Professional Documents
Culture Documents
1. T VN Vit Nam l mt quc gia nm trong khu vc c kh hu nhit i m, lng ma ln v c s phn ha theo ma r rt. Bn cnh , vi c im a hnh c ti 3/4 din tch l i ni nn thng xuyn chu nhiu thin tai do nh hng ca t nhin. Cc thin tai m hng nm Vit Nam phi thng xuyn hng chu nh: bo, l lt v i km vi l trt l t ni v xm thc xi l b sng, b bin. Chng nh hng rt ln n mi trng t nhin v kinh t - x hi ca nc ta, nh hng n s pht trin ca t nc. Thnh ph Nng nm 1555' - 1614' Bc, 10718' - 10820' ng v c kh hu nhit i gi ma. Ma ma t thng 8-12, ma kh t thng 1-7, c nhng t rt ma ng nhng khng m. Nhit trung bnh hng nm khong 25,9oC; cao nht cc thng 6,7,8; thp nht cc thng 12,1,2. a hnh pha Ty l i ni, c cc nhnh ni cu to macma chy vt ngang v m ra bin vi c im lp v phong ha dy v b vn. B N cao 1.500m c nhit trung bnh 20oC. m trung bnh l 83,4%; Lng ma 2.500 mm/nm; cao nht cc thng 10, 11 v thp nht cc thng 1,2,3,4. S gi nng 2.156 gi/nm; nhiu nht l thng 5,6 v t nht l thng 11,12. Nhng ch s a hnh, kh hu ny mang li nhiu nguy c trt l. 2. TRT L T V NGUY C TRT L T THNH PH NNG Trt l v l v mt c ch di chuyn vt cht th c khc nhau, song thc t chng lun din ra ng hnh v cng hng vi nhau, nhiu khi gy nn cc him ha ln i vi cng ng dn c k cn. V vy, chng thng gp li di tn chung l trt l. Trt l (Landslide) ng ch hu ht cc hin tng chuyn dch ca khi t trn sn dc t trn xung di theo mt hoc vi mt no (trt) hoc ri t do (l, t, /ln). Trt l c th xy ra trn sn dc t nhin hoc sn (b/mi) dc nhn to di tc dng ca trng lng bn thn v mt s nhn t ph tr khc nh: p lc ca nc mt v nc di t, lc a chn v mt s lc khc. 230
Do nm ven b bin thuc khu vc Min Trung, nn Nng thng xuyn phi hng chu nhiu cn bo nhit i t bin thi vo. Vi c im a hnh sn ni dc ng n gi v chy st bin, cc con sng ln ngn dc cho nn vo ma ma bo hin tng trt l t din ra thng xuyn v nh hng rt ln n t nhin v kinh t - x hi ca thnh ph, c bit l cc vng i ni bn sn a v vng ca sng ra bin. Tai bin trt l t xy ra v c din bin kh phc tp trn a bn thnh ph Nng. Cc nh nghin cu xc nh c 111 im trt l c quy m ln nh khc nhau, trong c cc vng c nguy c trt l t cao cho n rt cao phn b t Dc Kin n ngm i thuc x Ha Ph, xung quanh khu vc ngh mt B N thuc x Ha Ph v Ha Ninh; dc thung lng sng Cu thuc cc x Ha Bc, Ha Lin, pha nam o Hi Vn thuc qun Lin Chiu v ri rc bn o Sn Tr thuc phng Th Quang. Vng c nguy c trung bnh phn b rng pha ty Nng, xung quanh bn o Sn Tr v Ni B N, vng c nguy c trt l thp phn b vng ng bng ven bin, dc thung lng sng Ty Loan, h lu sng L ng. Trong s c khu vc khu vc Thy T thuc ca sng Cu v bn o Sn Tr. Tnh trng trt l t trn a bn thnh ph do nhiu yu t nh cu to a cht, thnh phn thch hc v v phong ha, a cht thy vn, a cht cng trnh, yu t kin to, yu t kh hu. Bn cnh , hot ng kinh t - x hi ca con ngi cng lm tng nguy c trt l t qua vic lm ng, khai thc du lch, ph rng, ph hy thm thc vt che ph, khai thc bt hp l ti nguyn nh ht ct, khai thc t i ni phc v san lp mt bng 2.1. St l t cc b sng Thnh ph Nng, hin tng st l t thng din ra cc b sng v ca sng ra bin to nn cc vch b xm thc, nh hng to ln n t sn xut, nh c v giao thng. Nguy him hn l nhiu h dn x Ha Phong, Ha Nhn, Ha Ph v mt s a phng khc v ang t bn t i, h cao xy dng nh ca st mi dc thng ng. Cch lm ny s dn n thm ha khn lng khi c ma ln. l hin tng trt l t do t b bo ha v mt chn. Bng tng hp tnh hnh st l t ti cc sng Nng cho ta thy r iu ny (Bng 2.1) Bng 1. Din tch st l ca cc sng v nh hng
Tn sng Cu Ty Loan Yn Cu Qu Ging Vnh in Din tch st l 5900m2 8325m2 8400m2 3.850m2 3.075m2 9.300m
2
Biu 2.2. Din tch st l cc sng trn a bn TP. Nng 8325 5900 3850 3075 8400 9300
Cu
Ty Loan
Yn
Cu
Qu Ging Vnh in
2.2. Trt l t, Sn Tr Kho st ti bn o Sn Tr chng ti nhn thy c 2 im nguy c trt l thng xuyn, l: im chn tng pht cha Linh ng v im gn mi Ngh. 231
a. im Linh ng: b mt trt l chim mt din tch kh ln, c khu vc ln n 15000m2, gc dc n 70-75o. B mt sn c lp v phong ha dy vi cu trc vn b, v nhng khi st vi kch thc ln. Mc d c nhiu bin php khc phc nh: on k b tng p mi, khung b tng, chia trng c, rnh thot nc nhng a im ny vn lun cha ng nguy c trt l vo ma ma. b. im mi Ngh: c phm vi nh hn nhng n cha nguy c trt l rt cao. a hnh sn dc (gc dc > 70o), lp ph thc vt ngho nn, qu trnh phong ha gn nh hon ton, b mt c nhiu khe rnh, mng xi vo ma ma trc li lm gia tng nguy c bc thot hi nc v ma kh v tng tnh ph hy s gn kt t vo ma ma. Do nm gn cc khu du lch Bi , trt l s nh hng khng nh n sn xut, hot ng du lch v giao thng, t s lm giao thng gin on gia vng ng nam v ng bc ca bn o.
Hnh 1. Cc im trt l Sn Tr
2.3. Thnh lp bn d bo nguy c trt l t thnh ph Nng tch hp cng ngh GIS v vin thm 2.3.1. Thnh lp cc bn n tnh v cho ra kt qu bn trt l vi cng ngh GIS
Bn trt l c thnh lp theo phng php tch hp nhiu lp thng tin ca cc bn n tnh nh a hnh, a mo, thy vn, t ai...Bn cui cng = 1/n ( 1. Kj + .+ n . Kj ). Vi N: s lp nh gi; J: l hp phn th j; K: lp thng tin K1n; 1 n : H s ca cc hp phn. Kt qu chng xp bn xc lp c bn hin trng trt l t khu vc thnh ph Nng vi cc im trt l c mc nguy c t cao n thp khu vc min ni Hi Vn, cc khu vc b sng Vnh in, Ty Loan, Yn, Cu v khu vc b bin Thy T Nam . 2.3.2. S dng nh vin thm thnh lp bn nguy c trt l Chng ti s dng nh v tinh Landsat 2007 v nh SPOT 5 2009 xc inh cc im trt l ti Nng. D liu nh Landsat c phn gii trung bnh 30m, dng thnh lp bn hin trng trt l t v d liu nh SPOT 5 th c phn gii rt cao 5m, dng xc nh cc im trt l. Chnh v vy, c c d liu ca ton khu vc, tc gi phi s dng nhiu cnh nh SPOT khc nhu. Trong nghin cu tai bin thin nhin th hai loi v tinh ny c nh gi l rt thch hp.
Hnh 3. nh Landsat 7 ETM+ (16/3/2007) Nng Hnh 4. nh SPOT 5 Nng (2009) a. Qu trnh chit tch thng tin trt l t bng phng php vin thm Chng ti s dng nh v tinh SPOT5 lm t liu cho khu vc nghin cu. nh c chp vo thng 6/2009 vi phn gii l 2.5x2.5m trn knh PAN v 5x5m trn knh ph. nh c dng kho st s b cc i tng trong khu vc nghin cu nh: cc im trt l, c im a hnh, lp ph thc vt, mng li sng sui. Trt l t trn ng Quc l 14B (khu vc Ha Vang) v dc cc tuyn ng quanh bn o Sn Tr ch yu l hin tng trt l cc taluy m v dng v rt d nhn bit trn nh. Nguyn nhn xy ra trt l ny l do s mt cn bng mi dc khi o ng xy dng cng trnh giao thng. Trn nh vin thm t hp mu gi RGB, cc im trt l ny c th hin bng mu vng nht phn b dc theo tuyn ng. Kt qu gii on chng ti xc nh c cc im trt l vi v tr nh sau:
233
im 1: im trt hm Hi Vn, giao nhau vi QL 14B, c ta l 16o757B v 108o612. im trt ny c quy m ln nht. Do ct x dc chn o khi xy dng ng giao thng gy mt cn bng mi dc.
- im 2: Ni Ng Hnh Sn. im trt c ta 160017B v 108o1537. y l khu vc ni vi c cu trc b ri, tim n nguy c xy ra l .
im 3: im trt dc taluy ng ti chn bn o Sn Tr, c ta 16o659B v 108o1422 . Qu trnh xy dng ng giao thng to nn cc taluy xung yu l nhng ni d xy ra trt l.
- im 6: Dc Kin (Ha Ph-HV). y l tuyn giao thng huyt mch gia Qung Nam v Nng. im trt c ta 15o585B v 108o118, thng xuyn xy ra trt l .
Hnh 5. Cc im trt l c kho st trn nh vin thm b. Thnh lp bn d bo nguy c trt l t thnh ph Nng Trt l t l mt trong nhng dng tai bin nguy him, gy thit hi to ln khng ch cho cc cng trnh ng s, cu cng v nh ca m cn gy thit hi v ngi. Do , yu cu phi c bn v nhng khu vc c nguy c xy ra trt l. Cc thng tin khng gian lin quan n cc yu t ny c th c bt ngun t d liu vin thm, thng tin mt t v nhiu ngun d liu khc. H thng thng tin a l (GIS) l mt cng c rt tt cho vic tch 234
hp cc loi d liu. Do vy, phng php thnh lp bn trt l t cho khu vc d b tn thng bng cng ngh vin thm (RS) v GIS ang c s dng rng ri. D liu nh v tinh, bn a hnh, s liu thc a v bn thng tin khc c s dng nh l u vo cho nghin cu. Cc yu t a hnh quan trng, l nhng yu t c th to ra l t trong khu vc, c xc nh tng ng vi cc lp d liu chuyn c to ra. Nhng lp d liu khc i din cho cc iu kin a cht, a hnh, thy vn. Mt m hnh phn tch trt l t c xy dng da trn cng c Modelbuilder Tool ca phn mm ArcGis 9.3 da trn kt qu t hp tt c cc lp chuyn trn v trng s ca tng yu t. Kt qu to ra bn d bo nguy c trt l t thnh ph Nng m t cc khu vc c nguy c xy ra trt l vi nm mc khc nhau: Rt cao, cao, trung bnh, thp v rt thp. Cc lp d liu u vo chng ti s dng trong ti ny bao gm cc bn : a hnh, dc, hng dc, mt sng sui,lng ma, thy vn v loi t. Mi lp d liu c gn mt trng s tng ng vi tm quan trng ca chng trong qu trnh trt l t, c th nh sau:
Lp d liu Trng s dc 7 Hng dc 1 Thy vn 2 Mt sng sui 8 Lng ma 4 Loi t 6
Mi lp d liu c phn cp c th ty theo mc tc ng n qu trnh trt l t. im cho tng polygon l im trng s ca lp d liu nhn vi im s tng ng ca polygon khi phn cp. Model Builder Tool c xy dng trn c s tng hp tt c cc lp chuyn , v thut ton chng xp cc bn thnh phn ny l thut ton Union. Nh vy, lp d liu u ra cui cng s cha ng thuc tnh ca tt c cc lp bn thnh phn tham gia vo m hnh ny. u ra cui cng l lp bn d bo nguy c trt l t. phn vng cho bn ny, chng ti ly tiu ch trt l da trn im s ca mi polygon tng bn thnh phn. im ca mi polygon trong bn d bo trt l l tng s im ca polygon tng bn . Da trn s liu cui cng, chng ti tin hnh phn vng nguy c trt l nh sau:
Mc trt l S im Rt thp 0 - 35 Thp 35 - 50 Trung bnh 50-75 Cao 75-100 Rt cao >100
235
Hnh 6. Bn d bo nguy c trt l t thnh ph Nng 3. KT LUN - Nghin cu trt l t da trn cng ngh GIS v vin thm xc nh c cc vng c nguy c trt l phn theo 5 cp qua bn d bo (Hnh 2.7) - Cc im trt, xi l ti ca sng Thy T, bn o Sn Tr, Hi vn, Ng Hnh Sn, Dc Kin.. gy nh hng ln n mi trng t nhin v kinh t - x hi, c bit l sn xut v giao thng. - Kt hp kho st hin trng, chng ti cho rng cn phi tch cc bo v v pht trin thm thc vt rng Hi Vn, Sn Tr v u ngun sng Cu , ngoi ra cn quy hoch khu dn c trnh xa cc khu vc c nguy c trt t v xm thc xi l cao ca sng Thy T v khu vc vi karst Ng Hnh Sn. - i vi nhng im c nguy c trt, xi l Sn Tr v ca sng Thy T, chng ti xut cc bin php phng chng c hiu qu nh l t chc tt cng tc trng v phc hi thm thc vt, c bit l khu vc c dc trn 40o. u tin tp trung cc gii php cng ngh chng trt nh: gia tng thm thc vt, phn b li t , chia b tng, ci to t , xy tng chn, lm k theo hng sng v b. Ngoi ra, khu cnh bo nh l t bin bo nguy him, khoanh vng khu cm vo, quy hoch im dn c cng cn phi c xem xt tin hnh ng b. i vi khu vc danh thng Ng Hnh Sn, cn phi di di dn c ra khi chn ni 500m, thit lp vnh ai an ton bng vic trng cy xanh v gia c chn mng chn cc hn ni v nh gi kh nng Karst ha hang ng cng nh b mt d bo cc khu vc nguy him. 236
3. Nguyn Cn, Nguyn nh He.1995. Tai bin mi trng. Nxb i hc Quc Gia H Ni. 4. Nguyn Ngc Thch v nnk.2001. p dng vin thm v GIS nghin cu d bo tai bin t nhin a hnh vng ni, ly v d tnh Ha Bnh. Bo co ti NCKH c bit cp i hc Quc gia. H Ni. 5. S Khoa hc v Cng ngh Thnh ph Nng. 2010. nh gi nguy c trt l t trn a bn thnh ph Nng. Nng. 6. www.danang.gov.vn
237