OTTOV I DIESELOV CIKLUS

Sistem

je

zatvoren,
Radno telo je idealan gas,
Svi procesi su reverzibilni,
Hlaenje je zamenjeno

izduvavanjem

produkata

sagorevanja
Ottov proces -

motori

s unutranjim sagorevanjem

pri

konstantnoj zapremini,
koriste se gorive

smee

(gorivo

i vazduh) pripremljene izvan cilindra, a pale

se u
njemu, elektrinom iskrom; gorivo su lako isparljivi naftni derivati (benzin), alkohol i
gorivi gasovi (generatorski, zemni i sl.).
Dizelov proces -

motori

s unutranjim

sagorevanjem

pri

konstantnom pritisku, za

koje

se goriva

smea stvara

u radnom

cilindru

rasprivanjem

goriva

u vazduhu

koji

je

komprimovan

u cilindru, a gorivo

se pali

bez

spoljanjeg delovanja zbog

visoke

temperature komprimovanog vazduha; gorivo

su

tei

naftni

derivati

(dizel

gorivo).
Sabatheov ili Seiligerov proces -

motori s meovitim sagorevanjem delom pri
konstantnoj zapremini, a delom pri konstantnom pritisku, prema vrsti goriva,
nainu njegovog dovoenja i paljenja ne razlikuju se od motora sa sagorevanjem
pri konstantnom pritisku.
( )
( )
2 3
1 4
1 1
T T c
T T c
Q
Q
Q
Q Q
Q
W
KKD
v
v
t
h
t
h t
t

= =

= =
( )
( ) 1 /
1 /
1
2 3 2
1 4 1

=
T T T
T T T
KKD
Pronalaza

je Nikolaus Otto. Ciklus je ozvanien 1876.
OTTOV CIKLUS
k
|
|
.
|

\
|
=
1
1
2
1
2
v
v
T
T
k
|
|
.
|

\
|
=
1
4
3
4
3
v
v
T
T
(v
2
/ v
1
) = (v
3
/ v
4
)
4
3
1
2
T
T
T
T
=
2
3
1
4
T
T
T
T
=
RELACIJE

VEZANE ZA OTTOV CIKLUS
budui

da

je:
2
1
1
T
T
KKD =
k
=
1
1
v
r KKD
3
4
2
1
v
v
v
v
r
v
= =
Ako

se definie

kompresioni

odnos:
zavisnost

KKD od

kompresionog odnosa
avionski

motori

rv

= 7.5

9,
motori za putnike automobile rv

= 6

9,
motori za autotrke rv

= do 12,
motori za motocikle rv

= 6

8.5,
motori za motocikle (trke) rv

= do 12.
2 3
1 4
1 1
T T c
T T c
Q
Q
KKD
p
v
t
h
-
-
= =
1
1
1
2 3 2
1 4 1
-
-
T / T T
T / T T
KKD
k
=
Pronalaza

je Rudolph Diesel. Ciklus je patentiran u SAD, 1898.
DIESELOV CIKLUS
SABATHEOV CIKLUS
Predstavlja kombinaciju Otto i Diesel ciklusa. Ima vei stepen korisnog dejstva od oba
posebno.
Posljednjih godina mnogi proizvoai intenzivno rade na razvoju motora koji
usisavaju gorivu smeu i u kojima ta se

homogena smjesa pali uslijed poveanja
temperature kod kompresije (tzv. HCCI-proces, engl.

Homogeneous Charge
Compression Ignition), razlike izmeu Ottovih i DIESELovih motora

postaju sve manje.
Stoga se moe oekivati da e SABATHEov proces postati referentnim

procesom svih
klipnih motora.
kompresioni odnos
kompresioni odnos
Kod dvoatomnih gasova

je izentropski eksponent

1.4, dok je kod troatomnih

1.3.
Dieselovi motori rade s vikom vazduha:

> 1; kod Ottovih motora je

= 1,

a kod
punog optereenja pada na

0.8 do 0.9.
Ottov proces predstavlja teorijske granice svakog drugog tehniki izvodljivog procesa

u motorima s unutranjim sagorevanjem.
Svi ostali procesi, koji rade s istim

kompresionim odnosom i izmeu istog grejnog

i istog
rashladnog rezervoara, mogu u

najboljem sluaju imati termiki stepen

delovanja t


jednak Ottovom procesu, a nikako vei.
Idealni Ottov ciklus

najekonominiji, u stvarnosti je Dizelov motor, za kojeg vai
idealni Sabatov ciklus, ekonominiji od Ottovog jer ima priblino dvostruko vei
kompresioni odnos, a i neke druge teorijske prednosti (manji rad promene radnog
fluida kod smanjenog optereenja, gorivo vee gustine).
ekspanzija
sagorevanje
paljenje
kompresija
Pritisak
okoline
usisavanje
izbacivanje
Ciklus sastavljen od 2 izobare i 2 izoterme, u okviru koga se toplota dovodi u 2 procesa i
odvodi u 2 procesa.
ERICSSONOV CIKLUS
Ciklus sastavljen od 2 izohore i 2 izoterme, u okviru koga se toplota dovodi u 2 procesa i
odvodi u 2 procesa. Levokretni se primenjuje u toplotnim pumpama.
STIRLINGOV CIKLUS
Belgijanac Jean Joseph tienne Lenoir patentirao je 1860 god. jedan od najstarijih ciklusa.
Pokretao je jedan od prvih konstruisanih automobila.
Lenoirov ciklus je postao ponovo aktuelan za rad raketnih

motora.
LENOIROV CIKLUS
Deava se u postrojenju sa gasnom
turbinom, a radno telo je smea
produkata sagorevanja goriva. Identian
je sa Rankineovim ciklusom

sa vodenom
parom.
realna
ekspanzija
realna
kompresija
JOULEOV

(BRAYTONOV)

CIKLUS
William John MacQuorn Rankine
1820-1872
Deava se u parnom postrojenju
RANKINEOV CIKLUS
Suvozasicena para
Pregrejana para
Vlazna
para
Pothladena
tecnost
Zasicena tecnost
Zasicena
tecnost
Suvozasicena para
TABLICE

EMA CELOG POSTROJENJA

EMA CELOG POSTROJENJA
SA PARNOM TURBI NOM
SA PARNOM TURBI NOM
1
1
-
-
GEN. PARE
GEN. PARE
2
2
-
-
TURBI NA
TURBI NA
3
3
-
-
GEN. STRUJE
GEN. STRUJE
4
4
-
-
EL. MRE
EL. MRE

A
A
Najva
Najva

niji delovi
niji delovi
parnog postrojenja
parnog postrojenja
2 PARNA TURBINA
1 GENERATOR PARE
4
2
1
3
1.
1.

Sagorevanje goriva
Sagorevanje goriva
2.
2.

Ekspanzija i kondenzacija
Ekspanzija i kondenzacija
pare
pare
3.
3.

Elektri
Elektri

ni generator
ni generator
4.
4.

Rashladni toranj
Rashladni toranj
RANKINEOV CIKLUS
Pregrejana para
vlazna para
Pothladena
tecnost
PROCESI KOJI INE CIKLUS
GENERATOR PARE
(PARNI KOTAO)
KONDENZATOR
1
2
2
,
3
4
toplota dovedena
u kotlu:
q
2,3

=h
3

-h
2
q
4,1

=h
1

-h
4
toplota odovedena
u kondenzatoru:
rad turbine:
w
3,4
=h
3
-h
4
rad pumpe:
w
3,4

=h
3

-h
4
=h
1

+v
1

(p
2

-p
1

)
Parno postrojenje je otvoren sistem i razmenjene toplote i radovi jednaki su promeni
entalpija, kao to sledi:
RADOVI I TOPLOTE
dovedeno
neto
Q
W
KKD =
a c a : POVRSINA
: POVRSINA
KKD

'


'

=
3 2 2
1 4 3 2 2 1
KKD - SUVA PARA NA ULAZU U TURBINU
dovedeno
neto
Q
W
KKD=
a d a : POVRSINA
: POVRSINA
KKD

'

'


'

'

'

=
3 3 2 2
1 4 4 3 3 2 2 1
KKD - PREGREJANA PARA NA ULAZU U TURBINU
s
r
s
W
W
= q
Ako postoje gubici toplote u turbini, ekspanzija pare se ne deava po adijabati,
nego je praena porastom entropije kao to pokazuje slika.
Odstupanje se moe definisati tzv. izentropskim stepenom ekspanzije,
koji predstavlja odnos realnog i idealnog rada.
s
s
h h
h h
2 1
2 1

= q
ODSTUPANJE OD IDEALNOG PROCESA
Ako

postoji

pretvaranje

rada

u toplotu

pri

pumpanju

vode

u kotao, kompresija

se ne

deava

po

adijabati, nego

uz

porast

entropije

kao

to pokazuje

slika.
2 1
2 1
h h
h h
s
s

= q
r
s
s
W
W
= q
Odstupanje

se moe definisati

tzv. izentropskim

stepenom kompresije,
koji

predstavlja

odnos

idealnog

i realnog

rada.
RANKINEOV CIKLUS SA DVE TURBINE
bez

Rankineovog

ciklusa
nema

proizvodnje elektrine

energije
OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIIJE

organski

Rankineov

ciklus
ORC