1 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN PENGENALAN Topik ini akan membincangkan makna

Ulum dan makna al-Quran serta makna Ulum dan al-Quran secara gabungan (Ulum al-Quran). Makna ulum akan dibincangkan secara perbandingan ringkas mengikut pandangan ahli falsafah, ahli materialis d an pandangan syarak. Begitu juga dalam memaknakan al-Quran, akan dibincangkan dari segi termi nologi dan mengikut pendekatan ulama` mutakallimin, ulama` usul, fiqh dan cendikiawan bahasa Arab. Seterusnya barulah dibincangkan secara khusus tentang Ulum al-Quran: makna dan ilmu-ilmu yang terangkum di dalamnya serta fungsi-fungsinya. OBJEKTIF Beberapa objektif utama di gariskan dalam topik perbincangan ini iaitu:1. mendefinisikan ulum secara perbandingan mengikut pandangan ahli falsafa h dan ahli materialis serta pandangan syarak; 2. mendefinisikan al-Quran dari segi terminologi serta mengikut pendekatan ulama mutakallimin, uluma usul fiqh dan cendikiawan bahasa Arab; 3. mendefinisikan ulum al-Quran dari segi bahasa dan istilah syarak; 4. menjelaskan bidang-bidang ilmu yang terangkum/berkaitan dalam perbahas an Ulum al-Quran; dan 5. menghuraikan fungsi-fungsi Ulum al-Quran. PETA MINDA

2 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM PENDAHULUAN Sebelum kita membincangkan dengan lebih lanjut tentang Ulum al-Quran da n perkaraperkara yang berkaitan dengannya, adalah lebih baik kita lihat dahulu apakah yang dimaksudkan dengan kalimah Ulum al-Quran. Ulum al-Quran terdiri daripada dua perkataan yang tersusun dalam bentuk idhafiy

) ( . Pada umumnya ia bermaksud beberapa ilmu yang ada hubungannya dengan alQuran yang diwahyukan kepada Nabi Muhammad s.a.w.. 1.1 MAKNA ULUM Kalimah Ulum ) ( adalah jamak (plural) kepada kalimah ilmu ) ( . Penge rtian ilmu dari segi bahasa adalah satu kalimah masdar ) ( yang membawa erti memahami dan mengetahui ) ( . Oleh itu kalimah ilmu faham dan makrifat ) ( mempunyai gambaran yang sama. Kalimah ilmu juga boleh dimaksudkan sebagai

ketetapan dalam berfikir mengenai sesuatu perkara ) ( . Kalimah u ini kemudiannya ditafsirkan dengan berbagai definisi mengikut pendapat ahli-a hli yang tertentu dalam bidang masing-masing sebagaimana huraian ringkas berikut: (a) Pandangan Ahli Falsafah (Hukama ) Ada tiga pendapat dalam mendefinisikan ilmu/ulum di kalangan ahli falsa fah. Petama; mereka berpendapat bahawa ilmu itu adalah gambaran terhadap ses uatu yang wujud dalam akal atau pemikiran. Kedua; ia juga didefinisikan seb agai kewujudan gambaran terhadap sesuatu di dalam akal pemikiran. Ketiga; mengatakan bahawa ilmu itu ialah suatu keadaan akal yang tertarik kepada sesuatu apabila sesuatu itu dapat diketahui. Dari ketiga-tiga definisi tersebut, para ahli falsafah lebih cenderung berpegang dan menggunakan pendapat yang pertama iaitu; Gambaran terhadap sesuatu yang wujud dalam akal atau pemikiran ) ( . (b) Pandangan Golongan Materialis (Maddiyyun) Golongan materialis (maddiyyun) berpendapat bahawa ilmu itu ialah keyakin ankeyakinan berdasarkan kepada panca-indera semata-mata. Dengan erti kata l ain, mereka mendefinisikan ilmu ialah maklumat-maklumat atau fakta-fakta yang konkrit yang mengaitkan segala persoalan yang berkaitan kehidupan dan perundanga n kehidupan. (c) Pandangan Syarak (Agamawan) Golongan ulama Islam khususnya ulama Fiqh berpendapat bahawa ilmu itu ialah mengenal Allah Taala dan tanda-tanda kewujudan dan kekuasaan-Nya iaitu segala laku perbuatan-Nya terhadap makhluk-Nya. Dalam hubungan ini al-Imam al-Ghazali menyatakan: Kalimah ilmu pernah dimaksudkan dengan mengenal Allah, tandatanda kewujudan-Nya dan laku perbuatan-Nya terhadap makhlukNya. Kefahaman yang mendalam mengenai sesuatu masalah yang diyakini penyelesaiannya berdasarkan ajaran yang sebenar.

3 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM (d) Takrif Ilmu pada Pandangan Pengkaji-pengkaji Ulum al-Quran Ada tiga takrif yang diberikan oleh para pengkaji Ulu al-Quran, iaitu: (i) Persoalan-persoalan nazori ) ( am yang wujud dalam akal; di sampin g itu ada juga mereka yang mentakrifkan sebagai persoalan-persoalan nazori yang mudah dan persoalan-persoalan nazori yang juzi. As-Saad dan Abdul Hakim berkata: Ilmu yang dimaksudkan dalam Ulum al-Quran ialah sekumpulan maklumat yang berkaitan dengan al-Quran. (ii) Kegiatan akal untuk mendapatkan maklumat tertentu. (iii) Keupayaan akal dalam menghasilkan maklumat dan keupayaan akal dal am mengeluarkan maklumat. Kesimpulannya bahawa ilmu pada pandangan ahli Ulum al-Quran ialah sekumpulan maklumat yang didapati dengan cara yang wajar dan maklumat-maklumat ini berupa topik-topik kajian, tujuan kajian samada berupa tasawwur atau tasdiq. 1.2 MAKNA AL-QURAN 1.2.1 Al-Quran Munurut Bahasa Lafaz al-Quran itu dari bahasa Arab. Menurut makna bahasa ialah sama ertinya dengan lafaz al-Qiraat ertinya bacaan. Walaupun lafaz al-Quran itu berbentuk mas dar ertinya bacaan, tetapi maksudnya ialah maful yang membawa erti yang dibaca. Dalam kaedah balaghah biasa disebut : , = - -|,-- - == 3:| . Para ulama Ulum al-Quran afsiran tentang asal kalimah ini. lain atau kalimah tersebut merupakan kalimah apat tersebut dapat kita ringkaskan seperti

(i) Al-Asy ari; ahli Ilmu Kalam, pemuka aliran Sunnah wa al-Jama ah (w 324H) berpendapat bahawa kalimah al-Quran (tidak memakai ) dan diambil dari ka limah yang bererti menggabungkan. Ini disebabkan kerana surah-surah dan ayat-ayat al-Quran itu dihimpun dan digabungkan dalam satu mashaf. (ii) Al-Zajjaj; pengarang kitab Ma ani al-Quran (w311H) berpendapat bahawa lafaz alQuran itu (mempunyai ) dan berwazan fu lan ) ( dan diambil dari kal imah alQur u ) ( ertinya himpunan. Ini kerana al-Quran merupakan kitab suci yang menghimpunkan intisari ajaran-ajaran dari kitab-kitab suci sebelumnya.

telah mengutarakan berbagai pendapat dan pent Adakah kalimah tersebut diambil dari kalimah khas bagi al-Quran itu sendiri. Pendapat-pend berikut:

(iii) Al-Lihyani; seorang ahli bahasa (w215H) berpendapat bahawa kalimah al-Quran itu berhamzah ( ) dan merupakan masdar ( ) yang diambil dari kalimah Qara a ( ) yang bererti membaca . Lafaz al-Quran itu menurutnya adalah masd ar bi makna ism maful ( ) jadi al-Quran itu maknanya al-Maqru ( ) yang bermaksud (yang dibaca). 4 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM (iv) Sebahagian ulama termasuk Imam As-Syafi e; berpendapat bahawa kali mah alQuran itu tidak diambil dari mana-mana perkataan lain. Ia adalah kata n ama khas bagi kitab Allah. Ia sama sahaja (dari segi nama) dengan kitab-kitab lain seperti Taurat, Zabur dan Injil. Semuanya itu adalah nama bagi kitab-kitab All ah yang diturunkan kepada Nabi-Nabi Musa, Daud dan Isa sebagai pegangan dan pedoman umat-umat nabi berkenaan. Dari beberapa pandangan di atas, kita lebih mirip kepada pendapat yang keempat yang dikemukakan oleh sebahagian ulama termasuklah Imam as-Ayafie. Al-Quran juga kadang-kadang di sebut al-Furqan ( ), kerana ia adalah wahyu Alla h yang mengajar manusia dapat membezakan di antara yang hak dan yang batil. Al-Fu rqan juga dimaksudkan bahawa; al-Quran itu tidak diturunkan sekali gus, ia dit urunkan secara bercera-cerai, sedikit demi sedikit kepada Rasulullah s.a.w. hingga semp urna. Dimaksudkan juga dengan al-Furqan ialah membezakan antara satu ayat den gan ayat yang lain di waktu ianya diturunkan, atau boleh juga dimaksudkan denga n perbezaan antara kedudukan satu surah atau ayat dengan surah atau ayat yang lain di dalam mashaf Al-Quran. Firman Allah: 8$6 ? %!# $% 9# ? 6 39 = =9 #

Surah al-Fur a : ayat 1) Kedua-dua ama i i (al-Qura da al-Fur a ) adalah ama ya g masyhur da iasa digu aka oleh ramai ulama`. da lagi ama- ama lai ya g digu aka seperti; alKita , az-Zikr, at-Ta zil da lai -lai lagi.

1.2.2

l-Qura Me urut Istilah

Maksud ya: Maha Suci llah ya g telah me uru ka al-Fur a r me jadi pem eri peri gata kepada seluruh alam.

kepada ham a-Nya, aga

Pem ahagia Kalam Se elum kita mem i ca gka mak a al-Qura me urut istilah, adalah le ih utama kita mem i ca gka terle ih dahulu te ta g K L M. Se agaima a ya g diketahui ahawa al-Qura itu adalah K L M LL H, uka kalam ma usia. Hakikat i i tida k diraguka lagi. dalah juga dimaklumi ahawa ma usia juga mempu yai kalam.

Kalimah kalam boleh dimaksudkan dengan dua pengertian: (i) Boleh dimaksudkan sebagai proses percakapan. (ii) Boleh dimaksudkan hasil dari proses percakapan. Di samping itu kalam ada dua jenis: (i) Kalam lafzi I @ H (ii) Kalam nafsi ( @ )

5 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM Demikian itu, percakapan manusia yang lafzi dengan maksud proses percak apan ialah proses menggerakkan lidah dan organ-organ lain yang boleh membantu perc akapan sehingga dapat mengeluarkan bunyi huruf-huruf berkenaan atau tertentu. S ementara itu percakapan manusia yang lafzi dengan maksud hasil dari proses percakapa n ialah kalimah yang dituturkan dengan lidah melalui proses percakapan itu. Percakapan manusia yang nafsi dengan maksud proses percakapan ialah pro ses percakapan yang berlaku dalam akalnya dan tidak dikeluarkan melalui lid ah dan organorgan percakapan yang lain. Percakapan manusia yang nafsi dengna maksud hasil dari proses percakapan ialah kalimah-kalimah yang dituturkan dalam akal (buka n dengan lidah) melalui proses percakapan yang nafsi itu. Dalil adanya percakapa n manusia yang nafsi ini jelas melalui Firman Allah: $ ' #` 9 $6` `9 $% `F& $%6

Ha is abi s.a.w. ju a a a menjelaskan wuju nya jenis pe cakapan nafsi ini. t-Tab ani me iwayatkan a i Ummi Salamah .a. bahawa ia men en a seo an lelaki be tanya kepa a asulullah s.a.w. en an katanya: .,-| .=,-v - . ,| =| . ==-v _

Maksu nya: Yusuf menyembunyikan alam hatinya pa a me eka, lalu ia be kata kamu semua lebih jahat.

an ti ak

ilahi kannya ke

Maksudnya: Di dalam hati saya berkata sesuatu, seandainya saya keluarka n (bercakap dengan lidah), nescaya saya telah menggugurkan pahala saya. Lalu Rasulullah s.a.w. bersabda: -,- v -:| c|. v Maksudnya: Hanya orang mukmin sahaja yang mengeluarkan kata-kata demikian. Dari hadis ini kita dapati Nabi s.a.w. mengistilahkan proses percakapan yang berlaku dalam akal itu sebagai kalam (percakapan). Jadi dapatlah disimpulkan ba hawa percakapan itu ada dua jenis, sebagaimana yang telah diterangkan di atas. Begitulah juga halnya dengan Kalam Allah. Kadang-kadang ia bermaksud kalam nafsi dan kadang-kadang bermaksud kalam lafzi. Golongan Mutakallimin menggunakan kalam All ah dengan maksud kalam nafsi kerana mereka biasanya mengkaji dan memikirka n tentang sifat-sifat nafsi Allah di sampng mereka menganggap bahawa kalam Allah itu adalah bukan makhluk. Sementara itu, golongan usuliyyin fuqaha , ulama bahasa menggunakan kala m Allah itu dengan maksud kalam lafzi. Walaupun begitu ada juga dari kalangan mere ka ini menggunakan kalam Allah dengna maksud kalam nafsi seperti mana pengguna an 6 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM Mutakallimin. Faktor yang mendorong golongan ini memakai maksud ini adalah bertu juan supaya mudah bagi mereka melakukan istidlal untuk menentukan hukum bagi sesuatu perkara. Sementara ulama bahasa pula bertujuan untuk mengkaji unsur-uns ur mukjizat yang terdapat dalam al-Quran. Untuk tujuan ini semua maka mereka memak ai maksud kalam Allah itu dengan kalam lafzi. 1.2.3 Makna Al-Quran pada Pandangan Mutakallimin Sebagaimana yang diketahui bahawa mutakallimin menggunakan kalam Allah d engan maksud nafsi. Berdasarkan tasawwur ini mereka berpendapat bahawa al-Quran itu perlu dikaji dari dua aspek: (i) Bahawa ianya adlah kalam Allah yang paling istimewa jika dibanding kan dengan kalam Allah yang lain;

(ii) Bahawa ianya kalam Allah yang bersifat qadim dan bukan makhluk, kerana itu ia sama sekali tidak bersifat baharu. Adalah dimaklumi juga bahawa kalam Allah yang nafsi dimaksudkan dengan dua maksu d, sebagamana juga kalam nafsi basyari, iaitu: (i) dengan maksud proses percakapan ) -~- _-- _- ( -~- - J~ = _-- _- (

Walau bagaimanapun perlu ditegaskan bahawa maksud-maksud ini hanya berup a perbandingan dengan percakapan manusia supaya mudah difahami akan hakika t kalam Allah. Sifat Allah adalah berbeza sama sekali dengan sifat makhluk. Berdasarkan kalam Allah yang nafsi dengan maksud proses percakapan, ada segolong an ulama mentakrifkan kalam Allah itu sebagai satu sifat qadim yang wujud dalam bentuk kalimat-kalimat bayangan ) ( yang terdiri dari awal surah al-Fatihah hinga akhir surah an-Nas. Kalimat-kalimat bayangan ini pada hakikatnya adalah azali dan tidak berbentuk huruf yang dituturkan atau yang terlintas di fikiran dan ruh . Jelasnya ia bukan kalimah hakiki yang berbentuk huruf dan suara bagi menafikan sifat makhluk nya. Ia juga dikatakan ) ( - ghair muta aqubah: kerana sifat ta aluq akan membawa maksud bahawa ia akan menempati masa, sedangkan masa adalah salah satu dari sifat baharu (makhluk). Ia juga dikatakan ) ( kerana al-Quran itu satu hakikat yang tersusun-atur dan mempunyai keistimewaan yang tersendiri. Berdasarkan kalam Allah yang nafsi dengan maksud hasil proses percakapa n, takrif alQuran diberikan sebagai kalimat-kalimat dalam bayangan sahaja yang bersifat azali dan murattabah dang hair muta aqibah, yang tidak berbentuk huruf yang ditut urkan, yang terlintas di fikiran dan yang wujud pada roh.

Ada beberapa takrif yang dikemukakan bersama oleh mutakallimin, usuliyyin, fuqah

TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM 1.2.4 Makna Al-Quran Menurut Golongan Usuliyyin, Fuqaha Lughawiyyin

(ii) dengan maksud hasil dari proses percakapan )

dan

a dan lughawiyyin seperti berikut: (i) Al-Quran adalah kumpulan kalimat yang diturunkan kepda Nabi Muhammad s.a.w. yang terdiri dari awal surah al-Fatihah hingga akhir surah an-Nas yang mempunyai ciri-ciri keistimewaan yang tersendiri. (ii) Al-Quran adalah huruf-huruf yang tertulis dalam mushaf. Takrif ini adalah yang termasyhur di kalangan fuqha . Kesimpulan Makna Al-Quran Dari perbincangan di atas dapatlah diambil kesimpulan bahawa para ulama hanya berbeza dalam memberi gambaran terhadap al-Quran itu sahaja, ada yang memberi ta krif yang panjang dengan memasukkan semua cirri-ciri keistimewaan al-Quran it u, ada pula yang memberi takrif pendek sahaja dan ada yang memberi takrif yang ti dak terlampau panjang dan tidak terlampau pendek. Takrif panjang yang pernah dikemukakan ialah: Al-Quran adalah kalam Allah yang bermukjizat yang diturunkan kepada Nabi Muhammad s.a.w. yang ditulis dalam mushaf, yang dipindahkan dari satu generasi ke satu generasi secara tawatur dan mendapat pahala dengan membacanya. Takrif pendek pula ialah: Al-Quran adalah kalam Allah yang bermukjizat. Alasan bagi mereka yang membuat takrif begini ialah kerana mukjizat itu adalah sa tu sifat yang zati bagi al-Quran, di samping ianya merupakan bukti utama kepada kebenaran Nabi Muhammad s.a.w. dan juga merupakan tanda yang tepat dan nyata ba gi al-Quran sebagai kalam Allah. Berdasarkan alas an ini mereka memberi takrif rin gkas yang sedemikian rupa. Antara takrif-takrif pendek yang lain ialah: (a) Kalam Allah yang dipindahkan ke dalam mushaf secara tawatur. Alasan bagi takrif seperti ini ialah bahawa kedua-dua sifat ini dipindahkan ke d alam mushaf dan secara tawatur sudah cukup untuk menerangkan al-Quran itu ad alah lain dari kitab-kitab lain. (a) Kalam Allah yang diturunkan kepada Nabi Muhammad s.a.w. yang bermukjizat. Alasan bagi takrif ini pula ialah bahawa sifat-sifat selain dari kedua -dua sifat ini diturunkan kepada Nabi dan bermukjizat adalah sifat yang tidak begitu penting ba gi

al-Quran kerana kedua-dua sifat inilah telah menjadikan al-Quran wujud sejak dari zaman Nabi lagi.

8 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM Antara takrif yang sederhana pula ialah: (a) Kalam Allah yang diturunkan kepada Nabi Muhammad s.a.w., yang dipin dahkan secara tawatur dan mendapat pahala dengan membacanya. Alasan pendapat ini ialah sifat-sifat tersebut sesuai dengan kehendak-ke hendak usuliyyin. Kalam adalah jenis bagi al-Quran. Maksud diturunkan kepada nabi ialah menafikan yang diturunkan kepada nabi-nabi yang lain seperti Taurat, Injil dan l ainlain. Maksud dipindahkan secara tawatur pula ialah menafikan sebarang bacaan yang telah dimansuhkan dan bacaan yang tidak mutawatir. 1.3. MAKNA GABUNGAN ULUM DAN AL-QURAN (ULUM ALQURAN) ( yang membawa maksud sekumpulan Ulum Al-Quran adalah tarkib idhafi ) ilmu yang berkaitan dengan al-Quran . Perkataan ilmu dijamakkan menjadi ulum, kerana ilmu-ilmu yang berkaitan dengan al-Quran bukan satu ilmu sahaja, malah b anyak yang akan dibincangkan selepas ini.Ia termasuklah ilmu Tafsir, ilmu Qir aat, ilmu Rasm Uthmani, ilmu Ikjaz, ilmu Asbab Nuzul, ilmu Nasikh dan Mansukh, dan lain-lain la gi. Sebelum masuk dalam perbincangan seterusnya, cuba anda fikirkan secara kritis adakah ilmu-ilmu hasil dari kajian manusia seperti matematik, kejuruteraan, kedoktoran dan sebagainya termasuk dalam perbincangan Ulum al-Quran.

1.3.1 Bidang dan Skop Perbahasan Ulum Al-Quran Bidang dan skop perbahasan Ulum al-Quran sangat banyak dan luas. Malah bagi AsSayuti berpendapat, ilmu kejuruteraan, ilmu perubatan dan sebagainya ada lah termasuk dalam Ulum al-Quran. Abu Bakar al-Arabi dalam kitabnya at-Ta wil ) ( berkata: Ulum al-Quran berjumlah 77,450 ilmu iaitu satu jumlah empat kali ganda dari kalimat-kalimat al-Quran, ke

rana setiap kalimat itu ada makna zahir dan makna tersirat. Ini hanya bila dikaji kalimatnya sahaja. Apabila dikaji susunan ayat, maka ilmunya tidak dapat dikira dan diket ahui melainkan Allah sahaja. Dari pendapat kedua-dua tokoh di atas, jelas bahawa maksud mereka ingin memasukk an segala ilmu yang disentuh dalam al-Quran samada secara langsung atau t idak lngsung adalah termasuk dalam kajian Ulum al-Quran. Sebenarnya al-Quran adalah kitab hidayat dan ikjaz ( ) . Lantaran dua pe rkara inilah ia diturunkan. Jadi sebarang ilmu yang berkaitan dengna hidayat dan ik jaz maka ia dianggap sebagai Ulum al-Quran. Oleh itu, ilmu-ilmu lain seperti ilmu Alam (Geografi), pertukangan dan semua ilmu yang baru ditemui seperti kejuruteraan dan matematik, ekonomi dan sosiologi dan lain-lain lagi tidaklah dianggap sebagai Ulum al-Quran , kerana al-Quran tidak diturunkan bertujuan membuktikan teori kejuruteraan misaln ya, juga tidak 9 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM bertujuan mempastikan hukum-hukum kejuruteraan dan begitu sebaliknya keju ruteraan tidak digunakan untuk menerangkan ayat-ayat al-Quran. Walaupun al-Quran ada membuat gesaan dan galakan supaya mempelajari kejuruteraan, tetapi serua n itu bukanlah boleh dijadika dalil (bukti) untuk menjadikan kejuruteraan seba gai satu dari kajian Ulum al-Quran kerana kejuruteraan bukanlah faktor utama al-Quran diturunkan. Faktor utama al-Quran diturunkan ialah hidayah dan ikjaz. Kesimpulannya, Ulum al-Quran ialah satu kajian atau perbahasan yang berkaitan de ngan al-Quran dari segi penurunan, penyusunan, pengumpulan, penulisan, bacaan, tafsir , ikjaz, nasikh-mansukh, penjelasan terhadap kekeliruan atau salah faham terhadap al-Qura n dan sebagainya. Maudhu (bahan kajian) Ulum al-Quran pula ialah al-Quran itu sendiri. Iaitu dari segi apa yang disebutkan dalam takrifnya. Perbahasannya setiap segi itu adalah secara ber sepadu yang diletakkan di bawah satu disiplin ilmu iaitu disiplin Ulum al-Quran. Adapun perbahasan berkaitan Ulum Al-Quran secara umumnya meliputi bidang -bidang berikut, iaitu:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Ilmu Tafsir Dan Tawil Ilmu Irab Al-Quran Ilmu Qiraat Ilmu Nasikh Dan Mansukh Ilmu Sebab Nuzul Ilmu Makki Dan Madani Ilmu Fadail Al-Quran Ilmu Nuzul Al-Quran Ilmu Gharib Al-Quran Ilmu Amthal Al-Quran Ilmu Majaz Al-Quran Ilmu Abat Muhkamat Dan Mutasyabihat Ilmu Jadal Al-Quran Ilmu Aqsam Al-Quran (

Ilmu Tafsir dan Tawil )

Ilmu ini merupakan ilmu yang mula-mula dibincangkan yang mana sejarah kemunculan nya dapat dikesan bermula pada abad ke-2 Hijrah. Ekoran kemunculan ilmu in ilah, maka selepas itu lahir ilmu-ilmu lain yang berkaitan dengan Al-Quran.Ulama yang muncu l yang bertindak mengkaji serta menyusun ilmu Tafsir berasaskan koleksi dan ri wayat daripada sahabat ialah:

10 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM 1. Syubah Ibn Al-Hajjaj yang meninggal pada tahun 160 Hijrah. 2. Sufyan bin Uyainah yang meninggal pada tahun 198 Hijrah. 3. Waqi Al-Jarrah yang meninggal dunia pada tahun 197 Hijrah. 4. Ibn Jarir Al-Tabari yang meninggal dunia pada tahun 310 Hijrah. Kitab karang an Ibn Jarir Al-Tabari ini merupakan salah sebuah kitab yang unggul dan terke nal dan berkekalan sebagai rujukan penting hingga kini. Pada peringkat awal perkembangan dan penulisan ilmu Tafsir berlangsung pada abad ke3 Hijrah, bentuk Tafsir yang muncul dapat dibahagikan kepada dua bentuk: (a) Al-Tafsir Bi Al-Mathur atau Al-Tafsir Bi Al-Manqul. (b) Al-Tafsir Bi Al-Rayi atau Al-Tafsir Bi Al Maqul. Ilmu Irab Al-Quran ) (

Sejaran awal yang dapat dikesan serta orang yang memain peranan sebagai pelopor dan

meletakkan batu asas terhadap perkembangan ilmu yang berkaitan dengan Irab Al-Qur an ialah Saidina Ali bin Abu Talib. Di mana Saidina Ali telah menyarankan dan menyu ruh Abu Aswad Al-Duali yang meninggal dunia pada tahun 69 Hijrah. Saidina Ali tela h menyuruh beliau supaya membuat kaedah-kaedah bahasa Arab demi menjaga kesucian d an ketinggian bahasa itu. Namun begitu, pada masa itu hingga penghujung abad ke-4 H ijrah masih belum wujud kitab lengkap dan tersusun yang dihasilkan berkaitan Irab Al-Qu ran. Apa yang dapat dikesan, pada abad ke-5 Hijrah telah muncul kitab yang disusun be rkaitan dengan Irab Al-Quran. Antara tokoh terlibat dan kitab yang dihasilkan ialah: 1. Abu Amar Al-Dani. Beliau telah Berjaya menghasilkan kitab yang berkaitan de ngan Irab berjudul: Al-Taisir Bi Al-Qiraat Al-SabI dan kitab Al-Muhkam Fi Al-Nuqat. 2. Ali bin Ibrahim Ibn Said Al-Khaufi. Beliau menyusun kitab Irab Al-Quran. Ilmu Qiraat ) (

Orang pertama yang menyusun kitab berkaitan Ilmu Qiraat ialah Abu Ubaid Al-Qasim Ib n Salam. Ilmu Nasikh dan Mansukh ) (

Sejarah awal tentang kitab Nasikh dan Masukh yang dapat dikesan ialah bermula abad ke-3 Hijrah. Tokoh ulama yang telah bertanggungjawab menyusun kitab berkaitan de ngan Ilmu Nasikh Dan Mansukh ialah Abu Ubaid Al-Qasim Ibn Salam. Ilmu Sebab Nuzul ) (

Kemunculan ilmu ini bermula pada abad ke-3 Hijrah. Orang yang menjadi pelopor ke pada penyusunan dan pembukuan kitab berkaitan dengan ilmu Asbab Al-Nuzul ialah Ali Ib n AlMadini yang meninggal dunia pada tahun 34 Hijrah.

11 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM Ilmu Makki Dan Madani ) (

Ilmu ini dibincangkan secara khusus bermula abad ke-3 Hijrah. Penyusuna n ilmu ini diplopori oleh Muhammad Ibn Ayyub Al-Darris yang meninggal dunia pada tahun 294 Hijrah. Ilmu Fadail Al-Quran ) (

Ilmu ini membincangkan tentang kelebihan Al-Quran. Antara tokoh utama y ang membincangkan ilmu ini ialah: 1. Abu Ubaid Al-Qasim Ibn Salam 2. Abu Bakar Muhammad Ibn Al-Qasim Al-Anbari yang meninggal dunia pada tahun 328 Hijrah.Beliau telah menyusun kitab Ajaib Al-Quran. Ilmu Nuzul Al-Quran ) (

Ilmu ini membincangkan tentang cara-cara dan bentuk serta peringkat pen urunan AlQuran kepada Nabi.Ilmu ini dipelopori dan dibahaskan oleh Abu Bakar Muhammad Ibn AlQasim Al-Anbari di dalam kitabnya Ajaib Al-Quran. Antara lain beliau jug a telah membincangkan di dalam kitabnya itu tentang penurunan Al-Quran dengan T ujuh Huruf, Penulisan Mashaf, Bilangan Surah, Ayat seta Kalimah Ilmu Gharib Al-Quran ) (

Ilmu ini dibincangkan secara langsung dan ulama pertama yang menyusun kitab berk aitan dengan Gharib Al-Quran ialah Abu Bakar Al-Sijistani dalam kitabnya Ghar ib AlQuran.Beliau meninggal dunia pada tahun 330 Hijrah. Ilmu Amthal Al-Quran ) (

Ilmu ini membicarakan tentang perumpamaan serta perbandingan yang terdapat di da lam Al-Quran. Antara tokoh ulama terkemuka yang membicarakan tentang ilmu i ni ialah AlMawardi yang meninggal dunia pada tahun 450 Hijrah. Ilmu Majaz Al-Quran ) (

Ulama yang menjadi pelopor dan menyusun kitab pertama berkaitan ilmu ini ialah I bn Abd Al-Salam yang menyusun kitab Majaz Al-Quran. Beliau meninggal dunia pada t ahun 665 Hijrah. Ilmu Ayat Muhkamat dan Mutasyabihat ) (

Ilmu ini muncul secara khusus pada akhir abad ke-7 Hijrah. Ilmu ini membahaskan tentang ayat-ayat Muhkam dan ayat-ayat Mutasyabih yang terdapat dalam Al-Quran serta perbezan antara keduanya menurut gaya bahasa Arab.

12

TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM Ilmu Jidal Al-Quran )

Ilmu ini muncul pada akhir kurun ke-7 Hijrah.Ilmu ini membincangkan te ntang hujah dan dalil yang digunakan dalam Al-Quran dalam menetapkan sesuatu menurut ga ya bahasa Arab. Ulama yang menjadi pelopor dan penyusunnya ialah Najmuddin Al-Tuf i yang meninggal dunia pada tahun 716 Hijrah. Ilmu Aqsam Al-Quran ) (

Ilmu ini muncul secara lansung pada penghujung kurun ke-7 Hijrah. Ilmu ini membi carakan tentang jenis-jenis sumpah Allah yang terdapat di dalam Al-Quran. Ulama pelopor yang telah menyusun kitab berkaitan dengan Aqsam Al-Quran ialah Ibn Al-Qayyi m yang meninggal dunia pada tahun 752 Hijrah. 1.3.3 Faedah Mempelajari Ulum Al-Quran Faedah mempelajari Ulum al-Quran pula ialah untuk mengetahui segala ilmu pengeta huan yang terdapat dalam al-Quran dengan tujuan mempergunakan ilmu-ilmu ini da lam usaha untuk mempertahankan al-Quran supaya tidak terhapus, untuk memahami dan mendalam i tafsir al-Quran yang banyak mengandungi rahsia lmu pengetahuan samada y ang telah terbongkar atau pun yang belum. Mempelajari serta mendalami Ulum Al-Quran memberi faedah yang besar kepada indiv idu dan masyarakat, antaranya: 1. Dapat menguasai berbagai-bagai bidang ilmu pngetahuan yang terdapat dalam AlQuran. 2. Dapat menambahkan keyakinan kepada pengkaji Al-Quran bahawa ia merup akan sebuah kitab suci daripada Allah dan bukannya ciptaan manusia. 3. Dapat mengetahui sejarah dan perkembangan al-Quran semenjak ia ditur unkan sampai sekarang, di mana jalan penyampaiannya adalah secara mutawatir. 4. Dapat membantu pengkaji untuk memahami kandungan Al-Quran serta mengeluarkan hukum daripadanya. 5. Dapat mempelajari ilmu serta ayat Nasikh dan Mansukh, Asbab Al-Nuzu l dan perkara yang berkaitan dengan Al-Quran. 6. Untuk memahami Kalam Allah atau Al-Quran sebagaimana yang diterangka n oleh

Rasulullah, para sahabat dan tabiin. 7. Untuk mengetahui metod ahli Tafsir mentafsir Al-Quran. 8. Mengetahui keistimewaan ahli Tafsir dalam mentafsirkan ayat-ayat Al-Quran. 9. Dapat mentafsir Al-Quran dengan baik.

13 TOPIK 1 MAKNA ULUM AL-QURAN OUM Sebagai kesimpulan, dapatlah dikatakan bahawa faedah mempelajari Ulum al-Quran i alah dapat mengetahui segala ilmu pengetahuan yang terdapat dalam al-Quran dengan tuj uan mempergunakan ilmu-ilmu itu dalam usaha untuk mempertahankan al-Quran supaya tid ak terhapus, untuk memahami dan mendalami tafsirannya yang banyak mengandungi rahsi arahsia ilmusamada yang telah terbongkar atau yang belum.