam peccandt.^
quia DeHs jlatuit conferuare aSlum fruendi

''
dicit
C H O L
ex natura operationum , potentiarum ,
PerpetHttxs
quia dari tam imaginem,
Trinitatcm in portione fuperiori
ideo nonpojje reduciad
quod exemfUs
manere
aûm^
declarat.
T^^co crgo.quod caufa huius pcrpetuitatis ncc eft forma beatitudinis,quafi pcr
J
/ipfam beatitudo formaiitcr
neccflariamcc natura poteniiarum illarum,

nii, ex Dei qnafi circa obiecflum neceflario pcrpctuo operentur ncc habitus in poicntiis quad
,
bcneplaciro. neccflarjo
determinans potentias adperpctuo opcrandum:fedeft cx fola voluntatc
diuina,qiix ficut perficit naturam intenfiue , ita confcruat eam intali perfcdionc
htatitHiî-
kabiliK.
&
fit
perpetuo.
Sed tunc occurrit dubium quomodo Michael bcatus cric impeccabilis ? nam per
habct quin contingenter operctur & per confcqucns potcft
non frui,5c ita peccare,confcqucns cft falfum,cum dicat Auguft. 3. de Trinit. contra
Maximcap. 1 3. Cuicunque natm^ prajiatnr ^ vt jpeccare nenpefit , noit ejl hoc natuu proprt^y
'
nihil intrinlecum fibi
fed Deigratu.
Idcm
vi-
non
fit
tiamcontra impcrium voluntatis ,cui fubiicitur,

vcl contra inclinationem obic<5ti motiui applicati;ide6que ftante habitu luminis glorix,atqne
ipfa vifione clara Dei ,poteft adhuc beatuscognofcere plurain genereproprio hinc ergo radix neceflitatis non in habitum reducenda eft, yC
Praerea eflo^Scc. Reliqua huius textusfunt

examinata in prxmida quaeftione , in qua diximus etiam neccffitari intellccflum ad vifioncm,
eiiifque continuationem ex caufis antccedentibus voluntatem,nempe luminc gloria; & obie6ko hic ergo viderur dc hoc dubitaic Do(flor cx
quam
fior.U
fic habitus quicumque iniellcdus,

concnrren ex parteobie(5ti, aut obreprarfcntans nequit neceffitare poten-
antccedit
aliiide.
Radix necejf,tti4
defedibilitatc voluntatis
te impeccabilitate,qua? cft cx gratia,
tamen
rationem mobiIis,refpicit obic<5l:um,& voluntateiu magis , quam proprium habitum,quincquit inclinare nifi confcquenter ad
virtutem pofcntiE,ipsamquc potentiam vt mouetur ab obie(5lo , vel eiiain a voluntatc , vt hsc
&
licct inclinet
tellc(5tus,vtdicir
&
illud
elcuet potentiam,non
piouidcntiaf diuina; or-
dinarium, qui rcfpicit liberumarbitriumin via,

&inpatria jmodum etiam eundem aftequendi
finem,
poflidendi quantum ad opcrationem
in genere & plurcs locutioncs Patrum ,
ma-
ximc
voluntas ergo detcrminationi
intcllcftus per alias canfas priorcs
etiam fubiecfticncm cius

ad regulam,& prsceptura diuinx charitatis confequcns ad naturam fpiritualem,
indifpenfafaluari
feruatur in patria cx Auguftino /^r^;.
neceffatitis
inquirendam
intclledlrs ad pcrfe(i1am notitiam
tatcliberc (e
&
pcrfc(5biocius
cft perfe(5la
10
tfi
DiftindioXLIX. QuEEftioVI.
Idem
in Ench.86.vcl 73.
temfemferhub;titr ijl.nonc
455
K^mmsnoJlrM i^^ciit hahtt nolUinffltcitattmy itinoUe iniîtiU'

autem fic habec nollc inFcliciiaicm.quoa nou potcft cani
vnde dtcit ibidcm,mijfri ejje no jolhm nolumufjcd /ieqM.:jH4nt vcUe pojfim$M.

Rcipondco, patetquodbcatuscft impcccaUihs inicnfu compofitionis hoc cfl:,
non potcft fimul firc bcaius,ic pcccare icd in fcnf u diuifionif quod inanens bcatiis
non habcat pvv cnciim , 5c poflibihtatcm ad pcccandum potcft mtefhgi duphcitcr:
vcl per ali juid filii intrinfecum.quodcxcludir potentum talem vcl pcr caufam ex- Cun htf
iriniecam,quod cxcludu potentiam propinquam ab illo:vcrbi gratia ctfi haben.'; vi- """^"*
fum habcat potcniiam ininnfccam vidcndi tjuodcunquccorpus, tamen potcft per ""*"".
aliquam caulamcxtriniccam ficri pcrpetud impoflTibilis ad videndum de potentia ^^y^,/;^^
propinqua,vcpote d illa caufa faciai pcrpetuam diftantiam vifus ab illo corporc:ficut pec*aMU,
ficiret obftaculum perpccuum inierca:lumempyreum,8cociilum damnaci, illc oculus nonpoflet vidercca:Ium empyreum,loqucndodcpotcnciapropinqua, ic hoc pcr
caufam extnn(ccam prohibentem potcntiam perpetu6:poflct tamcn vidcrc potcniia
vcllc
II
remuta.&intrinkca.ita quod nullacflec caufaintrinfecaimpoflTibilicatis.

Sicdico,qjod nullacft caula intrinfcca in voluntace Michaelis nuncbeati, pcr
quam cxcludacur poccntia ad pcccandum pro alias,in fcnfu diuifionis, non cft autcm
fcd percaucaiifa intrinfeca prohibcns iftam potcntiam omnino reduci ad adum
famcxtrmiccamcft impoflibilis potentiailla propinquaad pcccandum, videlicct pcr
voluntatemDci prxucnicntem illam voluntaccm.vcfcmpcr conimoet adum fruen- r -f fedi,& iia nunquaai poiTic poccnciam fuamrcmocam non frucn !!,vel pcccandi rcdu- cuniâirS"
ccrc aJ aclum liquidcm nunquamcaufafccunda prseucnta a cauia fuperiori agcntc uemu a
pn/na de^
ad vnum oppoficum poccft potcntia propinqua,cxircinaliudoppofitum.
:
Concedi> ergoquod infert,qii6d Michael bcatus, & fit pcccabilis in fcnfu diuifio- ttrmmate
aavmim
nisIov:)uendo de poienciarcmota.
non
Ad audoritatcm Auguftini. Ad primam dico ,qu6dintclligic qu6d peccarc
''^'SiAz^
poiTc potencia propmqua non cft hoc natura;,fcd gratias Dci,hoc cll: gracuice pra;ucnientis,& confcruantis illam nacuram in redo aftu.
Adaliam, non dicit Auguftinus qu6d ficutnunc habct neceiTario nollc infch"citatcm.ita tunc neceiTano nolle iniquitatem(ncutrum cft enim verum loqucndo dc
o^f,vtcftaduseIicitus)ied ficut nunc habct pcrpetu6noIIe habitualiter infehcita'tem.ita tunc habebit nollc iniquitacem.
t ciim arguis fic habet nunc mlle quod non potcft vellc Dico qu6 J ideo non '"f"'"'^
poceft vclle infelicitaccm, nonquiancceflari6 habecnollccam fcd quiainfelicitas
^l'- l,"'f^
non poceft ciTcobiecStum adus voIendi:exaha parce non fcquicurqu6d ficnunquam j^gHtionis
poflic velle iniquicatem:quia iniquicas,loquendo de illo quod fubftcrnicur in pccca- necuUcttat
lo.poccft cfle obicAum voluntatis crcatae. Vcl poteft dici brcuitcr qu6d ficutnun- neliiienuquam nunc vult infclicitatem,fed fempcr habet offc habitualiter ita cunc nunquam
Volet,& ficcftfimilc hinc indc defado.
Ei fi arguas , nunc non poteft vellc infclicitatcm ergo tunc non poterit vcllc iniquitatcm coniequentia non valet,quia bene poteft cflTc fimihtudo quantum ad non
,
>
tjfe
hinc inde,licet
noo quantum idpojfe.
'-'^
ttnrlHpf.
KaJix
"<
tace,c{im
M M E N T^ Kl y S.
f
^
l',f'.'*"*
tatcm.qux non fubeft potcntiis in fenfu compofito ; ncquc alioquin continuatio cffcflus potcft
tem bearitudinis non in potcntias ,& habitus,

f"^^ in <l'u'"*tri voluntatcm
qux ficut pcrficit
naturam intclledualcm intenliQCjita ctiam con-
abftraherca caufaprima,
feruac in
tali pctfi.<5lione
fhyfc.
Hxc
perpetuo.
con-
&
principalieius.a
qua
primario dependct,quacumqueratione, aut
mo-
do proccdit
a caulis fccundis
ex Auguftino oftcnfum
fuperius
cft fpcdlate
autcm
& mtclli-
beatitudinisfcicnti;im,in quafundatur fecuricas
bcatorum de nunquam intcrmittcnda bcatitudi-
inclinatione fua etiam libera iimpcr pcrmane-
in reuclationcm
genda
cft
bant in opcr.itione
ri .nd
vcl
demus ctiam
fuos adlus, vt fentcniiacontraria
neceffita-
vultmon
potcntiarnm,& habituum ad connmi.indum fcmpcr cftcdlum , & incuitabiliter,
fufticit virtus
niii
accedat corrui fus continuacus ubie(î
concurfus
eft tncrc libcr
qiii
nicdiantediuins volun-
ne,aut amittenda
jquam
sdtntiaitt
ad rationem qffunda-
dc caufa pliyiica.cx qua tcdundat pcrnam ipfx poteniiz ex

pcruitas beatitudinis
clufio probata cft in prxccdcncibus

Jn!'!i;giiHr
necefTari^ ad cxrra, fed
1^^*^"''' ''i' lôdcaHfayS^c. Hatc eft cohclufio

JL-/huiu$arciculi , in qua reducic perpctuita-
vnlmatm.
Deus non agat
hbcrciidcoquc radix ha:c pcrpctmtatis icduceda

cll in diuinam voluntaitm, vt inducitperpetui-
'*'/"^'*'
fcientiam ipfe rcducic
diuinam ,8tquedonum diucrfum abipfaopcratione , ciufqueâc potentiarum

natnra.
Sed tunc
qiio
paô
landi
cft
'
hoc refoluic
Racio dubivoluntas ab in-
ccntrrit duliium,8cc. In
beati iint impeccabiles.
ex iam decifis
nam
fi
trinfccolibeccelicicbeaticudloem
&
ûant^m
^'"^'"**'^'*
***
^"'
IV. Sentendarum.
Lib.
456
cominuationem eius,
non c6tinuare,& fic pcccare. Confcquens eft falfum ex
Augiift.^.de 1 rinit. contra Maxim. cap. 3. cui-
Ratlo duht-
cdcx
tanM.
cciam
fe
vc a6biuc agit ad
eam
libcic continuat:ergo poteft
CMtnotte natHtipritftatur
fid Deigratis.
j^.Antma
&c.
nonefi hocnaturproprU,
Auguft.
Etichiridi) cap. 86. vcl
Itcra
noj}raficHt hahet nolle infeltcitatem ,ita
noUr initjnitatem fimper hahitura
mom
efi
&c. Sed
necefrxiuimirtfuuabiiuec
cft
crgo
pri-
& fe-
; jyfiffî ^ffe nonfilum voluvdlepoffwnm , &c. Rclpoiidet

iaifjcccabilitatemconnenuc beato in fcnlucom-
Relpoj7o
hofe clt,iion potcft limul circ
beatus
&
non habcre
adpetcandum potcft intelligi daab aUqao inirinfi.'co,quod cxtJude-
in fenhiaurexri diuifionis
piicitcr
vcl
potens vide-
ab cxiiinfeco potcft impediri pcr ali; fcd

qiiam caufam clongantera vifum huius vifibiiis,
vt eriamocnlus damnati impeditur ne videac
caelum poiret quidem viderc potentia rcmuta,
re
non tamcM propinqua fic in Michacle nuilum

quod in lcnfu diuifionis excludacurputcntia ad pcccandom pro alias , fcd
;
eft intrinfccum, pcr
ptrcanfam cxtrinfecam inipeditur,nc poHet potcntiam fuam rcmotam reduccrc in aftum, nenipc pcr volantatem Dei pra:uenientem volunrarcm crcatam vt fcmpcr continuct fruitionem;
^
r
lic autem przucnta voluntas a caula prima non
potcft potcntia propinquaagerc in oppofitum:
,
betorS.
ergo beatus ex natura fua peccabiliscft ab

intrinfcco in fenfu diuifionis potencia remota;
lic
&
& incuitabiliter voluntas vt fub adlu

hucmodo
cabilis
fit impecdidlum eft,

inde fit impecca-
ad.is autem
femper continuatur a Deo
compo-
fimplititcr,
fic
Sc
vt
voluntatisinfcnfu compofito,
fcnfus autem diuifus eft,quatenusfecundum nabilitas fimplicitcr
&
phyficc,licct in cffcdu, vt fubcft
diuinxgratis
pra?uenicnci,& influxui,non vtitucin cftettu tali
Ad Auguftinum
libeccate.
incclligitur
prima ExpHcatur
ciusauthoiitas,peccarenon polTe potcnciapcoxima non efle natur2,ipfius, fcd gratiic Dci gracuite pcûeniencis
turam
& conferuantis
illam na-
adu.
Ad fccundam authoritatem. Rcfpondct Do57
Sloc non dicere Auguftinum voluntatcm pro Ad ffund^
in refto
nccclfaritj nolle elicicum infclici- authtriiM*.
nnnc haberc
& non liberc nolle

neutrum verum cft dc adu
clicito
quia ncque fcmpcr habet viatoc nolle
elicitum infelicitatis, neque quando habcc nc-
catis,aucinpacria necelTario,
iniquicateni ) quia
:
ccirario habec ncccllicacccxcrcitij, lcd libcic,
li-
idcoergbnuncnon
agere deordinatc
tati
rore
Ci
fit
talis
ti
'""'^"'^ "^^^
conucrfionis
formdlifcr
& ex fcientia,
poflit cx aliquo er-
quiâd iigibllia polfet ftarc
cum
adualis
an matciialiter
uone claraDci,
frmfi*nem
c^ peccatum
in fenfu
potcntia propinqua.
quidqnid
clu^te.
cct habeac neccfluatcfpccificationis^fiopctciur: Votuntiu in-
^hfrTh!!*
in fcnfu autem compofitionis cft impeccabilis
Declaratur ftante fiuitione repngnat voinnDecUratio.
proximam & rcmo;ain

adas cum voluntate
fidcraturvoluntas vt prior natura fuo aftu ,

fic vteft libera , ita etiam non eft impeccabilis
elt
t.tt
&c
turam propriam,&libcrummodumagcndi con-
v.g.habens vifum .'ibintrinfeco
ili-
vel percaglani extrin-
Totent'ia re
Impeec
& eius voluntatc
fi.-cam,quod exchidit porentiam propiiiquaiYi:
talfm poffibili:atem
tci
f
tec
Deo,
fcu repugnarc pcr aituale
fitionis
fc,&: aucrti a
peccatum , func
contradiloria: nccelfitatur ergo volLnnascomponcndo rum ea fruitione ad non peccandum,
quas neceflitai ipfi compctit tam vt elicit ,quani
vt recipit ipfum aftum:a6lus ergo fruinonis
fcmpcr vt continuatuscxcludit potentiam peclegc
caudi
portioilitaieni
eanM,
piopter
cur\dijTn:vni3p fubdlt
peccare
fiu>]Hii
hberam prodcundi in atum, & eius contfaamarc autem perfcdtc Dcum

finiul
didlorium
tniii fidneijuiicjuafn
pofito
mita c^
fiae
&
hxc
fruitionc
&
vi-
incompoffibilitas pccia,
&
amore pcrfcdlo
^^ contradiaionis
,
cum
phyfica:
aucrfioiiis refpcdiriuc
&
quia
ad idcm
obic6bum,quod repiignat voluntatiphyficc:quatcnuscnimlub ai^tu cft , rcpugnat ipfi habere

contradidorium a6l:us,& fic etiamantcccdeiitec
ad adum nonhabttputentiam fiue naturalcm.
S
T>ifîitat,^
poieft habercvcllc infclici-
tatcm,non quia necclfario nolit

licitas ncqiiit elfe
autcm
pro
fed quia infe-
volitionis
non
fubftratum potcft
qiiia
voluncatis
rum camen
fibi
eft
quod
lensiniquitarcm,
rclidi,&
fiiae
ellc
vnius
effe
ve-
&
nunquam
&
altecius
Habitiitli/er
"VfUe dr nolle
infcliti'
tatem.
actu volcns. Vnquantum ad non
non quantiim ad non
poffe.
C H O L
M.
refolult ,qadre dsterminatio caufk fuperioru
non toUat contingentiam
ftmpliciter ejfeciaj^qute tasnentolkretur fi^-oolunta^ ah hahituâhoue fihi intrmfeco ita
determinaretur ad 'xinumfvt non poffet^fenfu compojitionijîn oppojitum. Sed non dicit
manereiJoluntcaemfimpyiciterlihera/nitiam quando a fuperiori caufa determinata

ef,qiua. oppojitum
exprefe ait num.
terminari a caufa prpnaynon ah
Vehacma- k
teria
vide
d.ij.iih.;
illa
i.e^* alihi fape^fed
^^
tantum
ait
eam poffeftc de~
caufa fecunda.
X^ Ontrahocnon minustollic indifFcrentiam

I
voluntatis dctcrminatio cius a
cx ratione caufalitatis fux cft

indctciminata ad opcrationcm,ita rcpugnat naturae fux quod illa indifFcrentia tollaturpcr caiiram fupcriorem,ficutpcrinfcriorcm ficutergoeftcontranaturam voluntatis quod habicus determincc cam ncccfiario , ita eft quod Deus dcterminer.
Confirmatur, quiamagis dctcrminaccaufa fuperior inferiorcm , quam e conuerfo:
ergo fuperior detcrminans magis loUic indifFcrentiam infcrioiis in agendo , quam fi
caiifa fi)pcriori,quam a caufa infcriori
ergo
ejfe.
obie-
libertati
ficut viator
fimilitudo hinc indc
cft
nequit
fic
nunquain habetvcllc infelicicatem , fcd habicualitec fcmpcr

eft nolensjitabeatus fempcreft habitualiter node
fclicitatii
habec ab inccinfeco ad iniquicatein
Cc
fiibftrato
dum
obiedum
fi
inferior dcterminaret.
Prarterca
13
QusftioVI.
DiftindtioXLIX.
457
Prxcerea,non eric in poceflatc voluntacis Hc agere.vel non Cic agere, quia ad quod
decerminacur aliquid a caufa fuperiori,non poceft elFe in poteftatc dcterminaci aîc
cnim ficuc mocum adeccrminance crgo ille adus noncric laudabilis > nec propric
:
voluntarius.
Nota
non cencludit habtntem pojfe operm^nifi inttUigendo fecnndum

<\mA,fcUtcet4juttntiimeJiexpArtefut:/edpoJftJi/npln$terrequtrityijuod ex parte omnium altotjMOfi j>otentiaoperatid
rum comurrentiumjit pofitbitttMyVt fctticet requiftta pojiint concurrere
^ iTnjiedimeata
ctjftre'.
fed vltra ijtampopbilitAtem potentia^vel magit poftbttttas propin/fua retjutrit, (juhi conutnitntia adjint,^ impedimenta cejpnt. Sicut enim nihileji in potentia propinqua pjjstua. 9. Mîaph.
j, i'^"*
fet'ii oce-
ratina non
idtopottfi
f''ptittter
cap.6.^'iJiquan4o nihil proittbetyVec oportet atttjuid addiâut remouere, aut ptrmutare tntelligerjdo ^P'^'*^'>'"P
attijutd atiudâforma inducenda-.Jic operdtiuum
non efi in potentia propinqua ad operandum
nifi
ejuando mhtl extrtnfecum dejicn^vt operetur.

1
K^d propofitum^votuntss heata eji eadem inpotentid^tjuttfuit non beatd, t}r hdbens edm
J^ reeiurG,^ ^^ ^wj -^
per
conftftens potejt ifudntitmejt ex parte potenti^ in adum^cjuem prtus:vttrajimptictter pofsihtteeji
tirpedi-
tnents,
ipfum fic agereyquidnihttfimpticiternecejfario impedit, vet deficit requifitum :fed non poteft pofsibilit ite propinqua peccare,tjuia imptdiia,vetpr<eueata,vetfitjênfiyCjuod eft propter aSiionem caU'
fafuperioris prAuententu^& continue agtntts
ad oppofitum ,Jcilicet ad aium beatificum. Et ficut

ad oppofitum : non tamen ordtnata : fic fimpttcitef
caufa fupertor potentia abfotuta poteft non agere

pofstbile
tmpedimentum cejfare,^ votuntas potefi peccare,fed non
impedtens ceffare : nec etiam
efi
efipofsibtte potentia ordtnata,
inpoteftate voluntatit proptnqua peccare
eiits,quod impediens cejfettfiiut
non
eft in poteftate
ejuia
non
eft
in poteftatc
cauftfecunda,aSiusprimx.
Sed contraytjuia contra tibertatem eftyCjuod determinetur neceJfartofic.,quodoppofitum nonfit in

ad bene volendum , per habttum charitatis : per te , igttur aque efi contra tibertatem.
potefiate eius
Jtejpondetur abfotute determinart ,fic
quod nonpofit tn oppefitum , non
eftfimpliciter
contra eittt
Itbertatem :fic enim determinatur modoavoluntate diuinai altoquin tpfa fimpticiter pcffitjiunc
exire in acium peccati,ftcut in via, Itcet
nunquam exibit,
& hocfixumfit per tegem ^ hxc de po,
tentiaordinata : fedquod fic determinaretm adbenevelle per habttum ftbi inhareniem yhoc tjfet
contra eim tihertatem,hoc modo,quta ipfa non
fuiy& ita nata vti
ejfet
voluntas
habitu^cr determinart ipfum ad
eppofitum nonfit infua potefiate
determinaretur:nonfic autem
efi
nifi ejfet caufa prior rejpeû
agendum,^ non ab ipfo determtnari
habttut
fic
quod
ad iUud fubiaceret habitui , (jf

vel naturam etus , quod impediatur ab vna
quiafic ipfa totatiter quantitm
contra libertatem
a6lione,^ quod determinetur adatias a caufa priorijiycutufmodi
efi
voluntas diuina.
Sed nunquid habet potentiampeccandt ? Rejpondeo , abfiraBum notans principium aSlus conftruffum cum gerundiuofignificat principium atitts,vt egredtentu ab tUo fuppofitoxdr fic potentia
cumgtrundiuofignificatpotentiampropinquamfic ^.Metaph.cap.^.nuUo exteriori prohibente, non
oportet adiungere-.potentiam enimhabet,vt efi potentia faciendi esiautemnon omnino yfed habentium aliquo modo vim,in quibtts excluditur , quod exteriits prohibet. Aliterpotentia vtfiua <^
potcntia videndiynon idem dicunt ,quia primum dicit principium,ficundumypg/sibilitatem advidendumyty- tunc dtfiiniie remotam,& propinquam.
Rcfponvlcoquod voluntas in fuoordinc caufandi hoc caufec,hoc cfl: proprium
:
cum concingcntiaex parte cius fitomnimoda contmgenhoc rcquiric contingentiam omnium aliorum concurrcntium
ad effeclum. Repugnat autcm hbcrtaticius.quod coniingentia, quac neceffari6 eft
cx pa'-ie ipfius,non ponat contingcntiam fimphciter , quantum eft cx partc omnium
infcriorum,quiatollitipfamc{recaufam in ordinc fupcriori fed non rcpugnac fibi,
qu6d conringcncia eius non ponac concingenciam ex partc cffcAus fimplicitcr,quantum cft ex parcc caufae fuperioris quia caufa fuperior non dctcrminatur ab ipfa non
cft crgo fimplicitercontranaturam cius, qu6d detcrmincturacaufa fupcriori, hoc
cft, quodnonfitcontranaturam cius oppofitum agerc: ficutcffctcontranaturam
huiuscaufac,']u6d vlcerius
tia
ex parte effeclus
cius determinati ab habitu,fiue anaturainfcriori.
ordinc,&nihilaliud Eft eentra

concra naturam eius decerminari acaufa naturivoluntatisdtinferiori,quia cuncipfa non cffctfuperior:non eft aucem concra nacuram ciusdccer^'''""'^'
ordinc.
Concra
fi
caufa
in
fuo
minari a caufa fuperiori , quia cum hoc ftac , qu6d fic
creatttra vt
r r
caufafupenordctermmat.crgovoluntasinluoordmc caulandi determmarur :crgo pgir,ti
Ad formam crgo.contra nacuram ciuseft deccrminari infuo
prim6 rcpugnac
fibi:fed
cx confequenci
in fuo ordine caufandi
eft
non
cft
rjj
/J
contingens. Refpondeo
proptcr detcrminationem
contrariii,
cius in fuo ordinecft xqualis contingcntia:fcdqu6d effe(ftus,qui proucnit ab ipfa,8c veloppofialiis,non omnino contingcnter proucnic cx concingcntia cius,hoc cft.quia alia caufa tum.
priorcft dccerminaca ad illumcffc(fbum.

Sioti Oper.
Tom. X.
QiL
^^
V.
Lib. I
458
Sententiaru
Ad fecundam,laodabilis eft pro quanco ipfa

fc detcrminat. Alitcr poteft dici
Srmpliciter
contingem
efl<jHodvoluntashetili
non ftccet.
voluntas in fuo ordine cofttingenter
quod contingentia voluniatis in fuo ordinc conclu-
contingcntiam fimpliciter cfFedus,quiacuiufeunquceft contingcntia, concludic

contingcntem efrcdum,& per confequens fimpliciter contingens cft,qu6d non pcccetjtamen nunquam euenict.quiacaufafuperiorfcmpcrpracferuat.
Scd diccs faltem in poteftate voluntatis cft,vt eueniat. Poflet dici quod non idco
eft minus bcatd,fi in poteftate cius fit,qu6d eueniat,quod tamen nunquam euenict:
dit
(^ ide6
nunquam eueniec>quia voluncasdiuina fempcrprxuenict.

tjHameuenietttjuia voluntoi tliuina fentper prMeniet,
QOMMENTAKlf^S.
dc potcftate remota, non proxima,

pra:mifit in corpore vnde, vt redlc notanit additio aliud cft voluntatem fiabcre
pbflibilitatcm , vel cfTe ex fe potentiam peccabiItm ;
aliud cft efTe potentiam peccandi ; quia
Scc. Intelligit
ficut fuperiiJs
COntra ^ hoc
y8
ObleHlo.
Determinatio toUit li'
birmttm.
&c. Impugnat doftrinam prz-
miiramargumento difticili fatis ; quia non

magis eft contra Ijbertatem indifferentiac , vt
cau'a detcrminetur ab mfeiioii qiiam a fuperiori : fi ergo caufa fupcrior dtierminet volun-
Cdnfirmatur,
tatem.tollit eius indifFcrentiam.

Confir.
quam
quia magis dcteriBinat cau{a fiiperior

i^t 'fi
f*
c!iH-
fuperiori,
tnagU
rogat libertati.
Deindc
non
adlus bearificus
in-
magis de-
fciioi :ergc) determinatio fupcrioris
inpoteftate voluntatis, d ad illum coiitinuandum,aut eliciendum detcrminarur i caufa

crit
tcllit
libtrttem.
fuperiorijita vt
non
agere oppofitum,vel a<3:T)m omittere

tra rcfoluta, zStxis
eft
Reônfio.
ptoxima
ergocon-
in poteftate cius
fit
non
crit laudabiiis,
quia
non
vt ipfi per fe competit

potcftatis
fecun-
vt coniungitur,
''<"'"'* ^*<-
coniungi potcft in eucntu ipfi adui :quia

gcrundium conftrudum cum principio agcndi
vcl
'^*"
dcnotat adum,vi
adeo potcntiam proximam ad adum.vtrccic
Dodofwi.<///?.7.^.i.cuius ibicft
dodtma>quam
adducit additio hacc praemiffa in
finc.
Ex piima rcrponfione
& cx didis ww.
2.
huius quacftronis in corpove dc potentia remota

propinqua , atque etiam iis , qua? diflcrit Dodoralias coUigunt plutcs cum tfte ineafcn,
cclfitate laluatur
rcliquas inferiores ad
fic
deierminata quantum cftex partc fua libcrc
&
addm
confelibertaic cxerciti) influit in

,
voluntAquentcr adus fit liber,&. contingcns quantiim
a cauf
cft
cx parte volunratis
voluntati fimplicitct
tamcn non
Sc abfolute
eft
iibcruni
toUcrc
adum,
vt fubeft detcrminationi caulk cxtrinrcca:, quia
contingentia adus debet confidcrati in ordine

ad fuas caufas, a quibus primario dependet : pri-
mario autcm depcndct a caufa prima detcrminatc , & infliiente adcontinuationero adus ,cuius
influxus
non
eft in potcftate
voluntatis. Si dicus,
crgo ncccUitatur voluntas. Refpondeturneceflitari formalitcr quantun) ad ineê ipfius adus , vt
cftaDco,&
haec neceflitas
roodum fubicdi ,non autcm

cfftdiuc in a6fum
voluntatis pcr
eft
vt ipfa piior inffuit
itjtoque dicit
Dodor aduni,
tentia
vt patct
&
&
&
perpetuuas beatitudinis
^y^^^^ ^,,,^
quia ad nihil mag\s ftnfum Dodeterminat caufa prima, quara ad ftatum felicjf- Sorit.
impcccabilitas beatorum
fimum ,& finalcm
pci
modum rctributionis
coiiimquc opcribus
ergo quae refoluit Dodor ,non videntur fubfiftere faltcm quoad libcrtatcm refpediue ad caufam primara adraitrcndo non efTc contra naturam voluntatis , vt ab ea dcterminetur , idcoquc
prasmij concefTum cledis
fine
fundamento
adum mancre con-
afferitur
tingentem rcfpediuc ad voluntatem fiuc elicientem,fiuc continuantem fuppofita dcterminatione priori.caufx primar,in qua fundatipfc im:
pcccabilitatcm phyficam
proximam
quantum ad
potentiain
& pcrpetuitatem beatitudinis. ConDodoris
ftans fentcntia
nccefEtati ab
aliis,
eft
hic voluntatem
non
& voluntatem,vt agit,femper
liberc agcre , vt fupponunt fundamcnta eius in

hacquarftionecontra fententias iaro iropugnatas,
im6 hanc efle difFcrentiara voluntatis crcatz ,
&
ab intrinfcco fi ita eft, confcquenter negandum

eft poftc voluntatem necefTuari effediue i Deo
vt cft a voluntatc, vt cflicieritc
tcm,
&
liberum*,
non
cfTc
cffc
liberum in
contingcnejfe fuo(vo-
luntati fcilicct,quatenus plenc fubiiciturei
quantum ad ejfe, & non
adus
adus^ prout prûcnfiur k Dco conferuante fcmper adum in efji.

Pcr hoc paret ad fccundam obicdionem, adum,
nempe eflc laudabilem , quia vt imputatur voef[i,
luntati libcrc agenti,eft contingens.
l,R.eAon/io.
Rcfpondct fccundo, quod adtis fimplicitcr cft

per coniequcns cft contmgens,
, &
quod voluntas rion pcccct , tamcn nunquam
pcccabu ijtti'* catifafnperitn' ftmper prtferuat. Di-
^9
''*"
cgreditur a principio, atque
ordine,& determinans
determioi-
fufiriori.
voiuntatis
davct6 excrcitium
voluntatem podc neceflitari

ad cxercitium adus l caufa prima;quod Ci ita. Dijfcnlttu
tHorum
cft, nonvideturad aliummagisneceflitari pofTc, ^*
Quam ad adum bcatificum , & fuppofita hac ne- '"'"'P''/'''
t!i
cam
naiura vuluiuatis, vt detcrminctur acaufa fupcriori.licct fitcontracins natura vt determinatur

quiaiplaeflprima caufa in fuo
t caufii mferiori
cfFedum.vt habiius , & cjctcraadiutoria , & intelledum vt ipfi fubeft ; c contra vcro ficut eft
infciior refpediuc adcaufam primam, ita non
cft coniran.uutain eius detetminarii prima ,ita
vt non poflit inoppolltum licct crgo voluntas
tio
&
prima propofitiodcnotat difFet-entiaminirinfc-
&
voluntarius libcrtaterequifita.
Omifta dodrinaaddinonis ; quacnoneft iraprob.tnda. Rcfpondet Dodlor non cftc contra
}$Mlit ftt
dc potentia abfoluta , licct pofEt neccflitari forroalitcr,vt habet rationem fubicdi ; idcoquc
harcquajftio fubiicienda videtur pto completa
refolutionc huius difficultatis,abftrahcndo ab
aliis
modis,&
caufis,
nit ftquenti.
quibus iuxta varias fcntcn-
tias infertur voluntati
necefHtas
vt agat pcr
abftrahendoctiam
ab illa quseftione , in qua differitur dc radicc libertatis, quamin proprium locum rcmittimus.
roodum
naturac dctcrminatc
contingcns
ces ijuodfaltcm in potejiate
pecctitum.
Pojfet dici cjuod
nolMntatu
fit
fi inppteflate eimfit qhod eHcniat
tjtiod
Vtrum voluntM po(?it nectptari fitnplici{fir ad

aitum elicitum , a Deo ?
vt tMeniat
non ideh eft minus heata,
tamen nun-
Piima fcntcntia affirmat

vratia
cap.\(>.
Mcdinz
eft
Soto denatura
ad
i. 2. quaft. 6. art.A,.
&
i.
Jj,'%u.
.jqutfiii
.
ô
i-Stntira.
DimndioXLIX.
&
j.punSc^.
*jfer.^. Cabrcrx
Valcntix Jifp.i.tf.i.pmrilt.i.
Sumcl. in opufiHiit fw. j. difp.i.
3 .p.^. 1 8. /.4. dtjp. I Suarcz tem. 1 dt gratiMprt'
^ttd/t.
Irgnm.
r/>.
I.
&
4.
x.loct fuprk citmto fel. ^.
i.
funQe j.adcrcniis cdc communem Thcologorum ncminc dircrcpante quod ctrara Saluft.
I. 1. trdlL i.difpHi.i./in. I. In eadcm gcncrali:
tatc aircnt
folum excipicns Richatdiim 1.^.15.

quodlicct Deus poflctdctcr-
oeceffirari Itberum arbitrium \ Deo vc

fubiedlum ad aliquid recipiendum non tamen
:
porte cogi ad aliquid cfHciendura
: quod ihidem fufiiis

probat cx eo , qu6d caufa
naturaiisncquitaliquid producerenih naturali-
ri
fecundum modum agedi proportionatum Cxbi.eo modo;neqae libetum aliquid agerc nifi li,berc,& contrarium implicare. Hanc clle opiniorer
non eft contrarium Thcologis non poflc libcrum

arbitrium manens ,& pofitis lequifitis ad agcndum neceflitari, fcd vidctur omnino communior
gnatto nihil conuincit:quia ccrtu cft voluntatc

ex Augullino, & Cociliis ficri dc nolen:c volcnic
antiquorum
&
rcciperc dctcrroinationem
diuina gratia
infallibilcm
& indeclinabilcm a Deo
(ic
pticbcntc
indifcriminatim tcnen;neque adeo fundata
cfle,
vc finc fcrupulo aircri po(Iit,aut fupponi vt cecta.
Secunda fcntentia ergo
^.
eft
^ft
ncmpe
qu6d vnura
negaiiua
ftaite iudicio raiionis inditFcrcnti
tx ptzrequilicis ad libertatera in Schola D.
Thomae non
,
pofle
Deum
de potentia abfoluta
infcrte neccffitatem voluntati.
Vannes
ûirt.
.p.<j. i
o.diJf.
Hanc fupponit
f>)iir.-Sumcl in eo-
quamuis
id concefferim
tur ncceflicas in ordine ad fubiedliim
,
,
fi
fuma-
qnarcnus
injmutari poflit vohintas a Deo paflluc, communiter aflcrieam poflc fic ncccffitari,vt infra dice-
tur;quz cainen neceffitas non proprie fpe(flat ad

priniarium'intentum huius qu.Tftionis, inquji
agitur dc neceflitate.vt cadcre poteft in volunta-
tem, quitft principiumadkiuum.&voluntarium

fermo eft non de voluntateCvt in principio dixi/fi agat ad aliquid per modum nacurac ex ne-
^"''**
^**
&
ceflaiia inclinatione ad
obiedum exnaturaob-
ieti,& pcrfe6lione cius.vel ex
modo
detcrmina*
t2 propofitionis eiufdem.-fcd iefpc6ln
qnam
rationis,ad
cft indiff^crens,
Ope-
illius
fuppofita dcli-
bcratione ; ncque difficultas
eft refpcdu fuipenhac nuHa cft difficultas,quam

per fufpenfionera diuini concurfus ,
remotio-
lionis alus,quia dc
&
de art. io.c\aunois /itpra pro oppofiio dtetur Al-
nem
uarez diJp.ti6.conclMff.non rae imraifccomodo,

quo explicant ,
defcndant hi authoies liber-
poffit
neque ad ptzCens
fpediat, lupponiturcnim : fcd eos adduco tanquam allcrciites ncgatiuam in termino contradiîonis , quanquam in reipfa citati foleant pro
forraaliterDeo producente,auc confcruantein ea ^^""'-f*'
tatcm
quia alid
cft quaeftio
, qaantum ad modum,quo dicunc neceffitari voluntatem , fuppoHto iudicio

detcrminato,
conclunone praîca , faluant
priori fcnccncia
&
alicuius pcr fe requifiti
voluntas impedici
abadbu elicito aut cliciendo.

Prima conciufio voluntas potcft
&
neceffitari
poffit non vclle, aut ab co defi- V"^*/p*'

communisnoftracSchol2,quam tc- tri fnmanent omnes,quocquoc aflcrunt adlum vitale pro- '''*'
duci ^ folo Dco, & confillere in qualitat e. Dodori i.</.3.f7.^^.8.c^9. vbiy.8.dicittotaIera
caufam beatitiidinis pofle efle obieftum,^ in 3.
fterc:harceft
/. 1
Vaiqucz
tificam pofle elTe afolo Deo,&alibi farpc Henric.
propric pto hac fcncencia facit
n^flgis
fotmalem feruati
neque pofTe eam ab extrin-
3 .^.4.*/.
4,^. i .<^ i(c
C^ ^<//.
y , vi fionem
di/p.^9.cap.$. diccns iibcrtatem
^wo<^.ii.Durand. i.</.z7.<rr.i.Ocham,
fcmpcr
bricl^î citati. Molina
in voluncatc,
,
qiiamuis
intrinfece poflic per
vnioncm hypofl;Aticam propter tepugnantiam

formalem,quam habet ad pcccatum,rcddens naturam,in qua cfl,iropeccabilem formalitct quod
non elt neccflitari cfTcdliuc per influxum caufx
eHicientis de quo loquimur. Tettio loco citari
:
poflunt.qui dicunt Deum neceflitare pofle voluntacem fotmaliter,produc6ndoinipfa volitionem,

confcruando, agnoêndo hunc modum necef-
&
ritandi duntaxat. Ita Gabriel.i i.d.if.art,i.pro-
pofs vbi videtur in terminis afletere quod Deus

non poffit cogere voluntatem vt inuitc velit
admittit taithngcnuscoadionis formalis Ocha.
^. i().adi. negani autera necefficati effcdiue,
.
aut cogi ad
adum fuum
elicitum.
&
Idcm in termi-
nis docet Richardus de nredia villa in
x. dift.
zf
tanquam communem Doôrum ,dicensquamuis Dcus annihilare poffit liberum arbitrium,

inancnte tamen libcro aibicrio, non pofle cogi a
Deo,vt aliquid ncce(fafi6 velit mouendo feipiuni
Idem S.Bonau. eademd.i.p.dift.art.i.q.f. aflerens
libcru .irbitriuminduci piiirc a creatura, ioimutari a crearore,imprimcndo ei aliquem motumi
cogi taroeo non pofle ncque k creatura neque ^
cceacore.quia iinplicat contradidionem.Idem in,
linuac Alfnfis z.^.^.yi.^yf.j.OT.^.eT-j.Guilielrous

a
Kuhionc eatiem
d.i^ .concl.i. primi qHofti :poQc
Sceii Oper.
Tom. X.
^*
adnm, ita vt non
enini lib:icaicm cx indifrereutiaintelledus: fed
feco neccilitari
>i
aut neceflita-
nem Dodkoris infra oftcndcmus non folum ergo
confcnfum nouum , & prarparando ipfam,

quamuis librrc confcntiat: quod autem aflerunc
hi authorcs hanc fcntcntiam cflc omnium Thcologorum.iii ca proprictatc, qua ptoponitur.mihi
non probatur ncque puto eam abomnibusita
\'
nimaie voluntatcm quocunque voluctit , non

poflc tamen neccflltarc. ContrM, inquit, <juia ntdtterminari idtmfHnt, &c. Harc impucejfttari,
ei
mti4tiM,
459
r.j.^.x. Vbiallcrit
&
Stntenti
QujBftioVI.
quidem
plurcs
bea-
& Ga&
.^4rr. difp. \i. art.i.
&
ali)
citari poteft Alenf
D.Bonau./;r4
Guliclm. de Rubione ,
plerique aliJ,quotquoc
docent ai:um vitalem polfc cflc \ lolo Dco in
voluntace ; quae cft frequens opinio apud Mo:
&
dernos.
Hc conclufio confirmatur de facili fupadum vitalem eatenus vitalcm cfle,
ponendo
quatcnus conftituit vt forma potentiam tcndentem in obiedbum non ver6 qui producitur zt\x
ab ipfa potcntia. Deus continct virtualiter,
emincnter omnem formam,cuius capax eft vo:
&
defedum,auc repugnan; v.gboni honefti

creo ^'!"' ^'J/J!
eam poceft communicarevoluntati paffiucfe ha- /i/,^
benci in eo autem cafu nori fubcft libertati eius: vitaUm.
Iuntas,nifi alias includic
ciam;fcd talis
eft volitio
ergo
fic
potcft neceffitarevoluntatcm formaliter
obiedlum cognitum. Minor probatur,quia

eft vlcima perfcdio , ad quam voluncas dicic inclinationem,neque cius produdlio inuoluit repugnantiam,aut inclinationem ; quin etiam Augucirca
ftinus videtur infinuare de Ciuitate Dei,
& alibi
Angelum fuiflcproduflum cumvolunratebona,

& primum hominem. D ces.dcracione aftus vicalis eft
^*t**fie
vc procedac cfFcdiuc a pcincipio vitx.
Concra, quamuis proccderepoffic, vicalitaseius ^"^X""*.

hoc iw>n confiftir, fed quatcnus ipfe adlus eft
vita in aflu fecundo,pef quamconftituitur opelaus in oidine ad alia vitalitei ab ipfis lecipiens
in
Q_Q_
pcifc
460
V.
I.ib. I
perfedionein. Deinde ful^pei^ rnftaiKiade-ope*ratiooe diuina. Terti6 improbatur , quia adûs
in
vitatis
pioducitur in inftanti ergo

:
ff
inquantum
ptoducitur, conftituit operant^m,fequituc.<]u6d
Rtônfio.
XmfugnMtio,
potcntia,
, quamdiu manet
quod eft faliutD,& contraexpe^
quod vt contitiuatur a potemia
.poft
prodiKîonem
non
opetaretuf,
rientiam.J[>ices
femper prpducatur. Contrii,vdintelligi$ nouum

influxum , & nouum per candem continuationem, feucpnreruationcm \ fed hoc eft falAmi
quia & iic a<Sl:us eiret fuccelliuus & nouus 8c
aliter conftitucret potentiam tendentemin ob'iedum , quod eft contra experientiam
de rationeentis inftantanei eft , vttotum (imulpro,-
-,
ducatur
ens
tale
eft
adlus viralis
fi
&
intciligas
qu6d maneat dcpendentia adtus femper ad po^

tentiam.quamdiu manet ficut cfFedus in faiio
ejft ad caufam.Contr<t,hzc dependentia licct ma,
modum adionis,& influxus

\nfien,c\xm adlio per modum adtionis non Hr ad
neat,non manet per
terminum
in ej/e;(cd qiia pioducitur de nonefeySc

crgo faltem qui tenent adionem ,
conferuationem eirediii.errd$,fequitur ii in adione fub ratione a(ftionis,& fliixus confiftar intfUiinfieri
&
non
gere,<\\xi>A
in conferuatione
quod
(i
adhuc
Sicund imfttgnatio.
infierij\t
produdio pro ipfa

vocant,pro te a<5la:non primum,
vel fumicur
quia vterque rcfpedus confequicur forroam po-
Htam in^,quia fupponunt fundamentu, &

tninixn
ter-
& confequenterobiedlumintelie&am;
quia nihil aliud requiritur ad efle intelledu,quam

intellei:ionem eiTe
produdlam in intelle6tu,funt
relationc^difquiparan(ix:ergo vnus idemq;efledtus ifCis
non compeiit, neque etiam alten
ipfo-
r4im,quia efFe^tus perfedfcidimus form^ abfolutx,

qualis eft operatio.non poteft refundi in relatioiniilligentim
fir
Tilationim.
ift
nem,tanqqam
in rationem formalem}intelligere
autera,aut conftituere potentia tendence, eft talis
exprimit ob'
iiSum.
non
di-
forma
in fieri
condem
cft
abagenie
in fdilo tjfeixx. eft
cfFe(3ii
&
ipfum
ens,& ipfc terminus

,
&connotat tctmi-
num ^^0; efFe autcm
ab agcnte non eft ratio denominationisabfojutz.qualis eft intclligcntis, P"'"^""'f*

quz non importat rcfpe<5tum ad agcns,fcd ad ob- '"n^lfi^f^
iedbum , fi aliquem includit ; neque terminus k fom,

^Moed rariodcnominaTionis realis formx,cijm fit
negatio formz ergo rcftat hanc denominatjonem,& cfFecSkum eflc ab ipfa forma.qua cns cft;&
:
quocumquc modo
ejfe
cfFe
confideretur infieri, auxfaiio
cfFeftum formalem refpe<3iuc ad fubie-
dtum qui aflScicur incellecSlione in fieri,zatfano

tjfe : forma enim non dar denominationem formalem nifi rcfpc(5liuc ad fubicftum , in quo eft
,
ergo
denommat pocenciam,qua
fubiedtii cft eius.
Terci6 dcnique,daco cafu,quem admitcic Dodlor,

nempccirca locucionem Angcloru*m,fi memoria
foeciida produccicc incelledlione in incellcdtu al-
reriu$,non incelligcrec producens illa inccllciio5
&
Dcus produccrct volitionem iu volun, non diceretur Dcus vellc illa voli& qnidquid fit de hoc Patcr non intcl-
fi
tate creata
tione
formaliter pcr ditionem Verbi in diuinis,
fiue illa <H(5tio
fit
inteilcftib pcr
nalis pratcis^ fumpta,fiuc
produAio
modum
notio-
ahud formaliret ergo

:
Verbi mcncalis, aut incellcdionis
non
eo eft intclle<5tio pcr modum opcrationis , quo

produdtio ert alias in quolibet mtcllc<5lu fcruata proportione idem diccndum fotet quia rcpugnat cundem cfFeftum formalem efTe a diuetfis
fotmis , qui fofmaliter diuerfz funt.
Si dicas rcquiti ad intclle<ftionem, vt fit pcr:
manens produccnti. Contra,non ctt alicer permanens nifi vt habet rationem formz, quz ineft
prodncenti hocautem indicatfationcm caufz,
& non conditionis quia conditio prior eft
quocumquc efFedu fuo, & exigicur ex parcc cau:
fz anccccdcncer ad efFe<aum
&
tus,
fit
fed
intelle<aio vt
pofteriorcft fua produdtionc faiccra

;
efliciecis cft,aquoeftmocrgoidc6 rcquiritur vt mtcllc^ftio
qui^caufa
adtio
immancns ad hoc,vt conftituacintelligentem
permodum
noii
integranciscfFcfturo,quianulla
caufa parcialis incegrac efFe<Sum iîfi rclpcdtu alterius eiufdcm generis , quod noh datur in propofico. Hzc fencencia confirmari poceft ex patribus, qui dicunt
finc nobis
quz
ptimam
graiia
aliquo per modutfi

finenohis
ncm
non
graciamiicri in nobis
picrumquc
aûs fecundi,&
confiftic in
illa
parcicula
debctintelligi cancum percxclufio-
libcrz cooperationis
(cd eciam pcr exclu- ^.^^^
do, aut cette rciicicndo ;

tati hm quantum ad hoc
quia forma in fieri,
ijnem
& fluxu participatde
ncmpe terminum a
ejMo
& md
vc includic ncgacionem,aut'eamconnocat
& fic fubcft cius libcr-
impcrtinens
eft
vt
ipfum ptoducat per modum natnrz , vel non

producat , cum per hoc non conftituatur lub potcftatle
quantum libcrc tcnder*

non tcnderc mcdiantccodf aftu.Con-
voluntatis, fcd in
in incellc<5ta, ncquic conftitucte intelligcntcmj
poteft,vel
quia hic
cft cfFcftus realis.qui non poceft eflcper

ncgacitnem concradi<floriam formz trgo przcisc qua parcicipac tcrminum /tdtjuem in ratione
clufio przmifTa dc facili probari potcft de tcccptionc habitus,qui non cft inpoteftate volutacJs.
eocis
faAo cognofcimos
conftituic focmalitec intelligeotcra
e(Fc
^4
^fS^^fi''"/**^"* *"'
formam in racione cfFe6l:us,& non ad obiedum.

Neque aliud membrum fupra prxmiffum dici
vtroquc excremo
inttUiginte.
modis
fi
<flu$ produdi przcisc cft ad producens,& non ad

obie6iu,inquantiimproduda:ergo&producesad
poceft
non conflituit
tot
fionem cooperacionis ; neque indc fcquitur ncceflitaf i voluntatem , in cuius poteftate eft confeiHire,vel difFentirevocationiipfam continuan-
citur,quot
eft in ficti
vnum
& rel)quum;fcd formain rationc efFe-
fic
cOnftituit
m^giiiSc faTm3.infieri,\t
caufalitate
racione pppoficoiu,quorum
Tunc
(Haia pfopter tjuod vnumcjuodtjueefitale
qn6defFedus perfeilior illo cotnpcteret ipfi forma:,quz ^crfcîor eft.vel certc exceder^turarefpedlu. Deinde , refpedlus illcinracioneformz
nuUam habec fimilitudinem,aut exprcflione obicti,alias eflet ad i^fum obicdu prim6,qu6d rc, non ad formam in ratione efiidus,
quod faifum eR:quia rcfpedlus produccntisiv.g.
complecc termi.natiir ad formam fub ratione cfFeftus; fecundum quam racionem ipfa foripa rcci-
forma in f*Bt effe
ipfa
immanens
procacurad producens per rclacionem oppoficam

qux in rcfcrcndo adzquat oppoficam.quod eft de
Opirntio vt
effe
produdlio ipfa,ideft forma
vt cft ens.conftituit mtelligcntcm:crgo a fortiori
reJatio.&c.alias fcqueretur.vcl
effl-dus:e{^go
przfencarct
KiUti non
in fieri, aut infASo
ligit
forma
non
fit
fumitur in propoiito pro refpcdlu producccis formam illam ad ipfam formam,vt terminum:vcl e
contra forma:
ejfe eHcStai ad produccns,vel in
vtroqtie (imul
denominatio formalis ab
eft
aika fccundo, fiue
ne
Conftituir*
enim intelligentem
eodem.
.Argumentor alitcr,fupponendo aftioncm duplicitcr dibi,vt eft ad forma produdaTn^vel enim
inftetur in
î
-'^'-^'^
Sententiarum.
PredueitMr
iitfiitnti.
Secunda conclufio, proccdcndo ex iis.quz de

,
oJ
t-.Conei^.
fiue pcr rationera ^fiuc per
reucia
X L I X.
Diftindio
Cligitm'
M' [etKlationem
gtimf$m$nui.
non
probabilius eft voluntatein
poirc neceflitari cffcdliuc fuppodca delibcratione.
Hxccd Dolorum,quos
finerccundz fententiz cicauimus \ dllque magis fccundum principia

Dodoris, & malc cicacut hic pro oppohto non
didcric enim quardionem prxlcntcm , fcd quzric
radiccm impcccabilitatis beatorum , quam rein
DtelMfMtKT
/tmttnti
Datrk.
funditinon in naturam voluntatis ,qua(i neceffari^ agcret , ncque in nacuram ipfius operaiio, tanquam cx fc necciraric i quas fcntcncias
impugnat , & refuluit . DUo ergo tjuod CMnf huim pttpttuiutPi , &c. Non Ht iplius bcatitudinis
nis
neccffitas in eCTendotneque voluntatis in ciicien-
do , aut opcrando, neque
alicuius habitus fubur-
&
necefllcac's:r(.fundic auvQUinraiem,
tem radicem impeccabilicatis in voluntatcm Dti
extrinfccam , qua: fcmper detcrminat&agit ad
diilantis
conferuationcm beatitudinis , & fic dicit quod

beatus poienciam proximam ad peccandum non
habeat Deo agence, & przueniente graiuit^ voluntatcm ad opponcum peccati,conferuando
adluin fruitionis , cum quo ncquit connftere
pcccatum , vt redc Do6tor in 3. difi. 18. f. onic.
agens de impeccabilitate Chrifti cum auiem
:
hic admitcic quod
ille
a6lus
a voluntate in fuo ordinc
Vnde
tat, 8cc.
vt
laudabilcm
;
quod
vbi tra-
a fuperiori
noQ
intelligic
de deierminatione aufercntelibcrtatcm volunratis nmpliciter i fed de determinacione (latuente

neccflitatCm ex parte cfFtdus,
& tollcntc fimpli-
contingentiam , ita vt non poflit potentJaproximanoncire,vt procedic a ruiscaulis:

qu.imais enim vt procedit a voluncate , fit contingens ,& poiens non cfle , quia voluntas liciter eius
berc
fc
habcc ad ipfiim
teftace
adus
lamcn
vc procedic i cau-
non e(l in povoluniatis & fcmpcr manct refpedu

{equirur quod non elt nmplicitcr contin-
fa fiiperiori
cuius dererminacio
,
gens quia necefllcatuc voluntas formaliter , vc

f ub zQta cd a Deo conferuante in ca adum , non
:
aucem
efFv>liuc neceflitatur
inferior voluntate in
nulla
autem caufa
fuo ordine caufandi nata
efltribjcre illam neccflicatcm adlui voluntacis:
ViUmttttm
tn
ti
htcefilt*-
omftuts
ftntenti
DtHtrit.
quit voluncas ficnon
cfTcc
caufa fupcrioc in fuo
ordinc ,inquic, quia ncmpe caufa illa ccibuens

necefEtatem fimpiicitcr effcdui , fcu adui, non
neque fequerctuceius decerminarioncm co modo quo de fado fubfunc

calcs caufx voluncati vc habitus quibus vtimuc
quando volumus, & vocatio diuinz gratiz ,
intellediis', qui fubfunt determinationi volunelfct
ineius poteltate
&
tatis.
Hzc
efi
vera rentencia Dodoris
ex cius difcurfu
zQtas
jllc
vnde
pocell dici
,'
fui adlus agit
contingcntcr
iyidem citauiraus
vidcantut
& liberc
loca eiut
qus diAa funt
in iis
controuerfiis.
Probatio oflenfiua huius corclufionis

cilior cfl
recurrcnte fempcr
diffi-
dil>iii6lione,
ilta
&
ncmpe dc potentia
abfoiuca, feu de poflibili ,

de fadô , fcu de potemia ordinaria ; quia multa
inuoluunt contradidlionem ,& non inuoluunt,
quz nos ncque pet rationcm , neque pet reuelationcm polTumus peneirare ;quia ncque funda-
mentum
poflibiIitatis,aut impoflribilitatis
vc patcc
in fine concludic
qu6d
fimpliciter contingens,
pene-
diuinx omnipotcnti,quid circa crcaturas ordinare poffic. Czccrum proccdendo cx cognicis de SMminda
fa(5lo,quacumquc via iilacognofcamns ,conclu- faR.
dendum- ccic quod magis confchtaneura viPrdbatur ergo concluno , primum ex fando
Bernardo,qui cam videtur cxpiefsc doccrc, ( cuius authotitatem potiffimiim fecuti funt anti-
&
quod
vuli,aut vult
quod non
vult
eiiam impoffi-
elTe
conflancem fenicntiam
citatis
in
Dodiotis ex loprzcedenti-
quzftionibus
bus , in quibus aireriiuc non neccfriiati voluntatem ad finem vlcimum in particulari claic etiam vifum . ncque ad finem in vniuccrali >
Sfoti Oftr, T^m. X.
Bernard.
Vtluntalem
munui
f^lfe,
Potefl quidem rnuiari ncnfriuari

fua priuari
voluntas ,fed non nifiinaliam velwilatem , vt nun- fua libtriati.
tjuam amittai libtrtatem : iamergo non peiefl priuari
bile efl
illa
quia nec fiipfa
&c. Loquitut autem Bernac-
dus de libertate Voluncacis.quz nunc in quzflione vcrfacur , quia eara opponic necefllraci , quz
cxcludic
mcritum ,
quentibus
& demcritum..
dicit ca carere
Dcinde
infanos
in fe
infances
&
dormicntes:quia ficut non funt compotcs rationis,fic
nec retinent vfum propriae voluntatis
firoinde
nun habcnt merimm
ac
aut demeritum;
oquitur etiam de voluntate , vt coroparaturad

gratiam,acproinde vtlibcraefl, neque eigo intclligi de libcrtate i coadtione , feu fponrancitacis ,-qualem habcc voluncas diuinaad intra j nequit ciiam intelligi locutusde potenciaordina-
verba exciudunc huncfenfum lam

ergo nonpoteftpriuari iUa,quianec feipfa; fupponic
ria,quia
illa
S.
Bemardm
ioijuilur
dt
lihertaie
froptfitum
cinclufituit.
ergo voluncaci crcacz cam efTentialem cffe libercatera,quam effe voluncaccm ncque loquicur de
vc)luncatc fampta in alu fccundojprout confuetum cfl Auguflino dicere bonam,aut Tnalam vo:
luntatcm ; fed de ipfa potcn(ia ; vt pacet ex coto

contcxtujagit enim de fubiedto libertatis pec
modum potentiz dominantis fuo adui ; vnde
infri diflinguens triplex genus libertatis, ncmpe
a peccato,^ mifcria, i neccffitate , dicit liberum
aibitrium fic vocari vt cxcludic necefntatem;
quam libcrtatem nobis in conditione tribuit natura,aliara nerape i psccato gratiaialiam a miferia
vitz^&
gloria.
nirur neccffitati. yeritm lihtrtat a neceffitaie aûe,
cis eius
cluficiut.
lifierlate.
& indifferenter Deo,vniuer/iqMe tam mala,t]uam ho-
&
fcruante beatitudinem. Coliigiiur hanc
66
Prthttilcllh
eandem
efl
detur.
contingens qu6d volunias beati non pcccat , quamuis nunquaî eueniet vt pecccc , Dco iilam przueniente ,
con-
acproinde fimplicitec
Difieultm
fribatimitt
crare pofTumus ex parie rei:nequc ctiam cx patte
de gratia
libcro arbitrio vbi oflendcns cztera,quz catent Iibertace,carcre cciam mcrito, fubdit, Ip/km wroffupple vo\uMitem)^Hia impojfibile de/iipftjibi non ohedirt ,( nemo quippe non viilc
e^Te
alfcrit in j. dift, i8. ejutfl.vniai,
non autem
heque habere inclitiationem vllam voluntatem

creatain , qua agat per modum nacurz & nc-'
ccfTarib & hanc cfTe difFcrcntiameius cfTcntialcm , & modum opcrandi , qua in produdlione
Rejpondeo tjHodvelHn-
adura illum
an Chridus pocucrit mereri per adhim portionis fuperioris , atque ade6 per ipfam fruitionem beatificam vnde quando hic dicic eiTe
contra naturam voluncatis detcrminaria caiifa
,
461
I.
qui Theologi,quos citauimus in hac quzftione)
dlat
inferiori
procedit
efl liber, vt
voluntate in fuo ordine caufandi
cfl a
ctiam
dicit
Qua:ftio
poflqu^m diffcruic de libertate ^

peccato,& mifefia,lcqucns de liberrate.vtoppoItera inft^
nt mtionali conuenit creaturt,nec peccato nec miferia

amittitur,vel minuitur^nec maiorin
iufto
eft,quam in
^ngeU,ijuam in homint, &c.

probat comparans Angclura bonura
peccaiore,nec plenior in
Quod mox
& maluin,ia hoc pares,qu6d ficut nonneccifita-
Trifltxli"
btriM.
V. Sententiarum.
Lib. I
462
bonamfercur bonus.fed libertate,icacciam

inalum eadem libertate Angelum ferri in malum,
&ficuti\\\(\n\i,cdi,lejiit y4ngelw, aut eiiam ipfe Deiu
te in
JEquiprtur liberts
rreturt
<(y
nli>rit.
permanet
non
aliqiia cxtrinfeca
ncccffmie jfic profeSlo Dia-
m rnalurn & corruit
&
perfifiitfuo
vtique voluntario nuiu, non alieno impulfu
crgo a:quc indiffcrenter ha:c libcttas

cura rationali,
&c. Si
clt in crca-
& in creatore ftcundum
Bernar-
& in boniifed in borns ordinatior,tam
portatur perfedlio,
modo
in creatura
&
poteftas
Bernardus per fequentia:/f</<
qukm
in
quodiunuic
ipfc
iUo,\n(init petentier
fupplc in creatore.
Item
Lihertat in-
infra. Ctcterttm lihertas arbitri/ {vtfupra
li-
tjuido apparuitJcunHfi pariter ratione vtentibta conuenit : non minor tjuantttm infe eft in malii, cjuarn in
volMtttie.
fiprbili
vt agat libcrCifup-
ex nitura fua ad ta-
ncceflario
fe
&
non
vt
non
libere agcrc
pollic
ergo hjc
eft ci cffentialis^fuppofita delibe-
ratione.Confirmatur,caufa naturalisnunqua poagere libere:crgo ncq; caufa libcra qua libe-
tcft
tia,agere liberc,& inditferentcr
& agcre necef-
vc adtio
intclledtus inneceffano przfence obiefto ,

celledionem , quamuis vccrque adus libere im-
fua conucnientcm.
perctura vqlunrate; ex quo exclbditur refponfio Suaris,qui dicit potentiam motiuam libcre
Secundo probatur cx Auguftino
6-7
nemo
nullo
poceft credcre nifi volens
modo poteft
,&
qui dicic,
alibi.qudd
Itcm
iniiitus crederc.
plurimum
de libero arhitrio docbrina cius
hanc conclufioncm:/i^.}.c<j^.
I.
in lihro
ad
vo-
facit
motum
dicit
quo conuertit fe ad commutabile boproptium elfe voluntatis , ficut motus

deorfum cft proprium lapidisiA'^*'/ tam tn noftra
luntatis,
num
ita
poteftate
ejuarh ipfa voluntas eft
mox nuUo
etenim
ipfa egredicur
moueri
curalis
voluntas
efl
effet
niftefftt in nnftra poteftate
in poteftate,libera efl nohis:non
enim
berum,c]uod in poteftate non loabemtu

effe ,<juod
eft
h.tbemm,Sic.
in potefta-
porro ûia
eil nohif li-
aut Voteft non
& infr^, nec voluntas po

&c. & cap. 17. Sedqut,
(Jfe
terit,fiin poteftntenon erit
tandem ejfe poterit ante voluntatem caufa volnntatu?

ttut enim ipfit voluntas eft,& a radice ifia volumatit
non receditur,aut non eft voluntas ,
peccatum nnl-
&
Vide alia.quacfcquuntur. Augufticoncra Manichôs , qui peccatum
k voluntace
;
qux camen eft
poccntia na-
uis liberc
mouerccuc a voluntace ad cliciendum
mocum,non camcn
fed necelfari6
liberc ipfaclicerec
ncquc motus
ille
motiuam refunditur,fed
mocum,
dicerctur liber,
vc in vol.uncacem;
repugnac libercatem communicari incrinfecc pocentiae motiua? aut altcri a voluntatc

diuerfas;fic etiam rcpugnac mocum elfc liberum , vc refercur ad caufam, cui repugnac Lberficuc
cft denominatio
qua Iibcra ctt. Deinde , inftantia
Motlu efl
quia
illa non rede adducitur ad propofiium
inJifferenStCr
potentia motiua non habct cx (e deccrnînatio- indeterminncin hic & nunc ad aftum , ficut caufa nacuralis, t.
auc libera;quia caufa mocus eft appecicus,& imaginacio, quamuis cxcrccacur in poccncia motiua
cas
quia
libcrum in cffedu
effc
cius a caufa
adum,qui
fubcft voluncati,auc appctitui,
quo.id
nus
ordincad quemnon mouetut vnquam cx (c

pocencia mociua nifi per appctitum; in ordine
auccm ad alios adtus , qui nulla racipnc fubfunt
neccGltate
fieri
diccbant
&
pulfione neccflitantejvt patet
ex extrinfeca
lib.
com-
i.RetraA.cap.
9. Proptereos itatûe diifutatio illafttfiepta efi
negant ex
tthero
tjui
voluntatis arhitrto mali originem
duci, &cc.8c primaincerrogatio libro
Dic mihi tjuafii te vtrum Dens npn fit

,
/.
efttalis
author mali?
ergo tjH.tndo ditit voluntatem noftram voluntatem

nonpofife nifiliberafit
iSlorio M.inicha:is
qui ncgabant liberum arbi-
trium. Supponic crgo auc incendic voluncacem

cieacam non pulfe neccffitari ad aibum efficien,
dum racio enim Auguftini vniuerfalis cft, Huc

ctiam reuocaii potcft Tercullianus,Bcrnardus,
Damafcenusyi^Xii cicati, imaginem Dei ftatuen:
&
tcs in creatura rationali,
lutitaCem,qux libcra
pro conclufione
eft
dedudum
comprehendentes vovt fue lato artrumento 4.
eftjfed haec
delebilis vt dicic fubftanciam:
imago eft
crgo
ica
per
in
voluncaci,mouecur per modum caufac nacuralis,

in quibusncquic a voluncace reciperc decerminacioncm,auclibcrcacem:v.g.inpalpicacionecordis,auc huiufmodi.
Quod ergo
efife
loquitur in fenfu contradi-
infe
de
necefTario fed hxc inftancia non

argumencum; dato enim quod pocencia
motiuaenec pocentianaturalis in agendo,quam-
hsrn habet.dcc.
diircrit
Iriflntia
poteti moti-
ac proinde caufa liberapoteric falcem a H reiieiiur.
foluic
vt in
voluntas ergo noftra,nec
v.g. oculus elicir vifionem
Deo mooeri
nam
applicari polllc libe-
&
imeruallo ,rnox vt volumHi,prefleeft,Scc.ôdfifieri
te,nifi tjuodvolenrihiu adcft
quamuis
re acaiifafuperiori
non poteft,vt dum volumm,noh velimiu,adtft vtiûe

voluntof volentihtt!,nec aliud quidpiarn
nturif.
pottft ctiam pcr accidens agere liberc
conuenire voluntati.pcrquam recepitentitatem,

fupponens infeparabilem clfe ab ea , & ex natura
in litera,
tjy
fas.opponunrur concradnSloric , fed agerc liêre

compctic volunraci refpeftu eius,ad quod eft
indifferens , ergo refpc<Stueius non poteft necefficariinagcndo. Paccc conrcquencia , quiacuicumquc pcr fe compctit cxircmum contradidbionis, ntque per fc , neque pcr accidcns poteft
cius oppofiium eidcm conucnire ; hac enim racionecaijfa naturalis & nccefTario agens non
ab
Viutfio eU'
cau-
fario ,vt fub determinata rationc diuidunc
tam plenain hocfitculo cûam infttturo &c.

Infr^ docet hanc libertatem ex creationc fui
henis
Auguft.
cli
& ita
modum agcndi determinatur
lem
cx
ra.poterit agere necclfario. Ptobatur colcquen- ft
ttis plena
t.frobati.
naturaaucem voluncatis
pofita deliberationc
Rti0.
).
tatiiivbietiamfit capaciixi mentiijamplena cjuidem
Ltbert/a juo- creatore,Scc. id eft^fecundiim priuationem,vt exad priuatio- ponit SandusBt>naucnrur3,qiiaexcluditur,nemnem neccjfipenecc(Iitas,non fecundum pofitioncm, qua imcre-
68
modus agendi
integra quotjue pro fuo
in
Tertio probatur conclufio racione vojuncas

potcft agete modo oppofiio iuz naturari
non
dum.fequitur priuari eanon porte crcaturam,

ficut neque creator ca priuari poflct ; vnde infra
concludit in ha:c xtxh^.Manet ergolibertoi volunin malis,<juam
tur.
turale.
^(propria videiicet voluntate,
lidere
boliu acjue libere
eft
compecic voluncaci canquam cfTentiale e(Ie li-^

beram , ficuc & incelle(ûi eSe priocipium na-
per fe compecac voluntaci agere
indi(Ferenccr,probacur cx
omnibus locis,quibus
&
vicium
probacur eius libcrcas , qula vircus ,
fupponunc aliquam per fc caufam,non aliam
quam voIuntacem,qua impucabiles func ; ncc il-
qua
crgo fic agcrc per

Confirmacur , quia hac
racioncdiftinguitur pec fe voluncas ab appctiiu
fenficiuo,& homo a bruco,vt operacur, circa bo-
lam
fe
nifi
eft libcre
agens
69
Agere
liberi
perfe comprtit
volStati.
compecic voluncaci.
num,qu6d homo cum indifFcrencia^brucum cum

neccdicacc.vc conftac cx Philofopho , & Damalccno,& rcliquis/w/Trf cicatis;ucmo autcm ncgat
hanc
Cehfirm.
Dtfertiuia
apêtitm ri^
tionAii*.
DininaioXLIX. QusftioVI.
efl
ad quod el^ mdifterens quia elTc indifrcrentcm

adaliquid,
decerminatum implicant cxprcf-
modum
&
ram contradi(flionem tcfpedu eiufdcm fubiedli,

& fub cadcm lacionc eigo hiccflmodus circii:
agcndi voluntatis cefpcdtu indifFercntis:

quia alias in aliqua opcratione , Sc in ordine ad
aliquod obicdum poifct agere determinatc poft
iialis
dcliberatiuncm. Rcfpondcrent Molina
Kt^Mtfi.
&
alij,
quos alias impn^nauimus.concedendo volnntjtem dc uiJto luppoiita delibcratione agcre ncceHjcio quoad pcimas aifcdtiones , qu.e tiunt in
ipfa per vocationem diuinam fed quidqiiid iit,
aii volumas qaoadillas affediones clicitiuc fe
habeac, & ncccirari6 non intcndicargumenciim
quxlhoncs illas particulares , fcd przctsc agic de
Ktiitittn.
voluncace rcfpedlu adlus
&
',
obiedli indiife-
tentis.
Quarco icaque
70
patet
idem
qntadiuiiiocaufz
per inJiffirenSySc neceJfartHm cft caufz per fc,&
4. Ri/.
eam fumit O.Bernardus/Mir^citatus,

liquas przter vuluntatem potentias
agere necellario
fic
dicens re-
homine
iil
voluntatem autem libere : fic

landtus Auguitinus ctiamdiflinguit motum voCt-ft
/'*'
(3 nrftJfatnL
tffffiti*.
luntatis a tnncu lapidis per velimtMriHxn
& natu-
Pcro ergo an hzc dillindlio fit caufs pcr fc?

quis hocnegabit Jcrgo eodem modo fe habet
quzlibct fpccies ad lua conilituentia ,
ad pcr
TMle.
&
leadlnm,
in
feu difFercntiam
eodem gradu
conflituit
crgo indifferentia
indiffercntcm
ficut
caufam neceifariam ; hzc autem tolli

ncquit inopcrando a canfa,cuius efl:crgo neque
Reônfie.
illa. Oices quod hzc racio concludit de faô>
non autem de poffibili. Contr^ , non poteft illa
ImfugntKT.
impoflibilitas aliter oftenHi,quam reduccndo rationcm ad cxcrema contradidkionis per fc conVtMfrthMnii uenicncia & abfulutc, fcd comparando
volun,
imc0bilitaiem ad finem vniuerfum , fiue in particulari,
ttuim.
fiuein comaiuni & ad quofcumque fuos adtus
iuxta principia noflrz Scholz probatur per fe
indiiferenter agcre iuxtaprincipia aucem omLiktrfiU V*- nium,& fandtos Patres,ac ConciIia,quz dcfiniiit
luHlAtit ab libernm
arbicrium clTc.probacur faltcm fuppofineceilitas
mnil'U4
*(-
fert fnjuM
differemiM
ftr fiitim.
TtJli ntnfil
cadeliberationcagere indiffercntet ciica obicindiflcrens,

fic agere pcr fc tanqnaro ex
nacura tua rcipedbiue ad^tale obicdûm:ergo pro
&
tlum
bacur hic modus agendi reduci per fe in rationein conilitutiuam voliitatis, qui variari nequic
manente voluntace , ficuc nequc principij nacu-
tstem Jciin- raiis conflitucum
aut
modus agendi manente
princtpio,aliaspoffcmusfcmper dubitare de vetitate demonflrationis , an fcilicet talis fit cffc-
tit.
&
dlus cx ratione przcifa caufz,

cffedlus;an ver6
ex condttionealiqua limitatain hoc , autillo:
quod
tolleret certitiidinemfcientiz
ximum elfet
quod ma-
inconuenien$;pofTet cnim,qui<lqaid
decaufis particularibus
eorumque
cffediu ne-
confcquenre diireritur,& modis caufandi.fic cludi per illam diflindlionem porentiz ab-
ceifario
folutz
&
ordinariz tanquam cffcdlus
fit
neccf.
connexus de potentiaordinaria,non autem

depotentiaabfoluta ita connexus , quin flare
pollet oppofitum,
modus oppofitus caufandi,
quod tollit certitudincm fcientiz pcrcaufamcf-
iari6
&
ficientcm,& finalcm,quidquid
fic
de fcientia per
caufas intrinfecas.
71
Krjfjnfii,
Diccs alicer ncgando pariratem' inter canfam

naturalcm,& voluncatccD:quia necefficas agendi
465
modus dcterminatus agendi caufz
hancdidindlionem effe per (e vtHofque. Seeundo.liomo fupponra dctibcracione ncquit aliter

aîfre qiuntum cil cx rc,nt(i libere rcfpcdu eius,
naturalis:
nonira voluncatis,quia voluntas iaxtafcntenliam frequentcm plurium aliquando agir per

naturz,aliquando per modum vuluntacfl contra naturam eius , vc
neceilari6 agat , maximc Dco iplam ap|-licite,
rij
ac proinde non
vt ficagat,cui eifentialiter fubicdaefl. Contra,
tmfniMi*
quod voluntasagat ncceffati6 circa obu-dum,ad

quod ordinatur per modum naturz vndccumque
, fiucex pcrfcdlione obiedli , fiue cx
proponendidetcrminatc ipfum iuxtavaria
fundamenta aliccius Scholz , quz hunc modum
agcndi tribuit voluntati:dato crgo quud fic agat,
vc nacura,non tollit , quin voluntas eiiam citca
obiedlum concingcns agat ita libere,ac fi nullum
alium modumagcndi habeict,nifi illum maxi- Midi*
proucniat
modo
-,
&
me quando
Mfidi
neteffriii4
hoc ex
proponitur indifferentcr .
cit.-a Mliqua
diffcrentia fua intrinfcca: crgo ficut fc h.ibet ad ntn tiUit
obicdlum , in ord.ne ad quod agit tantum vt na- midmm lihi'
tufa,ita ctiam le habet ad obicdi.>m,ad quod narum Mitndi,
ta cll indifferentcr agcre : fed ita fc habct ad ubiedûm,& adlus necelfafios:v.g.circaDeum clarc
vifum , vt non poffit agcre indiffcrentcr circa
ipfum fecundum Dodtoces.qui hancfcntentiam
tuentur crgoa paritate rattonis,ncquit etiam neccffitari per diuinam potcntiam, vc agac neccffari6 circa obiedtum indifferens. Pacctconfcqvjcn-
tia:quia ficutinclinatio eius vt natura efl,n;qnit

variari ,quiainfeparabilis efl ab ipfa
hzc
alia
inclinatio clt ipfi
zque
itactiam
naturalis
non
minus enim repugnat voluntatem dicere inclinationem concingcncem adliuam ad obicdlum,
LihtrtMi
ifi
inclinatie
perfi viUtlf
tMtit.
ad quod necefficatur,fiuecxmodo propofitionis,

fiue ex natura obiedli,
voluntatis , quim eandem dcterminaccfe habere ad obicdlum,3d quod
&
tamexfe,quam ex modo propofiiionis contingentcr
&
liberc fc haber:ergo fpcdlando incli-
&
nationem voluntatis,& naturam talis obiedli,

modum proponendi obiedium , non cfl fundarocntum vndccolligatur neccffitari volnntatem
poffe, vcagac ncceffari^ circa ipfum quamdia
enim manec radix libertatis in intelledu , prouc
:
hi authorcs fIatuuiu,manetindifferenciaformalis
in voluncate.
Hoc argumentum
a fottiori
concludit in fententia noflrz SchoIz,qua flatui-
hzc
tur radix libertatis in ipfa voluntat(^:quta
efl
vnica,& fola inclinatio voluntatis adîua, qua libereordinatur ad omncm fuum adlum ex hoc
ergo argumento habetur ,quanrum cflcxnatura
voluntatis intrinfcca,& extrinfcca obiedi ,
modo proponendi ipfum,non haberi fundamentum vnde colligatur poffibilitas ncccffitandi voluntatcm ; an ver6 per cfKcaciam caufz cxtrinfecz , & fubordinationem , quam habet ad ipfaro,
poifit nccelfitari pcr argumenta fequcntia dedu:
&
cetur.
Quint6 probaturqu6d non ex fuboidinatione voluntatis crcatz ad primam caufam poifit
7*
%.
HMti.
SittffitMi
etiam necefficari poffc ad illud , ad quod

iferMndi ntn
hzc fubordinatio fundatur inducitur
in volunrace creaca,vel quancum efl przcifa caa- 'viluntsti IM
operdri, fuitrtUnMfa (ecunda dependens a prima in tfft
colligi
aliis efl indifferens
&
ficut czterîvcl
inquantum
tio diuinz voluntatis per
vt talis efl participa- litiM nd fri-
quandam
incitatio-
nem,prout inueniri poteft in creatura in
ejji
,8c
operando;fed cx neutro horum coUigitur ergo

hac in parre non fuppetit ftindarocntum aflcrendi oppofitum. Minor probatur quoad pnmum
membrum:quia fubordinatio caufz fecandc ad
:
primaro coromenfuratur fuz entitati
QQ
& adliailati.'
UtMm tMMsX.
Lib. I V.
464
SitharJintio tati
nihil enitn depetidet abalio, nifi vt eft
Sententiarum.
5e
opcratur,& recLaidum quod cft,& opcratur:qaia

rioriiad fu
ficut diuetfx funt caufae in ej/i , &c opetari , fic
ftmtem.
ctiam diuerfificantur in fuis dependentiis.ncque
euujd inft'
idem eft infl.ixns,in quoDcuscreai,& con'eruat

Angclum,cumco,quo crcauit caclum & confet,
Ceneurfitt
cum igne &

in fuis adionibus quia nempc Dens
Ncque
uat.
ideni concurfus cius
voluntaie
Dfl iitxta
,
ttarumm / influit feciiudumcuiufquenaturam, &virtuiem
patticulaiem :eigo fubordinatio vohintatis ad
in agenuu fcquitur inclinationcm adti-
tauft.
Dcum
uam connaturalem
eiusjnequc vltra extenditur.
Omitto nunc potentiam obedientialem quam

aliqui ftatuunt in ctcatura quia non eft qna:ftio
,
pracfens de hoc,fed de voluntatc.qna particularis
caufa
ralcm
cft,
,
in otdine ad
an ncceflltari
rcquifitis
fuum efFcdura connatu-
poffit
ad ipfum , ftaniibus
libcrc
, qui aliks
& quaeftio eft de eo
i/afirnit
"virtutem in-
nttim eitu.
ficut in poteftate caufac natutalis

:
ficut
noii efie libc'ram:ergoquoad tale
non
liicii
repugnat
ei
genusadionis
ad caufam
vUam fubordinatiunem
primaro,
Probator
cade;m minor quoad fccundum

mcrobrum:quia voluntati diuiiiae rcpugnat agcrc nccefTario citcaquodcunque,ad quod cft libe-
ebieei-Am in-
ra:crgo fimiiiter voluntati creatx,inquantijmcft
differens.
participatio cius,repugnat agetc ncceftari6 circa

illud,ad
de
eft
non
quod tantum ordinatur liberc,quantum

x quibus patct hanc poffibiliiatem
fe.
pofie reduci in fubordinationem -voluntatis
primam caufam.
Sexto probatur eandem ncceffitatcmnon col-
creaix ad
^3
6.K*tio.
ligi
Son.coll!gi
cx cfficacia diuinae voluntacis fupra volunta-
tem crcaum. Vcl neceffitaretur voluntas per

tjfitacia di- ipfam voluntatcm diuinam im^Ticdiatc , vcl mcuin* volm- diante aliqua,caufa fccunda.
Non fccundum , vt
inientum ex
ttiit.
TEfficneilt
fequenti ratione
de-
creti nbfolmi
Dei.
ad aff um primum voluntatis

ad aftum fccundum. Non ad adlum
primum quia fupponitur voluntas complctain
adu primo.cuius plenam habet poteftatcm (non
enim agimus cx fcopo qusftionis dc adibus fu-
crcatx
vel
:
pcrnaturalibusj dato etiam oppofito tantundem

fieret pcr dccretum abfoluturo,quod de fafto cft:
vel fpedlafct ad adum primum , quia ccrtiiis 8c
efficacius detcrminarct applicando voluntatera
nequc hoc , quia maiot

infallibilis ; ncque
maiorapplicatio,quam qu6d voluntas agat ad
extrcmumfuarlim virium,& toto conatu:vtrumque habctur pct dectetum cfficax, qiiod compatitur cum libctiate. Nequc illa maior efficacia
adum (ccundum
fed
ccrtitudo ncquit cffe
quam
fpedat ad aitum fccundum
qui nequit habcrc
maiorem connexionem cum caufa
quim
fit
ipfum pet applicationcm totius conatus:ct;goncquit efic magis cfficax decretum in
caufac ad
in fc,& abfolute,vt prifcindit i mediis ad extri.
nam
Quod
probabitur.
vero
non
primnm,probatur (tertius autcm n)odus npceffitandi noii fuppctiOnon poteft eire in Dco magis
efficax,"< dcterminata voUmtas.quam fit cfficax,
& abfoliTtum dccrctum.quo dcterminatur de fa6I0; led hoc compatitur ctim libertatecius iuxta
communiorem fcntentiam Schols,& Auguftini,
diuerfa finr,
, ant eius omnipotcntiam ( fiuc
vnuro,quod ad pracfcns hon fpedat) in ordinc ad cfFcftum 5 fed hoc cft falfum ergo. Patet
minor ) quia per quodcunque decretum abfolu:
tum antc prseuifum vfum
liberi arbitrij
determi-
modo
fit
indifFcrcns amplius in rcnfu
compofi-
&
rcpugnet fimcompofito,
Kipugnat
ftanic dccrctojfcd hacdcteiminationc, qua vomir deterluntas diuina cft fub extiemo contradidtionis
miiuttioeim.
dcterminato , rcpugnat dari maiorcm eius determinationem:ergo ncquit maiorclFc quam fit pct
totam negationcm oppofitam;
non fcqui cffcftum
pliciter
in fenfu
decrctumabrolutum.quod dc fado cft,quantuin

cft cx vi intcntionis ; hoc tamcn non dcrogatlibcftati ergo ex dctcrminatione quacunque cfficaci diuinae voluntatis , quae compatiturfccum
:
concurfura voluntatis creacurac,non tollitur cius

libcrtas.
Dices ad hacc qu6d decrctum poffibilc poni

erit magisefficax ,quantum ad fubftantiara
efficacix,fed etit magis cfficax quantum ad mo,
non
dum
dus
efficacia; in
adu fccundo
folutum
arbjtriji&
quod
cft
magis
& fubaliquodc-
cfficax
quim
ab-
vfum libcri
probatur quiaaliud quodcunqueidco
aiuecedit pra:uifum
tate creata.
fcftum
voluntatcm creatam ; quiacfFcvoluni
Vnde
fe folo
fi
Deus deccmcrct illum
cf- Diuerf*
produccrc, dccrctum cfTct altcrius
dicereturmagis,
vd
fimplicitet cfficax quiaap-
cum
exclu-
omnis concurfus voluntaiis in quantijra

a(5fciua efFct , ita etiam fuppofito quod dcccrncfione
rct
74
Rejponfto,
critnccciFarius etiamvt procedit
rationis,& maior,e(Fet in eo fimplicitcr dctermi-.
nifi vt cft in
comfleie ditermitnt di'
to,fed fimpliciter fubaffirmaiionc, quae cxcludit
natio diuinae voluntatis ad cfFcdfcum
Dttrttum
ahfolutum
natur voluntas diuina , quantiim cft ex parte in- uint<mvotcntionis vltima dcttrminatioiic , ira vtnullo luntatem.
crgo volunras creata ncquit cfFediuc neccffitari
tra
Confirm.
fiuc
pcr voluntatem diuinam. Probatur maior , quia

voluntas diuina non iiifluit in cfFcflum ad cxcreto ,nullum aliud
tem.
efficacia fpedtaret
non
iicce(rari6 circa indifFerens
necef-
I)i tulettlt
facit voltH'
agcndum,aut adlus per eam intcndatur.fuppofito

qu6d Deus nihil infundat antccedenter ad
.adum:crgo,&c. Minor patct, quia vel illa maiot
Confirmatur,idc6 aliud dccretum eflet magis

cfficax , quiamagis applicarct voluntatem diui-
cxtenditur ad aliud, quodfecundijm virtut^m innatam non includit, & rcpugnat ipfi^rcpugnat autem voluntati quantum clt ex fc agerc
ger'.
poffibile
crgo nullum aliud magis cfficax cft

quo dctermin:^ri poffit voluntas ad
:
eo quod poteft cx virtutc mnata

producerCitamumque depcndct ^ Dco quantijm
ad ad):ioncm,applicatione,& effc(filum:acproinde
confiftit.nifi in
farii circa
volcns
Dco.quo applicarctur volunias ad adum quim

fit hoc quod de fado ponitur antc praeuifum
vfum libcri atbitri) fpcftando naturara dccrcti
agat ab intrinfeco libcte
ergo fubordinatio voluntatis,vt caufaefecunda ad prima.non

efie, vt
Utna neqyit
fiat
voluntatis
fequiad ipfam.
Volnntat di-
vcl poneretcfFc-
caufam,fed haec omnia conueniunt dcctctocfficaci,& abfoluto^qualedcfadoponituf:

v.g.dc conuerfione Pauli , perquod dc nolcnte
in
eft
volttntmis
dum per
Scd indinatiovoluntatiscft libera , &indift'erens tantumin ordirte

ad a6lum,dc quoagitur ergo non dicitfubordinationcm ad Dt:um,nifi fecundum hanc inclinationcm,& modum producendi connaturalcml
Nuila cnim virtus aftiua voluniatis utdinatur
ad jllum a6bum cum neceffitatc ptoduccndum:
aiiiispofiet permodum naturx agere circa obiedumâd quod cft indiffercns , quantiim eft ex
fe hoc autetn acque repugnat eiTe in poteftate
natus
Suhordwntio
caufam
plicaret infillibilitcr
cfFcdura produci ncccfiari6 ivoluntatecrea-
ta, vel
tollcret
fimpliciter contingentiam cius,
vcl certe contingcntiam
ad voluntacem crcatam,
quara habcc in ordine
ica vt
non
foliim
non cffcc
crtta^
di-
XLIX.
Diftindio
produdlus in fenfu componto
nec
vt comparatur ad volun-
fet liber^
fed
^nfu diuifo ,
agentem neceffari^ , vt fubordinatur
decreto. Hxc refponHo quamuis non Ht facilit
etiam
tatem
in
fic
impugnationis , quia verlatur circa principium,

quod in controuerHa cft , non conuincit tamen
opporuuiTi.
fic
efficacia decreti
rgumentor
nunc agimus de
vt e(i applicatio voluntatis di-
uinx ad efFedum,feu determinatioeius in quantum admittit concurfum voluniatis creacum.

Idc6 exemplum allatum de altero decreto(quod
aducrfariorum non admittunt podibilei
eoeciam dato prout nos concedimus ) non e(l
ad propontum, quia, vt dixi, agitur de decerminatione diuinz voluntatis, in quantum admictit
concurfum caufz infcriotis. Quod ver6 additur
de cfficacia quantum ad motum,e(l pecitio principi|;quiade hoceltquzdro, an fcilicet exvltitnulti
ma dererminatione diuinx
tis
voluntatis admitten-
conforcium voluntatis creatz
fcqnatur hanc
tiecellario agere ex efHcacia illius detcrminatio-
is diuinz,&r an poflibilis Cu
di in voluntate creata
diuina voluntate
Siergo non
modns agen-
talis
vel talis' determinatio in
hunc
qtiz
eft pciQibilis talis
modum
inferat.
modusagendi
voluntate creata circa obieftum indifFercns
in
&
nequeetiamdetermi-
DtcfttMm
indifFerenterpropofitnm
tsBrurrtwdi
natio maior in voluntate diuina ,<|uam
imfliftH ti-
decretum efficax , & abfolurum , qnod dc fiSko

ponitur rdecretum enim coticurrendi cum caufa fecunda quantumciimque determinatum, fupponit virtutem agendi caufz inferioris, &modum connaturalem eius , per fe conucnientem,
non mura^ ficut decretum concurrendi cum canfa natutali quantumcunque dcrerminatum , non
variat modum agendi eius per fe
per fe dico:
quia poteft modus per accidens agendieius variari, v.g.vt quod alias cnm concurfu ordinarid
turfum
iuft-
titrk cutft.
pcr
fit
& limitationem virtutis non produceret nifi fucceffiu^, & in tempore,
propter refillentiam
pa(!i,
vt producat illud in inflanti eomodo ,'quo generatio hiimanaChri(li,vt proceffitamatrecum
alterationibas przuiis in inflanti perada eft-,

quamuis fimilis in aliis fiat in tempore , loquendo degeneratione, vt inuoluicmotusprzuios.
Cxterijm, caufa nacuralis per rpodura naturz

concutrit , quz eft eius difFerentia , 8c raodus
agendi connaturalis per fe , fequens talem difFerentiam. Sed nc ab arguraento digrediamur
quo folum quzritur de vlcima

fnhtuit
diuinz voluntatis,
nt,
in
indifferentis,
modum
& indif-
qua ordinaturad
naturz dlteram qu^ liberi.
ferenter propofiti;altcram
il-
Si
cnim hoc non admittatur.tollitnr quzftio , quia

repugnantia ex parte voluncatis , vc
naturz.
Sic argumentor. Non eft magis efficax decte-
fic ftatuitur
modum
tum , quo determinat Deus cfFcdlum caufz nequim decretum quo determinat cfFe-
ccllariz,
dbum caufz
eft
magis
Vcraquc
liberz, falua libertate eiusrergonon
efficax
decrctum
luntatem,vi agat pcr
confequencia videtut legitima.&probaturancecedens efficacia

virtus caufx arguirurcx ma-
&
cfFedus ponendi in caufii

minor eftrefiftentia ex parte caufz
determinatz fecundum principiii agcndi ,vt agat Maitrifl ifdeterminatc in otdine ad cfFcftum , ad qucm cx P""*'"'^mmH etm/
c
rorma fuadecerminatut intrinlecc.quam e)(,par- Umlihntmi
iori refiftentia ex parte
inferiori
fed
./-v\
rc caufz,qHzintrinfecccftindifFeren$
terminata,aclibera,vt applicetur,
minatc
ideft
,cum
&
&agat
inde- ûim
quo determinat vo-
partem
cfFeftu ad alceram
contradidliunis fine fuo prxuio confcnfu :ergo

poffe vti hac caufa libeta ad efFcftum
cunqnc
qucm-
Dcus,determinatc fine p^zuia determinatione eiuS in adii primo,arguit maiorem

velit
cfficaciam,& porcntiam in
intrinfeca determinata
primb
Deo ,quam
&
exforma
vti caufa
fua in alu
& in ordine
detcrminata
eft
ad efFrftum , ad qucm ex fc
:ergo votuntas dininacfficaciiis
determinatur per dccrctum compatiens libertatem.qu^m per aliud qilodcunque applicans caufam detcrminatam , aut ipfam voluncacem ,qu^
determinata
vt agat per
eft
per fubordinatibnem ad
modum
Deum,
ma-
natufz. Maior videtut
nifefta,& patet,quia vbi maior eft connexio cau- TMiliht ap~

fzadefFedum fiium, ibi minor eft refiftcnria fUcMureMii''""caufa: ada6lionem,& facilior eius vfus,
applU -''*
&
catio,quod ad fenfura patct
maior
cft connexio caufz detetminatz,qu<k determinnta eftad

efFe<flum(quia in eanulla eft inclinatio,aut poffibilitas ad oppofitum^ quim caufz iiberz quz
;
fed
diiôrio
& fub extremo contraindifFerens enim & detetroinatum fic
modo
fe
habet,
opponuntur;exquopatet minor:& prubatur vlterius ex Augullino , qui variis in locis contra

Pelagianos , & alios hoc ipfum fpecialic?r reducit in omnipotentiffimam Dei voluntatem , quz
Angclotum voluntates njoucre

, &
qu6 voIuerit,& ad id qa6 voluerit libcre
volendum. Vnde Enchirid^cap. loz. poftquim
przmifit Deum bona etiam per malas hominum
hominum
poreft
Aaguft,
voluntates operari,fubdit:5f</^4/<t/<^/ii(Hf vo-
lumateStVd AngelorumyVel horniriHm

vel m4lorum,vel iSuti, ^nod
Dem
vel bontrHm,
vel aliud volentit
de hoc diderit
& pocetuiam
diuinz voluntatii
exaggerat in hunc finein , eiiifque cfficaciara.

Quodrationepatet,quia voluntate faltem deter- Ctnfirthatu^
minata ad oppofitum difficiliiis reducitur, vt ve- 'v"*!*^ ..
lit
quod noluit,aut
nolit
quod
vult,
& hoc libc-
qu^m
eandera ,vt determinatacft ,aut aliara

caufam determinatam inclinarc,vt agat crgo
rc,
hoc opus in folam omnipotentiam tanquam fummaro reiflc refundit Auguftinus. x

quo patet neceffitatcm prztenfam voluntatis
non re4uci in efficaciam omnipotentiz dioinz,
redlc
cuius adbus efficaciffimus circa voluntatemctea-
tam eft vti ipfalibet^confentiente ad quodcunque vult.& eam fic applicare certiffime , & inuidiffim^ vtagat,& hoclibeto fuo eonfenfu,quo(i
de-
obtinet mediaBtc decccto abfuluto
cum
ef-
exvi inccntionis.
infallibiliierKft
^^,^'
oppofito
modum naturc qu^m
crctum,quo detctnainac
ntcif.
deter- ftift.
corruptione,(fr gratiaa cap.to.8c dcinccps,vbi fusi
vt volunc aduerfarij.in voluntate duplicem jncli-
7f
Iibertatem:ac proindc nequit cx elficacia diuinz

voluntatis,aiit decreti colligi neceffitati polTe
effe poffibile aliud dccrc-
nationcm refpedlu obie(!î
agat pci
quemcunque
Jum alind decretum eft magis efficaxin Deo,
qu^m fit abfolutum ,qiiod de fa<5lo compatiiUr
'ftum
ûkm Dent, efmnipotemii *oluntMfernperinui6la eff,

&c. Etncinlongum abcatur vidcatur idcm dt
tum magis.cfficaxex fe , admittenfque concurfum voluntatis,qu^m fit illud decretum abfblutum, quod de facfto ponitur. Supponamus ergo,
hid per
probatur
decerrainatione
& efficacia decreti
negatum nempe non
(ti.
465
vtens eiui libertate ad cfFevult,& prout vult : ergo nul-
feftu,vt agat litere
voluntateiti iuxta fenfthVi quzftionis.
Cuntra eam
JmftiMli*.
Qua?ftioVI.
quantum
cft
Scptiro6
466
IV. Sententiarum.
Lib.
Septimo prbbatur idetn, quantiitp edex parte

, &c medij , non habere e&caciam
nccellltandi voluntacem ad adum pcxfacum.
7^
6tum
Eadem rationc maior
elt
efHcacia voluntacis di-
nicffi
alicuius crcacac,aut eiu$ cfficacia
#/!flI*"'
uc. Probatur conrequcniia
vt dixi,efFcai-
Nulli caufz crea(
fubordinatur voluntas eircntialiter in agcndo,

ficut fubotdinatiir prima: cau^Xjalias rcpugnarct
.voluntatem agcrc de fado fiiiC concutfu talis
VoluntM
caufa: , ficut neqiitt agere fine concurfu Dei } lofubtrdintm
^^Q^ aiitcm liic dc taboidinatioije,quaceft per
!).
,
jnfluxum imn.edi.tum in efFc6tum , non de illa,

quam habet ad praeieôifita, vt ad obieftum ,
inicUcdum nullms caufzcrcatx.etiam poffibi-
&
lis
voluntas
eft participatio,ficut
Criatii V-
diuinz voluntatis,
lantM
cfla.pofrct
pnrti-
cv,tio eji
eftparticipatio
alias talis caufa
quscunquc
produccrc aftum voluntatis
fc fola
concutfu cius ( dato quod adus ille fit producibilis,&: fine concurfu volumatis , vt fuppoiiimus cx prima conclufione ) quia includerct
emincnter viitutemprodadliuam voiuntacis,
j-j^g
"""*'
&
omncm
duo,aut pft creatutam afll(tenicm exitinfeccj

ntcejfitn
&
modus impoflibilis ccnfctur, & impugnabirureximpugnatione aherius , qui eft,ncmpe im-
hic
.
a<^"s intrinfecum
e7ttum.
aliquod ptincipium
voluntati
^tnMi^wr P""'^"''^
feu adtionis
ccntis necefUiiam
fui
modum adus produifliui,

modum caufa pactiahs di-
pet
vel per
,
& infeparabilem connexio-
nem cura effcdlu. De hoc
potiflimijm
dinatio ad aliam^quaecuraque
creacam.
fit ,
Confirmatur , eatenus creatura determinaret

voluniatem , quatcnus ipfa creatura haberct
Confr.
conncxioncm infeparabilem cum effcdtu ; fed

maior eft connexio diuina: vojuntatis iam de**'''-
tcrminata ad effedlum.quam vllius caufz fecunda:,quia illa
faltem
non
cft
impcdibilis
non concurrente Deo
oftendatur repugnantia
eft, vel
autem fic, r^^^ advoquod poffibile /nritr >/'.

hacc
qux
inueniri poteft,quin caufa creata
difficulter
& abfoluta,&
pactialis
non poflit fufpcndi ab
effe<5tu
ergo per
nuUam creaturam ita
determinari po-
tcft
"^''f^'" f*-
abfoluto:
qu^m
voluntas adeffedum magis
quam ad
per pri-
mam qux tamen non inferc
hanc neccflicatem,
fed folum infallibi-
voluntati
litatem fecuturi cffcdus
non
incuitabiliia-
tcm.
Odauo
ria
Tertius
neutrum
modus non
dici porcft
crgo
nor,illa eit efficacior caufa,
poteft
ponercqu^m illa
nere effcdlum
77
vcl in fequelanecclla- T,R*tio.
effcdus fecundum exigentiam prioris
fterioris.
fid
lUa maior connexio fundaretur in
& cfficacia caufac
virtute
eft
& po-
imaginabilis:
&c.Probatur mi-
qux
fc fola
cffedum
qua: ncquit fe fola po-
ficut efficacia totalis excedit cffi-
I-
^^^''"' 'fP'*-
(tvolunt-
caciam,& virtutcm cautae partialisjtcd volunras ,^-1*/cum omnibus requifitis ,& concurccntibus de iiMicreati
ad
fafto fecundura potentiam otdinariam poteft
1 /*
volitnntm.
quia haec confcquitur vfum
ponere guamcunque volirionem,nihil aliud ptaeteica exigens; nulla aucem alia caufacreaca con-
partiaUs cft.ita vt
currencibus etiam quibuflibec feclufa voluncate
voIun'tatem
vc excacin atStum
fi
autem
coialis
poncre:ergo maior
illara potcft
quam
negarent voluntatera
gulos aftus voluntatis
poffe habere effe6turafinc ipia
qua
effentialiter dcpendet,eft
ab ca, quera dicit ad caufam
alia
tingencer}perindc manet ratio fadta
qua
,
conquia etiam
cft
&
fupponitliab vtraquc caufa,

bertatcra,& modum agcndi voluntatis creatx.
Probatur itaque quod cx aliquo per modum
principij nequeat voluntas neceflitari ex ratione
VuU cr*' fjppolicamulla caufa poteft neceffitare voluntur ift fu' tatem, nifi qua: eft prior ; &fuperior ipfa cffenperior vtlii- tialitcr fcd hocnullicrcaturs competit ergo,
tMifjjing^c.Probatur maior ,eatenus determinarct vottilittr, vt
rrir
r
r
luntarein nccellario quatenus ipU in fe caufa
fimultanec
eft
cttuf.
eft
dcrcimjnata ad aftionem,
tio infert
tatis,
& eius dctermina-
dctcrminationem ncceffariam voluneffe<3;um crgo com-
cam applicando ad
pctii ipfi quacenijs fupcrior eft effcncialiccr
&
,eam fubordinans in adlione.

Aniecedcnspater in omni feiie caufarum effentjaliter fubordinatarum v, g.caufa prima,& fecunda, voluntate & potentia motiua , &c. Quia
e* prior voUintate
caufa nequit eile proximc detcrminata ad effe-
vo-
illius principij
ab eo folo,a quo eft complcta , Sc adacquata eius

adio. Si autem cilet vna & eadcm adio , vt aliqui volunt ( quod non probo quia dcpendcntia
cffcdtusa caufa
eft efficacia
quantura ad efficaciam in virtute , & atStiuitate fundatam. Qui

ponunt praedccerminationem phyficara ad linluntacis
efleCjtunc voluntas nihil agcrct.fcd effcdtus cffct
tiont.
immcdiata noh nccefldlcat voluntatem, vt didtum

eft,in prarcedcnii ratione;ficetiaro neque fubor-
eft difti-
iibcrtatis ; C\ enim
non fit totalisprodudtioadkus,
cxigit fimuhaneara adionem voluntatis creats:
ac proinde effec pofterior vfu Hbi-rtatis non
prior ,quod ncccllarium foret ad neceflltandum
fubotdin-
determinata ad effcdtum, nifi prius ad eundemeffet determinatapotentia fuperior , vt appetitus,aut voluntas ; fed nulli caufx fccunds
tubordinacurvoluntasmagis quam priraae caufae
ereo fi fubordinatio ad caufam primam
modum a6tionis,
cultas.non autem de aliquo pcr
N^fjfT'*
determinata caufa pri-
fit
effct
qu rcpugnat
cius efficaciam.
His crgo fuppofitis,vt clarius proccdatur ad reliquum , vidcndi funt modi , quibus raedianie
creatura produ(5la Deus poflct neccffitare vQluntatem finc tcpognantiaex paiie potentia ,&
efFcdiucjqui in vniueifum excogitari poflunt
MoJmqu
ad eundem
non effec hic , &

nunc deccrminaca caula proxima, ncquc mociua
uinz.qulm vllms caufac creatx ergo fi mcdiantMturvtLuA.- jgca rcpugnat voluntaiera ncccflican cffediu^,
'**.'"
*'V ica eiiam repngnat eandem neccflitari virtucc
Kon
nifi
ma,fine cuius determinatione
caufae iecuiidx
y.Riuio.
contra quos fuo
loco ditferenduraclt parcicularicer
nunc aucem
communem opinionem
& falccm in
fequemur
aiftibus indiffcrencibus voluncatis
non
Refponfi*.
roiieiiur.
videtut
fundaracntum illud afferendi.

Probatur ergo eadera minor quoad aliud
merabrum de fequclaneceffafiaeffeûs. Ad voluntatem poteft lequi volitio fine tali principio;
rale autem principium fine voluntate non
ad
fequeretur
nexio
cft
ergo ex vtroquc capite maiorcon, qu<lm

principium ,
volitioncm :ergo cx
inter voluntatera,& volitioneni
inter calc
&
nullaconnexione, quam habct ad effc6tum, neceflitare potcft voluntatem.
Confirmaiur eadem minor
pium
illud
quod
fumendo
princi-
intrihfecum voluntati
eft
&
yg
Conjir.
lupponendo
illud principium agendi effc accidcnsintrinfecum voluntati. Quidquid dcpendct

in^ ^ voluntate,depcndet eciara inoperari.qxxia.
operatio fequicur^^, &eius depcndcntiam pcr
fe; fcd
.
f
quod dependet
a voluntate
non
Frinrifii.'
potcft intrinfecum
aienili nin
^^^,yrj,,,
/T*
II
j
iplam neccfiitarc , quia totletetraodura cius naturalem agendi ; falrera , hoc eft contra naturam ^/M/fw
pofterioris,& dependentis variatc naturam prio
lis
QuxiMo VI.
DiftinaioXLIX.
ti$,vcl
quod
tp(i
cx fc compctit
quod rupponit,
& pcr/iciiivcl faltcm non dcllruit
mfi
fit
ei
vio-
aqu* , qui tendit m cius corruptioncmihoc auteiu non conucnit tali principio.quoJ voiuniaii incU in ordmc ad adlum felenttjm,ficut calor
cuiidum
au qucin dicit inclinationein iiatura-
lcin.
& in ligore,
&: cx aliera partenon

pruponcndi obicdûm, fed permanere fempet eandcm cognitioncm ad quam
dicitut rcrpcd^d paHl. Ociiidc,nullj viu-
fequitur vuiitio rimnuicare aiitem inteiiedUim
libcrtatis
Ei
rtiititfr.
fi
dicas violenrari aîii^;hoc impropric di-
Cltur,
li
quod
lic
(iimaiur vtoientum proptic
non
quud nonin-
neqnit aliquid.quod
mo
adiua
ncccinca& autcin tH
rf
Er n dicas violencari qnoad modum.quia non
non
liberc ptodutit.Hoc etiam
nara
fubnilit,quia nuti
.iliccr
qaam ab
ipfa, applicacur:
piincipium fi darctur.qaia petfeprxdominarctur voluntaf exclula crjô hac

rcfponfione , quae dcfumi potrec cx natura viotale e/Tci illnd
Qlc
le/iii.
Diccs quod voluntas ed prior in ratione fub-
autcm in raiionc agentis.

Contra,ide6 voiuncas elt capax accidentis
per mudumprincipij,quia or^linatur ad adioncm vt principium ergo quidqaid aduenic ipii
inadlu primo , non deflruic mudum naturalem
eius,quo fcrtur in obiccûm altas eiret contra
ieifli.non
Im^ngnatur.
finem cius
& inclinationctn
perficere cx fine fuo debec
MtJm
voluntatis
HiM-
r <lu tgenji
quam
voluntas autem vc
potentia vic^lis perficitur in ordinc ad
adum
obicdum,
fubordinacur
f*lmjiHr ia
6c inclinatio eius pafliua ad
V*linut*.
fuz adinx,perquamfertur inobiedum, Sc confequenter quidcju^d recipit vt fubicdum in ordinead dinnem non d<.(ltuii ,Deque deilruere
potcd modum , quo in obiedum indtfFkrcns , 8c
indîfcrentrr pro|>oficu
ergo iicqnit
lum
79
cil liber,
& inditterens:
prr aliûod principium crea-
fiiperadditoin ctfcdltuc.
Nono
Ntn^ rttit.
rolii
nihil
magis vidccur dcterminatc zikam

refpicere quam:v.g. gracia
fccundum volantatis
afbiialis,
ad
habicus charitaiis, inclinatiopotcntiz
fummum bonum,clara
Oci vi{io,noticiaicgisj
hxc fimtil non neceilltanc vuluntatcm in via,

ncque fccundtjm nos in patria ergo nihil aliud
creatum videturpoflibilc quod eam neccllitat
fed
nrctjft-
per
modum
principij:maior probatur,quia nihil
voluntate,&
grariaquoid ordinem determinatumad bonum,

qui talis eO in his , vt nequcat vitfari faltem in
habitu charitacisifed fi daretur aliqua alia caufa,
qux neceflicarct voluntatem ad amandum,fequeretur qii6d inclinatio charitatis ad bonum
ti*m.
OrJo Jtttr-
non ertct
pcrfedliflima
ad
htnum.
quantumcunquc intcn-
ad nolicioncm ciufdem
dc vulciuein nolcntem.
q'icrcrur
tt'm dt
tt7n
'
;*-
voltn-
lentt
fne
ip-
fiui ctnfenfu
lilttr*.
aur teduct
Dccimo. Omnis caufalitascrcaturx efFediua
quod de no|ente
fierct
volens.
Hunc
om-
efFcClu abfoluto
/-
& pcrfedo)quia &
concurfum Dei,vt apac
rit
j
..
icqui- '*";*'" /*-
/-1
/T'
hxc
qui non nccc(fari6,
produci
non
ac proindc
dicit
dcpendentiam ^"^" '""**
cirentialcmacaufa fecundaifcd nulla caufa ctea-^rMrlTiVca poteft maiori neccfiicacft dcicrmmarc alias /3, rcaufas ad effc^tum
quam
ipfa in fc
(it
dccernii-
"tfff
?"'
crgo nulla caufa crcara dcterminarc vo- ""'^*'"''*

luncacem ad efFedum,nifi tantum contingenter,
nata
fed talis detcrminacio nequit voluntatcm de-
terminare
nifi
necefEiare.
quia, idt.6
folum libcre
tali
ergo nullo
modo
minor cum confcquentia,
Patec
principio conccditur virtus ne-
voluntatem
fupponituc ipfum
, quia
habere infeparabilem connexionem cum adu,
quod eft fallum ex didis , quianon fc habct ad
efFc6tum aliter, quam cx generc caufz creaix in
ceflitandi
vniuerfum ci compecit , quod cft contingentcr

caufarc.Ncque rclpondcri potcft pcr inllantiam
de relatiuis , quia agimus deeflTcduabfoluto,
qui
cft
immediatus tcrminus produdtionis
auc
cfrepoteft.
Confirmatur
cx oppofito fequerencar duo
contradidioria fimul
fi
illa
qualitas cflet infc-
^
*"?""'
quia polfunt cdc fimul dux

prxmotioncs.fcu talia principia , quorum vnum
cflec decerminatc ad volcndum aliud ad nolcnj(of,;,
parabilis ab cfFcdku
dum idem obiedum. Tunc nequc

nolitio feorfim
ncque fimulede
baiur tamen fequela

tiones in iSta primo
Hxc autem non
volitio
poflint.
inter duas illas
nuUa
clTcc
& ûedfiûi-
Pto-
prxmo-
repugnat
cffc
tur ex tff*fi"'
contradi(flio
fimul
ficut
non
&
formalis enim vulitio magtsopponiiur nolitioni virtuali
hxc
rcfpeta vulitionis eiufdcra obicî indu-
""'
coHttnrim.
citercontingcns in effe &c icparabilis a caufa

proxima. Deinde,efFectus ipfca folo Deo potcft
nipotcntiam Dci, non deflruendo etiam libertarem voluntati^ , fnpracitatis locis. Probatur ramen fcqucla , qu6d necelTario dctcrminat ad cffeftum,nece(rari6 dclet omne incompatibile ,
quodcunquc impedimentuiTi ;nolitio autero ell
talis
'^*'"
Icd iibcrc datur, ac proinde cfteaus erit limpli-
aiitcmcffc(flum refert Augudiniis in folam
&
go
ergo nulla caufa cteata infepa- Uttim* mrabilicer infeit effedum. Aiuercdens patet,quia "'
dependcntia creaturx ad Deum efficiencem cft
fola ellcntialis,& infcpatabilis ad caufam ver6 VefrnittiM
fccijdam fcparabilis,& contmgens(& loquor dc rjftaut.d
contiiigeni
eit
repugnac habitus charitatis ,

vicij , & in ipfa
voluncateinclinatioad volendum, & nolendutn
idem obicdtum. Dcinde , quia aiûs volendi
magis repagnatprincipiu dctcrroinato nolcndi,
quam principium detcrminatum volendi idcro:
bonum
fitcert-Jtlun-
in adhi pti-
voluntatis:illa aiitem alia effct ncceflitans volun-
tatem xd bonuin mcuitabiliier fed nulla ratio

vlUm qualitatcm , quz magisindinat ad bonum,'qiiam chariias. Confirmacur, fi
volunras neceflirarcnir pcr talem qualiratem.fc-
Jiffl fuf
ernt! fotifl
principium
cil
ncque eiiam obiedium immu-
f6rmalis,fed tanttim virtualis raiionccfFcdtuum.
cogit adiniiti
Ctirfin
quia alitcr non determinat ad

niiicontingcntcr medio confenfu libcro
dcreturcharitas
thttriiatit
vuluniate
tari vulunca!
tmtmrvtlHnintrinfeciim voluntati ell fupcrius

ta* ptrgr*-
i\^
tatui,accedit in voluntate volitio obiecli dccermin3ta:ergo pertalc pnncipium nequit neccfli-
voluntas agere cotKra inchnationem
cft
caufjE fupcrioris
excrahicurad prodiiccudum iljud

viulentia ditTcrutK.
iieiimr.
in intilledtu
modum
variati
lencia infeicur volunrati.fed nccedicas.giiia
cludtt in fua viriute
Rt/pfnfi*
467
cend:ergo,&c. Quod tamcn repugnat;quia voluntas eft magis dctcrminata per nolitiuiiein elicitam ad obieclum , quam poflit efle per piincipiumaliquodcreatuni in adu primo conlidcratum ad volcndum determinata finc proprio
confenfuiquz ratio magis viget,fi ponatur radix
nis
quim
volttio virtuaiis, quia tnigis primcitium
oppofitioat-cedit ad extrema contradiîo- veUndi
quim
,^
alia,& quia omnis oppofitio virtualis

''*^"'^'J'*['
propccr formalcm, qux confcquitur ; fcd po- ^^f

tcfteflefimuladusTolendi cum habitunolcndi:
ergo &principium illud nolendi cum principio
volendi. Deinde, nuHa cft repugnatia nid ratioeft
11
'H'-r'
468
Lib.
& afbionis
ne cfFedluum,
Deo non
Si
iititur.
IV. Sententiarum.
qui fufpendi poiTunt a
concurrente.
ligi cx fuis eftedibus.rcfpedu quorum illa prmcipiafuntsquiuocae caufae,non vniuoca; neque

aliunde fingj potcft. Secundo, poteft Deus conferuare volitioiiem prius prododamin volunta:
quam fequi poteft , vcl

cum hoc ptodocere prin-
tcjTuppicndo caufam, ad
lJbere,vel ece(rari6,6c
Prlnripiwn
fepnrmri
p.jfe
/tHione.
cipium qiiodcunqoe poflibile dcterminans ad

noiiiionem. In co cafu non coniungctur cum
fuo efFedu neque ncccriitabit voluntatem vUa
ratione ad a<2tionem , qu*- in fenfu compoiito
,
volitionis conferuatac nequit poni.
Dcmde
po-
Deuvfufpenderc cognitionem requifitam ad

atum talis principij conferuato ipfo in voluntate;vel potcft agere cum voluntate fecUndum
modnmeius connaturalem adoppofitum adûm,
aut liberc eliciei>dum,non coagendo
nifi
hisomnibusnonvidetur
tali
ptinci-
vlla repugnatia,
fingaraus volurarieexprieoccuppata opinio-
nis
in zOlm
primo
luni
nequit eiiam conferre

neceffitatur
ill
nexioncm ad
)dprincipium inrcpatabilem contanium dici-
tur inferre pofTe nccefliratcm ôluntaii. Poflcnt
ctiam plura hit quaeri dc natura illius principij,

sifuepermanens,aut traiificn$,& fimilia:fed non
rcfert hic examinati aliiid,quam eius efficaciam,
& conncxioncm
Cum
efF(.6ln.
Hic modus non videtur fufHciens,quia vt

ad obiedlum, ad quod eft indifferens,
adûm circa ipfum ptobandum erat ; fic
agcrc non repugnarc voluntati , ficut repugnac
& ad
caufae naturali
libere ,quia
is
per candem efficaciam agac

, vt
modus agendi repugnat cius for-
non
autem repugnat voluntati vc
miniis
obicdum
indiffercns
vt
luntatis fupponit vittutera
& modum agendi in
vt poffit ca vti in otdine ad effedum.
commenfurantur ad inuiccra quia

;
ipfa virtuscaufx in excrcitio
eft
ptout intrinfece,& ex fua difFcrentialimitata

cft ad talem raodum: Siquacrascur effedlus eft
a
nequit affignari alia caufa,nifi quia caufa,

intnnlibera fotmaliter ,
, eft
&
quaprocedit
modo
fcce :-deftru6to crgo
dcftruitur virtus caufae
connatuiali caufae,
& ficut Deus nequit vti
ftruere virtutcm
modus cum dodrina in qua
Vnrij m>ili
ndlirnendi
bertaiis
epp^'tim
nii obiedum indifferentcr proponi. Secundus

modus eft, (\ imprimatur voluntatialiqua qualitas.aut habitus eam ncceffiians. Hic modus
iam impugnatus cft quia talis non fubordinac
alias
impugnatur agendo de radice
li-
& tollit fenfum quseftionis, qni fuppo-
voluntatcm
ordinatur
vt necclTario agat
eius
libertati.
fedc contra fub-
Tertius
modus
cft
dlumdeterminatum
ponere.
Nec
&dcterminationis voluntatis in
voUmtatem quia licct ageret dcterminatc

non fequitur eum agere aliter
quam modo fuo connaturali , & libeic quuad
tari
illnm adkum
ad qnera ea ytiiur
fufficit vt
Alia ratiohuius
nempe ex
eftedus in
fe
(i^limitatacft,ita
di fimiliter
:
talis
Vti
fi
aflrigiiari
cfFe-
& fup-
abfolute
nequit,ntfi
rationc particulari caufae
fit
iam data
quae ficut in
& in virtutc,& modo
quam
Vndc conuinci
ad hoc vt fit poffibile cum produci pec

quamcumque caufam;quia ncc volitio per intelledum , nec iniellcdtio per voluntatem produci
poteftjneque fieri poteft,vt volitio producla
per voluntate, non fit a6lus vitalis;& ad bonum.
quitnon producere, quia ab intrinfeco nequit

fufpendcre omncm aftum circaobieftum; qua
ratione multi negant dari pofTe putam omiffionem qua: fentencia fcquitur adaliam , qua raagendo ftatuitut in intelledtu. Hic modus aliis
eft impugnatus , & non fequitur ex eo neceflita-
agendi caufaf in-
poffibilis
tior
modum
aut
feriotis.fed potius perficerc in ordine ad
Dcum polfc ftibftraherc concurfum voluntati ad

omnem adlum praetei vnum,quem in eo cafu nc-
dix libertatis
/Ipp^î,;^
ad adionem , cui nulla ineft virtus agendi ,nifi tavirtutm.

ci comraunicct virtutcm , qux fit ptincipium
agcndif implicat enim vt agat quod non cfl
a6tiuum ficut implicat , vt producatur quod
non eft poffibile, & in eodem gradu implicantia:
pet contradidionera immcdiatam ) ita iroplicac
vtadliuo viaiur,nifi fecundum modum agendi
dus cft.ex propofitionc dcterminata obic<Sli amittit yolunras indifFetentiam fuara ad illud in exercitio ; Deus autcm pottft ita iudicium fotmare
in intellcdu determinatum ergo neceflitare vofed hic
itp\n'li*l
probaturaeft. Deindc ,efficaciailla diuinae vo-
connaturalem, qui in voluniate eft indiffcrentia

refpedu obie(fti indifFerentis. Oftenfumeftautem/upra etficaciam dminx voluntatis non de-
gj
Keiicitur.
neceflltati
Vltimo deniqne patet conclufioex impugnationc modoinm, quibus aliqui doccnt hancncceditatem inferri polTe voluntati. Primus mo-
luntatem
fundatur
teiiciHHtHr.
autem cleuatut a Deo
per efficaciam voluntatis diuinae poffit voluntas
Hxc autem
tncdt\ivn,<\n^ ratione
vt
candcm confert per potcntiam
vt
obedicntialem.
caufa
accidenria in propofito. CoUigitur ciiam
nondicere
fenteHfim
qns quidem vt applicata corpori, non fonon ncccfTario confert gratiain animz , fed
liber
dem
î^^vi^
aqufl,
quia omncs ra'
coiicurrunt ea-
""''
quodcnnqiie detcrrainatnm in intelledu, abfque

eo qu6d fcquatur cledlio in voiuntate , & fic de
,
volunt-
'''
modus agendi
rcliquii quaeftionibus fimilibus
rex. necrJfttM-
&
pofidbile incftc
quibus
fic
fecum influxum caufa: fecundae quod confirmat cxemplo dc inftrmneniis diuinis v. g.

hit
probatur communiter contra

Henricum poife ftare vifionem bcatificam cum
fufpenfione fruitionis,aut contra alios iudicium
,
abfolu-
procedere k voluntatc ncccllario. Tum

natura talis concurfus traquia cfficacia ,
agat neccfrarid circa
cum fufpenfione aiftus,
&
deterrainat
^^
j^^^^^
fituitiu-
adum
mx
tiones
t*tio.
per decretum efficax
quo voluntas diuina
fecundiim quas excedit genivs caufae crcatacquod

tarioni non cohaeret. x his etgo colligitur non
eile contradidioncm quod ponatur quodcunvoluutati
Vltim
quam
tum
nerationes particulares inetfc eidem principio,
que principium
fpccifica-
Suarez tandem dicit hanc ncccffitatcm fieri

tam per concurfum diuinum per modum a(SHo-
teft
pio. \n
quoad
licct neccfrario
tioncra.
autem dicas cfTe repugnantiam formalem

vnde hoccollfgatur^quianequitcol-
inter ipfa
exercitium
autem cft
agen-
in ipfa fupponit caufa fupelibcrias in voluntate.
dicatur contrarium quarro Theologici.

poflii
Dc um non
vti
g^.
voluntatc incnuenits.
ncceffitatc , cum non Seijuttur ex

plenum eius dominium '/W'**
explicantia in voluncatcra ,quanium ad routationem cordis , quantiim ad obdurationem &
obcxcationem quanium ad deceptionem Pfcudoprophecarum , quantum ad conucrfioncm
ad adus quofdam
cnm
tali
defint Sciipturac loca
peccatotum,quantiiraad legem concupifcentia;,
& eiufraodi,nifi explicentur pcr aliasScripturas,

in quibus
adraoDemur libertacisnoftrz,quae ab
intrmfcc
.,
...^
**'*
DiftinaioXLIX. QujBftioVI.
fupponicur
inelTe
nobis tanqaam
intrinfeco
principiuin cunnaturale eligcndi in creatura
la.*
extendcdi roant a^quodcunquc vuk,

iiue bonum.fiue malum. Nam qu6d Deus fupra
natuiam quandoque agac , Sc iecundum poten-
pernatuialia
dubium. Vndc conftat
non.fic agere refpcdu voluntatis
quandoque&
contra fidem alfererc & pcr, quod cft

plcxum faccre homincm in viis fuis ficut in fiin cafu
mili dcducitur
circa
infallibilitatcm fidci
8t
Scriptur* canonicx.Nam fi admittcretur Deum

polTc mentiri , tollcrttur fundamcntum ccrtitudinis fidei noftra: vidctur ergo fimiliter fi admittatur yolutatcm polfc ncccllitariinordinead
adium fuum indifFcrcntcm induci
obicdlum ,
:
&
469
aut facramentorum in ordintf ad
fuos cfFedlus.
Interim hoc argumentura , qd^ fundarar iii

inftaiyia , hzrcr in inccrto
minus
tionalJ,eSc
tiaro abroluiam,nulli cft
&
przdida
Dtcrttitm
probabilis qiiod negatur;nequemagis vrget.qui

Dti tnitetrcducitur ad decretum abfolutum Dei,ctiam an- deni,
(J ctm
tcccdcns przuifum vfura libi arbitrij ; in cxer- etmiinni
cicio vero concomicans , quia iHud dccretum fi fub Jiuirfa
cut eft de poffibili.ali^s non effct decrctuni , hoc rmitm.
dctcrminatio diuinz voluntatis , fic

etiam refpicic ,
iniioluit voliintatem crcatam,
prout naiatantumcft opciaii mcdiante fuo libeio confenfu,& fic cft confequens voluntatem,
aut concomitans pio inftanti determinacionis
eft efficax
&
&
produdionis
asStus
nullo
modo ncccffitans
pcrplcxitas ,&apcriri viaoouatoribus , vtfulciant apparcntcr fuos errorcs dc ncctfffitaiclibc-
quo
inoperando , quod inconucniens eft

fugtendum maximecum nullum fitargumentum quo conttarium conclufionis noftrz conuincaturjncque ex omniporcntia Dci , neque ex
natura,&fubordinationevoluntatis & fic ex-
omnem cfFcdi;um,quem includit, &
ri arbitrij
antiquiorum Thcologorum
prclfa fententia
&
D.Bcrnardi ,& Auguftini , & eain maximc probant Patrcs, aut fupponunt quotquot fidei dognia de libero voluntatis arbitrio defFcndunt
Trttextm
contra antiquos hzrcticos. Hic autem author,
ptTn4i
cztcri moderni, qui contrarium allerunt maqutrHndm.
gis,qu4m probant , in hoc tacite collimare videntur, vi concludant ad propofitum ilHus controiieifia; de concurfu Dci , & cflicacia gratiz
prxtciidentcsprznMJtioncm phyficam,
dccrclum Dei abfolutuminfcrre ncccifitaicm voluntati , fi fii lincprzuifo vfu liberi arbitrij , inde
transfercntes qaxftionem ad potentiam Dei
abfolutam , qua aftruant voluntatem necellitari
&
&
po(fe,& reduccnrcs difcurfum ad eadem principia,quibusalij Dodlorcs fubordinationcin voluncatis creatz
& efiicaciam diuinz
aftriiunt iine prziudicio libcrtati.^.

etfi
voluntatis
autem
Alij
neceflitatem fuppofitionis admittunt in vo-
luntatecreaiacx iudicio pralico,aut impcrio
przmotione Dei, non cgrediun-
intelle<ftus,3ut
tur limites fuos

/itis requificis
fed ncganc voUintatcm fuppo-
ad libertaccm poffe ncceffitari ab-
folutecircaea ,ad
quz
eft indifferens
cx
fc
proinde nobifcum in conclufione fcntiunt,
ac
licct
vfus,& fubordinatio ad Deura,

applicare ad
confiftic eius
qui poteft ea vti,
eimque pro libito
cuius detervoluntate diuin4

dico proptcr padum malumi
non repugnat
rainatio
Quod
poficiu^.
qui cfti
Deo
his patet ad
ira
effe \
perraiffiuc, vtinfradiirereiur.
fundamenta
particulaiia Suarez
Ex
,
&
aliorum >Ptout aftrui potcft oftenfiiic poffibilitas necefutandi voluntarcm ; rcliquum eft vt
refpondeamus ad fundamenta coramunia.
Obiicit Suarez in Prolcgomcnis citatu$,qu6d
%6
Patres ,
Concilia definientes contra Hzrcti- ObieSi*.
cos,damnaruni eos,quia de faifbo negauerunt libcrtatem,non quia iudicant impotlibilc clfc neceffitari voluncatem, fed quia fccundura potentiam ordinariam,
difpofitionem fapientiz diuinz fuauicer voluncas agitur vt liberc coagar.
Refpondecur in primis, ficut diûm eft , dif^
cuifum Patium,& intentum , magis fupponere Re^nji.
oppofitum , qui affcrunt Ubercatem cx nacura
conucnire cracurz cacioiiali,
in creacione eara
&
&
&
fimulcum ipfanacuraaccepiffe, nonvt donum, Stnttntia

fuperadditum qoamuis concedant Deum po- Pntrumdt
;
& Angelum.vt peccare non poffint,aut dcficere in exercitio, & vfu

tuiire ita
efficerehominem,
fuz
Iibercatis, fua gratia
di.
Vide Auguftinura de correptionc
non
ncccfficatc
operan-
&
gracia
cap. 10. Enchirdij CAp.$S. Saluherrime confirmtitur , quod rtiHjfmc credimiu Deum. 'Dominumqni
rerum om>tium,8cc.Sic ordinajfi Angtlorum , (^ hominum vitam , vt in tu prius o^tndtret ejuidpojfet

torum libtrum arhitrium ; deinde tjuid poftt /u4
in modoprobandi,aut afttuendi libcrtatcm ali-
gratia btntficium
InÂnti* /-
proccdant ex proptiisprincipiis,quibufcum
alias
hic ctiam cx parte diffcruimus.
Quod teliquum efl , ifta inftantia de inftrumentis diuvnis,ali6t[ansfert quzftionem: nam
iupponuncliberuraarbitriuro in ipfis i natura

cffc.Vnde illa cotrapofitio frcquens apud Patres
naiurz.feulibcriarbitri) ad gratiam.ficut grati;
ad lcgem , qua vtuntur contra Pclagianos,
lat dt in
hic agimus de voluoiate
ter
&
8t
tft
qMtflitni.
ftttntim
btiitntilit
ium
vt agit
fecundum
ra-
tionem particularem,& vtcaufaprincipalis.qn^
firmmtntit
txtrnnta
d,itmr.
principalis diciturin rigorcdiftindlacontra in-
ftrumencalem
an fic
poffic efficacia
diuinz vo-
iuflitiatjut
iudicium
&c. Quas
&
Semipclagianos
qui
Tridentinum
ctiara vcitur
/ejf.6.cap.i.& c4.i.fupponit hunccfTc
roodum
natutaleraopeiandi hominis fecundtjra voluntatera, non donura fupeiadditum ; in quoetiam
cum
luntatis,aut alceriascaufz dctcrminari,vtnecef-
diftinguunt ipfum a bruto, docentcs
fario agat in fuo ordine ad effedlum connatura-
piuiaad imaginera , & fimilitudincra Dei fa6lura : fieigobrutoitanatuiale eft opeiaii neccffario, ytne quidem pci potentiam Dei abfoiutara liberc operari poffit ab intiinfcco , ficuc
nec efle lationale , vnde coUigi poteft ex doArina Patrum homini poffibile effe neccffari6
iem fuum:non autem ad ctfedus fupra naturam,

ncquc fccundum potentiam obedicntialcm mota. Deinde.vcrius cft non dari lalem potentiam
obedieniialem phyficam in creacura,& commuputamus facramenta non habereviccutem jxiiyficam, aut communicatam ipfis,
nius,ficut vcriiis
vt mulci dKruiit
cipia
Peripatctica
& inagis appofitc ad

,
princi-
aut ccrtc innatam obedien-
tialcin.quam pauciftatimnt, cuius difTercndi locus cft,quando agitur de inftrumcntis diuinis,

, aut feparatis , nmpc de virtuce
humanitatis affumptz in ordine ad opera fu-
aut coniundis
. *; 1
'^***'
^F"^' ^"''' ^'
opcrari circa ea
ad
quz eft liber
quificts ad libercatem?
Scii-
fuppofitis re-
Magis ergo dodrina Pa-
trum fupponit conclufionem noftrara qu^ra ei

Patres pro
concIufione,& citari pofftmt quotquot peccatum contra Manichzos in voluntatem noftrami
non in neccffitatem intrinfecara aui eztrinfeaducrfacur. Deinde iam cicaoimus
RR
cam
liker
trit.
mrU-
Lib. I
470
V. Sententiarum.
cam refundunt quia fupponunt eam neceditari

non poile , ad malum falcem ; neque Deum elfe
authorem mali polle. Si Deusaucem poirct ne-
cft alia
ceQicare voluntacem noflram
principij dcfiru(Aa veritace conclufionis: cuiu
bonitas rcfpedtiu^ ad voluntacem fic intcndcntcm praetcr bonicatcm finis , & fine quibus non ftat poflibjlicas finis, ficut ncque vcricas
qoa; implicantia
,quin poflit eamneceditare ad malum matcrialicer fumptum quod imputari non polTct ?
Obiicies fccundo oppoiicum non inuoluere
contradi<3ionem ex ratione dcfumpta ex dinina
omnipocccta,& fubicAionceircntiali crcatnrae ad
ipfam.In /encencia auttm Anguft. EnchiridtjC.^%.
poteft Deus quia omnipocens eft, mutare voluntatem hominis.qaando voluerir, &vbi voluerir,
Rcfpondetur cx fundamentis poficis,qu6d
tor in
57
X.
obUSi.
RelhtnRo
omnia rcducuntur ad
Prout autcm noftcr Dodior
&
tti4 defu-
ex
tremrum'
cumquc caufam
poflibilis
OhieHum
omnifoteit-
RefHc.
quia
pr3<ûft'oncm
Deo
Dco non
&
quam iam
licet
Oênfo ejfe tuproprietatibtu
Cor Regis inmanH Dominieji y
&
&
iuxta illud
cxplicat illud
hominummagis,
Obiicies tertioiintenfio neccflitat adeledliont:
tranfcac
necfftitin-
abfolucc vcro
ipfius voluntacis,
ncgatur confequencia
quamuis hxc neceiritas pocius dici dcbeat formalis.miam cffediua neceflitas ad cledionem
:
ad
itetitonem
.'
n r
i-
cft nnis in ordine

ad mcdi3,& implicita volicio ipforum mediorum c(t cnim fims poncndi in effe , ac proindc
tcfpicit caofas pct fc finis ; intcncio ergo per modumfornv-c inducic illam nccelTitattm voluntati. Dici vlterius poceft quod qui vult amore abfoluco , & cfHcaci finem,& bonitaccm cius
vult ctiam candem faltem indetcrminacc fi plu-
proucnit ex inttntione,qua:
Am^! fie
mt medu*.
parr.
la funt tncdia
in ipfis mediis
in quibus
cjuixft.
Sc
14, art. 13.
qiiam
fi
nt-
crgo confcqucncia Do(3;oris contra Philofophos,
qua:
crgo non rcpugnat voluntaci effediucneceflitari.

Refpondetur , quidquid fit de antcccdente,
diftingucndo confequens fecundum fuppofitio-
nem,qua;fequicurcx confcnfu
Sûoniodo
1.
agerecncque fic agcns magis (ubiicit (ibi

voluntacem crcacam.quam de fa(fto poceft fubiiccre; quia eft eiufdem virtutis infinita? : (\ valet
&
Rejfonfio.
concroucrfia inrcr noftros
Thomae
quJim in propria cuiufquc} vbi agit femper dc

voluntatc libcrc agente ,
confentiente Deo.
83
illa
cfficax voluricasdiuina libcre agens
&
yObieiiio.
prin.a OcifJom.
.''
Matchii 23. Giuoties volui congregare filios tuos,

&c. & de correptione,
gratia cap. lo. doccc in
poccftate Dei eflc voluntates
fi
reliquas eciam necc(rart6 agere.
valcc fimilicer in propofito.
CT
aucemficde hac concrouerfia, arj-umentum fic

formari poieft ad propoficum Non cft minills
tantum ad poflibile.
Et fi dicas non apparere repugnantiam cx parSoluiiur.
tc voluntaris , quin poflit fic ncccflitari.
Refpendetur iam oftenfam cire repugnanNonreaiMr- "am , qua: etiamfi non apparcrct , argumenguinenre.
tum non concludit oftenfiuceam noncircquia
pugnantixm ex non apparcntia non redtc concluditur non
exeoquo
c(fe jn multis , qus in hoc ftatu imperfedc co'
no apfareitt.
_ ..
f
gnoiccnte non apparent. Ex iis autcm,quae
cognofcuntur , proccdcndum eft ccrtiijs , quam
ex incogniris , aut ex mcnfura cognitionis pifentis, quafi ea clTet perfefta rei comptehenfioQupd autem adducitur cx Auguftino.non
facit ad propofitum ,quiaibi Auguftinus loqui-
bonum
dcbcat radix contingentiae in rcbus

an a prima, an vero a fccunda caufd qtiidquid
Hoc argumentum
gft
in
ii. in ferie Ex prinnfiit
ejuodiib.
cludacur caderc fub obic(5ôomnipotenciae
malo
i.difl.i.ej.i.
retatiuif,ratione
edeini.iliter,
ceilario
tur de conucrfione \
89
Obieitie 4.
Vndc defumi
poOportet
conclu-
examinare.
neceflarioagac
cius
Do-
infine.
,& accommodari potcftillud

Comm. 89. Sicutfe
%,Teriia pcfitio dictt , &c.

caufarum (ubordinacarnm
eft calis
vc docct
diftinB.S. tjuaji.f.^ Secundo arguitur fic.dijhnSl .i<).
rcdlc in primo
dccft potencia ad
de veritatc principij
eciam rcfpeiiiuc ad quamneque idco chimaera cft im-
fcd idco in
vctitas
. //? rationihits
quia chima^ra rcpugnat clle.

ctgo primum probare non rcpugnare voluntati
agere ncccirari6 circa indifFcrens , qu^ calc
qua indifFcicncer propoficum , antequam contcncia
*'*
rcpugnat
fionis liabet fpecialcm difficultacem
difcipulos D,
Phyficor. ccxcu
Hinc cclebns
e^ ptftbili- folutc
tentta
1.
Ita radix formalis poflibilicacis de-
pftbilitatu,
tnitur
rcfcrri
Philofophi
beteciamdefumi inordineadnonrepugnantiam
''^' pombilis
m le repugnac ab, qnia quod
impoflibile.
.
ejntft.
probat Doftorconcra Philofophos in
4 j. radix formalis impoflibilitatis dcbet primum dcfumi a repugnantiaeius , quod dicicur
,.
Obiiciesquarco.Si Dcus agcretadcxtra ncceffario , tollcictur omnis contingcnttain tebus,vt
difi.
diji.
Vnde huc
non
podibilis.
limites
habet principiurn in fiecHlahilihns iiafinii in operahi-
a(5kiuus voluncacis
qua:
libtu, licct illud
,neque fubicctio
^'"* ^^ ^^' omniporentiam,hunc modum agendi infcrat; nequc cHicacia diuinx voluntacis ,
neque vfus
quzdam
hasc eftpartialis
cllet
non
ciica
mentem
veritatem
,r-
exigit
.,,.
illius
conlcquentia:,an caula
.\
11
&
circa
ia
moucns inquantum
DeelrgtMr
M ^
pnm*ne-
p^
.t
mens,(3^ feo-
rcDus.
ceilano agens tollat contingentiam

Tres potifi^mum rationes vrget Dotftor prccfatis
in locis concra Philofuphos.Prima eft,q6d caur
R*^/'*
longiorem tra(5latum
Do(ftoris inueftigandam
Dodori.
*"""
.
etttfcontrm
mouctur,fi ncceliario m.o- ^^,7,/^^.
uctur,ncceirari6 mouet.Secunda rario,qu6d caufa
primaprius naturalicerrefpicitefFc(5tum,quim
ergo fiageret nacuraliter in illo
caufa fecunda
priori,produccrec cfFc(5lum,& caufa poftevior nihil agerct.Tertia ratio,
quod caufa prima
fc fbla
producere quidquid producicur a cauiis

fccundis crgo fi nacuralitcr produceret , fequepoflit
returquod totum producerec. Secunda,&

ratio
quac tribuunc
cfle(ftus
caufx primae
tcrtia
i{j.j.r/i
omncm
,
cfficaciam rcfpeiflu non jpeH^nt

nihil probant contra nos, <if4*"-
neque contingcncia iublata
rcbus per hunc
ducnagendi probac voluntatcm
mo-
quanper impc-
neccfliitari
quo ceflat
dimcntum , quia prajucnirctui a caufafuperipre
applicata fecundum vltimum fuarum virium ad
tijm ad produccndii a(5lum,a
piodudioneefFcclus,qui noneft capax vlccrioris

influxii$<tcaufafecunda,quiacDtaIcm,& adaequa-
tnm recipit acaufa prima fic produccnte. Vt

comunis docct cundem cfFcifluro non pofle pro
duci a duabus caufis tocalibus in aiflu fccundo,&
eodc generc caufandi.xaufa aute prinia
in
eo cafu
agerct vt particularis,quia ficut cocinct virtutcm
caufandi rcliquarum.fic etiam fupplcrct leliquas

particularicer agen^ fccundijm
vltimum
potentiaE:.
pcccaminofo quidpiam *'^'*****"

vfget, qui licct ncquit e(Fe a Dco qui talis cft,vcl
"/'^'^^'f^
qui arguic imperfcftionem in caufa;tamcn in co p,fcatHm.
cafu non eflct poffibile pcccacum,aut dcfcdus in
natura , Dco id vlcimum poccnciaj agcnce pcr
modum naturx,autnecefFari6 qoia agerct fcmpet ad petfcAionero, & finc defedu in ciFcdu.
Harc
Ncc
inftantia de a(Su
X L I X.
Diftinaio
Hc rguraenta Dodoris fupponunc omnipotendam Dei ea raiionc, qua altruituc i Theologis/ecundum quod eft credica habece in vircuce
lua immediaie effcdus
Ohitah.
infcriorum.
Si vrgeas q(i6d
& efficaciam
Deum
caufarum
agere naturaliter
ncccinri6 ad extra Cfuracndo hatc
dc
fynonymc,&
caufjm lacc,prouc excendicurad voluntarium,&
quod non
ell inditfcretis
non
collic
vitcuccm
agendi caufi infcrioribus: ergo neque fuburdinationcm ad priraara caufara , iieijue ipfi piimz
caufat potelUcem applicandi quamiibct infcrio-
rem, iuxca vircuccm innatam
Hc coiifequcncer
voluncatqm.vt agat liberc fi ahter nequic agere

ciica iniiffercns falccm. Ei fic non concludit lccundum,& ccrtium argumsntum Dodtoris.
Ki^tafii.
Rcfpondctur quantum ad intcnium argumcn-
Dim 11-
rte,roUtre:i*r
t*n'iiigiMti
im riim.
t,î{fiJit.
quia a diuina omnipocentia agen'c,& applicante

cam fccundiim vltimum vitium luacum adhibereturcadcm efticacia , qiiamdcfadtoprxfati auchorcs allerunt poflibilcm eflc applicari:quia
teraperaraentum concurfus diuini nullum cfTe
poflcc coca victucc omnipocencis ab inirinfeco
decerminaca ad agendum nccclTaci^.

Rcfpondetur etiamabfolute rationem Dodoris vtrumque concludcrc ex iam didis fupetius,
q-iia liccc non coUitur , ex modo agendi didlo
caufx prirnz,virrus agendi caufz lecundx creata:,

quae fequitur ad fuaiu formam non ciret tamcn
virtus agendi proxima , fed rcmota vt comparatur ad cxtrinfeca pcr fe requifita , quorum vnum
eft
eflentiale concurfus cauf* primx vniuerattemperatus concurlui caufz
falis.vt vocant,
inferioris.qui concurfus , vt comparatus ad cfFedum,iiccc cocalis fit in genere caufz vniuerfalis,
Scvtims non tamcn clt cotalis ingenere caulie
&
ne.jtit tir
min*n dnii efnciencis ,q<iiaalias tolleret concurfum caufz

eiamrfm t^ particularisicri^cdtus enim noneft capax duarum
tnUt (y
produdlionum totalium , quarum quxlibct efl
mUjmti.
adzquata,ita vr dcfinenteaUeta , nihilominus
produceretur cffcdus Sc ficut nequit duas totaics rerminarcquia alteiutra exccdit capacitatem
efFedbus.fic ctiam neque totalis ab vna caufa ,
,
&
partialisab altcra
quia eadcm ratio exccfrus in-
uenitur, quia fopcrabundat qnilibet concurfus
TfSmiur
fupra totalem.In caiu autem dato,quo Deus age-
fincHrfm giret nccefTario

viralii Dii,
particularis
(i
txtrk.
90
Oiairu.
ex principiis Philofophi
non aucemex
Bft IX frincifik (dmuffii
propria afrcr(ione:vnde in
PUU-
.diji.i.ju4fl.t..0/fen- fifhit.
fo *j[t dt propritt-itibm rtUitiiit,Scc. Vbi inflac pro
i
Phiiofophis ad przdidum argumencura dicic

qu6d ancecedcns concefEc Philofophus fcilicec
,
&
negauic
,
ad cxrtaconrcfpondcns ad
in lebas
aliquid concinecncec
ficri
cofcquenciara.tcihcet
Deum agcte
aucem inferiiis
fccudam inftantiam:^(nc<^M:0,inquir ^kod Pbiltfophm nonpotrfi ne^Mrt fen/itjutnt y/Mluando Anttctdtnsptr motum , ^nid ifte totm wotm necejftrih efi 4
tingeoter. Paul6
eim
C4Hf*fuMytjHitlibet pnrs
nectjf^rie CMtfatur,<]UMn-
do C4ufuur , cr inemttibilittr
pojfet
tunc,&
alittr caufari
ua (juodopp^fttum non
&
metm
turper tjuamlibet parttm
Hic
ittrius tjuod caufa,
&c.
nectjfario caufdtur,
Ofinii
Dodlor. Vbi aducrtcndutii
fU'
Philofiphorum,6tc.
& mocu
hih,
Quod
cfl
in uioiu pofuerit Philo-
moordmem rius'
proptcr neceirarium
adcaul^mprima>i),fcu mcdiatum , fcu immediatum. Hic mocus vnifurmis efl mocus pnmi mo-
ab oriente in occidcntcm qui dicitur dinrnus, efbque vmformis ,& lauariabilis ; rcfpcifla
bilis
autem huius morus vnifotmis nuUa

dkibus contingencia. Coutingencia
fc(ftibus eflex difFormitacc
cit
in cfTe-
amcm
in ef-
parcium motusj hinc
Philofbphus i.de gcneratlont zix. Solcminfigno

Zodraci fccundum qii6d cH in alio,& alio figno
aucminutohabt-reopctuiones diiierfas. Ex diuerfo ergo concurfu Solis , & aliorum Planecarum,&Srcllaruin uticur difformitas in partibus
mociis fempiterni , & hinc in inferiuiit>iis contingencia. Hinc auccm vtgct rationcm illam
celTari^
mouec czlum eadem cacione

moucntur :ergo
,
czli,vc Sol,ncceirari6
& partcS
& quid-
quid raediante Sole raouetur , necefTari^ mouetur,& non concingencer. Hinc DoStoi aic Philofophum non pofle confequentiam negare ,faN
uando ancecedens per mocum,id eft,concingen-
fa fecunda vt proportionatara fibi , ad hoc vt

pofStagrrcjacproindc in cafu non effet in poteilate agendi ptoxima,vt caufafecunda efldependcns a prima per concurfum pruportionatum;
ciam in rebus.
Accedic ad hoc qu6d Philofophus non diceret
confequencer caufam primam accingerc effcdtum
caufzinferiorisimmediacc,fcdmediace,&quanuis pofueric ordinem circntialem canfarum ad
prtmara,eam camen mediancc mocu pofuic. Vi-
qui concurfus ficut non eiret poflibilis ex parce

caufx primx , fic etiam ncque agere in caufafe-
efTe
cunda dcticientc termmo fuz dcpcndcntiz in
non autcm ex
effcdlui: nulla
vniucf falis,aut quafi patttalis
Vnde
fequitur
quam
exigit cau-
negandum effetum
deacut Do(Stor ^M0<^.7.cx
quo
patet
argumentum
ex prlncipiis Phiiafophi retortum in ipfium,

aflcrtione Dodtotis.
Quod ver6 non
fit
dodrinam
fecundum principia
Do-
in poceflate
Dci fore applicare caufas fecundai

adadtiuncm.ficut nec concurrere cum ipfis con-
(Sloris.aut
qua/l.i.art. ).C^</. 4).
curfu propurtionato.
caufx primx
Prima autcm ratio Dodlori$ contra Philofb*

phosmagis vrgct ,cx qua aliqui eum dcducunt
cnnda ^ fi eirec,docec m 4. d. 49. ^. i. coili pet

hoc libercateni ,doccns voluncacem non pofle
pct habitura,id ell, per aliquam qualitatem ne-
in clafle afrerentium
prxdececminacionem phy-
ficam.
Rctpondetur t%m<n refenun4o in

SfHi Optr, Ttm. X.
eius, pacet;quia in 4.
<fnd/i. ).
elTe aliquid
negat
</.
motionem
receptum in caufa
efTcdiuc , quia
fuo ordine caufndi.
fc-
& fuperior ia
RR
Ai
cfl libera
91
13. Ver fimfin-
ccflitaf i
fuiiCD lo-
Dtf-
parcibus eadem neceilicace fic

ergo fequicur,
quidquid incdiance ipfo mouetur, & confcquenter nccclfari6 raoucc quod efl arguraencum ad
hominem ; nam d ftacuic neceflicacem in mocu
cotiu$,quia vniformiccc fe habct ad ipfum cau&
prima, & proxima.quz cfl Intelligencia, quz ne-
circft
adxquata
Dffftrit
aer ex fn-
Do(ôr ex propriis contra Philofophum,& mofriit thilifido,quo flatucrit contingentiam:qu6d neinpe fi- fltimm neil
cut mocus in toto eft nccelTtrius, ac proinde ne- IX fripri
quit efTccaufa comingcnriz , fic eciam mocus in flHIIUtfd.
autem
adbu fccundu.
l.Rari*.
ad cxtr^,omnis adio eius
&
mftrit IM>
ctlfaria .4
minem
Silmitur.
fophus duu,vniformiiatcm,videlicec in coco
&
iffia$ei
Kuius quzflionisj
illam lacionein proponit Dodlor ad ho-
voluncas neccuitari potclt, vt aiij affirmant ,pec

caufam primira , Je facio ctiam circa mditttrens, tunc i fortioti fcquctecur cam ncceditari
litm
qu6d
ex d/ftm lcfifhi eited.

Clione olasia,<fuafttene ûinta.^. Deintentiene ijiorum ffM/Mt.
ttt MlCtJf-
cum longiorem cKfcufEonem
471
upmloncquam hadcnus impugnauimus (ulli contingcntiain m rcbus nam fi

ticoncludcre in
Si
VL
Qua:ftio
tim
DeatrH'
'
472Ad
illud
diftinguatur ab ipfa eftentia, vel
quodadducitur**^c<i//.iiRerpon-
libertas voluntatisincreatura.
luntate.
leretur liktr-
participarus a prima caufa,quando cft ptrfc<ftio-
formlit
modus agendi
nis,qualis eft
cum
libere.
Vnde
cx
ftx
Do-
9Z
aliquid in eo
iam
tranfadlac,
non qu6d putem voluntatem
neceflitaretur ad Miif
prac-
& wiK* produccndu
quod
cx parrccaufa: primae
quid in adu primo,aut fccundo, quod magis dctcrminaret vnum adlum produci quim alium;
nequeetiam ex partc intelledus proponentis , vt
,
qua
refpicit creaturas.
fupponitut manete propofitionem indifFcrencrgo

, nequeex parte obicfti propofiti. Vel
Hoc,
Ide6 refponfio
videlicct qu6d fi
Dcus ageretncceflario, voluntas ex fubordinationc fua ad primam caufam ageret etiam neceffario quod non eft confcntaneum doftrinac noftri Dodoris , nifi aliquo modoredudlum ad ca,
noftrac Scholae farailiarc cft
illa
admittenda. Ex hoc ergo capite fublata

petfcdtione fimplicitcr in Dco.fcquitur eam aueft
Dco
quac pracmifla funt. Et hacc dc hac difficultatc,
dcinceps fequemur textum.
C H O L
V M.
Refutat D. Thom. ajferentem beathudmem menfuran ttternitate

rariauo
de quo aSIum eji
vnde fi voluntas non cifct in

nequc etiamincteatuta, quidquid fitan
ferri in creatura
1. difl.^. quaft, 4. ijbi
O* quaft.
i.
d^
prohans menfi^
3. agtt de auo.
quod non cft pcr\ Jpetuitas tcmporalis quia ncc alicuius fucccfliui. Dicitur quod ncc eft pcrpctuitas acui quia acuum fccundum quod ab xtcrnitatc diftinguitur pcrtinct ad crcaturas immutabilcs beatitudo autcm cxccdit naturalem potcniiam crcaturae, cum ad
cam nullacrcaturacxVuis naturalibus poflii attingcrc vndepropria mcnfuraciuscft
1
Tn\E fccundo dubio
fcilrcct qualis fit illa pcrpctuitas
patct
dif.ttrt.
I.
q.i.fol. j.
^nafttHncmI.
q.i.ntt. 50.
ideobcatitudo cft vita ztcrna.

Contra hoc primo ex diftis iftius// quaft.Prima. dicit cnim qu6d principium aftus
fccundiim ftibftantiam cftpotcntia fcd lccundiim formam fuum principium cft
habitus & ii habitus fit infufus pcrfcdio adus cft a caufa cxtcriori , quae caufat habitum. Ex hocarguitur,vmpoflibileeftacn;um inquantum formatus(fecunduim quam
racionemdicit iftc adum clfc beatificum cflc magis,vcl immutabili^s pcrmancntcm quam fccundiim fubftantiam quia irapoflTibilc cft illud , quod incft aUcui pcr
aetcrnicas
vbi id reftttat. Doci.
-^M^xjia
tem
volunras tunc nihilageret, quod deftruit inten-
'^
neque
tum, vtl ccrte agcret libere,cum aliter agctenon

poflet:quia pt incipium cx forma fua aequc prim6
dercrminatum ad oppofita, nifi ab intrinfeco,auc
extrinfeco dctermineturad alternm , nihilagit,
quia fic pfoccdcrct aeque primo ad oppofita,
quae repugnant fimul incfre. Non videtur ergo
verum principium quod aliquibus Dodtoribus
non
i* '***'
ût fui concurfus eflct ali-
Diceretur fortc reduci ad hoc.quod eft ncceffario agere,qui eft perfe(9:ior modus agendi ,
tas
D.Thom.
obiedtum
rcpugnat in terminisj quia neque ex parte vo-
quidqnid dicerttui fecundum errorcm Philofopliorum,non redc a Thcologo diciturjquia agere libere ad extra ftatuit ex creditis conuenirc
Deo form ilitcr , non auieni emincnter ,aut virtualitcr:quod autem formale eftin Dco , eft pcrfc(%io filnplicitcr.vt fuaomnipotentia,& volun-
prtfititi
& moueretut
luntatis fublata poreftateîberi eligendi
ad
caufa prm>a.
d-"**/^
indifFe
creatura.
includerecur eminenter \n
Riiitilt4r.
obiedum
fens,& indifterens:fequeretur quod aequeprim^
&
ReSpottfio
& nolle
efletnata vellc,
poflibiie fieri ^ voluntate circa
i.q.j.^.Dico tune
eftet
neret Ubera,
uttret Uberi,
squc primo a caufa prima neceflario agente , &

fecundum extremum virium , ad quodcunque
quod reduceretur formaliter agerc liberc , & cum dominio

adtus. Ac proinde hxc ratio non clfet participatio aliqua primx caufae , neque cirec in
non
.^'^
.*^v
autem per impoflibile maneret, /m,^ m.
determinatc agcte circa aliquod
aliquod vnum in Cieo, fcd ad inrelle6l:um,& voluntatem. Patres euzmptptk citati cum Tertulliano rationem imaginis ftatuunt in voluntate, qua liberaeft:fi Deus auicmneccflarioagcrct
rens(indifFcrcns dico,vt fecludantut controuer-
ad tjttttiltonem,^ vbi
probat pluralitatem principiorum operandi per
oppofitoi modos produccndi , redoci non ad
i.d.
^***
.
Mjterel necef-
6lorc in
fi
impoflibile etiam poftet applicati aDeo

fecundiam virtutem innaram ad opetandum tcroanentibus czteris requifitis adiiberrateroeius,
libere ageret quia aliter agerc iph repugnat i ac
proinde haberet poteftatem determinandi fe ad
adionem : ali<ts repugnarct ei agere , quia aliiis
* eretuura.
siptrimptf)*'''
&per
hic, quae
tiu
Quod
re iibertati in i.ti.i^.Sc aliu in locu,quxfitpra de
ret neceff.rio
Dato crgoquod
ageret ad extra neccflirio , pcr confequenj

_
1
r
votiamfequiturtolli radiccm contingcntis
Deus
&
Ad ixtrijtd'
foliim dicit
ctiam fubiata voluntate iibera in Deo tolleretur
pcr intelledum , quae nullo modo .fubeflet voluntati. Nam dc atia morionc vdluntatis , quac
fubertct voluntati iuxta fententiam Henrici ,
aliofum a(ll"rentium inteiletum concurrere ad
ailum voluntatis effe6liuc,admictit non deroga-
Si T>tm age-
non
tura
vnumjcaufa inferiornequit in oppoHcum , ciim

in omni faa atlione dependeat a caufa fuperiori, qiiae fupponitur ad vnum tantum determinaNegat etiam voluntatera noueri naturalitet
ta.
ab intelledu naturaliter moto , quia ficderogaretlibertati , Stintendit de motione voluntatis
hoc agentes citauimus , 8c ioquitur dc fortuitis

non (unt cx nobis ; qualem negat effc
adlum voluntatis ex aliis princjpiis fi enim
Deus agetet ncccfrario ad extri.tollcrctur libertas volnntaris quia modos agenJi in genere eft
non quia crea-
ordinem eftentialem ad SubUtMferDeum cfficientem , fed etiam qui eft menfura feaione fim*
omnium,ficur ensfccundijm quid dicit ordinem P^'"'"^
r Vet tottitur
,
r
r
n.
ad laam Jtmpltciter , cuius cft participatio } lic ^f^f^tur*.
detur recte pr<>bare hbercatem fpeciHcationis

coili
quiait caufa fupe^îor Cn determinata ad
accidens,
16
QusmoVI.
DiftinaioXLIX.
473
crgo fi adus fccundum fubftantiam mcnfuraturixuojquia/' ciusfccundum cum mcnfuratur acuo, fctiuitur qudd adusiaquantum furma;us,fiucmquantum bcatiHcus , habcrcc maiorem immucabilitatcm,
accidcnsjcflc immutabilius illo,cui incft
quam
xiii.
Prxterea ad rcm.vidccur manifcftc falfum,qu6d aliquod crcacum , vc diftlnguicur rtJe Voril.

contra a:ternum,mcn(iirctur xccrnitate,& non aeuo.quia fiue xuum iocludit fuccef- i.dift t.4ir,
fioncm.liuc poflibilitatcmad dcficicndum, vidctur competcrccuicunque creato, I .infine.
quod non cft propric tcmporalc xtcrnum enim ficuc cft cotum fimul adu,ita carec
:
potcntia non cflendi.
Ratio eius non concludit:non cnim fcquitur,crcatura incelledualis non poced ex

Soluft rabeatitudinem:ergo bcatitudo in natura lua cil: aliquid emincntioilones T).
ris pcrmanenciac,quam crcatura intcllcduaUs,qiiia eftaccidens,& licet talc accidcns,
Ihom,
quod non conlcquitur principia fubiccli,ncc fubcft caufalitaii huius lubiedi , cft ta-
fuis naturalibus in
mcn infcqnoddam minusnobilc,& minuspcrmancns.
Qmidadditur,bcatitudo
cft vitaxtcrna:/fr/y>
nonaccipicur
ibi
ftri<ê, ficut di-
ftinguiturcontra-//f'*,fedproxuiterno perpctuo pcrmanentci
quippe frequcnter accipitur dternum inScriptura,vtibiacm Matth.r j. Ite m.thdiCti tnigncm atfrf>nm,Sc ftatim poft: l>nt ht tnfipplirtum ^ternum ciim tamen non fic acccrnum accernitate diftincla ab asno.vel a temporc pcrpetuo.
fic
Dico ergo quod

poflribiliscire
Et
fi
pcrpctuita":
illa
non
cft acternicacis,nec neceflarij efle
t^trrnu
in Scriptu-
ra fMTni tro
! ftn
pro
perpetuo.
fcdeft acui
&non efl!c,tamen perpetuo confcruari.
quarrasquidaddat
xuum Hoc
pcrpctuitas vltraipfum
illa,
prjcexigit aliam tyMum an
ficperpetuitasdicitquandam
maximiratcm quancitatis in ipfo a:uo,im6 quafi infinicam magnicudincm.accipiendo
feropcraltcrum poftalterum fiautemacuumfit indiuifibile , tunc perpetuitas eius
non videtur dicere aliquid pofitiuum nomim per ipfum,fed tancum ncgationcm defccftus, fiue dcfitionis
& tunc oportcret dicere quod nihil plus pofitiue,vel maius
maioritate intrinfcca dac Deus Michaeli quem in acternum beatum conferuac,
quam fi eum ftatim annihilarec. De hoc in fccundo diil.z.quacft.j.Sc prima,& quarca.
quseftioncm, fiacuum uicludat (ucccflionem
quia
fi
dijimirui-
tnr ai Mi-
ternof
(Û
93
De
tntnfuT
biatiiuitinit.
Sententi
ijHtrunJdm.
DE
materiam per fe traftarc hic , cam remltto ad fc, vbi cara Dodtoc
MMENT^ Rlf^S.
cundum librum Sentenciarnm
fecundo djfio, &c. QuaErit hic de mefiira
durationis huius perpctuicatis in bearitu-
D.Thomac, qni
dinc, Adducit fcntentiam
aflcric
beatitudinem nttnfurari acternitatc,nofi tcmpore.nequearuo ; quia tempus eft menfura fucccflluorum:aEuiim fnbftantiaE immutabilis;bearitudo
vero excedit potentiam naturalem creaturcidea
menfuraiur xtcrnitate.
Hanc fen'cntiam
Impugmttmr.
eft
fatis
frcqucns in
efft
tnitgit
fer
tnanfi ijHam
/mhlMuia.
a:ternitateper
vc
acuo
feianquam menfurfi propria
fit
^ caufa fuperiori
fcd
non
poteft
, ii
adus
fccundum perfciîonem , qua informatut , efle

magis.ant immucabilius permanens qu<lm Hc
,
permanen<ifccundiim fubftantiam
qiiod ineft alictii,vt accidens,qualis
ftio opcrarionis ab hnbitu
eius:ergo
fi
ita
pcrfe-
aut caufa exirinfcca,
permanens quam
fit
fiibieftum
fccundum
rationc adlus vitalis qua
eft in
prxcisc a potentia, qua:
raic
qnia illud
a6kus menfiiratur a:uo
fubftantiam.hoc
cft
eft illa
eft
principium natu-
formam fuam men-
etiam fecundiim
R4/f'D-
fl*'.
&
propric in timpote, itrcrnura
autcm ficut eft totum nmul.cxcludit puflibiiitatem ad non r^,quod repugn.it crcaturae.
Adhanc rcfpondcnt alij bcatitudinemmcnfurati acterniiateparticipata;fcd
criam
dc natura
dilfcri
longius pof-
ab
Deo competit
ex
arternitatc fimpliciter,quac foli
perfedkionccircndi.
Cumergo menfuram
pro-
pri durationisquzlibct les foitiantui cx per-
fedionc,& modoeftcndi proprio, vidcndumefquomodo, vcl qua racione beatitudini compeiat modus cmincntior eftendi , qu^m conueniat fubicftobeacificato: filoquamur de Angelo, & anima , magis repugnac eis defcdio in ejjif
fec
aut deficio
nam
fi
con/iderctur beatitudo,vc
fubcft fuis caufis, magisdcfcdlibilis eft,
quant6
magis dcpcndetabaliiscaufis fccundis,
& natu-
& impcdimen& habitus. Dcin-
ra dcfc(SlibiIibus,& mutabilibus,
Rcfponderet D. Thomas atum menfurari

non aruo , fed tempore difcrcto , quod diuetfum
eft a fuccefligo, & ab xoo fed ratio etiam prxdidlaoftendit mcnfurari fimiliterquoadformam
Scd qnia tK>n cft inftituti hanc
lali tcmpore.
Scoti Oper. Ttm. X.
tis
ftbicdat.vt funt potcntiar,
de,cum ipfa fit accident magii cft contingens,

quoad ejjfi qu^m Angclus.
Si autcm confideietur vt fubcft influxuicaa(x pfimx,& pioindcctiam Angclus, non eft dif,
RR
oa
illius g,/,;^,
&c ciim participatio dicat diftracfkioncm
furarur zuo.
1.
a:tcrnitaris participatar
vc perfccflio adlus
ncmpe im-
quia fiue hoc inclndatin te fucccflionem^fiuctantiimpoffibilitatcm deficiendi,q lantiimcft cx natura aruiterni , vidctur conueniie
tanquam mcnfura connaturalis omni crcato,
non
fet
iia
aliquid creatum menluretur
fus
neqiiit cftemagis
Re^tvjit.
Schola D.Thoms.impiignat Doftor , prim6ad

hoii,inm , quia vtfupra vifnm cft </? i. hmiiu
f
nurn. 30. piincipium operationis quoad fubftantiam fftpofciitia quoad fornram habitns infiiAteiient nn qiia infundittir habitus
yateli
poflibile efte
quodnoncft
qux
91
exprofcftb cra6lat.</.i.^.3.e^4.
Subiicit Dodor aliam rationcm
paritas;
g^tHtitur.
Uon
mtnfu- paritas
rari
dterm-
vel
V. Sententiarum.
Lib. I
474
fi
c% etninentior eft modus e^Tencli
magis inimiuabilis j ac prpinde

magis debetur aKernitas participata quam
Angelis, &c cx
tate.
illi
fe
opcrationi fu;c,ctiam bcatifica
quia perpctui-
tas hoius neceirario fupponit perpctuitatembeati
Angcli, quoad
ejfe
bcatitudo
ita vt *litcr
Quod autem
poircteircperpetua.
& duratio rci
modofuu
elfendi,
fimulcxiftcns, fiucper pattcs cxi-
ficft totuin
ftcnsjiiue
fumitur a
fit
quiamcn-
fupcrnaturalis ex habitu,nihil rcfcrt,

fura,
non
beatitudo
fit
ncceire, fiuc conticigens
nam
ficut
duratio fcquiturexiftentiam,& modumcxiftenVndtfiimt~

*Hr dttrfttio.
di aiicuius in *j^cntis,licct vt
cxtrinfccas, dicatur naturale
refenut adcaufas
aut fupernaturale
remitto ad locum proprium. Solutio ad ratib*

nem ,feu fundamenta oppofitx fententix , eft
nempe quod fupernaruraUcas beatitudinis

nonprobeteam habere cmincntiorcm pcrmancntiam quam habeat fubftantia Angcli.aut ani- jEtemum
m2,quarum cft accidens. Dicitur autem cter- p duiternt
na, non vtdiftinguicur concra suiternum , fed ftmitur.
clara,
proucfumicgrproipfo xuitcrno perpecu6 permancntc.feu pcrpctuotemporcivt fumitur igni

acternus Math. i$- Ite mlediIi , &c. & ibidem,
Ibutit hi in fuppliciMm euernttm. Condudit crgo
Dodor quod
atcrnitas
bilis elfe
non vindicat maiorem petfedkioncm effendi,quam fibi.viudicat cns naturale; non idco
uati.
menfijram durationis, liccr perfcdiorem habeat mcnfuram perfcAionis
euo
in
fe,fi
fortitur pertedliorem
Bcatitudo autem licct fupcrnaturalis
cfTentialis.
fit
non
cxctinfcca,&
accidcns
&
aliis
feclufa
cuius exiftcntia
pcrfe6tionis
maximc
,quam
quam
cft inferioris
Sententla D.
vindicat
ordinis,
fitexiftentiae fubftantiac,
incorruptibilis.
Scd hanc diftercionem
ThomMc qiMfl.i.^ 1.2,.
heatitudinij. 'Dofior
& non elfc
illa
clfc
non
fed acui
fit
poffi-
tamen perpetuo conferinttrrtgt.
Refpondecur iuxta varias fcncencias : quia fi

atuum dicit fucceffionem,pcrpccuitas fuperaddit
ipfi quanticaccm incermihacam , & infinicam,
accipicndo fcmpcr alcetum poft alcerum. Quod
fi fic
ReônJiQ.
indiuifibile,nihil fuperaddir pofitiuc,fed ne-
dcfitionis, & fic fiucajuitcrnum durct

detcrminato tcmpore,fiue pcrpetuo,nihil inimutacur pofitiue.quantiim ad inttinfecum , fedtan-
gationem
tiim quoiad negatiuum.
V M.
quafl. 5. art.
j^.
perpetuitatem
ejfe
de effentU
g^ extenfiuam. de hac tdem
negat:quem fequuntur Dur. htcquafi.G.Talud.qHxfl.-j.Gab.
quicfi.t.art.^.dab. y.Occam./^. qutefl. ''ult.art.j^.du. 6.foluit rationes
perpetuitatem beatitudmU
diflmgmt beatitudinem intenjiuam
Thom.jentityde
perpctuitas beacitudinis
nec necclfarij
Si quaeratur quid fuppcraddar perpcrtuitas
C H O L
cum D.
ellendi
Dci prouidentia
caufis moralibus , cx quibus
,
debitum pcrpctuitatis
tcfultat
modum
vindicat pcrfcdiorcm
exnatura operationis
D. Thom. docetque
ejfc ex mftitia cum liberalitate fupereffufnte , de quo diSium
efl,dtfl.^.6.qufl.j^..niim.io.
D. Them.
kic.
Tn\E
tertiodubiojfcilicetqualitcrre habeat
illa
perpetuitas ai beatitudinem.
iS
J J Videtur diccndum,qu6d includatur in f ationc bcatitudinis tum quia beati-
ej. I .
fit finhomnium dcfideriorum,5c perconfcqucns adcptoeo.ccfomnis appetitus:ergo oportct qa6d includat fic omnia appctibilia quod nihil vltcrius dcfiderandum re(lat:quilibct autcm naturaliter defiderat permanerc in bono,
tudoincludii,qu6d
fat
& pcrpctuo,ficutfuanaturaeftpcrpctua:crgobeatitudoillampermancntiam
inclu-
Tumquia dc
finita
rationepoenxdamnationiseftxtcrnitas, quia oportct qu6dfitinad hocquod corrcfpondeat culpae^qux eft infinita in malitla,quia auertit ab in-
finito
bono:non poteft autcm
dit.
cfTe infinita intenfiuc:ergo in ratione cius,
inquancum
pocnacondignacft culpac.includiturinfinitasextcnfiua, fiucaeternitas crgomulto

magis in rationcbeatitudinis,inquantum pracmium.includituraetcrnitas.
Dc hoc certum eft,qu6d fi beatitudo accipiatur pro aHqua pcrfcdionc pcrmanen:
pcrmancnsquantumcunque intcnfa,pcrpetuitasnon includiturinrationccius,

quia qu2ecunqucperfe<n:io permanens, &quantacunque eadcm,&aequalis, potcft
te,vt
vel
cum
aliquo brcui tempore
icmpore:3:que enim pcrfcda

Cap.6.
QHid
tirudo
beaifite
/iui*.& extenjiua.
Perpttui'
tM
efi
de
ratione bea
titudinii
txtfnfiitx.
&
quanta potcft cffc cum toto

, quae
albedo vnius dici,ficut vnius anni, .Ethic.
Alio modopotcft accipi^C4f/Wtf pro aliquapcrfcdrionepcrmancnte, &intcnfa,
non tamcn prxcise fiftendo in perfcdione intcnfionis , fcd includcndo etiam perfcdionem extcnfionis:& hoc vcl proprie poncndo acuum efle fuccefliuum,vclcmincnter,fciliccc ncgando omnem dcfitionem,poncndoaeuum efle indiuifibile, Et ilio fecundomodo nihileftextenfiuum pcrfctûm cxtenfiue,nifi quod durat , quantum
poteft durare,fiuc illa duratio fit cxtcnfa realitcr , vcl virtualitcr , vcl imaginabilitcr:
beatitudo autcm patet quod naia cft pcrpctu6 mancrc:ergo ipfa fic acccpta pro pcr-
circ per inftans
cft
fcc1ionefummaintcnfiue,&cxtenfiue,includit pcrpetuitacem .fcd hocmodo bcaiitudonihil vnum perfecft,ficutnecopcratiopcrfe<fla:& totum aeuum ficftfucccffiuum,vcl operatio,& negatio defcdusjvcl dcfitidnis exiftcntiae
iilo
tamen fccundo
modo
19
Qu^ftioVI.
DiftinaioXLIX.
475
non tantiim cft dcfidcrium in naiu, quia

ad peikdioncm inicnfam/cd ctiam ficcxtcnfiue habcndura , ficut ctiam dcfidcrium non tantum cft ad bonum e{rcniialc,fi:d ad lcmpcr cflc,ficui cft poflibilccompctcic naturac.
"
Pcr hoc ad primura.bcaiitudo primo modo acccpta cft finis omnium defidcriorum,fic quod vnitiuc cx paric obicdi includit omnc dcfidcrabilc , ficut Ixpc didum
cft,qu6d in dcfiniiionc Auguft.7/(^/Wx'// , orr. qHicqmd non accipitur ibi diftribu
modo vidcntur loqui multi dc bcatiiudinc

ra
lO
tj.
prtfentl,
omncrcclc vohbilc. Bcatitudo (ccundo mudo hunu dift.

non tantixm fic vnitiueintcnfiue, fcd ctiam cxtcnfiue
D.Thom.
tjuantijm ad durationcm,intcnigendocxtcnfioncm, vel rcalcm vcl virtuaicm hoc
hicq. I.
cft indcticicntiam in clFcndo. Breuiiei tamcn a, gumcntum lilud licet fit cuiufJam
Docloris,pcccat in for ma:eft finis omoium dt fidcriorum.crgo includit pcr (c omnia
dcfidcratamon fi:quitur,fi:d (equitur.ergoincludit,vclpixcxigit quodcunquc rcquifitum ncccflario in ordinc df.fidcriorum complcndornm.
tiue,(cd pro vno,vnitiucconiinente
includit fincm dcfidcriorum
Adaiiiiddcprajmio.cft dubium,vtrumilla perficcli(>cxrcnfiua,fi:ilicetpcrpctuitas,vclindcficicntiainc(rendoincludatur inbeacitudinc pcr fis.inquantumcft pixmium meritorum.an (cilicet cadat pcr fc fub merito , vel tantum fic quod Jam anne-
xum
II
illi,quod pcr (c cadit (ub mcrito.

tAnperpeEt dico quod loqucndo dc ftrifta iuftitia, Dcus nulli noftriini proptcr qujccunquc
tuiroi prX~
meritacftdebitorpcrfeclionis rcddendx tam intcnse, propcer immaderatum excel- mtj rui.it
fum illius perfcctionis vltra illa mcrica:fcd eito quod cx liberalicace fua determinaliec p<r fe Jkb
mcricis conferrc adum cam pcrfeft jm tanquara pracmium tali quidcm iultitia qua- intrUo.
lis dccet cum,fcilicec (upererogantis in pracmiisitamcn non fequitur cx hoc ucccUa,
im6
fit rcddcnda pcrfeclio percnnis taoquam praemium
abundaub ticrct rctribucio in beaticudinc vnius momcnti. Si crgo pcrcnnitas pcrtinec
ad pracmium canquam cadens fub merico , oportet quod illa corrcipondcntia tcrmiri6,qu6d pcr illam iuftiiiam
nctur a
iuftitia
& libcralitatc fupereffluentc
Nec
PerpetuitMk
prtmtj
inconucnicnscft diccrcmagis, ex
qu6d Dcus difpofueric homincm perpciu6 prjemiare qui pro (uo merito perpeiu6
fincmmcruerit,&hocextaliiuftitialiberali, quamdicerc qu6d dilpolucrit cx luftitia rcddcrc calcm perfcQionem inten(am pro mcritis &i vlira hoc quafi non cx iufti-
beM-'
titudinis
iujliiia
liber/ili,fiU
ex vtratfue
virtutefitnul
de
cx mera libcralitatc adiiciat pcrpetuitatem.

ûo d.^6'.
Ad arguiuentumtamcn,quodadducitur dc pcrpctuitatcdamnationis, noncogic, f .4. .20:
quiani)nuacongruitpcrpccuitaccm ibiitacadcrc fub merito ficut hic:bene cnim
diuina: bonitati congruit,qu6d pro legc dcterminauit pcrfcdioncm non tantiim intcnfam,fcd perennem rcddcrc pro mcritis ncc fic , quod poenam non tantum graucm,fed percnncm rcddct pro demcritis.de hoc didum c^/upri dijt.t^6.(fuitjt./^.
tia,fed
rz:& fic inquit, muhi loqauntur dc beatitudine;

Hinc patet Doborem non fuftmere contro-
(ÔMMENTARiyS.
95
DE
lertio
" dubio , &c, Hic quxtitur an bca-
titudo e(TentiaIitcr
videtur
fit
pcrpctua. Aflirmarc
D.Thomas, tum quia beatitudo
omnium dendetiorum qua

,
efl finis
adepia ceiratomnis
appecicus voliintatis ad appctibile. Deinde,quia

pcxrna cft pcrpetua:ergo
tnium
in
in rcipfa
jtejptn/io
ttatitnJe
inttifiui
&
bcatitudo
&
pta:-
hoc dubiu non cH magnacontroucina

fed in
modo
cxplicandi.
Refpondct ergo Doclor primo
, fi
fumatur
beatitudo pro aliqua perfcdlione immancntc

quantumcunquc fit intcnfa perpctuitas non c(l
de edentia dus quia potcd illa perfcflio cx fe
,
fumfta pi
tefl rf[t in-
fimianfn.
& natura
cum fit
confequcnier non
Ex'enjiuv
ffmuts
tji
ferfetin.
& complcta,
& crcatum & po(Iibile
fua effe in inilanti ,tota
ens indinilibile
cll inamifTibilis.
Secundo dicit qu6d
fi
beatitudo fumator iion
(bliim intenfiuc ,fletiam cxtcnfiuc ,bcaticudo

inrlnHit perpetuitatcm
quia non tantiim
enam
fic
cxtenfii)c
rium non tantum

feinpct elle
eft
ad
habendum
bonum
ficat cft poflibilc
ficut dcfide-
c(rcntiale,red
, & oftendere raiiones przmin'as intelligendascircde beatitudine intenfiuc , &extenfiue

fumptavt eft complcmcntum appeticus vtroquc
pia
modo. Vndc immcrit6 Caictanus exiftimat Do^lorcm impoi cre D. Thomx quia & Dodor
:
dicit pletofque fic loqui
ad
compcterc natu-
dc beatitudine,tam in- ^'"fi^ ^f
tenducquamextciiliuci aandew/rrclpon- nerD. Thodcs ad raiionem difHcuhatis praemillam, quz eft 094.
D.Tomac,dicittantiim peccare in forma,& non
in materia;nam eandem ipfam propofition6 admittit Dolor aircrcnsbcatitudinetn efte coraplcmentum omnium defideciorum tam incenfiue, qu^mextcnfiue , & fic non efte aliquid
Tnam,fcd includcns cam bracitudincm intenfioam,qu^m reliqua concomiiantia , quz ad fubftantiam bcaciiudinis pcrtincnt.
yfd
efl
dcfidcriuni in natura ad perfcdlioncm intenfam,

frd
ucrfiam cumD. Thoma in hoc,fcd tantum cxplicate conclufionem, vt rcducicur in fua princi-
"
bitandi
finis
te
prtmum,5cc. Refpondet ad ratione^ du,
qu^dbeacitudo intenfiu^ fumpta
omnium
obie&i
omne
fit
9^
Refonfi
(lcfideriorurh,quantJim eftcx par- d Ttiiutn
qaod
includit vniciuc
dcfiderabile
quod
R K
,&
eminentct
patct cx definitionc
Auguftior
dMhtiidl,
V. Sententiarum.
Lib. I
476
Augu(lini,i?itf
tft, tfui
hnbet ^mJ^Hidvttlt,
&c.
beatitudincm rcmporari^mîatiis complete adae ferfetultiu

quarbt merita in ratione dati,& acccpiti tamen fi'' fub
*"*''"
dicit non cflc inconucuiens, quod ex iuditia fupcrerogantc dctcrminet prarmium, vtetiam pcr-
Vbi quidquidtnon accipitur diftributiuc, fc/d vniftiuc , pro vno vnftiue continente quidquideft
modo
redbe volibile. Beatiiado ver6 fecundo
fumpta
tiue
e(l finfs
deiideriorum
non tantum vni-
petuum dire
fed etiam ad durationemindeficientem in
Refpondet argumentum peccare

quffl cilc
finep
quod
in forma:
partemeligit
omnium defidcriovum non con-
ergo includit
m (e omnia defiderata
cap. 16. vbi
97
fic
magts concordaC
^daliuddcprAmio,SiCC.Movttx.AQhivim.
an folum vt aliquid
annexumEt
quod nulla e(l

Deum. Vnde li
detet minairet
hanc
4.
libcraleip
ncgat pariratcm remittens

Difparitas
hoc affignatur ex paricDei fupereroganiis pra:mium proptcr merita qua: alus fuiit
fua dona , & ipfi dcbita ; & viadicantis peccatum ex lege fecundiam natutam delifti, & non
vltra deliti demerituip quia hoc non congtuit
fe,
iuditia
noftti ad
autcm
rcfpondet ficut
fumpta
fe ad ea, quae tradauit loco prxfato.
An
AWiifitpra d.^6.tj.^,
hocdcbitum refertinDei
Ad argumentum
vel includat,vel
pcrpetuitas bcaiitudmis cadat fub merito pet
&
Dodor. Vide Tridcntmum/?^
iuftitiam,& promiffioncm.
fcd
fupponat,vel
etiam concomitetur omnia requifita ad defideriorum ordmem amplediiendum.
fufficit
Et
ponitur vita xterna, vt merccs opcrum
eflendo.
ciudit
mciitis.
Scripturac,Conciliis,& Patribus ,in quibus pro-
(Iricfle
in
eius iufliiiz,aut bonitati.
C H O L
M.
Securitas eflfajjio in njoluntateyOppoJiia timori,fippot2ens in beato iudicium certum
ex reuelatione^qHodnunquam dejinet beatitudo

tioneminuUoque modo ex tflii ûlt
Timor
&
duhitatio
dupliciter
differmr.
ejfe
'
f^ explicat quatuor modi4 Jumi ten-
de ejfentia beatitudmis.
.,,
T~AEfccundoprincipali:rccuritati videtttr opponititnor. Timor autcm vcl cft

prascedentc tamen apprchentione talis mali nccoportctquodillaapprchenfiorit dubia, vndclongediftac
dubicatio,8c timor,non folum.quia dubitatio pcrtinet ad inte1lcdum,timor ad appctitum fedctiamquiatimor in appetitu non neceirano pracexigit apprehenfionem
^
J dcmaioinfligendojvelde inflidocontinuando
%%
dubiam mali. Quicquid autcm

aliquid oppofiium timoris,8c
Vnde
certi-
tudo heato-
rum de perp.tuitate
heatitudinii.
fit
dc hoc hxc
,
fccuritas ponitur in voluntaie
ficuc
cam prascedit ccfticudo in inteilcc^lu dc bono conferen-
bono collatocontinuato. Talemceriitudincm habentbeati:non quia videnc

bcatitudinemcxfiseflc pcrpctuam , ficutprobatum eft inargucndo contraprimam
pofitioncm dc caufa pcrpctuitatis,articulo praccedentc nec etiam tantum pcr ratio-
do,veI
nem naiuralem,quia nulli crcacurae potcft fcfle notum per rationem
naturalcm
illud,
quod contingcntcr depcndct a fola voluntatc diuinajhuiufmodicft continuatio bcalitudinis iam collatae,8c hoc patei cx lilo articulo:ergo tantummodo cft illa ccrtitudo
in intelleclu beati cx rcuelatione fibi fada a Deo:an autem fic fiat ccrtiiudo damnadc (ua damnaiione continuanda,non cft azque certum.
Exdidis patetfo]utioquacftionis,qu6d fecuritas non cftdccflentiabcatitudims,
lum quia (ccuritas pracfiipponit ccftitudinem de continuatione beaiitudinis illa auccmapprchcnfiocerta fcquitur ordine naturar, totam bcatitudinem , cum fit adus
non tcndcns in obicdum bcatificum fi:d reflexus fupcr adum , 5c per confcqucns
bcatitudo tota pofita eflTcntJaliter potcrit efle finc ccriicudine ergo &L multo magis
tis
2-5
Securitas
ftcjuitur
beatitudi-
nem,non
includitur
in ea.
tum qniaperpetuitas, dequa ert illj ccrtitudo,ad quamconfequitur fecuritas non cft dc cflcntia beatitudinis co modo quo didum cft in pracccdcntiarticulo, infolutionctertiacdubitationis: illa lamen ratio non concludit, acaîendobeatiiudinem fccundo modo dido ibijquia fic includit pcrfeclionem non tanfincfecuritate:
,
tuni intenfiiiam
Securitoi
efi
in iraf-
fed etiam cxtenfiuam, fiucindcficicntiam.
""i"^
Primo etiammodoaccipiendo,perpetuitasnoncftaliqua rcsaddita tanquamaccidens. Prima ergo ratio valet & illa tcrtia quia fccuritas illa eft in irafcibili ficuc
&timor fibioppofitus: fiquidem oppofiiafunt in eodcm: beatitudo inconcupifci,
cihili.
bili
'
cum
fit
amor
amiciiiac.
Proptcr argumcniaquscdam ,&vcrba,quardicuntur de tentionc intclligen,
Tetio tjuadrupliciter
fHmitur.
dum cft,qu6d
tcntio quadrupliciter accipi poteft.
Vno quidcm modo
propric,
prout memoria tenetobieflum , U hoc vcl per formam imprcflam , fi eft ibi obieftum in fpccie :'vel pcr habirum imprcfliim , vel faltem per illapfum vcl inexiftcntiam, faltcm eo modotenet quoobiedlum concurrit ad rationemparentis. Alio
modo poteft intelligcntiadici tencreobicAum in adualiconfidcrationc: ad hoc
potcftpertinerc, quod voUintas dicitur tenerc aciem intelligentiac conuerfam ad
mcai6riam. Tcrtiomodo tentio pertinec ad voluntat6m,vceftcncupifcibilis, 8c
,
&
dicitur
14
XLIX.
Diftinaio
QujeftioVI.
01I
'^
477
bonum.habcn- TVww ad
dicitur fucccdcrc fpci co modo,quo pcr fpcm
amor concuillatcntiocft
habitum:
&
bonum
illud
amat
dum,& pcrtcntioncm
Vlll'^''^^^
pifccniiac boni pracfcntis. Qaarto modo tcntio dicitur cflc quidam a<flus affccutionis, ^^^^ ^^ ^
,y/^, ,>
vcl pallio confcqucns fpcm paflioncmi & illo modo cft in irafcibili.
NuUo iUorum modorum eft icntio dc cirentia bcaiitudinis. Primo modo prxccdit connpifci'
bcatitudincm,im6omncmaftum fecundum. Sccundo modo cft adus fecundus bili.
voluntas dcfidcrat
pcrtincns ad inicllcclum
voluntatis rcfpcclu
fcntis
illius
&
pracuiiim bcatitudini
adus
prxuij. Tcrtio
& apparct cx quxftionc prxccdcntc
qux
modo
quod
cft in
fibi
volnntatc
vcl aclus ^'"^" "^"
amor boni commodi prx~

amor non pcrtinct ad bcati-
cft
ille
tudincm (cd amor boni honcfti , vcl boni in lc. Qiiarto modo cft in iraicibiii , &
illomodomagisappropinquac adfecuritatem ,qux luccedit fpei pafltonijnon Ipci
'j-^^jyj^'
,^,^^',1*.
virtuti.
ly
*
Adargumenta. Ad primum potcft dici quod Auguftinus pcr illud intclligic
qu6dbcatifllmum,idcft,maximapcrfe(fliobeatitudinis eft,quod ceriifTimum eft
quod fcquitur , accipicur non pro
fcmpcritaforc,niaxima,inquam,cxtcnfiue.
acflu ccrtitudinis fed pro obiedo quafi diccrct , ipfa pcrpetua continuaiio , dc qua
habctur ccrtitudo, cft maximum quidem in bcatitudinc } quia quantitas cxtenfionis
^</rf.
&
fupcraddita quantitati intcnfionis;& illud dicitur maxirnum,quod includit aliquid,&

adbuc aliquid fupcraddic quantitati, 8cfic iftacxtcnfio includit pcrfcdioncm inicnfionis.
^jj
primo articulo folutionis , quia nulla forma finita potcft cxcludcrcomnempriuationcmafufccptiuo :camcn beatitudo pro quanto eft perfc(5liflima,m.<ximc cxcludit perfeclionis priuationem afuo fubicdo & hocfufticic ad hoc,
vtfufinisiiitrinfecus, qui ncccflario cft finitus, fed non' fufficit ad incorruptibili-
Ad aliud
patct cx
...,.,
AdaIiuddePhilofopho,diccndumquod nunquam pcringcnium
tatcm.
\-
^^^ yjj^^
mafinit*
txdHdit
'rnnempri.
uationtm *
HieptiHo
ad vcram teli-^^^j^
citatem humanxnaturx potuit pcrtingcre , ncc afiirmatiuc, nec ncgatiue. Non negatiue.quia falfum demonftrari non poteft non affirmatiue , quia ienfibilia ad hoc
fufficicnier non perducunttvnde tanquam dubius nunc videbatur fcntirc, qu6d non
:
cflct vcra felicitas, cui poflet
fucccdexc miferia
nunc quod non
poflet
eflTc alia fcli-
cicashominis.quiancrciuitdc felicitatcaltcrius vitxabilla , &:illa non eft felicitas

inamiflibilis,idc6non oportctinhoccius authoritaciinniti.
AdaIiud,conccdoqu6d tnbus virtutibusThcologicisin viafucccdunt trcs pcrfcdiones in bcatojfiuc virtutcs,fiuca(5lus, non cuio:fed non oportct illafuccedentia
cfledccflentiabcatitudinis, ficut accipimus beatitudincm pro fumma pcrfciflionc
bcatificabilis nacurx ipfam fumme fuo obicfto pcrfecftiflimo coniungcnte.
.^'.t
^y^^J^y^^
Theelogiiit
in t/14, tri*
fuccedunt
principalis, fcu titulatis.
M M E N TA R
f
^
^
Setmriltti
tfpntitMr
'TÊ fcundo f principali
'^ co"f^H"* l>catitudineni,& non
yS,
tiabcatitudinis
hoc articulo
lêxplicat quid fit fecutitas & vnde caufeqiiid (it
tur , & quod cius fubiedum. Deinde
,
Scc. In
,
tcnrio,& rcfp5dct ad arguracnta principalia.Dicx natucit prm6 (ecuritati opponi limorcm,
&
ra,& caufis huius,dcclaratur tanquam argumento ob oppofito, quid fit fecuritas , & qux cius
caufx.
de
fione
fio
Timor
aflflifto
fit
talis
modo
oritur cx
continuando
Vnde longc
vcl
prxccdentcapprchcn-
mali.ncc opottet
dubia,
infligendo
qu6d iliaapprchen-
diftat dubitatio,
& ti-
icc. Sccutitas crgo ponitur in voluntate

aliqnidoppolitumtimori$,& eamprxccdit
in intellc(5t(t cognitio dc bono conferendo ,vel
decontinuan.locollato. Talem habcnt bcati.vt
fupra probatum efl cx Auguftino in quxftiune
prxmi(rx { yin fîf vUimtu neceffltet vluniatem
ciare viftu ) RacioRcm autem huius certitudinis
non rcdncitad cognirioncm ipfius beatitudinis,
ncquc ad cognitionem naturalcm ex parte obiedi , fed ad teuciationcm diuinam
quod cil
confencaneum ad didVa in prxccdcntibus.
raor
ficut
Ek diiiupatet folmio
quajiionit
&c.
AfTcritlianc fccurita-
Nempe
vt
hxc
clTe
/'*"*
dc clTcn-
Ainiitur intcnfiiic ;quia
fequitut fcicntiam dc continuanda bcaiitudi^,^7^

nc. Ac proinde ipfaiTi beatitudincin pofitam or- mm^tOiu,
dine naturx , qux fupponitur fcicntix i ficut /'^W //-
/"^crgo bcaiitudo pofira poirct cdcfinctali fcicntia qnx c(l aflus reflcxus tcndcns in ipfam beatiiudinem pofitam ,ad qnem fcquitur fccuritas
in voluntate per exclufionem omnis timoris de
.
amiflione boni acquifiti

beatitudo cxtcnfiuc
dlat
autcm accipiatur
fi
ad cius ertcntiam fpe-
fic
tam perpctuitas , qu^m
99
fecuritas.
&c. Hic explicat ^*^'* V**

vno roodo prout
quot modis dicituf tentio
memoria tci-et obic(ftum , eo roodo quo obie- fTlmmae'
dum complct memoriam fircundam , fiueper eifti.
fpcciem imprefTam , fiue per habttum imprcf"
Propter argumenta tjuedam
fum.vcl faltem pcr illapfum , vcl inexiilentiam,

quacunque alia rationcdicatut , iuxta varias
fcntcntias,obieûm fic concurrcread rationem
vcl
Secund6 aceipitur pro inteliigcntia,

quatenus tcnet obiedlum in aduali confiderapareniis.
tione,ad
quod
pcrtinet
qood
dicitur voluntas
tcnete aciem inteliigeniix conuerfam ad
riam,
& copulate proleni
cum
parente
memo,
qui
eil
modns
^ j^ffpfif
Lib.IV.
47^
Sententiarum.
fpondcc canquam pafllo adlui fpei , dcledtatio
vcro de abfcniia prohibentis commodiim , dt
padio irafcibilis corrcfpondcns fccutitati. Dc
hispaflionibus agetuc in fcquenti quxftionc.
modus loquendi
TtrtU tU'
etftic.
4. Aectptie.
ran(Sti Aoguft. in libru Ac Trin.

In hac ciiam accepcione dicitur ^ plucibus poffideri obicdum pec intcllcd:um,iiuodeft funJamcntiim. Vndc Dokor Angelicus cum aliis tclatis in qusftionc prscedenti conftituunt beatitudinem enentialem in viiione Dei, quam putant eircvcram acquifitioncm finis. Tertio modo dicitur tentio in voluntate , qua concupifcibi lis cft,& fucccdere fpei, perquatn affedu commodi fertur in remablenicm , per tentioncm in
eadem
& commodum.
vt cft prxfcns,
modo dicitur elfc in

,
de
quod
&c. Ad quam
Dodor
Refpondct
ncmpe
commodo.
&
ben^ quod
nunquam
huma-
nx
titaitm.
ftrari
affirmatiuc , neque
, ncquc
non negatiuc quia falfum dcmonnon poteft , ncmpe non eflc felicitatcm
quam
fides
vits pertingerc
Secundo modo fpcdat ad inteilcdtum, dftque ipde qu^ diftum eft in quxftione fufii Dei vifio
periori liccc enim adbeatitudincmcxt^nfiuam
fpcdlet tamen non in ea confiftic bcatitudo , vc
libilia
proponit. Nonaffirmatiuc
qux
ad
quiafeu-
limitacur cognicio huius
fta-
tanquam ad motiua , non fufficiunt ad pcrduccndum intellcdum ad vcram cotus Tiaturalis
Tertiomodoeft amor commoeadcm

quzftione dccifum eft. Quarta modo cft in irafcibili ,& magis accedit ad fecuritatcm , qux
fucccdit fpei paflioni , non fpci virtuti > hoc cft
gnitioncm padti, auc diuina: ptouidentis idooque canquam dubius nunc vidi.'batui feniice verx
felicitati non poifc fucccdcre miferiam j nunc
quod nonpoirctcHc aliafclicitashominis-quam
illa,quamcxpcticbatnr,qua: nonelt inamiflibilif.
Ideoque commoditatcm rcrum praefcntium ipfe
eciam requiccbac ad fclicicaccm humanam ; Sc
corrcfpondet
plura alia,qu5 ad veram fclicicaccm
vltimiim
complementum
creaturac fpititualis
fed in fruirione.
di, in
quonon
Ad
ICO
paraii
confiftit beatitudo, vt in
illi.
comaftedlum ad bonum.
ide6, inquic,
fccundum ciiplicem
inniti cius
itiltitiae
aiFcdlum ad
bonum
bonum
&
mt^-i' -bm-t^-t^- *<
&
OjV
VtrHmgandmjn
./E
Ad vlcimum,
fulere lcdtor.
hadcnus
prxfens. Sccuritas cocrc-
t*4- ti-a ffi^- lâsi- -i&î- *-e*4 t*3-
Hzc pacenc legenci primum cius

fepcimum,& dccimum librum Echicocum,
duodecimum Mccaphyfica;,quos poceft con-
cic difccrncre.
&
&
poircffam
iÎ
i<&- * i* -WK'
& ex
t*feS'
*i-fc*i' -ti?; fc*3- -KW- &S?i *3-&K-
VII.
deohlecio beatificofu de ejpntia, 'velpertineat
D.Thom.i.z.5rf7?.4.<rM.Richar.^/f
TRVM
patcc ex licera,
didis.
ad ejfentiam beatitudmts
tyfrg. I.
lucclligcn*
cicatcm vcram pci fidem,qux eft hominis in via,

minus pocuu fclicicacem fucuram.qux eft in fpe-
Tertio,
fccunduti afFcdum italcibilis ,quo remouetur

prohibens bonurn concupifcibilis. Secundum
qucmlibet horum in voluntate eft adtus elicitus,
eciam delcdtatio confcqucns illum adtum circa
bonum
tiarumjaliam hominis,qui ficuc non accigic fcli-
ttii.
ilimpcae, vt diftinguicur a priori.
Dodtor
cercc Philofophus eftc feljcicacem
honelium piopcer ipfuiTi. Secundo ad

co-nmodi , fccandum affcdum concupifcibiiis
ftri(5tc
non fpedtantj
non dcbcc quis pIutiiTium
auchoricaci in hoc. Aliam porro di-
inti.lleftioncm aduertc voluntatem
Piimo fccundum
art.ye^Kt.fi.(i.'^d.{c\. i.i.dijp.i
gaudium de obiedo beatifico
eflentiam bcatkudinis?Videturqu6d
fic
fic.
?
\.cap.C.\imin.htc qmft.J^.
de
efTcntia.vcl pertincat
ad
Auguft.io.de Confeffdicit:
cjf gaudium de vita beata.

Pnctcrca.bcacicudo eft perfcAe quietaiiua ipfius beati fed pcrfedaquies eftgaudium,fiuedcledatio ergo,&c.
Prxicrea, bcatitudocft vltimum bonum ipfiusbeati j fed delc(flatio eft vl.timum
confcqucns operationcrn:ergo,5cc.
Practcrca,beatiiudo vnic eflfentialiccr vhimo bono perfcdiflime operando , quief-
Bcatitudo
ty^rg. i.
^rg.i.
nA^g.
4.
cendo, Sc deieclandojfed operatio
eft
de cftentia beaticudinis . ergo & quietatio , &:
deledatio.
Ratio ad
opp.
Ttx.SA,.
non pertinct ad animam, fiue imaginon pertinct ad animam,fiec ctiam ad imaginem,quiaeft totius
Quicnim fecundum Philofophum/^r/woâ^^^wiw/f.dicit animam gauderc vcl triftari,
Contra,nihil pertinct ad beatitudinem:quod
ncmifcd
"^*!'
^^,^f
.^f^^ ffH.
ncgatiue
cft
Ad.i.
vitam
requirit aliquam pcrpc-
per ingcnium potuit ad vcram fclicitatcm
Sabiungit nuliomodo iftorum pertinere ad

beacitudincm eflentialcm , vt in ipfa inclufam
quia primo prasccdit beatitudincm formalem.
fcStiu volMri'
Philofophi
cft
cititaccm.
Triplex tf-
nmiliter.
qiiod
felicitM ftt operatio eptimaficundiim
perfeilam,
Quarto
ExplicMlg.
'^*
Ad fecundum
Ad tcttium
tanquam aAus,vel
qwa habet adum, auc
&c delcdtatio
li-
icafcibili
padlo conlcqucns fpem

fubfequitur paflio
tyfdargumentA..AdprimHm,&ic. Patct cx
tcca.&didlis.
dcle^flatio
diciteam texcrc,vel :rdificarc:crgo,&c. Practcrca. lo.EthU. deledatio eftadueniens

opcrationi:ergo eft ficut accidens eius fed beatitudo clTentialiter confiftit in operationc cr20,&c.
;
SCHOLIVM
DiftinaioXLIX.
C H O L
S
Sententia qua tribuitur
nem
ejje
Qua^ftioVIL 479
D.Thom.qmmque
V M.
tenet
Duran.
htc quêji. 4. ait deleflatio-
de ejjentia beatttudmu. Probaiur quinque ratiouibus.

ydeleSiattonem
1 .diji. 1 .qutcfi.
ratiombuj
ejje
DMor Jupponendo ex
pajfionem, (de quo agtt late 3
diji.
\y ) hanc totidem
claris refutat.
EEfpondco
hiccftfupponendum
,ficut
odcnCum c[^ in primolil.d/Jf.
tdcm 10.
i. qujtji. 3.
^quoddcleclatiorcalicer difFercabopcracioncS: tunc adquxftioncm cft cnim

vnaopmiojijuoddclcflaiiocrt dceirentia bcatitudmiy Ratioad lioccll, quia Dcus
^''''<"-5-
'"^'
dc potcntia abfoluta potc(l omnc illud fepararc ab alio quod non eft dc cflcntia *^^^ ^
cius:li crgogaiidiumnoneiretdccflentia beatitudinis
poffct Deusfepararc vifio- Ric.inprf'ncm bcatam a deleclationc,fiuc gaudio;icd hoc cft contradiclio , quod quii clare vi- fimi difi.
,
art.yqu.6.
quod non gaudeat.
Prajteica,bcatitudocftmaximapcrfcclioipliusbcati>lcdipfacrit maior pcife<flio
figaudium fucrit deeflentia cius,quam ii lolum concomiteturipfam er<o mchus
deat Deiim,& non dclcclctur in jpIo,6c eiiam
cftponcrc quodfitdc eflcntia cius,quam non, quia ficmehusfaluatur perfcdio

cius.
Prxtcrcajficut fe habct poena ad

tandojficiit lc habet pocoa
ad
gaudium
fic triftitia ad prxmium crgo permupracmium adgaidiumifed poenaeft cflcn-
tiiftitiam,fic
pixmium eft cflcntiahtcrgaudium j ergo crit cffentiafiier bcatitudo.Aflijmptum,(cihcct quod pocnacft cUcntiaiiter triftuia,probo,quia non poteft
eflcadus ahquisipfius voluntatis, &inuolLintarius quiaomuis a5lus voluntatiseft
vokintariiii.nam itavoluntatienolo ahquid.licut volo nacnim voluntan^ volo me
ciahtcr trifticia:ergo
lis, qux nobjs nolcniibus

accidunt:ergo non cftaclusvoluntatJs:eftergoclfeutialjceripli pcrnatrifti.ia.
Etcontirmatur,quia licut lc habcc maluin mhoneftum ad malum incommodum,
nolle.ficut vellc:fcd iriftitia
noncltvolunLaria,im6eftdc
bonum honcftum ad bonum commodum,led malum inhoncftum eft per ic peccacum,& malumincommodum,pocna:ergo bonum honcftum eft perfe meritum,&:
bonumcommodumpcrfcpracmiumîednihUcftdclcclatiojnifibonumcommodum:
fic
Prxtcrca, io.E/i/f.Dele<ftatio vidctur vltimum
ma
uppetunr.{cd
quod omniaappctunt cft pcr
bonum,&
bonum,i
ibidcm, ddeÂtioncm em- ^^P-^cr.
^'
.ergo,&c.
^
Contra,nullapairiocft bcacitudoeircntialitcriicdgaudium,lcudelccâtioeft cf- R.f^tut
fentiahter pafTio. Probauo maioris , quia bcatitudo cft vhima pcrfcclio , ex co qi.od fent. D.
fimphcicer opcimo coniungic. Hoc probo quia fi aliquid cx le ellei beatitudo huc Thtm.
ic
//'/'
eflecnobihfrjmummaxime icd nacura beati cft nobihui in lcquam quodcunquc

accidens fuum:crgo nacura maximc cflccbeatitudo:fed omncs perfccboncscKis iunc
accidcniia:crgo minus entia,quam nacuraifed nulla pafiio coniungic obiccto be.itifico,(cd tantum cpcrationcs quia paiTiorccipitur ab obicclo in pbccnciam gaudium
autcmeft*pairjo:igicur,&c. Minorpatec, ergo, &c.
i
Prxtcrca,qu6d
non folum
eft
deeflcntia beatitudinis oportec rcfpiccrc
in racionecauiaE cflicienc!S,i'cd
eciam obiccli
obiedum bcafificum,
fcd paiTio
non
CAuitnm
refpicit obic- rtonrcfpicU
dum bcacihcum,nifi vc caufam cfficienccm:fed gaudium cft paifio:crgo,&c.
ebieanm
Prartcrea aliquis viator pcr aliquid ciufdcm racionis mouccur , coniunpitur ,& ^""'/^*'"
quiclcic in obiecto t>cacinco impcrtcclc hic in via crgo hmihcer in pacria pcr ahquid
^^^^,;
:
ciufdcm racioms vlcimace coniungitur

coniungiiur
bcatitudo
fit
obic(5to bcatifico,& perfc<flc:fcd in via nullus
obiccfto per palfioncra,fcd pcr opcrationcm crgo ncc in patria fcd

vltimate coniungcns:crgo bcaiioudo non cft paifio:cum crgogaudium CAp.^
illi
cft
paifio.non crit dc cfl^cntia bcatiiudinis,
Prxtereaio. F/^/forw,dicitPhiIofophus,Multaappctcrcmus, ctiamfideleAatio-
ncm non habcrcmus,vt
&
J.
/
^'^'^^tia
&
fcjrc,rccordari ,
virtutcs
ideo non eft opcratio proptcr "."^ '^ ^J^'
dcIcclatiouem,fcd magiscconucrfo, vt ipfc dicit tbidcm: aon cnira iaboramus vt a^^r*^/quicfcamus,fedquicfcirausvtlaborcmus.
^/J <,/:
titnttt.
~~
QO M MEN TA K I yS.
102.
VTritrn gMdium dt ohiffJo
In hac qux, &c.

ftjonc adducit ptituum fcntcutiam aflic
tnanten),
quam
plure, JocucrDntiliccr
enim non
Orda
pofucnnt totam tationcm bcatirtidinis in dele- -^P'

^"
dlationc i tamrn complcri p.irtialiter bcatitudincm pci dclcaationcm ftatucruin , ctiam quoad
eflaiiiain
,&non
foluro
quoad fubftantiam. In
qa
di-
9"^-
.
;..
48o
fiatialitfr
4<^
fer li-hdititnem.
Sm. afflr.
igi(lius in tra5l.de injlHemia diulna in
I .
Beatos cap.i. Richard. prafint.difi.arj.i.q. 6.D.B0-
nauent.i i.part.difi.art.i.eiHa(i.$, Maior.î/?.}.
Molina
.part.quafl.
i.art.
.diffut.i. concluf^.
Valentia
^Hitfi.iG.in principio.
punti.^. dr qud,fi.^.punl.
1 .
z. dijp.
i .
Sen'emt
huius fentcnMa: adducic Dudor in litera.

Senicntia negatiua cft Doftotis in hac
megns.
quactiamiene' D.T)aom.i.i.<j.i.art.^.&
.& ifi pr.afenti
dift.cj.
&
tjuitfi. 3
Fundamcnta potiora
i.
i.ar.i .qutfliunc.
i.&
qu<tft.
q.^.art.
contra
^.
Thom.
Cetesc.i6.Ca\et.Vi:tvzxien.locti citatisinD.
Capreolus inprafenti difi.q. 1. orr.i.Duiand. ^.4.

iioftrce ScholitDodores tam hic , quam in 1.
6. Suarez
difi. I. Vafqucz 1.2 eUff. 1 1. cap. $.
&
&
ibidem
i.
diftyut.-j.quifiiunc.
Luiitanus rcliquosci-
Contra nulla
jtffirmatiua.
pajfio eft beatitudo efientialiter,
& c.
Doftor im^pugnat prxdidam fentcntiam primo,

quia delcdatio
titudb vero
cft
padio
& non operatio
Bea-
operacio. Secundo, quiabcatitu-
eft
do refpicic obicdium per modum obie(Sbi,non deledlatio,ant paOlo. Tcrti6,quia beatitudo in
,& non
via connftit in operatione
Quarto, cx Philofopho
inpaflione.
10. Etiiic.cap,^. Delcfla-
non c contra quia

muha appeteremus , quamuis nuUa ellct deletio eft proprer operationem,
Supptfitit
tfn dmittitur.
datio , vt viTtutcs, fcicntias, &c.

Hasprobationes reiiciunc plures,
quotquot
aiTcrunt dclcdationetn , & fic de reliquis , enfe
adlum elicitum , & operationcm fupponit ergo
&
prxmims.
Do<5tor falfumîn fuis probationibus
Nominales vt
,
difi.
4.
Ocham in
Gabriel. in
difi. i
difi. i
.q.^.art.
Quodverodcledlatio fit quid diuerfum realitcr

ab operationc ,probat DoCtoiin 1. difl.i.ejuafi.i,
ad quem locum fe remitcic in prsfcnci. Itaque
ad veritatem huius dccifionis fubiiciam fequen-
tem quxHionem.
^.in
^.
Thomas dc
1 .
ratio,
non elTc
eflencialem
fcu per eflcntiam, fed
pcrcaufam :c^^.3z.<rM.dcle6l:ationem fequiad

operationem ; qutfi.^^.art.^. operationem perfici pcr deledationem , canquam pcr quieccm in
bono adepco
, caufarique efficientcr per operationem,

locis infra cicandis fuper Philofophti
idemdocer. Adiungi poteft Nemefiusw^. 11.
Probacur conclufioexPhilofopho i.Sth.cap.^.
vbi probac virrutem circa voluptatem ,
trifticiam verfari , quod incclligi debct , vt redleD. Thomas ibidem , non tanquam circa materias proprias , fcd circa ea , quae confcquuntur
tanquam quidam finis, vt docetin fcptimo Ethicorum loco iam citando. Probat ergo intcntuin
tertio hac ratione Adhuc autem fi virtutes funt
&
confiquitur deletatio,& triFtitia
&propter boc vti-
queerit virtns circa dele5latienem,CT trifHtiai
&c.
Alia verfio habct Praterea , ft virtutesfunt circa

DeleBatio
aBiones
affl&tis , 8cc. docct ergo Philofophus confe.jmlUT
:
&
adionem
in gencic
per q'iam intelligicur materia iufticix aut concomi-
&
afFedtus , feu paffiones elTe marcriam virtutis moulis, diftinguens ab his dclcdrationem, & triftitiam tanquamaliquid concomitans , aut confcquens ; ac proinde ad eas extendi
dicit virtutem raoralem -ergo neque deledatio,
,
tatur oferationes.
aut triftitiahabentracionema(Stionis,nequeafFe(Sus eliciti,autopcrationis. Patet confequentia,

eft
pcr
mudum
operatio-
cledio ; fed ncque
elediio eft deletatio,aut triftitia,
Probatio ex
fhilofofho.
& paftiones,emm atitem aSui,& paffioni
cirea aiui,
quia in appetitu nihil
deleSfatioJtt operatio eliclta
Argcntinatn 4.difi. 49. quaft.^. art.i. Mich;iclde

Malfa in \.difi.i. q.i.art.\. hznAvXh^sq.vlt.art.t.
& exprcfse Sorus in 4.difl.4^.q. art.j^. ncc inane
patrocinium adciri poteft cx Dodore Angelico
huic conclufioni,&c. i.t.q.^ 1. art.i. adprimum.
vbiaireric hanc propoficionem deleHatio efi ope-
nis, nifi a(Sius,aut afFe(ftio,aut
Vtrum
qutft.
1
&
tznslib.^. de beatitudine,qufl.\ i.ari.x.^.^.

jrrt^ft^nafio.
IV. Sententiarum.
Lib.
fetttentia videtur fuiflTe Alcnfis j. /4rf, q.i^.
qua
m.
i .
btatituiine
nequeahquid
pra:di(5torum .-crgo.&c. Confirmatur cx cap.j.&
103
EiTe operationem docent piurcs modernici-
prohacparteD.Thomam
Senttnti
tances
affi-mans
art.
pafftones tjfe
aJitieliei-
& 4. in Corpore & quxfi.
tt.
aliis in locis.
,&
in Corpore
ad}.
Caiec.
ibid.
ter iCgidius a
quafi.
i. 1.
plures in
1 .
art.
in Corpore
Conradus
i. z.
diRin^.
Medina
diftût.i^.cap.i.Sc
Concepcione de
1. art. 1.
quafl.
ii.drt. j
Caprcolus tn
quAft. \.art. i. concluf. j.
loca prasraca. Vafquez
&
i.part.quxft.G^.
in
Pa-
heatitudine lib.io.
eam fencenciam
cicat
autem de
his
qu
in potentiam
habitum,
diftinguens ea
& afFciStum. Pofl heu au-
tem quidnamfit ipfa virttu , cenfideremus

Cum autem triafunt , qua. fiunt in anima ,
oporiet.
affeSltu,
: horurn aliquid ipfam fiirtutem

effe
Dico autem paffiones quidem concupifcen-
polentiit, hahittts
neceffeefi.
tiam, iram, timorem, audaciam, inuidiam, gaudium,
funt
amicitiam,odium,defiderium,z.tlum,mifericordiam,&
aliqui etiam adoppoficamreduci pofquain exiftimanc probabilem.

Secunda fenteniia paucorum, vt Tolctani in
difl.
quitfi.
art.
i.&
z. concluf.
&
art.
qua: ftacuit dupliccm paflionem
, v. g. delcdade obieao immediace ,

hsceft opcracioialiam,quaj confcquituradope-
lionis
aliam.qux
&
cft
rationcm & caufatur ab ipfa , & non eft operacio. Pro eadem citacur Aureolusapud Caprco,
lum
j.Sentent.
I. dift.\.ejUdft.
i.art.i.contra 6.
Tcrtia fentcntiacft noftri Dodtoris negatiua.

fic
itaque
Primaconclufio.Delcftatio , & fic de reliquis,

noncft operatio.Hanc docet Dodor , i.d.i.
negttiu.
e]utft.},.dift.\j:(juaft.
qkxfl.4.& 7.
cum
>Vi
vbi
.ad 4.in
.<//?. 1
5 ,' ^.difl.^cf.
fuis in iifdem locis.potiflimijm
Mayroncs
qutfi.i. art.^.
Baftbhs
ejHifi.i.art.i.& in d^.difi.^cf.q.t.art. i.ad^.
&ar.^.
\,difi.
i.
A udcfacis lib.de patria, quafi.^. Henricus tjuodlib.

II. qu<tfl.^.& 9,
(jHtfi.
vniuerfiliter quibus fequitur deleâtio
&c. vcl ,vc
alia verfio habcc.
& ejuodlib.ii.qu(tfi.9.& quodlib. 6.
31. Richacd. <
i.difi,
i.drM.^.i. Deindc
Ea
vel trifiitia,
omnino qua vo-
luptas ccmitatur, aut dolor,&cc. egodele(3;acio,
&
dolor ab afFcdtibus excluduntur , tantiimque fequuntur , aui comitancur opcracioncs ,

afFc-
&
(Slus.
bus, vc
Philofophum loqui de afFcftifunt appecitus fenficiui non rcfcrt quia
ficut fc
habencin appecitu afFedtioncs,
Si dicas hic
luncace opcraciories
I. Gouclufio.
mi.
& voluptas, &c. Agit
funt inanima
quamuis
x.Senttnt.
104
cap. 7. Affeiltu igi- Jffelltu ani-
Magnorum Moralium
turfunt ira,metM,odium,cupido, liuor,miferatio,talia

comitariconfiteuerunt agritudo,
8c
i
lib, I.
ita in
vo-
ficuc in appctitu dclc(5tatio
ad afFctus confcquitur.ita vt ab ipfis excludacur

icaetiam involuntate excludituraboperationibus ; quod inagis per fe doccc Philofophus
10. Ethicorum cap.4. fe/w^r/t; , inquit , perficit
operationem : atque non eodem modo voluptas perficit
( fupplc operationcm ) acfenfibile,
fetiftu funt fi
ftudiofa. Giuemadmedum nequefanitM ,medicufuefi-
&
militercaufitfunt, vt quift>iam;&ic.
voluptatcm
Qupd eft
dicerc
feu deleâtionem pcrticere opera-
tioncm.
106
DiftinaioXLIX.
donem non eo modo quo
,
eandem
fen(ibtle
& (enCui
m diuerfo ge-
perHciunt.feti caufancfed
neque codcm mudo , aut in codem

gencrc fanitas ,ac mcJicus caufa func,vt quis fancre
(icuc
Quomodo
periiciac
& bonitate quxbon j, quxdam vitupcra-
&c. Dicic
operacioncs diffcrunc malitia
ficut fcn-
dam
funt laudabilcs.vt
ctiam dcledtatio, lcu voluptas,
<ibile,aut fcnfu$,auc habitus,iden,aliquidiiitrin-
biles,vc praux;fic
quac eft bon.x operationis,forcitur naiuram eius,
ficut
pulchritudo a iuuene
tio ex opcratione
Vnde
conftac
(icut
conueniens iu-
& Hc puUulat
dele<5ta-
pulchritudo in iuuene.
non comprehendi deledacionem
fub operatione,quamconfcquitur,quam
vt qui -iam eius decor puUulans,
perficir,
& non tanquam
lccm.confcquencer agens de duratione dele(iiUon'\%:A:(jue,mc\aU,(jueHpjugipjHmfenfihiU,vel

,
ejr
id ^nod difcernit
talefit,ijHate ejfe oportet
&
vel contemplatury
ertt in operatione voluptas:
probac.<iOT ciim fitnt fimiliajpfum paffiuum
at-
a3ihum,& inte^fe modum hahent eundem idem
aue
Jernper natura
S<c.
r^
Quod
i~t
fiert foltt
ell dicere,
quaisdiu ipfum obicdum fenlibile, vcl incelligibile,& fcnfus difcerncns,aut incellcluscontem-
eadem
plans manebant in
erit in
difpofitione, fcmpet
operacione deledatio.
Quod
piobat, quia
& pafTiiio manentibus in cadem

idcm fcmper natum eftfieri ergo
pcr Phiiofophum deleiario appecicus , fiue rationalis,fiue animalis(quia vcramque potcntiam
comprchendic) caufacur abobielo intclligibili.
codciTj
adiuo
difpoficione
in intcllcdlu,feii fenfibiii,
ados
& fenfu
ciicicus jpfius appecitus
ergo non eft

ac proinde Philo-
fophus clarc hic docet conclufioncm. Vnde fubiui)git,vt//'Wr/w vidcre eft,rationem, quate continuc nullus deledaturjdicit inde eftc
quia corpora habcntia non continud opcrantur, aut labotznv.Nonfit ergo deiellatio ,fet]uitur enim operarff^wi.dcftrudta caufadcftruitur
ergo non femper
nempe
effeilus;
operatio, ita neque delcdatio,quce fequitur, vbi non inappetitum reficut
fcrt delccâcionem
eft
fed in opecationem
qua
pullulat.
Itcm,fubiungit noua magis deledlari
quia ad
mens eft vchementer inclinata,propcer adMraxnt,^ muationcm , & dchderia & idco vchcmcntec
circa ipla operatur , poftei non fit operatio veHuat*.
,
ipfa
hemens,
fed negle&a, ac proinde obfcuratur de-
lciâtio.
Exemplum
ftatuit
intuetur aliquam rcm

ptcr admiraiionem
fed
vceft
bona, &cconcta qux tnalx operacionis
praua ; ergo diffcrunt ficut operationes. Quart6,

ipfxconcupifccntix diffcrunt fpecie , id elt ,defideria operationis faciends ,
quxdam funt
bonx,quxdam vitiofx quas qualitates foriiuntur ab ipfis operationibus, quas refpiciunc vt obiedlajfed manifeftum eft quod funt magis vicinx,
proprix operationibus dcledlationcs quibus
&
&
in ipfis deledamur,quamconcupifcentix,quibus
aliquid incrinfecum.
intetttgibile
in eo
qui intcnse
qnam ptimo
& de
videt pro-
ipfa vifa dclcdatur.-
moznonitaincense ipfam videt,
fed negle-
eas concupifcimus abfentes,quia
*,(ytjHcr-
Itcm.mox docet delp(âcionem cfTc appetencJam,quja nempe viuere appetimus & viuere
,
confiftit in operatione,vt <^xxm\C\i.lib.nono, delc-
datio autcm perficitoperationes:ergo
&c.Ac undem
in fine
dubium
& viuere:
illud relinquens
infolutum ,vtrum ncmpcopetatio propter deleflationem , aut c contra dclcclatio ptopter operationem expctcnda fit , dicit dimittutur htc in
prafcnii,coniungi ^ldtrn htc vidcntur ,
non fufci:
&
pert feparatione-.n
nonfic
, ti'
narn
(Jr
fine operatione
vtluptM
omncni opcrationem perjkit ipfa voluptAi.

S;eti Oper. Torn. X.
hx
diftinguun-
ab operationibus lempore , & natura , quia

prxfupponuntur,& funt adlus impcrfcdli naii.ra
tur
fua circa finem
non exiftentem
operationes autcm adlus pcrfcdus
aut polferfumj
;
(ed dcleta-
etiam pcrfedii,& poffidcniisfincm , funt

indifcreti tempore:ergodifFenint fpccic. Adiuugo vcrbaPhilofophi circa diftindioncm operationum,& deledationis:///x autem ixiquit(fupple,
tio eft
delciflationes )propin^H<e funt optrationibHs
attjtic
adeo indiftin6itt,vt centemio fit,fi idtmfit operatio,&

voluptas:non tamen ipfa voluptM menttf
tjfe
videtur
enim abfurdum : fed tjuia non

feparatur , idem tjuibufdamvidetur , &c. Ecce quomodo voluptates in vniuerfum diftinguit Philoper operationes
fophus ab operationibus ,
ipfas,&connexione,quam ad ipfas habent , coloperatio,neijue Jenftu:eft
&
ligit
diffcrcntiam dcledationum. Facilius autctn
difFerentiamearum per obiedum,

hicPhilofophus colligit differentiam operationum,fi cenfcret Philofophus eas ell opcrationes , aut atus eliciros appetitus. Ex quibus
fufHcienter probatur ex Philofopho conclufio.
Secundo crgo probacur conclufio ratione,
quamuis id difficilc fic ob rationem iam didam
efttt colligere
ficu:
Philofophi,nerope concomitantiam,& infcparationcm dcledlationis ab ipfa operatione,& triftitix ab cadem. Nihilominus probatur a priori;
operatio
veUe
voluntatis
diuiditur
fufficienter
ôj
*
^robMit
*'''"'*'"
in
& nolle;CtA deledatio & triftitia neutra ha,
rumeft crgo non cft adus clicitus voluntatis,

Maior patet , quia in his fufficientcr inuenituc
adxquata ratio profecutionisboni ,& fugx mali pet adlum elicitum , fiue latc confidctcntut
:
refpedlu obiedli abfcntis,
& prxfcntis
obitltm
abfolutc, fufptnitur
aut refpediuc.fiue refpcftu obicdi dcterminati, M'Jf'""

''
fub determinato ftatu ptxfentis ,vcletiam *""
&
abfentis ,abfoluti ,aucrelaciuj.

E/f appeitH-
dtdutitur.
&
operation^m,non
uentuti ex vigore cacis
'^''""'" '^*"''
fccum.fcd vt qujdam Hnis,id cft, perfcdio accedens co modo.quo pulchritudo fe habetin iuuenibus :ergo diilinguitur delcdâtio ab operatio-
ne
voluptatcs. Sccund6,
pria funt,& ipfa diucrfa fpecie funt. Tcrii6,quia
crgoquod
'
&
crco
Mutem operaiionem voluptdi
,f>erficit
attjHe pulchritudo inhu,t]ui vigent ttate
fpccie dttfcrunt
vt hthituitfed vt pHllHltns ^Hidamfinis,pertnde
operatioiiem
perticit
Rcfpondct
*"!'
ergo
dclcdatio?
OeeUratur.
ItcmM/. j.docens voluptates inter fe fpccic

108
diffcrre quod probat prim6 ex eo , qu6d volu- DiflinHit
ptates perficiant opcrationcs ; fcd opcrationes ^ttific pafquia voluptaccs augcnt opcratiuncs ac ea qux
augent,prupria funt ergo
volupiatcs propria
funt opcratiunum qu.'e vero diucifisfpcciepro-
nu!> iiat.
tien
Quxdio VII. 48
Mtnor probatur,
quia delcdlatio v.g.fupponic obicdum, vc ptxfens,& polTcirum.vt/i^ri docuimus cum Auguftino ,

Philoibpho qui etiam in locis citatis
idemdocet ; quia aduenit operationi, eamque
:
&
perficit:ficut
pulchritudo iaucntutem.
quod circa obiedtum prxfens non fit

aliquis aûs voluncacis.nifi ipfa delcAacio, qiue
cft adus elici^$,& poircffio obiedi, prout aliqui
Si dicas
R*^*nfii/.
volunc.
Contr^.
Hoc fupra, impugnatum
addudlis ex Philofopho
non
& ex hic
eft,
fubfiftic
SS
quia
fic
OOD
i,nfHinii*,
482
Sententiarum?
non
pcrficerct deledatio operationcm, ficut pulchritudo ii}uentutem,neque cHetfimul tempore,
& infeparabilisab ipfa,n
non
iitaliqua alia opc-
ratio circa obicdkum praefens prartcr deledtaiio-
nem.quia operatio antecedcns delecfiationcm

d opermione cxtrinfecc terrainaretur ad ipfamdeledationcm,
DeleS^tio
fe hbrt , Vt
puichriûJo
adiuuewH-
&
hacaducnienrc dc(inerct:non ergo
pcrmodiimfoima: accidcnpulchtitudo ) ncque eircc

ab opcratione , neque fimul cum
ficut finis peificiens
talisaJuenientis
Um.
habcrct,
fc
infeparabilis
ficut
tropfietntes
ipfajnequc augcns operationem
deleStioni*
neqoe fpccicm fumcns ab operatione.fedimmc-
ex rhiioftpht.
fimul ineifet:
nifi
defidenj
&
imo
/^r
impofllbilis eft alia
attingeniia obic(3:i per voluntatcm
inquantum
& nunc opcratur, ac
proindc alius adus cli"citus eius , qui fit ad Deum fub ratione boni
proprii,aut boni beati opcrantis: ereo delcda- ^^'^f"/'*.','
/
/- atimritur
rn>
tio aducnicns rruitioni , pcr quam pcrkcte pol,jj,a,j,
,
fidetur fidis in pairia , non crit ^ voluntatc per ftri.
hic
modum adus eliciti,im6 repugnat eire, quodcft

intcntum. Prima confcquentia paiet finis aftus
:
eftconftituerepotcntiam in a6lu refpeobieî,ad quod eft in potentia: crgo diucr- Uoneftvo-
eliciti
Oi\i
&
&
concupifccntis tantiim,
dtum,
ipfa dcledatio iuxta illam doftrinam ellet ipfa
quantiim ad diuerfam attingentiam, riimnM dipotencia. Sublataergo potentia ""/f *

ad obicdtum , hic & nunc , tollitur eciam adtus ^""'l^rj'
correfpondens. Haec tollitur pcr adlum ada:-
operatio pcrfcftiffima hominis fecundum appetitum,&non ordinaretur delc6latio ad opcratio-
alius fupetfluit
quam magis diftindlam eire ab operationcconftat

qukm dclclationem ex Philofopho. Imo
,
nem
tunc enirrt acquiiitio

finis cilct operatio appctitus , antccedens poireffionem.qua* confiftcret in dcledlationcjpodellio
autem cxccdit acquifitionem ficut terminus
contra ipfum
.
6.
aftionem crgo nc hacc abfurda cum

:
aliis
admit-
tantur.admitienda eft poflcffio finis confiftcre in

operatione,quicftde ipfo poiTcflo. Ac proinde
deleftatianon eiit adtus elicitus voluntatis , qui
fit
quidem
alitcr
cum
aliis
& triftitiam eire adtos
Refponflo.
quatum
ncm,
volunt, vcl
quam-
ip:a eft
v.g.poftcfllio
ac proinde ne-
IU
vt eft opcratio.
poicntia: in his mediis opciandi :ergo
Dices eire potentiam innatamadtiua fciticet<

Coiura. Hjcc redudacft per fruitionem formaliter ad adtum j voluntas cnim vel non habct
taleoi potentiam innatam adiuam rcfpcdtu finis
vltuiii claic vifiamandi fupernatiralitcr,vt quichoata
elicicos
cft in
eiufdem generis.
Peto itaque qua^nam fic illa poteiuia in voluntaic, quar reducitur in adum pcr dcledatio-
dcledtionem
uisindeledatione non conliftant

finis,ficut prior rcfponfio alferit,
vel
quam
ad
dam
fruitio,aut polTcflRofinis.
Diccs crgo
IIO
tatem ergo fuperfluit
'
l^ntiuinpi.
fusadusrcducit ipfara ad adum dmerfum ,
*
fupponit diucrfam potentiam in ipfa, vel quan- ''^ "*
tum ad perfediiorem modum attingcndi obie- modum opt-
diate,& perfediijs ab ipfo obieiko, quam opcraoperatio agentis per

tio ipfum attingendo ,
modum
V.
Lib. I
fi
habet,
quod
ell
Refponfit,
^'"fi'**'-
vcrius, eft in-
&
completurpcr eltuationem, eaquc

quae reducitur in adtum pcr fruitioncm.
Peto ereo vlterius qu.x funt caufae deledatio- ^'^"i"'"*

nis,vt cft actus clicitus,ii talis eft.Non lola voiu- ,-,,;
^
tas quia nequit operaricirca Deum fupernatu- priori.
ralcm finem nifi elcuetur. Si voluntas cum cha^
garur maior propofita,nifi fub profecutione
& fuga comprehendanturdclcftatio ,& triftitia.

quodnam
Contri. Pcto
Imfugntio.
<5lationis
fit
obiedum
dele-
Aliqui refpondent ipfius obicctum,
v.g.deledationisin patria
eiFe
Dcum
praefcn-
tem; ac proinde ftatuunt dupliccm delc(9;ationcm,nempe qui cft bonum fibi fecundiim afFedum amicitiae & quk bonum beato fecundtim
affedum commcdijalijdicuntipfamfruitionem,
,
&
obiedum proximum
vifionem
opcrationibus fingulis,
flari
vnumobiedum
Contra
fic
& obiedo
alij
ex his
ipfatum con-
deledtationis.
argumentor
contra
& fic vniuerfalitcr dico de quocunque

ejfe
JeUHa-
tionem
aiht
elicitum eirca,
fine pof-
feftbjloquendo fecundum viresnaturales volun-
Volunfsu
aHu
efl
per
num
quo ipfum
attingeret fub
friutionem
poflct habcie alium
vunm.
hoc,
quem habet
raliter fieri poife
adum
eadem rationc
&
alias
fruitionis fimul
cum
qgod nemo conccdii natu& hoc idco quia iam cft per-
fcdle in atu, vt nata cft opetari pcr hacc mcdia,
opinione eorum qui dicunt neceflicate natura eam operari frukionem. Itera , ex
alia parte obicdlum racdiante fruitionc coniun-
maximc
in
gitur voIuntati,vt terminusextrinfecus fuacoperacionis
inquantiim natum
eft
quiecarc volun-
& de-
principium clicitiuum,
diuinum eft, & qui bonii beati fub rationc

non cft aliquid, per quod diftingui-
tut i fruitione,& perindc fe habet,ac
aliafrui-
fi
idem obie(3ii,quod fuperHuum

cft,& fine fundamenio,quia vt dicit Philofophus
tio ponetctur ad
/uprk,zdi\\io
bus
non
& pafliuo eodem modo
eft
natum
fequi nifi
manens idem natum
Secundum ctiam
idem
habenti-
fe
,
iuxta illud,
efi femper facere
idem.
non
fupra praemilfum
faluat
delcdationem elfc adtum clicitum,fijuopcraiioncm, ncmpe prout dicitur habere ipfam opera-
Impugnatur
"('"'*
"
moditt
*'
tionem,vt obiciftum , ncmpc fruitionem,aut vifionem quia Ci dcftrueret proprietates dcledationis aflignaias/,Pri a Philofopho quia hoc
:
detur
cft
adtus elicitus refpiciat fincm,qua bo-
propria:ergo
Pcobatur antccedcns quia voluntas

fecundum hxcmediaoperandivifionis, & charitatis conftituitur perfede in adWi per fruitionem aftualcm, & proportionatam intenfiuc
cxtcnfiuc circaDcum obiedumvifum, canquain
finem, & obicdum opetationis elicitjc: crgo ncquit cire in potentiaad alium adum diuerfum,
,
in
lciStatio vt
modo no
fruitione.
fintm.
ritate,& gtatia
crgo rcpugnat alius adlus elicitus circa

Deum , aut fincm pra:fentem diuerfus ab ipfa
tatis
ieiem
primum mo-
repugnat Deum vifum attingi primo , vt obieftum pcr aliqucm adtum elicitum
voluntatis fecundiam fe, quam per fruitionem,
dum dicendi
Ifon foffe
elTct
aliud
quam
actus reflexus volun-
autemno
tatis,quoamat fuamfruiticncmjfic
dum
quomodo
finis
vi- xfeneffe^mi
rrflexum
vel quomo- tUcitHm.
petficeret fruitioncm
vt Philofophus alfcrit
mo-
per
do eamaugeret quiaqu6 magis multiplicantuc

:
atûsin voluntatc.eomagis diftrahiturcius vir-
tusadiua
vt
vnum ,quam
non aeque intense operctur
circa
ergo dicendo delcdtationem clle adtum reflexum , & diuerfum a

fruitione,quam refpicit vt obiedtum , fcquitur
non pcrficcrc fruitionem tanquam finis fcd c
contra a fruitione perfici vt obie<Sto,quia catenus
pcrficit,quatenus intendit,& augctconacum yofifolusciret
luncatis circa fruitionero.
Qu6d
dixerit voluntatero deterroinari roa-
ipfam amat. Dcmus crgo

alium adtum reflcxura circa ipfaro dcledtationem
hoquia eft obiciftum bonum per fe aroabile,
neftum ex Philofopho fitpra ;
vlcetiiis circa
gis ad fruitionem,quia
&
&
hunc
1 1
Re^tnfit.
impuinatit.
DimnaioXLIX. QusftioVII.
hunc zCtam alium reflexum , peto an
tot zStas
poflint diftrahcre voluntatem limitatz virtuiis,
& adtiuitatis
quis hoc negabit
hoc ide6,
fed
quia quihbet adkus elicicus exigitrpecialemconatum ,

applicationem virtuiis a<fliu diuer-
ftatio eftct perfedlior operatio , qnim fruirio*

quia ad plura extenditur, continet obiedlum fruitionis , Sc ipfam fruitionem ifipf* prubauimus
Contrarium.
&
fam ergoprimus
:
lera
crgo
hoc
fed
dcledatio
fi
iis
,eam
tia
adus
elicitus
voluntate fccundum
inclinationem eiuspnffiuam inobicdtum ; ficautem detctmipat iplam permodumdifpofitionis

confcquentis,
connaturalis ,non fecusacha-
&
irrident
cumelTc noftri Doduris

</i/?.49.
aftiimaiit
qaanniisfv
^.7. adductt fcx rationcs ;*n
ly. tangtt
illam rationcm
&
{.autem
vntuetfum
in
dum,antrqu^m ipfi cooperetut , fi mod6 agit,

qoiaagit fimul cum potentia inquantum agit;fed
determinat , Sc inclinat ad adionem antequam
quotquot adducunt alij , eius funt.

Rcfpondcnt ergo aduerfari^,qn6d omnis a(3u$
volutatis eft in potcftatc voiuntatis immediatc,
ipfa poniturjfic dcledâtio quia dcrcrminatur vo-
vel rocdiatc;fic dele(Sbacio
luntas vt agit fccundiSrm virtuccm acliuam iuxta
potcftate
fuam tnclinacionem pafliuam
ad
& intendit operaiionem
qux
,
per dclcdlâ-
ac proinde
pcrfediius ,appli-
dcledVatio eft adlus elicirus
, fi
fir-
exi-
quem
amorem,
quac eft in cognitionem ik
fequitur
poteftace noftra
cft in
ficuc
& neccirariam.
Contra
fcu
hxc
ratio defumitur ex
modo
opc-
fuperius ^'"fi"^'"-
operaciacirca fruitionem, nefcio cur dclc(flatio-
randi potentix liberae
non elfet dclcAatio , & fic in infinitum,quod

abfurdum. Probatur tamen hxc fcquclaiquia
iuxta Philofophum/N^rideledlatioefl infeparabilisab operatione,& cap. 7. dicit felicitati admixtain eire voluntatcm ergo fi delcdatio frui""'^>^'' g- ^^ operatio clicita , fic etiam de ipfa
delcdatione.qnzeft operatio bona , poteft efle
alia , & fic in infinitum. Probatur confcquentia,
autem oftendimus nullum aiflum inedc voluntati neceftarium, ad quem non neceffitatur forma-
nis
quiaad delciflafionem
adîuc
eam
elicit
curo
neceffitatur voluntas,
fit
fi
infeparabilis ab ope-
&
omnisoperatio bona habet propriam

deledlationem cxPhilofopho ihidtmcfp. ^.t^vn
ratione.
ratione probar diuerfitatem fpccificam in delcflationibus
ciebus
quia
qu propria
funt diuerfis fpe-
quales funi operationes diuerforum ob-
iedorura,
& ipfa etiam
ratto eius
fed
fpeciedifFerunt
omnis deleâtio boni
quaieft
eft
opera-
bona fi deledlatio eft operatio ergo habet propriam, & infeparabilem dclcclationem,
& fic in infinirum. Quod abfurdiim non fequitio
tur ex conclufionc pofita

fit
de obiedlo ab ipfo
lans
cut
quia deledatio
cijm
aut ab operatione pullu-
vt inft^ declarabimus
ftatus eft in ipfit
& in operatione & obiedlo.

,
Si quis
velit dcledlationcm clici liberc \ voluntatc,
redlc philofophatur
fi-
autem
non
faltem de ea,quzeftpatr)a:
neque (ecundum principiapra:fuppofita Philofophi & impugnari de facili poteft ipfaexpericntia , quar hicit, ne prolixius hoc argumentum
:
deducatur.
Tcrtium mcmbrum de fe corruit,quia fruitio,

obicdlum eius nequeunt acque primo efte
obicdlum alicuius adlus eliciti, quia non habent
eftque a priori
iiter fuo modo , vt diximus de elciflione vnius

medij in re coniundli cum fine intcnto ad quam
,
ipfa intentio formaliter
id cft, per
modum for-
ma;dcterminat voluntatem , quta cft \olitio ipmedij determinati , per quod necciritt6 finis
ponendus fir. Sed nullaoperatio fic dctcrminac
ad deledlationem , & triftitiam, & didta refponfius
, & quod probari dcargumcntor. Neceffitaretur

voluncas adelicicndum dcledlaiionem ,aut tri- P* '*/*
'"'"""* '*
ftitiam, vel ex natura obiedti, vcl cx natura opecrjjiftem,^
'
/r
r
K
rationis praeluppoltcx, vel ex nacura tf fius* po- timtxclmfi.
tentix
modo operandi eo modo , quo dicitur
neceffitari ad aiûs quofdara fimpliccs j aut ad
finem vltimum in communi ,aut cercc partiiu-
fio
ber
fundamcnto
,
facis dcbili
innititur. Sic
&
vifum; fed nihil horutn dici poceft ez

fundamento : ergo neque paffiones
iftas eireopetationcs elicitas voUintatis. Probatur minor , non ex natura potentix , fuppofito ^"*'fi 'ff*
qu6d adliuc fe habeat ad ipfam ; voluntas ex in- ,i*"^^*"
clinationetamadbiua,quam paffiua magis deter- eliMitim.
minatur ad volitionem fuara,&: qua mouetur
lari clarc
fufficienti
efficaciter in
qtfiefcit in
obiedlum, &coniungitur
ipfi
,&
eo,quiim ad paffionem confequentem:
quiain illa coufiftiteius per fc pcrfcdlio inordine ad obiedlum in paffione autcm perfediio
peraccidens aduentens ,ncomparetur ad perre
dlionem pcr fe ; fed non neccfficatur ex vlla inclinatione fuaad volitionem perfcdlam :ergonc:
&
quead paffionem
vnitatcra obiedli per fe requifitam ad vnitatem

re-
citus , quia ad paffionem neccffitari in confefro

cftoranibus;caufam autera huius neceffitatis intendo probare eam efte , quia non elicitiuc cft i
prim6 dele&atio, fi eft operatio , tanquam primarium , & formale , aliud vero vt
voluntatc , ac proinde argumencum ftare.

Maior eft manifefta, quia modus agendi caufie
operationis
oportet ergo vt aliquod
horum
fpiciat
fccundarium,
dit
Sc maicriale quidquid dicatut,reimpognatio iam przmida ,quoad vtrumque
membium
&
fequeretur vlteriiis
Sceti Optr.
Tm. X.
qu6d dde*
^'(^"'fi*
& ttiftiria n^cdiante
neque cle<îo fuppoficaintentionc finisialiquando etiam nequc mediatc ell in noftra potcftate,
vt qnando fcquiiurcomplacentiam fimilcra naturalem,
eft
brum prt.
tum
tiifi.
inclinat voluntatem ad opcran-
Quîdam ex aduerfariis hoc aigumcn, tanquam nullius monicnti,& vni-
Ic(ftabilis.
quidam vocant,
Prxtcrca
mtffum.
(âtionc, quar fcqutiur cx cognitionc obic^ni de-
4.
raat
ttriium me.
'*,-" *"*'.
^*""* P*^ modum difpofitionis anceccdentis , vt

confidetatur per inodum formz, aut ponderis,vt
cando virtutem a6liuam perfedius iuxta

gentiam pafliux.
Jmpmgjyuur.
' *.
adûs elicicus. Patec cnnfequentia
cft
damnati polfentnon triftîri dcluis poenis, quod

ert falfum. Idcm argumeiicum ficri poteft dc (jele-
opcrationem elicitam,
e(Ie
lioiiem propcndet in obiedlum
nMtmm
quia triftamur de
ergo trifti-
deledhattonem non
fed aliquid reccptum in
jthfMTdmm
non
nolcntibus nobis accidunt
qutaaiiase(lettnpoccrtaccvoluntafi$p(0!(imc,& n^npt v,fimmediatc , ficut alius adlusfuppofiia luHicienti te]t*iev.

dcliberatione
ergo polfct iion triftari , & fic ^""f'"'-
tttTMiMum
qux
proinde non perficit , neque augct

, ac
fruitionem contra Philofophum quod inconueniens non fequitur ex concluHonc dicendo
diftrahit
^]^^*'",
Terti6 probatur conclnfio
eft diftrahere virtu-
e(l
483
fi fit
fundatur in eius inclinationead effedlum

^neccfTaiiOt
....
j
f,ertitmem,
?" 'd
adluselicitus jdicocli- f*f'>^tn,
diftinguitur caufa txaturalis iivolunrario
lum
,,
^,2r
;
,
hmc
libe-
& hoc idem cft fundamcDtum,

SS
ci
484
cxquo
dam in
V. Sententiarum.
Lib. I
aliqui admittiint
Minor
voluntatc.
adus necclTarios quofcit sque ccrta, & con-
fcquentia rcdle fequitur.
114
Reônjio,
Dices neceflitari voluntatcmad paOlonem ex

fuppofitione
acStus.
Coinra, Vel
ItnfugniHio.
illc
prior, vcl intellc6lus
aftus cft ipfius voluntatis

,
&
argumcntor. Paflio
fic
non prarccdcntc
ineft voluntati
quandoquc
alio
&
folum cx apprchenPaft aite- adu ipfius , qui fit prior ,

fedivqunnfione obiefti conucnientis : qaia ipfa fpeculatio
dique oferuperPliiiofophumcaufat dclcctacione.fi eft obictionem.
<5li
pcrfeiftiilimi vt virtutis,vcl altcriui, quas
&
non
nunc, Item fi eft appredidal dc opere hic

henfio obiedi, ad quod voluniab exappetitu innato inclinatur quia fi obiectum cft conueniens
boc modo , non minus caufat deledtaiionem,
,
non mouct nifi vt .cognita fic autcm eft in

feobiedum indiffcrcns,quificut in jôpcrationis non habct neceirariam conncxionem cum
voluntatc.ita nequc vt obicftum eam ncceflitar.
Si operatio mouct voluntatem tanquam actus
ptior ad dclcdationem tanquam pofteriorcm,
ti
tamcn vctfatur circa idcm obicdtum.

Contra , obie<5tum eft indiffcrcns prafcise ? &
fecundum fc fumptum mancntc autcm hac in-
quac
difFercntiancquic neccflitari voluntas pcr ipfos;
autcm deledatio rcfpiciat obieftum, qua volitumeft:crgo ipfa volitio tranfit in conditibnem
fi
obicdti
per appctitum clicitum cfTet conuenicns.
Ci
Ponamus cafum
fuppofita vifionc beatifica,&
voluntatc non elcuata fierct in ipfa dclcdatio;

Vcl dctur cafus de obiedo dcle.(5labili , in qucd
jnclinat appetitus* fenfitiuus antccedentcr ad
confcnfum voluntatis haec deledatio ctiam ic-
qttit
rrduci
tem,
v fic
tlicitnttm,
fundamentum diffcrcntiie fi
obieiftum autem non cft quxrene(t
neni,& fugam
qucm
per
fc
neccllitas illa
autcm
eft
ncceflitace volontas
triftitia fu
peiiienientc
non proucnjt ex
fitatur ex fuppafitionc
fuppofitione
crgo paflio non
crgo non neccflitac aftus

;
fcd
fi
vo-
ficut in bcaiis pcr
fruitioncm rcdditur
voluntas in!peccabilis,& pci intcntionem ncccf-
ciendam delcdVationem. Patct alfumptum , quia

talis eft ordo obicdi , & cognitionis ad volunta-
illius ftatus,&
voluntas ad clciftionem,
nequeat ab intcntionc pcrfefta.
Si dicas impcdiri triftitiam propter
M''"^''-
Contra. Quia fi triftiria cffct aftus elicilus a

voluntatc pcr modum fuga , non impcdirctur:
uam,qukeft opcratiua, quam vt nata eft pati

pcr paflionein. Ex quibus patct maior principalis
quoad alia duo mcmbra , quod nempc hxc neccflitas nonoriatur cx naturaobicdi, vt cpmpa-
gam
eftdevna, quam dc alteia

dicendum triftitiamnoncffcfu-
nis:ncc maior ratio

fuga;rcftat ergo
pcr
modum
opcrationis. Confirmatur, quia C^W"*-
per nolitioncm ipfam mali voluntas eft fubex-
tremo conttarietatis,& contradicftionis.qua nul.

la maior detcrminatio jpli poceit aduenire crgo
ûi^^t^ x,i.
triftitianon aducnic ipfi pcr modum fugac ; mi- timttte dt,.
ntis dici potcft
aducnirepcrmodum
nis;quod cnim
effct cius
cbicdlum
modum
volitionis
clfe indifFercns.
quamuis
de eo,aut operationc circa ipfum contingat dc]ed:atio. Quod fi eft operatio voluntatis , pcto
qua ratione nccefliret voluntatem, vt eliciat dcledationcm,maximc fi fit antcccdens,& adipfam
crgo fcquitur
confcquentc
iedto
Si
vel ccrtc dc obicdto ipfius opcrationis.
ptimum, opcratio
vt habec rationem obiC'
eam
in-
c]uentcm:ergo ncreflitas eius aliunde pcti debet

cx caufis. Quod ii deled.icio fit confcquens ope-
profecntio- termtntut
nifi
adtus
rationcm , peto vnde ad eam operatio neccflrtct

voluntatem?Si prcpccr conncxioncm prioris ad
pofterius hxc inucnicur inter a<3:um,& dcledationcin rcciproca ,quamuis delecftatio ad adum
noii necefliittt
quare crgo aftus ad dcledtationem ncceflltat voluntatem ?
Dcinde.vel dcledtatio cft dc operatione.vt ob-
fugx prioris,
quar cft nolitio mali ad talcm autem aftum non
ncccflitatur voluntns , neque rcquirit aliamdeterminationem ciim cx fua natura inclinata fic
ad talcm inclinationein mali.fub rationemali:
terprctciis pcr
operationcm inclinans.qualis eft quandoquc vocatio prima ad gratiam ex Auguftino , & qua:cunquc alia detectatio trahcns ad confenfum,
vndecumqnc oriatur clarum enim cft ad cani
non ncccflitari vokincatcm per confenfum fe;
fupponituraddcletStationcm.Et amplius
obie6ti,quod contingit
"'f^"
quia non impcditut fuga pcr modura opcratio-
confirmatur,quia opcratio intcHcdus non inftrc

neceflitatcm vUain voluntati , ntfi cx natura fui
nis.quc-c
*^^
gaudium
perfedtionem.
tcm,vt priora funtin ratione moiiui ; qualis cft

ipfius voluntaris ad ipfa vt mouft voluntas auttm,vt didtumcft, principalius oidinatur ad bonum,& cogniiionem eius. fccunJijm vtramquc
inclinationem fuam tam aftinam ,qnampafll-
ratur ad voluntatem ,ncque ex natura opcratio-
ef[t tri-
luntascffct principium clicitiuuin cius,ficnecef^
ita vt fcparari
nulla
obic(5ti;v, g, peccati prarteriti fii>e /''"""'
fitaret
anteccdens ad eliciendum trinitiam
qui poilet neccfi[itarc voluntatcm ad cli-
adiiis
diucrf?m
ipfa
habet volirionem
opcjatio elicita. Deindc,bc3ti habcnt nolitio- No
primo magis otdinatur intellcquam addclcdationcm crgo
ftus,& obiedum,
t*'
non
potcntiae
nitex fuppofitione adtus voluntatis:nequc fi fficit cognitio,ant obiedura in cognitionc ad infcclici-
dif-
folum , non vidctur confcrre cffcftum aliqucm

diucrfum , ad qncm voluntas eftin potentia. Si
diffcrat fpccic:crgi) ctiam obicdto quia cx parte
fux volitionis ab
MT
tur fpccie ,fupcrfiuit, quia vt
tionem talis,demus cognitionem,efle pcrfcdtam:

erô in co cafu ncccflitas dclcdtaiidi non proue-
adu
ft*lii
non diftingua- /""""*

diftindta numcro
^^^^,
aluid diuerfum, prxtct operationcin
in fuo
quod
tio ^ volitione in rationc adtus:fi
dum
ad
ad volunr
rcdif
dundat in voluntatem cx apprchenfionc nifi rcfiftat. Dc ponendo apprehciifioncm,& imagina-
to,qui dicitur opcratio.vt diftinguitut a paffione
&
cliciat
rcndam neccflitatem voluntati
fuffi'inis
eam
Neeeffos
volita
cft.
Dcindc, peto an fpecic diftinguatur dclcdta-
quam
tanquam primiim
ante afTumptum
triftitiain
non habere rationcm
eliciti,
Confirmaturfecundo^quiaperfeucr.Tnte opcccffat deledatio cx Philofopho fufrk
Confir-
ratione
citato ,&expcricntia conftat aliquid effc voli-
tum
efficacitcr,
:
&
pollcffum feclufadcledtatione
crgo ad dclcdtationcm ncquc ne-
ceflitat opcratio,
ncquc voluntas cam
elicit
fnp-
pofito amore. Antccedcns patct ex Philofopho,
quoad primam pattcm quiaceffantc admirationc, &nouitate rei cdfat quandoque dcjedtatio,
quamuis mancat opcratio v. g. vifio fpcdtaculi
,
affucti
&
aliqua cfficacitcr volita pariunrtri-
Aitiam magis quim dcledlationcm , & potio

amara ob fanitatcm , & proiedtio mcrcium in
mare , & fic omnis rcs volita cx adiunda conditione alicuius noliti magis parit ttiftitiam,
quam
^'jllg^^,.
,, ,p,r4tione.
QuxmoVII.
DiftinaioXLIX.
qukm delcftationcm. Vtraque
tet
quia
fi
confequcntia pa-
opecatio neceflitarctur,voluntas cx
fuppolitionc opcrationis.quamcliu manerctopcratio.mancret dclcdatiu, ncquc poflet fufpendi:
quia adliuum
DeUff4th
tUiq*nd
mn
f*"-
Cr
& palliuum vniformitcr appiica-
ftqmtHr conditio
of*rthn,m,
tacundem cfFeaum habtnt , fi nccciratib lcquilur. Hoc auccm non concludic contra conclufionem pofitam, dato quod ab obiedo fequatut
quia ncmpe tollituc
deic(5katio in voluntate
jgâbjic^
illa
o^
admiratio
cx pattc
conucnicns
feu
quam icddcbaturdc-
pcr
fiue
nouitas rci
fit
quxdim mentis
fufpcnfio
6c
fiuc
quia nulla
, quam
qu a vokintatc,&
cum omnes eundem
difFormitatis
elk ratio illius
obicto caufantut ,
cffcdum habcant in voluntate
jjyjj
jjjj
gcnus
& caufas reduci debent
cularis ratioin
Philofi-
etgo ad idcm
nulla pc-
cum
vna inueniatur,qux non hi in
luptatem dicere generationtm
ejfe
ejHt eft
fecnn-
impediment
&c.
Hic refpondet obieAioni aliorum , qui putabant voluptatcm eirc gcnerationcm i quodimprobat dicens eam elfc operationem habitus, &c.
Itcm , infra concedit voluptatem iion eire opus
quia voluptas
;
non elt fadiua
voluptas autcm
infine deledkationem eflc
mi
eft
alicuius ope-
opeiatioj&f*^.
j.
motum quendam
& afFcdioncm totam
ani-
motus animi
propriceft opcratio. Itcm lib.i.de *nmac4p. 7.
textu i^.deleElari^gHt dolere ait effe operari ipfa meMetate finfM ad honi.SiCC. Pcf roedietatem fcnfus
,
fimul
intclligitut ipfc appetitus
&appetittu
tum
<jui
eftalfn
&
ftatim addit fnga,
hoc funt. Iiem
in
eodtm
o.textu 5 } (^ 5 4. appttitm eft meuens moreffeSlH deleflationii,(fr lib.y. Afagnorum A-fo-
lih.cap.
rtliumcj. foluptates namtjiu vtroûe modo
di6ht
funt operationes.
Aliqui,vt Vafquez &Salas,quiadhzrent op-^
pofitx fententi
caufarum
& fenfus
&
nempe opcrationummcnhatum eiiam inier fe. Vnde

,
putant ex Philofopho parura
fali,quatcnus fcquitur propria
tionum.quam
icer
vbi propriam fcntcn-
tiam cx mftitutoexpofuit.
Carterîn Vafqucz loco citato cap. j. conatur
probareAriftotelcm locis citatispco conclufioic noii agere dc dcleiflationc, quz cft in appciitu , fcd de alia indiftindta ab operatione intellcdkus,
& fcnfus :quam interprctationem
rur eiim Suarcz
hzc
incerpretatio
fequt-
i.i.elifp.i fell.i.concluf. vlt.
non
eft veta,
Scoti Op*r> T"!.
X.
fed
neque ad fenfum
fc
habct polchritiidoad iuuentutc.
^^9
Alij intcrpcctantuc Aciftoicltni
^''"""-
dicecc volupiatem
'"
"^"
cionem,licct,mcdiante opcrationc fiat.non cfle
aftumeliciium appctitus,
cft
valdc pucrilc:quia
inquit,opefationcm produci i poteniia rocdiantealiaoperatione, iiccc inferat cam immediatc,
non ptoduci
k potentia,
non
infcrt a potcntia
fimpliciter nonproduci. Scd hxcfolutio arque

;
ttanfitcniminfententiamoppofitam,
cfFiigerc
&
docct
cum Conrado
potentiamnon attingcre immediatc deledtationem fed medio amorc,ita vt caufa ptoxima ,SC
;
fola^cxparte appecitus,produccns dcledkationcni

fit ille
amor,qui
eft
fecundiim ipfum aflecutiuuS
SuppQnincmpeexparte appetitus
amorcm ad dclcftaiioncro plctumque cocedunf
omnes , & de hoc non eft coniroucrfia. Sed in
co,an dcledtatio fit adus viialis elicitus ^ poteniia: quod illa folutio deftruit ficut & fundamcntum fentcniix affirmatiuz quia adus vita-
boni
araati.
lis
ncccfTario in fenicntia ipforum eft elicitiui
immediatca potentia
confiftii iuxia illos,
quia vitalicas eius in hoc
quod eftfundamentum
prsc-
cipuum;vndcputantdcle6tationcm, quacvidetur
**
habere modum adkus viialis , eflc clicitum k po- ^* 1"
efffjnum
/7*
j
tentia qui auicm negat eam immediatc clle a .îrauttur.
>
potentia,negateam ptocedcre modocongruentc

adkui vitali:aliis cur habitus, cuius caufa eft
fimili raodo vt cfFcdus tanquam i cau*mediata procedit i potcncia , non fit vitalis
adus,&
fa
adus, cum fir immanens , vel fi fola produdio

immediata fufficefet,curakus imperatus , vt rcfcrtur ad voluntatem imperantem,non cflet aftuS
vitalis ? Accedit denique Philofophum rcfcrre
produftionem dclcdationis non in aûra , qui
appctitus, fcd in operationcm intcllcftus
fit
quamquc opera& auget quod
perficit, intcndit
ab ipfa.Vnde coparat volupta'c ad opera-
onemjficut
fcnfus
to.ex eo prxmifimus
volnptates cire
initio capitis
proprias operaiionum,intelligitur in fcnfucau-
putant locaprzmifla dara efle.

Rcfpondciur tamen ncqueclata cflc , nequc
probantia ; fcd explicari dcbcre iuxta ea qux
iib.
reiititur.
tis
fubfidij cfle.
Ali| contra
DtUaati
fpccificam ftatuit in ipfis ex diftindione
quam conatur
fupponit tanquamnoiiflimum voluptatcm cfle

operationem. \itm primo RhetoricorMmcdp. lo.
qHwunUm
nem
fpecifica
puerafcit
rationis
nt'
finjM:eft enim ahfurdum ,fed<juia nonfeparatur,idem quibufdam vtdeiur , &c. Hinc diftinîo>
Obiicics prirao ex Philofopho feptirao Ethicorum cap. 1 1. luaprcptfr non htnefefe habet z/o-
ariis,
ê^nfto.
tjue
altcra.
dum natwam : & prohocfinftbilejine
Vtrta tim
/M.
neri
; /1^.10. non
non tfll- oparationcm in genere;fcdtantum non cffc illmi operationera.ad
qua fcquituc,ncmpemetis & fenfus;Iia ^gidius
.5 (^^.infine , colligcic tamtn cx hoc dclefti-
neHelturfe- adducit intcr delc6kationcs
tx
id eft,naturaliter fecjHuniur
la,ctiam neccllario fequerctur, ficut clc6kio in-
&
'
ipfa voluptas mentii effe videtur operatio
nulla rationeficti poflet, nifidiftingucr<tut rea-
vt
tcntionem,& vfus vtruroque.

Ali rationcs videantur, quashabet Doftor,
reducuntur ad authoritatcsPhilofophi fHprk
Ex didis m.anct impugnata fccunda lcntentia,
Obielii
tamen
rcdundat in voluntatcm ex fympapotcntiarum. Quod fi vcro clTct adus

tliia
nece(rari6 elicitus fuppofita operatione pcrfc-
tionem
117
infiparabiles funt
quando dicitin
"*
Philofophi, quinunquam pofuit in intellcdd

delekationem,vtin fubiedko, neque in poientia
cognitiua , fcd appetiiiua. V t\de fiipra cap. f.
reprehedit eos,qui dicunt voUipiatnondiftcrre ab operationibus,aflcrens deccptos fuifle, ^n/4
quia appetitus inferiorrepugnat,cuinata eft vocontriftari ; quamuis ipf

luntas condelcdari,
jn operando non ccdat ncquit tamcn dclcdari
quia repugnantiaillatollit.vcl abforbet delcda-
&
(undMfttttl-
485
&
vtfupra ex ipfo patct. Saluando ergo

mcntemPhilofophi diccndum eft, peroperatio- Smfturht'
,
nem iniclligi ab
ipfo
non adJum voluntaiis
prididlam.cuius dclcftatio
cft
fcd
///*
pcrfcdio,& aug-
memm:it(\myinc^\i\\,C2^f.i.Atefuevoluptates,dolorefuepreprtj funt, tfuiin operaiioneper feipfim fiuntt

Scc.&c cap.^.idem docet
nem
non ergo
in operatio-
appetitus reducit hanc eflRcaciam Philofo-
phus,fed in operationem cognitiux
fiue
fit
IR-
celledus,fiue fenfus.
Neque cohxrec alia
incerprccacio,
diftingucre dclcdlationcm
qax
dicicur
non ab operatione
SS
20
Mitrum.
in MHtrfntatU,
Lib. I
486
KtiicHitr,
in genere
V. Sententiarum.
ab operatione atTecutiua finis :

cft dendcrium efii-
fecl
liam /jperatio alTeciitiua fims

cax ex parte voluntatis
fcd tale dcfideriura di-
aboperauone>&deielatione,eiimque vocat cupiditatem: qu2 tempo-
flinguit Philofophus
rc
&
natura fciundia
eft
ab opcratione
quam
confequitur dcledatio infcparabilis hoc modo,

infcrens inde quod Hcut cupiditas diftinguitur
vna ab
fpccie
alia
quia
eft citca
diuerfam ope-
tiuum ex
^-artc obiedli
neque complementum
;cum ipfa operatio fit vltimus termota ad finm cx parte etiara api>eeam quiefcentis , aut in ea , ii eft altcr
petfe^Slionis
rainus in eo
titus per
rius potenciaz.
ex
lib.
,quam
mutaire feuttntiam
10.
fcripfit/i^. 7.
loanncs Maior. 7. Ethic.cap.ii.& Ub.iu.cap.^.

, aic illam dcfinuionem voluptaiis,
qnam comra nonnallos aniiquos Philofophos
Thilorophum adduxit , rcprobalTc /i/'. 10. adccens voluptacem
V( citat Salas
non
clfe
operationem
fed ex opcratione puliu-
laire.
quod
vcriiati
congruit
& perfpicacius & accu-
ratius hzret quis in rei ipfius confidcratione
cercum enim cft Philofophum accuratiuscxplicuifTe naturam dclcdationis /t^. 10. qu^m//^. 7.
vtconftat ex eius difcntfu^neque euim pucro-
rum
tim.
efipotittt
Non
non bene
fefe
&
habet vo-
di-
effe fetiftbilem \ftd,
operationem etHt habitm
effe
tjui
abcrraret ergo, qui dicerct Philofophura
& declarat
etiam cam defcnbit pcr can-
ita blc
ddcdatio,
& in quo diftingueretur ab opeautem libio cgit tantum de

impugnando fcntcntias
In priori
deIe6latione in gcnerc
veterum
qui
ear.i
a rationc boni excludcbanr,&
quxcunqueeius
dcfcriptio
rigcret aliorum errorem:quiais locus
quac cor-
non
erat
diccret
non
ncque toto illo tcxtu quidpiam eft,quod oppofitum conccrnat. Ad

aberrarer a fcnfu Ariftotelis
confirmationcin autera huius facit quod infra

//^. lo.M^.^.impugnanscofdcm vetercsnon facic
mentioncmillius defcriptionis. Qiiamuis îdo-
non
ceat
gencrationcm
elTc
antiqui dixere. Pcr
&
aut
motum
prout
patet ad reliqua illius
hxc
Huc etiam accedit refponfio,

Dodor in i.difi.\.ejudft.^. . ôi
exlib.y.
tcxcus
quam
infinuat
quz etiam eft
eara admittunt adueifaiij
Ariftotclis;&
citatus;
& vcta in fc
frcqucns,
etiam de mentc
D.Thomas y;?r^
tu;dftque frequens
dicatut de voluptate caufalicer

comitantet,non vef6 formaliter per fe
& con-
tanquam
Refpondco ctiam
Saluando dcfinitio-
tertio.
illam particulam effe focmalem,
nem quoad
deicdacionem ab opcratione.neque id exigcbat

inftitiuum fed tanquam totum integiale in ea
dcfinitionc comprchendit & deleftationem ,
opcrationem,ex qua eft quodpatet cx ipfa defi:
&
illa
particuUy/w* impedimtnto , quac rc, fcd ad opcra-
debct non ad dclcdationcm
tioncmjcx qua cft dclcftatio quae duo exigit

fit,nempefccundijm difpofitioncra dcbitam
:
non
fit
cnmimpedimenco,
alias
vt
,&
non fcqueretur
deledacio.Quod clarius manifeftatur cap. i^.jit

vero nihil prohibet voluntatem aliquam optimam effe, VoluptM integrat felifi nonnulUvoluptates funt praua.,&cc. înpotitts,&
forfitan
&
neceffe efi exfetibiiern tjfe, aliejuam
tamen, titatm.
cum (olum
iufpiam ipfirum vacans impedimento : hoc efi autem

voluptas. Quare fit vt aliejua voluptas ipfiimfitfitm-
1 1
& qnibus aliqui adftruebant
nuliam voluptatem pcr fc , aut pcr accidens cfTc
quae adducit cap.
bunam.
Alij
men
A!ij
quamuis omnes bonx fint, nullam tafiimmum bonum.

qnafdam bonas cire plerafque ver6 pra-
&
rationcm fcntentix medi<E rciicit :

refpondet ad fundamenia prima: , & poftreroz
quarura prima eft , quod umnis voluptas fit ge-
lias
mento
,fiite
omnis operatiofit
mum bonum
iocundam
clfc
j.RtJponfit..
diftinguat in librofeptimo
quod Philofophusnon
impedifi funt vniufiuitffijiue habitus operationes fine
taufalit*r
praedicatum intrinfccum.
proprius determinandx quxftionis, quia neque

inftitutum c6 ducebat ncquc difcurfus exigebat
rcfpondcat argumcntis antiquorum:
Oferati*
dicitur dt
& in tcx- deUHation*
quod operatio,
ncmpe
fcrri
fufficiebar
11
nitione,ex
an in operatione confiftat
inquitendum. Prasmittendum itaque etatquid
ratione.
tentia,fed cotrcxiirctraditam ab aliis, cxcluden-
& an in dele<Statione
elfet
,&pro hacfinfibiUm,fineim-
definiuiffe deletationem ex propria fen-
non
memoria fcripfit ,fedex difcutfu,

& indagatione qua: tum diligentior cx inftitcjto
fuit , quando de vltima felicitateagendum crat
inftar ex
Mfthtiu*
&
luptatem dicere generationem
cendum
frui accipitur,8cc. infine
Scd obiicit igidius hanc folutionero indiRtflid.

gnam cfTe, qux rccipiatur, quia non dccuit tantum Philofophum palinodiam cantare , aut rautare fcntentiam fcd ha;c obicdio minijs digna
miigtiitiui
videcur tanco viro ,quia nec indignum vidctur
lii. o Eth.
Phile/ophm fententiam mutare , vbialiud quidpiam occurrit
Batitnis.
luaprop(er
dcm opcrationcm;qni,inquam, hoc
o.
Rcfpondetur ad obieda exipfo. Ad primura

locum , & cjctcra cx iib. 7. Rcfpondet primura
Nemcfias lil> ^ Phyfic.caj). 1 1, dicens Arirtotelem
lib.
dele-
concludit
Suppofita etgo vera refolutionc Philofophi
tradUit na-
earum tantum quac ducunt ad naturam.
ra, fed
do abeius definicione gencrationem fenfibilcm,

& potius accommodando ca , cum quibus contingit,neropeopeiationcm,cx quaeft,quxeft fccundum habitum , & inclinationem ruturalcm,
non impeditam non quod operatio in rc6ko dicatur de dcledtatione , fcd quoddcledatio cara
confeqiiatur & fit magis nota opctatio , cum
qua adhirerjvndc ficu i/r4,fpccitm, & bonitatem, & naturam dclcdkationis per opctiitioncm,
cuius cft cfFedus tanquam pci caufam colligit,
turam
aliud quidpiam, ficut genetacionis finis eft nacu-
intelligatur per operationera ailccutiuam (inis
iic
operatio,quam confequiiur dcledatio iam

oftenfum eft nun pofTe elle operationcm aliam
confcquentera,& infeparabilcm neceftario quia
neque ad earo eft inclinatio potentiac, ncque rao-
mutifft ftntentiam.
efi/ecundumnaiHram
pedimento , &c.
ipfa
locorum in
etiam i fortiori ex eadem ratione

diuerrarura in fpecie operationum diueiHc funt
deledhtiones. Deinde , illam operationcm non
perHcit delcdatio, fbd teiminum eius,nempe
operationera , adquam eft deftdcrium. Quod ii
rationem
^xplicntio
naturam quod rejicit , quia

nonorancs dclcdkationes funt gcncrationcs , aut
cura generacione fiant nequc confiftunt in fieri
habicuum , fcd in vfu ; nequc omnium cft finis
netatiofcnfibilis in
effe
&c. atque
operatio perfeEla
citas operatio efi perfefla
vniufcu-
ob id ipfum feiicem
ornnes arbitrantur
voluptatem cttm felicitate
namque
felicitas ,fiue
nen abfque ratione nuUa

impediatur at feii:
efi ,fi
:
vifam
Tutûntque ipfam
Quapropter felix indiget
&c.
fecundum
bonu,&externis,ipfitfortuna <juononin,peSatur
Dicit ergo operationem

inclinationera,
qus
fit
& non impeditam, efle fumraum

bonum
Iz4
DiftinaioXLIX. Qu^ftioVII. 487

bonutn , & fumm^ appeiibilem aliqoaro lalem;
apprubatquedi6kumcorum,qui felici vitzannedunt dcledationem quta nuUa opetatio petfe,
ki
impcdiatur
e(k,fi
Sc felicitas operatio perfe-
taeft:qnapropterindiget bonis corpons exterfua opcrafortuna felix nc impediacur

nis ,
&
&
fubiuntione,qaa coniungiiur fummo bono ,

malcaliqoos rentircfcliccm ede quempiam,
eias
LoquKur ergo de
felici-
inquanium intcgratur operationcquz coniungit lummo bono , & dcle^ldtione eam confequcnte,& fic vocat cam operationem peifcdam,
tatc
Efi ftrfrHt
ttmftqutni,
quia ad peifcdlioncm eius fpedat voluptast

nempe integralem,non vt pars , fed vt infra dicit,'
perfcAio connaturalis confelilf, 10. tanquain
quens;& vr comprclicndat dcledlationcm , dicit
debercefTe opetationem petfcdlam Koc modo,
& non impediiam,alias non elfct perfeda.neque

deledabilis. Liinfrk dicit
ratio^^ncnipc cui
connexa
felicem viuere
cum
nifi
voluptas,& ope-
volupias^Ht
cft
bonum,
, &c.
voluptate rton porte

erit
, quam eiiam
communis Theologorum
fic
&
qu.dam (ocaSandi Auguilini,
alio-
rum Patium. Argumentum ergo aduerfariorum

procedit a coniundlis ad diuiu
mcntem
Philofophi
nequc
ad
facit
qui de operaiione dcleifâ-
habei anncxam
deledationem prout ipfo etiam approbante vercres coniunxeiuni feliciiati deledlaiionem
bili agit
feu de operatione
vi
non
dcBuitio
fic illa
&
przcisc
erii dcledlaiionis
rumptz.fcd operationis dele6lantis,id eft , operationiscum fua vltima,& propria pcifeîone;inde autem infetri nequit dcle(5kationem feornm
fiimptam cfTe opcrationem. x quo facilised
cnncordia cumiis,qu habet in lo. Ethicerum
j.Fihic.
Vndc cunftat
Philofophus
Magnorum MerîMm,cap, j.
argumcnium hoc faccre pro con-
.cr lib,
ctufione pizterintentum impugnantium.

Aii locuin ex
MagnorMm
7.
lib.
nam
Aieraliitm, c.y.
&
aciimoniam
voluptates comitari affcdlus animi, yxfufra prccontrarium apparet,
dicit
mifimus.
Ad
aliud ex lib.ds anima refpondetur intelligi
caufaliter.
Obiiciunt fccundo Auguftinum lib. i^.JtCiloquens de his afFe<a!bus,
uitate Dei, cap.6. dicit,
^^^
* o*^.
voluntatem rcperiri,im6 oiuncs oihil aliud qu^m

voluniates funt.
Refpondetur cumDoloreyS<printelligi
locutiones caufaliler
quia voluntas
talium mediata,fioe pcrmidiuc
non autem
eticitiuc
eorum
illas
tie^fe.
caufa
eft
fiue pofitiut:,
modum
pcr
rionis
opera- Explieaimr
quod non piobat
impciante
aut
eas elici ^b ipfa
&
fioncm volitionis
aut nolitionis
interfe ceniugutnfida.
&
quod
cft lib.
.Rhetericorum: vbi dici-
ûod cemriFlaret ,irriuhM, &c. Gaudiuro ergo

ex amore rcdundabat tanquam caufa , triftitu
fit ,
quz
oriri poffunt,
, ex quibus primum
quando infunt ^ natura, fcilicct ex inclinatione
non elicita voluntatis , vt iîidcclarabimus, eo
fcnfu, quoipfe Auguftinus ait

vifist'agamur.koâ(i\nxis ergo
^^^^^ preficifientem ,
Rcfpondeiur
dolorim vero contrarium.
deiiniii in
ordine ad (ubic6lum,
& non in ordine ad caufam

caufam adiuam
colligitnr in principio.
fit,
putet id tecundum
ejjicit
trifit
vto
quz mox
feu principium
&
ex capitc fcqucnti
Giu^tre, innait,fiveluptat
effe
efuod
dillam affeElieuem
eim corruptiiium
<t doletofitm, vel
ik
obiedoruro
Qienem totamfimul additur ctiam
^finfihiliteriit
diftinguitur
ianqu-im diuer-
ab ipfis,quod congcuit diftis. Po;cft ciiara

voluntas diuertcre intellcdum aconfidcraiionc
tur velupttuemfffemotum animi ijuendtim y (^ affe,
impeffibile effe ejian
non
feparat iUo c.6.
hos moius abadlibusvolutatis.quibus in confcnfione,aut diffcnfionccoruin fcnur,& lis.cx quibus oriuntur,qui fant in cius plcna poteftatc:^
tjHid
eft,
\nciau, cupiditoi
cenfenfiene eerum, ejua
&
latitia
nifivelunta*
velMntm?& ejuiiieftmetm,
iit
&
velumat in diffnfiiontm ah hn , ejua

/MW.'quibusveibiscomprchendit tam adtus jgU Augutrilfitia,nifi
.
r.
_ .i
velcentraria affcflienit effeiiiuMm.SiC. Subiicit au-
tem iocundum
quod fecundum naiuram eft,

aui confuetudinem,fiipplc, conncnicns & quod
violentum non cft. ds tnim, incâit tpraternaturam tfl /taûe triflit ntceffitai e(i , reEle diciiur vio-
y\gg(|_
exhoc amore grande gandium, non defijlente <juod

amahaturadfr.4eniHm. erat deuitatie tranquiUa peccati , ijua manente nullum omnino aliuude mJum,
fa
illud
-/>.io.
& fincerafiodttate viuentium,
perficiai
Ad
,r
doccns aliquosaffedusfuiire inprimo ftatu inhocentiz in ptimispa cniibuS, non perturbaios:

>^wr,inquit ,erat imperturbatm in Oeum , uiejue
vero ex irruentc malo
ic
propriz,ad
quam aliquando fcquuntut,vt ipfc (ai etuf
fuc;a tranquilla roali vt infinuai
fumquidnon Ht delelatto,& quomodo

opeiationem. Et aflerit cam non eflc
permitiente
inucnitur
tae^cmtJt
voluntas inipfisjpoieft autem voluntas fsfnmes fiut
reraoucte caufas proximas , ex "T"'fif
prtuenirc ,
"' ^*
quibus huiufmodi affedlus oriuniur per fufpen;
mcn
pta,qua;ren$
libri.j.
ttmr,
c. }
eft i caufii extrinfeca
vt habet
r^^.^.quia ibi agit de deledtatione prscisc
operationem , fed confequi eam atquc perficere.

Ex his patct ad rciiqua obie6la ex capite iUe 11.
eff
quia
funi a voluntate
operaiiones ipfitu
fpeillant
bcun.
ab appetitu
non conferente vim,
paftb
deledtationem. Ei
&
iecunda
vittc
coniungit deledationcm patrix operationi tanquam integrantem feliciiaicmillius ftaius, qu6
tiUum
violentum autem non procedit
comprehendit tam uperationem
fint
nequc cas fubelTe voluiitati , aut fcqui ^"S^fi"âdeiusoperationem ^probateftcclicitos ab ipfa.

quiaficeiiam adus eliciti aliarum potentiaium
,fi nen
iecurj^. Quibus vcrbis
NetjMt igiturfiudtofi iffius
^d
elicitiue
gii
quainuis in (ormentis
quzdam pioinde voluntatia eftie quzdam
contia violenia
j.
dici
lentum emne natura dolerem

ria
nifi qiiifaciunt
affuetifitm,
harum aftedionum
fas
Quare CMra,fi-
animi intent ioneit trifiia funt nece(fttudine
i/tfiunt
''j'/'';'*'
wm
JUUt
efficere.
eiitHm ce-
f
'^^ 'P'^^
/m(4.
&
aflirit
aut
&c. Eccc cau~
PhilorophuselTe
.
"^n^pc vt appiicantui per intelledtum

fenfum, quia infia dicii memoriam przierito-
rura ,&iinaginationem
harum
caufas elfc,
qux
fecundum natuiam , & confueiudinem , vel

ptzter natutam funt fca contta ioclinationetn
vel
feu ad re- ^, ,^,1^

, aut demeritum conducunt ,
etim,Sc prauam voluntatem ,dcqua diffcrit vtlumatnm
alioquin authoriias zquc contra aduerfarios
incritum
concliidit
quia certum
eft illas
paffiones
fcu
affeaioncs ncccffarias effe .fuppofita volitionc,

fub hac rationc non effe
aut nolitione obiedi,
liberas. demus cliciivolunrate ,non loquitur
&
hic Auguftinus de voluntate in aauprimo.vteft

in iGta fccundo vt eftaftus, quoi
, fed
fupponunt argucntes,neque dc voluwatc aliqua
potentia
ncceffaria
fecl libcra.
SS 4
^
-^""^^
488
Jnter
eji
autemt inquit
tjualujit vol$tntM hemi-
habehit hos mottu.

fi peruerfa efl , pe7uerfis
Si atttem reSta eft , non folum inculpahilu , virum
vis^tjMiit
etiarn laudahiles erunt.
Voltmas eft ûippe
tn ornnl-
ht4s,5cc. Ratione ergo voluntacis re(ftaf,vcl mala

hi affedus imputantur ad bonum, aut malumiac
proinde non diftinguit Auguftinus ipfos ab
adlibus , in quorum naturam tranJeuiu , iuxta
eciam ftntentiam Philofophi. Loquitur etiam
in gencre de
iliis
affeftibus.fiue oriantur in ipfa
voiuntare.fiuc in appetitu inferiori
cuiacccdit
confenfiis aut diircnfus voluntatis, ideoque
illa:
&
in dijfenftgvolumas in confenftonem ,
w,&c.Qu6fpc6lant ea.quze docet ii.deTrinit.
particul.-E
excoMagiftercum aliis im.d. 24. vbi

homineaicfiguramprima tranfgrtflionis re-
cap.ii.&c
in
pcriri
& per fuggeftionem appctitus
fcrpcntcm
fignificari
pcr confcnfum autem in cogitatio-
modus
proprius
eodem accedentc
Obiiciunt
tcrti6.
Omnis adus vitalis
cf-
eft
fcftiuc a potcntia.cuius eft acSlus, qnia id
vitalis, vt
paf-
illae
acceptantur.
com-
Deledatio autem
eft
docet Ariftotcles i.Ethicorum
Nam voluptate ejuidem

Scc.
affici , ex iit eft , ^/

Et Auguftinusy/7r<i
aftum voluntatis &

quod qua: vita carent deledtari non poflint.
Refpondctur. Tranfeat maior , qu ctiam
cum fua probatione falfe eft. Negatur minor,
cft
ad cuius probationcraconccdo ad
animam
per-
deledluioncm , non tamen pcrmodum

affedlusjfcd formae,& pcifcdlionis connaturalis
aftus.fpcdtat ad appctitumjad cognitionem vcro vt ad caufam mtelligcndMS eft Philofophus
tinere
iuxta ea,que lihro 7. docct dclcdbationem perti-
nere,nempe ad vitam , quaeam pcrficit mediante

opcratione, ^ qua diftinguitur ,vt ipfe Philofophus 10. Ethicorum cap.^^.dechrzt.-Putauerit autem ejHijpiarn omnes ideo voluptatem appetere , <juia
viuere etiarn emnes ajfeânt
cperatio,&cc.
tiones
vita vero ejUddamefl
& infii.voluptas
& ipfum etiam viuere
autem perficit eperaûed appetunt 8cc.

,
Ipfum crgo viuere quod pcrficitur per delcdlationem proximc , eft ipfa oper.-itio. Et patct ex
,
vtrum ob voluptatem viuere expetamtei,an veluptoi ob vitam , mtfvcrbis fequentibus. Gluarere vero
fum
in pr etfintia facimtu
dentur
conittnila
enim hac
(^ nonfkfiipere feparatienem
ejfe
nam e^
vi-
fine
&
eperatione voluptM non fit ,

omnem operatieinem
perficit ipfj voluptas, 8cc. vbi pcr viuere,
vitam,
&
intelligit operationcs
qna: funt viiain a6ku fe-
cundo ac proindc dclcdatio non fpedat ad vitam in adlu fccundo,id eft,ad operationem vitalem,fed ci acccdit tanquam perfedlio iuxcafen;
tcntiam Philofophi. Accedit vlterius ideo Philofophum diccre voluptatcm fpcftare ad animam , vt fuftmcrct vulgarem illam diuifioncm
bonorum
in ca.qna: funt animse
qua: extcrna;
&
hoc modo
qua: corporis,
fpcdbat delc<aatio ad
animam ,tanquam ad ptoprium fubicd;um Sc

tanquam acccirarium complementum operum
,
niodo
diiflo.
Ad fecundam probationem
dVisjTercia vci6 nihil vrgcc
patet ex iam di-
quoniam
viuentia)
iz8
*'
'*
"'
&
p
Rcfpondetur ex Doclorc in 4. lece citato nc- oLf'?/

gandoantecedcns , fi propric loquamur: quam- nonfermeuis enim obicdtum dclcftabile fitcaufadclcda- dumebitai
tionis,non tamen ipfam caufat vt obicftum , fcd "'/ '^
vt caufa efficiens,& totalis, fuppofita debita difj"*"T'
fidcaufttr
j
K
r
pontione
appeticus;ncque delcdcatio Iic coniun- f^^^ ejftcitn'
git obicdlo , neque pcr dclcbationera quiefcit tis.
propric appctitus in obicdojfcd pra?(uppofitiuc,
y-
Dodot
Vt tetVe
quiefcit
tjuafl. 4.
pcr operacioncm pcrfcdlam
& ad qucm eft intencio,
& vfus, & fruicio
enim appeticus
qua; confequitur
qna: eft ccrminus in-
motum.
tcntus a voluntatc,& tcrminans eius
hil aliud eft dclcdatio,
cap.8.
imjjie-
eft
& confenfu libero voluntatis caufantur
ad animampertinent ,
docct deledationcm
iinnt?
vi-
vcl concomitanter.quatcnuscx praccifaadione,
pctit ipfi ex fua natura.
uir
adum
dcfumi argumcntum
^ quicte naturali ad quietem appetitus , quia ni-
adus
Sûomcd
coniungic,qui
ipfi
finem ,quem defidcrat
127
fajfimes ad
quam
elcftio
fioncs,vel
"Rejônjit.
ftfte
cfftdusadtus vitalis:ergoeft opcratio.
tis in
telligcnda ergo fimilitcr priora verba caufaliter,
ObitBit.
fequitur deleâtioncm
lalcm in eo,in quo cft.

Obiiciunc quarco, Dcleftacio habct pro obicfto ipfum dclc6tabilc,in quo pcr delcdlationem
quieicit tanquam in proprio obicdlo potenciz,
nem prauammulicrem,per<;onfenrum
voluntaopus iplum virum fignificari , & per confenfionem vtriufque peccatumconfnmmari. In-
etiam anima vcgetatiua tantum non dcledbantur:
non inde
Sed vrget
iCgijlius rcdtc
quam quies
Riflita,
appctitus in
bano,ad quod moucbatur , vt eft axioraa Philofophorum. Si autcm Scotus ioquitur in fcnfu
formali manifeftc , petit principium , quiailla
operatio
quam
fed deledatio
dicit
& dcbili
non eft quies appctitus,

fundamento innititur.
Si vero in fenfa caufali loquitur, adraittcndaeft
propofitio
fcddcftruit ipfam Scoti rationcm.
Ita prxfatus author/<^.4^wy?.ii. 4. z. . j.fed
abundans:Nam Ci Scotus docet delcftarioncm non procedere^ voluntace elicitiuc,fcd abobicfto.vt cftconucnicns non cft pedifcurfus eft
*'*"*'
titio principij
tum
fed neceffaria confequentia,
voluntatistcrminati
ad aliquem
mo-
qui
eft
ab ipfa voiuntace , quo pofico cclfat motus voluntatisinoperando, ficut produdo calore intento per fe, ceftat motus caiefacientis , fubiedura fit in adu petfcdo,& quiefcit fub taii forma: pcraccidcnsautem cft,fi moueaturad aiiam
formam,&
tax
quas
alio agcntcjquics cniin fuccedit for-
eft
terminus motus
atque per ipfam
formaliter fubiedtum quiefcir, per

confticuitur ablata
quam
in aftu
fcu fatiata eius potcntia,
tcrminatur virtus agentis quoad exercitium

cut
j^'f^"l"'
ruftinitur.
&
fi-
& aftio eius;quis enim dicit generantem am-
non ccirarc ab adtione fubftanciaii , & manon quicfccre fub forma fobftantiali
produdta quamuis aliquz perfcdtiones connaturales fubfequautur itr-ptodudlo. Vnde hzc ratio non cft pccicio principij , motus & quies oppliijs
teriam
Comparati
^"'f**'
&
ponuntur
malicer
ergo quidquid tcrminat
motum
inducit quietem oppofitam
taii
motui,
&
quia altcrum corum incffe dcbet ,

fibi immediate fucccdunt circa idcm fubicdtum ergo ope:
racio iila,per
quam
poflidetur pcrfeftiffimc finis,
& prout intendicur, & defideraturab appetitu fe

mouentead
eius alTccutionem iam pofita ponic

priuationcm raotus. Talis eft , per ipfuraitgi-
dium
operatio
qux
antecedit dclcdtationem;
vult cnira hac ratione probarc. affecutioncra

nis
non
confiftcrc in deledtatione
GUfiefcit fe
tentl pir
for- cfer^tioMm
fi-
fed eara fequi
&
deiedationem. Vnde per ipfum

communiorem , dcieftatio excluîtur ^ ratione bcatitudinis cirentialis
quis autem dubitac potcntiam quicfcere perfciStc fub beatitudine rormaii tanquam perfcîflima fua forma, pcr quam
tcrminacur eius appctitus 8c ratiatur,& rcduci>
:
cur
/"'*'*""'
DiftinaioXLIX.
QuxftioVII. 489
adlum fublata indi-
independentet tb pperatione , rectpit aliam impteifionem,nempe paffioncm , quaraliquando ab

operatione fuadependct,aliquando non.
Si dicas quare ?
lur oronis poientia eius ad
Vnde hocdato feclufaopera(ionr,& puntadeledatione nunquam quiefce-
gentia.&priuatione.
ret
, ruppoHto
conddat in operationcforVnde fccundum Philofophuro frfrk
aut pollideret formaliter finem
quod
cius pofTefllo
nialitcr.
deledtatio ad operationero ordinatur
non con-
&
fzpc etiam operaretur virtnofus quamuis

non fentiret deleflationem quia opcrationem
intendit , non deledtationcm. Vndc delcdatio
pcr fc non ell appetibilii , ni(i ratione operatio-
tra,
finis,
nequc fequitut cx virtute appeoppofuo , cura ncquc pcr fe
congruum fenfum
reduci debet
ncmpc
quando
dclcdationcm dici quictem appctitus,

fcquitur operatjoncm; quuca pofita tetminatur
omnis motus eius.nue a tCjHuc ab alio Hat re(pc-
tioncm,& augere quod vcrutn non cllct

:
, Ii
clict
& amplius probabitur deledationcm aniecedere qnandoque ipfam operationcm , & elTe pnncipium inclinans appctitum ad
opcrandum-,quand6quc autem cellat ipfa , quief:
hoc
fed de
fatis
quia cxtra propofi-
tumrll.
Qumim6
hoc iplum
inejfe,iii
pter finem
& voluntas
procederecfftftiuc ab eo fubiedlo
patct in paffione corporali,
delrdlatione mcreri poflumus,
operationi: v.g.beatitudi-
& non dcledlationi ,
Refpondetur negando antecedrnsifi furaantur

illi motus pcr racdum paffioni$;fi autera fumantur pro a(l>ibus,cx quibus cunfequuntur,fic erant
atfiusific
Omnis
a6tus,qui efl in intel-
ab ipfis immediateptoccdcns :ergo etiam idem eritde appetitu:

crgodrlcdâtioab ipfo procedit immediate.
Refpondctiir negando confequrntiam
paIeti),& fcnfu.cfl adlus vitalis
&
ritatcm
qiiia aliter
obirdum:nam
&
ficut in fenfu
fpccies imprefTaâb obicfô
caufa.adquam
fe
habent ad fuuro
v.g. externo datur
alitet fe
:
habet paffiuc
tanqu^m
,
ii
totali
ita paffioin
ap'
peratis
metcmur ,
mrdiate non
fint
&
demcrtti.quia
eSt
g^tamlin
ex
demeremur , quamuis im-
adus proprius minus autcm eft in poteftate eias

dcledatio quantumcumque enim impcret, vel
feipfam applicet , non fequitur delctâtio , fi
obiedum alioquin non fit deledabile , hoc eft, / f^cni
conueniens appetitui fecundum przfcntem di- ^'fi 'Jf'
;
Si autera
,
nequit
fit
dele6labile
& fequi-
**"''""!'
prohibere delectationem
teroouendo opetationem , ex qua eft. Deleneque bona, neque roala oft cx Philofopho, nifiexoperatione,cuius naturaro induit;
quando ergo fit accedente voluntate,feu ex confentioneeius,turoeft libera ,
confequcnter
bona , aut mala delcAatio.
Obiiciunt vltimo. Contingit deledtatio circa
nifi
dlatio ergo
&
impoffibile
&
illud
fola appiehenfionc
adlu exiftens
quod adlu non
fed repugnat aliquid
noo
ergo ex ipfa voluntate
fic
deledla-
Refpondetur hoc argumentam non
cfTe tanti
^)^
eft nifi in oticai vl-
'""*
aut impoffibile habere efficaciam
tio.
Kilpi>fi.
quanti zftimatur
nam quidquid
caufatur ab obiedio , vt habec ejft in adu intel- oHt3tnm i
ledlus,aut cuiufcunque cognitiuz , caufatur ab "P''''*^
obiedlo fecundbm ep phyficum intentionale , '."'^ /"
momenti
quod habet non in fe, fed in fua fpecie exprefTa

nemo enim dubitat quin obtediuro in fua fpecie
iraprefTa, aut expiefla non habeat efi phyficum ii
:
parte rei proprium

fpecici
imprciTas ab obicto
Otitd.
in poreftate voiuntatis, ficut
quamuis
non babet
&
i^x
7.
adlibus etiam aliatumpoccntiarum im-
petitu anprcira ab obicdlo. Appctitus autem,

fpccies
vt
fit,
fedab
vt ipfa experientia conftat ftante adû,
eft
phyficam
etjam deledatio caufaliter.
Obiiciunt fexj6.
perdeledlacioncm. Dcmus eam produci ab appethu,

proptcr tamen opetatione. Vnde quies ad eunde
tcrminum reducitur , perqtiem cefratmotus,&
fubiedu efl in adlu,vt patet etii in naturalibus.
Obiiciunt quint6 , csteri motus appetitus fe
habent, vt adius elicitus v.g.cupiditas , raetus,
triflitia
ergo & deledatio.
:
qno
in
tur operatio
nclYi pcrfcdîus quiefcit appetitus ,quiira
fenfibilt
opns viiiutis
meritorium , fictit dcie<âri demalo ptoximi efl
aclus malus ergo delcdtatio efl adlio moralis,ac
proinde non efl paffio fed opcraiio.
Rcfpondetur hoc aigumentum nonefTcmagni momenti > etiam in opinione oppolita , quz
admitttc voluntatem neceffitari ad deledUtioDci
deledtari de g1oria:v. g.
fpofitionem.
&
magis fic faltiatut modus proagcndo,ncmpc libertas maXime .circa obiedlum indifferens cfcaruro.
Obiiciunt frptimo. QuoniampifnonibuSjfeu
peroperatio-
ni cfTcntiali
ver6 confe-
deledlatio
quens in aliam caufam rcfcrridebet,& fic ipfum

vocabulum psffio propiic intelligi debct , non
quo
recidjt
inquantîn agit pro-
ac proinde fuppofitapofitione finis
fruflti amplius ageret
nem
decum hoc conueniat
tti}fi.
nem
tandera in
ipfe ^Cgidius
mam,quaprimari6,& per fe adtuarur , & reliqua

ad iplam ordinantur tanquam perfcifliorem.Vn-
e.ohitHi.
alfeiens acquifitiontm finis efTe ter-
miniim intrinfccum defideripdeletSlationem ver6

ex(rinfccum,qnamuis nequc hoc propric dicitur,
iiifi modo iam di6to,quia fecundum vcram Philuiophiam qu:es fubicî fequitur id illam for-
* 3 '
prius voluntatis in
coufcruet
Rtfônft
alio extriiifcco,&
130
Accodit pcr Pkilofophum ad confitmationera

diiaorum.dcledkationem intcndere ipfam opcra-
ccnieappetitu lub operatione,quia mutaturdifpofitio operantjs quamuis ipfam operationcm
ObitSi.
habet ad ipfam,vt ciufit ina delc(âtionem>
(Xa talis obiedi.
quics apprtitus
f,
le
tionem finis tctminatam intrinfece ad ipfam Dupltx rdt

opcraiionem \ finis autem & cflicicns , vt a fine "^VT' fl*
mouetut , adzqnantur in caufando fi ergo finis * * '* *
rantum mouct ad fui pofTeffionem , & pofitio-
dicit,ad
r*tiium.
confequaturoperationcm.quareft poflcffio
primati6 intendatur, ied acccirorie ,& vt perfc(X\o cxtrinfccaoperationis ncquit ellc quics appetitus , qui primaiio in opcrationc quictatur,
complctur,& perficitur.Illud vcro axioma, quod
DtUan:
& per modum finis mouet alteram vc

& fic obiedlum elFcdliuc:
perfcdlibilc paffiuum
qux vt confequitur gperationcm fupponit finem poircirum,& virtutcm poteniia; opcratiuam

iam tcrminatam.pofita opcratione ficut & mo-
titus,& dato etiam
^9
phoricc
StUuit.
nis,nequebona cil,neque mala pct (c, ncquc, vt

dixi , appetibilis ; cgo.quies appctitus non in ea
confiftir.vi feipfum mouct in finem:qu6d autem
nihil refett,quia
iniirrgafi
Refp6ndeo,quia habet , vt dicit Dbdlor fWf/7.

7.. Dict *rjo,&c. duplicem proportiunem ad
obiedlum voluntas;primaefl,vt efl poteniiaoperatiua circa ipfum,& fic obtedunri tantum nieta>
fibi
hoc non obftame
&
diftmdluro ab eê
dicitui io fpacie ira-
prelTs
ii,_
490
apptchcnfionem cfFcdiuc , in apprehcnuneiudiciutn , iniudiciodifcurrum^feu

ancnfum concluflonis , quamuis pro tunc non
caufat prout habct ejfe m fc , vt rofa in hycme;
prefTa caufare
& fecundum huncmodiun caufandi fcientia: rca-
fU.
diftmguuntur a fcicntia rationis im6 hunc

modum caufandi ipforum , quod vniuerfalc eft,
noh almm , fiue cxiftat obncccflario habet .
les
&
icûm in aliquo fingulari fiuc non cxiftat

nou ficit ad fcicntiam caufatam per ipfum in
,
Accedit vl-
fua fpccie prout concinet ipfum.

tcniii
quod color
cicm ,
& adum
v. g.
cognitiua
itd frtfofitii.
autem
hsc
facit exiftencia
concurrere efFe<!îucad adum voluntatis ; qu

fentencia,vt vifum cft ,magis confentanea eft
iis principiis,quibus radix hbercacis in mcelledlu
Quam {encenciam fequicur ia boc ipfc
reccdit k priori , &c cxcollic vim

, qui
huius argumentt , quod conficicur ex medio non
probance in vUa opinione.
Ad ah'ud , quod obiick conrra Gabriclem,
Vafqucz
vrgct nosi& in fequcntibus rcfpondebimus
conclulione
tcicia.
Sceunda conclufio. Deledacio

TMfio nom
cuftur
non caufantur
nes.
&
triftitia
aûs elicicos voluntacis eft

contra Gabriclem & non contraDodotcm, vt
per
ftroptrnti*- aliq).ii exiftimant.
probatur, quia, vt viderc
apud 1 hilorophum,deledatio
eft,
in appetitu fequi-
turad operacionciia intelledus, aut ienlus, id eft,

potentiz cognitiu2;vndc i^Ce/iiffra, vt yidimus,
quod quamdiu obiedtum
dicit
uueiligibile
fenfibile, Hc intellcdus,aut (enfus
dcm
&
triftitia:
vcl
manent in ea-
vbluncacis
non
applicatuminacum eft fequi idcm,nerapc caudcm delcâtionem crgo pcr ipfum deiedtatioprouenitab obiedto inteliigibili , aut fcnvt eft in inteiledlu, auc fenfu
hinc pcr
ipfuro contemplatio caufat deiedlationcm
{peculacio,cique operacio
eft
iocundifllma
& perfcdVidima eftrationc obiedi
len
qux
ad quod in-
tellcdus , aut fcnfus magis inclinacut c&nquam

ad pecfedius fub fuo obiedto conccncum.
Secund6 probatur argumento Theoiogico:
dclcftatio potefteflein voluntatc antccedentcr
Ergo timor, vt doccc

, &c. injpem erigumur
Conciiium,rupponitur ad fpeni,dile6lioncm, ac
tandcm ad odium , & fugam peccati ( vt ibidem
docecur)qu2 confcquicurdilcdtioncm; idera patet /e^.m.cap. 4. vbi cxmecu gchcnnae docctali-
tur
Ub.i.dtpeccatorummerit.&remijf.&c
alij
vt
fupra vidimu$;ftacuunt hi gratiam pracUenicntem

vocationis aliquando confiftere in deicdâtione
&
difficulcas
vidrice qua omnia impediraenta ,
operandi vincitur,& reddituropus legis magis
dcle<aabilc,quim fint ca , qua: pcr concupifcen,
eovt-
deleHstitrtL
tiamabftrahunt ab operando,& quod ance fuic

amarum,rcddicuc dulce:fed hxcgraciafitinnobis fine nobis , vt docent Patres , quia eft piior
confcnfu voluntatis , & ad ipfum trahens crgo
talis dclcdario non fupponit amorem tanquam
:
caufam per
pufico
fe circntialiter
requifitam
jnam
fup-
quod deledlado nonfic opecaciojYCnobif-
lunlatis cir-
ca feccatum.
quando concipiattritioncm fruduofam fed ifte

timornon cftaftuselicicus voluntatis , maximc
fecundum Gabrielcm,qui id adiîctit &c(}ncra
alios pacec,quia non cft per modum profecutionis, quiafuipponit a6lum fidei , antccedit adum
TiidcDt.
Timor tx
quo concifitur Mttriti.
fpei,& dilcdionis,qui.tancum inter enumcracos

a Concilio habenc raiioncm profecucionis
inde,quia
tft fpecies crifticiz,
de-
quje in fuga vcrfa-
cur,nunin profccutione,vt omncsadmittunt,ncquc ofFcrtur obic6tura in eo ordinc fugae,quia

proponitur diuina iullicia,pcr quahi incuticur:
ergp non cft nolicio,quiafic elfet vitiofus.
Si dicas clfe dc pcccato.
Contra , Adus tribuit denominationcm porervti in ordine ad fuum rfiociuum formalc:non
dicitur autcm peccator cimerc lilo adu pccca-
Relporifi*-
reiicitur.
tum.fcd Dei iultiiiam:deinde,prima fuga peccati
fecundumhuncordincm
difpoficionis eft ilia,
quac confcquicur dilcttioncm, eftquc ipfa poenicentia:i)fw,inquic Concilium,/ej^ 6.cap.6.omnis

ac propterea mo-
iuftiiiA
fomem
uemur
aduerfiu peccatum per odturn
dUigere tncipiunt
& deteftatto-
nem,SccSi dicas eife noiicionem poena:
quam
diuina
iufticiaindixit pcccatori.
M7
Reiponfie.
Concra,lifct cx poens timorc poffit oriri pocImfUnati'

: tamcn noliiio pce-
nicentia, vc actritio ex didis
nx
cflct
inordinaca
nificxtendcrecur ad pecca-
auccm timor non extenditur ad pcccatura perraodura nolitioniscius , quia piiraa noiitiopeccati confequitur , iuxta hunc ordinera,
ipfam delcdtacionem. Deinde , fupponendo hic
cum;falis
agi
vt
communis docct contra Vafquem , ncm
Dci;
2.
f.ip.qucm fequuntur eius difcipu!i,5c
156
Ctnfir.
paccc
graiUcap.
lingit p*r
Antccedcns
ergo
clicitiim eius:ergo non caufaadbum elicitum voluntacis. Antecedens

probatur prim6 cx Auguftino de correptione dr
omnem adlum
tur pcr
quamio
procedic ^ nolicione.
de contritione pcrfcftaiuftificantecxtraSacramentum, fcd de poenitcntia in gcncre, & fupponendo aiiam opinionem fatis frequcntem in
Scholis , nerape attritionem fpecic differre ab
ipfa contritionc , & non fupponcre dilcdlionem
ad
V*cMtio all'
& omnem noiitionem obicdi
Tridcntinoy?j7^6,c4fp. Tim*r ante6.quia timor diuinx iuftitiz inculfus eft primus cedit Mlium
motus peccatoris poft adtum fiJei, quo mouetur eticitum vo-
1. Proiatie.
quoad fecundam parccm cx
difpofitionc,& appeticus,ieu pafliuum vni-
forraiccr
fibili,
quandoque antecedit adlum elicitum
ad conucrfionem: Dumpeccat0res,\nc\a\x,fe imelli-
caufaret
mediante fpecie ,vcl miprcfla , vcl cxptefla , fic

etiam faluatur in voluntacem , quod magis faluacur in fcntcntia corum, quidicuntintelleftutn
non
tefpondent clfe a voluncatc non iibeie , fcd pec

modii natura:,contra quos iam ali^s diifcruimus.
fpccics
Confirmacur. Timor vc cft paflio ,
gentes a diuinti iuJHtltc limore.ejuo vtiliter concutiun-
ad influxum partialem , aut cotalcm obieî. Vndc ficut hic nuxusobicdi faluatur inintelledum
ftacuitur.
reê fequitur cdnclufioi
quem
caufat in fcnfu
periiide
Gabricl
dicunt efle opcrationem voluntatis,
apparcns eandem fpe-
color vcrus. Ccnum ctJam eft iuxta communcm

ad adbum cogniciua: rcquiri influxum phylicura
obic(fli,cuius partialiscaufa eftcantum potentia
A^tiftUr
cum docec
Qui autcm
fi illc timor per roodum nolitionis extcnderctur ad peccatum ^cfTet fufficicns difpoficio
ad Sacramcncum concra Concilium quod docec

eam poenitentiam quam ibi defcribit , circ eam,<
:
quam
agi opottet ad
Baptifmum.
Quod aucem calis
cimor , fi non extenderecuc

ad peccatum , vt fuga cius.cfrct inordinatus, patet quia cx quo afFcdu cffct ? non iuftitix, quia
nullius virtutis cfTet adus. Si coramodi , cfTcc
:
inordinatus ,nifi vt regulatus perafFcdum iu, cuius cftrcgularc affcdhim comraodi, nc
ftitiae
viciofus,iuxca
fit
Acccdit
tus
>
Anfelmum.
vlccriias,
dcbcre
efle
fi
ifte
timor
eflct adkus clici-
&
ex gcatia fpeciali excicance ,

opcrance:
Diftindio
XLIX.
operante : efle eniin donum Dei conftac , & fuo

niodu fupernaturalem , fcilicer in genere pafllonis
quoetiam fupernaturatitas inuenitur, vc
in
conftat exprzmiflis
&
Concilium-/^r4 docec
hanc difpodtionem e(Te ex gratia , diffttiftntur
miuem dimtnti grmtiM t 8cc. Sed d iftum timotem
nonagnofcit Concilium gratiamexcitantem,aut
operantem ergo ncque e(k adûm elicitum.
Probatur fubfumptum quia i>>frti cMtnne ^. qui
defumptus cil ex do&nna huius capitis , vbi
agit de a<5tibus elicicis voluntatis ,quzdifpofitioni cooperarur , & neceflitacc huius gratizad
ipfos quus voluntas ex naturalibus aitingete
neqvut fe fola,nulla fic mentio timuris ; fed Ipei,
,
fidci,
& pocniteniix.
diledionis,
Snjuit, inquit,
dixerit fine prameniente Spiritni/iniH injpirMtione,
37
&c. hominem
credere
Iferare ,diligerttaui pcenite'
Et agit de gratia praciicnif ntc, vt pacanone lcquenti fi autet ex verbis canonis ,

tem timor eHet adus eliciius , necelfario elfet ex
prardida graiia, cum de fide fit , quidquid facic
ad falutem , per modum alui eliciti elfe ex adiutorio gratia: , fccundum omnes cqntra Pela-
repojjfe, Sfc.
&
gium,&
(equaces: ex alia autem parte
ille cimor
quia diiponit peccatorem ad
eft vtilis fecundiJm Conciconucrfionem ,
ltum,^0 vtiUter .inqaii ,concutiAntHr. Qttidquid
autem eft vtile , eft medium refpeAu finis ergo
annumerandus erat timot inter alios adus elici-
facic ad falutem
&
tos voluntatis
quod przmittit Concilium
fe-
Jiuens lententiam veieiam de his padionibus ,

upponendo non cllc adus elicitos, contra pri-
mamopinionem
contra Gabrielem etiam cau-
fam huius timoris

iuftiiiz per fidero,
ftatuit
quz
cognitionem diuinc
tantiim przceflit
,&
per
quam incutitur timor. Incutere prztere^ cimotem denotat mucum ab extrmfeco violenrum.
Tertio probatnr rationr , vel iStui vuluntatis
caufaret delediationem ; v. g. per
138
antecedens
).Rri.
modum
mum
li*J non pt
*h oIIh
titt
tli-
vtlun-
obiedî
vteftper raodum
modum
obieifli
a^lus. Si pri-
ncmpe eam
caufare,
conuenientis in intel-
fecundum. Contiil, quia nullaneceflihzc caufalitas ipfi ttibuitur , quia maxitnc
leCta.
tate
vel per
fequitut incentum
Si
in fententia Gabrielis intelledlus phyfice agit in

thtda
aOm voluntatem
ttmpinati.
in i. dijl, i;.
omnem adum
quoad
clicitum eius.Non repugnat ergo voluntati paf-
fionem recipereab intelledlu,feu obiedlo inipfo,

haspaffionesinappetitum tanquam caufa totalis nam appetitus
rationalis fuperaddit appetitui in genere , qu6d
fit liber
idque competit ipfi, qu<l potencia iCtiua eft fed refpedu paOionis confideracur vt
fubiedûmex fencentiaeius, quem impugnamus:
ergo nullo dari poteft modo difterentia in hoc,
quoad vtrumqueappetitum.Ptobatur cofequenSitulitiuU
hutr pafit- tia , qaia eandem pioportionem habetoperatio
mts ftmfnt,^
appetitus fenfitiui ad palSonem fequentem,quam
vtltttuaiit.
habet operatio voluntatis eigo eadera eft connexio hinc inde inter operationem , & paflionem fequentem.ac proinde eadem efficacia : ni fi
Opimit imtforte quifpiam dicat cum quibufdam , non elTe
fnbmhilit.
aliquam opcrationem appetitus fenficiui , neque
elTeputentiam Vicalein ; quod falfum eft,vt nunc
ficut per eundemfirnfiisagit
QuxftioVII.
491
uari poteft paflio. Patet confcquenciat quia
coniundione
oritur ex
delediabilis
&
hze
conue-
nientia eius acinclinatione putcntiz ad ipfum,
quz zque
faluantur in appetitu feniltiuo
>
ciuf-
queoperaiione.
Confirmacur prim6 iquiaoperatio.exqua fc- Ctttfir. t.
Oprrtit,tX
quitur dcledlatio, quandoque cft alreiius poren- w fiifHiiite
f
tiz a volunrace : ergo ex illa poiiijs frquitut pct ddidmtit,
modum cffcûs ; dcinde, volunta naca cftcon- quando^m
mlitriml
deledari appetitui fenfitiuo crgo poteft caufare rfi
:
in voluntate deleitlationem
le aDpetiius
obieûm dclcAabihon fup-
ficut Sc in ipfo appetitu
ouca opctatione.
Conhrmatur,operacto volnniacis eatenus caafare poieft dcledlaiioncm , qitatenus cft inclinatio elicita voluncatis} fed nun magis voluntas
nata eft delcdari mcdiaiue inclinatione elicita,
quam naturali , quando obieûm ex fe eftconuenicns ,
vuluntas in ipfnm inclmatur ex natura fua,aut ex hitbitu inccnfu:ergo lalis dcleâtio noncaufatur per adlum elicitum. Deindci
I
inclinatio voluntatis
du obiedi
OritHT it
indimtiiim
ntunrtli lîiHi.
peraduin elicitum refpe-
deledlabilis eft difpofitio matctiali^
&
requifita ex patte voluntatis
voluntas pec
,
fubiedi refpicit proximc ipfum obie-
modum
&um,vt conueniens
pa(Eun^,ncut ctiam
ell in
dtcitur repugnare per
operacionem
lenco.quod nt in ipfa iuxca illud

rrffrt/<i;fed
nuUa
alicui vio-
,p<t/fo
non confe"
difpofitio matciialis przre-
fotmam,f efpc6lu eiuseft propriecauper immrdiatura infiuxum

ctgo
quando delcâtio fequitut operationem voliin-
quifita ad
ia efficicns
tacis,non
pei ipfam.nifi vt ipfa opetatio habec
fic
racioncm obiedi
fic
autem non habet piopti^
rationero opcratiunis in exercicio,fcd oBiedli.
Pro hac opinione Gabiielis
nempe obiedlum non

triftitiam.nifi vt
volitum
fic
poteft, Ohiea.
boc
verumjquando
cft,aut oolitumifed
vniuerfaliter intcllediim
autem
obiici
ranfate deleâtionem,auc
non
eft
conueniens proximc per appetitum

non aliter fe habet nolitio,aui vo-
elicitum,tunc
li[io,nifi vt
tem
caufa materialis difpofiriua,
vt efficiens,& fic intelligenda funt,
non auquz fu-
Vilitlt Ijl
di^cpiit
periusdiximus , volitionem caulare deKdlatio- m*itriiii

nem , iuxta Auguftinum,qaia requiritot ad-hoc, ad dtUavt obiedlum fit conaeniens,& voluntas pioximi lineili.
in ipfum inclinetur , per quod obiedum fit conueniens voluntati iuxia difpofitionem przfen-
tem
eius
quod
ali^s
non
efict
conueniens.
Hoc
declarabitur infra.
Obicdum
Tertia conclufio.
eft
caufa
conclufio
deledlationis
eft noftii
vnica.
qiiafi.
aut
in cognitione
Hzc
trifticiz.
Do^ôris 1
j.
Vbi hanc materiam
diffu&e
& ex
profeftb traAac,eimque egregie decUrat. i.JiUfuttimaric dicit
obiedum,
dicitac conaenietis fecundtim
rationem
terpotefl dici,Scc.
quod
Vbi
abfolutam.vtapplicaturo per cognitionera, imptimere , feo caufare has pafliones in appetitn*

fcu rationaIi,fcu aaimali,tanquam adiiuum cooo-
paratum ad pafliuum
& inJrM quamuis
doceat
triftitiam,& deledâtionem fupponere operatio-
nem
voluntatis,id e(i,veUe aut noSe
per
quzob-
&
toCic nolito,& volito,
iedlum
fit
&
prziens eft,tanquain
icaufaj przrequiri autem illas operationes ifl
volantate docec , inquant^m diftinguitur abappetita fenfitiuo,cai obieîun eft conaeniens,aat
difconacfuens ci nacara cei
'39
). Ctm<lufi.
diftinQ. 15. fmfti imtipt'
fupponimus
t.Conftn^.
&
proxime difconueniens , aut conue^

niensjdicit tamen paffionem feaui ib ipfo obie-
; alioquin non effct capax imperij,

moderationis ,aut applicationis ^ libcro arbiriio. Probatar eigo antecedens , quia operatio appetitus fenfitiui zque inclinat potentiam
in obiedum conueniens , ficut amor volu^ltatii
ipfam voluQtatem ergozque ctiam ab eo deii-
fttiutid.
fedufa opcrattionet
non
tnrak
oiit'
a.
StmtemtiM
Dtatrti.
49i
IV. Sententiarum.
Lib.
non ita voluntati:vbi fequitur vulgarem fententiam,quz accommodatur definitioni illi fandli
AugaAini.i ^ de ciuitate csp. ij. nempe trijlitiam
tjfe
de
iii
dcfinitio
nobu nolentiku accidunt , &c. Qua:

triftitia , prout
eju
accommodatur tantum
communtus euenit & de rebus alias indifferentibus , quz fuppofita operatione voluntatis red:
<iuntur proximc conucnicntcs

nicnte.
Vndc
aut difconue-
infri . Ccquenu. Praterillttmmc-
dum triftiindi,\nqmx,<jui videtur mamfefiior , quando

fiilicet
tis
hielum
fit^
difconueniens per noile volunta-
videtur dubium de difconuenientia alia ipfitu cb-
ad caufundam
ie&i,vtritm fufficiat
triftitiam ; vtfi eft
ohieElnm difconueniem naturaliter,

bere,velfiobieElum
eft
& non nolitum
li-
contrarietacis ,dicitur appctitus for-
maiis fundans repugnantiam ad obie<ûm dif-
conueniens.
Probatur conclufio ex pr2cedentibus:quia
quod
nihil cft aliud
nem
aut triftitiam prxtcr obie<ûm difconue:
quia neque appetitus
propric pcr infiuxum:rcftat ergo
clinationi eiicitx,habituali
aut naturali appeti-
tus caufet.
Confirmatur ex Philofopho lo.Ethic.cap.^.
tem,qu3e eft pafliui ad obieftum beatificum , vt

caufam deledtaiionis exponit ; & quamuis dicac
operacioncm,qus eft fruitio , vocari dcleftatioiwm caufaliter , intelligendus eft iuxta dida vt
futnat illam caufalitatem latc, qua fruitio difponitvoluntatcm , vt obiedum fit ipfi proxime
conueniens;& loqui iuxta modum magis notum
cauf^ndi paffionem;vndein finc refpondendo ad
argumenta in oppofituro dicit paflionem non
clTcde obie<fto,fcdab obiedo. Per hxceiiam
quod eft prsftantiffimum fub fuo
declaratur aliud,quod habet i
templatur, talefit, cjuale
ttiftitiam
poilc caufari naiuraltter in voluntatc
nifi k
accommodatc ad difpofitionem in Sacramento Panicentix , & etiatn ad definitioncra
ftitia
Au*guftini citatam
ûa nobis
qux
eft difftnfio
qux,vt
nolentibus accidunt,
nitio triftitix
magisnota cft.
quatx triftitix
animi ab
Non qu6d
illz
& prout
caufx
adx-
fint
proxiroc autcm caufaiur ab ap-
prchenfione noliti cxiftentis , quamuis fupponat

ipfum ciTe nolitum,vt explicatum eft. Dici ctiam
potcft nolitiocaufaretrifticiam
fpofitio fubiedbi
nonfulum
obiediuc
fed ctiatn
fuppofita nolitione ipfum
vt di-
quatenus
obiedum
rcdditur
vt eft determinatio
vtritifque caufat^vndc Do<5l;or in ^.dift. i.ûdft.^.
yidprimam ergo tjutftionem , &cc. airerit , qu6d

omnis difpofitio ncccffitans ad formaro quae
non eft ratio receptiui fit quodammodo atîua,
vt probat de mcrito,de motu, de difpoficionead
formam ncceffitante hoc creomodo volitio &
.
nolitioerunt ctiam caufcc reipedu illarum paf-
fionum fubfequentium,exquibus patet
fcntcntia
Dod;oris.In definitione aute Auguftini,illa particula î;^n/;o,lniel|igitar caufalitci: vcl ctiam intelligi poieft forroaliter,
pro ip(a repugnantia
voluntatis ad obie<5kum difconuenicns

VioUnti
Dij?tn/i0
definitione
veluntatit
^rrnr^ t/w,nonintelligitur
illa
mox continuationcm
cit
obie<5lo.
eiufdem
Rcdu-
deIe<5tationis
in eafdcm./ vnoejuoej; autemfinfu,inquit,volupta- Philofoph.
temfieri conftat
veluptatem
dicimns enim vifioncs,& audittones
cittnfenfiu eft pr^flantijfimtu
cum
ratur. Atijue
talia
&
circa tale opf'
funt ipfitm fenfibtle
&
eritfimper votuptM :fi efi ejuoi agit,

tjuod patiatar , Scc. Atijue tjuoufcjue ipfum finfi-
id quodfentit
&
maxime tunc
Conftat autem, dr
afferre.
bile
,vel imelligihile ,& id quod difiernit ,velcon-
ne voluptas :
nam
aEliuum ,
attfue
effe oportet, erit
in operatio-
citm funtfimilia,ipfum pajftuum,
&
interfe
modnm
habent eundem,
Qux
verba maintcntum conclulionis. Acccdit qu6d per operationcm, ad quam fequitur voluptas,quafi vbique intclligit Philofophus ope-
idemfituper naiumfierifolet, &c.

nifcifa funt ad
rationemintelle<ûs, aut fenfus
non
appctitus,
vt patct cx vcrbis eius,& ex difcurfu.
Confirmatur fecundo ex
iis,
qux
addu<51:a funt
refponfione ad locutn Ariftotelis Âr^r/wzo ^^rtoricorum , vbi exprefse docet triftitiam violcn-
lam
efte paftb
<ielc6l;ationem
autem volunta-
paflb
ficut in
p.nrticula illa pajfo
non
a<5liuc,fed paffiuc,
citiue
non cofercnte
vim,triftitia ncqiiit eflccli-
neque confequenter etiam

itaque vtruque cireabobiedo.
ab appetitu
delc<Slatio:reftat
Qu.arra conclufio. Paffio etiam caufatur in
voluntatc mediantc obic<Slo

uenicnti
tiuo, feclufo itn voluntatis elicito
eft
Do<Sto-
ântum adprimum
dubium , (fr $.
Quantum adfecunditm dubium,Scc, Probatur conclufio quoad primatTi partem ^ Do<5lore ; quia
fecunduro Auguftinuro Enchirid^cap.104. & alibi , voluntas ita vult beaticudinem , vt non poffit vellemiferiam
illud autcm velle beatitudinis
ris fitpra .
naturalc;
veiie
a.utem naturalealicnius fufficic
ad non poffc vcllcoppofitum illius. Confequenacf neter ad non poffe gaudere de oppofico ,
cefTario triftari de eodem,ficut veUe naturale
beaticudinis fufficit ad triftandum de miferia na-
&
turaliter.
Secund6. Paffio ex di(îsnon conue-
nit voluntati
qui
a<5liua eft
fed
qua natura,
&
fubie<flum,ex applicatione obie<5li conucnientisa
aut difconuenientis
fed
obielum quod nacura
voluntatis per appetitum clicitumrc^Sc expli-
ad inclinationem innatam voluntatis , magis

conuenienscft,qu^m obie<flum , quod conue-
& appctitus elicitus
Probatie.
eft
nolitio.
catur pet difTenfionem, quia
T4I
naturaliter con- 4. CotulHfio,

aut ctiam conuenienti appetitui fenfifibi
fua firoplicicer eft conueniens, vt comparatur
paffi
Trifiiti efl
uioltnt.
riam per oppofitum , motum illum contra in

clinationcro paffi , hanc fecundum eandem incIinationem:ergo ficut violcnturo cft ab extra
ad formam. Rcpugnantia
pro rcpugnantia
i.Confir.
i.-!v.i^'
proximc difconueniens voluntati :quamui$ hxc

difconuenientia non ex miuationc obicfticoniingat;fed ex mutationc paffi, qua rcdditur alitcr
difpofitum.Sic cadem difpofitio ex partc vtriiifque caufx tam materiaiis,quam eflicicntis in diuerfo gcncre caufare poteft
dixi, eft dcfi-
vt plcttimque accidit
its,
Confirm
& continuatio-
nis voluptatis vhi cum prxmififtet caufam produftiuam voluptatis eftc operationem fenfus,auc
mcntis , quando funt benc difpofita: circa illud
Vbi docet
d-
tlitpottil.
neque zfkas eius

qu6d obicdlum
apprehenfum difconueniens , aut conucniens inniens
cum appetitu fenfitiuo. Et . fequenti

rcfpondet affirmatiuc ad vtrtimque. Itcm i hac
juaftione eandcm proportionem inter volunta-
^.dift. 14. quaft.i.
140
poftet caufare deiedlatio- Trobatie
colligantiam
duabuscaufis,qux iunt proximac,nempenolitioneadtuali alicuius cxiftcnriz ,& aduali apprchcnfionceius exiftcntkc. Loqoitur cnim dc tri-
Vti
cxtremum
tamen vt
ad
inclinantis
vbi affignat caufam durationis
non
tft volitio,
modum formx
confidcratur per
difconueniens appetitui fenfiti-
4trt.i.verf.Adejttod dico, S/c.
dici petifl
ad voluntatem
efte<5):us
didenfio.fcu fuga obiccSli elicita;qui
uo, 8cc. Erit per hoc difconueniens voluntati propter
"Diôfitio
modum
comparatus per
cft
niens
MMiMbAWV
X L I X.
Diftinaio
QujEmoVII.
niens dicitur pcrappetitutneliciiumcoucniens:
hoc auccm applicacum caufac pa{&uncm:eigo illud.Minor patec.quia inclinatio naturalis voluntatis magis ip(i przdominatur,quam illa,qu2 e(l
clicita, & qua carere poteil crgo obieduin conucnicns fccuHdum iilam,ctiam magiscil conuenicns,& caul.itiuus padioiiis (ibi proportionatar.
:
Confir.
VolHmM pn
mffttiimm
t*m
tticiii,
aimm
tnnm-
ConHtmatur.quod voluntasnicdiantc fuoadu

padioncm ab obiedlo indc cft,
quia pcr adutn dctcrminatur ad obic6lum,ita vt
clicito rccipiat
i .
,t-
/r-
>
>
"""'! ampluii indiftctcns adiuc, aut paQiuc ad
turadfaffitmm.
oppofitumi fcd inagis dctcrminatur pcr inclinationcm innatam ^ quia nequic hac ftantc clTc indifFcrcns.ncquc in potcftatc eius cft non ciTc deteiminata , ficut cft in cms poieftate non haberc
R4j
itf*tt
fit
aliquis in patticuUri,aut in
conimodiMu
quod
eft
fccun
'
.îim
inclinationcm
maximc proportionatum
appctitus dcletaabilc,&
'
.f
concupiiccntix
obiedium finis
comnni, vel aliquod
iilud
11
j-
bonum proximc propottionacum
neque voluncas redditui difpofita proximc pcr

fuam operationcm in ordinc ad idcm obiedunii
tum quia
prior eft comparatio potcnciz vt perfead fuum perfcdiuum proximum,qu<lm ad

opcrationcm ; tum dcnique,quia opcratio ncquic
ilibilis
MMriUttr- ^cdifpofitiovoluncatis ,nifi vteftdctcrminatio

minatio vi- formalis illiusifed voluntas in ordinc ad pr^didii
luntmtii tp
obicdlum dcccrminata cft eircntialitcr,& natura]j(j.j
3,
,^
9"^^"
dctcrminatio maior
_
cft , quam
,/-".
pct attum:nequit ergo dilponi
i(2 vt illc
eliciimm.
fit
ucnic voluntati,quod repugnat

:
non cx
inclinaca ad obicdtum,
tali
illa
inclinationi,
alia ratione,
quam
vt eft
quia voluncas
pacitur violcntiam in aliquo,nifi vt eft
proximc indinataad oppofitum. Vndequando

aliquid eft tantum conueniens proximc ratione
appc(itus eliciti voluniatis,
non
violentaturnifi
fuppofitoappctitu flicito.Etcodemmodoquan-
do
cft
inclinata habitualiter ad aliquid,non vio-
lcntatur per contrarium,nifi ftantc habitu.
Diccs quod voluntaspropter libcrtatem fuam

exigat adum antccedcrc, vt obicdtum proximc
I^^
KiffHfi.
<T
&
idcm dcbcatis
quoiuni
rigic.
phus
Scxto, nihil
fauccquod Philofooperationem icnon agic de oporatione
ipfis
dicat lo. Ethic. cap. 4. ad

,
quia ibi
tcllcdus
&
fenfus
circa incelligibilc
aut fen-
Non rcquiritiircciam opcratio voluncatis an- if r-ppfni

cecedens has paCioncs fempcr , tanquam caufa f""f>"' '"'*tientm *d
CL
r
L L
proxima , vt probatum cft , quia iic non habcnt
, -^^g
1
rationcm inclinationis ex p^rtc voluntacis , fed

vt iunt formx dcicrminantcs ipfam formalirer;
ex quibus habtt voluntas vt rcpngnctoppofito
quandoquc autcm voluntas habet cx appctitu
innato,vt fic dcccrminctur,aliquandoab habicu,
cx quibus caufari potcft paflio ; ac proindc hxe
:
inclinatio
Ncquc
non
lcmpcr pcr
cft
adum elicitum.
etiam potcft terti6,volitioncm,aut
dici
nolitioncm fupponi tanquam cfTfdûs prxuios,

^'l''"*'^
fuboidinantes fibi dclcaationcm,& it.ftitiam,
non fufpent
o.
r
r
ex dictis,quia ncquc lcm- ^rf^/,^^.
tanquam conlcqucntcs
per fupponuntur , ueque etiam hae afFcftiones tintmf*roretiam deledationis ,auttriftitix femper confe- dfmm effen/"nolitionem vc quando
quuntur volitionem,
&
&
'*''J
^'^
alia fiuc innata,fiuc habitualis inclinatio pracdo- ^*^*
minatur,aut ccrtc rcpugnat vehcmcntcr atlibus,

quia ex Philofopho fcquitur voluptas ad opcra-
non impcditas,& quc
tioncs
funt cx optima dif-
pofitione agentis,& paflibilis.Acceditaliquando

inuenici has pafiBones fcparatas ab adîbus clici-
didium
tis, vc
eft.
Ex nuUo crgo fundamcnto
probacur fcmper has paffioncs in voluntate fcmper fupponerc volitionem, aut nolitioncm;quod;.
amplius patebit.
Sccunda pars conclufionis patet ex colliganad appetitum fcnfitiuum,cui nata

condelcdtari naturaliter, autcompati fuppo-
tia voluntatis
eft
fiiaapptehcnfioneobiedti
fr
'
kda
fimoi heftiM
tft.&rcfpicit a(fiiuum,i quo recipit iOiam,

pcrfedioncm , impcrtinens eft fua libertas.
Propoftio autcm obicdi & potcntix prior cft
qiiam firordopotentix ad fuum adum. Ex quo
paretconfutatiocoru.qui dicuncnonpofrccfrcin
voluncare dcicft.ncionc.aur triftitia.nifi medianre
,
volitionc,aut nolitione fua,qui rationem

o
Sceti OpcT. 7Vw. X.
.
nuUam
natus
eft
plus impedit
Ntmo eft,
^j?''"
,,;,^ fffi.
,i^t,
"***"* **
impcdirc vfum rationis ,quia

deledatio. Aug. 83.^.36. Aognft.
quam
inquit, ûiplusluêat dolorcm,
p^
dirienit.
pauionumexromireconcupilccntiar,quxexpeccato cft , & in pcccatum inclinat. vt ait TridcnC

/ejJ'.^.CMn.j. quin cciam deledatio oriri poceft hoc
modo in voluncace ipfa rcpugnance , vc pacct
incorrupta violente. Mulca Patrcs circacfficaciam fomicis ad trahcndam voluntatcm , cique
refiftcndum. Item dolor vchemcns in partc fenfitiua
hinc oritut futrcptio '^''f-'""

"" ** 'P'
-r
petat voluptatem, cjuanilotjuidem videmud immanif-
fcu
fctinti.
fit conuenicns,& ipfa in difpofitioncetiam proximadcterminata ad obiedum.

Contri , libertas compccic voluntati , qua cft
porentia aftiua , non qua pafliua crgo qui fub:
Prnporfio
cionem ncceirariani
& in proxima difpofitio-
nc ad ipfum. Patec confcquencia
nunquam
fit
pcradum
neccirarius.ac proindc quidquid ad-
erit violentuin
*'"*-.
dclcdatio per ipfos fequcns noli-
cft
voluncas ctiam, vtipli affirm,int;pcrmodum na-
voluntati,
quain niotiuum:ncquc a forciori eft tale medianle opcracione , quac etiam vcrifque cft pofterior
lofiiHMti.
Dco, fcqup^renQuint6 in
ngbis.
fibile.
vt qua: poftcriorcft,& in potcntiaad ipfum tan-
num
Deo
triftitia in
quod obicflum.quod cft fui pcrfediuum.ad quod

C.X (c inclinatur
tanquam perfcftibilc ad fuum
talc
ftr
ipfo
&
non
falfum.Quai to.
voluncatis, velappetitus ,fed dc opcrationc in-
aftu , lanquam pcr quero rcddcrcturproximcconuenicns.Patetconfequcntia,

quia ncquc obicdum rccipit a voluntacequ6d fic
tHraif.auam
eft
producercntiir hi aftus a folo
tur dclcdatio,
qui hos niocns
non mcdiantcluo
fir iHclintionem n
fcd vt noccirarisc. Tcrti6,quia [cqueretuc
volitio necciratia, aut nolitio in nobis
caufarent has pafTiones,quod

fi
""''V*
r^^^^,^
voluntas vt prior fuo aftu fccundiam

inchnationcni innatam rcfpicit immcdiatc ali,
rgo illud immcdiaie tanquam

conucnicns compaiari potcft ad voluntatem ,&
f^
quod
coniieiiicnte, aut difconuenieiuc.
fttitrilifi-
rentes
q6d
modum cfHcientis dclcOationem

noncaufant cas vtcaufa: indifTc-
caufarcnt pcr
aut triftitiam
"*'!.
aut trifticia,qua: in
fcfunt ncceflâria. Deinde fecund6,dato
turx
pcrfcdliuum extrinfccum
Inclintth
innmt in
non participatdclcdatio,
fis
adumc!icitum:crgopoteft pati immcdiatc quoad deledationem , & triftitiam ab obic^lo fic

TcTtio
493
huius aftertionis adducunt > qux conuincar.

Prim6,nonexigicur volicio,&nolitiuinquan- VolimtatU
cum adus liberi func, quia hanc rationem ex ip- *p*r*tienrm
tS nteejpt:
1 4.1
ûamap-
etiam afferitatihtu terreri dolore
&
&c. luxta eundem autem Ith. 14. de Ciuit,

cap.16. Deledaiio fenfibilis impedit vfum rationis,qua maior in corporis voluptatibus nulia cH.
& Philofophus 7. Eih. cap.<). dicit qu6d furacuc
rnetu
intclledJum ctiam fapicntis fxpiflime.
Quinca condufio.
Non requititur
TT
vc obie-
144
dlura j.Cf/N/.
Tnô
ex
inclinatione
6lum aliquamlo fit nolitum, aut volirum ad caufandum delcdtacionem auc criiliciam fed fvilHcit vc iic habicuaticer volJcum, auc noliEum, hoc
ed , fufHcic inclinatio habitualis in voluncace ad
hoc vt obicdu Cit ipfi conueniens,autdifi:onueniens proximc fiifficic eciam adus conHiciona,
habitui
ort-
tnr.
lus
volicio
fi:u
dele6tatio,aut
que partcm
cft
& nolicio
fimplex
vc fiL-quacuc
Conclufio quoad vtrara-
Doctorisyw^r** ^.Praer duos modes
Qupad primum.paccc
prxdiôSfScc.
pho
triftitia.
7. Eih.C<*p.
1.
exPhilofia-
vbi A\c'n generatiortem rjfeope-
Vbi eciam
habitum in nacuralcm,& jpnaturalem,
concra naturam habicusaoccm nacuralis
rutionem h.tbitMificundum naturam, 6cc.

diltinguic
id cft,
&
vcl cft inclinatio nacurar,

DHplex
,&
h- pueris
bcftiis
eum
admitiit in
vcl iftcqui eft firrundum in-
clinatiOnem nacurae
Ec airerit ex habitu
iitiu.
fic
qualiseft habicos virtutis.
fiimpto proucnire dcle-
fic
Jlationemfimplicicer.ex h^bicu ver6 innatutali,

qualis cftinclinacio vitiofa,
5tacioneni
eûodefl
fe-
euniiim in-
hnbitHaltm
tft
non proucnire ddc-
pcr accidcns cx indigcnrianacu-
nifi
Qupmodo autfm
:
pe
habirns,
eft
iila parci-
fecuidtim inclinatio-
eft
conueniens vc paccc cxperictl,
Vnde Philofophus^nwo Rhetericerum

,
quod
curaf
in airuetis func
loce ci-
& ciufmodi
intentioncs,
nem-
fccui>dum inclinacioncnj ha-
& ficnon rcpugnanc fimplicicer voluntati
& confequenter non cft
paccc a racionis pariratc. Declaro
tem de paflione
ftrifte
non
loquor au-
qua
vocabulis ,ncquc applicando fignificacum
ipfis
huic, aut
i/li
appcritui in particulari
fcd abftra-
conuenit tam appetitui fcnfitiuo, quain

rationali , vt videtur fumcre Philofophus voluptate in y.Ethicor. in gencre,.-/r \.Ethic.& io.c.i.
6tim
diccns ad
omnem aftnm
ledationtm, aut
aor afFcdum fequi de-
& cap.^.&lih.i.Aia-
triftitiam,
gytoYum. MoralittTn cap. 7.
feu comitari.
D1C0, fumendo haec in genere , opponi ad in- op^ftie

?'"""'''
uiccm tanqnam formascontrarias, qux fcquunturctiam contrarias caufas ,nempc bonum ,
nialum
in generc obieti
lo. Sic
quia adbus illecondi-
rcpugnanciam ad oppoficum , vt patct in proiicienrc mcrces & rriftante cx carum perditione.

,
Voco hunc condiuonoHim
virrualiccr
non
for-
ergo nicrus
Sexca conclufio. Dclcdtario

refpiciunt obicdlum
&
non
trifticia
qua obieftum eft proptic,

fcd qua cfficiens eft, Hxc cft Dofkothin hac <judtftione dr alias pater autem cx diftis quia obicAum qua obiedtum proprie.non mouctcfficien,
ter voluntatem,f(fd allicftiuc. Dcindcjhae paflio-
non funt opcrarioncs.ad quas tanti^m
fc
habet
&
&
, qui funt
quia cx iis fe-
afFcftus
paffiones
crifticia
de bono, aut
ma-
qui cft triftitia

feu quocunque malo immicft paffio
de aliquo nolito ,
mnte. Si autem eft pracfens, dicitur triftitia, feu
dolor. Metus autem vteft fugamali ,eft afFc6tus
elicicus voluntacis. Sic dico de inuidcncia vc cft
,
nolle bonumalcerius fimpliciter
malitcr.
ncs
feuconuenicns
Ex co autem
difconucnicns.
pars conclufionis patct
malum
bono,
eiiis
cft adlus elicitus

eft paffio,vel
vt eft autem triftitia

gaudium de cius ma-
Sic ira vt eft vclle vindicare
lo.
tus
vt
autcm in
fcu velle ipfi
cft
adtus elici-
ipfa vindicatione capit volupta-
tem.cftpaffio, vel quia infetrc nequit.vtcft

triftitia,eft paffio. Diftinguendum ergo eft inter
caufaliter di, qui ctiam paffiones
deleftationcm , aut triftitiam conle-
ipfos afFedus
&
obiedlum per modumobicfti, veletiam adha-
cuntur
bitus.
quenrem per Philofophum quia illi funt aftus

eliciti ihae autem paffiones caufara: in appetitii
non caufa^paflloncs
,nifi
quk cognitum eft ergo vt obicftum.

Refpondetur in rigore ncgando confequcntiam , nifi incelligatur concomitantcr quamuis
vcrum fit non caufarepaflioncs in voluntacc,ni-.
quia nihil excrinfecum ali^s eft
fi apprchenfum
:
applicatum voluntati (n ratione caufx , propter

fubordinationcm potcnciarum , nempe ipfius ad
intelle6kum,pra:tcr caufam vniucrfalcm primam.
Diccs. Hinc fcquitur quod aliquid in re conueniens volunran pelfct caufare in ea delcdâ-
quamuis non apprehendatur fub rationeproxima conucnicntif,.

Refpondetur negando fequelam, quia hi cfFe6txM funt ab obie6lo,vt bonum,vcl malum apprehenditur necefrum eft ergo vt caufa, qui protionem
dudtiua
cft etfcftus,
prehenfionem.
caiifct
Dices. Obicdtnra
applicetut voluntati per ap-
An autcm
in
patria finis in rc
deleftaticHicm fuppofita vifione
an ver6
eft
>
quia
applicatut voluntaci
>
vc in re
vc tanrunn in intelle<flu
per vifioRcm
perindc
ibi
concluf.
opcratio. Ec
fic
communi
in
1^6
vlt.
fumirur pro omni eo,quod infc rt paffionem cnfui , aut mutacione^m fenfibilem, vel pro afFcdu.
fed de ipfa vc paffiuc ad ipfam fc habcc appecicus
qu^fic ab obie6to
non immorando crgo in
fecundum omnemcius inclinationem. Secunda

lionatus etiam caufarc poteftcx partevoluntatis
Rej^njto.
eft paflio
adus cliciti .dicuntur

quuntur gaudium aut
bicus,
ObielHo.
paflio ex reliquis
ad ipfos
intcHigi debeac
caufanc trifticiam.nifi fiant ab a(rnetis:quia
Rejônjio:
Vltima conclufio. Nulla
etiam afFcdtibus voluntati$,aut appeticus,cft

opcratio. Hac eft Doftoris hic , vbi fupponit
hanc vericatem, idcoquc cxcludit delcdtacionem
inpacria ab cfTenciali ratione beacitudinis , quia
racione quia quidquid
nem
tato dicit
ObielHt.
cognitionem abflra-
ficut applicacur per
Cttheperatio izm/upra dcclaratum cft.Patci ctiam
conutnies. cia.
f.ConclHf.
non
înam.
cft
cnumerans afFecttis, dicit idem,nempedelc(flationem,& triftitiam fequi
ra:.
cliiaionf
ri
IV. Sententiarum.
Lib.
494
in
gencrefcciidum naturaafFe<3;us,quiaquilibct
naturamfui motiui
afFectus particularis fequitur
& obic6tijfic ctiam paffio codem
modo fequitur
eandem naturam ac proinde
in fpccie
ficut
af-
etiam paffiones contequentes diftinguunturfpccic, vt refte Philofophus 10. Ethic.

cap.^. Ex quibuspatcc conclufio; & probari pofcftus
tcft
fic
de metu
>
& cupiditate
quae fcquitur dcfide-
rium rquiaopponuntur ad inuiccm

datio , & triftitia crgo ficut metus
:
j.ppetitum
ita
ficut delc-
fe
habct ad
& cupiditas,feruara proportione;
fed mcruscft ab cxtrinfeco ,&caufac inuolunta-
rium fecundum îW^quia eftconrra volunratis

inclinationcm pailtuam
c contra. Cupiditas,fcu
concupifcentia caufac voluntarium
cundum
tem
quia
eft fc-
De
his au-
inclinationcm eius paffiuam.
aftedlibus in fpecie
diccndum
quoadprxfcnsinftitncum
racione cx ipfis cmanent
pafConcs dicuntur,
erit fiio
loco,
faciseft oftcr^dcre
illat
qua
quar formaliter
& non cfFectiu^.

SCHOLIVM
Dlfferentin
pafftonutnje
*?"''*'"""
DiftindioXLIX. Qu^ftioVlI. 495

V M.
S C H O L
l
DeleSiattonemnon
ejfe
ftriSle fumpta
de ejfentia beatltudinu
pertinet
tamen ad
beatitudtnem extenfmamiCjUA efi aggregatio omnium bonorum beati. Soluit argumenta

frin. ty poft,argumi nta pro opin.pojita
a num x
crgo quod ftriiflc accipiendo bcatitudincm,dclcftatio non cft dc cflcniia

Voluntas autcm
potcftduplicitcrconfiJcrari.Vnomodo vtpotcntiaopcratiua 5 alio modo vt rcccptiua. Primo modo pcrficitur fimplicitcr operationc coniungcnte fimplicitcr
vlti'
lP\Ico
JL^ cius:quia cft paflio.bcatitudo autcm confiftit in opcrationc.
derari potcft vt reccptiua:fic eft perfedlibilis,non operatione
naturalibus,quia talium cft vltimate reccptiua
&
modo confi-
raate optimo fimplicitcri6c in hoc confiftit encntialiter bcatitudo. Alio
fed pafTionibus fuper-
8c fic pcrficitur dclciflatione
& gau-
GandwM
quo patet quod magis oft dc eflcntia beatitudinis gaudium,quam fccuritas.

Ad primum,dicendum quodilla propofitio Auguftini & confimiles propofitionesjfunt vcrac caiifalitcr,non per cflcntiamrbcatitudo autcm cft caufa quictationis,&
dclcdationis quc-e confcquitur aAus bcatificosxft autem qiixdam vita,& bcata, quia
faû
dio:ex
cft in
voluntate vteft paflionum receptiua,
'.'"v,-
^^^
fecurltM.
Ad aliud diccndum.quodquictationunquam eft infc, fcdinaliudjvndc crcatura

ron quictatur in fc,fcd m alio:vc tcrra non quictatur nifi in centro:fed delcdatio cft
forraalitcr in
per-^
*""* '^^'f-
voluntatc,& fcquitur opcrationcm.pcr
quam
jii arg.
principiUa
quictatur in alio,cui con-
""'''
'
iungitur.
dlccndum quod non omne vltimum fed opciinum eft finis vt dicicur
autcm vc finis intrinfecus cft operaiio , tamen dclcdatio cft
ordincnatura:poftcrius,quactamcn noneft calis quod operatio ordineturadipfam,
Ad
aliud
fecunclo thyficorurK:id\c
flcut
ad finem,ncc
cft
perfcdius operacione.
,
& idco
voluntas cft nobiIior:mod6 dicis contrarium. Refpondeo,qu6d fimpliciter in
eodcm
Contra,dixifti prius
quod generationc
pofterior eft voluntas intcllccStu
<jusfl.^.
^'"
''
hoc pofteriora gcnerationc, vt fi plurcs formx fubftantialcs (unt in codcm fuppofito,vltimacft pcrfc<5liflima. Sed uacci- Non fem'
piaiur inaliogcncrcprius&pofterius frequentcr funtpcrfcdiora,pofteriora ,non /'^r feêtamen fcmpcr,vtpoft vltimam formam fubftantialem fequuntur accidcniia qux ''""^^^""J
generc funt
pcifc<fliora poftcriora prioribus,&
""
tanif n funt impcrfcctiora.

Sic dico in propofito in operationibus, quae
tendunt
in
obieclum , poftcrior perfe-
clior eft,& fic opcracio voluncacis perfedior eft operationc inccllcdus licet
:
in
eodem generc proximo,fed vna
fcd variatur gcnus in

jcclo.
Ad
non
''"'f'
''^^'
finc
gencre cognofciciui , alia in generc appeciciui:

pafflonibusjquia illx non cendunc in obicdum , fed funt ab obin
Ad aliud dicendum,qu6d non vnitur

rationcs in oppofitum
vltimate,paflionc.
quia minus concludunt
dicendum
eft
quod funt paf-
mfunt cum mutatione,& altcracione parcis fcnficiuac,& non fiunt

fine immutatione organi,& illx funt cocius coniundi aliac funt pafllones tantum fpirituales,&illxpoflunt fineomni raucatione, quae eft inorgano, Heri , &talcs func
animx.
Ad argumcnta primx opinionis. Ad primum dicendum quod ficut tu arguis quod
non poteft vjfio cflc finc dele<flatione & gaudio ergo eft de eflcntia beatiiudinis
gaudiumjficarguoquod non pptefteflcfine fruitione:ergoeftdceflcntia fruitionisi
& fimilitcrarguamqu6d fruitionon potcfteflrefinc vifione. Dico crgo qu6d abfolute potcft vifio fcparari ^ gaudio fine contradi(flionc,& tu dicis quod tunc vidcret,&
nongaudcrci:dico quodhoc verumcft:fedhocnoneflecex poteftatc fua , fed diuina,qucB conferuat vifioncm,& non gaudium.
Ad aliud diccndum,qu6d verum eft qu6d beatitudo eflet perfcftior fi gaudium
cflTct decflcntiaeius:fcd hoc non poteft efle
vt fifapiencia cfletdenaturahominis,
cflct pcrfciflior quam mod6 fed paflTio non poteft eflTc dc natura bcatitudinis , quia
dccirentia cius eft quod coniungac obicdo bea.tifico fcd hoc non poteft faccrc
fioncs quedam^quac
^'^ ^Z'" "fP'''
Soluit ar^.
/"''p"'-
/j^^^^
J"',
ijp^_
rarigaudtH
v^nt,
pafllo.
Adtertiumdcpoena,& triftitia:fiarguitur dcpoena,qu6d fit cflrcntialitcr triilitia:

conccdo in natura inrellc<fluali ncc alia poena potcft incflc fibi fcd tunc non valct
,
-^û* ô'""*'*
confequcntia,quia nihiKpoteft cflc poenanifi inuoluntarium. Pcenaigiturnon poteft

p^^ f^'^
eflcaftusvoluntaiis^quiaomnisaclus voIuntatisfiue*^r,fiuci/r/!^f,fcmpcrcftvolun- ytnetrekScott Opcr. Tom. X.
i
tarius. mium.
TT
V. Sententiarum.
Lib. I
496
Sed prjemium potcft cflc voluntarium imo magis pracmiatur fi fic voluntarium fibi,cum quo & prajmiaiur,& quia adus eft nobilior paffionc crgo magis piaemiatur in adu,5 hoc eft congruum.
Et fi dicas quod mifcria eft eflentialiter poena,crgo beatitudo eft eflentialiter gaudium:Dico,qu6d miferia non eft cflentialitcr poena, imo pocna dirimit mireriam inquantumordinatculpam.quae culpa eft mireriaeflcntialiter: & fi dicatur quod poena fcquatur miferiam dico quod vcrum eft,vnde raaxima poena proprie cft mifcria,
tarius.
Mlferia,
nonefitf-
pmnx.
quaecftculpa.
-
ftotclici,
"P.efolutit
Ihdoris.
erô tjuodJh-Ule,8:c.
iiuius quzftionis
confiftit in
BeMtitud
inwratis.
&
quam
fic
Conclufio
elTe veruth,
Sctundum vero
fumptaconfiftit inope-
Aliomodo fumitur
talcm
;& gaudium
intcgic
fumptam
quod ft perprocedcndo de
fimplicitcr intendit
(jje
quod attingit ,
, ad
potentia ad aftum. Et ideo pcr imperfecliora
gradatimatfingit fincm
modo
ccontraprocedendo
quo
NotandacftillaintfitprctatiQiiiiusprincipij Ati-
quatii illud
i^ fci^-^-bi-i- e*^-**^- tî-ri-
habct ad ipfum
,
cjfe
ceflat.
Scd
ad ptrfc-
qucd immcdiatius
fimplicitcr, eft pcrfcdius,
quod icmotius
eft.
-fe^^^^
Qjr
Vtrum
fe
pofito
de^-j^ fimpliciter
dliones cius recun4ariaSjilliid
&
. s
natura humana
1.
natura infima cafax
fit
heatuudtnis i
^!i(o\.htc cjMAli.$.art.\.& i.Gabr.^<<7?.i.<irf.3.</^.2.Niphus l.Mei.dift.}.cap.^.YiCci.i.i.dijf.io.cap.i.
fîde
ey^rg.
Scot.^ Mft.qHaJt.i.
Trvm
naturahumana fitnatura infima capaxbeatitudinis? Vidcquod non,anima humana cft capax bcatitudinis i fed ipfa eft infcrior homine ergo,&:c.
i.
tur
e^rf.
Pr2etcrea,inquibus eftordo cflentiah*s, ficfe habent quodiUud,
2.
quod eft immcdiatius vltitao,immediatius attingit ipfuni

dianteillo) fcd Angelusimmediatius fchabetadfinem,
mcdiante Angelo
^rg.}.
attingit finem:ergo
non
cft
immediate
quam homo
& alia me-
ergo
homo
beatificabilis.
quod etiam alix natuiae inferiores funt beatitudinis capaces,quia

etiam vltimate quietantur:quia fi non,ergo violentcr teneientur & tunc
vioicntia perpetua fed non poflunt quictari vltimate nifi in vltimo fine er-
Pra:tcrea,vidctur
illx naturae
cflct
go,&c.
tyfrg. 4.
Piacterea,caufne
Deus
ergo
lît. opp.
eft
,
primx vniuerfaliffimac refpondet finis vltimus vniuerfanflimusjfed

omnium crgoerit finis immediatusomnium:
caufa efliciens immcdiata
&c.
^ cap. i8.coipfoanimaimagoDei cft (ûoipfiuscahoc probatquod homo poflit beatificari fed quod ipfc fit infimum beatificabilcprobatur , omnisnatura inferiorhomincoperatur omnem operationemfuam per organuai.ergononcircaobiedlum immaterialc fcdfolum inillo
obicifto quod pcr operationcm non organicara attingitur , cft bcatitudo obiediuc:
Contr.\,Auguft.i4.^f Tfinitate
pax poteft
eire,6c per
^xfUcMtHr.
formam fuBftintialem.
proccflu ad fotmam acciden-
fumptajn. Ad rationes aucem tara principalcs,

didtis.
quam pro opinione, Patet cx litcra ,
**i- -kS^
^^'
ad
fe6liflimum
& conna-
beatitudinem primo
ôlt"'""*
oenertuimt
\tr^pfc[ii^
fiibftantiali piodii(fti<.
ptoceiui ad
fpeftant ad beatitudincin
&: fubftantialiter
turaJirer fcquitnr ad
in
paret in generatioue viuen-
clt
S\ rationem qoxras huius difcriminis ?

Rtfpondetur reduci ad hoc , qood natura in
bfatitu-
^^ P^*' oinni eo, quod voluntatem pafliue fe habcntcm perficic iii ftatu bcatitudinis , & fic dclcdatio
Primum
tium.vbi proccflus
potetia operando attingit ob-
ietu,n bcatificum.
rr
t Wcllc pertcttiora.
Refpondet,quando cft ptocclfus in eodem gcverum ; quando veroin diucifo,non
quiabcatitudo
rarionCjper
nerc,id cfle
cft
nempe ad cirentiam beatifumptac non pertinere dele<flatio-
duobus
tudinis ftridlc
ncm
Beati/uJo
QO MMENTAliiyS.
rcfohuio
Haec
DIco
intenta
^
qtX)df3epiusinfuperiQribusrepHcauit;
ncinf>e poluriora generatione
crgo,8cc.
QOMMEH
B.atii>exftl-
tanontt.
DiftmaioXLlX. QusEmoVIII. 497

roiim eft
QO M MEHTAKIVS.
Trum ^
qu-
natur* hMtmmMfit, Scc. In hac
C H O L
probati
poflllt
,
quz
eft
pcr Orde.^M*
*'yi
?-
/''*"*'
V M.
natnram humanam
Oflendit ex Scriptura
an ratione naturali
vifionem Dci. Sccund6 dilFcrit dc beatitudine naturz humanx , vt eil diuerfa ^ bcatitudine,qux eft fecundum ^nid , & vltima pcrfeikio in entibus infetioribus homine.
ftionc fub przmiflo tiiu!o diflerit duo. Pri-
podibilitas beatitudinis in fpecic
beatificabdem rvera beatitudinty
ejfe
quamjperamM. Fontt fententiamPhilo/ophi, quividetur negare nobu pojfibdem aliam

notitiam de prima fubftantiaypraeter ob/curam)abftraSIiuam,i^ ex finfibdibM habttam.
T^ Efpondco, Pritno vidcndum cft quod natura humana cft bcatificabilis. ScJLVcund6,qu6d nulla natura inferior. Primum planum cft ex Scriptura prim^t ad
'
Cmnth.tertio decimo^(^ prima loan.tertiOy &c niehus y1p0c.ti..Fid{bHnt faciem
cttu.
Praetcrea,
Matth.ti.Eruntficut AngeliDeiinc/tlo.
Scd quid dicunt Philofophi ad hoc 'Philofophus/r/wa Ethicorum A\cn
in gencrali
dc
felicitate,& in decimo Ethicorum,\D fpcciali,quomodocft
poffibilis,
&
quo
in
S^"^ ^^*"
confi- l^^-.jJ-^
Sedquidfcnfit de illa fpcciaiibcatitudmc, quam nos cxpecTiamus , quae cftpcr e^ytpc^^

claram Dci vifionem,& fruitionem?Videtur dicerc Philofophus qu6d de prima fubie noftra
ftantianon poteft haberi cognitio ahqua, nifi cx conccptu aliquo acccpto ex fenfi- tjuamjptbihbus,qui non pofletcflciiliuscflêntiaE in {c,vtipatct primo Pofteriorum ,^ ficundoyCr ramm.
frime Phyficorum^m muhis locis. Simihter diccretur , quod non poflcmus in iilo conccftit.
ptu Iiabercnifi cognitionemobfcurrim,& abftradiuam qualem etiam poflemusha,
beredenon cntc:5cficfecundum cumomnis

tantum
in vniucrfali,c
cognitio noftra dc
obfcuraj&pcr confcqucns cflcmus bcati
illa
fubftantiacft
in vniucrfali cogni-
tionc,&obfcura.
Et
fi
arguatur contra cura
dum illam fubftantiam in fe
quod dcfidcrium naturale hominis cft ad cognofccncrgo quandoquc vidcbitur in fc;alias cflet illc
6c clare
appctitusin natura fruftrajnon valct,quialoquendode defidcriometenaturali ,debetprobari quod talc infit homini fi autem accipias defiderium naturalc pro adu
:
fccundumrcftamrationcm: hocn6n viditipfc ncc potuit vidcrc alium ft*tum fccundiim rationem naturalem,in quo vidcret*clariusinecvltraappctilt,ncc fciuit qu6d fccundiim rcdam rationcm, cft plus defiderandum, quam hicgognoelicito
fcitur.
Centra. j1ppetOy& ficio

{jr
eodem modo potefi
effe
Deum:^ tamen non habeo notitiam nifi confufam ^ ohficuram
deDeo; Additlo-
dtfitderium naturale beatitudinis fiecundum rationem eiua propriam.
Sed appetereturne aliqttidvbraconfusecognitum?Philofiophi0 diceret quod ficat egoficio tjued

eum viderey& quod vifio atjuiU efi clarior^quam vi-
Sol ejimagU vfiibtln infic^quampofiini ego

fito
ocuit
mei,non tamen concludttur quoddcfiderarem iUumvidere in rota,qma non competit oculo
meo^nilt quodfic tantum videam.
Sed appetifne videre amplius

Dtco quod non
defitderio naturali
Solem
ijuod etiam diceret Philofiophmfic nec
y& hahere
alium vifium perfeffierem?
noûa naturaliter defiderat habere oculum
perficfioremjfidiUum quem habet defiderat naturaliterperfici modofibi competenti.
REJpondeo * Primo
vitUndum
nemvcramnonfolum
v^'tertlb:
^^f^
M M E N TA R
,
fhiUfi.
fkm.
Quod
&
Dco
pofTc pro
^^ cxpcrtus.prxtcr ablliaâam,
confufam.
fiobiicias
inquit
incfle
appctitum
^^'^^^ '" rcipfa futuram oftcndit cx Scriptura.

Et patet cx locis,quz citat , & ex diftis haftc-
Deinde qusrit quid dicerct Philofophus

dc hac beatitudinc vcra per ftuitioncm ,
co-
poflibilitatcra eius. Admittit
gintioncm facialcm , non folum quoad

ctiam quoad poffibihtatcm ?
dSci-
*1"^'"
naturaiem in hominead hanc beatitudincm.

Refpondet iliudcfrcprobandum ; quiancque
talcm cognouit Philo(ophus,neque etiam fc- Di pp*tUm
poflibilcrocflchomi-
&
vniuerfalem,
&c. Bcatitudi-
nus.
t*t
gauit aliam cognitioncm habcri de
^^ ^^'"
P'S.
Refpondct iuxta principia
qux
ejfe
fcd
tradidit in-
'cprctando.cum fcnfiire rcpugnarehomini attingereDeum vifioneclara,&faciali,quia ne-
Scoti oper.
Tem. X.
cund6mrcdlam rationcm: quiacim nefciuit.aut f*'*'*^'

quidem Doftor ta- *"'*'
lcm appetitum in natura humana fcd ncgat ipfum erte magis notum lumine naturali , qoiro fit
,
ipfa bcatitudo
& cius poflibilitas nota, vt patet
ex quxftione prima prologi,vbi fusc de hoc

difterit.
TT
SC
HO
498
C H O L
Sententia Do6iorij,probari poê ratione, nataram
dinu
cum
'-oer
M.
humanam
ejfe
capacdm heatitu-
,ablataimperfeSiione huiuj fiatus. Vrobat primo , quia obieSium beatifi-
contineturfub adaquato intelleSiHi
^ ijoluntatid noBrnt
tantur. Secundo,potentia inferior ifiilicet/enfittua
ergo in eo
tantum qme-
habet notttiam intuitiuam
ergo
hac competit intelleSiui,quoadcapacitatemi reipeciu cuiufltbet contenti fic cognopibilis

fubfuo adquato,quodefi enside quo q.i.ProL^î.d.y q. 3.
T Tldetur tamcn mihi
quod pcr rationcm naturalcm potcfl: probari fublata

impcrfcAionc ftatus iftius quoad cognitioncm , quod potcft cognofci
'' ""^^
quodnaturahumanafitcapaxbeatitudinis vcrae. Prim6 cx parte obicdi fic. Om"'^ potentia habcns obicdum primum adajquatum , poieft per fe in quodlibet con'b^''"'di
H\^^ tcntumfubiroobic6to;fedprimumobicdum intelledus humani cft ens ergo 6c
quodlibct, in quo faluaturratioentis , eftobiectum per fc eius fed impofljbilc eft
^
tTaturali-
terproba-
quod quietetur in aliquo
nifi in
fummo
totius anaiogiac
immediatc
ficut
ncc vifus
quictaturnifiinpulchcrrimovifibili jfcdhocnonpotcfteflc in cognitione cius in

vniuerfali, quiacognitiovt in vniuerfali
non eft
iilius
vtm
ergocriteius vt
fe:
fe-
cundiam fc in particulari crgo vt fic crit capax beatitudinis.

Refpondet Philofophus ad minorem , quod cns fccundum analogiara quantum
admatcrialia, &immatcrialianoncft obiedumintcileclus noftri fed tantum ens
quoad matcrialia. Contra,hocdeftruit Philofophum-, quia impofllbile cft cuicunquc potcntijp aliquid cognofcere fub ratione Communiori, quani fit ratio primi ob:
) fcdintclligimus aliquidfubratione vniucrfalioriquam fit quiditas materiahs:

ergo impoflribiiccftquodmaterialisquiditasfitprimum obicdum intciledus noftri
adxquatum. Maiorcftmanifcfta: mmor patct per Philolophum , qui dicit tfuario
icdi
Ttxt.
cJjf^/^/^/^/frf
,qu6deftqua:dam
fcientia cntis
inquantum enss led ensinquantum
ens, noncfttantumquiditasmaterialis:haecautcmfcientia
nobis
eft
poflTibilis
fe-
cundiim cum.
Si dicas , bcne volo quod fit fpcculatio & conceptus aliquis communior , quam
fitentis materialis ,tamen illecqnceptus non eft caufatus nifi a quiditate materiali.
Si fic,crgohabeo propofitum , quia impofllbilc cft fclicitatcm intelle<flus noftri
cflTeinaliquoconceptu ,qui cft minusperfedus quam fit conccptus rci fcnfibiiis:
fed quicunquc conccptus dc Deo caufatus cx fenfibilibus eft imperfedior cis ergo
Conceptus in nullo tali cft beatitudo. Mmorcm probo
impoflTibilc eft intelledum agcntem
'^ ^^^
cum obiedo fuo caufare conceptum pcrfecliorcm fuo pcrfcdo verbo quia realiter
fibi adxquatus fed vnus cfFcdus eft adarquatus vni caufa:.ergo non
.r^n'V cftefFedus
tunc ifta rcfponfio deftruit Phiiilo caufare dc Deo & fi fic
pcrfcdiorcm
potcft
i)M ia imlofophum,quia ponit in pcifcdifllma cognitionc bcatitudinem & hanc ponit illius
pevfeElior
,
fubftantix.
eis.
5
Perfe
to
7nferiort,
coriHenit
ffperiori in
eodem ge""^'*
Secundoprobohoccxpartcadus quiaquodcft
,
^^^q ggjjg^cfi compctit inferiori in illogcnerc
fimplicitcr pcrfcclionis in ali-
compctit
& fuperiori
fcd cognitio
compctit fcnfui crgo multo magis intcllcdui ergo non lantum ipfius
quiditatis matcriaHs, ncc caufatae ab ca cft tantum cognitio bcatifica. Practcrca,
non fciremus de adibus nofi non habcrcmus de aliquo cognitionem intuitiuam
ftris fi infunt nobis, vcl non certitudinalitcr ( deadibusdicointrinfecis) fcdhoccft
falfum ergo, &c.ergo eadem ratione,qua ponis vnum ens pofle intuitiue cognofei,
intuitiiua
6 quodcunquc.
hic ver6
QOMMENTAKll^S.
3
Stcluf im-
ferfeaione
"Tirt
/f# 'felilnitiu
bttitM-
fiinit.
harnen rnihi, &c. Conclufio Do6loris

fcclnfaimpeifeftionecognoicendipro
hoc ftatu polfe probari per rationem natura''^'^ poffibilem elfe bcatitudinem veram. Fruftrk
'lctetur
V
V"
eft
redarguitNiphus i.Met.diffi.i.cap.^.
inconftantiiE
qdod/w/Titafleruerit
Dodorcm
<//?.
45.7.
z.
immortalicacem animx non poftc demonftrati.
doceat
poflibilitatcm
bcatitudinis RtHeUur
Nifhtu.
yevx dcmonftrari poire , qux repugnant.
Refpondctur Dodorcm in prioii loco agerc txfUcf
de demonftracione conuincente Philofophum, Veilor.
prout fundatur in principiis ab eo reccptis , &
fecundum modum cognitionis huius ftatus. Htc
vero , idem ailcric de beatitudine atcendendo ad
modum imperfedtum cognicionishuiusftacus;
neque admittit demonftrationem , nid rcfpedtu
intelledlus perfedti
non dependentvs
^ fcnlibus
tantum
XL
Diftindio
uncum
in
cognofcendo
X. Quzdio VIII. 499
&qui pofllt apprchen-
encc
dere naturam cerminorum , vt dctctminant ad

femutub refpiciunt fccundum raalTcnfum ,
tiones propcias ; eodemetiam modo admitceret
immucialicacem animx dcmondrari ponefeclu-
&
Rsii tHcef- fa impecfcdtionc hums ftacus : nam vcrobique

fri imitlti- racio cxfc necelFaria eft : quamuis non cogac intfivi, Mi) ie|iekuro impeifetum , nequealiud genus de-
monftr>t'0">s incendit Dodor hic , vt patet ex

concluHone eius SublMtt , inquit tmperfeiiione
*^/*
flal!i
iUm fi:inu (juoAdcogmtioriem, &c.
Patetciiam ex
paragraphu przccdcnci,vbi allerit Philofophum

iuxta impeifcdlum modum cognofccndi huius
ftatus , & principia ex eo tradita, negare pofli-
Aliudnempe
bilitatem beaticudinis vcrx.
tionem
neccirariam
eirc
^ cuidenccm refpcdu
intcllcdus concipicncis ccrminos
propria
&
non
eftra-
fub ratione
Aliud vero
impediti.
cflc
nc-
celLriam refpeitu intellcilus impedici non confub racione

cipiencis rciminos pcifcdc ,
prupria , vc rcd^c Doôratleric depropuncione
&
rroptjiito
pet
nou
Cc
impcdito
lcccu
Gti.
Nam in cali incel-
in i.tiifl.i.qMtfi.i.
,
licuc
tccminorum
que concluiio
non
cognitio perK-
elc
principiuruin
aut
ell ei necciraiia
ita
ne-
quae alioquin
&rcrpcdiucetiam ad intelnun iinpeditum. EtHc loquitur Dodor
in fe neccilatia e(l
le<flum
hic dc rationc neccdatia
nequc yiîalitcrdo-
cuitdeimmurtalitate animx nam eademrationc , qua hic prubaC poflibilitatem beatitudinis

vcrae ,ftpra contta Philufophos probat immortalitatcm anims , & ablliadionem eius a materia. Sumiteigo demonftrationem aliter hic , &:
:
luco prarmilTu. t quamuis hic admittac
alitet
ratiune necciraria probari pofTc beatitudinis ve-
hoc refpcfliue tan, & non impenon vcro rcfpeftiue ad incclledum liga-
rz poffibilitatem
,intclligit
tuin ad intellc(fbum illuminatum
dicum
tum
modum
fenlibus iuxta
ftatus
cognofcendi huius
& exiftentem in puris
naturalibus
refpeclu huius nonelTct ratio necedario
neque refpcdu Philofaphi
fcntcnciam
ex hac conclunone
qoz
quia
Hcut
Quo
dilTcric in
diftindlionis
nocauimus concra Surcz ,qui

tari polTct
vt ipfedicit.
fenfu eiiam incclligenda lunC
quxlUone fccunda huius
-,
vc ibi
mclitts incerprc-
quam impunic Dodori
perfcdlu
qualitcr
autcm
dicetur.
Eum
fe-
quitur Vafquez i.iJiff.io.ctp.i. Inclinat

rad. i.i.^.f.4rM.
mas
& pro ea citari folet
i.i.<juafi.ii.Mrt.i. de verit.quJifi.Z.Mrt.i.lib.^.
contra Gentes,c<tp. 5
*bitHHut.
adzquatum
incclledus.
Concri quia obicclam habitus non cxccdit

obicdlum pocentiz j ens autem vt ficcftobietam Mctaphyficzjcx Philofopho ^.Met, text.i.
ergo, &c.
Diccs conceptum commnn6m entis efTc qui:
dem
obiecflum tetminatiuum intcllcdlus
tamen mociuum:fed ens
& pet abftradionem
1.
vbi Ferrarien. admittit vi-
''^Hf*""''-
Reûifie.
nbn
fenfibile, aut maceriale,
perueniri ad ens vc
fic.
U-
quo confiftit beatitudo intellcdlus

debet efle motiuum eius.
hidauccm
in
Contta vrgec Dodior. Impoflibile eft beatitudinem intclledus confifteie in aliquoconce-
imtttfnntit.
, quam fit conceptus lei fenfi:conccpcus aiicem caufacus dc Dco ex re

fenfibili eft imperfcftiot quia tffctfViis nequit
Ef,au4 nan
excedere caufam fuam , quz in propufico eft in- exttHt cnii'
cellecfluscum cognicione de refcnfibili ; quz co- /*"
ptu imperfcdliore
bilis
fctundum
gnicio eft cfFcdlus eius adxquatus

perfcifkionero
rem
virtutis
crgo nequit pcrfe5lio-
caufare de Deo.
autcm
Si
dicas poflc caufale pcrfeftiorcm,
tunc deftruicur refponfio daca , qux limitat peraccingcnciam incellcdus ad mo~

fcdionem ,
&
dcfumptum ex
tiuuro
rc fcnfibili,qi:atenus aliter
nequeat attingereDeum nifi per hoc mediuro.

vnde ipfe Philofophus ftatuens fclicitatein intelledus in pcrfedifllima cognitionc fubibntiz
primz , recedir ab iUa ratione , qua probarecur
impofbilicas beaticudinis verz ex imperfedo
mociuo incelledus noftri pro hoc ftacu.
Vis ergo huius racionis in hoc confiftic :idc6
repugnaret intelledui cognitio Dei fub rationc
propiia quia hzc cognitio eicedit perfedionc
medi),& motiui intelledus,quodeft resmatcrialisrergo hoc daco omnis cogiuciu excedens perfedionem huius mociui repugnac incelledui:er-
''
go
nuUa
in
ftacuenda
cali
eft felicicas
intellcdus.
11
Confcquenseft concra ipfum Philofophum:ergo ^'if^f','

yr
c
Fallum
j
anccccdcns
(i
eft
nempe mociuum
incelle-
efle
rali
fenfibiiis tan-
dicace rei fenfibilis in

lari fenfibili:ergo
non
communi
eft
per
fe
auc in parcicu-
mociuum
incel-
Icdus. Maiorpacecquia poceniia pafliua rcducitur
adadum,ad quem
inclinaturper adzquatam
caufam , & qu6 magis afCmilatur agenti

adzquato , e6 perfedius reducitur ad adum; f^^JI,^"
menfura enim adus,aut perfcdionis in poccncia
immiifuam.
paffiua, eft vircus agcncis, Vc naca cft extrccri in quM cgni-
quod adducit quzftione prima Prologi
fauorcm Philofophorura
contra
in
neceflStatem
fz
icdum primum adzquacum
eft
inunc
Deo
obicdo per
& creacuris,
poceft in quodlibet
comcftobiecSlum primumin-
tclicdus:crgo potcft iu
fc
fed ens vc
omae cODtcmum
fub
effi-
perfcftio vircucis,& effcftus dcfignacur in co
quod
doGttxnx reuelacx. Oinnis pocencia habcns obi contencum fub
quietacur in
mociuo,auc aliquo perfedifTimo fub cn^.

niuciuo fcd appecicus non quiccacur in quife
ciensconcinec in vircucefuaefFedum peifcdio>

r
c
ir
r c
rem,quam lic
iplnaKrj^caulz formalc,quin iroo
pio,
in.aliquacognicione,
quz foliim habeatut ex motiuo rei

quam ex caufa.
Confirmatur. Omnis potentia
poccnciam,aac fubic6lum:nulla aucem caufa
exillo princi-
Pi"loffh',.
'^
dusefle quidicacemrci fenfibilis,auc felicitaccm
naturali pofliibilem.
Dodor conclufionem
rtienb
^"*'*'''''
fionem Dci vt pt imx czufat,probari pofle lumine

Prubat
triine
fttmit*
ConD.Tho-
Reflnfi
&
fuo per
Au
enelufinii
Diccs cum Philofopho, cns vteftcommune

tantummaterialibus , eireobiedum ptimum,
non demonftrari ab
intcllctftu
alTo-
nifi attingac
illud.
incelledus ftatuendarn
rrb*ti-
fn perfcftiffimum
fcd nequc hicancricDodlor

vericacem hanc pcobari racionc nacurali , nifi
rcclufa impcrfcdlione huius ttatus quantiam ad
modum cugnofccndi. Ynde pcr ipfum condat
dependence a fenlibus in cognitione ; fed fciii tantum per reuelationem , non foliim bcatitudincm veram fore
quanciim ad euencum , fed cciam quanciim ad
poflibilicacem pcobari camen pulfc ab incclle-
& confcqucnccr
quin non quictatur eius appctuus
eft
effedum ipfum maxiinc
aflimilari
cau-
fed intelledlus refpedu fui mociui adzquaci
pocencia paffiua:crgo ex nacura fua ad nullum
incelligibile
magis inclinacur quim ad fuum
mociuum adzquacum
magis
ipfl afllmilatur
cx nacura
,
porcmiz,& qu6
eo magis &perfcdiLisre-
TT
ducitof
""* **ufM'*
'*ff
tiMtTiola.
500
V. Sententiarum.
Lib. I
&
ducitur ad adutn
accedit ad menfuratn fus

,
perfedionis inquantutn pcrfcdibilis eft ; er-
go,&c.
Minor
principalis probatur
intellel;us
tfo quietliquo
ri in
tnti inferiori
ipfo inttBe-
au.
qiiam fine obie6lioo,quodeft inferius ipfo intelledu.quanium ad petfedionem ,Siceffe: talis eft
quiditasmaterialis,& rei feniibilis: ergo nequit
quietare appetitum /intelledus ad felicitatcm
tanqu^m finis. Idem patet , quia intellcdus nequit quictari in aliqno,
luz per
Ordo liui i
quia appetitus
nequit quictari in aliquoente,tan-
fe caufae
quod
extra rationem
eft
:quia nihil aliud poteftelTe ter-
minus quietatiuus fua: indinationis , niH illud k

quo recipittantumfuum(r|^,& inclinationem,&
Hfm.
cuius ipfaeft participatio;ille
eft
folus Deii$,non
fecundum tationem communem fibi, & aliis;fed

fecundumrationem pacticularem (ibi propriam:
ergo appetitus intellcdus non fatiatur niH in
Deo Hc
cognito. Prubatur confequentia
quia
inclinatio intelledlus eft ad cognitionem entis,
& veritatis,& ad prima principia incomplexa,&

altifllmas caufas
vt admittit ipfe Philofbphus,
hac ratione docens Metaphyncam
fimam fcientiam,
noftram
effe perfe<5lif-
& certiflimam & felicitatem

,
contemplatione inaxime prima;

Jirguminiii fubftantiae. Patct etiam experientia, qua intellcmbexferien- 6tus non fiftat in cognitione inferiorum,
fcd per
tU.
elfe in
varias collationes
& difcurfus ,& abftradtiones
tendit ex infcrioritius ad fuperiora
reducens
principia,& veritates,quas cognofcft de infetioribusjfecluns imperfe6bionibus

tinit ahftr-
Bhnii.
,&
ad primas veritates,in quibus pei
incettitudine
fe fiftit,
&ma-
ximcinprima rerum caufa, & fine. Pcr oppofitum huius fenfus fiftit in cognitioncreifcnfibilis,quc eft motiuum eius adxquatum ergo non
eft motiuum adxquatumintelledtus , neque immediatum , & perfediflimum , vt inclinatur ad
fuam beatitudinem formalem , & obieiSliuam.
:
Tum quia fuperiori potcntias vt eft nata rediici

ad adum perfedifl[imum,in quo quietatur,debet
,
motiuum fuperioris otdinis , & perfctum quia ipfa expetientia conftat, &
communi fenfu Philofophorum fapientum , qui
Vnde
fequitur
in
qup
tamcn ex impctfedlione virtutis in& mediorum cognofcendi , limitari
cius inclinaiionem pafluiam
& appetitum ad
hoc gcnns cognitionisfolum , quod haurit ex

materialibus tanquam rationibus , ex quibus
tio intette-
iiit
me-
imfer-
feHii.
Vnde illacomparatio intelledusnofrequens cum oculo no6):u;^, vt refpicit
confurgit.
ftri fatis
Solem ,
&
inclinatur ad eius vifionem
roennonappctit videre
aliter
qukm
quod
eft
ta-
conue-
ipfi. Ncquc etiam oculus nofterappetit

vidcre Solem, qua in fe vifibilis eft , magis quam
niens
fic ergo intellcdlus fe habet

cognitioncm fcruata proportione ad mcdia pcr quae tantum natus eft reduci
ad a6lum , quo attingit Deum pcr viam fcufus,
procedendo pcr abftiaAioucm.
fciat acies pupillae
ad
Deum &
,
eius
vt eft pcrfcdlio
orgaiium cotrumpi-
ficut
tempframcntum , &
mcdiam qualitatemorgani fed non ita contingit in ihtelledu , qua* eft potentia non organica,
& quo perfcdius atiingit primam fubftantiam,
eo magis illummatur , & vigoratur , in quo non
eft comparatiu eius ad fenrum,& proinde inftantia quoad hoc non cft ad propoficum.
Contrarationem autem addudamin refponfionefacit quod inclinatio natutalis intelledlus
quo magis abftrahit.&reccdit ^ niotiuo'fenfibili,
:
&
& pctfcdtius reducitur ad
matcriali,e6 niitgis,
a(Sum
taic
&.
8
Imfugnatur.
rtio rejpoii'
fiouie.
peric tcnddt per abftra(5tionem fupra
moiiuum inqurtendo
veiitatem
fcrd
nulla Potenti nm
excedii mo-
potentia mubtlis tcnJit extra rationcm fuilno-
tmum fre-
adzquati :ergo obie6tum fenfibile non eft frtum,

tale motiuum intclledtus
ergo aljud dcbet afl[I- d*jutuiih
tiui
gnarijquia inielle(ftus vt
eft
potentia pafllua,ne-
motiuum:
quii reduci ad adum,nifi per aliquod
dehocquaeritur. Nequit autem elfcens fenfibi- BnsfenfibiU

le:quia tale nequit teduceie intelletStum ad adum non ejfe fricircaobicdtamabflrahens a materiali. Noijeft irarium, ut
conceptus tranfcendensjquiahic folurii potcfta- adtquKtum
metiuum ittte includit veritatem quje eft de prima fubftan,
tia,&
aliis feparatis
tetteam.
ergo
aliquid
;ieccfl'ari6 eiit
quod
viitute continet pcr-
quam fumme
inclina-
vltimam quietatiuam.Hoc autem noneftaliud qu^m ipfaprima

fubftantia nam quod eft vltimum perfediuum
extrinlecum potentia:,cui adhxret pcr operatiotur ipfa potentia,tanquam ad
nem
erit
eciam mociuum eius
quia nihil aliud
continet virtute illam operationem
gendi
ptimum ens
tur per vifibile exccdcns
perfc(ftiflimum
refpicit
Reiicittir.
infiami.
vt conicruetur adtus primus,
& noncotrumpatur
nem potentix, qus

tellecliuac,
Bt44 ex
fua,ita inclinatur
cognitionem fcnfibilium non folum non efle

perfedifllmam , ad quatn inclinatur intelledlus:
fed ad viiim,& occaiionem leiuire , vt ad pcrfcdtiore afTurgat.Vide qux dida fimt d.i.ij.x.tjuarti.
Dices hoc verum cfTe quanturaad inclinatioquietatur
Jmfrtfor-
adum fecundum
ex natura potcntix
tiua inferioris ordinis,& gradus.
7
ImfugnMtio.
potentia ad
fc(ftionem operationis, ad
magis ad veritatem acccflerunt , intelle(flus pernon confiftcrein adhxfione ad fcnfibile obie(fhjm,&hanceireinfiroamcognitionem

intelleduakm , in qua cothmunicat cum cogni-
, fi
afllgnari
:
licet
comparetur cognitio
viliflima noftri intelleftus ad cognitionem,
quamDeus habet de feipfo quantum ad exceffum perfcdtionis , quae maior eft fine proportionc : vei fi eomparctur etiam cognitio noftra pro
hoc ftaiuad cognitioncm alretius vitzdcDeo:
tamen non concludit propofitum ; quia oculus
Xiodtwx in ordme ad vifibile excedens , ficut
etiam nofter oculus mortalis ad Solem,qua in fe
vifibilis eft , inclinatur fecundum temperamentum organi in gradu , quo congruit ipfi temperamento,ne ofFcndatur, aut diftluat nam omnis
comparatio teneat
dtionis
feifiionem
Re]ponfio.
Contraprimum, aflumendo inftantiam

illa
mate quietatur
qua
in
vlti-
Quod
Cur fit b-
confirrnat firait.
proccflus intellc6tus abftrahens a materialibusj
quia ideo ab
nit
motiuum
iis
intelle(Stus.
fuum crgo ex neccflitate attinmotiuum proximum,& immediatum talis

:
operationis intelle(5tus
caeteri
it; illis non inuequo reducatur in adum
abftrahit, quia
fufficicns,
difcurfus
&
abftraîo
nullus eflet vfus.fi in ente fenfibili
applicaretur ei
reflexio
collationcs fiunt
motiuum
fufficiens
,&
quorum
& materiali
& adaequa-
tum.
Quod autem
nem
dicitur intelledlus inclinatio-
contineri per media fenfibilia,
& limicari,
9
Rtie de-
non inclinetur ad vltimam beatitu- fumft ex

mediit imfif
dinem fui , nifi vt haberi poteft per talia media,
gnntur.
& hoc ex imperfcdtione virtutis intelle(Stiuae
improbatur :qi;ia ha:c imperfedio non eft ex
ita vt aliter
naturapotcntiae, fed ex defetu motiui fufficien-
tispro hoc ftatu, vtconftat ex inclinationeea-
dem potcnti,tam elicita quam innata , quando per aliud mcdium fuperioris ordinis illuftra,
ti)t >
vc pci
lumcn fidciauc prophcticum
& re-
uclacionis
DiftinaioXLIX. QuxftioVIII.
yc conftac. Sed
tmpiig%Mtmr.
ueUtionis
rUUfifhm.
tum
PhilofopK.
aiiomcdio vtcnJiiin
cap. 7. Fhiu ptrfeElM
fuit
Philofuphis
cft.
quoniam hoc igno-
quibufcuro diilericuri
Phiiofophus 1. Echic.
inqwit
/it/tptiriter tji
ijmi
CT nMntpt4tm eb Mliitd tfi : Item ,

perfeSurn betium ejt, ûed ptrfe tfifmffcitns fn^cieiu tlttttm ptrfe illni iffe penivim , ^ved /ilum k
propterfefiiuper
ctxtrit fegregMnm
Htttlitu intligenitm.
Htm4imtu
expettbilem vitMmfacit
,rei<jite
HH*MfandiAutemftlicitttmtxi-
effe,!)CClk lib. i.cap.i. allciic cuiii l'la-
xonc pimitiHip bonMmperff, gr kmUo Mddite titUtJfe:

(p-iienfieri expetiiiliut prfpter aJditmm Mlteriiubem,
&c. Quibas ruppofitis,

eft
motiuum,&
folum
iilud
eft
iic
argumcncor. Idem
bcacificatiuum incellcdûs
mociuum, quod
nam
vircuce continec
quod
ftrjtdmm.
applicari potcft
fi
amM-
ft ftttfl fi-
immcduic
pliciter
&
:
fcipfo rc-
cft
&
ruffiiriens ,
proptcr
ergo virtutc contincnsopcrationrm,
ad cûam intellciflus
bilis per
&
bonnm fimfc bonum iti*
ducit iatcllcdtnm ad a<flum:quia
tclle<5lus
S*ifft
in potrntia
cft
feluitatcm.
Nequepcr
vt ^ctfcSti-
aliud fbiedtnm
fntuumfaf- inclinatio p&iliua eius poteft reduci ad
pmMm.
&
probatur
tiuum
pcrfcdillimum
&
immediatc,& non pet
fcipfo
^dum:
fiiffidcns ino-
in r^tione extraiica
tio
aliud na-
adum
refpcdlu jntcllc<flus, vt beatificabilis eft fo-
Dens : ergo poteft immediate
feipio
moucre
ad ipfum. Frobacur confcquencia

auc
quia nuila cft
impcdimcncum ex
parce intcl-
quin fic moueri pofquianon obftat dependcntia a fenfu: v.g.

lit
iii anima fcparata, & immortali,
ex iis,quibus
ledlus ex natura potentie
&
tJentllnfugnsnitM
fuperius probatum eft ammamcfre fpiritualem
tX fMTtt /independentcm a materia per viam operatiotemtit vt
imHtutnr i nis abftiadlae ^ materia. Et patet etiam ex prae-
&
miQis
quibus oftenfum cft motiuum intelleiflus

eiTe ens fenfibile,auc materiale:
adsquatum non
ergocx partc potenciz non eft repiignantia,quin

inuueri polfic immediatc a prima lubftancia, in
qua fola quiecacur.
Vlcerius , quod pofllc moueri etiam ad operationcm , qux fic ipfius fub racione propria , &
perfcda.pKôbacur^quiaappetitus intelle<ûs
non
Mtnri p$f
quictatur in iplo , nifi vteft fummum bonum
fi mdwfitfuificicns,& comjpletum feipfo , nullo alio addito , fed hzc ipli compctunt fub ratione fua
propria,& particulari ergo fic tantijm qaietat
intcllefltim, & beatificat. Hunc autero conceptum.fcu opetationcm nequit intcUcdtus habere
per aliud motiuum extraneum ipfi:ergo,&c.
Maior admictitur a Philofopho , & minor. Probatur coniequemia: quia appetitus intelledûs
nequit <]uietari nifi in fummo ente qua ens cale
:
eft poficiuc,
peraddico
& fub racione propria
&
& neg.ititia.
pofitiuc
forma
fic
& vnit
ctiam non beatur
fed
hzc Dotôris , per quaro
taiiium contendic
fub rationC propria attingi pofte pct in-
Deum
telledum, liccc non per media feniibilia , aut

ex feiifibilibus , fub tatione,inquain, propria,vc|
Secmndo probo
modo
cogiiitio abftra-
Dei fub rationc propria.
fit
Hc
Scc.
eft
habcrur iuxra plurium Doiftorum
quod
ftrarur intuitiuc
nam
perfediuo extrinfeco,
habet quoad fe,& fic vni-
iti
Aftttitm
nifi vt illud pofitiuc fe
imitOtSHt
tur intelledûs:quia appetitus incellediusnon eft
ad aliquod negatiunm,aut negatione,ficut& nullus appetitus cft ad negationc,vt ad perfcdlione:

qniaficut negationon eftens,ita etiam noodicic
ditFercuiiaro cntis, qualis cft pccfcdio : ergo ap-
kMiio
Dtatril.
fcnrentiam,
plnres doccut dsri
poftc nutitiam Dei fub tatione propria abdra-
ifliuam, vt noftcr Dodlor in

difiinlione prMniJfa
i. diji.i.
ij.
que.tifequuniur {ciiquino-
&
Scholz , & Maior. tjue^, ^.concluf. ).

in
prologoij.i. Och.imu5
f i.^rt.^ Qi\mc\.art.\.'onftfz
ctiam
Ex h*t
dutiim
Dari
feffi
9. . I-fac legnitltMem
dift
1
ftntentiif.
fttfiia
Dei
MlfitMBlHi.
ij.
part.
Salas
.&
7 Ncgac
przmiilaro confequcnciam. Vafqiicz rtiam i.p.
disp.ii^ c. j. Admittit notuiatn Dci: quamuis
1.1. trail. i.
i.dijp.i,.fefi.
tj.
perimpoflibile non
exiftentis
tlfct
infintti
przfentis,&
eius vt
fore beaiHcam
Deuro fub ratione
quia reprzfentarec
liccc
ipfc
ihidm
re-
uocec calcm ntitiara ad intuitiu.un: tsmcn cfleC

altcriusrationis ab intuitiua , dc qnamodoagi-
mus
,vt cftDci in fc \\ ptzfcntis
& exiftentis
cxcrcitead pocentiaro vidcntcm.
II
Probat ergo Dodior vidcti poirc Deum inDen m pejfi
ab inccllciflu creato quiaquod
videri imiuicftpcifei5lionis firopliciter inaliquo genere , Ci tine Mii incoropetic inferiori in illo gencre, compctit & (n- tiUedji VI*periori iu eodem gcncre ; fcd cognirio iutuitiua
conuenit fenfui , quz cft poicncia infima in genccecognitiuz ergomulto roinus conucnit intuitiuc perfcdlc
telledlui, vt quietatur in fuo
obiedô perfcdlilE-
mo. Deinde,probat incuiciuam conuenire intelledlui cx natura potentiz qoia alias non eftec
:
in nobis cognitio cxperimentalis de adibus in-
quod voluntas nunc vclit hoc obnuncnon velit , &c. Sed non eft maior
ternisnoftris,
ie<llum,
ratio curintellcdlus nofter
fii
intuitiuusrefpcdlu
vnius quaro alterius eigo maximc eft intuitiuus

eft cx lutura potentiz refpcdlu obicdi
perfcdiilEmi , in quo nata eft beati. Probauic
jHteUeam
rcgniffil li
tnifime.
quantum
confequentia: quia beatitudo cftoperatio perfe-
1.
fliflima
perfcdîuo extrinfeco
II
fecunda proba-
,quz complct priorem probationem,velut fubfumjiia quiaquod intcllc&us

feratur in Denm fub ratione propria, non inde
tio concliifionis
enim inciinacio pocenciz eft ad

qua ell beatitudoforroalis eius,&
pofitiua,
Patct cfgo ra-
nullo alio fu-
ficnc
opcrationem
&
concepcu negatiuo nonattingit in-
fub rationcpropiia
q.i.art,i.dijp.vlt. .
reducere ad
repugnancia
n*n fmitim-
tali
tclleiflus
eft
prupriaro,
uum
cft
intellc<ûm iccundCim inclinationcm intcllriflus
tM' in ntfM-
ex
non veio qua ens
c//7i.Aliacus^^.i.rr.i.Caprcolus>n 1.
ipufl. i itrt. 5 Ad argumenta Scoti. Molma
lus
10
quam
dicir petfc<ftioncm
potentiam palliuam,
quam immediatc feipfo refpicit ;fed t.ile motituin
Dt.
q-a priroumcns
dliua
Mttimmm
ex negotiationc ioteiledlus impertêdte conci- fnp.imMbtat.

pieniis beaiificaret
intuitiuc, vel abOiadliuc
ente
quo concipitur ftrftfli tft

tantum pcr remotionem impcrfcîonis, qux eft dlffrrtullit
ItUu.
ia aliis , & ipli repugnans :quia ficfummum Primum ens
ens non i^pfo , fed in addite , vcl pir additum fmb rMiiea*
ergo non cx natura inccHeûs

proucnic quod iHud motiuum non poifctattingcre immedtatc icd cx defc<û applicatiunis,
fclicicas
fummo
faciacur in
per conceptum negatiuum cius
upcraiiojicm.pcr quani adhz.ret,& in qua cnniiftic ciiis
fuffititns,
non
pecicus inccllcdtus
501
poicntiz crgo quantum ad moduro

perfedliminum cognofcendi, cft ftatuenda in vi:
,& nonin cognitionc abftraifbiua.

Huc reuocari poftunt quz przmilfa fant
fionc
dr ^Md/fione fecMiuU huiiu diJiinRienie,
htc,
Quamuis
aucemratio hzc fit necellaria refpe<flu intclleûsilluftrati perfidem ,qui cognofcit poflibili- QuMliitfi
hmtatem vifionis,
prouc de fiCto concingit , non tffuMtie
im ratimii.
cft fimplicicer conuinccns refpedlu Philofophii
quia nequc cx cognitiotie,quam haberous dc faô ipfius iutcUcâs crcaci , per moduro cognof-
&
(en<]i
V.
Lib. I
502
Sententiarum.
cendi nacuralcm huius ftatus. Itaquc minus cuidens eft fecunda haec probatio,lcufubfumptum:
ratio ert.quia etiam ex natura rci, virtus intelledus creati ad videndum Deura eftingenerc
exciudente dubicationem
&
potcntia- inchoata
tantum.nequecx nacuralibus
luminc naturali,
Deum
per vifionem mtuitiuam:
in Reptrtatis tiifi.^^.tjHsf}.j.ciCdem
cx caufa jutem remota,& inchoata oon fufficienlEx canf^ re- tcrdcducicur poQibilicas cffi-dus , ncque etiara
ftft, (5" cognoicicur ordo ipfius ad effcdum, qui depenfufjicitnii no
det ex mediis fupernacuralibus. Ideoque non
I.
Dodor cam
concendic
Philofophi
quamuis
fcd
circ
tio
cancum fuafionera
neceiraria
1. quia effedus dependcns ^ Dco agencc fupernacuralicer,non videtur pofle accingi folo Uuni-
quatcnus
poire
aliquara
dici ncceitaria ncgatiue
aicingerc
quam
eum
polleaccingcrc perfedtius
vt fctc cognitio
Deum,
dciumpta a fenfu , auc ab
13
Nempe finis appeticus
(judfi^
j.aiix racioncs func
dempnftrationes rcfpedu animac fcparata: ,&

Angeii , quibusdemonftratuc pcrfc6tioncra noftram fecundum inteiicdura exccdere modum
cognofcendi huius
ilia:
modo, quo fumitur
lofopho in
Ethiccap. 4. pro cognicione cerca
vei non. Rationes
autem pofitx,vt
dtatQ etiam luminc naturaii,fic probant
fcientiaa Phi-
ftratiuc
demon-
& pradicc alterum iilius contradidio-
nis efle nccefTario fciendum.
C H O L
V M.
Nullam naturam homine mfertorem ejfe fimfliciterbeatificahilem iqula non

attingere obieîum immateriale :habentia
quid
tamen operationes fenfitiuoj
ejfe
fotefi
ficundum
beatificabilia,quid perfiios aSIujfitofini yfeufito obtimo iungunturiqu^fêro ca-
rent operationibujineutro
'*
&c.
& funt
fcicntificxco
lcncquc attigifle veritatem,& aliam cfTc fciicitatcm inueftigandam,reddunt opinioncm Philofophorumde feiicitate dubiam & inccrtam. Spe-
funt ccr-
tiflima',& cxccdunt genus probabiiitatis,
& vanm
modo
Q Ecundo vidcndum
j^citer
beatificaiis.
cft
beatificaripojfunt.
quod nulla natura infcrior natura humana
Cuius ratio
qux poteft attingerc obiedum
cft
nmpli-
quia nulla hatura eft beatificabilis nifi

immatcriale 3 Tcd nulia natura inf<îor natura humacft
na potcft hoc ergo , 8cc.

Dico tamen,qu6d aliqua natura infcrior humana cft bcatificabilis fecundum ^/V/,
vt omnis natura,quac pcr fuam operationcm potcft fuo fini immcdiate coniungi 8c
fic fuooptimo ,non optimo fimpliciter; fed omniahabcntiaopcrationcs proprias,
& immancntes, vt fcnfus, pofTunt coniungi/uo optimo crgo fic poflunt bcatificari,
:
ti$cantur
fecundwn
quid.
hcet non fimplicitcr.

Practcrea
inueftigantis
be(itudini.
&
ftatus: Sic intciiigendacftii-
viafuppofito iuminefidcijraiiones
effet,
ProceffM
fhilofophi
ejl
eius ee-
applicant gniu.
foiuunt rationes Phiiofophorura ,
gcncraiia principia,probando Phiiofophos crraf-
ccfpedu intelicdtus iiluftratictiam in
6.
& ignorantia pra(5tica
necejftria
hicfit finis
mitatio Dod:ods,fi(hlataiMperfeitiene,8ic. Tcrtio

,
&
prtmijfarum dant de proprietatiiûs primi entis refpeCfcu inrationum.

teiiedus beatorum , vt infra Doftor ioquicur dc
Theoiogia bcacorum
mornli*.
finon daretur vnus finis,

in quo ciretquiefccndum,c. }. dcmodo proccdendi ad inueftigationem feiicitatis,c^. 4. &fiûentihHi vfejue adnonum de varietatc finium,
fcntcntiis aiiorum,quas cf futat. Deinceps de modo afTequendi eius,&c. Vnde iiqucc neccfrarium Agenti prtpter finem
cfTc agenti proptcr finem,& feiicitatem,fcire, an
monftracioncs rcfpedu incciledus perfectc convU cipiencis ccrminosjv.g.cac rationes , qua: conclu-
denique
dubitatio
tolii
fiti,atque nofier appetitus inanti
raciones funt in rcipfa de-
T>tcUrtUr
in Jpecle
debec
primo Ethic.cap.i.l&udzns quod vetercs dixerunc

bonum ipfum effc quod omnia appctunt , & aiiquem fincm in omnibus appetcndum , cap. 1.
quod vnus finis fit , propter qucm rcliqui appetuntur:*^< enimfit,\n(]ak,vt emnia propter aliud
expetamui.effet enim hec modofine vUo fine pregref-
ipfodcpendens.
Addo tamcn quod
fcicndam*
vt inteile- Demejlratit
ab intellciû circa iliud problema. Anfruitiefit

cemrarium. Ec fic procedic Philofophus
operacioncm bcatificam.quam non poccft habcmociuo cncis fcnfibiiis , auc maccrialis , &c
fenfu
finis, vel
rc ex
hoc
fecunda
fitis
nenaturali intelleftus. Quantumlibccergo hsc

racio non ficncceflariapoficiuc contra Phiiofooftendit intelledura
eire neceftario
tione actingere hanc vcricatcm ,mihi facis dubium cft : quod infra magis apparebit condufione
phum, poteft
nacuralibus fcclufa rciiela-
folis
vlttm$u finU
ccm parcem concludunt tantum ex creditis ita

Dodtor qmfi. tUa .prelogi num.i^. & hxc eft demonftratio moraiis fupponens ncccffariam eflc
cognitionem detcrminatam beatitudinis finaiis,
& eam ellc fcquendam, quae eft communis affertio,& inftindus Philofophorum quibus fuppo-
qai apprchcndic tcrminos pcrfedle.

intcliedus feparacus Angcli , auc ani-
tax poiTcc cx
efi
6tus
ratio
An auccm
cjutft.
non fit dubius, aut fufpcnfus circa finem:

quia impcdirctureius afrecucio;affirmaciuam au-
vericacis:
fit
nen
Quod probac prima racio, &
ncceftariam rcfpeiau
rcfpo^Stu incellcftus illuftrati
inprobge
vocac eo fenfu probabiies racioncs. Quinc6
denique, indecerminacc probant aiceram partem

huius conrradiftionisj/rVo efi vltimut finu,frui-
oncluditur
ntcejfnrie.
& excedence opinio'-
conuincunt dctctminatc , fcd foiuunt rationes

naturales quafcunquc in oppofitumjprobabiliccr
fuadenc vericaccm,& fic ioqiiicurDotor/M^M]&
fuis,aut aliis mediis notis folo
poteft attingcre
nem. Quart6,rcfpe(Stu Pbilofophi , vt fubeft ervei nefcientiz, non

rori prauz difpofiiionis
quod non coniungitur mcliori fc,non potcft bcatificari,nccbcatificahominc coniungiturfuo optimo tanquam
turfimpliciterilednullaDaturainferior
mcUori
X L I X.
Diftindio
VIII.
QusBftio
503
crgo , &c. Probatio minoris,potcntia ûaccunquc opcratiua cft anima.

ti,vtanimacumcfl fcd obiccla matcrialia , vt funtqualitatcs fcnHbilcs (ccundum
nonfunrperfc<flioresaDimato,vcaaimatume(l:crgo ipfsb poicatix fuac mcfe
mcliori fc
>
lioicsobiedis.
^*'^^'"^
ExhocfcLiuiturcorollarium, qu6diIla,quaenonhabcnc potentiam operatiuam,
non uint limpliciccr , ncclccundum^"-! bcatincabnia quia non habcnc operacio raiio/ie linem comungcnccmcum fuo optimo 5 fcd in operacione confillit beacitudo, 5c aha chhaheant
eciam cantumfadiuafuncnon opcraciua quianon habent operatioaes immancn- f*îmts,
mcfuuntescis.Sc talcsformac funt omhes formae lnbfcnrttiua.
:
centro Dico,qu6d ^*"". *!""*

cft verbum racuphoricum dicerc quici.ari ipfuni in ccntro. habct enim tantum /Ti^^fv.
a(ilionem,qu.Teft motusgrauis,non tamcncirca ccntrum habet opcrationem, & triinctnidconon coniungit feccntro tamenfuppofito quodfic , hocnoneft nifi caufatio rrc ,0?)!
crgononcft bcaiitudo,qux optMtio.
aiicuius fînaturahs , non alicuius formxabfolutae
Ec
fi
obiicias
qu6i graue mouet fe ad ccntrum,& quictatur
in
cft
forma abfoluta.Dico
co
inferius.
igitur quod
homo cft bcatificabiUs hmphciter, &
nihil
ahud
Adargumenta. Ad primum ,confequcntia nonvalct
pars ho- Marg. u

, qnia aniniacft
immcdiat.e lufccptiuum beatitudini>
pcr confequcns
iotanaturaeftfufceptiuuftimcdiatum,non immediatum quia aoima cft aliquld
minis beatificabilis
&
&
hominis.
^
Ad fecundum dico,qu6d omnrs natura intelleclualis immediate ordinatur ad at ^^ *
tingcndum finem,ordinctamcn quodam:icatamcn quod vna cft perfccboralia &
omnes tamen immediatxnon ordinatac, itaqu6dvna fit altcnus mcdium .quoat
tingat vliiriuimhnom.omnis enimintcllcdus habci pro obieclo toiuro ens.& fic non ^ttti*
"*"""' '*
quietatur in quacunquc fubftantia vel entc,fcd (oliim in cnte optimo, ficut parct de
vi(u clariuscnira & perfeclius vidct aquila Solcm,quam homu , tamcn immediate "^**'!'"rj!'
vtrumque videtbolcm.
fuoobicao,
Ad illud de violcntia pcrpetua,dico qu6d quictatur non quictc bcatifica.quia non ejuiftatnr.
,
'
in optimofimpliciter.
e^<^
j.
Adaliud de fine,dicoqu6d finisaccipiturmultiplicitcriquandoqueaccipitur pro ^*^ *

caufafina!i;quandoque properfedionevlnma, adquamresordiruiur quandoque
J.'-^
prooptimojquandoque provlnmo. Hi duo modi vltimi non faciuntad propofitum. /^/,,^,
Primo modo Dcuseftcaula rinalis omniura,&hocnonaliter,nifificutproptcrquem (-ednonfiamati lunc res. Deusenim omniaproducitpropterfeipfum ,& ficeftfinisimmedia- nu i.vltitus omnium.vt propter (c>& a le non ad fe,vt ad finem immediatum (cd fic non lo- maptrftquimur hic de fioe,ied lecundo modo,fciUcct de perfedione vltima, ad quam res or- ^"' "'"'"dinatur }& hoc modonon eft Deus nifi caufafinalis non enimeftDeusbcatitudo "P^^^P''
formaliccr,licet propter fc det beatitudinem.Et ex hoc patct quod ille circulus,qucm
p^^p
ponit Proclus, quodomniaredeunt adpnmnm principiumreditionecompieta,eft Dt hoc
congruus in arguendo:ergo variatus finis. Poteft tamcn dici quod Deus eft finis in- circulo vi"*
quantumtcrminatopcrationescrcaturxbcatificabilis.
'^'
I
i.d.i.^.
.in opin.
^'iuic,
giturmeliorifc:(}nia otnnis natura anitnata ani-
M M EN T A Kl f^S,
niafcnlitiuapcrfcdiorcft obicdo roatcriaU fcnfibili,quocl rcrpicir.
t4
Êcundo^
vititnJHm
efi
E^
Sic.
CecMTidi con-
ncmpc
\.Cnduf.
k3clu(io r.fpuiidcns quatftioni
^^^"r'"a
"^""'^ naturam infcnorem liumana polfeattin^^^^ beaiituoinem fimpliciter .aut bcatificabi-
b^MttjJl r*Miirfii
quid.
lcmedc, quia ncquit

nifi
clle
tituiari
beatitudo fimpliciter,
refpediu obicdi immaterialis
nulla autcm
natura infcriuf humana potcit attingcrc obiertum immaicriaU'. Subiungit Dodor altcram
paucm
conclufionis
,nempe
bcatificari fecun-
diim
tjuid potcntiai fcnfitiuus, qua: pct operatioues immanentcs coniunguniur fuo optimocx-
trinfcco
quam
alfumpti
i.
RMtt.
qux
pars magis vcrificarur in
homine
quia in ftatu gloria; , 5f corpori

ettam in fcnfu quzdam beatitudo
in bruto,
erit
recundum îW.&proportionatafuajcapacitati.
Secundo probat cunclufioncm principaiem:
quia nulla aiia natura inferior hominc coniun-
Tertio dcducitquod illa,qux nonfunt fenfibilia
nequ fimpUi-itcr
bcatificantur
ncquc fccundum
tjuid,
^^
i,,,/,,,^, b
quia bcatitudo confiftit in opexi- /en/ttiui.
tioneconiungcinc fuo optimo cxtrinfcco obiedo illaaaicm nullara habcnt operationcm ta:
Jcm.
Si obiicias.
Lapis quiefcit in fuo centro
aut
graue.
oHtSit.
Rcfpondct hocmct.iphoriLedici:quianul!am
habct operationem,aut adioncrft circa centrum,
&iliemotus eius ad cenctum eft tantumrefpe-
^'ff*"]^-
&u vbi naturalis.

Concludit tandem intentnm , fcilicct homincmclTc beatificabilcm fimpliciier, & nihil aliad
homine inferius quod docuit Philofophus i.
/iS>.f.8.^ ^.Anguftin./i^.S^.ff. j. & NyfTin //^r
:
dtlrtMitHdimbm. Patet etiam cx haflcnus didtis.
Nihil infriîo^-i^
^'T.
'^"^
Lib.IV.
504
I e
Sententiarum.
eyfd argumenta:ad primHm,3ic. Hoc fuit,qu6d

anima cflct capax bcatitudinis fcd ipfainferioc
hominc,&c. ctgo.&c.
Refponder animam effe partcm hominis , Sc
sct in ftatu violeto:crgo
Aiirg.aii.
Relpm/i.
immediacum fufccptiuum
bcatitudinis
feqocnter tota natura yi qued
ell
fufcepriuura
^d
Dcum
&
homo
finis
crgo,&c.
fe(flione vltima,ad
quam
Dcum elfc finem vltiprxfcns inftitutum,quattnus eft pcrfcdio vltima obicdliua,ad quam natura fpiritua-
Ad aUud^&cc.Hoc
riores
fuit tcrtiu.Alix
Refpondct rcfolutiuc
Q^
iE S
///'*.
mum iuxta
ordinatur. Quod autem airerit Dcum efle finem operationum bcatificantium intelligit dc
fine vt obiedVo. An fic adiones elicitx imme-
lis
diatc circa fincm fint propter finem
naturx infc-
hominc vltimate quietantur;quiaalias
*''i?''"A*-
res ordinaturjaliqoan-
Refpondet, quod vtraquc natura immediate
racdiante
do inter nacuras fpirituales feructur inter fe , non

tamen ad finem. Exemplum. Aquila clarius videt Solcm.quam homo.vterque tamenimmediatc attingit,& non mcdio altero.
^
dopro optimo aliquando pro vltimo. Hi duo

vltimi modi non faciunt ad propofitum.
confequcnter
ordinatur ad finc.m,& omnis intelleSl:us obiekum immediatura cftens , licet petfcftionis or-
Mj.
omnium
Refpondet quod finis multipliciterfumitur.

Aliquando pro caufa finali ; ahquando pro per-
gclo.
Re^Mifit
iramcdiacus
An-
B.i!ponfn>.
^daliud'^ define dico,S>cc. Hoc fuit qtiartum ^^^.

argumcntum. Caufa; primx vniuerfaliffimac lefpondet finis vltimus vniuerfaliffimusjfed Deus
cft caufa efficiens imraediata olnnium crgo crit
bcautudmis.anima vi <jm,
fecundum dico , &c. Hoc fuit , quod inter
Angelum ,& homi.iem eft ordo edcntialis , &
Angclusimmediatius fc habet ad Dcumtergo
immcdiatius actingit beatitudinem , nempe
"'^'"
capaces beatitudinis.
alia quietc 6\wiiz

kquietebcatifica pcr operationem.
& con-
siit
Refp^mdet ens quietaci
variant,fcd cft quxftio magis dc
ef-
Do6torcs
nomine , quam
derc.-quiafecundumdiucrfamacceptionemfinis.
IX.
Vtmm omnes homines velint de necejîtate
i^fitmme
l?eatittidinem ^
D. Thom. I
i.ûafl.^.art.Z.&
.fart.(]Mtfl
^.art.
i.& de malo ûtfl.
6. art.
Henric.
(juodl. j
tûafi. 7.
D.Bonauen(.fe/V4rM.^<f/?.i.R!ch.j.z.^<//. i.Durand.^x,5^^.8.Palud.5<e/?.7.Soto^</?. i.art.i.
&
dent4t.& gra.r.eip.^.yiiU\mz \.i.difp.ii..VideScot.9.Metafh.quafl.i^.
Fide D.
^Ci^"/
Thom.
^^Ml
difl.
Trvm
' omnes Iiomincs vclinc dcncccflitatc, &fummc beatitudincm?

Vidctur quod non,quia fecundum Auguftinum 10, de Triitttate, cap. i. Incognitumnon
gnitumnonpoteftappeti^fedvltimus
potcft appeti:(ed vltimus finisnon cft notus, quia nonomnes
fi
j/rafinti
^XWi
^kWri
an.i.q.i.
j^\^|^ lciuntbeaiitudmemxrgo non omnes appctunt eam. Mmor
patet i.Ethic'
cx diuerfa opinione circa cam.

'^^Z'
damnaii non appetunt cam ergo non omncs homines. Confcqucntia

Antccedcns probatur dupliciter. Primo fic,de quo defpcrat aliquis non appctitillud.vcl tcnuitcrappctitjVtdicit k\.^g\iik\Q.io. deTrinitate fed damnatidcfperanc
de beatitudine,quia funt obftinatiicrgo &c. Secundo fic. A ppetitus voluntarius non
crt ad impoflibile 5 fed apprehcnditur bcatitudo adamnatis vt impoflTibilc ab cis:
Practerea,
patct.
Cap.i.
-.
crgo,&c.
Ad principalc,fi omncs de pccefljtate appctant bcatitudincm non mercntur appctendocamj confcquenscft falfum :ergo & antcccdcns. Confequcntia probatur
Y^T kug\^{i\n.de libero arbttno ,vh\ dicic quod nulltti meretur in eo^ciuodvttare mn potefl.
Falfitas confequentis probatur, mercmur volendo ca,qusc funt ad fincm fed volitio
finis eft caufa vohtionis eorum quac funt ad finem crgo magis volendo fincm quia
propter quod vnumqnodque tale , (jr iUud magu. Primo pofteriorum
& fecundo Meta,
Text.
s.
TV.v. 4.
phyficac.
Pr2cccrca,qu6dnon fumme,illa potentia non vult fummeobicdum aliquod quae

circa aliud obiccûm ;quia diftraiflioad diucrfa
facii remiflioncm in adu 5 fcd beatitudo in voluntate compaticur fecum adum , qui
cft vt :ergo non fumme vulc beacicudincm.
Contra, Auguftin. 1 3.de Trinit. cap.8. Beatiemnes cjfe volunt , vt veritas clamat; fcd (i
aliquis,velomnes vellent coritingentcream hoc noneflet vcrum,quia tuncaliqui
poflTcnt non vellc ergo de neceflitatc volunt eam omncs homines.
Practcrea.quod fumme, vidctur diccre Auguftin.///^^'/ w/. j.vbidicit quodar,
compaciturfccuma^tum aliqucm
omncs
Text. 89.
dcncifTime beacicudinera
cap. 12.
^h\]ofoph\j&:Sicut prtnciptumia /peculabilibu4,Jicfin^ inprafficu

rio aflTcntic principiis
volunc. Prxccrca
ergo voluntas
1.
Phjficerum
j
& j.Ethicerum dicic
fcd inccllcclus nccefla-
fini.
Prxccrea,
DiftindioXLIX.
QusEaio X.
505
Prxtcrca.Anfclmusdcconcordia pracdcftin.&gratixcumlibcroarbicrio.M^. i?. CMpxC.

dicu quod voluntas non potcft non vcllc fummc commodumjfcd bcatitudo cft; fum- '^"" de
qu6d fumme Phylofophus i. ^"f** '^*'*'
Ts\h commodumrcrgo vult ncccftari^ cam. Practcrca
'Ethicoritm dicicqu6dbcn^dixcrunt^'w tffe^ qod omnu tffctnnt : hoc cftbcatitudo. ^^'^*
x hoc poteft arguiîgicur magis bonum illud omnia magis appctunt 3 fcd beaticudo
,
cfthuiufmodi bonum:crgo,&c.
quzdionts. Deinde , fubiicit aliam huic
connflxam , qu cft in ordine decima. yln fcilicet omniA tjtu dppetHmur , Mppetitntitr propter heatitudinem. Vctimque quzttioncm fuo ordioe
ius
r
^
T A R 1 y S.
M. M. El^
Trum*omnes
homlnes velint
8cc.
Hic
Cixh'
iungit argumenta pto vcraque parte hu-
S
Hc quxjlio
dilputatur
refoluic.
H O
V M.
refoluitur latequaji./eq.a
num.
x.
o* argumenta
hicpo-
fta foluuntur ibi a num, m.
QjiT
Vtrum omma^
qm appetmtur
X.
appetantur propter
heatitudinem i
D.Thom.
i.i.^4/F.i.4.<>.('fi
Caict.Conrad.)^^ htcqu/f.i.art.i.DaTiad. i.^tjl. 38.^//?. 4, Vafq.

in Theorcm, . l^n po-
i.i.difp.6.cp.x.& i.&citatipre qufl.pr4tctd.ytdt Dol.^.Metaph,qH*ft.ii

teflprobati
hominem
VxT A
ejfe
hoc
&
ordinatum.
Vtr^m omnia.quaj appctuntur , appctantur proptcr ^y,

Vidctur quod dc. Auguftin. ii.deTrimtAtecap.^.Profter hanc
quairitur.
bcatitudinem
,,
tjuêcuntjue cdtera affetuntur.
vnum primum quod cft caufa omnium illiusgencprimum appccibilc crgo cft caufa,5c ratio omnium, quz appc-
Prxterca,in omnigcncrccft
risjfcd bcatitudo eft
v^rf.i.
tuntur.
Praetcrea,
(1
aliquid appeccrctur
non proptcr bcatitudincm appeccrccur,
ficuc ^''/^
beatitudo.
non omnes appctentcs cognofcunt bcaticudinem ergo non appetitur

propter beatitudincm. Practerci, tunc duo adus eftentnmul in voluntace,
Contra
omnc
quod eft inconucniens non enim

aAutn iilum,qui cft beacitudinis.
:
poteft appctcre propter bcatitudincm^nid habcac
C H O L
lyiflinguit duplicem appetitum yoluntatii
non
effe
Rat. epp,
V M.
naturalem fciliceti^ liherum : illum ait
aStum elicitum-,aUocfumfimui effent duo a6im
eliciti oppofiti
in T>oluntate^ quia
martyr naturali appetitu 'ûlt njiuereyfcd libero mori. Dejcribtt appetitum naturalem,
t^ refoluit
illo
appetitu 'zioluntatem necejfanoyfemperii^ fitmme appetere beatitudinem
inparticulariy O^fingulaprobat clare.
Efpondco.ad primam quacftionem dlco, qu6d duplex cft appcticus in volunfcilicct naturalis & libcr.Naturalcm folum dico potentiam voluntacis
abfolute,fcd non aliquid fupcradditum voluntati ficut enim quxlibet natura habec
inclinationcm naturalcm ad fuam pcrfcdioncm.fic ctiam naturaincclleclualis fcilicct voluntas.habet naturalcm inclinationemad fuam perfcftioncm alius eft appctitus liber,qui eft veHe libcrum. Dc primo appctitu dico , quod non cft a(ftus aliquis elicicus a voluncate,fcd tantum inclinatio quacdam- Probo , ficut fe habec appetitus naturalisintcllciftusadadlum fuum,fic appetitus voluntatis ad alum fuum i fed appctitiis naturalisintellcclusnon cft adusclicitusabco: crgoficerit dc voluntatc.
^
TJ
J\.tatc,
Scett Oper.
Tom. X.
VV
Prastcrci,
-^j^petittu
''*"'J'*^>
'
""'
Lib.IV.
506
i.PoJier.in
fiae.
Przterca>non experimur talem adlum eiTe in nobis , cum tamen inconueniens (ic
nobilinimos habitus naturaliter cSe. in nobis,& latere nos 3 quod eiiam verum ed de
operationibus. Prjeterci , tunc quandoque adus oppofiti fimuleflcnt in eodem. Potellenim aliquis appetitu naturalirefugere mortem , quia nolumus cxpoliari fecun-
dum Apoftolum
z.Cor. j.
Sententiarum,
Apoftolus, Cupio
mortem , ficut martyres vnde d.cit

&c.ergorcquiiLir quod appcticus naturalisnon fitnifiincli-
8c aclu libcre elicito eligcre
dijfolm^
Phll. I.
natio qoaedam ad pei fcdionem fuam:ncc cft magis
ttppetitHS
in lapide.
natHralii
Ttoefi a6lH4
elicitm.
Text.Si.
adus elicitus in voluntate,quam

Quidergo?dicoqu6deft inclinatioad propriam perfe<flionemfuam,fcilicct voluntatisjficut in aliis non habcntibus appctitum liberum:& de illo appetitu loquitur Philofophus i. f^r/w^wjquod matcria appetit formam & vniucrfaliter imperfcdum fuam perfedionem.
,
De illo appetitu naturali.patet quod voluntas ncceflario, & perpetuo & fumme
hoc in particulari, Quod de neceflitate patet quia natura
'
VelHntas
necejfario
perpetHo,
dr fummi
appetit beatitudinein:8c
non poteft rcmanere natura quin inclinctur ad fuam perfcdionem quia fi tollas illam mcIinationem,tollisnaturam fcdappetitusnaturalisnoncftnifiinclinatio talis:
,
appetit
ergo vt
heatitudi-
fummc appetat,probo,quia fumma inciinatio
nem.
Jn
Prooe-
tnio.
fic
maxima perfeftio. Quod
neceflario appetit beatitudinem, quiaillaeft
fummam perfeftionem:
naturac eft ad
enim arguit Philofophus i Metaphy ficae,i'/ imnes homwes natura Jcire defiderant:ergo
maximam fctentiam maxme defiderant fed fumma perfe(flio voluntatiseft beatitudo:
fic
ergo,&c.
Prxterca
in cuius potcftate non eft tendere , vel non tendere in eius poccftate
non eft remifs^ tcndere:ergo fi voluntas vt natura dcterminatur neceflano ad appetendum bcatitudinem:ergo fumme.
Et quod in particulari patet quia ille appctitus eft ad perfcdionem intrinfecam
rcalem ,qua voluntas perficitur fcd perfc(flio realis non eft aliquid vniucrfale qua
voluntas perficitur,fed particularc .ergo &c. Practcrea,iIlud-/i/>/'f/w non eft aclus fequens cognitionem,quia tunc eflct libcr: vniuerfale autem non eft nifi obiedum intelIcAus,veIconfequensadum intelledus crgo illc appeiitus non crit nifi bcatitu,
dinisinparticulari.
ncni voluntatis ad fuam perfeftionem , qux paffiua eft. Oua in re non eft contioucrfia , vt fu-
CO MMENTAKiyS.
T\
O'io
di-
mijlo jfu/i.
*"
pnroo dcterminatur de appetitu innato voluntatisad be3titudinem,& qualis
fit ?
r6 de appetitu elicito
necciraiius
an
(it
In fecundo ve,
an
li-
Tandcm
refpondet ad argumcnta.
In hoc primo articulo diftinguit appetitum in
ber.
Dupltx
miturhic appctitus iDoftore: quidquid
Effondeo ndprirrinm quaftionem , &c. Quatl\.ltionis rcfolutio continet duos articulosiin
*p
petitut vo~
voluntate daplicem
tuntatit.
competit
ipfi
primus
cft
innatus
qui
qu<l potentia eft abfulu(c,nihil
^namficut qu^libet naturahabei inclinationem naturalem ad fuam perfeAioalio fuperaddito
nem
eB
natura intelledualis
fcilicet
voluncas,
&
modo quod
;
magis ad fcquentcm atticulum fpcdat:inclinatio

ergo voluntatis cft vt fubiedli ad fuam perfedio-
nem rccipicndam
ipfa
fit
coniunda
& per accidens cft
virius clicitiua
vt ipfi rc-
aut cffediua
perfcdionis ; nam fi aliunde ctiam communicaretur ipfa perfe6tio,eodcm modo perficcinnatam volunret inclinationem paflinam ,
tatis ad fuam petfedionem , qua: cft fubiedi ad
illius
&
formam.
'
De Hlo appetitu
naturali patet
dicitur elicicuSi&liber.
mc refptftu beatitudinis
Quantijm ad appetitum innatum voluntatis,

non elTe adlum elicitum, fed taiitum
inclinationem paflluam eius. Probat prim6,quia

fic fe
nem
habet appetitus intelledbus ad cognitio,

vt eft pc.rfe6tio eius: ergo appetitus vo-
fupernaturalis. Probat
tus
fiia
in nobis
iis
&
martyribus.
Si aiitem appetitus prior innatus
tSitt adlus elicitus
tenti
mortem
tandem
rcpugriaret voluntati appe-
per adtum elicitum. Conclndit
nihil aliud cfte qu^ra
ipfam inclinatio-
neccflarius
primo qu6d hic appeti-
quia natura
,^/1
non poteft rema- *
ri^f
bittitu-
diniifrpirfit inclinata ad fuamperfcftio"*'*" ''

nem,quiafi tollisillam inclinationcm,tollis naturam : fccund6 , quod fumme appetat , probat:
quiafummainclinatio natura: cft ad fummam
perfedionem , vt arguit Philofophus in prim
Tertid, poteft ineire appetitus aliquis nacurain nobis jfugiendi v.g.mortem;a6iu tamcelicito polfct velle mortcm, vt fuit in Apoftolo ,
adnm efle
fit
in particulari,quat cft ^^^'*^*^*"
nerenatura,quin
do
rlcm
Conclnfi.
Dcinde,quia non experimur

cum tamen inconueniens Ht nobiliflimoshabitus eHein nobis iarenter quod etiam cft verumde operationibus.
luntatisinnatus.
,&c.HaEcfecun-
da conclufio huius articuli ncmpe dari appetitumnaturalem in voIuntatencceirarium,& fum-
ni dicit primo
(itM lU-
" **
fic
habet naturalem inclinationem ad fuam perfeiSionem. Alius ell appetitus in voluntate , qui
jtppititni
intfMr*lit
elicitus ante intentioncm, vel alio
an
fit
deturaliquisaftusneccirarius in voluntate
Met.fed fumma perfedio voluntaciseftbeatitu: crgo, &c. Deinde,in cuius pbteftate non eft
adus,non eft in eiuspotcftatemodus adus rcmiftustaut intcnfus ; fed voluntati non fubeft
inclinatio,ad
quam ex
natura determinatur:
ergo . &c.
Terti6tandem quod voluntas fic inclinetut
ad beatitudinem in particulari, probat , quia ille
appctitu eft ad perfcdtionem realem intrinfe-
cam
XLIX.
Diftindio
cam,qna perficiturvoluntas
non
eft
ergo,
&c. Prxcerca, illudappecerenoneft adlus clicifoquens ccgniciouem quia perinde .inefk

voluntaci , (iue incellcdlus opcrctur , Huencn:
vniuerfale aucem non e(l obiciflum iiiH incellcûs > vcl confcqucns atum intcllcAus ergo
:
illc
appetitus nonetic niH bcatitudinis in pac-
ticulari.
Hanc conclufionem
3
'.
tradic
DoAor conftanter,
tuiminffcjuenti nrticklo yfir t^ntiliontfequentiy&C
(ntns fpiti- '"
^îote primd
tmmejftns-
1I.&
turmUm.
Ixr.quitur.
alias
Prolegi
num.
x.
& num.
io.
&
quam communis nodrac SchoEam cenec Alenfis ûtfi. i. Prelogi
rzpc,
Diirand.f hac </.^w<c/?.8.Paladanus ^htji,

^</?.6.SocU$ qu4ifti,& dt naiura
7.
Maiur
drgtatia
lih. j.
cap. ^.Henzicus in fumma art.^ (jMfl..^.Cr j.art.^,

^kOjfl.i.Sc clariii$9</?.5.&
vidctur D. Tliom.i.l.
QHtfl.^.art.^.& <]Maft,G,art. ^.ad
}.& pr:ma part.
qua(} ii.art.\.(f ^.pitrt.^tdft.^.art.
Vnde
i.ad^.
meiiioeam alfcrit Moliii<'.^rim4 parie quafi, it,

eirccommnniorem Th.ologorumiquamuis ipfo
contrariam rcquatur qua ncgatur in crcatura
,
pocantum quxdam ubcdtentialis ad beacitudincm , & rdiquas formas fupcrnatuialcs ; qux

fententia placrr pliiribus modcrnis. am cenuic
fpiritoali.aMC homiiie appctiius naturalis.kd
ccntia
SentenlU
mtgdtiita.
Fcr-
Q;\\tti.n.i.p.iri.cjH*ft i.art.i.& qt/t/f.ii.art.i.
raricnr
.cof.tra
Genies cap.
.& iih. 3 .cap.
Ca-
tituciinem
qux probatio
hominc cllpotentia
nulla eft
(1
tantum in
tantiim obedicntialis
quac
Sumci etiam
fula rcuelatione cognofcatur.

pari.tjHtji.
1. <irf. I. ^fofl.i. concluf. 1. aflVrit
t.
fcn-
cfle falfam ,& indignam viro

Theologo. Scd harcccnfuia promptioc efi,quim
debita probatio , ideoque contemnendd fufKcit
cnim vt flt fententia toi Dodlorum grauium ,
vt oflcndam magis fundacam in Patribus.
Controuerfia in hoc fiflit anad formasfiipernatiirales , qux tales dicuntur , quoad fubAantiam detur inclinatio naturalis pafTiua in
crcatuia fpirituali. Quarflio ctiam comprthen-
tentiam priorcm
&
moJtueta-
an dciiniatur harc fupernaturalitas formz

inordine adagens taniiSm. An ctinm in ordinc
ad fiibicdum quatcnus infubicdlu cxcludatur
trtmtrfu.
inclinatio,
dit
&
pondus naturalc ad formam fic fupernaturalcm,& eo ipfo quod fit talis inclinatio,
forma fimplicitcrdicfdafit naturalis inentitaie,
non fupcrnaiuralis, ad quam tantiim fupponitur

ex patte fubiedli potentia quedam obedicntialis.
Hoc
afTcrunt aduetfari j
ambo foimas
illud iios
conucnimus
in fubflantia fua dari fupcrnatura-
les vt rcdc probat Scholiaftcs ex variis locis

Dodtoris inPrologo tjHift.i, comparandocamen
,
fupcrnacuralicatcm
nos dicimus
formx ad
cum Dodore
dici fupcrnacuralcs
cxcrinfecas caufas,
in illa quzflione illas
quoad
modum & fubflan-
fHt*J!jlic.
non includuntur in virtute adiuacaufarumnaturalium quoad fubflantiam, aut modum r?fpedliuc,& vt comparantur ad fubicdlum
in rationc formas , fupponere appeticum, & potenciam palTiuara nacutalcm. Alij ncgant hanc
poteniiam afirucntes pro ea capacitatcra obedicntialem tantum.
tiaiTi,qux
taliitu
basnaturae,
quantumî faluandum hominem
gis
viri-
111
& liberi arbitrij cfficicniibus, & lc,
Scoti Oper.
Tm. X.
opptfitioHa'
etiam
fic
'*''''^,f]t'Jl
fupernaturalitatemgratizChrifli flatuunt inor- ,u,ftnei

adiuuantcm feu/;<;<ijw.
dinead Deuro excitantem ,
&
operancem
damnantut
cum
in nubis per auxilia
homincm
aflercntes
gratiz.
Hinc
polle
ctiam
direifiione legis aliquid ad falutem
tf.
ficut
oportct viribus naturz fineauxilio Dci opcrafi,

yet;itni*'
aut vincere tctationes,aut adimplere pofle lcgem yfatv^ entra
&
peccatum , vincere fomitem, credcre,

&c. quz funt ve-
euiiare
PtUgiantt.
fperarc, diligcre ficut oportct,
pociflimz controuerfz concra Pelagianos,quia conttDrium aftruebant : Patres ergo in-
rirates
SHpernafH-
fupranaturam quoad vit- ''"*' *"'**'

tutem adiuam , non quoad pafliuam ; de qua j'"''
iiulia tuit quzitio. Eodem mudo qutdquid de
^^;^_
tciligunt gtatiamcffe
lupc-rtutut.iliiaie beatitudinis
&
afFe<flus
mira-
inoidine
ad potcatiam Dei agcntcm fopravires naturz
creatz adliuas. Aliundcnon habeturfupernacuralicas formarumaccidcncalium
crgo ex iiicento Patrum hzc fupernacuralitas fâc in ordinead
agcns , non aiucm ad pafTum quoJ cxprcf>^doculofi dctiiiitura Patiibus ,cxplicatur
cent aliqui cx Patribus.
Primo, Augulfin. de
prtdfft.
Sa^Hor.j. nttm.^,
dona Dci
quamuis nopofledcmonftrari in ho-
minc capacitartm .nd veratn bcatitudinem; idque probat e\ appetitu innato hominis ad bea-
SnperMotu-
qui ficut infirmitatem noftram flatuunt
S.Stiarez 1 metaph.<iilj>.ô.fen.i\.& in i.diJp.iC.

i.
&
Galata* contra iHdact , ex commuodRomanos

fnhatiS
ni Patrum,&Concitiorum aduerfum Pclagianos} "</ '/?*.
vbi przmittcns nimis abfuidum elfc fufpicaii
bifcumrc!itiac<//.^. 20.
Statm fV
507
hc veritasex Paulo inEpifloU
prcolus/w P)ologo<jiuft.\.MeA\m \.i.^ntft.yart.

y<fl.i.Valqez i.i.difput.iixap.
Patet ptim6
fed talis perfedlio
aliquid vniucrale,red particulare
(iis
Qujeftio X.
naturalia
ellc
iuxta illud
tjiiiif
le dif-
dedonis,qua fiMicfupra
naturam, diflingucns caab iis quz natiira tnfunr. Poflmodum oftcndcr.s fiaemeflcdonum
ccrnit ,&cc. agit przcisc
fupernacurale, fubdic:^ chimftnai,^ fidemptlft
& hahere
hiihere nHnejuid
des
lumfidem
ait ylpeftolHt
rsa e>,ir/t oniniHtn

emnii,m
poffe hahere ftt
(jHid autetn potes hahere
accepiffi :fed ait
ûid autem habes
piffi ? Proinde poffi hibere fiiem,

chttritatem natura
dcm
eft
qHemadmodum
efifi-
nonauiem
,
qiiod
non
tjuodnot acce-
funt
poffe h.ibert
hnhere antem fihabert chatiiatem .gratia eft
hominum
fidtlium. /Ui ilatjtu natura

poJJihitilM hahendi fidem
in tjua nohit daia tfl
non drfetnit ah homint
hominem ; ipfa vero fides difcemit ah infideli fiielemt

&c. Hic Auguftinus loquicur de pofTbilicace
pafliua nacurz , quam opponic adfiuz , qrz efl
fupra nacuram , affcrens illam ineffc hominiJI
nacura
non fic inellc.fed fupernacuraiicct

eum,qui przparat voluntatem ,vt
aliam
donaci per
injia fubdit.
Itcm lib. 4. contra lulianum cap. j. Bonum, Mem.

inqnit ,dicu hominum n<trHr4r/>(! oquitur luliano)
qua talif gratia opiiulationem nureiur , cfUodgrM'
tanieraudirem ,fihocpropierea ,qHiaraiionalis 4tura
eft
diceres
nequt enimgraiia Dei ptr lefum
Dominum nofhum
Chrifhtm
lapidibiu
aut Hgni*
image Dei eft , meretur hanc gratiam : nen auiem tt ein* bona veltinlat
pojfit ffracedere prtuer gratiam, &c. Dt'iv\Ae,ibidem
negansveras virtutes fuiflein Philofophis , eflc
pecoribiifHe praftatHr :fedquia
autem
tiam
in Chriftianis
qui thefaurirant ftpienquid fit vc; oftendit
libidines refrznant
ra virtus
habemtu
luod citmfacimm
idee verat virtutet IdecS.
verum eftpropter quodfacimtujdeft,

hoc noftra natura cenfentaneum eft ad ftluiem ,
veram felicitattm. Nen enim ahfurde virlm dtfinita tft ah eit qui dixtrunt virim tft animi habitm
natnrtc modo attfut rationi cenfentanem. Verifm ii,
ejuia
&
xtrunt, fcd qHidfit cenfentantHm liheranda ac heati-
VV
fictmdtt
Lib. 1 V.
5o8
natur*mortalium mfcitrunt^neût omnet ho-
ficafida
velle-
Dcinde, appecitus explicitus fupponit conuenientiam obieifti ad voluntatcm, qua: ncquic fta-
hocfummum honumprx-
re finc inclinatione naturali eius in obieiflum.
mines naturali inftin^n immortaUs htati
WHd
nifi eê pojfemu*
Sententiarum.
:fed
ejft
mjl per Chriftum, &c.

Itcm lib. 13. deTrinit.cap.8. Ad appetendutn
beatitudinem naturacompellit^cuifitmmehonHS ,
fiari hominibus non poteft
limt
immutabilis creator hoc indidit. Itcm cap.
habet,&
alibi
fspc vt
,&
toomine adte
lib.
inûietum
perueniamus ad te,Sic.
lib.
de vita beata in principio

cap. 1 4.
&
lib.
idcm
3.
i.confedion. Fecijiinot
cor nojlrum ,donec
efl
.de liber. arbitr.
tjUA efl reformabilis creatori
Scc.
Vbi denotat
in-
clinationem naturalem animae ad virtutes.

Si
Relpondcas hoc
,j,Qi--j|[[3us,nihil
intelligi
neccflitatem gratias Chrifti
de
virtutibus
&
auxiliorum ad
ccmplendam lcgcm,fugienda pcccata.rcftifican-
dum liberum atbitrium in operibus virtutum,&

fuperardas tentationes , & fomitem , qu^m ad
credendufn. Vt patet pafllm ex Anguftino, con-
Arau-
cilio Diof| olitano,Miicuitano,Affricanis,
(icano
ean.^.
&
nouiflimcTridentino/*;^
Eodcm modo
Ux
loqniturdc
&
6. can. 1.
gra-
ncccflîtate
ad fidem,fpem, haritatem , &poenitcntiara:

quantumlibct pa?iiifeniiafit virtus moralis : crgo li cx ncceflitate gr.ifiaj excitantis,& adiuuantis colligunt iion eile in nobis inclinationcm
>
ad habitur.
&
Excluditur etiain folutioaliorum, qui dicunt
nos inciinari inrciihoc magis eft contra lâtrcs, quia
appetitii expiicitonaturali
ciintcmiquia
iilc
&
appctitus exphciiu.s naturalis poteft eflc ini-
tium bona:
voiuntatiS-,de
(crcntes velle fanari
affcdis bonus
iidetia
quo Scmipeiagiani
af-
edeex libero aib>crio,cftque
ex quo poflcc accedente adiuio-
rio gratiae concipi
aftetûs efiicax falutis
diccbant:quoniam voluntas fimplex
iuxta piures Theologos
eft
caufa efEcax
vc
finis
&
il-
lam antecedens. Minus ergo dcrogat gratix

Chrifti
&
nua,quz
eius necefliiati aflcrta inclinatio paffeipia nequit reduci
adadtuni, ciim
mer^ pafliua , quam dare explicitam inclinationem , qux fuo modo eft atûs & fupponit
compietam virtutem in nacura refpedu fui :paf(iua non ica. Deinde,excommuni prouidentia
Deus magis tenetur afliflcre voiuntati explici\. etiam ineflicaci in ordine ad adium peifeImpunatUf ûni,quani inciinationi pafliua:. VndeAugufti'
fic
* Fatribut.
&
participatione
denique
eius appetitus
eft vl-
quod
nulli
conocnit.
lat
Secund6,h3'c itnclinatio ad Deuin in particacoUigitur ex iis , qua Patres docent , circa

i
imaginem
& fimilitudinem Dei innobis quz

& potilTimc refpicit ipffira Deum,
,
nacuralis eft
nus 1
de cerreptione,& gratia
libria
natione SanSierum
peiagianos
fcripfit
& de pradffli-
quos nouiflime contra Semi,
foliicitantibus Profpero
&
Hilario ,non aliter deftruic hoc genus afFcAus

naturalis
nempc
quam dogma Peiagianorum ;
dari ex meritis iiberi arbitrij
lutis effc ex
re
graciam
initium fa-
nobis , voiuncacem feipfam difcern-
antequam prxparecur ,prius darc Deo quod
ipfc retribuai.Nos cogitareaiiquidexnobis,can-
quim
ex nobis , &c. Ncque fecus eius difcipuli

Piofper,& Fulgenc. aliiqj poftetiores difcurrnnr.
S
t.Prettie.
Exratitnt
w*^''*
ipfum tendat:Athana-
Chryfoftomus homil.^.in
Idem exprefsc doceni Auguftinus , vcl qui eft author dc
quantitatc animx, libcc e confitentur injagincni
in a:ternitatc,fimilitudinem in moribus teptriri.
fius orat.contra Idola.
GeneJ.BzGlius homil. 10. in Genefim.
Augiiftinustractatu S.inpriniamcpiftolam loan,

VbifaEltu
ad imaglmm Det ?
interiori hominejn eo ejuod
horno
eft
in rnente
ritatem
diiudicat iufHtiam
ejuofa^m
in
efiypotefi inteUigere
fuum
recreatorem
&c. De
in intelleilu,
inteUigit
& iniufiitiam
ve-
nouit
createremfitum,laudafpiritu
&
iS.in fccunda expofitione iilius ad

(naturaliter tjutlegii funt faciunt
littera cap*
Romanos
2.
docet quxcun-
que opera laudabiiia Gentiiium reduci
in
ima-
heminem ad imaginem,&fimilitudinem tuam,

&c. Mente ûippe renouatus
cen/ficiens veritattm tuath,Scc. doces eum iam capacem videre Trinitatis vnitatem,& vnitatem Trinitatis, &c. Gregorius Nyrtcnus in Hcxameron. Homo , inquit , eo
faûs tfl ad imaginem Dei , tjUodfaElu-s eji emnis
gic giafi.Tm Chiilli.
iicitur.
timum completiuutn
Quod
pcrfefta.
fed tantum porentiam obcdientialem. Idem dicant dr inrlmatione etiam ad bonum ex generc,
ad qiôd libcrum arbitrium infiimum eft,
cxi-
rt-
bona,&
eius funt
reiiqua inclu-
ginis reliquias,& lib.13.C0nfcflJ0n.c3p. ii.Fa,
&
Mhorum
quo
aftus fupcrnaturaicj,
natnr.nlcii)
_ M
&
pcifediiflrimum, in
intclic(5tu,& voluiuate in
eft:quia perindc Patres cxiguni
Deinde,in-
potentiz in obiedum communenon

quin pcr fc refpiciat omne contencum ,
clinacio
dontur quoad perfeiJlioncm
ra rationalis remanfit
quia de beacitudi-
parricuiari loquuncur Patres.
toilit
fuo,& habitaculum virtutum,
nein
maxime
l'b.
i .cap. y
eiponjioim'
feriur in fineiTi in vniucifaii
o.confejfion. cap. 10. lih.
itd, Fulgentius de Incarn4tine

gtatid c. ii.
docet poflibiiitatem fidci ineflc natiuac rationa|j crcats. Profper contra Coiratorem, oncndens
virtutum femina in nobis pcccato primi homiAis euerfa enc.non capacitatcai ipfam.^Ki* natu-
pr
vaict refponfio aiiorum , qui dicunt voluntatem inciinari in finem vltimum in particulari.non immcdiatc , & determihate, fcd qui
dr
&
fulgcBt.
Ncque
ciamtts
&
boni capax
bonitatis
&c.Bernardus
tnim plenitudo diuitutas tfi,

humanac condi-
lib.de anima, feu
tionis cognitione cap.

ipfo eiui
ceps
ejfe
imag
poteft
i.
efi,ijuo eitss
Aftns fiejuidtm nejirato

capax efi , ttufejut parti-
non prepterta
eitts
imago
eji
tjuiafiti
fed quia po~

teft meminifle,intelligert , ac diligere : a quofaiia eji,
&c. Et huc brcuicerconciudam,quamuis Patres
meminit mens,seût
intelligit,at diligit
quandoque imaginem
cundum
Trinicacis in
alias proprietates afllignant,
homine
fe-
hanc etiam
proprictatemeius attingunt, vt ficcapax gracis,
& vircucis & fapientiae & felicitatis

,
ac gloria;
neque ab hoc recedunc , qui dicunc imaginem fecundum naturalia attendi , firailicudinem
fccundiim fupernaturalia dona, qua: fe habcnt ad
imaginem,ficut ornatus,& pulchritudo. Si iraago naturalis eft Dei fecundiim proportionem
Dei
imitarionis,vc Auguftinus in j.de Trinit. cap. vltimo. Explicans iWud
ad imaginem , &c. dcbec diquk imago eft do-
cerc nacuralcm capacicacein,
nornm
fupcrnacucaliuty
propriecates
nas
& attributa,feu perfeftioncs diui-
alioquin cetth rcpugnaret
Dei pcr
in quibus participat
ei eflc
vicinitatis fimilitudincm
imagincm
vt loquitut
Auguftinus, nifi dicercc hoc ipfo capacicatem

nacuralem, vc inclinacionem ad participandas
perfcftioncs Dei ; eo modo , quo communicari
poiTunt^quod re6lc quadrat propricrati Scripturz>vt ad Bphejiot ^.RtntHatitim,8cc. t in
aliis
locis>
Nyflenns.
u...,.:j
DiftindioXLIX.
Qua:ftio X.
tituro detcrminatura
vt fzpc etiara Patres docent
alitcr atiingatur
attingendum, quamuis aliier
pcrfcdc ,
unperfcdc , loqucndo dc obicdiuo
rcnouah per Chriftum in Baptifmo ,&in patria confummari eius

perfcdioncm. Idcm etiaro concordat fini crcationis hoNiinis.qnem explicat Scriptura. Genef.
HtntuMtu
&
ncro pafHuani
ratio,
libcri arbitrij.quod conflituitur in potentia adli-
lium,aliolocodiirerecur
Dc
vnum, qu^m
alteruro ad pcr-
fcdlianem iromancntem ordinatur
ad
quam
in-
clinat fubicdlum.
10
OhitBittut,
Stlttitur.
Inffitnti
quod
propriis viribus.poffe
& quietem inde rcdundantcm abfque
fruflranea.quz poteflreduci
pet aliquara caufam in feric entium:

pafilua petit vt pcr aliquod fui
generis agcns rcducatur ad
adum
currcnti per caufas vniuerfales
vt patet dif-
& zquiuocas
fit
a caufa prima,
& fecundura fidcm
ani-
ma rationalis, ad quam efl potentia

ti
prtpor.
vtrilif-
V*-
naturalis determinata in corporc.Cur ergo potctia naturalis
pafllua exigcret caufara naturalera
creata crcacam
particularis
ciens dctcrminatum
pafliuz ad
tute,
II
potifTimc vrget Suarcz Advlt.
I.
degratia Prolegom. 4. Refpondetur fcqiic-
quod
adiuam
illa
Adtertium
&
particularc
cfl, vc
magis
qu^m
& dccccminata cfH-
hzc
fit
Proportio
io a(5lu
& vit-
in pofllbilitate.
Rffpondctut eundctn effcappcSceti Oper. ttm. X.

;
B.tfênfi
lam abfoUitc falfam cffe in forma & matcria. Si

loquamur in flylu Patrum,& Scholz & fccundura rigorem fermonis quia debitum adlus fimplicicet.fi phyficum eft; fundatur in potcntia
adiua & complcta cui Deus cx ptouidcntia
,
afHllit
vel
fi
de morali
fundatur in
fecundum
merito. Si tamen loquamut de dcbico
prout accoiTimodatur potcntizp.-ifriuz,denotando eius inclinationem ,concedimus cum
Auguflino,&
vitalis rationalis
determinatum
.&
Dtbitut
/'"*
*"
''*'""*''
cfTcdcbitum in|na-
aliis citatis, fic
particulatis efl,
& accidcns
illcabincrinfeco petit vtficra-
tio tendcndi vitalicet in potcntia rationali crcatrj
& hoc vt
fit
in fubicdlo detcrminatotali, ac pro-
,&
connotat ex-
trinfecc capacitatem fubiedi naturalis inclina-
tionis, quancura e(l ex
de qualitate
lius
&
motu
fe.
Ncc
valet inflantia
tranfeunte
non eft petficcrc fubiedkum
quia
finis il-
in cationc
formz
ludHntHT
ifitntitk,
permanencer , fed ordinari ad cfFcdtum vt principium eius. Nihil ctiain probat quod aliqua
forma dicatur repugnare fubiedo , quia illa,qux
efl
violenta vni
refert
cll
quod forma
connaturalisalteri.
accidentalis
autem fupernaturalcs,
uentis
Ad vltimum quod
tom.
que potentia
ncque potcntia
'Ir"'^"'
o]pfonn\ii /itptrnaturali, VI pajfiui violenio,
fubiedto ncutro
illa efl
'2.
^*^^.
vt cfl diffcrentia
& neutro.
appetitum tamen naturalem fecundum inclinatipnem ratiunis ad hzc , communis Theologorum admittit. Per idero patet ad
fecundum, negando etiam afTumptura ,quia ne:
quibus potentia detcrrainata ad adlum particularera reducitut. Sic in noflra Schola forma vi-
cidcntia huius gcncris rdiqua
ad adlura
fttigntrit.
c[ax
fcparaca naturalitcr appetit vniri corpori,ni-
gratia Dci
horum
virtutum
mfHHHm
patet ex didtis xquiuocari in
naturalu
inde ab intrinfccu cllentialitcr dicit vtramquc inclinatiunem in ratione formz , non fccus ac ac-
putarent peruenire horainem ad perfeftionera
rt^Htrit
fu-
tura rationali refpelubcatitudinis:quia& adtus
acetiaro Pelagianis
&
Deinde, quia fequerctur finem naturalcm hominis cfle fupernaturalero bcatitudinem. Deinde,
fequeretur beatitudinem fupernaturalero cfTe debitam homini.
Rcfpondetur negando primum afTumpturo
quia naturalis appctitus videndi efl in cxco ; ani-
&
Tt^nmm
quartura
illa
Deo.
^M(</,
vitibus naturx reducitur ad a6bum.

Dcinde, dato quod beatitudo naturalis huroinis,
vcl Angeli in pura natura cffet amor Dei naturalis , vel quidquid Philofophi pofuerutit, ad illam nequiret viribus naturz peruenire ,nifi ex
fpecialibus auxiliis adiutus. Vnde Auguflinus,
Patres Philofophis hunc errorem impingunt,
Aix.
diflinguiiur fims naturalis
tno dicat appetitum naturalero ad beatitudincro

naturalcm tantiiro , alias pofTet dicere potentiam
nacuralem ad duos fines vltimos.qui repugnant.
ma
'
rcquiritur adbeati-
communi
hil
KeîtJtttir.
quod
principia naturalia,pcr quzreducatur adaduro.

Potentia naturalis adtiuum naturalc. Quod ho-
frimHm.
'"'"^*"
Argumenta autem i ratione paruro habent

vt quod appetitus naturaiis fupponat
efHcaciz
Ad
notionc
adliui
">
&
pernaturalis in
doccnt fed potius affirmant ; quas etiam colligi

potcH cx ipfa adiua inchoata , & completa per
/'
autcm '^^'>&
attingipoflct,
ordiaaretur
infrailifi. fetjttenti qudft.i
efl cforaplctc in
tudincm iuxta fententiam Philofophorum ,

Theologorum;decuiusratione cfl quies. & pax:
fcd per difFcreniiam ffatus , qua homo ad bcatitudincro firopliciccc , &rcliqua coniunda non
fitautero
potcntia pafliua nihil Patres incontrarmra
adiuioria,quialtam
faltem
Patrc$,&
fupernatura-
'4
p,',^,^
& fintmJiHtr-
An
aduum
mediaquafi vitibus tiaturz flabiliter,& pcrfcdlc
ipfi
rcfpediu
quz tunc
&
potencia a^liua naturalis.licct inchcaKa,& infuf-
fuperiuris ordinis
non pcr ordinera ad inclinaiioqnia hzc efl eadcro nequc in

veriorifcnteniia ,quam teneu per ordincn-. ad
declarant.
ua. VtTridcntinum/?^6.c<w. 4.
hominc
&
fatiatur in patria. Dicitur
finis naturalis
nullum habet fundamcutum.quia qu6d dicantur dona fupernaturaha, gratia , viHo , &c. intelligitur quoad vires
ficicns in
diuerfos etiaro adlus
ho-
fi
Paulus qucro fcquitur
}>
"jp'"'^*""-
&
pet media inferioris
habitururo
qu6d
imaginem Dei i non taroen capacitatem naturalem beacitudinis fed falfum cft quod fnbfumiturinequc video vnde probetur. Ex Patribus
enim,vt odcndit prima
&
adlu,quando
.FMciamiu hominem,Scc.
Sotusfitpri ,
aliqni refpondent
roo in (latu naturx purx crearetur
Rtiititmr.
509
paflluum ad finem vltimum *i
ds, vbide renouatione huius imaginisagitur,
Nequc
quandoque
fit
ia
Schola docct quia

licct fubiedum fub ratione detcrminata noninclinatur ad ipfam ,aliquod tamen fubicditum efl
per feillius,loquor de formis abfolutis adus
,
vt noflta
ita refpiciunt
& vicalcs ficut & habitus,
potcntiz rationales, vt in
aliis efTe
non pofEnt fecundum veriorem & comrouniorem fentcntiaro. Si crgo in ipfis cfl appetitus AppttitiH
"*
naturalis ad hoc fubicdlum in fpecie,qui non de- -^*!^*
ita
ipfatum,
etiam
non'
fupernaturalitati
rogat
,
dcrogat eidcm vt in fubicdko fupponatur potcntianatutalis pafHua.
Dices
Dcum vt authorem
naturx
tcneri fa-
tiareillam inclinationero.
Refpondctur negando fequelaro
quia proui- , *^*;^,.^
dctiaDci fpeâaiur iuxtaexigentiam caufx adtiuz naturalis , inquantiim finit eam fuos motus
facere, vt cum ea concurrit, inquantitm. agit ad
efFcdlum, vel pcr fcdifponit vltiraata difpofitioncinihil horuro datur cx exigcntia caufz pafliuc
VV
' 3
ohitSit.
aatura
jj,; ,;,,,
nHtftntim.
IV. Sententiarum.
Lib.
5IO
naturalis in ordiiie ad formas fupernaturales.
ordo
Vnde Dcus non producit in fubiedlo formain

fecun Jum pcrfcdliorcm eius inclinacionem, nifi
diffcrentiam iu vcroque ordine. Et
detur caufa naturalis
Dei
vel cxigens concurfutn
formam,
vel certc difponrns vltimaic ad
quamDeus
Vndc Phi-
folus producere poteft.
Jofophi efTentialem pofucrunc ordincm caufaveio cx ordinatione & lcgibus

diuinz fapicntiacjqiis medianribus caufis Tecundis-refpicit pocrntiampadiuamiHonalirei.Dein*
.
de , dacur appetitus naturalis ad fcienci.im in
quouis intclledn,q'iam Dcus har ratione fuiiire
non tenettir. Potentia etiam aftiu.i in^hoara
ad bcatitudinem magis exigeret reduci aJ adbum
Siiffieitnin
compIetum,quam illa paffiu.i. Dcinde , fi fficit
detffe taê.
^ j pcrfcdam prouidcntiam , vt in fpecie non
rum Theologi
:
tit
quamuis per
accidens hiiic indiniduo denr. Przdeftinati aU{
tem perueniunt ad illampcrfeiftionem , qua cafent reprebi
fic non omnis lapis creatur iti
centro, quamuis omnis appetar efle in centro. Dcinde , homincs ex peccato fuo carenc
delit pertectio requilita vniucrlo
perfcdione
illa
quam
ad
funt creati
defcdbu prouidentiae diuinz
non cx
fed ex pcena pec-
Obiicit idem vltim6, fequiex hac fenrcntia
lA
Dcum nbn
polTe crcare
non
hominem in
puris natu-
ant
probatio vrget
anima aiit conhomine. x his itaque
creare corpus fine
neutrum
fine
quz variis
ra-
ex occafionedicentur.
alias fparfim
Scd vrget Snarez
' S
lococitato in
prlm* fecund*j
nttnraHtatf
qu^j
eodcm modo remouetur potentia pailiua
*
<-
r
naturalisad vihonem,& rriiitionem licut poten-
be^titwiiait
tia atiua
ii,-
quia pafliua naturalis eft ad confentaneiim adtum natvr2,iicut Sc ad agens natiirale

;
gx Philofopho
quia
omni
naturali
corrcfpondet agens naturalc. Item
An folum
potentis
cur dicitur
&
hoc modo
naturx ;
etiampocenciaad vnionem hypofta-
ticam
naturalis,
naturalis
eflTet
nacuralis cft ad
ita fe
fieri
vr congenita
quod nemo dicit. Potentia

formam cercs intenfionis , non
habet beatitudo
quas ininfinitum poteft
perfedtior.&perfedHor.
Deinde, potentia
Aliam
&
ctiam diffcrentiam adlionis,

motus ftatuit, vt
fit fpontantc,
ab agente a propofito ; aliam
&
vt
ab agente per
fit
i fii'e; aliam vt
cft
modum
ab
natura:
(ffiviience
aliam vt
&
eft
i mat"ria:
namquidquid fc habct ad diuetfa , ^ qnolibec

fumit fuam differentiam
denominationcm.
&
Sicutergo Philofophus
dos motusin ordine ad
modos
diftinxit pracdiaos
caufas
fu.is
mo-
8c diuer-
hab^nJi caufarum^fic etiam djftinnaturalem,& fupernaturafem,

ficogiiouilfet ftatum fupernaturalcm,qucm non
admifit.ficut ncqueomnipotcntiam Dei ; qnam
fos
fe
xifletin ordine aJ
fides docct
pofuit
neque
fe
cnim ordincm
cflrcntialcm
Deum
ncctlfano agercj
folo polTe producere effcdlum fine cau-
fa inferiori.
In
dc di^cre ntia
ftatuit
aucem
iis
in
quibus recipicur
teria dixiffet
vocis natnralis
illiiis
fuiffcc illumlnatus,
, fi
dc Pacres dixcrunc, vc pacct cx
Quibus
cius
ad
ma-
quod proin*
didîs.
quem
fandamentum referunt aduerfdrii,

adltteramcap. 17. quo in loco po-
iip.^.ae Genefi
,qui cxcedunt virtutem mo/-.,./.

triccm,& (eminalem iplius creatura: & natura-
ncad
illos effcdkus
ordine ad agens,vt
adu
illa fit
quac vircuce caufx
eft,
curdici poflit naturalis?
quod appetitum innatum
fequi poiretappeticus elicitusnaturalis.
RefponJecur hasobicdlionesfundari in xquinocationevocis nam ficut otdo , vel rcfpedtus

:
formam
fubiefti ad
& eiufdem
ad agens
vt
ei
funt gencre diuerfi:
jEquiuoci
fubiicicur
furnitur na
cciam differentia? naturalis huic ,

illi applicata; diffcrunt !k imporcanl ipfum ordincm,vt
eiufqiic virtuti
&
ica
diucrfuscft
ignis vt producit calorem inaqua,
ptoducitnaturaliter
&
forma ,
vt recipituc ab
ageiiti,naruralitet recipitur.
Csteriam Philofophus non aflerit illum motum ei[i natuialcm,fcd violcntum , vi fpcftatut
creaturd
fie-
Dei omnipotentia
cxcedente omnem cfficaciam naturs. Tam ergo
obedicntialis cft in ordine ad agen3,quam nacuralis,& fupernaturaris, vt fubicdum comparatur
ad agens,&non ad formam.
tyilitu ergo , inquit , eft rerum medut , <]Hod illa
ri
poflit in
hacc vero cx
adliuis : Ft aMem lignum de terra excifum,

bus ,
aridum, politMm,fine radice vlla,fine terra, dr acjMa
obedientialis
in
M"^'""
,
Dtumqmad
lem cffedliuam , & quos non rcpugnat fieri per effeaiu exomnipocenciam creatoris in creatura. Potentiam cedentes virautem naturalcm,& fupernaturalem difcetnit in """" "**
qne cencreata. Loquicur de rationibus fcminali-
(\
"''f'""'"
hritur b
tcntiam obedicntialem rcfert in creaturam, qua- ûguft.

Confiftit
eft omnipotentiaE diuinae in ordi-
in termiuis eft
rem,aut modum,vltracapacitatem natura:,
tenus fubicdta
quia appecicus innatus non
Vettnti*
potentiae obcdicntalis
folis.
Item
17
Sandlum Anguftinum inco
adiicio
potiflimiim loco,ad
potiflimijra
vt denotat
Scqtierecurpra;cerea
fhiitfofkt.
caufas inferiores.
in
rtfert
apcrca repugnancia
qux
A.im<fftk
& diffor-
primam caufam,contingentiam vei6,

mitatcm
niim claritudinem
dicit
'"'*
nam,ficut alias diximus,mocus regula-
in Deofunt,fedab iUo etiam
ric<item,vniformitacem,&: neceflicaccm rtfctt in
non eft fufficiens, vt dicatur appctitusnatuialis quianec homo appetit naturalitcr vnioncmhypoftaticam, nec corpus humaobedicntialis
*""'*
ciculari
fi
Dcum
tionibus probatur ab ipfo,&,aliis. Vidcantur

AJia plura htc dicenda fe offeruntzfed
Refjionfit.
motum in ordine ad fuas

caufas efficiences,vceft a caufa vniuerfali,& par-
feqiicla;&
negatur
probat etiam non
,
tx eodtm.
adlus
Diftinguic praetcica
agens,faciliseft conieifVura.quidinprajrenri
de veritate confequeniis
citati.
l6
fit
fic
tr^
x prtt
vt
*'*"' ^"''^
decument
"*""*""*
potcntia,fecundum quod in pocencia.
entis in
Qu'dquiil
poflTct crcarenifi in
patet refolutio Do(floris,'vt iacet
/ubitiii,
definitraotum praccisead paffum
tiam
fic
ordinem fnbicdiad formam,& ordinem
pblfe
q.ttcttsu.
ordine ad
finem,ad q'icm dicic inclinationem naturalem.
ralibiis,quia
ret, contr
-~
caufarum,in quo
caci.
ObitHti).
ftibiedii ad forroatn,ciii cxnaturali inclinatione repugnat ergo admittit Philofophus
herbafic germinattillajic,illa atasparit,ilU nonparitt
&c. Hornm,& talium modorum rationes,nen tantitm

rehm creatif indtt* , at-
&
repente fioreat^& fru&um gignat,
&c. &fiquidhM, vt ex
eis,& hic fieripeJfintyScc, feruntamen alie mode dedit,vt hoc non haherent inmotu naturali ( intelligit
motura nituralem per virtuccm effediuam innatam creaturae accommodc ad exempla praeiufmodi eft,dedit quidem naturuf
miffa
^4/ creauit
in quibus ex fcopo Auguftini
defignatur,aut ncg3iXm)fedinee
hic
virtus
quo itacreata
ef-
fent,vt eorum natura voluntatipotentieriampliusfitbiaceret
&c. Ecce potentia obedientialis ab Au-
guftino dcfinitur in ordine ad agens pcr lubie-
îonera ad ipfuis.
Hahet erge Dfm,inquit, in/eipfo
ahfionditas que-
rHndamfaiierum caufkt , <jum rebtu condttis nen infirmt
Augaft.
DimnaioXLIX.
finiU ytapiHe implet non iHe epere preuiJentid
Httt^rM /iwftitiiit ,vt fint yfed iie
QucEftio X.
^h eas ttlmimftrMt,
vt volMerit.ûM vt voluityCondidit. Dcinde , ad hoc

geiuis prouiiiciicz nipernaturalis reducit gra-
tiam
rupcrnatural-.tatcm in eo
cuiiis
drfinit,
quod viribus naturx , aut liberi arbitrij acquiri

non poflit ,/ed DeibeneficentiM. Ibi ^.inquit, C^
rratia.per tjUMmptlHifiitnt peccMores:nam tjHod atti-
net
ad natnram
recurjitrn
iniejHtt
fux votuntate deprMtatam,
per fcmetipfitm non bahetl fupplc virtute
naturali)y?V^fr DcigrMiam qua adinuatur , fir
iti-
fiamatur. Neque tnim deiftrandi in

in aHafiriptum
Omnes
eft.
reuerientur-.dinum
<fiti
aml>Hlant
itt
ea
non
enimficun^ûm pondut iniqui-
efi
tatu fua, vt quod reuertitur
ejui
reuertiiHr
mU Dei,non ex operiktu
tribuat ,fed
fententia,
illa
nonfihi
Propterea m^^fterium grotia huiiu uipoftolits ahfion-
ditum dixit
non in rnundo * in
caufalts rationes omtiium
rum
ijuo
funt abfconditt
rcrum naturaliter creata-
(vcl vt alii [cci\o, oritMrarHm) ficut abfiopdittu
AbrahA
erat Leni in linnbit

tu* fft,fedin
Deo
tfui
ijuando dr ipfe decima-
(ûamobrem
vniuerfit creauit.
etiam omnit,e]Ut ad hancgratiam (ignificandam, non

naturali motu rerum,fid miraiiilitfrfafla funt,eorum
ttiam abfionditacaufii in Deofuerunt
Sic.
qui-r
bus vcrbis planc tigmncatur Auguftinum pofuiiTc riipernaturalitatero
dlus in caufis effcdiuis
funt abfconditae
& naturalitatcm cfFe-
,
,
quarum naturales non
fcd infcrtac naturis rcrura crea-
tarum , fupematuralium
in Dco non pofitac aut
caufa: funt abfconditac

infertac
creaturs
licct
liccc
fit
aut
Dodor.gratiam
fummam
&
creabilem,
finirain ^.dift.Xi,.& 14.
20
quanturo rcfpondctur concedendo antecedcns,nempc porentiam obcdientialcmnon cf- Ad. 4.
fe fufEcienrcm , vt dicatur appetitus naturalis:
Ad
nam hxc
creatuix d
eft fubieti<>
Dcum quoad
Diuerfita*
ftttnrtA
omne,quod non rcpugnat in ipfa a Deo ficri. vc) obnlieinialin

produti non ita potcntia na>uralts , vt eft inili- (^ natitralit.
natio fubiedi ad fiiam pcrfedionem, Iiccteam
non pofCt viribus naiurx, autcaufarum naturaIium(habcrc:cx quo pater ad inHaniias de vnio:
ilehypoftatica
pernaturale.
in qnibuscon(i(lit beatitudo noflra,&
3 Mrt.i.&
qux
funt
Ad
& claritate Solis in corpore
vltimurti rcfpondct
i
.part.quaft.
cap.ij. jo. ji.
x his patct ad rationes obiclas.

Ad primam,negatur fcquela. Ad probatiqnem
rtti'-
refpondctur conccdendo priinam partem, iieracile ad aûm confen-
mk.
pe naturalem potcntiam
R*g>fit.
rancum incitnationi padiux
fubiedli
qualis eft
inclinatio pafliua creatuix rationalis ad beatitu-
dinem ,qux
fomma
D.Thomas
i.art. i.
&
hu-
vt cft
difFcrentia fiibicfti ad
a(;cns,vclagcntis ad fubicftum.
formam
& ad
Sxpeetiam du-
immortalibus
deftinara hominibus poft hanc vitam , qux efl
fumroa perfcdlio eorum ,
ad quam iumme in-
bitauit ,analia
fit
fcticitas a Diis
&
clinantur per ipfum, fi
fit
futura.
Ad fecundam. Rcfpondetur
19
quia
dici naturalem:
naturx ad formam,vt ad perconuenidntcm , non vero quia eft
eft inclinatio
rari^ntm
fcdlioneiTi fibi
tLtôafit.
tantum pafliua recipiendi formam:

formam violentam fubiedo
eft capacitas paffiua. Quod additur dc vnkine
hypofiatica , nn facit ad rem :quia licet naiura
capacitas
quia
tif^.
fic
fic
ctiam ad
cius capax
taincn
non ad eam
tanquam ad formam conucnientem

ad propriam hypoftafim
rentec
lc
vna
efl
hominem
natiualiter videre
ata elicito defiderare pofFe

Deum , vt eft caofa prima.
nem
vt eft caufa
prima
cundo roodo
qux
vifio-
primo tnodo
vifio
, fi
eftcc ordinis natutalis
>
auc
cognofcibilis horoini vLpoflibilis.
Rcfpondet
ipfe Suarez/ffi. vltima pofle dari Rt^nfid,

Smartz.
appetitum elicitum , & fimplicis complacentix

naturalem beatitudinis v. g. in hstetico ,
fic
interpretatur D. Thomam ; non ver6 pofle dari Ntm rtSi
appetitum cfEcaccro , ouia ille zt\i% eft fpei fu- imttrfTttatitr
pernaturalis. Sed hxc folutio non red^c facit ad D. Thtmatk.
&
fenfum,& fcopura D.Thomx , quia toUit e0icaciam fui difturfus : quia ex appetitu fimplici obiedi non probatur poflibilitas obicdli ,quiailic
etiam de impofllbili haberi poteft
pojfibilium
eft
impoffibilium
intentio
voluntai vero tampojfibilium
tnim
quam
ex Philofopho. Intendit autera
rali
ad
tlieitmui
htatttudiniii
obiedtutn
folutio aliquid efTet
fcd magis
eft
& vt eft ad
fupernaturalis beatitudinis>afTerens
D.Thomas probareex
ad illam vcro indiffe-
Itm
polleapperi vifionem nataraliter,non taraenfe-'
inclinatur
habctiquia inclinatioeiuspafllua
inde
4rt.8.quivariasinterpretaiionesadducit,quarum
Dei vt caufx primx
eius pcrfcftio.
naturaie dicat ditrcrentiam
probans effc pofTibilcm perfedlarabeatitudinem

contra Philofophos. Videatur Caiet. illa tjtiaft. }. Dari afftti'
fupcrnaturalisâut formx:iamcndiftinxit natura-
cft
fi
Advlt.
& iJ. hominemnaturaliter pofTc
appctcre hanc bcatitudinem adtu elicito
Idem fequitur Fcrrarienfisjdiftihguens Dei
XI
i.z. ûafi.
^ .contra Centet
Ncgatnr
formx,
aut fiibicdli in ordinc ad agens:quia ficcommiititnr fallacia xquiiiocationis. QHarouis autem
Philofophus non admifceat difFcrcntiam agcntis
altcra pars
le
r!t hyftfiM
bcatitudinera Chrifti cfle
in natiiraad ipfa,in ratione
vitalcs.
ftcitniM
pofTent iiitendi
effici perfc6biorcs,ficut dicit
Ad quintum , iam refponfum eft per declara- Aiy.

tionem tetminorura , in quibus xquiuocat arg\ict\$:naturale enim dicit difFerentiara capacitatis pafliux , vt comparatur ad formam , liccr dicatur obcdientialis , vt comparatur ad agenc fu-
formarum:quod maximc vcrificaturdc adibus:& operationibus ,
Ad
reliqux qualitates habent, ita vc
terminum non
vltra illum
dicntialem in ordirie ad ipfaro , vt prxter natuin camirabilia,fcu fupernaturalia.
ad naturam fupponcre inclinationcm naturalem
fhiltjtfhi
&
tudinis,ficut
j.
mano.
Aiiisautcmin locis fupr^ citatis Augudinus

exprefsc docct fupernaturalia gratix in ordine
JmtlinQu*
>*'
*'?*/'*
creatnra ,vt fnbicdVaDco ,dicatpotentiam obe-
ram opcracnr
Ad
&
ne extollatur.
511
hypoftafim;ad vhionem vcr6 dicit potentiam

neutram.-nam aliqux formx fupernaturalcs funi
tales ,ad quas non inclinat fubiedum , tanquara
ad propriam pcrfe6lionem:v. g. vt afinusloqnatur>vt in aqua detur virtus aliqua fupernaturalis
caufandi gratiam , qualera Itatuunt pluro : hx
enim formx nqn ordin:ntut ad perficiendutn
fubicdum , fed ad alios cffcûs extrinfecos, ad
quos Deus fupernaturaliter agens vtitut fua
creatura (quidquid fit dcexemplis allatis ) & refpcdlu earum : idc6 non c(t potentia naiuralis
pafliua in fubic&o:non ita ie habct cteatura rationalis inordincad cas formas.quibusacquiric
fincm, vel promouetur,&adiuuatur ad fiitem.
Ad tertiura,fupponit falfum,nempe vifionem,
ffuitionem non habcrre terminuro fux magni-
qut
appetitu elicito,
&nacu-
bcatitudiniseius poflibilttatem.
Rcfpondetur iuxta principia Doôris prz%t

primd Prologi :
ôdliketc 1 4. ntg^fit,
&
tnifTa in qit*iHH$
VY
^yi
frofrii,
Lib. I
512
Kequltee-
(^ in hac tju^fHone paragrapho prdcedenti, negando

conrequenciam quia neque inclinacio nacura-
ticudinis fupernacuralis
nacurales charicacis
gnoici ineli- [,$ paffiua

nattQ natu-
cefenc cciam
titMiitttm
finc cfficaces
frthtefitUH.
nonredc
inftrcur appcticus cli-
inclinata fine gratia auccm , vc fupponic etiara

arguens.non elt potencia compleca acliua in liomine. Deinde,daca eciam cam cognicione boni,
qu^^^ potcntia compleca , non fequicur appccitus clicitusin voluncace malc difpofica , quandononaffcdac bonum ; quia adhaetct contra-
Quod autem
ht,-
retie.
cipicnr pct
SententiA
yniuerfali , non
flici
metc
jndifFcrens
eciam datur
efl
enim
moris.
V M.
in
communi
nos necefjitari ifed Itbere nos tendere in heatttudinem in
dijl.
tjuafl.^. quadrtt-
rejoluit
communi ,
tamen ad neutram
parttculari , ob-
tamen volumuj beatttudtnem ytroque modo ofenfam:
ratio huius ejl conformttoi ad appetitum
naturalem yoluntatu,
dinem i
/~^ Vantum ad fecundutn articulum de appctitu libero an omnfis illo appetitu

V^-iocceflario ,&fumme appetant beatitudinem , efl: vna opinio, qua: dicic
quod fic in vniuerfali. Ratioad hocefl voluntas nonpoteftnon vellealiquid, nifi
in eo fit aliqua ratio mali , veldefedus boni 5 (c6 in beatitudme Tn vniuerfali eft ratio omnis boni , & priuatio , vel negatio omnis mali, ergo,&c. Ex hoc fequitur quod
fumme appetatur , quia in cuius potcltate non eft adus , fiue agere, in eius poteftatc
non eft remifse, vel mtense agcre. Adducit tamen quod in particulari non neceffario appetitur , quia tunc non pofTet quis peccare.
*
Contra hanc opinionem fuit difFuse argutum m lib.i. in <ju<tft. iUa vtriim apprehcnfo vltimo fine, necefTc fit voiuntatcra frui eo ? Quantiim ad praf.fens tamen videturmihi quod contradidionem implicat, fcihcct quod omnes necefTariO beatitudi^^^ appctantin vniuerfaH, non in particulari quia fi beatitudo in vniuerfah ap*/
v
,
rr
j
n.
U
prchcnla neceflano appeiitur propter hoc , quod eftmeaomnis ratio boni ,
vniuerfaliy
nullaratio mali, ncc
Henr.
qttodl. j.
quaft.j.
D/?. 1.^.4.
Contradilio
eftom-
nesappetere beatttu-
&
defcdusboni cum hoc

,
in bcatitudinc particulari
plcniusinuc-
fequiiurergo qnod tuncbcatitudinem,fiuc

omncs appeterent ncceflario, quod falfum eft.
Practcrea, nulkim vniucrfale includit maiorcm pctfedionem quara aliquod partlculare fuum, iqfio minorem quia omne particularc addit perfedioncm fupcr vniucrfali ergo beatitudo in vniueifali non eftperfedior quam m particulari. Si ergo
eft impoffibile non appeterc beatitudinem in vniuerfali apprehenfam, quia non
noninpar- niatur
ticulari.
^*"'*^''
^ hicprobat contra eam magij necejjitan fVdlunta-
tem adbeatitudinem ta m in particulari,ûam
ficut
ad falutemj
facit
iii ejfe
tamen in particulari. Hanc refutauit Dotlor
."Pt in plurtbuj
appetitu elicito nccejjario nos njeUe heatitudinem in
rationey^ auSioritate Augufi.
fure oflenfim
non
titni nacnrali.fed
C H O L
D. Thom. e^* Henr.
modum comniodi
jfpetltM
commodin-
proueniens, & non rclacus ad finem debicum :

inhacrcticoautcm,cui nota eft beatitudo,vtpoffibilis , poteft cfTe talis affedlus confoimis appe-
auchor , in hxrecomplaccntiam bca-
di-
quam
iri
bcatitudinc vniuctfah
fincm apprchcnfum
in particulari
nec defeclus boni multo magis erit hic de ea vt in pariiculari.

m libera voluntare poneretur,hoc cfTet propter
incjinationemnatuialemappetitus ,cui conformatur} fedappetitus naturaliseft ad
beatitudinem vt in particulari vt oftenlum cft crgo necefrario appetit beatitudincm in particuiaii apprchenfam.
Prajccrca fiintelledus non plus dubitat dc finc in particulari quam in vniucrfjîj
quarc non appetct ? non videtur ratio: fcd quod idcm appetat nccefTario
apparet ratio mali
Praetcrca^fi talis necefntas volcndi
Pro hoc
atu
itffre
yeatitudine
in
vnitier-
faU,drparUctilari.
^^^ appctat
&
necefrari6 eft contradidio.

,
&
'*'"'
appeticus elicuus rugiendi pocnam,auc eam no- i,^-,^^,-^

lendi,eciam in damnacis non ex direkione ra- ,xmotiuQ
cionis , aut regulatus , ftd cx amore proprio fui niHMrali.
dicit przfatus
tico pofTc dati (implicem
turahcommodi clicicircabeacitudinem,vtcon-
rio.
iuid d*
&rpeiacquincx
&
eltctifine
qui adroiccunt habitus
ad fincm , quancumlibec incenfi.

cales habicus , diccrenc illum affcdlum pociusellcpraefumpcioni$,quim rcdum,
fccundum reguiam , vel cercc ex mociuona-
voluncacercfpeducius, ad quod non

fupponirur potencia compleca adtina in nacura
gratt.
fidei,
Qui negarcnc
cicus in
Ko Jatur
non repugnarc dari aftus nacurales

ipfarum, quamuis in re ipfa non fufficianc , nec
ad beacicudinem cognofcj poccH pro

^^^^ ft^tu, neque pro vUo ftacu puis nacura:, auc
exnaruralibiis, vc cll ad beaciiudinem fupcrnaturalera in fpecic. Deinde, quia ex appecicu naturali paffiuo
V. Sententiarum.
dico quantum ad iftum articulum , quod etfi voluntas liR-cfpondco crgo,

vclit vt iu plunbus beatitudinem apprchcnfam in vniuerfali , vel parriculari,
quando intelletftus non dubiiat in illo particulari cfTe beatitudincm non lamen ne,
bcra
ccfTari^
5"
DiftindioXLIX.
Quxftio X.
513
ccflarib tult,nccinvniucrfali,nccinparticulari. Ratio cft, cjuia ncccflitasincaufi
putcllcfle ancccflitatccaufxinfcrioris quiacaufainferior nonpotcd

tnodum agcndi cauix fupcrioris,quia non potcfliplam dctcrminarc
ad agcndum:crgo caufa fupcrior fi ncccflario agit,hoc habct pcr aliquid intrinfccum formac fuac,Ycl cx natura fui:fi crgo voluntas habet ncccflitatcm ad volcndum
aliqutd.ilia ncceflitas conucnict fibi cx natura fui,& non a caufainfcriori.
Tunc arguovltcriiis,cau{a fupcrior (Ineccflarioagit, eadcm ncceflitatc mouec
caufas inferu>rcs ad agcndum adliones fua: adlioni neccflarias: cumcrgoad acliim
f^gfr,^,^
Voluntatisrequiratur apprehcnfio incclicAus, fcquiturquod
^tlUbeatl-
non
fupcriori
lctcrminarc
velit
fi
voluniasncccflario
beatiiudinem ,qu6d dctcrminibic inccUcdum adlcmpcr confidcrandum dc
bcacitudinc,
quod
/N^;;frm,
mrll,am
eft falfum.
Dicocrgoquodcontingentervult fincm,tamin vniuerfali, quam in particulari, '*'",

quamuisvtinpluribus vel'C vtrumquc quando non dubitatintclleclusin quofit in^*^'^
""''f'
parciculari: ficutdcquolibccfidcli,qui crcdens in fruiticnc
Trinitatis cflc beaii-
liccc non velic media ad iUum fincm, quia non cflica

non viilt viriuose viuerc.
Quod autcm vt in pluribus voluntas vclit beatitudinem hoc cft , quia vt conue-
cudinem appetii iUum fincm

,
'*|^
ndtrn
'
^
fttnper.
citcr vult, idco
yolnntat
niens appetituslibcrfcquiturinclinationemappetitus naturalis : impoflibilc enimeft ^fi"pl*"'iper aliqucm habitum voluntatcm magis habilitari,vel inclinari ad aliquid volcndiim, y" ^"'f. ,
quam pcr appctitum naiuralcm.Cum ergo voluntas poflit tantijm habilitari per habi- m vf/iuertum aiiquem,qu6d vt in pluribusfcquatur inclinationcm illius.imo delcdabilitery;,/, ^-^^,
opcretur fccundum eius inclinationcmjergo mult6 magis vc in pluribus vult iftud,ad

quod inclinatur naturalitcr & ideo iuftus homo etiam cum quocunquc habitu,cutn
:
/uuUri
ojicn/km.
&eftfibi maicria paticntiac , quia contra appccitum naturalcm cum crgo omnes appetitu naiurali appetani bcatitudincm ( vc diclum efi)
fcquitiir quod voluntas vt in pluribus velit beatitudincm.
f
Scdeftne alusilleelicitus,quo vult beatitudincm, naturalis ? Dicoquod non
proprie, quia non eft inclmatio naturalis ad bcatitudincm ,quac dicitur ''^f^^^ ^^'^ntiouyf^
turalcvoluntatis,vi naturacft potefttamcn dici naturalis,quiaconformiseft incli- ra heatitncacioni naturali } propterquod dicic Auguftin. in Enchir.cap.104. Neûe voiuntds no dints dici'
difficultatecligitmortcm
tfl
aut rion libcta djcia
Vndc
ejl
ûaftc heati
ejfe
volumui
ficutdicitur aliquodi^^/i^^-virtuofum
vt miferos noi
effe^ vtlle
non ffofmns.
nonquiaavirtutcproccditclicitiue,quia
"*''
*"
natn^
*
principium totale elicitruum acftus fcd dicitur virtuofus a(ftus, quia

conforniis inclinationi vittutiSi vel quia clicitur fecundum virtutcm fic cft in propo-
liullus habitus eft
de bcatitudinis volitione. Potcft cnim dici naturalis , quia conformis inclinatiotii naturali :tamcncftaduslibcr3nontamcn cftvîilrdelibcratiuum, quiadeliberatio
cft eorum , quorum cft cledio eleclio autem cft eorum qux funt ad finem ,
cft
dc conclufione qux delibcratiue concluditur per fyllogifmum pradicum.
S
Sed hic cft vnum dubium, quia fi fecundum Auguftinum in pra:dicla audoritace
noripoflumus vcllcmifcriam.'crgofimpliciter, &ncccflari6 nolo miferiam.fcdfequiiur ncccflario nolo miferiam ergo ncceflTario volo bcathudinem. Hxc confcquentia patct dupliciter; prim6 quia non cft minor proportio bcatitudinis ad vellej
quam mifcriac adW/;. Secund6 ficquia a(flus nolcndi nunquamcft riifi in virtute
alicuiusvolitionis: ide6cnimnoloaliquid quia volo aliud,vt diclum c(i fupra ^qi
Anfclmum;fcd caufaeft pcrfediorfuo cfFcdu crgo magis ncceflari6 volo bcatitudincm, quamnolo riiiferiam.
Refpondco, non fequitur non volo beatitudincm , ergo nolo cam , fiuc non volo
eflc miferumicrgo dcnccefiitatc nolo cflc mifcrum:quia fio/le cft acluspofitiuus
iioleritis ficui & veHe & iia libcrum vrium ficut aliud quia neutrum clicio ncccf- Malum efi
fari6 circa quodcumque obiedum & idco poflum riori cliccrc noUe circa malum, fi- ^'^"
fito
&
cxMvelle circa
bonum.Tamen
ficuccirca
malum oftcnfiim non
pofllim clicerc acftum ""*Â**
ficcircabonumoblatumnon poflum clicerc a<flum voluntatis,

} non poflum vcllc cfle mifcrum
crgo non poflTum
odirebeatitudinemifed ex hoc nonfcquicur: ergo ncccflari6 volo bcatitudincn)>
voluntatis,
riifi velle,
nifi W/if
& idc6 debct fic argui
i^
quianuIlumz^fiiVncccflario elicitur a voluntatc.

Scdadhucobiicitur jnullus adus ncccflari6 aufcrcuripoccrtciaaliqua,nifipro-^j^^^,
pterdetcrmin.itionemeiusad oppofitum,ficutabignc ncccflari6 aufcrcur frigidicas,

detcrminacur ad calorom ncc ab aliqua fupcrficic color aliquis nift
quia; ricceflari6
proptcrdct6rmmationeiiicius?dahuincolorcmoppofitum :crgoin vqluntatc non
Lib.IV.
514
Sententiarum.
cftimpoflibllitasadnolendumbeatitudinem,
nifi
quia dcterminatur ad oppofitum
adum, fcilicet ad volendum bcadtudmem.

Refpohdeo quoda voluntare excludituradus volitionisrefpedumiferiajj&adu?
nolitionisrcfpedubeatitudinis: quia miferia non eft nataefle obicdum adusvolitionis ncc bcatitudo obiedum adus noiirionis ficut adus videndi difgrcgando ex,
cluditura vilu,rcfpedunigredinis .quianon ell nataefle obieclum

propofito, voluniasnoneftcapax talisadus refpedu talisobicdi.
Volufita*
adus
talis
ficin
Dico ergo, quod volimtas fic dctcrminatur ad volcndum bcatitudinem & ad nolendum miferiam jquodfieliciatanquem adumcirca iftaobieda, ncceflario &dc,
necejfatih
jpecificati-
ue
vhU
beatitHcii-
nemy &fugnmijerta.
&
adum
v61endi relpecUi beatitudinis >

nolendi refpectu mifcriaci
non tamcn abfolute detcrmmatnr ad vnum acftum elicicndum,vel alium.
terminatura
clicit
Ad rationem opinionis, quando accipicur quod iliud,in quo non eft dcfedusboni,
volitum j Dico quod falfacft propofitio,quia voluntas

adus
eft Iibera, 5c a nullo obiedo ncceflitatur , non tamen pocuiufcunque
rcfpedu
ad'
tiMem
tcft voluutas nollc aut odirc bcatitudincm , ncc vcllc mifcriam vndc deberct arHerfuyioru
fofud w. 4. gucrcfic, quodvoluntas non poteft refilircab illo obicdo,inquo nuila eft mifeNonfumit 1-,^ ncc dcfcclus boni ergononpoteft voluntas odire,vcl dcteftari bcatiiudincm:
velled^
quodeft verum: fed exhoc non fcquitur quod neceflano vult bcatitudincro.
voc pojtr^ Et fi dicas,qu6d fi nonneceflario velitbcatitudinem nec neceflario oditbeati,
qualem crgo adum habebit circa beatitudinem ,quando fibi ab intclledii
doobittlufh tudinem ,
oftenditur ? Dico quod in pluribus habet adum volendi:fed non neceflario aliqucm
tfl prxuii
bonumtvel adum, fcd potcft fe fufpendcre ab omni aclujoftenfabcatitudinc :alitcr cnim fimygi âtio mali
cft ncccflario
malii, ûia
pliccsquando apprehendimc aliquid, quod pcriinet ad finem vltimum dcquoncf^^ fit dc rationc finis vltuni,tencrentur ad volendum illud. Vndc vnumW/^, &aquoHbetadu in particulari poluodqucobicdum potcft voluntaSv^//^,
,
hecnenpotaiveUepo/itiue,nec
illud pofiti-
uenoUe.
^\^^^
&
fufpenderc hoc, vcl illo. Ethoc poteft quilibct experiri in feipfo, cum quis
etiam oftcndit bonum vt bonum confiderandum ,
offcrt fibi aliquod bonum ,
volendum , potcft fe ab hocauertcre ,& nullumadumvoluntatis circahocclicerc.
tcft fc
&
&
nem
COMMENTARiyS,
Qfamum
^ ad fecundum articulum &c. Supecgimus de mo'd6,quo voiiiut.is in

patiia fe habetad vltimum finem ,an neceirario,
an libcrc Vbi etiam rcfolutum cft cum Dodtore
libete fe habere quantum ad exercitium. Argumenta,quibus probatum cft ibi hunc t{Ic moDe modt
dum uonnaturalem operandi voluntatis crcats,
ût ft habet
voluntiu d faciuntad fcopumprxfentis controuerfia:, ciuffinim in com- que decifionem fubicdam a Dodbore. Agitur
munl ^ in autem de modo , quo fe habct voluncas ad vlci-
^3
riiis
pnrticulnri.
X4
\,Sinttnt.
Hentie.
fuis
vcl in fcipfo fub ratione vniuerfalis boni:
autcm dilcdionem , qtts confcquituc ad

cognitionem eius in particulari , cfre cam liberamidiledtionem autem,quaz coiifcquihu tognitioncm cius in vniuerfali,qua: nihil aliud cft, inqoir , quani cognitio boni abfolutc , afierit elTe
dicit
necefljtiam. Si ergo
qudiflioefty incû.
t^ dileSlione
Ifatus.
tur bonurnftinpliciter.cjiiia
Prima fcntcntia eft affirmatiua docens ad vltimum fineiTi apprchcufum in vniucrralineccflitari voluncatem quantu Ti,adexercitium:cft Hcn-
participaturn diligitw ,n>f cfuia in ipfo
rici (juodiibeto 4.
cjuajli.
1 1
& cam
indicat ejitodUb.
ly.Vafqocz tamen i.i.diif.^^.cap.y.airi:malc citari Henricum pro bac opinione i
Do(ftore,aflcrens
non
Hcnricum
eum
loqui de neccffitatc fpeci-
qnamuis Doftor non

cius licct impognec opinioneuv tacico nomine auchoris , vt
folct.ficiu & ejuoditbeto 16. Eam autem quorundam Theologorum fuiflc dccer Paludanus*4.
ciiet
cxcrci'ij
fcd
diji.^^.ejuaji.j.art. 1.
Marginator
t^Mor.ibidem ûafi.S. Salas
l.2.t}Hiiji.iQ.irtiff.^.disfut.^./et.ynum. 19. fcqui-
Vafquem a(rcicns,nuiiquain id docuillc HcnSeti non videncur legifle Hcnricum tjuodl.

vbi id ex profellb docet. Vbi diftin<ju.'ffl.
tur
licum.
4.
H'rici.
Quarra fptcies , pcripfum , cft cognitio,

quacognofcirur in vniuerfali Deus in crcaiuris
patiia.
Dei
ficationis
DitUratur
creaturis,iubrationcomnis boni; qukcogiofcitur pcr fidem qua cognofditur pcr fpccicm in
(inem jn communi , aut in partkulari apprehenfum i viatore iuxta conditionem huius
3.î/?.
fintenti
Deo efiequadruplicem^cuius tres rpecici

Dcu in parciculari qu<i cognofcicur ex
mum
rit
reiicitur.
de
funt de
guit diledioncm in nacuralem.&deliberatiuam,

(eu liberam
loquitur-autcm de
a(f):u
poatacecognitiooetn, adueitcns
elicito fup-
iilara
cognitio-
nuthrali fuper omnia
alia intelligatur de dile-
huiu/modi dile&iene diliga-
Eliove heuipl^tC':ntiit'cum
honum
& nuHum bonum

ifl
participa-
ta aUcjua ratio boni ftinpliciter,qut perferte habet elle

1 folo piiine bono
cjuod
honum participatum
Detu
eft
gratia cuius iltud
tamjuam gratia eiiu

cjuod infe eft pcr fe ,
cuitu coprirno dileBum ,
gnitione bonum particlpatum ccgnofcitur bonum efte,
tanquam illo^cjucdinfe eji per fe , &pritno cognitum,
&c. Et infia Iddrco igitur abfolute dicendum eft,
cjuhd dilcSiione n.uurali Detu diligitura cjHacunijue
diligitur
&
&
voluntate
intelUnualis
creatura naturaltter fuper
omnia,aVui ine/uantum feilicet Detu
citer,& quia hontu
eft
eft
bontu fmpli-
& ratio diligendi omnii alte-
boni,& bonnm vniuerfale , cmufjue alittd bonum

eftûaftpars.Etinhkdick cam dileftionem naturalem Dei fub ratione boni vhiueifalis pcrfici adiledbione libera,quam vocat deliberatiuam. Ecfilsehoc profequitur tota illa quacftione. Nonaliud crgo imponitur Henrico , quam
dixir. De modo autem quo cognofcitur Deus cx
ritu
crcacuris gencralifnmc
generalius
gencraliter
per
10
DiftindioXLIX. QuâioX.
pef eoflcient habetur
infumm* art. ii.^.
dodnnam impugnat Dodlor
^.fcuiiis
&
\.x.
in i.tUfl.f.
i.)Vnde haberi potell modus)quo concipiturDcus , inquantikm bunus cx creaturis vel in

creaiiris pcr conceptum boni vt Hc, intelligic
Henricijs Hnem in vniuerrali , quia |;rrinde eft
apud ipfum concipere Deum in vniuerrali,&
^Mt/?.
conciperebonum vt Hc abfolnte , & abltrndliuh q.iamuis hunc conciptum dicat cflc Deij
non li)b ratione proptia fcd quia nihil td in
particulari bonum per fcnifi Deus , reliqua aulero per paiticipacionem ide6 hunc conceptum
,
Paludanus in eandem fentcntiam inclinac
& Durandus in 4,
Jttprkt
eandem
49.
ûd.ft. 8.
tribuit
Valcnt.i^^^.y.^w*/?. f.;>5,Aliis.Medina
Ad hacc Marfilius / x.
primum adum voluntatis,
Statinti
probabilem putat,4r/.
MMrfllij,^
nmtni>H.
f</?.
l.Stntint.
tUft.
Jfi.*''^ }. dicit
6.
complacentia , aut difplicentia circa fincm,aut eius oppoficum caufati totaliter ab anima, qua intelledus eft , non qua voluntas ( quia
hz potentix non didinguuncur per ipfiim,ncque
qyj
g(t
fubicdo ; qux cft fententia Nomcrc padiuc fc haber.

ânc complaccntiam etiam fup-
&c fic voluntas
^jjj j,,(.pnf
clfe
libcram in fcfed in
tjutfi. i. rr. i.
i.dijputat. j.Jii}. J. numer. )o.citans
Capreolum
i..adoltiuum. Albertum
inconcordia
di(i.i^<)udft. i.art.
p4rt./um.traf. f.^.
dijp.
.mem.^.ad
ad
ûaft.G.ê maloart.^,
in z.
4;.
in z.
D.Thomam
j.Parifien. x.devnikerfo.
farte i.cap, 109.
"Vf"''
dicit
Contra hanc
tentiam fubiicit qua<uor rationes. Deinde , conclufionem negariuam , qu eft talis. Voluntas
nequc
communi,nequein
in
Tcrti6,quia inccllcdus non plus dubicacde

fine in particulari
quam
in
communi
"
:
Qari6. Si voluntas nccclutio agercc circa

finem invniucrfali , ncccflatio etiam mouerfC
omne< caufas infcrorcs, vt intellc6ûm , alias
&
menta operandi
hoc
fed
eft
fincm,quz funt
circa
in eius
ncmpc non cogitaredc
ccftate,vt cft illud,
quoddefe
falfum
po-
nccefrariuni
pariiculari volt ne-
toQnia
ferequifitu
fidimenta.
fortiusmoucns in propofito
quia illud
adioalicuius potentia: infcriotis
fine difficultate ,etiam fempcr firmaincellednm ineius cogicatipne neque ali-
ieftui
rtc
quod
aliud
bonum
incompitibile diftrahcrct
^^tjuajti.art.i .concluf.
&
2.
}.
Vafqucz
i.i..difi.
}9.cap.i.Sihs.trat.^.d>ft?.^.fell.}.m(m.ii. Sc
alij.
Hanc probat Dodor.

fi
ncccfTario
finc vlla
infufam,mod6
in Angclis
talis
dctur in viatore , faltem fuit
& primo
homine:ergo nullaratio
apprehcnfain fummo bono in communi nccef^tac voluncatem, qus etiam in patticulari non
fit apprehenfa,& confequenter neccflitans^quod
falfum cft ctiam fecundum Henricuro. Et probatur in conceptu fummi boni in parciculari
includicur conceptus boni in vniuerfali /imul
cuinracione particulari in qua illc conceptus
:
communis
dicquia
pcrfeliu$ faluacur:& nihil mali acce-
illud cfrcc difHcultas profccutionis
autcm non obftat
hoc
fimpiici complacentiz,fed in-
tcntioni tant6m:de
illa eft
quarftio
non de
hac-
crgo fequitur neceftari^ omnes complaccre in

apprchenfo , quod non concedic
fine particulaci
aduerfarius.
Xj
Secundo
Quod probatur,
bonum quod unque * qiiod non tft
bonum
abfolut^, habet admixtamratioi.cm maparticipatum,non veio eft abfolute bonum;

quxfuncfundamenta ,quibos adftmit voluntafcrri in finem vltimum in vniucrfali propofitum neceflari6:ergo ipfum fortius mouer.
Accedic quod voluntas magis detciminecur Mtgumtip-
ccm
qnam inclinationem
adfequendum bonum limitatum;
neceUitans
quod ncquc mouet
neccfTarii
voluntatem,ficuteft illud
in
nequc quietat
Hcnricum, omnis ratioboni. Confirmatur.

in vniuerfalimodo di(fto
fi
calis
appccicus elicicus,& neceiTft-
'"*'
"^"
*f.'
MtinatM'
ratii,quaiii
*i'"'-
quo habetur per

Si
^*"-'^*''*
infummobono
qu6d
fequitur ctiam
neccftario intendatidem in parciculari cfHcaci:
hoc
eft
Probatur fequela, quia ca- j^
falfum.
tuei$ti-
tenus voluntas neceflitatur ad complacendum, tmSfinl i*

quatenusipfum eft vltimum perfcftiuum eius, eommuni fiquiefcit , & ipfa eius appetitio fit vltima ^"""'^^[Z
perfedio voluncatis , vc cft ad ipfum; fed fum- ll^pj^ffj^
mam bonum , vc obiedlum complacericia; fub i^ri.
ratione vniucrfali ,nonattingitur pcr voluntatcm,vc vltimo quictatiuum cius,nequeipfa complaccntiacft vltima petfcdio potenciz adzquata eius inclinationi ergo vel fequirur hanc efTc
liberam , vel voluntatem ncceditari , ad quem-
inquo
cunquealium poflibilcm
rem,quo pofldt coniungi
modum &
,
pcrfcclio-
obie(5to-, fed petfedlius
coniungitur per intentionem cfficacem , qui eft

atflus petfcftior , perfcdiiis coniungituc in pacciculari apprehcfo fummo bono, quim per coniundlioncm illam fimplicis complacencix ad
idem fubTationcfolumabftradla , & in vniuerfali ergo fequitur 3t forciori non folum nccefllicari ad complacenciam eiusin particulari.verim
ctiam ad intentionemfqu2.eft perfcdior adhzfio)& ad quiefcendum in ipfo pofTelTo in via fecundiim qu6d poflideri poteft \ viaccre nani
:
.-
"*"
firmaret in eius apprehcnfiunc.
quiaaliud
ccr
beaticudo in vniuerfali appeti-
, quia in ea concipicur ratio boni

admixiione mali,totum hocperfcdlius
'nuemtur in lummo bono , prout
particulari
eilpftfinit
$H tammum, cognofcJtur in via, eognitione naturali , aut fufniminpr. pcrnaturali , tam per fidem , quim per fcfcntiam
tumUri.
Tinii firtih
voluncatcm abamoreeius,quin fempcrquicfce- ">'"" fi

rct in nncapprehen'o;antcilectum veio icmper
^^^
voluncasncccirari6 complacerct
f yj.
"""
neceflitarctur ad fiiicm.q' iobuiuscft intcl-
lusi i.dift.t.quaft.yart.i.concl. i.Sotus in^.dift.
"""
4ia.
indifFerentem
imt-
ellec
qua: fubditor
I.quem fc
quuntur eius difcipuli. Eft D.Thomac i. 2. ejut^.
lo.m.2.vbi Conradus,?^ 1 part. tjuaft. Si.art.i.
vbi Caiet.Medina,& alij eius difcipuli , Caprco-
in i.dift t.(juaft.^.& quodlibet.iG. art.
^^'*^*^^ "^'"j]j
adtionenifi per fortius
dumbonum
Pribatli.
vcluatat
ergo. Patet maior:quia turdfinim,
non prohibetur ab
,
moucns , aut fublato per
aliquo ad adionem ;non eft aliquid
eft
st
finej nitifiiart-
fecundum inclinationem naturalem ad fcqucn-
qiiia
,^
.^},^
neccirarioetiam remoiieret impedi-
temmuni.
l8
minus dubitat dc huc faltem propofito pcr fi- j.R'.

dem ergo uon minus ncccflitaretur ad hunc p"/""'* '*
haim pm"""
tulari.
beaiiiudincm in ftatu viae. Eftcommunior Thcologorum , quam etiam tenet Do6lor.
Primo
ri.
non
vel
lituJinimin ccifario
^^
^ffftif**
li,vt
opimonem, &c. Contra hanc fen-
* Saii.
fed ille appctitus cft ad beaticudinera in patiicu- t,^l'ndmi

lari magis quim in comitiuni.
imftrtieulM'
fi
Molinam
"".
qucm
minalium)
(ir 2. frfff.
**t*tn
inter fc,ncque \
cogicationeptafuia. Ita Salas.i.i.
1y
citum naturalem
voluncati ; nihil decft nifi crgitaiio finis,qus

fitniliterciiam cftin poteftatc vuluntatis cigo
poficadclibcrationenon
Canclufi
ob appead beaticudinemj
rius poneretur in voluntate, efTcc foliiro
potcntias
dicit cire Dei,vt finis in vniuerfali.
515
fumroum bonum
fcu
bonum abfolutc quomodocunque
Sententiaru m.
V.
Lib. I
5i6
docunque fumptum in vniuerfali, aut particulanon ruliim comparatur > tanquam omiie bo-
ri,
num
includens (vt verbis Henrici vtar)in ordine

ad voluntatem complacentem , fedin ordine ad
eandcm fub quacunquc rationc inclinatur ad
bonum , vt perfeliuum fui :crgo pcrindc crit
quemcunque adlum , & maximc

quibusmaior pcrfeclio poteftconiidcrari,&: mîor coniundio ad obieftum.ad quod
iiecefllratur ; quia ncque ipfum eft minus bonum iic comparatum ad potcntiam , neque ipfa
miniJs inclinntut ad idem, mediante adtupcrfeneceflicans ad
ad
illoSjin
ftiorc poffibiii
fibi.
Contra conclufionem non funt argumenta
communi ai
fundnrnenta
oppojitt ftn-
ttntit.
nti DcHoris.
autem infctior
fi
eft,
volunras nccefla-
le(flu,fedex rationefuaintrinfeca.Tunc fic.fivo-
Inntas neccflario agit
neceiraiio etiim intcHe-
clum trahit,& alias inferioics adadliones ncccffarias ad fui adionem ergo fi hcceirarid vult
beatitudinem neccifario femper mouet intelle:
<Sbum adconfiderationcm eius.
Ad hoc argumentiim
{
po, voluncacem non clfc

tcnciam fuperiorem intclledu. Confi-quenter
quidem Durandus, qui ponit intellcdum neccftrahere fecum
improbatum
eft
cleîoncm
quat principia
quod fupra
non approbat
:
Hanc quxftionem fupponivoluntatcm nempe cfte princi-
fine ratione
nifi
aucetn
, in propofito
ncgatur; neque inftantia
Quia
intclleftus
licct
fit
quia
potcntia fupct ior,inquit Sal.is,potcft difpofitiuc,

vel confecutiuc per
niodum
nis nccefllcari ab infcriori
eiufiiem conditiovt iniclledDS a fen-
fibusad cogitandum hoc,vel illud
&
volunras
in pacria neceflîratur ad air.otem Dci fuppofita

claravifione.
Hxceft
Docflrina Caietani
ûî^.toart,!. voluntacem in patria
non
i.i.
neccfll-
Eliditur
iit-
ft/inti.
con-
tur intelledus paffiuc fe habens. Voluntas

tra fubordinat fibi intelleftum
applicando ipfum
ad atSbum , vel eciam feparando ab adu per conuerfionem eius ad aliud obiedtura cx imperio.
Necrcfert dicere qucd intelledus miniftrct
obiedum voluniati,ficut fenfus
intelledlui
3*
nam
difpareftratio.quiaobicdum non mouet voluntacem efFc6kiuc ; fed feipfa mouecur in obie,
&
fufpendic
adum
fi
libeic agic
fcnfus
auccm , fcu obicdum in fcnfu mouci cfFcftiuc

intclledum ad fpcciem , & ca mediance ad
aiûm.
non diluit argumentum,

quia cadcm necefficate, qua voluncas fcrturin
Tcrtia rcfponfio
TtrliM rtfptnfio
tmpu-
fnaiur.
finem,fcrcur etiam in ccgnitionem finis,aut bo,
quantum
eft
ex fc
fiuc hacc neceffitas
fit
ex
fit de ptima cogitatione, qujE antcccvoluntatem antequain amet illa taircn cognjtio confequitur voluntacem in exercitio fui
amoris,quantumadcontinuationem:ergoei fubeft. Dcinde , intelleAus circa bonum operatur
ex indinatione voUintatis ergo magis cx fe ordinatutâd illud , ad quod magis inclinatur voluntasjvt patet in habituato:maior autem cft inclinatio voluncacisad obiedlum, m quod ncccf-
quidqiiid
dit
re-
fari6 fcrcur
tanquam
in
finem
quam
mttUeStti
feîtitur
elinatienem
vilhtttMf-
ad illud,
mo-
ab obicflo beatifico , fed prouenirc ncccflitatem ex ipfa voluntatc in tali difpoficione

exiftente. Addit cettio, quamuis intelledus neccfluet voluntatem ad bcatitudincm, aut amorcm cius , non fcqui nectflltarc ipfum ad cognitionem beatittidinis , quia potcft iiitellcdtus ditaie dc bearitndinc,
non de cognitione eius,
& bcatitudo oftcnfa eft magis amabilis , quara
quod
cognitio eius.
Doftores difrcrunt.nempc in cercis citcumftan- Circumfl fnnon netiis voluntatem haberc talem connexioncm cum t!t
ctffltfnt V0efFv*<5tu , vt infallibilitcr, & ccrco prorumpac in
luntutm.
a(Slu ha:c difpoficio non infcrt neccfficacem voluntati, cum ccrtum fit cam liberc agere & diffentiri poflit. Quod de fide tcnendum eft in vo-
tari
&
31
Doftoris
inclinarionc innata voluntatis, fiac cx intelleflu,
Refpondent crgo ncgando maiorem
Impu^ntur,
illa
mus
motum3& adum
t-
fubordinario pocentiu-
ni
eius eflc in potcftate voluntatis.
fponfionit.
,&
ad propohtum.
eft
&
Salas in omnibus.
cx diftis ,
pium applicans intelledum ad
inttlli-
ab omnibus concclTa
libeic
(Slum
rcfpondct Durandus,&
cx ipfo Salas. Primo
fario
$umm
manet crgo maxima
quo genere fupcrioritatis agitur cx fcopo argumcnti. Im6 quantUm ad rationem motus, prior
a quo mouecft fenfus.quia continet obieifkum
rio 3git,non patitur illam ncccflitatera ab intcl-
ntiorunt.
rum
expeticntia
toll.Ttur
dor conclafionem.quia non funt oller.fiua, fpequ6d potentia fuperior, qnalis
& fubiiciturvolunratircrgo
I>uri,n'fi
amat
rio
maccria:camennoncft fuperior ("enfu per modurn dominantis,& imperantis,& applicantisjde
voluntas.nonneccflRcatur i potcntia inferio-
Vilttnttu fir>
mut
etgo voluncas
fi
Obilci tamen pofTunt refponfiones aliorum

contra pra-fata .ngumenta, quibus probac Do-
rejfed c contra. Intelledus
Rffjtenji.
uct quid frequentiiis cogitct
perfedior fenfuinracione potcnciaf, quia magis

vniuerfalis in gcncre cognitiuae , & abftrada ik
cft
Biris.
Vndc
cogitr.tur.
cxpcrimentum facerc, quid dum in

magis diligat,affignani hanc rcgulam, vt obfer- gnitinn*.
tatur.
cialitcr illa ratio
Ratio Do-
amatur, illud frcquentius
tiiis
fandti Patrcs volcnti
firmat intelledum in cogniiione obiedi indif-
voluntatem quoad cxcrcitium quoad fpcdicemus infra^

quo fpcdlanc loca Auguftini qua:dam,quaE in
fauorem huius fententias malc author interpre-
r.itio-
fetcntis,quod tantum libere amat,quant6 magis

firrnare piitcft in cognitione cius, quod necefta-
tari
quod voluntas firmat intellcftum ineius cognitionc,& trahat fecum alias potcntias infcriorcs quantum cft de
fe quod patct cxperientia,qiiia quod vehemcnficut iplc imcllcdus.fequitur
ncmpebonumin vniucrfaliefTc omnem rationem boni , vcl in eo concipi finem vltimum , vt

eft omne bonum,quod conucnit ipfi fub ratione
parciculari,vcl ad bonum fic concepcum ncccfli-
momenti
cificationem aucem ncceflltari
contr
quia vel falfum affumitur,
alicuJus
Stlutie !n
pcriorem ad adlium , vt patctin appetitu fenfitiuo.qui ex vchementi paflione trahit voluntatcm 6c ipfi conceduntinintelledu quoad amorem beatitudinis traheie voluntatem ncccfTario:
fi ergo voluntas cft poccntia fuperior rtfpedu
imelU'<aus,& neccflario fertur in beaiitudincm,
Scd hxc refpoiifio non eneruat difficultatem:

in confellb eft potcntiam fupcriorcm tam
ex impcrio, quam ex fympathia applicare infcriorcs ad a6lum , de quo ncmo dubitat , cum &
nam
ipfainferiorquandoque ex fympathia trahat
fu-
eft
indifFercns
enim
illud
eft fortiias
ucns eciam rcfpcdu intclle(ftus,qua fcrtur in obiedkum voluntatis,quod fortiijs mouet ipfam voluntatem.
Ad aIiud,quod omiffum
tcm
in tali
nempe voluntaalum
in
& in via. Quzro dc
patiia,
qnitur
eft
difpofitione ncceflari ad
nam
G de
illa
qua difpofirionc lodifpofitionc, de qua mulci
luntace
IlKpugnati,
alteriiti
r-
tionii.
X L I X.
Piftindio
lontite viatoris . neque Hc philofophantes nituntutinditcere neceflicatem voluntaciifed magis reconciliate iibertacem cius cura diuina gra-
de habitus difpoficioneiroinus
etiara inducic neccdicacem operandi in via, vt in
confciro eft : fi de aliqtio adlu ptaruio ipiiusvoluntatis circa obieftuni eo trodo , quo fupra
olleiidimus , intentionem fc habere ad eleftionem tanquan) prius ad poderi.is hic non dacut
tia.
tm.
Si loquatnr
amore
aliquis prior
nccellirio
finis
fecundum
ip{bs, quia voluntas priiis inclinacur in finem

cognitum.ad quem necciTario fe habccivt dicunt,
ad aliquid aliud, & ptius amat nccefTaii^

ipfum fecundum inclinationem determinatam,
quim indifFerentem fi indifferenter amarcc ,eo
modo,qijo ftatuunt Nominales ordinem amoris
in patria , circa finem vltimum , quidquid fit de
veritace. Si autcm ioquaris dc ipfa cognitione
tanquam difpoficione neccflitantc ad adlum , eft
petitio principij,&: magis probabiliter diceretuc
quam
Ntqnt
ei-
imti.
ipfa voluntas inclinatione innata ferri in finem
quod
necefrari6,qi)^m
difpofitionetali
aut alia
necefCcante fcratur maior enim eft conncxio

voluntatis ad finem in operando ,quam ad ali;
quam difpofitionem prûiam

fcrtur voluntas
Jpifintnu
in
quam
eatenijs
quatentis in finem ipfum fcrtur
Quiadifpofitio quscunquc eateniis facitadef-
fc(ûm,quaienus
prdnU.
tollit
mam repiignantem, vt
impedimentum
aut for-
patetin difpofitione prz-
effedum cauGe naturalis,quz eatenus neccfliiat ad fotmam,qua ipfum agens naturale eft
determinatum ex forma, & modo agendi,vt agat
in fubiedlum capaxfotmx,& fublata repugnantiarvoluntas autcm nequc liberc, nequenecefTario agit nifi fuppofitaccgnitione obic&i , vocaueris eam difpofitionem, aut quod volueris ratio ergo aflignanda manet
cur hxc cognitio
neceflicet ad adum , Sc non alia ; quam aliunde
dcfuraere non licet,nifi ex nacura voluntatis.&
obicdi: non ex ipfa cognitionc de bisautem
uia ad
^f
34
R*li DtHe-
Obiicit fccundo illam rationem efle nullara,
& malc probare intentum

icftate.-ergo
,
ptoponit
Do-
fi
voluntas ncccffario fertur in
necefrario aufcrt
impcdimenta
fi-
horum
& perinde de triftitia circa maodit.
EoJem
pofTct dici cx cognitione
libeta
amot effc neccfTarius.

Sed hxc tefponfio non
foluit
ergo
modo
beatitudinis
applicai
& necefTari^ aliquod medium
vnicum eft , neceffario cciam illud

quod admiccunc refpondcntes ,qui in
fi
hocipfoinftant de neceflicace elcflionis
Qustaraus ergo caufam huius
raedij.
ncccflicatis
,qux
ntip*fit
teftate eft
&
fi
antecedens
fimiliter eft
in poteftate voluntatis efTet
confequcns,
amoucte co-
gnitionem , ita etiam raediatc faltem amouete

amorem,ficut amoucre elelioncm raedij , quod
nicum cft.refilicndo ab intentione

paflionem.amouendo
& araouere
aut conucrtendo intelle-
aliud. Hzc non negat Doiflor , qux

pcruiafunt in dodtrina eius. Sed iûid faciunt ad
tMm ad
j
Stoti Ofer.
Cur
ir.tentit
ntrfjfitar
folaeft determinatio voluntatis ,per intcntio-
nem
T<m. X,
tU/iivntm.
excrcmum conconcradidionis,ica vt amplius non
vltimata ad alterum
finis
trariecacis,&
fic indifferens ad oppoficum concrarium ,

aut
concradidborium raancnts inceniione in fenfu
compofico. Taliscrgocft detctminatio volontatis per intentionem ad finem , etiam neccflari^
determinatur vt tollat impediiTcntom , fi tft in
eiuspoteftate. Si
ftate
non
autem non cflu
in tius
pote
quia intcntio cft

poflibilium , non impofTibilinm. Ec cx iuppofitione determinacio ad priusinfcrc deccrminationem ad pofterius, fine qno ncquic ftare prius.
,
poffet inccnderc
Sed maioreftdccerminatio voluntatis ,qux

dicatur in eius
efrv.'ntia,
necefTaria eft
&
non
& inclinationc innaca

indilFcrens
quim
ra,
fl
dcter-
minatio ex fuppofitione adus eliciti ,&liberi,

quia hxc tollic folijro concrarium , aut contradi6loriura aiûs fuppofici
opponatut immc-
fiue
diatc primo, fiuc ex confcquenti
& fecundario;
illavcro tollit etiam poteftatem
T>tttmirus^
tio
ptr natu-
rM
pttior tfi^
atque adc6 auam dttiT'

,
inefle poffit , quia tollit minati p*r
caufam ipfara,per quam
libertatem exercitij,& fpecificationis \ potentia aSum tliciin fenfu diuifo:crgo a fortiori dctcrminatur pet tttmlibtri.
impedimentum
cara voluntas ad toUcndura

finis,vt ei
coniungatur,
modo
fit
fui
in cius potefta-
te,quam eam deterininat necefliias fuppofitionis

per adlum eliritiim:negcnt crgo minorem, vt ratio Dodloris fiat nuUa , quia maior eft cuidens:
Minor autem &
ipfis,
& aliis in confeflo
voluntatisjinconfidctationcm
pedimentum amandi finera

determinata ad vttumque
nem-
fine clfe in poteftate
dceodcm efTcim-
voluntas auteraeft
per ipfos ergo redlc
deduciturconfequentia,nifidicacurqu6d voluntas fit miniis determinata ad obie^lum, ad quod

etrcncialitcr neceflicacur,quam ad alia,ad
quzeft
raediorura,fi ignorantur,aut
obuia funt, confiintentionis , aut
fi
derationera iuxta qualicatem
poflibilicatemoperandi
ergo a fortiori neceffifinem infert confiderationem eius. Si autera femper ftaret intencio a(flualis non incermifTa , femper cciam ftaret confidcratio finis ergo fi voluntas neceflitaretur ad finem ex fcfempcr ftaret confideratio , & amor fi-
SlnHtt iatt-
tas inclinationis ad
tiint in oAtt,
fiat t*iniii*
finit.
atgumenttim,
Doôr non quxrit
frtftfittim.
&
/iceft,qu6dintentiocfHcax determinet voluntatera ad finem,vt neceirari6 infertit inquifitioncm
neque diredc alludit nam

an cognitio finis fit libera,aut neceflaria ; & hxc
refponfio pocius efTct ad primum argumentum.
S>i forte tamcn ad ipfum facit
nam in cuius poai
in eius poteftatc
applicat;
nulla cft,quia,vt redlc Ocham.i i.dtfi, i.ûdtft.6.

eidem argumcnto refpondens , bcnc poteft aliquis adus effc neccltatius ex fuppofitione adlus
libeti,vt fuppofitaintentioneeleftio mcdij.quod
vnicum eft:fuppofito amore.dclcdlatio circa ob-
prxfens
if=
cus:nam hzceft vera,qui vult finem cfHcaciter,

neceflatio tollit impcdiraentum ad finem , fi cft
indifferens;quod inuoluit conttadidionera. Scd
lum prsfens,quod quis
ntnrfl
tKcrJf*-
impedimtntHTn ^dfinem fieft in eiw fottft*fr-quae eft maior , de qua nullus eft dubitandi lo- DeSerii
rio toUit
vnii eft inc6fideratio:crgo,&c.H2C,inquit,ratio
iedum
Imfugnti$.
quam
<ôr,nempc eum,qui nectfTario velit aliquid,neceffari^ auferre impedimcnta , fi funt in eius po-
nem
KfJ^tnfi*
517
hanc maxiraara. Qmi necefttrio vnlt finem
pe cognitionem de vltimo
diximusyi^r<i.
t.ObieHi.
Qu^ftio X.
nis,
& intelleûs fequeretur
inclinatiooem to-
luntatis.
Confirra3tur;quia voluntas
non
poflet cefTa-
3S
re ab adlu pet propofitioncra boni indiffcrentis,
Cenfir.
ad quod non habet neceflatiam connexionem

ficut ad finem, ad quera neceflitatur ; non traherctur ab appetitu ex eadera raiione ;quia & inclinatio cius ad bonum appetituseft indifferens,
magis autem in operando fequeretur bonum, ad
quod ab intrinfeco neccflitatur ; ficut quaradia
flaret in ipfa affedus elicitus boni rationis , noti
pofTet uic in adtum contiarium proptet oppofi-
ptitri.
XX
lioneo
IV. Sententiarum.
Lib.
5i8
tionem
aftuutrt tnrer
fcmaior lutetn
oppoH-
eft
qukm hzc.
bonum pro-
tio fundata in naiuraipra vuluntatis,
Adde qu6d migis
inclinctut in
prium,qu<tm inbonMin
alrcrius potencis
non
obiedtum fpeculatiuum
&
tunc con-
trainclinationemvoluncaiis non abllraheiec in-
nempcalicuius
: vel circc prafticum ,
boni in ordinc ad opcrationem volnnt.itisi& hoc
non, quia aH illud vuluncas eiTec indrfFerens , ad
finem pulTcirum df cerminata neceflaho ; neque
crgo fortiijs mouercc voluntatem , quam fims,
neqnc inccllc(flum concra inchnacioncm voluntacis:ex quibtis pacec veritas dircurfas Dodoris.
Cum ergo nemo experiatur in feipfo talcm appetttum boni vt (ic , canquim finis neceitari^
amari,aucfolicitudincmcogiiandide eodem,fcd
plerumque feracir in bonum aliquod pacticulare appcrcnde,auc confidciando, feqmcurnon ef-
tellcftum
p*ritn*U*
j.O^'''^/,
re^mflt
tiOtStrm
vltimum
in pjrticulari.quamuisneccfllceturcir-
" nnemm vniuerlali
quiacirca tinem inparci-
non conciudic
operandi;quz non in-
mcommuni
aut vniucrfali:
catio Oodturis
quam
& natura atu$
in iiffcrcntia
vicalis
faiua vo-
tollitur
cantum
quat fupponit dcrlibcrationcm
vt
conueniat vuluntati ; qu eft opinio communis,

&fdtis plaufibiiis in^cholis.
Si dtcasnon pcobari intelledlum cilc appetitiuum quamuis producai illum adlum complv
centia:, qnia noneft ininianens ipfi , (cd tranfit
in voluntaicln eiideir. modo qno Dodores multidocentintellcdum concurrcre ad aiftum vo-
luntatis , non indc tamen fequitur confundi in
,
ropriis
cum
Contra
vcluntate.
argumentum
38
Reônjt.
principiisopinantis:
nam
cft
ad hotninem ex jmpugnatit
!icct in fententia alio- f* prindfiU
& comnjuiii,quac diftinguit potentias intcr '/"*"*'

& ab anima refpunfio illa quadrarcr tamen
rum,
fe,
diccns ani-
fufio.
Secund6,non oritur
39
harc nectflitas ex princi-
i-Prob^trit.
turam fupponiad libertatcm in operando ; quia /1/^'

in ptiivis faifum eft fic intelktum , refpediuc
ad voluncartm , quafi necclTario femper haberet
duos ?6lus fuburdinacos , quorum vnos circc ab
lari.
nulla
Ex quibus
camen
eft
maiuc difHculcas
profecucionem
fui
pec
pacet e5cacia difcutfus praemifli
incellc6tu
"i
eft
veUe
quoddam
paflione,feu afrcdîone;non producitur
neceiTari^, voluntare fuppofita deliberacione,
neque ab intcUedu, aui intelledione

habeiite voluncate
fupra citatas,
tibus
cft
qtiac m.igis
pafllue fe
concra aHas feniencias

dcclarabitur infeqden-
vbi probabiinus nullum
adtum ehdtum
Pcobatur condufio quoad fecundam partera

quoadftcuHcontra Marfilium Quia videtur repuenantia in
;
amor procedat ab
alio efrcaiue,
*^ appetitu.cuius cft proprius adlns ergo

fi loquaiur deamorepropric,nequic elTeabanima,vt inccUeaus eft. Patec confequencia , quia
non S''*'"
gjjjQf g(^ appetibilis.quitalis
appctitum. Secun(i6,nulU
fic
autem
eft neccfllic;^
&
cxtera
refpicit
tribuen-
quia
qux rcquiranturex
fis
in
adibus antem pcccaminofibi (ufBcere, neque men-
dicunt voluntatcm
cioncm faciunt illiusamoris necclfarij canquain

fempcr prarrequifiti ad veUe. Quimuis autem
aliquandoloquanrurdequibufdamafredionibus
volunracis
fcnfii
&
-^^** ''*"_
"*"
i?*'?""'
in alio ta- i^tiniM*alia ratione conftat eas incfte vo-
qua: pallioncs dicuntur
plerumque feqnuncur aftum elicircdditur

, per quem obicfkum
conueniens,auc difconueniens , non fupponunluntaci, quac
tulr
voluntacis
ad ipfum.
Conncmarur
primft
quia volutaS de
fe re-
ctnfirm.
t.
fpedu aduseliciciordinis natutalis eft in potcntia proxima tam a6liua,quam pafliua fuppo,
fita
applicatione obiefli': ergo
ille
conducit. Confirmatur fccundo
volunratis prbduci abfolutc neccftari^.
trnhuU
terminis quod
adiucoria gratiac
tum
vc
ab ipfa voluntatc
parte ipfius voluntatis quoad aliquos a(3us,vt
& diitin-
quo dicunt na-
voluntace ad agendum proxinne pratter cogni-
tionem obiefti
mcn
C'"^'* '" rigore
alius libcrc
nequc fundamentum habcc in Philofophis , neque in Patribus , qui vniuerfim nihil cxigunc in
ex Dodlore.
Secundaconclufio. Si loquamur de complaguitur
vf f**.
Secundo autem modo
appeticiua.
neceintatem voluntaiis.
Sed hxc refponfio eiiam dtgredirur ab argutnento, quiaUcec,vt fuperiijs ad cuacuandam
hanc refponfionem ,
ad incentum Dodoris exprimendum ex fcopo argumenii le offerat diificultas circafinem in parciculari , profequendum
complacentiam fimplicem, qu^m fit finis in vniuerfali. Si ergoin vniuerfali neccflitat voluntatem ad complacenciam , a fortiori neccflicac in
pacciculari cognitum , hoc autcm falfum eft , vt
conftat indamnatis,acque etiamin ipfis viatoribu$,quifecundum complacenciam non neccfl!itancur inexercicioad finem vLtimum in particu
fti$.
non
plo illofamiliari Nominalibus
amoreefficaci
*lfeb intel
tribui-
adduximus ex perfcdiuri buno magis inferens
eius in parciculari ad
/*iSf
&
tur alteri putpntiac, quac ex gencre eft cogniciua,
/iipri
&
t,.0M//'
voluncaris dcftruitur,ncmpeappetere,
main immediatc opeiBri circaappctibilc,&circa

verum non pcr alia principia a fe diftinda , fcd
fcipfa vnitiuc, dicens vtramque virtutcm operandi ergo cum actus ipfi immanet,& cliciatur
anima operanie qua oidinatur ad verum , id
eft , qu^ intelledus eft , benc fequituc taliscon-
ucnitur circa fiiiem
genere fuinpti.
TerciA obiiciunt non fequi voluntarem neceditAri circa bonum in particulari , auc fincm
idco
Amorem
; & eo dato diceretur vulunnarurz producete ipfum quod

faliiat cius necefEtaicm eftquemiiiiis inconueniens dicere , quam qudd aiûs amoris proce^
dat pcr intelle6\um ; quia fic quod proprium eft
modum
Marfiliusnegac hancdiftinflioncm
cuiati ubiicii fe dilEcultas
ImfMgnam.
vei quia actus cft neceira"
fe neceflitaiem cxercirij in voluncate tefpedtu

fini$,aut bearitudinis,in
^6
/iu
ac proinde ilequeac procedere k voluntate:
fcd id inccrtum eft
luntare,
illud eilet
Antecedens
ergo.^
rius
quiailla eftet
gnicio iinis ,ad qtiem voluntas neceflliatur
vel
tas per
intellcAui
patec
inrelKdus , quia vel

hocellec, quia aliud obieulum furtius inoucns
obiiceretur iibi pec inccHedum, & iiuc non;quia
coniiderarioeius vehemenciurr^beirvC voluntati,acpcoinde Ci decerminata elTetad iinem cognitum , amoueret intelledum a cunlid^ rarione
vlceriori concrarij , ii Hmul (lare non pollcc co-
ceirarec ex iiicunfideratione
di hiinc &(kvim
adlus nihil ei
quia
fic
de-
x.Ctxfir.
ftrueretur libertas eius,vcl eireni aftus conirarij
fimul in voIuntate,quod eft abfurdum:ergo,&c.

Antecedens patet,quia volitio illa naiuralis , feu
j},yf,.M;
u^
complacentia determinac formalicer volunca- bntMttm.

tem : v. g. ad profccutionem antcccdcnter ad
exercitium fux libertatis,ica vt nullo modo poffit fugereobiclum,nifi ponatur in ea djfpliccnlia oaturalis
fimul de eoden), fine qua
non
eft
in
pocentia
X L I X.
Diftinaio
potentia proxima ad noBe propter fubordinatio-
nem itlam cfTentialem aûs

ergo eruntcomplacentia
(imul
-
>
naiuralis
Sc liberi:
& difplicentia
obiedH
velcertc alterutra poHta voluntas nequic
propofitioobiedki delibcrata rcfpcdtu zSction\$t

fcu complaccntic ,quc eft cius tefpcdu confenfus voluncatis
confenfum eirc liberum,ex Tridentino/rj^6. c.6. Z''/"*^

ergo etiam erit libera affed'io. Patet confequen- VIûw^l
*
tia , quia ideo lil>er eft tonfenfus,quia obiedlum
j, oitM.
intcllcdHonis
tatis,
ra
fed in
Dco
intellcdlus
perinde
&
volun-
& amoris Hcatin ctcatU'

& ad cxtra ergo,
,
vt de fe conftat ad intri
Tcrtio probatur contra candcm Mariilij fcn-
centiam concluHo
in cuius poteflate eft iCtas
idcm obicdum,in eius poteftaadtus imperfedior,& magis rcmilTus , quia
perredlior circa
tc cft
hic includirut jn perfediiore
fed in potedate
, ad quam comparacompUccntia tanqukm adus remi(rus,&

imperfedius crgo & ipfa complacentia, Sc confirquenternoncft recurrendum ad aliud princi-
ôl""^*''* cftintcntio boni
qui confcqoicut
proponitor per
indifrerenter
fcd de fide eft l^"* Miitf
delibcrationem
przuiam,ad quam intellcdlus illuminatar pec

gratiamjfed eodem raodo idera ipfum obicdtutn
eft afFcdtionis
modus
&c.
Sleut iMtm-
&
Confirmatur tcrtii , quia talcm adum , ad

quempalliue fe habet voiuntas , non agnor"
cunc Theologi in Deo , qui docent in Deo
faluacur rnbordinacio
).X(f.
519
obiedi ,
propofitionis eius per intellcdkum. t probatur fubfumptum eadem efl
inoppontum.
amorem vnum (impliccm
Ai^
Quxftio X.
differcntia
,in quodconfencit voluncas,idcm
per eundcra adtum

, quia
deIiberatiuum:ergo eadem eaufa libcrtatis.Qu6d
ptopoficionis
obieiaum
vcr6 idcm
fit
datur per
modura gratiz
patet
quia illa afFcdio
;dprofecutioncm obiedi
ad quod
eft afFcdlio, ttuftmfm.
profecutio piiraari6 confiftit in ipfo confcnfu voluntatis,peC quem efficaciter vult obicdum
ftndttfrim fitum ccnctur cx cfficacia iudicij pra<5îci,

frs etnclH- pcrij intcUciftus in
Tura, alias toUituc radix libertatis vndecunque
ôt
in
efi
fottftti V:
^'""'>
y
''*
ttmfw piurncomplacentia produdliuura,

ra ht
....
quihtu di-
^'*'"''
fiucillalibc'-
vcl necelTaria extra ipfam voluntatem.
Probatio conclufionis quoad primam partem

dcpcndet ab alns qiixmonibas j quia vcl oppo-
& imvoIuntatcm,quod pcrinde in
fentcniia airerentium excendit fc etiany ad cle-
iSlionem
non folum ad fimpliccm complacen-
tiam,contra q<io$ aiflum
eft in
prxccdentibns:vei
lencturoppofita fcntentia abaliis,vt i Molina
^de
tUfpHt.
(0f0r<6'ii, vt
pium, nempe vocationcm
modum naturae
tem vocationem
tamen
vt eft
qus
Hanc
quadam
concurrat.
dicit confifterc in
fedlione voluniatis,
farius
noquamuis vo-
in nobis fine
cuoperantibus
bis,rcilicet libccc
llintas per
faluetur illud princificri
cft
proxime^ voluntate
fupra
Interim
quod
probacum eft.
hoc fotum infinuarcad cxcr-
citium liberum fux virtatis nihil aliad rcquiri in

voluntatc, quam polTein adutT),& obieûm fob
pofito per ipfos
'.**
'
'.
t* gtt etre*
Hamm
iti-
differenttr
frtftfitum.
voluncace
nifi
quz concurrunt
modo
n
poteftacc volunca-
circa
obicdum
indifFerens,
ncque ex nacura obieî , ncquc ex
propoficionis neccflitatur ad
obieûm
fic
propofiium, aliis vixconftitui poteft regula ccrta de raodo operandi voluntatis indifrcrcnti fcd
obieûm calis complaccmiae ,fi fic dicatur , auc
affcdlionis cticicz a voluncacc , eft in fe indifTcrens , & proponicur indifferenter
crgo iibcrc
voluncas aflici(ur,fi affedio eft a voluntate.
Hoc argumentum ptoponitur ex principiis coramunibtis Scholx concrariac . in quibus dedarant
modum operandi voluntatis ex ianatuiam ,
Sc9ti Optr.Ttm. X,
:
&
aenientc voluntatem
effek voluntatc
cum concurfu
,
dicunteas
illa,
fieri
& fic
,
fcquitur
1 .
&
dt natMrn
Molina ,&
autcm
& gratU
alij
,nempe
eas fieri in nobi$,fine nobis liberc cooperantibus,
non tamen fine nobis nccefrari6 cooperaniibus,

non probaiur ex do&rina Patrum,aut Scripturz,
fed ex principio Philofophico , quod nos putamus falfum , nempc cffe adlus vitales , ac
proinde debcre produci a principio vitc, cui immanent, Vtrumquc borum ncgamui, quia neque
afFediones illz funt vitalcs a6lus,nifi abufiue,fc(l
&
&
habituatz in pcccato per praaam

inclinacz ,
confuetudinera , ita vt poflit ei conueniie talis
efficacia , quz fupponit inclinationem cx parte
voluntatis,ance
ucnicns
quim obicdkum proxime fit convoluneiu$,quam fupponit,qujB
id cft, fccundiim inclinacionera
tatis in ca difpofitione
fequitut in opctando inclinationem appctitns

fenficiui
& non rationis
vt patcc in conuerfit
quibus opcrario virruofa cx hoc capite eft difficilis,& ardaa,& pcenalis , naxinre intcntationl'
bus , Dcquc incUaatio vel aiîua , ycI paiCoa to
1
luncatii
XX
vteatit in
magis faluatur "*** ^**

& Patrum, ()ui
in nobisfine nobis. GtofTa
qucm
fed vcl
vt per eas cxciretur
quara adhibet Soto Ub.
cap. 16.
obicdî prz- iium*dtp
ne adus, fcd in eoquod potentia pet ipfuro operetur adhzrendo obiedo, vr patct in operationiintcUc
bus improdu^kis diuinz voluntatis ,
dlus, quz pcffedefunt vitales fi ergo excitatio
voluntatis fiat per affcdlionem , crit ab obiedlo
Deo fpccialiter afliftente ,& principalii^s k Deo,
qa^m ab obiedo,ira6 fori^ k folo Deo , vt latii^s
fuo loco diflcremus:qaia obiedlum cciam per fidcm propoficum non habec rationera oonuenientis rerpcdiue ad voluniatem pcccatoris roai^
volunracis
non
vel certc
pafIiones:neque vitalitas confiftit in produdio-
& indiffercntcr propofitum,eft agcre indifFerentcr

& per modum liberi arbitrij quia ncque ex
,
ergo nequic illa affedio cfleik

liberc ,fi ab ipfa eft. Probaiur
:
inclinacionc
fequitur ens
in pro-
conlequencia,quia non eit

cis cicca obicdlum indifreccncer propoficum agei-e non liberc , feu pcr modum nacurz , quia ncquit agere aliter , quim fecundum modum connaruraiem fibi , modus autem connaturalis operandi
Dco folo
propriecas loqucndi Scripturz
fufficiat
dcliberationc proponi
tatis
'i
af-
tenct
Ncque fundamjentum Molinz , aut

aliorum probat cohtrariura , quia c6 ipfo quo ilIz afFedioncs non funt libcrz fuppouta deliberatione , & fupponuncur ance confenfura volun-
p^roueniat.
difponatur ad confcnfum
pendct ab illa quacftionc , an fcilicct afTedioncs,

quas communiter paflioncs appcllamus, vt deleikiuoyil trifticia, eliciantur k volgntacc an vcr6
prodocancur ab obicdô nihil cooperante ipfa,
fed mere pa(Euc fe habente , quod Schola noftra
jj
au-
adlus vicalis, necef-
'^' ***
quz
propofitum crgo confcqucntet dicendum eft

iilam afFedionem noncflekvolantateelicitiue,
fed extrinfecus ab obicdto, & Dco fpecialitet difponenie voluntatera \ vel ccrtc ctFc iiberam :
quia neque fupponit alium adtura in ôluntace,
qui ad ipfura ex hypothcfi dccerminacec, quia eft
primus :nccvoluncasnecefIitatarexfe circa obiedum indifterens ,atque indifFcrcntcr propofi-
th
^^T
cxcitantJs voJuntatem ^/^,,,,-^,^
520
bonum
luntatis ad
rationis in
eo
ftatu prsualec
inclJnationicius in bonumdeleiaabile.ad hocvc
obiedum fit
magisconucnicns, quantum a4
ipfi
excitationcm cius in bonum.quamuis fufficiatad

Auguft.
faluandam libettatcm. VndcAuguftinuslibro i.

adSimplicianum îr/?<ir,inquit vt volumates tli:
AntHr
'y/id
voluntas ipja
deleitet,atque incitet
nifi alitjuidoccurrat (jHod
animum, moueri nullo modopo-
quid alioquinillz definitiones ConciIiorum,& Patrum(liberum arbitrium de fe fufficercad peccatum.ad bonum autem poft peccateft, &CC. vt
cum non
lx,Ci
fufficere fine gratia Dci)toties inculca-
inquam voluntas ,
fcu virtutc innata
fcu
fupponitut in co per fidera cognitio finis.vtpoffibilis non ita tamcn, vt didum eHfitpra
, talis
adus.aut cognitio fupponiturin infideli. Qua:
lis
autem
fit ifte
i(k\x%,fuprk
varias fententias
fo
ficut
turalia
adtu inefficaci
tur
afliftente.
Non ergo in
in efficacia obiedli
Deo
pofllcc
fed de
naturalis ordinis. Dicit au-
tus liber fcquitur vt in pluribus inclinatiouem,
& appetitum naturalcm.

Quia
ficuc
^ forriori fequitur
fpecialiter adiuuetur,
non,reducere in
fiuc concurrat obictum,fiue
Deum
primario
aut totalitcr
efficientiamhuius affecbionisexcitantis voluntacea) ad confenfura, vt fahietur dodlrina
Patrum,
qui per hanc inteUigunt fuauitatem illam,
quam
Deiis opcratur in cordibus noftris finc nobis
ex
quaterra noftra profcrt frudum bonum in fahitcm quaMetaphora vtitur fa^pc Auguftinus,
Profpcr,alludentes ad illud Pfalmi. Etenim Doterra noflra dahit fiumintu dahit henignitatem ,
ilumfuum. Videatur Auguftinus /i^. 2. de fecca:
&
&
torurn meritis
& remijf.cap.j.de jpiritu,&
Ittera cap.
1.& xs).&i$.
Profper cmr< CoUatoremcap. 14.

lih.x.de vocat.gen.cap. 16.
Auguftinus lih. z.
&
& remijf, cap. 9. Ex inuito,

volentern facit, & ^nihnfiihet medii^
de percatorum meriti<
,
infide-
Ittatem refiêntis inclinat, vtcoraudientis ohediendi
infe deleâtione generata, ihifurgatyvhi premehatur^

SiCC.Etenim Domintts dabit fuauitatem,
& terra no-
fuum &c. Vnde Mileuitanura,

gratiam excitantcm nomine deleHationis tx^Wcat can. 4. Arauficanura nominc fitauitatis G
jira dahit fruium
ergo voluntas eft nolens

cft ci fe ad conucrfionem
& refiftens quantijfn
&
obie^lum difcon-
ucnicns, atque refiftens, fequicur de fe non cftc

neque proinde neceflario in
ei conucnicns ,
&
ea caufare ipfa concurrcntc hanc deleflationcm,

lcd potius oppofitum
li
fibi
rclinqueretnr.
quo ad fundamentum aliorum
Ex
patct.
appctitus
nem
liber
Voluntat pt-
quitHr ex fe
inclinatiDne
inclinatio- innatam,
naturalem voluntatis qui fubdit magis

voluntatem qu^m habitus vllus, vt patct in voluntate non recSlificata per gratiam, qua: fequitur
inclinationem appetitus, &c fomitis; ex inclinatione, fuppofita etiam gratia , otitur difiicultas
maxima operandi fecundum inclinationem ra:
habiius.
tionis. Et licct in ipfa voluntate infit indinatio

ad rationem,
fincm , qua: impcditur ex fomitis rcpugnantia.vt efficaciter profequaturbonum
ad
z&um
tix in fine cognito
non eft
rationis.
fic
Tamen
fimplicis
complacen-
talis difficultas
quia
adlus cft inefficax,neque impedit voluntatcm
quin profcquatur cum efFcdtu bonum commodi,

fenfibile, licct cura remorfu , quando eft pro
hibitum. Adducic praeterck Dodor cxcmptum
huius prxdominantis inclinationis naturalis fuper inclinatione ex habitu:v. g. iuftus habituatus cum difficultatecligit mortcm , quia cx
appctitu naturali inclinatur ad fugiendam mortcm.
^
Sed e'ftne aSlm iUe elicittts , &c. Qua:ric an ille
4r
adus fit naturalis ? Refpondet non efte natura- Ctmplacetia
i f.ne vnit
lem, fcilicet neceflario proccdentem a voluntate
diciturnatttpcr modum naturac.clicicntem adlum , fcd libcre ralit.
procedere, dici tamen naturalem.', quia fequitut
inclinationem natutalem innatam appctitus.
Sicut ille adus dicitur efle virtutis , qui clici-
&
tur fecundum inclinationcm habitus virtutis,

quamuis habitu nondum exiftcntc cliciacur.
g
Sed htc efl zmum duhium , &c. Hic quarit dc
in particulari;
Nominales cencnt partem ncgantem. Ocham

Duhium. Miiot in i.difl. 18.
ûafl.j.ad 1.& ^.difl.^ff.ûafi.j.concluf. i.Hicron.
vtrumque, quando
non duDitat inrclledhisjn quo iitm pamculari,
mf.2. Almainus traf.}.moralium,cap.4. Hi diftin-
tingenter
tct vult
vuft fiiym
quamuis
fincm in
communi
&
vt in pluribus vclit
ficut patet
dc quolibct fidcli,quicredcn$ in frui-
tioneTtinitatis cunfiftcre beatitudincm
Hncm , lic^c aUquando
incfficac^ter
46
An
wlMittm
refpedu volendat bea- Hicejfitttitr

titudinis,& nolenda: miferix, & vniuerfalitcr an ad beatitmvoluntas dicat neccfEtatcm fpccificationis re- ditttm ficunfpedu boni,qua bonum eft,volendo,& mali,qua dkm îeif'
catinm.
malura eft,nolcndo , iia vt non podit nolle boaum quik bonum , auc vclle malum qua malutn
ncceffitatc fpecificaiionis
eft.
Dico ergo quod co7}tigenter,Scc.E(i cadem conclufio , quam declarar fic voluntas contingen-
illum
44
voluntas habituata fequituc vt in
&
Oportet ergo
inquit
agitur hic
vt
fidei.
&
&
non
cxpeftatio-
fidcli
vc
fed perfeuerantibus in peccato contta didlamen
41
de illo
peccatore
m peccatoribus fidelibus non conucrfis,
vt parct
in
proponitur per fidem , faluatur illa cfficacia gratiz Chrifti.quam Patres rantopcre dilfetunt contra Pclagianos , atque cxtoUunt, quamuis illa
conducat ; infirma enim eft ad excitandamyoluntatem,nifi aliter a
&ad variamlucri
pfurimuminclinationcm habitus, vt patet in iis,

qui acquifierunt habitum praux confuetudinis,
fpecialiter
cogitatione congrua
quidam volunt ncmpc
enim a6tus'na-
tem Dodorvt inpluiibus hunc adtum dari in

homine fuppofita cognitionc finis quia appeti-
amorcm faciendorum, Deo
nem. Et qnanqukm
& reddatur facilis ad confenfum & conci-
picndiHn
cft
exmotiuo naturali,-etiam peruerSimon Magus voluit dona fuperraper fimoniae motiuum , & ofFercndo pc-
quis velle
Auguftinus vidiicem , qua excitatur voluntas, vt contemnat ca,quibu,santei afficieba-
ccft
effe adtus fpci
farpius
dcclaratum cft.iuxta
cx motiuo naturali
finem. Nec refert quod fit rcfpctftu fuperna'
curalis quia aliquod donum fupernaturalc po-
etgo vt rcddatur primum conuenienspcr gratiam Dci tangcntcm interius cor

excitaiitem;quod fit
hominis,& difporrentem,
Deo caufante dcledationcm boni quam vocat
&
Dodlorum
turalis inefficax refpiciens
cunias Apoftolis
Voinnttu ti-
admittic adum clicitum

refpediu bcatitudinis in pcccatorc fidcli quia
;
cxtrinfecus ab obie5lo pofito in intelledu per fidem reJdatur ita conueniens , vt caufet affc6lio-
nem Oportet
43
non vulc media. Hic
,
,
in j. qutfl. ii.ad^.
ab AngtAo cap.i.fiiorum moralium in
i.part. traB.
guuntbonum
vulc
in id,quodeft honcfium , delcftabile,& vtilcex vna parte ;

in aliud , quod cft
quia
appecibile vt fic,dicunt
&
autem malum
efTc
appetibile
47
Senttntia
ntXatiua-
;:
r^
DiftinaioXLIX.
tibile profecutiuc
hzc
4
CtnelmJU.
affirmitiiu.
& bomim odio haberi pofTe.
dillinciio eft verc nominalis
& non realis:
oppofitum cenetcomrounisSchola.
ConcIuno,voluntas tam ad Hnem in communi,quam in particulari , & ad bonum vc Hc , quk
bonum eft , neceflitatur quoad rpeciHcationem,
eodem modo quoad malum , aut miferiam,
quitaliseft. Hanc tenet hic Do(ôr, licct in i.
di/t.i.. jid dtrgumenttm , &c. id relinquit in du-
&
bio,quia ad fcopum difcurfus eius
non
faciebar.
& ini.diji.î. quibus inlocis fupponitcommunemopinionem.quam tcnetS.Thomas,i.i.fw<^.

io.rM.vbi C3iecanu$,Conradus,& alij ,D. Bonauenturaini. tUn-. 34. art. i. tjM*{l. j.Hcnricus
^HtMiheto ^.ûdJl.i6,Wi{qaez \.i.diifnt.i i.cMp.i.
& iCf.cap.i.Cipzcolasin
^.dift.^cf.ûdfi. 2. 11
idtfi.i.qMtifi.
^.Sotusi
communis omnium
prxter
cicacos.
49
trhti*.
Probacur primo. Dionyfius de diuinis nominibus, cap. 4. Etiam omnihm mdlorHfn initiHm,&
ûa hona
finit tfi honHm. Boni cau/afHnt omnia ,
1
Dioo.
&
funtydr
hac
ijHt maU-.ijMippt citm
Mgammynemo
hono deftderie
ejna
enimpropefiio fihi malofacit tjHafacit.
Augaftin.in/i^ro i.confejftonum cip.^.vfûe ad 10.

Aogaft.
Aofcltn.
&
dedderetut
odendic quod in omni quierarur ,
bonuin aliquod.C^ i^.de Trinit.cap^.in Echiftdio cap.S6.Beati,\nqoit,
folum
mus
tjft
volumMi
tjft
& miftri nan
nolHmmfid ntc vtllt pojfumm,8cc. Anfel-
in lihro dt concerdia lihtr. arhitr.
Iîhil vult voluntM nifi ctmmoditatcm
(^ pradeff.
aut reEiitu-
tnim aliudvult, aut propter commoditatem,aut rtilitudintm vult,& adhaettiamfifaUidinem:t]Mid(jHid
tur,put(ufe rtferre
ûod vult , &c. quae loca funt
clara.
Philbroph.
Secundo patet cxPhilofopho i.Echic. cap. i.

Omnit ars,omniftjHe dotrina,& eleSiio honum apptttre videnturyjua de cauft htni tmtitjui
dixerumjfo-
num efi tjuod omnia appetunt Item z. Ethic. cap.^.

mouens quz(lioaem,quodnam bonum cadic fub
obie<5bo voluncacis, v^rum fcilicet , an apparens,
aliis allcrcntibus vcrum , aliis apparens : Quodfi
.
hac, inqaix, non placent, dicendum tfifimpUcittr epiitiem,
& reuera htnum
tjfe ajftEiihilt
vnicuiijue veri
&c. Ergo affcdtibilc vt

iicconuertitur cum bono cx quo euacuacurdiid,(}Hod vnicuitjue appartt,
Cmfir.
ftindlio prasmifla
Nominalium
nantut intcrprccari
Dionynum
per
quam
& alios.
co-
t con-
bonum,de quo loquuntur , eft aliquodconucniens operanci,vel rc ipfa, vcl in apparcntia ergo quod dicunt quemque attendere
ad bonum in operando , intcUigunt tale (ecundum conuenicntiam,ac proinde qua bonum, non
qui malum. Deinde , loqiiuncur per ancicheHm,
quod nullus poted velle malum aut miferiam,
qiia calis e(l mifcria.aut malum.qui talis ell prifirmaturiquia
aatioboni:ergo in hancnullus fcrtut appetendo.

Deinde.ex Patiibus contra Pelagianos ,voluncas
non
vult aliqaid,neque profcquitur,nin delcdlet;
deledtatio e(t boni,qua

titio.ac profecutio.
bonum
ell:ergo
& appe-
Deinde, quia peccatum ^c ez
dodrinaFatrum,& Augndini per conuernonera

bono vero ad bonum deledtabile:& hac ratio-
<i
ne dicitur concupifcentia ede pcccatum a Tridentino,^Mi<t exptccato
tji
& in ptccatum
inclinat.
Aflignanc denique Pacres caufam infirmicatis

nodrz ad profecutionem boni veri,e(Ie ; quia vel
non apparet ,
vcl non dclcdtat neque amatur.

Supponuntcrgo profccutioncm boni connflere
tn amorc:quia perindc dc hoc , ac de quocunque
lio bono dinercndum e(l.
Sciti Oper. Ttm. X.
,
Qua:ftio X.
521
Terti6 probatut ratione , quia roluntas eatenus operatur amando, quatenus coniungitur fuo
perfediuo extrinfeco
nempe
obicdtiuo, vel fu<
nociuum fcd illud cft bonum qua bohuin

hocautcmmaluroquil malumcft ergo ad illud
mouetur per amorem, ad hoc per fugam. Maior
gic
patet expetientia, & probatur voiuntas in operando fequitur inclinationem fuam naturalcm.
Ha;c duplex eil, nempe fccundum afTedtum concupifcibilis , aut iraicibilis: ergo niiul appetit
niii fecundum altcrum horum \ fed ncutcr holumindinatur inmalum .qukmalum, profccutiuc,qui2 concupifcibilis fcrtur inconueniens
quod bonum cil. fugit inconucniens , quod malum eil irafcibilis fcrtur in illud , quod obdac
concupifcibili , & impcdit ne coniungatut bono
concupifcibili ctgo mouetut cx ipfo concuptf->
cibili tanquîn Hne eKtrinfeco ad prohibendam
prshibcns ,
confcquentcr vbi nullum eft
prohibens , non excitatur iraft.ibilis & quando
excitatur,hociitexmotiuo boiii concupifcibilis,
ne feparetur afF^dtus primacius a fua perfedtione. Dcinde , omnis caufa cBiciens agit propceraliquemfinem,qui iic peifedtio cius reccpta,
aut communicata ,
omne perfcdibilefuam
pecfedlionem
ergo & voluntas in operando
mouetur propccr perfcdtionem , & confequenccr
boniim autamocioncm imperfcdlionis rugicndo malum ; neque enim pcrfedtio compecit malo , quod eil priuatio boni , neque e contra.
Dices ,ipfamopcrationem cile petfedtionem
:
DupUx fftciiu vqIu"

ttni*
ad bt'
nmm.
&
&
MtUftmrv^
Imatat atlbt-
Bum
ttii,
ftqitta^
vtl mm-
lum fmiitimm.
voluntatis
,& bonum.
Infmgnatmr,
Contra, eacenus petficiturpotemia vitalis in

opcrando, quacenus coniungicur obicdto,feu
perfedtiuo extrinfeco
operaiionis
&
fine
Rt^rfi*.
quod e(l motiuum iplius

quo nequir potentia mo-
Oftrafi
nf
(jHit tjft
JtM
uerc fe ad operationem : ergo nequit eife opcratio fine obiedlo mociuo \ in propoiico nihil ed
adftruitur ab aduerfariis , ne quidem
neque ipfaoperatio potell cire perfedtio potcMtia; , niii qua coniungic eamperfedtiuoextrinfeco, inquod mediante operatione
tale,
quod
apparens
tendir.
Vndc
fi
ponereturentitas abfoluta ope-
rationis (ine tali coniundiione ad
Toluntate
magis quam
lapis
fi
in eo poneieiur
querecur in ea quics, gaudium

operatio
obiedum
Diccs.
obicdtum in
cett^ noii amaret,neque perficcrctuc

,
neque
fe-
aut deledtatio
peiiicere potentiam
enim nequit
fic
niii
Rt^tnJU.
eius perfediiuum.
Bonum
indifFerens
non
eft pcrfcdli-
uumpocencizi camen circaillud opcratur, maximc fecundum fencenciam noftra Scholae , qu

adftruic illud , & dari adus indifferentes.
Imfmgnath.
Contra. Bonum indifferens liccc cale Ct in

genere virtutis , quia neque bonum morale , ne- Benum
quemalum oppofitum , tamen non
eft
indiffe-
quia includic bonum naturale.Aliquando etiam deledlabile: crgo inftantia non eft ad propoficum,quia hic agicur de borens ad rationem boni
no,
& malo prjrcisc.qui talla ptiuatiuc oppofita.
tliitrminti
im Jpttit it-
matmra.itt
J*
Minorprincipalis probatur.quiabonum vt fic

fumptum , fiue aequiuocc , fiue analogicc , fiue
vniuoce,aut quocunque modo dicacur, fiuecolIcdliuc,qui includic lacitudinem boni cuiufcunconfc- Btnmm
que, coufiftit in poficione, & habitu ,
&
im'
difftrtnt tjl
eni'
quenter conuertitur com enre, totque modis d.* Mtrtiimr tmm

tmtt,t^t*t
citur ,quot ens, fiue in j^morali , fiuenatuiali
m*dm ditipcrfefiuevcro, fiue apparente. Omnis autem
tiir,qmtt medlio,feu pcrfcdliuum confiftit in ente ergo om- dii dititHf
nis inclinacio ad perfedlionem eft ad aliquod ens mt.
:
XX
poGtiuum
522
Uli*m in
eoftfillir.
Ad prlitatttnem
non
efl
incUntio
puficiuum verutn,Vel apparens}malutn e contra in

pciuatione con(iftit:ergo nulia cft inclinatio entJs admalum,vtad perfcdioncro. Probaturconrequenria,quia nihil eft perfedtio entis , quk ens
eft.nifiquodeftciufdcmgeneris, vt pacecin omnrbtts.-ergo omnis inclinatio pofitiua entis ad
perfectionem eft ad aliquod ponciuum verum,
vcl apparens,& non ad priuationemeius.
tntit.
J3
& ne-
:ficut fc habec affimiatio,
ConBrroacur
, & fuga in voeigo ficut affirma-
gacio in intelle6tu,ita profecutio
Ctnfirm.
luncate ex Philofopho/i/^rrf
,& negatio immcdiatc opponuntur & diuidunt adsquatc enunciacionem in incelledu , ita
profecutio afFcdum in voluntatc fed
fuga ,
hanc diftin<5bionem,& oppofitionemnon habent
tio
&
Jiifferemia
frolecwionit,
a potencia,qiiK eft piincipium
commune
com-
aucem non fumicur oppofitio ,ur diftin(ftio:ergoexobicto;red hoc eflct faifum fi

obiedlum idcm poiHt clfc prorecutionis,& fugae
fub eadem ratione:crgo aKud eft fugae,aliiid pro-
* miinibus
&
f-g*^
cbiefio for-
m*li.
fecurionis.excuius ratione motiuaintrinfcca,
immediara concipiuncur volitio,&
aurcm filfum
eirec, fi voiitio polTec clfe
&
hoc
mali, qua
iTolitio
nlalum ,nolicio , feu fuga boiii qa^ bonum eft:

ergo volicio eftfoliusboni , fuga vcr6,aut noli,
tio folius mali.
T4
Confirrtatur facund6
X.Confir.
RegMU
oft-
rmnii.
omnis affedus volun-
fupponic regulam ex parceinceile(5l:us;{cd

nulluspoteft efteadliisin intelledu, quididet
tacis
malum.qua rnalum,cfie fequendum, aut bonum,

qua bonum,fugiendum:ergo ncque affedlusralis
in voluncace. Minor probacur, quia intelledtus
non pofledaodium Dei , donec exczcttur inteliedus. Potcil applicari argumcntum alteri materiae deducendo fimilicec quod nequeat efTc fuga boni fine
errore inteiledus. Aiij proponunt argumentum
de ipfo maloin parciculari,aut abftradko per mo-
dum obiedti
eiffimtitieait.
tionis
& afTenfus pradjci
quo iudicaretureffe
fequenducn,quia riulla inclinacio inappecitu,cui

edet conuenien$,aut fecundum rationem , aut fecundijm fenfum,honeftum, aut deiedabjle ,cum
titpriuatio obie<Sticduenientis
qae rationem ergo neque

:
fecundum vcram-
in voluntate funda-
mencum vllum profecucionis ex mociuo mali.

Quarenamque incelledtusfpeculaciuus nonmoquia non proponit motiuutT) per fe requificum , qui eft finis,& bonum,
ex Philofopho?
ueat voluncacem
Confirmatur
i.Confirm,
exUgt.
operandi
,nifi
tertio
ncmpe ex
bonum fcquendum
fu-
quae vniuerfim funt
malum fugicndum;
ad malum fequendum,
aut
nulla autcm efFe poteft
bonum.qua bonum fugiendum. Nulla eciam
"Ex inclin-
auc
tione homi-
inciinatio hominis
qu non
ifl ad mulS
fequendum,
eius inciinatioad
fuk tlt.
quomodocunque
lege
niatur,naturali,aut poficiua
ad
nit,
ex regulis extrinfec"s
quia dererminatur omnis
conferuandum fuum
ejji
pri'
raarium auc fecundarium quod confiftit in aliquo ente,& perfedkione ctiam ad fugam priua,
tionis calis petfedionis determinatur, qua: ipfi
inconueniens appetic ergo fempet bonum,

aur quod conuenicns cft nacurae , auc quod concft
ueniens
fecundiiminclinacioncmracionis,aut
quod conucniens fecundum inclinacionem feneft
fecundum inclinacioncm vniuerfalem,

auc particularem <\ax ordinacuradbonum fimuis
auc
plicircr.cuiuscxteta iunt participacio in genere,
&
dtim
omnem
tacionem
qua ordinacor ad
fe,aut
alia.
y^
OHtHit
nem vlcimum;
feddariodiummaterialc, fcu indiredum Dei, j^,^^'
quodproceditex mociuoamoris inordinati;quo odiumfor'
quisin feipfumfercur:ficdamnatusodit Deum, mnUDti i
qua vindicat peccatum eius ex mociuo fciiicet ^''
amoris, quo fugic pcenam , eam noiens , & confcquencer puniencem ,
in hoc non obcaecarur
ncccfraiio inceiicdusconcipiendo Deum in Ce~ oJiam eiite
ipfomalura ; fedfufficitvt in cfFcdtu fuo ad ex- indirtSum.
&
tra concipiacur, yt repugnans bono dcicdtabili,

quodfumroe afFedat voluntas inordinata,&
non fubieda regula, fiue iilud bonum fit verum,
fiue apparens.
Obiiecies fecundb. Quifquis noftrum poteft Qt-7.

odio habere inimicum fuum ; fed odifTe eft veile
alicui malum : ergopotcft quis profccutiuc ferri
in malumiiniroicus enim vt iniroicus cft,concipicurmalum.
Quidam apud Vafquez

dent mociuum odij
autem
effe
diff.^ i.cap.t. refpon-
Jjonum
malum qua maiuro
efie
communis motiua
& nigredo
fcd
terroinariuum
^'ff'>''P''
'ff!'""
Dcum
vt
odium
malum
fibi,
"**
eft,ficuc in fenfu
cft
color, termina-
malc philofophan-
obicdo fcnfus , quiaquaelibet fpecies comouet fcnfum , & non foium termi- ^*" '/'f*"
**
neque color vt fic mouet abftradim , nifi "/'r "
tur de
loris per fe
nat
quia fpecies eius roouet,licct abftrahacur vt ratiocoromunis Omnibus per fe motiuis fcnfus,
qua:abftrationon fit petfenfum , puca pocentiam vifiuaro.quae non difcernit tationem com-
"^
munem a
particuiari,
omniamociua
quamuis
conueniant
Dcin-
in re
in fpecie fccundiim ipfam.
&
comparatio,quia bonum,
roalum non comparancur ad inuicem tanquam
dc.non
fubfiftic
commune,&
^'"*"*>0',
J,lf"-i
gpLl
nuntur.
fcdcanqu^m priuaciue
loquamur
fi in fpecie
tanquam quaedam difparaca , quando non oppo-
oppofita
fi
parciculare,
in genere
nunrur.
Deinde
non parum accedunt
quam impugnant.
Si dicant
..cx
fentenciae, ineonfiMtiM
rootiuo ex-
trinfeco faltero pofTe vo}uncacero ferri in
'A*''/***
ma-
lum profccutiue ,quaroalumeft. Im6 inuoiuic

manifeftam repugnantiam
quia vnus adtus
fimplexnonfercuralicerinfuum motiuum , aliter in fuura rerminatiuum , vt concipitur per
modum operandi in gcnere ,& differentias eius
fecundum profecutionem,
fugam , nequefertur in terminatiuuro,nifi includat rootiuum, fiue
:
&
intrinfecc per
modum formae.fiue extrinfecc per
participationem eius
ficut
medium
parcicipac
fincm:crgo fecundum eundem afFcdlum

natur voluntas ad
motiuum ,
&
incli-
terminaciuura
vnius,& fimpiicis adtus,& confeqijenter fi fertur

in maluro profecuciuc, qui includit racionem
'
!
r
r
motiui boni , non fertur
maium formaliter,
qu^ tale eft,fed qu<lconcipitut fub rarione boni
.
W*<7<
Jimflex nequitrffe pro^
fecutio,^
vcri,vel apparentis. Aiioquin pofFet fic teneri fug.
Obiicies prim6. Potcft aliquis habece
Deiivei ergo appichendii
êônfit.
voluntacis,qua determinatur ad
fpecie,& cuiusconiuudioneperficitur fecun-
& quatenus in iiiud fec-
Rcfpondetur ergo non dari odium Dei fot; idquc conuincit neccflitas fpecificationis
tiua albedo,
Sed in malo , qua

tale,, vel in re , vel in apparencia , nullum haberi
poteft ex nacura rei.&obieî motiuum affirmaeius.
maie
lum motinU
mociuo
concepto
tur voluntasamorc.
vifus ratio
ex
fcquitur oppofitura
ri
In malonul- fequicur naturam obiedli.feu veri,feu apparencis,
& afientitur
bonum ,
vel vt boum;fi vt
conclufionisifi vt malum,fequitur
qu6d omnis fuga efTet profecutio aliquo modo:

quia voluncas non inclinatur i^ fugam mali^nifi
fecunducn
n
DlftinaioXLIX.
, qoa fcnur
bonumaliqnod , cx cuius moriuo inclmatuc
voluntas ad fugam mali contrarij quod eatenus
inalom c(l,quatcniis bono opponitur ic confe-
(ecundikm affcdium concnpircentix

in
quenter (emper rerpcftiui ad bunum , ficut priuatto;neque inteiliîbilis cfl, neqne cadit fub
operationc alicuins potentiz , niH refpedtiue ad
habitum. Omiflisaliis rcfponlionibusjquas tdcm

Authur impugnar.
Rerpondtiur breuiter poflc contingcre bonum odio habcrj,vel ablolut^, vel rc(pe6liuei
qnanJo concipitur fub ratione aiicuius mali,

qnod fugit voliintas,qua: foga non cftboni formalitrr, led maicrialiter tantijm obieî quod
frffri.
bunnm cft
formaliter veto cuis
'Btwmm < concipirur. Er

tipitmr fuk
ratient
ti,(jf
ma~
i enn-
tT4 riâ-.Hi
md
mitMd.
eodem modo
qui
&iunc
ergo odlum alterius ,fie(i per

profecuttonis ,qna volo alteri malum ,
Ixror
mihi
eft adlus
bonum
modum
malum
qui refpicit
clTe concipitnr. Si
fngac.tunc fertnr in
mihi concipitur
clfe
aûs, ad quem non concurnt intelledus,

canium oftenfiu^,vel vt fubordinatur voluotati. Eft contra Thomiftas. qui neceOitaiem fpecificaiionis rcducunt ad iocclIcûm vc cadicero.
Pacec conclufio ex didtis ; quia voluntas ab iri-
t\i fui
nifi
fuam
non
alterius
antem
cft
vc
pcr
bonum altcrius,quk
vindiiflar.
haberi rationem euiden-
tftratiattk
iugtiurt.
aûs.nunquam
M*titum
malum
eftrfcd
refptMidcbit fe velle
malum.qui
peraliqu^Mn rarionem boni veri,
aut appareniis fefullicitatumfniire adaflionem,

fed VI fcqnatur
bonum,vel
]um,&
rcri
nollc
bonum, non
aut domereri
malum clTe colcre
Jitânfit,
vt fugjat
Obijcies quarto. Si quis
ÔhitSi,
nam
non
malum.
potcft
vcUe ma-
poterit circa
fi
hxc mc
Chriftianusconcipic
idola,non porerit colere idola,
ncqneconfequenierpeccare j hoceft abfurdum:

ergo,&c.
Rcfpondetnr ex didris, iudicabic malum effe
colcfc idola , quia contra legem Dei
inhone(lum iudicabit bonum qu^ deledabile , faluare
viiam per hoc.
Obiicies quinr6 illud Ecclefiaft. if. Antt bt'
minem vitm rfr mots,beniim
malitm,îtod plscuerit
,
&
S.OHt3it.
&
eiftUhitnr ill$,SiC.
tit^snjit.
Refpondetor hoc nihil facerc ad propofirum,

quia fumitnr m.ilum pro bono vetiro,& peccaro,
circailliid:iftanamqneobieia func hominimo-
do explicato,non
alicer.
Obiicies fexco. Incelledlus apprehcndir ve-
g.OUtOit.
rum,& falfum:ergo voluntas potcft vclle bonum,
&
Rtftmjlt.
malum.
Refpondetur DegaDdo confeqaentiam , quta

vernm comparatut ad intellelam , vt habet af-
rmationcm,& ncgacionem,a(Tcnticndo,aut diffcnticiido,non qua folam apprehenfionem mo>

tiuum autcm amrmationismenialis, aut aficnfus
nunquam dcterminat ad adûm oppofitum^quod
perindecontingit in voluntate,vt motiuum pro;
aurccontra
0
t. Cttufitjit.
nunqnam
fugam,
vt difieruimus in argumcnto ad
fecutionis formalc
obieûm fccundum qu6d

;
num
tfas
ergo comparantur ad inuiccm immediat^ riûinmt,
malum fecundum
aut
variaseius differen- iwrfiV fi
eir; talia ex fc veic , vcl apparentcr,fecundum rationem , quacapprchcnditur

inefle rei ; voluntas autcm ex le habct raiionem
apperirus
,&
concupifccntif ,
inclinet in
quz
ittmttm.
cft iuclinatio
cius in obicdbum.
Stanribus ereo his duubus habctur adaraua-
*'.**'!*
...
ftttnttt , (y
r
ei
neceuitandi qooad (pccinca- ,b,tai fu'
tem nodtx coaclufionisicrgo incerta eft.

Rcfpondctut haberi prxter iam fuppofitas,
tam euidentem rationem ,quam poted euidens
afljgnari ratio opcrationis humanz , ex motiuo
eiusMum fi interrogetur quilibet de motiuo fui
j Obiefi.
vc feratur in
conuenicns , aut difconucniens cft obiedlum

autem, vt comparaturad voluntatemetiam prz- yti^^^
cise, diciturconucniens,autdifconucniens ; bu- mtriuaim-
afr.iflnmvuIuntatis,vtinaidiz,aucaltciius,quod
Obiicics tertio
trtkmiit.
opecandi habet inclinationem
bonum habcnt
obie-
malum, fecundumaliqucm
apprehenditut nociuum,vt
modo
ttinfeco
& de eo
elt
fic
nara ,quaftatuitur radix libertatis pro ipfavoluntate, ex didlis de caufalitate voluntatis refpc-
modum
malum
dnm profecutionis.non qui inalom, fed qui bonum
525
tanquam motiuum,& mobile

ficut reliqua
obieda,& potentiar. Qnod autem intetucniat
operatio intelledlus, vt applicantis , non facii ad
rarioncm appctibilis ex parteobicdli ranquam intiEifhunt
tranficns in lationem motiuamjquia finis , & jf^w-Â/vt-
vt
concipitur quando-
qucmaliim fub rarione boni
QusftioX.
cr
tum fundamentom
cionem adbonum, quoad fngam
ad malum. Si d*mtntMm
ergo reftc probatur ex his duubus tanqnam ^tcfitmtit"*'

caufis contra Nominales, non polTc voluntatem
fcrn in bonum , qua bonum eft.per odium , auc
in malum, qui raalum , pcr profccutioncm j reflâd hzcipfa rcducitur caufa neceflitacis eius
qnoad fpecificationcm. Ac proindc non cft recurrendura ad intellcdlum qui tantikm eft concomitans non autem fpecificans voluntatcm ,
aut eius operationem. Fundamentum oppofits
rentcntiz requirit tradatum dc radicelibctiacis,
quemin aliam occafioncm remitco.
tyfti rationem pro opinitnt , &c. Harc eft ratio,
quam fnprk adducit pro opinione Henrict. $.
[tutntMm.tuifecnndMmgniculum> Summarationis
in hoc eft, voUintatcm neccflitari qnuad cxercitium circa obicdum quando proponitur fub
pura ratfone boni ,&finevlla admixtione mali:
fcd fic fe habec beatitudo , feu finis vltimas in
vniuerfali ergo ad cura fic pcopofitum neccfll,
î
Kntit Uttti,
^**'
taturvoluntas.
Refpondet negando illam maiotem propofi- Stlnitm,

tionem,qu falfacft: quia voluntas refpeftu cuiufcunque adus eft Iibera.& a nullo obitdlo neceflltaturquoad exercitium , licec benc quoad
fpccificationem ; cx qua neccflitaie non inferiur
alia,quz eft quoad cxeicitium.
Ow*.
Et fi obiiciatuf qu6d non neccfTarii volt beatltudinem.fupple in excrcitio , nequc caro potcft
ex didis nolle,feu odio haberc:qucra crgo (kum
habcbit
Refpondet DoCtor.
"Dico.mcîiUt^ked in plitrihm
hdht tilhim
velen- Stlmitmti
difednon ntcefario Mlitjnem mflkm '.fiipeteft fe fufpendertmhomni aHu eftenfm heatitudine ; aliterenim
/tmpUcet,ûande apprehendunt aliîd , tjuedptrtinet
tid
finem vltimum , eU que nefiunt , anftt de ratione

vltimiênerenturadvolendum iSud.f^ndevnmm-
finis
ûedtfue ehielfumpttfft
veluniM veBe,& neBe.(Hzc
non qu6dde
conclufioncm.
intelligedifiunaiui iuxta difta
Sccunda conclofio. Hxc neceflHtas fpecificationis non oritur ab tntcllcclu , fed ex ipfa voluntate refpeftioc ad obieftum, inquantum motiuumetuscft. Hxc eft coDfcquens ad dodlri-
quolibet poflit habere tam tY^,qu^m neUe
quia
fecund^m fpecificatioquz non funt indifferen-
vt przmifit ,neccflitatut
nem
lia }
ad aliqua obiedia,
c^ # qiulibft in ptertinUri pett^ fe fnffiendere
XX
hoi
'
5M
Lib.
& hoc poteft
hoc velillo (Capple obicdo)
V. Sentenciarum.
nullum habere a<Skum clicitum. Idem in i.d. ij.

Vide ipfom locuf fitpra citatu,& in i dift.^.tjudft.i.
volHntatii circa hoc eUcere,8cc.
vbi dicit
dodrinam vniucrfalcm de
modo opetandi vuluncatis crcats qnx libcrc
agit circa quodcunque obic(ftum,quod farpjflimc
hadcnus in prxminis infinuauit , ncmpe hber^
voluntatem (e habcrc in exercitio quoad vlti-
ftanti fuac creationis
mum finem
juodlibeto zi.
compofitio. hzreftjonfionead 3.
%.SiejUAra4 , dicit primarti intellcdlionem ficri
beie in
ciim
&
&
61.
In hoc paffu tradit
non
adbus elicitos voluncatis
vo/? igitur
videndum.Et pafllm in prarccdentibus qusftionibus iam explicatis. Suppoiitis crgo his duobus,
non ita volitionem
modo
quarum
qu6d
vniuerfali,
Supercd vt hic agamusdeaAibus elicitis , qui

vocantur motus primo primi quos aliqui dii voluntate ,vtnaturac(l,
In fauorem huius fententiae citari poteft D. FauetD.Th.
iit
omiflio libera
tiuo
&
&
Prima femcncia
eft
t.StH'intia
ûaft.i^rt.^.ado^tauum
ajfirmatiua.
ad-j.
illicitx
daripof-
primum alum
modum
larm.
degratia
lib. j.
rationii,(\a\
& qui
ptimo
fequicur Bcl-
quamuis mox deD.
primum adlum pofquoad exercitium &quiaidem

:
cjueft.
inftanci
.concl.
\,&
^.i part.ejuaft.
4.4.
in noua appendice i.editionis.VzCqaez
1. 1.
diif.^$.
cap.i.&disf.ij9.cap.\.Sc multi alij,quamuis dicant voluntatem neccflitari in adlibus indclibe-
confequenter videbimus ; falhoc fauent,ciam dicunt voluncacem ope-
tatis,vt vocantjfi
tem
in
ta
fiue alij fiiu
quod per
fc
non
quia fpcdlat ad varias matcrias
obitcr etiam lefpondebimus injra hd

foliini
fic
quatnuis
obiedum
agcre aliquando, aliquando libere
aflcrunt plures
Conclufio.
liber.
qua:ritur
quxrimus an voluntas agar pcrmodum
narurx?
circa
bonum
Eft
nos autem negamus.
Omnis
in parciculari,de
Dodotis
Sic
ergo
adlus voluncacis clicicus
quo loquimur,
variis in locis
eft
vbicunquc
'
diQ>ut, i.
fcdioni&snuliaraautetn cfleai;iuamin ipfa* per
..ai40
\.i.ejmft.7i,art,G.diff>.i.concl.i.& (juaH. j.\.art,^.

difp.
cnjmagit de inclinationc naturali voluntatis,

d<jcet e(Ic potenciam pafliuam refpedu fuae pcr-
aftus
^*
13. duh.^.notab. }.
lib.\ .qtuf}.
i.MoIina i.part g^wit/?. i^.quainuis ncg.nc in ipfis liberum aibitrium ob dcfcdum dtIiberationis:quibus confentit Sumclius,
1
ex fola apprehenfione.
Probacuc conclufio expcincipiis alias dcdfllis in pracccdentibus , quibus probacur voluntas efle libera ab intrinfeco ctiam radicaliter,
quod non neccflitatur ad fincm vliimum in
communi , aut clare vifum in parciculaci. Videaritur loca Patrum , quzad hxc addudtafunr.
Vnde iis fuppofitis argumentor. Ncceflicari voluncatem ad obieda particulariacreata,non colligitur ex nacura obiedli , auc propofitionis, aut
ex inclinatione ipfius voluntatis , nequc vllaeft
expertcntia in oppofitum : ergo ftandum cft
principiis , quibus probarur libcrtas voluntatis. Maior probacur , bonum creacum cx natu-
hic
o4
quem ftquiturDu-
ncgant voluntaccmin vianecefliiarij
lih.i.<]ue(i.iO.&
Cenclupo
dicunc in amencibus,& pucris dari liber-
ratcm.vt Corduba
& in ycap.S^.
63. art. i. concedit Angelos in

fas creationis bonos raeruiile:
communis autem opinio incer difcipulos D.
Thoma: cft dati aliquos adlus neceflarios in voIuncace,& pociflimum illos roocus efleelicicos
\ voluntace per modum natura: fiue ergo illi
primapart.
quia funt in poteftatc vo-
qeftiis in moralibui cap.\.h.\m3.m\MtraEt,i.cap.i^.
1. 1. ifutfi.io.art. 1.
fe liberum efle
Viftoria in vltima relatione de ferueniente ad vfum
clinet in noftram fententiam .aftcrcns ,ex
Thom.
peccata
i. dift. 14.
Hanc
cap.i^.
eflc
tunc pcccacum;cura hoc line exercitio libertatis^

in fe , vel in fua caufa efte non poflit. Icem , An-
ncri ^ voluncacc cfii-
naturz.
i.ftnt.diU.i^cjUAH.i.art. x.
i^.quft.\.art.\.
Fccrarieji. i. contrafientes cap.i^.
ciencer per
randusi i.diji.iKûaft i.Caier.i.z.^Wit/?. 74.4rf.

S.Antoninus i.partefitmme tit.j .cap. 1. .4 Henricus de Gandauo ûodlib.S.qunfi.i6.&c quotquot
in illis aftibusjfeu motibus ptimo piimis,admit-
Primum adum voluncaciseire complacentiam obiedli , qus fic i folo Deo ; quam cribuic
D. Thoroje concra Caiecan. i.t. quaft.^.art. 4.
qui docenc
^.&
quoad cxertitium imo
74. art. i,.adi.& ^.parte
luntatis.faltem in fua caufa
aj>prehen(ionem
Capreoli in
lo.vbi docct voluntatcm
docet motus quofcunque etiam appetitus, feu

fcnfualitatis,qui fequuntur ex imaginaiione rei
<^ non lihere ?
,& dtft.
el^ (juaft.
quaft.î.art.\,ad
4gat vt natura
.i.îi/?.z.<jyr.
quod amplius
puta (ine alu aliquo pofi-
Vtrum voluntM fequeado
An
in via k nullo neceflitati
aliiscerminis quaererc
eum de yoluncate operantedeliqux non agit per modum natuia:.
Thoraas,
eft in
potentia
fit
fuppofita intellcdionc fimplici,
polle velle.& nolle
berate
non autcm quilibcraeft.

Secunda quzftio erit dceo , quod etiarn hic
aflerit Doftor
An voluntas poflic fufpendetc
omnem al:um circa obietium propofltum ?
quod
voluntas vt natura
quod
incerprecances
nccefrario agit
18. .
primam cogicationem,qua:eft natu, non eft ambigcndura

dceius fcntentia,vc quidam modcmi ambigunt,
ralis
obfcure cognito.
titnem do-
Sfintprt'
efle elicitos
}.dift.
rari,& poft
Prima quzftio erit circa illud.quod dicit DoAor,voluntatem non neceflitari ab vllo obiefto,
^'.'f/l.*^
complttHm
quoad vllum adium elicitum ; & quia iam a^tum
trithitum,
eftde vhimo fine clarc vifo , &' de finc tam in
fj dtelar*'
îflhnet
cunc
fcd Iiberc elici ab ipfa
fcu apprehenfione caniiim fuiobiefti,pofl"ic ope-
difEcultas oritui cx
in particulari
fcilicet
pafliua,&
defiiHcndi libertatem voluntatis.
quam
luncace. Videacur eciam in
quia funt ncccflatis:
vc fubiiciamus hic duas quxftiones
facis eontroiierfas;
ûtft. i. probans
zqualitatcm Dci,
dift. 6.
naturaliter in nobis ab obicdlo forttusmoucnte;
c(Te
crgo ad compictum tradatom , & dcfennonem,ac declarationem dodlrinspraemiflre,

8c modi eircntialis agendi voluntatis , quoad
,
&
&
fuiicrcft
cxercitium
potuiflc appcterc
ratione docet pafliones
potoirtc peccatc in ptirao in-
dicensad illam voluncatem, qua fic appeteict,

fufticere apprchenfionem obiedi fimplicem , in
qua non eft falfitas , ncquc error ficut nequc
vifum clarc, quoad finem in vniuerfali,& particulari cognitumobfcurci&: fic quoad

omnia reliqua obiedba,& adus primos circa ipfa.
Ex hac eadcm
Angclum
AngcUim
mifft.
decerminecur vc neceirario agat,& non li^.dift. 17. dicit voluntatera , vt naturam
quam
ex-
<jHllibet
quu offertfihi ali^Ked honum,&

etiam oftendit bomim vt honum confiderandum
nuUum aHum
volendum , fote^tfe ab hoc auertere ,
feriri infeipfo
...uo.*
lari
fua
nccciScat voluntaccra ad profecutio-
nem.
g_
j>rohticotf
clnftenii,
n
XLIX.
Diftinaio
jHcm
aut fugam ex natura obiedi > quia tion
vltimus voluntatis , neque bonum includens omnem rationem boni , (ed bonum fccundum quid coroparatum ad vltimum fincm
tl*m m*e*Jfi- eft finis

tari ab tbit-
frffiti,
mut md
fttfmimli.
quietatiuum voluntacis; qui etiam non neceflitat voluntatem faltera in via , ncque ex didis
in patria,neque voiuntas habet neccirariam connexionem cum tali bono crgo non fubdit fibi
:
raodum naturz. Proquia illud obiedum quoproponatur , proponitur fub ra-
nccelTario voluntatera pcr
barur confcqucntia
modocumque
fntm.
&
quam
contra ad profccuad profecutioncm ,

tionem magis qukm ad fugam crgo fimpliciter
confequentcr cx natura obiccli
eft indiffcreiis ,
:
&
non
colligjtur neccditas voluntatis in opcrando)
quid
(it
boni
tur alia,
uiH habcrc admixtam rarionein
quam
iimitatio perfedlionis
reqairivel ccrte
repugnantia,quam habet ad aliquem afrciûm,&

inclinationcm voluntatis
obiedlum
fecundum rationcm,
Vndc accedentedeliberatione
his foliscffetindiffcrens,
illud
quiafub di-
&
conuenicns ,
difconueniens ,
fola limitatio perfeîonis fufficit ad
conftitucndum ipfum vt malum.id eft,di{cunueniens voluntatiiquamuis fubalia ratione diceretur conueniens
bonum:ex quo manet probata
uerfis rationib-js efTct
&
&
quoad primum membrum.

Probarur cadem maior quoad fecundum
tnaior
InJtffe^tHt
frpfli b'
itSi.
brum,cuiu$ probatio gradatim fequitur cx priori)

apprehenfio obiedli fub ratione particulari eft
cognitio cias,qua bonum crcatum, & limitatum
eftrquianihil volitum.quin praccognitum. Sicr-
goamatur fub rationefua

Sttpptfit!
ftt*{iimii.
particuiari
fuppoiii-
ctiam fub cadcm ratione;

amari antem fub ratione particulari fupponit
quzftioifi enim diccretur amari fub rationc finis
tur apprchcnfio cius
in
communi,aur qua cft participatio
VJljtm*t fe-
Mtnti fprtIttmfitattm.
fiue per
raodum
difcucfus
vt
finis in
detcrminauim fub ratione
contraria indiffcrentiz, aut contradi^loria
par-
procederc ex
,
itla pri-
vc ex occafione
if;n mffrt'
htnfitit.
ttjl^mfio
non
lfr^nmtU,
iudicium deindifferentia obiedi,quiacft ipfius

qua bonum talc limitatum,fub qua ratione compctit ipfi elfe indifFcrens ergo apprchcnfio hzc
cft fulfieft indifFcrens propoficio obiedi ,
cicns principium formandi iudicium de eius in:
&
&
differcncia.
Ex
brum
maior quoad tcrtium
his probatur
mcm-
ex didlis.ex nulla fua inclinatione neccfli-
amandum obiedium
indiffe-
rcns,& indifFcrcnccr propoficum quia vc concedunt aduetfarij.nullaeft ciusconnexio neccflaria

ad obiedum fic propoHcum ; quia zquc indiffe-
frttdtmr
terrium
mi-
brum maitti*.
mouer ad fugam & profccucionera,vel

falcem non ica ad aicerucrum determinate,quin
poffit mouerc ad alterum rationc fua concepra*
quaindifFercnseft ergonon neceffirat voiuntatem , fiue determinatc ad profccutioncni , fiue
etiam adfugam dcterminatc:crgo cx nuila caufa
renccr
JiuUiuui
vtluntMtit
indifftrtmt.
i priori
colligitut
neceffitari
ad
obieûm creatum
in
voluntatem
bari candera neceffitatcm
circa fuuro
Probatur etiam maior quoad primura

brura,
ncpei
pofteriori,
mem-
& cxpericntia non pro;
nam quamuis
bonum
indiffcrcns eft:quia ficut in efi eft bonum mdiffcrcn$#& apprchcnfjo cius eft vt indifFcrcntis
ûm cognitura ex prima eius apprchenfione an-
boni. neque recurri poteft ad determinationctn
produci i voiuntate efficienter , fed vcl ab obieto , vel ab aiia caufa intrinfeca , vt in aiiquibus
contingere probauiraus in przcedenti contr
tecedenter ad dcliberationcra
Molinam ;&
tiin
non
conftat eas
inferii^sfuo loco cxpiicabitur,paro
refpondcodo ad arguraenta^partim
6$
frtbati
mmitrii A
fint in
ftfttritri.
nobis aiiquz affcdlioncs ncccflariz circaobie-
rium intelledus in voluntatem , quia hxc fupponunt delibcrationem, aut complaccntiamfinis

fcu obicdi, de qua in propolico cfl quzftio > id-
caufstur ak
quia
autem vt caufa.
Contri cx obicdto cognito proccdit compofitio,& fequitur iudicium non cft alia prior diti apprehen(ione,& hzc fufficit ad formandum
proponirur vt
propoficionis pcr iudicium pradicum.aut impe-
ftekifiinem
non polTet inclinarc tncellcdlum ad focmandumiudiciutn concraJickorium:crgo detiberatio

deindifferenciaobic(fli,vc fcquacurex apprehcnfionecanqu^m ex caufa fupponic apprehcnfioncm cfTe indifFerentcm,& non dctecminatam.
Si ergo proponitur fub
Delibermtie
[equeni ap-
fic
ratione fua parriculari
quia
67
Ctffir.
Sc procedit cx prin-
procedit ex apprehcnfione dcrerminafc rcprzfenrante ipfum
muni, aut inparricuiart.
obicdi apprchjnli, liuc ini^

nacurz confidcrati , fiuc in ejfe moris ; fcd iudicium ,& difcurfus de indifFcrencia obicdli non
cipiis incrinfccis
particulari.
przfcns fpeât
neceffi-
Confirmarur,deIibcratio fubfequ^ns procedit

canquam ex caula , vcl procedcrc poccft , fiuc formcrur per modum iudicij,
vcntilacum eft neque voluncas magis detcrminatur ad bonum participatum , qu^m ad bonum
fimplicitcr.quomodocunque fumatur , in com-
nihii ad
non
cx apprchenfione
opcrandum
miniur ftr
iuditium
propofitionis
aiias id
ticulari
tfn itttr-
modo
tatur voluntas ad
mem-
finttm.
voluntacem.
Si dicas dcliberationcm
aut fcnium.
6^
tari
ma apprchenfione obicdi
& mali;h2C autem ratio mali non
ui
ibieSi tt^
tatem neccflari6,ex probatione prioris membri:

crgo cum apprehenfio fequatur naturam obic-
Nam quzro
naturaobicdti
Kepu
ctttutxitiui
quia accedcntc etiam dclibcrationc ean-
obiedluro eirc indiffcrens pcrLipfoscx
flaniibus principiis aduerfariorum.
imdiftth
dli.fcquitur ex
&
fffi
patct
de quocunqueadlu voluntatiscircaillud bonum,

fi diligcretur fub ratione boni vt fic , vel
TC particjpatio fummi boni,fed quatcnus d.ligiparticuUri)bon6m iltur fubratione propria
lud habec in fe non folum rationem boni , fcd
etiam mali,qua limicatum ed, Sc qui concipitur
fubratione propria crgo habet quidquid requirirur ad indiftcrentiam operandi ex radiceobieki fecundumprincipia aduerfariorum;exquibus
coH'gimt indiffercntiam aut dercrminationem
voluncacis ex radice intellcftus, aut obiedli. Scd
fub tali ratione conceptum non magis ex natura
fua nacum cft moucrc volontatem ad fugam,
nempc
OiieBum
que ex prtncipiis oppofita: fententiz , quoquot

dctcrminationcm voiuntatis ex hac radice infetunt. Nequc tecurri poceit ad aiiud quod ex fcntcntia Durandi & antiquiorum eft fundamcntum indiffercntiz , nempc obiedlum habere necefTariam connexionem cuin fine , ad quem neceffitatur voluntas , quia neque lic refpedliuc ad
finem.auc aiiud bonum.amacur , aut concipitur.
Ncc fub rationc particulari conccpcum , & amatum dicit ncccfririam conncxioncm ad fincm, vt
dem conncxioncm haberet,quod nf ganc omnes.

Neque ipfum in fe fic conceptura fubdit volun-
tkieai tHlUf
525
ergo qua bonum impcrfc-i

dum, & limitatum ergo vt indifFcrcns relpcdu
voiuntaiis. Probatur confequentia, (antcccdcns
fuppono ex titulo quzilionis , quia non agimus
tionc fua particulari
fTtft>litio
Qujeftio X.
remit-*
teodo
txpirienti
tn probari
Senten tiarum.
tendo probationem ad ea.quae fkpra ditTeruimus

jg his affcdionibus ergo haec experientia non
tcnctcontra principia,cxquibus aduerrarii colopcrando
''gu'" indiirercntum voluntatis
indifferens ex natura
circa bonum creatum ,
obicdi,& propoHtionis indifFecentis, vel contra
:
*"'''^''.'"'f
volumatt.
V.
Lib. I
526
&
principia nodrz Scholae,quibu$ afTeruimus
modum
hunc
ex diff^rentia edentiali voluntatis
e(Ie
creats defecîbilis circa quodcunque bonum,

cui non coniungitur necellari6 , fed cx propiia
libertate operando.
69
Ctnfirm.
Confirmatur
alia experientia in
ille modus in
omnes concedunt,
neque demeiitumim-
quia non necellari6 continuatur

voluntate,vt cxperientia
imottupnaliis
tniti necejja-
nequead
mecitum
T
&
(i
modus operandi,
idein eft
feu eifi-
ciendi,& continuandi ipfum ,n cxtera mancnt}

fed hic caetera mancnt , quia manct eadem inclinatio voluntatis , manet apprehendo obie(Sti deledibilis v.g. quae non corrigitur per iuJicium
fequens imelledus , quo dignofcitureffecontra
legem ; fed ponitur ratiu inhonelli adiun^â de:
connexa etgo voluntas hoc non

ad obiedum,quam4iu eius
apprehcnfio prior manet , qua: neque errorem
indudit , neque faUitatem , neque rcpugnat cogniioni fubfequenti.
Dices voluntatem accedentc deliberatione
pofle producere adum contrarium , & fic dcfinit
ledabili,vel
obdante
Rtônfio.
ei
neceflitatur
Contr^. Inc1inatio<determinata voluntatis,&

necelfaria pra;dominatur ipfi, & fus inclinationi
indifferenti ,
liberae ergo fequitur neceffari6
illam in operando quandocunqi.ie obiedlum efl
applicatum , fub vttaquc rationcncmpe indiffe-
&
Votuntai fequitMrincli-
nntienem
tUiitttm,
Sedindiffcrcnter inclina-
renti, 8*dctermi>iata.
neceffrim
tur ad
&
Oioi in i.d. 2 j.
Patet idem antecedens, quia hac tatione do70

cent voluntatem fuppofitaclara Dei vifione ne- AliM ratit
ad idem.
ceflitati ad finem vltimum amandum,iia vt nulla tatione in eo flatu poffet vti libertate,& inclinatione fua indiffetenti ad amandum bonum aliquod indifferens concra inclinationem vifionis,
quantumlibet apprehenfum. Hac etiam ratio- i.HMti 4
ne multi Dodores , qui fequuniur oppofitum idem.
conclufionis
vci fua inclinatione indiffctenci
nacur
talis
przdomi-
cui
qualitas, vel decretum Dei abfolu-
tum,aut iudicium ptaîcum ,aut imperium
quo
flatuerctur in incelledlu.
fequitut eledio in fe,& ad
fl
pofico neccfTjti^
eum Hnem concipitur

omnes con-
abaflcrtonbus. Hacctiamratione
non poffe
voluntaccm fci ii in oppofitum ; fed magis pixdominatuc voluntati fua inclinatio innata , quk
neceffario fcrcur in obie6tum,quam aliquid hotum,quod exninfecus accedit :ergo nequit concedunc ftante intentione cfHcaci
finis
bonum
liberatione
rationis
quod proponitur
in de'-
bonum
appre-
neceffario ver6 in
henfumex bypotheft in fententia oppofita ergo

&c. Antecedens videtur notum, quia inclinatio
jndifferens fequitur nacuralem, fi qus efl,quia
:
eateniis
bonum
voiuncas inclinacur in
rens, quatenus iilud fe habet ad
habec ad ipfum
tndiffe-
bonum,ad quod
&
quia indifferenter fc
ideo indiffaenter voluntas re-
voluntas
necefficatur
trafuam inctinationcm nacuralem,& fimul exercicam vti inclinacione indifferenci circa obiedum , ad quod primo modo inclinacur: fed
hoc efl falfum fecundijm omnes ,
oppufitum efl fidei in macetia, de qua agimus , quia in
potcflate voluntatis efl repeUcre iltosmotus ,&
habete a6bum contrarium accedente deliberatione circa obiedum : ergo magis conf^rme efl
Vnde
experientiae
&
ptincipiis
vcl illos rootus
efle eliciciuc a voluntate, vel ccrtc efle
idem.
ReduHi 4
profofitum.
bere
&
non
Si dicas
non
ab ipfa
li-
ncceffari6.
hoc idem argumentum pofle retor-
, id ed , quae fequuntut ex apprehcnfione

umplici conuenientis effe in voluntate ne-
plices
ce(fari6,& pafliuc
Concr^.
fchabentepermodu fubiedli.
facili expedimus hanc dif-
Nos dc
ficultatem,quia inclinacio a(îua
&
libera
luniatis in exercicio praedominarur fux inclina-
tioni pafliux,& obie6l:o,& intclle6tui:at:cedentc
enirn dclibcrationejpotefl diffcntire obiedo, qui
neceffari^ fe haberet
ceffafio etiam
accidens ad aliquod /fry?

cipia, fic
conctufiones ad prin-
motus concingens
inell
motus funt
&
libervoluntatis
motum
leduci debec ad aliquem eius

necefrari6
&
inuariabiliter
illiai5lus,ad
per
;
hi
fe
qui
autem
quos necefCcatur vo-
luntas ab intririfeco.
Quidquid
fit
de veritate huius;cfl fundamen-
tumfententiaeoppoiitae
exprincipiis eius
flra haec indiffcrentia
quaecunque
inefl
&
confequentcr pofiquamuis in Schola no,
mocus
faluatis illis
&
accidencalicas
eciam principiis,
qu6d omne fer acctdens rcducatuc ad aliquod
ImpHgnitti,
vo-
amareturjcx principiis Schols

S.Mi D.
contrarix. D. Thomas enim hac ratione probat
Thom.
voluntatem neceflitari quoad fpecificationem ad
amaUwHum , non folum bonum in communi , fed
etiam viuere,ej/e, & intelligere, quae funt connexa
jniifferentS* fiai in communi neceffario. Deinde, hac ratione
reiucitur d
probat aliquos motus nccefTarios ki volunrate,
neetjfanum.
^^j^ ^^^^ motus indiffcrens fit inflabilis , debct
rcduci ad aliquud fixum,& flabile.Hcut omneper
fi
Reênpt,
queri in nos,qui dicimus faltem affedioncs fim-
ne-
(picit hoc.
tum
^.Riitioad
&
prior.
Jmfugnti.
qualitacem imprefTam,quia voluiicas non potefl
nece(f^ti6 elicitur a voluntate
Probatur confequentia
fimpUciter
obliquum ad reûm)motus, inquam , voluntatis reducitur ad

ipfam voluntatem , tanquam ad prjncipium vniformc in a6tu primo confideratum,vt tradit Doimperfcdlum ad petfcdlum
ciufdem caufae ad eun-
tHr,neceJf4-
^^^ cffedum
omne fecMndHtn ûid ad fuum
impugnare afferentes
, conantur
voluntatcm praedecerminati Phyficc JiDcopec
ptitaretut acccdcntc deiiberatione
etitmcSttnHwethr.
ergo ncque
ficut
ab ea procedit.
rihelieere-
rio
oppofitum,
& omnes admittuntt
^fry?,quodeftPhilofophi,
dilfenfus expellitaffe&ionem concrariam,falcem
racione affedionis contraris fequentis
ncmpe
triflitiaex
odio peccati,vc opponitur rationi,
& iuflitix,
&imperando
intellcdbui,
vtfummo-
ueatapprehenfioncm obiedi deleiâbitis, diuertendo ad alia ,

huiufmodi. Si tamen volun-
&
tas ex inclinatione aftiua fetretur in
non cfTet
necellari6'eliciens
adlum
eius fugaobietî
aut alia prsdidta
necef&cace ferretur in
obieAum
in poteflate
,
qui
eadem
adum
quantijm ad continuacionem eius, acque eciam in reliqua per fe

connexa,ac proinde firmaret intelledum neceC
fari6 in eius apprehenfione \t fnpra probatum
efl.cx Dodtore contta Henricum.
Secund6 principaliter probatur conclufio.

Voluncas efl appetitus cum tatione operans , vt
diflinguiturabappetituanimali:ergo
fic
operari
cum ratione.id
lofophus
71
1. 1Lti.
E*
diffirfti
vlunttii.
efl,indiffcfehter, vt intendit Phi- lA Mffttit.

cft diifccentili voluntatis ex roodo
operandi.
Dices
n
DiaindioXLIX
M^mJlK
Diccseireliberumaduni voiontatiSi.vteft ik
propunco non lameM eiie liberum per indiffe-
tas
iudicaretnr
bonum refpedu
rcntiam > elfe indi^Vccntiam eilentialemeiusi

quia Hc operah compctitiplt vt fupponit deliberacionem.
Con;ia,libertas hxc non compctit voluntati
per intcllcdiim, aut obiedlum , ii{ competit ipfi
conueniens
ipti
Imfnpurif.
in ordine ad obiedum creamm raltem: fed eiufdem potemix circa idem obudum eft vnus, &
idem modus operandi
: vel ergo feroper necefTafemper iiberiillud eft falfum i ergo hoc

verum. Siibfumptum probaturj quia cx natura
obicdki.inquancum motiuum, aut (crminaciuum,
^
^^ varuiur r;U'o eius,nc.;iic cx pane potennc
rius,vcl
Hime/itrdo pttirt^M
$d*m
tbitttu
vmiftrmittr
incUnacio
frtftfitmm.
nill actingttnr diuetla ratio in
ô. x hiscolligitut
identitas
obie-
aut (iifTormttas
ergo fine variatione in altcro horumnon fcqnitur diucrfitas uperandi ^ idem aucem obicdtum proponitur in appnhenUone,
operatiunis
&
iudiciojquod fcqMicur naturam apprehcniionis:

proponitur (i.fficienter per apprehennonem
&
in ratibne vohbilis
fil
nohbilis
lccundum ad-
uerfarios.
Confirmatnr,quando deliberatio accedic
jy^
&
continuatur adbus a voluntate.vt quando appro-
Citijum.
batur,v. g.complaceutia elicita a voluntate,
non
variat ratiunem rormalemobieki,fed peifcbitis

repra-fcnrat racioncm
formakm
eius per
com-
parationem ad omnia , ad quz debet comparari

inrationc boni ,
m.-ili , fccundum nacuram
ipnus obie<%i refpedîue ,
inquibusconHftit
gjyj conoenientia
vel difconuenientia. Ponarniis aiitem obicdlum cflc bonum, 5i recnndum
&
&
Uttm
vtlS-
'
ttdclitr
titntUbtfi
ftuimuMttu:
commodi,&
fccundtim affciflioncm
iuftiti^rergo in co cafu magts dcberer necefricaaffedtionem
re volunt;itcm,quam
ronfeqiientia
quia
Hmplcx apprchcnHo. Patet
bonum
neceOltans volunta-
tem,quo perfcAius proponitur in rationeboni,

eo pf rfedius neccflitat , vc patci in fine vltimo
propofito pcr claram vifionem eius, in fcntentia
aduerfartorum ; fed in confelfo ed cunc non ne-
placcntia finis poceft eflc ex foUeius apprehen-
mntji
fione
tan,
jut
non
nccelfarid fupponit iudicium
Terti6, deliberatio requiritur ad ea
fcd in cali complacentia poteft eftc meri-
demericum
crgo exercicium libertatis

,
aut compofi-
tionem. Ec confequencer poteft effc ex fola fimplici apprehenfione exercitium ilKid Cum fufiicienci aduertentia fine deliberatione
iudiciu
Vi"^ji7
"
Upteclt
quz cft cx
& difcurfu.
eile
non
& caufas
per compofiiionem obiedi ad

quas cognofcitur non habere ex
eft
,
apprehenfione eius qua impoffibilis eft, quam tamen fequi potcft complacentia in voluntate vel
abfoluta, vel conditionata , circa ipfum impoffiV. g. fi primus Angeius lapfus voluit fibi
xqualitatcm Dei,in eo non fuit error,aut decep-
bile
tio
Ntn
fuit er-
quiahzc fupponunc peccaturo.
Iccm
mntect-
der.i
jflmm.
vt impoffibile
fit
contrario
impoflibile
quia
efTet er-
& ftaret
quo apprehcndituc
ergo complacentia libera volunillius obiedi

quod impoGibile cognofcitur \ in illa autem
complacentia poteft effemeritum, aut demeritum, & confequentcr exercitiumlibetratis , fcquendofoiam apprehenfionem obiedki.
Diees cum tali apprchenfione ftare iudicium
de non profequendo obiefbo, quia vetitum eft,
:
fequitur apprehenfionem
tatis
R*/?/**.
& quo oftendicur difconueniens operanii ,quia

iinpoffibile eft, & inordinateappetitur.
Contra : contra inclinationem illius iudicij ^*'*^**'"
voluntas fequcndo apprehenfionem
tanium , quia non appetii illud qua vetitum eft,
fedqui deledabile, vt ptoponitur per apprehenfionem,& coroplacct contra inclinationem illius
iudici| , quod docet fugiendum ergo ,quod eft
opeiacur
intcntum ,voluntas poteft cligere, feu opcrari

libete fequens fulam appreheofionem fimplicem,
confequentcr non fequitur qu6d operetur nc-
&
eoquodnon przcedat deliberatio per

iudicium, aut difcutfum iiiclinans ad ptofecutionem,aut fugaroobiedli.
Diccs fecundo iudicium illud de impoffibili-
cefTario ex
tate,& prohibitione conducere ad libcrtatcm,
74
j(,^njr*.
quia ponit indifferentiam obiefliuam cx partc

intetlcdus, reprzfentando obitdlum fub ratione
mali , quamuis voluntas non fequaiur indioa-
tioncm
iudicij.
Contri. Hzc eadem indifTerentia habetur per imfuptatU,

apprehenfionem , vel haberi poteft, vt tnfrk probabitur
teft
qnia
eft obicli impoffibilis
prohibitio,
lectum
& impoffibilitas
apprehendi nmul
po- SimpUei df-
nam
vc afficiuncob- '
&
0 impcffibilis,in quod ioclinatuc
libere
toIuo
./'"V
obiedcum in re- ,ii,(t,.m c&

&.0 ; hsc autem vt adiacentia in obliquo , ficuc dreumftMiPecrus apprehendi potcft rcfpeftiuc ad albcdi- ''*
nem ,albeJo ad extenfionem , quia ficper fen,
ita vt
poffunc vnico aftu fimplici
repraefentari per
ficut
vnam fpecicm,iuxTa fcntentiam
qui ncgant fenfibile commune habere

,
(peciem propriam. Deinde,per apprehenfionem
poteft reprzfcntaribonum in fua fpecie,& patticulare
ranti
&
obicAum
fc
limitatum
& vt
conucniens opcergo
fiuc inejfe moris, fiueinr/T^naturz
vt afficitur proh-bitione.quodeft in
delcdabile
ergo indiffcrenter
fic
reprz-
fentar.
/'^
Quart6adicIem,voluntasoperanscitca pro& libetc, non operatur ex motiuo mali, 4 R^*
qui malum eft , vc probauimus contra Nominales neque requiritur ad imputationem i&as
aliud , qu<im qudd appcehendat prohibitionem
vc annexam operi neque reqniritur aliud didkamen de opere fugiendo ,quia pleiumquc vo-
hibitum,
luncas inotdinaca diucrtit intelledtum k tali di-
ftaminc
qucm
vtminiis retrahatur i finc inordinato,

fine remorfu in eo quiefcat,vel
,
affcftar
&
delcdkabiliasmoueatur: ergononfoiam
rcguiaoperandi confiftit in gcnere in z&a com-
pofitiuo intcllcftus ; fed eciam quandoqac in
ad
illi>d
ipfa apprehenfionc
dcrcliûs \ medicis infirmus, aut dam-
natus ad mortcm amat vitam,quam apprehendit

Upfum ^^ itrpoffibilcm
conferuari ,
ideo triftatur
Aliuiixtm- "incvlloerrure tn mtelleau. Harc aucem ofter\-
rer
cum aû
voluntatis
compofitio
aliis talis
Confirmatur, voluntas eft iropoflibilium tx

P*^''^"pho 3- Ethicotum. Sed oftenfio illa im^'''^bilis
ronea,ciira ubiedlum
etiam
527
componcionem intelledlus , qu^
per
eorum
Cirea/tntm
Cmftrm.
eft
ncm.
j.Rmtu.
hrt$t.
hon
fum cognofci
quz fub
confilio lunc ; fed bonicas finis , vc obiedi non
cadit fub confilio femper fed media ergo com-
deli-
voluntatem ad continuanduin adlam;

ergo fequitur non neceffitari ad eius producliocefficari
73
QucPftioX.
contra
quam
fi
fiat
opus
impucatur i ergo voluntas media apprehenfione

obiedi prohibiti poteft libcti nolle , vel noa
velle obicdlum, auod profcquitur:ergo ctiam
liberi operando fequi folam apprehcnfioncm*
Patet confe<}Qenti
<iuia
illa
cognitio
qu
5i8
adexercendam libcrtaterti quoadfugam,

eadem ctiam fufficit ad cxcrcendam eandcm quo-
fufficil
Suffrere p-
ftehtt.ftOHtm
mU ailum
ad profccutioncm
crgo
fi
mancrct
fola illa ap-
prehenno obicfti, poilctfequi libertas in voiunquoad adum nmplicem complaccntiae
feccaminoiii. rate
aut
Probatur confequentia , quia

toium.quod requifitum
d.ifplicenti.x.
repraefentat inobieiko
cftad vttumque aiSbum contrarium ,quia repra:fentatur fub ratiunc propria
&commodum:&
nem fimplicem
vt
eft
nis
quaeft deledlabile,
in ordine ad profecutio-
fic
reprxfentatur vt prohibitum,&
contra affcdûm iuftitix
& bonum
& confcqucnter vr obiedum fugae
ratio-
ergo in
&
Cminuath
tnottn frimi
nccedite de,
libtratione.
quia perfciftio voluntatis defedibilis in
operado fumitur per ordinem ad rcgulam tefta.

Et fi dicas perfeftius efTcopcrari neccffari6,
_^
quam libcrc ; quamuis id conccderetur fimplici- ^,^/7,,
tcr non tamcn quoad perfc6lioncm in gencrc rn/r.
dcterminato voluntatis defe6tibilis;cui talis modus operandi nonconucnit; nequcid petfeftioniscftjfi comparctur ad quodcunque obiedlum
in fe imperfcdlum , quia ncque in voluntate in:
defcdlibili effet perfcdionis neceftari6 operari
obiedum
circa
compofitione intelleftus.
Deinde, formando cafum
in voluntatc ex
modum
Voluntas pcr
aliter.
fecundum aduerfarios
naturac
clicicns
a6lumpoteft illum continuare accedcnteaduertentia rationis , qua cognofcirur circ malus , aut
bonus , ficut dicunt communitcr motus primo

primos tranfire in liberos accedente folaaduet-
Tunc cfgo
voluntis continuat
;
quae fufficicbat ad ptoduftionem
fufficit
etiam
ad conrinuationem adus , nec requititur diucrfus conatus voluntatis ; mutatio autem, qnx acccdit , eft tantiim ex parte intelleitus per cognitionem , contra quam,aut fecundum qnam aiSbiis
conrinuatur , qux pofterioc eft, ac ptuinde nihil
vatiat in eoquod eft prius,nec quidquam infliierepoteft
quantum
fi
.maximc
eft
fiaducrfatur
fed potiias
cxfe,fetrahit ,reprobando
aclum
ergo antecederet apprehenfio folaprohibitio-
nis
ille atftus
nulla
cifet
piimo
eliceretur libcrc
intellcdio compofitiua
quamuis
aut forma-
Hoc crgo dato

, aut difcurfus.
habemusillud ,quod pra^cipuc intendimus.exercitium libertatis non cxigerc compofitionem intum iudicium
tellcdus
aut iudicium
apprehcnfionc
fcd fequi pofTe ex foia
atque in ca reperiri fufficientcm

rcprajfcntationcm , ad hbcvi
&
aduertentiam ,
voluntas fimplicicomplacentialiberc fcratur in
obiedtum. Cum crgo omnis apprehenfio particularis obiedti creati proponat ipfum fub ratione
tia
qua propofitione
Deniqucqui ftatuunt huncmodum operandi ^^^ oririilimperfedione,nempe ex defeftu lam nectjpcognitionis requifitx illud ccrta rationc non """<-r"",
probant,quia vt iam apparet cxdidis , cognitio P^f'^""'

\j volunitiiu.
r cc
r
. r
pr.Tuia datur iuihctens , ficut fimpiiciter ad
;
funt.
&
confirQuînto ergo probatur conclufio ,

maturratio prffmilfacum aliis eatenus requiriturin nobis difcurfus , aut formatum iudicium,
vt proponatur plena cognitio obie6li,vt conformccft,autdiffotmc rationi:crgo fi per folam apprehcnfionen) con- p!cxi,nempc obiefti vt prohibiti,haberi poteft talis cognitio.habetut totum,
quod requiriturad txercendam libertatcm , ha:
beri aurerti talem apprehenfionem poffe
dis patet,& nulla
vt
nam quod diicftum crcatum in patticulari

cunt cx perfedione conucnirc voluntati, vt fic
non libeie , ficut ex
neceftario operetur ,
perfe6lione ipfi conucnit vt neceftario operetur
:
&
frimum non circa fincm vltimum clarc vifum , non fubfiftir i

eji ptrfeHio- dato enim hoc non fequitur ptimum , quia nulla
qua
voluntatis,
eft inclinatio
ncceflltetur
adob-
ieclum, quod non eft vltimum perFcftiuum eius,

qualis eft finis vltimus , aut pcr qnam neceflite-
obic<ûm indifferensA' indiffetenter propofitijm-, qua* propofitio femper fit perapprehenfioncm boni crcati fubratione propria. Ncc
tur ad
perfeAionis
cft
in
trinfeco fua: ppcrationis

cietn
petficiatui:
cx di-
illa
co-
Et probatur
modum
ideo compofitio requiriturper
affirinationis, aut ncgationis
ordo dctcrminatus
praidicati ad
ipH
Ctjnofci per
quatcnus fimfî"
fubiedum co-
*f-
J^;!'^,'m'vt
gnofcatur.atque ipfiim praEdicatumintffe fubie- fmhiiitum

Ao:v.g hoc fubicdumeffeprohibitum lcge, aut veliorMa.
conforme
lcgi 5 fcd per apprehenfionem ilcomplexi cognofcitur talis otdo detcrminatus prasdicati ad fubiedum , atquc adeo ipfum
pradicarum inquantum ineft , vt pars concepti:
ergo eft fufficiens oftenfio. Atque hinc vifio
beatifica,cogitationes plures
Angelorum fim-
cognofcunt , & rcpracfenrcrum euidcntcr fine omni

compofitione,suntqueplena cognitio obicdi ea
fola ratione , qua rcpnfentant obieikum in fcplices
vifio intuitiua
tant coniun(5tionem
cum adiundlis. Vnde quod nos non perueniamus ad cognitioncm perfedam aiiquorum
ipfo
&
difcut fu per plures collacompofitione ,

tiones,& media notiora,eft ex imperfciflo modo
intelligendi noftro pro hoc ftatu. Angeli autem
fine
&
intcllecSlus intuitiuus
prehendunt
fimplici intuitu
com-
le obicdlaf<;cundanaificcci2artifcx agit confor-
&
voluntati coniungituo
-,
fum obiedum
ergo
quo tanquam in termino exa quo fumi^hacc fpe-
fcnfus quale faepc cft illud , quod

,
apprehcndirnr neque perfedio voluntatis potiflima in operajido debetattendi in ordine ad
projntcllcdum impetfedc concipientem ,
ponentem obieiflum , quia fic minijs pifedcipinferins
nos vix ex collationc impcrfeftc cognofcimus ,

terminus , feu
finis noftri difcurfus cft , vt cognofcamus vnioncm inter cxtrema : ergo fi percognitioncm alicuius complexiappareat perfede talis vnio, fufficit ad plenam cogniiionem requifitam ad libertatem voliitatis. Vnde vifio beatifica,quxeft
aftus fimplex.fufficit ad amanda in Vetbo libe-
vt fcratur neceffarii in
&
bonum
repugnantia
iedi.
lius
,nullum fupereft fundamentum
eft
77
^.Rtuis.
gnitio etit fufficicns attentio,& cftenfio ob-
eflc
dicatur voluntas neceflitariad abum circa ob-
adlum, ficetiam ad indifferentiam eius neque

rcquiritut illud genus dcliberationis ad complaccntiam fimplicem,quae eft ad intentionem efficacem,& elcftionem , quia in illa fufficit apprehenfio obicdi fine ordine eius ad media , aut ad
finein,& aliascircumftantias ,quEper compofitionemcognofcunror hsc autem in nobis plerumque ad intentionem & clcdionem neccffaria
ctia in fentcn-
diffcrenter
creatuni, fed contrariumin ipfa
perfeftionis.
aducrfariorum fequitur obieiflum proponi in-
limitati boni, ex
Neetjlltari
cft
Cundem aûm fequendo apprehenfionem nam
md mntum
&
icOtK
contradidtionis
ordine adlibcftatem exercitij,
fufficerct fola apprchenfio talis fine vlicrioti
tentia rationis.
voluntAtem
quia perfeftio voluntatis maxim^ attenditur in

inclinatione rationis
operando, cx direftione,
perfcftiiis ea,quae
&
mitci;
NeceJJitM
''Af""/**
"*
o
Diftinaio
Mttfi*.
X L I X.
fotmiier ad exemplar.cuius habct in mcnte formatum idorum iii cogniiione nmpliciicaufatum

pcr varias cullationcs
tcrminus
&
& difcurfus
quorum
eft
libcrc voluntas fcquens candcra
/irapliccm rcprzfcntationem exemplaris dirigit
potcnuas infcriorcs ad formandum exempla'*' *''* cxtatici habent plures adus intc-
'"*'"
txfliu
'
riurcs voluntatis circa diuina.cx (implici intui-
tu/Lclufo ditcurru,&colIatione,qaz
cum
extaH
non cohzrcnt quia dilhahcrcni intelledlum ad

alia,ita vt non fixc, & ilabtliter adhzrercc primo
obicto,in quo qniefcit voluntatc, ficut & iijtcl''^^"- ^^^ lumcn Prophcticum etiam inclinat
mciitcm ad limplicem inruitum quando res in
,
LHfnen
Pr-
fhetunm.
feicfis
moiillrantur abfcntes ,vel futurz. Paret
cigo per cognitionem (implicem haberi polTe

excrcitium libcrratis.
Si pcras cur in nobis exigatur cotiario,
difcurfus ad plenam cognitionem obic6h, fi ex na-
&
7*
Imrtrrgt'o.
^
,
^^^ pctatur ?
Rcfpondco ex co prouenire quia obieftum
qnandoquc in fc non mouct.ncque cognofcitur,
^^^^ ^^^ ^^^^^
pcr fpecics valdc vniuerfalcs, in quibus

con'
^
/.
^
ncxioeorum.qux ipuconueniunt ex natura lua,
nifi
,.,
O'* dtfcnrp^^
'
tandcm ad piopiia
,
./.
r>M
13*9.
conftitutiua, vel ad
hxcpro-
ximcacccdentiaperueniamns. Sic Metaphvficus

*
.^.
r
pcr viam iiiquiutionis cx creaiuris format con-
plenus rationis. Vel idc6 imperfedium.quia virtualc iudicium, vt ipfi vocanc ; fcd
virtualc iudicium eftiudicium inapprehenfionc,
cx qua caufacur iudicium:ergo intcncum.
g^
Dices hoc idem argumcntum fieri pofte con- obltai.
tra nos,quia etiam data apprehenfioric quzritur
cur non fit peccatum moitale?
uUitMr
Refpondctur, Propcer imperfcrtam aduerrcntiam,
applicationcm intcllcdlus ad obicdum, >'"'' /iV
qui diftrahitur circa alia fottius moi:cncia, quz *" '""''"'*
confiftit vfus
&
diltiaaio non racilc concingic in intellcctu componcnce,& afrenricntc.vel di(Icnticntc,qui alus

non habctur nifi per coIIed!tioncm virium intcllcwbus.circa obieftum, cui alf nn'r
ncque
ficuc
dubitatur an poflit habcrc pluCtnfirtn.
Confinnari poicft argnmentum ex fcntcntia

e um, quos in fanorcm cojluficnis adtiuximoS,
aircrcntium motusquofcunquectiam fcnfuatita-
qui fequunrur cx imaeinntione rci illiciiz,

Peccntum
iL
jiii
r
cllepeccata;ad hos cnmi mutus dimcnlter lalua-
tis,
ir
potcft iudicium
quid
fic
dorcnfis
apprchcnfionisrepr(cntaripotcft:
puiioiii,qua ludicatur iliud

illud cftc
cilcDonnm
bonum
,&: clie
dclecaabile,
& eftc
quid-
dc vcritatcipfius opinionis in fc;
quam
iniellectus
ttt
i.</y?.i4.Altifio->-
art. I.
mocum;qni oricurex fuggcftione,&
imagin.-iciua
approbacione ; qux fenicncia fupponcic dcbec

exercicium Iibercatis cx apprchcnfione.
gi
Obiiciunt primo iliud Ariftotclis ^.Eth.cap.i. oHtai.
vbi a't quK a nubis repeniefiunt , a nubis non
per eledionem
fed neccftario
Reipmfi.
fieri.
Rcfpondet Dodor in i. difi. 6. audfl. i.adi.

^
nr
.n.
clcdttoncm lumi zquiuocc vno modo pro aao
voluntatisconfcqucnte plenam apprehcnfioncm
1
turbatione in intcllcdu
tate.
Alio
modo
vt
dicitur eligere
pra;rcquirirur ad cxcrcitium Iibertatis

illa
cxcrema vnita
quod
repri-
inipoflibilium
cft
intcn-
tiim cft
tum.
nam
cludit illud
motu primo primo
Scxtc, In
fecundo primo
poteft cire
Tieri vtniM- etiamfi matcriafit
grauis
vel vt vocanr,
pcccatum veniale,
ex dcfcdu aducrten-
UtnmMtens tiac;qu6d
fi cjret plcna , circt peccatum mottalc,
rriiMi ex inr
9"" admittunt aduerlari):crgo voluntas exercct
dtiertenti*
fuam libcrtatcm in tali cafu peccaminofo , alias
non pollet eftc peccaturo. Quxro ergo tunc ; an
habeatur iudicium de malitia talis adus:fific:
ergoerit pcccatum moitale cum fufticicnti aducrtcntia rarionis :fi non habet iudicium ,crgo
fola apprchenfio erit fuificicns ad pcccatum,
cum alia cognitio infra iudicium haberi nirquit.
j
7
Rcfponderi poteft haberi iudicium imperfeRe[}iei,/i.
imfuinstio. lum.
i
Contra Idco imperfcdlum , quia vel confufum hoc non excufat, ficut neque ignorantia
craira,cum qna intellcdus habct minoremadUCitcntiam Sc expreftioncm roali. Ycl idc6 io)ScotiOptr. Tom. JC.
,
,^,_
auc paflionc in volun-
quando quis
runicxtrcmorum.quantum ad oftcnfioncm.qua:
fentando
Zleliie tqut-'
^^teftuM-
vt cijm pcccarc quis dicatur fcclufa per-
poftconclufionem fyilogifiTii pradici ,poft fcilicct confultationcm dcmcdioneccllarioadaflcquendum finem. Primo modoclcdtio potcft elft
prohibitum. Potcft fimilitcr apprchcndi vnico

adu.qui acquiualcbit fimilitcrcompofitioni illo-
lib. x.fHmm. tmif.iS. cap.i. Parificn. i,

matrimomo cap.j. AlenCis,i .pMrt.ûnff.i ij.
D. Bonaucnt. difi. i^.Iimicanccs ad illuin
obicdli
limitatum
formatum
practcr citatos tcnct Magiftcr
traEl.de
difcurfumhatamcn conceptus fimplex , qui vnico
ft[ttii,^tt,
ri
eft
&
(. Rsti.
ita
rcs apprehenfioncs.
eniisinfiniti.qui licetpcr
excmplar pcr varias collationes,ûius mox fimplcx intuitio , fcu apprehenfio

zquiualct prioribus difcurfibus , & compofitioni:eodem crgo modo dicimus fimplicem apprehenfionem alicuius complexi squiualcrc
quanti^m ad oftcnfionem ,
reprcfcntationem
cognitioni complexsjac ptoinde rcde ex ca fcquctur excrcitium libcrtatis finc conipofitione:
ei-
vel diftenrit,
cnim,& mcritd,
difctirfus.Diibitatur
dcpendct?non
ccptum
ficattifcx format
quiHxUt
r^^^
quia expericntia f.met;An fimul intcllcdlus poffit habere plures ain.nfiis circa obicdla difparata
pro hoc ftatu fimul , quorum vnum cx alio non
beatur
zt\i fimplici
pofirhm.
529
perfeAum,quia rcmiftiim;fed hoc non iuuat,quiA

operaiur cum expreiro, & formato iudicio,5C
confcnfu,vel diftcnfu intcllcdVus przuio ,in quo
non rcprsfcntatur in particularijvt crgo ad eam

cognitioncm perueniamus , necciTiim cft procedcrc per viam diuifionis,& collationis obiefti
ad alia , cum qnibus conuenit , & ditfert, donec
jMfmfitl dt
QujEftio X.
modo
fecundo
poflJibilium tan-
fyllogifmus pradlicus ex finccon-
quod
eft
ad finem. Philofophus
autem loquitur de elcciionc fecundo modo;nam

diftinguit
cam contraconcupifcenciam,iram
&
voluntatem:5*<^^9r volMntM,m<^Mn,eJfe (fupplo

e\eQ.\o)<jMamMU prpintfuaefet/idetMr eUSHo entm
:
non
eft
impoffihiliMm
&c. volMniat autem
tmpojftbi'
aMtem voiHntatfinu eft magu ; tUiito atttem horMm , qMd fitnt

^.Rf^^fi*.
ad finem,pMta finitatem, volMmm;eligimHt auttmptr
liMmeft,puta immertalitatu
&cc. j^dhiic
^/iwiVr/wiMi.&c.Dcniqucloquicur Philofophus
de repencinis ex pafliione , & conflipifcencia, in
quibus quandoquc eft peccaium,quandoque non
cft:vndeaducrfarij ad idem refpondcrc tcncncurj
quamuis enim quandoque aduertcnciam ali-
qiiam fupponunc
repentinaeflc non definunr^
quia fecundiimdeIcdationem,& crifticiam,concupifcentiam ,aut iram , rapiunt voIuntatcm,vt
etiam
humano modo operccur,
non probac cam non
& rcpentc
quod
gpcrari liberc. Aliquando
YY
bi
5?o
V.
Lib. I
Sententiarum.
motus, dum funi in appecitu fcnfitiuo, etiam

ancequam vohintas confcntiat , rapiunt fccum
potentjam mociuam externam, vtaliquid faciat
adquid conducit?cum voluntarium iniisnon
hi
faluatur ex Philofopho aliter
tx inftindu appetitus,nonex dirjdione rationis,

ftulcis , & amcntibus , & eciam dormicntibusjinquibus fopitur ratio.
Obiicics feoundojquod pueri ,
amentes efCbieHi t.
fcnt libciijfed hoc eft abfurdum , quia in eis nullum eft pcccatum fed vbi vfuslibcicatis in viaRfiftonjô.
tore.poreft efrepeccacum:crgo,&c.
Dircur,um
Rcfpondctur vane iuxta placita Doftorum.
*^''j admitcunc in his dilcurtum , & non deiibetione aUqui
ftatuuni in iznoncm^y t Viôdi. in reUîone de puero venien-
vt patet in
g2,
&
fuerif.
te
advfttm rationii pnrt. i .nurn.^ propof.^. An^cdas
in moralibiu
mt.ii,&
ad
c*/'.^.
Corduba
lib.i.ejMitft.io.
dijput. i.concluf.i.
Uh. i .cjiuft.^j.i^ dub.4.

.
de ignorantia.
Cumchus
replicAm.
Refpondeo
^,
(juft.
ji.art. 6,
'& tjMnft.y^. art.
^. diffut. 1.
i. z.
concl.i,&.^.<ûttfi.%^,art.6.dift'. i.in i.priii/.iJfo.Et
i^,art, i^.in noua appendice z.
latiiis i.part.cjUAft,
cditionts.
Mohna
Vafquez
11.^.^.
i^.cap,^.&
comment.adijuiift.
^.att.i.
'"''"'''
dijput, li^.cap.i.in
i.
i. quitft. 10. art, 3.
concl.i.Adam.in \.fentent.(jUft.i. quam probabilem exiftimanc Vi6tona,& Cordubay^M. Salas,
& a!ij eciam fequuntur eandemopinio-
Fonfeca,
mam
nem. Sed inhocpatum immorandum eft, cum

ncqueat haberi ceria rcgula , ficut neque ccrtura
medium inpueritia,
amencia, iuxta prioiem
Sola difficultas
tem non
quomodo
eft
faluando libcrta-
faluctut in iifdem capacitas
&
doIi,&
Ledefma
Lilerttu qii/i pcccati : nam aliqui , vt Cumcl ,

ub aliqHihus i i
part.^.iûifft.jt. art.i. tribuant eis libettatem
politicam
'pueru"'^
&
artifici.ilem
& moralcm
,& hanc
ncgat LcdcfmainignoranteDeuminuincibilitet:
quam diftindionem
tcnct Camerariui
non
lib.arb.cap.^.Hxc diftindVio
Saluitri
foteflex im- a<î'S
feUminto
tnrefiecitef
voluntatis
P^^t'^
,
nam
i.dg
reftc fumitur cx
habeat doitiinium fui
fi
& completam potcntiam, per accidcns cft
vt illam cxetceat in hac

no mjtti
/s^.
camcn
intcileclus
aut aliamateria.
,quando
po(Il'C
non
eft
defeftuscx parte
obuttum
actingere
potentis
Ad-
morale.neque appi ehendere bonum qua bonum,

aut malum oppofitum jneque redam rationcm
obicdtiuam vt legem formalicer quamuis aliquaalia obicdta fcnfibilia, vc artificialiaatcing^rc , qu.x fcnfum cxerccnc , & in iis aliquo modo difcurrere ad vniuerfalia autcm ,
mcrc
,
&
fpiricualia nonairurgeret
iii
Lthctm
a.i
folitica.
difcurfu
^^'^^^^
fic
in quibusficut dcficit
eciam in apprchenfionc
nam
ii
.i.pprchendere obicdtum qaa cale formali-
poftet etiam probatio iuxta

rocnfuram difcretionis. Vcl fccundiim aliam opinionem ncgando fequelara fed prior opinio
:
roagispIacet,nifiomninofint itaamente5,vt perturbctur in
bonum
modo
in aliis exerceac
han
il-
bpfum
habere faculcacem
ducuniur
bei tatis
ertîr.
poft
c^pcrandi vc author Hypognoftici ; ad bonuni

autcm nifi .^diuuctur, non habere poccftatcm.
Signum hbertdcis eft,quando incrcpationibus,
pfa:miis
poftunt criam excrcerc
qualecunquefit.
Obiicics terti6
motus primo primos
fcqiii
potnis
;
confilio
laudc
&
qu.indo aotem in eis non
fic
ncque
aliquis voluntatis
vituperio
eft
,
vfus
li-
fcd quid-
eft
/-/11
Minor etiam
impucabiles.
patct
quia non funt
in noftra poteftatc,quia impoffibile eft quin vifis
cangannUjCX Auguftino,& experientia conftat
clfe ncceiTarios.
Refpondecur hos motus
mi funt appctitus
cfTe
Pri- R^""/.
varios.
vndecunquc orian-
fenfitiui,
tur,vel cx difpofitionc corporis
vel ex
approba-
tionc phantauxjvt vocantjtales funt profecutio,

dcledatio circa appctibiic , vel his contraria
&
circa iltud.quod fugit.
Deinde
adus
& delcdatio in voluntate on-
fequens ipfuin adlum
quandoque antece-
vel
dens.
Pro nunc fupponimus cx

afFcdiones
diiftis
fupra
quse pafliones dicuncur
ejunft.
non
7.
elTc
"
adlus clicicos voluncacis ,quidquid dixcrint ad- Pijf""
"
ucrfarii, fcd imprcffionesaDobicdto conuenien- 'ih"^'*"
tc,vcl difconuenicnce caulatas
intellcftu
concedunc
c(fe
libcri.
eftc
autem
vt eft praclens in cHfniuUi'

,
orancs
penc
fiex,
quamuis in caufa poffint

Rcddicur autem quat>doquc obic-
in feipfis
dlum conueniens voKintati

per
ncceftarias
aut difconueniensr
adum clicicum,inqiwmcijm
fcilicec
volitum,
auc noIicum:v.g.triftitiade pcccato, fequitwrad
nolicione peccati confideraci,vt prjcfcncis. Harc

cciam conueniencia,aut difconucnicntia non fo-
lum fundatur
etiam
malc affcftc,
comraoiionis,& accr-
in aftu cliciro voluntatis, fed
in inclinatione cius ex habitu vt
occurfus inimicieft caiifa

bitatis repentinx ,finc prsuia voUtioncclicita,
:
aIiquandotiam fundatur
vt puta
in in-
quando
obiedura naturaiiter contupifcibilc eft , vel cx

conncxione voluntatis cum appetitu fcnfitiuo,
vel ex natura ipfiiis voluntatis
vtraque
modo
porcft caufare paffionem feclufo etiam aduelitito
&
De
prajuie ad ipfum.
qusftionc
didum
his fufiiisinilla
cft.
His fuppoficis,ad argumjcntum refpondeo

tus
omnes
pricucniencis
mo-
tam proprios qukm appetitus

voluncatcm non cffc proximc in
talcs
poteftate voluntatis,quamuis aliquando remotc,

prajuifi funt in caufa,qua: cft voluntati
vt
j^^ aHquem aftum nccellirium yoluniatis
non funt peccata:quando
5<
quid faciancfaciunc inftindlu appetitus fcnfitiui.

Qujd cnim probac a priori , aucpoftcriori in iis
,
cife
rigorofum,nequc admit- 3 .obitcli.

titur ab omnibus^crco, &c. Scqucla patct ; quia
.,
lunt attus eiiciti voluntatis,& conlcqucnter per Prtniv aTiWf*%
fe Iibcri;ergo funr fubdominio eius ,ac proinde

imputabilcsjfcd hoc
clinacionc nacurali voluncacis
fM
per intclleftum
libertatem voluncatis circa illud gcnus boni,
aut nolitione
dum hominem
Non r(ein
omnis vfus rationis, ficut continVnde quicunque apprehcndunt
& difcurrere poilec
lam diftindioncm quancum eftadpofle proximc

opcr.-iri
qui dicunc in policicis & ad peccan-
kenaiif,
iis
git in furiofis.
cer,nou (abcft racio quin circa illud componere,

faculratcm. Patres ctiam admittunt exparte
Sipnum H-
fententiam in aliquibus vfura libertatis:

probatione,
quamuis concedi
&
opinionem^quzmagiscommuniseftf^qua: faluat
aliquam libertatem in illis) rcfpondendo nihil
vrget argumentum.
%^
in brutis
& ficnegatur fubfumptum cumeius
j. dijput. 2.
Et plures ahj. \n con-
Medina
traria fcntentia eft

Sententitt op-
j^.art.
i.part.ijueft,
quam
qusenam expcricntia probat talemaftum in

operibus ipforum ? Nam C\ quje cxpericntia probatdari adus ncccflarios voluncatis ,illa foliira
habccur in iis , qui compotes funt rationis, &
ponicur in mocibus rcpentinis,quos contrarij
putanc c(fe aftusclicitoS voluntatis. Ex quopa- R'lJ>o/io i
o^''^""""'
tct ad obieaionem , vcl conccdendo iuxta prive!
C\
icdta.
Qiiando crgo nequc
fub-
caufa funt ptsuifi,
feci}s,funt pcccata,quia
g^
RtjponJ!*.
o
DiftinaioXLIX.
ad imputationcm effclns(loquor dc inordinatis
intentum argumcntj ) lufficit libcrtascius
^ jj^ caufa non dico tamcn omncs etiam motus
m*- prxuilos imputari ad pcccatum , quando fubcft
Icgitima caufa opcrandi , & necediias , quamuis
foric oborturus eiufmodi motns przuidcatur,
flMndtfmt iuxta
fttct*,q
fTiuifi
tm.
aut ccrtc,aut probabiliicr
modo
fubfit fecuritas
non co^tifentiendi vt loco fuo dicecur,explicando iiifpcciequando imputabiles funt. Rcliqul

,
M'tmtn[t-
adum volunpeccatum, H mali funr,
û'^"' motus.qui confcquuntur ad
ÛMMtm.'
(atit,fanc imputabiles in
vcl inordinati
modo casccra
adllnt
nempe ad-
uertentia ad lcgem,cui repugnant,& huiufmodi
(quiafunt perfcdc liberi in fut caufa)
modoad-
,inquocunque
{it-inqiiam,aduertcntia ad legcm
funiiecurinam aliquando apprchenditur obie^lum abfulutc inordinead inclmationcm aliquam voluntatis , abfque eo qu6d apprehcndalur pcr ordinem ad fegulam.feu lfgcm'.& quam-
a(Slu
uis
fiat
communem
lam
%6
ÔbitSi.
toluMarij
per
juihits tft
il-
ope-
apprchcnfio
fufficii
ea
fcu fimplcx
adus
in-
quando prxrequiritur
collatio
quia complexio , aut

non eftcognitus in ordine ad
prouenire
alias
ad qua: comparari dcbet ,ant ordinari
id
tamen per accidcns eft ex imperfcflo modo cognofcendi pro hoc ftatu. Vnde fidaretur,vel
quando datur cognicio. fimplcx , vt in artifice,
qua: zquiualet cognicioni complexa*
quancum
ad oflenfioncm.fequercturcollatio involuntate,
vcl fequi poceft
curo nihil aliudcxigatprxtcr
VtlHntueolUtiu quii
*PP''"tioncm obicdi. Ad fimphccni autera

complaccntism obieiî non cxigirur collatio in
frtrtûirit.
voluntace
aut
finis
bonum
aut intellelu,quia
vt
non
comparatur ad media
cft
obicfti,
fed vt in fc
&
cft
fcmper nequia voluntas ex fe collatiua

fiippcfica apprehcnfione extt emorum , vt do-
ccr
Dodor
cft-
Vniuerfalicer crgo
garnr antecedcns
in i. dift.G.qHttft.i.
4J1.
3.
& alias
fsepe.
Ktflie.
Dices. Supponic faltem aftcnfum,

inccllc(flus:crgo
Anccccdens pacet
racionalis, fcu
non
,
cum
Aifficit
quia voluncas
racione
& iudicium
fola apprchenfio.
eft
appcricus
fed ratio fuper.iddit
K*t'i fMptr-
apprchcnfioni iudicium,& difcurfum:omni enira

cognitiuar.ctiam inbuuis.conuenitapprchende-
ai/iit
re
fuum obicftiim:crgo
ratio
inquantum fupcr-
ajjj, aliqnid apprchenfioni.dcbct cftc

cio,
&
homo
cum
iudi-
quia io his tancum diftinguicur

bruto:& ptomaioricxplicatione. Con-
difcurfu
a
fitmatur
, voluntas inquantum opcratur moraliprincipium vircucis,& vitij , dcbct habere

regulam diftin(âm ab ea , qua dicitur appctitus
ter,vt
vt fic,vcl impcrfc(5lus
fcd
&
irrationalis in fpecie;
omnis appecitus fupponit fcienciam fuiob-
ieti,falccm apprchenfiuam :ergo voluntas
am-
filiusrequiritvtoperctur qua potentia rationais,id eft.indifTercns. Acccdit quodprudentja fit

rcgula virtutum, cuins aftus confiftit in difcurfa
ad conclufioncm pra^flicam,
Kif^tnfii.
rando,& magisin hocfenfurationalis, quamintelle(Slus,vt cx Philofophooftendit
Dodor
*"
Com.tid^.Meiaphyfict. vndc quadiu in volnntatc

faluattir iudifTctens
modus operandi,mahcbit
^ rationcfiue k folo
quod
imaginatiua
cft, fiue
Deo
rdtitnnlit.
ccgnitio procedat
producatur, fiue etiam
poflit operari
mod6
^^^^
ra-
fuppofita tancura
operarerur indiffcrentcr
fi
recurraturad indiffercntiam obieî,
Refpondetur
nacioneextrinfeca ab intelleflu fed quia ipia

ex fe raiionalis eft, id eft,'indeterminaca in ope-
&attentioncmrcquifitam , hanc fitpra oftendimus conuenirc cognitioni fimplici quoad iQum

fibi proportionatum.ncmpc fimplirem in voluntatc ad hoc crgo srquiualec apprehcnfio cognitioni compofiia:quancum adoftenfionem.Quin- **/"*''^*'**
t6 deniquc , fi dicamus voluntacem prarexigcre "".*
ludicium, dicimus non rcquiri ludicium rorma- iifu_
ordo obie(î
'
fcd
Quart6
intcllc(flus id
Htrult
fî,t^
materialiter tancdm. Pra:terc^ , tatis apptehenfio reprzfentat quandoqoe non folum fincm per modumobie^ti, fumendonotioncm finis late , fed
etiamvt habetregulam annex^m > cui voluntas
circa fincm conformari debet,nempe legem;&
in hoc diftinguitur ab apprehenfibne in generej
aut ab impeifcta fcnfitiua in fpecie. Terciodeniquc voluntas dicicur rationalis , non denomi,
Obiicicsquarto. Adoperationem collatiuam

voluncacis rcquiricur collacio intclle(Su$: crgo
jlc^wr/T.
rnnt/i.
qui nonfetcur infincm focmalicer
ratio.
telletus.
mp-
R*/*'* f*
diccrccur
illa
quando etiam mo-
compUcenciam, ^""''"f''^
uctur in finem per fimpiiccm
^
*
titninp nnk
f
r
qualcm appreheuiioncm non iupponitappetitus,
cx dcfinicione
^finguU fiiente in
5gi
finem, fupponit apprehcnfionem
fc in
tionalis,qiiodverum
particulati}
non
frthtnfitni.
moufndo
finis,qua calis eft formalicet
piopcerinadGru ignorantiam inuincibilcm iuxta
liber, excufatur i malicia
uerccntiam
Quxftio X.
Rcfpondcturvoluntatcmhabereregulam
di-
iKrfam ab appetiru , ctiam in genere apprchenfionis^nam ficut opcratur circa fincm fornaalitcr,
ScQti Opir. Ttm. X.
lc, fcd
virtuale
aut fotmalc
& illu^ inueniri in
cognicionefimplici,eciam formaleacquiualenccr: g^;^ W*nam iudicium formale duoincludic , vel adhac- liit iuitidntii
fionem intelledus adbbielum,qui aliquid in (ef'rmnl*.

complexuraeft ,quz fupponit collatic nem ,
ipfam collationcm ; aflenfus autem intellefl is
confiftitin adhzfione, non in collationc , quia
hzc fuperfluit , vbi vniotcrminorum in fe co- A^mfiui^
&
qua cognitionerepngnat diftenfus *dbjto.

quacunquevia illa habctur. Idc6 in intellcAa
perfe(5te concipientc non ponitur raliscollario,
quamuis in ca fit adbxfio,& aflrcnfus,& hic non ^tffîf
rcpugnatcognitioni fimplici . qua cognolcitur J^^yj,,,;^-,
pndicatum in fubicfto cx tcminisptr fe noYis
gnofcitur.cii
ex apprchcnfione.quarxqniualctadhxfioni intcllc(ius,quo fcrtur in comj-lc xioncm fuppofita
collationc& poteft
Alio
modo
dici affcnfus in
eo fenfo.
dicitur afTcnfus naturalis
quando
^y
diuerfis apprehcnfionibuscognofcunrurrelatiue jiftnimvir*
ad inuicem,& non foliim abfolr.tc(fi cnim abfolutcoportctadinuenire nicdium per collatione,

auc difcurfum, in quovniuntur.vcl cognofiiitut
in rc vnita
ciim alioquin
non
fit
rario
obicdiua
decerminans inccllcdii ad affenfum^tunc habetur

aflcnfus virtualis.quia euidens caufa ciusccgnita.ncmpeextrema apprehenfa , vt dicunt ordin^
ad inuicc cxplicici apprehcnfum.Potcft crgo apprchendi obicftum vna apprehcnfione.& Ux vt
habeconccrnit ipfumaltcraapprehenfione,
tur quidquid requifitum eft ad adlum voluntatis
ex inccllctau fimplici ; vcl poteft apprchcndi fi*
&
multotura complexum.alterum in obliquo aU

terum in ieto,vtfiipra dcdudlum cft ; quod fufficitad plenam oftenfionem , & aduettcntiann
intclledhis. Et hoc eft quodySr;>ri in primo argumento ad conclufionem deduximus. Quo,
tiefcunque apprchenditur
bonum
particulare
creatum fub ratione propria habere indifFcrenuam,qu baberi pofTet ex parteobicfbi per hanc
YY
compo
tuntii.
53^
bonum
compofirionem, hoccft
quod requirunc
aducrfatij
limitatum,
talc
quotquot rccurrunt
ex partc obicdi,aut
,
ad radicem indifferentiae
intclk<3;us propouentis , vtfaluctur Ubertas for,malis in voluntate: vel ergo apprehcnfio talis
non proponit obicdumqua natum cft proxime

mouere voluntatemjvel proponit vt indifferens,
cft,& indiffercntcr. Exquopatct ad argumennam quod additor de
tumy/'r^ propofijum
TruJentu
>,
efft
&
prudcritia,non cftad propofitum,quiaprudentia
habituscledtiuus, & lupponittam intentionera,qu,im etiam complacentiam finis vt obic-
eft
quz
ti,&c veffatur circa ea,
ncm,&
c8
faciunt ad elcftio-
aj dcle^tationem ncceffitatur
vltim.
pcr te
fed ftantc
dcledationenon potcft nonfequi adus profe.
eum
cutionis:ergoad
:cft
tionc forma:
tionc.
Ex quo
& ad tertiam
4ecerminata
fecundam probationem,
patet ad
nam
voluntas fub intentione
virtiialitcr
rcquencem
indiffc; quod fufficit ad tol!en<ânii

teniiam eius cx hypothcfi fduscliciti. Potcft
crgo dcledaciqni diffentire voluntas , vt patec
ctiam in corfupta pct violcntiam
poteft
amouerc ipfara deieilationem amotis caufi , vt
imaginatione,
apprchcnfionc obic(3;i pcr im-
neccflitatur voluntas. Pa-
eft
deledatio rcfpcdu
acfius
voluntttm
t^^
ferdeUaationem d
fcqucntis,qu^m ipfe adus , vt fupponitur refpeQca dele6tationis,quia vtraque inclinat formalijgj qiiatutfi eft dc fe, voiunute in obie(ilûm;fcd
non ftat adus amoris.quandoquefalte cum pr^fentia fui obiedli fine deleftationc ergo nequc
delcdatio.vt pricuia cft.fine amore confequentc.
mlhtm.
Deindcdelediatio vt pta?uiaeft ad adum clicitum voluntatis , videtur magis efficax ad indu-
cendum adum quia
eft
fecundum
inclinatio-
nemnaturalem.vcl habituatam,fecundum quam

obicdum fic conucnicns magis, quam per a(3:um
elicitum ad inducendam delcdVationem
cft
de obic(fio,quod folum
dum
inclinationem tantum clicitam
pugnat inclinationi naturali

tentiae.fortc
te lemiffam.
qux
conueniens fecun-
eft
quar
fi
rc-
& habituatac po-
non inducitdelclationem, vcl ccrDcindc , hac rationcamor cfficax
nece(IitatadcIe(ftionem indeterminatc
finis
media funt plura
, fi
detcrminata ver6,fi vnicum
tantuiB eft in re abfolute, aut refpc(Slu ad agens,

cui
non
fuppctit aliud
quia non
cft in cius fa-
cuitatc:fcd magis cft cledlio in poteftatc voluntatis,
quam amoi
fequcns delcdtationcm:quia illa

faltem in caufa;amor
cft in poteftate voluntatis
autem ncquidera
ReSionfit
Delelfatio
non
necef-
tttd aHi.
i\^
caufa
ad
pcrium voluntatis
faluatur crgo cxpcrientiaj

faluacureciamquidquid Moralifta: dctcrminant
circamotus primos voluntatis. In hac fcntentia
Dodloris , quamuis voluntas non habeat a(Stus
:
quam
fe
paflliuc
inquam
naturali,
& inclinct voluntatem vt agat^non
r j L ^
vt natura tamen.ied liberc,vt patet
1
diuinae gratiae
m vocatione
ex Tridcntino/>j/r6. cap. ^.
& 6,
pHciarium a.i.tran i6. in Joan.lib, x. de peccatotum

!>/- ^ i^ rerntjjione^cap.i.
rr
aiiasy&^r^vidimus.
.
&
&
Patet cx do(5trina Patrum
quoad dcle^fkationem,
quac excitatur ex fuggeftionc fomitis

DeleflMth tionis
fomituncn
neeeritt! ni
& tenta-
cui licct conicntiat voluntas,nifi fpecia
adiuuetur
^^^^^
confenrit
c
r
tamen libcrc, & pccj

imputaturad cuipam.
i
Progreffm
c^ndo ; qui conienlus ^pli

Patet idem ex prcgreffu peccati , quem ftatuunt
Patrcs , in quo vltimus terminus complcns pec-
ttntationis.
catum,eft confcnfus liber voluntatis.
c-:-n''tnfum.
Ad minoris prcbationem,
inttr
eam ^'"^ lacitam a^ltusjquam
dtliBa-
ilionim.
tius oppofitura
yt fuo loco videbicur.
Ad alias duas quaeftioncs quae huc fpe<5lanr,

nempc An voluntas neccffitecur ail finera , &
dcle(:tatio inlunt pO'*
tcntix,vt fubic^ftum eft;a(flu$
naiio
lis
ciiis
tamen
eft
determi-
quoad vittutem a(Stiuam,etiam forma-
deledatio veio
licct excitct
potentiam
aât ex inclinatiene fua ad obiedtum
taniumcircamedia. Itcm, anpriDeo tantiim adiuc producente, non cft quod immorcraur , quia patct cx
di(Stis quoad primam quaeftioncm ;
quoad fccundam (bla difficultas eft de vocatione diuina,
indiffcrcns
mavolitio
fit
ci infit a
^""'u^
/;,'j,.
&
fit in nobis fine nobis

quando eft per modum adlus vitalis,quam coinodius explicabimus
( Dco fauente ) in tradtatu de gratia, & auxiliis,
quas
cuius proprius
eft locus.
Liccc quxftio
latiijs
di-
wit
.->
fceptctur i.i.^.9.4rt.4. dcpriraavolitione cuiuf- tir ftii
Vafqucz
obiciî. videatur
D.Thomam
diff. 39. vbi
*'''''*
qui afferuit pritnam
ab extrinfeco ; &'quo (enfu intelligatur .ib aliis, & cura intcrprctaturipfc Vafquez;non vacatenira diuinare iarain re incert^
infinuauimusfententiam Do(5toris in hoc t]uoavolitioncm
efie
Uh.i
ad conclyfionem, vbi
cittite
I .
ptimam inab obiefto fortius moucnte;
volitioncm autcm
Sufficit
clici
dicit
ab ipfa voluntatc
li-
quantum ad fcopum prafentis difputa-
tionis de natura liberi arbitri),
voluntatis
& modo operadi
faluateeiuslibertatem
quoadomncs
a(5l;us,adquosipfaconcurritcffc(3:iue:libcstatem,
inquam , vel immcdiatc, vcl certc mcdiatc, & in

quod dico propter ele(3;ioncm fuppofita
intentione , quando medium eft necctlarium
cau(a
fimpliciter
vcl neceffarium refpeiftiucad
rantem;quando
eft in
potcftatc
ope-
non offcrtur.quod fitin

inC^tio cnim rcfpicit finem, vt
opcrantis & quamuis medium
aliud
aliquod fimpliciter poffibile
fit ,
refpc(Stu
opc-
rantis potcft effc impoffibile, vel fc habctc vc

irapoffibile.
vt
conue-
*^9
eius facultatc
rieeatur antcccdcs:
quatcnus non funt in potcftatc
bere.
in dele(fl:ationeftatuit./>^.i.rfii/5w-
non re quiritur vt
neque neccffitas illo-
a(flus
voluntatis, probat coseffici a voluntatejfcd po-
rcquandoquc
ItHxtionem.
rummotuum
tclle(Slionem effe
uina quan- '

<A,,j(.. tneritii,
,
luta,quia ad vjtalitatem
vÎuntas producat illam
poteft homo /iijfenttre,fi velit. Vocationcm autcm Auguftinus quandoque in amo-
(^ can. <^.vt cui
Voeati dt-
voiuntatis,&modo operandi eius, manet refo-
interptetatur
diait.
cunque
fequitur, neccflitate
tieftluttt
naturz ;
dc reliquo tx
videtur magis conformis principiis libcrtatis
citca obiedum crcarum in particulari quod
cnim aduerfarij contendant voluntatera nullos
habcrc raoius,aut affedliones nifi vitales ab ipfa
produ<ftas,eftqujeftio Philofophica tam de vitalitatc a(flus , quam dc natura affc(5tionura , qux
fuprk tcrminata eft & cx didtis hic dc natura
Refpondetur ncgando minorcm,quia de\cO:itio ncc femper , nec neceffario infert atium,
quaodo
&
modum
ncceiFarios per
habet.
jj^^j excitct
&
if,
minor;ta efficax
cft
ad cledionem per fe con-
&
particularescircumftantias.
Obiiciesvltimo. Voluntaspafliucfe habens
ohieau.
tantumdeterminatio potentiz in ra, vt fubicdum cft , quicin

agcndo
nonneceffariofequiturfuam inclinationem paffiuam,quiaeft ad vtrumlibct ; fubadu veronon
cft ad vtrumlibet,quia dcterminatc fub affitma-
nicns
ytrum
^^
^^^
,//,/,1^ <>
vctuntat*
*fiiit*r,
)
'
DiftinaioXLIX.
Vtrum volMHt4s fofit htbaefuum
tmtfionem
Proponitur qnzftio fub aliis ternninis:An

voluntarium abfque omni aûJîc
eam mouet D. Thomas i.z.^.6.rt.). quo in loco
fucccdant.
Conradus , Medina tcnent partera ncgatiuam,

^^.7i.rr.j.Caict. x.p*rt^.bi.4art.^.&c videtur
plutiumantiquorum.Alenfis i.^.f.i;o.in.ii(^ 10.
mediantc adu.
StntintU*- ^cilicec detur
Mag.i/r
z.^/i)?.
jj.D.Bonau.f^M^m.ctcatur Bachon.
vmcdrt.i. Alben.d.if.Mrt.^.dd i.D.Thomje de m*lo ^.i.4r. i Adam.i 4. <]. 6. ar.i.dtJt.i.

</.44.^
Probabilcm docet Gabriel.f i.</i/i^.4i.rr,j. dnb.i. eandem tenet Vafquez \.i.difp.$2..ctip.i, Quidam horum exigunc
adum voluncaiis terminacum ad omiilionem
Henric.
pcr
dUtndi,
tjHodlib.
modum
z.
14.
].
obicfti
vt Alenfis
&
Adamus.
Aliis fufficitjVt iitadus intetiorrefpedlualicaius
obiedii incompatibilis
omitti.
a6bu
Alij
cum
demum
qui dicitur
exigunt faltem aliquem
adu
poiiciuo nequit haberi ex-
quia iine
ztM
trcitium libertatis,quod
eft valdc confentancum

opinioni eoium,quidicunc voluntatem dccerminari per iudicium , feuimperium pradîcum,
fcu radicem fus indifFercntiz

nis habere in intelledu.
& determinatio-
Vnde nequic habetede-
Stntmt!
vfum
ita vt licct
&
teria operationis,an foliim in aliqoa

ta
dcterminarcfpcdu boni creati , vel increati , finis

medjorum ; an in matcria virtutis,& vitij,me-
&
V. g.
iiti,& demcrici
an fjlum in materia indifFcrenquoad ^ ntoralc ,qua:plcniusrtfolu<mus, vc
ti
facultas dabit pcr /cquentcs conclufiones.
Primaconclufio. In qnacunquemaietiapnta
omiffio cft in poteftatc voluntaris , ita vt nulla
ac pro->
Secuiida,& oppofica eft fatis frequens , quam

loco cicaco docei S. ThoiTias i.i ^1/?. j.r/.j.c^
i
.art.
.& eam deducunt roodcr-
Richardus,igidius Ro-
manus,Bairolis,Durandus,^M/^.}.C^ in
Ocham.
dMh.
j. di/t.i^.
Gabrielyieri.
SMiteztom.i.Metaphyf.diIfut,i9.fin.^.& 1. i.de
tjMd.fi. X.
^Htifi. 10.
1.
volHnttiriodi/f.i.fiS.j.Sihs i.i.trA[lat. ^.dijp. j,

fii. j. Curici ibidem, ^ttfi. 6.art, }.dtib. i. Hanc
9^
l.
CtlKltlp.
ad canrtepugnantia Phyfica,aiir Mctaphyfica,

quidquid fit,.in coucingat voiuinarem vti ea pofic
omni adu.
tcftate feclufo
Hancrenet fecnnda
Preltitit.
fcntentia;cft noftnDodloris. Probacur priu.6, Dtairit.

argumcnco ipfius. Nihil tam cft in potcihitc voluntacis
quam
retra{i,cap, it.
ipfa
&
voluncascx Atiguftino^rfmtf
; fcd voluncas poteft
ali-
aliis
Sccnndd.Voluntas habct domihium fui adus

quoadexetcitium cx definitionc aflignata communiter libcri arbiirij crgo
indifTcrens ad
>
ni ex aliis eius locis. ft Capreolifn i.endemdiji.
potenciaiftinfcriotcm fufpcndcieabomrji
ergo
feipfam.
&
&
&
agendum
non agendum ,
confcquenter
quantijm ad vfum libertatis acquc refpicit vttiimque cxtrcmum immediate fcd hxc poteftasita
immediatc refpicit adlum.vt non tequitatalium,
,
vel
5>3
Ra/i* tx
tUfait.ent
liheri arbi'
trj.
quo
velit ipfum elicere;alias dareturproccfTus in

infinicum,quia de illo a6û fimiliccr cfTct quzftio,
fi
libere eliciatur fine aliquo ptioti adû
non
maior ratio quare ftandum
eft
quam
eflet
fic
fi
in illo,
in fccundo. Si non^datutprocelTus in infi- linintdUti
quem nequit habere voluntas vel ftanaliquo adu naturaliter eIicito,quod
rtmfattttne
quarftionem ex profeflb non diiTeruit Dodlor:

pluribus lamen in locis hanc fententiam fuppo-
nitum
nere videtur,vcl incidenter probat vt hic in tcxta-.fitpia przmiiTafn tjuodl. 16. in i.dift. 41. adpri-
praciudicaretlibcttati fequentium;vtruroque ho- d tmiffitnt.
mumpro ejuaft.
%.Reftat
}. fed clariijsfw difi. 7. tjHaft,
Hunc dicendum de bonitate morali
vnica.
&c. infecundum didum Sandli Bonauentutx argumento primo probat voluntatem habere
,
fra concra
libercatem ad iûfpenfionem fuiadusabfquealio

adlu elicico.
principiai
Eandem dodrinam fupponunt

i.dift.ij.tpiaft. 1.
eius
vbiad voluntarium
voluntatem non contraniti,atque

adeo adum fidci in habente fidem tam fupernaturalem ,quam naturalem ohxcOtx circa reuelata
dicit fufficere
propofitajicefteliberum. Idem fupponunt ptincipiacius 1 i.difi.i.^Haft.^ &mgis fequituc ex
didis eius.in quibus libertatem,eiufque radicem

ipfam voluntaiem, non ad intellcdlum.non ad obie(aum,f i ,difi. i .ûtfi. 4, diif.
refetc paflira ad
dum
eilet in
rom
vtlimiMt md
*3uiufieMt
eft inconueniens , vc per fe ccnftac

crgo
etiam ad omiflionem eft jeqnc immcdiata poteftas voluntatis , ficut
ad affitmacionem. Patet CtMrtidiClf
ria d dem
confequentia , quiaextrema conttadidionis , vt
eMHfataiHT,
rcferuntur ad voluntatem,opponuntut:ergo vtraque fub eadeiti ratione opponuntut,& circa idem
fubiciûm eodem modo fumptum, atque imme:
&
diaturo;fed
hoc
cfret falfiim
feqaatur voluntaiem
ita :quot
enim modis
fi
adkio
immediatc
adlus immediat^
dicitur affirmaiio
vnum oppofiiorum,tot modi.s

etgo
fi
omiflio ver6 mediante

dicitut
tefpicit
feu
& altetum:
voluntatem
fic
negatio,aut omiflio adtionis^NeqUe alioquin apparec
quomodo
tam voluntatis
faluari
poflit
dominium
dite-
fuper fuo zta.
*^""0""'>* eumdari bfque omni aftu poficiuo

incompacibili externo ,aut ctiam indifFetcnte,in
Dices voluntaiem quidem non neceflitari ad Rt^ftt,

profecutionem v.g.taracn nequit habete exercithim Iibcrtati$,quod confiftit inaliquopofitiuo,
fiue adu aliquo,cui connexa eft omiflio.
Contri. Petitut principium , hoc cnirn eft
linfHinatio.
qnod in quzftionem venit. Voluntas ficut non
neceflitatur ad profccutionem obiefbi , cuius
fttitit frilf
omiflionem habet : ficetiam non neceflitatur ad
connexa
eft omiflio.alias omiflio t)on
adtum,cui
eflet libera:ficut ergo propofitis duobus obiedîs
fimulpoteft neutrumeligere,fic etiam poteftnon
quo fundari poOit illa omiflio,
profctûi
39.1 i..dift,6.t]Haft.x,dili.i.^.^Hafi.vnica
1
.in j ,difi. i 6.4rr.i.fuse
&fet]Henti tfHodiib,i6,&
dum
difi.
it.ad
& in hac d.qHaft. pramijfit,

1
8.1
.&
paflltm
vbi
mo-
agendi voluntatis declarat.
Quiatamen hsc quzftio pluta inuoIuat,ad

quz in particulari dicendum eft notandum eft
cam verfari circa aftum tantum elicitum voluntaiis , non autem imperatum , de quo nuUa eft
:
SqiAiM-
Et an hxc potcftas rcducatur

voluntas eam habere poflit
per mctam fufpcnfionem aftus , fine produdtionealierius, an icain exercitio contingat fcmper
vt plurimiim , vel qnandoque^:
an quauis main
quitur exercitium virtucis in voluntate
^Mtifi.i.art.i.vhi etiara
fiitnu.
Loquendo ergo de omiflione interna,

vt comparacur ad voluncatcm, poccft confidctari
vt ad eam cft potcftas immcdiatc , hoc cft , iion
quam
aû
in i.diji. ]f.i]iuji.
91
533
terminationem fux libertatis pet exetcitium.nifi

pra:cedat detcrminacio intelledus, qua pofita fe-
indeperaliquem aAumpoficiuum.
sffirmjtiMM.
eligentibus finem
aot media propofita , vt

intudice petraittente violacioncm iuftitiz , aut
iis , qui minora mala permittunt , nc grauiora
90
Xmiitt*.
Qua:ftio X.
non
Sceti Opcr,
Tom, X.
vc patc in
muhis
pcimum obicdkum, neque
Y Y
etiaro fccun-
dum.
CsfiMftJp-
ww.
V. Sententiarum.
Lib. I
534
dum. Demus cafum aiias pro tuqc non ofFerri

pcr intcUcdum ad neuttum fimul j aut difiundi-
& non tantiim futuri,crgo \ forciori libere
u^ ncceflitatut voluntasiquod probatur pra:mittendo cafura , quo profccutio vtriufque obiedi

eflet ptohibita:quid ergo tunc dicendumpPcccaret fine dubio altcrutrum profcquendo , ncque
aliaratione , nifi quia poteil non pcofcqui eigo
habere puram omiGlonem vtriurque.
Tcrtio.quia ad puram omiOionem non requi-
trinfecam,quamuis caufa extrinfcca decerminaca

fiî rcpugnac autcm volqntaiem effe libcram
j^*
ritur aclus,vt in
teiminum,qaiaadio
eil,ad ens,
omif]lo,aut puta negatioeiui$:neqi)C ad
eam
per
connedti omifllo.aut atusoppofitus
recur
tens factum lcgete officium,cx
quo
v.g.omit-
fic
argumcn-
lor.
Quart6, catenus pura omifHo non poflct eflc

immcdiatc,& finc aliquo
adlu.quatenus adius efTet caufa proxima eius,fine
'" potcflate voluntatis
fertnttm
tjl
offerri
aliquod obicftum
quod opcraretur voluntas quod

;
eius omiilione
ergo
talis le-
îonon eft caufa pet fe omiffionis, fcd fola vor

,.
r^
r
r
luncas. Conlcqucntia patec;quia caufa per fc alicalas cxtremi contradidionis nequit ftarc cum
Txtri
fnrMm
potcft contin-
gcrcnonfoliim cx parte inccile^tus , fed ctiam

voluntatis,qu5E knullomociuo propofito necefficatut etgo in tali a<Audacur pura ccffatio ab
:
a(Stu,& confcquctacr pura omiflio.
Alias fcque-
qu6dadus , v.g. amoris nunquam defincrct finc alio adu fupeiucniente , & rcpugoante,
quod cffct vitiumtnam fi ciret adtus indiffcrens,
aut altcrius virtutisjpoflct fimui ftatc,qui no di-
potuitelici.critfimilitcr pura,vel poteftefre;quia
cum
97
e.^ntio.
ceirationis îT'""""
"
tunc, circa * *
poteft legi officium intra facrum,vel cx-
tra fact jm,&
t^'i-.';^.vuttum tndtf-
ab adlu non
viterius pro inftanti
led lioc eftfalfum

ergo.
;
nota:probatur minor cxemplo prasmif-
eft
fo,qîiia
Dcmus
cunt rcpugnantiam ad charitacem , vt quae ipfos

impcrat : lcd ficiu pura omiflio per ccflacioncra
abaftueft iibera volunt.iti ; ica pura omiffio
ancccedens attiim , id cft, pro illo inflanti , quo
quanon ponTctponi
Maior
Comixi
adus pTafens omitti "pro fututo,

vUo adu incompatibili , & vniuerfum fine
vllo adiu ,aiias voluntas non poflet ccffare ab
a6tu quando vuic,& continuatioeiusefTct nccef-
>i
*<*
Sext6,poteft
finc
faria.
agir,
fui in-
refpedu affirmationis in exercicio , quin Iibeca

fit rcfpcdu ncgationis, quantum ett ex fc,& pocens : ergo, &c.
modumoperationis, tanquam obiefti , quianon

neccfTario omittens vult dircdc omifllonem , vt
ipfi fitlibera : ncque rcquirituradlus.qui rcfpiciat fundamcntum omifllonis, cum quo eft conncxa neceflario omiflio, tanquam cum fundamcnto , & caufa proxima quia omittens poicft
exercere adura indifFerentcm ,cum quo potcft
;
rJ;,
quando nullam habct determinationem
pcrinde iiidifFcrcntia
&
libertas voluniacis fe
habct ad vctau.que.
ftr vtluHta-'
*'"
o{)pofito,quia ncquit ctrc fine fuo cfFedku per fe,
concomitans fic nonetit

C3ufa,neque condjtiorefpcdu omifllonis, ncquc
confcquenter cxcrcitium libcrtatis refpcftu cius,
fi fic
ialis:le6lio tantiam
ctim poffic exerceri libcrtas rcfpedtu
Quodcrgo
ftantc lcftione officij.
inngacur
tali
oppofiti,
omiflio con-
U-dbioni.non prouenitcx natura Ic-
Scptim6
in finem,
non
98
eliciensadtum, qui ordinari poteft
nccctfario ordinat illum in fincm 7.Rii.
etiam cognitum.ncquc ncceflari6 habct nolitioncm finis, aut adtumipfi mcompatibilem v. e.

:
ipfa
adum ad
fincm charitatis,aut pocnitctiae,
vnumfinem, non
dinatus. Icem.volens proptcr
eadem
ncccfTari^ vuit proptcr alterum
nis fine atu lcdionis
nunc
eft
ptam
officij
cum quo
hic
Sc
coniunfta.
Si dicas
Rtônfi.
; ac
proindc
refpedu omiffio-
ledionem
cfle caufain
officij
omiffionis
vt loci,temporis>intentionis,continuationis;i"e-
auditione
Contrk.quia adcxercitiumlibcrtatis
refpctii
omifllonis iuxta pterofquc oppofitse fcncencix,

non requiritur aliud \ quam qu6d voluncas cli-
aftum poficiuum
cui coniungi poffit ipfa
omiflio, quod inuenitur in propofito. Dcinde,

leCtio officij poteft intendi fine eo, qu6d voluntasferatur in circumftancias.vt infra probabitur,
& cx libcrtate
voluntacis ipfi coniungi omiffio,
qdia libere fcitur voluntas in circumflantias dccerminatas aftus, & non ncccffario ; magis enira
inclinacur in obicclHm
cumftanciasjin
illa
&
camcn
finem
quim
iii
cit-
libcrc fertur.
Quint6,ex oppofito fequcrccur.in cafu, quo

Deus concuireret determinatc ad adum: v. g.
profccutionis, & non ad alium , voluntatcm.ncccffitati ad tatcm adbum quia ilic adus non eft
liber,cuius contradidorium non cft in poteftatc voluntacis fcd fi voluntas non poflcc immc
*}6
f.Rii.
CafmptjfiHlit.
diacc in omifllionem,feclufoa6lu.pofitiuo,fcqui-
DtMmauet
tur in cafn exprcflb

'^"*
vtluntlum
'
poflfibilis eft
rum. Itcm,habcns adtum non nccefTati^ applicat omnes circumftancias, quas applicare potcft,
que nccefTario habet horum volitioncm. Item,

ptopofitis duobusmediis tcfpcctu ciufdem finis
intcnti.poccft eligcre vnum abfque eo,qu6d nopropofitis duobus
lic pofitiuealtcrum.
Iccm
malis potcft permictcre minus malum , non vo-
cum
eam neceffitari. Cafus aude fafto contingit in

, imo
conucrfione peccntoris per gratiam efficacem.

Confequens cft fdlsu,quia voluntasipfa,cum dcterminatc agiclibetc agiccefpedlu a(ûs pr^ setis
ir,'4.wj-
aut nolit alce- fU.
fcd in talibus cir-
facri.
ciat
non abfolutc fum-
cumftantiis ,in quibus repugnat
Imfuinstio.
quam-
neque nccclFari^ noiit pcenicentiam,aui chatitatcm,pcr hoc ; quia efTet inor-
uis otdinari poffit;
dbionis, fcd ex hbcrtacc voluncatis

iibcrtas poccft excrccri
'"'fJ^'M"
actum temperancix , potelt perlutere in

honcftatc tcmperantis , non dirigendo
eliciens
lcndo illud pofitiuc. Icem , aduertcns motum

inotdinatum in aliis potentiis ,potcft permitterciilum, non voiendo poficiuc:ali^s peccatum
in cogitatione non diftinguctctur \ peccato in
confcnfu voluntatis dircdko : crgo in his omnibus dari poteft pura omiffio.
Vitin>6
omiffio cadit dircAc fub pratccpto: vltlm m-
ncnfiirtufnfacies , &c. crgo cadit "

etiam dircdte in potcftatcm voluntatis. Proba- ^'"'f '/j.
tur confequentia;quia illa foia matena eft capax
praecepti,qua: eft in potcftate voluntatis ; ad im-
v.g.ff occides
&
poffibiliacnim nemoobligaripotcft prim6 ,

dircdc. Qaidquid fit de co.qui feipfu(P inhabilitaret
ex praua voluntatc prioti : crgo adimpiepoteft contingere fine
cio prxcepti negatiui
vlio adtu pofitiuo voiuntatis
fione praecepti pet
fuppofica oflen-
diâmen pracuium
inccl-
ledlns.
Obiicies
cundo
prim6.
Voluntarium non potcft
confidcrata voluntate in adu firergo femper' intecuenic adus pofitiuus
contingcre
nifi
in onini voluncario.
Refpon
^^
,
ot;*/;^
Diftindio
Rt^nfa.
Refpondetur
omiflio puta, pcr
XLIX.
non phyfica
quam
lis,auc
voluntas mditfercns dc-
terminatur ad-alccrnm extremum contradi^tioOmififmrM ni$, eft adus fecundus. Sicut corruptio
an,
tft aHnd ftnihilatio in phyCicis , eft adus fccundus quani-
&
-,
tMH<im V*-
uis in negatiune conHftant
: Hc etiam priuacio*
auc negJtio liberaed adûs (ecundiis vuluntatis
potentis habera oppoHram afficmationcm ,auc
habitiim ; fi fcdetermiiiaret :quod autem non fe
litntMit.
determinet
cundum
e(l
adadum
vfus libertatis ,qui
fpe(5ât
fe-
caufx indiffcrentis,cuius
talis
determinatio ad hoc , aut illud extremum habec

infuapoteftace. Vocatur auccm adus intcrpretaciuus
quiaicafchabec volunca$a:quiualencec
,
, ac il habctet nolitio-
addm qiiem omiccic

nem cius pufitiuam.
d
100
RtfUta.
Refpondetur ncgando anteccdens , quia in

adlu primo fe habct vt indifFerensad vtrumque
cxtremum ; vei (i vrgeas habere ncgationera
a(Skionii> , fempcr antc adîonem , quia alicrum
concradidloriorum dcbct ineftc.

Refpondetuc h^bere negationcm adlionis in
it(htt,vt *naftu primo pcr modum fubiecli, in i6t\i fecundo
tecfdit liber.
per modum caufz , in cuius poteftate eft pt)neie
tiim,
v$
ifegMti
(^
ftptitur.
affi.
ccdit exercitium
tjetmflum.
quitur
cft
ncccftario
libertatis
libera.
fit
tamcn
vt ante-
vt confe-
Exertiplumcommodom
fta-
tuitut in rootibus neceftariis ante delibcratio-
fg.
ttti mHiMn.
vt tcrminus alitet fc habcat
tcccdic
illa
omncm vfum
&
tanquam
ponitur adui libero
aîua
fuo
cftêdlus eius
,
&
modo , &
eft
quz op-
fundatur in potentia
inquantum ad vtrumquc voluntas confi-
dcratur indifFcrens
auccm naturx fub
atSiu
vt prior natura
diante fua libcrtate
aut eius
fic
in fcquenti
omiiEone mc-
determinatio per cle-
dioncm pofitiuam ,aot interpretatiuam. Aiiter

ergoconfidcrantnr adô ,
ncgatio aiîonis in
&
ordiiic ad vDlunr.item
,qua
eft
,&
fubie6lum
Au
, quibus poceftas volunmutatio autem ex parre fuliuS

termini fufficit ad veritatem illiusaxiomaiis. vc
in Deo crcante ad extra fine fui mutationc , Sc
vniuerfiminquacunquccaufaefiiciciuc, vt piiot
natufa fua adliunc ttanfit inadlum fccundum
curo mutacione,qux tctminatur ad exttinfecuro.
:
Poteft etiam dici
eandcm negacionem , quac
nunc
advoluntatem.
cfTc
fuic
liberam per fubieîoiicm
Deum circa aliquaobicomnem adum fuum pro
Obiicies teriio, alias

fta fufpeixiere poflc
fcmpet ; quodeft faUum. Patct feqoela cx libcrtate voluntatis diuinz ,qu magis l<bcra eft ad
obieda fecundaria,quam noftra ad extrcraa conciadifbionis , quia illa eft independcns , ic non
rccipicns perfedionem ab obicdis fecundatiis,
ficuc voluntas creata ab lifdcm peificitum.
Rcfpondetur negando fcqutlam.fed cnim
voluntas diuiiia libcra
fic
inftanci a:ternitatis vtatur

,
&
111
fua iibcrtate,
ncquc
n.
tiiie volendo
neque ctiam nolcndoqiiodcumque obiedlum quod pcr inielieclum diuinuro propomtur eo modo quo nofter Dodtor
,
poftcrior fuo
negationem
modo
vt
comprehendamus
ad qiiam non rcquiritur influxus
, fed mera fufpenfio adlionis, quae

eftinpoteftate voluntatis.
pofitiuus entis
Obiicies fecund6
ôrio
non
tranfitur
conrradiôrium
in
die
contradi*
fine miltatione
hic
mutatio ergo, &c.

Refpondetur ncgando minorem, quarouis hic
non fit propric tranfitus de contradidtorio in
contradiclorium , fed ftatus fub contradidlorio
nulla
eft
negatiiio
aut determinatio adillud,cuiusan-
tea noi prxccflit affirmatio,

eirc
quando
cft onriffio
qux
turo poftet in-
hic ergo eft mutaiio
Rt^cnfio.
r'''''"'"'*^
hlrt
relun^
,^ *,
ad obna^ft
tundris.
aflcrit circa
ibilitiu.
quam
vel rclatio rationis
, vcl cert^ terminatiot

ad obiedlum ali^s qu<im fuic
& ordo voluntatis
ab zterno : tamen hoc ipfum in/crrcr mutacionem confilij ,

inftabilitatcro prouidcntiz,
quit funt incommoda remouenda <i Deo.
Secunda conclufio. Circa malum , vt opponi-
&
tar virtuti
bono ex genere
de faÔ contingat ,
aut
contingit,fi
& obiedo
in
rar6
docct.licct
natis,negat
103
Ctnelnfi*,
naturacorru-
iis,qu2 docct Dotot /iiprttJift.y.i.lcco ciuio,\hi
lo^
j.Otwtf/.
ctiam pro aliquo
& illa ncgatio cft rc-
ûs
tit^mfit.
rcquificis
completut
pta pura omiflio. Hscconciufio eft confoimis
ncquit incffc pro eo ftatu
Ohitfti:
& aliis
tatis
caufa remota,quianegatio neceffarid ineft )alio
pugnantiz , ficut repiignat ipfa adlio,donec fupponantur rcquifita. Eadem autem cxtrrtna coroparata ad voluntarcm pro inftanti , pro quo poteft inefte vfus libertatis , comparantur ad ipum
vt caufam efficientem, & liberam, tanquim effc-
'
latio in voluncacc exerccnce fic libercacem fuain

per libcraro fufpenfionem adus.eft &c in inccllt-
mutare confilium , vel aliquid velle alitcr quam

ab zccrno prsfiniuit , ncquedcnouo vellc. Scio
noftrum Lichetum in i. Jifl.i. alitet dnceie fed
nonrc^c,quia licet nonaccederet Deoaliud,
cx partc intellcdlus. Vnde, negatio
"'*
mu-
cftciiam
ciimautem ponitur plena deliberatio cumrequi-
& fada mutatione folijm
ad adlionem , fi omittatur , cft negatio fequens ad potentiam proximam ,

completam
lOl
antei "" '"*
tcrminata,idc6,vtimmutabiliieragar, dcbet decerminatc fc habere , vt in tempore noi) poflie
habente voluntatc
fitis
nem
eft
ad faluandum mutatio-
poflibilcm libettatis , cft

ncgatio adionis fundata in potcntia rcmota
fc
^mtnt fnndatmr ir,
qui nunc
fuit,
motaauicm Sf mins*
futficit
qux an-
fi.ppofica
dencceftariis tranfeant in liberos ,vnifurmitec

ft-
fed
ordinem eledionis,& repiobacionis fe habuifle afleiit pro primo inftanti volitio.

nis verum ad extra non tamen pro fcmper ita ie
habecquia immutabiliscft ,&radixdiuinz pruuidcntiz,qux eft ccrta , & infallibiiit ,acde-
ncm, antaduertentiam rcquifitamiqua
Ktguit
& hoc fuffikit
non
mationem Vnde licct
omiflionem
libera per
neceftaria
Concra. Negarioncm illam habct ctiaro in

prirao con(idcrata,& tunc non cft in adlu fccuiido : ergo vc rcducatur ad adum fccundum
debet ellc mediante aliquo adlu pofitiuo.
535
pet produdîoncm entis
mutatio cx partc termini
<Slu
Riftnfi*.
QuEftio X.
negandu confequentiani 3 quia
libertas ad non peccatum in damvfum cius;quarouis primo argumen-
fit
to ad conclufionem noftram prober in
ipfis
hanc
poceftatem ,'vt amoueat neceflitatero ; ncgat tamen oronero vfuro eius : fed roagis facit ad propofituro
qaod docet
tiin: 19.
Sciyicc. AfTcrens voluntatcro

ri
eiufdem
$.
Pttefi
natam condeledla-
appetitui fenfitiuo,nequire feipfam rettahcre
deledabilitcr ^ condcledbando eidcm,
tam
ipfireddatur magis deieiflabile,
nis reaas.
Vnde
colligic iuftitiam originalein
coromunicafre voiuntati aliquod
naturalcquo
opponempc fi-
nifi
donnm
fieret finis delcdlabiliot
fuper-
voluntati
quikm appctibile rerrahens inRepmtttu in

49.
ijiUfi.^. 4td
t,.
adroictitad fulpenfionero
4.(6'/?.
adas
aduro reflexum.
Probatur condufio ex dodrina przmifTa Do-
dari
ôiis
in x.diil. 29.
yoluntas
Y Y
non poceft vincere

iodina
4
lOi^
Lib.
556
cum
inclinaxioncm nacaralem nid
Hzcautem
&
Voluntiu fequitur /tle-
rumjue
tn-
clirMtionem.
V. Sententiarum.
difficultate.
difEciilcasconuenit ci,quaadiua
eft>
C<io.6.^7.Arauficani.Tridcnt.yfj7^61c</.5.C^6.
fecundum varias inclinationes in

gue dicitur potentia habituata
Hfc omnia noo pofTunt interpretari nifi depofitim,. Niillum aiitcm bonum haberc poffumus,
c^perari,quia
fiiie
difficultate,
&
a(îone. Ideode!e<itbi'iter
refiftentia,
quam
qus
potent'a.aioa
habituata patiturin operaado,quia cumdiffiyultate opetatur.
Confirmatur haec doftrinaex Conciliis
Confirtn.
doSlrin
PstrMm.
&
Patribus contra Pclagianos:fi dareturpura omif

fio malt.cfret bona ex genere ,quia per cam cilct
adimpletio legis,vi6loria ientaiionum.& concufpcdant ad bonum certamen ,

profedVum,& fupponunt gtatiam. Vndc Ai.guft.
&
piOrentiaf ,qus
lib.^.conrra Iitlianum cap. z. ncnitatjue, vtdiit^,

tiihil
adinnoremiatn promoutt modtftia
gentit nocentis
rei peripfum
promouet cjHtppt ad innocentiarn non
confemirt malo,6:c. Sed Patres in gcnere boni
non
agnofcuntaliquod bonum ordinaric, & dc fa(So

in natutacorrupta , quam bonum quod fequitur
voluntatem bonam;ipfametiam voluniatem bonam, & initium eius ; haec autem ttia confiftunt
Subfumptum
patet ex
ilorum
gnttinm.
quod faciat ad falutem fine hac gratia Chtifti:

qua giaiiaita dif('onit, & praeparat voluntatem,
vt non fiftat in folaomiffionemali fcd inclina^^
tur inconlenfum boni. Sed fi darctur omiflio
,
pura mali, eilctbona
fin>pliccm
/erua mandaia
Match. 18. Sitjuis diliît rne fermo^

&c. Idcoque comprchendunt
,
Patres f ib bono ex gratia obferuantiam legis,
vi6loriam tentationum, negantes eas eftein poteftatc finc gratia Chrifti ergo dc fadlo ex his
:
non contingit
principiis
Sc alias
feu confcn-
quia eftaliquis affcdtus voluntatis ,qiia
grana Chripoircmusin
illo gloriari. Deinde.fupponit vocationcm diuioam,& gratiam excitantem ,cftque primiis confcufus voluntatis fequentis gratiam , qua: eft ad
aliquid pofitiuumin voluntatc; vnde Scmipelagi.ani afterebant hunc afFcAum antccedercgratiam,quamconcedcbant requiriad ipfam bonam
voluntatem,& adopus.jin hocdiffidenrei a Pclagianis , qui h2cctian\naturac concedcbant ,
Icgis inftruiflioni. Vocabant autcm Semipelagiaeire fine
qnia
/ic
&
Jritium hont ni
vt dixi, hnccffc(Stum initium hona volumati^,
vellefinaiiyZelle credere,ohedientiam vocationu
mrn
tfumliheri arhitrij, in
ht-
quo primum ftatuenon vocato tanquam
bant difcretionem vocati a

cx natura,non ex gratia,aut propofito Dci.
Econtra Patres yrgebant fic, non prsparari
voliiiitatcm
liominem
aDomihoj
vo-
fine aftu pofitiuo
lunraris.
Secundum principium eft conformc doiflri

iam pofitz cx Dodorc & frcqucns apud
Sandos Patres ex infirmitate naturac ad bonum,
nae
>
106
t.Ratie.
&
ûa.
impediunt volunt..irm
dumhonum
&
gratiam dari cxmcritis,
fe difccrncrc,gratiam fubiici .volunta-
ne voueaiur adfacien
vrl t,hepere malo ahfifttndum
Scc.
de
racap. 29 docct conft,giendum effe

ad i/ilfricordi ,m , vt infhirata gratiafuaititaie per
fpirirn,
liti
Spir.tuni f^nElur/i fariat

tjiiam deUB.it
plm
deU[}ari tjuod pracipit,
îtod impedit
&c. Scmpcr ergo
ex infirmitate defadlo voluntas fequiturpofitiu^
fioiK-m
nequit
ai
iniiium bonae voUmtatis eiiam confiftctc in po-
bonum,&
legis facit
net meos feruabit
feraiur in virumque.
ex natura fola.vel lcgc
autcm
faliitcm,& vitam arternam. Si vis ingredi vitam,
rem
quiaeflct obfcruatio prae-
cepti negatiui. Obferflantia
appetitnni
fti
jtrûmtnt*
Palrum.
tit vo.luntas,quamuisdi(rentire poffit, quae func

locutiones Sciiptnrae,& Conciliorum. Videatur
quoad fecundum,& lertinm cft clara.quia voluiita$,& opus confiftunt in pofitiuo,& dicunt ordinem cxprctTum ad finem. Probaiur aiirem quoad
fitiuo
Ex gratia
vecationit.
fum,vr.volo crcdcrc,volo conueiti. Minor crgo
fcrtur ad
VtlunttUft.
ncniri,excitaii
cap. 17, IgnoraTitiaigitur ,C^ infirrnitai vitiafiintf
" Hila>if
Jiogma SemipfUîanofum.
qua dicimuc Jn omni bono pra:'

per quam daturnon (o\uvapoffe,
fedctiam ?'?//<!, feu qua fit,vtvclimus,cuiconfcncationis diuinac,
105l.Confrm,
& variu. trallatihiu in loannem
amorem
prfnci-
de pradejiinationeftn-
ergo.
ex canonihia Araufcani , cap. 4. dr trif/m feejuentihtu. Per opus intciliguntPatresadlum virtutis,& profecutioncm finis per media : pcr bonam voluntatcm intcllignnt intcniionem ,qtiz
cft voluntas efficax,& caufa opcris pcr initiiim
eius intelligunt
aliis
neccfritasgrati2,& vo-
Infitmitat
faspc
veluntti*
eft
natura.
epiftolii Preffieri
gratia,de bono perfeuerantia
primum
m>tlum vndeprouenit neccffitas gratiaecxciiantis ipfam ad bonum , & conucrtentis a malo.

remiflione,
Auguftin. îc pcccatorum merit.
Patrum
ad jiugnfiinum, ex librU eiufdem de cortuptione
fuppontnt
Sccundo confirmatur ex dnobus

pijsiqiiorum
quar radicatur in appetitu inordinato cius ad
in aliquo pofitiuo ex intentionc
^ripUx aSm
tiuo.
operando c crgo inclinatipnem hancnon

vincit nifi operaodo de/ado îrca oppofitum.fi
auiem non vjncit, feqiiitiAr fimilitcr Miciiuationem per confenfiim,& fic non datur pura omifC\a in ipfa circa dcledabilcquamuis in ca,fit poteftas. Probator maiorifeu anteccdcns , quia dcledtatio,& difficultasopponuntur inropcratione
tantum ratione rcfiftentix > vel non tt fiftentias
in
caufet tri(litiam inoperante,
lircrgo ficintclligcnduin eft confiftcre in pofi-
&
nifi gratia auertat
eandem peramo-^
delcilationcm honcfti >quamuis libcre
Harcargumcnta non militanr contra concluprimam , qux docet poteftatem voluntatis a<i liberam omiflRonem , faltem phyficam,
poreftatcm ,neque ad exercitium libertatis ad
adum
fufpeiifioneth adlus per fe rcquiri
pofi*
tiuum.
Sccunda vet6 conclufio cum

tis,
vt iacet
ftatis fine
docct
fuis
non haberi vfum
fundamenillius
adlu pofitiuo in natnra corrupca
vel ex praua inclinatione
potc,
qux
& fuggeftione incrin-
fcca appecicus, vcl excrinfcca Diaboli fequitur
poficiuc
malum
,nifi pracucniacur
tio cius excicac fimilicer ad
profccntionis boni
eius.
qusc pra:uen-
adlum poficiuum
aut fugae mali pcr
Oppoficum conclufionis
odium
cenct Angcftus
in moralibni cap. 10.
Tcrtia conclufio. Dato ctiam oppofito prioputanon cifet mcrito-
risconclufionis. Omiffio
tia
nifi ficrec alicuius
ricacem
quod
fi
adlus diredc concra cha-
vcr6 omiffio
fic
Omifto fu^
in maccria cha- ra a fit
meritoria.
ticacis,eciam pura ettt mericoria.
Conclufio quoad primam partcm rcducituc
Hirc omnia tam ex vna, quam ex altera parte

rcferuntur ad adium pofitiuum,tam ex intcniio-
ad principia fatis frcqucntia in Scholis ,& properfebatur quia profecutio boni eft maior,
ftior acccffus ad finem , quim fuga mali , quz fi
ne vcriufquc fcncemiz,quinj cx pcopcieute &y-
non
ti,noh cconira,&c.
flt
IC7
^.Cinelmf.
&
ex mociuo boni nihil conducic ad vircu-
cem
QusftioX.
DiftinaioXLIX.
tem,& boneftatem fed opus quantumcunqne
ChcHHdntiM bonuro , ni(i relacum lit ad nncm charitatis, non
*"
P^ficip! ftjrmalemrationera mcriti , vt doccnt
'^""-T
*^''
:
pletique Scholaftici
^^^
Dodor
fpeciatim nofter
in
i.dijhôjn i.Mfi.tj.Sc alias Irpe.D.Bonauei^tura

fruriUcQ D.Thomas i. i.f.i H. (quidquid Vaf-
& quidam in oppoHtum
quez,
Cormth.
lo i.ad
ferant)cx
ch*ruMtm
5i
}.
ti^ro.nibUmihi prtdefi.Scc. ad Galatas
^k,"St',TkU
Apodo-
Mttetn non h*j.
/ Chri-
diliûid valet.ne^Me prtpufi" ''/* ntcfut circMmcifit

ttwn/edfiJcs :jMper dilt^lionem operiUitr,5cc. Itcm,
fffrntiiittm.
quando
qux
viram zcet nam;

intclligunt graciam illam,charitatcm, ijMdper î,
faciunt
.id
ritMm/anilitm difiM/i efiin cordibiu nefirts. Augud.

liber. nrbitr.
tUgrntia Chrifii,CMp. 1 8. degratia ,
&
cap. 17. contra iMliartMm
Hoc
literay cap.i^.
lib.
cap. 3. de SpiritM
ergo fuppofito
&
quoad ppus
erir meritoria. Patct
non
mociuum
fubfumpu-
elTet
obiebum eius
proximum,quiaexigerc[ur adusordinan$,& imperaiis ipfam ex mociuo finis ; neque ipfa in fe,
aut ex feipfa coniungitur fini.quia neque ex mofi
tiiio
finis
fic
proximo,neque cx
DoAor
noller
feu
voluiitatc priori.
locis cicacis
6c fzpc alias
alio alu,quo refcrarur in finem.
in maceria aliarum virtutum
dum
Oniifllio autcra
non habct hnoc gra-
honeftatem fuz materiar,
licct participct
feumociui.
,&
Quartaconclufio. Inpolrttcis
potcfl contingerc pura omiflHo
quinim6
naturalibus
omiflionem puram boni in opere

quoad primam
dari
probabilc. Patet condufio
cfl
parrem , quia in his
fe
cumftantias. Inuenirur crgo in
fuudamentum
neftatcm
tali
cir-
inquantum participat hoSed deeft ordo ad finero.
meriti
fui obiedli.
Sccunda pars conclufionis probatur quia

Omlfifftm omifllo pura panicipat honcftatcm fui obiedli:
,
ergo
&
oiniflio in niatcria charitacts
atqoe cx
noojioocius futficientcr rcfcrrur feipfa,&fine

alio Ata in finem.ficut
& adlus pofitiuus elicicus
etiam feipfo referturin cuiidem finem. Fottc antcccdens ncgarctur cum D.Thoma i. i. f <*</?. 7.
itrt. .<i<i j.Piobatur ergo antecedens,quia bonuro
cft motiuum vlcimatum tam in fuga, quam in
1
idco enim malum, quia opponitur

bono,ad qnod inclinatur voluntas fecundiim tationcm reâm ergo ficut fuga pcr adûm pofitiuum participat honeflateroillius virtutis,cui
opponitur inalum , ita eciam fuga per purara
omiflSonem participat candcm honcflatem. Pro-
profccutionc
batur confeqiientia
non qua
tucis
quia a6lu$
Oiitiuus fiig,
pofitiuus eft,participathoneflacem vir-
fcd quia conformis efl didlamini reflo,
quod docet fugtenduin ^ malo hic Sc nunc

non profequi malura , quia prohibitum efl
tocum
feu
fcd
competit purz omiflloni , quia efl

non profecutio raali ex eodera didlami-
lysc
fuga,feu
ne: ergo etiam honeflas virtutis
quam
cipio. Pco('^cT.ciip.i4.contr<t
Hac caJcm
CoUaiorcm.F Q\gcmi\ii
racione patct vliima psrtiaila con-
clufionis.qnia per peccatum non
eft
fubtata po-
non faciendumbonum,
cancum ad bonum vircutis quod non appce-
tenciaad peccandum.feu
fcd
hendicur finc gratia, vt Patres doccnt
ergo vo-
nolcndo bon(im,fiueetiara fnfpei)dendo adlnm:

v.g.cx aliqua diffioultate , vcl quia non complacec. Piobaturcoiifequentia ,quia aliqiii habenc
fimplicem voluncaccm boni operis , qui non ap*-
omi(none
feruar.
plicant media,aut intcntionera cflicacemiloqnor
de bono in particulari
in his autera omiflio in-
pura quia non habent

vuluntatemfimplicem.quae potius allicit ad
intcntionera ,quim repugnat
exalrcra pane
cum lali volitione non ftat nolitio boni ; vcl fi
tenttonis,& eledionis
efl
nifi
nolitio abfoluca flare potcfl

rio incfl.vt parec
&
non
faltcm
& amplius in
necella-
perplcxis viderc
intercxtrema hacrent.
Quintaconclofio: in hominein flatu innocenti^ & Angelo viatore potuit ineflc pura
omiiTio. Paiec exprzdidlis, quiahabucrunc ple-
efl,qui
nnm dominium
fui
adtus fine
trinfeco,aut extrinfcco.
impcdimento
bileeflnon dari puram omifConem, quia, vt

Dodtor afferit in i.d.i .qutfi.i .ad i pro opinione,
habcnt prxceptum cperandi femper optima ex
inclinaiione finis & chariiatis , quod mtelligo
i
quantum ad
ea
qux
funt ipfis nota in proprio
genere.aut in vcrbo. Circa alia,quzipfisigno-
diuinz voluntatis , poteft elli: fufpenfio

& pura omiflio. In damnantis non datur pura omifllo , quia roalitia eoruro afcenta funt
aûum,
dit
feroper.
Hc
fufficiant.
Refpondebimus
taraen quibufdaro obiedîonibus
quac
fieri
pof-
\}^
hone(U,qiiia excluditadlum oppoficum ptofecu-
Obiicies primc. Si darctur pura oroifEo

qucretur quod efTct aftus vitalis ergo.
fed idero diccnduro efl
in-
In Bcatis aucem proba-
funr.
*^
Patct fubfumpturo:fuga pec nolitioncm ide6efl

tionis obicdti pcohibiti
j^jiffrfî
hsbet ficut in maceria in- dAtMr.
impedimento,&
docet
inelTe debent in ordiiie ad ob)C(Slum, finem
'^"'u* A"'*
pafl!ione, quando
non concurrit materia virtutis ex obiedlo ergo
habet in eo cafu plcnum dominiura fui adlus,
difFcrenti fine
luntas potcll feipfa vti fua lib?rta'e, fiue pofituii
ipfi
loo
etiam defadto; 4 Condufi.
Vnde
eoium,qux
ro>^ritum conftareex incegricatc
fe-
^V^^**
irrP''
Refpondetur negando fcquelam.ad cuius pro-
deomifllone.
Deinde,fi daretur pura omifno boni in Tolun-
bttioncro refpondetut ex didlis ,qu6d voluntas

extremum contra-
peccatum:ergo pcr puraro omiflioncm mali habet honeflatem illius

virtucistcui opponitur :opponicur dico ,quia ad
c(Vvitalis,vteftad vtruroque
hoc vt omifHo fit honefta , requiritut vt adus

omittatur cx motiuo formali ipfiushonertati$,3<
vittutem potentia vitalis , quam vt exigitur cx

parteictmini.
o***
Obiicics fecund6. Homo vniforroiter ronens non fit mclior,aut dcterior : crgo per omif-
cate,flance prjecepcoêfTet
***
de IncarnMtont (^^raiia i*p.i6.
ra,
'iiM
hu-
vei
timum ergo non
ptum,fi diccrcc ordinem ad finem ,non
9^*^.".
quia neque rcpugnac concupifcentia, aut aliquis

error,vtdocct Author Hypognortici,//t.j.^r/-
'
v.g.commodo,aut incommodo
iufmodi. bx his ergo fcquituromiflioncm qua:

ex motiuo charitatis efl, clfe fcipfa mericum,fine
de quo fofius agitur in maceria de

tncrito.a forriori idem ccnendu eric de omidione:
fcd omiflio nifi fiat ex motiuo proximo charitaiis,nun dicit ordincm ad ipfam , vei ad finero vlmeriioriuin
etutrmcbmr$titmi/i
tiuo.honcftatis:fex cx alio adiundto, vt ex timorc

feruiii
Pactes docent grati.-m cfTc iiecefTariam
ad opera falutis
5^7
non propter iuflitiam , tanqukm motiuum formale ,quod oranino ad honeflatem adlusrequiriturificrtiaro poteftomittcreadtum non exmo-
non
cx alia
quacunque ratione nam quis potefl

noo iuflc t vt qaando opcratur
operari iufbifed
didlionis
tam crgo adlus quara
vitalis eft,neque eft
cius omiflio
neccfrarium cxerceat aliam
(ioncm
t.*^tipt.
V.
Lib. I
538
Scnten tiarum.
(ionem puram non datur meritum,autdemericu.

Refponderur.Licct fit homo pct puram omiffionemquantum ad poHtiuum vniformis phy-
nem puram
Rcfpoijdetur argumcntfi aequiuocare dc
titSfenJt*.
tiuis,qua: aliter,
& aliter fumi polTunt
&
qukm
mijftontm.
finis CHins gratia
alus,
adus
quam
de ipfo
motiua
ex vno
mo-
Vnde
cxi-
qu^m
quin habcri poflic

cadem cft pote-
fed
Vterque auquamuis non ex

fedcx vnica tanium inficia-
vt fine,aut i contra, ita omiflio.
temfimplicitct malus dicctur
quancunque caufa
ficut
& in-
bonum
ita fimili-
cx duobusmotiuis intvinfccis , &formalibus cx obiebu . itanequcorrilGo neccftario eftcx talibus,
vcl certe tx motiuo vanz glorias ; vel fi vtruraque fubordinatur permodum obiedi, & finis ex
vtroquc fiautcm motiua fint d)uerfa,& non
quamuis
fubordinata
aftus poteft eife ex

ter omiflio.
Vnde
ita
motiuo formali
etiam omifllo
motiuo extrinfcco,
nequit
ficut aftus
&
ficutbonitas,aut malitia adtus
fic
adlus
&
non
eft
forc
bonum
proportio
aut
quam
Obiicics quart6.
primo homine
erunt duae
cx vtroque fufpcndatur
malum.
habcict aflirmatio oppofita
&
Omiflio pura in Angelo,

ergo non eflet bona.
efict otiofa
C H O L
V M.
docet damnatoshahere appetitum naturalem, f^ eficltum ad.heati^
O* rutrumque
clare c^folide explicat.
De elicito
appeterehonum in cfTc naturx,
in cfTe
A D primum argumentum principale
inejftcaciter
morali
quando
eum
yide
-,
t. dift. 6. quxft.u
dift.
7. late prohat
incomplete.
arguitur,
quod non omnes
co-
jLl.gnofcunt beatitudinemscrgonon omnes appetunt:diccndum quod concludit de aftu voluntatis elicito ifto cnim a<5lu non omnes appetunt bcatitudincm,
quando non adiu cogitant de illa fed appctitus naturalis non eft talis adus.
Ad aliud, quando arguitur dc damnatis fi appctant bcatitudinem;circa hoc enim
duplcx videtur dubitatio , vna dc appctitu eorum naturali,quia fi appctunt naturaliter beatitudinem videtur quod appetitus illc in eis fit fruftra riim fit ad impoflibile. Aliuddubiumeft: fi a<5bu elicito appetant bcatitudincm , quia cum apprehen,
com.
Met.c.i.
dunteam, poflrunthabercatûm voluntatiscircaipfam quiacirca quodcunqucapprchcnfum pofllint haberc aliqucm adlum voluntatis fed non pofliint haberc acûm
nolendi circa bcatitudincm crgo volcndi fcd lunc eft dubium quomodo polTunc
velle hoc haberc ciim fciant cis bcatitudincm cflc impoflibilem i
QjLioad primum refpodco.quod in cis cft appctitus naturalis refpc<ftu bcatitudinisj
quia Cicutfitpra didiim eft,appctif us naturalis non addit aliquam pcrfetflionem fupcr
naturam abfolutam fcd folum inclinationcm ipfius naturx ad fuam pcrfc<îonem,&
idco mancotc natura , manct ille app^titus. t fi dicas > ûod tunc ille appctitus cric
,
Jn danatie
tft
appeti-
tw
riMura-
lu beMitMdifiu.
Re^cnfio.
excludcretur tranfgrcfHo.
CUitre
i.obieffie.
Refpondctur ncgando antcccdens ,quia.per
eam
ijbiprohat Angelos malos pojje appetere impojfthtle

eospojfe
, Ci
in ordine ad illa motiiia.
&
altero fufpendi
R^fpondctur forc mahim fimplicitcr , fi ex

vno mbtiuo non fiat , fcd cx vtroque,& (eruanda
&
Adpcundumy
potcft ctiam cx
autcm non fubordinertur
obieftum,
fincm alitcr ,
alitcr,ficut
ordo ipfius abus in obiedlum , alius in
fincm. Oicetur ctgo ilia omiflio integra,
vna
moraliter,fed mala fimpliciter.
Argumentum ergo illud non eft magni mqmenti.
tudtnem
fi
aftus & vna phyfice , qua proximc refertur ad

ipfum aflum in fjjfi naturz. Quatldoergo infers
dicitur
aliuseft
ex intcgta caufa
omiflioncs moralitcr
vna :multiplex autem partialiter v. g. omiflio

furti exmotiuo iuftiticvt obiecfbi, vana: gloris,
vt finisjopponitur integtc adui oppofito, prout
refpicit
quia
qus
ada^lus fufpenfioncm, fiuc intrinfcca

funt,fiuc extrinfcca. Sitne diccnda vna.aut multiplcx omiflio ? Dici potcft vna integritate molali
tcra
ficut
c(Te
omnibus motiuis
pollct cftc cx
tur
foliicitant
qprtced.
diibitat
motiuo
aut ultcro
au, malom
cx quocunque defe<5tu. Poteft ergo omiflio
habericx motico iuftitis foliusin cafu pr^ditlo,
porcft elfc ex folo
trinfeco fui obicfti
j4d 4rg.
nemo autcm
non minus
QuartOjficut aftus bonus ex obiedlo poteft vitia-
&
&c, Ex vtroque motiuo tam
omiflio habcri poteft.
pofitiuo, qui
ex quibus haberi poteft
&
omiflionis:
,
adu
ftas voluntatis in ordinc ad omillioncm , quae

contingcre potcft ex motiuo hoc , vel illo ;
qualitatcm fortictur iuxta natnram motiui.
modum circumftantiaE
ttHum,^
eft
git
omiflio
cfl:
nara alterum poteft elfc motiuura ex gencrc,fcu forma-
Diuerf moiiua , vt ft Ie;& intrinfecum , tama(flus

habtnt d
aliud extrinfecum per
&
: noD tamenquantum adf^ morale,feu pri*

uationem atflus, maxime fi inltatlex pro ahero
extremo , ad quam cft difFormitas in omittente,aut c6formitas,quae in ejfe morali ahquid funt.
Obiicies tcrtio. Si proponatur omidio ex
plurtbusmotiuis,quorum vnuro cft bonum , al"
terum malum:v.g.omitterefurium ob iuftitiam,
vcl ob vanam gloriam , tunc fequcrctur quod illa omidio e^Tet nmul bona, &c mala , aut neutra;
fcquela eft falfa crgo in pura omiflione non

metitum,aut demcritum.
oh-
&
mcritoriam , modo /uprt' dido

non dati ,
ccn^tinconueniens. Secund6,non
impugnat intentnm , quiacadem diflicultaserit
in omiflione non pura , qux concipi porcft, fuppofitis pluribusmotiuis ,
contrariis in gcnere moris , cni in eadem fotma accommodari potcft argumcntum : hanc auiem dati
nuUi eft dubium. Tcrti6 , eadem difficulras
(xch
III
quando non concurrunt plura mo*

fimplex tantum,non concludiromiflio- lfifr
""""'
In primis
tiua, (ed
fruftrai
DiftindioXLIX.
fruftrajita dicas
qu6d damnaafruftra
Quxdio X.
funt homincs,vcl
539
Angeli,cum
appctltUs
non addat abiolutum aliquid fupcr naturam eorum.

V ndc dico quod licet illud fii frurtra quod carct pcrfcttionc fua & fruflratur ca ^/ -j
^
fccundum totam (pccicm non tamcncrtfruftra, ficarct illain aliquoindiuiduo vt ffi finffrii
cacuralis
patct inoibatis, &monftruofis: ficautemnoneftin propolito, quia aliqui funt bca- <juUiAret
ti) qui pcrficiuntur fccundum appctitumeorumnaturalem, alij autemnon
idcb (^tftrftnon fruftratur lecundum totam fpccicm. llli autcm qui ponunt omncs Angclos ^'".'""'^
&
habcnt ponerc appctitum fccundiim fpcciem cflc fruftra quia im- "'''' "*^
'^
conlcqui
pcrrcctioncm iuam.
poliibiic cft eis
Sccund6,quantum ad ve//e elicitum,dico quod cum habcant cognitioncm dc Datnnati
bcatiiudine,& camconfidcrant, pofrunthaberc volitionem fequcntcm appctitum "^* ''''^'''
difFcrrc fpccic
12
naturalcm ci conformem,& poiTunt a5lu clicito appeicrc bcatitudinem, ficut& "pptttot

mali in via. AfFeclione tamcn commodi immoderata quia non modcrata affedio- '""""'f''
mae,quo lufti appctunt vtcommodum cis: & ideo immoderatiusappctunt ,^y^fj,,-^
eam.quamiufti & ideoconccdoqudd damnati W/fclicitoappetunt beatitudinctli. ter.&afNoncnira crcdo,qu6d aliquishabituspoifitdari, qui magis inclinaret voiuniatera /<'ff ",
adnonappetendum, &dcteftandum bcatitudinem,quameorum appetitus natura- ^^''

inclinat ad volendum eam & ideo in eis nullus cft habitus obftinaiionis vt magis adu cliciio dele<n:abiliicr inclinentur ad oppofitum beaiitudinis,quam fecundum
lis
appetitum naturalcm vclint aclu elicito bcatitudinem.

Quando crgo dicitur , qu6d bcatitudo oftenditur vt impoiTibilis
impoiTibilis
& vbi
vel tenuitcr
non
dc confcqucndo aliquo
eil fpcs
Dicoqu6d duplex
eft voliiio
vnacft
media ordinaiaad illum finem confcqucndutn
vel
cis,
&
fub ratione
omnin6 non
appeiJturi
cfficax, quaccft rcfpccfluiinisper folitlodu^
fimplex
alia cft
fcu conditionalis,
qujtcft rcipcdualicuiusfinisnoncxequcudo media ad illumfinemconiequcndura
fed fimplicitcr appetitur finisille,& vellct tendere inipfum
dum
cflct
fecundiim
Primomodo non
'
fipoifet,&
fi
^^'^^-
'!''
[^"pjf/^
chcalm-
voiitioalicuiusapprehedfifub ratione impoffibiiis,fcd
tumfubrationepoifibilis,.
<#;
^^'^~
fc pracfcns.
cft
?''*
Exemplumde
t^ti- prjfihiU, <U
ianitateoftenfadiueifisinfiimis. Scc'ja\Ao
cjio
i.d.6i
modopotefteflc rcfpeduimpoifibilis, & maxime intcnfa &in tali v.ilitionc poteft ^*^cflc mcritum vcl dcmeritum vt fi aliquis appetat fornicari quando ipitim impoffibilccfthabere opportunitatem &ficdamnaiimaxime volunt bcatiiudincm vt bonum commodum & forte intcnfius quam nos in via, licei eam apprchcndant vt impoifibilcm cis ,& maximedeicclarcntur in confiderationc illiusobicdi fi ciimittcrcntur; & in hocfortchabcnt maximam poenam, quiaficdetinentur abigne inconfideratione iua qu6d non permittuntur confiderare Dcum, vi eft obieclum natUra-
'*
Usbcatitudinis
,& etiam
feipios
in
quibusmaximedelciflarentur.
Ad
aliud,quandoarguiturqu6d nonneccfl'ari6,quia tunc quis non mcretur ap- j?/VA.r. A/V

peicndo finem conccdunt aliqui quod non eft meritum in volitionc finis in vniuer- ait.itj.j.
fali, {cd tantum in particulari
vbi contingit crrare & fi hoc cft verum, tunc ad hoc Henr. &
qu6dadus eflct meritorius, requircrctur qu6d contingentcr compcteret volcnti D.Vjom.
aclus meritorius apprehcnfo obic<5lo quod cfTet difficilc contra aliquos vt fi a<flus
''.'V"'
Itndt finttn
^
n
rr
n
r
r
rL
mcritorius cit ncceflarius,tunc adus cliciius rcipecû nnis cft magis meritorius quam ^^ Jiutrrcfpedueorum quac funt ad finem fed dixi qu6d ncc finem ncc ea qui funt ^^ fditffemtJ^
finem vult ncccffario ide6 non video quin alus qui cft finis in vniuerfali poffit ritmittn,
cffe meritorius , ficut ille qui cft entis ad finem omncs cnim funi contingcntcs.
Alitcr poteft dici , qu6d finis duplicitcrpotcft appeti,vel f ub rationc boni honefti)
& fic eft adus meritorius fi fub ratione commodi appetatur,noD cft meriiorius. Alia
}
r,
funt foluta in corporc quacftionis.

j
Adprimum argumcntum
naturali
vcrum
ef^
fi
oppofitum,
in
autem pro appctiiu
fiintclligitur
fibcro
rumvniuerfalitcr,fcdinpluribus,vtcftoftcnfum.
concluderc proappctitu yj</^*
fcilicet clicito
a<flu
Eodcmmodo
cft
non cft vc- partu 4/diccndum ad/" ff"''*'

,
ced.pofua
fccundum.
Ad
tcrtium ,quando dicitur
qu6d ficut
diccndumqu6dcftfimilcquoadhoc,qu6d
fc
hahcnt
principia ia /J>eculal>ilil>t^ ytcc.
ficut vcritas conclufionisordinatur ad

veiiiatem principij ;&pracmiflarum,ficbonitaseorum .quxfuntad fincm ordinatur ad fincm
idc6 comparando principia ad obie<fta ,
fincs , vcra cft propofiiio:
,
&
&
fcdcomparando ad potcntiam vcranon eft.

Adaliud dicendum qu6d fi involuntatccft
*""**'
_,
^;ggj^.
modi,vidt
a(Fc<ftio
commodi
finc
hbcftate,&
DoEl. z.6.
aifcdionc ?*'A
IV. Sententiarum.
Lib.
540
quae moderct appcticum commodi tunc neccfTario vcllet commovtrumquc cft 8c affcdlio commodi & iufti non oportct quia cx libcrtateibi poteftaliudvclle,quam commodum,ficutdicitAnfclmusdeCaru Diaboli, qui fingit vnum Angclum, in quo tantiim cft afFclio commodi, ille vcllct fcmpcr
commodum. Ad aliud dico quod bene concludit dc appctitu naturali, non tamcn
afFedio.nc
dum
iufti
fed vbi
deadu
clicito appecitus liberi.
natis
(ÔMMENTARlf^S.
III
Ad frimMm.
AD
Quancum
primum argumentttm principale, &c. Primum fiiic , quod non omncs cognofcant
beaticudinem ergo nonappecunt,&c.
Rcfpondct recSlc concludi dc adu elicito, non
^
titudinis
pcndensa
&
cflt
efl
Mliquibm
fuDptfitis
Mîmiur.
fruftri, q-iia in aliis fiippofitis
a<9:uatur,&
fic
fpecies
non
fua poceftacc
quae volitio
quam
(juar0 ani-
effica-
^ fim-
requifit;^
Hoc
fiiit
cercium:fi
fequicur
caufa volendi ca
eft
qu
func ad
fed
mox
rcfpondec cx
ejje contra
libctam,& poffc
effe
bonum honcftum
mericoriam, fi
finis elle
finis,vt cft
fit
tamen fit finis , vc cft commodumnaiurale,& non.qua honcftum, noncrit

:
(i
mericoria. Alia foluta func in corporc.

^
^d
primum argHmentum in oppoflttim , &c.

Refponder ad a guuienta piacmiffa pro alicra
parce. Pacec folutio ex licera. Circa vltimum ar-
gumcncuHi vidc
Dodoitm
in i.difi.C.^tittil. i.
V M.
<-velle
aliqua
non propter heatitu-
eam
^ foluit argim enta huiuj
qutefl.
TT^X his fequitur folutioquaEftionisfccundx. Appetltus enimnaturalisad quacXLcunque cft in ordine ad perfeclionem ipfius appetentis:proptcr hoc enim cft
malibtu
datus appetitus animalibus

bcratiuus appeiitus
nun cft
& rebus,vt ad perfcdionem fuam inclinentur
talis,quafi
omnc quod
vult
velit
fcd deli-
propter beatitudinem.
Poteft cnim vcllc aliquid.non tamcn proptcr beatitudinem, negatiue
fcilicct
non
yolendo ipfum proptcr bcatitudinem.: potcftctiam ipfim contrarievcllc. Primum

patet,quia poteft non vellc ncgatiue.quod eft ad bcatitudinem,quia intclle<ûsaliud
quam beatitudincm , quando voluntas vt illud vult :

cigo tunc non vulc ipfum proptcr beaiicudinem. Praetcrea.incclleclus pocert cognofccrc raiionem illam boni , non vc ad fincm ordinatur , fcd vt in fc cft quoddam bonum, & ficvoluntaspoceft ipfum vcllenon in ordineadbcacicudinem.
Contraric ctiam poreftaliquis ficvcllc, quiaaliquisfidelis apprchcndens fincm,
apprchendit certitudinaliter efie bcatitudincm in Dco irioo,5c vno. Similiter autcm
apprehcndit fornicationcra,vt impoflibilcmordinariad finemillum:fed didanic intclleduquod fornicatio noneft ordinabilisad illum fincm,qui eft batitudo , im6
eft concrariafini,6c tamea voluntas eligît fornicationcm crgo,&c.
poteft inrelligerc,vcl cogitare,
^HU
Vult
alitjttid
non
propter
bvutittuil-
.
^
C H O L
datHt.
^jjtomodo
uj
,,rtiwi.
non cogitando de ea^ ac etiam non propter eam : contrarie,id efly
aduertendo qua 'uolumuj

'
fcd de-
poccftacc volcncis.
tam caufas, qukm leliqua
y^r<j confutauic
*^foluh pcundam quaBionem , quod pojjumuj
jippetittu
cft, in
propria fenccntia,afleicndo volitioncni
quibus negledis fpontancc a dam-
efly
ncque
non decetmina-
finem. Rcfpondec primo iuxra fententia Henrici,
dinem negatiue , id
.'"*'*'-''
inefficnx.
potcftare volentis
neceflicate volunc beatitudiuem
cxplicuimus: quia appeticus nacuraiis

padiuus innacura,licct inclinct ad perfecSfcionem
fuam camen nequic fe rednccre ad aftum cijm
fic merc p.ifliuus , & non aifliuus ; fed aduacur
pcr vjrcucemcaufatum , vf ipfis applicancur,in
quibus fi fic defedus, fiue quoad applicacionem,
fiuc quoad adlionetn redundac in cffeftum , vt
patet in monftt uofis,& orbatis. Beacicudo aucem
licccfic petfebio,adquam inclinatnatura, communicaclic tamcn per virtucem caufa: primae
rupernacuralicer agencem,qua: eam dccermmauic
ad media , vt cft fidcs , opera,facramcnta , adim5
eft in
e^</</W, &c.
'
ad quam inclinatur, licct in omni fuppofico non

exigatillam perfedionem , ficotneque integritatcm in iis,qui func ocbati. Katio cit^quam/i*-
pletio legis
ilicit btti-
omnes de
non ^^
mereri:quia non cft meritum in eo quod vitari
non poteft,iuxca Auguftinum;confequens autem
eftfalfum:quia fi mcrcmur volcndo ea,quae funt
adfincm , principalius mcremur volendo fincm,
vt in elcftis
caret fua perfedione,
ôHti
ad effcdtiim.
^(i ftliis
B.4ti huiut.
j^nttk
,ji
plici,incelligendum eft.quoad caiTi,quxhabcc in
mn
Quamuis aucem adus fic

/r
tn
cmcaccm
, quan-
-^^
caiifa cxtrinfeca,qnae
lur ad cffcftum
Refpondct ineilc illis appecitum innatum ,

pafliuum ad beacicudinem
qni appeiicus non
AoprtitM
/-
Vndc quod alias dichim cft , voluncaccm

cem quandoque fi^la im-enfione differre
frUilr ,fi in
in licera.
doeffedifusnon
Jpeciti
& licec incenfafic, camen eft inefficax;
^^
inccnius,non inde leqinciircUe
tum dAmnati non appetunt beatitudincra :ergo non omnes appetunt eam. Antecedenspater,
tum quia funt in Itatu obilinationis & dcfperationis rumquia beatitudocft if fisimpodibilis,
& eam fic appichendimt.
Reîtlfi.
benc declarac
eyfdaliud,Scc. Hocfuit fecundum argumcn-
fiem'
ad alcerum membrum.dicic in dammurdinacam bea-
qua: voliciopoteft efteeciam circa impoflibilejvc tudinu imr-
de appetitu innato materiali,& pafliuo.
Ad
quo potiuntur
nacis elfc volicionem elicicam
dnm.
metit6 fruftrantur fine
tledi.
ly
QuxftioX.
DiftindioXLIX.
16
541
Ee tunc ad argumcntum primum dc Auguftino , diccndum qu6d vcrum
""
cft
dc -^'^ */
**'**'
appctitu rcao.
"
Ad aliud,qu6d primum in aliquo gcncrc &c. Diccndum quod primum

,
m fc cft caufa omnium appctibilium
?/*
""'*'
appcti--'"'*
non tamcn in ordinc ad potcntiam,nin (Ic

potentiataIis,quxnon potcft nifiordinatcvcllc,vcitcndcrcin obicdum.-talisautcm
oon cft voluntas , vt cft libcra , idco non valct.
" Ad aliud,qu6d fi non appctitur proptcr aliud,qu6d tunc appctrtur , vt bcatitudo. 13'^ f ''
Dico qu6d voluntas potcft vcllc aliquid proptcr fc ncgatiue.quia fcilicct vult ipfum, *"" A"'**
"**
non VI rcfcribilc fcd non potcft ipfum vcllc contrarie vt quod vclii ipfum vt non'"'^ %
bilc
-.
&
/11
/-
rcreribilc:&
uc vcllc proptcr lc contranc pcrtinct ad rationcm nnis,quia pcrtinct
^/:non tamcn tunc vulc,ita proptcr
& tuncadargumentum
.gM$Hf,fioH
ad"^^/, ^,, r.
fc,vt cxcludcret illud,quod vult rationc finis al- r.
quia non ordinat ipfum:'

non tamcD contrari^,qu6d (ic non refcribilc.
Ad primum in oppofitum verum eft qu6d non omni^ aftu clicito vult bcatitudinem quia non cognofcit fcd dc appctitu nacurali , qui non fcquicur cogoicioocm,
^j* ^*''
non oportct,im6 ncce{rari6,& femper cft ad fincm.
vnusaftus
comparandi
circa
cft
qui
extrc& eft
Ad aliud dicendum eft qu6d fi
frj/il^\
macomparata,tuncplanaeft folutio:fi vcro non cftidcm tfcd alius, & alius,tunceft^ propter
dubium,ficut in intelledu difcurrcntc dc prxmiflis ad conclufioncs. Difcurfus caim finem, efi
alius adus cft.quim qui eft circa principia,& conclufiones,vel idem. Ad propofitum vnia natu
crgo fi adus collatiuus cft vnus extrcmorum quod eft poflibilc quia obicda plura "^^yi*">
terius
'7
vult propter fc negatiu^
'"^
habcntia ordincm intcr fcpoflunc effc obieftum vnius aftus.vcl vnius potcncijcjcunc^'"'"
folutio plana eft fi autem adus circa cxtrema mancnc cum illo adu,tunc neccflTari^ ^^^
ftant fimul duo atflus in eadcm potcntia,nec illi a(flus circacxtrcma impcdiunt com- fipiicts
einmtxtrtparationem,fcd neccflari6 rcquiruntur ad ipfum.
pter bcatiiudinero voluntate explicita
QO MMENTAKll^S.
let in
EX
114
fteuiuU qu*
tft dttima
hU ftquUurfolutio tjuîonit fecunJU, Scc.

Quoad hanc qusftionem fccundam cft
fatis frcquens rcntentia.aîonem hiimanam cflc
propter fincra vltimum in communi,nenipe pto-
in
ptet fclicitatem,& pcrfc<3:ionem,vt docctPhilo-
9.tf<ilutit
^HtJlitnil
trdin*
iophi-is, i.Ethicor.cap.i.circap.i
&
i.
Rhttericorum
omni
adlu,vel duro operator
qua vel-
ip(am beati-
tudinera vt finera. Probat negatiuara hanc arguroento ad oppofitum in limine quzftionis:

primd, quia non omnes appccentes cognofcunt
bcatitudinem in coromuni , aut cogitant , duin

aftu operantur, aut appetunc :ergo adûm fuum
non referunt in beatitudinero tanquiim finem,
cuimgratia. Przcerc^ , tunc duo aûs efTenc firaul in voluntate,
nempe
cap.^.Sc x.Metaphyf.cap.x.Cxctro
velltit fit
bonorHm. Auguftin./^.^.*^ ciuit.csp.ii.lih.i.cap.S.
vt finis
inconueniens. Probatur incenuenientia,qua fupponitur non cogitare adu

explicico beaiicudinem crgo neque poceft in eo
*'**
TtiT
'
Sfnrtnti*
$rmAtiui
i.definihtu
Trimt. cap. 6. Videantur Doaorcs in

in hac ipfa diftin^<^ft-i^-& I -1 jMfl. > ^rt. 6Slione. Hoc ipfum admittit Doftor in prtfenti
''*' ^'^
&
qutfiione.
Controucrna
eft in
modo
explicandi
hoc principiura rcceptum.

Prtmnt mtPtimus modus cxplicandi cfl.prxccdcre in vodu4 exfUIimtatc quendam aclum naturalem clicitum, qui
tMtii.
fit
haIta videtur
vltirai Hnis.in cuius vittute carteri adlus
manctin
bcntur
fcntire
D.Thomas
vel ip(c
reliqnis.
locecitato, icin
art.i.iju*ffiHn.^.ad6.\ocins
hac difitnl.q.\
hnucadlum primam
intentionem , & mancrc virture in quolibet appetitucuiufcunque rei. & exprcfllus i.p. ûafi.
ô.rM.ait cx voluntatc naturali , qua vult quis
vltimum finem caufari reliquas voluntates.ldcra
tenuit Richardus in i.d. 3S. art. i.qutfi. 3. ad j.
Durand.^</?.3.Caietan.i. i.^<e/?. i.art. 6. Capreolusf i.d.^f ^.^.itrM. quam vt probabilera
Mcîna i.i.ûtfi.i. art. 6. licct oppofilam cenfcat probabiliorcm,

Hic modus cft, qui reiicitur ^ Doftorc in hae
quajiione,(n\jem fcquitut Vafquez i.i.dijp.y.cap.i.
fequitur
"T
Suarezm Atetaph.difput,x^.fel.i.A^\d\as
tanus dt
Appttttm
nAtMTmlii tii
ttieliM
t/t
frtpttr Jii$f.
yeatit.lib.}..<jHtft.7.an. i. . 1.
Lufi-
Scntentia
auteraDodlotis eft.horaincm appctitu naturali,

_
,
9"*"^ haclcnus declarauimus appctere omnia
proptcr bcatitudin^;appetitu vero eHciro,& dclibcraciup non appcterc quidquid appctit pro,
Sceti Oper.
Tem. X,
& appetitus boni particularis

boc
in finemjfed
x.Hatit.
appeticusbeacitudinis,
Amnit
lib.
frthati.
vc rclaci
eft
Vtltaaa* fi-
beatitudinem. Secund6, quia voluncas ptt tMk^m

Adit negatiue in bonoparticulari volito propcer ftrticuUri
caiii velle
fe,& non reIato,vc experientia conftat ; fed hoc

fit fimul intentio finis in commutii,
aut beatitudinis , in cuius virtute habetur volitig
repugnar,fi
boni parcicularis propter beacicudinem,vc
prtfttr fi
vilit.
finero:
quia ficfequerecurvoluntaccronon fiftereafTc^la

explicito in
bono
particulari,fed illuro rcferre in
& intencuro
fuum
finero cognituro,
ccro
& non refcrre in finem func concradidori
rcferre au-
roanifcfta.
Dodoc in licera qu^d voluncai

inbono parriculari tanqu^m in finC
negatiue , id eft , non referendo ipfum âlium
fecundum afFedum , fed propter fe volrns illud
vt finem.in quantikm hic ic nunc operatur aCX vi
Dicic ergo
poflit fiftere
prxfentic raociui.quod
allici;
propcer fe,
ponicur ab intellcfhi fub ratione fua abfoIuta,&

non in ordine ad aliud bonum,feu finem,licet in
fe fit rcfcribile ,
volibile propter aliud ,
hoc
&
&
eft velle illud
negatiu^.id e(l,non propter aliud,
quamuis ex natura fua poflet appcti proptec

alium finem quod fic appeti pofle probat ; quia
intelledbus poteft hic & nunc non cogicare dc
alio fioe , fed de boc ipfo bono tn particulari,
:
ZZ
VtBtaBfuid
& pro- frtfttr
quod
ft
utgatimi.
Lib. I
542^
qood verifllmum eft ,
V. Sencentiarum.
vt experimut. Pacec ratio-
qualiter
Sc
nunc
ne:quia intellefkus intell'gciido,
teUeiiw fe
bonum, fequitut naturam,& modum
*"*
^tulm
^' taliter
fit
intelligens
potcft contingcre,vt hic
ferrtbcnum
ttmatumad
sliumfincm.
huius
noa
cxplicitam
altcrius.
modo
potcft contingere cx libcr-
& nunc in nacura bo-
non volendo ilh)d pcopccr fincm eciamcogmcum:quiavcrluncas

"' particularis negaciucjhoc eft,
quodcunquc fuum obicdum

yj conucnicns j fcd hoc bonum in parciculari cft
obiedum voluncatis,& mociuum eius fccundum
poccll opccari circa
rationcm propriam
& parcicularem
crgo in ca
quamuis non vclic fincm

etiam propofitum,neque hoc bonum vt dicit ordinem adfinemifcd fub ratione pappria , & propter ipfam tantum explicitc. Probatur confequentia:racio bonivc fic,vc confideracur abfttli^c ab omnibus infcrioribus non adxquacum
motiuum
volnntacis.ica vc nihil polTcc vellcnifi
fubcacione boni abftradiiquia ncque ficbeacificacauc perficic appecitum cius innatum, vt eft ad
bonum
particulare fub racionc propria
aAu
concinet
fcd poccftatetanium
neque
bonum
par-
ticularcjncque tribucrepotcft fpeciem aAui vo-
bqnum particularc,quod pro-
luntati$,vt refpicit
pterfcdiligiturj& vc diftinguicnrab aliis,& circa
qux voluntasnon
afficicur
fed aliquando eft
auccm dicacur
vltimus confiftere in
cumulo omnium bonorum , fic eciam voluntas
non fercur neccfiart6,
fecundium afFcftum exSi
finis
&
plicitum in omnia
illa
neque etiam
in
hoc par-
eciam
pcopoficum
volun-
foluca:crgo vt opjeratur abfolutc hic
& nunc
in-
tendendo ho bonum , qtiabonum fcipfo abfolutc eft conucnicns fccundum inccntioncm cxplicitam,& praefcntcm.quac fiftit in ratione particulari ralis boni , voluntas non fcrtur in fincm
vltimum incommuni.
Diccs voluntatcm fcrri in finem vltimum
in fincm operis , non vero tanquim in
fincm operantist hoc eft , voluntatemnon attingcrc fincm vltimum explicitc, ncquc intcndcre fedopcrationcm ipfam voluntatis rcfpicere fincm vltimum in rjje rei , & fic in omni opere
opcrari proptcr finem vltimum ex nacura rci,
non vero afl^^rAus.
Contra. Si voluntas non intcndit fincm opcris , fcd ipfum opus in r.itionc finis hic , & nunc
fcquitur intemum quia non agitur hic de fine
vltmio , ad qucm omnia fc habent in reipfa fcd
de fine cuin^ gr,ttia refpcdlu voluntatis htc
tanquam
ImfugnMii.
&
& ftatuentis tcrminum pcr

& fecundum intentioncm r>xx-
niinc intendcutis
untxf Ht
fettur nece((ario in fine
-j^^jj^
elicitum
l^nccm
cperu,volens catis ad
qus non
fincm
rci
cere fincm rei illo
ir n
t
extcndicur cx afrecru volun-
fed
ad ipfam rem
modo non
nam
rcfpi-
folius eft agentisa
propofiro, fcd ctiam .ngentis naturali$,quod

agit ex cognitione
fic
non
etiam voluntas.agic
(c-
''"^
'*^'<^*|*-
in
omni
eft
j forcius ^îf^^^";T
fua
apprehenfio ciuseft refpedlu ,imum,d
primomouetad fe.Deinde,dato aBum tUti9*'""fi eft folius complaccntis;, non eft cffi- '"
tali
aftu
cax ad dccermtHandam voluncacem, neque vircuconcincc
ce in fe
adus
"""fl"*'
libcros, quosclicic vo-
luntasjquia id folum compccit inccntioni
effi-
Deinde, non poteft cfle ratio inclinaitdi

voluncatem circa bonum particulare propcer f
incencum , & fub racionc propria rantum ; quia^
caci.
volicio illafinisvlciminon inclinac nifi ad finem
vlcimum,&
proprer finem vlcimum ; talis non

boni particularis , & propterfciantijm voliti ; ergo non caufatur virtute , aut ex-
eft volitio
plicitc k volitione finis in
volitio finis in
communi
communi
vcl alias
fi
tantiim,vt in-
ficipfiîs
clinantis ad fincm parcicularem propter fe voli-
communi ad fiqii^m c contra, quia finem

incommuni vult voluntas fic proptcr finem in
fpecic , non i contra crgo magis ordinarctuc
fiuis vltimusex illius volitionis virtutead fincm
ncm
tcfcrcur finis in
in particulari
tionis
quam
ad fincm
finis in fpccie
vlti-
crgo aliqui dicunt illam voluntatcm

prxcederc in primoinftanti vfusravel ctiam aliquoties in vit a, non facit ad
propofitum
bonum
in
^'*
a(5tum voluntacislibe- ^'^"'fi''
obieli,quodfic
fcdlum praefcnccrajfcd fub rationepropria,&ab-
ncccftariovulc
liejlinfiii.
mouens;& prima
finis vltimi
fic
omnem
acflione
ordinc ad reliqna
particulare, fccundijmaf-
cas
antc
vltimo,ncque primo cogicac

didum
, fed fcquitur fvc
finc
mum.
Quod
incellcdtus neccftario fic proponit.ncque
Xiy
Dcindcnequiceirc fine cognitioneexplicica finis jnvcluntttf

vlcimi i fcd neque intelleftus femper cogitac dc fupfoni-
in fpecie
vc aggregacur,
& nunc exprefse eft rcfpcftu

& non fiuis in communi.
rum, quae voluncas cft finis vlcimi , & caufa caccerorum a^luum , in quibus vircuce manet.
ConcrijTalem viccucem in fe nemo expcricur.
&qu^ ^'gg'''^^*-
bonum
Dices ergo praecedere voiuncaccmnaturalcm
turcumulo ceccrorum,vcl vccftpars:qui3 ncquc
ticulare
cancum
finis
tum,pocius
renucns.
iffumcfm.
&
cognitione,quaE hic
poceft voluncas fiftcre,
&
inordine ad hocbonumabfolucum
particulare , & cx motiuo eius : nam agic ex
nifi
gitando dc alio bonu , ad quod non mouetur:

cigo voluntas fequcns eric huius tantum boni,&
Alio ctiam
ttltncnre-
motiui,
& fpccificam.qga eft bonum particulare,non co-
tate voluntatisjVt fiftat hic
j^
fui
mouetur j fed
nunc folum mouea-
hoc buno fecundum rationem propriam,
tur ab
cundum appetitum nacuralem ,
vt inclinatur ad
fincm vlcimum in re, liccc non agac fecundum appecitum nacuralem delibecaciuum ,&
liberum , vc mouecut ad finem , hic ,
& piofoncndo
Prripefieie ifi'
Kefpenfis.
'jucTumJian
'"'""*''
; quia ncque fufficit talis voluntas ad

determinandum ad omncs adtus quos quis ha,
bcc circa obiecta particnlaria
& vc cx ditlis pa-
non cft ncccfTa, & fusc probac Luficanus

tium occurtere fincm in vniuerfali in primo inftanti vfus rationis , neque id fequitur cx Dci
prouidcntia neceflaria ad conuerfioncm , ncquc
ccc
cx nacura
tci.
Vlrim6tandem probac Do(5for quod non fblum ncgaciuCjfedcontraric poflic fc habcre quis
adfincm vltimumin particulari cognitum , vc
cognofcens beaticudinem in parciculari,
peccans morcalitcr contraric fc habcc ad fincm vltimum pcr cleftionem perucrfam didlancc inceUefti.1 , peccacum non effe ordinabiU ad
19
vhitn^rM'
"'
fidelis
&
voltttttmf*"/'<'"';'*
>*
'%
^'?;*
Vis huius racionis

co conlittit , quod p,i fmrmaximc inclinacur voluntas ad fincm vltimum tUuiMriepin particulari cognicum, inquo quiccacur ergo iiitun-
hncm.
fi
poccft in excrcitio agere conccaric raodo
dido
cx mocioo, quod nequic communicarc fini vlcimo ,fequicurii fortiori poftc agcrc ex mociuo
finis particularis in fpecic, vccommodi ,auc delcftacionis
mum
non refcrendo
illud in
finem
vlci-
explieice,aut eciam vircualircr.
Rcfpondenc aliqui etiam ipfa peccaca fieti
ali-
l^
quo modo propcer Deum, loqucndo dc matcria- î?,^

li,quia pcquiricut concurfus
Dci
&
volcns ob-
DimnaioXLIX.
ieAum vulc implicite omne illud (Te finequo
obicdumnon eflcc. Dcinde, in ipfo adlu peccatied quzdam imiratio diuinz beatitudinisi
quia quuddam btni tfft peccacoris.
,
latf*inui.
CoiurîVt probaiumeft ,non appetic affe^ti

Deum , imo nouit peccatum non ede
explicico
medium conducens
Ttcet
ntn
Mgit prtfttr
itatitiUiitf.
Deum
ad
vt eftfinis beati-
vnJeexorbitat hic modus loquendi ab

vfu , & proprietate fermonis quia non izQti dicitur fornicans fornicari propter Deum. Dein-
hcans
de
non poted
peccatum mortale
dici
Dcum ex Hne opcris

qua Deused
finis
vt ad
Hnem
tendit,<S<:
ii)clinatur,tam aiSiuc
ad
fub ea ratione,
vltimus beatiHcans
aut creaturam intcllcdualem
elTe
hominem,
prout fpecialiter
quam paOiue ad
hanc bcatitudinem,quz in re e(l eius: quiapeccarum exnaturaoperis tfnditin miferiam ergo

non in bcaticudinem verarn,neque in Deum, vt
:
fttrutum
bcatificans
creaturs rationalis
de-
iad'*eit mift
ell
riMm.
bitum cnim mifcrix excluditordinem ad Deum,

vtefl beatitudo noflra,&advi(ionem,& fruitionemcius fimpliciter,8: fecundilim ^w^. Deinde,
finis
pcccatutn cftcontra inclinationemrationis ,per
EH emtrM
incliamtla-
TAtitnU.
qiiam ra;iium ordinatiir creatura ad bcatitudtncm veram,& non apparentcm inclinatio enim
bcatitudinis e(l in reipfa ad beatitudincm veram,& non ad apparcntem.Vnde Ep!curci,& rcliqui qui ftatucbant beatitudinem in voluptate,
reiiciuntiir etiam ab ipfis Philofophis
cx
Paulo ad Roman.primo , cxaggcratur corruptcla natur^ pcr pccc3tum,cum qua nequit confiftcre vera beatitudo hominis,quia talis beatitudo,&
inclinatio corrupta ex peccato e(t, & communis
ipfi ciim pecudibus
itgo nequit peccatum cire
recunduminclinationem propriam hominis ad
vcram beatitudincm , neque ordinari ex natura
:
&
operis ad
Dcum
bcatirudinis
ad
homo
inclinatnr
qua bcatificus
quam
finis
cx natura rei
illius
efl
,&
operis
fpecialiter, quik cft creatura ra-
tiontlis beatificabilis.
m
J^
rationt
M<iits
rn*lt.
rialit
fte-
eari
ft ti
V>tum.
Dco
ter a
&
ad
Dcum
in racione entis,
ad propofitum.quia a
& non vt fine ,&licct

naturr, & author eius
finis
Deo,
non
fa-
vt caufa cfFcdliua,
Deum vt c(l finis

non eft ad Deum vt eft
fit
,
efle materiali-
ad
bcatitudinis verz crcatura: rationalis
fcd
fubgencrali rationcqua reliqua cntia funt ad

ipfum. Nequcetiam eft imitatio beacitudinis
diuinac vcrae
nequc ex natura opcris , neque ex

eft tantum ad beatitu-
natura inclinationis,quac
dincm veram &apparentem in opinione erroneajneqnecft fccundum inclinationem ratio,
nis.pcr
quam homo ordinaturad beatitudinem
duntaxac
vc diffcrr a ccteris animantibus, ac
proiiide ncqucdicibenccfrc homini pcr pecca-
tum ergo neque pcccacum

:
Teeetum
tortumpit
"ufum
riui.
vfum
\tt
cfTc participationetn
quiacxtrcma oppofita nequeunt

commnnicarc : peccatom autem eft maximamifcria hominis.non folum in tfft peccati.&macuJx,quodomnesconcedunt,fedctiam in t^t adlus,
quia corrumpic nacuram peruertendo pofitiuc
beatitudinis
medium.Vnde
re-
ciiiores Scholaftict,qui conueniunt in conclu-
fioneprincipali cuDodkore.nempe non omnem

adlum voluntatis affeclu ekplicito refcrri ad
bcaticudincm
nemadtum
vltimura
fumenccs
Cunque
cum
lac^
proomni
in vniuerfum,
rcfpicerc
om*
bearitudinem ,feufinem
vel xquiuocant dc beacicudine ,eam
bonum
adtu circa
bonum
quod-'
& cunc nihil aliud dicunC
fecundum detetminationem
voluncacem
niCi
aflerunc incerpretatiu^
referri ad
vniuerfalitcr
fumptum
&di-
uifiu^fecundilkm difttibutionem-, bcatitudo au'
tem vera voluntatis ftridius fumitur quim bo'*

hoc modo fumptum. Vel fi intendonC
num
beatitudinem veram, ad quam inclinatur volun*

tas ex natura rei , non vidrtur fundamentumj
vnde interpretatiue in omni aftu rcfpiciot finem

vltimum,& veram beatitudinem in re Qiiia ncque illa interpretatio fundatur in regula extrinfeca opcrandi , nequein inclinationc voluntatis
veraadbeaiitudinem,neque in naturaoperis , v.
g.pcccaminofi ,quod nun dicit proportionem
rcfcribilis ad
Qu6d
fi
veram beatitudinem.
autem fumatur ab cis beatitudo vt
vidctur intendere Pater Vafquez, pro

per
quod ben^
peccatum
voluntaci
cft
non
omni
xc6ic vidcrut
ctiam rcferri ad beaticudinem vctam ex natura operis. Vr tcneat ergo didus modus interpretandi , dtbet fumi bcatitudo , vt
communis
cft ad bcatitudinc veram,& apparentem, fcu cam, quae cft beacitudo in opinionc crronea,& fic potcft dici non folum intcrprctatiuc
aftum pcccati efle partem beatitudinis , fed ex
voluntatis
affe^flu explicito
,&
dlabili
non
vltri
ard
gauit Dudlor
fiftit
in delc-
fit
vcrc
ii
vel apparenter
,&
cx-
malum verum
, vel in opinioquodfit malum. Id nonnenam dicit finem appctitus natura-
fic
inclina-
&appecicum adiuum agere fecundum inclinacionem pafCuam ad aliquam pcrfcdionem

quam appetit.vtcft aAus fecund^m naturam
adus vnde nullum aftum admittit Dudtor efle
ti
violcntum (implicitcr voluntati proptcr vniucrfalem iuclinaiionem quam habet ad bonum.

Et " tune ad ar^HmtntHm, &c. Hoc eft primum
^
ex Auguftino , qui dicic omnia appcti propter
,
beatitudincm. Refpondet intelligi dc appetitu a^/j^^
tcto quod vcrum cft, loquendo de beatitudine
vera vnde laudat illam fentcntiam Ciccronis,
qua reprchendit ,qui dicunt cfTe beatos , qui
viuunt vt volunt. ytllt tnim , inquit , ûed
dtctat id iffum miftrrimnm tft ntc tam mifimm
tfl nen adipifci ejued vtlu ejuam adipifci vtltt quod
.
nonoporttat yicc.
quod
ibidtm
commendat
&
probat Auguftinus;& vulgare illudcorrigit.quod

dicit eum tfft htatum^ûi habtt cmnia, ûa vnlt
,
&
confiftir perfeftif-
nihil mali vult
&c. Dicit ptxterea omncs vclle
fima hominis inclinatio , fccundiim quam cft

verc beatificabilis.
Acccdit vlteriijs, ficut peocatnm peruertitilU
bcatitudinem
&
rationis redtum, in
inclinationcrationis,
quo
fecundum quam homocft
bearificabili$,fccundum^/W,& fimpliciter,id eft

in via,& in tcrmino.peccatum opponi ex natura
operis
bcatitudini,& inclinationi ad ipsa;ac

proinde ad eam nequit reduci vt pars, vel vt fpetalis
StQti Optr.
Tm.
X.
''>
effe interprctatiu^
aliquam perfedtionem fubiedi
lis efte
/*'/'*'
& apparentia
ne,
quo
btatituJi-
& beatitudinem in communi,

xftimatum & in hoc aflimilat
finem
verum vel
quod ipfi benc
vel
S?**"*''*
^f^'X^7,t*g4
intendit: ficctgo dici po-
omnis adlus voluntatis
teft
faltem
IIJ
eo,
fic
cludatur aliquod
Quf)d ergo dicitur peccatum

cir
Qu^ftioX. 543
ctes,vel vt afFedlio,modus,aut
propter beatitudinem cxtera
veIle:quod incelligicur , vc/i^ri expoficuno cft

de beacitudine in re, vel in opinione.
uid " 4/iW,&c.Hoc fuir fecundum^ncmpe bea- " fitunit,
&
menfuram omnium
titudinem elfe primam ,
ratio omnium
appetibilium ergo eft caufa,
appctibilium. Refpondet, licct primum appcti-
&
bilc
iii
fc fic caufa
omnium
appetibilium, ex ca-
ZZ
ias
9.t^Mfit,
Lib. I
544
ius patticjpationerint appetibilia ordinata vo-
rantiabeatitudinis. Rerpondet
tamen refpedu voluntatis inordinatac

nonefle csufam talem propter libertatem , &
concluditdeappetitu elicito
defedibilitatem eius.
inclinatione,& appctito naturali.
luntate
Ai
tirtium.
V. Sententiarum.
^^ ^^'"^
>
&c. Hoc
fuit tertium
fi
quod
fe
Ad fecundum qnod cft.duos adus non
aliquid
ha-
polTc AJfimnJi
non appeteretur propter beatitudincm , appete-
fimul fh potentia. Rcrpohdct
retur vt beatitudo,&c.
potentia collatiua,fiue intellcdtu, fiue voluntate

contingere polTe collationem cxtremorum pet
Refpondetqu6dbeatitudinicompetit,vtnon
ncm
propter fc contrarie
& pofitiuc
ita vt
,aut diueifos a<aus,& ita rationem non

concludctc quia vel falfiim eft antcccdcns, vel
confequentia non tenet. Hoc argumentum ali:
ne-
queat illam vclle proptcr alium finem. Vult

autemaliancgatiuciquialicct in ipfis fiftit, tamcn non funt talia , quin ex natura fua rcferri
pofl"t ad aliud. Negaturitaque fcquela.
Adurgumi-A"i argumenta pro altera parte.fcilicct negatprtU M'
tiua. Rcfpondct ad primum , quod eft cx ignogMiu.
Q^
iE S
refpofifi:
polfe tencri in
vnum
poffitcxnaturafuaadillud, vt finem, quiaipfa

cft finis,ordinari ; & fic voluntas vult beatitudi-
'
inquam
&explicitc
bcntcadbeatitudinem radmittit appeti fcmpet
RtliM^fie
accommodauimus ad probationem conclu-
ter
& inalio fcnfu quatcnus voluntas ncquit

finem particuIarem,inquofiftit,referrcad finem
communem adlu explicito ob contrarium modum tcndendi in idem obicâum , qui implicat
FuhMUter
fionis,
"^f''"'*'*
l,J^'ll^
/.
contradidionem,&c.
XI.
Vtritm homo exfuris naturaltbm fofit conpqui

beatitudinem f
D.Thom. Lp.eiMtfi.ix.art. i.& 4.&
i.&
htc^HtJi.iîchitd.art.i. ûajt.^.& art. j.^MfT.
$.
Durand.
^4tft.i..So\.o<jHitft. i.art.i. Occzm.^.ejutfi.\i,art.^.adfecu>idum.Sa3LX.i.fart.traR.i. Itb. i. cap. S!.p.
Vafqucz
Arg.
I.
Tcxt. fo.
^ i^'
\.part.dijp.î.yide Scoi.in Theor.^.Non poteftprobari
hominem
ejfe.
homo cx puris naturalibus

confcqui bcatltudinem?
0^^^^ Trvm
^SS^^ Vidctur qu6d fic,Philofoph.i.dc Caelo,& mundo. Sinatura
alu
poflit
dea>jj'et
^^Â^^ motum frogreftttum ^ dedtjjtt eis inftrumtntum ,vel infirumentA ad motum:

"^^^^S naturacnimnonordinatadaliquam pcrfcftioncm aiiquid nifiprouidcatilli dc his,cum quibus potcft agcrc,& attingcrc illamifcd homo
naiuralitcr ordinatur ad bcatitudinem crgo &c. Confirmatur natura magis dedit
homini ad acquircndam pcrfcdionem intcllcdus,quam fcnfusjquia pcrfedior eft intcllcAus.quam fcnfus.fcd fcnfus potefthaberc omnem perfcdionem ,ad quam ordinaturcxpurls naturalibus: crgo magisintcUcdui. Sccundo confirmatur ficfcnfus
non cft capax illius.quod cxccdit eius naturalem facultaiem crgo nec intelle(5l:us fi
crgo obicftum bcatificum excedit facultatcm naturalcm cius, fequitur quod noft eft
capax cius,quod cft falfum crgo,&c.
Itcm ad principalc fccundo fic non cft darc in natura potentiam pafliuam , cui
noncorrefpondeataftiua innaturajfedin hominccftpotcntia pafliua ad bcatitudincm:crgo & aftiuajfcd qua rationcin alio, cadcm ratione inipfo:ergo,&c.
Praetcrcajfi non habct naturalcm potentiam ab beatitudinem,non potcft attingctcaliquem habitum ad camjhabiiuscnim cft principium fic agendi.non autem agen,
di;fcd potcntia eft principium fimplicitcr agcndijfcd
tiam : crgo fimpliciter poteft

habitus fibi.
in
homo naturalitet habet
opcrationcm bcatificam , hcct non
fic
, fi
poten-
nou detur
Practerea,perfedio infcrioris potcft contincri in fpccic fupcrldrijfcd habitus, mcdiantc quo potcft potentia ad a(5lum bcatificum , ciimfit accidcns ,dat quandam
pcrfc(ftionempotentiae,fiat ergoaliquisIntcIlc<ftus,qui continct pcrfcjîonem intcllc(fkus infcrioris,& illiushabitus
tcft in
operationcm beatificam
tingct beaiitudlnem,fed
Contra,ad Rom.
mana
mediantc quo poteft
finc habitu:&: fic talis
eadcm rationc qua illc,&
6. Gratia
Deivitaaterna. Itcm
vt di(ftum eft in y.quafi. r. Prologi^
in opcrationcm crgo ille poex puris naturalibits faltcm ac:
alius
& fic cft ftandum in primis.''
hoccft
fcilicct
hu-
pcrfe(5lionis in natura
quod
naturalia
non
fufficianc
ad vltiraam cius perfcAionem,quzeft anima rationalis igitur ncc ad perfccflionera,

quae cft graria,& gloria. Prxtcrei , hxc cft maior hacrefis quam hacrcfis Pclagij qui
:
pofuic
qu6d homo fine gratia polTec
iuftificari.
COMMES
XLIX.
Diftindio
"
'
di-
fiufii-
nis,& an Ht fola natura. Prim6,(latuicconcluno-
Qusftio XI.
545
nemfiiJei tdeindeadducic probationes aliorutni
'
r
^ MM. EH T A R l y S,
X* 7 Tnm * h^nu txpttru n4aiir4lAiu,icc. In hac
Y quzîo^^cagit decaufaefFedliua beatitudi-
Orit^
mfU
'
*!""
foluit.
Tertio
duas conclunones,
fubiicic
quarum prima eftiimmediatum rufceptjuum beacitudinis eile anima.Secunda ver6 e(l,qu6d animandHtfufficienterex naturalibusadîua refpe(ka beati<udinisideinde refpondet ad aigumenta>
as.
S
Katfo
D.Tho.^ Kichardi
diu ejfendi eius
C H O L
eftyideo
efifitpra noftrum.
V M.
yifionem Dei ejfefipra naturam hominUyquia
Ratio etiam D. Thom.
mo-
Deus nonfe
Henric. quia
ad intelleSium per modum informantu. Itemiquia mdlefima pars grani milij magu efl proportionatum obiecium n;ifi*iiin quodtamen yifi^ tendere nequity quam Deud
habet
mtelleûi noftro. DoSior clarcif^ ejficaciter refutat has rationes
namfi
barent yfionemDei ejfe impojfibdem nobu^quibufiumque additUy

Deuj habeat proportionem obiefii admtelleûm creatum,
**
"O
Efpondco ,
dicicur communitcr
valerent , pro-
^ explicat quomodo
ab omnibus , qood non fcd quidam Doclor RUh. pr*:
Xvfic affignat ad hoc talcm racioncm.
per hoc , quod co- r""*f'- ^*^gnitum eft: in cognofccntc , pcr modum cognofccntis , vcl pcr modum naturx fux: ^^*!^/^
crgocogniiiocftincognofcentc permodum cognofcentis. Exhoc fcquiiur fic,fi - ^
moduscircndi naturx cognitxexccdic modumeftendiipfius cognofcentis, nccefla- ^,^
rium cftipfamcogniiioncmcffe*fupernaturamcognofceniis nuncautcmmodus ml. extr*
cftcndi ipfius Dci cxccdic omnem creacuram,quia ille non poteft cflc modus eflcndi alicuius crcaturx fi ergo alicui creaturx conucniat cognitio Dci>hoc eritfupra
Nihil cognofcitur,
nifi
modum naturalem cognoiccndi
creaturx.
fic illud obicdum non poteft cognofci ^ co- D.Thom.

eo per modum , qui competit illi cognofccnti (cd Deus prtfJift.
non cft in creatura pcr modum.qui compctit naturx cognofccntis ergo non potcft "*" * f-^*
cognofci a crcatura. Minor probatur, nihil intclligitur nifi quod fe habct ad intelle^
<flum per modum informantisjfcd Dcus non fic fe habct ad intcllcclum crgo, &c.
!.///. 4.
Prxcerca,alius Dq<ôr ad hoc arguit
gnofcente,quod non
cft in
>
potentiam cognofccnccm quamcunquc quancitatcm detcrmmatam,& fimpliccm } fpd eflcncia diuina non habct quandtatcm determinatam ad intclle(flum,quiaintclleduseft finitus,eflcntia vcroinfinita,
ncc habetcflentia fimplicitatem proportionatamintcllc<fluihumano. Probatio.millcfimapars granimilij eftobieclum magis proportionatum vifui , quam fimplicitas
diuina intelle<ftui noftrojfcd illa pars proptcr fui paruitatcm fallit vifum crgo , 8cc.
Maior paict,quia vifus potcft crcfccre in virtutc,& non in infinitum,quoufque poflec
vidcrcquia iftud paruum milij cft finitum,& in fe quoddam vifibilc:fcd cx alia partc,
quantumcunquc intclle<fluscrcfcitin virtutc, tamcncftfinitus, &obic<flum infinicumicrgo nunquam attingit illud,quod cft fimphcitatis infinitx.
Refpondeo ad primam rationcm primx opinionis, quando dicitur quod nihil cognofcitur nifipcrhoc, quodcognitumeftin cognofccnxc > concedatur fuo modo
(//?<// /,fcilicct pcr fpcciem obic<î,veI per habitum fccundum alios.vcl pcr a^flum,
noncuro: quandoaucem additur quod cognitumeftin cognofccntc per raodura
naturx fux ex hoc habcmus tantum quod cognitio cft pcrfc<ftio proportionata naturx cognofccntis &qu6d pcrcognitioncm obie<flum eft proportionatum naturx
Prxtcrca,obicdum cognofcibilc
requirit ad
qutfi.j,
RefHtMt
^y*^"
y^fi,f^^
cognofccntis, Et quando diciiur,qu6d fi modus naturx cognitx , &c. illud argumcntum,fi dcbct valcrc valet in virtute iftius propofitionis quod ficut fc habet modus
,
cflcndi cognofcibilis,ad
modum cflcndi ipfius cognofccntis.fic fc habet
intclligibili-
ad cognofcentem jfcd hoc cft falfum,quia cognitio potcft eflc obic<îalicuiushabentisinfe modum eflcndi fuperiorcm ,qu^m fit moduscflcndi ipfius Sivaiert$
cognofccntisjimoficft verum,oportct (ccundum hoc conccdcrc quodAngclusin- ratUD.
ferior non poflct cognofccre fupcnorem,quij modus cflendi fuperioris exccdit mo- Thtmd.
tas cognokibilis
yfngtlut
dumcflcndiipfiusinferioris.
Prxtcrca,fi
hoc cft verum,tunc nec cum lumine gIorix,vel quocunquc habitu cf-
V^ ^^
feipoflibilecrcaturxvidercDcum :quia<[/?lrDcicxccdit modum eflcndiipfius,im6^<,y^,,.,

/iperitrtm.
totum iftum intclleûm,& habitum,& lumen:& idco dico qu6d inter obieclum ,
potcDtiam
icottOper.Tm.x.
5
&
ZZ
Lib.
546
V.
Sententiarum.-'^^"^^^
potcntiam non oportcc eflcacqualitatcnijfed quandam proportioncm taliaautem,

maxime diflimilia , vt patctdc
Jmeroble- matcria,& forma,fimiliterde acliuo,& paffiuo.Siccftihic: non cnimrcquiritur intcr
ÔT.e^/'*-^ obieAum.&intelledumnifiproportio motini admobile: obieclum
enim fc habct
tenti*Tn no
per modum mouentis potcntiam
intcrtalia magisrequiriturdiflimihiudo,quam
fimilitudo. Potentia enim capaxcft opcrationis tantum rcfpcduhuius ob1cdj,&
'^TT/'"^
:
intcr qux rcquintur fola proportionalitaSjpoiTunc cfle
jTdprôr
/eddiffimiIttudo.
potentiacftex feelicitiua,ficuttcrminusoperationis,&opc-
'^ô proportionatur.fi
non ficut proportione quantitatiua aiquaUa. Hoc fimiliterpatet in a!iis. Ens

ordinatum ad finem iuum proximum habet proportionem immediatam ad iUum, &
tamcn diftat in infinitum afine:nec tamen impedithoc proportionemeius,quod eft
tio,necft- ratio
militudo,
&
^^ finem. Ad illud genus proportionis pertinet proportio obiedi,&: adus.

Secundiim hoc ergo diccndum ad rationcm quod arguit ex propofitionibus non
fyllogifticis. Vnde non video quod confequentiatenet ,nifi iUo modo arguendo:
quodfi modus cognitionis eft fecundum modumnafuraEcognofccniis jcrgonulla
cogn.tionaturaiisexcedit modumnatursecognofccntis igitur nulla cognitio naturalis eft de obiecto.cuius naiura excedit modum naturac cognofcentis.cum ergo modus cognicionis fit iecundijim modum cognofcibilis, fi modus cflendi rei cognita: ex,
cedit modum eflcndi cogn.ofcentis,illa cognitio erit fupra naturam cognofccntis fic
arguendo tenetargumencum. Sed tuncvna propofitiocft falfa,hacc fcilicet quod
,
modus cognirionis eft fecundum modum naturac cognofcibilis & fimiliter hacc,
quod nulla cognitio naturaliscftde obieclo,cuius naturacxcedit modum naturx
:
cognofcentis,quia-licet cognitio
naturam cognofcemis
eft
fit
tamen
fecundum modum cognofcentis,& non
obiecli habcntis
modum naturae cognofcentis :aliterenim

ccretur ab imperfecliori naturaliter,vt patet ex didis.
naturae vltra
Sed
fi
arguicurfic
obiedum,quod
fupra
fit
modum cognofcibilis & modum

nunquam
pcrfccftius
cognof-
efteflentia dinina, cxceditimproportionalitcr
in cntitate potentiam cognofcitiuam intclledus crcati:crgo improportionaliter excc-
non cft obicdum intelligibile proportionatum ei. Rcfponloquamur de proportionc Gcomctrica,tunc nulla eft proportio finiti ad infinitum.nec in cntitate,nec in cognofcibiHtate,vel intelligibilitate.
E{t autcm proportio Geometrica qua contincns eft cxcedens contcntum in aliq^^Q certogradu,& finito ita quod exceflrum aliquando replicatum reddit fuum excedcns:& ifto modo nuUa eft proportio finiti ad infinitum, quia finitum quotiefcunque fumptum,nunquam red Jit infinitum:& illo modo,ficut entitas creata eft improportionata entitati increatac in entitate,ita in intelligibilitate ita quod intclligibilitas
vnius multoties fumpta numquam reddit intelligibilitatem alterius fed ex hoc non
fequitur,qu6d non fit intelligibile ab illo nifi loquendo vniformiccr dc proponionc
Geomci.nca. Si cnimfint improportionata proportioneGeometrica, non propter
hoc iunt improportionata proportionc alterius gcncris.puta proporiionc operationis
ad fuum terminum fiue cognitionis ad obiedum quae rcquiritur in propofito , fiuc
potentiaead obiedum.
Ad primam rationem aitcrius doAoris, dico quod deftruit feipfam oportct enim
fecundum omnemopinioncm ncgarc maiorcm, velminorem. Sienimadcognitioditintelligibilitatem:ergo
deo,fi
fiuid pro~
jjortio gee.
Soliiit
ra-
tionesaho-
rum.
<=
j^gj^
jjjji^jj
obiedinonrequiriturfpeciesimprcfla, tuncmaioreft
obiedum non
dum modum fui,fcilicetpcr informationcm
r7ii
decol-iiitio-
ne ^nffclo-
rHm,&
îiodl.q.i^.
*" ^-
falfa,
fcilicctquod
poteftnaturalitcrcognofciabintelledu.ini quononpoteft eflefecun-
Jniprimendumadum fuum cognofcendi.
tunc
cnimobiedum
praefens fufficitad
autem ponatur obicdum pracfens pcr

fpeciem,& fpecicm rcquiri ad cognitioncm tuncminorcft falfa: ncc rationes,per
quas alibi oftendic quod fpecics non requiriturin intcllcdu bcatiad vidcndum
Deum,eoncludunt,vt patebitalibi,quidquid fitdeconclufionc.
Ad aliud,quando arguitur quod obiedum rcquirit dcterminatam diftantiam ad
potentiam fecundum quantitatem,&c.Dico quod illa verba funt mctaphorica nam
Si
,
EJpmla
imna
e.
aftiuum,&pa{ruiumcorporaliarequiruntdeterminacamdiftantiam,vclquantitatcm,
^d hoc vc acTant:quiacorporalis aclio i;on rccipitumifi in quanco ficnon rcquiricur
:
K^ntin c{{c
'" intelkcTru, quiintelngic
omneens. Concedo camcn quod quantitas obiecticodiuinac, &eius fimplicitas, cft proportionalis in rationc
cognofclbi-
gnolcTbilis,fciliccte{rentinc
luintetle-
toguofcibilis quanticati virtuali potcntia: intcllcdiuae cognofcentis.
Umcognof
cemts.
Ad probaiioncm, quando
Q^^j^ intcUectui
dicitur
quod
fimplicitas diuinacft
quam mUlcilma pars milij vifuijdicerctur quod
magis improportio-
tu pctis, quia eifcntia
diuina
QusftioXI.
DiftinaioXLIX.
547
diuina in rationc obicdi cognofcibilis non diftat in vno gradu i virtutc cognitiua in-
concludcrct quod non poflcmus vidcrc

pcr confcqucns diftat plus
,
abcftentia diuina, quimntdillantia potcntix viAuac a millcfima partc granimilij.
Similitcr,inicllcclus pcr nullam informationcm habcre poterit proportioncm quan"
titatisvirtutisad eilentiam diuinam : crgo nunquampcr quamcunquc informatio*
tcllcdlus.licet pliis diftci a natura. Similticr
Dcum quibufcunquc additis
&
quia totum 6nitum cft
nem poterit videre Deum.

Catech. 6. Cyrilius Aicxandr. lii.t. in Ioan.cap.%.
HMENTAKIVS.
(Ô
1
Ctntlmfoji'
dti.
SfttitHj KC
ft*fitqmiri
Virihm mmturt.
rror Bi-
/mrJtrum.
Brrtr
REifmdeo
*>
dicttHr comtnMmter,5cc.
Hic
Nazianz. orat.i. de Theologia. Nyftcn. dt

ftatuit
concli^Goncm fidei , fcilicet non polTc viribus naturz acquiri vltimam beatitudinem. In
qua fuit error Begardorum , vt conftat exClementina , .tid noflrum de Httreticij , &c. Fuiffe
quorundam fui temporis affirmat Bcda in i. 4d
Cor. I j. Tribuitur hice ror \ quibufdam Euno-
mio :fcd hoc inccrtum eft , an
viiibus naturae af-
comprchenfioncm
ferucrit fe habuifte
diuina;
&
pctfonarum, qualcm ipfs de fe pcrfonx habuerunt , & habent , qux fuit cius infaeifentia!
nia
Aooaizi.
&
tam
fibi communica*
Hicronymus , & Bafiiius
potius ex reuelatione
aftcruiflc infinuat
contra eundem. Tribuitur Anomxis ex homiliis

Chryfoftomi de incomprchenfibili natura Dei.
HunccrrorcmcommuniterThcologi Jmpugnant
in fucdifl.
& i.pnrt. ^n^ft-
li.. art.i^.
& damnatus
in Conciliu Vienntnfi, in quarto articulo
eft
quod homopotfftitnfinattm
omnem gradtim perfeilionu
in prafenti ajptfui /ici4t eam m vita ohtinehit heata.
& in quiiito qa6d qudlihet intcUeSHaltt natura in
damnato,qui
eft talis
beat.tndinem /ecundum
,
feipfa naturaliter eftheataifw^yfX^ per vires naturae)
quodque antma
indiget lumine giorit,
ipfam
elettante
md Dettm videndnm ,& eo heatefiuendum, &c.

Conclufionem probat Doclor argumento pro
parte ncgatiua in intiio huius quaiftionis cx iilo
Pauli ad
Roman.
Gratia Deivita attma
6.
&c.
Si ex gratia, ergo non viribus naturaE. Qupd

Concilioperinde probant ioca Scripturz,
rum ; quibus definitur necedltas gratis. Aliqui
&
ILt^ctifi
qucrmttUm,
putant vim huius argumenti euadi polfe, fi diceretur
qu2
KtiititMr.
quod duplex
vifioDei^
fit
viribus naturz acquiti poteft
pcrnaturaiis per gratiam

fi
fed
hoc
alia naturaiis,
;
alia
nihii eft ,quia
viribus naturae poftet acquiri vifio clara Dci,
&intuitiua,euacuatur neccilitas
gratiae.
vt dicitDotor,/)<ur hareftj maior,(}uamfit

gij
ver6 fu-
homincm
qui pofuit
pofte
fine gratia
Vnde,
illa
Pela-
fine gratia iuftificari
,inquam
a(ûaii difponente,
Thcodoret.
fide cap.
in
.part. Dialog.
Dmafcen./i^..
nit.cap,
no mortit cap.
1.
Gregor.
lih.
(pitlih.
declarabimus.
/ionem non
Nec
efte
tia eft inadiedlo
quam
infrk
quisdicatillam vivitam bcatam quia repugnanrcfert
fi
cum
beatitudo ubiedliuaper-
fedc per talem vifionem poflideatur ab intelleû & per fruitionem confcquentem a volun,
late
:nam
ficut
vifio
turat acquiri polfet ex
iia
& fruitio
hoc efrore
viribus na-
gratia,& gloriam cfle cx viribus naiurz perinderepugnat:

quia^r(4> ,(frgloriam dahit Dominm Pfalm. 8.
Beati mundo corde
ejuoniam ipfi
Deum
videhunt,
&c. Quodcommuni confenhi imciiigitur dcviftonc beata,& futura in termino. Huncerroicm Patres damnaut , vc Cynllus lciofolyro.
dt
cap.j. Proi.
&
reliqui
Patres , quos viderc licet citatos i Theulogis locis praefatis.
Probatio veritatis l ratione fumi poteft ex ^tiiaimpmtnodo cognofcendi intellcftus pro hoc ftatu , cx /""f"'' f"*"
*
'*
*
motiuo , & mediis rntelligcndi ; quam fusc deigidius Lufitanus
di;cit
de heaiitudint
lih,(>.
tj.
i.
nosaotcin fpccie tranfigcmas

brcuitatis gratia probaiiores.quz hic afferantur.
Prima ratio , qu<.m adducit , (ft D. Tbomar,
art,i^.i.6,& art.^.
i.part.q.ii.art.^.& i.i. ^.j.art.ycr lih.^.ctntta

Centet ,cap. ti. nihii cogncfcitur nifi
'
vj
r
r
quod cognitum lit
in cognolcenie pcr
cognofccntis
vel per
Ptrhocl"^* '^"
j
modum
modum naturz fux crgo
D.ntma.
copnofcciue pcr roodum coenof- _

cenris. Exquo lcquirai,(i rr.odosellcndi naiurc
fitimetrtjercognitx cxcedit modum eftcndi ipfius cognof- cfnttftr m*centis , neceftarium eft ipfani cognitioncm eflc '" fintf**""
fupra naturam cognofcentis fcd modus eftcndi
Dei excedir omncm creaturam,qtiia iile non potcft eftc modus circndi alicuius crcaturx
fi crgo
cognitio
eft in
..
alicuicreaturxconueniac cognitio Dci, hoc crit

fupra modum naturalcm cognofccndi cicatt.rx.
Ad hanc
rationcm rcfpondet Dolor ntim. 4.

concedendo primam propofitiorem , ninpc
quod cognitumcft incognofctntc fuo modo c(fendi, id eft, intentionalitcr per fpecitm vcl vr
:
.
scltJimr
^"^'J^ *f,ji
volunt, vt Hcnricus , pcrhabitum , vel pir ,,^,/ , radum , vc omncs conccdunt. Dtindc.quod co- iHtjinai,
aiij
gnitum fit in cognofcente pet cogniticnem fibi

proportionatam,& hoc cx natura cognofccntis,
& mediante cognitionc obiedum fit ipfi proportionatuni. Ad propofitioncm condinoralcm
primam
Si modttt efiendi
naturt cognita excedit
modiu
includit repugnantiam,
8. moral. cap, 37.
de vita centemplatiua.cap.
I.
nem
Leo Papa in Serm. ommum Sanilorum,
1r
m virrutc huius
propohtionis
viatori
Augud. 10. deciuit, cap.t. & i.dtTri17. hm^xoCUh. i.tn Lucam.&lih. de bo'
i.
quia vifio clara Dei eft ordinis fupcrioris , ^d

quamadilus viatoris nequit attingcre ,quantum
ad perfedlionem ,
vlterius dari tal^ vifio-
&
heatitud,
Chiyfoft. fitpra citacus in 5. homil.de incompte'

henfihili natura Dii.Oi\g. lih.i. Perinrchon.iap. i.
TKodum
effendi natura lognofcenti
CcnJitiuu'
&c.
,^***"^
Refpondet qu6d hxc conditionalis fcquitur f""
fritrm
/
y
r L L
eJfeHiiicognofcihiiu
cûoajtcut/e babet fMl/m.

effendi cognof-
admodum
centit, itafe hahet cognoftihiliioi eiiu'adipftimco~
gnofcentem
<\\3X eft
falfa:quia cognitio potcft

excedentis in
cfte alicuiusobicctifuperioris
do
elfcndi
modum
clfcndi cognofcentis
moaliis
Angelus inferior non poftcc cognofcereArge-
lum fuperiorem
& aiiis
modus
eciam
...^
p^
^,,,-,,^,^,^
t ffcndi dentu Ftitfi
Dci ficucexccditmodHmeftendiincellcftuscrca-
inejftiuft.
quodcunque lumen fcquerecur quod non poftcc videri liib ranone propriaDeus ab inteliedu creato , quod eft falforr.
Dicit ergo refoluciue quod proportio,qux cft
\""j
ci
etiaro eleuati per
inccr
noncftptoportio
quxdnm
propoctionalicas.
potenciam,& obiedhim
qualitatis, fcd eft
ZZ
ûc
548
frprti tnter fottntiM,
obitHtttn.
quzadmittit potius difllmilitiidincm,
il-
ad ipfum finem ;
tate perfcdionis , fcd potiiis in contratio ; fic
ctiamfe habet proportio obiedti ad potcntiam,
quia cft motiui ad mobile. Tandem reducendo
argumentum ad formam,negat duas propofitiones jquarum primacft, quodmoduscognitionis
T3ui.prtp'
fecundum
fit
fitittus nta-
fcndi
td.
fimilis
formam ; cntis ad fincm

quz non fundatur in zquali-
qucE eft materia: ad
li ,
fit
di,modum
Quod
Dci
cognofcibilis
fcilicet cf-
& altcram ,quaE clt, quod nulla cognitio
natutalis
ObiiSi.
modum
fi
de obiefto cxccdentc in
modo cften-
efiendi cognofcentis:
vUufii
Refpondet nuUam proportionem geomctricam ede Dci ad vllum crcatum quia hsec pioportio cft talis, vt contincns cxccdat contentum
in certo gradu finito quem tamcn gradum rcd:
Non
prO'
ejl
fortio gettnetric inter
T>eum
crentHram,
fequitur indcquin
fit
interDcums& po-
fummaric Do<51:or.
Circa hunc difcurfum cft magna controuerfia
intcr vttiufque Schols Dodlorcs, quam hic terminare cx toto nonlicet ,ob compendium teraporis,
& feftinationcm ncceiTariam
mcn dicam,& quod
fupcrcrit, in
ahquid
ta-
aUum locum,&
maius otium difFero.

Rcfpondent ergo aduerfarij , & potiffimura
Lufitanus,qui hanc rationcm D.Thoma: fuftinct
*rt.^.
.&fe(juemihus.
di ejfendigeneritles.
ejfendi
(^
abftraherc a
materia conucnit immaterialibus,&fpiritualibus. Qua:dam funt in ma-
&
comraunis omnibus creaturis
eft
nempevtcft
effe
caetcrae creaturae
Quod
fi
includunr.
dicatut diftingui pcr
1-r
-j^ ,
vt Angeli.
hoc quod non ^"v**

flinatinu
i-n.
includat matcriam proprlc dictam ,nequc dicat ^/,- wj

ordincra ad ipfam , rccfte quidem , fcd ex hoc communu fi-.
tantum infejtur quod fit in modoelTcndi diucrfecundum naturam ptoptiam,non vero vindicct modura operandi diuerfum per hoc quod
Itaque anima fenfitiuainquantura cognofccns
fibi,&
aliis
communc eft.
Vndc ab anima fcparata,vel
etia in corporc g'o-
riofo exiftete nequit diftingui in modo ecncnco

^ ,.
Mcdw cj. ,. V
f
opcrandi,licct in aliqua perfecrione opcrationis -w^,diftinguatur,quia fic exiftes pcrfcdc attingit in- animt. fep*tclligibilia in adu ta intuitiue.quam abftradli- ratt idtm
/''" ^"^
uc,vt aliasfupra A\Q.n eft , aecndo dc cognitionc
/-^ ...
.'
j. modo cognef,.
f
Daturah animac lcparata:,
mcdiis cognolccndi cendiAneeU
eius , fine vUo ordine ad matcriam, aut fenfum,
.
&
tanqu^m ab
iis
participaret cognitioncm prae-
Quod
vero non attingat eo gradu per-
& Angelus , quantum ad omnem

gradura , non variat modum intelligcndi gcncricum,prout hic dcfignatur: quia ctiam neque
&
non telecolligiturintcntum
nempe gradiim
modum
Quod fi dicas diuerfificari,vt vna eft.

Hoc nihil eft, quia inodus pcrfcdliffimus
tclledus humani cx natura potcntia:
&
g
in-
perfc-
motiui non cft illc modus cognofcendi, Anim didt

qucm habct in via. Deinde , anima vt abftra- '^</'"'*''
(Staimatcria fcmpcr dicit ordincm ad matc- ""'""".'
riam,vt cft forma,& ad rotam,, faltcm aptitudi'/^"Jffg^jif^
nc,& appctitu innato crgo modus ille elTcndi
itiffimi
gencricus
ipfi coirrpcrit
quamuis
in cognitio-
a fe,& per eflTentiam
modoS cftcndi
aliquid alterius gencris fupcrioris in clfcndo
materiae licet ab ca non depcndeat in

Deus autcm & Angdus nuUum dicunt ordinemad matcriam.Angelus aDco diftinguitur;
quia non cft fuum effe , id cft fua cflcntia non eft,
fed per aftum diuerfura. Deus autem cft fuum
cft ai5tus
ejfe,
: ficut crgo cognofccntia

gcnericos conftiruuntur , ita
cognofcibilia conftituuntur diuerfa , per hoc
pcr
^ aliu.
ne tranfcendat ordincm ad matcriam.

Jl^tmdm
Deinde,fi modus cognofcedi fcqucrctur modeftruitcoj/r
Ir
IIdumcllendi luxta rigorem prxtenium illius di- ,;iigf
uifioniSjfcqucrctur quodnullacrcaiura^ciiam inteUtam
clcuaraper habitum fupernaturalem, pollet co- iliuati.
gnofccre Deum. Sequelacft falfa, vt patet ex
hadenus diAis. Probatur fcquela;quiacx principiis pofitis, modus cognofcendi non cxrcdit
modum elfendi, ita vt cognofccns non attingat
fcu fpccietum, & in hocdiftingliitur i rationali

anima. Hsc diftingitur a Dco,& Angclis , quia
ejfe
bi,
fus
Hi
qnantum ad ejfe depcndet a matcria , non tamcn

quantum adrcccptioncmformarum (cnfibilium,
exfltcandS.
& non k fc vcl vt includit potcntia& clfciitia,

& compofitionem cx
ex nihilo,
clfcndi cius.
abftrahunt a materia
animacap. i^.
Angelum,(^ OiU.
ordine ad materiam fcnfibilem ,

quantam
propricdidtam. Tcrtius autem modus edcndi,
qui compctit Angelo in ordinead matcriam, vt
dam
Deus. Qu^vt non fint fuum^j^,
abftraftioncm ^ matcria , fcu immatcrialitatcm,

vt patet ex Philofopho x. deanirtiacap. ii.& yde
inter
nusconftituit cognofccncis pcrdi<5kum
&
quatuor modiellendi diftinguunt in gencrc modos effcndi cognofccntis in gcncrc, ita vt natura
cognofcensdiftinguaturinon cpgnofccntc per
Hljfiremia
gcncricum intclligendi anima: vt diuerfum gc-
funt in matetia
aut conuinccre propo^turo. In itfff* ^*

ptimis proccftus vidctur omnino iquiuocus, nS *"*""* O"
tqutuoia ad
1
/r
,Tluroiturpriraus gradus cftcndi,& fecundusm ppi-fituin
,
ta a matcria.vt ipfa fint (uinti tjfe^vt
fcd recipiant ab aliofuum
mt,.
, & ha:cpcrtinent ad intcllcftum AnVltimum tandem abftrahit fimpliciter , &

omni modo,vt fit purum effe fuum,vt Dcus.
Licet hacc doftrina in fe fit vera, non vidctur
ab ipfa dependent , vt bruta. Quacah ea abftrahunt , vt

,
intÎlcdus hominis. Quacdam omnino fcpara-
dam
ticnalit ani-
efi ab-
non puruin, fed
Angclus infcrior attingit in latitudinc, aut pcrfcdlionc cognofccndi totum,quod aitingit Angelus fupremus , licct cx difFerentia przmiira
modorum operandi fint ineodem gcncrc crgo
i materia:cflcinmateria competit corpori-
teria
Cognitie ra-
fed
nem
mtiri
fenfitiua.
fc):ionis,ficut
bftrahendi
gnofcendi
qux habent
materia
modos cftcndi gcneab aliis in hac controucrfia affignantur per ordinem ad materiam,& abftradlioralcs,qui etiam
bus
jyiuerfi moili
geli.
diâra.
Prsmittit crgo quatuor
li44tur >
omninb
rcccptum
quam
tentiam creatam proportio aUcrius gcncris , vt

opcratiui,& operationis ad fuum tcrminum.HaEC
ttliorum.
ftra6lum
litatcm
Non
intclligibiliain potcntia.
Aliadantnrintclligibilia
palmus dccics rcpHcatus rcddit quantitatcm cxccdcntcm decem pahiiorum , ciquca:quiualet Dcus autcra infinita pctfediionis necetur,vt
quit per reph'cationcm finit^ pcifcbionis,quantumcumquc rcphcetur.squari.
'Rijpottfi
hoc ftatu,& dicimtur
ditexccirura, fcu quantitas contenta. Si repli-
potcntia.qua: lunt obietta noftri intcllcctus pro
&
cxccdir.
Siluitur.
I>er/i >.
polfunta matcria fineulari, vt intcUigibilia in ^"1'*
rcdle applicari
nullam cfic proportionem

creatum quia infinitc
obiicias
vt entis ad
obicdlum fcnficius:,licct fit in materia,vt cognofcitur tamen abftrahit a materia. Alia abftrahi
qu6d
poffini habcre
ejfe
in cognofccntc.
Nam
cognofcibilc in cognofcentc habeat
modum
&
ef-
fcndi ptoprium. Sed quidquid fe tcnet ex paite
cognofccntis
DimndioXLIX.
cognofcentis creati pei modutn habitus,aut fpe
ciei,non e(l purusa&us
& idero
de cognitione:
UMtm ^
quia e(l qualitas creata,& in poteutia ab alio exiUen$,feu per virtutem altertus dependens ,
in-
Pfnui
hzrens
di'
&
/icut aliud
quodcunque accidens ergo
fadimt k
mttri* , (J nequit eile racio actingendi ens
mbi*3.
pucum
& fepa-
tjft
ergo &
illa eft
caufa przcifa
enndem effeûm.Ted
vbicunque
perindefe
ita
&
ipfa
forma eleuans per nullum autem

a&us e^ndi rcpu:
ne$,per quas Theologi,& potiilun^ ipfe
ratio-
D.Tho-
lic^c
inrcprzfentando
obiedli'
fi
prout
quocunque intetkdtu fupcciocc ex quo potcft ctiam

moueri difficnltas.
Sic non magis rcquiritur cx przmiffo difcUrfu
in
modum efTcndi
cognofccntiscfrczqualcm
cfIendicognofi.ibilis
iedtx cognofcibilis
modum clfendi
qn^mmeduro
(flcndi
ob-
cfreincognofccntc fecundum
cognofceiitis
modus U*dm eftit-
qni ^ ficut
bec
modo
ica vt
cilendi cognofcibile
non excc-
aut vinbiiflv
cdcndi cognofccntisicrgo ratio naturanon fuffragacur ad probandum Deum poHe
potcntiz.qui tantijm elTedcbcc ex hac racio-
ris
ordinis.in cognofccntcfupeciorisordinis haefTcndi perfediorem, vc v.g. lapiis in
incelledionediuina habec modum eflendi perfc*

kiocem , qu^m habcac lapis in feipfo quia ha:
modum cfrcndi ipfius
qu^m
fic
tnodus cffcndi eius in feipfo
in fcipfo.
Conficmacur, quia cognofcens vt coroparatar

i %
perfediffimuro cognufcibilc, fe habcc C^r.
vt pcrfcftibile ad pcrficiens , & perfcdluium
adfuum
perfedioncm parciciparec
ua refpedu pcrficicntis
cerialicacispotentiae cognitiua; fcnlitiuar.aliiisfu''
prîoco citato impugnatum efl: quia lic^t fpetu impMgn*- cics fenfibiles eofenfa dicantur ^ Philofopho
tur.
cfTe iromateriales , quatcnus natuca in eis produccndis nonincendac affimilari pafTumagcnci
realiter,& in
formaeiufdcm racionis,neque agac
pcr mocuro Phyflcuro

in
qui
cfl
focma produda fccunduro
ad fimilicudinem
tjfe rei
& cncis,fcd
ad firoilitudinero canciira incencionaiem perinde

tamen agit in materiam , & perinde forma in:
tcncionalis cfl quanca
forma
realis. Accedit, vt /i^ri diOtam efl , has formas
fcnfibilesnonin folis potentiis fcntitiux produ*
ci
ic excenfa
fed etiam in aliis corporibus
non
ficuc
cognitiuis,
vt producuncur dc fadko forro^ vifibiles in oroni

diaphano , & fic cciaro in acce fpecics odorum
ronorum:ergo falfum cft ica has formas ordinari
ad pocentias cognitiuas fenfitiuas folas , & non
ad alia fubic^â, que non habcnt illam immatc-
&
qu accribuicur poccnciz cogniciuat

fcnficiuz perhocfoli^m,qu6drccipiac calesfpecies , qux pariformiter in aliis recipiunturnon
riajicaccm,
Quod fi dicatur inrelligi hanc abftraîonem quoad aûm , non fatisfacit , quia
medium cognofcendi ,
ipfc aftus ex hoc difcuifu habent eandemabflradionem:aftu$ tamen
ipfe,& fpecics fenfibilis , vt difccrnitur ab tStv,
fpccic intclligibili , recurricur necefTariA ad
roodum cfTcndi , vc
illis Ct matciiaUs*
cx
cognitiuis.
&
&
&
eciam
llc
non repu^nac cognofccns habere imperfed^torcmmbdum cffcndi ,qu^mhabeac cognofcibile
omneautero pcrfcîbile
Dcinde, quod dicitur deprimogencreimma-
diuin^ inrellcîonisi
ergo ficuc non cepugnac cognofcibile habere

perfedliorem modum efTcndi in cognoiccncc
cinacionead aliquidnonexccdensmodum cfTcndi cognofcencis cum camen c contrario ens ad

finem neccnTari^ excedacur i fine , aliis nullam
a fine.
**""' '
it.i
obielum excedcnsfccundum genus in modo efrcndi;& tam finis.qu^m operaiio creaturz fpiri-
moduro eHendi
''
ctiam modus efTendi "i^'f'""*

cognofcibilis in cognofccnte fe hibet ad mo,fl'f,r*fiti,tti
dum cfTendi cognofccntis iroi hoc magis vidc,
becmodum
it
modo
finem vltimum fub ratione propria quia

refponiio eft in promptu, ncmpe hoc repugnare,
qiiia ex modo cilendi intelledûs nequit attingere
nuutrittlit-
ttgmitmt.
cepra:fencacio
dum
Mttipititr im
qus
turrequiri. Sedobicftumcognofcibile infetio-
rali
fmkitS mtm
mas, probant podibilitatem noftrz beatitudinis

exappecicu innato intelie^bus creati ad viden-
fub racione propriavideci,auc cognofciacreacura,maximc h fumacur illa racio ex appcticu qatu-
Xft JltMUfS.
formas verc mateiiales
iimilicudinero cfTcndi
lis
ftmfibUit.
funt cogniti<.
diftinguitur vcrd ab intclledu,vt recipit
gnansiptigeneti.
dat in
littu fpeciti
-,
Cflendi cognofccntis fc habet ad cognofcibilc per
modum
Immatnia-
non
indc inaliis rccipiuntur, quae
eiufdcro generis tribuitur
tualis fequitur
10
Ui4m tm.
u^ fumacur , eft obicdli fecundum tfft rei

eciam fe habec reprarfencacio propcia cius
Deindc,hinc fequicur eneruati omnes
iltMMtt.
in
co,quia includic dependenciam ab alio in r//^, ac

proinde poflibiiitatem , vt opponituc adui puro
(icut
** MfptlitH
quim potentiismateriaiibus, non tametl

modo efFendi, aut recipiendi fpcLies, qiiz per^''
rebus
inccntionalcs finc
&
kttuitudinit
& indiuifibilist
turpoiEbilisilla attingentia intelledui Angeli-
habet intelledkus eleuatas.qui per nullam eleuacionem,aut formam eleuantem intrinfecam poteft conditui in aclu oppuiito fuz potentialitatis,
perquameft fempec i Deo in fieri,
confiruttri,
ftJthilftMtf
Potcntia crgo cognitiua fenfitiua in ratione co*

gnitiax haoet qu6d diftinguatur ab aliis tam
uz
erit,habebit
TiOitmr modm probtndi
tcnfus,in his fpiritualis tantum
549
ratum ab omoipotentia. Probatur confequentiat

quia eatenus ex hoc modo philofuphandi nega^
in
QuxftioXI.
'.
bile, eft mfcrioris ordinis

,
inqnantum
,
,
& in putcntia pafli-
&
adu ergomagisconuenit
:
peifi-dli-
perfcdliui
vt eft in
perfedibili exccdi i
perfeîuo ex gcnere fuo , quiim cxcedcrc pcrfcdliuuin , aut illud adzquaie in mudu effcndi.
Confirmatur fecundd , quando aliquid eft pet
plures caufas poteft pcr vnamhabere aliquem
gradum perfedionis , quem non habcr prarcit^
ab alia , fi caufa? ncccffario reqnirantur fed intelledlio ita fe habet , vt fit ab intellcdiu
obieGto ergo ex obiedo potcft habere aliqucm
gradum pcrfcdlionis , qucm non habct przcis^
^^,^;^^
nmatcniit
ptrfrait-
w*/*/^
13
Cmij&. 1,
&
abintcUedlu
fed immaterialicas
&abflralio,
jnttttt^ttmk
vt fupponitur, non competit intelledlioni ab in- thiiattmUt

tcllcdhi , fed etiaro ^ cognofcibili :ergo etiam ^"A*'**'**
maior abftradio i materia potcftcompctereintcllcfkioni
,quam cognofcenti
V. g. aniroa feparata potcft
^*
"'**
ex modoefTcndi:
cognofccrc naturaliquiim ab-
ter fubftantias fcpatatas taro intuiciu^,

ftradliuc, vc fuo
tclledio
illa
loco probacum
vt cft obie&i
eft
fupc^} fed in-
omnl
abftcahic ab
ordine ad maceriaro cam adu , quiiro apcitudinc:

^ roateria,inquam ,abftrahit corporali: non its
incelledûs , auc anima , quia dicif ppccitum,
&
ordinem ad corpus
vt fubicdtum
natum infor-
mari ab ipfa , & ad totum, vt cft pars eius : ergo

obiedlum in cognofccntc non habet candcm mo-
dum
cfTcndi
tatem
&
/emper , quantum ad
iromatcriali'
abftraîooem , quam babct cognoi^
ccns.
Cx
his patet adillam propoficionem
cestin cognofccntc pet
modum
qu6j
cirendi co-
goofctatitf
'4
Lib.IV.
550
Sententiarum.
&
DtcUrMtmr
prout Philofephus dicit ^.de *ni'

gnofcentis ,
macap.S. &alias,tc% clle in aniroa , &c. Intelli-
rnodtu tjftn-
gendam
di ri! in ani-
led per limilitudinem intentionalcm

fentatiu^
ttUeiftt.
de
eire
intentionali
inejfe
non ver6
in
ejfe
entis
& non reali,

& reprx,
quia id repu-
Qubd li ergo repugnat rem eflc in annna

(ecunduin modum reaiem eiFendi rei, non fequi-
gnat.
nicat txtrt'
quod modus cognofcendi geneiicus obiedi,

aut fpccificus , non poflit excedere modum effendi Lognofcentis quia quod conucnit pcr medium alteri praecise , ncquit ineifc eidcm perfefed ejft obicdti
tiori niodo , qu^ra indt medio
inanima folum cit pcr iimilitudinemrcprsfcn-
mo
tantem,
tut
Ixtremum
non eommit'
rtifi
in
midif.
imprella
iiiie
Ht
iiue exprella
ergo
nun communicatanimx,
niii inquantum communicai huic medio , quod
cft /imilitudo rcpia-fcntatiua cius fcd hsec non
acccdit , inquantum reprxfcntatiua eft in ciTen-
modus
eilendi obiedi
do, ad
modum cflcndi obiedi
in fe
ergo neque
requiritur etiam vt cognofccns ita acccdat
modo
elTendi
modum eflcndi
ad
quantiim ad
ficut ipfa {imilitudo
obiedi
iii
ergo
modumcnendi
aliquandoexcedit,aliquando non accedit ad pcrfeftionem eflcndi obicdH , itaetiamcognofcens
inquantum
poteft ita accedere,
fed deficere a
modo
& non accedere,
cflendi obiedi in proprio
CompMrMtur fuo f^. Et patct confLqucntia, quia

eognifcem Md
tignitU mi-
Hm cognitione tMMum.
nulla eft
comparatio cognofcentisi quicognofcenseft,ad

obiedtum, nifl ptxcisc ratione cognitionis , quia
omnis alia comparatio eft ipiis extranea : cognitioautem fccundiiin modum eilendi genericum
no neceflario proporiionacurin elTcndo obiedo,
licet in reprarfentando proportionatiir.
ergo dicitur
cMufMm fMrtiMlim.
qu6d modus
Quod
operandi
naturalis
modum
nacuralem eifendi ex i. de ctlo

Veruraquidem cft, quia opcratio fupponitur ,&
fcquitur etiam ad ejfe : 8c fi caufa eft totalis , nequit dare aliquod ejfe fuo effeifiui , quod fit perfedius quam ipfum^,^ caufa: , Ciût neqne producere aliquem cfFedum , qui excedat perfeClionem caufz fed in caulis partialibus non verificatut hoc , quia perfe^tio cfFedus poieft crefcerequitur
MffeSutp0'
Ull txeidtri
re vltra pecfei^tionem faltem caufae
minus princi-
pczterea admitto in prsfcnti materia

perfedlioncm intelle^tionisquantum ad modum
palis. fed
cflisndi
non excedere
modum
clfendi potentiz;
commenfuratio in hoc
confiftit
raus in qualibcc creacura
&
, & comncmpc quia ex ni-
eft liraicaius
poficus ex poccntia,& a6bu
racio entis ad finem
tatur vltitnate
tentia fpirituali
qua
finis cft
in
quod maximc veruin

,
&
compaquo quie
eft
eft
de po-
beatificabili in obieifto
vt
fimilis iimicacio
& finicudo includens
priuacio
, quod ex natura fna ncquit inciuderc per idencicatem iufubftantiaperfedlionem
primi
eft calis
a6lus fecundi
ciiam adus fecundus
ita
fic
aduc-
modum formx
componencis , vt cft
operaiio , & media adiundaoperandi , qnx func
formx accidentalcs qux infunc per inhxrrntiam & non per identitatem , non ficut infunt
fuaatcribuca diuinx c(fencix,qux in fe vnitiiie
concinet latitudinem totam ellendi , fub infinita
niens per
perfcftionc.
Hocergomodo
modum eflendi,&
ica
operandi modus fcquitur

etiam modus operandi in
&
&
mediorum ipficompetit
non
pofle incentionaliccf attingerc obieûm quod in
pcrfeikione naturx
in propria fpecie
non
fequitur camcn inde
& limitationc eifcn-
fpecic fequitur pcrfedtione,
di in fpecie,qux limitaiio faluari potcft in
modo
obiedum coromune,
ica vt fiue incellciûs animx eft inferioris gradus
incclledualicacis
ita eciam non accingat xque EMdem
agendicirca idem etiam
fr*-
pcrfcdlc obieduin incelligibile,ficuc attingit na- portioferuuturaliter intellcdtus Angeli

la
videnc
alicer
Solem
& alitcr perfcdius
& aqui-
v.g.homo,
quem eciam videtnodua
&am. Eodcm modoin
,fcd
"'""*'"*^
^J^
a^J>,
actingunt idcm obie-
piopofito dc anima
&
Ec fccundiim hunc modum diuccficatis melius cxplicacur illud principium,quia vniucrialucr verificatur,qu6d modus
operandi fcquatur modiun eflendi , cique pro-
Angclo dicendum
poccionacur,
non
cft.
foliim
fcd cciam fpecifico
modoeflendi gcnerico,
quia ficuc
ej/i
accenditurfccundum fpccicm
cx
modo cflcndi
ipfamabfolutc
fic
non
variat
prout mcrc
eft
limitac
&
ca
pcrfeftitis
ficut ditferentia
modu opcrandi,
ita hxc
modi operandi , eft ex
limitacionc. Modus ca-
ficuc
qux
ordinem
ici
qiiam fecundum
comparatur adêra
confequentfcr infunc;
extrinfeci ad ipfam
extrinfecum
&
confticutionemintrinfecara aftus primi
Ide6queobie6tura,&
cundi,
trinfeca,ficut
rem,
ad
nihil facêns
finis,
& caufacfficicns,non
aut fe-
qux funtexdcbcnt com-
crgo neceilario ordinatur;adaliquidfe pccfedius

in eflendo, ad quod fe habct in poccntiapecfe6bibih. Propofitio ergo vera eft in hoc fenfu,
qu6d cognofccns non exccdit, inquantum cognofcens cft , modum fuum eflendi , non folum
, fcd cciam vt ordinatur ad aliud fecundumexigentiam fux nafccundiim modum attingencix, qux ex
lursc ,
&
aftu primo
vt ^bfolutc in fe confidcratur
ipfisM cffc.
ficut crjro Angelus , ,.

nemcxceflus inpeifedione:
r
JnltmttMtto.
/?
j
V 1h- ,^comfi'
animaquoad accum pnmumlunc hniti ,&
micati , ita etiam quoad fccundum funt fimiliter fitiom.
limicaci & finiti. Deinde , ficuc limitatio a6lus
municareinmodo eflcndi coenofcenci inquanr

r
tum ad ipfa , vt extrinfeca comparatur nam h-
recinet in cflendo
autem ad finem neccflario dccrefcit i

perfe^tione finis quantumad modumeflendi:
in finc:ens
*"'"'''""
quikm quoad fpeciem
modo eflcndi , eiiifque

mcn elfendi incrinfecus
pecfe6tifl[imum
tam quoad genus,

limicaciontm fui,quitm Comminfu"*
quoad perfeftione adtus primi.qu^ limicata eft,& '^^" ^
finita,ficeiiamquuad adum fecundum remaneac ^r,(î,
hilo cft
quod habet pecfedtiorcm modumeflendi,& in
obiedum
Preportio in-
ficut aftus pri- yj:",^^
limitacio etiam in fpecie
fe
fubie-'
Propofitio ctiam ita vcrificari dcbet , vt ordo

maneac aucem modus
ad finem non tollacur
operandi coramenfuratus modo eflcndi ; qux
intelle^tioncm obiediuc attingatur obiedum,
&
tiini*.
modum eflrndi
excedic
genu$;ita&modus operandi;&
ad uium
diiit prtfofi-
modo eflendi
&i cognofcencis.
ficautcm confideratur vtquzdam qualita$,&

accidens inhzrens ; inde non fequitur quin per
CompMrMtit fic perfcdtius ens , quam fit cognofcens : imo

intiUeSm Mi contrariutn necetrario fequitur , quia comparaebitltum vt tio potentiz ,
cognofcentis mcdunte potentia
dfinim.
ZxplicMtii
fuo
/-
CompMrati
txtrMntM ordiai rirum.
cut effeûs quicunque efficientis in
non neceflariocoramunicat
in
modo
cflcndi fux
caufx ; ica ctiara neque finis cxcrinfccus , & perfediuus in modo eflendi debet communicari enti ad finera ; fed contrariura videtur dicendum:
quia finis vltimus rei debct excedere in perfedione,&cfre ens,quod cft ad ipfum.
Obiedlum autem vt comparatur ad cognofcente fecundiim raodura eflendi proprium obie6ti,vt antecedichabec racionem efficiecis,& finis.
x vcraque crgo hanc ratione non dcbet com-
municare
'
DiftinaioXLIX.
modb
monicare in
)bitltHm
efTendi cognofccnti
VI
tfficitai,
^ jiou.
tiomult tbii-
Oi.
fcdiiuHmextrinrecum operantis : effe vcr6 quod

eft intcntionalc ipiius obiedi in cognitione , eft
iêiusrecundum ^m'<^,
non effe Ampliciter.
Hocctiameireintentionale in quantum terminat cognitionem operantis , ell eire obicdli in
tur icternidti, dari prius, aut poftetius, aut alte-
nam cognitioobiedum fccundum
De
priori intclligendus eft Philo-
ibplius, quandodicit obictflura
cogno-
in
eile
& inielletum ficri omnia
etiam intelligacur de cxprcflione formali ipHus cpgnifccnte,
tionts,qtia vnit
obicAoctiam
niil
extrinfcco.
Obiicit tamen przfatus auchor antiquitatcm
18
Aaihr
huius Philofophix
thore
libri
rit ipfe
lihri
vt quae
defumpta
ab au-
ell
de CauHs inter opera Ariftoceli$,fue-
Auempace,
author,vel Proculus, vcl
vel
aliusquicunque ex difcipulis Ariftocelis. Probat autcm pratmilTam propofitioncm. Co^nitio
Cinfii.
cuiHfiunejue cognefcentU eft ftcunJMm
modum
effendi
Hancficprobatex ptopofitione
OmnuintelligentiAfcit tjucd efi fecundum fe , fir
naturitipfini,eiic.
8.
Prnpnflfla
tSant
itliM ijModefifuhfe,
jtM3ori*.
&c
& explicat modum fic & /:
hdc tfi fiih^dntia
teUigentiti tjuidem
fecundum rnodum futt fuhfiantitifit
intelligibilif.ergt
reSy tûat accjmrit
defupers(^ ret cjuibiu (f/f^f-K/i,&c.ergo apertis verbis
tam res fdperiores,

intelligcre fecundum modum
docct Incelljgentiam
quim
infcriores
Quod
fux fubftantiz.
fHam,& caufutum fuum

tim,
modum
ver^ inccndat
eftendi narurx, cxplicat dicens
per
caufam
cogntfcit
modum
ûi
caufa
per TKt)dumfiuifuhfianti*,& ftti efieMc.
Incelligcncia cognofcic
fuam caufam,
:
efi
fcilicet
Ideft
&
& fuum caufjfum

caufa
vt
qui ipfimct Intelligenciaceft
quaedara natura cognofcens
fit
hzc omnia cognofcit, fecundum gradum

in
calis
efie
quia
eftendi
& inteltedlualeiTi qui tcponicur

cognofcentis & mox declarat vlci-
iminaterialcm,
mis vcrbis:^î
ipfa non apprehedit nijiper modie
fut fuhftamia:,& ipfa
efi fua Jntelligentia
dit res apprehenfione
apprehen-
inteUigihiU ,fiut inteUigihilet
pntjiue corportA,it.c.^x^Q doccclntclligetiam in-
fecundum modum eflrendi fuac naturar.

Patct idem ex propofitione illa Proculf \-j^.Omtclligere
nit intelietiut intelleStualiter eft,&tjua antt
ej^ptft ipfumSd
cft,
fecundum modij
i0um,&
intelligen-
narurz intelligic fuperiora, & inferiora.

Refpondetur longc diuerfum efte inftttutum
tnentem authoris illius libelli ab interpreca-
di fuz
19
RilpoHfia.
&
Error
tione prarmifta
itlilti
MHthoril,
ab aetcrno
tjfi
b nttr-
attrnitas tfi
hic
enim pofuit
it\c\\iit,
caufatum
tfifuptrattrnitattm, ûoniam
& Jntelligtntia
ipfitte ,
mtur,vtl parificatur attrnitati
cum ta,& non
Communit
te prarmific .fedeffe,t]Udefi
teUigeniia
tjuoniam
efi effe
oppo-
ûeniam txttndiiur
alttratur,ntût defiruitur,
fmt.
Intelligentias
vC pacet in propofitione fccunda:
Caufi prima,
JnteSiftntiiu
&c.
& an-
ur.
omnem
fucccdio-
&
dicebanc
fic
tfi
i.
dicens
cum
mutari.
JEtirnltlU
bilicatemquantiim ad ;j^,&virtutcm,& opcratipncm. vnde Propofitio 169. Proculi eft hacc*
Omnit
intelleRtu <m attrnitattfithfianiiamhahet,
& eferationtm.
&
Hoc
ipfam infinuat
probatio fubiundbaab hocauchorc: t]ueniam,in"
quit.f/? effe fecunditm hahiiudinem vnam , vndt non
potefiatem
patitur,neque dtfiruitur,
alteratione virtutis
ftruitur
quoniam
&c. non
patirur
aut operationis
eft j^
fcilicet
nequede*
vniformiter fe habens,
& fecundiim
habitudinem vnam. &hocetiam

eft quod Ariftotelcs^vt/M/T^f vifum eft de ceifa- Ctn/intit/,
Arifitttlti,
cione mocus c2lorum,negat,inquam,fempiterna
entiaaliter fe habere infe, au( dicere nouam habitudinem cx ratione fui , fed tantum tetminare
noua habitudincm,qux eft in mutabilibus ; quia
ncmpe fempiterna non funt mutabilia , neque
alterabilia,fed dicunt cde ncccfrarium, &fecundum vnam habitudinem. & dicit hic author:
vnde motum
mutabilitatcm tribuit anima;
Ahiieati
nsbiliflimz ( fupple czlorum ) quos Platonici
ttHfteunconftituebant animatos. Vnde hanc animam ditm flatt'
fecundum fubftaniiam poncbant attingcte ztec- nitti.
nitarem,& fccudiim operationcm tempus ratio"
nemotus,qui fiicorporum czleftiumin teropore,ciraque ponebant inhorizontc ztetnitati$,id
eft in vltimo circulo vifibilis hemifphzrij.quafi
anima efTet in vlcimo termino zcctnicatis >
principium temporis.
Suppofito ergo hoc,quoddicit de zternitate,
10
immobilitate Intclligcntiz incclliganc ea . quc
&
&
adducit contra noftramfententiaro. Pater igidius,ex illa prorpofiiione odlaua: quia cuin probauerit propofitionefcptima,
non
fic
corpus
nec
bilitate quantitatis
quod
Intelligtntia
aliquid diuifibile diuifi-
autmotus
aut temporis:
quia Intelligentia non eft diuifibilis fecundura

fubftatiam,aut operationc :/fif<,inquit,f^ Imtlemni
ligtniiafiiptrior emni corpert,emni ttmpert,
multitudinf.tjuedfiinutniatur inta pudtitude,no in-
&
uenitur multitude
nifi ejttod rtsftt vna i)cifitt,Scc.iriic
iuxtamodura
philofophandi Platonicorii, qui poncbit formas
multitudincm
tribuic Intelligetiz
fubfiftcntesfeparatas,quarum participatione indiuiduaconftituerentur, vt Petrusinfj^ k caufa
prima,
quz
eft
primum ens
animalitate feparata prima, in
in
t/ft
tfii
ftp
ftm
Hatf
nietrum.
omnes
hunc mo-
rationcscfTent vnura in exiftentia.
tatcs,
idta
animalisab
ab
intellcdlu fcparato,& fic de aliis,quamuis
hz
Torma
rt*
incelledtiui
& perfeftiones participatione fupcriorura
formarum
&
licet
fab hac ratione dici poffet
multiplcx.iamen vt dicitur vna.cft in exiftentia,

non diuiditur. Idco fubdit:c*wi trge /mtHigttiafitfecunditmhunc modu^xd eft,vna res exiftcs)
&
tUttifiontm ptnitits
non rtcipit,8cc.qtted
tfi
Ofirati* et'
âcttm fmbfiAntiaUe
fequenter hi Intelligctias paii, aut alterari fecu-
vuUfcientiam rticorperalu, nen txtenditur cum ea,
dum
ftd ipfufiatfixa /ecundim fetum difpcfitiontm , tjuttcerper*

niam tftferma,a ûa nen tranjit aliquid,
motuiquiaficut zternitas eft indeficieiHia

cflendi cum imraobiliiace : fuccefCo autem con-
ncn Mlttrari,
am
dum fcparatum, habcre indcficie(iam,& immo-
ficergolntclligcntiainferior recipit fuas boni-
Scriptura res non clTe ab atteino.Negabant con-
tp.
excludit
fua entitate:
dumimpugnat Philofophus inUhreprimo Mtt.
ttemitate
TigkDioi^yC.dediu.nominihtu cap.
Setwidm
pejfejfie, fic
& motum in
Jn-
cum
IntiUignttim
interminahilit vita,& tetafimul, ûid fu.
fecunditm hahiiudinem
vnam,non patitur,neque deffruitur,Scc.Hxc eft c6manis f(?ntentia,& error ta Platonicorum quim

Peripateticorum Philofophorum , qui Intelligentias ponebant ab cernojquem errorem cor-
Xit.
& perfela
efi
pracdidli Philofophi Intelligentias, fcu intelle-
intuiciuam terminat
gnofcentis.
de
in fine,aternitM
nem
&
Ut.
rationem,& pa(fionem,quz fiunt in teporc:quoniam ficut dcfinit etia Boiftius de Confolatione
nem,
&
ttntr rift-
telligentiz,aut ipfa Intciligcntia.quz coifxtendi-
fpecie, vcl cogni(ioneabilra6);a:
fuum effe rcalc ,

extrinfecum,quae cognitio cx
genere fuoeft vlcima,
quietans appetitum co-
Obieai).
&
fecundumprius
pofterius in motu fecundi!im(cmpus,ide6 negant in eternitate In-
tingit
&
Efle inttn-
551
licct in
racione letmini pollet ad illud cfTe opcratio co<
gnurccnii$,& vteffcdust
vt ordmaturad per
&
4idtftrntt
QusftioX.
&
ûidtm
InttOigfti*.
ûidem nonfiint
gentia non
eft
ita
cerptu
&fignificMio
Sententiarum.
ejMod InteUi-
neîte diMiditurfithftantia eitu
operatio eiu$, ûodvtritjMefint res vna.
(Sr
CuJus probationis
txpofith D.
ThmA.
V,
Lib. I
552-
vis ita declaracur \
D.Tho-
ina leSlione 7. cx Procuto luodautem, inquit,i-
aternalu
telleSitafit
ftantiam identitas
tjMia res illa
mamfeflat eperationis adfitbeft virtw probationu huim :
&
cui conuenit
fua operatio ficHndum fuam
bec intclligentiz
talit eft inteliigen-
&c. qucm dodrinam ibidcm
ergo in propontioneillaodtaExponitur
ua declarac raodumtquolntelljgentiafcitomnia,
tnodtu
quo
nempe in fua propria fubitantia tanquira motitrrornn jirepraefcntat caufara fuperiorem ,
uo , qua:
thit ittfrO'
,
&
&
&hC
cftcognofcerefccundiim modum fua fubftantia; , inquantiim repracfcntat caufam,& caufata , pcr operationem fubcaufata inferiora
ftantialem
& fcientiara
qua: identilicatur fuae
fubflantiae.quam dicit elfe fupra motum,tcmpus,
&
quantitatcm,neque pati.ncque diminui , vt ex

didis colligitur,& dc eft indiuiHbilis quoad haec,
in eirendo,nc etiam
,
quoad operationem eft indiquia fecundum mo-
& non multiplex
dum
fuzfubftantiz cffendi indiuiHbilcm

feparabilera in ejfe i fubftantia , non Hcut
& in-
alij
in-
tclledus infcriorcs,vtanimarum,qui intclligunc

diuiiibiliter
operando.
fccundum cempus
Hzc
&
alteiantur
eftintentio huius Authoris
&
non illa.quam eidem tribuic >gidius. Hxcautem dodlrina eft falfa quam reiicit Hdcs , quantum ad ptincipium,in quo fundatur de zcernita,
teinteliigcntiz,ex qua concludit
ille author eius

immobilitatem in tfe,SiC operari & quantum ad
conclufioncm dedi^dam.
Reiicic cciam Theologia communis Scholz,
quantiam ad confubftantialitatem operationuro,
:
'RoiicitMr
frtfattu
trror.
cura
& cft crronefl,quantum ad
neccflitatem
quz
ex
ea fequitur liberi acbiiri):illam identitatem opclationis ad intelligentiam
impngnat Dodor
in
XxfUeMtiw
prima diftiniiione huius tjuarti, vbi contra eam diffcruimus.Eamimpugnat D.Thomas i.part.qutft.
f^.ar. I .Quz autem obiicit prztetea przfatus author cx Athanafio , & Maximo,funt facilis folutionis,quia nos admittimus cum Aihanafio non
pollc intelledbum creatum attingere Dcum cx
Athtmttfitti
viribus naturalibus,quia crcatus cft ex
fjf cttori.
& illud obiedlium fupra vires
illius
cleuatus attingerc
tcft intellcdbus
ita vt eftentia
fit ipfi
dus, inquantiim
eft
caufata^ fupcriori
Steuridii etn-
mo-
ditionlu foU
modum
.fimodue ejfendi rei cognita excedit
lis, fcilicct
dum ejfendi
naturtt cognofientis
modo
non cognofcic
eflendi
Patru,qui negac
Deum
,
cognitio iUiiu eftfit-
Refpondecur ex didis incencum authoris efle

probare qu6d cognitio rei alcioris ,
infecioris Explteatio,
f^fcfpm infit eadem fubftantiz cognofccntis Inteliigentiz,
&
& fieri per ipfam cflentiam, vt eft caufa & caufatum, & fieii indiuifibilitei & infcpaiabiliter
,
vc pizcendit
rum
ille
auchor
ica
& zcemat
etiam cognicio ea-
cioearum non
cognofcit res
eft
diuecfa, fed
vna:quia non
diucrfas fecundiim
illas
quoresipfzin
ipfis
& qu^muis diuerfz rcs fint

& infcrioia in fcipfis tamcn cogni-
eft indiuifibilis
fupcriora,
ab
ficuc cft indiuifibilis
func diucrfz
(c
modum,
participando
rebus cognitionera tanqu<ira ab obiedtis
motiuisfpccificancibus, fcd cognofcit per
dum
fuz eflentizitanquam motiui,
gnofcendi,&
diuifafunt.
indiuifibilicer ,ea
mo-
& medij co-
quzin
feipfis
Hoc raododicimus Deum cogno-
fcere creaturas per
modum fuz
fubftantiz indi-
cognofcibiiitatc Dci, fub rationc propria a crea-
tellcflu creaco eciam cleuaco *& non folum Philofophi dicercnt Inteliigcntias non poflc attin-
ttntui ab iO
tiuthort.
ab elTencia^quz
Deum
videri natutalibus viiibus
qutfrohatio.
vc ilia in fe eft co-
auc eciam comprehendi ab in>
uitur, eiuf-
modo inferiori.
gnofcibilisifed
cura,vcra funt;quia illud
intellc^^tus creati
pra natHram cognofcentis,S>cc.c\yiZva propofitionem

probat Lufitanus ex eodera auchore iibri dc
Caufis,cuius verba siit eodcra inloco.Etfimiliter
omnis fiiens nonfiit rem meliorem,(ir rem deteriorem
nifificundiim modum /ecune&m tjuem resfunt , &c.
Si crgo tem meliorem non cognofcic fecundtim
modum, quo iilaeft in fc, fed fccundiim modum
nacurz cognofcencis, vcique rem alctorem in
in
Maximi,& rcliquorura
eogrtofcir*
ferfuam
, fecuata proportione,
opeiandi , quam infeit inccile(ûaiitas,quz fequitui ad giadum geneiicum.
Ex didis patet quid diccndum fit ad aiiam
pcifcdtioncm fccundz prcportionis condiciona-
quoHd
qu^ adducit cxChryfoftomo,& Dionyfio de
eft.
T3itunt In-
ferat eandera diuetfitatcm
intclleûs creaci,
refertur ratio
titur.
caufa
fit;tamen po-
to,qiii obii
ejfentitim.
,&
uifibiliter,quantiiracft cxparcc cognitionis.
fub ra-
diuerfm ak
Nequc videtut ratio,vnde intcUedluafequicur adgradum fpccificum,nonin-
nus cntis creati fpc(5tct , nequc clcuatio cxtrahat

intclledum extra naturara intellcitus crcati , licct ei tribuat vires fupra naturam propriam,
quibus attingat Dcum modo tamen proportionato fuomodo cirendi,id cft,finito modo.Rationem autcm illam redc aflignat , quia intelle<Stus
crcatus habec obiedura raotiuura propriura,
quod eft cns crcatum loquendo dc motiuo naturali,non vero Deum fub latione propria , qui
Ad idem
& ob-
fui intelle-
cntc,
non
PU-
inferioris.
tionc pcopria,quamui$ hoc totam ctiam ad ge-
cx creatis non
folum
Senfm
piopria cuiufli- ttUlgtniiam
ratio intelligcndi,
pdmum & mutiuum
icdlura
litas.quz
Ad propoHtum
uilibilis
quantum ad proportioncm cognitionis
gentiis
dlione fupeiioris
rcprobat.
fofititn*
modo
Intelli- lofofherum
au-
cui conuenit intelleElualis operatio ficundum na-
turamfita ejfentia
fe in illo
rts
ejfentiam inuartabiliter operatur

tia
fundaient
& communi omnibus
eircndi gencrico
vel
^Kandoûe magis,<juando(jtu minits operetur

,
modo
Ideoque nullo
quandotjMe operetur ^ quandoijue non operetur
illa
pcriores, nifivtfupcriores funt caufz ipfacum.
modo clTendi in qualibet } fed fundarent fe

in modo elTendi particulari , & fpecifico cuiuflibet in(]uantum dcficit i modo elfcndi , &pccfe-
CMifita operatio accidentaliter adMenit,
fecMndum iUam operationem , variationem accipit , vt
tem
primum ens fub ratione propria , (ed ia

quantum fe habet vt caufa , fed eciam dicecenc
Incclligcniias infeiioces non polTe attingcre fugere
eft
fuperexcedens vires
& omnis pcc fe obiefli motiui
naturaiiseius.
*
Ad primam rationtm ahtrttu DoEleris, &c. Hzc
ratio cft D.Thom.iib.ycontra Gentesc.î. eftque
&
Henrici ,
cft caiis : Illud obiedum non poteft
cognofci <i cognofcence , quod non eft pec modum,qui compctic illicognofcenti ; fcd fic Deus
non eft in creatura : ergo , &c. Minor probatur;
Nihil intciiigitur nifiquod fc habet pcr modum
informantis ad intciicftum ; fed Dcus
habct :ergo, &c.
non
*4
Ad
rationi
D. Thoma.
fic (e
Rcfpondet DoCtot racionem hanc feipiam

omnero opinionem , fciiiccc
deftruere fecundi^m
de modoiquo caufatur cognicio rei incuitiua , fi

ad eam cequiracur fpecies imprefla , concurrens
Hmal
RtQtn/i
DininaioXLIX.
nmulcum obicô prcrente;vel non
QuxftioXI.
553
requiratur:
Aliam prztere^ racionem Henrici ad idem fo
quia n non cequiricur , fed fufficiat obicdum fe

ipfo.maior e(l falfa H autcm requiratur, minor
luittcuius folucio patcccx litera,&ex didis.Ve*
quia Hc poteft dati fpecies impreila

Dei , nec raciones Henrici oppoHcum probant,
ûodl.beto } .qutft. i
^MdUyeeo 4. ^/|?. 7. (7- in
ftcund* conclufiont principali,nui ibi fequendu o(dmem cexcus.explicabimus. Vidcancur moderni,
ram autem probationem adducic Dotot
eii falfa
&
fumrMart. jj.îm/?.
z.
^gidius Luricanus,& no(ler Pater

Theodorus Smifing trail. i.deinuijihilittue Dti,
fpccialitcr
vbi negaciuam probare
Expofitorcs
couccndtt.
C H O L
D.Thomx
locis citacis.
V M.
tAmmam kumanam expejfe immediate /u/ceptiuam beatirudmis : quia
per nihil
quid tantum bearetur.
a,ccide7itale fithuiufmodi fufceptiuumjalioqum fecHndum
Ty
hifrk in
Efpondco crgo ad quacftioncm duas conclufioncs dcclarando. Prima cft, Cowf/.i,

puris naturalibus cft immcdiatum fulccptiuum
bcatitudmis. Sccundacft,qu6dnatura humana noncftfufficicntcr acliua cx puris
naturalibus ad vidcndum Dcum vifione bcaia. Ex quibus fequitur propofitum,
fcilicct quod homo non potcft cx puris naturalibus confcqu bcatitudinem.
Primaconclufio probaturfic. Naturx humanac ad hoc, quod fit capax bcatitudi- iV.fr4
nis,non additur aliqua natura ab cflentia fua quia tunc natura humana mancns ca- hHmina eje
^
jLVqnodnatura humana cx
dcm
natura, noabeatificarctur,nifipcraHquid accidcntale fupcradditum ncc per/''-^ ''""**'

''*"''*/"'
habitum eft immediatum fufccptiuum bcatitudinis, quia ratio rccipicndi bcatitudi:
ncm non poteft cfle habitus,quia nec mod6 per habitum
recipitur adus quia cum

babitusgencrcturcxadlibus, fcquitura(5l:usipfos:ergo habitusinvia non cft ratio
rccipiendi adlum crgo multo minus in patria.
Prastcrea,fufceptiuum,quod ordinatur ad multas formas ordinatas maximc ordinaturadpcrfcftiflimamjfcd voluntasordinaturad multas volicioncs.&intelicftusad
:
[itMdinu
multas intcllcdioncs:crgo maximc ad bcatitudincm, cum fic pcrfeftifTimarfi crgo cft

immcdiatum fufccptiuum alicuius illarum crgo iftius quiaifta maximc pcrficitur.
Diccs quod habitus rcquiritur,vt perfe<fliias perficiatur beatitudine vndc habitus
rcquiriturpropterpcrfcclioncm bcatitudinis. Contra, tunc fcquitur quod anima
humana fccundum ^Wperficitur beatitudinc,fcd habitus fimplicitcr & tunc habi->>
tus vidct Deum,& charitas diligit Deum,& non aniraa humana,nifi pcr accidcns, 6c
;
fccondvim ^Hidy
Ideo dico primo , quod anima
ccptiuum
humana in
puris naturalibus eft
immcdiaium
Agii.lib.9.dt beatitudineeiUiifi
i.Cenduf.
Nitrura hultinu tH per
T\
Efpondet ergo
modum teccptiui.
humana ex
ttd cjuifiienem
puris naturalibus
fit
nem
&:c. Statuit
quodnacura
fufceptiua beati-
tudini$,&c. Circa hanc condudonem lot funt

dicendi,vt omnia penc vertant in dubium,
&c maximam pariant confufioncm ; inuencrunc
enim tot munera,& funilioncs luminis gloris.vt
diflicile fit recenfere.nc dicam in re tam obicura
Vrtd tftnit- impugnare. Quantum ad praefens inftitutum,
utt Jt mi4aliqiii tenent lumen glorix cire fufceptiuum vinert Inmmit
fionisiahj dicunc cfTc difpofitionem ad recipienXi*ri*.
dam vifioncm , ficut calor eft difpofitio ad reci-
modi
picndam formam ignis

tionem prim6,& per fe
ali)
alij
dicuntclfc dirpofi-
doccnt
eife di(pofi-
tionem fccundari6.Inter primariu,& fecundario

difponcrc , hocintereft , vt lumcn glorix primo
ordinctur tanquam difpofitio ad rccipiendam
ipfam vifioncm difponerefecundario c(t lumcn
gloriz ordinari ad recipiendam efrentiam diui:
per
modum
atus prirai vniti pocenciae
fe-
cundaci^ vero ad recipiendam ipfam vifionem.

Varios hos modos magis in fpecic adducic Suarez
(' i
i.qui CC-
ncc.^.j.lunien glorixeffc difpofiiioncmad vifio-
jLV.hicprimaii\^conclufioncm
nam
j.art.r) f,
COMMBNTARiyS.
ft fHffptin
bttituitnu.
fuf-
bcatitudinis.
.part.lih,x.de MttributisnegatiHif 'Deiâp.ij.Sc
Scoti Optr.
Tom. X.
& afiertône
1.
non
difpofitioncm per
eflc
Conclufiont vctd
difpofi-
}. {(Fc
tioncm prim6 ordin.itam ad rccipicndam
nem,& non
vifio-
fulumfecundario.
Conclufio Doduris e(l negatiua , quam docec

fzpc.prxfertim in ydifiini. 14.
ûtdlibtto
hic in liccra ; quem in hoc fcquitur CaH.
preolus inhac dlfi.quxfi./^.art.i-ad i.iSiori.Hifpa-
l6
&
aliks
&
lenfis ^<e/?.4.Soncinas<^<</fm,Sotu$ âfi.i.art.^.
Molina
i.part.ûafi.i i.art.j.dijj>ut.
i.Fcriarienns
}.contra Gentes,cap.^j^.ya.Cq\icz i.part.dijput. 4}.
cap.t.
Durand.
probat Stiarez
quaft.
in hacdifl. ûafi. t.
loco citato n.
i.art.^.di]put.
eamque magis
17. Pezantius i.part.
.Salas. 1.2. traStatu/ecMndt,
communis
diU>utat.s.feii.i.Sc pote(tdici
pauci moderni tranderinr in oppofitum
,licec
vc
Ca-
brera,Ledefma,Nacarrete Loria.
2,7
Probac Doclorconclufioncmnihilofuperaddi- p^^gti*
to. Natura humana eft capax beatiiudinis ,& tlmji$ak.
idem de Angelica:ergo non recipitbeatitudinem
mediantc lumine tatujukm receptiuo. Antecedcns patet^fiue enim creatura fpiritualis habeat
tnclinationem padiuam naturalem(vryw^r4^4/?.
^<tf(^.p(obatum cft.habere.c^
f^.p- )
AAa
fuieobe-
dieocialem
et-
Lib.
554
IV. Sententiarum.
dientialem a4 be^tif indinemjtanj vn#,qu2km alterareducitur ad aftum immediatc pe;r formam,ad

quam eft:tap9 vna , quam aiteraetiam conuenic
i) intrinfeco,qy^ cft
Satur* non
pir ltHd
fuperadditS
recipit bea-
titudinem,
fubfl;an,tiaQ)irituaJi$crcau.
^ fion per aUquam rem fuperadditam

ppteqti.
<;9np&njentes
praecisc per principia inirinfcca
fubic(5li:idc6qvie ipfa creaturaefl,
tiHcabilis
&
& dicitur beaobicdliux.
vnibilis beatitudini
BeMttui eft Deindc ,beatitudo confiftit in operarione

pertip-
debec recipi in potentia immedi&tc
tentit in
M rifeft.
eadem
operari:alias
ip
Jba.bitu,vt
ill.<
proprrctates naturaJes
funt
p.îfiuî?
quia
ratione,
ergo
cuius cft
qua dicerctur
recipi
liibiedo jmmediatojpoflct ctiam di-
bcatitudinem connftcrc in aliqup > quod recie(lcntia,&-mediantc eircutia communicari potcntixjvel cei tc confiftcrc in aliquo habici
pitiir in
tju
ipfius potCniiae.
i)cgatur
Confequentia probatur, quia
hpc communiter
quia nihil potcft ten-
dere,aut yniriobiediiu beatifico immcdiate,nifi

fnbiiHum potentia mediante operationc,& quk operaturifi
da autem
gatur
neque ex ratione opcrationis
apparet aliquod veftigium

rius ex ipfa operatione
virtus produccndi
CAlefaciendi
po-
enim
folohabitu
totalis racio
fic
ficut calor in
aqua
&
ratio
vt contendit pr^difta fcntentia,&

fit
totalc
& immcdiatum fufce-
ptiuum bcatitudinis , tunc fequitur cuidentec

beatitudincm non efteoperationem,aut adum
vitalem
imo quod magis cft ,potentiam non
vidcrc Deum , aut tendere in ipfum tendentia,
:
qu
potentix,& diftindai
propria ipfius
fit
tcndentia habitus magis, quitm anima fecundum

,
vt diftinguitur ab intclledû
ten-
immediacum fukcpciuum
cftet
falfum:ergO,8<c.
ria
quam
fpci
& chatitacis fupponitur in peccatorc
:eadem autcm
forma refpicit idcm fubicftum vniformiter &
fccundum eandem rationcm fufccptiui.
in fui conucrfiotie antc hnbitus
Deinde,fufceptiuum, quod ordinatur ad pluformas ordinatas maxime ordinatur ad perMMgii orii- fe^biiEmam fcd voluntas ordinaturimmediate,
ntur fitenfeipfa ad muitas vqliciones ,& intellcdlus ad
ti idreceftionim bm- mulcas ihccUcdiones , quas immediatcrecipic fe
tttudini*
ipfo,&non mediante alio fubiedo , vt patet ex
qukm hbi' ratione iam prxmifia , vt contirtgit in via , ante-
1%
res
&
qî^m infipt habitus:ergo m^yimc ordinanci^r ad

recipiendam immediatc bcaticudinem , quac eft
petfcdliffimus afti^s potentiarum. Probatur conlequentia ; quiaappctitus naturalis potentix ,
pafliuus vniformitcr fe h.ibet ad ea , qux funt ad
finem,& non eft alius ad ipfam finem;quia idcm
&
appctitus
idcm
dcm
fecundum qucm
tendit in fincm
ipfe qui quietatur in finc. Vel aljtet fic
appetitu inclinatur in
primum fuum
eft
eo-
obic-
Aum,appcticu,inquam,paniuo,quo inclinatur in
Afpttlttu
alia contentafub primo obieko:ergo fub eadcm
vniformiter
ratione receptiui vnitur tam bono in communi,
fe habet ad
quam bono
in particulari,&
confequcnter fcipfa
potentia rccipit perfeâioncm

fua opcratione ab
qua: confiftit in
obiedo incommuni
&parti-
culari.
Et fidicas mediante potentiaobedientiali re-
perfcdioncm a primo ente. Non rcfert

Eft fufceptiuum immi qUancum ad przfens,quia intenditur tantiim
diatum ope- quod feipfa recipiat & non mediante alio rccftittionil fuptino ergo ficut in viaperficitur immcdiatc i
pernturlit
.pritpo ence , ranquam immcdiatum fufccpciuum
Operationis.fwpernaturalis., & non roediance habicu , ita eciam dicendum erit qiioad opcratiocipere
ocm
Vnde
ip pairia.
fententia oppofica nefcio
quo fundamcnto Thologico

iJutlofHnd- poffit fuftineri
Sttm.
fcd
eirec
*fferi-
autcm habitus
loquamur de liabitu acquifi(0,{equitur adum,

ex quo fit n dc fupcrnaturali , adtus cnm fidei,
futieHuiB
vndereqiairat aliud
opcrationisjhoc
fi
mentt
fi
habitus
,
oppofum /*in fpecic tentin.
Dcnm vt obieftum, quod eft contra fuppofitioncm communem Doftorum in hac mate-
Deinde,quia in via non recipitur per habitum

aûs tanquam per principium rcccptiuum quia
tur hnbllMi
infiiper habitus
fubftantiam
i9
ita vt
nam
fi
aut Philofophico
habitus
eft
immediatum
fufceptiuu opcrationis.vt tcOik Dodlor.tunc habitus fruitur [>co,videt Dcum,non potcntia,nifi
fecundura fiW,
& denominatiuc,ficut homo in-
anima vor6 , & Angelus mcdiante intelledlu illud ncque Scriptura

cnftat,ocquc Philofophus admittttct. Sequcn-
rÛigic
mediame
aniriia
Ineiinmtnifs
fequitur tx
qua: confiftit in a6lu vi-
fcquitur contrarinm
tali
producitur
derct in
tHf.
receptiuum immcdiatum ,&diucrfum
tftitiu tien
%,Rtio.
odeadit po-
immedi^tum receptiuum fuarum

opjcrationum, cijm neque ex reuelatione corri-
*ft
ef*r4tionii.
nacur^ , qux
eft ratio
centias efte
nam
fi
anima poflet vnione propria
& pe-
Seijui
Deo
Deuvt
pcr Tiodum obiefti beatifici, viderim pproculdubio in illa principaliiis ftatuenda efiet tittti.
euliari vniri
peatitodo forinali,& in vnione.quaeeftprac-
ciscfecundum tendentiam potentiE. Inptopofito idcm fequitur iiiconucniens ; quia ficut habicus cft gcnere diuerfus i potcntia , fi cftet immediatum fufceptiuum opcrationis , tunc habicus immediate tendentia propria tederet in Deii,
qua:
vt obicdlum eft , & beatitudo obiediua
:
tendentia
tencia;
eft
gencre totodiucrfa \ tendentia po-
&confcqucnter non reduccret
in
adum
diucrfum tendencia;,potentiam, ipfe aftus, vc rccipitur in habitu , quiaquod conucnit permc-
dium ,tanqu^m extrcmum
alteri
nequit alicer
conucnire in gcntre caufae aut eflFetii$

formglis confcquencis , quim vc conuenic mcalteri
dio
& pcr ipfum medium.
impugnatio altcriusmodi expljbea, quatcnus diccretur

titudo conuenirc potentijt , & habitui tanqnam
totali fufccptiuo , perinde abfurdum eft , im6
magis inconueniens adducir. Primo, opcratio
Ex
his pacec
candi hanc ftntcntiam
30
Habitus nem
eftjubieamm
prtiU
adiu.
compciit fuo teceptiuo pcr modura formac accidcntalis fed potencia & habicus non faciunt
;
aliquod
crgonon
per
fe
vnum
pcr
ens pcr fe,fcd cotum pcr accidcns:
poteft
totum hocfacerc aliquod vnum
modum
vnius fubiefti , rcfpedu eiufcft beatitudo crgo

, qualis
dem formae fimplicis
primd per modum fubicdli

fimplicis crgo tanttim per raodum diuerforum
!ncft,icavt inha;rcat immediate vtrique fcor-
ncquit
fic imeirc toci

:
fim
& inhacrentia diuerfa.
Hoc repugnat
bet rationcmadaequati
& fufficicntis
&
fic"illi foli
inha:rct
acci-
ergo, &c,i altero ha-
dcnti.naturaliccr falccm
fubiefti;
aut inhatrereexigit natu-
Deindc, idc6 inefTet vtriqiie immediate,

quia vtrumque in ratione rcceptibilis , feu potentiae padiuae in ordine ad illam formam, non
illud corpus,
diuerfificantur, ficut neque hoc,
raliter.
&
ncque hic , & ille intcllcdfcus , vc recipit operationcm naiuralem

fed hoc ncquit dici , quianeque inclinatio pafli'
ua , aut adtiua porcntis propria , communicac
vr recipit fuperficiem
cum
dinem habitus cnim

quenatuseftcendereinobiedum yicaliter, ficut
potentiz competiC;, neque dicic ordinem beati:
ficabilis
liiclin*tto
quantum ad
fimilitu- petenli* diordinis fupcrnatutalis.nc- uerfa eft ab
inclinatione habitus,
td obicdlura vt fincm
ficut potentia eft
bcatificabilis
inclination*
hiAitmi.
XLIX.
Diftinaio
ergo non eundem ciredluin formalcm (ribuitformapotentiarlecundCimexigentiam potentix , queiu tribuit hMbitui , qui non
e& beatificabilis , neque vitalis , aut principium
beatificabiiis
c^m
manerc
poflit
potentiam. Acccdic vltcrius
qualitas ined aiteri vt fubicdlo,quid-
de ratione accidcntis diuein generis:

quia totum genusqualitatis abfoiutz faltcm,de-
quid
tit
pcndet cx ratione uia ad aliquod fubieûm ptius

naturaliter ad ipfum tocum genus.
Libetius ergo inueniuntur hi
modi
dicendi,
quam
fundantur in certis aliquibus principiis

vnde merito communiter reitciuntur quamuis
paucis placent, ex eo quod in quacftione obfcura
liberum (it coniecbari ; fpedlanda tamen func
communia , qux non debeni ptacccricif

aiG certiora in fpecie occutrant.
Seciind']s roodus principalis dicendi ,qaodiprincipia
habitus elfc dirpofuio ma(eriali$
Stcundm
^^'^""^
modttidi-
inde apparentiam' fonitur
ttnM.
plura inconucnicntia,
maiorcm
quatenus excludic
qux fequuntur ad modum
przmilTum , & faciliijseuadit difficultatesobie

kis fed ncque inde etiam fufficientct adflruitur quia faciliihs ed eaadcre dicultates,quam
:
eas folucre per certa aliqua principia. lilamraSh- tionero ad(i\i{!tivr\fuprM de habitibus dicit Suarcz
elTc foiiibilem tn quinta explicatione : fed magis
iam
impugnata, quatenus habitus dicitur efrereceptiuus. Dicit ergo rationem illam non vrgere
de habitibus infufis quidquid fit de acquifitis,
folutio eius reducitur pro priorc opinione
quia habitusinfufinon fiunt per adus ,ficutacquifiti. Deinde, infufi habcnt rationem potcn-
tiz.quatcnus per
hiliiti*!
in.
hzc
aîuum
habitus
fini infufi
fcd
fe
requiranturad fubflantiam
non valct quia quod
folutio
&
fu>
canquliin re-
cepciuaeius poceflrecipcree(iamiliam,ad
quam
principaiicerordinatut cxnatuia fua. In propo-
&
operacio
quz
lis eft , liccc
&
cfFedliua
potentias receptiuas, vt ex przmifCspatet:
faciiicatem cantijm operandi
non efl
fufficiens
non cribuunc
led etiam vircucem
exfe,&puris
ficuc efl fufficiens
ad alus nacuralis oriiinis fine habitu. Probatum

graeflautem aliks neccfncatem eleuationis ,
&
ciz refpicere porenciam
quli aîuaefl
qua pafEua. Hic etiam pcobacum

reiiciendum
efTc racionero
cfl
,& non
abhabitu
pocenciz pafliuz.
Deinde,refpondec ad racionem
quam
facic
RMtitDeSo- Doiflor f i.Mfi. 14. quz calis efl ; inteiiedlus

r.
ordinatur magis ad vifionem , quiim ad iumen
gloriz per modumhabitus:ergoficucimmediataro efl receptiuum luminis , ita eciam

vi-
&
i(>
in fubftancia
fic
'*"* '"
&
infecundogradu
quiaetiam
fopernaturalitatis
fic erit
procedit ipocencia. Vn.le fcquicur qu6d poccncia magis ordinatur ab inclinarione pafliua ad
recipieiidam vifionem ,quam ad lumen , qua
potentia noii folum concurrit ?d vifionem , fed

etiam quaoperatiua eft mediaiue vifione:crgo
fi recipit immediate feipfa Inmen
, quz cll for- ^'^j^ ,*^,^.
mafupcrnaturaiisin primo gradu , vr dixiafor- unut aii ntiori nata eft etre fufccp(iuuin immcdiacum opc- nfi-ndtim
.
eam elitir;
cumeiiam quiamcdiance eadcm vcrecepta, cfl
na'a potentia operan , feu ccndeie in fuum obieûm , quod ipfi non conipetit mediantc lumine , nifi vc confideratur przci:>^ in aiflu
racionis ex fuis nacuralibus:(um quia
vififmm,
*".
primo.
Refpondec Luficanus fupponendo primuffl,

?4
formam fumi variis modis, '#<"''/'
quosipfcnumerat. $.i.Inpropofitoautcm fumi ^' '*
ftridiflime pro forma przparante fubicdum ad
rccipicndum aliquam vitcriorcm formam,& perfedionera ; quo fcnfu fumitur i l^hiiofophis diG DufUx (///"difpofitioncm ad
pofitio in raatcria in ordine ad
Hzc
ciaicm recipiendam.
dam
formam ubftan- f [/''!'' *"*'**

"*
cft
nam quz- "*
f
dupiex
receptiua, vc quantitas fe habct adquaiiia-'
tes ,pocentia
ad fuas opcrationes , vtrccipiutv

lurinanima. Alia eft difponcns fubiedlumvc
recipiat formam , quz tamen non eft recepciua
formz in fe fic calor difponjc maceriam , vc rc:
cipiac
formam
ignis
quz non
in calorc recipi-
fponit potcncjam ad
(um lumen non
lic
cam recipiendam
iumea
quod di-
cft
;
licct ip-
ratio tecipiendi.
Rcfponciec ad illam rationem Dodotis prz- ''.'^t'

quia ex hoc ,},, p,,
millani negando conlequcntiam
quod lumtrn
fit
colligitur quin
habitus ince'leû$
non
teGce
difpofitio ad
inqui(,probabilcm (cnct ipfeScotus/
i.qaod
i.tlifi.
17.
ad folutionem argumeniiex
mcnte ipfius Scoti;quz foiutio tcnec,fiue habicus
tjudfi
a6ttue eciam
fufticit
fe
habeac, fiue folikm pafliuc
non
quia
Refpondec approbans fQiutionem Capreoli,

efl adûs primus ab excrinfeco veoiens: viGo ergo efl acus fecundus fupponens
poteniiam ram adtiuam incrij^fccam^qu^m etiani
quia difponerc,& agere non tcpugnanc in eadcm

forma
liccc aftus pcioces habicunon fupponanc difpofitionem,quiafunt impcrfcdti , tamen
&
incetlcdlus pocefl principaiius ordinariadvifio-
Dem,hccc medianielumine recipiuur.

SeetiOper. Tim. X.
ffirti.
alum recipiendumin poicutia. Ad prubationem au(cm confi;qnentiz , quadi(.itut habitum acquifitum non
cffc difpofitionemad atum. Rcfpondec anteccdens a multis ncgari,loquendode adibus elicitif
poft habitum.ncmpc ab iis qui ncgant habicum
cfTe adliuum rcfpcdu zStas quam fcntentiam,
fit
perinde^ft difpofitio, fiuc agac
rcceptiuam ,
potefl efTe inclinatio principaiis
ad vnam formam , quz mediance alia .incfl,& fic
"*
.*
lumiit.
fionis.
qnia iumcn
fupernaturalis ,vc
proceditexalcera caufaconcurrciue,
habituaie gloriz refpedu beatitudinis
eire
non
procedic a potcntia vt adlus vita-
poccntiz ad differentiam habitus acquifiti non

i(ic6 dicuntur cum vlio apparenti fundaraento
nacuralibus
Stlnth.
furmam
,
tur, fed in ipfamateria. Huiusgencris
neccfTariam, quatenus pocencia
ti
non medianccaiia
dicantur baberc rationcm
fMfHtramur fcj jjg^ dicuntur poccncia ,quia

fitenti.
vis cius lmfu(n*taf.
quodordina-
confiltit, qu6drubic(5lum,
cur ex naturalibus ad rccipiendam
pernacuraiem
&
cui inchoaca in natura
nein beatificandi
ômtd*
hoc
aliter vrgct
facit habitus
quod nuUa
lmfu{niMr.
in
argumentum
5J5
ad intentum argu>
per inhzrentiam ad potentiam
entis requiritur
, ad quam non
ncque etiam facrit inhztentiaâuc
cfFcdlus quicunquc cius ad habitum ,ad tatio-
Mu,
raencitquia
cfl
lico lumcn gloriz cft fimpliciter ,

fub omni Diutrfm
ratione fupernaturalis forma in primo grada fu- grjJm fg*
pcrnacuralitatis,ita vc ad iliud non dctur \\t. i"mtitrU'
neque inej/e
Selutlt
Sed hzc rcfponfio non
vi(z,aut vita in rcipfo. Vndc feqtfitur qu6(i

dus inquantum pizcisc ineft poceiitiz , fic
beati(udo , & non vt inefl habi(ui ergo fupcrfiuit inejfe eius quod eft habitus vt fubicdi quia
, j
Qusftio XI.
fiuc
agac;
&
iflusfeqiientcs
fupponunc difpofi(ionem,qui4
habitum pec-
dcledtabiiitcr agic pocencia per
fcda.
Hzc folucio non
placec,quia neque ex Philo-
fbpbia ilia>quam adducic.fequitut
AAa
nequeex ali- ^'^H***'"'

qup
556
quo,qiiod rpecialiter conuenit iumini glociz.auc

alii furmis fupernatuulibus. Impugnacur ergo
primi^ni
fupponcio > dcinde prubabituc ancecedcnsiad formas accidentales non datur difpoHilla
tio vllareceptiua, quz non ell ratio recipiendi:

j /
*ccJf^'m ^'^ doftrina dc difpohtione ad foimaro fuben fttptni ftantialem non redlc accommodatur propofito.
tHriiiôfitit, Antecedensprobatur ,nulla fotma accidentaiis
in genere qualiratis magis exigeret difpofitionem fiibi--di,quim forma, qus cft contra inclinationem fubiedti nam difpoHtio parans ad receptionem fortnz idc6 przrequicitur in fubie:
A4
farm*m d<j
.....
violfntam
vt de incapaci per
cam
fiat
capax
nuUum
ratiofpedans ad receptionem,imaginari poteft

praetei hxc quia vcl non cft in ca pocencia leccptiuaexfe,& ficfcmper manet donecmotctur
ao eo ftacu.pec aliquod nouum , quod fit ci ratiO
tccipiendi ; vel fi eft in ea poccncia rccepciua inchoata>& remoca,id intelligitur,vel quia impcdi:
focmam rcpugnantem adui
ta eft per
qux
dcfi-
nic adueniente ipfo aku fotmaUter;vel ccri^ di-
remota eo modo quo caufa effeAiua remota dicitur,ex dcfeifiu alicuius viitutis
complecx qux pcr addicioncm altcrius virmtis
fit proxima , & fic illud quod adueniret p.fSux
rcmotx,& incompletx.dcbcrct aduenirc ,vel vt
citur potentia
fii txigirt'
autcm fubleftum quodaliis fubiicitur agenti in

ordinead formam recipiendam ab eo eilmagis
tur.
impe<litum,
le,quo prxparari polTet potentia pafliua,qui paf-
quam
(iua eft.ad foi mam.
iliud
& incapax ad formam recipiendam,

quod ex natura inclinatur ad formam
Qu6d
iii
aliis,vbi
nuUum cft imim-
fufcipienda: ab agente
ii
fingatutibi aliqua difpoiicio cxpacte
Dicatur
dcbct
cflc diucrii
formz
Gt
&
impugnatio eftin
gcncris
,&
pam ,
quta
talis reniiflio
& limitata
orirur ex rcliftentia
at-
do impedimcntum
quia pafliua potcntia fubforma fubftanna-
m*.
rt'
fir-
fuhfi'
tilii.
rccipitut
pcr fe, nequit communicati a calore

ncque etiam intcndi , ampliati, aut determinati
quidquid enim tiibuit caIot| ma-
lis.vt adbus
aut fubiedlo
formalis
tribuit in gcnere caufx
fotenti ptr
ftmxterU
per
nert tjl
cuius cfFcftus formalis nequit magis 8um
determinare macc tiam.quira ex fc fit dccerminapocencix pei fc eius{

qiiam difFcicntiam potcntix pei fe nequic ac-
cci-
dintlim.
ta ad formatT) in ratione
quitere pet
adum accidcntalcm.
communius
fiibieftacuc in coco
&
ignis corrupto toto

difpofitio
Prxteiea, ficut
antiqui doccnc,calor prxprodudlus
peimancns
ipfamformam
perit aduenicnie
ergo ncquit
:
nam
h.xc
& cum ca manet
foima
intelligi vi
Diffijitit
frtuenient
fcquitur ad f.rmam fuheig ) non dif- pntllim

definit dut-
niltl form.
tnam.alia$ noncirecci violenta,nfqtie
riam , qux eft in fubieifto', & remotc impcdiens

indii(Sbionemfoimx corrumpci.tis totum. Sed
hoccxemplum non facic ad piopofitum , quia
Quareergo
reqniritur difpoiicio in potentia
ftdlmtntum in ordinc ad opcrationem rccipiendam,ad

quara
'"""'
** "*'"'* fua cft fummc inclinata,& nullum pati*
tjtut
&
impedimcntum
inquantum
puiitis
adiuis neccflariis,
ipfa potentia pra:cisc eftrcccpti-
Ua,nullum habct impedimentum poHciuum.

Confirmacur , quia pocentia , vt eft receptiua
atus, nullum habct impedimentum rcpugnans
tollerctur impedimentum.-potentia etiam,vc
admittic hicauthor.cft fcipfareceptiua adus, ita

ftBitur tm- vc non exigat aliquia aliud fibi fuperaddi ,quod
fit
ratio
proxima recipicndi;alus
in ratione for-
mxnatuscftdareefFcdum fuum formalem potentiae
vc potentia cx fuisnaturalibus
tur pailiuc ad aflum

ratio recipiendi
alias
compara-
non cflcc tota
adus qui
& fola
poieft etiam a
Deo
immediate influi potcntiac , fi non repugnat

aftum vitalem produci a folo Deo,quod nos cum
multis aliis dicimus non repugnare,falte fi repugnat.tora repugnantiaftatuitur ex parte afFctlio-
nis,& cfFciaus , inquaniura producibilis eft, non

vci6 ex partc potetiae^qua non eft impcdita,
fe-
&
ipfa
immediata,&
fola racio lecipicdi.Ex
quibus
aliter
quam
nullum eft impedimentum rccipicndi beatitiidinem aut vifionem in inrelleftu , pofi' is caufis
eiiis adbiuis , neqne cx Phiiofophia patet aliquod
,
fundamentum admitteudi aliquod

vc infra .Tp|>arcbit
recipere
Diccs rcquiri vc intelleftus
vli4 aiia prajpa-
fiat
quauacus
cft
ordinis fuper-
19
Rfîr.fii.
lmfugntur.
Contra,incclledus non fecundum epaliqwod
fed fecundum
fuum ep nacurale cft racio rccipiendi iuxta hunc
raodum dicendi,aliis Inmen vt conflituit forma-
fupernaiuralc recipic vifionem
IntelltSH*
intelleftum in eê fupernatuiali, eflct ratio

ftcSJiim ejpl
negatur ejje autem ifiatiri'e
, quod
pei
lu
lecipitintelleftus
fupcrnaturale , quod
reiifit vtfitlitci
recipiendi vifionem
men.eft ipfe effeftus foimalis luminis.feu ipfum nim.

per modum formxj
, vt eft in fubiedko
quando autem fubiedum fub extianea rationc
foimx.quam habet,f ft totalis latio fubielandi,
& ex fe,cunc cam cfFcftus foimx,quim ipfa fotma extiinfeca, &concomitantei tantum fc habent ad fubicdlum, qua iccipit tfFeflum alterius
vt tribuae
forrax crgo non requiritur lumen
lumcii
efe fupernaiuraleintclleftui , qu3l rcceptiuus efl

vifioni9,ciim non recipiat vifionrm, prouthabec
vc ceccptiuo.
impcdimcntum, ncquc
naturalis,vtfit capax vifionis.
ej/e
tut ab ea
rcuelaris,
ergo libtic ftamiiur lun.cn
formam.
aduenit ratio recipiendi fuperaddita.vel vc
tolli-
vc difpofitio pafliua in incellcdu
>ntcntum:quia poteniia pafliua,inqiian^"'" pafliiia,nequit difponi.aut pracparari , nifi yt
^*;1"'""'
tale difpofi-
tiuum ad opcrationcm, mit u% vero ix
alui:ergo iion exigit difpontionem in hac patce,
qua
cipliu
tollcn-
tollendo qualitatem contra-
tJutlum im'
dij^Jtit'.'
quam
ponit
fubiedum
remoco agencc rcduccict fcad priftinum ftatum,
ficuc aqua de calote reducit fc ad frigus.
)uiitBeit
quam
Jtue
impcrfjda virtute agcntis. Acccdit quod

or/iia non reddatur vnquam connaturalis illi
fubicfto , ncque fubicdum inclinatnm ad for-
'
maceiiam
aliter difponit
ftantialis, pcr
terix
quznam
promptu:quia non eft priuatio forinz contrarixi

quia agitur de difpontione poiiciua, nulla alia
forma poiitiua poteft imaginari ex parte fubietfli
Kabens connexionem vlkm necefTariam cura
forma violentaineque dici poteft ipfa forma violenter indudla in gradu reniiiro , vt fupponitur
ubiipli, quoad gradnm intenfum:quia dilp^fitio
7ati*
nc-
ntaterix,
fubiedi^&c.
ImfuintUHr.
perceptibi-
mx.non
fed htc
mediatc.
nt imptii-
medium aliquod
imaginabile
non datur difpoHtio przuia,&

prxparans fubieftum ad rccipicndam formam
;
ped'mentum form*
37
eft
3
Hoc ipfum probatui inpotetia receptiua formxfubftantialis ,quia calor prxprodudus for- Potmti
vioIcncam:ergoneque
Ctnfirmtur.
que
oppofitam, tanqu<tm connacuralem , & per confeqiiens quancum eft ex fe, rcpugnat forma; violentae
tiifmfit.
ratio parcialis recipiendi,vel vt ratio toialis
fupernacurale,vel mediante^rj^ fnpernaturali*
& feipfa
t^
Dcindcipfa vifio tribuit fubie5lo,

ergo non lequiric
rupecnacucaie
aliud
DiftinaioXLIX.
ETefMftrnM.
nieM
îji*.
zUad ejp fupeTnacurale prius quia quando effedlum luum participat ab ipfa forma cuius eft
immedutum luicepciuum , non repugnat ei il*
lum immediatc retipcrc feipfo, & non mediance
alio hoc enim tjft fupernacucalc vifionis e(l gradus fupcrnacuralicacis , & magis communicans
extremo concrario nacuralicacis ratione adus
vicalis, quim tfft luminis in quocunque autcm
genere illud,quod c(l primum, non ordinatur vc
difpoHtio, ad illud quod poflerius eft in eodem
:
>
>
difpofitio fe habet vt
eft
illud
ita
quod
eft
nequit eflcdif-
md
tSe
vifitnit.
medium inter extrcma.ma'
comiminicans cxtremi$,quam ipfa per fe ex"^'"* '^nw fc communicant ,

(ubic<9iim vt
fcJu*^'t"r de porentia ad adlum,& vt fubeft pra:-
&
compleco abu ,fed
cise difpoficioni,non eft in
p.irtim in poccntia
partim inadtu
autem tcrmino, ad quem timc
vt fubeft
com-
aftu
eft in
crgo poccncia vc pafliucfc habcc cam ad

Iumen,quam ad vifionem,quafunt formac fupcrpleto
naturalcs communicantesci
iuquaiitum
tjft
fupernaturale,5c
cius capax,vc fubieftum, fi recipit
cft
ipfum Kinien, quodcii fupernaturale fccundijm

omnem fui conrider3tioncm,ficrecipit c^fupernaturalc per timien fine difpofitionc praruia,
quod
ptimi gradus lupernaturalitacis
cft
&fu-
premiiff quitur etiam quod recipeie poffit immediatc efFcdum vifionis , qua: cftinfcriorisgradusfupernaturalitatis: quia nullum
gradum
pernaturalitatis in perfeftione magis
fu-
commu-
nicat vifio intelledlui,quam ipfum lumen :crgo

foluciodata non fubfiftit , neque probat lomcn
rcquiriin inccHcdu
refpcclu vifionis.
bct
vt difpofitiocft roaterialis
icfto
intellcftus,
vtpriusinht,
vifio.
Conrra.
,
extrancas fubvtcomparatur fccundiim rationem pro
eft
r-
'cceptiui,ad talcs formas , n

er. P^î^*'"
immcdiacc rccipic (cipfo ,
trnmtu'fnb. fijlo ,
r/f
&
vtramquelc
mcdiancc
&
fua inclinatione propria
iH;
ficut
nara
, qualifcunque fit
quxlibct forma immediacc recipitur in
fubicGo
illud
perficiens
fecundum
diuerfas
etiaminclinaciones fubiefti , ficut diuerfz funt

formar, ica ctiam pofict quamlibet feorfim recipere ex natura fua
VnifnMfci'"'
"^"
"''
Ci
feorfim eirct prodiicibilis:
otdoaufcminter formas cft cx natura forma'um , non fubiecai , vel cx modo agendi fubordinacocaulx (cncientis ; quatenus inclinatur ex
producendum vnam priias almodoeft ordo intcr intclledlionem,
principio agcndi ad
rcra. Priori
&
volitionein.inter intentionem.&eledlioncm;
fccundo moc'o
cft
tclieiûs
difcurrcntis a ptincipiis ad con-
v.j;.
ordo inter diuerfos adtus
clufionem. Carteriim rcfpcdliuc ad fubicAa
in-
non
manet talisordo,qninvolitio, fi elTctproducibilis finc intcUeiftione ,poffit immediacc recipi in

volantate
& fic Je aftu fcicntiz
vijtcstm.
poteft
immc-
diate recipi in inrelleftu fi producatur non recurrcndu ad principia,vt producitur in habituatu.

h\ propofito autem licet fit ordo dc fzGto
iiucr himcn, & vifionem , quatenus lumen fupponitur vt principium adiuura vilioDis,iu quam
Scui Optr, Tm. X.
,
Ordt inttr
limfn cr
vifionem
fcqucntia
fatlit
fam
caufa vt caofa
lumen przreqniritur
in
Con-
fccundum non caufam vt cau-
vt patet ex didis
gatur etiam
hoc
in intelledlu ad
crgo vt difpolitio matcrialis.
illa
idcoque
plutibus ne-
maior,ncmpc ^d formam
fiipcr-
&
fundamentum quod primatiura
eft in fenccncia oppofica.
Ad
faluandumauceraillud,Lufitanas refpon-
^f
dct,rf.}.$. 4. qu6dilludinte!ligiturquoa.i vici- ^(t^ti^,
mam formam,&
fioiideo ad
requiricur
ma,&
principalcm;talis autein cfc vi-
eam requicicur difpoficio przuia,ficuc

ad formam fubftantialem.quz eft vlciPro
Capreolum,Caiecanum, Fcr-
principalis inccnta in gcncraciorie rci.
qua folutione
cicac
raricnfcm,& Hifpalenlem.
Concr^,excmplumallatum de forma fubftan- ^^^tT^'***

impiignatum eft fuperius vbi oftcnfura eft
calorem non pra:fupponi fotmz ignis ; uifi ad
expclkndum impcdimencum formz cuncrariz,
neque cx communiori fenccntia antiquorura
mancrc calorem przprodudtum inlignuadue^
niente forma ignis. In propofito ptotatum cft
nullum elTc impedimcntum cx parte fubicli ergo vfus illius inftantii non cftad propoficiim.
tiaii
Vnde
probatio ex illa alTurapta non fubfiibt j Sc

ptincipalcra
probatur fi intelligit vltimam ,
formam perfcdiffimam in gcnere (upcrnacurali,
mulci Thcologi conccdunt lumcn gloriz circ
&
pcrfcdius in ratione entis,quim fit vifio;& idcra

decharicace ,vt coroparatur ad fruitioncm ; fed
eft
controncrfiam
omnes
alias
eft
Dci
participatio
gratiam fandiHcAtcm,fi
, excedere
in ratione entis
formas fupernaturales. In his, vt ad- ^^

, in quibus camen ex ^'Z**^^^?
mirtit.non datur difpofitio

ratione prziiMlTa
Ordo inter formas
infr
ft-m.v
difcurfu
citia
lumen relpedtu
qiiam
ImpHgnii$.
Of 10
Dices inter formas diucrfas dari ordinem, ita

^' ^"^ P""s nata fit in cfrc, quam alia , fic fe ha-
difpofitio matcrialis ad vifio-
nem,& cominiicicur non
quia
EfTe Xumlnit gis
m*tt-
alterius rationis
lumcn vt
riqucali),illud
poficio ad illud,quod ell infcriorisgradus
tiAlu
ordo eft
ftituitur
tnoduin proccdendi naturz via generatioms ab
quia ficut ordo, qui
primigcneris fupcrnacuralitatis
fiti
ille
557
non poceft , taraen

ab ordinequD con-
imperfcdo ad perfcclum
gcncre:'?; participatiuc
AO,
folus intelledlus ex propriis
naturalem recipiendam requiri elcuationem potenciar per aliquam priorcm ; vc neg.-ic hic noii
folum Doiflor,& retiqui,quos citauin.us , fed in
gcncreeciam ncgac Duiandus, Vafquez,
ple-
fccundum difpofitionem ad formam fcquitur
**"
QuxftioXI.
maximc
dari dcbcret.fi difpofi-
i*^'r^
tio illa rcquiricur vt pocentia elcuecur ad for- nnturnl.m
roam fuperracuralem rccipiendam.quz

diffima in
effi
encis
ratio illaaffignata
&
non
ficperfc- flHrn *>ttt%
fupernaturaiit-tis
crgo
conuiiicit intentum, ini6
roagis probat oppofitum.
Quod fi dicatur vifio vltima forma non perfc^

dlioncfcd ordine , non fequitut incentum quia
licctfit vltima,vtcomparacur ad adum primi.m
aifius fecundus
idco id competit ipfi;quiaadus
fecunduscft ,&quiacft adus vitalisfupponens jtant fitftrpotcnciam in adu primo fufficientem , fcd prz- y-fltntm
:
iupponcrc aliquam difpofiiioncm , qua adu$ fc- ^;?*J||,,^~

cundus etiam fupernaturalis ipfi Honcompetit mddia.
(difpofitionem,inquam fupernacuralem jquia vc
fides docet in conuerfione pcccatoris pcr merum
auxilium Dei,dantur plures adus fupcrnaturalcs
pcenitentiz , anteoravtfidei,fpei,charitatis,
&
nem habitum eleuantem

nentem ad adlus przfatos
potentias, aut difpo,
ftjf.6.c4p.^.(>.& 7.iuftificatio
vt patet ex Tridcnt.
autem
pcr habitus fequitur przdidtos
tioncm przuiam excsp. S.ergo

adtus fccundus
&
a(flus
vifio
renouatio
dilpoCinqnantijm
vt
& fupcrnaturalis non exigitdir*
pofitionem macerialem.
Qu6d fi dicas auxilium gratiz przfupponi ad
przdidtosadus.ranqu^m difpofitionemmateriaicmjid libcrc omniaOj& fine fundamento
AAa
4)
^'Ih^fi*
'"""*''
afllri-
tur:
V. Sententiarum.
Lib. I
558
aftuSjfed rcquiri ad inclinationem pocentix

Ifanquim forma prior ob conuenienciara eius
cum adlu fecundo , &fic inclinac pocenciam per
gratix przcis^ declarat

; quia necefllcacem
Conciliucn in ordtne ad liberum acbitrium , vt
adtiuura eft,& ex fenon fufficiens ad iuftifican-
tuc
KetefttM
tratit. tll
dum.vc
patec,r4. i.2..3./a<r(o
modum
aucem declarat
rcL^
o
(T.
.<,
ad confifterein poccncia aCtiua,& nonpalIiua}&
adlus fecundi
lic
Q^g^f^
forma: prioris,qua pocencia^ft eliciciua

,
non qu^ recepciua
eft eias
habitui in-
&
hocmodo nuUusnegacincaufaadiuaaliquando
0jdijpefitio-
tranfeuntem , fiue immanentem , quse lamen

non facit ad tcceptionem formx connaturalis
ipfi, vt eft fubiedum eius. Vnde fi habituato infundcretur aliqua cognitio ^ Deo,nulla inde fentirct delcdtacionem quz cftec ex habicu. Racio
ritUtm
graciam Chcifti fupplere infirmitaccm incurrara

ex peccato,inordinead tede opcrandum, & obreiiflcnciam concra
fdruanriaramandatorum,
&
;quz omniaconueniunc libero atbitrio,vt adiuum efl; potentia enim teceptiua &
pafliua non imminuicur per pcccacum,{jiic nacuralis ficfiue obediencialis:dc quo iam non curo.
tencationes
Deinde,fi dicacur vifionem
44
exigere dirpofitionem
tit^vnp.
quia
qui efl
vifio Dei,
&
perfediflima ,
cff
beacicudo noftra in genece adus fecundi.
Contr^
tmfug.
nonex
adus eciam
difpoficioncm, vt
racione fecundi
fupernacuralis exigit talem

Vtfit
qu*
tfi
Deum
ttd
non
retfnirit
tti^tfititni.
probacum efl,non ex racione adlus fecundi,vt eft

rormali non
de Deo, vtobiefto immediato,
racioneipfiusadus , quk cft vifio ; quia fecunreceptidum eandem pocentiam pafliuam ,
&
&
uam qu^
,
recipic
adum obiebi abfentis, & non

adum ciira idem vt
praefentis,poceft rccipere
maximc appecit obie6lum,&

adlum pecfediflimum circa ipfum. Accedit vlterius concra eandem dodtriham, quodeciamfi
eft praefens,quia fic
in genere d.irecur difpofitio reccptiua
non indc
fequi neceftario dari in genere incencionali
in
Giuoconftituiturvifio.
4y
di6tis faciliseft irnpugnatio refponfionis
&
agendi vndecunquc proueniat , vt communis

fenfiis habec Philofophorum , idcoque Itacuituc
habitus , vt tollat illamdifficulcatem,& cognofpofteriori , quatenus pocitut inclVcpotenti.-c
<i
tenria exj-eritur in feipra facilitatem in ipfa pro-
dudtione acfus,
quam
faciliiatem
nemo
fencic
itl
eius recepcione.
Accedit quod
finis
ponendi habitus eft vc tolvnde neque in fenfi-
latur difficultas opcraudi
bnsdatur, vbi nullaeft
obieAo
^/
talis
diffi.uliasmouentc
phantafia.quz butis
nullam paticur ind.fFerentiam in agendo ,& fe- fiii.
cundiim atiquos non func nccefrarij in Angelis
ob expcdicum eorum incelledtum , & perfedtionem fpecierum , a quibus pecfede deccrminan-
ce potentias fenfitiuas,
neque
in
przmictitur difpofitio in fubiedo impedico,non
ciones mateciaies ad aftus fequentes , nifi qui

cancum przfupponuhtur in potentia, quin cciara
Cenfirm,
formx
fubie6b6
accidencalis
Dodo-
racio ergo
qua probat ad adus habitus acquifui non

difponere ipfum habitum , eft rede probans.
Refponfio aucem nec eft fufHciens , neque eneruat vim argumenti quod fic probo ad homi-
tis
nem
talicer
fubftancialem
difponitur fubiedlum ad
,
formam
quod ad omnemetiam imperfe-
ftara.&diueifas fpecie prsrequiratuc difpofitio:
ergo
ad adkom poteuciz difponeret maceria-
fi
hoc modo,
licer,vel exigerecuc habicus acquifitus
nullum adumin
fpecie polfec iccipere potentia
fine habicu,cuius oppofitiim probat
Do6bor
&
omnes admictunt. Confcquentia probatur appUcando excmplum ad quod confugiunt ad,
uecfarij
Adtlhtm
probatur ratione
quia ad adtum in
ordo pocentiz recipiencis ,&
^^^/,^^^-,fpeciefimilis eft
maximc
eumque
in-
elinatur fO'
ttnti.
inclinatur ad adium,
quo
pcrfedtior cft,
& maiori fundamento diceren-
rialcs
ad aftus fcqucntes
quz
fupponuntur ad adlus. Inio dici fic polfet adus

effe difpofitio materialisad habitum , ficutcaloc
tcanfiensadformam ignis fcqucntem.,
Per hoc ctiara patec ex ratione pramifla vericonfequentis :quia adus fupernaturalcsantecedenres habitum infufum in vianon fupponunt dirpofitionem vllam matcrialem : ergo ne- charitni
tas
cuscharitacis
non przexigicur vcdirpoficioroa-
ad acius prjecedences
terialis
fed c concra hi
aftus iTridencino vocancur difpofitio, liccc moralis ad habitus ipfos ; idem fequicur in pacria
phyfica matecialis ad fruicioncm

fc habec voluncas ad vtrumque
aliqucm
eaqux
eft
in fpecie ad
fpecic :ergofi
adum
circa
non requirituc
inordinead a):um in fpeneque eciamad adura in indiuiduo natu-
difpoficio materialis
cie
ralem.
Dcinde , quod refpondet qnafi ad hominctn

ex
diftinSl. ij.
i. qutift. 1.
vel potius
i.
tenendo
qu6d habitus acquifitus non fit adliuus.vt pecDodtoc fecundum fentenciam quorundam
anciquorum,hon foluic argumentum ; quia Dodtor ibidtm non injendit tequici ad tcceptioDem
raitcit
.:
ab ipfo; qui adus aliquando non pet- î noi ifi

tingunt pcrfedioncm intenfiuam aduum , qui ''4<>fi''o
fupponuncurad habitus:ergo ficuc in via nabiqiie eliciti
habicum non
fi
mace-
ex geneie fuo
in fpe-
diuetfa ab
'
omnera
ergo
idem obiedumin
lutto **'^'-
libertate
cuc fpecies incelligibilcs elfe difpcficiones
cie cccipic fcipfa fine difpoficione, poceft
abum in fpecie recipere:i?am ad adlum in indiuiduo nulla per fe oidinacur poceniia recepciua,
Rtiicitur fo-
eadem
adum
appecir
f,^.
^^^1-
cognofcendum finc diflicultate. Vnde crgo probari poceft habicus acquifitos eflc difpoficur ad
VoHo'
decerminan- ^,^,^
in feipfo praElcncc,& plenc
qo procedic ex fundamento non

,
probaco;quia enim refpedu formx fubftantialis
ritfrobans.
mnxlmi
proinde , quara adducic probando habitum acquifitum efTe difpofitionem materialem ,probat
oppofitum tjuiafacilitas & dcledlabilicas operandi conuenicns pocencias racione habicus,connenic eipricise, vc adbiua eft,& eliciciua adlus,
quacenus collitur ab ca difficulcas operandi ,
prxmifTz
fequicur inde przmitti fimilem difpofitionem in

Kittlo
<^w.
dari difpoficioncm inclinancem ad a6lionem,fiue
fJtatemgratixinordine a*d potentiam pafliuam;

quod maxinve probacur ex eo quod declarant
n/M m<ut~
cltnt
coopcraci gratiz Dei. Vnde neque Concilium

teneurfum
03it4um, ntn Tridencinum.aut alia anceciora declarant necef-
requifitis
praeexigi charicatis ,vt difpofitig
inquantum
eft
petinde enjm
adum
pafliua
diccndum deintelledu refpedu aftus

nar,&
vifionis.'
quim
Ad
pofitis
ergo idem
fidei diui-
aliasrationes Doftoris
tam
conatur refponderc prsad rationes aliorum aufiacus auchor , ficut

thorum pro parce negaciua ; cuius refponfiones
hic
^.dift, 14.
&
ex diftisfacilc impugnari poffunc ; ideoquequia

anguftia cemporis non permiccicprofequi hanc
dilficulcacem
modos
quoad omnia
fua particularia
&
remicco pleniorcra cius difcuGlionem in illum locum : facis nunc fit irapuexplicandi
enace fundamentum ,
^
cui adhzret.
Alit
DiftinaioXLIX.
Alia teCpon&o Capreoli , Caierani
^g
QuxftioXI.
nere fuo reperituc in quoiibet intelledlu , qui

nullui fioeobiecio concurrentcin fe, vcl inaliquo vniente ipfum inccntionaliccr in adlu pti-
fc Ferra-
ticnC\%t<\ax viiiciur laci frcqueiu dircipulorum
Hi^li
D.ThoiTix,e(l,lumcn tequiri in inrclledlu vt diCpofitionem pailiuam roaceriaiem.quaDeus inr^

obiedi vniturintelle^ûi in^ intclligibili:quia
ad viiionein illam,quz cft rupeinaturalis, rcquiriturvtintclledus impcoportionatus fecundilkm
n.aturalia difponatut connaturalimodoadipfam)
qUaedifpuniiu fit per lumen habituale.
b^TfMtmr.
Contti,nullus habitus x gcncre fuo habet reprzrentarcoSirdtum;vnio autem obicdli intdli-
mli$rm.
mopotenciz, potcfl hibere adum fecunduin,

Vnio illa prcterea efl obieî vt motiui poten>
ciz, non ver6 vc terminatmi quia hzc vnio atj
,
cerminattuum
fit fonnalirer per ipfum

ad>um
non pcr aliiid. Quid ergo incelligi potefl pcr vnionem obicdiinadu primo, ni
fi ipfa motio obiedli,aut virtus motiua
vc con"
iungitur intclledlui ? fic^go hoc fit per lumen
& hic C\\ efCfOiai eius primarius, ub quero exigiCur,fequitu> non fuppiere iinptoportionim potentiz,fcd ipfius obiedti, quod aliter nequit moucrc potcntiam nifi pcr lumen & vt fic przfens
exprefTuin,
ad intcllcdum in z&.\i primo Bc per reprzrencationcm,n vnio contingat peraliquid diucrfum ab ipfo obiciSko przlente, & applicaco
feipfo ad obie&uti) crgo lumcn gloiia:ncquic
:
îî
^j djfpofitio vniens inientionalitet
& re-
per lumen, vtcfl virtus obiedti
prîcnrans obicdluro. Antecedcns probatur,quia
tlftntiam Ji
tfl
Cc
tenct cx paite obicdH
Deiiide
fluit in adtiim.
Sim
Deinde,habituicharltatii
refT4f*trt.
via nnllus
habtus
ceG1tate,qua ponitur charita^ vt eleuans vulun-
catem, ponitur ctiamcleuatio in intellrd)ii:qnia
iii
nempenatura ex
quibus iunt
omni vfu quando
habitu^ rupcrnaturales fine
ie&\ formalis vt rcuelationis:fcd non minis intclle6lus ex puns naturalibus in via eft impro'
potrionatus ad eliciendum adtum
attum
fidei
vifionis
quam
imo
Jn
magis improporiionatus , quanto minorctn

habet euidentiamex obitô, Sc minorem dcterminationcm;inpatriaanfemobiefti.m in fc ptJtfens mouct, & tcrminat adlum eigo ficutin via
:
ubicô
in aî;,
primo.fic ctiam neque in patria,

Confirn-iatur
4^
fuppicmcntum
Cnfir.
quando
quod
aliquid rcquiritur vc
virtutis.vcl vi tota virtus ex par
& in
eod.cm gencre per

non adueni-
illud, cui aduenit, lequiritur; alias
ptrttaturaiu
rct pcrfcdlioin ca pai tc.qua efteius
txigiiurtx
pmrtt
/,
poren-
ncn etit-
exigeptia,&
fupponitur priuatio. Sed habitus luminis, ficuc
charitatis tcquiruntuf cx imperfcdione po-
&
tentix,vt elicitiuae actus
g^^
,& noncx
cePlitas gratiz.
Quod
rum,
fi
fcd ipfius obiedli
nam
vnio intentionalis in alu pnmo confiderataefl

coniundio extrerootum inordineadeliciendam
opcrationcm ergo quod vni' ubiedbum ih t\i
primo potcntiz , cxercet munus obicdii & non
ipfius potentiz vt patct in fpecie intelligibili.
adîuum,vel totale.vel ctiam partialc,uon \eio vt

vnit obicAum quia fic magis rcfunditur in ub:
ratione non
potentiam
in ipfam
etgu fub hac
maccrialis fc tencnsex
eft difpofitio
Diccs pof cntiam non
elTc
capacem
Contra.
Hoc nihil
rcfpedtu fpecici
vnitur obiedlo per
vnto- R'^yf.
cftrquia etiam
fic fe
habet
nifi
habcat fpccicm
difpofitiomaterialis potcntiz, fcd magis formalis
&
cfFcdliua
ipli
pcr
puflct fpecics vnirc
ob-
quatcnus cuniungitur
roodum concaufz;quia
fi
ratio extrinfeca ipfi lumini
roodum fotmz
cfl
vt vnit intclledlui
. .
obiedium:fruftriergo attnbuitur hoc munus lu- .
roini,quod cx gcnere habitus ipfi non coropetic, ^/ii,^^
nequc ex ea radice , qua otitur eius ncceflitas ex
tam poientiz.qu^m ubicdli.

Ex quo fequitur inconueniens, quod
nempc potentiam cx puris natutabbus
tionalis
gencre
munus
modd obicdtum
ipfi
lufninivtantt!im,&
fugitur,
fufficere
vniatur,
fi
improportio
intcllc(5lu.s przcis^ in co confiflac , qu6d obielum non habeat fibi vnitum in adu primo, auc
przfcns intcncioDalitcr, quc iroproporiio ex gcfit
C\
;*^^^g,.
non
fpci icm quz tamcn non efl
quia
illius
pcr lumcn.
nis,nifi vt elenarnr formalircr
vt fimilitudo ipfuro
hec
nft:
Contr^:ergo lumen expavce pocentiz eatenus impmnium

przcis^ tequiritur , quatei us cft principium
difcernitur de fadlo in nobis influxus diuerfus
cnim ncquitpcrcipi illavnio perproportionem ad cognitioncm , & mcmotiam , prout
'n luo
-q
Rrfi.
Aliter
^MtdfHiitur.
vtnimque muijus exhiberi pcr
mi6d qui negant pofObilem tfTc fpccicro iropfcffaro Dci , confcquentet

negarc debent lumcn vnitcin z(k\i primo cffcntiam diuinam intelledlui , quia hoc eft munui
dicas
lurocn incffe intellcftui pcr
fit
efl in ejfi
ergu rnunus lumi'

praccisc t atio agcndi ex partc poten-
virtus adliua pntcntiz
Rrrumt
C\
'"""
cfTct
adualiflimum
partc obicfti i quod non cllct vetatiovniendi inicntionaliter obieftum potentix in aftu pnmo : quia flc non eflec
,
vclali-
non ex
nis efl,vt
tix
ad adlus hos
icdlum intcllcdkui , abfqne eo qu6d ipfe intellcdus informarctur pcr fpcciero , tnc poncrctuc
omnis vnio tcquifita ad ai^nm fccundum producendum:crgo idcm in propofito contingit quia
ncccfTitate obi6dli,quod
entis intclligibilis, vt dicitur
&
'
/r
efncicn'er
litttfiwi.
parte potcntiz.
eogenere aducnit , & requiquoipfacaufa dcficit per priuaiioncni
pcrftdiopis tcqnifitz
icAum.quam
Hthittu fn
fufficit
quodfupplet dcfcdum virtuiis naturalis

eiusrcfpcdliu aûs loam hanc raiiopcm folam
adducunt Patrcs,5c Sct iptura , qua probatur ne-
te aliciiius caufx.in
rirur.in
non
lumcn habitualc,
in inrellcAu cxigitur
in via
efl
vnitur potencia per hubirum
feipfa
te,tit
fupcrnaruralct:ergo ficut in voluntacc,ita criam
perucniunr ad vfum rationis , dunec per do^rinam hauriant ^pecies rcqutlitas ,& notitiam ob-
non
cleuatur g/,,/,
fu-
Patet in infantibus baptizatis
pacria ad eliciendum
quem
adum iine fpccic obicfbi.
, ifi
rim pernaturalisfufBcit ad
vt in-
per
non exercec munus przfcntandi au( vnicndiobudtum voluntati :quiahzc

przfentatiocfl pcr intellcdlumifcd cx eadem nevoluntns in pattia
ucifus ab inftiixu obie<3i in adum;reprarfenrans
aurem obicftum
& ipfuin reprz-
fcntans.
minam vni. habitus cx fuo gcnerc rcqiiiMtur cx parce poicntmtHtiBi- tiz.qua concuricns vt intluxt s putcntiae cddi***'
&
gibilis
LtmtngU'
559
parre potcnciz. Acccdic
fpeciei
&
nihil aliud vnit,nifi
quod reprzfentat
obicdum cum vnio
non contingat
aliter, nifi
inten-
per obiedlum|
aut eius fimilitudincm : ncque obfcuranda func

royfteria,neque caufalitatcsiupcrflui ingcrcndz,
quz ad verirateroroyfterij non faciunt:ted roagif
obfcuranr.
Quod
addltur in
eadem refponfione,
nemp^ fecondari6 lumen difponere

adrecipiendam ipfam vifionem
intellcdlum
fatis
impugna-
tun:teftexdiîs:nam ijadmittunt intelleûm fe

ipfo
AAa 4
560
vinonem ex naturalibus >tunc nedifponiperlumen.nin vtadusprimus

in gencre efHcientis requiritur ad zOcam fecundum in fubiedo } hxc autem difpoiitio non eft
vocandadifpoiiciopropric miniis autem materiah's,cum Cn potius ordo requiiicus caufarum.
Argumehca , quz adducuntur pro fententia
prsmilTa.faciliter ex praemilTa eius impugnatio-
dam proptiam operationem requiritur,peque lumen aliud diftintum fua virtuie agcndi &
^^ foluuntunnam in potentiis fpiritualibus dif-
licetrationi adhzreat
poutiones matenales in ordme ad luos actus recipiendos , neque ex parte pocentiz , neque ex
necefTariam.
ipfo recipere
quir
alittrr
<l
tentu
foi-
uuntHr.
parte adlus
adus
requiritur
contrarij
riz pec
fublato
Ie6tu,& voluntate prstcr habitus,& fpecies , vel

pafliones.quorUm nullum eft difpoHtio materia-
magis a(lruit,quam non probat,

tanquam euidenti,quam
nos ne quidem veram ludicamus i mmus autem
lis (lridla,vt
Quod
impedimento
in co-
gnitiua fenfitiua requiratur media qualitas,
temperamentum organi
&
id
quibus nulla eft qualitas conferuaciua fui ep,itA

ctiam ncqae difpofitiua materialis ad recipien-
x. de animM.text,
nemo enim
Heri pof-
con-
nihil
id negat
-y
fcd
negatur intellecûm ex fe non eiTe difpolirumin

racione potentis pafliuz refpcdla fuae intelieftionis,&e(Ic eius propriam potcntiam receptiinciinari etiam lumen ad adum viiionis
beacz tanquim connaturalem appetitui paflluo
eius,vt aliks ^<e/?. 9.^ 10. probat Doftor. Videanturquae ibi didlafunt depotentia recepciua
intellc6bus rcfpediuc ad formasfupernaturales
ex Patribns ,
quae hic praeminfa funt contra
uam,&
fundamcntum prxfatum authotis
&
>
aiio-*
rum.
C H O L
AmmAm humanam ex naturalihus
nulium atum
&
qualitaces :in potentiis aiftem fpirirualibus, in
dicit
ducit ad propoiitum
viua,& non fecundum
organo,vteft fubftantia
adducit ex Ariftotele
fe,aut recipi nifi in propria potentia
magis exigicur ad
produdtionemadtiis.tanquamcondicionesrequifitz.quim ad reccptionem eius. Quod etiam ad
/</ fcit
qulitiu mi- recepcionem tequireretur , id proucnit in quandU incrg- tum illa qualitaseft conferuatiua fubieî,& non
"
jnquanrjjm difpofitioeius ad receptionem :quia
a6tus illi vitales proueniunt , & recipiunturin
,
ipfe
i^.& i6.quatenus
aut alterius diftradttonis poten-
fuum raotiuum. Quamuis auiem
'
(itiones materiales hic author velit eiTe in intel"
>
Tund iment
Fttndtment
concurrentibus eflfedtiue ad adum

iuxta natura adlus.Neque capio quafnam difpoprincipiis
V M.
non foffe
Dei. Primo
elicere <T>ifionem
tjuia
mn habetJibifr^fentem Deum mfe j ncc m eminentiori. Secundo non poteji eumfaDt^nitur m Concil.Vienn. tS^ kabetur Clement, adno^
,
cere factaliterfibi prafentem.
ftram de
haret.
illudponit
tangitan lumengloriafit necejfarium
difl. i
y.ûaft. i .fin.<^ ^.difl.
ihid.dtfi.i^.quaft.i.^ ^.docetetiam
ProL^ quodl.i^.^ t.dtft.^
4. quaft
nuUum pojfe
efje
defide cûoddeturfic inh<erens
t^
.art. 3
'-videtur hic dubiuj
tame/t
.^ hic ad tertium. Vide eum
naturaliter videre
qufifi.9.quod fu-fficit ,nec
lumen gloria, quodfit qualitM inharens^ quamuij

fihifuadent
Deum
Clemen.ad noBram
hocfit probahiliin.
de quoagunt
quxft. i.
definit dari
Thomifi^ inaniter
par.q.it.art.^,
O Ecundo
dico, quod anima Iiumana non cft fufficienter adliua cx puris naturaconfcquendum adum vifionis, quia impoflibile eft intelledum eSc
caufamvifionis, nifi intellcdushabcatin fc obicliim cognitum,vel aliud inquo
cmi ncntius continctur fed natura humana non habet Dcum in fe,ex fe prxfcntcra
*
j3Jit>us ad
fub rationcobie(fli,nccinaiio,in quoemincntius continetur,quia in nullo.alio

poteftcminentiuscontineri: ergocxfe nonfufficitad habendum cognitionem difibi
uinae naturae vifiuam..

Practcrea,vifio cft cognitio intuitiua rci in fc, fcd natura
reex
non
fc
prasfcntem
poteft cx fc habcrc vifionem natura: diuina:
libus ad
humana non poteft habc-
Dcum in rationc obie(fti,licct fitfibi prjefens

:
per iilapfum crgo

puris natura:
non crgo fufficit ex
cognofccndura virtutc propria obiedum beatificum.
Ex hoc
fequitur coroliarium,qu6d in beato nihil erit fupcrnaturalc prius opera-
tamenaiiquidfupcrnaturalc poniturin bcato prius operaiionibus , hoc

propter receptionem,fed propter acflioncm , vt eiiciatur operatio in bcato,
qua attingit Dcum non cnim potcft poni aliqua forma in beato folum ad dccorcm,
tionibus
non
fi
erit
& puichritudincm,& quae non ordinctur ad acîoncm & per confcquens cum nihil
:
requiraturpropter rcccptionembcatitudinis, vt oftcnfum eft , fcquitur quod fi fic

aiiquaformafupernaturaIis,&fpiritualisin anima bcati prior opcrationibus , quod
requiritur propter opcrationcm clicicndam & tunc vltcrius aut requiritur propterobicdum.autproptcrpoicntiam! & cumduplcxpotcntiaconcurrac in operationcinbeato,fciiicetintclledus,&voluntas, proptcrvtramquc potcft talis forma
poni. Si autcm ponatur proptcr hacc tria aliquid prius opcrationc , crunt trcs formac
iiia
fupernaturales
.v
DiftinaioXLIX.
Qu^ftioXr.
561
Vna correfpondcns obic(flo , fcilict fpccics Incclliglmcmoria.-iccunda ex parte intelledus,qux dicicur lumcn glonxuertia cx par
tc voluntatis,qux dicitur charicas.
fupcrnaturalcs pratccdcntes.
bilis in
Si autcm obicclum in lc praelens fufficit ad adionem vifionis caufandam quantum ad illud,quud requiricur ex parcc obiccli, tunc non rcquiritur fpccics G autcm
intclledus flt mcre paifiuus.habcns fe luium in ratione fufceptiui ad adum viQoniS)
10
ciim non requiraiur propter rccepcioncm lolam aliqua forma cx partc intcllcclus, vt
y^rioftcnfumcft tuncnon requiricur lumen gloriac. Si ctiam vuluncas fit mcrc
potcntiapafliuarclpcclufruicionis tuoc cxp.irte voluntatis non rcquintur chantas.
Vndeponencesvoluncacem merepafTuiam rc(pcctu fruitiociis, toIlMnc charitatem:
quia cx parce volucacis non rcquintur aliqua forma ad recipieudum fruiiioncm, quia
ipfa fecundum fe eft fumme difpofita ad rccipicndum eam. Sed q'jia fecundum
Scripturam,& fidem habcm js poncre charicaiem faliem neccflc cft cam poncre in Charit^
bcatopropcer operationcmcliciendam :lumcn autem gloriae ad vifionem non vi* ""'JF""'
"*
decur mihi ncccfle poni,quiaquod dicitur dc lumine naturali corporali quodrc- \!"
quiritur non folum propcer obieclum.fcd propcer oculum.vidccur mihi eflc quacdam ,//^,.,,
mctaphora. Quanto enim obiedum cft magis in fc lux , tanio mioiis propicr ipfum gmtrtm,
rcquintur dc lumincnec rcquiritur proptcr receptioncm, vt didam cft;vnde minus
videtur mihi ncccfle poncrc lumcnjquam fpecicra:quia fi fpecies ponitur, hcc eft,vc
mcmoria fit pcrfcda cx partc intelledus (cd .in fit poncie calcm fpccicm proptcr
formalcra opcrationcra,& pcrfedionem potcntix dicetur alias.
Tcneo crgo,qu6d faltem ncccflrecft ponere charitatcm propter operationem '"*"'!"
cliciendam
pcr confequcns aliquam opcrationcm potcft voluntas cum charitatc ^,;,,/ Â_
clicercquam non poteft ita intensc finccharitateeliccre,& fic patcc adformam rit^tamtn
quxftionis,qu6d aliquam operationem bcatitudinis potcft homo haberc, quam nou fo>:it iiiud
i
&
i.</.i-'.y.
potcft haberccx purisnaturalibus.

11
Ad
Ad pnmum diccndum qu6d
argumenta.
natura dcdic hominiorgana ad
^*^^
3'*
confcquendum beatitudinem, ficut potentias palfiuas rcccptiuas cius, & adiuasinon ^'^^ ^ **
tamen vtftatim confequerctur, fed habitisdilpoficionibus requifitis. &ide6 fccun- ^4/4. g,
dumvnam viam non dcdic difpofitioQCS proximasad bcatitudinem, liccc dederic
potencias.
Ad fecnndum diccndum ,qu6d non
quia fcnfus non poteft cfle poideo non potcft

potentia organica
cft fimilc
&
p^j',^^;^^
tcntia non organica vcl non potcft non eflTe

Mdhtmtitn'
cleuariadimmatcrialc apprchcndcndum necitiam vifus bcati ben^ tamen infri dxntm,fti
gcnus matcrialium poteft elcuari ad videndum Solcra. Sedintclledus habctobic- nondijpffiftum totum cns, ideo potcft cleuari ad aliquid iramatcnalc imo potcft clcuari ad """' /"'*"
,
&
quodlibctcognofcendum: vndcnoneft fimilcdciftis potentiis fcilicet intcllediua, **^'

d. fcnfitiua quancum ad obieda quia non cft contra rationcm intelledus,im6 fumme compctitci cieuari ad vidcndum obieclum fupcrnacuralc cft tamcn quoad mo- a^, for.
,
dum
fimilc vtrobiquc.
rtfpondet
Adconfirmationemdiccndum, quodfcnfusnoncftcapaxalicuius, nififcnfibilis,

non tamcn omnis intclleclus autcm cft capax omnis intclligibilis.
Ad aliud dicendum qu6d cuilibct potentiac pafliuas corrcfpondec adiua verum
cft,noncamen innaturacrcata. etiam fccundum Philofophum, vt patet quiapotcntia rcccptiua cft in corporc ad animam intellccliuam, & tamen tota natura creata
non pofl[ct cam induccrc ponit tamen Philofophus aliccr, quam nos quoad hoc,
qu6d pofuic potcntiam in natura, Dcum.fcilicct naturali neccffitacc agcntcm fcd
Hosbcnc ponimusintoto encc cuilibetpotentiacpaffiuaebenecorrcfpondere potentiam adiuam,non tamen adiira illa eft naturalis.ficut pafliua:im6 nunquam e(i natu:
'
cmiibttpo'
'""** F'J'
rJ^/^l^^gn^
,iûtMrM'
^fliun,
itt
de ût y.
i.
'''*(
primo encead cxtra,fcdfempcrvoluntaria.

Ad aliud fecundum illam opinioncm,qux ponit intcUcdum eifc caufam adiuamj
dicoqu6dmod6 habetpotcntiam rcmotam jtunc autcm propinquam vndc C\cMt
ralisin
&
^'
.^
y^^^^
r/ tenttfdn
inttUeaum
^Jf*
*^'^
&
ibi eadcm potcninccllcdus cft hic

ibi,eadcm natura ita poflc viderc cft hic ,
^j^J""'
rctiai fed raod6cft remota,tunc crit propinqua. Si autcm cft potcntia pa(fiua,
:
&
^^\iq
ccptiua,tunc non requiritur lumen glorix.

^
crtahiltm
Ad aliud dico,qu6d
aliqua pcrfcdio infcrioris potcft concincri in fuperiori , ali- natur^n,

qua ver6non,quiafi ficrccfumma voluncas,codcmraodofc haberct ad beatitudi- cuivtr*
ncm ficutinfima quiavtraquc codcmraodo fc habct ad fuam bcaricudinera :liccc ^"l!"'^
:
illafitmaioris bcacitudiniscapax:
&iunc Ytficconfidcrando vtramqucpractcr

,
ha- ^^^*^*j^
bitum
biium
Sentendarum.
Lib.IV.
56i
illiim.tnnc
fumma eft
fimplicitcr magis impcrfcdVa
quia quanto aliquid eft
aptum ad maiorcm pcrfcftionemjfi ea carcat, tanto cft impcrfedius nec illa pcrfe5lu),per quam hoc debetur inferiori, eft,qu6d fit in fumma, vel in fupcriori vnuiue:
quia hoc cft impoflibilc quia illa voluntas infima non cftcc cius capax.
:
MMENTAKiyS,
(Ô
DJco
* /icHntto ûod amma humarut , &c. Harc

fecunda conilufio principalis huius quae-
i. Coni lufio-
^nim
tfi
non
ftionis
nffideter
anima humana non
1 .
Prologi probat
Do-
t3m,& pra6ticam,aut
ûttfl,
e]H4tfl.i<{.c\nx talis
cft
contra
clLImpoIIibileeflintelledura
caufam vifionis
nifi
habeai ubicdlom in
vel in aliquo cminentius concinentc
ipfum
ic,
fed
humana non habet Deum infc ( id eft,

prasfentem.quod rcquiritur ad vifioncm, qux eft
obiefti praefentis, & exiftentis ) cx fe prarfcnccm
natura
praefcns pcr illapfumrergo non fuffiritex

puns naturahbus ad cognofccndum obiedbum
bcacificum.
Suarcz
&
pofte dari rationem conuinccncem
liam
non
&
polle vidcre
Deum,
auc hanc
lupcr-
ii. dicic
rez defideiat cercium membrum in priori difcurfu, ncmpe praerentiam per fpcciem intenigi-
bilcm
fed
hoc etiam mcmbriim
tam abftrabiua,quam
incuiriua,
adiicit
Scotus
Dci propria,
quam
prxdi<3:.un per fpccicm ,aut ipfam fpeciem:

Zxplictur
quando autcm ini.
Loco prdfMo dich forte fpcDtSor.

cicm Dei fub rr-tione propria rcpraEfcntantcm
fpecicm
illam
Deum datam fuifte Angelo , dicit
clTc non ex naturalibus intelledlus , & fui rootioi
naturalis, fed a Deo fpccialiter caufatam :ide6-
quc non vigct tatiocontra Doflorcm dcfurnpta

tali
fpecic
quac hcct naturalis ab co vocetur,
Dci fpeciah,licctordinaria ad bcaiitudincm An-
in qHolihet.\hi agit de uognitione
ncLcfta-
ipfi efle
ûeifl.
per tale
intcndit cffe na[uralcm:quarenus ex prouidentia
aham racioncm quam prcbabilcmjvbi rciiciunt hancrationcm Dodons, Suapoffe dari
eft
non
i.diric
qua probarecur vifioncm Dei natuiahccc
nacuralcm. Molina eriam \.pa't.
non
motiuum non vero pcr influxum Dei fpecialcm qno tribueret cognitio-
ex
in Metaph.dijputat. ^.fiH.
ncm
fit fibi
Dei fub rationcpropria

, quam intuitiuam
haberc. Ex naturalibus autem habcre hanc co- ^'^f" f*"
'." '^"'
gnirioncm eft carn acquircre per motiuum natu- tionem
ex
r
a
r\
raleintelledhiscrcati ,cum (olo innuxu Uei ge- ^,uritlibiM.
vc
intelleflus
nerali iuxta cxigentiam niotiui ,
cmincntius contineri ergo ex fc non fufficic ad

habendani vifionem eftentix diuinae.
Secund6 probat.quia vifio eft cognitio rci incuiiiua in fejfed natara humana non poteft ex fe
habiTc Deum prafentem in rationeobiedi, licct
fupernaturalis abfque
reuclatajfn quodl.
uam
mobilis
finis
4. probat quod nequeanima feparata,neque etiam Angchis potcft

ex purisnatiiralibus cognitionem tam abllradi-
dodrina
fub ratione obie(5li,necin atiquo aho,in quo

emincntius continctur quia in nuUo aho poteft
fibi
ncgat pof-
geli in via naturalcm,
& gloria & mediis

,
&
vt diftinguitur i gratia,
gratuitis elcuantibus potcii-
cft , an
, quidquid
Angelus poffct attingereobiedum finc tali elcuationc fui intcllcftus, dc qua qujcftionc agelur
tiam ad fincm fupernaturalem
in proprio loco.-ficut
demodo attingendi,& mc-
ttncntibus ex partcobicli5& ancogniiio

clara finis data fit Angflo,
magis diftindla
quam non habct homo pro hoc ftatu , licet mc-
diis fe
&
diumcognofccndi
fucrit
f mplicitcr fnpcmatu-
fibilcm Angclo,auc homini cx putis nacurahbus.
rale,vr opponitut /iipernatHrale
Hicautem Dodor fupponit quod fuperitis probatum eft nempe cognitioncm intnitiuam ne-
naturalium.
yhwi
caufrtiim
His polirispatct ratioDodorisjCtiamvt hic

cognofcendi
ceftario ficri per ipfumobictSlutTi, vt prxfcns eft,
iacet, feclufo tcrtio illo nicdio
&
quod cft per fpecicm quia quodcunquc obiedkum quod non eft in fc prxfcns pra:lentia requi-
Vidcantur qua: didla funt dccognitione animac {cparatx,& naturah.-hic autcm agit
folum de cognitionc intuitiua,& non dc abftraîua quae (it Dei fub ratione propria. Scd ne
controucrfia fit,addamusctiam liictertium illud
membrum de fpccic inteUigibih, quatenus Deus
non fit prxfens etiam naturah'tcr pcr fpecicm inteUigibilcm qua: ipfum repracfentct fubrationc
propria. Addendohoc membrum dicit pracfatus
Zu*fto trgtt author pcti principiuin in vtraque ratione pracmenti.
milfa quia per fpeciem poteft haberi tara vifio,
quam pra:fentia obiedi bcatifici ; non probatur
autem non haberi tahs ipccies tam ab Angelo,
Keltrque
quim ab anitna feparata. Quod argumentum
iur in Dtraagis vrget contraScotum,inquit,quia in i.dift.
Borem,
3.iî</?.5j.admittit fpecicm abftradliuc repratfentantem Dcum fub tacionepropria , quae eftec nacxiftens.
Contr^
nequcvim
ad caufandum cognitionem tam
fita
abftratfti-
non eH
afTecutus
mentem Dodotis,
racionis eius, quia hic agit
Doiôc
JJ
S?*'"'
"**
'Ja'pît,
,^;,
yiw
^.
jg)iii,
intuitiuamfui in intcllcdku, noncft

, quani
ctiam fufficienter ptacfcns ad caufandam fui fpccicm , fic repracfentantem illud fub ratione pro-
uam
nullum obitdum, quod ex naturalibus

cx concurfu caufarum naturalium poteft caufare cognitionem
Dci fub rationc propria altcrutro modo ergo
fi ratio condudit qucad hunc modum acquirendicognitionem , probatetiam quoad irapoffibipria
cft
fcd
prxfcns intelleftui crcato
nuUum
quod
^yjj,,;^^^^^
^j,,y|
cmincntcr
aut virtualitcr
obiedti fequjtur
fuum ep
quia intelligibilitas
&
caufare poffe fpe-
obieftum fub rationepropria xquc comparatur ad intellcftum , ac caulare pofTe immcdiate ipfam cognitioncm obietftij
fcd
y^.
rejpetiet
acquirendi. Probatur confequcntia : D*i.

obieftuin potcft caufarc fpccicm altcrius
non includit in fe illud formaliter , aut
litatcm
ciera repracfcntantcm
turalis.
errantts aftrucbant in quacrt-
pro-
elfe
He^snfit
a6lum prout prxfa-
Prologi hiic afferri poifunt ad
confequei)dum adtum viiionis Dci
bationcm prxfentis conclu()onis:fed fufficit iila,

quam hic proponit,& latiiis deducit in qHodlibet.
Prhtio
ti
poife attingcrc illum
Hiretici's//?>"^citatos. Pliires rationes cx
nattiralibus ad
ex puris
fufficienter aftiua
dtorc
fritri.
motiuo
Dodtor fecundum cognofccndi mudum hominJs

viatoris pro hoc ftatu non pofte attingcre eura
beatitudmem.aut haberccognitionem eius cer-
fic
beatituJini.
in quaairerit qu6(i
contra illum errorero,qui diccbatcx naturalibus ReHeituf

habcri polfevifionem Dci intuitiuam , & beati- ^trumqui.
rudinemjcx naturalibus autem hoc acquircre cft
intelledum cx motiuis naturalibus & obicfto
DiftindioXLlX.
fed nulluin obiedlum
motiuom
natutale inteile*
Aus creaci includic in feOcum aliquo modo ex

pixdi6li$:quia neque eircntia Angcli , neque
conrequcnter aliquod aliud infetioris ordmis :
(1 enim anima pet
ciTentiam propriam nequit
hibere cognitionem Angeli fuperioris ,auc fupremi,quia nullo modo ex prxdidis includit
ej/i Angcli , aut inielligibilitaicm cius
, i fortio-
ri
minus includit Angclus
tclligibiiitatem ex fe
qutm
illc.quemde
;
que
medium cognofccndi
vt
eius.
Cotetfrm
imrMit
Miuus
idcm de fpe-
eft fufficicns
cognitioncm cntis
fub propria
finc
cau-
modom
Benc ergo fequitur
obicdli
aut cognicjonem Dei mediante
563
ex naruralibusintelledlut
creatus poHet habere fpcciem reprsfentantcm
Deum
, fi
fubrationc propria przfcntcro
tclligcrctur naturalitcr
quod
in-
fcd ratio prardidla pcr-
, ficut & ipiamcognitioprxfcntiam nccellariam obicdi in or

dinead vtramqnc fiue enim cognitio Dci naca
nt caufari pcr circnrjara eius, vt vnitam per mo
dum fpeciei intclligibilis , fiue mcdiantc voluntatc , cam libcrccaurante, ncque vnio iila.nequc
caufa proxima , qox eft voluntas vt vniens , aut
inde cxcludit fpeciem
ncm
&
vt caulans cognitionenijcft in poicftate creacurx

auc alicuiu5 caufx in tota vniueifalitate icrum
extra
Deum.
Ex hoc/iûitur cerelUriurty
propet-
Sc aduali latione
potcft Angclus per
ni ""''>rc ipccjcm
im-
Sc
qiiiconccptus ncque vt cognitum, ne-
tionc fupcrioiis
ftritr*.
caufare
fcipfo caufat fub r.\tione
propria
fare fpecicm, aut
bl'.r'dw
ejfe Dci , aut eius inpcrfcdus cnim conceptus
obicdum
potclt
cie,eft
QuftioXI.
<5tiscoioliarium.
Mi
&c. Drducit cx di
PrimQ,qi6d
in hetiro nlhilerit
fipernaturale prius epetattcnilriu.

n
i.-t
igenda
non
Hxc
propofiiio
-i
conccpcu aliquo abftrado , & pocenciali quia

conccprus ille non includit in fe adu , aut cmincnter,aut virtualiter rationem particularem,
cohxret
anteccdtiuibus , & coufcqucntibus ciam fit dcdndio exantecedtntibus, & dcclaratio inchoatainordine ad fequi iit!.i cx prxieJcntibusni-
quantum ad
hil fcquitur, nifi qii6.i nih\l
piimi
ejfe
aut intcliigibilitatcm
aftiis
qnantum ad fpcciem,
aut intcIlciSlioncm caufandam. Vnde ex conceptu
animalis prscifo non potcft haberi conccptus
aut fccundi, id
eft,
hominis
nifi in
ad*^ ipHuSiquzin
co
in
aut perfeftiori
Vim
^6
quo ipfum
modo.
&
nullo faluari poteft
huius rationisintcllcxerunt PhiIo^:>phi
U,tihrum.
circntiam,& ncg.intcs alitcr attingcrc poftepri-
motiuu
Intelligentijc
fuam
roam caufam nifi vt caufa cft & per cftentiam

propriam vt caufatum eius, & non intelligcre
,
Deum
modum,quo
pcr
infe
cft intelligibilis.
Sic etiam intelledlionem hominis reducunt ad
obicdum motiuum
intcllcftus
prohoc
ftatu
&:
ad conceptus abftrados , quos virtute talis obieifli habcrc poteft

idcoque cijm ex hoc
motiuo nequit haberi cognitio fubftaniiarum
fcpiratarum fub rationc propria ,negantetiam
.,.
"***
T"
&
difcutfus fubic<ftus
quo
cx
coroilarij habetur
ran-
namad
fecundam conliifionem non leqnirur in qua

dicit quod ani na ex puris naturalibus non fic
,
ad vifionem btatificam fcdpotius fcquitur oppofitum nam coroplcri dtbet eius vir
..
tus
.-i(ftiua
pct aliquid prius opcrationibus
vi
fic
fufliciens.
Idcm
(fcilicct
ftatuentes obieiftum
._
vcrfatut cius ptiira condufio ^"'""''*
tum dcdudlio hnius
ejfeiiXmxax forroaliter,
Stnfut pbi-
-4,.
tXftHtHtt
fr,f,f,ii,
'''
inquo
roaterialis,
fuffi".iens
neinpeintclligibilitas rei cft proprictas eius
lcd vt
fuvtrnatuialcprius
opeiationibus dcturin boato ,per mcdum rcce- fi,ffetHi.
ptiuiopcrationuiTi,aut per moduin dirpofitionis, ""
'-
fpccicm ,aut conceptum hominis inouantum

homoeft.nifi proptcr eandcm rationcm ? quia
fequitur
in ordine
?bl('lutc
aiia racio huius aflignari potcft,

; nec
prsmifta quia nec aftu , ncc vjrtute.aut
eminentia conctptus abftraftus inciudit rationcs particularcs. t cur lapis non potcft caufare
nifi ilia
tft
fcnfus habeturetiam exconfcqufntibus

ab co cxcludi rantiim aliquid fupcrnatu-
ralc prius opcrationibus btaiificis pfr
<%
modum
rccepiiui)dicii enim:5 tamen dliûul /upern/;turale
ponitur in beato prim operatiombtu
Loc nen trit
propter rereptionem^fidprofttr tt^Honem^vt elici^tuT

eper/itio
a heatojHa attingat DeuwîccMoc ipfura
claie infrk dicit alltrcns chariraicm
fidtm
ponendam
fecundum
beato ptioreni fruiiionc,& vt ipfc inrcrprttatur,-td eticiendam ftuirioelle in
homini, cuius intclledus limitatur ad medium cognofccndi impcrfcdlum, quod

habere poteft vittute fui motiui. Si quxratur
ncm. Interim hic lubiungit nullam forinam ftatuendam eire in beato proptcr folum decorem, &
ornatum,& qux non ordinetur ad adionem.Intclligit dc forma.qux inelTet voluntati
& intil- Tr'fUx v/ift
lcCtui bcaci ,in quo criplcx vfirs formx afllgnari /'' ipoccft , nempe ad reccptionem beatitudinis ad "^^**
orn3tum,& pulchritu<Jincm; & vtriimque hunc
caufa,nullan)aliam aflignabunt
modum
loliiin
efrc poflibtlcm
nifi
iWtkmfnprk
excludit,quia nec prior ad beacicudincra
prxmillam. Ratio ergo Dodoris non cft pctitio

principij ; fed eft pcr caufam, & a priori, ac proindc neceftaria nam ex virture obieAi motiui
requiritur
rede
operationcm,inqua connftit:& tuncvlterius
colligitur quid poflit intelledlus ex prac-
cifo tali
motiuo
quia nec
dcducit fcientiam
exmedio
particulati
nifi illius fubiedli
prxcise,
cui eft roedium , & quod infuflicicns cft ad

caufandam fcientiam alterius fubiefti, quod non
inclBdit , neqne in eo includitur :ei'go eodcm
roodo fumendo motiuum adzquatum inteile-
fpedac, nequcexea colhgitur

:
indecolligens
tam beatitudini
in
eftc
nequefecundum
formam prxfuppofi,
ordine ad
eliciendam
Rrqui*}
ad
'^'""dkm,
"" ""!""*
vel ^^^
obieûm , vel propcer poproptetvtraque ,tunc funt ttcs formx

requifitxad operationem elicicndam , vna cor- ^"'t""'*
refpondens obiefto, vt fpecics , lumen glorixin l^^JJIt/'
rcquiteretur propter
tentia$:fi
intellc<flu,& habitus chariratis in voluntate.
Quod
diuini,& infiniti:hocaute nequit includere

infua inteliigibilitace intelligibilitatc Dei fub
fe ptxfcns fuflicit ad
._
tnnc fpecies non requiri- jf,Jjitu i
tuf,fi intelle(fûs pafliue fe habct ad vifionem,
ftnfuctngruo
nonelicitiue,non requiritur lumen, cum nonre- ditUrtunr.
quiraturpropterreceptionem. Si etiam voluntas
latjone propria:crgo ex eo nequit habcri cogni-
merc
tio propriaDei,autintuitiua,aut abftra(Stiua,quia
te voluntatis
ncqiie in virtute
nentes voluntatem
<ftu5 creati
ic natutale
debct eire ens cteatum,
ac proinde diftindlum i motiuonaturali intelle<îis
eft
taiis
dcbita intellcftui
lio, nifi ilia
>
quz cx
motini includitur
neqiic
fi
obie(5lum in
caufandam vifionem
&
pafliu^ fe habet tefpedlu fruitionis, ex par-
non requiritur
charitas.
Vnde po-
habetc
& non eli-
pafliiue fe
vt acfliuus cft, aiia cogni-
citiue.rojZm,inqnit, charitatem :fed (fuia ftcumiitm
vircute motiui incflc potcft.
fidem&fer$ftiirMm,ia<i\utJ)4hcmM ptntrt chMritM-
tem
564
um,/iltem
necijft eji
eamponi in betito propter opera-
tionemeUcieMtiam(z\\\iAix.iA Apoft.i.ad Corinth.

I j
.)lumen AHtemglori ad vifionem non vuietur mibi
necejfe pni:^Ht* tfHod dicitur de
lumine naturali cor-
Cu eIeuanteipfa$,non
ûadam metaphora
proporcioneadinobiedlum beatificum) ûan-
videtur mihi
tfft
fupernaturale
tum fcilicet ad effedum,& proportioncm fcruan-
mo
dam
intcr beatitudinem in genere operacioni$,&
, quas experimur ; quia lumen

fuperadditum inelledûi eli propria virtus , cum
aliis principiis operahdi , incer qua: enumeratur
alias operaciones
fpecies.vt inccgrat
memoriam. Virtus autem
in-
&
telledlus cum fpecie ,

obiedlo fufficientcr applicato,non rcquirunt aliud lumen diucrfum ex
communi modo , ant neceditate opcrandi : ideo-
que hoclumen
in ratione luminis
turad beatitudinem
in ratione
cc
lumen
forma
quidquid
fic
non
requiri-
an requiracuc
concurrencis, qua; mecaphori-
dicicur,quia fpedat ad intelle6l:um,cu-
alias natura eft ignota przter hoc folum,

quod eleuet ad eliciendamvinonem. Hinc dicit
Dodlor quod (ibi videtur minus requiri lumen
icis
fub ratione propria luminis
quafi exercencis
funAione illam,& munus luminis
macerialis re-
fpediuc ad bbiedum viHbileîn ordine ad viHonem,qukm ipfam fpecicm:argumcnto fcilicCt dcdudlo ex modo communi intelligendi quia ma:
terialis
lux
lumen
vel
reddit colores vifibiles

,
MuHtu Immf- aku,qui alioquin non eflent vifibilesintenebrisi
r$lis.
hoc munus requiritur , quia illafunt obieda vimimit
(ibilia in
potentiajnc applicatur intellelui agenfpeciem ab ente. materiali:fed viH-
ti.Tt abftrahit
bile,aut intelligibile a6l:u non requirit taleluj ficut etiam lux feipfa vidcri poteft vt piat-
tnen
lux
fens:Deus autem
eft ipfa
lux incelligibilis
& vi-
tfl
charitiu
ciendzm.&fic patet, inquic , adformam

,
ijuam nonpoteft habere ex puris naturalibM
eleuatione pcr
tam de potentia
nataraiia.
telligit
formam
fuperaddi-
ordinaiia:) tûia fic ponitur fe ha-
bere charitMadfruitienem.
iattn-
cjuafiionU,
(juod aliejuam operationem beatitHdinis poiefl hnhere
(fcilicet fine
îd
Per pura naturaliain'
Dodor non naturam,vt
cxcludit
omnem
concurfum tam incrinfecum.quim extrinfecum

fupernacuralem quiain vltima conclunonedeterminat non poflc baberi vifionem Deiexna;
turalibusjfed excludit tantiam
Stntinti
Dtllorit
d*
luminegUrit,H dniitr.
difi.
4.
concurfum habicus
recepciui
uam
ma
fed potentias per inclinationein paffi-
habere vt
capaces beaticudinis ex fum>
fint
> fectufo aliu quocunque receptiuo. Dicit in fecunda conclufione

animam non cfTe fufficienter adbuam refpeftu
beacicudinis' , ac proinde neceilari6 banc elfe a AnimM m
inclinatione ad ipfam
efl juffieiittr
caufa fupernaturali.
Deinde
nBiu
rt-
in corollario redit ad explicationem Ipeilu buuihuius caufz,dicens qu6d ad recipiendam beatitudinis.
,
tudinem non requirunturhabitusj& fi ponantur

habitus , requiri prxcise propter operacioncm CoroBrium,
elmt iUeliciendam. Ad hoc autem munus diitinguit tres (^
mnrium.
formas fupeinaturalesjdc quibus pofTct cfTc difficultas , vc eft fpecies incelligibilis requifita ex
parte obiedi , fi ipfum immediatc mouere non
poteft adintclledlionem
glorix in intelleflu
fcu vifionem
luntate. Dicit fpeciem
non
poteft, aut
fi
vo-
potcncix merc paffiuz
fl
mo-
non efTcne-
uere. Dicit etiam reliquos habicus

,
lumen
in
necefTariam
efTe
obiedtum immediatc concurrere

ccfTarios
& habitus charicacis
fe
habent ad
operationes.
illas
Dicit tandcm neccfTarii ponendam ef!ic cha1

ritatem ex Apoftolo,& reprehendit dicentes vo- Prtlti*
luntatem merc
dicit
non
Ied;u
Per oppofitum
fe paffiuc habere.
neccfTari^ poni
lumen glorix
in intel-
chMrittnit
conflnt
*x
Seriftur.
non dari aliquam rationem , auc

qux connincat fic daii lumcn per
fcilicet
,
modum habitus
ficut <latur Scriptura definicns
Hic ergo cft fcopus Dodloris Nm it ImmitJi.

fundamentum conuincens dari hos
habitus airericque dari illud quoad habitom
charitatis, non vei6 quoad luminis habiium & Kon reBi
nihilatiud rcfoluit. Non eft ergo quod in hac eilttUT ntdari charitacem.
inquirencis
,
litera
bus
ftff* lumtm.
pa^ffim
intendit neccffitatem probationis,
fim aflcrtionem quia

;
turalis inefli: virtuce obicfti fine
dit ad
non abfotu-
poteft vifio illafuperna-
lumine,
fentenciamRichardi afrcrentism
& in hac
& allu-
}.<///?.
14. Ktgnt neeef-
lumen non ptattm lurequiri vt influat in vifionem fed vt difpofi- minit ^tmd
tionem matcrialcm non adiuam;neque etiam iHud mutmt
quod b aiiit
vt afrecit D.Thomas , vt vniatobiedum beatifidtclrlur.
art. ^.tj.i.
difi. art.y. tjuafi.i.

,
cum
fed
infj^ intelligibili intelleduiin aftu primo>
vtmerc difponat intelledum macerialirerpet
modum
eflc
voluntace.
lem
Hadlenus cxplicuimus literam Dodloris , vt

iacet:concertant plures de cius intentione & hic,
&alibi an fenferit dari lumen gloriar.Scopus eius
modo ,
eft tcacfcare difficolcatcm iuxta
vt
in ^rima
fupernacuralcm in pocentiis tanquam rationcm
palfiue fe habet ad
, qui
meriro ergo dicit Do(5lor fibi magis
fpecicm vided necefTc ponedam intclligibi-
iahac quaeftiono
rtquiri
hhittim
agit dc hac materia. Refoluit pii- rtctftiuiun.

conclufione non requiri habituip
inccUcdum in adu primo prznioad

operacionera.quara tamen neccflTario requirit in
elcuancis
61
conceKon
pro pnrce ncgacina cicetur vt abauthoriconcingitcitari.Segmcncnim difcurfus abrcpcum, & abruptum ^ lcopo,non declarat
intentionem quamuis proinde dicat fibi minus
videri neccfTe ponere lumen , quim fpeciem
hcmo
dt f*r pura
& vbicunque
efTe
& in
dit,vt patet exficunda conclufione,
Au,perquam vidcat clicitiuc, tamen illaforma

non rcquiricur per modum luminis,quo illuflratur obiedum,quod de fc efl adu vifibile.
Tandem refolutiuc docct necelTari^ poncndam cfTc charitacetn proptcr operationem cli-
hbitHtis.
autcm excludit omneagens
quia hoc necelTarium
Scripturam
quod illuftrari
60
ideoque non requirit aliud lumen , per

poffet. Ad hoc munus exerccdum,
dicit Dodlor fibi minus videri nccefTarium dari
lumen ,quimipfam fpcciem & loquitur deintelle<5tu , vt pafliuc comparacur ad vifionem , vel
etiam vt adliuc, quialicct fic admittat formam
aliquam per modum habitus priorcm in incelle-
inttlUiibiUt. fibilis
Klfjfmri
&
enim ohielum efl magU infe Ihx, tante minuspropter ipfum requiritur de lumine vnde minits videtur
mihi necefie ponere lumen,ûam /peciem,&cc. Quan:
Dmm *fl
necefli-
telle(n:um,vt refpicit
to
frtmijforum.
?Illaparcicularx/>Mr<^ (/Mr^/t^Mincelligic
adfcopum quxftionis (in qua examinat
Cfcilicet vt transfertur (imili
propter oculum
X*pi/!th
nem
tatem habicuum infuforum ad bcatitudincm acquircndam ) ipfas potcncias fccundiim fuum rjfe, Summartnm
gu4flionis,vt
virtutem piopriam,vt diftinguuntur ab habi- ictt.
poraliytjHod requiritur nenfilumpropter obieElHm,fed
Uttphor
UimHit,
intentum quasfiti ptincipalis , an fcilicet homo

expuris naturalibus poflfic confcqui beatitudi-
difpoficionis
vifionem
vt
perficiatmemoriam,quam lumen hoc

vel
hac ratione
ide6quey*(/>r4 przmifit
lumen,fi ponitur neceffari^ poncndum efTejpropter adfcionem,

non propter receptionem.
&
Item
inloco pramiffo in j.
non
aiferic
negatiua(n>
DiftindioXLIX.
Quzrit enim , yln
, neque in eam inclinat
Mnlma Chrisli pojfit jieri Jumm vifio nhfque omni
^littform* prtHi petfictentt 4tnim*tn. Et prim6refuluic quancum ad pocentiam palHuam ,nullam
talem formam priorem reqniri , quz Ht ciifpon*
tio permodum recc.p[iui, aut etiam aliter difpo-
M*<Um mJ oatn
dttirmtn!
tmttnu.
,^
nens matcrijliter
coDcludonem
oes
quibus vfus
non
licct
Qu4m
rcciperet.
ibidein probat per nmilesra(ioe(l in
hac quxflione
conclu-
Obiicit
(ibi
qu6d tunc
vifio illa cHei ex natu<
Refpondet magisid fequi ex oppofito , poneretur lumen :quia fcilicet lic intilledus poirec
fi.
Dcum
cx natnralibus
creatis. quale elFct
negatiuc
tc
lumcn
quia vifio
eam caufante
ell,excaulis
id
ipfc vcro rcfpondct
illacllet
cx veibo immedia-
& fupertiaturalittr, inqait, cau^
DeirKle,fubiungitdubium.
Si autem ^<r4/;<r,inquit, vtrumfine tati hakitn,
ptt,
ant lumine
tjuod dieatur
pojfit intelleCiu
creattu
non tantitm pujftue/ihahere advifionem , fedetiam

hoc djue
md elictendam tantam vifionem
&
aliiue
cum A.
Rcfpondct Hic inquit
pojftt fe hahere aEliue
&
reipenu
vifio-
congruum
efTc vt
attus primtis dtnotac Senrntl^

fecundus cfFcCtivm. Qu.-rnani Dadtrit af
illis
adîuum , adius
autcm fit hxc congruitas Ae<:\jmii\t fpratfuaft.^ firm 'o,^
agcns de voiuntate nullibi autem Dodlur iic- ctmmunk.
gauit pollc recipi in intellcdlu habttum cleuantemad vifiuncm. Vidctur crgomihi cxprefse di;
fi
intcUciûs adîue cuncurrar
dari in ca
non cancceditatc quam alij

,quafi alitcr non poiru t tiam adtin^
habitum de fadlo
concurrcre ad vifionem Deo fpcciali concurfu

fupplcntc lumcn , vel eciam pafliuc lcipfo , fi vifiu
i lolo Dfo produccretur.

Quid autem fcnfcrit Dodkurdc
adiuc concurrat
inclinet
& in quam
Stntit iniil'
commuiiein
inclinare in fcntentiîm
af{irm.iiicem concurreie achi c
ûodlih.i^.Cr
j.
; quia
docct vifioncm bcaohLam non
Vttbum.quz
a(5tiuc
non concurrat ad ipfam

voluncatis
fcd
Vcrbum.
Sc tn
diji.
in fc
vel
mquc
.-.idco
fiia
fpe-
nrgct
i.ûeft.y.i.cr 9. fupponit
fummam
Refpondet negatiuc , nifi Deus fupplerct concurfum gratix fpecialiter:quod tamen negat fieTari rcfpcdlu vifionis dc potcntia ordinaria
:
men
inqiiir, nonpcjfet voluntoi Chrifii fi-ui aEiiue,
fumma^ratia
fiueelicitiue yfine
ibi fubiungit
prima
pajftt in
Ex
efeUwn fHmmum
caufarum fint
illarum
Similiter oreUnatum efi
vt nuHa voluntat fummi
fummo
aDn primum fhmmum
perfciatur allu /ecundo

nifihaheat
*ji
etitm vt recipieni,
:
itanetjue pej[ihilt
depotetia ordinata ijuodfnmme JruathrfinefHmma
gratia ,8(c. Si ergo pari niodo dilTerendum
"eft
dc intellcftu , vt adliuc fc habet ad vifioncm.ficut de voluntate magis fcquitnr Doftorcm afferere ad vifiunem dc fatlo rcûii lumen , ficut
ad fruitionem gratia ,vcl chiritas. In loco autem citato non tangit hanc quxltoncm Dodtor
nifi obitcr quia fcopus ipfius eft agere de intclleftu , vt rcccptiuus eft, Sc non vt aîuus. Vr.dc
,
in fine illius articuli ita fubiungit poft remiffio-
ncm folutionis dubij ad quarftioncm quartam.

Sed (fuantHm ad receptionem , inquir,(/r ejua efl
tjuaRio modo propcfita , non videtur fimpllciter necejfarium concedere A, ( id cft, habitum ) ptiut perficere
imeUenum
tjuam vifionem
fed fi intfUtfiiu
potefi rtcipere duoi perftDionei ordinatas, fcilictt
vt
adMm primum,
congruum
(fr
fifionem
A,
vt aiiumfecundum,
eft,vt iUu perfenionihm trdinatf perficia-
tur:fid vtratfue ahfolute pojfet
Ex
dicit
hi$ Tcrbis fcquitur
ineffefine alia
primo Doôrem
in
&c.
hoc
qua-fucrit
quam magis
inc linauit;
his ergo fatis colligerc licct
Dod. .ris
enim
ncm ,non
aEiiont caufit fecunda.
vidco
fcntcntiam oppofi-
tandus,ptout bcnignc qnicjam eiimcxplicant.

fcntentia
non
in
Non
habere caufam fecundam
efi
principalc-m.
tam inclinatiiS .quamuis e.im lcnfcnr ptobabilcm quam antc ennj docuit Richardus loco /i,ptk
citato, & poftenm Nominalcs tam in ^.dift 14.
qnam in hac di/iinfi. ficut & Paludanus , 6c Du-
6^< ordinatum, inquit, ûod cauft
nata
tjiu
cuius rationcm
fjlt>.m
frgo vndc magis dicatur
vifionem.
caufam
tclle<5liuacreat.im,ponc dici cllciotalem
aut
vt
&c in
intcllcdus rccipiat paOtuc vifiu-
lumcn gluiiz.
rcquiri
Dicit practcrca,fi iuielleclus aftiucconcurrat: Trhltx <non requiri lumcn glorix de potcntia abfbluta, (trtio D#-
quin Dcus pofTct fupplcre aîuitairm luminis

concutfcndo cum intcllcdu aftiuc. Dicit tcrtid
quod de potentia ordinatia fi in'ellctus .igac
ad vifionem,requiri liimen , feu habiium elcnantem , & fic cam parcm facit voluniati quara
aftiuc fc h ibcrc ad fruitioncm concurtcnte habitu charitatis vt ccrtum docit.
Hinc ergo reiiciuncur ir.odctni, qni in partcm
ncgantem citant DodVonm tanquam magisin,
clinatum,vcl cetcc diibitabundiim
qiiamuis
9.mieimtm
Beat. art. i.%.i. pcr varias propotitiuncs ir.entem
Dodloris inrerpretatut puians ccicu pro negatua

ftate
Dodorcm.rcdlc quidcm eum cximit
tentia
Durandi: fcdin
Scotum
teriia propofitione dii.it
nullibi aflcruifrc
intclledtusadiue
î/Mr,inquit
lociu
glorid dari in beatU
lumcn
gjoriac requiri
in ûofinpticittr afftrmet
,
intctURm aniui
fi
&c.
Rrfp6dctur iam afllgnatum
de
eirc
lumen
coacifrrit,
jocure.in
h&o, &
fi
AtctU-
habeat ad vifionem.
fe
qqo
de potentia
In primo ei iam difi. 7. f Adprimum f^ficun(U viaconcedo.Sic. Qui habetur ad calccin quzftionis fecundz. /<Wt//rimw,inquit, 4V ^xwii-
iBfanan fecus acin voluntate. Tcrti^, admiuit

Sceti Optr. 7. X.
(ft illu4ff(U>t tUffictiUmtm
u^
ordinaria,fi intcllcûs adliuc concurrat.

1
ttntm^m
Bb
intet^rt,ti*t
Mc-
a fcn- detnttitm.
fccnnd^ fcquitur
eumtenere fi intclLcdkus adiuc concurrit ad vifioiiem ,dari lumcn , aut habitura elenanrem in
:
65
nihil, inquiunt, clarc rcfolucrit .^gidius lib.^.de
id afiirmat fimplicitct,&
matcrialcm
atrii.
articulo dillercrc de intellcdlu vt pafliuc fc habct

d vifionem , fic dicens , non requiri lumcn vt
difpolitionem
ad
niodum
ram elle
refpcftu inrclledionis,|iccr ^.9. dicat obicAuni

bcadfifura propter cxcf Ifum lupra facultaie in-
h*' ert
pcr
generalitcr intclleit>um elk- piincipium alii tim
vifionis
le
vifisium.
luct cliciatur ab intcllcdlu
,tamcn quia ubielum
naturx
<?4
magii
ipfe
.'
Rcfpondeo eum magis
clTc
intelleû ,an
partcm
aîue fi hibet reffeituintelle-
Verhi yfitut
gratia polTet adtiuc in
limtn d
ordinat^ perficiatur
adtumpnmum,
vt
Rionu naturalis , &c. tuncpotrfi dicificut ad (îtartam ûaffionem prat edentis diiliniionu difium efi,
&c. in przdida quxdtone qiiatta, in qua fimile
dubium' mouet de voluntatcj An finc fumma
ttii
jtjferitilari
fupponendo vnum,
ôd intelleclut
habitum
lcilicct
vifionein vt atflum lecundur
cie
perfeflam,fiiut
565
inrellcdus poteft recipere dvias perfe&ionea
ordinatas,
ftatucruiit
ralibus.
vidcre
(i
cere,
fione prima.
QusEftioXI.
fftcitmtfti
tifium
IV. Sententiarum.
Lib.
566
lum primum reffeiu,imeUeibu,per tjuem inteBeBtu

itt aBu tficM lignum calidum calefacit caUre:
f;atifed
ûiafi hec ejfet verumitffef difficilefaluare
que
fateji
nan inferpiatui
teUeEltu
rationes
farm^
ad opinionem< ,
alludit
aliijUA
poffet in ape-
impugnac
ûani
non
difi.i.qax dicit imelleiîoncm
ûtd in-
eile
lc6ku aftiuc.fcd a fpccic.vel obiodlo,
quid poiTec contihgere de potentia bfo-
uta Dci,vt patet ex licuto

loci.
patct ex didis
nari,{<:d
& refoiutionc vtriufr-
Dc fado auccm lumcn
dari a(Ieruit>
v.(
ncgci ad.reccpiioncm ordi-
licct
adadiopc.Hadcnusde
ineiueDo<5bortSi
ab intei
& fequitur:
Tamen ficHnditm iUam viam,(juam dixi difi.
^teritifrjjuid ctrtititdwii habeat HIa vtritaf
primi
dt lumine gloria hajfituali
AiM<(fcilicet quatft.6.& j.êjHodohieSumfiuetnfet
fiue in fpecie
inteUeiiu
^H*m
eft
ficut caufa partialis
concurrens
cum
ad coMfkndam inteUeiionem , nonfacit ali~
dijfictdtatem:quia obieînm infe prafens
quo^
Et
in qusefito.
ciim arguitur ûodfine hahitu informante poteft
& fruitio perfedif
ria habitum luminia gloria in inteUeiu!&
prafenti affequi
ifte
expar-
poni correffondere charitati ex
tis
deinde in hac
diftinEi.fltpra
tjutift.
4. in laterali
arguendo per viam habitus ad perfcdioncm potentiz,vt voluntatis fuper incelledu
bitum
charitatis excedcrc
alTcritha-
habitum iuminis glo-
heata
liter efi
ria
mnima non
tjuodcûe
ipfam eleuante ad
._
'
indigct lumineglo-
Deum videndum
^ -r
frrdw,&c.Ominoprimo
-
infitfis
(jui
disfonuntad
& eo heate
dam
articulo lccudus
nam non
in feipfa
etiam error dciftis
rum dogmata
crant abfurda
Secunda propofitio
cft
&
itrationabilia.
&
hac fumi poteft interprctatio *" 'fi

vtriufquearticuli,nempequ6d viribus naturz '^"'^** ,^'*
in prafenti ûafiieney
Aliqu! tamen reccntiorcs non attcntc legeruni Dodof em , & pcruiam cius dodrinam , vt
Sotus in hac diftinSiione auafi.i.art.A.
Sumelius
''/'i*''"'^-^''*"' I.& inUnuare videtur
-/"*'"^f''
Vafqucz 1 .part.dijput. 4 1 . Scotum reipfa confcntirc Durando , qui in ea videtur efli: opinione in
huius vcricatis reduxit ad principia generalia,

quantum adintelle6bum,non eftc in fe fufficien-
hac
nempe
aliud requirat fupernatu-
videndum Dcum ex parte

folam prjefentationem
Fundamentum
& applicationem
intcrpretationis
co quod Doftor in hac
(jUAftiont
hominem non polTe
naturalibus
intcllcftuscrca-
fumunt ex
probct cx
piiris
aifcqui beatitu-
dinem:quia obieftum non potcft habere prarfcns
^î^cgo
f\
ct^go tenct
h.abcret.poiret videre
cum Durando
Deum,
inquiut;
confccutio harc non
pofict acquiri beatitudo

tia.
&
'
14.
j. difi.
Deum
tcm ex natnralibus ad attingendum

cleuatione fupernaturali
illius
elcuationis
quanttim
cft
vcl
ledlu aftiuc
vel
Deo
fed
docuit tres
infirmitatis
folo libere
caufante vifionem
&
&
fine
ficii
intellcftus,
fupernaturalitec
etiam concurrence intel-
fpecialiter fupplcncc eius
defcdum,fiuc per habitum , fiuc pcr concurium

fupplentera habirum. Ex coramuni autem Do6lorum,& fecundum congruitatem potcntia; ordinaris Dei , aflcruit de fafto dari lumen glorix
habituale,vt patet exlocisfipracitatfs in \.dift.iUa
i^.&
in i.dift.iy.AU&m ccrtitudinem
huius non
cxpreflis terminis
ad vilioncm
folum habitum
ricque cft
cjt
roentc Do<ftoris, quialfcrit
intelledum vt pafliuc fc habet

quidem ipfam naturaliter
pafliuejfcd produci eam ab obicfto fopcrnatura,
reciperc
.ficut ipfecolligit
elcuationcm
Iiteragcnte:vcl de potentia abfoluta poflc intcl-
voluntatis fieripcrhabitum charitaiis.

His pracmifllis aliqui docent eflcde fide defini-
ledtum etiam adtiucconcurrercfine habitu, Dco
tum
fupplente impetfedam virtutcm agcndi intelleSkus
aliud
motiuum corum
eft
qu6d ncgat
iu-
^^
modos
quibus poflibilis erat
cx partc
Deo
/
^^^^[
ccrtitudincm
vidit.quia c* doftrina Patrum,aut Scriptura non

coliigitur eieuationcm illam ficri in fpecic pet
valct
gg
hocdccreto dari iumcn gloria: habitua- Stntejit, afCaprcoius in hacdift.quttfi.^.art. i.Hiffihn. ftnns cfle
in
lc:ita
9<e/?.4.4rr4. Caiet. i.part.tjuaft.ii.trt.
s.&
i.i-
21'/^
mcngloria: ; fed neque confequentia illa valet:

negat lumcn glorije: ergo intcllelus fcipfo poteft attingere vifionem bcatificam fincfuppic-
tjuaft.6j.art. 5. Fcrrarien. ^.contra gentes cap. 54.
i^^yif^
R jpa
îu.
mcnto
propefit. 6. Ang\es. in tral}.deheat. art.i. difficult.7.
virtutiSj-ant alterius concurfus fupernatuAccedit quod Dodtor, vt patet cx diftis in

vtroque hoc loco , nemê in tjuaftitne prt/inti,
quam explicamus. Et ydift. illa 14. non dillctalis.
cat
de hac quzftion.e , vei quid de faô contin-
frofvfi-
tanqukm
quamuis hic
reftepoflet pra:fumi ,quo-
quod
tft verifimile
finc dicerctur naturaliter bcata
interpretetui*
difi.i]Hafi.i.\i nihil
,
In ^MrticMO
^^
natdnaspropofitjones. l^rima eft , qu6d îf/i^rr tiortes dm'

natura inteUeEiualis infe naturaliter fit beata. Haec '*
propofitio intelligitur viribus naturx fcilicet,
confcntio , lic^t Doaiflimus Smifing aiitctcura
&
^'^'"^^
,
natura-
finedono Dei, aut graAnte hoc Concilium dcfundlus cft Dodor

anno 1 308.& fichoc dccretum non vidit,idc6que
cius.
bii-
fpeftat quintus articulus talis,
quod (jMalibet tmeUettHaM natura tnfeipfa
to heatefruendum-.cx
loquendo d hahitihw
ti,nifi
eiuiu.
fiiut tttam in vita obtinehit heata,
&c. Sed magis
me
ralc ad
auoi
quod anima non indigeat

iumine gloria ipfam eleuanie ad vidtndum Deum,
&c. In hanc fcntcntiam communius Dodbores

noftrSchol rcferunt Dodorcm , cum quibus
tur.
articuli datiinati,
rix.//oc>w</iwi,inquit(fuppIecx pcrfeiilione iiahitus)magisvidetur concludere pro vohtntatc , tnaxibtatitudinem iUam veram,de tjuaUijuuntur Theologi,
Kit
prsfentcm pertineut duo
fcoputii
fima,
ReIpondeo,inc[\.m,nuUtu negat communiter inglo-
&c. Hic ergo Dodtor aflcrit lumcn gloriaein intelledu de fafto, & intcllcdum
aîue fc habere ad vifioneni , aiTcrcns cire fcntentiam omnium Dodlorum , qui antc ipfum
fcripfcrunc,quancum ad lumcn,quod ctiam veriffimum ell,a quibus non rccedit, quamuis impugnat modum diccndi quorundam in locis cita-
interpritaa-
&
Ad
ncmpe quartus & quincus.

Qnartus cft talis quod heme poteft ita-finalem hea-'
titudinem fecunditm omnem grddum perfeSHonit in
parte voluntatts
DHrand
&
veriUs noei ad lua prm^]pia>dcducatuc.> varius ,^^^

cft modus dicendi
varix cenfurae Doôwrn
te inteUeiiui pateft
Sott eifintit
Clementina ad noftritm de hereticis; in qua S*'/^ /*

^''^'**
vi t""
damnantur h^rctici Bercardi,& Bceuinx ,
modo erit in patria ,fiifficit ahfijue entni informationt

adcaufandam vifionemt velexfefolo cum intelleiiu:
effevifio perfeSia in inteUeHu-.ergo
^7
Hacc quxftio mouetur ad veram dcclaraiip-
ncm
.pajrt.ejuaft.
i.art.
.duh.
i .
Antonin.
.part.
Summatit.i.cap.G. Exnoftris OaArdas in hac diii.
quibusconfcntit Argent.in A^c
dift.ejuaft.x.
Maiot
in ^.diii. i^.û*ft.i.Sotas diciti hac dift.quaft. 1.

cfle
definitioncm Eccicfia, vei quid
Et Paiacius ihidtm
ei affine.
di/iut.i.cencl-^'
Alij
Qu^moXI.
DiftinaioXLIX.
Alij
^^
Do^lores doccnc hanc vcritatcra luminis

nondetinitiin przdido dccreto
Stntentint- habiciialis
ftiu*.
ftcr
Mayron.iw
</^.j.^</?.j.
Tbeologica
cap.
z.Molina
5. SJl.
i.^4/?.i.
Lcuchctus
tuale,&
noin
inurunt, inquam, notatemcricacis ,auc pcriculi

> cx hac definitione , eos eximentet a
aut erroris
i.
Albertinusi corolUrie i.in i.f^.
grauioti ccnfuia,quam inurunt
i.dubitMione.Wt^^yxez i.pttrt.diif.^^.
fenccnciz,ea raciunc faluanies
.part.^Hd/}.
i.trt.f .dijp.
ihidem. Suarcz de Attributiilih. 2.
i .
finiatur
Bannes
.part.^Mtft.
z .di(p.
Lufioniis lib.^.de beatitudine

concl.j.
Cinrurs quo.
'
**"
.not4ibiU
iuminis habiiualis , auc

adlualis^folumqucintcqdic dcclararc fupernaturalcm edc vifionem pcr lumcn aliquod fupcrna-
4 iCgidius
qutft. 4. Mft. i. $. i.
Aliqui tamen cx his.vt Molina,Valentia>
Suarcz.Banncs
affirmcnt
&
idcni Lufitanus concl. 4, licct
cire
dc fidcdcfinitum dari lumcn
non
profequitur fusc Lufitanus
dicendum
Licct nihii hlc
fit
'"
feU tleu^t!
9ilntee
primoad vericatem hanc faluan-
fcd rcquiri vltcrius cleuationem in ordinc
produccndum,fcilicct ipfam vifionem

n c&rdlu , quam ncquit intclleftus viribuspropriiseliccrc , nifi adiuuctur concurfu fe tenente
^<^ 3<^î"T>
communis Theologorum.excepto Durando quem aliqui notant de
ex parte potctis.Haic
folum
efl
quatenus videtur rcquirerc
vt obic<5lura fupernaturaliter praefcnretur

,
& potcntiam
non
aliter fe
haberead
fiue in pa-
lulamus, magis vccba iplorum denotant lumen

iminediatum, quam
, &concurrum Dci
acluale
pet habicum
&
quod
eft fine
vircs
naturxivndc
eleuatione
aut gratia.fed per folas
mentionem fecerit Coniuminis gioriae,non tamcn cxprcfllt habilicct
& intrinfccum. Confuerudine

...
autcm Scripcurarum & Pattum omnis cleuatio
tualc efle debcrc
illnmina-
peruium eft.& frcqucnter gra-
mod^ quod
appeU
:
fufH-
Tridcnt.y?j^ 6, cp. ;. ficappellet
auxilium, quo illuminatur infidelis vc conuerratur ad fidcm ance infufioncm habicuum \ cam
frcquens eft hxc appcHacio , vc vcl folis cyronifir obuia. Vnde mihi oninin6ambiguum cft,
quo fimdamcnco Dodorcs illi modcrni inuranc
^^Â
fcntcnciam illorum Doôtum ,qui lumen
-.
...^
,1.
actuale admitrunt neccltariura , liccc non habi'
bus
Sctii Oftr.
Tom. X.
dtcTet
fi-
<^<-
idem de Conciliis
anriquis habitis contra Pclagianos in paricaufa
&
tumfumatur ex proprietace loqucndi
,quafi
illa
*^*''**
J^^ ^ct-
fola fit propria acceptatio luminis glori.-c , vt ciiicrum cg'

fupponat pro habitu inhzrentc. Falluncur qui prthmJit
ita ratiociuantur ; quia proprictas loquendi in '^*" fr'tni
dcfinitionefidci ^ Scriptura
&
Pattibus
terioribus Conciliis pecenda eft
& an- ^^*\
nufquam
qui
appellationem luminis appropriarunc

tui
foli
habi-
aut eleuationi potcntix intcUcdlualis pet
folum habitum
bus Deus
fed etiam Oiunibus modiis, qui>
fe reuel.at
fcflat
&
fux crciruiz, ciinie mani-
vt dixi ,fi infpiciantur
fonant concurlum adlualem
&
j^
quod intcndcrcc
rcquiti.
Pizterci.cx
1 R.i.
oocafionc erroris dainnaci n(m fuit intelligcnhabicuale magisqoam aflualc : quia
dum lumen
neque de
men
Dcum
ad videndum
faiflo
habicuale
fufHcic lu-
fed vlcerius requiiicur concur-
& przfentia obicdli.
Totum hoc excludc- !ut**fr*tMtk

damnaca affcrens ex folis viribus in- *""" '*
cellciflualis animz poflc attingi vifionem , &
trtiTi.
fruitionem :ergo lumcn gloriz dcbet intclligi
pro omni eo quod rcquiritur fupernaturaliter
ad vifionem cx pattc inie)lcdlus aut animz.
fus
bac hzrcfis
Prztcrca ,foitc fi confidetetur illadcfinitlo,

vt iacet ,& ex natura crruris lumcn gloriz non
7?
folum
intelledlus
voluntacis
li
tam
fed etiam
quia
excludete
vifio
dono
pto
ex
vc paiet
habituali
Mrticulo 4. il- !uiiCuci-
nun folum intendebant dona
hzrctici
lcifius
pro dono J'^'*
furaitur ex intcnto Concilij
f'"*^*'
con- rJ*.^'!i?Z.
lumcn
obiedi vt fupcrnaturalcm. Eura bcnignc excufat Suarcz , non tamcn

Lufiranus, alioquin fatis bcnignus in Authores;
&lucaDurandi citata alium fcnfum non videnturprxfcrrc,nifi illum,qucm ci adfcribir,
Dico fecundo fcopum principalem dcfinitionis prafmiffx eiredamnare illum erroremiquatenus ex viribus naturx dicitur poflibilis, aut dc
facto haberi polTe vifioncm Dci fupcrnaturalem
fine vllaeleuatione. Hanc rcdlcprobant Authores fecundo loco citati,ac proinde illa particulaj
Nonindiget lumine glerid , &c. zquiualcc huic,
requirit praefcntiam
latur i Patribus.quo intclledus illuftratur
uthirimt.
& Scripturam
tum
it
{e-
eft
Patics,
Sccundo , friuolum efT videtur , vt Concilium intenderec defiiiitionem nun fpccificando
tio incclleAus,vc
fi
tcm Durandus ab errorc htcdamnato.inquan-
ad opera ordinis fupernaturalis, Recedit au-
tix alualis auxilium pcr illuminationcm
Tuii
Quod
portet illuminatio.
dititwtlumi. intcllcdlus fupcrnaturalis dicicur eius
tun.ii. clajjli
cenfurz.
alHuitur neccflitasgratix fiuein via
ciliura
Xiiicitur
vihuius dcfinitionis non

lis
comprrhendt
, &c. ex
fundamentura ta- ^*^
vcrba-magis
immediatatn
aftioncm Dei in aiHum fecundum,quam cuncurfum mcdiaium pec habitura , licec vttumque im-
tria
ftif-r* l"-
&
particula non indiget lumine glori*
illa
vifionem,quara vifiuafcnfitiuaprasfcntato obicdo vifibili miracnlosc. Patct conclufio cx omnibus locis , in quibut odcnditur infirmitas naturz
ad attingendum Dcum ex parte ctiam fua ,
&
.
,-
muftratia
inttOelim
nodcfinicur folum lumcn habi-
fi
de nccefljtate gratiz Chrifti ob defcdum ,

in-^
firmitatcm liberi arbirrij:quud id eitj') argumen-
pocentiaE
nir^nii
in
concl, 6.
7'
Prim6 crgo
tuale de falo necellarium cflc,
Dico primo non fufficere eleuationem fupernatnralcm pcr folam applicationcm obie^ti bca-
conrraria fenrcntia
cT,c'.itfit.
elle
mediatum
dam
fer mpplictianim ,,*,>.
non
vc ullendatur
aiiqoibus tamcn didtisquidinhociudicauerim,

aperiam.
tifici,& in a6lu
aut de fiiko acquiri per vires folius

nacurz.Yt errabant hzrccici,qnosdanac dccrccu.
ncccflarium ad
dcfenfionem Dodloris fuppofita explicationc

prxmilfa , ncque in partem negantem tranfcat}
quod habccuc
turalc.per
poflibilem
habitualcfupppfita tamcn definitione cile vel

tcmcrarium,vel pcriculofum , vel crroneum ncgare de faGto dari in beatis lumen habituale.
Hanc partem
Ncque mentioncro facit
tn i.pMrt.guxft.ii.art.i.dnb.i.Lorci i. i.dilput.yO.
Pefantius
Dodorcs prims
quod hic non de-
lumen habitualecfic necellarium nara

Concilium dicit tantiim fine lumine glorid , &c.
Valcntia
11.
ctip.
567
habituale.non idera oranes adinittant:
fi
,quam
folis viribuf
fcd eciam
voluntatis
incelita
vt
ftuitio ficret finccleuatione,&
'^"'/'/^|J)*"'^
î^.
animz. Quantikm ad formam au-
tem definitionis pcrinde videre^ & frui, fcu parcicah, ad videndum & fruendum refcruntur ad lumcn gloriz elcuans animara tanqnam ad principiura,ac proinde lumen gloriz pro dono cleuance cam incellcdlu, qu^m voluncatem congrui
,
fumi potcftinam
Qu6d
monis
fi
& charitas etiam ardet,& lucet,
dicas tunc fcqui impropiictatemfer- ohUSi.
in dcfinicionc Concilij
quod
eft
incon-
Dcnieas.
BBb
i.
RefpondcQ
Lib.IV.
568
Sententiarum.
munc eft adlaali
Refpondeo non e(Ie incoueniens vt Concilium afTunieDS propontionem erroncam aiicuius , & eam damnans etiam , reruct tenorem affertionis eius. Vnde Concilium pruponit ilConciliMm
dtunnat fv- los articulos quos damnac vt aifercos it Bcgarftfititnem
Jii. Begardiaucemetant in Alemania, vt tellavt mJfertMn.
mf ^yfôr Chronjci Auia: Regi* iliius tcmpoStluim.
c*"' horaines
ruilicani,
^'*
trnt Btfr-
nici^poilponentesfuorum laborum opcras.in incertum vagabantur ,ciintque hypocriia?,& nul-
di,
^ jnam
TMdi.
6c frui
tis
&
Deum
Dei
7L
prxtcris-
quamqu^d lumen
cciTaria in j?fri,
patcre poceft ex definicione luminis
tnen habituale,
fupernaturatis
addnâ ex
, quod lu-
dctur
non dacur
vt manifcfta-
tiuum cfiencix diuinx , qux de fi: eft in fe lux, &

tncelligibile proximc.quantum cft cx ratione obie6ti
nulla indigens
cx parte fui illuftratione.
eiuiiGtma- Deinde,manifeffare propri^ intclledui obicftnm

conucnit fpccici , vel imprcftx , vcl expreflfx ,
niftftM.
quiamanifeftareeft vnire obieftum intelledui,

vcl crgo in a6ku
primo
adu fccundo
vcl in
non peraliud
nifi per ipfum obiedlum ; fed lumen non cft fpecies, &, vt prxmilFum eft , non vnit intelligibilicer obiedum beaiificum incflledui,fed merc
fe habec^x parte potcntix eam eleuans , vt poflit
vcrumque
per folam fpeciem
fic
cfficere vifionem.
7^
jtd.*liud
Ad lUud quod obiicitnr de propricarc fermonis dico quAd non refte proptiecas luminis
materialiscransfcrcur ad lumen inccileduale,vel
gis habicMS , & adQS,nifi cancum metaphoricc,
& vt fuprkprxnocaui confuecudinScripcurx&
,
fropriitMt
ftrmtnk V*.
^didtm
mendo lumin
non fri
foio
hiibifMtli.
an ^*'"'*'"r^*
Fuitcrgo^^^
tur infirmitas natiirx

naturalis
fic
hoc , vel
In pacria codem
& neceflicas auxilij fuper-
illud.
modo quoniam variis modis
pernacuralicer,id foliim intendebat Concilium
quod afFcrcur de proprietate dcverborum cius, Refpondetur cx di-
illud crgo
non
confuccudine Sctipturx, aut

Ddnde ad
dici habituale (bltkm.
proprietacem definicionis fufficic vt articulus

damnatus crrorem cxpreiTum contincat magis
propri^ continet expreflioju,em exprefs^ ,
:
&
i^^'"^
ri
etcoiis dainnati
hluinen lumatur vccom-
ir
Qifc,
habicualcMdeoquecomprchcndit tamaftoale,quam habituale fub difiunftionc:nequeenitn

Concilium defccndit ad altcrum dctcrminatc,
quia nequc hocrequircbatur addamnationem
erroris, quo dicebatur ex fola natura e(fc nequc
fic xquiuocat Concilium , neqne ftylus Conciiiorum eft in damnatione crroris tranfccndere
materiam prxfentem , aut tangeie opiniones
Scholafticas intcr Doflores permilfas in Scholis , quando particularis crror non exigit maiore
*^*
fpecificationem. Sic Conciliacontra Pelagianos ^*^
quamuis definiant ncccffitatem gratixChrifti ad ^)^,^,;
opcranduni opera falutis , non defccndir ad fpe- dumntmiii
cificationcm illius gratixquantum ad id fpecia- imribm.
le , in quo confiftic , quoniam multis modis contingerepotcft aditHoiium, & prxparari voluntas aDomino,& particularesopiniones in Scholisinhoc, vel illo ftatuunt auxilium quantum
ad entitatem fuam ; quod impertincns eftad veritatem fidei, vtfic, vcl ficdicatur ,mod6falue-
efTe
accommodatur.
Patrum
infieri
& efficienter, vc excluderet erro-
poccfteleuariincelleftus ad
glorix
UrumA^^dt- ^'* lumen
prepriiru-
fupernaturalitercaufata
& lolis vinbus naturx.
Pacrum.qui nouerunt nacurameleuationis apfreqaencias aliis ab habicuali
Ad
mdgii
&
pellatio luminis
faluyurfr- finitioni$,&
pnitlonii.
R*5*/*-
rem hxrcticorum pixmiflum de modo efficicndi

vifionem,& confequenter de fubftantia eius
ideodicic lumen requiri non fpccificans illud
/f,
loquarur dc luminc, incel-
controuerfia de vifione infieri, &i faEte ejfe ; vndc fâ,

Concilium agit dc elcuacione , quaceniis fuit nc*
facilis eft refpopfio
fi
fed foliim
Refpondetur controuerfiam fuific de ipfa vi, an in fubftantia fua fuei it
JBr
cum Concilium
aliquid diftinûm a v.ifiorc.
nien autem glorix fignificatpropnc donum haco, quod aliquid manifeftat potencix
gnofccntiformalicer, vc vrgct Lufitanus , k pro-
Scd
an vifio Dci
ligit
vcto naturalis,
Ariftocclc.
Deum
ergo
Ex hoc refpondctur ad fundamentum illius

cenfurx.quod tale eft, ncmpe definitiones Conciliorum iittelligi dibere cum propnetatc: lu-
SilMitnr.
videndum
fione in rationc aftns
porttone ad lumen corporaie, ideoque lumen

glorix proprie formaliter fumptum debet fumi
pro formali manifcftaciuo diutnx cflentiz vt
"'"
vtraque pars concedcbat vifioncm
ralem;c contra Catholici aftrucbanr necefTariam:
bituale
*"ti
natti
-r
ohititt.
an neceifaria fueric eleuaiio ;

ncgabanc hxrecici hanc elcuationcm fupejnatu-
fumatur.
di(Cto
nulla ergo fuit controuerfia
dc caufa vifionis
neceflicatem charitiitts
fuerit necciraria ad
modo
Deinde, lux in*
ipfcadtusfecundus,
&
vcibis fiuepro, fcu dedarabanc

priam fignificacioncm praeferf banc , fiue impropriam. Concilium enim non-conctpit dcfinitioncm dogmaticam : fcd damnat ct rorcm, vt proponebatur iuxta rudem conccptom ha?reticorum qui per lumen g'oriiB integram elciiationempotentiarum intcndebant alisis mihi ma-
ric
fine vlla eleuatione.
Diccs. Controucrfiafuit inter Catholicos,

hxrcticos de indigcntia luminis ad videndum
qu6d Conrilmm
Dco
mens corundem propofitioncm, vtin rerminis

aifertam eam damnec attendens ad fcnfum , fcu
fencenciam ajrerencium , & modum , quo eam
gis inconueniens c(l,
tantiim
fruitionem. Et Concilium afTu-
profercbant
fic
feu radica^
inquancum eleuat efficicndo , potcftcompetcre

ipfi concurfui Dei aftuali fupplcnti defedum
virtutis in potentia intclleftiua. Hinc ergo non
rcdc excluditur concurfus Deiab aliquibiis ,ne
comprehendi poffit fub appellatione luniinis:ncque etiam vifio vt a Deo poteft eiTe^reftc etiam
excluditur ab appcllationc luminis ncquc obiedlum in fc intuitiue prxfens.
pcr lumen glorix inccndcre
viiionem
cft declararc , Sc exprimere formajiter aliquid intellc<ftui,reliquis omnibus tantiim efficicnter. Quod crgo compctit lumini habituali
vt apprehendtrent perfedic rationcm lumi-
aut aliorum
quia
cuius
donorum ac proinde poteianc

quamcumque cleuacionem animz , quz dicebatur necciTaria ad
,
originariam
tclledtualis proprie dicitur
jjyj fcientiai.aut hone(iatis,neque illius faculta-
nis
& habituali
lem crroris , quo dicitur.aut intenditur per illam

negationcm , naturam ex fepoftc videreDcum,
& opifices mccha-
eutiMm
reddit propoficioncm
videndum Deuin
fu-
, quidquid
idr6quc comprehendit fub lumine glorix omnem mbdum eleuationis fub
difianîonc,& hocfufFecitadintcntam,& damnandum errorem prxmifTuqn fcruando veram
proprietacem fcrmonis , prput feraanc anterior
Concilia in pari errorc Pclagij. Deinde , ficut
dari illam eleuationem in fubftantia

fit
dc
modo
prxmifnim
cius,
eft
atticulus ille
non
videtur for-
matus
DiftindioXLIX.
inacus
D*inH4ri
frtftptinti
)l
gratiam,& virtutes infundiinfantibus in Baptif"

mo,tanquam probabiliorem.cantum dererminatHic autem idem obfcruaret fi iila concertatio
Scholafticoru
& habicuale
vt diftinguicur in aûale,
neque difcernebanc incer eleuationem pcr concurfum mediatum, & immediatumi

quod difciimen ipii Theologi fub tatione tantum generali,& confufa appichendunt , vt pacec
etiam ex variis modis ailerendi lumen habituale,
;
neccflitatem. Inretligebanc er-
hxretici per eleuationem
omncm modum
&
lumen gloiiz
eleuacionis fupernacuralis ne-
ccllarium non cife ad viiionem
quc
ex folis na-
Concilium ergo
damnans propoiicionem ilUm,damnac eam iuxca
fenfum,quem przcendebanc hzrecici erroneum.
Eamquc damnat fupponens eile hzre(im ante
damnacionem , vt patec ex nnodo condcmnandi
ipfam piopoiicionemifedance damnacionem la-
ruralibus erac.vc ipii aftruebanc.
dtfinit
mliqmid it
mtm\ftifTt'
tam
Concilio nulla fuit io Eccleâ veritas de-
Hnica circa hanc mjteriam de viiione przter
ii-
explicite
tra(âretur,anfcilicct eleuatio coniingat per lu-
men
adluale
aut habitualc
gloriz incelligit fimpticicct
nem in
genere,
idcoque pcr lumen
&
ablolutc eleuatio-
non dererminando niodum
eius,
an fiatpet habitum,analitet ; & altetum horurn

pcrinde faluat intentum Conciti) & vcricacem
fidei. Ex qtiibus pacct cenfuram illam Dodlorura
modernorum in negantes eleuationcm fieti per
habitum,nonredle fundari inintentOjprocefTu,
aut proprietate loquendi huius tcxtus ; ac proin,
effe metucndam.
Exaliotamen mociuo non ludicarem
dc cx hoc capite non
dendum
communi
fcntentia Dodloi
nofteiDoaorlocupksmihiteftiseft
tato inprimodtfi.ij. illam
tentiam
omnium
um
rece-
quia
in loco
h3bitam,& non alio modo.

Concilium aucem nihil de nouo definire,fed
damnare errores contra explicitam ali^s fidei vefieri
per
ritatem colligo ex ftylo
& modo
procedendi.
^d nofirjm,inq\ih, {(jHideJidernmer in votugeri-
Ctntilij.
rmu,vtfides CathtUca nofiris profperttur temporibiu
& prauitoi
hdretica definihtu fidelium
extwpttur)
nonfine difpliceniia grandi perutnit auditum

feiia tjutdam abominabilu,
rtxit tentns
& ajferens
SCC damnabititer
cjuod
infur-
doilrina /ita facriltga
ftrturfa inferiHS defignatos errores,8ic.
fjr
cer
Citm autem ex dehito cemmijfi nehu

/eElam detefiahilem,& pramijfos
rores
offcif
ipfius
huiufinodi
execrandos er-
&c. exiirpare ah EccUfia Catholica neceffario
fimplicicer,& abfolutc in ordinc ad
Dcum,
quafi
dum nifi
redlc impugnacur,cciam
&
tionem huius
vctitatis rcferat ad
aliquod anti-
Vnde fi Concilium expriraeret

cum hac limTtationc habituale, po-
quiiisdecretum.
lumen gloriz
interpietandum videretur loqui dc genere
tiiis
per fpecicm inxta regulas ordinarias inccrprctandi Scripturam ,qu^m fequacuc illud abfut-
nouo vericas
fidei
quz aliisnon
fed eft ftylus cotifuetus

tra
fuit explicica,
damnandi errorcs con-
iam explicitam>& retentam fidem:crgo Con-
cilium nulla ratione difcernens
illos articuios
inter fe in racione crroris,non intcndic
gtoriz
quo
lumen
indtgec incetledus ad fui eleuacio-
nem fumere in
ea ftridla accepciunc
qua fuppo-
nerec cantum pro habitu eleuante, vc diftingui-
modi$,quibus Deus in viaquandoque

eleuac pocencias , & quibus fufiiciencer ,
cum
effedu eleuare potefl in pacria ; vel oftendacur
turab
aliis
&
alias habica atiqua decifio Ecclcfiz.auc Scripcura
manifefta
vnde conftac de
ftriclo fenfu fuifTc
Vnde
fide arciculum in eo
rccencum ance Concilium.
ex hoc arciculo, vc condemnacur ^ Conci-
lio,re6lc fequicur nihil prziudicij eflefencenciis,
quz in fchotisccactancur eciam poft Concilium,

quod magis conftac ex procciru Coacilij eiulHem
Sfoti Oper.
Itm. X,
Stlmitiir.
damnamtu Sic. Hic ftylus

damnationis ,&proponcionis illorum errorum,
non eft confuetus.quo expooicur , & definicur de
,
%q
obitHii.
&
hahea>niu:nos ftcro approbante Conctlio.fiSlam ipfam
eumpramijfts errorihtu
"*
&
connacucali opecandi cx parce potentiz , eiufque

eleuandi ;neque video vtlum , qui derermina-
iidei,
^*'
fuifTecomnuineni fcn- jy^Qf^ ;

anre ipfum, ,i tbfcMtm.
,
fno tempore
Concilium enumerat Hne difcrimine ipfos

articulos fuo ordine. In fine autem Cic habet:
canquam dogmacxpiicicum
eleuacionem incelle&us in pacriade fadlotantum
fifc
'"'""^"J^
Confcquen-
ceneciquis aucemdicecali^sex Scripcura,auc
79
^<"'
"-
infundendo primurn lumen habicuale,

communiiis \ modernis,
a Do(fkore locis citacis, inquibus difr-ric non
de fado ,fed deeo guod per potentiam Dci fupcrnatuva!em,& abfolutam ficri potcft.
Quod fi quifpiam obiiciat.Concilium in eo articulovti notioneelcuationis,& luminis glotiz
ptout DoftoresTheologi id alTcrcbant communiter , afferebanc auccm lumen habicuale : ergo
Concilium.
Refpondeo ex di(f>is qu6d Concilium non ftatuic h?c aliquid de ficle, quod atias non fueric de
fide,vc di(Slum cft:elciucionem aucem incellcdus
fieri de fadlo per lomcn habicuale , nec Concilium afreric,ncqueDo(ftorcsanccriotes id ftatuebanc dc fide, fed canquam magis congcuum potenciz Dei ordinariz & ftacui patriz & modo
Pacribus fuiiTe
prtctdtudi
affcrit
dlicernonpoflic cleuare incelleifVum ad vidcn-
aut Conciliis inuenicur aliud
ad beacicudinem:ergo Concilium damnans iilum Arciculum

vc hzrecicum aiiks,& concra fidem, ûndem fen-
fum
78
quim
neceflicas concurfus fupernacuralis
frohxtio tx
Theologorum,& eam quz
quam,vc probaui,ipfccfiam cenec , iquanon eft

recedenduin inreobfcura , liccc nectflicas eius
imtnu natutz ;
trrtnm n- aliumerrorem damnatunt, neque ex Scriptura
mliis htrt-
tur opiniones
quadicebacur Deus viiibilis vitibus

quam tenebant Ananzi } neque Patres
lamiblam
tiih
tiqumm,^
& ccccnfen-
comprehendebant lumeo fub diftindione ilU
go
569
prima defitmma Trinitaie,^fide C*'
tholica;\h\ agic de cffedu Baptifmi,
& ftatuendi eius
CtntillMm
in Clementina
batur ab hxreticis aiTertus^horoines autem rudicani , quales illi fuerunc , per lumen glorix non
in finfm ht' rubctli

r*tit$.
Concilio.fed damnatiis prouc propone-
Qu^ftio XI.
dum,vc eo ftylo & rnodo procedendi proponerec liquam vecitarem de nouo ciedcndam quz
alias non fuit de fide
ipfam confundcndo cum
,
&
damnatis piidcm, quafi crror vetus cfTct ,

noua ; dato etgo quod Concilium
vteretur illo vocabulo luminu iuxta vulgarem
vfum Theologis antiquis , non deberet aliter
przfumi eius intentum , qu^m vt de ftylo dcfiiuxta
niendi verirates de nouo congrueret ,
aliis
Bon
definitio
&
feotentiamipforum Theologorum mult6 minijsj

ergo przfumptio de intcnto Concilij fundatur,
ciim non cxprcfTerit atiquam particulam,quzdeterminaret lumen habitualein fpecie , neque ex
neccflitate
damnandi ettorem
tioneafTerentium
neque ex inten-
qui vniuerfalitcr
omnem cle-
uationem abnuebant.
Supercft vt breuiter oftendamus nihil fequi
contra alTertionem Dodloris ex hoc dccreto , in ^'^'

qua aireiitillamcondiciooalemîwrA(riMpafli- f,f,iHtiotm
uc DiMtm.
B fi b 3
Lib.IV.
570
Sententiarum.
habeac ad vinoneminon requirt lumen haillum ; dicit enim prxdidusP.

igidius Luiitanus (' concl. 3. quod deHnitio
Chryfoftomus in homiliis concra Anomsos

idem fxpc docct:vnde homil. 3. Inuocemns ipfum
Cbnciii) necelfario intelligcnda eft,(iue intelletusatiue concurrat ad vinonem , fiue paniue
gibilem
ue
fe
bi(uale eleuans
OhiiSit.
folum quia definitio cH generalis ,& abfoluta:

ergo femper eritvcra.quocunque modo concurrat inteliedus ; quia etiam haeretici abfolutc ne:
gabantlamen.non curantes,an hoc, velillo modo intclledus concurreret.

Refpondeo fiue adiuc , fiue padluc fe habeat
intclledus.ncceflario dandum elTc lumenad vi-
Relpmfio.
fionem,& eleuationem ,quam intendit ipfura

Concilium nempe non polfe habeti illam viri,
bus naturae fine clcuatione intrinfcca,vel exttinJêceffttu
lumini in-
tent
k Con-
feca,id eft.finc virtute fupernaturali
eam
caufan-
tejqucm fcnfumdebet praetendere praefatus Author.vt fubfidateius conciufio quinta ; quia negat efle de fidc definitum dari lumen habituale in
eili.
beato crcatur2,reprchendens oppofiiii

affertum ^ Caietano vlteriiis. Sed dico Conciliii
intendere concurfum adiuum luminis , non vl-
intellcfftu
lumcius pafliuum , prxter ipfam fubftantiam vifionisrfc idem de ipfis haereticis , qui aftruebant
&
vifionem inelfe per folam virtutem naturae ,

creaturam fpiritualem efle in feipfa bea-
omncm
tam,nempe proptcr virtutcm completam acquiControuerfia
rendi beatitudinem , Cx modo fenfum aliquem

rationabilem pra:cenderint,licct erroncum.Afterebant ergo haerctici vifionem inefte per caufam,
vifionk vel
hanc conftitucbanc naturam folam , vcl polle
deipfninfit'
ri cituf.
inelle. Cuncilium contra negat vifionem poflc
fuit de f -
fa efaius
,
&
naturam
inelfe per
fine lumiiie elcuante
ergo
quaeftio fuit de caufa efFediua vifionis. Deinde,
vc
didum
Tidii ex qu talis
dMmniUHr
fidei
qux
eft
error hzreticorum damnatus
vc
dccrecum Conciiij , fed principia

pec qus damnacur ille crror, fueruncilla,
fuic ante
&
de infirmitate naturacneceflitate gratiz ,

Dei traditafunt:ha;cautem magis
inuifibilitate
concemunc negationem
acStiuitatis
ex parte na-
ineffabilemtinuifihilemtincomprihenfihilem
necefjittittm
quam intendit ,&
ritas,
toncurfut,
nn v*ri
naturali:ergo ex principiis,exquibus conftai ve-
ri-
uftiittil.
fupponit Concilium
vc
illa erat
dum ex nihil produSla

luminit accepto
firata,imitatione ijuadam in lucem tranfit
hanc rationem.qua creatura eft cx nihilo,probacur fxpc ab Auguftino indigentia gratix Dei, n^
dcficiatincognitione facicndorum , & in opcribus: fimiiirer aiij Patres deducunt infirroitacem
^d
autem habere
eft
viribus naiurx
auC
argumenta : ad primum.Scc. Primum fuit

83
ex Philofopho, fecundo de cxio
mundo;/? na- Adargumt-
&
tura dediffit
calit
motumprogreffiHum,dedifet
tnfiru-
Nazianzenus
in
pcunda
oratione
Theologica
quaiibet creatura rationali,non camen vires,qux

eft fcncentia
quit
Do.ôris
& prirnariam
etenim
Deum
ejuidem
in-
illam caHptm natura cjuidem
omnit rationis particeps
appetit.
CaterHm oh
ea4,
qnas dixi,caufas,virihfu deficitHr,8ic. Cyrillus Hiefofoiym. Catechefi 6. Angelis ignorantihns eum
ad beatitudinem ergo, &c.

Refpondet nacuram dedifle homini organa ad ^'^"'r*'
confequendam beacitudinem,id eft.quibus meritorie operari poteft ad beatitudincm ficut
potentias paffiuas,& adliuas, nempe voluntatem,
&inteiledium:non tamen vt ftatim confequcretur beatitudincm:fcdhabitisdifpofitionibusre'- S?'"' ^}**
:
&
quifiti$,& ita fccundiim
vnam
nionem , quam impugnat
viam(fcilicetopi-
in prima conciufionc)
tiatuta.
adiuam proxime ad beatitudinem,donec accedatterminus,& vifio , & ludedic difpofitionem
men
glorix
quomodocunque
expiicctur.
Hxc
refponfio interminis Philofophicis proponitur,

fic' t
ratio;qux foluitur.
&
Suppofitio huius argumenti
claram
eft
vifionero Dei
84
poffibilem,atque etiam de faftocon- DecUrtur.

cedi beacis ;cuiuscontrarius errorfuit Armeno- ErrorquerMcife
Almericus
fuit
tc-
''*'''
vc ait Turrecremaca
Aiios eiufde erroris citatnoCiL^to.verb.Beatitudo ,herefi prima. Sed quod
lih.4.de Ecclefc.^^.
fter
magis
eft
eodem
de
errore,traducit Vafqucz^.i.
dtifiutat.ij.cap. z. 3. ^ 4.
primarios Ecclefix Pa-
Chryfoftomum,Bafilium,Epiphanium , Cyrillum Hicrofoiymicanum , & Alexandrinuin,
cres
Theodoretum Theophyladum , Euthymium,

GregoriumNyflenum,Hieronymum,Priroafium
Ambrofium , & Ifidorum. Quod merit6 reprc,
hendunt Lorca
i. z.
tanus
lih.
Raphael de Ripa,
&dotiffimus Lufi-
diif. 17.
i.de heatitudine
tjuetft.i .art. i.
&fei]uen-
quibus vindicat Patres ab eiufmodi nota;adquem proinde remitto le<ôrem ; quia hoc
tihut, in
argumencum
qukm
huius tomi
opcram
exigit
maiorem
tcmpus permittit
vt
prolixiratem,
& totius operis inftituti
prxftitit prxfatus'
finem
cumulat^
fcftinanti ad
author
poffibiiitas
(fupplc Dei\m)fecHnditm propriam virtHtemvnicHi-
ûe reuelat per Spiritum fanElum Vnigenitus, Scc.

Quid eft ignorave fecundum ptopriam , qulim
risdupicx
fam acquicendi fcientiam?
fl^jile^*i
nondedit difpofitiones proximas ad beaticudinem. licctdederit potencias ; vei aiio modo non
alioquin beatitudinis,& veritas Catholica ex di<9:is hadfcenuseftconfirmata.
non habere ex propria virtute,& viribuscau-
*M{rim.
mentum,velinfirumenta,8cc.\>linm enira non ordinaiad perftftionem aliquid ,quin det media

eius attingendx;fed homo naturalitet ordinatuc
i.part.tjuafi.ii.art. i. duh. z.
admittit appctitum naturalcm refpcdu Oei in
Hicrofol.
eodem
acquircre.
CynllHJ
Deum
vircutis naturaiis eius ad videndum

cognofcendum fub ratione propria.
In
accepijJe,Scc. ^ fe
Nazianz.
ittu-
&c. Per
Armacano,/<^. ^.<jUitflionum Armenorum cap.x.
^^
teruhris fplendore vtri
fte
&
Augud.
eft,fic
dr participatione veri iMminit
rum,& quorundara modernorum Grxcorum
ideoque lumen
propteradliuitatem requiritur, vt docet Do6lor,
non propter recepcionem ; eleuationem enim
materialem receptiui , inquantum prxcisc receptiuumeft,requiri,opiniotantumScholafticaeft,
qua aiias
htc S)Cfuprk^.^.& lo.impugnauimus.
Probatur confequentia quoad praefens ; quia
Auguftinus Ub. i t.de ciuitate Dei. parem facic ftatum fupernaturaiem via: , & patriae cap.c).A\ctn%
Angcios bonos neccharitatem in via , nec heatitudinem in patria afeip(is hahuijp.fed vtramtjue a Deo
lux vevi.Scc.nihilergo ir\q\iit,prater illam,
ciam,& non penes receptioncm
^,
vera efi,nec ûidquam aliud propria virtute , atque

naturafruElumluminis edere potefi : fed cjuemadmt-
neceffitas eieuationis atcenditur pencs efficien-
&
8i
inintelli-
hHmanafuperat facul-
tatem.omnes mortalis intelltgentia vires exeedit, &c.

Cyriilus Alexandrinus lih.i.in loann. cap. 8. in Cynl, Alex.
cuca:fufficientisfinevirtutefuperaddita,& fuperJJtterminat
Deum omnem lingua
Chryfoft.
.Ad fecMndtm,&cc.
;
Hoc fuit
confirmatio prio- -^^
prim6qu6d naturamagis
dedit
ho-
mini ad acquirendum perfedlionem inteiie<flus,

qulitn fenfus ; fed fcnfus cx naturalibus poteft in
fuam
X L I X.
Diftindio
fuaro perfeftionem
K*^nJ!t.
quttelcuari vlcra facultatem naturaicm fuam:
in zQia prirao:crgo
fic
ergo neque intellcflus.

Rcfpondct fenfum non pode eleuari vltra latitudincm fui obicdii matcrialis , quod cTl pri-
fcrior talis vnionis
non cuiunibet
licfct
fcnfus quodlibct
; intelledus autem refpicit immateriaquia totum ens ide6 ipH bene competit eleuari ad aliquod, quod excedit vires natura: fiiz,
quamuis contincatut fub latitudine fui obiedli
rnateriale
OP /m/*w.
lc,
Ocmlmttrfrtm Mqnit pj jmi
Dtmm.
ex quibus patct oculum corporeum non

?^^^ clcuari ad videndum Dcum, aut quodcun4"C immatcrialc intcllcdum autcm elciiari ad
:
-,
vidcndum Oeum
facialiter
vtpraiter Patrcs
&
Scripcuram docct ctiam Euariftus PzpzepiJioU
i.
Clemcntem Uh.i.recogmtienum.Wzxtiz~
htttiilhm
Pecius ad
t*'*fi-
lis epifi.ad Tolo/anet,citp.
z.Patrcs Concilij Fran-
cofurtcnfis ad Epifcopos Hifpaniz,dcfinic Bcnc-
XII-
didtus
in Jit* extrauaganti dt vifiotie
Vidc
rM;.Coi)cil. Florcnr. in literis vnienii.

los:
Ad aliHd,8cc. Rcfolutio
pra
tratâta.
gf
^^
cft clara
mnimM-
cita-
& alias fu-
ey4daliud^cundMmvt/amopinionem,8cc.KeCo-
lutio patct cx didis.
tura in ordinc
Hoc argumentum fuit quar-
cftquc tale
qu6d pcrfcdkio infe-
rioris poflit contincri vnitiucin fpccic fuperioris
habiciis:crgo luminis
& de charitate
quê funt
videndum Dcum.poffunt
perfc5kioncs animae ad
contineri in aliqua fpecie fuperiori
vt
fi
creetur
fumma fubftantia
fpiricualis
pcrfe(5tionem tam
babiiuum,quam potentiarum
crcaturas inferioris vnitiuc
quae includat in fe
huic fubftantis
eftet
connaturalis bcatitudo.
Xe^mfe.
tumm*
. ,
fmb-
fiantia.erta-
bilk
lUtm
Refpondet Dodor non
omnem perfedionem
natufz infcrioris pofle contineri vnitiue in na,

_
,
^'"a (npcriori,quod maximc vcrum cft depctrc(flionc fupcrnatutali habituutn,pcr quos clcuatur
...
r%ii ft h-
natufaiiifcrior, vt proxiroe attingat
hitdbtatt-
rationc ptopria: vnde
fiu".îlm.
Deum
fummavoluntas
fub
creabilis
&
modo fe habcrct ad beatitudinem,ncut

voiontas Angcli,& hominis ,
perinde exigcrct
'<'*'"
&
eleuationem
,& chari-
pcr habitus luminis
fui
vnde feclufo habitu efTet fumma illa fubcreabilis magis imperfcdla propter iraperfcdionem maiorem ad perfetioncm,qua ca-
tatis
ftantia
rcr.
Ncqne
pofTet includere vnitiuc perfeftio-
nerp habitus,quia fic,inquit,non cflct capax haHr'*f>'i>0 bitus
poft
crttri
jubfiMt*
^^
natura inferiof. Racio hsc optima cft ad

pofle dari fubftantiam creatam
probandum non
fupernaturalcnl. cui
eflct
ncm
gloriac
& charitatis
fiuc
etiam pcr
proprictatum phyficarum eo
modo,quo
includeret fubftantialiter
modum
Vmrtuttnit.
lumcn
connaturalis,nuc vniriuc illorum pcrfcdlio,
Qu6d
proprietacum
riori in
quz
non
fi
cflet
capax natura inper natu,
&
in fupetiori
&
quo
in
cxcedic.
moduro
qu6d nequc infe-
habitus conuenirent pcr
illi
fi
eia<
Deo coniungunt,& vniunc
pcrfedliflimus gradus
fit
& fuprema
fequitur
codem gradu
idcm
perfedlionis conucnirent,
petfrcftio confiftit in
Deum
vnione ad
adtu primo;fi eflec crgo hoc proprium
illi
in
oata-
rz,non poflctconucnireinferiori.
Cztcrijm ratio potiflima huius cft etiam illa,
qua probat vifionem Dci non pofle efle ex natu-
deomni
ralibus,quz perinde concludit
creatura
fupponunt tam Patrcs
quam
alij
Thcologi pro-
bantes fupernaturalitatem vifionisj
nam
ratio-
nes.quas dcfumunt cx parte crcaturz, vt oftcn-
datur eius infirmiras
Deum
tingere poflit
qua cx vinbus propriis
at-
fub ratione propria,firoilitec
probant de creacura poflibili.

Przcerci , illa creacuca, quz'in fc includcret
7
^""^**"*
perfcftioncm habituum fupernaturalium eflcc
.
indefedibilis
&
impcccabilis
im6ctiam inca-
&
&
Eandem danc
nihilo.
reliqui Pacrcs fzpe
vnde
probenc viribus naturz crcaturam non pofli: videre Deum cadem ergo fufficit ad probandum
:
qu6d nequecrcabilis
iicfubftantia talis cui vi-
fio cfTcc connacuralis.
CztccLim non dcfunt raciuncs in oppoficum.

Primo vrgccur quid inccllciflui cccaio ^'cuaco
per lumcn fic connaturalis vifio bcaca crgo in
genere encis crcati non repugnac dari fubftan,
ciam,cui
fic
connaturalisj& paccc confcquencia,
quia inccllcdlus
ncm
vc elcuatur
non
amitcic racio-
ergo poccftelcuari pcr accidens,pocecic etiam per fe cx generc proprio dari

fubftaticiz
fi
illam accideniis
ad proprietatcm,
riori,pocccic conuenire fuperiori
caufam
confiftit
gradum
fui
&
quo
in
a
,
qua flnit. Vis

quodconucnit
fecundijm pcrfc^tiflimum
eft pcrfe-
cxccdit inferiora
& ratione eius conftituitur in

& charitatem
vnitiuc infc eflet gradus pcrfcdliflimus & vlti-
dbiflimam in ipfo
gradu fuperiori^fcd habcrc lumen,
mus
illius
fubftantiz
non eflet capax
illius
ergo fubftantia infcrior
quia quod conuenit fupe-
riori,qua diuerfum eft,& in
tjfe fuperioris nequit

conucnirc infcriori, Quamuis autem poflet ali-
quis
modus
pccfiftic
difrcrcntix aflignari
<}uia
illi
habitus in
adhuc ratio
natuu fupcrioci
oa-
ga
^j^.^^^.^
quod iam fupponimus
vt fupponat in fubic^ô
tttlk
&
aliquis inteiicdlus in fe includens perfc6îonero
aatem rationisin hoc
quJtttr
pax legis , quia non eflcc libcra : quia nulluro impfftbiU'

habcrec affrdlum commodi,& ncccirari6 fcmpec ""
agerec fecundijm inciinationem habituum , vc
tranfit in naturam , quz licet ex tcrminis non
dcftruat conceptum formalem creacurz in efphilofophi in Incelligenciis ftafendo( ficuc
cuebanc indcfcdibilicacem , licec pcodudiioncro
eariim ad primamcaufam rcculerinc) cx confequenc ; camcn ficuc ex poflibilitate & conciagcncia cflcndi eft fecundum quid, ita cciam quoincelledius dead pcrfe(Sbionem voluncacis ,
impcrfcdla , qua impcrfcdlione
fcdlibiiis cft,
fublaca pcr incrinfecain nacuralem indcfcdlibilicacem, & non exdonocrfcacoris ; tollitur etiann
conceptus cceacurz nam fzpe Auguftinus dat
hanc rarioncm,curvolancascrcata fic defeîjjiquia ncmpc eft ex
lisdeftituta fuo cceatore
&
requiri
g^
pofita in eJfe,Sc de omni etiaro pofllibili. Sic ctiam
igni debctur calor,non folum pafliue, fcd adliuc,

vt ab eius vittute connatutali ,
aliua cmanat,
fuperiori vnitiue
ram
571
I.
tenus funt perfcAio propria
quacenus immediatc
inttUiam,
Jid!"dmm
Sccun-
daconHrmacio k fenfu contrario,quia fenfus ne-
'""fncias
ivûm
& incelledlus.
ergo
Qusftio
quia
Deum conuenic
cem
ergo
ficuc
hoc cqnuenic
\
infe-
accingcre au-
habicui ex virtute propria;
& fubftantiz.
Deinde, accidentia fupcrnataralia vidcntar
xjoUiaie,
exigcre connaturaliter fubicflum eias generis:
ergofubftantiam fupcrnaruralem. Deinde,datur
modus
fupctnatufalis fubftantialis
dari fubftantia fupcrnaturalis.
ergo poteft
<>
Refpondetut ad ptimam,aliquinegarKvifio- ?
nem efle connaturaicm intelledui eleuato , vt ttifrimam.
eft, fed efle fimpiiciter fupcrnaturalem, Rt^tmfi
vt proccditii potentia eciam adliuciquia vel coca qntmndam
eleuatus
vircus cft
lumen ex parce poceciz, vcl fi agac po- "^jf"^ *

hzc rerponfio non ^^g inttiltB fi b 4
eft Aw Otiut*^
ccDtiaiagit ctia vc clcuaca:lcd
Lib. I V.
572
eft
vera quoad pritnam partem,vt infri
Sententiarum.
</.
principalis,quidquid Ht de inftrumetitariaieo et'
jo.dif-
Imfuxnat, (eretur :quoadfecundamver6 partero non fo'

luit difficultatem , quia in argumento alTumitur
connaturalitas non in fenfu formali
go
fubltantia creata
nequit in fua
fit ,
tanquam caufa
fuffi-
Ad fecundam obiedionem refpondetur accidentia fupeinaturalia habere fub)e(3:um conna-
qui concurfus fpecialis
ad inclinationem pafHuam, non tamen quant6tn

ad virtutem adkiuam. Imo
hoc necefrariura
turale
fe
voluntarium , &
Ambrofiusitum quia prztet virtutem potentiz,
&
neque
pofTunt habere przfen-
(e
etiam habita poifuntin

concuifu obiedbi , quod e({ primatia cauHi viiionis ; negatur tamen confcquentia:
crefcat creatus intelledlus in
PirftfHt * quiaquantumlibet
tMrmlu itael- perfe^tioncnunquam attingit pcrfeiflionem hal*9m ertati bitus fupernaturaiis, licct attingere pofllt perfe-
viHonem
fint
illa
dionem
habitus acquiAti
repugnat in genere
Sitntm lu-
rubftantisfupernaturalitas
quia caufa creata in
illa;illud
autem
50
Ad
fteuudJi
*d
natura
efl ipfa
cui licct fint connatutalia
quant^m
Oeus tanqu^m excedens omnem virtutem
<
per fupeiiorz,aliqua perfedlione,quz caufjc
infetioris ordinis,&
eiafdem generis
to nequeunt impiimere fubiedo.
iine
mtiiut mtiinftrt ptrft-
modum fubieî & per
natiuam caufarum natutalium poflet perficere

natuiam quoad aliquam perfedionem,cuius ipfa
efl capax , licet a nuUo agente eiufdem ordinis
haberi pofEt.aut pioducijquin etiam in ipfanatura talis eft oido rerum,vr inferiora perfici pof'
&
tiam obiedti
cui inhzrent per
inclinatum ad
efl,vt
luminis vlteriiis requiritur concurfus fpecialis

tnrfmm ^t'
obiedi vt prarfentis ad viflonem intuitiuam, flne
eUltmfr*luminis eft rettrUmtm.
quo concurfu virtus potentiz ,
mota , quia neque ex
^^'
&
tum quia ipfum obie^tum eft

non vidciut nid vult , vt dicit
nn-
fpiritualis
eft,& nece(rar.ius,
titqitiri
"
.
quentis.
vt deiignatut fufficiens virtus
adiuain toto illo coroplexo refpedtu vinonis,

Vtpmtm tjf quamuis illa virtus (it creata. Conceditur ergo
tomamr^ll
hoc fcnfu vifionem efle connaturalem, quantum
in vnt finfUf
ad virtutem nece(rariam,& completam ex parte
in ali vtri
potentiz-.negaiurquantum ad concurfum requifiium ex parte obiedli
tftquit tfi-
ciens efFe<%um fupeinaturalem proprium ipfius ^^ i,irtutt

Dei : ex quo paiet ad probationem confe- fuftettat,
quae defi-
gnat formam fupernaruralem quoad fubilantiam,fed effefliue
quo
ipfo
virtute naturali includete
cum
fubiC'
Alij refponderent
potentiam obedientialem
connatutalem formis fupernaturalibus , in
hoc quod aliara ex genere fuo nequeant fupponete ex paite fubie(ai,& negarent antecedens.
Adtertiura tefpondetur vnionem hypoflati- Jd%,
cam,qua vnitur naturafubflantialis afTumpta,
efte
&
connaturali
quaIicunquepetfe(%<one propria,
nequit attingere effcdlum proprium & fpecialem caufz prima; talis eft fupernaturalis vt exiin
gat ^ Deo inpernaturali authore prouenire ,
quz
ipfi tanti!im efl
inttinfeca
, eflfe
accidens
&
&
vniueifim genus fupernaturalium fupponere naturam,& confiflere in folis accidentibus ,

non
cxtendi ad formas aliquas fubflantiaics.
&
&
nuUius creaturz virtute continetur vt caufa
..^;,^V>1
Q^
Vtrum homo
iE S
XII.
in vita mortali fofit confecjut
beatitudmem ?
Tcrtul.//^. 1. centra Praxtam, cap. 4. Athiti. ferm.eantra Arria. Richard. hieart.
i.part. dijf.ff .cap.^. expofit.iH idExtd.}f.
tninum
Arg.
vidit.
I.
Aug. Chiyfofl. Anfelmus Hieton.
R.
quaft. 6.
Vafquei
liidor. citandiin/chel.
M homo in vlta morcali poflic confequi
idcm efl: qujcrere hoc
i.
Non videbit me homo. Crinidi. Tim.6. ^tymnenwbo-
beaticudinem
Non enim
& vtrum ex puris naturalibus poffit confequi bcaquod
Cbridus habuic beatitudinem in vita

ergo, &c.
Item, Auguft. S y qna/f.tjuaf.amepenulnma adOrepunty dicit de raptu Pauli , quod vidit Deum eo modo,quo beaci videnc in pacria :
camcn erat in corpore mortali.
ticudincm.'' t arguitur
ida:
t/lrg.
&
tamen vere
erat
fic
homo mortalis
&
&
licetvifloillafucritquafihoraria,potuiiret
Deus
illam conferuafrc
&
continuafle
per totam vitam eius ergo pofTet homo confequi beatitudinem in vita mortali.
Prstcrea, illud,quodnoneft fufceptiuum beacitudinis, nonimpedit ad beatitu.-
t/trg.i.
dincmaliquid beatificabile
eft coniungibile vltimo
corpus non cftbcacificabilc,quia non

ergo fiue mortale , fiuc non mortale, non
beacificarij fed
bono
fimpliciter
impeditanimam beatificari ergo in vita ifta potcft.

Prasterea homo, naturaliter appecic beacicudinero, & fi non
:
%/frg. 4.
J.
eam confequi,
&
</^T
poceft
moriaturdebec homo apperere nacuralicer mori quia eodem appecicu appeticur

aliquid,
fugicur impediens ergo homo nacuralicer fugeret vitam mortalcm quod
cftcontra Apoftolum, 1. ad Cor. j. Nolumtts expoliari ^fid fuptrueliiri.
Vltimo arguitur fic } illud quod immediate in vita ifta poteft cognord , poteft immediate diligi
fic poteft diligens ipfo frui , 8c cfie beatus > fed in vita mortali poêft Deus immcdjace cognofci pcr adium fidci ergo, 2ce.
nifi
&
Concra
DiftindioXLIX.
Concra , Augufl.
1 3.
Qu^ftioXII.
573
quod cum mortalitace non poted elTe

beatitudo amitti per mortem & hoc fciret homo, quod
de Trin.
cap. 8.
probat
bcatitudo, quia tunc polTct

,
morcretur. Tuncarguit, aut volcns amitccrcc^ auc nolens , auc nec
volcns iam non cffct illud fumme voHbile Si nolens ergo timeret ,
,
nec
(ic
&
fic
fic.
Rm. ti
'f^'
Si
tridare-
Sincc {ic,ncc ficj crgo non curarcc dcmaximo bonofuojquodeftinconuenicns ergo in vita mortali non potcfl: homo eflc bcatus. Itcm Exodi j j.dicitur. Non
tur.
me homo,
videbtt
(jr
pro hoc.
vtuet. ibi Glof. eft
rOMMENTARlf^S.
_________
Sccundi radicem repugnantiz cx parte agentis
& paffi.ex
qnapollct rfpugnarcbeatitudotnvi-
non ede rcpiignantiam

tamcn
repugnantia dclcge ordinana,& foluit argumeta.
ta mortali. Tcrtio
Ordoîiuilid
^HAjliiau.
T jTrMm
howo in vita mortali,Scc. In hac quxftioncpiimo cxplicat titulum qusftionis.
C H O L
m hac roita morcali beari,
ter beatitudtnem
Itcet
^ hanc '-vitam
tenct
V M.
5\^ repugnarejtmpltciter exparie agentu Dei, nec ex

aliquem
jn ordinc adpotcntia Dci abfolutaniicire
'
parte pajfi y fcihcethomints^
Explicat clare, ac etiam qualts

,
eH
repugnantia in-
dicens ejfe 'virtttalem, quia effeEii44 repugnant
immortahtoj c^ mortalitas. Paulum
diuinam ejjentiam tenent
<-vidiJfe
/-
Chryfoji.
hom. t6. in z.ad Cor.Aug.ii.de Gen.adlit.cap. tj.tS,^' l.S^.quxf.Si. Anjelm.in

t Cor.i
1.
D.Thom. 1
.qnajl.
dial. 3. contra Pelag.Jt.
^
^
T^
O*
7 5 .art.^.Scot. t.difi. 3 quaf 9 Negat td de Faulo Hieron.
Ijtdor. lib. i.
defttm. bono
i^
altj.
Efpondco, &dicoqu6dadiftamquxftioncm potcftcflTe duplcx iiirelleclusj

vttiim homo in aftibus , quos modo experimur in nobis poffit in vita lita
lA. vel
bcaiificari
& dixifiet Philofophus quod fic
8c
quod
alia notitia
& dilcdio clara. &
immcdiatanonfuiflet poffibilis homini,per rationem naturalcm inueftigando fed

hocfuitfuperiusreprobatum: tumquiatotum enseft obicdum fuum,&per confe qu(t/f.^.ktt
quens non quietatur, nifi m cognitione fummi intelligjbiiis m fc tum qnia cognitio " 'îl^'
intuitiuacompetitfcnfui circaobieclum fuum: crgo&iniellccluicirca fuumt& fic
ratio naturahs docet quod Deus immediate ,
nude potcrit cognofci & per confequens diligi ab homine.
Aliusintellecluspoflctefle, vtrum in vJta morcali aliis adibus, quam mod6cx- Vubitat tU
pcrimur pofiTeihomofieribcatus. Adquod dico,qu6d impoiTibilitas aliquid rcci- lumineglspiendiin fubicdo praccxiftente , poceftcire ex duobus vel ex parte agentis vel ex ^^* '"''*'
'^''"'
'
parte pafli. Ex partc pafli duplicuer vel quia fimpliciter repugnat paflo ficut lapidi
(apientem efle vel fecundijm quid^Cxcut lubiedo exiftenti fub vno contrario , repu- ^'^ ^^.^1
gnat pro tunc eflc fub oppofico.
gat cx
De iftis crgo tribus eft videndum primo ex parte agentis. Si enim difpoficio prx- parte Mgtnuia non requiritur ad cflc beatum ficuclumen gloria; cunc agenci vc agenseft,noa tf^^tli<fttem
*"'*
repognat plusmododarcbcatitudinem ,quam m alia vita,fi difpoficio requiriiur, *"
j
&
'
potelt illam difpoficioncm primo dai e
& illa daca
beatitudmcm confcrre,ficuc poft
mortcm< nullaenim
eft impoflibilitas fimpliciter,fed folum ,quia carctilla difpoCiergo non eft impoflibilitas ex parte agentis.
De impoffibilitaie cx partc pafli patet qu6d non eft impoffibilitas fimpliciter ex
natura fua tunc enim nunquam poflet recipcre beatiiudincm ergo fi eft repugnantia modo, hoccftratione alicuius quodcft in paflb ,cum quonon poteftcflc beatitudo:&fi eftaliquid tale impediens hoc erit mortalitas: lalis autcm repugnantia
mortalitatis ad beatitudinem non eft formalis repugnantia:tunc cnim in Chrifto noa
potuiflcnt fuifle fimul quod non eft verum.
Qualis ergoeft ifta rcpugnantia intcr iila duo ? Diccndum quod non omnis oppofitio eft formalis
fed quacdam viitualis vt fi aliqua forma nata eft facere aliqucm ^^f^^^,/^
cfledum .cffcdusoppofitusillicfieduiopponiturcaufaccfieidus virtualitcr. Exem- iter bemplum ,ignisnon foliim rcpugnat formacgrauis, fcd efFe(ftuieius,quod eft ferri dc- tkJinemt
orfum. caufa enim virtuaIitercontineteffe<ftum oppofitumilli cfirdui, & naturali- ^ ^'^"
tcrrequerctur,nifiefletimpedicns. Repugnatergo vtin pluribus , mortaHtas bea- 'J^'"'''
ticudini,non formalicer, fcd quia effc<flus vnius repugnat effedui alcerius:& per con-
tione
mod6
fic
fequcos
V. Sententiarum.
Lib.I
574
fequens caufa illius cffeclus beaticudo enim e(l caufa immortalitatis in anima mortalitasigitur repugnai beatitudini,quia rcpugnat eius cfFcftui.
:
Cum ergonaturaliterappccitus(enritiuusin
Aabile
>
hominc mortali inclineturad dclc-
&c appetitus fenntiuusnatuscfliappetitum intellecliuum inclinarc
do autem non compatitur
beatitu,
t.Eth.c.iS.
aliquam dcordinacionem ncc in

fenfitiuo quia fumma dclcdatio amouet omnem triftitiam non (olum oppofitam,
per confcqucns non (initur appctiiiw fcnfitiuus haberc trifed concingcncem
fic mortalis impeditur ab cfFcclu, qui naturalitcr natus eft
fticiam circa paffioncm
confisqui
per confequens rcpugnat mortalitati beacitudo ratione rcpugnantiac
efFcduum naturalitcr confcquentium.
Alio modo potcft aliter fignari repugnancia quia licet corpus non fit beatificabiIc bcatitudine propric diAa, ficuc loquitur Augufiinus ad Diofcorum, qua: fcilicec eft
in appetitu intclle<fliuo
&
&
&
in ad:uintelic<fl;us,& voluncacis
:camcncftfecundum
g^wi^bcacificabiie
&
fiue
illa
beacicudo corporis ficimmediatc a Deo,fiueex redundantiabeatitudinis animx:

tamenordocftibi, quod bcaticudoanimx non cftomnino perfecflafinc illa corpoBeMitudo
ris.
Cum crgo beacicudo corporis non poflic ftarc cum vita morcali, rcpugnat cfFcdui
carportitun perfcflas
itatcum
^^^'^
quod fine miraculo non potcft

quod deiur bcatitudo eft miranaturalis impcditur ab efFedu fuo naturaliter confequcnte non
beatitudinis cfle in vita mortali. Patet ergo
beatitudo in vita mortali
Obie^.i.
& non folum in hoc
culum fcd quia rcs

tamen pcr agcns naturale contrarium.
Scd oon vidctur quod fufficiat repugnantia quae dida eftrcft enim rcpugnantia
alicuius ad oppofitum f ui rfFedus fi cnim obiccflum beatificum cfTct modo prxfcns
fub illa ratione anmiae immutaret animam & vidcrct clare, ficuc poft vitam illam,
,
^^^y
& ita modo impediretur

aliavitaimpedirentur
cfFciflus naturalis appctitus fcnfitiui 2c intelledini, ficut in
ergo eadcm rationc, fine maiori repugnantia
poflTct
mod6
aliquiscflebeatus,fi Dcusdaret bcatitudincm, ficut tunc.
Etconfirmatur^quiacircaidcmobicc^lumcadcm natura femper habct eundem
OUeSHo.i.
adumfpecie ergo ficut cunc, & modo.

Adpnma
Diccndum ,qu6d non cft fitnilc quia
:
in vitamortalicaufanaturalis femperagic
cfFe<5lumfuum,nifi pcr contrarium impcdiatur
fi fufpcndatur a<flioiftaaliter
quam per oppofitum,miraculum eft:& tale dicitur Deus non pofFc de Icgc communi,
In vita autem immorcali non calis eric necefllcas refpe<flu cfFcclus nacuralis:quia Deus
proftacu iftodifpofuicrebuscoagerc,&: aclioncs proprias eis finere habere fccundum Auguftinumy. de Ciuit. Dei,cap.ô. In ftacu autem iUo non coaget eis adcorru,
obitEl.
ptioncm muruam,5c ad mulcos
& idco non eft miraculum

,
p'op ium vnius
abfiraSli-
cfi
^ '";
fmttnadif-
**'
je^
lumcn
ari
hic,
quia
ftatus,
&
ibi
&aIteiiusdifFcrunt plus,quam fpecic. Similitcraliud,& aliud
& ideo aclusfuntdiucrfi fpccie. Alia diucrfitas poteft ibi zCCi& incuitiuus difFerunt (pecie quia aliud & aliud, eft
a^fkus abftracliuus,
mouens hic enim moucr fpccies fimilis rei ibi aucem mouec res prxfens in fe.
^^ cli<fHs poflTunc folui, 8c incelligi omnes au<floricaces San<florum repugnat cnim
n n folum quia miraculum eflet fi Deus daret bcatitudincm fed aliud miraculum
jj^
jpe-
tunc non
fe,
Notitia
fi
efFe<flus fuos,
ficobie<f>um potcncix & nacurac eiuf& abfoluccjconfidcrando tamen obic<flum illud fic materialiier idem ben^ diftinguitur fecundum diuerfos ftatus & dilpofitiones potcntix vndc obic<flum
Acm in
ohietl.
maxime impcrfe^flos.
Ad fccundumdiccndum quod licecidcm
babcnc
.Adfecmdd
alios cfFe<5lus
&
r'
quireretur, (cilicet(ufpcnfiomiraculo(apotcntix naturalis ab efFe<flu fuo naturali:
& ideo dicitur,qu6ddclegecommuni
non poflet cfFe.

Adargumenta. AdprimumdeChtifto diccndumquod femper fuit miraculum
Miraculi ^^qucad mortem qu6d fimul fuerunt beatitudo,& mortalitas, propter repugnan.
ChrifiHm
fuife heatii
& mortalc.
tiam effc<fluum. & ficuthic dolor partis fenfitiuac redundabat vfquc ad fuperiorcm
partcm anima: ,illudfuit mitaculum contra efFe<flum bcatitudinis.
Ad aiiud de Paulo conccdo quod non fimpliciter eft , nec fuit repugnantia & flc
:
jid. 1.
Deus
^j
Adaliud,cumdicicur corpus non eft fufceptiuumbeaticudinis 5Concedo,talis,

qualisanima eft camenfufcepciuum,&producT:iuum alicuius efFc<ftus, cui repugnac
miraculosepotuiflTct continuaflTc.
fedhocnon
cft
dclegecommuni.
cfFc<flus beacicudinis
^^.^
&
e conucrfo.
Adaliudde vicafugicnda.concedoquod vicaiftainquantum vica,non rcpugnac

bcatitudini jfed hoccftfoluminquancum cft morcalis,& ficnuHusappccitdi(foIui,
fed fuperueftiri hoc cft magis appetit quod fcmper poflTit cflTc tmmortalis vita fua.
,
Ad
DiftindioXLIX.
Ad aliud
QuseftioXII.
575
dc cognitionc,& dilc(flionc Dci immediaca dico qu6d potcft cognofd,
Mf,
& dlligi hic immediatcuamcn in communi,$c confus^jtalis autcm di!cdio,& notitia

non cll vltima bcatitudo poflibilis honiini , ficut priiis dicûm
gniflone intuitiua clara,& dilcdlione corrcfpondentc.
cft
fcd confiftit in co*
Ex hocfequitur corollarium,qu6d cum anima non potcft eflc pcrfcde bcata con*
mncla corpori mortali, appetit pcrfcifte bcatificari & pcr con(cquens appetit cflc
ccmiunda corpofi.fcd immortaliiquia lunc pcrfcde erit bcata.non tamcn corpus cric
:
ofcatum fimplicitcr,fcd frucns
& intclligcnS
.-
ficut loquitur
Auguftinus ad Diofco-
rum,de bcatitudinc nacurz,& bcatitudlne fccundum tjutei qux

,
confiftit in a<û fe-
cundo quia corpus vc eft diftlnclum conira animam nuHum habct adum fccundum. Confiftit crgobcatitudo corporis in //^primo, vt eft pcrfcdibile ab anima
bcata & hoc propter duo vel propter maiorcm pcrfctîoncm animac in opcrando,
vcl propter maiorcm pcrfcdionem corporis ab anima quia matcria cft proptcr formam,& non e conucrfo. Et quia ifta perfcclio corpQris ponitur cffc In quatuor doti:
BeatttnJo
,.
crpru in
nit.
bus,idc6 quxritur.
Cq MMENTJRiyS.
prxuemendo , ficitt fmt ommunicata

Chrilco:qu!netiamcommumc3repotcft bcaticudincm cranleunccm hocmodO:& finc raptn:nam
Elpondeocfrdicot^c. Scc\i\(o
raptus prouenit ex imperfcdlo
ptn.illitm
'DufUx (
T\
LVrci^ru
uUeStu jui-
cituli,
nis flatui poirct in
fiitnit.
bomo
rcc
\r\x.e\\t;{k\\,S
quo beaticudo vlcima homiaîbus quos cxpcricur in fc

,
in viianioriali,(lcuc IMiilofophus affirma-
ncmpc an per alios

modo non exptritnr , rtpugnat ei
vita tnftali. Radix huius rcpugnan-
fubdic alium inrcllcdlum
ailui.diHerfis, ^MOf
di noftri inteilcdus pro
Dcus
hoc
jl,.^
modo intclligenquam imper-
tollcrc.
Concludjterca
Coininur.ua-
,v ^
j r
Dgctorquod
niic miraculo nequeat communiV
ftatu:
-1
fc(ftionem poteft
beatitudohominipuro,&mortaIi;quod miraculum non foiLim confiftit in conccflione
cati
tiobettitu-
4inh hfc
''** '/''
btatitudinit
lix poced circ cx partc agencis,vcl cx parcc pafli}
ipfius beaticudinisprarterpocentiaro ordinariam, niirMcuio,a

/ j
f* dutlut
o
r r
1
1
r
lcgcm,lcd eciani luipendendo caufam narura-
fro hoc JiatH
&
Icm
keatitudo in
hoc duplicicer
vcl quia abfoluic repugnarct,
vel fecundum qttid

fickK lapidi cffe fapiAntem
quaccnusfubiciSum cft fubforma contraria.
In hac ergo difficultate rrcs func fcntcncix.'
prima ncgac depocencia abfoluca poflc communicari bcacitudincm cxi(lcnti in vit.i morcati.
Aliquos ita fcnfifTc rcfert Salas. Sccunda fenccntia ell ,non polfe ei communicari beacicudincm
:
ftuttUri,
3
i.Stm.
%.Stn.
ticus tjModlih.-; ^r/?.6.cicacur pro
mun!cri
mtrtati Ue
ptttmis
itk-
filiu,
frahatit.
Ko<% repu-
qui opponitur e(fcluialicui
bearitudinis;quaclufpenfioin hoccftmiraculum,
quia impedirur non per canfam natuialcm agentem ad oppofitiim,& prarualentcm in virturc.fri
& ncccflarijj
perfufpenfioncmconcurfusdiuini,
quamuis
harc fufpcnfio
fiat
confcqucntcr ad
ipfam bcatitudincm,vel pcrmancntem, vel traiifeuniem.

Sednon videtMr,8cc. Hic obiicit contra didam
repugnanjtiam viriualcm ratione canlarum
quia
communicari beacicudincm
morcalijqoam doccc etiam Richardus in hac difi.
Modcrnorum,
jmpedirecur cfFedtus naruralis afFctaus fcnficiui,
& incellcdiui, ficuc
Lulltani ith.ii.de heatit.tûafl.y.^.i. Probatur ra-
eius fubftra6lionc,ficut Jn altera vica impcdircn*
.1 dijput.i 6.ûtJiione i.
tione Dudoris,quia
te agcntis
non
cft
Vafqucz
cenc. in
repugnancia ex par-
vifioncm claram Dei,

communicare, vel immcdiatc, vcl
quin
poflic
&
te itfentit,
confcrendo lumen
amorcm
& reliqua
mt fuhieai. repngiiancia
cx parcc
repugnancia
paflli
formalis
requiftca
non
cft
fimpliciter; ncquecft
pcr
poficioncm formx
, quacenus poQl-
concratixifcd tantum virtualis
bilitas,qiiz fequitur ex caijfa naturali,vt effcdlus,
& corrupcioadiundla morcalicaci repugnac
fum-
&
&
non eft maiorrepugnantia hac in parre

pro vita praffente ad bearicudinem , quancum eft
cx parcepafli.quam in vita fucura. Et conf.rmatur:ergo
tur ,quia circa
bct
eundcm fn
idem obiebum eadem n^tura hafpecie aftum:crgo,&c.
Refpondct ncgando paritatem

mortali ficut caufa naturalis ex
pifi
tentia ;ibfoluta:crgo,&:c.
agentis oppofiti
&
non conti-
h'cct viitoribus
gerit bcacicado
etiam tranficns fine raptu:camcn
potcft
rcliquis de fadlo
Dcus coiTimunipare bcatitudincra
finera*
eft
agentibus pro
/
fo
/'"'/./**'
corpus erac pa(ribtlc,& mortale. Quod dicit fcntentia dcextafi , non vidctur neccirarium; quia
in Chrifto fuit fic bcata
e^l,fgffri
feeun*
miracnlum:in ftatu autem

-j
r\
n \r r
immortali prouidentia Dei eft aiiter difpofrta,vt
non agat cum caufa naturali ad corruptiotiem,
& idco non eft
dtJtbtffi-
quamuif
Concra
grjiotifit
impediarur per agens contrarium ,& fi fufpcndatur adlio eius aliter , quam ex vidtoria
quod ^nima ncquit efTocomplet^
quia in vifa
prouidcnria habet concurfum eius paratum iuxcxigentiam efTcdtus.&virtutis.ncfcmper agir,
gaudio, quod fcquiturbeacicudinem vc cffeCtam , altcrum ex his poicft Dcus tollcre dcpoSi dicarnr
communi Dci
ta
mo
beara fine bcatitudine corporis.
fufflciat:
art.i.ûtft.^ .in 1.1.& \.part.<jutff: m.rt. 11. in

ctmment articuli. Lorca: \.x.tfu. ^.art. ^.incomm.
,.
fi
in alia vica impcdircncnr:

guia dcledatio confeqncns beatirudinem efVct
lumma,
impediret omnia oppofica } vc paflioncm circa delcdabile crcacum ,
dolorem ex
Su;irfz
&
obieftum beatificiim eftcc modo prifcns

anim.c,immucarec illam,& viderct clarc ficut videt in tcrmino , & poft yitam prxfentem , & fic
gn*re ex pr-
Keiponfit.
fuo efFcftu
efFcduum co(ifcquenrium, quafi minjjs
art^Lijuafi. 6. eftquc frequcntior
heatituiinf
^,,,/,,
m.is i..i.ejutji.ii^.art.^.& juodlih.i.art.x.OÛh,^.
tencia abfoluta poffc
ctm'
contragcntes cap.^-j.vîx Fctraricnfis.
Tercia fcncentiaeft DoAoris affirmansdcpo-
4
]. ttnt.
ftjfe
Heneadcm D.Tho-
fenfibus,& in excafi:cam cenuit
nifi fopicis
&
&corruptiuos
Deus non coagat

ad cfFcdlus imperfedos
miraculum
illo ftatu
:
quia
otdinaria difpofuit
vr
fcilicct Icge
non agcre:
communi ,&
ficut
econtra in
ftatu mortali difpofuit agere,vt docct Auguft. io

liicra cicatusi7. d*ciuit.cf.\o.
ftu
frtktt
ttr ^jrrii(tio>
ff.,iif^^^ffi
, itttt.itm
576
Ad
emfirm.
Ad
conHrtnationem refponclet licct idem Ht

cbiedum materiale potentiz pro omni ftatu
abfolutc ioquendo:tamen diftinguitur fecundiltm
:
& difpontiones pocentiac
Vhierfum
diuerfos (latus
cbiillum, (^
MttHgtnti
que difTetunt obie^la plus qu^m
fttentit, pro
Jiuerf*
fttt'
fpecie
ideo-
hoc
eft,
ex parte potentix tendentis,& operantis
viatori exire
gioria;
fidci
:
alia
in ftatu ver6 beatitudinis lu-
& aiia applicatio obiecli
alius
quam
adlghac DoGtot
eft.
parcc diuerfarum racionum formalium

;
fcd cx parte diuerforum
tcriale per
eitur.
non
quandam proporcioncm
ipfe
ma-
quia ficut
non per
&
aliam,
fpeâns ad ip-
fupeiioris ordinis,
concomitanter per vjrtu

impedientis eiFc-
fupetnaturalis
naturalis
ergo nat.grale
ficut
in operationcm
&
non
eft
aliter
per media ordinaria,& prouidentiam hu-
impediri hanc opcrationcm
fic
ipfifupernaturale; ficut
ûm
alicer
applicatum
&
cft
operari circa obie-
quam
debctur in
ipfi
via.
Ex dinifpolfHntfolui &c. Dat regulam

rc
Deum in fc, intelligendos
Regul (
cffe naturaliter
&
communem :'Ex qua
(it fotmaleobicduiTiomnium
atuum diftinôrum.
Caeteriam quid velit DocHior in hacdodrina,
&obie(flionibuspramiflIs, videtur
rum.nam
vis obifftionis
vt probet
non
primz
fatis
hoc verfatur,
in
fufficere diftindlionem,
tionem virtualcm
quam
obfcu-
ftuum ,ad difcernendum ftatum mortalem ab

immottali quia fi obietum beatificum appli:
caretur anima: in ftatu mortali
cam
roouerer,
nonfecus ac eam mouet in patria,maximefiapplicaretur ad vifionem permanentem talcm,qnalem habuit Chriftus,& habent beati :ergo vifio
cum
bcatifica
mancnti
infert fufpcnfioncm appetitus
fitiui
&claraconiun(5fca
quim etiam
intellc(fliui in
ftuitionc pcr-
tam fenoppofitum de-
leiflabilerepugnans, cuius carcntia nequit cau-
doloremin anima
fare
B*tifudo *x
fic
bcata
ergo non ex
miraculo
fpeciali fequitur fufptnfio agentis
turalis ad
oppofitum cffcdlom doloris,
na-
fed ex na-
tura,& efficacia vifionis,& bcatitudinis, qux fic

abfurbct cfFedlum , vt reddat incapacem doloris,
aut triftitia;, aut cuiuflibet motus in oppofitumj
caufa autem prarualens in virtute
fubic(5to infett naturaliccr
oppofitum fuo
efFc(5kum
fxpe
alias fuperius
& non
cffe(5lui.
docuerit
& trifticiam tollerc omnem

dium de oppofito,
&
applicata
miraculose
Acccdic quod
fummum
dolorem
gaudium,
,
aut gau-
aut etiam difparato. Deiude,
quantijmad confirmationcm videturrc(ftc fundata,quia anima fiue in via, fine in patria pofitis
rcquifitis circa obie<aum bcatificum habet eiindem fcmpcr a(ftum :ergo fi in patria non eft miraculum qu6d agcns naturalc nonagat ad oppofitum eius , ad quod deccrminat beatitudo ; ita
etiam in via noncfretmiraculum fuppofita collationc eiufdem beatitudinis, vt non poffct agete
ad oppofitum.
Refpoiidetur Doiftorem aflignare difFcrentiam fccundumdiuctfos ftatus,comprehendcndo
modum &
mcdia ordinaria opcrandi ftatus cuItaque non folumcft miraculum conce-
iuflibct.
derc beacitudinem viacori
qux
eft
operatio pcr-
fcdliflima fpedans ad ftatura altiorepatriîqucm
tiUi[ettdi
Patrti.
regula meliiis intelliguntut
quos Vafquezy*(/?r<i in alium fenfiim refcrt.quorum verba aliudnon fonant,quim qiiod

nequcat Creatuta in via de legc ordinaria videre
Patres
Dcum
&
aut vlla crcatura cx propriis viribus ,

mcdiis ordinis naturalis videre Dcum vifione
intuitiua inccUedluali
Deum non
media
auc etiam videre per
vUa
polFe vifione coporali.
lO
yid ar^Hmenta.Ad primHm,Scc.Piimvm , quod
Chriftusfucrit moitalis,& habuit beatitudinem: Adrg.4
frimum.
ergoj&c.
& oppofi-
defignat ratione cfFe-
inter-
pretandi Fatres,qui negant viatorem poftc vidc-
luta
formalis;licetalias
adluumiita idem
it
Kejônfio.
fi-
etiam fecundum prouidentiam , & potentiam

ordinariam,qua regitur ftatus viatoris , & legem
a materiali, fed a formali fumitur diftindio
obicdum fub rationc fua abfofumptum qnando natum eft terminarc diuerfosadiusin fpecie .quorum diuerfitas fpeoifica non fumitur diiierfa ratione formali obicdi,
fed abaliis,i modo, & mediis attingendi ipfum,
/jc potius habet illam proportionem obie6H materialis non diftiniûentis acfius inter fe , quam
Confir,
quam
ius ftatus
mediorura
quod vocat
actingendi idem obieftum,
tjuofea/u di-
dolorem.
tem agentis
mortali, vcl
in obicdto
fe excluderet
qu non eft ordinis eiufdem

fum ftatum,fed per caufam
ûm caufx
non ex
tr refolut.
dcre efFc(5bum caufa: naturalis
idem obie(ûm per diuerfamedia nam eft

aliud & aliud lumen , nempe naturale In (latu
differcntia formalis,
fitulttu con-
In
mitaculumfufpen-
fcd etiam eft
efFedluro,fiue aliter,&
eft
Vrgetur dif
tum
men
mtiril* in
quo mouetur
pcrtingit viator ex ftatu,
nem abfentcm
qualis eft beaticudo,fiueex natura rei habeat hiic
& alius adlus circa ipfum,vc abftradbiuus in via,

^ obfcurus intuitiuus in patcia, & ciarus hxc
Obieltum
non
difFerunt formaliter in diuerHs (lacibus ,quancirca
ttt.
&
Refpondet quod
fuit
mitaculum continuatum
in Chrifto haberc beatitudinem
&
R*^*njit.
fufpendi
hunccft'etumeius, quorcddefctut impafTibilis,

immottalis , aut fubiiceretuc doloribus. Vjde
in i.d.i f.
tyfd aliudde Pauh

atgumcnium tangens
ptu Pauli.
fentiz.
fe:
An
cuc
&
An
in
&c.
Hoc
fecundum
fuit
diificultatem illam de ra-
II
Ad ftcuniM.
eo habuit vifioncm diuinx efquarftio mouecur de Moy- An fukitt
Eadem etiam
habuerit illam vifioncm tranfcuncur
fi-
^ Moyfet
"viderarH
Virgine,& Deum.
communicauerit hoc
Paiilusiquacricur ctiam de beata
aliis San(fti$,an
Deus
ipfis
donum,licct ctanfcunter,& ex priuilegio.

Supponendum ergo eft primo non rcpugnape Prim
fuf"
hoc ficri dc pocencia abfoluta. De kge auccm or- fojitio.
dinaria repugnarc,vc patec,i. adCorimh. i ^.vbi
fusc Apdltol-us dcclarat difcrimcn inter cogni-
tioncm huius ftatus ,quam habemusdc Deo,&

cognicionem Pacrix. Pacec etiam ex Scripturis,
quibus vita a:tcrna proponitur in fpe quantum
,
ad
ftacutt)
vitz przfcntis.in futuro vero in
poffidcndarquod etiam
communis
caelij
fenfus Eccle
fi2,Doftorum,& Pacrum tenet.

Prxcerea, fupponendum efl nihil rcpugnarc,
quin Dcus tale priuilcgium contulcrit aliquibus
fupra legem communcm operando, quamuisneque id tcmerc alFerendum fit fine probabili fundamenco.
Quantum ad prcfens inftitutum fuifle communicatam Paulo docct Auguftinus,</f ^*.<^/>.

lib.
i.caf>.
iB. eamqiie indicat epiftola
1 1
1.
quem
ad Corinth. M.jfiio hominern ante

fcquitur Bcda
ûatuordtcim annos.Scc.Vhi ipfe Apoftolus cxpoi.
nit illamvifionem.
Hugo
V\(Xot.ibidemtiu4^.^^,
Ambrofius,Chryfoftomus , Theophyladlus in
Apoftolum, &communis fchola Thcologotura,
& cxpofitorum Scripturae,vfque ad Catherinum.
Altifiodorenfis//^.3..Sj.r/r.J4.^</?.i.D.Thomas
I jipoft.ltSi.i.dr in i.part.qH*ft. ii.4rt.ii.&
!.!
?**/. 74-
1.
SufpoptUi
S*ni*nii*
Augufi.
QuxftioXIII.
DiftinaioXLIX.
qtutft. 1 74.rf .4. (^ in hMC diftinEi.
&
in przmiiTa quxftione
vtritt *iite in
NoHcr Oodor
hic nihil refoluit
Lui.^.i.&i. reliquos ci^

tans eam fcqQitur. Pro oppofita certat Cathcrinus i/7 ApoftoUtm. Vafqucz i .pmrt.eUJpmt.^ O.cmp. i
in
i.iiift.
f.qiuft. 9. \bi eius difcipuli. igidius
Citinas lih.n.^Mdfl.S.Mrt.
Eandcm probabiliorcm aliqui poflcriores defcndunt.vtSuarcz i.pm>t.tom. i. difp. ijj./rfl.^.

Tencnda eft communis fentcntia in qua cxpontio verborum Pauli magis genuina proponitur
nihil vrget in contrarium,
de ipfa vinone ,
quod Ciz maioris momcnti.
An
autein Moyfi
in via fuerit
&
vcl aliis
quibufdam Sanîs
communicatum hoc
piiuilcgium,
quo fundamento
in
quibufdam
videantur Dodlotes
Sc
potiflimc
Vtrum
ancritur:
LuHtapus
Q^V
tcm bcacitudine aîtur in difti"Uine pritnm prtmi.

Hic ctiam cgit Dodior prxcisc dc b<.aci(udine
formalijVt cft i)bit.fti primarij, S< non vc cxfcnditur ad obicdlum Irciindjuuni , dc qiô a|ia$
plura fuis locii tradlac (parlim qux huc icuocate non eft vifum cxpcdire ,n que vacac it.iqin
compcndio tcmporis , Si opcii profcquimur
&
s^rcicultfs.
&in
taroen
yirerit
577
yarios
.Ad reliqua argumenta pacct folutio cx didisj

textuicui fubiungii corollatium, fcu quan>
dani iu(rQdu(fîunc>i) ad quacltionc! quatuur fequcntcs . in quibus explicai qnatuor dutes cotpuris,in quibus cius butiiudo confillu.
Ha^^cniis cum Docloic cxpofuimus per Haodecim quxllioncs ratioiicm beaticudinis formalis.prout dc cadcm hic dilfcrit. Dc obiediua au-
Ucit:c\Mcm requittir cius fchola prxdidlis in iocis.

mtgtttim*.
per
qu^ftiones fiqucntcs.
XIII.
corfpu homiriu beati fofi refurrecliomm erit

trnpafibiie i
D.Thom.
<i/. ^Mtfl.%t.art.i.(fr ^.dift ^^.^tuft,i.art.i. Kichzrd. hic art.^^.aiuft. i.i.j. D.fionaiienc.
.& dijp.^^/f ^.Suio hic (j.^ Swzr. i,.pHn.te>ii.xMft>

$.Non pctcft probari humiuem fine.
x.pmrt.mrt.l.c^Mtil.i.DnTznA.cjmft.s
Scot.^.Met.q.i^.&
in Thcar.
^^Z./e^l.i.y.fd.f
TRV M
corpus hominis beari poft rcfurrcclioncm erit impaffibile Ay^.

Gregor. fupcr illud loann. zo. mfer digtium iHnm hui , ^c.
Cotrumpt necejfe tjt., quodp.ilp.iiHr : corpus gioriofum crit palpabile C\C\it
Quod non
I,
>
Gorpus
apparct Luc. 14. falpair^ ,5- viJetr , Sdc.

illud corpus fit impafiibilc.crgo beatiis non porcfl
Chrilli fuit
Praetcrca,
fi
ficut
confequcnseft falfum ,quiafcnfatio ,cum fitoperacio pcr*

fedi animalis , non dccrit homini beato. Conrcquentia probatur quia omnc fcnfitiuum poteftcorrumpi abexcellenti fcnfibili: quod corrumpiturab exce|lenti,patitur ab inferiori,ficutquod corrumpitura calidiflimo, patitur a minus calido.
fentire aliquod fcnfibile
de yfni'
Mat.c.iif.
nullumviolentum cflpcrpetuum > fcdcorpus illud cum fic mixtum, i. C/ rit.

quatuor clemcnta quorum quodlibet praitcr vnum c(l extra rcgioncm lap. .&
fuampropriam :crgo vioIenter,& perconfequcns aliquando redibitad lofum pro- 2. Cali tit.
tap, \%.
prium & iia totum corrumpctur.
Pra:tcrea i.deCal.cjr wW. arguit Philofophus contra Platoncm C.ilnm non
TiM. H4.
potcftcffccorruptibilc & tamen abalio pcrpetuari qui;i non potcft aliquid elfe cx
6" i>ide C^:
fcpaflibile, & corruptibilc, & tamen abalio pcrpetu.iri. A fimili potcft argui dc illo
lext.i 8.
PraEterca
habet
in fc
Hocctiam vultCommcnt. i.i^^r. vbi vult quod folus motus potefl clffc
& tamcn ab alio perpctuari.
Oppofitum I diAQonmh.i^.Murtalehoc induet immortalititiem ^\\oc eft incomipti
corporc.
pofTibilis
Cow.^
bilitatcm. Et itcrum ibidcm, Seminatur ccrpm animalc ^furget corpuijptrnuale.

ditur,& dccl.nratur, in quoconfiftit reducft diuerfos modus diccndi ad quatuoi in gencrc Pri- p,/^, ^j,
rous cft ncgans in corpoic bcatorum qualitaces .* fagi.
COMMENTAKiyS.
T 'TTrum
J>*impajit-
corpiu
diatitis fc
hominu
habet ad
tffe
Scc.
Hxc
dos imme-
corporis, 8f ad bcati-
omnc malum
hiUtttebtati
tudinetu,quz cxdudit
eerftTii.
cotruptionis, idcoquc prima ponitur ^ Dolori-
Ord
fifMdJtunit.
&:
niaxune
hus. Hicc quxftio diuiditur principalitcr induas
P*"fs
qiiarum ptima
cft
fubiicitur,& fupponicur
de vcritatc
rei
ncmpe corpora
qtix
bcaco-
rum
fore impambilia paflione reali, 8c cormpti-
ua
fecunda vcro pars concinet
Doôtibus fccundum
modum, quok
varias opinioncs dcfcn-
ScHiOper. Ttm,X.
cft , vt rcducuntnr qualiiaita vt

xquaiitaiem icmpcraiDcnti
trinfccum. Sccundiis
tes illx ad
neucra poflit
''^''**
'
altcii pr.Tualere in dlione,aii: fiib-
eam quoad paflionem.Tertius c ft.vtdos fit

confticiita in aliquo pofirino impcdienteomnem
iiccre
j.
ênt.
iUnd pairiuu Jit iplaanima gioi loqua petfc<fte fubiicit fibi corpus , vi ncqueat
pati abagctc fiiie inirinfcco.fiue extnnfccoivel fi
^^^^
ponatur dos rtnquam forma poficina fupcraddi- ^,7*1. jf
ta cotpori;qu7 at fccxcludac omncm paflioncm /trîtm
p;rflionc,fiiie
fa
y-
CCc
abalio.
Lib. I V.
578
ab
Quartus modus
cft,
priHatiuo,& hoc
eft
alio.
Sententiarum.
Hxc fuo ordinc tradantut in fequentibus paragraphis. Deinde, rcfpondetur ad fun-
humani.
vt decernatur confi-
duplex , neinpe ceffatio motus ca;li , a quo dcpendct omnis motus,

adio inferiorum ,
non coopcratio Dei ad
ftere in
damenta oppoiita
&
&
omnem caufam
fecundam cerruptiuam cotporis
Corpuj beatt futarum mfajjihtle
8. in
rill.
ex ratione ad oppojttum. ex
Oporcct corruptibilc
5.
principaiia:
tradâtur de
V M.
Corinth.
1.
lyO*
Augufl. xo,
1.^ l.ycon.Marcion. cap. lo.ex^

&c. Greg. i ^.Mor.i^. alias 31. Cy-
Enchtr.cap.ô.î. Tertul. de refurr.cap.
ponens idi.Corinth.i
argumenta
ly^ Jpoc.y.^ xx.^Fatres docent
oUigiturexKom.6.Luc.x^.Matth
1
& ad
autemad fecundum
pafllone intentionali.
C H O L
cimt.
in refponfione
lerof.catec.\%. Hteron.tn Amos.^.LaGlant.ltb.-j.diuin.infitt.cap.^G. Vrohat Doclor
late qualitates fequentes

htlitai
mixtionem manfHras
in corpore gloriofo âtque adco impajji-
non potefl ejjfe ex carentia harum.
ita efl ex praccedcnti quscftionc quia homo non

Xvpotefl cfTe beatus in vita mortali totus autem horao cric beacus quia tocus
meruif.ergo totum eric beacum in corpore immortali. Probatur hoc eciam ,quia
Tr> Efpondeo patetqu6d
homo beatus habcbic pcrfedioncm.quae compccit fux naturas

qu
a animae immortaii
non repugnat perpetuo
pcrficcrc
talis eft
faum
imraortalitaj,
perfeclibile.
Vnde
fi-
cuc cx imtnortalitatc animse concluditur rcfurreclio , ita probabiliier concludicur cx

cadem immorcalicas hominis
per confcqucns corporis
ica impafTibilitas lo:
quendo de
)ualitates
feûtntes
mixtionem
mMiere in
corporeglo-
&
&
pafTionc reali ,vcdiftinguitur contra pafTionem intentionaleln
dc qua
tangeturrefpondcndoad fccundum argumentum.

'
^^^ ^^ caufa impafTibihtatis dubium cft non cnim cft per hoc , quod qualitates
confequcntcs mixtum non mancant in corporc iilo tunc quia tunc non manerct illud corpus mixtum ncc ctiam cfTct proporcionacum animse ficuc ncc mod6 anima
pofTcc animarc clemencum ncc pcr hoc , quod illoc quaUcaccs non manebunc conjfjfijg q^^jj cum forma fic contrariaformae in fpeciefua, fi cunc rcmancbunt in corporc Ciedcm qualitatcs in fpccic quae tunc non fequitur quod crunt contrariae, ficut
:
.-
"'''*'
& nunc.
FldeD.
Bonau.dijl.
Nec valctillaratioad probandum qu6d nonfuntcontrariae quiacontraria nata

fieri circaidcm ,& perconfcqucnsfibifucccdcrcin eodcm: ibi autcm nonfuc:
funt
vna qualitas altcri & ide6 coiiecur racio contrarictatis. Primo quidcm non
valccquia circulus cft probando praemiflam pcr conclufxonem. Secundo male
iotclligicur illa defcriptio contrariorum, quiailludnon dcbet intelligi dequibufcunquc contrariisacccptis fccundiim numcrutn nec dequocunquc eodcm fecundun
numcrum fcd dc concrariis fecundum fpecicm acccpcis & de codem fecundutn
fpeciem & fi de codem fecundum numcrum non omni , fcd aliquo. Hacc paccnt,
quiaalbcdo illa,quxnunceft in illo,&nigredo, quaeeft inillo,nunquamfuccedunt
fibi crgo ncc hic alioquin alterum illorum migrarec fcd circa iftud, aliqua albcdo,
&aliquanigredo pofTuncfibi fuccedcre,non camcn circaomnc fubiciftumjquia tunc
prafpAr.i. cedic
^'^Î'
yaraprdf.
Definitio
tentrarierii
txplicatHr.
nullumfubicdlumdccerminaretfibialterum contrariorum. Nec potcft tertio poni

quod non fit hoc fufccptiuum natum tunc reciperc contrariumpoftcontrarium,
quia fufceptiuum manct idcm, quod nunc & pcr confequens fufceptiuum ciufdcm
,
fccundum fpecicm.
dicatur quod tunc manci fincpriuatione, nunccum
naturse
Prinatio
non toUitur
nifi pojita
forrna.
Si
Contra,hoc
priuationc.
contradiclioncm includit, priuationem formaetolli afubiedo , nifi ipfa forma infit:

quiaaptitudo fufcipicndi non potcft tolli mancnte natura fufccptiui carentia au:
^^^ quam addit priuatio vliraaptitudincm non poteft

,
tolli
nifi
manente
illo
cuius
eftcarcntia.
forma fuperior tollit priuationem formarum infcriorum ficut forma

formarum corruptibilium. Contra, non tollitur carcntia nifi ficut ponitur habitus fupcrior autcm non includit infcriorem in fc fub propria raiionc fed tantum
virtualiter; ergo non tollit carcniiam eius fubpropriaratione crgo ncc priuaiioncoi
Si dicas
c^li
cius,
fi
fit
nata incflc.
Hoc ctiara fpccialitcr
patctin propofito , quia nobiUffima forma
qux tunc crit
ia
toco
DiftinaioXLIX. QuxftioXIlI.
ipfa autcm tunc crit cadcm , qux & punc
fcda fubftantialitcr crgo tunc non tollci priuationcm ficut ncc nunc.
toto , crit anima intcUcdiua
579
& quc pcr-
fotmx ) alioquin darerur mifubicûm fe4

autem idcm fubic(ûra licet non omnis albedQi
& omnis nigredo in iqdiuiduo fibi fuccedere
poOlntitamcn fufficic qu6d aiiqua albcdo nigre-
iater fe contrarix
0 MMENTAKiyS.
T\ EfpondtQ ,pMet tjuadu* tjl , &c. Omiflis
X\.crroribus,qui circa beatitudinem fuerunc
gracio accidcntis de fubiebo in
Cmlup
quad inafflnentiaterrenaconflltert,vt volupta,& confequcnter immutationem

aliam corporum non admiccebac. Scacuic Dodlor
tibus corporis
conclunonemCacholicara,quaro probac Scholi^ftes in pczmifro fcholio , & occurric paflim ex

Scripcura,& Pacribus. Probac Dodor conclunonem ex diflis in quarflione prxcedcnti:quianon
poteft quis e(te beatus
ti.
tem homo
cali
eric
bonorum
vita morcali: cocus auergo in corpore immor-
beacicudo non
ali^s
beacus
eirec
cumulus omniura
auc polfeOio oranis boni
quod non
repugnat naturs,acque vltimaeius quiecacioi&

non cxcluderec omncm miferiam. Sccunda racio
cft,qu'a ficuc ex immortalicace anims concluditur refurre^flio , ica eciam concludicurprobabilicer ex eadem.quod fcmper perBcic fuum corpus,
vt perfedHbilc. Hanc rationem vocac probabilem lecundum lumcn cantiJm nacucale,non vero
vt f,ilcitur reuclacione.ex qua fuftinecur cocluHo.
Sed de cauft duhinm
eft , &c. Quarric de caufa
3
2>
_ rMîe* proxima,a qoa eft impaflibilitas corporis. Aliqui
imfofbHit- neganc qualicates primas manere in corpore Îoriofo , licec in eo mancanr elemcnta quoad lubftanciam : dc hac opinione mencionem facit
t.Snttnt.
D.Thomas
tamen cicra idero fubiedûm quia tunc nulluro fubicfVum detrrmina- Htnrtquiti
v.g. nrque cy- fjt fi>'mt ifr
rcc fibiextremum contrarioruro
"'"/'
cnus albcdincm.neque coruus nierediDem , nc-
dini fuccedcrc poflIt:non

:
^
"
r
L /r
quc ignis calorem, qujc toimx nacnraliccr abello
cis non polfunc , qnia (unc difpoficiQncs conna
turatcs fui effe pet formam.
Practcre^,in propofico nequic did,qu6d vnom
.
hxc
Rf^nfit.
Jmfmfwatmr.
cx
Vnde fnmiwittm.
in altero
cft in
nunquam
fibi
vno,
faluet impaffibilitatcm ab extrin-
incrinfecis:v.g.
cum
calore:am
ctfi
calor
in concrariam qualicatcm eiufdcm virtqcis,
coniundkio-
nc calidi vehemcncis cxcrinfcci fimulagar.

Diccs qualitatc contrari in vita mortali manere cum priuationcjfccus aut6 in corporc gloriofo.
Concr^. Hoc inuoUiit concradiftionem , vc
jj,*^^/;,^
l9ifmii%,uia,
priuacio forma: concraria collacur, nifi ipfa fotma pofita ; auc aliqua faliem- cmincnter a^quiua-
non asquiualer formx concrarix, neque effcdlum eius includic crgo nequic collcrc
ientcjcalor
priuacionem cius i fubiedlo.

Dices formam fupcriorem collerc prjuatio- Rt^taft
ncm forma:inferioris,vt formacili tollit priuatjoncm corropcibilicatis i fubie^lo crgo idcra
:
cric in propofito.
Contra. Forma fupcrior non
nem formx inferioris quam

,
dit
tollic
priuaiio-
mudo
nullo
inclu-
non includic
ali.tm, yfu,
ftrp,^
nccciTiri^ fupcrior rcfpcdV cius,qDan- tiUit }ri
fcd vna qualit^s mixci
ncqueeft
tum ad perfcdlionem
3(5Vus
Dnndc,f(rma fuperior
fi
primi
auc fccundi. mtieni
vircualiter
tantum in-
cludit infcriorcm , non tollit priuationcm cius

formalcm a fiibiefto fi alioquin forma priua'a
potcft lecundum fe incire. Acccdit quod aniroa
,
fit pcrfcftiffimaforma , quac tunc etit

toto,& ficuc nunc non collic prtuationem , ita
ctiam ncque cuncipfam collcc. Hxc vltima rcplica cxaminabicur in fcquencibus.
rationalis
in
qti.T cft
fucccdcnt f quamuis finc
C H O L
non
& rcfiftentiaf,non repugnac quin cx
manenc, manebunc
& nigredo
illis
ncm
& confequentcr contraria nigrcdini:
quia albedo.qui
racio
cx fc(vc decur intencum)non poffit habcre adio-
quoad fuas fpecics.qua: func inuariabiles atquc

adeo mancbtmc ficut mod6 infunt , quoad candcm oppofitionem quantumeft cx nacura fua.
Dices non fore contrarias , qiiac non poffunt
fibi inuiccm fuccedcrc in codem.
Contri , commitcicurcirculus Jn probarione.
Deindcconcrariecas non fumicurab indiniduis,
fed a (]jecic formac.quz prim6 opponicur alccri:
tmr tontrm-
&
V M.
Jmâjjibilttatem non oriri ex adaquata. proportione qualitatum corporu glorio/t , ita

'-vt
non
pojjint agere tnfe
mutuoy tum quia non dahitur talu qualitatum aqualttM-,quia
contranaturam corporumixti:tum etiam quia fi daretur âdhuc [iaret paffbilitas

ah agente extrtnfeco. Item non orirt ex dominio animteftpcr corpujytum quia nuUam
hahetrepugnantiam ad qualitates corruptiuaSytum etiam quta caufe. naturales , quoad
efi
fuai acliones non Jubfunt anima

^
T TNdc crgo crit in
tc^
illa
iniieniri aliqua
Scon Optt. Tm. X.

<U**I|li
nec fupremo Angelo
impaflibilitas
libtif^bit^tt
forfccoagcnte, quod fymbolizac in virtutc,

macumaliqua qualitate contraria determinaca
fi
^^^, ^^
ponrepugnat quin fuccedere poillt in alia vita, cntrtinbtm'

quanti^m cft cx natura formarum, & fubicdi , ab tt.
incrinfcco,ide6quc fccurrcndum cf it.jd aliquam
aliam caufam excra vtriufque cam fubicdli,qi>im
focmarumcontrariarum natnram. Accedit qu64
(4.^'i?.44.^<^'?.i.4rr. i. tjutfliHnc.i,
ergo cacdem qualitares
"i-tmt fiifff
alicri non pofiit fucccdere : quia

^
_ Pcmtitabim'
r
Ir
lucccdic in vitamoitali, lic ctiam ^^r ,^^^ .^
,\
mod6
ucuc
Auduarius eius fummz i.part.û^fl. Si.art.t.

Alij docenc apud eundem , licec maneanc qnali^.Umitnt.
catcs , easnon manere vc concrarias. Vcrimque
Mnntrrau*. opinioncm hic excludic Doftor. Primo.quia iils
qualltaccs fi non manerent, non manerec forma
lifMetfrimaiimbtMt. tnixci , nequc cnin; anima poceft immediatc informare elementu^n. Deinde , fccundus modus
Mantmt vt diccndi non fubfiftic quia ncqucunc qualicaces
tMtrari*.
i\\x manerc nifi vc func concrariz,quia hoc ipfis
compecic cx racione fua formali , fine qua elTe
non poiruntjficut nequc albedo nifi fit formali,
contrariorum
&
tcr albedo
modo fnt
dthtte appltcatx.
Rcfpondco cx partc
,
fufccptiui
non po-
caufaintrinfccahuiusimpaflibilitatis:vclcrgoinucnictur
CCc
cx
itfti,
?"*,^,"*'
Lib.
580
V.
Sententiarum.
, vcl cx impedimento agentis abfokue , fcilicec tam intrinfcci,

quamextrinfcci. Ex partc agentis non poteft poni defc(5lus , quia omnipotentix
pafliux corrcfpondet aliqua adiua , vcl intrinfeca , vcl cxtrinfcca ageniis tamen intrinfcci forte poflet poni impotentia poncndo qualitaces illas in corpore cfle rcdu<5tas ad tantam aequalitatem , vt vna non poflctcfle principium agcndi in alteram.
Hoc perfuadccur,quia non obflante contrarietatc elcmcntorum fi cflTeni acceptaia
tanta quantitatemolis,& virtutis,qu6dnullumcorum pofllet aliquod aliiid, vclaliqua alia vinccrc , vel ab alio vel ab ahis vinci , 8c flc proportionata includcrcntur
cx defedii agcmis
quocunque corporc nunquam eflet ibi corruptio alicuius illorum quia

etfi contrarietas tamcn proportionaca asqualitas. Confimilitervidctur nunc eflTc in
clcmcntis quarc cnim ignis non comburit omnia elcmenta, cum fit maiorisaftiuitatis, non vidcrur ratio
vel adarquatione aliorum in rcfifticndo
nifi cx proportionc
virtuti fu2E in agcndo faltem concurrente cxlo cooperantc aliis in rcfiftendo.
Scd quia illacaufafortc fupponit falfum non enim crunt tunc qualitates ita rcperpetuo
in
giuare
i^nt^non
coburhalia
tUmenta.
/mpafTih'-
dudx
ad 3EquaIitatem in tantum vt nulla poflTitefle principium agendi inaliam,quia

txadaqua- neccflfc cft in mixto aliquas qualicatesdominari, etiam in virtute > quod apparct, quia
tapropor- corpus humanum magis eft fluxibilc fecundiim partes matcriales,quam corpusali'"""9"''- cuiusanimati , velinanimati infcrioris, quod non eft nifiex dominio alicuiusqualita^nenefi
^" '"
litatis
quod
riofh.
exigit animal.
iftacaufanon poflecponere impaflibilitatcm rcfpeclu extrinfeci corraptiui Scideo ficorruptioncmabintrinfeco excluderet, adhuceflet diminuta:& ideo
ta'^Poi^^ct ponerc impafllbilitatem pcr aliquod impedicns pafljonem corruptiuam
'c ^ autemimpedienspoteftponi , velpofitiuum, vel priuatiuum. Pofitiuum duplcx,
anima,vel dos in corpore. PriuatiuumdupleXiCeflTatio motus ca;leftis , fii non coopcSimiliter
D Thsm
/4.</.
44.
art.i.<j.\.
Vide Rich.
tatioDcicum caufa fecunda corruptiua.

Proprimo^rguitur, quiaanimaconftitutacftinmcdiointerDeam,& creaturara
corporalcm 5 ficut ergo tunc ipfaerit perfeclc fubie<fla Deo j tanquam fuo fupcriori,
d.pr&f.a.4t. f
^'*
""^
Jmpaffibilitas
oritur ex
inferiori;
dominio
ammtfu^
'^
pcrfcde tunc dominabitur fuo corpori
Contrahoc, animanonrepugnatiftisqualitatibuSjCtiam inquantum contrari3P,6c

non redudx ad mcdium in quo funcadiuac. Patct, quiafupponitcas in fuo fufceptiuo & nihil rcpugnat ei, quod exigit in fuofufccptiuo nec etiam repugnat cfFc
non
quia fi illaj agant mutu6,non agunt,nifi adione vniuoca faltcra

cfFccflusillinonrcpugnant animse vfque ad magnam inccnfioncm quia ftant cum
anima nunc , licet intcndantur vfquc ad magnum gradum crgo nec tunc rcpugna^[]^^^ illarum
'
turales non
obediHnt
<?
f'
adailT"
altera-
tionem.
'
animx
forma informans.
Si crgo dicatur, quod anima prohibec tunc adioncm illarumqualitacum non
proptcr rcpugnantiam fui ad a^ftionem illam,fcd propterimperium (ui peradum
voluntacis fua:, quiaexdominio pleno fupercorpus. Hoc non videtur probabilc,
^^"^ fupremus Angelus per folum.imperium voluntatis fua: non poteft impedire
aiftioncm alicuius caufx naturalis caula: enim corporalcs non obcdiunt Angelis ad
nutum quantum ad adionem , & alterationcm carum.
na- t>unt
Caufk
vt cft
vinci
CO MMENTAKIFS.
Nde
V:
'^
mo dicir,noii eiret ex
illius imp.-iffibilitatis. Pii-
partc fufccptiui, quia
cet potentia pafliua (ufccptiui
manct cx
fcili-
fc iiuia-
Froportio
tjulii qu/f-
litntum.
nam
aftio proucniti
non fequitur adio
(i
cigo omncs qualitatespri-
mx
reducuntur ad xqualcm pioportioncm , noti

fcqucior h&Iq 5 nequc confequenter paffio , aut
corniptio. Patct in clcnicntis contrariis
quJE
fi
reduci poreft in aftum a ptiuatione. Oportft
crgo refundere impf.flibilitatem in aliquam cau-
quatacft virtus aftiua altcrius,inde fortc
fam cxtrinfecam.nempe ex parie agcntis abfolutc tam intrinfcci quam cxtiinftci , vt agens diftinguitur a fufceptiuo. Ex parte agentis ncquit
eflc, quia omni potcntix paffiux coticfpondct
ignis
pcr cjuain
^luoruniim
dida proportione appliccntur fibi inuicem,

non fequitur a(5tio,quia tanta cft refiftctia vnius,
riata,& correfpondet potcntix acliuar
fententi.
pcffit, aut ps.ti
ergo erit illaimp.iJJibil!tM,5<c.Qu3ruZ
dcinceps caufam
non
pioportione maioris ina:qualitatis quando autcmvnumcft in co gradu , vt non cedat alrcri,
aliquod agcns intrinfecum , vcl cxrrinfecuin.

Adducit modum dicendi eorum, qui dicunt corruptionem prouenire ex ina^quali proportionc
qualitatum ,acproindc rcduiStis qualitatibus ad
iuftam ,
xqualem proportionem fore ab intrinfcco incoriuptibile corpus. lufta ilia propor-
&
tio atcendicur in
co gradu cuiuilibet
vc ab alio
in
fit quod
non comburat aliaelcmenta,accedcnte ccn-
curfu caufx vniucrfalisadcofcruationcm aliotuj N reH^
Hancfcntcntiam
fum
reiicit;
quia
& fupponit h\-
'"^'i/'*j''>
proportio squalis ncquit conue- *^^^^

nirc mixto in quo neccfrarium cft aliquam quacorpus hulitatem dominari aliis in virtute
;
qoia
ifta
&
manum eft magis in fluxu,qnam alia,vt expcricndominium vniusqualitaiis in

,non tollit paffibilitatcm acanfa
ideoque non reddit caufam adarqua-
tiaconftar,proptcr
aliam. Deinde
cxttinfcca:
cacn couclufionis
oportct crgo ftatucrc caufam
aliquam
***
DiftinaioXLIX.
Qu^ftioXIII.
aliquam a<Jxquacam,quz tollacomnem paflSone,

corrupcionem ex padione.earoque impcdiac.
'
_
T4U dntem imjnditns ptttjl fini , Scc. Hic priitntiHtia to- uro tangic modum diccndi aliorum Theolofiituint htne gorum.qui teducunc impaflibilicacem ad cauiam
siiU raf- po(iciuam>auc priuatiuam. Ciufa politiuaduptex
fii ffiti:ti*
aOlgnari potell , ncmpe vel anima gloriofa , vel
*M friu'
formaaliqua permodum docis incorpure ,qaz
timk.
Hc poHciua. Si reducatur impafllbiliias in caufam
priuaciuam , debec elfe vel celfacio motus czli,
&
vel cuncurfus diuini.cum corruptiuo^fiue incrinfcco.fiue excrinfeco'.Pro Lac vlcima citatur
inuniter Docflor. Proilla,
quz
refundit impadi-
mocu5 czlorum
Landulphum. Pro
bilicacem in ceiTacioncm
Abulenfls qndfi. iii.

fencencia pluccs deccrcanc
com-
nempe
citat
priori
impafllbilica-
tem proucnire ab aliqua caufa poiitiua incrinfeca. Ec hzc fcnccncia el\ D. Thomz locis cicatis,
& facis frequens inter anciquos & modernos
Thcologos led variis modis defendicur.
Primus modus eft.qui reducic hanc caufam in
Senitii.
f"*
zq<ialicacemiu(lam primacumqualicacnm fecunTtdmit
tmufam ftfi- dum pondus,& iuftitiara,vt vocanc modocxpliitium.
cato,ex qui pcffidiflima complexio lUtuitur,
placet Palacio in ^.dijf. ^^.difput. x. Sandus BoPrJmw ^
fecunimmo- nauentura rcJucit caufam in przdilam rempe,
riemmixtionis qualjtatum fecundijm iuilitiam,

in quietationem elementornm in corpore humano,5c in fluxom animz,tum in qualitates.tum
in quacuoc elementa ,.confcruantem ea in eo
'*
Utitu.
i.t}uafi.j.pMnlo
MitbM.
Alium moduro excogitauit idem Palacius

nempc mateiiam corporis gloriofi priuari a Deo
omni appecicu ad aliam formam , & eo ipfo eirc
incapacemcorrupcionis , fcualccrius formz diAlij dicunc impaflibilicacem illam oriri ex
maceria quadam quincz eireniiz czlcftis. Ali)
docenc iinpad^bilicatem oriri ex plena fubicctione materizad animam,8c ex pcrfcdo eiusdominio in corpus. Hzc eft D. Thoma: lociidtMiit,
quem fequiiur Soius in ^.difi.^^. tjutfl. 4. airt. j.
Caprcolus difl.^^.tjudfi.i.art.t.toacL 3. Pifantius
3
part.^tfd/i.Zi.iirt.
.Vigucrius in refelutione Theo-
logica c<s!^.i4. AbuIenHs tn cap.

tt
f^'-
erur,(^/{M'
tmtur quar.
tm
moditt.
j.Matth.cjutfl.
Hzc
fcntcntia varic aileritur. Aliqui
jyj
jjji^j.
impaffibilitatem oriri
enim diab ipfa

anima
*^
...
C
luquantum inrormat immoDilitcr corpus ; qiiz
informatio cx permanentia diuinz vifionis icd.
ditur infolubilis.
Hic mudus
placet Soro. Alij
tefcrunt hoc ad imperium voluntatis beacz ,cui

perfeiflc fubditur corpus.vt
y<jH4Ji i.art.i.^.i.
Obfcuritas quzftionis inuexit tot moJos dicendi in fcholam , quam conuenic refolu'.re ex
principiis
ritatem
poflic
communibus,non cam jctingenJo vc-
rei in
&
neque ageie, neque
fieci
gruicace defumpca ex natura
& pcrfcftione
fta-
& prouidencia
Dei circa illum tlacum. Fundamcnca uppofica poftea adducentur,

incerim fcquemur ordinem tcxtuv.
Tro ^ primo arguitnr , &c. Argumentum cft
cus beacifici
Richardi.
Anima
cft
medium
conftitnca vt
intcr
Arruinenfn
r^
o
1
Ucum.&crcatiuamcorpuralem
: (icut ergo tunc
ni,ji,
ipfa erit petfedc fubiefta Deo , tanqu^m fuo fux fhlorperiori , ita perfedc tunc dominabitur corpori Jinttiim
infcriori.
tam arcumentum hoc dircdc """* *
Dfum.tcrp/
rx rv
o.
/-
Non
iinpugnat Dactor,quam(ententiam,& intcnrum f^g^^nlmA.

argucntis:& ratio cius militat contraeos omnes j,nûgiti
modos
animx
ter.
diccndi
qui hanc impaflibilitatem
'x^Ci
ftnttnti.
vt informanci corpus cribuunt formali-
t vis rationis
in
ft.it
repiignet qualitatibns
^" ''*"""''
hoc, quod anima non
iftis
primis,vt ctiaro aftio-
ne contraria in fe mutiio Jeere poirunt quia fic >__eas fupponit taiiquain difpuutionem connatura- rfftirn.tt
:
lem corporis organici :non repugnatetiam cfTclibus earum , quia fi nq"nr aqunt adîone vni,
gnat
tjm*iitasihue
rormaIirer,5>.' pcr
moJnm rormz
(ic
corpusrficut Angeluscmincncioris virtucis cfFeftiuc poceft cenerc corpus in loco

iicacur abalio
Angclo minoris
ferunc hoc in dominiuni
ne inde
mo-
vircucis. Alij re-
animz in corpusiquan-
tiim ad confcruationcmeius ,quia cx gloriaeius
redundjt
feruaciua
quzdam
,
&
qualitas in corpus eius cun-
illud fucit
nmpticitcr iuipaflibile.
PKicet Capreolo in refponuone ad argumenta
Dodoris. Alij tandem hanc impaflibilicacem

tcfundunc in quandam quaticatemll Deo infufam.auc produ6Jam in corpore , quz eft fupernaturjlis.per quam redJicurcorpus bcatum ab intrinfcco impaflTibilc. Hzccft ,quam magis frcSaii Oper. Tem. X,
***
illi e(Fe6lus qualitarum przdominantium

non repugnant animz vfque ad eam incenfionem,qua maceria corrumpicur,vel eft in proxima
falcem
difpofitione ad corruptionem
vt patet
animacum
vita mottali compaiitur
quia in
alteratiune
aliqua didarumqualitatumrergo etiam tunc pu-
ceftcompati
quantijm
iufisrmat materiam:fed
eft
ex natura
cxcludit a fubiedoformaliter,&
raz
quod
animz
vt ^^*
animavt infofmat,nihiI
nifi
ipfi
*.*rlu-
''/'/''
permodum for-
repognat formaliter in fubieto:v\\W\\ aiitem rcqnifitum ex parre fufceptiui

repugnat formaliter animz vt eft forma infor,
"
TttwnMtttm
fibi.
&
mans,ergo ncquequalitates illz vtcontrarir,

nonredu^z aJ tcmperamentum repugnant animz.qua eit form.T informans:ergo non ex informatione potcft tribucre ilium effedlum impaf(ibiliratis.
OmilToergoprimo modo dicendi,quem/-
DoAor impugnauit
circa principium huius
paragraphi,& qui reducit impaflibilitacem illara

iu cemperiemipfatum qualicacum,& non in animam,vrgeo argumenrum contru czteios modos
vircucem agencis corrumpentis
etiam
Alij dicunt hoc conuenire animz ex vitcuce

quzdamadliuaei conceflaadconfcruandas quaquz virrus
licaces ,& cemperamenturo corporis
omnem
'^'
A''^*'
nequealiisproducVis ,quz (unt eiufdcm fpecici,

ac ptoinde non alterius natutx,aut oppofitioni;
^r4
fcipfa,quam coniciându quid
inccrprctando fakum cx maiori con-
pati poflicnifi ex imperio voluncacis.
excedic
tom. dijput.
4.
Luflcanus in \.tom. debcut.lib.
cut ncqMCiplis qualitatibus rcpu-
uerfz ab anima.
4.
Valentia in
trdil.i.di/pmt.x^./ei}.!-;.
ftacu.
j.
581
quencer fequuntur moderni ) qaara requitoc

Swzxez in ^.part.i.tom.diJpM..\%. feil. 5. Salas i.i.
dicendi.
In prirois roodus dicendi Soci non fubfiftic, impuinMtur
nequecommuniccrctiam abaliis recipicur:quia m'didiiHi
informacioanimz adcorpus eft merc nacuralis,
fiue
fumacur pro vnione
corporisanimati,
fiac a
&
fiue
coiius
Deo fupernaiuralicer,
pro conftirucionc
qiiia
ficuc
licccvnio
&
illa
ipfa reftaura-
tamen ficut extrema in ejpt fufcepnon variant naturam, ita neque vnio noneft ergo inaior vnio animz gloriofz ad corpus,quam animz in vira mortali &
tio corporis
tiui,& confticutiui
:
nofecundiimmagis&mihoiaincm eundem in indiuiduu,&
ficut indiuifibititer,&
niis coftituic
fpecJc,&
uon
aliccr,& aliceriira eciS fe habcc ad
CCc
rkifccpciuum
/'";'
cundumquam
& per-
naturaii pofito in ipfa
pugnat
Prior deniquecft ipfa informstio corporis per animam ( maximc Ci ani-
ma eft forma
actionc iuipencli,nni lulpendatur
j^ mtitm
requificum ad adlionem.fed a
frimafu^tn-
praecisc conftituit
luum lulceptiuum, aa
totum
qua: gloria neque vt
difpoficioineque vt caufa in vllo gcncre
fe liabct.
gloriofo refuudcnda
iibilitatis
fi
naturaii,informatio vero anima: Cn merc naturalis.nequit in ea confticui dos, quac in pecfecftione

Pfitrunim' fuperaddita confiftit.
,
}</
dfi.
,.
hocdepcndere,
mx
re.nifi a foia
eflet dos.
Aiius
jo
modus impugnatur, qui
refundit im-
padibiiitatem in impcrium voluncacis
quia incidit in id.quod fugit
dttcm
in imptr$$
quia
fic
protcdlione,
& afliftcncia
beacx:
non con-
ftituerccut in aliquo poficiuo incrinfcco
VHu**"
fcd in
excrinfcca voluncatis
beatx;qux voluntas iicct infit bcato , caraen imex imperio cius cft excrinfeca corpori,ita vt natura fua maneat poficiuc paflibile,
paflibilicas
quod maximi refugit liarc fcnccncia admitcere;

quid enim magis iuuac fianc afliftcnciam cribuere voluncaci beati, qui vidctur ipfi repugnare,
qu^m
diuins voiuntati
foia iiia afliftentia
, fi
faluet intentum?
Deinde
j j
illa afliftentia vt
refunditur in impe-
JmpMnatMr """^ Yoluntatis bcacijvei prouenircc ab eo quod

iU tijpjitn' poiTec remouerecorruptiuum a corporc, quatc-
nus vcl corpus fubducit corrupciuo , vei cercc

corrupciuum remouet per virtucem moiiuara
anima: beata; fubiedam voluntati; fed iiocnon
fufHcit ad dotem ; quia non tollit a(fbionem ; aut
virtutem adliuam corrumpentis , quin agat in
corpusappIicatum;nequetoilit etiam potentiam
rcceptiuam paflionis k corpore beato : vei illud
imperiura voluntatis bcats tale cflct , vt fufpenderct omnem aftionem,& paflionem ini er agens,
paiTum diredc:&r hoc vel phyfice, vel moraii-
ti.
&
tributrttur
adomnc,quod
iatfotifitu
tcr,quarcnus haberet afliftcntiam
vtluntati,
vellet
i*mtntur.
ptione intrinfcca;vcl abe:^rrrnfeco.
quoad conferuationcm corporis i corru-
tcm rcduci ad voluncarera beaci , vrincaufam

tantijm moralem in Dcum aucem vc Phyficam
;
caufam:quia in iilam caufam phyficam reducenda eft incorruptibiiicas,^ qua in cffeftu , & phyficc eft fufpenfio adlionis ,
paflionis. Si vero
firimum dicatur , tcCte. impugnacur a Doftorc in
itera fequencc immcdiarc: impugnatio eftcaiis.
Si trgo dicitur , inquic , quoti anim4 prohibet tunc
&
ttflienem illarum ûalitatum
mtipropter repugnan-
tiam/ui ad illam aitionem ,/ed propter idrperium/iti

^
per aiium voluntatu flta
"'
^^^P***
**
tlitfyrum.
'
ûia dominio pltnojuper
^"^ "^" tî^tur probahile
*^"'l'*^
^4 fupremtu
P"' filum imperium veluntatii fiia non

naturalu:
potefi impedire aSlionem alicuiitt caupt

ceutft
tnim corporaUs non obediunt Angelu ad nu-
tum,cjttantHm adaSlionem,
& aiterationtm earu,8ic.
Confirmatur:quia voiuntas fufpenderet alio; vel per potcntiam

CtnSr
obcdientialcm , quam aliqui ftatuunt : fed hoc
Kon fitri fir non , quia fufpenfio adionis hoc modo non elTct
j
"^'" caularum naturatium
fettntidtbt-
voluntatis, fcd caufic principalis
ditntitltm.
Dcindc
licct
admittatur
talis
nempe
Dei.
potcntia , admitti
tantiim debet in ordine ad adlioncs pofitiuas
non
priuatiuas,qualis eft
illa
Sc^
fufpenfio aiflionis:
vclconueniiet voluncati cx dono aliquo fuper*
anquod per lc
nullo poteft quoad
compleca in fuo genc\ qua dependcc elTentialiter inejfe , & adione. Deus auiem pcr potentiam abfoiutam nequit facere,vc fic dependeat
ab aliqua caufa particuiari creaca : quia talis dependcntia fundacur in caufa fecunda, qoa prscis^
eft creatura;& fufpenfio aftionis eius hoc vliimo
modoeft
Ci
Deo
diftnfi.
alias eft
caufa prima
folius vircuris crcatius,
ua:,quzfuli
&
annihilaci-
compecic.
Ex his fatis impugnatur ille modus dicendi,

quo impofllbilitas tribuitur anims beata: , vt
cfFediue confcruanti
I
J
imfugnany^"
'
""^9'"
""
qualitacts nacuralcs
'/.
hec ccnuentn
ffiffi^mmt.
illas
in co tcmpcramcnco, in quo fuerunt produCta-.

Primo.quia conferuatio illaeft influxus immediatus animîn illas qualitatespcr modum conferuationis adlualis ; (cd hic influxi,is non con-
ucnir animx,nifi mcdiantibus poteiitiis
nbn babent calem
rationibus: quae
nacuralicer,vt per fc conftat
nequic primo produccre
,&
ope- ^;g ,
efficaciam
quia influxus con-
feraatiuus jequiualct produftiua:

illas
^^^,7
anima auccm
quaiitates
^rrf-
itntiiu
&
*/>'
quia
producere poteft , pra:tcr iilam

folam,qu2 poteft reparare corpus inortuum:hoc
autcm ncquit.anima bcata, aut alia caufa prster
nulla caufa
ilias
Deumfolum.
Deindc,fubftantia creata imma- jnlma ntillas de potentia 9> fr^m^
nequit educereformas
terialis
fixûccrtii-
fubicdi erpo minus anima, quac necciTario eas

i** quAltta
f
r r
fupponJt tanquam dilpoutioncm priorem cor- ^^^^
porit ari-imalis. Superfiuit pricerea ilia confer:
anima , qnia illa conferforms permanentis folo Deo fieri po-
uacid,vt pcoueniens ab
uatio
Si fccnndurti dicacur, fcquitur impaflibilita-
/'i"^'*'-*
&
quam corpus nacum eft recipere dotem impanibiiitatis. Hoc eilet faifum , fi informatio ani-
Ntncenfii'
tui
conftituens corpus in ejp corporis)
eflet
aiiquam
.
Dein<le,ncut dos conftituitur in aiiquo fupcr-
ti*
& hoc fimpliciicr f el rc-
vel in efFedtnm illius doni in corpore
caufa proxima impafforraam repugnancem

in cotpore. Quod vero re-
adioni produceret
.
7
Utn ctmftpugnet communicari creacurx aliquam virtu- fiteiraiiont
pafllo- alicttlit^ fortem^quapodct fufpendere afkionem ,
ncm cauiarum nonproduiCta forma repugnante rn* iftfro'^***taii a6tioni,&eiustermino,manifcfte probatur:
quia virtus caufae fecund* extrinfcca;neQuit ab
,
"(^'^
mim.
Sententiarum.
quod autem Cii beata,

formx naturaiis , fc-
BtMtitudt nS rufccptiuum perfedibiie :

v4rUtratiO' , variat in ea rationem
n*m
V.
Lib. I
582
<i
quofolo dcpendctffrentialiccr in fua cntitatcquancijm ad conferuacionem intrinfccam

tcft,a
pcr
fi
modum infiuxus
& dependentia: acaufa;vei
hoc non admittatur,de quo iam non curo
conferuatio erit pei
modum
ma, vt efficitns clt : fed

fumpta magis propric ,
impaflibilitas
illa
ab ani-
afliftcntiae
hoc modo
& minori inconuenienti
reducitut in ipfum fpecialem influxum caufac

prima:
ergo non
eft
fingendas aiius
modus non
neceflarius,& inuoiuens maioremdifficultatcm,

quam ipfa rcs in fe conccpta poftulat, ant inuol-
uit:quia id magis fuggcfit media impugnandi myfteria,qudim ea probat,aut declarat.
Quod
fi
dicaturhxcefficacia conuenirc ani-
maebeatx fupernatDraliter,pcrindeeiiam inuolprinciuit difficultatem.quia adio proueniens

i.
pio creato fupcrnaturaii

fubftantia
illx
eft
fupernaturalis in
autcm qualitates funt naturalis
& exigunt tantum
influxum conferuatiuum ordinis naturalis in fubftantia. Deinde , quod magis efl , nullo fundamento taiis
ordinis,
caufa impoflibilitatis innititur ,aut ftatuitur,
&
videturmagisexdidis repugnare rationi natcirali,& principiis recepcis.qux vel contemni, auc

applicari
aÎiter
qu^m
fctt feorus
communis
non dcbent.
SCHOi.IVM
^'V'''*jf-
^f^^J^^
^^yj'-,.
DiftindioXLIX.
C H O L
JmfAjfibilttatemnon confifierein
fententtam Phdojophorum
y
corruptionem , nec
i.part.qu^tfl.^j.art.i.
(fed non
^ communem recentiorum. Prohat DoEiortrtbtis ratiombtis.
clare de hoc)
ûi dicerent
583
Y M.
tjualitate aliquafrohibente
eflcontraHenr.^ D.Thom.
tali oriri pojfe.
cali
Qu^ftioXIII.
loejuitur
lieiicit
ettam
ûod impaffibilitai orireturex ccffanone mot$a
quta motuj caliper accidem tamum requiritur adalioi
motM^ c^ aîones y de quo
diflâ.quafi.t.num.ij^.
*
T)^ fecunda via
X
nitas
i fcilicctpro dote, arguitur pcr illud ad Diorcorum ,tam po ^,^

tcntcm fccit animam Dcus , vt cx cius plcna fclicttaie rcdundet in corpus fa tfHKil.
pcrpciua,& vigor incorruptibilis. Modus ponendi c(l talis, ncutdurttics c([<j if<.
quxdam
impallibilitas
fic poffibilc cft
fcilicct
aliquam
piohibens quandam paflionem
cflc qualiiatcm
puta
omncm
prohibentcm
9,
facilitcr fcindi: Impaffibi-
paflionem corru-
'"'**'""''-/'
^"//4*.
ptiuam.
Contra hoc illa qualitas non cft qualitas caslcflis tum quia nec perfpicuitas nec
lux,ncc Iumen:tum quiacorpus bumanum,cumflcmixtum,non cfl capax qnalitatis cxlcftis vcl crgo erit qualitas elemcntaris vel propne mixta
fed fiuc fic fiuc
fic, non impcdict omncm aiflioncm
vel paflionem. Patct in cxcmplo quia duriiies
licct prohibeatincifionem , non tamen combuftionem vcl aliam paflionem deftru,
Hocetiam probatur pcrrationem,quiaomnes formx eiiirdem fufccptiui

proximi funtciufdcmgcncrisPhyfici^^^Jf y& 10. Metaph. fcdomncs tales fnnt contraria:, vclmcdix, vthabctur/fo</f/w lo.omnes autcm huiufmodi non prohibent
aîoncmmuiuam.imofunt principiaadionis mutuac :crgo il!aqualita5,fi cft clcmcntaris vcl mixti & pcr confcqucns ciuldcm fufccptiui non prohibebit omncin
ftiuam.
'"*
^'
(t^-indt.
pallioncmcorrupiuiam ,fcdmagiserit principium agendi, vcl paricndi.

Prxrcre^, illaqualitas ,aut repugnat aliisqualitaiibus,
tunc non prohibet onv
ncmaclioncm,quiaeft eiufdcm gcncris: aut nonrcpugnat & tunc non prohibet
adionem alicuius illarum in aHam :quia illae alis Tunt intcr fcrcpugnantcs, & ita
ptincipia mutuo agcndi & ita nulli carum adionum rcpugnat.
Protcrtiaopinioncarguitur :ablatoprimo, aufcrturquodlibct poftcrius } cflclcftis Opin. PhU
loSh,r.
cftprimus motuum. S.pi^^yrcrgoilloceflantcnuIIus crit alius moius.
Contra hoc cft ^xi\c\A\x%'. Stanttcxh , nffroximito igneftupx ttjuhd igiis non corrumpit Te.t.c.7i.
fiupam , efl error. Prjctcrca , per r^tioncm , Philofoph. t. de Generatione. Motus pro
''!/l
^
tanto cfl gcncrationis caufa quia adducii generans .-crgo tantummodo facit ad ^yâp.w.
prarfcntiam,veladapproximationcmgencrantisrcfpcclumaterix :ergo fi finc motu Ttx.sj.
habcreturcadem pracfentia vcl approximario ,xquc foret gcncratio. Excmplum /ot/>4/^Whuius:fifubit6 pcr potentiam diuinamSolfiererin medio,ficutfitnuncpermotum, tMntncri'
&
>
eodem modo illuminarct
& calefaceret fuppofita
imo fortius
ficut nunccalefacit,
'*"/* "Z'
tunc, quianonccfiârctagcrcquoufquetotalitcrcorrupifrctfibi fuppofitum.fipofrci

["Jl^"*'
corrumpcrc nunc autem , quia non moratur fupcr pafTum f uppofitum , minus agit
:
cfficacitcr in ipfum.
'
'
..1
CO MMENTARiyS.
I^
s<Mw><i/'-
/mi,
^rOT
efftfermam
rii<!/!rl))r
wrftri.
T)i?0y?c</iifi,&c.Superiiis cxpreflit dnos
dam impaffibiliras
quoadhoc:itaillaqoa!itas re-
fiftk ornni aftioni.
Hanc fcntcnriam impugnar Door primo:

quia
illa
qualirasnon
efl ccleftis
quia ecc per-
L modos.quibus impaUibilitas reducitur in

caufam ponriuam intrinfccam. Primae(l,qu
iliamcaufamdicit efleipfamanimam beatam, vt
fubiicit (ibi corpus perfeftc , & quoad plenura
dominium in ipfum. Hanc fcnt^riam iam impugnauit. Secunda fcnienria reducir caufam in
aliquam formam ponriuam,quzfiripradus,quz
cxcludit lam a(ftionem , quam paflioncm corruP""*'" *'"'^P""* ^' temperamcnri qualitaium.
Probarur hxc fcnrcnria cx Auguftino ad Diofcorum , vt patet cx litcra. DccFaratur aurrm rcfiiVentia illius qualitatis per cxrmplum defum-
in locoproxiroccitato, nec prohibcnt
ptum cx
mutuam,
du(itic,quc
rcfiftit
fcifIloni>& ttk quae-
/M/N/n^/itr.
nec lnmen quia corpus hucfl capax qualiratis csleftis : vel ergo erir qualitas clemcniaris , aut
propric mixri fed fiiic vna , fiue altera , non cft
fufiiciensad illum cffcdliini:crgo.Patci incxerarpicuiras,neclux
raanum mixrum non

:
ploallaro:quia
non tamcn
licer
refiftit
duriries rcfidar fciflioni,
combuftioni, Patet ctiam
ratione;quia omnes formac eiufdcm fufccptiui Q^,,^yj^^

proximi funiciufdcmgcneris phyfici ex Vh\\o- timfdrm fuf.
fopho j.Mtt.
omnes
ttxtu 53. C^ 10.
M(t.
talcs funr contrarix, aut
aut
pai&oncm
ttxt. ii. fcd
mcdix
ergo, &c>
ctftmifm
vr patct /i*-
aîoncm
V.
Lib. I
584
Sententiarum.
OmKfa illafcntcntia,qu2dicitin corporc huinano dari quandam matcriam cxleftemqaincae

cfTentia:
quam
rcliqui
Dodorcs communiter
rciiciunr.
tatc illa in
litatim
corpote exiftente
citati
pro quali-
&
cxcludente
omnemcorruptuiampallioncm, &aaioncm.
Refpodentjinquamjargumentum hoccire futilc quia illa quahtas eft fupernaturalis,& emanansin corpusab ipfa anima beata , vt bcata eft
beatitudine clfentiali. Admittunt cigo argumen-
'
lUm quejfe
fapematHr""
tum
rcfte probare in formis naturalibus.
authorcs magis
Scd hi
videntur inuoluerc latibulum
fupcrnaturalitatis,quam ex vcro fundamento re-
funditur in
animam
iuxta veriorcm fcntcntiam,
& magis aftertara D.Thomac

tum cx eo qu6d
ipfa
adfcribi hiceffedus
crgo
quam
alij
Probaturconfcqucntia :quia
ttferri lis
noii perfcdlius
anima
habet fundamen-
anima beata
fc conftitutiua corporis
forma pcr
magis debct
fii
ipfi
formx
illa
formamateria-
aduat fubiekuin
fed refiftcntia ad
materiali.
quam
ipfa
omnem
adtioncm non
jam arttma,
h^bef nifi vt aduat immutabilitcr corpus ereo
'
quam in tili- i-rcn
y
qum liam ""^ ettcttus magis conucnit aniiTia: , qux perfc<^'"s adluat,& independenter a forma illa poftefejitrierem.
tion,quaE fi emanat , vt dicitur, ab anima bcata,
dcbet rcdundare in corpus cx perfefta atualitate,& aftuationcanimx.beatx.vt cftforma prior,
&^ctfedlior in gencrc a<f!lus, & pcrfcdius vnita
pcr vnioncm fubftantialem indcpcndcntem ^
:
poftcriori,
& ficut
perfcdiijs fe habent ad cor-
pus.vt forma fubftantialis fupcrioris ordinis
FormaeVJli.
ita
frrfe
aut natutalis.vt volucris
&
in pcrfcdiori
crgo cfFctûs hic fupernaturalis,
, magis dcbct tribui ipfi

qua eft immcdiate ipia beatitudo a
qua dicitur emanare remoce hic cfFedus ; qua:
animx,
ui
beatitudo immcdiatiiis refpicit corpus mcdiante
anima.quam mcdiantc
ilia
forma
fic
enim ma-
gis pcrfedc faluatur fuperiiaturalitas cffeftus,
quo
immcdiatiijsfc habct ad
caufam,&
fic
vltc-
immediatior eft inlluxus beatitudinis in

corpus mcdiantc forma conftitutiua. Icera , cfFcrrus
f^rma, flus ipfc

fôrtii
L'ffS^
'
diimformx
quo pcrfcdior
cft,
perfcaiori.fi alias
comniunicari
dcbct magis atfribui
non rcpugnct per eam
talis tffcCtas
fubicdlo immcdiato;
ad
quam
crgo hic
fi
mo-
magis refundendus effet in ipfam

animam beatam , vt beata cft , qukra in aliara
,
formam.
Deinde.vt faluetur proprictas dotis
18
quafi cx
forma emanarc ab animabcara.vt beata eft:Qua'ro an cmanet phyficc ? Si fic, illa forma non cft a Dco fpecialirer
ad ipfam agcnte
S?'"'''"^'
"
illa
quomodo crgo
'*
auimA.
fupcr-
?Dcindc, quid magis

congruit ftatuere influxum phyficum animae
bcara; in fuum corpus produceudo illam for-
/^
mam quam
l^
naturalis in fubftantia cft
ftacuere influxuni eius etiam fuper-
naruralcm incorpus ipfum confcruando?Deinde,

v. g.ab ignc,
fi fic emanat eo modo , quo calor
:
non potcft diccrc ex fua rationc formali cffendi

maiorcm immutabilitacem in ef/i rcfpcdu fubie- Kmfftmagit
di,quam dicac principium ,a quo cmanac imo iWM"^''.
:
neccfUcas
immucabiliter
cfTendi
neccfllcatcm principij prioris,a
go anima
teducicur in
quo cmanac
cr-
vt vnicur corpori immutabilitcr.magis

illa
forma
poftcrior.quae immutabilitatcm eflcndi partici-
pat ab anima, vc a caufa priore:nequic
ma immutabilitf r
enim ani-
haberc ad corpus , nifi hoc

etiam immutabilitct fe habeat ad animam. Supcrflue ergo inuchitur alia forma in ordineai
illum efFeftHm,mod6 talis fit , qui poffit ab vlla
fe
forma prouenire,qux nata fitinefrccotpori.

Ex quibus patct ratio Dodoris,qux confirmatur contradidam rcfponfionem:ide6 forma elcmentaris
CfKpirMtttir.
aut mixti nequit tribuerc huncefFe-
dum corpori.-quia
nulla talis cxcludit a materia
...
priuationcm omniumforraarum.cuiuscft capax, - ,Meri

neqiic confequentcr impcdit virruccm caufarum fnuatiiBtuK
naturalium,fiuc inttinfecarum,fiue ctiam cxtrin-
fccarum pofitis requifitis ad agcndum fcd ilta

formafupcrnaturalis non cribuit onmem aftura
materiae,aut fubicdo, cui ineft inclinatio pafliua
;
fubpriuat.ionc:ergoncquit cribucre impaffibilitatcm fubiefto. Maior probatuv quiaradix ccr:
ruptibilitatis,& palTionis,& adionis confiftit in
materia.vt
eft
lub priuatione formx,ad
adioncmfupponiiur priuatio, feu
fubiecti,quam illa,que conftituit
fui
pcr fc fribicdtum fubftanrialitcr,
t>{ii>.
cfFcdus pofTct prouenircab vllaformapcr
corruptiuo
gradu cftcndi
Irrtfitjfhiii-
inclinationcm natutalem
dicit
clinatur
ieiiumfu-
ftiuo,
non
ipfum tnagis pcrficcrc poteft , & confcruare in

fuo temperaracnto naturali, quod fupponic ex,
parte fubie(fli:nulla cnim forma magis rcpugnat
tuemfubmttgis
connaturales,quatTi per aliam forraam
confcruat corpusk corruptioncquam
magis
crgo magis coiigruc dicitur
damcnco inuchitur, nifi quia modi diccndi alioruninon p acent quamuis mcliiis multo fundentur quod probo.
Primus modus diccndi quo hic cffcAus rc-
deherttinip-
communicare , quam inuchccur fupetflucalia

forma in ordine ad eundcm cfFedum. Magis
praEterca cft connafuralc corpori conferuari mcdiante anima quoad omnos fuas perfcdiOncs
beatitudine redundantis, dicitur
UieeffllM
forraalcm corpori
fpondere.Admittunt omnes dote eflc fupernaturalem fed conftitiicre dotem in tali forraa,qua;
fjtmatcrialis incoiporc cxiftens, ciquecocxtcnfa,&inuchere genusformarum maccrialium fupernatnralium , vcl ipfi dilTcrunt nobis ex quo
fdndamenia velqiM ncceflltate id fiat ? Quidquid cnim fic de formis , quibus diuina infttumenta , vt facramcnta , fccundum fcntentiam grauium authorum , elcuantur ad cfficiendum , rarum eft adftrui formam matcrialcm
pcrmanenteminfolo gcncre formac,cuiusnullns
alius fit vfus,qu^m refiftete adioni ab intrinfcco,& ab cxtrinfcco, eamquc cire fupernaturalem
in gencre,& nitis meo videri,ipfa aircrticne cbfcurum , Sc liberum quia ncquc cx cfFtciu dotis,ncquecx catrfisciuscolligitur, & nuUo fun:
17
licct in fefpiritualis
fic
Rcfpondcntauthores vltimo
16
non repugnat anima:,qux eft forroacorporis,

fit , communicarc cffedlum
fcd
ad
ideoque
formam
quam
dum
aftu habec
aut agere potcft in fibrfimilc
ni
adu
eft in
quam
quia nihil agit, ''"^fyr""

& ad ^l]^^'^*'"
aut xqualc
quam
nonejfe tcrmi-
crgo a fcnfu contrario radix paflionis
tcntia priuata forma,ad
in-
ncquit mutari
eft
po-
inclinatur.
Minor cciam probatur quia illa forma ficut

non includit in fua adualitatc omncm formam,
~
:
._"?'"/-''
tn jf rtltqHM-f
adquam cftpoccntia, & pnuatio in matcria, iic ^j^^^,

non tollit ptiuationem a materia , neque virtutem
^ caufis cfFc<5liuis,qux
hatx funt darc adun)
materix^crgo illa forma, inquantum aftuans cft,

non cftnacarcddere impafribilitacero matcrix in
ordinead aliasformas corapatibilcs cum ipfa in
materia fcd in matcria compatibilis eft forma j^tneproppofiia alicui priuationi e^go &c. Subfum- fugniinrint
ptum patet:quia ficut poi;cfl; compati cum calore d aHtomtn
"''U friu lali gtadu tcmpcramenti, potcft compati cum
:
DiainaioXLIX. Qu^moXIII.
concipi poteft
gcadum excedencem
re effcdiuc,quatenus fua cfficicntia agic ad con- Rtpnff
caloris
forma etiam ccpugnacc

gnacec
,nequc vidctuc
gcadui
tali
quia
omni gcadui
ctiain ccpngnarct
illa
ccpu-
Cx
vt forma
contracia.
Prztcccli
quamuis
ncm corcupciuam
Kjn
roSit
aSitnl cff
rufiiHm 1$trmt form*.
illa
forma
tollerct adlio-
pcrfeda aAualicatc,non
videtuc cacio,cnr excludat coriuptionem altcrius
fbrmi,vel mutet natnram fubicdi refpciilu cius,
in quam nullam habct adioncm , aui influxum.
Dicere autem huic focms fecundiim fuuin efft
fiTpecnatucalc, & formale conuenicc oppontum,
nihil aliud eft , qoim fub vmbca ignota fuperfui,ex
nacuralica[is,quxcunquc libenc airerere
auc ne-
gare:n3m dc formis fupernacuralibus pecinde
& fpccics cffcûs
verificaiuc limitatio,
lO
Hcut de
forma,qu2 aficritnr.Rcfpondet Caprcohis quod argumcntnm vim habetin

formis naturalibus , nun aucem in iis , quarnm
illa
eft illa
furma nam focms naturales func

:
tentia naturali fubiedli
cfl
Concca
obedienciali.
corpus mixcnm
in
po-
fupernatutalcs ver6 in
fufceptiuum formx illius

acque adco immediatnm
vcl oftendatuc
ablcgatur
fic
repu-
fuperfluitas ahcrius
Deinde , quod nequc ab illa qualicatc nequc ^^ * abanima beaca podic pcotrenirc tal:s efficacia,yr^,^,^^,i
probatur quiaillaconrcruatio eftcdliiia necefta- ftruate upu
.
qnomodo
riofitper influxom. Quxritut crgo

hic inflnxQS contingatiprito^
non
cft
?*'*"*'
influxus in
ipfarum qualitatnm ,quia fic a Dco folo producuntnr in eo gradn tcniperamenti ,*& antc-
ejfe
qu^m
Dei
aducniatilla qualitas:idem antem influxus cnfirMtrl i

permancns ex fine particulari rcfufcita- Dt ttmpt-
eft
tionis corporis fcmpcr in

ri
codem ftatu permanfu-
vt fubicdli aniiTix beatx
ciiius bc atitiido cft
'^^*"''"".
^''
fine vniucrfali
qno omniapru eo ftatn manfurj)

& fine motu ad corrnptionem.
,
,
conferuationem temperamcnci feclufo omni alio

influxu,vt mox infra dicctnc: ergo fine cali qualicacc haberi pot(.'ft etiam ab inttinfcco. Vnde, ^"?''A''*
J'"W*
fequitur intentnm.nempcfnpcrfluere illam qua-
Dcinde,rcfponfio
cft
ad oppoficum:fi
illa
prxcisc fufccpciuo inquanttim
for-
e(l in
huius formx,fi
ccfei tuc
ad fubicilum
j!vta:cisi,vt
acqne adeu fi poientia

natucali$,& obedicncialis vacianc formasciufin potentij obedientiaii
dem
fufceptiui fecundum genus ; ita fimiliter

arguunt manere fubie(flum in illa potcntia fccundiim quam non aûatur.
Uiii.
&
erit cocruptibilis.
alias formas naturalcs ecgo poflibilis cft adio in

ordine adipfas qnia forma in tantum impedit
alias formas,a fubiefto, inquantiJm aifluat fnbiertnm fecundum potentiam fubicdii ccgo a^lus
ttiiits fuy-
Ergoficut fufficiens eftilleinflnxus Dci ad pri

mam prpdudliuncm ; ita cciam fufficiens cric ad
(junli-
fecuktionem quaiitatum
fi ex immediaco fufceptiuo habent focmi vc fint

eiufdem gcnecis,quoad coccuptibilitatem , illa
relinquit fufceptiuum in fua potentia naturali ad
tepu-
anima beata attingcce ipfamcon-
cipalicecpoteft
funt fub quietc
ergo
Ktn
qucntia,quia eadem vicrucc,qua poteft atcingere

illam qnalicaccm,fiue inftruinencalitec,fiuc piin-
niodum forma: non pcohibcccc
mcca pocentiaobedictHiali refpcclu cius fequitnr non dari a(ftum nifi ipfi vt eft in poiencia
obedicntiali & non in potentia naturaii ergo
gn*t
pcrmanens manct ctiam iJcm influxus Dei cx
paflioncin
%%
fcruationemqualitatum,& tcmpecamcnti fubie- S*r#t.

Angclo fiftcnte locacum corput
in loco ,contcaalium infeciurem in virtutc;&
ficuc ignis fua przfentia confcruat calorem i fc
produ(5lum. Hxc autem repugnantia effedliua
non probat illam formam elfc ciufdem generis.
Contca,vc vidctur fupponece cefpondens, illa jmnenMwti,
qualicas producicuc ab aniroa beata crgo magis
congrnic illam confcruacionem cft<.diuam cribucre ipfi animx,quam prxdidtx. Pacec confe-
fufceptiuum , cui commnnicat funm cffedlum

focmalem.cciam fecundum aduccfacios, alias pcr
ma adiicniac
Xl
non apparcc
alias
dli.ficut patct in
principij diffcrencis.
Reipondet Suatcz illam qualitatcm rcpugna-
Ad iliud qnod adJncit Dodoc cxPhilofopho

qnod omnes illx forma; , qua: rccipiuncur in
proximo rufccpciuo fint eiufdcm gcneris &c.
Ergo fi ali* fotmg: non prohibent paffionem 4
aliqtixfunt nacuralcs.alix fupcrnatucales.qualis
l^tiHtititr
habet ad oppoficum adlionis

vnde poftet impedire.
gnantia
fubiC(flo,nequc
Jmfuputrit.
quia impediens dcterminate fe
natncaiibus.
Cttfrttli.
585
eodctn in tnaioci gradu quia idc6 non polTer,

qiita vel calor repugnac in maioci gradu corpoci,
vcl ccrti repugnat ipfi forcnz. Non pcimum,
quia etiam cotpns vt animatutn potcft habere
Secund6 impngnat
Dodor
illam fententiam:
quia illaqualitas non rcpugnat aliis qualitatibus , (

tunc non prohibet omnem adionem,
&
&
litafcm ad
hnnc cffcd^nm
ftarc: quia influxus efft(iiijus
formx. Vel ergo
& ita
nuUi zOuoni earom
in
ipium
fubieiSliim
pcr
eft
alicuius
vcl in cx
trinfccum agens per
modum
cuiufdam recipro-
cxadtionis. Si primo
modo
fequitur agens ez-
perillam
formam .inqu^ ponitur dos inquanr
Nequit autcm concipi confcrmediantca(5bione, ncque hxc,

nifi vt rclinquit poft fc tcrminumrtcrminus crgo
talis adtionis vcl crit ipfum temperamentnm vt
immutatum : fcd hoc non , quia , vt didlum cft,
tiim eft effe(fliua.
uario effcîua
nifi
fic foli
ad ipfum:vel
non
quia
fic
eft
diuinx conieruationi
aliquid
vt
addi[um:& hocciiam
iCkio agentis cxtrinfeci ad corra-
, tunc additum iHod cffct ad

intenfionem calotis tcmpcramenti ,
fic fieiet
in gradu exccdcntc mediociitatem , quod cft inconucniens, quod fugitnr. Vel dcnique eftet
adio illi coniunâ procedcns i virtute illius
formx.ita vt integret totalcm adlionem cum illa
qux cft calorisnaturalis in corruptioum extrin
ptioncmiv.g.caioris
icpugnat.
Rcfpondct Capreoltts illam quaiitatcm non

3ifj^tnfit
rcpugnaie aliis qualitatibus mixtis, auc elcmentacibus quibufcunque,quiacompatituc ineodero
fub!ectoi& negat confequentiam quia pofEbile
eft vt formanon repugnans altcii impcdiat eius
adionem.
Contra;ad impedicndam afttonemlt fubiedlo
JmfnpMti.
dcbct ali(jua repugnancia incfte * neque ^liccr
:
'r''^^
f,fto^
trinfccum aliquid agcre in fubiedum , cui rep(ignat tam adio , quim effc(ûs adlionis , qnx c(|
eft
mutu6 agendi
hoc modo
adioncm conccAciam ,&prodn6liuam
corrcfpondet
cipia
'J^
rcliquos rcquifitos
cam, &cxtrinfccam corruptiuam, ncqnirctiaro
alteram:quia illa font intcr
contrariar,& prin-
&
ad confcruationem teniperamenti. Deindc, ilie

influxus fi ponatur prohibensadlioncminirinfe-
quia cft einfdcm gcncris ) aut non rcpngnat;

tunc non prohibct adlioncm alicuius earum in
fc
&
(ecum.quacius victus tia ictacdetur , aut rcaîo eft ab ipfa foirpa
fiingacui. Vei cerie tota
ifibilfrnhciu
Kin
txtrinfeciim
IV. Sententiarum.
Lib.
586
ît in
in agens extrinfecum
hoium
fed nihil
dici
po-
ted quiaillcftatus > vt dixi , eft expets adionis

cort uptiua: , agere autem in aliud ad impedicnd.im eius a(fHoncm , debet clTc alio corruptiua
:
etrruptiHHm.
(u forniafjaut difpofitionum connatnralium ,&

requintarum ad adlionem. Deinde , illa forma fi
Cic agitjvel aftina eft ,dcberct femper agcre tam
in extrinrecuin,quam in intrinfccum fubicdtum,
ciim
non
fir
caufa naturalis,&
c(t in
non libera.cuiusadkio
poteftatc beati.
ftate beati per
Nam
fi
cflct in
pote-
impcrium fux voluntatis pcrindc

;
etiam minus fupcrfluc diceretur cum alns, quod

tam agens intrinfecum , quam extrinfecum corruptiuum eiret in cius potcftatc , feclufa omni
forma
diucrfa.
quomodo
Non
vidctur crgo conccptibile,
forma aftinc conferuet tempcramentum.cuius ipfa non eft ptincipium primum

produdiuum.
Declaratur per cxempla allata quia ignis non
illa
trthatU pet
*xtmpl ^d- conferuat calorcm produdum a fc , ctiam cxiduS,
ftentem in termino fui gradus pcrmancnter,
:
rcmoucndo adionem contrariam,& agcndo

ad cius intentionem,fi remutatur, vel agendo in
contrarinm corrnptiuum ad rcfradîoncm fua:
virtutis adtiux. Dixi calortminttrmtno produRum : quia detur talis in fubicdo , quantum cft
cius capax tunc cclTat motusignis ad calorem
pioducendum. Tunccrgo c|Uomodo conferuaturab igne,nifi aliero cx di6:is modis cum alias
aAio produAiua ignis ccirctprodudio calore in
term!no,& fecundum capacitarem fubiefti. Vcl
aliis fi fubieftum eft capax vltetioris gradns,
tunc ignis non conferuat propric , fcd intcndit
calorem produdtum. Idem patet de Angclo fornifi
Xxemplum
de ine conferutnit clorem.
tioris virrutis ad fiftcndum
'BxtmplHm
dt Angela
eonferuante
torptu in
Utt.
corpus in loco, cotra
dem
aliquam contratiam
modo
per adtio-
drô.
ftuii.'
poteft primo,
per fe incKiderc in fua virtute fotmascontrarias.aut arquc
ptimo agerc fimul ad formas contrarias

hoc
enim foli agcnti primocompetit
cuius virtus
non eft limitata nequc Philofophi taiem efficaciam concederent caufis vniuetfalibus aut par*
ticularibus in nacura quamuis enim Sol per
fuum calorem agatad condcnfationem v.g. luti,
ad ratcfadionem glaciei , vniformiter tamen
jigit producendo calorem in vttoque
qui &
exficcat humorcm in vna materia,& cxpcllit frigus condenfans in altera , & non agii ad formas
conrrarias:crgo noncft conucniens hanc nouam
:
Kuttum ere
tum
includit
in
fu
vir-
tute ftrmtu
etntrrit.
&
difficnltatem ingerere huic myfterio fine

lU form
prttenf fic
inctudertt
frm4 entrrit.
vlla
neceflitate. Sed ita ingcritur , quia illa forma vt

habeat effeiflum pra:tenfum cfFediuc confcruan-
di illas
qualttates contrarias mixti
includetet xqueprimocontraria in
&ageret zque primo ad contraria.
14
Ke(\)onfio
oppofitam aliis formalitcr oppofitionc aliorum,

conttaria forms ad formam , qualis cfl incer ca- lUam fcrmi
lorem & frigns
fed oppofitione maceriali , effe contrri4
qua rcddit corpus gloriofum incapax omnis for- mterilittr.
n\x ficut formacjeli ita rcpugnatomnibusaliis
in cadcm materia , & ficuc qualitatcscacleftes eo
quod contrarium non habcnc , rcpngnanc qualitacibus inferiorum corporum,& rcddunt corpofic etiam opaciraca;lcftia incapacia earum
cflc
materialiter lumini
corporis rcpugnac
tas
fpecicbus
vifibilibus
&
quz non habcnt con-
traria.
Contra. Hxcrcfponfio videturmagis Philo& talem ctiam incorruptibilitatcm vi-
Impuntit.
fophica,
dcturadmitteieDodoriw
i.d.i^.ûitfi.
i.
quam-
magis teducat ad
uis hancincorruptibilitatcm
priuationcmvircucisaaiua: creata: , quac nequit

agcrcad corruptionem. CaEcerum dato quodin Cur fotm
ctlifit incxId fit matcriaeiufdem racionis cum fublunactnuptibHit.
ribus ideo neqnit cotrumpi eius forma , quia
nequit agens fublunareagere nifi primiam alte:
rando fubiedlum,
tia
& coirumpendo cius
connatuialia, ipfum
fibi
acciden-
aflimilando,
&
pro-
ducendo accidcncia propria in fubiedo. Cxlura

aucem nequic efle capax accidentis corporis
mixti,auc clementaris: ideo hatc nequeunc agere
ad corruptionem eius. Scd in propofito non re-
Ct,lum mieft
& corpus gloriofum cft capax cfx cciqualitacum concrariarum, & cum illis compati- dentis corruAcquadrat, quia
bilis eft illa
forma ab intrinfcco tam
formae
fubie<Si,
ptibiiu.
quia fupponic qualitates contra-
rias,& mixtioncm corpotis,qu2 fine talibus qualicacibus neqnit efTe
pugnac macerialiter
ergo ficuc forma non rc-
illis
,
contraxiis, fic
& cxcedenti
neque his
poteft rcpu-
gnare quia non toUit capacitate ex parte fubicd:i ad eas formas , qiae dc fafto infunt:crgo ncqueadeas ingradu excedence:quia cft eadem ca:
&
nullum agens creatum
rejôn-
Rcfpondet aIiterLufitanus,ilIam qualitatem
non
in graducorruptionis
illius qualitatis
Praetcrca impugnatur przmifta refponfio:quia
gntio eiuf-
difhculiaces.
habec virtus efFe(îua
non vidciur fundati
quam
nem
^3
qualitatibusjquod
didum neque enim coniedutis inhaerete licet,

qus non polfunt probari , & inducunt grauiores
cum, qui eft remiflioris virtutis:quia id facit per

impulfum contrarium fiftendo corpus qui przualctimpulfuialteriusin idem corpus : crgo Ci
cxempla funt ad propofitum eodem modo fe
,
Ali impu-
efTet illis
necefTatio
fiia
vitcute,
Imo quod
amplius eft,in fua cfficacia includeret virtutem

corrupciuam omnis fonns , qux incompatibilis
pacitas; in cajlo
autem nulla
eft
capacitas pafliua
ad qHalitatesmixci,autclcmcntares jquaEficffet,
caslum eiretetiamcorruptibilcex hac parte. In
corpore ctiam opaco nullacft capacitas luminis,
aut fpccietum,qnae tantiim inctTe pofTunt corpori
diaphano , qna diaphanum
non
cft.
Idco inftantia
toUit dilficultaccm.
Plura alia argumcntt contra prardiftam fcntentiam adducunt pofterioics Thcologi fcd leducunturaddifficulcaces iam motas ex Dodo:
re, ideoque brcuitacis gratia illas omictimus.
Argumentum cciam quod pro
tettia opinione
adducitur,qno reducitur impafTibilitas in ccfTationem motus cacli,a quo depcndcnt motus fub-
lunares
alibi fupri tracfbauimus
motuum caelcftium
leSt^
impugnatur
&
Dodore in
articulum Parificnfem
,decefratione
huius ccfFationis cfFedu,

Iitera,cui obiicit
& racioncm alias
trada-
tam, Fundamentaoppofita fcnicncia: infri foluentur.
SCHOLIVM
DiftinaioXLIX. Qu^ftioXIlI. 587

S C H O L
V M.
I
SententUDoSlorUiimfaJJibilttatem
<vi ab aliquo Udantur
UM abtgne Babylontco
tribuit
D. Thom.
argumenta
oriri
ex manHtenenttn Deiynon permittentii
yel corrumpantur corpora gloriofa yjicui non perrmjit puerof

ita
Durand.
hic quafi.y (S" dtli.
in add. quafi.i^. art.
i.
44. quxji.j^. Soto
e^ videturexpre/se Aug.
ep.
bic q. 4,
46. Mouet triA
contrartumj^/olutt optime,
in
Alco crgo qu6d cauraimpafljbilitatis
voluntas diuina non coagcns caufx

, non potencia rcmoia,
fcd propinqua: nonacaufa intrinfcca.fcd cxtrinfccaimpcdicntc, ficut diclum eft
I
l^fccundae
dc
corrupiiuac
& pcr hoc
cft
cft illud impaflibilc
cxcmplum huius dc igne in caad confumptioncm trium pucrorum non quidcm pcr aliquara
impairibilitatcm intrinfccam pucris ncc cx carcntia potcntix pafTiux ncc cx contrario intrinfccoimpcdicntc:fcd quia Dcus cx voIuncate(ua non coopcraturad
impcccabilitatcy*<f/4<///./?4, qudjttone defeturitdte
mino
qui
non
cgit
illam
aH*li.6.
adiuncm.
C )ntra hoc
tunc impaffibilitas non cflct dos corporis bcati , quia dos cft aliquid
Dcum vcllc prohibcrc caufas fecundas, ne
corrumpant , non cft aliquid intrinfecum ifti confcqucns cft falfum > quia videtqr
contra audoritatcm Auguftini ad Diofcor. fupra addu<flam.
inirinfccum
ci
cuiuscftriftud autcm
fccundumillampofitioncmacqyecritdos
Praetcrea,
quam
impaflTibiliratis in
clcmcntij,
corporc Pctri acque ctiam in corporibus damnacorum , quia tam elcmenta,

corpora damnatorum praefcruabuntur tunc a corruptionc. Prxtercîcrtio,
fiqut in
tunc videtur
rosalaefionc
miraculum in illa prarferuationc ficut fuit in cuftodiendo trcs pucnonvidcturdutemqu^dopcra pcrpctua diuina fint miraculofa iuxca
cflc
:
illud Aug.dcCiuit..r/f Deus res^quas coadidit adm'nifhai^vt eas agere frofrioimolm fi>tat.
i':
Ad pnmura
fponfae,
illorum ,bene potcft dos
non
incfld realitcr perfonac dotatac
Lli.i,.t.\o.
ficut ^^"5'-
non incft illud quod fibidaiumcft afponfo, quod confueuit aHquandodici
'^'S'""
habctur Cen.}^. vbi aii Sichcn, lacob & filiis eius, Augete dottm (^ THutttra ^
Etiamfi do dicatur illud , quod datur a pairc fpotifac, fponfo quidcm quan-
dos., ficut
fojtulate.
"*'
.^
tum ad vfuxn fcd rcmanct pcnes fponfam proprictas, ficut nunc vfitate dicupr dos}
quod illud non ineft rcaliier nec fponfx ncc fponfo (cd tantummodo aliquo
,
patct
modo
habitum rationc nuptiarum:6c ita ratione nuptiarumfpintualium confumroandarum in rcfurrcclionc dabitur cuicunque bcato pro dotc ifta afiiftcncia diuina
przfcruans ipfum ab omni corruptiuo, liectillacuftodianon infit rcaliter ipfi cu,
ftodito.
Alitcrpotcftdiciquodficut dotatushabctiusiiiilIo,quoda(llgnaturfibiprodotei
/5.1
itahicbeacuscx mcritishabctiusinifta diuina cuftodia fibi impendenda .& iftud j- J tr

lus prxlcruationis corporis ab omni corruptiuo pcr diuinam cuftodiam eft dos in beakiUtatMt
to & fecundum corpus quia cftad tutelam corporis.
Ad aliud patct cx hoc quia ncc clcmcnta habcnt ius, vtprarfcrucntura corru- /""'/"*'**
ptionc, ncccorpora damnatonim: imo illa pracfcruantur ad affliclioncm propccr
demcritaprzccdencia i iftaauccmproptcr mcritaprxtcrita habent iusiftud:&hoc ^^^^ ^^^
adcommodum illorumcorporura &fccundum hoc potcft dici ad illam aucloiita- ejl doi.
tem Auguftini allegatam quod illafanitas, S^vigor dcriuacur ab animain corpus, Siuerr^Jo
quiacftquacdamordinabilitasvt confcructur, & vigor ,& fanitasaDco & illcordo <^'" '/<'''*'''
cft corporis ,vc pracfcruciurcxhoc.quodcft animatum cali anima quxanimafuic
'*""**"*
principium merendi talem fanitatcm confcruari a Dcofuocorpori;itaqu6d nihil
aliudcft dicerc illamincorruptioncmdcriuariabanimain corpus ,quamqu6d iftud
przmium,idcft, fanitascon(eruata,eft przmium incorruptibilis corporis, mcdiantc
anima, quzficuteratprincipaliorin mercndo,ita principaliusin nacura pracmiatur.
^
Ad certium dico quod magis naturale cft coagcre corpori bcati ad conferuatioDcm cius, contra contrarium corrumpcn$,qu^m coagcrc contrario in corrumpendo: impaffMquia caufa fupîor pcrfelius agit cum fccunda perfcdiori 8c Iicet hoc nunc cfl!ct UioAanerit
niiraculura dc corporc alicuius iufti,quia nunc cft tcmpusmutationis, &adionis mirofuitfa.
mucuz in corporibus-camcn tunc crit ftatus quictis,& immutationis in corporibus.Sc
pro tunc crit naturalc,fiue confuctum fequndum communcm poocurfumiquod agat
adquictcm, iicut dudc admotum.
,
A(i
Soluh rationes pro

trihtu fintentiii re-
^
Adracioncs pro tribus pofitionibus illis. Ad primam dedominio animsc fupcr
corpus , rcfpondeo, Dcus tunc non facict voluntatem animac omnipotcntcm,& idc6
nccpotcntcm faccrequicquidvolctficri, fedfufficic fibi quod quicquid volct fieri,
fic corpus fuum pcrfcdc fubdccur voluntati (ux, hoccft , crit ficut volct fifict
:
futatispofitat
n. 6.
V. Sententiarum.
Lib. I
588
&
cucipfafubditurDcoi fcd ipfafubditiocorporisfui cricefFediue a voluntatc diuina.

Ad rationcm pro fccunda didum cft quomodo intelligitur Auguftinus dc illa dotc
qaod cft ius quoddam in corporc, inquantum cft animatum tali anima ad talcm prxfcruationem pafliuam ab omni corruptionc.
Ad tcrtium, conccdo quod motus cxli habct aliquam primitatcm ad alios , vtpotc
vniformitatis, 6cvelocitatis, fed non primitatcmcaufalitatis, nifiinquancum adducic
gcnerans, quod eft per accidcns, ficut motus ignis ad lignum haberet primitatcm ad
combuftionem ligni finc tah autcm primo bcne potcft efTe pofterius , fi ahquis fup,
Cluam priTnitate ha-
het
motta
cdi refpeBu
aliorum
plcat vicera
talis
primi.
caufa phyfica oriatur
Ô MMENTARll^S.
forma , quam ftatuunt
illa
Dho
ûod caufaimpaffthilitat/s^SiC. Proi6

ponit concliUioncm propriam ncmpc imCoclupo DoHorU hnnc paffibilitatcm corporis gloiiofi elfe ex diaina
nem
imfmjjibilita-
& pcr hoc
^ ergo
tim effe rAdi-
avo-
esliter
voIuncat non coagcnte

ptiu.T.ficuc fiipr^ dixit
caiifa:
fecundac corru-
pcrmanentiam
beatitiidi-
diuina voluntate perraancntcr agentc

ad cius confetuationem. Eum fequuntur Tarta-
luntatt diHi- nis e(Ie ex
&
retus,
noftrac fc[iol.T hic.
rcliqui
Ouandus
Ang\es in fitif fiorihtu art.^.dijjiciili. Nicolaus de Nifa tra^. y.part. ^.
fropofitioni u^.
tate
concl.
i.
portione 3. quafi. 1. concl.
3,
&
rcliqni in hac diî.
Maior.^<^. ly.Durandus û^fl.^.Gz\>i\e\.(juxfl.i.

art. i. conclufi. ^ .6
j Probabilem docet Salas

.
traSt.i.difimt.14. Palacius difi. 44. di/p. i.

frobatit.
i.i.
Funda-
raentum conciufionis fumitur ex didisiquia hic

modus eft facilior , & faluat quidquid pcr l'c rcquiriturad dotcm hanc impaflibilitatis,& fubfiftit ad pcrfcdtiorcni caufam .magifque connaturalem,& minorem inuoluit repugnantiam crgo
cjeteris eft pracfcrendus.
Anteccdcns probatur
:
qu6d
&uli
h*e
vitiflt
pojft'
bihs ^fttii-
facilior
fit
patetex
di<5lis
&
quia omnes
conccdunt nullam inuolucrerepugnantiam:quia

Deus hoc modo poteft tribucre impaflibilitatcm
proximam , ficut in camino ignis rribus pucris
tribuit impafllbilitatcm, & plutibus ctiam Martyribus.vt legitur in aftis fux confcflionis
qni-
litr.
bus ignis,&
alia
tormenta non nocueninc.Quod
autem aliqui affirmant pcr formam illam infuftm conceifam fuiife impafliibilitatem pueris \n
fornacc nullo fundamento alfcritut maxinic Ci
dicacur illa forma fiucrecx bcatitudinc animac,
tanquam efFeftus cius. Beatitudo anrem rion fuit
collata pueris
ergo ncque aliqiia forma per fe
,
Sttt*t <juid-
quid eomfttit doti.
fcqucnsbeatitndincm ,nifi dicatur Dcum aliter

non pofte tribuere talem impailibilitatem nifi
mediance ilia forma,quod ncquit dici. Probatur
ctiam antcccdens quoad fecundutn mcmbrum:
quia dato quod impaflibilitas conueniat corpori
& ex
gloriofo ex radicc beatitudinis,
meritis,
&
fit intrinfeca,& fnpcrnatutalis.faluatur totum

requidtum ad dotcm quod autem hic modus
faluct cotum hoc collcAiue probatur primo,
:
Cofnpetit ei
competitci cx radicc beatitudinis.cum quia iraquod fit ex

paflibilitas tribuitur corpori propter bcaticudimdiee bealitudinU.
nem,&
volunt
materialitcr cxpellit
non habec
qux
impaflibilitas
quia
tJon refert
ratio-
ad propoficum
,
omncm
cribuat impaflibilitatcm
cunqnc infu
ain
vc
vndefit im^
pajfthilitiu
alij phyfice,
pafllonem,
ergo vndc-
fit
modi
ex i*Mi-
tudin*.
intrinfcce corpoti,
&
eft,mod6 faiuetur cfFc(flus prxccnfus ,

corpori pcr modum
, vt inhsreat
fubicdli.rcddcns ipfumincapax paffioni*;. Qu6d
ctiam ex meritis tribuarur hasc impaflibiiitas,
pcriride
faluecur dos
Quod fit etiam fupernatura- Efl ex meriperinde conftat:quiaa nullo agentecrcato tUidr fuptr
h.-iberi potcft viribus natur , ncquc ab Agcntc natumlie.
primo.nifi vt fupra vircs natura: agit fpecialiter.
fitispcr fc conftac.
lis
Quod
tercium
antccedente,ncmpc im-
eft in illo
pairibiliratcm fubfiftcrc ad perfcftiorem caulam,
&
ImpajfihiU-
vt efl immsdiate <i

intrinfc- Deo, fubfi/lit
tai
magis connaturalem,probatur:quia caufa im-
paflibilitatis
vt aflignatur pcr
formam
cam.rcddir caufara omnino dubiam,& non pro- md perfeSiorf

cnufnm.
bacam; & , vt nos putamus , inuoluenttm repu-
gnantiamad hunc
efFe<nûm.
Quod
fic
dubia >fa- Caufa ab
modis phiiolophandi aduerquonim aliqui putant fuum cfFcftum
patct cx variis
cis
fariorum
eiconucnirs cfficienter
tantum,&
teriaiircr
iuit
alij
formalitet
aliu afiignata
ina- Cr
alij
eft
duhin^
diicilU.
qujlibetcx his modisinuo-
fuamdifticultatem. Dcindc.deficit inproba-
tioncqu.tnequeeft oftcnfiua, ncqucfaiis firma.

Scd conciufio certa'fidei,vt declaratur per ratio-
nem,non dcbct
fubfiftcrc ad
caufam dubiam
,&
inccrtam.
Ecoi-.tra.rcfundendohanc impaflibilitatera in
primnm caufam
17
apud Caufa cetia

Thcologos.qui perfeftam raiionem omnipoten- tV fiijficitHt
tiVc
in
Dco
nihil
ftatuunt
inuoluit
incerci
quam
per
poceft agere ad
impnfiiiHrtiiii.
conferu?tioncm cfFcctus.a fe prodt)(5ti vniformifufpendcre concurfum

ter , & immutabilitcr ,
nectfFarinni
&
& requifitura
ruptiua? cfFeclus
,&
ex parte caufat cor-
perindc necellario fcquitur
impafribiiitas,& incorruptio cius
crgo hoc
fta-
tuendo,veritas haec fubfiftitad certiorcm,& perfc(5liorcm caufam.
Qu6d
vcro
fit
magis connaturalis etiam
effe-
18
6bui,probatur:quia magisconnaturaiecfteftecftui
tcft,& de faiSlo
mentum
corpus
ImptffibHi-
qua foium produci potm vt

,
efl i
ptoducitur,vt abca rccipiac con- D immtqua & ipfuro efie ; fed a foio Dco diale ejl rfut-
confcruati ab eacaufa
autcm tollens palTionem contrariam , & corruptiuam corporis,& dolorem confequcnccm quod
debecurbeatitudini pccmanenti,& ad fincm bcacitudinis ordinatur vndc auicm , & l quanani
alij
facicnifi vt cfFcdtiue,aut formalicer
feruationem, a
impafllbilitas, pcr ac-
dotis, aut peifedionis
vcaptetur tanqnam fubieftum idoncura

anima: bcatac atque ipfi debitum impaflibilitas
,
hzc
cidcns cll,mod6 fcquatur ad beatitudinem
&
redu(5bum ad tempcraformatum ,
requifitum ad animra beatam , ne in
fuic
fua bcatitudine
retardctur ab aiiquo impedi-
menio cx partc corporis ergo fic ipfi cft magis

connatutalc, vt tam bcatitudo , quara perfc<flio
:
accefForia
git coHaatralit.
X L I X.
Diftinaio
CtnftruMttt
QujBftioXIII. 589
recepit im, quam 'i Dco producentc

agentc , ab eodem ctiam confcruetur.
httur* cu- Deindc.hic ipfe cfFcdkus videiur ex diftis nccefinfluxum folius Dei,
/ frtiuHi- farid cxigere virtutcm ,
.
vt compleic habeatur,& in perfc(Slo gradu quia
faiul h-'
acceflbria
tiua rerpedlu corporis gloriofi
**''''"^
telligi
&
ipH
foli
fubieda
eft
caufa tam intrinfcca
quam
, Hcut & ipfura

corpus gloriofum quoad fe ,
quoad tempcranicntum,in quo producitur ad cffcûm ^ciicCtx
bcatitudinis \ (olo Deo ,
fupponitur formc
prztcnfz,n datetur. Deindcquidquid fit de potcntiis rationalibus , quibus cx modo , quo ipfac
extrinfeca corruptiua corporis
&
&
fuam btatitudincm
influunt in
ralceflelcuatipcr habitum
vc
magis connatu-
formam pcrma-
ncncem,qua poillt atcingece obiedum,eliciendo

ipfam opecacionem ,in qua connftit beaticudo
illarumicorpusglotiofum nonexigic connaturali dcbito proximc , aut rcmotc talem qualicatcm,
P"^ qu^ra rcddcrecur impaflibilc:quiafi illa qua-
1*'T
I't^*
*ri,ri.
^^ munus
piarftec cfFcdiuc,nuIla cft virtus
nacuralis, eciam inchoaca
in
corpore, quae ad
eundem cffcdum aliquo modo ordinetuc

mjgis cx principiis
"
imo
intrinfccis ordinatur ad
con-
trarium.
'
'9
Quod
dicatnr
fi
qnalicas formalicer
illa
aut
materialiter prxdarcillud munusinequic oftcndi
connaturalicas vlla in corporc in ordine ad ipK-uiutj1ftr
f^m ergo magis connacuralccft corpori rccipe a- n

\ r^
r
IT.
^^ """^ cfTcccum a Deo caula ctncicncc, cui pecfedlc fubdiiur quoad ejji , & conferuationcm,
quam ab illa forma, ad quam nullum dicit ordi:
fe ordi cirto-
tu d ipfam
*
ncm
perfe,
& cfrencialem
in ratione entis
cffcdus.Dcindc.illa impaflibilitas
aut
eft
pcrfcdior,
auc complccior, vt pcouenire potcft a
Dco qu^m
,
lmpSthiL'
^^ prarftari pofTcc aforma.quiaimpaflibilicas
tatifitam-
quantum
ha-
flttior vttfl
^'-
dicit aliquid
pofitiuum
perfc(fliiis
in
betut per confcruationem pcrmanentem Dci,feu

adlioncm continuatam qua produxic corpus in
,
tali
di
Dti
jtflio
tcmperamcnto,&ad fincm etiam perpetuan-
corpus in
illo
*i^^*^^ tcrmino
quam
codem
j
ejfe
qu
a^lio cft iden-
ac proinde ipfi magis intrinfe-
quaecunque proueniens k forma

fic^ttrmiru. accidcncali iCtxo autcm illa Dci permancns fupcrat ab intrinfeco omne corruptiuum corporis:
quia caufa fupcriore peife6lc, & in zOm fccundo
Vtttrmina- dctcrminata ad cffcdkum , nulla virtus inferior
tio cAufifu^ potcft agcre ad cius corniptionem , & hoc ipfo
fttitrufrtquod Dcus dcterminatc fcmpsr agat , ad conferitxht cuf*
uationem cffcdlus in ir^.fufpcndicur omnis con**
curfus cius ad corrupcioncm talis cffedus , neccffarius i fine quo concurfu nulla caufa fecunda
eft in poteftate proxima ad agendum in fubieABitXicip*. dum : fic crgo influxus illc Dei intrinfccus &c
fitiui.^prtidcntificatuscffcftuircalitcr dat caufam formamatiui d*t
r
/T-i !
intnntccam impatlibiluatis,
'^'" poutiuam ,
eompletam
ufAm im- atque adc6 magis pcr fc, qu^m forma acciden*
ffubtUtMu. talis,dat cx confcqucnti caufam priuatiuam, qua
h;c alio fufpendic ex natura fua,& prout procedit a diuina voluntate omncm adlioncm caufae
migitintrin- ca
alio
:
'
/.
&
corruptiuar,& concurfum ad
eam,&
flc
toUit po-
tcntiam proximam caufae fccundx ad corruptioncm corporis gloriofi , crgo pcrfcdiijs, corapletius habctur impaflibilicas ex vi huius ationis.qujtm pcr formam prxtcnfam, quar ficut non
'"cludic vittutcm caufz crcatx corruptiux , Gc
pQp fubigiteiusaftioncm, nifi vcl mctc rcfiftcn-'
do.vcl rcagendo ad oppoficnm : coUerc aucem
paflionem in caufa ,
effcdu magis rcpugnat
paflioni.qu^m collcre cam in folo effcdlu,
Qu6d eciam fic fc habcar adlio Dei conferua'
&
fir tm hs-
'"*^7b'r
"-
*^r'JI'
&
19
SconOper.Ttm.X.
facilc poicft
Jn
quo aptatuc
ipfi corpus femper pcrraanens in eodem tcmperamento,quod ptoducitur ad fcmper permanendum:fiergo cx natura adlionis potcfl habcre
talcm permancntiam , non cxigitur alia caufa diuerfa. Accedit praetcrei qu6d cx fine vniuetfaliex finebcatitudinisfpeciali
talis ftatus
fcquacurctiamfufpcnfio aîoniscor-
ruptiuz nam ille ftatus cft quictis haec autcm

prouenit non ex forma intrinfeca rebus crcatis,
fcd i folo diuino concurfu dos autcm pcculia:
jtp.i^f
f^,
Jfciiuf cif
^"* * ^
'"''*'*
Ccri> pt-
incorpore gloriofo dcbet per *"''"'<'

""/*'*?
idem fcruata proportione conftitui
ergo in
produdlione cius in tali tcnpcramento , & conferuatione. Vnde,priorcs modi diccndi fupri
enumcraii , qui hanc impaHibilitatem redticunt
inftatum tcmperamenti,& confcruationem cins,
vcl abanima,vcl ab alia formacffcdtine, facilius
ris impaflibilitatis
faluarent
dotcm hoc modo,qii^m
.,
alitcr.
g..
Dices,Dodtor tcducit impatlibihtatem in caufam cxtrinfccam , ncmpe Deum non coagtntem

ad corruptioncm crgo non ttCte reducitut in
:
aliquam caufam intrinfccam.

Rcfpondetur Dodorcm rcducere in caufam
extrinfecam effediuam illam impaflibilitatcm:
tamcn fupponit id , quod iam dcclaratum cft,
nempe a(5lion;em Dci conferuatiuam intrinfecam cffcdûi :quiainftantia ,quam adducit de
fccuritace beacicudinis, hoc ipfum inuoluic,ficuf
stltfiinn.
: quia pcrmatientiam beatitudinis reducir in perpetuuro

Dei influxum , & fempcr permanentcm. Idcm
fupponitin przfcnri quia fufpenfio diuini conr
curfus adcorruptioncm corporis gloriofi fupponit ipfum produdlum , &confcruatum j explicat
autem Dodôt conclufioncm pcr illud , quod fcquod eft priuatiuumi
quicur talem influxum
quia ipfa impafEbilitas fonat ptiuationem paffionis recipiendz a caufa.
Ctmra hoc tuMcimpaffihilitM, &C. Obiicit con), t
tra conclufionem , quod tunc dos non cffet ali- TrifUx
quid intrinfccum corpoti gloriofo. Sccund6, ttlii,
quiailla afliftentia etiam etit in elementis in
damnatis , & aliiscorporibus ergo non erit aliqua dos fpccialis corporis gloriofi. Terti6 multiplicantur miracula , quia cric contra prouidentiam , qua regit vniucifum quia vt dicit Auguftinus :/ic Deiu res ijU/u condidit , adminiflrat , v$
ipfc declarat tjuiflione G.fuprk allegMta
&
'
(i>
ta4 agerepropriosmatitdjitiat
&c.de
ciuitat. libr.),
cap.j.
Refpondct ad primum, dotcm non
ineffe
fpon- ^^ ulmast,
fz,fiue accipiatur pro dote proptcr nuptias rece-
ptai fponfo
vel pro dote ad alimenta rccepta
ad dotcni fit intrinfecum. Re- j^ ^^ ^1,

fpondeiergo qu6d ficut dotatus habct ab intrin' tit ir,trinftt
leco ius ad dotcm:fic beatus cx pneritis habct ius t>tti ad av*
ad proccdlioncm illam diuinam , qua przferue- f'Ji'"^'*''^>
tur ab omni corruptiuo , & illud ius cft dos in^ patrc
licct ius
trinfeca.
Explicari poteft
nempe morale
tot
qu6d hoc ius fic duplcx,

, & hoc explicat Do-
ex mericis
Phyficum exipfa beatitudine perfcta,quo
exigitur corpus tale
&
tempcratura Cx natur;^
immucabilis.
,
&
beatirudinis, vt eft permanens
fecum eiigenriam impaflTibilitatis. Dtiltum

Dos crgo in rcdo potcft conftitui in dcbito fhf'^-^ &
vtroquc ad bepeep beati ,cuius vfus confiftir in ,,^,k-^,u,
ipfaconferuationeaftuali corpojris ram intrin ,4/^.
feca , qujim cxrrinfccji : quod eft bonuin >d
Hzc
trahit
quod fundaiui ius tam
rooralc
quara natur a|c:

fu(pc(lo
590
Z>M tmfilHt
vtT9ûi
II
fumcndo ergo
dotem;> vt com|irehendit
tam
tres
ius,
&
nus nihilaliud intcndit,qu^m incorruptibilitatem corpocum poflibilem eftc a Deo fiue cxtrinfccam fufpenfionem corruptiui
corruptionem. Hoc modo non pracferuantur

clementa ex debico proprio;fed ad ilatum,& integritatem vniuetH , neque etiam corpora damnacorum quz non habent praefcruationem ^
poena,& dolore ; neque ex fine debici aut iuris
acquifici fibi : fed ex Hnc iuftitiz diuinz mani-
Falet igitur diuinapotentia

attjue tranahili
Jamwum
ppcfitt ftn-
$*nti.
let etiam
tihtss
& confequentec in panam & pailio-
dcbitam.
Ex hoc foluitur fundamentum fententiae oppoHtz , quod potidimiim eft cx eo quod dos lit
*"<3id mctiniccum. Admittimus cnimeHc intrinfecum quoad iu$,& omnem po/itiuum vfum
iufis , nempe ipfam conferuationem in effeftu/
refpicit
HttUratMT.
non
titudint rt-
dmndat i
ttrfiM,
Deo
pori animato per fui conferuationem in 6i6to

tempcramento , cx quo proxime ipfe vigot , &
,
corruptioncm
fiue perin-
fiuc per extrinfecum agcns.
rrthuh hue
tffidum
prxferuauitveftimenta
)^(.
rum
fuum finem
motum,& corruptionem
^d
'
quics nacurz
media
quz funt ad finem
id exigit
,
vc
& iuftitia
im-
tBHTtalit,
fufficientec declarata per
rationes pro tribw pofitienihtu iUis,
Hz
&c.
tcm
in
animam beatam
& eius voluntacem
caufas nacuralcs
quz dependent tantum
fuo
creatore,aut deftrucre ex efficacia fua phyfica

ordinem earum ad fubieftum ali^s capax paflionir,vt nata eft effe ab illi$:fufficit ergo vt cx afliftentia perperua Dei fic fubdatur corpus anime,
&
vt illud fiat circa corpus
quod
ipfa
anima
vult.
Ad
locCim Auguftiniad Diofcorum, iam refponfum eft. Ad tettium , quod fuit de motus czli
ccfTatione, patci ex litcta
&
ex impugnatione
eius aliis fubieAa in corpore.
C H O L
Circa/olut.pcundi docet quod beati habehunt
V M.
HIm fenfationes ^
quinihil habent im-
Greg.i.mor. ij. alias ii. qui etiam dicunt rc/idere beatos n^fque adinterna a/ifcera
aliorum corporaj^ in hac '-vifione , frout ad Chrifii corptu terminatur , pracipuam corporut beatitudinem confifiere, docent Cyprian, ferm.de Natiuit. Chrifli.^ Augufi.de Sfir.
anima.cap. ^.fff in manual. cap.
2.
6.
DoSiore hicj^ D.Thom.di/i.^^.quteJi.
2J
vel 9ppofitrum
motus czli, Rcfponder ad primum,quod eft cx dominio voiuntatis beaiz animz in fuum corpus.dicit qu&d ficut illa voluntasnon habebit omnipotentiam Cieatoris fic
etiam ex proprio imperio non potcrit fubdcrc
in cefrationem
ferfeSiionis comitanttjidevtfu docent Augufi x^.ciuit.ô.Chryfbfi.efifi,,yadTheodorumt
frtuidtntia
ftttts
poficiones funt illz,quz leducunt impaflibilita- Adr.uientt
& calccamcnta ludzo-
incortupta quadraginta annis in defetto,
ftabilis
finalcm fentenciam.
Hanc
eciam incorruptionem corporum tribuit idcm

'P^fi'^* Â^' *dCofentium ,Ai\i.inx virtuti , quz
tiinAvirtuti.
i.tbitd.
, fi
fcticordia
propccr merica,
Hinc etiam vigor cxcludens corruptioncra

eodem modo redundat ex anima , vtfitpra explicatum eft:qui vigor eft quidem intrinfecus cor-
trinfccum
24
qua dicitur multiplicari Ai
iam acquifico , qui perfedlc acquiiiturhomine, ad quam cztera ordinanrur conftituto in termino fuz peregrinationis,Dcique mi-
quz in corpore habuic,ide6 diciturrcdundareab

animatanquam finali caufafcilicet,& metitoria.
fanitas eft,excludcns
ceflcnt fjne
*'3
animam beacam.
per
tcmperamentum immediatc recipit,vt omnes concedunt,& non ab anima, aut eius beacitudine tanquam \ caufa phyfigj anima cnim ante fui vnionem fupponit corpus (ic aptati]:quia tamen in ordine ad animi,&
&
Dtclaratnr.
tale
propteripfam datur,vt finem,
& ab
&
tyfdtertium,8cc. Refpondet ad tertiam obie-
peruenientis ad
&
Het IX hea- ô,quamuis i
pofte
gere caufis corruptiuis:nam
&c.
Deus non concurrat cum caufis naturalibus iu5cta virtutemcaruminnatam.Refpondet Dodlot efTe confiatuiale prouidcnciz ordinariz ftatus quietis , in quo res omncs dedudlz
funt interminum fui motus,& quictis, non coa-
Quamauthoritatere6);cdcclaratDo6lor,nepevijj
gorem , o rlanitatcm dari
corpori mediante anima,& tanquim przraiura laborum , quia tali
anima beata eft animatum,quz ipfam fanitatem,
quzverfatnrin temperamento ,exigit in fubie-
&
ex
uit
miracula
intelligentit efi propriaêd
incorruptienis vigor
cft
poris in eoftatu,quo ipfura reparauic,ciquevni-
dionem ppzmiflam
conclufio Auguftini
vigorem
corporis gloriofi,& abexirinfeco remouerecorruptionem , fufpendendo aftionem corrupciui,
conferuando vigorcm , & temperamcntum cor-
immcdiatc virtu-
det etiamin inferioremnaturam,<juodefi corpns
plenitudofanitatis,idefi
Hzc
abfit efuriendi
tam eft,nempc potentiam diuinam
Diofcorumepiftola 56.747 />0rfnfi,inquic, <>/ammam , vt ex eim pleniffma heatiti^tUne,ûa infine temporumfanEHi fromittitHr, redun-
&
&c.
motio,
ejfigies:adfit
intrinfcco conferuarc firmitatem
ra Demfecit
beatitudoytjuafruentu,
va-
coKruptiont vero rnortalitatie emortua , Bahili
necefiitas
Explicatut prztere<iaathoritas Agguftini ad

'
Augufif
przmiflis,illudquc tantum incendit,quod przdi-
tem caufarnm, quoad hoc fufpenfam.

.
ifta vifibili,
memhra mortalia fortna lineamemis manen-
ahfit fatigatio;adfit ve/cendipotefias
intrinfeci corrufvtiui
de
natura corporum^ûihufdam manen-
vigorefirmare,vt abfit labes;adfit
pera6fcionemdiuina{n,quztrannt in terminum:
quoad vero priuatruom , quod infcrt in ordine
ad extrinfecum , non incft , quia illa afliftentia
Dei , qua fufpendet adîonem extrinfeci , aut
inquit
fiue pci in-
ex parte corpbris.
tihut,auferre,cjuas veluerit (jualitatef.ac per hoc
nem
confcruationem
trinfecam
feftandx,
pueros in camino ignis. Fruftr^ autem aliqui
ex hoc vlrimo loco contendunt Auguftinum

patronum facerc ptioris fententiz:nam Augufti-
prsferuationem illam ex iure,potcft

dici dos i
ncnonrolum includit intriniecum
bonum conreruationis,& iuris, fcd etiam extrinfecam priuacionem, qua tollitur caufa quaecunqua; corruptiua , vt non Ht potens proxim^ ad
quJin, ctiam
de auditu idem tenent communiter Theologi cum

i. art.
t.^ conjiatfx conuerfatione ChriHipoH

refurrt
cfiniimum.
DimndioXLIX. QuxftioXIII.
t
591
refurreSitonem cum Apofiolujocet Jugufljfj id Pfatm. 1 ^9.exultsbunt ftnSii, La'4rent*

luft.de di/cipl.'j; perfefi.Mon.cap.z^.licet D.Boftauent.hlc ar.i.quttfl.i.dubttety
ratus nihil eft certum-^tamen Auguft.fu auSlor ltb.de /pir.f^
quodde 'ifift f^ auduu,cumque
confiet corpora ''varta
rem fepius emiftffyid concedendum

cap.
itb.
idem ajfrit,
SanSiorumfepuUa^ fuauem odo

de gufiu Dolor hic duhttaft
efl corportbuj glorioftsy
f de taSiu non loquitur:tamen aSini horum competere
anima cap. 5
de odo*
beatts tenent
Anfelm. defmdit
57^ Laurent.luft.de difipltna ^ perfeSi.Monaf.cap.i 3 .^ coUigitur ex Vmjperot

de
'-uita
contempl.cap ^.Adtertium
quod ait ejje ftmplictter naturale , quodaquA
fit furfum^ne detur njacuumitnteUxgit ejfe n.tturale reJpeSiu '-untuerfi,Kon rejj>eSiu aqux^
T/t conflat ex ratione, quamfuhdity
intento folntionij ,
^ quia
3.
17. num.
difi.
3.
aquam non inclinari furfum,ne detur âcuum,quia eiu4 frma eft natu^
rahs deierminata ad deorfum :pir hoc facile concorda apparentem contradicitonem
exprefe docet
inter hac duo loca.
"
11
Ad prlmam
E) rationcsprincipales.
Xxtamcn non
fi
concedator
itucloritas
Grcgorij.quac
^j
cnim non polfct palpari czlum a digito jcorrtpti*

ibi cxiftcntchoc modo intclligcndo palpationem quod illud corpus fubtiliter rcfi- biu peifjl
ftercttaclui liccc non immutando per aliquam qualitatem (cnJibilem Cihi dcrcli- palp.iri &
dam.vrpotCinec vt duium,nec vt molle, necvtcalidum, ncc vt frigidum, &c. quod '*"' ""'^
autempalpatur fccundumaliquam quaiitatcmrenribilemimmutando taclum,bcn6 V* "*^'f'*
cft corruptibilcjfibi derclicium:6c ira non plus fcquitur,nift quod illud corpus,Ii non
^^^^^
vidctur ncccffariaiquarc
>
prscfcruaretur a Dco.ellct pafTibile paflTionc corruptiua.
Ad fecundum dicitur quod omnes fcnfus beatierunt in aclufuo. Ratio eftad d Thtn.
hocquia quoilibet fcnfatio eft propria pcrfediofenlltiui. Tamen non video nccefn- in^.d. 44.
tatem quod fcnfus pcrtincntcs ad nutritionem tunc fint in aclibus (uis ciim tunc art.i.Rich.
nutritio nondt ncceflaria, quianon criccorpusanimale id eft indigcns almientis. '^'fi-pf^P
Aliqui tamen ben^ poflunc poni In adibus fuis quorum adus non rcquirunt imper- ^'''^ ? i"
fcctionem concomitantcm,ficut vjfus , &: auditus ,qui funi magis fpirituales de vi("a
nullus dubitac ncc dc auditu fi cft ibi funus ,
poflibilis muhiplicari, 6i immucarc
auditum.
Cumarguitur,qu6dtaIisimmutatio non cft finc immutatione reali corruptiua;
ncgo,quia aliquando cft maior immutatio intentionalis,6c minor realis
c conuer:
X*
&
fo,vt di<flum eftalias/>
&
^.disi^^.<fuaft.^.
ifto
Adprobationcm ,exalltmfnfbilt, &c. concedo quod nunc concurruncillaiduaB Exctdtnt

immutationes fimul quia actiuum cft potens agcrc viraque adionc & paflluum vel finfihiU
idcm vcl coniunclim cft vcl reccptiuum vtriuitquc adionis & ideo nunc vcraquc 1'**^' ""'adio fimul eftineodempaflTo , vclin vtroque paflb .imiliter coniundo jlicet quan- '''/"'7^'doque vna maior & alia minor fccundiim difpofitioncm pafli ad hanc , vel illam: ^""'' ^f*
tunc autcm non prxferuabit Dcus organa (cnluum ab vna pafTionc eorum, quia non ,
cftad perfedionemeorum fic prarferuari prac(i:ruabit auiera totum corpus ab alia
aclionc quia hoc cft ad bcnc e(re , quod corpus mcruit medianic anima , vcl anima
ipfi corpori vel totum ipfi corpori principalius per animam.
**
Ad tertium fi ncgatur clcmenta clfc realiterin mixto jpatct rcfponfio. Si autcm non negatur, dico quod illud eft fimplicitcr violcntum,quod opponitur fim-^.. '"^**'
plicitcr naturaii & magis violentum quod opponitur pcrfecliori naturali & min^s jijf^^
f^
quodminusnaturali. Exemplum,aquam cffe furfura, vt faluetur plenum in vni- fip.j.^y
ucrfo non cft fimpliciter violentura , im6 fi cunc dcfccndcrec rclido vacuo fuperius Craue ntn
ciTet fimplicitcr violcncum & fccundiim tjuid, naturalc quia natura cocus vniucrfi ^fftîtrt
"'*''""'
magiscftprincipiuranacuralicacis, quamnaturaifta particularis, & magis naturalc
cft, quod cali loti conucnit , quam quod propric huic parci corpus aucem mixtum,&
^,^rale
,
maximehumanum
quocunquc clemcntorum :&

idcoquodnaturalccft jllicorpori ,hoc eft fimpliciter magis nacuralc,quam quod
cflcc nacuralc vnicuiquc clcmcncorum fccundura fe.
Magis crgo naturalc eft, quod
confcructurcorpushominis &clcmenta violcnterinco quara quod violenterdiffoluatur corpus hominis,& vnumquodquc clcmentum fua naturalicatc tcndatio
pcrfccflius
quoddam
eftnaturalc
fuum proprium locum.

Scott
oper.Tom.X.
PDd
Ift
concerd^
am
i
DeQ-
.dift.i-j.
"'"'?
NuQu
vio'
lemuperpetuH ,non
mdmtttftur
4 Theoloô
V.
Lib. I
592
Sententiarum.
Ifta autem propofitio , nuUum vioUntum perpetuum, non cft ncccflaria Thcologis,loqucndo dc violcnco concfa nacuram parcicularcm huiustquiaDcus potcftconfcr^^^^ aliquod particularc perpccu6 fub oppofito cius ad quod naturaliter inclinatur;
/-
rr
apud Arutoteiem crac vera quia omni potcncix palfiua:
ponic in tota coordina-
j*ni
14
tione caufarum a<fliuarumcorrefpondere aliquam caufam

rio
reduccrct
adum
& ita
cam
ad
quae aliquando ncceflapotcntia naturalis altquando reducetur ad

/^
oppofitum corrumpetur.
adum.ergo
violentum
fibi
illa
Adaliudde i.C/i^W/. Rcfpondco,quandoafl:usrepugnat
^^^
ciua/ido
fibilitas
lic^tpof-
a(f>ui,
ad illum a(flum ftet cum illo, & magis cum poflibilitate ad illum tamen pof*nu4repH- fibilitas ad iftum non ftat cum neceffitate illius,quia fiillccft ncceflarius .iftccft
""( fûi, impoflibilis, quia repugnans neccflari^ eft impoflibile ideo fi Plato dixit caelum con'
""g^"^^'* ^^ habere ad corrumpi vel deficcre & etiam contingentcr ad perpctu6
Jl!
^cruariaDco
5 nihil valetratio contra ipfum, quod pofito poflibili fcquitur incomcumillo Ted
poflibilitas quia in talibus vbi vterquc a(flus cft contingcns diuifim, cx pofitionc
mncum
:
rtfcejfitate
iUitu.
non furgic noua impoflibilitas.

Excmplum, curram cras poflum non currere cras ponatur in e/fe nulla incompoflibilitas oritur. Si autem pofuit aiccrum di(ftorum neceflarium circ vcl probetur
quod ex poflibilitate quam concedit fequatur gratia matcnac neceflitas tunc poncndoaliudpoflibileinf//f ,non habctur noua incompoflibilitas, fcd qu<e nunc cft
poflibilis in eê
manifeftainter/^)!7t ncccflarium
farium
&CioneJfeo^ôCitumy priusfujt intcr
of* ejje
neccf-
& poffibilc.
Et hoc
modo dcbet exponi ratio
Ariftotelis
quod cxlum neceflTario perpctuabitur a Dco
vcl
fi
accipicndo ^ Platone ,
& tunc ponere in
ijfe
fi
dedic
illam, pofllbilc eft
cjcIumcorrumpi,veldefinere jfcquiturimpoflibilc, non propter pofitionem poflibilis

quia comparando ad oppofitum ncccflarium , non eft noua incompoflibilitas >
vcl finon deditjprobandum cft fequi cxdacojquod quidcm vcrum eft fecundum
^ Philofophum , quia fccundum eum nono Metaphyjine, quodcumque fempitcrnum eft
2
ncccflarium & ica fi poceft cfle fempiternum , ncccflarium eft iempitcrnum & ita
Com.11%. Commcncacorpercradlare vidccur racionem illam de caclo, &mundo:quia natura
Jnperpe- mucarccur fidc poflibili ficrcc fcmpiternum vcldujc naturjE oppofitac firaul eflenc
jT"^?" in codcm quod expofitum eft diJi.t.x.cjUAft.vlt.
Alitcr probatur fcqui exdato,quiaDcusquicquid immcdiate agit.ncccflarioagit
idêftc^Te
& poflTc fccundum Philofophum ex hoc proccdit tnprtnc. 8. Fhyfic. Et harc fccunda probatio
quie concludit alificut in ii- concludit aliam neccflicacem quia ineuitabilitatis, quam prima
mnisfecun- quamncccflitatcm intrinfecam. Sccundo modo motus cacli eft neceflarius, non pridumjidem. mo modo 1 1. ii/^/j/'/')^/! vtroquc modo dcduccndo ncccflitatcnicx a(flu, vel pofllbili
om.i{\.
datoaPlatonc. Pofitio alterius poflibilis in (/?<? manifcftat pofitionem cfle inconuenicntcm quia includentcm contradidionem quia ficut nunc eft contradictio zdus
ad neceflitatcm ita prius fuit poffibilis ad eandem liccc minus manifefta.
,
r
^
*"
2.6
Ad rationei
fncifales.
inientionalU
ntn refufaat
etrfori //#-
"*/*
ceiT-iriumjVt
'
M M E N T A RI
'""^
f^ S '
fuitcx Grcgorio fupcr
illis
loann.
&c. Corrumpi neccire eft quod

pjlpatur , &c. Corpus gloriofum Chnfti palpabilc cft , ergo corruptibilc. Refpondct intelligcridum cflc dc palpabili infercntc paflionem,
non ver6 de ea.qua: non infcrt paflionem licct
aliquam rcfiftentiam ex quantitate , quae cft fenlo.infer digitnm
commune.
Diccs qu6d fenfibile commune non habcat
fibile
tiis
fcofus in fuo z&\i. Dicic
tamen non
omncs
videri nc-
f'
'"^^"
fenfitiu!s,&reorum aftibus in corporc glorio-
nem
*
larfiuam a fenfibilicxccdcnte.
ex/i^rmj,&c.
lentum
bet in
fit
Hoc
perpctuum
corpus gloriofum ha-
quatuor clementa
fe
funt extralocum naturalem

tur
,qu6d nullum vio- Adi-
fuit
ff d
crgo
in ftaru violcnto.
tionem narurx qukm
det fecundumahquos inftatugloris fore
".^'^
fo:ncgat Do<3:or in gloriofo corpore forspaflio-
non rcpugnat corpori glorlofo.

"
^djecundum , &rc. Hoc fuit , quod fi corpus
gloriofum fit impaflibile , non poterit fentire
aliquod fenfibilc , quia omnc fenfiiiuum potcft
cotrumpipcrcxccllcns fenfibilc crgo. Refpon-
feiftis
''''=''
deheatttHdine,\h\ copiosc agit dc fingulis poten-
rali dari
RtlftnJiD.
ordinan- A
ccirabit in illo
hxc Scholium pr.-cmiirum &

modernos.maximc Lufitanum //^. 4 rmw /^w.
a6lum fine proprio:crgo,&c.

Refpondctur , vt patct ex fequcnti quod immutatio intcntionalis qua: non cft corcuptiua,
,
Ait,
quz
flitn. Vi<ic circa
D rationesprincipitles,&cc. y4dpriTfiam,Scc.
/VHoc
fcnfiis fint in a(ftu,qiii
illi
pricisc adnurritionem
quofdam gradus,
cundiim inclinationcm
,
,
quae prserer
a<j
quem
vnum
inclinan-
Rcfpondet in natu-
ita vt id
totius.fit
quod
cft fc-
magis naturalc,
& fecundiim maiorcm & pcrfc(SHorem inclina,
illud
quod
eft
fccundura
Proindc.corpos glotiofum
conftans clemcnti$(mod6 in illo funt formaliter , quod ipfe alias negat jmagis cft fecundura
inclinationem
partis.
pcrfedlionem narurat , & oppofitum magis violenrum naturz , qu^m fit confcruatio eorpuiis:
deindc,illa proponcio :nHllHmviolemum efiperpetuunt
Diutrfi grs-
^^
"'*'*
QuxftioXIV.
DiftinaioXLIX.
;iMwn,&c. Noii el^neccfTaria apud Theologos:
qui iJ Heci diuina poceniia conccdunc fcd apad
aliquaip
* fc t*i rtW- t*j
Sî t*i' **i
595
neccfla(i6 icducic paf-
(iuam in adlum.
P tyfd almd Je prim* ettlitScc. Hoc fah qutrxtim
in ordine , quod It argumcncum Philofophi
Philofophum txerroiefuo pcculiaii dcncccflllacc cauni primj; m agcndo e(t neceiraria quia
diceict omni putcnciar palEux correrpondere
Wrt *3-
adiuani,qux
coucca IMatonem. Vidc icrponnoMcinin ccxcu.
ev -W hW
i*l-
tsW ivs *t*
Krt -Wp*
w t*t vm tsW wW-i**
Qjr^sTio XIV.
Vtrum corpora heAtorum erunf
agilia ?
V^.t^xom.in tiddlt.iiutft.Zi.*rt.i.6 4.<ii?44f</?.i.->t.}.Richard. A/VrfJt. i.qudjl j.Mi\ot.Û4ft. i8.

D.Uonauenr.i.;>arr.-f.4.^<i9'?.i.(^ i.GabJi1.44fiMff.i.r^ i. Suar. yfart. itm. i. di^. î.fejf^.
Fidt Szot.9.Metaph)f.(j4tft. 14.
TRVM
corpora bcatorum crunt agilia? Vidctur quod non j quia nihil ^^^^
ponerctur ibi fruftra , quia non poncrctur , nifi ouUdiherproptcrmotum iocalcm.quinoncrit ibi jtum, quia omnis motus vt (ic,ffic..fitnr
cft aclus cntis impcrfcdi , quiacncis in potcntia jfed bcaii non crunt im origtnJid
pcrfcdi:ereo, &c.Tum quia
primus motus non crit , qui cft caufa aliorum motuum: '"r^f^
'
Prctd. hHn
tum quiatcmpusnon cru:omnjsautcmmotusclt
in tcmporc.
n^^d/i dr
Prrctcrea.fi habcrcni corpora rcfurgcntium agilitatem,non indigcrcni alio motorc p.
adiudicium, vcl adiutorc ad moucndumi fed hoc non cft vcrum , quia fccundum J^rg. \.
tyfrg.i.
Apoftolum rapicntur ab Angelis in nubibtu obuiam Chrifloy f*tc.
Practcrca bcaci fccundum mcrita fua crunt indctcrminata approximation* ad ^'X- 3*
Chriftumilcd illi.qui crunt propinquiorcs nollcnt moucri ad locum rcmotiorcm.quia
amittcrent corum prxmium in parte.ad tcmpus ncc e conucrfo, quia corum mcritis
crit ibi
fruftra: fcd agilitas
non
congruit.
Practcrca i. deCot'
Quanioaliqua
funt perfe(fliora,tant6 paucioribus opcrationi*
bus attingunt pcrfcftioncm fuamifcd tunc erunt beati, & corpora eorum perfcrtifliina:crgo non indigcnt motu locali , vt fic opcrentur diucrfimode ad fuam pcrfcdam
beatitudincm confcqucndam.
Contr^, Sap. 3.dicitur,qu6d tancjuam fcinttlld in aruntiineto difcitrrent. Et Ifai.40.
î lj>trant in domino,mutahuntfortitudinemyafumentfenn4i vt aûiUfVtUbuntf& f>'ff <="
^^
7-,. 64,
Hat.opp.
fiiient,ci*rrent,(jrnon Uborabunt.
C H O L
S
In quoltbet fenfitiuo
ejfe
V M.
duosmotn4\<dterum prouenientem ab elemento prxdominan-
te-t^vt defcendere in graui
Trimo
alterum ab animaÔft progredi.
ratione principiorum diuerforum.

,
efl femper adynum fitum,
motu, non potefl fe fiflere , afecundo
tripliciter,
Secundo , prtmtn mottu nonpquttur cognitio
nem ^fed appetitum naturalem Q^ ideofemper eflad 'vnum

fequitur cognitionem,non
Differunt
fitum. Secunduj
f^
quia
locum, TertiOi mobtle a primQ
Defcribit agilitatem
fic,
runtur %fcdicetperfeSIio 'virtutis motiux
"pel
dtfôfltto corporis
ad quam duo
ne motui
requi-
locali refiflat,
"I3 Efpondco.hiC funt brcuitcr quauor, vcl quinquc vidcnda per ordincm. / quelibet
Primum eft,qu6d in homine & in quolibct compofito fenfitiuo , eft du* ctmpefito
plcxmotus: vnusfccundum exigentiamclemcnti przdominantis fecundum quan%y*n/;//r
tiiatcm jficutmotus dcorfum proptcrpraEdominantiam terrac in corporc humano''** we/n*,
fccundumquantitatem jaliuscft motusnon rationc talis clcracnti prxdominantis, ^ tdiffi*
XV^
lcd rationc , qua
animatum
cft
& cft motus progrcfliuus.
y^^
DifFerunt autem ifti motus fecundum tria vno modo cx partc principiorum, quia
principium vniusmotuscft mixtum pcr naturam clcroenti prxdominantis:
idco
poftmortcm, quando maximc illud clcmentum prxdooiinatur , rcdditur corpus
grauius principium auiem altcrius motus cft in anima.
:
&
Secundo difFcrunt quia mocus ,qui confcquicur animatuna ratione corporis, non
Scoti Ofcr. Tetn. X.
fcquitur
PO d }
,
Lib.
594
V.
Sententiarum.
rcquiturcognitioncni,fcdappetitum naturalcm illius corporis 8c ideoeft advnum,

ficut appctuus naturalisad vnum determinatur. Alius autem motus , qui cft raiionc
animac , fcquitur apprchcnfionem , quac non eft femper refpedu vnius loci, 6c fitus,
fcd nunc rcfpcdu vnius, nunc refpedu alterius ideo appetitus animalis fequens cognitioncm non cft refpectu vnius fitus, propter quod ille motus non eft fempcrfecundiim eundem fitura , nec fcmper ad eundem iocum. Tertio difFcrunt , quia animaliain illomotu, cuius animaeft ptincipium , poflunt fcfiftere per intrinfecum j
brutum enim quamuis non raoucatur libere poteft tamen cum alio occurrcnte apprchcnfo fc fiftere:fcdin alio motunon potcftfc fiftere, ficutnecclementumpra::
Dtfi^jitio
ggthtatts.
dominans in ipfo poteft fc fifterc in motu (uo.

e
Sccundo vidcnda cft ratio nominis agilitatis. & dico quod ratio eius in communi
cftjquodagilitasefthabiiitas in aliquo ad prompte mouendum fe, comotucuiu
principium cft anima. Corpus enim agilc mouet ic fccundum locum non motu naturali.cuiusprincipium eftclementumpraedominans, fedanima quorummotuum
difFcrentiapatctcxarticuIoprjecedentc ,&quia agilitas non poteft eftc in aliquo
''^ ^*^ faciliier mouendiim fe nifi concurrcnt.c virtutc motiua& mobili ideo ad
rationcm agilitatis in fpcciali rcquiritur perfe<îo virtutis motiuacin anima,&;congruadifpofiiio nonrcpugnans iftimotuicx parte corporis. Eft eigo infpcciali agilitas habilitas in aliquo toto ad prompte moucndum fe fecundum locum cx perfcftione virputis motiux animx,& congrua difpofitionc corporis.
,
Qtureauiranturad
fgilitatt
M M E N TA R
manct
, ideoque
moituo , in quo cx abfciitia anima: tunc
maximc dominacur clcmentum vt fiat corpus
timcgrauius fccundus motus cft ab anima \n
mixto. DifFeruntfccundo, quod prior non fc- ^
CurmotM
turaclcmemi prxdominantis
'"
VS.
&c. Diuidit
T>
OrJ9,^di'
uin
autll.
J
>
2
l\.qii2llioncm in quinquc membra, feuar,

primo diitinguu duplicem motum
in animaIi;a!iumnaturalcm,aliumprogrefnuurn.
In fecundo dercribic quid fic agilitas. In tcrtio
agit dc raotu non organico corporis per auitnam. Inquarcodedifpofitione corporis reqnificaad agilicatem , & an requiratur altqua qualiMs in corpore;& refoluit quxftioncm. In quinco
i.n--ii-
ticulos, In
refoluit
Effondeo :htc/lint breuiter
non
requiri qjalitatem fupernaruralcm
ad hoc rnunus. Detndcrefpondet ad obiediones

proopinione,&ad argumenta principalia.
"
Primumefly^HodinhomineySccAnhoc Jitt\c\i\o
Art.x.
doccc in hominc&quolibec fenfiriuocfrc diiplicem mocurn. Alterumex narnra prsdominan-
ntuMolU4
'.
\y
r
tisclementi iecundum
-1
rr
cxccfliim
v.
deorfumob pra:dominationcm terras

humano;&h:c motuseftnaturalis.
g.
motus
in corporc
& fupponens
apprehenfioncm
Dijfiriniiit
progreffi lus.
Diffcrunt hi
vtriufjue.
^c principiotum
&
eft,
hic dicitur
motus prim6 racioquiaprior motus oticur k na-
/-!
dus vero fequitur cognitionem ,qua:
non
ficut
femper adidem.ita nequc motuseam fequens

adeundem firum. Terti6differunt,qu6d mo-
cft
eft
uens
fe
progrefiiuc fe poffit
fiftere,
non
ica
fitum,ncnit
/'"X'''*'^""'''
mo-
ucns fc naturaliter ; poccft enim mutari affcdus

inappetitu fcnfitiuo ,qui affcclus cft dcterminans admotum non ica potcft mutari natura
:
in
mixto ,vceft principium mocus
Secundovidtnda
eft
naiuralis.
ratio noniinu
arciculo btcuiter dcfcribit quid
fit
Inhoc
5
agilitas in ^rt x.
Deratioa*
&:c.
communi, diccns cfTc habilitatcm in aliquo ad

nommu
^
proprcmouendum rlc eo motu,cuius pnncipium
.^^^
cft anima, Ad hanc requiiit virtutem motiuam /<,).'
in anima
& difpofitionem congruam in coty
..'..
pote. Subdit difpofitioncmfpccialcm agilitatis:

fit agilicas in aliquo toto ad promptc mouendu ("c fecnndtimlocumcx perfedionevirtutis
motiuaeanimae,&congrua difpofitionc corpotis.
quid
C H O L
nAmmitm pojfe mouere non
quatut cognitioncm lcd appetitum naturalem, ^,^^î^ /;,

ideoque fempcrcft refpcdu vnius fitus. Sccun- atl eundem
Aliuscft motusconucnicns.quianimatus
trtfriJft<iM.
V M.
organtce. Primoy quia corpuj potejl, Itcet
non progreJJiUCi
tendereinjiium locum yâlittdjibiannexum eo trahere. Secundo,hoc non repugnat

animte ra.tione
Sliores
ititelleSiualttatis^ altas
aBiM ei conmntuntf^-velle-i^
iuxt a id iyoXahnnt.
quiefi.j.
^ Angelo
nec ratione imperfeSiionjJi quiaperfe-
inteWi^re. Tertio iCorporagloriofafic mouehuntur
& non dcficient
O' non nijt ab anima
Ofleudifvtrumque mouendi modum ab T>nay eademque
pojfc ylicet
eadem potentta
operattua non pojfet
ejfe
organtca
^^
dequofupra dif.
<uirtute
motiua
noti organtca
lo.
ejfe
fmul
quod optime exphcat.

^
cft & maquod habcc
^TÊrtiovidendumcftdcilla virtutcanimaemotiua, dcqua certum
quod cft ad vnum modum moucndi corpus

alium modum mouendi corpus non eft ita manifcftum eft cnim
J.
nifeftum
fcd
virtus in
anima ad
moucndum
CT
Diflinaio
X L I X.
X I V.
Quz([io
mouendum corpiisorganicepcrmodum
595
aliarum partiumorganicarumjficuc patcc
motu progrclliuo, vbi vna parsmouctur ,motaaliapervirtutcramotiuamanima:;

icdquodhabcat alium raodum. moucndi.autqii^dinanimafit virtus aliaad raoucn*
dum alio raodo,quam organice, ipfum corpus non cfl: ita manifcftura, nec in homi- q^-^ ^^,
nc,nccin ahis aniraahbus, in quibusraanifcfturacft , quod inaniraa cft virtus ad ,U4 organi'
mouendum orgmice corpus, vt mota vna partc .quicicat aha fecundum quod dc- au f
terminatur a Philofopho mlibro dc motu antmaltum fed quod in anima hominis fic
virtus motiua aho modo moucndi non cft manifeftum.
Scd tamcn inquiritur pcr rationcm fcihcet cx conditione animx prim6 quia Animam
videturinconucnicns, quodanimainahquo lococxirtensnon polTct femouere dc p^jf" ffoMt'
^'
'^"^P***
IIIo :quiaficquantumad hoccflct imperfc^Jliorquam corpus,quod potcft moucri
de loco, quamuis non libcre.ncc procreffiue & praccipuefecund6eft inconueniens "f'"'*^'"^''
III
n ^^*"' 9"'
hoc propterhanc rationem: illud
agcns poteft in aliquem tcrroinum, quod poteft yj,^^^^ ,^^
haberc in virtute fua adiua tcrminum illu:fed tcrminus motus localis non eft nifi vbi^ ûdfi.-^.
& illc terminus cft impcrfc(îor tcrmino cuiufcunque alterius motus,& ideo nullum ^ôiui a4
eftcorpusitaimperfcdum.quod non habetin virtutc iftumterminura &firailiter yhi,</r
ad moucndura aliud ad iftum terminum.quia lapis trahit fecum ad locum f uum aliud ''"P'U<'
fi (ibi coniungatur
cum crgo anima fit fufceptiua iftius termini, quia cft m loco difin
ni
&
per confcquens
fibi competit z'hi diffinitiue oportct,qu6d habcat in virtcrminum-.crgoanima feparata poteft {c,S>c aliud corpus moucrc
dc loco ad locum:non tamcn organicd, quia anima non habet organa de (e:ergo,&c.
t confirmatur, li repugnat animac fcparatas moucre fe & aliud corpus aut hoc
cfictcx inicllcduaiitatc fua.aut proptcr imperfedioncraluam non primo tnodo,
quia mouere fc, & aliud corpus conucnit naturac intcllcduali vt Angclo,qui potcl^
mouerc fc & caclum nec fecundo modo quia conuenit corpori quod cft ens im-
finiiiue
tute
fiia
acliua iftum
perfcftum. Similitcr animahabetin virtutefi.iaformam perfcdiorcm,fciIicct //?/?/itgere

vi/Ze , non ergo fibi rcpugnat rationc imperfedionis.
Prartefca,corpora glorificatapoft refurredionem moucbuntur ab anima,
non
organice,fed totum corpus fimul mouebitur,non vnaparte mota,& alia quicfcentc,
quia veiabunt,(jr nondcfiatnt haccautcm motio fimul totius corporis non cft per or-
&
&
gana:crgo
in
anima
eft virtus
& eadcm
aliaquam
cum
illa.quac potcft
moucre organice.
lunc poflct dici quod

animapofletmodomouerccorpusnon organic^,nificflet impedita. Videtur auccm
quod fit alia virtus:quia vidctur quod virtus organica , & non organica fit alia 6c aha
'
Sed cftne vna
virtus
aha
? fi
efletcadera
fenfu,& dc appciitu mtcllediuo,& lcnfitiuorergo fiminon organica cft alia

alia virtus.
Vcruntamen non vidctur mihiponendum,cara aliamvirtutcm a motiua organice,quia nunquam cft ponenda pluralitas finc ncccffitatcrfcd non cft necefle poncrc Eanit eft
duphccm virtutem motiuam inanimarcfpcdu corporisfui mouendi poteft cnira i)irtuitm
animt a4
vtcrquc motus faluari poncndo eandcm virtutem raotiuam in anima:crgo,8cc.
virtus,vt patet in intellc<n:u,&
litcr in
&
propofito virtus organica,&
AfTumptum declaro fic aliqua pcrfcdio poteft corapctere aniraa: fccundura fc,
Tccundum quameft principium alicuiuseffcdusjnon tamen potcft ipfum cxequi in
rcmotion.nili excquatur eftedum illum in propinquiori,ficut anima non potcft animarc partem remotiorcm a cordcnec darc fibi vitam organice nifi dct cordi vitara,
quo mediante influac vicara in cactcras partcs raagis diftantcs , ficut patec per Philo:
'<"'ff
"î''"'"'
\
^^
fophum///^.</f y^*//4//^w:& hoccft
quiacor
cft
magis difpofitum ad fufccptio-
nem vitac,quam alia pars a fimili ergo licet aliqua potcntia in anima fit ad caufandura motum in corporc:tamen impolTibilc cft,qu6d caufet in partc remotiori minus
:
difpofita nifi caufct illum in partc propinquiori magis difpofita & idc6 pro aliquo
ftatu,inquoparspropinquaeft magis difpofita, quam remotior,nonpotcft anima
caufare raotum in remotiori parte,nifi prius in propinquiori caufet motum. Si autem
iftacadem virtus pofTichabcrc partcm rcmotam itadifpofitam ficut propinquam, <"*'</*
""
poteft pro illo ftatu immediatecaufarc motura in quamlibct partcm fcd cxequi '"'*'.
^
'
amce,0-'
V
motum in paric rcmotion mediante propinquiori,cft mouerc organice acque autem ^ orâniimmcdiate caufare non orgamcc ergo eadem virtus animac , quac mouet organice; ci.
poteft mouerc totum corpus non organicc pro ftatu illo , in quo omncs partcs crunc
acquc di(pofitac ad rccipicndum motum.
Et fecundum hoc cft diccndum,qu6d eft eadcm virtus, quac modo mouct corpus
orgai)ice,& poft ccfurredioncm moucbic non organice inconucniccs cnimcft
,
....
^^^
DDd
quod
Lib.
596
IV. Sententiarum.
quod homocarcat nunc aliquaperfcdione fccundum totam fuam fpccicm,qu3e fibi
cum
naturalitcr congruit,&
illa
virtus,quaaniraa poft refurredioncm moucbitcor-
pus,fitfibinaturalis, quianullapotentiaanimxtunc dabiturnouas fcquitur
quod
nunchabctillam potcntiam &: qu6dilla virtus,{iuc potentianunc in vita mortali

nonimpeditur aluocfFed:u,fedtantumin modocaufandiefFcdum fuum.
Exeraplum,fi ex falfa hypothcfi ponatur,qu6d omnes partcs corporis cflcnt x<\uh
difpofitx ad rccipicndum motum fiue vitara,anima acquedarct^j//? viialc cuilibcc
parti^g^ iôc acque immediate fed quia non funt acque difpofita: , non poteft caufarc
^'^^"^ '" partc rcmotiori, nili priuscaulct in parte propinqujori fic in propohtodc
:
Sipart4s
corporu,ef-
jet*,]He
>
tqui primo
animaren-
moucrc organice
& non organice.
Sed tunc reftat rcfponderc ad inftantiam prius fadam,quomodo poflibilc fit.quod

cadcra potcntia motiua fit organica , &c non organica cura hoc non conueniat aliis
potentiis,ncc apprchcnfiuae , nec appctitiux. Praeccrca fccundiam rcfponfionem didamjpotcntia motiua in homineiecundum fc non cft organica,fed pcr accidensrvc
quia pars vna modo magis difpofita , quam alia , ideo magis mouct ,
prius partcm
tnr.
&
Eadepotetta operatf
"têlrjrani-
(a,'& nen
erganica,
propinquiorcm,quam remotiorem minusdifpoficam.

Ad primum,refpondco qu6d potcniia operatiua non potcftcadcm cxiftcns clTc
organica,& non organica:quia potcncia opcratiua,& organica.cft illa,cuius opcratio
V^^^^ & primo recipitur in toto compofito exorgano &illapotentia & operatio
S^^c fic primo rccipitur in toto , contradiclio cft>qudd rccipiatur in partc primo , vc
quod vifio rccipiatur in anima fcparata,5c qu6d animafcparata dicatur videns.Vndc
quando tocum cft immediatum fufceptiuum alicuius formae non vna pars mcdiantc
alia,tunc impofiibile cft.quod illa forma rccipiatur in altcra partc. Non autem fic cft,
quanrfo totumrecipit mediantc vna partc, vt corpus rccipit albcdincm mcdiantc
fupcrficie:nunc autcm potcntia opcratiua rccipit fuam opcrationcm fi crgo poiTec
cfle non organica tunc recipcrct opcrationcm , quae primo nata eft recipi in toto,
quod includit contradiAioncm i & idc6 eadcm potcntia operatiua non poicft cflc
organica,& non organica.
Sgj ^^ potcntia acîua,fiuc fadiuanon cft inconucniens, quod cadem cxiftens fic
organica,& non organica, quia illa potentia non caufat adum informantem fc , fcd
cffcAum in alioridco non fcquitur contradidio quod fit organica agendo mediancc
aliquo organo,& non organica, Agcnclto immcdiate per propriam viriutcm finc aliquo organo, Nunc autcm moucrc non cft operacio,ncc caufatur in illo neceflari6,in
quo cft potcntia motiua,& ideo ponitur motiua alterius:& non cft potcntia opcratij
Potentia
'**
*"
'
tell efTefi-
mulorânica
& no
organica.
ua,fcd cft potcntiafadiua.quaecaufatmotum in alio:&talispotentia potcftciTccauimmediate , fi omncs fint xque difpofitx ad rccc-
fatiua Hiotus in pluribus partibus
ptioncm motus,& tunc mouetnonorganice:fiautemnon fint omnes acque difpofit3C,tunc poteft raouerc vnara partcm corporis mcdiantc alia & fic mouct organice,
& fic anima feparata poteft mouere corpus fuum immcdiate vtpotc cadauer quia
non exccdic virtucem fuam motiuam:& fimilitcr quando cft in corporc,potcft mouc5
\ware ea-
dcmpotetia
reorganice, ideo ex partc fui habct virtutem mouendi organic^&non organice.

P^^" ^rgo quarc eft impoifibile dc potcntia apprchcnfiua,& appetitiua, quod cadcm
potcntia fit organica,& non organica quia funt potcntiac operatiuac non autcm cft
:
dc potcntia motiua,quac non eft operatiua,fed fadiua.

tia nopoteft
Ad fccundum,dicendum quod adio non potcft cfle aeque primo totius , partis,
efe orgMijjg^ ^.^j^ anima poteft moocrc per fe,
primo totum corpus & partcm cius vc
ca, crnon
^^^gjj Jo pcrficict corpui poft refurredioncm neccirc cft dicerc quod totum compoficum ex organo,& potentia motiua animae non primo mouct fcd pcr fc non prira6:ipfa autem anima pritn6:ficut ignis dicitur calcfaccrc pcr calorcm pcr fc , tamcn
calor primo calefacit quia calefaccrct fi ciTet feparacus fic totum compofitum cx
apprehenfi-
irapoifibilc
&
&
&
anima&
organodicitur moucre;
pcrfc,
conucnitanimJE,quae mouerctaeque primo
motum
& fimilitcr cum non
&
dcnominatur ab aftioncquac prim6
omncs
partcs
fi
cifcnt
quc
difpofit^
quarc in vna partc cordis moucat

aliam partem,quam in alia parte cum totum cor fit vniformc fccund^m partcs vidctur quod anima prim6 ntoucat non organicc aliquam paricm
conccdo quod
accidit animae,qu6d per vnam paricm quicfccntem moucac aliam.Et idc6 dico,qu6d
ad
fit
maior
ratio
&
primo &pcrfenon eft organica potcft tamcn dcnominari quxcunquc pars alia
compofitaa motu,&dici principium motusdcnominatiu^, vtcorcx syiima,& partc
:
illa
cordis dicitur pcr fc
moucre aliam partcm.
COMMES
DminaioXLIX. QusftioXIV.
COMMENTARiyS.
'T~'t
vUendumeJl de tUa
Barivttmtf
hoc
virtute.Scc. In
quod manifeftum
tcrtioarticulo ttfoluit id
&
^^> "CfTipc dari in homine ,

animali virtutem
progrefliuam , feu ad motum progrediuum ; de
fregrefiHMiit
mttntU.
qiio Philofophus agit in
mttHSnimMUur/i, 8c
lil>.de
expcrientia cft notum. Aliud vcro quod no eft ita

manifcdum ex adibus.quos hiccxperimur ,cft;
poteft.
Refpondctur ncgando antccedens coiti fua ^Âjâ

fe, & anima fcparaca
probarionc: quia Angcli
pt virtm
mttma tt-
ipfas
quatenus non mouct

partem vn^m aha quiefccnte, vr contingit in
progreiru, {cdquatenusmcdiameilla virtutc to-
tim frimi
tum homincm mouct prim6,& fccundum omnes

fuas partes,(icut moueretur ab Angclo.
Qjia in
Stnttnt! M-
re
Durandus
in/^.d.^^qtuji. 7. tenct
&
ncgatiuam.diccns oppolitum circinopinabile,

h(Siicium. Paludanus ibidem tjuttjl. 4. docct hanc
eflc probabilcm , eamque tenct Ocham. in 4.
ftltind.
^w/.t.lupplementum Gabrielis
6)^.44. ^- i.
AflSrmatiuacftDocVorisin tcxtu eam tenet

qaem fequitur Suarez in ) p.tom.i.
:
jt^mMtin
fitpriiti. to.tf. 7.
dtJput.^S.feB. f.SatiS i.i.traa.i.difpMt i^.fe^.ii.
Anglcs de
heatitud. art. 5. Balfolis htc qu*l}. 1.
Conimbricen.i/r^ff./r</(r anima fiparata
difp.
i.ertqiiecoromunior in Scholis;quamdoccntdifcipuliDo(ftoris ,& Abulcnfisi cap.\y.

6.rr.
Math.ejutfi. iG.&c Palacius in ^Jifl.4,^. difpnt.^.

Lii(itJnus i.tom.de heat.lih.^.tjHttfi.^.art.i. proi
trtbMti.
bar Do(flor a rationc inueftigandam eirc hanc
potemiam, quamuisexperientianon innotefcat.

Frimo dicit inconucnicns cire quod anima non
polfet fcipfam raoucre ad locum diftanriam
quiactiam corpus fcipfum virtute narutali ab
intrmleco mouere poteft.. Secunda ratio eft defumptaa termino:quiancmpe eft adcA impcrfe,
h. Rati.
Kti.
'
^'is.vtinvirtute adiuacuiuflibet teneatur corporis ; ergo ficut corpus moucrc pofl(:r, & fc,&
aliud
tiiic
fi
fibi
coniiin(2um,
ita
& anima, qiirdefini& corpus mouere,
potcft cllc inioco.potcft
feparata.non organicciquia in co ftatu anicarct organis.
eft
ma
ConHrmatur,quianon rcpugnat
Cmfir.
ius,& virtns ,qua fpiritualiscft: quia

gnaret Angclo
rcpu-
fic
non qui impcrrcifka cft qnia

motus connaturalis connenit cor-
principiuin
pori
talismo-
ipfi
quod
imperfc(ftius
anima.
eft
Tandem
anima gloriofa fiium corpus lic mouebit :qiiia

t/tlabunt, cr non deficient &c. qnod denotat motum illum non fore progrcfliuum qunfi fiintiOa
,
in arundineto dffiurrent
nes Do(floris
Ha; ratioquibus confirmandiscontra Du-
random nunc non
Scc.
Sap.
}.
infifto:id tantiim infinu4*
ucrim probari pofle animam feipfam moucre, &

alii^la fe fimili rocdio;ex quo probari potcft
motus progrcfliuus^ priori,&cx indigentia naeniZ/i fMi, tur;e

fii* fund-
tMTviTtm
animalis
,&
exappctiru abfentis cogniti:
quia fimilis etiam eft in anima
fepp.rata
vel cflc
poteft naturalirer defidcrium abfentis loci
^"^
proJntlc feipfam
KrAat^jirtHt*ri rrutiuM ''^ appcfitus illc in
mouere
potcft,
nc
fit
ad
inoti-
natura.Deinde,in anima fepa-
&
&
tn animMfi- rata potcft eflc oeconomia,

communicatio ,
p*rdt ntu- difpofitio politica,quac cxigunt principium huius
rumt.
motus , quo repellcre poflet , quac difplicent ,
&
MoumttiM
*trpus fottjl.
acquircrcquzconueniunt, faltcm in cntibus infcrioribos. Qu(Nd fi anima leipfam moucrc pofeft.codem
modo
aiiud corpus
&proprium mo-
ucrc potcft.ac proinde corpus gloriofum

illutl
aptuin
eft uiagis
tnuueri
quia
& yniQ ad ipfum
7
O^'**"'
ji
jln im n!m* ^" '" *ni>n<*fit virttu motiua totim corporis prima,
& nn progrefjiHe tantitm
597
non impedit motum,neque derogat perfeAioni

connaturaii animx.-quia fi in bcato manebunt
potcntiz etiam organicZi a fortiori in eomanebunt potentiz connaturalcs animx , & fpirituaics , & maximc que faciunt ad perfedioncm,
non etunt otiofz.
Obiicit Durandus quod pars mouens debct
diftingui ^ mota , quia nihil
fcipfo moucri
moucnt
& grauia &
ieuia fcipfa
mouent
ijtmfiiffnm
ab inirinfeco,&zque primo in motu naturali. mM/>

Qu6d ver6 inmotuprogrefliluo non itacontin- "A
gat.cftpeculiaris ratio,non pctcndacx iiio principio falfo,fcd ex fpecie motus:quia vna pars no
eft difpofita ad motii, ideoque moueri dcbct pcr
alia.quq ctiam fcipfam mouet iramediatc:qu9 inftatur rationi obie6lz:eft ctia falfa in aliis motibus,qnando agcns ad fuiperfeiflione agit quia
poteft elfein virtutc ad aliquam pcrfcittioncm,
ad quam etiam cft in potentia pa(rioa,vt fe habct
ignis ad calorem,graue ad efle deorfum potcntig
oiganicz,& no organicz tacognifiuz,quam appctitiiTZ ad fuos adtus elicitos. Prjncipium iliud _ ., ^pî^
:
Duradi
hoc in fua radice:quia nimouerc feipfum, ide6 quia nihil cft in
falfificatur per
hil polfer
^,-^;
Hdiur.
& a<5bu fimul:quz propoiitiointetleâ

de adlu in virtutc , & dc potentia rcccptiua cft
falfum fi intclligatnr vero de abo, & potentia
formali.vcrum eft fcd non facit ad propofitum:
potentia,
nequead illationem
illius,quod dedacitur:quafi
nihil poflijt fcipfum
moucie quia
di(îs
ex
vt conftat
virtus a(ûs primi fzpe ordinatur ad
fui
perfciflionem in aftu fccuudo.
Obiicit fccundo Durandus nullam eflc in bcato virtutcm
viatorc
nouam motiuam
fed illa
Rcfponderm
non
quz non
fiin in Obitiiitx,
fuit in viatore, illud,&c.
omiflls refponfionibus aliorum,
qui putant in bcato accedcre ad illam virtutcm
aliquameIeuationem,vt habcat adluni>dcquo ia

fcqucntibus agetur.
Refpondeo, inquam.negando minorem, quia Refpmf.

virrus corporisptimo cftctiam in homine
in hac vita , quamuis vfus eius impcdiatur. An iiit,îrtm *jl
autem pro femper,& in omnibus,inihi incertura in nnim in
iila
eft
quia qni fubleuantur in cxtafi a rcrra
vt !e-
Legendis fortc
etiam Dcus.iicct przter communem lcgcm, cura
gimus
illa
in pluribus San(fboruin
torfor*
mtr-
'^^^
virtutcconcurrir. Prztcrea.fortc diccret aii-
qu6d iiii , qui dc noifle dormientcs fcandant niuros , ctiam fi moncantur, nifi dicantar
moueti ab aliquo fpiritu afllftente quia iiie moquis
non eft naruralis, nequcctiam progreflfiuus;

quia non fcandunt rcptando. Scd quidquid iic
dc hocfquod aflirmarc non pofluraus cum fundamento ob caufas uccultas ) in anima feparata
tus
ac etiam vnita corpori gloriofo datur

tis
vfus
taiis
virtu-
cftque ad pcrfc(ftionem beatotura
8c
animarum beatorum.
Obiicitur tcrti6 qu6d fimplex iilc motus,qoo
mouctur prim6 totum & pars poft partem fit
naturalis,& {ecundum inclinationem,& natoram
,
elemcnti przdominantis
bilitatem
9
ohitS.^.
fcd agilicas dicit ha-
mouendi fecundiim animam:anima
vcr6 ad foium motum ptogreffiuum inclinatur:

crgo agilitas non daturin beatis nifi ad foluni
motum
progrcfliuum.
Rcfpondctur illum motnra cfle ncotnsm

non paturalem ; ûia in corpote bcato noo
&
et ic
indinado
R*^n^,
Lib. I V.
598
Sententiarum.
MfttHproce- inclinatio naturalis fecundum dominium cledes i vir- mentoiuiT, fcd fccundum dominium peifcdtum
in
tu.t ,Ua
^^^^g^ btatx.qna: poterit mouerc finc tepugnancui nullusJocus crit

tia corpus quo libuerit ,
quz duplici illo modo agit

ad motum moucndo organice & non organicc.
Ex quibus patet
Rcducitautem hunc motum primo in cor, cuius

aliquam partem mouet non organicc. Cxtcras
ver6,& totum organicc proptet indifpofitionem
earum pro praefenti ftaiu.
Hatc tcfolutio fummariaDoftoris,qna hacrct
in his duobusprincipiis , nempetollendam cllc
ijl
&
inconuenicns
aut violentus.
minoris, < confequentisuiamconftituc-
falfitis
re agiiitatem folam
quoad motum progrefliuum
non cft confentaneura communi fentcntia:

Theologorum.
Sed eftm vna,& eadem virtm, &c. Mouet duj Q

ilia, qnx
An Ht ettif bJum,an virtus prim6 motiua totius,&:
pettntU mo- cft principium motus progrelliui in anima fit
tiutoiiMi
eadem virtus. Ratiodubitandi eft , qaia fi cilet
,
frimoytjytnt-^^^c^ virtus
niod6,&
in prxfcnti vita
haberct
tuifrogref-
^ûn, fgi,tii,nifi impedirctut fi fitdiueifa.tunc

inconueniens eft quod potentia organica,& non
organicafit eadem.
Rcfpondet Dodor elTe candem potentiam,
Kelfon/Io.
EJfeeMnd'm. quia fuperfluutn ftatuere diueifam, vbinulla eft
neceditas ex parte etFedns vtcrque autcm illc
^
motus faluari potclt iM ordine ad idem principerfininu.
piom,i!i virtmcm. Declarat exemplo , qaia aliqua perfccho poteft compeitri.' anima; fecun:
-.
dum
fc
q>jam non potcrt vt
commjnicare remotiori,
TieeUratur
pcJftbtlitM.
principii.m cius
communicct
nifi prius
piopinquiori potcft enim anima animate parjgj^ remotiorcm,qua:)tum eft ex i'e tamen non
potcft excqui illum i;fFe<ftiim vita: in partcm rc:
motiorcm , nifi priu. cxcqiiatur in partcm propinquam quia non potcft darc vitam parti rc;
motiori,
_
OrdoMitna.
.
d*pttei,
nifi
prius det vitam cordi
cor^ê aliis icmi)tioribus

.
,
^
^
i
difpontum ad rccipiendum vitam
Quod
alis pattes rcmotae icorde.

elTciit
mo
& mediantc
quia cor
^
cft
maeis
\
quam
iliae
lint
partes
proximae difpofitaf, daret vitam arquc pri-
omnibus vt contingit
in
formatione,&
totum taliseft potentia motlua in homine.

Hancdicit eircinfc fpiritualem ,
conuenien:
&
tem animac per
fc
omnem
cius
cxigerc duplicem virtutem
fcd
diftcrentiam rcducipofTc-addiuerfam difpofitio-
nem
fubiefti.
Aliud principium
eft
quod vidctur inconue-
nienSjVt virtus aliqua anima:,quaE
tu.careatomni aiftione fua
dem
elfe
crgo
cft in
vittutem motiuam in anima
hoc inconueniens
hoc
fta-
ponatur ean-
fi
tollitur
quia habet a(5lum faltera
imperfcdum motusprogrefliui refpedu totius,

& adlum initiatiuum motus non organici rcfpediuilliuspartiscordis primo difpolitff ad recipiendum morum nonorganicum,& ficut inmotu organico mouetur aliqua pars prim6,qux
ditpofiracft,itactiam non cft inconucniens aiiquam partem cfle difpofitam , vt rccipiat primo
motum non organicum & initiatiuum motus
otganici in
Hanc
aliis partibus.
fcntentiain feqoitur Baflblis,& Salas SeHtttuiMt'
&
&
Hcrentius ab eodera citatus

fupra citati ,
Miiot. inhacdiji.tjnafi. i8. ncqueetiam videtur
,
Thomas
plurimirm repugnarc D.
Oentet cap.ii.\bi virtutem
non
alferit
fitiuc
motum
efficere
quem
lib/.
qua: im.ft
aliter
contra
i.
quim
difpof
fcquitur Fcrrarienfis ibi,& in
cjuaft. i8.
iib.^,
ab
aircrunt cnitn moturaelle
appetitu cfFediiuc.
Hancfcntentiam impugnant Conimbricen-
ilhim caufarcin partc rcmotiori indifpofita.nc-
ex Philofopho inllh.i.de animacap.^.texiH
tKtmflutn.
qyg illum mouere.nifi mota parte propinquiori
lih.^.deanitnacap. 9. text. 41. vbi potentias ani-
coniingit
males diu.dit in vcgetatiuam.fer.fitiuam.appeiitiuam, & loco motuiam. Secundo , idem pater,

quia progrcfliuuSjVt omnes docent , non fit nifi
prxuia cognitionc, quod fiip(.riijs admittit Do-
tiuancqueatalitct exequi
parte viciniori
& organicc
ita
indifpofita,ac proinde virtus
motum
,nifi
& fic mouere motu
poft refurredlionem
mo-
mediantc
progreiliuo
mouebit om-
tom qHa^.^.art.
5.$. z. quia potentia
anima,eft fpiritualis
motus
dtor.
progrcfliui
qus autem
cft in
eft
corpore
&
14
}. Stmttntii *p-
qiis cft in ^;*'*
materialis
placito.
17.^
/**'
^'"*
corpo
Dcin-
Ad rationcm autem difficultatis pro parte nc^ j

r
i
j
8^""^ pohtam, rclpondet quod cadem potcntia
operatiua adu fi ilicet immanentc nequeat ilia
modo clfc fimul organica, & non organica. ReZtdempite- piignant'air huius docct ex eo quod potcntia
tiaiiijutt
non poGit elTc ratio recipicndi primo operationcm.q.iac nata elt primo rccipi in toto , vt lubic1, g ^
aic ftmul. <ô inancdiato ; nec c contra totum primo feipfo reciperc operationcm quac piimo nata eft
de.motus ptogrcfliuus eft organicus ergo a potentiaorganica :potcntiacautem organica: fpe(flant ad animam fcnfitiuam, vt omnes conccdunt,fequitur intentum , nempe potentiam loco
motiuam progrcfliuc eire diftindam a motiua
fpirituali non progrcfIiua,quae competit animae
mo-
j -
tus progreffiuus fequiturcognitionem phatafti-
yrrtittr
qnia id inuoluit contiadiTotentlaepe- Aionem.. Operatio autcm organica nata recipi
cam in brut6:ergo in hominc ctia
fUt-
Scluttur rttio
/-
dubitidi
rccipi in pofcntia
ratiu.
intotOjfciiicet ex
organo
&
forma conftituto:
non organica , qualesfuntopcrationes

(flus
&
ir
Taliiua.
primd
voluntatis, rccipitur
& non xw roto
niti vt eft
Potentia autem fadiua
intcilc-
in potentia,
potentia.
,
qua: agit in aliud,
tam oiganicc, menon organicc,id

iinmediatc influente adlioncm prim6
poteft clfe principium agendi
&
principium ""*^
1'otentia auten animalis rcfiJct in
reexcommuni Philofophorum
ncs partcsfimul,& nonorganicc.
"^.^
membris,
1 1
fit
tenclufiemi
non
Afplic*tur
in ftatu vitx przfentis
jrjtt,Mntt
//*.
ex natura fua
fes,& poft eosLufitanus citans ipfos Ub.$.in
.-
,;,
eoriiit.
tum autem illum dupliccm
eciam continget in rcfutrc6lione ob fimilem rationem.

Simiil ergo niodo , licct ahqua potentia in
anima fit naia caufaic motum in corpotc,nequit
vt remotior
^f^,^
orgMiucm''
fuperfliitatem,\bi potcft paucitas fufEccre;mo-
de anima
difpofita
*"
ania afor.c corporis Chnfti, cuius anima: aeque

primodedit viianicmnibns partibus , quac format.T fuerunt in vhima difpoiiuone ad vitam:
Cxcat
Potefl ggert
*"'<''"
rationali.
Vrgeri poteft hxc difficultas vlterius:quia
fcqui poteft
fi-
am.
difi-
ne operationc intcllei5tus,aut voluntatis;& con- //.

quia fit in pueris , amentibus ,
aliquando dormicntibus , in quibus non eft vfus
firmatur
&
cognitionis intcllediua:
fcd
fi
motus progrcf-
fiuusin homine proueniret k potentia motiua pTogrrftum

animz,qux eflct fpiritualis,& non organica,non pottft ,jft t^
pofTet eiFc cx fola cognitionc phantaftica , aut /^'* "/-
diantc inftruiDCnto corporeo,&
fenfus
fed neccfTario fupponerct
cognitionem
eft, fcipfa
intcllediuam,& adlum voluntatis
etgo diuerfa
efl
J"*^
"'^*
DiftinaioXLIX. Qu^ftioXIV. 599

efl progrefliua
hominis i fua motiua
aniroz primo. Minor probacur
quc
eft
quia quzcun-
runc ad perfediorem cstufam
& voliciuus, & fubordinatur incellcdlui &
cucioillius
rcmotum
cft
vo-
locomociuain Angelo,
quia principi(i buius mocus
cognitio,& appetitus
ergo in fub-
fiancia (piricuali,qu<i fpiricuaiis e(t,mocus poccn-
tix mociu,quz licei compeciCtdebec fupponere

cognicionem propriam fubftancizfpiricualis,
confcquenter etiam appetitum rationalern.Hxc
&
ratio confirmari poteft quia homo , qui habec

animaro fcn(itiuam,debet habereeius proprictatesin(eparabilcs & qui ed animal , non difFerc
a btuco ergoqiii animal eft per animam fen(iciuam , non minijs pctfcdc confticuicur in ejft
:
frtgrejfiui tn
kmt.
fcn(iciui,quim
tjff
brucum , im6 pcrfcdlius,
animalis exccdit pcrfeaionc brutum
(icucin
,
fed in
bruro anima fenficiua cft principium mocus pror

ergo cciam in homine ergo illa , qux
compccit racioncfen(iciuz bomini , eft alia pogrcdiui
16
ftnttnti
Dt/itrk.
conuenicqua cft
racionalis.
Hx racioncs reddunt mihi difticilem hanc rcfoiutionem Dodoris.
Rcfpondetnr camcn , & (i affirmaciua (ic probabilis : camen negaciuam ctiam fatis probabilcm ertc authodcate Dodoris, & aliorum. Dato
enim quod (it potcntia mociua non organica in
hominc ,Philofophus non concedcrct cameftc
,
(inevllo fuo i{ka

ttttntU
deinde philofophia docec
etiam tollendam
#
lin in htnilnt nltiorit
e(Te fupcrfluicatem , (i pcr pauciora vcritas faluari potcft. Data ergo ex com-
muniori confcnfu Scholz potentia mociua non

principium vcriufque
motus nequecftinconucniens,vcpocencia motiua hominis^c altioris ordinis, quikm (ic illa
bruci , liccc in conceptu gencrico , & abftrailo
conueniac nam
in ip(is gcneribus brucorum
tdinii,qu*m ofganica.hacc potcft ftacui

btknttt.
:
&
& modusmocus progrcfli-
potenciaprogrefliua,
ZHinrfk
tft
iasliit.
magis quim fpecie difFcrunt : ali:^ enim eft

quaduipedum,alia auium , alia pifciuru , alia reptiliiini, licet omnia conueniant in concepcu
ui
&
abftra6lo,& gencrico fen(iciuz ,

tnotiux organicz. Hc ipfum declarat ^ pofteriori diuerHtas
inftrumencorum
^tinm hfS*nf!t
minit gtniri
rtmett dimtrCn m (tnp-
& organorura
faciencium ad
mocura:crgo in homine (icuc eft gradus (cnficiu genere remoco diffcreps a (enfitiua bruci,
quia fcnficiuahominiseft fpiricualis, & immacerialis
timm bruii.
&
toca in coco
& coca in qualibec partcj

& non tota
fenlitiua bruci e contra matcrialis
: (ic etiam non lepugnac

fen(itiuam hominis vindicare fibi diuer(am gencre
mociu^m ,
in gradu pcrfcdkionis cxcedcncem
mociuam bruci. Accedic qu6d fpecie phyfica diucrfa (inc in racione formz anima fenficiua tanrum,qucft bruci,&anima hominis.quscft rationalis,
identicc fcn(itiua, ac proinde diocrfuhi principium operandi (ibi vindicac.
Quibus po(icis,refpondeur ad argumenca oppo(ita , ad illaquaeobiicic ptacfatus author, iam
in qualibet partc
&
&
thiltfi^tu rcfpondit ipfe Doôr in tcxcu.

aucem
non ctgntuit obiicicex fententia Philofophi , admitco
illura
pittntinm
fuifte in illa fencencia , ficut
pler6fque natuta^
Quod
&
îritmnUm
ihttiunm im
les.qui ex cfFcftu
& k pofteriori per ca
qu
vi-
dent,& reperiuntur in effe&a , proceduni ad cognitionemcauf, neaue maiotem perfedionem

caufac.vteam cognofcuntex folo effeka , tribuunt,qulim (it necedarium ad po(itionem effc-
^s
inbrtico autero prpgrefliuus organicus
fit
mocus
fiat
hominc non difcurmaxime c6m cite,
pcr organa: Philofophtii
ergo non cognonit alium ftatum , neque animtp

couuenir/e potentiam motiuam, non organicam
auc moueri poiTcab intrinfeco alio tpotu , qiiana
organico, cuius principium coniecii cflc potentiam organicam,eimque ftatuic faculcaccm fenfiAllud ptiitr
liua. Eft & aliud ptincipium ab ipfo receptum, /
pj^
ex quo neg^ret mocum otganicum prouenirc k ttfefhi.
potentia non organica : quia iropcrfedlionem
effcdlus ipfe rcfert in caufam : idcoque ncgat
Deum agere immediate feipfo fine concurfu caufx inferiocis cfF^dum contingentem fublunarem.ne contingentia,& impcrfeîo efFc6lus redundaret in caufam (ic cciam negarec mocun^
progrefliuum.qui irnperfecaus cft ,fieri l poccncia mociua non organica , quas non dependcrct
ab inftcumento co.rporco , quanciim eft ey par:
te fua.
cencia motiua ab ea,qux cidem
Smftiottur
macerial^n) , Hcut
,
habecanimabruciipro fuftcienci etiaiQ
principioiimilis.motus in
& (imilicer racione
ftn-
fe
fiinguicur iibruto,cduenic ei.qui c(l incclledliuus

luncaci,vc pacec eciam de
Anim
etiam
que pocencia fpiricualiscQnuenichominiiVcdi,
pttHM frimfifiS mctut
&
por roociu^m organicatn
Alij ver6 (equentes
curfum cenuerunc
Philofophum cundcm
quanturo ad infticucum prsfens,nifi vbi racio confencanea fidci.auc ipfa 6de$

obuiacjncque fecus dcmotiua difTcrunt^quam de
aliis
18
organicis in horoinciDofflor aucem ex prin-
cipiis
admifCs a Theologis , nempc in anima f amociuam non organicam,atqnc adc6
tionalidari
etiam in hpmine eandcm

vtrutnqne
cfte
ilUm
reducic in
motum iuxta principia po(ita,& oftcn-
hoc nullam inuoluerc repugnantiam quia

anima,aut Angelus afliftens corpori ^nimalis poteft mouere illud motu (imili organico,
quantum ad progreirum , ^ fortiori anima vnita
dit
ficui
corpori poteft excrccre
omnes
fuas facult^tc^
it)
corpote iuxra modum connaturalcm operandi,

prouc fert eius difpoiicio pra:fens.
Ad aliam obiedlionem k nobis praemiiTam.
&
Rcfpondecur poccnciam motiuam hominis

quoad a6lum perfe<ûm fuum fupponcre incciIe(5lum , & voluncaccm , non vcr6 quoadalnra
mocus
19
Ad mHh
^,*^',art,
progrcfliui necefFario fupponcre,liccc hic
etiam ex iinperio foluis voluntacis ptouentrc

poflit ,etiam repusnancc appccicu , vc quando
adhibetur in opcre dilficili ,
atduo , cui tcpu- u,tu(*T^
gnat appctitus ex inclinatione innata potentiam grrjfiuuii^
motiuam non organice fic fubefte appetitui,& hnmint ptftf^
cognitioni imaginatiuz , quac fluunc cx eadcm /<*?**'
&
radice anima;
mocus
& fubcire
non
Aum
inquam,quoad
inconueniens quia (i
effec potencia mociua organica in homine , iic
fubcfiec appetitui ex imaginationc', Hcut ipfe
aAus progrcfliuus ci fubcftquantum ad ftacum,
pcogreffum^&applicacioncm pQCcncijt , i qua^
proccdic,& quc alioquin non agic ex nacura fuaa
progrefliui
cft
&
ni(i
vc applicaca per
appecicum cx cognicione,
Qu6dergohic aûs procedati
poccncia
rooti->
ua non organica.non tollic ordinemeius ad cau

fam rcraocam :acpcoindepotcntianonorganica
cidem fubiicitur quoad ipfuip aûn[) aVtabet^
procedit.
Deinde
nem,&
(icut ipfe intelleûs recipit
applicationetp ab imaginationc
luntasab appetitu, nullum
eft
motiovq-
&
inconutnicns
vc
motiua non organica abiifdem recipiat applicafioncm quoad eum zCtam , qui ab ipfis vt caufit
rcrootis natus cft eiTe ; ex qqo pacec ad racionfm
concedendo anceccdcns cum confequenî^. A4
Confitm^tionet%coocfdo (nioxcn)i& ncgQ M|-
''f*
if/iwu
^J!
6oo
Lib.
notcm cum
fua probatione
V. Sententiarum.
tiuara potcnciam hominis
moverum (it
quaniuis
non
terix
Ad fecundam confirmationcm
se-
fitiui fint
fenli-
tiuas ciTe proprietates animae fcnfitiuaE,licci ex
froprietates
nimM.
radicceius oriantur,veloriripoffint,vt in bruto:
dlione
Aliter fen-
tiendum de
proprietati-
de proprietatibus mctaphyficis,
&
licct
phyfica
quentia
fumeft
totius fubftantialis,
ejfe
\ partibus.
forma phyfica,
& fecundum
tionem,ita etiam forma

tut proprictatcs
diuer-
phyfico,
fimplici fccundLim<r/7?rcale ;quarationc
lium Vienncnfe
animam
definiuit
&
fu*.
teriali
vt
qua: cft <ôrma hominis. Et ficut
Ter mllam quduatem reddt
ko-
"""'"'
in ignc proccdit ^ prircipiis fubicdti.in
qua: cft confidera-
phyfico in homine ;
dicendum de motu progrcffiuo ho-
& bruti
effe
pollc abftrahi
communcm con-
fupponant
licet
de
aliis
diuerfa
potentiis fenfi-
tam,
homine fecundum totum
in
ejfe
animx,
quodfacit diucrfitatem phyficam gcneiicam

fpecificam
phyfico
tamen hoc non attcnditor
qui de
illis
&
Meta-
agit fub rationc tranfccn-
denti,&abftra6lo.
fic
C H O L
Potentiamatiii* in
particula
illa
foima
homine, & bruto patet quia licct alitcr,

& aliterconftituantur in bruto ncmpe per animam fccundum partem & non fccundiim fc to-
rationalis,
exclufiua dcnotat imperfedbioncm forma:
eft talis
& negaturconlc-
tiuis in
qna: vulgo ab Animaftis appcllatur fen-
animx
vt
qua inadacquatc concipi-
principia proxima. Item
fitiuatantum ,ad differentiam
progreffiuo
ccptum ab vtroquc,
fic
motu
eodem modo
minis
Conci-
/nmiturfhj^
tiontlii
vt agit
fola
tio vtriufquc forma: in
&
rationalis eft,e(Tc forraam corporis per cam

fumptam in effe fimplici phyfico tribuitur
principium motus homini , pcrfeftiori modo,
quam illud habet brutum ab anima fenfitiua ma-
forma
aqua vcro a caufa extrinfcca
rationalem,
quk
r-
realiter oriatur
vt ex radicc cius oriunejfe
aquam
phyficam compofi-
confideratur in
fenfitiui
Sicut crgo totum phyficum
attenditur penes compofitionem ex materia,
in conce-
ejfe
illata:fic enim poflumus abftrahcre conccptum communem calidi ab igne , & aqua
quamuis aliter fe habeat calor ad vtrumque, quia
vt proptictas ad ignem vt forma violentaad
fcquuntur
quod
in
tutiua cius:quia hoc cft falfumjlicet principalitcr
tamen ipfum
& fpecie
ftrahitur a
eft
tur
homo & brutura
a radicc formas oriantur. Conueniunt enim cx
Anim
ab eadem
ficdiircrendum quafi fluant a folaforma confti-
partibus componcntibus radicalitcr
phyfica diuerfa in gcnere im- mintfejni

matetiali in bruto enim Conccptus potenti* tur i>w>
motiua: abftrahitur ll toto in homine vcto ab- inbrutevtri
qux confequun-
quas funt totius primo.licct ex partibusiuon
difFercntiis.
aliifquc
dem rationis formalisin vtroque , aut fluerc in

hominea concepta abftradlo animi fcnfitiua:
ttn phyficis
tur totum mctaphyficum pcr difterentiam fui
e^ metaphy- conftitutiuam ; nam in proprietatibus phyficis,
ficis.
perfeftionc
nego tamen principinm motus progreffiuieiuf-
his crgo
proprietatibus phyficisaliterdiirercndumcft:
&
ptu abftradlo
&
Dc
fed ex concutfu na-
Concedo ergo quod itaconueniant
operandi operatiunes fibi conuenicntcs ,& ad

quas ordinatur: hoc autcm habct in propofito
pcrfcdiori modo,
a perfediori principio ficut
anima.
quae ficut poteft elfc fc-
funtcnim proprictatcs totius , quac conftant cx

anima,& corpore,l'cu mixto , vt organo. Ad faluandas autcm proprietates totius in hominc fufficit quod ex anima habeat qua:cunque principia
conftituitur a peifedliori
progrcffiui
ita rationalis,
communicat toti , & matcri<E prout eft capax, &

difpofita ad motum. Ac proinde fuperfluit aliud
principium motus inhomine ,quamuis ncccftarium fitin bruto Metaphyficus autcm comparans vtrumquc vt conueniunt in ejfe animalis,abftrahit conceptum communem fcclufis imperfe-
rcfpondetur
fupponi.ncmpe potentias
in primis falfum
motus
non
feipfa
orfim a matcria.ita etiamci compctit habere principium complcium fui motus ; quera motura
10
poffit conftituere
principij
quod etiam per voluniatem applicari poQIt &

pcr eam folam applicatur fortc m beatis quoad
motum non organicum.
SUiomoJo
ci conuenit,vt
totum in rationc
etiam cx cadcm impcrfeftione
Jnquantum fupponit
prcisc perappetitum rationalem applicau
corpuj beati
V M.
agdead mouendum fe ad omnem locum
O* fitum^frobat quatuor ratiombuj clans.

f
Rkh. prsf.
d.4. ar.gf.j.
D. Thorn.
^.1.4.3.^.1.
/""^ Varto
V-i*cl
cfl:
vidcndum dc illa
agilitatem
difpofitione ex partc corporis
& eft hic vna opinio
corporiseft aliqua qualitas,per
qnae requiiitur
quod illa difporuio ex parte

quam corpus redditur habile vt moueatur ab anima
,
quae ponit
fecundum eius virtutem motiuam;5c per illam qualitatem, vt dicunt,auferuntur illa,

qux modo impediunt ne corpus facilitcr moueatur ab anima fine labore vnde au5
ferturgrauitas,qu2e impedit.
Corpiuglo-
nofum non
reddi agiU
per
quall-
tatem.
Et probatur per Auguftinum,2i./f C/w.D^/.f^/^.io.vbidicitjquod tunc pondus grauc corporis auferetur.

dominctur
8
Iftam opinionem non intcIIigo,quia quod maneat corpus hominis
in co rcrra>& tamcn non mancat grauitas eft omnino inconucnicns ficut diccre,
quod fiat Sol, vel aliud corpus caclefte, & dominetur in ipfo tcrra 8c quod non manon
ncat grauitas, manente tcrra cftet idcm dicerc ficut quod remanerct lapis ,
eflet diirusmon video crgo,qu6d per illam qualitatcm tollatur grauitas anima cnira
humana non perficit corpus quocunquc modo difpofitum fi cnim cflct corpus ho,
&
,
&
minis
ita
dcnfura,ficut
uitacem, Sc
aurum,non cflct perfeftibilc ab anima:ita
aiias qualicaccs
fi
non haberet
gra-
nacuralcs ruas,non cflcc perfedibile ab anima.
Prxccrea,
10
DiftindioXLIX.
QujEftioXIV. 6oi
non cft capax lcuitatis quia quando
Practcrca.corpixs horoinis
aiiquid dctcrminat
vnum oppoiitorum, altcrum oppofitoru non potcft fibi incfle,ncc pcr fc.pcc pcr
accidcnsrcrgo corpus humanum cft rcccptiuum qualitatis,qux rcpugnat grauitatii
ribi
Ci
non cifet dcccrminatum naturahtcr ad grauicatemiquod apparct fairumicrgo pcr ta*

lcm formam non crit corpiis hominis agilc.
Prxterca,illa quaiicas fi ponatur,non cric quahtas ahqua cxlcftis ergo vcl eft qu^;
htas mixti
vcl clcmcntaris
fcd nulla
moucatur ad omncm difFcrentiam

nc bcati poflunt facere.
talis
qualitas poteft dare agilitatcm corpori
pofitionis
& ad omncm locum,quod tamco
vt
tw*
Pracicrca.fiahquaqualitasponacur , poncrctur proptcr agilitatcm ad motum rcf-^"^?*^^

:crgo dcierminat ndvht : fcd omnis forma deccrminans ad vht^ deccrminat ''"" /'"".^
pcdu vhi
quod detcrminat clcmcntum ^^^^^^^^^^^^^ tMemMl

dctcrminans ad t/^/,magis addct fatigationcm, quao) agi- ^^^^ ^y^
litatem ad motum vnde oon vidco quomodo vna qualitas poific darc agilitatcm ad
omne vLi furfum,& deorfum crgo cum qualitas nobilior qux cft charitas inclinans
adadionem,iDchnetad dctcrminatamatflionem fiue opcrationem j $ naturalitcr
omnis forma.quac inchnat ad motum,inclinac ad cietcrminacum motummon videcur
qu6d pcrcalem qualicaiem habec corpus beaci agiliiatcm ad nioium , quia non cfl
dcterminatum ad ahquod vbt.
addetcrminaium
mixto.ergo
illa
vbi
vtadi^î, ad
qualitas fic
:
IltMm Bpimonem mn fWfif/f* , &c. Impugnat

fentcntiamcorum ,qui dicunt oriri a quadan) rmpMgmsti
qualitate in corpore , qua tollitur eius grauitas/iif'4
fiuck Deo.fiuepcr ipfamqualitarcra , noncuro. f**"'^
Conftac fentcntia duabus parcibus; quarum pri- '^f^^^lf^.
t
COMMENTARl^S,
/^ fario videndHm efi,8cc.De principio
'
11
Art. 4.
yri fen-
titUtUfti-
v^qnodagjlitascopecit corpuribeati,vari2
DuAorum i prima cft quam hic
*""' Dodlor piouenirc lcilicct a qualitate ,qua
font fcntenTiz
ifiMgilit
corpus rcdditur agile
*!*
qualitate.
i.int*nt.
jj^fy^ j^ 4.</.44.^.i.<rr.}.ftatuunt eam
Aliqui apud
Bonaucntura
art.^.ijuttft.y.ad
pori beacoprxdominacur.
qua-
rcrurrcftione cor-
vero dicunc
Atij
dif-
poDcre tantum corpus , vt facilius moueatur ik

virtute mutiua naturali animx & tolli pet cam
grauicatcm a corpore beati Sc hxc eft fcnccncin,
quain hic impugnat Doftor. Alij dicunt cire
qualjcacem rupernacuralcm,qua niouetur corpus
,
ySm.
ad
quemcunque iitum
velocicer
&
(ine faciga-
Hxc placci $u.irio loco
tionc,aut rcnftcntia.
fu-
pra citato,qtiam cribuic D.Thomat, D.BonaqCn-
lurx
& Richardo
qui camcn illam fenccnciam
uon doccnt , neque qualiucem
ijlam etrc iCti-
uam,fed magi< iunt in opininne proximc cicata.

^.^tnttnt,
docenchuncmocum
Alij
fieri
a folo
Deo
af-
beato; itafupplemcncum Gabrielis in 4.

d.^^.tfit^fi.i. Ali| vcro afHrmanc virtutcm fupcrfiftence
%JStm.
nacuralcm per
modum
concurfus communicari
animz.quo Deus concurric cum voluntarc
Bcati
qua
inftrumentomotus ad qucmcun-
fecundikm potentiam
eius obedicniialcm
Dcus vtitur vc
que ficum. Hanc Suarcz
Rii hardns
in hacdift.trt.^.cjntfi. i.
i.
Argcntinas
(]u(i.
.art. 4.
S"tus
,^^.4. 4rr.7.Palacius</.4 Prob.ibiIem hanc ftntcnciarn docec Palud.j4.(i<4.v^rf,'?,4. r. 1, Dii-
rand.^</?.7.M u'or in hac
dift.
^h*^.
Cpnim-
8.
briccnfes in i.decdle cap j.art.i,
Contrariamdoccr hic DoVor,Baftlilis
<f*ff.j,
rr.^.Gpiliclmus i Rubioneîx^.}.4rr.i. Suarpz
ufr*trsr
fipra ftt.^.A\3i\\euC\i in Mattbâp.ij.tfUdft.iiC. uitmttî^
Sc videcut D.Thomar loce titatt
4. Prob. t Do- htat*.
{kot manere grauitatem in corpore,qnia eft conr
fequens ad materiam eius,qux cft tcrra
crgo in **?*""' '*'
dominator incomateria e.cmenti tcrrz.nonmancrc in co qualitArem , aut

proprictatem connaruralcm clcminti ficut in-
Coueniens
cft iicut
quod fiac
Deindc.quia
diccre
ellet
aiiquod cslcfte.
Sol, auc corpus
requiricur illa
maccriam denfam, vc anrum,ficuc maceriam raram, aut icucm.

Pcinde quia corpus humanum non eft capai(
cui pcrinde rcpugnac informarc
vnum
quia quando aliquod dctertpinat
fitiî
tet
ccnfet
diftcrit
'
hac
d.
^.ttrf.y.
tandem dicunc hunc morum prouenirc quidem a pocentia narurali motiua ipfius animz,
non nuda tamen fcd elcuara pcr quand.im quahraccm fupernaturalem , qux vires addit , Sc ad
celeritatero motus ram progrefliui , qu^m non
Alij
organici,qui
motusfccundum fubftantiam ha-
beri poteft ab ipHs porcnciis nacuralibus bcaci}
non camcn cum
tanta celeritacc, nifi adiuuentur
^didâ qualirace.Hic tenec Luntanus4rr.).f.).,
16.& 18 Hatfunt c6iefturar Dodloruinquxftione obfcura;fentcncia Dodioris infca fubiicietnus.

ScHi Offr, Tm. Jf,
"*'
leuitacis
de impaflibilitate. Ita
probabilciji
iribuit
Rf^nVw
cunnaturalis difpufitio vc infocmetur ab anima, 4 mftrvt'
Soto: hic autem longi cft

ab illa opinione.qui docet ex perfcda antmationeproucnire taiem tircucem , ficuc dicic (imilc
quam
j^^
contienicns
nequc per accidens conuenit ci oppofitum crgo cotpus humaniim non eft receptiuum qualitatis, qua tollji?
tur ab eo grauitas ipfi connaturalis , qnam ncceirari6exigit,ficut 8: mattriam cx qoaeft. Pa-
y^F.4.
t.Stmt.
tenec Albercus i ^.d. ^^.art.\-7.4idjirit/ium D.
D.Thomam
j.^4rr.^</?,
Hanc ^
macft.auferri grauicaccm i corporcbeati.
fcd vaiie fcntiunt de hac
qusin
litacem clfe cxlcftem,
%.im.
pcr
oppofitori)m,nequc per
fe ,
prxcerea ex didlJs
porum in
aliiis
fua integricate
connaturatibus
fuis
de rcfurrcAione cor-
&
cum
quarum vna
qualiratibus
tft
grauitas,
Fundamencum oppofitx fcnccntix >/><(

cum Doftore ^.Ad iffHd,Scc.
Secunda pars
illius
aif. rcio illa qualitatis,
fentcnciz
per
fuluctur
feu pocloreft
quam corpus
fiat
agi-
Hanc impugnac Dodtor:quia illa qualicas

non eft cxlcftis, vc communis ctiam tenet ergn
vel elementaris, vel mixti ; fed nuUa talis poteft
dare corpori agilitatem vt moueatur ad omnes
le.
pofitioncs furfuni
deorfum
quaquaucrfumj
quaiDuis
-i'
*
f^
fitif0f
tmr
tfS ^ttmH'
'*lj'",
'*
^/22*
'
6oz
quamuis
V. Sententiarum.
Lib. I
Deinde,
id pofTunt beati.
illa
cft ad certam aliquam fpeciem. Huc vcniunt ea omnia , quz in fuperiori quaeftione dida funt contraqualitatcm illam , in qua aliqui
naiio
qualitas
ponitucadagiIitat6 refpedu ioci occupandi:fcd

omnis forma dcterminans ad Iocum,determinat
ad certum locu v.gad illud, ad quod inclinatur

elcmcntum przdominansin fubiefto crgo forma fic detcrmjnans magis facerct ad fatigationem,qu^m ad agilitatcm quia femper rcpugnaret ad motum contrarium fua: inclinationi detcrminatas.Vnde no vidco, inquit,quomodo vna
ftaiuunt impaffibilitarcm corporis gIorJofi,idt6-
ifulitas
Htctjfrrio
tlinartf
ilj-
htum dettf'
mimuum.
quc non
fum, deorfum
adomne
fuperfluas
dicit Lufitanus
per- ReHelturvl-
quia celcritas motus ab eo eft,

i quoeft eiusfubftantia fi ergo , vt concedit,
motusillequoad fubftantiam haberi poceft per
".'"''
/""**
virtutcm natutalem raotiuam bcati
fur-
vl>i
Quod autcm
indc impugnaiur
qualitas polfet dare agilitatem
pluiimum jnfillcndum
cft
probaiioni.
non
cur
&c. Probat autcm illam qualitatcm ncccflarjo habere inclinationem dcterminaOmnit fiT- tam.ficut alix form^ habent
quia charitas,quac
m,etiachedperfcAifllma qualitas adiua, &fupernaturaritiu inclinM
dtterminMii. liSjhabct determinatam inclinationem ad adlionem,& vniuerfaliteromnis forma ,qua: inclinat
ad motum ergononapparet quomodoillaqua-
ctiam celericas
litas potcfteircprincipium moius ad omnc vhi,

ad quod corpus beati moueri poteil.
Ex his facilis eft impugnatio aliaru fentcntiaHtiiciuniur rum;in primis hunc motum ficri a folo Dfo, fumli* ftnten- perfluc,& fine fundamento aircritur.cum potenti*.
tia motiuanon organica animac fit adiua rcfpeVmfttri hUc 6tu eius habet ergo
adlum fuum ficut & in Anmotum k folo
gelo. Similiter,reducere hunc motum in potenDte.
Ne fitri fer tiam obedientialem.fit fine fundamento , & fufotintiam
perfluc, cijmeius principium motiuum conna
rum vclle habere maiorem celeritatem motus, CtleritMTKI)r

quam ipns ex naturali potentjaconucniat,neque ,^ , ^p^^^
in motu habituros bcntos, quam fit illa,qu compeiitcis ex virtute naturali motiuaj
ex Scriptura enim
motus
turale inueniatur in beato
excedit
talis
qualitas fupernaturalis cx
quia nequit concipi
eodcm
principio
maiorem requiri :qu6d fi in cadarctur,tuncinconcurfum diuinum magis

congruc.quim in principium aliquod diuerfum
pcrmancns pcr modum formx rcducerciur , Cifu
mtiiiam rt''""/"'"^*
cut contingit etiam in via perfeftionem exce-
dcntem effc<ûs extraordinarij rcduci in impulfum, & adiuturium aftuale,& non habitualc.
'?""
Acceditvltim6 qu6d videatur oppofitumeffc r'^^
qui
ponequia
magis cx fcntentia Antiquorum ;
4 ^-.
bant qualitatem carlcftem , intcndebant domi- t^Harum.
nium eius fupcr grauitate corporis quo motus
furfum rcddeturfacilior, & locus fecunduminclinationemillius qualitatis & mocus fit natiiralis. Qui qualitatem ftatuimt non adliuam in
:&
principium indiffi^rcntcr mouendi ad omnem locum. Quomodo enim moueret ad locum nifi inclinaretur ad locu ex fpecie fua, quz
(icdeterminaraefti itaetiam habct detcrminatS
inclinationem : quod patet tam ex aliis formis
corpore
idco
eam
allerebant
vt tolleretur refi-
ad motumexgraaitate,vcI tollerctur ipfa

grauitas.Cztcrum referunt motii ipfum in virtutenaturalem bcacijqnia fuperfluumipfis videbatui ad illum cfFcdlum exigerc aliam virtutem.
ftentia
tum,
quia inclinatio ad locum refpicit aliquem determinatum ,

non vagum : quia omnis incli-
&
C H O L
conftat
ex alio fine diuins prouidentia:, in illo ftatu ce- fotentUm
e(fe
non
leritatcm vllam
qualitas poflit
naturalibus, &fupernaturalibus cognitis
crit
&
fuperfluc additur
quomodo
quod
lifficient, x\or\
non
cuius virtutem
motus. Deinde
conftat nifi
ex alia parte voluntatcm ordinatiflimart) beato-
Nonperqun-
non
celcf.qui pcr volatumdefignatur
iefe(\ionem,volal>itnt,& non
cbtdiintiate.
Vcl vnde conftat celeritatcm
maiorem
iittem fuftmaiurnli.
V M.
'Dotem agditatis ejfeintentionem , O' ferfeSitonem maiorem T>irtmi motiua cum

duflicut imfedimenti corporij ad motumi^ collatione bonorum jpirituum î-
emotione
talium.
De
hac doSie agunt Patres in iCor. 1
epift.y9.Hilar.in id Pfalm.
infiitut.cap.
jid
ttttem nihil
fitpernatHrale rtqni-
3 B.Si
.zAugufi.
fumpfcro
3 .f///.
i^ Q^lih. to.
cap.
8.
pcnnasêJ^f. îde Simanc. de cathoi
3 j.num. 6.
&
Efpondeo ergoquantum adiftum aniculum,

dico quod proportionata
X\agilitas,quacrequirituradmotumbeaii, poteft cflc linc fupcrnaturali quocunque additocorpori,velanimae:non chim oportct cx partc animac ,nifi qu6d virtus motiua fiat pcrfcdior & quod refiftentia accidcntalis cx parte corporis tollatur:
& vtrunqucpotcft ficri fine fupcrnaturali addito:quiaqu6d modo inanima virtus
non eft fufficiens ad motum , hoc cft vcl quia cft impcdita a corporc vcl quia in fc
cft diminuta ; & cum eft fcparata , auc vnita corpoti gloriofo, intcnditur,ficuc virtus
beati vifiua inrcnditur refumpto corporc gloriofo quia,vt vidctur tunc poterit finc
difficuliatc vifibilcquodcunquc vidcre infpicicndo. Potcft crgo potentia motiua in
anima intendi ad gradum pcrfcdium , quod fufficiat ad moucndum corpus illud finc
fatigationcncc lamcn cric noua potentia ficut ncc virtus vifiua intcnfa in bcato , &
^
ttgtli-
"O
Duo
impe-
iiimeta rno-
ttu anima-
lu t tjtta ad
vbi amoHtbnntur 4
corporegUritfi.
non beaco
eft alia
potentia vifiua.
Ex partc autcm paffi fcilicct corporis mobilis, amouebitur duplcx impcdimcn

tum,vnum ex parte organorum virtutis motiuac,quod eft in iunfturis, & neruis quo
impcdimcnto remoto fit trahibilitas & appHcabilitas maior in cis ;& amotio iftius
impcdimenti maxime rcquiritur ad agilitatcm in motu progicfliuo , ad qucm mouet
,
potcntia
II
Diftinaio
X L I X.
QueftioXIV. 603
potentia motiua organicc. Aliud impcdimcnium cft in loto corporc ,quod cft rcplctum humonbus gronis,& rpiritibus,& caput fumoHtatibus, & multis taltbus qux
rcddunc homincm pigrum,& quae non pcrtmcnt ad vcricatcm humanz naturx hacc
aucem amoucbuntur,fiC fpiricus boni & fubtilcs dabuntur corponbus gloriofts pcr
qux rcddctur corpus multpm agilc ad motum,ficut patct pcroppoficum dc corporc
mortuo,quod cfficitur grauius , non quia plus dc quantitate aut maccna apponatur:
fcd quia fpintus vitalcscorrumpuntur,Sc humorcs groHi inducuntur.
"J "'J^jL.
nt^T^
2,^^.
Qumto cxdiftis patccrcfponfioad quacftioncm,qu6d bcatus habcnsfuum corpus

promptitudincm ad moucndum quae agilitas non
gloriofum,habcbic agilitatcm ,
cftpcraliquam qualitatcm fupcrnaturalem corpori fuperaddicam, dcfluentcm ab
&
anima
tioncm
mtcnfioncm virtutis motiuar, cx partc animac, & propter amot

impcdimentiex parte corporis , & ôllaciQncm bonorum fpirituum
fcd cft proptcr
duplicis
fubtilium in corporc.
mz,autconcurfus fupernatur^lis.Indanciaeciam Sxtmplupi
COMMENTAKK^S.
de vifiuanon foluit difficulcacem, nequc probat '''^"^

inccncum quia poccntia vifiua,vt eft fubilancia,
non inccndicur.licec cx impuOribilicarc,
puiifi:
Agiltiu f*lmtHr Jint
ad iilHm artiatltim,
dtco,5cc.Stnmt conclufioncm propriam,
quxe<hqu6d proportionata agilitas ,quzeft in
ftrma
motu
^5
fuftr-
REffcndeo
*"
ergo ^ttMitMm
&
beaci, pofliteire fine aliquo fupernacurali
mMturtii /U-
addico,in cocpore , auc anima , diuerfo fcijicec k

diu.
Tndtmr in vircuce nacurali petfefta animz gloriofx , 8c ii
virtHt* na- difpoficionf proporcionaca in corporc : ptobac,
tnraU mnimt, quia fuf&cic ex parte animc, vt vircus cpotiua fit
Cr
Jifpefta*
m ctrftiM.
& finerefiftentia accidentalicx
perfedîoc
Virumquc
corporis.
forma
turali
&
poteft
ficri
qualitatc addica
parte
permodum
aliud,qiiod
fccz poced aduenire
curalium reddacur perftdior ,fua tamen vircus
&
connaturaiis produdiua,
mancc eadem
>
c(fc accidencia,in
qua funt
ilIi,quos
hoc cnim ge<
latum dc potentia vifiua
aut virtuti motiuz in fua
tm-
Refpondccur vd Doiflorcm loqu! Iijc iiijca ^tfptnpt

fcntenciam eorum,qui ftacuuat poccnciai animz deet^fati*
cll
pecfedlionis incrin-
ful^^cpit
gts,& minus.
gnauicivel intelligendus
receptiua vifionis
quia fubftancia non
finc fupcrna-
nus fupernacuralis tantum hic excludic,non au-
tem
&
cationc organi,& perfcdione qualitatum conna-
iuxta
/ft;>r4
impu-
exemplum
al-
ei^fque intcnfionc cx
impa(Iibilitate,& purificatione organi,non vcro
intenfionc fubftantiali
motiua
tentia
fpicituali
quamuis autem in poQutntm fw

animz, & non organica
tentia.
fpecic, aut difpoficioni corporis
crgo illud tan-
genus formae fupernaturalis quod ab alii^

ab ipfo negatur. Probat autem mino-
ttjni
non inueniatur modus hicincedendi ipfam^tamen inucnitur modus imcndendi ci ex non tefi-
ffcr*
a Do^
iattBi^
titur.
hfufficinti
rem, qui^ vircus
e(i
pa0i,& ex bcacitudinc poceniiaru intelleûaliu, quibus fubordinatur,in quibus nullaell
wttiu i
fufHciens,qnia vcl impedica a corpore,vcl dimi-
fatigatio,aut diftraflio, autdifHc.ulcas operandi,
vitfr^t-
nuca quoad vircs fcd in anima feparaca,aut vnita corpori gloriofo intenditur , ficut pocentia
quin perfedlc applicarc podinc mociuam fubic(5la<n ad excremum virium fuarum ad operîidum mocum. His anncdli potcft-cciam concurfus Contutfm
(raufz primz debitus illi Aatui,& fupplens quid- Dti.
quid eft defcdtus ex limitatione virium , quo
rcdJantur potentix pcrfcdtc* difpofitfC ad fuum
a(flum pcrfeftum.& fufficientcs.
alTericur,
ti.
vica morcali ideo
i|la in
non
&
corpore glorjofo ficut

Inttndi vir^ vifiua, quzinco (latu
tuttm riioti- ecit impaflibilis , fic etiam poterit quodcunque
m
in btit.
luminofum perfedc,&
fine difficulcace, aut paf-
fioncjillud docet Profp. lib. dc vita coiMcpIaciua
cap.
i.ilfi
inquit
corpornlts oculot tiihil vifihilu
Piofper.
creatnrn Utebit
tjuiM iruorrnptihilium
corporum vir-
tu* incorruptibilii erit,MC itm fint comparaticHe ttiuitior

effe
ûam <hfc fuit,
nonpoffit
vt
ei atitfuid vifihilium claufitm
&c. docct
(cquenci cicandus
ficat
& Grcgorius
potcdadillum gradum
tcndi
quzftionc
crgo potentia vifiua inpcrfedlionis,ita
&
poccncia motiua iniendi ad gradum pcrfcdlum,

in
qao
poflit
moucre corpus gloriofum ad om-
nes poficioncs,ficus,finedifEcultatc, finefatigationc

ucrfa
ncc tamen tunccric potenciamotiya di-
ficut
ncquc poccntia
vifiuacrit
aUa
lic^t
intenfiot.
14
ObitSi.
Hzc
tencia
mociua
non
eft
caret di6Scultate:qaia
po-
fubftancia,& non organica,
habct intcllebut,& voluntas
animz
Subftnti*
ficut fe
m*n inttndi-
go ncquit
incendi in fuo graduencis,auc vircucis
tur.
prppriz
nifi
ftencia
Ex partc pafi^,feucorporis amoaecut duplcx

impedimcncum. Vnum in ordine ad motum
progre(]iiuum,quodcfl cxinflcxibilicace iundurarum,ncruorum,& tumorc etiam mufculoturo,
quzimpedinntflexibiliiatem idoncam ad motum progrcfliuum. Aliud impeJimcntum c(l
fupcrfluitas materiz,humorum , fpirituum dcn-
aliquod addaturper
Sceti Oper.
Tm. X.
modum
er-
for-
Vi^fiti*
ttrftrif.
forum,fumofitatum incapitc,quznon pertinenc

ad vcriiatcm natuiz,hzc crgo amouebimciir , 8c
dabuntur fpiritus fubcilcs , per quos reddcntur
apti ad motum. Hzc difpoficio requinta ad
agilitacem cx partc corporis.Hinc ded.ucitquin-
refolutio
di^trmth
tum arciculum,quz
c(l
conclufioprioris,nem-
pe beacos babicuros agilicatcm cx caufis prz-
midis
dita
non ver6 cx aliqua fupernaturali adquz rcdundet cx anima , & quz fit ab bis
,
diucrfa.
SCHOLIVM
|,
^,
6o4
V. Sententiarum.
c H O L I V M.
Lib.
argumenta allata^fj^
Soluii
qux
alia
htc ponit pro
fententiapomnte agtlitatem
dit
non objiante grauitateiCorpus
A D
'
illud
quod
obiicitur
adomnem motum^
ex qnalitate toUente gramtatemy^ reddente corpns habde
oriri
oHen-
beati naturaltter quiefierefurfum.
dc Auguftino quod graue pondus auferetur. Dico
^*
jL\qu6d corporis pondus aggrauans aufertur:f<'>'/> efitm quod corrumfitur aggranat

Sdp.^.
hoc pondus aggrauans aufertur.non tamen omnino grauitas corporis

aufcrtur requiritur enim grauitas ad hoc,qu6d fit corpus pcrfeftibile ab anima ,
animam-.&C. idco
&
^.^
non lcuitas. Vndc
& inde &

,
text.c.71.
Philofophus dicit de cxlo,qu6d fi efTet vna ftclla addita , auc

atnota.non moucrctur ab Intell igentia:ita fi corpus fieret leue , non eflet pcrfeclibilc
ab anima.nec anima compararcturad ipfura vtmotrix: vndevidemus, quod leuitas
ficut
in aliquibus impcdit
_
motum.
Quando ctiam arguunt qu6d corpus gloriofum cffet grauc quicfceret in ccnP
"o>^
violcntcr cflet alibi.vt lurfum in casloiPraetcrea^fi eflet graue,tunc anima condin.
fi
Bonau
tinuc moucndoipfum.fatigarctur.
fr<tf.<j.vlt.
Ad primum dico,qu6d quando

i\x (upcrioris eft
htcr
maior,quam
funt aliqua; poteniiae ordinatx , naturahtas potcnde fenfu taiflus, qui natura-
potcntise inferioris:vt patet
(ecundum propriam inclinationem deiedaretur in fenfibili.vcl tangibili,& fimitamen inbeatis non habcnt huiufmodi adus, vtguflandi, & comc-
litcrguftus.qui
fiante graHttate
cor-
dcndi:ncctaraenfuntibi violenter fineacT:ibus fuis , quia fequuntur inclinaiioncm

appetiiusfuperioris,vt voluntatis. Sicetiamcftcijm graucafcendit, n^ fiat vacuum:
^*^"' ^^ '" maiori mundo,ita in minori vndc naturalius cft corpori perfici ab anim^> & qu6d fiat conucnicns perfcdibilceius ,
qu6d moucatur motu competcnti
&
&
ide6 fecundum inclinafnm qmef tioncm naturx fuperiorisquiefceretnaturaliter,fcdfecundum â/înnaturaliter.

ttt fnrfum.
Qnando etiam dicitur,qu6d anima fatigarcturjdicoqu^d non, quia non vincitur,
ftu glorlo-
anima:iquamqu6draoucaturmotu proprio adccntrum
^^^ cft contraria adio a corporejquc-ecflet cum fatigationc. Etcxhoc fequitur vnum
Wwr ereEli, coroliarium,qu6d Sandi in patria non habebunt fitum in caclo nifi crciftum non autcm fcflionis:nam inclinatio partium videtur rcpugnarc agilitati:fed creftio, fiue fta&(juare.
Jace>e matio vidctur cflc fitus conucnienscorpori, inquantixm eftinftrumentum animac,quia
gti ncbts
tunc magis aptum eft,8c promptum ad opcrationcra:vnde & iaccrc magis videtur efBeati fia-
naturaU,
^^ ^^^^^ naturalis
9 mje
corpori
humano,quam
yitl. 7.
vidit lefumjldntem.
^ Ad primam rationem principalem,
Tria fenera entii in

erdine
fedcre
quod
includit curuitatem partium.
Etconfirmaturper Auguftinum/w ltb,e}efymbolo^v\)\ cxponcns illum articulumj^^/r^/tw

AddexteiMi Patris , vult qu6d non dcbct intenigi de feffione corporali \Stephanui enm
ad
dicendum quod
aliquid eft ita perfecT:um,
proptcr
fui
perfetione
perfcclione fua funt in potentia ad perfcclioncm aliam,8c talia funt
accjHtren-
foluta citra
&
perfetlionem non recipit vlteriorem pcrfetliionem , ficut Dûs

aliqua funtita impetfcda, qu6d propterfui imperfcclioncm non poflunt recipcFC
pcrfccftionem , ficut accidcntia vltima vt refpcdus. Alia funt entia mcdia qux cura
*1"0'-^
omnia
entia ab-
Deum. Conccdo crgoquod ]Ilud,quodmouetur,cft inpotentiaad
vlte-
vwtus cdt
riorem perfe(ftionem,vt ad terminum motus:& quatcnus caret illo, cft impcrfeclum:

fic corpusploriofum,cumnon fitensinfinitum,aliquamiaiperfe(flionemhabct,?C
r\
C n.niouctur ad terminum per quem tcrminum acquiritur Iibi aliqua pertectio , quate-
noneftcau-
nus pcr
^
Kêjjatio
.
&
\-
fa
cejf.mo-
nu
aliorum
motum coniungitur ad aliquod corpus circa quod operatur nunccirca

VDum,nunc circa aliud, laudando bcatitudinem & fapicntiam in Dco. Vndeconccdo qu6d illc motus fit alicuius quod eft fecundum tjttid imperfcdum. Ad aliara
probationcm diccndum qu6d ccflatio motus cxli non eftcaufaceflationis in onvii^"^ ^^"^ motibus.fcd diciturclfe piimus fecundiim aliquam praeeminentiam & non
fecundum eflentialem dependentiam ad ipfum. Ad aliud dicendum qu6d non cric
,
TTf":.
ciimlion
trit teniput
^d
1.
tunc tcmpus , quia non crit aliquis vnus motus primus vniformis,ncc bcati tunc vnmoucbuntur,fed velociter,& agillter fecundum mcrita fua.
aliud,dicendum qu6d in inftanti refurrecVionis,ficut fient corpora g!oriofa>&
habebuntdotemagilitatis,ficper dotemillamrapicntur obuiamChrifto. Etfi poriat>untur ab Angclis vel rapientur innubibus, non fequctur aliquaimpcrfeclio, vel
In refurre- formitcr
Oione ank
^j
1
An'el^
hoTninesra-
pientHr oh- violcntia in
corporibus:hoc cnim
fiet
ad rcucrentiam , non ad fupplcndam indigcn-
Hi*m chri- tiara,vcl impcrfcclioncm

virtutis motiuaein
*^
ft*.
cis,
Ad
13
XV.
Quxflio
DiftinaioXLIX.
605
Ad aliiid diccndum ,qa6d licet bcad crunc in dctcrminata approximationead

Chriftum, tamcn non minuctur corum bcatitudo accidcnialis .cumaliquantulum
rcccdunc.quia rcccdunt fccundum libitum luum ficut mod6 aliqui habcnt propin-
e/^^j,
Rcgcm in
quitatcm ad
camcra.vcl cxtra
in aula.
Adaliud ,dicendum quodbcatinon habcbuntomncm pcrfcclioncm

Iem,&idc6 peropcrationcm fuam potcrunt earaacquircrcfecundiim
accidcnta- ^4^.
hbcrtatcra
voluntatis fuz.
motu$,qao
perficitur pct fcrminiim
COMMENTARl^S.
budando. Ncgat ad hoc
Scc. Soluit fundaA D iBuJ ^HoJ

XA menciim prioris opinionis,qu2 dicirgraohilclfyr
'
i6
funtUvienti
uitatem auferendam a corporc gloriofo
fiiA
tato in litcra aliai ii-de Ciuit.c,
tefnpore,CMp.^.
quod
uitntc ex indifpofitione
corpus
fi
grauc
circ-t
cap. 4.
diifio
&
CyRc-
terprecacionis fupcritjs
Ex
creacorcra
motum
mo-
dicic lainen
vnifot mem
agiliier
fua
fcd
fecundum
motutnerita
verbis vltimis fequicur vcritas illius in-
Iiis
quia
fi
nacuralia
&
impcrftftior,
(^t
cedit in inei
iiis
quam
aliijs,
qucm
tx-
oporiet pcifedioncm aoris ex-
mMtmrnl pt. ret anim.'im.
furlum. Prjctcici , motus fatigaRcfpondet ad primum, quod locus
ccdcntem refundi in Dciconcurfiim , vt virtuj

motiua fit inteufior in adku fccundo, & non fub-
*d Utm. ille,qui
fccundiam iiiclinationcm potentix
Aantialiter.
Ineltnti
*ir
violcntc
eirec
eft
Hanc crgo incenfionem
fuperioris,5c potiorem totiu5,fit fimpliciter con-
naturalis corpori
illa e(^
tio animat beatx, qua;
volunras
& inclina-
informat corpus
Ad fecundum
dcclarat in textu.
pra, 6c
fus fpccialis,quid rcpngnac
animam, nec vinci, ncque eirc adlioncm

concrariam motus ^ corporc ad locum ccntricum
crit fubieftuiTi
Situt ettptrH
cundum propriam
it*l.
dcducit corollarium
nempc
czloelle (lationem
qui
poris
^7
Ad
5c
corporum
qu6d
lcm
fcd ibi
agilicas
non
& applicac poteiimouct voluntas

tiam motiuaranaturalcm animx in corporegloquam
mocum loca-
quia omnis motus
cft
im-
mocus caeli, k
Refpondet quod aliquid non
MtJâtifit.
ftionis proptcr cxccirum
e(t
yldaliud, Scc. Hoc fuic fccundum : ncmpc fi ^'^ vliimg.

darccur talit potcntia motiua in anima , non rc-
motorcm ad iudicium: fed lioc cft

falfum.quia cx Apoltolo,elefti qui tunc moriciitur.rapicntur fimul in nubibus obuiam Chrillo,
quiri alium
aliquid
eciam proptcr extrcmam iirpetfcifkioncm, vt rctmftrftHh
lationes.
fteuMj/arm
ta.
<)(liJ iitttti*
Utmlit.
Alia func encia media
Concedit pricerca
motum
Refpondccillum rapcum nonforcex indigentia,

fed ob reucrcntiam , 8c houorem, Ad alu duQ
vc rcliqua crea-
localcm inuoluerc
impcrfedionem poteniiz fecundum (jHid,<ûx
'fcH-M^St**^*?-!*^
*& t*i-i*3-0- t*i -feW MH
Q^V
patet cxlitera.
K:3
adJit.tfuaJl.if.art.
x.cju.tfi.\.dr
.&
tiH l-H- Wp3- t4>i-t*3-fc*3
(st^ iî^ ?3- e^-S-
HM &jM- f^-
XV.
Vtrum corpi^s glorioftim

D.Thom.
'
capax perfe-
pcifcdlionis
fe
riofo.
potentia,& quia non

quo depcndct , ncquc teinpus.
perfe(5lus ,quia entis in

etit
Ri^cnft.
ponitur proptcr
crjc
ucndi ad omncs pofitioncs fitus indifTcrcnter

non ica fe habct concurfus aiftualis Dci , qui cft
femper dctcrminatus ad illam pofitionjrm ad
in
cor-
probat id ex A^.7.
fuir,
hocaJiurorium confit permancns pcc
Rcfpondetur ex eo repugnare , quia nequit

vlla talis i Dcocreari ,qux fit prindpium mo-
inclinationem animsc. Hinc

fi^tum
Dodlpt/-
aljqua qualitatc,qux
niodam aûs primi
Ai ^primam ratianempriftcipalem,Scc. Primum
frimuttt
friaeiftlt.
fiftere in
animar beata:,& fc-
cft fitusnaturalis
intclligit
non fubftantialcm.
Diccs. Si crgo rcquiricur adiutoriumconcur- OkitSi,
quod
non
rcfpondet
fatigari
quia pctfeflc
28
do% AgUit^tt^
peifedior inco, qui '"""^ */'
pracmiifx
cotrcfpondcc mcritis , crit

habcr plura mcrira quamuis alioqnin quoad
dc gra-
quicfccrct in ccntro
ros fc velociccr
fundamcntajncm-
alia
,aut tcnipus cxtrinrecum
j.Je
& fuperfluis,
Rcfpondct (imilitcrad
pe
pofllt bea,
necc(rarium
eirc
tum bcatorum non fore
loco ci-
prartcrciaiTcrunt alij.vt
vcrum e(rcmodo iam
ilUid
.& fcrm.
prianus/r7n.</ Re/urreftione Chrijfi
fpondet
c.rli
tfinimii imfol-
tus fc applicare ad aliquod corpus
erit
clarum ?
^.dift.^^ ^4^. i.rf 4.Richard.A/f -rf.^.fir*/? <!.D Bonaii.
i.Maior ^Kaft.i9.Diitind.^.dft.4^.^Mafi.i. Suar. i.part. tom. idift,
.part. art.
^S./eJf. i,
Soto hU
quaSi:^,itrt.i.
TRVM
Videtur quod non. J.ucidum Arg.

non fic , quia Grcg.
S.Moral. fupcr illud lob. Nert aqitahiturei aurum , (^c. dicit <]uod pa:tbit
oiuiti cerporalibui heatorum harmonia tnieriorum. Etconfirmatur rationc, ifta
harmoniacorporis eft delc<n:abilis } nam pulchritudo naturac incipit ab
corpus gloriofum
crit
clarum
i.
occultat illud.quod cft intra fcifcd corpora gloriofa
intra, econuerfo pulchritudo artis eft tantum cxtra

fcd beati poflunt percipcrc
quodlibct fcnfibilc dcledabilc crgo,&:c.
Prigtcrea,lux
color rcquirunt dctcrminatara difpofiiioncm contrariam in fubie- t/^g;
SiotiOjKT.TOf/t.X.
EEc
ôi
6o6
lu,id pul-
ebritHdo.
V.
Lib, I
Sententiarum.
Ao}{cdcorporagloriofacruntcolorata,pcr Auguft.i2..if;>.D./'. ig.Pulchritudo

corporis cft partium congrucntia cum quadam cuioris fuauiiatc fcd pulciiritudo
conucnitcorporibus glonofis:ergo,&c.
Practcrca,fi ibi cflct claritas,ergo immutarct vifum oculi non gloriofi > fcd vifibilc
ab aliquo oculo , fi opponitur fibi , ncccflrario vidctur ; ergo claritas corporis gloriofi
ncccffario videtur.quod apparct efle falfum.ficut patct dc Chrifto quando apparuit
difcipuliscuntibus in Emaiis, cum tamcn corpus Chrifti cflct gloriofum igitur, 6cc.
:
^rf.x.
Contra,Sapicntiac j.dicitur./^M/^f^wff^ tuIitJicmSol,(^c,
R4t,off*
C H O L I V M.
T)m dotem claritatis,ex Sap. ^ hAhetur M^th. 13.^
S
3.
tioncy^ adPhd.}.
de
ha'c liujf.in
/^/,
Symb.Clem.lih.
.conficap. 8 /lngu^.^.doci cap.
cap.^C.Greg.i S.mor.î.Hieron.epi/i. 10 yadlâulin,

in uCor.
*"^1^
efilucis
y^
claricatis fua:,
i.de confen. Eitang.
Amos yAmhr. C^ Anfelm.

colore , cnm refulgentia , ^forte
C^
.putat DoSl.hanc conjiHere inperfecliffmo
cumltueyficorptuhumanum
^hi de trAnsftgura^
17.
rcformabic corpus configuratum corpori
in
capax.
T^ Efpondco,&dicoqu6d corporabeara erunt clara. Claritas cnimcft

XVdam rcfulgentia,& aJdit fuper lucem,& colorem,manifcftationem
fi'i,
quac-
quo-
tnodo dicitur clara lux , vcl clara vcritas vel clara intellc(ftio id eft manifefta , pro
fi ergo loquamur dcclaritatc colons
m^nifefia- quanto dicit pcrfe(ftam manifcftationem fui
tionem.
fui corporis,dico quod corpora bcatorum crunt clara,quia habcbunt pcrfedam maBfatinon nifcftationcm fui corporis habebunt cnim colorem perfcdc manifeftatiuum fui
habchunt
^^^^ quilibct habebit colorem pulchrum fccirndum gradum complexionis fuac quia
non omnes habcbunt eundem coIorcm,nec fecundum cundem gradum,qui habenc
quia commcnforationes colorum fcquuntur commixtioncm prones, velnen Aniilem colorem
idco fccundiim diucrfas complcxioncs habcbunt diuerfos
fecundum priarum qualitatum
gradu eun- colores:vnde & modo magisdclcAaturvnusin vnocoiorcquamin alio,quia conucdem.
nicns cft complcxioni fuac & fic non omncs crunt xqu^ clari , ctiam habcntes fibi
fimilem complcxioncm fed fecundum mcrita fua. Vndc fecundum Apoftolum.
K^ha eJlcUfitasSol'f^&c. & illa claritas vidctur fufficcrc quia magis dclcdatur fenfus
i.Cer.is.
vifushominisin pulchrocolorecorporishumani ,quamin corpore luminofoj vnde
plusdelcdatur naturalitcrin vidcndo facicm humanam benc coloratam quam foClaritM
lcm:Illc ergo modus claritatis eft mihi planus,qu6d erit in beatis quia in cis crit col/eatieflco- jor fccundum vltimam
pcrfeclionem conucnicntemcomplcxionibus fuis. Siautem
.t"^^'' - corpus bcati fit capax lucis & non tantum coloris placet mihi quod ponatur ibi.
ttddit
fiti
&
tltUtmui CH .^
ufuhetia.
,^
r
r nr
^^l^ autcm colorcm, lcilicet
vltra pcrfectioncm complcxionis lux cum
tia,talem eflc dotem claritatis voco.
t
-.
M M E N TA R y
hac
difl.ejuafl.^.Si
portione 5.^.4.
S.
R
Ctrf) hea-
^^^^^-
Hanc quzftioncm
breuiter rcfoluit,& rcfpondet ad arguDicit primo quod corpora beatorum
$rum truat eTunt claTa ; claritas cnim erit

tUra.
gentia ,
addit fupcr lucem ,
&
euidfittla-
f^*^'**"^"^ '"^'"
<l"3e cft eirc
quxdam
&
reful-
colorcm pcr-
manifcftatiuum
fui:eruntcrgocorporabcatorumcIara:qu2habebunt colorem cum rcfulgentia fecundum diuerfum gradum complcxionis, & meritorum &
hunc modom claritatis dicit eife planum , hoc
J^^^
cft fine controuerfia.
An
Anftntlu-
Ad
'RiOiLlit
vldcrk.
prarterck fint corpora
beatorum lucida
hancdifficultatcm rcfpondct Dofkor hi$
^^^^l^'^'^''f"'"^'>''p'*' beatifitcapaxlucis
,&non
fnti*meolorit,placetmihitiuodponaturihi. Talem
autemcolorem, fcilicet fltra perfeElionem cemplexiois
facum refulgentia talem effe dott claritatis

Hmcaliqui interpretantnr Dodlorcm
voco.
negaflc
corporaglorioralucida. Scd melius Baflblis in
NicolausdeNyfTafr/^.7.^<ir.j.
diciinrcumnonneganecfrciitcida,
fcd potiijs affirmafTe,
Effondeo,&dico,S,cc.
c
rerulgen'-
fit
fi
hoc poflibile
vt pa-
etiam inparagiaphofequenti:nW.o,inquir,
magii videtnr pojfihile ûod corpw heati fit luciduni
coloratum , tjuam ûod Jtt lucidum
tct
&
&
luminofum
(fr
tunc poteji dici , ijuod color
ftrlux
fecHnStmfenonrepugnant ,necexparte fenfltiui,fii

ex parte agentit &ideo/imul ab agente creato non
poflunt induci , Scc. Et inft^. yfd aliud ,in<\\i\x,
patet reônflo ad difla, ûod corpora beatorum erunt
colorata ,t*^ ft lux in eu pojfit recipi , placet mihi
,
(juad dicantur lucida.
tunc oportet dicere <]uod lux
Et
<^ coUr abfolute non repugnant , nifi per comparatie^

nemadailionem agentu creati. Hinc ergo optio-
nem faciens affirmandi
corpora gloriofa cllelo-
&
foluens rationem naturalem , quopponi polTet , non eft in fcntentia ncgatiua fed
cida
non probat
oftcnfiu^ effc poflibile fed foluit rationem qua
opponi poftct repugnantia vnde fublata repognaniia placct ci fen.tentia affitroaiiua, quacdo-
afierit
quod ccrtum
eft
:aliud ver6
cec
DiftinaioXLIX.
Qua?ftioXV. 607
cet corporailla e(lc lucida; ratio
ponibilitircm
lacis e[\ circa
autem difiiculprimutn naturalis:
Himqoia corpora lucida dc fado non

loraia
Rjttla tHlfi.
tttlt'IM
fH
IX
repm-
gn tt
Ittx
1'rfoii
btmt,
itittTfrtrath
Htrifiurt,
4
RffliÂ,
f< qnia lux vindicat fibi
dum dc fado
diuerrum fubiCneque adlionc naturx poflit pro-
duci in fubirdto coloraro

plici
eigo
(1
& mixto, fcd in (ira-
faluari potcft cjaritas
nncIuce,non
proprie.
tuPiin
vcrum clTe , (i marcria pariaptupofito amcm non ita contingit :quia
atcidcns corporis fimpiicis nequitcomniunicari

corpori mixto, quod habet qnalitarcs natura fua
diuerfas. Dcinde, oritiir difficultas cx caufa huius lucis in corporc gloriofo : quiaaliqui dicunt
rcdundarc cx bcatitudinc animx quod videtur

rcpugnaie phyficc loq-icndo , qnafi beatitudo
:
cfrct
caufa produdliua
iljius
lucis phyficc. Alij
tamen circ De;^ ; &

afJignat quaiidam conuenientjam in fubicdlo
,
quod fif corpus denfum ,^' lerminatura. Vndc
Durandus iti 4. d. 44. ij. 8, docet ncgatiuam efli)
in colorato
poffibilc
foitc piobabiliorem
quia nop habct difficulta-
&
tem;3(lirmatiuam vcro cire difflciUifnapa ,

folB diuina potcntia podibilem.
Quanrum ergo ad refolutione'm,dicrndum eft
corpora gloriofa fore lucida , & huic non rcpu,
Eam
gnat Do(f>or.
Strifrmra,
communitcrThcolor
Imim & patct Matth. 3,
rcnent
gi in IjM dlft.c^ dift. 44.

ôA>.<i fx
Fklêtunt inflificut Solin rtgn P*tru,Scc, Fitlgehunilujfi
t& tantjuamfciniill*iH
rent.Scc. Sap. ;.
Qui Mttem
Mmndlntte dtfcnrT
doSii fiterint ,fiiielmW
tunauAm /plendorJirmMmtnti,8cc. Dan.
S* Pstritmt,
&
coIorem,& rcrulgcntiam
ciui.
Dubitatur taracncitca difpari(atcin illam r^

(ignatam intcr caufas huius iucii in colorato jiniBa fum
corporc gU>riofo:an fit illa lux produda i folo fii a Dn*
Deo,an ab aliqua caufa creata, Priqia fcntcntia

proucnirc i bcatitudine anima: ita
eft eam
D.Thomai i.i.ijuail. 4. art. 6. & ia j. pan.ifu^/i.
4^.art.i.in A.diJf.^^.^juaft.i.art.^.quafiiuMHia .&
i,ftmina-
iih.^.contra Gentes cap.%6.
maticc Richjrdiis
qutm
fcquitur problc-
art. 4. aut^ft. 6,
tcnct Abulcp(is
7.M*th.q. iij,
Oppofitum docct Ooftor , ncmpe k Deo folo
fieri:quod itetn docet Durandus loco citato. Sotus
1
art. f.
dif.i. dubio j. Suatez diip. 4^.fil. i. SAtsfiipra

fiEi. 6.Valcntia im ^.tom.diif.i i .ûaft.f.punGo. i,
apparet
LxiCmnas lih.^ .dt perfelf.

4rr.6 .i.Probatur
quia
haccclaritas podit redundarc rhyfitc in corpus
b animajquia modus quo \j. 1 nomas cx|-lic^t

hanc redundantiam,videturMctaphoiicus: v.g.
ficnt ex vno vafe plcnoredundat aqua in aliud
fubiectum,ira gloria cx anima in corpu$:hic nio-'
cum
rum
Qucm
lo-
cxplicant Patres dc gloria clarjtatis corpoqui communiter docent hanc veritatcm.
Cyrill. Hicrofolym.
ateethrfi
'
iS.LaAant.
lib.j.
l\\cap,i6,C\emtn%.lih.\,conh.cap.%.V{'\cxonym,
tpiftola \o^.K\3^n\\iintxpofitiont
in
lilf.de firaHiiiuiinihftt
citatum,C\cut Sc
cap.
Symitoli.Anfelm,
jo.&
in locum Pauli
Ambrofius,& Thcodorctus,Grc-
dus non videtur fubfiftcre in fimilitudinc
animz
gloria
cft fpiritualis
qu non
ergo interpretationem hteratcrn Scriptura-
de podibilifatc
lutionis
tradunt Patres
fadli
non
cft
qu6d
aut de veritate huius refo-
dubiieturi& quia magis commcndat
bonitarem, fapicntinm
quia magis extollir
&
rum.cnmuium
Ctngriitmi*, gentibtu
fi:ic
corpus illud
quium
& potentiam Creatoris,
frudum bonorum ope-
hcwiy\A\n\s,tiuam pr4parauit
quia
,
in
fic
magis congroum
quo Deo
:
eft fini.vt
pratftJt\im cft obfe-
fcruitutis,& obreruantix
intcr alia corpora cxcedit
diii-
qui
lcgum ,& quod
U capai vi(z
l(
4 /9.
"*^'
Sccundus modus redundantiz cft.ncmpe

quandam cmananriam, vcl c(ficicntiam,ficut
porcis.
Ktfit rjfh
pcr
per
modum
emanat a fubiedlo
vcl lerminus
proprietatis, aut ctfedus
fit
a glori^
animz:fcd nequc hic modus etiam fu(ficicns vidccur; quia non cft talis conncxio intcr clarita
tem animx
& corporis
qualis
cft intcr
fl:um,& proprictatem inrcparabiicm,n

ligatur
quamuis
quia
in ipfis
intcl-
non eft in Angelisi

beatiiudo fic eadcm in fpcpc:
beatifica caufat talem e(fcûm
talis
neqtie ctiam vifio
fubie-
ilia
claritas
in Angciis.aut habct talem virtutem
hxccfiim
Vnde
rum prarmiiTarum
'f^***
.i;.
lucida erit fenfibilis,& confpicabilis oculis cor-
iocu.vt ftrm. \î,.dt ttmpore
cum
dundarc forinalitcr ead-.m , ficut aqua in curpus

rnatcriale. Dcind; , gloria corporis , feu claritas
claritas corporis eft ipfi rupernaturaliter
ii.de ciuit,eap. vit.
,x
quia a
pottft re-
gorius iih.iZ. Moral. cap, t|. Auguftin. variuin

llb.
'*'''*
""'*'*"
aftionis abagenteeificientcr,it4 gioria corporis
fif c.
"
'
cr-
non
fufficicns fundamentum,aur mo(ius, quo
foru gioriofi ijudft .4
ij,c\ux verba rpff rri dcbent ad prxcedentia,

t^.i4 ûieUm cdlefiium jcorperum gloria , Mim ttrrt,
7
.7''**
& Richardusyw/w*.
vel proprietas
Luna
1^^'"
tur in ifvaitilitdttyfMriret iHgloriM,8cc. i .ad Coriiuh,
ftriumraiid cLtriituSclu.alia
'""'iiitoth
^'"""''ff*^
in 4.difi.4%iJluaft.^.Ang\ei inflor.de ieatit.
cfm
ImiU
&
quia corpora bea"

torum rctincbunt denliratem ncceflariam ad informationem anima; ,
lux in cis non iippedi<i:
rain dc poiribilitate; fc(f hac data aiTerit affir-
n>atiuam,&foluit rationcm m contrarium,fupi

ponrns ab agentc crcato non pofTc produci lu-
KJft
iucidum repugnarc vir*
ficfi
in cap.
****
tutcagontis crcaci,non viriuie diuina. Dc^finitiQ

autem lucidi tradita ab Auicenna ,
aiits patu-
vcr6 dicunt a Deo fnpernatnraiitcr produci;qnod

riiam pctit probationcm fi ita fit producibilis
hiiK Dodlor non dctcrminnt qusftioncm obfcu,
*"
"^" "^*
facit ad pcrfcftionem corpqrum,

exceiram fupcr aliis ubfcuris, &opa>.is , quc
pcr has quaiitatcs reddantur ignobiliora. Raiio
autcm in oppofitum eft iam foiut i Doôrc,
rur per
id
lux
hw
"*
finis
i(.
ralibus.faiuatur in propofito
e(Tc
&
uiem maximi
cut lldlx,intelligi potcfl mctaphoricc dc fpien-
dorc in anima , vtrl deciaritatc in pulchrirudine.

Qoiid fi dicas vcrba Scriptur^: intcllig^nda
gloria Ctrfm
flc
creationis eius cxccdit rincni reliquotum
ncmpecoloratum
&
excedat alia qiiaccunque coipora,ficut
dcbetinuolui harc diBicultiis myfterio. Qnamui$ aurcm Scriptur* dicant fulgcre bcatos , ficut
Sol fulget , & (icnt fplcndot fitmamcnri ,
C\-
Refpondctur
Stlniim'.
funt co-
aniiT)? gloriof, ctiara in perfc(5tionc
data.
nulla neceditate rcfundi poreft in beatitu.
dinem eirentialcm tanquam in caufam. Ad producendam hanc qualitatcm aliqui ftatuunt probabiliier
hoc
fine
quid
fit
Deum
vti
inftrumento corporeo, Sed''^'*"*""'
fundamcnto affirmatur
dc podibili.
?r^Wfiw
J?/**
Ncque
in fzQto
quid-
in adlionibus pro-
"
Dci fingenda funt inftrumenta finc funda- *^** *'

vlus inftrumcntorum in via ad a|i- ^^ iimtpr
;
quQS cffcAus cft ad inftrudlionem noftraro , ntm in yi4,
priii
mento nam
& commodum
mcntis
h)c
vt contingit in Sacravfum
9Utem tlis ncorOItas oon p^w*
,
rit.
EE 4
SCHO
IV. Sentendarum.
s c H o L
V M.
6o8
Lib.
tAdprimam putat
oculi beati <îdere
corpuj beatum non
futurum perlpicuum
poterunt eiuj interna wjiarlyncis
auam modo : quod<x>idere poterunt interna

ciuit.ô.Chryfepijl.yadTheodor. D. Thom
infiar cryflalli
tamen
per poros, qui tunc erunt minores,
prater Gregcitatum idtenent ûguji. ii.

,
in add. quafl. Z^.art.
i. /llij
putant futura
corpora beataperuia. Ftde Suar.tom.L.ypart.dif?.4.^felJ^t Soto hic quaJl.^.artZ. T(ich.
Maior.quxH.\<). an^-verobeatuj pojfit occultare fuum corpuj y necne.
artic. ^.quafl. 6.
'D.Thom. a^rmat,
Doôr negatidpojfe ficri
imperio 'Z>oluntatfs beati
fed bene Deo
denegante concurfum^ t/ videatur , O" hoc modoforte ijidet oculuj beatui interna coY"
poris beati,quando filicet aliuj beatus a;ideri yultynon aliter.
Aiarg.
c2.
com.y.
I.
A ^ primum
**
fecundiim au<5loritatem Grcgorij. Videtur quod illa corpora

vitrum coloratum & cum hoc lucida quod
XXerunt peruia,& perfpicua.ficut
X.
& vidctur mirabile. Nam fecundum Auiccnnam
6. lyjiinyaUum
lumen lux,&
,
color,
& minus aliquid poteftefTe
recepciuum lummis,& lucis,

quam lucis coIoris:quia fufceptioum lucis cfl opacum,8c denrum,fufceptiuum auSHfceptiMM icm luminis eft pcruium. Vndc dcnfior pars orbis eft lucida,vc ftclla ncc poieft per
lucu dtn camvidcri,quod pofteameft, imo ecliprat illud,vel aliam ftellam:alix autcm partes
fnmfipacu, (jflîs fy^t luminofa:,& perfpicuae,& ideo fi corpora beatorum fint lucida , non vidciHm$nuAuturquod fintpcruia.nccpcr illa pofiit videri aliquod corpus. Sufceptiuum aucem
'^^'''^ ^ft denfum
quia color non eft nifi in pcrfpicuo terminato. Ide6 magis vidcCorpM
heatumtrit turpoflibilcquod corpus bcati fit lucidum,&: coIoratum,quam quod fit lucidum Sx.
lucUum & luminofum,& tunc poteft dici,qu6d color & lux fccundum (c non repugnant nec
coloratumj cx partc fenfitiui
fcd ex partc agcntis & ideo fimul abagentc creato non poflfunt
*^'*''*
habentdiucrfa rcceptiua,
&
nonluctdu
er
umtno-
non funt rcceptiuac lucis fcd tantum luminis. Et ideo

^QiQ^jt^ g^ q^g, habcnt luccm non polFunt efle perfpicua vel fi fint pcrfpicua 2t
cum hoc, habent luccmi,non funt nifi ficut nocliluca.
Quomodocrgo faluabltur audloritasGrcgorij, non vidco quod corpusgloriofum poflit dici pcruium.nifi propter poros, non propcer aliquam pcrfpicuitatem ita
qu6dcaro folidabcati fiat tanquam cryftallus tamenincorporeeiuserunt pori 8c
minorcsquam modo fint,& tunc oculus beati pcr fiiam limpiditatem potcrii videre
induci
fed partes pcrfpicux
Quemodo
eorpora
beatorum
erunt per*"*
pcr illosporoSificutfieflTcttranfparens, ficut dicitur,qu6d lynx poteft vidercperpaautcm non fic vide3t,tunc faltem videbit oculo mcntis ea, quac funt intra in
corporegloriofo.
rictemrfi
Adaliud patctrcfponfiopcrdicla,qu6d corpora beatorum erunt colorata,&fi

eis poflit recipi,placet mihi,qu6d dicaniur lucida.Et lunc oportet dicerc,qu6d
^"* ^ color abfoluie non repugnant nifi per coiiiparationcm ad aclionem agcntis
^
,'a
}\
quall.6.
D.
Vic.
Jux in
'
Bonau- caufati.
^
aliuddicitur, qu6dcIaritas.corporis Chrifti
Ad
non
potuit videii ab oculo
non
glorificatopropter infirmitatcra vifus ,5c excellentiam claritatisciusi fed hoc nihil
non ap, quiaoculus debilisvirtutis poteftpcrciperequodcunquc vifibile, licet

prchendat illud ficut poteft videre folem,licet non videat ficuc aquila adu pcrmj^cft
n.entc:potcft
tamen percipere oculo
carnis,licet reucrberctur.
aAl^ textus fichabent\

Sidicas,naturanonpotcftinhancimmutationem intcntionalcm fincrcali & ita
intcntionalitcr immutatus vidctur
qu6d fuiffetrealiterimmutatus,&itacorruptus.Dico qu6din realiimmutationc non
potcft fine adu permanentc tamen raptim illaclaritas potcftimmutare vifum in,ten?ionalitcr vnde difcipuli in Transfiguratione Chrifti non potucrunt fcrrc claritatemcorporisgloriofi.fciHcetaclupcrmancncc. Scd proptcr hocnon fcquitur.quin
Jiliam perccptionem vel immutationcm corporalcm habuerint faltem intcntiona,
fioculus difcipulorum vidiflet claritatem illam
lcm
fcd
fi
diu ftarct iramutatio intentionalis, haberct
cum
intcntionafi realem
&
corrumpcret.
'
Alij
dicunt , qu6d beatus potcft occulcarc claritatcm corporis
fui
cx imperio voluntatis
'
QuxftioXV. 609
DitlinaioXLIX.
&
fluit in corpus illa claricas. Scd non vidco qii6d D.Thom,

luntatis animx , a qua redundac ,
aliquaadio naturalisfubfu voluntati crcatz:nulla cnim voluntas crcatapoicftim *''' 44.
pcdirc
adioncm
ignis.oe agat in
ucrc ab inuicem,lcd hoc non
cft
aquam fibi approximatam

impcdirc pcr
adum
potcft
tamcn
hapc
amo-
^'
voluntatis. Et idco vidctur mih
fine a(Iertionc,qu6d nulla qualitas ac1iua,quz eft prxcise corporisjfubfit
ipfi
animx,
',
^ktfHpri^,
f^,de
r^r.
fiucciiUimpcrio:8c idc6qutcunquebcatus,qui habetclaritatcm, quandocft appro- bet 4,

ximatus paflb proportionato fibi fimplicitcr, vt oculo gIorificato,vcl paflo aliqualitcr f/^f
vcocuiononglorificato^neceiTe cftquantum cft cxparte iuj.qudd

immucct.
Quid crgo dicemus?Nunquid claritas Chtifti poft rcfijrreclioncm non immucauit
oculosdifcipulorum?Dicoqu6d hocfuitpcr potcntiam diuinam,quia Dcuscftpri- "^f^mptf
mum agcns coagens cuiljbct creaturx,& quando ipfc non agit crcatura definit agc "ftfi ^^**
_
reipoteric autem fien.vt ad voluntatcm cuiuflibet fan^ti Dcus non coagat illi clarita-'
f"""'
ti,quando vult beatus,qu6d fua claritas non vidcatur & fic poteft dici bcatus occul- ^^/,,,
carc ciaritatcm fuam,non qu6d hoc fiat immcdiatc a voluntatc fua , fed ad imperium Deut aen
ctdêt ad
voiuntatis fu t Deus occultat noo coagcndo claritati.
Scd quomodo cunc Chiiftus oftcndic fe in forma pcrcgrini nunquid in alio colo- viftoatm
rc.qucm ipfc habuit ? Refpondco quod Dcus poteft caufarc vifionem in oculo non ''" ^*^^'
proportionaco
bcatopcr qualitatcm,qux non eft illius obicdi:& fic potuit caufare vifionem in "û-'^^J'^^^
lis difcipuiorum de pcrcgrino ipfo cxiftente in claritaie,& colorc proprio,non habcn- p,.f,,,,-ic in fe illam formam,aut colorcm , nec tamen decipiebat , quia deccpiio non cft mfi fi cptttdit.
in via moriim:iiec
tamcn ctiam
fuiiillufio
pcrfona. Oftendii crgo fc eis,vt crcderent
quiaccrtierant ,qu6d ipfe fuerit talisin

qu6d talis crat in perfona & mclius hog
:
fuitquam fi vidiflenc cummclaricaceChrifti folumenim

perlonamluam.
:
cis
{luiafivi*'"?^' "'*
incendebac oftcndere^
""'*
'j*
perporos cius vnde ficut affirmat Rodigniuf

Ipco cirato nuilum tft rorpus ad< 6 op.iciim , qu/n
fubfic iiifluentixcxlcTti mcdi intc luce, &: lun:ine.quodrecipiturin treatus.^c poros cins :ita4
:
COMMENTAKll^S.
AD
^ pritnum /ecumiMm dnthoritattm Grtforijf

il-
fortiori,
corpora gôriofa non
fic
fionem radiorum liiuniinabit lua iiUvriura , vc)

certcradij emilTi .ib oculisgloriofisidem prxftabunt. Vndcadhnnc effettnm non cft ncci-lfacium corpora ilia fotc alitcr pcifpicua aut in
lud.quod
fhmum.
cft intia ff i(cd
fccundum Grcgonum Uh. to. Moralium dicentexn cap. 3i.qu^d patcbit oculis corporalibus
harmonia cnrporis gloriofi intcrior. Oeitidc,
:
hiceft delcftabilis vifui quia ptiKluitiilo naturx incipit ab iiitra.&c.Hoc argunietitiim

petit illam difficultatcm
An fcilicci corpora
bcatori)m crunt lucida & fimul Inminofa , ^
uia
A^ corpora
hrîttrMm
trunt
rrtnf tranfparcntia, ficut ctyflailus.aut vitrom.In par-
frtfai*.
tem
iiegitiuani m,igis
inclinat
rcpugtiantiam corporis lucidi
Dodlor proptcr
Sc colorati
qux
ell
ftrtttr.
tentiam docer D.Bonaiient. in i.part buitu
Hiotuart
corporis lucidi.
quiin
infupeifiLie
autcm
iux
Eandem
fcn-
dijlin-
j.pirt. i.Richard, 4rr.4.^4(/?.6.Angies
Jltprk i^M^.^.Sotus^.^.Mr/.S. Abulenfis citatus
Uu-
rand. /.44.^. 8.
Oppolitam fentcntiam tcnet Alcn,

i
.D.Thom
j.
ptrt.
in ^.d. 44. ^</?. i.
Bxf'.iftHr
ad i.Palodan. ûdJl.^.art.i.conclH/.i,
SuarezSaUs.LulItanus art.y^ i.
Refpondet Doclor ad auftoritatem Gregorij
dicens oculum glotiofum vtdcre poirc intcrio-
Grlflrii*.
ra.&fore
pcrfpicuaperporoSificut lynx dtci-
ipfi
tur inaturalibus viderc,qo2 poft parietcm
(n:it;
qtiod phiribiis docimcntis docet Cxlius Rodt-
gnius lib.\6.cp
Vidc plura de hoc ibidem ,Sc

ConiinhricenfisUb.i d^Mnima^Hdlt.j.cap. j. Abulenfis
Viitrl
intt-
rftra ftr ft-
eriam
opacum
i.
in parado.vo ). cap. )o. dicit rorptis
int?rmcdiiini
oculi gloriofi
fiinus, videbit
/J
'^^**.
.^.i
5cc.
Hoc
fuit fecun-
dum,o: r<5iufuni in corjore.

^
tfliud .dicitHr,Scc.ii(.K fuit tertintn:Si ibi cf-
vifum oculi non gloriufi:

vt dcdifcipulis euntibus in
19
4di,
fct claritas, ii'imutaict
hoc eit falfum ,

maiis,qni non vidcrnnt claritatcm Chrifti
feJ
3c
fxpc poft rcfurredioncm , quando appa

ruit Apoftolis , licct corpus eius fuerii glo<
alias
^Ht/i.ii num, i nrt.
r/ 4.^M</?.
gu^'
poic ad iiitiMaUm iiiformationcm,&: fundionej

aniivx iicccfrariab , ik perfeftas Qujrftio eigo
alindpattt Ttffmrfio
pcrfpictio
quanquam nequr
quia non poirunuis rationc naturali penttiaic

graduni denfitatis,*^ op.ncitatis rcquifitx in cor-
corpori gloriofo
hoccnam ccfrofiindamcnto ncg.irc poUiimus,

cum iliiidaflirmare vidcatur Gregotius ,& alij:
cem minus repugoare

gstiuji fr*-
Cryftalli appatentia
eil.
recipitiir
Jlffmuiiut,
modnm
incerta
lumcn, qiiod
ni-
lux ipfa corporii vloricfi pcr ogiif-
funt impetuia ad pei fpicuitatcm dicit ergo lu:
StntmtiA
vd
\c.PiimuiT> fuitrquod lucidum occultat
non prohibcrc
qui proindc
omnia
vjfionein
vt erit pcrfpicacir-
.ntcrioia cotpuris glonofi
riofiim.
Hoc argnmentum
prtit illam dfficultatem,
' I
an vidcri poflit corpus gloriofuni ab oculo non
gloriofo ? Ncgat Richardus proptcr excellcn- ^"'''/^
,
t:am vifibiiis; fcd hanc fcntcntiam rctlc rcucit ^.^
DoStot diccnsinrranfitu videri pofTe , Iicet nun irw' $
pcrmanenter, ncquc intcnsi. Replica autem fe- iric/ci
^.
quens cum fua rcfponfionc , qux notatur tan- ^'^^^'^

'*'P*
Siuam atius textus defumpia eft ab alia imprcflone , & reVc cohirct prxfenti inftituto , inquaiui^m ncgat iminutatiunemrealem pcr fcnfibile excel;ens eflc coniunftam immutationi
int ntionali , quando hxc non eft permanens,
fcd tjanficiw, &i rapiim fii , vr cxcrojjlo Apofto'
Ipium
Lib. I V.
6io
Sententiarum.
transHgurationc Domini przfentium
JpftU in
lorum
tramfigurii-
hanc claritatem
non poflc videri ab oculo non gloriofo, nonqui-
tUnt -OiderHi
cUritMtem
Chrifti.
Sententi
ngtiH.
patet
dem
in
LuHtanus
remifsc
nempc
*ftver.
uipcrnaturalisilla
cft
Contrarium cum Dodorc docct D.Thomas d.^<^.(jUit/i.i.art.^. Durandus
}.& communis
corum non
quia
clTct
fupcrnatutalis
neque talem
eo ptoduci polfct,
exigit cx fe inclinationc
hac,vcl illa,qu2 k vidente
aut prin-
& rcali
non
in Euangelia quae defignabat difcipulis ftatum
dem modo
mentis
ma
in propofito de claritace corporis
nullum aliunigradum fnpetnaturavindicat, ncqudfacile m gcnerc qua-
eiscompctcnte,&,vt
deccpcionis
&
in fubftantia fingcnda
eft
Rcfponfio crgo Dodtoris
&: finc
cft
non
vidcri nifi
gloriofo,quia
illa
quado
dem
vult ab
rcdundat ex anima
apparuit
ntti
-.fed
mi^"S^--a*3--S<S4t44--*J-*3-*3--*l*t*
Q^ ^
&
k*-<SM- *i- i*3-
recognofierent,
Dominnt
eis
ijuts effet
Kw-fc** f!
&
in ocuUf
amahant,
autern Dominusforis (^ prxfetis
non ofiendehat, &c.
i.-ify-t*3-
c<io
-î?!
cum
S*'3-S*J-&*ii-
alio corporL^.
D.
Uonîvicnt.hic i. p.art.^.ûdfiî,
.part.tom.i.dijp, <i
quod non,prim6,qu6d non
Richard.
.fe^.s
corpiis bcati pcr doteni fubtilitatis poflic fimul effe
'^ corporc?Videtur
cum
alio
eftibi fubtilitas,quiacor-
pus fubtilc e{l,quod habct pauciores partcs materiac fub cadem vel maiori quantitate j fed corpus gionofum habct aequalcm materiam fub
acqualiquantiiate,ficutprius :crgo, &c. Et quod non poITit cllecum alio in eodem
loco per dotem fubtilitatis,arguitur fic: perdotcm non poteft vnum co.rpus cflcin
,
Vide Var.
in.\.<j.
praf
l.Phyf
duobus locis ergo nec duo

:
i.Prior.
Top.
7.
I.
in vno.
Anceccdcns
eft
manifeftumjconfequentia etiam
patet.
tit.ij.
Pfacterea,quae vni & cidem funt eadem intcr fe funt cadcm fcd
vnum corpus
& crit cum alio corpore in codcm loco,erunt ambo eidcm cadem:ergo lunc non erunt
(jy
Elench.
duo. Minor probatur dimenfioncs
illius
corporis
non poflunt efle
fi
diucrfac
a dimcn-
d-4.
fionibusloci^patcc^.P/iji/rim^funceaedcm fimpliciter:&:
jHeta, ide
hahetur.
Tex.^-j,
&tex,
&
76.
circiter.
Cap.io.
dimenfioncs alterius cprporiscruntcxdem.codcmmodo dimcnfionibusloci:crgointer fc funtidcm.

Practcrca,qu2e magis conueniunc,magis vidcncur poflc cflTc fimulifed diio corpora
gloriofa magis conucniuncquapi gloriofum cum non gloriofo;8c tamcn non ponitur,
qu6d fimul
funt pcr doccm fubtilicatis ergo nec ifta.

Concra,Dam.lib.4. cap. vlt.8c fundatur fuper illud loan. quod Uauii
g
.
XVI.
; . D\ii:a.i\d.difi.^^.ûfi. 6 .Palud.^<e/?. 3 Suar.
TRVM
quam
ipfinamûe apudfemetipfa^ inins
aderat
D,T]\om.inaddit.ijUitfi.%:,,art.i,^ ^.dilt.^^îii^.i.art.i,
corpHS beati er dotemfvihtilitatisfofkfmHl

ejfe
tjHitfi.
Jpeciem
hoc ergo egit foris
dkhitahant
art. 4.
eis
(jui-
Domi-
corporeii.ejuodapud ipfos agehatur intta in oculis cer.
Eft D. Thomar. Hanc non probat

qua ctiam in fundamento fuo icicdla
quia illa non fiuit ab anima.fcd a Deo
Vtrum
cfjarijfimi
cui proin-
&
inquit
non oUendit
dis
fupra
oculo non
pO(Sor
eft
yiudiFli^
credentihui -.fedtamendefe loûentihw,
dc fubiicitur.
,
defidc.
guia duobui diftipulif ambuUritihtu in vla, non
yilij <//Vr,
gloriofi
,qux magis fpcPro nunc fufficiant
pluradici poffint
vcrba Grcgorij.
fundamcnto.
vcra.
6c.Adducit rcfponfionc, fcu opinionemaliorum , qui dicunt claritatcm corporis

'
dant ad tradtatum
fupcrratiualiias
matcrialis
/7 13.
fidei vacillantis.
De inconuenicnti
Dodor remooet nempe illufionis &
litatisfibi
Gtegorius
dicit
&
illo.quod
fenfibilis
Chtiftus apparuit difcipulis in for-
fic
gloriofi,qûe
litatis
j^/^;,^^.
difccrpitur a vcra,
tamcn videtctur ab oculo non

gloriofo,qui circa rationem formalem fui obiebi natus cft verfari in quocunque ponatur:eocipiis intrinfecis
titiicititr.
hoc modo
sduii.
&
Chriftum in colore & forma peregtini

Refpondet Deum potuiirc in cis caufare illam
fpecicm fic repra-fcntantcm obicftum fccundum
calorcm,qucm non habuit, & fic non caufat dcceptioncm, aut illufionem , ficut ctiam Angclus
potcft apparerc in corpore aflumpto , informa
a nulla caufa naturali in
R.^Z;V*.
quando volunt,Deo non con-
cipuli
nam
fupcrnatutalicer
corpore ,
etiamfi fic producerct ciaritatemSolis inligno,
vpl in lapide
videri
&
fufiiis
fic fiibcft
currentead eius manifeftationcm
i
impcrio fuse voliitatis non mediatc fcd immcdia3
Dubtum.
tc. Dcinde mouct dubiu quomodo viderint dif-
fi
in
quod
AdiungitprztcrcJipofle dici debcatisclaritatcm
mamentijftcilarum, rcdc fequituream cffcciufdcm fpccici nec rcfert quod afoio Deo producatur
fuac voluntatis
vifam a difcipulis cuntibus in Emaiis.

Refpondct,qu6d fuit pet diuinam potentiam.
nam fcruando proprictatem, compaScriptura cum clatitace Solis,Lunx,fir:
racutin
Reônfi
imperio
Schola.Sotus hic ijuifi.^.art.i. Pifantius }.par. ij.

Zj.art. 3. Valentia citatus qutfi. j. punElo primo,
alfctitur
tlitrMi,
adtio alicuius qualitatiscorporis glo-
riofi fubeft
noftra
Probabiliorcmceiifet SazxezfiEl.x.dijp. 48. neque oppofitum aliquo probabiU fundamcnto
1%
imo ncquc
fupra probatum eft agcndo de impaflibilitate.

Quod fi obiiciasclaritatemChfifti nonfuille
qiialitas in fubftantia.
(juifi.S.Pzludiims art. yif.
AffirmtiM
folo producitur,ac proindc non fubeft voluntati

beati ex propria virtute , neque etiam adlio cius,
ort.7..3. dicii
quia
clititjis
intrauit
lefui:
^,
Qu^ftioXVI.
DininaioXLIX.
6ii
duo corpora fucrunt fimul. Et fic ciiam in partu Virginis,ft: in cxitu Chrifti
dc tumulo. Practcrca,Ca:lum cft corpus indiuifibilcjfed bcatorum corpora iran{cunt
pcr ipfi.im & poft rcfurrcclioncm potcrunt moucri ad omncm fitum infijriiis & fuperiusincquc hic oportct propter hoc poncrc fcmpcr miraculum-crgo,$cc.
/r/w:crgo
menta fencentiznegatius
M M E N TA R
inde, addiicic
f^ S.
Tnm*corptuheMii>erdumfHhtilUatu,8ec.
hac qustlionc primum adducit funda-
VJn'
&
illafoluir.
ingrejfu Chrtfli claufis
,!Maria,de quo Chryfi^ Theoph.in
&
V M.
ianuu ad difipulos,^ ex
.Cor.
Ordt.îlui^
principalia.
Corûs beatum futurum ftbtiUiid ef^potens alia corporapenetrare. Vrohat
nead oppofex
D^-
aliorum,ilIumquc 1" i''*fi">>^\
impugnat.Tctti6 rcloUiic quarlhoncmcx propria

tcfpondct fciucaciaad argumcD(<i
fcntcntia,
C H O L
modum dicendi
yDamaf.lih.y
-utrgtnitate,
cap. ^lt.
/"
rati^'
ir partt4
j^..capi%.
lib.
tAna(ia,flib.y dt refur.Anfelm.de fimilit.cap.^^. Lauren.luflin.de perfl. Monafic.^^.
Rtchard
fcl.i.
hic art.j^. quiefl.^.D.Bonauent.inbreHiloq.part. -j.cap. 7. Suar. ^.part. difl
(^ cttam altos jup.adducit Do&orfortia argument<ipro Vhilofophu
4?,
contra haac
'-veritatem.
TÎcunt quidam,qu6d pcr nullam virtutcm

JL^funtduocorpora
cflefimul
ncc crcatam ncc incrcatam pof,
qucd probant pcrBoiftium i.deTrin.qm
opin. ?hi'
dicit, lcfoph.
&
fcquitur , tamen locut tft femper diuerfusy ^^f-

diffcrtntiam in numero acadentium VAriettufmt.,
ûoniam vnum duobiM nuHo modoftngcrefoffumus Ex hoc arguitur fic fi varictas loci diffcrcntiam in numcro faciccontradidlio cft,qu6d duo corpora fint in vno loco.
Practerca, dimcnfio cftformaris ratio rcpugnandiduocorporacflcfimul , quia ^- ^,
,
cundum Philofophum^. Fhyfic dimenfiqncs foltim faciunt diftarc pcr fe non pcr
pa(fionem,nec per aliquid aliudrtunc fic fi forma vcl ratio repugnandi duo corpora
ctFe fimul,cft dimcnfio diftincâ tunc manentc dimcnfione qux cft ratio formalis
huiusrcpugnantix.impoflibilccft duocorporacflefimul. Et confirmatur ,ficfevi,
denturhabcrcduxdimenfionesad cflcndum in Ioco,ficutduo accidcntia contraria

ad fubic(flumjfed duo accidentiacontraria non pofllmt eflcfimul in codcmfubicd(|:
crgo ncc duo corpora habentia diftin^flas diracnfioncs,poflunt cflc in codcm loco.
Prastcreijquodcunquc inducit vnum contrariorum expellit rcliquum crgo qui
mouet vnum corpus ad locum cxpcllit rcliquum fed hoc non fierct fi poflcnt cfle
firaul in codcm Ioco:crgo
&c. Quod autcm duo accidentia contraria non poflunc
:
fimulineodcmfubiedo pernullampotcntiara.patct perPhiIofophum.4.A/f/4/>A. Ttxt.^.^

qui dicit,qu6d eadem rationc contradi(floria,ficut contraria cflent in codcm.
IVfY
Prxtcrca,hocprobatur pcrrationcm diuifiuam incorporc naturali non funt nifi ^^,.^ ,*
cfle
matcria,& forma,quantitatcs,& qualitatcsjfcd formalis ratio rcpugnandi

duocorporaeflefimul,noncftmatcria,nec forma fubftantialis ncc qualitatcs ,quia
forma &.
corpus aliquod poteft rarcficri,vcl condcnfari mancntc eadcm matcria,
qualitatibus mutata fola quantitate fcd corpus condenfatura,& rarefadum occupat
alium & alium locum:ergo,&c.
Practcrea,duoindiuifibilianonpofluntcfl*cimmcdiata,quiatuncnoncflcnt duo,
^^^^ ^^
vtpatct 6,P;&)^<-,crgo afimilipotcftarguiifi duo corporacflcnt fimul immcdiata,non ^,^,*
ifta,fcilicet
&
rcmanerent duo:eadcm cnira ratio,qu3e cft dc vno.crit dc alio.

Prxterci,a pun<flo vno ad pun<5lum vnum non potcft trahi.nifi linca vna rcAa:fcd
fiduocorpofacflcnt fimul,poflcnc trahi dua: rc<flx lincx ab vno pundo corporis
contincntis , ad alium puntftum ciufdcm corporis contcnti , quia in duobus corporibus crgo , &c.
:
.
f
^
.
itnttntiM
mgMtiuM.
M M E N T A Rl f^S.
r^ /euut tjMidam
&c. Hanc (ententiam non

etiam aliquiTho'^Si doccnt,DurandwVi ^J.^^.^Ji.j. art. 1. Pa^
l^folum Philofophi.fcd
adducit fcx ra*
ludanus
ijutji.^.art.i.pro fenttntia
tiones.
Prima cft ci authoritate Boctij
dicentis:
L ocHt ftmper efl itutrftu ,quom4im vnum dutkiu nulmodo jingtrt pojfumtu , &c. Sccunda ratio eft CX
dimcnfione fqtmali , qux in diucrfis corporibus
in oidiuc ad eundcm lecum rcpugnat fornali/0
cet.
;, fidr
awf#.
6ii
duocontraria repugnant cidem fubie{ko. Tertia eft exrepugnainra virtuali agentiumi

quia quod corpus mouet ad locum , ab co repel-
indiuinbilianonpofruntefTefibi iinmcdiata,quia
(ic non edent duo 6. Phyf.ux. cpa. i. ergo C\ duo
ter, ficut
ce,non in materia,forma, aut qualitatibus diucr-
corpora ponfunt elVc nmul, non erunt duo. Scxta ratio quia ab vno pundo ad vnum non potc(\ trahi niCi vna linca reifla i (cd C\ duo corpora
pofllnc cffe Hmul, pofllnt ctiam trahi dux linca::
forum corpoium. Quinta
ergo,&c.
lit
aliud incompatibile. Quarta ratio
hzc repugnantia tantum fundecur
quod
quia duo
C H O L
conjiftere in diuifione
ixingrejfu Chrtftiyijirginitate Martx-,

pyreo. Oflendtt quodbeatuj
in quantiia-
catio eft
S
SuhtHitatem non
e(l,
O*
V M.
corporum , qua beatus
tntrare : prohat
<Zfotet
quia corpora beataeruntjimul cum caloem-
non poteflfigttrarefuum
corpiis
ad hbttum , tûia anima non
tnformaret tUudfitb quacunquefigura.

Durand.in
^d.4,^.&
'h'd"''
TStae rationcs concludcrcnt Philofophis : fcd
quomodo
faluabunt Thcologi,
JLquod duo corpora pofllint eflc fimul,qui hoc habcnt nccefrario poncrcreft vna
^^^^ talis,qu6d anima bcata habct poteftatcm plcnam fui corporis & ide6 potcft
:
&
corpus fuum ad quamcunquc figuram , fic quantitatcm reduccrc >

fic per corpora
porofa potcft corpus talc tranfirc,& in cis cflTc.
ScdiftiXivolunidicerc ,qu6dnon poteftcfTc fimulcum corporcalio, nifi fubintrando porossmagis debcnt dicere confcquentcr,qu6d non potcft cfic cum alio nifi
quiaaliud ccdit fibi,ficutacrccditfagittx: funtcrgopro tantocorpora penctrabilia,
quia virtus diuina diuidit quodcunque corpus cum quo volunt cfTe & tunc fccundum hoc oportct ccnfcquentcr dicerc qu6d quoticfcunquc moucreniur localiicr,
,
SnbtilitM
corforis
gloriofi in
qHocoJiJittt.
totics diuidaturcis
cxlum pcr potentiam diuinam.
&
'
Contra,fidc icncmus,qu6d Chriftus natus cft dc Maria Virginc :

rcmanfcrunt
intcgraclauftra Virginis:oportuitcrgocorpus Chrifti cfle fimulcum pariibusillius
Beatta non
ergo tunc fuerunt duo corpora fimul. Practerea Chriftus refurrcxit claufo
fcpulchrojquod patctpcr muliercs vcnicntcs ad fcpulchrum, & diccntes, ^HurtuoU
uetnobu Upidem^drc. Practcrca,Chnft\js intrauit ad difcipulos fuos ianuis claufis crgo
tunccorpus Chrifti fuit cum alio corporc. Practerca, corpora beaiorum funt fimul
cum caelocmpyreo.
^^^ valct illa fidio dc paruitatc,quia nullum corpus impafiibilc recipit paffionem
foteftcor-
flbi
fusfmm
paffiones
corporis
Mar.\%
loann.io.
redigere in
figHrami.
norevtad
difconucnientcmifcd corpora gloriofa funt impaffibilia:crgo non rccipiunt tales

rarefadio autcm bc condcnfatio funt pafiioncs difconuenicnccs corpori
impafTibili.quia caufantura paflionc&c.
Practcrca,anima humana requirit corpus,quod perficit.cfTe organicum:fcd fi ficrct
,
n
n
r-n
rr
^r
J
r
corpu^ 't^ ftriftum , ficut poneret ifta hdio lam non eflct organicum. Vnde h non
non
cfTct
remaneret quantitas,& figura corporis humani,quando cft in alio corporc,
informatumabanima,quiahaccfuntnccefrariadifpofitio ad animaiioncm. Philofophis enim bene non pofliet efficaciter concludi oppofitum:ad rationcs tamen corum
potcft rcfponderi,& hoc fufficit.
^
Ad Primum argumcntum de Boetio dc accidcntibus dico qu6d nulla accideniia
faciunt intrinfece indiuiduum:crgo muli6 minus locus corpus enim quanium eft cx
fe,poflict cflx:,fi loeus non cflrcf,& tamcn cC[^ct indiuiduum
fcd nunc nun cft corpus
j
,-
libttum
r
'
y4darg,pre
eptn.Phdofi
cum aho corpore,&c in aIio,in quo
contincturjficut ctiaiTi
yfreidetia
^^^^ '"^0. Ratio eft,quia eft
^Homodo
patct dc vltima fpha:ra:vnde aucloritas Bocnj cft
factunt di-
tatcm in numero, id eft, oftendit nobis diucrfitatcm numcralem, quia faciunt nobis
innotefccrc:& quoad hoc melms facit locus ad innoicfccntiam quam alia quia cognitionc naiurali noa pofTcmus illa duo corpora cognofccrc , fi ipfa cflTcnt in vno
HerfUrn nu-
fic
intelligenda,
qu6d facit
:
J'"-
diucrfi-
loco.
^d
i5^/Vr^/T
Ad fccundumdico^qu6daliquapoiruntcfrc
l"cr
gnatiavir- vcrbi gratia,fi

tualii
&
formalts.
rcpugnantiaduplicitcrjvel forma-
vclvirtualiter. Virtualitcrrcpugnat caufanaturalis,
ucnirct,
caclum dchacmatcria producerct
&oppofitumfui
vcrmcm,&
fi
cfFc<flus;
agcns fortius fupcr-
&induccrciineandcm maicriam, formamaliquamoppofitam formx vcr-
^^^ virtualitcr opponitur csclo vel Soli. Formalis rcpugnantia cft illorum quac
fecundum fc,& fuos efFcdusopponuntur,vt album ,
nigrum. Scd in propofito inj^jj
&
tcr
diraenfionem,& dimcnfioncm non cft repugnantia formalis,quia
talis
non
cft ni-
fi
quoad
Qu^flioXVI.
DiftinaioXLIX.
'
613
quoad idem fubicdlum non aucetn funt in codem fubicdoi occ formaiiter ctura
quiaquantanpnrcpugnancformalicer ficrgorât rQpugnantia,hoc nonc(l,nifi re
(i
fpcduloci, cx eo, fcilicecquod locuscflfpacium capax corports;ifc4 vnum corpus

replec locum vnum,quancilm nacus cd rcpleri:crgo aliud corpus quoad noc, oppuni
tur fibi,quia non potcrt habcrc eficclum lilum in illo ioc.d quu vc c(iiprubacum dk
rcplctiuum cius,quantum natus efl |-cpleri.
Patct crgo,qu6divanc(loppontio, vpl rcpugnantia (Qrmali^vquianonin codem fr,ftu4li
fubiedo: nihil cnim vnum informitural:} eis. Eft crgotantiim oppuHtto virtualis tn- rtj-ugîii^
quantiim effedas vnittscaufa&j;<|uicft-repletio loci,eomodo, quoqu*ntitas habct fjf.chmff,
cfficaciam.vclcfficientiam rcfpeducfFedus.quicftcireinloco rcpJaiiuc, oppgnituir./"^"''^*"
('*"/*'"*"*altcri caufac nacuraii ereonon rcpuenaccorporicftecum aliocorporc nifiquiacft
rplctiuum 100 -naturaliicrquanttjm aptus naturcltimplen rcd quia tam rcpiecum
^^^^^ ^f,
cft non potcft ibi cflc quia non eflTcccom cfFccflu fiio., qui nacuralUcr fcquiour ej/e
cakfsnatMcorporis inlocoihocfautcmnorlirtipcdic quin pcr potcnxiam diuinam pQlljt abicfle, r4i.
quia Deus potcft faccre caufam nacuralem fine fuo cfFcdu Hcuc calotpin.puicft fa:
cerc finc calcfa(ftione,vt patetin.illis tribus pucris,^jf Daaielecaf/.i.
potcftfaccrcefFcdum linctalicaufa,quinaturalitcr twtvfcquitur, nifi cx

vt virgincm parcrc fine conctfire .parere cnim cft cfFc6kus coffcipete:
licet crgofincrcpugnantcsdimcnfrohcsquoadhoC,qu6d dub corpora non pofTunc
cffc fimul in codem loco,quoad talem virtuccm naturalcm:tamen non eft rcpugna^^
tia,quoad virtutcmiquae potcft faccrc caufam fine fuo effeCtu nacurali.Sc e conucrfo
cfFeclumfincfuacaufanaturali.
Adargumcntum crgo diccndum.quoddimcnfiobene eft ratio rcpugnandiduo fa""^f^'
corporacfrefimul virtutc naturali ,qua; non potcft facere caufam fine fuo cfFedu rfpf,ffiandi
naturali:non tamcndiuina,qua:hocpotcft ncc eft hacc repugnantia formalis,i talis dkocttrptt^
cnim eft inter contraria:illc auccm dimcnfiones non funt concrarix 5 nec func in eo- (fefirmd
dem formalitcr:& idc6 non fcquitur^quod additur jbi in confirmatione quia fi con- ""f^^tf^t
trarianon polFunt fimul cfTc in eodcm fubiecT:o,qu6detiamnon poffunt cfTc corpo- ^""f^'^Similitcr
tali
vel
tali
caufa
ra
duo
in
codem
loco.
^^
Adaliuddico.quod vcrumcft, quod non inucnituraliud, quodfit caufi illiusrc- ^^ ^.

pugnantiae , nifi dimcnfio 5 qualis autcm fit ifta rcpugnantia di(flum cft. Ad aliud Fi-tm vrU
qu^dfiduopuncla mancntiaduo.non pofruntcfTe fimul,nifi fiant vnum:crgo&di- w" wV**
,
uifibilia,fcilicctcorpora.
Diccndum,qu6d confcqucntia non
valccquiaindiuifibilia '"">/'*
vnum fimul pofita:diuifibilc autem licct

mftnet tamcn magnum & idc6 non valct fi indiuifibilia non
nullam habenc magnicuciinem,& ide6 fiunc

fit
cum alio
diurfibili
poiruntcfFeficnififianc vnum:ergodiuifibilia.
Alij dicunc aliter, quia
poffumus loqui.de quanto machcmatico,
fitu,
& tcrminocius,nififitu :& idc6
fi
nondi-
>
1-
j^^J
vcl nacurali. Si lo- ftnt
talis,nccterminuseius pofFunt
non diftinguuntur & pcr confcqucns efficiuncur vna quantitas. Si

J
u
loquamur de
quanto naturaii,hoc
non oportccquia liccttalcs quantitatcs rlint in codcm loco ncc diftinguantur fitu diftinguuntur tamcn fubiedo quac funt diftinda
ftin<>uuncur
^T"
'^,,^
punEi non
quamurdc mathemacico,dicuncqu6dnccquaniitas
clTcdiftin^kaab alioquanco matbematico,
^"'^
""^
maim
fi^^
}! ,',
." "*
etiampene'
''
qualitatibus naturalibus.
fratu.
5.
Bonam.
dtft.praf.
Hanc fblutioncm non
intclligo.Arguoficjiinca mathcmatica noneftaliud rcali- "'^;*-.?- '

Mathcmaticus non tradat fcientiam vc huius exiftcntis fcd ^'"^" ^*
dc linca fccundum fc fic etiam naturalis non tradit fcicntiam de hac rofa exiftentc, q'^^,,,^
(e^ de rofa fccundum fc, nccetiam cft ncccfFarium ad confidcrationcm Mathcmati- atb(tnet'
ci,qu6d linca fit in matcria.fcd folum facir,qu6d fit dc confiderationc cius,qu6d pof- ticum, &
fibilis fic in nacura cfFcjprouc camcn confiftic rcaIiter,non cft nifi illa,quac pcrficit rem nathrale
naturalcm fic cnim vcr^ funt tn naturalibus & pro tanco dicic Philofophus quod /*"" ^*
abftrahcncium non cft mendaciummon dicic,diuidentium confidcrat enim Mathc- ^' Î'
tcr a linca naturali Jicet
maticus,quod
cft in
fubftantia,non confidcrando fubieftum. Scquitur crgo
naturalis poteft diftingui a naturali fine diftindo fitu,
qu6d
fimilitcr linea
fi
linca
mathcma-
mathematica, ciim fint rcaliccr idcm.

Pcr hoc ad argumenca dico,qu6d ficuc func duac lincac nacurales , fic fimilicer func
duac maihcmaticae, quoad rcm.non camenquoad confidcracioncm mathematicamtica a linea
Mathcmaticus autcm confiderac omncs lincas vt func parccs alicuius figurjc omncs
aurcm lineac fimul cxiftcnces func parccs vnius figurx vc puta bafis vnius crianguli,
vcl calcquid. Ec fic eft illud vcrbum Commcntacoris glofFandum, qu6d quxcunquc *-^7A**
Scett Cper. Tom. X,
in
FFf
:
6i4
Lib.
V. Sententiarum.
funt vnum quod cfl: verum quoad conftitutionem alicuiusHguraeuameninfenonfunt vnum: noncamen conftituuntmaius aliquid dux
linex fimul,quamvnajide6 non accipitur nifi vt vna conftitucndo figuram. Eodera
modo de pundo,qui eft cum alio pun(5to,qu6d non funt duo punAa,pro tanto quia
non condicuunt aliquid maiusjindiuifibile enim additum indiuifibili non facit maius:
non tamen fcquitur quod funt vnum & hoc fufficit Philofopho quoad inientionem
fuam,/ 6.PhiffxAX\thm enim vult ibi probarc qu6d non fit ex eis continuum & hoc
eft vcrum. Similiter in propofito dico de iftis duobus corporibus qn6d non faciunt
maius.vt funt in loco vno:non tamcn fequiturjqu6dfunt vnum.ex hoc patet ad aliud
dehneis ttz&.i% inter duo punda,Scc.
in machematicis funt fimul
&
(,.
Phyf.
dc Gene-
r4t.
Text.c.i.
& i.îndt.
ftri
COMMENTAKIFS.
1St**rationttconcluderent
concludere Philofophis, qui naturalci-n
nes
dircarrum,&: virtutc caufarum tanti!lm cognoue-
Hinc
runt.
PtnttTtui
ttrptrum ntqtutfieri ii4>

tHriUittr.
eorum, quos
reiicitur fenientia
finuac Abulenfis in cap.\j. Afuih.
dixerunt duo corpora
quam
efTe
Richardus
rciicit
<j(ixfl.i
in-
19. qui
fimul viribus naturx;
in hac d. art. 4. qutfl. j.
eimque impugnant Philofophi cum

in ^.Phyf^cap.ytext. 17.
Aiirtotele
mm 6c expericntia, & laT'/&m/<)^<,
&c. Penetratio
4.
corporum,vc dicicneceflario faluanda c(t Theologis adducit autem quorundnm fententiam,

fit fuptm'
tMTMli$tr,& quam ipfe vocac Hiîonem. Hi dicnnt quod
faUutri dtitt
anima beaca habeat potedatem plenam fui cori Thithpt.
poris,& ide6 poteA corpus fuum ad quamcunquefiguraro,&quancicatem reducere & fic per
Stfitmti
elfe fed
mmtrundAm corpota porofa poteft tranfire , & in eis
tiitr$i
volunc dicere quod non poteft cor-
illi,inquir,fi
RHiînr.
pus gloriofum effe fimul cum alio corpore,

qukm fubintrando poros ,magis debent dicere
confcquenter,qu6d non poteft effe cum alio.nifi
quia illud ej cedic, ficuc aer cedit fagittjc , & ita
corpora alia erunt penetrabilia a corpore gloi 10ro,quatcnus diuina virtus ea diuidit ,& confequencer quotiefcunque mouencur beati locali-
Deus ipfis diuidit cseluni , vel alia corpora;

hoc enim confequenter dicendum cft , fi non
ter
poifunt aliter
e(Ie
cum
alio corpore
non funt vacui ergo vt finc

expeliicur id quod aliis in poris fuic
ipfi
pori
in poris,
qu6d
recenta figura,& dimenfione naturali velint
erittanc
&
qina
fi
mo-
non podlncnifi diuidendocorpus op-
poficum.
*
Contra,fide tenemMS,
Hanc fentcntiam
tmpugnti4r
dicar non-elTc tutam in fide pcr
prtdiH fen-
tumjquod ctiam
farls in-
hoc argumcn-
indicanc Suarcz
&alij
qui
ttttti0.
dicunt caro prjcbereoccafionemeirandi. Probat

Virg /*-
crgo Doftot opfoCnum:<}uiafide tenemm, inc^mi,

ûod Chrifhu nattu eft de Maria Virgine ,
re-
&
mtrtppt' manferunt integra clanflra Virginis

rit.
Corpus Chrifti
oportuii ergo
finml cum partihtu alieriHt

ctrporis '.ergotuncfMrHnt duocorporafimul. Antefuijfe
&
Chrijltti /r-
rixit
eUuf
ftpulthr.
cedens cft omnium Patrum ,

fusc tradlatur \n
materia delncarnatione. Dcindc, Chriftus furrexic claufo fcpulchro,intrauic
nuis claufit
ergo cunc
ad difcipulos
Fuic fimul
cum
alio cor-
pore. Deindccorpora bcatorum funt fimul
6
ttefpinfi
Burttndi.
ia-
cum
cslo cmpyrco.
Refpondet Durandus partum Virginis fuiffc
mtraculosu,non qu6d exicrit cum penetratione,
fcdperfolam dilaiionem mcmbrorum , vt via
Dturalis,quat cft difcontinua
pod Chtiftj,vc
daiet
locum cor-
fine diuifionc,aut fcad):ione clau-
R"'"""
hxc eft fatis tevneraria quia inde fequc- '* '"^

rctur quod natiuitas & modus natiuitatis Chrifti non fucrit fingularis :quia non haberet aliud
miraculu, auc fupernaturalitatcm.qu^m id quod
naturaliicr fierec in ftatu innoccntix , dato quod
lutio
Vnde
itafieict.
epiftola
falfa eftent
""
**
'.f
vetba Sophronij in
leBa infe.xtaJymdoaSl.v.Wlum^^diXX.um af-
fcrit fuiftet.'x
maximis miraculis
Videancirr Patrcs. Aliud
diuina: virtutis,
cxemplum addudlum,
nempc quod Chriftus fepnlchro
oppodcum.
QHomtdo faluahunt
tio eft in
**
quod etiam concinfit miraculum
in natHralapfa,nonautcro in naturaintcgra.So-
Dicit has ratio-
5:c.
virginalis poftcc exire:
gcrec n (latu innocentict: ica vc
claufo exierit
EcHizhnz. in trialogo Auguftin.
in fua Refurrc(ftione,eftcommunis tradiiio
clcfiac,quam docct
firmone
î.de
tenit?ore.
Hieionym.epifiola ij.ad
i j. ad gentet Chryfoftomns homil.jo.in Afath.Beimtdusfirm. i.dt

RefurrtRiene , & alij , vt patet ex interpret. in
fJehdibi-tm.lndinus M^Xty r. ej.
Aiatth.ii.
Tertium cxcmplum de ingrclTu ad difcipnlos

i.inuisclaufis,cftScripturae,eamqueficcxponunt
Patres , qnos frcquentcr citat Suarcz in i. tom.
diût.6.ad}.part.Sc Maldonatus in Joann.to.Du- Re{ponR
randus rcfpondet ptimo Chriftum ingrtfliim

ianuis claufis.non pct ianuas
^'*"''*'
fcd pci fencftras,
autalium locum patenicm. Hanc folutioncm

Caluinus afllimpfii pro fundamento plurium
etrorum ett futilisiJlufioScriptnra: ,quz hanc
cmphafim cxprimitad declarandum miraculum,
:
Ccica Pacresintclligunt
dicit deindc
, fi
&
reliqui interprctcs;
pcr ianuas fuerit ingrcflus
apcruiflc,& moxclaufific. Deindedicit

ianuas fucrit ingrcilus, mutalfe figuram
rimam aliquam
tranficricapert.im.
, fi
cas
per
vtper
Tandcm
rc^
fpondct Chriftum diuina virtuie fc pofuilfcin

medio difcipulorum ianuis claufis,non tranfcondo per loca intcrmedia merit6 Sotus appellat
has rcfponfioncscauillationes. Videanrur prsfati authorcs, qui doftiffime & acriter has eua:
impugnant jDoftor autcm illam fidiovocanc impugnac quacenus dicic in.

poceftatc anima: glotiofW efle mucarc figuram,
fioncs
nem,
vt ipfi
minucre quantitatem. Prin:i6ex dotc impallibilitatis.
Nec valet
nuUum
inquir
iBafidio deparuitate : ^4
corpHt irnpaffthile recipit paîontmfihi dif RasiQDt'
conuenientem ifid corpora irloriofa fint impaJJihiUa

ergo non recipiunt tales paîones rarffaSIie autem
Horit.
&
condenfatiofunt paffiones difionuenientes corporigloriofo,
ûia caufjntur a paJfione,{c\\icet rcali
ttgo,
^^^.^
&c. Confirmari poteft ex iis, qux dida funt de f^fi^^,,^ ^

rcfurrcdlionc corporum cura omni integritate ^Hsniitae i
corum, quac ad vcritatf, &perfeftioncmraturx tirpcrtfli"'/
faciunt pcrmanfura incodcm ftatu cx Apoftolo in quo immutantur acorruptione in corruptioncm , abignobUitacead gloriam.
,
SecuDiio
Qu^ftioXVI. 6k
DiftinaioXLIX.
Secund6 impugnat quia anima,
fit organicum
vt informet
Stnmi
r-
corpus ,requirit vt
''*
ita ftriiflum
*****' "^**
vt poflit elTe in
tumlibct cxijûo
fi
ficrct
poro alterius,quan-
Ftponit, inquit
fed
ilUfiSHe
4ot
non remancrct quintitas,& figura corporis humani non eflct informarum anima rationali, & fecundum conna-
oTfAnicum
ejfet
quia
fi
modum exiftcndi quem ncquit immu-
turalem
Qu6d
excmplum Corporis Chriquod retinet anitnam in qua-
inftes per
fi
Ai in Euchariftta
libetpartc rpecierum
reiinet
quantitatem
litatcm
hoc
nihil iuuat,quiactiam
&
figuram in ordine
ad firtotam , licet careat cxtenfione in ordine
ad locum. In propofito nequit bcatus non retinere modum connatutalem exii/bendi ,
quan,
&
&
figuram ad hunc neceiratiam
qu
ctiamanimainformare naturaliter corpus eius,qu6d ex fe non cft nara

naturaliter informare finc his. Subiicft tandcm
Dodor probationem necefiariam excaufisnaturalibus non fuppercre , qua conuincerentur
dcfinerct,defincret
Philofophi
rum
ac proinde fufficere rcfpondcre eo-
rationibus
quas pr^cmific in priori para-
grapho.
fhiUfffhorii,
tyfdprimum &c, Quod fuit ex authoritate

intelligendus e(l quoad diuerfitatem , vt
nobis manifcda fit, quse maximc coUigitur ex
Adfrtm*m
dii;ctfitare loci.
'
Ai
rt!*n*s
lO
Bucii)
m^
'
Dimtn/inei
diutrfermm
quafi cffedliuc
ttTf*rum
locum adxquate
'riw
frmltter
in
"pulfio
virtualiift.
/?
Pc
imft
m.
dem
>
loco
aur matcrialiter euro
non
teipcdû ciuf-
intrinfeci
Ad
^""<=
effcaum
&refiftentia adaliud corpus

eft effcdbus
fecundarius cor-
quia potcft cffeftum caufx cfficientis
ficut fufpendit
, manentc ipfa caufa
fgnem Babylonicum nc pueros incendcret ,qiji
incendit alios quamuis ergo ad virrutcmcatifz
naturajis fit repugnantia intcr duo ilja quantuin
,
fiontrarias
& virtualiter repugnan-
Sententia ajferens /ubtilitatem
ejfe
eft inter
formar, aut incompatibiles in
todcm
quartum in ordine.
Ad quintum negat confcqucntjam Piqi- -^f
fibitia enim non faciunt maius , duo vcr6 corpora in eodem eiiam loco tetineni faam quantitatem , & magnitudinem, Add^cit przterc^ rt- Hej^tnfit
fponfionem aliorum , qui dicunt duo corpora in tUinm.
eodcm loco pofita diftingui quidem naturaliter,
non vcro mathematice quia illa diftindio ef^
per entitatem hasc ver6 per fitum qui idcm cf^
in illis duobus ineodemloco pofitis. Hanc rcii- ^wV/rtir.
cit Dodlor quia ficut duo corpota , aui dux li,
nezfunt naturalitcr diftindz , ita etiam mathcr u^fhfmti*
maticc non tamcn crunt fecundum confidera- fi.
tioncm mathcmaticam.quia Mathcmaticus non
:
confidcrat lineas nifi in ordinc ad figutajn
que diuerfitatem earum,
guram
diucrfarn
quam
nifi
>
ne-
in ordine ad fi-
coroponunt. Vidc <C>*
tum.
V M.
^ explicatur
fofjit alia
eorpora fenf-
quomodover 'virtutem aSiiuam
qudttatu fiat penetratio,
/"^
&
quia fccundfim Thcolo, vt vidctur,

corporapoflc cflc fimul,idc6 dicuntaliqui,qu6d
fic. Scdquidam dicunt hocmodo,qu6d corpus fubcilc gloriofum virtute formap
crcatae alicuius,fcilicct fubcilitatis.potcd cflc cum alio cprporc non gloriofo,vcl pon
fubtili. Hocprobatur ,cuiufcumquc dotis corporis gloriofi cftaliquis cffcdus pro^
qualitatem , qua beattu

,
-^ J*
loco. t per hoc patct ad
C H O L
frare-probatur late quinque ratiombus
'i
tertium r-efpondet refiftentiameffeex di-
menfionibus effeîue
naturalircr repleri
fijfpendcre
illiits
quia per raotum lucalem itiai ac, vel ipfum acquirii , fi ex in-
daturrepugnantia; tefiftentiaer- nefjtemti^

go , quam habet corpus locaium ad aliud foper- *ftîm4 h*
ueniens , fundatur in virtute adliua,vel quafi "^*'
atîua naturali,qua acquifiuii locum , & racic
diftare latera eius,& conferuat locum quamuis
alia refiftentia cidein competere poffii per accidens ob grauitatem , vi facilc poo fit tnobiU i
loco, in quoeft.
hunc autcm Dcus poteft fufpcndeinduccndo aliud corpus penctratiuc in co-
dem
maliter
vnum corpusimplet
quantum
eodem loco , qui
poris locati
RefngnAntU ^^
quatenus
^ ^^"^ ^'^^^^ ^'"* ^^^"*
^^*!"""''
oommunifli- pftitmf^
modum tcrmini ptodudli Vnde Philofophus admittit motum dari ad Pra:dicamcntu(n

Fiti, ficiit ad quantitatcm , 8c qualitatem. Hinc
etiam corpus locatum facit dtftare Uteta locJ*
Eodem ergo in gencre conferuat locum , quo illum acquirit , fcilicet efficienter quia non for-
?^^^'
eft
trinfeca virtute acquiritrergo locatio pafliua ciu|
&
tibus,non autem formaliter,qualis
ieclom;hzc eft caufae naturalis refpcdlu eius,

qnod cft oppofitum fuo effcftui dimenfiones
autcm diuerforum corporum non repugnant fibi
inuiccm formaliter ,fcd tantum virtualitcr , &
ri-
ûodlih.9, ûttji.vlt.
vt poftea vidcbitur. Ratio eft ex parte cor-
erit per
dU,Scc, Refpondet dupliaJ ftcundJi, ccm cire oppoficionem ; aliam formalcm , aliam
VufUxoff- virtnalem ; illacft forma refpeâiuc ad
idem fub-
"
quiritur ei locus
^d fecundum
Henricus
poris moti
tarc beatus.
JmJfntit,
ad locum , quia hxc nequit fufptndere effeduiq

caufz natutalis : tamen noiieft rcpugnantiaqujq
poflit Deus fufpendete talom effedum.
Hiinc modum tcpugnniix corporum in codcm loco admittunt communiter Thcologi , vt CtmmutiH
'^T'
"
D. Thomas diji. 44. <)H4tft. i. art. i. û^îunc. >.
Via
illac
raiioncs
non concludunt
V^îam oportct poncrc duo
non vidctur cflc ^lius cfFcftus r)ifi pcnctrarc aliud corpus,

hxc cft forma crcata,& datur corporibus g!oriofis:crgo
poflunt fc faccrc cum alio corpore non fubiili,penctrando ipfum.
Pr.xtcrca qu6d poffic cfle pcr virtutem creatam prob^cur Chriftus inquantîni
Dcus poflet faccrc, qu6d corpus gloriofum poflct cflc cum gloriofo:tJCC tamcn con-
priusifcd dotis fubtilitatis
&/accre
fc
fimul cumco:fcd
êdicur,qu6d corpus gloriofumpoflcifefacerecum gloriofo,fedbcn^conccditur

Scott Opcr.
Tm, X.
FFf
qw^4
nicb,
^^
dtft.tkrt.^
f -J-V* *^
V.
Lib. I
6i6
quod poflct fe facere cum non
Senten tiarum.
gloriofo-.crgo
non cft tancum pcr potentiam diuinam,
fcd per aliquid,quodeft in co:hoc non videtur eflcjnifi dos fubtilitatis:ergo,&c.

Practerea,fi fubtilitasnon cflet ratiocorpori cflcndi cum alio corpore, tunc corpus
poft refurreclionem eflet in onus animae:anima autem quantiam cft cx fe, poicft elie
cum quocunque corpore:8c fi corpus non
poflet clFe fimiliter iam effet fibi in onus,

Quianonpofletcumipfo,quod pofletfineipfo jquod ci\ comt3L kug.ii. de Ciuit.Dei.
Pra:tcrea,ficut Deus poteft facere iliud corpus pro nunc cum alio corpore ita potcft ipfum conferuare per aliquod tempus,& perpctuo crgo a fimili poterit fibi darc
aliquam formam pcr quam fit cum illo alio corporc & per quam perpetuo coniie-
C4p.11.
ciat fibi cfle
cum alio pro libito
voluntatis
fua:.
Practerea,magis videtur de corporibus gloriofis

fent fe facerc
niuntur,quae
quod per fubiilitatem fuam
pof-
cum alio corporc,quam de aliis non gloriofisifed aliqua corpora mucpofliint fe facerc cum alio corporcivt ignis cum ferro 5c vinum fimili,
tcrcumpanc: ignisenimin ferrooportct,qu6d vere
quiafcrrum ignitum habet
fit,
propriam adioncm ignis,&fcrri:vndefieftacutum,comburit,6c fcindit. Nec poteft

dici quod fit ibi in ahcna materia,quia duae formae fubftantialesfpecificac non poflunc
fimul perficere materiam eandem. Quod etiam vipum fit vere cum pane, patet,quia
vera eft humiditas in pane fed humiditas non potcft feparari a proprio (ubiedo vc
P^cct per PhiloCo^hum /ecitndo de Amma^<ic humido aqua:,& aeris,licet minus fit fen7* *
;
1 1
&KMdo.r. fibileinaerc,vndefcmper quando comprimuntur digitiin aere, vel inaquafecundiim cum,intercipitur aqua,vel aer intcr digitosjquod patec , quia manec humidicas,
fanis intingitur
qua: non feparatur ab eis:ergo multo magis hoc poflunt corpora gloriofa.
,
vtno.
Modusponendicft iftcfubtilccftaptum ad
penctrare^j
vnde
t tib.t.de gtnerAtione
Jicitufjquodfiibtilecft, quodcftrcpletiuumpartium.:aliquidenim poteft dicipcnc-
*-"*^'
citer dici-
tri"uum tripliciter,vel quia habet figuram acutam aptam ad penetrandum ; alio modo proptcrmatcriacparuitatcm , vt funtcorpora rara tertio modo per virtutem adiuam aUquam in eis Sc illo tercio modo eft fubcilitas in propofito in corporibus
tHT.
gloriofis.
Fenetrati-
uumtripli-
CO M M EN TA R l P^S.
**
/^^<i /f< w:Ww, &c. Nempc qnas

V_îam
Secunda, qaia Deus potcft facere corpus gloriofum cm alio gloriofo fimul , hoc ncgatur
beatis , fed cantijm faccre fc fimul cum corporc
non
gloriofo: ergo virtiue propria id liabct.
Ad-
Tcrtia
eorum,qui dicunt nanc

trathnipn- pcnctrationcm corporum oriri ab aliqua quali-
alio, cflet
/.
ducit
ftr*i>sptni-
mtnir*
foluitpofitas pro Philofophis.
modum djllcrcndi
tatc intrinfcca ipfis corporibus gloiiofis,quaE
'"*'''*" '"
principium cfFeftiuiim penctrationis. Hacc
fit
^Htfi.i.PeuiiiTAVintiCizin hacdiIHn6lione ,prohlemate 4.

difput.
quitfi. }.
Probabilcm renct Palacius
}. concluf. 7.
Eam in
reipfa vel
dcfendit Suarcz probabilem
i.
hic
48.725.5. quatcniis dicit efleformam intrinfccam,qua vt inftrumcnto Deus vtiiur ad penetrationcm, ei datam intuitubeatitudinis. Ellc quaHtatcm fupernaturalcm adliuam penetrationis
docct Lufitanus/^.;.' wm'o tomo ^.(j.ar.^.^.i.d*
Funiament* in/e<jMentibm. Hic autem Do6lor adducit ratio*
ncsprohacfententia quinquc Prima, quia dos
i.Rati*.
fupponitur qualitas corporis gloriofi
fed alius
eius effedbus in propofito ncquic aflignari nifi
pcnctrare
crgo,&c.
fi
non pofict elfecum

inipedimentumanimx , qiia:
virtuiepropria
&
onus
cum
alio
corpote
,,r/;.
conira Augufti-
num.
Quarca.Deus
potc-ft
facere,& confcruare cor- ^^^,;,^
cfgo dare ci
pus gloriofum cnm alio fimul
vircucemintrinfccam , qua fic pofTu' fieri cum
:
alio.
Quinta.ignis penctrat ferrum.vinu panem vir-
fimilem
tom.in ^.p.dijp,
poteft cfie
cft
Richardi.^/crr.4.î/?.4^ j.eft D. Bon. . 6.
x.Ktui.
tuteiiaturali:cjgoa fortiori
dotem
Deus
{.R/i#.
potcft tribucre
fubtilitatis corpori gloriofo
quo
aliud
penctict in code loco.Modus autera dcclaratur:

quod penetratio fiat pcr fubcilitatem ex Philo- xripUxn*-
Copho
lih.i.degenerat.text.i.cap.io.
wbasmodis
Jtu peottr-
contingcrc poteft.nempc cx fubtilitatefigurz,cx "<""*

raritate matcriae,& cx virtutc a(fl:iua
hoc
tcrtio
modoconucnitdosfubtiliratis corpori gloriofo.

Ad has rationcsrefpondei Do(flori^4 $.t/^/i
eji
intelleQus
&c. Primum enim adducit
alios
Riodosdiccndi.
C H O L
V M.
Sententia ajferens /ubtilitate toUi grojjttiem corporum , qiâ remota,corpfej heatum

poteji penetrare alia
hanc ,
tûa <Tjidetur 1).
etiam quod dicitur htc diînSiione fittij
ejfe
Thom. late impugnat Dofior. Impugnat
a caufafecunda,/ed/olumDeum pojfe face-
re quodcorpuj hoc/it di/iin6iuab lUo^cuiuj materia

Fetrtu de
fentU.protUm.i.^.i.
Lij dicunt
non
e/l
di/linSia/itu
a matertahuiu^.
,qu6drepugnantia quarc duo corpora non pofluntfimulcflc in

groflitatem quamhabent corporanongloriofaj&
,
jCjLcodcm loco,cft propter
^c6
,|
Diainaio X
ide6illis
corpdribus
L I X.
cum datur qualius
XVI.
Qujeftio
617
D.Tkm.
oppolica,rcilicct dosfubtilitatisitunc toilitur
4.i.44
iJlagroflitics.
Contra^gloriofum corpus cfl: fennbile corpusj fcd fatuum cft dicerc quod locus, ^ *-^-*inquocdcorpusfcndbilc.fit vacuus. Vacuumcnim ( vtpaccC4P/>r/^r. ) e(l locus pri- .'*. ''*
uatus corpore crgo vbi c(l corpus gtoriofuni ibi cll corpus fenfibile
pcr conlC'quensc^ locus plenus, ncc hoc tollit ab co gloriam nec gloria tollic ab eo qum re*
pleatlocum fcd corpusreplenslocumexpellitaliud corpus naturaliter crgo gloria
Don tollit quin expellat aliud corpus crgo,&c.
Prxterca A dimcnfionesclTcntfcparaca: i corporibus, non clTent (imul cum alio
corporcjvc probat Philofophus ^,Phjfic. fcd illx dimennones non eilent fenfibiles fic ^'*-7**
tamen expellerent aliud corpus crgo multo magis facit corpus fenfibile hocj& boc
e(l contra modum ponendi lecundum.quia qiiantumcumquc tollatur grauitas, nihi*
lominus remaact corpus naturalc fenfibile,vt patet dc cxlo quod i^c cO graue nec
**
'"
lcuc.vel etiam ftclla.
j^
Prxtcrea.ad definicionem dimennua: quantitatis pertinet ntus:quia quantitas pcrmanenspcrhocdidinguitur afucccfliua , qu6d habet parccsin cocoadvnum rcrminum communcm copulatas:fed definitio non poccfl: feparari a dciinico crgo per do j^ prtii.
tcm non poceft feparari ficus a quanticacc crgo,&c.
(amemif,
Prxtcrca.ad hoc cft au(floritas Bocti) allegata. Prxrerca,Unea addita HncX, fccun- ^ ;. Mtt,
dum quod nata eft faccrc extcnfionem,facic maiu$:ergo corpus additum corpoti fccundum omncm cxceniloncm facic maius fed hoc non vidccur pcr docem colli do*
cemdicofubc.litatis: ergo,&c.Prxcerca, nihilimpcdic vnitatcm fitus, nifiquodeft
:
>
&
.'
raciodidincflificus :fed nihil poccftcfle ratio dtftinAi{icus,nifiquancicas diftinda:
non collicur per docem ergo,&c.

Dicuntcrgoifti,qu6dad hocqu6dduocorpora fint fimul , requiritur nccciTarid ^Th'^'
quodhabeantdiftindumirj/^ , &qu6dillud''/^~diftindum fcructur, vcl confcructuf ^j"i"F'Jl
cis.quandofuncincodcm loco:(^f auccmilluddependcc acaufisfuis, & principalms ^^^
10.
ab cflentialibus caufis,5c proximis:(cd a Oco dependent omnia ficuc i caufa prima,
ica qu6d a caufa fecunda eft diftindto ficus.quam requiric diuerfitas maccriz,qux cft
principium indiuiduacionis. c quia Oeuspoceftconferuarcrcminr//r, cefljntibus
caufis fecundis,vc patctpcr primam propofitionem decaufis, ideo Ocus,& fulus
Dcus poteft tantum faccre quod efie corporis vnius maneat diftindum ab rjp altci lus
corporis,quamuisciusmaterianon ficdiftindain fituilmatcria alccrius corporis $C
ponunt exemplum de Sacramento Altaris , vbi Dcus fcparat accidcns a fubieclo,
'
Contra,hxcopinio prima facic non eft probabilis,quoad hoc quod dicit,qu6d fo- ^"'''*J*
fed hoc
lusDeuspoteftfaccrediftinîonemduorumcorporum cxiftentium fimulineodcm

mancnt principia eflTentialia illorum corporum vt funt in vno loco diftinda,vel non. Si fic,crgo folus Deus non confcruat , quia cum caufis fecundis ma-
loco:quia vcl
nentibus
fcquicur
.^^^^ ^^^^
tradifltris.
& concurrcntiDus confcruat cuius contrarium dicicur in poficionc. Si non,

& non conferuat confcruat fecundum tc illud
,
qu6d Deus conferuac,
fjfi
diftindum cis:non conferuat,quianon conferuatnifi quodeft.'fcd maieria illiuscft

iftius fccundum te & formailliuseft formaiftius:ergo non funt diftinda: crgo nec
confcruatvtdiftinda,& ficponiscontradtdoria.
Etfidicas quodOcus poteft conferuarccorporailla diftinda fine diftincVione T)tmfim
^*"'
principiorumintrinfecorum illorumjhoc non valct.quia Ocus nunquam confcruat, ^""^
nec poteft confcruarc rem finc fuis principiis eflTenttalibus vi hominem fine anima, {"^*î$;^l
corporc humano ergo nec diftinclas res potcft confcruare fine diftinftis princi- âynifth*'
piis e(Ientialibus:talia auc^m funt materia,& forma ergo,8cc.
teantprinPrxtereil,aut fituseil formaIe,& effcntialc diftiuiftiuum quantitaiis , vcl accidcn- ripia M,
&
&
formale
c(rcntiale ergo Oeus de potencia abfoluta non potcft confcruarc fl'"^*'
quantitatem diftin(flamabalia, finefitu alio Oeusenim nunquampoteft cfFcdum ^'^'T'^!*caufxformalis faccre fine ipfa.vt hominem fine anima humana Sc album fine albc- fl*'jif
iale;fi
dine:quia eft contradidiotfi eft accidentalis ratio dtftin<ftionis quaniitatts
ipfe (itus:
ergo ante illud habuit caufam eflcntialem formalcm propriam diftindionis cc tunc
,
Deus conferuac
clcntalis ratio
illa
vcl
pofribtle.Prxterea
fi
,
fecundum caufasfuas prioresfine illo.quodcftaccitunc conferuac caufam fine effe^lu & hoc eft benf
caufis eiufdem ordinis non eft circulus fcd diftincâ quaniitas
diftinda
eft caufalis,
in
cft caufa cfFefliua ciiftin(îonis (itus
oiotiem.-ergoe conuerfoficus
Sctti Oftr. Tom. X.
vt ipfe accipit in
vna racione , contra aliam opi-
non poccftcilccaufacffediuadiftindiooisquantitatis.
C Af
FFf J
^^ farm*.
IV.
Lib.
6i8
Sententiarum.
k
COMMENTAKiys.
'
16
Stnttnti
qui
cum
nmul ede
dualem
effc i
locoiefFcdum autero huius

refunditin hoc,quod eft toHere impedimenturo>
cui annexa eft repugnancia illa duorum corporum in eodem luco ; & hane dicic cile grodltiem,feu corpulenciam,quam dicic pet docem au-
diuerfb
ficu
cum
7
ImfnfnMlur
mrgiumtntu
J>.
Thtm.
l.RMtit.
x.Rsti.
poteft
alio corporein
&Uif.
tem non poteft
qua
&
fta.vcl
qu6dnata
vnititem
non func
quod
quc non
Has
quim
tollitur pec
rationcs
partibus
fita
ua
Deum confcruare
corpora
illa
vt
XI
Zfl Mh ra.
trinftcit
friaeifiit.
vel fiius eft diftindliuum eftentiale
ficut
*,
alia fine
nequc hominem
fine fuo
Fitjfunt
committi in probatione
fioncs diftindlx
alia acci-
fitus
ncquit
Differutit
efte
licec ficas
fic
idero in ocdine ad
tanfum quantum ad
illud
principium DiferkntitH
diftindliuum quantitatis;prim6,qu6d ad prxfcns

inftitutum
non
facit,fed raagis
uiduacienis rei macerialis

j.fufius k
C H O L
ad
modum
de ûo agitur in ijL
Dodore.
<
Dem potefi con/eruareprifu yfii-
diflinSiamquAntitatemfine poflerioreiidefiidifiinSio fitu. Banc non impugnat
O*
ideo iuxta
ejfe
ttrifftt.
indi-
V M.
StntenttA Hennc./uhilitatem in eo eonfifiere ûod
It
pcnetratieilla corporum,fed fola diuina virtute.
addubis;quod am-
num.s.qiM ponit fitbtditatem
eam
foluuf^tur
Do-
argumenta fen-
qualitatem,
A Lius cft mtcllcdus.quod in ordinatis fccundiim prius,& poftcrius , Deus po^ZTL tcft confcruarc prius finc poftcriori vt fubiciftum finc accidcntc oatura tamea non poteft hoc remper,licct poffct aliquando,vt quando accidcntia funt ncceffariarefpcAu talis fubietî vt fuperficiem non poteft natura confcruare fine aliquo
colore Oeus tamen potcft ilne omni colore quia totuo- genus colorttmiupcriiciet
*"
fUMdiih.y,
f.vlt.f0l,
t.*rt.
>
ptm.
locum.qucm vcrumque corpus ica rcplet , vt fi

auferatur aliud,adhuc mancat fpatium repletum
per corpus cxiftcns. Conucniunt etiam in hoc,
qn6d per nullam qualitatem creatam ficri pofiSt
plius confirmac in fine paragraphi fequcntis.
ôr,ûiaforte bene explicata efipropria
diutrft
fitu.
nec cerminata,&
auferre a corpore
abfque ipfb
ftinftfint
ucrfa.
&
JHtnric.
em-
non continuata altcri crgo diConucniunt ergo in hoc D. Thomas , & funSm in
qut eonutnit
Dodfcor qu6d in corpore gloriofo in codcro loco
DtSer eum
dimencum alio exiftcnte maneat quancicas , &
D.ThtmM,
Dotor can-
forteelu(eric eos ccxcus Do6loris,quatenus in fequentibus impugnat modum dicendi D. Thomz , hanc rbrcc impugnacioncm interprctati
fucrint in fubfidium prima: fententiar,quam ipfe
tentiapofitti
non vidccur
tocum fine fuis
,
Przterei,quantftasdiftinftaeft canfa efFedifitus diftinfti vt diftinai:etgo nedctur circu-
lus
fententiam in ^.Phjficorum cap.^ .<jU4ift.^,ttrt.i,mC\
licet
&
caufa prima diftinguendi quanticacem. Dcinde,

quanticas diucrfa corporum in eodem loco ma-
recepit corpus glorio-
D.Thomx
&
diftindiiuum fitus : ergo poteft Dcus confcruarc corpora vt funi diftindia pcr caufas priores
in fua refurrcSbione. Vnde , nefcio vndc

Conimbcicenfes attribuunt Dodori oppofitam
reiicit rationibus
nonjfequun-
conferuate di-
le
fum
fitu diftindlo
aMt rcplctionem adua-
qux
Si
nempe Deum
Diflinfttt
ftrporum
frior Jitu,
eflcntiali,& formali, vt anima. Si eft accidenta- ftruMrl di-
lem loci pec eafdem dimenfioncs , aut

dentia connaturalia,
& caufis fecundis.
conferuare quat^tiâtem diftindam ab
ergo per do<
eft ratio diftindli fitus;
non
fed mediancibus
crgo n^que diftinâs rcs fine princi-
Deinde
10
ImpMgnt^tMr,
vnius quaniitatis abaliaivelaccidentalccancClat.

Si cftcntiale , Deus de pocentia abfoluta nequit
doccm ergo,&c.
fubtilkacis
&
piis diftindîs.
includitur in
D.Thoms admiccic
^loriofo dimenfioncs
fubfiftere,quia nequit coiiferuare
concludenccs, quancum ad hoc qu6d pro-
bancdotem
Deus non confer-
Si fic,ergo folus
diftinfta finc diftintione partium
feparari (itus.
nifi
D.
Tbtm.
diftindla.
Si dici^tur
eft
ffcus
tM-^
flitMndi
non conferuarcjconferuat ex popr2mi(fa:non conferuat } quia materia

forma vnius eft maceria,& forma alcerius : ergo
redratio diftindii ficus eft quancicas diftindl,
ii
fignata quancicate
fitione
facerecxtenfioncm,facit maius:
ergo 6c corpus corpori } fed hoc non vtdetur
per dotem tolli : ergo,&c. Sextum,nihil impedit
iititnr.
ftinftioncm,
dtata.
fretMti rt-
non
tur contradiAoria,
dicicur habere parccs in

:
qnando
9
Mediu
tiam impugnai : quia vel roanenc ptincipia cffencialiaillorumcorporuro in vno loco diftin-
Quarcum eft ex authoritate Boctij fupîi^s

Quintum .lineaaddita lincae fccuAdum
4.8/.
inttr-
fic
fuis partibus,
toto copulatas termino coromuni
Wdft
matcria
Concra hanc fencentiam adducit argtimenta,

quibus eam impugnat,D.Thomas in ^.d.44. <]. i.
srt, i. aiMfHuncuU i. Primum eft , qu6d corpus
gloriofura eft fcnHbile , & fpacium , in quo cft,
non eft vacuum,ied plenum. Secundum , qu6d
dithennones non' funtfennbiles : tamcn Ci elTent
(eparacx expellerent aliud corpus ab eodcm loco : ergo non fundatur rcpugnantia in accidentibusfeniibilibuscorporis,{ed in dimenfionibus;
quiafublata grauitate, qus intclligitur per illam
corpulentiam , fimul cum atiis fcnfibilibus ,
inanentibus dimennonibus , adhuc mancret repagnantia. Tertium , quia fltus non poteft fc,
loco,
fieri
(ecundumqoantitatem diuerfam.
uac diftinftionem corporuro
parari \ diroenfiua quantitate
1%
eodem
ferri corpori gloriofo.
cius definitione
4.KMi$.
diuina vittute
Contrk,h*c opinio primaf-cit,8cc.iiznc fcntcn-
&
|.
&c. Hic adducit fententiain
fa in diuerfo fitu;diftin<fbioncm,inquaro, indiui-
fuperiori fentcntia admittic qualitatem
quam
nondiucrfuscftficus. Dicit fanftus Dodkor diftindionem fumi ^ matcria fub quantitatc diuer-
Lij
dari corpori gloriofcper
iii
diftinftionem corporum in
dkunt quod rtpHgntmtia, Scc. Hic moxjLduscft Pccrill Tit&m&fiz /ufra citati>
TMrjuttaiij,
Dkurtt trê
D.Thom*, quatenus aflerii
,^
incft
X4
DiftinaioXLIX. QuxftioXVI.
tned concingenter,
ticuc
quodlibec indiuiduum
vnde
fcparari.ficatoco ecnerccoloris. Siccrt in propofito
(icut
619
poced ah vno indjuicluQ
quancitas cft ratio (jtus
& di-
^
/^'"^fU'
ltincfca,diitindilitus:licecergototanaturanon poiiet lcpararoadiUinaa quantitace rtprimfy

diftinclum fitum, tamcn Dcu$pote(l>2(tunc hoc modo dcbent procederc, quod li ppfierit^t.
.^
cec didindio Gcus Hc accideQS,conrequens ncccirario diftiui^^lam quancicatcm,cam?n

Dcus potcft vnum feparare ab alio , 8c conferuare prius fine po(lQriori,quanticatem
iciliccc dillindlam
Gncdiftinelo iitujnatura tamcn hoc non poiTcc.
t cunc rcfpondendum eft ad rationes primx opinionis,quando dicitur qu^d MrMi^

3ujclibec dos habct aclum ahqucm. Dico quqd non cft verum imo impaflTibiliias cft "" T"
:
os
^ non habct ahqqem
aûm,quia non
poiTc pati
non
?ft nifi
pcgacio ipftus ^""- f"^'*
c fi dicas qu6d impaflibihcas prohibct nc agcps contrarium poffit caufarc a^Hoocm. Dico qu6d fi hoe cft vcrum.tamcn hjc non eft aliqua actio, fed fola rcfiftentia,
Ad rccundura dico qudd Dcus dc pojcntia abfohita poiTct facerp corpus glorio- Ctrpi^
fum cum gloriofo ficuc cum npn gloriofo, non camen Dcus difpofuic & pro canto J"Z'1^
djcitur quod poicft faccre gloriofum cum non gloriofo:non autcm cura gloriofo.
!
Ad tertiura,dif cndum qu6d proptcr hoc corpus non eft onusjnon quia non habct
hoc propccr qualjtacem aliquam in ipfo , pcr quam paiTcc fe vjrtute propria facgrc
,
Ij
cum
alio corporc fcd quia ita cito viriutc diuina poicft facert fp cura ftho corpqrc,
Ccut fi cflet finc corporc^pqflet ciTe cum alio.cbrporc virtute fua,
Ad aliud , quando dicitur quod Dcus potcft faccre eorpu^ cum alio corporc , fiC
quando
conferuare ipfum per aliquod (crnpus cura co , & perpetuo } concedatuF ;
dicis v|tra,fi poteft ipfura perpccuo conferyrc,poicft fibi dare formam,per quam f\%
cum alio corporp. Refpondeo , fi intclligas pcr iliam forraam refpcdura quendam
:
&
cxtrinfecum ad aliud corpus,qui rerpcftus eft fimulcas > conccdo fi auccm intÎligas,
quod det fibi formam priorcm,qux fit caufa fimuUa(isincgo.
Ad aliud dc igne,& fcrrojdico qupd fcrrum cft corpus altcrabilc ab ignc t non wmcn ferrura iffnitum cft ignis:quia corpus duFum,& difficultcr rccipicns.cx quo rcci!?
^
r
C
pit,fortitcraItcraturmillisquaIitatibus,&perconiequens lccqndum cas, toriiter
:
agitmon tamen ibi pft
lor
{" f'"^
rjv
igDis,(cd qualitas ignis,nifi fortc in poris fern,vbi cft ignis,quia
'i"''^
<l
^.j.
î)gpf.i
&
fubtjlc,
pcnctratiuumeil. Exhoccnimaliquid dicjtur penctratiuutn ^non
q.u6d pcnetret foIida,fcd partcs minim^s, vbi non cft folidicas fic cjiam fpiritus ani-
corpus
"^
tfl ftirtna
rir.
Spiritift
malcs dicuntur fubtiles,quia diffundunc fc pcr cocum corpu$,per poros illos vbi non nw-Zjf
cft caro folida non quod fimul fintcum carnc folida, Ad prpbationem , cum dicis, r,T.
J
/* f"
babcc virrucem alccrandijdico quod vcrum cft,non tamcn iq matcria propria.
Ad aliud dc pane,8c vino,dicendum quod fi tptus panis oiTet pori.nihil ciTcnc ibi de jnpMne /
panc:opQrtet crgo aliquara partem cfic foIidami8c ^liam poroiam, i(. in iliis poris rc- tinSt vii/t^
cipiturvinumvcrijinaIiisver6partibusBon cftvinum>fcdhumiditasquxdamextr4 "'" /? vi""''">?
circunftans:non tamen in panc,fcd in vino.vt patct in c?craploPhilofophi,de digito,
*^ "'
&aqua:quiahumiditascircunftansdigitononefttantum humiditas fedeftdeaqua
cum humiditatc>qu7 non cft in digito,ficut in fubiedoifcd in ^qna , a qua noq fcpar Humidit^n
ratur:necrantumcftibiillahuraiditas,quxabaqu4feparari non poteft.quap rantum efitêQicft contigua digito fed aliqua humiditas alia,quam poteft digicus rccipere, qux fub- 4.
iccliue eft in digito:fic aliqua qualicas caufacur a vino , qu? c(l fubicdiuc in paop. c
,
16
qu6d firgumencum non concludit per illud fimile.

dicunt,qu6d corpus gloriofum eft cum non glQriofo,& poteft clTc pcr raira- ^'ff- V**St
culumrmodus enim quantitatiuus cft ratio quarc aliquid cft localitcr in locojfcd ipo-j ^'f-idus quanticatiuus poteft toTIi i corporc ,
ciTc auten)
fic non crir localiter in loco
cura alio corporc>non tamen Ioca]itcr,non eft inconucniens. Concra,hoc nop valct,
ji^tfinttf
quia quod e(t in loco C\h\ a^quali>cft localiter ip locojfcd tale corpus cyiiando eft cum q,^,
alio corpore cft in loco (ibi xquali ncc vnquam tollitur ab co , qpin fit ip locp (jbi
xquali:ergo ncC modus quantitatiuus, licet bcn^ conp^dam qu6(i Dcus bcQ^ pptcl^
iic
patec
Alij
&
boc faccrc.qon tamcn facic illud.
C
^
^}
Ktnrta mt-
"*
x\
.
.
I.
M MEN TA Rl y
..1
S.*
%wtra diftinft*
i quantiras
^^ priot,& ratio,|& caufa diftinî (itus , qui f (k
ponerior licct nequeat natura confctuar^ pnaf
fine pofteriori , poteft Oeui, Hanc non inpo*
gnat Uoôr.qnia coincidit cum propria fep(ef):
iwff^w, &c. Adducit modunn,

qucm ll^cuit Henricus , nempe Deutn
Z'/w
dum (ine cîdente
r/?
pollc confcruate prius fine pofteriii:v. g.fubic-
tiatqujp î
paiagrapbo fequcnci popitur. ( hf
f Ff 4
fMffp(il#f
620
Lib.
V.
Sententiarum.
fupponca, refpondet ad atgumenta ptzmilTa pro

prima opinione,paragtapho,^Mi/?<e ratitntt.
Ad primum,negac
^4
AJ
& inftat de
frimum adtiua,
frtflm$iu.
qu6d
dici
Deus
Tin*trhilitlU*ft /fsl4M
tentia
de ratione dotis eile vc Ht
impanibilitate. PoflTet ctiam
penctrabilitas Hc adliua
Ipecialitcr
inquantum
eodem loco cum
line rcnftcncia
alio corpore
non
ixfmtthi gloriofoiquiancutmotusilleeil apocecia motiti.

ua,Deo concuc/ence rpecialicer, ica eciam
rer-
&
minas mocus. Car.cerum quod

M Dt
E/l
fitJpind*M*
ttneurfHm
^M04 rtfn-
aliud corpus
Dco conieruante ipfum in eorepugnantiaadcorpasgloriofum,

neque hoc gcnus aîonis negat iJo6lor:rcd tancedat
e(l ^
dem Htu
fulo
iine
gnnntiJI cer'
tum
htnti
frimi,
modum qualitatis fupperaddicz.
frii
nm
ri*fitm
f*nttratur
l$*.
illud,
quod proccdit
Ad fccundum
Ad ftcMndi.
Crf*tt //<
non
dicic
a principio
adiuoper
cum
facere
alio gloriofo
eodem loco,ii vellec,de fadô camen non vulc.

Hxc eft communis refoiucio Dodorum nmnium nodr; Scholx,quam tencc Alciiiodorenns,
in
D.Bonauenc.Richaidus,Suarezy?ff.
z, Salas/irf/.
Concrarium docec Palacius, modo pcnctracio fiac pcr

qualicacem adtiuam
non valec aucem conlequencia illius argumenti qua infcrcur beacum
l^.Luiicanus
tjk4t,jl.(>.art.6.pnragr*ipho i.
habere virtuccm pcnecrandi corpus non gloriofum pecaliquam qualicaccm creacam:qii:aqu6d

limicacio adionis ,
concurfus diuini \f}(ita per potentiam ordinariam podit i Dco tolli
de abfoiuca poceiuia,non fcquicur effedlu limica-
&
S
SentetH^ta
DoSioru tria
poile abalia caufa,quvn ^Deofolo.

vc
caufam:
nutum
diuina afllilente ad
beati.
Ad quarium,ncgatur confequentia
gatur dc forma per
modum
intelli- -^^ 4-
, fi
principij prioris
&
*'^'"'-
Cmmid
Ad vltimum
de fimilimdine ferri candentis,

f^^.g ^1,^^.
tMrh iat,
panis cecipicntis vinum , refpondet ben^,
phitofophicc, ncquc fcrrum fieri ignem , fcd al-
&
&
terari per qualitates ignis, nifi fortcin porisali-
quid ignis fubintrat, in partibus non
foiidis
ii-
cutfpiricus vitalcs diffunduntur per corpus in B.i^nf*d

parcibus non folidis. Eodemmodode panc di- ''*'/'-
non illa.quxeft in vino vt fubicô , fed alia pct

vinum produci in pane ficuc digitus comprimens aercm poted abeo reciperc humidicacem,
;
vc dicicPhilofophus 2. de anima text.
cir
opinioncm aliorum , qux
Gotifrcdi.
3.
quz
Hxc
in
maipinc notatur
Dodor.quia corpus gloriofum cft in loco

tanquam xquale locacum,
rciicit
quanritaciuc, &: locu
cftquc circumfcriptiuc eciam inloco.
V M.
Trimum ifojjibile efl dm corpora effe in ijno
lococ
primo , ideo-
ad oppof^ num.4.. f^ Patrtbftscitati^ fcholio

que merito reprehenditur Durand.difl, 44. qux(i.6. quemfequitur Palud. quafl. 3 quod
.
i^zft probabile
aiiocorpore
oppojitum.
debetur corpori beato
ex diSlUy fcholio primoy

tilitoj ,
Secundum
^ ratione d d oppofitum.
nonpotefl ejfe qualit^ <Ûa : quodprobat
de pofitione corporu beatifimulcum alio
ium ejide
dtfiinSi.
'impajfibilitate quafl.
48.
feff. 5. citat
fimui cum
pojfibilttaA ejfendi in loco
t// informatur anima
hoc conflat
qu,e id meruit.
Tertium, iSlapoflibditoj
tripltciter
id ef},f*b-
Dei decretum,
tsrfic erit
quoties beatus id<Voluerit tficut infimiii di-
^.hace/i commtmorfent.
DD. pro quaSuar.ypart.
D. Thom. Kicbard.Capreol. Paiudan. 0* altos
dicens ejfe
communem.
"
13 Efpondco crgo ad quxftioncm vbi prim6 oftcndo quod poflibilc cft duo
JLVcorpora cflc ilmnl. Sccundo quod hxc poflibilitas dcbctur corpori, vc in,
Duo
ra
corpo-
poffi fi'
mul ejfe.
Non
formatur ab hac anima. Tcrti6,vtrum fic qualiras abfoluta illa poffibilitas ?

Ad primum dico , quod in corporc gloriofo cft poffibilitas cflcndi cum alio corporc- Probo ad {Implicitcr impofTibilc non cdaliquid in potcntia a<fliua fed ad hoc cft
potcntia vt fidc tcncmus dc corporcChriftiin Natiuitatc , & inaliis cxcmplisyi/^M
quantitatcm
poficis:crgo,6cc. Scd quomodo ita fit ? Dico quodintcr quantitatcm,
non cft rcpugnantia formalis.ncc intcr fitum & fitum,ncc intcr vbi 6c vhi. Probatio,
,
efirt-
pHgnantia
fotmalis
inttr tju.in-
&
tum ,
ûantMm ,
vtl vbi
vbi.
j^taHtpof.
ffft
vnum
fi
funt in diucrfis fubiedis
non
formalitcr.quia ciufdcm fpccici func:ncc rcpugnant rcfpc<flu corporis, fciliccc lubicdi,quia hoc vbt cll in vno corporc,aliud in aIio.fi crgocft impo{fibiliias,qu6d illa duo
non cft propcer rcpugnanciam,quam habcnc inccr fc abfoluce;

nec etiam, vc comparaca ad fubicAa crgo oportcc qu6d fic propccr comparacioncm
ad vbi fint in diuerfisjhoc
ttr-
minuTih
fint concraricc
rcpugnanc:fcd illaduot^/^/^funcin diucrfis:crgonon rcpugnancformaliccr. Vndcdae^ co quod in hoc corporcfithoc vbi, 6c in alio aliud vbt , ifta duo vbi non rcpugnanc
flnrtt rt'
fimt
&
quxcunquc formx quantumcunquc
^T
*,',*^'*
reducit impcnctrabilitatcm in ,iv,^.
hoc quod modus cxiftendi quinticaciuus feparetur a corporc g'oriofo :quam fentcntiam tc&h
C H O L
continet,
humidiras non cll illa, qux cft ciicumftancisaiiris,fcdalia produ<â in digicojhinc non coliigitur pcnctratio : crgo,&c.
"
yilij dicum qnod corpm glorie/um,Scc.H\c addu-
hoc patee exal/at^j ratione
defendat
jn ttrtimm
quiaillecffcAus ,quocollicur onus prxccnfLim Faati.

animz,non eftper qualicatem illam ,fed vittutc
cciidiim Si vinoipoccAcamen aliqua humiditas,
quod Deus poced
corpus gloriofum penetratiuc
illu etre
Ad ceccium,commictic non caufam
concurritcum voluntate,& po-
motiua beati,quo fepofllt
collocare in
tum
corum
DiftinaioXLIX. QusftioXVI.
corum ad eundemterminum, refpedu
621
cuius accipinntur fcd nec fic cft impoffibiliduos rcfpedus cxtrinfccoseftc in diucrfis.non ad diucrfos ccrminos non cft
impodibilclquia ncc cft impodibilc dc rcfpcdlibus intrinfccus aducnicntibus,vc duos
rcfpcdus fimilitudinis efTe m diucrfis ad vnum fimile.
Prxterca , hoc patet cx hoc quod impoflibilicas quanti ad quantum cxiftendi in
eodcm locoinon cftnifificut impofiibilicas cau(x circndi fine (uo cfFcclu naturalii
fcd cum caufapriorfitfuocfFcdu,&omnc priusnaturaliter Dcus poiret confcruaic
finc pofteriori non cft impoflTibilc quanium cfTe cum quanto & quantum clfe finc
cffe(ftu fuo & pcr confequcns poteftclTc quantitas fiuc dimenfio diftincla finc diftinô fitu:fcd erunt duo rcfpedus ciufdcm fitus,c pcrconfequens duocorpora
>
tas.quia
fimul potTuntcflc.
*8
Dc fccundo dico, quod poflibilicas cflcndicumaliocorporcconuenit huiccor- QuUfft

pori,&dcbetur vt ab hac anima informatur & harc poflibilitascft dos fubtilitatis. fHhiiiii^t}
Vndc ficut perfcdio huius animx cft dcbitus ordo ad gloriam fic eft pcrfc<Jlio corporis, quodfit cum alio corporcprolibito voluntatis animacbcatac ad coagcndum
,
illialtcri.
19
Sed dc
tcrtio principali
quid
cft ifta poflibilitas
Dico quod noniquia hacc poflibilitas non

enetadcotxiftcndumaliericorpori
r
o
abloLuta crgo.&c.
eftnc aliqua qualitas abfoluta
hoc corporc nifi vt non rcputaliscnim non rcpugnantia non cft qualuas
cft aliud in
quod
virtutcm
quam Angelus
>
Prxtcrca
aliquaqualitas crcaturae habeat relpeau vbt
non
fed Angelus
tcrminircrgo nec illa qualitas
fi
poteft caufare
ergo ponatur.crit
erit qualitas aliqua abfoluta
, fi
fJf*
^'"*"'""*
,r.n/.v.
Praetcrca.non vidctur
""''
vrch.itur
Subtiliuti
maiorem
duo vbt rcfpcclueiufdcm
fruftra.
vei erit qualitas acliua
vel pafllua
non
quiatuncper illamcorpus gloriofum fieret paflibile, nec adiua, quia nec

fimultas corporum eirec adio eius,ncc terminus:non adio,quia fuum oppofitum magis importat adioncm , quac cft expellere nec tcrminus adionis eius quia fimultas
aliqiiorumcfteorum nonmutuacxpuifio: vndc dicit carentiam aftionis crgo proptcr illam non oportet ponere qualitatem adliuam fi ergo ineflet qualitas lalis non
agcret,im6 magis impedirct quia fi habcrct aiiqucm adum ille eflTet expellere aliud
corpus quod autcm fit aliqua quahtas & non habcat aiiquam adionem inconuc-
ûalitM
nienseft.
hthet ali^
pafllua,
Dicoergoqu6dfubcilitas,velilIa poflibilitasnon habct fufcepciuum intrinfecum

in corporegloriofo,fcdhabet caufam incrinfecam voluncacem fuam 8c excrinfecaro
Omnia
tjHianit'
"""'
voluncatem,& potcntiam diuinam:& fic ille ordo intrinfece eft in illo corpore,& dc- T-rt^L
^
betur fibi quafi dc iure , vt didum cft dc dotc impaflTibilitatis , & fccundiim hoc dicitur dos.
ro
Ad
argumenta.
Ad primum,
carcntiamalicuiuspartismaceriac
dico
quod non
erit
corpus gloriofum fubtilcpcr Adarg.u
fcd per poflibilitatem cxiftendicum aliocorporc
fccundum iibitum voluntatisanimacfuasinon tamcn cx
fe
effediue , fed pcr aiiam
caufam,fcilicet voluntatem diuinam.
Ad fccundum diciturcommunitcr,quc)dnoncft fimiic:maiorcnim virtusrcquiad hoc quod vnum corpus fit in duobus locis quam qu6d duo in vno loco &
ritur
ideoconfcqucntianon
tcntiac increatac
ficut
crgo
vtrunqueenim non cftnifipovirtutismeutrumcnim cftpoflibile potentix crcatac:
valec. Ifta folutio
crgo acqualis
non
vnum poflct cflTe pcr dotcm,ita &
valet
^^^^
Rich.
argum.
reliquum.
Sed poflct dici , quod natura non poteft dare nec caufare mutationcm pofitiuam
mutatione priuatiua in quibus nata funt concurrcre. Vndc non poteft darc albcdincm,nifipriuetfubicdum nigrcdinc, in quibus tamcn non funtnata concurrcrc,in illis potcft,vt in illuminationc:ibi cnim cft mutatio pofitiua fi,nc priuaciua.
Ad propoficum.omnis motus ad diuerfa vhi , cft talis quafi ad concraria j & ira abfolute loquendonatura non poteft facerc quod corpus aliquod accipiat vnum vbiy
& non priuetur alio vbi quia natac funt concurrcre mutationcs pofitiuac & priuati,
finc
jjfc^-Hf
non
cft
quando facit duo corpora fimui,quia priuat corpus vno fitu,

non tamen facit illam mutationem priuatiuam circa aHud
& ponit ipfum in aiio fitu

corpus,fed in
Prxterci
cft
, fi
terminarc
fc.
facerct
motum
non mouccur ad
vnum corpus in duobus locis
facerct mutaiioncm quac nata

manct in iiio ioco, & eft in alio,
quia iam dimictercc primum quia motus ad iiiud vbt cft re-
finc
illum,
motu quod
:
patct, quia
fi
cefTus
j^
corporapo-
m in vno,
& vnum in
''"
uae in talibus. Sic
hic
(j.^.foi6.
'
/^
622
Lib. I
V. Sententiarum.
ccflus ab alio f^/ : fcd impoffibilc cftnaturam facere mutationem fincmotu,qux

mucatio nacacft ccrminarc motum localem, vt patct ergo &c. Hoc autcm non fcquitur fiponantur duo corporain vno ioco. Poteft ctiamdici, quod ad iiocquod
vnum corpus fic in diuerfis locis requiriiur aliqua aclio pofitiua & fic aliqua vu tus
adiua non autcm ad hocquod duo corpora in vno fint, & ideo non eft fimile.
*
Ad tcrtium , dicendum quod procedic cx falfa imaginatione quia dimenfioncs
Videturfe' illas effe eafdem dimcnfionibus loci,poteft intelligi pofitiue,vel negatiue:fi pofitiue,
netratione falfum eft,quia non func eaedcm alicui dimcnfioni loci quia locus non habet dimen,
zi
fieri per de-
negatitnem
concurftu
ad expulJione
que
ideo-
effeEli-
uefit ex-
fioncs
vr patec ^.Phyf.i^xgzicx6.\mctiiox\ts locati. Si
autcm
inteiligatur neg;atiue
eft,non ali3c:verum eft,& tunc gloflandum eft,dimcnfiones iUius corporis
id
& alterius
corporis.qux func in codem loco,func idem dimcnfionibus loci.id cft, non ali3c:quia
non func dimcnfioncs loci aliac a dimenfionibus locati,vel concenci in loco fcd propccrhoc dimenfiones corporisilliusnonoportcc quod finc idem dimenfionibusal:
ceriusiquianonfuncalicuialteriidem,5c idco manentdiftindxdimenfiones.
fttlfio loca-
'
Ad vltimum dico,qu6d non eft daca poteftas corpori gloripfo
coexiftendi corpo-
lit,
qiiodadimpcrium voluntatis fuae fic cum alio propccr pcrfedtionem aliquam quod autem fit cum gloriofo
non rcquiricdos fubcilicacis,nccpcrfeclio aliqua. Adilludquod dicis quod magis
conucnic gloriofum cum gloriofo, quam eum non gloriofo dico quod vcrum eft iSC
cum dicis crgo debcrcnc cfle magis fimul dico quod non oporccc nifi eflenc cztcraparia:noncnimomnisfimilitudocft ratfo fimultatis fienim racio vaIercc:concludcrct qu6dcumduaEdimenfionesplusconueniantinterfe,quam quantiias cum
qualitatc crgo magis poflenc cfle fimul quod falfum cft. Potcft ctiam ibi dici,qu6d
non propter impcrium voluntatis altcrius bcati.non enimhabctanimaimperprra
fupcr corpus gloriofumv ficuc fupcr non gloriofum.
rialtcrigloriofojlicet fibipoflit dari:quia dosfubtilitatis cft
tAd^.
Cerptuheaturxnonpoufi penetrare cor-
pM aliud
beatum.
dotem in complctiOIma fubie(flionc cor"

animam, vt baec cft forma cpinpletc in- " /*
formans corpus, per quam fubieaidncm corpus pg^j, ^4 :.
prompte rccipit formam cuiufcumque impeiij mam/Uiuit.
anims beatae,quod cftproprium corporis fubii-
ftatuit
COMMENTARiyS.
16
poris ad
RElfondto " ergo ad quîonem,Scc.Hic ftatuit
Jtefolutio
qusfiioiM.
t.Ctutluf.
propriam fententiam^quae tribus conclufionibus abfoluitui jquarum prima ed quodduo corpora diuina virtnte pojfunt ejfe in eodem loco. Hanc
Do-
probauic fuperius variis cxemplis Chrifti
&
tnini.eamquc docet fides, vt ipfe aiTcrit ,

Patres , vt ibidem difcurrimus contra modum priroum negantcm pcnetrationcm corporum cfte
; & probauit hanc repugnantiam ede
virtualem,& non foimalem;quod etiam fic breuiter repetit. Non efie rcpugnantiam cx parte
corporum refpediuc ad diuinam virtutcm , patct : quia poteft Deus fufpcndere cfFcdum fecandariam daufs cfHcicntis, potcft feparare po-
poflibilem
frohattt.
Aerius ^ prioii
gnans
fitusautem diuetfus ,
conuenit quantitati diucrfa:
fic
& repu-
non
repugnantianifi ad locum vt ad teiminum
eft
harc
ctiam potcft tolli confequenter tam maicrialiter,ex indiftantiaduorum corporum quoad repletioncm eiufdcm loci ,quam formaliter.quia
non rcpugnatin ipfis vt diuerfis fundari diuer-
^7
ttuii in ordi-
ne adpenttOHfiftit.
jtltf
Vigucrius
Abulcnfis
Sutus
, Valen-
/ Inflit.Thtolog.cap.
dico,
&
fcntentia,fed vinutc diuina. Si hxcfcntcntia in-
tcndat fobiedioncm ad impcriumanimac in or-
dinead fotmam
corporum,non
fitus,
&
diffcrt in re ipfa a fcntcntia
Conclufio Dodoris eft hanc dotcm ciTc in

ordinead penetrationcm corporum in eodem
loco finediuifionc ipforum corporum.qnam tenet D Bonauentura tn hacd.art.6.q.i. Richardus
<i.4.^.4.Pctrus aTarantafia^M/?c.
noftrae
^.p.diJput.^Z.feii.
in
ordinead ppcrationcs
& appetitiuas.
AHa cft fentcntia
d..^^.^.t.art. i. tjuafiitmcula prima
D.Tho- art.}.^.i.ad
& in cap,
animam
&
j.&in hac difi.ejuafi.^.art.^.tj.i.ad z.

I j. prim* ad Corimhiot Ul. 6, ad finem
in erdine
ad
ftnetrtionf.
diifut.^,
Salas citaros
Summa
fwWr/o jeftqucmagis
Cenfentane
qui hanc pcrfedlionem fatrihinfecxplicant in ordine ad pcnetrationem corporum, """*
confentanea Patribus
qui peroppofitum dicunt hoc rcpugnarccorpo-
non
mortaiis,Damafcenus lib.^.de
cognofcitiuas,
i.
j^g
d, confJHt
^.Omncs
Scholz DodloresjPalacius/ 44.
randus in 4.<^.44.^Mi()7.5.or.i.Paludanus
<].i.art.\,
Do-
dtoris.
ribus
fubtilitatis in pcrfefta fubic6lio-
E*^^''#*i;
penetrationemaliorum
matur,& hac pojftl;ilitas,inqmt eji dotfuhtilitatit.

Ahter alij explicantdotem fubtilitatis:namDudotem
4. eft-
quc frcqucns in Schola D. Thomae. Itaquc dotem ftatuit in ordine ad hunc cffeclum, pcnetrationem autcm corporunt ncgat clfc ex dotc hacc
traSl.ii.^.i.VatiQtnCis de
D.Thomae
Sent.
Soncinas^.
3. art. i.conci.i.
difi.(judfi.^.art.6. concluf.}.
tia citati
fnfcipiunt for-
</(|^f.i4.y?(f/.i9.Aitifiodorenfis in 4. part.
ad ne corporis ai
ee^nitionem
qux
&c. Hxc cft fccunda conclufio,in qua dicil hanc poflibilitatcm pcnetrationis in loco conuenire huic corpori gloriofo
dcbcrijVtab hac animagloriofa , fcilicet inforDefitcundo
faluant ftatuunt
in erdine
44.^.
Sequitur Capreolus f
dem Iocum,vt tetminum.
tratienem
hac
aqua
Suarcz i.iom.tn
T>tt fubtili-
dtjt.
&
vafis continentis.
fos refpe<9:us eiufdem fpccici in ordine ad eun*
X.Ctncluf,
lis.vt patet in aere
mam
ncs
beatis
ob corpuientiam
& dimcnfio-
quae intcr connaturales dcfcAus corporis

fide cap.vlt.
4/r,inquit,rorî animale crajfurn
Semi- Damafc.
& mortale, rt-
fitrgit corpMS ffirttuale,immutabile, imp.-,ffibilt

tile
, fub:hoc enim dffignat Jptrituale , ûale Domini cor~
ptu pojl refitrreFtipnem
claufis portis
&c.Epiphaniushsrefi lo^
ingredieni,
Chrifitu,inqa\t,fitrre
xit ex mortuu, nen aliud corpiu fujeitans
ftdfeipfitrn.
Epiphan.
DiQinaio
X L I X.
fitm,^4trttt, in^ritmtltm fHbtilitmttm trMnfiiiH'
tMH,cr jpiritiule tttum ctnmtniens

rts concim/M
ingrejfiu pir /-
id tfucd ji:ri nt^Htt hic in itofiru cerprihm ^tpter crMlJitHdintm , îud nondmm in fpiri'^
:
tmMltmfStbiiUtMteTn funt (tniHniia
qucntia,&c. Aiigiillinus dt
Aagaft
44. loqucns d
eodcm
^kod volmil
fe-
ianuis
ingrcila Chrilti
ehafi$:poft re/itrrtîonem /H4m , inquit

/iio fecit
Vi4c
Sec.
ytjônt Chrifiimno cmp.
dectrpor*
fi enim poiuit mnte pMJftontm
cUrifictirt illud, (icut /pUndortm
ftlu
tjuartnon po-
tHit,& pofipnjjiontm MdtfHmntnm velUt /Ithtilitmtem
momenro redigert,vt ptr cUufi oiiitiptf-
in ttmporis
Euchymiiis in cap. xo. loannis;
y?r iff/r4r;,&c.
Egtbym.
cUmfis fWif (Tupplc ianuis) introimt ttn/jmtim Dtu*,
C^
timafi corport fui leia
tfeUo,Sic, Accedit
im,dr /iibtili
tandcm quod
ac immortnU
fubtilitas in or-
dine ad penccraiiunctn ctiam a Pbilolbphis ca^

pitur.
S^dde
19
l.CtntluJio.
tertio
princlpaliyScc.Hic ftatuit tcrtiam
concluAoncm^ncmpe hanc doiem non pcr qua>

litatem aliquaii) fopcrad Jium corpori fcd non
,
Iftmtjf- iju'
Utttm
fm-
ftr/uULtMim.
fnutwU ft
uirtmtt dimp.
repogoantiam cifcndi (tmul , fubUta diuina

vitture ivpugnantia,quz c(l e^fcdus quanticatis
qoodiuina viitusafltllit voiuntatt beati in or*
dine ad hunc cffc(ûm. In hac concluGon^
quantum adhocquod
tlMfitmit.
X.IUUit,
Ktit.
iicti
Tho>
i omncs
virtutem. Oeinde,nulla qu^litas crcata rcfpcdtu

t>^<, vidctur habeie maiorero virtut(m , quaiu
,
qqi nequit corpus conftituere
pencrratiiie in loco.Tcrti^.qtiia illa qualiras vel
bile corpusgloriofuro
tlditmit.
quod
eft
corpomm
falfum
adlio eius, vel terminus adinnis
ImfttNU.
vel ciit
quia iimulcas
magis importat non expullionem ; vnde potius

dicit catentiam adtionis: Si cnim h.iberct aliquam adlioncm, illa elTet puti^s expuKiua alcerius corpotis.quiaiiagcrct adfî,ergo inclmarctuf ex virtutc fua ad tollendam rcfiftcnnam
alterius corporis & conrcquenter ad cxpuliio-
ncmeius cluco.
Rcfpondct Luntanusf.6,4rr.4.$
Htjp^nfit
in loco ncc cdct
4.
hancqqa.
formam fupcrnaturalcm maic.Ti

virtutis ,quam Gc virtus Angeli,cfreadiuam in
ordine aJ pcaetrationem corporis non gloriun,
& fufpenliuam rcpugnantix quoad nium in
vtroquc corporc , quo fe routud in eodcm loco
litatem eilc
comptiantur,
tmffgnMmr.
Contra.
/ine
vHa
Hxc
neccilitate
&
Patres in diuinam po-
fttrtt hfUU
Dtt
iriiMt,
pietc pcr caufas priores connaturales corporii

iiequecxigunt CQnfequcntcr qualitatetn fupcr-
Quod
habeatur quantitai
foli
Deo Vndc cxcludunt

;
cauf;ftn fecuitdam concurrentero phyfice.
Deinde, Qon foluitur dicultas per hoc qu6d

qualitas (ingatur fupernaturalis :qina pcr
hoc non cxcedit naturam qualitaits ergu neque
illa
adioncm connatucalero
qualitati to gcocic,
&c.
<}h
fito
mcnto ex parte loci pleni alio corpore poti.il fc

moucrc ad illuin locum !k ic etiaiv tâtucic ih
,
loco eodciT) curo alio: crgo ncccifitas
illius
qua-
imn c(l ad motum,citcn|ioiicin neque

ad tetminum mo(us,n>fi in hoc prxcisc qi>6d
liratis
rciirtcnciain cx partc
tullat
vtriu'.que curôris
hxc rc(incntia eft ^*^^"'^* .

taiitumaatiia,vtldciiiainrmat qoitciûs qucd
^-^^,,^
xrcnfi in codcro loco
(cd
corpus cx
illa
illis ell
caula diucr(i
foliun exiîtur a
(iius
etgo
^mliiitm,
ptimo ad vltinuiin
ad toilcndum illam reiiitentiam :fcd loltitur re(illentia pet
nit, fcu
folam falpeii(ion0al(ctutriu^
mutux
alic>v
adViouis coiif^rnandi diiierfos
(i-
cxpcUcndi ie mutub :h cudcm loco cr-r

û illa qualitas intantum cil atftiua , inquantiiip
liifpendit adtionem mutuam , qu.i fufpenfa,rclir
tus, aut
qua faiuantur ex naturalibus principiis ipforuni

corporum , cx quibus habeni polfe uctuparc lucum (ibi aqu^lcm. Scd fuiilc cll diccre vllam formam creatam habcre e/ft aîuum hoc
modo,qux
nequit agerc
ailimilanda paf-
ni(i
fum pcr aliqucm tcrroinum po(iciuum a fe ptqduiSlum quo po(itu fubigit (ibi patrum , & non
,
alitcr vt aftiuc fc
bct adbioncm
&
cigo li illaforma haiciroinum ialem,cxplicctur ;

habt^
sihHln
tnivit
"'fi
it
f'*^''
"**"*
quod ncquii (}cri,non enim e(l vbicacio formalis

quia hoc conuenit corpur.bus in qancum funt
quanta extcnfa & indiltoncia (eq maienaliter
cuniunfla iii fadcm fupcrhcie , arqualjtpr cuntincntc.Quiscnim vnquam dixiccirccorpus iu loco formaliter , aur materialitcr per qualitatein
vllam ranquam pcr raiiunero cllendi in luco;
xqualitas cciain 6: adxquata occupatio loci
conucnit ratiune quancKaiis dimcnfx ^qualicer
,
loco
ergonun
app.irct quis pQflit cife cffcdtus
po(iiiuusillius qualitaiis produtu<
manct quod taiitum
(it
ergo^
a^tiua rcfpcflu fufpcn-
(ionisadîoniscorporum
quiferoutnb cxpcl-
nem
/i*pr*,hznc tribuentes
totum,qnodc(tnecc(tavium adoccupandum |q- atpZiioimm'

fui , & non impcdicum.
t(t urx- U,
terca in beaio putcntia motiua & cxp< dita ad ff
moucndum inordincad locum capaccm noii impeditumrergo fiibUia rciiiUntia , & impcdi^
modi adroiticntcs fieri a Deo effcdlus opcrationum pcr aliquod auxiliutn. Aliter loquuntur
de penccracioiie corporum in excmplis allatis
,
illa
cum capacem
Qujdquid cnim
*d
quulitatcadmitrit authur,&non potcll nrgaii: tfftfium flcreo fcquitur quod ex partc corporis glorioli lit ''"7'"'
litasadliua.
in vllam
AfrxTrnfio ad lo-
ciim in corporc gloriofg independcnrer ab
crcatam crgo hic roodus neque ip(is coh;rret , nrquf conducit ad prxrens (
alio eniro nwdo loquontur Paires de aliis formis
fupcrnaturalibus, vi dc adiutoriis gratix,&: ciuf-
non
'*"*
naturalciTi.
hocnon
ruin,
jrtj;,^, ,
lunt :fcdad
teniiaro folam refcrnnt penetrationcm corpo>
qu
quan-
<ic
fupjionit
ille
fenttntia obrcuiat myftcrium
,qtîiro cuiti(^
e(TetfI>
cxrcniioncm , & Cnvm in ordinc ad lu* nomttmmtoti

cum ergo non tribuit corpoti glpribib hos cf- tirfvrimt,
fctfVus, ncquc iilipfos influit, qui habcnrur com- ''' f<#<ftiiatcm
qualitas
Ctrpttmm fi- adiua,quia hmultas

mtml'M4 didt
Angdicus Dodor <Sc reliq

pratcr paucos, eltquc communior in Scholis.
Probat Pador,quia poflibilius cifcndi curo alio
in eodcm luco non eil cx p^rte corporis aliudj
quam non repugnantia refpedliuc ad diuinam
ipfe
enct pafliua, S( hoc n6:q)iia ()cc6llitu< tct p.idi-
*r4tiim
libec
habeat Angelos
|.
diuina virtucc
ram hnius
fed hxcadlio qualitaiis
cunquc marerialis qualis debet

agimus qua; tnexiftit corpor(,
penetrationcm, couuenitetiam Scbola 0.
mar,&
PrtintU cS-
atlerit
QucEftioXVI. 6Z3
poteftcflc neccHaria qua(it
formi impcdientis aflioncm

parre corporis gIorio(i
,an per vcioiiam

& rciiftentis ex
id prxftarct
'/JJ^
gert ftiti}
d fm^
non ap- ^"P""
parct vndcpoirct ic(iftcre ,aut impedire aftio-
huius in aliud. Dcindc,vt aliis
modum
formx
diûm
cft>
&
caufx naturalitcr , fcu per

naturxagenti,fufpcndcre adioncQi cau-?
rcpiignat
farum naturalium,quxncque in^,ncquc ctiain

inoptrtiri dcpendcnt ab ipla.. Hxc enim (ufyen- jg^ /iii^tfi
(io folo Doo immediate,& p*cr rooduro fii(pen- /#/i d (tmr
fiopit ficri potcft,cuius concurfus eft ncce(rariui?î>.
ad ipfaroâîoncm
dcoila
cA
crgopocius in euro rcfunhc (ufpeoiiot quaro io
iminetitc
624
illam qualitarem
gnationes
licct
^1
Ctrîufio dtditii.
Catis
cui repugnat, Alias
ncm
impu-
fundatas huius rencencix videre
apud Suarem
& alios
impoflibilitaris cffendi idera
pus in diuerfis locis
quibus breuicatis
loco
& duo
numero
cor-
cocpora in codem
quialicit ciufdem virtutis increatar Iblius
vtrumquc
tamcn maior
giacia (aperfcdco.,
fit
Dico frô,inqoit Do{kov,ûod fuhtilitM, velilU

pojfibilitM non habet/it/cepiimm imrinffcum in cor-
repugnantia ex parie natura: ad conflitucndum
idemcorpus
quod fcilicet politiue fequetanquain ioimim) ftdhabet caufam intrinfe-
retur
potentiam diuinam
illo
ejl
corpore ,
& fic
& debetur
fibi cjuafi de iure
de dote impajfibiiitatis
flfwj&c.quod
efl
in diuerfis locis finml
Ad
tertium.
cfl
quam duo
vt bcnc dcclarat in
Dicit ficut
eodem
vtriimqiiecorpus in
in
vt dilium
fas
dimenfiones quoad
fc
alills
in corpore,
diccrc boc debitum efPc in cor-
tcr
pore glorioro,& cx meritis, &c ad plcnam,& pcrcomplecioncm fuz bcaiituditiis tam ani-
'
licct in
ordine ad lo-
vniformi-
occopant locum.
^^^///.^6^3^ duo corpora gloriofa pof-
motiua ciira Dci concurfu paiacoin ordine adbuncefFeftum.

^
u4durgume>ita , &c. Ad primum patet cx di-
fccde fimul penetratiuc per dotem pcnetr.abilitatis, neque animam vnius habcrc eandcm poicflatcm in corpus altetius , ficut in corpus
pioprium. Ha:c dc hac qtixftionc , & diflindlione , circaquam plura alia dici poflint fed
Ad trg.
6lis,& ex licera.
hxc
AJx.
fe(Stafn
mjcquam
33
corpotis
& cx
voluntace,& poccntia
Ad/ecHndum. Oftendit diuerfam
^^
loco habere diuer-
cum habeanc eundcm fitum.pcr quem
fecunditrn hoc dicitur
(p-
eft
litcra.
voluntatetn,(-r
ordo intrinfice
ille
efFccStum
corpora in eodem loco
pore gloriofo( id
cam voluntatem fHam,efr extrinfecam
cfficcrc
Ad
vltlmil.
circ racio-
fcflinanti fuSiciant
reliquaex authoribus
fupplcri pofrunc.
DISTINCTIO
ET VLTIMA
HVIVS LIBRL
Solmtfe-
Ic oricurquacftio ,expriEmifIis ducens originem fupra

cnim Auguftinus loquens demalis in infcrno damnacis,
& bonis in zx\o gIorificacis,dixic , quod nec bonis volun-
cundum
cas
DiFf.prX'
ced. c. i.ex
Ench.c.m.
di-
nec malis faculcas
efle
peccandi poceric. Ec dc bonis
uerfos.
quidem conftac,fcd demalis,a quibus volunratem malam

non remouec , qusricur quomodo fic verum eos non pofle
pcccarc imo quomodo verum fic eos non peccare cum malam habeant
voluntatcm Quidam autumanc illam voluntaccm non eflc peccatum fcd
fupplicium tancum. Alij vcro peccacum cfie faccncur fed per illud cos non
mcreri aliquam pocnam quia non eft ibi locus rnerendi. illiid ergo peccatum dicunt non efle mcritum fupplicij,fed fuppiicium mali mcriti, quod ia
hac vica pra:ccflic. Dc hoc autcm Auguft.ita dlcit, [ Tempus acquirendi viLib. defide tam xternam in hac rancum vita Deus hominibus dedit
vbi voluic etiam
:
nd Petrum
cap.}.
poenitentiam
cfle
frud:uofam. Ideo hic pccnitentia fructuoia eftjquia potcft
homo dcpofica nequicia bene viucrc,&: mucaca voluncate merica.fimulquc opcra mucarc,& ca gcrcrc qua: Dco placeant.Quod qui in hac vica non
feceriCjhabcbic quidem pocnitcnciam in fucuro feculo de malis fuis fcd indulgcnciam in confpc6tu Domini non inuenicc quia ccfi cric ftimulus pcenicudinis,tamen nulla crit ibi corredio voluntatis. A calibus enim ica culpahic
bicur iniquifasfua,vcnuIIatenusabcispofl]cveldiligi,vcldefidcrari iufticia.
Voluncas cnimcorum calisciic,vchabeatfempcrin femaligniracis fua^fupMat.if.d.
plicium
,nunquamcamcn
rccipcrepoflicbonicacisafFcttum. Quiaficucilli,
quicuro Chrifto rcgnabunt, nullas in fc malx voluntatis rcliquias habebunt ita illi , qui crunt in fupplicio a:tcrni ignis cum Diabolo , & Angclis
:
cius dcputati , ficut

Mat.i^.d.
nullam habcbunc
aus potcrunt habcrc voluniatcm. Ec
vlccriiis
ficut
requicm
fic
bonam nullate-
cohxrcdibus Chrifti dabitur pcrfcdtio
e-a
Diftindio L.
625
ad zcernam gloriam , ica confortibus Diaboli cumuiabic ipfa

malignicas paenam , quando cxccrioribus depucaci tcncbris nuUo illuilra-
fc6bio gratise
Ex hisapparcc rcprobosin inFcrno pcenicenciam fic gcfturos , vt per cam prauam voluncatcm non dcfcranc & lila
maligna voluncascriccisadcumuIi?mpaena;:pcr quam camcn non mcrebuncur^quia nuUus mcrccur nifi in hac vica.
buncur inccriori luminc
vericacis. ]
Qjfare dtCHntur tenebrA exteriores ?
HIc
quarri poccft,QuareiIla:tcncbrac,quibus inuoluenrurmaliingchcnna dicuncur cencbra; cxceriorcs ? Quia cunc mali pcnitus cxcra lu- SMptrPri,
ccm corporalcm &fpiricualcm,fcilicctDcum,crunc. Nunc cnim ctfi pa-//'*rtf4
ciancur cencbras incascicacc mencis,non camcn penicus cxtra luccm Dci funt, f*'^^*^"*
ncc corporah luce priuantur. Dc hoc Augult. hc ait [ Ira Dci & m ludicio furore
crit,& hic cft in catcitatc mcntis cum dantur mali in reprobum fcnfum Ibi oûlus
meus.
r-k
cxtcriorcs tcnebrac crunc quia cunc peccacorcs pcnitus cruntcxrraDcum. i,nm,6.c.
Quîd cft enim penitus cffc cxtra Dcum , nifi eflc in fumma cxcitatc Siquidcm habitac Dcus luccm inacceftibilcm. Hx auccm tcnebra: hic iamiricipiunt in pcccante,cum ab intcriori Dcilucc fccluditur,fcd non pcnicus dum
inhacvitacft. Ecccquarc ibipeccator dicitur pati cxteriorcs tenebras, &
non hic quia ibi fccludctur pcnitus a luce Dei quod non hic. Sed quomo,
'^
An quia non vidcbunt Dcum pcr Ipeciem?

fed nec aliquis videt hic Deum pcr fpccicm. An pcr diflimiliiudmem,quam
facit pcccacum intcr Dcum & homincm^fcd & hic multi pcr grauia pcccata
clongantur a Dco. An quia Dcum odiunc ica vc vehnc Dcum non cHc fcd
do
incclligcnda cft
illa fcclufio
& hic mulci Deum odcrunc
dequibus fcriprum cft,Superbia eorum,qui
odcrunc,afcendic fcmpcr. Quac
eft
crgo
illa
tc
cIongatio?Sanc exteriorcs tene-
pys/.^j.
brz intclligi poftunc , qua:dam malignicas odij, & voluncacis , qua; cunc excrcfccc in mcncibus rcproborum , & quacdam obliuio Dei ; quia cormencorum inceriorum & cxteriorum doloribus adco afficicntur & curbabuncur
VC ab illis ad cogicandum aliquid dc Deo vix vel raro , vel nunquam mcntcm rcuoccc , vcqui nimio premuncur pondere ,adco ftupcfcunc & curbantur,vt intcrim in aliam cogicacioncm non fc cxcendanc fcd illuc ccndac impecus cogicacionis,vbi fencicur vis doloris fcd in hac vica nullus adco malus
cft , vc pcnicus fecludacur a cogicacione Dci quia nec perdic appcricum
,
& qucndam boni amorcm,quem naturaliter habet racionalis

Illas autem cxteriorcs
& profundiflimas tcncbras rcprobos pcr-
beatitudinis
creatura.
pcflliros poft
iudicium dicit Auguftinus opponens de
Abraham
& in
illo diuicc
qui in in-
Lazarum j cuius
comparacionc coadus cft conficcri mala fua,vfque adc6,vc fracrcs rogcc ab
hispra:moneri:quodancciudicium fadtum legicur. Scd poft iudicium in
profundioribus ccncbris erunc impij, vbinullam dci luccm vidcbunc, cui
tcrno poficus clcuans oculos vidic
finu eius
conficcancur.
T>e animabtis damnatorum ^ficjuam hahent notitiam eorum

cjus,
r>
T^ Rarccrca qua:ri
X.
ii
folec
, fi
htc fiunt.
rcproborum animjc quac nunc in inferno cru,
ciancur,nocitiam habeant corum,quac circa fuos in hac vita geruntur,&
aliquo
modo
dolcanc fupcr inforcuniis fuorum charorum
Scoti Oper.Tom.
X,
GGg
Hanc
quac-
ftioacm
^"P""
'^^
LMCA6.f.r.
626
Lib. I
V. Sentenciarum.
Difperdat
ftioncm Auguftxommcmorat, cx partccam explicans,ex partc vcroinfoluâm rclmqucns aitcmm, LQjuacrcc aliquis,An vilus dolorcangatmortuos,
de
dc
Aug.fnper
tcrra.
mortcm contingunt
his qua: in fuis poft
vcl
quomodo ca
quas circa nos
^guntur,nouerint fpiritus defundtorum ? Cui rcfpondco magnam cffe qua;EademhabentHrin

ftioncm , ncc in pracfcnci diflcrcndam. Vcruncamcn breuircr dici poteft,
hb.de
mra
fromortuu
e.i^.& i;.
quod cft cura motcuis dc fuis chtris,vc dcdSuitc lcffitur qui dum tormcnca
*i./apud mrcros patcrctur,leuauic oculos ad Abraham & inier ajia dixic Habcocnimquinqucfracrcs,micccaliquem cxmorcuis,vc teftecur illis, ne&
ipfi vcnianc in hunc locum corraencorum. Habcnt cnim mortui curam dc
viuis , quos fciunc viuerc quia nec in locis poenarum vidcnt eos vbi diues
finc fratribus crat:nec in requic beatorum, vbi Lazarum, & Abraham,
quamuis longe agnofccbat. Non tamen ideo confcqucns cft cos fcirc , qux
iiii
ii
circa charos fuos aguntur hic,vel la;ca,vcl triftia.
luomodo acciplendaflmt
qm de LaZjaro ^ diuite leguntur,
quis autem quacrat,Quomodo

SIlegitur
Audiat Auguftini rcfponfum
intclligatur,
ua
Gen.ad
CT
& diuite
quod de Lazaro
dicentis
[ Si
quis putat animas
lit.covîc cxutas locis coiporalibus concincii, cumfinc fine corporc
M.S.eap.f.
dccrunc
qui faucant
& diuiccm fiticnccm
dantjipfamquc animam corpoream
in loco corporali fuiiTc
prajparafle
2)
non
concen-
linguam,& ftillam de Lazari
digito cupiiife. Scd melius cft dubitarc dc occultis
quam
litigaic
de incer-
non dubito. Scd quomodo intelligatur diuitis lingua, digitus Lazari, flamma inferni, finus
Abraha: & huiufmodi , vix a manfuctis , a contentiofis , autcm nunquam
tis.
Diuitcm
in fupplicio,
paupcrcm
in rcfrigcrio cflc
inuenicur.]
Si fe vident honi
SOlct
ctiam qua:ri vtrum viciflim
illi,qui
^îf^P^'"
func in gloria
non
6.
illi,
qui func in inrcrno
&
-^
poflunt.
inimo pofitijantcdicm iudicij

quorum gaudia poft contcmplari
hifidelcs
fupcr fc in rcquic attendunt,

]
ocuios.
1
vidcanc
vidcnt vfquc ad iudicium. Poft iudiciumvcroboni vidcbunt maIos,fed
"^^//'"'fidclcs
Luc.
mali,
Sicuc fandli cradunc,& boni maIos,& mali bonos
W4o.<^non mali bonos. Vndc Grcg.

wns' autc
fc
2)^ chaos inter honos gf malos.

g.
SEd cum fandi malos in tormcntis vidcant
nonnc aliqua compaflionc
Nonne cosdctormcntis libcrari cupiunt?Rccolc

illud EuangcIicum,quod Abraham diuiti rcfpondit. Intcr nos & vos chaos
crgaeos moucntur?
magnum firmatum cft,vt hi qui volunt hinc tranfirc ad vos non po(Iint,ncque indc huc tranfmearc. Quid
cft illud
chaos intcr bonos
& malos
nifi
hinc iuftitia,indc iniquitas, qua: nullatenus fociari valcnt ? Adeo cnim

cti Dei iuftitije addidi funt , vc nulla compaflionc ad rcprobos tranfirc vafan-
lcant
nulla pro
cis
inter
fandos
fiat intcrccflio.
Quomodo crgo indc
vo-
non poflunc Quia fi

non ficrcc cis molcfta liberacio corum. Vcl ica dicuncur vclle & non poflc:
non quia velint & non poflinc,fcd quia ctfi vcllcnt non poflcnt cos iuuarc.
Dc hoc ita Gregor. ait, [ Sicut rcprobi a pocnis ad gloriam Sandorum traniirc volunt & non-pofllint ita & iufti pcr mifcricordiam mcntc irc volunt
lunc aliqui cranfire ad illos,fcd
dc iufticia admitccrct,
ad pofitos
Qu^rtio
Diftindio L.
627
I.
ad pofitos in tormcntis,vt cos libcrcnt, fcd non poflunt quia iuftorum animx , ctfi naturx fuac bonitatc mifcricordiam habcnt ,iam tunc audoris fui
rr
compallionc moucantur.
Qtibd vifa
prMiiepito
rcditudmc conftringuncur , vtnullaad rcprobos
iuftitix oniundta: tanta
A/^
^'''/
"''f* *^-^
-i
Homo
^^-^^ ^^^^
impiomm posnanon minuit beatornm gloriam,
POftrcmo qua:ritur, An poena rcproborum vifa dccolorct
gloriam bca-
creg.fMper
corum ?ancorum bcatitudmi proficiac?DchocitaGrcgorius [ Apud LHcamiC.

animum iuftorum nonobfufcac bcatitudmcm afpeda pocna rcproborum: j^f/XwT
quia vbi lam compaflio mifcriar non crit , minucrc bcatorum Ixiitiam non 40.
valcbit. Ec licct iuftis fuagaudia fufiiciant,ad maiorcm tamcn gloriam vidcnt poenas malorum, quas pcr gratiam cuafcruni:quia qui Dci claritaicm
vidcnt,nil in crcatura agitur,quod vidcrc non poflint. Non cft autcm milandum C\ Sanditi iam immortalcs reprobos vidcant mcntis inreiligcntia,
cum Prophcta: mortalcs adhuc vidcrc hxc omnia mcrucrunt. ] [Egrcdicn- ffier.iih.2.
,
tur crgo clc(5bi,non loco
fcd intelligcntia
dum impiorum cruciatus:]
II
Vndc
Ifaias
afficicntur, fcd
larti- ^^^
impiorum incffabili
impiorum tormenta dcfcribcns & cx coram vifio-
tia fatiabuncur,agcntcs gratias
calamitatc.
vcl vifionc manifclta,ad vidcn- cap.6s fu-
quos vidcntcs non dolorc

dc fua libcrationc
vifa
per
Jt*n*~
,
Egre-
^'^"^"[^
T-
f\
nc Iscitiam bonorumcxprimcns,ait: Egrcdientur,cic6ti
lcilicer,&
11
videbunt
rslo,drr,
^fA. zh.g,
cadaucra virorum,qui pracuaricati funt in mc. Vcrmis corum non morictur, ^M;7-
& ignis non cxtinguctur & crunt vfquc ad fatictatcm vjfionis omni carniy
,
id cft clcilis. Lartabitur
cnim iuftus,cum vidcrit vindidtam.
Q^V
Utrum
I.
aliquu fecundum rclam rationem ad fugiendum

mtferiamfofit appetere non
D.Thom.iff
MUlit.tftu/f^.^9.art.^.(^ htc ^M*ll.i.Kichitd.4trt.4.^Md/}.i
efle
& ).D.Bonauent.i.^4rr.rM.fr<^.
i.Mayr.^Mici?. i.Ba(rul.îM/?.i.Nyircn.0ror.<^</<<in^M/.Bernard./frm.3j.
Irca
diftindioncm quinquagcfimam primoquarrltur. Vcrura

fecundum reclam rationcm ad fugitfndum mifcriam polfit
appctcrctffj^ ? Vidcturquod fic.PerilludMatth. x6.de luda, &c.
Bonum erat r/,&c. Ergo hoc cft minus malum,crgo magis appcicndum.
iftatn
aliquis
^''
Prxtcrea.Philofophus i.Rhetor cap.x Carentia mali cft dclcclabilis j fed delcftabilc ^lergo carcntia mali cft dcfiderabilis-.fcd non ijfe non includit aliquod
nialum:crgocftdclc6labilc,& pcrconfcquensdcfiderabilc.
cft dcfiderabilc
Prxtcrci.Anfclm.CurDcus ]\omoMh.i.C2i^.xi.Faterime necefeeft quia pro tota crea- t/^YJ*

nihil deheret ftcere contra voluntatem Detyfedannihilari ehgendum ejfet.
Contra,Auguft. ?.'4V//^,4r^.<i/7/f medtum,vel circa^Tprohnt oppofitum pcr trcs rationcs ^^'. *^
cx intentione,& eft prima ratio fua,vbi fic dicit Non ejfenon eji reffeeltgihileyquia nihil 'PF'
^
titra
Pra:tcrca,fecunda ratio eft,in quo nulla eft ratio boni , in ipfo non cft raiio mclioris> fcdin non ejfenon cft ratio boni igitur ncc melioris > crgo non cft praeeligcn-
ejf.
dum.
Practcrea,tcrtia ratio Auguftini ihidem
cum pcructmeliorpcr /*(/?.-crgo, &c. Echas
Qu"i rc<fte cligicncccfTe cft, vt
ncrit ad illnd,quodcligir,melior fitjfed nullus
fi
rationes ponit Auguft.cx mtcntionc in libro pracdido.
iiiti Ofer.
7m.X.
GGg
CO H
6x8
Lib. I
V.
Sententiarum.
'
C
j
...
fifjijl^
M.
M.EH T A R l f^ S.
beatitudo otnnium beatoriifn
fit
vtrum beatitudo corporum
crit zquîlis.
Circa
* xf?<iw
arqualis? Sexta
diJfi>tîonem,8ic.H\c
mouei duas
TT Anc
qua:(lione$ confequentcr.
nas damnatorum. Quarta
racioncm appeti polTct non efTe ad fugiendam

miferiam & an itaappccant damnati defado
Gc non ede. Addudis argumcntis hinc inde
in prima quarftione , mouet fecundam , Sc
mox refoluit vcramqueferuato otdine,quo mo-
diftindionem abfoluit Dodtor fex

JL X. quzdionibus. Prima efl,an fccundum redbam rationem ad fugiendam mifcriam poflit
quis appetcre non effe. Secunda, andamnaci fic
appetant non ciTe. Tertia, an beati videant pce-
nium damnatorum
Ht xqualis.
Vojitts tribus
ucntur.
C H O L
a num.z. eam
vtrum pocna omQînta , vtrum
An fecnndum rtftam
V M.
ratiombuj fro^traque partCy remittit refolutionemin quxjl.fi q. fvhi
^ f)luit argumenta
dijûtat,
Q_V
i S
hic pofita, ibi
num. 1
II.
%Jtrum damnati appetant non cfTe proftermifcriam

fngiendam ?
&
D. Thom.D.Bonau.Rich.
altf citati pro ^Htft.prttctd. Augad. /erm.i6.adfiatrej,&
D.Thom.glo(r.& Ly tainidMatth. 16. BonnmctitiWi fi natus non fuinec,
^.centralul. cap.9.
l^f^ VxTA
hocquacritur, Vtrumdamnati appctant (?(rj^proptcrfugicndam

miferiam? Videtur quod non obiedum voluntatis eftbonum ,vel vcrum,
vel apparens ergo nihil eft appetibile > nifi alicjuod illorum fed in non cntc
nullum illorum cft crgo, &c.
Prxterea qui vult efle in quictc vult cflTe non cnim poteft vcHc efle in quictc,
nifi vclit fciprumifcd damnati non pofluncnonappctcre bcatitudinem:crgoncc
poflunt non vcllc cflc in quicte ergo non poflunt vclle no ejp.
Contra, Apoftolus, Dejidtrahunt mori &fttgiet mors ab eu.
t/frg'^-
v^g'
Apoc.$.
C H O L
S
Sententia tenens non
culpa
late fuadetur.
licere
Primo
affetere
non
cflc ^ro
M.
fugienda tmferia
quoadf(xnam , ^ hanci>artem tenet
fcente
êl
Rich. hic art.^.q.t.
Secundo , quoad culfam.

Ric.pr*f.d.
4>-f.4.â.
Nonejfe
g-^^.
eltrendHm
non
T3
Efpondeo adprimamqu3cftionem,qu6dpoteftdupHciterintclligi,fccundiim
X\qu6dcftduplexmifcria, fcilicet pccnas, & culpac. Si quacrac quxftio, vtrum
-^
fecundum rcdam rationem ad fueiendum miferiam poenx, appcterc
*
/ti
>
^
i>.j^n.t.-.
ôneJJc:Ci\cum quidam quod non. Prima ratio eft ad hoc malum raeo eft malum,
l>
cflc
quia totam naturam:

crgo maius malum cft(? f^',quam miferia pcenac fcd fccundum redam rationem
maius malum nunquam debct appcti proptcr fugam minoris mali ergo nunquam
of//?eftappetendum fecundum rectam rationem propter fugam pcenx.
PraEterca fecund6,fuga maioris perfedionis non eft appetcnda propter adepti"*"^ minoris perfeclionis igitur nec oppofitum maioris perfecftionis propter fugam
oppofiti minorisifed ejfe cft maior perfediio quara gaudium quia fecundum Dionyfium de Diuin. mm. inter omnes diuinas participationes t([e eft nobilior ergo oppofi-
ad fugien- quiaadimitaliquod
dum
infer-
riHm.
r>ii
bonum
:fed <'^j(/âdimit
totumbonum,
:
C'u^cî6
Cap.f.
mppetenlii
tum ipfius non poteft appeti propcerfugam oppofiti ipfius,quod eft poena.
Si autcm quacratur de malo culp3C,dicunt quidam,qu6d non, ficut & prius didura
^^ '" vniuerfali:& ad hoc,concludunt duac prxdiclae rationes. Prima, quia culpa non
non
adimic totum
f (Tc
bonum
quia rclinquii naturam
fed non
ejje
nihil relinquit.
Secunda,
ohfHgiendi c[mêjfec^ nobilior participatio diuina,quam efle fincculpa, vel participatio iuftitix
mirtrtam
oppofitx culpx. Ad hoc ctiam aflignantur alix rationcs. Prima cft talis, fi proptcr fuFulpd.
gjjjj j-^^jpg^
g^gj appcccndum notf
ejfe ,
& non propto: pccnx fugam
hoc
eflet
pcr ah-
quam
Qu^ftio
Diftindio L.
619
II.
quam rationcm mali rcpcrtam in culpa qux non rcpcritur in pocna. Triplcx autcm
malum inucnitur in culpa,quod non in pocnarvnum, quia pro culpainfligitur poena:
,
fccundum.quia Dcus potcft pocnam cfficcrc,non cuipam icrtium quia culpa facit
habcntcm formalitcr malum. Proptcr primum non potcft appcti noneffc^ quia nihil
cft appctcndum.quod cft maius malum proptcr fugam minoris mali led appctcndo
non ejfe proptcr fugam culpx rationc mali poenx infligcndac pcr cam non vitatur
:
maius malum quam fit nlalum paenac,qu3t infligitur pro illo. Prxterca poenac infligcntianunquampotcftcfle itamala, ficut < f/JV crgo noncftappctcndum non ejfe
proptcr fiigam pocnz infligcndac pro culpa.
Praitcrca.ncc proptcr fccundum maium rcpcrtum in culpa, qualc cft quod Dcus
non potcft faccrc quia ficut non potcft faccrc culpam fic ctiam non poteft faccrc
,
cnim cft caufa pofitiua,vt patct pcr AuguftS 5.^^.1 1 vbi dicit,qu6d
caufa alicui crcaturae tendcndi in non e(fe j fcd tantum cft caufa non efft^ J3nu mn
nccconfcruandoi-j//? fic cftctiamcaufa pcccati,non infundcndogratiam, pcr quam t^ cauft
tollitur pcccatum. Ncc proptcr tertium,quia pcr culpam non dcordinaiur tota natu- "on erte.
nott <r//?:ncutrius
Dcus non
cft
ra,ncccfficiturmala,nifi voluntas: crgo proptcr illam malitiam,
tcndum non
ctiamnon cftappc-
effe.
fugicn, quod etiam ncc propier

^^^ mittl.
culpam poirunt appetf re nfnej/i. Ex dua- ^ ^tad
busratiombus prarmiflis,qu idcm concludunt. cul,am /u*Deindc,quia fi propter culpam , & non proptct ''""^pcenam.idco eircr,quia aliqua ratio maliefTet in
culpa, qux non eflct in pcena. Triplex autcm
malumeft in cnlpa.quodnon eft in poena. ^"'J^-flU^
^'
mum ; pro culpa iiifligitur ptrna. Secundum;
pccnam
efficereculpam,&
non
poteft
quia Dcus
potcft inffligerc. Tcrtium j quia culpa facit habentem malum formalitcr. Proptcr primum
"'""
non potcft appcti nonefft quia maius malum cft ^/"f"'^
Aliqui dicunt
MMEN T A Rll^S,
C
^
i
OrJtprims
jmdftttnm.
Dmpltxmi-
yy
Prthtiit
Effondeeddprimam tjUAîonem, Scc.Adda-
XVcic opmioncm
aliorum
gumcnti$,& tandcm
fi
EfTe
eft
nt-
aliqui rcfpondcnt negatiue
malum
ius funt.quia
bonum
non
tffi
&
culpa:.
ar-
Du-
Qux-
quantum ad miferiampocnzi
intclligatur
ftnttnTit Tu- part.hM!iu

tfiftinn.Mrt.
iawTa^*'**
& refpondct
refoluit quaiftioncm.
plcx eft miferia, fcilicct pccnac

ftio
ftri,
^'^^^
malum ,quia
ide6eft
vcro
D. Bonau. in i.
Fundamcnia hu-
ita
.^Kttjf. i.
tollit
totum bonum^pccna
ergo, Scc. Sccundo j quia
tollit
hiuiT psTti-
rantum partcm boni
eifMtiiDtt.
fuga maioris pcrfcdlionis non eft appctenda

propter adeptionem minoris perfcftionis fed
quam poena ncc pcena poteft ellc tantum malum ficutcftculpa. Non fccundum.quia
codcni modo fc habet Dcus quantum ad poflc
r^cftmaior pcrfcftio, quam gaudium fccundum Dionyfium <^</<m&r nominihm cap. j. intcr
omncs
diuinas participationcs
participatio diuina
appcti proptcr non

teriiis
dc nen
tjfe
eft
nobilior
r^
&
mifcrix. Si quzratur vl-
fum.Nequc certium vtget quia culpa non deotdinat totam naturam , fcd folaro voluotaccm.
rcfpc^liu^ ad
cius
non
malum
^^^^ '^^
effc
8}. ^^. qnfft. 10.
adlione.vcl confcruatiuam, vcl przucnicntc lap-
ejfe
^.
& pcccatum quia cx Aug.

Deus ron cft caufa tcndendi in
ad vtrumque fc habet vt fufpcndcns
faccre ji^, ficut
potcft
crgo nen
ejfe
ejfe
ejfe
culpz.
C H O
V M.
Sententia tenens ob culfam fugiendamyapbetendum
ejfe
non
cffcse/i T{ichard.fuprit,
ij^ frobatur^-variisyac claru ratiouibuj.

,
Lij
dicunt oppofitum,fcilicct
quod
proptcr culpam fugicndam cft appctenquod primo probatur fic. Quilibct ^*f-wy-
X\dum 4r^fccundumrcdam rationcm
tcncturmagisfugcrcillud, quodcft contra Deum quam illud,quod cft contra fc- ^''' ^
ipfum;fcdcuIpacftcontra Dcum non ejfe vcro contra fcipfum crgo, &c. Etconfir^^jj^
matur.quiahomoplustcncturdiligcrc Dcum,quam fc.
pUcitertliPratcrca,maius malum cft magis fugicndumjtalccft malum culpae rcfpciftu noa ejft: gendum
crgo,&c. Minor probatur,carcntia boni dcbiii cft maius malum, quia formalitcr manon circ,
htiacft, quamcarcntiaboniindcbitiifcd pcccatum,vcIcuIpacftcarcntiabonidcbiti, **' '"r
w<jâutcmnon cft carcntiabonidcbiti :aIiasantccrcationcm mundi fuiet boni '''^^*'
:
fic malum
pciuscrgocft pcccatumjquAm^^/ifj!/^.
Practcrca.quod cft malum fimplicitcr,magis cft vitandum quam quod cft tantum
malum huic:proptcrquod ctiamconccditur ,qu6d Dcuspoteft cflTc caufa poenx,
dcbiti carcntia,&
licct
non culpx:quia culpa cft fimplicitcr malum,non paena,fcd folum huic:& qu6d
fit malum fimpIicitcr,probo,quia opponitur bono fimpUcitcr toUit cnim Dco
culpa
honorcm dcbiium ficut patct pcr Anfclm. Itb. Cur Deus hemocap. \i.(jr i^. pcccator
cnim quantum in fc cft,Dcum inhonorat quia crgo pcccatum cft contra Dcum 8C
contra ordmcm vniucrfi cft malura fimplicitcr non effe autcm non cft malum fim,
plicitcr,fcd huic
tantum.
ScotiOfer.Tom.X.
GGg
COMMJEN
"
Sententiarum.
Secund6,quia magis tnalum eft culpa > qiiam
ep qoia. carentia boni dcbiti eft magis malumi quia culpaFormalis, quam carentia boni
'
M M E N TA R y
non
S.
iW</.<rf. 4.
^</?.
1.
vbi dicit
dcbiti
proptcr culpam fugiendam appeti dcbtre non
Terti6
Affeti non
eSeprofttr
ejfe
iccundum rcftam rationera & probat.quia

inagis tcnctur fugcrc id, quod cft contta Dcum,
quam aliquid aliud, peccatum cft contra Deum.
Confiimaiur
quia magis icnctur diligcre
Deum quamaliquid aliud.
vitandum
hujc
norat
quia malura fimpliciter
ita concludunt de
ejfe
eligendum pro malo
V M.
^chard. quia rationes
efl
malo culfajfcut de malo j/cenî^ tamen

njitando
magis J-^*"
C H O L
culpte
cft
quam malum detcrminatum v. g.

culpacft malum fimpliciter quia inho,
I^ftitat frmant fententiam quoad frimamfartem , qme

eitis
quod non
Deum fecundum Anfdmum , & eft contra

ordinem vniuerfi non ejfe veto eft malum tancum huic.
taliseft carcntia *j^
dcbctur.
Kichttrdi.
'd*m
'^'">*'
non
Lif^^dicHntoppe/itumy&cc.HxccdCcntemia.
xjLRichardi
SinnntU
V.
Lib. I
630
: cuitts
ipfi tenet
non
cflc
rationes hic foluit Doiorfatii clate.
/^
Ontra primam opinionem , quac dicit quod malum poenae efl: magis eligcnV^dum,videtur quod iiiac rationes fint contra eos quia ica concludunt de malo
,
culpae, ficutdemalopoenac & tamen nondicuntipfi vniformitcrde vtroquemalo,

ncc cd ctiam ifta propofitio vera, quod iliud , quod adimit maius bonum vel plus dc
bono,fit maius malum.
^
Practerea illae rationes de malo culpac iiabent inftantiam , quia quando dicitur in
primarationc, quodquilibettenetur magis fugerc quod cft contra-Dcum ,quam
:
g^Mmodo
contra fcipfiim } diccndum
tttieorfu-
contrafcipfi.im}aiitcrnon oportct. Patetin aiiis,plusego diiigo
g'^*^^g,^ 2X\q\xcm. alium

^
...
quodtftco'
homincm
quod verum
eft
fi
codcm modo
corKra
eft
Deum
&
pcdemmeum, quam
tamen magis voloaliquamlacfioncm pcdis mci, quam
c
j IfA
rLC
Dtum îortem alicuius alterius. Sic plus dihgo Dcum tamcn potius volo hbi aiiquam otqnam quod fcnfam quam mc non cflc fed qui pcccat non ita facit contra Deum quod veiic
Dcum non cfle fcd tantum facit contra prazccptum Dei & fic non facit contra eê
tfi conwa
"
Dei.
Dico crgo,qu6d modo eodcm non eft contraDcum cuipa mca.quomodo nen tjft
eft contra homincm,& vitam eius ; quia per cuipam non deftruitur Deus, neque dc1
\-
tra
fit ci,ficut non ejfe cft detrimcntum meum, & contra me

fed ideo dicitur
contraDcum ,quiacuipa fitcontraprasccptum diuinum: ncc propter culpamDeus
vuittc non cflc fimpliciter,nccpeccatorappctito<;i^propter culpam ncc nonejfe
trimentum
cft
.
contra prasccptum.
Adfecundumdicendum,qu6d maiorvera
eft cactcris paribus,fciiicetqu6d
maius
.quiacxteris panbus carentia boni debiti eft maiusmaium,

fiautem
bonumdebitum fupponiibonum indebitum, nccfinc
quamboniindcbiti
titianmaipfo poicft habcri , tunc carentia boni indebiti eft maius maium , quia fic eft carentia
gfs mala,
qnkm boni boni indebiti caufaiis occafio,carentia boni debiti:fic eft in propofito bonum enim,
h n' 'nde-
maium cft fugicndum

:
debiti.
fecundum qu6d
eft
bonum debitum.non
bono indebito quod eft

non funt paria. Vnde quan-
poteft haberi fine
primum & fic maior in propofito eft faifa quia cactera

do dicicur in minori, quod maiura culpae eft maiusmaium dicoqu6dcft pciiiio
:
principij.
ficut ad primum fi cnim Dco vcl vniucrfo
culpam verum cflet fed lurbatio vniuerfi non cft in
toto vniuerfo,fed tantum in hac parte.ficut damnatio non eft,nifi in hac partc fi ergo inteiiigis per malum fimpliciter huic,eft verum fi autcm intciligis,qu6d eft fimpliciccr malum,& huicfalfum eft quia fic non cffc cft ibi fimpiiciter malum , non culparquia non t(fe toilit totale tffe eius 8c fic eft fibi totaie maium, non autcm fic cuipa,
quia non toiiit totam naturam.
Ciim dicis , quod peccator inhonorat Deum & ide6 eft maium fimpliciter. Dico
qu6dfipeccatum toilcret aiiquiddchis,quaefuncin DcoaDco.tunc vcrumeflec:
fcdquianon toiiitaiiquid honoris,nifiquoddcbeteflc inhonorantc,ide6non valct.
Practcrea fccundum hoc Deus maxime debct noiic peccatum quia cft contra
ipfum, & fecundiim hoc potius debcret annihilarepcccatum, quam vcilcipium
Ad lertium codem modo dicendum,
poflei eflc peius in fe propter
non
ejfc
pcccantis.
Fel
Quxftio
Diftindlio L.
'"
Vtl dtCM^fi Argumeittum (tmludit

contra tfutm tfi , ^j;
ilio,
non ede
(jHod culpa conttA
iUtus
Dtum tjl
631
lunc tjpf magit noltnda ab A44inQ.
qut culpam cemmifit contra
eum ^y^c Dtm magit

:
& magu deberet

non cflc iltiiuficutfifrigm tfftt malnm rofia flufquam aUqutd aUud tunc
velitt defirul:ontm tUtutyfctUctt culfd^tjuam ptrmitttre altud,faUctt
nolle feccatum^quam
II.
non cflc
>
roftm dtftrutrtt frigua^ficut maii46 malum. Ittmjtcundum hoc deberet qutlihft

ahfelute appetert non cSe , anteejuam aUus peccaret , tjuia in eo nonfaluaretur htnor Dtt ificitt
caltr conftruans
tjuandopeccat mortaliter :fid hoc non credt effe verum.

Przccrca, quodcunque peccacum morcale cuiuflibec perfonx zquale exidcns,
zqucinhonorac Ocum,
cunc {ccundum hoc quilibec potius tenetur vcUc nt9 efie^
nec infe
&
quam
in
qucmcunquc
peccarcquod non credo camco.
mortaliccr
carc mortalitetiac proindeeledliue
cfHcacitcr
eft
non effe, non cft medium pruportionatum

ad fugiendum pcccatiim quod incU,ncque conformcdiuinx lcgi,auc volunrati,
Ad fccundum lelpondct, cacteris paribus>iDa-
COMMENTARlf^S.
vclle
^ Ontr^
'^
pritTMm pinionem , &c. Rcfurat pri-
lmfuiti~
V_> mam
frtmt ft'
concliiiianc: qnia perindc concludunt nonejfe
rntt*.
magi$ fugiendum quam cuJpa , & pocna quod

tamenlecundafenccniia non admittit , neque
ctiam D Bonauenr.qui loquicur rancum de malo
pccnx. Ocinde,negat iilam propofitionem,ncmpe quod illud quod adimir maius bonum,lit roaius malum magis enim bonum cdvhz , qnam
bonum fam, vd furtunx tamcn aliquando il-
rentencia cx co
qiiod raciones nimiu
tum tunc carentia boni indcbiti eft maius ma*

him caulatiuc.quia & tollii bonum dcbitum &
caufam^pcrquam, vd linc quaacquiri non po,
tcft bunum dcbitum: fic le babet in propoiiio; No" Te#/f

*""*
quia bcatitudo.quodcft bonu>n dcbifuro,ncqMit
ludbonum contcmncndum
aliis,quz
nuncprx
ccnfencur magis malahic, &nunc. In
hic Sc
cft
acquiii fine
& nunc.
mibiu Ri.
flitfdi.
dicit
'
quod vera c(l
rc,& opponcionc
non
caufam lincqua
effe
vel
propofirio,
iit
ii
in
Ad primam,
eodcm gene-
peccatum contra
malum contra
fcipfura
non
toliit
&
'
auicmdicitur pcccator inhonorarc
Deum
ve-
rumeft quancum ad honorem qui cft in hunorantc,& non in Dco:quia coilir cantum dcbitatn
fubicdtioncm fui in hoc aû ad legcm Dci. Alias
Deusporius dcbcrct non pcrmittcre peccatum
ell<;,quam pcrmittcrc, fi per pcccatum tullcrctur
aliquis hunor intrinfecus Dco.aut peifcdio ,
magis seWcnontJfe pcccaii.quam peccantts,4uud
tamcn non coiuingit.
fcquitur.Inilar, quiaplusdiligirquis vitara pro-
priam,& mcmbrum, qu^malium tamen magis

aliquam Iziionemfux virs , quam alium
TertMnt 1" clTc.vel cum mori. Peccans autcm non vult
vmlt Dtmm Df u non cfTcncque in affeclu, neque in cffcdiu:
mtmejfi.
fej (aûum facit contra pracceprum Dei & non
<^""tf^'j^cis. NcqucDcosob pctcatum vult
Vf# D^
pcccatorem on eirc im6 non obftante pcccafo
vmltptccM'
rcrrmarafjiTf vult peccatorcm cllead oilcnnonem fn iuftibf*ttatum. ciar.vcl mifcricordix :& magis voluit fccnndum
Augtiftinum tle malu benefMtre ejHom nuBa nala
&c. Ncque trgo conformitcr ad
ejfe non fvitrt
Dei voluncatem & pronidcnciam pcccator ad
peccatum fugiendum ctQtz apperit non eftc,
quamuis.vt infra Dodlor , magis dcbcac permitccie mottcm, vt ab alio infercndam
quam pcc,
veller
&
Prxterca,aiias lcquerccur
qu6d
ficuc
quolibcc
peccaco morcaii inhunoratur Dcus, qnilibcr dcbcrct potius vflle non cftc , quam Dcum fic offcndcre cjHod non credo r4//<>,inq(iit quia fciji-
peccans non dcbec hanc voluntatem

habcre, vei feipfum deftrutrc vt fnperct pcccatum fed magu recurrerc ad mcdia fJutis , quilicct viator
bus
non <|^conftquenter
&
Deum ,&
alicer
folubi-
ciTe
ik
_
Ad rcrtium rcfpondct qubd non iQilitur aliqua pcifeîoDei ,nec vmucrfi ordo pct pccca- ^^
tum , nili in hac fola partc pcccamm ergo non &MidttlS'mr
eft roaluro fimplicitcr priuans lotum fuo oidiiic, ftrftttMi,
fedtancumelt maluro fimplicitcr huic, Quod
Prtuerea,t/U raiiones ,d<c.Dic'n iWnsiationes
^'chardi h.ibcre inlbntiam,hoc t(i

1^^ quibus proindeipfe refpondet.
Imfimtratio-
ejfe,
iplum bonum dcbitum ,

capacitacem cius;vndc in minori ,quando dicituiT
peccacum ellc maius malum,pccitur principium.
pcnereetiam moralipcccatum concra virrucera

infcriorem aliquando e(i maius peccatum,quam
contra lupcriorcm hic
fugi(.ndum,&qu6dcartccisetiam jfl^/gfU.
paribus , caicntia booi dcbici iic maius malum, /^ fttundg.
quaro carentia indcbiri \ lamen fi bonum indcbitum ncccirano fupponatur ad bonom dcbi-
ius malumcftl'
C H O L
pcccato libcratur.
V M.
Non licere ad 'vhandam poenam 'tuflam,appetere non cflc. VrlmOi quia iufitm O*
hormm eft tali4pana;ergo praferenda eft non cfle. Secundo , ad cflc eft appttuu4 natttraltJyO' confonftj diuina ijoluntatiicui poena
tione diuinde 'Zfaluntatts volenttj
emm feclufa ^:detur licere
patnam
eligere
non
non
infligere
cffcypottus
rationes / 8. c^ 9. (g^ Jidagifier exprefse docet

^
e(i dijfona. Intelltge concl.

i-ut coliigitur
ex
fupp<fft-
ex 'uerbij Dofi. hac
quam effe in poena , (^ hocfuadcnt
adprimum.
"O
Efpondco crgo ad quaeftionem, quod propcer fiigam malijpccn* nullus fc^^"-^^J^

nullus
, vcl dcbcc appcccre non ejfe. Probo
î^p^
raciene poted appecere non effe ad fugicDdum iudum , 8c bonum > fcd malum ^ appeinf
XVcundum reftam racionem poceft

rccfla
GGg
pccaacaoncffi;.
u
Lib. I
632
V.
Sententiarum.
&
bonum:ergo proptcr fugam ipfius nullus dcbet appetere non ejfe.

pcrnac cft iuftum
bonum maMaiorpatet,quianihil poteft appeti fimpliciter,nififj(/^;iuftum autem
gis habct rationcm ejfe^cûiva. on ejfe , quia non ejje opponitur ipfi ejfe. Minorcm probo,
quia poena cft quid iuftum,& bonum,quia pofitiuum,& punitiuum pcccati,& culpac.
Practcrca, nullus fecundum rcdam rationem poteft aliquid appetere contrainciina-
&
tionem naturalem,quando illaconfonat voluntatidiuinac fedad
r//?
xf rq
Tm.jj.
cft appctitus
naturaiiSjVt ^zicx. fecundo de Generatione^^fecundo de Anima^hi eft voluntati diuinac con-
fonus5quod patetexhoc ,qu6d ipfum caufat immediatcincrcatura
rationali
&
in
pcrpetuum conferuat poena autem non cftidiflbna voluntati diuinae,quiainfligit

cam:crgo proptcr ipfam non cft appetendum non ejfe.
Vtorautem iniftisrationibusbonitate, & iuftitia.inclinationc naturaliad ejfe^ Sc
voluntatediuina, quae cftrcgula recla appetitus huraani,quac non concludunt dc
malo culpa::nam licet voluntas diuina fit ad poenam puniendam non tamen volun:
tasnaturalis.
Non
vtor autemiftis terminis, ficut
aliae
praididac rationes dicebant,
quod malum adimit bonum,8c maius malum. maius bonum.

conformis diuinae bonitati eft Ce- Inclmmo
^ft indinatio ad #. Deinde in^^/^f^^J:
finuat has rationcs non inuolucre probationcm ^^^^- ^.^.^^
rationes
ab
priores
ficut
eandemdc raalocuipx,
y;j^,</4.
aliisaddud^ idinuoluunt fumendo oppofitioic
minoris mali ad maius & minus bo- H* rtintts
maioris,
*"" ffHtur
in propofitionibusaftumptis,
tio naturalis
>.
fOMMENTARirS.
^
'
Cm
EIpondeoergoad<jutJiionem
TJ
tVtuit primam
luf
ftionis
qua: talis cft
&IC.
q"^"*^
Hlc
fta-
com-lufionem huius qua:Propter malum pcent nemo
&
fecmdumreEiamrationempotefivellenoneffe adfu-
gtendam posnam,8cc.
quam
'
cft
D.Bonaucnt.
nii.quia
& Richardi
siit
dubiac
vt patet ex didis:ideoque ipfcprobat conclulio- ^^^^

ncm cx bonitatepoenaf, vt cft fecundijni iufti- ,/|ji,
docet Augiiftinus lib.j.de libero arbitrio
"*
tiam,lcgem ordinatiua pcccati , ab inclinatione

naturali, vt conformiscft voluntaci diuina::qux
cap.y.&S.quam ibidemoptimc dcducit. Probat

Dodlor duabus rationibus
quarum prima cft
^"'jIl. quod pcena fit iufta & bona quia eft dcbita ordmatio peccati. Secunda ratio cft , quia mclina:
rationes
""^
no comprehendunt aliqua dubia, neque
trahuntur ad fimilem probationem
C H O L
V M.
Ltcitum effeyquod paterer non ejfe(jim'thi daretur optto
imo ad id tenereryquia
in culpa:id enim
eo caju
non
dumFhdofoph.ob bonum
ces rationes,ijuibuj
Ad
vitan-
dum malu
culpx
licet
cfle ejfetpropter
honorem Dei
<-uirtutis laudabiliter
potius
quam ejfe
in culpa,
ejje
hoc contra Dei praceptum,
ne ojfenderetur. Tertio,Jecun-
mis exponit Je morti. Fide
âliOJ effica-
DoSiorhanc probat.
fecundo dico , quod ad fugicndum raalum culpaepotcft aliquo modo ap(? ^j//e,& aliomodo non. Vnde fciendum quod duplicitcr potcftcomparari voluntasad non ejfeîi ad miferiam culpac fcilicet vniforraiter
difFormiter.
^
T~^^
JL_-/peti
Vniformiter,vt fitcaufa iTpCiusnon
non
f^jo nulla eflrct
eJfe,Ciciit
&
& hoc modo quac,
appetere
cfle.
non peccarem non yolendo cilcijed peccarem yolendo
tantum ejjet contra appetitum naturalem
Secundo^tuncuelle
peccato.
<jc
eft caufaipfius culpas
quia nullo modo poteft cflre caufa ipfius non ejfe j nec etiam fi polTct,
deberet vellefefacere non eflc, proptcr fugicndamculpam, quia in hoc pcccarec
,
Probo, ficut poft ejjc diuintim maxime teneor diligcrcfj^ meum,fic

poftodium^j^'diuini,maxime teneorvitare,&fugereodiumfj//?proprij :ergo odiendoi)^' proprium,& volendoipfum faccrcw^//?, pccco mortalitcr. Ergo oportetvt
intelligatur quaeftio,fecundum quod ad ca comparatur voluntas difFormiter, videlicct fecundum quod voluntas potcft appctcre non ejpynoa vt fit caufa fictit cft caufa
peccati ; fcd vt voluntarie fuftinerct ipfum non ejfe fi infiigcretur fibi & fic non eft
mortaiitcr.
quafi velle fimplicitsr, fed cûiCi non
no/te
&
talis
voluntas eft femper,quando
duo
malaponunturjmaius & minus malum,quia quando funt duo mala in cligendo minus raalum eft fugcrc maius malura: quia ibi vnum habet rationem boni refpcdu
,
alteriuSjVt patet ^.Ethicorumcap.6.
Eligedum
crgo intclligendo quxftioncm dico quod voluntas crcata teneturnon vitarc

^ j^g^ annihilantc aliter enim mortaliter pcccarct. Ratio ad hoc quia quic,<juam
jji^g^ fccundiim retlam racionem tenetur fcruare prasceptumdiuinum,quamdiunon
cltrcuocatum ,&per conlcquens non faccrc pcccatum
quocunquc calu quia
fe,fiDen
daretoptto. quodcunquc pcccatum cft peccatum , quia eft contra praeceptum diuinum ergo in
fotius
non
Sic
f,
^p
nem.
quocunquc
Qu^ftio
Difliindio L,
1.
635
quocunque peccato quis tranrgrediturprxceptum4iuinum,rcd nonnoiendo, fe 4

Deo annihilari non tranfgrediturquis prxceptum diuinum, fedinclinationem nacuralcm vitare autem peccatum includit praBcept^m^quod non c(\ reuocacuniinunc
autem fcmpcr fic eft ergo tenciur ad iftud vt Fugiat 5c vitet illud,
Praeterea, quandoaliquaduocohcurrunt fecunJum diuerfas rcgulas femper illud quod eft fecundum regulam fuperiorem eft cligcndum & facicndum fic eft
in propofito quia prx.ccptum diuinum cft fccundum rcgulam fuperiorcm quia fecundum voluncatemdiuinam ,quod eft de non committcndo culpam fcd nolle
non ejfec{\. fccundum inclinationem naturalem quac cft infcrior crgo poiiilis dcbcc
Don nolle fe annihilari a Dco quam culpam fuam vel peccatum efle.
Et dico, nifi rcuocetur prxceptum quia non vidctur,qu6d circa creaturam fit all
quod peccatum mortalc ex gcncrc lcd tantum cxpracccpto diuino: vt cognofccrc
alienam occidcrc homincm,quia tlla cx fc,fi Deus rcuocaret pra:ccptum,non eiTcnc
,
lo
$cot,^, d.
ij.tf.vnie'
peccata.
Hoc Autem fotejlfic
/^*^^t
-'<
'f-T'^"^*
Jeclarari, quia
9n duitur
(îted cirea
creaturamfit aliejuod feccatum ex
r"^J^^*_
feccatum^nfiex circumfiantia-.cognofiere enimntn fuam rfc^^l.^

KOH efi a^mfimpliciter maltn yfedcmunFtanttonatua , non autem ex gencre affw. yndefi Ueus l,ula.
êtiere : habere
enim
nott fuaf,non efi
ficeret
iUamfuam , nullum
a6tu
cûia licite fotefi fitrt
effetfeccatum. Simtliter.^ occtdere
hominem nonefipeccatum ex genere Exgener
^ bwufmodi :pe(cati*m autem dumfiatpeccatum, te-
a lufio ludtce,
petur cjutlibet vitare.,e^ prdceptum , dumftat prtceptum.,tenttMr.,qutlibei feruare

frdcepturrTytenetur nolle
tjfe tllud.,
dotenetitr potiits fuUtnert
gredtendopracepium
frepter Deum
non
tfuodefi conlraprdceptum
cfle
^ ideo hoc tfipotiits^^
qutsfacere contraprttceptum
Prjcterea, vcllc illo
(^ h^c
efi
/" vo*
igitur dum ftat '^f 'Jr^î^-
culpa mtrialu
(^
ifie
mo-
''"^,.
""*
cfuamptccare. t^ndeex vn.t partc tranf- ,^^<,,j

caufapetcati yjed fuliinet non clTc Addirio
efi
ex altaparit, non
citiits
eligendum.
Utbet tgitur tntelltgi
manens prxceptum:fedfi riuoceiurîitnc
feccato,^ Deui potefi fatire de non

j j
a Deoannihtlante
efi caufapeccatt ;
licita,ficitum,(jr
tfuod
non debtt
lictiepotefi tltgere liludfiot
^" f '^'"/^
'^^"'
^''*'
deprncepto non praceptum,
modo non ejfr^nh fcilicct pcccet quis morcalitcr,eft vcllc
"^Z'"
/'*""
non ejfe^
nh inhonoret Dcum:fed hoc proccdit ex maxima charitatc,8c dilcdionc Dci,quia in

tantum vuk fcruare pracccptrm Dci,qu6d potius vult ^ r//? quam iranfgrcdi;
,
procedens ex maxima
adlusconfonus rationi rcclarrcrga

debet fc permittcrc occidiaDeo,antcquam vclitpcccare :Dcus cnim non pcccai
occidcndotc,&c.
Praeterea,fecundum Philofophum 9 Er/f/rw propter bonnm aVum virtutis dc ^P- 9.
*"<"""
betfe virtuofuscxponercmorii,nonqu6doccidatfcipfum, fcd quod (coffcrai aheVirlulu li/.j
j
r
n,vtocciaatur,priulquara committat ahquio turpc crgo magis qui tcqmcur legem
diuinanijdcbct fc exponcre roorti , ctiam ipfi non efie , antcquam faciat conira lcgcra a-ûfemr*
icoi a(flus
diIc(flionc Dci,cft
11
diuinara.
>
r/.
Et fi dicas,qu6d Philofophus non diccret,qu6ddebcc fc exponere morti, C\ fciuif(ct,qu6d habcret vitam immortalem quia vita immorralis prarpondcrat illi aclui vir,
qucm mortuus cft:fcd quia non diu
duraflet vita iilius fccundqm cum,

adus virtutis omnibus aiiis , quos poftca habuifiet ^ fi cunp
fecundum redam rationcm non fuifiet cligendum apud Ariftotcicm noo tjfe , potius
tutis,proptcr
idco praepondcrauit
ilie
quam committerctur turpcjcrgo non nunc.

Refpondcojfi homo fecundum re<flam rationem
dcbet fc coniungcrc fini tunc

fecundiim rcdlam rationem debct fc coniungcrc omni,quo coniungiiur ilii fini:ficu5
fl tenetur ad finem moraiem fecundum rectam rationcmitunc quicquid concomitatur illum aAum,nihiIominus habet zquc neceflarium ordinem ad illum finem i fiuo
ergo concomiteturiraraoriaiitas,fiue non, proillonuncnc pcrdatfinem moralem,
fccundum rccâm rationem tenetur ad lilum a(ûra virtucis per quem fibi (:oniuD,
gitur.
c cuDc
fi
arguatur,in
omni nacura
ita eft
qu6d melior cft
fubftantia quara op;-
ratio,vel beatitudo eius:quia bcatitudo cius cft accidens,nullura autera accidens per-
fcdiuseft fubftantia :crgo
nunquam
bcatitudo eft finis,quia
finis
quodeftad fincm.Refpondeo.protanto operatio,vclbeatitudonon

Difi
nobilior eft eo,

dicitur bonura
quia coniungit fini,quod eft fimpliciter bonum,& quia eft mediura

qu6d qua;cunque operatio fe habet ad finem humanum
gic Ariftotcles,
ei:fic intclli,
illa eft (iro-
fccundum hancfubftantia fua perficicur & confcruatur , & fic

aliud noncftaccipicndum,quod auertic.
^
Ad Arguracncaud primum diccodum quod poccftconcedi , qu6d prius dcbuif- Marg,
plicicer eligenda,quia
fct ?Mi?.
),
Lib. I V.
634
Hic
non fuiiTe crcatum a Deo , quam quod feciiTec in:ud malum. Siautem
,qu6dmelius fuilTec fibi non/uitfe nacum , quam habcre poenam iliam;
cunc exponicur dcnaciuicate cxcra vccrum,qu6d. mclius fibi fuiifecjquod futiTcc mor-
fec cligcre fe
vult
Itcere
tere
appe- incelligacur
noi^
crte foft
elle
cuus in vtcro.
adfH'
Ad fecundum dicendumiqu6d carentia mali,
fuppoiuo aliquo bono efl delc<Stabono fuppofito non eildcleclabilis , quia nihil cll- Si autem arguas de
malo culpa:,tunc argumentum efl; pro me.
Ad aliud dicendum,qu6d arguic de miferia culpx & hoc concedo > poceil eciam
concedi,quod eil verbum difcipuli,tamen Aniclm.approbauic.
Ad illa in oppoiltum dicendum,qu6d abfolute loquendo non dcbet appetere
Non <?j^,ita qu6d voluntas iit caufa ipiius nonejfe quantum eil in fe.-poteft tamen appetcrc mn eJfeSc\\\cct permiiTiuejfcilicct, qu6d fi infligeretur fibi , voluntarie accipereti
& fecundum hoc procedunt tationes Auguilini.
giendHiH
bilisifcd nullo
malum.
Sententiarum.
1.
tAdi.
Ad Rat.
itt
ofpof.
oppofit2,fupcriot eftlex Dci
COMMENTAKiyS.
fugiendum
praecipiunt
eft inclinatio naturalis
nolle pocius annihilari a
duobus auccm modis comparari putefl voluncas

inquantum operatur circa non ejfe, & circa mifejjjjj, culpîprimo modo.vt ficut cft caufa culpae,
non videtur
x.Contluf,
AJ fufiendtt
feectnmfotefi mpfeti
non
effe
ûttr
0.
ficctiamclTet caufa
ûf^"'
Ktquit velle
fofitiui
ahfoluti
caufa
noa
^^'
fi
"O"
fibi
non
potcft vcllc
eflcndi fui ipfius
tion effe fui
Et
ejfe
diuini,
magis cenecur fugere odium
fui ef[i
charitatcm propriam quia eciam

fui ,
konvonequitfeinterficerc, vt fugiat peccatum:
vnde Mattyres,qui fe praecipicarunc in motccm,
:
<\nx
inferior
ergo debct non
quam
confcntire
mfireuocetnr prdceptum
ûia
creaturam fit aliijuod pecca-
mortale ex genere, fed tanturn ex prC(pto diui-
no
vt cognofcere alienam
hominem quia
occidere
Detu reuocaret praceptum,nnn
cata.dcc. In
odium
effe
Deo
tum
eft
fai:quia peccaret mortaiicer:quia poft
tji4od circa
quia non
ejfe-.&c
& voluntas
modo przceptum non telaxetur
inquic
illa e.x fefi
effe
&
dico
fic
eilcndi.neque potcft caufare non
ptccatum
aut reuocccur.
caufarc po(Iec,nonocdinateetiam caufarec0
ncm
peccarum
in
propri),peccarct ergo propter talem deftrudio-
effent
pec-
primo non dari peccaium cx êncrc

nifi fitmalum contra praecepcum ,defcndic in z.
dijt.i^
i$. ybi dcfinit peccatum cum Auguftino effi diSlum,faElum &cc. conira legem , &c. Sic
&
crgo negat aliquid prohiberi , quia malum , aut

maliciam peccaci fupponi ad prohibicionem in
genere, aut legcm in fccundo docet aliqua prs:
cepca fecunrfa tabulxpoile a
Deo
difpenfari:dc
quadifticulcate agic fufiias in
^.dift.
37. videacur
Commcntarius, & Tcxcus.Non intcnditcrgo

quodpcccacum mortale non contingat conrra
excufancuraPatribus ,qu6d diuino inftindu id

negant communius Authoresdamfeccrint :
ibi
natum iuftc admortcm polTe concuriere ad fui

mortcm,& poenam adliuo , eo fahem concurfu,
qui ab aliis adhiberi poteft , quia non eft domi-
pracccptum humanum, cuius contrarium facpiffimc doccc:fcd intcndrc in crcatura nihil eflt intrinfecc, & exgenere maliim fcclufo pracccpto.
Tcrti6,probac conclufionem quia ille adus
&
nus
vitae fuae
tcm , quam
reque ageret (ecundum charica-
fibiipli
Oportet ergo
'/*/*/"*
mt^tue -ve
ad
'tfÊ ficundo diSlo &c. Adiicit fecunclam

X^conclufionem dc fugapeccati & dicit
quod ad fugiendum malam culpx aliquo mo*^ potcft appcci non ejfe aliquo modo non
&c.
S
tire
debec.
incclligi qnafftionem, vt
ad harc
quide
Probac quarto cx Philofopho
9. Ethic. cap. 9.
qyjjgnijs voluntaric fuftincretej(/?,fi fieret a
qu6d proptcr bonum adlum virtutis ftucjiufus

fc dcbet cxponere morc>,non eam fibi infcrcndo,
Jugitndum
Deo
fcd patiendo.
feeeatum.
tenetur nollc
coparatar voluntas difformitci' ad wo

*
51^
quod fimplicitcr
quando minus
maiori,non qu6d minus malum
annihilance, prac pcccato,
malum
praefert
taliseft voluntas,
poficiuc cligat,& vclit,fed permictat.&foftineat
prx maiori malo
fic
ergo dicit quod voluntas
iDeo
ergoPhilofophus immortalem vicam flcpracfe-
rendam ergo fimiliccr diceret non cire appetendum,autfupportandum ntnejfe magis, quam aliquidturpe admittendum.
Refpondcc quod ficut homo debet fccundtim
refpcftu eius fcmper ftat in fua obligacionc:non
cepugnando aucem, auc fuftincndo fe annihilari

a Deo agir non contra prsccpcum ; fed contra
naturalcm inclinationem , quam tcnetur non
fcquicontra prxceptum obligansad oppofitum:
vnum vtfugiatalterum.
Declaratur hoc in excmplo addudo fupri:
quia nemo fc poteft priuarc vitaad fugicndum
ergo teneturad
pcccatum;quamuis poffic , & debcac fuftincre

mortemab alio iDfcrcndam magis quam con,
10
Prtftrenda
fuptnortnff'qulnd!fot>*'
f OnHklMT,
annihilance ip-
ExetnflHm,
Diccs qu6d Philofophus non diccret hoc fi

eum habcrc vicara immortalcm , quia
propcet breuitaccm vits Philofophus prxfcrt
ackum virtutis prolongationi btcui. Diccrcc
fciuilfet
fam magis quam peccarc alias peccaret quia

fccundum redtam rationcm debet feruarc prxccplum fugiendo peccatum quod pra:ceptum
creata debctvelle tionejfe
pcccacum.
Secundo probat conclufionem ex co quod
qujj ddjcf opetari fecundum rcgulam fuperio-
fcntiat in
'^ roagis
II
eft pcrfcftacchatiraiis.
quim iaferiotcra
quando
illa:
funt
.*
Itca.
Ktj^mfit,
rcdam raiionem coniungere fc fini in operando,

id eft operari propter fincm , ad qucm inclinac
reclarario
ficetiamdebec
coniungere
fe
ci,
quod cft connexum fini ficut medium ncccHariumad fincm,vel conditioconcomitans & hoc
,
&
quatcnetur fcqui finem ,

obVtratmtd
ad omnia concomitantia per fe, fiuefint condi- finemtenetur
tiones finis,aut opcrantis,vt coniungitur fini.vcl d coniunH
natus cft coniungi;fiue crgo morialitas,fiueim- fi"'morraliras habeac fe vc concomitans,tenctiir ad
adbum bonum , nc pcrdac fincm tcGtx rationis.
Si dicas qu6d fubftantia ,
cius ejfe exccdat
cx ipfa obligationc
&
opctationcm, quaeeft accidcns
crgo
nunquam
beacuudo
'
Qua-ftio 1 1.
Diftindio L.
beatitudo in opcradonc
fcdior edeo.quod
cft
ad
pct
fincin. Subllantia
vei6
citcr excedit rubllanttani,qux cli
qnia
pfc finis
Rcfpondct qu6d bcatitudo non dicitur bo-
vtmcdium
vnicndi
ipfi.
Sic intclligit Ariftote-
quod opcracio ad fincm
pr.x'fcrcnda e(l
om-
md&uin'
^ confcruatur fubftantia
quam
fit
quod
cft
bcatitudo forroalis in ejfe entis

acciden$,& infcrioris gencris,& perfcîonis,
fccundi
fi
modum aûs
qui
cft
cum
fiuis,&
C H O L
âmnatos appeterefitum non
damnatorum.lta Augufl.ferm.tG.adfratres
Matth.16.^ Mar.i ^.'ubi gloff Lyra,
non
lul. 8.
ejjein mife-
Nyjfen oratione de
Bonum erac
>
quam
cfTc, potiits
illi
D.Thom.Tbeofhil.lîde
(1
natus
Sal^ tr.i
Dcfidcrabunc mori
non
di^.
& fugict
cis.
ADfecundam
quianon propter fugietdam
contra
5.
nurn. 60. qui aliospro hoc oitat. Facitid Apoc. 9.
1 5
mors ab
patct rcf|-6fio ex lircra.ficut ad tet-
cflc, licet inordmate
infantibi/j.Bernard./erm.i^.in Cant.colligitur ex lUo

fuiflct.
ji
V M.
culpam ifediuxta reSIam rationem optandum ejfet

ria
^dprimum,^c. Vt\mMm(o\t
i6. mtliH^fMtjpt
lium,quotu folutio paiet cx coipotc quxftioais.
ipfo facit vnura
Mach.
Ad (ccundii
fumatur, vt incKidit fuum tecrainum,
obicûm
illo
licct
fubftantia cuius cft pcrfcdlio pcr
VI
prxCcdit.
ccndura eit quod mclius ci fuilfct mots in vtcro,

quam naiimras extra vtcrum. Alij exponunt,
vt Maldonaius^ has locutioMcs vulgatcs , & hyperbolicas proucrbiales e(Ie , & non trahcndas
ad rigorcm.
firaplicitcrcx-
ccdic finis cxrrinfccus bcans ipfam
dicerc.qudd
fitnpH-
ad fincin.piouc
niei,quod aucrtit afinciquiaper camperficitur,

PimutxctJtt
fc,
tifin*tm mnfuifftt ^j ^,^

homo i7/r,:kc.Rcfpondct quod pii^s dibutlKt cli frimum.
gctcquodnon fuiflet crtatus a Dco,qaim habcte malum culpx ita Carihufianus , & patct ex
didis. Quod fi intclligatur de raaloporn* dicx
num.nifi vt coniungitfini cxtiinn.'Co,qui (implicitcr cft bonus , 8c ad quem fc liabct bcaticuJo,

les,
cam
^d argMmtnta.
"
635
vnicinis,& coniungcntis
per-
pcrf"cftior cft opcraiionc.

tii^Mfi.
modum
finis
tft finis
patet quid fitdiccndum, quia Hcetdebcant

pcccatopcrmanereicredo tamen ,qu6d appepropter culpam fugiendamCfunt cnim obftinati)led proptcr pncnam,
quzdionem iam
magisvcilc<?
tunt i>tJ/i-,non
quam fuftincnt.
Kaiio
<'j(/<rqiiam
eft,
non
Dedf.^.x.
epnon
eft
maximum malum
nec pcr (c odibilc
fed
Tiamnatl
"/'/"''*"
mifcria cft pcrfcmalum&pcrfeodibile^crgoquilibetipfam naturalitcr rcfagit,ncc

^^ ^^.
ab hac fuga retrahitur tale autcm non eft non ejfe ergo,&c. Prima patet quia ficui ^,af^,
:
ab aetcrno non fuit malum , fic ncc poftcft malumjnecaliquis vnquamcon Non c(tc
tcnditcum Deo,quianonfuitnatus antequam fuit natus fed pocna & mifcriacft poiiusth"
tf
^-j^
maium,&idc6 fimplicitcrnolcnda,quiaeftcontraappctitum natur.iilem:

nccf/^cftper feobicclumcommodijvnde fidareturmihioptio,cgoeligerem ponus
Hmplicircr
non
tffe
fimplicitcr,quam in
tali
& tanta
^""^'J^'^,
mifcria eflc.
Contra, cff cft magisdiligibijc afFcclione commodi probo, omnis appctiius affc
tftionecommodi cftconcupifccns jconcupifccnsaiicuiconcUpifcit,&hoc habci pro
fincjfed omnis appetitus affcAionc commodi fibi concupifcu crgo maxinriC concu
;
g'<^-^'
Trtsvhit^toniscorif
""* "i'
pifcitfibiruum^-j^.
Praetcrca Auguft. decimonono dt Cinit. Dei dicit qu6d amor fui vfque ad contemptum Dei facit ciuitatcm Diaboli hoc maxime vigct in damnaiis ficut cx oppofiio
maxime amor Dci in bcatis.
Practerca .afFcclio commodi fcquitur app^titum naturalem fed natura maxim^
,
>
&
afFe(Siocommodimaximecftad</(f tuncfic,cuius oppofiium

quis maxime odit ipfum afFcdlione commodi maxime diligit (cd oppofitum ipfius
appctic
_/?if !
crgo
efe
maxime quis odic,affcdione commodi crgo
maxime diligit.
cfSe
dubium proptcr bcatitudinem, quac magisvidefed tamcn certumcft,

qu6d iicet concupifccntia quoad concupitum fit magis ad bcatitudinem non ca>
mcn concupiia eft bcatitudo,nifi proptcr mc,ficut propter fincm conccdo ergo minorcm fcd ad maiorem quando dicitur quod rjfe cft maxime cligibile afFcctionc
Rcfpondco,dc minori
poflrctefTe
tur diiigiafFedionecommodi, quiaopponituripfi miferix
.:
commodi,& ficoppofitumeiuscftmaximcfugicndum dico quodeft faifa.nifi fit in

codcm gencrc oppofitionis. Tunc ad minorcm dico qu6d nen efft cft cppofitum ^;;^
:
etiam & npUe func a(flus conhabcntoppofita obicdainunc autem contradidorium non habct rationcra
formalem odibilis,fed contrarium:contrarium cnim cft maioris odij, quam contradidorium. Probo.cx afFc<Jlionc beatitudinis cft odibiiitas:non cnim appcto non ejje,n\^
quia vellem beatus eire fcd huic opponitur mifcria crgo, &c.
contradi<florie
(cd miferia
& bcatitudo contrarie
velle
trarij,&
Vixtctck,
^^^ ^^^
636
malum formalitcr
Practcrci,illud cft
fed non tfse
non
malum formaliter.Et
cft
fic
bono eft magis

fugietidum,nift opponantur contrarie credo tamen quod propter fugam pocnac vellent w<r;^,quia dicit hocScriptura fecundum iliudApoc.L>^/Vfri^/ hommes moTt,dr
patct,qu6d
illa
propofltio eft falfa.quae dicit,quod opponiiur magis
fitgiet
mors tb eis.
^^ argumenta. Ad primum dico quod ibi funt duo
nAdari.i.
& fic dicuntur nollc
neret ,
jii
X.
ijfe
quia in no
ejfe
nihil
noUe
tamen
fortius nolle tc-
16
mali imaginantur.
Ad fccundum diccndum, quod confequcntia bona eft de voliiionc cfHcaci non

tamcn dc abfoluta,vel fimplici volitione iScidcoarguiscxoppontoconfequcntis
ad oppoHtum anteccdentis non dcftrucndo totum confequens.
Vel fic ad primum dico quod ibi funt duo noUe & vnum fortius alio & ideo cc~
dit vni, 8c vult illud ahud quia fcilicet miferia poenac habet rationem maioris nobilitatis } Ucet fint duo noiita 5c duo noUe vnum contrarie &: aliud negatiue 8c ideo
vnum magis nolendum quim alterum. Ad fecundum cum dicitur,qu6d damnati
non poflunt non appetcrc beatitudinem,&: fic femper cflTe in quiete appetunt. Dico
quodconfcqucHtiaeft bona,loquendo de volitionc efficaci non eft autcm bona
loqucndo dc conditionata id eft, fi poflent velle non ejfe. Vnde iftud argumentum
procedit ex oppofito confequentis ad oppofitum antecedentis non deftruendo to,
tum confcqucns
fimul igitur poftunt appetcrc bcatitudinem
& non
^j(/? ,
voluntatc
conditionata.
Contratffe , &c, Obiicir conrra rcfolutionem
datam, & probationem primo quod tffe fit diligibilc fccuYidum affcdum commodi, vt finis cui:
QO MMENTAKIVS.
D/ecunJ4mquaftlonem,Scc,HicreCo\Qit,
in pcima
fccunclam quzftiotundt j$unem dicit fccundtim redam rationcm modo
fiionit.
fupri difto pofle vellc non ejfe ad fugiendum
peccatum , non vero ad fugicndum pocnam iuDamiMti ftam ; tamen de fado voluit non ejfe ad fugien'^^**'"*'
dampoenamnonexafFcdu iuftitiae ad fugien*^* ûlpam ; fed commodi ad fugiendam poe*im ulsnam
"*" Eandemtcnct D.TliomasA/f 4.i.î/?.z.
tx MfeHn
qutîunc.i.ic Richardus art.^.tjuîjl. 3 .qui diftinetmmedi.
guunt duplicem voluntatem in iltis , aliam naturalem , aliam deliberatiuam negant yoluntate
"*'""' <^s veiie nontjfe, &c teSte , fi detur talis
lw!tMJtk'
ôluntas , quia fequitur inclinationcm naturx,
muiiufdam
IT
'
L\ ex didis
titfilitth fe-
fmitur.
qua: fcraper,& vniformiter eft ad
Voluntas
(fj^.
& libcra & hzc conHdcratur ad nonejfe nudum & fic non eft appctibile,
alia eft deliberatiua,
quia nuilam rationcm boni includit
alio
modo
&
de fadlo appctitur i
fracedenti
Dodor
idco
fine illa diftinftione
procedit.
Probat conclufioncm
Probatio tS-
pcr fc
elitjtonit.
pgf
malum, aut
quia nen
tfft
non
cft
pcr fe odibile; fcd mifcria eft
ergo quilibet eam naturaliter

refugit. Maiorcm probat quia ab sterno fuit
0 ejp ; nullum tamen malum
nemo cum
fg
odibilis
laamtTTs
eiiti motiut.
&
Deo
contendit,qu6d non fuerit natus antequam

"*'"* eft:ergo etiam poft tffe non cft malunftpoe-
naautcm
eft
malum
propter rcpugnantiam ap-
autem non
obicftum
appetitus commodi. Vndcfecundum hunc afFedlum commodi magis appetendum eftet nen tjfe,
quim cftc in mifcria. In hac ratione agit Doftor
dc bono commodi ,
malo oppofito & fic intelligenda eft maior , quatcnus non effe non cft
petitus nataralis
ejfe
&
malum
per fe poft ;^^:quamuis eciam propofitio
intelligi pofllt vniuerfaliter
pct fe
eft
eft
malum nifi tantum
quia neneffe ncquc

contradiôrie.
5 .ObilSi.
afFcdus crgo jlffeSM eS'
oppofitum
contrarium
tamen magis rcfugit oppofitura
qBkm quod opponitur rcmotc
contradidloric.
Quod
probatur
&
medifngit
magi* citrM'
rtHm , ijuam
comradiHerium.
quia cx affc-
6tionc,& inclinatione commodi , qua fcrtur in

eft odiu tam conttadidorij.quam
contrarij,ex
appeti
jd1#"'
ustoexfuffl.
mifcria vcro contraric
&
Hancdiftindioncm voluntatisnatuBionemmn ralis elicita:,& voluntatis dclibcratiua non ad"i'"it Dolor, de qua difficultate cgimus in d.
Suhfiflert
modi
commodi licct magis inclinetur in beacitudinem quim in aliud & ex hoc motiuo refugit
bcatitudinem,
fic poteft
%.OUeS!eL
oppofitum magis habctur in odio.

Ad primum rcfpondet negando maiorcm,nifi
18
fit in eodem genere oppofitionis : non tffe autem
Ad prim^m
contradidorie tantum opponitur aftedui com- rejponjio.
confidcratur quatenus inducit carentiam pccna:,

Mantdtflin- damnatis.
16
ergomaximc concupifcibilis afFeftu commodi.

Secundo ex Auguftino 19. dt ciuitate Dei cap.
vhimo, vbi dicic , quod 4imvr fui vftjut aJL contem'
ftum Dtifecit ciuitatem Diaholi:c[ui amor maxinic
vigctin darnnatisjficut amot Dei in beatis. Tcrti6 , quia afFcdio commodi fcquitur appetitum
naturalcm , quimaxime inclinatur AdeJJi :ergo
'7
Obieai.
eadem afFe(5lione,qua quisdefidcrat
beacicudinem,defidcrat ctiam 0 <fj^,quia

fidetac
quictem
rcmotionem
fic
& quandam bcatitudinem
miferiac, quae
magis repugnat
deFugMmiferis
pcr ex
afpetitm
incli- juittit.
nationi commodi & quia non ejfe non cft malum formalicer.ficuteft mifcria,idc6ncgat illud,
quod roagis opponitur bono , efTe magis appeti:
bilcpet afFc6lum commodi,nifi opponatur contraric. Exquafolutionc patet ad obiedbioncs.
Ad primam. Qu^dafFcûs commodimaxi19

mc,& direfte inclinatur ad beatitudinem quia
Ad primmm
inclinatioafl:usfccundi ad fummam pcrfedio- obieBiontno.
:
nemaftus fecundi.quac
ha"c inclinatio
cft
ad
tj/i
fit
cft
vt finis cui
quatcn^s
proprium vt ordinatur pcr

ad fubftantiam in
dit
fuum
beatitudo, quamuis
ad tpetii fubftantiac
tj/i
cft
modum
,quac proindc
obien:um,ficuc
tioadadbum fecundum.
neque
Si
ad
eatcnus AppHiteu
obiedum
pcrfeftionis
non
trafcen-
vlla alia inclina-
crgo miferia oppo-
natur diredc contraric bcatitudini,& inclinatio, vt eft ad bcatitudincm in gcnercfcu

ad bonum,qui commodum eft,o ejji vcro op-
ni naturali
ponatur tanti^m remote,& contradidorie, & pec

confe
htMtitudink
efl
sd
cffe,
i^ quttnede.
Diftindio L.
confequentiam tanturo, inde
eft
Qu^ftioIII.
qu6cl inagis
dem
in->
commodi ad fugiendam miferiam,quim//w(/7?. Vnde patet ad fecundum,

quod e(l AugiiiliDt , nempe amorein proprium
inclinare maximc in commodum , atque confcqiienter fugcre maximum incommodum prz
aliominori. Ad tertium.pacec ex didis. Tan-
J-
J JtJ-t*J4 16*1 t*it*j
SJ- Mirf**3-(>-wipj
QjT
Vtrum
.
BilTol.ijHiiSl.i.
fidt
ScoUn
637
Crtdo Mmm.inquit, ûi4
nm
tffe :
(piiM di.it
ht
homintsmerifdrfugittrMrsMêUfHic.auodiuflUf
res interpretantur.
Ad argumcnta patet folutio ex
litera
&
didiis.
-W* HH- *} M* IswS**
y S
Scriptura/icuntiitmiUud j1pfaljf./is ^.tUfidt^^Jfuia
trfj
wrt
***
t^ **** i**
III.
heati 'vtdeant panas
D.THom.A/f î^.i.4rr.f D.Bonau.
Dodor
propter fu^tim pand vtlltnt
clinatur afFedûs
^'*. 6"
concludit
damnatorum f
\.pMrt.m.\.t]ti*Ji.i. Kich.Mrt.i.(pi*fi.i.Sotoîu^.vmcum,$, r9.),
Thtor..
Non omne
agens
cft
pisfcns.
Tr V Mbcativi^lcantpcrnasdamnatorum? Vidciur
vidcrcnc aliquid cCTet
cis ratio
vidcndi
quodnon
,quiafi
'
-^'
fcd nihil potcft eis cffc raiio vi-
dendi cas,quia non cflcntia diuina,quiaipfa non rcprxfentai omni^

vt diftinAa quia ipfa cft indctcrminata ad omncs crcaturas ncc pro^
prietas pcrfonalis,quia illa non cft Gommunis tribus, H-atioautem fognofccndi cft communis iribus. Ncc alius rcfpeftusadcxtra, quia illenon potcft
cllccognitusnifiprius fintcognitacxtrcma:crgo cumnihil aliudfiiindiuinis , Qid
aliquodillorum,
pcr illanoncognofcunt^crgononpofliint cognofccrc.
Practcrea,nihil cognofcitur nifi quod habct ideam in Deo pocna autem cft quod- -^T
dam malum ergo non habet in Dco idcam crgo,&c.
Prxterca,fi vidcnt poenas damnatorum ,vcl voluntcas, vcl nolunt. Si volunt, ,rf"^*
crgovidcnturcrudelcs. Sinolunt &nonpoiruntfublcuarc:crgo caditincis trifti .^'
tia quod eft inconucnicns crgo , &c.
Jdem fhfit
Luc.ii,
Contra, Grcgorius in Dulogo,
ponit Magiftcr in litcra.^
;
&
&
C H O L
V M,
mn 'videre damnatorum pcenas fen/ibiliter ob ntmtam dtfiantiam^nec etiam
*Beatos
eaftnteUtgereintuitiueingenereprotrioyfirequiratur proportionata diflantia

telleSlionem
tia diuina
firensjit
quia hnecjtne ^lla determmatione fuperaddita , Itcet tUimttata
determinate omnta reprafeatat
tntelleûum afuo
^dijl.t%
*
ad
in^
de quo^.dip.cf.quJl t.pojfunt tamen eoj videre in lêrbo, tdefti in ejjenr
ojiendit contradiclorta
Cr mdtf-
cotitingenter "pt '"vnlt refêilu altorum
contrartay
^ diffarata. de quo i.diJimSt.j.
quêfi ^.
StJti
T^
nett
Efpondco hic primo cft vidcndum, vtrum vidcant vcl cognofcant ilias poc- îdcntpar
XVnasingcncrcproprio. Sccundo .vtrijmin Vcrbo. Patct quodnon videantvi-<M dam,
fionc fcnfibili
tcllcclum
quia noncftdiftantiadcbita, fircquiratur diftantia dcbita intcr \n' orum in

j ctiam non cognofcunt.quia non cft diftantia proportionatal'^'''/"^*"
& obiccftum
cmpyrco & obicflum in infcrno. Sic crgo patct, f^*'

quod non in gcncrc prcprio.
^
Rcmanct crgo quxftio, fi in Vcrbo cognofcant cas vbi prima difficultas cft,quid ,-.,^ jd.
eft ratio cognofccndi cis illas pornas in Dco ? Et dico quod cft cflcntia diuina non terminMvr
rcfpedlus ,ncc pcrfonalc aliquod. Probatio quando caufa cft illimitata cx pcrfc- <*/,/i
intcr potcntiam cxiftcntcm in caclo
ad plurcs cffedus in fc , cx fc cft dctcrminatifllma dctcrminationc cxcludcntccontradi^ftioncm vclindiffcrcntiamadcontradi<ftoria, ad quodcunquc illo-
<ftionc fua
'?f*
^"
f*
^^ ^gf^^,
tantum illius, cflet dctcrminata ad illud j fcd quod ^{j^rui^ ^

extcndit fcctiam ad aliud caufandum nihil diminuit dcvirtutc fuarcfpecftu illius prcdtumt
"/ w
ncc impcditdctcrminarioncm fui rcfpc(ftuillius:tuncarguitur.
Si aliqua cflcntia cfTct dctcrminata ad rcpraifentandum tantum hanc cflcntiam, f"'^""'
rum
plurium. Probo, quia
fi
cflct
dctcrminata duplici dcicrminationcadcontradi<ftoria,& dctcrminationc

; fcd cflentia diuina cft illimiwta ad omnia cntia ,
cft ad quodlibct illorum
Scoit Oper. Tom. X.
dctcrtni
1*
illacflct
ad alia
&
HH
'"*'>*^
^^
638
er nigrum,
dctcrminatadetcrminationeexcludente indifferentiam ad contradicT:oria,vtoflcn-
cA t frimo Itlfro :ergo per hoc quod extenditfe, &eftillimitataadplura,nihil

dc pcrfedione refpediu illius,vel cuiuflibet illorum in fc:& ideo finc omni
dctcrminationc & omni determinantc rc,vcl rationc, cognofcibihs eft ex fe & ra^^^ cognofccndi omnium ad qux cft.
addtjpara- ffi^m
ta,vt
ad
tollitur fibi
h^rn^^d
i.n.4t.& 9.
&d.l^.q.
i-an.ii.
rj
*
,
-,
in
, tamen ipfum obie^"'^ "" ^^ natum mouere in tanta diflantia;

quod telinquituc in fua virtutc naturali ncque
,
Verbo:
no"
S.
jEj^foBô/^/c/riwjOj&c.Mouetquajftionem
XVde vifione pcrnarum
Mf ntn
vifioncm diftantis obiedi
M MEN TA KIV
r
^
exbeatitudinccolligitur fpecialis aliqua Dci affiftentia , vt videatur obiedlum abfcns extra
ingencreproprio,&
& ftatuitprimam conclufionem,qu6d
fphxram fibi proportionatam ad moucndum.

Contrarium huius docuit noftcr Lyranus in
poflit beatus videre illas pocnas vifione fen-
ob improportionatam diftatiam i'uer ocu1^^ , (-aelo cmpyreo cxiftentem & obiedum
viJent ocul fibili

eorporeo pac-
"erum"""*'
conftitutum in infcrno.
Hanc
poji tertiam concluf.Medinz i.i.q.i.
Quantum ad cognitioncm
fequitur Suarez
i.tomo in i.part.difput.j^j.Ji^. 6. c^nzmms ibidcm
propviogencre
portionata
nemomnipotentix,&maiorcmdignitatem eius.
Mziot hicqu*ft.\.adficundamditbit.hiô\is<juiifi.
proprio genere.
vltima r/.i.Lufitanus in }.tom.lib.^.
ratx,& fpeciebus
& patetratione
rum non
eft
6. art. 3,
perucrtendus,
nifi ratio
aliqua, aur
autcm nuHa
quia nequeexbeatitudine talis perfecolligitur nequccx natura potentia: ,licct
cft talis
aliquam exccdentem prsfcntem ftatu,& perficieturin ordinc adquodcunqucvifibilcjfcruata tamcn dctcrminata diftantia: namlicct oculus quantum cft ex fe , moueri poffit ad
habituta
fit
Remamt
i.
rcquiratur diftantia provideri illas poenasa bcatis in ^"
dicit,fi
non
Dehac
Y^**"
difficultate aliquid diiîiuin pro-
eius.
êrge cju<trHo,iic.
An
fcilicetvideant
&
quirit ptimo de rationcvidendi, AnvidfXtur

diccns cfte ipfam eftcntiam diuinam prout eft in ytrko.
principiura ex fc adualidlmum repracfenrans
in
Verbo,
quodcunque
fcclufa orani determinatione fu-
peraddita re
bat in litera.
vel ratione diftinfta
Hanc
dillertationem
mus adprimumSenttntiarumdifi.
^$.
vt proremitti-
& fnjutn-
tihi4s.
C H O L
ad
intellcdiuam in
ximas/ttpra, agentes dc cognitione animae fepa- priogtnert.
quia ordo naturalis caufa-
authoritas fuadcat. In propofito
(Sfcio
(j.
/pf,r,tt,,
& Sotus d.prsccdenti q.^.tirt.^.
cxcipiat vifiuam Chrifti propter participatio-
.i.
Prihiuw.
cap.j.yiêrum
M.
PaiKMpriuatiuM damndtorumiT^t damnhisr culpa ( hteclato modo poena dicltur)

non pojfe ''vidtriyfecundumjêctmi'-vt loquitur Augujl. i ita/vt habeant proprias ideas
in DeOyreliquas poenaspofitiuitside
qmbm fupra dift.
44.
quaji. z. Jicnuideri pojfeiquia
hahent in eo ideas,^ defa6io njidentur.,fecundHm Greg. hom. 40. in Luc.

qui dicit
effe
commune SanSiorumÔ* coUigiturex
torum complacentia de miferia damnatorum

liberatoSiJi
Ifai.
qua
taiis
Deo placeretycomplacebunt tamen in iuftitia
O* Mag
hic,
'vlt.non erit in fvoluntate bea,
imo conditionate
iudiciijnfliSiiua
ijellent eos
pcenarum.
C[ Ecundo eft videivlum qciomodo hoc eft,an poena habeat idcam in Deo?Dico
Oêcundiim Auguftinum ww^Jd^f T'r//;//4r^,f<i////<t3'm/w<):qu6daliquideft cognof& aliquid fecundum priuationem cognitio fecundum
cibilc fccundiim fpccicm
fpecicm cft cius rei,quac cognofcitur in fe:fccundum priuationem cognofcitur, quod
'
rcere
recundum
H?eciem,
&
fecundum
& idem dicit Philofophus quarto ^feptimo &
priuatione,
cognofcitur pcr aliud
cjutdejfi
qy^j^ priuatio cognofcitur per habitum.
Tunc
d^
^*^^
'
'
încjue
dicitur ad
propofuum quod pocna damnatorum

,
natorurn,
z/n.iprtHa-
tiua,cr
multiplcx
cft
Pcen.t pofi-
quacdam
tcrtia, tritriftitia
de
ignccontinentc perpetuo:quinta de igneimmutantc,& rctinentc intellcdum damnatotumin perpctuaconfiderationefua:tcrtiatriftitia,fcihcctdc culpa, inquantutn

eftpcccatum.ell vcrmis confcicntiae.
^. ^^.^^ ^^ quaeftio de poena damni,quac eft carcntia vifionis diuinac,fiuc dc culpa,
q"a:eft caufapoenac fic dicoquod non vident in efleniia diuina quia nec habenc
ideam in Deo,ncc imitantur ideam,quia nec in fc,necin aliquo gradu entis funt, nec
:
pofithZ.
Metapbjftc^ty
pocnadamnijcarcnciafcilicet vifionisdiuina::aliaefttriftitiadeipfapoena:
quarta eft
ftitia de culpa,non vt cft offenfiua Dci , fcd vt eft caufa poenas
:
pcenttdam-
nono
&
ita non cft ratio cognofccndi ia

per confequens imitantur illam in aliquo gradu
diuinafecundum fpecicm,quia non habcnt propriam ideam in Dco.fed fcj,j^,ndum fimihtudincm pcr aliud. Si autem eft quxftio detriftitiis aliis, tunc dico
:
r/W cogno- eirentia

fcumur fe(keciem
Deo.
in
^"^'^'''^cognofcunturfecundumfpeciemjquia funt vcrecntiapofitiua,quac habcnc

vcre propriam idcam in Deo.
Sei
DiftinaioL.
Sed quid
facit
idca
QuxftioIII.
H ponacur ad cognitioncm
& viHoncm
Dico û6d Ci
quz e(l refpe-
illam
lAeMm ntn
nfp*cft comparaca.nifi prius ^*'" 'j^**
i
idca ponicur rcfpcclus cilcncix diuioz ad cxira , cognitio illorum , ad

ftus illc^ncceflario prxfupponicur
eflencia
639
cnim nunquam
*ff^
ad quod fic comparacio , non enim fic comparacio ad ignocum. Per '"* ^ '^
qmd ergocognofcunturilla.adqux comparacur ?non per cognicioncm illius refpc- Utiid i*
dus oporteccrgo quod pcr illam cflcnciam qux pcrfcdiflime omnia reprzfcncac, vhin. u.
qux vc fic rcprzfcncans illa vt ubicda cognica.habcc racionem idex.
defiribhHr,
cn arguacur qu6dhoc nonpoccfteire quia illud quodncfchabcc inratione & ^*?' 3^
cogniti cft dcdudum,vcl abftradum ab alio crgo habcc ncccftari^ cxemplar, a quo,
vcl vnde produûm cft, fub rationc propria 8c detcrminata , & hoc habet rationem
idcx. Dico quod faUum eft,im6 ipfa eftentia eft exemplar illimitatum. c ifta cft prima ratio in ejft cognito,non autcm alia ratio , qux priiis det tjft cognicum , ve didtum
cft inprimo libro. Et hxc magis dcterminate rcpraefcncat quam aliquid limitatura nedum cxtra cxiftcns,im6 quam aliquid intra. Illo modo loqucbatur Auguftm.quia ipfc
loqucbaturdcidcis ficucPlaco Platoautem poncbac eas in mcotc diuina^ficue per
intclligatur illud
fcentia.
Scddetercioprincipali,fcilicecquomodo fe habec voluncas beacorum ad ipfas

damnatorum 5 Non crcdo qu6d confolcncur abfoluce de pccnis corum quia
ncc Deus,qui eft iudex inferens p(nam,confolacur abfoluc^,vc pacec per Ifaiam, Jêu
me tonfoUhoffufer tnimicos /î:obie(ûm cnim circa quod ordinatur, eft natura nuda,
illam non ordinatad pccnam nifi propterrationcm mali:non ergo gaudcnt de cis,
nifiproptcriuftitiamiudicis,fieft,im6quiaeft vohtaabcis :aliudautcm,vtculpa,cft
Dolitumabeis.
Alitcr tamcn cft in eis velle,q{iim in Deo, quia Deus cft iudcx voluntari^ infcrens;
fed in eis non eft nifi vei/e complaccntix inquantitm cft detcrminatum a iufta voluatatc diuina,& fi placcret Dco,vcllcnc libcrationem corum.vcl faltcm non difpliccrct
^
pcenas
&
cis,fi
placcret
vc cft k
Dco:&
iuftitia
fic
nuom*J
iôlumM
heaterumfi
htibtt trg^
f^**^*-
"""'^'
qu6d noo acceptant pcenam vt primum obic<ûm,fcd
patec
diuina inflidaeis.
vAlij texttu fic funt.
De tcrtio principali fciliccc quomodo voluntas bcacorum fe habec ad iftas popnas

damnacorum,ncc video,nec fcio, quomodo vel ipfi , vcl Deus gaudeanc vcl confolenturdcpoenis corum. VndcDcusdicic Ifaiac i.permodum plaogentis. .^^ f/-
foUborfufer hoflihus meu. Vndc cum dicit heu non dicit nifi quafi dolendo quia Deus
c{^,cufprcpriumc^mtjererifemper,drparcere,ncc Izcatur in perditionc malornm morientium vndeooo ordioat aliquos ad pceoam,oifi quadamratione neccOiUtisia
oatura eo qû^d 000 potcft alitcr ordinarc faluo ordioc iufticiz qua ordioari dcbcc
culpa fub pocoa;non camcn cft volitum fimplicitcr,ncc a Dco, occ a bcatis fcd taotum cftvolitumfecuodum^/^:gaudeoteoim propter iuftitiam ioquaotum oatura
,
cxiftcns fub culpa ordioatur per poeoam.
Scieodum tamco qu6d alitcr dcbct gaudcre iudex dc pocoa iuft^ iofli<la qudm
cuius 000 intcrcft vodc Dcus accepcat damoatorum poeoam quia iufta cft,
& fit io viodidam offeofz iudicis & idco cius intereft habere maiorem complacco*
ciam iofligcndo iufte poeoam quam debeaot habere bcaci quia alij beaci mious de
bcot habcre dc complaceotia, eo qu6d ad eos 000 percioec viodida imo fi placerec
Dco, velleoc corum libcratioocm, vcl faltcm oon difplicerct cis libcraiio coruro, Vnde Dcus acccptac id quod iuftum eft io fe fed bcati accepcaoc illud pro taoto vc cft
ordioacum,& ioflidum a Deo.
'
Scd critoe triftitia io eis io videndo pccnas damnatorum proptcr illud fie/le ? Dico
quod non quia bcati omoia vidcot io Dco ficut io primo obicdo corum volito 8c
voluot quod Dcus vult vidcoc autem Deum vcllc poeoas eorum & iotelligcrc eas,
ideo volunt cas iotelligerc vt Dcus, & vcllc vt Deus vult eas 8c ideo pocoa illa oon
,
alius
vtobie(flumoolitum,fcdvolitum:tamefl fi placeret Dco,abfoluie oolleot,

nec camcn propter hoc eft triftitia io cis quia voluotas corum 000 eft capax triftitix
proptcr dclcclatiooem pcrfcdVam quac impcdit omtiem trifticiam,ooo folum oppofitam
fcd quamcuoque cootiogeotem. Nec cft etiam ifta oolitio ,nifi cooditiooalis fcilicet fi Deus vcllcc ,
idco non fequitur criftitia , quia talis nohtio oon cft
cft cis
&
fuiHcieos caufa triftitiz.

Sct^ti
Ofet.Tem.X,
CGg
Ad
a;
Lib.lV.
640
Aiarg.
Sententiarum.
Ad argumenta. Ad primum.nego maiorcm quando dicis qiiod efTentia non
pocognofccndi.Etadprobationem,quandodjcis,qu6d eft indcterminaquae cft cum potcniialuate

ta. Dico quod verum eft non tamen in detcrmmatione
,
tefteflcratio
Quomodo
indetermi-
natum
re-
frtfentat
quadam ad contradidoria,quaceft imperfcdionis
& ifto modo materia cft indcter-
minataad formas,8cgenusadfpccies, &dc ifta vcrumeft quodnon fufficit ad determinatam cognitioncm. Scd alia eft indeterminatio, & illimitatio adiua & a(!ûa,
determina- litatis,& talis eft fufficiens ratio

te varin.
& caufandi,& cognofcendi^fic
eflentia diuina cft in-
detcrminatapropter illimitationcmfuaj perfedionis. Ulud autem indetcrminatum,

illimitationcra cft perfedius, quamdetcrminatum detcrminatione oppofita,benepoteftcflcratio dcterminatx cognitionis,ficutcflet vniustantunijfic autcm eflentia diuina fic fc habct ad omnia cognofcibilia.
Ad aliud dico,qu6d non habct ideam:cognofcitur tamcn pcr habitum ficut priuatio habct cognofci.
Ad tcrtium dico,qu6d volunt cas,fed non prim6,qui3 voluntquicquid Deus vult,
quia nolunt prifi etiam illas poenas volunt,non tamen propter hoc funt crudeles
ma nolitione,nec tamen propter hoc triftantur quia appetitus corum non cft capax
quod propter fuam
Mi.
&
iriftitiac,vt
didum eft,fcd vultu diuino fatiantur.

per ipfam vifione videri.qus magis traftatur dc
COMMENTAKIVS.
*
fcictia
^F.cundocftvidendHm,S<c. Qu<Tritqomodo
Ocognofcantui"
[icrn.-t
in
Deo.DupIicem mo-
&
non fecundum fpecicm
eftque priua-
DHflexgepcr fimilituntu eegnitio- tiua,qua cognorcitur non in fc , fed

nii in Verbo. dineni , fcu ordinem ad aliud ; talis cft cognitio
poena, vt habct i^ru,f,u,

, quia
tationem niali,non elt obicdum volibile profccutiue; fed vt habet tantijm rationcm
boni fic autem habct rationem boni vt eft iu-
plcndx,& manifcftandje
praccise
priuationis, quac cognofcitur tantum per habi-
lum oppofitum, vt afteiit Philofophus loci^ citaCahdkmuhiplcxgenas pcenae dam-
& rc-
pcrcam ordinacur culpa. Vceiqucmodus,

quo hoc dcclaracur in litcra,xquiualet.
pcenampriuatiuamnon habere idcam in

Deo,nequeimitantur ideam.quianullumhabcnt
gradum cntis in fe,aut in alio & cognofcuntur
tantum pcr fua oppofita pcena autcm pofitiua
obconfoimitatcm cum diuina voluntate,&propter affedum iuftitia & quamuis nollent poenas damnatorum, fi Deus ita vellet tamcn harc
natorum,de quibus egh/iiperius
/.44. ^. i.
fta,&
*
foluit
bet idettm in
Dm.
cognofciturdircdc,&
(/-
iîn ratio
tognofcendi.
quod
in fpccie pcr
tcnet Grcgorius
ideam
k fen-
cft
Aow"/.
40.
triftitix.ciiiusctiam
Lucam. Magiftcr inh.ic diftinîone afTercns c(Te

communem Patrum , & colligitur ex Ifaiar vltimo, cftquccommunis Doftorum. Docet prxtcrei rationcm cognofccndi clTe ipfam cirentiam
cft perfedum exemplum omnium,
non verucelationes aliquasin eftentia,quae fup-
diuinam.qux
ponunt
neceirario cognitionem
explicat Auguftinum.
Dc
cxtrcmorum,
&
his cft varia fcntcntia
Rem''î(i eon-
Q^V
^trumfosna
non
& iiifufficiens
caufa
funt capaces beati
contradldionis
,
&
qualis cft in
huiufmodi vt
eft intcllc-
ftus, qua: rcquirunt pcr aliud dcterminari.
Ad fccundMm
& tcrtium
refpondet ficut in
corporc.
IV.
omnmm damnatorum fit Aqualis ?
Alenfis i.fart,cûAU,4,\.m.Af.(jr <}H<tft.6i.m.}.Kichitd.art.j.^M<ift.vh.Sotusi]Httft.vn.art.^.YiCq.
i. i.dijp.
ioo,cap.},& ^.Affot.tom.iMl>.^.cap.i^.Sazt.t0m..ii.diJp.ii./e6l.i.Ah\il.in ij. Matth.ûaft.6}(>.
^rg.x.
L T I M o quoad totum quartum iftum quacrltur, Vtrilm
omnium
pocna
damnatorum fit acqualis ? Vidctur qu6d fic Pocna cflentialis damnatorum eft pocna damni quac confiftit in carentia diuinae vifionis carcntia
ver6 cft priuatio:fed priuatio non rccipit magis,& miniis:crgo,&c.
,
ffontrillttn
jc f.anii
d-
naterum
*''"*'
qui
Dei vultu fatiancur.

^
Adargumenta. y^d primum ^ S^c. KcOponAet
qu6dindecerminacio effcncia: diuinjc ad reprxfcntandumcreaturas fit indcterminaciopoccncia
a6l:iux,& fummx adualicatis , ac pioinde feipfa
rcducuntur iu adtum fine aliquo dcterminantc
fupcraddiro. Non cft autem determinatio pomatcria,& gcnere
&
conditionalis voluncis
tcntiac paffiiias, fcu
Scholafticorum quam quxftionem in proprium

locum rcmitto vbi dc ea pcr fcagit Dodor,
alij:ficut etiamillam controuerfiam , an poflint
creaturs vidcri in Vcrbo ; quod negat Vafqucz
:
troHtr[ii,
Sederitnetriftitiain tis,S^c.Kc(^6Aet\-\c%iUvih
fu contrario
Tffentl
tis in textu,
FatHM prlutiu non h-
^
damnatorum?
Refpondct quod non dircdc , & formalitcr,
fcd tantum complaccnt dc iimiufl diuina adim- ^^^,,^, ,-,
pleta,& deordinc vniuerfi retuato neqiieetiam volHi.tte
ipfc Dcus aliter infligendo poenam rcfpicit pa- ^".er >-f'nas.damnatorum nifi fub ratione iufticiae adim- "* ""V'^*
tur Beati de pcenis
illajquacognofcitur aliquid in feipfo. Aliacoeft
ctiai }.^ 14.
diim cognitionis adducit cx Auguftino in tcxtu,

ncmpccognicionem recundum (pcciem ,
cft
gnitio
Dei,& dccognicionc Chiilii
Seddetertio principalf, SiC.Quztitinlxicn-
Itcm
.^^
;j(,,,^;^
,;,
iufUx.
Qu^flio V.
Diftindio L.
omnium crit idcm fcd agcns naiuralc agit fcomnc,in quod agitrcrgo xqualitcr paticntur , quia
ignis.qui facic pocnatn fcnfus,
Iicm
cundum vltimum
poicntix
fuac in
641
%/frg. x.
omnibus pccnazquaiis cric,&c.

Itcm,fi poena vnius cflet minor quam pocna altcrius tunc pccna pcioris cflct ma- t^rfj.
ior.quam minus malijfcd hoc cft falfum crgo,&c. Confcqucniia patct falfitas conin
bonum
fcqucntis probaiur , quia maior pcena cft maius
quia poena cft aliquod pofi-
tiuum,8c pcr confcqucns bonum,quia a Dco;8c fic fi darctur poena maior pciori,plus
darctur fibi dc bono.
Practcrca,fi illapoena cfTct fic diucria indiucrfisfccundum magis&mintis , tunc
dcbcrct plus attcndi maioricas , vcl minoritas fecundiim cxtcnfioncm , quam fccun-
^f,.^.^
dum inccnfionem. Probo,cx hoc dcbec attcndi grauitas pocnac.cx quo grauitas culpjc:
aucem culpac accendicur penes infinitatem:ergo &pcrnac:(cd hoc non poteft
circfccundum inccnfioncm:crgoquoadcxtcnfionem :crgoin poenis non cft diuerficas inxqualicacis quia quxlibcc infinica cxtcnfiue & per confequcns omnium hograuicas
minum crit acqualis.
Contra,Apoc.i 8.dicitur,^4fw^/m/f4//y?,c^ in Jilic:u,(^c. Et

lur
Reddti vnicuique fecunditm ofirafua.
M M E N TA R
in Pfalm. 6i.dici-
V.
Ltm
quoitd totum
^
CompUt
,
'
traaacuni
Tofitii r/uione
i
iî
c.
C H O L
Qjr
i s
\.
V M.
adoppojitum pro fententiA wera

thi
^
^^
gloiii
corpoiuin.
Tcrtu dc inzqualitatc
-\
t>
t
^
p
quarti Sententiaruiii
r.f^ argumenta hic poftajdiluit
P" f^s qnxftiones, quarum hxc cft prima. Sebc.iroriim,&c.

cunda clt dcinxqiialiifltcelorix
"
P^S.
.rt
mm.
quartum tilum
^^^
qu^fl. refolmt in
quxH.
ylt huitdj
a num.i6.
Vtrum heatitudo omnitim
V.
heatorumfit slcûoIu ?
D.Thom.t.p/trt.^tu/}.ii.art.6.D.Bon3uent.:i.eliJt.^^.i.fart.m.i.quft.6.KkhAtd.drt. i.ûift. 8. Gsbr.

ûtft.i art.i.bi(rol.qudft.z.Du[And.ûaft.i.Sotus^M*ft.yart.i.SMar.i.pari.tr. i.lilf.i.tap.xi.'Si(<^.i,
part.dift.^7.
**
VxTA hocquacricur,Vtrumbcacitudo omniumbcatorum

^^
sAi dccurquod
Singuli
hc
quia dicicur inMacth. lo.
fitacqualis
Vi-
acccptruntftngubsdenarics:
xqualc cnim donum cric in Ecclcfia milicancc,quancum ad numerum : ergo non pofccundijm cxtcnfioncm, crgo fecundum intcnfioncm.
Przccrea fruitio fequitur vifioncm fed non vidcnt Dcum inacqualitcr crgo ncc ^^.
fruîntur co inacqualitcr. Quod non vidcant Dcum ina:qualitcr paccc pcr Auguftinum ^ y tjuafttonum tjitajiione )i.vbi dicitquod vnusnon incclligitmcliusrcm,qujlm
tcft incelligi
>
; cjuia qui aliccrintelligic

dem^hciti intclligant Dcum ,
alius
rcm quam
,
& vidcant
cft,fallicur: igitur
ficut cft
cumfccundumcum/^/-
crgo non potcft inacqualiccr
vi-
dcri.
Pra:ccrca,Auguftinusy^^r//î^</7. 66. dicit, & poniturin \\tCTi. Omnium erit ^rf,,

pargaudium : crgo par bcacitudo.gaudium cnim vcl cft idcm quod operacio,vcl conicquicur operacioncm,quia acqualcm opcrationcm fcquicur xqualis dclcAatio.
Contri Ioan.14. dicic Saluator In damo Pairis mtimanfiones multafunt:
loquitur Rat. d
:
&
dc beacis fccundum Auguftinum. Prxccrca, Apoftolus primx ad Corinch.

^c. Pfalm.6
fcd opcrafuntinacqualia,,&c.
differt jlella a fieUa in clariiate
M M E N TA
R 1 VS.
(J
Vxta^^hocquaruur, &c. Hancquxftioncmre-
1
ScotiOpcr.Tom.X.
1.
c.i^.Sicnt *?f'
dicicur. Reddesvnicuique fecundumoferdfita
primo loco. Deinde , refoluit prioret^*

fccandam, vltimovet61ocoprimam.
foluit
HHh
SCHO
Lib.IV.
642
Sententiarum.
o L 1 V M.
c H
Pofitis ratiombHs pro 'ptraque farte
argumenta hicpofita
ibi
quafitum ûafi.feq.num. 1. ^foluit
refoluit
num. 1 o.
Q^
iE S
VI.
Vtmm beatittido corpgrum erit Aqualis ?

D.Thom. in Mdd.<jtuit.%i.art.\ & qu*ii.î.art.i. & di^.^^. tjnafi,^. ttrt.i. iîiRichard. rf.4 y<J?.i.
DBonau. i.pdrt.art.i.qMdfl.i.BilYvl.û^.i. Suar. i. part.trat.i.Ulf.i.e4p.io.& ^.part.ttm.i.SQ>.^%.
.
/iff.3. Enriq./^.t//f.f4p i6.wi.
VXTA
i.
hoc quacritur.Vtrum bcatitudo corporum crit asqualis ? Vidctur
quod fic Primo de impaffibilitate

tio
impaflibilitas eft priuatio
fcd priua-
non rccipic magis, & minus crgo nec impaflibiluas.

Prxterca, quod non in fubtilitate quia fubtilitas e(l poflibilitas coc:
vnum corpus cum alio pro iibito voluntatis anima; informantis

ipfum fcd xqualitcr omne corpus bcatum habct pofljbilitatcm talcm crgo &c.
xidcndi
Contra,
x.
ad Corinth. cap.
f . Slella differtaJietiA
m claritAte iftcerit rejtineifio mor-*
tuorum.
C H O L
*^foluit primo quafi.fecisndam
V M.
hum
id efi, quintam
aari pojfe inaqualitatem beatitudinis in eademjpecie

turalis beati
Jitum
licet
efi
quia potefl qmetari appetittid na-
non habeat^ quantum capere potefi.
^ foluit argumenta duo in oppo-
dari de faSio illam inxqualitatem in beatis
coniiat ex
defanSia Virg.cap.tC.c^ traSi.Gj. inloann
Augufi.lib.
Prima
difi.pcr 6. concl.
orat.i6.Cyprian.lib. de habitu t^trg. fin.
Ambr.
domo
%6. quific exponunt locum loan. 1 4. In
fonunt Patres illum locum
.Corinth.
lib.de
locis
bona mortej cap.
Patris mci, f^c.
Sicut Siclla
addutlis quafi.y
Cyrill.ibi lib.^.cap.^
&c.
Nazjan.
ii. Greg.^. dial.
O" eodem modo ex-
diffimturin Fldr. in
literis
'-vnionis,
T^ Efpondco & primo ad fccundam quxflioncm circaqiiam fex funt vidcnX\.da. Prim6,quomodopoteft ftare inasqualitas ineadcm fpecic: fccundo, vndc eft ifta inacqualitas tcrtio, quod non poteft abfolutc eflc ex parte potcniiac pafliuac quarto, quod eft cx adiuo & qualiter quinto, vtrum ex natura voluntatis vcl
habitus fexto cx his , qua: inxqualiter ftuunturDco.

^
De primo quod ina:qualitas pofllt efle in eadcm fpccic in beaiitudinc , videtuc
:
quia bcaiitudo includitquietationcm appetitus naturalis in quoli,

bcc bcato fcd appetitus naturaiis in quolibct iudiuiduo cft ad pcrfc<ftioncm fummam
cfle contradi(3:io
:
poflibilcmin illafpecic
crgo hoc
in omnibus crgo &c.
bilc in fpccie
:
VeH4 non
foKjt
crgofi appctitustalisquictatur,
crit arquale in
omnibus
non nifipcrfummum
Pra:tcrea,appetitus libcr co|afonus appctitui naturali,rc<ftus
fgô rcftum efto appetitus naturalis cft rcdus quia Dcus

qui non poteft cflc caufa nifi rcfta & rccli fed appetitus
ejfe
"S^^T
pofli-
quia appetitus nacuralis eft xqualis
eft.
eft
Probo
caufa
confonans
illius in
naturalis cft
& voluntas Iibcra,fi cft rc<5la,crit
natura,
ad rummam
ad fummara
rt[l$.
perfe(ftioncm poflibilem in fpecicrcrgo
uippttUtu
perfcdioncminfpccicrfednullus eft bcatus, nifiquihabec quidquid vult recle crgo nullus crit bcatus,nifi habeai fummam pcrfcclioncm,quae cft poflibilis in fpecic.
:
naturalis
"'"
mum
quod
ppttit.
Refpondco.quod inacqualitas poteft ftare cum beatitudinc in cadcm fpecic. Probo,non oporrct qu6d appctitus naturalishabeatomncmperfedlionemcuiuseftfumme capax paictde graui, quod eftcapax tjfe fumtpe,dcorfum,fcilicct in ccntro,non
'
ûietatHr,
'^"^cn
omnc graue poteft cflTc
in
centro:&
deocfum,& camcn non potcft eflTcjfed
fi
tollcrctur impcdimentum,cflret
facit (c
dcorfum quantum p otcft
fummc
& ibi quief-
Qu^ftioVI.
Diftindio L.-^-
645
&
cit
ide6 rufiicit,qu6ci graue quietetur co modcquo grauitas e(l principium iqtrinfccum adquietacionem:etlaucem fic principium,quod{lanceeadcm perf<^<5lione naturx,ad quam c(l maior inccntio naturx, maiorcm habct pcrFciflionem , & hoc
flue ftc ab mcrinfcco perfcdiuo corum,(iue ab cxcrinfccoiquod c(i natura vniucrfalis;
:
hoc autem e(t,vt illa,quz funt magis grauia quietcntur magis deorfumi vndc fu^Hwit
{Dinijsgraui,qu6dquictetur in (uperficie terrac.
Sic eft eiiam in propofito , quod licct appetituj naturalis naturaliter inclinct
fummam pcrfecboncm
ad
tamcn diftributiua in Deo quatordmat omhomincs ad bcatitudincm.vt hacc pcrfcdio dctur pro-
iuftitia
nia propter fcipfam,ordinat
fic
ptcr mcritum,non propicr appctitum naturalera,&quia inxqualia po^Tunt
mcritain eadcm (pecichominum, perconfcqucns.Sc pcrfcdiopotcftcireinxqualis^

Ad primum argumentum dico qu6d totalis appetitus quiecatur , vt c(l confonus
cflTc
Beatitwit
cotfitiunfH'
TMtur nstri^
tu,
voluntdti.fiuc rcgulx fuperiori
non quod tanium
accipiat
nihilominus tamcn quictatur , quia attingit quantum naius
tioncm illam mediam
qua non
finc
crit
quantum caperc
eft attingcrc
po^TL-t:
pcr difpofi
coniundio ad illam caufam huius autem

:
difpofitio cft per merita,
ratlt''
lutetattar
bcatiu lircf
ntn huhf4t
Ad (ecundum dico, quod appetitus liber tunc eft rcftus quando cft confonus rcgulx diuinx & huic appctitui naturali huius fuppofiti mod6 ita eft quod quando
,
>
^X\t
eyfd
nimpnpui.
conforme ci,
tunc fimpliciter eft reclum fi,vt comparatur ad infcriorem rcgulam eft ei conforme,
cft fecundiim qu d retftum:fcd beatus non vult habere maiorem beatitudinem,quam
Deus vult eum habere & hoc dico a(ftu clicito crgo tunc fimplicitcr appctitus cft
re<ftus non autcmquantum inclinatnaturalis appctitus, & ficonformarciur (ibiin
hocnon diuinx ngulx iam c^Tct fimplicitcr malus,& fecundiim ^/Vre(5tus
t qu.andci dicis,qii6d tunc appetitus naturalis c^Tet malus dico qu6d nonjnppctitusenim natuialis eltad hocad quoddatuseft,ncc propicrhoc malus cft:appeiitus
cnim naturahs tacliaus non cft propicr hoc malus, qu6d non potcft non dcleclari m
tangibiliconucnienti,quiahocnon cft inpotcftaicfua: fcd hocin appetitu libcio
aliquid habet duas regulas,fi,vi coroparatur ad iupcriorcm rcgulam
eft
^namu
ca-
ftrt fufft,
yidt.
tylppetitm
fltcitut
19-
fontu nnttC'
rttli.
tien efi
reiiu fjft
dijferrnu
rfûUfit-
pertpr^.
c(retmalura,quiaeftin poteftatcfuanon deledlari :& idco appctitus naturalisin h< c

non eft reclus,quia appetit illud quod Dcus vult ipfum appetere. Non enim poicft
abfolute appetcrcquod Dcus vult,ficuc libcrjncc tamen appctit comra Dcum quia
pcus ordmateura fic appcccrc.
,
nacut in Florentino in
COMMENTARiyS.
'
& di
Ord,
mifitqiufi.\
tur anir/iM iujforum
dum^n calum
Ty EfpondeOy& primo adfeCHd.tm ^nsft, &c.

XVHjcc quaedio diniditur in Cex trticulos.
Primu$,quomodo
potcft ftarcinqualiia$ in ea-
dem fpecie. Sccundus.vndeoritnr^Tcriiusqn^d

non ex
parre porentix pafliuar. Quartus
cx aitiuo,& qualiter
voluiitatis
Itter
^
Hti
dijfi-
quod
Quintus,vtrum ex natura
& habitus.Sextus,ex bis quzinxqua-
fruuntur Deo.
Deprimo,
Scc.
Mouct rationem
difficultatis
pro oppoiit* , quat cft talis confonans teCko

fe&as eft ; appetitus naturalis eft a Dco , .& ad
furamam perfeftionem podibilem , cui conforniis eft appeticus libcr teCtos ergo eric ad fum:
uUiit.
mam
petfcdlioncra in fpccie ifed nullns
cft
bea-
lusnin habeatquidquidrcdevult crgo nuilus

beatusniii habeat fummam pcrfe^lionem.
'
Refptndeo qtiid in4^malif/u &c. Hic fe obticit
hxrefis Iouiniani,quidiccb4t beatiiudinemfore
qualem in patria;vtpatei ex Hicronymo contra eundem lib,i.c<ip.6.ex hoc <rrore fortaife deduccbat nulltim efte mcritum virginitari$:qem
errorem docuit Lutherus, & alij Proteftatcs,qui
:
eft
6
B*rtpi
ItHt-
itttUtrtm.
>
pofucruntiuftitiam noftram non
effe
incrinfe-
cam, (ed cfTe iufticiam Chrifti, & damnanr iuftttiara operum. Merit6 etiam reprehenditur Dtitanditsin
non
JiMmtMtit
d pracedenti tj.i. aftcrensprobabile
e(Te
fore inacqualitatcm in beatjtudine eftentia-
liffcd
itx
accidencaii.Hic crrot omiifis
aiiis
dam-
literis.
i}ua nihil
& intuer% clari Dium tri^
rr.ox recipi,
num,(ir vnurnjicuii eft
vnionis, vbi habeFlot.CpRC

iam habent pttr^jn-
pro meritbrum tamen diuer-
fitate atiumalioperfeSliiti.
Supponiiur vcritas op-
pofira a Tridentino i/;y?^6.r/i^.j.d" i6.can.i^(^ Ttidcol.

)i. vbi bonisoperibus deccmitur ^rguracntum
gratix,& glorii'.
Eandcm veritatem dorent omnes Patres ,
&
interpretcs Scriptnvaf.
lâict
loannis
4 Jn dornt
patru mei manfiones multafunt , &c, qucm locun)

de hac veritaceinarquaiitatis manfionum carleftium quoiid gloriam iniqualem cxponunt Pa
rres. Tercullianus in Scorpiaco cap. 6. de Moaegamiacap.io. Origincs hom.ii.in lefum Nauf, H'-
larius in Pfil.6^.Cyptiznx\s de hMtu virg.cap.io,

h3i(\\\Qsin lih.de Spiritu fanlfe cap. 16. inreg.brt-
&
/er^
lih.f Jn Lucam.
mont dt beatttudinibiu , Hieronymus contra Jouinianum lib. i.cap. i / .& in cap.^.y1mos,& epijitta 1
uioribiu reg.io^.kvc\hxo(.in
ad Demetriadem. Cyrillus. Alexand.

Joann,cap,
fanQa
Auguft.
Vlrginitatt cap.xi. Ctegoi\t
liumcap. 41.
&
Dialtg.eap. }
5 .in
in
&
Efjechielem homil.
.ad Corinihsap.
tiui cap. 4.
t^.cap. 14.
lib.
l'b.
irafi. 60. in Joann. (jr

lib.
4.
p,
iti
Ub.df
AforH'
alias vt lib. 4.
1
6.Th(odor^Cj
.Profpcr. de vita contimpU^
Occnardus i .^poligia ad Culielûm
ytbbatem.
Itcm, \.adCerinth. 15. eadem veritas habetut

ftellz fupra ftellam diuerfa,& Luny,
de clariiare
Oc SoliJivbi
communicet Patres
HHh
& inccrprctcs.
P
4
IV. Sententiarum.
Lib.
644
Patct etiam ex i.ad Corinthios cap.9. luiparce

metet , &CC, Vidc Auguftinum
, parce
&
feMtndt
traSl.ii. in loan.Sc inierptctes.

(juifjue propriam
laherem,8cc.S>C
mercedtm
Itcm cap. j.Djw/fecundMm fuum
accipiet
cip.^.Omnes nos mantfeifari
oportet
ante Tribunal Chrifii,vt referat vnufûifque propria

eorporii ,prout gejfit^fiue honum,fiue rnalum.
ltem,ad
&
mtm,&c.Item,patet ex parabolis remcntis,S<: tajenlorum. Patct ctiam de promiflionibus faftis

Galatas
6. tu*,
enim fiminauerit homo
&
hac
fubftaiuise beatitudi-
& beatirudini obie-
diuxipoteftetiam accommodari ipfis elcdtis.vc

qui matores hic fucrunt in authoritate, & minifterio,fint minctcsin rcgno czlorum , & c contra hic
defpedi
Omncs hx
fint ibi primi.
tiones accomodari poflunt patabola;,
folu-
& quxlibet
&
& Concilia, cxinafqualitateetiam pccnae
ciufom*.
Trident. a cap. 4. Caftro verbo Beatitudo. Bcllar-
natorum , qua:
min.
IC'
nis formalis in ipfis eledis
trthtni tt~
in Scriprura
beatitudinibus.
omncs Pa-
veriratem defendunt
trcs,& interprctes Scripturx , &Schola(lici hic,

in i.part.^. 10. Vidcatur pro ea nofter Vega i
accommodati etiam
Poteft
pro fe authores habct. Eam foluit Doftor infra.

Conclufio probatur ex iis, qux de rctributionebonorum operum traduntScriptura ,Patres,
operibus
Hanc eandcm
OhielHo
mnianl.
nicnt,& recumbent cum Abraham,& Propheiis

inregno,cxclufisfiliis regni,qui lcgcm , & Piophetas habebant \ 8c qui vocati fuat ad rcgnutn.
lib. j.
de
itifiificatione ,
& rcliqui Ccntrouir-
diireretur in refolutionc primas
qnaeftionis, cx prarrogatiua
pta: aliiSjVt
Obiicit louinianus parabolam illam vincff,in

quaconucntum cft cum operariis de denario
riis,& prarrogatiua
noExdmario utffimi fietent pares primis , qui pondusdici, &

iiurrtt.
aiftusfuftinucrunt. Hinc dcducit per denarium
fignificari gloriam , &zqualem dandanimcrcefinguli receperunt denarium.ita vt
demomnibus.
Refpondctur illam parabolam induci contra
plurimum de feipfisconfidebanr,
retundcndam fupcrbiam , & confidentiam
humanam ergo parabola intelligitur accommodari ad illam Chrifti fentcntiam , Erunt no-
Pharifasos, qui
&ad
Miffimlprimi,r-r primi nsuiffmi
vr
communis Pa-
trum eft,& intcrpretum fcnfus habet. Origcncs

Matthaum, Hieron. Bcda.Euthymius,
traEt.i. in
Glofta ordinaria, lanfeniusconcordiae
Maldonarus,&
alij:
10
c<^.
1.
5/c,inquit,ChrJftus,frw/o-
primi,& primi nouijftmi , &c. qux
quorundam opcrura
virtutum Euangelicarum
ii[\x.
diurno,&
quorundam
rum apud Deum. Summa

btcuiter fubiicit
Doftor
ordinata ^
& Marty-
aliis
Sandko-
probationis
,quam
duobus,
dari intuitu appctitus
tanquam
fed peomerita,
ncm,& media
pr^
confiftit in
ncmpc bcatitudinem non

naturalis
dam-
difpofitio-
Deo fecundiim propor-
tionem iuftitiz,& quaUtatcm mcritorum, & excc(nim,fupponcns ea quz dc natura iuftiti* diuinar,& aftibus eius iixk fupra d. 46.
Ad rationcm autem difficultatis rcfpondct
appctitum naturalem totalcm quietari , prout
confonus eft regula: fupcriori & fccundilim difpofitioncm praEuiammeritorum. Qu6d appcconformis rcgula: fupcriori vt fir
fequiturnaturam , & difpofitionem
eius. Ncc eigo beatus vult maiorem beatirudincm,quim fit ilIa,quatpDeusclargitur , & ci cx
ritus
libcr
includit in fc myfterium,
tam vocationis,
qu^m
ctiam rerributionis. Vocationis autem,
eft,& fcquituT virtutcm agentisprout rcducitur
vt conftat ex Luca
&
eft ipfius
confirmatio. Parabola
Sccefitnt neuiffimi
ejui
erant
&c. In vcrbis enim

praecedentibus agit de vocationecotum , quiab
oiiente,& oecidente, abauftro , & aquilone ve-
primi ; cr/untprimi nouiffmi
meritis dcbctur.
quam
in
rcfpicit appetitus liber, appetitus
aftum, hic
pracfentem
&
nunc,fecundiim difpofitioncm
regula enira operandi illifoli prx-
figitur.cuius cft virtus operandi

prc-ccise
C H O L
qux compcttt
appctitui libcro.
V M.
Secundaconclufio yimquAlitatem beatitudinis nonprouemre ex parte obieSî, qutA

efl infinitum. Tertia comlufio
totam perfeSiionem eandem
non prouenire cx parte potentiapajfiua , quia h^c
infijecie
ritisnjt ex dtfjjofitione prauiaêx
i.
in
Cor. 13. t. Cor. <).Mattb. 13.
ad beatitudinemynifi prahabeat m
efi
ad
quocumque indiuiduo : prouemt tamen cx me-
conclufioyprouenire exparte aSIiui extrinfici^^ intrinfici,quia

liter
beato dijôfitionem
>
9.2^ i ^..ârta
Deuj non
coaget inxqua-
njel concaufam tnxqualem:
diôfitio hacefi 1.
ynde
int-
ûalitM in
eadeêcie.
Q Ecundo
eft videndum vnde fit illa inaequalitas oportct cnim quod fii , vcl ^
i3potcntiapa(Iiua,vcIacHua:velabobicd:o beatitndinis,fipotcniiafit ncutra^fcd
non potcflcfle ab obictflo. Probatio,obiedum bcatitudinis non potcft eflc obicdum
bcati nifi vt infinitum in pcrfedione 5 infinitum vt infinitum in pcrfedionc non potcft efle inacqualc crgo ex partc obictfli non potcft cflTe inacqualitas. Maior probata
"*
Difi.i.q.i.
&
alihi.
tntelleEltu
&tiolunias
non quicta-
modoetiam probacur. Impoflibileeft potcntiam quictaripcrfcdc,

optimo,in quo faluatur ratio obiedi fui j fcd totum ens cft obicdum voluntavoluntas non
tis fub rationc boni ,
intcllc<flus fub racionc veri ergo intcllctftus
quietantur,nifi vbi eftobictflum fuum in furamafua pcrfedionc fcd in nullofinito
potcft eflc in fumma fua pcrfedionc crgo non nifi in infinito. Minor probatur cnti
vt cns non rcpugnat cflc infinuum,vt probatum cft iibre ^rimo crgo , &c. Patct crgo
c(kinpritolihro^S)C
nifi in
&
&
tur nifiin
ohieEio infinito
d.i.
^Htft. I.
mtriiorH r-
dinaiurftr
iujHtiavt.
Re9ilu<U
fit
rel:us;quia
autem
parabola; explicatio
tntjMlitm
Rcgula autem fupcrior cft,

autcm
naturalis nullam habet rcgulam , quia paffiuus
uifjimi
quod
ff*titm.
Qui^ftioVL
DiQindioL.
qnod cx
non
partc obiccfli
potcftcflc
ifta insfcqualitas
645
quia fccundura totumficcun-
dCim rcm,&: rationcm obiicitur obiciflum.

"^*'*'^^
Tcrtiaconclufiocft,qu6clnon potcftcflcifta inxqualitascx partc potcnti* pafl;uxabfolutx:cuiusratiocft,qua:cunquc potcntia palliua in Ipccic cft ad perfccîo- ^,^ ^ ^n
.
ncm totamcandcm in fpccic abfolute, in quocunque indiuiduo: proptcrdifpofitioncm tamcn.vt puta proptcr mcrita.vt difpofita fic potcft cfle laxqualis rcfpciftu pcrfeflionis indiuerfis indiuiduisin
cum
cadcm
Ipccic
fcd
non
ifta
fufficit
fcilicct
bcatitudinc
ttmu p^f-
,quia nonmanct-A"'
ncc eft caufa principalis , fcd cft tanttim prxuium

j
-T' ^
n.
ad etrcûm.non autcm manct quandoinelh
adiui:adiuum
autcm potcft poni vcl intrinpartc
eft
cx
cft.quod
Quarta conclufio
cfFeiftu
txp*uefe.
>/"''-?
"*"'*!!t U*'
'* dtn>oft-
tionttiTA.
j,;^.
vcl cxtrinfccujfi ponaturcxirinfecu.impoflibilecft quodponatur inxqualc in fndûMliidi

fcd quia tantiim inxqualitcr agitmon autem potcft inxqualiter agerc , vcl faltem ("^tiruM'
fccum
fc
nonagit inxqualitcr.nifi quiadifpofitio prxuiacftinxqualis
(nifi
fortediccres.quod ""^fit*
& non fccundiim iuftitiamdi- ^l!".
aeit inxqualiterfincdifpofitionc .quiaacit ficut vult,
quarc vnus minus vel plus habcat.quam alius ,^,/f<^/ ^,/

nifi quia vult vni dari plus quam altcri & fi cflet agcns ncceflarium vt poneret exnivfici.
Philofophus quod agcrct neccflitate naturX, fcqucrctur quod caufaret in quolibct,
quantum pofiTcc capere naturailla.
Si autcm ponatur principium adiuum intrinfecum aliqualitcr,vidctur probabilc, j.
quod fic charitas non enim vidctur poni propter ahud nifi propter principium jji,atu
acliuum:non enim videtur facerc ad paflioncm nec fruftra ponitur crgo habet raft beaiitHtioncmprincipij acliiii fed non potcft haberc racioncm principij afliui,nifi potentia do ihdqH*ftributiuam
tunc enim non
cft caula
fit
quomodo
cft inscqualitas
acliuo cft inxqualiras

fc(ftioncm,poflruDt
cflle
vt
r
^
*"
JntquMlitu
ra
tji
tx
HtH.
efle
Quartaconclufioeft, hanc inatqnalitatem re-
MM EN TA Rl yS.
ÊtHndocjividtndiiTH, Scc. Probatin hoc
vjcundo
"S
tem non
articulo, primfim
duccndam
eft
iniequalitatcm fecundiiim fe
autem obie&um
eflc
eflc
infinitum)
in
mera voluntatc, vel ctiam fccundiim difpoficionem prxuiam meritorum vtroque cnira
niodo ficagere poteft, & illi qui dicunt potcatias non operari ad beatitudinem cffcftiuc, fcd "i
;
obieô infinito.quk infinitnm cft.

Sccundodicitquod insqualitasnonfitex po^^ricia pafliua qui abfolutc pafEua eft quiacft
ad pcrfêftionem totam in fpccic,prout cft in fin-
jEm.
cflc
ineflc,
ficdcbcnt ina;qualitatcm phyfl-
Dcum
auihotcm.
Quatn
non examinai Dodor.
habituni
v. g. charitatis
cum
potcntia
Sc
idemjdiccndum cft de intellcftu cum lumine in

fcntentia Dodoris.pfouteam/i/^ri explicuimus
&
d.î).i}ittjl. i.
Hoc J^to,
mc\uit,facile
efi
innenirt
frincipiMmphy/iixm intîtalitMtu ex 6*rtt btMti,f^

intrin/icum,
C H O
înta conclu/io,<-uoluntatem
Deo
eius rcducerc in
Si autem ponacur
principium intrinfecum
aftiuum reiptclu bcacitudinis , tunc dicit illum
htatem,v(eftcxcaufa phyfica , de quacaufa h?c

deinzqualitace phyficabeaticudinis: merica autem cranfcunt in ejfe
phyfico pro inftanti confcrendz beatitudii?is<
folo
cam
fcntentian^ hic
gulisindiuiduis, ita vtnullaipfi in indiuiduorepugnet,cijm fiteiufdem fpeciei ,&quamuismcrita fint difpofitio quzdam moralis ad aftum in
hoc,veI illo indiuiduo,non fufficiunradinxqua-
prcise quaeritur,ficut
tanti^m rcfcrri potcft, vc agit
vel cx
infinitum, Tt infinitum eft,
lari nifi in
ftetttim fmf-
extcinfecam,ncpc Oeumînzquaticas atitcm
Ucum authorem
inarqualiter intenfius, aut remifliljis ad cffcftum,
beatitudinis
probat, quia aiioquin potcntiae nequeuntquic-
Ktn g ex
caufam aftiiiam phy licam bca-
V M.
injeûaUm,ftppoJtto quod/it aSiiua yfacere inêquali-
tatem ejfecJiuephyJiceiin beatitudine. Si tamen nobilior nôluntM yniuj beati haberet
Mqualem gratiam cum ignobitiorfvoluntate
alterius^non exiret in
aBum fecundum tO"
tum conatumyDeofic ordinante y^t gloria correfondeat meritis. Eandem doSTrinam

tenet ^.difi.i^.quxfl.^.ad arg.de inaqualitate
litatis
n
^.cnclufi.
h.tfUMi.itu
trinfccaelTc bcaio,vtpotepotcnti2r,& giati*,vcl '"''""'' -
hanc inarqualita-
cx obieifio, quia hoc
cfle in
titndinis,& proccde!i diuinur,dicii iHam.vel in

fe-
&prour infinitum extrinfeccbcat,quod non adnoittit
'*'
inxqualcs.
l^
agcndum,qux potentia cft voluntas. Si fic,tunc facile eft

non foliim in a<flionc fcd etiaro in ipfo principio
patct Voluntas cnim,& charitas in diuerfis fccundum pcr-
a(fliiia,quam habilitat ad
vidcrc
aSiuum ftpernaturaltum
ratione inaqua*
potentixnaturaliSff^ tdem docetRiehard.difi,^9.art t.quafl. 8. Gabr. q.t.art.^,
Durand. 3 .di/i. i ^quafl. i .fj Palud tbi.pro
oppofito
art.C.fedfruflra, Sexta conclufiojquodbeati
defa&o inaqkales fitnt ingloria , ytproba^
clamant Thomtflx
.part.queeB.
1.
ium
fauUm
646
IV.
Lib.
Sententiarum.
tum eB fcholio frlmomon eft tamen necejfe nuUos ejfe aquala in ea, ,
farmlos
^ martyres innocentes aquales
ejji
quia, '-uerijtmile eft,
ac nonnuUos adultos aqualia haberc
merita.
"
/'"N Vinta conclufiofequiturcx illa quartajquiadvoluntascflcaufa inacqualitaV^^îSiquia e(l principium adiuum inxqualc,tunc erit inxqualitas in beaiitudine in nacuralibus:!! autem inxquaiitas fit per habitum charitatis tunc videtur quod
nobilior voluntas , (1 non habcc xqualem habitum charitatis , non potcd xqualitcr
,
agcrCjficut ignobiliorrquod videtur inconueniens.
Refpondco ad hoc quod fiue

,
charitasxqualis
fit
voluncas aequalis , charitas vcro inscqualis
& voluncas inxqualis
poteft
tamen
in
fiuc
xqualem adum probo

3
ia
cfFcdu potcftefieperfedio aIiqua,non foIumaprimacaufa,fcd ctiam a fecunda.

Seddices,fificaEquaIischaricas,itaqu6d habens voluntatcm ignobiliorem habcc
Nnohli"tantamcharuatem.quancarahabcns
nobiliorcm voluntatcm
habcns nobiliorem,
teindqf.ditate volun- habct fimpliccm charitacem ,& cft caufa xqualis adustunc, quaniiimeft cx partc
tatis heati- adlus charltacis tamcn quantum cft cx partc adus voluncatis, quihabet voluntatctn
tudo corre- nobiliorcm habct perfediorcm a<5lum &tunccumcharitasfitratiomcrcndi,fequijponde u
^^^ quod mxqualiter mcriti , crunt acqualiter beati.
Refpondeo, & dico quod cft aequalitas quantitatis in illis in fpccie aiflus, camcn cft
inacqualitas proportionis infcrior enim voluntas agit fecundum totum fuum cona:
&
tum
fed voluntas nobilior non
& fic fccundum hoc non dabitur tanta charicas vni,
ficut alteri proportionaliter.
Scd argucs 5 illc qui habct nobihorcm voluntatcm , Sc minorcm cbaritatcm, non
habct acqualcm beatitudincm acquali acû. Dico quod primo funt xquales in mereno
do acqualitatc quantitatis,non acquahtate proportionis,quac attcndicurfecundum
jnaiorcm conatum , vel minorcm idc6 charitas inacqualiier inaequalitate proportio,
Sumit
qHautate
quantitattt
refieitu
^^ boc
aaiui tota-
Ut
conflati
expotentia
&gratta,
proportto-
tiet
Charitas
fc"^rjr&tt-
fcxtum,qu6d
fcilicet inacqualitcr
qy^jjj fuuu, {lbi;&

>
^^ bono
fi
fic,cum dilcdiioncm fequatur gaudium , tunc tantum gaudebic,

quam de bono fuo , quod cft
, qui habet maius gaudium ,
altcrius
minus.
Rcfpondco,vnufquifque
citra
Dcum plus diligit fc quam alium & ad hoc tcnc-
&
&
fibi
dihgerc Deum amorc
^^ rationcm,quandodiciturmaiusbonum,&c.Dicoqu6d vcrum eft
omne
autem non funt car.ccra paria cxclufo
melittt eft
ribusjhic
magis
qu6d omnc mclius fit magis diligendum
dili-
magis diiigerc
tur quia poft Deum minijs tenctur odirC fc,quam aliquem alium ,
fg^qu^ni aliquem alium : quia fi non , tunc non tcnerctur magis vitare pcccatum in
^c,quamin quacunquc creatura,quod eft falfum:in nullo cnim tantum debec fugerc
:
lendnm.
fruuntur Deo. Scd quid, voluntnc

?
pcccatum,ficut in fc
pro tanto magis tcnetur
di,quamBcatac Virgini.
eatur.
NoH
beatitudo tamcn acquahtcr acquahtatc quanticacis.
bonum fuum,& alteri bono bonum fuum maius, vel inacqualiter Videtut
qu6d non.quia mîus bonum cft magisdiligcndumifcd bonum bcaciflimac Virginis
^^ maius,quam bonum Lini:crgo bcatus Linus magis diligit bonum Bcatac Virginis,
Vide Tartaret hic.
pacct
1
:
acqualitcr
conatS '"^^ P^"^
volHntatu.
^^^ tribuitur cis
commo-
cacteris paoptimo,falfum cft,

acquaUs vnitas vtriufquc boni ad
,
igitur fimplicitcr
nifi fit
diligentcm,qui i diledio fundatur in vnitatc.

Alitcr potcft dici,qupd vcrum cft cxtcnfiue,non intenfiuejvult cnimBcatae Virgi-
bonum , quod eft maius, & fibi fuum tamen vult bonum fuum intenfiori adu
quam Bcacas Virgini fuum bonum,Iicet plura bona velit Beatac Virgini.
Scd quid,critne adhuc proptcr hoc acqualc gaudium quia vult illi bonum fuum,
quodeftmaius Ccfibiipfi bonum fuum, quod cft minus? Vidctur quod ficquia
vult illi maius bonum quam fibi ,quod bonum ctiam cuenit fibi fed dc hoc genc-
ni
gaudium:ergo habebit gaudium tantum^vclplusdc bono alterius, ficut de fuo.

maius non fcmpcr proucnit cx voiito magis bono fcd cx
Refpondco,gaudium
jr j
volcndi
bonum
intcnfiow
aftu
volitum fcd bonum fuum cft magis volitum intcnse,
uenit maim
quam aItcrius:crgo cx hoc maius gaudium cft.
gaudtHm.
ratur
t,
C
"
..
f.i.mtutj.
M M E N TA Kl y S.
/^nntaconclu/io/eûitur, Scc. Hic pracmittit

V4dubitationem,di(rcndo<iu6d volunias
fit principium insqualitatis, tunc crit in natura j,^|-,^,',^

principium huius quod fi folns habitus '\nx- ^ volmntm
qiialiscritprincipium inacqualitatis, tunc pcr-y5> ^fino^t*
b*tiiMdmk
fe<aio cxccdcns voluntatis nn facit ad inxquahtatcm.qu* cft cxfolohabitu,& voluntasigno- ""J*
:
bilior
Qu^ftio VI.
DIfl:in6lio L.
bilior erit par voluncaii pctfc&ioti
quod
1
e(i
incunucniens.
S imdfm*ti- piopruni
tm
/#
qua dicic cx inzquali perfcdlione
in
alterutrius
habituslcilicet
MiinloVi- i"*quahtatcm
in
&
potencia
fcqui
adu quoad peifcdionem.
tmridui*t quod probat , quia in efiFediu potcft crcfcere,

imjmtlitM peifeîo.tam cx pcrfedlionc caufa! fccundz ,
kiMitmdiM. quam primi.ita fc habenc
habitns
potentia:
ergo, &c. Hzc vnica probatio Dodoris dcinde
ttUttU.
&
rciliiit
ubicdlionem
quz
poiitaell in eo
aliqui (inr inzquales inmcriiis,

OlitSi*,
&
quod
habitu chari-
tatis , inzquaics auccm voluiitatc , (equereiur

qtiod pcrfeclior voiuntatchabetet pcifedioicro
gloriam,& vlira mciita.

Refpondet quod zqualis erit adus fecund5m
qiiantitatera nun camen erit concurfus fccundum proporcioncm zqualis in vtraque volunta-
tti^nji
ie:quia|)crfc<iliorminoriconatu cliciet
M/
mitMur
ftr
ttnimrfunt.
J>*i.
>-
nem
&
concutfum Dci
vt tune foiiim agit ex

proui exigit eiTedus , neque
agitfeciinclumextremum gradum virtutis,nin
,
Circa hanc conciulionem Doôtis non moeft concrouerila : inprirois , illi qui negant
adîuitacem potentiaruro,auchabituum refpcdl
,
fed c.iro ^ folo
Deo produci
,
& in meiita
rcfc-
can-
m*n 101 IX
ftttmttu.
Richardus,&Gabricl.in fccunda Durandus,

'^ ) </ > 4- /> I Hzc fcnccnciacoromunitcr reiicicur quamuis non in hoc , fed inquanciJm negat
potenciis vicalibus concurfum ad fuas operationcs beatificas. Pro eadem citacur noftcr Dodior,
fcd malc, vt/ipr oftcndimusagendo de lumine
gloriz in d.prgcttUnti tj.w.
fuic
ifudi.
fiH,
.& difp. 5
difp 11.
j .p.
.fei.().& lib.t deMttributit negaii
tcntia
modcrnos
inter
eft
vc faluaret
D.
in Schola
ccnt Vafquez i.p diffut.^y.cap.
6.
Salas
Thomc
i.
di^.
jfel.7.Lotci diftmt.^^. Henriquez in lib. defint

hominit cap. i o.Valentia in \.tem tj.ii tirt .6 .pHnlo
4.
t.i.tj.j.tt.i.^.vlt,conc.i.&in j.p.q, 10.
Quod
fententiz
(1
&
Rmdlx hviiu
infpiciatur radix primaria huius
controuerfiz
/eatituia.
reduciturad
egimas.
Conclufio Dodoris cft Richardi
iliaro
fiiprtt
i.tj%.
&
art.i.tj.i. earo ipfc
in 4 J.^^.art.
Dodor
fupponit
tum
Gabiiclis
tj.i.art. i.dub.i.
D3itii,
i.iifltrentis
gratia
eieffe
D.Thomz
pcrfcdionem
quam
i.p.
yp.
ej.
ii.art. 6.
^. 10.
a.^.ad
vifionis roagis fumi a
i vifione.idcoque aniroaro Cbrifti,
quamuis inferioris
Deum.quam
intcllcdus
fit
Angcli videant
clarius viderc
eandtro vt longc
probabiliorero docet Lofnznvs de beatitudine
cum jicmpc dari
io.4rr.}. $. 3. conclufioneficundayditi
chefi
fine
lik.
hypo-
quaconcrouerfia nullum habec lo^

laticudincm pcrftdionis in po-
lentiis fubftancialicer,
Probacur conclufio
qua vna cxcedic alceram.

fi
vitcus naturalis mtclle-
, vcl quia hzc nocior eft , vcl dcnique

qnia crabacus de intellcû
viiione pnus occurric.inquo hancquzftion6 ptoinde rooucncj
nos autem fequemur ftylum illorii vt magis ac-
ex perfcdione intelledlus raaiori.fcqucrctur gradusperfedionis in vifione : fcd virtus naturalis intelledus atcingit
vifionero concurrcncc luroine ; ergo inzqualicas
vifionis poteft efle ex inzqualicace incelledus
comddecur
fierfedioris
quam cxiftimat
elTe
D.Thoroz,Ledefma de diui-
na perfeffione tj.Z.itd 6.in 4.fintemia,dicit effe plutinium,& longeptobabiliflimaro.Cabrcra i.rMi.
fius attingcret vifionero
iippoficio
nempc
Nauarrcttus ^rimtf tonu
poteft negari
i.
f.J'iijin.6.^.1. BAnnciibidemdMi>.cir(a i.fMcli^
latio prcroifTa
dari vnuro
efl
Do-
incellcdum in virtute
naturali pcrfediorem alio
adiua
j^.Sumel
eodem lumine. Hzc
qua fundatur
Maiorem , eiufque fuppofitionero admit*

tunt tacite authoresfeBicntiz oppofitz , ficut Sc
aliam fuppofitionem , quz fundat controuer
in i.p.tj.9.diff>nt.^..L.concLi.diJput.tf.j.s.cencLi.
controuerfitt
roanence
in
Aoiis.
fiaro
miiirum.
Holcot inart.i.Sc
prubabiliorem affirmat Molina

difti.i.jpatitis
i6
Sintim ia
iei-
dicerenc de voluntaccifed varie id explicanc. Aliqui dicunt lumcn gloriz,& idero de habitu cha-
folucio fundamentit ipfor{i)clIe covircucemagendi ad viiionem ita fencic Socus vt longc probabiliorcro in ^.d.^$.p,i. art. i.
Sman:i^
eadem perfiftit 1.1 ^.$.tir.i. tjMtftiuncuU

j.Hancfcntcntiam pocillirouroadinuciut didus
u.y
talc
tittem dltll
nii c.io.in
/lonis poftc oriri
&
if.
Przteicji Maior.i t^J.^^^.^.io. ady. fupplerocn-
Alij referunc in
CiHeumri
ikidiim
rez in Met.diff.io fiSl. \in \.tom.ud
nero pruxiroaro,in merica,vc remocaro. In priori
&
in vifione
âiitumi
c5*e-
piteutiS
fencentia Sua- fii
dem tj.ii.&in i.d.n .qi.& d. ^.fcquuntur cun

dcroomnes eius difcipuli iifdcmin locis & hic.
ritatis ( vniformitcr cnim de vcroquc didcrenduro eft,quamuis frequenciiis aganc modcrni de

lumincgloriz , vel quia ftacuunc beacitudinem
ft ittaltm
'virtutim
adoromro
Hzc eft
&uro,qui non rcpugnac.
habicus canqu^m difpu/iciu-
difpolicionem przuiaro.
litir evmtttr'
poccntia eft zqualis in oronibus
quzftionem dc cleuatione pocentiarum ,ita vt

gradus influxus Ht fccundum gradum foimalem
eleuationis potcntiz ad ej/e fupcfnaturale pcr
lumcn , tanquaro formam ; dc qua difliculiate
Sscunda fentcncia ncgat inzqualicacem viab incellcdu , & eodcro modo
^5
x.Stmt.
quz
cteaturis,& quapoccft vciDcus
efFcdlum beacicudiiiis,qui correfpondec nicricis,
quam
'
oacurali
4.Mcdina
dica
im/l'Umiia-
rtn tnnritm
currereper pocentiaroobcdiencialero diucrfam i Md vipotnm.
eirt.
lumcngloriz
f Dnuti ft-
facis vfitacus
cucfusaucem Dci in propoiico liroitacur (ecundum cxigcnciaro caufarum in ordinc ad calem
runc inzqualicacem in Dcuro
imdtjmatitati
modus
candem dicunc con-
Dciis przbeac concurfuro proporrionacum^con-
nftrt hmme
cft
in Scholisi modcrnis. Alij
inzqualitatem vifionis non efTc cx inzqualitatc

intelledus, fcd lumini^jquam przter citatos do-
bearicudinis
trtttim ftmt.
currere ad vifioiiem,qui
^'^^'"re quod aget fecundum concurium a Dco

^xhibitum hk,& nunc , quia caufa fccunda non
agit, ncq; agere potcil,nifi depcndetcr ad aclio-.
Vtuidfitt'
tomtM.
fic incciledum illuftraturo lumme

fimplicem quandam potentiam adiuaro di*
uerfam i fe,vt conftituitur virtute naturali.
Ali|dicunt intellcftum inftrumcncalicer con- ImtdffHmm
pocenciaro,&
ciTc
h cmcdio przcipue probac , fuam fcntentiam

de potentia obedicntiali ; communis crgo fen-
quia aget fecundum

vuh earo agcre,quod
& ele(fkioni. Hzc Dodor de hacquzftione.

14
concnrf iro intclledûs, dicunt

habcre lumen ad iniellcdum, ficuc vircui
adliua principi), feu poieniiz fc habec ad ipfara
Alij.vt falucni
prout
iit-
ita fe
audor ad fcopum huius quzftionts
Dci^
Varlaut
iir fo.
inzqualicatcro vifioniscftecx folo himine,& cx
natura concurfus
Cimritur-
nuUum concurfum
ex his
toturo conatuoi.'
Rcfpondct non agcre
>ffi'#
Quidam
tribuunt intellcdui,vt Cabrera.
imperfcdior vet6 voluntas roaioii conatu.

Sed quid n Toluntas perfcdtor agic ftcuDdum
beneplacitiini
fieundt U-
adum,
647
/tonin,Pefantius ihidtm tUfp.i.in t.nottilnli,<Sr i" i>

ctnclufiont.
Re/ponJeo md boc, &c. Subiicic conclunonent
quoad hoc,
faltein
non
quoad incelledum Angelicuro ,vt

cotnpaiaiut ad humanuiQ. Dixi nuioicm fuppe*
ai
J7
Tnbalii (StlmfiiMit.
648
V. Sententiarum.
Lib. I
Suppo/ttum
ni ab aduerfariis
0dmiffum
vittute naturali concurrere, vt toUant hanc inae-
tmmumter.
quia
nn.rrir
,.
qualitatem
negant intcUeftum
icle6
mtellectu:
eile ex
ennrt ialuan
li
&
poU
non ex intetledu ti concurrerctvirtutenaturali , non eiTet contracommuncm PhiloCophorum ,& Thcologorum ncgandus concutfus intclledus fecundum virtutem
{et
inxqualicas
naturalem
Prtbtur
dtfcurrm
>
quia Hc perfedius faluaretur vitati-
opinitnes.
&
, vt eft k poquds primo loco citauimus,

quamuis vcrbis dicant intelledum concurrere
cum lumine ad vifionem id tamen in rcipfadicunt , folum lumen efle virtutem agendi , a quo
tas opcrationis
9
tcntia. Ideoqueilli
produftio cius
exit vifio
vt producitur
& nihil faluant virtuhoc folum,qu6d
naturali inteiicdlus prxter
li
fubiedarelumen
qucm
per
fit
aqua fubieflat calorem,

calcfa6lio.& dcnominatiue tatiam fc
ficut
habet adefFeftum;qui etiam dicunt intelleftum

indrumcntaliccr concurrerc tantum ad vifionem,
ideo hoc dicunt, vt efficacia tota
& cxccfTus in
vifionc tribuatur caufa: principali

vt
quia inftru-
non habet adionem propriam,fcd
rocntalis
mota ab agente
principali
&
agit
in vircute eius,
communicatarn,fiuc
prout aliqui varie fentiunt qui
etiam recurrunt ad potentiamobcdicniialem,vt
Suarcz,ide6 rccurrit, vttollat injEqualitacem vi-
fiue applicetur per virtiitcm
adionem
pcr
inde
fionis, &c
aflerit
potcntiam illam cflea:qua-
lem in omnibus,non minorem,non maiorcm

in vno magis, quam in altcro quia competit eis
:
inquanttim funt creatura:, qua ratio cft aequalis

in omnibus. Vnde conftat fuppofitionem illam
tnaioris ab omnibus tacite conccdi
probari
potcft induftionc in omnibus caufis partialibus
ciufdem fpecici , vel diuerfarum ; quarum vna
exccdit aliam , ctiam cxceflinn efFcdlus pofle in:
de
lo
Tfthati
Aiinoru.
oriri
mod6
Minor
cfFedius
cx pAtribus. Dionyfius
cap.7. Opertet
intenfibilis.
fit
probanda
reftat
&
nommibus
mentem noFiram ha-
9'" virtutem ad tntelltgendum, per quam tn{hzc verba dcfignant virtutcm

virtuti nanatiuam, non inftrumentariam, non obedientiaiurltMvtJcm ) vljionem autem excedentem mentii natttram,
IntiUtHum
''"''
eoncurrere
telligibiliainfficit
fionem.
'
_
.
^
^
per <]uam comungttur adea, cjUAjHnt fupra tpfam
illam
per
vnitionem defignatur ncccditas gra(
.
>
quam
caetcra intelligimus) non fecundum nos,
inquit ,fednos
ipfos
extra nos ipfosftatutos
&
totos
Nempe per graciam negat ergo

, &c.
Dionyfius fecundum nos ,id cft, vires naturales
ekificatos
folitarias,
non
cundum nos
poiTe vidcre
Deum;&
afKrmat
fe-
Deum,id eft,
deificatos pofle videre
fecundiim virtutemnaturalcm , vt fit vnitiocius

ad gratiam negatiua cnim illa non fecundum nos
'
& aducrfatiua fednos ipfos,

ipfos deificatos,incIudunt
ncm
Niriant.
inclufiuam
cum
Nazianzcnusor^f.
aliquando videndus
fententiatum
,
demum
dr diieinum
hec
nos
refpe-
& affirmatio-
coiuundlo.
fit, ita
vbi agit de
& quaerit, an
fcribit
hoc inueniat
efl
a nobis
Mea ûidem
cum Dei forma
mentem noFlram
& ratie-
&
nern, Detu rei cognita,

familiari adiunxerit,atcjue
imago noflra ad exemplar illudfuum , cuitu defiderio
&c. Afcendit crgo hoc diuinobis , forma Dei , mens , &

ratio noftrajatquc imago Dci : afcendit,inquam,
fiagrat
afcenderit,
num quod
,
eft in
fua: circntiae
cuias dcfiderio
familiari, id cft,
per vifioncm camadiunxcrit
n
n c
cft forma
& rano noftra
fid ifxisoDet
tnnotu.
o j;
diuimiago, &
numinnobis pariicipatum fecundum vittutcm
natiua,qu5 pcr pcccatum cft defoimata,pcr gratia
rcforinatur:crgo afccndit ad Dcum,mod6 adlme
agat,vt fupponitur,per virtutemnaturalem,clcuatain pcr gratiam,fcu ipfa gratia adiut3,cum qua
mens,
fecundum virtuteminnatam concuirit ad vilionem imago enim in nobis SanftiflrimiTriiiita;
tis,& fimititudo naturalispeiimitationccflentiat

eft in
potentiis intelletflualibus
virtute innata,
tionem fibi,&
vt funtaftiua:
& non fccunduni atiam vtlam racrcteris
potentia obedientialis
communcm, qnaliseftilla
quam ftatuit Suarez,non
,
eftconfiftcnsetiam in potentiamcicpafliiia nudc fumpta
qualem
in reipfa ftatuunt alij
in infttumcntaria proprie difta
nec
&
ratio ergo
mens, qus adiungitur per gratiam Dci,adiungitur fccundum viitutcm innataro.

Confiimatur, quia iu ipfis naturalibus pojcn1
co modo fnmpcis,Patrcs ftaruunt imaginem,. ima^ô confivt capax eft Dei operaiido , vt z\\i%fuprk probafi'' infoten"^' * '*
uimus , agendo de inclinationenanuali beatitu- '"*
tiis
or-vfio^ contraidolti.Q\\xy\oii.
Athanafius
dinis,
homil.().in Gen.B:iC\\. homil. 10. Awg.tran^.S.in
Epiftolam loannis deffiritu
&
prima Et
in (jrw.Bcrnard lib.de amtna,fu hurnantt conditionis
'
Videantur in f\->ec\t ibidem citati,& intcrprctcs in illud Gcn. Faciamw hominem,Sic. Si

crgo hxc imago in via pctficiturpcr gratiam in
cognitione.
llb.x.re-
tna.taf.t.g.
litera, cap.i%.\^y(\'.
,^ ^'iauer-
fidti^r per
grti*tn,in
confumatur per eloriam non alio P^yf""

7orim.
r
n
lumenda cft ncque attendcnda capaciras
patria vcr6
\
II
modo
cius taraal:iua,quam pafliua.quam exnaturali-
bus,quibus accedit perfcdio grâtix, vt exprcfs^

doccnt Patres quamuis cnim adfttuant neccffitatem gratia , & cleuationis ad hoc, vt imago
voluntarc,& intclleduattingere Deum,&

imago cft principium fuarum opcrationu;
quibus deificatur tamen pcr hoc non dcfti uunt
ipfam imaginein fccundumrationem perfedara cratia
imaginis,fcd magis aftruunt accedence pcrfc(n:io- ferfiiii
poflfit
vt ipfa
ne
gratia:
qnx eam
perficit.vt
fub rationecxtranea.qualis
cft
imago cft,& non
?"";"'
poccntia obcdicn-
non conciurit adrationcm imaginis>qu3E propiia eft hunianx natur^

qui intcllcdiua cft,& volitiua in fpecic. Ncquc
tialis.& inftrumentaria;qu^
eratia
eidcm accedens derogat eius
nete
/*-
/"*
nii-r,
adobiectum
tXjVteit
r r^fr
i^.
|!,^,^
gmi.
viituii iniia-
luum perfcdtiliimum,qu3-
P"'/"'"^
"'!'^^-
'",.'
dtne aU obi*-
^^^,
eftDeus vt in fuperiori diftindfione aliqnotiescftprobatum Si ergoDeus fitpcrfediflimii

obieftum inteliedus ,ad quod inclinaturcx natura potentix ,!icct virtus eius nituralis fit iuchoaca,& infufficicns fi intclledlus perficitur
lis
&
elcuatur pcr gratiam,debet pcrfici
& eieuari fc-
cundum eandem virtutcm fnnatam,quo
intclle-
modum intclledlus & fic de voluniatc

per modum voluntatis concurrant ad fuas opcraftus pcr
tiones pcrfecViffimas.in quibusbcantur,
de Theologia
i.
naturali inuifibilit-itcDci
hoc
id cft, fecundijm
idem fubiedum
ad negationcm exclufiuam
(Skiue
& ad fuum exemplar

rei cognira: &
t\x ) fecundum hanc igitur oportet diuina intelligere,

nonfecundiim nos fideft ,cx virtutefola naturali,
per
Dcum,
flagrat,cum ipfx
probatur prim6
dc diuinis
inquit^tî^fr*
&
ad
Ex qui-
bus patet prima probatio.

2.0
Sccund6 probatur minor , in via ccrtum eft
tam intclledum quim voluntatcm agerc ad ope- Seennd pr*rarioncs fuasfupcrnaturalesvirrute narurali
adiutorio gratiac clcuantis
quod
patet ex
cum
*"*""'"
piima
ratione,quam
mus
loco citato dijf.^c).<juft. 10. adduxiproinclinationc naturali hoininisad fupcr-
nati]ralia:& breuitcr fuppofitis d\tis ibidern con-
rmatur:quia Patres
&
/-
!.
^"'fi''-
Lihetum nr-
11
Concilia per libcnun ...
atbitriumnihilintclligunt,quaraintellc(flum
&
voluutatem
j;tf
..
Qu^ftio VI. 649
Diaindio L.
Ctmfifiitim
$mriifMtn-
turmm.
SSt intiBifXt
*
fl^"^y'
cuniii!im vires connaturales intrinfecas.
quam z Deo:quia folam poccntiam
Contradicunt Patres dicentes iiberum arbitrium in natura poft lapfum fufficere tantum ad
malum ex fc ; ad bonum autem faluiis non fufficcre nifi adiungatur gratia ChriHi.
Peco ergo an eadem fit fiippoficio liberi arbi(,.jj vt prxcisc fumitur.apud hzrcticos , Sc apud
ipfi
Patres in terminis contraditionis:fii(a fumiiur,
adiuuari pete(},mfi ûi ifonte alitfMid tenatMr,8cc.
toribus , vt dcfcndant libcrum arbicrium non

concurrere virtuteinnaca ad fuas operaciones fimul cum gracia ; quod vidctnr obfcurare dogma
, non declarare
& proculdubio qui ica rcfponderec harrecicisdilTercncibuscirca hanc veritatem,non mod6non fatisfacerec,fed magis cdet
rifui. Nihil enim xquc obiiciebant Pelagiani
quam liberum arbicrium deftrui per graciami
nihil arque ex oppofico aftrucbant Pacres. quam
concrarium , nempe pergraciam adftrui libcrum
arbicrium ad poile in opcie falucis:quia voluntas
fidci
per graciam adiuuacur,& difponicur ad velle bo-
num
intendunt Pacres per libernm arbi: ergo

trium id,quod in nobis eft ^ nacura,& fecundum
vires innacas. Probaturconfequenria ex Augufti-
no , qni inftar omninm eft in hoc traâcu

enim afteric in libro dc fpiricu & litcra cap.
,
LihtTHm , inquir
Htrimm
ifi-
^tl inclitniri
fU$m
imtir
credit
peteR:^
itiei
vel in
exemplo
Concra primum modum replicar, qii6d (i bona voluntas tHct ex fuio libero arbitrio,fiue alia
graciafupcraddica.plus h<-ibcrecex feipfo
homo,
Deo
recepic ^
concreatam,voluncacem,& adVum haberet cz
(ci}<foinempe vittute naturali libcri atbitrij.
Deinde
librodeprxdcftinatione Sanfto-
in
rum cy. Non f</ro,inquic,^4c de refolii
votif agen-
'
'
eiMam
'
quoad vircs innacas per graciam,

qua adiuuntut infirmitas.& hiccft fcnlus Concilioritm,& Patrumadncrfum Pel<-igiar.os,& Scmipclagianos:& vt cxtcros omitcam,
PiobaturcxTridcncinoy?^6.f4^ f .vbi initiuro
iuftificacicnis in diuinam vocacioncm rcdnci';
dicicur fanari
in
&
vis eft
libcmm arbitrium
licacem putcft,
& naruralicet
ergo fecundum eundcm

eft
tributa
modum ,&
ex incrinfeco fui
ii
Creatore:
vires,quan-
inclinatur ad fidem
&
fccundum Auguftinum & folum

eft difFcrentia, qu6d voluntas credcndi vocante
Deo per gratiam furgat de libero arbittio quod
naturaliter concreaturo accepic. Surgere enim
idem eft ac produci,& emanarein (enfu Auguftiinfidelicacem
ti\.\tem,Ci^.l^.Attendat,&videat,\nc\Ki\t,nonideo
Umtitm iftam voluntatem dinino muneri tribmendam,

ôd ex libero arbitrie eft ; tfttod nebis natttraliter
toncreatum eft ; verum etiam ipud viforum futijionitmagat7)em,icc. Ergovoluncas illa bonacribui
foceft Deo ex Auguftino,tum quod ex libero aritrio eft , ea racione qua in capire fcquenti , &
verbis allatis dcfinrcurabeo media vircusaniin^;
&
quz
ad infidclicatem ,
fidem inclinari poteft:
dinfidelitatemautem virrute naturali agit:crgo
d fidem eadem virtute agit , vt accedit diuina
vocacio. Videacur idem Ubr.dt gratia Chrifti contra Pelagium ^riwf/>i9,quiinterprecatur fubdo-
quatenus admiccebat gratiam

Chrifti;fcd eam intendcbat confifterein eoqu^d
4edi( liberum arbitrium , qao poflet horoo to
las eius euafiones
ScetiOf<r.T'$t.X,
î
Prtbttie
volunracem vcr6 libcram libcrum afTcnfum, Tridmt.

ccoperationem tta , inqnic vt tangtntt Dto
,
Cor hominii per Spiriitts fan^t iUaminat oiiem , netjut
home
ipfe nihil
emmno
gat, injpiraiiemru illtim reci-
pitnj:<jMippe illam,(y abiicere poteft ,neejue tamenfint
gratia 7)ei moMerefe ad iuftitiam ceram
fua volMntate
ille
liber
f)oJpt:vnde infacris Hterif,CMm dicitiir.
ad me>& ege cenuertar ad ves,libertaadmonemur , &c. Hominem ipium liberi

aliquid agete aftvnticndo ,& coopctando voca(ênueriimini
tii noftrt
cioni
vt diftinguitur per vires innaras libercarts
ab ipfagratia prxueniente vojuncas, docer Concilium } crgo dicic quod cadcm Iibercacc, qua rccipic infpirationem, poflit abiicere abiicerc au:
peratur libcrc aircncicr.do ;vircs auccm libercaris
li-
arb/trio,qKed natnraliterconcreatnmactepittSiC.
quz
ex Auguftino,
de
vel inrcndi ad fidem.vel inclinariad infide-
fttrgit
^.
.
ditm eft,vt non fubmftratm ad bene viutndum neftrt

efficacia volumatij j4diutor enim 'Deus dicitur : net
tempoteft pcf folas viics naturales liberi arbitrij , per quas dcfcrere poteft eriam fidcm recep
pcam,ficuc & vocationem : crgo per eafdcm coo-
Mcdia
tum
ntc iftam
Deo, dici pottft habere
"*" ""'P*^ ' tjMandoûidtm vocante Dee
f. bere
fidtlitatem.
mrtitrium nathralittr tribktkm a
/id infiJelitatem
tfl
iia
cretttoreMmmd,meJidvij eft,îuvel tntenJi oiifiJem,
bmtmmi
ma**"
""'
volMtitatem.qM
'
tmra vm m*
Ma
Ergo vuluncas Dto adiucote pcrvires innacai
mcram potentiam obedientialcmdiuerfamWirtute innaca,& communem fibi Sc omni creatura;:

vterque enimmodus ide6inuentus eftabaiTcr-
r-
vel in lege
elicicaûm bonnm , qux cft perperua do6lrina

Auguftini de voluncatc vc ipfa adiuta pcr gratiam , elicit opera falutis refiftit tentationibus,
vincic fomicem , obfcruac lcgcm ad quz omnia
comparacur voluncas ptr viicutcm ininiam ,&
adiuuantegratia Dci.rmc qua eftccinfirma. hzc
auccm infirmiras incelligitur quoad vires innacas
inrurfa per vulnus peccati, eadcm etiam in parte
VAtrmm
liberumarbicrium,vtconcufrit pet vires innatas

cum gratia Dei,& non fub alia ratione,qua dice-
modum inftrumenti,aut fccundum rationem communcm fibi & aliis per
Chrifti,vel liberatione k pcccaro incurfo.
eodem modo fumtrur.ergo Patres fumnnt
rerur concurrere per
"2
malum
bonum
^^ ^^'^
mmm.
&
voluntatnn recundikm vires narurales Aias in ordirtead operationem. Hoc dicedant Pelagiani
fuj{ij.ete ex fe finc atia Chrifti ad opera falutis.
Semipclagiani ad initium bons voluntati$,&
loqucbantur proculdubio de libero arbitrio fe-
cftc naturales
ficut
&
nemo
hadleniis in
dubium vocar;
libcriatcm ipfam conuenitenaturaliccr
noftioarbicrio;vndc fumit denominatioiicm fi

ergo admoncmur noftrx libcrtatis , vi per eam
conucrramurafrenticndo & cooperando gratix,
id intclligi debet dc vfu libcrtatis innatx.Acque
:
hunc quidem fenfum
facic ptinnis
hominem
(cSiotiisiSi quit Mxerii
ijuaper
Canon
illius Caaoiti.
fuii operibm
humant naiura virei,velper
Irgis
vel
deiirinMm
fiant, ttbftjue diuinaper

inftificari
lefum ( hriftum grtia pofft

coram Dee.anathema fit.^xô pcr ope-
ra,quxfiunc per humanx nacurx
cum
gratia concurrencc poceft
cur in fcnfu exclufiuo
vires fimul
nam quod nega-
affirmatur polfe in fenfa
cumulAciuo,& adiiidô principio exclufo, nempe

gratia.Eundemfenfumprxfert Canon fecundus,
rjaon
\r\ quo damnatur eiror Pelagij , ficut in primo.
Si tjuu tUxerit ad hoc foium diutnam gratiam per
ChriftMm Itfum dari,vt faciliiit homeiuftt vtMtrt at
vttamtttrmam premtrtri pejfii tjMafi libtrum arbitriunfinegraiia vtnim^Mt ftd tgri tamen , dr tli^
,
Vbi Cuncilium non fupex parte noftri ad bcnc viucn-
cnlttrptfftt,anatbtmfit.
ponit aliat vircs
duro,nifi innatas libcri arbitrij
lU
quas dcfinft
efle
infuficicntci
Lib.
6so
IV. Sententiarum.
fine gratia ad fimpliciter pojrc

fupponit ctgo cafelemcpm gtatia fimpljcitcr pofdamnat tantum afletciitcs poiTe liberum
fe ;
infufficientes
&
aibitrium
licctxgrc abfque diuina gratia.

facit canon quartus Si
Eundem fenfum
Caaon.4.
tanti,
ejuis
& excita& exci-
Deo motum ,
tum nihil cooperari ajfentiendo Deo vocanti
dixerit liherum arbitrium a
quoad obtinendam
iuftificationu gratiarn fe di-
jponat,ac praparet, neijuepejfe dijfentire ,/ivelit,me-
reque pajfiue fi habere, anathemafit,
&c. Hicctiam
damnat Concilium ncgantes liberum atbitrium

Concilium libetum arbitrium,
; aiferit
in nobis
& exergo per vires proprias iibeti atbitrij, &
& definit ipfum

citanti
coagere gratiae vocanti
StqutU
aorum,
di-
Ex his crgo fatis probatamanet minor. Sed

codem fundamento,quo in via , concurrunt viresinnatxliberi arbitrijadaaumfupcrnaturale,
ita& potcntia: in patria: ergo inteiledlus,& vo-
cft
modum
fotentU ob>.
lid
aut in-
:
quia
nes vjuentibus
eire principia
Non
hz
Contra, hoc non faluat liberum a;bittium,vt

in natuia, quod nequit dici. Probaturantecc-
dens,quia motio inftt umentalis, feu inftrumenti

q gj^ j potcftatc inftrumcnti,quod mcrc paf^^^^ ^^ j^^jjg^
^j
jj,^^^
cffedus
ralis
mo-
tionis cft in cius potcftate.inquantum agit vt
nonfaluat
dientiali,quam nequit
libirum arjg{pjj.jj
coucurfum Dei,& vfura fui
m-
Deo in orfolo Deo afa
dine ad illum efFe^tum , ad quem a

fumitur ; cui foli fubcft,& in fe eft inchoata
incompleta. Diceie autem
adum
concurrcrc ad
<<9.
aut obedientialis po-
rationcs
&non
qus
commiinon poilunt
funt
viuentibus
influentia vitam in operationcs.
f,i^î,.
ieai.
obftat cminciiiia obieftijquia efl pcrfeftif-
fimum,in quo quietatur potcntia ,

contentum
fub fuo obiedo primo:ergQ a(fliuitas,quae in polemiis faluandacft,cft illa, quae conuenitex virtuteinnata, & quae poteft etlc ptincipium attingendifinito
modo ex parteoperationis,&
tende-
Confitmatur tx Clementina ^d noftrum , de

zCtum cH tjuiflione vndeci
&
ftrumentum. Idem dicendum depotcntia obchomo applicate,& tantum
firumtnti,
curfum inftrumentalem
tcntiae
fuas opcrationes. natura
faluatur alitcr in patria per con-
quia potecia adiua innata faluari poteftin ordinc ad operatione.per qua faluatur eins tendentia.
tem,aut intelleftum,nifi inftiumcntalitcr,vel pcr

potentiam obcdicntialcm modo//>rrfexplicato.
Concurfut
non
pei vires innatas. Probatur confequeniia ,quia

eodem fundamento adilruitui necenitas elcua-
Jmfugnatio.
fir
mouent ad
fe vitaliter
ratio
tix potentiarum in ordine ad infinitum obiedii:
in patria,& infirmitas naturx ad

opcra fupernaturalia.
Qôd fi dicas in via non concurrere volunta-
2A
Hac
luntas in otdine ad finem fupernaturalcm agunt
tionis in via,
onZ
Refonfit
rum,qua
&
innatas concurrit.
2.3
gratiam:neque foliimattcndituf iPatiibus libertas , fed infufficientia naturac ad opera ftiperna- Potenti/u tn
turalia,fiue libeie fe habet , fiucneceiTario fe ^^^^'^^^'^"
habet potentia. Non obftat natura operationis: ^v'^,;^
quia eft adus vitalis ea viialitate, qux conuenit innatam.
opcrationibus in via, fpecialiier vt proceduni a
potenciis fccundijm virtutem innatam porcntia^ja^^
j^^^
per
&
liberum atbitrium
modum liberi
vt ab omnibus definitur,ex eo folum
arbitrij,
quod Dcus
co vtatur inquantum includit potentiam obedientialem diuerfam ab innata, vel vt concurrit

per modum inftrumenti ( quo toUatur omnis influxus virtutis innata:,
& qua: ei competit
eftpraecisc liberum arbitrium in reipfa
qui
valere
H<ereticis,de quzfitpra
ma diIlinlionis pncedentis.
Begardi aflercbant vi- Ex Clcmen-
fionem bcatificam haberi vicibus naturalibus.

Hoc daranat Conciliura fine lumine gloiiie , &
clcuationcefle pofTibile^ctgo fupponit peiinde
acaliaConciliacontra Pelagianos vites natutales
cum
intelledus
fupernatucalc,vt
quam
ex iifdem principiis
huncerrorem
ois,
&
pci fidem
Concilium damnans
clcuationis
fupponit intellcdlum per vi-
cum lumine, ilIiidquefolum damnat,quo dicitur vircs nacuralcs fincgracia,& cleuacione fufficere.
minoris
Hinc ergo ex probatione maioris ,
rcde fequitur confequencia illaca ncmpe inx-
icsnaturalcs concurrere fimul
&
qualicatem vifionis fcqui ex inaequalitate i<itelkûs. Qua: eciam ex probacione minoris facis
clarec quia in via commendatur maior conatus
:
adum
voluncatis in
fupcrnatwralem
idcoque
&
carditas ad crcreprehcndiiur duricia cordis ,

dendumin difcipulis;commendatur fides maior
Centurionis,& Syrophoenifllac,& Hemorrhoidis.

adus charitatis eft in prxcepto: Prtreptum
j
n
J
vt diligetDominum,SiCc.extotocorde,S>cc. Ucinae, ^;^,^-,^_
circumftantias dcinde, voluntas libere agens ad
adum, vt fupponitur, poteft agcre intenfius,auc
hi authores in trai5latu de libero arbitrio,

gratiz
xiliis
meriti
& tollitur
& au-
fubindefundamentum
toHitut lex grarcipicns opera fupernatu-
quia omnis lex,& praeccptumcft refpcdu

fic folum eft capax
voluncatis , qua libera eft ,
ralia
&
libertatis.Hxc ergo folutio eft
nam
ad voluntatcm
ficut
omnin6
qua
euitanda:
libera eft
fpedac
obfcruantia pra>ceptorum,ita etiam gratiae , qua

adiuuatur.vt poilitobferuare praecepta, datut in
adiutotium fux libcrtatis naturali$,dc fc alioquin
infufficicncis
1y
Rtônfio.
quae ficfufficiens per graciam.
Dices. ergo in via
quidem concurrerc liberum
arbitrium per virtutcm innatam ad a<3;us fupernaturales,adiucam gratiajquia hoc requiritui ad
meritumtfcd in pattia non

libcri arbitrijjfcd
fc
habere per
agere ncccflarii,
& obiedi
ex eminentia opcrationis ,
concurrerc pcr vires innatas.
hnfugnatte.
ContrJl
ncceffitas
modum
& cx hoc, vcl

non
polFc
opcrationis nihil obftat,
quiactiam in via opcratio intcUcdtus ,vt procedic ab iatellciSlu , eft neceiraiia : tcquiric camcn
^j
nftirum.
no.*
& adiungens necefl[itatem lumi-
Intcufio ctiam
^'"'"
etiam, in-
fic
quidqua ad opera fupernaturalia cum gratia Dei

mintumme- adiutum,& eleuatum)non cohaeret doi^rinx trariti
(^ prt- ditx, a quo modo loquendi,& differendi recediic
. ,
'" ^d
obiedum
attingeie
giatia
Dcum
^^
cmlir.
quia intcnfio adus
eft laudabilis
&
inter cius
remifIius;conacus antem voluntatis excrcitus in

cft refpedu alicuius gradus in
a6kum fecundum ,
adu crgo cft refpedlu inienfionis inarqualis ei,

ad quam remifse fc habet voluntas qux inz:
qualitas nequit cfle ex folo habitu
quanttim
eft
ex fe
agit per
qui fcmper,
modum
naturs
&;
quantum poteft fi cfgoeflcttotaiatio agendJ, ^^'^'xm^

habeiet eundem fempei cffc(5kum , &inutilis ef^r ,-^; ccnatu
fet conatus maioi voluntati ex quo nihil per- volnutatit.
:
fcftionisacciefccicteffcdkui.
Quod autcm
prae-
maiorconatusyoluntatis.idcm pixftat vittus

eiuspeifc(liio,i applicata;quia conatus ipfe nihil
aliud defignat quim applicationcm viitutis in
agcndo,& quo peifedioi cft,e6 peifediorem ad
ftat
dfreduni ordinari poteft.

Obiiciunt aductfaiij,p.otifEmum Suatcz.pluia
contia hanc conclufioucm , quaead paucioia rc-
ig
ohieliiones
ducipoffunt. Prim6 obiicit quod
viitus natuia- eontraim-
Ijsfitordinisinfcriorisad vifionc
,&
iropiopottifnata
tlufi*''*^-
Qu^ftio VI.
Diftindio L.
tionaia efredbui.
Qu6d
virtus natticalis
vi natti-
ralis.non refpiciat cti'e(5kum rupcrnacuralem ,fcd
nam S.Thomx patcc
efte
651
auiem dodtti-
ex .pMt.<]U4iJ},i 2.. Mrt.^.

Cttm igitur , iiiquit , virttu naturalu intdUEIyt
creati non/u^ciatad Deiejfentiam videndam , opor-
indrumentalisineutrii dici potell. Deinde
tet tjHod ex
Nequit influcre
vt eieuatus
ni(i
e(l
b Hc
influit,
non
influit per virtutem naturalem.

Item.quia H influetet pcr virtutem naturalem,
diflicillime faluari poircr vifioncm enerupernaturalcm. Scqueictur quod polTct produceregratiam,augerc habitus fupcrnaturaies}ita Cabrera.
Refpondetur ha:c
k'^nj!*.
bacum
njhti vrgcrciquia vt cft pro-
in via concurrit liberutTi atbitrium
Iiberum arbitrium
<f*-
pafllua
naiiualem.ad qua iimitatar:k|uia haberer ordtne

ad cfFccîJ rupernaruraie.vel caufz principalis.vel
fi dareturvinus adiua naturalis,ctiam daretur in eodem intcllc<lii potentia paOiuanaturalis fcquereturetiam ex perFcdîorj virtutc inacqnaiis vifio,
i9
non
tentia adtiua ,Sc
eft
ad
qui
rupcrnaturales
aiftus
fi-
Hmul cum gratia,8( fentcntia concraria toliit liberum arbitrium, & totum fundam^tum merjti:
maic eiiam incerpretatur Canoncs Ecclclice de
ncccflfirare gratix } quia illi non excludunt concucfum
virtutcm innatam ,8c
libcri arbitrij per
prxter iam
diifla
mudus
quo vocant gratiam
ipfe loquendi
Chrifti
quam
Patrum,
definiunt
tetligendi
<
diuina gratia /itperaccre/iat
luminationem vocarrttu, Scc. Et
non
lib. ).
argumento
talem vi/ionem perutniat Nonfuffcit autem aiigmftumper intenfionem natnralii virtHtismportrt ipitur,
ûodfiat akgmenium per alicuitu nOH* dilpoftitail
.
deptienem, Sic. Pcr
qux
fatis
conftat quid iiucn-
^.quando
ditpriori loco,ar.6.ad
dicit diurriirsrcm
vifionis prouenirerAT diuer/afacuUate inteUdltu:
non (fuidim naturali ,ftdgloriefa
minc
&c. vbi pcr glo*
inrcndir intcilctium coniunclum cuii) lu-
riofarn
aiioquin
non
diccrer proucnire ex diuerfa
facultare intelledus
&
ncgans prouenirc^ fafeornm futnptam
cultate naturali,intendit illam
ab adiutorio luminis elcuantis,

Obietîones ergo prxmiftx habenr eandem
foiutioncm cx D.Thoma, & Patribus , nempc Ij- ie/Hmum,
non
opus bonumivocant,inquam,adjutorium.auxiiium dirpoiitioncm.prxpontione
berum arbitrium
vt confentiat iibctc inbonum, hoc,

inquam defignat iibcrum arbitrium concorre-
fupernaturalc: poftc adiunba gratia
re
cum
adiutorio
& auxilio
quia adiutorium
eilcollocatiovircittis accedentis
atftum pritnum
grMttM Dei
&complentis
quia,vcdicit Paulus,>io eo ,/ed
mecHm Id eft, non ego

:
folus
8c viri-
bus propriis, fed gratia Dei mccum inadiutoriu.

Er Auguftinus dicit Deum non eiTc adiutorcm
operantibus. Concurrit crgo iibcrum arbi-
CtnclufU
nifi
fdmijf tfi
D.rbtm.
rales
triumprr vtrtuicm innatam ad adus fupernaru, fcd neceftario requirit auxilium gratiz fu-
pecnacurali$,vr
hxc virtuseius
infufficiens,& in>
choaca compleatur in adtu primo per principium

rupcrnaiurale adiunfbum quam fcntentiam opinor efte Dofkoris Angclici ,
omniuro Antiqiiorum & tam mihi cerra eft,qullm dari tiberii
arbittium in nobis in ordine ad opera falutis \
quidqnid probat dari iibcrum arbitrium ad meritum,probat eius concurfum;quiaconfiftit in po:
&
&
il-
contra Gcn-
fnfficit
trgo oportet
necciTaciatn ad
voiuntatis
virtm in-
4. yiriiu intelUnm naad videndum diuinam ej/entiarn:

quod augtaiur ei virtm , ad hoc , vt ad
tcs cap.;4. in
turalis
ei
& hoc argumentHm virtHtitifitelUiliHt
aut potcntias
rute innata folitari^
fumpta
ne,non qu6d hxc-tota
iit
ex vir-
efTc
inopps
fufficientes
& elcuatio-
virrus agcn(h',aut vfus
ic applicatiopotentix obedientialis tanttim, fed
applicacio virtutis innacx
& ali^s infuf&ciencis
per concurfum adiundtum fupernaiuraiem
non
requiritur alia rcfponfio in fp^cic, nifi
quoad
qux
&
afTumit Cabrera dc inrcnfione
ca,
prodii-
îone habitus infufi;qux confcqucntia nulla cft. An tûal*

P
Ex hoc patetfextum , &c. Mouet dubium an Jh gaudiimo
beatus de fua,& aiiorum beatitn- heali dt frfRefpondet ptimo negatiue ; quia fccun- frui,(^ ali
rum iltriaf
dijm ordine charitatis magis tenetur diiigcrc poft
Deum feipfum, & propriam falutem;ficut rnagis
tcnctur euitare pcccatu proprium quam alicnu.
Refpondet fccundo magis intcnfiue diligere
propriam baatitiHlincm ; cxtenfiuc ver6 magis
rque gaudeat
dine.
diligere beatitudinem
fcilicct
maiorem aliorum
gaudebit de quolibet bono in
aiiis
qui^
bca-
tis,& de exceffu cuiuflibct.
G H O L
V M.
Ter denarmm inparaboU Matthxi , Patres mtelligunt ijitam teternam, Creg. hom.
1
6.in Ezfchiel.Na\ianzôrat.ÔiAugufi.hornil. ^^.de^-verb.
uin.Q^ in tUum locum , 'Tfbi etiam Anfelm, Chryfofl.
alij.
dom. Hieron.
l. contra lo^
DoSior etiam exponit de ef-
ftntia diuina,fedin idemfere incidit.
10
t) argumentailiiusquxftionis. Ad primum,qu6d finguli rcclpium {Ingulos jld argii,

/jL-dcnarios , &c. Dicitur quod vcrum cft
cxponitur dc vita zcerna qnam tjuafi. j.
quilibet accipit. Aliter cxpono , quod illc dcnarius cft cflentia diuina , qus cft idcm yidt in yt
obicdum omnium bcatorum , 8( datur omnibus fub xqualirationc , quiainfinitacx d i.ij.i. (Sr
tLi^.^.i.
partcobicdi.
In prexed,
&
Ad fecundum dico,qu6d omncs
illae propoHtiones funt truncacx: aducrbium cap.de

fukhabcat participium , vcl vcrbum, fcmpcr cft truncata locutio , fiuc incon- fiant.
grua:fic eft propofitio hxc in propofito , qui intclligit rcm alitcr , quam cft , fallitur:
hxc cnim alietas potcft poni circa adum iniclligendi , fic cft propofitio falfa j quia Intetligls
cnim
nifi
&
omnis intcllcdus crcacus intclligit rcm alitcr,quam cft,quia intellcclio cft accidens, rcm.aiirer
intellcdus autem potcftcflc aliqua fubftantia & fic non cft propofitio Auguftiiji aoim cft
:
aliaab
illa
Philofophi,-^ eo,quodres efiyvelnon
poni circa rem,quz intelligitur 8c

:
Sc0ti
Ofer. Tem. X.
Ciq,
eJl,ofatt
didturver^^velfalfa. Poteft
iotcUcAus fi regi
aiitcr inte|}igit,
etiam
quam fii,falÛW
fatlitnr.
expUcMitr,
652
fum
fecundiim hoc illud
intclligit ,&
rcm aliccr quam
tcUigit
modum clrca obic<flum,& fic,qui in-
aliter dicit
non intelligit cam nihilominus tamcn vnus
cft,fallitur,quia
modum intelligendi aho.
potcft habcrc clariorem
Ad aUud dico,qu6d non eft par fruitio,nec par gaudium.ncc ctiam par amor concupifccntiac.nccctiam par deleclatio fcquens
hcet enim
pari afFe<ftu. Intclhgit crgo Auguftinus extcnfiue,
debit de quohbec,& dc omnibus
rnMMPKTAHl
32.^
\
^
Tg.
in ordine.
&
rabola.
Ad fecundum
Adpti-
C H O L
de paribus , non tamcn

quia quihbct gau-
ex di<flis in
"*"'" P*"* refponfio hic in litera,
principio huius
auxftionis, vbi declarata eft
huitis qua:(lionis,
efl paoa-
D'MrgtmentailltMsûdftionisyS)CC.Sc\\\cct
JL\.quintx quxftionis
fit
intcnfiue
dc quibus ahus gaudebit.
I/ ^*
C/
non
&
tertium patet ex htera.
V M.
Kefolait tertiam quxfl. qu e/l yltima totius oper^s. Si teneatur dotes
ejfe qualitates,
erunt inaqualesfemndum diuerjttatem meritorum \fi yero impaffibilitajfit extrinfeca

Dei manutenentiay yt diSium efi d. praced. quafl. 13.
fubtiHiaj fit Dei decretum de
non concurrendo adrefifiendumpenetrationi^yel de eafacianda ad nutum
Sium
efi ibi qUie.fi.
G.nuUa
'
Deci/ie q.
ftxtt,fufe-
rwru.
vt di-
Similiter refoiuit de tequalitate agi-
erit in eis imequalita^.
litatesyiuxtavarioj opin de eaibiq.i^.declaritate yerofi
ûo
beatij
efi
tantum perfeSiftscoloride
ibi
conBatpoffe effe inaqualem.
Dtcrtiamqu3cftionem,dicendum quodfiilhxbeatitudinescorporis poniatuc
11
jLVqualitatcs abfolutse pofitiuac, lunc cruntinacqualcsrquia fiueperficiaicorpus

fuumcx rcdundatia animac ad corpus,fiue a Deo immcdiateidifFerut tamcn fecudura
mcrita quia merita funt inacqualia.ctiam cum bcatitndo animarum fit insEquahs,illae
^JualJtaccs crunt inaequalcs. Si autcm impaffibilitas eft folum poflibilitas non patiendi
corpus paflionc abiiciente a fubftantia,Deo pracferuatc.vt vifum eft prius,& fi fubtihtas cft poflibilitas cflcndi corpus , cum aho corporc pro libito voluntatis animac fuacj
tunc vidctur dc his quod non recipiunt inacqualitatcm : quia omnia corpora acquahjgj. prjefcruancur a pafllonc
& acqualiter pofTunt cflTe cum alio corpore agilitas veri
poflTct cfre acqualis. Si vero cft fccundum
fi cft in corporibus qualitas proportionis
quod proportionantur virtuti animx,& illa potcft cffe inacqualis,fic i(. agilitas.De ciaritatCjfi cft tantum perfedus color in gradu pcrfcdo,non eft dubiii quin fit inacqualis.
Ad atgumenta duo prima proccdunt dc impaflibilitate , & fubtilitate patet ia
corporc quacftionis quid fit diccndum. Ad illud in oppofitum de clariiatc,concedo.
:
An dotes
corporum
glorte/orS
fim
in-
dûalts?
Tn HA
r KJT'
n rrn
COMMENTARIFS.
M
-hA
34
Ai tntUm
qutj itntm.
'
A D
ttrtiam qudjlionem
J\ tcnia
eft
in
ro>^
Scc.
hoc otdine,
Nempe
licet
fit
ciaritas pofTunt elfe insqualia.
obiicies
quac
q.omodo
quales in omnibus
Refpondetur.licct
fexta in
ordincreliquarum. Kefoluit hanc quatftioncm
aequalis,poteft
breuitet cx diitis cjuiflionibtu vltimis
ritis
inquade
difi.
45,
dotibusdillerit.
ficut
htatibus pofitiuis fuperaddiris, fiue rcdundantibus ex anima in cotpus , aut a Deo produl:is di-
iccundum merita.Quod
fi
impoflibi-
merito
rum
Sic ergo
iuftificati.
fecundum
det
talis difpofitio
cendum de
fubtilitate
, fi
omnibus
confiftat in afliftcntia
Dei ad voluntatem beati,vt

alio corpore,eflc fimiliter
poffit cflc fimul
cum
xqualem. Agilitas vc-
S
eAdprimam
ver6 ipfa
virtuti Sacramentr,
omnia merita beato,
fiue plura fint
fiue
fit
omncm fuum gradum
correfponconfequensincorporc :qu6d
indiuifibilis , non infert quin fit ex
pluribus caufis
maxime mot alibus quarum

,
in-
tuitu collcdiuc datur.
C H O L
V M.
quaft.qu^ efiquarta huius^declarat in quofit intequalitas pccnê damni,
ef îdetur totam inaqualitatem

tionem meramyhique
ejfe
eius reducere
adnolitionem
atque adeo ipfampriua-
aqualem. Itafequuntur Dociorem Angles.q.de facr.poen.
^lt.dtff.^.Baffol.hicq.z.a.t.pr,etereaDo5iorz.d.^'j.q.i.%.Exifta
.Ex
&
pauciora.ficucinfluunt in ipfam glotiara anims,

cui
dicit in
&
influunt in illas cjotes
& idem di-
xqualem
efiPecStus fit indiuifibilis,
meritifque Chrifti,etiam correfpondet primo
htas non fitqualicas fuperadditajfed confcruacio

rei,e(re
$5
obUciio.
correfpondereidem pluribnsmegradus primus gloriae , qui dcbetuc
conucrfioni peccatoris,
Refpondet ergo dicendo.fi confiftuntin qua-
ftinguiatur
poflit priores
exmcritis imparibus.
faluari
cire
ifioidocet priuationes fecundumfe
non
dicere magtj^nec
.9.^
art.
quodi.iS.ar.$.
minusfed eas
effepeioresy
qttd
^'^"'fi''
Diftinaio L.
Qujeftio
65?
I.
^Mx melioribus reSitudimbuj fpecie^nêlnumero ^riuant:0* infr^ adfecundumy
ait pri-*
uationem
^ hanc
ejfe
maioremy quia priuat maiori bonoy ijelquia maguinuoluntaria
opin.de ^qualitate poena
damni in omnibujyten^t Alenf^.p.q.p.m.yD.Bon.^.d.ti..a,i4
q.t.yafq.\.i.d.\oo.c.yC^ îcitans.Duran.f^ Palud.jlJJor.tom.i.lib.i^.c.i^.Oppoftum

tenent Ktc.ar.hic ar.yq.ylt.Soto q.vnic.ar.^.Suar.tom.j^.diJJ?.it./eSi.7..ybt
modumex-
pltcandt DoSiorii fequitur ffidtacito eiuj nomine.
'
I&
Dpriniamquacftioncmconccdo, quoddamnaticruntmifcfi.mifcriafcilicct
corporis,& ita cft duplcx mifcria; ficut & bcati funt bcati in anima
x\.anima:,&
& corporcmifcria aute animz c(l in duplici poen'a,fcilicct damni,fic vcrmis.Dc pcxna
damni dico,qu6d non
^'^Jfi'<h
^J"'""''
folum carcntia,quia fic non cflet pccDa,fcd carcntia cil boni QuUpm^
quod dcbct inciTe i non boni rcmoti, fcd propinqui: nadamaii
c(l
apti nati inel]'c,& conuenientis,
ncccumhoc
totocfrctillacarcntiapoena, nifieiretnolita: &idc6oportct
carentia inuoluntaria:fic
quod
fic
autcm potcd dupliciterintcUigi inxqualis prim6,quiacnec

;
carencia inxqualis , quia inzqualitcr ordinati ad beatitudinem , quia ad alios
& alios
gradusbeatitudinis. Similitcr potcd cfie inzqualitas inuoluntaria,quia magis vcllcc
minus bonum fuum , quam alterius.

Sed qualitcr erit illa inzqualitas in ilfis ? Dico qu6d cfitfccundum inzqualitatcm Paena tlS^
culpz 5 quia qui habet grauiorcm habebit carentiam maioris boni ad quod fuit or- m quomoda
dinacus. Probo,quant6 adus clicitur cum maiori conatu tanto dcbct habere maio- '^M',
rem rciîtudincm , & per confcqucns , tant6 maeis dcbct ordinari ad maius prz-v"' ,?
mium qui ergo graums peccat,priuac lc maiori bono.& uc paicc lccundum primum ^^' ^^^p^
xnodum quomodo potcd poena damni cfic inzqualis.
,
Ex alia partc,quant6 ahquis grauius pcccat,cant6 magis dimittitur afFc(5lioni com- ^^ olHi*modi ,&priuaturafFcdionciuftitiz:& per confcqucnscritmagisnolcns pcccatum e/Kmuinfuum inquancum eft caufa poenz crgo magis habcbit de nohtionc , qu^m alius, ^Mit/ir^fr
quant6 magis habct dc afFcdionc commodi.
/'* '^f*,
Contra, fi
ille,
qui
fuit
maior pcccator , maîs
diligic fe
& fic
magis
triftatur
de
damno fuo,tamen quantum diligit fe magis delcdabicur probo, fi talis magis dili-*
git fc & voluntari^ opcratur circa fc vt obicAum diIe<ftionis fuz, vc puta circa obic,
Cium bcatifiimum, & fic cuncaliqua delcdatio cric in eis,quod cftinconucnicns.

Rcfpondco fi quilibcc damnaius, & przcise Dzmoncs pofTenc ftarc iti quicta co- ^*""*
gnitionc fua, & dilQtflioncfuapcrpctua & non dcterminarentur ab hoc, vcl ab alioj
f
'*
',
*^
&
rcputarcnt fc beatos bcatitudinc naturali,

ide6 in cognitione fua maxime quicfcc- fî^cm
rcnt j
crcdoqu6dquiaabhocimpcdiuntur,quod eftcismaxima poena.
iÂmnatU'
Et tunc ad rationem diccndum,qu6d nullus potcft ftarc abfolutein cognitione,& ralem,ûU
confidcratione fua fcd tantum , vt cft tcrminus cuiufdam altcrius,fcilicet infcriii,vel pefnnt fi.
&
carentiz,vcl priuationis tanti bonicommodi ficut infirmus confidcrat fc,non tamcn

dcleclatur,quia non confidcrac fc, nifi vc cft tcrminus concupitz fanitatis, qua carct ,
:
quam fi
fe ad
obtincrc non potcft, ampliiii criftacur,& punitur
habendum
roris&
-^
quod nunquam potcrit habcrc
MMEN TA K
FS
DprimMm jutftionem conctdf,icc. Suppo-
* nit
daronatos puniti anima,
&
corpore.
Duplex autem poena eft in anima.ncmpe damni,

& vermis. Dicit pcenam non coniiftere in nuda
carentia nifi
l>tttt*ft
Tsvt
tia
fttM.
ixdMplHr
far.
tri-
"^f'^-
t vcl
""fi'
"^^^^^^
& tunc dico,qu6d diligcns fijer^titnt
illa
dilcdio cft caufa moc- ftMre.
Duplcx auiem
ptxiiis
poteft eflc inzqualicx duplici capitcoriri.nempe quia
^* vtroque patet efle inxqaalitas pcrn:qoia g,,^,

qujgrauiuspeccat , priuatfemaiorirediciidin9, //rttr
&mcrito,ad qux per legcm vocatur,& qua funt in^wU"*
*"*
roedia acquirend* glori;ac proinde etiam con- '***
fequentet fe priuat gloria , qu ali^s correfponderetjmagjs etiam dimittitur affedioni c6modii
Sc priuatur affcftione iuftiti*, qux cft fccundiiin
redam ratione,& confequenter erit magis noli
peccatumexquoincurrittantumincommodum.
Contrk,fiilU,ie.c. Obiicit
contrahunc fecuq-
ordinatur vnus ad maius bonum , quam alius :

vtl quia etiam minus bonum magis dcndera-
dum modum
lem pcpnz
poteft crgo crcfccre ex natura habitus exce^**""*'*!"** priuatjvcl ex velicmeniiori z(ka vo-
commodo
triftetur
'""'*"* circa volitum,aut nolitum. Plures enira

magis triftantur circa perditionem minoris boni,quam alij circa perditioncm boni maioris , vt
auarus magis triftatur cx paruo difpendio,-qa^na
libetalis ex raaiori.
etiam fequetur in eo maior dclcdatio de feipfo,

inquanium feamat magis , quam aliquod aliud,
tur
ffitt
fit nolita,ide6que dcbet elTc carcninuoluntaria j quia debet effe carentia boni
*"
/tT
triftitiac
C
^
yj^^**
aliquid
*Pfi'
Scofi Oper.
Ttm.
JC.
quo
37
dicit rcfultarc inzqualita- OhitSi.
inde fcqui quamuis peccator ex in-
prxdominatur
quia amat
cx
magis
afFcdlus
commodum
quant6 magis
in
eo
commodi tamen ind

:
fibi,vt fini cui.
Refpondet damnaios non permiti/ in quieta,
& ftabili conCdcraii6n fbi
vt aliit //* dixit

I
dc
Kt^m^
Lib.IV.
654
Damnati
Sententiarum.
dc his poenis in rpecie,& refpondec ad lationetn

quoddamnatinonpermittuntut inconfideratiod *"'>"'fi vt funt lerminus alicuius adiacentis noli-
ducicdamnumgloria:correfpondencis;quodconfiftic in priuacione illius gloria: comroenfuiata

ipfi in fubftantia,& gradd. Et hoc modo crcfcit
priuatio quantum ctcfcit in gradu ipfa gloria.
Hincexcluditurmodus , quo Gabricldcclarac
hunc cxcclfum priuationis , & poena: damni rcf- Modm duedi quorHii4tm
pe6liuc ad graciam , & merica, qua: ance lapfura
riiiiiiur .
fuerunc quia hic modus dcftruic conclufionem:
fi enim. quis habens plura mcrica , & peccaret
"*" ""i^Z'
^re^taiHi
ejptiHui
ti,vt inferni,aucignis, aiucarentia: beacicudinis,
feenM,
commodi ncuc infirmus confiderat feipfum, non abfolutc,fed rcfpcdiuc ad fanitatcm,

ic boni
qua
caret,
& quam
dcfiderat ,
&
quant6 magis
concupifcic fanitatem,tant6 magis fui conHdera-
cum carencia eius eft ei caufa doloris. Vide

qu latius circa bzc dida func. diftinl. 44.
tio
qMft.
i7
Ctncfu/tn Ah
aliit ttitttur.
Z.&
finalicer
Conclufionem pofitam dc ina-qualitacc pocn

damni,cenenc Abulenfisi 15.^1/4. fupplemen-
cum
Gabrielis in^dift. ^J^(}HAft.
}. art. ;. concl.}.
&
quod videcur inconueniens.
Secund6,quia mericis inazqualibus.correfpondec

prxraium efienciale inasqualc:ergo eciam peccatis inxqualibiis pcrna elfentialis
inxqualis
damni. Tertio.quia maior c(l pcsna damni quam
&
fenfus:;ergo dcbct crcfcerc ex peccato maiori
InMUMlitiu
ptcnA d*m:J
vndteonfur'
/>.
catum
in priuacione: quia eciam auerfio peccativnius
fucrint,
""''"^ auerfioncm alterius , licct vcraque confi^^^ >" priuacionc. Deinde , haec priuatio eft moralisquantum adrationempoenx:quia fupponit
debicum in voluncace refpetiuc ad gloriam , inquancum per voluncacem anceccdciicem Dcus
ab hoc pcccacOjcft pcr accidens,ficuc erac per accidens talia praeccfli^fe. Pcena ergo damni eflencialis explicanda eft mododido, ficucfolemus
tnediantelege,vocatione,aliis mediis ordinauerit
loco tradncur.
voluntacem creacam ad gloriam per merica acquirendam. Vnde.priuando fereditudinc*multifaria operum,priuauic eciam fe per eadem p^ccata gloria in gradu proporcionaco iliis meritisj
quorum dcbitrix erat voluntas in otdine ad gloriam acquirendam in eadem proporcione liccc
crgo priuacio phyfica xqualis fit in co fcnfu,quo
tollic fimpliciter gloriam , & in omni fuo gradu:
Obiiciunt alij,vt Durandusi 4.</.44.& Paludanus eadcm tj.i .concluf.i. Capreolus f. 2, art. 3
alij,quos citat pro oppofita fentcntia Scho-
rcditudine
dum gVadum
fl.Jtem,paenam
nit tres
"
d..44.^1.
Vndt in*
Vndc
ma-
fufcipit
&
in propofito
non
fo-
aptitudo
ficut
&
damnum , quod pcr

ncgatur crgo minor ,quia
debitum
proximum
non in
beaticudinii cxtendicur ad ipfam
illius
fpccie
tantum.fcdetiam ingradu,& indiuiduo, (iccjia
adeandem (ub his raciouibus excendicur,& diftinguitur a priuationc in fpecic perdcterminationem fuperadditam.Reliquae obicftio-
priuatio
nesfacilc ex
depeccatis
di(5tis
refoluuncur.
V M.
nonpropterDeum,/ed quatenus priuant
inaquatemiquatenHs maqualiterimmutahit potentioj. O^poifla
inaqualitas erit per in<tqualitatem ignis comburentis in fi,
illa
intequalitateper alium modumpojfibilem eiycuim iudicia
abyjfiij multa:,cuifit lausMoryyirttfj,gloria,per infinita fieculorumficula.
Amen.
TAE poena vermisdicojficutdc prima cnim pcena vcrmiscrit quacdam

& continuus rcmorfus confcicntiae,& pocnacrit inacqualis,ficut
L'
:
ftitia
triftitia.qua nollent
\\t
eis
bonum
eis
mala paci.cft eis inacqualis,vt diftum etkfitpra, inquantum tolcommodi dc cnim hatcbuntrcmorfum maiorem*vcl minorem.rc-
ûaniat
ab
tri-
illa
ifta
paia
Rejjionjit.
qua: eft
;
n*9
m*-
niii.
priuacio fecundtim racio-
illa
peccatum incurritur
C H O L
<-uelm applicationefvelfine
funt
non
fed priuatio
1'riuatio
fufcipit
priuacio cocalis gU,fir mi-
inaqualemyfecundum inaqualitatem culpa:de quofuprk .44.
ignti ejfe
modes dicendiy an
actcndicur
priuat peccatum,
ejfe
fic
35
Ohitaio.
&
fibi commenfuracum gradum gloria:,& ficut peccatum opponltur direde ipfi reditudini , ita in-
bono commodiy docet
eft,vt lalia
vt caufatur
ne m,feu oppofitionem in fpccic , fcd ctiam cppofitioncm in indiuidtio , qua piiuat gloria ,
vifione commcnfuratare<5titudini,quahic& niic
*imd ih- fentcm,cui opponitur peccatij quod committit;

ha:c autem reditudo,qu2 hiciS^ nunccxduditur
per malitiam oppofitam & dcbetct efle habec
efi trtflltia
eoram proindc
quod pocna darani
fedior.qua priuat.
lum
,non folum in fpccic,

fed in indiuiduo;voIacas enim debitrix cft hic Sc
nunc vt operatur , opcrari fecundum regula prat-
V(xnamnjermis.,cfU
vifionis bcacifica:
qua: debcrcc incffe,& fccun-
hoc tamen per accidens
gis,& minusjcrgoneque inxqualitatcm.

Rcfpondctur.quod priuatio in fpcciein rationc damni tanto maior eft,quant6 forma cft per-
rcdlitudinis
& damnum
&
liaftcs
tancae gloria:,quaca exclufa cft pcr dcmcrita.fublata
finale
cciam explicare difterenciam inaequalicacis inter

eadem fpecic pcccata , aut ctiam diucrfa , vt fuo
n,H,
nunquam
fequeretur talcra
mdtiplicato. Quarto, non obftat quod confiftat
tamen priuatio moralis non erit xqualis ficuc

neque debicum aequale eft. Accedic quod hzc
priuatio non folumopponicurgloria: fecundum
fpecicm:fed eciam gradum pcifeclionisîca vc fic
vtr^
mcrica
&
Offtptit
&i.
Videancur aliJ,quos cicac Scholiaftes.Racio conquia poena damni in paruulis,
adulcis efiec eadem
>
habere maiorcm pcenam damni,quod cftabfurdum. Diftinguenda igicureft pocna damni eftedci.ilis a pocna damni accidcncalis qua; diftindbio
fumenda eft non ex ftacu , qucm habuic damnacus;fed ex prxcifa racione peccati,& caufac damnum,priuando diredc ipfa rcfticudine , qua: deberec ine(rc,& confequcncer gloria corrcfpondcnce illi rcAiciidini, & hsc e(t pana c^fencialis
damni , quae confequicur per fe ad peccacum. Sccunda pcena eft accidencalis ex ftacu viacoris
pcccantis finaliccr,auc non rcfipifcentis fi is habuic plura merita,& gratiam,ea amittit per pcc-
Almiinuscap.vltimo,moralium.Cuiicl.art.^.dub.i.
clufionis e(l
pcccaco lcuiori,quam alij,qui
h.abiierunc graciam
}.
ifti
cundum
Diftindio L.
cundum proporcioncm culpx
Quceftio
de peccato grauiori
ficut
65^
I.
infligitur eisgrauior pccna.
quxras,vcldicas,qu6d H\i lunt xqualesm naturahbus,inxqualcs tamcn in conapeccandum ergo debetur eis pnena xqualis propter xquajicatcm in
Si
cu voluntatis ad
minorem conacum. Refpondcojficut '"/''*

debeatitudine nonenim eftxqualisbcatitudo proptcrxqualicaicm in natura- 9'^*."""^"*
libus,nec propter xqualitacem boni aclus elicici led fecundum quod cft maior co- ^*,".*
nacus inhocquam inillo/ecundum hoccftmaiu? mcricum,
maius prxmiuro '.fic p^rte voi%in propoficojliccc voluncaces pcccancium,& aclus fucrinc xquales , non camcn xque ta:is foni
fuicin cisculpa:quia non fuit in quolibct xqualis conatus in peccato , quarc nec w /////ff*
* comaufui
xqualis poena in punicndo.
*
De pocna ignis dico,qu6d ignis immutat fenfum,& mediante fcnfu immutat ap- V*y>"'
petitum fenfitiuum,&mediantc illo,voIuntatcm,8c incqualitcr obic<5lum poicftefic.
^t^rSi^r'
Sed critne ifta inxqualis imrautatio , vel quia ignis in fc eft inxqualis,vel quia corpo- ^^,7.
naturalibus>vel inxqualis propter maiorem,vel
Jitpra
&
1 y
immutantur ab cis?
(ûomod*
illa corpora damnata crunt finc motu locali,ita quod non mouebun- <'*' "
tur de loco ad locumjtunc afflidiua erunt inxqualia:& hoc eft rationabilius,qu6d fint ^T'"}'"*
inxqualiaquamxqualia :quia fic (unt pauciora miracula indamnationc corum fi^*""' **"
cnimeft affli(fliuum xqualc, &tamcn vnus minus,& alius magis punitur,erii ibi per- ,^ ipfi
petuum miraculum. Siautemfuntmobiles,& transferantur de locoadlocum tunc iani, erit
polTunt transferri de vno afflicîuoin vno gradu, ad aliud afflictiuum in alio gradu,fcin*ejHnlii\
cundum illud lob Tranjibunt ahacjHu niuium ad calorem mmium, Vel fi erit xquale,po- tnpUctter.
ra inxqualiter
Dico qu6d
fi
teft
dici,qu6deftcis intrinfecum afflifliuum eorum.vcl pcrpctuo contiguatiuum,
modo de Dxmonibus
cut conccderctur
quadamaudoritatc, qux
& ad hoc
vidctur efle Aug.
:..dc Ciuit.
fi-
Non ejl negandum.

^ Adargumentumprimum dico,qu6d^ratione habitus,quem negac priuatio.npn eft
maiorvnaqu^m aIia:fcdracionemaliti^,&maiorisboni,quud priuacpoteftcflc maior
quia priuatio maioris boni. Vel poteft dici.quod eft in^qualis mquatum inuoluntaria.
cap.i6. in
16
Ad fecundum
Ad icrtium dico quod fecundum iuftitiam di-
& fic cft de
pcena
^"
*^'
&
huic, cft
dari
fu-
p'^"^*^-
plusdebono.fieft fimpliciter magvsbonum,

tamen bonum fimpliciter , maius bcnc potcft
peiori
huic
fi
Attnrg.
cjy*ft.'*
ftributiuam
:
^^'
incipit:
fic
patct refponfio.
non potcft dari

vcro non cft bonum
'^P'"^**'*''
Dci
in propofitb.
Ad vlcimum,nego qu6d exccfTus in pccna debeai attcndi fecundum
quantitatcm
extcnfionis quia pcr fe culpx corrcfpondet poena fecundum intenfioncm,fccunduni

:
iuftitiamdiftributiuam.
Vndc( ficutdixifupra.)Dcus
poenam
poflct infligcre
quam qux fi tantum pcr momcntum duraret, fufficientcr tamcnpuniret
ali- piji,^6.
pcccaiuro:
ncc fortc duratio pocnx cadit fub demcrico,ficut nce duratio bcatitudinis fub merito,
fcd ratione
^.4
ififin.
& 4y
s-^*
liberalitatis.
Et quandodicis5qu6d grauitas acclpit cxtcnfioncm in peccato, quia fccundum infinitatem,& fecundum hoc correfpondet pcrna.Dico quod peccatum non dicitur infinitum,nifi quia fcparat ab infinito,
lis,& tanta ef\,quanta cft bonitas,
non quod
formalitcr malitia
qux nata fuiffct
incfTc
illi
aclui
tascircunftantiasfuiflrctclicitus: fcd hxcnonfuifTetinfinita,
nec
fit
infinita
quia
fccundum
, fi
ta'
dcbi-
pofTibilc fuifTct cfTe
pro tanto,quia coniungit infinito. Hoc patet de fide ad Pcirum circa

mcdium,& ide6 pocna durat,quia peccatum in cis durat-Vnde dicit iPetmanente in eis
iniujl* affefltonis malo , ptrmanet tn eu tufi* rtirihuttonu damnatio , a qua nOS cuftodirc df
infinitam
nifi
gnetur,qui
r
40
"
cft
bencdi^tus in fxcula fxculorum. Amen.
'
Ai
'
'
..II.
^ EH T A R
yS.
Eft reciindaconclu-
l_-/fio .inquadocct poenam vermis eiiam

dtpmnvtr- f^c inacqualcm : quar confiftit in triftiiia
cx rcraorfii confcientix ,
peccatorum inquant6m
t.Ctmclupf.
&
bonum commodi: quo maius autem
commodum
fuit,quo priuat peccatum, eo maior
erithzcrriftitia.
Vide qus diCtnCam
in fupc-
riori conclufione.
0U*ai.
MMhur.
Obiicit prasterci contra hanc inxquales cflc

damnatos in natutalibus:& tefpondct qu6d hxc
pocna non fcquirur ad naturalia , fcd ad demcii,
ficut
'"''* rcfpicit
aUas/MpM
dixic de inaequalitate glori
pocnam.
,&c. Eft tcniaconclofio
4^^
inaqualis. Harc eft conclu- J-Cw/n/.
/)*;>arn4 if/i^<i/r#
qnod h jc pana
(10
(nim Dci pro-
proportioncnn mcriti ad gloiiam,
Si dcmcriti ad
T^fâfw^fmw.&c.
tollunt
ex mcritis inxqualibus. luftitia
fidei,quam
fupponitur.
lit
altils
probauimus
Modumautem
d.^^.tf.i.
docet in
quo h^cinzqualiias cxpartc
& hic
litcra
cx
afni6tiui,& cx par-
rcpuqnantis voluntatis pofTit confifteie.

.kdargHmenta. j4ipritnMm,&cc.\\oc cîtgn- /iitfgnm.
menium,quod iam folutum cft in primaconcln- m. Adfrite
fione.dcpriuatione.An poflit
efte
maior.aut mi- *"'*
nor:dicit rationc habitus in fpecie
non clle ma-
maiorcm,aut minotcro,vt comparacur ad bonum maius, aut minus,
iorem,auc rainorem;fed
cflc
I 1 i
quo
quo
V.
Lib. I
656
priuat
in iudiuiduo fcilicec
quz
Senten tiarum.
folutio
quadrat didis.
Ad fecundum patet cx didlisrQubd ignis non
dinit.
Cn idem oinnium quancum ad applicacionem,

cruciatum,& cormenca,qux exigentibus peccadiuerfaerunc.
tis
QbieSi.
& maiori in infinitum. Oppofitum
fequitur phis habcrc de bono.

petit lilam difficultate.
Prima conckifio.Tam poena damiii,quam fenProbatur quia pcccata funt

inxqualia , & diuerfis panis de fado puniuntur
maioramaioribus,minora minoribos:fed fi qo^libec elfet infinita, non poflet hxc difparitas rc-
Idem
paiec de vttaque.quia ne-
eft
concra
Almainum
trail. }.
docet prsfa-
cus auchor,nempc peccacum mortale
pacna,vt quacunque finita
ipfum
adhuc exmalitia maiori dignuna
fic
&
maiori inmfinitii fyncathegorematicc, Probacur f^j^,/,.

conclufio:quia maliiia peccati mortalis quaiKum
ad aucrfionem,& conuerfione
aiias fcqiieretur
finita
eft.Secundo,
quod peccata mottalia
poena punirentur
aequali
auc debetenc faltem puniri.
quamcunque poenam
li.
Dcinde,pcenaquantumcunque magna.non
confiftit.
fufficicns fatisfaccrepro peccato mortali.Tcrti6,
Obiicies, tam aucrfio,qukmconufrfio in peccaco mottali dicunc maliciam infinitam : ergo
cftinfinitz malitiae :efgo.
dcbctur eis poena infinita.

Refpondetup negando antecedens>
Obiicic aduerfarius peccacum mortalc exccdcr
a^
infinitam in rationcma- obit3iinii.

eft
Ad ptimum , refpondetuc quodcunquc malum culp3e,etiam vcniale,e(re magis roalum quam

ficpcena; neganda crgo
Obiicies .fecund6:Si poena fcnfus debita mortali eflcc finica, fequeretur poenam fenfus dcbita
confcquentia.
cft ifta
Aifrimutn.
RtSptnfi.
Pcena vc malum nunquam adaequatur culpa:

ctiam veniali , vt habec rationem deprcffionis
^**?**'
peccatoris,& punitioniseius.fic adiquat pccca-
mulciplicaca
cumquancum ad hunc eftcaum , & prdportio- ^fû^

ncm requificam peciufticiam vt tanta finccot-
litiam infinitam, quia terminaturad infinitii ob-
mcnta eius,quancum in deliciis (e glorificauic.

Ad fccundum Quidquid fic dc ancccedencc,
ncgacuc confequentia ,quia ordinaca eft non in
iedum , ergo pccna
fatisfadionem,fed in fatifpaffionem
abfucdum ; quia venialia quancumlibcc

non xquatur in raaliiia vni mortali:
ergo ncquc poena proportionata. Deinde,faltem
odium Dei quantum ad conucrfionem habet maeft
i debica debec cfic infinica.
inftans, debccur pocnaaliqua:ergo ci
horam poena maior
Ad primum
vnum
poena
Ad
cercium
malitiae;
diuerfo gcnerc
ncgaudo fcquelam;
negacur peccacum
quamuis non
,
ncmpe
per adiedioncm partis
mortalc cx vcniali
partis ; fcd cx natura
&
di j potrc azquari has poenas.Ica Caiet.^.88. .4.
pecpetuicatis
Conrad.<r/.j. 1^.87. Dutand.iw ^d.ti. cique fauet
quia femper continuatuc peccacum
D. Thomas
potcft
vbique infinitam ncgat

elTediftantiam ihtcrpcccatummortaIc,&vcniaIc
quantum ad conclufionem , & quantiim ad poe<j,
ij.art. 5.
nam dcbitam
ipfi,quaUs eft poena fcnfus.

Si fecludatur ergo poenarcmorfus,fcu vermis
confcicntix, poftijnt xquari,quanturaad intcn-
fidei fiipra
pctit difficultatem
qu6d hoc damnum
cui adiungi
incurric iuftc,& fccun-
&
prcftbr cxpcditioncm vrgct;plura rcliqui,quz in

in fuperiorihac qua^ftionc propofui ttaftate,
&
bus infinuaui. Scd huius laboris
&
propofiti
filum excidit tcmpus.cui parcndum crat:praemiffa in alium locum rcfero,& potiffimum de pocnis
mor-
adma-
paruuIorum;qua in rc non pigebit Lcdorem

adire doftiffimum traclatum Jlluftriffimi noftri
Tuamenfis Archiepifcopi in Hibernia , Fratris
Florcntij Conryo, quem pro dcfcnfionc Auguftini fcripfit. Quxftio fpcdat ad dift. j 3. fccundi
commut^cm
ancorrcfpondeat fingulis inftantibus
diuerfa bonicas,auc
46. caufam autem huius

,& hic ex Grcgorio,
infinitam intcnfiue.
,
difi.
oftendit
Sanilorum Patricij , francifci.Antonij Ifidori , & omniuni ciuium caclcftium breuitatis gratia,& feftinationis , quia im-
Iiti3m,& pcenam.
Ad aliud.ncgaturodium Deihaberc raalitiam
illic
Ad vltimum
probata
fanaiffimae Virginis
quantumlibct intendacur in his alterum extrcnium ; non aquiparat alteram,quiafic tranfcen-
dc merito
refponfionis
di^m legem Dci?quamaftccc Auguftinus, i.defid.

comra Manichttos cap.i^.
Hic finir pet Dei gcaciam Commentacius in
Quarcum Doftoris ad gloriam ipfius Dci fit,
fionem incendij. Sed melius negatur cx rationc
talibus,& vcnialibus contingit, quantiim
illius
oftcndic perpecuicaccm poenac'; quae cft vericas
iam di(5la,& exemplis lucis matutin,& meridianae', vir*i

& pueri , vifus no6lu2,& aquila:,quia
dcrct latitudincm fui ptoprij cxttcmi,ita in
Scntentiat um, vbi de ea Dodlor.
prxmium.
Laud Deo.
Adfectm'*"'
cffc infinicae
fieti
tnlit,
licec illa
& dcprcf-
intclligatur crcfccrc in
fua,& genere hoc habct.

Subinde Dodor ad fincm
quia
fionempeccacocis.
quod durat
& confequcnccr
refpondecur
poena fit finica , camen eft altcrius

A.ii.
racionis, i poenadebita vcnialibus mancncibus
incca latitudinem venialium. Aliqui concedunt
foen mor- quantiim ad acccbitatem , & intenfionem incennilit diuer-
dignum
rc
infinica,ficuc inftancia infinica func.
fM.
ita
& poflibili daca,
mini debetur nifi gloria finita:ergo cius priuatio

ericfinita. Itcm , quicunque dolor caufatus cft
finitus ergo &.pgena fenfus , qua in hoc doiorc
p<r
^ ve-
moraiium,
cap.icf.cûi
cftc
Terci6,peccato moccali,quod durac pcr
44
4j
1. Ctuiiufio.
non
quod
i.OHelHo,
non
partem negatiuam adftruit. Explica- prnam noa

tur conclufiojcuius fenfus eft,panam finitam in ejfe infinit
ratione punitionis ita commenfurari peccato fy'"'"^'^*'
''"''*""
mortali , vt illud non fit dignum maiori pocna,
venialibus faltem multiplicatis ^ciTe zqualem,
x.ObiefHt.
&
infinita
Reônfio.
finita
-^^/mxOT, &c. Refpondet quod pccna liccc

fic bona, came e(l mala damnacis fecundum
afFeftionem commodic.-equiuocat ergo ratio:aliquid enim in fe bonmTi fimplicitet , eft malum
huic. Vndc fi peior habeat maiorem poenam,
periri;crgo,&c.
45
fyncathegoremacicc ctiam
in fe
Toena finit fus finita intenfiuc.
OhieHio.
Secunda conclufio:poena debica peccatb mor-
'
u4n poenajit infinita
int*nfiui.
duracionis.
tali cft
Vhimumargumentum
41
Refpoudecur non corcefponderc , nifi tocalc

przmium,auc poenam adlibus quae feruaca proporcione diuifibilis eft fecundum diuifionem
S.
INDEX
Ady
84
INDEX
Rerum notabilium, qu^ in hoc decimo Tomo
Dodloris
fubtilis
continenrur.
^rtormmeriis adpaginamypofterioradnumeros marginalcs remittit.

A B
Aliio vt
AHio
BsTRACTio ttjuiparatitrrtfelHtioHi.
ad reproduHum.
efi relatio,poJftbitff eft
vtratjue poteft competere
149.
/gr.i
ty^bftraSio
ejf
rtcejfu*
91
j"
ab obieUo perfe-
400.4S
imeUeElm a materia ^Homod fHmatur,
iH/fimo,
j^ftraElio
40i.j4
in fenfu,
J * ^f7
%/ibftral\io obieHi per intetUflumformat fpeciem obietli
eft
tulu. 7 f 8.er non concurrit phantafmt.

ibii,
AbftraQionu procejfm de perfeilo inperftnum. jpj.
i
46
Acce^Tai
,& receftiu interextrema
quomodo inteUiga-
tur.
Accidcns non
Accidem
1 .
ni/iûia
amho tertio,
omne dependet a fubftantia.
liO-^^
3 4 1 1o
accidit accidenti
de (juibui inteUigitur.
t/fccidens non
nonpoteft
effe
magis permanens quamfubftan-
tia.
473-93
jiccidens non accidere alteri accidenti ejftt inconutniens.
H31J
342. 14.339. 16
t/'fccidentia duofolo numero diuerfa non ctnuenire ei-
dem fubitEio.
tAccidtntia
178.34
& proprittates
eadem
rtdirt ptjfunt in
RefitrreEHone.
'
omnia non dependent afubftantia. 341.20

Accidemia tjuomedo faciunt diuerfum numtro fubflanAccielentia
tittlt.
611.J
Aftio caufa fecunda Umiiatur per concurfum Dei.
647.1 j.
Ailio Dei magtt imrinfeca termino.
589.19
Ailio Dei pofuiue
priuaiiut dat completam caufam
&
impajfibilitattt. /89.19. per
eam
habtt ur impajfibili-
tM.
ibid.
n/filio duplex in ifue.
AlHo & p*jfto abfhahunt a mttu,
1j
& mutatione proprie
&
diilaSj, j7.
hoc nonfoium in ellc relationu , fed
ttiam 4ilionii,(ir paffionit conceptu.
ihid. ? 8
AElio
&
pafsio faikantur firu mutatione proprit diâ,
ejfe
tyfElio realu
48.11
multiplex non rnutato termlno.
e.
j
aliquando ctncomitatur intentionalem
iadentem.
%/fniofumpta proforma fluente, \o.\6, non
'49.1
ffeElat
ad
conihtutionem indiuidui.
ibid,
ulilio fitpponit determnatam <]uanttt4ttm in principio
MHfOnu.
ejjie
J 1 4*
dulorijic^m arguttur,
produCiiitam ctrporu a
Dee contiHuaric$n-
gruit prcuidenria iBiUffta *u.
$9. lo
Atiionernrealtmignia in corpera damnatorttm ûi affirant.
'
Aftos an dtbeat cngnofifdamfuit prdjins.

AEIu* amiciiid tft in vofuntate.
amecedens juentoc^
hecijf.triui
j 3
'
156.6
414-5
ad
4f4.J4
AEiui beatifii ut perfi [}ier h.>biiKfuo.
AEIui heatifiiiu qHotuedo fit in peteftutt
lifiontm.
356.31
votur,ta(id.
45 '-47
ASut cognefcendi
prtteritm
eft
tîeEtum recerdaiients.
'94-6^
AEitu concupifientia intfificunditm uffiElientm
cetntr.o-
413.}
di.
AUiu
cencupifientit fupponit Êium amicitit.

vijionetn tophlat
paroitem
4S4-54
AEius eticitut charitatis eft fruitie.
AEiu* eft a potentia,tsl alicuitu cbieEii,
AEiut drdeliEiiitio cjuomodo dijfirant.
AEiiu,& preuidtmia
fiinEiu
c/hti.
4 J .5
cu?:i
prelt,
67.
6 1.66
j { i-88
itrriuniur im bruiisjhnt in-
Ipaitrnm.
natt'.rti,cr coordinaiiotii
i9'j.i
&
connexioni fpecterum ucccdit dijpofitio lotnpttxiot.it .0"

direEiio
prima
'bid,
caufit.
Xi.j.\\.&
AEiuifidei an detnr in patria.
AEiiu
Jidei in
via nen inttgrat obieElum t eluntutis.
38J.9
AEiui
via (fuomedo tliflingnatur ab
ftuitionis in
aHu
eiufdem inpatria. 417.8. principiurn difiinilienit

concurfit
Dei,&
AEIiu idemfimplex
efe
4*7-8
mediit,
netjuit effe prefecutionis
5"-57
ASiu liher nonfkppenit necejjarium
& fuga.
in totuntate, 5
8.
39-
AEim
mattriatis peccati
ûa
ratiottt fit
*d Dtum.
543-11
84-JJ.
jiHio nonfacit ad conftitutionem indiuidui.
tyfHopote(l
Aciiontm intentienaltm
AEiut confiqutns
Accidens fubieUari in accidente.
9.
u4Honern aut ter.ikm redire non repugnat.
t^Htu
A C
ibid.
ulElionis varl conftderariones.
AUienem
Abftr*iiio non
dr iutentionalu f^jjkit ad caujandum dsto-
1.
rem,
eyfb/iraffio charitdtu tjudtluft.
o.
in ccrptu damnati,
110.44
AEim emnis tlicitm a votuntatt tft tibtr.

531-89
AEim perfeElier efi vnio.
i59-^^
361.67
AEim perfeEliorhabitu.
AEim phantafia e[i cognitie nen fni, fed obitEii fenfibilii
txttmi.i\f.jy.non
tafia.
AEim primarim
rttinijuit
Q>tcitm fui in pfnaaibid.
tffendi fubflamitt ertattintrinftctn,
361.69
AStm
i 17
Index rerum.
AEltu primuf pottft/iparMri kficMndo.
ASl$u primi,& ficundi perfe6lio.
jtiSifti
5 3 3 -7
353.50
cum
cjuando repHgnat a[lui,pojftbilitas adhucftat
fed non cum necejfitate iUius.

591.14
ABût fitpernaturalis non fitpponit diffeptionem modo
illo
Agens materiale neûit agere in ffiritum,

1 1 6.
y
gens natum affmilare fibi pajfum quodcunque ,poteft
alfimilare pajfum capax,
Agens naturale
Agens nen cejfat
Affui voUrjJi finem in vniHerfali efi mcritoriM.f 39.13

AtJw voltiittatii circa aliemfinem a Deo poffit effe vi-
Agens perfefiius
pajfojinejuantiim eft pajftim.
u^gens tjuantum,
& extenfum neejuit agere
ABiu
vindicandi connotat dijplicentiam.
ticutu.
351.43
A^tu voluntatu diuerfw eft circa finem prtfentern

abfehiem.
AUm
&
391.15
voliif-rîtis
diuiditur,
495-7
Aitu vclum.ttu ordinatur fimpliciter ad finem. 391.
ejualii fit hs.c ordin.-itio.
AStHs vcl.iirtmu ijucmodo
sbid.
perfeiiiuj iungat obietio,
ejuam aSliu intellrniu,
418.10
ASitu voluntatis fupônens gratiam
efi triplex.
536.
104
AEliu perfeElioris exigemia ex inclinatione poteniid,
390.10
AEium elicitum k voluntate nonprobari experientia.
516.68
Aflum
ejfi
nififatigetur
cognitum reflexe non requiritur , vt caufet
^97-^
Afluum intellcEitu ordofecunditm perfetVtonem. 400.48

AfifU
nofirosejfe naturaliter cognofiihiles ab Angelu

non cognofiitur de faSio. 130. lo.pojfet tarnen cognofii,
fi Detu concurreret.
ibid.
reejuiritur
htinc
numero eJfeCium.
Agenti propter fiftem
necejfaria eft eius cognitio.
Agcrc libereperfi competit voluntati.

j^gere fecundurn legem
Agilitas
Agilitas ex
594-3
605.18
rneritis eft.
.yfgilitas tjuidfignificet.
59^ i
60 j.
Agilitoi fuluatur fine formafupernaturali addita,

1
JEictnum ftmitur pro ituiterno.
474.94
tytrrnum in Scriptura fumi pro tuo yfiufro perpetuo,
475-'7
i uuni an diftinguatur ah auiterno.
473.17
A
Affcdlus amiciiitt
&commodiin
voluntate rejpiciunt
in via.ita
& in patria.
ibid.
AJfeBus duplex in voluntate ad bonum.

1 1
.5
AfftSius commodifugit magis contrarium,(juam contra1
ditiorium.
636.18
480. 105
ejuotfint,
AjfirniatiojC^ negatie vt epponuntur.
8.9
J?4'J
AL
Album ûomedo praJicetur de albo,
& hsmine. 597.
13
Alimcnti conuerfiofitin carnem.^y./.tiliter nonconferibid& 1007

uaret carnemnatiuam.
Altcratio in mixtis procedit per medium
non ita in
contrariis.
jP-J^
afe,& fit amatum,
ejuemodo erit
concupifcentid
eft
ejuidfit.
j 3
4.7
3 3
0.9
414.
in viatore,
tAmoramicitiitferturinDeum immediate.
585.9
tyfmor beatiu,& non heatiu an fpecie differant. 415.4
tAmorbeatut nonfiquitur lonfecittionemfini^fed efi Ipfa
ajfecutie.
iyfrnor charitatis
.7
indefefiibilis.î^. 4. Seipfi tendit
eft
in finet)'i,& eft rtgulacdterorum.
ibid.
/pei ejuornodo difftrant.
4^4-4
42.4.4
iyirnor concupificntidefl defiSiibilis.
tymor duplex,amici'.iit,&
reftextu.
tAmor eftfinis vifionis.

tAmor,& appetitiu ebiefiifiigutarit
1.
75
4 i.7^
1
vndefit in volwi-
i"-39
tAmor in via perfifiior eft ejuam in patria,
3 90. lo
tAmor matutintufi non eftexcharttatt,ntc vefpertintu.
367.80
tArnor naturalis non exigit vifionem.
tyfmor cjuthus rationihiu pritferendtu vifioni.
tyimor cjnomodo transforniet
tAmorfatiat,cogniiie illuminat.
tAmer vehemens neceffirio infertfugam

yn.& ûalinecejjitate.
tAmeris aflum
A G
effe
elicitiue
394.. 19
Agendi
601.
tate,
Deurn immediate. 385 .().ficut
Ajfrûs anirni
.&fe<].
d Agilitaiem nihil fupernaiurale requiritur,

ad Agilitatem cjut reejuirantur.
tyfmor chantatis,&
546.4
60 .H
i
Amor amicitiit.&
tenri.i rnyfidpropertioinecfi/nilitudoyfed diffimilitudo.
dilhofi-
603 .ij
Agilitatis p>inclpium Cjuodnamfit,
408.65
89.68
644.5
&
Fundatiir in virtute naturali anims
tiont corporis.
tyimantern transformari in arnatum
:Utas non reûiritur inter chiefium dr po-
186.49
113.90
TT^
Xl-JtAicjn
461.69
<A'/fVKr.
A d am nonfuit
M.
& agerefecundum conclufionern
Qualitas in cadevt (j)icie vndefit.
'
501.
lcgis.
Amans
Chrifti duo.
vt idem numero
66.86
34i-i i
Aduenius
47 .7 9
in fiibie-
rediat.
Adzqnatio proprietatis ad fiibieSium.

Adoptionis ordo ad charitatem.
nifi
105.17
A D
monftruofiu.
eft de agente li-
lium txtenfum.
Agentis primidettrminatie
A.tliu tjuatuor in hrutis fitadcnt ea recordari prtterifo-
rum.
falfum
3ô.iJ
'96.7
fpeciemfiti.
bero,
Agentit 7nrtutem nen determinari per circunfiantias ad
4 14-
jÛiu volitntatu immediatior fini.

384.7
Aiiut 7ioluntatu nen potefi ejfe pcena.fedbeni pretmium.
H.ffr
69.1
557.41
282.44
htc diEio.
74-
primam caufkm.
diftinguitur contra
ordo cjuomodo fiindetur
adformM fubordinata*
in caufa ficunda. 63. 76.c^ exquibus ordinibus conftet.
Agcns aflimulat fibi ip&âm explicatur.

Agcns eft prxftantius palFo explicatur.
Agens,& patiens proportionantur.
ibid.
'47-^7
146.
184.16
ty^gens immutabile,ficund)im Ariftotelem,ûomodo pof

fit aliquidde nouo producere.
19.10.30.10
443 18
,
41 1.76
i5
9-5 9
3 3
'
145.
contrarif.
ibid.
k voluntate probatur.
&
nunc.
4 6. 8 y
tAmorif perfeEiie fuper vifine,& intetleEiione, 413.77
tAmoris perfefiior adhafio ejuam intellefitu.
3 9 i 2 f
tAmeris priuatio maiui malum,^Hamfiientitt. 416.84
o- 5
tArnoris visficunditrn Hngonem.
3 5
tAmorem non effe ab intelleEiu vt caufin totali. 518.37
tArnoris conuenientia htc
Angelus kfilo Deo dependet quoad ede.
26.8
Angcltu
4
6
4
1
1..
Index rerum.
jingclMt
&
jlngilm
inftrier nenpejfet cegnefiere fnptriertm ,fiti4-
1)em
tjuemedt iifferMt.
548.6.(^7
rMte D.Themd.
Itrtt
jingtlm in vi*
J45-4
44J ) }
libtri tUltxitfintm n^turaltm.
Etiitmficrtaim dictiHr in fura natura.
Angtim malm ^Memode ptrpttuo

137.11
uingtlm neûit meutrt cerpm in
jingelm
nttjuit rtciptrttrifiitiam
ihid.
itnmtattur ab ignt.
71
infianti.
tx delere fenfihili
materiali.
,
ex
tjuari nenpetefi ctjfart
nelitient
Angelm
eim
trifiiti*
ifidependtt
lihera.
58.
tjuomodo dttineturab ignt,itavt inde trifietur.
tjmirt nelit
ignem cruciantem.
iem
ejfendifuhiecli.
Anima finfitiua principium matm progrejfiui
Anima
fiparata an
Angelt produifie non
refhicit eiVe prtcedens.
Angelum,(^ animam non pojfe preduct
9
i.i8
3
nifi in infianii.
nen impedit ejHominus primm homo potuerit rtcipert
rehm.
fptcits a
thid.
^ anima feparata an pijfmtcerrigere errorem
circafinem naturalem.
'
7J 1
1 7 1
Angfii hahent memoriam.
Angeli in via non communicarunt heminihm.
4 0.7
Angeli mali nen cegnofcunt fecreta coriiium
nififone
219 18
Angeli nen cencurrunt infirumentalittr adformatienem
aUtjuandotxfigni*.
etrporis.
73.6
Angelerum difparita/ in via prehat tandtm firuari in

patria.
4 0.7
'
Angelerum Hierarchiam tradit Scriptura,vtfitnt

mine.
in ter-
410.71
Angelerum fuprtnuu erdo deneminatur a
charitate,
tyinima oh ptrftSe
cognefiit
'81.39
per Jpecitm infiHxam.
in via.
>
tranfcendit.
J48.8
Anima efi fuhieEium Ipecitrum fiparatarum, ficiit vnita

eodem medo.
'S9i
prouidentia n/uurali erdinatur
ad
totum.
171.8
Anima in cerpert gloriefe cemplite bahebit omnem medum eperaneii conntuuraiem,

171.10
Anima magit inclinatur naturaUter sd perfeSienem
propriam, tfuam cerperit.
191.78
tAnima nen tigitper potentiat , & eperatienes. 582.13.

Et neûit primo prodmcere illM ijualitates,
ihid.
Animanoneftpetenttavifiua adatjuaie,
119.6
Ânima nen eft fujfcitnter oEliua ad heatitudinem.
f6i.ji
Anima nen efi fuffcienter aSiua relpeHH beatitudinis.
J64.61
Anima Htn
efi
Anima nen
fiuflra vnitur cerperi.
tetum effe heminiit.
i)'33
j
90. 6^.
An ap-
peiat vnienem tidillud.ihid.dupiex tfi appetitm in ea

ihid.y
} t
j8. iatext.0'
ipfit
nouit coniunEld.
tecerdari prateritorum
Anima feparata eo medo
ûtt
<n iext.0- corn.
cognofiit gentrici ûe Angell,
548.7
actjuirtre coonitionem aiicultit
priiti ignoti.
Cj.
Anima feparat*
pefsitne mouere
.(3-
corpm proprium , Vii
alienum,
697.6
tyinima ftparaia
pettft fiire
qued ceniunfla
nefiiuit.
182. ji
Animafiparata tjuomodo cognefiat.

124. l
Anima fiparata quomodo participet medum cegnofitndi
Angelorum.
189.68
Anirnafiparata recerd^tri peteft aHHs tjuem habuit in,
telUEim coniuniim
& ftparatm.
73
Anima fiparatartcerdatur omnium, ijuerum CeniunQa.

217.20
Animafiparata rtcordatur praieriterum.
Antmafubordinatur Deo,& corpm anitra,
Anima,vt
eft feparata,
e(iefeparato.
Jpeciern
162.lt
8
.8
anpofjxt ah>lrahere fpecies in
72. i o.nihii ohftat, quinpnjfit recipfre
.ih intellig<hili
Anima irnmorialita*
in ttHu,
ihid.
189
anfii demonftrabilis.
erdt) vniformu ad naturalem

iem heatitudinem.
Animafiparata pce/iam nen
ejfe
& fiipernatMr^3 J 3
.6
minorem,tjuam ctniun-
,p.8
Anima vnio eftprepter perfcBlonem
tetim , nen contrJ.
182.14
191.76
Anima creatur,c^ fuppenit carnem.

09. ) 9
Anima dicit ordinem ad materiam,& in cegnitione eam
Anima ex
Eltt.
'79-J5
Anima an ptrftEliiti intelligat fieparata quam
cem.
ty^ttima
Anima accedit ad fuhfiantiam feparatam.
i 07
ûiditates fibi
pcjfit inteHigere
Animafiparata pefsitnt
84;.
Angeliim nenptjfe iSitminart aliHmtfifibi relinûatHr.
7J-I3
Angeli an receperint jpecies k Dee.iji. 1 1. Etfific,hoc
7 1, J)
in brute.
599- '5
Animafinfitiua recerdatur prateritorum.
Anima feparata an pejfn
iji.r;
A^tgeli duratie numerari potefi.
antefiparaiienem habitualiternotsf.
130.7
Angelm vnde
Angeli
Hi4t
&
nifi viriute di-
uina principaliitr.
Angtlm
17.
jingeLm nen detinttur ekitSiui ab igiu
fermam repugnantem fibl.
Anima per totum cerpm difiunditHt.

103.14
Anima pefsttne fe vntre cerperi.
6477
Anima pottfi mouere corpm non organice.
/9/4
Auima quare afpeiat vniri cerperi.
' V
P '7 i
Anima rationalu afoio Deo efi vnibiiie. 65 .7 7.- i
Anima rationaiu inducitur tn infianti.
8450
Anima rationalu vt fumitur phyfiti.
600 1 d
Anima recipit cognitionem a rehm.
8y.6 j
Anima reJpicitfuhieEiumfecunditm modum cennatura-
Anima nen repugnat
tfualitatihm primi* vt centrarii/,

ata aaioni tttrHin.j 8 1 .8.2^ exclHdit afubifQt nifi
Attim* Chrifti elanda
eft
fumma
excettentia ,fed
emnipotentia.
non
J09-9
Anitn* magu cennaturalt eftrjfe intote,t]uam fiparari,

171.10
Anirna naturale eft cognofiere rtsptrftQi ,
fubfnr-
&
ticuUri rationt.
[91.7;
Animtftparattt non debetur perfellier cognitie naturalisftjuamfit coniunEla.
Animam
afferemes
ejfe
71
mertalem damnamur. 38. 51.
eam ejfe taitm.

ibld.
Angtium ahftrahere Jpecies a rebm,
Philofiphia non docet
tAnimam
aut
168.1
Animam
ejfi propriam fermam hominis.

Animamfemper mancre extra cerpm iuxt*
*7 7
Ariflett-
iem.
34.11
Animamfiparatam poffe ahFhahtrt
ffitcies
Jb
materiali.
173.1 j
Anima in purgaterio nonfiiunt tjua hicfiunt,

Animuio cerperufufiitatifietin infianti.
Animatiefii eodem inftanti
in RefurreElione, fid
Animatio
fit
ebitilo
im eedem
89.65
80.3/
cum formatione corpentm
noneadem mutatione,
80.8
inftanti formtttienis corporit,
84.J1
AniimsUie in SefurrtSHene aa erit mHtatit.
80.S
Animtuit
1
2
1}
1
Inde X rerum.
AnivMtio necejfario
efi in ittilami.
AppetitusfkbieEH tftadfarmam
72.7
t/4nimatioprior^Hamdot.
Annus magnm quis.
leSius.
& AugHJiintu excludant k
iulHtiam ,
<]us efi dati,
Deo /peciAlem
Appetittts voluntaiis Jitptrior eft
& accepti.
610.1
ft*-
Appetjbile
effi
&
Appetihilepropterfe qHidfit^xplicatur.
Appetibile /upremHm efi infinitum.
volun-
odaElum peccaminofum.
/18.75
Apprehenfiofimplexaquiualetcompofitioni.
Apprehenfio fila
efi
Apprehenfiojit^cit
3 4^- 3 4-
Appetitus aliorum a voluntate ad fuum finem
Arhitrium tiberum nonjitbeft operationi cstli.

Arbitrium liberum quidfit.
46- 3 2
qualie.
jn-49
41.5
648. xo
a natura vt media eft in649.20

ejuidfentiant Tatret.
469.86
jirbitrium liberum tributum
%Appetitut Beatitudinis
an prabet RefHrreHonem.
terfidem,^
J9J4
infitielitatem.
de Arbitrio libero
Appetitw coUatiufu efi in ordine ad cognitionem extremorum.

iio.jS
Appetitm commodi naturalit extendi poteff adbeatitndinem ex motiuo natttrali.
jii 1
Arduum,c^
non ideo negartt
j 30.7
AppetitHt elicitM anfit in anima adcorpm.
i? > -77
Appetitus eltcitm confonm natmalt nm efi reilm
Appetitus elicitmfequitur innatum.
runt.
Articulus
fit
amoc
tle
fruentis
pluret ajji-
ReJitrreEiione carnis vere inteUigitur. 7.5
Articututfidei expliciti crettendut.
509. 1
509.H
Appetitus inhiantis
406.15
,
31.11
,fifit
& attin-
gentia.
19-I9
a Jpeculatiotu ,vel
/apientia.
*-^5-59
AppetitHt idem adfinem,diuerfa auttm media,
19.5 3
AfHicutio obieEli non prticedit qHitttuientm in ee ptr

operationem.
explicatur.
423.2
Aflenfus
eft
3^3-^
5 } > >86
5 3 -^7
adhtfio.
Aftenfut virtuatii quando habetur.
Appetitm innatm non demonfirat
RefitrreUionem. j8.
x.neqHe elicitm.
259.7 c
creari.
Arifiotelem docuijfe immertalitattm anima
^4 } -4
3 J 0.4 2.
Appetitm fertur in delellabiie.

AppetitHs formt adfubieffum,
tficonditio accidentalis.
animam a Dee dt nouo proditci,
Ariftotelet non exclutlit dileEliontm
Appetitus duplex in anima.
diformis reguUfitperioris.
difficile efie
Ariftoteles admtttendo
A T
ibid.
Appetitm inteUeElm non quietatur in negatiuo. ; o i . i o

Appetitm liber ficjuitur naturalem.
3^7.12
Appetitm naturalis beatitudinis.
497.1
Appetitm naturalis beatitudinis eftin damnatis.j j 8. 11
Appetitm naturalis beatitudinis nobis inefi.
39-34
Appetitm naHtralis datur elicitiutti beatitudinis.^ 1 i.2i
Appetitm naturalis datur reffeElu beatitudinit fupernaturalis.
Appetitm
terminus abfiraElionis.
53.^6
5 29.78
400.48
2o
3 45
in Appetibilibut daturfupremum.
ihid,
ApprehenHo ttquiualens compofitieni.
411.7J
J4J'io
propterfe ejuid fit.
inteUeElum.
409.67
AppellationeeademcomprehendiintelleElHm
tatem.
&
506.1
tUias potentiat ap-
plicat.
diuerfitas dtfignat diuerfitm ffrMdum di-
gnitatts in Hierarchia Angelica.
H-*8
386.11
Appetitm inclinatio reijuirit confernari ffecies in phantafia. 1 6 1 j aftrtiori id competit hominifecunditm
244-23
ApofloU intransfiguratione vidermt claritatem ChriAppellationis
intel-
376.8
Appetitus vniformiter fe habet adfinem.

Appetitus voluntatis efi duplex.
AP
Apoftolus
59'ii
inffieciA.
tAppetitus tendit tantttm proprie infinem,& non
Sî-9
41.4
ôG.i.incom.
naturalis eft
ad beatitudinem
Attingentia diuerfa
effeElut per caujas.
ibid.
Attingentia fecundum perfeEiionem,
Attnbutum
reElificans fi daretttr
la.i^^.5 i.derogaretHr Itbertati
quod reElum,& dtbitum
Appetitus naturalit non elicitm
efi
2. f 06. i
propterfintm. 541.
non
,
7 ^-
ejfet primaregu-
&fupponeretur
ali-
in creatura ante voluntatem.
A V
51527
505
ibid.
inparticulari.
iAppetitm naturalis dr liber.
375-14
Attingentia immediata quaiisfit.}7 j .i^.eft muttiplex,
A u6ti,vel nutriti anpars ejuttlibet augeatur.
1 1 J
Aucrrocs reprehenditHr,quia ponit vnitattm intelleElus,

11.5
Appetitm naturalis non
eft
aUm elicitm. J 06. 2. text.
dr i.in com.
Appetitm
ijuod appetit.
eft
153-9
3;
Appetitus nuUus ad impojfsbile.
.44
J 9-
fittiatur nifiinpejfejfionefinitfuiper-
fetliifmi.
1-44
perfeEle aEluatur per
J 5
Appetitm pajfium
voluntatis
aEHHUm eUuatum.
68.8
420.97
Appetitus tjuare detur animalibut.
^40.
Appetitus rationalis dijferentia.
462.69
Appetiths reElus,&
tlicitus debet ejfe
eft
in
anima adcorpus.
fieret naturatiter.
Augrnentum quomodefiat, 10 1
5 .nonjit per rarefaElie
nem,aut repticationem in pturibm toeis.

Augudinas quomodo inteUigendus, quande
nonejfe prttftantius Jpiritu.
ibid.
tiicit
cerpus
>47-7?
487.1 16
Auguftinus quofinfu agat de pajftonibut.
Authoritas/Môr^^ff^r^ iudicandi compttit Chrifto. j lo*
o.&fitprema
eiut authoritat per excelientiatn. ihid,
ad pojfibile natw
rale.
Appetitus rtmotus
rtilau-
115.16
Augmentatio hominis <juefenfu non
Appetitus perfeEiior cognitiua.
^9^-77
1 91.79
Appetitus Ifeciei non eftfruftrafi in atiûibusfitppofitit

aEluatHr.
10M3
641.
nifiprepter naturam.
Appetitus non mouetur propriepropter finem.
Appetitm nullm
intente ttatur*
rationonita.
naturalis quietatur,licet non habeat fitmmum
Appetitm non
Augmentatio efi deprincipati
/40.11X
BEari
atiquem in hae vita non repugnat ex part*
agentit.
578.}
Beacitudo tquatur meritis,& grati*.
3 6 8.8 &
Beatitude an compteatur efientiaiiter per dtleEiatieHtm.
480.102
'Beatitude an cenftEiat
itt
illapfu,& in que.
j } 1. x
Btatitnda
3
j
1
11
1
Index rerum.
m viftont iucrtMtd.
BiMituio 4ti eonffiat
Btatitudoaneonftfliitftr ft
tiam ipJiiuBtAti.
wl
vo-
i79-i
in optr^tiont. ixi.perto-
j^ntmmedtntius perRcitu tfftmiMm
tttm.
6 1 .68
BtMtitudo MH confiftat ptr ft in 4iiu inttlU^m

lnniAih.
vtl poitn'
Ji^.i.Cr i.noper lotum,
BtatitMdo non txcfdit JiibienMm ^MMniMm
ad
necejfitd'
temeffendi.
4J*/
Beatitudo non potefl acijMiri virihm natMrt.

J 47- >
Beatitudo non efua eftiiitur a potentia , coniungltur oh'
itHo btatijico.iji.j 6.nonconfiftit in aOa pnmo.ihid.
J7
Bearitudo mi per Ji conjifiat inpluribm optratiomlmt

/imul.
j 69.1.^^1
Btatitudo nott variat rationem forma itatitriUis in ani
Bintnudo
Beaiitudo nuUa
4 1 1.
confiftat JimpUcittr in
.in lext.l^
aSiu ,
efui tfi fruitio,
Bttititudo Mppttitur notnralittTfJid nonjcitnr nnlMrali"
)6-)^
.^
"BtMtifudo commtnfuTdtur mtritit,
643.)
4^4-i
'Btatitudo confifiit infruitione,

Beatitudoconfiitit inoperattone.
JJ-*?-)
'Beatitudo confifiit in operationt perfeSliffima.
Beatitudo
"Beatitudo confifiit injiimme volihili.

'Beatitudo corporit in cjho confiftat
"Beatiiudo corporu nonftat

"Beatitudo crtata non
"Beatitudo dthet
Beatitudo ^Dei
ejfe
7*H
i97.ij
operarione partis inteBeQiua.îo.i
confiflit in
efi
5^1-9
cum
^^
S75-^
vita mtrtali.
j 74. J
J J J 4*
reilitudo moralit.
adfinem in
reipfa.
confiflit in operatione,
}
ad
"BeatitHdt dtuerfimodi comparatur
J ' -4 *
)
'Beaiitudo defcribitur.
H -^
54. j
tjftntiam, 337.
Rtfurrefiiontm.
triplicittr.
"Beatiiudo diuina non
cenfifiti
iSS-Si
primo in
attril>Mtie,vt ra-
tionibiu beandi.
551.41
^96.1 ^-f
Bealitudo duplex.
Beatitudo eleSlerum
e/I
perpetMa.îS. i ./
nm.& 419.1
etiamficundMm Philojbphum,
Beititude
ihid.i
ejfentialis confiflit in
vnicaoptratione. 374.9
"Beatitudo eJfentfallterdicitrefpeliMm,& abjblutum, vel
Jicundwn necejfrio
Beatttudo
eft
connoiat.
iS^ ^9
nobili/fima perfeSio
iti
aiuJecundo,non in
primo.
) 3 J
Beatitudi
tfi
Beatitudo
eft perfenijfima
operatio potentia in ea recepta.
554.17
in gentrt a5ltu jicMndi. 343.
i6
efi diffofitio
Beatiiudo
jf9"<5t
& miferia quomodo attendantur ?
1 3 3
Bcitiitudo,
viia ifta tjMonwda rtpugnent f
/ 7 J .4
Beaiitudo txcUdit imperfeIiontm prtMatiui &ntgaii-
'
iS7-it
576.7
J 75^ 14
) 41*. i o
Beaiiiudo txje excludit dolorem.

Beaiitudo extenfiua in plutibtee confiftit.
"Beatitudo ineft poientit primo,
"Beatitudo inijuo confiRit.
Beatitudo in re6lo
Veatiiuda
55. 17.439. ii
confiftit in optratione.
inttnjiua
ad btatitMdinem
optratitnt.
}7i-f
Seatitudopotentia quare dititur talit.
i7i S
Beatitudo poteft de poienria ahjuluta communicari mortali.^7 j .^.nec repugnat
ex partt agentit,aut Jkhiefli,
ihid,
Beatitudo propria appeiiim finfitiui non datMr. 351.44
Beatitudofecunditm quid
Beaiitudo fimpliciter
503^4
ijualtefitf
in vnica
confifitt
eperatione,
17^-7
eft coniunElio ad obieElum fufecundttm quid,< 9- 9
Beatitudo fuptrnaturalii ftiunditm mtrita
nem.
BtatitMdo Vtra pojfthdie
& tltfHo-
35' -48
qMid dictret Phtlofophm,
tfi;(Jr
4i>7.i
Btatititde
vit&patrit
tjMaltm habtnt proportionem in-
terfe.
i9^ î
BeatitMdo voluntatis efi amori
ibid.
Beatiiudinis appeiitm anprobet refurreilionem
Beatitudinie appetiim
efi
ad cflc
.'
(t
efMid txttnfiua.
373.6.
474-94
& tjuomodo!6
necejfitatem effendi,
(juam ylngelm.
43^-5
anima potioreftinftutufiparato.
naturalis
I9.78
,
Beatiiudinit appetiim naturalu nobis inefi.
9^
S75f
Beatitudinit definitie txplicatur.
9 64
3 J
Beatitudinit defcriptio accommedatur adheatitudinem
perfifumptam.
Beatitudinis defiriptio
359 6J
ailumficMnditmpro quo
reft)icit
fMpponit.
iS^S*-
Beatitudinis iUapfm priorfit inpottntia,
J j 6.
Beatitudinis menfura.
Beaiitudinis naturalis priuatio
efi
431 6
47 J -9 )
4 57
Btatitudinis incorruplihiliiat,
paena.
'
'
43 1.6.43 5.11
Beatitudinis perpetuitat tx Dei beneplaciio.
45 4. 10
Beatitudinif perpeiuiiatem
efi
voluntaie.
45 J /
mn cjfe ex hahitihm.
4 3 3 .9
49 8
ilione cogniiionis
Beatttudinis repugnantia pro hicftatu in ûo pojfii fMn"
575-^
dari.
& Jiipematurali/ animf eUbtt re-
ad idemjiemi.
3 3 3
Btatttudo naturalie Jiipponitur pojfhilit. 4^4.19.

ftatu purt natura. ibid. quomode
ejfei
in
pojfihilit in fittu
fia.
ihid,
Beatitudo neejuitftare
Beatitudo
Beatiiudinis varii dtfcriptionttftcundltmPinlofophMm,
Btaiitudo naturalif
/ptEliut
6. 9*
Beatitudinis poJfihHitas prohari piteft Jeclufa iwperfe-*
Beatiiudo minut dicit intrinjece
Beatitude
Beatitudinis communicatio quemodo ex dupltci capite
Beatitudinis perpetuiiat vt
'Beatiiudo intenfiua ûidfit
ef-
iS9S9
finiialtm,
Beatitudinis perpetuitat.
160.6
vnica
in
confiftit
7 1.4
miraculoft}
BeatilMdoeft poffefftohoni.
377-9
J43 t^
& beititudo naiMrt.
Bealitudo potentit non
ad
tft ptrftHavfijut
Beatiiudo perfeElior tjuam habitm.

Beatitudopotentia
>
6 4 1.
atjualis'*.
Beaiitudo perfeiia extenfiua non
premum
Btatiiudo diuiditur
50 5
eftfenfiiiui.
Beatitudo omnikm beaterum anfit
(om.
ttr,in tfko confifiat
ma,
non
cum
confiftit
errore praUico.
in
sHm
n 4
concMpiJconti^,
4144
Beatiiudinem confifiere in vna operationt.
Beatitudinem eê in
380.3
Beatitudinem
im
vfione fiadeiMr
in
effentia ejuis conflituit in iUapfu. 3 3
Beaiitudo non
eft
amor concupifientia,
drMpticiter.
Scoti Opcr. Totn. X.
&
41 3. 1.414.
356.19
probatur qMa4J>3
.bu'
ihid.
heatitkdinis ordo.
Beatiiudinem extenfiuam reiie dici talemficunditm zfiim
373-6
Patrurn.
Beatitudo non confilit in nollc.

Beatitudo non eft a&io ,fed (jualitat.
70.4
txtmplis.
ad teatitudinem habemm potentiam , fid nin dijpoft'

tiones proximas.
1 .
"Btatitudinem in vniuerfali,& non in particMtari ah
nihm
apptti,contradiiiio
eft.
KKk
em! 4
Statftudi
52
1
Index rerum.
BeatitHdinem in vniuerfali
velnmw pro
& non particulari
hoc fiatu.
BeMitudinem non
liberi
5'*.J
conftftere in attingentia entis
folwn.
creati
JJi-47
ai BeatitiuUnem
retjHiri
relationem
cum
Beneuolcntia Dei vt
3/9.61
fhut.
497.1
neceffitetur ad'vifionem.
Beatm effet
581.5
Bonitas diuina veluntatis quemodo
vniuerfaUs
fit
Bonitat moralis fupponit bonitatem naturalem aSlm.
407.64
Bonitatis meritoria excejpu in aShi chnritatis.
miferfi ad hanc vitam effet rediturttt. 41.3
ibid.
Bonum commune magis feruatur ptrpoenam.
Bcatusen qui habet quicquid valtiexplicatHr.ijy .10
Bonumcommune,ejuodreîcit Dem. 159. 7 J.
Beatiu
libere vult beatitudtnem.
440- 2^
407.65
vel ex perfeEHone entitatiua.
iS^-i^
Beatiu eft caufa aHiiua beatitudinif.
28i>4i
fK" eom'
munitate dicatur commune f
2 60.7 3
êatiu non aliierfe habetper illapfum nuncîjHam priits.
Bonum cencipitur fitb 'ratiene maU, & e tentra
Beatut non immutaretur dolorose ab tgne infemi. 155.8

Beatm non poteft corpiu fuum redigere in figuram mi-
Bonum tonuertitur cum ente ,
reffeSi-
ueadaUud.
norem ad libitum.
611.4
Beatw omnia vult ex
fine
& propter finem
Bonum crtatnm
ilj.^^t.
Beatiu poteft eUlflicere depeccato commijfo.
Beatm poteft fe eccultare

coagtt ad vifionem.
Beatmûietatur
licet
quia eeficvolente
u .74
t
,
non habeat tjuamum capere po'
64 5.4
211.14
teft.
Beatm quomodo habet tfuicûid vult.

Beatm quomodo ûis dHcutHr , ûi habet
qMicejHidvHlt.
35;. i8
Beato trepHgnat
pana
pr ftatu prafenti btMtitmlinu.
146.77
Beatum non
eperttt fiirt fi exoHdiendttm, velneti ,pr
218.6
eo,cuierat.
Beatum nonfuhefft
a Beato pejfibile
legifintceffitetttr adfinem.
eft^toUi
448
memoriamptccati. 121. 76.
txtin6He non dtrogaret memerut.
in Beate triftitia nequit
ijua
(*r
ûet
includitHr in 'Deo eminenter
nenfor-
449 -4^
bonum
veluntati
nen qua cognitum ,fed
84.8
eft.
&
Bonum malum prinatiue opptnuntur.

S^^-Sl
Bonum indifferens eft determinatum injpecie beni 4-
Itemnon
ô^^
modis dicitur
maUter.
primoamn
beato.
tot
fi>'5*
Bonum eft conueniens
BeatHt pervifionem non diftinguitur per fe
talis
513.58
&
ens,
vltimum.
150.45
140.7
454,54
Beatus ajfe^juiturfinem vltimum per amorem.
198.10
266.6
refficit creaturat.
& di noftra ejHidfenferit Philofo-
dt Beatitudine vtftc,
/ ^8.74
& vindicatio anfint in brutis.
Benefici atio,
360.64
*d heatitudinem fpeSlantia ccnuentHnt aBui.
4S4. 1
Begardi ^Hinamfutrint,& tfuam rudet,
operatione ab-
filuta.
Beatus an
in Beatit non tft triilitiM.
turalis.
Bonum particulare cedit bone pubUco.

Benum primartum , ficHndarium vne
&
S^^'S^
iS9'7i
aSiu
velumm.
414.1
'bonam prepinquimtnti êad perfeUienem quamvc'

rum.
398.42
Bonum virtutis nen eft vltimnm.

3 50.4X
Bonum vniutrfaU tft ffittiuum voluntatis.
J 47* J ^
Bonum vtfit cenutnient , debtt ejfe in peteftate veluntatit,vt ipftfit benum,
44 1 * <
171 -7
Benidiuifie,
Boni&
ob
maUoppoptio.
Bonum
^JJ-JO
virtutis Uciie expenit quisfi merti.
63
9?.
ibid.
>
tffe.
4 } '^7
Beati an cognofiant in yerbo orationts noiiratl
5.7
Beati an cognofcant orationes , tjuat offerirnm.
223.1
Beati cooperanturadnoftramfalutem.li.6.i.&gerunt
curam
ibid.
noftri.
Beati an defaê cognofcant fecreta cerSs.
Beati non hahebunt eundtm celorem emnes
13
,
606.2
638.1
115 -4
15}.*7
noftrai,
Beati ptnetrant mutuas conftitntia*.
Btati quare non trtftentur ex rtcordatione ptccatorum.
110.12
Beati tjuare ftabunt
GiElum & eUmenta

,
604. 1
Beati quod adhareant Dee
laudtm mtrentur. 448.
Beati (juomodo fiiant erationes nejirat.
I26.9
455. S5AS^-5S
Beati rccordando peccata cemmijfa
dupUciter pojfunt
liberari a trijiitia.
2 10. 24
'Beati recordantur.
Beatorum corpora erwrtne
218.65
agilia'!
S9i'^
Beafortim orationes aliu tantummtriterit, noftra nebis,
228.8
aliis.
Beatis non repugnat videre ftcrtta cerdis. 233.

ciJtttr tamen conuenit Angelis,
17 -jpt-
an fit memoria peccatorum.
211.71
Beatis auferuntur habitm praui
212.76
fuhântiaUttr etr'
8.
586.14
CdUim nen eft capax accidentis cerruptibilis.
Calum non meHeturadperftiiionemfui,fidad*Uerum,
310.16
Califun* animatijicundum Platenices.
SS^'^9
Calerum quits nen ent

J
quo funt
8. i j
'
te erdine
crtati,
19.14
1^7. J
BeaticjiiomodBfintimpeccabiles''.
tjft
C A
Beati quomoô aSlupro nobis orent.
in Beatis
nen
rumptnda.
i9
&
Cali vndt non cerrumpant infcriera.

ereEli.
02.6
198.9
preprio.
G^j.i.nec octtlocotpereo.
>
'Bruterumpreuidmtia.
3 i<'
vel nonfe-
cundim eundem gradum.

Beati non videntpoenai damnaterum ingtntre
Beati nofiunt orationes
Bratum nen agit prepterfineM.

Bruta beatificanturficMndiim quid.
ibid.
&falfi,fiuerrerit.
Qj\ot txctdens cjuomode difctmutttent animt ctntun'

1*7.12
f*,& non Angele.
1 00.8
Caler naturalis agit tn carnem primigeneam.
1 00.9
Calor naturalis nen eft adfilam cerruptienem.
Caler naturalia nen excedit perfiSHenem caufantm gt"9-7'^
126,8
neramium.
CaUr non eftforma difionueniens Angtle.

Capilli
& vngues animatifint.
1 1
Carentia beni indebiti an magis mala

biti.
Carentia vtfit pana,debet ejfe nolita.

Caro eftfubieSium in potemia ad ammam.
Caro bahitapro
toto
tempert vita
8.72
quambani dt630.4
^J
1
00. i o
nen babttur tota in

ILifur
7
9
11.
1
1
Index rerum.
RefnrrellitHe.
i^.j^.Primigetu* reftitMetur.ibid.yG
C*ro nutrimenudit fimiltt in jpecti prtexiftenti difpmilu in puriiMte.

I O 9 40
Ctire primigeneM a pMremibm reeepm.
9 9. j
CMre primigenea c^ nutrimentniu ntn defferunt t*nûitmex diuerfitMtecMuftrum.
loi.io
t
neceffariam.
Caufam primam non
ex Caufa applicata ntn fitjuititr effeilm infubieiio
Ctrruptihilit.
ibid.
CMro primigenea in primo pdrtntt corrupt* reilMtrabitur per ChriRum.

ii o. 80
C*ro primigenea in tjuibufdam non exhaurit aEluuU-
tMem anim*. lox.ii. jin diffirat jpecie 4
nutrimen-
imU.
ibid.
9.
C^ro primigenea magit eft de intentione natura. 1 9.77

Caro primigtnea magu ffeât adf^tciem ejuam nutri1
mentalis.
ixo.ii.
Caro primigeneanen
fluit
ex
integra.
toto
111.
In ChriRo,& B. fîrgine paritm eiui fluxit.

Qaro primigenea primo intenta a caufis.
8j.
ibid.
10,7 8
Caroprimigeneafubieihprimario morti,& aliupaenu.

110.81
Caro purific4ta,& reformata non exigit tantam tjunntitatem, tjuantam mixta retjuirit.
111.89
Carofecundiim materiam ûid fit ,
ejuid fecundMm
&
ff>eciem,apud Phiiofophum.
Carnu defitio,&
11 1.
corruptio duplex.
Carnis nutrimentalu tuxtapofito
&
ibid.
Caufi alit tleterminatiua
i^^.lS
intelleElm.
Caufit confiruantes integntatem vniuerfi.
Caufainferiores requifiia netjueunt
effe
cet fuperioret effent.
p.
'
'
ineodem fiiu , li41-6
Caufit nuturales non ehetUunt jingelo ^quantiim ad>i(iio-
nes,& alierationem.
580.fi
Caufit paffionum firnt ohieHa cognita.
487. 115
'7^31
Caufit per tjuas tneft perfeiiio.
Caufitfulfenfaper Dei poienilam ordinariam fitpt in
13011
potentia retnota,non prexinia,
Canfitrum genera tjHomodo ordinentur.
Caufarum naturaîum
an
virtute
40 1 7.
idem redirt
.
peffit
43.8
Caufarum ordt ad eundem effiilum.

^ 6 1.66
Caufarum erdo efl ad aliquod prinmm. 3 46. } i,probMur
ibtd,
terminari
Caufurum ordo
8^.47
48.16
eftferuaneim.
CaufatumjC^ caufabile ab
alio deptndet.
346.34
i'4'T4
veritate natu-
ra in duobus.
113.91
Carntm in homine conftitui forma diuerpi ab tmima.
io8.j6.c^ '09-37
Ctn tm nutrimentalem effe animatam.

101.11
Carn tm propagandi idem modiu in bruto,
homine
reijuirtt eundem modum nutritronit.
1 00.
o
cum Came primigenea reftituiiur vel nutrimentalit pura,vel caro,per<juam recipit augmentum reûifitum
&
adflatwam.tjuam
retjuiritatatti"
^f*
refurget.
aejuiuoca
Celericas
motm in ipfam potentiam motiuam reducipo601.14
teft.
Ceriicudo
beator/i de perpetuiiate beatitudinis.nyG.ij.
Certitutlo eft de fine in particulari.
64.11
luntatem.
i??- i
Caufa determinatttfaciliiu appliiatur,^Mam
libera.
5 ^^
C H
iki4.64.
perfeiiie}
eft perfeSior fuo eff}[lu.
'
Ccdacio ex fiiSfenfione concurfm ntn infcrt libertateM.

44i-i7
Cef/atiopura ab aHu datur.
SiA-97
Charic.is exceditfinemin cfle entit.4Cij. 6j. Vntie eim
m.Sy.&fe^.
Caufa otjmuoca partialit no eftperfeSior effeSlu. } 5 7. 3

Caufa an detur , qua ntceffiiet damnatos ad malam voi
465
Charitat invianon
eft diffnfitio
materiulit.
558.47
567.80
Charitas manei tn pairia vt principium.

Charitas neceffaria propter
operationem
eluiendam.
5646
Charitas neceffarih ponenda in beato
vt
eliciat
amtrtm.
561.10
75
&
Caufa diuiditur inliberam

naturalem.
Caufi efflciens,& formalit non coincidunt,
Cau/a eft prior conditione extrinfeca.
,
Caufaexrationefarmdireqmfita
461.68
64. 1
438.18
infert diftinlientm
efeSiu.
Caufaformalis,& efflciens non coincidunt.

Caufa imperfeRionis in confideratione.
Cdufa naturali* non efl/emper impedita.
Chariias tendit immediate in

Charitatis
Charitatis exceffw.
'
-J
4^9'
Deum.
ad bonurn tUtertninatm
agendi.
5 64. 6
Chariias refficii Deutn clari vifum.
Charitaiis ctmparatio
'
Charitasprebatur exchuriiate, non ita lumen.
267.9
6j S o
70.6
CauJU naturalis non impedita vniformiter agit. 1 6 j
Caufa neceffarii ngeni necefftrio tottit impedimenta
ad
ordo.
467.79
ab
reiiqua dona non abfhahit
407.64
408.66
eimentiiate.
CharitalM
inclinatio fuper relitjuis habitibm.
Churitatis neceffitas
nonpoteft in oppofitum.
4J J '
581.11
Caufaficunda tantiim a prima fuffendi poteft.

Cau/aindiffertntia adfingula indiuidua.
lihera
& neceffaria
oppofitio.
Caufafecundadependemia etprinut.
Cauptvfiu fiipponii ineaviriutem.
Caufam liberam deierminare maior eft

Scori Opcr. Toro. X.
61,7 j
463.70
406.6 .408.46
omnia ftatm viatorit. 416.7
80. j 6
Chridus concurritad refurreElionem.
Charitatem excedtre lumengloria.
in Charttatem reducuntur
Chriftm
eft
caufa refurreilionit eo mode.tjuo
&
iuftifica-
tionis.ii.^G.non attingit phyfice gratiam,& gltriam
ficunditm humanitatem.
Chriftm in
ibid.
iudicit apparebit in ftrma gloritfa. ) ii.lo.
& in ea iudicabit.
Cbriftm iudicat tjua homoper regulaifixai a
468-83
cundiimiUai.} 10.8. quomodofuhortUnetnr
qukm
07
408.65
407.64
457.15
entitatiuarn.
)4''S
efficacia
'
Charitatis ordinatio extrinfeca fupponit perfetlienem
Charitatu praceptum impleiur in patria.
9 5 .>/
5 } 7.
volentemfine ipfim confenfu libero.

A^l-19
Caufa principalii an aUjfubordinetur?
3 09
Cau/a produSiHa non producem manet in potentia ad
prodncendum,
44
Caufa fecundaprtuenta aprima determinaie ad vnum,
ad eperandum,
Charitatis perfellit ex obieElo in cflc hahitm.
67.8
567.80
Caufa nuHa creata poteft facere voluntatem dt nolenie
Cau/i
<
im->
pedito.
>43-^7
eim exclu^
C*ufa inferente necejjitaiem voiHntati,
yM.48 } 1 } .non eft voluntat ipfa, aut itulinati* eiitf^
vt excludit permix-
tionem.
Cau fa
elt
a Caufis diuerfis poteft idtm produci feerfim.
74
Carnem eandem non fere wipiMli modo dt
87^
481 5
/etjueretur,
C4> 9 frtmigene* hominit tjuofenfu effit inctrruptibiiu.

101.15. ^' dlteriue Jpeciet. ibid. neijuit ttimen dici
4^S'7i
, vndt
poffe reproducere effeiium
1.
14
Det,& fiDto in
in*
ikid.
tlicandt.
KKk
Ckriflm
f(
Index rerum.
iuiUcahmt
Chrijitu
hHmanA. )o;.
in forma
i.
c^ ôC.
& optrationis.
affiefiufinie,
* ii-7
Cognitio prtteritorum ntctffaria hemini.
ftr totum.
Chri^m iudicaturta
ejl (jua
& i^mo.
Detu,
Chrififu multiplicauit panes quoadfubfiantiam.
}o6. z
Cognitio ratienalis anima.
Cognitio fttblt^ntiafeparata
i . 1
Chrififu ejua homo imperat commijfarii fHhauthentice,
^5 i
548.6
magit ahfiraEia
efi
cogniti entis vltirni.
tjuam
40 1
j4
J09.9
Cognitie fuptrioris
Chrifftu tjuomodefi ofiendit informa feregrini.
iOi.B
6 09 j
^hrifftu fitrrexit claufo fepukhro.
6 1 4. f
547-5
Cognitionem habere ex naturalthtu ûidfit f
561/4
Cognitionem intuitiuam non poffe caufari per ffeciem
infufam.
184.43
nonprincipaliter.
Chrintuquare dicaturiudicaturtu.
&
lapfkm (juoad corptu ,

izo.So
['hriiftu venit vt refiauraret
animam.
(^hrifitu videbitur
Qhrifium fuiffe beatum
& mortalem
II
Cognitionem ffirttualem nobis
Cogn
erat miraculum.
Qintrum
(-rin
tempore in Re-
coUeBiofiet in tempore,fed corperis formatio,cr
9 1 ? 8
animario in iniianti.
Cinerum
ceUeilio in Refiirreiliene exigit reuelationem.
71.3./ com. hic erit in motu lecali.
ibid
/8.54
41.4
Circulationem tjualem afferat Arifioteles.
Circul us primi
mobilis.
Circumftantiay?ftf necejfaria
ad meritum.
j 3 7.
Circumffantia concomitantes (jut dicantur?
Circumfiantia non dicunt ordinem determinatumad exiflentiam ejfeRtu
aut etiam negationem.
5 o.
Circimfianti* non nectffitant voluntattm.
6. 5 3
'
Claritas heati
6o6.i,&
Claritas
tfi color
ptrfeSiijfmtu ctan rtfulgentia.
W Cogitatione cerdis
Cod.x
qttid
lefluifeparato
**
efi
ex imperfeBione
ebie6ii
amorem
aut
40i-J5
389.16
intelle&tu.
ordinatur.
Cognitio caufi difcuffionis in itidiciogeneralianin inin tempore
9 <> 6
Ccgnitio complexerkm dependet a cogniiione extremo2
fiet ?
rum.
miraculefa?
effit
ordini rerum.
55^^
(omparatio fupponlt difiinSiionem extremorum.j^^.^f
Com^hcemii in fine
Complacentia
vndtdicatur naturalis, /0.45
& covCenfiu idem obieSium.
Compofirio ex afiu
& potentia.
9-4
99.47
vnio fHbftantialis reproducitur. 11.
Conceftus ahfiralitu n$n iucludit inferiora.

561.SS
Ctnctpttu dt Dto cauffttu exfinfihilihtu efiimperfeiiortii.
obieiii
difiinia
debetur
intellenui.
amorfatiat.
Concilia quomodo procedant in damnandit erreribtu.
568.77
Concupifccntia r/?Mrw.
Concurfui Dei iuxta naturam
109.38
& canfi. 464,
effentu,
61
ConcHrfiu per medum potentia ohediemialif
aut infiru-
menti nen fuluat liberum arbiirium.
6J0.14
Concurfiu plurium caufartirn quando arguat perfeElio-
ntm,
& ejuando non
Conditio
178.31
tffentialis virtutis.
2 59-71
dum agendi cauft

438.18
210.1
Confcrcns aliqua dehet cognofcert extrema.
Confirmatio infiatu heatifico efi ex charitate. 43^.14
H 4
1
1.
deflrutretur.
Confirmationis in bono quis

Confirmatit
436.14
fit effelltu.
& operantihtu per gratiam
efftcacem.
45 '-47
Coniundlum adfintm ptrfeSiiits operatitr.
f48^8
Cognitio intkitiua abfirahit
a conformi
&
difformi.
171.8
Confcientia prepria iudicat peccatortm dignum pcena.
183.44
188.61
Cognitio non debetur animaffparata nifi ex caufis na-
178.50
turalibtu motiuis.
Cognitio non reprafentat feipfam,
84.8
Cognitio ornnisfit ab obielio.
*IJ'5 7
Cognitio perfeia fuhfiantitfeparati non excludit amo-
40459
rtm.
Cogniti praiiica
luminis glorit comprehendamf
5677J
tie
cafu
iio.
Conditio qua non variat a&Mtn injpecie rton variat mo-
44
quo
finit potentit.
179.
Cognitio indiuidui in phantafmMt neejuit fubfiiltrt. z
inteUeUiu eltuati
effe
84.8
37
Cegnitio illuminat
49*^ -5
Concepttu vniuerfklis nequit
400. 4 9
Cognitio direiia fujficit ad aSiurn voluntatis.
Cognitio
Comparatio extranea
161:9
Cognitio Dei per incjuifitionem metaphyficam.
Cognitio
quomodo
Comparatio inteUeStu ad ohieBum vt adfinem. 550.
^^4-3
ûamfenfibilia.
ahfirailiHa
an vero
beatitudinis
Concihi quid nemine
dicendum.
ogitationes cordium magis proportionata obieEia intel-
Cognitio ad
575
41 ' -95)
ejtiidfit.
C o
fianti,
15.
Cummunicatio
Claritoi fupra luctm additfui manifefiationtm.
Cognitio
5^0.14
de ijua hic agitur
in cognofcente permodum cognofcentis.
efi
Qomôdxam ,&
C L
non
fuperior quomodo cognofcat aHum preprium.
tiua
tantitm.
07
' 3
effe
14.9.^10
Cogno(ctteficHndttmjpecitm,&priHationtm quidfiti
638.3.
Commenfuratio eltbita alltuprimi &fecHndi. j;o.
5 7- 5
naribtu.
aliquam
547-4
Cognitum juomodoftt in cognofcente ?
5 47- f
Cognofccns comparatur ad cognitum mtdia cognitiont
aliter contingit incalejlibtu, aliter infublu-
Circulatio
100.14
71.3./' text.& in cem.
furreSlione.
ineffe
fenfttiuam.
Cognitum
Cineres coUigentur per yingeles
potefi inefft inferiori.
Cognitienem propriam,& abflraEiiutim poffe dari, joi.
beatis in forma gloriofajn die iudt-
tbid.
4 anfic a reprebis.
(fhriiliu videbiturne k malis in forma gloriofa in iudii.i i.)iz.i4
cio.
3
cij. } 1
excedentis
& detiberata
efi
k volMntat* tx
Conferuatio îVy?
.'
5-45
îj.fl
Connderatio mathetnatica.
Confideratio praflica aliorum toUitttr
i Damone
jHodfit hutHt confideratienit, impedimentum.
Conditutiuum
fitbfiantia
ffiritttalit
&
141.56
quodnamfii
410.9J
Comi(X\iivirtMalifqHidfitf
47.17
CooiempUtio
9181
Index rerum.
Conceroplacio td vtrttmtjut fttiiUm fptÂt.î 1.17}
Contcadidloria d tdtm ctmpMrMtttr.
JH>9)
Contraria
pejftnt
fimul
tjjt
in f$tr/imo
CR.
\$i..7
rt4i!i ,
i;o f
Ctntrarurum tUfinitit
& inttntionMli nt
rtfugndnt.
Ctetktio ttiam dicit alijuam tliutrfiiattmin ((Te mtt-
5 7^. 3
Criatie nin dtterminat alujuam psrtem tletermtuati
^ titufuudu-
mtntum.
^1.16
CoaaenientU gtntrtcu inter ^t{$tm
infufttm,& acûi-
fitttmfirutndu.
18^.49
tfi
tius konit/u.
6ZO.14
be.itum erit lucidMm,dr ceUratum
& rtm
rAtum,lumino/km.
Crtatie refficit
ctl-
608.)
Cerput beutum nenpttijlpenetrart aliud eerpm btstum.
non
efTc iminediati pracedent.
1.17.
181.37.
Creatienis diuerfe. eiufde exparti tirmini \ quo. 1 1.17
Creatum nibil, eft ratio mouendi , aitt ttrminandi V9>
Creationis finu ûis.
luntatem ex partefinii vltimi.
87. 1 x
Corpus Mi Mgut in Jpiritum.

1 47.79
Corpm htatum nn pejfit Jimlt perutrMft.C 19.15. 2^
11.16
temperu.
579-4
Controuerda UMtiûndttrigint drtimd,
CenuenientiM ebttSi
11.17.
tationtt.
rxplicMtur.
CtntrarittM vndt fumatur.
Cerpm
t }
90. fi nen fuit fHptrnumeraria,aliareftituta eftjbidt
,vt dMhtmm
rtiiHqmaur.
Ctntrttria in cfTe
Colkt,extfuafuitformata Etia,anfutrii ftiperflua} t
384.8
Crtatum nthil,poteft caufare Jpecitm Dti.

561.55
Crtatum nuUum tncludit infita virtutt formti tontrtiriat.
5 86.1)
^' 3 3 <
in Criatie nihil nifipreducendo.
Creatura contingenlerfe habet ad Denm.
155.54.
Crtatura netjtut elfe capax iurie proprif refpeliu Dti.
611.10
i4;.i6
Cerpm gUriefum Mn erit cUrum.

605.1
Cerpm gleriefnm non exigit tjualitatim , per ûam reddutur impdjfibile.ii^. 8. Nuilm efi eim erde ad il1
lam.
ibid.
Cerpmglotiefitm
tien
Creaturanon eftadfevtfinem.
Creatura nuJla ejifitperiorvoluntate
ebHantegrauitate {juiefiitfiirjum.
Exigentia eim ad perfi iiiones centingtntei. ibid. J 6.

Creatura rationalii vindicat perftiiijfimum fintm na-
Corpu* gltrioiunon redditur ^gileper qualitate.600. 1 o
Corpm gloriofum videri pojfet ab ochLo nengloriofe , tamen nenfixe.

609.
Corpm hHmanum excedit relitfua.
607 .5
Corpm in infianti generationu hahtt locum preportiena1
77.16
Corpm mertale non derogat anima quoad naturalem eperatiorum.\y i.^.EfijltbieElumeim naturale.
466.76
fa.
Crtatura ûalittr fi h^beat ad coniingemia. 155. 5^,
604.11
tum.
ibid.
Cerpm moriuurn cur fit grauim viue.

60 3 1
Corpm motH exptUit aliudformaliterêffeîue.jZ. 3 3
Cerpm ppacum nen prehihtt vifientm eculi gloriofi.
turalem. 170-3 .ad tjuem habet tnedia reûifita
Crtaturaficundum effentiam non dicit iiu
40458
Deum,vt efticitnj eft.

Creaiura ejuemodo dicantur injirumenia.
Cruciatus
DamoKum ab
ignefit per aEiionem intentio-
IJKII
nalem.
Cruciatm
i^5-^
eft
ab
illo
difienuenienle
quod in euentu ap-
34^}^
plicatur.
C V
in
yi.^.in ttxt.
Cerpm ijHomode rejiauretur in refitrreElitne.

Corpm rtftauratur duplici via addebitam
74.
Creaturarum erdo.
609.9
refurreEliene.
ibid.-
dthiti fecun-
dum iuftitiam. ISS.JS. Quid ei conuenit nefeff.>rie.ib.

Creatura ordo adDeum,vtfinii eft , excedit ordintm ad
Cerpm priits rtHaurandum , quam anima vnitnda
350^4
efentialiter vt catt-
^73 -7
Ca\pi quemoele dicatur pcena.
$9.1
Culpa aliqua merentur totalem exclujiontm 4 vita eittiU.
ftaturean.
187.10
Cultus Ecclejia in fanHot ad ftatum praftntem,& pra-
>9-74
Cerpm fiminatur in carne primlgenea.

I10.80
Corpus (icut fe habet ad locuro.ita hoc corpus ad
hunc Iocura,nn temt.
5 f > 5>
\i%.l.6
teritum reificit.
Cerporii tê diutrfitm ab
eê anima.
7.5
Corporit firmatiefiet in tnfianti.j^. 5. .AnfilaaSione
dtuinapefi
ibid6
Cerperit formatio fit per verammutatienem.S^.f

ita
tndunio anima,&
tfuare.
nate,&
Corpira dMopoJfet
Dem
608.4
difficile ae
611.10
610.17
eodem
Corperum penetratie anfit futura in iudicio.

3 o
f
Cerperum fitm incalo.
605.16
Corruptionis injlas ej{ intrinficumpreduIionu.cfi.io.
Sed duralionit extrinficum.
ibid.^ 3 '^.
Corruptum an poffit idem numero reparari.
6
Cirruptum idem numere an aUquando rtdiri virtuti
i .
nihil imptdit
expartefua.
ScotiOper.Tom. X.
amandum inordi-
phyficeadfugam contraria pa'45^7f.
na.
in
Damone nuBum
eft
gaudium de cemplaeentia
Damonum cacitat, ebftinatie
&
54'48
47.10
<
in fi^
43
.<>^
& imptrftSU. 14. 5 f.
5<^
Damonum excacatiocft cempUicentia/ed improperif, &

I44^7I
nongaudif.
ftotuert pettetratiue in
loce.
78.33
CorporH imperfeElie refermabitur in re/urrellione. 118,68
caufarum.
Ctrruptum proJuci
necejfitatur
aut in aUo,ûia pcena illudexcludit.
ibidi..(fr
ûim
138.14
Cerpera beatorum eruntne
i.&fi^.
Cerpera beatorum quomodi erunt peruia.
Cerpora duo peni in vne loco an fit aque
vnum poni in duobm.
Cerpera duo poffe ejfe fimul.
effeiliuam
Darnonis viduntat determinaturad fe
609.
agilia.
59i'^Cerpera beatorum erunt cUra. 606. i.^nfint lucida.
tam
131.17.
formaUmfui ab tgttt.
Damonijuomodo detineatur inpcena apprehenfiua ignit.
i.Non
ibid,
Cerpora beaterum an trunt tranffarerttia.
Dimon odit detentienem
D A
Damnatus eftfemperln
Damnati aHu
elicite
alitfue
maU vcUe.
17710
appttunt beatiiudinem ,fid
caciter,& affeQu commedi.
Damnati an appetant non
efTc
inefft-
39-'*
eb mi/iriamfugiendam.
5
618.1
Damnati appetunt non e{Ce,fid nen erdinati. < 3 f .14

Damnati non cenfiderant fe nifi re/feHitii ttd ptm^.
654-36
87.^$
Damnati imntt an refitrttnt-
KKk
Dttmuui
"
261
J
1
Index rerum.
Vamnati <juomodo cum
Damnati recordantur.
mifirtcordia
puniantur.xZÂj
z
T)amnati triHantMr dcftccato
efuatenus priuat tos
8.
65
bono
concupito.
27 1 .^
IDamnati vcUent non tjfe adfugiendam poenam ex ajfeOu commodi.
6 ) 6. 1 j
Damnatorum paene.
180.5 3. (^ 35
Damnatos iujiilfimi dtrelinqta infua malitia, exempltf
declaratur.
in
Damnalti
17 J -7
ejl
duplex
triflitia.
in 'Damnatif cjuadruplex
i
^l^-S
171. 170. j
iriflitia.
Damnatis qut fn caufa obfltnationii.
D
Dcbirum^rmif
'45 7 J
8
3 4'
ad caufamficundam tflcontingens.
Dependentia caujificundte a prima,
Dtpendintia
effieElm
'
467.80.
Deptndentia nen arguit imptrftEiioiiem in emnibtu,
4i7.88
Dependentia tjuid inferat in voluntatt.
4
5 *
Dtptndtntia tendtndi in obttElum vt inphantafia, vnde
118.67
oriatur.
Defiderium naturaie ad immortaiitattm non

ex ee quod homo naturaliter vitet mortem.
Defiderium naturale an fit veilefemptr ejfe.
Defiderium naturaie proprie
infertur
J 6. 3
5. Jo
& improprie diEiurn quid
35-19
fit.
Dcfitio (^ corruptio carnis dupiex.
varie fumitur.
jop.
Dcftrucre/rffiVJttJ efl
7.4
quam extrutre.
45.17
64-1
DciemioformMiiaûalisffednon mattrialis. I42.61
i 31.18
Detentio formalis ijnomodo cruciet Dttrnones,
Dto re{peElu creatura.

148. j 8
2)ebitum nuUumeflin Deo refpeû crtature. 169.5. f
in Detentione formaliin igne inutnitur ratio triflabilis.
'Debitum inter Rempublicam,(^ rtiiortm quomodoparticulart.
"Debitum non
efl
in
com.
Detentio tn igne tjuam iufle infligatur damnatis.
27
.9
131.27.
7)tbitumjoluiturptrjo!utiontm inadatjuatam.
i ("S . }
7)ebiti remijfio efl ptr libtralttaitm ,non ptr iuflitiam.
Dcterminatio ad formale
infert
dt Debiio morali.
i^S^-S?
Dcccptio tx ftnfu
cadit in inteUeUum.
188.59
Dccrctum ab/ilutum compUie determinra dimnam vo-
^G^.jy
repugnat mator dcterminatio eim.
determinationem ad
445.1?
materiaie.
Determinatie ad indiutduum
147. Ji
luntatem.
cund.'i.4f<^.x<).
& ad
Determtnatio ad
non
effeElus
eft
a caufafe-
(juid reducatur.
vnum locum
non
efl
S-iy
contra inctinatio-
' 5
$>
nem naturaUm Anqtii.
Determinatio caufi Juptrioris prauaUt caufainferioii.
ibid.
IDecretum ahfolutum Dei
efficax facit dt nolente tolen-
ttm.
464.63
Decretum concurrtndi impUcat concurfum

rtQris.
7)tcrttum Dti antectdtns
cauftzinfe-
fuperiori
magis
'DeleHatio cejfM manente opiratione.
484. 1
aut toncomitatur operatiomi,
480.10;
'DtleEiati
efi
appetenda.
481.107
'DeUnat io efl de Deo poffeffo.

'Deieâtiofomitis
nm neceffitat
probatur ex progreffn
DtleElatio tnciinat
385.9
ad conftnfum, 531.88.
tentittionit.
ihid.
ad optrotionem.
483.111
489.119
'Dtitiiatio inttndit optrationtm.
Dtltilatio non
tfl
pracifa ratio
tjuare alitjuid appeti-
mtis.
479.}
DtitSlatio ncn ntctjfttat
DeieElatio
'DeleElatio
fumma
vnde
ad aEium.
excltidit trftitiam.
4 J 67
491.138
481,106
oriatur.
naiuram
DcleElationis proprietatet ex Phiiofoploo.

poffe tffe
aUum elicitum
481.11 o.nec aEium rejiexftm

Delibcratio nen rftcircafinem.
elicttum,
prehenfione,
5^7-73
ab ipja ap-
515.67
Dcli^laquis intclligit,ab occultis mcis

de ûalihM deliElit inielligenda.
nenomiTMtio aûat formarn.

Drnomin.it io intelligenw
,
eft
ab ipfa forma.
qua dtcttur
munda mc,
131.16
399-44
460.6 3
potentia beari.
573.7
Denfitas nimia,aut txceffnta txtenfio impropcrtionata
funt in corpore Ijumano.
116.61
Dcpcndcntia * cauja prima

itm.
nottflatuit impojfibilita-
S^'i9
11.17
tûalis fit?
458.58
eft
per inciinationem
mturaiem quarn ptr aElum eiiciium.

Dcus agit per mutationem fubieEli.
49 5
'Deui aliter petficit inteUcEium
387.H.
Deus an agent
aiittr
'
17'48
voluntatem.
ntcejfitate pojftt reproductre corruptum.
'4-j6
DtMs an pefftt confiruare prius fine poflerien.

Deus an pojfit iufle damnare iuflum,
Deus catifa pcfitiua poenafinfus.
'Deus
conftttutt
619.14
1
intelligentiam
damnati in conjidtratientin-
2716
ttnfaignis,
efl
'
j89-'9
Dciu detinet
efl
&
altud.
tfl
J 3
171.10
ordinem perfeEiionis in rebus. 3891 ^.orinttndtt vnitmpropttr

, &finis ;
dinemque medif
Detts
ibid.
"Determinatio veiuntatis maior
481.109
1
tx parte
creantis,
486.111
circafnem.
eft
teilit.
Determinatio veiuntatis a caufa fuperiori
Detu
Dtuf
ihid.
Deliberaiiofetjtient apprchenficnem caufatur
Dencminatio faluatur
diligentius tradidit Ploilojopbu*
in 10. Ethicorum.
DeieElaiionem non
1.8 8
'
DeUEiationis caufa.
DeitEiationis
' 7 5 4
a caufa
Determinatio temporit impertat pofitiuum
eUtermi-
iibere.
libertatem.^s 8.5 8. (^ vt
469.8 f
'Dtleilatio aliquando nen ftquitur operationtm.^Z^ .1
aElum tiicitum
quam
toilit
481.109
"DeleElatio (onfequitur
natio per
efl
Determinatio
Dclcftatio ad operationemft habet,vt pulchriiudo ad

iuuentutem.
7)eterminatio per naturam potior
465.74
& concomitans fub diuerja
ratione.
11.17
Dettrminatio efficax in Dto tranfit tn ejfeEium.
btatut ptr optrationts immantntts.
2.6
caufa deieticnis damnati in ignt lecaliter, 171.6

5 o > -7
caujafinalis ornnium.
Dtuitft caufa ntgatiua poena damni.

Dtus eft iux intelligibilis,
Detss eftfilum debitcr ex promiffieifg.
t~i.G
i^îp
244.20,
& 11
3 84.8
Deiu exfe omne bonum.
Deus iargiter beneficiorH, SanEiifunt inttrcejforts. 115.5
4-9^
'Dttu moutt determinati veiitntattm.
Dtui
Dtus
^75
neqiiit ejfe attther peccati.

netfuit vti
eft
caufa materiali,U rtcipiat formam ab-
117.11
foiute ipfi repttgnantem.
'Dtus nen
cauja
non
1 ttxt.
cfTc.
*Dtusnoneflcaufapcfttiua obftinationis. ly^. io. Sed

voiuntas pofitiuafimul
Dem
& negatiua.
ibid,
non pctefl conferuare cerpora diflinEia,mfi habeanf
principia diftinEia. 6 1 7. 1 j
Elafint dtutrfofitu.
Pojfent cenferuari diftin-
618.11
'Dim
1}11
214)1
Index rerum.
Deiu non
pottfi ejfe nlfi tmifit
reSa,& reHn
'Dem nonfnhefi Uji.

Deiu 'lonvHhyneejHe intencUt peccatum.
IDem non ftdi peccMorem non e([e oh peccatum.
Dem poteil facere
praer
iHflttiam
fumptam
641.1
140.6
i8x-4}
6j
j
pro ext-
gentta eim,^Mod esl in creatMra\& tjUMre.
Dem
141.6
ad efedum.
hahere variat habitudines
potefi
i4.<8
i
Deut pnttfi producere fe foio aEhtm vitnUm.
4f 9.61
Dtm poieff viitri intuitiue ah intelUQu creato.ôi.

Dem ejMa Dem prinapaltter iudicat.
307.4
1
Dtm ejualtm hahtt iuftiti^m.

1 ?-9 X
Dtm ifMomodo agat vniformiter ai trifiitiam & nolitio
nemeim.
145 .75
Ii7.l1.119.68
Dem ejuemodo dicaturrecordari.

Dtm ejHomodo (UcatHrfoimcognofcerteAfcondka ctrdit.
128.7
ejuo
77- *7
finfu conflitueretur author peccati.
179.19
affeflum
&
Di(c\p\\na.\>i\iiis vndeeriatur in hrutu.
198.10
1
Difconucnicntia
appttiiui
dofehabtns.
jo.ii
Dem fi ntctftrio
malu a
ageret
ad extri ,
tolUretur lihertasfor-
creatura.
471-91
Dem fi nectjfurio ageret,toUeretur peccatum. 470 89

Dem fi necejfario ageret tolUretttr peccatum, 47 89.
,
1 .
Jttm concurfmgtntrulit Dti toBeretur.

Deuifi non ejuietat volHntattm,non necejfitat.
Dtmfiper
irnpoffibile
ikid.
445.18
neceftrioageret,& voluntat ma-
neret lihera,ageret likere.& non neceffarie.
471.91
folm fcrutatur corda per interregationem prohaiji.
X4.&
iufiitiam etiam
prt/emem film
fcrutatur,
ihid.ij
1>tm fuppUt dependentiam anima fiparata.
66 1
.
Dtum atti/^gert ahfolute eUcitperfeElionem.

J 8 8.
tnter Deum,& ertaturam nonferuatur ordoad alterum.
i
*44-i
non cencurrert ad aElum memoria poffibiU
111.77
Deum
Deum pofe agere fefoload efeHum.

lieumpofe
efi.
1 1.1
difpen/are in praceptu /eamda tabulalaie
prohat Doilor.
Deum
6<}.io
pofe duo carptra ftatutre penetratiue in etdem
loco.
78.}}
Dtum ejuicefuid dectt,iuflum tft tx j^nfelme.
241.5
Deumfilum eft fintm vltimum propter fe volendum.
i49.41.nec aliit repugnat vt ea
vtlit prtpttr
aUud.
'
ejuedmagis rtpumat,
Deumvideri apotentiavneiifiejuerttur,
in Deo anfit iufiiiia.
D
DiAamen
praSIictim
tft
iÂ-^9
1 3 7-
arhitrij
in
trm tU
veluntattm.
crtati
tfi
defeSlibilitat,
448.41
409.70
40 jo
1
5}0.8i
Difplicentia dtofenfa refpicit charitatem.
111.74
182 .44
'DiffUcentia ebitthua in Deo muUipUx,
Difpoficio dici petefi affiua.

'Diffxfirio materialis
492.1 }}
dupUx.
JJJ }4
forma efi in eadem duratiane cum
forma.
77 -16
66.84
Dift>ofitio neceffitant ifuidfit.
nen fiipponiiur ad form^m
accidentaUm,
5j6.}y
prtueniens fermam fuhflantiaUm dtfinit ad-
1)ift>ofitio
ueniente forma.
Diftiofitioejuideffitiat.
tentii in ordine
^^6.
%-j
ad operaiienem.
Dilfenfio voluntatu tfi voUtio,vel neUtie.

reejuiritur
492.1 39
impeeUt
imprepertienata
inteBeflienem.
183. 16
Didindla ahfeluie feparari pofunt.

Diftindto corperum prior fitu tfi ab
8.
intrinficis princi-
618.21
piis.
'DiflinEiio fpecificapafienum
DiftinSio virtualit
399.4J
Diilradio anima
circavnum.
nen
vnde deducatur.
fufficif
circa alia
ad
ehiefia
4}$
08
. 1
fermaUa.
vt eperatitr vtbtmenter
i44^69
Diuerfitas in ifeiiu vndefit fecundum PhiUfophum,
50.}!
Diuerfitat pefierieris nen infert diuerfitatem priortt.
11.19
5. j.
Di ui cis infiamma
cruciati expUcatur parabeUt.
6.
37
D O
Dogma Semipelagianorum.
caufittur metUantc ohiefii apprehenfiottt.
DoUr definitur.
Delor& deUilatiofiint paffienes,&
I } 1
i }
>
04
3.}
ejuomodo caufintttr.
19. J,
ibid.
.vtriufejue caufa.
DeUr vehemtns exclueUt deUfiationem.

DeUr vnm ehfcurat aUerum.
Di^nitatis eUfiinflie defignat diftinSlionem fubfiantialem.

409.70
Donum
Diligibile efe negatiue prepter/e efiudfii f
Denum diutrfiim tfi de htatitudint.

Dos confifUt in vtretfut Iitrt.
&
. 1
ratio repugnandi
9. J
due cerpera efepmtU
naturaiiter, nen fiipernaturaUter.
}.6
*Dimtnfionei diutrforum cerperum rtpugnant virtuaU-
6 y,io
figurtcarrupti mantnt quoHtUu formtt
1
An-
131. II
gele.
Deminium Dei vniutrfaU.

Deminium Rtlpuhhca in bena
&
7. } 4
192.81
Difiantia
Dominium Dei ratione
vt ohitltum caufet,
143.18
Dignitae perfinantm necefaria ad btnum ctmmunt ,
ejuomoelofi habeat ad iiud.
241
Dimtnfienti
pe-
ihid.^
Difpofitionis prauia efticacia.
Dtdantia determinata
6.
efutre rtquiratur in
commutatiuam,fid per difirihutiuam.
ttr,non formaUttr.
Difcurfitm fine deUberatione ftatuunt aliûi in ptttrit,
parricutarem. 145. iS. non ereUnatur per iuftitiam
efi
3 3
136.41
Dolorproprie diilm non eftin arsima fiparata , aut

Ubtri
efuo tnagit
Deler,& triflitia eptidfint,& ejuomodo aiferailt.
Digr\itiS perfinaereUnahilitin RepubUcaper iufiitiam
Dimeniio
>49^3
I
347-56
DifFerencia
& ptrfeEliori
Difcrimen ptrfrlfionis ee magis defignatur ,

acctdiiur advliimum.
Difcurlus curfit in nohit tx imptrfeiliont f
Dolur
ihieL
98.
fnmitur ,vt rtpugnat
ohitfii pracise
titcito.
Difionutnit magit
7)i(pofitio
DtmftcuneStm ArifioteUm agitfimper inpafumeo mo-
tionit
196.7.1 com'
Difciplinacio an arguat memoriata in hrutit.
'Diffofitio nattiralis
liemfcrutatur corda ejuoad intentionem
Dem
iudinif.
incUnationi.
Dem poteH fufcit rr brutum,
JJem
mauet.
Difccptatio vtcalit anerit indie
ratienis
,
143-67
I44<69
creatienit.
30^f
X49.39
particularia
tfi
alitriut
148.59
a eiominie Dii.
aut finit in vniutrfaU tun inftrt ntctfttattm
44r3l
txtrcitij.
434^
J
Des ex btatitudint rtdundat in corpm. J90.

Elm tribuitur diuina viriuii.
Des impaffthiUtatit ejuidfift
Dts non eenfiituiiitr in imptrio vtluntatit,
KKk
>
90. 1
1 1 .hic tfff
ibid, 1
/ 87 i O
5 8 1. 1 p
Dh
4
5
1
6
1
J
j
1 1
Index rerum.
Dos non necejfario ineft perfinA dotat.
587.10
Dos fuhtiUtatu confiît in erdine ad fenetrationem.
612.28
Dos fubtilitatis
in quo confiftat
diuerfirnodi fentitur.
Gti.ij.cr 28
'Dotern
58
tjfe
formttm pofiiiuam fuperadditam corperi.
584.16
4.^? ciuulitM fupernaturalis.
Dotes corponirnglorioforum anfint inicquales.

65 2. 1
DoiiS (juomodo deriuantur ah anima in corput, 587.18
567.70
ebieflifine efficientia.
E ns abfhanijfmum eft prima petentia,
3 9 9-4 5
501.10
Ens primumfub ratione pofttiua beat.
Ensfenftbilenon eji primarium,aut adaquatum motiuum
500-8
inuUeUus.
46.
Entis in aEiUi& inpotentia diuifio.
Entis inclinatio non eft ad priuationem.
Entis materialis inueftigatio
D V
ceffat
quanda cognofcitur
210.38
fieb ratione propria.
Duratio ^ngeli numer^ri poteft.
1439
Duratio vndefumatur.
Entis fpiritualis perfeSio in
eiTe obieiii,
173.11.
ibid.
includitur perfeEliits ratio motiui.
Entium triagenera
dam.
E-F
EFfedius Dei proprius neûit includi
in virtute cau-
57^.89
E^tUui dependens k continuo inftuxu fui caufit manet
femper in eita potentia.
J J 45
fiicreatt,.
5 î- J
in ordine
ad perfeElionem acquiren604. 1
ex Entibus duobus in aElu nonfit
vnum perfe,
13.35
5.4
Entiiatetn tertiam dari in compoftto,
EffeSliis eft indiffierens
potefi ejfe. 5 o . 5
T.ffeElHs hahet
ad omnes
circumftantias in quihtu
eandem pojfihilitatem peft aoa
cfle
huhuitlantetjuam fuit.
Efle animafeparat* non
totales,
&
47 1 .85)
Sffe.Uui idern per diuerfas in ffecie afliones peteff pre-
duci.
4^-15
EJffeSusinfubieUo impedite nonfiqnitur excaufaapplicata.
'43 -67
eft
cennexie
ad caufam fecundam.
ad voluntatem Dei , quam

^66,y6
Eft^fUut non excedit caufam.
effe perfeEiius
,quamcomunl*.
499-4
360.65
E/Te cerporii diuerfum ah effe anima.

Efficeft nobilier participatio
Efle
& polfc itiem
lem,ficut in
eft
in perpetuis
fecundum Ariôte-
Diuinh fecundumfidem.
Eflc formale ebieEii in phantafmate

currit
7-S
629.2,1 tom.
Dei.
59
eft illud
ad ffieciem.
E flc intentionale obieEli.

ElFc luminis non erdinatur vt dljpefitie
> 7 4> ' 7

SS^-^7
materialii ad
SS7i9
clTevifionis.
maiui malum caufatiue, 6ii.6,non

appetere ad vitandum malumpaena.
Efle nenefteligendumadfugienduminfernMm.6i$.
autherem naturt.
non
non
.ftcut
quam effe damnatum.6iS-^^

eligendum , quam effe inculpa,fi Detu
Ertc potius
^3 ^ 9
daret eptionem.
non
Efle prepter
nuUum malum
culpa dehet appeti.6i9.
2 .' cem.appeii debere quisfentiat,
<
EffeSlus perfefHo ex caufis.
Eflentia Dei continet omnia diuina vnitiue,
EffeHus pojfihilitas aifuatur virtuti caufarum.
10.17
10.20
EffcElus Jpecificatio efl a caufis intrinfecis.
EffeUunt eundem numere redire poffe cur negent phdofbphi.
58.53
deftcit
repugnat.
617.13
caufa.
'
/ 7
EffeEiuum diftinciie quando exigit diftinSiionem in cau-
^^7-9
fis.
.
ad
quam
vllius creatiin ordine
volitlonem.
466.77
Efficiciis agit propterfinem.

EfficieHs
primum
fpirituale non
tollit
Eire totiui non poteH
materialitatem,
effe
partis
vbi eft,ihi
& vltimuifinis.
i75-^^
346.32
EUSiie
cft
in beatis circa
EliSlio non abfhahit
Deum.
charttate ,ficut ah aliis.
EleQlcnisi& natura ordo.
44
408.65
3 3
7.
'
S^^-7
î9-S
Effentia tn
Dee
mutua redundantia,
nebilior potentiis.
EJjentianequit immediate attingere

Effentia rei immutahilis.
Effentia rei non variatur
neque
43
1 <>
34-8
344-30
obieElum. 358.58
8.10
pJfihiliias
exiftenM
priuatur per negationem confiquentem exiftentiam,

9. II
eftybeatificatur,
09.8
ani-
i '
8.68.^ 69
vnde riantur
in ftatura.
Excefllis duplex,
& decrementum
eft
509.9
maChrifti.
344.19
Excellcntia cemmijfionis iudiciaria Chriffi,

Exselltntid fummafidnen omnipotentia,danda
Exiftcntia primo cenuenit natHra.i\7.
5S9'49
Eieuatio folanenfuffcit advifionem per appUcatiomm
& negatiue
permodumfinis.
Eftenti<t,dr pitentia
Elcuat o
efftffitta,drfornialis,
^4^8
& identice,
teUeEluicegnofcentii.
Effentia diuinapropterfi diligihilis ffofttiue,
Exceffui
^^S-S
Elcnienta an corrumpentur in iudicie per ignem conflagratienif ôi.j.non.fedn.anebuntpurgata.

ibid. 8
Elcuatiopotenti<t,& eiusfinis.
'
hene tamen eperatio
realiter,nonfermaliter eadem.
E
5 29.8
Effentia diuina eft propertionata in effecognofcibilis in-
E L
ttjuiuoie fumitur,
74-
'
EffentiaficundMm id quod in re
Eledio
totiui potejl effepartis,
Efficicia.voluntatis maier
ibid, t
nec adfugiendam miferiam culpt.
E fle
413.76
ibid.
EfCepetius eligendum
478. i oy
EffeUus conferuatio perfeUtus habetur a caufaproduBiua,
589.18
triplex.
effe fineforma
licet illud
non
5 5 o. 1
JO.32
EffeUus quidependet acentinue injluxu caufi,poteft produci,ejuantfim eft ex parte caufk.
46.11
EffeElus reftrtur permixte ad caufas,a tjuihusfit. 81.41
EffcElu deficieme non ideo
314.17
81.41
EffeElus proprie trihuitur inftrurnento.
EffcElumformalem
'
EflTc
EffeElui poteft produci voluiitate antiijua.
EfftUus voluntatii
quod cen-
non
Effîlw operationis eftduflex.

EffeElus poteft excedere caufam partialem.
EffeUus quando dehet refundi in
5 27.7
171.9
46. 1
adii(jH3tos.
.Angeli.
ES
quam
46. 1
Effethu idem defaElo non redit regulariter.

EffeUus idem nequit terminare duos concurjiit
Effe[ut maior
Error antecedens nenfuit ad lapfum
iifdem pettft produci primo. ihid.
} .1
118.69
n.
ii9' 70
^7
'
Exiftentiafiquitur natMram
in
*o
Exca^
)
9
1 51
)'
Index rerum.
im ExtaH fUMre res perftQius viiiMtitr^
Extreinuin im (tmummicm txtreimo
nc.
inter
Si1
iiiifi
Vt Finem non
...
14
vnk
fiif aiiifmid
^41,1 4
} ^^
Ddmcnum
ejl ctmf>l4ttenti*,&
imprfperj
(^
Fluxut partium pHtntiaUum non dtrogat pirfiSHtiH

totim,
I44*7t
ntngttudij.
)<4-^6
FE
Fcrtum ûtmod
ulieretur uh igiu
6x0.14
concurfm,non veri recepilonu.
70.8
uut rutioni eert* Uon Jitnt immifiendm incertUi
Fideles Upfi unfubUiunt

Fidties pntrocinium
*98. 1
X99. 6
iuMcium difcuffianit.
^titnHt ex Itgt in iudkio
nonfic
X99.
infUeles.
&
tfUMtitai mnnent in corpore gloriofo.

Figura debiiu ,
6 5 .8
6 1 ^.j.munet etitim orgnni ratio.
1
Finis nctjuifuio in MQuficund per voluntatem,
&
Finii dupleAi.
J .)
Finis duplex ncceptio^
obleûm voluntntit
&
tfi
57
4. X
9 4- 3 O
ptrftRiffinm cnuft.
j 7 .mouet efficientem.
tinit excedit id tjuod
J 9t>-
40 J
Finis csufu naturnliti
eft
intei-
)3j.io
ieiium.
Finis mn (it prdfiantior metliit,
40 J
ibidi
^JJ
adfinem.
'
Finie extrinfecui,vel vltimus toUit entnem priuutientm,

(jr
Forma
Forma
incorruptibilit i
58(.X4
04. i^
carni* coexttndiiur mattria.
carnit
effet indiuifibilit
,finon infonnarft
math
ifunre nonfic intrinfecut.
Finis hominis non
efi
i.i
' 5
-^^
Finisfortiiu mouetji ntceff<*rio moutt.
ulimfecisndMm intelle{}um,&
fecundum voluntatem.
ulistt
48. J S
Finls hominis reuelationt notuti
7 x
Finis in Jfatu purt natura nou poffet nectjfitare volun'

tattm.^^-i.lS.noneffet tffieacior ûnmfinif
fupema-
turalit injhttu innoctmia.
Forma carnitfinit.
Forma coniiituenifubitRumfUptfft,magii
o^
rififfit
tf-
ruptino.
T84 7
Frmacorportitatit a Dtoin inffantireunitnr. 71,^.
ibid.
Forma cerpireitatii ijuemed tff difiofitio

adanimam.
Forma deturpans fpiritum poffet cOmpati eum
neceffitont
64 xi
ieatitudi-
tj^^t
ne,ninficp(gMfenfit4.
Porma ignit non
eft In
ferre ignite
nifi forti in perit.
6r9.i5
Forrna mattrialii nejuit migrart dtfkbieSe injutitf
fium,
lOfiJl
Forma
Ferma
neûit habere tiuefubiefla adatfuata.

nullafinita excludit
106.}]
omnempTH/moneifiafufic-
ptiuo.
477.IJ
forma amnit
etlxm charittu determinair incUnaft
6ox,x}
ferma praexiflens aûartt dua/ materiat tî aHtjud

harum effit infermii. 05 .}O.Rn effct nuda.
ibid.
Forma tfua nin excludit a materia priuaiionem. f 84,
Forma tjua optretur id, tjued tim tei um.
1
6} 8
Forma tfutmodo refjiiciat materiam indiuifibilittr f
,
104.16
forma rrtfuirititr ad
efficitndum biatitndinem
ornandum.
* ^d
J^J.jS
FirmafubRantialii anpoffit ptHeffiuiin ika,
Forma vna nen
priaatienem tiifi
74. i|
ijuam non intUi-
Femia IpirituaUi neceffitatem vidfntnr
taciti infiimarf
toUii
dsti
f79.j
Finit magis inttnditur
a natiira,fuam meditimi
9.7^
449. 4X
Finit metaphorlce mouet.
Fisw minits neceffitat
in cpmmttni tjuiim in particulari.
fi5.x6
Finie natura
& caufiirum idem
Finii non
(juittaiikm volttntatie pet ttmorem folum
efi
efi.
.^^
ordinit naturalit
44 ; . 1
Finie obitl}ium potefi effe idem diutrfamm naturarunu
j;i.48
Finit partfCkiarit ordinatitr adcommuiltm,
f perficientt&finit redunilans ex perfeQient.
46. }
i
j.
J.
Finie prima eaufa efi vbbmtt.
Finie ûietatium ficundum reilam fattontmi

Finie redditur prafens voluntati in
i4^'ii
0.41
J )
aSu primo perfilam
mutatienem inteUtHm.
94.
Finiifutiatium,&ûietatium votuntatit eft vniuerfalii
J48.}d
intffendo.
Finitfitpponit
modum agendi voluntatit,
4f x.47
vltimm agit mediante voluntate.

449 4 X
vliimm eti ihi,vbi eR primum efficienSi J 46. } i
Finit vltimm vt poffeffm rtHificat,
} J i 4x
Finit vt obltdum moutt inteUiQitm ,fubortUnatur voFinis
Ftnis
luntati.
J i
Fêrma cempetit igetc,&
ad Formam
e(fe.
actfuifitio efi
in a(lu ptrftSHJJim^. ) S J .non ifi
Finit acquifitio in
,
aHu primo,
amat meeUa,
84.7
8 f to
4-70.88
J ' J / 8
4)
' 1
^^.adviiltntavtfubienomagu txigereiur.
f ^,
ibidi
Formam cali neu toUire omnem priuetiinem.

4} .?
per Fermam eandtm idtm pottfl ifft fn aihtfncctjftui,
1
16.46
Forma infpecle habenf interfe erdinemi nin tamen

Ftrma omnet eiufdim
fufceptiui funt tinfdtm gentfit
proictmi,
i%i,iS
f 1 1 xo
Formafiparata,feu idea Tlatenicorum,
farmai
in in-
17.49
centrariai fuccedertfibl in ifuelihet fribitQo
requiritur.
Formatio
Mn
jf9. 4. pofent ab intrin/tci fucctdtri i4
biatt.
ibfd.
eorperiffiet in inflanti. ^f.f,
dutinafitt
^fiU dfHotit
ibfj,i
Form icjt preuidtniia an
arguat memoriam.
i9y,9
Fortis iuxta reflam ratienempro bene cotpmnni ixpenH
ftmarti.
,0.*
aSm
j 6} f8
accidentaletn nen fitppenitut diffofiti$
40J.J7
inttUeEtm.
Finem amans
difcipuli .Ariflottlit.
Forma fupttnaturjlit txigentii in prepefitOi

Forma triplex vfm in inttUeElu.
iUuiduo.
J'4.1
Finit
o^.ff
in iext.
74-9
Fidclcs ex Uge iudicMhunturi
Finit
Forma caU tjuomodofit
riam nuirimtnti.vt infi ixttnfiori
4x0.96
Fides uppeiMur vitu ttem4.
Fides ex f n4 dumnMwr errw, Jttermindt ntceffituttm
Fidei
FEIicitatem verMmigntrnuitFhilo/ipbmk 478.100
IO
FL
Iji-S
perfeQsm.
^lf^ ^tdH ptfpfnf^
Finem/ibi vtHt ûidfirt
Extrems tUtitr mediim rtfptSme ad virtuttm iiti-
Exultatio
negatiuei
i imeU,
Vrui tfnidfitf
4xj.i.4i4.t
^
fraitio
& ptceatnm phifici rtpugnant.
Fmitie latefuinpta
efi in viatore.
4j6.)tf
4i6 7
Fruitii
89
11111
1
Index rerum.
FrmtiopereharttMem/ktiat voluvtatem vltimatevi
mdDeHrn.
^rHftio pr<t vljione ûalisfit
FruitiovU,
eji
568.S1
?
9 1 z>
& fruitio patrixdifferHnt.\iy. (^ tjuomodo
ihid. colligitur diflinnio
a pofleriori.
Gratiam non
ejfe
Graue non
defcendere ne detur vacuum,
in effentia anima.
f9'.'3
Grauitatem manere in beato
ibid.
corporit,
&
retjuiritur
fer Fruitipnemfolam attingitHr ohieium inpatria.^î.
Fruftia nihil
& patria
dijferre ffecie.
tvtafpecie.
miferia ex appetitu
tjuodefl
ctntra7)tum,
6?o-4
Futur i cognitio dehetur ^ngelo.
86 j
GAudium abfolute potefl fiparari avifione. 49^.6

âudium de
obieElo heatifico
& alio'
6^1.31
an pertineat adeffentiam
heatitudtnis.
478.1
&
Gaudium dt remijfione ,
latts rejpiciunt
pertinet
ad
effentiam beatitudinis
ejuam fecuritaf.
495-4
gaudium non refficit AitElHm beatificum
in ratione ob-
ieEli.
autpeccato.
tfl
Damone de
in
.66.
complacentia infe,
nam pcena illud excludit.
ihid.
attingit
vnionem anima rationalie.66.
8 i./dem afferitur dt anima Bruti,e.v alia ratione.ihid.

Gencratio aejuiuoca non variat fiecicm.
101.10
ad Generationemjaluandam, dr vnionem partium vniuerfi neceffariiu efl motHt in inflanti.

79 J 4
ad Generationem faluandam exigitur vt cjuantitoi eodem initanti cumformafiat ?
78 J o
êneratione pofleriora anfemperfunt perfeSiora, 49 5.

j
cognitio dependent a
HabitM non
in Genere vno quod efi
in omni.
340. 16
ênfra ûalcm hahent interfe ordinem.
40. 17
446
pojfibilis ahfothte.
&
Filij.
10.79 <juifun-
datur in carne primigenea.
G R
Habitus vt receptiuum nen requiritur inpatentiis reffe564.61

Eiu beatitudinis.
Habittss acquifiiifinis
Hahitum dari
efl. 1
& gloria Chrifti fumma
^ratia immediatiut
poffthilis.
18
J J
J9
perficit potentiamquam effentiam.
^raiia non perficit imaginemfub ratione extranea ima.
&
neceffiias.
infpiritu, tjue reddatur
16. y. <juia non
fpiritualis. ibid.
effet
non effet ejuantitas,
55^-47
capax cruciatm,
materialis
ejualiias,
gini.
,
Cratia non retjuiritur ad opera indlfferentia,
648.19
(p- mtre
netjue
necvnio;
&non fupponeret potentiam in Angelo.ihid.6.j.V).& y
Hahitus
efficere
effe
aElum.
357'3*
6 47
totam viriutem agendi.
infufi qtiemodo dicantur potentiai
Hahitus praui, &falfi,feu

111 76
Habiius funt permanentet.
Harrcfis louiniani. 6j^}.6:
erroris auferuntur
55 } i
Beatis.
161.9
& aliorum.ibid. Damnatur
ibid.
Hareticorum
emr
de refureEiiene in ta came
in
qua
121.84
morimur.
I
&
nnnc tfuomodo fintfingmlaris?

Hieiitchu inter Dtmones.
11711
Hierarchia dilVinEiiofecunditm perfeEiiontm.
40? .67
Hic,
I)i.i6
vtfitnt in
'
0.7
Hierarchiam naturalem in creatura rationali toUi vndc

I7J-I3
fecjueretur.
409.68
Hierarchia,& ordines Angelorum.
H O
Homo
5 5 J.
59-49
ihid.
Gtidas fupernaturalitati* diuerftu informis.

Giatia,
fubieSium aEius.
in iermino.
-Gloria CA^)? iuxta fententiam aliorum noneflfumma

.
affiritur
Hierarchiam Angelorum tradit Scriptura
G L
Gloria feruatur ordo Patris,
J54.17
obieEii.
40J.64
primum , nen eft tale
ohieUo.
554-19
Hahitus tjuemedo inclinet ad acium f
/ J 8.44
Hahitus fi daretur in Jpiritu , ûo redderetur capax cruciatt*s,pana illa conuentret hahitui feparato. 116.10
HahitMt fi4pernaturalts exigitur ex p(triepotentia non
moris vnde dicatur.
materia,&
eflfiihieElum operationis.
496.147
Gcnus
&Jpeciet
Habitui non eflfiibieElum partiale aflus.

y 5 4. 3 o
HahitHsnonhaheteJfeiumdifitnEium apotentia. 356.
Hahitum
Hahitum
G E
Generans non
De0
afolo
188.59
&
falfum
479.J
(jaudium nuUum
efl
mifericerdiam
111.74
gaudium magis
118.IJ
30
Hahitus nuUo fundamento
G A
(faudium heati anfitaquale de propria
rumgloria.
1 .
549-8
Habitui intelleEius prafertur hahitui voluntatis.ô6.6i
Fuga& profecntionis differetiaex ohieSfoformali.îi.î

ûgere tjHomodo magis oporteat
(juamûod efl contrame.
aut vitiofut non
conformes.
Hahitus
6 j 6.
authore.
tjuietit.
erronetts
60
Habitns erronetu manet in anima feparata
Si9'ii
Fuga
HAbitus
4^6.5
caret fua perfeSione ,nijl care*t in
efl tjuia
'
naturam
tjuia fetjuitur
ad informationem.
,110
Fruitionet via
3 5
naturale.
eft
an
pojfit in
vita mertalicenfequi beatitudinem.
ijz.i.&fesi.
Hemoeflfinis generahilium.
J.i6,c^
Homo eftfinis motus inferiorum.

Homo in ijua carne refurget.
Homo natus infans inflatu imperfeEio.
Homo non refurgeret cum iifdem fenfihus &
fecundiim
14.6
* 5
^4
99
1 00.
5
1
quantitate
D.Thomam.
6.
179.17
Homo ordinatur adfinem per voluntatem.
Cratia fupponit naturam.
444. j
Cratiavocationis.
460.64
Homopofsitne expuris naturalihus confitjui heatitudi544-1

ntm.
Homo quid hahet ad beatitudinem a natura ? 570-83
naturalia.
Gratia ad pcenitendum
Gratta necejfttM
eft
fitaffertor.
* 7 7-
ad concurfum aBiHum,non ad dijpo-
fitionem materialern.
Gratit prauenientis
necejfitas.
|j8.4j
& fitbfeqiuntis, acliberantis quis

x6}.y
Homo
'
9. 9
redderetur inhahilis adfunEiiones vitafiuxu car-
nis primigenea, fi illafelafit materia.
ox
Homo reduciiuradftaium naturadehitumper viam nutritionis,
& augmentationis.
00.
Homo
5
$)71
4
1
)9
8
Index Rerum.
M0m rtfttrgn in $4 Û4tttiuu*i f>mm hdhtrtt fiMdtrigintd
dMos vixij/i t.
1 1
Hemt rtptrtet ijuoMlp4rtis,^m4 fiurwit 4tnimMt.iiS.$

Hominu 4at/nitatem tjuid rtûirdtitr f
99.1
Hominit 4Mgmtnt4tio
101. 1
non fitrtt n4tur4littr,
<]uo ftrtfu
. 1
rit4tt n4tur4.
^y.i.&fi^,
Htminei 4 cruci^buntur igru
iSo inftrnÛ
cium,
poH iudi'
i^Z,i.crfe(j,
Hominet
txcUtduittur
Hominet
in refurrelHone 4nptrfe,velper Angelos r4-
cognitione fteretorum
pientur okut4m Chriflo.
cordtt,
tudinem,
effe
be4ti-
f04.i
C4p4cts lv4titudinit n^turuUter probutur.
1J9<70
Chrifii
80. ) $
8 j .49
Humanitat Chrifti tpumodofit organum fêrhi.

Humilitas ,
pajfit nequeunt ud Deit4tem , vtfuhie-
Ignis quontode conferuet caltrem f
Ignis quomtde di/cenueniens Diabole.
i J
calortm,
**
af
9J3J
Ignis vndtfit nolitm ajpi itibm t
* i f
Ignii vt obiifium tfftiliue dttintt inttUtQum damnati.
* J
141.58
nifi
per
modum
obiefit appyehenfi.
eUu.um nen
tfi dupUx,
Ignis vt fic
Inis aflio
in
1 f .&
cerpm damnati ptr fiiam aiiienem in-
itHiionaltm,prob,ibiUm
>
tfl.
in cerpora damnat.t nin improha'-
151. T.ret tft inctrta.

tribm modts faluari poffet.
Ignitio
IJ4-J}
118.17
comburtret,
vaporum forti
erit
ibid.
&
5 J.
cemm,
c.mi
ibid.
cenfUgratio
mundL
Ignobilius ntn tfifinisnobiiioru,
o1.J
i^yj
82..4J
Illapfus Dei in Beates qualisfit f
lUapfm
T Acere m^git n^tur^le nohit^ûkmfedert,
(04. 1 x
in peteniiam poiefi dtci perfSiitr
}J7. i*
perftfiia
efi
heatificm
mttgis perfiflm
non.
JJ5-I0
IHapfm nAturaHs perfeSier

Ida M tft r4tio rtprtfent^ndi infpede infufa. 1 8y .46
ld*4fifitfcitnti4 Dei,eam magit imitatur ifectesex-
J4.3
âm in ef-
fintiam.
lUapfm minus
beaiifict.
)7>
Illapfm prafeniia,& per vnienem.
Llapfm proprie diflm
JJl-t
quisfi:f
1 85 48.5x4 tutjtut reprtênt4re difformiter neûe eti4m communicart ejfentix , vt efi obieEliu* rt-
/Uapfmvniformis Deitneffntiam,
JJl-*
IBapfiu ruceffitai impugnMur.
prafentatiu,
lllufttatjo initlUfiui diciiur iHmen,
prejfa.
ibid,
Idea ratitne difiinQ^.

Ideavniformiter repraftnt4m, 184.
^S^-59
^. & hat imitatur
(pecies actjuifit4.
ibid.
Idem numero redtrt pojfit
41.2
Identicas cauft an rtijtur^tur ad idtntit4ttm effeQm.
44.10
tlt
86
Ignis quomodo illabitur ftrre ptr iuxtapofitiontm
&
Bum,referri.
i
J o. 4
580.4
i^.& an
Ignis quomtdoaquiUterpunit damnaiei. 6 f j.

i.fefuiurm ftt inaijualis,iripLaier txplicatur.6s^.i^
tur.
dn vt in^rumentum Phypcum e4M-
fet refitrreOionem.
1164
Ignit tfuare non comburat alia eltmenta.
Igntm agertrtÛttr
H V
Humanitas
mentum Detficunditm Henricum.
Igniepoft iudicium intcntionaliter ta/tiitm 4get in corpt-
Igntm agtrt
498.4
tUHotic^ZKcm qu4requir4ntur,
.4
&fenJibiUter cruciai Damonei vt injlru-
Ignis vt phyfici ageni in fpiritm non caufat cruciatum
604. i
Hominei omnes 4n veUnt de nect(fit4tt,& fitmme
J
,
r4 damnaiorum.
98.)
Hominem ejft Ulferum fide,& r^tione conilat.

3 6. 1 i
Homine cejftnte fojfum ali(jU4 mixt4 reproduci. ) 6.S
Homiru tnferim nihil efl he^tific^biU.
5 O)
>' Homine tjuoliliet n refurgtt totum
itM de vt'
, ûod
i.|
ite4titir,
I^nie ntn detlntt effiSHui Damttieut ,/ed Dtmeiunfit
99.1
Imaginationcm negat PhiUfephm quibufdam
brutii.
199. ij
Imago
cenfiftit
Imago Det
Idtntil4t* p4rtiim cerptrit.
Jm4go,&
in potentiis,vt uliiiufunt.
in nobis.
Triniras in
mtme.
648.
648.
Damtnum.
JgTM confUgradonu an
erit in
J 4- )
dttermin4te hco
vtl
Jimul cii-cumdant totam terram. } 00. i ficrettur,opor-
tantumdem dt
tet
Ignis< conflagrationu
alio torpori annihiletttr.
era verm
ihid.
& rtaUs; & eptid meta-
phoricedtnttet, joo. i,ixquofiat,& eim^ptantuat.
ioi.6
cruciat effiefHue.
/]f *f
dupUciter difconuenieni /piritibm.

efi
I J
i
difcomunieni Diabolo,
i J
X.
J
18
0-7
1*1 J
ignitformaliter detinens (jutmtdt effefHue crucieti j i .9

Jgnit in propria jphara purm.
J o 1.
Ignis iudidj tjuomtdt depurahit
&
tptit
Itcm prtduEiii-
nisfimf
Ignis infefntlis an cruciet
Joi*J
maUgnti fjnrttm.
Ignis infernalii (juomodo cruciet Ipiritm.

Ignis
magis ttrquet îritum
i.7 J
ibid,
Imago perficitur In ordine ad obieEium.

48.19
Imago perficitur in patria.
4(9.10
Imago perficitur per gr.ttiam , in patria per gloruim.
648.19
Immaieiiale i prtpofiit
14.
ixj.z
obitiiiui ,qusim detinendt
tripUctttr peteft aicipi. 24. 9.
*54
Immatcrialitat
Ijrnit
Ignie dupUciter
'
Imago tn nobu cempletur pe> fpecies actjuifitai. 1 84.46

Imago manet in patria. 4J9. la cofifiit 1 libero arbi-
tno.
Ignis eareer immetU^tm
H -5
567,71
eft cinfiittuiuum
fubfiumi* JpirituÛs.
410.95
Immaterialitas
ordine eniii
,
,
& fmplicitai
& fecunSun
petentia infimtin
eedem
prrfeflitnem attingendi
401.^4
tbieflum perfe(}iffimum,vndt fumenda.
Immaterialitas tntelicQm magis coUigitur ex cignitioni

perftEla riritm fpiritualium
quitm tranjcendentium.
40J.5/?
Imm4ttri*tit4i ffectei ftnfWilti
tft
qu4nt4
& in que r#>

549.o
cipi4turf
Immoitalitas atiisiut tnfit dtmenfir^bilii f
28.9
ImmtrtiiUtsi
}
5
511
Index rerum.
Immortalittu Anima non demonfiratur. 38.31 .Jide tan-
tum tenetur
Imniutario
volumatem tjukm
Inclinatio naturalis magit ttectjfttat
"
certa.
ibid.
intentionalis
non repugnat corpori
glorio/o.
5^5-^9
605.26
tlicita.
ad lecumt
Inclinatio naturalis potier
Inclinatio naturalis potior habituali.
Impaflibilitas an
erit
miraculofa
J87.1
JmpaJfihititAi corporis glorioji efl radicaliter
a voluntate
Inclinatio non arguit ntctjfitattm adfintm.
ihid.nonrtfert rndejit phyficemodo fit ex heatiiudi-
Inclinatio perfeSiJftma potentia
ex meritis^C Jitpernaturalis,
ne.tbid.tjt
584
fortnam
in
Imp,*jfibilitas
S^9'i9
perfeiiiorem
reduci debet.
cfi
444. j
ad aibtm
& ebielium.
Inclinatio perfeElior fecundtm inteUeilum
tjukm peten-
400.48
tiam toco motiuam.
142.59
Inclinatio potentia diuerfa efi ab inclinatione habittu.
17
Impajf.btlitas
non
efi:
qualita/.
IipaJfibilitM non efi
tum
ibid.
a 7)eo.
complttior, vt
eji
368.83
diuina. jSi. 16. ccmpetit ei (jmdfitex beatitudine,
ImpajfihtlitAs
64.
aSuatur ptr incrtatam beatitudintm.
Inclinatio non
583.7
ex adaquata proportiont qualâ-
in corpore glcriofo.
motm
Iwpulfbititai ntn orvur ex ceffatione

Impajjlhiittas
J80.5
/85.8
ctli.
non eritur exdominio anima fuptr
corptte.
580.6
554JO
Incltnatie potentia
&
obieEli funeiamentum ifecijicatit-
523.60
nis.
Inclinatie propria voluntatis adfinem.

Jnctinatio vniuerfalis
387.11
ad honum non infert
necejfitatem,
445-3^
Impajfjhilitas tt
k Deo immediate,tjl magtt connatu-
ejl
Inclinatio vniutrfalis txigit
aElum proprium. /
8 7. i
;88.i8
Inclinatio veluntatis creata fecunditm rationem.jt^S.iJ.
eji immediate k 'DtOy fubfiflit adperfeHiorem caufam.^%%, 1 6. caufa tins ab aliis ajfignata
Incltnatio voluntatis diuina adextraeft ipfius determi-
'ralis.
Impajfihilitas vt
eft
Item
dubia.
ihid.17
^ certa eiufdtm,
caufajitfficiens
ibid.
Jmpaffihilitatis dos tjuidjit ?
587.10
Impaffibilitatis radix.
dt Impaffibilitatt corporis heati. 577.
in ttxt.
S79-i
com.
&
cjUA defenditur.
ibid.
Impeccabilitas heatorum vnde.

Jmpeccabilitas
Dei
naturalis
4y j.y|.4J(5.jy
creatura vero ex gratia.
45 -46
'
Impcdimentum
cognofcendi cogitationem tolUtur ptr
confenfum cogitamis.
Jetjuttur ordinem motionis.
4.non
Im periam fupponit cognitientm.

Imperrario
tji
161.7
ii8.8
meritum de congruo.
ImpoUibilew^/!
/ieri pojfibile. 8.
10. nechoc fieriimibid.
poffbite.
Impoifibilitatis
&
poffibilitatis
radix defumitur ex na-
tura extremorum.
470.87
lmpijritas/orwi carnu in tjuo conjijlat.
07.8
Jmpuritas vnde proueniat in carnt nutrimtntali. 105.40

I
N
5 i9.8
tjukm
647.
habittss.
meritorum ordinaturper iulfitiam.
lncap!idii.sferHi,&filiffamilias.
Inclinatio
appetittu
pkantafta.
\G\.y&
recjuirit
cenfiruari êcies
in
afortiori id compttit hominife-
cunditm intelleilum.
ibid.
Inclinatie diucrfa volnntatis.
Inciinatio
644.8
i^^.i6
3 5 3
eadcm rnanet ad materiale
'49
in inteileBu fepa-
1772.8
rato.
Jnclinati hominis adfintm. 410. î.iUafiibordinat rtUcjuas facuttatts.

Inclinatio innata in
ibid.c)^
vo luntatt potior
tlicita.
49 3
Inctinatio intelleSusffit difftrtns, determinktur per po-
tierem.
Inclinatio natura diuerfa.
Inclinatio naturalis
ad heatitudinem
64.
7*5
cognofii pro
3
necjuit
hocfiatu.î i.i2..non datur tUcitaJint gratia,^ tjuid
dieendtim de haretico.
ibid.
Inclinatio naturalis conformis voluntati diuinaefijeejuenda,
6 3 i.S.in com.
iuxta Inctinationem hahitualem quodeft, eftconuemens.
454.144
IncottM^nhWe pote^ palpari,& tangi,non
rtaliter, Jeel
intentionaliter.
Incorruptibilitas
quare nen
damnatorum
4'7-88
4 '9-9
44 2 . 2 ^
efi ptrfrSHonit.
cum vifione.
Inkijferentia ebieBiuaJtat
ad nectjfarium.
Indiftantia 0 reûiritur ad agendum
$1.6.6^
Jndtjferentia reducitur
ftantia impedit aSIionem.
Indiuiduum
integrale
59^ -îdotf
Jit
intelleSltss eflpajfiua.
fidnimiadi183.1^
diueffum k pradicamemali.
60.63
Indiuiduumperdiuerjas aSiiones numero eftprodueihite.
48.23
1
Indiuiduo tjua cenueniant ratione natura.
phantafmate an pojfitfithfiftere
Inxqualitas heatitudinis ex intûalitate tam potentia,

Inaejualitas
Indiuiduum cognefci quk tale </?. 2
Inaduertentia t.xcufans k mortali in mattriagraui vndt proueniat
5 ^ 5 ^7
Inctinatio votuntatis vniuerfatis^&particularis. 3 87.
Indiffcrentia
JthperfeElio fecundiim qiiid motus localis.
ibid.
Inclinatio vetuntatis indifferens.
Imperfedrio
404.57
605 .17
ad finem. ^89.
efl intelleEliu.
J87.10
Independentia in Deo
ex motiene.
449-41
Jnctinatio voluntatis eftinctinatio tetius

1
251.8
natio.
Inclinatio voluntatis diuerjk.
1*4.4
Jmpedimtnta duo motus animalis,û* ad vbi amoutbuntur k corpere gloriofo.
601. 1 1 .603 .24.^ 15
intelleilus arguitur
ibid. 3
.4 1
cognitio
'
9 7'
eitss
in
ihid.^^
/ndiuiduum nen cpgnofii perfotam cognitionem acciden* ' * '4 5

titimfub e (Te vniutrfali.
Indiuidua nullo modo oppeni primo.
5 9 -60
Indiuiduatio fupponitur
ad aHiontm ,
& txifttntiam.
48.24
438.17
tfenus nen toBit lihtrtatem.
Infantes , &fldeles lapfianfubihum iudicium difiufi199- 1 6
nis.
Infallibilitas
88.66
Infantes etiam refurgem.

in Infantia plura funt impedimenta
ûibns puritas
carni nutrimtntati impeditur.

Infclicitas non potefl
effe
ebiellum volitienit
'
itt
9-7^
necfetici-
45 5 ' *
nen vutt peccatmr,
tas nolitienis.
Infeticitatem habituatiter vutt
&
456^57
505.14
Inferi us homine nihit tit btatijicabilt.
Infideles iuiUcahunturneiudiciodifceptationis.
Infldeles
ex
non fuhtbunt iudicium
tegefidei
ihid.
difcuJfionis.icj%.
297.8
w.non
iudicabunturjedex tege naturati operum.
Infidetit'-tisrepugnantia
414. 79. nec
adDeum
diftinilio efle entis
minor
,
eft
ûkmedif.
& morts conductt.
ibid.
Infitnum
1.
7
1
Index rerum.
Infimum ptptritTu
txtedit fummmn inferUru Jptciti.
InteBeSm mdgis erdinatur ai
cmuenin
Infinicas
ptefi perfeSlieni /tmpliciter. )4f.
) )
velunint,
InteUtSm neûii prepeatre finem vUimum prdpter alud
<4
diligendum.
CMtftL
Indrumrncum
prprii dilfum ntn tUlinît intrinfici
74 lO
ienovtfo.
nj.49
InteBeiJtu MUtjuando impeditur
19/. J.
InteUeilm nen
H9.
ad cenfideran-
4^. refpeiliui adtjuidcen-
in imetUEiufiparato.
47
ihii.
Inte&tQm an priiu ematiet ûam volkntat,
praieritUi.
cognofiit
6 1 .9
JOO/
101.17
iiffrrentiam indiuiduorum. 111. ? 9
ceiiigiiper experientiam concliônem.
ihid.
InitUeitiu cognofiii tntuitiui.
InteUecliu cognofcit veritaiem
de indiuidue.
InteUentu coniunilm
petefi in
& falfitatem pradic\
ehieHum materiale ; ergi
feparaiMS.
177.18
InteUeiliu cerrigit finfum errantem
o-
InieUeiim corrigiifinfum errantem,& tunc prtit phantaftam. lo^. } i . 0" excitai.

107. i
J
Intelledlus corrumjiitur
quodam
64 .$
InteSeSfm creatm dicit erdinem vnibilu ad ehieifum,

j 6 < .70. 1 ûe confifieret talu vnio.
J 64 7
3
InteUtilm creaim in fiatu naturdi fuhieHm
efi
ptioni,
InteUtiim
potefi
InteUeilm Dei iptomodo apprthtndat agihilt anteejuam

volunias id veli\
lj
neejuit vniri anima.
InteUeElm diuinm ijHomodo prepenat
. i
^ J -7 *
agihiie.
2/9.71
InteBtihu efi aliijuando ohieiii ahfirahentu
a tempere,
104.11
& voluntas Dei ûemodo diffirant ficundum
tendentiam in ohieila fecundana.
InteieSm, &veluntas diuerfo modo verfaniur circa ehietbtm.
J99.46
inttUeitm, &veluntas diuina ejuamode difftrant. 156
^60
& veluntds nen ipiietantur rufiin ehieile in644.5
InteUeilmformat prepofiiiones comingenies.
InielleSlm hahet aliquem finem naturalem in rtipfa.
natura tendit
eleuari ad
voluntdt vtrepit
159.71
videndum Dium. 571. 84.
utid,
m veyfttur rircafingiilariai
pro hncftaiu ligatur phantafia.

Inielleilm ijuomede cognefiat inaiuiduum,
9 4*5
1 9.70
InieUeiim ejuemode imifftiget proprium cenctptnm fuhI
/nttlleilus
11038
fiantiarum feparaiarum,
iûam
Intelleifm re/picit differemi^m ebieSi
reificit
175 '8
phantafina.
IntelU6lm fecunditm cfTe inaterialerecipit vifienem,$j6.
9
InteUeSm feparaim a <jue deierminetur ad hee , vel itlud i 11 ell qendum.
InteUeilM ftparatm
I <*
& ohitSum
<J
materiaU ûemeda
cenueniant?
InttUeiitu
l JJ
fiparatm intuelur jpeciem , tmdt
'
U8
perfei}'iti
atiingit ohieilum.
l66.id
InieUeilm fiparatm
memtriam hahet prt^trhemm;
73
'4
i66.xi
InttUeilm feparatm perfeiliUs eperatur,
InteUeilus feparaim fiex natura fua non haberet IfetieS
nifia
1
Dee nen inieUigeretper Ifecies fui
recepias.
171.
;15
/ntflUfim feejHitur intlinatienem voluniaiii.

Intellechis
phantafina
fi cognofcit
lellit
67. J/
ImeUeilm vocatur a Philefphefenfit.ua,

InteUeifm VI fe habei ad volunialenti
InteUeElm Angelici appUcatie
Jf
j8
^
preftcutienem finit
naiurali/.
4''J7
& ehieili
tjuali* fit ard.
7 8.19. nenfalua'*^*'
Inr perfpeciet irifiaxtU-
& voluntaiis vUimum ptrfeHiuum
InielleSm,
cognefiit fingulart.
II 1.40
InteUeilm fumitur alitjuande pre cogitatiuk,
InteUeitm,
finitt.
txpUcaiur.
eculiu corporeiu netjuit.
InteUeilm praHii
dece-
'87.J9
InteUeifm diuinm
liheri,
interiori corru-
pto. explicatur.
modim
modum
& cegnofcit eperd'
tionem elm,
.60
174. 8
corrumpitur
paffiuns
1 3
mentH
ijuin
164.9
tio-
i.^6
pojfn ah obieiie materittli,
intcllcdus
vt fuit
1 1 >.
inferiori
IntelUSm nuUum habei impedimentum
per voluntatem antecedit phanta^
fiam.
Imelleilm cegnofcit atlum fuum prateritum
efi
idem,
401. ji
IntelleEim ordo
ad ohitihim e!i prior.
7f 1
iô.J
aitenditur ficundum medum , ^
Intelleilm erdo adfiiam perfi caufam.
IIO.J7
humanm Chrifii quomodo fithiiciatur
diuino.
)io. 8
InielUHm perfeili
erdinem
tnteUeHm humamu tjuemeda atlingat
Deum infit.
j f3
attingendi
obieilum
40 1.
beatificum.
J'
InlelleSlm praSici preceffm.
48
InteUeflm idee dependet aphantafmalt,ûia ab
primarium
movmm
ihieile.
Iniellei}m
foo.6
todem
ijo.io
IntelUilmfiparatio dupUxi
nen
eft
90. l
ins fenfihik.
ôo. 8
7J.I7
InttlUilm Imprepenie ix mtdits imptrfeilu.
IntelURm
Ûtaiur 10 vi
InteUeilm nen Ipecificai voluMiaterr,
InieUeiimper
IntelleEtiu applicatiu
tnttUeiim
de fuhieile afe cegnit.
tnti mattriali. 499.5. "*"
duhitatur.
410 9j
6.
InteUeSim nenifuittatur in aliqua cegnuiene lanfalM^
& aliafmilesfunt
fiderutie iffa efi intenfa. iHd. iUa ,
tnttUeSm,
nifi
fe.
inttnsi ignem.
InteUeilm,
abfirahit. z
46
neperfeSle moMemtitr.
InteUeiliu ylngeli d^mntiti determinatur
ImeUeilm
nififuppofita dtierminatiene.
memeria , inûantHm
InieUeiim nonprttdicat
xo6.}o
dum
efi
60
W4.
607.7
Incclledliua fuppenatne fenftitMm.
104.16
latcUcHus 4êns MbftrMhit Jpeciem mhfhalliMsm nh obin
}4&{9
/meUeitm nenefiin i^bt
primd non rtcipitnr infecnnd^m. 44. 1
Qiontm CMufkpriHcipidu.
InfirHmemerum diHintmm ^nuftfinu
in Ipecie rejpicit idem ohitiium
&
meda.
tnttUtSm imuitium perfeiHer
lAlhuSiu.
400.
ImelUilut
ejU*.
Sco(i Opet, Toni. X.
?!*<*
perfeilie cenueniatf
60.4
InteUeiium aSiue fehahere ad vi/tenem.

J6J.64
ImeUtflum ugtmeiH 0- ebieSum effi fufficitnti* u4
faufandam
.
ûum
39418
Influentia
j?.
InttUeiim magit fiiperdinatur ehitSe ,
9
infimt4t fupremi prtbtttnr tx iniepenitntut eim, %^(>.
nu
PtcipieHslatitvifiomrrH
ijuam reciptensluM lurnen.
416.J
fiecittit,
iLl
84,4^
tmtUi
33
Index rerum.
naturM ^d
jMeBeSiMfn concurrere virtute
648.18
JntelUSum
ludicium completum quidfitf
vifionem.
fubieûm m*teriale /iûeretur,/t*ii-
ejfe
quid materiale
tjfct ei rati
ibid.
ludicium di/crttionis diutrfetrum ptrfenarum in cordi

tftfeUtu Dti.
recipienJtformam.i6o.i
&
InteUelbm
voluntatem eadtm appeUatione comprebendi a Philo/opho.
4 1 1 ? )
IntelleSlum habereexfiobieElumfrafens.
xi%.66
humanum
JteUeb4m
ratam non
Judicium difcuffionis
voluntas.
109.36
tantim ad vifio-
ludicium quidfit,
647. 15
appUcatoâm
JntelleHum moueri ab obieSlo aliter
in
InteBeilumfeparatum
>
7J
ludicium vniuerfale fietne in
efi intrinfica.
JnteBeHo
efi
/tu jiriEium non
16.7
JnttBeEHonum
&
ejfe
255.54
ex voluntate
256.58
2519,
& commu258.68
de lujio in creatura. 158.68. quomodo in ea ftatuatur,

ibid.
IuHms
163.8
& peccator quomodo
lufiosprius refufcitandos
248.37
differant.
quam reprobos qui doceant.
luftitia
ad alterum
2383
diuiditur.
Juilitia adfe quafi alterum
propriam.
qua fit?
2 59. j
an concurrat in punitione malorum.

lufHtia anfit in Deo ?
luEiitia communiter,& ftiecialiterfunipta.
luUitia commutatiua in Deo refficit pcenam
lufiitia
volitionum
& necejfariorum perfelttm
inteBeElum recordamur.
108. 17
Intelligentcm conftituere non efiper relationem. 460.
mium.
Intelligentiz fetnt ab atemo
&
non alterantur
mutanturfecunStm aliquos.
nec
55^-^9
JnteUigentiarum dimrfitai.
-4^
InteBigentias qui dicant ptrfuam effentiam cognofeere,
5;i.ii
Intelligibile
aBu,
&
inteBigibile potentia
InteBigibile duplex.
Intentionale
ejji
quidfit
Inientio curnecejfittt adtltEHontm.

Inttntio
quomodt
ntctjfittt
Inttntio quomodo ntctjfittt
adtltEiiontm.
ad tltEliontm
tia.
77^ * ^
S^7-i^
470.88
medij. 145.
74
Ji940
Intentiovt opponiturrti.
174- 16
Intentione (iante in aEluftat tognitio.
J ' 7-
I
,
&
lufiitia
74. i ^
ludicare informa humanaaliudefi
formam humanam.
&
196.8
aliudfecundum
307.4
186.49
JtuUeare prater legem.

includif.
240.4
253.12
Dei an difiinguatttr a voluntate.

Dei efifita voluntas.
Dei
eft
25 2.7
vniuerfalis nonffecialis virtiu. 253.
10
fufHtia difiributiua ,
&
commutatiua
earumquepro240.8
pertio.
249.42
luflitia eUftrihutiua in t)eo formaliter.
lufHtia difiributfua quomodo differata Ugali.i^}. 16.
exparte ordinis , medij

lufKtia difirihutiua
&
ibid.
ftnis.
rejpicit proportionem
Gtomttricam.
330-4
lufHtia Sfhributina fimilitudinaria
non propria. 260.
lufHtia diflributiua vt rtfficit Hitrarchiam naturalem,
& eleEHtrunt in aere.
ludicium complttum duo
24 1 .9
re ?
luftitia
&
commutatiua non efiformalittr in Deo. 243.19

excludit ur ab eo formaliter.
245.15.147,36
qualufiitia commutatiua non efi in Deo fmpUciter,
i77î6
273.7
237.1
239,2
pra-
lufiitia
quomodo
Intentifjicut tfiinpottftatt voluntatis,ita& complactti'-
ludcx
lufiitia
differant.
89.
67
411.17
,
efi
tatiuam,
24.
in niAis formaliter
ad Deum.
diuina.
JttteBeEHofiefiit caufa totalis volittonis, toBeretur liber-
effe
creatuta
reEium increatura
Tuftum quid in Deo reffeElu crtatura.

luûm fecunditm iuHitiam diflr:l~utiuam
118.67
4as.
efi in
ludum omrte,&
JnteBeEHo nequit exerceri nifiin obieSio, qua inteBeQum
jnteUeEHonem
ibid.
rem ex parte Dti per promijfionem.
145^2;
ihid.
JnteBeSlio quomodopropria totitu. hominis?
impaffibilitattm.
&
lut operum fitndatur in promiffione,& fdelitate. 246.19
propria anima. 167. 14. conuenit totiper
efi.
Itu non variatur in
14.3
JnttBeSHtnon eftaElut organictu.
29^.6
246.17
&
vt txcludit extenfiottem. 15.4
animam.
&
demerita,
omnium merita
ad alimenta manet feruo,
fUio.
/m ex mtritis intrinfecum btato ad
hoc iut dupUx efi.
5 89 1 1
411. 16
anima fiparat* aa perfeSlior quam vnit* ?
163.7
InteBeSio an fit caufa volitibnis?
412.76
JnteBeBio
293.2
lus
JntelleEHo
IntelleSlio efi immaterialis,
293.4.^2
varia acceptiones.
gulis
au econtra ,dubitatur.
in /udicio generaU quihtts modis innotefeere poterunt fin-
549.13
JnttlUlHo an caufit velitiontm
29 5 f
^9^-f
ludicij jpecialijfmefitmpti defcriptio.
ludicij
& abfirallio-
nem.
ad cognitionem caufa,
Judicijgeneralis quadruplex congruitas.
JnteBelum feruare ifeciem indtithilittr,prohaturduIntcllcftio ah obitHo trahit ptrfeSKonem
i9i'^-& 2
fudicifforma quantitm
173^'4
10 3
^9^-6
294. j
eft,
Judicij diuifio.
dium.
113.1
JnteUeElumfiparatum recipere jpeciem afito aSluproha-
plicittr.
295. j
injianti.
ludicium vniuerfale futurum
pojfe inteUigere cogitationes cor-
tur.
292.3
xî,\.& feq.
ludicium vniturfele anfitfuturum.
JnteUeElum feparatum, dr coniunElum vniformiter agere

per eandem jpeciem.
i ^5 ' 7
IntelleQum feparatum non habere aliquod motiuum connaturale vndefiquereturf
& quotupliciterfitmaiur
ludictum jiriEie conclufif praElica.
jyj-io
phantafmate.
ibid.
x$6.j.intext.&%
Judicium non eritperfolampoteSlatem humanam.ôS.4
Judicium non eft infenfu.
205 17
ludiciumgeneralein quolocofiet?
periores, asH inferiores, nipconeeptu confufo.
nem.
231.13
1 9^ . 1
88.11
drfenttntia.
Judicium fiet in vaUe Jofaphat.
fojfe cognofcere per ifecift infufas resfu-
IntelleSlum inftrumentaliter concurrtre
ludicium formale quid includit .^531.86. quale requirat
animamfipa-
vilificant dicentes
ad
10.7. duo rtquiruntur
ittud.
3 08.4
& vt reffidtfetpematuraUm.i^^.î.firiEiefetmpta
nondatur in Deo.
250.43
bonavoUmtat, 440. ti. manet in beatitu-
lufiitia efl
dine
&
ptrficitur. ibid. efi
charitas
aEiualis.
ihid.
luflitid
). 1
Inde X rerum.
JkitilU
efl
i ) 8. l ^ ttxt.
dupltx.
luftiii^t
Liberta* adfinem effet inftatu pura

Libertai adpoliiica.
& mi/ericordi4 Dei fomuilittr diflinptHntnr.
luftitiM in T>eo retbtcititrmddtu
^M
mtmln*. i\o, 44.
iilM,& eorum diflinHo.
ihid.
iHffitU ingenere deflnitHr.

Jujlttut legalU tmfit in
iHfliri-t
legdlu
1 3 8. z.i com.
Deo.i } 8. J .<^ Mp4rticHUrs^?ib.
diflribHtinM,
& commutMtiHd
dHpUx,& (fHtift vtratjHe.
Libtrttu beatorum,
tft
& ciH'
Libertat
140. 7. ilUrHm differentia ex conno-
tatii.
llbertattm (ircafintm.
419-91
Libtrtat
Ltbertat competit veluntati nen ex radict intelUdnt.
luîtiM legalii,& diftribHtiuM tjHimodo dinerfi. 14}, 18
diiterfa.
439 >9
439.19.448,39
medium probat
Libertai creatura
* } 9- J
legalu,& panicnUritin Deoidenffitnt
4*991
^^h^7
141.11
lujiitia legtilu
notant
530.8)
Libertat Chrifli.
Libertoi circa
tjHomodt
difcrMt.
Jtiflitia
44^-34
ttatttra.
Ltbertai arguit ptrfeQimtm viUntatit.
26J.4
fint
44aa7
fecuttonii.
X67.7
intrk.
ad antrfieiiem ab ebieflo probat libtrtattm ptr9-
Libtrta*
dd
!ujiui4it& mifericordU an h*hctt ortUntm iater/e
ikid,
454.
& createrit atjuiparatur.
& necejpta* non variant
imentientm a(bte.
>5 7.
iMftrtaeformaliffoli poluntati cenucnit.
Jnfhtia legalu tjHo/enfi poflet piniin Det.

x } 9.4
luflitia non efl conftitnenda, cjHt inclinet volumatem di-
Libertat infeparabilit
uinam determtnate ad creat nram.

ij7.6i
Jnflitia priar efl in Deo in ordine ad ertatnrat , quam
mifiricordia.
i^?.?
iHftitiaproprie
flriEle fnmpta , eiHfljHtdiHifio. 140.8
luûia proprius trJtuitur Deo quam ttmperantU. z 6 1
Libertae perfefiio fimpliciter.
&
^^l.id
4^ J -7 i
tncUnatio perfe voUntatis.
Libertae eperandt in
lîberiat
yirgine.
4 ) <}. j)
4 > 9 J^ (
^ô.S^.fl'
1
â ab alitjutbiu iribHitur pueris.
uari petefl tiut dt(Hnnie ex impedim^nto intellefitu,
non volumatis.
ibid.
Libertat quoad priuatiiHem tuceffitatit pUna tftincria-
461.6^
x/SîS
tura.
lHliitia,<jut tft in
Dei , inelinat unfomittr ad princi-
pium praElicum.
15971
luflitia ijuare potiits in
Dee qkom temperantia.
luftitia ijHomodo inueniatHr in merito.
Deo f
i-i9 %
JuflitiafanElificani eft conditio generalu
fuifita.iGo.yS.nonfiiffcitfoU
bilitat
ad meritum rc'
dd meritHm.
ibid.ha-
tamen perfinat ad Ulud.
ibid.
Juftitia /feciali* diuiditur.
luflitiafupponit
rtguUm
&
X ) 9>
tft
virtm moralit.
69
laîui generalit fujficit in Dtiadextra,
luftitia vna in Deo.
lu/iitia vniuerfalu in Dei ûtrtamfit }
IufHtia,vt
tfl in
lufiitia
duplex
^S^.59
145.14
aliit liiutr/iim,
141.15
3 8 1 ./n text.
definitio.
lHflitia,& mi/ericordia erdo. 167.7. vt /ikn In

tlicunt ordinem.
lufHtia nofha incertitutl.
Deo nen
ibid.
ZJ
1.
^Hamproportionem interfeferttant. 14}.
IJ
Juffitiam non
iffe
Deo arguitur.
x5
iHfHtiamftcundum vtrdmtjue fiiam definitiontm

"Deo.
l.
effe in
Libertai fela naturalu defenditur in yfngelo damnatii,
178.15. non vero bentu vfui
Dte.
in
1 60.74
^61.^6
Libertai viluntatit ab omnibui afferta taniûam differentla perfe
4^5 70
5 }o 8J
eiii*,
Libenatis fignum.
Libertatem non
puerie.
effe irt
ibid.
Ligatio yfngtli ad certam cegnitionem ohieRi , in qui

non cenfiftit eiuifinu, eft contra eim appetitum.
repugnat inclinationi naturt>li.
$0.
ab
intrinfecis
caufi*
LAtio caufat gentrationemvt applieat c4Hfilm perfe

3191*
Iâus C^ vttuperium fuppoHunt oput liberum.
ibid.
Dtum. 311.
vnde
3^.
&
ihid.
tp. eft
eitu contingenti4t
ibid.
LO
Locos
corporalif nec tffeSiui
ntc fermalittr
detirtft
/piritum neceffarih.
i }
Loci maieri* eccupatie tjuomedofiat in
Litu* materiali* non

in Lice
effe
eft
inftaaii.
difconueniens yingeto.
non cenutnit corpori mtdi^nte
L
itUeRui. j
b. 8
7 3.
1 3
1.14
quaLifate.^f. y
448.39
L E
nonfacit effentiam diuinam vnitam in~
9 48. non
eft eiu* rcpraferttare,
ibid,
Lumengloria tjuaU munu* habeat?
Lumen tpiomedo fumtttur
SSh^S
irtprepofiie f
îi.j^- 75.
Luminii
4 Concilie inttnta.
munui , quid ab
necejjita* tjuoad
570.8 f
aiitjuibtu
Lux
cirperi*
de-
j 64 6!
elaratur, nigatur.
nen redundat ex gleria anima formalii
607. 7. netefficiiHe.
4 Deifinein^
ibid. producitur
Prumtnte,
Leges particuUret non feruttre Ufium tft , tptande id

txlgit bonum commune,
1j 3 1
Leginaior nonintendit demtritum vt vindexeft. 181.
fiP
76
LnniiHit ntctffuas
eiut.
ibid.
Ulfirtntit,
Libertai tripUx.
Lumen gloria
1
effe
138.1.1..
ImftitutmflriHifitmptam non
ad peccatHM.
16
Juftitiafpecies
in
Liberta* retfHintur
Litnitatio effifiiu non redundat tn
Dto,decUratHr.
mtdium ab
z j 8.
160.76
i54.yo
161.78
luflitiadiftributiHtiura.
luflitia di/bributiHa
148. 3 7
2j8.6^
IkftitiatfHomodoftatuatHr inDeo.
luftitia tjuimodo fumptaftt in
ij
46 i,6(t
voluntate.
ibid.
Lux in beato anfit a Dee immediath

Lhx vnde repugnet corpori gloriofe}
C07 -6
ibid.
&t
43
tfuare permittat peccatum.
LegiflAtorit
exemplum
&
Legiflatori competit pramiare
,&
vtriufijHt aflut differtntU.
ibid.
dtbitum.
^S9-7i
4 1.
vinilicart. 181.
ibiiL^f
Libcttas annt charitatie noneft ff>ecificati9 txebiedi.
Luci* fufcepiiutan tUnfitm,&op4cum,luminii nuttm
feruium,
MAliti) vttiiali* tjuemodo contingat?

Malum
Scoti Oper.
Tom. ^.
refpeQiui
tlicitur
adbonum
4 ^-Sf
>
&
malum ad maiu* bonum.

vcllc.
Aialum exgenere efi tffentialifer ma(um,
4 1 5 8^
513.8
633.10
5
cinfi/ht.
L L1
maiut
,
Malum eft obiefium nollc ,ficut bonum
Malum in priifat iint
407.64
<oS.f
t f&
.
âlum
.1 .
23
Index Rerum.
Jiialump*rt!ctd4ri petefi
itt
ad commune
ordiae
num.
efe bo-
286.^1
Ci^.i.incomm.
JHalum triplexin culpd.

md Aialum culpx vitandkm
non
Ucet appetere
effe.
631.8. inttxt.
Mamfeftarc
tjuidjit ?
J68.7;
Maceriale cur nen pojfit imprimere
(peciemintelleilui.
diuer/a,
tjuafit ah^railie.
J^^-fJ
Afateri.i eadern retjuiritur ad idem numero.
Maceria
qua rcs po:cft
cft,
4^.7
non dle.
cilc, 5c
explica-
tur.
30.11
Jlâteria non/emperfluit.
60.6}
Aiateriaprima mn mouetur violenter,

JHateria quk prioritat: priorforma.
JHateria c omurfut vt
efi e.vtenft.
68.3
&
tim
f .J
o^
Jilateria vnitas propria ajferitur
Chrtnitjualefuerit. 249.40.
ad alias fattsfaiiiones.
Meritum qua rutione pojfit ejfe
& prtrnium
vt Meritum,fic
Merittim
Mertta ,
ejft
calis.
4>
-7
'
effe
medium
effe
extrema
inter
qHOmodofingulis innotef-
potentia abfoluta.
Meritaomnium
cio
C^
pojfibilitas
in Meritis non
ibid.,
& demerita piteiunt
MeritaS^nSlorum
hîus cognitionis.
^9^-S
2 18 i J
miiocantibtss profitnt.
M
Milltn.triorum
2 46. 5 <i
RtfurrtHiont.
alteri.
efi
183
imaginabile , fed
&
in inteUtElu
1 4- J i
efi in
quando non
106.30
1o i i j
finf-
Jiêmoria anfit in parte inteUtfliua.

Jidemort < datur in parte inteileSiua.
Jidemoria
definitur.
Metmria
inefi inparttfenfitiua.
108-3
'94
97,8
Memoria intelltBiua vtrinlqHe
213.51
219.68
ehieUi datur.
in anima.
,& fenfitiua
.5
quomododifferant.
116.60
Aiemoria inteReUHalis nenrequirit dupUcem prtttritio-
nem in ohieBo.
Memoria lapfa in br utis non reflit uitur.
Aiemoria manet
ihid.
ô^.ij
in animafeparata ,ftdnonfmfititta.
217.20.ii8.65-.
JAemoria non
coUigttur ex aUibttt,& prouidentia
ejuA
eernuntMr in bruto. ^98. 9. in quamergo laufam referri debeat. ihid. tales ai.lui
inueniuntur in iis,qua nul-
lam hnberit experientiam prdteriti.

Memeriit non efi confiituenda in bruto.
Mernoria prccatorum an fit in Beatis.
prteritorum datur
iii
ibid.
1
98 .9
22 1 .72
homine.
Aiemoria quomodo jit pr.ttcrlti?

Memoriafeifiiiita oi.eratHrfine intelleUiua
9J
J-
204.12
nonecon205.16
tra.
Mernoria ooienum qttodnnmft
manm prtteritm
i^$.i.tfi
cr ipfit^ record.intis.
Ci^.Lin comm.
tis, cfr heatittido
cenuenientu.
336.12
Miferia extrema, efi incap.ix deltSlationis.

Mifiria non efi ejfentialiter pccna.
aElmhuibid.
26
flc,
&
cjttare ?
aliquis
ob-
103.21
aBut fenfui.
Mifericordia duplex, liberans,&parctnt.

Alifericordia efi duplexypraueniens
(i~
262.
antecedens
Item
16^.6
& confequens.
Mifiricordia & iuffitia concurrunt in omni opere Dei.
parcens,
268.1.169.2
Mifericordia,&
iufiitia
difHnguntur formaliter in Deo.
264.1
&
iufiitiaperfireejuiruntur oh diuerfi-
tatem aSlunm.
167.11
Alifiricordia
Aiifiricordia
(^ voluntat antecedens ûomodo
guantur.
difiin-
^îS
Mifiricordia excludit debitum.iGj.i. quodfit motiuum

intrirtfecum
Mifericordta
266.2
eitss
in
impiorum
damnationt
ofienditur.
185.64
Mifericordia intenditjiibleuatienemfinedebito. 166.5
Aiifericordia qua rnederatiua pajftonis non
tft
fed qua efl leuatiua miferia.

Mifertcordia ejuomodofitinDeo?
Mifericordia
refpicit
262.4
264.S
bonum peculiare.
Mifericordiafiriilefumpta
rejpicit
163.5
miferiam.
&
per ohicfta.
& iufHtia
dtutrfa motiua.
Mifoicordia, &
orde.
in Deo
Mifiricordit. &
diuifie.
difiinflio
iuflitia
iufiitia
Cjuisfit
in DtOy
269.4
261.2
26
.1
2 66. 2
166.6
1 64.
Mixca an cerrurnpenturper ignemcenflagrationis iniw
216.61
memoriam qua recjuirantur ex parte fenftu.
203.21
de Mernoriaponenda in parte fenfttiua problematictu
302.9
dicio.
efi
M O
2co.11
Scotus.
Men fura beatitudinis,

Aitnjiira eperationum
xCG.G
Mifiricordit,
vt
45 ^5
496.7
tJîfericordia anfit in Deo.

Mifericordia dicitur beneficentia.
ad Aiemortam imelleEliuam non requiritur prateritio
adfn ^tiua m
'
Miferia nofira efi ex debito.

266.5
Mifericocdia an concurratin punitione malorum. 283.
Mifiricordia vt efiin Deo,

Mifericordia dtfnitio , etymologia
remoti
9.
ejfemialiter includit perctptiontm difconiienien-
Aiemorixftnfnitu modiu limitatus excluditur ab intellenu.

216.60
Alemoriam intelleUiuam fequitnr
in
Jifemoria inte/lef}iua <jHorumfit,& ejMomode.
intelleEliua
dieluditt/.ji.^
Miracula non funt ajferendaJtne neceffitatt. 72.4.

comm.
Miracula nonfunt muUiplicanda fint ntcefftatt. 74.
Miferia
tfi
trit in
Miraculnm miniu efi viwre cum excejfwo dolore,quan

cum qitalitate comraria qualitati viuentis.
i j i 6
191.80
Jiiemoria intelleBualU
89.68
Minifterium dsmonum nullum

in comm.
418.19
89.67
& Chiliafiarum trrortt contrafidtm de
contineri fthfenfihili ingenere.
<xd
fingtilis in iudi^'
efi gloriandum.
Mcl ius illud efi, cuitu corruptio peior.

Memoria aHta refle.xi
prateriti.
efi
ctrt pottrunt in iudtcio gintrali. 19;. 6. pottrunt dc
1J0.4.151.J
Mifcria //'/**.
Afemoria aliquando
393.17
147.31
vni virtutipotefi non
Jiêdittm non
icEli
489.
Millenarij quid docuerint de Refurrtniont.
ponit in
'
ibid,
in paffione ?
voluntatis.
efi
7>
comparati
donitm Dei.
27
JMateriam habere propriam exifJentiam.

6 7
Macernicas it Beata Firgine pofi RefurreiUonem Filij
tadem rediit.
/4.48
Memoria
eitss
reparatio.
7-4
Memoria
Materiameiufdem rationii cum materia inferiorum quis
Mcdium
Mcricum
,fei
effintiali
ftne aciidentalt poiefi.
& demerita omnium
172. 10
Maceria
Menfuratum non pote(l effe fme menfura
47 5 -9 J
erit
Mum.
} '9
' *
Modus
agendi tonueniens Deo
tfi
dupltx.
286.49
Ji^cdm
1}
1
>'
Inde^X rerum.
xyidedM Mgendi tucejftrint cirtMMli^MM non toBit modHm
Uherum agendi.
46}. 71
t^todH4 cegnefctndi /infitiiui.
J48.<5
Modtu
ejfenM obieî incognefiente
f49-'i
ejfendi rei in
mimM
&
intelleSlM,
Patrum
dr Conciliorum comprebendit
t.<jHe proprie lumen aûale.

j 67.7
Aioita naturalu agtndi faluatHr in voluntate. 467.78
Atodi diHerfi t/fendi,
ahflrahendi 4 materia. 548.6
&
tJllodi effendi generales tjuatuor.
Mors viide fetjualur ex

Mortalc
gleriofum
g)-
midnm
.6
non variat ctnnaiHralem
ejje
86.60
tunc viutnt.
Mttm
aiim produUii.m.
Motio omniHmJi efftt tqualUt an mouertnt inteUeium.
58
Metum
naturalem
coeli
J'6.5>
de Moiucaeli .jiidfintiant Thtologi,eorurn(jue principia
& rationes.
it
Motu caliejuidfintiat
&
petue duraturiti.ibid.
}.
Thtologorumfinlentia dt
3
Motmalij non dependent
voluntati/.
& perfeSum feipfo pettfl ai}uare
potentiam pnffiuam.
6}8
501.9
diuerfa vtfe habent

!
ad aElum
& omiffientm.
Motoris Ubertat caufa ceffktienii motM.

Motus adeadem ali^juando incompatihiles fnnt.
MetHt </ V b aliis imperfttlior.
i
MotM
animalii duplex
} 1
'
nifi accidentallter
'
7 9
I9.
aliorum
metuum.
5 8^8 11
ctfftret Jine eiue cejfante,
i} i J
Mottu corperumcalcflium an in, vtlpoji iudicium
cejfa-
}ii.i
bit ?
MotH4 dupltx, cr differentia viriuJ^He.

f9 *
Mettu cfr (juies comparantur.
488. 18
Mottu id'm poteji rtdirt tjueadfucctfftentm.
15.41
Atotui latefitmptMf
tjuiifit^-j^.
6. cr
quomcdo
diJFtrat
a mutatione.
ihid.
Motm localie an interueniat
in formatione cerptrum
affinionematerit rara,aut denpt.
*JMoi
75- 5êr
leealis
daretur in inflanti fi
Mouendi
ratio in
thitSo
Mouere organice
ex
75 ' 7
vna parsforma mi-
viderdine
ad tundemjitum
Mutacio
Aiotm non organicm cordii.
59
necejfario
coniinuareiur.
eiiam
516.69
tyifetm procetien/ a virtute noua motiua
ideo
H^-i
fiica.
Mutatio
&
cegnitiene phanta-
5*7'7*
Tum. X.
&
redire.
Mutatio proprie diSia
ejutfit ?
3 J ^J
ô.j^
Mutationes diuerfa pejfnnt tffe ad t/nienem.

Mktatienes varlt ad idem indiuidHum.
Afutationum oppyfitarum idem terminm.
Mutaiicnnm
Mutatum
10.17
47.
oppofitaTum terrnini funt iidem.
effe
8.7
vitimum nen facit adcontinHitatem
tm.
tno'
IJ.44
N A
NAttira aliter intendit carnem primigeneam
nutrimentalem.
Tâtura
efi
10. S&
vtjinit reSHficart voluntatem
35 1.41
pefftt effe
caufa aniua refurrtSionit. 40.
rft
imperfeila
}.
& effeSlm.
qut
efi
ibid.
ex fi in pura petentin
176.11
pafisiua.
efi vilifiima,ijut nihil
humana anfit
340exper1
dignifiranda in peffihilihm. 46.
feflione cauft naturalii
Tâtura
aliter
,
1
T^tura heatur per acci.êns.
"Natura
598.15
5coti Oper.
76.18
nen rtdfot eademypeffet tameneadem

16.8
licet
forma
59S.9
Motm fupir cofia, (fr diametre incommenfitrahilit. 41.5

Motm voiuntatit accedente delihtrationt liherc continuatnr.
10.16
infianianea.
efi
Natura
S^9-*9
MoiHS progreffum peteji ejfe exfiU
^4.59
Afutatto diutrfa non variat indiuiduum.
tfi
in heato
Motm progrtff.iittf in htmine poteflejfe apbantafia

appctitufinftiuo.
199?
Mutatio inflantanea non patitur itnpeditnentum
Tâtura an
598.11
acuttr.
beatifica.
non itapre-
594.1
597-7
iy^.tl
Deum ?
creatam,
grtffluiu.
eliceretur
$9$-^
378.18
,nenirlitlltf}Hi.
T^tura yingelica nequit
Metm organicm tjuidfit ?

Metm primut ft ntctffario
Jitum eSe firmalt. 174.
Mundus an fit purgandm per ignem.

Munus luminii mAierialii quodiiamfit
78.}!
dMpliciter fumitur.
naturalis curjit
} i*
io6.}i
loc.ilit
efi
5 } l .8
qiiando non. 5
& ejuid inerganice
tjuiifit,
Moueri cenuenit appetitui

Moueri iJem a /eipfii.
graret defHhitEle in fitbieQum fecunditm txttnfiontm.
Metm
Motm
ctli.
'7
71.5
Mctm localit an peffitjieri in inJlanti?
Motm
?o
'<>
'
M localu an poffit dari in inslanti.
601.1 1.60}. 15
Mottu caU efl neuter.

Motiu cali non efl menfura efftntialit.
Motu* cali ijHam primitattm habet refjeElu
confitjuentes voluntatem.
17.48
5
itmotu
'
}18.I4
Moyfc $
9J 4
mpedimentum amouehitur a
corpore gloriofo.
Motut
84.8
J -4
'
75
47
51^59
MotinHmfit^citns
totum
6./?f r
todem.
Motiu^jm
Motina
'
Philefophm. n^.i.arfit per-
Motm
77 -^
in inflanti prohatur.
MetHs prtuifi ijuando fiint peuata,&
15.4*
Itntum.
Metum iocalemfitri
J^
MotiuHm ptrftdûm
f J
tjuiafiqutrttur efftfimul vif-
Motiuum nuSumaffirmationif in malo.

operationii ingenere.
primi continuatio aaedetite delibtratione. 51 3.
164.1,
Mctio volHntatii perfeElior motiontinteieElMt, 4*0.94
^-54
ibid.
& ttmporii ccnnexio.
Motu duofunt confideranda.

de MolH quidftnftrit Philofephm.
'
mo-
confidtra-
in
J -8
'
caufa ceffationit aliorum
e({
7T
H7.6}
Mortui refiifcitahuntur.
Mortuerum omnium fimul erit refitrre&io.
non
Motm realitoi potefiponi in inffanti.
refurgent injiatura cannaturali anno trigejimo
*tatu.
ijuomem
604.
tione non efi
165.18
agtndi.
Mortm prtHi re/urgtnt ûam /jui

Mortui
&
tuum.
548.6
dolore vehemtnti.
>
ctffatio.
Motm cenfideratio duplex. i$.î.& in tjua

Afotm,
Modm lotfHtndi
eim
Metm cali ctffatio
decUrMtur.
JJO.14
quomtdo poffibilit
aternitat
peffihilit
quMdoûe efl ptr-
ftîtr.
Modtu
Mttm cali
operari potefi.
i<^9-S
infima capax beatititdinii.^()6'l
&ftej.
Tâtura humana exfe
efi
immediaie fiufieptiua
beatitit-
ff}8.C^4j
dinii.
7âturM in caufis vniuocit nen cenfHtuit ordinem

Tâtura inteUeliualit
375-'
effen-
49.1^
tialem.
'ptrftElius
ordinatur
ad Jintm,
LL
N*tlir4
61
'
Index rerum.
Ndtura iatellellualit prluatiue imperfella ejl , nifi haheat fupremum voUhUe modo fihi pojjihili.
} j 7. } i
Natura inteUeiualis punitur priuaiione boni commodi,
&
}. Nonponil etiamimpedimenihid.
tum pofitiuum exparte naturtt ,
indiuidui.
aut proprietatem.9.1
&
\>iegatie effendi
170.4
honefii.
Natura nequit corrumpereformam fuhftantialem

producendo incompatihilem.
nifi
Natura nequit corrumpere vnionem materialu formt,

Natura
06. }
nem.
^H-^?
cognitionii.
561.11
Natura reducit
effeSlum adperfeElionem ei connatura-
lem.
100. II
tota non potefi reparare corpus
humanum eo
modo,quo reparahitur in RefurreBiane.
62.10
Natura,vt agit
Negatio
tollit
47- '9
47- ' ^
eadem,qutprtcedit injpecie.
N
l^Âi^c&no
alligatur erdinifermarum.
63.75
(frgratix oppofitio attenditur penes efitcaciam.
Natura facultates fpeElant ad afhtm primum,

ciuntfinem naturA.
NaturaintelleSlualis fumma,
7J
N O
"NoVnio oriturexamere.
Nolle antecedens
,&
414-J
55^-47
Naturaintentiofequitur intentionem caufarum,
lio.
78
per proprium aEliuum.
*d Natura perfeilionem
177-17
abfblutam fpeElantia redihunt
in Refurreilione.
118.71
Natura proceffus depotentia ad aHum.

Natura quisfinit vniuerfhlior quam cognitio.
Naturam
non pojfe heatificari
nifi
00. ri
176.24
fummo
in
&
,ficut
161.}
velle.
Nolle eppofttum veluntati
antecedenti non
mifiri-
eft
163.5
cordia.
Notitia ahftrtEliua,& intuitiua differunt Jpecie. 574.6

4'J
No uiim quomedo nihilfttfith Solei
48
quare tnagis deteElentf
07
1 . 1
NV
Nutritio,
& conuerfio alimenii qttemodofiat. H
Nonfit in vltima
difpofttione
hono.
545.J'
J.
5 }.
antequam tranfmit-
tatur.ihid.priiis reapitur iHporis^qttam conuertatur
ibid.&
in carnem.
ad allum
pajfiua vilitas excludit pojje reduci
Deo
confequenseft in
'
& vltimaperfeBioin Deo
folo confijiit.
an arguat memoriam in
198.10
certif temporihtis
reffi-
(fr
hrutis.
Noua
507-5
8.10
afium,nen poffihilitatem,
cui vera beatitudo pojpt ejfena-
turalii.
Nutritiofit partis
Nutritie non
eft
totalis
quoad deperditum.
1 1
4.5
4
108.34
ftmpliciter generatio.
4. 5
Nutritio reEli dicitur aggeneratio,vel ingeneraiio. \06.7

99. j.^ 1 1 5.12
Nutritioquomodofiat.
per Nutritionem quomodopars adueniat ftmilis
& dif
1078
ftmilis praexiftenti.
in Nutrittene fit generatio.
c8. 54
1 08 j 5
in Nutritioneforma carnis eft netia.
inNutritiene iuxtaponitur caro noui per continuatiofuccedit partifluxa tannem adprurcm. 1 1 4. 5 J
.
Naturarum diuerfarum potefi effeidtm
finis obietHutu,
&
J52.48.
&
Nacurale multipliciterfumitur,
aquiuece. (9.1. efi
dijferentia aEHui,& quomodo fumitur.
ihid.
Naturaleywj<Vr ijuandoque aquiuoce.
opponitur fupernaturali.
ihid.
Naturalc vt fitmiiurpre limitato agente.

69.3
Naturalia manent in Damone integra quoad aftum
primum,mn
verb cjuoadfecundum.
per Naturalia pura quid
'
intelligatur hic,
Naturalitatis diuerfigradsts.
4'J5
^4.60
J91 1
tieceOius adfinem in particulart Jequitur ex necejfitate adfinem in communi,

5 1 j 29
Nece/fitM confiderandi ignem principaliter eft a Deo.
141.58
.
Necefiitoffit per aliquid intrinfecum.
4 5 7. i
Necejfitas rnoralis peccandi indimone.
ij^.
T^cejfitatis
quodnam
fit
fundamentum
444-Ji
Negatio afltts vt antecedit libertatem
1
Negatie cenfequem
elFc cerrupti
O
OBcafcatio
& induratio funt poent.
Ohxcdiwm aliquando
cenueniens
i?^. 14
aliquando dif
44.6S
conueniens.
OhitEia antecedit,ahftraEliofequilur
OhieEfum appetiiHifenfitiui
548-58
OhieElum affimilat pbi
&
intelltfiii.
4 1
ratienalit diuerfum.
intentionaliter
medtumcapax.
176.24
ObieElum beatifictm attingere per plures operattentt
575- '*
non eft ex imperfeElione natura.
ObieElum heatificum nen aitingi inpatriafecundum omnern modum peffihililem. 446. J4. aliter
perfeElionem attingitur a beatis.
ficundum
^'*"
J 49'4
OhieElumcommuniffimum voluntatis.
ObieElum cemparatur ad operantem vt effciens,& finis.
<>
in voluntate.
OhicElum complactntit,
dem modo
& confenfut tdem. J19. 41

vtriufqut
prepenitur reffeElu
*<.
aEisa.
ihid.
,
&
vtfequitur.
00. Sequens fundatur in potentia aEliua. ihid.
Negatio eademopponitur exiflentia,
'^*'^-
titm.
5 10. 16. eius
differentia admiffa a Philofipho.

ibid
Nacuralc tripUciter fumitur.
67.2
Naturale vt eft differemia paffi in ordine ad agens.Cc).^.
535.
rei eft
'761J
Natura nuUa creahilif,
Natura
nemcaufam.
Negatio pracise fitmpta quid dicii}
adtnittit fuperfiuum. 100^5). neque imper-
Natura nen preuidit de fpeciehHS fenfihilihui ad finem
NaturA
9.11.
Negatio poffihilitatis excludit eam reffeEliue ad om-
Negatiofequens cflc
105.31
feBumfine fuo vltimo complemento , e^ perfeilione.

ihid. I o
Natura non per aiiud fiiperadditum recipit heatitudi-
Natura
non priuat caufam virtU"
exiftentia aElualis
te aEliua.
tos,
374-IO
Naturanequit vnireformam materialem fuhieElo , nifi
Natura non
47
pefilhilitatem.
Negatio dr affirmatio vt opponuntur.

8.9
Ntgatio df priuatio verificamur de fiibieEle,in quefunt.
Negatio
nequit ordinari addiuerfoj fines non fitherdina-
educendo.
tollit
9.12
105.J0
nen corrumpendo ipfam.
non
8.9
non variat ej/intiam,
Obiefium cencurrit immediate ad fui intuiiionem.
1I3.48
.
,
OhteEium cum circnmff^ntiis fimplwi apprehenjton*
,
cencipi '^
poteft.
5/7 74
Ohieaum
86
,)
1 J
Index rerum.
ObieQitm
eft
mtnfurA f^citi ,
& frim ipfn efemialittr.

reprtJeniMri
&
iJeo neûit *Ultr

84. ^ y
fine ddi^MM mHtMtione.
1
sliter
ibid.
ObieQHm , dr MttingentiM potentitpro
dinerfo ftntH di~
nerfHm.
J76.6
ObieQHmfit mQm inteiiîbile per [pecitm.

1 6 o. j
ObielHmformuU Amoru crtati cantinetur in Mtributu.
446- }}
ObieUnm fgrmMle volHntniu Muin* ,
ohieBum cre4t*
&
tjHomodo diffcrMnt ?
ObieiiHm idtm
(p"
difconutniens
ficHnditm dmtrfam rMtienem.
ObitSlum in coîtiont
489- 'H
ObieQHm incrtMtum
pottft
14468
agere
intentionalittr.
attingi ptr vifionem increatMm rt-
inttBeBHf
eft
ûam
Utiks patens
Obfiinationis caufa in
Damnatis
ûkm trahiiur.
ratnm.
86.
H^^-^^
Obieflum mattriaU tjuomode concurrat adfui
intuitio-
48
phantafma.
1
tjfe
pofttiuafiinul
inttlleSlui,vt in hocftatM
efi ejuidi-
109. 54
in apprthenfttne terminorum adajfen-
ObieUum non mouet vtluntatem.ûa
cegnitum,fhi tjufd
eSl cognitum
ObieOum
tjuid attingitur in patria
prafens
tft
&
482.110
exiflent magii perficit potemiam.
400. jo
Obieilum primum per ft potiHiiatam magit perficit,
ûam aliam.
40 }
171
Odiiim Angtli
eUuari ad videndum D(Hm\
nteûit
7 ' S^
circa
obufium,quod dicitur abemifiatio-
nu.
I}9-49
Odium Dei magis fugiendum,<jU im ignorantia. 414.77

Odiftm Dti vindicamis ûpmodo
pejjit inejfe
damnate}
Odium,& infidelitat îiomodo difjares.

4 j
Odium ignis non erit ttjHaU in dimnatis. 14^.61.
1
od^ diuerfitas vndc otiutur
57
io.quare prohibeatur
\iZ.6i
dicatur materiaU.
Obieflum fecundum ft mouet
intetteElum.
J76.6
1
74.
&verum.
J9'.i4
motiuum naturaU potentit feparatt,on deberetur ei cognitio eim.aut jpeciet.
178.19
ObitHumfi vt in phantafia effet terminm inteUeBionis
effti
yrtdicatio vniuerfalts effetfalfa.

fftcitm abflraRiMam,
1 1 8.^7
188.61
Obiefium fupponitur pofeffum antt deUâtionem.

481.109.
Obieflum vt apprehenfttm caufat cruciatum.
} } i
i
}
Obiefium vi praftns acûirit nouam difierentiam in

inteUigibilu.
crte
86.5}
J.
ibiJ,
Odium magii opponitur Dee,ejuam ignorantia. 4 r 4. 51

rn^nor eim repu/nnnOdiurn maiut malum naturaU,
tia,tjMam afim infidelitatis. 41 4. y^.dcfiruit ordinem
&
ibid,
naturalem.
Odium non oppenitttr
vifioni
ameri tamtnfic , ftd
noit
41 J
4 f
per vijionem.
8i
Si
Dd non dariinfe.jil.^6. pdium eim in

ibid,
fi.
O M
,
&
diitirui
bonttatit
18
nanifeftatio in punitione peccaii.
Ominio aSm contra
charitarem
eji
Omijfio diUfiibnis
1
.
mertterim.j }7.
Omijfio cadit fub prareplo,
Obieflumyftu finit mouet intelleflum tjMaintelHgibiUefi,
CJ*
fisprernMm rttalum.
Omn\ôx.cr\X\x,& luPitieofienfio
Obieflnm juomodofit materia
tbtd,
(Fc vitii rneralis efi
Odiurnforrnale
ObieSMm /fecifkat
17
OD
j6i.;j
ObieElum tjuietatiuum voluntatie.
445^8
Ohitflum ijuomodo caufet deUEiationem.
488.118
Obieflum quonudo transferatur de erdine tn ordinem?
ObieBumfi non
& demeritorut,
ftd intellefim poteR.
Ody oppcfitio
<fUO fenfu
,ftd voluntgf
o c
ObieSlumtjuando non eif prêns,Me<juit caufare ftieciem.
ObieUum
Dem
& negaiiua.
279-3X
Odiur/i tn
Obietum per
4 V7
441.16
toi rei materialis.
ObieHum moutt
17 .7
1
179.17
2iS.66
Obitnum motiuum
'
6^4.11
tto.z}
(jutfit ?
Obftinationis faufa pofttiua non
ObieElHm materiaU efiperftobie6lHm inteUeflM. 77.18

Obieium materiaU mouet immediati inteUeûm fipa-
ntm cum imelleElu ?

Obie^Hm memotia inttlUQiu* non
7 -84
Obligacus adfinem tenetur ad coniunftafini.

Obliuifci turpium melim efi.quam reminifci.
Obdinatio inpriuato prima patna.
Ocu\a%corporem
trahit
110.44
&ftnfm diuerfa.
fenfibile.
z6.5
ObieBum magit
i fnat partet
tjuoadfenfationem.
Obiefia inteUcfiut
77
77
- '^
Obiefli ftnftbilu diuifio ex ThiUfopht
Obftinutionis caufa priuatiua tpofttiua
pHgnat finito modo.
Obitûm
pel i ctntracogwtfti perftm~
plicem apprehenfionem.
Obftinaiitnii caufa nonrtfie ajfignatur ab alitjuibm,
446. )
pottfi effe conHtnitnt
Obiefium vt prohibitum
5 J
ûando haberi pottft
eft
P7
4 -9 8
peccatum,
416.84
Omijfto pura anfit mtritoriai,
07
Omijfio pura eli afimftciindm veluntatis
Sii-99
Ornijfie pura in materia indifft reiiti datnr.
5^7.108
Omifftenis connexio ad aclum indifferenitm eji jier VO'
iHntatem.
/J4-9J
Operandi medm ftijHiiMr modum tjjenji.
171.10.
Operandi necejjiias non indticitur volumati exfiibordinaiione adprirnam caufam,

46 } .7t
Obiefii atlingentia fub ratione propria ptrftdlor tff,

tjuamfub ratione commHni.
109 .} 6
Operandi
ObitQi concurfm in ft,vtl infua
Operaiio cennaiMralis anima nen impeditHr per vniontm
Mtrftliter
ffecie reûiritur vni-
ad inteUefiionem.
Obiefii diftonuenUntia tjuando oriatur a natura.
I f
6c
4.
Obiefii influxw reejuiritur in vifionem. 189.6}. imptdi'
regula.
i}
Opc rat io beatifica eft diutMrna.
Operatio ton(iitHit preut
efi
adfubiefium.
Operatto confiibftaniialit tnieUigentia.
ibid.
Operatio cuipolentia compttit.
(jf
ad potemiam limitatMr per ordittem potenad obUfiMm.

450.4}
Obiefii ordo
tia
Operatio dicitur
^^
165.18
adcerpm.
Operatio confiftit in receptiene f<rrma.
mentum tx tim diffamia probat tim concurfum.

ObUili limiiatio non jpefiat ad rationtm boi , aut motiui volumai ts.
} 47' } 6
6 .67
tie
deUfiaiionecaufaltter.
451.47
}6 5 .77
551,20
341, 29
48$.
Operatie, ex ejua fttjMitMr deUfiatio,^MandojHe efl aUe-
491,138
rimpotemia.
Operatio imprepertienata
eft necitts.
ttl
5 4.
'
Operettk
8
94
15 1
Index rerum.
Operatio
ineft teti per
p4rtem.
Operatio iujta,fidnon
iufte.
^7 i
7.
Operatio natura intelle^tialu prepria quemodo
Ordo interformas
JJ7.40
Ordo inter lumen
vifionem.
ibid.
Ordo interpartesvniuerfi,
fuberdinatio finium. }ij.
&
ip/i dif-
&
i70-4
conueniens.
Operatio neûit
ejfejine fuo motiuo.
Operatio nulla fecunditm naturarn
'
An-
eft difconuenitns
gelo \fed aliunde redditur taie.
171.8
Operatio ûali potentia competat}
Jî.io
Operatio tocim non
operatio partis.
eft
14
Ordo perfeElioni* efl inter diuerfas ffecies.
} 89.
Orde perfetHonis in aElu ab obietlo.
} 90, 1
Ordo potentiit ad idem obieSlum vnifermiter propofitum,
idcm
66.1 j
cfi
in ficri nen conftituit tntelligentem.
484.
Operationis ordo adfubie[lum,& ohitElum.
Operationemperfe&ijftmam
intelleElHS
non
36^.77
Operationis ratio duplex.

ejfe
66
beatiftcari pojfunt
Operationes vitales
Operationum
J05'^
nonfiunt niftperfubie&um. i o i i z
?
Operationes effe impermixtoi refpeHiue ad naturoi a
81.41
cjuidfit ?
Operationesfacere per carnem,aliHd eft,& aliud in car-
81.44
ne.
in
Opere omni Dei concurrunt
mifiricordia
&
iuftitia.
eftprimo ex natura Jpectftca,d! non
inter indiuidaa, nififecundario
Oppofitio
eft
duplex
Oppofitio naturt
ij6.\6
&
gratia.
59-S9
615.10
pents quid atundenda.
contradiSiorit
59.60.^ 61
Oiptimam fi melitu eptimo,
& priuatiutc
exemplum.
& genm genere & fpecies

,
418.10
O R
ne.
^9-(>7
09. }7
Pars eadem tjuomodo dicaiur fecundum fpecicm,& ficun1
dum rnateriam.
Parsformalis
Oratio noftra nobis,& alia meritoria
1}
beatorum tantitjn
ii8.8
altis.
Oratio SanSlorum eft impetratiua pro

aliis
aliis.
13
118.8
tantitm mei iicriii.
OrationesnoflrA vartis modii poffunt cognofci a Sanlii.
eft illa,cui coniienit aElio.
Orationes eleemofynt ,facrificium,
& huiufmodi cjuihns

^SSS
profint.
OrationespcJJe cognofii in Vtrho,quando fiunt.
Ordo
117.
accidentalis in indiuiduis ,non ejfentialis.
Ordocaiifi primti
& ficundit cjuomodo
ne inter vniuerfalem creatam
dijferat
49.16
ab ordi-
& pariicularem.
341
18
Tarsformalis
tjutilihet
confiat aliis partibtu.
346. ;i
necûii necrjfi-
tare voluntatem.
467.80
Ordo determinatfts charitatis ad honum.
^6j.jc^
Ordoeffentiaiis caufarum aThtlofophii ajfertm itnpu-
gnatur.
cffntialis cur
311.11
non fit inter indiuidtta.
45). i<5
cjfcntialis in caufisfinalihus.
ejfentialis inter indiuidtia
eft in iis tjusifunt
4f
387.11
& fecundam ejHomodo
rat ab ordine inter vniuerfidem creatam
larem.
inter caufas per accidens terminatur
perfi.
^8
adfinem.
Ordofinis ad voluntatem.
Orde inter canfam primam,
Ordo
j 3
Jo.}l
fophs.
Ordo
46.
non admitttiur a Phtlo-
diffe-
& pariicu54' -'8
ad aliejuam
546.}}
4f
'
'
cllc.
nc.^}.
Tars fecundum forrnam
t>t
ihid.
tûs. fit
"0.4}
dicitur dupliciter
,ficundum
agerc.
cflre,e^
&
fiimitur fecundum aBionemt
107.9
& pars ficun
in nutritione.
Tarsfecunditm fpeciem
1.
1 1
tjuidfit ficundtim jirifiotelern?
108.10,
Partemfuiffe vnius primo.dat ei titulttm.
Partes corporis ficffent SLque difpofita
litjue
'
p-
*4 9)
imo
marentur.
110.41
Partes formales,& materiates carnis.

,
eju&fnerunt de fiihflantia
viuentis.
Partespriwo animahiles
ejv.t
finifioy 14.
16.61
& CjUofenfit
animtntur?
Partes
cjiio
ibid.
598.10
ordine anirncniur.
Varwi^loiumjtûi non faluantur
quifnamfit flaittspoft
444.!
iiidicinm.
Pajfo eadem
& eadem vnie
sintne futurst in refurre-
tiione.
494.144
oritur.
Paffio netjuit caufari nifi de obitEio
9-
80.9
Paffio,& refpeEitu extrinfecus cjuidfint?
ex inclinatione habiitu
484.114
491.139
operationem.
Taffto caufatur ab obitRe.
Paffio
ani-
59^.7
P,i flio antecedit qttandotjue
Ordo caufarum eft ad aitquod primum.

Ordo contingens cauf creata ad tjfcclum
Ordo
Ordo
Ordo
'
}.i4
Parsformalts,& materialis dupliciter accipiuntur. 111.
Tartts omncs an refurgent
117.11
08.
cft ixnp(îfi&â,explicatur.
durnformam maneat
118
refisrreEiia-
Parentes fiminant carnem peccati.
Pars fecundum materiam ^Hemode fiuat,
Oiitlo duplex.
Orationcs Beatorum
14^.17
VdpiAsfiduxit plures Patresin errorem de
Parsformaiiifetundum aiiionem
fpecie.
P A
Parsformalis vt fumitur Cecundiirn

Oppofttionii
197'*
inter piitrem, &fiitumvalet.
Pars extra lotnm
168.1. 165).!
Oppofuio contraria
charitate.
& operationes.
Paftum
,
94.17.
Ordines quatuor in iudicio generali.
ex diuerfitate naturarum. 551.
48
quibus procedunt
'
OrdinemperfeHionis nonrjji inter potentioi rationales,
dtffertntia
41 1
406. 61
Jpecula-
tionem entui abftraSH.

40 4. j 9
Operatione omni carentiajicet habeantfaEiiones, necfe-
cundism quid
17.71
Ordo (ûalitatum diuerftu.

Ordo rei ad menfurAm extrinfecam.
Ordo fecundiim generationern.
Ordo fupremi*s Angelorum denominatur a
460.63
Operationis apajfwne ejualis differentia?
efi,
Ordo prioris ,vel primi multiplexineodem genere. 341.
Operatio yerhi non comunicatur naturit ajfumpta. 563.71

Operatio vt
& vnde nafia-
eft e.y:tranensfubieBe,
tur talfs.
07
tjua
obittium
eft.
'35-?i
490154
Paffio non caufatur per operationem.
Paffio poiefl
effe coiiiia
80.9
p/iffojine mutatiene.
Paffiofinfibiiis,&materialis repugnat Angele.

1
117.
10.58
Paffio vnitiua tjuidfit?
Pafftonit necejfitas reducitur
ad volnntatem
elit iti.
Paffiones in voiuntate vnde eriantur ?
Pafflonet
quemcdo fint
vtfic cli-
484.1 14
cientem.
Tafftenes anfint a&tu
in poteftate noftra.
480.10}
493.14}
487.116
Puffienes
1}
1
1'
Index rerum.
T^ttnes fMtmtd iftQent mJ vitMmf
Pmjfitnes ntn
diim tlicuts.
tjft
Perfedibile utn acctdit ad ptrfeSitnem ptrfeSnA,

549- *
PtrfeiiibiU ntbtlitri an dêaiur perfeQie nebilitfi
488.1x7
49'.i}8
PMjfiinesftnfm dr volHniMufimUti.
JJO.84
494.146
530.84
7*ffitnum b operMtitnt diffcrtntU,

PMjionum cMtfu muUipltx.
Pmjfttnum cnuftfutu ebieHM (ognitM.
}}9.7
PerFedlio ab anu,nen a potentia fumitur.
PiiffitnHm offofttio.
dt Pdjfitnihtu (jutmode tg^t AuguflinM.
487.126
genert.
ntn rt^nirtt tUlinumfui gcntrit, /09. 10.

ikid.
vtriufaut vera prefortie.
infumme 4
Patrum intemio
dtmcamt.
Deum
non
11.84
Peccatum
inducit miftriaffi
tjuatn ûalitat
4}
&
ejl
ctntra inclinatitntrn
545.120
529.80
tft
contra
444}
tx contailu
lo?-}?
obitElum voluntatit. 275. 13.
dMmni,& poena.
ibid.
Ptccatum tjuomodo referri pojfu Md btatitudintm lati
bahtt rattentm
fumptam.
54}'}
Ptccatum (juomodofit in fenfu.
^^S-^9
Ptccatum vtnialt fltri in materiagraui tM inadutrttntia.
519-78
Ptccatum vnum anftt caufa alterius
275 1
Peccati memtriam telli a Btate,poffibiU tit.
iti.y6
Ptccatum cafligari poffe paena temporariajifuijfet ftatu.'
ta.
288.5}
5 7* 89
Ttrfetlie ptrfttlibHu
C perfeiiiui attenditur in perfe78.^1
Perftîe phyfica
aHm
& pettntia arguitMr ex
perfe[iiopofitiua,dr negatiua inteHenw,

Perfeiiie tjuo medio coUigatur ex aElu
412.74
PerfeElio rei duplex, 351.
^j.prima ad intrinftcum
fecunda ad extrinfecum,
PerfeElie fimpliciter manet in patria.
finu vt ipfi pofftbilis

} 50.42
Perfedie vniuerfi confiftit inaiht.jti. lO.tellitMr repugnantia ex parte effe^m,& cauft.
Perfeilie voluntatit
ex ebieiio prebatMr.
4o
1
.
403.57
Perfenionis difcrimen eo magii defignatMr,ût magit aC'

cediiur
ad
409.70
vltimttm.
8 6.
Perfeiionif ordo,
Perfelionifimpliciter nen repugnat infinitat.
346.34
Ptrftilionifimplicittrpoitfi ctnutnirt infinitat.i^^. 19.
&
20
ad Ptrfeclionem vniuerfinen
fita ffeciei
requirittir
vt enmiafuppt-
282.40
attingnm finem.
PerfeElionefimpliciterfnblata a 7)tt,ttllitur
ibid.
Perfeflivnum orJoftruatur in n/ttura.
crtatura,
47i-9i
258.67
} 74 9
163.6
Petfcdlius pofiriite,& permiftiue,explicatur.
Pcrfedkiuum vltimutn inteUeim,& veluntatis idemtft.
ftr Ptccatum
mdPtccatMm
tjuid teSatur ?
6}
Ptccaterum
di/cujjie
478.26
2^8.56
rttfuiritur libtrtas.
Ptccatatmniantn/iait d^Malia.
an fiet per pcenittntiam.
299.16
tfi
aUiua txparte btati. 610. 24. ût-
a Dte.
ibid.
Penetrabilitas
mtiiefit
ibid.
28
PerfeSie vniutrfi ijuomodo attentlitur,
PtrftiHenti prtpria vnde emanent
211.7}
4} 9.2O
Perfeiiio vltimata creatura inteUeûalit eft vltimtit
efTc;
Ptccatumfuiffi,& ptccatum fuijft rtrmffHm diutrfafunt,
&
ibid.
cflc.
tamen permiffiut.
perfe"
404.5 8
165.16
ptfitiui^ ab/oiute non
peteft
400.49
naturali* iniellelim creati netjuit attingett
adpeccatum fugiendum ômodo pojfit appeti non

tjuis velle
. 1
}546
Qione mtrali.
1)6.41
triginalt auenttdo ceturahatur
6i^.9.ne<juit
txtrinftcttm,
Ciione.
.5
dtftrmant
naturaltm,
tfl
ad
eft
Peyfeiie
repHgnant. 456.56
Peccftum emnt contra finem fuptmaturaltm
carnii
vltimata
J 76*
6}
Peccatum infenfitalitate.
Ptccatum ûa talt non
& cempletit
Perfeliie metaphyfica vnJe fitmatkr f
543.110
ratienis,
Ptccatum
perfeQiontm luminur,
Pcccacum aiuale,^ fruitio ph^fice

Peccatttm corrumpit vfum ratiohis.
,
6$ .7?
)
406.6
tffe,
Ptccatum efl maitr turpitudt

tyfngelum,
413.76
PerfeiiionobiliorandebeatMrperfeiiibilinehiliorifntf.i^
ugit prepter ttatitudintm,
Peccans non vult
Perfeliio effeSlm ex caufis.
PtrftiHt.
P E
Peccans nen
}49.'^
Perfeiiio eft differentia entis.
centra hdrttices dt rtfurrtlione in e1
165.16
PerfeElieduplexexplicatur.
Perfeflio eminentialis tjMomedo attenditur.
8 1.44
Paulus agit dt churitate in cfTc entit.

Puulm, 0" Mojfts an viderint Deum ?
^4 neneft in ipfa
tperatiene,
diffi-
4*7.8
PerfeHte contingit in mode eperandi ,
Patres,^ Scriptttrt^ûi dicunt rtfurrtUures nes in car1 1 1 .8 }

nt,in ÛM rrmtmurîptid inttndMttt,
84
tptrMitntsfUitm
Pdtrts referunt ad inuicem naturas,
fecunditm commntttioncm idtomutum,
& medierum ttiam variatur in
rentiftatuvia.
i;i.6
&
498.5
PerfeElto concurfm
centra-
rit.
} 5 } -5
PerfeBio cempettni inferiori,cenitenit fltperieri in eedem
PaiEuum
Pati ftteft ^K^md itutntitnttlittr^d-
398.41
PerfeHe a(im primi,& fecunS.
487.1*1
494- 46
Penetratio cerperum ntûit fieri naturalittr. 614.}.;'ttRtamtnfuptrnaturalittr ,

faluari debtt a Theo-
&
togis.
tbid.\
Ptnetratiofit virtutt diuina. 62}. 29.

tfuiruntur
fM ad
haktmurftntfHptraddite.
rumfimultas
dicit
cartntiam ailionii,
ttnttratio ptr ûid vtdeatur fitri
.'
Ptnttrationii tripltx mtdtu,
iHam rt-
ibid.^ i. cerpo-
623.19
6 1 2. 2 o
6t6.iO.&
Penetrationem eorperum in folam diuinum petentiam

referun t Patres.
Penetrationem prouenire 4
^1 }
tjualitatt
ajftrant}
Peuetrijtiuuro triplicittr didntr.
fuptraddita
tfui
616.1
6i6,l o,&
401.51
Pcriodus iuuentutis in
decemitur
iit.jMi vixerunt aittt
diluulHmf
7.64
107.9
tliter.
J 1
Periodm fumitMr pre duratient patiit.

Permancns habtt ciTc tam in ttmport,qMam
in inftanti.
9}8f
Ptrmanens peteft effe in prima,& vltima parte tmptrie,
eAfijue eo qubdfit in medit.
i }
Permanentia tjuomodt iKcipiant,& dcfinatU
91 .
4.
(^
92.81.
Perpetuitas ad beaiitudinem intenfiuam ffeliat, nen ai
477-98
txtinfiuam.
Ptrpttuitas btatitudinis vt
tft
a voluntatt.
Perpttuitat caditfitb mtriit.

Ptrpttuitat
tft
de ratione beatitHdinit
45 } *!
476.97
extenfiu*. 474- 9
'
an cadat per fe fitb merite ? 47 f .2 1

Perpetuitas pramif btatitndinit tx inftitia liberalifiu t};
PerpetMitat pramtf
vtraifMt virtutt ftmul,
Ptrpttuitatif
rad^.
475; *
4 } o. f
TtrpetMiltttem
&9
6
J3
11
Index rerum.
mn efft tx hnhUlhiu. 43 j.
Perpetuitatem BeatUudims
Perfiftqntia in hono non eff ex voluntate cretua.^y .^-j
PcrfonaE dignitat vt fi hahet
*Paenaptrpetttaquemedocerref}ondeat culpa temperalit
287.20
ad bonum publicum.
TaenapriuatiuaquemedofitreparatieertUnis. 276. 16.
160.7 j
ad bonum commune.
Paena quomodo adaqttet culpam.
24z.11
duplex
Perfonarum acceptio quidjit ?
Terfinarum digmtoi
241.11
ntcejfaria
eft
in Dee.
ibid. i j
6^6.^6
Paena repugnat Beatopre ftatu prafinti beatitudinie.
>4$.77
Pctrus noncognofcebat fe. 1^1. jj.

folm.
BtM tamtn fic
Paenaficurtda ifirittts ex igne vt obieRe.
ihid.
PH
Paena fenfiu perpetua
Phantafia ^r/r in atlum appetiius.
^^S-S9
162.10
Paenafenfiu
206.JO
Paena tam damni.quamfinfiufinita

Paena verhalis tjuidfit ?
felim phantafiando eiut
Phantajianonfimperprait inttUeHum.
Vhzniitmiefl materiale.
174.16
Phantafma non fuflicit ad cognitimtm intnitiuam.
181. 13
Phantafma non
rtEledicitur tranfirt in ohieflum phan-
ii/-j8
tafiatunt.
Phantafma per tjuid agat in intetteEbtm f

1 80.8
Philippos quamvifionempetat f
422.101
Philou)phia 0 docet effe mortalem animam noflram.
38.31
P-hilofophus de qua aflione intelligendtu, (ptando dicit,
omnis
1/4.
paflio
fada magisabiicit fubftantia,&c.
ibid.
j4
efuo fitnfu effet atfualis in
Philofiphus errauU circa plafinationem primi parentif.
73-7
XI 2.49
Philofiphi aliquando ex prohahUibu4 opinantur. 33.20

Philofiphi dicerent animam dependtrt in cITe * mattria,
adgloriam.
tio eitu
ihid.
Paena damni inaqualitas quomodo faluetur
181.35
188 ;4
Patna petpetuitas ex ptrmancntia ferpttuA perfina i
2S8.;j
4 ' -5 8
minorem , quamconiun-
'Paena vtriufque perignem cemparatie.

effe
effe
animam
ejfe
ihid.
immortalem.
38.31
ohielii mattriaiis in
Damonum.
cegnefiendi.
k PhUofophii
eitu
209.36
diEia nonfint
omnia necejaria ,fid aliqua
tantum prebahilia.
28.16
Taenam non effe infinUam /yncategorematUe.
6 f 6.4j
6 ;8
Paena damnatorum quinque.
Plenitudo atatis
4J9'*>
ad veluntattm. 3 8 7, 12
Poffeffiofinit confiftit in fruitione,

Poffeffio ittris,& faflificut
dominium
refidtt in
J 9 i J
volunta-
cum
J9J-7
Poffibilitas confiquentis ftat
cum poffibilitatt
'4
8.10
9-
Poffibilitai eft proprietas rei.
PoffihilUas expartetffefliu,
& caufarum infert poffibili-
vnitate priorte.
1 1
7.65
JJj.48
9-
PO
9"
ca.
Pojfibilitas intrinfica ex terminis.
8.
efl
in
anima
ante,
& pofl refitmptum

iSi.jj
Pasna animarum,&
Damonum par.
44.70
Paena camis habetur per folam aliienem intentionalem.
1 j
non infert diuerfitatem
4.40
Poftcri us aliquando impedU aiiionem prioris.

Pofterioris diutrfitas
eorptu.
14
deducitur ex poffibiUtate intrinfe-
PoffihilUas reifihordinatur certa caufa.
POEna aqualis
anttce-
dentis.
Poffibilitas txtrinfeca
Chrifli quomodofitmenda.
Pluralitas in pofleriori ftat
Paenapofitiua cognofcuntur fecunditm fftciem in Deo.
tatemaSiienis.
PL.
273.8
te.
Philafiphorum error de virtute imelleliu,& modo
40.;
Paenam damni iu/tifftme effe a Deo declaratur.
infirior.
reliquis error.
151.8
Poenam confideratienis vehemtntis
ebiefli ffeilat
Z.illo-
^54-
PofTcffio,^ tentie
eorum de caufa prima,&
peccato.
Paena vermis inaqualitas vnde
Philofiphimancumflatutruntvniuerfiflatum. 312. 19.

Philofiphi potiores docuerunt
^Si-i^
Paena inaejualitai.
638.,
Voxiio fuperior,&
Paena ptrpetuitas tx lege,& demerite,
ihid.ip
} 1.
de inceptione,& defitione.
656.42
^7 ' 5
Poena aternitas iuxtaveritatem fidei.

*88.j|
Paenadamni inaqualitas vnde confirgat.^s^- 37. oppofi-
tuentu
Philofophui tjuomodo agat de indiuiduo in propofito.
rum argumtntum
damnatis? 142.60
inttnfitte.
iia,
J 7- 5
aut toto,ex ntctjfitate agtndi caufiprima.
288. j6
cenfideratieperpetua.ihid.eft continua,& caufapaena.
Pcenam animafiparata ntn
Philofophtu errans nenfiquendtu.
8 .44
271.9
& non intermijfa. 140. j i.ideo
Phantafia inflHu in ffeciem

ohitRhm.
1 3
Paena fenfiue duplex ex duplici detentione.

Paenafinfut,& tlamnifinita,& adaquata.
8.
prioris.
S.s.n-1.9
49^- 1 47
effe perfifiiora.
Potcntia ahftrahens cognofcU id, a queabftrahit conceZ10.38
ptum.
Pofteriora generatione
Potentia aliiua quomodo reffondeat pafftuainnatura}
Poenacorreffondetculpa.
Paena damni
281,36
64.1 j
vehtmintior quamfinftu,
1 3 6.4
Pasna damni tx priuationt boni nolUi in quo confiftat?
Potentia aBiua,velfalIiuapotefteffefimulerganica
>33-J'
Paena damni quidfit^Cs i.\ i.quomodo inaqualit ftcunditm ina^jualitattm culpa. 6/ j. 12. eitu inaqualitas
Potcntia
eft
vndt.ihi'i.ex duplici capite.
Pana
Pcena
ly i .j.cr 8. 298.J 8
eflduplex.
eft
ibid.^G
medicina curatiua ,
& prafiruatiua.
Paena ex ejua detentione vehementior
2 8 7. z
Â^-S9
nen organica.
Petentia
&
J9^'$
adformam an maneat cum ta.

ad merendum in Angele damnato.
Petcntia creata petit aiium
/6.16
781
intrinficum.
J62. 68.
^70.
Potentia,dato quod diftinguatur realitertJf effentia,peffet
fiparata
beatificari.
'
598.11.^1
Potentia duplex.
Paena intenfiue infinita non dehetur peccate mortali.
Potentiaeadem apprehenfiua quare nen peffit tfftergani-
288.J6
Taena iufta
Potentia tAdtm ntqmt
ca,& non
ef},(fr
hona.
^ftna mortalist& vemalis
63
diuerfa.
z.8
^J^.44
ftmul,
organica.
efft
erganica
&
S9^-9
non organica
/98.11
Pettntia
j8
j
6
7
,1
1 1
1
Index rerum.
fttml*tadtmeper4tiiia Htnpctt/I
tjfe
& nen
ergMtcm,
e-gâicM.
jy6.8
PeitntiHttiitmJi diftingHMur nb tlftntia rtMlittr
fev*TMA btMiJicMri. j 4
1 . i
^.erde eiiu
}erfn4,.jd epirtuientm tfijnhieili
, (fr
peftt
dd tffimiam
e^ciemu.
eft
ihid.
Peitmi^.Qr ebitlHm tniuntHrptr operatientm. 3 60.6

Pettnua intrinjecn peccaneU mantt cum beatitHdint.
361.68
Petemia capacitatqualit.
fettmia
Pottmia Umitutie vnde oriatur.

Potemia eh*dieniialu,dr naturaUs.dinerftas.
'Petemia erd ad ejfentiam eji ferrna
jHbiefH,dr
ejjii
Pvtemia magu erdinatur ad rtctptientm htatltudinit

quam hahitM. ij^.iS.eJt fHfcepttHHm immediaium
eperaiioKu (upetnMuralis 4n via.
Petemia maximi incUnaiur ad
ihid. 1 9
aQum
perfeiiijfimHm.
JJ8.4;
6S
Petentia motina in hemine altioru
efi
erdinit
quam in
hrute.^')^.\G.diHeTft ejHnaUit.
ihid.
Petemia Tfwtiua in hemine fetjuitur animam ,inhruto

vcrounum.
6oo.iO
Potentia motiua tetintprimo ,
motw progrejfiui an ft
&
eadetn.
598.10
Potentia moueri petejl
a TDco fne rtpugnantia e.\ parte

joi.p.iSrio
f"*Peten:ia ntutra datur.
67. J
ad prxteritum.
Petentia nen excedit metiuum preprium,
Potemia non
cjl
&
4^.8
adtquatum.
500.S
4<>9 85
Petentia ohedientiaUs tn tjuo confjlat.
o-
'
Potentia ehedientiaUs qualiter ajferitur ab AniHjJino.
Deum ,
quk
effciens ef.
444- J
Petentia ehieHiua quaft
49
efl
Potentia organica nequit
refleElere.
Potentia pajfiua quidft
centradiffionis.
'
} lo.
Potentia peccanai <juid denetet
.'
Pottnti.\ptr ft mattris,nontft ptr
oRum
Pettntta retneta minor
2 5 '4
Slum.tfuamproxitfja.
& ehic'
45-4/
pondeat potemia naturalu afliua.

ertitti
non eftfemper in ageme inferioti.

ad Petentiam eandem fptilat aflum
ibid.
&
eitii
obieElHn
01. i|
cognofere.
Petehtium naturalem per fe fuhitUi mantrt ad fet'
m.im cerruptam.
Pettmiam optratiuam hahens non
1 .
qui nen concurrit
operari, nifiadfim reHqua retjuifita
&
impt-
cejfent
dimenia.
4)7.15
Petentiam Jpiritualem nen cegnouit Philofophiti
ma.
in ani'
J99-I7
in Totentia
proxima adoperandum
ejfe
eft perfetlionu,
16 1.4
Pot entid
anima exigum mtdia
in rehnf,
*
J
Potentia diuerft hahert diiierfam operationem.
j j
ad cognitivnemfct^ti cerdis.
5 J
ihid,
ejua dicatur fruftrania.
66.8
488.
J J 6.
Pottntia rtctptiua mantt pefl allum.

tettntia rtmo 'a, O" prexim.t feccandi.
18
}
61.66
45 6.y j
Pottnii.i fenftiua bominif genere remeto diuerfa afenfitiuabruti.
/99î6
Potentiafenftiua non
eft
fetemia Jenfuiua non
anima.
excedit
1 .
primam rationem fui
biffH.
16.6
PettMiafieJfetperfe,peJfet hahere operationem. J39.

I7.C^ 18
Petemia fola perfenibilu in erdine ad ixirinfecum.

4}. 17
Pottntiafuptrior cognefcit quicquid cegnefiit inftrier.
tamum in
09.j6
eptime cementofuo fuh obieElo <put-
Petentia vifiua nen peteft vniriimelUliioni.
VtftMtis câcittu
aHum,^
2
tatur.
limitatur
1.48
600. lo
principaUits perfictretur ef*
fentia,ejHain iUa,heatitudine.
eft
etiam in Dto.
8.
66.1
.1"}
39
6;o.iy
Jô.t^
l'otc(las,i^ vjiu differunt.
4J i .47
440.11
P
PraTcpnim
chxritatis impUtiir inpatria,
4 5 7. i
ÔJ.7
j 64.74
ad anum imrinftcum.
Vtxdeiiwâvowis diuina ordoqt.ui

i2c.8o
Pradeftinationu erde ad charitatem
408.6$
Prxfcn t ia <i<i tempiu non eft de ejfentia motiti.
1 5- 4 J
Przceiiiiim nequit cegnofci vt prateritumîfi per ccUA'
tionem.
Pnueritum vt cognofiaturfitb ratione prtteriti

quiramur ?
ad Prateritum nen
in vnegenere non
>5'<'l
eft tale
\$
J j8.
in emni.
40. 6
HO^'/
Principalius d^pUciter accipi poteft.
PnncipaUui
^9^-ii
qua -
43-8
PrimicatJs ratie adaliquid qutnamfiti
Primum
eft potentia.
tptod eft rcffeUu ciXcnen ideo efl taU reftê-
flu confeqHentii e(l'e,maximefi mutatHr ordo. J J 8.14

Principiuin aflienu erganitJtndi tptod non pojftt cem-
municari yingelo.jt^. lo.nonejiinpottntia ,ntcii$

Principium intrinficum agtndi npn
ihid.(Jr
ntctjfitat
407
'Priticipium mertndi nen trit in patria.
Principium veUneU
veUinta-
466^78
ttm.
ohitnum.
jS
Poteniix finfitiua quomedo fint proprietates anitf,aiii f
inttUtfluyaut voluntatt AngtUca.
fotentia fHptrier dicitur vniutrfaUor quead
70. f
Potentia* non di/Iingui rtaUttrah anima,
cum inttUtû aUtno
Fottmia rectptiHafermtfuhflantiaUs.
44
40 1
accidtmaltm.
Pottntia <juiejcitper operationtm formaUm.
iJeo pottfi fimpUcittf
Peteftat iudicaria in heatii.
& iUd
pajfua correfpendet aEliua. 60- 8j.
Ji9'J
fettntia
ad atlum
Potentiai concurrere in patriaptr virtutem innatam,
Potentia proxima caiâ fecunda includit T)ei cencur-
109.5
'40;*
conne.\'ie
eft
PotemiarHtn quu pt finis. f

\S\.J
Poteniiarum fiihordinatienen arguit ptrftSIionem , ifui4
5J6J8
ejl
' S
Petentia cuiUbet pajfiua naturaU tjHomode non corref'
Petemia principaUus recipit heatitudintm quam tjftntia.
13
47
4^8.^9
Potentia perftilior eftfuh ailu.
ij6.it
PotentiurHtn coniHnHo.
Potentia emnis receptiua
1.10
& virtuJerft
Totemid perfcnio vndefit*
Potentiafiejfent accidentia
J10.17
Petentia ehedientiaUs reificit
Pettmia
Potentta anima nonfunt accidemia.
'PetentiaohedientiaUsandetur.
fum.
J4
adfcrmaUm
1x
1
5
ad eperatienem
aflum.
Potentia
*Petentiam:tiuaeli indifetens ,&indtterminata.^Gx.
ientit.
Potemitpajfiua cemparatie
Pettniiu lifr.iutur tid aliquodehieQum.161. lO, ntquit
JiwhI eptrari circafingHlM.
ihid.
l^S-7^
177.18
infttioru perfeflio dandatftfuptrieri.
&
noUndi pojfunt
467.81
Trincipiumfiparari pojfe ab aflione.
tjfi
^}
femul.
4^8.81
Principia praflica legu natnralis. 347, }6.Jitmuntur ak

vltiaiefint,
î^'
Pfioril
64
1 31
11
Index rerum.
Prioris.w/ primi
eodem genere multipltx ordo. 341.
itt
17.^ 18
FriM non dependet a pofleriori.
J 5 5 -7
Priui poteH ejfefine pofleriore.
43
Priuacio amorit rnuini malHm,fjMarrt fcientid.
'
4 6.84
1
'Friuatio eademefl formaUter per diuerfa^ caufoi. 11.28
magis,& minns.
Priuatio nonfufcipit
<'J 4- 3
J78
Priuatio non tolUtur niflpofitaforma.
Triuatio primoopponitur forrni, in ffecie
(^fecMnditm
naturam appetitui fubieRi.
J 5> 6
Priuatio tjuare antecedat h.tbitum in ejtiibufdam. 84.^4

inter Priuationemy& hal>itu?n non ejje ordinem. 84.
54
k Piiuationc ad habitura impoffibilis

^ftcmodo inteUlgatur
54^
Procefrus compofitorim
Taturfcieuttfico.^m
eft regreirus,
eft
efl
ada&um. 400.
'
47. aûipa-
perfeEltjJimtu intelUHui.
Pucri Limbo habent beatitudinem iftam naturalem,
653.11
(juia pojfunt feipfos confiderare,&c.
Pulchritudo
Pulchritudo
corporis quidjit
cjuet eft
606.
per gratiam non cencipitHr diuerjk

118. 6
ab effeEiufuoformaliprimario.
118.16
Pundta duo manentia duo tjuomedefiant vnum. 6 1 } .7
PunireVr<j condignum ûomodo non ftt contraiufti184.17
tiam.
Pulchritudo virtutum cenuenit primopetentiis.
Pimhio
malortim anfit a Deo,
Punitio rnalorum
Punitio vt
eft
'Punitione
2.71.6
170.4.17I.7
cjuafit.
i? ' -7
carentia boni.
malorum an concurrat
17 3 ?
iuftitia?
thid.
Proceffns duplex in natura. 66. 86. " natura non tejue
vtrumquc procejftirn.
poteft in
ibid.
j o1
Procefjlis Philffophi inueftigant it beatitudincm.
ex Proceffn in
Producere
inftniturn fecjuitur
abfnrdnm.
ali(ûid maioris eft virtutis
483.111
t^nam lapfum
reparare.
11,1 1
Pro(iu6lio Angelinonrcfjiicit c^cpritcedcns.
iz.18
^roduElionis repugnantia ad aliquid fiindatur in ter-
w2/a quo,z/f/adqucm.
tid
/''34
83.50
212.15
TroduRienemfucceftiuam rcquiruntur duo.
Vtoândhas animi latet ipfum operantem.

ProgrefTus^d rnedium in viuemibHt ad fjêciem. 6 1.68
Promiffio annexa poenitentiicomparatur ad eam , quit
anncxa
eil merito.
2 47.
Patrum Ifiritualiter
Propinquitatis^WyJft rô.
Promijftones
89.69
intelligend<t.
35)!J.4i
Propinquius^rr/(?fl'oy quomodo perfeUitu mitms pro-
pinquo.
396.11
PropinquiH4 perfeSlo quaperfeflum,eft rohiliu4. 398.41
Proportio Aqnalis qualitatunt.

Proportio Geometrica non
eft
y8o.6
inter
Deum
&
QVal
creaturam.
548.;
tas
546.6
Proportio interagens,& paftltm.a&ionem
,& pajfionem.
iZ$.^(i.& proportionis debitum expeitditur. ibid.^j

Proportio inter agens
Proportio imcr
& pariens
modum
eft
28 j.47
vera.
effendi cognofcentis
&
cogniti.
550.15
'3 4- 3 4
Proportio media intelhnus
548.5
humani inter cognitiuam fu-
periorem,& inferiorern.
*JProportio obieiJi &yotentiii.
68. i
493.143
'Troportionis perrnutatio qnofnodo valrat
Propofiiio intclleSitufiquitur metiuum.
in te.vt& i
.'
541.115
Propcfitiones trcs,ear{:tncjut vfki cjnoactprxfetJs.
PfopofKum
13.2
inejjicax pcenitcKdt nontoliit perfeueran-
tiam in peccato.
2.87,52
Propriecatcs in corrttptime fubieSii deftnunt.ii. 31.

fiuunt afubieilo.
ibid.
'Proprittates diftingui infe
& fecundHtn perfcHionem.
39S.40
de Proprietatihw phyftcit aliter fentiendum
Atetaphyficis.
quam
de
600.20
Glualitas omnis habet
emanet ab anima.ibid.
Eiiue
temperamentum
Cii.i^
in ejuo cenfij}eret
l8. nonpoteft cenferuare effe-
quod k Det
58^.
conferttatur.
*^td,
ii.fuperflHit.
âlitas, qtu requireretur adpenetrationem ron tctlcret

refiftentiam
neejue ageret priu.iiiue adfiifferfionem
Deo competit,
aîont's,quafoli
61
Cûalitasfieftetprincipium agilitatis
} l
necejfario inclina-
retadloctim determinatum.Coi.talif motut nonfieret

kfefo Deo,necper qualitatem fupernaturalfm, autpo-
ihid.i^
tentiamobedientialem.
Qualitas fupernaturalis fi daretur foedans

eflet
Angelum , ex
comhufiio. 128. 17 -fffff

ibid.
pulchritudo\velfitHrpitudo,(Jfet ejfentialis.
Glualitas transfcrturad entia ifiritualia,mn qtianiitm.
398.41
omnem pajjlonem
lualitatem prohibentem
corruptinaTft
eflefupernaturalem.^%A,.\6.(jUomodotalis ernanet ab
ejl
maqîs immutahilis,ntc excludit
k materia prinationern.
ibid.
corruptiuam alteritu forms,
9.
non
tollit
aîonim
nec rcpugnat tjualitati-
585.20.^ II
huifubicai.
Qiualitatem fupernaturalem fpiritualtm foedantem
.^
oriitur triftitfa ,falfum efi.
^.fidar(tnr,ejfet ineflicax
ibid.&
peret in Angelo.
Qualitatcs
pnmui manere
,
17.
1 8. / j
41.14
manent \t
3
in beato. 579.
j.
'bia.
centrarii.
Quantum
An1
quia nlhil corrum-
Glitalitatum dinerfm ordo.
&
non
quamum mn
habent interfi repu-
620.17
gnamiamformalem.
&
naturale eft idem. 613.7

GjHantum mathernaticHm,
Quiditacesy?^f/a mixiionem manere in corpore gle-
578.i
riofo.
Qiii efccre in centro
Prowidentia 2)
509.
Quies efi
&
impaJfibiUias ,an fit fupernaturalis ? ^%^.i6.quomodv
522.53
naiuram.
adomnt
aliquam aBionem.
âlitas prohibens corruptioncm
ProfccutionisjC^///^. differemia ex obit[lo.

ciron
J 60.5
vbi. 601.
.
com.
gelum dari , ex cjna
Qualitas nullapoteft dare agilitatern
anima.ibid. i Z.non
Pioportio inter potentiam,& obieHum.
ad dolorem
carnts?
Qualitas media in organo cjuidfacit
quaoriaturtrifiitia;non
'Proportio Geometrica quidftt ?
398-4'
perfeHior quantitate.
(t/?
GlMlitoi inhtrens vnde requiratur
503.6
>tcn eft operatio.
in a[fuperfeai(ftmo.
78. i8
comparatur per motum adoperationem
Prouidentia Dei libera petait nonfuiffe.

37.16
Prouidentla Dei ordinaria agit ad ejfe^tts ncuos,
non
ad eundem reproducendnm.
r x.ô
Gluies non retfe
'Prouidentia Detjpecialis qttomodo rcjpiciat animam.
Quiccatio &atquifitio cominenlur vmiiui inalfupt-
&
170.6
i^S-i^
310. 16. 321. 16
395-5
tentia.
Prouidentia formict an arguat memoriam ?

Preuidentia fiituri non eji in brutis,& <jttarc ?
Prouidentia ftatm immortalis.
Prudcntix
quietatiuam.
jQuics cjtiomodo fttperfeUtor motu.
effeElits,
& prcpofttio,
1
1
97.9
99
5 90. 1
5 3 .87
Quietatio
îetatio nalura
in fine.
Quietaiio potenti* in ebitno vt perfiHiuo

tendatur.
400.48
intetteEliu in qtio confiflat.
3
,
75
quomodo 4f-
404-5^
RA
8
}}
8
961
Index rerum.
RA
Regulaprimh rtfficit veluntatem.
4^0-91
634.10
Regula voUtntatu ad intranondaiur diuerfa. 157. 61
Regula voluntatie efi cognitio finit fomtaliter, 5 3 1 86
Regula,vt eft prior,determinat.
i 5 7-64
Regula fuperier praferenda
Adiai ulem 4H nMurMliter reJire ptjfa.

Radix comtptihiUtMtu primttio. 584.
cludit infi
4;.il
19. ntn in-
TelufHMformM.
ilfid,
&
R*dix impojfibilit4tu
pojfikilitMtis vnde defmnuititrt
470.87
Rddix nectffitdtif vifionit non tfi haiiim.^j i-ii'fft dii4 voluntM.
ihid.
5;
Raptus vnde proueniat ?

iJS'5
Ratio emdem , quA fundMtur virttu progrefiu* prohat
virtutem motiuAm in Mnima feparMa naturalem.
,
597.6
tfi talit
omni inteUe-
itui.
Rutio t}ua beatificatur Detu
& btatificant
ratienu.
Ratio tfua
Relatie
tium.
eadem potcfi
quod Rccipitur
Rcminifccndi duptex medm.

Rcminifcentiajfr per
llogif/
loi. 18
>nmt
Reminifcentia foUhomint propria ,ficundiim jinfiote-
4 o.
loi.i j.ioi.iS
tem.
eft
Remimfcentiit
effitM.
ad Rcminifantitm
fitfficit
io6.itj
Reparation.is eiufdem numere peJpbiUiM
& funda-
mentum.
modum
.41
94. j. obieEtum eim oportet
prafens non in fe,fed in ffecie.

Recordatio efi reffelu
humani
Reprodiici
G.x
potefi
aUauidper aUam afiionem
ôjjibi-
iem, cr nondumpt/firam in aflu.
recipicntis rc-
ohiefium de neuo eccurrtre
ftnfui.
5i^'^^
i f
Reminifcemia fitpponlt eiliuioneM,memoria na0.zo1.14
lov.i?
definitur.
IOJ.18 tf" 19
202 18
media.
}44.Jo
J44}0
cipitur.
Recordatio
modm ,&
208.
in inftanti.
in alio,pcr
'9
4^0.6 j
Relatie non exprimit pbieEium.
ioj.17
R E
metm poteft poni
redire in RefiirrtEiiont,fi extrema
redeant eadem,
Reminifcentia (juid fit ?
& beatificant
Ratiofuperaddit aliûid apprehenfioni.
ihid.
eiufdem
Dem ,
60.
65 .eft feparahilii
Ratio fecundiim tjuam beatur

eiufdem perfeEtionii
Realltas
Rtlatie attingentra aliquando realiter tbftingHitur.
Dem efi beatificahilii minus nobilie eft ûam
tjua esl heatific
j6o.6j
Reiatio attingemia acûintur in eptratiene,
Reminiêntia petit ohUuionem,& tjualemt
499eft
inferUri.
Reminifiendi
Ratio necefaria vni intelieûi,non
eft
Repngnaiitia virtualis
10.18
& fotmalis tjuidf 611. 5. (^
613 6
effe
94-4
6Tj io
eofemper perfeclior ,îto rntnus depedens.^ j 8
Res non e(ifrufi>a licit careatfine extrinfeco.
3
5 -7
Recordatioprimaparsprudentit necejfarie admittenda.

94-}
Tifcordatio habet duo obieEla,
1 94 6
Res perficitur per fuum perfeUim,& fitperius.

} / 1-4^
Res pofiet produci prtmh proinfiantl,pro ûo definit.fi.i^
i8l.it
Res ijitare perf ttiits videantur tn cxiafi.
aHm
ihid.
,
efui fuit in recor-
dante.
Recordatlonii definitio. 19;. j.

rantur.
adaElum eim qutreejuiibiJ^
Recordationis duplex ebieSlum
*oJ .
ex Recordatione aQmprateriti habentur quatuor

194.6
Kc&nxido appetitus.
l'^'
Kcdcmpiio principalie
rente,
<ir
eft
ihid.
a Deevt acceptante ,
tx
confe-
Rtficxione
fenfm
o8
j
{peciem tjuare
J
wReditionc prima emfdem fecundum

non redeat ficundum numerum i
Rcflexio non txcedit fuum motiuum.
Refiexio ejuidfit,& ejuidper eam lognofcatur.
56.18
*
2
1 1
ijuomodofiet tn orbatig
eft de hac reformatiene

per reformationem noua materia,
medm. ibid.
ibid.
Kcgmm Chrifti Jpirttuale.
90.7 j
RcgreiTus immediatm nen datur a priuatione adhahitum.ftf.^S,daripete{i mediatm.ibid.in tfuthm detur.
'
ibid.
de
a priuatione ad hahitum.
70.
58.56
(^ i
Cj.l
RefitrreEtio an/it naturaUs.

Refitrrtflio dftinguitur d generatione.
6.8
a Chrifio , tjua home (fi. 80. iy.& ad

hanc veritatem tuendam nen tfi neceffaria afiio in-^
Refurrefiio
eft
8 }8
116.19
ftrumentalis phyfica.
Refitrreflio eft
ibid. tJ*
eim.qucd cecidit,
Refurreclio eft naturalis
& fupemtUuralis diuerfo fu

68.;
refpeflu.
Refitrrefiio efi naturalis,preHt
naturalc opponitur vio-
69.6
lento.
hominum an fit fittural^.
6^.6
1
. text.
& cem.
tatione
hominum
fi
eftpojfibilis.
8. jo. etiamfint
Refurrefiio nec
a priori,nec a pefteriori
muo
ibid.
res annihilaretur.
euidenter proba-
J5.X7
tur.
85. O.S^j.JJ
omnium eriinefimul f
Refitrrefiie omnium Honfietfimul ,fed tantum tunc mor-
Refurrtfiio
tuorum.
5"''J
41.2
Refurrtflio tjuidfit ?
Refurrefiio tribuitur foli
Regreffit
terminmn,
Refurrtfiio generalts
& mortuii in minorifiatura.
118.69. duplex
ad vnnm
efie
.41
ejuantitatcm
40.
cemmuni DoQorum,
Rcfurrcftio anfit futnra in inftanti.
Refurrefiio
Rcformatio cerporum fupplent debitam
efl receelendum a
RefitrrefIto,& refufcitatio ejuomodo diftêrunt.
inttntionaU fecjueretur reaUs,
cft,fallitur,fAr/>/V<i/r.
-4
i45f
fiet
651.10
Re nbfcura ncn
quam
Refpcdtus plures pejfunt

610.17
443,17
pramtante.
conftitutio.
iimlligcDsalitet
644.9
ReEittudi volumaiit beaia circa ftcundarium eritur ex
primatio obieiJo.
Reiformalii
Rcm
I
417.86
ff
'
/o. ^x.vt in
R cs f
certa.
Reflitudo moralu extenditur adea, quttfunt inferiora

homine.
JJi-4i
ReSitudo moralie ordinatur ad conferuandam natura-
Reditude regula tendit in aliud vltimum.

Deumfinem vltimum.
Repugnantia virtualis peteft a Deo impedirl.
Deo tanejnam cauftt.
RefurreSiie tribm principiu demonfiratur. li.l.
8 } 49
vnde
.
&
Rcgula efl maîe deierminata,e]uam regulabile.ifj.e^

Regula nuUa eft in Deoprior voluntate. 169. }.incom.
Refurreflio vt futura non prehatur ratioiu naturali.
nec debitum reffefiu creatura.

ihid.
Regula operandiefiadperfeaionem veluntati/ vltima-
Refurrefiionis definitio,
te.
40J.J7
ScotiOpcr.Tom. X.
hac tiemonftrAi io defumatur.
t\t
38.19
71.*
89.67
RefurrtfitenU hora,
MMm
Refurrtfiicmt
*7
16
.2
Index rerum.
Jumendam
Jte/krrtîonis horttm
gam,in ûa
fiet
aliqui tenent,
tjfe
reffeliiue ad pla-
de Securitate Beatornm.
iudicium.ô.y ; .futuram media noQe
(fr
aliqua in aurora,
Scmipelagianonim
Scnfatfo 0
ihid.-j6
RefurreSlionem carnis qui negent
de RefurreUionis ordine varia opiniones.

86.59
"RffurreElionispejfibilitai an fojfit demonUrari / 3 8. jo
88.
Re/urre^tonis tempui.
ad
effe
1 .
in Refurreîone an afe
604. i
in RefurreSlione an fit futura tadem pajfio
&
Senfibilt excellens
vnio,
cum iis
(jua ffeElant
mam.
Rctributio
eandem carnem
& ordinatio iufia operum.
alitts ?
Senfiu an
ihid.jS
pojfit recipere
Senfitt cognofcit
fpeciemfui aEltu.
communis quid
Senfiit
eft
cffcint probationis ?
15.11
*J
^8
115.6
1 1 8.
Sapientia imptrfeEiiw omni habitu voluntatis
acquifito.
406. 14
ihid.
1978
eft reflexiuut.
Senfui ficognofieret aEiumfuumper

gnofceret fiihieEiumaEiui
modum ohieEii
.115.56.4
ihid.
100.14
Senfui an hahebuntfuos aUm in gloria.
591.16
intelleEiui cognofcendi modus in vis
SenfurS externi ,
&
difliniHuntur.
40 j
Similitudinem pradicamentalem non
quam nata
9.
reprafentare oh-
ieEia fecundaria.
efl
tbid.
& ûarel
'
8 j .47
400.48
in perfeElione.
Scientia finis naturalis perfeEiior in homine eleuate.
4 J 4" '
Scientia in <jua fundatur fecuritas beatorum}
^Si-SS
4' i.7i
Scientia ordinatur
ad amortm.
Scientia praEiica latijitmpta.
2.
444. j i
mortumante Concilium Viennenfe anno ijo8.
2}I. 1}
Deo
nota
aliter
ii9.
i]uam Angelo.
Sccuritas nn pertineat ad ejfentiamheatitudinis. 418.
comm.
Situs corporum in
605
calo.
>
-J J
.
SO
Societas inflituta inter creaturat rationales.
Sol fifturet
ji8.i4
1 80. j
oppofita pars terra eftetfemper vmhrofa.
dente vero,de aqua,
& aere
& terra.
rece-
317.10
Sole jlante, orante lofiie, totum calumftetit.
318.11
S P
Species acquifita nequit modificari , vtfiat
186.51
,
intttitina.
id reprafintet.
187.57
Species an fit ftmilitudo ohieEii.
165.19
Species an tantitm tjuoadrelationem fimilitHdinit immutetur ,
non quoad ahfilutum.
187.54
Species creata ntcjuitprimo rtpraftntare diuerfit. 185.47
Species
efl
Species
vniformis reJpeEiu obieEii.
47 6. t J
,
non includitur in ea.
Species
88.60
& cognitio reifingularis datur vtprafintit &

,
exiffentis.
Securitas efl in irafcihili.
Securitasfequitnr bcatitudintm
476-13
'87.55
&
Secreta cordium ^Homodo Ifecialittr
in text. (^
& ohieElum.
Simplicitas vt dicit perfeEiienem.
Species an ejuicejuid nata efl reprafentare
566.77
Scriptura trihuit infiuxum caufit, moralis ChriFlo.%i.^y
Scrutatio cordss inteUigitur per iudicium difrretionis.
inter fpeciem,
9 .4
Scientia infufafinis.
eft
ejfe
Sole accedente plut gtntratur de igne
447. jy
Scientia in tjuofundatur fecuritas.
Scotui
18756
iiw;>ro^ne diElaquifit.
'85.47
vltimw aEius
J j
Scientia abflraEliui^ in nobu ,& eitu neceffitas.
Dei non eft praElica praxiflriEiefumpta.

quomodo ipfitrihuatur.
Sexus differemia manehit in RefitrreEHone.i \tf.y^.&

quid de iisfeeminis qux mutant fixum,
ibid.
Similitudo
Scientia
86
Sepnwo anima,& eflêfiparatit eft ipfi naturale 191.79
40i^ S
5 J
co-
cognofiat fiip-
fitm.
c
.
64.9
Senfisi fuperior cognofiit aEiuminferiorts.
Scientia abflraEiiua in Angelo.
Scientia
104.10
Stnfut non cognofiit vniuerfnle.
SanEii funt inuocandi,
Scientia Dei fimplex
J7-i8
femper pr&fentu vt prtfintis
Senfut nonferuat ffecies.
SanEiorum merita inuocantibtu profunt.
214.56
Senfut non cognofiit ens rationis.
183.45
100.
per ffeciem direEie.
Senfiss
Senfui non
SanEli cjHomodo nohis mereantur?
Scientia T)ei priiis infinita
& s^-non
115.17
notumfiDeHtJh eum exauSAnbo

diturtf^âum orat.
119.14
SanEii iffiflvres m iudkio an difcutientur ?
199.17
SatiEli cjua ratione Utentur depunitione damnatorum.
4.
ihid.
ii^. s^.
180.3 4
efi necejfario
intellcEliua coniunEia finefipfitiua.
Senfus an cognofcat fuos
25 . ii
i6.j
S
nen
Jpl.iJ
Senftu fertur in indiuiduum accidentale.
Cc).6
cjuo fenfiinon eftnaturalis.
Refufcitatu* ûomado habehit
&
154.11
tjua im-
Senfiti eft tantitm exifientis jua tale.
f.j
Refufcitatio aEiiua
refleEiit.
&
ad decorem
118.71
ornatum.
116.57
"Refurgere idem ûod cecidit, dogma eflfidei.
Rffurgere nonpoffunt alia ab homine,fecundumD.Tho"Refurgent omnes
quare corrumpit fenfum
neque
14.3
Senfitiua operaripotefifine intelUEiiua.ic^.i^. non ita
19.^1. &fe<j.
in RefiimElione vnio eaderedit,non eademutatie. 1 8.
29.18
non improportionatum Beato
Senfibile intelligitur.
in RefurreEHone cuiut etit,<juod erat in duobut. 112.18
de RefitrreElione varij errores.
eflinferre doloremfenfui.i^^. t
mutatione.
i9-ij
problema.
& or-
1J0.6
204.11
doloriferum.
vel ah j^ngelis rapientur ho-
mines ebuiam Chriffo.
natum
Senfibile excellens
41.1
RifurrtElionem hominit cjuid requiratur?
compofitum ex anima
Senfibiie exceUens corrumpit fenfum.
&fe<J'
efl
Senfibile commune hahere Jpeciem prepriam.

Senfihile excedens
iS'^7
ratione naturali notum.
cuicompetit cognitio
gano.
Re/itrreBionem generalem hominum effefuturam an poffet
g.
ibid.
Senfationis fubieEium
RefurreElionem ejfefuturaeftconclufiofidei, 1 9. J i '&fi^RefiirrcQtcriem effefuturam nonhahetur exeo tjuodaU-
qulboin trtg vita ajjtigantur.
5J6.104
197.
Senfatio ohieEii excellentit e/are non deleEiahilis? iSi'9

Senfatio phantaftica efl ohieEiumfolim intelleQiutc. 114.
9- J
eft fenfata.
eiut externa.
90-77
RefurreElionis locw.
428.1 .1 text.& eom.
<:ô^m4.
humana efiab aliqua
209. 35
caufa priore fe.
J J
Speciesinfluxa,& acquifita eiufdtm obieEii non differunt

nifinumtr.
79-
Speciet
41,
11
Index rerum.
Sptcitsiftfiuxd imptrftEHiu rtprtfinut , ijiuim dcûifitM.
Sptcits infmf* h^htt
campUttm rtprtfintMientm
pendenttr ^ ohieilo
indt'
189.6}
Specits infufi neqnit c*nfkr* ctgnitiontm dt ohitSo vt
fttur:
186.JO
& ûomodo
Sptcits infufd (ptomedo ncn imitttur idlnm,
fui
184.46
Sptcits inttllij^bilis tptomodo cognofcatur ?
Specits intelligilnlu ijuomodo dicMtur habi/nt.
Sptcits lapfit
Mn pojfit
^5 -49
rtcuperuri.
Species h.anet in intelleBu.
tft
txcaufis intrinficis.
ohieSum feclu/is conditionibiu inprimo rtctpta. 175.1 8. ec
diuiduantihtti non
efl tlln
jpecies in remtnifcentia. ihid. cjuomodo caufeiur talui
ebieElum in npprehenfiont concurrtnte
faltem.
ihid.
Species reprdftntat ahiiraQiuefmtfimilitudintfuperaddita.
187.
Sptcies fitjuitur intentionem caufanim. 120.78.
&
deforrna.
7
idtm
f
an
Species vifbilw
efi
bona
184. ^^. ficunditm

Qi vt conditie.
alicjuos retjuirttur prafeniia obie-
ibid.
Species vifiua dependet a rtprafentt.
87.58
Sptciei adphantafina non eft maior ordo, quamcognitionit adjpeciem vt caufarh.
i i
1 75
1
Speciei dependcw ia non reduciiur in ideam.

Sptciti infufa finii.
185.46
tj^.i6.non datur , ûande datur
4c<}uifua.
ihid.
Speciei natura,fjr infiuxus ei dtbittu.
qut non eft adfintm alupuim
405 60
Spiritus animales
186.51
Specieifubielum ijuodnam fit?

> 9 f .4
Speciem deptndtre ab influxu continuo phamafit. 161.
10
619.16
ejuorriodefitbtiles.
Spiriim an peffitfubdi corpori vt puniatur per habitum

fiipernaturaltm,
Sratura nen
erit tijualit
emnibm
in refurrelliont.
7 9- } 7 f < ên
efl ipfi propertionata.
ibid.
Speciem infuftm ficunûm aUcfUhS caufare cegnitionern

tamintuitiuam.tjukmabflraniuam. 184.4}.
ad
&
hec oportere
mutari jpecttm phyfice; velfecunditm

mutatienem inobieElo.
ibid.
& 44
alios fufiicere
^d Speclem inielligibilemfithienandam non eft

ceniunffio animaadcorpiu.
neceffaria,
160.2
Speciemnen determinariper modifcationem. 186.51.

tjua nonfitret
ah obieElo.
ibid. 5
Speciem prareijuirert ebitSium txifftnt,
& prtfins ante
vifiontm.
189.6}
anima feparat* perfeniores in
Sptcies
reprdfiniaiiont.
170.4
Sptcies an mantant in anima feparnta
difformts ohieno.
SiaturaptrfeEiie vnde fuwenda.
& fi^.
ibid,
Siitus fiparationit animtifiefet praternaturalis ,pr^9 '7 9
ferrideberet.
Statm via perfeilior in hemine
eleuate
quampur* natU-
446.H
r*.
S
Subieftura
alittr
cemparatmr ad fermam
itiam vtfunt
188.59
Species an pofint ex fe nuuett inttStllumfiparatum.
16^.1}
i^Sl^
SubieStum cap.ix non impeStumfitbiicitur Deo immediate.
JJ^.jS
Subieiium pritts natura

Subienumfinfationii
eft,
eft
tûam fubieStet.
84. 5 }
cempefitum ex animu
& ergai}0.6
tio.
464.62
Suherdinatio veluntaiit importat viriuiem innatam
tim.
464.62
Subilantia, &formaa}m ab tedemfunti
} 6 1 66
Subordinatiof4/Sf^Tierftf adfuperiorem.
6o
Subffantia non inttndiiur.
&
ntgt.
ttn
vnttpra alia mailfij^
Species anfint connaturales animtfiparat*.

1 7 0. f
Spicies in generabilihm qualehaheant ordinem.i 14. 16
Species intcUigihiles ijui negent ?
1 60.
remamnt
ejnoad vfum.
Speciet fifemper efent neua,

peteilatt
inteUeQm
tertturtiiam in
finis efl
ille
161.11
& tranfeuntts, nen tfet in
creahilit
<
1
1
eodem medefe hahet adhta-
titudinem fiiut yingelm.

y7' 8 f
Suhilantia fitptrnaturalis cur nonpefit crtarl.cui lumttt
571.85.^87
gloria tftt cennaiuralt.
Suiflantiam tft ,aut accidtnsfitnt tXtrantit
vifieniîjuii
3^4-74
vifiotfi.
Subn-antiamfuptrnaturaltm,
& indefeElibilem nonpeft
dari in veluntaie.
447.} 7
in Suh(lanii4 ijudnam immediat efuhieSientur.
542.14
} 4 z 14
611.4
in Subftantia ijuafuhieRentur immediate.
Siibtilitas corporis gloriofi in ijuo confiflai}
Sub'ilitat
non
61} 29
611.18
eft tfualiiat fiiperaddita.
SuhiHitat ifuidfit?
Suhtiiitaiit dos in jue cenfiffat
Subiiliiatif
diuerfimede fentitur.
& 18
dua caufit,
621.15)
Suhiiliiattm non tft qualitattm prohdtur triplicitrr.

ibid.
&
qua
76.20
eft.
tx ttrmine ad qaemprdcisifiimpte.jS.
ihid. 20
9 non oritur ex fuhieHoîfuk taie eft.
fithieEle,
Succefio non
1
tale
eft
Succefie nen habet caufam pe/itiuam ,fed priuatiuam,
76.21
Succefie ûomoda centingat in forma fiibflantiali
ijuomedo in jualitatt.
inteHigere citm vtHti? 161.7. tol-
Succefto fiparabiiit a realitate tnetm.

Succefio vnde eriaiur in metu.
vt reducatur cogniiiuafenfitiua ad
ebit{lt. ihid.
24. ûare dicamur ifiri-
ScotiOper.Tom. X.
Succe/fio
>
71
&
J .4 X
75
vnde preueniat. 15.41. ttliûande eft ex
liberihitL
tate.
SuccelSuun] 4 pefit
74*')
cafu mtmoria prtttritorum.ibid.i
aSum. 176.1}. verm earum finit expenitur exparti

fotentia
Subflaniiafumma
} 5
Succeflio in metu eritur tX caufit efeHua, ninvero iM
Sptcies anfint aputlu virtutu,
Specierum
ad
atitef
agens.
612.17.
,
17^
66
Subftantia ptrfeEiier tfentia.
Specitm tfe tx naturafua permantntem.

160.4
Speciem infufnm non deberi animtfeparattprobatur.
1 J -4
188.61
repra/eniaret obieilo nen prdfente.
0.1
60
ibid.
Species virtualis non ffecificatUr ah obieHo.
Speculatio ,&tiu obitHum meutnt veUintattm.ô^,
186.50
Species reprtfentAns
cemmu-
ctnclufio tfi
160.1
SpeciHcatio tftSim
appetibilem.
&
nis.
106.19
106.19.107.}
Sptcies reprtfintans ebUlium *tJhA3iue ,
intuitiue,
Species
Sptcits manere in animafiparata
Sptculatie non
*04.i J
ûiM4tlet diuerfis.
17 1.8
186.5}
Species quomode recuperttur?
ihid. 10. ft ptr
naturati,
Species infufat nen fiuere ab efentia ammt,<d' fiuerent

fi
efent in intelltElu viatorit.
170.4
iJ9.t
Specits intMitiua nttfuitfieri tdffirAEliuM.
'
ihid.i$
tualts.
Species infufat nondtheri animafiparatt tx prouidtniU
'79-55
rtdire
idem numen
MMm
n.4 >
Sape
71'
oo
19
1
Ind ex rerum.
Superiiis qnare non perficiatur Jirnplkiter per inferim?
T R
tbii.
^î.^G.foteft ptrficifecun.um qiiid.
Supcrnaturale nihilprius optrationibit6 datur in heato

ptr modum receptiui earum.
Sî-57
Supernaturaleper oppofitum dicitur de fi)lo Deo.
6^.2.
f</Trahitur iHcjuo tfivnie,& tendentia ad alterum.
}86,io
Tranfcen Jentia denominant fe mntuo.
57-
Supernaturale vt jfumitur pro illimitato,
Tranfiendentia fie rnutho determinant.
98 4j
ibid. )
Supcrnaturalicas attenditur /ecundum vires a6liuas.
Triltitia ahforptiua diuiditur.
17
damnatorum de peccato quateniu priuat
Trisiitia
507.5
Supernaturalitoi in ûo
ihid.
cenfitftat.
SupernaturaUtatii diuerftti g-âdtu informis.
J 5
bono concupito,
Sufpcnfio caufa fiecundi. ab tffeîu pro hocftatu, nifefiat

per virtutem oppofitam, eft miraculum.
57 S-^
SappUcij,
Triffitia
eft
260.74
TrisJitia
tariua.
Supicmum
datur in appetihilibtts.
4.3
H^<3 ^
ex
in darnnatis,
S.Sylueftrum,
ex
ilid.
^7
cjuo oriutur.
i 3
ex
nolitiont ohitii
& (latura, in ejuihui rnortui refur-
gent. i\-j. 6i.erit ftatura confiummata iuuentutis.
cognoficitur
k finfiu.
TempHi,
& rnotu) an per fi finfihilia?
Tempw
interutnit inttr prateritum
14^.67
eft
caufa motus
Ternptu non manebit
Temptu quid addatfiuper motum}

Ttmptu ûomodo repretfientetur.
143.64
T V
Tuba,
15-43
317.11.^
9-
'
P-
' I
104^.13,
de ratione beatitttdinis,
cjuot
Terminus
qno
e(l
multiplex.
1.
h.
poffet
dari fpeâta fola virttttt caufiarum
naturaiium.
79.
ad Vatuum impediendum requiritur

agentis,
ibld.^J^
de y.icuo ditfr agunt Philofiphi,aliter Theologi.ibid.^^
\ dlet^do
fuhftantialif melior
quam fios pracise
ptus.
V E
VegetauiM
horninis conuertit
alimentum
infitiatnfiub-
98.
Velle
alicjuid,
er non propter beatitudinem
aHionem nouam
de potentii, aHitta
redire.î .45.
& pajfiuapermatbid.^4,
nentia.
Terrnintu mutationum oppofitarum idtm
efl.
47
Termini oppofitarum mutationumfiuntiidem.
'
8.7
T H
"DMoXogxdiBeatorum praSlica.
388.14
Velle alicjnidpropterfie negatiue quidfitf
Vcllc
eft
1 . 1
Tiraor antecedit aEium eUcitum voluntatis circa pecca-
490136
&
476.11
Ttmor
dubitatio dupUciter dijferunt.
Ttmor ex ejtto concipitur contritio.
490.1 5 6
Timor non eft ab ailu eliciio veluntatis per modtim aHiu
49 1 1 3 8
confiderati.
Timor opponiturfiecuritati.
477-98
161.1
immediutius vltimefini
,quam intcUigcrc.
581.4
Vclle non eftprepter intelligere ,fitdecontra.
ibid.
Veiicas pratHcafitrniinr afine, vt ohiello.

Veritates definitec contra Telugianos.
Veium
eft
139-4
507.5
ahHra&ius bono luxta (âietanum,
df ejuid
9 9 -4 ^
Veruni,^ honwm fone difunt tantitm refifenii.^^G,
tum.
j4
\e\\e dupiex.
fit h<tc ahfiraiJio.
ejuomtde
540'i5
ûispoffit.
eft ratio
ibid.
câo per accidens fe habet ad produfHonem.
idern poteftper
fium-
416.83
ftantiam.
ibid.
Termintu
Cr par
3 3
prirni
concurfits
lo.curfiuppon.itur
ad produElionem?
Terminus
ibid.
VAcuum
476.14
477-99
modis dicatur}
a
71.2. truntfitnp-
ihid.
Tentio qHadru['lir.iterfiumitur.
Tentio
fiunt in propofito.
V A
44.10
Tendcncia vnifiormis creaturtrationalis infiuum terminum.
3 5'50
T cx\t\o ad volttntatem Jfeânsfisccedit fpei ,cftquein
concuptficthtii.477.14
efl
& vox idem
biles.
Ternporis inierruptio non ohfiat identitati permanentu.
Tentio fien
noliium,
Triftitiam damnt.torum non compati aliquodgaueiimn.
6ij^.
motu.
1^6.76
131.11
ibid.
effintialis
ceffante
50.9
animahtu Purgatortj.
effe
i .
137. IJ
ejUit?
ihid.
19J. j. <]Uod debet cognofici.

Tempui non erit poft iudicium.
Tempus non
i j
270./. 171.
100.14
(^ recordationem.
ejuam
adTnlhiiiUf caufitndamin volunt.te non requiritur 1?ieElurn c.wrms trifiitiarn inhxrere perfimtc.
1 34.34
ibid.
Tempus
immediata
ohieEium dehet
Trifliiiei
484.1 1 j
ex voluntate expUcita compleii.
Triffiiiec-itf/a in
'
i .
I47-I7
Tiftttia ejucfit maiorin yingelo?

Triftitia caufa
mali
in heatis.
eff
Triflitia oritur
5.5
T E
,
0.7.
ipfo cbieElo,
ncn
19.
vtriufjHe caufia.
Ti'fitia tju-idruplexin cbmnMis.
Tcmpcramentum
ibid.
ex peccato dtcitur vtrmis,
Trt(i'tia
Romaptr
491.140
Triftitia neiûit effe in Beato.
T A
refiufcitatm
eft
vielentia.
Trifiitia fnagiifitejuiiur
ii<).\6
Ecclepa.
ahfiorptiua.
& dolor ûidfint, & tjHomodo differant.
1 .
Trilliria
Sy nagoga aliter orabat quam
'TpAurus
Triftitia
.9
eos
thid.
TrifHtia duplex
& prttmtf locum deftinare efHuftitia comr/iu-
Suppi>fitio implicans ex terminii reiicienda.
17
Triflitia de carentia beatitudinis dicitur
3 J
'
VeriHT)
cjuid
& bonum
fii
diftingu.mtur formaliter exfet
dicendum?
397-39
397-37
videnlurinfomno ,quiaanimarecedit 4
181.10
Verum propinejuius
Vera non
ideo
corport.
enti tjtiam
bonum,
VI
Totum
tftdupltx.
Viatorcm nonobligariaddifflicentiam tx practpte poenitentiA, fed
T O
Vindicatio
110.41
Vinum
txmotiue charitaii^.
& beneftciaiio an fint in brutit.
tton tft in pant
intinô, nifeinptris.
11
1
1.7J
98.
619.16
Violentia
91,1
1
J
8;
Index rerum.
efi HMturalitM , nmonrando ftrnmm *if*p68.4
fHmfruiit.
Violcncum nullumcft pcrpctuum/x^/iMfxr. }4'iJ
Violcntum nullum pcrpecuum , nan aJtmUtitur 4
Violentia
i9i-'4
Theolcgo.
68.4
Violcntum ^/W/zf
Virgo iiitememtapeperit.
.'
\iit\is afliMa mMît /i^Hitur
nMnraUm
inclinationem
pajftMam,<jHum obedientialem.
45 ''^y
Vattu agtntu tûibm modu impediri

nem m fHbitno.
pojfit
ptr negatio-
9.11
j81.
yirttu caufarum nonfHbefl volnntati.
yirtM infufa;& actfnifta ifccie
differunt.
Virtm
inienditur in beato.
docent.
5i7-î
Vifionem poffe
69.6
motiiiu ûare fit infHfficiens in vita prafenti.
x\.volHniM lunc non ntceJftarttur,poJfel tarnenautra fint.ibid.magii tffil indiffetens in 10 cafu,ejMam
ttrt
infiaiu innoctntia
de Vtfiont in
yirtm motiiia totim primo an fit in anima.

^91 -A
yirtw ejHt,ft in animain corpore mortali impedita aiiu}
& eJfitfiibieiiapaHa,
lir/iori
ficri
570.81
controHtrfia.
dt Vifiont in
fado clTc.
dr
ficri
68.77
Vtfiontfola pofita non bearetur creatura.
Rare auerfionem k
i'6
i9i
fint in voluntatt
non eleuati.
Vifionts diuerfoi
(jr
ibid.& 1$
a caufii,vtldi caufa tffiHiua timfuit
fomiti.
441.16
Dei pojft
tffi fub
diutrfa raiiont attri-
butali.
445- }J
de Vifionibm ifuid dicendiim
Viuos nen
ibid.
dt pottniia ahfilMa.^^ i
tffefint frMitiont
Vifione fuppofiia
iJ9-69
60 } 1
Virtiu mordlii dejinitHr.
Vtrtm motiHa
4- J
Vifionem nontffeperftiiiffxmam fMpernatkralem plurit
8 1 .40
moritiiros in rtfurrtiione tjuittntant.S6,6i.
& ûi contrarium,
ibid.
V N
ibid. 8
yirtKtis habitum dari
circa
159-70
VirtHtem anima tandtm
principium praHicum.
tlui,
ejfe
&
ad moutndHtn organice,
nonorganue.
595-5
& modnm agendi ab intrinfeco proutnirt inde-
VirtHiem
pendemer a
4 j 8. 1
597-^
conditione.
VirtHtem progreffuam dari in animali.

per VirtHtem,ûa alrqHtd mouetur in ttrminum
ejuitfcit
in ttrmino.
37}
Virtutes an/intin
Dto
diJiinElak voluntatt,& inteUeû
169.5 .' text.
formaiiter.
Virtmes morales non dariin Dco quoad volHntatem.

obiecli
Dto fecundum imperfeHiontm.
160.77
retfuiritur adperfeilit-
nemoperif. Z69. ^.faltem ad effeSIum priuatiuiim,

punitio.
ibid.
Virtutibm tribm Theologicii in via tria fucctdHnt in

patria.
^77 -î
ViCioaliûa Dei non excludit peccatum fecunditm
obUnum
communicat
voluntati,
effe fipernaturale.
Vifi Dtifecundiim
ati-
45^-47
388.14
ifHos.
Vifio appUcat
Vifio
55 7- J 8
405.60
Vifio Deifeparabilis agaudio miraculose. ôy.f.&ô^.C
Vifio efl affecutio fummi boni aliijualis ,feu fccundum
alitjuos efl fieculatiua.
quid.
}8i.7
Vifio incrtata tfi impropertionatapottntia crtata. } 6 j .76

Vifio
invm finfutfi connaturalii
inteUtilui tltuaio
alio non.^-j i..%^.rtquiritMr concurfiu
ibid.
non efi poffcffo obieWt,
9} ^6
45 i .47
Vifio nonfubefi voluntati.

Vifio non ntctjfitat voluntattm ni agat circa
commodHm.
ibid,
pojftl
aflm
volantjnis.
Vifioquafit,eiuampttit Philippm}
ad Dtum non
rteûirit
9 1.14
411.101
diffofiiiontm. j j 8.
44
Vifio ejuomodo
Vnio tadtm numero
44
Vifio cjuomodo feipfam reprafentet f

Vifio ejiiofenfu magis inclinet
adfruiiionem
fugammali
VifiofecMnditmali(jHoi non
}
,
1 .
84
^Mam ad
44 -15
ejftt
connaturalis inieUefiHi
eleuato.
per Vifiontm in Vtrbo ejuid cognofiatur /
tamen
redire
1 o. 5
rrjiituitur in rtfitrrtfiiont. 11, 14.
20. j7
Vnio tadem
ad
rtdii in Refiirreliione,<}uia sftSiat
vtri-
tatem naiura.
effentit
ibid.
diuina ciim anirna
Vnioformalis atim primifiu

tfftEim eim.
J } j
efl
effWiHa.
i. J
effentia,non datur, nec vl-
i^.non e.vcludit
imptrftîenem.
ibid.
cum compofiia.
Vnionem caufitns caufut tolHm.

ad Vniontm poffunt effe mutationts
Vnionnm diutrfa gtntra.
Vnitas^rf/^r/it propria
Vnitat numerica
.1 j
iC 5
diutrfx,
afftritiir^fjr
reejuirtt
1 1
6j.y^
J64.7J
tim rtparatio. 7.4
identit.uempartium.
VniiAS numtrica vndt fumtnda ?
6.J3
48. 1
ad Vnilaiem hominis ejMidrtqtiiraiur ?

99-1
ad Vnitattm indiuidHi non rtquiri vt omnis pars mate60.6}
riainfit.
\iWA difiingHuntur.
*6y.4
Vniucrfali repngnat effeexiflem^
V ni u er
(i
15.
ftaiHS,cjHtm affgnant Philofiphi
, efl
rnancm.
Jii.r9
Viiiuerfi vnio efl
ex aQiont diuinM.
79
3}
V O
Vocatio
centingit aliejMando
ptr deleîationem. 490.
J5
Vocaiio diuina eûandoejue per dtltEiatientm.
Vocaiio cjuomodefit in nohis fine nobu.
i^9A^
Volibilc fupremum
efl finis
vltimm
j 1 .8
} 47- J J
veluntaiis. J4j.
11
Volibiie fiipremtim tfl
veltndum CMicHnejMt volnntati.
J47-36
Velibilt
non renifictl volHntatem.
a gtnerante
idtm numero.
Volcndum propterfe ûidfit.
441.16
Vifio nonfic ordinatur adfintm,ejua fini tst ,ficttt
Vifio ejua tsl
inirinftca intiUe-
18.IJ
Vnio tadem numero cjuamuis non reMret
in
efft
lalis.
rulionalis cur non attingatur
ffeeialis praier
lumen.
"Uifio
VniofMbJi.iniialis reproducitur
VsrlHtum plurium concurfmnon

eji
6 < .7 .non d^tur
vnikoco.
66. Sj
Vnio tadern,& non eadem mutaiio reditin Rtfumciione.
tm
24f.i4
Virtutts non funt in
vifionem ir.creatdm debet
Vnio animx
Vnio
I57.6J
Vtrttites non abjlrahunt a conditiont perftfui
ûnlis
Vnio ad
fuprtmMm
ad aUad vtfintm,
ntquit ordinari
J47.J5
Volibile
vnMmfupremum datw.
\oVniotliciiubtaiiludtnu inerdinata
.j8
^^^S-^
Velitit
tfl
'
540-I \X
damnaiis.
Velitie tfl dilpefitie mattrialit
S7i-^9
44
& intffcax til in
ad
dtltliaiiontm.
49 1
ii9'i^
dhpltx.
M Mm
Vvliiit
Index rerum.
Volitio libera bcatituiUnu quomodo dicatMr naturalis.
Volunms habet ailum priorem
XJolitio medij propterfinem e(l vtitu aEltu coUatiuus
(^
forte comitantur duo aStiu fimplices circa extrema.
$94-^9
delellatione.
tamum adfinem
Voluntas habet potentiam inchoatam
PJ-7
4JO'4J
fispernaturalem,
Votuntas humana Chrifli ijuomodo fuboriinetHr diuina.
}io.9
J4J.I7ZJolitio
noH
Zôlitio
emnu
efi
primum
volitum,
8 1.5
anfit propter beatitudinem,
IJoUtio prima vnde caufitur.
j41.1
j } z 89
deleHationem. 49}.
>4J
Voliiionem non fiipponi ad deJedationem per ordinem
eJfintiaUmprioris ad pojieritu.
ihid.
Voluncas amat honum qua bonumt non

J84.8
Voluntasan
necejfitetur
humana debet
reSificari ciritt
cjua intelleftum.
ad beatitudinem fiecundum jpe-
}5i'4
Veluntas immediate operatur circa Detim.
&
ibid.
omne bonum.
Voluntas inclinutur ad beatitudinem formalem intrinfecam,
}68.8)
Voluntas indifferens efl ad bonum in gentre.
45 0.44
tur tn Deo.vt
efl
Voluntas
infelicitatis neijuit effe.
Volumas
integratfeltcitatem.
"Uoluntas comparatur immedtAte
ad a3um
ad
ficut
84.7
Voluntas inclinatur adionaformalia creata.4^0. 4}.tf*

hac inclinatie formalis
particularis non termina-
10.46
110.39
Votuntas imperat Jenfui extemo.
Voluntas anpojfit necejfuari fimpliciur ad affum elicitum a Deo}

^fS.Co.dffi^.
Voluntas circa impejfibile ptccat.
/ ^77 J
cijicationem.
Deum vtfinem,
&obieElum.
Volitionem non fimper fitpponi ad
Voluntas
4Sîl
486.12 j
Voluntas in via dicens potentiam ohedientialem non ne*
ceffttatur.44^ . i
.eadem eit eleuatto
eitu in
via,& in
hid
patrta,
5ii-9i
Voluntas libera agit circa obieElum indifferenter propo-
VoluntOi centingenter vultfinem vltimum.

Voluntas creata ab intnnfico defiSiibilu.
5 10.4 }
4JO.44
5 9.4'
fitum.
Voluntas magis amat fruitionem.ûam vifionem.iSj,!!
Veluntas creata defembilis ,ijuia ex nihile e(i.
447.
Voluntas magis incltnatur ad operationem,ijukm adpafi-
VelHntas creata,& imreata quomodo diffirant. 4 f j j ^

Voluntas creatafinito modo attingit finem. }68. 81. (^
Voluntas magis inclinatur infinem,quaminproprium
ernijftonem.
ûomode habeatur hic modtsi.

Voluntas creata participaiie
efl
tbid.
46 6 .76
diuina.
vltimum finem. } 47. 5 6

ab intrinjeco ad finern
Voliitas creata ijuod pojfet ferri in
Voiuntas creatafi necejfttaretur

clare vifurn,
ejfet
Voluntas creata
447}7
indefeRthiUs.
fijiit
in bono particulari negatiue tan-.
tftm.
i-i9-S
Voluntas creata vtfiheft debito eperandi ordinatur ad

,
finem voluntatis fuperioris,ex ûa eftdebitum.^ ô-î

Voluntas Damenis determinatur adfi amandum inordi-
nate;&
necejfitatur pioyfice
adfugampcena
contraria.
cde atu
Voiuntas diuina ab intrinfeco necejfitatur adfinem vltivero per ipfumfinem.
Voluntas diuina ad intrk non
efi
45 2.47
capax
alteritu determi-
nationis kfi.
Voluntas diuina
257.6}
ad nullum obieUumficundarium
deter-
25660
minate inclinat.
Voliitas diuina atiter refficit finem,aliter
crr4f4.450.44
Voluntas diuina determinatur k fua bonitate.

Voluntas diuina,& creata diffares.
25^.5}
4^ i .47
Voluntas diuina infinite exfe reia 254. 5 1 . non e(i obliijuabilis, nec indiget habitu afe diutrfi. tbid.
efl
&
prima regula.
ibid. 5 2
Voluntas diuina neijuit agert necejfario circa ohteftum
464.6%
indijferens.
Voluntai diuina non regulaturperintelle&um.
257.6}
}f}.49
eliciio.
ad
4 J 3.50
alia.
Voluntas m^tgis neceffitatur adfinem naturalem , ejuam
fupernaturalem 444.10.ad naturaiem ex dupliti inclinaiione dfterminattir, ibid. aiiter ad fuperrMturaihid.
Itm irKlinatur.
Votuntas mouetur ad honurn fiquendum
vei
malHmfu-
gienrium.
5^^-S^
Voiuntus mutari potefl ,fid non priuarifua libertate.
461.66
& fumme appetit heatitu-
dinem.
5^^'i
Voluntas ntceffario êcificatiue vult beatitudinem

fugit mifiriam.
Voiunias nec in communi
'
&
4-9
nec in particulari neceffario
vult heatitudinem.
J ' J -*i
Voluntas non heaturinfeipfa,auroperante vtfine vltimo.
J50.42
adaSlumper modum opera'

482.110
419.90
Voluntas non eftfilius prafintis,& exiflentis.
Voiuntas non
tionis
efl
inpotentia
diuerfum afruitioneâut defiderio.
Voluntas non fertur neceffarih in finem operis
voleni
5 4 i- 117
ipfumoptu.
Votunias non neceffitatur per aliquidcreatum
effeSliue.
466.76
i-79-^
Voluntas non neceffitOtur per hahitum.
ibid.
Voluntas non neceffiiatur ad amorem naturalem finis

44} -i 8
vUimi.
656.15
Voluntas non neceffitatur in via ab intrinfeco adfintm\
Voluntas diuina ejuomedo fe habeat adobieflafecundaria.f 35,1 02. eitu immutahilitas,
Volnntas duplex vt a (juihufdam ponitur.
"}
Voiuntas magis indinatur in finem vltimum <juam
Volunias neceffario,perpetuo,
'4J7y
mum,non
4^ }
ftonem.
Valuntas
elicit
amorem
Voluntas
elicit
defidertHmfinis.i<)4,i^.aEiiu eius in via,
citca ohieUum pr^fins.
8 2.6
ibtd.
necpervifienem.4^7,
non a lumine
16.&
17. neirab obieRo. ibid.
hahitu charitatis ,aHt concurfu Dei.
438.17
Voluntas eo magis efi ex fi indifferens
quo minor eflfa-
cultas eius adfinem.
Voluntas
eft
Voluntas
efl potifftma inclinatio
in aliu perfruitionem
vnam.
449.42
482.110
hominis, 410.9}. refpi-
citfinem fub ratione finis.
VoluntM,& intelleflfu
59.^ 60
ibid.
diuinus cjuomodo differant. 156.
Voluntas.& motiuum immediate
fe refpiciunt.
51
Deum propterfe.
Voluntas ex pariefua ceniinuat formam.
imelUûm
Voiuntas nonfatiatur mfivtfibi vuit finem.

} 48. 4
Voiuntas non verfatur circa creatum,vt vitimum bonum.
?47.3^
/....
,
Voluntas ordinatafiquitur gradumptrfeittoms in rebus.
I.
ihid.
} 8 8. 1 5 vuU fruitionem propter ft,
Voluntasper appetitum tam e,itcitum,tjuam innatum ne.
Veluntas ex charitate refpicit

Voluntas firrnat
4^7-79
Voluntas non neceffttatur per gratiam.
Voiuntas nonfatiata complete manet indifferens. 44} .8
in cognitionf,
60
8 j .9
45 2.49
5
6- J i
49 5 4 *
exmaxtma ptrfeQiont intrinfece
i ^0.14
mnfece,& ûmodo ?
neceffttatur adpaffionem.
Voluntas perfidtur
'
&
Volunta*
618
Index Rerum.
VelMntM per fruitionem firmut dhtrtt obieno , quam
)86.ii
itgmtio.
fâUntM per nolitionem vltimMt dtterminatur per no484.I16

Utiontm.
VoluntM poffit ex fe Mm*re T)eum cUre vifiim. 416.6

VoluntM poteH contrMrie fe habert ctrc* fintm vltimum
in pMriiculari cognitum.
54*" '
fufficienti
S6
mo-
6 j 6.
tiuo.
VoluniM qualitcr velit aSlum vni propter alium.^ô.ii

VoluntM tjuia imperat inteUeEluitnobilior eftipfo.î 1.16
VoluntM ijuietatur infruitione ?
} 9 4- 3 o
VoluntM quomodo necejfitari pojfu ftcundum Suartt.
46S.8t
VoluntM tjuomodo neceffitaretur per aliquid creatum.
466.76
VeluniM quomodofe habtat adfintm in communi , dr in
5M'*J
partieulari.
VoluntM (jHomodo fit rationalii}

53 1.86
VoluntM tjuopnfu fujptndtrit aEliontm caufarum na
.
J48-J9
VoluniM ttndit ttiam
1 hoc ipfi nen compttit ratione alic u.
ptr cogmtiontm.
Deum
Voluntatit
VoluntMfi} necejfario
velltt
ttiam
7 6.C0I. 1.1.4 1 .legJrMnftumtr.
i9i-X$
4 9'9I
'
quod dat
}47}7
tft
contingtns fimpliciter.
458.1;
Voluntattm dtttrminari a crtatura
vt non
pojfit in
trarium,tft contra tim naturam.
can-
45 7- ' f
Volumattm tfft ptrftQiortm inttlUnH
ô mtdio dedit^
4' 7-87
citur.
Voluntatem ex habitu praftantiori
ejfi
ndfilitrem intel-
406.14
leElu.
Voluntattm
ad aHum ptr
ntctjfitari
dtltilationem,
5}z.88
Voluntatem
necejfitarl
ad motum prirmtm non
eft
perft^
1S.7 j .necejfitas tamen iUanon riturex im-
perfe6Hone voluntatit.
Voluntatem non
necejfttttri
ibid. 7 6
*d amttndum Dettm cUri
vifum.
Voluntatem non
necejfttari conftanter
ttnet
45}.p
DoHor.
46i.6f
VoLuntatem veUe omnia
tjua vult participationt vltimi
45
finis,t]uomode verificatur.
in voluntate nonfupponitur
aQm
48
necejfarim circafinem
vltimum,ad alum elicitum tjuemcutnqut,

Vfus coHft fupponit in ta vmutem.
541.1
468.83
S.
A T
A.
Pag.8o.coI.2.l.i.lcg.y&/r/4r nmtues. i4f.col.i .l.67.lcg.iMrrw. 1(4. col.

1. leg jMAf.j
coUigitur.
efTe.
Voluntattm btati non ptccart
itj.
L1
modo ttndendi
Voluntati illudfolum dat compltium vltlmum
VolttntMfifiitin bonoparticfdaripropttrfe volito.^î,
"R
tfifummi voltndtim,
tft <juod
Voluntatii ptrfiliontm arguit libertM.
S*5-^9
E R
4^
in patria.
inclinatio
49}. '43
Voluntatit ptrftnio tx
04
tiufjut
4 1 o. 94
tiecejfitarttur
61.1
tfjiiitnttr.
PhS
,
infirmiiM
)<
1 3 }
Voiuntatu optrationtm non caufare pajfionet
beatkudinem, inttUcEim tam
Voluntas finectjfitaretur adfinem

ad toUtnda imptdimtnta.
.6
Voluntatis motio ptrftElior motiont inttUtSim.
^î-S
ntctjfario apprthtndtrtt femper.
1 }
}48}9
^Zi.i^
^ beneplaciti.
i z.
4yj-49
abfelute propterfe,&fine
limitatione.
"UoluntM figni,
6.
ad inttUtHum,
Voluntatis in pottfiatt non
J20-44
Voluntatit inclinatioftcunditm rationtm,
& habi-
489.131
Voluntatis difiinElio.
Siionif.f
fic attingit
87
44J-}'
Voluntatis comparatio
^16.69
VoluntM
8 6. 1
Voluntatit aliut efiordoad finemâlimadofficitnttm.
neceffariam elicitam.
VolKTitM fequttur plerumijue inclinationem.
& in pariiculari.
ibid.
Voluntas fequitur inclinatienem
418.
in vniuerfali,
Voluntatu ad obitStum dupltx ord.
iudidum. ji^.66.neque ex connexione obieH ad
voltbiltm
tfi in inttSeilu.
VoluntM vt ptrficitur a Dto.

VoluntM vt inpluribm vult btatitudintm
Voluntas ftquens apprehenfionem non determinatur per
finem.
&
ptrfe
eft
VoluntM transformatur ptr amortm , non ita inttUtntU
ibid.
imfitrma afe produRa.
an VoluntMfetjutndo apprthenfonem agat vt natkra,(ir
tionlibere.ji^. 6i.&feq,non neceJfitaturabobielo,
aut modo proponendim
i*-S'^S
VoluntM feejuitur txfe inclinationtm innatam

tm.
rtm
in
^66. y
quod
II
ibid.
VoluntM tjualt iudicium prartûirat?

VoluntM qudlu fubfiflit tn damnatis ex
turalium. j 8 2
VoluniM fupponit obieiium
'
yoluntM poiejt necejfititri fermaliter 4 Deo.

459.61
foluntM potefl non rtferrt bonum dmatum ad alium
541.116
fintm.
VoluntM prtftrtur inttRtElui.
197- i7
VoluntM propojitofineydebtt rtftrrt aHum in iUum. 4 1 6.
8 5 .aliks fruttur vttndtt.
VoluntMfitbordinatur Deo,non aliu
x.l.penult.leg.^xMM. x\
1.
col.l.
6
765
D7
l639a
t.lO
Duns^ Joannes
Johannes Duns Scotus
PLEASE
CARDS OR
DO NOT REMOVE
SLIPS
UNIVERSITY
FROM
THIS
OF TORONTO
POCKET
LIBRARY

Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 10

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JOHANNES DUNS SCOTUS

JOHANNES DUNS SCOTUS

GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNG

der Niedersachsischen Staats- und Universitatsbibiiothek Gottingen.

falsche Paginierung sowie die teilweise

schlecht ausgedruckten Passagen der Originalvorlage

Reprografischer Nachdruck der Ausgabe

J^nc d^nub reco^iUy ^nnotationihM marginalihMy DoStorHr^que celehnorumj

Ordinis S. Theologise Le^oris emerici.

Vtrdm vniucrfalc iudicium fitfu-

Vtrum mundus fit purgadus pcr ignem?

fit iti itiftanti

Vtrum homincs damnati

Vtriim anima fcparaia

fcparata poffit rccordiri

quat ipfa flduit con-

intcllcclus, vcl voluntatis

lior, intellccius,an voluntas?

Vtrum gaudium de obicdlo bcatifico fic

Vtrum Beatitudo per fc confiftat in

^*Ji. UtcTAlu. Vtra potentia

Vtriim Bcatitudo pcr

ribus opcrationibus fimul

Vtrum Beatitudo immediatius pcrficiac

tcJligcrc quidiiatcs fibi antc fcparaiio-

^djl-.i. Vixhm. Bcatitudo confiftat pcr fc

cruciabuntlir illo ignc infcrnaU

in iudicio, vcl poftjCcfTabit

quolibcthominc rcfurfuit dc vcritatc hunaturz in co i

Vtrum natura humanaiit flatura infima

Vtrum omnes homines velint dc ncccf^

tantur proptcr beatitudinem

Virum corpus gloriolumeritclarum?

vidcant pocnas damnato-

ptcr mifcriam fugiendam

z.Vtrum damnati appetant non

puris naturalibus pof-

beatitudo corporum eritaequa-

dcmonftrari pollic iminottalitas animar.

(cparata mancaiic fpccics acqnintz in via.

An mancant quoad vfum.

anima leparata abllrahere

/pecJcm, eciam a tcbus matcrialibus. ibid.n.z.j.

Vtrijm in anima (eparata Ht inclinaiio naturalis

fitin ea.dilV^p.q. i4.n.4.& feqq.

& qoid pcr illud

& patria quomodb diftinguuntur.

Qus fit ftabilitas Beatttudinis.

habcat dclcflatio ad bcatitudincin.

poflit poflibiUcas Bcatitudinis fu-

hic ordo fnter cilcntiam

& cius dcfcriptio.

puris naturalibus poflic acquiri Beatitu-

vcl confiftere poflit?

poteinia abfoluta repugrut Beacicudo

pcr fc fufccptiua Beatitudi-

Beaticudo communicaii mottali de po-

Bcacicudo excludat dolorem.

Vndc oriacur inzqualitas eias

rctlc diuidatur in beatitudincm naturx

modum con.4. &c lcqq.

Beatitudo an acquiri poflit naturzviribus.dift.49.

Bcaticudo exceiifiua in quo confiftit. ead.

animac viatotis mortali.