Professional Documents
Culture Documents
-
i
i
i
i
"- c
/ " - 3 -
w
- - c
w $
-
-
"- Y ---
-- -
- -
-
- - $
- 3 w
- -
- - 3
" b 3 --
--
-
--3 -
- - b-- t- - D-
- - <- -
- $
-
c "
3 /
c
- -- -
-
/ - w -
- 3 -
- /
|
| c /
3
c /
/ c /
- w/c -
Y - -
- Y
w| - - |
- -
/ / / -
- -
--
w
"- - w
-
--3 3 c -
Y -3 b--
Y D -
z- --
-b-
-
c
---
-
-
-
-
-
O -
x
;-
-
D
D
---
Y
- -
c
3
-
-
--
-
-
-
Y -
l -
&
Y
Y
[
l$
<
"- -- c 3 M
- - 3
/- c
3
w
---
} -
x b
x -
3
Y
*
-
c c
-
- 3 -$ ;
3 -
;
y
Y _
l
3
r -
M
Y
c c
3 -
--
;
x
-
avmhAD;Am;A7Gwfonf owif;pmavmurS EdkifiHa7;avmuodk\ul;ajymif;um 0ef-uD;tjzpf wdkif;jynfwm0efudk
ausjyGefpGm xrf;7GufcJhI jAdwdo~0ef-uD;csKyf csmcsD. jcD;usL;jcif;udk cH,l77SdcJhonf? rnfonfhaqmif7Guf-udK;yrf;r=
rsm;a-umifh xdkokd\ jcD;rGrf;cH7yHkudk zwf&=avhvmayvdrfhrnf?
tpd;k 7tzGJ\rSEkwfxu
G I
f a';vD;tdypf y7uf owif;pm
udk udk,w
f kid t
f yk cf sKyv
f yk u
f idk cf 7hJ m owif;pmrSm vl-udKuf
rsm;vmojzifh apmifa7 wkd;wuf xkwfa0cJh7onf?
1921ckEpS w
f iG f qef;a';tdypf y7ufowif;pmudk wnf
axmifchI
J aemufr-umrD tD;Aeif;pwif;'wfowif;
pmudk 0,f,v
l kyu
f ikd cf hjJ yefavonf?
1929 ckEpS w
f iG f AD;Am;A7Gwo
f nf Edik if aH 7; e,fxo
J \kd
jyef0ifvmjyD;aemuf jAdwdo~ EkdifiHawmftwGif; vGwf
vyfpGm ukefo,
G fa7;udPudk txajrmuf atmifjrifap
7ef -udK;yrf;aqmif7u
G af vonf? xdt
k a7;wGif ol.0g'
udk axmufcHaom ygvDreftrwfavmif;rsm;udk ol.
owif;pmrsm;u tm;ay;ulnDco
hJ nf?
1940jynfEh Spf arv 147ufae\wiG f jAdwdo~0ef-uD;
AD;v,mh a*smh
AkZGef
1620 jynhEf pS w
f iG f AD;v,mhonf tm;bG\J7 7yfwvef
pm;. orD;jzpfol wEkdifiv
H ;Hk wGif tcsr;f omqH;k tarGcH
trsKd;orD;ESihf vufxyfonf? a0vrif;om; csm;ESihf
pydef rif;orD;wk\d vufxyf7ef tm;bG\7J A7Pwkpd m;u aph
pyfaepOfwiG f csm;tm; pydeEf dik if H r'7pfjrdK\awmfo\kd ukd,f
wkdifoGm;a7muf aphpyf7ef Awfuif*rfpm;u aoG;aqmif
onf? ol. aoG;aqmifcsuft7 csm;vnf; r'7pfjrdK\
awmfo\dk Awfuif*rfpm;ESit
fh wl oGm;a7mufonf? ok\d7m
wGif Awfuif*rfpm;. armufrmpGm qufqHr=a-umihf
vufxyfa7; tpDtpOf rajyrjypfjzpfum ysufjym;cJ7h &Hk
ru pydeEf iS hf jAdwed fEikd if Hw\kd ppfjzpfymG ;cJ7h onf? ok\daomf
vnf; AD;v,mhtay:bk7ifESifh a0vrif;om; csm;wkd\.
txif-uD;r=onf ysufjy,f oGm;jcif; r7Sd&Hkru 'sLbGJ\
jzihfyif wkd;wufjcD;ajr|mufjcif; cH7avonf?
1625ckESpf rwfvwGif yXr*sdr;f bk7ifuHuek fI csm;
rif;om;onf yXrcsm;bk7iftjzpf eef;wufonf? xkd
ESpf arvwGif r'7pfjrdK\o\dk oGm;pOfuawG\cahJ om jyifopf
rif;orD; [ife7Dtufwm rm7D,m;ESiv
fh ufxyfz\dk aphpyf
7ef csm;bk7ifu AD;v,mhtm; apvFwjf yefonf? aemuf
ESpw
f iG f AD;v,mhtm; pydeEf idk if H au;'pfjrKd \udk wku
d cf u
dk 7f ef
acgif;aqmifapvFwfvu
kd 7f m ta7;&=H;edrfo
h jzihf ygvDref
vFwfawmfu tjyif;txef jypfwif&=wfcsjcif; cH7aomf
vnf;/ bk7ifu ygvDrefudk zsuo
f rd ;f ay;vku
d o
f jzihf AD;v
,mh csrf;om7m 7cJhonf?
xkdjyif AD;v,mh. armufarmufrmrm jyKrlr=rsm;
a-umihf r-umrD t*vefEiS hf jyifopfwd\k ppfjzpfonhf t
ajctxd a7mufc7hJ onf? 162^ ckEpS w
f Gif jyifopftpk;d 7
tm; awmfvSefae-uaom [sL;*sEd;k wkd\ tckdit
f rm wyf
pG7J m &kd7,
S cf w
H yfjrdK\o\dk AD;v,mhtm; vufeuf tajrmuf
tjrm;jzihf tultnDoGm;7ef apvFwfvdu
k f7m [sL;*sEkd;
wk\u
d tulrcHonht
f jyif jrKd \o\ydk if r0if7ef wm;jrpfojzihf
AD;v,mhonf aemufqkwfc7Jh onf? ([sL;*sEk;d &=?)
r-umrD &kd7S,fjrdK\okd\ wzefoGm;a7muf7ef ykd\prpfjrdK\wGif
tpDtpOfrsm; jyKvkyaf ecJph Of 7mxl;cef\xm;r=ESifh pyfvsO;f
I ol\tay: rausreyfjzpfaecJhaom *`ef zJvwefqko
d l
ppfAdv
k u
f av; wOD;u vkyf-uHojzihf 1628 ckEpS f -o
*kwfv 23 7ufae\wGif uG,fvGefonf?
AkZeG ?f
?AkZeG o
f nf u7yfpaw;pD;ac: tcGrH m oW0g
rsdK;aygif;wGif tjrD;7Snfaom taumifrsdK; jzpfonf?
,if;onf ueef;ESifh wrsdK;wnf; jzpfonf?
AkZGeftrsdK;rsdK; 7Sdonf? ,if;wdk\rSm AkZGefwkyf/ AkZGef
AkZGef
uav;onf a7atmufodk\qif;um usupf m;avonf?
xdrk pS I AkZeG fwkyfonf touf-uD;vmonfESifhtr~ w
jznf;jznf;-uD;vmI tav;csdefvnf; pD;vmonf?
AkZeG fwkyo
f nf woufvHk; TtcGHEiS cfh snf; aeoGm;
onfr[kwaf cs? r-umc+ tcGv
H o
J nf? yXr wESpo
f m;
twGif; 14-udrfrS 1^-udrftxd tcGHvJonf? aemuf
-uD;aomtcg wESpw
f -udrv
f o
J nf? AkZeG fwkyo
f nf tcGH
vJawmhrnf7adS omtcg ueef;uJo
h \ykd if vHjk cKH pw
d cf s7aom
ae7maumif;wckudk r7t7 7SmazGpjrJ jzpfonf? ol.
7Snfvsm;aom trSift*gjzifh awG\or~ taygufrsm; t
xJodk\ xdk;oGif;prf;oyfjcif;jzifh oifhawmfrnfhtayguf/
odk\r[kwf wGif; udk7SmazGonf? xdk;prf;-unfhaom
taygufxJwGif rnfonfhab;tM7m,fr~ r7S[
d lI pdwf
csavmufrS wGif;atmif;jcif;tr=udk jyKavonf? wGif;
atmif;,if;yif AkZeG w
f yk o
f nftjyif;txef wGe\fvrd f v=yf
7Sm;um ta7cGHvJ7onf? ta7cGHvJ7onfrSm tcGHrm
-uD;rsm;udk udk,frS jyKwfxGufoGm;atmif tjyif;txef
-udK;yrf;7onfjzpf7m tm;ukefyifyef;vSonf jzpfaom
a-umifh AkZeG w
f yk o
f nf tcGu
H `wo
f nft
h cg acWr~ rv=yf
r,SufEdkifbJ arhajrmIyif oGm;7Smwwfonf? odk\aomf
topfay:aygufvmaom ta7cGH twefi,f rmvmonf
ESifhwjydKifeuf tm;tifwzef jyefvnfjynfh0 vmav
onf? ta7cGHa[mif;uGmI tcGHopf rmausmvmjcif;
r7Srd t
D csed w
f iG f 7efow
l \u
kd kd txl;owdxm;Iae-u7onf?
AkZeG w
f yk o
f nf a7xJwiG f ,ufum,ufumjzifh av;
av;rSerf eS f oGm;avh&o
Sd nf? od\k7mwGif wpHkw7m ta7;
-uD;aom udP-uHKvmv~if a7xJo\dk vsifjrefaom t7Sdef
ausmh/ AkZGeq
f w
d f/ AkZGefusm;/ ausmufAkZeG f ponfwk\djzpf
-uonf?
AkZeG fwkyfonf 2 aytxdyif 7Snfwwfonf? tcsdK\
AkZGefwkyf-uD;rsm;rSm 35 aygiftxdyif tcsdef pD;wwf
onf? ud,
k x
f nfonf vH;k I tpdwt
f ydik ;f 6 ck qufpyf
xm;ouJhodk\jzpfaeonf? udk,af y:wGif tjyma7mifcyf
ajymifajymif tcGHrm zHk;tkyfaeonf? tjrD;rlum; ,yf
awmifozG,f um;aeonf? OD;acgif;xdyw
f Gif 7Snfvsm;
aom trSit
f *g 2ck7Sdonf? ueef;uJhodk\yif ajc 5pHkyg
I yXrtpHkudkvufr[kac:onf? vufrwzufrSm-uD;
I wH;k aomoGm;rsm; yg7SdjyD;v~if ,if;vufrjzifh rdrd.
tpmudk -udwaf csonf? usev
f ufr wzufrmS ao;i,f
I c`efxufaom oGm;rsm;yg7Sdum tpmudk udkufjzwf
7ef toH;k jyKonf? AkZGefwyk .
f 0rf;ydu
k fwGif a7ul;t*g
i,frsm; yg7Sdonf? a7ul;7mwGif ,if;wdk\ukd avSmw
f uf
rsm;ozG,f toHk;jyKavonf?
AkZeG w
f yk o
f nfwom;v~iOf aygif; 5000 rS 100000
txd Owwfonf? ,if;Orsm;udk 0rf;ydkuf7Sd a7ul;
t*gi,fuav;rsm;wGif ap;uyfaom aumfwpfrsdK;jzifh
tjrJuyfaeatmif o,faqmifxm;-uonf? 11 vr~
-umaomf Orsm;rS AkZGefwkyfuav;rsm; aygufzGm;vm
onf? trsm;tm;jzifh aEGul;7moDwGif OrSaygufavh7Sd
onf? aygufpwGif AkZGefwyk u
f av;onf wvufr.
4 yHk 1yHkcef\ 7Snfonf? OD;acgif;-uD;I tjrD;i,fonf?
AkZeG w
f yk u
f av;onf ud,
k x
f nf i,fonfuvGI
J t7G,f
a7mufjyD; AkZeG w
f yk -f uD;ESihf yHyk ef;o!efwax7wnf; wl
onf? 7ufoWywftenf;i,f-umaomtcg/ AkZeG w
f yk f
AkZGef
Ako 0DvsH
AkZGef
? (ueef;&=? )
AlzGefaZmhZuf
yif ys\HEH\SoGm;cJo
h nf? 1890 jynfhEpS fwGif ol\tm; rsm;pGm
tultnDay;cJah om ZeD;onf uufo7if; tedPa7muf
oGm;avonf? odk\7mwGif ol.om;orD;rsm;jzpf-uaom
A7rf;0JESifh tDA,f*svif;wdk\onf ol\vkyfief;wGif rsm;
pGm tultnDay;EdkifcJhonf? xdkESpfYyif AdkvfcsKyf-uD;
Akoonf tarSmifq;kH t*vefEdkiif HESihf xGuf7yfvrf;
[laompmtkyfudk a7;om; xkwfa0um iwfjywfr=udk
if;/ 'kp&dkufusL;vGefrw
= \dkudk if; yaysmufap7ef enf;t
rsdK;rsdK;jzihf -udK;yrf;aqmif7u
G cf Jhonf? 19 7mpkESpt
f ukef
avmufwGif Ako.vkyif ef;rsm;udk twdkuftcH jyKvyk fr=
rsm;onf vHk;0 yaysmufoGm;.? ,cifu omoemh0ef
xrf;rsm;. ESmacgif;&=H\jcif;udk if;/ vrf;-uD; vrf;i,f
rsm;xJwiG f wkw/f ausmufcJ ponfw\jkd zifh ypfcwfEiS x
f w
k f
jcif;udk if; cHc7hJ aom u,fq,fa7;wyf Adv
k cf sKy-f uD;Ako
onf r-umrD rif;nDrif;om;rsm;ESifh ycHk;csif;,SOfum
vl7m0ifEikd af om tajcod\k a7mufc7hJ onf? oWr ajrmuf
tuf'Gyfbk7if-uD; udk,fwdkifuyif ol.bdodufcH
r*vmyGo
J \dk wufa7muf7ef Akotm; ta7;w,l zdwaf c:
awmfrlcJhonf? Ako vkyfudkifaomvkyfief;rsm;. tzdk;
wefyHk rGefjrwfyHkudk qef\usifzuf *dk+f;om;rsm;uyif
jcD;usL;vm-u7.? xdo
k k\d avmuD avmukW7m ESpjf zm
aomaumif;usdK;udk jzLpifaom apwemjzifh rwGe\frqkwf
aqmif7Gucf aJh yaom AdkvfcsKyf-uD; Akoonf 1912 ckESpf
wGif tedPa7mufoGm;avonf?
AlzGef aZmhZuf
Alva*;7D;,m;EkdifiH
AlzGefonf 1^35 ckESpfwGif pwufzifa[; a7;om;
aom [if;oD;[if;7Guf pwufwpfynmpmtkyu
f dk bm
omjyefxw
k af 0onf? 1^40 jynfEh pS w
f iG f EsLwef.zvyf
qD,ef[al ompmtkyu
f dk bmomjyefxw
k af 0onf? xdEk pS f
wGifyif obm0orkid ;f usr;f udk pwifjyKpkavonf? yXr
wGJukd 1^49 ckESpfwGif yHkEySd x
f kwfa0cJo
h nf? xdu
k srf;udk
ESpfaygif; 50ausmftwGi;f pmtkyw
f GJa7aygif; 44 wGJr~
xkwfa0Edik fatmif a7;om;jyKpkcJhavonf? AlzGef ruG,f
vGerf D 36wGJ xkwI
f uG,v
f eG jf yD;aemuf 8wGu
J kd xkwaf 0
onf? AlzGefonf rdrd.,lqcsufrsm;udk 7Sif;vif;jywf
om;pGm vlwdkif; em;vnfatmifa7;om;Ekdifoljzpfaom
a-umifh ausmaf pmxif7mS ;vmavonf? AlzeG .
f -uKd ;pm;r=
a-umifh vlwdk\onf obm0ynm7yf. eufeJaom t
a-umif;7yfrsm;udk pdw0f ifpm;vm-u.? avhvmqnf;yl;
vdv
k m-u.? tjcm;ouf7Sd oW0grsm;. xl;jcm; ay:
vGifaeaom tcsufrsm;ESifh tavhtusifhrsm;udk qif
jcifpl;prf;vdak om pdwrf sm; ay:aygufvmavonf?
jyifopfbk7ifonf AlzGeftm; aumifhbGJ\ jcD;jr|ifhum
olaumif;jyK ajr|mufpm;onf? aumifhAlzGefonf yg7pf
jrKd \Y 1^88 ckEpS f {jyD 16 7ufae\wiG f uG,v
f eG af vonf?
-
aAmfvuefEdkifiHrsm;teuf ti,fqHk;jzpfonf? odk\aomf Oa7myppfyGJ-uD;rsm;/ uBmppfyGJ-uD;rsm;Y ta7;yg
t7ma7mufpGm yg0ifqifEFJcJhavonf?
Alva*;7D;,m;EdkifiH ? ? Alva*;7D;,m;Edik if o
H nf O
a7mywdu
k fawmifydki;f 7Sd aAmfvuefu`ef;qG,fwiG f wnf
7Sdonf? ta7S\zufwGiyf ifv,feuf/ awmifzufwiG f *7d
Edkiif HESihf wl7*DEikd if /H taemufzufwGif ,l*pdk vm;AD;,m;
EdkifiHESifh ajrmufzufwGif &lar;eD;,m;EdkifiHjzifh 0ef;7H
vsuf7o
Sd nf? &lar;eD;,m;EdkifiHEiS hf Alva*;7D;,m; Edkiif H
-um;wGif 'ef;nKjrpfu e,fedrw
d o
f zG,f pD;qif;vsu7f dS
onf? Alva*;7D;,m;Ekid if o
H nf 42810 pwk7ef;rdik u
f s,f
0ef;I jrefrmEdik fit
H us,t
f 0ef;. 6 yHk 1yHk eD;eD;om 7Sd
onf? c7pfESpf 600 ausmfcef\u ,if;a'owGif vm
a7mufaexdkif-uaom wmwmvlrsdK;tEG,f Alv*g; vl
rsdK;wdk\tm; tpGJjyKI Alva*;7D;,m;EdkifiH[k wGifonf?
,cktcg ,if;EdkifiHudk Alva*;7D;,m; jynfol\orw
Edik fiaH wmf[k ac:-uonf?
Alva*;7D;,m;EkdifiH
wGef'Zmjrpf/ ,ef-wmjrpf/ tPumjrpf/ uRcsd,jrpf
ESifh atmhprmjrpfwdk\ jzpf-uonf? rsm;pGmaom jrpfi,f
acsmif;i,fwdk\um; 'ef;nKjrpfESifh r7pfq jrpfwdk\xJodk\
pD;0if-uonf? Alva*;7D;,m;Edik if w
H iG f awmif-um;a7tdik f
uav;rsm;rSty xif7Sm;aom a7tdkif-uD;rsm; r7Sdacs?
Alva*;7D;,m;EkdifiH wnfae7mjyajryHk
Alva*;7D;,m;EkdifiH
Alva*;7D;,m;EkdifiH
-urf;-uKwfpGm zdESdyfacsr=ef;-uonf? aAmfvuef u`ef;
qG,fwiG f vuf0g;-uD;tkycf siaf eaom &k7Swk\du wl7uD
wd\k. 7ufpufr-= uD;udk tcGiahf umif;,lI Alva*;7D;,ef;
wd\kzufrS 0ifa7muf wdkufcu
dk af y;ojzifh tEdik 7f um qef
pwufzefEdk pmcsKyf csKyfqdk-uonf? ,if; pmcsKyft7
rufqD'dk;eD;,m;ESifh wl7uDydkif Oa7mye,fajr tm;vHk;
vdv
k t
dk jyif/ ,ckvuf7dS Alva*;7D;,m; Edik if w
H \ku
d kd aygif;
I Alva*;7D;,m;Edik if [
H I
l wnfaxmifco
hJ nf? od\k7mwGif
Oa7my wefc;dk -uD;Edik fiHrsm;u ,if;tpDtpOfudk oabm
rusojzifh 18^8 ckESpfwGif bmvifjrdK\Y usif;yaom
nDvmcH-uD;wGif Alva*;7D;,m;Edik if H ajrmufydki;f tm; wl
7uDtpd;k 7. txde;f odr;f cH ud,
k yf idk f tkycf sKycf Gi7hf wdik ;f
jynftjzpf owfrw
S fay;I Alva*;7D;,m; awmifyidk ;f ESihf
rufq'D ;dk eD;,m;wd\kudk wl7uDEkid if Hodk\ jyefay;vdu
k fonf?
1908 ckESpfwGif Alva*;7D;,m; EdkifiHonf wl7uDEdkifiH
atmufrS &kef;xGufum vHk;0vGwfvyfaom EdkifiHtjzpf
a-unmonf? 188^ ckEpS frpS I Alva*;7D;,m;udk tydik f
pm;7aom rif;om; zm'Deefonf Zmbk7ifbGJ\udk cH,l
vdu
k o
f nf?
1921 ckEpS fwGif rufqD'k;d eD;,m;e,fY wl7uDw\dku
7ufpufpmG owfjzwfzEd dyS fra= -umifh Alva*;7D;,m; Edik if H
ESihw
f uG tjcm; aAmfvuefEkid fiHw\dkonf wl7uDEidk if t
H m;
ppfa-unmonf? ,if;ppfyGJwGif wl7uDwdk\ ppf&=H;I
e,fy,faygif; rsm;pGm vufvFwfcJh7av7m/ Alva*;
7D;,m;Edik if u
H e,fy,ftrsm;qH;k 77Sv
d u
dk o
f nf? od\7k mwGif
aAmfvuef EdkifiHtcsif;csif; ta0rwnfhojzifh Alva*;
7D;,m;Edkiif o
H nf ol. r[mrdwEf idk if rH sm;ESihf ppfjzpf7jyef
onf? Tt-udrfwGif Alva*;7D;,m;Edik if u
H ppf&=H;cJh7m
'dk;A&l;*s e,fudk &lar;eD;,m; EdkifiHodk\ ay;tyfvdkuf7
onf? rufqD'dk;eD;,m;e,fuv
dk nf; *7dESifh qm;AD;,m;
wdk\u cGJa0,l-uonf?
yXr uBmppfjzpfaomtcg Alva*;7D;,m; EdkifiH
onf ,cifu e,fy,frsm;qHk;&=H;cJh7onfudk tcJra-u
jzpfum/ aAmfvuef EdkifiHrsm;ESifh ryl;aygif;bJ *smreD
EdkifiHEiS fh yl;aygif;vkdufonf? odk\7mwGif *smreDwk\d ppf&=H;
jyefojzifh Alva*;7D;,m;Edkiif v
H nf; tzdEdyS cf 7H jyefonf?
ppfavsmfa-u;rsm; ay;7&Hkru/ Alva*;7D;,m; EdkifiHydkif
e,fajrtrsm;udkvnf; vufvFwfvdkuf7onf?
yXruBmppf jyD;onfrpS I Alva*;7D;,m; Edik if w
H iG f
EdkifiHa7; v=yf&Sm;r=rsm; jzpfay:vmonf? rufqD'dk;eD;
,m;ESifh 'dk;A&l;*se,fudk jyef77ef vHk;yrf;-ujyefonf?
1934 ckESpw
f iG f tm+m7SifpeH pf xGe;f um;vmjyefonf?
Al;c7ufjrdK\
1935 ckEpS f {jyDvwGif wwd,aAm7pfb7k ifonf tpdk;7
udk udk,fwidk Of D;pD;I tm+m7Siftjzpf tkycf sKyfonf?
1940jynfEh pS f pufwifbmvwGif [pfwvm. t"R
awmif;qdck sufa-umifh &lar;eD;,ef;wd\ku Alva*;7D;,ef;
wdk\tm; 'dk;A&l;*s awmifydkif;ukd ay;tyfvdkuf7onf?
1941ckEpS fwGif *smreDu ,l*pdk vm;AD;,m;Edkiif Htm; ppf
a-unmaomtcg/ Alva*;7D;,m; EdkifiHonf *smreD
zufr0S ifa7mufwu
kd cf u
dk fonf? *smrefw\dk ppfEikd v
f monfh
tcg Al;va*;7D;,m;Edik if o
H nf rufq'D ;kd eD;,m;ESihf ta7\
e,frsm;udk qktjzpf 77Sdonf? 1943 ckEpS fwGif aAm7pf
bk7if ewf7GmpHI om;awmf qDrD,Gef eef;wufonf?
1944 ckEpS f pufwifbmvwGif &k7w
S \kdu Alva*;7D;,m;
EdkifiHtm; ppfa-unmcJhonf? 'kwd, uBmppfjyD;aom
tcg Alva*;7D;,m;Edik if u
H dk &k7Sw\dku csKyfudkifxm;7mrS
aemiftcg Alva*;7D;,m;EdkifiHonf uGefjrLepfEdkifiH
jzpfvmonf? 1946 ckEpS w
f iG f qDrD,eG b
f 7k ifudk eef;csI/
Alva*;7D;,m; jynfol\oRwEdkifiHtjzpf xlaxmif
vkdufonf?
Alva*;7D;,m;Edkiif H. jrdK\awmfonf qdzk D,mjrdK\ jzpf
onf? tjcm;xif7mS ;aom jrdK\-uD;rsm;rSm yavmh'pf/ Am
em/ &kp/ Am;*wf ponfhjrdK\rsm;jzpfonf? Am;*wfESifh
Amem jrdK\-uD; 2 jrdK\onf yifvufeufay:7Sd xif7mS ;aom
oabmqdyfjrdK\-uD;rsm; jzpfonf?
Al;c7ufjrdK\ ? ? Al;c7ufjrdK\onf &lar;eD;,m;Ekid fi.
H jrdK\
awmfjzpfI 'ef;nKjrpfvufwuf wckjzpfaom 'rfAdAk pfZm;
jrpfay:wGif cGIwnf7.
dS ? 'ef;nKjrpf. ajrmufzuf 33
rdkifa0;onf? 'rfAAkd pfZm;jrpf0rS 3^rdkifa0;onf? jrdK\.
taqmufttHrk sm;ESihfwuG vrf;yef;wkd\udk jyifopfEkdiif H
yg7pfjrdK\ erlemtwkid ;f wnfaqmufxm;ojzihf ,if;jrdK\udk
Oa7myta7S\ydik f;. yg7pfjrdK\[I
l vnf; ac:-uonf?
Al;c7uf[al om trnfonf Al;umbk7m;7Sdc;dk ausmif;
uav;ukd tpGJjyKI wGio
f nf[k tcsK\duqkI
d tcsK\durl
&lar;eD;,ef;bmomjzihf aysmfjrL;zG,f7mjrdK\[k t"d_m,f
7aom Al;um7ufpD[laom pum;rS vmaom trnf
[k qk-d uonf? ,if;jrdK\. tpk;d 7oH;k trnfrmS Alum7uf
pwDjrdK\jzpfonf? Al;c7ufjrdK\onf &lar;eD;,ef; tpkd;7
&Hk;pkdufjrdK\jzpfonf?
Al;c7ufjrdK\wGif trsm;tm;jzihf acwfrSDtaqmuft
tHk-uD;rsm; 7Sdaomfvnf; a7S;acwftaqmufttHk tcsKd\
ESifh vrf;usOf;uav;rsm;vnf; 7Sdao;onf? pifppf Al;
c7ufjrdK\onf &lar;eD;,m;EkdifiH ay:aygufrvmrDuyif
10
Al;c7ufjrdK\
Al;'yufjrdK\
11
Al;'yufjrdK\
6ckjzihf wihfw,fcrf;em;pGm qufoG,fxm;7m/ vef\Zpf
wHwm;onf Oa7mywkduw
f iG f wcgu t-uD;qHk; wef
wm; wck jzpfonf?
Al;'yufjrdK\udk 27mpkEpS fcef\upI a7mrvlrsK;d wk\d wnf
axmifc-hJ uonf? ,ck tkAd ;l 'jrKd \wnf7m ae7mwGif wnf
7SdI tufuGi;f urf;jrdK\[I
l ac:onf? uJvwpfbmom
pum;jzihf tufuiG ;f urf;jrdK\[lonfrSm aq;prf;[k t
"d_m,f7.? ,if;jrdK\.tyg;0ef;usiw
f iG f usef;rma7;t
wGuf tvGeftzkd;wefaom emrnfausmf aq;prf;rsm;
7Sdaoma-umifhjzpfonf? c7pf 3^6 ckESpf vGefaomtcg
[ef;/ atmp-wdKa*gho/ tAm;/ qvApaom vlrsKd;rsm;
tqufquf 0ifa7mufaexkid -f uum Al;'ESifh yufjrdK\rsm;
ay:aygufvmonf? 1361 ckEpS w
f iG f Al;'jrdK\onf [efa*
7DEikd if .
H jrdK\awmfjzpfvmonf? 1526 ckEpS rf S 1686 ckEpS f
txd r-umc+qko
d vkyd if wl7uDw\du
k odrf;yku
d fxm;cJh
onf? 1800 jynhEf pS f aemufyidk f;wGif yufjrKd \onf Al;'jrdK\
xuf ykdI pnfum; zG\HjzdK;vmonf? 18^2 ckESpw
f Gif Al;
'ESifh yufjrKd \udak ygif;I Al;'yufjrdK\[k rSnfah c:onf? xkd
tcsdefrSpI Al;'yufjrdK\onf 'Da7tvm; wkd;wufpnf
um;vmonf? 'ef;nKjrpfay:Y AD,if;em;jrdK\rS vGJv~if
Al;'yufjrdK\onf t-uD;qHk;qdyu
f rf;jrdK\jzpfI oabmrsm;
Al;'yufjrdK\7Sd ygvDrefvFwfawmf
12
Al;yif
Al;AGefrif;quf
13
Al;vif; tef;
Al;AGefrif;quf
153^ ckESpw
f Gif uG,fvGefaom Al;AGefjrdK\pm; csm; (Aif'k;H
jrdK\pm;tjzpfrS Al;AGefjrdK\pm;tjzpf qufcHcJhol). om;
t-uD; tefwdkeDonf emAm;e,f. tarGcH rif;orD;
Zef;'JvAwfESifh vufquf7mrSjrifaom emAm; rif;om;
[ife7Donf jyifopfEikd if b
H 7k if 'kw,
d [ife7D.orD;awmf
rm*7ufESifh oifhojzifh/ pwkajrmuf [ife7D bk7if
(1553 1610)[laom bG\Jjzifh jyifopfx;D eef;udk qufcH
onf? ,if;od\jk zifh jyifopfEikd if H Al;AGerf if;quf[I
l pwif
jzpfay:vmavonf?
pwk[ife7D (1533 1610)bk7if. tquf t
EG,frsm; jzpf-uaom qJhoHk;qufajrmuf vl0D bk7if
(1601 1643)/ qJhav;qufajrmuf vl0D bk7if
(1638 1^15)/ qJhig;qufajrmuf vl0b
D k7if (1^10
1^^4)ESifh qJhajcmufqufajrmufv0l Dbk7if (1^54
1^93) wd\konf 1^89 ckESpfwdkifatmif jyifopfEdkifiHukd
tqufrjywf tkyfcsKyfcJh-uavonf? qJhajcmufquf
ajrmuf vl0b
D k7ifEiS hf rm7DtefwmG ewfrdz7k m;wd\k eef;usI
towfcH7jyD;aemuf/ Al;AGefrif;qufacWjywfomG ;aomf
vnf;/ 1814 ckESpfwGif qJh7Spfqufajrmuf vl0Dbk7if
(1^55 1824) eef;wufaomtcg Al;AGefrif;quf jyef
ay:vmjyefonf? odk\7mwGif 1848 ckESpfY vl0Dzdvpf
bk7ifvufxufwGif jzpfyGm;aom awmfvSefa7;a-umifh
Al;AGefrif;quf jywfoGm;avonf?
pydefEdkifiH Al;AGefrif;qufonf 1^00 jynfhESpw
f iG frS
pwifcJhonf? jyifopfbk7if 14 qufajrmuf vl0D.
ajr;awmf yVr zdvpfb7k if (1683 1^46) rS pwifI
pydefEidk fiHwGif Al;AGerf if;quf ay:aygufvmonf? zdvpf
bk7if. tquftEG,frsm;jzpfaom q}zm'Deefbk7if
(1^13 1759)/ wwd, csm;bk7if(1716 1788)ESifh
pwkcsm;bk7if (1^48 1819)/ oWr zm'Deefbk7if
(1^84 1833)/ 'kwd, t%AJvm;bk7ifr (1830
1904)ESihf qJEh pS q
f ufajrmuf t,fvzGe;f qd;k bk7if (185^
1885)ESifh 13 qufajrmuf t,fvzGef;qdk;bk7if
(1886 1941)wdk\ vufxufwikd f 1931 ckEpS w
f iG f pydef
orwEdkifiH jzpfay:vmonftxd Al;AGefrif;rsm; pydef
EdkifiHY tqufquf tkypf dk;cJ-h uonf?
pydefb7k if wwd,csm;onf pydefxD;eef; rqufc7H
ao;rD 1^38 ckESpfwGif aey,fb7k ifESifh yg;rm;e,fpm;
jzpfcJhonf? odk\7mwGif pydefbk7iftjzpf eef;wufaom
tcg aey,fESihf yg;rm;e,fwk\dudk om;awmfti,f zm'D
eeftm; ay;tyfvu
dk o
f nf? zm'DeefEiS hf ol. tquft
EG,rf sm;jzpfaom yXrz7efppf/ 'kwd,zm'DeefEiS hf 'kw,
d
14
Al;vif; tef;
aAhpabmupm;jcif;
15
aAhabmupm;jcif;
16
aAhabmupm;jcif;
udkrl xdk\xufao;aomtv,fuGi;f jyKvyk fEkid o
f nf? t
em;wzufv~if ay 90 r[kwb
f J 82 ayxm;I abmvH;k
ypfoEl iS hf Aufwu
H ikd af e7mudk ay 50 tuGm xm;Edik o
f nf?
AufwHukid f ae7mESifh 'kwd,tajccH axmifhukd 115 ay
1112 vufr cGmxm;7onf?
aAhpabm upm;7mY toHk;jyKaom abmvHk;onf
rmonf? t0ef; 9 vufrESihf 941 vufrtwGif;7Sdonf?
A[dw
k iG af zmhcI
H a7mfAmtxyfxyf od;k arG;ciftEkt-urf;
txyfxyfywfI tay:rS jrif;om;a7jzifh csKyx
f m;onf?
5 atmifprS 5 14 atmifptxd av;onf?
abmvHk;&dkufaom AufwHonf opfrmom;jzifh jyK
vkyx
f m;I 42 vufrxuf ydI
k r7Sn7f acs? Aufwo
H nf
3
tvH;k jzpfI t-uD;qH;k tydki;f wGif tcsi;f 24 vufr7So
d nf?
AufwHudkifonf pwktajccHaxmifh[krf;yvdwf
.0J,m&Sd owfrSwfxm;aom tuGufwGif ae7onf?
aAhpabm upm;7mY tenf;qH;k 'dik v
f -l u;D wa,muf
trsm;qHk; 4 a,muf xm;Edkifonf? 'dkifvl-uD; csKyf
onf abmvH;k ypfo.
l aemufwiG f aeI/ usef 3 a,muf
u yXrtajccHaxmif/h 'kw,
d tajccHaxmifh/ abmvHk;
zrf;ol aemufwk\dwGif aeI -unf7h onf?
17
aAuif z7efppf
aAhpabmupm;jcif;
abmvH;k ypfoo
l nf abmvH;k ypfvw
F cf sed w
f iG f owfrw
S f
xm;aom ae7muGuu
f dk rdrdajcwzufjzifh eif;rdxm;ap
7onf? abmvHk;ypfolonf abmvHk;udk AufwHudkif.
'l;atmufvnf;rus/ ycH;k ay:vnf; rausmaf pbJ ypfay;rS
pepfrSefabmvHk;[k ac:onf? pepfrSefabmvHk; jzpfyg
vsuEf iS hf Aufwu
H ikd fu abmvH;k udk qD;Ir&du
k b
f J 7yfae
v~ijf zpfap/ abmvHk;udk AufwHuidk u
f vSr;f &du
k yf gvsuf
ESihf rrdvku
d v
f ~ifjzpfap 'dik fv-l uD;u px&dkuf[k ac:I
tqHk;tjzwfay;onf? px&dkuf 3 cg ac:7v~if
AufwHudkifxGuf7onf? odk\aomfvnf; wwd,t-udrf
px&du
k f ac:onfwiG f zrf;olvufrS abmvH;k vGwu
f s
cJhonf7Sdaomf AufwHudkif xGufay;7efrvdkacs? AufwH
udik f &du
k v
f u
dk af omabmvH;k onf [kr;f yvdwf rS yxr
tajccHESifh wwd,tajccHwdk\udk jzwfI uGif;jyifxJodk\
wdkifatmif qef\xGufaom e,fedrdwfrsOf; ESpfa-umif;
t-um;udk jzwfausmfap7onf? ,if;uJhodk\aom abm
vHk;udk pepfrSefabmvHk;[kqdkonf? xdkrsOf;ESpfa-umif;
tjyifo\kd tefxu
G af om abmvH;k rSeo
f r~rmS pepfreS af bm
vHk; r[kwfojzifh px&dkuf [lI tac:cH7rnfjzpf
onf? tu,fI abmvH;k onf AufwHuidk f 'l;atmufrS
jzpfap/ ycH;k ay:od\k ausmI
f jzpfap/ [kr;f yvdwf tjyifrS
jzpfap jzwfoGm;v~if 'dkifvl-uD;u abm [k atmf7
onf? abm 4-udrf jzpfv~if AufwHudkifonf yXr
tajccHaxmifhodk\ tqD;twm;r7Sd oGm;Edkifonf? uGif;
xJ7Sd abmvHk;upm;olrsm; &dkufvdkufaom abmvHk;
udk wbufom;u ajrod\rk usrD zrf;rdv~if &du
k o
f l xGu7f
onf? &dkufol yXrtajccHaxmifhodk\ ra7mufrD/ abm
vHk;7ol wbufom;u xdkaxmifhodk\ ta7muf OD;ae
v~iv
f nf; &du
k o
f x
l u
G 7f onf? &du
k o
f o
l nf yXr tajccH
axmifhodk\ tvsifOD;pGm a7mufaev~if wbufom;u
raESmif,
h u
S f Edkiaf cs? qufajy;7ef tcGiho
f maeao;v~if
yxr tajccH axmifhrS 'kwd,/ wwd, tajccHaxmifh
rsm;od\k if;/ xdrk w
S qifh [kr;f yvdwf / od\kr[kwf yef;0if
axmifo
h dk\if; qifhuJajy;0ifEidk fonf? odk\7mwGif tajccH
axmifhwckESifhwck-um;wGif ajy;7if; abmvHk;ESifh rxd
atmifa7Smif7onf? xdrdv~if xGufay;7onf? abm
vHk;ESifhrxdbJ wywfjynfhatmif ajy;Edkifygu wywf
atmifonf[k ac:onf? Tenf;jzifh abmvHk; &dkuf7
onfzh ufrS 3 a,mufxu
G 7f onftxd qufvufupm;
-uonf? 3 a,mufqufI xGuf7v~if wzufESifh
ae7m wvSnfhajymif;I upm;-u7onf?
wzufv~if abmvHk;&dkufvSnfh wvSnhu
f s7jyD;aom
18
aAuif z7efppf
aAuif a7mf*sm
19
aAuif a7mf*sm
aA'gyif
acwf vlcyfrsm;rsm;url ua0q7m-uD;[k pGypf -GJ uonf?
pifppfaomfum; aAuifonf tawG;eufeJonfh vuf
awG\orm;-uD; jzpfayonf? xdkacwfu ,Hk-unfpJv
G rf;
-uaom tcsKd \tcsurf sm;udk tajctjrpfr7Sd/ ,kWdrwef
[k ajymqdkr=a-umifh aAuifonf rd>m'd}d wpfOD;tjzpf
pGyfpGJcH7onf? w*dk+f;wnf;0if bkef;-uD;rsm;uyif aA
uiftay: oumruif;jzpfI -uOf-uojzifh yg7pfjrdK\ok\d
10 ESSpfcef\ oGm;a7muf aexdkifc7Jh avonf?
aAuif. txufbkef;awmf-uD;rsm;u aAuiftm;
w7m;pmayrsm; a[majymjcif;/ a7;om;jcif; quf
vufrjyK7ef wm;jrpf-uonf? ,if;od\k vltrsm;. oH
o, jzpfjcif;/ tm;ray;jcif; cHae7onfh-um;rSyif aA
uifonf rdr,
d q
l csufrsm;udk rSefuefonf[k ,Hk-unf
onfhtwkdif; bmompmay/ od_Hynm/ t,l0g'/
obm0 aA' ponfwdk\ta-umif;ygaom tdkywfr*sK/
tdkywfrdkif;eyfESifh tdkywfwm,D,rf[laom pmtkyf-uD;
3 tkyfudk 18 v twGif; tjyD;a7;om;I ykyf7[ef;
rif;xH ay;ydk\onf? 12^8 ckESpfwGif ykyf7[ef;rif;-uD;
uG,v
f eG f7m/ z7efpPuef *dk+;f tky-f uD;ud,
k w
f idk f acgif;
aqmifI aAuiftm; qef\usifzufjyKvkyu
f m ol. pm
tkyfrsm;udk rzwf-u7ef ydwfyif&Hkru ol\tm; rd>m'd}d
wOD;tjzpf axmifcsvu
dk f.? axmifxJwGif 14 ESpfcef\
ae7pOf tdkrif;7jcif;. c`wf,iG f;csufac: pmtkyf
wtkyu
f kd a7;om;I yky7f [ef;rif;-uD; pwkepfuvwf
xH qufaponf? xdk pmtkyfa-umifhyifavm/ tjcm;
ta-umif;a-umifhyifavm rajymEdkifaomfvnf;/ 1292
ckEpS fwiG f aAuifonf axmifrSvGwfI atmufpzdk\wU
odv
k w
f iG f pmayyd\kcscGihf 7jyefonf? od\k7mwGif 1294ckEpS f
wGif vl-uD;a7m*gjzifh uG,fvGef7Smavonf?
t*vdyf obm0
20
aA'gyif
21
aA'gyif
aA'if
oGi;f vsuf aA' 4 yHk[ka7;om; ajymqdkavh7Sd-u7m/ t
rSefpifppftm;jzifh aA' 4 yHrk Sm [dNLvlrsKd ;wdk\. bmom
pmayrsm;om jzpf-uavonf?
TaA'ifynmonf tvGeaf 7S;usvaS om u,fv'D;
,m;/ AufAv
D ;kH eD;,m;/ tD*spf/ tdNd,ESihf w&kwEf idk firH sm;
wGif xGef;um;ay:aygufvmcJh7m/ tb,fr~ ESpfy7da>'
-umcJhjy[
D k rnforl ~ twwfrajymEdkiaf cs? rnfonhEf kid if H
rS pwifay:aygufcJhonf[lIvnf; taxmuftxm;
rjyEdkif-uacs? tqdkyg EkdifiHrsm;wGif acwfumv t
avsmuf ynm7Sifrsm;onf aumif;uif7Sd j*dK[feQwf
wm7mwdk\ukd tajcjyKI wDxiG fay:vmaom ynmw7yf
jzpfonf[k ,lq,H-k unf-uonf? aA'ifynmonf a7S;
a[mif; tdN,
d Ekid if .
H tm7d,efvrl sKd ;wd\rk S aygufymG ;qif;
oufvmonf[k tqd7k o
dS nf? bDpD 356 ckEpS f t,fvuf
ZNmo*7dwv
f ufxufwiG f u,fv'D;,ef; vlrsdK;wdk\.
a-unmcsuft7 rdrdwdk\.aA'ifynmonf twdwfESpf
aygif; 4^3040 uyif 7So
d nf[k od7onf? rnfok\dyif
jzpfap/ ESpyf 7da>'udk twdtus rcef\reS ;f Edik af om tcsed f
umvuyif aA'ifynm pwifay:ayguf cJhjcif;udrk u
l m;
22
aA'if
rjiif;omacs? aq;ynmESifh tjcm; avmuDynm7yf
rsm;uJhodk\yif aA'ifynmonfvnf; a7S;rqGuyif ay:
aygufvmcJhonf? jrefrmEdik fi.
H aA'ifynmonfvnf;
tdN,
d rSqif;oufvmcJo
h nfukd ordik ;f t7 odEikd af yonf?
aA'ifynmqdk7mY ajrjyifESihf tmumoaumif;uif
wGif jzpfay:vmor~aom wdwfedrdwfESifhwuG j*dK[f
eQwfwm7mwd\k. txGe;f tndK| ;tikyf tay:/ -u,f
a-uGjcif;/ OUmysjH cif;/ wdraf wmufjcif;/ -u,fwHcGefay:
jcif;/ ae-uwf/ v-uwf/ j*dK[fyl;j*dK[fjrifrSpI jzpfay:
vmor~aom wdwef rd dwfrsm;udk tajccHjyKI a[mqdk7
aom ynmw7yfjzpfonf? zGm;oU7mZfESifh toufudk
wnfvsuf ^ ck/ 8 ck/ 12 ckpm;I t-uiG ;f *+ef;ocsm t
7 wDxGifaom a[menf;rsm;rS tp tcsdefem7Dudk rl
wnfIa[maom [l;7m;aA'if/ umv-uD;aA'if/ *+ef;
aA'if/ arG;zGm;csdeft7 aumif;uif 12 7moDj*dK[/f v*f/
pef;wdk\udk -unfhI a[mqdkaomaA'if[lI trsdK;rsdK;7Sd
onf? od\kaomf arG;zGm;csdew
f iG f wGuf,l77So
d nfh aumif;
uif 12 7moDj*dK[cf Gi.
f tvm;tvmudk ppfaq;a[m
ajymaom aA'ifynmonf obm0,kWd7daS yonf?
j*Kd [ef Qwf-u,fwm7mwd\konf ouf7o
dS ufrchJ yford ;f
tay:wGif oufqidk 7f mobm0tpGrf;oWd t7Sed t
f 0gjzifh
vFrf;rdk; csKyfcs,fEdkifonf[k a7S;ynm7Sifwdk\ ,lqcJh-u
onf? Oyrmwe*aEGj*dK[f[k ac:qdo
k nfh tyl"mwfukd
ay;aqmifEdkifaom aerif;udk trSDjyKIom ouf7do
S uf
rJhwdk\onf oefpGrf;-uD;xGm;vm7onf? aer&Sdv~if
ouf7SdoufrJhtm;vHk; aoa-uysufjyKef; oGm;-uvdrfh
rnf? ae. tvif;"mwfa-umifh pdw"f mwfwuf-uGum
7JpGrf;oWd 7Sd7onf? tarSmif"mwfudk ouf7SdoufrJhwdk\
onf tpOfxm07 rvdkvm;-uacs? Toabmudk qif
jcifv~if aerif;wnf;[laom we*aEGj*Kd [o
f nf ouf7dS
oufrJhwdk\. toufocifjzpfonfESifhtnD tb,fr~
tiftm;ay;Edik o
f nfukd 7dypf m;rdoifo
h nf? touf0n
d mOf/
tz/ rme/ tvkyftudkif/ 7mxl; *k+fxl;udk tpdk;7.?
xdk\twl wevmac: vrif;onf j*dK[ftjzpfjzifh ol.
obm0udk ay;pGrf;Edkifonf? oW0gwdk\onf at;jr
-unfvifvSaom va7mifudk jrif7aomtcg pdwfaysmf
7Fifvef; -unfE;l avh7-dS uonf? tat;"mwf/ trd/ pdw/f
aiG7wem ponfwk\dukd tpdk;7onf? xdktwl t*gj*dK[f
eDonf rdrd. aoG;eDa7mifobm0twdkif; tpGrf;oWd/
t7nftcsi;f / 7JprG ;f oWd/ ZGv
J k\v
H / pGe\fpm;r=/ owf0jhH zwf
0Hah ompdw/f cdu
k 7f efa'gopdw/f ab;7ef ydyQr=/ ppfruf/
aus;u`ef/ vifa,musfm;udk tpdk;7onf? Ak<[l;j*dK[f
23
aA'ifykd0,f a7mAwf
aA'if
jydarxkef ponfjzifh trnfay;xm;onf? xdkjyif
12 7moDpufukd we*aEGj*Kd [f aerif;ESihf wevmj*dK[v
f
rif;twGuf ydkiftdrf 13 pD/ t*gtp paetqH;k yVwm;
j*dK[f 5 vH;k twGuf ydik t
f rd f 2 tdrfpDowfrSwfxm;onf?
,if;od\k ydik t
f rd t
f jzpf ay;xm;yHrk mS vnf; obm0usvsuf
pdwfyg0ifpm;p7m aumif;vSonf? ydkiftdrfrsm; tjzpf
poma7Fultif;0olqefjzLwwif;ay; aqmif
yk'ft7 rd7moDrSpI vuf0J7pftpOftwdki;f cs,lEidk f
onf? aumif;uifwGif ol\vrf;a-umif;ESifhol r7yfr
wnf vSnfhvnfoGm;vmae-uaom j*dK[fwdk\udk tcsdef
umvtm;avsmpf mG aemufcHeQwf 2^ vHk;ydkif 12 7moD
puft7 b,fae\wiG f b,f7moDrmS 7So
d nfukd wGu,
f El ikd f
onf? (eQwf 2^ vH;k ? 7moD&=?) j*dK[ftm;vHk;
onf 127moDpufxrJ mS rnfok\drnfyw
Hk nf7o
Sd nfukd od7
jyD;aemuf/ arG;zGm;aomtcsdeft7 v*f 7moD tHom
vdWm wd\kukd wGucf su,
f lEkid o
f nf? v*f. 1 wef\onf
wEkbm0/ v*f. 2 wef\onf ukw$k bm0/ 3 wef\onf
o[Zbm0 ponfjzifh 12 wef\onf Asm,bm0txd/
bm0 12yg;udk cGI
J owfrw
S 7f onf? rnfonfjh *dK[o
f nf
rnfonfb
h m0wGi7f o
dS nfukd od7aomtcg aA'ifusr;f vm
enf;pHepfrsm;twdki;f j*dK[fyl; j*dK[fjrif/ eQwf/ e0if;/
,k*f ponfwk\d tay:wGif tajcjyKum/ twdw/f yPK_ef
ESihf tem*wf tusKd ;tjypfw\kdukd wGu,
f la[mqdEk ikd af om
pcef;odk\ a7mufvmayonf? TzGm;Zmwmj*dK[fciG fonf
Zmwm7Sif. woufwm tusdK;tjypfwdk\ukd a[mude;f
trsdK;rsKd ;tm;jzifh a[moGm;Edkifayonf?
zGm;Zmwm j*dK[fcGift7/ rlvtajccHygvmaom t
usdK;tjypfwdk\udk udef;ao,lqEdkifonf? rif; rSL;rwf
ppfo-l uD; olaX; ynm7Sd jzpfrnfh tajctae/ tdraf xmif
a7;/ usef;rma7;/ qif;7J'kQ/ ab;7ef/ rdb/ arG;csif;/
om;orD;tajctaeponfw\ku
d kd bm0 12 yg;t7 a[m
qdk7ayonf? arG;zGm;csdeft7 12 7moD aumif;uifudk
"mwfyHk&dkufonfhozG,f &dkufjyxm;aom j*dK[fcGifonf
zGm;Zmwmj*dK[cf iG [
f k twnfjyK7apumrl/ xdkxkd j*dK[fwk\d
onf 7yfwnfrae-ubJ oGm;jrJ oGm;ae-uaoma-umifh
a*gp7ac: aumZmj*dK[frsm;tjzpfodk\ ajymif;vJomG ;-u
ayonf? rnfonfh7moD rnfonfhbm0udk rnfonfh
j*dK[fpD;v~if rnfodk\jzpfrnfudk a7S\odk\qufjyD; ta[m
xkwfEikd o
f nf? odk\r[kwf wevmj*dK[fpD;,SOaf om pef;
pD;eQwf(pifeQwf) t7 'oa[mude;f rsm;ESihf tem*wf
ta[mrsm;udk csdefq a[mqdk7ayonf?
aA'ifa[mude;f trsKd ;rsKd ;7Sdonft
h euf omref twdk
enf;tm;jzifh wGuf,laomudef;rsm;udk omrefynm&Sif
wdk\ wwfu`rf; em;vnf-uoavmuf/ aA'ifwGuf&dk;
ocsmESifh ta[mynmudk yg7*la7mufwwfajrmufem;
vnf7efrmS rl tvGecf ,
J Of;vSayonf? aA'ifynmudk ,Hk
-unfjyD;v~if pdwf0ifpm;olrsm;7Sd-uouJhodk\ r,Hk-unf
pdwfr0ifpm;Edkifaom vlrsm;vnf; 7Sd-uayonf? rnf
odk\yifjzpfap/ aA'ifynmum; a7S;a[mif; ynmw7yf
tygt0if jzpf&rHk ~ru tajccHynm enf;pHepf xkx,f
vnf; cdkifcHhaumif;rGefvSayonf? j*dK[foGm; j*dK[fvm
udk ydik fyikd Ef ikd Ef ikd f wGu,
f El ikd 7f ef ol7,
d od<M/ jAmho<d M/
t7d,od<M/ od<MoDa7mr+dtp7Sdaom od<MwGuf&k;d
18rsKd ;um; a7S;uyif7cdS ho
J nf? xdjk yif j*[vm 81 wGuf
&dk;/bmokwd/o70da%m',ZeryWdu/jrefrmjynfjzpf
rum7M/oH'}d wGuf&dk;rsm;vnf; 7Sd-uonf? acwfrD t
aemufEdkifiH aA'ifwGuf&dk;ocsmusrf;rsm;vnf; trsm;
tjym;yif 7Sd-uonf? jAdK\[%mwu/ jAdK\[ZfoH[dw/
t_Zmwu? xdkjyif 7mZrW@/ Zmwuyg7dZmw/
om7m0vdZmwua'orC? jyemrC/ zv'Dydum/
OW7umv tjrdW/ a[m77wem/ opdMmr+d/
bm0 7wemu7/ ZmwuwwGm/ aZmwdood
aAm"/ Zmwuvum7 ZmwupN7d,A7*k/d A7aum}d/
oauweDwd tp7Sdaom a7S;a[mif; oou&dkfaA'if
usrf;rsm;omru/ acwfay:taemufEdkifiH aA'ifusrf;
rsm;vnf; trsm;tjym;yif &Sd-uonf? OD;oef;armif
Adk;0g;ppfyGJ. ol7Jaumif;-uD;wOD;jzpfonf? odk\aomf vli,fvl7G,fuav;rsm;tm; vlawmf vlaumif; vl7nfc`ef
vl7nfrGefjzpfapaom uif;axmufvkyfief;udk pwifwnfaxmifoltjzpf uBmausmfavonf?
ta-umif;udkvnf; -um;zl;em;07Sd-uayvdrfhrnf? vl
i,fuav;rsm;. tusifhpm7dW aumif;rGefa7;/ vl\
usi0hf wfukd odem;vnfa7;/ wpfu,
kd af umif;pdwf y,f7mS ;
24
aA'ifykd0,f a7mAwf
25
jzpfavonf? xdt
k cgrSpI aA'ifyk0d ,fonf vli,f u
av;rsm;tm; uif;axmufpnf;rsOf;ESifh pm7dWaumif;
rGefa7;udk a7S;&=aom tajccHrsm;jzifh tzGJ\zGJ\I oGefoif
avhusifhay;Edkifv~if/ wdkif;jynftwGuf tzdk;wef om;
aumif; 7wemuav;rsm; jzpfvmEdkifonfudk oabm
aygufco
hJ nf?
xdak -umifh aA'ify0kd ,fonf 1908 ckEpS w
f iG f t*vef
jynfY uif;axmuftzGJ\udk pwifzGJ\pnf;7m atmifjrif
onf? 7nf7G,fcsufaumif;rGefvSaom xdktzGJ\udk ESpf
jcdKuf tm;ay;-uaoma-umifh uif;axmuf tzGJ\rsm;
onf jAdwdo~tifydkif,mtwGif;Yomru/ uBmt7yf
7yfYyg vsifjrefpGm wdk;yGm;cJhonf? vli,fuav;rsm;
omru/ rdef;uav;rsm;onfvnf; uif;axmuf vkyf
ief;wGif pdwfyg0ifpm;vm-uojzifh/ aA'ifydk0,fonf
1910 jynfhEpS fwGif ESrjzpfol tCeuf. tultnDjzifh
uif;axmuf trsdK;orD;tzGJ\rsm;udkvnf; zGJ\pnf;cJhav
onf? uif;axmuftzGJ\rsm;/ uif;axmuftrsdK;orD;
tzGJ\rsm; zGJ\pnf;a7;twGuf uBmt7yf7yfok\d vSnfhvnf
oGm;vmcJh7m/ tdN,
d ESifh jrefrmEdkiif w
H \dkok\dvnf; a7muf7dS
cJzh ;l avonf?
aA'ifykd0,f a7mAwf
aA7u&kjrdK\
ief-uD;odk\ uBmhvlrsdK;aygif;pHk. vli,frsm;udk qGJ
aqmifcJh7mY jAdwdefEdkifiHom;rsm;teuf ESpfa,mufr7Sd
atmifxl;jcm;aom ykCdKvf-uD;jzpfayonf? aA'ifydk
0,fonf i,f7G,pf Ofuyif a,musfm;uav;yDoaom
pdwf/ jrifhjrwfaom oabmxm;/ 7JprG f;oWdwdk\EiS fh jynfh
pHkcJholjzpfcJh7m/ ,if;pdwf"mwfrsdK;udk rdrd.uif;axmuf
rsm;Yvnf; udef;0yfap7ef -udK;yrf;cJhavonf?
,if;odk\aom xl;jcm;pGm pGrf;aqmifr=rsm;a-umifh
1929ckESpfwGif AJ7GefbGJ\jzifh jcD;jr|ifhjcif;cH7onf? aA'if
ydk0,fonf wm0efvkyfief; rsm;jym;onfht-um;rSyif
ppfAsL[mESifh qdkifaom pmtkyftenf;i,fESifh uif;
axmufvkvifrsm;ESifh qdkifaom pmtkyfrsm; jyKpka7;
om;cJhao;onf? 193^ ckESpfwGif atmf'gatmhrJ7pfbGJ\
wHqyd f tyfEiS ;f jcif; cH7jyefonf? xdEk Spw
f iG yf if tmz7du
wdu
k f uif;e,m;jynfe,f an;7JjrdK\Y oGm;a7muf tjidr;f
pm;,laexdkicf 7hJ m/ 1941 ckEpS fwGif tedPa7mufoGm;av
onf? (uif;axmuf/ uif;axmuftrsdK;orD;&=?)
26
aA7u&kjrdK\
aAvufuwf
27
aAvufuwf
aAvufuwfonf ol.yef;csu
D m;rsm;wGif vufrw
S f
a7;xdk;avhr7Sd7um; ol\twk,lI a7;qGJae-uaom
ol\wynfh yef;csDq7mrsm;.vuf7mrsm;ESifh tawmfyif
cGI
J ,l-u7onf? aAvufuwfonf zdvpfb7k if.yHw
k l
um;yif tcsyf 40 cef\a7;qGcJ o
hJ nf? ol. xif&mS ;aom
vuf7mrsm;rSm qJAD;jrdK\rSa7onf? eHeufpm? c7pf
awmfESifh tD;ar;tyfbk7m;zl;rsm;? rmom. tdraf wmf
wGi;f rS c7pfawmf? AD;eyfESifh a-u;rHkjyif? rmusL7DEiS hf
tm;*yf? pwk zdvpfbk7if? tifzefwmr7D;,m
ponfwk\d jzpfonf?
aA;xdk;Aifvk'Apfzef (c7pf 1^^0 182^)? ?*smref
vlrsdK; xdyfwef;*Dwpmqdkausmf-uD;wpfO;D jzpfol vk'Apf
zefaA;xd;k Aifonf taemufwidk ;f *Dw wd;k wufrt
= wGuf
trsm;qHk;tusdK;jyKchaJ om ykCKd vf-uD;jzpfonf? txl;o
jzifh aA;xdk;Aif. qifzeD*w
D rsm;um; *DwavmuwGif
tjrKaw7wemrsm;ozG,f xl;jcm;aumif;rGefvSI ,ck
acwftcgxd arS;rSdefcJhjcif; r7Sday? taemufwkdif;*Dw
avmuwGif aA;xdk;Aif. vuf7moDcsif;-uD; oDcsif;cef\
rsm;udk av;av;pm;pm; avhvmoif-um;-u7onf?
aA;xd;k Aifonf xl;jcm;aom tEkynmyg7rD7iS f wOD;
jzpfvifhupm;/ ol.b0woufwm wav~mufvk;H wGif
aysmf7Fif csrf;ajrhr=udk aumif;pGmrcHpm;77Smol jzpf
onf? tjcm;olrsm;. aomwtm&Hkudk om,m-unf
El;aponfh aw;*Dwrsm;udk pyfqdkpGrf;aqmifEdkifcJhaomf
vnf;/ oludk,w
f kdirf mS rl t7G,faumif;csdef/ touf 30
ausmfcef\rSpI em;r-um;aom a0'em pGJuyfcJhonf
rSm uG,fvGefonfhwdkifatmif jzpfonf? odk\aomf rdrd
.b0tusdK;ay; EHkcsmr=/ tukodkvf zdpD;r=rsm;udk t&=H;
ray;bJ -udK;pm;wGe;f vSecf o
hJ jzifh b0wku
d yf JG ol7aJ umif;
wOD;[k qd7k ayrnf?
aA;xdk;Aifonf *smreDEkid fiH AGef;jrdK\Y 1^^0 jynfhEpS f
'DZifbmv 16 7ufae\wGif arG;zGm;cJhonf? touf 4
ESpft7G,rf pS I tqdkawmf trl;orm;zcif.&du
k Ef Sufap
cdik f;r=a-umifh pN7m;wD;oifcJh7onf? uav;b0 vGwf
vyfaysmf7iF pf mG rae7/ rupm;7bJ cdik ;f onft
h wdki;f vkyf
ae7onfh tcsKyftcs,f cH7r=a-umifh aA;xdk;Aif.
pdwf"mwfukd xdcu
dk o
f mG ;um aemiftcgwGif pdwaf csmuf
csm; wwfjcif;/ pdww
f akd wmif;jcif; jzpfvmwwfavonf?
zcifqk;d onf tdraf xmif.wm0efudk a-uyGefpGm r
xrf;vdo
k jzifh aA;xd;k Aiftm; *Dworm;aygufp uav;
tjzpfjzifh tdraf xmifp7dwf 7SmEdkifap7ef *Dwe,fxJ t
aAvufuwf.vufpGrf;jy aq;a7;yef;csDum;wcsyf
28
29
A,fAif tm;euf
1920jynfEh pS w
f iG f vef'efjrdK\Y tvkyo
f rm;ta7;ESihf pyf
vsOf;I o,f,lydk\aqmifa7;vkyfief; pHkprf;a7;aumfr
7Siw
f ck.a7S\Y 11em7D-umr~ pum;ajymcJh7mrSpI wdik ;f
jynfw0ef;vHk;Y xif7mS ;vmjyD;v~if tvkyform;wdk\.
a7S\ae-uD; [lIyif trnfay;jcif; cH7onf?
tvkyform;avmutwGuf aqmif7GufcJh7mY A,f
Aif. t-uD;qHk;aom atmifjrifrw
= 7yfrSm 1922 ckESpf
wGif o,f,lydk\aqmifa7;ESifh taxGaxG tvkyform;
orC-uD; jzpfvmatmif zefwD;EdkifcJhjcif;yif jzpfonf?
xdo
k rC-u;D rSm tvkyo
f rm; orCaygif; 32 ckukd pkaygif;
xm;aom orC-uD;jzpfI/ uBmay:7Sd tiftm;t-uD;
qHk;aom tvkyform;orC-uD;rsm;wGif wcktygt0if
jzpfonf? A,fAifonf xdo
k rC.taxGaxG twGi;f a7;
rSL;tjzpf aqmif7Guf7avonf?
'kwd, uBmppfjzpfyGm;aomtcg/ tvkyform; vl
wef;pm;wd\k. ta7;onf rsm;pGm -uD;rm;vmavonf?
1940 jynfhESpf arvY 0ifpwefcsmcsD 0ef-uD;csKyf jzpf
vmaomtcg A,fAiftm; tvkyform; vlxk-uD;u
-unf ndKonfudk odjrifjy;D jzpfonfhtwdik ;f tvkyo
f rm;
ESifh trsdK;om;0efxrf;Xme0ef-uD;tjzpf cef\xm;onf?
A,fAifonf ppftwGif; yPnf;rsm; tvsiftjref xkwf
vkyfa7;udk tm;oGe-f udK;yrf;EdkifchI
J / tvkyform; ydQ
jzpfr=rsm;udk enf;Edkifor~ enf;atmif aqmif7Gufay;
30
A,fAif tm;euf
A,f7D qm*sdrf;
31
A,f7D qm*sdrf;
udk o7kyfazmfonfh 0 Krsm;a-umifh emrnf7vmonf?
aemiftcgwGifrl jyZmwfrsm; a7;om;7ef ydkI pdwftm;
oefjyD;v~if/ jyZmwf trsm;tjym; a7;om;cJhonf?
1885 ckESpfwGif vef'efjrdK\odk\ ajymif;a7F\vmI 1890
jynfhESpfcef\wGif xdkacwf xdktcgu txif7Sm;qHk;aom
pma7;q7m-uD; wOD;tjzpfodk\ a7muf7SdcJhavonf?
1913 ckEpS w
f iG f yVra*smb
h 7k ifrif;jrwfu qmbG\J
jzifh cs;D jr|iho
f nf? tuf'ifAm7m/ pdef\tef'7l;/ atmufpzd\k
ESihf udr;f A7pfwUodv
k w
f \ku
d cs;D jr|iahf om *k+x
f ;l aqmif
bG\Jrsm;udv
k nf; 77Scd o
hJ nf? 1930 jynfEh pS rf pS I uG,v
f eG f
onfw
h kid fatmif tuf'ifAm7mwUodv
k .
f t"dywd t
jzpf aqmif7u
G cf ahJ vonf?
qm*srd ;f A,f7D zefwD;aom yDwmyif onf tvGef
acwfpm; xif7mS ;cJo
h nf? vef'efjrKd \/ uif;qifwefO,smOf
Yyif yDwmyif . &kyw
f kwpfcu
k kd xkvyk fxm;7Sdonf?
yDwmyif jyZmwfukd 1904 ckEpS w
f Gifpwif &Hw
k ifjyo
7mY tvGefvl-udKufrsm;vSI ESpfpOf emwmvl;yGJawmf
csdefwGif &HkwifcJh77m/ ,ckwdkif r&dk;Edkif -uao;acs?
emrnfausmf jyZmwfrif;orD;-uD;rsm;onf yDwmyif
tjzpf yg0ifo&kyfaqmifcJh-uonf? tar7duef jynf
axmifpkwGif yDwmyifudk &kyf7iS f&du
k ful;onf? 1953
ckESpfwGif a0gh'pfZeDu yDwmyifudk umwGef;&kyf7Sif
&du
k u
f ;l cJhjyefavonf?
A,f7DA,f7D?
?pm;aomufaomtpmwd\w
k iG f ADwmrif
bD1 ac: -oZm"mwfwrsdK; rygIif;/ ygoifh o
avmufrygIif; tm&Hka-umrsm; a7mif7rf; vmum
-uGufom;rsm;ESifh ESvHk;om;rsm; tm;,kwfvmwwf
aoma7m*grsdK;udk A,f7DA,f7D a7m*g[kac:onf? (AD
wmrif&=?)
A,f7DA,f7D [laompum;vHk;onf oD[dkf bmom
pum;jzpfI rvkyEf kid f [k t"d_g,f7onf? A,f7AD ,f7D
a7m*g7So
d o
l nf rnfonfhtvkyu
f krd ~ rvkyfEikd f rudik fEidk f
aoma-umifh jzpfonf? ,if;a7m*gudk jrefrmwdk\ tvdk
tm;jzifh xkeaf 7m*g(xkefem)[k ac:onf?
A,f7AD ,f7Da7m*gudk 4rsKd ; 4pm;cGjJ cm;Edik o
f nf? yxr
3rsdK;rSm vQ+mrsm;udv
k ku
d fI ac:a0:jcif; jzpfjyD;v~if
pwktrsdK;rSm uav;rsm;Y awG\7ojzifh oli,fem
wrsdK;[k ac:Edkifonf? ,if;wdk\rSm (1)0uf/ odk\r[kwf
'a7mhyppfu,f A,f7DA,f7D (jrefrmtvdktm;jzifh xkepf dk
em)/(2)'&dkif;/ od\kr[kwf yg7mvdu
k w
f pfA,f7AD ,f7D (jref
rmtvdktm;jzifh xkefajcmufem)/ (3) tusK/ odk\r[kwf
A,f7DA,f7D
zmvrDedwfwif; A,f7DA,f7D (jrefrm tvdktm;jzifh
xkef7Syfem)/ (4) tifzifwdkif A,f7DA,f7D (uav;xkef
a7m*g)wd\jk zpfonf?
0ufA,f7DA,f7Dac: xkefpdkem jzpfvmaomtcg
tpm;taomufysufjcif;/ 7ifjynfh7ifu,fjcif;/ tom;
ta7rsm; uGufIuGufI,m;jcif;/ yljcif;/ usOfjcif;/ t
a7jym;Y uGuI
f uGufI [dkwuGufonfwuGuf ydkrdkem
usOfjcif;/ ajcovHk;-uGufom;rsm; emjcif;/ yxrY 'l;
acgif;.wkH\jyefjcif; ydkrdkvmjyD;aemufwGif aysmufuG,f
oGm;jcif;/ cGet
f m;qkw,
f w
k jf cif;/ 7ifwek jf cif;/ armvG,f
jcif;/ ajczrdk;ESifh ajcusif;0wfrsm; azma7mifvmjcif;/
r-umrD ajcaxmuf/ udk,f/ rsufESm ponf wudk,fvHk;
wif;rma7mif7rf;vmjcif;/ qD;enf;vmjcif;/ tvGet
f rif;
a7mifazmvmonfhtcg touf&SLusyfvmojzifh rsuf
ESmndKyyk fyyk jf zpfvmjcif;/ aoG;wdk;jrefvmjcif;/ tvGefarm
yef;jcif;/ vnfyif;aoG;a-umrsm; axmifvmjcif;/ tdyf
7mxJrS rxEdik f rv=yEf ikd jf zpfvmjcif;wd\k jzpfonf? ,if;od\k
udk,frsm; a7mifazmvmonfudk pGJIvnf; bdef;jAJuk,
d f
a7mifa7m*g[kvnf; ac:-uao;onf?
'&dik ;f z,f7AD ,f7aD c: xkeaf jcmufemjzpfvmaomtcg
xkefpdkemuJhodk\ azma7mifjcif; r7SdbJ eAfa-umrsm; av
jywfonfh vQ+mrsm; xif7Sm;jzpfvmonf? ndKwH
usn;f / ajczrd;k / aygiftjyifbuf/ vufacsmif;uav;rsm;
ESihf vufzsw
H \k.
d ta7jym;rsm; xkeaf ejcif;/ zaemift
h xuf
yx0Dta-um-u;D udk zspn
f p| v
f ~if remusOjf cif;/ -uu
G o
f m;
rsm;udk ESyd v
f ~if emusOfjcif;/ aqmifha-umifh xdkifae7mrS
vufvw
F x
f Edik jf cif;iSm rpGr;f bJ vufjzifh wpHw
k 7mudq
k rJG S
xEdkijf cif;/ ajcvufrsm;rxdef;Edik fbJ wGJusjcif;/ aoG;wd;k
tm;enf;jcif;/ ta7jym;atmuf7Sd jrif7aom aoG;a-um
rsm;ckefjcif;/ t&dk;ay: ta7wifaom &kyfrsdK;jzpfjcif;wdk\
jzpfwwfonf?
tusKA,f7DA,f7Dac: xkef7SyfemrsdK;um; txl;t
axGvQ+mr7Sd/ xkepf ekd m/ od\kr[kwf xkeaf jcmuf wckck
jzpfaepOf &kww
f 7uf a7Smifwcif ESv;kH 7yfI aoqH;k wwf
aom a7m*grsKd ;jzpfonf?
tifzifwkdif A,f7AD ,f7Dac: uav;xkefa7m*gonf
2 vrS 4vom;cef\uav;rsm;wGif jzpfwwfonf? trd
Y ADwmrif bD1 "mwf tvGefenf;yg;aoma-umifh u
av;Y jzpfay:jcif; jzpfonf? ,if;a7m*g jzpfay:vm
aomtcg 0rf;av~mjcif;/ ysdK\tefjcif;/ ta-umqGJjcif;/
wufjcif;wdk\ jzpfvmwwfonf?
A,f7AD ,f7aD 7m*gonf vrnfr~avmufupI a7m*g
32
A,f7DA,f7D
A,f7DvD,rf
33
A,f7DoD;rsm;
A,fvuvm;AmwkdufyGJ
jzpfonf? pyspfyifonf EG,fyif jzpfavonf? (pyspf
yif &=? ) AvufA,f7Dyifonf &dkaZ;pDt;D rsdK;7if;0if
jzpfI &lAwfrsKd ;pkwGif yg0ifaom tyifi,frsdK; jzpfav
onf?
A,f7DoD;rsm;? ?tom;aysmt
h dI taphrsm;jyD;v~if
t7nf7Frf;aom toD;rsm;udk A,f7DoD;[k ac:onf?
yHkpHtm;jzifh pyspfoD;ESifh e7GJoD;wdk\uJhodk\aom toD;rsdK;
jzpfonf? A,f7DoD;rsdK; oD;aomtyifrsm;rSm pxa7m
A,f7D (pxa7mA,f7D&=? ) AvufA,f7D/ 'sL;A,f7D/
[wfu,f A,f7D/ Avl; A,f7D (qdwfwif;yif)/ vdk*ef
A,f7/D 7yfpA,f7D/ u7ef; A,f7/D um;7ef\o;D / atmf7*D eG f
pyspfoD;ponfwk\d jzpf-uavonf?
toD;. trnfwGif A,f7Dygwdkif;vnf; &kQaA'
tvdktm;jzifh A,f7DoD;rsm; r[kwf-uacs? yHkpHtm;jzifh
pxa7mA,f7o
D ;D [k ac:ae-uaomt7mrSm pifppf t7nf
7Fr;f aom yGi7hf if;cHwckjzpfI toD;uav;rsm;onf ,if;
. rsufESmjyifwckvHk;wGif tESH\tjym;ay:vsuf7Sd-u
onf? AvufA,f7Dac:aom toD;rsm;onf cs,f7D
oD;rsm;ESihf wlI/ twGi;f cGrH moD;rsm; jzpf-uonf? toD;
oD;yHkrmS twGv
J u
dk ftjyGwfvdkufjzpfI/ toD;. tv,f
wGif rmausmaom taphwckwnf;om 7Sdavonf?
A,f7DoD;rsdK; oD;aom tyifrsdK;wdk\onfvnf; &kQ
aA'tvdkt7 rsdK;7if;csif;/ rsdK;pkcsif; rwl-uacs? yHkpH
tm;jzifh Avl;A,f7yD ifonf csHKyifrsKd ;jzpfI tD7u
D mpDt;D
rsdK;7if;Y yg0ifjyD;v~if AufqDeD,rf rsdK;pk0ifjzpfonf?
pyspfo;D onf AdkufwmpDt;D rsdK;7if;wGif yg0ifaom pyspf
yifro
S ;D I xdt
k yif. &kQaA'rsKd ;pktrnfonf Adkiw
f pf
34
A,fvuvm;AmwkdufyGJ
A,fvy&kdufZkdjrdK\
35
A,fvy&kdufZkdjrdK\
pnf;um;qHk;vnf;jzpfonf? csDvED kid fi.
H jrdK\awmf qefwD
,m*d.
k taemufajrmufzuf ^5rdkicf ef\wiG 7f Sdonf? v
jcrf;o!mef7adS om A,fvy&du
k Zf ykd ifv,fatmf. awmif
zufvufwufay:wGif jrdK\wnfxm;onf? ,if;yifv,f
atmfonf tcsi;f 3 rdkifcef\7I
Sd oHk;zufo;Hk wefY obm
0tumtuG,f7Sdonf? odk\aomf ajrmufzufwiG f vGwf
aeojzifh avrkefwdkif;'+fudk cHEkid fatmif v=dif;umwef
wdik ;f -uD;rsm;udk (xdkrmS zufY a7eufojzifh) cJc,
J Of;,Of;
aqmufvyk jf yKjyifxm;7m/ acwfrI
D aumif;rGeaf om qdyf
urf;jrdK\-uD; jzpfvmavonf?
A,fvy&dkufZdkonf pydeftrnfjzpfI ewfjynf
csdKi0fh rS f; [k t"d_g,f7onf? ,if;od\k ac:wGiaf vmuf
atmifyif jrifuGif; om,mvSyaom jrdK\-uD; jzpfonf?
ay 150 ausmftjrifh7daS om awmifukef;awmifwef;rsm;
u jrdK\. aemufct
H jzpf wnf7adS e-u7m/ cs\JxiG v
f maom
jrKd \onf awmifapmif; qifajcav~mrsm;xufo\kd wpwp
a7muf7SdvmcJhonf? vlae7yfuGuf. tdrfajcwdkufwm
wdk\onf awmifapmif; qifajcav~mrsm;ay:Y tqifh
qifh wnf7SdI/ pD;yGm;a7;7yfuGufwdk\onf oabmqdyf
urf;em;wGif wnf7-Sd uonf? A,fvy&dkufZkjd rdK\onf vS
y wifhw,faom taqmufttHkrsm;/ ausmif;rsm;jzifh
vnf; jynfhpHkonf? csDvED idk fi.
H a7wyfwUodkvfonf
A,fvy&dkufZdkjrdK\Y 7Sdonf? vSyus,fjyef\aom O,smOf
yef;jcHrsm;vnf; 7SdI/ c7Pwdkzm udkvHAyf/ csDvD,ef
a7wyfudk pwifwnfaxmifcJhaom a7a-umif; AdkvfcsKyf
aumhu7def; ponfh ykCdKvfausmfrsm;. &kyfwkrsm;udk
yef;jcHrsm;twGi;f Y xm;7Sdonf?
A,fvy&du
k Zf jdk rKd \onf ta7;ygaom pufrv
= yk if ef;jrdK\
vnf; jzpfonf? jrdK\. t"du xGufukefrsm;rSm jcnf
xnf/ pufu7d d,m/ aq;vdy/f o-um;ESit
fh 7ufwk\d jzpf
onf? xdkjyif rD;7xm;acgif;wGJ vkyfief;ESifh oabm
azmif'7Dvkyfief;rsm;vnf; 7Sdavonf? tef;'D;awmif
udkjzwfI tm*siw
f D;em;Edik if rH S aAG\Ekq
d kid f;7ufjrdK\EiS hf quf
oG,x
f m;aom tef;'D;awmifausmf rD;7xm;vrf;a-umifh
A,fvy&dkufZdk oabmqdyfonf ydkI ukefwif ukefcs
rsm;jym;pnfum;onf? qefwD,m*dkjrdK\ESifh v~yfppf
rD;7xm;vrf;jzifh tquftoG,f7dI
S / tjcm;v~yfppfrD;7
xm;vrf;wvrf;onf csv
D ED idk fit
H wGif;zuf/ oWKwGi;f
a'oESifh qufoG,x
f m;avonf?
A,fvy&du
k Zf jkd rdK\ukd pydev
f rl sKd ; [Grf ao qmtm;aA;
x7m;u 1536 ckESpfwGif pwif wnfaxmifcJhonf?
wnfaxmifjyD;ptcgu wdkif;7if;om; tif'D;,ef;rsm;
A,fav
. aESmif,
h u
S w
f u
dk cf u
kd rf u
= kd r-umc+ cHc7hJ onf? 15^8
ckEpS w
f iG f t*vdyaf 7a-umif;Adv
k f qm z7ef;ppf '7dwu
f
vma7muf wdu
k cf u
dk o
f drf;ydkucf haJ o;onf? xdkjyif tjcm;
jAdwdo~a7a-umif;Adv
k fwOD;jzpfaom qm 7pfcswf a[m
uif;uvnf; 1594 ckEpS w
f iG f jrKd \ukd wdu
k cf u
kd f vk,ufcJh
ao;onf? xdkaemuf 6 ESpft-umwGif 'yfcsa7wyfom;
wd\k. vk,ufzsuq
f D;jcif; cH7jyefonf? pydeaf 7wyfu
vnf; jrKd \ukd 1866 ckEpS w
f iG f tajrmufEiS hf ypfciG ;f zsuq
f ;D
ao;onf? 1891 ckESpftwGif;u jynfwGif; ppf'+f
a-umifh jrdK\ysufcJh7jyefonf? xdjk yif ivsif'+fudkvnf;
r-umc+ cH7aomjrdK\ jzpfonf? txl;ojzifh 1906ckEpS f
ivsif'+fa-umifh A,fvy&dkuZf kjd rdK\onf t-uD;tus,f
ysupf D;cJh7onf? od\kaomf jyefvnfjyKjyif wnfaqmufchJ
ojzifh ,cktcg acwfrv
D yS aom jrdK\-u;D wjrKd \ jzpfaeav
jyD? vlOD;a7rSm (1958 ckESpf oefaumifpm7if;t7)
250000 a,muf jzpfavonf?
A,fav? ?A,favonf taemufwdik ;f obifavm
uY xif7Sm;aom jyZmwf wrsdK;jzpfonf? wOD;csif;
aomfif;/ tpktzGJ\ESifhaomfif; ujy -u7onf? A,f
avonf jyifopfpum;vH;k jzpfI a7S;vufwifpum;
A,fvm7D(u7ef)rS qif;oufvmonf? Zmwfvrf;
ZmwfuGuu
f kd if;/ Zmwfaumif. pdwt
f ajctaeudkif;
tqdktajymrygbJ tuESifh [eftrlt7mwdk\jzifh o&kyf
azmfjyjcif;jzpf7m/ tcsdK\u uZmwf/ od\kr[kwf o&kyaf zmf
tu[k qdk-uonf?
A,favwGif t"dutcsuo
f nf *Dwjzpfonf? tcsdK\
u A,favonf aw;*Dwudk o&kyaf zmfaom tu[kqkd
-uonf? A,favwcktwGuf ,if;ESiq
hf ikd 7f m aw;*Dwwd\k
udpk yfq-kd u7onf? wcgw7H Zmwfvrf;ygaom aw;*Dw
wd\kukd A,favjzifh o&kyfazmf-uonf? aw;*Dw tjyif/
t0wftpm;/ tcrf;tem;/ tvif;tarSmif/ rD;a7mift
,ltqwdk\onfvnf; A,favtwGuf ta7;ygaom
tpdwftydki;f rsm; jzpf-uavonf? A,favuyGJ twGuf
u-uKd ;uuGuf [eftrlt7m ponfw\u
kd kd wDxiG pf pD OfneF f
-um;oltm; aumf7,
D *kd 7yfzm/ od\kr[kwf A,fav'g&du
k f
wm[k ac:onf? xl;c`efaom aumf7D,dk*7yfzmrsm;.
xGifOm+f/ jyifOm+fwdk\udkta-umif;jyKI A,favwGif
wdk;wufr= rsm;pGm 7SdcJhavonf?
A,favonf a7S;a7mrESifh*7dwdk\. yefwdkrdkif;ac:
[efZmwfwrsKd ;rS qif;oufvmI tDwvDEikd if w
H iG f c7pf
ESpf 1450 cef\upjy;D ay:aygufvmonf? (yefwrkd ikd ;f [ef
36
A,fav
37
A,fav
Zmwf&=? )tvGef aiGukefa-u;us rsm;aom uyGJrsdK;
jzpfI xdpk Ofu rif;pd;k 7mZm txufwef;pm;avmuYom
acwfpm;cJo
h nf? aemuf tESpw
f 7mcef\twGi;f A,fav
onf tDwvDEdkifiHwGif zG\HjzdK; xGef;um;vmonf?
16 7mpkEpS f tpydki;f wGif tDwmvsH rif;orD; uufo7if;
'grJ'DcsDonf jyifopfbk7if. rdzk7m; jzpfvmaomtcg
A,favonf jyifopfeef;wGif;Y acwfpm;vmonf?
,if;od\jk zifh A,favonf tDwvDrS jyifopfEikd if o
H \kd ul;puf
ysH\E\HSomG ;onf? jyifopfb7k if 14 qufajrmuf vl0o
D nf
A,favudk csD;jr|ifhajr|mufpm;onf? udk,fawmfwdkif
A,favuZmwf wckY acgif;aqmifyg0ifcJhonf? vl0D
bk7ifonf *DwESifh tutu,f'rDausmif;udk wnf
axmifcJh7m/ xdkausmif;onf acwfopfOa7my A,fav
pwifaygufzmG ;7m Xmejzpfco
Jh nf? xdkjyif A,favonf
awmfoHk;tjzpfrS vlxkoHk; obifw7yfvnf; jzpfvm
avonf?
xdpk Ofu A,favwGif tuwvSnhf tqd/k od\kr[kwf
vum7Gwfjcif; wvSnhjf zpfonf? 1600 jynfEh pS cf ef\wiG f
atmfy7m ac: *DwjyZmwfudk pwifa7;om; jyocJh7m/
A,favudk atmfy7mY csyI
f ujyavh 7Scd o
hJ nf? A,fav
tcef;udk atmfy7mZmwfuGuftv,fYaomfif;/ acW
7yfem;csdefYaomfif; ujy toHk;awmfcHavh 7Sd-uonf?
16 7mpkEpS t
f wGi;f a-u;pm; A,fav uajconfrsm;
ay:aygufvmonf? yxrwGif trsdK;om;/ aemiftcg
trsKd;orD; uajconfrsm; yg7Sdvmonf? 14 quf
ajrmufvl0Dbk7if. vufxufwGif zG\HjzdK;cJhaom A,f
avonf aemiftcgwGif pnf;urf;pepf/ todik f;t0dik ;f
rsm; rsm;vGef;jyD;v~if or&d;k ustwdkif;7SdaeI rwdk;wuf
bJaecJh7m 18 7mpkESpfxJwGif Zef; aZmhZufEdkAm;onf
A,favudk tqdktajymrygbJ tuESifh [eftrlt7m
oufoufjzpfatmif jyKjyifvku
d o
f nf? A,fav ujyol
wd\ktm; a7S;pHepfjzpfaom rsuEf mS zH;k pGyjf cif;udv
k nf; rjyKap
awmhay? xdkjyif t0wfwefqmrsm;udk ydkIvSyatmif
jyKjyifjyD;v~if trlt7mwdk\udk ydI
k obm0usapcJhonf?
18 7mpkESpf tv,fydkif;avmufwGif A,favonf
Oa7mywkdufY twefi,f acwfwdrfvmonf? ,if;odk\
arS;rSed v
f maom A,favudk jyefvnf ta7mifxGufvm
apolrSm &k7SrS aumf7D,dk*7yfzm (A,fav'g&dkufwm)
wOD;jzpfaom rD7S,f zdk;uif; jzpfonf? rD7S,f zdk;uif;
onf a7S;&d;k A,favudk qef;opfvyS aom A,favobif
jzpfvmatmif pDpOfrGrf;rHwDxGifvdkufonf? A,favu
Zmwfonf &k7o
S k\dvnf; jyef\ymG ;a7muf7cSd h7J m 1^35 ckEpS f
cef\u &k7w
S iG f tify;D 7D;,,f A,favtwwfoifausmif;
wnfaxmifcJhonf? xdkausmif;Y oifjyaom q7m
aumif;rsm;a-umifh &k7SedkifiHwGif A,favonf rsm;pGm
wdk;wufcJhonf? EkdifiH7yfjcm;rS A,fav'g&dkufwm t
ausmftarmfwdk\onf &k7SA,favudk tqifhtwef; jrifh
onfxuf jrifhatmif zefwD; oif-um;ay;-uonf? odk\
aomf 18 7mpkEpS t
f v,fykid ;f wGif A,favobif n|dK;rSed f
vm7m rD7,
S f zd;k uif;u jyefvnfjr|iw
hf ifay;cJah vonf?
rD7S,f zdk;uif;onf qD,m*sD ',m*sDvsuf pDrHtkyf
csKyaf omA,favtzG\u
J kd 1909 ckEpS w
f iG f yg7pfjrKd \Y yGx
J w
k f
apcJ7h m/ qef;opfvyS aom &k7AS ,favonf tvGeaf usmf
-um;oGm;avonf? ,if;tzGJ\wGif trsdK;om;A,fav
tu0d%m nDZif;puD;ESifh trsdK;orD; A,favtu0d%m
tNm ygAvdAk mwd\k yg0ifonf? ,if;wd\t
k zG\J ujywifquf
aom A,favuZmwfwdk\rSm 7SD[m7mZm;'D/ yDxa7mh
7Sum/ rD;iSuf/ ief;a7tkid fponfw\dkjzpfI xl;uJvSy
wifhqef; vSayonf? ,if;wdk\ukd ESpfaygif;rsm;pGm r&dk;
wrf; ujycJh7avonf? ',m*sv
D suf acgif;aqmifaom
,if;wd\ktzG\Jonf t*vefEiS hf tar7duefjynfaxmifpw
k k\d
Yvnf; ujy toH;k awmfcHchI
J tvGefw7m csD;usL;tm;
ay;r=udk cHcJh7jyD;aomf uBmausmf-um;cJah vonf?
&k7SwGif ',m*sDvsuf uG,fvGefjyD;onfhaemufwGif
A,favtzGJ\rsm;pGm ay:aygufcho
J nf? tpd;k 7tkycf sKyfa7;
pHepf ajymif;oGm;aomfvnf; A,favobifrmS rl tpdk;7
tqufquf. tm;ay;ulnrD u
= kd 77Sv
d suyf if7adS vonf?
',m*sDvsufwdk\tzGJ\ vma7muf ujyoGm;jyD;aemuf/
tar7duefEiS hf t*vefwk\dwiG v
f nf; A,favonf quf
vufacwfpm;aecJhonf? A,favtuoifausmif;rsm;
A,favtzGJ\rsm; ay:aygufcJhonf? tar7duef jynf
axmifpkwGif A,fav u7AeftzGJ\/ zdv'JvzD;,m; A,f
avtzGJ\/ ayh (*s) pwkef; A,favtzGJ\/ qefz7efpPudk
A,favtzGJ\rsm;onf emrnf7aom tzGJ\rsm;jzpfonf?
txl;ojzifh 'kwd,uBmppfjyD;umvwGif A,favonf
tar7duefjynfaxmifpkY ydkradk cwfpm;I tqifhtwef;
wd;k wufvmonf? xdjk yif t*vef7dS quf'vm0JA,fav
tuoifausmif;rS A,favtu0d%mrsm;pGm ay:xGuf
cJhavonf? uBmwGif tausmf-um;qHk; jzpfcJhaom
A,fav tu0d%m ESpfOD;rSm &k7SrS tmygAvdkAmESifh
'def;rwfrS t'JvD eJ7SdeDwdk\ jzpf-uonf?
ajymifajrmufaom A,favuajconfwOD; jzpfvm
7efrSm vG,fulonf r[kwfacs? i,f7G,pf OfupI ESpf
aygif;rsm;pGm xdxda7mufa7muf/ jyif;jyif;xefxef avh
38
AJ t,fvufZNm *a7[rf
A,fav
usifh7onf? &k7S tifyD;7D;,,f A,fav twwfoif
ausmif;wGif touf 3 ESpfrS 6 ESpf txd uav;ol
i,frsm;udk pwif oif-um;ay;onf? A,fav uonfh
tcg pD;aomzdeyfrsdK;udk oif-um;r=tajccH 2 ESpfausmf
rSom pD;I avhusihcf iG 7hf onf? A,favuajconf wOD;
tzdk\ u-udK; uenf;rsm;udk u`rf;usif&Hkomru/ *Dw/
yef;csDEiS fh yef;yktwwfw\dkudkyg em;vnfxm;7ef vdt
k yf
ayao;onf?
AJt,fvufZNm*a7[rf(c7pf 18^4 1922)?
?
wae7mrS wae7m/ wjrdK\rS wjrdK\/ wEkdiif rH S wEdik if o
H dk\
wOD;ESifh wOD; pum;ajymqdk qufoG,fEdkifatmif
aqmif7Gufaom pum;ajyma-u;eef;(pum;ajyma-u;
eef;&=?)udk pwifwDxGifcJholrSm t,fvufZNm *a7
[rfAJ jzpfavonf? ,ckacwfY toH;k jyKvsu7f d-S uaom
pum;ajyma-u;eef;rsm;onf AJ. acwfrpS wifI tqifh
qifh jyKjyifr=jzifh wdk;wufvmcJhjcif; jzpfonf? AJonf
pifppf i,fpOfuwnf;u od_yH nmudk avhvmqnf;yl;cJo
h l
r[kwaf omfvnf;/ od_q
H idk 7f m wDxiG rf r= sm;pGmudk jyKcu
hJ m/
vl\avmu tusdK;udk onfydk; aqmif7u
G fay;cJhaom vl\
avmuom;wdk\. aus;Zl;7Si-f uD; wOD;jzpfayonf? xdk
a-umifh rsm;pGmaom wUodv
k Ef Sihf od_Hynmtoif;rsm;
u od_Hynm7Sif-uD; wOD;tjzpf *k+fjyKjcif;udk cHcJh7
avonf?
AJonf paumhvlrsdK;jzpfI/ paumhwvefjynf tuf
'ifAm7mjrdK\Y 184^ ckEpS w
f iG f zGm;jrifonf? tuf'ifAm7m
wUodkvfESifh vef'efwUodkvfwGif ynmqnf;yl;cJh
onf? 18^0 jynhfESpw
f iG f usef;rma7; tajctaet7/
rdbrsm;ESifhtwl uae'gEdkiif Hok\d ajymif;a7F\ tajcpdkufchJ
-uonf? AJ.tzd;k ESizhf cifw\o
kd nf pum;oHynmudk wwf
u`rf;I qGH\t em;xdki;f olrsm;tm; pum;ajymenf; oif
ay;jcif;wdk\udk aqmif7u
G 7f mY xif7mS ;cJhonf? xdak -umifh
brsdK;bdk;wlaom AJonfvnf; qGH\t em;xdkif;olrsm;.
q7m jzpfvmonf? aemiftcg aAmhpwefwUodv
k w
f iG f
toHZ0D udPaA'ygarmQtjzpf aqmif7Gu7f avonf?
xdt
k csed w
f iG f a-u;eef;vkyif ef;onf acwfpm;I vsif
jrefpGm wdk;wufvsuf7Sdonf? AJonf a-u;eef;-udK; w
-udK;wnf;jzifh a-u;eef;rsm;pGm wcsed w
f nf;ydk\Ekid 7f ef rm
vwDyvufenf;udk -uHpnfonf? xdjk yif vl.pum;oH
udk a-u;eef;-uKd ;jzifh wzufrS wzufo\kd yd\kaqmifEikd 7f efukd
vnf; -uHpnfonf? AJonf toHZD0udPaA' ynm7Sif
wOD;tjzpf vlwdk\. pum;oHxGufyHk/ ajymyHkajymenf;
39
AJ t,fvufZNm *a7[rf
odk\aomf pum;ajyma-u;eef;avmuf vloHk;rrsm;cJhbJ/
ta7;yg t7ma7mufjcif;vnf; r7SdchaJ y? AJ. wDxiG fr=
rsm;xJwGif wkecf gaeaom tvif;a7mifjcnfukd oHk;um
udu
k f 250 cef\ toHviF Ehf ikd af om a7'D,q
kd efqef ud7,
d m
wrsdK;vnf; yg0ifaomfvnf;/ qufvufI wdk;wuf
aumif;rGeaf tmifjyKjyif-uHpnfjcif; r7Scd aJh y? xdkjyif *7yf
zdkzkef;ac: za,mif;"mwfjym;csyfrsm;udk pwif toHk;jyK
onfh ud7d,mwrsdK;vnf; wDxGifcJhao;onf? udk,f
cmxJo\dk 0ifomG ;onfu
h snq
f efudk vlemtm; remusif
apbJ usnq
f efwnfae7mudk prf;oyf7SmazGay;Edik o
f jzifh
q7m0efw\t
kd wGuf tusKd ;tvGe7f adS om w,fvzD ek ;f prf;wH
wrsKd ;udv
k nf; AJonf wDxiG cf o
hJ nf? AJonf avxJwiG f
ysHoef;jcif;ESifh pyfvsO;f aom wDxiG rf =w\dkYvnf; pdw0f if
pm;ay7m/ pGefvFwf-unhfjcif;jzifh ta7;ygaom avxJ
ysHoef;r= tajccHtcsuftvufrsm;udk awG\7SdchaJ vonf?
AJ7if;yifv,f
AJonf pdwo
f abmxm; tvGeaf umif;rGeI
f olwyg;
tm; tvGefulnD ,dkif;yif;wwfoljzpfonf? aysmfaysmf
vnf;aewwfonf? olonf 1922 ckESpfwGif uae'g
Edkiif /H udyAf 7ufwefu`e;f 7Sd ol.aEG7moDa*[mY uG,f
vGeo
f Gm;avonf? olwDxGifcahJ om pum;ajyma-u;eef;
onf c7D;tvGefuGma0;aom ae7mrsm;udk eD;pyfatmif
qufo,
G af y;onfh tajctxd wd;k wufvmonfukd awG\
jrifomG ;7aomfvnf;/ pum;ajym a-u;eef;oHrsm;a-umifh
ol. prf;oyfr=rsm;wGif taESmifht,Suf jzpfcJh7ojzifh/
oludk,fwdkifurl pum;ajyma-u;eef;udk rESpfjcdKufEdkif
atmif jzpfcJh7onf[k qdkavonf?
AJ7if;yifv,f? ?AJ7if;yifv,fonf ypdzw
d fork]7m
.ajrmufzufqHk; tpdwftydkif;jzpfonf? ajrmuftar
7duwdku7f Sd tvmpumjynfe,fEiS fh tm7Swku
d f. ta7S\
40
AJ7if;yifv,f
AJv*7dwfjrdK\
41
ay:Y wnf7o
Sd nf? jrpfvrf;jzifah omfif;/ rD;7xm;vrf;
jzifhaomfif; ul;oef;oGm;vma7; vrf;qHkusaom jrdK\
jzpfonf? Ekid if w
H iG ;f rD;7xm;vrf;qHjk rdK\ jzpfonfomru
yg7pf/ bmvifEiS hf AD,if;em; paom Oa7mytaemufyikd f;
ESihf tv,fyikd ;f jrdK\-uD;rsm;rS ta7S\Oa7myEkid if Hrsm;odk\ oGm;
7m rD;7xm;vrf;qHv
k nf; jzpfonf? xdjk yif AJv*7dwjf rdK\
onf uBmhava-umif; vrf;ay:Yvnf; wnf7Sdonf?
,if;uJhok\d ul;oef;oGm;vma7; vrf;qHkjrdK\-uD;jzpfojzifh
,l*pkd vm;AD;,m;Ekid if H wckv;kH . ukeo
f ,
G f azmufum;r=
twGufomru aAmfvuefEkdifiHrsm;ESifh Oa7mytv,f
AJv*7dwfjrdK\
AJv*sD,rfEkdifiH
AJv*sD,rfEkdifiHwGif Oa7myEkdifiH-uD;rsm;. ppfyGJ-uD;rsm; t-udrf-udrf qifEFJcJh-uonf? AJv*sD,rfEkdifiHonf ppfa-umifh
t-udrf-udrf a-ucJh7onf? odk\aomf EkdifiHolEkdifiHom;wdk\. ZGJoWdESifh0D7d,wdk\a-umifh AJv*sD,rfonf jyefvnf
zGH\jzdK;pnfum;jrJ 7SdwwfjyD;v~if tEkynm jrwfEkd;olwdk\ aysmfydkufaom EkdifiHvnf; jzpfonf?
AJv*sD,rfEkdifiH? ?Oa7mywdkuw
f Gif ti,fq;Hk EkdifiH
wckonf AJv*s,
D rfEdik if jH zpfonf? odk\aomf Oa7myEkdiif H
orkdif;wGif a7S;a7mracwfrSonf ,ckacwfwdkifatmif
42
AJv*sD,rfEkdifiH
ta7S\zufY *smreDEdik fiHEiS hf vyfZifAwfEdik fiH/ awmifzuf
wGif jyifopfEkdifiHwdk\ESifh e,fcsif;pyfvsuf wnf7SdI t
aemufajrmufzuf7dS *7dwjf Adwed Ef Sihrf l ajrmufyifv,f.
a7jyifwpdwfwa'or~om jcm;vsuf7Sd7m EkdifiH-uD;rsm;
. t-um;Y n|yfvsuf wnfaeyHk taetxm;a-umifh
Oa7my taemufydkif;Y ppfrufta7;-uHKvmaom tcg
rsm;wGif AJv*sD,rfEdik fiHonf trsm;qHk; yg0ifcJh7onf?
odk\aomf uBmhukefoG,fEkdifiH-uD;rsm;jzpf-uaom azmfjy
yg Ekdifi-H uD;rsm;ESihf pD;yGm;a7;qufqrH =wGif ta7;yg t
AJv*sD,rfEkdifiH wnfae7mjyajryHk
7ma7mufojzifh AJv*sD,rfEidk if .
H pD;yGm;ukeo
f ,
G rf o
= nf
tvGefzGH\jzdK;onf? 'kwd,BmppfrwkdifrD 1939 ckESpfu
Oa7mywdu
k f pufrE= idk if rH sm;wGif AJv*s,
D rfEidk if u
H wwd,
pGcJ haJ vonf?
AJv*s,
D rfEidk if o
H nf Oa7mywdu
k w
f iG f 'kw,
d vlO;D a7
txlxyfq;kH Ekid if jH zpfonf? Ekid if .
H tus,t
f 0ef;onf
11^55 pwk7ef;rdik f jzpfI jrefrmEkid if H tus,t
f 0ef;.
tyHk 20 atmuf i,fonf? vlO;D a7onf 8^980055
43
AJv*sD,rfEdkifiH
44
AJv*sD,rfEkdifiH
A7yfqjJ rKd \/vl;Aef;jrKd \/*ihjf rKd \/vd*sjrKd \-u;D wd\w
k iG f wUodv
k f
ausmif;-uD;rsm; 7Sdonf? rlvwef;ESifh tv,fwef;
ausmif;rsm;udk tpd;k 7u zGiv
fh Spfay;onf? xd\kjyif tpd;k 7
taxmuftyHhcH wef;jrifhausmif;rsm;ESifh Oypmaum
vdyfrsm;vnf; 7Sad vonf?
AJv*s,
D rfEikd if w
H Gif zvif;rpfEiS hf a0gvGe;f [lI &H;k oH;k
bmompum;ESpfrsKd ;xm;I a'oXmetvdkuf oH;k pGv
J suf
7Sdonf? ta-umif;rl AJv*sD,rfEdik fiHwGif bmompum;
csif;rwlaom zvif;rif;vlrsdK;ESifh a0gvGef;vlrsdK;[lI
vlrsdK;-uD;ESpfrsdK; uGJjym;vsuf7Sd7m/ ,if;vlrsdK;-uD;rsm;
. Xmea'otvdu
k f bmompum; uGjJ ym;jcm;em;r=jzpf
ay:cJah vonf? zvif;rif;vlrsdK;wdk\onf ajrmufyikd f;wGif
aexdkif-uI 'yfcsvlrsdK;wdk\ESifh aoG;pyfolrsm; jzpf-u
onf? xdka-umifh 'yfcspum;ESifh qifwlaom zvif;rpf
bmompum;udk ajymqdk-uonf? a0gvGef;vlrsdK;wdk\
onf awmifyikd ;f Y aexdik -f uvsuf jyifopfw\kdEiS hf aoG;pyf
olrsm; jzpf-uI jyifopfbmompum;wrsdK;jzpfaom
a0gvGef;bmomudk ajymqdk -uavonf?
AJv*sD,rfEkdifiHom;wdk\onf vHk\v0D7d,7SdI tvGef
tvkyf vkyfaom vlrsdK;rsm; jzpf-uonf? vkyfief;wck
twGuf xda7mufI tvkyw
f iG rf nfeh nf;pHepfopf rSeo
f r~
udk tvG,fwul vufcHusihfoHk;-uonf? xdka-umifh
puf&t
kH vky&f rkH sm;wGif acwfrDpufu7d ,
d mrsm;udk toH;k jyK
rsm;jcif; jzpfonf? wdki;f wyg;om;wdk\. pdk;rdk;r=udk ESpf
aygif;7maygif;rsm;pGm cHch7J ojzifh csKyfcs,fru
= dk rvdv
k m;
bJ vGwv
f yfru
= kd tvGecf rkH if jrwfE;dk -uavonf? AJv*sD
,efwdk\onf rsm;aomtm;jzifh A7if*sD*dk+f;0ifrsm; jzpf
-uonf? bmoma7;zufY csKyfcs,fr= r7Sdacs?
ao;i,faomEkid if yH if jzpfvifhupm;/ AJv*s,
D rfEdik if H
wGif vrf;yef;qufo,
G af 7; aumif;rGefonf? armfawmf
um;vrf;rdkiaf ygif; 6^00 ausm7f I
dS / rD;7xm;vrf;vnf;
rdkif 3000ausmf7o
Sd nf? 1835 ckESpfwiG Af 7yfqjJ rdK\Y zGifh
vSpaf om rD;7xm;blwm&Ho
k nf Oa7mywdu
k w
f iG f yXrqH;k
jzpfonf? xdb
k w
l m&Hu
k zkd sucf svu
kd I
f / Oa7my. yXrqH;k
uBmh7[wfysH([,fvDaumhywm)av,mOfqdyfudk xdk
ae7mwGif wnfaqmufjyD;v~if 1953 ckESpw
f iG f zGihv
f Spf
cJhonf? AJv*sD,rfEikd fiHY ava-umif; o,f,lyk\daqmif
a7;wGif 7[wfysHrsm;udv
k nf; toHk;jyKonf? jrpfacsmif;
wl;ajrmif;rsm;jzifhvnf; rdkif 1000 ausmfr~ oGm;vmEkdif
onf? ajredrfha'orsm;wGif wl;ajrmif;rsm;onf ul;
oef;oGm;vma7;twGuf ta7;ygavonf?
AJv*s,
D rf[laom trnfonf AJva*s; ac:onfh
45
AJv*sD,rfEkdifiH
aemuf AD,if;em;pmcsKyft7 AJv*sD,rfonf a[mfvef
ESifh yl;aygif;vdu
k 7f jyefonf? od\kaomf AJv*s,
D rfEiS haf [mf
vefonf t,l0g'"avhxHk;pH pdwfaepdwfxm;csif; uGJ
jym;-uojzifh tcsi;f csi;f rnDnw
G Ef idk o
f nft
h jyif 'yfcsw\kd
ESihf wef;wltusKd ;cHpm;cGihf r7ojzifh 1830jynfhESpf puf
wifbmvwGif AJv*sD,efw\dkonf a[mfvefjynf7h Sit
f m;
awmfvSeyf ek fuef-uavonf?
A7yfqjJ rdK\wGi;f Yyif wdkufyGJrsm;jzpfyGm;I/ 'yfcs wyf
rsm; qkwfcGm7onf? AJv*sD,efwdk\onf 1831 ckESpf
azazmf0g7Dv 3 7ufae\wiG f tcsKyt
f jcmtm+mydik f oD;
jcm;vGwv
f yfaomEkid fiHtjzpf xlaxmifum/ zG\Jpnf; tkyf
csKyfyHk tajccHOya'w7yfudk jy}mef;vufcHcJh-uonf?
xdEk pS Zf eG v
f wGif qUqDuAkd wfrif;om; vD,ykd ku
d kd bk7if
tjzpfwifajr|muf-u7m yXr vD,ydk b
kd k7ifb\GJu,
kd lI eef;
wufavonf? 1839 ckESpw
f Gif Oa7myEkdifiH-uD;rsm;u
vef'ef pmcsKyfudk vufrw
S af 7;xd;k I AJv*sD,rfEikd fiH.
oD;jcm;vGwfvyfr=ESifh tcsKyftjcmtm+mydkifr=udk tod
trSwjf yKum/ ppfumvrsm;wGif -um;aeEkdiif t
H jzpf xm;
7Sd7ef oabmwlnD-uavonf?
AJv*sD,rf Ekid if HwGif bk7ifonftxGwftxdyf jzpf
aomfvnf; [efjyr~omjzpfI wefc;kd tm+mr7Sad y? wef
46
AJv*sD,rfEkdifiH
47
a7S;enf;wlyif AJv*s,
D rf. -um;aea7;udk zsuq
f ;D wdu
k f
cdu
k jf cif; cH7jyefonf? xdt
k csed Yf AJv*s,
D rfEidk if H jynf7h iS f
wwd, vD,ykd kb
d k7ifonf wdu
k cf u
kd v
f maom *smrefwyf
rsm;tm; 1940 jynfhESpf arv 28 7ufae\wGif tnHhcH
vdu
k o
f nf? odk\aomf AJv*sD,ef uufAed uf0ef-u;D tzG\Ju
rl tnHrh cHbJ vef'efjrdK\o\kd ajymif;a7F\jy;D aomf/ AJv*sD,ef
ta0;a7muf tpd7k tzGJ\[I
l zG\Jpnf;xm;onf? xdktpdk;7
tzGJ\wGif txif7Sm;qHk; ykCdKvfrSm EkdifiHjcm;a7;0ef-uD;
ayg[ife7Dpywf jzpfonf? r[mrdwfwyfrsm;onf AJv
*sD,efEkdifiHtm; 1944 ckESpf pufwifbmvwGif jyef
vnfwku
d fcu
dk f odr;f ydu
k fay;onf? ta0;a7muf AJv*sD
,eftpd;k 7tzG\Jonf A7yfqjJ rdK\o\kd jyefvmjyD;aomf vD,ydk kd
bk7if. nDawmf csm;rif;om;udk eef;apmifhxm;onf?
1944 ckEpS f 'DZifbmvY AJv*s,
D rfEidk if t
H wGi;f 7Sd Am;v
cs Y *smrefESifh r[mrdwfwyfrsm; wdkufcdku-f uaom
ppfyo
JG nf 'kw,
d uBmppftwGi;f ta7;ygqH;k aom wdu
k f
yGw
J ck jzpfavonf?
ppf-uD;jyD;qH;k jyD;aemuf 1950 jynfhESpf Zlvidk v
f wGif
AJv*s,
D ef uufAed uftzG\Ju wwd, vD,ydk t
kd m; jyefI
eef;wifay;aomfvnf; jynfolvlxku rvdkvm;vSacs?
xdka-umifh om;awmf aAmf'ltifrif;om;onf 1951 ck
ESpw
f Gif bk7iftjzpf bdou
d fc,
H al vonf?
ppf-u;D .'+fa-umifh Oa7myEkid if t
H rsm;tjym;yif ysuf
pD;qHk;&=H;cJ7h m AJv*sD,efonfvnf; tygt0ifjzpfonf?
od\kaomf ppfjyD;I wdik ;f jynfjyefvnf xlaxmif-u7mwGif
AJv*sD,rfEkdifiHonf yXrqHk;jyefI emvefxlEkdifaom
wdkif;jynf wjynfjzpfcJhonf? xdka-umifh Oa7mwdkufY
ppfjyD;acwfwGif jidr0f yfyjd ym;jcif;ESihf pD;yGm;a7;zufY A,f
v*sD,rfEdik fiu
H dk pHerlxm;7avonf? ,if;odk\ vsifjref
pGm jyefvnfxal xmifEdik jf cif;onf wdik ;f jynf jyefvnfxl
axmifrY= *d+
k ;f *+ra7G;/ wkid ;f jynf. -uD;yGm;a7;/ pD;yGm;
a7;udkomv~if a7S;&=I yl;aygif; aqmif7GufcJh-uaom
a-umifv
h nf; jzpfayonf?
AJvzdk;tmom*sdrf;(c7pf 1848 1930)? ?jAw
d d
o~Eidk if jH yKock rdef tmom*sdr;f AJvzd;k onf jAdwo
d ~ygvDref
atmufvFwfawmfwGif uGeq
f m;AwpfygwDudk tESpf 20
ausmfacgif;aqmifco
Jh l jzpfco
Jh nf?
AJvzdk;udk 1848 ckEpS f Zlvikd v
f 257ufae\wiG f ta7S\
vdkoD,efe,f 7SpfwifhwrfjrdK\Y zGm;jrifonf? wwd,
rm;uGpaf qmhpAm7D. wljzpfI/ 0,fvifwefjrdK\pm;-uD;.
acgif;udkifom;jzpfonf? tDwefausmif;ESifh udrf;A7pf
48
AJvzwfjrdK\
uwdu
k o
f \kd oGm;7ef yifv,fu;l oabmwpif;udk AJvzwf
Y wnfaqmufcho
J nf? aemif tESpw
f 7mcef\ -umv~if
AJvzwfY oabmusif;-uD;rsm;7SdvmI/ ,cktcg t*
vefESifh tar7duwkdufudk ul;vl; oGm;vm aeaom
oabm-uD;rsm;pGmwdk\onf AJvzwfoabmusif; xGuf
rsm;jzpfI/ AJvzwfonf uBmay:Y oabmwnf vkyf
ief; -uD;us,fvaS om jrdK\-uD;wjrdK\ jzpfavonf?
,if;od\ak om jrdK\-uD; jy-u;D jzpfvmonfh AJvzwfonf
a7S;tcgu omrnwHig7Gmuav;w7Gmr~om jzpfonf?
1641 ckESpf tkdi7f pfoyl kef ta7;ay:jyD;aemufwGif jrdK\&k;d
cHwyfESifh jrdK\wjrdK\jzpfvmI ukefoG,af 7mif;0,fr= zGH\jzdK;
wd;k wufvmonf? [sL;*sEd;k rsm; jyifopfEikd fiHrS xGucf Gm
vm-u7aomtcg/ AJvzwfjrdK\Y tajrmuftjrm; vm
a7muftajcpdkuf-uonf? ,if;wdk\onf puf7ufuef;
toHk;jyKaom vifeifyw
d af csmpuf&Hkrsm; wnfaxmif7m
Y ulnt
D m;ay;-uonf? xdka-umifh 18 7mpkEpS f aemuf
ydkif;wGif AJvzwfjrdK\onf ydkIpnfum; 0ajymvmonf?
tdkif7pfvifeif ydwfacsmvkyfief;. tcsuftcsmjrdK\-uD;
jzpfvmonf? ,cktcg ,if;txnfvyk fief;onf AJv
zwfjrdK\. 'kw,
d ta7;ygaomvkyif ef; jzpfaeavjyD? xdk
jyif AJvzwfjrdK\rS -udK;vkyif ef;/ aq;vdyfaq;vkyfief;wdk\
49
AJvzwfjrdK\
onfvnf; jAdwo
d ~u`ef;pkwiG f t-u;D tus,fq;Hk jzpfae
avonf? pufu7d ,
d m/ csKyfjyD;t0wftxnf/ av,mOf
ysHESifh "mwkaA' aq;vkyfief;rsm;udkvnf; AJvzwfjrdK\Y
vkyfudkif-uI/ t7ufcsufpuf/ *sHKpuf/ om;a7e,fpuf
rsm;vnf; 7Sad vonf?
AJvzwfjrdK\onf vSyaomjrdK\ r[kwfacs? odk\aomf
jrdK\taetxm; tuGufusI pepfwus7Sdonf? bk7ifr
wUodkvf/ bk7m;7Sdcdk;ausmif;rsm;ESifh tpdk;7&Hk;-uD;rsm;
paom vSycef\nm;onfh taqmufttHk-uD;rsm;vnf;
7Sad vonf?
jrdK\ojl rdK\om;wdk\onf rsm;aomtm;jzifh paumhtdki;f
7pf tquftEG,frsm;jzpfI y&dkwufpwef\rsm; jzpf-u
onf? xdka-umifh jAdwdo~ tpdk;7tm; oHa,mZOf-uD;
rm;I ,Hk-unftm;xm;um/ [kR&l;tkycf sKyfa7; wdkufyGJ
udk qef\usifwGef;vSefcJhaom tcsuftcsmjrdK\ jzpfcJhav
onf? xdka-umifh jAdwdo~tpdk;7 ttkyftcsKyf vuf
atmufwGifyif 7Sdaeaom ajrmufydkif; tdkif,mvef.
jrdK\awmf jzpfvmcJah vonf?
'kwd,uBmppftwGif;u AJvzwfjrdK\onf ta7;yg
aom a7wyfpcef;jrdK\ jzpfco
Jh nf? 1941 ckEpS fu *smref
avwyf. ig;-urd w
f dik w
f kid f AHk;-ujJ cif;udk cH7I 7yfuu
G f
50
aAmhpwefjrdK\
51
?v~Kd\0u
S rf J &=?
aAmhpwefjrdK\?
?tar7duefjynfaxmifpk rufqcsL;
qufjynfe,f. jrdK\awmfjzpfaom aAmhpwefjrKd \onf jynf
axmifp.
k e0rt-uD;qHk;jrdK\vnf; jzpfonf? uBmhxdyf
wef; oabmqdyu
f rf;jrdK\-uD;ESihf ava-umif; vrf;qH;k jrdK\
-uD;vnf; jzpfonf? e,l;t*vefjynfe,frsm;. pD;yGm;
a7; ynma7; ,Ofaus;r= tcsuftcsmr@dKifjrdK\-uD;
[kvnf; ac:a0:-uavonf?
aAmhpwefjrKd \onf csm;jrpf0rS rufqcsL;quf yifv,f
atmfxJodk\ xdk;xGufaeaom a7SmrGwfu`ef;qG,fay:Y
wnf7Sdonf? e,l;a,mhjrdK\. ta7S\ajrmufzufridk f 230
cef\tuGm/ 0g7Siw
f efjrdK\. ta7S\ajrmufzuf rdik f 440cef\
tuGmwGif 7So
d nf? jrdK\. tus,ft0ef;rSm 4^ pwk7ef;
rdkijf zpfI(1960 jynfhEpS f oefaumifpm7if;t7) vlOD;a7
69^19^ a,muf7o
dS nf?
,if;jrdK\. oabmqdyfonf {u 30000 cef\7SdI
uBmwGif t-uD;qHk;ESifh ab;tM7m,f tuif;qHk;
oabmqdyf wck jzpfonf? obm0tavsmuf aumif;
rGeaf om oabmqdyu
f kd jyKjyifw;kd cs\Jxm;ojzifh tar7duef
jynfaxmifpk. taumif;qH;k oabmqdyw
f ck tjzpfok\d
a7muf7dcS ho
J nf? rdkif 40 cef\7n
S af om qdyfurf;wGif yif
v,fu;l oabm/ ukefoabm/ wHigoabm/ ppfoabm
ponfw\kjd zifh tpOfrjywf jynfEh u
S v
f suf7dI
S / ajrmufjrm;
pGmaom oabmusif;rsm;vnf; 7Sdonf? uBmwGif
t-uD;qHk; wckjzpfaom oabmusif;-uD;vnf; 7So
d nf?
oabm wnfaqmufjcif;vkyfief;onf aAmhpwefjrdK\.
ta7;ygaom vkyif ef;wck jzpfavonf?
aAmhpwefjrdK\Y pufr=vyk fief;rsm;vnf; -uD;us,fvS
onf? tar7duefjynfaxmifpk odk;arG;vkyfief;zufY
aAmhpwefjrdK\onf tcsuftcsmjzpfI uBmhodk;arG;vkyf
ief;wGif vef'efjrdK\.aemuf 'kwd,t-uD;us,q
f ;Hk jzpf
onf? xdkjyif ig;zrf;onfh vkyfief;vnf; -uD;us,fI
uBmY t-uD;tus,fqHk;aom ig;aps;-uD;vnf; 7Sd
onf? oabmqdyaf umif; 7So
d jzifh if;/ rD;7xm; tquf
NTP
aAmhpwefjrdK\
toG,f aumif;rGeo
f jzifh if; tar7duef jynfaxmifp.
k
0ifukefrsm;udk t7yf7yfodk\ jzef\jzL;ay;7aom ta7;yg
t7ma7mufvo
S nfh ukepf nfjzef\jzL;a7; jrdK\-uD;vnf; jzpf
onf? b+fpaom aiGa-u;vkyif ef;bufwiG v
f nf; e,l;
a,mh/ 7SDum;*dk;ESifh zdv'JzD;,m;jrdK\wdk\rS vGJv~if t-uD;
us,fq;Hk jzpfavonf?
aAmhpwefjrdK\ESiq
fh ifajczHk;a'orsm;wGif uBmYt-uD;
us,q
f ;kH aom zdeyfpuf&rkH sm;ESihf tar7duefY xdyw
f ef;t
usq;kH aom jcnfxnfpuf&rHk sm;7So
d nf? xkjd yif pmtkyyf EkH ydS f
xkwaf 0a7;vkyif ef;/ trJom; pnfow
G v
f yk if ef;wdk\vnf;
aAmhpwefjrdK\. -u;D us,af om vkyif ef;rsm; jzpf-uonf?
aAmhpwefjrKd \onf tar7duefjrKd \rsm;teuf pdw0f ifpm;
zG,f taumif;qH;k jrdK\wjrdK\ jzpfonf? a7S;udkvekd aD cwfu
pdw0f ifpm;zG,f tjzpftysuw
f \dkonf aAmhpwefjrdK\Y jzpf
yGm;cJhavonf? ysL7Dwefwdk\ pwiftajcpdkufcJhaom jrdK\
jzpfI/ ysL7Dwefr[kwo
f rl sm;tm; jrdK\t0ifrcHbJ 7uf7uf
pufpufjyKrcl jJh yD;v~i/f rdcifEidk if H. ESyd u
f yG f csKycf s,rf r= sm;
udv
k nf; jyif;jyif;xefxef awmfvSeyf keu
f efcJhonfh pdwf
52
aAmhpwefjrdK\
aAmhpeD;,m;ESihf [m;ZD*kdAD;em;
aAmhpwefonf 1^ 7mpkEpS t
f wGi;f zGH\jzKd ;wd;k wufvm
onf? awmfvSefa7;tpwGif jrdK\vOl D;a7 20000 cef\7Sd
onf? xdkpOfu udkvdkeDrsm;teuf ta7;ygqHk; jzpfcJh
onf? awmfvSefa7; jyD;onfhaemufwGifvnf; -uD;yGm;
wdk;wufvmonf? jynfwiG ;f ppftwGif;u jynfaxmifpk
tzG\Jukd tm;ay;I aiG0,fu`epf epf y,fzsuaf 7;udv
k nf;
axmufcH tm;ay;cJhonf? 18^2 ckwGif rD;-uD;avmif
u`rf;I jrdK\ysufvke;D yg;jzpfcaJh omfvnf;/ vsifjrefpmG jyef
vnfxal xmifEikd fco
Jh nf? 197mpkEpS f yxrydki;f wGif aAmh
pwefonf tvGefw;dk wufcho
J nf? ,cktcg aAmhpwef
onf wenf;tm;jzifq
h v
kd ~if jrdK\EpS jf rdK\uo
Jh \dk jzpfaeonf?
a7S;udkvdkeDacwf yHkpHrysufaom taqmufttHkrsm; 7Sd
-
jynfe,fuav;rsm;jzpfaomfvnf;/ Oa7myedkifiH-uD;rsm; wefcdk;tm+m jydKifqdkifr=Y pufuGif;rvGwfcJhacs? xdka-umifh
yxruBmppf-uD;. ppfrD;onf r-uD;us,fvSaom aAmhpeD;,m;jynfe,f. jrdK\awmfrS xI awmufcJhavonf?
aAmhpeD;,m;ESifh [m;ZD*dkAD;em;?
?xdek ,f ESpef ,f
aygif;onf ,l*pdk vm;AD;,m;Ekdiif H. jynfe,fwckjzpfI
wcgu -op-wD;,m;[efa*7D tifykid f,m. jynfe,f
wckjzpfcahJ vonf? ,if;wd\o
k nf aAmfvuefu`e;f qG,.
f
taemufajrmufzufwiG f wnf7dI
S / ajrmufzufwiG f qm;
Am;jrpfonfif;/ ta7S\zufESifhawmifbufwGif qm;AD;
,m;jynfe,fESifh rGefwDeD;*&d;k jynfe,fw\dk onfif;/ t
aemufzufwiG f u&dkat;7Sm;jynfe,fESihf 'gvar;7Sm;e,f
wd\o
k nfif; e,ferd w
d t
f jzpf wnf7-dSuonf? aAmhpeD;,m;
ESihf [m;ZD*Adk ;D em;e,f ESpcf ak ygif;. tus,t
f 0ef;onf
19908 pwk7ef;rdkicf ef\7I
Sd vlO;D a7rSm 26^9000 cef\
jzpfonf?
,if;e,f ESpcf o
k nf awmifxx
l yfaoma'ojzpfonf?
jrifhrm;rwfapmufaom awmifrsm;onf xlxyfaom
opfawmrsm; zHk;vFrf;vsu7f I
dS ajr-oZm aumif;rGeaf om
awmif-um;rsm;ESifh qm;Am;jrpfESifh ,if;. vuf
wufrsm;. jrpf0Sr;f rsm;7Sd ajrjyef\rsm;wGif pdkufysdK;a7;udk
vkyfuidk -f uI/ pdu
k fysKd ;a7;onf xdke,fESpfe,f. t"du
vkyfief; jzpfavonf? aq;7Guf/ *sHK/ rka,m/ ajymif;/
jrif;pm;*sHK/ ESHpm;ajymif;/ ADoGmav~mf ponfwdk\ESifh opf
oD;rsm;udk pdkufysdK;vkyfudkif-uonf? opfoD;ajcmufESifh
opfwdk\onf t"duxGufukefrsm; jzpf-uavonf? oH/
a-u;eD/ ref*ed/ ausmufrD;aoG; ponfhwGi;f xGufyPnf;
53
aAmhpeD;,m;ESihf [m;ZD*kdAD;em;
aAmhpy7yfa7vuf-um;
zufrS taemufawmifbufok\d tvGef tauG\taumuf
rsm;aom jrpfa-umif;ozG,f wnf7Sdavonf?
Oa7mywku
d fzufo\dk usaom taemufzuftpGe;f wGif
wl7uDEdik fiH. jrdK\awmf tPwefAl(,cif uGefpwefwDEkd
y,f). qdyfurf;jzpfaom *dk;v'if;[Gef; oabmqdyf
wnf7Sdonf? aAmhpy7yf a7vuf-um;wGif a7pD;oef
aom a7pD;a-umif;rsm;7SdI tcsdK\ae7mrsm;wGif a7pD;
tvGef oefvo
S nf? xdak -umifh oabmrsm; oGm;vm7ef
tM7m,frsm;vSI rD;jywdkufrsm;pGm aqmufvkyfxm;7
avonf?
urf;wzufwcsuw
f Gif pdrf;pdv
k yS aomopfawmrsm;/
crf;em;vSyaomeef;awmf/ aEG7moDpt
H drf/ 7Jwu
dk fponfh
taqmufttHkrsm;/ aus;7Gmrsm;jzifh vSyaom yef;csD
um;wcsyo
f zG,f &=cif;om,mvSayonf? ,if;od\k om
,m-unfEl;zG,faumif;vSaom urf;wzufwcsufwiG f
wl7uDtpdk;7u tapmifhtaexlxyfpGm csxm;onf?
a7S;acwfrSpI ppfrufa7;twGuf if;/ukefoG,af 7; t
wGuf if; yifv,feufqyd furf; jrKd \rsm;ESihf qufo,
G v
f kd
v~if Ta7vuf-um;udk jzwfoGm;7onf? aAmhp7yf
a7vuf-um;onf yifv,feuf. wckwnf;aom xGuf
aygufjzpfayonf? (yifv,feuf &=?)
1451 ckEpS rf pS I a7vuf-um;twGi;f oGm;vmcGiu
hf dk
wl7uDu -uD;pdk;cJo
h nf? 1^^4 ckEpS Ef iS hf 1806 ckEpS rf sm;
twGif; pmcsKyf trsdK;rsdK; csKyfqdkjcif;jzifh ,if;. a7
a-umif;udk EkdifiHtoD;oD;rS ukefoabmrsm; toHk;jyK
54
aAmhZ0J *sdrf;
aAmhpy7yfa7vuf-um;
cGifh 7cJhonf? 1923 ckESpf vdkZef;pmcsKyft7 aAmhp7yf
urf;ESpzf ufukd wl7uDtm; ydik q
f ikd cf iG hf ay;xm;vifu
h pm;
a7a-umif;tkyfcsKyfr=udk EkdifiHaygif;pHkyg0ifaom aumf
r7Sif.vufatmufwGif xm;7Sdco
Jh nf? odk\aomf 1936
ckESprf SpI a7a-umif;tkycf sKyaf 7;udk wl7uD tpd;k 7tm;
jyefI ay;cJah vonf?
aAmhpy7yf [laomtrnfonf EGm;r jzwfa7
wdrf [k teuf7onfh *7dpum;rS qif;oufvmonf?
*7dxHk;a[mif; yHkjyift7 tdkit
f dkewforD;onf [D;7ewf
orD;.7efudk a-umufIxGufajy;7mwGif aAmhpy7yf a7
vuf-um;ae7monf a7wdrfojzifh EGm;toGif zefqif;
jyD;aomf ul;jzwfajy;onf[k qdkavonf?
aAmhZ0J*sdrf;(c7pf 1^40 1^95)?
?t*vyd f pm
ayavmuwGif q,frsL,,f*`eq
f if.tK_Wdonf
tK_Wdpmtkyfrsm;xJwGif txif7Sm;tausmf-um;qH;k
jzpfonf? xdkpmtkyu
f kd a7;om;jyKpmolrmS paumhvlrsdK;
*sdrf;aAmhZ0JjzpfI ,if;pmtkyfonf ol.taumif;qHk;
vuf7mjzpfonf? xif7Sm;ausmf-um;aom t*vdyfpm
a7;q7m-uD; q,frsL,,f*`efqif (*`efqif q,frsL
,,f&=?) . ta-umif;udk aphpyf aocsmpGmESifh
uGufuGufuGif;uGif; xifjrifvmatmif a7;om;jyKpkcJh
ol aAmhZ0Jtm; tcsdK\u tawmfqHk;aom tK_Wda7;
ol[k todtrSwjf yK-uavonf?
55
aAmhZ0J *sdrf;
qd/k taetxdkif/ pdwfaeoabmxm;wd\kudk aphpyfaocsm
wduspmG rSww
f rf;wifonf? xdt
k awmtwGi;f pmwdak yp
rsm;udv
k nf; a7;om;7m 0ifaiGraumif;ojzifh a-uG;0dik ;f
aeavonf? 1^68 ckESpw
f Gif wvDEdik if H aumfpu
D m;
u`ef;odk\ oGm;a7mufpOfu ta-umif;udk pmwtkyf a7;
om;xkwaf 0onf?
*`efqifESifh aAmhZ0Jwdk\onf wwGJwGJEiS hf 7SdaecJhaomf
vnf;/ olw\ko
d nf oufw7l ,
G rf ~ r[kwb
f /J aAmhZ0Jonf
*`efqifxuf tESpfoHk;q,fcef\ i,fonf? *`efqif.
ajymifavSmifoa7mfr=/ usDp,fr=w\dkudk yrmrxm;bJ aAmh
Z0Ju olov
d o
kd r~w\ku
d kd pyfpyfppk k ar;jref;rSwfom;wwf
onf? xdka-umifhvnf; aAmhZ0JjyKpkaom *`efqif.
tK_Wdonf tjcm;aom tK_Wdrsm;xuf jynfhpHk
jyD;aomf uGufuGufuGif;uGif; 7SdvSavonf? aAmhZ0J
onf *`eq
f ifudk ta-umif;jyKI *pfAef/ *dk;prpf/ tuf'
refAwf/ qm a7;aem paomykCdKvfausmf-uD;rsm;ESifh
vnf; 7if;ES;D cJo
h nf? aAmhZ0J. 0goemrSmvnf; ykCKd vf
tausmftarmfrsm;ESifh odu`rf;vdkjcif; jzpfonf? *`ef
qifOD;pD;I txufwGif qdkcJhaom pma7;q7mESifh yef;
csDq7m tausmftarmf-uD;rsm; yg0ifonfh pmay t
oif; wGif *`efqif. axmufcHcsuft7 aAmhZ0Jonf
toif;0if wOD; jzpfcahJ vonf?
1^^3 ckESpfwGif aAmhZ0Jonf paumhwvefjynf
[ufA7d'Du`ef;od\k *`efqiftm; rvdkufvu
dk fatmif ac:
aqmifI ESpfv-umr~ tvnftywf oGm;onf? *`ef
qif uG,fvGefjyD;aemuf ESpfEpS fcef\t-um (1^85 ckESp)f
wGif xdo
k k\d c7D;xGu-f upOfu trSwfw7 tjzpftysuf
uav;rsm;ESit
hf wl [ufA7d';D u`e;f c7D;oGm;rSwfwrf;
pmtkyfudk a7;om;xkwfa0cJhonf? xdkaemuf 1^91 ck
ESpfwGif pmayavmuwGif ol.*k+fowif;udk xGef;
ajymifaprnfh a'gufwm*`efqif. tK_Wdpmtkyf-uD;
udk a7;om;xkwfa0onf? ,if;pmtkyf ESpftkyfvHk;wGif
xdkpOfu touf7SifaeqJ ykCdKvftcsdK\. ta-umif;udk
bGif;bGif;7Sif;7Sif; xnfhoGif; a7;om; xm;ojzifh xdk
pmtkyfrsm; xGufonfhtcg qlqlylyl jzpfcJhao;onf?
rnfodk\yifjzpfap aAmhZ0J. *`efqif tK_Wd pmtkyf
um; taumif;qH;k tK_Wd pmtkyfwtkyf jzpfvm
avonf?
,if;tK_Wd pmtkyfukd a7;om; xkwfa0jyD;aemuf
wGif aAmhZ0Jonf rdrd tESpfESpf tvv -udK;pm;tm;cJ
aqmif7Gucf aJh om vkyfief; jyD;pD;jyDjzpfI pdwftm;avsmh
onfwa-umif;/ a-uG;rsm;twGuf aomursm;7ojzifh
aAmf'd;k jrdK\
wa-umif;a-umifh pmtkyf xkwfa0jyD;I 4 ESpf t-um
1^95 ckESpf arvwGif vef'efjrdK\Y uG,fvGef oGm;
avonf?
aAmfw,fyif? ? aAmfw,fyifonf -opa-w;vD;,m;
wku
d /f uGi;f pvefjynfe,fEiS hf twGi;f ydik ;f usaom tylyikd ;f
a'orsm;Yom aygufa7mufwwfaom t7G,ftvwf
pm; opfyifrsKd ; jzpfonf? yifpnf. yHo
k !mefEiS haf yguf
a7mufyHkrSm tvGef -uD;rm;aom ykvif;vHk;-uD; wckudk
axmifxm;onfESifh wlaoma-umifh ykvif;yif[laom
t"d_g,fjzifh aAmfw,fx7D;[k t*vyd fbmomjzifh ac:
a0:jcif;jzpfavonf?
aAmfw,fyifonf pwm;usLvDa,;pDt;D rsKd ;7if;wGif
yg0ifonf? yifpnfonf yk0dki;f 0dkif;jzpfI tudki;f tcuf
wdk\onf yifpnfrSxGufjcif; r7SdbJ ykvif;0ESifhwlaom
yifpnfxdyfrSom ,SufjzmIxGufonf? t7Gufwk\donf
vSpH yG yf 7kH I
dS tem;acsmrFwjf yD;v~if xdycf `eo
f nf? 2 vufr
rS 4vufr txd 7Snfonf? ao;odrfaom tudkif;
tvufrsm;ay:wGif tyGifhuav;rsm; tpkvkduf/ tcJ
vdu
k f yGio
fh nf? toD;onf yJawmifhuJhodk\ jzpfI taph
6 aph ygonf?
tyif. twGi;f om; tlwikd o
f nf aysmzh wfrsm;jzpfI
t7nf7Frf;vSonf? a7yg;7Sm;aom umvrsm;wGif t
yif.yifpnfudk ckwfxpfI EGm;rsm;tm; au`;v~if a7
iwfvnf;ajyI tm[m7vnf; jzpfonf? EGm;rsm; t
vGefESpfouf7m tyifudk ckwfxpf7mrS vGifhpifusaom
tptersm;udyk if tvkt,uf wdk;a0S\ pm;aomufwwf
-uonf? wdik ;f 7if;om;rsm;ESihf c7D;onfw\v
kd nf; xdt
k yif
. yifpnfukd xpfI t7nfudk cH,jl yD; aomuf-uonf?
yifpnf.tacgufrS xkw,
f l77Sdaom av~mrf ~ifjzifh ydkuf
uGefrsm; 7ufvkyf-uonf? xdkjyif yifpnfudk xGif;I
abmufwlrsm;vnf; jyKvkyftoHk;csEdkifao;onf? aAmf
w,fyif rsdK;pdwfrsm;7Sdao;7m tcsKd \tyif. tjrpfrsm;udk
a7S;OD; wdkif;7if;om;wdk\ pm;oHk; -uavonf?
aAmf'dk;jrdK\? ?aAmf';dk jrdK\onf jyifopfEikd fiH. xdyw
f ef;
oabmqdyjf rdK\-uD; wjrKd \vnf;jzpfI/ ukeo
f ,
G af 7mif;0,f
r=-uD;us,fpnfum;vSaom jrdK\-uD;wjrdK\vnf; jzpfonf?
APau;yifv,fatmfxJodk\ pD;0ifaom ZD;7Ge;f jrpf0us,f
rS ta7S\awmifzuf rkid f ^0 cef\qefwufvmv~if *7Ge;f jrpf
xJodk\ a7mufvmjyD;aomf ,if;. vuf0Jzufurf;
ay:Ywnf7daS om aAmf'k;d jrdK\ukd awG\7ayvdrrf nf? aAmf'k;d
56
aAmf'd;k jrdK\
jrdK\onf ZD;7Ge;f pD7ifpek ,f. jrdK\awmfjzpfI/ yg7pfjrdK\awmfrS
taemufawmifzuf rdik f 360 cef\uGma0;avonf?
aAmf';kd jrdK\o\kd ta7mufwiG f *7Ge;f jrpfonf auG\aumuf
ae7m/ ,if;onfyif aAmf'k;d jrdK\twGuf tvGeaf umif;rGef
aom oabmqdyfudk jzpfaponf? obm0oabmqdyf
aumif;udk jyKjyifrGr;f rHxm;jyefojzifh tvGe-f uD;rm;aom
oabm-uD;rsm;rSty oabm-uD;rsm;pGmwdk\onf aAmf
'd;k jrKd \o\kd 0ifxu
G o
f mG ;vmEdik -f uonf? txl;ojzifh awmif
tar7duwku
d frS jyifopfEidk if o
H k\d vma7mufaom oabm
-uD;rsm;onf aAmf';dk jrdK\ok\d qdkufuyf-uavonf? aAmf';dk
jrdK\. jrpfurf;wav~mufY acwfro
D abmusi;f -uD; rsm;
pGm7SI
d oabmwnfaqmufaomvkyfief;onf aAmf'k;d jrdK\
. ta7;ygaom vkyif ef;w7yf jzpfavonf?
aAmf'dk;jrdK\onf awmifukef;xlxyfI aea7mifjcnf7
aom tufu;D wde;f a'o.tv,fY wnf7o
dS nf? ,if;
a'owGif pyspfjcHrsm; jzpfxGef; aygrsm;vSonf? xdk
a-umifh 0dkift7ufvkyfief;udk aAmf'dk;jrdK\Y t-uD;tus,f
vkyu
f ikd o
f nf? aAmf'k;d jrKd \xu
G f 0dik t
f eDESifh tjzLonf a7m
racwftcguyif ausm-f um;xif7Sm;cJah vonf? xdjk yif
A7ef't
D 7uf/ o-um;/ 7Smvum7nf/ tdk;cGuf/ zefxnf/
aumfaZm/ pULESihf wHigvkyfief;wdk\uv
kd nf; aAmf';dk jrdK\Y
vkyu
f ikd -f uao;onf?
aAmf';dk jrdK\ESifh wzufurf;7Sd jrdK\. qifajczH;k a'oudk
aygif;ul; 1^ ck7Sdaom aAmf'dk;wHwm;jzifh qufoG,f
xm;onf? ,if;wHwm;ay:rS aAmf'dk;jrdK\. om,mvSy
aom &=cif;udk awG\jrifEikd o
f nf? aAmf';kd jrKd \. cef\nm;vSy
aom taqmufttHrk sm;rSm 12 7mpk/ 14 7mpk acwfu
aqmufvkyfcJhaom pdeftef'a70wfausmif;/ pdefrD7S,/f
pdeaf qA7ef;/ pdefu7Gm;bk7m;7Sdcdk;ausmif;rsm; jzpfonf?
xdkjyif a7mracwf Zmwf&Hk0dkif; tysuftpD;wckESifh cef\
nm;vSaom jrdK\wcH g; 4 aygufvnf; 7Sad o;onf? aAmf';kd
jrdK\. wUodkvfausmif;awmf-uD;ESifh pm-unfw
h u
dk f-uD;
rsm;onfvnf; jrdK\usufoa7aqmif-uD;rsm; jzpf-u
onf? vlOD;a7 2^5946 a,muf 7So
d nf?
aAmf'dk;jrdK\onf a7S;tcgu uJhvlrsdK;wdk\. jrdK\jzpf7m
aemiftcg a7mrvlrsdK;wd\ku vma7muf-uD;pdk;onf? a7m
racwfwGif ukefoG,fa7;tcsut
f csmjrdK\EiS fh e,f-uD; w
e,f. jrKd \awmfvnf; jzpfco
hJ nf? 1154 ckEpS w
f iG f jyifopf
57
aAmf'kd;jrdK\
aAmfeD,u
dk `ef;
. tapmifhta7SmufcH jzpf-uaom jAdwdo~udkvdkeDe,f
2 e,fEiS fh apmfbmG ;e,f we,fwk\d yg0ifayonf?
rsm;aomtm;jzifh aAmfeD,dku`ef;. ajrrsufESmjyif
onf awmifrsm;xlxyfonf? aAmfeD,dku`ef;. awmif
pOf awmifwef;wdk\wGif tjrifhqHk;jzpfaom uDemAmvl
aAmfeD,kdu`ef; wnfae7mjyajryHk
58
aAmfeD,u
dk `ef;
tDauGwmrsO;f jzwfoef;oGm;7m tylyidk ;f Zkeaf 'ojzpf
ojzifh 7moDOwk yltku
d fpGwfjyD;v~if wESpyf wfvk;H vdkvdk
yif rdk;7Gmwwfonf? yljyif;ajcmufaoG\aom tcgor,
[lI ajymyavmufatmif r7Sdacs? yifv,fav aumif;
pGm77Sdaeaoma-umifv
h nf; tyltat;vGefuJjcif;vnf;
r7Sad y? rdk;rsm;vSaom a'ojzpfojzifh odyfonf;xlxyf
aom opfawm-uD;rsm; 7Sdonf? ,if;opfawm-uD;
rsm;rS opftrsdK;aygif; 50 ausmfxGufI u`ef;opf
paom tzkd;wefopfrsm;vnf; yg0ifavonf?
aAmfe,
D dku`ef;onf o,HZmw wGif;xGufyPnf;rsm;
jzifh ayg-uG,0f onf? tzdk;wefvSaom a7eHajrrsm;pGm
vnf; 7So
d nf? t-u;D qHk; a7eHcsufpuf&-Hk uD;onf ta7S\
awmifzufurf;&d;k wef;Y 7Sdaom AmvpfygyefjrdK\Y wnf
7Sdonf? pdefESifh tjcm; ausmufrsuf7wemrsm;udkvnf;
wl;azmf 77Sdonf? odk\aomf pdefrsm;onf tmz7du pdef
rsm;avmuf trsdK;tpm; raumif;vSay? a7F/ a-u;eD/
oH/ caemufpdr;f / yvufweD rf/ oHjzL paom oWKrsm;
vnf; wl;azmf77Sad vonf?
59
aAmfeD,u
dk `ef;
&dkif;rsm; jzpfcJh-uaomfvnf; wpwp ,Ofaus;vm-u
ayjyD? odk\aomf eufacgifaom awm-uD;awmif-uD;rsm;
tv,fYrl r,Ofaus;ao;ol trsm;tjym; 7Sd-uao;
onf? ',ufwdk\onf *sm;Am;/ qlr-wm;ESifh tjcm;
u`ef;rsm;rS rav;vlrsdK;rsm; a7mufvm-uaomtcg
ukef;zufodk\ wjznf;jznf; qkwfay;cJh-uonf? rav;
wdk\onf rsm;aomtm;jzifh tPvrft,l0g'Drsm;jzpf-u
onf? rav;wdk\tjyif w&kwv
f rl sKd ;rsm;vnf; vma7muf
aexkdi-f uonf? aAmfe,
D u
dk `ef;onf 5 7mpkESpcf ef\uyif
w&kwfEkdifiHESifh ukefoG,fr= tquftoG,f 7SdcJhonf?
od\ak omf 12 7mpkEpS cf ef\url w&kww
f \o
kd nf aAmfe,
D u
kd `e;f Y
vma7muftajcpdku-f uavonf? xdjk yif zdvpfykid fu`ef;
rS ql;vl;vlrsdK;rsm;vnf; aAmfeD,dku`ef;ajrmufydkif;Y
vma7mufaexdkif-uonf? Oa7mywkdufom;rsm;vnf;
7Sad vonf?
aAmfe,
D u
kd `ef;odk\ yxrqH;k a7muf7v
dS maom Oa7my
wdkufom;wdk\onf ay:wl*D oabmom;rsm;jzpf-uI
16 7mpkEpS ftwGi;f Y a7mufc-hJ uonf? ay:wl*/D 'yfcsEiS hf
t*vyd w
f \ko
d nf [if;cwftarF;t-udKiEf iS hf y&kwpf onfw\kd
udk ukefoG,rf =twGuaf 7muf7v
Sd m-uonf? 1^ 7mpkEpS f
aemufydkif;wGif 'yfcsESifh jAdwdo~wdk\onf urf;&dk;wef;
wav~mufwGif vlaepcef;rsm; pwifwnfaxmifonf?
xdkpOfu rav;yifv,f"m;jyESifh ',uf vl&dkif;rsm;.
wdkucf dkufr=/ aESmifh,u
S frw
= dk\udk rsm;pGmcHch-J u7avonf?
jAdwdo~ESifh 'yfcswdk\onf aAmfeDu`ef;Y ukefoG,fr=
udk tjydKifjyK7if; e,fajrrsm;odrf;oGif;cJh7m 'yfcswdk\u
jAw
d do~w\kx
d uf ydI
k ajcoGufco
hJ nf? xdka-umifh aAmfe,
D kd
u`ef;.q,fyHk ckepfykcH ef\rSm 'yfcswk\d. vufatmufo\dk
a7mufcho
J nf? 1891 ckESpw
f Gif jAdwo
d ~ESihf 'yfcswdk\ ydkif
aome,frsm;. e,fedrdwfrsm;udk ydkif;jcm; owfrSwfcJh
avonf?
jAw
d o
d ~ aAmfe,
D w
kd iG f yg0ifaom q7m;0yfe,f/(q7m;
0yfe,f&=?) aAmfeD,adk jrmufydkif;e,fESifh A&l;ae;e,fw\dk
onf 1840 jynfhESpfwiG f q7m;0yfe,fodk\ a7muf7Sdvm
aom jAdwo
d ~vrl sdK; qm*srd f;A7Gw.
f pGrf;aqmifra= -umifh
jAdwdo~ -oZmcH e,frsm;tjzpfodk\ a7muf7SdvmcJhonf?
A&l;ae;e,f. plvwefapmfbmG ;onf x-uGykeu
f efrw
= ck
udk ESrd feif;7ef A7Gwftm; tultnDawmif;7m/ A7Gwfu
ulnDchI
J q7m;0yfe,fukd tydkipf m;ay;cJo
h nf? qm*sdr;f
A7Gwfonf xdke,fwiG f tvGew
f efck;d -oZm-uD;vmonf?
aemiftcg e,fajrrsm; xyfrHodrf;oGif;cJhonf? ajrmuf
aAmfeD,ked ,fonf rlvu tar7duefukeo
f ,
G fa7; uk$
+Dwcku pwiftajcpdu
k cf aJh omfvnf; 1881 ckEpS rf pS I
jAdwdo~ ajrmufaAmfeD,dk uk$+DvufatmufcH jzpfvm
avonf?
A&l;ae;e,f. plvwefapmfbmG ;onf ukefo,
G fa7;
ESifh yifv,f"m;jy ESdrfESi;f a7;twGuf jAdwdo~tpdk;7ESihf
184^ ckESpfwGif pmcsKyfcsKyfqdkcJhonf? 1888 ckESpfwGif
qm*sdrf;A7Gwf. q7m;0yfe,fESifhtwl A&l;ae;e,fESifh
ajrmufaAmfeD,dke,fwdk\onfvnf; jAdwdo~tapmifht
a7SmufcH e,frsm; jzpfvm-uavonf?
'kwd,uBmppftwGif; 1942 ckESpfwGif *syefonf
aAmfeD,dku`ef;udk wdkufcdkufodrf;ydkufaomtcg/ jAdwdo~
aAmfe,
D o
dk nfvnf; *syefvufatmuf usa7mufcho
J nf?
ppf-uD;tjyD; 1945 ckEpS fwGif *syefvufatmufrS vGwf
ajrmufcI
hJ ppftyk fcsKyfa7; &kyo
f rd ;f jyD;aemuf/ 1946 ckEpS f
ZlvdkifvrSpI q7m;0yfe,fESifh ajrmufaAmfeD,dke,f
wdk\onf jAdwo
d ~tpdk;7u cef\xm;aom bk7ifcH tkycf sKyf
onfh jAdwdo~uv
dk edk De,frsm; jzpfvmonf? A&l;ae;e,f
onf trnfcHtm;jzifh apmfbmG ;e,fjzpfaomfvnf; jAdwd
o~ta7;ydik u
f tkyfcsKyaf 7;udk -uKd ;udik o
f nf? ,if;ta7;
ydkio
f nf ppfumvrwkid rf u
D rmvm,ke,frsm;. r[m
rif;-uD;udk ud,
k fpm;jyKonf? ppfjyD;umvwGif q7m;0yf
e,f. bk7ifcu
H A&l;ae;e,f. r[mrif;-uD; jzpfvmI
,if;tm; A&l;ae;e,f jAdwo
d ~ta7;ydik fu ud,
k pf m;jyK7
avonf?
rlvu A&l;ae;e,fonf us,fjyef\aome,f-uD; w
e,f jzpfcahJ omfvnf;/ ajrmufaAmfe,
D Ekd iS hf q7m;0yfe,fw\kd
u e,fajrrsm; zJI
h zJI
h odr;f oGi;f cJo
h jzifh ti,fq;Hk aom
e,fwe,fjzpfvmonf? tus,t
f 0ef; 2226 pwk7ef;
rdkif7I
Sd vlO;D a7 (1958 ckESpf cef\rSe;f acs) 802^^ cef\7dS
onf? ajrmufaAmfeD,dkonf (vm;Al;tef;u`ef; tyg
t0if) 2938^ pwk7ef;rkid f us,0f ef;I vlO;D a7 (1959
ckEpS f cef\rSef;ajc) 500000 cef\ 7Sdonf? q7m;0yfe,f
onf 4^0^1 pwk7ef;rkid f us,f0ef;I vlO;D a7 (1959
ckESpf cef\rSe;f ajc) 6^5000 cef\7daS vonf?
aAmfeD,dku`ef;. -uD;rm;aom tpdwt
f ydik f;jzpfonfh
'yfcs (e,fomvef) aAmfe,
D ku
d dk 'yfcswk\donf wdu
k cf ku
d f
jcif;jzifhif;/ pmcsKyf csKyfqdkjcif;jzifh if; e,fajrrsm;
odr;f oGi;f cJhonf? 'yfcswd\k pdk;rdk;pOftcgu taemufaAmf
eD,edk ,f/ awmifESihf ta7S\aAmfe,
D ked ,f[I
l e,f 2 e,f
cGJjcm;xm;cJhonf? 'kwd,uBmppftwGif; *syefwdk\
vufatmufo\dk usa7mufchjJ yD;aemuf ppf-uD;jyD;I ppftyk f
csKyaf 7; &kyo
f rd ;f jyD;aomtcg/ 'yfcstpd;k 7onf 194^ ck
60
aAmfeD,u
dk `ef;
aAmfvuefu`ef;qG,f
awmawmifxlxyfaom aAmfvuefu`ef;qG,fa'oonf 7mpkESpfaygif; rsm;pGmyif Oa7mywdkuf.,rf;tdk; jzpfcJh
onf? Oa7mywkduf. ppfyGJaygif;rsm;pGmonf tb,fa-umifh xdka'oY tpysdK;cJhonfudk atmufygta-umif;7yfudk
zwf-unfhu od-u7ayvdrfhrnf?
61
aAmfvuefu`ef;qG,f
aAmfvuefu`e;f qG,.
f urf;&dk;wef;onf tvGeaf uG\
aumufI ukefoG,fa7;twGuf if;/ ppfa7;twGufif;
ta7;ygaom oabmqdyfaumif;rsm;pGm 7Sdonf? odk\
aomf awmif&k;d awmifwef;rsm; cHaeojzifh uke;f wGi;f odk\
t0iftxGuf jyK7ef rvG,u
f al cs? u`e;f pkrsm;/ u`e;f i,f
uav;rsm;onf tm7Srdki;f em;ESifh ul;oef;qufoG,7f ef
wHwm;ozG,v
f nf; 7Sad e-uonf? 'g;'eJ ESihf aAmhpy7yf
a7vuf-um;wdk\a-umifo
h mv~if tm7Swu
kd f uke;f r-u;D ESihf
ydik ;f jcm;vsuf aeawmhonf?
aAmfvuefu`e;f qG,w
f iG f 7moDOwk taxGaxGtjym;
jym;7Sdonf? rsm;aomtm;jzifh urf;&dk;wef;a'o w
av~mufwGif ajrxJyifv,f 7moDOwkrsdK;7SdI/ awmifxl
xyfaom a'orsm;wGif ukef;wGi;f 7moDOwkrsdK;7Sdonf?
u`ef;qG,fwckvHk;udk jcHKI-unfhv~if awmifxlxyfI
jrufcif;jyifrsm; toift
h wifh7do
S jzifh opfawmvkyif ef;/
od;k qdwfarG;jrLa7;vkyif ef;rsm; vkyu
f ikd Ef dik o
f nf? jrpf0rS ;f
a'orsm;onf ajr-oZmaumif;rGefI pdkufysdK;jzpfxGef;
onf? xdka-umifh aAmfvuefu`ef;qG,.
f xGufukef
rsm;rSm *sKH / ajymif;/ 0g*Gr;f / aq;7Gu/f pyspo
f ;D / oHviG o
f ;D /
ydk;pmoD;/ EGm;/ qdwf/ odk;ESifh 0ufrsm; jzpf-uonf?
aAmfvuefu`ef;qG,w
f iG f wdik ;f jynfEikd fiHtrsdK;rsdK; yg
0ifouJo
h \kd bmompum;/ 0wfpm;qif,ifyEkH iS hf "avhx;kH
pH uGJjym;jcm;em;aom vlrsdK; trsdK;rsdK;7Sdonf? awmif
zufpGef;ESifh ,if;teD;tem;u`ef;pkrsm;wGif *7dvlrsdK;
rsm; aexkdif-uonf? atj'D,ufwpf urf;&dk;wef; w
av~mufwGif t,fvaA;eD;,ef; vlrsdK;rsm; aexdkif-u
onf? taemufajrmufzufwiG f a'otvdkuf qAf[lI
if;/ u&d;k tuf[lIif;/ aAmhpeD;,ef; [lIif;/ [m;ZD*kd
AD;,ef;[lIif; ponfjzifh trnftrsdK;rsdK; cH,lxm;
aom qvAvlrsdK;rsm; aexkdif-uonf? ,if;wdk\tjyif
wl7uDvlrsdK;rsm;onfvnf; ta7S\awmifydkif;pGef;wGif
aexdkif-uonf? vlrsdK;csif; uGJjym;aomfvnf; pdwfae
pdwfxm;wGifrl trsm;tm;jzifh wlnD-uonf? aAmfv
uefu`ef;qG,fom;wdk\onf pdwfqwfI rw7m;r=/ csKyf
cs,rf w
= \u
kd kd rvdv
k m;acs? vGwv
f yfrt
= wGuf wdu
k cf u
kd v
f kd
olrsm; jzpf-uonf?
aAmfvuefjynfe,frsm;onft,fvufZNmo*7dwf
. tifyikd f,mtwGi;f Yif;/ a7mrESihf AdkiZf if;wkid f tifyikd f
,mrsm;twGi;f Yif; wpdwfwa'otjzpf yg0ifcho
J nf?
14 7mpkESihf 157mpkEpS frsm;wGif wl7uDwk\d 0ifa7mufp;dk rdk;
cJ7h m 19 7mpkacwfwidk fatmif jzpfco
Jh nf? *7dEidk fio
H nf
1829 ckESpfwGif vGwfvyfcJhonf? qm;AD;,m;/ &lar;
62
aAmfvuefu`ef;qG,f
aAmfv*gjrpf
eD;,m;ESihf rGew
f eD ;D *&d;k wd\konf 18^8 ckEpS w
f iG f vGwv
f yf
cJI
h / Alva*;7D;,m;onf 1908 ckEpS Yf if;/ t,fvaA;eD;
,m;onf 1912 ckEpS f wGif if; vGwv
f yfa7;7cJah vonf?
aAmfvuefppfyGJ(1912 13)tjyD;wGif aAmfvuefu`ef;
qG,fY wl7uD. wefck;d tm+m usqif;cJjh yD;v~if jyefI
acgif;raxmif Ekdifawmhacs?
aAmfvuefEikd fiHrsm;onf tcsi;f csi;f vnf; ppfjydKifchJ
-uonf? tjcm; Oa7myEkdifiHrsm;ESifh woD;wjcm;uJhodk\
7Sad eaomfvnf;/ aAmfvuefppfrufa7;wGif Oa7myEkdifiH
rsm; yg0ifcJh-uonf? yxruBmppfonf aAmfvuef
EkdifiHrsm;rS pwifcJhI Oa7mywwdkufvHk; jyef\ESH\cJhonf?
ppfjyD;umvwGif qm;AD;,m;EkdifiHudktajccHxm;I -op
-wdK[efa*7DEikd fiH. e,fajrtrsm;tjym;ESihf Alva*;7D;
,m;e,ftcsKd \ukd yl;aygif;xnfo
h Gi;f I ,l*dkpvm;AD;,m;
EkdifiHudk xlaxmifonf? &lar;eD;,m;. e,fedrdwv
f nf;
ydkIus,f vmonf? t,fvaA;eD,m;. e,fedrdwf
udv
k nf; jyefvnfowfrw
S o
f nf? *7dEikd if o
H nf Alva*;7D;
,m;Ekdiif H. tD;*sD;,ef;urf;&dk;wef;a'oudk 77Sdcho
J nf?
'kwu
d uBmppftwGi;f u wvDEidk if Honf t,fv
aA;eD;,m;udk odrf;,lco
Jh nf? &lar;eD;,m;Edik fiH wpdwf
wa'oudk [efa*7D/ &k7SESifh Alva*;7D;,m;EkdifiHwdk\u
odr;f ydu
k cf o
hJ nf? *7dEidk if w
H iG ;f od\k *smrefEiS
hf wmvsw
H yfrsm;
0ifa7mufwdkufcJhonf? aemufqHk;wGif aAmfvuef
EdkifiHtm;vHk;udk *smrefwyfrsm;u odrf;ydkufI *smref
vufeufEkdifiHrsm;tjzpf xm;cJhonf? ppftjyD;wGif *sm
refvufatmufrS vGwfajrmufcJhI/ e,fedrdwfrsm; jyef
vnfowfrSwfcJhonf? *7dEkdifiHrS vGJv~if tjcm;aAmfv
63
aAmfv*gjrpf
aAmfvwJ,m;
aAmfv*gjrpf-uD;tm; cspfjrwfEdk;-uyHkudk aw;uAsmrsm;
pmayrsm;jzifh zGJ\qx
kd m;-uavonf?
64
aAmfvwJ,m;
65
aAmfv'Gif pwefav
aAmfvwJ,m;
1^^4 ckEpS w
f iG f 15 qufajrmuf vl0b
D 7k if ewf7mG pH
aomtcg aAmfvwJ,m;onf yg7pfjrdK\odk\ jyefoGm;7ef
tcGiafh umif; apmifah eavonf? 1^^8 ckEpS w
f iG f 28ESpf
vHk;vHk; uGJumG ae7aom yg7pfjrdK\odk\ jyefoGm;aomtcg/
aAmfvwJ,m;tm; pmayorm;ESifh EkdifiHjcm;om; t
ajrmuftjrm;u aomif;aomif;zszs qD;-udK*k+fjyK-u
onf? toufuvnf;-uD; c7D;uvnf; yef;ojzifh yg7pf
jrdK\o\akd 7mufI 7ufoW 2ywft-um aAmfvwJ,m;onf
tjyif;zsm;avonf? jyefvnf usef;rmvmaomtcg
ol. tvGr;f jyZmwf tdki7f if;udk &Hw
k ifujy7ef pdik ;f jyif;
onf? ,if;jyZmwfujypOf vlxu
k ol\tm;0dki;f I *k+f
jyK-obmay;-uonf? aAmfvwJ,m;onf yg7pfjrdK\Y ae
xdkifpOf ynmhwHcGeftoif; tpnf;ta0;rsm;odk\ rem;
raewufa7mufjcif;/ vlxkcsD;usL;yGJrsm;od\k wufa7muf
jcif;wdk\a-umifh yef;zsm;zsm;um xdkESpf arv 30 7ufae\
wGif uG,fvGefavonf?
aAmfvwJ,m;. ynmyg7rD xl;c`efyHkudk rnfolr~
rjiif;Edik af cs? od\7k mwGif rnfonfv
h yk if ef;wckc/k bmom7yf
wckckwGif xl;c`efI ausmf-um;onf[lIrl twdtus
rqdkEdkifacs? aAmfvwJ,m;. jyZmwfrsm;onf ausmf
-um;aomfvnf;/ ol\udkum; taumif;qHk; jyZmwfa7;
q7m[k ac:Irjzpfay? xdk\twl aAmfvwJ,m; a7;om;
aom orkdif;rsm;onf zwfaumif;jyD; ausmf-um;aomf
vnf;/ ol\uu
dk m; taumif;qH;k ordkif;a7;q7m[k rqdk
Edik facs? olum; tjypfjrifa0zefa7;orm;jzpfonf? ol\
acwfEkdiif Ha7;ESihf t,l0g'a7;qdik f7m tzGJ\tpnf;rsm;udk
cyfjyif;jyif;ESifh -urf;-urf; a0zefa7;om;ol jzpfonf?
ol. uif'pf'D [lonfh pmajymif jyZmwfYyif vlra= 7;
pepf. c`w,
f iG ;f csurf sm; jyKjyif7ef 7nfoefI a7;om;
cJo
h nf? *`eef oefqpG u
f o
hJ \kd olonf vl\obm0udk oa7mf
onf r[kwfbJ/ vl\tzGJ\tpnf;udkom oa7mfjcif;jzpf
onf? (qGpf *`eef oef&=? ) od\7k mwGif tcsed Ef iS t
hf ajc
taeajymif;vJr=wdk\a-umifh ol\acwfu tvGefxufjruf
yHk7aom ol\pmayrsm;onf ,ckacwfwGif ysif;7dzG,f
aumif;vsuf 7Sad yonf?
jyifopfawmfveS fa7;udk aoG;xd;k ay;ol &l;qd;k uJo
h \kyd if
aAmfvwJ,m;onf vlra= 7;qdik 7f m obm0 aA' ynm
7Sifjzpfonf?( &l;qdk;a*s/a*s&=? ) olonf tdk;opf
tdro
f pfwnfaqmuf7ef cvkwu
f efoif;jzifh jynfEh u
S af e
onfah jrudk 7Si;f ay;olEiS v
fh nf;wlonf? vlxt
k m; ol.
uavmifvufeufjzifh rsupf zd iG ahf y;cJI
h om &l;qd;k . vGwf
vyfa7;/ cGihw
f l a7;wl 7a7;/ tcsi;f csif; cspfcifr~wr=7dS
66
aAmfv'Gif pwefav
67
aAmfv'Gif pwefav
aAmfv7SDApf
csvkyu
f ikd f7rnf [k a7;vdu
k rf S ygwD. 0g'vrf;pOfukd
aqG;aEG;7ef vrf;pay:vmonf? 1903 ckEpS f Zlvidk v
f rS
-o*kwfvtwGi;f vef'efjrdK\Y usif;yaom tjynfjynf
qdkif7m qdk7S,f'Drdku7ufwpf avbmygwD. 'kwd,
uGe*f 7ufY ygwD0g'ESiv
hf yk if ef;pOfukd aqG;aEG;I oabm
uG7J mrStp vDeifacgif;aqmifaomtkypf Ek iS hf rmawmhacgif;
aqmifaom tkypf [
k I
l tkyfpk 2 ck jzpfvmonf? vDeif
tkyfpo
k nf vlrsm;pkjzpfonfupdk I
GJ aAmfv7SDApf/ rmawmh
tkyfpkonf vlenf;pkjzpfonfudkpGJI rif7SDApf[lI jzpf
ay:vmonf?
aAmfv7SDApfwk\du ygwDukd tiftm;awmifhwif;atmif
zGJ\pnf;I wdkufa7;cdkufa7;udPrsm;udk aqmif7Gufaom
tzGJ\tpnf;jzpfatmif ysdK;axmif7rnf? ygwDvkyfief;udk
ud,
k x
f v
d ufa7muf 0ifa7mufaqmif7u
G o
f rl S ygwD0ifjzpf
7rnf[k owfrSwfonf? rif7SDApfwdk\url ygwD7efyHkaiG
xnfh0ifolrSefor~ ygwD0ifjzpfEdkifonf[k avsmhvsnf;
vsnf;zG\Jpnf;csif-uonf? TonfwGirf S oabmrwkduf
qkdifjzpfum oD;jcm;ygwD axmif-uaomfvnf; &k7S
qd7k S,fvpf 'Drdku7ufwpf avbmwD uGe*f 7ufuku
d m;
qufvuf usif;yoGm;avonf? wwd,ESifh pwk
'sL;rm;wGifrl 2 zGJ\vHk;rS ykCdKvfrsm;onf qdk7S,f 'Drdk
u7uf udk,pf m;vS,ftjzpf wufa7muf-uao;onf?
1912 ckESpf y7m[jrdK\wGif usif;yaom uGef*7ufwGif
rS aAmfv7SDApfwdk\u tjywftowf tiftm;-uD;um
rif7SDApfwdk\ arS;rSdefoGm;ojzifh &k7Sqk7d ,
S fvpf 'Drdku7uf
wpf avbmygwD (aAmfv7SAD pf)[k ygwDtrnfyg twd
tvif; ajymif;vJay:xGuv
f monf? ,if;od\kjzifh jrefrm
EkdifiHrS zvyv tzGJ\csKyf-uD; 2 jcrf;uGJonfhtcg
zqyv(wnfjrJ)/ zqyv(oef\7iS ;f ) [kjzpf7mrS tzsm;
qGwfI oef\7Sif;ygwD0if/ wnfjrJygwD0if[lI jzpfay:
vmouJhodk\ qdk7S,f'Drdku7ufygwD trnfwdrfI aAmf
v7SDApfygwD trnfwGifvmonf? aAmfv7SDApfwdk\um;
vuf0J Edkiif Ha7;udk pGJjrJpGm ,Hk-unf-uolrsm; jzpfonf?
vlwef;pm;wkdufyGJ 0g'udk t-uGif;rJh axmufcHI/ qif;
7Jom; tvkyform;rsm; vufxJodk\ EdkifiHa7;tm+m
a7muf7aSd 7;udk a7S;&=aqmif7u
G f-uonf?
&k7*S syefppfyYGJ &k7w
S \dk &H;= 7onfukd rcHr7yfEdik jf zpfum/
Zmbk7iftpdk;7tm; oydwfarSmuf qNjy/ ykeu
f ef qlylr=
rsm; jzpfcJh7mwGif aAmfv7SDApfygwDonf ta7;ygaom
tzG\JwzG\Jjzpfonf? aAmfv7SAD pfw\kd. OD;aqmifr=jzifjh rdK\-uD;
rsm;Y puf&Hktvkyform;rsm;uif;/ ppfom;rsm;ESifh
awmifolv,form;rsm;uif; qdkAD,ufac: aumifpD
68
aAmfv7SDApf
aAmfvDabmupm;jcif;
69
aAmfvDabmupm;jcif;
1961 ckEpS f/'DZifbmv 117ufrS 167ufae\xd jrefrmEdkiif H 7efuek fjrdK\awmfYusif;yaom 'kwd,ta7S\awmiftm7Su`ef;qG,f tm;upm; yGJawmf
abmf vD abmjydK if yG J wG i f/ jrefr mEk di fi H vufa7G ;pif t oif; (tusj zL)ES ih f uam'D; ,m;Ekd i fi H vuf a7G; pif toif ; wk d \ t-ud wf t e,f
,SOfjydKifupm;ae-upOf? ,if;jyKdifyGJwGif jrefrmwkd\u (15;^)/ (15;10) ESihf (15;12)jzihf/ 3 yGJpvHk;wGif uaBm'D;,m;wkd\tay: tEkdif
77SdcJhojzihf/ ta7S\awmiftm7Su`ef;qG,f abmfvDabmjydKifyGJ yxrqkjzpfaom a7FwHqdyfudk qGwfcl;cJhonf? jrefrmEkdifiH abmfvDabm vuf
a7G;piftoif;onf avmEdkifiH/ ,kd;',m;Ekdifiw
H kd\ESihf ,SOfjydKifupm;7mwGifvnf;/ 3 yGJpvHk;wkdif;Y tEkdif77SdchJonf?
70
aAmfvDabmupm;jcif;
aAmf,m
71
aAmf,m
aAm*s qDZm
vdyfbmomjzifh AJAGdKif[ak c:onf? avc`eo
f HuJhodk\ jrnf
aom aAmf,mrsdK;udk 0SpfpJAGdKif [k ac:onf? ,if;
aAmf,m ESpfrsdK;vHk;udkyif ausmufaqmifESifh aomifrsm;
7Sdaom ae7mrsm;Y csxm;avh7d-S uonf?
oabmysufrsm;7Sdonfh ae7mrsm;wGif csxm;aom
aAmf,mrsm;udk tpdr;f a7mifokwfxm;I oabmysuf
[laom pmvHk;udk ta0;rSyif jrifEdkifaatmif xif
7Sm;pGm a7;om;xm;avh7Sd-uonf? xdkaAmf,mudk 7uf
AGKd if [kac:onf? wcgw7H yifv,fwiG f a7ikyo
f abm
rsm; tvkyfvkyfaeaomtcg tjcm;oabmrsm; rvm
a7mufap7ef owday;aomtaejzifh aAmf,mrsm; cs
xm;wwf-uao;onf? xdak Amf,mudk eef;AGdKif [kac:
.? xdk aAmf,mESprf sdK;vH;k udyk if ,m,Dr~ csxm;jcif;jzpf
I tvkyjf yD;pD;onft
h cg &kyo
f dr;f oGm;-uonf?
tcsdK\aAmf,mrsm;wGif "mwfaiG\ xnfhxm;aom aumifh qD;ESif;rsm;zHk;vFrf;aeonfhtcgrsdK;ESifh nOfhtcsdef
rsm;wGif xdkaAmf,mrsm;rS rD;tvif;a7mifudk ta0;rS
jrifEdkifonf? xdkuJhok\daom aAmf,mrsm;udk *ufpAGdKif
[kac:onf?
tcsdK\ pnfum;aom oabmqdyf jrdK\-uD;rsm;wGif
oabm-uD;rsm; ab;uif;pGm ausmufcsaeEkdif7ef owf
rSwfay;xm;aom aAmf,mrsm;vnf; 7Sdao;.? ,if;
aAmf,mrsm;onf wckESifhwck uyfIrae-uacs? xdkuJh
odk\ owfrSwfay;xm;aoma-umifh 'Da7 twuftus
rsm;wGif oabmrsm; wpif;ESihw
f pif; xdcku
d fjcif; r7Sb
d J
ab;uif;pGm ausmufcsaeedkif-uavonf? xdkaAmf,m
rsdK;rsm;onf trsm;tm;jzifh opfom;jzifh jyKvky-f uaomf
vnf; tcsdK\udk oHjzifhvnf; jyKvkyf-uayonf?
72
aAm*s qDZm
aAm"dyif
*s. &du
k 7f mjzpfaom yky7f [ef;rif;. AdkvfrSL;csKyftjzpf
qufcH7onf? ,if;odk\ qufcHjyD;aemuf 4 ESpftwGif;
ykyf7[ef;rif;rsm;. ttkyftcsKyfatmufrS awmfvSefcJh
aom jrdK\pm;e,fpm;rsm;tm; ra-umufr7GH\ rwGe\frqkwf
7ufpufpmG ESdref if;wdu
k fcdkujf yD;v~if tDwvDtv,fyidk f;
wGif aAm*srsdK;qufpdk;pH7rnfh xD;eef;udkxlaxmif7ef-uH
7G,af vonf? zcifyyk 7f [ef;rif;-u;D . t7Sed t
f 0gjzifh if;/
yifudk,pf rG f;7nfoWdvnf; 7Sdojl zpfojzifhif; yD&l;*sm;/
qD;tifem/ tmADEdk tp7Sdaom e,fajrrsm;udk atmif
jrifpGm odrf;ydkufEkdifojzifh &dkruf*emjrdK\pm;tjzpfudk cH
,l77Sdjyefonf? qDZmonf &dkruf*em/ trfA7D,mESifh
rwfcsuftp7Sdaom e,fy,frsm;udk ol.aqGrsdK;rsm; t
ultnDjzifh cGaJ 0tkyfcsKyaf vonf? 1503 ckEpS w
f iG f zcif
jzpfol ykyf7[ef;rif; uG,fvGefjyD;aemuf aAm*strsdK;
tEG,.
f 7efojl zpfaom 'kw,
d *sL;v,yf yky7f [ef;rif;
vufxufwiG f qDZm tzrf;cH7onf? qDZmonf tzrf;cH
77mrS xGuaf jy;vGwaf jrmufomG ;um emAm;bk7ifxH 0if
a7mufcdkv=Havonf? emAm;bk7if. tr=awmfudk xrf;
aqmifaecJph Ofyif 150^ ckEpS f rwfv 12 7ufae\Y pydef
EdkifiH/ AD,mem 7Jwdu
k fa7S\wGif wdu
k fyGJ0if7if; usq;Hk oGm;
avonf?
73
aAm"dyif
[k tqdk7Sdonf? xdkapwDawmf-uD;udk r[maAm"dapwD
[kac:wGifI tdNd,EkdifiH *,mc&dkiftwGif;7Sd Ak<*,m
. xif7Sm; ausmf-um;aom t"du7 Xme-uD; jzpf
avonf?
rlvaAm"dyif. vufsmawmifuikd ;f udk omoemjyK7ef
7nf7G,fcsufjzifh oD7d"Rmaomurif;-uD;onf t"d}mef
jyKum ydik f;jzwfapI orD;awmf ordWax7DESifhtwl
oD[kdfu`e;f od\k ydk\aqmifpdkufysKd;ap7m/ xdktyifonf oD
[dk u
f `e;f tEk7m"yl7jrKd \7dS orW
d r[maAm"dyif jzpfav
onf? touft7SnfqHk;tyif-uD;vnf; jzpfonf? xdk
a-umifh xd'k Qd+omcg r[maAm"dyif-uD;7Sd7mod\k ESppf Of
ESpfwdkif; taxmiftaomif;r~aom Ak<t,l0g'Dwdk\ zl;
ajrmf7ef vma7muf-uonf? ,if;'Qd+omcg aAm"d
yif-u;D rS yGm;aomaAm"dyifw\ku
d kd oD[kd u
f `e;f Y tES\Htjym;
pdkufysdK;udk;uG,f-u7m jrefrmEdkifiHodk\vnf; yifhaqmif
pdkufysdK; udk;uG,f-uonf? ,if;aAm"dyifwdk\rS a-uGus
aom t7Gufrsm;udkvnf; aumuf,u
l dk;uG,f-uonf?
aAm"dyifwdk\onf y7dabm*apwDjzpfojzifh tudkif;t
vufw\dkukd ckwcf syikd ;f jzwfjcif; rjyKpaumif;ay? od\kaomf
ta-umif; trsdK;rsdK;a-umifh usdK;yJhusaom tudkif;t
vufw\ku
d kd bk7m;&kyyf mG ;awmfrsm; xkvyk I
f 'Qd+omcg
bk7m; qif;wkawmfrsm;tjzpf udk;uG,yf laZmf-u7m/ t
vGew
f efck;d -uD;onf[k ,Hk-unf-uavonf?
aAm"danmifyifukd [dNLt,l0g'Dw\dkuvnf; AdEd;k
ewfrif;-uD;ESifh pyfvsOf;I txGwftjrwf xm;-u
avonf?
74
Y-
75
76
aAma7mAka"m
aAmvwpfyifv,f
77
onf edrI
hf taemufzufurf;onf jrifjh yD;v~if ausmuf
aqmif xlxyfonf? ,if;yifv,ftwGif;od\k a7qif;{7d
,maygif; ^00000cef\jzifh jrpfaygif; 200 ausmf pD;0if
onft
h euf txif7mS ;qHk;rSm eDAm/ 'DeG / eDrif;/ od\kr[kwf
rJr,f/ APbsLv/ td'k g paomjrpfrsm;jzpfonf? aAmvwpf
yifv,fwGif;Y u`ef;aygif; ajrmufrsm;pGm7So
d nfhteuf
'def;rwfydkif AGef[krf;/ ZD;vefESifh zl;eef;u`ef;/ qGD'ifydkif
,wfwvefESit
fh ;D vefu`e;f / *smreDyidk f &l;*if;u`e;f / zif;
vefydkif tm;vefu`ef;/ &k7Sydkif tDZ,fu`ef;/ 'J*D;u`ef;/
pwefpumu`ef;ESihf aumhwvDemu`ef;wdk\onf xif7Sm;
aomu`e;f rsm; jzpfonf?
aAmvwpfyifv,fwiG ;f od\k jrpfrsm;pGmpD;0ifojzifh a7
csKd rsm;pGm 0ifa7mufonfu wa-umif;/ yifv,frS xGuf
aygufjzpfaom *7dwfA/hJ vpfwJAEhJ iS haf qmif;a7vuf-um;
rsm;uvnf; a7wdrfI usOf;ajrmif;aoma-umifh w
a-umif;/ tat;ydkif;ZkefwGif wnf7SdI a7rsm;onf a7
cdk;a7aiG\tjzpf cef;ajcmufroGm;jcif;a-umifh wa-umif;
wd\ak -umifh aAmvwpfyifv,fa7onf qm;iefenf;onf?
yifv,fauG\twGi;f a7rsuEf mS jyif a7onf 1 7mcdik Ef e= ;f
rS ^ 7mcdik Ef e= ;f cef\omiefI a7euf7mrSa7onf 12 7mcdik f
E=e;f rS 16 7mcdik Ef e= ;f cef\om iefonf? ,if;od\k a7iefouf
omr=a-umifh a7cJvG,o
f jzifh aAmhoeD;,m;ESifh zif;vef
auG\onf aqmif;wGi;f wdik ;f a7cJjyif jzpfaeI/ aAmvwpf
yifv,f tv,fydkif;Y a7cJpdkifrsm;jzifh jyGrf;aewwfjyD;
v~i/f yifv,fxu
G af yguf a7vuf-um;rsm;onf ydwfq\kd
aewwfavonf? Edk0ifbmv/ 'DZifbmvrsm;wGif a7
pcJI rwfv/ {jyv
D txda7cJaewwfonf? arvavmuf
wGif a7cJjcif; vHk;0 r7Sdawmhcs? a7wufa7usvnf;
tenf;i,fom7So
d nf?
aAmvwpfyifv,furf;ay:Y udkyif[m;*if;/ pawmh
[krf;/[Jvqif;uD;/vDeif*7uf/ u&kef;pwwf/ 7D;*/ rJ
r,f/ au;ePAwf/'ef;Zpf/*'dEsm;/ pwufwif/ uD; paom
xif7Sm;onfh qdyfurf;jrdK\rsm; 7Sdonfhteuf udkyif[m;
*if;jrdK\onf t-uD;tus,q
f k;H qdyu
f rf;jrdK\jzpfavonf?
qGD'ifEkdifiHrS aAmvwpfyifv,fqdyfurf;jrdK\rsm; teuf
awmifzufurf;rS jrdK\rsm;Yom aqmif;wGif;Y oabm
rsm; qdkufuyfEdkifonf? zif;vefqdyfurf;jrdK\rsm;teuf
taemufawmifurf;ajc7Sd qdyfurf;jrdK\rsm;rSwyg; usefjrKd \
rsm;onf aqmif;7moDY 0ifxGufoGm;vmI r7atmif
a7cJjyifrsm; jzpfaeavonf? *smrefqdyfurf;rsm;rSmrl
tjrJwapr[kwb
f J wcgw7Hom ydwq
f k\daeavh7Sdonf?
1324 ckEpS cf ef\u aAmvwpfyifv,fjyifonf a7tvGecf J
Adk*dk;wm;jrdK\
vdkifvwGif umvuWm;jrdK\aowGif;txdrf;trSwf
ausmufwikd u
f kd zsuq
f ;D 7ef tm;xkwrf j= zifh tzrf;cH7onf?
Ad\o
k nf axmifrS wdww
f qdwf xGuaf jy;jy;D v~if *smreDEidk if H
odk\ oGm;a7mufI [pfwvmESifh awG\qkaH vonf? xdkrS
wzef *syefEdkifiHodk\ oGm;a7mufcJhonf? *syefEkdifiHwGif
tdkif/ tif/ at ac: tdNd, trsdK;om;wyfrawmfudk
zGJ\pnf;jyD;aemuf/ *syefwyfrsm;ESifhtwl jrefrmEdkifiHodk\
a7muf7Sdvmonf? Adk\.7nf7G,fcsufrSm *syef. tul
tnDjzifh tdN,
d Edik if Hukd jAdwdo~wk\d vufatmufrS vGwf
ajrmufatmif -udK;yrf;7efjzpfonf? 1943 ckESpf atmuf
wdkbmv 21 7ufae\wGif vGwfvyfaom tdNd,EkdifiH
,m,Dtpdk;7tzG\Jacgif;aqmif jzpfvmonf?
*syefwdk\ ppfa7;&=H;edrI
fh jrefrmEdik fiHrSqw
k fcGmoGm;-u
7aomtcg Adk\vnf; vdkufygoGm;7avonf? xdik f;EdkifiH
rS *syefEdkifiHodk\ tjyefvrf;c7D;Y av,mOfysH ysufus
ojzifh 1945 ckESpf -o*kwv
f 19 7ufae\wiG f uG,v
f eG f
avonf?
Adk*dk;wm;jrdK\? ?Ad*k k;d wm;jrdK\onf awmiftar7duwkduf
7Sd udv
k ;Hk AD;,m;Edik if .
H jrdK\awmfjzpfI uGe'f eD mrm;um;e,f
wGif wnf7o
dS nf? yifv,fjyiftxufay 8600 ausmf
tjrifw
h iG fwnf7I
Sd / tDauGwmrsO;f ajrmufzuf 436 Hom
uGma0;onf? jrdK\. 3 zuf 3 wefwGif rdkif30 uGm
78
Adk*dk;wm;jrdK\
Adkvfpm;yJyif
79
,Ofaus;r= tEkynmt7mwGiv
f nf; Ad*k ;kd wm;jrdK\onf
awmiftar7duwdkuf wwdu
k fv;Hk wGif txif7Sm;qHk;jzpf
onf? xdka-umifh awmiftar7duwkduf. tufoif;
jrdK\ [kyif ac:prSwfjyK-uonf? 15^2 ckESpfu wnf
axmifcJhaom trsdK;om;wUodkvfonfif;/ 1604 ck
ESpu
f wnfaxmifchaJ om qefAmwdkvkad rtrsKd ;om;aum
vdyo
f nfif;/ 1653 ckESpfu wnfaxmifchaJ om *suZf ;l
tpfaumvdyfonfif;/ Oya'ynmY ausmf-um;aom
tjcm;wUodv
k f 2ckonfif; Ad*k ;dk wm;jrdK\. pmay tEk
ynmESihf ,Ofaus;r=qikd 7f m taqmufttHrk sm;jzpfonf?
xdkjyif 1823 ckESpfu wnfaxmifcJhaom trsdK;om;jy
wkduf/ eQwf-unfah r~mfpif -uD;/ pm-unfyh duwfwdkuf/
*Dwynmoifausmif; ponfwdk\vnf; txift7Sm; 7Sd
onf?
jrKd \ay:wGif 167mpkEpS Ef iS 1hf ^7mpkEpS rf sm;u wnfaqmuf
cJhaom bk7m;7Sdcdk;ausmif; paom a7S;a[mif;taqmuf
ttHk-uD;rsm;ESifhtwl oRwtdrfawmf/ tpdk;7&Hk;/ vFwf
awmf paom acwfrD taqmufttHk-uDaygif;rsm;pGm
udv
k nf; awG\Eidk o
f nf?
Adk*dk;wm;jrdK\. vlOD;a7onf 1959 ckESpf cef\rSef;
oef;acgifpm7if;t7 1180000 jzpfavonf?
Adkvfpm;iSuf ?
?pEdu
k if Suf &=?
Adkvfpm;yJyif
Adkvwmaumifht,fvufZjNdK
wufvsuf toD;oD;onf? 7Sr;f jynfe,fwiG f rd;k 7GmpwGif
pdkufonf? rdk;ukefv~if rpdkufawmhacs? odk\aomf prf;a7
7onfha'owGif a7ay;oGif;I pdu
k fysKd ;ojzifh wESpfywf
vH;k Adv
k pf m;yJukd pm;oH;k 7onf? jrefrmEkid if w
H iG rf l aqmif;
7moDESihf aEGrul;rDpyf-um;wGif pdu
k fysKd ;onf? odk\7mwGif
yljyif;aom 7moDa7mufv~if yifE,
G frsdK; Adkvfpm;yJyifudk
rpdkuaf wmhacs?
AdkvfwJiu
S f?
?iSuo
f cl ;kd &=?
AdkeywfeydkvD,ef ?
?eydv
k ,
D ef bk7ifrsm;&=?
80
Adkvwmaumifht,fvufZjNdK
AdkvpfAm;qdkifrGef
bk7ifeydv
k D,ef -um;odaomtcg/ 1801 ckESpfwGif Adv
k
wmtm; yg7pfjrdK\ok\dvma7mufI ol. wDxiG fr=rsm; t
a-umif; a[majymap7m txl;yiftm;7ojzihf a7FwHqyd f
csD;jri| o
hf nf? od\kjzifh Adv
k wmonf vD*se;f atmhatmfem
bGJ\wHqdyfESifh tdkif,ef;ua7mif; bGJ\wHqdyfudk 77Sd&Hkru
aumifhbGJ\ukyd g tyfEiS ;f jcif;cH7onf?
Adv
k wmonf 1804 ckEpS fwiG f vkyfief;rS tem;,lchJ
onf? 182^ ckESpf rwfv 5 7ufae\wGifudk;rdk;jrdK\Yyif
uG,fveG favonf?
AdkvpfAm;qkdirf eG f (c7pf 1^83 1830) ? ? qdik rf eG *f kd
vpfAm;onf awmiftar7duwdkuf rsdK;cspfykCdKvf/ ppf
Adv
k cf sKy-f u;D ESihf Edik if jH yK okcrdef jzpfonf? awmiftar7du
EkdifiHrsm;udk pydeftpdk;7 vufatmufrS vGwfajrmufap
7ef -udK;pm;aqmif7u
G o
f l jzpfojzifh ol\tm; u,fwif
ol [k ac:a0:-uonf? awmiftar7du a*smh0g7Sif
wef [kvnf; wifpm;ac:a0:-uonf? (0g7Sefwef
a*smh &=?)
Adv
k pfAm;udk xdkpOfu pydeu
f v
dk edk jD zpfaeaom AifeZD ;GD
vm;jynf u7uyfjrKd \wGif 1^83 ckESpf Zlvidk v
f 27ufae\
wGif zGm;jrifonf? Adv
k pfAm;.rdbrsm;onf tkycf sKyaf 7;
81
vlwef;pm;avmurS -u,
G 0f csr;f omolrsm; jzpf-uonf?
pydefEikd fiH r'7pfjrdK\awmfo\dk Oya'ynm oGm;a7muf oif
,ljyD;aemuf/ Oa7mywcGif vSnfhvnf oGm;vmcJhonf?
Adv
k pfAm;onf u7uyfjrdK\Y 1801 ckEpS rf S 1804ckEpS f
txd jyefIaexdik o
f nf? ZeD;jzpfol uG,fveG af omtcg/
Oa7myod\k wzefjyefomG ;onf? xdktacgufwiG f a7mrjrdK\
od\k a7mufcphJ Ofu Adv
k pfAm;onf rdrZd mwd wdik ;f jynftm;
vufatmufcHb0rS u,fwif7ef od}mefcschaJ vonf?
rsdK;&dk;*k+fodQmtvdkufqdkaomf/ AdkvpfAm;onf pydef
tpdk;7zufawmfom;jzpf7efom ta-umif;7Sdaomfvnf;
ol.xufoefaom rsdK;cspfpw
d fa-umifh tkycf sKyfol pydef
tpdk;7tm;yif acgif;aqmif awmfvSefol jzpfavonf?
1810ckESpf awmfvSeyf keu
f efr= rjzpfyGm;rDuav;wGif ol
onf AifeDZGD;vm;odk\ jyefoGm;onf? OD;pGmY rsdK;cspfol
ykefrsm; ta7;&H=;edrfhoGm;aomfvnf; AdkvpfAm;onf r
avsmhaomZGJoWdjzifh tcGifhaumif;,lvsuf qufvuf
-upH nfcahJ vonf? 1819 ckEpS w
f iG f AifeZD ;DG vm;rS tef;'D;
awmifudkausmfI e,l;*7me'gjynfe,fzufodk\ atmif
jrifpGm csDwufEkdifcJhonf? xdkaemuf e,l;*7me'gESifh
AifeDZGD;vm; 2 jynfaxmifudk yl;aygif;I udkvHk;AD;,m;
jynfaxmifpkEkdifiHtjzpf zGJ\pnf;vdkufonf? ,if;jynf
axmifpkwGif Adv
k pfAm;tm; oRw wifajr|muf-uonf?
Adv
k pfAm;onf udv
k k;H AD;,m;jynfaxmifprk S pydew
f \dkukd
armif;xkwfjyD;aemuf/ tufuGma'gESifh yD;&l;jynfrsm;
wGif jzpfyGm;aeaom awmfvSefa7;udk oGm;a7muf ulnD
onf? odk\aomf tufuGma'g rsdK;cspfacgif;aqmifwdk\ESifh
Adv
k pfAm;onf aphpyfr7ojzif/h yD;&l;jynfuo
kd m 0ifa7muf
tultnDay;onf? Adv
k pfAm;tm; yD;&l;vlxku tm+m
7Sifwifajr|mufI pydeftyk fcsKyfr=udk wGe;f vSe7f m/ r-umrD
yD;&l;jynfonf pydev
f ufatmufrS vGwaf jrmufomG ;onf?
Adv
k pfAm;vnf; yD;&l;Ekid if .
H tm+m7Sit
f jzpfrS Ekwx
f u
G f
vdu
k o
f nf? 1825 ckEpS w
f iG f yD;&l;awmifyidk ;f jynfe,frsm;
onf oD;jcm;Edik fix
H al xmifI Adv
k pfAm;tm; *k+fjyKaom
tm;jzifh AdkvpfAD;,m;EkdifiH[k rSnfhac:onf? AdkvpfAD;
,m;EdkifiH &=?) AdkvpfAm;ud,
k w
f kdifyif AdkvpfAD;,m;Ekdif
iHtwGuf zG\Jpnf;tkycf sKyyf kH tajccHOya' a7;qGJay;av
onf? 1825 ckEpS w
f Gif yem;rm;jrdK\Y usi;f yaom tar7d
uwdkufrsm;7Sd oRwEkid if Hrsm;. yxrqHk; uGefz7ifw
h iG f
tar7duEdkiif Haygif;csKyf tzGJ\-uD;zGJ\7ef pDpOfonf? odk\7m
wGif ratmifjrifacs? 1826 ckEpS Ef iS hf 1828 ckEpS rf sm;wGif
AdkvpfAm;onf udkvHk;AD;,m;jynfaxmifpk oRw tjzpf
jyefvnf ta7G;cH7onf? od\k7mwGif 7DywfAvpfuefygwD
AdkvpfAm;qdkifrGef
AdkvpfAD;,m;EdkifiH
0ifw\dku Adv
k pfAm;onf awmiftar7duEkdiif rH sm;udk tif
ydki,
f mzGJ\I tm+m7Sio
f zG,f tjrJwrf;tkyfpk;d 7efvdkvm;
ol[kpGyfpGJum ol\tm;vkyf-uH7efyif -uHpnf-uonf?
,if;odk\jzifh oludk,fwkdif vGwfvyfa7; 7,lay;cJhaom
awmiftar7du EdkifirH sm; wpfvHk;wpfpnf;wnf; nDnD
nGwfnGwf jynfaxmifpkzGJ\pnf;7ef AdkvpfAm;.t-uH
onf ysujf ym;7onf? 1829 ckEpS w
f iG f AifeZD ;DG vm;jynf
onf udv
k k;H AD;,m;jynfaxmifprk S cGJxu
G fvku
d af omtcg
Adv
k pfAm;onf oRw7mxl;rS EkwfxGufvu
dk 7f I udkv;Hk
AD;,m;EkdifiH umw*sD;em;jrdK\ok\d oGm;a7mufum tem;,l
aecJah vonf? AdkvpfAm;onf ol. pnf;pdrOf Pmrsm;udk
awmiftar7duEkdifiHrsm; vGwfvyfa7;twGuf tukef
ukef;acgifacgifY wnf7Sdaom EdkifiHjzpfI awmiftar7du oRwEdkifiHrsm;teuf vlodenf;vSaomEdkifiHjzpfavonf?
odk\aomf xdkEdkifiHta-umif;udk avhvm-unfhonfhtcg/ aea7mifjcnfESifhqD;ESif;uJhodk\ qef\usifbufrsm; tjydKif7Sdae
onfh pdwf0ifpm;zG,f EkdifiHjzpfa-umif; awG\7ayrnf?
Adv
k pfAD;,m; Ekdiif Honf vloal exdkif7m uBmh ukef;
ajrtjrifhqk;H a'owckjzpfonf? tef;'D;awmifwef;-uD;
onf Adv
k pfAD;,m;Edkiif H taemufzufrS ta7S\awmifzuf
odk\ wef;qif;wnf7Sdaeonf? tef;'D;awmifwef;onf
Adv
k pfA;D ,m;Ekid if w
H iG ;f Y aumf'v
D m;7m;atmhqD'ifw,fEiS hf
aumf'v
D m;7m;7D,[
J al om rsO;f jydKiaf wmifwef; 2 oG,t
f
jzpf jzmqif;vmonf? ta7S\zuf7Sd aumf'Dvm;7m;7D,J
awmifwef;onf taemufzuf7Sd csDvED kid if EH iS hf e,fedrdwf
ozG,f wnf7daS eaom aumf'Dvm;7m; atmhqD'ifw,f
awmifwef;ESifh rdkif 80 cef\a0;onf? AdkvpfAD;,m;Edik if H
ukd ajrrsuEf SmoGijf yift7 oHk;ydki;f cGjJ cm;Edkio
f nf? aumf'D
vm;7m;awmifwef; 2 ck-um;7Sd atmfvwDyvmEdkukef;
jrif/h ta7S\aumf'v
D m;7m;awmifwef; ta7S\zuf7dS ,Ge*f wf
a'oESifh tDvmaemhac: awmifykid f;ajredrhv
f Gif jyifa'o
wd\jk zpfonf? atmfvwDyvmEdu
k ek ;f jrifhonf ay 11500
rS 15000 txdjrifo
h nf? ,if;onf Adv
k pfA;D ,m;Edik fiH
tus,t
f 0ef;. 16 7mcdik Ef e= ;f r~om 7Sad omfvnf; wEdik if H
vH;k 7Sd vlO;D a7. ^5 7mcdik Ef e= ;f wd\k rSw
D if;aexdik 7f m vlae
pdyfaom tydkif;jzpfonf? tzdk;wef oWKwGif;rsm;jzifh
-uG,0f aom a'ojzpfonf? oHjzLrsm;pGm xGufonf?
,Gef*wfa'oonf AdkvpfAD;,m;EdkifiH tus,ft0ef;.
14 7mcdkifE=ef;7SdI tDavmaemh ajredrfhvGifjyifa'orSmrl
^0 7mcdik Ef e= ;f us,0f ef;onf? ,Ge*f wfa'owGif jrpf0rS ;f
82
AdkvpfAD;,m;EdkifiH
i,frsm;/ apmufrwfaom awmifapmif;rsm;ESifh nGef
acsmufrsm; 7Sdaomfvnf; 7moDOwkaumif;rGefI a7
aumif;rGefpGm7aoma-umifh EdkifiHwGif; v,f,mpdkufysdK;
a7; xGef;um;7m t"dutydkif;jzpfonf? txl;ojzifh
AdkvpfAD;,m;EdkifiH. -uufaygifap; txGufqHk;tydkif;
vnf; jzpfonf? tif'D;,ef;vlrsdK;wdk\ trsm;tm;jzifh
aexdik af vonf? tDvmaemh ajredrv
hf iG jf yif a'oYrl vlae
uso
J nf? tcsKd \ae7mwGif rd;k rsm;I opfawmxlxyfjy;D v~if
tcsdK\ae7mY rdk;yg;I u`/J EGm; arG;jrLEdkif&Hk jrufcif;rsm;
om 7So
d nf?
Adv
k pfA;D ,m;Edkifiw
H Gif -uD;us,x
f if7mS ;aomjrpf-uD;
rsm; r7Sdaomfvnf;/ jrpfacsmif;rsm;tm;jzifh ul;oef;
oGm;vmEdik o
f nfh c7D;vrf;rSm rdkifaygif; 5580 cef\7d.
S ?
,Gef*wfa'owGif tRZkefjrpf-uD;. jrpfvufwufrsm;
jzpfom rmrdk;a7;/ *Ggyl7J/ aAeD/ rJ'7ma''Datmhpaom
jrpfrsm;wGif a7rsm;onft
h cg oabmi,frsm;jzifh ul;oef;
oGm;vmEdik o
f nf? xdka'orS xGufaom -uufaygifap;
rsm;udk jrpfa-umif;rsm;jzifh tRZkefjrpfodk\ ta7muf
ydk\I EdkifiHjcm;od\k wifydk\a7mif;cs-uonf? uBmay:wGif
tjrihfq;kH aom wDwDumum tdik -f uD;onf AdkvpfAD;,m;
83
AdkvpfAD;,m;EdkifiH
84
AdkvpfAD;,m;EdkifiH
jcif;jzpfonf? vmyufjrdK\onf yifv,fa7rsufESmjyif
txuf 11800 ayjrifI
h / qlua7;jrdK\onf 8532 ay
jrifhonf? vrf;rsm;rSm usOf;I taqmufttHkrsm;onf
pydefAo
d u
k m yHkpt
H wdik f;jzpfonf?
Adv
k pfA;D ,m;Ekid if o
H nf a7S;acwf tif;um; tifyikd ,
f m
.wpdwfwa'ojzpfcJh.? xdkaemuf pydefwdk\.vuf
atmufo\kd ESp7f maygif;rsm;pGm usa7mufc7hJ m/ 1825 ckEpS f
wGif vGwfvyfaom oRwEdkiif H jzpfvmonf? 1938ck
ESpfwGif twnfjyK jy}mef;vdkufaom zGJ\pnf;tkyfcsKyfyHk
tajccHOya't7 Ekid if aH wmfoRwudk 4 ESpw
f -urd f jynfol
wdk\u wdkuf7kduaf 7G;aumufwifajr|muf7onf? ygvDref
Oya'jyKtzGJ\wGif txufvFwfawmf atmufvFwfawmf
[lI ESpcf k7Sd7m txufvFwfawmfwGif 6ESpfw-udrf a7G;
aumufwifajr|muf7aom trwf 2^OD; yg0ifI atmuf
vFwfawmfwGif 4 ESpfw-udrf a7G;aumufwifajr|muf7
aom jynfol\udk,fpm;vS,f 120yg0if.? 3 yHk 1 yHk
aom txufvFwfawmftrwfrsm;onf 2 ESpfv~if w
-udrf xGufay;-u7.? atmufvw
F fawmf trwf OD;a7
85
AdkvpfAD;,m;EdkifiH
xm;aom ppfom;OD;a7rSm 1943 ckEpS f Oya't7 15000
jzpfavonf?
Adk[D;rD;,m;e,f? ?Ad[
k ;D rD;,m; e,fonf csuu
f kd
qvdAk m;uD;,m;Ekdifi.
H taemufzuftusq;Hk e,fjzpf
onf? yxruBmppfrwdik rf u
D ,if;onf -op-w;D ,m;
[efa*7Dtifydkif,mtwGi;f Y xif7Sm;aom jynfe,f w
e,fjzpfco
hJ nf?
Adk[D;rD;,m;e,fonf rSefuluGuf yHko!mef7Sdaom
ukef;jrifh-uD;jzpfonf? taemufajrmufzufwGif qU
qGeef jD ynfe,fukd tdk;awmifwef;uif;/ ta7S\ajrmufzuf
wGif qdkifvD;7Sm;e,fudk *sdKif;,ifah wmifwef;uif;/ t
aemufawmifzufwGif AmaA;7D;,m;jynfe,fukd Adk[;D rD;
,m;opfawmac: awmifwef;rsm;uif;/ ta7S\awmif
zufwGif rdka7;AD;,m;e,fudk tpf*avmif;ukef;jrifh-uD;
uif; Adk[D;rD;,m;e,fESifh jcm;xm;avonf? *sKd if;,ifh
awmifwef;Y jrpfjzm;cHaom tJhvAjrpf txufydkif;ESifh
,if;. jrpfvufwufrsm;onf we,fv;kH Y jzmI pD;qif;
vsuf7Sdonf? Adk[D;rD;,m;. xGufaygufrsm;onf
ajrmufzufwGif tJhzAjrpf0Srf;rSty useftm;vHk;onf
awmif-um;vrf;rsm; jzpfonf?
Adk[;D rD;,m;e,fonfpwk7ef;rdkif 20000 cef\us,f
I/ jrefrmEdkifiH weom7Dwdkif;cef\ 7Sdonf? vlOD;a7
^1093^6 a,muf7d7S m/ weom7Dwdki;f vlO;D a7. 5
qausmf7Sdavonf? trsm;tm;jzifh csufvlrsdK;ESifh *sm
refvlrsdK;wdk\ aexdik f-uI *sL;vlrsdK;vnf; 5 yHk 1 yHkcef\7Sd
onf? trsm;tm;jzifh A7if*sD*k+
d ;f 0ifrsm; jzpf-uonf?
Adk[D;rD;,m;[laomtrnfonf wdkif;7if;vlrsdK; uJh
tEG,f0if AdktD;rsm;tm; tpGJjyKI wGifjcif; jzpfonf?
od77Sd or~ Adk[D;rD;,m;e,fY tapmqH;k aexdkifcho
J rl sm;
jzpfaom xdkAdktD;wdkif;7if;om;rsm;tm; c7pfawmfay:p
tcsed u
f rmudrk efvrl sdK;wd\ku wdu
k x
f w
k I
f aexdki-f ujyef
7m/ ,if;wd\ktm; *smrefw\dkuif;/ *smrefw\dktm; qvA
tEG,f0if csufw\dk uif; armif;xkwf aexdki-f uonf?
62^ ckEpS w
f iG f qrdb
k 7k ifvufxufY tuGu
J JG jzpfaeaom
Adk[D;rD;,m;e,fonf pnf;vHk;rdavonf? 805 ckESpf
wGif 7Sm;vrdef;bk7ifu odrf;ydu
k fxm;cJhjyD;aemuf r-um
rDyif rdka7;AD;,m;EdkifiH. vufatmufcH jzpfcJhonf?
1000jynfhESpfausmfcef\url Adk[D;rD;,m;onf *smref
e,fwe,ftjzpf a7muf7SdaeI 1198ckwGif oD;jcm;
jynfaxmif jzpfvmjyefonf? 1253 ckESpfrS 12^8 ckESpf
twGif;Y Adk[D;rD;,m;onf Oa7mywdkufwGif tiftm;
Adk[D;rD;,m;e,f
tawmifw
h if;qHk; wdik ;f jynfwjynf jzpfvmonf? 1200
jynfhESpfaemufydkif;wGif tkypf k;d aom vlZif;Awfrif;quf
jzpfaom Ad[
k ;D rD;,m;bk7ifrsm;onf {u7mZfbk7ifcsn;f
jzpf-uonf? odk\7mwGif 15 7mpkESpfrsm;Y *`efwyfpudk
ta-umif;jyKI jzpfyGm;aom t,l0g'a7; ppfyGJrsm;ESifh
1618 ckESpfwGif jzpfyGm;aom ESpo
f ;kH q,fppfyJrG sm;a-umifh
Adk[D;rD;,m;EdkifiHonf arS;rSdefoGm;7onf? jynfoljynf
om;rsm;onf trsdK;om;pdwf"mwfrsm; usqif;csdefY
[ufZAwfrif;rsm; tkypf ;kd vsuf7do
S nf? 18 7mpkESpfusrS
yif Adk[D;rD;,m; vlxo
k nf EkdifiHa7;Ed;k -um;vmum t
rsdK;om;tcGifhta7;rsm;/ udk,fydkiftkyfcsKyfa7;ESifh EdkifiH
a7;vGwv
f yfrw
= k\dukd awmif;qdv
k m-uonf? 19 7mpkcef\
wGif -op-wD;,m;[efa*7Dtpd;k 7tm; tawmfyif raus
reyfjzpfaecJ-h uonf? yxruBmppfjyD;aomtcg Ad[
k D;
rD;,m;jynfe,fonf csufuq
kd vdAk m;uD;,m;Edik if o
H pf.
e,fwe,f jzpfvmonf? 'kw,
d uBmppftwGi;f Yrl *sm
reftkyfcsKyfcHe,f jzpfaecJhjyD;v~if 'kwd,uBmppfjyD;rS
csufuq
dk vdAk m;uD;,m;Ekdiif .
H jynfe,ftjzpf jyefvnf
a7muf7o
Sd nf?
Ad[
k ;D rD;,m;e,fonf csuu
f q
kd vdAk m;uD;,m; wEdik if H
vHk;wGif t-uG,0f tpnf;um; tzGJ\jzdK;qHk;aom e,fjzpf
onf? csuw
f \.
kd y7m[jrKd \awmfonf Ad[
k ;D rD;,m;e,fwiG f
wnf7SdI 7D;uifAwf/ yDvqef/ AGwfApf/ um;vpAwf
paom xif7mS ;onfh jrKd \-u;D rsm;onfvnf; ,if;e,fYyif
yg0ifonf? Ad[
k D;rD;,m;e,f. jrifrh m;aom uke;f jyifESihf
ajr-oZmaumif;aom jrpf0Srf;a'orsm;onf v,f,m
vkyu
f ikd f7ef tvGeaf umif;rGeo
f jzifh *sHK/ rka,m/ tmvl;/
&dkif;pyg;/ jrif;pm;*sHK/ o-um;rkefvm ponfwdk\ xGuf
onf? O,smOftvkyfvnf; rsm;pGmjzpfxGef;aom a'o
jzpfonf? awmifukef;rsm;wGif opfawmrsm; ayguf
a7mufvsuf7Sdaoma-umifh opfvkyfief;vnf; t-uD;t
us,fvyk fudkif-uonf? Adk[D;rD;,m;jynfe,f taemuf
ajrmufyikd ;f Yrl oWKrsm;xGuo
f nf? txl;ojzifh oHwiG ;f
rsm;pGm7Sdonf? a-uGxnfyPnf;rsm;vkyfudkifEdkifonfh 7FH\
ajrrsdK;vnf;7So
d jzifh a-uGxnfvyk if ef;vkyfudki-f uonf?
,if;tydki;f wGif oH/ oHr+d/ jcnfEiS hf od;k arG;/ tdraf xmif
y7dabm*/ pUL/ "mwkaA'yPnf;rsm;/ a-uGxnf/ zef
xnf ponfh pufrv
= yk if ef;rsm; vkyu
f ikd 7f m puf&-kH uD;rsm;
jzifh pnfum;onf? Ad[
k ;D rD;,m;e,fxu
G f zefxnfonf
uBmausmf jzpfonf? Adk[D;rD;,m;. tjcm; xif7Sm;
aom xGufukefrSm yDvZifemAD,mac: uBmausmf
AD,mjzpfonf?
86
Adk;eD;v
Adk[D;rD;,m;e,f
Ad[
k ;D rD;,m;e,fonf jynfwiG ;f ul;oef; oGm;vma7;
twGuf tvGefaumif;rGefaom rD;7xm;vrf;ESifh um;
vrf;-uD;rsm; 7Sd&Hkru jynfyjrdK\-uD;rsm;jzpfaom AD,if;
em;/ '7ufZ'if ponfhjrdK\-uD;rsm;ESifh rD;7xmvrf;jzifh
tquftoG,7f o
dS nf?
Ad[
k ;D rD;,m;e,fwiG f *smrefwUodkvfEiS fh csufwU
odv
k rf sm;7So
d nfh teuf 1348 ckEpS u
f wnfaxmifcahJ om
y7m[wUodv
k o
f nf Oa7mywdu
k 7f dS a7S;tusqk;H wU
odkvw
f ckjzpfonf?
Ad;k eD;v(c7pf 1885 1962) ? ?eD;vAd;k onf 'de;f rwfvl
rsdK; &lyaA'ynm7Sif wOD;jzpfI/ tufwrf. cmtdrzf J\G
pnf;yHk 0g'opfudk pwifazmfxw
k cf ahJ vonf? t7m0 K
rSeo
f r~. tajccH,lepfjzpfaom tufwrfrsm;. zGJ\pnf;
wnfaeyHo
k nf aep-um0 m zG\Jpnf;wnfaeyHEk iS hf tvm;
wljzpfonf? tufwrf.tv,fA[d7k dS av;vHaom 0wf
qHuJhodk\jzpfonfh EsL;uvD;,wfudk v~yfppf"mwftm;
aqmifaom tDvufx7Gefrsm;u/ aeudk j*dK[frsm;vSnfh
ywfae-uonfhenf;wl vSnyfh wfae-uonf? tufwrf
wGif rsm;aomtm;jzifh (ae7mvGwf) [if;vif;jyifrsm;
yg7So
d nf[k Ad;k uol.t,ltqrsm;udk xkwaf zmfco
hJ nf?
Ad;k .tufwrf0g'opfukd tajcjyKI ta7;ygaomod_H
ynmwd;k wufr=rsm;udk jyKvkyfEkid cf -Jh uonf? ,if;wd\kwiG f
tufwrf.pGr;f tifukd xkw,
f t
l oH;k jyKjcif;vnf; yg0ifchJ
87
Adk;0g;ppfyGJ
aemufq;kH Y 1899 ckEpS f atmufwb
kd mv 11 7ufae\
wGif jAdwdo~ESifh Adk;0g;wdk\ ppfpwifwdkufcdkuf-uonf?
-o7de;f z7D;pwdwfjynfe,fonf Ad;k 0g;wdk\ESifhy;l aygif;um
jAdwdo~tm; wkdufcku
d favonf? xdpk pfyGJwiG f -uD;us,f
aom wdu
k yf J-G uD;rsm; r7SdvSacs? acsmif;ajrmif; wdu
k cf ku
d f
jcif;/ axmifzrf;I wdkufjcif;/ jrdK\-uD;rsm;udk 0dik ;f 7Hydwq
f k\d
jcif;rsm;om rsm;avonf? ppfy.
GJ tpwGif Adk;0g;wdk\u
ta7;omavonf? Ad;k 0g;wdk\onf typftcwfu`r;f usif
jyD;v~if xdka'o. ta-umif;7if;udk aumif;pGmodol
rsm;jzpf-u.? Ad;k 0g;wdk\zufrS 'DApf/ vl0AD kw
d m/ 'vma7;
ponfh Adkvcf sKyf-uD;rsm;u tkycf sKyw
f du
k fcu
kd .
f ? jAdwo
d ~
wdk\onf 1990jynfhESpf Zefe0g7Dvwdkifatmif Adk;0g;wdk\
zdEdyS w
f u
kd fcu
kd jf cif;udo
k m cHae7avonf?
1900 jynfEh pS f Zefe0g7DvwGiaf vmha7mAwfEiS haf vmh
upfcsemwdk\ OD;pD;onfh tiftm;-uD;rm;aom jAdwdo~
wyfopfrsm; a7mufvmavonf? (upfcsemtdyf/ tdyf
&=?) xdEk pS f azazmf0g7Dv 2^ 7ufae\wiG f Ad;k 0g;ppfAv
kd f
csKyf-uD; u7Gef,DESifh wyfom; 4axmifcef\onf yg;'D
AwfY vufeufcs-u7avonf? xdkEpS f rwfv 137uf
ae\wGif -o7def;z7D;pwdwfjynfe,f. jrdK\awmf AvGrf;
zGew
f ed ;f jrKd \ukd avmha7mAwfu csDwuford ;f ydu
k u
f m ,if;
jynfe,fudk jAw
d o
d ~yikd t
f jzpf a-unmEkid cf o
hJ nf?
avmha7mAwfacgif;aqmifaom jAdwdo~ppfwyfrsm;
onf ajrmufzufo\kcd sw
D ufum *sKd [ufpAwfjrdK\ukd odr;f
ydu
k o
f nf? xdkaemuf ZGev
f 57ufae\wiG af wmiftmz7du
oRwEdkiif .
H jrdK\awmf y7Dwk;d 7D;,m;jrdK\ukd odrf;ydu
k jf yef
avonf? xdEk pS f pufwifbmvwGif Ad;k 0g;Adv
k cf sKyf Adw
k m
ESihf vufatmufcw
H yfrsm;udk avmha7mAwfu vufeuf
csapI/ awmiftmz7duoRwEkdifiHudk x7efpAm;jynf
e,f[t
k rnfajymif;um jAdwo
d ~yikd t
f jzpf a-unmonf?
useAf k;d 0g;wyfrsm;onf awmcdkoGm;um ajymufusm;
pepfjzifh wdkufcdkufao;onf? xdktcsdefwGif avmha7m
Awfonf t*vefo\kjd yefomG ;I avmhupfcsemu jAdwo
d ~
wyfrsm;udk OD;pD;wdkufcdkufvsuf7Sdonf? avmhupfcsem
onf Adk;0g;wdk\. ajymufusm;ppfqifr=udk tpGrf;ukef
ESrd ef if;vdu
k 7f m 1902 ckEpS f arv 317ufae\wiG f Ad;k 0g;ppfyJG
onf tqHk;owftjyD;wdkifa7mufchaJ vonf?
Ad;k 0g;wd\konf wyfom;tiftm; 95000r~EiS hf jAw
d o
d ~
wd\k. 200000ausmf7daS om wyfudk 3 ESprf ~ -uHh-uHhcHI
wdkufcdkufcJhonf? y7Dwdk;7D;,m;jrdK\Y 1902ckESpf arv
317ufae\wiG f csKyq
f akd om zma7;epf*if;pmcsKyt
f 7/ x7ef
pAm;ESifh -o7def;z7D;pwdwfwdk\onf jAdwdo~ udkvedk Drsm;
88
Adk;0g;ppfyGJ
89
AufpyGwfcsDtar7d*dk
90
AufpyGufcsDtar7d*dk
AufqDrmqm [ife7D
1493 ckEpS w
f iG f w-udrf 2 -urd w
f ikd fwikd f taemufzufo\kd
oabmvGihpf Ofu AufpyGwcf sDonf pydefY 7Sad vonf?
(udkvHAyfpD&=?) xdk 2acgufwGif udkvHAyfonf t
ar7duwkduf uke;f r-u;D od\k ra7mufbJ ,ck taemuftNd d
,u`e;f pk[w
k Giv
f su7f Sdaom u`e;f pkrsm;odk\om a7mufchJ
onf? 1504 ckEpS Yf xkwaf 0aom pmwrf;wckY Aufp
yGwcf so
D nf taemufo\dk oabmjzifh 149^ ckEpS /f 1499
ckEpS /f 1501 ckEpS Ef iS hf 1503 ckEpS rf sm;wGif 4 -urd w
f ikd w
f ikd f
oGm;a7mufcJha-umif;/ yXrtacguf 149^ ckESpf ZGefv
16 7ufae\wiG f awmiftar7du taemufajrmuf urf;
ajcodk\ a7muf7SdcJha-umif; a7;om;azmfjyxm;avonf?
149^ ckEpS w
f iG f tu,fyif c7D;xGucf o
hJ nf rxGucf o
hJ nf
udk taotcsmrod7aomfvnf;/ 1499 ckEpS w
f iG f awmif
tar7duwdkufodk\ c7D;xGufcJha-umif;um; taotcsm
od7onf? xdkjyif AufpyGwcf so
D nf tar7duwdu
k f (0g)
uBmopfudk awG\7SdcJha-umif; ajymqdkcJhonfudkvnf;
udv
k AH yfu jiif;qdjk cif;rjyKcahJ cs? xdak -umifh 150^ ckEpS w
f iG f
xkwfa0cJhaom yx0Dpmtkyf wtkyfY *smrefygarmQ
wOD;u uBmopfukd tar7d*akd wG\7o
dS jzifh tar7duwdu
k f
[kac:oifha-umif; t-uHay;cJhavonf? od\kaomf rsm;pGm
tjiif;yGm;cJ-h ujy;D aemuf/ yXrwGif oltu,fawG\7cdS hJ aom
awmiftar7duwkduf rUqDudk yifv,fauG\ae7m7Sd
ukef;jyifudkom ol\trnfjzifh ac:cJhaomfvnf;/ aemuf
r-umrD awmiftar7du wwdu
k v
f ;kH ESihf ajrmuftar7du
wdu
k u
f ydk g ol.trnfjzifh ac:a0:cJ-h uavonf?
AufpyGwcf so
D nf yXrESihf 'kw,
d t-urd rf sm;wGif pydef
Edik if t
H wGuf c7D;xGucf I
hJ / aemuf 2-urd w
f iG rf l ay:wl*,f
Ekid if t
H wGuf c7D;xGucf o
hJ nf[q
k o
kd nf? xdo
k \kcd 7D;xGu7f m
wGif AufpyGwcf sDonf acgif;aqmiftjzpfEiS fh r[kwb
f /J
eQwfq7m (0g) a7a-umif;jy tjzpfvu
dk fygcJ7h onf[k
vnf; qdak vonf? 1512 ckEpS f azaz:0g7Dv 227ufae\
wGif qJhAD;jrdK\Y uG,fvGefonftxd/ AufpyGwfcsDonf
pydeEf idk if .
H a7a-umif;jy t7m7Scd sKyftjzpf tr=xrf;um/
uBmopf.ajryHrk sm; a7;qGjJ cif;jzifh tcsed u
f ek v
f eG cf o
hJ nf?
AufqrD mqm[ife7D (c7pf 1813 1898)?
?
AufqrD menf;[k xif7mS ;aom oHr+dusKd enf;udk wDxiG f
ol qm[ife7DAufqrD monf t*vyd v
f rl sKd ; wDxiG o
f lEiS hf
oHr+dvyk if ef; ydki7f Sijf zpfonf? AufqrD mudk 1813 ckEpS f
Zefe0g7Dv 197ufae\wiG f t*vefjynf Aufz\k&d id= ,
f me,f
csmvwefjrdK\Y zGm;jrifonf? zcifjzpforl Sm cJpmvH;k oGef;
vkyif ef;/ a7Feef;-udK;qGv
J yk if ef;wd\kukd csmvwefjrdK\Y wnf
91
oHr+dusdKenf;opfudkwDxGifcJhol qm[ife7DAufqDrm
axmif vkyu
f kid af eol emrnf-uD; tif*sife,
D m tefwedk D
AufqrD m jzpfavonf?
[ife7DAufqrD monf i,fpOfrpS I zcifjzpfo.
l cJpm
vHk;oGef;pufwGif pufr=vkyfief;udk avhvmoif-um;jyD;
aemuf/ touf 1^ESpt
f 7G,w
f iG f vef'efjrdK\o\kd ajymif;a7F\
aexkdifum/ yHkqGJoltjzpf toufarG;onf? xdktwGif;
trsKd ;rsdK; prf;oyfI wDxiG frr= sm;udk vkyfudkio
f nf? Auf
qDrm. woufwmwGif wDxiG rf w
= \o
kd nf rsm;jym;vSaom
a-umifh ol\tm; txGifyg7*l[kyif ac:qdkxkdufonf?
pmcsKyw
f q
H yd af cgif; &du
k Ef ydS 7f mY &du
k 7f mudk zsuI
f jyefvnf
toHk;jyKwwf-uojzifh EdkifiaH wmftpd;k 7 tcGeaf wmf vpf
[if;qHk;&=H;7onf[k ,lqum/ zsufr7onfh aq;cdkif
wHqyd af cgif;&du
k Ef ydS ef nf;udk xGicf .
hJ ? xdjk yif cJwcH v
J yk if ef;/
a7Frifaq;vkyif ef;/ cJpmvH;k oGe;f enf;opf ponfw\o
kd nf
vnf; AufqDrm. wDxGifr=rsm;jzpfonf?
AufqDrm. txif7Sm;t-uD;us,fqHk; wDxGifr=rSm
AufqrD menf;[k wGiaf om oHr+dusKd enf;yif jzpfonf?
u&dkif;rD;,m;ppfyGJjzpfyGm;pOfu toH;k jyKaom tajrmuf
-uD;rsm;. oHr+drsm;aysmhyHkudk tm;r7aom AufqDrm
onf ydkrdkaumif;rGeaf om aoewftajrmufrsm; wDxGif
jyKvyk f7ef prf;oyfvo
dk nf? odk\7mwGif jAdwo
d ~ tm+m
AufqDrmqm [ife7D
ydik w
f \u
kd tm;ray;ojzifh jyifopfb7k if wwd,eydv
k ,
D ef
.zdwaf c:csuu
f kd vufcu
H m jyifopfEikd if w
H iG f oGm;a7muf
prf;oyfvkyfukid fonf? AufqrD m. prf;oyfcsuf atmif
jrifI ,ckwidk f AufqrD menf;rSm ausm-f um;vsu7f o
dS nf?
AufqDrmonf oHpdrf;rS oHr+d rnfodk\ usdKcsuf77SdEkdif
onfukd jyocJhonf? oHr+dcsufpuf&-Hk uD; wcko\kd oGm;
a7mufvnfywfchv
J ~if puf&HkxJY pOfhtdk;o!mef7Sdaom
oHr+dt;kd -uD; wck. xdy0f rS rD;&SL;rD;yGm;wd\k w&SL;&SL;yef;
xGufaeonfudk awG\7ayvdrfhrnf? atmufzufY t
aygufrsm; yg7Sdaom uGefAmwmac: pOft
h k;d o@mef oH
r+dtdk;-uD;wGif t7nfaysmfjyD; oHpdrf;rsm; xnfhum
atmufzufrS jyif;xefaom avudk r=waf y;jcif;jzifh oH
pdr;f rS umAGe"f mwfukd xkwyf ,fypfjcif;jzpfonf? avvH;k
&dkuo
f nfht7Sdeaf -umifh uGefAmwmxJ7dS oH.tyl7deS o
f nf
tvGefjrifhwufvmI umAGe"f mwfonf avmifu`r;f vGifh
yg;oGm;jcif;jzifh rdepf 20 twGi;f oHprd ;f rS oHr+d jzpfvm
Edik o
f nf? oHr+dwiG f tap;oWd jzpfay:vmap7ef oHEiS hf
ref*eda7mpyfxm;aom pyD*,fvidk fZifac: oWKa7mudk
oHpdrf;ta7usdKxJodk\ aygif;xnfhay;7onf? ,cktcg
AufqDrmenf;udk tajccHI ydkradk umif;rGefaomenf;rsm;
AufwDuifeef;jrdK\
wDxiG fjy;D jzpfaomfvnf; uBmho_d aH vmuwGif pxGicf o
hJ l
AufqrD m. aus;Zl;um; -uD;ygbdonf? AufqrD monf
t*vefjynf 7Suzf ;D jrKd \wiG f ol. prf;oyfrr= sm;udk jyKvyk 7f m
t-udrf-udrf ratmifjrifcJhaomfvnf; tm;ravsmhbJ ZGJ
vHk\vjzifh -udK;pm;jcif;a-umifh 1865 ckESpfwGif oHr+d
vkyef nf;udk 77SdcahJ vonf? t*vefjynf 7Suzf ;D jrKd \Y Auf
qDrmoHr+dvkyfief; wnfaxmifI vlaygif;rsm;pGmudk
tvkyaf y;Edik &f rkH u wuBmvH;k udyk g ynm jzef\Eikd cf o
hJ nf?
1859 ckESpfwGif AufqDrmonf jrdK\jy tif*sifeD,m
toif;. wJvzd\w
k q
H yd u
f 7kd 7SI
d 18^2 ckEpS w
f iG f tEkynm
toif;rS tJvAwfa7Fwq
H yd u
f dk 77So
d nf? 18^1 ckEpS frS
18^3 ckEpS t
f wGi;f *7dwjf Adwed Ef ikd if H oHEiS hf oHr+dvyk if ef;
OU}jzpfI 18^9 ckEpS w
f iG f awmf0iftoif;. tjrw
J rf;
toif;0if jzpfvmonf? xdEk pS w
f iG yf if 0dw7kd ,
d bk7ifru
AufqrD mtm; qmbGJ\jzifh olaumif;jyKonf?
qm[ife7DAufqrD monf 1898 ckEpS f rwfv 157uf
ae\wiG f vef'efjrdK\ 'de;f r[D;7yfuu
G w
f iG f uG,v
f eG o
f nf?
AufwDuifeef;jrdK\? ?Aufwu
D ifeef;jrKd \onf c7pf,ef
t,l0g'a7;qdkif7mjrdK\jzpfonf? ,if;onf oD;jcm;vGwf
92
AufwDuifeef;jrdK\
vyfaom tcsKyftjcmtm+mydkif EdkifiHuav; wck o
zG,f wnf7adS eonf?
AufwDuifeef;jrdK\onf wvDEidk fiaH 7mrjrdK\awmf.
taemufajrmufyidk ;f Y wdkif;Am;jrpf. taemufzufurf;
Aufwu
D ifuek ;f jrifhay:wGif wnf7do
S nf? tus,ft0ef;
tm;jzifh 108^{u7Sdonf? uBmay:wGif tao;i,f
qHk;aom EdkifiHrsm;teuf wEdkiif H jzpfavonf?
c7pf ^54 56 ckESprf sm;wGif z7ifhb7k if ypfyifonf
c7pf,efomoemydkif yky7f [ef;rif;-uD;tm; wvDEikd fiH
wGif ajr,mrsm;ay;vSLI oD;jcm;tkyfcsKyfa7; tm+m
rsm;ay;cJo
h nf? rlvu yky7f [ef;rif;-uD;rsm;onf ae7m
twnfwus [lI r7SdcJhaomfv nf; / {u'or
yky7f [ef;rif;-u;D *7uf*7D vufxuf/ c7pf 13^^ckEpS rf S
pI ,ckAufwu
D ifeef;jrKd \wnf7m t7yfwiG f pwiftwnf
wus aexdkicf o
hJ nf? xdkacwfu omoemydkif yky7f [ef;
rif;-uD;ydkif e,fajrrSm pwk7ef;rdkif 16007SI
d vlO;D a7
3125000 cef\yif7SdcJhonf? odk\7mwGif c7pf,ef*dk+f;
rsm; uGo
J mG ;jcif;ESihf wvDEkid if H aoG;pnf;r=ta7;awmfykH
ay:ayguf jcif;wd\ka-umifh 18^1 ckEpS w
f iG f yky7f [ef;rif;
-uD;onf AufwDuif O,smOfY tus,cf sKyfozG,f rdrd
tvdt
k avsmufaexdik cf o
hJ nfrpS I yky7f [ef;rif;. Edik if aH 7;
tm+m avsmus7avonf? 1929ckESpf azazmf0g7Dv
117ufae\wiG f vufwm7rfpmcsKyjf zifh wvDtm+m7Sif
rlqv
dk eD u
D yky7f [ef;rif;-uD;tm; ,ck AufwDuifeef;jrdK\
ae7mudk vHk;0tm+mydkiftjzpf tkyfcsKyf7ef vFJtyf7mrS
tp Aufwu
D ifeef;jrKd \ aygufzmG ;vmonf? vuf7dS AufwD
uifeef;jrdK\wGif pdefyDwmeef;awmf/ AufwDuifeef;awmf
O,smOfrsm;ESifh jywdu
k f/ pm-unfhwu
dk fponfh taqmuf
ttHk 13 ck7daS vonf?
1958 ckEpS fcef\rSe;f ajc oefaumifpm7if;t7 AufwD
uifeef;jrdK\. vlO;D a7onf 890 a,mufjzpfonf? ,if;
wd\kteuf 85 7mcdkiEf =e;f onf wmvsHvrl sdK;rsm; jzpfI
15 7mcdkiEf =ef;onf qGpfEiS fhtjcm;vlrsdK;jzpfonf?
Aufwu
D ifeef;jrdK\. tcsKyt
f jcmtm+mydik o
f nf A7if
*s*D +
kd ;f omoemydik yf ky7f [ef;rif;-uD;jzpfonf? od\k7mwGif
tkyfcsKyfa7;udPrsm;udk vlykCdKvfbk7ifcHwOD;tm; wm
0efvFJtyf tkyfcsKyfaponf? ykyf7[ef;rif;-uD;atmuf
wefcdk;tm+m t7Sdq;Hk rSm um'ife,f*dk+;f csKyfrsm; jzpf
onf? xdkum'ife,f *dk+f;csKyfrsm;onf ykyf7[ef;rif;
-uD;. twdkiyf ifcH ykCKd vrf sm;jzpfonf? 1509 ckEpS rf pS I
um'ife,faumvdyfac: um'ife,f*dk+f;csKyftzGJ\onf
yky7f [ef;rif;wyg; ysv
H eG v
f ~if t&du
k t
f 7mudk qufcrH nfh
93
AufwDuifeef;jrdK\
odef; 5 aomif;cef\ 7SdI vufa7;pmrl 5 aomif;ausmf
7So
d nf?
AufwDeef;jrdK\. xl;jcm;csuf w7yfum; ppfwyf
yif jzpfonf? ppfwyfonf jrKd \ukd umuG,7f ef t"duxm;
I zG\pJ nf;xm;onfr[kwb
f /J yky7f [ef;rif;-u;D . ud,
k 7f H
awmfwyftjzpf tr=xrf;aqmif7efESifh t,l0g'a7; t
crf;tem;rsm;wGif vdu
k yf gqifEJ7F efom t"dujzpfonf?
ppfom;rsm;rSm EkdifiHjcm;ppfom;rsm; jzpfonf? vGefcJh
aomESpaf ygif; 450 cef\u vlZef;ESifh Zl;7pfe,f 2e,fEiS hf
yky7f [ef;rif;-uD;wd\k csKyq
f ckd ahJ ompmcsKyt
f 7 xdek ,f 2e,f
rS ppfom;rsm; vma7muftr=xrf;7jcif;jzpfonf? ppf0wf
wefqmrSm tv,facwfyef;csDausmf rdkufu,ftef*svkd
wDxGifcJhaom yHkprH sdK;udk ,ckwdkif 0wfpm;oHk;pGJvsufyif
7Sdonf? ppfwyfwGif ppfom; 100 cef\7Sdavonf?
AufwD;7D;,m;? ?Aufw;D 7D;,m;qdo
k nfrmS omref
rsufpjd zifh -unfI
h rjrifEdkifaom qJwckom7Sdonfh tyif
i,fuav;rsm; jzpfonf? rdkU&dpk ukyfac: rSefbv
D ;l jzifh
-unfhrSom jrifEdkifonf? ,if;wdk\onf &dk;&dk;qJuav;
rsm;jzpfI tyifavmuwGif tqifhtwef;tedrfhqHk;ESifh
ta7twGuf trsm;qHk;jzpfonf? odk\7mwGif tjcm;t
yifrsm;rSmuJhodk\ uvdk&dkzD;ac: pdrf;a7mifj'yf ryg7Sdacs?
Aufw;D 7D;,m;wGif y&dw
k kyd vmZrfac: oufO;D &kyjf zifh jyD;
aom qJwckpD 7Sdonf? t7G,ftm;jzifh AufwD;7D;,m;
t0dki;f wckonf wvufr.25400yHkwyHkom-uD;onf?
AufwD;7D;,m;
,if;udk tqaygif; 1000 t-uD;cs\JI -unfrh S cJwHxyd f
zsm;cef\7do
S nfudk awG\7onf?
AufwD;7D;,m;udk yHko!meftvdkuf 4 rsdK; cGJxm;
onf? t0dik f;/ od\kr[kwf tvH;k yH7k o
dS nfh Aufw;D 7D;,m;udk
aumhqkid f[kac:I/ wkwfacsmif;yHk Aufw;D 7D;,m;udk Auf
qDvdkif[kac:onf? 0uftluJhodk\ auG;aumufaeaom
Aufw;D 7D;,m;udk pydik f7v
D m[kac:I/ 0uftyl kH Aufw;D 7D;
,m;tqef;wrsdK;udk pydkif&dkud[kac:onf? 0ufjcHESifh
tylzrk sm;udk jzpfapwwfaom pwufzv
D dkaumhqkid f/ EsL
rd;k eD;,m;ac: tqkwfa7mifemudk jzpfapwwfaom EsLrdk
aumhqdkif/ wdkufzGdKufac: tla7mifzsm;udk jzpfapwwf
aom Aufqv
D dkif/ tqkwfausm&dk; emAfa-um tqpft
jrpfponfY a7m*gjzpfapwufaom p-wufwkad umhqdkif
ponfwk\drSm tm;vHk; AufwD;7D;,m;rsm;jzpf-uonf?
a7m*gjzpfapwwfaom AufwD;7D;,m;rsm;onf vl/
wd7>mefESifh tyifw\dkwiG f aoG;/ t&d;k / aysmhaysmif;aom
wpf&LS ;/ yifpnfEiS hf toD;rsm;twGi;f Y aewwfI wd;k yGm;
vm-uonf? ,if;wdk\onf taoG;/ -uGufom;/ wpf&LS ;
wdk\udk pm;aomufI tvGeftqdyfjyif;aom "mwfudk
xkwfypf-uojzifh ,if;wdk\rSDwif;aexdkif7m opfyif/ wd
7>mefESihf vlwk\dtm; a7m*gusa7mufapwwfonf? T
AufwD;7D;,m;rsdK;udk uyfyg;[k ac:onf? 'pfzoD;7D;
,m;qHq
k \ekd m/ tqkwaf 7mifem/ *dEk akd nmif;usa7m*g/ ukwf
[D;acsmif;qdk;/ wufwewfa7m*g/ wsLAmu,fydk;pGJem/
qpfzvpfa7m*g/ OD;aESmufajr|;a7mifa7m*g/ a'gifhoef;
em/ uk}Elem/ yvdyaf 7m*gponfw\rkd mS tqdyk g Aufw;D 7D;
,m;rsm;rS xGufaom tqdyfa-umifh jzpfvmaom a7m
*grsm; jzpf-uonf? oD;ESyH ifrsm;od\k txufyg Aufw;D 7D;
,m;rsm; 0ifvmaomtcg uGif;vdu
k f jcHvdkuf ysufjyKef;
wwfonf? tpm;taomufrsm; ykyo
f dk;jcif;/ pnfoGwf
Al;rS tpm;tpmrsm; tqdyfjzpfjcif;wdk\onfvnf; T
Aufw;D 7D;,m;wd\ka-umifyh if jzpfavonf?
opfyif/ wd7>mefESifh vlwdk\tm; tusdK;rsm;pGmjyK
aom AufwD;7D;,m;rsm;vnf;7SdI ,if;wdk\udk qufy&dk
zdkuf[kac:onf? ,if;wd\konf ajrqDvFmwGif toifh7Sd
aom -o*JepfyPnf;rsm;udk tpmtjzpfjzifh tokH;jyKI
,if;rS7aom pGr;f tifjzifh avxJrS Edu
k x
f &d*k siu
f kd ajrqD
vFmxJo\kd a7mufatmif oGi;f ,l-uonf? od\kjzifh oD;ESyH if
rsm;udk -uD;xGm;oefpGrf;atmif tusdK;jyKay;-uonf?
tvm;wl Aufw;D 7D;,m;wd\k. tjcm;tusKd ;jyKenf; wck
rSm tyifaoESifh wd7>mefaorsm;udk trd=uf7Sif;orm;
uJho\kd okwo
f if7iS ;f vif;ay;jcif;yif jzpfonf? ,if;tykyf
94
AufwD;7D;,m;
AufwD;7D;,m;aA'
95
AufwD;7D;,m;aA'
trsm;yifjzpfwwfacsonf? (ul;pufwwfaom a7m*g
rsm;7=? ) ,if;txJwGif tvGefao;i,fonfh Adkif;
7yfrsm;a-umifh jzpfaoma7m*gvnf; 7Sdonf? yHkyrm
ausmuf-uD;a7m*g/ 0ufoufa7m*g/ ydkvD,dka7m*grsm;
jzpfonf? jrefrmEdkifiHwGif AufwD;7D;,m;a-umifh jzpf
aom xif7Sm;onfh a7m*gtcsdK\wk\drSm wkdufzdKG uftla7mif
zsm;/ 0rf;udkufa7m*g/ wsLAmu,f ydk;pGJema7m*g (wD
ADa7m*g)/ yvdyfa7m*g/ umv0rf;a7m*gESifh 'pfzoD;7D;
,m; qHkqdk\ema7m*grsm; jzpfavonf? ,if;a7m*grsm;
rjzpfymG ;ap7ef AufwD;7D;,m;aA'udk tajccHxm;aom
umuG,ef nf;rsm;7Sad vonf?
AufwD;7D;,m;aA'wGif ,if;a7m*gydk;rsm;ta-umif;
udk pHv
k ifpmG oif-um;avhvm7onf? xdjk yif ,if;a7m*g
yd;k rsm;onf vl.udk,cf NmwGif rnfodk\rnfyHk a7m*gjzpf
yGm;apyHk/ ,if;wdk\a-umifh jzpfymG ;aoma7m*grsm;udk rnf
uJo
h \kd prf;oyf-unf7h I
= a7m*g.ta-umif;7if;udk rnfo\kd
azmf7yHkESifh ,if;a7m*grsm;udk rnfok\dukoI rnfokd\um
uG,f7ef vdktyfyHkwdk\udk tusOf;csKyftm;jzifh oif-um;
avhvm7avonf?
96
AufwD;7D;,m;aA'
Aufx7Dtkd;
97
Aufx7Dtkd;
v~ypf pf"mwfavSmiftk;d rS v~ypf pf"mwfukd toHk;jyKae
csdew
f Gif cJjym;rsm;tay:Y vufqmvzdwf pGJuyfvmI
tufqpf.tm;vnf; wjznf;jznf; avsmo
h mG ;avonf?
v~yfp pf"mwfavSm iftdk; twGif; wGif tufqpf7nf
. odyo
f nf;qonf "mwft;kd Ytm;jynfhcsed w
f iG f 139r~
7SI
d tm;enf;oGm;csed w
f iG f 111 cef\7dS a-umif;od7onf?
"mwft;kd 7Sd tcef;toD;toD;wd\k. "mwftm;onf tm;
avsmo
h Gm;v~if "mwft;kd udk tm;opfjyefoGif;7ef vdktyf
jy[
D o
k 7d monf?
Aufx7Dtdk;tm;jyefoGif;onf[kqdk7mrSm "mwftdk;
twGif;7Sd "mwfyPnf;rsm;udk rlvtajcodk\ jyefa7muf
atmif jyKvkyfay;jcif;yifjzpfonf? tm;jyefoGif;aom
tcg/ 'DpDum;7ifhac: v~ypf pf"mwfwzufowfp;D aom
"mwf-udK;tzdkudk "mwftdk;"mwfzdkwdkifodk\vnf;aumif;/
"mwf-udK;trudk "mwfrwdkifodk\vnf;aumif; qufay;
jcif;jzifh v~yfppf"mwfudk ajymif;jyefpD;0ifap7avonf?
98
-
rufqdkydkaw;rD;,m;(tD7wf)EdkifiH. ae7mY ESpfaygif; 5000 cef\u/ bkef;awmufcJhaom EdkifiH-uD;jzpfonf?
wl;azmfawG\7Sd7aomausmufwHk;rsm;/ pOfhtkwfrsm;rS yef;csDyef;ykvuf7mrsm;/ yduwfwdkufrS 7FH\pmcsyfrsm;udk
avhvm7jcif;jzifh tvGef-uD;us,fcrf;em;aom a7S;acwfEdkifiH-uD; wpfEkdifiHjzpfa-umif; od7avonf?
AufADvHk;eD;,m;Ekdifi?H
?uBmhordki;f wGif a7S;acwf
,Ofaus;r=pwifxGef;um;7ma'orsm;teuf wcktyg
t0ifjzpfaom AufADvHk;eD;,m;onf tm7Swdkuf t
aemufyidk f; wdki;f *7pfjrpf ESihf ,lza7;wD;jrpf 2 oG,fwdk\
,SOfjydKifp;D qif;7m awmifbufjrpf0rS f;a'owGif wnf7cdS hJ
I/ ,ck tD7wfEdik fiH. awmifykid f;jzpfavonf? (wdki;f *
7pfjrpf? ,lza7;wD;jrpf&=?)
a7S;a7S;tcguyg;7Si;f yifv,fauG\onf ,ckAC'uf
jrdK\wnf7m t7yftxda7mufonf[k od_Henf;pHepfrsm;
jzifh avhvmpl;prf;olwdk\uqdk-uonf? ESpfy7da>'7Snf
-umaomf jrpf 2 jrFmrS ygvmaom oJajrrsm; ydk\wufI
ay:vmaom ukef;ajronf wjznf;jznf; us,fjyef\
vmonf? xdkjyifjrpf 2 oG,fwdk\onf ESpfpOfa7vFrf;rdk;
avh7Sdaoma-umifh eHk;ajrrsm;urf;ajcay:wifI wif
I usefcJhonf? xdkEkH;ajrrsm;onf ajr-oZmxufoef
aumif;rGefI/ jrpf 2oG,frSa7udkvnf; vHkavmufpGm7
Edkifojzifh xdka'ow0dkufonf pdkufysdK;jzpfxGef;onf?
xdk\a-umifh tm7Stv,fydkif;rS ajropfae7mopf7SmazG
olrsm;onf jrpf 2 jrFma'owGif tajcpdkufaexdkif-u
jcif;jzpfonf? rdk;yg;aomfvnf; jrpf 2 oG,frS a7oG,f
wl;ajrmif;rsm;jzifh pdkufysKd ;vkyu
f kid Ef idk fojzifh xdak 'owGif
vma7muf aexdkifolrsm; wpfpwpfp rsm;jym;vm
avonf?
jrpfEpS jf rmF a'owGif vlw\kd pwif0ifa7mufaexdik o
f nfh
acwfrmS bDpD 5000cef\ujzpfonf? ,if;wd\o
k nf awmif
uke;f / awmifypl mrsm;ay:wGiv
f nf;aumif;/ uke;f zd\kIvnf;
aumif; td;k tdrw
f nfaqmufaexdik -f uonf? xdak 'owGif
pwifvma7mufaexdkifolrsm;onf qD;rdkufESifh qD;rdkuf
r[kwaf omvlrsKd ;rsm;jzpf-uonf?
qD;rdkufr[kwfaomvlrsdK;tkypf x
k JwGif qlrm;7D;,ef;
vlrsdK;wdk\um ,Ofaus;r=t7mwGifacgif;aqmifrsm;jzpf
-uonf? bDpD 3000 ausmcf ef\wGif jrpfESpjf rFma'o w
av~mufY qlrm;7D;,efw\ko
d nf AufAv
D ;Hk tygt0if jrKd \7;dk
jzifh0ef;7Hxm;aom oD;jcm;vGwfvyfonfh jrdK\uav;
99
aygif;ajrmufjrm;pGm wnfaxmifaexdkif-uonfrSm
bDpD 2500 cef\wdkifatmifjzpfonf? (AufADvHk;jrdK\&=?)
xdpk Ofu xdak 'owav~mufukd qlrm;[kac:a0:-uonf?
bDpD 2500cef\wiG f qlrm;jrdK\uav;rsm;. ajrmufzuf
tufuwfa'orS qm*Get
f rnf7dS qD;rdkuv
f rl sKd ; od;k xde;f
acgif;aqmif-uD;wOD;onf ppfa7;ppf7mY u`rf;usifo
jzifh jrdK\uav;rsm;udw
k jrdK\jyD;wjrdK\ wdu
k cf u
kd o
f rd ;f ydu
k u
f m/
AufADvHk;jrdK\ukd tajcjyKjyD;v~if/ AufADvk;H eD;,m;Edik if Hudk
pwif xlaxmifavonf? qD;rdkufwdk\onf qlrm;wdk\
avmuf,Ofaus;r= tqifhtwef; r7Sday? xdk\a-umifh
ql;rm;wdk\.,Ofaus;r=ukd twk,lusifhoHk;-uonf? odk\
aomfajrmufbufyidk ;f wGif qD;rdkufvlrsdK;wdk\. "avhx;Hk pH
rsm;vnf; vFrf;rdk;cJhonfjzpfI/ AufADvHk;eD;,m;EdkifiH
ajrmufyikd ;f udk tufuwf[I
l vnf;aumif;/ awmifyikd ;f udk
qlrm;[lIvnf;aumif;ac:a0:-ujcif;jzpfavonf? od\k
aomf aemiftcg AufAv
D k;H eD;,m;[lIac:a0:vm-uav
onf?
qm*Ge.
f vufxuf vGejf y;D onfah emufwiG f AufAv
D ;kH
eD;,m;EdkifiHonf n|dK;rSdefvmavonf? EdkifiHwGif;odk\ t
jcm;vlrsdK;rsm; 0ifa7mufwkdufcdkufjcif; jyK-uojzifh
aemufqHk;wGif Edkiif H-uD; jydKuyGJ supf D;7avonf?
od\kaomfbpD D 2000 cef\wiG f qm*Ge.
f tEG,fawmfjzpf
aom [RL7mADrif;onf jydKuGJaeaomAufADvHk;eD;,m;
EkdifiHudk jyefvnfpkpnf;onf? EdkifiHudk armfuGef;wif
avmuf atmifpHepfusepGmtkyfcsKyfonf? tkyfcsKyfa7;
pHepfaumif;rsm;udv
k nf;xGicf ho
J nf? txl;ojzifh [RL
7mADrif;-uD;onf ,if;jyKpkcJhaom Oya'rsm;twGuf
Ekid if Horkdif;wGif xif7mS ;ausmf-um;aom rif;wpfyg;jzpfcJh
onf?
[RL7mADrif;-uD; uHukejf yD;aemufwiG f ta7S\ajrmuf
zufa'orsm;rS uufqdkuf vl7dkif;rsdK;wdk\onf csOf;eif;
wdu
k cf u
kd fjy;D aomf/ AufAv
D ;kH eD;,m;Ekid fit
H wGi;f 0ifa7muf
aexdkif-uonf? wpESihw
f p Edkifit
H wGif;Y pdk;rdk;rif;rlcJh
-uonfrmS bDpD 1^50rS 1200 cef\widk af tmif yifjzpf.?
AufADvHk;eD;,m;EkdifiH
100
AufADvHk;eD;,m;EkdifiH
7m/ xdpk Ofu e,ferd w
d w
f iG f qD;7D;,m;Edik if HEiS hf y,fvuf
pwkid fEikd if w
H \dk yg0ifonf omru tD*spfEidk if eH ,fpyfwkid f
atmifyif a7mufcahJ vonf?
eufAsLcufeufZmrif;-uD; vGefjyD;aemufwiG f qufcH
aomrif;rsm;rSm bkef;vuf7Hk;enf;yg;aomrif;rsm;om
trsm;tm;jzifhjzpf-uI/ EdkifiHawmf-uD;tiftm; qkwf
,kwv
f monf? xdk\a-umifh bDpD 539 ckwiG f yg;7Si;f bk7if
qdik f;7yf.wyfrsm;u wdu
k fcku
d fvmaomtcg tjyif;t
xef ckcrH r= 7Sb
d /J yg;7Si;f wd\k.vufatmufo\dk usa7muf7
avonf? (qkid f;7yf7=? )AufADv;Hk eD;,m;onf yg;7Sif;
wdk\.pdk;rdk;r=udk tESpEf pS f7mausmfcHc7Jh onf? bDpo
D Hk;7mrS
av;7mtwGi;f Y AufAv
D k;H eD;,m;tygt0if yg;7Si;f jynf
e,frsm; wefc;kd arS;rSed v
f monf? *7db7k ift,fvufZNm
o*7dwo
f nf yg;7Si;f wyfrsm;udk atmifEidk I
f AufAv
D ;kH eD;
,m;od\k a7muf7v
dS maomtcg AufAv
D ;kH eD;,m;wGif t,f
vufZNmtm; ckcw
H eG f;vSeo
f rl 7Sb
d J/bk7iftjzpfvufcH-u
avonf? t,fvufZNmonfvnf; AufAv
D k;H jrdK\awmfudk
rdrdvufeufEdkifiHawmf-uD;. jrdK\awmftjzpfxm;7efyif
7nf7,
G cf haJ o;onf? (t,fvufZNmo*7dw?f &=)
101
AufADvHk;eD;,m;EdkifiH
.tQ7mrsm;rSm jrm;OD;yHko!mef7SdI 7FH\jym;uav;rsm;
ay:wGif oH;k ajr|mifyh kH usL7d;k t7if;ESihf zdEydS af 7;om;-uonf?
a7;om;jyD;aom 7FH\csyfrsm;udk aevSef;rD;zkwfaoma-umifh
ESpfaygif;rsm;pGm -umatmif cdik cf aHh vonf?
qlrm;wd\k. pma7;enf;udk aemiftcg jrpf 2 jrFma'
oudk 0ifa7mufpdk;rdk;aomqD;rdkufvlrsdK;rsm;/ tqD;7D;
,ef;vlrsdK;rsm;/ t,fvrdkufvlrsdK;rsm;/ [pfwkdufvlrsdK;
rsm;/ yg;7Sif;vlrsdK;rsm;uvnf; vufcH-uonf?
,Ofaus;pvlrsdK;wdk\. tavhtxtwdkif; ql;rm;wdk\
onf ajr a7avpaomobm0rsm;udk udk;uG,-f u
onfjh yif v,form;rsm;jzpf-uonfhtwdkif; aus;Zl;7Sif
EGm;rsm;udkvnf;udk;uG,f-uonf?
vufr= tEkynm7yfESifh pyfvsOf;I AufADvHk;eD;,m;
EdkifiHom;wdk\jyKvkyfcJhaom vufr=yPnf;rsm;teuf a7S;
tusq;kH yPnf;rsm;rSm bDpD 3000 ausmfcef\u tdk;cGuf
rsm;jzpfonf? ,if;onfhtdk;cGufrsm;udk aq;a7mifrsm;
jc,fI yHpk H 'DZkid ;f rsm; azmfjy xm;onfudk awG\7onf?
bDpD 3000cef\wGif ausmufwHk;rsm;udk xkxGif;jcif;/
7kyfwkrsm; xkvkyfjcif;/ a7F aiG wdk\jzifh tqifwefqm
rsm; vkyu
f kid fjcif;udv
k nf;jyKvyk -f uonf? xdjk yif pmcsKyf
pmwrf;rsm;twGuf wHqdyw
f k;H rsm;toH;k jyKonfukd vnf;
awG\7avonf?
qlrm;wd\konf rlvu7F\HEiS u
hf sLyifrsm;jzifh jyKvkyo
f nfh
wJtdrfrsm;jzifh aexdkifcJh7mrS/ aemiftcg aevSef;tkwf/
rD;zkwftw
k frsm;jzifhjyKvkyfaom wxyftkwfwku
d rf sm;jzifh
aexdik v
f m-uonf? xdjk yif ,if;wdk\uk;d uG,f7m ewft
rsKd ;rsdK;wdk\twGuf Adrmefjzpfaom wefaqmif;jrifhjrifh-uD;
rsm;udkaqmufvkyf-uonf? jrdK\7dk;wefwdkirf sm;jyKvkyf7m
Yvnf; AufAv
D ;kH eD;,m;Edik if o
H m;wd\k vuf7majrmuf-uay
onf? ,if;odk\jzifh AufADvHk;eD;,m;EkdifiHom;wdk\onf
EdkifiHESifh ,Ofaus;r=ESifh tapmqHk; aexdkifvm-uolrsm;
wGif yg0ifcahJ vonf?
uBmhorkdif;wGif tapmqHk;ay:xGufcJhaom ,Of
aus;r=rsm;teuf AufADvHk;eD;,ef;ESifh tD*spf,Ofaus;r=
wd\o
k nf rnfonfua7S;usI rnfonfu aemufusonf
[laom jyemtwGuf ynm7Sifw\dk tjiif;yGm;ae-uqJ
yifjzpf.? od\kaomf ,Ofaus;r=qkid f7m ta7;ygaom wd;k
wufrw
= k\donf AufAv
D ;kH eD;,m;Y OD;pGmpwifco
hJ nf? od_H
ynm/ tkyfcsKyfa7;pHepf/ t,l0g'a7;/ vufr=ynm7yf
ponfwk\donf AufAv
D k;H eD;,m;YtpysKd ;cJI
h AufADvHk;eD;
,ef;,Ofaus;r=onf aESmif;acwftm7Swdkuf taemuf
ydki;f ,Ofaus;r=rsm;. jrpfzsm;cH7mjzpfcaJh vonf?
AufADvHk;jrdK\
AufADvHk;jrdK\?
?AufAv
D ;kH jrdK\onf tm7Swku
d .
f a7S;
a[mif;jrdK\-uD;jzpfI uBmay:Y a7S;tusqHk;jrdK\-uD; w
jrdK\jzpfonf? AufAv
D ;kH eD;,m;Ekid if H jrKd \awmf-u;D tjzpf bDpD
1800 539 twGif; xif7Sm;cJhI ,lza7;wD;jrpfonf
,if;jrKd\ujkdzwfIpD;qif;onf? tD7ufEidk if H AC'ufjrKd \ awmif
zuf rdki6f 0cef\tuGmwGif wnf7do
S nf?
AufADv;Hk jrdK\7Sd c7pfray:rD tESpf 3000 ausmfcef\u
pwifwnfaxmifonf[k qdo
k nf? AufAv
D ;Hk [laom t
"d_g,frmS ewfwcH g;0[kjzpfonf? aemifwiG f ,lza7;wD;
ESihf wdik f;*7pfjrpf 2 ckt-um;jrpf 2 jrGma'oY Ekid if w
H nf
axmifaomtcg ,if;jrdK\trnfukd tpGJjyKI AufAD vH;k eD;
,m;EkdifiH[krSnfhac:onf? (AufADv Hk;eD;,m;EdkifiH
7=?) bDpD 2000 ce\w
f iG f [RL7mADrif;vufxufY Auf
ADv;Hk jrdK\onf AufAv
D ;kH eD;,m;Edik if aH wmf.jrdK\awmf jzpfvm
onf? [RL7mADrif;-u;D bDpD 1925 ckEpS w
f iG f uG,v
f eG jf y;D
aemuf [pfwu
dk Ef iS hf uufqikd v
f lrsKd ;rsm; AufAv
D ;Hk jrdK\awmf
udk 0ifa7mufwdu
k cf u
dk -f uonf? xdk aemuf jrpfzsm;a'o
7Sd tqD7;D ,ef;vlrsKd ;wd\ku t-udr-f udrf0ifa7mufwu
dk fcu
kd f
7m bDpD 689 ckESpw
f iG f AufADv;Hk jrdK\-uD; ysupf D;oGm;av
onf? tqD;7D;,m;bk7if tDqm[uf'if vufxufodk\
a7mufaomf AufADvHk;jrdK\awmfudk jyefvnfwnfaxmif
102
AufADvHk;jrdK\
AufovD[rfjrdK\
103
AufADvHk;jrdK\onf ESpfaygif;rsm;pGmwdrfaumcJhjyD;
aemuf ajryHk-uD;odk\jzpfaecJh7m 20 7mpkESpf tpavmuf
upwifI a7S;a[mif;yPnf;ESihf u$rnf;ausmufpm ok
awoDwdk\. aus;Zl;a-umifh wcguuBmwGif xif7Sm;
-uD;us,fcJhaom jrdK\-uD;ta-umif; od7SdEdkifcJh-uonf?
AufAv
D ;kH jrdK\. awmifzufyikd ;f ae7mwGif 11 7mpkEpS cf ef\
u [DvmjrdK\wnfxm;onf? [DvmjrdK\rS taqmufttHk
rsm;udk AufAv
D Hk;jrdK\ysufrS wl;azmf77So
d nfh tkwrf sm;jzifh
aqmufvkyfxm;avonf?
AufovD[rfjrdK\? ?c7pf,mefoRmusrf;wGif Aufvif
jrdK\[kazmfjyyg7Sdaom AufovD[rfjrdK\onf c7pfawmf
zGm;jrif7mt7yf[k ,lq-uonfhtwdkif;/ t,l0g'a7;
wGif txGwftjrwfxm;7m aoOfajrtjzpf todtrSwf
jyK-uonf? xdkpOfu y,fvufpwdkifEdkifiH *sL'ge,f.
jrdK\wjrdK\jzpfonf? ,ckrl a*sm'efEdik if H. jrdK\uav;wjrdK\
jzpfaeI Adwv
f rf[kac:wGio
f nf?
AufovD[rfjrKd \onf *s7;l qvrfjrKd \. taemufawmif
zuf 6 rdkifcef\tuGmwGifwnf7SdI c7pf,ef t,l0g'
a7;7mwGif *s7l;qvrf;jrdK\rSvGJv~if 'kwd,ta7;ygqHk;
aomXmejzpfonf? xdak -umifh ESppf Ofc7pf,mef t,l0g'D
wdk\ axmifaomif; csI
D bk7m;zl;vma7muf -uavonf?
c7pf,mefoRmusrf;pmrsm;Y xif7Sm;aom ,[l'v
D l
rsdK; a';Apfbk7ifonfvnf; AufovD[rfYyif zGm;jrifchJ
onf? aemifwiG f a';Apfonf bk7iftjzpf xdjk rdK\Yyif bd
odufcHcJhavonf? c7pf,eft,l0g'Dwdk\u xdkjrdK\ukd t
xGwftjrwfxm;avojzifh a7mr{u7mZf a['7D,efu
at'D 132 ckEpS w
f iG f jrdK\ukd zsuq
f ;D ypfonf? aemuftESpf
27mcef\-umaomf/ uGefpwefwif;o*7dwf bk7if-uD;
onf tdyfruft7 c7pfawmfzGm;jrifawmfrlonfh ae7m
[k ,lqaomt7yfwGif zGm;awmfrl0wfausmif; (csyf
atmhoeufwpfADwD) udk wnfaqmufcJhonf? xdk0wf
ausmif;onf uBmay:wGif a7S;tusqHk;[k qdk-u
onf? 6 7mpkESpfcef\wiG f yXr *syfpwif;eD;,ef; bk7if
-uD;u xyfrHrGrf;rHI taqmufttHkopfrsm;udkvnf;
wd;k cs\Jaqmufvkyo
f nf? xdjk yif jrKd \uv
kd nf; jrdK\7;kd wefwkid ;f
rsm;jzifh 0dkif;7Hxm;aponf? aemiftcgrsm;wGif zGm;
awmfrl 0wfausmif;udk 0dkif;7HI vufwif/ *7d/ tmar;
eD;,ef; 0wfausmif;wdk\udkvnf; trsm;tjym; aqmuf
vky-f uavonf?
a7mrwd\u
k y,fvufpwdik u
f kd pd;k rd;k onft
h cg/AufovD
[rfonfvnf; a7mrwdk\vufatmufwiG u
f sa7mufaecJh
AufovD[rfjrdK\
AC'ufjrdK\
c7pfawmfzGm;jrif7ma'ojzpfaom AufovD[rfjrdK\
104
AC'ufjrdK\
us,fcrf;em;pnfum;0ajymyHkwdk\udk zwf7=-u7onf?
jrKd \wnfxm;aomae7mw0du
k rf mS xdpk Ofu ajr-oZm xuf
oefaumif;rGefaom a'ojzpfonf? xdkjyif aumif;rGef
aom a7oGif;wl;ajrmif;pHepfvnf;7SdcJhI tvGefpdkufysdK;
jzpfxeG ;f onf?
od\ak omf c7pf 1258 ckEpS cf ef\wiG f wmwmvlrsKd ;wd\k 0if
a7mufwkdufcdkuaf csr=ef;r=a-umifh jrdK\awmf-uD; ysufpD;cJh7
onf? aemiftcgwGiv
f nf; jynfwiG ;f ppfrsm;a-umifh vnf;
aumif;/ rGe*f krd sm;/ wl7uDrsm;/ yg;7Si;f rsm;. ppfwvif;
jzpfcJh7Ivnf;aumif; jrdK\awmf-uD;rSm ysufpD;onfxuf
ysupf D;cJ7h onf? ESpaf ygif; 7maxmifru tusKd ;jyKcJah om
a7oG,fwl;ajrmif;pHepfvnf;ysufpD;cJhI AC'ufjrdK\awmf
-u;D w0du
k o
f nf oJuMm7yrm cef;ajcmufaecJo
h nf? xdjk yif
tmz7duwdkuu
f dk auG\ywfI uBmta7S\ESifhtaemufukd
qufoG,fonfh a7vrf;c7D;rsm;udk awG\7Sdvm-uaom
tcg/ AC'ufjrdK\. ukeo
f ,
G af 7;zG\jH zdK;r=onfvnf; tawmf
twefusqif;vmavonf? xd\ka-umifh 1638 ckEpS fwGif
atmhwrdk ef (wl7uD) tifyikd ,
f mtwGif;odk\ odr;f oGif;cH7
aomtcg/ ,cifu vlOD;a7ESpfoef;ausmf7SdcJhaom jrdK\
-uD;wGif vlOD;a7 14000 r~om7Sdawmhonf[k qdk-u
onf? ql;tufwl;ajrmif; zGiv
fh pS jf yD;onfh aemufyikd ;f wGif
AC'ufjrKd \. ukeo
f ,
G rf o
= nf ydrk q
kd w
k ,
f w
k v
f mcJah vonf?
105
A*vm;qD;oD;
jrdK\EiS hf wl7uDEikd if HrSvmaom rD;7xm;vrf;rsm;udk yg;7Sm;
(tD7ef)Edkiif rH S rD;7xm;vrf;rsm;/ umuGwaf 7eHajrrS vm
aomrD;7xm;vrf;rsm;ESihf tquftoG,jf yKEdik 7f ef vnf;
aumif;jyKjyifcho
J nf? 1933wGif zGiv
hf pS cf ahJ om AC'ufjrKd \
av,mOfuiG ;f onf ta7S\Eidk firH sm;wGif taumif;qHk; av
,mOfuiG f;wckjzpfonf? ,if;odk\jzifh AC'ufjrdK\. ukef
oG,fa7;vrf;a-umif;rsm; jyefvnfaumif;rGefvmo
jzifh ukefoG,rf w
= dk;wufzGH\jzdK;I jyefvnfpnfum;0ajym
vmonf? 1939 wGif uGwfAma7\ trnf7Sd qnf-uD;
jyD;pD;oGm;av7m/ jrdK\. ajrmufzuf7Sd oJuMm7 jzpfae
aom ajrrsm;udk a7oGif;I jyefvnfpdkufysdK;EdkifcJhonf?
AC'ufjrdK\wGif tD7ufEikd if w
H Gif; t7yf7yfrS xGufukerf sm;
udk ta7mif;t0,fjyK-uonf? ,if;xGufuek rf sm;rSm pGef
yvGo
H ;D / *sHK/ odk;arG;ESifh a7eH ponfwdk\jzpfavonf?
acwfro
D ,f,yl k\daqmifa7;vrf;rsm; yGihv
f mojzifh AC
'ufjrdK\onfvnf; a7S;a[mif;jrdK\-uD;wjrKd \tjzpfrS acwfrDS
jrdK\-u;D wjrdK\ tqift
h wef;od\k wd;k wufvmvsuf 7Sad vjy?D
acwfrSDtaqmufttkHrsm;/ v~yfppftoHk;taqmifrsm;/
vrf;yef;tquftoG,rf sm;jzifh crf;em;odu
k fjrdKufvsuf
7SdvmavjyD? ('g0kyg;7Sm;aqmufvkyfaom aps;-uD;rSm
-uD;us,cf ef;em;vSojzifh ,ckwkid f taumif;qH;k uBmh
aps;-uD;rsm;xJwGif tygt0if jzpfaeavao;onf?)
AC'ufjrKd \wiG f tm7yfrsm;/ wl7uDrsm;/ yg;7Si;f rsm;/ uwf
rsm;/ tmar;eD;,ef;rsm;/ ,[l'D(*sL;)rsm; ponfjzifh
vlrsdK;aygif;pHk aexdkifvsuf7Sd7m tm7yfvlrsdK; OD;a7rSm
trsm;qH;k jzpfavonf?
,cktcg AC'ufjrdK\onf tD7wfEdik fi.
H ukeo
f G,frE= iS hf
pufr=vkyfief;tcsuftcsm jrdK\-uD;vnf;jzpfonf? wdki;f
*7pfjrpfurf;wav~muf vSyaom 7=cif;omrsm;onf
Edkiif Hjcm;{nfo
h nfrsm;tm; qGJaqmifEdkif-uavonf?
A*vm;qD;oD;? ?A*vm;qD;oD;udk t*vyd v
f dk at
y7Daumh[k uBmtESH\tjym;od7-Sd uonf? 7kQaA'tvdk
tm;jzifh 7dak Z;pDt;D rsKd ;7if;wGif yg0ifaom ,if;tyifonf
opfyifvwfpm;rsdK;jzpfI/ w7kwfEdik if HwGif pwifayguf
a7mufonf[k,lq-uonf? t7Gurf Sm bJOyHko!mef7Sd
I tem;wGif cyfusJusJtxpfrsm;7SdjyD;v~if xdyzf sm;c`ef
rsm;onf pkIaomfvnf;aumif;/wyGifhcsif;aomfvnf;
aumif; yGi-fh uonf? yef;onf tjzLwGif yef;a7mifaoG;
pGef;vsuf7Sdwwfonf? t7GufnGef\rsm; rxGufrDaomf
vnf;aumif;/ t7GufnGef\rsm;ESifh wcsdefwnf;aomf
vnf;aumif; xGufay:vmwwfonf? yGifhzwfrsm;
A*vm;jynfe,f
a-uG7mrSoD;uif;rsm;jzpfvmonf? toD;rSm t7nf7Frf;
aomtumom;/ ,if;.twGi;f tvGefrmaom taphcHG
ESihf taphct
HG wGi;f Y wckwnf;aomtaph7o
dS nf? taphcHG
rSm acsmrGwfI ecrf;onf xljyD;v~if t7pf7Sdonf?
A*vm;qD;oD;yifudk tylydkif;a'oY atmifjrifpGm
pdkufysKd ;Ir77SdEdik [
f k ,cktcsdefxd ,lq-uonf? tdN,
d
Edkiif aH jrmufykid f;7Sd ay waomif;cef\jrifhaom awmifay:
a'orsm;/ wdAufEikd fi/H w7kwfEidk fi/H qD;7D;,m;Edkiif H/ tD
7efEdkifiH/ t*vefjynftp7Sdaoma'orsm;wGif toD;
pm;yiftjzpf atmifjrifpGmpdkufysdK;-uonf? ,if;tyif
udk a7aumif;pGmpD;qif;onfh xHk;ausmufEkH;ajrwGif
atmifjrifpGm pdkufysdK;Ekdifonf? a7aumif;pGmpD;qif;
onfh 3 aycef\eufaom oJE;kH ajrwGifpu
kd yf sdK;ygu toD;
aumif;pGm 77SdEkdifonf? roifhavsmfaomajrwGif pdkuf
ysdK;ygu acgif;nGe\fuikd ;f ajcmufjcif;/ tjrpfwiG f ua7mif;
a*gac: a7m*gusa7mufjcif;rsm; awG\7o
Sd nf? puvm7dk
wD;eD;,m; z7ufwD*seD m;ac: r=drsdK;a-umifh toD;ykyjf cif;/
puvm7dkwD;eD;,m; vmZa-umifh yef;yGifhESifh udkif;nGef\
rsm;n|dK;jcif; a7m*grsm;vnf; jzpfay:wwfonf? ykyf
aomtoD;rsm;udk ajrjr|Kyfjcif;/ n|dK;aomyef;/ tudkif;
rsm;udkjzwfI rD;&d=\zsufpD;jcif;jzifh xdka7m*grsm; jyef\yGm;
r=udkumuG,fEkdifonf? tyifrsm;ysdK;7ef udkif;ul;I jyef
vnfpu
kd yf sKd ;Ekid o
f nf?
A*vm;qD;oD;onf t7omtvGefaumif;I t
ajcmufcHxm;aom toD;rsm;udk uBmtESH\pm;oHk;7ef
wify\dka7mif;cs-uonf? tom;omr[kwf taphcHw
G iG f;rS
taphuvnf; t7omqdro
fh jzifh vlw\kEd pS o
f uf-uonf?
A*vm;jynfe,f?
?Ak<pmayusr;f *efw\Ykd t*wikd ;f /
0*wdkif;[kac:qdkaom A*vm;jynfe,fonf jAdwdo~
tpd;k 7wd\k. vufxuftcgu -u;D rm;us,0f ef;I ta7;
ygaom jynfe,f-uD;wckjzpfonf? tdNd,Ekdifi.
H ta7S\
zufpeG ;f jzpfI A*vm;yifv,fatmf.xdyYf wnf7o
dS nf?
tdNd,u`ef;qG,ftydkif;onf A*vm;jynfe,f. t
aemufzufY7SI
d / [dr0Mmawmifajc7Sd qpfuifEiS hf blwef
jynfw\o
kd nf ajrmufzufYvnf;aumif;/ tmoHawmifuek ;f
rsm;ESihf jrefrmEdik if w
H \o
kd nf ta7S\zufYvnf;aumif; wnf7dS
-uonf? xdjk ynfe,fonf [dr0MmY jrpfzsm;cHaom**g/
jAykW7ESihf aremjrpf-uD; 3 oG,w
f k\d b*vm;yifv,f
atmfwiG ;f od\k pD;0ifjcif;rjyKrD aygif;qHkI us,fjyef\aom
jrpf0u`e;f ay:udjk zpfapcJah om a'ojzpfayonf? xd\ak -umifh
A*vm;jynfe,f. ajrrsuEf mS oGijf yifonf [dr0Mmawmif
106
A*vm;jynfe,f
107
A*vm;jynfe,f
108
A*vm;jynfe,f
A*vm;atmf
vufzufpu
dk yf sKd ;7ma'otwGi;f Y wnf7-Sd uojzihf xdjk rdK\
rsm;wGif vufzufajcmufpuf7Hkrsm; 7Sdavonf?
taemufA*vm;jynfe,f. vrf;yef;qufo,
G fa7;
rSm armfawmfum;vrf; 1453 rdkif/ rD;7xm;vrf; 180^
rdkif7SdI/ ul;oef;oGm;vmEdkifaom wl;ajrmif;rdkifaygif;
484 7Sdavonf?
ta7S\b*vm;jynfe,f ? ? ,if;onf ta7S\ yguPwef
jynfe,fjzpfonf? ,cif A*vm;jynfe,f. ta7S\yikd ;f e,f
rsm;ESihf tmoHjynfrS qD;v[ufc7dik fw\dkyg0ifI tus,f
t0ef;onf 54501 pwk7ef;rdik 7f o
dS nf? 1951 ckEpS f oef
aumifpm7if;t7 vlOD;a7 42 oef;ausmf7Sdonfhteuf/
32 oef;ausmo
f nf tPvrft,l0g'Drsm;/ 9 oef;ausmf
onf [dNLt,l0g'Drsm;jzpfI c7pf,meft,l0g'D wode;f
ausmfcef\7Sdonf? Ak<t,l0g'Drsm;vnf;7Sd.? taemuf
yguPwefjynfe,frS rdkifukd;7mcef\r~om tdNd,e,fajr
-um;cHvsu7f o
dS nf? jrdK\awmfonf 'Um;jrKd \jzpfI yifv,f
qdyfurf;jrdK\-uD;rsm;rSm ppfwaumif;ESifh csmvemjrdK\wdk\
jzpf-uonf?
ta7S\A*vm;jynfe,fonf **gjrpf/ jAykW7jrpfEiS hf
aremjrpfwdk\ ,laqmifvmaom EkH;ajrrsm;a-umifh ajr
-oZm xufoefaumif;rGefojzifh/ pdkufysdK;a7;jzpfxGef;
onf? qefpyg;tjyif/ 0g*Grf;/ o-um;ESifh vufzuf
ajcmufrsm;xGufonf? ta7S\A*vm;jynfe,frS xGuf
aom*Hkav~mfonf uBmvHk;oHk;*Hkav~mf. ^0 rS 80
7mckdiEf e= f;jzpfonf? -uD;us,af ompufrv
= yk fief;wdk\onf
'Um;jrdK\ESifh ppfwaumif;jrdK\rsm;Yom7S-d uonf? A*vm;
jynfe,fwGif a7S;tpOftqufu vkyfukid fvmonfh tdrf
wGi;f vufry= nmvkyif ef;rsm;udk qufvufxed ;f odr;f vkyf
udik cf -hJ u7m/ yd;k ESihf jcnf vuf7ufxnf vkyif ef;rsm;vnf;
yg0ifonf? 'Um;jrdK\rS rmvusiyf dwfonf Oa7mywdu
k f
wGif 167mpkcef\uyif vl-udKurf sm;cJhavonf?
wd7>mef7Hkrsm;YawG\-u7aom emrnfausmf A*vm;
usm;onf ta7S\A*vm;jynfe,fwGif aexdkifusufpm;
-uaomwd7>mefjzpfavonf?
ta7S\A*vm;jynfe,ftwGi;f vrf;yef;tquftoG,f
rsm; acwfrrDvSao;acs? trsm;tm;jzifh a7a-umif;
udk toHk;jyK-u7av7m jynfwGif;a7a-umif;c7D; rdkif
aygif;rSm 2800 cef\7daS vonf?
A*vm;jynfe,f. aemufa-umif;ordkif;udk jyefI
-unfhv~if/ A*vm;jynfe,fonf a7S;ESpfaygif; 1000
cef\upI A*gvDpum;ajymqdkaomvlrsdK;wdk\ aexdkif7m
a'ojzpfcho
J nf? at'D 8 7mpkrS 12 7mpkEpS ftxd [dNL
109
Aifwrf*s,f7DrD
Aifwl7DjyGef
Aifwl7DjyGef ? ?od_Hynm7yfrsm;onf wae\wjcm;
wdk;wufvmonfESifhtr~ od_yH nm7yfrsm;wGif toH;k jyK
-uonfh u7d,mwefqmyvm toH;k taqmifrsm;onf
vnf; wdk;wufIvm7ayonf? &lyaA'ynmwGif xdu
k hJ
odk\ wdk;wufvmaom u7d,mrsm;teuf Aifwl7DjyGef
onf wcktygt0ifjzpf.?
Aifwl7DjyGefqkdonfrSm cg;usOf;aomjyGefjzpfI taiG\
ESifh t7nfrsm;pD;jzwfaomt7Sdef/ txl;ojzifh a7t
ajrmuftjrm; pD;jzwfaomt7Sdef (pD;7Sdef)udk wdkif;wm
aomtcg Aifw7l rD w
D m ac: Aifwl7jD yGeEf iS hf pDrjH yKvkyf
xm;onfh u7d,mjzifh wdki;f wm-u7avonf?
187mpkESpftwGif;u Aifwl7D trnf7Sdaom
wmvsv
H rl sKd ;&lyaA'ynm7Siw
f OD;7Scd I
hJ / xdyk Ck Kd vu
f Aifwl
7Ded,mr [kwiG o
f nfh ed,rw7yfukjd yXmef;cJo
h nf? xdk
ed,rYqdkxm;onfrSm taiG\ESifht7nfw\dkonf jyGev
f ;Hk
twGi;f Y cg;usO;f aomae7mukd pD;jzwfpOf zdtm;avsmh
I pD;7SdefjrefoGm;onf? tjyeftvSeftm;jzifh cg;us,f
aomae7mudk pD;jzwfv~iv
f nf;/ zdtm;wdk;I pD;7Sdeaf vsmh
oGm;onf [lIjzpf.? txufazmfjyyg jyeG Ef iS hf rDwmwd\k
wGif Ted,rudk tajcjyKtoHk;csxm;onf? xdk\a-umifh
,if;wd\kukd Aifw7l DjyeG f/ Aifw7l rD Dwm[lI ac:wGif-ujcif;
jzpfavonf?
t7nfw\.
kd pD;7Sed u
f w
kd ikd ;f aom Aifw7l rD w
D mwGif Aifwl
7DjyGew
f acsmif;7Sd.? jyGefwiG f cg;usO;f onfhae7mESifh cg;
jyefus,fvmonfhae7mwdk\Y zdtm;jcm;em;yHktvdkuf a7
rsufESmjyiftwuftus7Sdaom jyGefESpfck wyfqifxm;
onf? xdjk yGefrsm;rS wzef jyGefwiG ;f 7Sd t7nf. pD;7SdeEf Sihf
wuG pD;oGm;aom t7nfyrm+udkjyonfh u7d,m7Sd
odk\ -udK;rsm;jzifh qufoG,fxm;avonf?
Aifwrf*s,f7DrD(c7pf1848 1832 )? ?trsm;t
usdK;jzpfxGef;a7; (,lwDvD aw;7D;,ef;epfZif;) [laom
,xmblw0g'udpk wifco
Jh ljzpfI tpdk;7aumif;wd\krnf
onf trsm;aumif;usdK;udk trsm;qHk;ay;Edki7f rnf [l
aomaqmifyk'fudk vufudkifjyKjyD;v~if Oya'jyKjyifa7;/
vlr=jyKjyifa7;wdk\udk vH=\aqmfwu
dk w
f Gef;cJhaom t*vyd fvl
rsdK; ,xmblwynmausmf-uD;wOD;um; *s,7f DrDAifwrf
jzpfavonf? t*vefjynfwGif t7G,fa7mufolwdkif;
rJqNay;a7;/ vsdK\0SufrJay;Edkifa7;/ tusOf;axmif jyK
jyifa7;/ ygvDreftrwfrsm; vpmay;a7;paom Oya'
rsm;onf Aifwrf. v=\Haqmfwu
dk fwGe;f r=rsm;a-umifh wp
wpjyKjyifay:aygufvmcJah om Oya'rsm;jzpfavonf?
110
Aifx7DvkduGpfZif;
AifeDZGD;vm;EkdifiH
111
AifeDZGD;vm;EkdifiH
awmiftar7duwku
d f taemufzufurf;7d;k wav~muf
wef;vsuf7Sdaom tef;'D;awmifwef;-uD;rS awmifwef;
cGu
J av;rsm;onf AifeDZD;G vm;Ekdiif H taemufawmifzuf/
tv,fzufEiS fh ajrmufzufw\dko\dk jzmxGuv
f mavonf?
awmiftar7duwdkuf. wwd,t-uD;qHk;jrpfjzpfaom
atmf7ifE;kd ud;k jrpfEiS hf ,if;. jrpfvufwufaygif; 436 ck
wdk\onf AifeDZGD;vm;EkdifiH tus,ft0ef;. 5 yHk 4 yHk
AifeDZGD;vm;EkdifiH wnfae7mjyajryHk
wGif ydkuu
f Ge-f uD;ozG,f jzef\IpD;qif;vsu7f o
dS nf? atmf
7ifE;kd ud;k jrpfonf rdik f 1^00 cef\7n
S I
f yGm;wdt
k ,mulcsd
jrdK\wnf7m jrpf0rS rkid f 1000cef\txd avSoabmrsm;oGm;
vmEdik o
f nf? atmf7if;Edk;ud;k jrpf0Srf;a'o. xl;jcm;csuf
wpf7yfrSmtRZkefjrpf/ eD;*7dk;jrpfwdk\ESifh atmf7ifEkd;ud;k jrpf
udk obm0wl;ajrmif;-uD;ozG,f qufvsuf7daS om um
qDuGD;,m;a7;jrpfyifjzpfonf? tWvMdwf ork]7mrS
atmf7ifEdk;udk;jrpfudk qefwufvmonfh oabmrsm;
onf umqDuGD;,m;a7rSwqifh eD;*7dk;jrpf/ ,if;rS
tRZkefjrpfukd pkeq
f if;um tWvMdwo
f rk]7mxJo\kd jyef
xGuEf ikd af vonf?
AifeDZD;G vm;EdkifiHudk obm0tm;jzifh 4 ydkif;cGJjcm;Edkif
onf? yifv,furf;7dk;wef;a'o/ awmifwef;a'o/
uke;f jyifjrifha'oESifh tDvmaem\ac: vGijf yifa'owdk\jzpf
onf? yifv,furf;7dk;wef;a'owGiu
f rf;7dk;vGe7f dS u`e;f
uav;rsm;yg0ifonf? pwk7ef;rdik f 20000ausmf us,f
0ef;onf? ykvJzrf;vkyfief; trsm;tjym;vkyfudkifonf?
AifeDZGD;vm;EkdifiHxGuf a7eHtrsm;qHk;xGuf7m a'ojzpf
onf? 7moDOwkrSm ylI pdkpGwfonf? awmifwef;a'o
onf AifeDZD;G vm; ajrmufydkif;ESihf taemufajrmufydkif;7Sd
tef;'D;awmifwef;rS jzmxGufaom awmifwef;rsm;ESifh
112
AifeDZGD;vm;EkdifiH
cef\rSef;ajct7 660^000ce\f7Sdonf? ,if;wdk\teuf
7mckid fE=ef; 20 ce\o
f nf vljzLrsm;jzpfI 65 7mckid fEe= ;f cef\
onf vljzLESifhwkdif;7if;om;vlrsdK;wdk\rS aygufzGm;aom
ujym;rsm;jzpfonf? usef 15 7mckdifE=ef;onf wkdi;f 7if;
om; tif'D;,ef;vlrsdK;rsm;ESifh eD;*7dk;vlrsdK;rsm; jzpf
onf? ajrmufESifh taemufajrmufawmifwef;a'o
wGif vltrsm;qH;k aexkdifI/ *D,m;em;ukef;jyifjrifha'o
onf vlaetenf;qHk;jzpfonf? trsm;tm;jzifh pydef
bmompum;udk ajymqdk-uI/ A7if*sD *dk+f;0ifrsm;jzpf
-uonf?
v,f,mpdkufysdK;jcif;ESifh u`JEGm;wd7>mef arG;jrLjcif;
onf AifeZD ;DG vm;Edik if .
H t"duvkyif ef;jzpfonf? wEdik if H
vH;k 7Sd vlO;D a7. 40 7mcdik Ef =e;f onf v,f,mpdu
k yf sKd ;jcif;
jzifh toufarG;jrL-uonf? txl;ojzifh ajrmufydkif;
wGif pdkufysdK;a7;udk ydkrkv
d yk fuidk f-uonf/ umzDyifudk t
rsm;qHk;pdkuyf sdK;vkyfukid fI uau;tdk;onf 'kwd,t-uD;
us,fq;kH pdu
k yf sKd ;a7;xGuu
f ek jf zpfonf? o-um;/ ajymif;/
yJ/ tkef;ESifh tylydkif;Zkef toD;tESHrsm;udkvnf; pdkufysdK;
-uonf? vGifjyifa'o7Sd jrufcif;rsm;wGif u`J EGm;
wd7>mefrsm; arG;jrLI om;a7rsm;udk wifydk\a7mif;cs-u
onf? opfawma'orSvnf; -uufaygifap;ESifh b,
113
AifeDZGD;vm;EkdifiH
114
Aif;euftmEkd
Aif;a'gvlrsKd;
onf? touf 18 ESpjf ynfo
h w
l ikd ;f ppfynmoif7I ppfru
= kd
rxrf;rae7 owfrw
S x
f m;onf? rlvwef;ynmudk roif
rae7tcrJhoif-um;ay;onf? txufwef;ynm oif
-um;7eftwGuf wUodkvfausmif;-uD; 5 ausmif;7SdI
194^ ckESpu
f Oya'jyKI wnfaxmifxm;aom tvkyf
orm;wUodv
k f wpfc7k do
S nf?
AifeZD ;GD vm;Edkiif .
H jrdK\awmfrmS u7uyfjrdK\jzpfI/ 1959
ckESpf cef\rSe;f oefaumifpm7if;t7 vlOD;a7 1200000
a,muf7Sdonf? tjcm;xif7Sm;aomjrdK\-uD;rsm;rSm rm7
udkif;AdkjrdK\/ AmuGDqDrDwdkjrdK\/ rm7au;jrdK\/ Avef;7Sm;jrdK\/
qefc7PwdkaAmjrdK\wk\d jzpfavonf?
Aif;a'gvlrsdK; ? ? Aif;a'gvlrsKd ;onf wsLwefepf
vlrsdK;pkrS qif;oufvmolrsm; jzpfI/ a*gv vlrsdK;rsm;
ESiv
fh nf; tquftEG,cf sif;eD;onf? ,if;wd\konf OD;pGm
Y *smreDEkid fiHta7S\ajrmufzufa'orsm;Y aexkdifolrsm;
jzpfI/ Oa7my e,fy,frsm;udk wdkufcdkuf vk,ufavh
7So
d nf?
at'D 406 ckESpfwGif *smreDEdkifiHrS vl&kdif;rsdK;rsm;ESifh
aygif;um taemufzufodk\ a7F\vm-u7mrS &kdif;jrpfudk
jzwfI/ a*gvjynfe,fwGif;odk\ 0ifa7muf-uavonf?
od\kaomf z7ef\vlrsdK;wdk\u ,if;wdk\tm; wkdufcdkufESdrfeif;
vdkuo
f jzif/h a*gvjynfe,frS yD;7eD;udkjzwfausmfI pydef
EkdifiHwiG f;odk\ 0ifa7mufaexdkicf -Jh uonf?
pydeEf dik if w
H iG f ESpaf ygif; 20 cef\r~ tajcpdu
k af exdki-f u
jyD;aemuf 429 ckESpfwGif a7mrtpd;k 7tm; rausreyfjzpf
aeaom a7mrbk7ifcHwOD;. zdwfac:csuft7 a7mr
vufatmufcH tmz7dujynfe,frsm;zufodk\ a7F\ajymif;
-ujyefonf? xdt
k csed u
f Aif;a'gvlrsKd ;wd\k.bk7ifrmS a*;
qm7pfjzpfI/ xdkorl Sm aemiftcgwGif a7mrjrdK\awmfESifh
um;aohjrdK\-uD;rsm;udk 'v-urf; arFaESmufrnfhol
yifwnf;?
tmz7duwkdu7f dS a7mre,fy,frsm;udk Aif;a'gwdk\u
aESmifh,u
S zf suq
f ;D av7m/ xdpk Ofu a7mr{u7mZf wwd
, Avifwif;eD;,ef;u a*;qm7pfb7k ifEiS hf 435 ckEpS w
f iG f
oabmwlpmcsKyfcsKyfI/ tmz7duwkduf7Sd tcsdK\ a7mr
e,fy,frsm;udk ay;7avonf? odk\aomf 439 ckESpfwiG f
a*;qm;7pfonf xdjk ynfe,frsm;77Hkjzifh rauseyfb/J a7m
rvufatmufjzpfaeao;aom um;aohjrdK\-uD;udk wdkuf
cdu
k o
f rd ;f ydu
k jf yefonf? xdt
k cgrSpI um;aoh jrKd \-u;D onf
Aif;a'gwd\kvufatmufo\kd ESpaf ygif; 100 cef\ usa7mufchJ
7avonf?
115
Aif;euftmEkd
wUodkvf0ifpmar;yGJudk 0ifa7mufajzqdk7m atmifjrif
onf? 1885 ckESpw
f Gif vef'efjrdK\ok\dwufI 0wfvHk-uD;
wpfO;D . pma7;tjzpf vkyu
f ikd o
f nf?
0wfvHkpma7;vkyfaepOftwGif;Y Aif;eufonf 0go
emtavsmuf 0 KwdkEiS haf qmif;yg;rsm;udk 7Hzef7cH g a7;
om;cJo
h nf? ol.0 Kww
kd ckukd pmtky0f g *sme,frS a7G;
cs,fxnfhoGif;vdkufonfrSpI pma7;q7mtjzpf t
oufarG;7ef 1893 ckEpS fwGif a7S\aepma7;tvkyrf S xGuf
vku
d fum/ vef'efjrdK\rSxw
k af 0aom trsKd ;orD; trnf7dS
rCZif;wdu
k w
f iG f vufaxmuf pmwnf;tjzpf 0ifa7muf
vkyu
f ikd af vonf? 1896 ckEpS w
f iG f xdrk CZif;. wm0efcH
pmwnf;jzpfvmonf?
1898 ckESpw
f Gif tmEdAk if;eufonf tnmom;t
rnf7dS 0 K7Snf-uD;udk a7S;OD;pGm a7;om;xkwaf 0cJo
h nf?
xdk0 Kudk xkwfa0onfhtcsdefwGif tmEdkAif;eufrSm t
ouf 30 cef\7adS vjy?D
1900 jynfhESpw
f Gif tmEdkAif;eufonf trsdK;orD;*sm
e,fpmwnf;tjzpfrS vH;k 0Ekwfxu
G v
f u
dk jf yD;v~i/f jyifopf
Edik if aH zmifwdeAf vd;k jrdK\Y 8 ESpcf ef\omG ;a7mufaexdik fI/ rdrd
zmom 0 Krsm;/ aqmif;yg;rsm;ESifh pmaya0zefcsuf
rsm;udk a7;om;cJhavonf? wESpfv~if pmvHk;a7 ig;
aomif;cef\ a7;cJo
h nf[kqdkonf? 190^ ckEpS fwGif jyif
opfuajconf rm*7pf[DAwfESihf vufxyfonf?
1908 ckEpS fwGix
f kwaf 0aom tdr7f iS rf rsm;yHkjyift
rnf70Sd KrmS Aif;euf. taumif;qHk;vuf7m[kyifqk7d
ayrnf? xdk0 KxGuv
f monfhtcsed frSpI Aif;eufonf
ol\acwf t*vdyfpmayavmuwGif xdyfwef;0 Ka7;
q7m-uD;tjzpf todtrSwfjyKjcif;cH7avonf? ,if;
0 KY olarG;zGm;7m pwufzdk\7Sdki,
f m ajrmufydkif;udk
aemufcx
H m;I a7;om;avonf?
Aif;eufa7;om;cJhaom 0 Krsm;pGm7Sdonfhteuf
xif7Sm;aom0 Krsm;rSm uav;[if;*g; (1910)
[Dv'gvufpa0; (1911) ESihf TESpOf ;D (1915)/
tp 7Sdaom0 Krsm;jzpfavonf? xdk\jyif Aif;eufonf
*saumhwGeq
f ef [laom uavmiftrnfjzifh acwf
opf pmapmifwiG f a0zefa7;aqmif;yg;rsm;udk tywfpOf
a7;om;xnfo
h iG ;f cJah o;onf? Aif;euf.vuf7m pmtkyf
50 cef\7cSd Jhonfhteuf jyZmwf 13 ckyg0ifonf? ol.
xif7Sm;aom jyZmwfrsm;rSm vlxkbmvdkcsifovJ
(1909)/ pGe\fpm;cef;-uD; (1913) ponfw\kd jzpfonf?
tmEdkAif;eufonf ae\pOfawG\jrifaeus tjzpftysuf
uav;rsm;udk tqef;ozG,fjzpfatmifa7;EkdifI txl;
Aif;euf7StD;
jAdwdo~pmayavmuwGix
f if7Sm;aom 0 Ka7;q7m tmEkdAif;euf
tqef;uav;rsm;udkvnf; jrifaeust7mrsm;uJhodk\
xifrSwfvmatmif a7;Edik af ompGr;f 7nf7Sdonfudk awG\7
ayonf? 1931 ckEpS f rwfv 2^ 7ufae\wiG f vef'efjrdK\Y
tmEkAd if;euf uG,v
f GefcJhonf?
Aif;euf7S tD; (c7pf1884 1948) ? ?csuu
f q
kd vdk
Am;uD;,m;Ekdiif H. Edik fijH yKock rdef-uD; tuf'yG Af if;euf7S
udk 1884 ckEpS f arv 28 7ufae\wiG f Ad[
k ;D rD;,m;jynfe,f
aumhZvmeD7GmYarG;zGm;onf? ol.zcifrSm qif;7Jom;
v,form;wOD;r~omjzpfaomfvnf; olh\tm; y7m[jrdK\7dS
wUodv
k fodk\ydk\I ynmoifapcJhonf? xdk\aemuf yg7pf/
vef'efEiS hf 'DZeG ;f wUodv
k rf sm;wGif qufvufI ynmoif
-um;cJhonf? 1908 ckESpfwGif jyifopfEkdifiH 'DZGef;
wUodkvfrS Oya'qdkif7m yg7*lbGJ\udk 77SdcJhjyD;aemuf/
y7m[jrdK\odk\jyefI aumvdyfausmif;wckwGif ygarmQ
tjzpf vkyu
f ikd cf o
hJ nf?
yXruBmppf rjzpfrDu/ -op-wD;,m; [efa*7D
EdkifiH. wpdww
f a'or~omjzpfaeao;aom csufukq
d
vdAk m;uD;,m;jynf oD;jcm;vGwfvyfa7;twGuf -udK;yrf;
-u7mwGi/f a'gufwmAif;euf7Svnf;yg0ifonf? yg7pf
jrdK\wiG f ygarmQtjzpfvkyu
f idk fae,if;uyif csuv
f rl sdK;
wd\k. vGwv
f yfa7;wdu
k yf w
JG iG f ud,
k x
f v
d ufa7muf yg0if
116
Aif;euf7StD;
Aif;epfjrdK\
117
Aif;epfjrdK\
wd\krmS uBmausmo
f nf? 7D,,fvwdw
k efwm;onf *7if;
ue,fukjd zwfI aqmufvkyfxm;vsuf/ wefwm;wzuf
wcsufwGif aps;qdkif-uD;rsm;7So
d nf? qdkif;wefwm;rSmrl
'd;k *seef;awmftxufxyfEiS fh tusO;f axmif-uD;udk quf
oG,af qmufvkyfxm;aom wHwm;jzpfonf?
Aif;epfjrdK\onf tjcm;jrdK\rsm;uJhodk\ vrf;-uD;rsm;ESifh
azmufvyk x
f m;onfr[kwb
f /J vrf;rsm;tpm; wl;ajrmif;
rsm;om7Sdaoma-umifh/ Aif;epfjrdK\oljrdK\om;rsm;onf w
ae7mrSwae7modk\ avSoefrsm;ESifhom ul;oef;-u7
onfjzpf7m/ armfawmfum;oH/ rD;7xm;oHrsm;udk r-um;
7bJ taqmufttHrk sm;udk vdi= f;*,ufrsm; wjzwfjzwf
&kdufcwfoHrsm;ESifhwuG avSoef-uD;rsm; avSmfcwfoH
ESifh avSorm;rsm;. oDcsif;oHrsm;udkom -um;7.?
,mOfpufoH[I
l wcgw7H armfawmfAw
k frsm; ckwfarmif;
oHESifh wvDurf;r-uD;rSaeI qufo,
G af qmufvkyf
xm;aom wefwm;-uD;ay:Y ckwfarmif;vmaom rD;7
xm;-uD;. O-ooHrsm;udkom -um;7onf?
Aif;epfjrdK\Y uBmausmf pderf wf/ qefqmvAm;awm/
qefuufq;D ,m;Ed;k / qefqAD wfpwD,mEk;d paom bk7m;
7Sdckd;ausmif;-ud;rsm;/ pm-unfhwdkuf-uD;rsm;/ 'dk;*seef;
awmfpaom a7S;a[mif;taqmufttHk-uD;rsm; trsm;
tjym;7So
d nf? Aif;epfjrdK\onf AdkifZifwkdiftifykid f,m-uD;
aAmifwkwfiSuf
ESihf ESpaf ygif;waxmifausmcf ef\ qufo,
G cf o
hJ jzifh Aif;epf
taqmufttHEk iS hf jrKd \taetxm;onf wvD[efrqef
bJ/ *7d[efqefonf? taqmufttHk-uD;rsm;udk tjyif
a7mtwGif;yg crf;em;pGmjyifqifxm;onf? eef;awmf
rsm;. twGif;zufeH7Hrsm;wGif Aif;epfjrdK\om; yef;csD
ausmfwdk\. vuf7mrsm;jzpfaom eH7Huyfyef;csDrsm;jzifh
a7;jc,fxm;avonf?
Aif;epfjrdK\onf qdyu
f rf;aumif;wckjzpfI qdyfurf;
7=cif;rSmvnf; tvGefvSyonf? a7S;tcgu ajrxJyif
v,fxw
J Gif Aif;epfjrdK\onf ul;oef;a7mif;0,fa7; A[dk
tcsuftjcm jrdK\-uD;jzpfcJhaomfvnf;/ ,ckrl wvD
Edik fiH. oWrt-uD;qHk; jrdK\omjzpfawmhonf? vlO;D a7
3030007Sdonf? Aif;epfjrdK\.xif7Sm;aom xGufukef
rsm;rSm yg;vFmEke,faom zefxnf/ vufx;dk Zm/ A&ku
d w
d f
xnfw\dkjzpfonf? Aif;epfjrdK\om;wd\konf opfom;yef;yk/
a-u;&kyfwk/ rSefpDa7FcsyPnf; ponfhtEkynmvuf7m
rsm;Y txl;yif ajymifajrmuf-uonf? 'kwd,uBmppf
rjzpfrDu Aif;epfjrdK\wGif oabmrsm; wnfaqmufcJhI
wdyk 'D kjd yKvkyo
f nfh puf&Hkyif7cSd zJh l;onf?
aAmifwkwfiSuf? ? aAmifww
k if u
S o
f nf *&l;tD;azmrD;
rsdK;pOf/ 7,fvD'D;rsdK;7if;wGif yg0ifaom iSufrsdK;jzpf
onf? ,if;udk yg+aA'tvdt
k m;jzifh *,fvu
D 7ufpDeD
7D;,m;[k ac:onf?
aAmifww
k fiu
S f. tvsm;rSm 1^ vufr jzpfonf?
aAmifwkwfiSufrxuf aAmifwkwfiSufzdkwGif tarmuf
atmufajcydkIus,fjyef\onf? om;aygufcsdefwGif xdk
tarmufatmufajconf tom;qdkifjzifhjyD;aom OD;csdK
uJhodk\ aigxGufaeI/ teDa7mifjzpfaejyD;v~if/ EkwfoD;
onf t0ga7mifjzpfonf? om;aygufcsdefr[kwfonfh
tcgwGif ikufzdkonf iSufrESifh cyfqifqifwlonfhjyif/
ausmzufwGif tndKa7mifEkESifh tndKa7mif7ifh tuGuf
rsm;7Sdonf? atmufydkif;Yrl tndKa7mifazsmhazsmh7SdjyD;
v~if/ tndK7ifha7mif7Sdaom aumufauG;onfh tpif;
a-umif;rsm;7So
d nf? rsufpdESifhE=wo
f D;0gonf? tarmuf
ryg7Sdacs? ajcaxmufESifh ajcacsmif;rsm;rSm tpdrf;7ifh
a7mifoef;aom tndKa7mifjzpfonf? ysHoef;aepOf t
awmifrsm;rSm rGJjyma7mifoef;aom tndKa7mifjzpfjyD;
v~if/ vnfwHEiS fhtjrD;rSm teufa7mifjzpfonf? iSuu
f
av;rsm;rSm iSufrESifhwlaomfvnf;/ eDndKa7mifydkIoef;
vsuf7SdjyD;v~if/ atmufykdif;wGif tpif;a-umif;tenf;
i,fomyg7So
d nf?
118
aAmifwkwfiSuf
aAmifavmifndKyif
aAmifwkwfiu
S u
f kd w7kwEf dik if ,
H el efe,frw
S yg; ta7S\
wdkif;EdkifiHrsm;wGif tESH\tjym;awG\7onf? jrefrmEdkifiH
wGiv
f nf; tES\Htjym;awG\7onf? txl;ojzifh 7Sr;f jynf
tif;av;uefEiS hf jrpfrca7qif;a'orsm;wGiaf wG\ 7onf?
aAmifwkwfiSufudk aqmif;7moDwGif awG\7onf [k
rSwfwrf;r7Sdaomfvnf;/ rMav;c7dkif7Sd a7wdrfaom
tif;tdkifrsm;Y 'DZifbmvwGif awG\7wwfonf?
iSufzko
d nf cyfjrefjrefqifhumqifu
h m bGwb
f Gwfbw
G f
[k toHcyfatmatmESifh atmfwwfonf? atmfonfht
cg vnfacsmif;yGvmjyD;v~i/f E=wo
f ;D onf atmufo\kpd u
kd f
aeavonf? xdkok\datmfpOf toHrmS jywfawmif; jywf
awmif;ESihf edru
hf somG ;jy;D v~i/f xdktoHonf a7xJo\kdrw
= f
oGif;aomtoHrsdK;ESifh wax7mwnf; wlavonf?
aAmifwkwfiSufwdk\ trsm;tm;jzifh atmfwwfaom t
oHwpfrsKd ;rSm azmhq\kdaygufI xGuv
f maomtoHrsdK; jzpf
onf? ,if;odk\ toHjyK7mwGif iSuf. vnfwo
H nf a7S\
bufok\dukid f;vmI E=wo
f ;D onf [vsuf vnfacsmif;rS
toHxu
G af y:vmonf?
aAmifww
k if u
S fonf udik ;f yifrsm;aygufa7muf7m nGef
aysmif;tif;tdki/f a7vFrf;rdk;aomjrufcif;ESifh v,fuGuf
rsm;wGif usufpm;wwfonf? v,fuGufrsm;wGif pyg;
yifuav;rsm;udk zsufqD;avh7Sdonf? v,fuGif; ywf
vnf7Sd udkif;awmrsm;wGif jrufjzifhjyKvyk faom todkuf
rsm;udk aqmufvkyfavh7Sdonf? jrpfrca7qif;e,f w
av~muf udkif;yifrsm;aygufa7muf7mwGif aAmifww
k if u
S f
Orsm;udkawG\7onf? wjrHKv~if O 3 vHk;rS 8 vHk;txd7Sd
onf? aAmifwkwfiSufOonf a7-uufOESifhwlonf? O
rsm;onf ajr-uD;a7mifwGif teDa7mifoef;onfh tndK
a7mifESifh c7rf;a7miftuGufrsm; yg7Sdonf?
119
a7mrtifydkif,m-uD;ESpfjcrf;uGJjyD;aemuf/ ta7S\jcrf;udk AdkifZif;wdkiftifydkif,m[kac:wGifcJhonf? c7pfESpf 330 cef\
rSpI tESpfwaxmifausmfcef\ tm7SwdkufrS vFrf;rdk;r=rsm;udkumqD;xm;EdkifcJhaomfvnf;/ aemufqHk;wGif wl7uDwdk\
vufatmufodk\ usa7mufcJhavonf?
AdkifZif;wkdiftifydkif,m ?
? c7pfEpS f 300 ausmrf S
1453 ckEpS t
f xd uGefpwifwDEykd ,fjrdK\ukd aejynfawmfjyK
um/ yifv,feufEiS fh ajrxJyifv,furf;ajcw0du
k fwGif
odu
k jf rdKupf mG xGef;um;pnfyifvm-uaom Edkiif pH kudk Adkif
Zif;wdkiftifydkif,m[kac:onf? uGefpwifwDEdky,fjrdK\
awmfudk AdkifZif;7SrfjrdK\[k ,cifu ac:wGicf o
hJ nfudk t
a-umif;jyKI tifykid ,
f mwckv;Hk udkvnf; AdkiZf if;wdik f tif
ydik ,
f m[k ac:wGijf cif;jzpfonf? ,if;udk ta7S\yikd ;f a7mr
EdkifiHawmf[lIvnf; ac:-uonf? AdkifZif;wdkiftifydkif
,monf Oa7mywdu
k forkid ;f ESifh ,Ofaus;r=a7;7mwd\kwiG f
txl;ta7;ygcJ.
h ? tb,fa-umifhqkad om vl&dik ;f wdk\.
zdESdyfwkdufcdkufr=wdk\udk AdkifZif;wdkiftifydkif,m-uD;u -uHh
-uHch idk cf ikd f ckcu
H muG,Ef ikd cf o
Jh jzifo
h m Oa7myordki;f wrsKd ;
wrnfjzpfc7hJ I *7d a7mrpaom a7S;acwf,Ofaus;r=wk\d
onfvnf; raysmufrysuf wnf7cSd jhJ cif;jzpfonf? Adik Zf if;
wdkif tifydkif,macwfwGif c7pf,eft,l0g'onf ae
a7mif va7mifozG,f xGef;ajymifcJhI a7S;a[mif;,Of
aus;r=ukv
d nf; xde;f odrf;Edkifco
Jh nf?
Adik Zf if;wdik t
f ifyikd ,
f m pwifay:aygufvmonfh ckEpS f
oU7mZfESifh pyfvsOf;I EdkifiHordkif;ynm7Sifrsm; t,l
tquGJjym;cJ-h uonf? od\k7mwGif AdkiZf if;wdkit
f ifyikd ,
f m
ay:aygufa7;twGuf xl;jcm;aom ajymif;vJcsufrsm;
rSm a7mr{u7mZf uGepf wefwif;vufxufY jzpfay:cJh
onf? (uGepf wefwif; bk7if-u;D 7=?)
uGefpwefwif; bk7ifvufxufwGif tm7Srdkif;em;7Sd
vufatmufcHEdkifiHrsm; r-umc+x-uG-uojzifh ta7S\
ydkif;e,frsm;ESifh eD;pyfpdrhfaomiSg aejynfawmfudk a7mr
jrdK\rS ta7S\zuf aAmhpy7jrpfay:7Sd AdkifZif;7SrfjrdK\ok\d c7pf
ESpf 330wGiaf 7F\ajymif;vdkuf.? aejynfawmfopfukd crf;
em;-uD;us,pf Gm wnfaqmufjyD;v~if uGefpwifwED kyd ,f
[k rSnhaf c:cJhonf? ,ckacwfwGirf l tPwefAjl rdK\[ak c:
wGiv
f suf7o
Sd nf?( tPwefAljrdK\7=? )
uGefpwefwif;onf aejynfawmfopfukt
d dyrf uft7
a7G;cs,fonf[q
k k.
d ? xdo
k k\da7G;cs,fwnfaqmufchaJ om
120
AkdifZif;wkdiftifykdif,m
wvD/ ajrmuftmz7duESifh pydefjynfwdk\Y7Sdonfh e,f
y,frsm;udk jyefvnfodr;f ydu
k fum AdkiZf if;wdkif Edkiif Hawmf
wGi;f od\k oGwo
f iG f;vdu
k o
f nf? ta7S\zufe,fpyfrS yg;7Si;f
wd\ktm;vnf; wdu
k fcku
d Ef iS x
f w
k v
f du
k .
f ? vufwifpmay
ESifh a7mrtkyfcsKyfa7;pHepfudk av;pm;aombk7ifjzpfI/
a7mrOya'aygif;csKyfjzpfaom aumfyyf*sL;7pf pDADvpf
udk jyKpkpD7ifch.
J ? xdrk if;vufxufwiG f Adik fZif;wdik Ef ikd if H
awmf-uD;onf txGwftxdyfodk\a7mufcJhavonf?
taemufzufOa7mywcGiw
f Gif Oya'vufvGwfw7m;
rJhjzpfae-upOf AdkifZif;wdkifEdkifiHawmfonf om,mpnf
um;vsuf7SdcJh.? vlrsdK;aygif;pHkyif xdkEkdifiHawmf-uD;t
wGif;od\k 0ifa7mufaexdkif-uI/ twwftrsKd ;rsKd ;wd\kvnf;
xGe;f um;cJh.? a7S;*7dwk\d. &kyfxkynm/yef;csyD nm/Adok
umynmrsm;onf uGefpwifwED kyd ,fjrdK\Y jyefvnf-uD;
yGm;wdk;wufcJh.? uBmausmf pdefqdkzdkif;,m c7pf,ef
121
AdkifZif;wkdiftifykdif,m
vufxufodk\a7mufvmaomtcg tajctae tenf;
i,f jyefaumif;vmavonf? xdkbk7ifonf yg;7Sif;
wdk\udkESdrfeif;I EkdifiHawmftajccdkifap7ef -udK;pm;cJh.?
odk\aomf tm7Swdkuf7Sde,frsm;um; ykefuefawmfvSefI
ae-uao;onf? xdkrif;vGefaomtcgwGif AdkifZif;wdkif
EdkifiHawmf-uD;onf 7efolrsm; 0dkif;0dkif;vnfvsuf 7Sdav
awmh.?
7efoltopfjzpfaom rGwfpvifwdk\onf y,fvuf
pwkdif/ qD;7D;,m;/ tD*spf/ tmz7duajrmufykid f;ESihf pydef
wd\u
k kd wku
d cf u
kd o
f rd ;f ydu
k -f u.? uGepf wifwED ykd ,fjrdK\awmf
-uD;udyk if 6^3 ^ ckESpfwGifw-udrf/ ^1^ ckESpfwGif w
-udrfaygif;ESpf-udrfr~ 0dkif;7Hvkyf-uHcJh-uonf? odk\aomf
ratmifjrifcJhacs? tdkifaqm7d,efrif;qufudk wnf
axmifcJhaom wwd, vDtdkbk7if (^1^^40) vuf
xufwiG f AdkifZif;wdik Ef ikd if aH wmf-uD;onf a7S;acwfe;D yg;
wr~ jyefvnfpnfum;vmonf? odk\7mwGif Alv*gvlrsKd ;
wdk\. 7efr;D um; rjidr;f cJhacs? vDtkb
d 7k ifonf ^26 ckEpS f
wGif t,l0g'qdkif7m taqmufttHkrsm;Y rGrf;rHxm;
aom &kyfwkrsm;udk y,fzsufokwfoif7efpDrHcJh.? xdkt
pDtrHonf 86^ ckEpS w
f iG f ay:aygufvmonfh ta7S\*+
kd ;f
122
Akdif7Gef a*smh
AkdifZif;wkdiftifykdif,m
123
Akdif7Gef a*smh
odk\ om;trdESpfa,muf ajymif;a7F\aexdkifjyD;aemuf Adkif
7Gefonf [,f&kdausmif;wGif ynmqufvufoif,l
onf? 1805 ckESpfwGif udrf;A7pf wUodv
k f x7ifeDwD
aumvdyfwiG f 0ifa7mufynmoif,ljyefonf? 1806 ck
ESpfwGif Adkif7Gefonf ola7;om;pDuHk;xm;aom uAsm
rsm;udk pkaygif;I pmtkyf&u
dk fEdyS fxw
k fa0onf? xdt
k csed Yf
Adkif7eG .
f toufrSm 18 ESpo
f m7Sdao;onf? touf 19
ESpt
f 7G,w
f iG f ysi;f onfch sdefcg trnf7Sd uAsmpmtkyu
f dk
a7;om;xkwfa0jyefonf? tuf'ifAm7m7DAsL; paom
pmapmifrsm;ESifh a0zefolrsm;u nHhao;onf/ vuf
oifpjzpfI tqifhtwef;r7Sd [ka7;om;-uojzifh Adik f
7Gefonf pdwq
f k;d um t*vdyfpmqdkrsm;ESifh paumh a0
zefa7;q7mrsm; [laomacgif;pOf7Snfjzifh a0zefcsuf
udk jyefveS af csyonfh uAsmwyk'u
f kd a7;om;vdkuo
f nf?
,if;onfum; Adkif7Gef. yXrqHk; emrnfausmf uAsm
-u;D jzpfonf?
Tr~ jyefvSefa7;om;7Hkjzifh ra-ueyfEdkifatmif a'g
oxGuaf eao;aom Adik f7Geo
f nf Oa7mywdkuf ajrxJyif
v,fzufo\kd rdwaf qGwa,mufEiS t
hf wl c7D;xGufco
hJ nf?
1811 ckEpS f Zlvikd v
f 14 7ufae\wiG f t*vefjynfo\kd Adkif
7Gejf yefvmI rdcif7d7S m e,l;pwuf tufaA;odk\ra7mufrD
rdcifuG,v
f eG fonf? 1812 ckESpfwiG f csdKif; [J7k;d yD;v
*7if;rdwf trnf7dS uAsmtkyw
f JG 2 wGu
J kd xkwaf 0vdu
k 7f m
tvGefyif vl-udKufrsm;avonf? aemuf 2 ESpftwGi;f
o *D,m;tm; tAdkif;a'gh owd\k orD; o aumhqJ
paom ta7S\widk ;f yHjk yif uAsmrsm;udk xkwaf 0onf? csKd i;f
[J7kpd mtkyx
f ufyif vl-udKufrsm;avonf? o aumhqJ
uAsmpmtkyfudk xkwfa0onfhae\Yyif tkyfa7 10000
a7mif;7aom[l.?
1815 ckEpS w
f iG f Adik 7f eG o
f nf qm 7yf rD;vAef\.orD;
tm tPAJvm rD;vAef\EiS hf vufxyfonf? odk\7mwGif
aemufESpw
f Gif tdrfaxmifa7;tqifrajyr=a-umifh uG-J u
onf? Adkif7Gef. tdrfaxmifonfb0 raumif;owif;
rsm;onf tawmfysH\ESH\cJhI vltaygif;u ol\tm; 7GHrkef;
jcif;jzpfum a7Smif-uOf-uonf? aemufqHk;wGif Adkif7Gef
onf ol\tm;aq;azmfa-umzufrjyKonfh t*vdyfwdk\
aexdik f7m t*vefjynfukpd dwfemI woufjyefrvm[l
aom od}mefjzifh 1816 ckESpfwGif xGufcGmvmcJhjyD;
aemuf/ jyifopf/ qGpfZmvef/ wvDpaom Edik fiHrsm;odk\
vSnv
fh nfoGm;a7mufcaJh vonf? wvDEidk if HY aexdkif
pOf pmqdk-uD;7S,fvDESihf odu`r;f cJhonf? 7S,fvDESifhrod
u`r;f rDuyif 7S,v
f .
D c,fr uvJa*:'GiEf iS hf wdww
f qdwf
124
Akdif7Gef a*smh
AkdiftkduifrP-uD;
? ZD0aA'&=?
D
yXruBmppftwGif;urS wdk;wufvmaom od_Hynmjzpfonf? ouf7Sdwdk\. jzpfysufazmufjyefr=oabmwdk\udk Adkiftdk
uifrP-wDynmjzifhavhvmI ,if;wdk\udk xdef;odrf;jcif;/ wm;qD;jcif;wdk\udk aqmif7Guf7m/ atmifjrifr=rsm;vnf; 7SdcJh
onf? ,if;wdk\jzifh q7m0efrsm;onf tema7m*gwm;qD;umuG,fa7;rsm;udk aqmif7GufEdkifcJhI/ vlESifhoW0gwdk\
usef;rmawmifhwif;a7;twGuf rnfodk\rnfyHk aexkdifpm;aomuf7ef vdktyfa-umif;udkvnf; od7SdvmcJh-uonf?
125
AkdiftkduifrP-wD
qJwk\dudk avhvm7mrS toufESifhcmudk,f wnfjrJor~
v=yf7Sm;oGm;vmr=twGuf vdktyfaompGrf;tifudk ay;
Edkifonfh umAdk[dkuf'7dwf"mwfudk awG\7SdcJh-ujcif;udk
axmufI wu@ESiw
hf u@ tquftoG,7f dS a-umif;
odomonf?
TuJo
h \kad vhvmjcif;jzifh vl/ wd7>mef/ yd;k rFm;/ opfyif
ponfw\ko
d nf yHo
k !mefujJG ym;aomfvnf; Adik t
f u
kd ifrP
-wDynm7yftm;jzifh wlnDcsufrsm;7Sdonfqadk om tcsuf
udk awG\77Sd avonf? xdak -umifh toufonf Adkit
f ku
d if
rP-wDynm7yfay:wGif OD;pGmtajcjyKonf[k ,lqp7m
jzpfay:vmayonf?
,ckvuf7Sd Adkit
f ku
d ifrP-wDynm7yfonf ZD0aA'ESifh
a7m*gaA'ynm7yfrsm;rS wdk;wufvmjcif;jzpfayonf?
(ZD0aA'? a7m*aA'vnf; 7=?) tcsdK\a7m*grsm;
jzpfay:vmonfhtcg tyifyef;rcH7bJ Adik ftdkuifrP-wD
ynmjzifh tvG,fwul od7SdEkdifavonf? ausmufuyf
a7mifa7m*g/ qD;csdKa7m*gwdk\jzpfonfhtcg Adkiftdkuif
rP-wDenf;jzifh ppfaq;u tvG,w
f ulawG\7ESd dik o
f nf?
ouf7dw
S \dk.v=y7f mS ;r=rSefor~onf pGr;f tifuko
d k;H -u7
onf? ouf7w
dS \kd. -uD;xGm;r=/ v=y7f mS ;oGm;vmr= ponf
wd\ktwGuf pGr;f tifudk txl;vdt
k yfvo
S nf? t-urf;tm;
jzifh ouf7dw
S \dkudk 2pkcEJG ikd o
f nf? jyify oufuif;avmu/
odk\r[kwf edZD0rsm;rSpGrf;tifudk qGJ,ltoHk;jyK-uonfh
tpdrf;a7mif7aSd om opfyifrsm;tygt0ifjzpfonfh atmf
wdkx7dkzDac:tpkESifh pm;oHk;aomtpm;tpmrSom pGrf;
tifudk7,lEkdifaom vl/ wd7>mef/ r=d/ rdU
k &kyfydk; ponf
wdk\yg0ifonfh [Dwm&kx
d &kdzDac:tpkwdk\jzpfonf?
ouf7Sdavmu (oZD0avmu)wGif jzpfysufazmuf
jyefaomtajymif;tvJrsm;udk oufuif;avmu(edZD0
avmu)Yvnf; awG\7Sd7ayonf? odk\aomf ajymif;vGJr=
E=ef;onftvGefaES;onf? ouf7daS vmuwGif ajymif;vGJ
r=jrefqefjcif;rSm tifZdkif;"mwfa-umifhjzpfonf? tif
Zdkif;"mwfr7Sdv~if ouf7Sdwdk\.ajymif;vJr=rsm;onf t
vGefaES;auG;I toufonf -um7SnfpGmwnfEdkifawmh
rnfr[kwfacs? tpmajc7mYyg0ifaom tpmtdrf7nf/
o7uf7Guf7nf ponfw\kdonf vlEiS w
fh 7d >mefw\dkwiG f t
a7;-uD;aom tifZdkif;rsm;jzpfonf?
tifZikd ;f "mwfrsm;udk [ef;ZAl;cemESihf tuf'yG Af ;l cemqdk
olnt
D pfukEd pS af ,mufw\ku
d 189^ ckESpw
f iG f pwifawG\7dS
-uonf? waq;udk n|px
f w
k f7mrS7aomt7nfonf w
aq;uJo
h dk\yif o-um;"mwfudk t7uftjzpfodk\ajymif;vJ
ay;Edkio
f nfudkawG\7dcS h7J mrS waq;onf oW0grsm;wGif
awG\77Sd aomqJwpfrsdK;jzpfojzifhqt
J wGi;f rS tifZkid f;ac:
"mwfulwrsdK;udk xkwf,lEdkifa-umif;odvmonf? ,if;
tifZkid f;"mwfonf tppfjzifh ppfvku
d fv~if ,if;Yyg0if
aom wGJzuftifZdkif;ac: ao;i,fonfh armfvDusL u
av;rsm; xGufukefaoma-umifh ,if;Yyg7Sdaom jyKjyif
ajymif;vJEidk fonfh t7nftcsif;rsm;ukefomG ;wwfonf?
qJrsm;onf TuJho\dk tifZkid ;f / wGzJ uftifZkid ;f rsm;ESihf
tm;jzpfay:7m "mwfrsm;ponfw\dkukd pnf;urf;usepGm
pk&Hk;Ijzpfay:vmaomouf7SdyPnf;yifjzpfonf? vl/
wd7>mef/ tyifwdk\ukd zGJ\pnf;xm;aomqJrsm;wGif "mwk
j'Afaygif; axmifaygif;rsm;pGmyg0ifonf? "mwkaA'
ynm7Sirf sm;onf ,if;"mwkj'Afaygif;rsm;udk "mwfcJcG ef;
YzefwD;,lEdkifI tcsdK\ukrd l wnfaqmufxm;yHkudk wwf
tyfaocsmpGmrodojzifh zefwD;,l7efrvG,fulacs? vl/
wd7>mef/ tyifwdk\Yyg7Sdaomta7;ygonfh "mwkj'Af
aygif;rsm;rSm umAdk[dkuf'7dwf/ tqD/ y7dkwif;wdk\ jzpf
onf? ouf7Sd wpf7SL;rsm;xJwGif txufyg j'Afaygif;
rsm; omru tjcm; "mwfyPnf;/ oWK"mwfrsm;vnf;
yg0ifao;onf? ,if;wdk\ukd AdkiftdkuifrP-uD; ynmjzifh
avhvm-uonf?
vl/ wd7>mefESifh tyifwdkif;onf touf7SifaeEkdif
7eftm[m7udkrSD0Jae-u7onf? trsm;tm;jzifh vdktyf
aomtm[m7udk tcsif;csif; tvJtvS,fjyKI rSDwif;
aexdkif-uavonf? ae\tcgwGif vlwd7>mefwdk\ t
ouf7LS xkwfvu
kd faom umAGef'idk f atmufqu
dk "f mwfudk
tyifrsm;u rSD0Jae7I tyifwdk\7SLxkwfaom atmuf
qD*sifudk vlESifhwd7>mefwdk\7SLoGif;-u7onfudk axmuf
I ouf7SdavmuY tcsif;csif; vJvS,fjyKI rSDwif;
aexdik -f uyHu
k o
kd jd rifEikd af vonf?
ouf7Sdtrsm;pkonf jzpfr=/ ysufr=/ azmufjyefr=udkcH
pm;oGm;7onfcsnf;jzpfonf? ,if;odk\aom tjzpft
ysufrsm;udk AdkiftdkuifrP-wDynmjzifh avhvm-uonf?
tyifavmuudk avhvmv~ifvnf; tyifrsm;onf
rdrdw\dk.pGr;f tifudk rdrdw\dkzmom zefw;D Edik fa-umif;awG\7
onf? ,if;od\k zefwD;,lyku
H kd twkck;d I "mwkaA'ynm
7Sifrsm;u wDxGirf =jyK-uao;onf? tyifavmuY pGrf;
tifzefwD;,lr=udk zdkwdkqif;oppfac: tvif;jzifhzGJ\pnf;
jcif;[kac:onf? zdkwdkqif;oppfonf tpdrf;a7mif t
yifwdk\wiG f7Sdaom uvdk&kdzD;ac: tpdr;f a7mif"mwfyPnf;
ay:YtrSDjyKaeonf? uvdk&kdzD;"mwfjzifh zGJ\pnf;xm;
aomtm[m7tay:Y ouf7Sdwdk\trSDjyKae7ojzifh ,ck
acwf AdkiftdkuifrP-wD ynm7Sifwdk\onf uvdk&zkd D;"mwf
126
AkdiftkduifrP-wD
Akdif;Am;jrdK\
127
ApfZrwfatmhwkdzGef
APwsLvjrpf
vsOf;aom taqmufttHkrsm;ukd aumif;pGm apmifh
a7Smufxdef;odrf;um jywdkufozG,f jyoxm;onf? xdk
a-umifh Adkif;rm;jrdK\tm; pmqdkjrdK\[k tcsdK\uac:prSwfjyK
-uonf? Adkif;rm;jrdK\. tjcm;xif7Sm;aom tqmuf
ttHrk sm;rSm e,fpm;-uD;rsm; pH7meef;awmf/ ,ck tpdk;7
Xmersm;xm;7Sd7m 7Jwu
kd ef ED iS fh 7Jwdu
k 0f g/ ajryHk tajrmuf
tjrm;ESihf pmtkyf pmwrf;aygif; 300000 ausmf odr;f
qnf;xm;7Sd7m pm-unfhyd uwfwu
dk f-uD;/ jywdkuf/ vl;
uwf u7meuf. vuf7m bk7m;yif7d7S m bk7m;7Sdc;dk
ausmif;/ 1919 ckESpfu *smreforwEdkifiH zGJ\pnf;tkyf
csKyfyHk tajccHOya' pka0;a7;qGJ7mESifh Amaq;pmcsKyf
twnfjyK7m trsdK;om;Zmwf&Hk ponfwdk\jzpfonf? xdk
jyif tEkynm7Sif-uD;rsm;tm; *k+fjyKonfhtaejzifh
pdkufxlxm;aom ,if;wdk\.a-u;&kyfwk/ ausmufwdkif
trsm;tjym;udv
k nf; awG\7dES ikd favonf ?
Adkif;rm;jrdK\. xif7Sm;aomvkyfief;rsm;rSm zdeyf/ t
xnftvdyfESifh ,mOfaqmufvkyfonfh vkyfief;rsm;jzpf
onf? odk\7mwGif Adkif;rm;jrdK\onf a7S;a[mif;taqmuf
ttHkEiS fh tEkynmrsm;udk avhvmvdkufpm;ol c7D;onf
rsm;. tm&Hpk dku7f mjrdK\tjzpf ydkrdkxif7Sm;onf?
Adik ;f rm;jrdK\ukd c7pf 9^5 ckEpS w
f iG f pwifwnfaxmifI
1253 ckESpw
f iG f jrdK\-uD;tqifo
h \kad 7muf7v
dS monf? 15^2
ckESpfrSpI qufqDAdkif;rm;e,f. jrdK\awmfjzpfvmonf?
qufqDAdkif;rm; e,fpm;rsm;teuf txif7Sm;qHk; jzpf
aom csm;-o*wfpwyfonf pmaytEkynm7Sif-uD;rsm;
tm; tvGeftm;ay;ajr|mufpm;ojzifh Adkif;rm;jrdK\wGif
pmaytEkynmrsm; xGef;um;cJhonf? 1918 ckESpfrSpI
Adik ;f rm;jrKd \onf ol7if;*s;D ,m;e,f. jrdK\awmfjzpfc7hJ m 'kwd
, uBmppftjyD; *smrefwdk\vufeufcsI/ *smreDEdkifiH
onf taemuf*smreDEdkifiHESifh ta7S\*smreDEdkifiH[lI uGJ
oGm;aomtcg Adik ;f rm;jrdK\onf ta7S\*smreDEidk fiHt0if jrdK\
tjzpf odk\a7muf7o
Sd Gm;onf?
1939 ckEpS f oef;acgifpm7if;t7 Adik ;f rm;jrdK\. vlO;D
a7onf 65989 jzpfonf?
APwsLvjrpf? ?Oa7mytv,fyidk f;wGif xif7mS ;t
a7;ygaom a7a-umif;c7D;vrf;-uD;jzpfonfh APwsLv
jrpfonf csufudkqvdkAm;uD;,m;Ekdiif aH jrmufyidk f;7Sd um
ayoD,efawmifwef;wGijf rpfzsm;cHI ydv
k efEkdiif Hukd jzwf
oef;um aAmvwpfyifv,fwiG ;f odk\ jrpfcaGJ ygif;rsm;pGm
jzifh pD;0ifavonf? ta7S\zufqHk;jrpfcGJjzpfaom Edk*uf
jrpfonf z7pf7u
S f[yf yifv,fxHk;wGi;f odk\ pD;0ifonf?
128
AwfZrwfatmhwkdzGef
129
ApfZrwfatmhwkdzGef
jyD;aemuf ref;jrpfajrmufzuf7Sd tjcm;*smrefEdkifiH
i,fuav;rsm;ESifhaygif;um ajrmuf*smrefjynfaxmifpk
udk 186^ ckEpS w
f Gif zG\Jpnf;onf?
18^0 jynfhESpw
f iG f y7yf7Sm;EkdifiHESifh jyifopfEdkiif w
H k\d
onf ApfZrwf. y7d,m,fa-umifh ppfjzpf7m jyifopfykid f
tm;vqm;ESihv
f 7dk def;e,frsm;udk y7yf7Sm;wdk\7vkduo
f nf?
*smreDEdkifiHawmifzufydkif;7Sd EdkifiHi,ftrsm;onfvnf;
y7yf7Sm;EdkifiHESifh vma7mufyl;aygif;ojzifh 18^1 ckESpf
wGif *smreDEdik fiHawmf-uD; pwifay:aygufvmum y7yf
7Sm;bk7ifonf *smref{u7mZfjzpfvmjyD;v~if Apfprwf
onf *smreDEkdifiHawmf-uD;. eef;7if;0ef jzpfvmonf?
xdEk SpfwGifyif ApfZrwfonf rif;om;bG\Judkyg77Sdonf?
ApfZrwfonf *smreDEidk if H. eef;7if;0eftjzpf tESpf
20 wdkifwdkifaqmif7GufpOf EdkifiHawmf-uD;tm; tiftm;
vsifjrefpGm-uD;rm;vmapI pufr=vufr=ESifh ul;oef;
a7mif;0,fa7;wGif xGef;um;ap7ef aqmif7Gufonf?
tmz7duwdku/f w&kwfEdik if EH iS hf ypdzw
d fork]7mwdk\Y *sm
refydkife,frsm;yif7SdcJhonftxd aqmif7GufcJhonf? jyif
opfEiS hf &k7ES idk fiw
H \kyd ;l aygif;um *smreDtm; 7efjyKrnfah b;
udjk rifaom ApfZrwfonf 18^9 ckEpS w
f Gif -op-wD;,m;
[efa*7DEidk if HESihf r[mrdwjf yK.? wzef 1882 ckEpS w
f iG f
aoG;pnf;wdk;wufvmaom wvDEdkifiHESifh r[mrdwf
jyKjyefonf? ,if;od\kjzifh Oa7mywkduw
f Gif rsm;pGmta7;
ygcJah om oH;k EkdifiH r[mrdwf ay:aygufvmcJhonf?
ApfZrwfonf yXr0DvsEH Sifh wwd, z7uf'7pfb7k if
rsm;vufxufwiG f wefck;d wufcho
J avmuf 1888 ckEpS f
wGif eef;wufaom 'kw,
d 0Dvsb
H 7k if vufxufwiG f -o
ZmarS;rSdefcJhonf? 'kwd,0DvsHbk7ifonf tkyfcsKyfa7;
wGif0ifa7mufpGufzuf7mrStp ApfZrwfESifh oabmuGJ
vG7J m 1890 jynfEh pS w
f iG f ApfZrwftm; 7mxl;rS xGuaf po
jzifEh w
k x
f u
G v
f u
kd 7f onf? 1898 ckEpS f Zlvikd v
f 30 7uf
ae\wiG f ApfZrwfonf yXr0Dvsb
H 7k ifu ol\tm;ay;tyf
xm;aom z&ku
d 'f 7pfq7me,fajrY uG,fvGeo
f nf? Apf
Zrwf. tokbudk jynfo\lpsmyetjzpf tcrf;tem;jzifh
cs7efESifh bmvifbk7m;7Sdcdk;ausmif;Y *loGif;oj*dK[f7ef
'kw,
d 0DvsHb7k if. ay;vSmcsuu
f kd vufrcHacs? ol.*l
Y {u7mZfb7k if yXr0DvsH. oPm7Sdaom *smrefaus;
u`ef-uD;[k a7;xd;k 7efrSmcJhojzifh xdktwdki;f a7;xd;k
xm;onfudk awG\Eidk fonf?
ApfwmtDref;EsLt,f/ 'kwd, (c7pf 1820
18^8) ? ? wvDEikd if .
H yXrqH;k ESihf tausm-f um;
ApfwmtDref;EsLt,f/ 'kwd,
qHk; bk7ifjzpfaom 'kwd, Apfwm tDref;EsLt,fonf
rlvu qm'if;eD;,m;yD;'rGe\fjynf bk7ifomjzpfonf?
qm'if;eD;,m;yD'rGef\jynfh7Sifbk7if csm;tJvAwf.
om;awmf-uD;jzpfI 1820 jynfhESpf rwfv 14 7ufae\
wGif wsL;7if;jrdK\Y zGm;jrifonf?
1848 ckEpS w
f iG f qm'if;eD;,m;ESihf -op-w;D ,m;wd\kppf
jzpf7m qm'if;eD;,m;ppf&=H;avonf? xdktcg -op-wD;
,ef; rif;orD;wyg;ESihf vufqufxm;aom om;awmf
-uD; ApfwmtDref;EsLt,ftm; xD;eef;vFJtyfygrl -op
-wD;,m;ESifh qm'if;eD;,m;wdk\ qufqaH 7;ajyjypfrnf[k
oabmydkufum/ crnf;awmfbk7if-uD;u 1849 ckESpf
wGif xD;eef;pGef\vu
kd fojzifh 'kw,
d ApfwmtDref;EsLt,f
bk7iftjzpfeef;wufonf?
crnf;awmf csm;tJvAwfbk7if 7nfreS f;onft
h wdkif;
om;awmf tDref;EsLt,fbk7ifEiS hf -op-wD;,ef;tpdk;7wdk\
.qufqHa7;onf ajyjypfvmonf? ApfwmtDref;EsL
t,fonf vH;k 0tavsmrh ay;7bJ rdrt
d vd7k o
Sd nfh ta7;
ygaom tcsufrsm;udk 7atmif,lI pmcsKyf csKyfqdk
onf? Tod\kjzifh Edkiif H.zGJ\pnf;tkycf sKyyf kH tajccH Oya'
twkdif; aqmif7GufEkdifcGifhESifh wvDjynfaxmifpk t
xdr;f trSwf oH;k a7mifjc,ftvHukd oHk;Edkicf iG 7hf 7Sad vonf?
ApfwmtDref;EsLt,fonf tuGJuGJtjym;jym; jzpfae
aomwvDEkdifiHtm; pnf;vH;k oGm;atmif aqmif7Guf
vdkonf? tDref;EsLt,fbk7ifonf EdkifiHolEdkifiHom;wdk\
. qNudkvdkufavsmI pHepfwustkyfcsKyfaoma-umifh
EkdifiHolEkdifiHom;wdk\u bk7iftay: txl;yif tm;udk;
ajr|mv
f ifh-uonf?
odk\7mwGif 'kwd, Apfwm tDref;EsLt,f bk7ifonf
jynfysufwGif bk7ifwufjzpf7oljzpfonf? xdka-umifh
wkid ;f jynf. tajctae jyefvnfaumif;rGefatmif rsm;
pGmyif -udK;pm;7avonf? wdik ;f jynfjyKvyk if ef;wGif u`r;f
usifvdRmvSaom aumifhuAl;onf tDref;EsLt,f.
tpdk;7tzGJ\wiG f 0ef-uD;csKyftjzpf 1825 ckESpfwGif yg0if
vsuf7Sdjcif;rSm ol.tDwvDEdkifiHaoG;pnf;a7;t-uH
atmifz\dkjzpfvmonf? xdyk kCdKvf-uD;. tultnDjzifh tD
ref;EsLt,fbk7ifonf cef;ajcmufaeaom b@ma7;/
pdwf"mwfysufjym;aeaom wdki;f oljynfom;/ z&kdz7Jjzpf
aeaom wyfrawmfwk\djzifh tajctaeqdk;aeonfh wkdi;f
jynfukd tajctaeaumif;rGefI acwfrDv
S m7ef -udK;pm;
7avonf? (uAl;pD/ AD7=?) EdkifiHwGif;tajctae
aumif;rGefvmaomtcg tDref;EsLt,fbk7ifonf -op
-wD;,ef;wd\ktm; wvDu`e;f qG,rf aS rmif;xkwf7ef -udK;
130
Awf7pfcswf
ApfwmtDref;EsLt,f/ 'kwd,
t,fbk7if. wtkyw
f pfcsKyaf tmufwGif aoG;pnf;rd-u
onf? 1861 ckEpS f azzGm0g7Dv 16 7ufae\wiG f ygvDrefu
tDref;EsLt,fb7k iftm; wvD jynfaxmifpk. bk7if
tjzpf ausnmavonf? 1866 ckEpS w
f iG f tDref;EsLt,f
bk7ifonf y7yf7Sm;ESirhf [mrdwzf \JI
G -op-wD;,m;ESihf ppf
jzpf7m ppftjy;D Y Aif;epfukd odr;f oGi;f Ekid cf o
hJ nf? od\7k mwGif
ykyf7[ef;rif;ydik f a7mrjrdK\awmfwiG f jyifopfwyfrsm; 7Sad e
ao;ojzifh jyifopfEiS hf r[mrdwyf surf nfp;kd I t7dy-f unfh
aepOf 18^0jynfEh pS w
f iG f y7yf7mS ;ESijhf yifopfppfjzpf7m jyif
opfwyfrsm; a7mrrSqw
k fcmG oGm;ojzifh wvDwyfrsm;
u 0ifa7muford ;f ,lvu
dk fonf? 18^1 ckESpfwGif tDref;
EsLt,f bk7ifonf a7mrjrdK\awmfo\dk ajymif;a7F\ eef;pdu
k f
onf? ,if;od\kjzifh 'kw,
d ApfwmtDref;EsLt,f. w
vDEidk if H aoG;pnf;a7;t-uo
H nf atmifjrifco
hJ nf? 18^8
ckESpf Zefe0g7Dv 9 7ufae\wiG f a7mrjrKd \awmfY tDref;EsL
t,fb7k ifewf7mG pHaomtcg wEkid if v
H ;kH ,lusKH ;r7 jzpfchJ
7avonf?
tuGJuGJtjym;jym;jzpfaeaom wvDEkdifiu
H kd pnf;vHk;tkyfcsKyf
cJhonhf 'kwd, ApfwmtDref;EsLt,fbk7if
131
Awf7pfcswf
wzef 192^ ckEpS f ZGev
f wGif AwfEiS t
hf azmf 3 OD;wd\konf
e,l;a,mhjrdK\rS tWvMdwf ork]7mudkjzwfI jyifopf
EkdifiH yg7pfjrdK\o\kd ta7mufyso
H ef;cJ7h m 7moDOwk tqifr
oifo
h jzifh jyifopfurf;vGeyf ifv,fxo
J \kd xd;k qif;7aomf
vnf; toufcsrf;omcJhayonf? xdkc7D;rSm rdkifaygif
4200 7SdI 42 em7Domomr~ yso
H ef;cJo
h nf?
1928 ckEpS fwGif Awfacgif;aqmifum e,fopfpl;prf;
7SmazGa7;tzGJ\onf tMmwdwfa'ojzpfaom awmif0if
&k;d pGef;zufo\dk oabmESpfpif;jzifh od_Hynm7Sif 32 OD;ESifh
twl c7D;xGucf Jh7m a0vyifv,fatmf7Sd a7mhpa7cJjyif
od\k qdu
k af 7mufavonf? xdak e7mudk vpfw;D tar7du
[ktrnfrSnu
fh m tajccHpcef;tjzpfwnfaxmifcho
J nf?
olpwifawG\7cSd ho
J nf\uek ;f ajrudk rm7DAwfajr [lI ol
. ZeD;udktpGJjyKum trnfay;cJhonf? xdkaemuf 1929
ckEpS f Ed0k ifbmvwGif Awfonf vpfw;D tar7durS awmif
0if&kd;pGef;ay:odk\ av,mOfysHjzifh yXrqHk;t-udrf jzwf
ausmfEkdifcJhjyefonf? ,if;toGm;tjyefc7D;udk 19 em7D
jzifhysHoef;EkdifcJhonf? Awf. pGef\pm;r=udk jcD;usL;aom
taejzifh tar7duefuGe*f 7ufvw
F fawmfu ol\tm; a7
wyf Adv
k fcsKyf-uD;tqifhtwef;od\k wdk;jr|ifhay;avonf?
1933 ckEpS w
f iG f Awfonf tMmwdwaf 'ood\k 'kw,
d
1926 ckESpf arvwGif 7pfcswf Awf (tv,f)ESihf tzGJ\om;rsm; ajrmuf0if&kd;pGef;okd\ av,mOfysHjzihf OD;pGma7mufcJhpOf
132
Awf7pfcswf
Awftuf'ref
onf? xdt
k zG\Jonf Awfxo
H \kd -o*kwv
f 117ufae\wiG f
a7muf7v
dS mI ol\tm; vpfw;D tar7duod\k jyefvnfac:
aqmifcahJ vonf?
1939 ckEpS w
f iG f tar7duefyidk ef ,fy,frsm;owfrw
S af 7;
twGuf tpdk;7.apvFwfcsut
f 7 Awfonf tMmwdwf
zufo\kd aemufwpf-urd f c7D;xGucf ahJ vonf? 1946 ckEpS f
wGif wzef oabm 13 pif;ESihf av,mOfysrH sm;/ a7cJjyif
ay:Y toHk;jyKEkdifaom ,mOfrsm;udk,al qmifI awmif
0if&;kd pGe;f zufo\kd xGucf aJh vonf? Awfonf 194^ ckEpS f
wGiv
f nf; tMmwdwfa'oodk\ w-udrfxGucf Jhao;onf?
1955 ckESpfwGif ajrwdkif;tzGJ\. wm0efcHt7m7Sdtjzpf
Awftm;cef\tyfco
hJ nf? Awfonf 195^ ckEpS f rwfv 11
7ufae\wGif rufqcsL;qufjynfe,f aAmhpwefjrdK\Y
uG,fvGefonf? Awf. pGef\pm;r=rsm;a-umifh e,fopf
ajropfrsm;7cJh7Hkru a7a-umif;ESifhava-umif;c7D;
oGm;vm7mY ta7;-uD;aomenf;opfEiS fh yPnf;ud7d,m
rsm;yg xGifEkdifcJhonf? Awfonf vpfwD;tar7du/
7SmazGawG\7cSd suf/ wudk,fwnf; ponfh udk,fawG\
pmtkyrf sm; a7;om;xkwfa0cJhavonf?
133
Awftuf'ref
jAdwdo~EkdifiHjyKokcrdef tuf'refAwf
134
Awftuf'ref
Awfuef*`ef
135
Awfuef*`ef
aomtcg ppfXmecsKyfwiG f ppfr=a7;7m twdik yf ifct
H jzpf
aqmif7Guf7I/ aemiftcg jyef-uma7;0ef-uD;Xme
wGif 0ifa7muftr=xrf;7jyefonf?
*`eAf wfuefonf 192^ ckEpS rf S 1935 ckEpS w
f ikd af tmif
paumhwUodkvfrsm;. udk,fpm;vS,ftrwftjzpf
ygvDrefY 0ifa7mufaqmif7Gufco
Jh nf? 1935 ckESpw
f Gif
uae'gEdkifiH bk7ifcHcsKyftjzpfcef\tyfI AJ7GefbGJ\jzifh jcD;
jr|ijfh cif; cH7avonf?
*`efAwfuefonf wm0ef0W7m;trsm;tjym;udk
aqmif7Gufaeonfht-um;rSyif pmtkyfaygif; 50
ausmfcef\udk a7;om;jyKpkEdkifcJhonf? ol. pmtkyfrsm;
wGif -udK;yrf;wukwfa7;om;jyKpk7aom pmtkyf trsm;
tjym;yg0ifonf? *`efAwfuef. pmtkyfrsm;wGif yXr
uBmppf-uD;. ordkif;/ tmz7dua7;7m pmtkyftrsm;
tjym;/ tK_Wdrsm;ESifh v~dK\0Sufonf;zdk pGef;pm;cef;
0 Krsm;yg0if-uonf? tK_Wdrsm;teuf qm
a0gvwmpaumh/ atmfvDAmu7Gr;f 0J ESihf atmf*wf
pwyf wdk\. tK_Wdpmtkyrf sm;onf xl;jcm;aumif;
rGefvSonf? ol.pGef\pm;cef;0 Krsm;wGif omwDEdkif;
pwuf/ rPwmpwef;zuf ESifh0wf&Hkpdrf;0 K
rsm;um t*v dyfpmayavmuwGif vlodrsm;jym;
xif7mS ;vSayonf?
*`efAwfuefonf uae'gEdkifiH bk7ifcHcsKyftjzpf
aqmif7GufaeqJwGif uae'gEdkifiH rGef;x7D;atmhjrdK\Y
1940 jynfhESpw
f Gif uG,v
f Geaf vonf?
Awf*suf? ?Awf*su[
f o
l nfrSm owfrw
S x
f m;aom
umvtydkif;tjcm;twGif; 7aiGrnfr~/ oHk;aiGrnfr~/
7if;ESD;jr|KyfESHaiGrnfr~/ acs;iSg;aiG rnfr~7Sdrnf ponf
wdk\ucdk ef\rSe;f I wifjyonfh rSef;ajcaiGpm7if;jzpfonf?
Awf*suf[laom pum;onf jyifopf a0g[m7
aAmfa*s\rS qif;oufvmI tdwfuav;[k t"d_g,f7
onf? t*vefjynfwGif Oya'ESifh tvkyf&Hk;qdkif7m pm
csKyfpmwrf;rsm;xnfhI o,fonfhtdwfudk Awf*suf[k
pI ac:cJhonf? xdkaemuf umva7G\avsmvmonfh
tcg a7Fwdkufpdk;0ef-uD;. pm7Gufpmwrf;rsm;xnfh7m
aoWmi,fu
f dk Awf*su[
f kac:-ujyefonf? a7Fwdkufp;dk
0ef-uD;onf EdkifiHawmf. b@mawmftajctaeudk
odvdkonfhtcg Awf*sufudkzGifhI pm7Gufpmwrf;rsm;
-unfhcJhonfudk wifpm;I EdkifiHawmf 7oHk;cef\rSef;ajc
pm7if;udk Awf*suf[k rSnfhac:cJh-uonf?
Awf*suo
f nf Edik if w
H Ekid if .
H 7oH;k rSe;f ajc aiGpm7if;
Awf*suf
rSonf toif;tzGJ\wck/ pD;yGm;a7;vkyfief;w7yf/ tdrf
axmifwckwdk\. 7oHk; cef\rSef;ajc aiGpm7if;txd jzpf
Edik o
f nf?
EdkifiHawmfAwf*sufonf EdkifiH.tkyfcsKyfr= puf,M
7m;wGif ta7;ygt7ma7mufqk;H tpdwftydik f;w7yf jzpf
&Hkru EdkifiHawmftpdk;7.0g'ESifh pDrHudef;udk &kyfvHk;
azmfonfh 7Si;f wrf;uJo
h k\v
d nf;jzifI
h xdEk ikd if .
H pD;yGm;a7;/
ul;oef;a7mif;0,fa7;/ vlr=-uD;yGm;wdk;wufa7;/ jyef
vnfxlaxmifa7;paomvkyfief;rsm;. tcsuftjcm
vnf;jzpfonf? EdkifiHwEkid if .
H Awf*swfro
= nf tjcm;
wEdkifiH. Awf*sufr=ESifh rwlEkid facs? qdk7S,fvpf EdkifiH
wGif qdk7S,fvpfAwf*su/f t7if;7SifEdkifiHwGif t7if;7Sif
Awf*su/f zufqpfEikd if w
H iG f zufqpfAwf*suf ponfjzifh
trsdK;rsKd ;7So
d nf? Ekid if HwEdkiif .
H tpd;k 70g't7 Awf*suf
7oHk;p7dwf cGJa0oHk;pGJonftavsmuf Awf*sufwckudk
-unfhI Edik fiH.0g'ESihf tpdk;7. toGif!mefudk tuJ
cwfEikd af yonf?
Awf*sufwGif t-urf;tm;jzifh t"durl 2 rsdK;7Sd
onf? wrsKd ;udk ykvyd fAwf*suf[kac:I/ wrsdK;udk vlxk
aumif;pm;a7; Awf*suf (0g) jynfawmfom Awf*suf
[kac:onf? ykvdyfAwf*suf[lonfrSm wkdif;jynf
zGH\jzdK;aumif;pm;a7; vkyfief;rsm;jzpfonfh ynma7;/
usef;rma7; ponfwdk\twGuf toHk;p7dwfudk vl-um;
aumif;7Hkr~xnfhI/ ykvdyf/ ppfwyfpaom jidrf0yfydjym;
a7; toHk;p7dwf/ tkyfcsKyfa7; toHk;p7dwfrsm;ukdom
v~if tom;ay; xnfhjcif;/ tcGefpnf;-uyfaumuf
cH7mwGif wdkif;oljynfom;rsm;uom t"du uscH
7onfh ajrcGef/ ,pfrsdK;cGef/ opfawmcGef/ qdyfurf;
taumufceG /f a7mif;cGe/f tpd;k 7xD ponfwk\dukd t7if;cH
xm; aumuf,lI/ t7if;7Siu
f $k +D-uD;rsm; usc7H onfh
tjrwfawmfcGef/ wHqdyfawmfacgif;cGef/ rSwfyHkwifcGef
ponfhtcGefrsm;udk av~mhxnfhjcif; ponfwdk\ jyKonfh
Awf*surf sdK;jzpfonf? ,if;od\k vlxak umif;pm;a7;xuf
zdESdyfcsKyfcs,fa7;udkom t"duxm;aom Awf*suf
rsdK;udk vufatmufcH udkvdkeDEdkifiHwdk\rSty tjcm;EdkifiH
rsm;wGif toHk;jyKavh r7S-d uacs?
jynfawmfom Awf*sufonf jynfolvlxk. ynm
a7;/ usef;rma7;/ pm7dWwdk;wufa7;/ pD;yGm;a7;zGH\jzdK;r=/
EdkifiHpnf;vHk;a7;ponfh tcsuf-uD; 5csufwdk\udk a7S;7=
a7;qGJaom Awf*sufjzpfojzifh acwfrDEdkifiHrsm;wGif
toHk;jyKaom Awf*surf sKd ;jzpfonf?
jAdwdo~vufatmufcH jrefrmEdkifiH. Awf*sufrsm;
136
Awf*suf
onf ykvdyfAwf*sufrsdK;omjzpfcJhI vGwfvyfa7;7jyD;
onfhaemuf 1950 51 ckESpw
f idk af tmif a7S;tpOftvm
twkdi;f a7;qGJtoHk;jyKch-J uao;onf? 1950 51 ckEpS f
urS jynfawmfom Awf*sufrlodk\ ajymif;vJa7;qGJvkyf
aqmifch-J uonf?
Awf*sufa7;qGJ7mwGif pHepfwus tcsdef,l a7;qGJ7
onf? ,if;udk tqifhqifh ppfaq;I pmtky&f du
k fEdyS u
f m
ygvDrefodk\ wifjyrjyD;rjcif; ayguf-um;r= r7Sdatmif
xdef;odr;f xm;7onf? xdo
k k\d v~dK\0Sux
f m;jcif; rjyKygu
jynfwGif;jynfy pD;yGm;a7;aomif;usef;olrsm;onf
tcGeftaumufE=ef; twdk;tavsmhudk-unfhI ukefaps;
upm;um tjrwfxkwf-urnfpdk;aoma-umifh jzpf
avonf?
tpdk;7Awf*suaf 7;qGJonfhtcg tpd;k 7Xme toD;
toD;wd\ko\kd rdrw
d \dXk metwGuf Awf*suf cef\reS ;f ajcpm7if;
ay;ydk\7ef b@ma7;Xmeu OD;pGmnFef-um;7onf?
tpdk;7XmetoD;oD;rS vGefcJhonfhESpfESifh vuf7SdESpf t
wGif;7oHk;p7dwfrsm;udk n|dE=dif;Ia7S\vmrnfh ESpftwGif;
0ifaiGoHk;aiGrSef;ajcpm7if; wifjy7onf? xdkodk\ Xme
toD;oD;rS a7muf7Sdvmaom 7oHk;rSef;ajcpm7if;rsm;
udk b@ma7;XmerS n|dE=dif;ppfaq;7onf? ,if;odk\
n|dE=dif;jcif;rjyKbJ 7oHk;cef\rSef;ajcwGif t7zufu vsm
xm;oa7G\ vufcHjyD;v~if toHk;zufuvnf; awmif;
oa7G\ owfrw
S af y;ygu Awf*suo
f nf xde;f r7odrf;r7
uarmufur jzpfEdkifonf? XmetoD;oD;rS Awf*suf
rsm;udkn|dE=dif;jyD; pkaygif;a7;qGJxm;aom ,m,D Awf
*sufudk uufAdeuf tpdk;7tzGJ\odk\ wifjyaqG;aEG;7
onf? tpdk;7tzGJ\wiG f qdik 7f mXme toD;oD;wd\ku rdrw
d k\d
tpdk;7tzGJ\. 0g'7nfrSef;csufrsm; pDrHudef;rsm;udk
taumiftxnfazmf7ef EdkifiHtajctae tavsmuf
wdk;oifh av~mhoifh aqG;aEG;7onf?
,m,DAwf*sufudk tpdk;7tzGJ\wGif aqG;aEG;jyD;aemuf
tpdk;7tzGJ\rScef\xm;aom b@mawmf7SmazGa7; aumf
rDwDESifh jynfol\vFwfawmfrScef\xm;aomtjrJwrf;
b@ma7;aumfrDwDrsm;odk\ b@mawmf cGJa0owfrSwf
csufrsm;udk pdppfpOfpm;7ef vFJtyfonf? xdkaumfrDwD
rsm;u n|dE=dif;aqG;aEG;jyD;aemuf tpdk;7tzGJ\ok\d jyefvnf
wifjyonf? wifjycsufudk tpdk;7tzGJ\u rauseyfygrl
aumfrDwo
D k\d jyefvnfvt
FJ yfI auseyfonftxd n|dEdi= f;
tpD7ifcaH ponf? tpdk;7tzGJ\u Awf*suu
f kd auseyfygrl
twnfjyKum b@ma7;0ef-uD;tm; jynfol\vw
F fawmf
Awf*sufpnf;a0;yGJodk\ wifjyap7onf? jynfol\vFwf
137
Awf*swfa0:vwm
Awf*sufESifh tajccHoabmcsif;rwlacs? vGwfvyfp
EkdifiHrsm;onf t&=H;Awf*sufjzifhom vkyfaqmif-u7
onf?
Awf*sufwiG f jynfwiG f;aiGtm;jzifh t&=;H tjrwf/ jynfy
aiGtm;jzifh t&=H;tjrwf[lI oD;jcm;azmfjyjcif; r7Sd
acs? xGufukefwefz;dk u 0ifukefwefz;dk xuf ydo
k nft
h cg
wGiv
f nf;aumif;/ Edkiif jH cm;wGit
f oH;k p7dwef nf;I jynfy
7aiGu oH;k aiGxufyo
kd nft
h cgwGiv
f nf;aumif; jynfyaiG
tm;jzifh tjrwfbwf*su[
f o
k 7d onf? jynfy0ifuek w
f efz;kd
ESihf toH;k p7dwu
f jynfy7aiGxufyakd omf jynfyaiGtm;jzifh
t&=;H Awf*sujf zpfonf? Awf*suf avhvmolonf jynfwiG ;f
aiG Awf*suf t&=H;tjrwfESifh jynfyaiG Awf*suft&=H;
tjrwfudk-unfhI EdkifiHpD;yGm;a7;/ -uD;yGm;a7;ESifh vlr=
a7;tajctae twdk;tqkwfudk cef\rSef;Ekdio
f nf?
t&=H;Awf*sufudk (1) aiGacs;,ljcif; / (2) tcGefopf
rsm; pnf;-uyfaumufcHjcif; / tcGeaf wmfrsm; wdk;wuf
pnf;-uyfjcif;/ (3) aiGpULxyfrHxkwfa0jcif;/ (4)
tpdk;7oD;oef\7efyaHk iGrS xkwEf w
k foHk;pGjJ cif;wdk\jzifh ukpm;
Ekdifonf? odk\7mwGif xdkenf;rsm;onf EdkifiHtay:Y
tusdK;udk omru tjypfukyd g oufa7mufapEkdifojzifh
rvFJra7Smifomonfh tcgrSom EkdifiHtpdk;7wdk\ owd
-uD;pGmjzifh vkyfaqmifavh7Sd-uonf?
Awf*swfa0:vwm (c7pf 1826 18^^) ? ? t*
vdyv
f rl sdK; abm*aA'ynm7SiEf iS hf pma7;q7m a0:vwm
Awf*swu
f kd qRm;qufe,fvef;*ydk\jrdK\Y 1826 ckEpS f az
zGm7Dv 3 7ufae\wiG zf mG ;jrifonf? ol. zcifrSm vef;
*ydk\jrdK\rS oabmydkif7SifESifh b+folaX;wOD;jzpfonf?
A7PwdEk iS hf vef'efwUodv
k w
f \Ykd ynmoif-um;jyD;aemuf
1846 ckEpS fwGif ocsm / pdWaA'ESihf abm*aA'ynm7yf
wd\kY *k+x
f ;l jzifh 0d%mbG\Jx;l udk 77So
d nf? 1848 ckEpS w
f iG f
abm*aA'ynm7yfqdik 7f m r[m0d%mbGJ\x;l udk qGwfc;l I
1852 ckESpfwGif 0wfvHk pmar;yGJudkatmifjrifonf?
odk\7mwGif Awf*swfonf zcif.b+fvkyfief;wGif 0if
a7mufvyk fukid 7f m r-umrD zcifESihf tusdK;wl pD;yGm;zuf
jzpfvmonf?
1858 ckESpfwGif pD;yGm;a7;owif;pmudk pwif wnf
axmifol *sdrf;0Dvqef. orD;ESifh vufxyfavonf?
1860 jynhfESpfwGif *sdrf;0Dvqef tedPa7mufoGm;aom
tcg Awf*swfonf pD;yGm;a7;owif;pm.t,f'Dwm
(pmwnf;) tjzpf 0ifa7mufaqmif7Guf7m 18^^ ckESpf
rwfv 24 7ufae\wiG f uG,fvGefonftxdjzpfonf?
Awfpuufabmupm;jcif;
138
Awfpuufabmupm;jcif;
upm;Edik af om upm;enf;rsKd ;vnf;jzpfonf? oHuiG ;f wGif
wyfxm;onfh jcif;uJhodk\ -udK;jzifhcufxm;aom ydkuf
xJodk\ abmvHk;udk ypfoGif;upm;jcif;jzpfI t*vdyfbm
omjzifh Awfpuwf (jcif;) abm (abmvH;k ) upm;jcif;
[kwiG o
f nf?
Awfpuwfabm upm;enf;udk 1891 ckEpS w
f iG f tar
7duefjynfaxmifpk rufqcsL;qufjynfe,f py7if;zD;
jrdK\7dS 0dik f/ trf/ pD/ at/ aumvdyrf S um,ynm enf;jy
q7m a'gufwm*sdrf;ae;prpfqdkolu pwifwDxGifcJh
onf? 16 7mpkESpfavmufu rUqDudk jynfe,fwGif
rm,m vlrsdK;wdk\onf ,ckacwf Awfpuufabmupm;
enf;ESifh cyfqifqif upm;enf;rsKd ;udk upm;cJhbl;onf
[kqadk omfvnf; a'gufwm ae;prpf wDxiG faomupm;
enf;rsdK;avmuf pHepfusc[
Jh ef rwlacs?
Awfpuwfabm upm;jcif;onf abmvHk;uefjcif;
uJho\dk v[mjyifYom upm;Edkiaf om vltrsm;ESiu
fh pm;
enf;rsdK;udk rupm;Edkifonfh7moDwGif upm;&HkwGif;Y
vltrsm;ESifhupm;EkdifI upm;7mY ud,
k v
f ufvy= 7f mS ;r=
7Sdoavmuf -urf;wrf;r=/ xdcdkuf'+f7m7apr= r7SdEdkif
139
Awfpuufabmupm;jcif;
140
Awfpuufabmupm;jcif;
aygif; 21 EkdifiHrS ,SOfjydKifupm;-uI yXrqkudk tar
7duefjynfaxmifpu
k 77Sdavonf?
jrefrmEdik if o
H \kd Awfpuwfabmupm;enf;onf 1915
16 ckESpfrsm;wGif pwifa7muf7Sdvmonf? yXrqHk;
Awfpuwfabm upm;uGif;zGiyfh o
GJ k\d ,ck ,leD,ef c7pf
,ef txufwef;ausmif; (,cif ul7Siftxufwef;
ausmif;)ESifh wGJvsuf7Sdaom *syfqif aumvdyfausmif;
a[mif;-uD;wGif usif;ycJhonf? xdkzGifhyGJwGif ynmrif;
-uD;a[mif; OD;csdKudk,fwdkif upm;olwOD;tjzpf yg0if
upm;cJhonf? Awfpuwfabmupm;enf;udk wjznf;
jznf; txufwef;ausmif;rsm;/ 7Jtkyftwwfoif
ausmif;ponfwdk\wGif upm;enf;w7yftjzpf oif-um;
ay;7mrStp jrefrmEkdifiHausmif;rsm;Yvnf; acwfpm;
vmcJhonf? 1948 ckESpfwGif jrefrmEkdifiH taysmfxrf;
AwfpuwfabmtzGJ\csKyfudk wnfaxmifI tjynfjynf
qdik 7f m AwfpuwfabmtzG\JcsKyfEiS hf qufo,
G fxm;onf?
jrefrmEdkifiH trsdK;om; udk,fvuf-uHhcdkifa7;aumifpD
uvnf; Awfpuwfabm txl;pnf;&Hk;a7;r;cef\um
jrefrmwEkdiif v
H Hk;Y Awfpuwfabm upm;enf;rsm; ydkrkd
pHepfusI wdk;wufvmatmif aqmif7Gufvsuf7Sdonf?
trsdK;om; Awfpuwfabm pnf;rsOf;Oya'qdkif7m
aumfrDwDu owfrSwfxm;aom Awfpuwfabmupm;
uGi;f tus,t
f 0ef;rSm t-uD;qH;k 94 ayESifh ay 50 7SdI
ti,fqk;H ^4 ayESifh 42 ay7S7d rnfjzpfonf? od\k7mwGif
xdkxufi,faom upm;uGif;Yvnf; upm;Edkifonf?
upm;uGi;f . xdyf 2 zuf tv,fwnfw
h nfYh ajr-uD;rS
9 aytjrifhwGif axmifhrSefpwk*HyHk ysOfjym;-uD;wckudk
wdkifpdkufuyf7dkufI axmifxm;7onf? odk\r[kwf eH7H
wGi7f ku
d I
f aomfvnf;aumif;/rsuEf mS -uufY axmufwef;
rsm;tm;jzifh csdwfqGJIaomfvnf;aumif; axmifxm;7
onf? ,if;ysOjf ym;-uD;onf tvsm; 6 ay teH 4 ay 7Sd
onf? tcsi;f 18 vufr7Sdaom oHacGudk ,if; ysOjf ym;
-uD;tv,frS 6 vufrtjyifxkwfI jrJjrHpmG wyfxm;7
onf? xdkoHacGwGif -udK;cdkifcdkifjzifh cufxm;aom ydkuf
wckppD yG x
f m;7onf? ,if;ydu
k o
f nf txufatmuftyGihf
jzpfI ydkuftzsm;onf ajr-uD;rS 10ay uGm7onf?
upm;7mYoHk;aomabmvHk;onf abmvHk;uef7mY
oHk;aom abmvHk;uJhodk\ twGif;avvHka7mfAmabmvHk;
jzpfjyD;v~if tjyifuom;a7jzifh ywfcsKyfxm;onf?
abmvH;k .t0ef;onf 29 vufrrS vufr 30 txd7I
dS
tav;csdeftm;jzifh atmifp 20 rS 22 atmifp txd
7Sdonf? abmvH;k xJok\d avcsed f 13 aygifx;dk 7onf?
141
upm;yGw
J pfyJw
G iG t
f zGJ\ 2 zG\J,OS jf ydKiu
f pm;Ekid I
f wzuf
5 a,mufpDupm;7onf? uGif;tv,f7Sd A[dkpnf;0dkif;
wGif wa,mufpD/ *dk;apmifh 2 a,mufpDESifh a7S\wef;
2 a,mufpD upm;7onf? tzGJ\wzGJ\wGif yg0ifupm;
aeol 5 a,muftjyif t7Hvl ^ a,mufpD xm;EkdifI
tvJtvS,0f ifupm;Ekid o
f nf?
yg0ifupm;olonf abmvHk;udk o,faqmifrajy;
7acs? tzGJ\0iftcsif;csif;xHodk\ abmvHk;a7mufatmif
ypfay;jcif;/ ajy;,if; ykwfI ykwfIydk\jcif;/ vSdrafh y;jcif;
jyK7onf? vlcsi;f wGe;f xdk; wdkufcdkujf cif;vHk;0r7Sad tmif
upm;7onf?
Awfpuwfabmupm;onfhtcg wyGJv~if rdepf40
upm;7onf? yXr rdepf 20 jyD;v~if 10 rdepfcef\em;jyD;
aemufzufajymif;I aemufxyf rdepf 20 upm;7onf?
Tum; tjynfjynfqdkif7m Awfpuwfabm pnf;rsOf;
Oya't7jzpfo nf? tar7duefjynfaxmifpkYum;
10 rdepf wcg 4 -udref m;I upm;avh7-Sd uonf?
upm;enf;rSm uGif;tv,f7Sd vl 2 a,muf-um;rS
aeI 'dkifvl-uD;vkyfolu abmvHk;udktay:odk\ 2 udkuf
omomcef\ajr|mufI ay;7onf? usvmaom abm
vH;k udk tv,fol 2 OD;u ol7ud,
k f7 ckezf rf;I abmvH;k
7olu rdr*d k;d 7Sd7mzufae rdrt
d zG\J0ifxH a7mufatmif ydk\7
onf? abmvHk;7aeonfhzufu *dk;oGif;Edkifatmif-udK;
pm;ouJhodk\ useftzGJ\rS vlrsm;uvnf; *dk;roGif;Edkif
atmif vdkufzsufI rdrdwdk\tzGJ\0ifrsm;vufxJodk\ abm
vHk;a7mufvmatmif -udK;pm;7onf? *dk;oGif;onfqdk
onfrSm ydkufwyfxm;aom oHuGif;xJodk\ abmvHk;udk
ypfoGif;I ydkufaygufrS abmvHk;usvmatmif jyKvkyf
jcif;yifjzpfonf? wzufESifhwzuf ,SOfjydKifupm;7mY
*d;k ta7twGu/f od\rk [kwf trSwt
f rsm;qH;k 7aom tzG\Ju
tEkdif7onf? &kd;&kd;oGif;aom*dk;twGuf w*dk;v~if 2
rSwf7I jypfr=a-umifhay;onfh tom;vGwfoGif;7aom
*dk;twGuf 1 rSwf7onf?
Awfpuwfabmupm;7mY tajccH wwfajrmuftyf
aom ynm7yfrsm;7Sdonf? ,if;wdk\rSm (1) abmvHk;
ay;jcif; enf;trsdK;rsdK; (2) abmvHk;zrf;jcif; enf;
trsdK;rsdK; (3) abmvHk;ykwfjcif; enf;trsdK;rsdK; (4)
*d;k oGi;f enf; trsdK;rsKd ;wdk\jzpfonf?
Awfpuwfabm upm;jcif;jzifh vsifjrefzswfvwf
jcif;/ oefrm-uHhcdkifjcif;/ ZGJ7Sdjcif;/ yg;eyfvdRmjcif;/
tcsdeftqaumif;jcif; paom tusdK;aus;Zl;rsm;
cHpm;7onf?
AwfZmwfodrf;
AwfZwfodrf; ? ?AwfZwfodrf;iSufonf odrf;iSuf
ti,fpm;rsKd ;yif jzpfavonf? ,if;onf vif;,kefESifh
ydkIwlonf? tjrD;eD/ awmifyH7if;eDIawmifyH-uD;
aomodrf;rsKd ;udk AwfZwfodrf;[k ac:-uonf?
uBma[mif;wGif AwfZwfodrf;[kac:aom iSuf
rsm;onf tufpDyD-wD'D; rsdK;7if;0ifiSufrsm;jzpf-uI
uBmopfbufwGifrl umomwD'D; rsdK;7if;0if iSufrsm;
jzpf-uonf?
AwfZwfodr;f iSurf sm;onf omreford f;iSufrsm;uJo
h \dk
yif tom;pm;aomiSufrsdK;jzpfonf? v,f-uGuf/ 7SOfh/
iSuaf ygufpuav;rsm;/ wDaumifrsm;/ uke;f wydki;f a7
wydkif;usufpm;aom oW0guav;rsm;ESifh ydk;rFm;
rsm;onf olwdk\. tpmrsm;yifjzpfavonf? AwfZwf
odrf;rsm;onf vSyaomiSuf-uD;rsm;jzpfaomfvnf;
yso
H ef;7mY tvGefav;zifh.? todkufrsm;udk opfudki;f
rsm;jzifh opfyiftjrif-hu;D rsm;ay:Yvnf;aumif;/awmifapmif;
rsm;Yvnf;aumif;jyKvyk w
f wf-uonf? Orsm;rSm-uD;rm;I
jzLazG;aeum teDajymufrsm; zHk;vFr;f aeonf?
AwfZwford f;iSurf sm;udk -opa-w;vD;,m;wkdurf S vGJ
I wuBmvHk;Y tESH\tjym;awG\7Sd7onf? jAdwdo~
AwfjrdK\
u`ef;pkwGif ESpfrsdK;ESpfpm;7Sdonf? awmifESifhajrmuf
tar7duwdkufrsm;wGifawG\7Sd7aom -uufqifAwfZwf
odrf;iSufrsm;rSmum; trSefpifppftm;jzifh odrf;iSufrsdK;
r[kwfacs? vif;wrsdK;pkwGif yg0ifaom iSufrsm;om
jzpfacsonf?
AwfjrdK\? ?t*vefjynf A7Pwdjk rdK\. ta7S\awmifzuf
12 rdkifcef\tuGm {AGefjrpfvusfmzufurf;ay:wGif Awf
jrdK\wnf7dI
S qRm;quf&di= f,me,fwGif t-uD;qHk;jrdK\jzpf
onf? AwfjrdK\onf vef'efjrdK\. taemufzuf 11^
rdkifa0;I *7dwf0ufpwif;ESifh vef'efrpf'vif; paumh
wpf rD;7xm;vrf;ay:wGif wnf7Sdonf? jAdwdo~u`ef;
wGif obm0a7ylprf;rsm;7Sdonfh wckwnf;aom jrdK\
jzpf&Hkru t*vefwjynfvHk;wGif taumif;qHk; wnf
aqmufxm;onfh jrKd \[v
k nf;ac:Ekid o
f nf? jrKd \. tus,f
t0ef;onf 8 pwk7ef;rdkif7Sdonf? usef;rma7;twGuf
vlta7muftaygufrsm;aomjrdK\jzpf.? AwfjrdK\udk bDpD
863 ckESpfwGif Avm'wfqdkolu obm0a7ylprf;udk
awG\7Sdojzifh ,if;teD;Y jrdK\pwnfonf[kqdkonf?
a7mrvlrsKd ;wdk\ tkycf sKyfpOfu ,if;jrdK\ukd tufuGmqlvpf
142
AwfjrdK\
Ad+kd;jrdK\a[mif;
143
Ad+kd;jrdK\a[mif;
Ad+kd;jrdK\a[mif; jrdK\&kd;tjyifzuf7Sd tkwfukerf sm;ukd pHepfwus wl;azmf7mY tjrihfrm;qHk; uke;f -uD;jzpfonhf trSwf 2 uke;f -uD;ukd
rwl;azmfrD Tokd\&=jrif7onf?
ta-umif;udk tus,w
f 0ifah zmfjyxm;onfudk zwf&=Eikd f
.? xdkorkdif;. tqdkt7 r[moB0ESifh pl}moB0
rif;om;ESpfyg;wdk\udk pQKtvif;7atmif ukpm;ay;
aom pNrkcdbDvl;rwGif vufudkudkifwG,fjcif; tpGef;
tnda-umifh ydoawnf7SdcJh7m/ awmifwGif;-uD;jrdK\
taemufzuf 5 wdkifuGmaom awmt7yfwGif om;
rde;f rwa,muf zGm;jrifonfqk.
d ? xdo
k rD;i,fukd 7aoh
-uD;wyg;u arG;pm;xm;I -uD;jyif;vmaomtcgwGif
xdkawmt7yfYaeonfh Ad+kd;ewfrif;u a7S;b0Y
armifErS awmfojzifh yefxmG jynf Ad+k;d jrKd \ukd zefqif;I
trsdK;orD;tm; tyfESif;avonf? yefxGmrif;orD; pd;k pH
aom Ad+kd;jrdK\udk oma7acW7mjrdK\u tkyfpdk;onfh
'GWaygifrif;-uD;u Oyg,fwrH sOjf zifh -upH nfI rif;orD;
udkyg ac:aqmifomG ;a-umif; azmfjyyg7Sdavonf?
oa7acW7mjrdK\wGif Ad+k;d rdz7k m; oif;csKd i;f ae7m
wnf7Sdjcif;/ jrdK\a[mif; ESpf7yfvHk;wGif jrdK\&kd;/ jytdk;
tjydKtysufwdk\udk 'd}awG\jrifEkdifjcif;wdk\udkaxmufv~if
wcsdew
f cgu TjrdK\ESpfjrdK\onf tjydKiftqkid f xGef;um;
cJo
h nf[,
k lq7.? oa7acW7mjrdK\Y rSDwif;aexdki-f u
olrsm;teufwGif ysLvlrsdK;wdk\yg0ifa-umif;ESifh xdkysL
vlrsKd ;rsm;. ,Ofaus;r=qikd 7f m "avhxk;H wrf;wGif t"du
144
Ad+kd;jrdK\a[mif;
onf? tkwu
f ke;f wckprD S ay:aygufawG\7d7S aom tjcif;
t7mrsm;rSm atmufygtwdki;f jzpf.?
ukef;trSwf (1)? Tukef;i,fonf ajrmufzuf jrdK\&d;k
. tjyifwGif usa7mufaeonf? t&kd;tdk; ^ vHk;udk
wl;azmf77So
d jzifh oif;csKd i;f uke;f [kyif ,lq7.? xdt
k &k;d
tdk;rsm;udk tkwf&kd;edrfhedrfhwdk\jzifh av;axmifhuGufrsm;
jyKvkyfxm;aom taqmufttHkwGif jr|KyfESHxm;jcif;
jzpfavonf?
uke;f trSw(f 2)? Tuke;f onf ajrjyifrS 13 ayjrifhI
jrdK\wGif;Y tjrifhrm;qHk; ukef;-uD;jzpfonf? eef;awmf
7m[kac:wGifaom twGif;jrdK\&kd;. ajrmufzufudkuf
300cef\wiG f wnf7o
Sd nf? wl;azmfonft
h cgwGif qif0if
wck/ tcef;7Snf-uD;wckESifh awmifajrmufwef;vsuf
aeaom tcef;i,faygif; 8 cef;yg0ifonfh ta7S\zuf
vSnfh tkwfwdkuftaqmufttHk atmufydkif;udk awG\7
onf? taqmufttHkonf rD;avmifjyD;rS jydKysufoGm;
a-umif;od7.? twGif;Y ajrtdk;ajrcGuf ajrmuf
jrm;pGm uGJtufysufpD;usef7pfaom tydkif;tpwdk\udk
t"dutm;jzifh azmfxkwfEdkifavonf? tjcm;yPnf;
rsm;rSm taqmufttHkESifhqdkif7m oHr=dyGifh-uD;rsm;/ oH
145
Ad+kd;jrdK\a[mif;
txm; 7Edkifaumif;onfudk ar~mfrSef;I trSwf(3)ESifh
(4) wdk\udkwl;azmfonf? odk\aomf trSwf(3)wGif
wrlx;l jcm;aom taqmufttHu
k dkawG\7.? yHo
k !mef
rSm tv,fwGif puf0dki;f yuf7SdI 4 rsufESmwGif av;
axmifh tkwcf krH sm; pGe;f xGufvsuf wnfaqmufxm;.?
xdktaqmufttHkwckvHk;udk puf0dkif;tkwfwHwkdif; 2
xyfum7Hxm;avonf? pHepfyHkt7ajraygufapwDESifh
wl[ef7Sdaomfvnf; tkwfcHkrsm; pGef;xGufaeyHkESifh rlv
uyif ajray:Ypdkufxl;xm;jcif;r[kwfa-umif; ajr
vFmtaetxm;rSod77Sd ojzifv
h nf;aumif;/ omoema7;
qdik 7f m0 KyPnf;wpHw
k ckurkd ~ rawG\7jcif;a-umifh vnf;
aumif; apwDykxdk;tjzpf wnfxm;cJh[efrwla-umif;
,lqzG,7f mjzpfaeacsonf?
ukef;trSwf (4)? Tukef;rSm trSwf (3). ajrmuf
zufwiG u
f yfvsuf7.
Sd ? Tae7mwGif av;axmifh tkwf
wdkuf tajcydkif;udk wl;azmfawG\7Sd7onf? taqmuf
ttHkrmS eH7H 2 xyfjyKvkyfxm;7Sjd cif;jzifh twGi;f cef;rESifh
ywfv nf p-uu dkpDr Hx m;onf? Tyufy HkpHr Sm
yk*Hbk7m;yufyHkrsm;. a7S\ajy;yHkpHtjzpf OD;pGmawG\7Sd7
avonf?
ukef;trSwf (5) (6) (^) (8) wdk\rSm eef;awmf
146
Ad+kd;jrdK\a[mif;
8 wdkifpdkufxlaqmufvkyfxm;a-umif; od7Sd7onf?
Twdkuf-uD; twGif;wGif yHkpHtrsdK;rsdK;yg0ifaom t&kd;
tdk; ajrmufjrm;pGm jr|KyfESHxm;onfudk awG\7Sd7av7m
jrdK\wiG ;f Y txl;wvnf pDrHI t&kd;tdk;rsm; jr|KyfESHjcif;rSm
147
148
149
Ak<
0d7d,m"du[lI oHk;yg;7Sdonf? xdkoHk;yg;wdk\wGif ynm
"duonf ed,wAsm'dwcf ,
H jl yD;aemuf bk7m;jzpfa-umif;
tusifhwdk\udk av;oacsESifh uBmwpfodef; jznfhusifh
qnf;yl;7.? o<g"duonf ed,wAsm'dwf cH,ljyD;
aemuf bk7m;jzpfa-umif; tusifhwdk\udk 7SpfoacsESifh
uBmwodef; jznfhusifhqnf;yl;7.? 0d7d,m"duonf
ed,wAsm'dwf cH,ljyD;aemuf bk7m;jzpfa-umif; tusifh
wd\kudk wpfq,fhajcmufoacsE Sihu
f Bmwpfode;f jznfu
h sihf
qnf;yl7.?
bk7m;jzpfa-umif; tusifhwdk\um; (1) 'geyg7rD
(2) oDvyg7rD (3) aeQryg7rD (4) ynmyg7rD (5)
0d7,
d yg7rD (6) cMDyg7rD (^) oPmyg7rD (8) t"d}mef
yg7rD (9) arWmyg7rD (10) OayQm yg7rD[lI
q,fyg;jzpfonf?
xdkyg7rD q,fyg;udkyif cmudk,frSty Amwd7
jzpfaom yPnf;OPm jynf7Gmwkdi;f um; ponfwk\dukd riJh
uGufbJ jznfhusifh qnf;yl;7aom omref yg7rD q,f
yg;? cmudk,f. tpdwftydkif;jzpfaom rsufpd/ em;/
ESm/ ajc/ vuf paom t*gwd\kudk riJhuu
G fbJ jznfu
h sifh
qnf;yl;7aom Oyyg7rDq,fyg;? rdrd. toufudkyif
riJu
h u
G b
f J jznfu
h siq
hf nf;yl;7aom y7r yg7rD q,f
yg;tm;jzifh tjym;oHk;q,f jzpfvmonf? xdktjym;
oHk;q,fudk jznfhusifh qnf;yl;7.?
(1) "ey7dP*rdrdtoufESifh ud,
k ft*g tpdwf
tydkif;rSty Am[d7jzpfaom pGef\EkdifcJaom yPnf;OPm
wdk\udkpGe\f jcif; (2) t*y7dP*rdrd. ud,
k t
f *g tpdwf
tydkif;udkpGe\fjcif; (3) ykWy7dPm*om;orD;udk pGef\jcif;
(4) b7d,y7dPm*r,m;udpk Gef\jcif; (5) ZD0w
d y7dPm*
rdrdtoufudk pGef\jcif; TpGef\jcif;-uD; ig;yg;udkvnf;
pGe\f7.?
(1) avmu p7d,vl/ ewf/ jAmoW0g cyf
odrf;wdk\ tusdK;pD;yGm;twGuf jznfhusifhqnf;yl;7jcif;
(2) Omwp7d,aqGawmfrsdK;awmfwdk\ tusdK;pD;yGm;
twGuf jznfhusifhqnf;yl;7jcif; (3) Ak<p7d,
bk7m;jzpf7ef tusdK;pD;yGm;twGuf jznfhusifh qnf;yl;7
jcif;/ ToHk;yg;aom p7d,wdk\udk jznfhusifh qnf;yl;
7.?
Todk\ yg7rDq,fyg;/ tjym;oHk;q,f/ pGef\jcif;-uD;
ig;yg;/ p7d,oHk;yg;wdk\um; bk7m;jzpfa-umif; tusifh
wdk\wnf;? xdktusihw
f \dkudk ynm"du/ o<g"du/ 0d7,
d m
"du bk7m;oHk;yg;vHk;yif rdrdwdk\toD;oD; ydkif;jcm;
owfrSwfxm;aom tcgumv ukefqHk;atmif jznfh
Ak<*,m
usifhqnf;yl;-u7.? xdkodk\ jznfhusifh qnf;yl;rSom
bk7m;jzpfEikd -f uonf?
txl;tm;jzifh bk7m;oHk;yg;wdk\ ed,wAsm'dwcf H,jl yD;
aemuf bk7m;jzpfa-umif; tusiw
fh dk\ukd jznfhusifh qnf;
yl;7m yg7rDjznfh7m ydkif;jcm;owfrSwfxm;aomtcg
umvcsif; rwlaomfvnf; bk7m;jzpfvmaomtcgY
um; (oaAk<gororm) [k a[mawmfrlonft
h wkdi;f
oDv/ orm"d/ ynm paombk7m;wd\k 7oif7h xkduaf om
*k+faus;Zl;awmfwdk\um; twlwltnDtr~yif jzpf
ayonf?
OD;-uD;az
Ak<*,m ? ? uBmay:Y t,l0g'trsKd ;rsdK;7Sd-u7m/
rdrw
d \kd t,l0g'qdik 7f m r*vm7Sad om ajrjrwf[k wae7m
7mudk &kdaojrwfEdk;pGm owfrSwfydkif;jcm;r= jyK-ujrJjzpf
onf? Ak<0g'Dwdk\onfvnf; onKbk7m;7SifESifh pyf
vsOf;I xl;jrwfaom r*vmatmifajr t7yfrsm;udk
owfrw
S x
f m;avonf? xkdatmifajr t7yfrsm;wGif
(1) a*gwrbk7m;tavmif;awmf zGm;jrif7m vkdeD
O,smOf/
(2) onKwOm+fawmf77Sdawmfrl7m r[maAm"d
atmifajr/
(3) "Rp-um w7m;OD; a[mawmfrl7m rd*'g0kef
awm
(4) y7dedmefpHawmfrl7m ukodem&Hk tif-uif;
awmwdk\yg0ifavonf? tqdkyg av;Xmeudk bk7m;zl;
vmol taygif;wdk\tm; "RoHa0* jzpfapum ewf7Gm
ok*wdodk\ vm;a7mufapwwfaom Xmexl; Xmejrwf
rsm; jzpf-uonf[kqdkonf? wzef ,if;Xme av;ck
teuf r[maAm"d atmifajrt7yfonf txl;jrwf
tvGefuq
J k;H jzpfonf? uBmOD;tcg edrdwfjy -um&Hk-uD;
rsm;onf r[maAm'dyifae7mrS aygufI/ ajrjyifay:
xGef;7mwGiv
f nf; OD;pGmay:xGe;f jyD;v~if/ uBmysuf7mY
vnf; aemufqHk;rS ysufonf[k usrf;*efrsm;Yvm7Sd
onf? xd\k jyif aAm"dyifESifh yifawmfae7monf yGifh
avaombk7m;7Sifwdkif; rpGef\vFwftyfaom/ odk\r[kwf
vFJajymif;jcif;r7Sdaom t0dZ[dwXme av;yg;wGif
wpfyg;tygt0ifjzpfonf?
,if;uJhok\d Ak<t,l0g'Dwk\dtzdk\ vGefuJxl;jrwfaom
r[maAm"datmifajr/ odk\r[kwf aAm'dyifEiS hf a7Fyif
wdk\wnf7SdcJhaom ae7ma'o ywf0ef;usifw0dkufudk
Ak<*,m[kac:onf? Ak<*,monf tdNd,EkdifiH AD[m;
jynfe,fwGif wnf7Sdonf? umvuWm;jrdK\rS rD;7xm;
150
Ak<*,m
151
bk7m;7Sio
f nf bk7m;tjzpfukd 7awmfrljyD;aemufwiG f
xdka'ow0du
k f7Sd XmeckepfXmewGif wXmev~if cke7uf
pD oWoWm[ pHawmfrlcJhonf? (oWXme7=?)
xdkXmewdk\onf Ak<*,mY t"duzl;ar~mfzG,f7mrsm;wGif
yg0if-uayonf? Ak<*,mY t"du zl;ar~mf7ef Xme
rsm;rSm
(1) r[maAm"dapwDawmf ? ? xdak pwDawmf
onf ESpfaygif; ESpfaxmifausmf-umcJhjyDjzpfI/ oD7d
"Rmaomurif;-uD; eef;pH 10 ESpf 11 ESpfcef\wiG f pwif
wnfxm;aom bk7m;7SifyGifhawmfrl7m txdrf;trSwf
apwDjzpfonf? oD7d"Rmaomurif;-uD;. aemuf
Ak<0g'Drif;rsm;u xyfrHrGrf;rH-uI/ jAdwdo~tpdk;7
vufxufwGif jrefrmbk7if rif;wkef;rif;. tvdkt7
jAdwdo~tpdk;7u rGrf;rHjyifqifay;onf? tdNd,tpdk;7
vufxufwGif bk7m;ausmif;uef tkyfcsKyfa7; tzGJ\u
tkyfcsKyfI rGrf;rHjyifqifjcif;rsm; jyKvkyfay;onf? xdk
apwDawmf-uD;onf Om+fawmftjrifh ay 180 cef\7Sd
onf? t7if;um;jyD;v~if tzsm;7SL;aom av;axmifh
yHko!mef7SdI Adokumvuf7m xl;jcm;aumif;rGefvS
onf? apwDawmfonf ESpfqifhjzpfonf? atmufydkif;
onf *lausmif;yHkjzpfI twGif;Y &kyfyGm;awmfwql
udef;0yfvsuf7Sdonf? tay:ydkif;onf apwDjzpfonf?
apwDawmf. zdeyfawmf axmifhav;axmifhY apwDr
-uD;. yHko!mefrsdK; t7HapwD wpfqlpD 7Sdonf?
(2) r[maAm"dyif ? ? Ak<t,l0g'D bk7m;zl;rsm;
twGuf Ak<*,mY t"duzl;ajrmf-uaom r[m
aAm"dyifonf ayw7mcef\jrifhonf? r[maAm"dapwD.
taemufzufwGif7Sdonf? jrwfpGmbk7m;ocif. zGm;
zufawmfwyg;jzpfI/ onKwa7FOm+fawmfudk 77SdcJh
7mjzpfonfh rlvaAm"dyifum; r[kwfay? ordkif;rsm;
tqdkt7 [dNLbk7ifoouonf xdkaAm"dyifudk ckwf
vSJzsufqD;cJhonf? odk\aomf xdkr[maAm"dyif. tjrpf
ae7mrSyif aAm"dyifwyif aygufvmonf? xdak Am"dyif
onfvnf; 18^0 jynfhEpS w
f iG f tyifvo
J mG ;7m/ xdt
k csdef
u r[maAm"dapwDudk jAdwdo~tpdk;7trdef\jzifh jyif
qifrGrf;rHvsuf7Sdaom qmt,fvufZNm; uif*rfu
rlv aAm"dyifae7mYvJusomG ;aom yifr-uD;rS tudkif;
wudkif;udk jyefI pdkufysdK;xm;cJh7m/ ,ck zl;awG\-u7
aom r[maAm"dyifonf xdkaAm"dyifyGm; jzpfavonf?
(3) oWoWm[Xmersm;?? (u) 0Zd7moe
yifawmf? xdkyifawmfonfr[maAm"dyif.ajc
7if;Y7SdI/ jrwfpGmbk7m;ocif onKw a7FOm+fawmf
Ak<*,m
77Sdonfh ty7mZdwyif. ae7m[kqdkonf? xdak e7m
onf p-u0 m. A[dkcsuf[kvnf; qdk-uonf? 0Zd
7moeyifonf tEkynmvuf7majrmufvSpGm xk
xGif;xm;aom ausmufom; yifawmf jzpfonf?
xdkyifawmfonf r[maAm"dyifESifh r[maAm"dapwD
wd\k.t-um; r[maAm"dyif. ta7S\zufY 7Sdavonf?
bk7m;7Sifonf bk7m;tjzpfudk7awmfrljyD;onfrSpI
ty7mZdwyifay:rSrxbJ ckepf7ufwikd w
f kid f t7[W
zdkvcf srf;omudk cHpm;awmfrlonf? ,if;odk\ yifxufY
ckepf7ufpaH wmfrcl o
hJ nfh yXroWm[udk yuoWm[
[kac:avonf?
(c) tedrdoXme ? ? ckepf7ufajrmufI yif
xufrSxv~if ewfjAm taygif;wdk\pdwfY bk7m;tjzpf
odk\ a7mufjcif;wGif oHo,7Sdaeonfudk y,fzsuf7ef
aumif;uifo\dk wufI wefcdk;jymd[m jyawmfrlonf?
,if;onfhaemuf yif.ta7S\ajrmufaxmifh 104 ay
cef\tuGmwGif 7yfawmfrI
l onKwa7FOm+fawmfukd 77m
yifawmfESifh aAm"dyifudk rrSdwfroHk-unhfI ckepf7uf
pHawmfrlcJhonfhae7mudk tedro
d oWm[[kac:I 'kwd
,oWm[jzpfonf? xdkae7mwGif txdr;f trSwf wnf
xm;aom tedro
d apwDwpfq7l o
Sd nf?
(*) 7wem p-uawmf? ? r[maAm"d apwD
awmf-uD; ajrmufzufwGifuyfvsuf/ ta7S\taemuf
ayajcmufq,fcef\twGif; ausmuf-umyGifh qJhwyGifh7Sd7m
Xmeonf tedro
d oWm[ pHawmfrljyD;aemuf 7wem
p-uuzkd efqif;um ckepf7ufywfv;kH p-u-uGvsuf wwd
, oWm[udk odwif;oHk;cJhaom ae7mjzpfonf? xdk
ae7mudk 7wepure oWm[[k ac:onf?
() 7wem7 a7Ftdrfawmf? ? r[maAm"d
apwDawmf-uD;. taemufajrmuf ay ^0 cef\wiG f ewf
wdk\ zefqif;tyfaom 7wem7 a7FtdrfY y}mef;usr;f
udk oH;k oyfvsu/f ckepf7uf pHawmfrlcJhonf? xdkae7mudk
7we7oWm[[kac:onf? pwkoWm[ pHcJh
aom xdak e7mwGif ,cktcg tkww
f u
dk f apwDi,fwql
7SdI/ tEkynm vuf7majrmufaom xlygausmufwdkif
rsm;jzifh 0ef;7Hvsuf 7Sdonf?
(i) tZygvanmifyif? ? r[maAm"d apwD
awmf-uD;. ta7S\rsuEf mS ay ^0 cef\wGif jrwfpmG bk7m;
ocifonf rm7fewforD;awmfo;Hk yg;ESihf [H[
k ku
H yk#m;
wdk\ukq
d k;H rI ckepf7ufoDwif;oHk;awmfrcl aJh om tZygv
qdwfausmif;anmifyif7SdcJhonf? xdkae7mwGif ausmuf
pm Xmeu txdrf;trSwf pdkufxlxm;aom ausmuf
wdik 7f do
S nf? yVroWm[pHcahJ om xdkae7mudk tZygv
oWm[[k ac:onf?
(p) rkpvdNmtdkif? ? bk7m;7Sif q}oWm[udk
pHawmfrlcJhonfh ae7mjzpfonf? r[maAm"d apwD
awmf-uD;. ta7S\awmifzuf ay 1^0 cef\wiG f rkpvdNm
tdkif 7Scd 7hJ m/ xdktidk t
f eD; usn;f yif7if;Y ckepf7ufpaH epOf
rd;k -uD;apGojzifh rkpvdN e*g;rif;u rdryd g;ysOf;jzifh rdk;I
udk,fukad cGvsuf yifjyKum vSL'gef;jcif;udk jcD;ajr|muf
pHaeawmfrlcJhonf? xdkae7mudk txdrf;trSwfjyKaom
taqmufttHk rawG\7aomfvnf; wcgu 7SdcJhbl;
[efwlI ajratmufjrKyfae[ef7Sda-umif; taxmuf
txm;tptersm; awG\7onf? xdkoWm[udk rkpvdN
oWm[[k ac:onf?
(q) 7mZm,wevif;vGef;yif ? ? r[maAm"d ap
wDawmf-uD;. awmifzuf ay ^0 cef\wGif bk7m;7Sif
oWroWm[ pHawmfrlcaJh om vif;vGe;f yifae7m jzpf
cJo
h nf? xdak e7mwGif ,ck txdr;f trSwf tkww
f u
kd af pwD
7So
d nf? xdkae7mudk 7mZm,weoWm[[k ac:onf?
xdak e7mY ckepf7uf pHawmfrjl yD;I/ bk7m;tjzpf77Sjd yD;
onfrS 49 7ufajrmufwGif xdkvif;vGef;yif7if;Yyif
OUvm Zeyk'rf S wykbduukeo
f nf nDaemifwk\d
tm; qHawmf7Spfql ay;oem;awmfrlI o7+*Hk ESpfyg;
wnfapcJhonf? qHawmfrsm;udk a7Fwd*HkapwDY Xmyem
wnfapcJhonf? ( a7Fwd*Hkbk7m;/ bduESifh wyk
7?)
qdkcJhaom t"du Xmersm;tjyif/ tavmif;awmf
qHawmfy,f7m taemfrm aomifurf;ae7m/ 'kU7p7d,
6 ESp fusifh 7m O&ka0} awmwef ; (r[maA"d
apwDawmfrS ta7S\ajrmufzuf/ ae7V7mjrpf. ta7S\
zuf 6 rkdifcef\)/ aoeed*Hk;7GmrS olaX;orD; okZm
wm emEdk\qGrf;csuf7mXme/ emEdk\qGrf;udk bk7m;
7SifbkOf;ay;7mXme/ Edk\qGrf;xnfhaom a7FcGufudk t
"d}mefjzifh ar~m7mjzpfaom ae7V7mjrpf ponfwdk\udk
vnf; teD;ywf0ef;usif w0dkufY vSnfhvnfzl;ajrmfEdkif
-uavonf?
qdkcJhjyD;aom r[maAm"dyifESifhwuG oWXmewdk\
wnf7Sd7m e,fajrudk bk7m;7Sif vufxufawmftcgu
*,m[k rac:ao;? xdkpOfu *,m[lonf oD;jcm;
a'owck. trnfjzpfonf? jrwfpGmbk7m;onf bk7m;
jzpfawmfrljyD;aemuf "Rmp-umw7m;OD; a[mfawmfrl7ef
r[maAm"dyifrS wqJ7h pS ,
f lZemuGma0;aom rd*'g0kef
awmodk\ ajcvsif-uGawmfrl7m r[maAm"dyifESifh *,m
152
Ak<*,m
Ak<bmom uvsm+,k0wDtoif;
ukRm7Dfoif;
? ?
153
Ak<bmomuvsm+,k0wDtoif;
Ak<bmomuvsm+,k0toif;
154
Ak<bmomuvsm+,k0toif;
155
Ak<bmomuvsm+,k0toif;
jyD;aemuf 1938 ckESpfwGif ,ckvuf7Sd a7ausmfvrf;
toif;wdkuf ae7modk\ ajymif;a7F\cJhonf? 1952 ckESpf
wGif taqmufttHo
k pf aqmufvyk fEkid cf o
Jh nf?
Ak<bmomuvsm+,k0toif;. vkyfief;rsm;udk
vnf; 1932 ckESpf Zlvdkifv 5 7ufae\wiG f usi;f yaom
tpnf;ta0;-uD;u twdtus qHk;jzwfcsufcscJhonf?
0dik /f trf/ bD/ at toif;onf rnfonft
h cgr~ wkid ;f a7;
jynfrw
= iG f aqmif7u
G f7ef7,
G 7f ,
G I
f zGJ\pnf;aom toif;
r[kwcf jhJ cif;a-ummifh toif;. pnf;urf;Oya'wGif azmf
jyxm;aom omoema7;/ bmoma7;/ ynma7;ESifh
usef;rma7;wdk\udkomv~if aqmif7Gufrnfjzpfa-umif;
qHk;jzwfI wduspGm aqmif7GufcJh-uonf? xdkqHk;jzwf
csufESifhtnD qufvufaqmif7GufcJh7m/ ppftjyD;wGif
xdt
k oif;. vkyfief;rsm; ydkrdkc7D;a7mufco
Jh nf? pm7dW
r@dKif jyefvnfxlaxmif7ef r*vmw7m;awmf pmar;
yGJrsm;usif;yjcif;/ usef;rma7;twGuf ajy;yGJ jydKifyGJ
rsm;jyKvkyfjcif;/ ynma7;twGuf bmoma7;ESifh ynm
a7; pmtkyfpmwrf;rsm; xkwfa0jcif;/ a[majymyGJrsm;
usi;f yjcif;wd\kukd aqmif7u
G 7f m Ak<bmom uvsm+,k0
toif;onf EkdifiHt0ef;Y xif7Sm;vmcJhonf? toif;
-uD;rS-uD;rSL;I jrefrmEdkifiHw0ef;wGif r*vmw7m;
awmf pmar;yGJrsm;udk ESpfpOfESpfwdkif; usif;ycJh7m/ 12
-udrfajrmuf r*vmpmar;yGJ jyD;pD;csdefY pmar;yGJ 0if
a7mufajzqdkjyD; olaygif; 25^511 a,muf7SdjyD; jzpf
avonf? r*vmpaumvm;7Spf pmoifqkay;yGJrsm;
udk Ekid if HawmfoRw-uD;u ESppf Ofcs;D ajr|mufco
hJ nf?
Ak<bmomudk EkdifiHawmfbmomtjzpf jy}mef;7ef
Ak<bmom uvsm+,k0toif;onf jrefrmEkid if H vGwf
vyfa 7; r7rDuyif -udK;pm;aqmif7 Guf cJ ho nf ?
1960 jynfhEpS f arv 16 7ufae\wiG f Ekid if aH wmftpd;k 7u
cef\tyfzGJ\pnf;aom EkdifiHawmfbmom jzpfajrmufa7;
t-uHay;tzGJ\wGif Ttoif;-uD;rS em,u-uD;jzpfaom
owd;k oD7o
d "k R tCr[moa7pnfol tjidr;f pm; w7m;
vFwfawmf w7m;0ef-uD;csKyf OD;odrf;armif/ OU}csyf
oif;olaX; pnfolOD;bwif/ r[moa7pnfol tjidrf;
pm; w7m;0ef-uD; OD;tkef;az/ 'kwd,OU} oD7dysHcsD
jrdK\awmf0efa[mif; OD;armifarmifpaom toif;0if
vl-uD;rsm;yg0ifaqmif7GufcJhonf? xdkaemuf 0dkif/ trf/
bD/ at toif;-uD;uyif acgif;aqmifI 7efukefjrdK\v;kH
qkdif7m Ak<bmomtoif;aygif;pHk. tpnf;ta0;rsm;
udkac:I A[dkaumfrDwD zGJ\jyD;v~if/ 0dkif/trf/bD/at t
oif;wkdufY EdkifiHawmfbmomjzpfajrmufa7;udk aqmif
Ak<0g'
7Gu-f uonf? A[dak umfrw
D w
D Gif OU}ESifh twGi;f a7;r;
rsm;tjzpf 0dkif/trf/bD/atrS OU} csyfoif;oaX; pnf
olO;D bwifEiS hf twGi;f a7;rSL; OD;tke;f cdik fw\dkuyif aqmif
7Guf-uonf? EkdifiHawmfbmom jzpfajrmufa7;twGuf
ausmif;xdkifq7mawmfrsm;tzGJ\. -o0g'udk cH,lI
q7m'g,um yl;aygif;aqmif7Guf-uonf? 7Srf;jynf
e,fESihf u7ifjynfe,frsm;odk\ q7mawmfrsm; -uGa7muf
I jynfe,fvlxk. EkdifiHawmfbmom jzpfajrmufa7;
axmufcHr=udk tvSLcHjcif;/ jynfe,ftrwfrsm;.
axmufcHcsufwdk\uk7d ,ljcif; paom udPrsm;ukd aqmif
7Gufco
Jh nf? ,if;ok\d jrefrmEkid if H t7yf7yfwGif Ekdiif aH wmf
bmom jzpfajrmufa7;udk wnDwnGwfwnf; 0ifa7muf
-udK;yrf;aqmif7GufEkdifcrJh a= -umifh jrefrmoU7mZf 1323
ckEpS f (1961) 0gacgifvjynfh paeae\wiG f Ak<bmomudk
EkdiHawmf bmomtjzpf vFwfawmf 2 7yfaygif; tpnf;
ta0;u rJ 324 rJjzifh atmifjrifpGm twnfjyKEkdifcJh
avonf?
Ak<bmom uvsm+,k0 toif;-uD;wGif ,cktcg
toif;om; waxmifausmfr~7SdI acwfumvt
avsmuf EkdifiHY vdktyfaom udPrsm;udk rD;7SL;wef
aqmifozG,f a7S\aqmifvrf;jy jyKvkyfcJhaom wEkdifiH
vHk;wGif xif7Sm;onf\ touf0g7ifh toif;-uD;jzpfav
onf?
Ak<0g' ? ? Ak<0g'[lonf jrwfpmG bk7m;ud,
k af wmf
wdkif cGJjcrf;pdwfjzmI a[m-um;awmfrltyfaom w7m;
a'oemawmfjrwf jzpfayrnf? w7m;a'oemawmfudk
cGJjcrf;pdwfjzmI a[m-um;awmfrlwwfaoma-umifh
jrwfpmG bk7m;onf 0db%0g'D jzpfawmfral -umif;udk t7Sif
r[m armCvdyW
k wdrax7fjrwfu oD7"d Rmaomu
rif;-uD;tm; rdef\awmfrb
l ;l avonf? jrwfpGmbk7m;onf
[kwfreS w
f dki;f aom oabmw7m;rsm;udk cGJjcrf;pdwjf zmI
w7m;a'oemawmfudk rnfodk\rnfyHka[m -um;xm;
onfudk xif7Sm;apOD;tHh?
jrwfpmG bk7m; ryGihrf D tvGeaf 7S;usaom umvrSpI
ZL'dyu
f `e;f tjyifY txl;tm;jzifh r*"wkdi;f wGif bk7m;
trnfudkcH,lvsuf txl;xl;aom t,l0g'rsm;udk
wDxGif a[m-um;ae-uaom wddq7m-uD;wd\k trsm;
tjym; ay:xGufcJ-h uavonf? txl;tm;jzifh wdd
q7m-uD; 6 OD;wdk\onf ol\xufigom 0g'jydKifae
-uavonf? wddq7m-uD;wdk\. xdkt,l0g'wdk\onf
rnfr~yifrsm; jym;aomfvnf; tusOf;tm;jzifh ow
156
Ak<0g'
'd}/d Oa>''d}d [laom tpGe;f wckco
k \dk oufa7mufaom
tW0g'rsdK;om jzpfavonf?
bk7m;tavmif;awmfonf xdt
k ,l0g'rsm;udk pl;prf;
qifjcifawmfrlI rd>mt,l0g'rsm;jzpfa-umif; odawmf
rljyD;v~if xdt
k ,l0g'rSm;-uD; ESpyf g;ESiw
fh uG xdt
k ,l0g'
7Sdolw\dk. usifhpOfrsm; jzpf-uaom
(u) umrokcdumEka,m* ac: umrcsrf;om
udkcpH m;jcif;ESifh ,SOfaomtusifh/
(c) tWudvrxmEka,m* ac: rdrdudk,fudk yif
yef;qif;7Japjcif;ESifh,SOaf omtusi/fh
[laom Ttusifh ESpfrsdK;pvHk;udkyif y,f7Sm;I rdr
ydy'gac: tv,ftvwf usifhpOfudk usifhawmfrlI
bk7m;tjzpfo\kd a7mufawmfral vonf?
bk7m;jzpfawmfrljyD;aemuf av;qJhig;0g umvywf
vHk; a[m-um;awmfrlaom w7m;a'oemawmfwdk\um;
tvGefus,f0ef; rsm;jym;vifhupm; tusOf;csKH ; aoWK
ppfvku
d v
f ~if
(1) qif;7Jjcif; trSefw7m; /
(2) qif;7Jjkcif; udk jzpfapaom trSefw7m;
(3) qif;7Jjcif; csKyfjidrf;7m trSefw7m; /
(4) qif;7Jjcif; csKyfjidrf;7modk\a7mufa-umif; t
usiht
f rSefw7m;
[laom trSew
f 7m; av;csuo
f k\dom ouf0ifayonf?
xdktrSefw7m;av;csufudk ygdbmomjzifh 'kQoPm/
ork',oPm/ eda7m"oPm/ rCoPm[k ac:qdkav
onf? xdka-umifh ToPmav;yg;onfyifv~if tajccH
Ak<0g'jzpfonf?
'kQoPm
xdak v;yg;wd\kwiG f 'kQoPm0ifjzpfaom avmuDemrf
&kyfw7m;[lor~onf r7yfrpJ rwnfrjrJ csKyfaysmuf
ysufpD;vsuf7Sd.? csKyfaysmufysufpD;7mY topftopf
tpm;0ifa7muf jzpfay:vmaoma-umifhom csKyf
aysmufysufpD;vsufaea-umif; rodrjrifEdkif7Sd-uonf?
Todk\jzpfor~ ysuf7jcif; rjrJaom oabmw7m;udk
tedPac:.? jzpfay:7mYvnf;aumif;/ ysupf ;D 7mYvnf;
aumif; ol.obm0twkid ;f omjzpfonf? rnfol wOD;w
a,mufur~ tpdk;w7jyKjyifvyk fukid f pDrH7onf r[kw/f
jyKjyifprD Hvyk u
f ikd Ef dik o
f l tpdk;7ol[I
l vnf;r7Sd/ xd\ka-umifh
igolwyg;a,musmf ; rde;f r vlewf jAm oW0g tW
toufvdyfjymwdk\ r7SdEkdifawmhacs? Toabmw7m;udk
teWac:onf? Todk\ ig olwyg; a,musfm; rdef;r
157
Ak<0g'
w+Sm avmbonf csKyf7avonf? ta-umif;7if;
w+Sm avmb csKyfaysmufojzifhyif tusdK;jzpfaom
qif;7Jjcif; trsdK;rsdK; topfwzef rjzpfjyefbJ csKyf
aysmufav7um; jidrf;at;jcif; csrf;om oMdokc
onf qif;7Jjcif; csKyfjidrf;7m trSew
f 7m; jzpfavonf?
,if;udk eda7m"oPm [kac:onf? Ak<0g'Dwk\d tjrwf
qHk;xm;tyfonfh edmef w7m;-uD;aywnf;?
rCoPm
Todk\ cHpm;r=r7Sd/ jyKjyifpD7ifr= r7Sd/ jzpfysufr=r7SdbJ
jidrf;at;jcif; oabmw7m;omjzpfo nfh oMdokc
"mwfed mef tjrwfw7m;-uD;onf jyKvkyfpDrHwwfaom
ta-umif;w7m; r7Sdaomfvnf;/ ,if;odk\ qdkufa7muf
apEdkifonfh ta-umif;w7m;um; 7Sdayao;.? xdk
ta-umif;w7m;um; tjcm;r[kwf rdr ydy'gac:
tv,ftvwf usipfh Ofyif jzpf.?
xdt
k v,ftvwf usiphf Ofuykd if edmefo\dk oGm;7m
vrf;ozG,fjzpfI rC[k ac:jyefonf? ,if;rConf
tpdwft*gtm;jzifh cGJvdkufv~if 7SpfrsdK;yg0if.? xdk
7SpfrsKd ;[lonfrSm
(1) oRm'd}daumif;jrwf pif-u,faomOm+f
tjrif /
(2) oRmou_aumif;jrwf pif-u,faom t
-uHtpnf /
(3) oRm0gpmaumif;jrwf pif-u,faom 0pDuHr=
(4) oRmuRMaumif;jrwf pif-u,faom um
,uHr= /
(5) oRmtmZD0 aumif;jrwf pif-u,faom
toufarG;r= /
(6) oRm0g,raumif;jrwfpif-u,faomtm;
xkwfr= /
(^) oRmowdaumif;jrwfpif-u,faom atmuf
arhr= /
(8) oRmorm'daumif;jrwf pif-u,faom wnf
-unfr= /
Tw7m;7Spyf g;onf edmefo\kad 7muf7ef tusiw
hf 7m;
rsm;jzpfI qif;7Jjcif; csKyfjidrf;7modk\a7mufa-umif;
tusifhrSefw7m;jzpfonf? ,if;udk rCoPm [k
ac:onf?
Tod\kv~if Ak<0g'jzpfonfh trSew
f 7m;av;yg;jzpf
ownf;?
q7mm+f
Ak<0if
Ak<0if? ?Ak<0if[laomtrnfrSm Ak<0Ho[laom p
um;rSqif;oufI t"d_g,frmS bk7m;7Siw
f \k.
d tK_Wd
jzpfonf?
bd;k awmftVerif;-uD; jzdK-uGif; oU7mZf 104 ckESpf
uqkev
f wGif a*gwrbk7m;7Sio
f nf uydv0wfjynf/ ed
aj*m"m&Hk ausmif;awmf-uD;Y -uGa7mufpHawmfrlpOf/
aumif;uif,HY p-u0}mta7S\rSonf taemuf p-u
0}modk\ta7muf 7Snfvsm;I 7wemtwdjyD;aom p-u
udk zefqif;awmfrljyD;aemuf ,if;onfh 7wemp-uY
p-u -uGawmfrl ,if;Ak<0if a'oemudk a[mawmfrl
avonf?
a*gwrbk7m;7Sifonf aAm"dyifEiS ahf 7FyifY rm7f 5
yg;udk atmifawmfrlI bk7m;tjzpfodk\ a7mufawmfrl
a-umif;udk crnf;awmf oka<g'erif;-uD;onf aumif;
pGmod7aomfvnf;/ om;awmfb7k m;udk rzl;ar~m7f bJ o
wif;-um;r~jzifhom wif;wdraf wmfr7l 7Sm.? wae\aomf
,if;odk\ wif;wdrfawmf rrlEkdifawmhojzifh trwf-uD;
wa,mufpDtm; ppfonfaygif; 1000 pDjcH7Hum/ jrwf
pGmbk7m; oDwif;oH;k 7m 7mZj*dK[fjynfo\dk udk;-udrfuk;d cg
tyifhvFwfygaomfvnf;/ tyifhoGm;olrsm;onf bk7m;
. w7m;awmfudkemI tu`wfw7m;7um/ crnf;
awmfrSmpum;udk rav~mufxm;bJ/ bk7m;xHYom jrJae
-uavonf? oka<g'erif;-uD;onf ,if;odk\owif;
pum;rnfodk\r~ r-um;7ojzifh aemufqHk;q,f-udrf
ajrmufY umK'g,D trwftm;ac:I tajcGt7H 1000
ESihf apvFwjf yefonf? (umK'g,Dax7f&=?)
umK'g,Dtrwf-uD;rlum; bk7m;w7m;awmfuekd m7
I 7[Mmjzpfaomfvnf; rif;-uD;rSm-um;vdkufaom
pum;udk rarhavsmhbJ uydv0wfjynfok\d -uGa7muf7ef
av~mufxm;7m jrwfpGmbk7m;ocifonf aqGawmfrsdK;
awmfwk\dtm; axmufyifh jcD;jr|ihaf wmfrlvo
dk nfjzpfI t*
wdkif;/ r*"wkdif;rS 7[Mmwaomif;/ uydv0wfjynfrS
a7mufvmI tu`ww
f 7m;7-uaom 7[Mmwaomif;
aygif; 7[Mm 2 aomif;jcH7HI 7mZj*dK[fjynfodk\ wae\
v~if w,lZem/ ESpv
f -umr~-uGomG ;awmfrlavonf?
jrwfpmG bk7m;onf uydv0wfjynfok\d a7mufawmfrl
aomf edaj*m"rif;om;. t7HO,smOfwGif jyKjyifxm;
aom edaj*m"m&Hkausmif;awmf-uD;Y odwif;oHk;awmfrl
onf? aqGawmfrsdK;awmftaygif;onf jrwfpGmbk7m;
-uGvma-umif;od-uI edaj*m"o,smOfodk\vma7mufzl;
ar~mf-uaomfvnf; i,fow
l k\duomOD;csuefawmhI/ -uD;
olwdk\url aemufem;uom wdrf;a7Smifae-uavonf?
158
Ak<0if
Ak<o7+yif
159
aom vltaygif;wd\kv,
G u
f pl mG -unfnKd Eikd af pjcif; tusKd ;
iSmjyKpk a7;om;xm;-uavjyD?
Ak<o7+yif ? ? xl;axGqef;jym;vSyaom a7mifpkH
yef;yGifhrsm; wqkyfwcJ yGifhwufI yef;jcHO,smOfrsm;.
usuo
f a7aqmifwckjzpfaom Ak<o7+yifonf um
pDtD;rsdK;7if;0ifjzpfI &kQaA'trnftm;jzifh umtif
'dum[kac:onf? Ak<o7+ tyifrsdK;pdwfaygif; 50
ausmf 7Sad vonf?
rlvu Ak<o7+yifw\dkonf tylyidk f;Zkef a'orsm;Y
tavhusaygufaom tyifrsdK;jzpfonf? t7Gufzm;zm;
-uD;rsm;xlxyfrsm;jym;I/ t7Gufa7mifwdk\onf t
pdrf;7ifha7mif/ a-u;ndKa7mif7Sdojzifh tar7duwkdufESifh
Oa7mywdkuf orydkif;a'orsm;wGif 7GufvSyifrsm;t
jzpfrsdK;,l pdkufysdK;cJh-uonf? xdkAk< o7+yifrsdK;wdk\.
tyGifhonf teDa7mifjzpfI tyGifhvnf; ao;i,f
avonf?
1863ckESpfwGif jyifopf O,smOfrSL;rsm;onf Ak<
o7+yifrsm;udk ul;,SufrsdK;pyfpdkufysdK;jcif;jzifh tyGifh
-uD;I -uufaoG;a7mif/ a7F0ga7mif tyGifhrsm;yGifhonfh
rsdK;pyf Ak<07+yifwdk\ukd wDxGifvdkufonf? wmvsH
pdkufysdK;a7; yg7*lrsm;url 4 aycef\omjrifhaom tyif
rsdK;udk wDxGifvdkuf-u7m/ tar7duefjynfaxmifpkY xdk
tyifrsdK; tvGefacwfpm;cJhonf? tcsdK\ Ak<o7+yif
rsdK;wd\konf 10 ayrS 14 aycef\txd jrifo
h nf?
tcsdK\ rsdK;pyf Ak<o7+yifrsdK;wdk\. tyGifhwdk\onf
rlv Ak<o7+yif tyGifhrsm;. 4 qcef\ 7Sdonf?
tcsif; 6 vufrcef\yif -uD;rm;wwf-uonf? ta7mif
taoG;wdk\vnf; pHkvifvmonf? yef;a7mif/ vdrfaRmf
a7mif/ tjzL/ ESif;qDa7mif/ teD7ifh/ teDazsmh/ t0gEk/
t0g7ifhponfjzifh cspfpzG,f taoG;ta7mif qef;jym;
pHkvifayonf? xdk\jyif tyGifhtjym/ tajymuf/ tpuf
ponfjzifhvnf; qef;-u,fvSy-uayonf? tcsKd \tyGihf
yHo
k !mefw\dkonf opfcGyef;uav;rsm;ESifh qifwI
l /t
csdK\ tyGifhrsm;onf oPmyef;rsm;ESifh qifqifwlonf?
xdk\jyif t7Gufrsm;. ta7mifonfvnf; c7rf;a7mif/
vdrfaRmfa7mif/ t0ga7mifrsm; 7Sdvmavonf?
Ak<o7+yifonf ESpf-umcH opfEkyifrsdK;jzpfonf?
tyifwGif &kdifZkrf twufzkrsm;yg7Sdonf? tyifyGm;7ef
ESifh pdkufysdK;7efv,
G fulonf? t7Gufwdk\onf xdyfc`efI
tvsm;7Snfvsm;aom t7Gufzm;-uD;rsm;jzpfayonf?
tcsdK\t7Gufrsm;onf 2 ayrS 4 ay ausmfcef\yif
Ak<o7+yif
Ak<omoem0if
-
Ak<bk7m;7Sif. omoemawmfonf tdNd,EdkifiH rdra'oY pwif7mrS tm7SwdkufEdkifiHrsm;odk\ ysH\ESH\cJh7m
*dk+f;-uD;*dk+f;i,f jzpfay:vmyHkESifhwuG omoemawmf twdk;tqkwf twuftusudk tusOf;csKyf azmfjy
onfudkawG\Ekdifonf?
Ak<omoem0if ? ?Ak<omoem0ifqo
kd nfrmS Ak<
omoemESihf 0Ho[laom pum; 2 7yf aygif;pyfxm;jcif;
jzpfI Ak<bk7m;ocif. omoemoHk;7yfudk vdkufem
usifh-uHtm;xkwfol tquftEG,frsm;[k t"d_m,f7
onf? wenf;tm;jzifh Ak<omoemoHk;7yf. tpOf
tqufjzpfysuyf o
kH rkid ;f pOf[q
k 7kd ayrnf?
Ak<bk7m;ocif. omoemoHk;7yfum; (1) bk7m;
160
Ak<bmoem0if
rdra'orS omoempwifyHk
Ak<omoemawmfonf vGefcJhonfh ESpfaygif; 2501
ausmfrSpwifI ,ck tdNd,EkdifiHtv,fydkif;jzpfaom
rdra'oY xGef;um;cJah vonf? r[moU7mZf 103
ckESpf (bDpD 6 7mpkEpS f) wGif rdra'o r*"wdik ;f Y a*g
wr bk7m;ocif yGiahf wmfro
l nfrpS I Ak<omoem pwif
ay:aygufcJhjcif;jzpfonf? bk7m;ocifonf 45 0g
ywfvHk; w7m;a'oemrsm; a[m-um;jyo qHk;rawmfrl
jcif;jzifh Ak<omoemawmfukd tajccscaJh vonf?
a*gwrbk7m;7Sif y7dedmefpHawmfrljyD;aemuf bk7m;
ocif a[m-um;awmfrlcJhonfh "RESifh 0de,wdk\onf
bk7m;ocifudk,fpm; Ak<omoemtjzpf usefcJhav
onf? bk7m;ocif7SdpOfuwnf;uyif y7d,wftm;vHk;
udk tm;vHk;aom 7[ef;rsm; E=wfwufaqmifEkdif-u
onfr[kwaf cs? tcsKd \u 0denf;/ tcsKd \u okw/f tcsKd \u
tbd"Rmudk aqmif-uavonf? bk7m; y7dedmefpH
awmfrI
l ckepf7uf7v
Sd ~iyf if bk7m;7Sif y7d,Wd omoem
awmf uG,af ysmuf arS;rSdefjcif;.ta-umif; edrdwf
t7dyfta,mif ay:vmavonf? t"R0g'D tv%D/
ygybdQKwdk\ tm;r-uD;ao;rD y7d,Wd omoem[l
aom "RESihf 0de,udk o*g,emwifrjS zpfrnf[k ax7f
-uD;rsm; odjrifawmfrlvmaoma-umifh r[moU7mZf
148 ck 0gacgifvjynfhausmf 5 7ufae\rpS I 7mZj*dK[f
jynfY tZmwowfrif;vufxufwiG f 7Sifr[muy
tr;jyKI 7[Mm 500 ESifh yXro*g,emwifI pRESihf
0de,wd\kudk pkaygif;odrf;&H;k rSwfwrf;wifum xde;f odrf;
xm;-uonf? xdktcsdefu rSwfwrf;wifonf qdkaomf
vnf; pmjzifha7;om;xm;jcif;r[kwf/ q7mpOftvdkuf
tm*H7k w
G jf yD; usufrw
S x
f def;odrf;xm;-ujcif; jzpfonf?
tdNd,Ekdifit
H ESH\jyef\ymG ;jcif;
yXro*g,emwif jyD;onfhaemuf tdNd,ajrmuf
ydkif;ESifh tv,fykid ;f rS rif;rsm;. apmifha7Smuf axmufyhH
r=a-umifh Ak<omoemonf tESpf 100 wdkif pnfyif
0ajymvmcJhonf? odk\7mwGif oHtzG\J xJY 0denf;t
usifh ,dk,Gif;avsmhayghr=a-umifh yXr o*g,emwifjyD;
tESpf 100 t-umwGif a0omvDjynf ummaomu
rif;-uD; vufxufY 'kw,
d o*g,em wif7jyefonf?
xdktcsdefwGif Ak<omoemonf rdra'oY omru
tdNd,EkdifiHt7yf7yfodk\ ysH\ESH\aejyDjzpfojzifh ta7S\wkdif;
7[ef;ud,
k fpm;vS,f 4 yg;/ taemufwkdi;f 7[ef; udk,f
pm;vS,f 4 yg;/ aygif; 8 yg; yg0ifaom OD;pD;tzGJ\ESifh
161
Ak<omoem0if
rdkufwk\du owfypfojzifh 7[ef;aumif;rsm;pGm aoa-u
ysufpD;cJh7onf? xdkaemufrS armC vdykWwdrax7f
udkyifhI 7[ef;aumif; 7[ef;qdk; a7G;cs,f pDppfum
omoemawmfukd oef\pifaponf?
ud;k wdik ;f udk;Xmeodk\omoemysH\ESH\yHk
omoemawmf. -uD;pGmaomab;7efudk Todk\
jidrf;apjyD;aomf oD7d"Rmaomurif;onf omoem
oU7mZf 235 ckESpw
f Gif y7d,Wd omoemawmf-uD;udk
wpHkwa,mufaom 7efolwdk\ 0ifa7mufaESmifh,Suf
jcif;iSg rpGrf;Ekdifatmif wm;jrpfapmifha7Smufaom
taejzifh ygvdykwfjynf tmaomum&Hk ausmif;awmf
Y 7SifarmCvdyW
k wd rax7ftm; tr;xm;I oHm
aygif; 6 oef;wd\kjzifh wwd, o*g,em wifawmfral v
onf? wwd, o*g,emobifukd or&kd;us*dk+f;jzpf
aom ax7m0g'*dk+f;0ifrsm;uom oD;oef\usif;y
ouJhok\djzpfum r[moHdu*dk+f;0ifw\dku todtrSwf
rjyKbJae-uavonf? odk\7mwGif jynfh7Sifrif;u jcD;
ajr|mufaxmufyHhaom obifjzpfojzifh wwd,o*g
,emyGJonf txl;yif atmifjrifcJhavonf? ,if;
o*g,em obifrS ay:aygufvmaom tusdK;aus;
Zl;rSm tD*spf/ *7d/ ta7S\Oa7myEkdifiHrsm;/ tdNd,t
aemufajrmufEkdifiHrsm;/ awmifzufpGef;7Sd jynfe,f
rsm;ESifh oD[dkfu`ef;/ jrefrmEkdifiHESifh tm7Sta7S\awmif
zufu`ef;pkrsm; ponfh udk;wdkif;udk;Xmewdk\odk\ "R'lw
ac: omoemhwrefrsm; apvFwfI omoemjyKap
jcif;jzpfonf? xdktcsdefwGif ZL'dyfu`ef;tvHk;onf
ouef;a7mifjzifh ajymifajymifawmufI Ak<omoem
oH;k 7yfonf ae0ef;-u;D yrm tvGeyf if xGe;f vif; awmuf
yaom acwfjzpfco
Jh nf?
oD[dk fu`e;f odk\Ak<omoema7muf7ySd Hk
,if;odk\ omoemjyKvFwfonfwdk\teuf oD7d"Rm
aomurif;-uD;. om;awmf 7Sifr[dN tr;7Sdonfh
oD[dk fu`e;f omoemjyK "R'lwvkyif ef;onf tatmif
jrifqHk;jzpfonf? xdka-umifhyif Ak<omoem pwif
aygufzGm;7m tdNd,EkdifiHwGif ax7m0g'*dk+;f . tpOf
tvmrsm;/ pmayy7d,Wdrsm; aemiftcg vHk;0
aysmufuG,fonfhtcgwGif oD[dkfu`ef;Y xGe;f um;
usefEdkifcjJh cif; jzpfonf? 7Sifr[dN. a[majym qHk;rr=
a-umifhyif rif;ESifhwuG wdkif;oljynfom;rsm; Ak<t,l
0g'udk ouf0if-unfndK vm-uonf? 7Sifr[d<onf
ESrawmf or
d max7Dudk oD[dk u
f `ef;odk\yifI
h tEkm
rif;orD;ESifh 7Ha7Gawmfrsm;tm; bdQKeDtjzpf oGwf
oGif;apcJhonf? xdk\a-umifh tdNd,jynfrrS tywGif
bdQKeDo
H tzGJ\ wnfaoma'oonf oD[dkf wEkdifiH
om7So
d nfukd awG\7onf?
ax7ft7Sif tqufqufw\kd E=ww
f uf tm*Hak qmifI
xdef;odrf;cJhaom yduwfok;H yHkukd wdr;f yg; aysmufysuf
rnfpdk;ojzifh omoem oU7mZf 450 jyn\fESpfwGif
oD[dkfu`ef;Y 0 *gr+drif;-uD; vufxufY 7[Mm
rax7f-uD; 500 tr;xm;I rv, Zeyk'/f tmaomu
vd+
k fwGif o*g,emobifusi;f yI t}uxmESiw
hf uG
yduwfawmfukd ayxuftQ7mwifonf? ,if; o*g
,emobifukd tdN,
d jynfr7Sd r[moHu
d *d+
k ;f 0ifw\u
kd
todtrSwrf jyKaomfvnf; ax7m0g'*d+
k ;f . pwko*g
,emobiftjzpf Ak<omoem0ifwGif xif7Sm;onf?
r[m,me*dk+f; oD;jcm;ay:vmjcif;
omoem oU7mZf 255 ckEpS fwiG f oD7d"Rmaomu
rif;-uD; ewf7mG pHawmfrlaomtcg t&kdut
f 7mudk quf
cH-uaom rif;tqufqufonf Ak<omoemY -unfnKd
jcif; ,kwfavsmhvm-uonf? tcsdK\ okawoDwdk\.
tqdkt7/ xdkrif;rsm;onf omoemawmfudk t-unf
ndK ysufonfr[kwfbJ omoem0efxrf; 7[ef;rsm;udk
t-unfndKysufjcif;om jzpfonf[k od7onf? ,if;
odk\jzifh tvGef xGef;vif;cJhonfh Ak<omoemawmf-uD;
onf wjznf;jznf; n|dK;rSdefoGm;avonf? odk\7mwGif
rif;-uD;ewf7GmpHjyD;aemuf tESpf 200 cef\t-um tdNd
, taemufajrmufydkif;udk *7dvlrsdK;wdk\ odrf;ydkufaom
tcg *7dw\dk. oabmxm;-uD;r=a-umifh omoemawmf
xGef;um;vmjyefonf? *7db7k if tquftEG,fjzpfaom
areNac: rdvdNbk7ifonf 7Sifem*aoe rax7fESifh
awG\jyD;aemuf Ak<w7m;awmfudk aqG;aEG;-um;em7onfh
tcg omoemh'g,umjzpfvmonf? rdvdNESifh 7Sifem*
aoewdk\. aqG;aEG;csufrsm;udk pkaygif;I rdvdNyO|m
usrf;[k xif7Sm;vsuf7Sdonf? rdvdNyO|musrf;onf
orm;&kd;us*dk+;f 0if r[kwfolrsm;udk or&k;d us*k+
d f;0if
jyefjzpfvmEkdifapaom usrf;-uD;[k Ak<omoem0if
qkdif7m okawoDwk\du rSwfcsufcs-uonf?
rdvdNrif;-uD; ewf7GmpHjyD;aemuf arS;rSdefoGm;aom
tdNd,jynfrrSm Ak<omoemonf omoem oU7mZf
622 ckEpS w
f iG f uedou
d rif;vufxufo\kad 7mufaomf jyef
vnfxeG f;vif;vmjyefonf? uedou
d rif;onf oD7"d Rm
162
Ak<omoem0if
aomurif;uJho\kyd if tdN,
d Edkifiu
H kd Ak<bmom Edik if aH wmf
jzpfvmatmif aqmif7u
G fawmfrlonf? xdak cwfwGif t
xl;ojzifh xD;eef;pdkuf7m yk&ko~yk7(,ckyuf70S gjrdK\) ae
jynfawmfrpS I ajrmufzufwvFm; tm7Swu
dk f tv,fyikd ;f
ESifh w&kyfEdik fiHodk\ Ak<omoem jyef\ymG ;cJhavonf? ued
odurif;onf usrf;*efwwf oHmawmfrsm;udkyifhI
Ak<omoemawmfY wif7Sdaom tnpfta-u;ESifh t,l
tq rSm;,Gif;csuf ay:aygufvmonfrsm;udk okwf
oif7ef o*g,emobif usi;f ycJo
h nf? ,if; o*g,em
obifukd orm;7d;k us*+
kd ;f . *d+
k ;f cGjJ zpfaom oWd*+
kd ;f
u -uD;r;usif;yonf? bk7m;w7m;awmfrsm;ESifh pyf
vsOf;aom t}uxmopfrsm;udk ax7m0g' tpOf
tvmt7 ygdbmomjzifh rzGifhbJ oou&kdf bmom
jzifh zGifhonfudkaxmufI ,if;o*g,emobifonf
ax7m0g'*d+
k ;f ESifh qef\usifa-umif; odomonf?
xdt
k csed w
f iG f tcsi;f csi;f vnf; oabmuGv
J I
JG ax7m
0g'*d+
k ;f ESihf qef\usifaeaom *dk+f;tm;vH;k onf uGJvJG
aeonfh t,ltqrsm;udk n|dE=dif;I oabmwlnDcsuf
jyKvkyfum r[m,me*dk+f;[laom Ak<omoem*dk+f;
w*d+
k ;f xlaxmif-uonf? oWd*+
kd ;f u -u;D r;usi;f y
aom o*g,emobifudk ax7m0g'*k+
d ;f 0ifw\dku ,if;
wk\d. pwk o*g,emobiftjzpf todtrSwjf yK-u
onf? Tonfuadk xmufI ,if;tcsed w
f Gif ax7m0g'
Ak<omoemonf oD[dku
f `ef;Yom xGef;um;vsuf7SdI
tdNd,jynfrY r[m,me Ak<omoem xGef;um;csdef
jzpfa-umif; odomonf? pwko*g,emtjyD;wGif
uedodurif; tkyfpdk;aom *m7wdkif;onf r[m,me
Ak<omoem pnfyifwdk;wuf7mXmewck jzpfvmonf?
r[m,me*dk+;f u -uD;r;wnfaxmifaom wUoDv
tp7SdonfhjrdK\rsm;rS Ak<wUodkvfrsm;odk\ 7[ef;rsm;/ vl
ykCdKvfrsm;/ Ak<omoem0if r[kwfaomykCdKvfrsm;/
wdAufEiS hf w&kyfEidk fiHwdk\rS 7[ef;ESifh okawoDrsm;onf
Ak<t,l0g'udk oif,l7ef vm-uonf? tdNd,jynfrY
-uGif;usefaeao;aom ax7m0g'*dk+f;0ifrsm;yif ,if;
wUodv
k rf sm;wGif r[m,me*dk+;f . tbd"Rmudk vm
a7mufavhvm-uonf? (r[m,me7=? )
tdNd,EdkifiHY omoemvHk;0arS;rSdeo
f Gm;yHk
omoemoU7mZf 900 ausmfwGif Ak<omoem0if
rif;rsm;ewf7GmpHI [dNLomoem0ifrif;rsm; pdk;pHaom
tcg tdNd,ajrmufydkif;wGif Ak<omoemawmf n|dK;rSdef
163
Ak<omoem0if
*dk+f;0ifrsm;url jrwfpGmbk7m;a[m-um;cJhaom w7m;
awmfonf t7if;cHw7m;r~om jzpfonfhtwGuf ,if;
udk tajcjyKjyD; wdk;wuf -uHqEkdifzk\dvo
dk nf[k ,lq-u
onf? ax7m0g'*dk+f;0ifrsm;u jrwfpGmbk7m; w7m;
awmf 0denf;awmfwdk\udk vdkufemusifhoHk;oifhonf[k
,lqI r[m,me*dk+f;0ifwdk\u jrwfpmG bk7m;tay:Y
o<g,Hk-unfjcif;7Sd&Hkr~EiS fh r*fzdkvftxd tqifhqifh7Ekdif
onf[k ,lq-uonf?
,if;odk\ tajccHoabmwlvsuf t,ltq uGJuGJ
aom omoem*dk+;f -uD; 2 *dk+;f onf tm7Swdkuf 3 yHk
2 yHkcef\wdkiaf tmif ysH\EH\ScJhonf? r[m,me Ak<omoem
*dk+f;onf ,ck uD7jynfe,fudk tajcjyKI [dr0Mm
ajrmufykid ;f eDayg/ wdAuf/ w&ky/f *syef/ &k7S/ wl7uDw\dk
od\kjyef\I ax7m0g' Ak<omoemonf [dr0Mm awmif
ydkif; jrefrm/ oD[dkf/ ,d;k ',m;/ uamZ/ vmtdk EdkifiH
wdk\ok\d ysH\ESH\onf? xdka-umifh r[m,me*dk+f;udk ajrmuf
ydik ;f omoem*d+
k f;[k ac:avh7d-S uI ax7m0g'*d+
k ;f udk
awmifyidk f;omoem*dk+;f [kac:-uonf?
w&kyfEkdifiHodk\ Ak<omoemjyef\yGm;yHk
tdNd,EkdifiHajrmufydkif;Y xGef;um;cJhaom r[m
,meAk<omoemonf tm7Swku
d f tv,fyidk f;rS wqifh
w&kyfEkdifiHodk\ {u7mZfbk7ifrif;wDvufxuf omoem
oU7mZf 604 ckESpfwGifa7muf7Sdvmonf? w&kyfEkdifiH
odk\ tdNd,EdkifiHom; Ak<t,l0g'D bkef;-uD; 2 yg;-uG
vmojzifh {u7mZfbk7ifrif;jrwfudk,fwdkif ausmif;
aqmuf udk;uG,fonf? xdkausmif;Yyif odwif;oHk;
,if; bke;f awmf-uD;rsm;onf oou&kd f bmomjzifh
7Sdaom okww
f 7m;udk w&kyfbmomodk\ jyefqkad vonf?
aemufxyfvnf; tdNd,ESifh tm7Stv,fydkif;om; Ak<
t,l0g'D bkef;awmf-uD;rsm; wokwfjyD;wokwf a7muf
vmI Ak<w7m;awmfrsm;udk w&kyfbmomodk\ jyefqdk7m
[efrif;quf ukefqHk;onfhtcg Ak<omoemqdkif7m
usrf;pmtkyfaygif; 350 cef\ jyefqjdk yD;cJhonf? od\k7mwGif
omoemoU7mZf 809 rS 1133 ckESpftwGif;jzpfaom
w&kyfEkdifiH. tarSmifacwfrwdkifrD Ak<omoemonf
w&kyfEkdifiHY zGH\jzdK;r=aES;ao;onf? omoem oU7mZf
900 cef\usaomtcg omoemawmfonf txl;ysH\ESH\I
wEkdiif Hv;Hk . udk;uG,faom t"du t,l0g'-uD; jzpfcJh
a-umif;jzihf okawoDrsm;u qdk-uonf? omoem
oU7mZf 90^ ckESpf rwdik rf u
D av;wGirf S w&kyw
f idk ;f 7if;
om;rsm;tm; omoemhabmifodk\ 0ifcGifhudk 7SDcsDvef;
164
Ak<omoem0if
av;a,muf7Sdaom rdom;pkwGif tenf;qHk; om;w
a,muf omoemabmif0if7efyif bk7ifhtrdef\jzifh xkwf
xm;onftxd bk7ifrsm;udk,fwdkif omoemudk jcD;jr|ifh
cJhavonf? omoemoU7mZf 1936 ckESpfwGif aumf
,lrif;qufjywfI ,Drif;quf wufvmaomtcg Edik if H
wGif;Y Ak<t,l0g'Dbkef;awmf-uD;rsm; tm+mxufae
onfudk wjznf;jznf;&kyfodrf;um Ak<omoemudk rif;
rsm;udk,fwdkif vspfvsL&=I taxmuftyHh rjyKbJ ae
vdu
k o
f jzifh wjznf;jznf; arS;rSdefaysmuf uG,foGm;onf
rSm ,ckwkdifyif jzpfawmhonf?
*syefEkdifiH Ak<omoem
w&kyfEkdifiHESifh udk7D;,m;EkdifiHwdk\wGif xGef;um;ysH\ESH\
cJhaomr[m,meAk<omoemonf omoemoU7mZf
896 ckEpS fcef\wGif yifv,fuu
kd l;I *syefEikd fizH ufo\kd jyef\
yGm;cJhonf? xdkESpfwGif udk7D;,m;EkdifiH ydwfacs;jynfh7Sif
bk7ifu yduwfawmfrsm;udk *syefb7k ifhxHydk\I r[m
rdwfzGJ\7mrS pwifa7muf7Sdonf[kqdk7ayrnf? ydwfacs;
jynfh7Sifonf vufaqmifrsm;ESifhtwl o0+fvFm w
apmifyg yg;vdkufao;onf? ,if;o0+fvFmwGif Ak<
w7m;awmf. rGefjrwfyHk/ vdkufemusifhoHk;ygu xl;uJ
aom tusdK;ukd 7Sd77SdyHkwdk\udk xnfhoGif;a7;om;vdkuf
onf? odk\7mwGif rd&kd;zvm udk;uG,faeaom t,l0g'
udk ypfy,fI t,lopfudk ouf0if,-kH unf7ef tcuf
tcJ taESmifht,Sufrsm;ESifh 7ifqdkifae7ojzifh om
oemawmf jyef\yGm;r= zifhEFJcJh7onf? {u7mZf bk7if
ud,
k w
f idk u
f rl Ak<t,l0g'udk ESpo
f ufaomfvnf; twdik f
yifcH trwf-uD;rsm;. qNudk ,laecJhojzifh -uef\-umcJh
avonf? Ak<t,l0g'udk ouf0if-unfndKxdkufonf
[k qHk;jzwfolw\dkuwzuf/ rd&d;k zvm ewfudk;uG,fr=udk
rpGef\xkduf[k qdkolwdk\uwzuf tjiif;yGm;-u,if;jzifh
omoemoU7mZf 1131 ckEpS w
f iG f jynfwiG ;f ppfjzpf7m t
,l0g' rajymif;vJvo
kd w
l \kd ta7;7=;H edro
hf nfwiG f *syefEikd if H
Y Ak<omoem pwifxGef;vif;vmonf? txl;ojzifh
txufwef;vFmwdk\wGif xGef;um;cJah vonf?
xdk\aemuf qktdaumwifaem {u7Dbk7ifr vuf
xufwGif *syefEdkifiH. -uD;yGm;wdk;wufa7;udkrsm;pGm
aqmif7Gufaom &=dwdkukwkdif;7Sd rif;om;-uD;onf Ak<
t,l0g'udk txl;-unfnKd olyDyD bk7m;ausmif;uefrsm;
aqmufvkyfjcif;/ w&kyfEkdifiHok\d bkef;awmf-uD;rsm;udkap
vFwI
f Ak<t,l0g'wdk;wufjyef\yGm;a7;twGuf avhvm
apum *syefEdkifiHY omoemawmfjyef\ymG ;atmif aqmif
165
Ak<omoem0if
,if;odk\ r[m,me Ak<omoemonf ta7S\awmif
tm7SEikd if Hrsm;odk\ xd;k 0ifvmonfh tcsed fwGif ax7m0g'
Ak<omoemonfvnf; xdkEdkifiHrsm;odk\ a7muf7SdjyD; jzpf
onf? oD7dRmaomurif;-uD; vufxuf jrefrmEdkifiH
ESifh ta7S\awmif tm7Sa'orsm;odk\ apvFwfaom om
oemjyK "R'lwrsm;.vkyfief;onf oD[dkfomoemjyK
vkyfief;avmuf xdt
k csed u
f ratmifjrifao;aomfvnf;
omoemhrsdK;aphudk csay;ouJhodk\ jzpfcJhonf? xdka'o
rsm;Y ax7m0g' Ak<omoemvnf; tiftm;-uD;rm;
jcif; r7Sdao;onfhtwGuf r[m,me Ak<omoem
a7mufvmonft
h cg tjydKit
f qdkif jyif;jyif;xefxef jzpf
jcif;r7Sb
d J 0g' 2 ckpvH;k udk Ekid if o
H l Edik if o
H m;rsm; pkaygif;
vufcH-u[ef wlonf?
ax7m0g'Ak<omoemxGef;um;jcif;
odk\7mwGif omoemoU7mZf 930 jyn\w
f iG f ax7m
0g't,ltqrsm;udk 7Si;f vif;azmfjyEdkifaom ax7m0g'
tmZmenf r[mAk<amorax7f xGef;um; ay:ayguf
vmonft
h wGuf xdEk idk if rH sm;wGif ax7m0g'om xGe;f um;
jyef\yGm;cdkifjrJcJh7onf? (r[mAk<amo/ 7Sif7=?)
o*g,em tqufqufwifcJhjyD;/ q7mtpOftquf
xde;f odr;f cJo
h nfh ax7m0g'usr;f rsm;ESifh t}uxmusrf;
rsm;onf oD[dkfbmomjzifhom a7;jyD;7SI
d / ygdbmom
jzifh r7Sdojzifh 7Sifr[mAk<amoyif usrf;tm;vH;k udk
bmomjyefqdkI ,if;usrf;rsm;. tzGifht}uxmrsm;
udkyg a7;om;jyKpkavonf? 7Sirf [mAk<amo. t}
uxmESifh ygdbmomjyefusrf;rsm;onf ax7m0g'Ak<
omoema7mifukd 'kwd,t-urd fxeG f;ajymifapcJo
h nf?
oD[dk u
f `e;f wGif wzef xGe;f ajymifvmcJhaom ax7m
0g' Ak<omoemonf ta7S\awmif tm7Sa'orsm;odk\
jyef\yGm;vmcJhjyefonf? odk\7mwGif omoem oU7mZf
1501 ausmfcef\wGif tdNd,awmifydkif;om;rsm; jzpf-u
aom (apm) aus;ukvm;vlrsdK;wd\konf oD[kd fu`ef;udk
0ifa7mufwu
kd cf u
kd -f uojzifh ax7m0g' Ak<omoemonf
ab;tM7m,fESifh -uHKawG\jyefojzifh arS;rSdefc7Jh jyefonf?
xdktcsdefwGif jrefrmEkdifiHY xD;eef;pdk;pHaeaom taemf
7xmrif;apmonf jrefrmEkid if Hajrmufyikd ;f rS 0ifa7mufvm
aom r[m,me Ak<omoem a7maESmaeonfh ewfu;dk
uG,rf = t,l0g'udk wkdif;oljynfom;wdk\ ,Hk-unf udk;
uG,faeonfukd rESpo
f ufojzifh rSefuefaom t,l0g'
udk7SmazGaecdkuf 7Sift7[HESifhawG\I ax7m0g' Ak<om
oemudk ouf0if,kH-unfum txl;yifapmifha7Smuf jcD;
166
Ak<omoem0if
Ak<omoem0if (jrefrmEkdifiH)
-
x
jrefrmEkdifiHodk\ Ak<omoemudk wyk/ bdunDaemifwdk\ yXrqHk;,laqmifcJh-uonf? jrwfpGmbk7m; oufawmfxif
7Sm;pOfuyif Ak<omoemonf ok0#blrdwkdif;/ okemy7Mwdkif;/ a,mewdkif;wdk\odk\ ysH\ESH\vmonf? oxHkacwf/
yk*Hacwf/ rMav;acwfponfwdk\Y omoemudk apmifha7SmufcJhaom q7mawmf-uD;rsm;ESifh ok"Rm*dk+f;/ a7Fusif*dk+f;/
'Gg7*dk+f;[lI *dk+f;-uD;oHk;*dk+f; ay:aygufvmavonf?
167
Ak<omoem0if (jrefrmEdkifiH)
tqHk;tr-o0g'pum;/ 0HotquftEG,?f omoe
0HojrwfpGmbk7m;.tqH;k tr -o0g'pum; tquf
tEG,f? ,if;tqHk;tr-o0g'pum;udk oif-um;vdkuf
emusi-fhut
H m;xkwo
f t
l quftEG,[
f k t"d_m,f7onf?
omoemqdkaom pum;rSm (1) y7d,Wdomoem/
(2) ydyWdomoem/ (3) yda0"omoem[lI oH;k
yg;jzpfonf? ,if;oH;k yg;wdk\wGif y7d,Wdomoemum;
jrwfpGmbk7m;. tqHk;tr -o0g'pum;jzpfaom yd
uwfusrf;pmrsm;jzpfonf? ydyWd omoemum; xdk
yduwfusr;f pmrsm;Y yg7So
d nfhtwdki;f xdyk d uwfusrf;
pmrsm;. nFefjycsuftwdkif;vdkufemusifh-uH tm;
xkwftyfaomusifh0wf ydywfrsm;jzpfonf? yda0"
omoemum; xdkusif0h wf ydywfrsm;udk vdkufemusifh
-uHtm;xkwfojzifh 77SdaomtusdK;rsm;/ r*fzdkvf edmef
jzpfonf? ,if;omoem oHk;yg;vHk; tquftEG,fudk
omoem0ifqo
kd nf?
xdkomoemoHk;yg;um; jrwfpGmbk7m;yGifhawmfrlaom
tcgrSpI ESpfaygif;rsm;pGm rdra'oY xGef;um;cJh
onf? aemuf wpwp tjcm;EkdifiH t7yfa'orsm;odk\
qif;oufysH\ESH\vsufxGef;um;cJhonf?
xdo
k k\d xGe;f um;cJh7m jrefrmEkdifiHY qif;ouf ysH\ESH\chJ
yHu
k m; Tod\w
k nf;? ok0#blrw
d ikd ;f / todwVe/ aygQ7
0wDjrdK\om; wykESihf bdu nDaemifw\dkonf vSnf;
ig;7mESifh rdra'oodk\ ukeful;oGm;7m/ jrwfpGmbk7m;
yGifhawmfrlI av;qJhudk;7uftvGef vif;vGef;yif7if;Y
odwif;oHk;awmfrlcdkuf oGm;a7mufzl;ajrmf-ujyD;v~if
toifh,laqmifv maom ysm;rHk\ qkyfE Si fh rHk\- uGuf
uspfwdk\udk vSL'gef;I a'G0gpdu o7+*Hk aqmuf
wnfum Oygoumtjzpf cH,l-uonf? aemuf jrwf
pGmbk7m;xH tjrJqnf;uyf udk;uG,f7mudk awmif;yef
aomtcg qHawmf7Spfqludk 77SdcJhI/ rdrdwdk\ae7m tod
wVe aygQ70wDjrdK\odk\ a7mufaomtcg apwDwql
wnfum qHawmf7pS q
f u
l kd XmyemI qnf;uyf ud;k uG,f
-uonf? ,if;apwDum; ,ck zl;ajrmfae-u7aom
a7Fwd*akH pwDyifjzpfonf? (bduESihf wyk? a7Fw*d kH
bk7m;7=? )
jrwfpGmbk7m; 0gawmf ESpfq,fausmfwGif om
0 djynfrS ,lZemoHk;7m uGma0;aom okemy7Mwkdi;f
(ty7Mwkdif;) 0g+dZ*gr7Gm (v,fudkif;ausmif;awmf
7m7Gm) Y plyk#/ r[myk# ol-u,
G n
f aD emif ESpaf ,muf
168
Ak<omoem0if (jrefrmEkdifiH)
wd\kae-uonf? aemufyg ukefonfig;7mESihf wa,muf
wvSnhf ukeful;oGm;avh7-Sd uonf?
wpfae\aomtcg r[myk#onf vSn;f ig;7mwd\kjzifh
rdra'ood\k ukeful;oGm;7m/ om0 djynf aZw0ef
ausmif; jrwfpGmbk7m;xHodk\a7mufI w7m;awmfudk
em7ojzifh tu`wfw7m;7um vufaxmuf ukeo
f nf
-uD;udkac:I TyPnf;OPmwdk\udk nDplyk#tm; ay;
yg[k rSm-um;jyD;v~if jrwfpGmbk7m;txHawmfY 7[ef;
jyKavonf? aemufjrwfpmG bk7m;xH cGifhyefI rdrdae7m
okemy7Mwdkif;odk\ jyefvmjyD;v~if uR}mef;w7m;ukd
tm;xkwf7m/ 0gwGif;Yyifv~if 7[Mmtjzpfodk\a7muf
avonf?
wpfae\aomtcg plyk#onf ukeo
f nfig;7mESiw
hf uG
oabmjzifh ukeful;oGm;-u7m/ rv,u`ef;odk\a7mufI
tzdk;rsm;pGmxdkufaom pNul;ESpfwdk\udk7cJhojzifh r[m
yk#rax7ftm; av~mufxm;aomtcg r[myk#
rax7fonf plyk#ESifh ukefonfwd\ktm; jrwfpGb7k m;
odwif;oHk;7ef pNul;ausmif;awmfaqmufv~if aumif;
rnf[k rdef\-um;aoma-umifh pNul; ausmif;awmf
aqmuf-uonf? jrwfpGmbk7m;vnf; ausmif;awmf
aqmufonfrSpI jyD;qHk;onfhwkdif -uGvmI rjywf od
wif;oH;k awmfro
l nf?
ausmif;awmfjyD;aomtcg r[myk# rax7fonf
jrwfpmG bk7m;xHomG ;I yifhav~muf7m/ cGifh7ojzif/h a7S;
OD;pGmjyefvmonf? jrwfpGmbk7m;onf udk,fawmfjrwf
t0iftyg oHmawmf av;7mudk;q,fudk;yg;ESifhwuG
-uGvmawmfrlI oPAawmifa7mufv~if oPA
7aohtm; w7m;a[mI 7[Mmtjzpfodk\ a7mufapjyD;
v~if {[dbdQK 7[ef;jyKawmfrlI oHmawmf ig;7m
jynfhapvsuf 0g+dZ*gr7Gm pNul;ausmif;odk\-uGawmf
rlI ckepf7ufywfvHk; odwif;oHk;awmfrlonf? plyk#rS
pI 'g,,m 'g,dumrwdk\vnf; bk7m;tr;7Sdaom oH
mawmfwdk\tm; ckepf7ufywfvHk; tvSL-uD;ay;um w
7m;awmfudk em7ojzifh/ 7Spfaomif;av;axmifaom
oW0gwd\k w7m;xl;ud7k -uonf?
jrwfpGmbk7m;onf 0g+dZ*gr7GmrS jyef-uGawmfrlI
eR'gjrpfodk\a7mufaomtcg tajcGt7HESifhwuG eR'g
e*g;onf jrwfpGmbk7m;ESifh oHmawmfwdk\tm; ylaZmf
oUm7jyKjyD;v~if tjrJu;dk uG,7f m apwDudk awmif;yef
ojzifh jrwfpGmbk7m;onf eR'gjrpfem;Y ajcawmf7m
wql csawmfrlonf? oPAawmifodk\ a7mufaom
tcg oPArax7f awmif;yefojzifh ajcawmf7mwql
169
csawmfro
l nf? w7Ha7mtcg jrwfpmG ;bk7m;onf aemuf
yg oHmawmftrsm;ESifh a'opm7D-uGcsDawmfrlcJ7h m
a,meuwkdif; Zif;r,ft7yfodk\a7mufI rJydef;acsmif;
em;wGifaeaom v0-uD;onf ckepfESpft7G,f7Sdaom
rdrdom;i,fukd jrwfpGmbk7m;xHtyfESHI omra+jyKap
onf? 7Sio
f mra+vnf; uR}mef;pD;jzef;ojzifh r-um
rD 7[Mmtjzpfo\kda7mufonf?
Tod\kv~if txufazmfjyyg ta-umif;rsm;udk axmuf
xm;v~if jrwfpGmbk7m; oufawmf xif7Sm;7SdpOfuyif
omoemawmfonf ok0#blrdwdkif;/ ty7Mwdkif;
(okemy7Mwdkif;)/ a,meuwkdif;tm;jzifh oHk;a-umif;
oHk;oG,f qif;oufvsuf jrefrmEdkifiHodk\ a7mufvm
a-umif;xif7Sm;onf? xdkjyifvnf; wwd, o*g,em
rwifrDtwGif; ,if;wdkif;-uD;oHk;wkdif;odk\ 7[Mmrsm;
t-udrf-udrfa7mufvm-uonf? xdkodk\ a7mufvmaomf
vnf; omoemawmfonf ESpfumv 7Snfvsm;pGm
rwnfjrJay? ta-umif;um; yduwfawmfudk E=wf
aqmifaomacwfjzpfjcif;/ yduwf wwfajrmufaom
ykCdKvfrsm;u tjrJaexdik fvsuf omoemawmf. t7if;
rlv y"mejzpfaom yduwfawmfwd\k udk oif-um;csydk\
ay;r= r7Sjd cif;wd\ka-umifjh zpfonf?
omoem 235 ESpfodk\ a7mufI wwd, o*g,em
wifjyD;aomtcg armCvdykWwd rax7f-uD;onf
omoemwnfxGef;Edkifrnfh ae7mXmersm;udk qifjcif
-unfh&=awmfrI
l / ukd;wkid ;f ukd;Xmeok\d omoemjyKapvFwf
awmfrlonf? xdt
k cg jrefrmEdkifiHwGif (1) ty7Mwdki;f
(okemy7Mwdkif;)/ (2) a,meuwdkif;/ (3) ok0#
blrw
d idk ;f [lI oH;k Xme yg0ifco
hJ nf?
xdko;Hk Xmewd\kwiG f a,meu"R7Qdw rax7fukd ty
7Mwdkif; (okemy7Mwdkif;) odk\ omoemjyK7ef apvFwf
onf? xdkrax7fonf ckepfaomif;aom ty7Mwdkif;
om;wdk\tm; tCdQKyrokWefudka[monf? rif;rsdK;rS
a,musfm;waxmifESifh rdef;rajcmufaomif;wdk\ 7[ef;
jyK-uonf?
r[m7Qdw rax7fudk a,meuwdki;f odk\ omoem
jyK7efapvFwfonf? xdkrax7fonf a,meuwdki;f om;
wdk\tm; umum7rokWefudk a[monf? wodef;
ckepfaomif;aom oW0gwdk\ r*fzdkvfudk7-uonf?
a,mufsm;waomif; 7[ef;jyK-uonf?
ok0#blrw
d ikd ;f od\k aom+rax7fEiS hf OW7 rax7f
wd\kukd omoemjyK7efapvFwfonf? ok0# blrdwdkif;Y
oD7drmaomurif; rif;jyKvsuf7Sdonf? rif;rsdK;Y arG;
Ak<omoem0if (jrefrmEdkifiH)
wrf; rSww
f rf;trsKd ;rsKd ;wd\w
k iG f a,meu"R7Qdwrax7f
. q7mwynfh tquftEG,Ef iS hf r[m7Qdwrax7f.
q7mwynfh tquftEG,fwdk\onf rxif7Sm;acs?
aom+rax7fEiS hf OW7rax7fw\.
kd q7mwynfh tquf
tEG,fwdk\om xif7Sm;onf? xdktwGuf xif7Sm;aom
aom+ rax7fESifh OW7 rax7fwdk\. q7mwynfh
tquftEG,fwdk\udkom a7;om;ygtHh? a7;om;7mY
vnf; jrwfpmG bk7m; vufxufaomtcg 0denf;t7mY
{w'*fbGJ\xl;jzifh jcD;usL;jcif;cH7aom t7SifOygvdrS
pI oDaygrif;vufxufY xif7Sm;vdkaom omoemjyK
q7mawmfwdk\ wkdifatmif jrefrmEdkifiH omoem0ifudk
a7;om;7efjzpfonf?
(u) rdra'o omoem0if
(1) t7SifOygvd/ (2) t7Sif'gou/ (3) t7Sif
aom+/ (4) t7SifodC0ESifh t7SifpN0%d/ (5) t7Sif
armCvdykWwd/ T7[Mm rax7f-uD; ig;yg;wdk\
170
Ak<omoem0if (jrefrmEkdifiH)
um; jrwfpmG bk7m; y7dedmefpHvGeo
f nfrpS I rdra'o
Y q7mwynfhqufum omoemawmfudk apmifha7Smuf
-uonf?
(c) ok0#blrd (oxHk) omoem0if
t7Siaf rmCvdyW
k wd. wynfh (1) t7Siaf om+
ESihf t7SifOW7/ (2) t7Siaf ombdw/ (3) t7Siaf omr
'W/ (4) t7Sifokrewd/ (5) t7Sifaomygu/ (6)
t7Sifaomr'W/ (^) t7Sit
f aemr'D/ (8) t7Sif
t"dov
D / (9) t7SiAf sme'D/ (10) t7Sio
f v
D Ak<Ed iS hf
t7Sifr[mumv/ (11) t7Sif"R'D (t7Sift7[H)/
T7[Mmrax7f-uD; wqJhwyg;wdk\um; ok0#blrd
(oxH)k Y q7mwynfhqufum omoemawmfukd apmifh
a7Smuf-uonf?
(*) yk*Homoem0if
t7Sif"R'D (t7Sit
f 7[H) . wynfh (1) t7Sif
*k+om7/(2) yXr t7Sit
f Cy@dw/ (3) 'kw,
d t7Sif
tCy@dw/ (4) wwd, tCy@dw/ (t7Sif tC0Ho)/
(5) t7SifOW7mZD0/ (6) yXr q_' t7Sifo<R
aZmwdygv/ (^) 'kwd, q_'t7SifOm+o<R (t7Sif
o<ROm+)/ (8)wwd,q_'t7Sif o<RoD7d/ T
rax7f-uD; 7Spyf g;wd\kum; yk*aH cwf q7mwynfq
h ufum
omoemawmfudk apmifha7Smuf-uonf?
() ycef;-uD; omoem0if
wwd, q_' t7Sio
f <RoD7.
d wynfh (1) ycef;
-uD;jrdK\ acruwdkuf t7Sifok"Rpm7D/ (2) ycef;-uD;jrdK\
taemufvuf0gusOrifausmif;t7SiftC"Rmvum7/
(3) ycef;-uD;jrdK\ aemifb7Gm t7Sif"ReN/ (4) EG,feD
rkcfausmif; t7Siyf kn0goD/ (5) ycef;-uD;jrdK\ ta7S\vuf
bkBq7mawmf t7SifpNrLom/ Trax7f-uD; ig;yg;
wdk\um; ycef;-uD;jrdK\Y q7mwynfhqufum omoem
awmfudk apmifha7Smuf-uonf?
(i) a7Fbdk/ tr7yl7/ rMav;omoem0if
bkBq7mawmf t7Sipf NrLom. wynfh (1)
omoemydkif rif;tdkq7mawmf t7Si*f +
k oD7d (*k+mbd
vum7 o<R r[m"R7mZm "d7mZ*k&k)/ (2) yXr
Am;u7mq7mawmf t7Si"f RmbdeN (wdyd umvum7
od7d"Z r[m"R7mZ*k&k)/ (3) omoemydkif oJtif;
q7mawmf t7Sifol7d, (ol7d,m0Hombd od7dy07m
171
172
Ak<omoem0if (jrefrmEdkifiH)
Ak<omoemtzGJ\
173
Ak<omoemtzGJ\
iSm xdpk if-u,f oef\7iS f;rSeu
f efaom yduwf
awmfrsm;udk jzef\a0um t"Gef\7Snf-um wnf
apoifo
h nf?
(*) jynfaxmifpk jrefrmEkid if EH Siw
fh uG Ak<0g'D Ekid if H
tm;vHk;wdk\u Ak<omoemawmfudk pkaygif;
tm;ay;7efoifo
h nf?
Ttcsufrsm;udk aqmif7Guf7eftwGuf q}o*g
,emwif7ef vdktyfayonf? q}o*g,em wif7efrmS
vnf; a7S;tcg o*g,em ig;wefwif7mY tZmwowf
rif;paom rif;aumif;rif;jrwfrsm;udk trSDjyK7ouJhodk\
trSDjyK7rnfh omoemh'g,um vdktyf.[k xifjrif
,lqawmfrl-ujyD;v~if 0ef-uD;csKyf OD;Ektm; -o0g'
pum;rdef\-um;ajymqdkawmf rl-uukef.?
r[max7f-uD; t7Sifjrwfrsm;. -o0g'pum;udk
-um;od7aom 0ef-uD;csKyf OD;Ekonf EkdifiHawmf orw
tr;7Sad omtpd;k 7tzG\0J ef-u;D rsm;ESiv
hf nf;aumif;/ Ak<omo
ema7;qkdif7m toif;tzGJ\rsm;/ 7[ef;ynm7Sd vlynm7Sd
ykCKd v-f uD;rsm;ESihv
f nf;aumif; wdkifyifnE|d di= f;I q}o*g
,em'g,umtjzpfcH,l-u7efESihf tjcm;Ak<omoema7;
7mrsm;udk aqmif7u
G -f u7eftwGuf Ak<omoemtzG\J tuf
Oya'udk jynfaxmifpk jrefrmEkid if yH gvDrefwGif wifoiG ;f
qH;k jzwfjyD;v~if xdOk ya't7 Ak<omoemtzG\Jukd zGJ\pnf;
wnfaxmifcahJ yonf?
zGJ\pnf;yHk
Ak<omoetzG\zJ \pJG nf;wnfaxmifyrkH mS
(1) omoema7; 0ef-u;D /
(2) EkdifiHawmf -o0g'gp7d, q7mawmf-uD;rsm;.
-o0g't7 EkdifiHawmforw-uD;u cef\tyf
onfh ud,
k pf m;vS,f awmf-u;D 9 OD; /
(3) EkdifiHawmfoRw-uD;ucef\tyfaom udk,fpm;
vS,af wmf-u;D 8 OD; /
(4) jynfe,f/ 0daoowdkif;ESifh c&kdiftoD;oD;7Sd
Ak<omoema7;qkdif7m toif;tzGJ\rsm;rS owf
rSwfxm;onfh tcsdK;twdkif;cef\tyfapvFwf
onfh a'oud,
k fpm;vS,fawmf-uD; 33 OD; [lI
udk,fpm;vS,af wmf-uD; 51 OD;yg0ifvsuf Ak<omoe
tzG\Juzkd \pJG nf; 7ayonf?
TtzGJ\onf omreftcgrsdK;Y Ak<omoema7;udP
rsm; aqmif7Guf7eftwGuf vydkif;jzifh owfrSwfI t
pnf;ta0; usif;y7ef rvG,fulacs? ESpfydkif;jzifhom
a7mufqJESpf uqkefvjynfhausmfw7ufrS vmrnfhESpf
174
Ak<omoemtzGJ\
Ak<[l;j*dK[f
175
Ak<[l;j*dK[f
ao;aomfvnf; u`Ekfyfwdk\ uBmj*dK[f j'Afxk. 24 yHk
1 yHkom 7Sdonf[k cef\rSef;7onf? eQWaA'ynm7Sif
rsm;u rmusL7Dj*dK[fvk;H . tcsi;f onf rkdif 3100 cef\
7SI
d uBmj*dK[ftcsi;f . 3 yHk 1 yHk omomr~om7Sdonf
[k ,Hk-unf-uonf? rmusL7Dj*dK[f. rsufESmjyifonf
uBmhajrrsufESmjyif. ^ yHk 1 yHkom7SdI/ xkxnfrSm
uBmhxkxnf. 16 yHk 1 yHck ef\om7So
d nf? ,if;. odyf
onf;qonf u`Ekfyfwdk\ uBmajray:Y awG\7Sd7aom
omrefausmuf. odyfonf;qcef\7Sdonf? uBmajr
ay:Y aygif 150 tav;csed f7aSd om vlwa,mufonf
rmusL7Dj*dK[fay:a7mufaomf aygif 50 cef\om av;
ayrnf?
rmusL7Dj*dK[fonf aeudk 88 7ufwiG f wywfywfrd
onf? xdak -umifh ,if;j*dK[fY wESpfwGif 7ufaygif; 88
7ufom7Sdonf? ,if;onf rdrd. 0if&kd;ay:Y t-udrf
rnfr~ vnfonfudk eQWaA' ynm7Siw
f k\d twdtus
rajymEkdif-uao;acs? aeudk vSnyfh wfpOf ,if;. rsuf
ESm wzufoyfoyfonf aezufodk\csnf; usaeonfudk
axmufjcif;jzifh ,if;onf aeudk wywfywfpOf 0if&kd;
ay:Y w-udrfom vSnfhonf[k rSwfcsufcs-uonf?
odk\7mwGif tcsdK\ eQWaA'ynm7Sifwdk\u ,if;onf
rdr.
d 0if&;kd ay:Y tvGev
f sifjrefpGm vnfonf[k ,lq
-uonf? rmusL7Dj*dK[fonf vxuf aeESifh ydek D;ojzifh
vxuf ydI
k ylonf? v.tylcsdefonf zm7if[ku
d f 214
'D*7D7SdI aezufvSnfhaeaom rmusL7Dj*dK[f rsufESm
. tylcsdefonfzm7if[dkuf 550 rS ^^0 'D*7DtwGif;
7Sdonf[k tcsdK\u cef\rSef;-uonf? ,if; tylcsdefonf
cJESifhoHjzLwdk\yif aysmfoGm;apEkdifaom tylcsdefjzpfojzifh
rmusL7Dj*dK[fonf aep-u0 mwGif tylqHk;j*dK[f[k qdk
7ayrnf? aezufrusaom rsufESmrSmrl tvGefat;
onf? ,if;j*dK[fY av/ odk\r[kwf avxkr7Sdacs?
rmusL7Dj*dK[fESifh uBmj*dK[fonf aeudk vSnhfywf
,if; 116 7ufv~if w-udrf qH-k uonf? ae/ uBmESifh
rmusL7Dj*dK[fwdk\ 3 ckpvHk;rSmrl 3 ESpfrS 13ESpf-um;
umvtwGif; w-udrfqHkwwf-uonf? 190^/ 1914/
1924/ 192^/ 193^/ 1940/ 1953 ckESpfwdk\u ,if;
j*dK[f 3vHk; qHkcJh-uonf? txl;ojzifh arvESifh Edk0if
bmvrsm;wGif qHkwwfI/ Edk0ifbmvwGif tqHkrsm;
onf? xdo
k \q
kd o
kH nft
h cg aewGif trnf;puf ay:aeouJh
odk\ u`Efkyfwdk\ uBmrS jrif7onf? rmusL7Dj*dK[fonf
vuJhodk\yif vSnhfywf,if; tjcrf;/ t0dkif;/ tauG;yHk
ponfjzifh toGiftrsdK;rsKd ; ajymif;vsuf7Sdonf?
Aef\abG;yif
jrefrmusrf;*eft7 Ak<[l;j*dK[o
f nf j*dK[f-uD; 9vHk;
teuf 4ckajrmufj*dK[fjzpfonf? avSoif;twGif;0ef
pD7ifaom a0g[m7 vde'DyeDwGif Ak<[l;j*dK[fonf
aepmjrufuo
Jh k\d pdrf;a7mifESihf a7Fa7Ftqif;7Sdojzifh ydw
o]gESifh [7do]gwd\kukd tpGJjyKum ydw[l;[k a7;rSwf
-ua-umif;jzifh qdkonf?
Ak<[l;j*dK[fudk tpGJjyKum 7ufoWywf. 4 7uf
ajrmufae\ukd Ak<[l;ae\[k ac:I/ Ak<[l;ae\onf bk7m;
tavmif; od<rif;om; oPmav;yg; w7m;udk 7um
bk7m;tjzpfo\kd a7mufawmfral omae\jzpfonf?
Ak<[l;j*dK[f ewfrif;pD;aom j*dK[af umifonf pG,pf Hk
qifjzpfonf? Ak<[l;qif/ qJhcGefyif/ aev~ifawmif
ajzmifhajzmifh [laom j*dK[fvumt7 Ak<[l;j*dK[f
oufonf 1^ESpfjzpfI/ wnf7mt7yfonfawmifjzpf
onf? aA'iftvdktm;jzifh ,/ 7/ v/ 0/ [laom
tQ7m 5 vHk;udk Ak<[l;eH tQ7m[k ac:avonf?
Aef\abG;yif? ?Aef\abG;yifonf jrefrmEkid fiHwiG f pdkpw
G f
aom ajrjyef\a'oESifh awmifukef;a'o opfawmrsm;
wGif aygufa7mufaom tyifrsdK; jzpfonf? tdN,
d EkdifiH
Aef\abG;yif. t7Gufrsm;
176
Aef\abG;yif
Aeful;Am;jrdK\
177
Aeful;Am;jrdK\
178
Aeful;Am;jrdK\
AefaumufjrdK\
179
AefaumufjrdK\
onf rwfvrS ZGefvtxd jzpfonf? aqmif;7moDtcg
Yyif csrf;at;vGef;vSonf[lI r7Sad y?
AefaumufjrdK\onf 10 pwk7ef;rdkifcef\ us,f0ef;I/
vlOD;a7 (1958 ckESpf cef\rSef;csuft7) 1^ oef;
cef\7Sdonf? ,dk;',m; bk7ifrif;jrwf pHjref;7m eef;
awmf-uD;7Sdaom eef;jrdK\onf pwk7ef; 1 rdkifcef\ us,f
0ef;I jrKd \&;kd ywfvnf 0dki;f 7Hxm;onf? 1^92 ckEpS f rwkdif
rDu eef;jrdK\ae7mwGif w&kwu
f ek o
f nfrsm; aexkid cf o
hJ nf?
yxr 7mrbk7ifrif;jrwf vufxufwiG f xdak e7mY eef;
awmfrsm; aqmufvkyfcJh7m/ eef;awmf 2 aqmifom
7Sdawmhonf? eef;jrdK\twGif; ajrmufzufY ,dk;',m;
rif;tqufqufwdk\ udk;uG,faom xif7Sm;ausmf-um;
onfh jrom; qif;wkawmf wnf77dS m jrbk7m;wefaqmif;
7So
d nf? jrbk7m;. wefaqmif;eH7Hwdk\wiG f edygwfawmf
vm yef;csDcef;rsm;ESifh 7mrZmwfawmfvm yef;csDcef;
rsm;udk ,dk;',m; tEkynmjzifh &=rjiD;p7m o&kyfazmf
xm;onf? xdkeef;jrdK\wGif;Yyif trsdK;om;jywdkuf/
trsdK;om; yduwfwdkuf/ eef;wGif;ol eef;wGi;f om;wdk\
aexdkif7m taqmufttHkrsm; 7Sdavonf?
180
AefaumufjrdK\
Aefa*gufAif;qifh
181
Aefa*gufAif;qifh
Aefa*gufonf 16 ESpfom;t7G,fwGif tEkynm
yPnf;a7mif;onfh uk$+D-u;D wckwiG f 0ifa7mufvyk u
f ikd f
onf? odk\aomf xdkuk$+DrS tEkynmyPnf; ryDo[k
ol,q
l aom yPnf;rsKd ;udk 0,fou
l 0,fygvsuf ra7mif;
csbJ aewwfojzifh uk$+DESifh tcsif;rsm;um tvkyf
Ekwx
f u
G cf 7hJ onf?
xdktvkyfrS EkwfxGufcJhjyD;aemufwGif i,fpOfuyif
t,l0g'a7;7m udPrsm;Y pdwf0ifpm;ol jzpfcJhonfh
twdkif;/ Adk7Dewf*s ausmufrD;aoG;wGif; a'owGif "R
q7mtjzpf vkyfukid o
f nf? odk\aomf Aefa*gufonf xdk
a'orS tvkyform;wdk\tm; usrf;*efvm w7m; "R
rsm;jzifh a[mjy7onfudktm;r7ay? rdrd7ifwGif;Y
jzpfay:or~udkom a[mjyvdkay7m/ tvkyform;rsm;
uvnf; Aefa*guf. w7m;udk oabmraygufEkdif-u
acs? xd\ka-umifh Aefa*gufonf rdr.
d t,ltq oabm
xm;wdk\udk vltrsm;wdk\ oabmayguf em;vnfatmif
qGJaqmifjyoEdkif7ef yef;csDa7;qGJjcif;bufodk\ pdwf0if
pm;vmonf? xdk\a-umifh ausmufrD;aoG; wGif;wl;
orm;rsm;. &kyfyHkrsm;udk cJwHwacsmif;jzifh a7;qGJ
-unfo
h nf? yxrwGif vufusvufe rrSefao;I &kyyf kH
rsm;rSm ryDro jzpfaecJhaomfvnf; jyif;jyaompdwf
"mwf/ pl;pdkufaom tm&Hkwdk\jzifh avhusifha7;qGJojzifh
Aefa*guf. vuf7mrsm;onf wjznf;jznf; wdk;wuf
um Aefa*gufonf yef;csDavmuwGif;odk\ csOf;eif;0if
a7mufvmcJah vonf?
yef;csDynmudk avhvmqnf;yl;I yef;csD avmu
wGif;odk\ 1880 jynfrh SpjyD;v~if vHk;vHk;0ifa7mufcJhaomf
vnf;/ Aefa*gufonf uG,fveG o
f nfw
h kid fatmif yef;csD
ynmjzifh 0ifaiG vHkavmufatmif r7cJhay? tEkynm
yPnf;qdki7f Sijf zpfaom nDjzpfol awtdu
k Aif;qif.
h tEk
ynmudk tm;ay;aomtm;jzifh aiGa-u;axmufyHhay;ae
ojzifo
h m tiwfiwftjywfjywf raecJ7h jcif;jzpfayonf?
1885ckwGif Aefa*gufonf tef\wGyfjrdK\odk\ ajymif;
a7F\aexdkifonf? xdkjrdK\7Sd tu,f'rD tEkynmausmif;
-uD;wGif 0ifa7muf ynmqnf;yl;onf? 1886 ckEpS w
f iG f
jyifopfEdik if o
H k\d a7mufomG ;jyefonf? jyifopfEkid if H yg7pf
jrdK\wGif yef;cst
D jrifopf *dk+;f wckjzpfaom tify7uf7iS ;f
*dk+f;0ifrsm;ESifh awG\qHkonf? xdktcg Aefa*gufonf
vnf; tvif;a7mifudk upm;jyD; a7;qGJaom tify7uf
7Sif; pHepfrsm;udk oabmawG\um ,cifu oHk;vmcJh
onfh aq;a7mifr=dif;r=dif;rsm;udkyif y,fI awmuf
awmufvGifvGif ta7mifrsm;udk toHk;jyKvmonf?
AefqifrD;wdkif
Aefa*gufonf jyifopf tify7uf7Si;f pHepfukd vufcH
cJhaomfvnf; ola7;qGJyHk pHepfonf tajccHtm;jzifh
jyifopftify7uf7Sif; yef;csDq7mrsm;. vuf7mrsm;
ESifhrwl/ wrlxl;jcm;onf? Aefa*gufonf tify7uf
7Si;f yef;csDq7mwdk\. pHepftwdkif;vnf; rvdkufbJ ol\
pdwf-udKuftwkid ;f jyKjyif,o
l nf? xdak cwfu *syef yef;
csDum;rsm;vnf; Oa7myodk\ 0ifa7mufvm7m/ Aefa*guf
onf *syef yef;csDpeH pfuv
dk nf; ol. yef;csDvuf7mrsm;
wGif xnfhoGif; toHk;jyKonf? ola7;jc,fyHk pHepfonf
&=cif;wck. rlvta7mifukd wqifh azmfjy7efom r[kwf
bJ xdk&=cif;udk yef;csDq7m. pdwftjrifjzifh jrifyku
H dkyg
azmfjyojzifh tdwfpy7uf7Sif; yef;csDpHepfvnf; qef
avonf?
Aefa*guf. vuf7mwd\o
k nf 1880 jynfEh pS rf S tpjyKI
5 ESpf twGi;f Y txl;wdk;wufum xdyfwef;od\k a7muf
vmonf? odk\aomf pHepftwdkif;rvdkufbJ ol\enf; ol\
rlESifh a7;qGJaom yef;csDum;rsm;udk tjcm;olrsm;u
em;rvnf/ oabmrayguf/ ynmwefzdk; rodEdkif-u
ao;ojzifh oltouf7SifpOftwGif; ausmf-um;r=udk
r7cJah cs?
Aefa*guf. xl;jcm;aom vufpGrf;rsm;udk ol\tm;
axmufyHhaeaom nDwa,mufuomv~if odjrif wef
zdk;xm;I/ xdknDrSwyg; Aefa*gufwGif 7if;ESD;cifrifol
r7SdvSacs? xdk\a-umifh Aefa*gufonf avmutjyif
bufodk\ a7mufaeolwOD;yrm pdwfaepdwfxm; wrsdK;
jzpfaeonf? 1888 ckESpfwGif jyifopfEkdifiH awmifydkif;
odk\ oGm;a7muf aexdkifonf? xdkacwfu ausmf-um;
vSaom jyifopf yef;csDausmf-uD; wOD;jzpfol *dk*ef;
ESiv
hf nf; awG\q7kH if;ES;D zl;onf? od\kaomf wcgwGif *d;k *ef;
ESifh tcsif;rsm;-ujyD;onfh aemufydkif;rSpI Aefa*guf
onf ydkI pdwfazmufjyefvmonf? ruG,fvGefrD 2ESpf
cef\twGi;f pdWZaq;&HkYom taersm;cJ7h onf? 1890
jynfEh Spf Zlvidk fv 29 7ufae\wiG f Aefa*gufonf ol.
b0tajcudk onf;rcHEkdifawmhbJ ol\udk,fol aoewf
jzifh ypfowfum a-uuGJzG,f7m Zmwfodrf;cJhavonf?
AefqifrD;wdki?f
?AefqifrD;wdik o
f nf "mwfaiG\jzifh
avmifapaom "mwfaiG\ rD;wkdiw
f rsKd ;jzpfI/ od_Hqkdif7m
vufawG\prf;oyfcef;rsm;Y yPnf;rsm;udk tylwdu
k af y;7ef
twGuf toHk;jyKvsuf 7Sd-uonf? xdrk D;wdik u
f kd a7mAwf
0Dv[rf Aefqifqdkol *smref od_Hynm7Sif wOD;u
wDxGicf o
hJ jzifh Aefqifr;D wdki[
f k wGio
f nf?
182
Aefnef*`ef
AefqifrD;wdkif
183
Aefnef*`ef
ayayawawESifh aysmfaysmfaecJhol jzpfonf? touf
1^ ESpft7G,fwGif yxr csm; bk7ifESifh ygvDrefwdk\
tm+mvkonfh jynfwGif;ppfyGJY ygvDrefzufrS 2 ESpf
cef\ 0ifa7muftr=xrf;onf? xdk\aemuf ae7yfodk\ jyef
vmjyD;aomf rdrduJhodk\ qif;7Jol rdef;uav; wOD;ESifh
vufxyfonf? xdkrdef;uav;wGif ygvmaom "Rpm
tkyf 2tkyfonf Aefnef.b0udk wrsdK;wzHk ajymif;vJ
oGm;aponf? ZeD;onfuvnf; Aefneftm; t,l0g'
zufwGif pdwf0ifpm;vmatmif azsmif;zs qGJaqmifcJh
avonf?
,if;od\kjzifh Aefnefonf t,l0g'a7;7mudk eufepJ mG
awG;awmvmonf? 1653 ckESpfwGif eef;uGefazmrpf
toif;awmf(*dk+f;)wckodk\ 0ifa7mufjyD;v~if tod
trSwfjyKcH7aom "Rq7mwOD; jzpfvmonf? odk\aomf
EkdifiHawmfu todtrSwfjyK toif;awmfrStyjzpfaom
xdktoif;awmftwGuf w7m;a[majymr=jzifh tzrf;cH
7onf? tm+mydkifwdk\u w7m;ra[myg[k 0efcHcsuf
ay;v~if vFwfrnf[k qdk-uaomfvnf; ,ae\ axmif
u vGwfv~if/ reufzef w7m;a[mrnf [kacgif;rm
184
Aefnef*`ef
AefwdkAef7Snfupm;jcif;
ta7S\tm7SEkdifiHrsm;Y acwfpm;aom 7efoludkckcHumuG,fenf;onf vufeufyifrygaomfvnf; 7efoltm;toufpdk;
7drf7onftxd '+fcwfEdkifonf? rormolrsm;vufxJudk ynma7mufrnfpdk;I uwdoPm cH0efcsufrsm;jyKum
oif,l7onf? tavhtusifh7SdrS ydkI u`rf;usifonf? upm;yHk upm;enf; trsdK;rsdK;7Sdonf?
AefwdkAef7Snfupm;jcif;?
?AefwAkd ef7n
S f upm;jcif;
onf odik f;ynm. u@w7yfjzpfI 7efou
l dk ckcw
H kduf
cdkufenf;wrsdK; jzpfonf? Aefwdkonf vufeufrJh um
uG,f ckcw
H u
dk cf u
kd jf cif;jzpfI/ Aef7n
S o
f nv
f ufeufwckck
udk udik I
f ckcu
H muG,jf cif;twwfjzpfonf? rdru
d dk 7efjyK
vmoltm; vufxJwGif rnfonfhvufeuf t7m0 K
wckckudkr~ rudkifroHk;bJ ckcHumuG,fjcif;onf vuf
eufyPnf;rJh ckcHumuG,jf cif;jzpfI Aefwk[
d k ac:onf?
rdru
d 7kd efjyKvmoltm; vufeufyPnf;wckck udik af qmifI
ckcHumuG,jf cif;onf vufeufuikd f ckcu
H muG,jf cif;jzpf
I Aef7n
S [
f ak c:onf ?
AefwAkd ef7n
S u
f pm;jcif; tavhtxonf 8 7mpkEpS cf ef\
u jrefrmEkid if Ho\dk a7muf7v
Sd monf[k taxmuftxm;
rsm;u qd.
k ?
AefwdkAef7n
S f upm;jcif; twwfonf w&kwEf dik fiHrS
pwifonf[k tcsdK\u qdk.? tcsdK\url c7pfESpf 300
twGif;wGif awmifydkif; tdNd, EkdifiHrsm;rS w&kwfEdik if /H
xdkrSwqifh jrefrm/ ,dk;',m;/ uaBm'D;,m;/ *syef
paom EkdifiHrsm;odk\ tqifhqifh ysH\ESH\oGm;onf[k t
axmuftxm;jzifh wifjy-uonf? AefwkAd ef7Snf upm;
jcif; tavhtxonf jrefrmEkdifiHodk\ *syefEdkifiHxuf
ta7muf aemufrusa-umif;udv
k nf; awG\7d7S ayonf?
AefwAkd ef7n
S w
f wfv~if rdrx
d uf tiftm;Avomonf
185
AefwdkAef7Snfupm;jcif;
v~ifif; wOD;r[kwfwOD; xdcu
dk f'+f7mtemw7cH-u
7wwfonf? taysmfupm;onfh pdwf"mwfjzifh tavh
tusihf,l-urSom avhusifh-uol tcsif;csif; txd
tcdkufr7SdbJ pdwfcsrf;ajrh aysmf7Fif-urnf jzpfonf?
pdwfcsrf;ajrh aysmf7Fifp7m aumif;rSvnf; tavhtusifh
udk cHkrif ESpfoufvm-urnf?
186
AefwdkAef7Snfupm;jcif;
187
Aef'dkufqmtefwdkeD
AefwdkAef7Snfupm;jcif;
onfhtcgY enf;ta7twGuf wzufolxuf enf;yg;
aev~if xdkoo
l nf enf;wGif &=H;jyD[k ,lqEkdifonf?
tuGuftEdkift&H;= 2OD; ,SOjf ydKif upm;jy7mwGif
wOD;uwOD;xuf tuGufeif;upm;7mY omaev~if
tuGuo
f monf[k ,lqEkid fonf?
u`r;f usirf = tEdik t
f &H;= 2 OD; ,SOjf yKd iu
f pm;aepOf
wGif rdru
d dkifonfh vufeufESihf rdrd udkjyefI xdcdkufyg
v~if vufeufudkif ru`rf;usifI xdonf[k ,lq7
onf? xd\kjyif wzufvlu rdrx
d uf vufeufuidk yf ku
H idk f
enf; toHk;csyHkcsenf; ydkifEkdifu`rf;usifaev~if u`rf;
usirf =nho
H nf/ u`r;f usirf z= ufY &H;= onf[k ac:onf?
tcsdK;tpm; [efyef tEdkift&H=; ,SOfjydKifol 2OD;
wGif wzufvlu rdrdxuf ajcaevufxm; udk,[
f ef
taetxm; [efyeftcsdK;tpm; tcsdK;rusbJ nHhae
v~if rdru
d tcsKd ;tpm;[efyefomonf[k ,lqEkid o
f nf?
oufvHk tEdkit
f &H=; wzufvl tarmtyef; r7Sd
qufvuf upm;Ekid af o;ygvsuf ,SOjf yKd if rupm;Edik v
f ~if
oufv&kH ;=H onf[k wGuq
f -u7onf?
txufyg 5 csujf zifh rnfou
l rnfox
l uf omonf
udk tuJjzwfEkdio
f nf qdjk im;vnf; 5 ckpvHk; tjywft
owf omrSomv~i/f omonf[k ajymEdik o
f nf? 4 ckom
jyD; wcknaHh ev~if omonf[k tqH;k tjzwf ray;Ekid af cs?
yXr t-udrfajrmuf EkdifiHvHk;qkdif7m AefwdkAef7Snf
jydKifyGJ-uD;udk EkdifiHtpdk;7u -uD;rSL;I 1948 ckESpfwGif
Zefe0g7Dv 3 7ufae\rS 5 7ufae\txd 3 7ufwdik w
f dik f
7efuek jf rdK\ trSwf 8/ ud,
k rfh if;ud,
k fcsi;f vrf;wGif usi;f y
cJ.
h ?
'kw,
d t-udraf jrmuf Edik if Hv;Hk qkid 7f m AefwdkAef7n
S f
jydKifyGJ-uD;udk tpdk;7uyif -uD;rSL;I 1951ckESpf Zefe0g
7Dv 47ufEiS fh 57ufae\wiG f 7efuek jf rdK\ atmifqef;upm;
uGif;Y usi;f y jyKvyk fay;cJhbl;avonf?
OD;cspfoef;
Aef'dkufqmtefwdkeD (c7pf 1955 1641) ? ? yHw
k l
qGJ uBmhyef;csDausmf-uD;rsm;teufwGif zvef;'g;e,f
om; yef;csDq7m-uD; qmtefwdkeD Aef'dkufvnf; yg0if
onf? jAdwdo~ yef;csDavmuodk\ vma7muf wGifus,f
Ekdifol Ekid fiHjcm;om; yef;csDausmfwdk\ enf;yg;vSonfwGif
Aef'ku
d o
f nf t*vefjynfh7Sif yXr csm;bk7if. jcD;jr|ifh
ajr|mufpm;I *k+x
f l; bGJ\x;l ay;tyfjcif;udkyif cH,l77Sd
um/ t*vefjynfwGif yef;csD tusmftarmf-uD;wOD;
tjzpf xif7Sm; acwfpm;cJhjyD;v~if t*vefjynfwGifyif
acgif;cscahJ vonf?
Aef'dkufonf AJv*sD,rfEkdifiH tef\wGyfjrdK\wGif zGm;
jrifcJhonf? rdbwdk\onf ydk;ukefonfrsm; jzpf-uI/
om;orD; 12 a,muf teuf oWrajrmufom; jzpf
onf? i,fpOfuyif yef;csD tpGrf;tpudk jyvmojzifh/
rdbrsm;u Aef'dkuftm; 10 ESpfom; t7G,fwGif xdk
acwfu yef;csaD usmf wOD;jzpfol [if;'7pf Aef aAvif
xHtyfESHI yef;csDynmudk avhvmapcJhnf? 16 ESpfom;
t7G,w
f Gifyif Aef'ku
d fonf yef;csq
D 7muav;wOD; jzpf
vmonf? r-umrD xdkpOfu xif7Sm;ausmf-um;aom
yef;csDausmf-uD; yDwmayg&l;Aif;xH wynfhcH,if;/ yef;
csDynmudk qufvuf qnf;yl;7m/ yHkwlyef;csDzufwGif
r-umrD &l;Aif. vuf7mESifh ,SOfjydKifEkdifavmufaom
vuf7maumif; yef;csDausmfwOD; jzpfvmavonf?
Aef'u
kd .
f *k+o
f wif;onf t*vefjynf7h iS f yXr*srd ;f
bk7if. eef;awmfta7muf ysH\ESH\cJh7m/ t*vefjynfodk\
acW oGm;a7mufI t*vefjynfh7Sif. eef;awmfwGif
yef;csDum;rsm; a7;om; qufoiG f;cJh7avonf?
1621 ckESpfwGif Aef'dkufonf wvDEkdifiHodk\ oGm;
a7mufjyD;v~if wvDyef;csDrsm;udk avhvmonf? *sDEdk;
tm/ Aif;epf/ pPvD/ a7mr paomjrdK\-uD;rsm;wGif ^ESpf
-umr~ vSnfhvnfI yef;csyD nm qnf;yl;cJhonf? xdkEpS f
188
Aef'dkufqmtefwdkeD
Aefa'gif;nDvmcH
Y
-
Aefa'gif;nDvmcH ?
?1955 ckEpS f {jyv
D 187ufae\
rS 247ufae\txd usif;ycJhaom tm7Stmz7dunDvm
cHjzpfI tif'dkeD;7Sm;EkdifiH/ Aefa'gif;jrdK\wGif usif;ycJh
ojzifh Aefa'gif;nDvmcH[k ac:wGifcJhonf? xdknDvm
189
Aefa'gif;nDvmcH
wGif pmwifavmufaom tusdK;tjrwfrsm; jzpf
ayonf?
xdknDvmcH-uD;udk tdN,
d / yguPwef/ oD[kd /f tif'kd
eD;7Sm;ESifh jrefrmEdkifiHwdk\rS 0ef-uD;csKyfrsm;u -uD;rSL;
usif;ycJhonf? nDvmcH-uD;. 7nf7G,fcsufrSm
(u) tm7Stmz7du EkdifiHom;rsm; wOD;ESifhwOD;
cspf-unfr=ESifh yl;aygif;aqmif7Gufr= jr|ifhwif
7ef tqdkyg EkdifiHrsm;. tusdK;wl udPrsm;
udk pl;prf; 7SmazG jr|ifhwif7efESifh cspf-unfr=udk
wnfaxmif tm;ay;7ef/
(c) nDvmcHo\dk wufa7mufaom Ekid if rH sm;. vlr=
a7;/ pD;yGm;a7;/ ,Ofaus;r=/ jyemESifh quf
qHa7;rsm;udk pOf;pm;7ef/
(*) tm7S/ tmz7du vlrsdK;wdk\EiS hf txl; oufqkdif
aom jyemrsm;udk pOf;pm;7ef/ yHkpHtm;
jzifh trsdK;om; tcsKyftcsm tm+mydkifa7;
vlrsdK;a7;ESifh udv
k kdeD e,fcsJ\0g' ponfh jy
emrsm;/
() tm7S/ tmz7du wkdif;jynfrsm;ESifh ,if;
wdkif;jynfrsm;7Sd vlrsm;. tajctaeonf
rsufarSmufacwfY rnfr~ tqifhtwef; 7Sd
onfudk oHk;oyfI/ uBmh jidrf;csrf;a7;ESifh
yl;aygif; aqmif7Gufa7;Y rnfr~ taxmuf
tyHhjyKEkdifrnfudk avhvm7ef jzpfonf?
nDvmcH-uD;odk\ yx0D0ifudk tajcjyKI/ tm7S/ tm
z7duwkduf7Sd vGwfvyfaom EkdifiHrsm;udk zdwf-um;7m/
tmz7duwdkufrS zuf'a7;7Sif; atm&dk'D;ZD;,m;ESifh Esm
qmvef; EkdifirH S vGJv~if 24 Edik if H ( nDvmcHudk -uD;rSL;
usif;yonfh OD;pD; 5 EkdifiHryg) rS udk,fpm;vS,f-uD;
rsm; wufa7mufonf? wufa7mufaom EkdifiHrsm;rSm
(1)tmz*edpwef/(2)uam'D;,m;/ (3) w&kwjf ynfo\l
oRwEkdifiH/ (4)tD*spf/ (5)tDoD,dk;yD;,m;/ (6) *dk;v
udk\(*gem)/ (^)tD7ef/ (8) tD7uf/ (9) *syef/ (10)
a*smf'ef/ (11)vmtdk/ (12)vufAEGef/ (13) vdkuf
AD;7D;,m;/ (14) vpfAsm;/ (15) eDayg/ (16) zdvpfydkif/
(1^) qtl;'Dtma7As/ (18) ql'ef/ (19) qD;7D;,m;/
(20) xdkif;vef;/ (21) wl7uD/ (22) AD,uferfajrmuf
ydik f;/ (23) AD,uferf awmifyikd ;f / (24) ,Drifw\kd jzpf
-uonf?
nDvmcHo\dk wufa7muf-uonfh ud,
k pf m;vS,f xuf
0ufausmfwdk\onf oufqkdif7mEkdifiHrsm;. 0ef-uD;csKyf/
odk\r[kwf EkdifiHjcm;a7; 0ef-uD; tqifhtwef; 7Sdolrsm;
190
Aefa'gif;nDvmcH
24 7ufae\txd usif;y7ef pDpOfI atmifjrifpmG usi;f y
Ekid cf ahJ vonf ?
nDvmcHo\dk wufa7muf-uonfh Ekid if rH sm;onf tkypf k
uGJ/ 0g'uGJ Ekdiif Hrsm;vnf; yg0ifojzifh/ xdknDvmcHonf
acsmarm ajyjypfpGm jyD;ajrmufEkdifygrnfavm/ xdknD
vmcHonf e,fcs\J0g'qef\usiaf 7;oufouftwGuf 0g'
jzef\ nDvmcHr~om jzpfrnfavm[k uBmu awG;awm
pdk;7drfrd-uonf? odk\aomf nDvmcHonf acsmarm ajy
jypfpGm jyD;ajrmufatmifjrifcJhonf? 29 EdkifiHrS udk,f
pm;vS,f-uD;rsm;onf tay;t,l oifhwifhpGmjzifh aqG;
aEG;Ekid cf -hJuonf?
^ 7uf wdkifwdkif aqG;aEG;I qHk;jzwfcsufrsm; cs
rSwfcJh-u7m/ 77Sdaom tusdK;tjrwfrsm;um; orkdif;
wGifavmufayonf? qHk;jzwfcsufrsm; rcsrSwfrD/
tjyif;txef tajctwif aqG;aEG;a0zef-u7m/ qHk;
jzwfcsufrsm;yif csrSwf Edkifygrnfavm[k pdk;7drf-u7
onf? odk\aomf rdrdwdk\. t,ltq/ xifjrifcsufwdk\ukd
yGifhyGifhvif;vif; wifjyjcif;omjzpfI/ aemufqHk;wGif
qHk;jzwfcsufrsm; csrSwfEdkifcJh-uayonf? xdkqHk;jzwf
csurf sm;onf wnfwo
hH nf/ cdik jf rJonf/ tarSmifyh a,m*
uif;onf[k uBmu todtrSwfjyKvm-u7avonf?
nDvmcH-u;D wGif e,fcs\JpeH pf&w
= cf sa7;tqdu
k dk wnDw
nGwq
f ;kH jzwfEikd jf cif;onf Aefa'gif;nDvmcH-u;D . xl;jcm;
csufw7yfjzpfayonf? vlrsdK;wrsdK;tm; tjcm;vlrsdK;
wrsdK;u pdk;rdk;csKyfcs,fr=/ EdkifiHwGif;udPrsm;Y 0ifa7muf
pGuzf ufr=wdk\onf raumif;aomp&dkufrsm; jzpfa-umif;
udk Ekid if w
H idk ;f vdv
k u
kd od7adS omfvnf; vufawG\ xde;f odr;f
7efurdk l 0efav;-uonf? xdt
k csuu
f kd Aefa'gif;nDvmcH
wGif EkdifiHxyd o
f D;acgif;aqmif-uD;rsm;u &=wfcsa-umif;
tqdkwifoGif; qHk;jzwfvdkufaomtcg uBmhxuf0uf
ausmfvlOD;a7u qHk;jzwfcsufrnfayojzifh/ e,fcsJ\0g'D
wdk\tm; aemufwGef\omG ;aponf? ,if;odk\jzifh uBmhwif;
rmr= avsmyh g;a7;udk jzpfapcJhavonf?
t+kjrLtiftm;udk tzsuo
f abm toH;k rjyKb/J tjyK
vkyfief;rsm;twGuf toHk;jyK7ef wdkufwGef;a-umif; t
qdkudkvnf; jy}mef;cJh-uonf? xdk\jyif pD;yGm;a7; yl;
aygif;aqmif7Gufr=/ ,Ofaus;r= yl;aygif;aqmif7Gufr=
vl\tcGifhta7; toHk;csr=/ rvGwfvyfao;aom EkdifiH
rsm; jyem ponfwdk\udkvnf; aqG;aEG;um qHk;jzwf
csurf sm; cs-uonf?
Aefa'gif;nDvmcHonf uBmhukvorCudk pifjydKif
,SOfjydKifjcif;vnf;rjyKay? nDvmcHo\dk wufa7mufaom
191
29 Ekdifiw
H Gif uBmhuv
k orC0if 18 Ekdiif H yg0ifonf?
uBmhuv
k orC0if r[kwaf om w&kwjf ynfo\l ud,
k pf m;
vS,o
f nfyif uBmhuv
k orCtm;axmufcaH 7;tqdw
k Gif
0ifa7muf axmufcH aqG;aEG;cJhonf? xdknDvmcH-uD;rS
aemufqk;H xkwfjyefcsufwiG f uBmhjidr;f csrf;a7; yl;aygif;
aqmif7Gufr= jr|ifhwifa7;ESifh pyfvsOf;I uBmhEkdifiH
trsm;tjym;onf uBmhukovrCodk\ 0ifa7mufcGihf r7
-uao;ay7m/ uBmhjidrf;csrf;a7;twGuf xda7mufpGm
yl;aygif;aqmif7Gu7f ef Ekdiif Htm;vHk; uBmhuv
k orCodk\
0ifEikd 7f ef nDvmcHu oabm-uKd un
f aD -umif;/ xdak -umifh
toif;0if t7nftcsif;ESifh jynfhpHkaom EkdifiHrsm;tm;
0ifcGifhjyK7ef ukvorCvHkjcHKa7;aumifpDodk\ awmif;qdk
a-umif;[kyg7Sd7m/ tm7Stmz7duEkdifiHwdk\onf uBmh
jidrf;csrf;a7;twGuf rnfr~vdkvm;I/ uBmhukvorC
-uD;tm; uBmhjidrf;csrf;a7;udk xm0pOf xdef;odrf;xm;
Edik frnfh uBmol uBmom;wd\k. tm;xm;zG,f7m uBmh
rdom;pktzGJ\-uD;tjzpf todtrSwfjyKjcif;udkvnf; xif
7Sm;apcJhonf? xdk\a-umifh nDvmcH wufa7mufaom
29 Ekdiif H udk,fpm;vS,f acgif;aqmif-uD;rsm;. apwem
udk uBmu tav;jyKcJ-h u7ayonf?
Aefa'gif;uGefz7ifhodk\ wufa7muf-uaom udk,fpm;
vS,f-uD;rsm;onf tvSnfhus rdef\cGef;pum;rsm; ajym
qdk-uonf? e,fcs\JpHepf qef\usifa7; tqdu
k kd wifoGi;f
aqG;aEG;-u7mY/ uBmu ar~mfvifhoavmuf tmm
w rjyif;xefvSacs? od\kaomf uGejf rLepf Ekid if H-uD;rsm;.
e,fcsJ\r=udkvnf; jyif;jyif; xefxef a0zefaqG;aEG;cJh
-uonf?
nDvmcH-uD;onf tm7Stmz7duEkdifiHrsm;. pnf;
vHk;nDnGwfjcif;udk jycJhayonf? uBmh wif;rmr= tm;
vHk;udk avsmhenf;oGm;ap7ef nDvmcH-uD;u rpGrf;
aqmifEdkifjim;vnf; tm7Stmz7duEkdifiHrsm;. pnf;
vHk;nDnGwfjcif;onf e,fcsJ\0g'tm; wm;qD;7mY t
awmftwef xda7mufapcJhonf? nDvmcHwGif csrSwf
cJhaom qHk;jzwfcsufrsm;twdkif;om xda7mufpGm t
aumiftxnf azmfEkdifygu tm7SESifh tmz7duwkduf
wGif jidrf;csrf;om,ma7;onf wnfwHhckid jf rJEkdifayrnf?
Aefa'gif; nDvmcH-uD; jzpfajrmuf atmifjrifatmif
vHk;yef;ay;aom jrefrmEkdifiH tygt0if OD;pD; 5 EkdifiH
onf oef;aygif; 1300ausmf7aSd om tm7S tmz7du
vlrsdK;tm;vHk;udk pnf;vHk;ay;EdkifcJhayonf? xdk\a-umifh
acsmarm ajyjypfpGmESifh atmifjrifvdrfhrnf r[kwf[k
uBmu ,lqcJh-uaomfvnf; Aefa'gif; uGefz7ifo
h nf
Aef;Zl;
Aef;a'gif;nDvmcH
acsmarmajyjypfpGm jyD;ajrmufatmifjrifcJhI uBmu
wtHw
h -o jzpfch7J ayonf?
Aef;Zl; (c7pf 1828 1905)?
?a7ikyf oabm/
av,mOfysH/ "mwfaiG\AHk;wdk\ ray:rDacwfuyif rdrd.
0 Krsm;xJwGif ,if;wd\k uJhodk\ qef;-u,faom od_H
ynmqkid 7f m wDxiG rf w
= k\dudk Zmwfvrf;Zmwfuu
G fY xnhf
oGif;I od_Hynmqefaom pGef\pm;cef;0 Krsm;udk a7;
om;cJhol uBmausmf jyifopf 0 Ka7;q7m-uD;um;
Zl;Aef; jzpfavonf? Zl;Aef;onf ,ckacwf pma7;
q7m tausmftarmf-uD; wOD;jzpfol tdyf*sD0JuJhodk\ t
em*wf od_yH nm. wd;k wufwx
D iG v
f mrnfh xl;jcm;qef;
-u,faom tajctaewd\kukd aemufcx
H m;um tH-h ozG,f
7m/ tonf;xdwfp7m 0 Kaygif; rsm;pGmudk a7;om;
cJah vonf?
Zl;Aef;onf jyifopfEkdifiH yifv,fqdyfurf;jrdK\wjrdK\
jzpfaom eef\jrdK\wiG f 1828 ckEpS f azazmf0g7Dv 8 7ufae\Y
arG;zGm;onf? xdjk rdK\Y tEkid Ef kid firH S oabmaygif;pHkwk\d 0if
a7mufqdkufuyf7m/ Zl;Aef;onf i,fpOfuyif oabm
om;aygif;pHkwdk\ESifh awG\qHk 7if;ESDcJhojzifh oabmom;
rsm;. pGef\pm;cef;rsm;udk tm;uscJhonf? xdk\a-umifh
12 ESpfom; t7G,fwGif oabmom;tjzpf vdkufyg7ef
-uHpnfcJhaomfvnf; zcif-uD;u tcsdefrDodvdkufI
t-urH atmifjrifcahJ y?
Zl;Aef;onf eef\jrdK\wGif ynmoif-um;cJhjyD;aemuf
yg7pfjrdK\wGif Oya'ynmudk qnf;yl; avhvm7onf?
odk\aomf pmay ta7;tom;zufY ydkI pdwf0ifpm;
ojzifh/ OD;pGmY jyZmwftwGuf pmwdkayprsm; a7;om;
cJhonf? Zl;Aef;. jyZmwfjrL;wckudk &Hkwif jyocJh7
onf? odk\aomf jyZmwfa7;om;jcif;jzifh toufarG;r=
-um7SnfpGm rjyKcJhay? i,fpOfu pGef\pm;cef;rsm;udk
pdwfyg0ifpm;onfh nmOfuav; ygvmonfh twkdif;
1862 ckESpfwGif od_HynmESifh pGef\pm;cef;rsm; ygaom
rD;yHkysHxJrSm/ ig;ywf-um trnf7Sd 0 Kwyk'fudk
ajrprf;c7rf;ysdK;I a7;om; xkwfa0cJhonf? xdk0 K
rsdK;onf topftqef;jzpfav7m/ Zl;Aef;onf emrnf
7oGm;avonf? uBmh A[dkcsufodk\ c7D;xGufjcif;
ESihf vuBmqDo\kd trnf7Sd Aef;. 0 Krsm; xGuaf y:
vmjyD;aemufwGif Aef;onf uBmausmf pma7;q7m
rsm; pm7if;wGif yg0ifco
Jh nf? ol. ta7;tom; Zmwf
vrf; Zmwfuu
G w
f k\donf ,kW,
d W
k mESihq
f q
D aD vsmaf vsmf
7Sv
d o
S jzifh tcsKd \ pmzwfy7dowfw\dku Aef;tm; vuBm
192
Aef;Zl;
Aef;a7mAwf
193
Aef;a7mAwf
wwf-uonf? Aef; touf 26 ESpf t7G,fwGif zcif
jzpfol tedP a7mufojzifhwa-umif;/ tcspaf 7; tqif
rajyojzifhwa-umif; Aef;onf w7Gmrajymif; ol
aumif;rjzpf [laom pum;twdkif; taemuf tdNd,
u`ef;pk7Sd *sar;um;u`ef;od\k oGm;a7mufI pma7;tvkyf
vky7f ef pdwyf ikd ;f jzwf vdu
k af vonf? od\7k mwGif c7D;p7dwf
vdak ejyefojzifh ol uav; b0uyif pDu;Hk a7;om;vm
cJhaom uAsmuav;rsm;udk pkaygif;I uAsmrsm; [l
aomtrnfjzifh pmtkyf wtkyf xkwfa0vkdu.
f ?
Aef;. uAsmpmtkyfrSm ta7mif;7 wGiu
f s,fvS.?
xdkpmtkyf xkwfvku
d fonfrpS I v,form;pmqdk u
av;. emrnfonfvnf; wrk[kwfjcif; xif7Sm;ausmf
apmvmonf? Aef;onfvnf; pmtkyf a7mif;7onfh
tjrwfaiGxrJ S ol. a0pktjzpf aygif 500 cef\ 77S.
d ?
ol. uAsmpmtkyfonf 'kwd,w-udrfyif xyfESdyf7ef
jzpfvmaomtcg Aef;onf *sar;um;u`ef;odk\ oGm;7ef
t-uHukd pGe\fypfvu
dk fjyD;v~if xdkaiGEiS hyf if paumhwvef
jynf tuf'ifAm7m jrdK\awmfo\dk oGm;a7mufavonf?
Aef;onf tuf'ifAm7mjrdK\o\kd a7mufaomtcg ynm
wwf/ olaX;ol-uG,f tp7Sad om txufwef;pm; ykCKd vf
rsm;. 0dkif;0ef;csD;ajr|mufjcif; cH7avonf? odk\7mwGif
yumoeudk vdkvm;aom txufwef;pm;wdk\. tay:
,H *&kpdkufjcif;rSm -um7Snf rcHacs? vtenf;i,f
cef\ aerdv~ifyif r-umao;rDu ol\tm; ta7;w,l
vkyfcJhaom txufwef;pm;rsm;onf olYtm; *&k
rjyK-uawmhonfudk owdxm;rdaom Aef;onf pdwf
tysuf-uD; ysufum ol. arG;Zmwdjzpfaom atmfvdk
a0; 7Gmuav;odk\ jyefvmcJh.? Aef;onf tuf'ifAm7m
jrdK\rS jyefvmjyD;onfhaemufwGif yumoeudk rufarm
aom vluHkxH tac:cH txufwef;pm;wdk\tm; ,cif
uxuf pdwef mjyD;v~i/f atmufwef;pm; omref qif;7J
ol qif;7Jom;rsm;tm; a7S;uxuf ydkI oem;u&k+m
oufrad wmhonf? 1^8^ ckEpS w
f iG f uAsmpmtkyf xkwaf 0
7mrS 77Sdaom tjrwfuav;jzifh tJvpfvif t7yfwGif
v,f wuGuf0,fI tvkyv
f kyo
f nf? 1^88 ckEpS fwGif
Aef;onf ol. tcspfa[mif;jzpfonfh *sif; tm;rm;
trnf7Sd trsdK;orD;ESifh vufxyfvku
d f.? vufxyfjyD;
aemufr-umrDyif ,pfrsdK; tifpyufawmf tvkyfudk
77Sdavonf? rlvuyif t7ufudk pGJvmcJhaom Aef;
onf xdt
k vkyu
f kd 7onfah e\upI t7ufESifh jywfonf
[lI r7Sdawmhacs? ol. usef;rma7;onfvnf; c`wf
,Gi;f vm.? 1^93 ckEpS w
f iG f ol. uAsmrsm;udk aemuf
Aef;armfc&dkif
qH;k yHEk ydS f xkwaf 0cJah vonf? 1^69 ckEpS Yf tjyif;txef
zsm;jyD;v~if xdkESpf Zlvdik fv 217ufae\wiG f touf 3^
ESpf t7G,faumif;wke;f tcsdefrSmyif 'rf;z7D;jrdK\Y uG,f
vGef tedPa7mufavonf?
a7mAwfAef;onf vlwa,muftjzpfESifh c`wf,Gif;
csufrsm; 7SdrnfrSefaomfvnf; pmqdkawmfwOD; tjzpf
ESifhum; vlwkdi;f uyif av;pm;7ayonf? ol. uAsm
rsm;xJwiG f paumhwvefjynf. ajr/ a7/ avESifh Zmwd
aoG; Zmwdrmefwdk\udk trsm;qHk; awG\7ayrnf? ol.
rsdK;cspfpdwf/ csKyfwnf;r=udk 7GH7Smrkef;wD;aompdwfESifh
vGwv
f yfr= vdkvm;aom pdwfwk\donf ol. uAsmrsm;Y
wzGm;zGm; ay:vGifvsuf 7Sdayonf? Aef;. taumif;
qHk; uAsmrsm;rSm paumhwvef a'oM7 bmom
pum;jzifh a7;om;cJhaom uAsmpkyif jzpfonf? Aef;.
uAsmrsm;onf oDqdk wD;r=wfI7aom oDcsif;rsm; jzpf
7m/ t*vdyfpmay orkdif;wGif Aef;onf taumif;qHk;
oDcsif;a7;q7m wOD;tjzpfjzifhvnf; xif7Sm;pGm 7yf
wnfvsuf 7Sdavonf?
Aef;armfc&dki?f
? Aef;armfc&dkio
f nf ucsijf ynfe,f
wGif yg0ifvsu/f tus,ft0ef;rSm 4146 pwk7ef;rkdif
jzpfonf? t*vyd rf sm;tkypf ;kd pOfu e,fjcm;c&dik w
f ck tjzpf
todtrSwfjyKI tkyfcsKyfcJhonf? c&dkif. e,fedrdwfrSm
ta7S\zufwGif pdef;vHk awmifwef; tygt0if ucsif
awmifwef;rsm;u w&kwfEkdifiHESifh jcm;xm;vsuf7SdI/
taemufzufwGif jrefrmjynfr-uD; tygt0ifjzpfaom
uomc&dkifESifh pyfvsuf wnf7Sdonf? awmifzufwGif
7Sr;f jynfe,f ajrmufyikd ;f a'oESihf e,ferd w
d cf si;f 7Snv
f sm;
pGm pyfvsuf7SdI/ ajrmufzufwGif ucsifjynfe,f tyg
t0if jrpf-uD;em; c&dkifESifh eef;qefacsmif;tm;jzifh
ydki;f jcm;vsuf 7So
d nf?
Aef;armfc&dik f tygt0if pde;f vH;k awmifwef;onf yif
v,fjyifrS ay 6000ausmfjrifhvsuf/ c&dkifwckvHk;Y
tjrifhqHk; awmifxdyfrSm e&lbHkawmifxGwf jzpfonf?
,if; awmifxw
G o
f nf yifv,fjyifrS ay 8000 ausmf
tjrifhY 7Sv
d suf/ Aef;armfc&dik w
f ckv;Hk od\kif;/ w&kwEf dik fiH
zufodk\if; pD;I jrifEkdifavonf? bHk[lonfrSm ucsif
bmompum;jzpfI awmif[k t"d_m,f7Sday7m/ e&l
ac: tyifrsm; aygufa7muf7mawmif[k t"d_m,f7
avonf?
{7m0wDjrpfonf c&dik t
f wGi;f rkid f 100 cef\ jzwfoef;
pD;qif;7m/ c&dkif. ausm&dk;ozG,fjzpfI ta7;ygvS
194
Aef;armfc&dkif
Aef;armfq7mawmf
195
Aef;armfq7mawmf
wyg;jzpfonf? q7mawmfudk a7FawmifjrdK\ uGyfn|yfpif
7GmY jrefrmoU7mZf 1168 ckESpfwGif zGm;jrifonf?
i,frnfarmifjzL0if;jzpfI/ 7[ef;bGJ\OD;y@dwjzpfonf?
rif;wke;f rif;w7m;-uD;u y@dw0Hombd"Z r[m"R7m
Zm"d7mZ*k&k bGJ\wHqdyfawmf qufuyf vSL'gef;jcif;udk
cH7aom q7mawmf-uD;jzpfonf? o*Zmq7mawmf/ a7F
usiq
f 7mawmf/ oufyef;q7mawmfponfw\kEd iS hf wacwf
wnf;jzpfonf? bdk;awmfrif;w7m;. rdz7k m; a0omvD
rif;orD; Aef;armfjrKd \pm; Oaygw7m aqmufvkyf vSL'gef;
aom Aef;armfausmif;wdkufwGif oDwif;oHk;aoma-umifh
Aef;armfq7mawmf[k wGio
f nf?
Aef;armfq7mawmfonf omra+b0uyif pmpyf
0goemygonfESifhtr~ uAsmzGJ\qdkr=Y Edkifeif;vSonf?
wcgwGif Aef;armf q7mawmfavmif; omra+onf
acWvlxu
G fI tdro
f dk\jyefum oli,fcsif; rdwfaqGrsm;
ESifh vnfywfpOf anmifyif-uD; wyifatmufY pk&Hk;ae
aom rdef;rrsm;teuf rrif;rSdefqdkol rdef;r avvnf
vdkufonfudk -um;ojzifh &kwfcsnf; atmufygtwdkif;
pmcsK;d vdu
k af vonf?
a7Fanmifyifomonfhukef;/ pk&Hk;I ae-u7m? ?
rrif;rSdef tysdK-uD;7,f/ tD;n|pfvdk\yg ?
,if;odk\ csKd ;vdu
k fpOf rrif;rSed .
f armif ipGefu a'go
xGufI qJa7;vdkufojzifh qufI atmufygtwkdif;
pyfqjyk d efonf?
rvdRmAmvemrdu
k cf ?J ?ol\tr ptdw
k eG v
f \k/d
armifipGef rsufrmef7Sw,f/ a'goeJ\q?J
Aefarmfq7mawmfonf uAsmOm+f 7Sifoefoljzpf
onft
h avsmuf wae\wiG f yVif;b0ESihf rdrdzGm;7m Zmwd
a7FawmifjrdK\rS tvHkjrdK\odk\ tvnf -uGoGm;pOf c7D;t
-um;7Sd -urf;jyJ[o
l nfh 7Gmod\k a7mufv~if 7GmxJraS usmif;
Y 0ifI wnf;cdkavonf? ausmif;xdkifbkef;-uD;u
OD;yVif; OD;y@dw. uAsmOm+fukd prf;vdo
k jzifh -urf;jyJ
7Gmta-umif;/ bkef;awmf-uD; tjrJpm;aeaom uGrf;
tpfeD-uD;ta-umif;/ bkef;-uD;wlt7if; omay: t
a-umif;/ bkef;-uD; tpm;taomuf rqifjcifojzifh
iSuzf sm;a7m*g pGJuyfaeonfh ta-umif;wdk\ tpHkygonfh
uAsmwyk'fpyfcdkif;7m rqkdif;rwGyifv~if uGrf;tpf-uD;
eDwm7JEiS fh/ -urf;jyJrmS olaysmf/ omay:wd\kw0l 7D;? ? xd;k
uGif;rifa-umifESih/f awG\ra7Smif tvGefpm;w,f/ zsm;wJh
cif-uD;? [kpyfqkv
d dkuaf vonf? -urf;jyJbek ;f awmf-uD;
onf vGefpGm oabmawG\oGm;7um rdrdausmif;Yyif
oDwif;oHk;yg7ef yifhzdwfavonf? odk\7mwGif Aef;armf
196
Aef;armfq7mawmf
,if;odk\ rdrdrSefonf xifv~if qdwfqdwfraewwfbJ
ajym7 a7;7rS auseyfavh7Sdaom 0goema-umifh q7m
awmfonf 'kQ t-uD;tus,f awG\c7Jh avonf? wae\
aomf rif;wkef;rif;-uD;onf yduwfoHk;yHkESifh 0de>d ,
wdk\Y txl;u`r;f usifaom 7Srf;uav;u`ef; q7mawmf
OD;eNtm; 7[ef;omra+rsm; 0denf;awmfESifhtnD
usifh-uH tm;xkwf-uap7ef 7nfoefI trde\f awmf jyef
wrf;wapmif a7;om;yg7ef av~mufxm;ojzifh a7;
om; qufoGif;onf? ,if;jyefwrf;udk ok"Rm tzGJ\0if
q7mawmfrsm; vufcHtwnfjyKjyD;aemuf EdkifiHawmf
w0ef;vHk; ysHhESH\atmif xkwfjyef qifhqdkawmfrlonf?
Aef;armf q7mawmfonf ,if;jyefwrf;udk oabmESifh
nDnw
G f jcif;r7So
d jzifh jyefwrf;odrf; tr=jidrf; 0ded>,
-o0g'pmwapmifudk a7;om;um/ jrdK\eef;twGi;f 7Sd t
wGi;f 0ef OD;csed ftdrt
f wGi;f Y wdww
f qdwf ypfcsxm;av
onf? xdk\aemuf uAsm 2 yk'fcsdK;I 7Srf;uav;u`ef;
q7mawmf ausmif;0if;twGif;odk\ wdwfwqdwf oGm;
a7muf csxm;jyefonf? ,if;odk\aom tjyKtrla-umifh
trdef\awmf jyefwrf;udk a7;aom q7mawmftm;om
ru jyefwrf;udk axmufcH-uaom ok"Rm tzGJ\0if
q7mawmfrsm;ESifh jyefwrf;udk xkwfcGifhjyKaom bk7if
udkyg xdyg;aeavonf? omoemydkif q7mawmfu
Aef;armf q7mawmftm; yifhac: ppfaq;aomfvnf;
aumif;pGm rajzbJaeojzifh Aef;armfjrdK\odk\ ajymif;a7F\
oDwif;oHk;7ef rif;wkef;rif;-uD;udk,fwkdif trdef\ csrSwf
um rif;'+fay;vdkuf7onf? umv twef-umrS
rdzk7m;acgif-uD;. av~mufxm;r=a-umifh q7mawmf
tm; Aef;armfjrdK\rS oGm;a7muf yifhac:onf? odk\7mwGif
rMav;jrdK\odk\um; pdwfemojzifh rjyefbJ rif;uGef;buf
wGif oDwif;oHk;aeonf? rif;w7m;-uD;. raumif;
owif;udk tjrJajymaeojzifh rajym7ef av~mufxm;
-u7onf? odk\7mwGif t7GJ\wkdufIom aeavonf?
xdk\a-umifhyif omoemydkifq7mawmfbk7m;-uD;u Aef;
armfq7mawmfonf y7pfESifhwlonf/ 7SifpOfvnf;
rsufvHk;jyL;jyL;/ aoaomtcgvnf; rsufvHk;jyL;jyL;/
Aef;armf q7mawmfvnf; Aef;armfjrdK\odk\ rydk\rDvnf;
rsufESmrn|dK;/ ydk\jyD;vnf; rsufESmrn|dK;[k rdef\awmfrl
onfqo
kd nf?
Aef;armfq7mawmfonf trltusifh toGm;tvm
tajymtqdk taetxdkif ta7;tom;wd\k Y ajNudk
rapmifhpnf;/ -urf;wrf;onf? txl;ojzifh *gra'go
pGef;jidaom pum;ESifh pmrsm;udk ajymqdk a7;om;r=
197
Aef;armfq7mawmf
iSufaysm 6 zD;/ refusn;f azsm7f nf 3 ydmwd\kukd wxdik f
wnf; ukefatmif bkOf;ay;Ekdifawmfrla-umif;jzifh qdk
-uonf?
Aef;armfq7mawmfonf Aef;armfrS jyefvmjyD;aemuf
rMav;jrdK\odk\ -uGawmfrrlbJ rif;uGef;teD; Aef;armf
acsmif;wGif oDwif;oH;k aeonf? odrforkwfpOf vdkuef m
tyfaom enf;t00wdk\udk ,if;acsmif;Y ausmufxuf
tQ7mxdk;Ixm;7m/ ,ckwkdif odrforkwfolwdk\ ta7;
w,l rSDjirf;jyKI ae-u7avonf? Aef;armfq7mawmf
onf oufawmf ^1 ESpf 1239 ckESpf 0gqdkvwGif ppf
udkif;zuf cdkawmifawm7Y ysHvGef awmfrlonf?
q7mawmfjyKpkcJhaom usrf;rsm;rSm 1/ uxde 0d
aom"eDusrf;? 2/ 0de,"7A[kokw 0ded>,? 3/ 0d
0Wab'eDusrf;? 4/ oDrab'0dbm0eDusrf;? 5/ t
okb'e0ded>,? 6/ OykoftqH;k tjzwfwdk\jzpfonf?
Aef;armfjrdK\?
? Aef;armf. rlvtrnf7if;rSm rHarmf
[lI jzpfa-umif;/ rHarmf[lonfrSm 7Srf;bmompum;
jzpfI rH/ onf 7Gm[k t"d_m,f7vsuf/ armf/ onf
tdk;[k t"d_m,f7a-umif;/ xdk\a-umifh rHarmf[lonf
tdk;vkyfaom7Gm[k t"d_m,f7Sda-umif; ola[mif;wdk\
Aef;armfjrdK\
pum;pOft7 od7onf? xdkpum;udk taxmuftul
jyKaeonfrSm Aef;armf ywf0ef;usifrS aus;7Gmrsm;.
trnfyif jzpfonf? Aef;armf ywf0ef;usi7f dS 7Gmrsm;.
trnfrsm;rSm rHaemif/ rHzm/ rHom/ rH0def;/ rHem;ponf
jzifh rH[laom toHESifh tpcsDonfu rsm;vsuf/ rH[l
onfrSm 7Srf;bmomt7 7Gm[k t"d_m,foufa7mufjyD;
v~if/ aemufqufygvmaom aemif/ zm/ om/ 0def;/
em; paom toHxGuf pum;vHk;rsm;. t"d_m,frsm;
ESihf aygif;pyfI 7Sr;f bmomt7 ud,
k yf ikd f t"d_m,f toD;
toD; 7Sd-uayonf? rH[laom pum;vHk; rygonfh
7Gmrsm;. trnfrsm;rSmvnf; 7mE=ef;jynfh 7Srf;bmom
rS qif;oufonfudk awG\7avonf? yHkyrm rdk;armuf
7Gm[l7mY rdef;armuf[laom 7Srf;pum;rS qif;oufI
rdef;onf jrdK\/ armufonf yef;/ t"d_m,frSm yef;jrdK\
[kif;/ jrdK\opf7Gm. rl7if; 7Sr;f tac:rSm rde;f rdki[
f k
jzpfvsuf rdef;onf jrdK\/ rkdifonf topf/ xd\ka-umifh jrdK\
opf[kif;/ em;vHk7Gm. rl7if; 7Srf;tac:rSm vm;vH/k
vm;onfv,f/ vHkonft-uD;/ -uD;uJonf/ xdk\a-umifh
v,f-uD;7Gm[kif; 7Srf;bmomrS qif;oufaom t
"d_m,frsm; 7Sd-uavonf? Aef;armfjrdK\ taemuf {7m
0wDjrpf wzufurf;wGif orkid ;f Y xif7mS ;aom iaqmif;
198
Aef;armfjrdK\
199
Aef;armfjrdK\
-uD; razmufru
D Aef;armfESihw
f &kwef ,fpyf uke;f a-umif;
ukefoG,rf =udk jyK-uao;onf? jrefrmEkdifiHxGuf xef;
vsu/f 0g*Gr;f / ausmufprd ;f / y,if; ponfw\kEd iS hf w&kwf
EkdifiHrS w&kwfydk;xnf/ opf-um;oD; paom w&kwfoHk;
yPnf;rsm;udk tjyeftvSef a7mif;0,fwify\kdjcif; jyK -u
onf? rsm;aomtm;jzifh w&kwf ukefonf-uD;rsm;
-uD;pd;k vFrf;rdk;cJo
h nf? w&kwfjrefrm vrf;r-uD; azmuf
vkyfjy;D onfah emufwiG rf l Aef;armf w&kwef ,fpyf ukeu
f ;l
r= r7So
d vmuf jzpfchaJ vonf?
Aef;armfjrdK\onf Aef;armfc&dkif tpdk;7Xme toD;oD;
wd\k. A[d&k ;kH pdu
k 7f m jrKd \-uD;jzpfvsu/f jrefrmEkid if H atmuf
ydkif;rS oabmrsm; qefwuf7m/ aemufqHk; oabm
qdyfjrdK\ jzpfavonf? Aef;armfjrdK\rS pdef;vHkubm; awmif
pcef;jrKd \ukd jzwfvsu/f w&kwjf ynfe,fpyf vG,*f s,o
f \kd if;/
7Srf;jynfajrmufyidk ;f erf;crf;/ rlq,fwk\drS wqifh w&kwf
jynfok\dif;/ uGwfckid /f vm&=d;wd\krS rMav;od\kif;/ wdu
k f
&dkuftm;jzifh rd;k ukwf/ oydwfusif;odk\if;/ jrpf-uD;em;
odk\if; armfawmfum;vrf;rsm; azmufvkyfjyD; jzpfav
onf? 7efukerf S jrpf-uD;em;/ ylwmtdkoGm; av,mOfqyd f
vnf;jzpfonf?
jrdK\. tus,t
f 0ef;rSm 2399 {ujzpf.? vlO;D a7rSm
1953 ckESpf cef\rSef;ajct7 981^ a,mufjzpfonf?
aus;7Gmrsm; tygt0if jrdK\e,fwckvk;H . {7d,mrSm 60*
pwk7ef;rkid fjzpfvsu/f jrdK\e,fwckvk;H .vlOD;a7rSm 1956
ckESpf oef;acgifpm7if;t7 534*^ a,muf jzpfav
onf? w&kwfEiS hf w&kwfjrefrmujym; vlOD;a7 trsm;
qH;k jzpfI/ w&kww
f ef;onf ,cifu jrKd \. tpnfum;qH;k
7yfuGuf jzpfonf? ,ckrl rif;ukef;7yfuGuo
f nf tpnf
um;qHk; jzpfonf? Aef;armfwGif tjcm; 7Srf;/ jrefrm/
7Sr;f w&kwEf iS hf ucsirf sm;vnf; 7Sad vonf? c&dik jf rKd \-u;D jzpf
onfhtm;avsmfpGm w7m;&Hk;awmfrsm;twGuf aqmuf
vkyfxm;onfh w7m;&Hk;-uD/ vrf;Xme&Hk;/ opfawm&Hk;/
7JXem/ aq;&Hk-uD;/ aps;/ pmwdkuf/ a-u;eef;&Hk;/ {nfh
a*[m/ EkdifiHawmf opfxkwfa7;Xme/ tusOf;axmif/
&kyf7Sif&Hk ponfh cef\nm;x,f0gaom taqmufttHk
-uD;rsm; rsm;pGm7Sdvsuf jrdK\wGif;Y tpdk;7 txufwef;
ausmif;-uD;tjyif omoemjyK txufwef;ausmif;
3ausmif;/ rlvwef;ausmif; 3ausmif;/ tpdk;7 7uf
uef;ausmif;wdk\jzifhvnf; pnfpnfyifyif 7SdvSavonf?
Ekid fiHawmf tpdk;7. pHjyo-um;puf/ v~yfppf"mwftm;
ay;&Hkwdk\tjyif udk,yf dkif qefpufrsm;/ qDpufrsm;/ opf
pufrsm;jzifhvnf; crf;em;wifhw,favonf?
Aef;armufjrdK\
jrdK\tv,f7Sd a7FodrfawmfapwD. bk7m;yGJawmfudk
ESpfpOf oDwif;u`wfvY usif;y7m/ yGJawmf7uf 10
7ufwikd af tmif usif;y7I tvGef pnfum;vSavonf?
Aef;armufjrdK\?
? Aef;armufjrdK\onf jrefrmEkdiif H t
xufydkif; uomc&dkiftwGif;7Sd Aef;armufjrdK\e,f. &Hk;
pdu
k fjrdK\ jzpfonf? Aef;armufjrdK\e,fonf uomc&kid f.
taemufawmifzufydkif;wGif 7Sdonf? Aef;armufjrdK\
onf jrdK\e,f. ta7S\awmifaxmifhwGif 7Sdonf? Aef;
armufjrdK\e,f. ajrmufzufESifh taemufzufwGif t
xufcsif;wGif;ESifh jrpf-uD;em;c&dkifwdk\ 7Sdonf? ta7S\
zufwGif rJZmjrpfjcm;vsuf/ armfvl;ESifh refvnf7Gm
(a7S;u jrdK\e,frsm; jzpfcJhonf ) wdk\7Sdonf? awmif
zufwGif 0ef;odkESifh yifv,fAl;jrdK\e,fwdk\ 7Sdonf? Aef;
armufjrdK\e,fonf ,cifu c&dkifcGJwckjzpfI/ Aef;armf
jrdK\e,fEiS fh refpjD rdK\e,fwk\d yg0ifco
Jh nf? odk\aomf refpDjrdK\
e,fudk Aef;armufjrdK\e,fEiS hf yl;aygif;vdkuaf vonf?
Aef;armufjrdK\e,fonf awmawmifxx
l yfonf? jrdK\
e,f. ta7S\zuf7Sd rif;0Hawmifonf yifv,fa7jyifrS
ay 1500 2000 ausmfcef\jrifhonf? u`ef;opf/ tif
ESihf tif-uif; paom opfaumif; 0g;aumif;rsm; xGuf
onfh opfawm-uD;rsm; trsm;tjym;7Sdonf? jrdK\e,f
twGi;f 7Sd t"du jrpfrmS rJZmjrpfjzpfI/ refpED Sihf armfvl;
7Gmrsm;. ajrmufzufusaom t7yfwGif jrpfzsm;cH
onf? xdkt7yfrS pD;qif;vm7m/ xD;csdKifhjrdK\. atmuf
zuf 2 rdik cf ef\wiG f {7m0wDjrpftwGi;f od\k pD;0ifavonf?
Aef;armufjrKd \e,fonf 12^9 pwk7ef;rdik f us,0f ef;I
jrdK\e,f.vlOD;a7onf 39981 a,mufjzpfonf? jrdK\
ay:ESifh jrdK\e,ftwGif; aexdkif-uolrsm;onf jrefrm/
7Srf;/ ucsifESifh u'l; paom wkdif;7if;om; vlrsdK;rsm;
ESifh EkdifiHjcm;om; w&kwf/ ukvm;rsm; jzpfonf? Ak<
t,l0g'D rsm;jym;aomfvnf; c7pf,meft,l0g'Drsm;/
ewfuk;d uG,o
f rl sm;vnf; 7So
d nf?
a7S;jrefrmrif;rsm; vufxufu Aef;armufjrKd \e,fwiG f
jynfpdk;[laom 7mxl;trnft7nfjzifh ac:a0:ol wOD;
onf yXrqHk; tkyfcsKyfcJhonf? xdkjynfpdk;onf 0ef;odk
apmfbGm;. vufatmufcHjzpfonf? jrefrm oU7mZf
1085 ckEpS f(c7pf 1^23 ckEpS f )wGif Aef;armufe,f tkyf
csKyfoltm; jynfpdk;7mxl;tpm; xrkef [laom 7mxl;
trnft7nfjzifh cef\tyfonf? Aef;armufudk tkyfcsKyf7
aomxrkefonf uGrf;zdk;tjzpf aiGydomcsdef 105 ydom
quf7onf?
200
Aef;armufjrdK\
Aef;jrdK\
jAdwdo~wk\d jrefrmedkifiu
H kd odr;f ydkufjyD;aemufwiG f 0ef;
odkapmfbGm; OD;atmifjrwfonf jAdwdo~wdk\tm; tnHh
rcHbJ ykefuefjcm;em;pOfu Aef;armufjrdK\e,f twGi;f rS
tcdik t
f rmjyKI ckccH o
hJ nf?
jrdK\e,ftwGif; t"du vkyfief;rSm qefpyg;ESihf vuf
zufyif pdkufysdK;jcif;wdk\ jzpfonf? pufr=vkyfief; ajymy
avmufatmif r7Sdacs? 7ufuef;7ufjcif;ESifh awmif;/
zsm 7ufvkyfaom vufr=vkyfief; tenf;i,f 7Sdonf?
jrdK\e,ftwGi;f ESifh jrdK\e,frS tyodk\ ul;oef;oGm;vma7;
rSm tif;awmfjrdK\rS refpD7Gmodk\ armfawmfum;vrf; 7SdI
61 rdkif 7Snfvsm;onf? xdkarmfawmfum;vrf;onf
Aef;armufjrdK\udk jzwfoGm;onf? tif;awmfjrdK\rS uom
jrdK\odk\ oGm;a7mufEkdifI uomjrdK\rS wqifh c&kdiftyodk\
oabmvrf; rD;7xm;vrf;wdk\jzifh ul;oef;oGm;vmEkdif
avonf?
Aef;jrdK\?
?Aef;jrdK\onf qGwfZmvefEikd fiH. jrdK\awmf
jzpfI &dkif;jrpf. jrpfvufwufjzpfaom tm;jrpfurf;
ay:Y wnf7Sdonf? yifv,fa7rsufESmjyif txuf
1^88 ayjrifhaom oJausmufawmifjyifay:Y wnf
7SdI/ ,if;awmifajc7if;rS tm;jrpfonf auG\ywfI
201
AdNKom7rif;
Addom7rif;
arG;jrLaponf? xdo
k wdk\om;i,fonf qdwfaoG;wdk\jzifh
vdrf;usH7aoma-umifh ta7wdk\wGif tydrfhtydrfh ayguf
ukef.? ,if;odk\ aygufjcif;a-umifh xdkowdk\om;udk
AdNKom7[k trnfay;avonf?
xdAk Nd Kom7 owd\o
k m; t7G,af 7mufvwfaomf crnf;
awmf pN*kWrif;-uD; ewf7GmpH.? rif;-uD; ewf7GmpH
aomfvnf; a'0*rnfaombDvl;0ifI rif;-uD; t
ouf7iS o
f uJo
h k\d jzpfaeonfukd Oyg,fwrH sOjf zifh y,f7mS ;
vsuf om;awmf AdNKom7 rif;tjzpfjyKI ygvdykwf
jynfY pH.? AdNKom7rif;onf arm7d,jynfrS omuD0if
rif;rsdK;jzpfaom "Rmrif;orD;udk rdzk7m;ajr|mufonf?
xdkrzd 7k m;rS aemifaomtcg oD7"d Rmaomurif;[k wGif
rnfh owd\kom;ESihf nDawmf wdrif;om;udk zGm;jrif.?
AdNKom7 rif;-uD;onf xD;eef;pnf;pdru
f kd 28 ESpw
f idk w
f ikd f
pHpm;cJhjyD;aemuf omoemESpf 214 ckESpfwGif ewf7GmpH
avonf?
AdNKom7rif;?
?AdNKom7 rif;onf Ak<omoem
awmfwiG f aevtoGix
f if7mS ;aom oD7"d Rmaomurif;
-uD;. crnf;awmfjzpfonf? ygvdyw
k jf ynfY omoem
ESpf 186 ckrS 214 rS ESpt
f xd eef;pHaomrif; jzpfonf?
AdNKom7rif;udk omoemESpf 1^0 jynfhwGif zGm;jrif
onf? crnf;awmfrSm pN*kWrif;jzpfI r,fawmfrSm
pN*kwfrif; OD;7D;awmf. orD;awmfjzpfavonf?
crnf;awmf pN*kWrif;onf rvdkolwdk\ pm;awmfY
aoaq;xnfhaomf tM7m,f rjzpfEkdifpdrfhaomiSm pm;
aomuf7m [lor~wdk\Y tqdyfESifha7mIom pm;avh
7Sdonf? xdk\a-umifh rdzk7m;wdk\ESifhtwl yGJawmfrwnfbJ
toD;tjcm; yGJawmfwnfavh7Sd.? pN*kWrif;. rdzk
7m;-uD;onf rD;zGm;7ef ^7uf tvdk udk,f0ef t7ifh
trm7SdpOf wcgaomf rif;-uD; pm;awmfac:7m0,f
wvkyfr~,lI cHwGif;odk\ oGif;rd.? rif;-uD;vnf;
zdzk7m;tm; axG;xkwfapavonf? odk\aomf tcsdef
aESmif;ojzifh xdktpmonf vnfacsmif;wGi;f odk\ 0if.?
xdkodk\ 0ifa-umif;odv~if rif;-uD;vnf; rdzk7m;. vnf
yif;udk oefvsufjzifh jzwfvsuf 0rf;rS oaom;udk
xkw,
f I
l qdwrf -u;D .0rf;udk azmufI xnfx
h m;onf?
,if;odk\jzifh xdkom;udk ^7ufwdkiw
f dkif wae\v~if qdwf
r waumifvI
J tvSnt
hf vS,jf zifh atmif;apjyD;aemuf
ae\7ufaphaom om;i,fudk Edk\xdef;wdk\udk tyfvsuf
Addom7rif;? ?Ado
d m7rif;onf r*"wdik ;f 7mZj*Kd [f
jynf7h iS f/ bm*Ded, rif;-uD;. om;awmfjzpfonf? bm
*De,
d rif;-uD;ESifh oUwdik ;f uydv0wfjynfh7Sif oka<g
'e rif;-uD;wdk\onf rdwfo[m,rsm; jzpf-uonf? Add
om7 rif;om;onf oka<g'erif;-uD;. om;awmf
od<rif;om; atmuf 5 ESpf i,fawmfrlonf? tVe
rif;-uD;jzdKjyD; oU7mZf ^3 ckEpS w
f iG f zGm;jrifonf? ouf
awmf 15 ESpt
f 7G,w
f iG f crnf;awmf. &du
k 7f mudk qufcH
um rif;jyKavonf?
od<rif;om;onf awmxGufjyD;aemuf 7[ef;jyK
um/ 7mZj*dK[fjynftwGif; qGrf;cH0ifonf? xdktcg
7mZj*dK[f wjynfvHk; acsmufcsm;ojzifh Addom7rif;
onf rif;csif;wdk\tm; apvFwfpHkprf;aponf? rif;csif;
wdk\.av~mufxm;csufudk -um;odawmfrlv~if/ bk7m;
tavmif;7Sd7modk\ aqmvsifpGm oGm;I touft7G,f
i,fygao;onf? awmrxGufygESifh? jynfawmf xuf
0ufudk ay;tyfygrnf? rif;jyKI pHpm;ygOD;[k av~muf
xm;onf? odk\aomf bk7m;tavmif;awmfu jiif;y,f
onf? xdt
k cg Addom7rif;u bk7m;tjzpfodk\ a7mufcJh
v~i/f a7S;OD;pGm 7mZj*dK[fjynfo\kd -uGa7mufyg7ef av~muf
xm;aomtcgrl/ bk7m;tavmif;awmfu 0efcHuwday;
avonf?
Addom7rif;. eef;pH 16 ESpfajrmufwGif onK
AdRma'0D ?
202
?,aom"7m&=?
Addom7rif;
bk7m;7Siftjzpfodk\ a7mufawmfrljyD;aom Ak<7Sifawmf
bk7m;onf Addom7rif;-uD;. av~muf-um;csufudk
ESvHk;xm;awmfrlojzifh 7mZj*dK[fjynfod\k oHmawmf
waxmifESifh -uGa7mufawmfrlI/ jrdK\.teD; xef;awm
O,smOf. tv,f opfyif7if;Y oDwif;oHk;aeawmfrl
a-umif; Addom7rif;-uD; -um;odv~if wodef;ESpf
aomif;r~aom rSL;rwf/ olaX;/ yk#m;wdk\ jcH7Hvsuf
jrwfpmG bk7m; txHawmfok\d vma7mufqnf;uyfonf?
jrwfpmG bk7m;onf O&ka0 uy7aohudk ta-umif;
jyKI *gxm 190 7Sdaom em7'uy Zmwfudk a[m
awmfr7l m/ Addom7rif;ESifhwuG wodef;waomif;aom
ajcG7o
H if;yif;wd\konf aomwmyef wnfuek o
f nf? usef
waomif;aom olw\ko
d nf o7+*Hk wnf-uukeo
f nf?
Ado
d m7rif;-uD;onf bk7m;7Sit
f m; vGefpGm -unfnKd
o<gyGm;vSojzifh rdrdtm; Oyoumtjzpf trSwfxm;
awmfr7l ef av~mufxm;jyD;aomf/ aemufwae\eHeufwGif
bk7m;7Siftm; tjcHt7H oHmawmfrsm;ESifhwuG rdr.
d
eef;awmfodk\ qGrf;tvSLcH -uGawmfr7l ef zdwf-um;onf?
xdak e\eHeufwGif bk7m;7SifESifh oHmawmf taygif;tm;
qGrf;vkyfau`;jyD;aomf a0 K0ef O,smOfwGif;Y rif;.
eef;awmfudk t7HESifhwuG jrwfpGmbk7m;ESifh oHmawmf
rsm; oDwif;oHk;7ef a7pufoGef;cs vSL'gef;avonf?
Addom7rif;-uD;onf a*gwrbk7m;7Siftm; vGefpmG
-unfnKd o<g xufoefpGmjzifh vkyaf u`;jyKpk qnf;uyf
udk;uG,faomfvnf; rif;-uD;. tCra[oD a'0Dt7m
xm;awmfrlaom acrmrdzk7m;um; tqif;rmefwufI
bk7m;7Sit
f m; oGm;a7mufzl;ajrmfjcif;rjyKacs? xdk\a-umifh
rif;-uD;u Oyg,fwHrsOfjzifh rdzk7m;tm; bk7m;7SifxH
oGm;a7mufap7mwGif acrmrdzk7m;onf bk7m;7Sif.
w7m;udk em,l7um tu`wfw7m;7I bdQLeDrjyKjyD;
aomf aemiftcg acrmax7D[k vufsmawmf7H {w'*f7
ax7DwOD; jzpfvmavonf?(acrmax7D&=?)
Addom7rif;-uD;onf ,if;odk\jzifh bk7m;7Sif. om
oemudk csD;ajr|mufaom rif;wyg; jzpfonf? xdkjyif
om;orD;tay:Y rdb.arWm rnfr~ -uD;rm;onfudk
Oyrm xHk;wrf; tudk;tum;jyK7aom rif;wyg;vnf;
jzpfayonf? Ado
d m7rif;wGif a0a'[D trnf7Sd rdzk7m;
-uD; wyg; 7Sdao;onf? xdkrdzk7m;wGif oawnfav
v~if rif;-uD;. vufsmvuf&Hk;aoG;udk aomufvkad om
csifjcif; jzpfcJhonf? rif;-uD; odawmfrlv~if rdzk7m;.
csifjcif;udk jynfhaponf? odk\aomf [l;7mwdk\u rdzk7m;
. oaom;onf rif;-uD;tm; owfrnfhol[k edrdwf
203
Addom7rif;
ajcz0g;udk "m;ESihcf GJjyD;aomf qm;a7maom qDjzifh vdr;f
usHI 7Sm;rD;cJwGif uifjr|dKufaponf? rif;-uD;onf
qif;7Ja0'emudk jyif;xefpmG cHpm;7aomfvnf; 7wem
oHk;yg;udk atmufarh ESvHk;oGif;vsufuyif cmudk,f
onf n|dK;EGrf;ajcmufaoG\I pkawavaomf pwkr[m
7mZfewfjynf a00+ ewfrif;-uD;. tvkyftau`;
Ze0obrnfaom ewfom;jzpfavonf? Ado
d m7rif;
-uD;onf rif;pnf;pdrf 52ESp/f oufawmf 6^ ESp/f r[m
oU7mZf 140 jynfhEpS w
f iG f om;awmf tZmwowfrif;
vkyf-uHI uHawmfuek f7avonf?
AHAk ikd ?f
?AHAk ikd q
f o
kd nfrmS t7nf/ od\kr[kwf taiG\ wckck
udk a7F\ajymif;ay;onfh ud7d,mjzpfI omreftm;jzifh
tay:odk\ wif,l7eftwGuf toHk;rsm;onf? vlonf
touf7SifaepOf av&SLoGif;jcif;ESifh &SLxkwfjcif;udk
ESvHk;jzifh tjrJjyKvkyfvsuf7Sd7m/ vl. ESvHk;onfvnf;
AHkAdkifwrsdK;yif jzpfonf? a7wGif;rS a7udk 7pfvHk;wGif
7pfywfxm;aom -udK;jzifh cyfwifyHkudk jrifz;l -uayvdrfh
rnf? xdkud7d,mrSm a7S;upI ay:aygufcJhojzifh/ a7S;
acwf AHkAdkif[k ac:Ekdifayonf? tcsdK\ aus;vufawm
7Gmrsm;Y prf;tkdifrSa7udk cGufrsm; wyfxm;aom
'vufbD;jzifh ukef;ay:odk\ wif,lyHkudk jrifzl;-urnf
jzpf7m/ ,if;onfvnf; a7S;acwf AHAk ikd w
f rsKd ;yifjzpfonf?
aemifaomf acwfrSDaom AHkAdkifwrsdK; ay:vmonf?
a7udk avzdtm;jzifh pkwfwifonft
h wGuf xdkAkAH kid rf sdK;udk
pkwAf kAH ikd f[k ac:onf? xdAk AHk kid w
f iG f a7udk jyGeftxufo\dk
avtm;jzifh a7S;OD;pGm pkww
f ifvku
d .
f ? jyD;rS cyfcGujf cifh
cyfwif7onf? jyGefxdyfodk\ a7a7mufaomtcg/ tjyif
odk\ xGufap7eftwGuf bHkyidk af cgif;Y E=wo
f D;acgif; wck
wyfxm;onf? jyeG t
f wGi;f Y jyGww
f w
H ck7I
dS jyGww
f t
H zsm;
wGif cyfcu
G f wyfxm;onf? cyfcu
G Yf tay:od\k yGiahf om
tqd\k7Siw
f ck7SdI jyGet
f wGif; atmufzufYvnf; tvm;
wl tqdk\7Sifwckudk wyfqifxm;onf? cyfcGufonf
ypfpwefac: jyw
G w
f aH cgif;oabmuJo
h \kd jyeG t
f wGi;f Y wnf
7SI
d / jyGww
f Hudk vufuidk w
f ckESifh qufxm;onf? vuf
udkifudk rwifvu
dk fI/ jyGwfwo
H nf atmufo\kd qif;oGm;
aomtcg jyGefwGi;f 7Sd avESihf wdk;rdojzifh cyfcu
G frS tqd\k
7SifyiG ho
f mG ;jyD;v~if jyGew
f iG ;f 7Sd a70ifayguf tqdk\7iS f ydwf
oGm;onf? vufukid fukd ESrd hcf sI jyGww
f t
H xufo\kd wuf
oGm;aomtcg tqdk\7Sif ESpfck t-um;Y yvme,f
w0ufwysuf jzpfoGm;onf? t"d_m,frSm jyGew
f Gi;f av
.zdtm;onf tjyifzufavxk. zdtm;xuf enf;
AHkAkid f
oGm;onf? xdktcg tjyifrS avxkzdtm;u jyGwfwH7Sd
cyfcu
G .
f tqd\k7iS u
f kd ydwv
f u
dk jf yD;v~if jyGew
f iG ;f rS a7udk
txufok\d yifhwif,if; jyGefwiG ;f 7Sd a70ifayguf tqd\k7iS f
udk yGihaf pavonf? Tod\kjzifh jyGwfwu
H kd qif;csDwufcsD
-udrfzefrsm;pGm qufwdu
k jf yK vkyfay;aomtcg a7onf
jyGefwGif;wav~muf wjznf;jznf; jrifhwufvmI cyf
cGuf7Sd tqdk\7Sifudk ausmfjzwfwufvmjyD;aomf/ cyfcGuf
u wzef tay:odk\ cyfwifvm7mrS aemufqHk;Y jyGef
acgif;rS tjyifodk\ pD;xGufvmavonf? tdrfoHk;a7eH
pkwAf ykH ikd u
f kd Toabmt7 jyKvyk x
f m;jcif;yifjzpfonf?
pkwfAHkAdkifrsdK;wGif t7nfudk cyfcGuf7Sd7modk\ ta7muf
yifhwifonfh t"dutm;rsm avxk. zdtm;omv~if
jzpfayonf? odk\aomf avxk. zdtm;onf yifv,f
jyifnDY 32 ayjrifhaom a7xk. tav;csdefESifh nDr~
ojzifh tqdkyg AHAk kid frsdK;jzifh a7udk ajrjyifrS txuf 32
aytxdom tpGrf;ukef yifhwifEkdifonfudk owdjyK7m
onf? odk\7mwGif rnfr~aumif;atmif jyKvkyfxm;ap
umrl wif;jynfhusyfjynfh avvHkaom AHkAdkifrsdK;udk r7
Edkif7um;/ vufawG\tm;jzifh xdkAHkAdkifrsdK;jzihf a7udk ay
20 25 aytxd wufatmifomv~if pkww
f ifEikd o
f nfukd
awG\7avonf?
tu,fI a7udk xdkxufjrifhatmif wifvdkygu t
jcm; AHkAdkifwrsdK;rsdK;udk toHk;jyK-u7onf? ,if;AHkAdkifrsdK;
teuf/ xdk;AHkAdkif[k ac:aom AHkAdkifrsdK;onf t&dk;qHk;
jzpfonf? tvG,fqHk; jyKvkyfxm;aom tqdkyg AHkAdkif
rsKd ;wGif jyGeaf cgif; E=wo
f ;D ae7mY a7xkwjf yeG Ef iS hf wwd,
tqdk\7Sifudk wyfxm;onf? cyfcGuftay:zuf7Sd a7rSm
avxkzdtm;u wGef;wifay;jcif;r7SdbJ/ cyfcGuf yifh
wifay;onfh a7omjzpfonf? xd\ka-umifh a7udk aemuf
jyefrpD;atmif wwd,tqdk\7Sifu xdef;ay;xm;onfht
wGuf a7udk vdo
k r~tjrifo
h \kd a7mufatmif wifay;Ekdiaf y
onf? rsm;aomtm;jzifhrl cyfcGuftpm; jyGwfwHacgif;
udk oHk;I/ a7pD;rSefap7eftwGuf a7xkwfjyGef7if;wGif
avavSmifcef;wckudk wyfqifxm;avh7Sdonf? jyGwfwH
acgif;atmufok\dqif;csdew
f Gif a7xkwfjyGef7if;7Sd tqdk\7Sif
yGiI
hf avavSmifcef;xJok\d a70ifojzifh avavSmifcef;t
wGif;7Sd avonf usHK\oGm;onf? jyGwfwHacgif; tay:
odk\wufcsdefwGif tqdk\7SifydwfoGm;I avavSmifcef;t
wGif;7Sd avonf usHK\7mrS jyefuefxGuf vmjcif;jzifh
a7udk a7xkwfjyGew
f av~muf wGe;f xkwv
f u
kd favonf?
pufb;D avxd;k wHonf xd;k AHkAikd w
f rsKd ;yif jzpfonf?
txufygwdk\rSm pkwfAHkAdkifESifh xdk;AHkAdkifwdk\. tajccH
204
AHkvHkyif
AHk;
205
AH;k
-uonf? AHk;udk w&kwfvlrsdK;wdk\onf a7S;ESpfaygif; rsm;
pGmuyif toHk;jyKae-ujyD jzpfonf? w&kwfwdk\ pwif
oHk;pGJaom AHk;rsm;rSm e*g;yHk/ ajrGyHk/ iSufyHk oGef;xm;
onfh ajrtdk;wGif ,rf;r=ef\xnfhI xm;jcif; jzpfonf?
,if; AHk;rsdK;onf azmufcGJonfhtcg tvGef toHjrnf
ojzifh 19 7mpkEpS ftxd w&kww
f yfrawmfu 7efolrsm;
udk ajcmufvSef\7ef toHk;jyKch-J uonf? xdak cwfu toH;k
jyK-uaom AHk;rsm;rSm vufjzifh udkifI ypf7aom vuf
ypfAHk;rsm; jzpfonf? 19 7mpkESpf aemufydkif;wGif ppf
wkduf7mY AHk;udk vufeuftjzpf toHk;rjyKoavmuf
enf;yg;oGm;onf? awmykef;/ olykef ponfwdk\om t
enf;tusO;f toHk;jyK-uonfukd awG\7onf? od\k7mwGif
yXruBmppfrSpI AHk;trsdK;rsdK;udk vufeufozG,f t
oHk;jyKvm-uonfudk awG\7jyefonf? 'kwd, uBmppf
twGif;url av,mOfrsm; ay:aygufvmojzifh AHk;udk
avxJrS ypfcswdkufcdkufr= acwfpm;vmavonf? av
,mOfysHrsm;ay:rS AHk;oef;aygif; rsm;pGm -uJcsI av
a-umif;wdkufyrGJ sm; qifEcFJ -hJ uonf?
AHk;trsdK;rsdK; 7Sdonfhteuf t-urf;tm;jzifh azmfjy7
aomf tpdwfpdwf tjrGmjrGm uGJaomAHk;/ cGJzsufAHk;/ rD;
avmifAHk;/ "mwfaiG\AHk;/ a7jr|KyfAHk;/ txdef;ESifhvFwfaom
AHk;/ oHcsyfazmufA;Hk / AH;k ysH/ t+kjrLAH;k ac: tufwrfAk;H wd\k
jzpfavonf? ,if;wdk\onf t7G,ftpm;csif; uGJjym;&Hk
ru toHk;jyKyHkcsif;vnf; rwlacs? tcsdK\ AHk;rsm;onf
aygifcsdef tenf;i,fcef\om av;I tcsdK\ AHk;rsm;rSm
aygif 4000 txd av;onf? tcsdK\ tvGefi,faom
AH;k uav;rsm;udk pkum AH;k cGw
H ckxw
J iG f xnfI
h ypfcswwf
7m ajrjyif taqmufttHw
k k\dEiS hf xdcgeD;rS wckpx
D u
G I
f
aygufuGJojzifh AHk;-uD;wvHk;udk ypfcsonfxuf t7m
a7mufa-umif; awG\7onf?
aygufuw
JG wfaom AH;k wd\kteuf tpdwfpw
d f tjrGmjrGm
uGJaom AHk;onf txif7Sm;qHk;ESifh toHk;trsm;qHk; jzpf
onf? ,if;on faygufjyD;rS tpdwfpdwf tjrGmjrGm uGJ
onf? ukef;ay:7Sd wkdufwmtdrf7m taqmufttHkESifh
a7xJ7Sd avSoabmrsm;udk zsufqD;7ef toHk;jyKavh7Sd
onf? ,if; AHk;rsdK;onf oWKjzifh jyKvkyfxm;aom qHk
o!mef tcGx
H YJ tvGeaf ygufuv
JG ,
G af om ,rf;xnfI
h
vkyx
f m;jcif; jzpfonf? ,rf;aygifcsed f 100rS 8000txd
ygwwfonf? t7m0 KwckcEk Six
hf donft
h cgif;/ tcsdef
aphonfhtcgif; aygufuGJwwfaom AH;k rsdK; jzpfonf?
aygufuGJapvdkaom tcsdefudk udkufI pDrHjyKvkyfxm;
avh7Sd-uonf? 'kwd, uBmppftwGif;u AHk;-uJav
206
AH;k
odk\7mwGif rsm;aomtm;jzifh a7rsufESmjyifatmuf t
enf;i,f csI ausmufcsaxmifxm;avh 7Sd-uonf?
ajrjr|Kyfrkid f;AHk;onfvnf; ,if;a7jr|KyfAk;H rsdK;yif jzpfonf?
ajrjr|KyfAHk;onf ajr-uD;xJY jr|Kyfxm;I jzwfoGm;aom
,mOf vl ponfwk\dudk tM7m,fjyK-uonf?
tcdik t
f cHh um7Hxm;aom ppfoabmrsm; cHwyfrsm;
udk cGzJ suf7ef oHcsyfazmufAHk;rsm;udk oHk;-uonf? ,if;
AHk;. xdyfzl;onf oHr+djzifh jyKvkyfxm;I tvGefrm
aom tumt7Hrsm;udk xdk;azmuf0ifa7muf oGm;jyD;rS
AHk;onf tpdwfpw
d f tjrmG jrGm uGI
J aygufonf? ,if;od\k
jzifh tcdkiftcHh jyKvkyfxm;aom pcef;rsm;udk jzdKcGJEdkif
avonf?
txdef;ESifh vFwfaom AHk;[lonfrSm vdk7m t7yfodk\
a7mufatmif xdef;IvFwf7aom AHk;rsdK;jzpfonf? av
,mOfxrJ S a7'D,jdk zifh jzpfap/ ,if;AH;k twGi;f xnfhoiG f;
wyfqifxm;aom ypfuGif;7Sm ud7d,mjzifhjzpfap xdef;
I ypfvFwf7onf? oabm/ wHwm;/ 7xm;ESihf aumif;
uifrS xifxif7Sm;7Sm; 7SmawG\Ekdifaom tjcm; ypfuGif;
rsm;udk jzdKzsu7f ef toHk;0ifaom AH;k rsdK;jzpfonf?
'kw,
d uBmppf-uD;twGif;u *suf pufwyfqif
xm;aom AHk;ysHac: vufeufqef;wrsdK; ay:ayguf
cJhonf? trSefrSm xdkvufeufrsdK;ESifh oufqdkifonfh
prf;oyfr=rsm;udk jAdwdefEdkifiHwGif 1916 ckESpfuif;/ t
ar7duefEkdifiHwGif 1918 ckESpfuif; jyKvkyfcJhbl;.?
odk\7mwGif wdk;wufI r-uHpnf-uonfhtwGuf 'kwd,
uBmppf-uD; jzpfvmaomtcg *smrefw\dk u AD0rf;
ac: AHk;ysHvufeufqef; wrsKd ;jzifh vufOD;atmif wkduf
cdkufjcif;udk t*vefEkdifiHonf tjyif;txef cHvdkuf7
avonf? t*vefEdkifiHonf 'kwd,uBmppf-uD; t
wGif;u AHk;ysHaygif; 9 axmifausmfr~ ypfvFwfjcif;udk
cHcJh7onfhteuf t*vefajray:odk\ AHk;tvHk; aygif; 6
axmifcef\usI ,if;AHk;ysHrsm;a-umifh vlaygif; 6
axmifausmfr~ aocJh7onf[k qdkavonf?
AHk;ysHonf armif;olrygbJ ysHoef;aom tawmif w
xyfav,mOfysHuav;wrsKd ;/ odk\r[kwf awmfy'D dk wrsKd ;
yifjzpfI awmifyHtvsm;rSm 16 aycef\7Sdonf? AHk;ysHOD;
ydik ;f wGif awmyD'rkd mS uJo
h \kd aygufuJaG pwwfonfh ,rf;w
wefcef\ ygonf? AHk;ysx
H dyfY wpHw
k ckESifh xdcdkurf daom
tcg aygufuaJG p7ef peufwck wyfxm;onf? rnfonfh
t7meSifhr~ rxdckdufbJ ajrodk\qif; ouf7yguvnf;
aygufuGJap7ef tjcm;peuf wrsdK;udk 0rf;ydkufatmuf
wGif wyfqifxm;onf? tu,fI ta-umif;wckck
207
AHk;
*sufpufwyfxm;aomAHk;ysHrsdK; r[kwfacs? wHk;puf
wyfxm;aomwHk;ysHAH;k rsdK;jzpfonf? (wHk;ysH&=?)
ADwl;AH;k onf tvsm; 46 ay/ vH;k ywf 5ay 6 vufr
7SdI/ pkpkaygif; 12 wefav;onf? t,fvudka[mESifh
atmufqD*sif avmifu`rf;7mrS ckwfarmif;7ef tm;udk
7onf? avmifpm.tav;csed o
f nf 8 wef7o
Sd nf? AD
wl;AHk;. rlvtoGm;E=e;f onf aES;aomfvnf; tjrifhodk\
a7mufaomtcg tvGev
f ~ijf refonf? ADwl;AH;k udk ypfvkd
u tjrD;ydkif7Sd tc`efrsm;ay:Y axmifay;xm;I v~yf
ppf"mwfjzifh ypfvFwf7onf? avmifpmavmifu`r;f aom
tcg "mwfaiG\ylwdk\onf AHk;. aemufzufrS tvGef
jyif;xefaom t7Sdefjzifh yifhtm;ay;ojzifh AHk;onf t
xufrikd f 60 od\k wem7Dv~if rkid f 3000E=e;f jzifh wufomG ;
onf? ADwl;AH;k udk AD0rf;AH;k avmuf wnfrh eS af tmif rypf
Ekdifaomfvnf; tvGev
f sifjrefI tvGefjrifhaom ae7mrS
yif ysHoef;Ekid fojzifh 7efolw\dk vrf;rSjzwfI wm;qD;7ef
cufaoma-umifh tvGeftoHk;0ifonf? ,if;. 7efudk
umuG,f7ef AHk;ypfvFwf7mae7mrsm;udk zsufqD;EdkifrS
jzpfonf?
'kwd,uBmppf twGi;f u txif7mS ;qH;k ESihf a-umuf
rufz,
G t
f aumif;qH;k aom tufwrfac: t+kjrLAH;k ay:
aygufcJhonf? ,if;onf vl\orkdif;wGif tjyif;xefqk;H
tM7m,fay;Ekdifonfh ppfvufeufjzpfonf? *syefEkdiif H
[D&;dk 7SDrm;ESihf e*g;puD;jrdK\wk\dukd jyKwfjyKwfjyKef;apcJo
h nfh
AH;k rsKd ;jzpfonf? tufwrfA;kH xJY aygufuJ7G ef vdktyfaom
,l235/ od\kr[kwf yvlw\ked D,rfukd "mwfv=y7f mS ;r= vsif
jrefpmG jzpfEidk af tmif pDrHxm;onf? ,if;"mwf v=yf7Sm;
r=rSm j'Afonf tav;xkESihf tvif;.toGm;E=ef; 2xyf
ude;f wd\k. ajr|muf7v'f tcsKd ;twdki;f pGrf;tifo\dkajymif;
oGm;jyD;v~if AH;k rSmaygufuo
JG mG ;onf? 1945 ckESpf Zlvkid f
16 7ufae\ eHeuf 5 em7DcGJtcsdefwGif e,l;rUqDudk
jynfe,f oJuMm7twGi;f Y yxrqH;k aom tufwrfA;kH udk
prf;oyf -uJcsonf? ppfvufeuftjzpfrl 1945 ckESpf
-o*kwfv 6 7ufae\wiG f [D&7dk rSD m;jrdK\Y -uJcsaom tuf
wrfAHk;onf yxrqHk;aom AHk;jzpfonf? [D&dk;7SDrm;jrdK\
ay:odk\ tufwrfAk;H -uJcsvdkufonfESifhwjydKifeuf rD;cdk;
vHk;rnf;-uD;onf ajrjyifrS ay40000 cef\ wufvmI
jrdK\uu
G fwckvHk;wGif uefu7pftaqmufttHk 3ckrS eH7H
rsm;rSwyg; tm;vHk; wvif;jyif-uD;ozG,f ysufpD;cJh7
onf? 2 rdkifywfvnfrS taqmufttHkrsm; ysufpD;
oGm;I vl 60000aoqHk;um/ 100000 '+f7m7I
f
vlaygif; 200000 td;k tdrrf jhJzpfc7hJ onf? xdEk pS f -o*kwv
AsL;yif
9 7ufae\wGif e*g;puD;jrdK\ay:odk\ tufwrfAHk;-uJaom
tcg tvGef-uD;aom rD;cdk;vHk;-uD;onf txufodk\ ay
20000 cef\wufvmonf? ,if;AHk;'+fa-umifh vlaygif;
10000aoqHk;I vl 20000 '+f7m7um vlaygif;
90000 tdk;tdrrf hjJ zpfc7Jh onf? (tufwrfA;kH &=?)
'kw,
d uBmppf twGi;f u toH;k jyKaom tufwrfA;kH
rsdK;xuf ydkrdkjyif;xefaom tufwrfAk;H rsKd ;udk jyKvkyfEkdif
a-umif; od_Hynm7Sifrsm; awG\7Sdxm;-uonf? ,if;AHk;
rsdK;udk ppfvufeuftjzpftoHk;jyKrnfqdkygu uBm-uD;
wckvHk; ysufjyKef;I uBmh,Ofaus;r=-uD;yg aysmuf
uG,fEkdifonf[k od_Hynm7Sifwdk\ ,Hk-unf-uonfht
avsmuf ,cktcg ,if;od\kaom tufwrfAk;H rsdK;udk roH;k
7ef xde;f odr;f a7;twGuf uBmhuv
k orCu aqmif7u
G f
vsu7f aSd yonf?
AsmygqH?
AsL ?
?qHx;k H &=?
?AGwpf mrGJ &=?
AsL;yif?
?AsL;yifwdk\onf tdNd,EkdifiH/ jrefrmEkid fiH
ESifh tNrefu`ef; (u_vDu`ef;) urf;&dk;wef;a'o a7
jrKyfawmrsm;Y aygufa7muf-uonf? xdkAsL;yifwdk\onf
vrkyifrsdK;rsm; jzpf-uI &dkifZdkzdka7;pD;tD; rsdK;7if;wGif
yg0if-uonf?
xdkrsKd ;7if;0if tyifrsdK;wdk\. xl;jcm;csufrSm toD;wd\k
onf taphrS tan|mufxGufonfwkdifatif tyifrS
ra-uGao;bJ 7Sdwwfonf? toD;a-uGonfh tcsdefwGif
tan|mufonf twefyif xGuaf eI tjrpfavmif;onf
7FH\xJodk\ xdk;pkdufa-uGusavonf? tjrpfwdk\onf tyif
tm; a7wufa7usjzifh arsmygroGm;ap7ef 7FH\EGHxJwGif
jrJjrHpGm ukyfwG,fxm;-uonf? tcsdK\tyifrsm;. yif
pnfatmufydkif;udk a7wkdufpm;oGm;wwfI tyifonf
ajray: tjrpfrsm;tay: axmufrSDae7onf? tcsdK\
tyifrsm;onfrl yifpnf. tjrpfajcwGif usm;uefjrpf
rsm;7SdI a7wku
d pf m;r='+fukd cHEikd 7f nf 7Sdavonf?
&dkifZdkzdka7pDtD;rsdK;7if;0if AsL;[kac:aom tyif
2rsdK; 7Sd7m/ rsdK;cGJcsif;rwl-uI/ &kQaA' trnfvnf;
uGjJ ym;-uonf? wrsKd ;udk &kQaA'trnfjzifh A&l*idk ;f 7m;
qdik fvif'7D;um;[k ac:onf? xdt
k yifonf ay^0 cef\
r~ tjrif7h ESd dik faomfvnf; tdN,
d Ekid fiHayguf tyifwk\drmS rl
xdkr~avmuf rjrif-h uacs? vrkawm.uke;f tjrifq
h k;H t
ydki;f Y aygufa7mufwwfI wcgw7Hr~om a7jrKyfonf?
208
AsL;yif
xdk AsL;yifrsdK;wdk\. t7Gufrsm;onf t7if;tzsm; &SL;
onf? t7Guaf 7mif tpdr;f azsmhonf? tyGihw
f \kdonf yef;
cdkifjzifh yGifh-uI ao;i,fjyD;v~if tjzLa7mif jzpfav
onf? xdAk sL;yifrsdK;udk aqmif;/ r'r/ jyL [kvnf; ac:
-uonf?
tjcm; AsL;yifwrsdK;. &kQaA'trnfonf qD;7D;
a,mh a7mhpAm;*D,m;em;[kac:I jrefrmtrnfjzifh bdik f
axmif/ r'r/ ubdkif/ ujrdKif[kvnf; ac:ao;onf?
xdkAsL;yifrsdK;onf 7Gufrjywfaom tyifi,frsdK; jzpf
onf? t7Gufwdk\onf t7if;oG,fonf? usm;uefjrpf
rsm; 7Sdonf? tacgufacsmI qdk;aq;twGuf toHk;
jyKEidk o
f nf?
azmfjycJhaom AsL;yifrsdK;rsm;tjyif/ AsL; trnfcH
a7jrKyfawmY aygufaom/ vrkrsdK;0if tyifrsm;vnf;
7Sd-uao;7m/ ,if;wdk\rSm AsL;OwvHk;/ AsL;-uufwuf/
AsL;bdkifawmuf/ AsL;ajcaxmufwdk\yifwnf;?
AsL;OwvHk;yif. &kQaA'trnfonf A&l*dki;f 7m;
uGef*sL;a*wmjzpf7m/ yXrAsL;yif. rsdK;pk0ifjzpf
onf? xdktyifrsKd ;wdk\onf ay 80 cef\txd tjrifh7SdEikd f
onf? vrkrsdK;0if tyifrsm;teuf t-uD;qHk; jzpf
onf? tyGiw
fh \dkonf -uD;rm;I vdraf rmfa7mif/ odk\r[kwf
209
AsdKif;atmuf
&kQaA'trnfjzifh &dkifZkzd dk7m uef'vm7D;,m;/ odk\
r[kwf &dkifZdkzdk7m rsLu&dkaewm[kac:aom AsL;ajc
axmufyifonf vrkyifrsdK;wGif tyif-uD;rsdK;jzpfonf?
ay 90 cef\txdyif jrifhEkdio
f nf? vHk;0ef;aom yifpnf
7SI
d tacgufonf trnf; od\kr[kwf eDa7mifa7mif 7Sjd yD;
v~if ywf-um;tufrsm; xaeonf? qdk;aq;twGuf
tacgufukd toHk;jyKEdkifI/ ig;zrf;ydu
k u
f eG f;rsm; -um7Snf
cdkifap7ef xdktacgufjzifh ta7mifqdk;-uonf? toD;
onf taphrS tan|mufaygufI tjrpfavmif;onf 2
ayce\ftxd 7Sno
f nfw
h ikd af tmif ra-uGao;bJ 7Sad ewwf
onf? xdktyifrsdK;.tom;onf xif;qdkufaomtcg
rD;awmufvG,fonf? odk\aomf teH\eHonf? tom;yGI
cGJ7vnf; vG,fonf? xdka-umifh xdktyifrsm;udk xif;
ckwaf 7mif;cs-u7m AsL;xif;[k ac:-uavonf?
AsdKif; ?
?OAsKdi;f &=?
AsdKif;atmuf?
?AsdKif;atmufonf pDuked aD zmfrD;rsKd ;
pOf/ tm'Da';rsdK;7if;wGi yf g0ifaom iSufrsdK; jzpfonf?
,if;udk yg+aA'tvdktm;jzifh tm'Dtdkvm *a7,D[k
ac:onf?
AsdKi;f atmuf. udk,ftvsm;rSm 18 vufr 7So
d nf?
tarG;ta7mifrSm npfykyfykyfjzpf7m/ ajr-uD;ay:Y em;
aepOfwGif ajr-uD;a7mifESifh a7maeaoma-umifh &kwfw
7uf rjrifEkdifacs? &kwfw7uf xysHaomtcgwGifrS jzL
azG;aom tawmifyH/ tjrD;ESifh7ifydki;f udk xif7Sm;pGm jrif
7onf? om;aygufcsdefwGif ausmbufY i7SOfhaoG;
a7mifjzpfvmjyD;v~if qHjcnfr~ifESifhwlaom tarG;Eku
av;rsm; aygufvmonf? aemufaphwGifvnf; 7Snf
vsm;I jzLazG;aom tarG;pk7n
S fvnf; aygufvmonf?
tzdEk iS hf trwd\k. ta7miftqif;rSm twlwyl ifjzpfonf?
AsdKif;atmufonf a7pyfem;Y waumif;csi;f jzpfap/
ttkyfzGJ\Ijzpfap aewwfaom iSufrsdK;jzpf7m jrdK\wkdif;
7Gmwkid ;f vdkYyif a7tdik t
f eD;Y awG\7onf? jrpf/ tif;tkid /f
a7uef/ a7vFrf;rdk;onfh v,fuGuf/ acsmif;/ ajrmif;/
yifv,furf;pyf ponfh a7aygrsm;7m a'orsm;wGif t
rsm;tm;jzifh usupf m;onf? a7rnfr~yif wdrfI aemuf
onfjzpfap/ AsdKif;atmufrsm;tzdk\ pm;usufom jzpf
onf? 7F\HEGHxJwGifif;/ a7wdrfwGifif; AsdKif;atmufonf
rv=yrf 7Sm; 7yfvsujf zpfap/ owd-uD;pGmESihf wpfvrS ;f csi;f
av~mufvsufjzpfap 7SdaewwfjyD;v~if/ tpmawG\onf
ESihf ZwfceJ E=wo
f ;D jzifzh rf; ,lavh7o
dS nf? opfawmwGi;f
Aspf7nf
210
Aspf7nf
Aspf7nfukd a7S;a7S;ya0+D acwftcguyif aomuf
oH;k cJh-ua-umif; taxmuftxm;rsm; awG\7onf? bDpD
6000 cef\u AufADvHk;eD;,m;EkdifiHwGif ,ZfylaZmf7m
Y Asp7f nf-urf;wrsKd ;vnf; yg0ifa-umif; taxmuft
xm;rsm;7Sdonf? xdkEkdifiYH bDpD 4000 cef\wiG f Aspf7nf
trsdK;aygif; 16 rsdK;cef\udk rka,mpyg;/ *sHKpyg;/ ysm;
7nf ponfwk\djzifh vkyu
f dki-f ua-umif;/ Aspf7nfvyk fief;
onf vkyif ef;-u;D wck jzpfcahJ -umif; od7onf? a7S;acwf
tD*spfEkdifiHYrl bDpD 300 cef\wGif Aspf7nf 4rsdK;udk ae\
pOf tpm;taomufY xnfo
h iG ;f xm;a-umif; awG\7onf?
tD*spfEdkifiHrS Aspf7nf jyKvkyfonfh twwfonf *7d
EkdifiH/ a7mrEkdifiHwdk\odk\ a7mufoGm;aomfvnf;/ xdkEkdifiH
rsm;wGif pyspo
f D; aygrsm;I 0dik ft7ufrsm;udo
k m toH;k
rsm;ojzifh Asp7f nfvyk fief;onf rwGifus,fchaJ cs?
Oa7myajrmufydkif; EkdifiHrsm;wGif Aspf7nfjyKvkyfenf;
rsm; oD;jcm;awG\7onf? w&kw/f *syef ponfh ta7S\Eidk if H
rsm;wGifvnf; Aspf7nfuJhodk\ ao7nfwrsdK;udk aomuf
oH;k cJ-h uonf? bDpD 2300 cef\u w&kwEf idk if w
H iG f aomuf
oHk;cJh-uaom Aspf7nfuJho\dk ao7nfwrsdK;udk usL[k
211
Aspf7nf
Asp7f nfukd tpwGif azmfjycJhonfhtwkid ;f rka,mpyg;
jzifhomru *sHK/ ajyif;/ pyg; paom aumufESHwdk\jzifh
vnf; jyKvkyfEkdifonf? jyKvkyfenf;rSm rka,m paom
aumufEHw
S k\dudk tyifazmufI a7ESihaf 7mjyD;v~if t7uf
pnfwGif tyl"mwfay;I arFaESmuf acse,f7onf?
,if;odk\jzifh upD7nfwGif tcsdK"mwf aygufvmonf?
tcsdK\u o-um;a7may;onf? xdktajctaewGif Aspf
7nfcsdK[k ac:onf? ,if;aemufwGif t7nfrsm;udk ppf
xkwfI a[mh ac: Aspfcwfaq;a7mjyD; qlap7onf?
xdkaemufwGif tat;cHI te,fxkdifaponf? ,if;
aemufwzef waq;7nf a7mI uaZmfazmuf7onf?
tcsKd \ Asp7f nfwk\dwiG f oHk;aom waq;onf tay:,Ho\dk
wufonf? tcsdK\ Aspf7nfwdk\wGif waq;onf atmuf
odk\ te,fxkdifusum uaZmfaygufaponf? ,if; t
csufukd vdkuI
f Aspf7nftrsKd ;tpm; uGJjym;av7m at;/
pawmufESifh vm*sm[lI cGJjcm;-ujcif; jzpfavonf?
Aspfcwf aq;xnhfjyD;aemufwGif Aspf7nft7monf
wrsKd ;wrnf xl;uJI cg;oufoufvnf; jzpfvmojzifh
xdkAsp7f nfukd Aspcf g;[kvnf; ac:-uonf?
OwkabmZeo*[usrf;wGif a,mjrdK\pm; twGi;f 0ef
OD;bdk;v=difu Aspfcg;vkyfenf;udk atmufygtwkdi;f azmf
jyxm;avonf?
rka,mpyg;udk a7qGwfI awmif;ESifh xnfhjyD;v~if
aumuf&dk;tkyfI xm;/ oHk;7uftwGi;f tyifayguf.?
if;tyifaygufudk ajcmufatmif aeylvrS f;/ ',ftk;d uif;
ESihf ylatmifavSmfjyD;v~if a7aEG;ylylodk\avmif;/ wy[dk7f
cef\xm;/ t7nfukd ppfI,l/ if;t7nfwGif pHy,fyifw\dk
uJhodk\ [uf ac: yef;yifrsdK;. tyGifhudk tawmfcg;
avmufatmifcwf/ pnfw0ufcef\avmuf if;t7nfudk
xnfI
h aeylrSm ydwjf yD;xm;v~if 0dik jf zpf.? rka,mtyif
aygufudk yl&aHk vSmfI vkyfv~if atvac:.? ndKatmif
avSmfIvkyfv~if Aspfac:.? tcsdK\ u`rf;atmifavSmfI
vkyfv~if ay:ckwwfac:.? if;0dkifudk Al;wGif xnfhI
abmh-udK;qdki;f jyD;v~if ydwfIxm;? if;0dkifoHk;rsdK; t
csed fwydmv~if tyfvaumf av;usyu
f udk ajcmuf
usyfwdkifatmifyg.? t*vdyfEkdifiHrSm T0dkifoHk;rsdK;udk
trsm;aomuf-u.?
,ckacwfAspf7nfrsm;onf a7S;a7S;acwf Aspf7nf
rsm;ESifhpmaomf tayghpm;rsm; jzpf-uonf? t,fvudk
a[m 3 6 7mcdkifE=ef;r~om yg7Sdavonf?
txufwGif azmfjycJhonfhtwkdi;f at;/ ydkwmESifh p
awmuf Aspf7nfwdk\udk t*vefY vl-udKufrsm;onf?
at;onf ta7mifazsmo
h nf? Aspfcwfaq;t7om vGef
uJonf? csOfpl;pl; t7omvnf; 7Sdonf? t,fvudk
a[m 45 7mcdkiEf =ef;yg7SdI twefi,f jyif;onf? ydkwm
Aspf7nfrsdK;onf tndK7ifha7mifjzpfonf? rka,m t7
omvGefuJI tcsdKtwefi,frsm;onf? at;xuf Aspf
cwfaq;t7om ayghonf? tjr|Kyfrsm;onf? t,fv
udka[m 5 7mcdkifE=ef;ygonf? pawmufac: Aspf7nf
onf ta7miftvGefeufI Aspfcwfaq;ESifh rka,mt7
om vGeu
f o
J jzifh csdKcg;cg;-uD;jzpfonf? rl;,pfapwwf
aom t,fvudka[m 5 65 7mcdkifE=e;f ygI tjyif;pm;
Asp7f nfrsKd ;jzpfavonf?
tar7duef jynfaxmifpkwGif aomufoHk;-uaom
Aspf7nfrsdK;udk vm*sm[kac:I rlv *smrefenf; t
wdkif;jyKvkyfxm;jcif;jzpfonf? xdkAspf7nfrsdK;onf Aspf
cwfaq;tvGefrsm;aom t7om7Sdonf? xdkAspf7nfudk
jyKvkyfjyD;aemuf t7omaumif;onfxuf aumif;ap
7ef vaygif;rsm;pGmyif -umatmif odkavSmifxm;-u
ojzif/h *smrefbmomjzifh odkavSmifxm;jcif;udk vm
*sef[kac:onfudk tpGJjyKum xdkAspf7nfrsdK;udk vm
*sm[k ac:-ujcif; jzpfavonf? xdk\jyif *smrefwdk\yif
pwifjyKvkyfcJhaom aAmhAspf7nfwrsdK; 7Sdao;onf? xdk
Aspf7nfonf ta7mifrnf;eufI jyif;aom trsdK;tpm;
jzpfonf? aEGul;OwkY aomufoHk;7eftwGuf aqmif;
OwkwiG f jyKvkyf-u7avonf?
csufudkqvdkAm;uD;,m; EkdifiHrS yDvqifem Aspf7nf
onf tvGefta7mifazsmhI rka,myifaygufudk twef
i,f tajcmufcHI jyKvkyfxm;jcif; jzpfonf?
qdkcJhaom Aspf7nf trsdK;rsdK;wdk\tjyif uBmY r
ausmf-um;vSaomfvnf; EdkifiHa'otvdkuf jyKvkyf
aomufoHk;-uaom Asp7f nfrsm;vnf; 7Sd-uao;7m/ yHkpH
tm;jzifh AJv*sD,rfEkdifiHrS z&dkESifh vrf;Apfwdk\uJhodk\ jzpf
avonf?
Asp7f nfw\dkonf vkyfenf; udik fenf;udk vdkufI teH\
t7omESifh trsdK;tpm; uGJjym;oGm;-ujcif; jzpfonf?
odk\aomf t-uD;tus,f uGJjym; jcm;em;r=um; r[kwf
acs? xdka-umifh tajccHoabmwGif wlnD-uayonf?
Aspf7nfwGif a7/ y&dkwif;/ umAdk[u
dk 'f 7dw/f "mwfqm;/
rl;,pfapwwfaom t,fvudka[mwdk\ yg0ifonfhjyif
ADwmrifbD trsdK;rsdK;vnf; yg0ifojzifh aoG;om;jzpf
apaom tm[m7"mwfrsm;ESifh jynfhpHkayonf? xdk
a-umifh oifh&Hkr~ aomufv~if tpma-ucsufjcif;udk
txl;tm;ay;avonf?
212
Asef;qef;Asef\pwsmae
jAe7mZf
213
jAe7mZf
wGif zGm;jrifonf? 1564 ckEpS w
f iG f qifjzLrsm;7Sif rif;w
7m;-u;D ,d;k ',m;od\k csw
D ufvky-f uH atmifycJG H7jyD;aemuf
wGif/ ,dk',m;rif;nD rif;om;rsm;/ rSL;rwftcsdK\ESifh
,dk;',m;vufr=ynmonfrsm;udk [Hom0wDodk\ ,l
aqmifvmcJhonf? ,dk;',m; 7mZ0ifrsm;wGif jAe7mZf
onf xdt
k cguyif [Hom0wDo\kd ygvmcJah -umif; azmfjy
-uonf? ,d;k ',m;rif; om;rufawmf -o7m"R7mZmonf
xdt
k csed u
f yif qifjzLrsm;7Sirf if;w7m;ESifh ESvHk;0ifool
jzpfonf? odk\aomf rif;w7m;-uD;onf ydavmufpm;
tm; ydI
k pdwcf sEdik fap7ef/ ,if;. om;awmf-uD;jAe7mZf
udk ajcawmf7if;Y ac:xm;jcif; jzpfonf[k ,d;k ',m;7m
Z0ifwdk\Y qdkxm;onf? xdkpOfu jAe7mZfonf 9 ESpf
t7G,fr~om 7Sdao;onf? [Hom0wDa7Feef;wGif 6 ESpf
cef\r~ cpm;aexdkifcJhpOftwGif;/ jrefrmbmom/ rGefbm
ompum;wdk\udk em;vnfajym-um;Ekdifonf? jrefrmESifh
rGew
f \kd. pdwaf epdwx
f m; t7nftaoG;wd\u
k v
kd nf; od7cdS hJ
onf? [Hom0wD eef;wGi;f a7;7mwdk\ukv
d nf; -um;jrif
awG\7cdS ahJ vonf?
,dk;',m;rif; jAom"d7mZmonf 7[ef;jyKae7mrS vl
xGuu
f m/ [Hom0wDrif;. oPmawmfcx
H m;aom om;
awmf ,d;k ',m;rif; jAr[defESifh wcsufwnf;jyKI jref
rmrif;tm; jcm;em;ykefuefavonf? om;rufawmf
ydavmufpm;url xdkta7;wGif ryg0ifbJ/ [Hom0
wDrif;xH qifjrif;tvHk;t7if;ESifh oGm;a7mufjyD;v~if/
bkef;awmf7yd u
f kd cdv
k o
=H nf? xdt
k cg [Hom0wDrif;w7m;
-uD;u tm;7awmfru
l m/ ydavmufpm;tm; apmfbmG ;
aomifusnf[lI bGJ\ay;um jcD;jr|ifhajr|mufpm;onf?
xdkta7;a-umifh 1568 ckESpfwGif rif;w7m;-uD;onf
,dk;',m;odk\ csDwufvkyf-uH7jyef7m/ apmfbGm;aomif
usnfv nf; aemufawmfyg7onf? ta7;awmfjyD;
aomtcg rif;w7m;-uD;onf apmfbmG ;aomifusnt
f m;
oPmawmfcH ,dk;',m;rif;tjzpf rif;ajr|mufavonf?
apmfbGm;aomifusnfonf 1569 ckESpfwGif rif;jzpf
vmaomtcg r[m"R7mZmbGJ\trnfjzifh xif7Sm;onf?
xdt
k csderf SpI ,dk;',m;Ekdifio
H nf 15 ESp-f umr~ [Hom
0wD. vufatmufcHtjzpf a7muf7cdS h7J m/ r[m"R7mZm
.om;awmf jAe7mZf. bke;f vuf&;kH pGrf;7nfa-umifh ,d;k
',m;EkdifiHonf jrefrmrif;rsm;ESifh xD;jydKifeef;jydKif *k+f
owif; xGef;ajymifaom EkdifiH-uD; tjzpfodk\ jyefvnf
a7muf7cdS ahJ vonf?
,dk;',m;7mZ0if.tqdkt7 r[m"R7mZmonf ,d;k
',m;rif;tjzpfudk qufcHjyD;aemufwGif orD;awmf 1^
214
jAe7mZf
jrefrmrif;wdk\onf rdrt
d ay: taumuf-uHonf[k t,l
7Sdvmonf? xdk\a-umifh wyfrsm;udk av;av;zifhzifh
csDwufaponf? xdk\jyif jrefrmEdkifiHtwGif; jcm;em;
ykefuefr=rsm;udk tcsuf,u
l m ,dk;',m;uvnf; jcm;
em;ykeu
f efu/ rvGwv
f yfjyDavm[k -uHqvmonf? xdk
a-umifh [Hom0wDrif; tif;0odk\ csDavjyD[k -um;v~if
aemufawmfo\dk rvdu
k af wmhbJ ,d;k ',m;onf jrefrmrif;
.oPmawmfudk rcHawmha-umif;/ jrefrmrif;udk rdrdjcm;
em;jyDjzpfa-umif;udk (1584 ckESpf) a-unmonf? xdk
aemuf [Hom0wDok\dcsv
D monf? jAe7mZf csv
D ma-umif;
udk [Hom0wDYjrdK\apmifu
h sefchaJ om r[mOy7mZm -um;
v~if jrdK\udk tcdik t
f vHkp7D ifxm;onf? jAe7mZfvnf; jrdK\
7if;udkcsOf;I wyfawmifwmESiafh epOf/ eNbk7if tif;0
udk tvdkawmfjynfhI jyefcsDvma-umif; -um;od7v~if/
rkWrodk\jyefI ta7S\zufwvFm;7Sd vlot
l rsm;udk odrf;,l
jy;D aomf ,d;k ',m;od\k jyefavonf?
eNbk7ifvnf; jAe7mZftm; vdu
k fI wku
d af ponf?
jAe7mZfonf t,k<,jrdK\ajrmuf/ pkUvdt7yfwiG f wyf
wnfI jyefwkduf7m jrefrmwyfrsm; a7G\acsonf? rdk;v
usawmhrnfvnf; jzpfI [Hom0wDa7Feef;u wyfawmf
rsm;udk jyefac:v~if/ jAe7mZfvnf; ight-uHtwkdi;f jyD;
ajrmufavjyD[k -uHK;0g;oH jyKavonf?
jAe7mZfonf rdrEd idk if o
H \kd jyefa7mufv~if ydavmuf
rS a7G\I t,k<,jrdK\awmfY aexkdifjyD;v~if/ t,k<,
jrdK\awmftm; 7efolw\dk vky-f uHvmv~if cHEikd af tmif vlol
7dQm jznfhwif;xm;onf? [Hom0wD wyfrsm;onf
1585 ckEpS fwiG f if;/ 1586 ckEpS w
f iG f if;/ 1590 jynfEh Spf
wGifif; ,d;k ',m;odk\ t-udr-f udrf csDwufvky-f uHaomf
vnf; jAe7mZf tpDt7if tcHaumif;r=a-umifh ta7;
rvScahJ cs?
1586 ckEpS rf S 1590 jynfhESpftxd 4 ESpfcef\twGi;f
jrefrm,dk;',m; ppfzufr=rsm; jidrfoufaecJhonf? xdk
twGi;f 1590 jynfEh pS w
f iG f ,dk;',m;rif; r[m"R7mZm
onf emI vGefavojzif/h om;awmf-uD; jAe7mZfonf
xD;eef;udk qufco
H nf? xdpk Ofu jAe7mZfonf oufawmf
35 ESprf ~ 7Sdonf? nDawmftUa-omhoa7muftm; tdrf
a7S\ay;awmfral vonf?
eef;wufjyD; 8 vcef\-umv~if [Hom0wDwyfrsm;
csDwufvm-ujyefonf? odk\aomf ta7;tcif; rvS
bJ qkwfcGm7jyefonf? ,if;odk\ [Hom0wDrS ,d;k ',m;
od\k t-udrf-udrf csDwuf vkyf-uHjcif;wd\k ysuI
f jyef7zef
rsm;avojzifh/ jAe7mZfonf [Hom0wDodk\ csDI tm;
215
jAe7mZf
usef7pfaom 7cdkifrif;u qD;-udKwkdufojzifh 7dQm r
a7mufEdkifaoma-umifh ,dk;',m;wyfwdk\ iwfrGwfojzifh
qkwcf mG 7onf?
jAe7mZfonf awmifiludk 7Hxm;pOf jrdK\odk\ -uyf-uyf
csOf;jyD;v~if usHK;ezl;wGif jrdK\ESifh tr~ wyfwnfxm;
onf? usHK;udkazmufI usHK;a7rsm;udk aygif;avmif;
jrpfxJodk\ xkwfonf? xdkajrmif;udk ,dk;',m;ayguf[k
,ckwidk f wGiaf vonf?
1600 jynfEh pS f arvwGif jAe7mZf.wyfonf awmifi
rl ScmG cJI
h rkWrod\ka7mufv~if rGe[
f lor~ pk&;kH oPm ay;jyD;
v~if/ 0ifa,mfpm;wludk Anm;'v trnfay;I jrdK\udk
tcdkifaeaponf? jAoydkufudk xm;0,fjrdK\ pm;aponf?
,if;odk\ rkWrwvFm;udk pD7ifcef\7efjyD;rS ,dk;',m;odk\
jyefavonf?
,dk;',m;odk\ a7mufv~if Zif;r,fY rjidrfrouf 7SdI
Zif;r,fpm;/ [Hom0wDrif;. nDawmf om,m0wDrif;
u ppfual wmif;vmonf? Zif;r,fpm;onf [Hom0wD
rif;ESifh pdwf0rf;uGJjym;aecJhIwa-umif;/ [Hom0wD
ysufaeIwa-umif; jrefrmrif;tm; tulrtawmif;bJ
jAe7mZftm; tultnDawmif;cJhjcif; jzpfonf? jAe7mZf
vnf;ppfuyl \I
kd Zif;r,fY rjidrrf oufru
= kd jird ;f at;atmif
jyKjyD;aomf/ Zif;r,frif;tm; rdrd.oPmawmfcHaponf?
aemiftcg 7Sr;f jynfe,frS apmfbmG ;apmfcH tcsKd \vnf; jAe
7mZf. oPmawmfukd cHvm-uavonf?
[Hom0wDrS jAe7mZf qkwcf mG cJjh yD;onfh aemufwGi/f
4 ESpfcef\r~ jrefrmESifh ,dk;',m;wdk\ ppfzufr= r7SdcJhacs?
[Hom0wD tysufwGif jrefrmekdifiHwGif;Yvnf; jynf
axmiftrsm; tuGu
J GJtjym;jym;jzpfum/ tif;0/ awmif
il/ jynfwdk\ xD;eef;jydKif jzpfae-uonf? tif;0bk7if
anmif7rf;rif;w7m;xHawmfodk\ txufjrefrmedkifiH w
vFm;rS e,fy,frsm;u oPmawmfcHvm-uonf? 7Srf;
jynfe,frS tcsdK\apmfbGm;rsm;vnf; oPmawmfcHvm-u
onf? anmif7rf;rif;w7m;onf crnf;awmf [Hom0wD
qifjzLrsm;7Sif. EkdifiHawmf-uD; tjydKjydK tuGJuGJ7Sdonf
udk jyefvnf pkpnf;awmfrlvdkonf? xdka-umifh oPm
awmfrcHao;aom 7Srf;jynfe,ftcsdK\udk odrf;ydkuf7ef
csDwufawmf rlavonf?
,d;k ',m;7mZ0ifY anmif7rf;rif;. vufxufwiG f
Zif;r,f/ odD/ rkdif;[if;/ rdk;eJ/ rdkif;eJjrdK\rsm;onf ,dk;'
,m;vufatmufcH jzpf-uav7m/ anmif7rf;rif;w7m;
-uD; xdk7Srf;jrdK\rsm;udk odrf;ydkuf7ef csDwufvmaomtcg
rdk;eJapmfbGm;u csDyifhI jAe7mZfonf 1605 ckESpfwGif
jAdwdo~ udkvD;,m;jynfe,f
Zif;r,fa-umif;csDum oHvGifjrpfudk ausmfjzwfvmcJh
onf? Zif;r,faus;rkdi;f [if;odk\ a7mufv~if usnaf rem
a7mufI xdEk Spf arv 16 7ufae\wiG f &kww
f 7uf ewf
7GmpHveG af vonf?
jAe7mZf ewfjynfvGefonfhtcg oufawmf 50
jzpfI eef;pH 15 ESpfjzpfonf? jAe7mZfonf oufawmf
20 t7G,fcef\upI ,dk;',m;Ekid fit
H m; jrefrmwdk\ vuf
atmufcHtjzpfrS vGwfajrmufatmif -udK;yrf;cJh7m/ 9
ESpfcef\t-umwGif 7nf7G,f7if;twkdi;f atmifjrifco
Jh nf?
[Hom0wDrif;. om;awmf Oy7mZmtm; atmifjrif
jyD;onfhaemufwGif rdrd. EkdifiHawmfudk jyefvnfpk&Hk;
awmifhwif;atmif jyKpkonf? xdktcsdefwGifyif v0dkuf
(uamZ) jynfudkvnf; rdrd. EkdifiHawmfwGif; odrf;
oGif;cJhonf? ewfjynfrvGefrD 4 ESpfcef\twGif;Y EkdifiH
awmf. e,ferd dwfukd cs\Jawmfro
l nf? taemufzufwGif
[Hom0wD. awmifzufwvFm;rS rGeaf 'orsm;udk odrf;
ydkufonf? ajrmufzufwGif Zif;r,fonf jAe7mZf.
oPmawmfcH jzpfvmonf? xdk\jyif odD/ rdkif;[if;/ rd;k eJ/
rdik ;f eJpaom 7Sr;f apmfbmG ;wdk\onfvnf; jAe7mZf. vuf
atmufcH jzpfvmonf? xdka-umifh xdkrif;vufxuf
wGif ,d;k ',m;EkdifiH tus,fjyef\qHk;[k qdk-uonf? jA
e7mZfonf 16 ESpcf ef\twGi;f ppfrufta7;wd\kukd vuf&;kH
7nf/ ESvHk;7nfwdk\jzifh u`rf;usifpGm aqmif7GufcJhonf?
odk\aomf [Hom0wDtm; t-udrf-udrf csDwufvkyf-uHcJh
aomfvnf; ratmifjrifcJhay? odk\yifjim;vnf; [Hom0
wDEkdifiHawmf-uD; jydKuGJysufpD;7jcif;wGif jAe7mZftm;
rESdrfeif;Edik cf Jhjcif;wnf;[laom ta-umif;7if;vnf; yg
0ifavonf?
jAdwdo~udkvD;,m;jynfe,f?
?ajrmuf tar7du
wku
d f uae'g'drk eD ,
D efEidk if .
H taemufzufq;kH ESihf wwd,
t-uD;qHk; jynfe,fjzpfonf? awmif&k;d awmifwef;/ jrp
facsmif; tif;tkdifaygrsm;I om,mvSyaom &=cif; &=
uGufrsm;jzifh -uG,0f ojzifh tar7duef qGpZf mvef[k
vnf; ac:-uonf? ajrmuftar7duwkdufwGif aemuf
qHk; xlaxmif7aom jynfe,fwckjzpfaomfvnf; ,ck
tcg ajrmuftar7duwkduf jynfe,frsm;teuf csrf;
om-uG,0f aom xdyw
f ef;jynfe,fwckjzpfaeavonf?
jAw
d o
d ~ udv
k D;,m; jynfe,fonf ypdzw
d o
f rk]7mESihf
a7mhuD; awmifwef;wdk\. t-um;Y wnf7Sdonf? t
aemufzufwGif ypdzdwfork]7mESifh tvmpum jynf
e,f/ ta7S\zufwGif t,fvAm;wm; jynfe,f/ ajrmuf
216
jAdwdo~ udkvD;,m;jynfe,f
217
jAdwdo~ udkvD;,m;jynfe,f
218
jAdwdo~ udkvD;,m;jynfe,f
jAdwdo~u`ef;pk
jAdwdo~ udv
k D;,m;jynfe,f. aemufa-umif;ordik f;
udk jyefvSef-unfrh nfqdkv~if/ 15^9 ckESpfwGif qmz7ef
ppf'7dwfonf ajrmuftar7duwkduf/ taemufurf;&dk;
wef;wav~muf oGm;vmvSnhfywfcJhonf? odk\aomf O
a7mywdkuo
f m;rsm;xJrS jAdwdo~uv
dk D;,m;jzpfvmrnfh
a'oudk yxrqHk; awG\7SdcJholrsm;rSm/ 1^^4 ckESpfwGif
rUqDudkjynfe,f/ pydefbk7ifcHcsKyfu apvFwfcJhaom
uif;prf;wyfzJ\G wzGJ\jzpfonf? 1^^8 ckESpw
f Gif u_wdef
uGwfonf Aefu;l Am;u`e;f od\k a7muf7dv
S monf? xkt
d cg
rSpI wkdif;7if;om; tif'D;,ef; vlrsdK;rsm;ESifh om;arG;
ta7mif;t0,f vkyif ef;pwifc-Jh uonf? xdk ta7mif;t
0,fvkyfief;ESifh pyfvsOf;I e,fvk-u7mrS t*vdyfESifh
pydew
f k\d ppfjzpfvek ;D yg;tajctaeodk\ a7mufcaJh o;onf?
odk\aomf t*vdyfwdk\u tom7cJhI 1^90 jynhfESpfwGif
xdak 'oudk odr;f oGi;f cJo
h nf?
,if;od\kwikd af tmif jAdwo
d ~tpd;k 7u xdak 'oudk jynf
e,fwcktjzpf usepGm wnfaxmifjcif; rjyKchaJ cs? om;
arG;vkyif ef;onf jAdwo
d ~ukv
d D;,m; jzpfvmrnfh a'o
wGif -uD;us,v
f m7m/ jAw
d o
d ~w\o
kd nf ['fqefaA;uk$+D
udk wnfaxmifcI
hJ / xdak 'oonf uk$+Dyikd ef ,fajrjzpfae
cJhonf? xdkpOfu e,l;u,fvD'dk;eD;,m;[k trnfwGif
onf? 1^92 ckESpw
f Gif xdku`e;f od\k a7muf7v
Sd mI u`e;f
udk vSnfhvnfpl;prf; avhvmcJhjyD;v~if odrf;oGif;cJhol
u_wdef a*smhAeful;Am;. trnfudk *k+fjyKac:a0:
xm;onfh Aeful;Am;u`ef;udk 1849 ckESpfwGif jAdwdo~
Y
wacwfu aer0ifEkdifaom tifydkif,m-uD;ukd xdef;csKyfcJhonfh u`ef;pkwGifyg0ifaom u`ef;-uD;u`ef;i,frsm;/ jrpf
acsmif;rsm;/ ajrrsufESmjyif v=dif;tdwdk;aeouJhodk\7Sdaom qyfqufe,f/ awmif-uD;urf;-uD; jrifhrm;aom paumhw
vefjynf/ ausmufaqmifausmufawmifaygrsm;aom t,f,mekdifiH. urf;&dk;wef;ponfh jAdwdo~u`ef;pk.yx0D0if
tcsuftvufrsm;udk wifjyxm;onf?
jAdwdo~u`ef;pk ?
?jAdwo
d ~ u`e;f pkonf uBmwGif
tausmf-um;qHk;aom u`ef;pkjzpfonf? Oa7mywdku.
f
taemufajrmufzuf urf;ajc tvGefwGif wnf7SdI/
ajrmufyifv,f/ 'dkAma7vuf-um;ESifh t*vdyfa7vuf
-um;-uD;wdk\u Oa7mywkdufukef;r-uD;rS ydkif;jcm;xm;
onf? xkdu`ef;pkwGif u`ef;-uD; 2u`ef; yg0if7m/ *7dwf
jAdwdef (t*vefjynf/ paumhwvefjynfESifh a0ve,f)
ESifh tdkif,mvefu`ef; (t,f,medkifiHESifh ajrmuftdkif
219
jAdwdo~u`ef;pk
220
jAdwdo~u`ef;pk
jAdwdo~u`e;f pk. tus,ft0ef;onf 120296 pwk
7ef;rkdif7SdI/ xdku`ef;pkwGif aexdkifvsuf7Sdaom vlOD;a7
onf 53323562 a,mufjzpfonf? jAdwo
d ~ u`ef;pkukd
ta7S\zufwGif ajrmufyifv,f/ awmifzufwGif t*vyd f
a7vuf-um;-uD;/ taemufzufwGif tkdi;f 7pfyifv,fESifh
tWvMdwo
f rk]7mwdk\jzifh 0dki;f 7Hxm;onf? xdo
k \kd 0dik ;f 7H
vsuf7Sdaom yifv,fa7jyifwdk\onf rsm;pGm reufvS
acs? txl;ojzifh jAdwdo~u`ef;pkESifh Oa7mywdkuf pyf
-um;7Sd yifv,fa7jyifonf tvGefwdrfojzifh tu,f
Iom yifv,fa7jyifonf ay 600 cef\edru
hf somG ;cJv
h ~if
jAdwo
d ~ u`ef;pkonf Oa7mywku
d fESihf ajrjyifcsif; quf
pyfwnf7SdEdkifayonf? xdk\a-umifh a7S;ESpfaygif; ya0+D
u/ jAdwdo~u`ef;pkonf Oa7mywdkuf. taemufzuf
ydik ;f wpdwfwa'o jzpfcho
J nf[k ,lq-uavonf?
jAdwdo~u`ef;pk.urf;&d;k wef;onf tauG\taumuf
tvGefrsm;ojzifh yifv,frS rsm;pGmuGma0;aom a'o
r7Sdoavmuf[k qdkEdkifonf? paumhwvefjynf t
aemufzufurf;ajcwGif omI tauG\taumufrsm;
jym;jyD;v~if u`ef;i,fuav;aygif; rsm;pGm7Sdonf?
urf;&dk;wef; tjcm;ae7mrsm;wGifum; jrpfrsm;onf
221
jAdwdo~u`ef;pk
awmifzuf awmifukef;a'oESifh tv,fydkif; ajredrfh
awmif-um;a'o[lI 3 ydkif;cGJjcm;Ekdifonf? jAdwdo~
u`ef;pkwGif tvGeftrif; jrifhrm;aom awmifrsm; r7Sd
acs? paumhwvefjynf7dS AifeDApfawmifxyd o
f mv~if t
jrifhqk;H jzpfI 4405 ayjrifhonf? *7dwfjAdwdefu`ef;.
A[dkukef;jrifha'owGif paumhwvefjynf awmifydkif;
ukef;jrifha'o/ t*vefjynf. ausm&dk;ozG,fjzpfaom
yifEdkif;awmifrsm;ESifh tif;tkdifa'o (vdwf'dp-wdwf)
wd\kyg0ifonf? xdak 'orsm;wGif vrf;yef;tquftoG,f
ajzmifhajzmifhjzL;jzL; r7SdvSacs? xdka'orsm;onf EGm;/
od;k / qdwftp7dSaom wd7>mefrsm; arG;jrL7efom toH;k
0ifavonf? *7dwfjAdwed .
f tv,fykid f; ukef;jrifah 'o
wGif a0ve,f yg0ifonf? ysrf;r~jcif; tm;jzifh ay
1000 cef\ jrifhI ajrmufzufrS awmifzufodk\ wef;
vsuf7Sdonf? ajrmufzufydkif;onf rmausmaom
ausmufajrjzpfI awmifzufydkif;wGirf l ausmf-um;aom
a0ve,f ausmufrD;aoG;wGif;rsm; 7Sdavonf?
tdik ,
f mvefu`ef;. ajrrsuEf Smjyifonf tv,fwiG f
us,fjyef\aom vGifjyif-uD;rsm;7SdI/ 7FH\EGHpdrfhajrrsm; jzpf
onf? urf;&d;k wef; ywfywfvnfwGif awmifuke;f rsm;/
ukef;jyifjrifrh sm;7SI
d tkdi,
f mvefu`ef;. ajrrsufESmjyif
onf tv,fcu
G faeaom yef;uefjym;ESifh wlavonf?
xdku`ef;wGif orr~waom 7moDOwk7SdI t*vefESifh
pmaomf rd;k twefi,fykI
d rsm;avonf?
222
*
c 3 -
-
jAdwdo~ "eo[m, EkdifiHtzGJ\[lonfrSm tb,fenf;? jAdwdo~"eo[m,EkdifiHrsm;. rlvtponf jAdwdo~
tifydkif,mjzpfonf? aer0ifaom tifykdif,m-uD;onf 'kwd,uBmppftjyD; EkdifiHjynfe,ftcsdK\tm; vGwfvyfa7;
ay;cJh7onf? tcsdK\u cGJxGufI/ tcsdK\u "eo[m,tzGJ\wGif;Yyif ae-uonf? jrefrmekdifiHonf cGJxGufcJhI tdNd,
onf tzGJ\0ifEkdifiH wEkdifiH jzpfavonf?
jAdwdo~"eo[m,EkdifiHrsm;?
?jAw
d o
d ~ "eo[m
, EkdifiHrsm; [laom toHk;tE=ef;onf 1926 ckESpf
wGif usif;yaom tifyD;7D;,,f uGefz7ifw
h ckrS pwifcJh
onf? xdu
k eG zf 7ifw
h iG f *7dwfjAdwdeEf iS hf 'drk eD ,
D efEkid fiHrsm;
onf jAdwdo~tpdk;7. aus;Zl;oPmawmfudk apmifo
h d&kd
aoaom tusdK;wl tqift
h wef;wl/ oD;jcm;vGwfvyf
onfh Ekdiif Hrsm; tzG\Judk zGJ\pnf;7ef oabmwln-D uonf?
,if;tzGJ\rsdK; zGJ\pnf;xm;jcif;jzifh tzGJ\0if EdkifiHtcsif;
csif;/ pD;yGm;a7;/ umuG,fa7;wdk\Y ,dkif;yif;ulnDr= ydkrdk
77Sdvdrfhrnf[k ,H-k unf-uonf? tifyD;7D;,,f uGefz
7ifh. tpD7ifcpH mwGif jAdwo
d ~"eo[m,tzG\J0if Ekid fiH
rsm;. tajctae tqifhtwef;ESifh pyfvsOf;I azmfjy
csuw
f 7yf yg7Sad vonf?
,if;rSm tzG\J0if Ekdifiw
H k\donf jAdwdo~ tifykid f,m
twGi;f rS ud,
k fykid f tkycf sKyaf 7; 7Sjd yD; Ekdiif Hrsm;jzpf-u7jyD;
v~if/ jAdwdo~ bk7ifrif;jrwf. aus;Zl;oPmawmfudk
apmifhod&dkaor=jzifh pkpnf;xm;jim;vnf;/ tzGJ\0ifEkdifiH
tcsi;f csi;f oD;jcm;vGwfvyfpmG qufqEH dik jf yD;v~if/ jynf
wGi;f a7; jynfya7;wdk\Y wEdik if u
H wEkid if x
H uf edru
hf sr=
vnf; r7SdapbJ/ tqifhtwef;wl jzpfap7rnf [lI
jzpfavonf?
xdkuGefz7ifhrS oabmwlnDcsufudk 1931 ckESpfwGif
0ufprifpwmpwufusKjzihf taumiftxnf azmfvu
dk f
onf? xdkpOfu jAdwdo~ "eo[m, EkdifiHrsm;tzG\JwiG f
yg0ifaom tzGJ\0ifrsm;rSm *7dwfjAdwdef (t*vefjynf/
paumhwvefjynfESifh a0ve,f)ESifh tkdif,mvefjynf
ajrmufykid f;/ uae'g/ EsL;azmif;vef;/ -opa-w;vD;,m;/
e,l;ZDvef/ awmiftmz7dujynfaxmifpkESifh tdkif7pf z
7D;pwdww
f \kd jzpf-uonf?
tzGJ\wnfaxmifpu xdktzGJ\onf jAdwdo~ tifydkif
,m.oD;jcm;tpdwt
f ydkif;wck tjzpfuJhodk\ ,lqI xdk
223
jAdwdo~"eo[m,EdkifiHrsm;
ESpfrSpI 'kw,
d jAdwo
d ~ tifykid f,m-uD;udk wnfaxmifchJ
-ujyef7m/ tar7duefjynfe,frsm;ta7;Y oifc+f;pm
7cJhjyD;aom *7dwfjAdwed fonf yg;eyfvdRmpGm e,fcsJ\0g'
udk oHk;cJhojzifh/ uBmh tus,ft0ef; 4 yHk 1 yHkESifh
uBmhvlO;D a7 4 yHk 1 yHw
k \dkonf jAdwo
d ~ tm+mpuf7dyf
atmufo\dk a7muf7dcS o
Jh nf? jAdwo
d ~ tifykid f,m-uD;onf
-uD;rm;us,fjyef\vSojzifh aer0ifaom tifydkif,m
[lIyif wifpm;ac:a0:cJ-h u7avonf?
*7dwfjAdwdefonf uBmhEkdifiHorkdif;wGif t-uD;us,f
qH;k tus,fjyef\q;Hk aom tifykid f,m-uD;udk wnfaqmuf
EkdifcJhonfrSm jAdwdo~a7wyf. aus;Zl;a-umifh jzpfay
onf? jAdwdo~a7wyfonf uBmhork]7mwdki;f Y AdkvfpJG
EkdifcJhonf? xdk\a-umifh uBmhta7S\jcrf;Yif;/ taemuf
jcrf;Yif; uBmhwdkuf-uD;rsm;wdki;f wGif jAdwo
d ~wk\d. ydkif
eufrsm;udk pdkufxlEkdifcJhonf? uBmhtuGufaumif; ae
7maumif;wdki;f vdv
k dkY jAdwdo~wdk\ pd;k rd;k Edkicf ho
J nf? jAdwd
o~wdk\onf tcsdK\e,fajrrsm;tm; pydef/ 'yfcs/ jyifopf
ponfw\dkESihf pyfzufIif;/ tcsdK\e,fajrrsm;udk ajropf
a7opf 7SmazG odrf;ydkufjcif;jzifh if;/ tcsdK\e,frsm;odk\
oGm;a7muf tajcpdkuf aexdkifjcif;jzifhif; odrf;oGif;
cJah vonf?
,if;odk\jzifh uBmhtESH\tjym;7Sd bmomtrsdK;rsdK;/
,Ofaus;r=taxGaxG/ vlrsdK;tpHkpkw
H dk\onf jAdwo
d ~ tif
ydik f,mtwGi;f usa7mufc7Jh m/ ,if;wdk\ukd ESpu
f mv 7Snf
-umpGm pdk;rdk; tkyfcsKyfxm;7ef rvG,fulacs? odk\aomf
tar7duefudkvdkeDrsm;ta7;Y wcgaozl;I ysOfzdk;em;
vnfcJhaom jAdwo
d ~wk\donf vufatmufcH udkvked Drsm;
udk qkid 7f mvlrsdK;wdk\.tajctae/ tqifhtwef;udk vdu
k f
I tkyfcsKyfa7; trsdK;rsdK;xm;um tkyfcsKyfcJhonf?
jAdwdo~tifydkif,mxJwGif ua7mif;udkvdkeDrsm;/ apmifh
a7SmufcH jynfe,frsm;[lI tpm;pm; yg7Sdonf? tcsdK\
udkvdkeDrsm;onf jynfwGif;a7;udk ,if;wdk\. wkdif;7if;
om;rsm;u pDrHzefwD; EdkifcGifh7onf? tcsdK\ udkvdkeDrsm;
wGifrl jAdwdo~bk7if. udk,fpm;vS,fawmf jzpfaom
bk7ifcEH iS fh bk7ifcHu a7G;cs,w
f ifajrm| ufaom twkdiyf if
cHtzGJ\u pDrHaqmif7Gufonf? yXruBmppf tjyD;wGif
jAdwdo~ apmifha7SmufcH jynfe,frsm;/ -oZmcHjynfe,f
rsm; wd;k wufrsm;jym;vmcJah vonf?
jAdwdo~ tpdk;7onf rdrv
d ufatmufcH EdkifirH sm;xJrS
udk,fydkiftkyfcsKyfa7;ESifh xdkufwefor~wdk\udk udk,fydkif
tkyfcsKyfa7;ay;cJhonf? jAdwo
d ~ udkvedk Drsm;teuf uae
'gonf yXrqHk; 'dkrDeD,ef tkycf sKyfa7;udk (c7pf 186^
224
jAdwdo~"eo[m,EdkifiHrsm;
jAJwdkuf
225
jAJwku
d f
atmufjAJwkdufonf eef;awmftkwfcHkudk ar;wifxm;
ouJhodk\ 7Sdonf? taqmufttHkrSm opfom;jzifh
aqmufvkyfxm;I aZw0efaqmifrsm;uJhodk\ a7Fydef;cs
r[kwb
f /J teDcH a7Fa7;/ od\rk [kwf teDw0uf a7Fw0uf
csxm;aom taqmifjzpfonf?
jAJwdkufwGif a,bk,stm;jzifh twGif;0ef 4 yg;
oHawmfqifh 4 a,muf/ jAJwkdufoHqifh 4a,muf/ pm
a7;awmf 3 a,muf/ oHwdkufp;dk 1 a,muf/ oHwdkufpm
a7; 1 a,muf cef\xm;jrJjzpfonf? odk\7mwGif bk7ifrsm;
oabmtwkid ;f tydktavsmh 7Sdwwfonf? oDaygbk7if
rif;jrwf vufxufwiG f twGif;0ef 6 yg;/ oHawmfqifh
30/ jAJwdu
k foHqifh 25 a,muf ponfjzifh cef\xm;cJb
h ;l
onf? oDaygbk7if vufxuf jAJwu
dk foHqifhrsm;rSm t
jcm;7mxl;rsm;ESifh wGJzufaqmif7Guf-u7onf? ,if;wdk\
onf jAJwkduft7m7Sdrsm;jzpfI vufatmuf tr=xrf;
rsm;vnf; 7Sdao;onf? jAJwdkufu tjrJapcdkif;7aom
tjrJtr=xrf; 2 rsdK;rSm zGm;zufausmfESifh 'dkif;awmf[lI
jzpfonf? zGm;zufausmfwdk\onf tomt,m qifhac:
7ef7o
Sd nfrsm;udk qifhac:7I -udK;-udrfrudik f7acs? 'dkif;
awmfrsm;onf -udK;-udrfudkifI vlrsm;udk&dkufESuf qifh
ac:Ekdifonf? jAJwkdufawmfu tvsiftjref apcdkif;7ef
7Sdv~if ajcvsifawmfrsm;udk apcdik f;7onf? ajcvsiaf wmf
rsm;onf jAJwu
dk af wmfo\kd tvSnu
hf s vma7mufapmifhae
xrf;7Guf7onf? jAJwu
dk ftwGi;f 0efrsm;onf vFwfawmf
0ef-uD;rsm;avmuf 7mxl;r-uD;aomfvnf;/ wenf;tm;
jzifh bk7ifrif;jrwfESifh eD;pyfonfhtwGuf vFwaf wmf0ef
-uD;rsm;xuf ta7;ygonf? ta7;ygyHkrSm jAJwkdufu
bk7ifrif;jrwfa7S\awmfo\dk wdku&f u
dk f oGm;vmwifav~muf
EkdifI vFwaf wmfurl jAJwdkufrS wqifo
h mv~if a7S\awmf
odk\ oGm;a7muf wifav~mufEkdifonf?
jAJwdkuft7m7Sdrsm;onf eef;awmfwGif;ESifh bk7m;
ausmif;twGi;f rS ty tjcm;oGm;vmonfhtcg/ t7m7Sd
rsm;a7S\ tawmif 30 uGmavmufrS a7S\vdkufac: t
r=xrf; 2 OD;onf -udrfudk axmifudkifum 0J,mvdkuf7
onf? a7S\vu
kd o
f nf acgif;aygif;jzL azmhv;kH aygif;I xdik f
rodr;f 0wf7onf? jAJwdkufay:odk\ tusrygbJ acgif;
aygif;jzLrygbJ rnforl ~ rwuf7/ trdef\awmfcef\Av
kd rf sm;
rSwyg; tjcm;olrsm;onf cg;awmif;usdKufI jAJwdkuf
ay:odk\ rwuf7acs? jAJwdkufay:odk\ zdeyfrsm;vnf; r
wif7acs?
jAJwdu
k fESifhqkdifaom t7m7Sdrsm;onf 0J,m tvSnfh
cGJI w7ufjcm;wcg jAJwdkufrSmjzpfap/ oifh7mXmerSm
jzpfap tvSnhu
f s tdyzf eftdyf7onf? vHkavmufaomt
a-umif;r7Sb
d J tdrzf ef7ufysufv~if tjypf'+fcH7onf?
jAJwku
d w
f ufcsed rf mS vFwfawmfrmS uJhok\d eHeuf wcsuf
rwD;rDu wcsufwD;txd w-udrf/ ae\ 2 csufwD;rSpI
nae 3 csufwD;txd w-udrftm;jzifh Oykofae\ukd csef
vSyI
f ae\pOf wufa7mufpak 0;-u7onf? eHeufwcsuw
f ;D
onft
h cg vFwaf wmfu 0ifvmaom t7m7Srd sm;/ 0if;rSL;
rsm;/ a7S\&Hk;/ w7m;&Hk;/ aemuf&Hk; t7m7Sdrsm;/ aoewf
Akv
d rf sm;vnf; jAJwku
d w
f iG f acW7yfwef\/ nDvmcH 0if7ef
t7m7Srd sm;pHo
k nft
h cg wnDwnmwnf; jAJwu
kd u
f pkI
nDvmcH0if-uonf? nae 3 csufwD;onfhtcg jAJwu
kd f
qif;I tpkta0;uGJonf? twGif;0efrsm;rSmrl jAJwdkuf
wGif tjrJaexdik -f u7onf?
jAJwu
kd w
f ufonft
h cg txufjAJwku
d f uGef;pifwikd f
twGif;7Sd uGrf;aoG;aygufrsm;wGif 7mxl;tpOftvdkuf
pDpOfI ae7mwus aexkid -f u7onf? jAw
J u
kd f wuforl sm;
onf t0wftpm;/ opfvGifoef\jyef\zdk\ *&kpdkuf7onf?
tus7Snfay:u tusvufus,f 0wf7onfhtjyif p
vG,v
f nf; qif7onf?
jAJwu
dk w
f ufcsed f r[kwo
f nft
h cg oufqidk 7f m tvkyf
rsm;udk tvdk7Sdaom ae7mwGifjzpfap/ atmufjAJwdkuf
wGijf zpfap aejy;D v~if pD7ifcef\cJG vkyaf qmif-u7onf?
jAJwdkufESifh pyfI qHk;jzwf7ef tr=rsm;udk twGi;f 0ef
rsm; tpHktnD qHk;jzwf-uonf? 7Sifbk7ifu xkwfjyef
aom trdef\awmfrsm;udkvnf; cGJjcm; owfrSwf7onf?
vFwfawmfu oGif;aom oGif;pmrsm;/ rSmwrf;rsm;udk
vnf; vdkufem7ef pDrH7onf? vFwfawmfrS oGif;aom
pmrsm;/ vFwfawmfodk\ xkwf7efpmrsm;udk twGif;0ef
rif;rsm;xH oHawmfqifhrsm;/ jAJwdkuf oHqifhrsm;u
av~mufxm;7onf? ta7;-uD;v~if -uD;ovdk pDrq
H ifq
h kd
7 onf? 7Sib
f 7k ifu xkwaf om trdef\awmfrsm;udv
k nf;
jAJwkdufuyif trdef\awmf rSmwrf; xkwfoifhonf? t
rdef\awmf rSwfom;csuf xm;oifhonf? trdef\awmfjyef
oifhonfrsm;udk cGJjcm;a0zef7onf? trdef\awmf xyf
rHI cH,o
l ifah om &=yfaxG;onfh t7mygv~i/f od\kr[kwf
ydak omt7mygv~i/f odk\r[kwf vdkaev~if jyefvnfjyKjyif
7ef twGi;f 0efu oHawmfqifhtm; qifhqk7d onf? vFwf
awmfu bk7ifhxHoGif;pmrsm;udk jAJwdkufuyif ppfaq;
I vFwfawmf0ef-uD;rsm;xH ar;jref; tpD7ifcHp7mrsm;
udk jyefar;jyD;rS bk7ifhxH oGif;-u7onf?
7Sifbk7ifrsm;onf jAJwu
kd fawmfodk\ xGufawmfrI
l csD;
jr|ifhjcif;/ ESdrfhcsjcif; jyKavh7Sdonf[k a7S;pma[mif; pm
226
jAJwku
d f
ajAm
jAJwdkufawmf uGef;piftcef;-uD;rsm;twGif;odk\ t
wGif;0efrsm;rSwyg; tjcm;rnfolr~ 0ifcGifhr7acs? n
tdyzf eftyd o
f nft
h cgrSwyg; rnfonfht7m7Sdr~ jAJwdkuf
ay:wGif oifjzL;zsmcif;I xdik fae\cGifh r7acs? EdkifiHjcm;
{nfhonfrsm;yif jAJwdkufodk\vmonfhtcg uGef;pifwdkif
twGif; uGrf;aoG;ayguftwGi;f rsm;udk a7SmifI tjyifY
oifw
h ifh7mae7mY xdkif-u7onf? Tum; tpOftvm
tm;jzifh vdkuef m7aom "avhjzpfonf?
ajAmwD;enf;wD;csufonf tavmif;pnfolrif;-uD;vufxufrS pwifonf[kqdkonf? ZL'dyfu`ef;7Sd ZL\oajy
yiftm; avcwfonfhtoHudk ta-umif;jyKI wDxGifwD;r=wfcJhaom wl7d,m? a7S;rif;rdzk7m;wdk\ESifh pyfvsOf;aom
ajAmtzGJ\Y yg0ifonfh wl7d,mta7twGuf/ ajAmtzGJ\wD;r=wf7onfh tcrf;tem;rsm; ponfudk azmfjyxm;onf?
227
ajAm
jrefrmhxdyfrdk;/ wD;aqmfE=d;onf/
ab;bdk;onfu yifukad om ? ? [lIif;?
wzef rHak 7G;q7mawmfuvnf; ukoysKd \opftyd'k f 15Y
u`ef;OD;csufaAG/ ZLajrY/ {u7mZfwrf;/ usifh&dk;
vrf;jzifh/ aqmf7Grf;Oya'/ oajyyif-uD;/ toD;a-uG
(1)7Sifbk7ifESifhqkdifonfhpnfajAm (2)rdzk7m;-uD;ESifhqdkifonfh
pnfajAm (3)pnfwD;IxGuf0if7ef oem;awmfjrwfcH7olrsm;ESifh
qdkifonfhpnfeDajAmyHkrsm;jzpf-uonf? pnfeD[kac:qdk7jcif;rSm
pnfajAmwGif aq;eDokwfxm;aoma-umifhjzpfonf?
228
ajAm
-uonf? rdz7k m;ESihf oufqidk 7f m tcrf;tem;rsm;twGuf
pnfajymrsm;udk rdef;rrsm;om wD;7onf?
pnfajymwGif aq;eDokwfxm;onfh pnfudk pnfeD
[lIif;/ aq;jzLokwfxm;onfh pnfudk pnfjzL
[lIif; ac:onf? pnferD sm;udk tdraf 7S\rif;rSpI rif;nD
rif;om;/ 0ef-uD;/ twGi;f 0ef/ rSL;awmf/ rwfawmf tp7Sd
onfh bk7ifoem;awmfjrwf cH7olrsm;tm; pnfw;D vsuf
0ifxGufEkdif7ef ay;oem;avh 7Sdonf? pnfjzLrsm;udk
rl trsm;tm;jzifh ae7maersm;ESifh apmfbGm;rsm;tm;
ay;oem;avh7Sdonf? tif;0rif;rsm; vufxufawmfu
pnfeDpnfjzLrsm; ay;oem;jcif;ESifh pyfvsOf;I avmu
AsL[m tif&Hkpmwrf;Y atmufygtwkdif; azmfjy a7;
om;xm;onfudk awG\7Sd7ayonf?
7mZmr+dpl m bk7m;'g,um rif;w7m;vufxuf
nDawmfrif;7JausmfpGmudk ay;onfhpnf/ ig;xyf'g,um
rif;7Jausmfxif/ nDawmf rif;7Jausmfacgifwdk\udk ay;
onfhpnf/ rm7fatmif7wem bk7m;'g,um rif;w
7m;vufxuf nDawmfpOfhul;rif;udk ay;onfph nf/ avm
urm7fatmif bk7m;'g,um rif;w7m; vufxuf
OD;7D;awmf owdk;apmudk ay;onfhpnfum; pnfeD udk;
vHk;/ yHkomwpf/ pnfykwfwpf/ vif;uGif;wpf/ aiGESJ-uD;
ESpf/ aiGESJi,fESpf/ aiGc7mwpf ay;onf? rdzk7m;wdk\wiG f
jrifonfh rif;om;/ udk,fvkyfawmfwGif jrifonfh rif;
om;wdk\udk ay;onfhpnfum; pnfeDckepf/ yHkomwpf/
pnfykwfwpf/ vifuGif;wpf/ aiGESJ-uD;wpf/ aiGESJi,f
wpf/ c7mwpf ay;onf? rif;om;-uD;wdk\om; rif;om;
ae7mae/ jrif;rSL;ae7mae/ trnf7 awmfae7maewd\kukd
ay;onfhpnfum; pnfjzLckepf/ yHo
k mwpf/ pnfyw
k fwpf/
vif;uGif;wpf/ ESJ-uD;ESpf/ ESJi,fESpf/ c7mwpfay;onf?
7Sr;f jynfapmfbmG ;wd\kudk pnfpIay;onfum; pnfjzL ig;
vHk;ay;onf? aemufxyfpnfjzL ckepfvk;H ay;onf? onf
aemufxyfI pnfeD ckepfvk;H ay;onf? 7Sr;f jynfjrdK\pkpm;
wdk\udk pnfay;v~if pnfjzLig;vHk;/ yHkomwpf/ yvkwf
wpf/ vif;uGif;wpf/ ESJ-uD;ESpf/ ESJi,fESpf/ c7mwpf
ay;onf?
7Sifbk7ifu ay;oem;jcif;cH7aom pnfajymrsm;
ESiw
hf uG wl7,
d mrsm;udk tdraf 7S\rif;rS pI rif;nDrif;om;
rSL;rwfrsm;wdk\onf ESpfpOfESpfwdkif; 0g0ifESifh 0gu`wfyGJ
bk7ifrif;jrwf uefawmhcHawmfrlonfh rif;crf; rif;em;
obifrsm;udk tcpm;0if7ef -uGa7mufvm-uonfhtcgY
oufqkdif7m tr=xrf;rsm;u a7S\q;Hk rS pDwef;vsuf om
,mpGm wD;r=wfvm-u7onf?
229
xdt
k csed t
f cgu pnfajymtzG\J wD;enf; wD;csufrsm;
ESifhpyfvsOf;I ,ckacwf tvSLyGJrsm;wGif qkdif;rsm;u
ajAmwD;csuf wD;-uonfhtwdkif; wkwfwkwf (jyKwf
jyKw)f jAKH ;(jyKe;f )/ ywkwfjAHK;? wkww
f w
k f jAKH ;? wkwf
[lIyif jzpfonf? pnfajymtzGJ\ wD;csufrsm;ESifh pyf
vsOf;I a7S;pmayrsm;wGif jyKwfjyKwf[lI/ ay:rlx;l
vnf/ jyKef;jyKef;jrnf7Sifh/ ewfpnftp/ay;I 7om;[l
Iif;? 0Sefqlxpfr=ef;/ rdk;ES,fcsKef;r~/ jyKef;jyKef; [l
onf/ xdef\qlxyfjyGrf;/ pnfawmf7Grf;vsuf/ omcsrf;
nGe\fv/l xGufawmfro
l nf/ rSeu
f le7xGufcsmwnf; [l
Iif;? pnfajym jyKwfjyKwf/ yvkwfww
k fEiS h/f pnfyw
k f
oG,o
f ,
G /f -u;D i,foo
J J / oHjrKd iEf o
JF nf/ [lIif; awG\7dS
7jcif;jzifh odomxif7mS ;onf?
xd\kjyif xdak cwftcgu bk7ifEiS o
hf ufqidk 7f m pnfajym
tzGJ\rsm;Y wD;r=wfavh7Sdaom aw;oGm;oDcsif;rSm oHk;
zefcsD oH;k zefcs ac: aw;oGm;ESifh 7wkrsm; oDqw
dk D;r=wf
a-umif; emcHawmf jrdK\pm;-uD; OD;a7Fjcnf a7;om;pyfqkd
cJhonfh tbd&kuysdK\ tydk'f 163 wGif
pnf7n
S u
f s,yf mG ;/ ESiJ ,fig;ESi/hf oG,v
f sm;7pf0w
k /f
pnf;pkwfa-umfa-uG;/ a7S\awmfajy;wdk\/ ta7;xuf
oef/ bufr7efonf/ vufjrefvufaumif;/ jyefr
ajymif;om/ oHanmif;pDr~/ pOfpDjyaomf/ csDcsoHk;
wef/ xkrcsefwnf/h crf;em;wifph mG / rif;wHxmG jzif/h
r*vmaZa,mf/ atmifr~Kd\ac:onf/ pnfawmf
pdwjf zm cGJjcrf;wnf; [lIif;?
pnfawmfpv
Hk umYvnf;
pnfjyHK;yef\-uG,f/ ESJi,fig;pif;/ n|if;n|if; jznfh
okwf/ pnf;pkwf7ifha7mf/ aysmfaysmf&dkufa-uG;/ a7S\
awmfajy;wdk\/ vufa7;vufjref/ csufrcsefom;/
oHk;wefcsDcs/ tr7 7wk/ eef;udk&=I/ a7FOuifay:
xrf;vsufajr|mfonf/ pnfawmf7Grf;qifh &dkufusL;
wnf; [lIif; pyfqdkonfudk awG\7Sd7onf?
a7S;tcgu oHk;zefcsD oHk;zefcs aw;oGm;rSm/
,ckacwf ZmwfyGJrsm;Y ewfuawmf ujy7mwGif wD;
r=wfavh7Sd-uaom av;u`ef;p-um tpcsD oHk;zefcsD
oH;k zefcs aw;oGm;uJhodk\yif wD;r=wf-uvdrhrf nf[k ,lq
7onf? a7S;tcgu ajAmwD;csuw
f ;D r=w7f eftwGuf ajAm
oDcsif; [lI woD;wjcm; zG\J EGJ\ pyfqdk a7;om;cJh[ef
rwlacs? xdk\a-umifhomv~if ,ckacwfY ajAmoDcsif;
[lI woD;wjcm; wyk'w
f avr~ rawG\77Sd jcif;yif jzpf
avonf? jrdK\v,fur@yf/ t7yfrmS wJu
h o
k kv
d f tp
csD r*vmajAmnGef\ac: oDcsif;rSmvnf; ajAmwD;r=wf
ajAm
jAykW7jrpf
7eftwGuf oufouf7nf7,
G fI a7;cJah om ajAmoDcsi;f
wyk'f r[kwfbJ/ uG,fvGefol 7Gmpm;-uD; pdefaA'gu
ajAmwD;r=wf7mwGif ta-umif;t7mtm;jzifh oufqkdif
qDavsmaf eonfh a7S;a7;omrefoDcsif;wyk'u
f dk a7G;cs,f
aumufEkwfvsuf r*vmajAmnGe\f [laom trnf
jzifh wDxGiw
f D;r=wcf Jhjcif;omv~if jzpfa-umif; pHpk rf;od7Sd
7onf? ajAmoDcsi;f [lI woD;wjcm; oDcsif;r7SEd ikd jf cif;
ta-umif;w7yfrSm ajAmwD;r=wf7mwGif tpESifh tqHk;
Y ajAmwD;csuf owfrSwfxm;aom pnf;urf;twkdif;
wD;7efom vdktyfjyD;v~if ajAmwD;csuftv,fydki;f wGirf l
pnf;0g; taetxm;tm;jzifh ajAmwD;csufjzifh udkufnD
aom rnfonfh oDcsif;rsdK;ESifhrqdk xnfhoGif; wD;r=wf
Ekdifjcif;twGufa-umifhyif jzpfayonf?
yk*HacwftcgrSpI a7S;jrefrmbk7ifrsm;onf ajAm
wD;r=wfjcif; tavhtxudk OuifawmfzGifh r*vmESifh
xGufawmfrlonfh r*vm tcrf;tem;rsm;Yomv~if
wD;r=wf-ujcif; r[kwfbJ/ bk7m;ykxdk;rsm;wGif tvSL
r*vmyGJobifrsm; qif,ifusif;y7mYvnf; ajAmwD;
r=wjf cif; tavhtxrsm; jyKvkyf-ua-umif;ESifh wD;r=wf
ol ynmonfrsm;ESifhwuG wD;r=wf7ef wl7d,mrsm;udk
yg bk7m;Y vSL'gef;onfh tavhtxrsm;7Sda-umif; yk*H
acwfxdk; ausmufpmrsm;ESifh ppfudkif;jrdK\ aumif;r=awmf
ac: 7mZr+dplmapwDawmf7Sd omvGefrif;w7m; a7;
xdk;cJhaom ausmufpmY txift7Sm; awG\jrifEkdifaeay
onf? jrefrm xD;eef;rsm; uG,faysmufcJhonfhaemuf
acwfY ajAmwD;r=wjf cif; tavhtxudk t,l0g'a7;ESihf
oufqkdif7m tvSLyGJrsm;ESifh 7SifjyK/ yVif;cHyGJrsm;Yom
v~if awG\7Sd7avonf? xdkyGJrsm;wGif ajAmwD;csuf wD;
r=wf-u7mYvnf; pnfajAmrsm;tpm; pnfwdk wvHk;
wnf;udkom trsm;tm;jzifh xnfhoGif;wD;r=wfavh7Sd-u
onfhtjyif a-u;0dkif;/ armif;0dkif;/ oHyWvm; ponf
rsm;vnf; tydx
k nfo
h iG ;f wD;r=waf vh7d-S uonf? txuf
jrefrmjynf tcsdK\t7yfa'orsm;ESifh oxHk/ armfvjrdKif
paom atmuft7yfa'orsm;wGif qGrf;qrftvSLcH
xGu7f mY a7S;u pnfajymwD;0dik f;rsm;uJhok\d pnfajymrsm;
jzifh ,ckwkid f wD;r=wfaeua-umif; od7Sd7avonf?
OD;jrOD;
jA+ ?
? yk#m;&=?
jAykW7jrpf? ?tdN,
d Ekid fiH. jrpf-uD;oH;k oG,f t
euf woG,fjzpfaom jAykW7 jrpfonf [dr0Mm
230
jAykW7jrpf
jAm
- ---
231
jAm
7Sno
f nf? jAyka7m[dwmbHkrS jAmwd\k. oufwrf;
onf toacs,suyf xuf0uf 7SnfI/ jAyg7do%m
bHrk S jAmwdk\.oufwrf;onf toacs,
suyf 3pkwpk
7Sno
f nf? yxrpsmef 3bHpk vH;k Y aexkid -f uaom jAm
rsm;onf wd[dwfyx
k kZOfESit
fh 7d,m ykCKd vrf sm;csn;f jzpf
-uonf? uod+
k ;f 10 yg;/ tokb 10yg;/ um,*wm
owd/ tmemygewd[al om tEkwd 22yg;/ arWm/
u&k+m/ rk'dwm[kqdktyfaom jA0d[m7 3 yg;/ T
25 yg;aom uR}mef;wdk\wGif wyg;yg;aom uR}mef;
wdk\ukd pD;jzef;yGm;rsm; tm;xkwjf cif;jzifh yxrpsmefbHkok\d
a7mufEkdif.? xdka7mufa-umif; tusifhjzpfaom yxr
psmefudk ,kwfaom qN/ pdW/ 0D7d,/ 0DrHowdk\jzifh
enf;aomtmEkabmf7daS tmif yGm;aponf7aSd omf jAyg7d
o%mbHkY/ tvwfjzpfaom qNponfjzifh tvwfjzpf
aom tmEkabmf7Sdatmif yGm;apaomf jAyka7m[d
wmbHkY/ jrwfaomqNponfjzifh jrwfaom tmEkabmf
7Sdatmif yGm;aponf7Sdaomf r[mjAmbHkY jzpf.?
yxrpsmefbHk jAm-uD;wdk\onfum; tm'De0 umrcsr;f
omESiw
hf uG eD07+w7m;wd\kukd 0dwuf/0dpm7/yDwd/okc/
{uCwmpsmef t*g 5yg;wd\kjzifh wm;qD;y,fcmG vsupf smef
csrf;omudk aumif;pGm cHpm;-uavukef.? jAm-uD;
wd\.
k pnf;pdro
f ck wd\rk mS vlewfw\kd pnf;pdro
f ck wd\Ek iS q
hf I
axmufv~if rE=di;f omatmifumG vGefxw
G fjrwfvo
S nf?
y7dWmbmbHk/ t_rm+mbmbHk/ tmb7mbHk[l
aom 3 bHkudk 'kwd,psmefbHk[k ac:onf? ,if; 3bHk
pvH;k vnf; aumif;uifwjyifwnf;Y wnfonf? yxr
psmef 3 bHkrS txufodk\ ,lZem 5508000 uGmaom
aumif;uifY yxrpsmefbkw
H k\duo
Jh \dk wnf.? xdk'w
k d,
psmefbYkH tmb7jAmonf jAmrif;jzpfonf? t_
rm+ jAmwdk\onf jAmyka7m[dwfwdk\ jzpfonf?
y7dWmb jAmwkd\onf yxrpsmefbHkrS yg7do%jAm
wdk\uJhodk\ tvkyftau`; jAmrsm;jzpfonf? y7dWmb
jAwdk\onf touf 2 uBm7Snfonf? t_rm+
jAwdk\onf touf 4 uBm 7Snfonf? tmb7
jAmwd\konf touf 8 uBm 7Sno
f nf[q
k akd omfvnf;
uBmwnfyHk ysufyHkESifh axmufaomf ^ uBmESifh t
aoacs,
s 2 uyf7n
S o
f nf? y7dWmbmbHkrS jAmwd\k.
ta7mift0gonf toifhtwifh7I
Sd / t_rm+mbmbHkrS
jAmwdk\. ta7mift0gonf rsm;jrwfjyD;v~if/ tmb
7mbHrk S jAmwd\.
k ta7mift0gonf ncif;qnf;psm
Y aumif;pGm avmiftyfaom wefaqmifrS jyufvsuf
xGufaom rD;v~Hta7mifuJhodk\ xdkxdkudk,ft7yfrS jyuf
vsuf jyufvsux
f Gufonf? uodk+;f 10 yg;/ tmem
ygewd/ arWm/ u&k+m/ rk'w
d mtm;jzifh jA0d[m7
3 yg;/ T 14 yg;aom uR}mef;wdk\wiG f wyg;yg;aom
uR}mef;udk pD;jzef;tm;xkwfojzifh 7tyfaom 0dpm7/
yDwd/ okc/ {uCwm psmeft*g 4yg;7Sdaom 'kwd,
psmefonfif;/ ,cifuR}mef;udkyif tm;xkwfI 7tyf
aom yDw/d okc/ {uCwmpsmeft*g 3yg;7Sad om wwd,
psmefonfif;/ wenf;um; yDwd/okc/ {uCwmpsmef
t*g3yg;7Sdaom 'kw,
d psmefonfif;/ 'kw,
d psmef 3
bHkodk\a7mufa-umif; tusifhjzpfonf? 'kwd,psmefbHk
jAmwd\.
k pnf;pdro
f ck wd\konf yxrpsmefbkH jAmwd\k.
pnf;pdrfokcwdk\xuf 0dwuf0dpm7[laom &kef\7if;aom
psmeft*gudk pGef\cGmjyD;onfjzpfI omvGefxGwfjrwfay
onf? ,if;bHkrsm;ae jAm-uD;rsm;onf wd[dwf
ykxZk OfEiS fh t7d,mykCdKvrf sm;csn;f jzpf-uonf?
rv=yfr,Suf wcJeuf awmufyaom udk,fa7mif 7Sd
onfh jAm-uD;rsm; aexkid f7m y7dWokbmbH/k t_rm
+okbmbH/k okbud+mS bHk 3 bHkudk wwd,psmefbHk[k
ac:onf? wwd,psmefbHkwdk\onf 'kwd,psmefbHkrS t
xuf ,lZem 5508000 jcm;uGmaom aumif;uifY
yxrpsmefbHk/ 'kwd,psmefbkHwdk\enf;wlyif wjyifwnf;
wnfonf? y7dWokbmbHku jAmxuf t_rm+ok
bmbHu
k jAmu/ t_rm+okbmbHu
k jAmxuf okb
ud+SjAmu ta7mift0gydkrdk awmufyonf? y7dW
okbmbHrk S jAmwd\k. oufwrf;onf 16 uBm7SnfI
t_rm+okbmbHkrS jAmwkd\. oufwrf;onf 32
uBm7Snfonf? okbud+SbrkH jS Amoufwrf;onf 64
uBm7Snfonf[kqdkaomfvnf; wwd,psmef 3bHkonf
0d0 uyf tv,frpS wnfI oH0 uyf 64 uBm tygt
0if oH0 uyf qHk;cef;wGif ysufaoma-umifh okuud+f
jAmwdk\. toufonf 64 uBmvHk;vHk; rjynfh/ 63
uBmESifhtoacs,s 2 uyfausmfom7Sdonf[k odtyf
onf? txufY azmfjycJhaom 14 yg;aom uR}mef;
wdk\udk pD;jzef;ojzifh 7tyfaom okc/ {uCwm t*g
2 yg;7Sdaom pwkpsmefonf/ wenf;um; okc/ {uC
wm t*g 2yg;7Sdaom wwd,psmefonf wwd,psmef
bHkodk\ a7mufa-umif; tusifhjzpfonf? wwd,psmef
jAmwd\k. pnf;pdro
f ck wd\konf 'kw,
d psmef jAmwd\k.
pnf;pdrfokcwdk\xuf 0dwuf 0dpm7yDwd[laom &kef\7if;
aom psmeft*gudk y,fcGmvsuf wnf-unf jidrfouf
aom okc {uCwmpsmefock jzpfI uGmvGeI
f xGwjf rwf
uke.
f ?
232
jAm
onmapwoduf paom pdwfapwodufr7SdbJ &kyf
cm-uD;om7Sdonfh jAmwd\kae7m tonowfbk/H jyef\
ajym -uD;rm;aom tusdK;7Sdaom jAmwdk\ae7m a0
[dKvfbHk/ pif-u,faom ykCdKvfwdk\.ae7m ok<g0go
5bHkw\dk onf pwkpsmefbHk[krnf.? ok<g0go 5bHk
onfum; tenf;i,faom umvjzifh rdrdae7mXmeudk
rpGef\aom jAmwdk\.ae7m t0d[mbHk/ psmefcsrf;om
zdkvfcsrf;omwdk\udk cHpm;ojzifh a7mifh7jJ cif;r7SdaomjAm
wdk\.ae7m tw_gbHk/ aumif;aom&=jrifjcif;jzifh &=jrif
tyfaom jAmwd\.
k ae7m ok'mbH/k xdx
k w
kd 7m;wd\kukd
aumif;pGm &=avh7adS om jAmwd\kae7m ok'Db/kH ,kwf
edrhaf om tjzpfr7Sd jrwfxGwfaom tjzpfok\dom a7muf
aom jAmwdk\.ae7m tued}bHw
k \dkjzpfonf? ton
owfbkEH Sihf a0[dKvb
f w
Hk \dkonf wwd,psmef 3bHrk S t
xufodk\ ,lZem 5508000 jcm;uGm7m aumif;uifY
wjyifwnf; wnf.? ok<g0go 5bHu
k m; tonowf
bH/k a0[dKvfbw
Hk k\drS txufo\dk ,lZem 5508000pD
jcm;uGm7mt7yfY tpOftwdik ;f tqifhqifh wnf-uukef
onf? tonowfbHkESifh a0[dKvfbHkwdk\rS jAmrsm;
. oufwrf;onf uBm 500 7Sn.
f ? ok<g0go5bH7k dS
jAmrsm;onf uBm 1000/ 2000/ 4000/ 8000/
16000 toD;toD; touf7n
S -f uonf?
uodk+f; 10yg;/ tOmemygewd/ OayQmjA
0d[m7tm;jzifh 12yg;aom uR}mef;wdk\wGif wyg;yg;
aom uR}mef;udk pD;jzef;tm;xkwfojzifh 7tyfaom
OayQm/ {uCwm[laom yVrpsmefonf/ wenf;
um; OayQm/ {uCwm[k qdktyfaom pwkpsmef
onf a0[dKvb
f ko
H \dk a7mufa-umif;tusifjh zpf.? om
oemawmfrSwyg;aom trlt,l tusifh7Sdaom wddd
wdk\ausmif;Y 7[ef;jyKjyD;v~if emrfw7m;Y tjypfudk
jrifI uod+
k f; 10 yg;wGif 0ga,muod+
k f;Y pD;jzef;I
7tyfaom OayQm/ {uCwm[lonfh t*g 2yg; 7Sd
aom yVrpsmefudkyif/ wenf;um; pwkpsmefudkyif
onmY wyfjcif;uif;atmif pD;jzef;jzifhonf ton
owfbo
kH \kd a7mufa-umif; tusijhf zpfonf? tonowf
jAmwdk\onf yef;csD aq;a7; t&kyfuJhodk\jzpfonf?
7yfvsuf jzpfaom jAmwdk\onf 7yfvsufomv~if ae
onf? xdkiv
f sufjzpfaom jAmwdk\onf xdkifvsufom
v~ifaeonf? avsmif;vsufjzpfaom jAmwdk\onf
avsmif;vsufomv~if aeonf? tem*grdzv}mef
ykCKd vfwdk\onfum; uodk+f; 10 yg;/ tmemygewd/
OayQm jA0d[m7tm;jzifh 12 yg;aom uR}mef;wdk\
233
jAm
onfvnf;r[kwf? ujcif;/ oDjcif; ponfwk\dvnf; r7Sd
ukef? tcsdK\aom jAmwdk\onf t7d,m0d[m7jzifh ae
uke.
f ? tcsdK\aom jAmwd\konf 'd0d[m7jzifh aeukef
.? tcsdK\rlum; jAm0d[m7jzifh aeukef-u.?
&lyjAmbHkrsm; txufY t&lyjAmhbHk 4 qifh7Sd
onf? bH[
k q
k k7d aomfvnf; pifppftm;jzifh wu,f bHAk d
rmef7aSd wmhonf r[kw?f &kyf[lor~ukd pufqky7f HrG ek f;vS
ojzifh emrfoufouf7atmif tm;xkwfcJhonfh tusdK;
a-umifh &kyfr7Sd emrfom7Sdaom jAmrsm; ae7m jzpfo
jzifh &lyjAmbHrk sm;YuJho\dk bHkArd mef 7Sdonf r[kwfacs?
tmumomeVm,we 0dygufpdwf apwodufjzifh yd
oa pwnfvsuf tqufqufjzpfymG ;aom emrf cm
tpOf.jzpfwnf7m tmumomeVm,webHk/ 0dnm
+Vm,we 0dygufpdwfapwodufjzifh yddoapwnf
vsuf tqufquf jzpfyGm;aom emrfcmtpOf. jzpf
wnf7m 0dnm+Vm,webH/k tmudVnm,we 0dyguf
pdwf apwodufjzifh ydoapwnfvsuf tqufquf
jzpfyGm;aom emrfcmtpOf. jzpfwnf7m tmudVnm
,webHk/ ae0onmemonm,we 0dygufpdwaf pw
odujf zifh ydoapwnfvsuf tqufqufjzpfymG ;aom
emrfcmtpOf. jzpfwnf7m ae0onmemonm,
webHak c: b0*fwdk\udk t&lyjAm 4 bHk[k ac:onf?
wbHkESifhwbHk ,lZem 5508000 jcm; uGmI txuf
atmufwnfonf? xdk\a-umifh b0*fonf vl\jynfrS
,lZem ^1856000 uGma0;onf? ,if;bHk 4bHkpvH;k
Yyif aomwmyWdrC}mef -uOfaom t7d,m ^rsdK;ESifh
wd[dwfyx
k kZOfwk\dom 7Sdonf?
tqHk;tp r7Sad om aumif;uifynwfudk teaMm
tmumaom/ teaMm tmumaom [k tzefzef pD;
jzef;ojzifh 7tyfaom OayQm/ {utCwm t*g 2yg;
7Sdaom tmumomeVm,wepsmefonf tmumom
eVm,webHkodk\ a7mufa-umif; tusijfh zpfonf? ,if;
bHrk S jAmwd\k.oufwrf;onfuBm20000 7Sno
f nf?
tmumomeVm,weukodkvf 0dnmOfudk 0dnm+H
teMH/ 0dnm+HteMH [ktzefzef pD;jzef;ojzifh 7tyf
aom 0dnm+Vm,weukodkvfpsmefpdwfonf 0dnm
+V,webHkodk\ a7mufa-umif; tusijfh zpfonf? ,if;
bHrk S jAmwd\.
k oufwrf;onf uBm 400007Sno
f nf?
tmumomeVm,we yXrm&k_0dnmOfpdwf. pdk;
pOf;r~ t-uGi;f r7Sdaom edabmynwfuykd if eduVd /d
eddudVd [k tzefzef pD;jzef;ojzifh 7tyfaom tm
udVnm,wepsmefonf tmudVnm,webHo
k \kd a7muf
aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\
a-umif; tusifhjzpfonf? ,if;bHkrS jAmwdk\. ouf
wrf;onf uBm 60000 7Snfonf?
tmudVnm,wepsmefpdwfudk oMarwH/ y+Dw
arwH [k tzefzef pD;jzef;ojzifh 7tyfaom ae0onm
emonm,wepsmefonf ae0onmemonm,we
bHo
k \dk a7mufa-umif; tusifhjzpfonf? ,if;bHkrS jAm
wdk\. oufwrf;onf uBm 80000 7Snfonf?
jAmbHk 20 7Sdonfhteuf rD;zsufaom uBmwGif
yxrpsmefbHktxd ysufonf? a7zsufaom uBmwGif
'kwd,psmefbHkwdkifatmif ysufonf? avzsufaom
uBmwGif wwd,psmefbw
Hk kid af tmif ysuo
f nf? pwk
psmef ^bHEk iS hf t&ly 4bHw
k \o
kd nf rD; a7 av rzsuq
f ;D Edik f
aom jAm 11 bHkjzpfonf? yxrpsmef 3bHkrlum;
uBmysufwdkif; rvGwfaoma-umifh r[muyf wckvHk;
jynfhatmif rwnfEdkifojzifh yxrpsmefjAmwdk\. t
oufudk r[muyfjzifh ra7wGufbJ r[muyf. 4yHk
wyHkjzpfaom toacs,suyfjzifhom a7wGuftyf-u
onf? jAmwdk\. oufwrf;onf jzpf7mbHw
k k\d. ouf
wrf;[k qdak omfvnf; uBmw0ufr/S odk\r[kwf ysufcg
eD;rS a7mufrl oufwrf;raphrD pkaw-u7.? uBm
rysufao;aomfvnf; uHt7Sdefukefv~if toufwrf;
raphcif pkaw-u7rnfom jzpfonf?
aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\? ?aAG\Ekdqkid f;7ufjrdK\onf awmif
tar7duwdkuf7Sd tm*sifwD;em;EkdifiH. jrdK\awmfjzpf
onf? uBmhawmifzufjcrf;wGif t-uD;qHk;jzpfI uBm
taemufjcrf;wGif wwd,t-uD;qH;k jrdK\jzpfjyD;v~if uBm
ay:wGif oWrt-uD;qHk;jrdK\jzpfonf? uBmopfwGif
e,l;a,mjrdK\aemuf t-uD;qH;k aomjrdK\ jzpfavonf?
c7pfESpf 1500 ausmfwiG f uBmudv
k Snv
fh suf udkvdkeD
e,fopfrsm;udk 7SmazG-uaom pydefvlrsdK;tcsdK\onf
awmiftar7duwdkuf vmyvufwmac: yvdwfjrpf0
od\k a7muf7Sd-uaomtcg xdka'ow0dkufwGif wdkufcwf
aom avajyavn|if;. om,m -unfEl;zG,faumif;
yHkudk awG\7Sd-uojzifh xdkae7mwGif avomjrdK\[lI t
"d_m,f7aom aAG\Ekq
d ikd f;7ufjrdK\ukd 1536 ckEpS fwGif wnf
axmifcJhonf? odk\7mwGif ,ckvuf7Sd jrdK\onf 1580
jynfhESpf ZGefv 117ufae\u pwifwnfaxmifcJhaom
jrdK\jzpfonf? 1^^6ckwiG f 7D;td'k gyvufwme,f.jrKd \awmf
jzpfvmI 1810jyn\fwGif tm*sifwD;em; EdkifiH[lI
oD;jcm; vGwfvyfaom EdkifiH ay:xGufvmaomtcg
aAG\Ekq
d ikd ;f 7ufjrdK\onf ,if;Edik fi.
H jrdK\awmf jzpfvmonf?
234
aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\
aAG\Edkqkid f;7ufjrdK\onf vmyvufwm jrpf0. t
aemufzufurf;wGif yifv,fESifh 1^5 rdkifuGma0;aom
ae7mY yifv,fa7rsufESmjyiftxuf 82 ayom jrifh
aom nDnm jyef\jzL;onfh ajredrfhvGifjyifay:Y wnf7Sd
onf? vmyvufwmjrpf0udk aomifckwfoabmjzifh
7Sif;vif;cs\J xGif xm;ojzifh jrpf0onf rdik 3f 0cef\ us,f
vsuf7Sd7m aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\onf yifv,ful;oabm
-uD;rsm; qdkufuyf7m qdyfurf;jrdK\ jzpfaeonf? jrdK\.
oabmqdyfonf urf;ajcwav~mufY 16 rdkifcef\7Snf
vsm;pGm qef\wef;wnf7aSd eonf? jrdK\. rsLeDpDy,fe,f
edrdwf tus,ft0ef;rSm ^4 pwk7ef;rdkif7SdI 7efukef
jrdK\EiS hw
f uG qifajczHk;eD;eD; us,fonf?
1896 ckEpS w
f iG f yXrt-urd f oef;acgifpm7if;aumuf
pOfu aAG\Ekdqkid f;7ufjrdK\wGif vlOD;a7 1^^^8^ 7Sdaomf
vnf; 1958 ckESpfcef\rSefajct7 vlOD;a7 3^33000
7SdaeavjyD? aAG\Edkqdkif;7uf jrdK\wGif tm*sifwD;em;
wEkdiif Hvk;H vlO;D a7. 18 7mcdik fEe= f;7Sdonf? ,if;wd\kt
euf Ekid fiHjcm;om;rsm;onf xuf0ufeD;eD;7Sd7m/ pydev
f l
rsdK;ESifh wmvsHvlrsdK;wdk\rSm trsm;qHk;jzpfonf? usef
EkdifiHjcm;om;rsm;rSm &k7S/ tl&ka*G;/ jyifopf/ wl7uDESifh
*smreDEdik if Hom;rsm; jzpfavonf?
aAG\Ekdqkdif;7ufjrdK\onf ,cktcg uBmay:7Sd acwf
trDqk;H jrdK\rsm;xJwGif wjrdK\tygt0ifjzpfI awmiftar
235
aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\
aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\onf tm*sifwD;em;EkdifiH twGif;
tjrdK\jrdK\rSvmaom rD;7xm;vrf;rsm;qHk7m A[dkXme-uD;
jzpfonf? awmiftar7duwdkuf7Sd EkdifiHrsm;ESifhomru
uBmt7yf7yf7Sd EkdifiHrsm;ESifhvnf; ava-umif;c7D;
jzifhqufoG,fvsuf 7Sdonf? aAG\Edkqdkif;7ufjrdK\onf
tar7duwdkufvHk;Y taumif;qHk;aom ajratmuf rD;
7xm;vrf;7Sd7m jrdK\jzpfonf? uBmt7yf7yfrS oabm
-uD;rsm; qdu
k u
f yf7m xif7mS ;aom oabmqdyjf rdK\vnf;
jzpfI ukefu;l oef;qufo,
G fa7; aumif;rGefonf? tm
*siw
f ;D em; wEkdiif w
H nf;twGuf omr[kwf/ tem;0ef;
usif7Sd AdkvpfA;D ,m;/ yg7ma*G;/ tl&ak *G; paomEkdifirH sm;
twGuyf g ukepf nfjzef\jzL;7m jrKd \-u;D vnf;jzpfonf? ,if;
qdyu
f rf;rS od;k arG;/ *sKH / u`/J EGm;ESihf u`JEmG ;xGuf yPnf;
rsm; wifydk\I puf&HkxGufyPnf;rsm;udk wifoGif;onf?
AGdKifvmtdk;?
?AGKd ifvmtd;k qdo
k nfrSm tylwku
d af y;
jcif;jzifh t7nfwckckudk taiG\tjzpfodk\ ajymif;vJay;
onfh oWKusdKtdk; jzpfonf? usdKtdk;xJY xnfhxm;
onfh t7nfonf taiG\jzpfoGm;aomtcg uefxu
G v
f m
onf? usdKtdk;rSm tvHkydwfxm;ojzifh tqdkyg taiG\
wGif wGe;f uyfzdEdyS Ef idk o
f nfh tm;7So
d nf? xdt
k aiG\ukd ckwf
armif; vnfywfapvdak om pufo\dk jyGerf sm;jzifh oG,,
f l
ydk\aqmif ay;aomtcg taiG\.zdtm;jzifh pufvnf
avonf? jy'g;paom tjcm;t7nfrsm;udk toHk;jyK
onfh AGdKifvmrsdK;vnf; 7Sd.? odk\aomf uBmwGif rD;7
xm; rD;oabmrSpI puf&t
Hk vky&f krH sm;Y a7aEG;aiG\puf
rsm;udk toHk;rsm;7um; AdGKifvm[kqdkv~if a7aEG;aiG\
udk zefwD;ay;onfh a7aEG;aiG\AKGd iv
f mudo
k m a,bk,s
tm;jzifh em;vnf-u qdkvdk-uayonf?
AGdKiv
f m jyKvkyfxm;yHkoabmrSm tvHkydwfxm;aom
tdk;wGif a7xnfhxm;jyD;aemuf tdk;atmufzufrS xif;
rD;aoG;ponfjzifh tylwkdufay;onf? a7ql7mrS jzpf
ay:vmaom a7aEG;aiG\w\dkonf tdk;twGi;f Y a7rsuEf Sm
txufwGif wGef;uefEkdif zdESdyfEkdifaomtm;jzifh pka0;I
aeonf? a7aEG;aiG\pufudk ckwfarmif;7mwGif txuf
Y azmfjycJhonfhtwdki;f tqdkyg zdtm;7Sdaom a7aEG;aiG\
wdk\ukd jyGefrsm;jzifh pufodk\ qufoG,fydk\aqmifay;7av
onf? a7aEG;aiG\. zdtm;a-umifh AGdKifvmaygufuGJ
wwf.? xdk\a-umifh AGdKifvmtdk;rsm;udk aocsm cdkifcHh
pGmjyKvkyf7jyD;aemuf toHk;rjyKrD t-udrf-udrf prf;oyf
7efvadk yonf? AGdKiv
f m. zdtm;udk rsuEf mS jyif pwk7ef;
wvufray:wGif zdESdyfEdkifaom aygifcsdeftm;jzifh
AGdKifvmtdk;
wdkif;wm7I AGdKifvmwkdif;Y cHEkdif7nf7Sdonfh zdtm;udk
a7;rSwf azmfjyxm;7onf? AGdKifvmwGif zdtm;udk jy
aom u7d,m wyfqifxm;I AGdKifvmxJY ab;tM
7m,fjzpfavmufatmif zdtm;-uD;rm;vmcJhaomf/ a7
aEG;aiG\onf ol\tvdktavsmuf vGwfajrmuf xGuf
oGm;Ekdifap7eftwGuf ab;uif;tqdk\7Sifac: a7aEG;
aiG\xu
G fayguf wckcu
k dkvnf; wyfqifxm;7avonf?
a7S;OD; a7aEG;aiG\pufrsm;ESifhtwl ay:aygufvmcJh
aom ueOD; AGdKifvmrsm;wGif AGdKifvm. yHkrSm av;
axmifhaoWmyHkjzpfI/ zdtm;rSm pwk7ef;wvufrv~if
2 aygifrS 4 aygiftxdom 7So
d jzifh tvGefyif enf;.?
xdkaemuf *sdr;f p0yfqdkol (1^36 1819 ckESpf) wDxGif
aom AGdKifvmrSm zdtm; 10 aygifcef\7Sdvmonf? 7pf
cswf x7ufADvpf (1^^1 1883 ckESpf) qdkol wDxGif
aom AGdKifvmrSm ajymif;vHk;yHkjzpfI tvsm;vdkuf vSJ
xm;onf? xdkAGdKifvmwGif rD;zdkudk AGdKifvmtwGi;f zufY
wyfqifxm;I 0yfwDxGifaom AGdKifvmxuf zdtm; 10
qcef\ ydkvmonf? xdkrSwqifh wrsdK;xufwrsdK; om
vGef aumif;rGefaom AGdKifvmrsm;udk ykCdKvftoD;toD;
u wacwfjyD;wacwf -uHpnfwDxGifvmcJh-u7m ,ck
aomf pwk7ef; wvufrv~if zdtm;aygifcsdef 1200 7Sd
aom AGdKiv
f m-uD;rsm;yif ay:aygufI aeayjyD?
AGKd ifvmonf ,if;udk,fwidk f tvkyu
f kd wdkuf&ku
d f vkyf
udkifjcif;r[kwb
f J/ ,if;rS77Sdaom a7aEG;aiG\u pufudk
ckwfarmif;apI/ pufuom tvkyfvkyfjcif; jzpfonf?
xd\ka-umifh AGdKiv
f m. pGrf;7nfudk AGdKiv
f mjrif;tm;ESihf
wdkif;wm-uI AGdKifvmjrif;waumiftm;rSm zm7if
[du
k f'*D 7D 212 tylcsed fY tav;csdef 34 21 aygif7Sdaom
a7udk wem7DtwGif; ajcmufaoG\aom a7aEG;aiG\tjzpf
od\k ajymif;vJay;Ekid fonfh pGrf;7nfjzpfonf? ,ckacwf7dS
tvGef-uD;rm;aom AGdKifvm-uD;rsm;rSm wem7Dv~if
aygifcsdef woef;7Sad om a7aEG;aiG\ukd xkwaf y;EkdifI T
pGrf;7nfonf AGdKifvmjrif;tm; 35000 cef\ESifh nDr~
avonf?
jyKvyk f pDpOfxm;yHkEiS hf jyKvyk fxm;onfh yHkpu
H kd vdu
k I
f
if;/ toHk;jyKyHkudk vdkufIif; AGdKifvmrsm;udk trsdK;rsdK;
tpm;pm; cGJjcm;ac:a0:-uonf? odk\aomf a7udk tjref
qHk;qlap7eftwGuf tylwdkufay;7rnfh a7rsufESmjyif
udk tus,fjyef\qHk;jzpfatmif zefwD;ay;xm;-uonfh
oabmrSmrl twlwlyif jzpfavonf? tcsdK\wGif AGdKif
vmxJodk\ oGif;ay;rnfh a7udk AGdKifvm7Sd rD;zdkESifhyif -udK
wiftylwu
kd fay;I/ tcsKd \wiG v
f nf; xdrk D;zdkEiS fhyif xGuf
236
AGdKif;a7mAwf
AGdKifvmtdk;
vmonfh a7aEG;aiG\udk xyfrH tylwdkufay;-u ayao;
onf? AGdKifvmtrsdK;rsdK; teuf rD;jyGefAGdKifvm ESifh
a7jyGefAGdKifvm rSm jyKvkyf pDpOfxm;yHkcsif; jcm;em;
avonf?
rD;jyGef AGdKifvmwGif a7udk zdtm;jzifh xnfhxm;jyD;
aemuf rD;zdrk S rD;cd;k acgif;wdik o
f \dk AGKd iv
f mtwGi;f jzwfoef;
I jyGefaygif;rsm;pGm wyfqifxm;onf? rD;zdkrS avyl
ESifh ylaom tcdk;taiG\wdk\onf xdkjyGerf sm;rS jzwfoef;I
oGm;jcif;jzifh a7udk tylwdkufay;-uonf? rD;7xm;puf
acgif;Y wyfqif7eftwGuf yXrrD;jyGefAGdKifvmudk a*smh
pwDzifqefqo
kd u
l 1829 ckEpS w
f iG f pwifwx
D iG cf o
hJ nf?
a7jyGefAGdKifvm jyKvkyfxm;yHk oabmrSm rD;jyGef AGdKif
vmESihf ajymif;jyefjzpf.? TAGKd ifvmwGif a7udk jyGefu
av;rsm;twGif;rS pD;jzwfoGm;vmapI rD;zdku xdkjyGef
uav;rsm;udk tylwdkufay;onf? a7udk jyGefuav;
rsm;twGi;f Y qlaponfhtwGuf a7jyGeAf GdKifvmonf t
jcm; AGdKifvmrsdK;wdk\xuf pdwcf s7onf[k ,lq-uonf?
TAGdKiv
f mrsdK;udk qm *dk;ZGmoD *geDqko
d lu 1826 ckESpf
wGif atmifjrifpmG wDxiG ftoH;k cscahJ vonf? jy'g;aiG\AKdG if
vmonf a7jyGeAf KdG iv
f mESihf twlwv
l ydk if jzpfonf? a7rS
a7aiG\jzpfatmif tylwdkufay;ouJhodk\ TAGdKifvmwGif
jy'g;udk taiG\jzpfatmif jyKvkyaf y;onf? jy'g;aiG\onf
wyfqifxm;aom jyGefudk av~mufI v~yfppfvkyfpuf
rsm;udk armif;onfh jy'g;aiG\ 7[wfpufudk vnfap
onf? xdk\aemuf jy'g;aiG\onf a7jzwfoef; oGm;ae
onfh uGe'f ifqmodk\a7mufaomtcg xdka7rsm;onf ql
I tjcm;jyGefwckxJodk\ a7cdk;a7aiG\tjzpf jzwfoGm;jyD;
v~if a7aEG;aiG\7[wfpufukd vnfaponf? ,if;7[wf
pufu v~yfppfvkyfpufudk vnfapjyefonf? jy'g;aiG\
onf a7udk qlapjyD;aemuf taiG\at;um jy'g;7nf
jyefjzpfvmjyD;v~if AGdKiv
f mzufok\d jyefpD;onf? ,if;odk\
jzifh jy'g;opf xyfjznf7h efrvdb
k J taiG\jzpfvu
kd f t7nfjyef
jzpfvdkufESifh pufrsm;udk tqufrjywf vnfaponf?
AGdKif;a7mAwf(c7pf 162^ 1691)? /a7mAwfAGdKif;
onf jAdwdo~vlrsdK; &lyaA'ESihf "mwkaA' ynm7Sif-uD;
wOD;jzpf.? EsLwef/ 7if;/ avmh rDvwef/ '&dik f'if/ Aef
nef\paom ykCdKvf-uD;rsm;ESifh wacwfwnf;wGif xif
7Sm;aom ykCdKvf-uD; jzpfavonf? AGdKif;onf tm;bGJ\
7 7pfcswfAGdKif;. oWr om;jzpfonf? AGdKif;udk
162^ ckESpf Zefe0g7Dv 257ufae\wiG f tdik ,
f mvefjynf
ref;pwm;e,f 0gwmzdk\jrdK\7Sd vPrdk; 7Jwu
dk fwGif zGm;jrif
237
AdGKif;a7mAwf
wGif atmhw;kd zGef*g;7pf.avpkwjf yGef ta-umif;udk avh
vm-u.? AGdKif;onf ol.vufaxmuf a7mAwf[kEiS fh
twl avpkwfjyGef ydkrdkaumif;rGefa7;twGuf -uHpnf-u
,if; 1659 ckEpS w
f iG f av[me,f zefw;D I av.*k+f
rsm;udk avhvm7efok;H onfh EsLrufwpfu,f tif*siaf c:
ud7d,mudk wDxGif atmifjrifcJhonf? ,if;ud7d,mudk
AGdKif;tm; tpGJjyKI AGdKifvD,mempuf[k ac:-uonf?
xdt
k csed rf pS I av.*k+rf sm;udk wckjy;D wck prf;oyfvyk f
udkifcJhjyD;aemuf 1660 jynfhESpfwGif ,if;prf;oyfr=rsm;
ta-umif;udk prf;oyfr= topfrsm; [laom pmwtkyf
pkaqmif; a7;om;onf? xdkpmtkyu
f dk *sufZl;tpf bke;f
awmf-uD; z7efpPuyf vDeyf (1595 16^5)u uef\
uGuf a0zefcsuf a7;om; xkwaf 0avonf? xdka0zef
csufudk jyefajzaomtm;jzifh AGdKif;u vDeyftm; acs
ycsuf [laom pmtkyfudk a7;om;I 1662 ckESpw
f Gif
xkwaf 0onf? xdkpmtkyx
f YJ "mwfaiG\. t7G,x
f k
onf "mwfaiG\.zdtm;ESifh ajymif;jyef ta-umif;jyK
onf[laomtcsuu
f dk xnfo
h iG ;f a-unmcJ.
h ? ,if;
udk AGdKif;pnf;[k ac:-uonf? xdkpnf;udk t*vdyfrsm;
u AGdKif;wDxGifcJhonf[k ,lqaomfvnf; Oa7mywdkuf
om;rsm;url 16^6 ckESpfwkdifatmif ra-unmcJhaom
tDr7D;a,mh. wDxiG cf sujf zpfonf[k qd-k uonf? AGKd i;f .
tjcm; prf;oyfavhvmr=rsm;rSm avxJY toHjzwfoGm;
yHkta-umif;/ a7onf cJoGm;aomtcg -uGxGufwwf
aom oWd7SdyHkta-umif;/ yPnf;tcsdK\. odyfonf;q
rsm;udk 7Sm,lyHkta-umif;/ oHvdkuf "mwf. xl;qef;yHk
ta-umif;wdk\ jzpfonf? AGKd if;onf opfom;rS t7ufjyef
udk if;/ cJEiS x
hf k;H rS tufqDwek ;f udk if; xkw,
f El idk cf o
hJ nf?
1661 ckEpS w
f iG f oHo,7So
d l "mwkaA'q7mac: od_H
usrf;wapmifudk a7;om; xkwfa0onf? ,if;usrf;yg
pnf;rsm;onf a7aEG;aiG\tif*sifpufrsm; wnfaqmuf
7mY tvGefyif tzdk;wef toHk;0ifonf?
AGdKif; wnfaxmifcJhaom Xmeaysmuf wUodkvf
udk 1663 ckESpfwGif 'kw,
d csm;bk7ifu vef'efjrdK\
obm0 A[kokw wd;k wufjyef\ymG ;a7; awmf0iftoif;
tjzpfodk\ trdef\pmc`efjzifh ajymif;&Hkru rif;taqmif
ta,mif usdKif;udkyg ay;oem;onf? ,ckwidk f toif;
tpnf;ta0;rsm; jyKvkyfonfhtcg ,if;usdKif;udk OU}
pm;yGJay:Y wifxm;avh7o
Sd nf? AGKd if;udkvnf; aumifpD
0ifvl-uD;wa,muftjzpf cef\xm;avonf? 1680
jynfhwiG f AGKd if;onf xdt
k oif;-uD;. OU} jzpfvm.?
AGKd if;onf acwfopfo_d yH nm7Siw
f k\d. a7S\ajy;wa,muf
AGwfuvHk
jzpfonft
h wdik ;f vufawG\prf;oyfr= enf;udk rsm;pGm ,Hk
-unf.? AGKd i;f onf od_yH nm7Sijf zpfaomfvnf; t,l0g'
a7;Yvnf; tvGeaf v;pm;ol wOD;jzpf.? c7pf,eft,l
udk ouf0if,-Hk unfol jzpfI a7S;a[mif; oRmusrf;pm
udv
k nf; ususeeavhvmol jzpfonf? ,if;od\k avhvm
Ekdif7ef [DjALESifh *7dbmom7yfrsm;udkyg avhvmonf?
vef'efjrdK\awmfY c7pf,meft,l0g'ta-umif; a[majym
yGJjyKvkyf7m AGdKif;a[majymyGJ[k ac:onf? ,if;a[m
ajymyGJrsm; uruxjyKvyk Ef ikd f7ef aowrf;pmjzifyh if 7ef
yHkaiGrsm; ay;cJhao;onf? oRmusrf;pmudk bmom
trsdK;rsdK;jzifh yHkESdyfxkwfa0Ekdif7eftwGuf aiGa-u; tul
tnDrsm;vnf; ay;cJh.?
AGdKif;onf ta7S\tdNd,uk$+D. 'g&dkufwmvl-uD;
tjzpfjzifh if;/ e,l;t*vefjynf c7pf,efomoem jyef\
yGm;a7;tzG\J . tkyfcsKyfol tjzpfjzifh if; aqmif7GufcJh
onf? AGdKif;tm; "mwkaA'zcif[kac:qdk-uaomfvnf;
"mwkaA'xuf &lyaA'udk vdu
k pf m;ol jzpfonf? xd\kjyif
tCd7wfq7m-uD;vnf; jzpfonf? oWKnhHrS a7FjzpfEikd f
onf[k ,H-k unfI tu,fyif vufawG\prf;oyf -unfch hJ
zl;onf? AGdKif;onf 1668 ckESpfwGif atmufpzdk\jrdK\rS
vef'efjrdK\odk\ ajymif;a7F\vmum/ vef'efjrdK\Yyif t&dk;
xkwfcJh.? 1691 ckESpf 'DZifbmv 30 7ufae\wGif
vef'efjrdK\Y uG,v
f Geaf vonf?
AGwfuvHk? ?AGwu
f vHo
k nf yufpm7DazmrD; rsdK;pOfrS
ydkUEdkEdkwD'D; rsdK;7if;wGif yg0ifaom iSufrsdK;jzpfonf?
,if;udk yg+aA' tvdktm;jzifh ydkUEdkEw
dk yf *sdKulqyf
yD*sLtifqpf [kac:onf? xdkiSufonf AGwfzifeD iSuf
rsKd ;wGif yg0ifonf?
AGwfuvHk udk,ftvsm;onf 8 vufr7Sdonf? rsdK;
wliu
S fjzpfaom AGwfzifeDEiS fh yHkyef;csif; wlonf AGwu
f
vHkwGif teDa7mif yg;rkef;arG;udk xif7Sm;pGm awG\jrif7I
AGwfzifeDwGifrl yg;rkef;arG;udk rawG\7acs? AGwfuvHk.
OD;acgif;wGif rnf;eufI axmifaeaom tarmufc`ef
yg7Sdonf? AGwu
f vH;k tcsKd \wiG f xdt
k armufonf OD;acgif;
rS E=wo
f ;D wdkiaf tmif a7S\zufo\kd auG;nGwaf ewwfonf?
AGwfuvHk. tjrD; atmufykid f;wGif -uufaoG;a7mif t
uGufwuGuf7SdI/ 7ifydkif;rSm tjzLa7mifjzpfonf? tzdk
ESit
fh rwd\k. ta7mifrmS twlwjl zpfonf?
AGwfuvHk. atmfoHonf AGwfzifeDatmfoHESifh cyf
qifqif wlaomfvnf; toHtenf;i,fydkI us,fjyD;
v~i/f om,memaysmzf ,
G af umif;onf? olwk\d. 7Fiv
f ef;
238
AGwfuvHk
AGwfukvm;
239
AGwfukvm;
AGwfukvm;. udk,ftvsm;onf 12 vufrcef\ 7Snf
onf? ,if;wd\k ysHoef;aepOf ta0;rS -unfhv~if vnf
yif;/ wifyg;ESihf OD;acgif;wdk\onf jzLazG;I tjrD;u rnf;
eufaeonfudk awG\7onf? odk\7mwGif teD;-unfhrl
OD;xdyfonf rnf;eufI ausmonf eD-uef\-uef\ta7mif
7SdjyD;v~if awmifyHrSm tcsdK\trnf;ESifht-um;/ tcsdK\t
jzLESifh tjympif;rsm;jzpfI aeonfudk awG\7rnf? xdkt
awmifrsm;udk taemufEdik fiHrsm;Y OD;xkyfwGif tvSwyf
qif7ef toHk;jyK-uonf? AGwfukvm;. OD;acgif;wGif
tarmufuav; axmifvsuf 7Sdonfudkvnf; awG\Ekdif
ayonf?
AGwfukvm;onf vSywifhw,faom iSuf jzpfaomf
vnf; tvGefqlnHpGm toH jyKwwfaom iSufrsdK; jzpf
onf? ,if;wdk\. atmfoo
H nf us,af vmifI rmqwf
qwf jzpfonf? waumifu toHcyf7Snf7Snf r~Of;I
acsmhjrLv~if tjcm;iSufwaumifu us,favmifpGm rm
qwfqwf wHk\jyefwwfavonf? AGwfukvm;onf opf
oD;/ opfO/ yd;k aumifrmF ;aumifrsm;ESifh tjcm; iSufayguf
prsm;/ Orsm;udk zsufqD;pm;aomufwwfonf? wrif
arG;xm;aom iSufaygufpuav;rsm;udkyif 0ifa7muf
vk,uf pm;aomufwwfjcif;/ rSnfh0if;aom toD;tESH
udrk S -udKuw
f wfjcif;wd\ka-umifh vlw\k.
d ypfcwfowfjzwf
jcif;udk r-umc+ cH-u7onf?
rsm;aomtm;jzifh AGwfukvm;onf pHkwGJjzpfap/ t
tkyftoif;zGJ\Ijzpfap aewwfonf? AGwfukvm;onf
zswfvwf ayghyg;I tem;raewwfacs? owd7Sdaom
iSufrsdK;jzpfojzifh 7G,f&Hkjzifh ysHajy;wwf-uonf? opf
udkif;ESifh ajr-uD;ay:wGif ckefaygufoGm;vmwwfI r
-umc+vnf; tjrD;udk ab;wzufrSwzufo\dkif;/ t
ay:rSatmufok\dif;/ qwfceJ qwfceJ v=yfwwfonf?
,if;wdk\onf ysHoef;onfhtcg vsifjrefoefrmjcif; r7Sd
vSbJ/ ajc 2zufaqmifhI ysH7yHk ay:onf?
AGwfuv
k m;wd\konf todkuu
f dk opfuidk f;ajcmufrsm;/
jrufrsm;/ opfjrpfrsm;jzifh &=yfaxG;pGm cGuf-uD;o!mef
wnfaqmufI opfyifxufwiG f tqifhqifh wG,x
f m;
avonf? ,if;wdk\onf wjrHKv~if 3 OrS 6 Otxd
tkwwfonf? AGwfukvm;Oonf 0gazsmhazsmh tpdrf;
azsmhazsmhrsm;jzpfI tndKpufrsm; yg7Sdonf? wOv~if
ysrf;r~tvsm; 129 vufrESihf jyuf 09 vufr 7So
d nf?
rwfvrS arvtwGi;f onf AGwu
f v
k m;wd\k iSuif ,fayguf
I tvkyf&=yfcsdefjzpfonf?
AGwfukvm; wdk\onf awmwGif;iSuf jzpfI aoG\
AGwfpmrJG
ajcmufaoma'oudk ESpfouf-uonf? awmifay:7Sd
xif7SL;awmfrsm;/ vGifjyif7Sd tifwkdif; awmrsm;wGif
usufpm;avh7Sd.? AGwfukvm;iSurf sdK; tm;vHk;vdkvdkyif
uBmajrmufzufjcrf;wGif usufpm;-uonf? ajrmuf
tar7duwku
d /f qdu
k Af ;D 7D;,m;a'o/ Oa7mywdu
k /f uae
'gEkdifiHESifh tm7S ta7S\ydkif;EkdifiHrsm;wGif trsm;tm;jzifh
awG\7onf? jrefrmekdiif w
H iG f jrpf-uD;em;c&dkifrSwyg; t
a7S\zuf7dS awmifwef;rsm;/ txufcsif;wGi;f / jrefrmekid fiH
tv,fyikd ;f / awmificl &dik t
f wGi;f 7Sd yJc;l &dk;rawmifpyfrsm;
wGif trsm;tm;jzifh awG\7onf? ,if;wdk\onf wae7mrS
wae7modk\ r-umc+ ajymif;avh7Sdaomfvnf; ajrmuf
ydkif; csif;awmifrsm;/ uomESifh a7Fbdkc&dkifrsm;7Sd tif
wkdi;f awmrsm;ESifh u,m;jynfe,frsm;wGif tjrJvdkvydk if
awG\7onf? ajrrsuEf mS jyiftxuf ay 6000 jrifah om
a'owdkiaf tmif AGwu
f kvm;iSufw\dkukd awG\Edik fayonf?
AGwfc`J ?
AGwfpmrGJ? ?AGwfpmrGo
J nf yufpm7DazmrD;rsdK;pOf ydkU
EdEk w
dk 'D;rsdK;7if;wGif yg0ifI AGwzf ifeD/ AGwu
f vHk paom
iSurf sKd ;jzpfonf? ,if;iSuu
f kd yg+aA'tvdt
k m;jzifh ydU
k
EdkEdkwyf Avefazmf'D Avefazmf'D[k ac:onf? AGwf
pmrGJudk AGwfc`J[kif;/ AsL[kif; ac:-uao;onf?
,if;iSufrsdK;onf tjriftm;jzifhvnf; rvS/ toHtm;
jzifhvnf; rom,maoma-umifh vlod rrsm;acs? AGwf
pmrG.
J tvsm;rSm 8 vufr7Sdonf? AGwzf ifeiD u
S rf sKd ;rsm;
teuf AGwfpmrGJonf tjriftm;jzifh t&d;k qHk; jzpfonf?
jymuJhodk\ rGJajcmufajcmufta7mif7djS yD;v~if t*g&kyf xl;
xl;jcm;jcm; 7Sdonfudk rawG\7acs? tjriftm;jzifhvnf;
oyf7yfjcif; r7SdvSay? rxif7Sm;onfh tarmufi,fESihf
jzLndKndKta7mif7Sdaom em;7GufzHk;tarG;rsm;udk tao
tcsm uyf-unfrh o
S m jrifEidk o
f nf?
AGwfpmrGJ. omref atmfoHrSm om,mem aysmfzG,f
r7Sdacs? opfaysmhom;udk vFjzifh wdkufjzwfoHuJhodk\
cyfqwfqwf toHrsdK; jzpfonf? odk\aomf *DwoHyg
aom wkefoH/ odk\r[kwf v~mvdyfoHrsdK;jzifhvnf; atmf
wwfao;onf?
om;aygufcsed rf Sm rwfvrS -o*kwv
f txd jzpfonf?
odk\7mwGif oyf7yfjcif;r7Sdonfh todkufrsm;udkrl tcsdef
umvtydik ;f tjcm;r7Sd tjrv
J v
kd kd awG\7onf? todu
k rf sm;
rSm AGwzf ifet
D odu
k Ef iS hf cyfqifqifwI
l opf7u
G fajcmuf/
jrufyif/ opfcuf ponfw\dkjzifh jyKvkyf xm;wwfonf?
240
AGwfpmrGJ
AGwfzifeD
241
AGwfzifeD
AGwfzifeDonf O-oiSuf/ a7Fjynfpdk;iSufwdk\uJhodk\ om
,mpGm oDcsif;rqdkwwfbJ toHwrsdK; ESpfrsdK;avmuf
om atmfjrnfwwfonf? od\7k mwGif xdt
k oHonfyifv~if
om,memaysmfzG,f aumif;ayonf? AGwfzife.
D atmf
oHonf oDcsif;qdkoHrsdK; r[kwfaomfvnf; toH -unf
vifjywfom;onf? 7Fifvef;pGmESifh qlnHpGm aewwfr=
zswv
f wfrw
= k\da-umifh xdik u
S u
f dk vlwk\d ESpo
f uf-uonf?
iSufi,frsdK;wdk\. 7efojl zpfaom odrf;pGef ponfw\dk ysH0J
vmv~if AGwfzifeDonf tjcm; iSufrsm;tm; toHjzifh
tcsuaf y;wwfonf?
AGwfzife.
D tpmrSm A,f7o
D ;D ESifh tif;qufyk;d aumif
rsm;jzpfonf? O,smOfrsm;7Sd opfoD;opfzkrsm;udk wcg
w7H zsufqD;avh 7Sdonfhjyif/ pdkufcif;rsm;rS [if;oD;
[if;7Gufrsm;udkvnf; zsufqD;avh7Sdonf? odk\7mwGif
aumufyJoD;ESHudk zsufq;D wwfaom tif;qufy;dk aumif
rsm;udkvnf; pm;aomufwwfao;ojzifh vlwdk\tm;
wzufwvrf;rS aus;Zl;jyKaom iSufjzpfonf? AGwzf ifeD
onf tvGef7efvadk omiSufjzpfojzifh tdNd,Ekid fiH -uuf
iSuf wkduyf JrG sm;wGif wdu
k if Sut
f jzpf toH;k jyKwwfonf?
awG\77dS ma'oudk vku
d I
f AGwzf ifew
D \.
kd om;aygufcsed f
rSm wae7mESihf wae7m tenf;i,f uGjJ ym;wwfonf?
odk\aomf a,bk,stm;jzifh azazmf0g7DrS arvxd om;
aygufonf? azazmf0g7DvrS atmufwb
dk mvtxd om;
aygufonf[kvnf; tqdk7Sdonf? {jyD/ arvwdk\wGif
yXrt-udrf om;aygufI -o*kwfwGif 'kwd,t-udrf
om;aygufjyefonf? todkufrsm;udk csHKzkwfxJwGif opf
7Guaf jcmuf/ jrufyifESifh opfcufwdk\jzifh cGufyHk aqmuf
vkyfxm;wwfonfhtjyif opfjrpf/ tarG;tr~ifrsm;jzifh
todkufudk um7Hxm;wwfonf? odk\aomf todkufrSm
oyfoyf7yf7yfr7Sad cs? 3 ayrS ay 30 xdjrifo
h nfh csKH yif/
EG,fyif/ pGefyvGHyif/ 7Sm;apmif;yif/ rmvumyif ponf
wdk\wGif todkuf vkyfavh7Sdonf? todkufvkyf7mYif;/
Oudk 0yf7mYif; om;i,frsm;udk jyKpk apmifha7Smuf7mY
if; tzdka7mtryg aqmif7Gufay;-uavonf? wjrHK
v~if O 2vHk;rS 4vHk;xd7Sdwwfonf? O.ta7mifrSm
tjzLa7mifwiG f yef;a7mifoef;vsuf 7So
d nfjh yif/ teDa7mif/
odk\r[kwf c7rf;a7mif tajymuf tpufuav;rsm;onf
Oudk ajr-uD;ta7mifESihf cGJr7atmif wlaponf?
rsm;aomtm;jzifh AGwfzifeDonf vlow
l dk\ aexdkif7m
ESifh eD;aomO,smOf/ od\kr[kwf csHKrsm;wGif usupf m;avh
7So
d nf? vlow
l \dkESifh a0;aom jcH O,smOfEiS fh csKH awmrsm;
Yvnf; usupf m;ao;onf? csHKzkwf/ zkef;qdk;/ awmpyf7dS
AGef;jrdK\
ckwfxGifxm;aom ae7mrsm;wGifvnf; awG\Ekdifonf?
opfyif usJusJaygufonfh opfawmwGifvnf; awG\Ekdif
onf? AGwfzifew
D \dkonf zdrk pHw
k JI
G aewwfonf? wcg
w7Hro
S m tpmaygrsm;aomae7mY AGwzf ifeiD Suftkyu
f dk
awG\7onf?
AGwzf ifeu
D kd oD[dk u
f `e;f rS tdN,
d Ekdifi/H jrefrmEkdiif HESihf
w&kyfEkdifiHtxd tESH\tjym;awG\7onf? jrefrmEdkifiHwGif
vGifjyifrsm;ESifh opfawmxlxyfpGm raygufa7mufaom
awmifajc7if;rsm;Y trsm;tm;jzifh awG\7onf? wcg
w7H AGwzf ifeu
D kd ay 4500 txd jrifah om a'orsm;Y
awG\7avonf?
AGwfzifeDiSufrsdK;? ?AGwfzifeD iSurf sKd ;onf yufpm7D
azmrD;rsdK;pOf/ ydkUwEdkEdkwD'D; rsdK;7if;wGif yg0ifonf?
,if;wd\kukd tm7Swu
dk af wmifyidk f;/ Oa7mywku
d f taemuf
awmifpGe;f a'orsm;ESifh tmz7duwdkuf wwdkufvk;H vdkvdk
wGif awG\7onf? tcsKd \ AGwfzifeDiSurf sdK;udk jrdK\7GmO,smOf
rsm;wGif r-umc+ awG\jrif7I tcsKd \ukrd l awmxJYom
v~if awG\jrif7ayonf? opfyifrsm;wGif aeavh 7SdI
twihf7aJ om iSufrsdK;jzpfonf? olw\dk. tpmrSm toD;
tESHEiS hf tif;qufy;kd rsm; jzpfonf?
AGwfzifeDiSufrsdK;onf trsm;tm;jzifh taoG; t
a7mifrvSaomfvnf; toHaumif;aoma-umifh t
aemufwkdif;uAsmrsm;wGif ,if;wdk\ta-umif; xnfh
oGi;f pyfq-kd uonf? ,if;wd\k. toHomr=a-umifh vlwk\d
u avSmifcsdKifhjzifh tdrfY arG;jrLxm;wwfonf? rsm;
pGmaom AGwfzifeDiSufrsdK;wGif vSyaom tarmufu
av;rsm; OD;acgif;ay:wGif yg7Sw
d wfonf? tawmifESifh
ajcaxmufrsm; wdo
k nf?
iSufuav;rsm;onf iSuf-uD;rsm;ESifh wlaomfvnf;
wcgw7H iSufi,frsm;. tarG;tawmifwdk\onf iSuf
-uD;rsm;. tarG;tawmifxuf ta7miftqif; azsmh
awmhI rGJajcmufajcmuf7Sdonf? odk\r[kwfv~if t
a7miftqif; ydrk dk7ifI
h rGJajcmufajcmuf7w
Sd wfonf?
AGef;jrdK\?
?AGef;jrdK\onf *smreDEikd if H &dkif;jrpf. vuf0J
zufurf;ay:Y wnf7djS yD;v~if udkvek f;jrdK\rS ta7S\awmif
zuf 15 rdik u
f mG a0;onf? ,cifu y7yf7mS ;Ekid if H &dik ;f e,f
. jrKd\-u;D jzpfI 126^ ckEpS rf S 1^94 ckEpS t
f wGi;f jyifopfw\kd
odrf;ydkufvdkufaomtcg udkvSef;rif;om;-uD;rsm; pH7m
jrdK\jzpfonf? AGef;jrdK\ukd uufp-wmAGefeif;7Sm;ac: a7mr
pcef;ae7mY pwifwnfco
hJ nf? ,if;jrdK\uav;udk vl&ikd ;f
242
AGe;f jrdK\
rsm; 0ifa7mufzsuq
f ;D ojzifh ysufpD;oGm;jyD;aemuf 47m
pkESpfrsm;wGif {u7mZfb7k if *sLvD,efu jyefvnf wnf
axmifonf? wzef 9 7mpkESpfrsm;wGif aemfrefvlrsdK;
rsm;u zsufqD;aomfvnf; r-umrD wdk;wufzGH\jzdK;I
om,mvmavonf? 1815 ckESpfwGif y7yf7Sm;wkd\u
odrf;ydu
k fonf? 'kw,
d uBmppftjyD;Y AGef;jrdK\ukd tar
7duefwyfrsm;u odr;f ydu
k x
f m;um 1949 ckEpS w
f iG f r[m
rdwfwdk\ odfrf;ydkufxm;7m *smreDe,fajrtm; jynf
axmifpkorw *smrefEdkifiHtjzpf ausnmvdkufaom
tcg AGef;jrdK\onf jrdK\awmfjzpfvmonf? jynfaxmifpk
orw*smrefEidk fi.
H tkycf sKyrf =tajccH Oya'udk 1948
49 ckESpftwGif; AGef;jrdK\Y a7;qGJcJhavonf?
AGef;jrdK\wGif xif7Sm;aom taqmufttHk-uD;rsm;
trsm;tjym;7Sdonf? 13 7mpkESpfcef\u wnfaqmufcJh
aom ref;pwm;uoD'7,fESifh 1^82 ckESpfu jyD;pD;cJh
aom jrdK\awmfcef;r-uD;tjyif 1818 ckESpfu wwd,
z7uf'7pf0DvsHbk7if wnfaxmifcJhaom AGef;wUodkvf
ponfwkd\jzpfonf? AGef;wUodkvfudk udkvkef;rif;om;
-uD;rsm; pHjref;7m tdrfawmfY zGifhvSpfxm;I pm-unfh
243