Professional Documents
Culture Documents
ii
Li ni u
Bn ang c trong tay tp I ca mt trong nhng sch bi tp gii tch (theo
chng ti) hay nht th gii .
Trc y, hu ht nhng ngi lm ton ca Vit Nam thng s dng hai cun
sch ni ting sau (bng ting Nga v c dch ra ting Vit):
1. Bi tp gii tch ton hc ca Demidovich (B. P. Demidoviq; 1969,
Sbornik Zadaq i Upraneni
i po Matematiqeskomu Analizu, Izdatel~stvo
"Nauka", Moskva)
v
2. Gii tch ton hc, cc v d v bi tp ca Ljaszko, Bojachuk, Gai,
G. P. Golobaq; 1975, MatemGolovach (I. I. Lxko, A. K. Boquk, . G. Ga,
Analiz v Primerah i Zadaqah, Tom 1, 2, Izdatel~stvo Vixa
atiqeski
Xkola).
Li ni u
iv
Li ni u
8
>
<1
sgn x = 1
>
:
0
Vi x 2 N,
vi x > 0;
vi x < 0;
vi x = 0:
n! = 1 2 3 ::: n;
K hiu
Newton.
n
k
n!
;
k!(nk)!
viii
8
>
<+1
lim an = 1
n!1
>
:
sup S
8
>
<1
lim an = +1
>
n!1
:
inf S
Tch v hn
1
Q
n=1
n!1
an hi t nu tn ti n0 2 N sao cho an 6= 0 vi n n0 v
Bi tp
Chng 1
Gii hn v tnh lin tc
1.1 Gii hn ca hm s
Chng ta dng cc nh ngha sau.
nh ngha 1. Hm f gi l tng (tng ng, tng thc s, gim, gim thc
s) trn tp khc rng A 2 R nu x1 < x2 ; x1 ; x2 2 A ko theo f (x1 ) f (x2 )
(tng ng f (x1 ) < f (x2 ), f (x1 ) f (x2 ), f (x1 ) > f (x2 ) ). Hm tng hay gim
(tng ng, tng thc s hay gim thc s) gi l hm n iu (tng ng,
n iu thc s)
nh ngha 2. Tp (a "; a + ") n fag, y " > 0 gi l ln cn khuyt ca
im a 2 R
x!0
x!0
1
1.1.3. Gi s hm f : (a; a) n f0g ! (0; +1) tho mn lim (f (x) + f (x)
) = 2.
x!0
1
1.1.4. Gi s f c xc nh trn ln cn khuyt ca a v lim (f (x)+ jf (x)j
)=
x!a
0. Tm lim f (x).
x!0
1.1.6. Tnh
1
lim (x2 (1 + 2 + 3 + + [ jxj
]));
(a)
x!0
(b)
x!0+
[P (x)]
,
x!1 P (jxj)
()
x!0
x!0
1.1.9.
(a) Cho v d hm f tho mn iu kin
x!0
lim f (x) = 0.
x!0
1
2
x!1
f (ax)
x
= g(a) vi mi s dng a.
= 1. Chng
= 1 vi mi c > 0.
ax
= +1;
x!1 x
lim
(b)
ax
= +1:
x!1 x
lim
ln x
x!1 x
= 0.-
x
1
= e;
(a) lim 1 +
x!1
x
(c)
(b)
lim
x!1
1
1+
x
= e;
lim (1 + x) x = e:
x!1
1.1.16. Chng minh rng lim ln(1 +x) = 0. Dng ng thc ny, suy ra hm
x!0
logarit lin tc trn (0; 1).
1.1.17. Tnh cc gii hn sau :
(a)
(c)
ln(1 + x)
lim
;
x!0
x
(1 + x) 1
lim
; 2 R:
x!0
x
ax 1
; a > 0;
(b) lim
x!0
x
1.1.18. Tm
(a)
(c)
(e)
lim (ln x) x ;
x!1
x!0
lim (sin x) ln x :
x!0
(b)
(d)
lim xsin x;
x!0+
lim (ex 1) x ;
x!1
(a)
(b)
lim
(c)
(d)
ln cos x
;
x!0 tg x2
lim
lim (1 + x2 )cotg x :
x!0
1.1.20. Tnh
(a)
lim (tg
x!1
x 1
)x ;
2x + 1
(b)
x
x
lim x(ln(1 + ) ln ):
x!1
2
2
cho m
f (x)
x
x!0
hoc = 1, ta gi s e1 = 1 v e1 = 0.
1.1.22. Bit rng lim f (x) = 1 v lim g(x) = 1. Chng minh rng nu
x!0
x!0
x!0
x!0
1.1.23. Tnh
x
p
p
(a) lim+ 2 sin x + x sin x1 ,
x!0
12
x
(b) lim 1 + xe
x!0
(c) lim 1 + e
x!0
1
x2
sin x14
arctg
e x12
1
x2
+ xe
1
x2
sin
1
x4
e x12
(x)
1.1.27. Chng minh rng nu lim f (x) = 0 v lim f (2x)f
= 0 th lim f (x)
=
x
x!0
x!0
x!0 x
0.
x!0
lim f (x)
x!0 x
= +1.
f (x)
1
f (x + 1) f (x)
lim
=
:
k+1
x!+1 x
k + 1 x!+1
xk
lim
x!+1
x!+1
x!+1
1 1
x
f(x + 1)
:
f (x)
x!0
x>x0
(f(x+
0 ) = sup f (x));
x>x0
(b) f (x
0 ) = lim f (x) = sup f (x)
x!x0
x<x0
+
(c) f (x
0 ) f (x0 ) f (x0 )
(f (x
0 ) = inf f (x));
x<x0
+
(f(x
0 ) f (x0 ) f(x0 )).
(a)
x!x0
lim f (x+ ) = f (x
0 ):
(b)
x!x0
1.1.38. Chng minh rng nu lim f(x) = A v lim g(y) = B , th lim g(f (x)) =
x!a
x!a
y!A
y!A
x!a
n!1
n!1
lim
+
:
n!1 n
mp n!1 n
mp
mp
1.1.42. Gi s f : R ! R l hm tng v x 7! f(x) x c chu k 1. Chng
n
minh rng lim f n(x) tn ti v nhn cng gi tr vi mi x 2 R, y f n k
n!1
hiu php lp th n ca f .
1
f (x) = [x] + (x [x])[x] vi x :
2
Chng minh rng f lin tc v tng thc s trn [1; 1).
10
x 2 R;
x2 enx +x
;
nx
n!1 e +1
x 2 R;
(a)
f (x) = lim
(b)
f (x) = lim
(c)
f (x) = lim
(d)
q
f (x) = lim n 4n + x2n +
(e)
f (x) = lim
ln(en +xn )
;
n
n!1
n!1
n!1
x 0;
1
;
x2n
p
cos2n x + sin2n x;
2n
x 6= 0;
x 2 R:
!f (x0 ) = 0.
1.2.13.
11
(a) Cho f; g 2 C([a; b]) v vi x 2 [a; b], t h(x) = minff (x); g(x)g v
1.2.17. Gi s f lin tc trn [a; 1) v lim f (x) hu hn. Chng minh rng
x!1
f b chn trn [a; 1).
1.2.18. Cho f l hm lin tc trn R v t fxn g l dy b chn. Cc bt
ng thc sau
lim f (xn ) = f ( lim xn ) v lim f (xn ) = f( lim xn )
n!1
n!1
n!1
n!1
c ng khng ?
12
(a)
(b)
n!1
n!1
n!1
(b)
n!1
n!1
n!1
x!1
x!1
nh g bng cch t
1.2.24.
13
x!1
1X
k
(1)k f ( ) = 0:
n!1 n
n
k=1
lim
14
15
T
= f (x0 ):
f x0 +
2
1.3.6. Hm f : (a; b) ! R lin tc. Chng minh rng, vi x1 ; x2 ; : : : ; xn cho
trc trong (a; b), tn ti x0 2 (a; b) sao cho
f (x0 ) =
1
(f(x1 ) + f (x2 ) + + f(xn )):
n
1.3.7.
(a) Chng minh rng phng trnh (1 x) cos x = sin x c t nht mt
nghim trong (0; 1).
(b) Vi a thc khc khng P , chng minh rng phng trnh jP (x)j = ex
c t nht mt nghim.
1.3.8. Vi a0 < b0 < a1 < b1 < < an < bn , chng minh rng mi nghim
ca a thc
n
n
Y
Y
P (x) =
(x + ak ) + 2 (x + bk ); x 2 R;
k=0
k=0
u l thc.
1.3.11. Cho f 2 C([0; 2]). Chng minh rng tn ti x1 v x2 trong [0; 2] sao
cho
1
x2 x1 = 1 v f (x2 ) f (x1 ) = (f(2) f(0)):
2
16
1.3.12. Vi n 2 N, gi f 2 C([0; n]) sao cho f (0) = f (n). Chng minh rng
tn ti x1 v x2 trong [0; n] tho mn
x2 x1 = 1 v f(x2 ) = f (x1 ):
1.3.13. Hm lin tc f trn [0; n]; n 2 N, tho mn f (0) = f (n). Chng minh
0
0
rng vi mi k 2 f1; 2; : : : ; n 1g, tn ti xk v xk sao cho f(xk ) = f (xk ),
0
0
y xk xk = k hoc xk xk = n k . Hi vi mi k 2 f1; 2; : : : ; n 1g, c tn
0
0
0
ti xk v xk sao cho f (xk ) = f (xk ), y xk xk = k ?
1.3.14. 6 Vi n 2 N, gi f 2 C([0; n]) sao cho f (0) = f (n). Chng minh rng
phng trnh f (x) = f (y) c t nht n nghim vi x y 2 N.
1.3.15. Gi s cc hm thc lin tc f v g xc nh trn R giao hon vi
nhau; tc l, f (g(x)) = g(f(x)) vi mi x 2 R. Chng minh rng nu phng
trnh f 2 (x) = g 2 (x) c nghim, th phng trnh f (x) = g(x) cng c nghim
( y f 2 (x) = f (f (x)) v g 2 (x) = g(g(x)) ).
Ch ra v d rng gi thit v tnh lin tc ca f v g trong bi ton trn
khng th b qua.
1.3.16. Chng minh rng n nh lin tc f : R ! R th hoc tng thc s,
hoc gim thc s.
1.3.17. Gi s f : R ! R l dn nh lin tc. Chng minh rng nu tn ti
n sao cho php lp th n ca f l nh x ng nht, tc l, f n (x) = x vi
mi x 2 R, th
(a) f (x) = x; x 2 R, nu f tng thc s,
(b) f 2 (x) = x; x 2 R, nu f gim thc s.
17
n!1
n!1
18
1X
f (x) = lim
ai :
n!1 n
i=1
Chng minh rng f gin on ti mi x 2 (0; 1), tuy nhin, n c tnh cht
gi tr trung gian.
1.4 Hm na lin tc
nh ngha 4. H thng s thc m rng R bao gm h thng s thc v
hai k hiu +1,1 vi cc tnh cht sau :
(i) Nu x thc, th 1 < x < +1, v x + 1 = +1; x 1 = 1;
x
1
x
+1
= 0.
x!x0
19
x!x0
x!x0
(b)
>0
x!x0
>0
x!x0
(b)
!0+
x!x0
!0
20
x!x0
n!1
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
(Ta gi s rng
1
+1
= 0 v
1
0+
x!x0
= +1.)
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
00
<00 .
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
<00 .
00
x!x0
x!x0
21
1.4.10. Chng minh rng nu lim f (x) tn ti, th (tr trng hp cc dng
x!x0
bt nh +1 1 v 1 + 1):
x!x0
x!x0
x!x0
x!0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!0
x!x0
1.4.11. Chng minh rng nu f lin tc trn (a; b); l = lim f (x) v L =
x!a
1.4.12. Tm tt c cc im ti f : R ! R xc nh bi
f (x) =
0
nu x v t,
sin x nu x hu t
l na lin tc.
1.4.13. Xc nh tt c cc im ti f xc nh bi
(
x2 1 nu x v t,
f (x) =
0
nu x hu t
l na lin tc.
f (x) =
l na lin tc trn.
8
>
<0
1
>q
nu x v t hoc x = 0,
nu x = pq ; p 2 Z; q 2 N,
22
1.4.15. Tm tt c cc im ti hm xc nh bi
(a)
(b)
f (x) =
f (x) =
8
>
<jxj
qx
qx+1
>
8 (1)q
>
< q+1
>
:
0
nu x v t hoc x = 0,
nu x = pq ; p 2 Z; q 2 N,
n2N
f1 (x) = maxff (x); lim f (z)g v f2 (x) = minff (x); lim f(z)g:
z!x
z!x
23
x 2 A:
24
f (x) = ex ;
(b)
1
f(x) = sin ;
x
(c)
1
f (x) = x sin ;
x
(d)
f(x) = e x ;
(e)
f(x) = e x ;
(f)
(g)
f (x) = ln x;
(h)
(i)
f (x) = cotg x:
1
f(x) = ex cos ;
x
p
x;
(e) f(x) = ex ;
1.5.3. Chng minh rng nu f lin tc u trn (a; b); a; b 2 R, th lim+ f (x)
x!a
1.5.5.
(a) Chng minh rng nu f l lin tc u trn (a; b] v trn [b; c) , th n
cng lin tc trn (a; c).
25
x!1
(b) Chng minh rng nu f : [a; +1) ! R lin tc v lim f (x) l hu hn,
x!1
x!1
x!1
x!1
26
n!1
n!1
1.5.20. Vi f : A ! R; A R, ta nh ngha
!f () = supfjf (x1 f(x2 ))j : x1 ; x2 2 A; jx1 x2 j < g
v gi !f l m un lin tc ca f . Chng minh rng f lin tc u trn A
nu v ch nu lim+ !f () = 0:
!0
27
f (x1 ) f (x2 )
1.6.1. Chng minh rng hm duy nht lin tc trn R v tho mn phng
trnh hm Cauchy
f (x + y) = f (x) + f (y)
l hm tuyn tnh dng f (x) = ax:
28
1.6.4. Chng minh rng cc nghim duy nht m khng ng nht bng
khng v lin tc trn (0; 1) ca phng trnh hm
f(xy) = f (x) + f (y)
l cc hm logarit.
1.6.5. Chng minh rng cc nghim duy nht m khng ng nht bng
khng v lin tc trn (0; 1) ca phng trnh hm
f(xy) = f (x)f (y)
l cc hm dng f (x) = xa .
x+y
f (x) + f (y)
f
=
:
2
2
1.6.11. Tm tt c cc hm lin tc trn (a; b); a; b 2 R, tho mn phng
trnh Jensen
x+y
f (x) + f (y)
f
=
:
2
2
29
x
f (x) = f
; x=
6 1:
1x
1.6.15. Gi f : [0; 1] ! [0; 1] l hm lin tc, n iu gim sao cho f (f (x)) =
x vi x 2 [0; 1]. Hi f (x) = 1 x c phi l hm duy nht nh vy khng ?
1.6.16. Gi s rng f v g tho mn phng trnh
f(x + y) + f (x y) = 2f (x)f (y);
x; y 2 R:
th ta cng c jg(x)j 1 vi x 2 R.
x1
f (x) + f
= 1 + x vi x 6= 0; 1:
x
30
C lim xn = lim
n!1
n!1
vi mi dy hi t Cesro fxng:
1.6.21. Cho f : [0; 1] ! [0; 1] l n nh sao cho f (2x f (x)) = x vi x 2 [0; 1].
Chng minh rng f (x) = x; x 2 [0; 1].
1.6.22. Vi m khc khng, chng minh rng nu hm lin tc f : R ! R
tho mn phng trnh
f (x)
f 2x
= mx;
m
th f(x) = m(x c):
cosh(ax) vi a thc.
1.6.24. Xc nh mi nghim lin tc trn (1; 1) ca
f
x+y
1 + xy
= f(x) + f (y):
31
f(x) g(y)
x+y
=
; y 6= x;
xy
2
nu v ch nu tn ti a; b v c sao cho
(x) = 2ax + b:
32
33
1.7.7. Cho (X; d1 ) v (Y; d2 ) l cc khng gian metric. Chng minh rng
f : X ! Y lin tc nu v ch nu vi mi A trong X, hm fjA lin tc.
1.7.8. Gi s f l song nh lin tc t khng gian metric compact X ln
khng gian metric Y. Chng minh rng hm ngc f 1 lin tc trn Y.
Cng chng minh rng gi thit compact khng th b b qua.
1.7.9. Gi f l nh x lin tc t khng gian metric compact X vo khng
gian metric Y. Chng minh rng f lin tc u trn X.
1.7.10. Gi (X; d) l khng gian metric v A l tp con khc rng ca X.
Chng minh rng hm f : X ! [0; 1) xc nh bi
f (x) = dist(x; A) = inffd(x; y) : y 2 Ag
lin tc u trn X.
34
x 2 X:
35
cho
jf (x)j M vi mi f 2 F v vi mi x 2 G:
1.7.24. Gi F1 F2 F3 : : : l dy cc tp con khc rng lng nhau ca
khng gian metric y X sao cho lim diam Fn = 0. Chng minh rng
n!1
nu f lin tc trn X, th
1
\
n=1
Fn
1
\
f(Fn ):
n=1
lim (xn ) = 0
n!1
cha dy con hi t.
36
Chng 2
Php tnh vi phn
2.1 o hm ca hm s thc
2.1.1. Tnh o hm (nu c) ca cc hm sau:
(a)
(b)
f (x) = xjxj; x 2 R;
p
f (x) = jxj; x 2 R;
(c)
(d)
(e)
f(x) = ln jxj;
(f)
1
f(x) = arccos jxj
;
x 2 R;
x 2 R;
x 2 Rnf0g;
jxj > 1:
2.1.2. o hm cc hm s sau:
(a)
(b)
x > 0; x 6= 1;
Chng 2. Vi phn
38
(b)
(c)
f (x) =
(
2
x2 ex
f (x) =
(
1
arctan jxj
1
e
vi jxj 1;
vi jxj > 1;
vi x 6= 0;
vi x = 0:
x2 cos x vi x 6= 0;
f(x) =
0
vi x = 0:
khng kh vi ti cc im xn =
2
;
2n+1
hn ca dy fxn g.
n 2 Z, nhng kh vi ti 0 l im gii
(a)
n
X
k=0
(b)
(c)
kekx;
x 2 R;
2n
X
k 2n
(1)
kn;
k
k=0
n
X
k=1
k cos(kx);
n 1;
x 2 R:
2.1. o hm ca hm s thc
39
2.1.7. Chng minh rng nu ja1 sin x + aj2 sin 2x + + an sin nxj j sin xj vi
x 2 R th ja1 + 2a2 + + nan j 1.
2.1.8. Gi s rng f v g kh vi ti a, hy xc nh
(a)
xf (a) af (x)
;
x!a
xa
lim
(b)
f (x)g(a) f (a)g(x)
x!a
xa
lim
f a + n1
f (x) ln xln a
; a > 0:
;
(b) lim
(a) lim
n!1
x!a
f (a)
f (a)
2.1.10. Cho f kh vi ti a. Hy tnh cc gii hn sau:
(a)
(b)
(c)
(d)
an f (x) xn f (a)
; n 2 N;
x!a
xa
f (x)ex f (a)
lim
; a = 0; f 0 (0) 6= 0;
x!a f (x) cos x f (a)
1
2
k
lim n f a +
+f a+
+ + f a +
kf(a) ; k 2 N;
n!1
n
n
n
1
2
n
lim f a + 2 + f a + 2 + + f a + 2 nf (a) :
n!1
n
n
n
lim
n
n
n
a + n1
a + n2 a + nk
(b)
lim
;
n!1
ank
2a
a
na
(c)
lim
1 + 2 1 + 2
:
1+ 2
n!1
n
n
n
2.1.12. Gi s rng f(0) = 0 v f kh vi ti im 0. Hy tnh tng
x
x
x
1
lim
f (x) + f
+f
+ + f
;
x!0 x
2
3
k
Chng 2. Vi phn
40
2.1.15.
(a) Chng minh rng hm f xc nh trong khong (0; 2) theo cng thc
(
x2
vi cc gi tr x hu t trong khong (0; 2);
f(x) =
2x 1 vi cc gi tr x v t trong khong (0; 2)
ch kh vi ti duy nht im x = 1 v f 0 (1) 6= 0. Hm ngc ca f c
kh vi ti im 1 = y = f(1) khng?
(b) Cho
p
A = fy 2 (0; 3) : y 2 Q; y 2
= Qg;
1
B = x : x = (y + 4); y 2 A :
2
Xt hm
8
2
>
vi x hu t thuc (0; 2);
<x
f (x) = 2x 1 vi x v t thuc (0; 2);
>
:
2x 4 vi x 2 B:
2.1. o hm ca hm s thc
41
k=1
vi x 2 Rnfx1 ; x2 ; : : : ; xn g. Tm tng
n
X
k=1
1
P 0 (xk )
n 2:
n!2n
n (1)k
=
x(x + 2)(x + 4) (x + 2n)
k x + 2k
n
X
k=0
Chng 2. Vi phn
42
2.1.21. Gi s cc hm f1 ; f2 ; : : : ; fn ; g1 ; g2 ; : : : ; gn xc nh trong ln cn ca
x, khc 0 va kh vi ti x. Chng minh rng
n
!0
n
n 0
Y fk
Y
X
fk (x) gk0 (x)
fk
(x) =
(x)
:
gk
gk
fk (x) gk (x)
k=1
k=1
k=1
2.1.22. Nghin cu tnh kh vi ca f v jf j vi
(
x
nu x 2 Q;
f (x) =
(a)
sin x nu x 2 RnQ:
(
1
1
x 23k
nu x 2 Q \ 2k1
; 2k2
; k 2;
1
(b)
f (x) =
3
1
; k 2:
sin x 2k
nu x 2 (RnQ) \ 2k1 ; 2k2
f (b) f (a)
supff0 (x) : x 2 (a; b)g:
ba
2.1. o hm ca hm s thc
43
f (a) = f (b) = 0;
(ii)
f (2m) (0) = 0;
1
1
n
(n)
; x > 0; n 1;
(x ln x) = n! ln x + 1 + + +
2
n
ln x (n)
1
1
n1
n
; x > 0; n 1;
= (1) n!x
ln x 1
x
2
n
n1 1=x (n)
e1=x
x e
= (1)n n+1 ; x 6= 0; n 1:
x
X
n
sin x + k
(a)
= 2n=2 sin x + n
; x 2 R; n 1
k
2
4
k=0
n
X
1
1
k+1 1 n
(b)
= 1 + + + ; n 1
(1)
k k
2
n
k=1
p
2.1.33. Cho f (x) = x2 1 vi x > 1. Chng minh rng f (n) (x) > 0 nu n
l v f (n) < 0 vi n chn.
2.1.34. Cho f2n = ln(1 + x2n );
f2n (1) = 0:
Chng 2. Vi phn
44
f (x) =
8k 2 N:
1
(1 1 x)(1 2 x) (1 n x)
(n)
1 (n) 1
1
n
n1
=
(1)
f
x
f
:
xn+1
x
x
2.1.38. Cho I; J l hai khong m v f : J ! R, g : I ! J l cc hm kh vi
v hn trn J v I. Chng minh cng thc Fa di Bruno cho o hm cp n
ca h = f g sau:
(n)
(t) =
(1) k1
(n) kn
n!
g (t)
g (t)
(k)
f (g(t))
;
k1 ! kn !
1!
1!
45
2.1.40. Cho f kh vi trn (a; b) sao cho vi x 2 (a; b) ta c f 0 (x) = g(f (x)),
trong g 2 C 1 (a; b). Chng minh rng f 2 C 1(a; b).
2.1.41. Cho f l hm kh vi cp hai trn (a; b) v vi cc s ; ; thc tho
mn 2 + 2 > 0 ta c
f 00 (x) + f 0 (x) + f(x) = 0;
x 2 (a; b):
2.2.4. Gi s f lin tc trn [a; b] v kh vi trn (a; b). Chng minh rng
nu f 2 (b) f 2 (a) = b2 a2 th phng trnh
f 0 (x)f (x) = x
c t nht mt nghim trong (a; b).
Chng 2. Vi phn
46
2.2.5. Gi s f v g lin tc, khc 0 trong [a; b] v kh vi trn (a; b). Chng
minh rng nu f(a)g(b) = f (b)g(a) th tn ti x0 2 (a; b) sao cho
f 0 (x0 )
g 0 (x0 )
=
:
f (x0 )
g(x0 )
2.2.6. Gi s a0 ; a1 ; : : : ; an l cc s thc tho mn
a0
a1
an1
+
+ +
+ an = 0:
n+1
n
2
Chng minh rng a thc P (x) = a0 xn + a1 xn1 + + an c t nht mt
47
x13 + 7x3 5 = 0;
3x + 4x = 5x
c ng mt nghim thc .
2.2.15. Cho f lin tc trn [0; 2] v kh vi cp hai trn (0; 2). Chng minh
rng nu f (0) = 0; f(1) = 1 v f (2) = 2 th tn ti x0 2 (0; 2) sao cho
f 00 (x0 ) = 0.
2.2.16. Gi s f lin tc trn [a; b] v kh vi trn (a; b). Chng minh rng
nu f khng l mt hm tuyn tnh th tn ti x1 v x2 thuc (a; b) sao cho
f 0 (x1 ) <
f (b) f (a)
< f 0 (x2 ):
ba
Chng 2. Vi phn
48
x!a+
0
lim f (x) = 1;
x!b
f (x) + f 2 (x) + 1 0;
vi x 2 (a; b);
th b a .
2.2.23. Cho f lin tc trn [a; b] v kh vi trn (a; b). Chng minh rng nu
lim f 0 (x) = A th f0 (b) = A.
x!b
fk0 (c)
n
X
k=1
gk0 (c)
fk (b) fk (a)
:
gk (b) gk (a)
49
f(x + h) f(x)
2.2.27. Cho f lin tc trn [a; b], g kh vi trn [a; b] v g(a) = 0. Chng minh
rng nu tn ti 6= 0 sao cho
jg(x)f (x) + g 0 (x)j jg(x)j;
vi x 2 [a; b];
x!+1
f (x)
x
= 0 th
lim jf (x)j = 0:
x!+1
1
f (x + h) f(x)
0
= f x+ h
vi x; h 2 R; h 6= 0:
h
2
(HD. Chng minh rng phng trnh ch c duy nht nghim l mt a thc
bc hai bt k).
x!+1
lim f (x) = 0,
x!+1
Chng 2. Vi phn
50
(b) nu
p
lim (f (x) 2 xf 0 (x)) = 0 th
x!+1
lim f (x) = 0.
x!+1
2.2.33. Chng minh rng nu f 2 C 2 ([a; b]) c t nht ba nghim trong [a; b]
th phng trnh f(x) + f 00 (x) = 2f 0 (x) c t nht mt nghim trong [a; b].
2.2.34. Chng minh rng nu a thcP bc n c n nghim phn bit ln
hn 1 th a thc
Q(x) = (x2 + 1)P (x)P 0 (x) + xP 2 (x) + (P 0 (x))2
c t nht 2n 1 nghim phn bit.
R(x) = (x a2 )(x a3 ) (x an );
51
ai+1 ai
ai+1 ai
ci ai+1
;
ni+1
i+1
i = 1; 2; : : : ; n 1:
mk (J)
1
(mk1 (J1 ) + mk1 (J3 )):
2
Chng 2. Vi phn
52
f 0 (x0 )
f 00 (x0 )
(x x0 ) +
(x x0 )2
1!
2!
f (n) (x0 )
(x x0 )n + rn (x);
+ +
n!
trong
rn (x) =
f (n+1) (x0 + (x x0 ))
(1 )n+1p (x x0 )n+1
n!p
rn (x) =
(b)
rn (x) =
f (n+1) (x0 + (x x0 ))
(x x0 )n+1
(n + 1)!
(dng Lagrange),
f (n+1) (x0 + (x x0 ))
(1 )n (x x0 )n+1
n!
(dng Cauchy).
53
f(x) = f (x0 ) +
f (x) = f(x0 ) +
trong
Rn+1 (x) =
x0
tn+1
x0
tn
x0
t2
x0
(b)
Chng 2. Vi phn
54
Hy tnh gii hn
lim+
x!0
(x)
:
x
x2 00
xn
f (x) + + (1)n+1 f (n) (x)
2
n!
xn+1 (n+1)
f
(x);
(n + 1)!
x2 0
x
x2n f (n) (x)
f
= f (x)
f (x) + + (1)n
1+x
1+x
(1 + x)n n!
(n+1) x+x2
1+x
x2n+2 f
n+1
+ (1)
; x 6= 1:
n+1
(1 + x)
(1 + n)!
+ (1)n+2
(b)
2n+1
2
x
f (2n+1) (x)
+
:
(2n + 1)!
2
2.3.11. S dng kt qu bi trn hy chng minh rng
2k+1
n
X
1
x
ln(1 + x) > 2
2k + 1 2 + x
k=0
vi n = 0; 1; : : : v x > 0.
f (x + h) 2f (x) + f(x h)
= f 00 (x);
h!0
h2
f (x + 2h) 2f(x + h) + f (x)
lim
= f 00 (x):
2
h!0
h
lim
55
e >
n
X
xk
k=0
(b)
(c)
k!
x2 x3 x4
x2 x3
x
+
hn1 (n1)
hn
f
(x) + f (n) (x + (h)h);
(n 1)!
n!
th
lim (h) =
h!0
1
:
n+1
A
;
2
vi x 2 [0; 1]
M0
M2
+ (x2 + c2 )
vi x 2 [c; c];
c
2c r
p
M0
:
M1 2 M0 M2 vi c
M2
jf 0 (x)j
k = 0; 1; 2:
Chng 2. Vi phn
56
p
M1 2 M0 M2 :
k = 0; 1; 2:
p
M1 2 M0 M2 :
k = 0; 1; 2; : : : ; p; p 2:
Mk 2k(pk)=2 M0
k=p
M2 ;
k = 1; 2; : : : ; p 1:
x!1
x!1
x!+1
lim xf 00 (x) = 0:
x!+1
57
4
jf (b) f(a)j:
(b a)2
f (x) f(t)
;
xt
x; t 2 [a; b]; x 6= t:
f (x) = f (x0 ) +
f 0 (x0 )
f (n) (x0 )
(x x0 ) + +
(x x0 )n + rn (x);
1!
n!
vi
rn (x) =
Q(n) (x0 )
(x x0 )n+1 :
n!
Dn =
f (yn ) f(xn )
:
yn xn
n!1
Chng 2. Vi phn
58
yn
yn xn
m+1
X
k=1
m+1
(1)k (x k)m ;
k
x 2 R:
2.3.29. Gi s rng f (n+2) lin tc trn [0; 1]. Chng minh rng tn ti
2 (0; 1) sao cho
x
f 0 (0)
f (n1) (0) n1 f (n) n+1 n
x + +
x
x
f (x) = f(0) +
+
1!
(n 1)!
n!
n
xn+2
+
f (n+2) (x)
:
2(n + 1)
(n + 2)!
2.3.30. Gi s rng f (n+p) tn ti trong [a; b] v lin tc ti x0 2 [a; b]. Chng
minh rng nu f (n+j) (x0 ) = 0 vi j = 1; 2; : : : ; p 1, f (n+p) (x0 ) 6= 0 v
f 0 (x0 )
f (n1) (x0 )
(x x0 ) + +
(x x0 )n1
f(x) = f (x0 ) +
1!
(n 1)!
(n)
f (x0 + (x)(x x0 ))
+
(x x0 )n :
n!
th
1=p
n+p
lim (x) =
:
x!x0
n
lim
x!0+
x
X
k=1
f(kx):
59
2.3.33. Gi s rng
(i) f kh vi v hn trn R,
(ii) tn ti L > 0 sao cho jf (n) (x)j L vi mi x 2 R v mi n 2 N,
(iii) f
1
n
(a)
arctan xx2 1
+1
;
lim
x!1
x1
(c)
lim (6 x) x5 ;
(e)
(b)
(d)
x!5
lim
x!0+
sin x
x
1=x2
1 x
lim x
1+
e ;
x!+1
x
1=x
sin x
lim
;
x!0+
x
trong a 2 R:
x!+1
ax 1
x(a 1)
1=x
Chng 2. Vi phn
60
x
p
p
1
lim 2 sin x + x sin
;
x!0+
x
e1=x2
1
1=x2
sin 4
:
lim 1 + xe
x!0
x
lim
(a)
(b)
(c)
(d)
2.3.38. Hm
f (x) =
1
x ln 2
1
2
1
2x 1
nu x 6= 0;
nu x = 0
c kh vi ti im 0 khng ?
n
1 X
(n)
nk n
(1)
f(a + kh) :
f (a) = lim n
h!0 h
k
k=0
2.3.40. Chng minh quy tc lHpital di dng sau:
Gi s f; g : (a; b) ! R , 1 < a < b < +1 l cc hm kh vi trn (a; b),
ng thi tho mn iu kin
(i)
(ii)
(iii)
x!a+
lim+
x!a
f 0 (x)
g 0 (x)
= L;
1 L +1:
Khi
lim+
x!a
f (x)
= L:
g(x)
2.4. Hm li
61
x!+1
p
(b) Nu lim (af(x) + 2 xf 0 (x)) = L; th lim f (x) = La :
x!+1
x!+1
th
c 6= 1;
f (x)f 00 (x)
1
lim
=
:
x!1 (f 0 (x))2
2c
2.4 Hm li
nh ngha 1. Mt hm f c gi l li trong khong I R nu
(1)
Chng 2. Vi phn
62
mn 1 + 2 + + n = 1.
1
q
= 1. Chng minh bt ng
v
u n
n
X
uY
1
n
xk t
xk
n k=1
k=1
vi x1 ; x2 ; : : : ; xn > 0:
x+y
; x 6= y:
2
2.4.8. Cho > 1 v cc s dng x1 ; x2 ; : : : ; xn . Chng minh rng
n
!
n
1X
1X
xk
x :
n k=1
n k=1 k
x ln x + y ln y (x + y) ln
k=1
(a)
1+
n
X
pk xk
k=1
1+
(b)
1
n
P
k=1
n
P
k=1
!1
pk xk
pk xk
p
n
Y
1 + xk k
k=1
xk
p
n
Y
1 + xk k
k=1
1 xk
2.4. Hm li
63
2.4.10. Cho x =
1
n
n
P
k=1
(a)
k=1
n
Y
(b)
k=1
xk
sin x
x
n
X
1 a (n2 + 1)a
xk +
:
a1
x
n
k
k=1
2.4.12. Cho n 2, hy kim tra khng nh sau:
n
n
Y
2
2k 1
1
2 +
:
k1
n1
2
n
n
2
k=1
2.4.13. Chng minh cc bt ng thc sau:
(a)
(b)
n2
1
1
1
+
+ + ; x1 ; x2 ; : : : ; xn > 0;
x1 + x2 + + xn
x1 x2
x1
1
1
n
1
n x1 xn 1 x1 + + n xn
+
+
x1
xn
n
P
k = 1.
vi k ; xk > 0; k = 1; 2; : : : ; n tho mn
k=1
(c)
(d)
x1 1
xnn
y11
(xn + yn )n
n
P
k = 1.
vi yk ; xk 0; k > 0; k = 1; 2; : : : ; n sao cho
k=1
m
!i
n
m Y
n
X
Y
X
xi;ji
xi;j
j=1 i=1
ynn
i=1
(x1 + y1 )
j=1
n
P
k = 1.
k=1
Chng 2. Vi phn
64
x!a+
lim f(x)
x!b
jxi yi j
n
X
i=1
jxi jp
!1=p n
X
i=1
jyi jq
!1=q
2.4. Hm li
65
jxi jp
+
jyi jp
:
i=1
i=1
1
P
n=1
i=1
a4n hi t th
1
P
n=1
an
n4=5
hi t.
xi;j
:
i=1
j=1
j=1
i=1
x+y
f(x) + f (y)
f
vi x; y 2 I:
2
2
Chng minh rng f li trn I.
x+y
f(x) + f (y)
f
<
2
2
vi x; y 2 I, x 6= y . Chng minh rng f li cht trn I.
Chng 2. Vi phn
66
x!0+
f (x)
x
f (x)
x
f (x)
x
l hm gim
trn khong .
k=1
trong an+1 = a1 .
x!a+
2.5. Cc ng dng ca o hm
67
th vi x; y 2 (a; b) ta c
2.5 Cc ng dng ca o hm
2.5.1. S dng nh l gi tr trung bnh tng qut hy chng minh
x2
< cos x; vi x 6= 0;
2!
x3
< sin x; vi x > 0;
x
3!
x2 x4
cos x < 1
+ ; vi x 6= 0;
2!
4!
x3 x5
sin x < x
+ ; vi x > 0:
3!
5!
(a)
(b)
(c)
(d)
(b)
x3 x5
x4n3
x4n1
+
+
< sin x
3!
5!
(4n 3)! (4n 1)!
x4n3
x4n1
x4n+1
x3 x5
+
+
+
;
<x
3!
5!
(4n 3)! (4n 1)! (4n + 1)!
x2 x4
x4n4
x4n2
1
+
+
< cos x
2!
4!
(4n 4)! (4n 2)!
x2 x4
x4n4
x4n2
x4n
+
+
+
:
<1
2!
4!
(4n 4)! (4n 2)! (4n)!
2.5.3. Cho f lin tc trn [a; b] v kh vi trn khong m (a; b). Chng minh
rng nu a 0 th tn ti x1 ; x2 ; x3 2 (a; b) sao cho
f 0 (x1 ) = (b + a)
f 0 (x2 )
f 0 (x3 )
= (b2 + ab + a2 )
:
2x2
3x23
Chng 2. Vi phn
68
x!+1
2.5.5. Cho f kh vi cp hai trn (0; 1). Chng minh rng nu lim (f(x) +
x!+1
x!+1
2.5.7.
(a) Gi s f kh vi lin tc trn (0; 1) v cho f (0) = 1. Chng minh rng
nu jf (x)j ex vi x 0 th tn ti x0 > 0 sao cho f 0 (x0 ) = ex0 .
1
x
cos(sin x) = x
2.5. Cc ng dng ca o hm
69
p
q
x
x
1+
< 1+
;
p
q
vi x > 0.
y = ex .
1
arctan x > 1 vi x > 0;
(a)
x+
x
(b)
2 tan x sinh x > 0 vi 0 < x < ;
2
x
(c)
ln x <
vi x > 0; x 6= e;
e
x ln x
1
(d)
<
vi x > 0; x 6= 1:
2
x 1
2
2.5.16. So snh cc s sau:
(a) e hay e ,
(b) 2
p
2
hay e,
(c) ln 8 hay 2.
Chng 2. Vi phn
70
b
b
x
(a)
ln 1 +
ln 1 +
< ; a; b; x > 0;
a
x
a
m
m
x
x
(b)
1+
< 1; x 2 Rnf0g; m; n 2 N; m; n jxj;
1+
m
m
p
1
(c)
ln 1 + 1 + x2 < + ln x; x > 0:
x
2.5.18. Cho x > 0 hy kim tra cc bt ng thc sau:
x
ln(1 + x) < p
;
1+x
(1 x)2 x ln2 x:
(a)
(b)
x+
(a)
(b)
ex < 1 + xex ;
(b)
(c)
xex=2 < ex 1;
x+1
x+1
xx :
2
(d)
(e)
ex 1 x < x2 ex ;
ex < (1 + x)1+x ;
(b)
1
2
tan x + sin x > x;
2
3
x(2 + cos x) > 3 sin x;
(c)
cos x <
(a)
sin2 x
x2
vi 0 < x <
vi x > 0;
vi 0 < x <
:
2
;
2
2.5. Cc ng dng ca o hm
71
x + (1 x) 1:
( 1) 2
x:
8
(1 ) 2
x
2(1 + B)2
(1 ) 2
x
(1 + x) 1 + x
2(1 + B)2
(1 + x) 1 + x
vi 0 < < 1;
vi 1 < < 2:
h i
2
x; vi x 2 0;
;
2
h i
2
x
:
sin x x + 3 (2 4x2 ); vi x 2 0;
2
sin x
n
X
xk
k=0
k!
<
x x
(e 1):
n
x2
xn x
f (x) = 1 + x +
+ +
e :
2!
n!
Chng 2. Vi phn
72
p
1 x2
1
1
+
:
1 + jxj 1 + j1 xj
(a)
1X
1
ak eak ;
n k=1
e
n
(b)
(c)
1 X 2 ak
4
ak e
2;
n k=1
e
( n
)
n
n
Y
3
1X
ak
exp
ak :
e
3 k=1
k=1
2.5.38. Tm cc cc tr a phng ca hm
(
p
e1=jxj 2 + sin x1
vi x 6= 0;
f(x) =
0
vi x = 0:
2.5. Cc ng dng ca o hm
2.5.39. Cho
73
x4 2 + sin x1
vi x 6= 0;
f(x) =
0
vi x = 0:
ba
ln bln a
L(a; a) = a.)
2.5.42. i lng trung bnh m ca hai s dng x v y l
Mp (x; y) =
xp + y p
2
1=p
vi p 6= 0:
lim Mp (x; y) =
p!0
(T c th quy c M0 (x; y) =
p
xy:
p
xy .)
:
2 + (2n 2)
2
Chng 2. Vi phn
74
(a)
(b)
1
1
4
2 + 1 2:
2
x
sin x
2.5.46. Cho x > 0 chng minh rng
arctan x >
3x
p
:
1 + 2 1 + x2
k=1
ak
k=1
bk
k=1
0:
xy + y x > 1:
n
n+1
th
x3 x4
1
+
sin
6
24
x
vi x > 0:
f (y) + f (z).
2.5. Cc ng dng ca o hm
75
f (xn )
;
f 0 (xn )
n = 0; 1; 2; : : : ;
M
(xn )2 ;
2m
n = 0; 1; 2; : : : ;
n!1
Chng 2. Vi phn
76
vi mnh ti im a 2 A nu
f (x1 ) f (x2 )
= f (a)
(x1 ;x2 )!(a;a)
x1 x2
lim
x1 6=x2
f(a + h) f(a h)
= f s (a)
h!0
2h
lim
x!A
x2A
x!A
x2A1
77
f (b) f (a)
f s (x1 ):
ba
Chng 2. Vi phn
78
v Ds f(x) = D f (x):
f(x + h) f(x h)
< ";
f
(x)
2h
vi x 2 [a; b] v x + h; x h 2 I. Gi s f kh vi Schwarz trn I v [a; b] I.
[a; b].
2.6.18. Gi s f lin tc trn I cha [a; b]. Chng minh rng f kh vi
Schwarz u trn [a; b] khi v ch khi f s lin tc trn [a; b].
2.6.19. Hy ch ra phn v d chng t rng gi thit lin tc ca hm
f bi tp trn l cn thit.
2.6.20. Chng minh rng mt hm b chn a phng trn khong m I f
s kh vi Schwarz u trn mi on [a; b] I khi v ch khi f 0 lin tc trn
I.
Chng 3
Dy v chui hm
3.1 Dy hm v s hi t u
Chng ta nhc li nh ngha sau.
nh ngha. Chng ta ni rng dy hm
ffn g hi t u v hm f trn A
nu vi mi s " > 0 c mt s n0 2 N sao cho vi mi n n0 bt ng thc
jfn (x) f (x)j < " tho mn vi mi x 2 A. Chng ta k hiu l fn f .
A
n 2 N;
hi t v 0.
nh fn gn f g c ng khng?
A
n; m 2 N:
Chng 3. Dy v chui hm
80
1
;
1 + (nx 1)2
x2
fn (x) = 2
;
x + (nx 1)2
fn (x) = xn (1 x);
fn (x) =
fn (x) = n3 xn (1 x)4 ;
nx2
fn (x) =
;
1 + nx
1
:
fn (x) =
1 + xn
A = R; B = [0; =4]:
3.1. Dy hm v s hi t u
81
x2
; A = R;
fn (x) = n ln 1 +
n
1 + nx
fn (x) = n ln
; A = (0; 1);
nx
p
2n
fn (x) =
1 + x2n ; A = R;
p
fn (x) = n 2n + jxjn ; A = R;
p
fn (x) = n + 1 sinn x cos x; A = R;
p
fn (x) = n( n x 1); A = [1; a]; a > 1:
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
[nf (x)]
;x
n
2 [a; b]; n 2 N.
[a;b]
p
fn (x) = n sin 4 2 n2 + x2 ;
1
n f x+
f(x) ! f 0 (x)
n
u trn R. Bng v d ch ra rng gi thit lin tc u ca hm f 0 l
khng th b qua c.
Chng 3. Dy v chui hm
82
3.1. Dy hm v s hi t u
83
Chng 3. Dy v chui hm
84
(a)
(b)
n!1 x!x0
x!x0
lim fn (x) tn ti th
x!1
n!1 x!1
x!1
3.2. Chui hm v s hi t u
85
3.2 Chui hm v s hi t u
(a)
(b)
1
X
n=1
1
X
n=1
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
1
;
1 + xn
x 6= 1;
xn
;
1 + xn
x 6= 1;
1
X
2n + xn
;
1 + 3n x n
n=1
1
X
n=1
1
X
1
x 6= ;
3
xn1
;
(1 xn )(1 xn+1 )
n1
x2
; x 6= 1; 1;
2n
1
x
n=1
x
1
X
ln x
;
n
n=2
1
X
xln n ;
x > 0;
n=1
(h)
1
X
n=0
p
sin2 (2 n2 + x2 ):
x 6= 1; 1;
Chng 3. Dy v chui hm
86
(a)
n=1
1
X
(b)
n=1
1
X
(c)
arctan(n2 (1 + x2 )) ;
ln(1 + nx)
;
nxn
2 jxj
n2 x2 en
A = R;
A = [2; 1);
A = R;
n=1
1
X
(d)
n=1
1
X
(e)
n=1
1
X
(f)
n=1
1
X
(g)
n=2
x2 (1 x2 )n1 ;
A = [1; 1];
n2
p (xn + xn );
n!
2n sin
1
3n x
ln 1 +
A = (0; 1);
x2
;
n ln2 n
1
P
fn (x), trong fn c xc nh bi
n=1
fn (x) = 0 nu 0 x
fn (x) =
1
n
nu x =
1
2n+1
hoc
1
2n1
x 1;
1
;
2n
fn (x) l hm tuyn tnh trn [1=(2n + 1); 1=(2n)] v [1=(2n); 1=(2n 1)];
hi t u trn on [0; 1] mc d du hiu M ca Weierstrass khng th p
dng c.
1
X
n=1
x
:
((n 1)x + 1)(nx + 1)
3.2. Chui hm v s hi t u
87
1
X
xn sin(nx)
n=0
1
X
(b)
n!
1
X
n=0
n2n xn ;
1
X
(d)
n=1
lnn (x + 1):
n=1
1
P
n=1
ca tng.
1
P
n=1
trn R.
xn ;
1
P
x sin(n2 x)
n2
jxj
p
n
, v xt tnh lin tc
hi t im v mt hm lin tc
fn (x); x 2 A, hi t u trn A v hm f : A ! R
n=1
1
P
n=1
1
P
n=1
fn (x) trn A.
n=1
n!1
1
P
n=1
Chng 3. Dy v chui hm
88
(a)
(c)
n=1
1
X
n=2
n + x2
n=1
n+1
(1)
p
:
n + cos x
1
P
n=1
sup
x2A
1
P
n=1
1
X
(b)
c2n hi t th
1
P
(1)n+1
p
;
3
n + x2 + x2
1
X
fn2 (x)
n=1
< 1;
cn fn (x) hi t u trn A.
n=1
1
X
1 n
1 1
n
2 (3x 1) ; C = ;
(a)
;
n
6 3
n=1
n
1
X
1 x+1
(b)
; C = [2; 1]:
n
x
n=1
3.2.13. Gi s cc hm fn ; gn : A ! R; n 2 N, tho mn cc iu kin sau:
(1) chui
1
P
n=1
n!1
1
P
n
P
k=1
n=1
3.2. Chui hm v s hi t u
89
1
P
n=1
1
P
Khi chui
n=1
(a)
1
X
sin(nx)
(b)
n=1
1
X
(c)
n=1
A = [0; 1];
A = [; 2 ]; 0 < < ;
sin(n2 x) sin(nx)
;
n + x2
1
X
sin(nx) arctan(nx)
(d)
n=1
1
X
1
(1)n+1 x ;
n
n=1
(e)
A = [; 2 ]; 0 < < ;
1
X
enx
(1)n+1 p
;
2
n
+
x
n=1
(f)
A = R;
A = [0; 1):
n=1
1
P
sup
jfn+1 (x) fn (x)j < 1,
x2A
(3) chui
n=1
1
P
n=1
gn (x) hi t u trn A.
Chng 3. Dy v chui hm
90
1
P
n=1
1
P
gn (x) hi t u trn A.
n=1
Khi chui
1
P
n=1
(a)
1
X
(1)n+1
n=1
(b)
n + x2
arctan(nx);
1
X
(1)n+1 cos nx
p
;
n + cos x
n=1
A = R;
(c)
1
X
(1)[ n]
p
;
n(n
+
x)
n=1
A = [0; 1):
1
P
n=1
lim
x!x0
1
X
n=1
fn (x) =
1
X
n=1
fn (x0 ):
fn (x) hi t u
3.2. Chui hm v s hi t u
91
(a)
x!1
lim
(b)
x!1
x!1
x!0
lim
(e)
x!1
3.2.19. Gi s chui
1
P
n=1
nx
n=1
1
X
lim+
(d)
1
X
(1)n+1
lim
(c)
1
X
(1)n+1
n=1
1
X
n=1
1
X
n=1
xn = ln 2;
= ln 2;
(xn xn+1 ) = 1;
1
2n nx
= 1;
x2
2
:
=
1 + n2 x2
6
an hi t. Tm gii hn
n=1
lim
x!1
1
X
an xn :
n=1
1
P
fn (1) hi t.
1
P
fn (x) hi
n=1
n=1
1
P
n=1
t u trn A khng?
1
P
1
P
fn (x) lin
n=1
fn (x) hi t u trn on
n=1
[a; b].
3.2.23. Gi s
1
P
n=1
hi t u trn A khng?
1
P
n=1
jfn (x)j c
Chng 3. Dy v chui hm
92
n=1
n=1
3.2.25. Gi s
1
P
n=1
1
jan j
hi t. Chng minh
1
P
n=1
1
xan
hi t tuyt i v u
1
P
n=1
an
nx
hi
n=1
minh rng
1
P
n=1
n=1
1
X
!0
fn (x)
n=1
1
X
fn0 (x)
1
P
n=1
f(x) =
1
n2 +x2
11
;
.
6
6
1
P
n=1
x 2 [a; b]:
kh vi trn R.
1
X
cos (nx)
n=1
kh vi trn
vi
n=1
1 + n2
3.2. Chui hm v s hi t u
3.2.32. Cho
93
1
X
x
1
f(x) =
(1)n+1 p arctan p ;
n
n
n=1
x 2 R;
1
X
sin (nx2 )
n=1
1 + n3
x 2 R;
kh vi lin tc trn R.
3.2.34. Cho
1
X
p
f (x) =
n(tan x)n ;
x 2 ( ; ):
4 4
n=1
3.2.35. nh ngha
f (x) =
1
X
enx
;
2
1
+
n
n=0
x 2 [0; 1):
3.2.36. Hy ch ra rng hm
f(x) =
1
X
n=1
x2
jxj
+ n2
Chng 3. Dy v chui hm
94
1
P
n=1
lim n!an = 0:
n!1
1
P
n=0
an (x x0 )n u tn ti R 2
n!1
p
n
jan j ( y
1
0
= +1 v
1
1
= 0).
95
R c gi l bn knh hi t ca
1
P
n=0
an (x x0 )n .
1
X
n3 xn ;
(b)
n=1
(c)
(e)
(g)
n=1
1
X
2n
n2
n=1
1
X
n=1
1
X
1
X
2n
xn ;
(d)
2 + (1)n
5 + (1)n+1
xn ;
(f)
n2 n!
(h)
2 x ;
n=1
n!
xn ;
1
X
(2 + (1)n )n xn ;
n=1
1
X
n=1
1
X
n=1
2n x n ;
1
1+
n
(1)n n2
xn :
1
X
(x 1)2n
n=1
1
X
n=1
1
X
2n n3
(b)
n4n n
x (1 x)n ;
3n
(d)
p
n(tan x)n ;
(f)
n=1
1
X
n=1
1
X
n
n+1
2x + 1
x
(n!)2
(x 1)n ;
(2n)!
n=1
n2
1
X
1
arctan
:
x
n=1
1
P
1
P
an xn
n=0
bn xn th
n=0
(a) bn knh hi t R ca
1
P
1
P
an bn xn tho mn R R1 R2 . Bng v d ch
n=0
C th ni g v R nu R1 = R2 ?
(b) bn knh hi t R ca
n=0
Chng 3. Dy v chui hm
96
1
P
an xn v
n=0
Chng minh
1
P
bn xn .
n=0
tho mn R
R1
,
R2
bn
xn ;
bn 6= 0; n = 0; 1; 2; : : : ;
1
P
n=0
1
X
an xn l R v 0 < R < 1. c
(b)
2 an x ;
n=0
(c)
nn an xn ;
n=0
1
X
nn
n=0
1
X
n!
a n xn ;
(d)
1
X
a2n xn :
n=0
x2n+1
(2n + 1)!!
(R; R).
97
1
P
n=0
x3n
(3n)!
n
P
1
P
an xn v t
n=0
k=0
1
P
an v t Tn =
n=0
1
P
n=0
hi t vi jxj < 1 v
1
X
n=0
an x = (1 x)
1
P
n=0
1
X
n=0
a n xn ,
1
P
S0 +S1 ++Sn
.
n+1
Sn xn ,
n=0
1
P
Chng
(n+1)Tn xn
n=0
1
X
Sn x = (1 x)
(n + 1)Tn xn :
n
n=0
M
;
1 jxj
jxj < 1:
1
P
an hi t v L th
n=0
(1)
1
P
n=0
(2) lim
x!1
1
P
an xn = L.
n=0
n=0
th
n!1
x!1
x!1
n!1
Chng 3. Dy v chui hm
98
th chui s
n!1
n=0
x!1
an hi t v L.
n=0
l khng th thiu.
n=1
n=1
hi t.
a1 + 2a2 + + nan
= 0 v lim f(x) = L; L 2 R;
n!1
x!1
n
1
P
th chui
an hi t v L.
lim
n=0
1
P
n=1
1
P
n=0
na2n
hi t v lim f(x) = L; L 2 R th
x!1
1
P
an hi t v c tng bng L.
n=0
n=0
n=0
an
n!1 bn
x!1
cng c
x!1
(x)
lim fg(x)
x!1
= A 2 [0; 1) th
= A.
n=0
Sn
n!1 Tn
Nu lim
(x)
= A 2 [0; 1) th lim fg(x)
= A.
x!1
n=0
99
x!1
1
P
an xn vi cc h s
n=0
A1 n Sn = a0 + a1 + + an A2 n;
n 2 N:
x!1
Sn
= A;
n!1 n
lim
y Sn = a0 + a1 + + an .
1
P
an xn bng 1.
n=0
1
P
an xn bng 1.
n=0
hi t v 0.
1
X
f (n) (x0 )
n=0
n!
(x x0 )n :
Chng 3. Dy v chui hm
100
3.4.2. nh ngha
f (x) =
e x2
0
ng thc
f (x) =
nu x 6= 0,
nu x = 0:
1
X
f (n) (0)
n=0
n!
xn
c tho mn vi x 6= 0 khng?
1
P
cos (n2 x)
3.4.3. nh ngha f (x) =
; x 2 R. Chng minh f thuc C 1 (R) v
en
n=0
ng thc
f (x) =
1
X
f (n) (0)
n=0
ch tho mn ti x = 0.
n!
xn
1
X
( 1) ( n + 1)
n!
n=1
xn :
1
X
1
(2n 3)!!
(1 x2 )n :
jxj = 1 (1 x2 )
2
(2n)!!
n=2
1
P
n=1
1
P
an xn c bn knh hi t R dng
n=1
f (n) (0)
; n = 0; 1; 2; : : : :
n!
3.4.7. Chng minh rng nu x0 thuc vo khong hi t (R; R); R > 0 ca
1
P
an xn th
chui lu tha f (x) =
an =
n=0
f (x) =
1
X
n=0
f (n) (x0 )
(x x0 )n
n!
vi jx x0 j < R jx0 j:
101
1
P
an xn v
n=0
1
P
n=0
an x =
n=0
1
X
bn xn :
n=0
0; 1; 2; : : : :
3.4.9. Tm chui Taylor ca hm f ti im 0 khi
(a)
f (x) = sin x3 ;
(b)
f (x) = sin3 x;
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
(h)
x 2 R;
x 2 R;
x 2 R;
f(x) = (x + 1)ex ; x 2 R;
ex
f(x) = ; x 6= 0;
x
cos x
f(x) =
; x 6= 0;
x
ln x
; x > 0:
f(x) =
x
Chng 3. Dy v chui hm
102
(a)
1
X
n=1
arctan x =
(b)
1
X
(2n 1)!!
x2n+1 ;
(2n)!!(2n + 1)
(1)n
n=0
1
x2n+1 :
2n + 1
1 X
(2n 1)!!
X
1
n
= +
v
=
(1)
:
6
2 n=1 22n+1 (2n)!!(2n + 1)
4
2n
+
1
n=0
3.4.12. Tm chui Taylor ca hm f ti im 0 khi
1
f (x) = x arctan x ln (1 + x2 ); x 2 (1; 1);
2
p
f (x) = x arcsin x + 1 x2 ; x 2 (1; 1):
(a)
(b)
1
X
(1)n+1
;
n(n + 1)
n=1
1
X
n=2
1
X
n=1
(b)
(1)n
;
n2 + n 2
(d)
(f)
1
P
n=1
1
X
(1)n n
;
(2n + 1)!
n=0
1
X
(1)n1
;
n(2n 1)
n=1
1
X
3n (n + 1)
n=0
((n1)!)2
(2x)2n
(2n)!
n!
vi jxj 1.
3.4.15. Dng cng thc Taylor vi phn d tch phn (xem 2.3.4) chng
minh nh l Bernstein sau. Gi s f kh vi v hn ln trn khong m I v
tt c cc o hm cp cao f (n) u khng m trn I. Khi hm f l hm
gii tch thc trn I, ngha l vi mi x0 2 I c ln cn (x0 r; x0 + r) I
sao cho
1
X
f (n) (x0 )
f (x) =
(x x0 )n vi jx x0 j < r:
n!
n=0
103
th
1
X
f (n) (x0 )
f (x) =
(x x0 )n vi x 2 (x0 ; x0 + ) \ J:
n!
n=0
n!
Bn
vi
x 2 J:
3.4.18. p dng cng thc Fa di Bruno (xem 2.1.38) chng minh rng
vi mi s nguyn dng n v mi A > 0 ta lun c
X
k!
Ak = A(1 + A)n1 ;
k1 !k2 ! kn !
mn k1 + 2k2 + + nkn = n.
Chng 3. Dy v chui hm
104
1
X
n=0
1
2n + 1
x
2+x
2n+1
3.4.27. Cho Mp (x; y) v L(x; y) l trung bnh lu tha v trung bnh logarith
ca nhng s dng x v y (xem nh ngha ny 2.5.41 v 2.5.42). Chng
minh rng nu p 13 th
L(x; y) < Mp (x; y)
vi
x; y > 0; x 6= y:
1
3
th tn ti
vi
x; y > 0; x 6= y:
Li gii
105
Chng 1
Gii hn v tnh lin tc
1.1 Gii hn ca hm s
1.1.1.
lim x [ x1 ] = 1.
x!0
b
a
1
2
107
Chng 3. Dy v chui hm
108
(f) Ta c
cos( 2 cos x)
sin( 2 (1 + cos x))
= lim
x!0 sin(sin x)
x!0
sin(sin x)
sin( cos2 x2 )
= lim
x!0 sin(sin x)
sin( sin2 x2 )
= lim
x!0 sin(sin x)
sin( sin2 x2 )
sin x2
2 sin x2 cos x2
= lim
x!0 2 cos x
sin(2 sin x2 cos x2 )
sin2 x2
2
= 0:
lim
1.1.2.
(a) Gi s lim f(x) = l. Khi , vi " > 0 cho trc, tn ti 0 < <
x!0
sao
cho
(1)
Cng ch rng nu 0 < jxj < , th 0 < jyj = j sin xj < jxj < . V
x!0
(2)
sao cho
By gi, nu 0 < jyj < sin , th 0 < jxj = j arcsin xj < v theo (2), ta
nhn cjf (y) lj = jf (sin x) lj < ". iu ny c ngha lim f (x) = l.
x!0
x!0
tn ti.
1
1.1.3. R rng, f (x) + f (x)
2. T , theo gi thit, vi " > 0 cho trc, tn
ti > 0 sao cho
0 f (x) +
1
2 < " vi 0 < jxj < :
f (x)
109
1
(1)
0 (f (x) 1) +
1 <"
f (x)
hoc
0 (f (x) 1) 1
(2)
1
f (x)
<"
2
1
2
(f(x) 1) +
1 "2 + 2":
f (x)
Cui cng, (f (x) 1)2 "2 + 2":
1
jlj
ton, ta nhn c l +
x!a
jf (x + 1)j f(x) +
1
:
jf (x)j
1
n
n
f(a x) = b f (x) vi x 2 0; n ; n 2 N:
a
V vy
()
1
1
jf(x)j M n vi x 2 0; n ;
b
a
n 2 N:
Chng 3. Dy v chui hm
110
1.1.6.
(a) Ta c
h i
1
1
+
jxj
1
1
2
2
x 1 + 2 + 3 + +
=x
:
jxj
2
jxj
1
1
1
2
(1 jxj) < x 1 + 2 + 3 + +
(1 + jxj):
2
jxj
2
Cui cng, gii hn l 12 :
(b) Nh trong (a), c th chng minh gii hn l
k(k+1)
:
2
:
P (x)
P ([x])
P (x 1)
(x)]
V vy, lim P[P([x])
= 1:
!1
1.1.8. Xt f : R ! R xc nh bi
(
(1)n
f(x) =
0
nu x = 21n ; n = 0; 1; 2; 3; : : : ;
nu ngc li.
111
1.1.9.
(a) Xt, chng hn, f : R ! R xc nh nh sau:
(
(1)n nu x = 21n ; n = 0; 1; 2; 3; : : : ;
f (x) =
=0
nu ngc li.
(b) Nu f (x) jxj v f (x)f (2x) jxj, th
jxj f (x)
Do
1
2
jxj
jxj
:
f(2x)
j2xj
1.1.10. Ta c
g()
a
f (ax)
x!1 a x
= lim
f (2x)
x!1 f (x)
f (t)
t!1 t
= lim
= g(1):
= 1 rng vi mi n 2 N,
f (2n x)
f (2n1 x)
f (2x)
f(2n x)
= lim
= 1:
lim
x!1 f(x)
x!1 f (2n1 x) f (2z cn 2x)
f (x)
Gi s rng f tng v c 1. R rng, tn ti n 2 N[f0g sao cho 2n c < 2n+1 .
f(cx)
vi c 1:
x!1 f(x)
lim
lim
x!1
f (cx)
f (t)
= lim 1 = 1:
t!1
f (x)
f( c t)
1.1.12.
(a) Ch rng nu a > 1, th lim ax = +1. Thc vy, vi M > 0 cho
x!1
ln M
.
ln a
an
= +1,
n!1 n+1
n(n1)
1))n > 2 (a 1)2 .
= (1+(a1))
v quan st rng (1 + (a
n+1
an
Vy, vi N cho trc, tn ti n0 sao cho n+1
> N bt c khi no n > n0 .
x
an
By gi, vi x > n0 + 1, dt n = [x]. Khi , ax > n+1
> N . T ,
ax
lim x = +1.
ta vit
x!1
Chng 3. Dy v chui hm
112
ax
x!1 x
a
x
bx
x!1 x
bx
x
= +1. Do ,
x
ax
b
lim
= lim
= +1
x!1 x
x!1
x
vi dng.
y
y
y!1 e
= 0. Th y = ln x c
= 0.
1
n!1
1
:
n
1
= 1:
x!0 (1=a)x
lim ax = lim
x!0
x 7! ax , chn x0 2 R tu . Khi
lim ax = lim ax0 axx0 = ax0 lim ay = ax0 :
x!x0
x!x0
y!0
1.1.15.
(a) Do lim (1 + n1 )n = e, (xem, chng hn, I,2.1.38), vi " > 0 cho trc, tn
n!1
n
x
n+1
1
1
1
e"< 1+
< 1+
< 1+
<e+"
n+1
x
n
113
(b) Ta c
lim
x!1
1
1+
x
y
1
= lim 1
y!+1
y
y1
1
1
= lim 1 +
1+
:
y!+1
y1
y1
y x!0
1
1
lim (1 + x) x = lim 1 + y = e.
1
x
= lim
y!+1
1+
1
y
= e v
y!1
x!0
1.1.16. Ta bit rng (xem, chng hn, I, 2.1.38) 0 < ln(1 + n1 ) < n1 n 2 N.
Ngoi ra, vi " > 0 cho trc, tn ti n0 sao cho n011 < ". H qu l, nu
jxj < n10 , th
1
1
1
1
< ln 1
" <
< ":
< ln(1 + x) < ln 1 +
<
n0 1
n0
n0
n0
T , lim ln(1 + x) = 0. chng minh tnh lin tc ca hm logarit, ly
x!0
x
lim ln x = lim ln x + ln
= ln x0 + lim ln y
x!x0
x!x0
y!1
x0
= ln x0 + lim ln(1 + t) = ln x0 :
t!0
1.1.17.
(a) Theo kt qu ca 1.1.15 v do tnh lin tc ca hm logarit (xem 1.1.16),
1
ln(1 + x)
= lim ln(1 + x) x = ln e = 1:
x!0
x!0
x
lim
loga (1 + x)
= loga e
x!0
x
lim
ln x
.
ln a
Chng 3. Dy v chui hm
114
t y = ax 1. Khi
ax 1
y
1
= lim
=
= ln a:
x!0
y!0 ln(y + 1)
x
loga e
lim
y
ln(1 + y)
y
ln(1 + x)
(1 + x)
=
:
x
(1 + y)
x
ln(1 + y)
x
(1+x) 1
x
x!0
= .
1.1.18.
1
ln(ln x)
ln x
sin x
x
x ln x. Theo 1.1.13,
ln t
= 0:
t!1
t
lim+ x ln x = lim
x!0
ln y =
ln(cos x) cos x 1
:
cos x 1
sin2 x
1
(d) Vi x ln,
e
2
1
x
1
x
(ex 1) x e
115
a = lim+
x!0
ln sinx x + ln x
ln sin x
= lim+
= 1:
x!0
ln x
ln x
1.1.19.
(a) Ta c
= 2;
= 3:
2 ln cos x
2 ln(1 sin2 x)
=
lim
= 1:
x!0
x!0
x2
x2
lim
ln cos x
2
x!0 tan x
T lim
= 12 :
(c) Ta c
p
p
1 ex 1 cos x
p
= lim+
lim
x!0+
x!0
sin x
p
p
1cos x
1exp
x
sin x
x
ln(1 + x2 )
x2
= lim
= 0;
x!0
x!0 x
tan x
a = lim
ln(1+x2 )
x2
x!0
1.1.20.
= 1:
= 1:
Chng 3. Dy v chui hm
116
2 ln tan
x
(1)
x
2x+1
ln
=
1
cos2
x
2x+1
ln(x 1)
1
= lim ln(x 1) ln x = lim ln(ey 1)f rac1y = 1:
x!1
x!1
y!1
ln x
lim
ln
lim
(2)
x!1
x
2x+1
cos2
= lim
ln cos2 1 x
2x+1
x
x
2 ln cos 2x+1
= lim
:
x!1
x
x!1
x
x
2 ln pi
2 ln cos 2x+1
2 ln sin 2x+1
lim
= lim
= lim
x!1
x!1
x!1
x
x
x
ln(1 + x2 )
x
x
lim x ln 1 +
ln
= lim
1
x!1
x!1
2
2
x
ln(1 + y)
= 2;
= lim
1
x!1
y
2
y ng thc cui l h qa ca 1.1.17 (a).
1.1.21. t b(x) =
f (x)
.
x
Khi ,
x!0+
x!0
= lim+ g(x) ln x = :
x!0
117
x!0
1.1.23.
p
p
1
= 1=2 v f(x) = 2 sin x + x sin
x
p
v dng ng thc lim+ x ln x = 0 (xem, chng hn, 1.1.13). Gii hn
x!0
l 1.
g(x) = x;
(b) t
1
1
x2 ;
v
g(x)
=
e
x4
v ch rng lim g(x)(f (x) 1) = 0. Vy, theo 1.1.22, gii hn l 1.
1
f (x) = 1 + xe x2 sin
x!0
1.1.25. Khng. Xt hm xc nh bi
(
p
1
nu x = n n 2; n 2 N;
f (x) =
0
nu ngc li:
Gii hn lim f (x) khng tn ti, mc du f tho mn tnh cht cho trong
x!1
p
bi ton. Thc vy, nu a > 0, v vi k; n 2 N no , ly ak = n n 2, th
p
khng tn ti k 0 ; n0 2 N sao cho a0 k 0 = n n 2. V nu vy, ta c
n n0 n0
k
=
2 nn ;
k0
n0
mu thun.
Chng 3. Dy v chui hm
118
f (x) f ( 1 x)
2
bt c khi no 0 < jxj < :
jxj
f (x)
x =
1
f (x) f ( 2n+1
x)
lim
n!1
x
n+1 1
x
X
jf ( 2k1
) f ( 21k )j
2k1
lim
x
n!1
jxj
2k1
k=1
n+1
X
1
" = 2":
k1
n!1
2
k=1
lim
Mx =
sup
x2[n;n+1)
f (x) v mx =
inf
x2[n;n+1)
f(x):
ngha ca supremum, vi " > 0 cho trc, tn ti fxn g sao cho xn 2 [n; n + 1)
v f (xn ) > Mn ". Khi
119
v t
n!1
hn, I,2.3.2 )
Mn
mn
= lim
= l:
n!1 n
n!1 n + 1
lim
" <
()
mn
l < " v
n+1
" <
mn
l <"
n
mnx
f (x)
Mnx
nx + 1
x
nx
" <
mnx
f(x)
Mnx
l
l
l < ":
nx + 1
x
nx
Vi l < 0, c th ch ra rng
Mnx
mnx
f (x)
nx
x
nx + 1
v tin hnh tng t. Theo cch , khng nh c chng minh cho l 6= 0.
sup
x2[n;n+1)
jf(x)j.
jf (xn + 1)j jf (xn )j " < Mn+1 Mn < jf(xn+1 )j jf (xn+1 1)j + "
f (x)
Mn
v ch ra rng lim n = 0. Do x Mnn vi x 2 [n; n + 1), ta nhn c
n!1
lim f (x)
x!1 x
= 0:
Chng 3. Dy v chui hm
120
1.1.29. Vi n [a]+1, t mn =
inf
x2[n;n+1)
vi " > 0 cho trc, tn ti dy fxn g sao cho xn 2 [n; n + 1) v mn f (xn ) <
mn + ". Khi
mn
n!1 n
lim
f (x)
x
mn
,
n+1
suy ra
= +1.
Mn
1
Mn+1 Mn
lim
=
k+1
n!1 n
k + 1 n!1
nk
lim
mn
1
mn+1 mn
lim
=
:
k+1
n!1 n
k + 1 n!1
nk
lim
1.1.31. t lim
x!+1
f (x+1)
f (x)
x!1
ln(f (x))
x
= ln l. T
x!+1
1.1.32. Khng. Xt hm xc nh bi
(
1
nu x = n1 ; n 2 1; 2 : : : ;
f (x) =
0
nu ngc li:
121
1.1.34. Vi " > 0 cho trc, tn ti 0 < < 1 sao cho nu 0 < jxj < , th
f x 1 1
<"
x
x
1
n
1
,
n+1
t x =
1s
.
n
Khi
Vy n <
1
x
1 n+1
1
1s
1
=
<
=x< :
n+1
n
n
n
1
< n + 1 v [ x ] = n. H qu l,
1
1
1
1s
=x
n =1
n = s:
x
x
x
x
n
1
,
n+1
minh tng t.
1.1.35.
(a) Gi s f n iu tng trn (a; b). Nu fxn g l dy gim hi t ti x0 ,
th ff (xn )g cng n iu gim v b chn di bi f (x0 ). Vy (xem,
n2N
n2N
xx0
f (xn ) f (x). T
n2N
xx0
n!1
x>x0
Chng 3. Dy v chui hm
122
n!1
x>x0
Nu dy fxn g cha dy con xnk sao cho lim f(znk ) 6= inf f(x), th ta
x>x0
k!1
thun. T y, suy ra
x!x0
x>x0
1.1.36.
(a) Suy ra t li gii ca bi ton trc rng
f (x+
0 ) = lim+ f (t) lim f(x )
t!x0
x!x+
0
lim+ f (x ) f(x+
0 ) = lim+ f (x):
x!x0
Do , lim+ f (x ) = f (x+
0 ).
x!x0
x!x0
123
0 < jxk aj < . T gi thit suy ra jf (xn ) f (xk )j < ", mu thun.
Hon ton tng t, c th ch ra rng d gii hn lim f (x) tn ti, iu
x!1
x!a
1.1.39. Xt cc hm f v g c xc nh nh sau:
(
0
f (x) =
sin x
(
0
g(x) =
sin y
y
nu x = n1 ; n = 1; 2; : : : ;
nu ngc li;
nu y = 0;
nu ngc li;
Khi
g(f (x)) =
(
0
sin(sin x)
sin x
nu x = n1 ; n 2 N;
nu ngc li;
hoc x = k; k 2 Z;
v lim f (x) = 0 v lim g(y) = 1, nhng lim g(f (x)) khng tn ti.
x!0
x!0
x!0
Chng 3. Dy v chui hm
124
()
T tnh n iu ca f
f n (0)
f n (r)
f n (0) 1
+ :
n
n
n
n
Cc bt ng thc trn chng minh khng nh ca ta trong trng hp
0 x < 1. Ngoi ra, theo (), f n (x) = f n (r) + [x], nn khng nh cng ng
vi mi x 2 R.
1.1.41. [6, trang 47]. Trc ht, quan st rng
x + f (0) [x] + f(0) = f ([x]) f (x)
f (1 + [x]) = f (0) + [x] + 1
x + f (0) + 1:
By gi, ta chng minh bng quy np rng vi n 2 N,
(1)
125
(2)
n 2 N:
np + p:
Vy bt ng thc (2) c chng minh.
Mi s nguyn dng n c th c vit nh n = kmp +q , y 0 q < mp .
kp q(f (0) 1)
f n (0)
kp k + q
+
+
(1 + f(0)):
n
n
n
n
n
(3)
k
n!1 n
Do lim
(3).
1
mp
q
n!1 n
v lim
Chng 3. Dy v chui hm
126
1.1.42. [6, trang 47]. Ch rng theo 1.1.40, ch cn chng minh lim
n!1
f n (0)
n
= 0. Trng hp u tin,
p!1
p
p!1 mp
lim
tn ti, v do
cng tn ti.
n!1
pn
,
qn
y pn 2 Z
lim
n!1
= 0 = f(x). Nu fzn g l dy cc s v t hi t ti x, th
n!1
mi im hu t khc 0.
127
n!1
n!1
n!1
n!1
xn qn
= x:
qn + 1
p (np + 1)q + 1
q
(np + 1)q
(np + 1)pq + p
p
p
=
=
6
:
n!1 (np + 1)q 2 + 1
q
q+1
n!1
1.2.4. Gi f 2 C([a; b]) v gi x0 l im thuc [a; b].Vi " > 0 cho trc, tn
ti > 0 sao cho nu x 2 [a; b] v 0 < jx x0 j < , th jf (x) f (x0 )j < ".
By gi, tnh lin tc ca jfj ti x0 suy ra t bt ng thc hin nhin
jjf (x)j jf(x0 )jj jf (x) f(x0 )j.
Hm cho bi
(
1
vix 2 Q \ [a; b];
f (x) =
1
vix 2 [a; b] n Q;
gin on ti mi im thuc [a; b], mc du jf j l hm hng v v vy lin
x!2n
x!2n
lim
x!(2n1)
f(x) =
lim
x!(2n1)+
f(x)
Chng 3. Dy v chui hm
128
vi mi n 2 Z. T
bn + 1 = an
v an1 = bn 1
x!k+
x!k
x!k
x!k
ca mt s nguyn, th
p
lim
f (x) = n lim
sin x = n sin( n)
p +
p +
x! n
x! n
p
lim
f (x) = (n 1) sin( n):
p
x! n
p
Ta kt lun rng f gin on ti x = n vi n 6= k 2 .
1.2.7. Ta c
(
1
f(x) =
n + (x n)n
nu x 2 [ 12 ; 1);
nu x 2 [n; n + 1); n 2 N:
x!n
m > n + 1.
129
1.2.8.
(a) Ta c
8
>
<1
f (x) = 0
>
:
1
nu x > 0;
nu x = 0;
nu x < 0:
Hm ny ch gin on ti 0.
(b) Theo nh ngha ca f
f (x) =
x2
x
nu x 0;
nu x < 0;
Hm ny lin tc trn R.
(c) Ta c
ln(en + xn )
n + ln(1 + (x=e)n )
= lim
:
n!1
n!1
n
n
f (x) = lim
Do ,
(
1
f (x) =
ln x
nu 0 x e;
nu x > e:
x2[0;T ]
x!1
P (x0 ) =
inf
x2[a;a]
P (x):
Chng 3. Dy v chui hm
130
P (x) > P (x0 ) vi mi jxj > b. Do tnh lin tc, tn ti x 2 [b; b] sao cho
P (x ) = inf P (x):
x2[b;b]
x!1
x!1
1.2.11.
(a) t
f (x) =
2x 1
0
(b) Vi n 2 N, t
An =
nu x 2 (0; 1);
nu x = 0 hoc x = 1;
1 2 3
2n 1
0; n ; n ; n ; : : : ;
2 2 2
2n
n1
k=1
k=1
k=1
v B1 = A1 ; Bn = An n [ Ak = An n An1 . R rng, [ Ak = [ Bk .
Xc nh f nh sau:
f(x) =
(
0
1
2n
nu x 2 [0; 1] n [ Ak ;
k=1
nu x 2 Bn ; n 2 N:
Gi s rng lim !f (x0 ; ) = 0. Khi , vi " > 0 cho trc, tn ti 0 > 0 sao
!0+
cho !f (x0 ; ) < " nu < 0 . Do , nu jx x0 j < < 0 th jf (x)f (x0 )j < ",
131
0 > 0 sao cho jx x0 j < 0 ko theo jf (x0 ) f (x)j < 2" . T , theo (1), nu
0 < < 0 , th
!f (x0 ; ) !f (x0 ; 0 ) < ";
v do , lim+ !f (x0 ; ) = 0.
!0
1.2.13.
(a) Gi x0 2 [a; b] v " > 0 c chn tu . T tnh lin tc ca hm f v
f(x0 ) " < f(x) < f (x0 ) + " v g(x0 ) " < g(x) < g(x0 ) + ":
T
(1)
f (x) > f (x0 ) " h(x0 ) " v g(x) > g(x0 ) " h(x0 ) ":
Do ,
(2)
Chng 3. Dy v chui hm
132
jhj<
T nh ngha ca m suy ra
m(x0 + h) m(x0 ) =
(1)
inf
2[a;x0 +h]
f () inf f() 0:
2[a;x0 ]
inf
2[a;x0 +h]
f () = f (xh ):
x!
0
Nu
2(a;x0 )
2(a;x0 )
2(a;x0 )
Vy, vi mi 2 (a; x0 ),
chng minh lim m(x) = m(x0 ). Tnh lin tc tri ca M chng minh hon
x!x0
ton tng t.
133
nu x 2 [0; 1);
nu x 2 [1; 2);
nu x 2 [2; 3]:
x 1 = 2.
1.2.17. t lim f (x) = l. Khi , cho trc " > 0, tn ti M > a sao cho
x!1
jf (x) lj < " vi x > M . Vy nu x > M th l " < f(x) < l + ". R rng, v
f lin tc nn n b chn trn [a; M].
1.2.18. Gi s lim xn = a. Do tnh lin tc ca hm f , vi mi " > 0, tn ti
n!1
n!1
n!1
n!1
n!1
n!1
1.2.19.
Chng 3. Dy v chui hm
134
n!1
n!1
n!1
n!1
(1)
n!1
(1)
g(x
0 ) = sup g(x) g(x0 ):
x<x0
Gi s rng g(x
0 ) < g(x0 ). Khi tn ti s dng d sao cho g(x0 ) =
g(x0 ) d. Do , vi mi x < x0 ,
supft : f (t) < xg g(x0 ) d;
hoc tng ng, t g(x0 ) d nu f (t) < x. iu ny suy ra t
135
sau y. Nu
x < 1;
1 x 2;
x > 2;
(
x
g(x) =
2+x
vi x 0;
vi x > 0:
n
o
1.2.22. Ta bit rng tp m + n TT12 : m; n 2 Z l tr mt trong R (xem, chng
n
o
T1
hn I, 1.1.15). Vy, vi x 2 R cho trc, tn ti dy mk + nk T2 hi t ti
x
.
T2
W = fx 2 R : x = rT1 + sT2 ;
s; t 2 Qg:
Xc nh f bng cch t
(
1
f (x) =
0
vi x 2 W;
vi x 2 R n W:
Th T1 v T2 l cc chu k ca f .
1.2.23.
(a) Gi s Tn ; n 2 N, l cc chu k dng ca f sao cho lim Tn = 0. Do f
n!1
Chng 3. Dy v chui hm
136
1.2.24.
(a) Goi x0 2 R l im lin tc ca f . V f khng l hm hng nn tn
cho
(1)
M
,
2
137
(2)
nu x +kT2 , th
Do , vi mi s nguyn dng m,
(3)
jf (x0 ) g(x0 )j
= jf (x0 ) f (x0 + kmT2 ) + f (x0 + kmT2 ) g(x0 + kmT2 )j
jf(x0 ) f (x0 + kmT2 )j + jf (x0 + kmT2 ) g(x0 + kmT2 )j
(4)
(5)
T1
T2
T1
T2
1.2.26.
(a) t f (x) = sin x v g(x) = x [x] vi x 2 R. Khi , f v g tun hon
ca f thng c vi bt k chu k no ca g . t h = f + g , th ta s c
sin T + T [T ] = 0;
sin(T ) T [T ] = 0:
Do , (T [T ]) + (T [T ]) = 0, suy ra T [T ] = 0. iu ny c
Chng 3. Dy v chui hm
138
(b) [A.D.Kudriasov, A.S. Meseriakov, Mathematics in School, 6(1969), 1921 (Russian)]. Gi ; v l cc s thc sao cho ng thc a + b +
c = 0 vi a; b; c 2 Q tho mn nu v ch nu a = b = c = 0. Tn ti
p
p
nhng s nh vy, chng hn = 1; = 2 v = 3. nh ngha
W = fa + b + c : a; b; c 2 Qg:
Xt hai hm f v g cho bi :
(
b c b2 + c2
f(x) =
0
g(x) =
a + c + a2 c2
0
nu x = a + b + c 2 W;
nu x 2
= W;
nu x = a + b + c 2 W;
nu x 2
= W;
c + T 2 W. Do , T 2 W. V vy, T = r + s + t vi r; s; t 2 Q
no . V rng f(T ) = f (0), ta c s t s2 + t2 = 0, hay tng ng,
f (x + T ) = f (x);
vi x = , ta thu c s s s2 + s2 = 1 + 1, hay s = 1. V vy
139
t 2 Q v t 6= 0.
1.2.27. Gi s rng h = f + g tun hon vi chu k T . V TT12 2
= Q, ta thy
rng hoc TT2 2
= Q, hoc TT2 2
= Q. Gi s, chng hn TT2 2
= Q. Do tnh tun hon
ca h, ta nhn c f(x + T ) + g(x + T ) = h(x + T ) = h(x) = f(x) + g(x) vi
x 2 R. V vy, hm H c xc nh bng cch t H(x) = f(x + T ) f(x) =
g(x) g(x + T ) lin tc v tun hon vi cc chu k khng thng c T1 v
T2 . Theo kt qu ca bi 1.2.22, H l hm hng. iu ny c ngha tn ti
hng s c 2 R sao cho f (x + T ) = f (x) + c vi x 2 R. Gi s c 6= 0. Th x = 0
v sau x = T vo ng thc cui cng, ta c
f (2T ) = f (T ) + c = f (0) + 2c:
Bng quy np, c th chng minh f (nT ) = f (0) + nc, mu thun vi tnh b
chn ca f (xem, chng hn 1.2.9). T c = 0 v T l chu k ca f . Do
, T = nT1 vi n 2 Z no , mu thun.
Chng 3. Dy v chui hm
140
1.2.30. V f lin tc u trn [0; 1], vi " > 0 cho trc, tn ti n0 2 N sao
cho 2n > n0 v vi k = 1; 2; : : : ; 2n ta c
1
k
f
< ":
2n
2n
Vy nu 2n > n0 . th
2n
1 X
k "
jS2n j =
(1)k f
:
2n
2n 2
k=1
Ngoi ra,
1 2n+1
X
k
n
1
"+
jf (1)j:
jS2n1 j =
(1)k f
2n + 1
2n + 1 2n + 1
2n + 1
k=1
Suy ra rng
1X
(1)k f
n k=1
k
= 0:
n
f k f k + 1 < ":
n
n
Do , vi n > n0 ,
Sn
n
k
1 X
k n
f
= n
(1)
k
2 k=0
n
n1
k
k+1
1 X
k n1
(1)
f
f
:
= n
2 k=0
k
n
n
141
V vy
n1
" X n1
"
jSn j < n
= :
2 k=0
k
2
r!1 xr
tn ti s thc k sao cho M > k > m, v tn ti a sao cho f (a) > k . Do tnh
lin tc ca f , tn ti b > a sao cho f (t) > k vi mi t 2 [a; b].
Ly p =
ab
.
ba
Khi
x
a
x
b
x x
1 1
x
=x
= 1:
a
b
a b
p
V vy, tn ti s nguyn n0 gia
ng a
x
n0
x
b
b. Theo gi thit,
f (x) = f
x
n0
n0
x
a
; tc l,
x
n0
x
a
n0 xb , hoc tng
vi mi x p, mu thun vi nh ngha ca m. Do m = M , tc l
x!1
1.2.33. Cho f li trn (a; b) v a < s < u < v < t < b. T gii thch hnh hc
ca tnh li, suy ra rng im (u; f(u)) nm di ng thng qua (s; f (s))
v (v; f (v)). iu ny c ngha
f (u) f (s) +
(1)
f(v) f(s)
(u s):
vs
f (v) f (u) +
(2)
f(t) f (u)
(v u):
tu
f (s) +
f(u) f(s)
f(t) f (u)
(v s) f (v) f (u) +
(v u):
us
tu
Chng 3. Dy v chui hm
142
x!u
chng minh.
V d sau ch ra khng nh khng ng nu khong khng m :
(
x2
nu x 2 [0; 1);
f (x) =
2
nu x = 1:
1
jfn0 (x) fn0 (a)j < " bt c khi no jx aj < :
3
Vy
jf (x) f (a)j jfn0 (x) f(x)j + jfn0 (x) fn0 (a)j + jfn0 (a) f(a)j < ":
nu a < x b;
nu x = a:
a.
By gi, ta xy dng mt hm c tnh cht gi tr trung gian v c v hn
im gin on. K hiu C l tp Cantor. Nhc li rng tp Cantor c
xc nh nh sau. Chia on [0; 1] thnh ba phn bng nhau, b khong
143
1
2 3
6 7
8
E2 = 0;
[ ;
[ ;
[ ;1 :
9
9 9
9 9
9
Tin hnh tng t, bc th n, ta b hp tt c cc khong m mt phn
ba gia ca 2n1 khong cn li v k hiu En l hp ca 2n khong ng,
mi khong c di 3n . Khi
C=
1
\
En :
n=1
C = [0; 1] n
Xc nh hm g bng cch t
(
0
g(x) = 2(xai )
1
bi ai
1
[
(ai ; bi ):
n=1
nu x 2 C;
nu x 2 (ai ; bi ); i = 1; 2; : : : :
ax<x0
x0 <xb
Chng 3. Dy v chui hm
144
+
f (xn ) = f(x+
0 ). V f tng thc s, f (xn ) > f (x0 ) > f (x0 ). Theo tnh cht
n!1
inf
x0 <x<x0
f (x+
0 ).
Cc ng thc f(x
0 ) = f (x0 ),f (a) =
T
g(x) = f x +
f(x):
2
Khi g lin tc trn R, g(0) = f( T2 ) f (0), v g( T2 ) = f (0) f( T2 ). Vy tn
ti x0 2 [0; T2 ] m g(x0 ) = 0.
1.3.6. t
m = minff (x1 ; : : : ; f (xn )g v M = maxff (x1 ; : : : ; f(xn )g:
Khi
1
(f (x1 ) + f(x2 ) + + f(xn )) M:
n
145
f(x0 ) =
1
(f (x1 ) + f (x2 ) + + f (xn )):
n
1.3.7.
(a) t f (x) = (1 x) cos x sin x. Khi f(0) = 1 v f (1) = sin 1 < 0.
V vy tn ti x0 2 (0; 1) tho mn f (x0 ) = 0.
x!1
x!1
l = 0; 1; : : : ; n:
(
1
sin xa
g(x) =
1
nu a < x b;
nu x = a:
1.3.10. t
g(x) = f (x + 1) f (x);
x 2 [0; 1]:
f (x0 ). Vy, ta c th ly x2 = x0 + 1 v x1 = x0 .
Chng 3. Dy v chui hm
146
1.3.11. Xt hm
1
g(x) = f (x + 1) f (x) (f (2) f (0));
2
x 2 [0; 1];
147
(tng ng f (1) < 0; f (2) < 0; : : : ; f(k1 ) < 0; : : : ). By gi, l lun tng
t nh trong chng minh ca trng hp th nht, tn ti k1 nghim trong
[0; k1 +1], k2 nghim trong [k1 ; k2 +1], vn vn. R rng trong trng hp ny,
tt c cc nghim phi khc nhau v v vy khng nh c chng minh.
Cui cng, xt trng hp khi tn ti s nguyn k v m ,0 k < m n, vi
Chng 3. Dy v chui hm
148
Mu thun.
V d sau ch ra gi s lin tc l ct yu:
(p
2
nu x 2 R n Q;
f (x) =
0
nu x 2 Q;
(
0
nu x 2 R n Q;
g(x) = p
2
nu x 2 Q;
149
chng hn, f (x0 ) > x0 . Khi f n (x0 ) > x0 , tri gi thit. L lun tng
sao cho x1 = f (x0 ) > x0 , hay ni cch khc, x1 < x0 . Suy ra rng
Chng 3. Dy v chui hm
150
Vy f(xnk ) f(x)+" > f (x) hoc f(xnk ) f(x)" < f (x). Gi s, chng hn,
n!1
n!1
g(xn ) = 0.
1.3.22. t
8
>
<x + 2
g(x) = x
>
:
x2
nu 3 x 1;
nu 1 < x 1;
nu 1 < x 3;
v xc nh f bi cng thc
151
Chng 3. Dy v chui hm
152
n!1
= (f ) tn ti.
L lun tng t chng minh rng f n (0) n((f ) + ") ko theo f n+1 (0)
153
= 0.
!
n1
[
[0; 1) n f ((1; x1 )) [
f ((xk ; xk+1 )) [ f ((xn ; 1))
k=1
!
n1
[
R n (1; x1 )) [
(xk ; xk+1 ) [ (xn ; 1)
k=1
Chng 3. Dy v chui hm
154
m
2n0
vi m v n0 no , hoc
j+1
)
2n0
x 2 ( 2n0 ;
vi j no , j = 0; 1; : : : ; 2n0 1. Nu x = 2m
n0 , th f(x) = 1 v
k
k+1
gi tr ca f ti im gia ca ( 2n0 ; 2n0 ) cng l 1. Tip , nu x 2 ( 2nj 0 ; j+1
)
2n0
k
k+1
vi j no , th tn ti x0 2 ( 2n0 ; 2n0 ) sao cho f (x) = f (x0 ). Thc vy, mi s
trong ( 2nk0 ; k+1
) c cng n0 ch s u tin, v ta c th tm x0 trong khong
2n0
ny tt c cc ch s cn li nh trong khai trin nh phn ca x. V
lim
n
P
ai
i=1
n!1
= lim
n!1
n
P
ai
i=n0 +1
n n0
ta nhn c f(x) = f (x0 ). Do , ch cn chng minh rng f ((0; 1)) = [0; 1],
hay ni cch khc, vi mi y 2 [0; 1] tn ti x 2 (0; 1) sao cho f (x) y . Suy
k
= 0:
k!1 2k
t c gi tr y = pq , y p v q l cc s nguyn dng nguyn
nguyeen t cng nhau, ly
f (x) = lim
x = : 00
: : : 0} 11
: : : 1} 00
: : : 0} : : : ;
| {z
| {z
| {z
qp
qp
lim kp
k!1 kq
pn
,
qn
ti y . t
x = : 00
: : : 0} 11
: : : 1} 00
: : : 0} : : : ;
| {z
| {z
| {z
q1 p1
p1
q2 p2
155
p1 + p2 + + pn
pn
= lim
= y:
n!1 q1 + q2 + + qn
n!1 qn
f(x) = lim
V lim qn = +1, dng thc th hai suy trc tip t kt qu trong I, 2.3.9
n!1
1.4 Hm na lin tc
1.4.1.
(a) t sup infff(x) : x 2 A; 0 < jx x0 j < g = a. Trc ht, gi s a l
>0
suppremum, vi mi > 0
(i)
(ii)
Theo (ii),
(iii)
x!x0
1
4
Chng 3. Dy v chui hm
156
Kt hp vi (iii), thu c a " < f(xn ) < a + "1 . Khng mt tng qut,
lim f (x) a:
x!x0
x!x0
> 0,
infff (x) : x 2 A; 0 < jx x0 j < g = 1:
V vy, tn ti dy fxn g hi t ti x0 sao cho lim f (xn ) = 1, suy ra
n!1
lim f(x) = 1.
x!x0
sau c tho mn :
(1) Tn ti > 0 sao cho f (x) < y~ + " vi mi x 2 A trong ln cn khuyt
0 < jx x0 j < .
157
1.4.4.
(a) Theo 1.4.2(a), lim f (x) = 1 nu v ch nu vi mi > 0
x!x0
f (xkN ) < l + n1 .
lim f (xn ) = 1.
x!x0
ngha.
Chng 3. Dy v chui hm
158
(1)
x2A
x2A
x2A
(2)
x2A
x2A
x2A
Tht vy, vi x 2 A,
x2A
(3)
x!x0
x!x0
x!x0
Theo (1), ta c
(4)
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
159
x!x0
x!x0
(
sin x1
f(x) =
0
(
0
g(x) =
sin x1
nu x > 0;
nu x 0;
nu x 0;
nu x < 0:
(1)
x2A
x2A
x2A
(2)
x2A
x2A
x2A
1
4
<1<
3
2
< 3 < 6.
1.4.10. Ta c lim f (x) = lim f(x) = lim f (x). Vy, theo 1.4.8,
x!x0
x!x0
x!x0
lim f (x) + lim g(x) lim (f(x) + g(x)) lim f(x) + lim g(x):
x!x0
x!x0
x!x0
x!x0
V vy,
x!x0
x!x0
x!x0
Chng 3. Dy v chui hm
160
n!1
lim f (x00n ) = L:
n!1
lim f (x) =
x!x0
0
sin x0
nu
nu
sin x0 > 0;
sin x0 0;
!
!
[
[
Q\
(2k; (2k + 1)) [ (R n Q) \
[(2k 1); 2k]
k2Z
k2Z
v na lin tc di trn
!
!
[
[
((2k 1); 2k) [ (R n Q) \
[2k; (2k + 1)] :
Q\
k2Z
k2Z
1.4.13. Ta c
(
x20 1
lim f(x) =
x!x0
0
(
0
lim f(x) =
x20 1
x!x0
161
1.4.15.
(a) Hm f lin tc ti 0 v ti mi im v t dng (xem, chng hn,
1.2.3). Gi s rng x0 l s v t m. Khi lim f (x) = jxj = f (x0 ). V
x!x0
p
q
>
p
q+1
p
q
> 0,
= f(x0 ). iu ny c ngha f na lin tc di
ti mi im hu t dng. Nu x0 = pq , th
p
p
= f (x0 )
lim f (x) = >
x!x0
q
q+1
v
lim f(x) =
x!x0
p
p
>
= f (x0 ):
q
q+1
t!x
Vy f khng na lin tc di, cng khng na lin tc trn trn (0; 1].
1.4.16.
(a) Nu x0 2 A l im c lp trong A, th khng nh hin nhin ng.
Nu x0 2 A l im gii hn ca A, th khng nh suy ra t
8
<a lim f (x)
nu a > 0;
x!x0
lim af (x) =
x!x0
:a lim f (x)
nu a < 0;
x!x0
Chng 3. Dy v chui hm
162
x!x0
x!x0
x!x0
vi n 2 N, ta nhn c
x!x0 n2N
x!x0
Do ,
x!x0 n2N
n2N
n!1
n!1
n2N
n2N
!0+
Tng t,
T ,
f1 (x) f2 (x) =
!0+
=
=
!0+
!0+
= of (x):
163
n!1
k!1
x!x0
Chng 3. Dy v chui hm
164
n!1
x!x0
T , (x0 ; y0 ) 2 B.
hi t ti x0 v sao cho y = lim f (xn ) < f(x0 ). Ly g sao cho y < g < f (x0 ).
n!1
y f (x)g ng trong R2 .
x 2 R;
v t
R rng,
165
x 2 A:
x 2 A; lim gn (x) g(x). Ta phi chng minh rng lim gn(x) g(x). Gi
n!1
n!1
Mt khc,
(2)
vi jx aj < ;
kt hp vi (1) c
Chng 3. Dy v chui hm
166
:::
:::
1
1
=1
f
2n
2n + 2
1
2n+
mc d 2n
c th nh tu . Do , hm lin tc khng u
2
(0; 1).
(d) Ta c
v ln1n
167
1
1
f
= jn (n + 1)j = 1
ln n
ln(n + 1)
1
ln(n+1)
! . T , f khng lin tc u trn (0; 1).
n!1
1
1
1
1
f
= e 2n
f
+ e 2n+ > 2;
2n
2n +
n 2 N:
1
f 1 f
= 1:
en
en+1
1
1
f
= j cos 1 + cos 1 j ! 2:
f
2n
2n + 1
2n
2n + 1 n!1
Vy hm khng lin tc u trn (0; 1).
1.5.2.
(a) Chng ta s ch ra rng f lin tc u trn [0; +1). Thc vy, theo
bt ng thc
ta c
p
p
p
j x1 x2 j jx1 x2 j vi x1 ; x2 2 [0; 1)
jx1 x2 j <
p
p
ko theo j x1 x2 j < ":
Chng 3. Dy v chui hm
168
(b) Ch rng
f (2n) f 2n + 1 ! 2:
n n!1
f
(
2n)
f
2n
+
=1
2
p
p
mc 2n 2n + 2 ! 0:
n!1
(e) Hm khng lin tc u trn [0; 1). Thc vy, suy ra t tnh lin tc
ca hm logorit rng
1
j ln n ln(n + 1)j = ln 1 +
! 0:
n n!1
Ngoi ra,
[0; 1).
(g) V
sin x1 sin x2
jx1 x2 j;
j sin(sin x1 ) sin(sin x2 )j 2 sin
1
f 2n +
f (2n)
2n
1
1
1
! sin 1:
= sin 2n sin
+
sin
2n 2n
2n n!1
169
p
p
j sin x1 sin x2 j
p
p
p
p
x1 x2
x1 + x2
p
p
= 2 sin
cos
j x1 x2 j:
2
2
1.5.3. Chng ta s chng minh rng lim+ f (x) tn ti. Do tnh lin tc u,
x!a
vi " > 0 cho trc, tn ti > 0 sao cho jf(x1 ) f (x2 )j < " bt c khi no
f ti b tn ti.
1.5.4.
(a) Suy ra trc tip t nh ngha ca tnh lin tc u rng tng ca hai
hm lin tc u cng l hm lin tc u.
(b) Nu f v g lin tc u trn khong hu hn (a; b), th theo kt qu
ca bi ton trc, cc hm trn c th thc trin lin tc trn [a; b).
V vy, f v g b chn trn (a; b). Do , tnh lin tc u ca f g trn
(c) Theo (b), x 7! f(x) sin x lin tc u trn (a; b). Hm khng nht thit
lin tc u trn [a; 1), nh v d trong 1.5.2(b) ch ra.
Chng 3. Dy v chui hm
170
1.5.5.
(a) Vi " > 0 cho trc, tn ti 1 > 0 v 2 > 0 sao cho jf (x1 ) f (b)j <
nu 0 b x1 <
1
2
2 = minf1 ; 2 g, ta c
"
2
nu 0 x2 b <
2
.
2
"
2
(1)
> 0 no .
1
n
: n 2 Ng, v xt hm f xc nh bi
nu x 2 A;
nu x 2 B:
x!1
171
inf f(x) v lim f (x) = sup f (x). Do , f c th thc trin lin tc trn
x2(a;b)
x!b
x2(a;b)
x!1
tc u trn I.
1.5.13. Do tnh lin tc u ca f trn [1; 1), tn ti > 0 sao cho jf (x)
f (x0 )j < 1 nu jx x0 j < . Mi x 1 c th vit di dng x = 1 + n + r,
y n 2 N [ f0g v 0 r < . T
jf(x)j jf (1)j + jf(x) f(1)j jf (1)j + (n + 1):
Chia cho x, c
fracjf (x)jx
jf (1) + 2j
jf(1)j + (n + 1)
= M:
x
Chng 3. Dy v chui hm
172
n+1
2
f(x + u) f (u)
= M:
x+1
1 + n + r
thun.
x 2 [0; 2];
x = n; n 2;
x = n + n1 ; n 2
x 2 (n; n + n1 ); n 2;
x 2 (n + n1 ; n + 1); n 2:
173
Hm f lin tc trn (0; 1), lim f (x) = 0 v lim+ f(x) = 12 . Suy t 1.5.7 rng
x!1
x!0
f(n + n1 )
= 2:
n!1
f (n)
lim
1.5.19. Do tnh lin tc ca f ti 0, vi " > 0, tn ti > 0 sao cho jf(x)j < "
vi jxj < . T , tnh cng tnh di ca f suy ra rng, vi x 2 R v jtj < ,
f(x + t) f(x) f(t) < "
!0+
>0
"
ko theo jf(x)g(x) f (0)g(0)j < :
2
Vy, nu jx1 j < 1 v jx2 j < 2 , th jf (x1 )g(x1 ) f (x2 )g(x2 )j < ". Vi jx1 j 1 ,
ta c
jx1 j
Chng 3. Dy v chui hm
174
Do ,
M = sup
jg(x)j
: jxj 1 ;
jxj
jxjjf (x)j
: jxj 1 ; :
jxj
jx1 x2 j <
Ta s chng minh rng vi " > 0 cho trc, tn ti N > 0 sao cho vi mi
x1 ; x2 2 I; x1 =
6 x2 ,
f(x1 ) f (x2 )
(ii)
x1 x2 > N
f(x1 ) f(x2 )
N:
jf (x1 ) f (x2 )j " ko theo
x1 x2
175
f (x1 ) f(x2 ) k
2"
x1 x2 k = = N:
f (x1 ) f(x2 )
x1 x2 N:
"
:
N
"
.
N
f (x + y) = f (x) + f (y) vi x; y 2 R;
n 2 N,
(2)
f (nx) = nf (x):
(3)
x
n
1
f (x):
n
Chng 3. Dy v chui hm
176
n21
n!1
1.6.2.
(a) Ta s chng minh rng nu f lin tc ti t nht mt im v tho
mn phng trnh hm Cauchy, th n lin tc trn R. Vy, khng
nh suy ra t bi ton trc. R rng, nu f tho mn phng trnh
hm Cauchy cc ng thc (2)-(4) trong li gii ca 1.6.1 ng. ta trc
ht ch ra rng tnh lin tc ca f ti mt im x0 ko theo ttnh lin
tc ti 0. Thc vy, nu fzn g l dy hi t ti 0, th fzn + x0 g hi t ti
n!1
177
1
1
M
jf (xn )j = f
rn xn = jf (rn xn)j
:
rn
rn
rn
1
1
f(1) f (x) f (1):
n
n
Vy f lin tc ti 0, v i hi ca ta suy t (a).
1.6.3. Quan st rng f (x) = f 2 ( x2 ) 0. Nu f nhn gi tr 0 ti x0 , th do
f (x + y) = f (x)f (y), f s ng nht bng 0, mu thun vi f (1) > 0. Vy f
dng trn R v hm g(x) = ln f (x) lin tc v tho mn phng trnh hm
Cauchy. Suy ra t 1.6.1 rng g(x) = ax, y a = g(1) = ln f (1). T ,
f (x) = bx ; x 2 R, vi b = f(1).
1.6.4. Vi x; y 2 (0; 1), chn t; s 2 R sao cho x = et v y = es . nh ngha g
theo cng thc g(t) = f (et ). Khi , g(t + s) = g(t) + g(s) vi t; s 2 R, v theo
1
1.6.1, g(t) = at. Vy, f (x) = a ln x = logb x, y b = e a .
1.6.5. Nh trong li gii ca bi ton trc, vi x; y 2 (0; 1), ta chn t; s 2 R
sao cho x = et ; y = es . Tip theo, ta xc nh hm g bng cch t g(t) = f (et ).
Khi f tho mn phng trnh cho nu v ch nu g(t + s) = g(t) + g(s)
vi t; s 2 R. Suy ra t 1.6.3 rng g(t) = at . T , f(x) = aln x = xb , y
b = ln a.
Chng 3. Dy v chui hm
178
1.6.8. Ta c f(0) = 0 v
f(x) = f
2
2
2
2
x +x=f
x x + x:
3
3
3
1
1
1
1
1
1
1
f (y) = f
y + 4 y + 2 y:
y + 2y = 2f
2
2
2
2
2
2
2
2
179
1
1
1
1
1
f(y) = n f
y
+
y
+
y
+
+
y:
2
2n
22n
22(n1)
22
Cho n ! 1 v s dng f (0) = 0 v f lin tc ti 0, ta kt lun rng
f (y) = 13 y .
x+y
f (x + y) + c
f (x) + f (y)
=f
=
;
2
2
2
suy ra f (x) + f (y) = f(x + y) + c. By gi, t g(x) = f(x) c. Khi g
tho mn phng trnh Cauchy (xem 1.6.1). V vy, g(x) = ax, hay ni cch
khc, f (x) = ax + c.
1.6.11. Trc ht, ta ch ra rng f tuyn tnh trn mi khong con ng
[; ] ca (a; b). Theo phng trnh Jensen,
1
1
f + ( ) = f () + (f () f ()):
2
2
Hn na,
+ +
1
2
= f
f + ( )
4
2
1
1
+
=
f () + f
2
2
2
1
= f() + (f () f ())
4
1
1
1
3
f + ( )
= f
+
+ ( )
4
2
2
2
1
1
1
=
f () + f + ( )
2
2
2
3
= f() + (f() f())
4
Chng 3. Dy v chui hm
180
k
k
f + n ( ) = f() + n (f() f())
2
2
vi k = 1; 2; 3; : : : ; 2n v n 2 N. Gi s ng thc ng vi m n, ta chng
k
l
f + n+1 ( )
= f + n ( )
2
2
l
= f () + n (f () f ())
2
k
= f () + n+1 (f() f ()):
2
Tng t, nu k = 2l + 1; l = 0; 1; : : : ; 2n 1, th
k
1
l
1
l
f + n+1 ( )
= f
+ n1 ( ) +
+ n ( )
2
2
2
2
2
l
1
l
1
f + n1 ( ) + f + n ( )
=
2
2
2
2
k
= f() + n+1 (f () f ()):
2
V cc s
k
2n
rng
f (x) = f () +
f() f()
(x ):
f (y)
x+b
f (x)
lim
=f
y!b
2
2
2
vi x 2 (a; b):
181
R rng,
(a; b) =
1
[
[n n ];
n=1
f(x) = f (n ) +
Nu cho n ! 1, ta c
f (x) = f (a+ ) +
1.6.12. Vi x 2 R, t
f(n ) f (n )
(x n ):
n ) n
f (b ) f (a+ )
(x a):
ba
x1 = x v xn+1 =
xn 1
; n = 1; 2; 3; : : : :
2
a
a
x vi x 2 R:
f (x) x2 = f(1)
2
2
1.6.14. Theo gi thit,
f (1) = f
1
1
= = = f (0) :
2
3
Ngoi ra, vi t 6= 0; 1; 12 ; 13 ; : : : , ta c
t
t
t
f (t) = f
=f
=f
= :
t+1
2t + 1
3t + 1
t
n!1 nt+1
V lim
Chng 3. Dy v chui hm
182
T ,
p
f (x):
2n
2n
Nu f (x) > 0, th chuyn qua gii hn khi n ! 1, ta nhn c 0 = 1, mu
thun. Vy, ch c hm ng nht bng 0 tho mn phng trnh cho.
1.6.19. Thay x bi
x1
x
trong
f (x) + f
(i)
x1
x
=1+x
(ii)
x1
x
+f
1
x1
2x 1
:
x
183
1
x1
Tip tc thay x bi
(iii)
1
x1
+ f(x) =
x2
:
x1
2f(x) = 1 + x +
x 2 2x 1
:
x1
x
T ,
f(x) =
x3 x2 1
:
2x(x 1)
nx + ny
lim
n!1
2n
n!1
nf (x) + nf (y)
;
n!1
2n
= lim
x+y
2
f (x)+f (y)
.
2
Nh trong li
k
k
(i)
f x + n (y x) = f (x) + n (f (y) f(x))
2
2
vi k = 0; 1; 2; 3; : : : ; 2n v n 2 N. Vi t 2 [0; 1], c th tm dy f k2nn g hi t ti
t. V mi dy hi t cng l hi t Cesaro
` (ti cng gii hn), dy vi cc s
kn
hng xn = x + 2n (y x) hi t theo ngha Cesaro.
Theo (i) dy ff (xn )g hi
`
t ti f (x) + t(f(y) f (x)). Do ,
f (x + t(y x)) = f(x) + t(f (y) f(x))
Suy ra t 1.2.33 rng f lin tc trn R. Kt hp vi 1.6.10, iu ny ch ra
rng f(x) = ax + c.
Chng 3. Dy v chui hm
184
(i)
ta c jx1 x0 j
1
n
vi n 2 N. Do , f (x0 ) = x1 = x0 .
(i)
(ii)
mu thun.
T (i), suy ra bng quy np rng
(iii)
185
(1)
(2)
By gi, ta chng minh rng g 1 (0) = g(0). Thay x bi g 1 (y) trong (ii), ta
c
g(y) y = y g 1 (y);
suy ra g 1 (0) = g(0).
Gi s, chng hn, rng g(0) 0. Khi , g(x) > 0 vi x > 0. Theo (2), vi
y = g(x) > 0, ta thy x g(x) + g 1 (0) = g(x) g(0). Vy theo (1), vi x > 0,
ta nhn c g(x) = x +g(0). V g 1 (0) 0, ta c g 1 (y) < 0 vi y < 0, v nh
trn, ta c th chng minh rng g 1 (y) = y + g 1 (0), tc l g(x) = x + g(0) vi
x < 0. Vy, g(x) = x + g(0) hay tng ng, f (x) = m(x g(0)) vi x 2 R.
1.6.23. D kim tra rng cc hm cho tho mn cc iu kin ca bi
ton. By gi, ta s chng minh rng khng cn nghim no khc. Nu
trong phng trnh
(i)
Chng 3. Dy v chui hm
186
f (y + x) = 2f(x)f(y) f (y x):
Thay ln lt x = c; y = c v x = c; y = 2c c f(2c) = 2 cos2 1 = cos 2 v
f (3c) = 2 cos cos 2 cos = cos 3. C th chng minh bng quy np rng
f (nc) = cos n By gi, p dng (i) vi x = y = 2c c
c 2 f (0) + f (c)
1 + cos
theta
2
=
f
=
= cos
:
2
2
2
2
V f 2c v cos 2 dng, phng trnh cui cng suy ra rng f 2c = cos 2
v bng quy np f 2cn = cos 2n vi n 2 N. Nu ta bt u vi phng
trnh f (nc) = cos n v lp li th tc trn, ta nhn c
mc
m
f
= cos
vi m; n 2 N:
2n
2n
Vy f(cx) = cos x vi x =
m
.
2n
V tp cc s dng
m
;
2n
m; n 2 N, l tp con tr
mt ca R+ , tnh lin tc ca f suy ra rng f (cx) = cos x vi x > 0. V f
chn, ng thc cng ng vi x m. Cui cng, f (x) = cos ax vi a = c .
Trng hp f (x) > 1, tn ti sao cho f(c) = cosh . ch ra rng
f (x) = cosh(ax), l lun tng t nh trng hp trn.
1.6.24. Nu ta t x = tanh u; y = tanh v , th
x+y
tanh u + tanh v
=
= tanh(u + v):
1 + xy
1 + tanh u tanh v
V vy, phng trnh g(u) = f (tanh y) tho mn phng trnh hm Cauchy
jxj < 1.
1.6.25. Gi s P khng ng nht bng 0 v tho mn phng trnh. t
Q(x) = P (1 x). Khi , Q(1 x) = P (x), v phng trnh cho c th vit
li l Q((1 x)2 ) = (Q(x))2 hay
(i)
Q(x2 ) = (Q(x))2
vi x 2 R:
187
+ xm R(x), y a 6=
0; m; k 0, v R l a thc sao cho R(0) 6= 0. Vi Q nh vy, theo (i),
Nu Q khng l n thc, th n c dng Q(x) =
2k
f (cm ) = f m (c):
(ii)
Ni ring, f(1) = f m (1), suy ra f(1) = 0 hoc f(1) = 1; hoc f(1) = 1 trong
x1 + x2
1
1
n2
f
= f (x1 ) + f (x2 ) +
f (0) :
n
n
n
n
Nu trong (iii), ta t x2 = x3 = : : : = xn = 0, v thay x1 bi x1 + x2 , ta c
x1 + x2
1
n1
f
= f(x1 + x2 ) +
f (0) :
n
n
n
Chng 3. Dy v chui hm
188
Do ,
f (x) = ax + b;
f (x) = 0;
f (x) = 1;
f (x) = x;
v, vi m l
f(x) = 1;
f (x) = x
1
f (x) = g(x) g
;
x
189
1
1
1
1
g(x) =
f(x) + f
; h(x) =
f (x) f
;
2
x
2
x
th cc hm g v h c tnh cht sau y :
1
(i)
g(x) = g
;
x
v
(i)
1
h(x) = h
;
x
h(x) + h2 (x) = 0;
h(x) = h(x):
s(t) + s(ln 2 + t) = 0 vi t 2 R:
iu ny c ngha s c th l hm bt k sao cho s(t) = s(ln 2 + t) (ch
rng s l tun hon vi chu k 2 ln 2). C v hn cc hm nh vy, chng
hn, c th ly s(t) = cos lnt2 . Tip theo, ta thc trin hm f ln (0; 1) bng
cch t h(x) = h x1 , v sau ln (1; 0) bng cch t h(x) = h(x).
Chng 3. Dy v chui hm
190
(1)
f (x y) g(x + y)
= (x):
2y
Do , vi u; v 2 R, ta c
1
(f (u + v + y) g(u + v y)
2y
+f (u v + y) g(u v y))
1
(f (u + v + y) g(u v y))
=
2y
1
+ (f(u (v y)) g(u + (v y))):
2y
(u + v) + (u v) =
Vy
(u + v) + (u v) =
1
(2(v + y)(u) 2(v y)(u)) = 2(u):
2y
Nu ta t s = u + v v t = u v , th iu ny c th vit li di dng
s+t
(s) + (t)
=
; s; t 2 R:
2
2
Gi A : R ! R c cho bi A(s) = (s) (0). Khi , A(0) = 0 v
(2)
s+t
= 2
2(0)
2
s+t
= 2
:
2
A(s + t) = 2A(
s+t
):
2
191
T y v (2) suy ra
(3)
f(x + y) g(x y)
= B + A(x);
2y
(4)
y = x v y = x, th ta c
1
1
f(x) = g(0) + Bx + xA(x) g(2x) = f (0) + Bx + xA(x):
2
2
Th nhng phng trnh ny vo (1) v p dng (3), ta i n
h2H
!h(x)h;
Chng 3. Dy v chui hm
192
x+y =
!h (x + y)h =
h2H
h2H
1 1
1
1
1 = !1 (1) = !1
+ + +
= q!1
:
q q
q
q
T
1
1
= :
!1
q
q
vi p; q 2 N:
p
p
p
p
+
= !1
+ !1
;
0 = !1 (0) = !1
q
q
q
q
hay ni cch khc
1
1
= :
!1
q
q
193
f (f 1 (B)) f (f 1 (B)) = B:
T f 1 (B) f 1 (B).
(c),
f 1 (F) f 1 (F);
tc l f 1 (F) ng.
194
Chng 3. Dy v chui hm
im 0.
Ly X v Y nh trn ng thi xc nh f (x) = x(x 2)2 v G = (1; 3).
1
S
i=0
Fi .
195
m v gii hn ca f trn Gt0 l lin tc, vi " > 0, tn ti > 0 sao cho nu
x0 .
1
(2)
B xi ; (xi ) : i = 1; 2; : : : ; n :
2
t =
1
2
Chng 3. Dy v chui hm
196
Do , theo (1),
ko theo
197
C=
1
\
Bn ;
n=1
Chng 3. Dy v chui hm
198
y K = fn : x 2 Fng, v ta t
1
f(x) = g(x) Q (x)
:
2
nu x 2
= A. Nu dy fxk g hi t ti x v xk 2 A, th vi mi n, tn ti kn sao
trong Fn .) Do , vi k kn ,
g(xk ) =
1
2n+1
1
2n+2
+ ::: =
1
;
2n
T , x 2 @A = A \ X n A.
1.7.19. Vi x 2 A v > 0 ta c
of (x; ) = supfd2 (f (x); f(y)) : y 2 B(x; )g
= supfd2 (f (x); f(y)) : y 2 A \ B(x; )g
+ supfd2 (f (x); f (y)) : y 2 (X n A) \ B(x; )g
199
Vy
of (x; )
supfd2 (g1 (x); g1 (y)) : y 2 A \ B(x; )g
+ supfd2 (g1 (x); g2 (y)) : y 2 (X n A) \ B(x; )g
og1 (x; ) + supfd2 (g1 (x); g2 (y)) : y 2 (X n A) \ B(x; )g
og1 (x; )
+ supfd2 (g1 (x); g2 (x)) + d2 (g2 (x); g2 (y)) : y 2 (X n A) \ B(x; )g
og1 (x; ) + d2 (g1 (x); g2 (x)) + og2 (x; ):
V g1 v g2 lin tc, ta c, theo 1.7.12,
(1)
(2)
Gi fn g l dy cc s dng hi t ti 0. V Ao = ;, tp X n A tr mt trong
n!1
Chng 3. Dy v chui hm
200
n!1
v G(") =
1
S
m=1
1
T
G(1=n) l tp cc
n=1
"
jf (x0 ) fm (x0 )j :
3
Suy ra t tnh lin tc ca f v fm ti x0 rng tn ti mt hnh cu B(x0 ; )
sao cho vi x 2 B(x0 ; ),
"
"
v jfm (x) fm (x0 )j :
3
3
Do , jf (x) fm (x)j " nu x 2 B(x0 ; ). iu ny c ngha x0 2 (Pm ("))o
G("). V " > 0 c th chn tu , ta c x0 2 C.
By gi nu
1
\
x0 2 C =
G(1=n);
jf (x) f (x0 )j
n=1
1
[
m=1
201
1
S
1
[
(Fm ("))o
m=1
1
[
m=1
m=1
XnC=Xn
1
[
G(1=n) =
n=1
1
[
n=1
(X n G(1=n)):
1
[
1
[
m=1
(Fm (1=k))o
(X n G(1=k))
k=1
1
1 [
[
1
[
m=1
k=1 m=1
\n
nk
x
o
x > 0 : f
" ;
n
k = 1; 2; 3; : : : :
Fk =
k=1
Chng 3. Dy v chui hm
202
f (x) = f
";
n
suy ra lim f (x) = 0.
+
x!0
1
\
n=1
Fn
1
\
f(Fn ):
n=1
Ly y 2
1
T
n=1
n=1
1
T
f (Fn ) =
n=1
T
f(Fn ) .
f (x0 ). Vy y 2 f
n=1
1.7.25. Vi u; v 2 X ta c
203
n!1
k!1
Chng 3. Dy v chui hm
204
n
[
1
A
B xk ; xk :
3
k=1
t 1 =
1
3
1
1
jf (x) f(y)j jf(x) f (xk )j + jf(xk ) f (y)j < " + " = ":
2
2
iu ny chng minh tnh lin tc u ca f trn X.
1.7.28. Bit rng, xem, chng hn, 1.7.9, mi hm lin tc trn khng gian
metric compact l lin tc u. Nu X l compact, th mi tp fx 2 X :
(x) > "g; " > 0, l hu hn. Mt khc, gi s rng tn ti mt s " > 0 sao
cho tp fx 2 X : (x) > "g l hu hn. V h cc hnh cu B(x; "); x 2 X l
ph m ca X, n c ph con hu hn, mu thun vi (x) > " vi v hn x.
Bygi gi s mi hm thc lin tc trn X l lin tc u v tp x 2
X : (x) > " hu hn. Ta s chng minh rng X compact. Gi fxn g l dy
cc im ca X. Nu mt s hng ca dy ny c lp li v hn ln, th
r rng tn ti mt dy con hi t. Nu khng, th lim (xn ) = 0, v tp
n!1
205
206
Chng 3. Dy v chui hm
Chng 2
Php tnh vi phn
2.1 o hm ca hm s thc
2.1.1.
(a) Ta c
(
x2
f (x) =
x2
x 0;
x < 0:
Suy ra
(
2x
x 0;
f 0 (x) =
2x x < 0;
bi v
h2 0
= 0 = f0 (0):
h
(b) Ta c
0
f (x) =
Bi v
1
p
2 x
2p1x
x 0;
x < 0:
p
h0
f+0 (0) = lim+
= +1;
h!0
h
207
Chng 2. Vi phn
208
nhng
f0 (0)
p
h 0
= lim
= 1
h!0
h
nn o hm ca f ti im 0 khng tn ti.
(c) f 0 (x) = n sin(2x) vi x 2 (n; n + 1); n 2 Z. Hn na vi n 2 Z ta c
n sin2 (x) 0
n sin2 (x n)
= lim+
= 0;
x!n
x!n
xn
xn
(n 1) sin2 (x) 0
0
= 0;
f (n) = lim
x!n
xn
(e) f 0 (x) =
1
x
(f) f 0 (x) =
p1
x x2 1
vi x 6= 0.
khi jxj > 1.
2.1.2.
(a) V logx 2 =
ln 2
ln x
nn ta c
f 0 (x) =
ln 2
log 2 logx e
= x
:
2
x
x ln x
tan x ln x x1 ln cos x
f (x) =
ln2 x
1
= tan x logx e logx cos x logx e:
x
0
2.1.3.
2.1. o hm ca hm s thc
209
(a) R rng
f 0 (x) =
1
1+x2
1
2
jxj < 1;
jxj > 1:
x1
4
1
2
= lim+
= ;
x!1
x1
2
arctan
x
1
4
f0 (1) = lim
= arctan0 (1) = :
x!1
x1
2
f+0 (1)
Do f 0 (1) = 12 . Ta li c
arctan x + 4
1
= arctan0 (1) = ;
x!1
x+1
2
x1
2 4
= +1;
f0 (1) = lim 4
x!1
x+1
Suy ra f khng kh vi ti im 1.
(b) Ta c
0
f (x) =
Hn na
1
e
1e
= lim+
= 0;
x!1 x 1
0
x2 ex 1e
0
2 x2
f (1) = lim
= xe
= 0:
x!1
x1
x=1
f+0 (1)
V f l hm chn nn f 0 (1) = 0.
arctan x1 2
t =2
= lim
1
x!)
t!=2
x
tan t
= lim t
tan t = 1
t!=2
2
Chng 2. Vi phn
210
f0 (0)
arctan x1 2
t =2
= lim+
= lim
1
x!)
t!=2
x
tan
t
= lim t
tan t = 1;
t!=2
2
suy ra f khng kh vi ti im 0.
x2 cos x
f (0) = lim
= 0:
x!0
x
0
R rng vi x 6=
2
2n+1
ta c
, n 2 Z th f 0 (x) tn ti, vi xn =
2
;n
2n+1
= 0; 2; 4; : : : ;
x2 cos x
0
2
= lim+
= x cos
= ;
x x=xn
x!xn x xn
x2 cos x
0
f0 (xn ) = lim
= x2 cos
= ;
x x=xn
x!xn x xn
f+0 (xn )
2
,
2n+1
2.1.5.
(a) V f lin tc nn c = 0 v a + b = 1. V f0 (0) = 4, f+0 (0) = b suy ra b = 4
v a = 3. D thy rng vi a; b; c c tm ra trn hm f s kh vi
trn R.
(b) a = d = 1; b = 0; c = 1.
(c) b = c = 1; a = 0; d = 1=4.
2.1.6.
(a) Vi x 6= 0 ta c
n
X
k=0
kx
1 e(n+1)x
=
:
1 ex
2.1. o hm ca hm s thc
211
o hm hai v ta c
n
X
kekx =
k=0
ne(n+2)x (n + 1)e(n+1)x + ex
:
(1 ex )2
2n
X
k 2n
(1)
ekx = (ex 1)2n
k
k=0
ta c
2n
X
(n)
k n 2n
ekx = (ex 1)2n
(1) k
:
k
k=0
2n
X
k n 2n
(1) k
= 0:
k
k=0
(d) o hm ng thc
n
X
sin (n+1)x
sin nx
2
2
sin(kx) =
;
x
sin 2
k=1
x 6= 2l; l 2 Z;
ta c
n
X
k cos(kx) =
k=1
Vi x = 2l ta c
nx
2
1
k cos(kx) = n(n + 1):
2
k=1
x 6= 2l; l 2 Z:
Chng 2. Vi phn
212
f (x) f(0)
0
x!0
x
f(x) sin x
f (x)
= lim
1:
= lim
x!0 sin x x
x!0 sin x
2.1.8.
(a) Ta c
xf (a) af (x)
(x a)f (a) a(f(x) f (a))
= lim
x!a
x!a
xa
xa
0
= f (a) af (a):
lim
f (x)g(a) f(a)g(x)
x!a
xa
(f (x) f (a))g(a) f(a)(g(x) g(a))
= lim
x!a
xa
0
0
= f (a)g(a) f (a)g (a):
lim
2.1.9.
!1=n
f a + n1
1 ln f a + n1 ln f (a)
lim ln
= lim 2
1
n!1
n!1 n
f(a)
n
= 0 (ln f (x))0jx=a = 0:
Vy
!1=n
f a + n1
lim
= 1:
n!1
f (a)
2.1. o hm ca hm s thc
213
1
ln f (x) ln f (a)
f (x) ln xln a
xa
f 0 (a)
lim ln
= lim
=
a:
x!a
x!a
f (a)
xa
ln x ln a
f (a)
2.1.10.
(a) T 2.1.8(b) cho g(x) = xn ta c
an f (x) xn f (a)
= nan1 f (a) + anf 0 (a):
x!a
xa
lim
(b)
f (x)ex f (0)
x
f (x)ex f (0)
lim
= lim
f 0 (0) + f (0)
:
f 0 (0)
(c)
1
2
k
lim n f a +
+f a+
+ + f a +
kf (a)
n!1
n
n
n
f a + n1 f(a)
f a + n2 f (a)
= lim
+2
1
2
n!1
+ + k
f a+
k
n
k
n
f(a)
= (1 + 2 + + k)f 0 (a) =
(d) Vi k 2 N ta c
lim
n!1
f a+
k(k + 1) 0
f (a):
2
k
n2
k
n2
f (a)
= f 0 (a):
k 0
k
k
k
k
f (a) 2 " < f a + 2 f (a) < 2 f 0 (a) + 2 "
2
n
n
n
n
n
Chng 2. Vi phn
214
n
X
k
n(n + 1) 0
n(n + 1)
f a + 2 f (a)
f (a)
"<
2n2
2n2
n
k=1
n(n + 1) 0
n(n + 1)
f (a) +
":
2
2n
2n2
T suy ra gii hn cn tm l 12 f 0 (a):
<
2.1.11.
(a)
m
1 m
2 m
1+ n 1
1+ n 1
1 + nk 1
= lim
+2
+ + k
1
2
k
n!1
k(k + 1)
m:
2
Hy so snh vi 2.1.10(c).
=
(b) T 2.1.10(c) ta c
lim ln
a+
n!1
Suy ra
lim
n!1
(c) Ch rng
a+
1 n
n
1 n
a
n
n
n !
+ n2 a + nk
k(k + 1) 1
=
:
nk
a
2
a
a + n2 a + nk
k(k + 1)
= exp
:
ank
2a
a
2a
na
lim ln 1 + 2
1 + 2 1 + 2
n!1
n
n
n
2a
a
na
= lim ln 1 + 2 + ln 1 + 2 + + ln 1 + 2
n!1
n
n
n
1
1
1
1
1
= lim ln
+ 2 + + ln
+ 2 n ln
:
n!1
a n
n n
a
2.1. o hm ca hm s thc
215
a
2a
na
lim
1+ 2
1 + 2 1 + 2
= ea=2 :
n!1
n
n
n
2.1.12. Ta c
x
x
x
1
f(x) + f
+f
+ + f
x!0 x
2
3
k
1
1 1
= 1 + + + +
f 0 (0):
2 3
k
lim
2.1.13.
(a) Khi f (x) = xm ; m 2 N th
f (xn ) f (zn )
xm znm
= lim n
= mam1 = f 0 (a):
n!1
n!1 xn zn
xn zn
lim
(b) Xt hm
(
x2 sin x1
f(x) =
0
Cho
xn =
2
(4n + 1)
vi x 6= 0;
vi x = 0:
v zn =
1
2n
ta c
lim
n!1
Mt khc vi
f (xn ) f(zn )
2
= 6= 0 = f 0 (0):
xn zn
g(x) =
x3=2 sin x1
0
vi x 6= 0;
vi x = 0:
g(xn ) g(zn )
= 1:
n!1
xn zn
lim
Chng 2. Vi phn
216
2.1.14. T gi thit ta c
trong
f (xn ) f(zn )
f(xn ) f(a) xn a
f(zn ) f (a) a zn
=
+
;
xn zn
xn a
xn z n
zn a
xn z n
0<
a zn
< 1;
xn zn
0<
xn a
<1
xn z n
a zn
xn a
+
= 1:
xn zn xn zn
f (xn ) f(zn )
xn zn
s nm gia
f (xn ) f (a)
xn a
S dng nguyn l kp ta suy ra
f(zn ) f (a)
:
zn a
f(xn ) f (zn )
= f 0 (a):
n!1
xn z n
lim
f(xn ) 1
= lim (xn + 1) = 2:
n!1 xn 1
n!1
lim
Nu dy fxn g l dy cc s v t hi t v 1 th
f (xn ) 1
= lim 2 = 2:
n!1 xn 1
n!1
lim
2.1. o hm ca hm s thc
217
1
tt bi cc s hu t, theo ngha tn ti mt s M > 0 sao cho x pq > Mq
k
vi mi s hu t p=q . T suy ra
f p f (x)
M q k jaq j:
p
t.
tng ng vi
Q(x) X
Q(xk )
=
0
P (x) k=1 P (xk )(x xk )
Q(x) =
n
X
k=1
Q(x) =
n
X
k=1
Q(xk )P (x)
:
0
P (xk )(x xk )
Q(xk )
n
Q
j=1
j6=k
n
Q
j=1
j6=k
(x xj )
(xk xj )
Chng 2. Vi phn
218
tr x = xk ; k = 1; 2; : : : ; n. Cho Q(x) 1 ta c
1=
n
X
k=1
n
1 Y
(x xj ):
P 0 (xk ) j=1
j6=k
1
P 0 (xk )
=0
vi n 2:
Ch rng jfk j0 (x) = sgn(fk (x))fk0 (x) ta suy ra iu phi chng minh.
2.1. o hm ca hm s thc
219
(2)
f (b) f (a)
(x a):
ba
Chng 2. Vi phn
220
f (b) f (a)
supff+0 (x) : x 2 (a; b)g:
ba
f (x + h) f (x)
h
supff0 (z) : z 2 (x; x + h)g:
ti nn
f 0 (c) = lim
h!0
f (c + h) f (c)
f (c + h)
= lim
0:
h!0
h
h
(f (x)g(x))
n
X
n
k=0
2.1. o hm ca hm s thc
221
(n)
n1
X
n (k)
(x) +
f (x)f (nk) (x) 0:
k
k=1
2.1.34. Ta c
2n
X
2n
f2n (x) = ln 1 + x
ln(x !k );
=
k=1
= (2n 1)!
2n
X
k=1
1
:
(x !k )2n
t x = 1 ta c
(2n)
f2n (1)
= (2n 1)!
2n
X
k=1
1
;
(1 + !k )2n
tng ng
2n
(2n)
f2n (1)
(2n 1)! X
(1)k
=i
:
2n (2k1)
22n
cos
k=1
4n
(2n)
(2n)
Chng 2. Vi phn
222
L (x) =
n
X
P (k) (0)
k=0
k!
xk = P (x);
n
n
(k)
X
(0) k X
P (k+1) (0) k+1
0
kP
R (x) =
(1)
x +
(1)k
x
k!
(k + 1)!
k=0
k=0
= P (x) + (1)n
2.1.36. Tn ti mt ln cn ca 0 f dng, do
(ln f (x))0 =
f 0 (x)
1
n
=
+ +
= g(x):
f (x)
1 1 x
1 n x
i+1
i+1
1
n
(i)
(1)
g (x) = i!
+ +
:
(1 1 x)i+1
(1 n x)i+1
S dng cng thc Leibniz ta c
(k)
k
X
k 1 (i)
(x) =
g (x)f (k1i) (x):
i
i=1
(n+1)
0 (n)
1
1
n+1
n
n
n
(1)
x f
= (1) x f
x
x
(n)
(n)
1
1
n+1
n1
n+1
n2 0
x f
= (1) n x f
(1)
x
x
(n)
n
1
1
= n+1 f (n)
:
(1)n1 xn2 f 0
x
x
x
2.1. o hm ca hm s thc
223
Hn na
(n)
(n1) !0
1
1
(1)n1 xn2 f 0
= (1)n1
:
xn2 f 0
x
x
Theo gi thit quy np vi f 0 v k = n 1 ta c
(n1)
1 (n) 1
1
n1
n2 0
= (1)
x f
f
;
n
x
x
x
t suy ra
n+1
(1)
0
(n+1)
1 (n) 1
1
n (n) 1
x f
= n+1 f
f
x
x
x
xn
x
1
1
= n+2 f (n+1)
:
x
x
n
n:k =
1 vi n = k;
0 vi n 6= k:
(k)
ak A ; P (x)
1
X
k=0
1
P
k=0
ak Ak ; ak 2 R l phim
ak Ak ; P (x) :
Chng 2. Vi phn
224
nu L l mt phim hm trn P th
1
X
L; xk k
L=
A :
k!
(1)
k=0
Tht vy, vi n 0 ta c
*1
+
1
k
X L; xk
X
L;
x
Ak ; xn =
Ak ; xn = hL; xn i :
k!
k!
k=0
k=0
V L v A tuyn tnh nn
hL; P (x)i =
*1
X L; xk
k=0
k!
Ak ; P (x)
1
1
1
X
L; xk k X hM; xj i j X
LM =
A
A =
cn An ;
k!
j!
j=0
n=0
k=0
trong
1
1
X
L; xk M; xnk
1X n
cn =
=
L; xk M; xnk :
k!
(n k)!
n n=0 k
k=0
Do theo (1) ta c
1
X
n
L; xk M; xnk :
hLM; x i =
k
n=0
n
(2)
(3)
hL1 Lj ; xn i
X
n!
=
L1 ; xk1 L2 ; xk2 Lj ; xkj :
k1 ! kj !
k ;::: ;k =0
1
k1 ++kj =n
2.1. o hm ca hm s thc
225
(A0 )0 = 0;
v
(Ak )0 = kAk1
vi
k2N
1
X
L; xk
L =
kAk1 :
k!
k=1
0
k 0 n k1 n
hn = h(n) (t);
gn = g (n) (t);
fn = f (n) (u)u=g(t) :
R rng
h1 = f1 g1 ;
h2 = f1 g2 + f2 g12 ;
h3 = f1 g3 + f2 3g1 g2 + f3 g13 :
(n)
ta chn f (t) = eat ; a 2 R, ta c fk = ak eag(t) v hn = eag(t)
. T (5) suy ra
(6)
ag(t)
ag(t) (n)
n
X
ak ln;k (g1 ; g2 ; : : : ; gm ):
k=1
(n)
Xt Bn (t) = eag(t) eag(t)
, n 0 th theo cng thc Leibniz ta c
(n1)
Bn (t) = eag(t) ag1 (t)eag(t)
n1
X
(nk1)
n1
ag(t)
gk+1 (t) eag(t)
(7)
=ae
k
k=1
n1
X
n1
gk+1 (t)Bnk1 (t):
=a
k
k=1
Chng 2. Vi phn
226
1
X
Bk
k=0
k!
Ak
v M =
1
X
gk
k=0
k!
Ak :
n1
X
n1
hL; x i = a
M; xk+1 L; xnk1
k
k=0
n1
X
n 1 0 k
=a
M ;x
L; xnk1
k
k=0 0
= a M L; xn1 :
n
L0 = aM 0 L:
Phng trnh vi phn dng chnh tc ny c nghim L = cea(Mg0 ) , trong
c l mt s thc. S dng iu kin ban u ta c 1 = B0 = hL; 1i =
a(Mg )
0
ce
; 1 = c, do L = ea(Mg0 ) , t suy ra
1
a(Mg0 ) n X
ak
Bn = hL; x i = e
;x =
(M g0 )k ; xn
k!
k=0
n
1
X
ak
j1 ;::: ;jk =0
j1 ++jn =n
n!
(M g0 ); xj1 (M g0 ); xjk
j1 ! jk !
1
X
ak
n!
gj gj gjk :
j1 ! jk ! 1 2
k=0
k=0
k!
k!
j1 ;::: ;jk =0
j1 ++jn =n
2.1. o hm ca hm s thc
227
ln;k (g1 ; g2 ; : : : ; gn ) =
n!
k!
n!
=
k!
j1 ;::: ;jk =1
j1 ++jn =n
gj1 gj2
gj
k
j1 ! j2 !
jk !
k1 ;::: ;kn =0
k1 ++kn =k
k1 +22 ++nkn =n
g kn
g k1
k!
1
n
:
k1 ! kn ! 1!
n!
Cui cng ta c
n
X
fk ln;k (g1 ; : : : ; gn ) =
k=1
n
X
fk
k=1
k1 ;::: ;kn =0
k1 ++kn =k
k1 +22 ++nkn =n
g kn
g k1
k!
1
n
:
k1 ! kn ! 1!
n!
2.1.39.
(a) Ta c
f 0 (x) =
1 1=x2
e
x3
vi x 6= 0;
vi x = 0;
v (xem 1.1.12)
2
21=x
= 0:
lim
x!0
x
T suy ra f 0 lin tc trn R. Hn na vi x 6= 0 th
4
23
00
1=x2
f (x) = e
4 :
x6
x
S dng kt qu ca bi 1.1.12 ta c f 00 (0) = 0, t suy ra f 00 cng
lin tc trn R. Cui cng ta c
(
2
e1=x P x1
vi x 6= 0;
(n)
f (x) =
0
vi x = 0;
trong P l mt a thc, do vi mi n 2 N f (n) (x) lin tc trn R.
Chng 2. Vi phn
228
cu (b).
2.1.40. Ta c
f 00 (x) = g 0 (f (x))f 0 (x) = g 0 (f (x))g(f (x));
f 000 (x) = g 0 (f (x))(g(f (x)))2 + (g 0 (f (x)))2 g(f(x)):
Do f 00 v f 000 u lin tc trn (a; b). S dng quy np ta c f (n) vi
f 0 (x) f(x)
;
T suy ra
f 000 (x) =
f 00 (x) f (x)
( 2 )f(0 (x) + f(x)
=
:
ra
n
f (x):
n
229
f (x)
;x
x
2 [a; b]:
f (x)
;x
g(x)
2 [a; b]:
a0 n+1 a1 n
x
+ x + + an x
n+1
n
2.2.7. Hm
h(x) =
an
a2
a1
a0
lnn+1 x + + ln3 x + ln2 x + ln x;
n+1
3
2
1
x 2 [1; e2 ];
Chng 2. Vi phn
230
x x
3
4
f (x) =
+
1:
5
5
a1 x1 + a2 x2 + + an xn + an+1 xn+1 = 0;
ta vit di dng
a1 + a2 x2 1 + + an+1 xn+1 1 = 0:
Nu phng trnh cui cng ny c nhiu hn n nghim trong (0; 1) th s
0
F (x) = det f(a) g(a)
f (b) g(b)
h0 (x)
h(a) :
h(b)
231
f (x0 ) 1 0
f(b) f (a)
f (b) f (a)
(c a) hay f (c) > f (a) +
(c a):
ba
ba
Gi s rng
f(c) f (a)
f (b) f (a)
<
ca
ba
f (b) f(a)
(c a):
ba
v
f (c) f (b)
f (b) f (a)
<
:
cb
ba
f (b) f(a)
(c a):
ba
Chng 2. Vi phn
232
suy ra jf 0 (c)j > 2. Gi s rng x0 = 12 v f tuyn tnh trong khong 0; 12 ,
th th f (x) = 2x vi x 2 0; 12 . V f 0 12 = 2 nn tn ti x1 > 12 sao cho
f (b)
b
1
b
x1 f 0 (x1 )f (x1 )
x21
x12
1
f (a)
a
=
a1
f (x)
x
= f(x1 ) x1 f 0 (x1 ):
1
jx1 x2 j jx1 x2 j:
x0 + 1
x20
Tng t
j arctan x1 arctan x2 j =
x20
2x0
jx1 x2 j jx1 x2 j:
+1
1
jx1 x2 j jx1 x2 j:
+1
(a; b).
2.2.21. Xt hm x 7! arctan f(x), s dng nh l gi tr trung bnh ta c
vi a < x1 < x2 < b, x2 x1 > ,
jf 0 (x0 )j
(x2 x1 ):
j arctan f (x2 ) arctan f (x1 )j = 2
f (x0 ) + 1
Do
t suy ra
233
jf 0 (x0 )j
(x2 x1 );
f 2 (x0 ) + 1
jf 0 (x0 )j
< 1:
2
f (x0 ) + 1
x2 x1
2.2.22. Ta c
arctan f (x2 ) arctan f (x1 ) =
f 0 (x0 )
(x2 x1 )
f 2 (x0 ) + 1
f (b + h) f (b)
= lim f 0 (b + h) = A:
h!0
h
vi x x0 .
n
X
fk (b) fk (a)
h(x) =
fk (x) fk (a) (gk (x) gk (a))
:
gk (b) gk (a)
k=1
Chng 2. Vi phn
234
f (x + h) f (x)
f 0 (x) = f 0 (x + h) f 0 (x)
h
vi 0 < < 1. V f 0 lin tc u trn [a; b] nn f kh vi u.
2.2.27. V f lin tc trn [a; b] nn n b chn, tc l tn ti A 0 sao cho
jf (x)j A vi x 2 [a; b]. Theo gi thit ta c
jg 0 (x)j
1+A
jg(x)j:
jj
1 jj
2 1+A
B
2
v tho mn
g(c) = 0. Vi x0 2 [c; d] ta c
B jg(x1 )j
:
2 B
1
1
jg(x0 )j jg(x1 )j n jg(xn )j :
2
2
B
.
2
f (x)
x
1
x
= f () f 0 ();
f (2x) f(x)
f()
0
=
f ()
:
2x
x
2x
Tc l
:
0 jf ()j 2
+
2x
x
0
235
(1)
x=
p
p1
x1 +
x2
2p 1
2p 1
v y =
p1
p
x1 +
x2 ;
2p 1
2p 1
vi p 6= q th f l hm tuyn tnh, nu p = q =
1
2
th theo kt qu bi trc,
f s l mt a thc bc hai.
ex f (x) ea f (a)
= f () f 0 ():
x
a
e e
Do
p
x
v lm nh cu a.
p
x
f (x)
Chng 2. Vi phn
236
2
0
x =2
e P (x) ;
P 0 (x) X 1
=
:
P (x)
x
x
j
j=1
V vy
237
m
X
j=1
1
< 0:
(x xj )2
(1)
P (y2 ) cng tri du nhau, v ta c kt lun rng gia hai nghim lin tip
ca Q lun c t nht mt nghim ca P , vy vi m l, nu Q c hn m + 1
nghim thc th P c nhiu hn m nghim, v l, twong t nu vi m chn
Q c nhiu hn m nghim th n phi c m + 2 nghim, tc l P c nhiu
hn m nghim, v l.
2.2.36. [G. Peyser, Amer. Math. Monthly 74 (1967), 1102-1104]. Ch
rng nu mi nghim ca a thc bc n P u thc th theo nh l Rolle,
mi nghim ca P 0 cng u thc, v nm gia cc nghim ca P , do P 0
c dng nh cho trong bi, ta ch cn chng minh khng nh u, cc
khng nh sau chng minh tng t. R rng P (x) = Q(x)(x an ), do
()
Xt trng hp ai < ai+1 , gi s rng P (x) > 0 vi x 2 (ai > ai+1 ) khi
Chng 2. Vi phn
238
(1)
iai+1 + ai
ai+1 ai
= ai+1
:
i+1
i+1
ai+1 ai
:
i+1
chng minh bt ng thc bn tri ta s dng phn th hai ca hai bi
tp trn mt cch tng t.
ci c = ai+1
239
2.2.40. Vi x1 2 J1 v x3 2 J3 ta c
f (k1) (x3 ) f (k1) (x1 )
= f (k) ()
x3 x1
vi 2 (x1 ; x3 ). Do
(k1)
1
jf
(x3 )j jf (k1) (x1 )j
x3 x1
1 (k1)
(x3 )j jf (k1) (x1 )j :
jf
2
mk (J)
1
1 k(k+1) k
1 k(k+1) k
2
2
2
k + k2
k
2 k1
3
k(k+1)
1
1
k
2
k
+
=2
:
k1 2 k3 2
mk+1 (J)
t 1 = 3 =
k
2(k+1)
v 2 =
k+1
ta c
mk+1 (J)
(k+1)(k+2)
2
(k + 1)k+1
k+1
2.2.42. Ta c
P (p1) (x) = (p 1)!ap1 +
(p + 1)!
n!
ap+1 x2 + +
an xnp+1 :
2!
(n p + 1)!
Chng 2. Vi phn
240
f 0 (x0 )
f (n) (x0 )
n
rn(x) = f (x) f (x0 ) +
(x x0 ) + +
(x x0 ) :
1!
n!
Th th rn (x0 ) = r0 (x0 ) = = r(n) (x0 ) = 0. Theo nh ngha ca o hm
th n
r(n1) (x) = r(n1) (x) r(n1) (x0 ) = r(n) (x0 )(x x0 ) + o(x x0 );
t suy ra r(n1) (x) = o(x x0 ). S dng nh l gi tr trung bnh ta c
f 0 (x0 )
f (n) (x0 )
n
rn(x) = f (x) f (x0 ) +
(x x0 ) + +
(x x0 ) :
1!
n!
241
f 0 (z)
f (n) (z)
n
'(z) = f (x) f (z) +
(x z) + +
(x z) :
1!
n!
Ta c
(1)
Hn na '0 (x) tn ti v
'0 (z) =
(2)
f (n+1) (z)
(x z)n :
n!
'(x) '(x0 )
'0 (c)
= 0 ;
(x) (x0 )
(c)
trong lin tc trn [x0 ; x] c o hm khc khng trn (x0 ; x). Kt hp
vi (1) v (2) ta c
rn (x) =
(x c)n :
0 (c)
n!
rn (x) =
f (n+1) (x0 + (x x0 )
(1 )n+1p (x x0 )n+1 :
n!p
p = n + 1,
(b)
p = 1.
Chng 2. Vi phn
242
Do
x0
f 0 (x0 )
f (x) = f(x0 ) +
(x x0 ) +
1!
x0
(x t)f 00 (t)dt:
2.3.5. Vi n = 1
R2 (x) =
x Z t2
x0
(2)
x0
x0
0
2.3.6. S dng cng thc Taylor vi phn d dng Lagrange (xem 2.3.3 (a)),
ta c
p
1
3
1
1 + x = 1 + x x2 +
(1 + x)5=2 x3
2
8
3!8
vi 0 < < 1 no , suy ra
p
3
p
1
1
3jxj
2jxj3
1
1 + x 1 + x x2
< jxj3 :
=
5=2
2
8
4
2
48 12
( 1)(1 + x)2 2
x
2
( 1)(1 + x)2
> 0 vi > 1 hay < 0;
2
v
( 1)(1 + x)2
< 0 vi 0 < < 1:
2
243
lim+
x!0
(x)
1
= :
x
2
2.3.9.
(a) Theo cng thc Taylor
f 0 (x)
f 00 (x)
(x) +
(x)2
1!
2!
f (n) (x)
f (n+1) (x 1 x
+ +
(x)n +
(x)n+1 :
n!
(n + 1)!
2.3.10. Ta c
x f0 x x
f (2n) x2 x 2n
x
2
f (x) = f
+
=f
+
+ +
2 2
2
1!
2
(2n)!
2
x 2n+1
(2n+1) x
f
+ 1 2
x
2
+
;
(2n + 1)!
2
x
tng t
x f0 x x
f (2n) x2 x 2n
x
2
f(0) = f
=f
+ +
2 2
2
1!
2
(2n)!
2
x 2n+1
(2n+1) x
f
2 2
x
2
:
(2n + 1)!
2
x
Chng 2. Vi phn
244
2 0 x x 2 (3) x x 3
f
+ f
1!
2
2
3!
2
2
x 2n1
2
(2n1) x
+ +
f
(2n 1)!
2
2
f (x) = f (0) +
f (x + h) 2f (x) + f (x h)
h!0
h2
(
2
f (x) hf 0 (x) + h2 f 00 (x) + o(h2 )
= lim
h!0
h2
lim
h2
h2 00
f (x)
2
+ o(h2 )
= f 00 (x):
(b)
2.3.13. Tng t cch gii bi trn, ta p dng cng thc Taylor vi phn
d dng Peano.
2.3.14.
245
e =
n
X
xk
k=0
xn+1 x X xk
+
e >
:
k! (n + 1)!
k!
k=0
(b) Vi x > 0 ta c
ln(x + 1) = x
x2 x3 x4 x5
1
x2 x3 x4
>
x
+
+
:
2
3
4
5 (1 + 1 x)5
2
3
4
Tng t vi x > 1; x 6= 0
x2 x3 x4
1
x2 x3
>
x
+ :
2
3
4 (1 + 2 x)4
2
3
p
(c) S dng cng thc Taylor cho hm x 7! 1 + x ta c
p
1
1
1
1
1 + x = 1 + x x2 + x3
(1 + 1 x)7=2 x4
2
8
16
128
1
1
1
< 1 + x x2 + x3
2
8
16
v
p
1
1
1
1
1
1 + x = 1 + x x2 + (1 + 2 x)5=2 x3 > 1 + x x2 :
2
8
16
2
8
ln(x + 1) = x
hn (n)
hn+1 (n+1)
f (x) +
f
(x) + o(hn+1 ):
n!
(n + 1)!
Mt khc
hn1 (n1)
hn
f
(x) + f (n) (x + (h)h):
(n 1)!
n!
(h) =
f (n+1) (x)
+ o(h)
n+1
h
f (n) (x+(h)h)f (n) (x)
(h)h
Chng 2. Vi phn
246
2.3.16. Vi 0 < x 1 ta c
f (0) = f (x x) = f (x) f 0 (x)x + f 00 (x 1 x)
(1)
x2
;
2
v vi 0 x < 1,
(2)
A
,
2
(1 x)2
:
2
v t (2) ta c jf 0 (0)j
A
.
2
Hn na tr
1
f 0 (x) = (f 0 (x 1 x)x2 f 00 (x + 2 (1 x)2 ) vi 0 < x < 1:
2
Do
jf 0 (x)j
A
A
(2x2 2x = 1) < ;
2
2
0 < x < 1:
2.3.17.
(a) Vi x 2 [c; c],
(1)
f 00 (x 1 (c x))
(c x)2
2
f 00 (x 2 (c + x))
(c + x)2 :
2
Do
f (c) f (c)
2c
(c x)2 f 00 (x + 1 (c x)) (c + x)2 f 00 (x 2 (c + x))
:
4c
f 0 (x) =
T suy ra
jf 0 (x)j
M0
M2
+ (c2 + x2 )
:
c
2c
247
f 0 (x) =
f (c) f(x) f 00 (x + 1 h)
h;
h
2
0
2 Mh0
1
M2 h.
2
+
trong h = c x > 0. Do jf (x)j
p
p
0
c jf (x)j 2 M0 M2 , ko theo M1 2 M0 M2 .
Chn h = 2
M0
M2
ta
p
2.3.18. Bt ng thc M1 2 M0 M2 c chng minh trong cu (b) bi
2.3.17, du ng thc t c, v d nh hm
(
2x2 1 vi 1 < x < 0;
f(x) = x2 1
vi 0 x < 1:
x2 +1
Tht vy, ta c M0 = 1 v M1 = M2 = 4:
2.3.19. Vi h > 0 v x 2 R, ta c
f (x + h) = f (x) + f 0 (x)h + f 00 (x + h)
h2
2
f (x h) = f(x) f 0 (x)h + f 00 (x 1 h)
h2
:
2
T suy ra
f 0 (x) =
1
h
(f (x + h) f (x h)) (f 00 (x + h) f 00 (x 1 h));
2h
4
tc l
Chn h =
jf 0 (x)j
M0 h
+ M2
h
2
vi h > 0:
0
2M
ta c iu phi chng minh.
M2
h2
2
Chng 2. Vi phn
248
h2
:
2
Do
1 (p1)
(x + h) f (p1) (x h))
(f
2h
h
(f (p+1) (x + h) f (p+1) (x 1 h)):
4
f (p) (x) =
T suy ra
Mp1 h
+ Mp+1 ; h > 0:
h
2
q
p
M
Chn h = 2 Mp1
ta c Mp 2Mp1 Mp+1 . Theo gi thit quy np, vi
p+1
k = p 1 v mt vi tnh ton ta c
jf (p) (x)j
p+1
Mp 2p=2 M0p+1 Mp+1
:
(1)
Mk 2
k(pk)
2
1 kp
M0
+ Mpp ;
kt hp vi (1) ta c
Mk 2
k(p+1k)
2
k
1 p+1
M0
+ Mpp+1 :
2.3.21. Gi s jf 00 (x)j M (M > 0), vi x 2 (0; 1). Theo cng thc Taylor
cho x; h 2 (0; 1) ta c
f (x + h) = f (x) + f 0 (x)h + f 00 (x + h)
T suy ra
jf 0 (x)j
jf (x + h) f(x)j M h
+
:
h
2
h2
:
2
249
" Mh
+
vi x > x0 ; h > 0:
h
2
p
ta c jf 0 (x)j 2"M , x > x0 , tc l lim f 0 (x) = 0:
jf 0 (x)j
Chn h =
2 M"
x!1
2.3.22. Vi x > 0,
1
f (x + 1) = f (x) + f 0 (x) + f 00 () vi 2 (x; x + 1):
2
Do
xf 0 (x) =
x
1 x
(x + 1)f(x + 1) xf(x) f 00 ():
x+1
2
1
f (u) f (x) = "(1 x)f 0 (x) + "2 f 00 (x + "(1 x))(1 x)2
2
vi 2 (0; 1). Cho x ! 1 ta c
1 00
0
2
0 = lim (1 x)f (x) + "f (x + "(1 x))(1 x) :
(1)
x!1
2
Theo nh ngha gii hn, nu "1 > 0 th
1
(1 x)jf 0 (x)j "1 + "jf 00 (x + "(1 x))j(1 x)2
2
1 M"
"1 +
2 (" 1)2
vi x gn 1. V " chn tu nn (1 x)jf 0 (x)j "1 , t suy ra lim (1
x)f 0 (x) = 0:
x!1
Chng 2. Vi phn
250
2.3.24. Ta c
f
v
a+b
2
f 00 (x1 )
= f (a) +
2!
ba
2
2
a+b
f 00 (x2 ) b a
f
;
= f (b) +
2
2!
2
vi x1 2 a; a+b
v x2 2 a+b
; b , do
2
2
2
b a 1 00
ba
00
jf (b) f (a)j =
jf 00 (c)j;
jf (x2 ) f (x1 )j
2
2
2
trong jf 00 (c)j = maxfjf 00 (x2 )j; jf 00 (x1 )jg:
thc vi v d f(x) =
1
2
(x3 + x2 ).
2.3.26. Vit
f (t) = t(x) + (t x)Q(t):
(1)
(2)
Thay th t bi x0 ,
(3)
1
1
f (x) = f (x0 ) + (x x0 )f 0 (x0 ) + f 00 (x0 )(x x0 )2 + (x x0 )3 Q00 (x0 ):
2
2
Lp li qu trnh trn n ln ta c ng thc cn chng minh.
251
f 0 (0) =
(1)
:
yn xn
yn xn
o(yn ) o(xn )
jo(yn )j
jo(xn )j
jo(yn )j jo(xn )j
yn xn yn xn + yn xn yn + xn :
T suy ra
lim
n!1
o(yn ) o(xn )
= 0;
yn x n
n!1
o(yn )o(xn )
yn xn
= 0. Ta c
o(yn ) o(xn )
n!1
y xn
n
o(yn )
yn
o(xn )
xn
= lim
= 0;
n!1
yn
yn xn
xn
yn x n
lim
yn
yn xn
Chng 2. Vi phn
252
ta c
(1)
(m + 1)(1 y) =
m+1
X
k=1
m+1
(1)k ky k1 :
k
Cho y = 1 ta c
0=
(2)
m+1
X
m+1
(1)k k:
k
k=1
0 = (1 1)
m+1
X
k=1
m+1
(1)k :
k
f(x)g(x)dx = f()
g(x)dx:
a
Chng minh. t
b
a
g(x)dx
b
a
f (x)g(x)dx M
g(x)dx:
Do
253
Rb
a
f (x)g(x)dx
M:
Rb
g(x)dx
a
(n)
x
n+1
x
= f (n) (0) + f (n+1) (0)
n+1
Z x
n+1
x
(n+2)
f
(t)
t dt:
+
n+1
0
Do
x
f 0 (0)
f (n1) (0) n1 f (n) n+1 n
f(0) +
x + +
x
+
x
1!
(n 1)!
n!
f 0 (0)
f (n1) (0) n1
= f (0) +
x + +
x
1!
(n 1)!
! n
Z x
n+1
x
x
x
+ f (n) (0) + f (n+1) (0)
+
f (n+2) (t)
t dt
n+1
n+1
n!
0
f (n+1) (0) n+1
f 0 (0)
x + +
x
= f (0) +
1!
(n + 1)!
Z x
n+1
xn
x
(n+2)
t dt :
+
f
(t)
n+1
n!
0
Mt khc cng theo cng thc Taylor vi phn d dng tch phn ta c
f (x) = f (0) +
Chng 2. Vi phn
254
T suy ra
x !
f (n1) (0) n1 f (n) n+1 n
f 0 (0)
f (x) f (0) +
x + +
x
+
x
1!
(n 1)!
n!
Z x
1
=
f (n+2) (t)(x t)n+1 dt
(n + 1)! 0
Z x
n+1
x
xn
(n+2)
f
(t)
t dt
n+1
n!
0
Z x
n+1
n+1
1
(x t)
x
(n+2)
n
=
f
(t)
x
t
dt
n! 0
n+1
n+1
Z x
1
+
f (n+2) (t)(x t)n+1 dt:
x
(n + 1)! n+1
Xt hm
(x t)n+1
xn
g(t) =
n+1
x
t
n+1
vi t 2 [0; x]:
x
n+1
(x t)n+1
f
(t)
xn
n+1
0
Z x
n+1
g(t)dt
= f (n+2) ()
(n+2)
x
t
dt
n+1
f
x
n+1
(n+2)
n+1
(t)(x t)
dt = f
(n+2)
()
x
x
n+1
(x t)n+1 dt:
T suy ra
x !
f 0 (0)
f (n1) (0) n1 f (n) n+1 n
f (x) f(0) +
x + +
x
+
x
1!
(n 1)!
n!
Z x
Z x
n+1
1 (n+2)
1
(n+2)
= f
(1 )
g(t)dt +
f
(2 )
(x t)n+1 dt:
x
n!
(n
+
1)!
0
n+1
1 =
x
n+1
g(t)dt
255
v 2 =
x
x
n+1
(x t)n+1
dt
n+1
ta s thy rng
1 + 2 =
xn+2 n
:
2(n + 1)2 (n + 2)
n+1
xn+2 n
2(n+1)2 (n+2)
(xt)n+1
dt
n+1
= f (n+2) ();
vi gia 1 v 2 . T suy ra
x !
f 0 (0)
f (n1) (0) n1 f (n) n+1 n
f(x) f (0) +
+
x + +
x
x
1!
(n 1)!
n!
=
t =
1 (n+2)
xn+2 n
xn+2
n
(n+2)
()
()
f
=
f
:
n!
2(n + 1)2 (n + 2)
2(n + 1)
(n + 2)!
(n)
Suy ra
f 0 (x0 )
f (n) (x0 )
(x x0 ) + +
(x x0 )n
1!
n!
f (n+p) (x0 + 1 (x)(x x0 ))
+
(x x0 )n+p ((x))p :
n!p!
f(x) = f (x0 ) +
Mt khc
f 0 (x0 )
f (n) (x0 )
(x x0 ) + +
(x x0 )n
1!
n!
f (n+p) (x0 + 2 (x x0 ))
(x x0 )n+p :
+
(n + p)!
f(x) = f (x0 ) +
Chng 2. Vi phn
256
1
lim ((x))p .
n!p! x!x
0
p1
x
(1)
k=1
p1
x
X
1 00
0
2 2
f (kx) =
f (0)kx + f (kx)k x
2
k=1
h i h i
p1
p1
+
1
x
x
+ (x);
= f 0 (0)x
2
trong
h
1 X 00
f (kx)k 2 x2 :
2 k=1
(x) =
(2)
p1
x
V f 00 b chn trong ln cn ca 0 nn
h
p1
x
X
k=1
k2 =
p1
x
i h
p1
x
+1
h i
2 p1x + 1
lim+
x!0
p1
x
X
k=1
f(kx) =
f 0 (0)
:
2
257
f(x) =
f (n) (p + (x p))
(x p)n
n!
vi 2 (0; 1). V supfjf (n) (x)j : x 2 (a; b)g = O(n!) nn tn ti M > 0 sao cho
f (x) =
xn
n!1 n!
2.3.34.
(a) 1.
(b) e=2.
(c) 1=e.
(d) e1=6 .
a
2
x ln f pax
p
lim f
= lim e
= ea =2 ;
x!+1
x!+1
x
ta s dng cng thc Taylor vi phn d dng Peano (xem 2.3.1), c
f (x) = 1
x2
+ o(x2 );
2
lim x ln f
x!+1
a
p
x
p
p
ln f (a t)
af 0 (a t)
p
= lim
= lim p
x!+1
x!+1 2 tf (a t)
t
p
a2
a2 f 00 (a t)
p
p
p = :
= lim
x!+1 2f (a t) + 2a tf 0 (a t)
2
Chng 2. Vi phn
258
lim
x!+1
ax 1
x(a 1)
1=x
= 1:
2.3.37.
1cos x
x!1 2+cos x
(a) V lim
trng hp ny.
(b) Khng s dng quy tc lHpital, v o hm ca hm di mu bng
0 ti cc im =2 + 2n; n 2 N. Mt khc ta c th chng minh c
rng gii hn ny khng tn ti.
ln f (x)
x!0
1
g(x)
2.3.38. Ta c
lim
x!0
1
x ln 2
1
2x 1
1
2
1
1t
ln(1+t)
lim
ln(1+t)
t!0
ln 2
1
2
259
2.3.40. G s rng lim+ g(x) = +1 v L 2 R. Theo (iii) , vi " > 0 cho trc
x!a
(1)
L" <
f 0 (x)
< L + ":
g 0 (x)
L"<
f (x)
g(x)
f (y)
g(x)
g(y))
g(x)
< L + ":
Khng mt tng qut ta coi g l thc s tng trn (a; b), khi
g(y)
f (y)
f (x)
g(y)
f (y)
(L ") 1
+
<
< (L + ") 1
+
:
g(x)
f (x)
g(x)
g(x)
g(x)
Cho x ! a+ ta c
L " lim+
x!a
f(x)
L + ";
g(x)
2.3.41.
Chng 2. Vi phn
260
eax f (x)
eax(af(x) + f 0 (x)
L
lim f (x) = lim
= lim
= :
ax
ax
x!+1
x!+1
x!+1
e
ae
a
(b) Tng t:
lim f(x) =
x!+1
p
ea x f(x)
p
lim
x!+1
ea x
ea
= lim
x!+1
p
0
x
a
p
f(x)
2 x
p
a
p
ea x
2 x
f (x) +
p
1
L
(af (x) + 2 xf 0 (x)) = :
x!+1 a
a
= lim
p
x
tng ng.
0
f 0 (x)
x f 00 (x)
f 0 (x)
f 0 (x)f 000 (x)
= lim
lim 1 00
=
lim
= c:
x!1
x!1
x!1 (f 00 (x))2
xf (x)
x0
Do
f 0 (x)
= 1 c:
x!1 xf 00 (x)
lim
xf 00 (x)
1
=
:
0
x!1 f (x)
1c
lim
(1)
By gi ta chng minh rng lim f(x) = +1: Theo cng thc Taylor ta c
x!1
h2
; h > 0:
2
Do f (x + h) > f x) + f 0 (x)h. Cho h ! 1 ta c lim f(x) = +1. S dng
f(x + h) = f (x) + f 0 (x)h + f 00 ()
x!1
quy tc lHpital ln na
xf 0 (x)
f 0 (x) + xf 00 (x)
1
= lim
=1+
;
0
x!1 f(x)
x!1
f (x)
1c
lim
kt hp vi (1) ta c
1
f (x)f 00 (x)
xf 00 (x) f(x)
0
=
:
=
lim
0
0
2
x!1 (f (x))
x!1 f (x)
xf (x)
2c
lim
261
g
(1)
(n)
(nk)
n
X
n (k)
1
f (x)
(x) =
k
x
k=0
n
X
n!
1
=
(1)nk f (k) (x) n+1k :
k!
x
k=0
g(x) f 0 (0)
f(x) xf 0 (0)
= lim
x!0
x!0
x
x2
0
0
00
f (x) f (0)
f (0)
=
:
= lim
x!0
2x
2
f 0 (x) g(x)
xf 0 (x) f (x)
= lim
x!0
x!0
x
x2
00
xf (x)
= lim
= g 0 (0):
x!0
2x
x!0
f (n+1) (0)
n+1
Chng 2. Vi phn
262
g (n+1) (0 = lim
(n + 2)xn+1
x!0
n
P
k=1
n!
(1)nk (k1)!
f (k+1) (x)xk1 xnf (n+1) (0) )
= lim
k=1
(n + 2)xn+1
n
( n!(1)n f 0 (x) + P (1)nk n! f (k+1) (x)xk
k!
k=1
x!0
n
P
k!
k=1
= lim
(n + 2)xn+1
(1)n1k n!
f (k+1) (x)xk xn f (n+1) (0) )
k!
(n + 2)xn+1
f (n+2) (0)
xn (f (n+1) (x) f (n+1) (0))
:
=
x!0
(n + 2)xn+1
n+2
= lim
x!0
= lim
x!0
x!0
n+1
P
k=0
n+1
P
k=0
(1)n+1k (n+1)!
f (k) (x)xk
k!
xn+2
f (n+2) (x)
= lim
= g (n+1) (0):
x!0
n+2
n+1
P
k=0
(n + 2)xn+1
2.4. Hm li
263
f (n+1) (0)
;n
(n+1)!
= 0; 1; 2; : : : :
2.4 Hm li
2.4.1. Gi s f li trn I, ta c vi x1 < x < x2
f (x) f (x1 )
f (x2 ) f(x1 )
x x1
x2 x1
(1)
x=
nn ta c
f(x)
t suy ra
x2 x
x x1
x1 +
x2 ;
x2 x1
x2 x1
x2 x
x x1
f (x1 ) +
f (x2 );
x2 x1
x2 x1
f (x2 ) f (x1 )
f (x2 ) f (x)
:
x2 x1
x2 x
Kt hp vi (??) ta c
f(x) f (x1 )
f(x2 ) f(x)
:
x x1
x2 x
(2)
Cho x ! x+
1 ta c
f 0 (x1 )
Tng t cho x ! x
2 ta c
f 0 (x2 )
f(x2 ) f (x1 )
:
x2 x1
f(x2 ) f (x1 )
;
x2 x1
bnh
f (x) f (x1 )
= f 0 (1 );
x x1
f(x2 ) f(x)
= f 0 (2 );
x2 x
Chng 2. Vi phn
264
x x1 = (1 )(x2 x1 ) v x2 x = (x2 x1 ):
T s dng (??) ta c f (x) f (x1 ) + (1 )f (x2 ). Ta nhn thy r
rng bt ng thc (??) tng ng vi tnh li ca f . Vi ch rng f 0
n
n+1
xn +
xn+1 :
n + n+1
n + n+1
x
xq
1
1
ln
+
ln xp + ln y q = ln(xy):
p
q
p
q
2.4.5. V x 7! ln x li trn (0; 1) nn ta c
x
x2
xn 1
1
ln
+
+ +
(ln x1 + ln x2 + + ln xn )
n
n
n
n
1
= ln(x1 x2 xn ):
n
2.4. Hm li
265
2.4.6. Hm x 7! ex li chttrn R.
Hnh v
Gi s vi a < b tn ti mnh nm di th y = ex t x = a n x = b c
din tch nh hn hnh thang to bi cc im (a; 0); (b; 0); (a; ea ); (b; eb ), khi
e e =
et dt < (b a)
ea + eb
:
2
+
1
li trn (0; 1), do f 00 (x) > 0 , s dng bt
x
ng thc Jensen ta suy ra iu phi chng minh (xem 2.4.3).
n
P
xk = 1 th ta c bt
Ch rng nu pk = n1 vi k = 1; 2; : : : ; n v
(a) Hm f (x) = ln
k=1
1+x
f (x) = ln
; 0 < x < 1:
1x
Ch rng nu pk =
1
n
vi k = 1; 2; : : : ; n v
2.4.10.
n
P
k=1
xk = 1 th ta c bt
Chng 2. Vi phn
266
f(x) = ln sin x ln x;
Ch rng f 00 (x) = sin12 x +
1
x2
x 2 (0; ):
cho f .
a
2.4.11. Ch rng hm f (x) = x + x1 li trn (0; 1) v
2
a2
!
1
1
2
1
00
f (x) = a x +
(a 1) 1 2 + 3 x +
> 0:
x
x
x
x
Theo bt ng thc Jensen ta c
0
2
a
n
B1 X
n +1
B
=@
xk +
n
n
k=1
Vy
1
n
1
n
P
k=1
1a
xk
a
n
X
C
1
1
C
xk +
:
A
n k=1
xk
a
n
X
1
(n2 + 1)a
xk +
:
a1
x
n
k
k=1
1
22 1
23 1
2n 1
ln 1 + ln
+ ln
+ + ln n1
n
2
22
2
2
3
n
1
2 1 2 1
2
1
2 1
ln
1+
+
= ln 2 + n1 :
+ + n1
n
2
22
2
n n2
2.4.13.
(a) p dng bt ng thc Jensen i vi hm f (x) = x1 , x > 0 ta c
1
x
n 1
1
x
n 2
1 1
1 1
1 1
1
+
+ + :
1
n x1 n x2
n xn
+ + n xn
2.4. Hm li
267
Vy
n2
1
1
1
+
+ + :
x1 + x2 + + xn
x1 x2
xn
(b) p dng bt ng thc Jensen i vi hm f (x) = ln x, x > 0 ta c
ln(x1 1 x2 2 xnn ) = 1 ln x1 + 2 ln x2 + + n ln xn
ln(1 x1 + 2 x2 + + n xn ):
T suy ra
(1)
x1 1 x2 2 xnn 1 x1 + 2 x2 + + n xn :
1
xk
T (b) ta suy ra
x x2
x2 x1
x x2
x2 x1
f (x2 ) = f
x1 +
x
f (x1 ) +
f (x):
x x1
x x1
x x1
x x1
Chng 2. Vi phn
268
Khi
f (x)
(1)
x x1
x x2
f (x1 )
f (x1 ):
x2 x1
x2 x1
1
Nu f(x2 ) = f (x1 ) + A vi A > 0 th t (1) suy ra f (x) > A xxx
+ f (x1 ), v l
2 x1
f (x)
x2 x
+ f(x2 );
x2 x1
2.4. Hm li
269
;
y x1
x x1
x2 x1
()
t suy ra hm x 7!
f (x)f (x1 )
xx1
f+0 (x1 )
()
f (x2 ) f (x1 )
:
x2 x1
f (x2 ) f (x1 )
f (t) f (x2 )
;
x2 x1
t x2
vy
f (x2 ) f(x1 )
f+0 (x2 ):
x2 x1
:
x x1
x2 x
Suy ra
Chng 2. Vi phn
270
f (b + x) f(a x)
0 1
(x) = (f )
:
b a + 2x
T suy ra hm kh vi trn (0; 1). o hm ng thc trong bi ta
c
f 0 (b + x) + f 0 (a x) 2f 0 ()
= f 00 () 0 (x):
b a + 2x
(1)
f 0 (b + x) f 0 (a x)
(b a + 2x)
>
2
b+x
ax
Hnh v
Do
f 0 (b + x) + f 0 (a x)
> f 0 ();
2
vy theo (1) ta c 0 (x) > 0 vi x > 0.
n
n
P
P
2.4.21. Khng mt tnh tng qut gi s rng
jxi j > 0 v
jyi j > 0. Theo
i=1
2.4.4 ta c
n
P
i=1
jxi j
jxi jp
1=p
n
P
i=1
jyi j
jyi jq
1=q
1p
i=1
1q
C
C
1B
1B
jxi j
jyi j
C
C
B
B
B
C + B
C :
1=p
1=q
n
n
p@ P
q@ P
A
A
jxi jp
jyi jq
i=1
i=1
2.4. Hm li
271
n
P
n
P
i=1
jyi xi j
n
P
i=1
1=p
jxi jp
0
i=1
jyi jq
1=q
1p
1q
n
n
C
C
1 XB
jxi j
1 XB
jyi j
B
C
B
C
+
B
C
B
1=p
n
1=q C
n
p i=1 @ P
q i=1 @ P
A
A
jxi jp
jyi jq
i=1
n
P
1
= i=1
n
pP
i=1
jxi jp
jxi jp
i=1
n
P
1
+ i=1
n
qP
i=1
jyi jq
jyi jq
1 1
+ = 1:
p q
jxi + yi j =
n
X
i=1
n
X
i=1
n
X
i=1
n
X
jxi jp
jyi j
! p1 n
X
i=1
! 1p n
X
i=1
jxi + yi j(p1)q
jxi + yi j(p1)q
! 1q
! 1q
i=1
0i=1
n
! p1 n
! p1 1 n
! 1q
X
X
X
=@
jxi jp
+
jyi jp A
jxi + yi jp
:
i=1
T suy ra
n
X
n
X
i=1
jxi + yi jp
i=1
! 1p
n
X
i=1
jxi jp
i=1
! p1
n
X
i=1
jyi jp
! 1p
Chng 2. Vi phn
272
n=1
n5
N
X
! 14 N
!3
X 1 4
a4n
:
16
15
n=1
n=1 n
1
p1
+ + xn sp1
+ yn sp1
:
1
2
p
1
1
1
= S q (xp1 + y1p ) p + (xp2 + y2p ) p + + (xpn + ynp ) p :
2.4.25. t
si =
m
X
xi;j
j=1
n ! p1
X
v S =
si
:
i=1
S =
n
X
si sp1
i
i=1
= S p1
n
m
X
X
j=1
i=1
xpi;j
! 1p
xi;j sp1
i
i=1 j=1
n
m
X
X
j=1
m
n X
X
xpi;j
i=1
! p1 n
X
i=1
m
X
j=1
spi
! p1
p
2.4. Hm li
273
i
n
Tn =
: i = 0; 1; : : : ; 2 :
2n
Ta s s dng quy np chng minh rng vi n = 0; 1; : : : v s 2 Tn th
+
2
nn
+
+
x+
y
(1 s)x + sy = 1
2
2
(1 ) + (1 )
+
=
x+
y
2
2
((1 )x + y) + ((1 )x + y
:
=
2
V f li nn
f ((1 )x + y) + f ((1 )x + y)
:
2
+
+
= 1
f (x) +
f (y)
2
2
= (1 s)f (x) + sf (y):
Xt t 2 [0; 1] no , v tp
T=
1
[
n=0
Tn
Chng 2. Vi phn
274
v f lin tc nn
x y 1
x+y
1
f(x) + f(y)
=f
+
= f (x) + f(y) =
:
f
2
2 2
2
2
2
Nu f li trn R th n phi lin tc (xem 1.2.33), v l.
a+b
2
nn t =
ta +tb
,
2
v b = (1 tb )x + tb y:
f (a) + f (b)
2
f ((1 ta )x + ta y) + f ((1 tb )x + tb y)
=
2
(1 ta )f(x) + ta f (y) + (1 tb )f(x) + tb f (y)
ta + tb
ta + tb
= 1
f (x) +
f (y)
2
2
= (1 t)f(x) + tf (y):
2.4. Hm li
275
jf (x)j M
2"; x0 + 2"] v
x2 =
"
(x2
jx2 x1 j
x1 ) thuc [x0
"
jx2 x1 j
x1 +
x3 :
jx2 x1 j + "
jx2 x1 j + "
V f li nn ta suy ra
f (x2 )
"
jx2 x1 j
f(x1 ) +
f (x3 ):
jx2 x1 j + "
jx2 x1 j + "
T suy ra
jx2 x1 j
(f (x3 ) f(x1 ))
jx2 x1 j + "
jx2 x1 j
(f(x3 ) f (x1 ))
"
f (x2 ) f(x1 )
2M
jx2
"
f (x1 )
Cho x ! 0+ ta c
2.4.31.
x2 x1
x1 x
x+
x2 :
x2 x
x2 x
x1 x
x2 x1
f (x) +
f (x2 ):
x2 x
x2 x
f (x1 )
x1
f (x2 ):
x2
Chng 2. Vi phn
276
(a) T tnh n iu ca hm x 7!
f (x1 + x2 ) = x1
ta suy ra vi x1 ; x2 0
f(x1 + x2 )
f (x1 + x2 )
+ x2
f (x1 ) + f (x2 ):
x1 + x2
x1 + x2
Suy ra
f (x)
x
a
b
v q = 1 p, s dng tnh li v di
a
pf(a) + q(f (a) + f (b)) = f (a) + 1
f(b):
b
f(a)
f (b)
:
b
a
v l.
Hnh v
D+ f (x) = lim+
f (x + t) f(x)
;
t
t!0+
f (x + t) f (x)
D f (x) = lim
t
t!0
D+ f (x) = lim
2.4. Hm li
277
hm Dini ca f ti im x. Xt a < b l cc s bt k, t m =
f (b)f (a)
ba
Chng 2. Vi phn
278
mt dy nh vy vi r khng i. Tht vy v x = x0 + (x x0 ) = x0 + d v
n!1
f~
zn g sao cho f 0 (~
zn ) = f 0 (x) + r=2. By gi ta i xy dng dy fxn g nh sau:
Xt x bt k, chn x1 tho mn x1 < x + 21 v f 0 (x1 ) = f 0 (x) + r=2, tip theo
ly x2 sao ch x1 < x2 < x1 + 22 v f 0 (x2 ) = f 0 (x1 ) + r=2,
r
xn < xn+1 < xn + 2n v f 0 (xn+1 ) = f 0 (xn ) + :
2
Khi dy va nhn c s hi t, gi s v a. Hn na t ng thc cui
cng trn ta c f 0 (xn ) = f 0 (x1 ) + (n 1)r=2, t suy ra dy ff 0 (xn)g phn
an an+1
a1 an
f (an ) = f
a1 +
an+1
a1 an+1
a1 an+1
an an+1
a1 an
f (a1 ) +
f (an+1 )
a1 an+1
a1 an+1
Do
2.4. Hm li
279
l 2 (a; b) th ta c
f (l) = f
n!1
n!1
2.4.19 o hm phi ca f tn ti v gim trn (a; b), suy ra vi a < t1 < t0 < b
th (xem 2.4.19)
f+0 (t0 )
(1)
f (t1 ) f (t0 )
f+0 (t1 ):
t1 t0
f+0 (f n (x))
v t suy ra vi k 2 N
(2)
k1
Y f n+i+2 (x) f n+i+1 (x)
f n+k+1 (x) f n+k (x)
=
lim
= 1:
lim
n!1
n!1
f n+1 (x) f n (x)
f n+i+1 (x) f n+i (x)
i=1
f(u) u
1 vi v < u; u; v 2 (a; b):
f (v) v
Chng 2. Vi phn
280
;
f n+1 (y) f n (y)
f n+k+1 (x) f n+k (x)
2.5 Cc ng dng ca o hm
2.5.1.
(a) S dng nh l gi tr trung bnh tng qut cho hm f (x) = 1 cos x
v g(x) =
x2
2
ta c
1 cos x
x2
2
sin
<1
vi x 6= 0:
(b) Vi x 0 xt hm f (x) = x sin x v g(x) =
x3
,
3!
s dng nh l gi tr
x sin x
x3
3!
1 cos
2
2
< 1;
x3
:
3!
2.5. Cc ng dng ca o hm
281
x2
x4
; g(x) =
2
4!
trn khong c hai u mt l 0 v x, v (b) ta c iu phi chng
minh.
f(x) = cos x 1 +
f (x) = sin x x +
x3
;
3!
g(x) =
x5
;
5!
x 0;
v (c).
f 0 (x2 )
f (b) f (a)
=
;
b2 a2
2x2
f 0 (x)) = 0 ta suy ra
lim (af1 (x) + f10 (x) bf2 (x)) = 0
(1)
x!+1
(2)
x!+1
Ch rng
eax+ibx f (x)
x!+1
eax
eax+ibx (f1 (x) cos bx f2 (x) sin bx)
= lim
x!+1
eax
ax+ibx
e
(f2 (x) cos bx + f1 (x) sin bx)
+ i lim
:
x!+1
eax
x!+1
Chng 2. Vi phn
282
x!+1
x!+1
2.5.5. Ly 1 =
1
2
p
3
i
2
v 2 =
1
2
p
3
i
2
ta c
x!+1
x!+1
2.5. Cc ng dng ca o hm
2.5.8. Ta c
f (x)
g(x)
283
g 0 (x)
=
g(x)
:
g 0 (x)
g(x) g(0)
f (x)
g 0 (x) f 0 (x) f 0 ()
=
0
;
g(x)
g(x) g 0 (x)
g ()
vi 0 < < x a. V f 0 =g 0 n iu tng nn
0
f(x)
> 0 vi x > 0:
g(x)
Hnh v
Hn na ta c
nn x2 > x1 :
Chng 2. Vi phn
284
x
x
ln 1 + pq
ln
1
+
ln
1
+
p
q
1
1
=
>
=
;
x
x
x
1
+
1
+
0
1
q
p
q
trong 0 2 0; xq , 1 2 xq ; xp . Do
x x
p q
x
x
x
x
ln 1 +
>
ln 1 +
ln 1 +
:
q
q
p
q
T suy ra
x
x
x
x
ln 1 +
> ln 1 +
;
p
q
q
p
x
q ln 1 +
q
x
> p ln 1 +
:
p
ex 1
= e < 1 vi x < 0:
x
Nu x = 0 th xy ra du ng thc. K hiu
v
u n
n
X
uY
1
n
An =
ak v Gn = t
ak
n
k=1
k=1
e An 1
Do
0
1=e =e
n
P
ak
0 vi k = 1; 2; : : : ; n:
An
( Aakn 1)
k=1
n
Y
k=1
ak
1
An
n
Y
Gnn
ak
= n;
An
An
k=1
2.5. Cc ng dng ca o hm
285
tc l An Gn . Nu An = 0 th An = Gn = 0. V du ng thc trong bt
ng thc ex 1 + x ch xy ra khi x = 0 nn ta c An = Gn khi v ch khi
a1 = a2 = = an :
jf(0)j jf (2)j
jf (0) f(2)j
1:
2
2
f (x0 ) + f 00 (x0 ) = 0:
2.5.15.
x > 0:
2 2
sin 1 1 sin 1
2
(1)
2 tan x = 2x + x 2
+
x4 > 2x + x3
5
3
3
cos 1 2 cos 1
3
v
(2)
sinh x = x +
1 e2 e2 4
1 e=2 e=2 4
x3
x3
+
x <x+
+
x:
6
4!
2
6
4!
2
Chng 2. Vi phn
286
2x
x+2
e=2
e=2 e=2
<
< 4;
2
2
kt hp vi (1) v (2) ta c
2
x3 x4
+
< 2x + x3 ;
sinh x < x +
6
6
3
v x + 12 x3 16 x4 > 0 vi 0 < x < 2.
(c) t f (x) = ln x
x
e
vi x > 0 v x 6= e. Ta c f 0 (x) =
ex
,
xe
suy ra
f 0 (x) > 0 khi 0 < x < e v f 0 (x) < 0 vi x > e. Do f(x) < f (e) = 0
vi x 6= e.
f(x) = 2x ln x x2 + 1 < 0:
V f 0 (x) = e ln x + 2 2x v f 00 (x) =
v do f (x) < f(1) = 0.
2
x
2
x
2 > 0 nn ta
2.5.16.
(a) S dng (c) bi trn ta c ln < e , tc l e > e :
(b) S dng (d) bi trn ta c
(c) Xem 2.5.15 (b).
2.5.17.
p
p
p
2 ln 2 < 12 , t suy ra 2 2 < e.
2.5. Cc ng dng ca o hm
287
ln 1+ x
b ( a)
1+
< eb=a :
x
V ln(1 + t) < t vi t > 0 nn
ln 1+ x
x=a
x=a !b=a
b ( a)
b
b
1+
< 1+
=
1+
< eb=a :
x
x
x
(b) Vi n; m nguyn dng ta xt hm
x n
x m
f (x) = 1 +
1+
;
m
n
Khi f 0 (x) < 0 khi x > 0 v f 0 (x) > 0 khi x < 0, vy f (x) < f(0) = 1
1
x
ln x, x > 0. Ta c
p
(1 x)( 1 + x2 + 1) + x2
0
p
f (x) =
:
x2 ( 1 + x2 + 1 + x2
p
x2 > (x 1) 1 + x2 + 1);
bt ng thc ny tng ng
p
x2
1 > 1 + x2 :
x1
p
2
1+ 1+x
= 0;
lim ln
x!1
x
nn lim f (x) = 0, t suy ra f (x) < 0 vi x > 0.
x!1
Chng 2. Vi phn
288
2.5.18.
(a) t
ta c
x
f (x) = ln(1 + x) p
;
1+x
x > 0;
p
2 1+x2x
p
f (x) =
< 0;
2(1 + x) 1 + x
0
p
1 + x < 1 + x2 , x > 0. Do f (x) < f (0) = 0:
1
x
> 1.
2.5.19.
(a) S dng cng thc Taylor cho hm f (x) = (1 + x) ln(1 + x).
(b) Theo cng thc Taylor ta c
ln(1 + cos x) = ln 2
x2
x3
sin
x2
<
ln
2
:
4
(1 + cos )2 3!
4
2.5.20.
(a) t f (x) = ex 1 xex ta c f 0 (x) = xex < 0, suy ra f(x) < f (0) = 0:
(b) t f (x) = ex 1 xex x2 ex , s dng (a) ta c
f 0 (x) = ex 1 2xex x2 ex
x
f 0 (x) = ex=2 1 + ex=2 < 0;
2
v ex > 1 + x vi mi x > 0.
2.5. Cc ng dng ca o hm
289
(x + 1)(ln(x + 1) ln 2) x ln x:
Xt hm f (x) = (x + 1)(ln(x + 1) ln 2) x ln x. Hm ny t cc i
ti x = 1, do f (x) f (1) = 0.
1
x2
1
2:
x
1
x2
< 1:
2.5.23.
tan x + 23 sin x x, ta c
p
2(1 cos x)2 cos x + 12
0
f (x) =
x
2
0; 2 :
>
0
vi
3 cos2 x
i
(a) Xt f (x) =
1
2
3 sin x
,
2+cos x
ta c
f 0 (x) =
(c) t f(x) =
psin x
cos x
(cos x 1)2
0:
(2 + cos x)2
Chng 2. Vi phn
290
vi t > 0:
2.5.26. Xt hm
f (x) = (1 + x) 1 x
( 1) 2
x;
8
x 2 [1; 1]:
(1 )
4
(1
)
< 22 (1 ) +
4
1
= (1 ) (1 2 ) < 0:
4
T suy ra f 0 gim trn (1; 1), vy f 0 (x) > 0 vi x 2 (1; 0) v f 0 (x) > 0
vi x 2 (0; 1), ng thi f t cc i ti 0. V f (0) = 0 nn f (x) 0 vi
x 2 [1; 1].
( 1)
(1 + B)2 x2 ;
2
x 2 [1; B]:
Ta c
di
2.5. Cc ng dng ca o hm
291
( 1) 2
x f (x) f(0) = 0:
2(1 + B)2
(1 + x) 1 x
( 1) 2
x f (x) f(0) = 0:
2(1 + B)2
2.5.28.
(a) Xt hm
f (x) =
sin x
x
vi x 2 0; 2 ;
vi x = 0:
cos x sinx x
x cos x sin x
cos x cos
f (x) =
=
=
;
2
x
x
x
trong 0 < < x, t suy ra f 0 (x) < 0 trn 0; 2 . V f 2 =
ta c iu phi chng minh.
0
nn
sin x
3
x3
x 4 3:
h i
h i
x3
3
x 4 3 ; I = 0;
v J =
;
:
4
4 2
Ta c f (0) = f 2 = 0 v f 4 > 0, hn na f 00 (0) = 0, f 00 4 < 0 v
f (4) (x) 0 vi mi x 2 I. T suy ra f 00 (x) 0 trn I v do vy f
l hm lm trn I. V f (0) = 0 v f 4 > 0 nn suy ra f (x) 0 vi
f (x) = sin x
Chng 2. Vi phn
292
khi v ch khi
x0 =
8
1
arcsin 2 ;
v f 00 (0) = 8, f 00 12 = 2 8 > 0, do f 0 (x) < 0 vi x 2 (0; x0 ) v f 00 (x) > 0
tng trn x0 ; 12 , hn na v f 0 (0) = 4 > 0 v f 0 12 = 0 nn ta suy ra
ca f 0 ta suy ra f tng trn (0; x1 ) v gim trn x1 ; 12 . V f (0) = f 12 = 0
nn f (x) 0 vi x 2 0; 12 . Vy ta chng minh c bt ng thc vi
x 2 0; 12 . R rng bt ng thc cng ng i vi x = 12 . Cui cng ta
chung s rng bt ng thc khng thay i khi thay th x bi 1 x.
2.5.30. t f (x) = ex
n
P
k=0
xk
k!
n
X
xk1
x
1
1
f (x) = e
ex ex + ;
(k 1)! n
n
n
k=1
0
f (l) (x) = ex
n
X
xkl
x
l
ex ex ;
(k l)! n
n
k=1
l = 2; 3; : : : ; n:
f (n) (x) < 0 vi x > 0 nn o hm f (n1) s gim thc s, tc l f (n1) (x) <
f (n1) (0) < 0, t suy ra tnh n iu ca f (n2) v f (n2) (x) < 0 vi x > 0.
Lp li nhng lp lun va nu trn ta c f (x) < f (0) = 0 vi x > 0.
2.5. Cc ng dng ca o hm
293
m
2.5.32. o hm f 0 (x) = (m + n)xm1 (1 x)n1 m+n
n bng 0 ti duy
m
nht x0 = 0 khi m > 1, ti x1 = 1 khi n > 1 v ti x2 = m+n
. Ta d dng th
m
n
m n
rng f (x2 ) = (n+m)
m+n chnh l cc i a phng ca f , hn na nu m l
th f(x0 ) = 0 l cc tiu a phng ca f . Mt khc nu m l th 0 khng
l cc tr ca f . Hon ton tng t ta c khi n chn, f (x1 ) = 0 l cc tiu
a phng ca f v khi n l th x1 khng th l im cc tr ca f .
2.5.33. T bi trn ta c f t cc i f(x) =
phng trnh
m
sin2 x =
:
m+n
mm nn
(m+n)m+n
ti im x tho mn
2.5.34. Vi x 6= 0; 1 ta c
f 0 (x) =
1
x
1
3
p
:
3
9
x2 (1 x)
Vy f 0 (x) = 0 ti x = 13 : Hn na f 0 (x) > 0 khi x 2 0; 13 v f 0 (x) < 0 khi
p
3
x 2 13 ; 1 , do f 13 = 34 l cc i a phng ca f . Hm f khng kh
Hnh v
Chng 2. Vi phn
294
2.5.37.
(a) Gi tr cc i ca hm x 7! xex , x 0 l f(1) = 1e , vy
n
1X
1
1
1
ak eak n = :
n k=1
n
e
e
(b) Nh (a) ta ch cn tm gi tr cc i ca hm
x 7! x2 ex ;
x 0:
1 X
ak
ln ak
ln 3 1:
n k=1
3
n
V ta i tm gi tr cc i ca hm
x
x 7! ln x ;
3
x > 0:
2.5.38. Ta c
f 0 (x0 =
1 1=jxj
e
x2
x = 0:
2.5. Cc ng dng ca o hm
295
p
1
sin cos 1 2
x
x
vi x 6= 0;
x2 8x + 4x sin x1 cos x1
0
f (x0 =
0
vi x = 0:
T suy ra nu n 2 Znf0; 1g th
1
1
4
0
f
= 2 2
1 < 0;
2n
4n
n
v nu n 2 Znf1g th
1
1
8
0
=
+ 1 > 0:
f
(2n + 1)
(2n + 1)2 2 (2n + 1)
c vit li thnh
sinh x
p
< tanh x
sinh2 x + cosh2 x
1
sinh2 x + cosh2 x
<
1
:
cosh x
2
Chia cho
ba
2
ba
q
a2 +b2
2
b
a
ba
<
< ln
b=a
ta c
1 b2 a2
b
ba
< p <
:
a
2
2ab
2 ab
Chng 2. Vi phn
296
2.5.42.
(a) Ta c
lim
p!0
xp + y p
2
1=p
= lim e p ln
p!0
xp +yp
2
= e 2 xy =
p
xy;
xp +yp 0
ln 2
1 xp + y p
1
= lim
lim ln
= xy:
0
p!0 p
p!0
2
p
2
(b) Vi p 6= 0 t f (p) =
xp +yp 1=p
2
F (p) = ln f (p) =
1 xp + y p
ln
p
2
tng thc s. Ta c
1
F (p) = 2
p
0
G(p) =
p
xp + y p
p
p
(x
ln
x
+
y
ln
y)
ln
xp + y p
2
p
xp + y p
p
p
(x
ln
x
+
y
ln
y)
ln
xp + y p
2
ta c
0
G (p) =
x1 = xp=2 ;
x2 = y p=2 ;
y2 = xp=2 ln x;
y2 = y P p2 ln y;
2.5. Cc ng dng ca o hm
297
ta c
Suy ra
p2 F 0 (p) > G(0) = 0. Khi p < 0 th G0 (p) < 0 v do G(p) = p2 F 0 (p) >
G(0). T nhng lp lun trn ta c kt lun rng hm p 7! p tng thc
s trn mi khong (1; 0) v (0; 1), theo nh ngha ca M0 (x; y)
(xem 2.5.42) ta suy ra f tng thc s trn R.
2.5.43. Vi 1 ta xt hm
f () =
xn + y n + ((x + y)n xn y n )
2 + (2n 2)
S dng bt ng thc
p dng bt ng thc lin h gia trung bnh cng v trung bnh nhn ta
(x + y)n xn y n
lim f () =
n2
!1
n n1 n 22 n2
n n1
xy
x y
+ 2 xy
+ + n1
1
=
2n 2
q
n
n
n
p
2n 2
n
n
n
);
+2
+ + (n 1)
= n(2n1
1
1
2
n1
Chng 2. Vi phn
298
n
n1
k
=n
; k 1:
k
k1
2.5.44.
v f 0 (x) = cos(tan x)
1
1;
cos2 x
suy ra
cos(tan x) cos2 x:
h i
2 cos4 x 3 cos2 x + 1 0 vi x 2 0;
:
4
cos x
1:
cos2 (sin x)
1 + cos(2 sin x)
:
2
2 4
sin x 2 cos x
3
2.5. Cc ng dng ca o hm
2.5.45. Xt hm f(x) =
khi
1
sin2 x
299
1
,
x2
1
cos x
>
;
3
x
sin3 x
tc l khi v ch khi
sin x
p
x > 0:
3
cos x
sin x
g(x) = p
x
3
cos x
ta c
1
g 0 (x) = (cos x)2=3 + (cos x)4=3 sin2 x 1
3
4
g 00 (x) = (cos x)7=3 sin3 x:
9
00
V g (x) > 0 vi x 2 (0; =2) nn ta c g 0 (x) > g 0 (0) = 0, t suy ra
g(x) > g(00 = 0 vi x 2 (0; =2); tc l hm f ang xt s tng trn khong
, suy ra f(x) f 2 = 1 42 :
2.5.46. Ch rng
arctan x
3x
p
1 + 2 1 + x2
2
p
1 + x2 1
p
=
>0
(1 + x2 )(1 + 2 1 + x2 )2
n
Y
k=1
Khi
0
g (x) =
n
X
k=1
ak bk
xak + (1 x)bk
00
v g (x) =
n
X
k=1
ak bk
xak + (1 x)bk
Chng 2. Vi phn
300
ak
k=1
bk
0:
x2
x2 x4
cos x 1
+ ;
2
2
24
x 2 R:
x2 x4
y2 y4
x2 y 2
+
+1
+
1+1
;
2
24
2
24
2
hay tng ng
x4 + y 4 + 12x2 y 2 12(x2 + y 2 ) 0 vi x2 + y 2 :
Trong h to cc ; r bt ng thc trn c vit li nh sau:
(1)
r2 (2 + 5 sin2 2) 24 vi r2
v 2 [0; 2]:
1
e
v v tx t nn xy +y x at +ta. Hn
2.5. Cc ng dng ca o hm
301
1 xn
1 (1 xn )
p
:
<
1x
1 n 1 xn
V hm t 7! 1t
tng thc s trn (0; 1) nn ta ch cn chng minh rng
1t
p
1
1 n
x < n 1 xn hay 0 < x < p
1
+
> 2 vi n 2,
n . Cui cng ch rng
n
2
tc l
1
p
n
2
>
n
.
n+1
f (x)
x2 x3
1
= 1
+
sin :
x
6
24
x
V g 0 (x) < 0 vi 0 < x < 1 nn ta c g tng thc s trn (0; 1), vy g(y + z) <
(3)
n(n 1)x (x + y)
n2
n k nk
=
k(k 1)
x y :
k
k=0
n
X
Chng 2. Vi phn
302
T suy ra
n
X
n
2 n
xk (1 x)nk = nx(1 x) :
(k nx)
k
4
k=0
Hnh v
0
00
Gi s rng f (x) > 0 v f (x) < 0 vi x 2 [a; b], t x0 = a theo cng thc
1
0 = f () = f (xn ) + f 0 (xn )( xn ) + f 00 (c) ( xn )2 ;
2
trong cn l phn t thuc khong c hai u mt l xn v . T nh
ngha ca dy fxn g ta c
xn+1 = xn +
f(xn )
( xn )2 > 0:
f 0 (xn )
xn+1 = xn +
f(xn )
< xn ;
f 0 (xn )
2.5. Cc ng dng ca o hm
303
)
jf 00 (cn )j
f
(x
M
n
jxn+1 j = xn 0
=
( xn )2
( xn )2 :
0
f (xn )
2jf (xn )j
2m
(1)
21=x
<1
1
;
2x
vi x > 1:
x
1
x
1 x
> 1 x:
2
2
(2)
x
1
x
2
2
vi x 2:
h(x) = ln f (x) = ln 2 + 2
V
h0 (x) = ln 2
1=x
1
x+
ln 2:
x
21=x + x12 2x
;
2x + 21=x
k(x) = (x2 1) ln 2 2x ln x;
x 2 (1; 2)
Chng 2. Vi phn
304
x 2 (1; 2), tc l k l hm gim trn (1; 2), suy ra k(x) < k(1) = 0, vy
h0 (x) < 0 khi x 2 (1; 2), suy ra h(x) < h(1) = 0, hay (x) < 1 vi x 2 (1; 2): Vy
bt ng thc (??) ng vi mi x 2 (1; 1).
305
(
0
vi x 2 0; 12 ;
2
f (x) =
x 12
vi x 2 12 ; 1 :
Vy f 0 (x) = 0 vi x 2 0; 12 v f (3) (x) = 0 vi x 2 12 ; 1 .
Xt hm
x
f (x) = sin ; x 2 [0; 1]
2
ta thy hm ny khng tho mn khng nh 2.5.56 khi lim f (n) (x) = 0
n!1
vi mi x 2 [0; 1].
f (x2 ) f (x1 )
f(x2 ) f (x)
< ":
(a)
f
x2 x
Chng 2. Vi phn
306
A A nn ta c
x!a
x2A
x1 6=x2
x1 6=x2
trong
g(t) =
8
>
>
<0
>
>
:t
nu t 2 (1; 0) [
nu t 2
1
S
1
k=1
1
S
k=1
; 1
2k 2k1
1
; 1
2k+1 2k
f (x1 ) f(x2 )
1
=
lim
lim
(x1 ;x2 )!(0;0) x1 x 2
(x1 ;x2 )!(0;0) x1 x2
x1 6=x2
x1 6=x2
x1
g(t)dt = 0:
x2
x1
x2
g(t)dt
x21 x22
2
vi x2 < x1 :
307
1
f
x
+
f (x)
n
f 0 (x) = lim
;
1
n!1
2.6.7. Xt thc sao cho f (a) < < f (b), v k hiu c = inffx 2 (a; b) :
f (x) > g. R rng c 6= a v c 6= b. T nh ngha cn trn ng ta c f (x) c
vi x 2 [a; c], v tn ti dy dng fhn g hi t v 0 sao cho f (c + hn ) > . V
f kh vi Schwarz ti c nn
f (c + hn ) f (c hn )
0:
n!1
2hn
f s (c) = lim
f(x) f (t)
M
xt
vi x; t 2 (a; b); x 6= t:
Chng 2. Vi phn
308
2.6.11. [C. E. Aull, Amer. Math. Monthly 74 (1967) 708-711]. Theo 2.6.9,
tn ti x1 v x2 nm gia x v x + h (x; x + h 2 (a; b)) sao cho
f s (x2 )
f (x + h) f (x)
f s (x1 ):
h
f (x+h)f (x)
.
h
Hnh v
2 Q:
309
1
[
An (f; 0)
n=1
1
[
n=1
1
x : f (x h) f (x + h) vi 0 < h <
n
\ A(f; 0) :
1
n
= 2K b = fy : y = 2x b; x 2
Xt K l khong m con ca (a; b) sao cho K
Kg J. V tp
1
Sn = x : f (x h) f (x + h) vi 0 < h <
n
nn suy ra tp
thuc phm tr th hai trn K v S l tp thng d trn K
cng thuc phm tr th hai, v vy khc rng. Ta chn
(2Sn b) \ (S \ K
sao cho
c x
~ 2 S\K
x
~+b
2
x
2 Sn , t h = b~
(hin nhin 0 < h < 1=n) ta
2
c f (~
x) f (b). Hn na t (1) suy ra f (c) " < f(~
x). V " > 0 bt k nn
ta c f (c) f (b). Lp lun tng t ta chng minh c rng f (a) f(c),
suy ra f tng trn I, suy ra D f (x) 0 vi x 2 I, do A(f; 0) \ I = ;, v l.
Ta c iu phi chng minh.
Chng 2. Vi phn
310
f(x2 + h) f (x2 h)
s
f (x2 )
2h
f (x2 + h) f (x2 h)
jf s (x2 )j
2h
jf (x2 + h)j jf (x2 h)j jf s (x2 )j
jf (x2 + h)j M jf s (x2 )j > 1:
0 vi x 2 Rnf0g;
1 vi x = 0:
vi x 2 I1 :
f(x + h) f(x h)
<1
(x)
2h
311
1
; x0
2
minf; =2g ta c
f (x + h1 ) f(x h1 )
< 1 + 2M :
jf (x) < 1 +
2h1
2jh1 j
1
2
v jh1 j <
f (x0 ) f (x0 )
x
+
x
"
0
s
M1 ;
f
x0 x0
0
2
jx x0 j
iu ny tri vi gi thit rng f l kh vi Schwarz u trn [a; b], do vy f
312
Chng 2. Vi phn
Chng 3
Dy hm v chui hm
3.1 Dy hm, s hi t u
3.1.1. Gi s trc ht rng fn f . Khi , vi " > 0 cho trc, tn ti n0
sao cho
jfn (x) f (x)j < "
vi mi n n0 v mi x 2 B. T , vi n n0 ,
"
2
"
2
vi n ln v vi mi x 2 A. Vy
jfn (x) + gn (x) (f (x) + g(x))j jfn (x) f (x)j + jgn (x) g(x)j < "
313
Chng 2. Vi phn
314
vi n ln v vi mi x 2 A.
t u, xt cc hm sau y :
1
fn (x) = x 1
n
v gn (x) =
1
;
x2
Ta c fn f v gn g , y f (x) = x v g(x) =
(0;1)
(0;1)
x 2 (0; 1):
1
.
x2
Mt khc,
1
1
1
:
fn (x)gn (x) =
x
n
Vy ffn gn g hi t im trn (0; 1) ti hm x 7! x1 . V
1
dn = sup fn (x)gn (x) : x 2 (0; 1) = +1;
x
n 2 N;
s hi t l khng u.
vi mi x 2 A:
"
2C
"
2M
vi n ln v vi mi x 2 A. T , vi n ln v vi mi x 2 A,
315
1
lim jfn (x) fm (x)j = jfn (x) f (x)j " < "
m!1
2
vi mi x 2 A v vi mi n > n0 .
1
;n ;
fn (x) = min
n
x 2 (0; 1); n 2 N:
1
! f (x);
1 + (nx 1)2 n!1
y
f(x) =
(
0
1
2
vi x 2 (0; 1]
vi x = 0:
Chng 2. Vi phn
316
(b) Ta c
x2
! 0
x2 + (nx 1)2 n!1
v dn = supfjfn (x) 0j : x 2 [0; 1]g = fn n1 = 1. Theo 3.1.1, s hi t
l khng u.
(c) V
xn (1 x) ! 0
n!1
n
v dn = supfjfn (x) 0j : x 2 [0; 1]g = fn n+1
=
ffn g hi t u trn [0; 1].
nn
,
(n+1)n+1
ta thy rng
(d) Dy hi t khng u v
dn =
(e) V rng dn = f
n
n+1
nn+1
1
! :
n+1
n!1 e
(n + 1)
! 0, dy hi t u.
n!1
(f) Dy hi t u bi v
1
! 0:
n + 1 n!1
(g) Dy hi t im ti
f (x) =
(
1
vi x 2 [0; 1);
vi x = 1:
1
2
3.1.9.
(a) D thy rng fn (x) ! 0 v dn = 14 . Vy dy khng hi t u trn A.
n!1
Mt khc,
supfjfn (x)j : x 2 Bg =
1
p
2
v v vy dy hi t u trn B.
1 n
1 p
;
2
n 2;
317
3.1.10.
(a) V dn = arctg p1n3 , ffn g hi t u trn R ti 0.
p
(b) fn (x) ! x2 , v v fn( n) n = n(ln 2 1), chui khng hi t trn R.
n!1
n(ln 2 1).
f(x) =
t un =
(
1
1
2
1
n
n =
vi jxj 1;
vi jxj > 1:
p
1 + x2n . Khi , vi x > 1,
2n
p
1 + x2n = un x =
2n
2n
u2n
n x
u2n1
+ u2n2
x + + x2n1
n
n
1
1
:
= 2n1
2n2
2n1
un
+ un x + + x
2n
Suy ra rng
x2[1;1)
2n
21+
tc l ffn g hi t u trn R.
(e) Nh trong (d), c th ch ra rng dy hi t u trn R ti
(
2
vi jxj 2;
f (x) =
vi jxj > 2:
jxj
(f) Ta c
p
dn = sup j n + 1 sinn x cos xj =
Vy dy hi t khng u trn R.
n
n+1
1
! p :
n!1
e
1
;
2n
Chng 2. Vi phn
318
ln2 a 1
ln x n
1
= sup n 1 + ln x
an ;
e
ln
x
2
n
2n
2n
x2[1;a]
dn =
bi v 0 < n <
ln a
.
n
[1;a]
pn (x) 1
;
sup jfn (x) f (x)j = sup
n n
x2[a;b]
x2[a;b]
v v vy fn f .
[a;b]
3.1.12. V
r
p
sin 4 2 n2 + x2 = sin 2n 1 +
x2
+ 2n 2n
4 2 n2
r
!
x2
= sin 2n
1+ 2 2 1
4 n
x2
;
= sin p
4 2 n2 + x2 + 2n
ng thc sin x x
p
4 2 n2 =
x2
.
4
x3
, ta nhn c
0
1
2
2
6
p
2
n sin 42 n2 + x2 x a @1 q
A+ n a :
2
4 4
3! 8n2 2
1 + 4n2 n2 + 1
3!
2
2
p
2
n sin 4 2 n2 + x2 x x @1 q
A
4 4
n2
1 + 42 n2 + 1
319
p
p
x Pn (x) x:
p
p
1 p
x Pn+1 (x) = ( x Pn (x)) 1 ( x + Pn (x)) :
2
Vy
p
x Pn+1 (x) 0. Ngoi ra,
p
p
2 x
x
p
1
2+n x
2
p
p
2 x
x
p
p
1
2+n x
2 + (n + 1) x
p
2 x
p :
=
2 + (n + 1) x
p
x Pn+1 (x)
p
x2 , suy ra t cc bt ng thc chng minh rng dy cc a
thc fPn (x2 )g hi t u trn [1; 1] ti hm gi tr tuyt i jxj.
V jxj =
f x + 1 f (x)
0
n
f
(x)
= jf 0 (n ) f 0 (x)j;
tn ti n0 sao cho nu n n0 , th
Chng 2. Vi phn
320
f x + 1 f (x)
0
n
3x + = +1;
dn = sup
f
(x)
=
sup
1
n n2
"
3
vi mi x 2 R:
By gi, do tnh lin tc u ca fn0 , tn ti > 0 sao cho jfn0 (x)fn0 (x0 )j <
"
3
bt c khi no jx x0 j < . Do ,
jf(x) f(x0 )j jfn0 (x) f(x)j + jfn0 (x) fn0 (x0 )j + jfn0 (x0 ) f(x0 )j < "
bt c khi no jx x0 j < .
(1)
v t 2 O(x):
321
th (1) ng vi mi n > n0 v mi x 2 K.
fn (x) =
1
;
1 + nx
x 2 (0; 1); n = 1; 2; : : : :
fn (x) = xn ;
x 2 [0; 1]; n 2 N;
1
1
fn (x) = n 2n2 x 2n
vi 2n < x n1 ;
>
:
0
vi n1 < x 1
"
3
vi n > n0
v mi x 2 K:
x; x0 2 K v jx x0 j < , th
(1)
"
3
vi
1 k n0 :
Chng 2. Vi phn
322
V vy, ta nhn c
jfn (x) fn (x0 )j jfn (x) fn0 (x)j + jfn0 (x) fn0 (x0 )j
+jfn0 (x0 ) fn (x0 )j < "
dy ffn g trn K.
k!1
k!1
"
jfn2 (x2 ) f(x2 )j < :
2
Tip tc qu trnh ny, ta nhn c dy fnk g sao cho
"
jfnk (xk ) f (xk )j < ;
2
k 2 N:
323
"
jfnk (xk ) f(x)j < ;
2
k k0 :
Do , jf (xk ) f (x)j jfnk (xk ) f (xk )j + jfnk (xk ) f (x)j < " vi k k0 .
V f lin tc,
"
2
"
2
vi n n0 :
vi n n1 :
T , nu n maxfn0 ; n1 g, ta c
jfn (xn ) f (x)j jfn (xn ) f (xn )j + jf(xn ) f(x)j < ":
V d sau ch ra iu ngc li khng ng. Gi A = (0; 1) v fn (x) = xn .
D thy ffn g khng hi t u ti 0 trn (0; 1). Tuy nhin ffn g hi t lin
tc trn (0; 1). Tht vy, nu fxn g l dy cc im trong (0; 1) hi t ti
x 2 (0; 1), th tn ti 0 < a < 1 sao cho xn < a. V vy, lim fn (xn ) = 0.
n!1
3.1.21. (i) =) (ii) c chng minh trong bi ton trc. Ta phi chng
minh (ii) =) (i). Ta bit rng hm gii hn f lin tc trn K. Gi s ngc
li rng ffn g khng hi t u trn K. Khi , tn ti "0 > 0, dy fnk g cc
s nguyn dng, v dy fxk g cc phn t trong K sao cho
jfnk (xk ) f (xk )j > "0 :
V K compact, khng mt tng qut, c th gi s rng fxk g hi t, chng
hn, ti x 2 K. Mt khc, theo 3.1.18,
"0
3
vi k > k0 :
"0
3
vi k > k1 :
Chng 2. Vi phn
324
Vy, vi k ln,
2
"0 < jfnk (xk ) f (xk )j jfnk (xk ) f (x)j + jf(x) f(xk )j < "0 ;
3
mu thun.
3.1.22. Gi s, chng hn, rng hm fn tng trn [a; b]. R rng, f lin tc
u trn [a; b]. Ly " > 0. Do tnh lin tc u ca f , tn ti > 0 sao cho
jf (x) f (x0 )j <
"
2
i = 1; 2; : : : ; k;
n!1
(1)
"
2
i = 1; 2; : : : ; k:
f (xi1 )
"
"
< fn (xi1 ) fn (x) fn (xi ) < f(xi ) +
2
2
"
"
fn (x) f (x) f(xi ) f(xi1 ) + < ":
2
2
325
k!1
Tip theo, chuyn qua gii hn khi n ! 1 (xem, chng hn, 1.1.35), ta c
k!1
fn (x) =
; x 2 R:
arctg x +
Chng 2. Vi phn
326
s hi t l khng u.
3.1.26. R rng, (i) =) (ii). By gi ta chng minh rng (ii) =) (iii). Thc
vy,
an;0 + an;1 c0 + + an;p cp0 = Pn (c0 );
an;0 + an;1 c1 + + an;p cp1 = Pn (c1 );
(1)
327
V nh thc Vandermonde
1 c0 c2
0
1 c1 c2
1
det .. .. ..
. . .
1 cp c2p
: : : cp0
: : : cp1
.
: : : ..
: : : cpp
khc khng, h phng trnh tuyn tnh (1) c duy nht nghim v an;i ; i =
(1)
"
3
jf (x) f (y)j
(2)
"
3
"
jfn (xi ) f (xi )j < ;
3
(3)
i = 1; 2; : : : ; k:
n > n0 , th
jfn (x) f(x)j jfn (x) fn (xi )j + jfn (xi ) f (xi )j + jf (xi ) f (x)j < ":
3.1.28. Quan st rng ffn g lin tc ng bc trn [a; b]. Thc vy, theo nh
l gi tr trung bnh,
jfn (x) fn(y)j = jfn0 ()jjx yj M jx yj
vi mi x; y 2 [a; b] v n 2 N. T bi ton trc, ta c iu phi chng minh.
Chng 2. Vi phn
328
3.1.29.
p
dy hi t u trn R. Ta c fn0 (x) = n cos nx. T
p
lim fn0 (0) = lim n = +1. Ngoi ra, nu x 6= 0, th gii hn lim fn0 (0)
p1 ,
n
n!1
n!1
1
,
2n
n
x
lim fn0 (x) = lim
=
2
2
2
n!1
n!1 (1 + n x )
0
vi x =
6 0:
u.
"
2
vi n n0 ; x 2 A:
T ,
n!1 x!x0
x!x0
n > n1 ko theo
(1)
"
jfn (x) f (x)j < ;
3
x 2 A:
(2)
"
3
329
"
3
(2)
x!1
(1)
"
2
"
;
2(b a)
0
jfn0 (t) fm
(t)j <
(2)
t 2 [a; b]:
(3)
"jx tj
"
2(b a)
2
h(t) =
f (t) f(x)
;
tx
hn (t) =
fn (t) fn (x)
;
tx
t 2 [a; b]; t 6= x:
"
;
2(b a)
n; m n0 ;
trong bi ton trccho dy fhn g v tp [a; b] n fxg, ta nhn c lim fn0 (x) =
t!x
n!1
Chng 2. Vi phn
330
3.1.32. ng thc
n
X
n k
1 = (x + (1 x)) =
x (1 x)nk
k
k=0
n
suy ra
n k
f(x) =
f(x)
x (1 x)nk :
k
k=0
n
X
Do ,
(1)
n
X
n k
f
jBn (f; x) f (x)j
f
(x)
x (1 x)nk :
n
k
k=0
Do tnh lin tc ca f trn [0; 1], vi " > 0 cho trc, tn ti > 0 sao cho
A= k
Nu k 2 A, th
v nh vy
(2)
: x <
n
v B =
k : x :
n
k
f
< ";
f
(x)
X k
X n
n
k
k2A
Nu k 2 B, th
k2A
(k nx)2
1;
n2 2
v theo bt ng thc cho trong 2.5.52, ta c
X k
n k
f
f (x)
x (1 x)nk
n
k
k2B
2M X
M
2 n
2 2
(k nx)
xk (1 x)nk
:
n k2B
k
2n 2
331
Kt hp vi (1) v (2), c
M
; x 2 [0; 1]:
2n 2
3.1.33. Nu [a; b] = [0; 1], th ta ly P (x) = Bn (f; x). Nu [a; b] 6= [0; 1], th ta
c th p dng kt qu trong bi ton trc cho hm g(y) = f(a+(b a)); y 2
jBn (f; x) f (x)j " +
[0; 1]. Vy, vi " > 0, tn ti a thc Bernstein Bn (g; y) sao cho
jg(y) Bn (g; y)j < ";
y 2 [0; 1]:
t x = a + y(b a), ta c
a
f (x) Bn g;
< ":
ba
1
1
2
1 + xn jxjn 1 jxjn ;
2
< 1,
Vy s hng th n ca chui hi t ti 0 nu v ch nu 3x
tc l, nu jxj >
2
.
3
Chng 2. Vi phn
332
(d) Ta c
xn1
1
=
(1 xn )(1 xn+1 )
x(1 x)
1
1
1 xn 1 xn+1
T ,
N
X
xn1
(1 xn )(1 xn+1 )
n=1
1
1
1
:
=
x(1 x) 1 x 1 xN+1
SN (x) =
Do ,
lim SN (x) =
N!1
1
(1x)2
1
x(1x)2
nu jxj < 1;
nu jxj > 1:
1
1
x2n1
=
2n :
2n
2n1
1x
1x
x
lim SN (x) =
N!1
x
1x
1
1x
nu jxj < 1;
nu jxj > 1:
tho mn. Vi x > 0, theo tiu chun c c Cauchy (xem, chng hn,
1
P
nx
hi t. Theo tiu
I, 3.2.28) chui cho hi t nu v ch nu
2n(x1)
n=2
333
(h) Ta c
0
p
x2
n2
1+
x2
n2
2 4
A x :
n2
+1
3.2.2.
(a) V arctg x + arctg x1 =
vi x > 0, ta c
1
1
1
arctg(n2 (1 + x2 )) = arctg 2
< 2
2:
2
2
2
n (1 + x )
n (1 + x )
n
Theo tiu chun Weierstrass (tiu chun hi t tri), chui hi t u
trn R.
(b) Vi x 2 [2; 1),
1
1
ln(1 + nx)
n1 n1 ;
n
nx
x
2
v do , chui hi t u theo tiu chun Weierstrass.
n
o
2 2 n2 jxj
(c) V sup n x e
: x 2 R = n24e2 , chui hi t u trn R theo tiu
chun Weierstrass.
(d) Chui hi t im ti
(
1
S(x) =
01
nu x 2 [1; 1] n f0g;
nu x = 0:
1
P
n=1
n2
n2
n
n
sup p (x + x ) p (2n + 2n ) = p 2n+1 :
n!
n!
n!
1=2jxj2
n2 n+1
p
2
n!
Chng 2. Vi phn
334
(f) Chui khng hi t u trn A theo tiu chun Cauchy. Thc vy, nu
0<
1
3n x
2 , th
1
3n+1 x
+ + 2n+m sin
1
3n+m x
2 1
2 1
+ + 2n+m sin
n+1
3 x
3n+m x
2
= 2n+1 n+1 :
3 x
= 2n+1 sin
t x =
1
,
3n
ta thu c
1
1 2n+2
23
Sn+m
:
n
3n
3n
3
3
x2
x2
a2
ln 1 +
<
;
n ln2 n
n ln2 n
n ln2 n
v chui
1
P
n=2
a2
n ln2 n
3.2.3. t S(x) =
1
P
fn (x) v Sn (x) =
n=1
n
P
fk (x). Khi
k=1
3.2.4. Ta c
n
X
x
((k 1)x + 1)(kx + 1)
k=1
n
X
1
1
1
=1
:
=
(k
1)x
+
1
kx
+
1
nx
+
1
k=1
Sn (x) =
0
1
nu x = 0;
nu x > 0:
335
3.2.5.
(a) Chui hi t tuyt i trn R, v
1 n
1
X
x sin(nx) X
jxjn
= ejxj :
n!
n!
n=0
n=0
n2
jxj
1
X
n=0
jxjn =
1
;
1 jxj
n2
trn R.
n!1
Chng 2. Vi phn
336
3.2.8. Gi s
1
P
n=1
x2A
y Sn (x) =
n
P
k=1
x2A
n=1
khng hi t u trn A, bi v
X 1
2
sup
= +1:
fk (x) = sup
x2(0;1) x2n
x
x2(0;1)
k=n+1
D thy rng nu
1
f
3.2.9. Vi x 2 A, chui
n=1
x2A
x2A
x2A
k=n+1
!1=2
n+m
!1=2
n+m
n+m
X
X
X
2
2
sup
ck fk (x)
ck
sup
fk (x)
:
x2A
x2A
k=n
k=n
k=n
3.2.12.
(a) A =
337
1 1
1 1
1
;
v
B
=
;
.
Chui
hi
t
u
trn
; , bi v
6 2
6 2
6 3
1
X 1
j6x 2jn+1
1
sup
2k (3x 1)k sup
=
:
x2[ 1 ; 1 ] n + 1
k
n+1
x2[ 1 ; 1 ] k=n+1
6 3
6 3
1
X 1 x + 1 k
X
1
sup
:
x
k2k
x2[2;1] k=n+1 k
k=n+1
n
X
fk (x)gk (x) =
k=1
n
X
k=1
n+m1
=
Gk (x)(fk (x) fk+1 (x)) + Gn+m (x)fn+m (x) Gn (x)fn (x)
k=n
n+m1
!
X
M
jfk (x) fk+1 (x)j + jfn+m (x)j + jfn(x)j :
k=n
k=n
1
P
fn (x)gn (x).
n=1
Chng 2. Vi phn
338
v dy cc tng ring ca
1
P
n=1
1
P
n=1
1
n
v gn (x) = (1)n xn :
(b) y, ta ly
fn (x) =
v ch rng
1
n
v gn (x) = sin(nx)
X
1
1
sin(kx)
:
sin 2
sin
2
k=1
(c) V
n
n
X
2
sin(k 2 x) sin(kx) =
cos(k(k 1)x) cos(k(k + 1)x)
k=1
k=1
= j1 cos(n(n + 1)x)j 2
1
n+x2
()
1
X
n=1
1
P
n=1
sin(nx)
n
sin(nx) arctg(nx) 2
sin(nx)
n
339
mx
1 + (m + n)nx2
mx
arctg
(m + n)nx2
1
arctg :
n
(e) Ta c
1
1
X
X
1
1 1
(1)n+1 x =
(1)n+1 x :
n
n 2 n2
n=1
n=1
V
n
1
P
n
X
1 (1)n
1
nx
(1)k+1 kx = x e 1:
e e +1
k=1
Ngoi ra, dy
p 1
n+x2
n
X
fk (x)gk (x) =
k=1
y Gn (x) =
1
P
n
X
k=1
n=1
Chng 2. Vi phn
340
k=n
n+m1
X
k=n
3.2.16.
(a) Dy farctg(nx)g tho mn cc iu kin (1) v (2) trong tiu chun
1
P
(1)n+1
hi t u trn R (xem
Abel cho s hi t u. Ngoi ra,
n+x2
n=1
3.2.10(a)).
vi n >
(c) Chui
2R
.
p
n]
1
X
(1)[
n=1
p o
n
p
n+x
n iu v b chn
341
ta nhn c
(
x
0
vi x 2 [0; 1);
vi x = 1;
1
X
lim
(xn xn+1 ) = 1:
x!1
1
P
n=1
n=1
1
2n nx
lim
x!0+
1
X
X 1
1
=
= 1:
2n nx
2n
n=1
n=1
(e) V
sup
chui
1
P
n=1
ta c
x2
1+n2 x2
x2
1
= 2;
2
2
1+n x
n
X 1
x2
2
lim
=
=
:
x!1
1 + n2 x2
n2
6
n=1
n=1
1
P
n=1
ra trc tip t tiu chun Abel cho s hi t u c pht biu trong 3.2.15,
1
P
an .
vi fn (x) = xn v gn (x) = an . By gi, theo 3.2.17, ta thy gii hn l
n=1
n+m
X
x2[0;1) k=n
fk (x) = sup
n+m
X
x2[0;1] k=n
fk (x)
Chng 2. Vi phn
342
1
P
n=1
1
P
n=1
1
X
k=n+1
1
P
n=1
iu v hi t ti 0 ti mi x c nh trong [a; b]
3.2.23. Khng. Xt
1
X
(1)n (1 x)xn ;
A = [0; 1]:
n=0
S(x) =
1
0
vi x 2 [0; 1);
vi x = 1:
1
1
X
X
X
jrn (x)j =
fk (x)
jfk (x)j
maxfjfk (a)j; jfk (b)jg:
k=n+1
k=n+1
k=n+1
343
1
P
n=1
1
jan j
jx an j 1 vi x 2 A. T , vi n ln,
1
1
1
1
1
=
x
;
jx an j
jan j j an j 1
jan j 1 jaMn j
y M = supjxj. Cui cng, quan st rng nu
x2A
cng hi t.
3.2.26. Vit
1
X
an
n=1
nx
1
X
an
n=1
1
P
n=1
1
,
jan j
th
1
P
n=1
1
jan j
1
1 jaM j
n
nx nxx0
khc khng ti mi im xk =
1
1
X
sin(n2 x) X sin(n20 2 )
=
:
n2
(n0 + 2l)2
n=n
(1)
Nu chui
1
P
n=n0
l=0
x)
x sin(n
hi t u ti f trn R, th vi " > 0 cho trc, tn
n2
ti s l n0 sao cho
nX
0 1
2
sin(n x)
x
f(x)
< " vi mi x 2 R:
n2
n=1
Chng 2. Vi phn
344
Ni ring, ta s c
0 1
f (x ) nX
2
sin(n
)
k
2
<
2
xk
n
n=1
v do ,
"
;
+ 2k
nX
0 1
sin(n2 2 )
f (xk )
lim
=
:
k!1 xk
n2
n=1
1
1
nX
0 1
X
sin(n2 2 )
f(xk ) X sin(n2 xk )
1
2
=
=
+
sin
n
;
0
2
2
2
xk
n
n
2
(n
+
2l)
0
n=1
n=1
l=0
mu thun vi
1
X
1
2
sin n0
6= 0:
2 l=0 (n0 + 2l)2
1
P
n=n0
ra, v
1
P
n=n0
1
n2 +x2
1
n2 +x2
hi t u trn R. Ngoi
2x
1
1
n2 + x2 = (n2 + x2 )2 n3 ;
1
P
n=n0
cos(nx)
1+n2
0
1
X
cos(nx)
n=1
1 + n2
hi t u trn R. Chui
1
X
n sin(nx)
n=1
1 + n2
3.2.31. Chui
1
P
n=n0
345
1
1
X
1
x 0 X
n+1
(1)
ln 1 +
=
(1)n+1
n
n+x
n=1
n=1
1
X
f (1) =
(1)n+1
0
n=1
1
= 1 ln 2:
n=1
3.2.32. Theo tiu chun Abel cho s hi t u (xem, chng hn, 3.2.15).
1
1
P
P
(1)n+1
(1)n+1 p1n arctg pxn hi t u trn R. Chui
cng hi t u
n+x2
n=1
n=1
1
P
sin(nx2 )
1+n3
n=1
hi t u trn R. Chui
1
P
2nx cos(nx2 )
n=1
1+n3
hi
n=n0
1
cos2 x
1 + n2
Chng 2. Vi phn
346
X enx 1
f (x) f(0) X enx 1
=
x
x(1 + n2 ) n=0 x(1 + n2 )
n=0
vi x > 0 v N 1, ta nhn c
N
f (x) f (0) X n
lim+
:
x!0
x
1 + n2
n=0
Chuyn qua gii hn khi N ! 1, ta thu c f 0 (0) 1, mu thun.
!
1
f (h) f (0)
jhj X
1
=
h
h n=1 h2 + n2
v (xem, chng hn, 3.2.17)
lim
h!0
gii hn lim
h!0
f (h)f (0)
h
1
X
n=1
X 1
1
2
=
=
;
h2 + n2
n2
6
n=1
khng tn ti.
1
P
n=1
1
nx
hi t u trn mi khong
[x0 ; 1); x0 > 1 (xem, chng hn, 3.2.26). Vy hm Rieman lin tc trn
347
1
k
X
k ln n
(1)
nx
n=1
(1)
lnk n
n 2
1
= x0 +1
x
n
nx0
n 2
vi n ln. Do , mi o hn cp k ca hm Rieman lin tc trn
(1; 1).
3.2.38. Theo (1), tn ti x0 2 (0; 1] sao cho f (x0 ) 6= 0. By gi, theo (2) v
theo cng thc Taylor vi phn d dng Lagrange, ta c
f (x0 ) =
f (n) (n )xn0
;
n!
y n 2 (0; 1). T ,
n!f (x0 )
:
xn0
By gi, (3) suy ra rng sup an f (n) (x) ! 0. iu ny c ngha vi " > 0
()
f (n) (n ) =
n!1
x2[0;1]
cho trc, tn ti n0 sao cho nu n > n0 , th jan f (n) (n )j < ". T () suy ra
rng
jn!an j <
"xn0
:
jf (x0 )j
1
P
fn (x) = 0. By gi, t
n=1
r a jrp asj
1
=
:
s p
sp
sp
Do ,
1
X
n=1
fn (x)
X 1
;
sp
p2P
Chng 2. Vi phn
348
A=
1
1
n 2 N : < nx [nx] <
;
4
2
A(m) = ]fn 2 A : n < mg;
Probability and Measure, Wiley, New York, 1979, pp. 282-283), suy ra rng
P 1
1
lim A(m)
=
.
Do
,
= +1. Ch rng vi n 2 A,
m
4
4n
m!1
n2A
fn (x) = x
Suy ra rng
1
P
[nx]
1
:
n
4n
fn (x) phn k vi mi x 2 R n Q.
n=1
= 0
m
4m
nu n > m;
nu 0 n m:
Ch y rng, vi m c nh,
g(4n (x + m )) g(4m x)
m
349
c cng du vi n = 0; 1; : : : ; m. T
1 n
n
n
f (4n (x + m )) f (4m x) X
g(4
(x
+
))
g(4
x)
3
m
4
m
n=0
m n
X
3
g(4n (x + m )) g(4n x)
n=0 4
m
m n
X
3
=
4n
4
n=0
3m+1 1
:
2
f (x+h)f (x)
h
h!0
khng tn ti. iu
lim
n!1
p
n
jan j
1
:
R
(ii)
lim
n!1
p
n
jan j
1
:
R
Chng 2. Vi phn
350
n=0
3.3.2.
(a) Bn knh hi t ca chui l 1, v v vy chui hi t vi jxj < 1, phn
k vi jxj > 1. Vi x = 1; 1, chui phn k. Vy khong hi t l
p
1
= lim n (2 + (1)n )n = 3:
R n!1
1
2 + (1)n
3
= lim
= ;
n+1
R n!1 5 + (1)
4
chui hi t trn (4=3; 4=3). Ti cc im mt, chui phn k.
(f) V
p
p
1
n2
2n = 1;
= lim n jan j = lim
n!1
R n!1
p 2
p
1
n!
2n = 1;
= lim n jan j = lim
n!1
R n!1
(h) Ta c
351
(1)n n
p
1
1
n
= lim n!1 jan j = lim n!1 1 +
= e:
R
n
lim a2n
n!1
1 4n
(1 + 2n
)
= lim
= e1=2
2n
n!1
e
3.3.3.
(a) Bn knh hi t l
p
p
p
2 v khong hi t l [1 2; 1 + 2].
(b) Bn knh hi t ca
1
P
n=1
n
yn
n+1
l 1. Vy chui
1
P
n=1
n
n+1
2x+1 n
x
hi t trn
1
P
n4n
n=1
3n
y n l 3=4. Do , chui
1
P
n4n
n=1
3n
xn (1 x)n hi
cn cho s hi t.
(e) Bn knh hi t ca
trn tp
1 p
1 p
P
P
ny n l 1. V vy, chui
n(tg x)n hi t
n=1
n=1
+ n; + n :
4
4
n2Z
Nu x = 4 + n hoc x =
+ n , chui phn k.
Chng 2. Vi phn
352
(f) Min hi t l
(1; tg 1) [ (tg 1; 1)
.
3.3.4.
(a) Gi s rng, chng hn, R1 < R2 . Khi , vi jxj < R1 , chui
1
P
(an +
n=0
p
p
p
1
1
1
= lim n jan bn j lim n jan j lim n jbn j =
;
n!1
n!1
R n!1
R1 R2
ta thu c R R1 R2 . V d sau y ch ra rng bt ng thc c th
ngt. t
a2n = 0; a2n+1 = 1;
b2n = 1; b2n+1 = 0;
n = 0; 1; 2; : : : :
Khi , R1 = R2 = 1 v R = 1.
3.3.5.
(a) Suy ra t
an =
an
bn
bn
(
1
an =
2n
vi n chn;
vi n l:
n=0
(
2n
bn =
1
353
vi n chn;
vi n l:
Khi , R1 = R2 = R = 1=2.
(b) Ch cn chng minh rng nu jxj < minfR1 ; R2 g, th theo nh l
1
P
an xn
Mertens (xem, chng hn, I, 3.6.1) tch Cauchy ca cc chui
v
1
P
n=0
bn x
n=0
1
P
3
n=0
1
P
an xn v
n=0
1
P
bn xn , y
n=0
n1
3
1
n
b0 = 1; bn =
2 + n+1
2
2
bn =
1
1
nu n = 0;
nu n = 1; 2; : : : :
th R1 = 1=2; R2 = 1 v R = +1.
n
n
p
T , lim n jan j = 1 v R = 1.
n!1
Chng 2. Vi phn
354
3.3.7.
(a) V lim
n!1
p
n
n
Do , lim
n!1
(c) V lim
n!1
n
p
n
n!
p
n
" > 0, th vi v hn n,
1
jan j > n
" :
R
p
n
jan j = +1 v R = 0.
I, 2.4.20).
(d) Do tn ti dy cc s nguyn dng fnk g sao cho
1
= lim
R k!1
nk
jank j;
3.3.8. Suy trc tip t kt qu trong 3.1.25 rng nhng chui lu tha duy
nht nh vy l cc a thc.
3.3.9. Bn knh hi t ca chui l +1. o hm tng t, ta c
0
f (x) =
1
X
n=0
x2n+1
(2n + 1)!!
!0
=1+
1
X
n=0
x2n
= 1 + xf (x):
(2n 1)!!
1
X
xn
n=0
n!
= ex :
355
f(xx0 ) f (x0 )
:
x1
X
1
1
g(x) =
(f (x0 ) Sn (x0 ))xn :
f (x0 )
f (x0 x) =
1x
1x
n=0
Vy nu 0 < x < 1 v m = 0; 1; 2; : : : , ta nhn c
1
X
g(x) =
(f (x0 ) Sn (x0 ))xn > (f (x0 ) Sm (x0 ))xm :
n=0
1
P
an xn;
n=0
1
P
Sn xn v
n=0
1
P
(n + 1)Tn xn hi
n=0
1
1
X
X
n
(n + 1)jTn x j
(n + 1)Cjxjn =
n=0
S hi t ca
1
P
n=0
C
:
(1 jxj)2
n=0
N
N
X
X
(n + 1)Sn xn = S0 +
((n + 1)Tn nTn1 )xn :
n=0
Tng t, v
N
P
n=0
an xn = a0 +
n=0
theo s hi t ca
1
P
N
P
n=0
n
an x vi jxj < 1.
1
P
Sn xn ko
n=0
n=0
Chng 2. Vi phn
356
3.3.13. Ta c
1
X
jxj
jf 0 (x)j
1 jxj
n=0
jxjn
[log2 n]
= @
X
k=0
1
X
1
X
2k x2 =
n=1
k=0
A jxjn
njxjn = 2
n=1
1
X
0
@
A jxjn
2k n
jxj
:
(1 jxj)2
3.3.14. S hi t u ca
1
P
n=0
(1)
x!1
n!1
Ta c (xem 3.3.12)
f (x) = (1 x)
(2)
1
X
Sn xn
vi jxj < 1:
n=0
(3)
n!1
1
X
S f (x) = (1 x)
(S Sn )xn :
n=0
Gi " > 0 cho trc. Khi , tn ti n0 sao cho Sn < S + " bt c khi no
357
= (1 x)
(1 x)
n=0
n0
X
n=n0 +1
(S Sn )xn "xn0 +1
n=0
n0
X
n=0
(S Sn )xn "
Do ,
f (x) S + " (1 x)
n0
X
(S Sn )xn :
n=0
n0
n
(S Sn )x < ";
(1 x)
n=0
n!1
n!1
n!1
n=n1 +1
n1
X
= (1 x)
(M Sn )xn :
n=0
Vy f (x) M (1x)
n1
P
n=0
th
n0
n=0
x!1
x!1
Chng 2. Vi phn
358
x!1
x!1
c thit lp tng t.
3.3.16. t
An =
1
P
k=0
kjak j
n
th
t Sn =
"
jf (xn ) Lj < ;
3
n
P
An <
"
3
"
v njan j < :
3
ak , ta c
k=0
1
n
X
X
k
Sn L = f (x) L +
ak (1 x )
ak xk ;
k=0
k=n+1
jxj < 1:
n
X
jSn Lj jf(x) Lj + (1 x) kjak j +
k=0
jSn Lj
3.3.17. Xt, chng hn, chui
1
P
(1)n xn .
n=0
"
:
3n(1 x)
359
1
P
an hi t,
n=1
x!1
k
X
n=1
T ,
k
P
n=1
an = lim
x!1
3.3.19. Xc nh
k
P
an xn f (x) g;
k 2 N:
an xn g , suy ra s hi t ca
n=1
b0 = 0;
bn = a1 = 2a2 + + nan ;
1
P
an .
n=1
n 2 N:
Khi
f (x) = a0 +
1
X
bn bn1
n=1
= a0 +
= a0 +
1
X
n=1
1
X
n=1
bn
bn
= a0 + (1 x)
bn
n!1 n+1
V lim
xn
xn+1
xn
n
n+1
xn xn+1
xn
+
n+1
n(n + 1)
1
1
X
bn n X
bn
x +
xn :
n
+
1
n(n
+
1)
n=1
n=1
lim (1 x)
x!1
1
X
bn n
x = 0:
n
+
1
n=1
bn
= L a0 :
n(n + 1)
Chng 2. Vi phn
360
Ngoi ra
lim
N!1
N
X
n=1
bn
=
n(n + 1)
lim
N!1
lim
N!1
Vy
1
P
lim
N!1
N
X
bn
n=1
1
1
n n+1
N
X bn bn1 )
n
n=1
N
X
bN
N +1
an :
n=1
an = L.
n=0
1
P
n=1
n
X
kak
k=1
!2
n
X
k 2 a2k
k=1
Do ,
lim
n!1
Pn
k=1
kak
Pn
k=1
k 2 a2k
= 0:
361
n
1
0
X
X
n=0
n0
X
n=0
n0
X
n=0
n=n0 +1
1
X
bn xn
n=n0 +1
n0
X
n=0
1
X
n=0
Sn x
v g(x) = (1 x)
1
X
Tn xn
n=0
f(x)
=
lim
x!1 g(x)
f (x)
1x
g(x)
1x
= A:
3.3.23. Xt
1
X
1
f (x) =
(n + 1)x2n
= (1 x)
(1 x)2 (1 x)
n=0
1
X
(n + 1)(x2n x2n+1 )
n=0
Chng 2. Vi phn
362
Khi , lim
x!1
lim Sn
n!1 Tn
f (x)
g(x)
X
1
g(x) =
xn :
=
1 x n=0
khng tn ti.
(1)
n
X
k=0
ak xk xn Sn ;
1
bi v tt c cc h s an khng m. t x = e n , ta c
1
e1 Sn f e n :
e1 Sn
A+"
1
1 e n
(1)
1 n
2n
= 12 > 1. Vy ta c
Sn A2 n vi A2 2(A + ")e no :
f (x) = (1 x)
1
X
Sn xn
n=0
n1
X
< (1 x)Sn
k=0
x + A2 (1 x)
< Sn + A2 nxn +
n+1
A2 x
:
1x
1
X
k=n
A"
n
f e n =
> (A ") :
1e n
kxk
363
(A ")
n
2A2 ne
< Sn + A2 ne +
;
Sn > n
A " 2A2 e A2 e
:
ng vi x 2 (c 1 ; c). t
"
2
vi x 2 [0; 1]:
Chng 2. Vi phn
364
nu x 2 [0; c] [ [c + ; 1];
nu x 2 [c; c + );
"
2
(g(x) '(x)) dx =
vi x 2 [0; 1]:
Ngoi ra, ta c
(c;c)
Nu t
A = fx 2 (c ; ) : g(x) = l(x)g v B = (c ; c) n A;
th ta nhn c
Z
Z
(g(x) '(x)) dx =
(g(x) '(x)) dx
(c;c)
A
Z
jl(x) '(x)j dx
(c;c)
Z
<
"
"
+M < :
4
2
2
365
lim (1 x)
x!1
1
X
an x P (x ) =
n=0
P (t) dt
0
xk . Ta c,
lim (1 x)
x!1
1
X
1
X
1x
k+1
(1
x
)
an x(k+1)n
x!1 1 xk+1
n=0
Z 1
1
=
=
tk dt:
k+1
0
an xn+kn =
n=0
lim
By gi, xc nh ' bi
'(x) =
(
0
vi 0 x < e1 ;
vi e1 x 1:
1
x
lim (1 x)
(1)
x!1
1
X
an x '(x ) =
'(t) dt = 1:
n=0
P1 (x)
v
"
"
h(x) '(x) g(x) P2 (x) +
2
2
Chng 2. Vi phn
366
V an 0, ta thu c
lim (1 x)
x!1
1
X
n=0
an x '(x )
lim (1 x)
x!1
Do ,
lim (1 x)
x!1
1
X
n=0
1
X
an xn P2 (xn ) +
n=0
"
P2 (t) dt + <
2
an x '(x )
"
2
'(t) dt +
0
3"
2
'(t) dt:
n=0
1 = lim (1 e1=N )
N!1
1
X
n=0
N
X
an :
n=0
lim
N
P
an
n=0
N!1
= 1:
jf (x)j
1
X
n=2
n2
n(n 1)jan jx
1
X
C
(n 1)xn2 = C
n=2
1
:
(1 x)2
x!1
By gi, v
x!1
1
X
nan xn1 :
n=1
1
X
1
nan n1
f 0 (x)
F (x) =
=
1
x
;
C
1x
C
n=1
367
trn, c
n
P
k=1
lim
n!1
T ,
lim
kak
C
n
P
= 1:
kak
k=1
= 0:
n
kt thc chng minh, ch cn p dng kt qu cho trong 3.3.19.
n!1
n0
"
X
j(1 x)f(x)j (1 x)
ak xk + ;
2
k=0
suy ra
x!1
tri gi thit.
n
X
f (k) (x0 )
k=0
k!
(x x0 )k + rn (x);
(n+1)
(x0 + (x x0 ))
(b a)n+1
n+1
jrn (x)j =
(x x0 ) M
:
(n + 1)!
(n + 1)!
T , lim rn (x) = 0. Do ,
n!1
f(x) = lim
n!1
n
X
f (k) (x0 )
k=0
k!
(x x0 ) =
1
X
f (k) (x0 )
k=0
k!
(x x0 )k :
Chng 2. Vi phn
368
1
P
n=0
cos(n2 x)
en
1
P
n=0
n2 sin(n2 x)
en
jf (2k) (0)jx2k
>
(2k)!
n2 x
2k
2k
en ;
x 6= 0;
n = 0; 1; 2; : : : :
Nu ly n = 2k , ta nhn c
jf (2k) (0)jx2k
>
(2k)!
2kx
e
2k
e
> 1 vi x 6= 0 v k > :
2x
nu x 6= 0.
3.4.4. Gi s trc ht rng x > 0. Phn d dng Lagrange trong cng thc
Taylor ca f(x) = (1 + x) l
rn (x) =
Vi jxj < 1, ta c
( 1) ( n) n+1
x (1 + x)n1 :
(n + 1)!
( 1) ( n) n+1
= 0:
x
n!1
(n + 1)!
lim
1 (1 + x) (1 + x) 2
vi 0
2 (1 + x) (1 + x) 1 vi < 0
369
( 1) ( n) n+1
x (1 )n (1 + x)n1 :
(n + 1)!
(1 )
1
1 + x
< 1:
Ngoi ra,
1 (1 + x)1 (1 + x)1
nu 1
(1 + x)1 (1 + x)1 1 nu 1:
iu ny chng minh ng thc ng vi x 2 (1; 0).
1
P
(2n3)!!
n=2
(2n)!
(2n3)!!
(2n)!
lim
1 p
n!1
(2n1) n
1
=p :
n
V vy, theo nhl Abel (xem, chng hn, 3.3.14), ng thc cng ng vi
x = 0.
Chng 2. Vi phn
370
3.4.6. Vi phn tng s hng suy ra f thuc C 1(R; R). Ngoi ra,
f (k) (x) =
1
X
n=k
1
X
n=0
1
X
an ((x x0 ) + x0 )n
n
X
n
(x x0 )k xnk
0
k
n=0
k=0
n
!
1
X
X n
=
(x x0 )k :
an xnk
0
k
n=0
=
an
k=0
n
k
nk
an
(x x0 ) x0 =
jan j(jx x0 j + jx0 j)n :
k
n=0
n=0
k=0
(k)
1
X
n
an xnk
(x0 ) =
k! vi k = 0; 1; 2; : : : :
0
k
n=k
Vy
1
f (k) (x0 ) X n
an xnk
=
0
k
k!
n=k
vi k = 0; 1; 2; : : : :
3.4.8. t cn = an bn v
(1)
f (x) =
1
X
n=0
cn xn ;
x 2 (R; R):
371
(1)
1
X
n=0
dn (x x0 )n ;
jx x0 j < R jx0 j:
f (x) = (x x0 )k g(x)
y
g(x) =
1
X
n=0
dk+n(x x0 )n
jx x0 j < R jx0 j:
ta c
1
X
x2n+1
sin x =
(1)n
;
(2n
+
1)!
n=0
x 2 R;
1
X
x6n+3
sin x =
(1)n
;
(2n
+
1)!
n=0
x 2 R;
3
4
3X
x2n+1
sin x =
(1)n+1 (32n 1)
;
4 n=0
(2n + 1)!
3
x 2 R:
Chng 2. Vi phn
372
1X
x2n+1
sin x cos 3x =
(1)n (42n1 22n+1 )
;
2 n=0
(2n + 1)!
(d) Ta c sin6 x + cos6 x =
5
8
x 2 R:
+ 38 cos 4x; x 2 R, v
cos x =
1
X
x2n
(1)n
;
(2n)!
n=0
x 2 R:
Do ,
1
2n
5 3X
n 2n x
;
sin x + cos x = +
(1) 4
8 8 n=0
(2n)!
6
x 2 R:
(e) V
1
X
xn
ln(1 + x) =
(1)n+1 ;
n
n=0
ta c
x 2 (1; 1);
X x2n+1
1 1+x
1
ln
= (ln(1 + x) ln(1 x)) =
;
2 1x
2
2n
+
1
n=0
1
x 2 (1; 1):
ln(1 + x + x2 ) =
1
X
an xn ;
n=1
an =
(g) V
1
15x+6x2
3
13x
n2
vi n = 3k; k = 1; 2; 3; : : : ;
vi n =
6 3k; k = 1; 2; 3; : : : :
1
n
2
,
12x
x 2 (1; 1);
ta c
1
X
1
=
(3n+1 2n+1 )xn ;
1 5x + 6x2
n=0
x 2 (1=3; 1=3):
373
e =
1
X
xn
n=0
n!
x 2 R;
X
1
=
xn ;
1 x n=0
x 2 (1; 1):
1
X
1
1
1
ex
1 + + + +
=
xn :
1 x n=0
1! 2!
n!
3.4.10.
(a) Ta c
x+1
f (x + 1) = (x + 2)e
1
X
e(n + 2)
n=0
T ,
f(x) =
1
X
e(n + 2)
n=0
n!
n!
(x 1)n;
x 2 R:
!
1
n
k
X
X
(1)
f (x 1) = e
(1)n
xn ;
k!
n=0
k=0
Vy
f(x) = e
1
X
n=0
(1)n
n
X
(1)k
k=0
k!
x 2 R:
(x 1)n ;
x 2 (1; 1):
x 2 (0; 2):
Chng 2. Vi phn
374
!
1
n
X
ln x X
1
n+1
(1)
=
(x 1)n ; x 2 (0; 2):
x
n
n=1
k=1
3.4.11.
(a) Theo 3.4.4,
vi jxj < 1. T
1
X
1
(1)n (2n 1)!! n
p
=1+
x
(2n)!!
1+x
n=1
1
X
1
(2n 1)!! 2n
p
=1
x :
(2n)!!
1 x2
n=1
S(x) = x +
1
X
n=1
(2n 1)!!
x2n+1
(2n)!!(2n + 1)
p 1
1x2
1
X
S(x) =
(1)n
n=0
1
x2n+1 :
2n + 1
X
1
=
(1)n x2n ;
1 + x2
n=0
ta nhn c (arctg x)0 =
1
1+x2
jxj < 1;
arctg 0 = S(0) = 0, ta c C = 0.
c bt ng thc u, ch cn t x = 12 trong (a). c bt ng
1
P
1
thc th hai, quan st rng
(1)n 2n+1
hi t v dng nh l Abel
n=0
375
3.4.12.
(a) Dng khai trin Taylor cho arctg x ( c trong bi ton trc) v cho
ln(1 + x2 ), ta c
1
X (1)n1 x2n
1
x arctg x ln(1 + x2 ) =
;
2
2n(2n 1)
n=1
x 2 (1; 1):
(b) Dng khai trin Taylor cho arcsin x ( c trong bi ton trc) v cng
thc nh thc Newton (xem 3.4.4), ta nhn c
1
p
x2 X (2n 3)!!
2
x arcsin x + 1 x = 1 +
+
x2n ;
2
(2n)!!(2n
1)
n=2
x 2 (1; 1):
3.4.13.
(a) t
f(x) =
1
X
n=1
Khi
1
xn+1 ;
n(n + 1)
1
X
1 n
f (x) =
x ln(1 x);
n
n=1
0
Vy
jxj < 1:
jxj < 1:
(b) Vi x 2 R, ta c
1
1
1
X
(1)n n 2n+1
1 X (1)n 2n 1 X (1)n 2n+1
x
x
x
x
=
(2n + 1)!
2 n=0 (2n)!
2 n=0 (2n + 1)!
n=0
1
(x cos x sin x):
2
Chng 2. Vi phn
376
t x = 1, ta c
1
X
1
(1)n n
= (cos 1 sin 1):
(2n + 1)!
2
n=0
1
1
=
2
n +n2
3
1
1
n1 n+2
1 X (1)n n1 1 X (1)n n1
(1)n
n1
=
x
x
x
n2 + n 2
3 n=2 n 1
3 n=2 n + 2
1
1X
xn
1 X
xn
=
(1)n1 + 3
(1)n1
3 n=1
n
3x n=4
n
1
1
x2 x3
:
= ln(1 + x) + 3 ln(1 + x) x +
3
3x
2
3
Kt hp vi nh l Abel, c
1
X
n=2
(1)n
2
5
= ln 2 :
2
n +n2
3
18
v t , theo nh l Abel,
1
X
(1)n (2n 1)!!
n=1
(2n)!!
1
=p
2
jxj < 1;
(f) R rng,
1
X
(3x)n+1
n!
n=0
Vy
1
X
(3x)n (n + 1)
n=0
t x = 1 c
n!
377
= 3xe3x ;
1
X
3n (n + 1)
n=0
x 2 R:
n!
= 4e3 :
S (x) = 2
1
X
((n 1)!)2
n=1
v
00
S (x) = 4
1
X
((n 1)!)2
n=1
Suy ra rng
(2n 1)!
(2n 2)!
(2x)2n1
(2x)2n2 :
(1 x2 )S 00 (x) xS 0 (x) = 4;
jxj < 1:
p
0
4
1 x2 S 0 (x) = p
:
1 x2
Do ,
4
C
S 0 (x) = p
arcsin x + p
;
1 x2
1 x2
(2n)!
4n :
Chng 2. Vi phn
378
hi t theo tiu chun Gauss (xem, chng hn, I,3.2.25). Thc vy, ta c
1
an+1
6
+O
:
=1
an
4n
n2
Vy theo nh l Abel
1
X
((n 1)!)2
n=1
(2n)!
4n =
2
:
2
3.4.15. Vi a 2 I,
f (x) = f (a) +
f 0 (a)
f (n) (a)
(x a) + +
(x a)n + Rn (x);
1!
n!
1
Rn (x) =
n!
n+1
xa
=
Rn (b):
ba
R rng, Rn (b) f (b). Vy
n
xa
0 Rn (x)
f (b) vi a < x < b; a; b 2 I;
ba
v v vy, lim Rn (x) = 0. iu ny ch ra rng chui Taylor hi t u ti
n!1
379
1
X
f (n) (x0 )
n!
n=0
(x x0 )n
vi jx x0 j < r:
o hm m ln, c
(m)
(x) =
1
X
f (n) (x0 )
n!
n=0
jf
(m)
(x)j
1
X
jf (n) (x0 )j
n!
n=0
jf (n) (x0 )j
C
n:
n!
Do ,
jf (m) (x)j
1
X
C
n(n 1) (n m + 1)jx x0 jnm :
n
n=0
n=m
n(n 1) (n m + 1)xnm =
m!
;
(1 x)m+1
jxj < 1;
ta i n
jf
(m)
(x)j
1
X
n=m
C
nm
Cm!
Cm!
m+1
( 1 )m
0j
m 1 jxx
B = 1 .
Chng 2. Vi phn
380
3.4.18. [18].t
f (x) =
1
1 A(x 1)
g(x) =
Khi ,
1
1t
vi
f (x) =
1
X
n=0
Ngoi ra,
1
A
vi jtj < 1:
h(t) = (f g)(t) =
R rng,
jx 1j <
1t
:
1 (A + 1)t
A (x 1) ;
g(t) =
1
X
tn :
n=0
1
t
1 (A + 1)t 1 (A + 1)t
1
1
X
X
n n
=
(1 + A) t
(1 + A)n tn+1
h(t) =
n=0
= 1+
n=0
1
X
A(1 + A)n1 tn :
n=0
V g (n) (0) = n!; f (n) (g(0)) = f (n) (1) = n!An v h(n) (0) = n!A(1 + A)n1 , dng
cng thc Fa di Bruno, ta c ng thc cn chng minh.
vi x 2 I1
n!
Dn
vi x 2 J1 :
jf (n) (x)j A
v
jg (n) (y)j C
Theo cng thc Fa di Bruno,
(n)
(x) =
(1) k1 (2) k2
(n) kn
n!
f (x)
f (x)
f (x)
(k)
:::
;
g (f (x))
k1 !k2 ! kn !
1!
2!
n!
381
k
1
2
k1 !k2 ! kn ! D
B
B
Bn
X
Ck! Ak
Ck!
n!
n!C X
n!
=
=
k1 !k2 ! kn ! Dk B n
Bn
k1 !k2 ! kn ! Dk
n1
n!C A
A
=
1+
n
B D
D
By gi, suy t kt qu trong 3.4.16 rng h gii tch thc trn I.
3.4.20. Suy t 3.4.15 rng g(x) = f(x) gii tch thc trn khong I. V
x 7! x gii tch thc, kt qu suy ra t bi ton trc.
p
1
3.4.21. [18]. Xt g(t) = 1 1 2t; jtj < 1=2, v f (x) = 1x
; jxj < 1. Khi
1
= g 0 (t):
h(t) = f (g(t)) = p
1 2t
Vy g (n+1) (t) = h(n) (t). Ngoi ra, theo cng thc nh thc Newton (xem 3.4.4),
1 1
X
2 (2t)n :
g(t) =
n
n=1
R rng, f(x) =
1
P
n=0
1
xn . Do , g (n) (0) = n! n2 (2)n v f (n) (g(0)) = n!. Cui
(2)
(2)
k1 !k2 ! kn !
1
n
1 k1
1 kn
X
k!
n
2
= (2) n!
2
k1 !k2 ! kn ! 1
n
k1 + 2k2 + : : : + nkn = n.
Chng 2. Vi phn
382
y h(x) =
1
f 0 (x)
jh(n) (x)j A
(1)
n!
Bn
vi y 2 K:
Ta chn K sao cho g(K) c cha trong I0 . Khi , theo (1), ta c jg 0 (y)j =
=
=
=
X
k!
A
n1
2
2
n!
: : : (1)
k1 !k2 ! kn ! B k
1
n
1 kn
n
X (1)k k! 1 k1
n (2A)
2
(1) n! n A
::: 2
B
k1 !k2 ! kn ! 1
n
1
n
(2A)
2
(1)n n! n A2(n + 1)
B
n+1
1
(2A)n+1
n
2
:
(1) (n + 1)!
Bn
n+1
383
X
0=
ta nhn c
f (f(x)) =
tf 0 (t)dt:
Chng 2. Vi phn
384
x
0
tf (t)dt >
x
0
1
f(t)f 0 (t)dt = (f (x))2 ;
2
suy ra f (x) < 2 vi x > 0, ngc vi gi thit f ((0; 1)) = (0; 1). Do , theo
tnh cht gi tr trung gian, tn ti im bt ng a ca f . V f (x) < x vi
x 2 (0; a), ta c f 0 (y) = f 1 (y) vi y 2 (0; a). Cng nh vy, f 0 (y) < y vi
y > a.
By gi, ta chuyn qua chng minh tnh duy nht. Gi s ngc li, tn
ti hai hm nh vy, f1 vf2 . Gi a1 v a2 ln lt l cc im bt ng
ca f1 v f2 . R rng, ta c th gi s rng a1 a2 . t g = f1 f2 . Nu
b0 2 (b; a2 ), bi v b < f20 (b) = b0 < f20 (a2 ) = a2 . T , g 0 (b) < 0. Mt khc,
f1 (b0 ) = f1 (f10 (b)) = b v f2 (b0 ) = f2 (f20 (b)) = b, mu thun.
1
2n+1
N
X
1
x
ln(1 + x) = 2
+ Rn (x);
2n
+
1
2
+
x
n=0
y
x 2N+3
2
:
(2N = 1)(1 + x)2N+3 2
R rng, lim Rn (x) = 0 vi x 2 (0; 2). Do
Rn (x) =
N!1
ln(1 + x) = 2
1
X
n=0
1
2n + 1
x
2+x
2n+1
385
21=p (z 1=p 1)
L(x; y)
=
:
Mp (x; y)
(z + 1)1=p ln z 1=p
By gi vit
1+!
z=
1!
v nhn c t v mu vi
(1!)1=p
,
2!
L(x; y)
Mp (x; y)
z1
!=
; 0 < j!j < 1
z+1
ta i n
1+! 1=p
1=p
p2
=
1+!
1=p
ln 1+!
1!
p((1+!)1=p (1!)1=p )
f (!; p)
2!
:
=
ln(1+!)ln(1!)
g(!)
1!
1!
+1
2!
R rng,
g(!) =
1
X
n=0
V theo 3.4.4,
f (!; p) = 1 +
1
X
n=1
1
2n 1
1
1
p
1
! 2n;
2n + 1
1
1
1
2
2n
! 2n :
p
p
(2n)!
1
1
1
1
1
2
2n
1
p
p
p
(2n)!
1
1
1
1
1
2 1 vi p ;
p
p
2
3
Chng 2. Vi phn
386
bi v
1
1
1
3
+1=1
3
< 1;
2p2 2p
2p
p
Qn =
1
p
1
p
nu 0 <
1
< 3:
p
3 1p 2n
1
p
(2n)!
1
1
1
1
1
1
=
1
1
p
2p
3p
2np
{z
}|
{z
}
|
<1
Q1
Qn < 1 vi n = 2; 3; : : : .
1=p
1=p
1+h
x
p
1 < z < r ; y r =
v z =
:
1h
y
iu ny c ngha tn ti r > 1 sao cho L(x; y) > Mp (x; y) nu 1 <
x
y
< r.
x
1
y
ln x
y
4(
L(x; y)
ln xln y
=
=
=
1=2
M0 (x; y)
(xy)1=2
x
(1+!)2
1
(1!)2
!+ 13 !3 + 15 !5 +
1+!
1!
1
1
+
1 2
2
1 ! 1 + 3 ! + 15 ! 4
1 + !2 + !4 + !6 +
=
> 1:
1 + 13 ! 2 + 15 ! 4 + 17 ! 6 +
x
y
387
p (1 + !)1=p (1 !)1=p
L(x; y)
=
! 0:
!!1
Mp (x; y)
ln 1+!
1!
V z =
p
x
y
1+!
,
1!
388
389
390
Introduction to Calculus, Pergamon Press, OxfordEidenburg-New York; Polish Scientific Publishers, Warsaw, 1969.
391
[21] S. Lojasiewicz, An Introduction to the Theory of Real Number, A WileyInterscience Publication, John Wiley&Sons, Ltd., Chichester, 1988.
[22] D. S. Mitrinovic, Elemetary Inequalities, P. Noordhoff Ltd., Gronigen,
1964.
[23] G. Polia, G. Szego, Problems and theorems in analysis I, Spriger - Verlag,
Berlin Heidelberg New York, 1978.
[24] R. Remmert, Theory of Complex Functions, Spriger - Verlag, Berlin Heidelberg New York, 1991.
[25] Ya. I. Rivkind,
Minsk,
1973.