MERU SAVUNMA ZERNE

Abdullah CALAN

Abdullah calan Sosyal Bilimler Akademisi Yaynlar

indekiler Giri Birinci Blm: Temel Bir Hak olarak Meru Savunma -Katliam Kltrn Enselerinde His Eden Bir Halkn Savunma Hakk; Meru Savunma -Toplumsal Sorunlarda Krizden k yolu ve Meru Savunma -Toplumsal Sorunlarn zm Arac Demokraside Meru Savunma -Meru Savunmann Uygulanma Koullar Ve Halkn z Savunmas -iddeti Zorunlu Klan Devlet Zihniyeti ile Meru Savunma izgisi ve Hakk Arasndaki Farklar -Sava Toplumsal Bir Hastalk Meru Savunma se Bir Haktr -Anayasal Bir Hak olarak Meru Savunma -Toplumsal Sorunlar Meru Savunma izgisi le Alr -Meru Savunma Stratejisinin Saptrlmas -Meru Savunma Dzeninin Kurulmas kinci Blm: Halklarn Varlklarn Koruma Stratejisi: Meru Savunma - Geri ekilme Ve Meru Savunma - Meru Savunma Dzeni - Meru Savunma Hakkn Kullanabilmek in Gl Olmak Gerekir - Meru Savunma izgisi Halklarn Anlaml Bar ve Kardelik zmn erir - Douda da zm Meru Savunma Stratejisi Olur - Meru Savunma izgisi in Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar - Meru Savunma Bir Hesap Sorma izgisidir - Meru Savunma-Demokratik Siyaset likisi - Avrupann ki Yzll Meru Savunma izgisiyle Aa karlacak - Devlet Komplolarla Meru Savunma izgisini Engelledi - Meru Savunma izgisi deolojik izgi Esaslarna Gre Uygulanr - Uzun Yllara Yaylan Meru Savunma izgisi Araylarm - Meru Savunma Taktik ve Hazrlklarla Yrtlr - Meru Savunma izgisinin Uygulamamasnn Nedenleri - Meru Savunma Sava Dna kan Her Trl Savaa Kar Srekli Durdum - Devlet PKKnin Meru Savunma Pozisyonundaki Durumu Grmek stemedi nc Blm: Sorunlarn zm Anahtar Meru Savunma - Meru Savunma Pozisyonu Herkese nemli Grevler Yklemektedir - Meru Savunma izgisindeki Kararlk Diyalogla zm Aramada Kararllktr - Meru Savunma Haklarn zgr Birliinin Stratejisidir - Meru Savunma Sava Ordusunda Say Snr Yoktur - En Sradan Bir Bar Bile Meru Savunma Gc Olmadan Salanamaz - Meru Savunma izgisi Bir nan idir - Krt Halk Meru Savunma Dzeni ile Varln Koruyacak - Yaadmz Gereklik Her Alanda Meru Savunmay Zorunlu Klyor - Krtlerin Demokratik k ve zm Ortadou Uygarlnn Kaderini Tekil Tayin Edecek

Giri Toplumsal gereklikten kamak zannedildiinden daha zordur. zellikle bireyi olunan soy toplumu iin bu byledir. Yedi ya civarnda anayla girilen toplumsal yar sreci, halk tabiriyle yetmiine kadar yle gider. Anann toplumsallamann esas gc olduu bilimsel olarak da tespit edilen bir dorudur. Kiiliim asndan ilk suum, anann bu hakkn kukulu bulmam ve kendi toplumsallma en erkenden kendimin karar vermesidir. Evrenimiz hakkndaki son bilimsel tespitlere gre en azndan yirmi milyar yllk bir zamann ok zgn bir yaratm olan insan toplumunu anasz ve efendisiz olarak yalnz yaamaya cret etmem bal bana incelenmesi gereken bir konudur. Anamn byk uyarlarn, boma denemelerini ciddiye alsaydm, yaadm trajedilerin yolu almayabilirdi. Ama anam bin yllarn tanra kltnn belki de tkenmekte olan en zmsz son kalnt simgesiydi. ocuk halimle bu simgeden korkmamak kadar, sevgi ihtiyacn da pek duymamakta kendimi zgr hissetmekten ekinmedim. Fakat yaamamn tek artnn onun namus ve onuru olduunu, bunu korumamdan getiini de bir an iin de olsa unutmadm. Onurunu koruyacaktm, ama kendimce doru bulduum biimde. Bu dersten sonra anam benim iin artk yoktu. O tanra art ilgimden silinirken, benim iin ne duyduunu hi sorgulama gereini duymadm. Zalimce bir ayrl, ama bir gerekti. Kehanetleri mi, beddualar m desem, syledikleri arlaan trajik anlarda hep hatrlanr oldu. En deme bilgenin tespit edemeyecei dorulard
3

bunlar. Bir byk dorusu, Arkadalarna ok gveniyorsun, ama ok yalnz kalacaksn biimindeydi. Fakat benim dorum da arkadalarmla toplumsall kendim kuracamd. Yaam ykmn kuruluu byle balar. steseydi de anamn bana verecei bir toplumu yoktu. oktan datlmt. Onun yapmak istedii bir yaam tutamayd. Kendisi elde edemeyip bana vermek istiyordu. Babann hikyesi deiik de olsa benzeriydi. Oldum olas aile gerekliimi klan kltnn kalntsna kendini dayatan, gten dm, dalm, atalardan kalma bir kltrn en iddiasz miras biiminde deerlendirdim. Ky toplumunu ve ilkokulla balayan resmi devlet toplumunu hi scak bulmadm. Pek bir ey de anlayamadm. Grnte Trkiyenin en eski ve tannm Siyasal Bilgiler Okulunun son snfna kadar stn baaryla trmanmtm. Sonu, renme yeteneinin lmcl bir darbe yemesiydi. Daha sonra setiim devrim okulu yaam daha da ten acmasz bir deirmen arkyd. Da tutkumu batan esas alsaydm, trajediyi belki yrtardm. Ama buna da arkada kurtarma, yaratma endiesi asla frsat vermedi. Uygarlmzn son temsilcisi Avrupann hem dou hem bat kapsna kendimi attmda, buz gibi sermaye-kr hesaplar ortamnda kendimi cascavlak bulacaktm. Bu noktada artk beni hibir g yrtmyordu. Belki de kaplacak bir rzgrm bile yoktu. Olmas da artk ilgimi ekmiyordu. Bu srete baz yoldalarm kendilerini cayr cayr yaktlar. ok sayda yiit delikanl ve kzlar her eylerini adamaya hazrdlar. Bunlar asla inkra gelmez. ok byk direniler sergilediler. nanlmaz bir ballk gsterdiler. Ama tm bunlar yalnzlm iddetlendirmekten teye sonu vermiyordu. Tm ktalarn efendi gleri el birliiyle szm ona komployla beni mral adasna derdest ettiklerinde, aklma gelen bir efsane de Yunan tanrs Zeusun yar-tanrlardan Prometheus'u Kafkas dalarnda kayalklara balayp her gn cierini kartallara yedirerek yenileyen gereini hatrlamak oldu. Hani u insanlk iin tanrlardan atei, zgrl alan Prometheus! Sanki efsane ahsmda geree dnyordu. Bu ksa hayat yksyle AHM Genel Kuruluna savunma arasnda ne tr bir iliki var diye bir soru akla gelebilir. Bu savunmayla bu ilikiyi aa karmak istiyorum. Sermaye-kr ilikisinin en deme bycden daha byc, en zalim tanr4

hkmdardan daha acmasz olduunu bu vesileyle kantlamak da nemli bir hedefimdir. Hibir yzyl 20. yzyl kadar acmasz ve kanl gememitir. Ben bu yzyln ocuuydum ve onu zmem gerekir. Ama Bat uygarlnn inanlmaz ideolojik arlnn yaratt toz duman iinde bu gereklii anlalr bir zmlemeye tabi tutmak zor bir itir. Bycnn andan kmak o kadar kolay deildir. Son oyunda Trk denen olguya da kaybettirilecektir. Geriye belki de hi yaanmaz tortu bir insanlk braklacaktr. O halde AHM Genel Kurulunu ciddiye almak ve gerekten bir yarg gcyse bir savunmay gelitirmek anlaml olabilir. Ortadou son iki yz yzyldr Avrupa uygarlnn denetim arkndadr. Gnmzde yaanan ise tam bir kaos ve gnlk trajedilerdir. Yarglayanlar her zaman efendiler olmutur. Kararlar hep tek yanl olmutur. Hukuk ellerinde grnte adalet terazisinde hak lp datr. Datlan, aslnda alnan deer ve kr karlnda ceza olmutur. Avrupa uygarl acmasz ve kendi eseri olan 20. yzyl savalar ve hakszlklarna kar AB ve onun yarg gc AHS ve AHMi tekil etmitir. AHM, szde kalmak istemiyorsa, ahsmda yarglanann ne olduunu doru tespit etmek durumundadr. Bandan itibaren bilinmesi gerekir ki, dar bireysel haklar snrnda bir ltuf, ar tecridin karl olamaz. Bylesi bir yaklam hem ahsm, hem de temsil ettiim halk iin gerek bir ceza olacaktr. Savunmamda bu cezay sorgulayacam. Resmi hukukun ve geleneksel savunma mantnn ok uzanda bir yaklam gelitirdiim aktr. Byle gelitirmek zorundaym. En azndan Avrupann etkisi altnda yaanan halklarn trajedisine bir aklk getirmek, bir nebze de olsa zme katkda bulunmak bunca yaananlarn karl olmaldr. zellikle de n ak yeni trajedilere yol amamak, savunmann gc ve karlyla balantl olacaktr. Toplumsal tarih, Ortadou ve Krt olgularna bu amala eilme ihtiyac duydum. Ciddiye alnmas gereken yeni bir aktr olarak PKK Hareketine ve zm halinde Ortadouda zincirleme etkiye yol aacak bir Krt zmne yakn tarihten ders alm, zeletiriye dayal yeni bir yorum getirmek byk nem tamaktadr.

srail-Arap trajedisinin modern grnml olannn temeli de bir nevi o dnemin Ortadou Projesi olan 1917 Sykes-Picot Antlamasyla atlmt. Grnte hi de gnmze doru olan vahim gelimeleri amalamyordu. Kurulan dier siyasi oluumlar da birer zm aralar olarak dnlmt. Aslnda yaplan, Ortadou despotik devleti toplum geleneine bir modern cila ekmekti. Bu cila gnmzde sapr sapr dklyor. Ortaya kan, en azndan be bin yllk airet-etnisite geleneinin gcyle kof despotluklarn art olan ar zmsz devlet geleneiydi. Dklen cilayla birlikte sasol, milliyetilik-slamc szde aydn ve politik akmlarnn da bu toplumsal-siyasal gereklikten geri kalan bir yan, fark yoktu. Kresellemenin en gl hamlelerinden birini yaayan kapitalist toplum sisteminin genel krizinde Ortadounun payna den tek kelimeyle kaostur. Kaos dnemlerinin kendine has zellikleri vardr. Eski yaplanmalara anlam veren yasalar zlrken, yenilerinin u vermeye balad kritik aral temsil ederler. Bu yaratc aralktan neyin kacan yaam glerinin yeni anlam ve yaplanma abalar belirleyecektir. Literatrde bu abalara ideolojik, politik ve ahlaksal mcadele denilmektedir. Birinci Blm: Temel Bir Hak olarak Meru Savunma Reel sosyalizm ve izinde yryen birok ulusal kurtulu hareketi zor olaynda arya gitmiler, ancak zora dayal bir koruma sistemine mahkm olmaktan kurtulamamlardr. Bu yaklam kesinlikle egemen ve smrc kesimlerin karakterini yanstr. Zor kullanma sosyalizm ve ilericilik adna yapld iin, ayrca ilaveten ciddi bir yozlamay da beraberlerinde getirir. Tarih bu zor yaklamnn emekilerin ve ezilen halklarn tarz olamayacan bir kez daha reel sosyalizm rneklerinde kantlamtr. Meru savunma hakk ise, her dzeyde ve her zaman yaamsal deerlere kar hakszca ynelim olduka, iinde bulunulan koullar ne olursa olsun, yaplmas gereken varln koruma ve zgrln salama hakk ve kutsal eylemidir. Meru savunmada zoru kullanma hakk, ancak toplumsal varln maddi ve ideolojik elerine saldr olduunda, zgr gelime srelerinde, zellikle niteliksel dnm anlarnda, yani devrimci dou dnemlerinde gelimeleri zorla nlemek isteyen glerin zoruna
6

karlk doar; zor kullanm bu erevede meru ve zorunlu olur. Bunu aacak her zor kullanm haksz kazanmlara, bo kayplara ve ciddi yozlamalara yol aar. Reel sosyalizme bal birok gelimede bu anlamda zor kullanmnn abartl uygulamalar olduu kadar, varln koruma ve zgr gelimesini salama savam veren glere gerekli destein gsterilmedii de birok rnekle kantlanmtr. Zor teorisi bilimsel sosyalizmin en ok yanld konularn banda gelmektedir. Bu yanlglar reel sosyalizmin zlnde en belirleyici etkenlerdendir. Katliam Kltrn Enselerinde His Eden Bir Halkn Savunma Hakk; Meru Savunma Krtler kaos srecine srekli krizde, katliam kltrn enselerinde hisseden acmasz bir gelenein olumsuz ykyle girmektedirler. Eer ok duyarl bir anlam ve yapsallk yaklamyla ynlendirilmezlerse, Arap-srail trajedisini aan younlukta bir atma unsuruna rahatlkla dnebilirler. Despotik devlet altnda ktrmlemi ve lime lime olmu toplumsal zellikleri onlar her tr d etkene elverili klmaktadr. Zaten geleneksel olarak da bu tarz ynetilmeyi bir kader, deimeyen paradigma olarak alglamaktadrlar. Fakat yeni kresellemenin ban eken hegemon g ABD, Yeni Ortadou Projesiyle Krtleri esasl bir e olarak gndemine alrken sre daha da hassaslamaktadr. Kaba bir denemecilikle politika yrten ABD, Ortadou toplumunda adm ba trajedilere yol at gibi, sonu en belirsiz bir gndemi de bilerek veya bilmeyerek dayatm gibidir. ABnin yapaca, bu sreci daha rasyonel ve kr marjlarna gre ar ar takip etmekten baka trl olmayacaktr. Despotik devlet anlaynn Krtleri bir olgu olarak grme ve dostlukla yaklama gibi bir gelenei yoktur. Ban kaldrrsa ez bellenen tek politikadr. Bununla birlikte grtlana kadar ibirliki hain bir Krt gelenek ailecilii de hep devrede tutulur. Bunlarn yerel despotik devlet anlaylaryla olduu kadar, yeni emperyal efendilerle de ilkesiz her trl ibirliini yrtmekten ekinmeyecekleri karakterleri gereidir.

Geriye kalan Krt olgusu lime lime olmu, alabildiine daraltlm, cehaletin de tesinde hem zihin hem de yaplanma katliamna uram ailecik objeleridir. Nasl kendi olunur un farknda bile deildirler. Ortadou kaosunda bu Krt objeden her tr ama iin yararlanlabilir. Vahet tarz kullanmak kadar, yaanmaya deer bir Ortadou yaplanmasnda da son derece elverili bir malzemedir. Eer Krtler nasl bir kendileri olmak sorusuna cevab demokratik zde vermeyi baarrlarsa, phesiz kaostan baarl kn nc glerinden olacaklardr. Sadece kendilerinin deil, tm talihsiz blge halklarnn maks talihini yeneceklerdir. Be bin yllk acmasz uygarlk geleneinin kanl bilnosuna son verebileceklerdir. Balangta yol atklar ve hep beslenmesine krce hizmet ettikleri uygarlk efendilerinin soylarn sona erdirip, halklarn zgr soy ana da en nemli katky yapabileceklerdir. Aksi halde blgede emperyal efendilerin hamleleri uzayp derinleir ve baarsz olursa, bir lme ve ldrme gc olarak srail-Filistinden geri kalmayan rolleri blge genelinde oynamaktan kurtulamayacaklardr. imdiden yaananlar daha byk atmalarn kvlcmlar olmaktan baka anlama gelmeyecektir. srail-Filistin devletleri oyunlarna baktmzda, Krt devleti oyunlarnn geleceini kestirmek khinlik yapmay gerektirmiyor. Silahl meru savunmayla, zm arac olarak devlet amal iddet arasndaki ilkesel fark ok iyi grmek gerekir. Dolaysyla devlet odakl olmayan, ama kr kaosu da asla uzun sreli yaam olarak kabul etmeyen gereki bir demokratik ve barl yntemlerle zm tarz hayatidir. Hem derin anlam yk, hem yaratc yaplanmalar zerinde byk dnmek ve tutkuyla yapmak en kutsal abalardan olsa gerekir. Bu savunmamda hem PKK sorumluluunun yaratt byk aclar hafifletmeye, hem de gerek bir zeletiri dersi karm olarak bu zm seeneini alabildiine amaya alacam. Toplumsal Sorunlarda Krizden k yolu ve Meru Savunma Toplumsal ahlakn ok kt durumu da genel ahlakszla gsterge olmaktadr. Tketilen ahlak kurumu adeta zincirinden boalm bir
8

bireycilie ve toplumsal deerlerin tahribine yol amaktadr. Ahlakllk kapitalizm asndan enayilikle e tutulmaktadr. Ahlaki temelini, yani vicdann yitiren bir toplum ancak kaos halini ifade eder. Baka trl tanmlanamaz. Devletin sosyal politikalarla nlemeye alt toplumsal sorunlar kaynak ktl ve kapitalizmin genel yaps nedeniyle zm bulamamakta, sorunlar daha da bymektedir. Devletin tek anlaml faaliyeti olan kamusal yararllk z tmyle yitirilmektedir. Toplumun genel gvenlii de benzer tehditler altndadr. Kapitalizmin herkesi herkesin kurdu haline getirmesi genel bir gvenlik sorununa yol amaktadr. Toplumsal gvenlik artk sadece dtan ekyalarca veya hukukla belirlenmi sularla bozulmamakta; sistemin yol at alk, isizlik bata olmak zere, temel gvenlik nedenlerini beraberinde getirmektedir. Eitim ve salk bir yandan artan maliyetler, dier yandan artan nfustan tr zm bulamamaktadr. Kanser, AIDS, stres bata olmak zere kaosvari hastalklar tremektedir. Her trl evre, konut, salk, eitim, i, gvenlik bata olmak zere, vazgeilmez yaam unsurlarndan kopmayla yz yze gelen toplum tarihinde ilk defa kkl zm bulamamann, yani kaosun cenderesine girdiini fark etmektedir. zmszln ba dndrd bir sretir bu. Tarihsel toplum sistemlerinde bu srelerde daha ok devreye girmesi gereken savunma mekanizmalar, sanat ve bilim-teknik, ar resmi iktidar tekelliinden tr roln oynayamamaktadr. Komnal dayanma zldke geleneksel savunma gszlemekte, yerini bireysel iddete ve ete iddetine brakmaktadr. ktidar terrne kar kabile, airet terr canlanmaktadr. Devletin bnyesindeki savaiktidar gc plak hale geldike, toplumun meru savunma durumu domaktadr. Hukuk devletinin en genel eitlik kurallar uygulanmadka, insan haklar ve demokratik ifade tarzlarna ambargo koyduka, zorunlu olarak haklar savunma gleri olumakta, bu da ortam karlkl iddet sarmalna sokmaktadr. Krizden k yerine daha da iddetlenmesine katkda bulunmaktadr. Devlet milliyetilii ar trmandrldnda etnik milliyetilik gelitirilmektedir. iddetin bir kanal da bu olmaktadr. Toplumsal Sorunlarn zm Arac Demokraside Meru Savunma
9

Toplumsal sorunlar -bata bar olmak zere- zmede en etkili aracn demokrasi olduu tartmaszdr. Gcn ok zorunlu meru savunmalar dnda savatan deil ikna kabiliyetinden alr. Savala kaybedileceklerle ikna temelinde kazanlacak deerleri karlatrarak, halklarn z karna uygun zmleri her zaman gelitirebilir. Cesur ve gereki tartmalar sorunlar aydnlatr. Aydnlanan sorunlar ise taraflarn en geni katlmyla, kkl uzlamalarla hal yoluna girebilir. Hibir sistem demokrasiler kadar tartmal ve gerekleri su yzne karmada baarl olamaz. Bilim ve sanatlarn asl gelime vahas da demokrasilerdir. Atinadaki demokrasi felsefenin de en iyi ortamn oluturmutur. Atina demokrasisi olmadan Aristo, Eflatun ve Sokrates dnlemez. Rnesanstaki kent demokrasileri olmasayd, bilim ve sanatsal devrimler geliemezdi. Demokrasilerin eylem tarzn kavramadan, ileyii geerli klmak gtr. Eylemsiz demokrasi sessiz insan gibidir. Eylem demokrasinin dilidir. Halkn her hareketlilii, rgtlerin her faaliyeti bir eylemdir. Basitten karmaa doru gsteri, toplant, yry, seim, miting, protesto, grev, artlar doduunda yasal direnme ve ayaklanmalara kadar eylemler dizisi yerinde ve zamannda sergilenmeden demokrasiler yrtlemez. zellikle halkn temel talepleri gz ard edildiinde, demokrasinin birok kurum, kural ve amac tahrip edildiinde eylemler zorunlu zm aralardr. Eyleme gemeyi baaramayan bir halk ve rgt demokratikleemez. Eylem yeteneini gsteremeyen bir halk ve rgt aslnda lmtr. Eylemlerin rgtlerle mmkn olduu, rgtsz eylemliliin bo ve baarsz kalaca aktr. Halklar ne kadar rgtlyse o kadar eylemli olurlar. Eylemleri hep protesto, direni gibi grmemek gerekir. Sivil toplum eylemlerinin ou yapcdr. Pozitif eylem anlay esastr. Halk ayaklanmalar ve savalar ne zaman gndemleebilir? oka istismar edilen ve haklarn aleyhine kullanlan bu temel eylemlerin koul ve tarzlarn doru cevaplandrmak, halklarn tarihinde en nemli dnemeleri baaryla gemekle mmkndr. Ayaklanma ve savalar ancak dier tm eylem biimleri sonu vermediinde ve sorunlar kkl zmszlk yaadnda anlam kazanabilir. zellikle sava-iktidar gleri zor dnda hibir zm seenei brakmadnda, halklar kleliin alaltc etkisi altnda yaamaktansa kendi hayati karlar iin
10

ayaklanma ve savalarn gndeme alma gcn gstermelidir. Yasalar eit uygulanmadnda, demokrasinin zm rolne ilgi gsterilmediinde, tm barl eylemler boa karldnda, ciddi olarak ayaklanma ve halk sava zerinde durma kanlmazlaabilir. u iki snr gereken cevab verebilir: Devlet demokratik zme anlaml, duyarl biimde ilgi ve ans tanmaz, halkn da elinde baka zorlama etkeni kalmazsa, ou halklarda grld gibi az veya ok kanl ayaklanma ve az veya ok srekli halk savalar gndeme girer. Her sava ve ayaklanmann amac ayrlma deildir; tersine, daha ok demokratik btnle yol amaktr. Eskinin ayr devlet kurma amal ayaklanma ve ulusal kurtulu savalarnn dnemi gemitir. Devlet amal ayaklanma ve ulusal kurtulu, sonuta kapitalist devlete kk bir ek daha yapmaktr. Bu, halklarn hibir sorununa zm getiremedii gibi daha da arlatrabilir. Yirmi iki devletli Arap halknn sorunlar herhalde azalmam, daha da oalmtr. Dolaysyla yeni dnem halk ayaklanma ve savalar devlet amal olmamak, demokrasiyi z ve biim itibariyle tam iletmeyi hedef almakla tanmlanabilir. Esas rolleri byle konulabilir. Ayrlk ancak kanlmaz olursa anlam kazanr. Halklarn tercihi her zaman demokratik btnlkten yana olmay gerektirir. ki tarafta ar ulus milliyetileri ne kadar ayrlmay ve iddeti dayatsalar da, halklarn tercihi bu koullarda en az iddet ve demokratik btnlk olmaldr. Zaman ve koullar olumadan ayaklanma ve savaa bavurmak ne kadar tehlikeliyse, baka seenek kalmadnda bavurmamak da o denli alaltc ve lmcldr. Meru Savunmann Uygulanma Koullar Ve Halkn z Savunmas Demokrasiler iin dier nemli bir eylem sorunu da meru savunma durumunda nasl davranlacana ilikindir. Meru savunma ancak igal koullarnda anlam kazanr. Bir halkn zerinde igalci, smrgeci veya daha deiik baskc bir sistem kurulduunda igal var demektir. gali tek bana yabanc bir g yapabildii gibi, bazen yar yarya yerli ibirlikilerle birlikte de yapabilir. Bu durumda savunma grevi ortaya kar. Hedef igali kaldrmak, demokrasiyi kurmaktr. Fakat yabanc olgu devrede olduundan, savunmaya
11

meru, ulusal demokratik demek daha doru bir yaklamdr. Bu koullarda yine ayaklanma ve sava koullar domutur. Yine de klasik ulusal kurtulu sava esas alnmaz. Ulusal boyut olsa bile, an zellikleri gerei geni demokratik btnlkler uruna savunma sava demek daha uygundur. Bu tr ayaklanma ve savalar ehir ve krsal alanda ya tek ya da birlikte geliebilir. Birok Asya, Afrika ve Amerika lkesinde tm biimler denenmitir. Devlet amal olmak yerine demokratik amal olmak, gncel zm gerekliine daha uygun dmektedir. Ulusal nitelikte bile olsa, tepede ortak hareket eden igalciler ve ibirlikilerine kar halklarn da ibirlii iinde demokratik btnlk iin savamalar en dorusudur. Bu durumlarda dier barl eylem biimleri de sonuna kadar uygulanmak durumundadr. Meru savunmay daha ok halkn demokratiklemesini desteklemek, gelitirmek ve korumak amacyla rgtlemek ve yrtmek esas olmaldr. Hedef olarak baskc sava klikleri alrken, demokratik zm muhataplarnn varln da unutmamaldr. Tm devleti, ilgili ulusu karsna almak doru bir strateji olmaz. Taktik olarak her yabancy, igalci ulus insan ve kurumlarn hedef almak da doru olamaz. Hedefleri en dar ve sonu alc klmak, halkn demokratik zm olanaklarn artrmak, var oluunu korumak esas olmaldr. Meru savunma hareketi ve rgtllnn igal ve zmszlkten sorumlu gleri yrttkleri haksz savan srdrlmezlii konusunda ikna edinceye ve demokratik zm yoluna ekinceye kadar younlatrlarak srdrlmesi mevcut krizden kmann temel arac olabilir. Olaanst durumlarn dnda normal koullarda halklarn z savunma sorunu da gz ard edilemez. Kriz koullarnda genel gvenlik dnda zgvenlik daha ok nem kazanr. Devletin klasik gvenlik ltleri birok ynyle halkn gvenlik ihtiyacna cevap veremez. Devlet iktidarnn oligarik ve diktac glerin eline gemesi, snrl hukuk gvencesini de ortadan kaldrr. Devlet adeta parsellenir. Bir ucu devleti odaklara bal ok sayda mafya ve ete trer. Halkn zerinde tam bir terr estirirler. Sularda patlama yaanr. Hak aramada hukuki yollar yerine taeron gler tutulur. Hukuk adeta metalar. Devletin gvenlik glerinin kendileri gvenlik sorunu haline gelir. Kriz srelerindeki birok lkede gnmzde yaanan bu tr gvenlik sorunlar karsnda z savunma
12

kanlmaz bir gereksinim haline gelir. z savunma glerinin kurulmas gerekir. Halk savunma glerini devlet kart veya alternatifi bir kuvvet olmaktan ziyade, devletin salamad, yetersiz kald, hatta nedeni olduu temel gvenlik ihtiyacn karlama gleri olarak deerlendirmek daha dorudur. Halk savunma birlikleri klasik gerilla veya ulusal kurtulu ordusu deildir. Halk kurtulu gerillas veya ulusal kurtulu ordusu arlkl olarak iktidar ve devlet hedeflidir. ktidar sorununu zmek isterler. Halk savunma birliklerinin zel bir devlet ve iktidar hedefi -objektif zorunluluklar dnda- olamaz. Esas grevleri halkn yasal, anayasal haklarnn inenmesi doduunda ve yarg grevini yapmadnda korumaya almak, demokratikleme abalarna gvence olmak, saldrlar karsnda direnmesine nclk etmek, kltrel ve evresel varln korumak gibi zetlenebilir. Halk savunma birlikleri kentler ve krsal alanlarda uygun birlikler halinde rgtlenebilir. Bir nevi halk koruma milisleri de denebilir. Yerel emniyet glerinin yerine getiremedii grevlerde rol oynayabilir. Kriz koullarnn srekli toplumsal yaplar zmesi, artan kargaa ortam z savunmay halklarn varl ve zynetimleri asndan hayati bir konu haline getirir. Krizden demokratik zm yollaryla k aranrken, bu srele ayrlmaz bir btnlk iinde artan gvensizlik ortamndan da halk savunma gleri ile k yaplabilir. iddeti Zorunlu Klan Devlet Zihniyeti ile Meru Savunma izgisi ve Hakk Arasndaki Farklar Krdistanda Zorun Rol adl derlemeyi 1982lerde hazrlamtm. Zoru zdm sanmtm. Daha sonraki pratik bu kendime gvenimin byk yetmezliklerle dolu olduunu gsterdi. Bu satrlar bir giri olarak belirtip yeniden Krdistanda zorun rolne dnerken, gerekten bu sefer var olan bilimsel derinlii yakaladmdan tr gvenim gerekidir. zm yolunu sanld gibi -ve sosyalizm adna bir benzerini yaadmz- kutsal iddetten gemediinin, tersine ok zorunlu ve gerekli meru savunma dndaki tm zorlarn en lanetlenmesi gereken insan pratikleri

13

olduunun derinden farkna vararak, Krt olgusu ve Krt sorunundaki zmleme sorumluluunu gstermeye alyorum. Devlet sorununun sosyalist ideolojide de tam zmlenememesi bulankl artryordu. Fakat sorunun arlamasnda -uluslarn kendi kaderini tayin hakknda- her ulus iin bir devlet dncesi temel rol oynuyordu. Devlet deyince de iin iine zor ve sava giriyordu. Meru savunma gerei sava deil, politik ama iin genel olarak savan mubah grlmesi konuyla balantl dier nemli bir sorundu. Sava, hem de uzun sreli bir sava olmadan uluslarn kurtulamayaca, uluslar kurtulmadan snfsal kurtuluun da olamayaca bir stratejik dnce olarak benimseniyordu. Tm zgrlk mcadelesi tarihinde byk sapmalara yol aan bu sava ve iktidar sorunlar PKKnin de giderek daha ok gndemine girecekti. Devrimci zorun yceltilmesi de fazlasyla abartl ve yanllklarla doludur. Burada da ebe rolnden teye sezaryenle, hatta daha ok dk dourtma gibi roller oynamaktan geri kalnmamtr. Ar zor uygulamalar, genelde egemen smrc snflarn karakteridir. Bu zor, duyduklar korku ve yaptklar hrszlklarn sonucudur. Bu korkuyu gidermek iin srekli yeni silahlar edinirler, sk sk cinayetler iler ve katliamlar yaparlar. Aslnda birer katliam eylemi olan savalarnn bu karakterini gizlemek iin Allah adna, istikrar ve toplumun selameti gibi sfatlarla yceltme gereini duyarlar. Gerekte ise rgtl hrszlk, talan ve bunun iin her tr cinayet ilenmektedir. Toplumsal dnm ve esenlik iin savunulabilecek zor, ancak evrensel hukukun tanmna dayal meru savunma amal zor olabilir. Burada zorun bir topluluun ilerici dnm iin, dtan veya iten dayatlan yok etme, zorla eritme ve dntrme abalarna kar kendini savunma ve koruma amacna ynelik olmas sz konusudur. Bu amac aan, baka toplumsal varlklar igal etmeyi, maddi ve manevi deerlerine el koymay, zorla dntrp kendine benzetmeyi salamaya ynelik tm zorlar gerici niteliktedir ve uzak kalnmay gerektirmektedir. Ne Allah, ne de kutsal vatan veya ulusal kurtulu adna buna benzer zor eylemleri asla ebelik niteliinde olmazlar ve bir zorbann talanc ve katliamc niteliinden teye bir anlam ifade edemezler.

14

Sava Toplumsal Bir Hastalk, Meru Savunma se Bir Haktr Bir olgu olarak zmlediimizde, sava aslnda insan toplumuyla badamamas gereken bir hastalkt. Zorunlu savunma dnda savan hibir tr mubah grlemezdi. znde zorbalk ve gaspt. stenildii kadar maskelensin, doas hrszlk, tahakkm ve taland. Fetihle her hakka sahip olacan sanmayd. Bu nitelikler altnda sava en byk felaket ve ktlk olarak nitelemek yanl olmaz. Savan ancak varln, zgrln ve onurunu korumann, salamann baka bir yolu kalmadnda bir anlam ifade edebilecei derinliine kavranmamt. Kavradmz ulusal kurtulu sava yeniden her eyi fethetmeyi kapsyordu. Kolaylkla meru savunmay aabilirdi. Bir intikama, karlkl zapt etmeye dnebilirdi. Bu ynlerden hi endie duyulmuyordu. Meru savunma sava zerinde durulsayd, bunun teori, strateji ve taktikleri dier tm sava trlerinden ayrt edilseydi, phesiz birok yanla, acya, kayplara dlmeyebilirdi. Btn umudun kazanlmas gereken ulusal kurtulu savana balanmas, objektif gereklik asndan da byk sakncalar ieriyordu. Savan doasn tanmadan, ne eit olursa olsun, kutsal bir ara gibi yaklalmt. Hlbuki hayati zorunlu savunmalar dnda her sava bir cinayetti. Tarihte tm smrc iktidarlarn temelinde savalar vard. Toplumsal kural ve kurumlamalar savaa endeksliydi. Savata baarmak tm haklarn temeli saylmaktayd. Bu anlayn da sosyalist ve demokratik olamayaca akt. Sosyalist bir parti demek ki ne devlet odakl, ne iktidar amal, ne de hepsinin temelinde yatan tayin edici unsur olarak savaa endeksli olabilirdi. Kendini yeniden tanmlamadan yeniden bir yaplanmaya gitmesinin tekrar nemli yanllk ve hatalara drebilecei nemle belirtilmiti. Anayasal Bir Hak olarak Meru Savunma Krt sorununun zmnde iddetin yntem olmaktan kmas, inkr ve bask politikalarnn snrl da olsa almas, demokrasi seeneinin zne uygun biimde ak tutulmasna yakndan baldr. Dil ve kltr zerindeki eitim ve yayn yasa terrn en ar biimi
15

olduu gibi, kar iddete de srekli davetiye karmaktadr. PKKde iddetin olduka kontrolsz ve meru savunma anlayn ok aan kullanm olmutur. Gnmzn birok hareketinde daha ar biimlere bavurulduu iyi bilinmektedir. Buna karlk tek tarafl atekes ve arlkl olarak snrlar dnda meru savunma pozisyonunda kalma, terrizm sulamasn geersiz klmaktadr. Yaplmas gereken, diyalog srecine ve demokratik birlie ak kap brakan yaklamlar devreye sokup, tmyle silahn braklmasn salamaktr. PKKnin mevcut konumunun bu kapsamda deerlendirilmesi, ileride telafisi g gelimeleri nlemek asndan da nemli bir frsat sunmakta ve deerlendirmeyi gerektirmektedir. Trkiye somutunda PKKnin yasal demokratik dnmne ak kap braklmas, tmyle yasaklama ve tasfiye srecine sokma yntemine gre daha gereki ve uygulama ans olan politik zmn doru yoludur. Meru savunma, ada demokrasinin dier nemli bir ilkesidir. ada demokrasi ilikilerinin olmad veya demokrasinin saldrya urad toplumlarda, meru savunma temelinde varln savunmak bir haktr, hem de en temel anayasal bir haktr. Demokratik olmayan yasalara ve rejimlere boyun emek, demokratik bir tutum olamaz. Bu yaklam kar saldryla antidemokratik gleri yok etmeyi iermez. Daha ok toplumun genel bilinlilik, rgtllk ve gsteri hakkn srekliletirip hakszl amay ngrr. Uygulanan direnme kutsal savunma hakkna girmekte ve hukukun da zn tekil etmektedir. Meru savunma, silahl olan da dahil, kaynan ada demokratik ilkelerden alr. Bunu aan her eylem meru savunma kapsamna giremez. Sivil toplumun genel bir sorunu olarak meru savunma, doru anlalmas ve uygulanmas gereken en temel konulardan biridir. Sivil topluma hem devletten, hem de geleneksel toplumdan srekli saldrlarn gelmesi uzak bir ihtimal deildir. Boa karmak ve provoke etmek isteyen gler, bunu gizli ya da ak, legal veya illegal yntemlerle hep devrede tutmak isteyeceklerdir. nk ok nemli karlar sarslmakta, rant kaplar kapanmaktadr. Bunu kolay kabul etmeleri mmkn deildir. Bizzat eski toplum ve devletin birok kurumu ilevsiz kalacandan ve konumlar sarslacandan, hukuk dna sapmalar ve zoru gndemletirmeleri her zaman mmkndr.
16

Bu durumlar, hukukun vazgeilmez bir hakk olan meru savunmay gndeme getirir. Meru savunmann ieriini ve biimini ok iyi kavramak gerekir. Anayasa, evrensel szlemeler ve yasalardan kaynaklanan haklarn savunmada tm birey ve hak sahibi topluluklar z savunma durumunda kaldklarnda, ayaklanmadan gsterilere, toplu dilekelerden mahkemelere bavurmaya kadar genel ve ksmi, toplu veya bireysel her yol ve yntemle hakszlk giderilinceye ve haklarn kazanncaya kadar direnme haklarn kullanabilirler. Bir halk kendisine ynelik, diline ve kltrne kar uygulanan hakszlklar karsnda, hukuki ve siyasal zm yollar tkanmsa, gerekirse uzun veya ksa sreli direnmeye geebilir. Bu bir isyan deil, meru, hukuki bir haktr. Bu hakkn kullanlmamas, hukukun inenmesidir. Hukukunu istememek, kullanmamak en byk hukuksuzluktur. Bunun olduu yerde orman kanunlar geerli olur. Dolaysyla hakk olan tm birey, topluluk ve halklar, hakszlklar karsnda sessiz durmakla hukuku inemi olurlar. Hak istemek ve zorla hakk elinden alndnda gerekirse ayaklanmak, kutsal direnme hakkdr. Hukukun ve adaletin olumasnn da z budur. Hibir kii veya halkn hukuksuzluk karsnda susma, boyun eme hakk olamaz. Asl hukuku ineme, bir toplumu ve devleti zehirleme bu boyun emeden kaynaklanr. Meru savunma, hukuku dourmada ve kullanmada asla vazgeilmeyen temel hukuksal durutur. Bunun gereklerini yerine getiremeyen birey, topluluk ve halklarn kendilerini insandan sayma ve ikayet etme haklar olamaz. zellikle tm evrensel hukukun vazgeilmez haklar haline getirip resmiletirdii Birinci, kinci ve nc Kuak Haklar olan bireyin medeni, ekonomik, sosyal haklar ile halklarn kltrel ve kendi kaderlerini belirleme haklar an ykselen deerleri olup, demokratik uygarln dayand ke talarndan birini oluturmaktadr. Toplumsal Sorunlar Meru Savunma izgisi le Alr Ortadounun nemli oranda toplum ve devlet dzeyinde kilitlenmi yapsn zmede, geleneksel iddet yntemlerinin tahribatlarn snrlamada sivil toplum modeli zenle ilenmeyi gerektirmektedir. Bu model teori ve pratik yaklamla gittike nem kazanacaktr. Bata Araplar, srail, ran, Irak, Krtler ve herkes asrlk
17

elikilerin almasnda denenen tm iddet yntemleri ve arkasndaki anlaylarla baarl olamadklarn itiraf etmek durumundadrlar. Meru savunma hakkn her zaman gndemde tutan kapsaml bir sivil toplum projesi kanlmaz olmaktadr. Milliyetilikle Kuds sorunu hi zmlenemez. Krt sorununun zm bu yntemle yzyl daha alr. Mezhepler sava da hi bitmez, airetilik tkenmez. iddeti iselletirmi toplum srekli isyan halinde olur. Devlet sopay eksik etmez. Ama tm bu yntemler sadece kmaz derinletirir. ala buluturmaz, adan daha da uzak drr. Her ne kadar Ortadou toplumlarnda demokratik hukuk devletleri geerli deilse de, ada gelimelerin bu ynl olmas, bu lkeleri de kanlmaz olarak bu yola sokacaktr. Krt sorunu da giderek bu erevede demokratik hukuk lleri iinde bir zm tarzn zorlayacaktr. Ayrlklk ve iddet karakterli bir yolda zorlanmasndan ok, demokratik siyaset yntemleriyle hukuku kendi somut durumuna uyarlayarak, temel insan haklarnn boyutundan meru savunma hakkn bilinli ve rgtl bir biimde kullanmaya kadar meru yollar kullanarak daha fazla baarl olabilecektir. Krtler en ok demokratik hukuk devletinde siyaset ve hukuku kendilerine mal ederek toplumsal haklarn elde edebilecekler; yzyllardr acmasz g dengesizliinin ve an vicdanszlnn kurban olmaktan kurtulacaklardr. Dolaysyla her zamankinden daha fazla demokratik hukuk yntemine gre almak ve baarmak temel grev olmaktadr. Meru Savunma Stratejisinin Saptrlmas 1970'lerin ulusal kurtulu sava anlay, o dnem iin bir anlam ifade edebilirdi. Reel sosyalizmin ve milliyetiliin egemen olduu dnemde bu yntemi savunmamak ihanetle e tutulurdu. PKK'nin bavurduu bu yntem, iinden eteletirilerek boa kartlmasna ramen, olumlu bir rol oynamtr. ete eilimi hakim olmasayd, baar olanaklar daha da artabilirdi. Fakat bunun zde bir demokratik veya sosyalist topluma gtremeyecei, tam baarl olmu rneklerinden de bellidir. Aslnda PKK'nin daha batan beri kabul etmesi gereken iddet anlay, meru savunma anlaynn dna tamamalyd. znde bu olmasna ramen, bunu doru formle
18

edemediimizi samimi bir zeletiri konusu olarak grmeliyiz. Dikkat edilirse, daa kma, silaha sarlma, hatta faistler ve aalarn saldrlarna kar kendini koruma, hep z savunma veya meru savunma anlay iine girer. Bu hakk can havliyle saldrya veya isyana dntrme, sonunda kendini vuran bir silah roln oynayacakt. Nitekim yle oldu. Yaplacak kapsaml zeletirisel deerlendirmeler unu gsterecektir: Eer PKK tm eylem glerini uygun corafya, lojistik ve kitlesel koullara gre deerlendirseydi, zellikle devletin de 1990'n banda belli bir hazrlkla Krt realitesini kabul etmesini esas alsayd ve gvenilmez bulsa bile yine bir ans vermek iin gven verici bir atekes konumuna geseydi, zm olanaklarnn daha da artaca reddedilemeyecek bir gerektir. Zamannda uzlama gereini grmemek, belki keskin devrimcilik iin bir erdemdir; ama gereklerle karlatrldnda, bunun kof ve kendi nn gremeyen bir tutum olduu da aktr. Bu hatalarn oka ilendiini grebilmeliyiz. Fakat PKK pratiinin sava-eylem izgisinde asl hatas veya yanll, meru savunma izgisini derinliine teorikletirememek kadar, bunun pratik uygulamasn da akl almaz bir sorumsuzlukla eteleme anlayna ve insafszlna terk etmesidir. ehit Agit'in (Mahsum Korkmaz) dikkat ektii hususlar az ok ciddiye alnsayd, ete anlayna frsat verilmeyebilir, hibir sava anlayna benzemeyen yozlama nlenebilirdi. Ama sorumluluk stlenilmeyince, bilinen ve hi de hak edilmeyen kbuslu sre kendini dayattka sonu alyor, sonu aldka kendini daha ok dayatyordu. Dayatmay yle bir noktaya tad ki, en deerli yoldalar katletmeyi bir nderlik anlay haline getirdi. Aslnda binlerce yllk st tabakann ihanet oyunu uygulanyordu. Herhalde kendini vurmakta bundan daha tehlikeli baka bir yol bulunamazd. lkel gdlerini bile lmle ve ldrmeyle zmleyen bu anlayn bulunduu yerde, zgrlk ve baar beklemeyi bir yana brakalm, insanln bile geerli yol bulamayaca aktr. Belki arada provokatrler vard. Ama ar basan yann yar-feodal kk burjuva kiiliinden, kyl aptallndan ve bunu denetime alamayan rgt ve komuta ynetiminin sorumsuzluundan kaynakland akt. Bu durum, devletin ve hatta dnyann ilgili evrelerinin kabul ettii tm baar olanaklarn yerle bir etti. sim dzeyinde kimler
19

sorumlu tutulmal meselesi pratik anlamn yitirmitir. Ama alnmas gereken derslerin asla unutulamayacak cinsten ve yrekleri srekli dalayacak nitelikte olduu aktr; bu dersler bir dakika bile unutulamaz bir trajedi dzeyindedir. Eer bu belann nne geilip zamann Cumhurbakan zal'n da nn at atekes baaryla uygulansayd, en acl srece girilmeyebilir ve belki de uzlama sreci hayat bulabilirdi. Fakat ahsi hrs ve rant ekonomisinin ahlandrd menfaatler stn geldi. Meru savunma frsat bu durumda yine deerlendirilemedi. Sonuna kadar iddet, her iki tarafta en ac boyutlara tand. Sava normlar bile anlamn yitirmiti. En basit bir frsat lmle dettiriliyordu. PKKnin bir kitle temeli vardr. Byk kahramanlklar olmutur. lk lm orular ehitlerini vermilerdir. En zor koullarda onurlarn korumulardr. Ama hem cezaevinde, hem dada, hem de Avrupada farkl bazlar, o ok aalk egemen snf gdlerinin tatmini iin byk ataa kalkmlard. Her tr oyun ve cinayet onlar iin ustalk saylyordu. Daha kapsaml bir eletiri szde askeri izgi iin yaplabilir. Hi de az olmayan askeri olanaklara, muazzam elverililik arz eden ortama, lojistik ve kitlesel destee ramen, en basit bir hattn tutturamayan bir gerilla gereine, zellikle nderlik ve komutanlk konumuna ne denilebilir? Ufuklu bir izgi ve askeri anlam olan bir eitim ve rgtlenmeden ka, geni olanaklar ortamnda bazen turist yaamn bile geriden izleyen bir tembellik, hazr bile bir hi uruna kaybettiren zden yoksun komutanlk, kendine ne kadar askeri kiilii yaktrabilir? Bir meru savunma sava iin ideal tm zellikler ve koullar bir arada topland halde, en elverili bir dada z savunmay bile bilmek isteyemeyen ve batan savan bir komutanlk ne kadar ciddiye alnabilir? En cesur insanlar bile yk gibi deerlendiren bir komutanlk, bir pratik merkez ne kadar iddial olabilir? Ak ki, ucu ister devletlere, ister Avrupaya, ister ilkel burjuva milliyetiliine dayansn, eteci eilim; rgt, komutanlk, eylem izgisi ve yaam tarzna damgasn vurmutur. nderlii asl bountuya gtren, rgtn bu duruma sokulmasyd. Kendim dardayken, 1998 sonlarnda 6. Kongre srecine yakn u konumalar yaptm ok iyi hatrlyorum: On sefer kazanlabilecek bir meru savunma savan bu hale getiren lam
20

farelerinin ve yarasalarn zihniyetine kar ben ne yapaym? rgte kar yenilmitim. ete eilimi yapda o kadar duyarsz ve sonu almaktan uzak bir durum yaratmt ki, yenilgi asit gibi iimi eritiyordu. Bir talyan gazetesine gayri ihtiyari artk rgtten istifa ediyorum diyecek noktaya gelmitim. Daha sonraki itiraflarnda, emdin Sakk, Bu sreci ben yarattm diyecek kadar iddial ve belgeli konuacak, hatta mahkemeden gizli oturum talep edecekti. Srecin iyz bilinmiyor, Krt halknn bana tarih boyunca gelen felaketlerin bir benzeri daha kendini gsteriyordu. Krt gericilii intikamn alyordu. Yllarca dardan, devletlerle anlaarak yapamadn ierden, hem de PKKnin altn deerinde olanaklarn yok ederek, adeta PKKyi kr taa vurarak kendini tatmin ediyordu. ahsen nderlik olarak, bu srele birlikte ayakta kalmak iin lgnca almaktan baka bir yol bulamyordum. 28 ubat srecinin normalletirme abalar yanksn bulmakla birlikte gecikmiti. Birok i ve d g kendi karlarn kr iddet ortamna balamt. Umut edilmesine ramen, PKK'nin iinde pratikte bu sreci aabilecek yetenek boy vermiyordu. zellikle grup grup gen kz ve erkein bile bile imhaya gnderilmeleri ve lme terk edilmeleri en affedilmez tutum olarak kendini dayatyordu. Buna ramen gerekli hesap sorulamyor ve n alnamyordu. Meru savunma anlamnda en az kaypla iine girilebilecek bir uzlama, aslnda balangtan beri sabote edilmiti. nderliin sonunu getiren iteki temel neden buydu. Daa kmak benim iin krk yllk bir ryayd. Ama bu da hi hakkmz olmayan binlerce gencin lm demekti. Bu hakk ahlken kendimde gremiyor ve tarihsel ryam gerekletiremiyordum. etecilik oktan beri bu yolda nm kesmi bulunuyordu. Mraice yznden bunu bana srtyordu. Bir nevi intikm aldklarn hissettiriyorlard. emdin bunu ak ve gizli mahkeme oturumlarnda aklarken, bir dieri en eski ocukluk arkadam katlediyor, bir bakas "nderlii nezaketten ldryoruz" diyor, br da gibi genleri atr atr kuruna diziyordu. 1993 yl, devlet ve PKK tarihinde nemli bir krlma ve resmi izgiden sapmann yaygnlk kazand tarihtir. Turgut zaln siyasal diyaloga ak yaps, kontrol edemedii glerin kurban olmasna yol at. Bu tarihte Jandarma Genel Komutan Eref Bitlisin tartmal bir uak kazasnda yaamn yitirmesi ilgintir. Ardndan gibi artan
21

Hizbullah maskeli cinayetler, binlerce kyn boaltlmas, younlatrlan operasyonlar bir imha seferi olarak anlald. PKKnin pek de akll olmayan taktikleri, kayplar arttrmaktan ve srecin tkanmasna yol amaktan teye gidemiyor; gerilla doru bir meru savunma anlay ve uygulanmasna ekilemiyordu. Dnemin askeri ve siyasal ynetimi terr hukuk izgisinin ok dna tamt. Devletin rndan kmas hz kazanmt. Bu pratiin dkm herkes asndan ne kadar detayl yaplrsa, o kadar dorular grlecektir. Tm rgt yaps objektif olarak bu sua bulat iin sorumluluktan kurtulamaz ve en basitinden samimi bir zeletiri gerektirir. phesiz gelimelerin bu ynl rndan kmasnda, 19931996da devlete hakim olan zihniyetin de belirleyici pay vard. Jandarma Genel Komutan Eref Bitlis ve zal'n halen kuku eken lmleri ile Hizbullah'n devreye sokulmas daha derinden zmlenseydi, tedbirler daha iyi alnabilirdi. Dnemin Babakannn "Liste cebimde, gerekenler yaplacaktr" demesi, DEP milletvekillerinin tutuklanmas, drt bine varan ky ve mezrann boaltlmas; binlerce susuz, silahsz, rgtle hibir ilikisi olmayan, drst, evinde rahat kalmak isteyen demokrat insann katledilmesi, ekonomik ambargolar, boydan boya her taraf kaplayan operasyonlar devlet dzeyinde de ilerin rndan ktn gsteriyordu. Meru Savunma Dzeninin Kurulmas Reel sosyalizm ve komnal kk topluluklar da dahil, biri lehine dierini feda eden tm toplum sistemlerinin eletirisi temelinde, doru olann optimal birlik veya sentezi yakalanmaldr. Sosyalist toplum, eski toplumu ve devleti ama sorununu zora dayal ve emeki diktatrlkleri biiminde ortaya koyamaz. Saldrgan smry ve g kazanmay esas alan her tr zor, emekilerin ideolojik bak alarnda yer alamaz. Kardaki en kaba zora dayal bir devlet de olsa, onu zorla ykmay esas alma bu ideolojik sistemle eliir. Bu temel ilke, mevcut devleti esas alalm, ona teslim olalm anlamna gelmez. Tersine, onu amay temel ilke olarak kabul eder. Bu devletin tm anlay ve uygulamalarna kar mcadele ilkesini de
22

esas alr. Fakat yntemi zorla, zor rgtyle ykma deil, duruu ve hareketliliiyle boa karma biiminde kar koymay temel strateji olarak benimser. Meru savunmay evrensel hukukun bir gerei, temel ilkesi sayar. Eer basklar cana kastetme dzeyine varmsa, en doal insan haklarn tanmyorsa, halkn kltrel haklarn zorla bastryor ve inkr ediyorsa, bu haklarn kullanmakta kararl olan toplumsal gleri bastrp mahkm ediyorsa; evrensel hukukun gereklerine uymayan bu hukuk d devlete ve onun zor uygulamalarna kar, silahl biimi de dahil, halk savunma birlikleriyle ve sava sanatnn tm inceliklerine gre ite ve dta geni bir meru savunma dzeni uygulamaya geirilir. Bunu bir anayasal hak olarak grmek; eer mevcut anayasada bu hak yoksa bu eksiklii anayasaya yerletirmeyi baarncaya kadar savam srdrmek, meru savunma anlaynn zorunlu bir gereidir. Eer mevcut devlet hukuk devletini, temel insan haklarn ve demokratik siyaset llerini esas alyorsa, tabii ki meru savunma silahl iddet biimini alamaz; alrsa, bu gayri meru olur ve ideolojik deerini kaybeder. Birok devrim rgtnn ve reel sosyalist devletin, her ne kadar anavatan savunma ve devrimi koruma ad altnda meru savunma anlayna atf yapsa da, ilettii zor sisteminin bu anlayla ilgisinin olmad, hatta en terrize edilmi sistem olduu kantlanmtr. Meru savunmann vazgeilmez bir ilkesi de, terrist devlet modeliyle uzlamamasdr. Terrist devletle belki taktik gerei her koulda silahl olarak savalmaz. Ama uzlama veya ona teslimiyetin de ilkesel olarak reddedilmesi arttr. Dolaysyla siyasal alana ilikin ilke, demokratik toplum, siyaset ve devlettir. Buradaki devletin klasik devletten fark aktr. Demokratik devlet; evrensel hukuk erevesine bal, demokratik siyaset kanallar srekli mevcut olan, demokratik toplumun kuruluuna ve her trl sivil toplum kurulularna imkn veren devlettir. Bu llere uymadnda veya onlar zorladnda, bu lleri tutturuncaya kadar meru savunma stratejisine bal halk savunma birliklerinin ve sava taktiklerinin rollerini oynamas gerektii aktr ve bu vazgeilmez ilke deerindedir. Dikkat edilirse, bu siyasal anlay iinde devleti ykma veya ayr bir devlet yaratma esas alnmyor. Var olan devletin demokratik hukuk devletine zde ve biimde ulatrlmas hedefleniyor. Siyasal snrlar deil, iini
23

dntrmeyi hedef alyor. Eer meru savunma durumu yoksa siyaset demokratik kurallar iinde belirlenecektir. Haklar demokratik mcadeleyle kazanlacaktr. Haklarn inkr ve demokratik kurallarn engellemesi halinde, meru savunmann silahl olan da dahil her biimiyle sonu alnmaya allacaktr. kinci Blm: Halklarn Varlklarn Koruma Stratejisi: Meru Savunma 21. yzylda Krt halk ortadan kaldrlmadka, dayatlan bu savalarn hibir anlam yoktur. Krtler halk olarak yok edilse, belki yerine bakas yerletirilir. Bu mmkn deilse, o zaman ada zgrlklerin dnda baka bir zm yolunun olmad da grlecektir. ada insan haklarnn hibir devlete kaybettirmesi dnlemez. Faist, oven emeli olanlar dnda, ada zgrlkler devlet ve toplumu glendirir. Krt halk iin uzun sreli bir saldr iddetiyle ayrla gitmenin ne olana ne de gerei vardr. zgr birliktelikle her halkla birlikte yaamak Krt halknn kendi karnadr. Bu anlamda ada zgrlklerin imkn dahiline girdii gnmz iin, uzun vadeli bir kurtulu savann pek deeri yoktur. Krt halknn kar onurlu bir bar ve demokratik sistemin almasndan geer. Ama varl inkr edildike ve kltrel varlna zgr ifade hakk ve olanaklar tannmadka meru savunma durumuna gemesi; yz yl srse bile, bu durum geinceye ve ada zgrlkleri tannncaya kadar meru savunma durumunu srdrmesi evrensel hukuk gerei bir haktr. Varln ve kltrel deerlerini savunmamak kadar onursuz bir durum olamaz. Hibir insanlk ynetiminde varlk inkrna ve kltrnden yoksun braklmaya kar sessiz durulamaz. Ancak insanlktan klrsa, bu durum doabilir. O halde ne ayrlk uzun vadeli savalarn, ne de varlk inkr ve kltrel yasaklamaya dayal zor rejimlerinin kazandraca bir ey vardr. Bu amala yrtlen atmalar varsa, bunlardan vazgeilmesi insan olmann ve rasyonalitenin bir gereidir. PKK, cumhuriyetin zgrlk ve kardelik karakterini aramaktadr. Bunu ne kadar bilin ve siyaset ustalyla yapmaya alt, en ok eletirilmesi gereken yandr. Fakat znn tmyle ayrlk olarak grlmesi ar bir deerlendirmedir. PKK, zgrlk olmadan birliin
24

olmayacan, slogan olarak iliklerine kadar benimsemitir. Ama onun her art altnda ayr ve milliyeti bir Krt devletini savunduunu sylemek kesinlikle kabul edilemez. Eksii ve yanl; zgr birliktelie uygun bir rgtlenme ve eylemlilii, doru bir izgi altnda ustalkla gelitirmemesidir. Bunun olanaklar vard. iddete, hele hele meru savunmay aan iddete hi bavurmadan, bu doru yolda demokratik ve laik bir cumhuriyet iin belki de en byk hizmeti yapabilecek en ciddi harekettir. PKK ancak bu noktada sulanp eletirilebilir. Yoksa niyet, aba ve fedakarlk olarak, 20. yzyln Urfa ve benzer yreleri iin gerek bir kutsallk hareketi olmaya aday olgularn banda gelmektedir. Geri ekilme Ve Meru Savunma Gelimeler PKK'nin ideolojik, program, rgt ve eylem izgisinde kkl dnmler yapma gereini daha da hzlandrmay zorunlu klyordu. ok ynl dnm abalar iinde phesiz en nemlisi, PKK'nin meru savunma izgisine ekilmeyi olduka derinliine gerekletirmesini, z savunma dzenini oturtmasn ve dier dnmlere derinlik kazandrmasn gerektirmekteydi. PKK'nin nderlik arsna bal olarak 2 Eyll 1999'da uygulad geri ekilme ve meru savunma tutumu iine girmesi, sradan taktik bir deiiklik olarak grlmemelidir. Bu son derece stratejik bir anlam olan, geirilen ideolojik, programatik ve taktik dnmn bir gereidir. Trk solunun ve kaan hain kesimlerle ilkel milliyeti ve kk burjuva Krt grupuklarnn iddia ettikleri gibi, bu ne bir teslimiyet, ne de Genelkurmay ile anlamal bir tavrdr. Defalarca vurguladm gibi, anlama olsayd, bunu ilan etmeyi tarihsel bir sorumluluk olarak bilir ve erefle yapardm. Hi kimse umudunu bu olumlu veya olumsuz iddialara dayandrmamaldr. Byle bir yaklam tehlikeli sonulara gtrr. Fakat 1998'den beri daha Ortadoudayken gelitirmeye altmz atekes konumunu daha da salamlatrmak istediimizi ve Trk ordusunun da anlayl davranmas gerektiini ska vurgulamaktan geri durmadm. Gereini ne kadar yapacaklar kendilerinin bilecei bir itir. Youn speklasyonlara konu olduu iin, bu ynl bir aklamay gerekli buldum.
25

Meru Savunma Dzeni Yeni meru savunma dzeni; Botan, Behdinan ve Zaros'un her iki yanndaki sahay bir btn olarak kapsayan, ok zorunlu olmadka dier sahalara yaylmamay esas alan, bu alanda her tr meru z savunma tedbirlerini dzenleyen, birlik ve eylem anlayn bu erevede oturtan derinliine bir planlama ve alma dzenine dayanmaktadr. Bu dzenleme bar ve demokratik zm amacna ball esas almaktadr. Sahada hkmran olan drt devletten, yani Trkiye, Irak, ran ve Suriye'den de bar ve demokratik zm adna diyalogu esas almay ve gelitirmeyi; var olan grmeler dzeyini bu ynl ilkeli ve zm amalayan kapsama kavuturmay beklemektedir. Bu stratejik tavrn daha geni almn sonraya brakarak byle tanmlamak, ideolojik izgi, yeni program ve rgt almalar asndan nem tamaktadr. Ayrca geirilen zeletiri srecine pratik bir ilerlik kazandrmak iin, bu stratejik dzenleme yaamsal bir anlama sahiptir. Bu dzenleme, PKK'nin dnmde ne kadar tutarl, gereki ve baarl olmas gerektiini ortaya koyduu iin de yaamsal nem tamaktadr. Yine bu yeni dzenleme tm komu devletlerin, Krt sorununun zmnde snrlara dokunmadan, demokratik birlik ruhu ve lleriyle ne kadar iyi niyetli olduklarn kantlamalar iin en uygun ortam hazrlamaktadr. Sadece Trkiye'ye deil, drt devlete de snrlara dokunmakszn, lkelerinin ve devletlerinin btnlk ve birliini zorlamadan, hatta gnllce birlik temelinde bunu daha da glendirerek, kendi Krt sorunlarn zmede ne kadar iten ve istekli olduklarn gstermeleri iin gereken frsat ve akl sunmaktadr. Dolaysyla yeni savunma dzeni; tarihsel anlam byk olan, imdiye kadar uygulanan boma emberleri kurarak Krtleri imha etmek yerine, dostluk ve kardelik kprlerini kurarak tm taraflara kazandran en onurlu bar gerekletirme ansn vermektedir. Tm Krtleri, Araplar, Acemleri ve Trkleri bu kardee zme aran en sorumlu bir tutum olarak deerlendirilmeyi beklemektedir. zme yanaan tarafla silahlar her an brakma ve silahlar tek tarafl olarak kullanmama gvencesini vermektedir. Bylelikle Ortadouda
26

anlamsz ve byk aclara yol aan yeni bir srail-Arap atmas tr kanl srelere frsat vermeme stn sorumluluunu gstermeye almaktadr. Tm bu nedenlerle komu devletlerin bu meru savunma dzenini bir tehdit kayna olarak grmemelerini, ok acl ve tarihsel derinlii olan bir sorunun kardee zm iin en uygun dzenleme olarak deerlendirmelerini byk bir itenlikle beklemektedir. Meru Savunma Hakkn Kullanabilmek in Gl Olmak Gerekir Bar ve demokratik zm ilgili devletlerce kabul edilinceye kadar, ok stn bir sorumlulukla ve bunun iin ciddiye alnabilecek bir g konumuna ulamak iin her trl katlm, eitim, zeletiri, lojistik, yeralt ve st mevzilenmeleri, en uygun birlik ve z savunma eylemlilikleri iin planlama ve uygulamalar byk bir zveri ve baaryla yrtlmek durumundadr. Meru savunma dzeni bar ve demokratik zm douracak kadar bir nicelik ve nitelikli gc gerekli klmaktadr. Hibir bar ve demokratik zm arkasnda bir halk ve g durmadka baarya ulamaz, hatta ciddiye alnamaz. Gerek bir bar ve zm ancak bunu salayacak gce, disipline ve ynetime sahipse mmkn olabilir. Bu duruma ulamak iin alan almalar, birlik dzenlemeleri, mevzilenmeler, olas saldrlara kar en aktif ve sonu alc eylem planlar, lojistik ve her trl gizli alma dzenleri, doru ve yeterli bir komuta dzenlemesi, tm bu almalarn baars iin gl bir eitim, yoldalar aras sayg ve sevgi ykl bir yaam ortam, zgr yaam yaratmak ve bar gerekletirmek iin nce kiiliklerde yaratc bir rekabet seferberlii; tutarl ve kabul edilebilecek samimi bir zeletiri iin baaryla yerine getirilmesi gereken en temel grevlerdir. Ancak bu grevlerin baars kiiyi yaad olumsuzluklar, sular ve hatalar karsnda affettirebilecek bir dzeye tarabilir. Bunun dnda hi kimse iin affedici bir durumun olamayaca, devletten tutalm insann kendi z vicdanna kadar her kurum ve kiiden sonuna kadar hesap sorulaca bilinerek ve yce deerlerin ansna birazck

27

iten ballkla gereklerini yerine getirmenin son ve en nemli ans olduu kabul edilerek hakk verilmeli ve bu grev baarlmaldr. Meru Savunma izgisi Halklarn Anlaml Bar ve Kardelik zmn erir Trkiye Cumhuriyetinin kurulu dnemi, devlet eliyle kapitalist birikimi salama ve gen burjuvaziyi brokrasinin iinden kollayp yaratma dnemiydi. Kapitalizmin temeli bylelikle atld. 1950ler kapitalizmi gelitirme ve yayma dnemiydi. Krsal alandaki tarm kapitalizmiyle kentlerde sanayi kapitalizmi bu dnemde hamle yapt. Brokrat kapitalizminin yannda, zel birikim dnemi de ald. Ticari-snai kapitalizm ne geti. 1980ler sonrasnda mali sermeyenin hamlesi balad. ikame ve sanayide da almayla bir hamle daha yapld. Trkiye kapitalizmi tm bu admlarla belli bir aamaya geldi. Gelimemi nc dnya ekonomileri diyebileceimiz koullardan Avrupa lkeleriyle rekabet edebilecek bir konuma yerleti. Eksii, bu ekonomik yapnn siyasal sistemini kurmamakt. Bu sistemi kurmada tereddtl davrand. Bu konuda esas engel de Krt sorunuydu. Yakn tarihiyle balants iinde ele alrsak, Cumhuriyetin kuruluunda da benzer bir durumla karlarz. Cumhuriyet sistemleirken Krtleri unutmutur. Fakat her zaman korkusunu hissederek, sistemle uzlatracak bir zmden uzak durmutur. Krt isyanlar, ortaya konulduu gibi, ayrlk temeli olan isyanlar deildir. 19. yzyl boyunca devam eden Krt isyanlar sistemden ayrlmak iin deil, dlandklar iin gelimilerdi. Artan merkeziyetilik Krtlere yer vermiyordu. Krtler eski geni otonomilerini kaybettikleri gibi, yeni merkezi sistemde yerlerinin olmadn gryorlard. Byk devletler Trkiyeyi daha ok baml klmak iin zaman zaman olaylar tahrik etmekle birilikte, hibir zaman ayrlmak amacyla desteklememilerdir. Cumhuriyetin kuruluunda bu durum daha da aa kmtr. Krtler sadece otonomilerini kaybetmediler, toptan varlklarnn inkryla kendilerini kar karya buldular. Tabii kar olan devletler, bata ngilizler, bu vesileyle ortaya kan isyanlardan yararlanmlar, Kemalistlerle nihayet uzlamlardr. Daha sonraki sre, Krtlerin tamamen yasaklama srecine alnarak rmeye ve unutulmaya terk edilmesidir.
28

Buna PKK somutunda verilen yant, bilinen 20. yzyln son eyreindeki dk younluklu savatr. Kurulurken Krt isyan bahanesiyle demokratikleemeyen Cumhuriyet, adalama srecinin en nemli aamasnda demokratikleerek sistemini tamamlamas gerekirken, yine duyduu korku ve blnme telayla Krtleri ezerek sorunu halledebileceini sand. lgnca ve topyekn seferberlikle, her trl zel sava yntemleriyle sorunu tasfiye etmeyi gndemine koydu. Kimi kaynaklara gre 100 milyar, kimilerine gre 400 milyar Dolar bu ie yatrd. Sonu; mevcut ekonominin de krize girmesi, sosyal alann irazesinden kmas, siyasal yapnn tamamen iflasdr. ktidarn destei yzde onun altna dmtr. Ne zaman tam kecei dnyaca gzlemlenen bir ekonomi, IMF olmasa bir gn bile kendisini srdremez durumdadr. Dnyaya kafa tutmak urada kalsn, ABD, AB ve yan kurulular olmasa, kendini srdremez bir cumhuriyet haline gelmitir. Trk milliyetiliinin Trkiyeyi gelip brakt konum budur. Kendi Krtlerini ne yok edebilmi, ne de tam asimile etmitir. Tersine, PKK nderliinde byk bir demokratik dnm yaayan bir Krt gerei sz konusudur. Bu objektif durum karsnda nmzdeki dnem iin admlar atlmaya allmaktadr. Gerek merkez sa, gerek merkez sol yeniden toparlanp partilemeye almaktadr. Varolanlar, daha imdiden eskimi denilenler iddiasn srdrmektedir. Hkmet adeta man uzatma dakikalarn oynar konuma gelmitir. Halk ezici biimde kkl deiim istemektedir. Halkn demokratik uygarlktan yana tercihi kesindir. Ordu darbeden uzak bir konumdadr; dengeleri fazla zorlamadan, Cumhuriyetin demokratik ve laik karakterindeki yeni dnmlerine kar deildir. PKK meru savunma konumunda, demokratik zm tercihinde kesin tavr alm bulunmaktadr. PKK, yeni dnemin ayn zamanda ayrlkla hizmet edebilecek izgisinden uzaklamak iin, lke btnlne ve devlet birliine dayal bir stratejik yaklamla, meru savunma izgisine dayal bir taktik savunma anlay iinde, bar ve demokratik uzlama iin sorumluluklarnn gereini ciddiyetle yerine getirmektedir. 2000lerde balayan bu sre derinleerek devam etmektedir. Devlet de bu nispi skunet dnemini iyi deerlendirerek; Filistin-srail, eenistanRusya tarz bir milliyeti banazla dmemek iin, zerine deni
29

yaparak katkda bulunmak durumundadr. PKKyi ve zgrleen Krt halk iradesini Trkiyede demokrasinin, laikliin ve hukuk devletinin gcne dntrmede zerine deni yapmaldr. Basit gibi grnen bu durum, aslnda halklarn en anlaml bar ve kardelik zmn ihtiva etmektedir. Douda da zm Meru Savunma Stratejisi Olur ran Krt hareketi KDP deneyimine kadar feodal aireti bir karakter tamaktadr. Medlerden beri bu zelliini srdrmektedir. Zaros eteklerindeki yerleimi, Krtleri zgrlklerine dknlk asndan ansl klmaktadr. Dier paralarda grld gibi, emperyalizmin ran Krtleri zerindeki istismarc yaklam olumsuz sonu vermitir. 19. yzyln sonlarndaki eyh Ubeydullah, 20. yzyln ilk eyreindeki smail Simko nderlikli hareketler bu ynden reticidir. Kad Muhammed nderliindeki Mahabad Cumhuriyeti deneyimi bu oyunlarn kurban olmutur. lkel milliyeti bir karakteri aamayan ran-KDP rgtlenmesi, ran geleneini zmseyememesi ve Batnn en son oyunlarna anlam verememesi yznden son liderlerinden A. Kasmloyu da ehit vermitir. lkel milliyeti ve baz sol gruplamalar, Krt sorununu zme yeteneinde olmadklarn ran slam Devrimi dneminde de gstermilerdir. Aslnda koullar ileri kazanmlar salamaya elveriliydi. ran somutuna uygun ve ada demokratik gerekleri esas alan bir zm tarznn baar ans vard. Ge de olsa, Krt sorunu bu ynleriyle zm ansn demokratik slam hamlesinde baarl klabilir. Daha dorusu, bu temelde kendini yenileyerek, demokratik zmle hem Krt sorununda hem de ran genelindeki ulusal sorunlarda kilit bir rol oynayabilir. Demokratik Federal slami ran bir perspektif, bir slogan olarak anlam kazanabilir. rann kltrel, yasal ve idari gereklerine dikkat ederek, ada demokrasi normlarnn bu gereklerle nasl kaynatrlabileceini zenle yorumlayarak bir senteze varma, zm yolunda nemli bir adm olabilir. Zaten kltrel ifade zgrl, anadilde eitim ve basn-yayn zgrl snrl da olsa mevcuttur. Yine Krdistan eyalet ynetimi bir gerekliktir. Bu kavram ve kurumlarn ieriini halklatrmak ve ilerici bir ze kavuturmak,
30

bunun iin geerli kurulular gerekletirmek daha da ilerlemeye yol aabilir. Anayasa ve yasalarda bu sreci yanstacak dzenlemeler gndemletirilebilir. Tm sorun, randaki Krt zgrlk hareketinin rann zgnln doru okumasna, ada demokratik kriterleri salam zmsemesine ve var olan olumlu yanlar esas alarak daha mtevaz admlarla ilerletmesine bal bulunmaktadr. lkel milliyeti dar otonomici yaklamlara ve d oyunlara kar durmay bilmenin, ran ynetimince daha fazla anlayllk kazanaca aktr. Var olan diyalogu daha da gelitirmek, Krtlerin yakn kltrel balarn hissettirmek, geleneksel kardeliin gncel anlamn doru vermek, zme daha ok katkda bulunacaktr. lkel milliyeti otonomici dnem yerine, slamn demokratiklemesi ve ada demokrasi sentezine dayal yeni dnem zmde baar ansna sahiptir. ran Krdistan zgrlk hareketi bu erevede kendini yenileyebilir, uygun ve etkili bir g olarak rgtlenip mevzilenebilirse, yeni bir dnemin balatcs olabilir. Dier paralardaki Krt hareketlerinin deneyiminden de dersler kararak, zellikle PKK deneyiminden ve mevcut meru savunma dzeninden yararlanarak kendi yeni dneminin iddial bir temsilcisi haline gelebilir. ran genelindeki demokratik slami hamleye kendi somutunda verecei yant ve katkyla daha da ilerlemesine yol aabilir. Meru Savunma izgisi in Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar syan ve silahl mcadele gibi ok byk olaylara ve sonulara yol aan eylemlilikler karsnda bin dnp bir yapmak gerekir. Neden ve hangi amala, kimlere kar, ne kadar sre ve kapsamda, kimlerle ve nasl yrtleceine dair netleme olmadan isyan ve silahl mcadelelere bavurulmas halinde; altndan klmas zor cinayetlere, yozlamalara, dolaysyla baarszlklara yol almasnn nne geilemez. Ancak btn meru yaam ve zgrleme yollar zorla tkanrsa, hukuk inenirse, kiisel ve kltrel planda halka hakszca lm dayatlrsa, isyan ve silahl mcadeleye sadece bir gereksinim olarak deil, evrensel hukukta ve her anayasada ifade edilen meru savunma hakk olarak bavurulur. Silahl isyan ve gerilla tarzlar
31

biimindeki savan amac; evrensel hukukun gerekleri yaplncaya, bunun anayasal ifadesi, yani BM yasalarnda da ifade edilen ve Trkiye dahil birok lke tarafndan uyulmas kabul edilen bireyin ve halklarn kuak haklarnn gerekleri yerine getirilinceye kadar, meru bir mcadele biimi olarak, zgr yurttalarn ve demokratik haklara sahip halkn kutsal direni hakkn kullanmaktr. Bu direnie bavurulmas deil, tersine bavurulmamas; znde hukukun gereklerinin yerine getirilmemesi ve demokrasiye inanszlk, yani demokratik hukuk devletine kar grevlerin yerine getirilmemesi olacaktr. zeletiri bu erevede yerine getirilmelidir. PKKnin gemite uygulad isyan ve gerilla izgisi, meru savunma hakkn hem siyasal izgi hem de askeri strateji ve taktikler asndan amtr. Bunun anlam, zde olmasa da, biimde ayrlkla ak bir program, askeri strateji olarak da saldrya varan ve sorumlu olmamas gereken birok taktik hedefe bavuran bir duruma dmesidir. Bu durum karsnda ideolojisiyle tutarllk asndan iine girilmesi gereken zeletirisel durum, siyasal programn lkenin btnlne gre yeniden yaplandrlmasdr. Bunun en genel ifadesi ve slogan; Krdistan paralarnn bulunduu her lkenin siyasal snrlarn esas alan, bu snrlar dahilinde zgr birliktelii hedefleyen bir program yapsdr. Demokratik lke, zgr para, meru savunma hakknn siyasal gerekesi ve programsal ifadesidir. Bu tr bir program anlayna ulamak zeletirinin bir gerei olduu gibi, askeri olarak da stratejik meru savunma durumuna gemeyi gerektirir. nemli oranda salanan meru savunma durumu daha ilkeli, donanml, bar ve demokrasiyi, hukuk devletini yetkinletirecek gte ve dzenlilikte olmaldr. Nicel ve nitel durumu, slenmesi ve lojistiinin, eitim, rgtlenme ve komuta tarznn olas her tr saldrya kar yant verecek gte olmas hesaplanarak, bu hak kullanlmaldr. Meru Savunma Kendini Koruma ve Gelitirme izgisidir Katliama urayabilecek bir g, meru savunma gc olamaz. Bu, ancak kendini imha gc olabilir. Gemite bu duruma da younca dlmtr. Birliklerin nicel ve nitel durumu uygun slenmeye,
32

komutaya ve lojistie sahip olamyorsa ve birok imhalara yol aacaksa, ya kendini sivilletirerek bu duruma son vermesi, ya da snrlarn gerisine ekilmesi gerekir. Gemite ok yaygnca yapld gibi hibir gereini yerine getirmeden, u ky senin, bu ky benim diyerek, u veya bu tepede avare asi birlikler gibi hareket etmek kesinlikle meru savunma biimi olamaz. Kayplarn ve olumsuzluklarn yzde doksan nedeni bu tutumdur. Meru savunma temelinde lke iinde slenmek isteyen birimler, bunun btn artlarn yerine getirmek zorundadrlar. Aksi halde, PKK adna sahip klamaz ve destek verilemez. Bu tip birlikler ve almalarn imhalk olmas, bar ve demokraside kar grmeyen evrelerin eline frsat sunmas, halkn bar ve demokrasi mcadelesini zora sokmas kanlmazdr. Ama meru savunma dzeni sonsuza dek snrlarn gerisinde kalamaz. Gnmzn hzla deien koullar buna izin vermez; verse de birok olumsuzluu beraberinde getirir. Dolaysyla snrlarn gerisinde her para asndan ancak makul bir sre kalnabilir. lgili devletle meru savunma izgisi temelinde bar ve demokratik uzla aranr. Yant gelmez veya saldr biiminde olursa, onurlu bar ve demokratik uzlay gerekletirmek iin, erevesi izilen temelde silahl savam, doru tarzda slenmek, halk savunmak, bara ve demokrasiye katky bu yolla srdrmek durumundadr. Tm devletlere ve ilgili glere kar bu pozisyon sz konusudur. Bir damla kann gereksiz yere akmamasna zen gsterilmesi; ama kutsal direnme hakknn, yani artk evrensel hukukun normlar haline gelen temel kuak haklar yerine getirilinceye kadar savunma savamnn baars iin her eyin yerine getirilmesi, yeni dnemin en temel zeletiri gereidir. zeletiri, bu duruma baarl tarzda ulamak demektir. Aksi halde gemite srar vardr. Sonular, her komploya ak ve ihanetten daha beter durumlara dmedir. Meru Savunma Bir Hesap Sorma izgisidir Gemite gerek PKK adna, gerek devletler ve dier gler adna gizli veya ak, yasal veya komplo ve ete tarzyla yrtlen eylemler sonucunda katledilen halktan tm insanlarn, boaltlan kylerin, len gerilla ve askerlerin, susuz kadn, ocuk ve erkeklerin kapsaml bir
33

dkm yaplarak; sorumlularnn kimler olduu, ulusal ve uluslararas hukuk ve rgt hukuku asndan nasl yarglanp cezalandrlmalar gerektiine ilikin zeletirisinin yaplmas ve gerekli derslerin karlmas en temel grevlerdendir. Bu grevler karsnda ciddiyet ve sorumluluk, ancak gereklerinin yerine getirilmesiyle mmkndr. Tm ilgili taraflarca her tr siyasal, askeri, ahlki ve dini anlaylar aan, anlamsz, sadece kendine zarar veren saysz tutum ve davranlarn ve su eylemlerinin kapsaml bir dkm yaplmadan, kendi paymza denin hesab verilmeden, pratikte ilgili tm makam, kii ve glerden hesap sormadan; tarihe, halka, insanla, hukuka ve demokrasiye kar grevlerimize doru sahip kldndan bahsedilemez. Kendi devletini bile aldatan, eteletiren, hukuk izgisi dna taran ve hatta ulusal hukuka ok snrl da olsa yarglanmaya alnan olay ve grevlilerin en stten en altta kadar dkmnn yaplp hesabnn sorulmas, izgisinin bir gereidir. Nasl PKK adna bir sulu gibi hareket edilemezse, devlet adna da su ileyenler rahat edemez. Ulusal hukuk resmen hesap soracak gte olmasa da, evrensel hukuk ve halkn kutsal direnmesi adna canilerden hesap sorulmas sorumluluk gereidir. Hesap sormamann bar ve demokrasiyle alakas olamaz. Hala asalm, keselim, imha edelim tutumu iinde olan tm kii, makam ve glere kar, silahls da dahil meru savunmann gereklerinin her koul altnda, her yerde ve zamanda, ama baars iin de her eyin en ince tarzda hesaplanarak yerine getirilmesi, yeni dnem meru savunma izgisinin gereidir. Ancak bylelikle demokratik hukuk devletine, cumhuriyete sahip klabilir. Bu durumda deilse, gerekletirilmesi iin gerekleri sonuna kadar yerine getirilebilir. zce, gemiin tm taraflarca ilenen her trl olumsuzluklarna ve su durumlarna kar zeletirisel olmak, pratikte bu tarzda gereklerini yerine getirmekle mmkndr. Meru Savunma-Demokratik Siyaset likisi Meru savunma izgisi, halk arasnda demokratik siyasetin gereklerine gre almay gerektirir. Salam ve korunmas mmkn slenmeler dnda, yeni dnemde eskiden olduu gibi PKK adyla hareket etmek, siyasal faaliyet yrtmek, antidemokratik koullarn
34

geerli olduu alanlar dnda doru bir tavr olamaz. Demokrasi ve hukukun gereklerine uygun kapsaml sivil toplum kuruluu ve faaliyetleri, en uygun almalar olarak rgtlendirilmek ve yrtlmek durumundadr. Aksi halde provokatif durumlara dmek kanlmazdr. PKKnin bu alana ilikin dnm, her lkenin siyasal, kltrel ve hukuk koullarna uygun, adndan, program ve pratiklerine kadar yasal, kltrel, edebi, her tr sanatsal, evresel, ekonomik, sosyal, hukuki, siyasal ve cinsi yaplandrmalar gerektirir. Dnm; bu yaplandrmalarn oluturulmas, ilevsel klnmas, demokratik hukuk devletinin baarlmas ve gerektiinde yeniden yaplandrlmas iin temel gvence haline getirilmesiyle mmkndr. Bunun iin zorunlu olan ideolojik, politik ve pratik yetenek formasyonlarnn kazandrlmas gerekmekte; dnce, inan ve moral kapasitelerin buna cevap vermesini gerekli klmaktadr. Bu konuda Trk klasik solcu anlaylarn mezhepi zm demagojilerine frsat vermemek kadar, Krt milliyeti anlaylarn tahriki demagojilerine ve saptrma giriimlerine de ortam sunmamak nemli demokratik grevlerdendir. Demokratik grevlere, halklarn barl ve zgr birlikteliklerine sahip kmak, bu konuda zerine deni yapmak sorumlu devrimciliin de gereidir. Yoksa ister sa ister sol tarikatlk devrimci deil, ancak kar devrimci rol oynayabilir. Bu konularda da zeletiri, ancak bu ynl grevlere doru sahip kmak ve gerekleri iin yeterli bir donanmla baar izgisini tutturmakla mmkndr. Avrupann ki Yzll Meru Savunma izgisiyle Aa karlacak Be bin yldr dnya ormann ke bucak tutanlar, zellikle bilinli Avrupallar, beni hi kendilerine yakn bulmayp yakalanmam yolunda ince ebekelerini aacaklard. Yapabilecek fazla bir ey yoktu. Ka veya intihar daha ok karlarna olurdu. Yapabileceim ey, son nefesime kadar kalbimin zgrln koruyup, gelitirebileceim anlam damlalaryla yaama byk saygyla devam etmekti. Onlar Neronlara ta kartrcasna bir kurbanlarn arenaya atp, kendi elleriyle besledikleri aslana yedirmenin heyecan iinde, sevgiyle kark korku lklaryla, birka seyirlik elencesi halinde
35

akbetimi grmek istiyorlard. Szde Hristiyandlar, hem de Ortodoks! Fakat kendilerinin de ok nceden yazdklar gibi, onlar salar binlerce defa yeniden armha germenin Romal temsilcileriydiler. Genlerinde bu armh kltr vard. Bunu anlamam zor olmad. sa bizdendi, kap komumuzdu. Onu gururla sahiplenmek komuluun gereiydi. Ona ve izleyicilerine binlerce armh ve aslanlara yedirme operasyonlar dzenlendi. Son kurban bendim. Hem insanlk zne bal airet atalarmzn anl direni gelenei, hem peygamber atamz brahimler ve salarn anl bar gelenei bende garip bir biimde birleiyordu. Tanrsal bir yceli kanlmazd. Tanry zmledim, kim olduunu akladm. Ama halklarn, kadnlarn, zordaki ihtiyar ve ocuklarn tanrsallklarna sayglydm. Onlarn tanrsal zelliklerinin tanr ycelii iindeydim. Bu gerekten byk halk tanrsall iinde ycelmek yetiyordu. Bulunduum koul ve biim altnda lm, daha byk bir ycelmenin ad oluyordu. Bu gerek artk korkuyu deil, her geen gn insanln soylu bar seeneini de douruyordu. Sava ve imhay dayatrlarsa, sonuna kadar ama daha baarl direni ve meru savunma savayla; isterlerse en adil ve onurlu barla karlk verecek gteydim. Direni ve bar kahramanlarnn yolundaydm; vasiyetlerinin gerei savunmayla aklanp dnyaya duyurulmutu. Sonu, lm nasl gelirse gelsin, insanln, halklarmzn kazanaca bir gerekti. Devlet Komplolarla Meru Savunma izgisini Engelledi Devletin raydan kmas bir dnemi kapsyor. Bu dnemin en nemli komplo suikast, 6 Mays 1996da amdaki kalabalk evimizin yaknnda, yarm ton patlayc ykl bir arabann patlatlmasdr. Telefonla dinlendiim iin, o saatte orada olduum sanlarak araba patlatlyordu. Dnemin hkmet bakan Tansu illerin rtl denekten 50 milyon Dolarla finanse ettii komplo olduka boyutludur. Susurluk etesi diye tabir edilenlerle Yeil kod adl Mahmut Yldrmn, Suriyeli bir Krt aileden baz kiilerin ve dnemin Viranehir Belediye Bakannn da bu komplonun iinde olduu basna yansmt. Soruturmamda askeriye adna hareket edenler, srarla bu ekibin sorumsuz olduunu ve devletle kendilerini
36

temsil etmediini sylyorlard. stemeleri halinde, kendilerinin bu ii fzelerle daha baarl yapabileceklerini belirtiyorlard. Devletin iinde iki farkl yaklamn varl zaten bilinen bir husustu. Bu olayla birlikte, gnlllk temelinde kendini bombalarla patlatma eylemleri geliti. iddet sarmal daha da trmand. Devletin raydan kmas herkesin endie ile takip ettii bir gelimeydi. Aydnlk iin bir dakika karanlk eylemlilii bu srele balantlyd. Devletin laiklik karakterinde de hzla anmalar yaanyordu. Tarihte 28 ubat denilen sre daha ok bir restorasyon hareketi olarak gndeme geldi. Dolayl yoldan normalleme adna PKKyi de sorumlulua davet ediyorlard. Buna ihtiyatl bir olumlulukla yaklatk. En azndan susuz insanlarn katledilmesi ve alan boaltlmas durur ve ambargo snrlanr; sava srse de hi olmazsa kurallaryla yrtlr anlayyla bu tutuma girildi. Trkiyenin sraille 1996da stratejik dzeye kard ittifaklar istihbarata epey frsat sunuyordu. srailin dnya apnda istihbarat ve kontrol, PKKnin terrist rgt olarak ilan edilmesi, nderlik takibini Trkiye asndan kolaylatrmtr. Bu tarihte Papandreu sonras Yunanistan Babakan Simitisle ABD Bakan Clintonun 1996da PKK nderliine yasallk tanmama ve frsat varsa teslim etme konusunda anlay birlii iine girdikleri daha sonra duyumu alnan dier bir bilgiydi. PKK etrafndaki hukuk alannn daraltlmas daha da artyordu. Almanya, Fransa ve ngiltere bata olmak zere, PKK yandalarna kar siyasal amal youn bir tutuklama kampanyasn amlard. Gney Krdistanl YNK ve KDP nderlikleri, PKK aleyhtar kampanyann en temel dayanaklar olarak, 1996da srail ittifakna benzer Ankara, Londra ve Washington merkezli youn ilikiler iine girmilerdi. PKK ve nderliini Kuzey Irak zerinden tecrit etmede ve operasyonlara her trl destei sunmada anlamlard. PKK ve nderliini tasfiye plannn son halkas olarak Suriye kalmt. Msr da yanlarna alarak Suriye zerinde gelitirilen psikolojik sava ksa srede rn vermiti. Suriye bu basklara boyun emeyi ve PKK konusunda anlamay karlarna daha uygun bulmutu. Suriyeden ayrlmadan nce, yaz boyu ordu adna dolayl yoldan bilgilendirmede bulunan bir kanaln yaklamlar ilginti. Anlaml bir atekesle birlikte yeni bir sre arzulanyordu. Bu konuya gereki
37

yaklamlar sz konusuydu. rgtn bilgisi dahilinde, 1998 ylnn Austos ay sonlarndaki tek tarafl atekes deneyimi bu bilgilenmelere dayanyordu. Fakat bu atekesin yarda kesilmesine pek anlam verilemedi. Meru savunma hakkmz kullanmaya dek varan ve olumlu yan ar basan bu dolayl diyalog resmen balatlsayd, sre ok daha olumlu geliirdi. Bu, sanyorum 28 ubat srecinin geirdii aamalarla ilgili bir durumdu. Meru Savunma izgisi deolojik izgi Esaslarna Gre Uygulanr Beni adada ilk karlayan, yarbay rtbesinde ve Genelkurmay Bakanln temsil ettiini belirten bir subayd. Dedikleri zce yleydi: Bu ite ok oyun var. Biz kardelikle halletmek istiyoruz. Bu tertiplere frsat vermeyeceiz. Bu, pek beklemediim bir tavrd. Gvenirliini hibir zaman lecek durumda deildim. Taktik yanltmayla birlikte, bir politikay da dile getirmi olabilirdi. Bekleyip grmekten baka bir seenek yoktu. On gn koullar ok ar bir hcrede kaldm. Emniyet, MT, Jandarma ve Genelkurmay stihbarat drtl apraz halinde bir soruturma yrttler. Kaba bir bask ve kfr yoktu. Fakat manevi, psikolojik ortam benim iin ok ard. Dayanabilmek mucizeydi. On gn boyunca doru bildiim ve bulduum biimde konutum. Tavr koydum. Konumalarmn bir ksm yaynland. Bir ksm yaynlanmad. Farkl bir devlet yzyle karlatm kesindi. Olgun yaklayorlard. Oynanan oyunlarn ne kadar iinde veya karsnda olduklarn kestirmem zordu. Esas aldm tutum, batan sona halklarn onurlu bar ve kardeesine yaama birlikteliine frsat veren bir izgiyi inanla, kararllkla ve bilinle savunmakt. Bu durum ideolojik ve politik izgime ters dmyordu. Ayrlkla ve meru savunmay aan iddete tavr almam ideolojik hattm gerei olduundan rahatlkla tavrm srdrdm. Uzun Yllara Yaylan Meru Savunma izgisi Araylarm mral yarglamasnn meru, evrensel ve Avrupa nsan Haklar Szlemesinin gerei olan bir temeli yoktu. in temelinde ar bir
38

komplo ve karlma vard. Mahkemenin bu koullar altnda olmamas gerekirdi. Ayrca AHSne aykr birok yn olduu AHMe de bildirilmitir. Sembolik olan, genelde hazrlayan senaristleri ve ynetmenleri dnda olan bir tiyatronun kamuoyuna ynelik ksmnn oynanmas sz konusuydu. Savunmam bir demokratik uzlac ve bar mesaj olarak vermem bana gre en doru tutumdu. Kapsaml bir savunma iin ne sre, ne materyal, ne de hazrlk asndan psikolojik olarak uygun bir durum vard. mral srecine ilikin birok aklamalarm oldu. Umarm z olduu gibi bir kitap ciltleri halinde yaynlanr. Buradaki hususlar tekrarlamam fazla anlaml olmaz. Kald ki, bu savunmam tm avukatlarla diyaloglarmn ideolojik, siyasal ve moral temelini vermektedir ve tamamlayc nitelikte grlmelidir. Baz evreler ite ve dta olmak zere tavrm tahrip etmek istediler. En sakncal durum buydu. Salm ve lmmden bile daha nemli olan bu hususlar srekli akla kavuturmak istedim. Yaygn olarak yaplan, Derin devlet ve Genelkurmayla anlatm, uzlatm veya teslim olduum biiminde bir propagandayd. Bu propaganda amalyd; hem i hem de d taraftarlar, bununla gerek yzlerini gizlemek istiyorlard. Bir uzlama olsa, durumu ilan etmeyi bir onur bellerdim. Byle bir durumun olmadn hep vurguladm. Atekes konusu zerinde ise, 1993ten beri duruyordum. En son amdayken, tek tarafl olarak ilan ettiim 1 Eyll 1998 atekesine bal olarak, 1 Eyll 1999da koullar elverdike ve makul bir sre kalmak zere snrlarn dna ekilmeyi, atekesi daha gereki klma kararll temelinde ikinci bir adm olarak attm. Mevcut durum, zorunlu koullar nedeniyle snrl bir gcn ieride, byk bir ksmnn da darda bir meru savunma temelinde stlendii, demokratik uzla ve bar iin diyalog beklentili bir pozisyon biimindedir. PKKnin yeni dnem program, strateji ve taktiklerine yansyan bu tutum, savunmamn ilgili blmlerinde genie ald iin tekrarlamayacam. Politika ve tavr belirlemesi gereken, devletin st dzeyidir. Bu gereklik sadece Trkiye Krtleri iin deil, tm paralardaki Krtler iin stratejik bir yaklam olarak ngrlmektedir. Gerek bu kadar ak olduu halde, PKKye ynelik tavrlarn nemli bir ksm, sarslan ve aa kan evrelerin ok irkin ve hain yzlerini gizlemek iin Apo Krt meselesini mralya gmyor
39

iftiralardr. Bunlar ok iyi takip edip hesap sorma byk nem tamaktadr. zellikle son on yldr amansz bir ihanet dayatmasyla, hem Gney Krdistanl ibirlikiler tarafndan, hem de Avrupaya snm, her bakmdan Avrupaya balanm, moral deer tanmayan ve tm yaamlarn anti-Apoculua balam kesimlerce yrtlen bu iftira ve karalama kampanyas kendilerini kurtaramayacaktr. PKK sava ve barl tutumuyla ortadadr. Gc, ehitleri ve halk da ortadadr. Bunlar nerededir? Sava istiyorlar. Savamalarn kim engelliyor? PKKyi kkrtmakla kime, hangi gce hizmet ediyorlar? Drstlerse meydan kendileri iin aktr. Krt meselesini dada, ovada, ehirde, kyde, ite ve dta temsil etsinler. Sonuna kadar direnerek bir rnek gstersinler ki, sahtekr ve iftirac olmadklarn kantlam olsunlar. Gneyli ibirlikiler on yldr PKKnin srtnda otonomi hayali ile yayorlar. Hem YNK hem de KDP, bal ve uydu gleri ile PKKye kar korkun tavrlar gelitirdiler. Onlar iin iki yol vard: Ya samimi bir zeletiriyle demokratik uzla ve bara gelmek, ya da hak etmedikleri ve PKKsiz gereklemeyecek otonomiden vazgemek. Bunlarn krk yldr yrttkleri siyaset ve diplomasi Krt halkna drt bin yllk yabanc tahakkmden daha fazla zarar vermitir. Hi olmazsa bundan sonra drst olmay, bar ve demokrasiye gelmeyi bilsinler. Aksi halde dnya da gelse, iinde bulunduklar durumdan kurtulamayacaklarn grsnler. Tm ehitlerin, yoldalarn, halkn ve benim kararllmn bu olduunu unutmasnlar. Benim mral srecim bu savunmamn ruhuna uygun olarak devam edecektir. Tutumum; yarn olacakm gibi bar ve demokratik uzlaya her an hazr olmak kadar, yarn benden balayacak bir imha savana da sonuna kadar kar olmak ve her zaman inanla, kararllk ve hazrllkla buna cevap vermektir. Bunun dnda ne yaam tandm, ne de anlarm. ok byk yetersizlikleri olsa da, umut ve ballklarn her zaman bana sunanlarn, bu gerein ne anlama geldiini tm ynleriyle anlamalar ve iinde bulunduklar koullara gre gereini yapmalar, kendileri iin de bir yaam sorunudur. Bal olmay bilmek ve llerine gre hareket etmek son derece nemlidir; yaamn olas her tr gelimeye kar tmyle rgtl ve hazrlkl tutmay gerektirir. nanyorum ki, bu savunmamla eksik kalan ve soru iareti uyandran birok hususa kapsaml cevabm vermi bulunuyorum.
40

Halkmza ve yoldalara, bata Trk halk olmak zere tm komu halklardan ve dnyadan dostlara, beklentilerine ve en azndan ok merak edilen ve halen yaadm ar koullar altndaki mral srecine ilikin yantlar en kapsaml bir biimde vererek borcumu demi olmaktaym. Eletirilerini ayn sorumluluk altnda gelitirmeleri ve eletirilerimin gereklerini yapmalar da benim kendilerinden beklentim ve hakkmdr. Halkmz zerinde Smerlerden beri gelitirilen koloniletirme abalarnn ayrlmaz bir paras olan ve esas olarak dost grnmnde ibirliki glere ve kiilere dayal komplolarn en kapsamls olarak hayat bulan 9 Ekim-15 ubat komplosu, istedii ve planlad sonuca ulamaktan uzaktr. 20. yzyln tm hainlerini ve ibirlikilerini en st emperyalist irade altnda birletiren bu komployu bir tarihsel Anadolu ve Mezopotamya barna dntrmek, grev olarak halklarmzn ve tm sorumlu glerinin nndedir. Bu greve sahip kmak, hem lkenin gl btnl, hem de laik ve demokratik cumhuriyetin zl birlii iin tek doru tutumdur. Bu ayn zamanda tarih boyunca arzulanan onurlu barn, kardeliin, zgrlk ve eitliin de yoludur. Meru Savunma Taktik ve Hazrlklarla Yrtlr mral koullar yalnz kii olarak deil, cumhuriyet ve halk olarak nc bir dou anlamna gelmektedir. kinci dou iddet ve savala domay, temizlenmeyi ifade ediyordu. Doada ve toplumda her olguda geerli ztlklarn varl ve birlii yasas gereince iddet temelinde yeterince uzun sren oligarik cumhuriyete kartlk dnemi, yerini demokratiklemeyle gerekleecek olan laik ve demokratik cumhuriyete brakacaktr. elikisiz gelime salanamayaca gibi, zmsz kalan anlamsz elikilerle srekli boumakla gelimenin salanmas urada kalsn, ancak tahribat, ykm ve krizler geliebilir. Trkiye elikilerini yeterince anlamakta ve zamannda zmekte geciktii iin doal olarak kriz srecine girmitir ve bir trl kamamaktadr. Sre tm gler asndan yeniden bir douu ve ekillenmeyi zorlamaktadr. Devletten ekonomiye, siyasetten hukuka, ahlktan sanata kadar her alan sarslmakta, bunalmakta ve krizle birlikte
41

zm aramaktadr. Benim mral srecim bu gerei tetikleme anlamna da gelmektedir. Nasl ki daha nceki sre ben ve sava olgusu olarak anlam bulmusa, bu yeni sre de ben ve bar olgusu anlamna gelmektedir. Kurumsal olarak varlmn temel bir paras, Krt zgrlk bilinci ve iradesidir. Savala deneyimden geen bu bilin ve irade imdi bar srecinden gemektedir. Sava sreci antifeodal ve anti-oligarik cumhuriyet olarak kendini formle ederken, bar sreci demokratik ve laik cumhuriyet olarak zde ve biimde kendini yenilemek biiminde ifade etmektedir. Ayrlk ve iddet arzu edilmiyor ve sistemden tmyle dlanmak isteniyorsa, Krtlerin emekleriyle tarih boyunca Trklerle yaadklar devletleme ve uluslama srecinden zorla, inkr edilerek dlanmamas gerekmektedir. Bar, siyasetin ve hukukun Krtlerin kltrel varlklarn diledikleri gibi zgrce yaayarak cumhuriyetle btnlemelerine yer vermesini art klmaktadr. zgr Krt iradesinin inkrna dayal cumhuriyet oligariktir ve bunun iddeti ve ayrl dourmas kanlmazdr. zgr birlie, yani demokratik uzlaya ak olmas, bar ve birlik iinde yaamak demektir. Bunun uygulanmamas, oligarik cumhuriyetle demokratik cumhuriyet arasndaki mcadelenin henz sonulanmamasndan trdr. Bu adan sembolik olarak mral sreci tarihsel bir evreyi iaret etmektedir. Bu sre ya bar douracaktr; ya da eer bunda baarl olunmazsa ve oligarik cumhuriyetin inkr ve imha politikalar devam ederse, o zaman bunu daha youn ve kapsaml bir iddetle birlikte ayrmn derinletii bir sre izleyecektir. Trkiyenin tarihinde ilk defa en derinliine yaad krizin altnda bu temel gereklik yatmaktadr. zmleyici saha olan siyaset olgusunun Meclis ve Hkmet olarak konuyu gereki deerlendirerek zamannda ele alp stne deni yapmamas, sorunlarn stn rtp rmeye ve zmszle terk etmesi, basnda da youn ilendii gibi krizin kaynann siyaset olduunu gstermektedir. Siyaset idam kararn zerimde Demoklesin klc gibi sallayarak sonu alacan sanmakta ve en byk yanl burada yapmaktadr. Bu yaklam Trkiyeyi dtan ve iten dayatlan ve znde rantlk ve yolsuzluk etesine dayanan bir sisteme, dolaysyla krize mahkm etmekte; her yl, hatta her ay milyarlarca Dolar maddi kayp verdirmekte, manevi olarak da bu lkeyi derin aclara ve
42

skntlara bomaktadr. Madem on be yllk savata, toplam bilano olarak 40 bin kiinin lm ve yzlerce milyara varan maddi kayp sz konusudur; o halde yaplmas gereken bu olguyu btn tarihsel, toplumsal ve uluslararas koullar iinde ele alarak doru bir tanmlamaya ve zme gitmektir. Bu yaplmadka, krizin ok boyutlu olarak daha da trmanmas kanlmazdr. Kii ve nderliksel kurum olarak mral srecim, bu ereve altnda sorunu deerlendirmeyi gerektirmektedir. Faydac ve ucuz kullanmac zihniyetlerle bu gereklemeyince, ister resmi devlet evresinden, ister ibirliki Krt evrelerinden gelsin, gelitirilen inkr, iftira ve imhac yaklamlar ucu yine kmaza dayal bir sava dnemini dayatmaktadr. Bu oyuna dmemek iin ok duyarl ve anlayl davranmakla birlikte, mralda maddi ve manevi imhama dayal bir gelimenin tm Trk ve Krt zgr irade glerinin imhalar anlamna geleceini bilerek, zgrlk savamnn halklarmzn lehine sonulanmas iin, meru savunma savann tm stratejik ve taktik hazrlklarnn yarn sava balayacakm gibi salam yrtlmesi, bu srecin baarsnn en temel koullarndan birisidir. mralnn devlet, toplum, halkmz, PKK ve benim amdan tarihsel anlam budur. Meru Savunma izgisinin Uygulanamamasnn Nedenleri PKK byk iddet emberini krmak istedi. Ama yapsndaki gl kyl-aireti zihniyet nedeniyle, yeterli ve doru meru savunma tarznda bir silahl mcadeleyi tam oturtamad. Bilindii zere, dilinin zgr ifadesine kadar tm varl yasaklanm bir halkn meru savunma hakk hem evrensel hukukta, hem de ulusal anayasalarda vardr. Bu hakk kullanmak deil, kullanmamak hukuk d bir durumdur. PKKnin meru savunma izgisi hem bir anayasal hak, hem de yerine getirilmesi halkna kar kutsal bir grevdir. Hibir hukuk kurumu bu hakkn kullanmaktan tr Krt halkn sulayc olamaz. Asl sulanmas gerekenler, ada hukukun vazgeilmez gereklerini halkmza tanmayanlardr. Bu durumda meru savunma elde kalan tek seenek oluyor. Bu anayasal hak kullanlmtr. Halkmzn vazgeilmez ve AHSnde de gayet aka belirtilmi haklar tannmadka, tm varl inkr edilip anadilde eitimde dilini zgrce ifade arac olarak kullanmak gibi en basit haklar bile
43

yasaklamalara konu olmaya devam ettike, meru savunma hakkmz sonuna kadar kullanmaktan vazgemeyeceimiz hukukun da bir gereidir. Bu konuda asl sulu olann devlet politikalar olduu, AHMnin birok konuya ilikin kararlarnda ortaya kmtr. Hibir suu olmad halde, binlerce sivil vatandan devletten beslendii aa km bulunan etelerce katledilmesine ve binlerce kyn boaltlmasna kadar varan uygulamalar ar su tekil eden terr eylemleridir. Halkmz tarihte ve gnmzde hibir halkn bana gelmemi terr yayor. Halepe rnei henz unutulmamtr. Dolaysyla meru savunmann silahl temelde de olsa kullanlmas, evrensel ve anayasal ulusal hukukun bir gereidir. Meru Savunma Sava Dna kan Her Trl Savaa Kar Srekli Durdum Kabul edilmemesi gereken ve benim de uzun yllar karsnda durmama ramen nlemekte zorluk ektiim iddet, meru savunma izgisi dna taan biimidir. PKK iinde baz kii ve gruplar hem kendi yoldalarna, hem sivil halka, hem de devletin iddet dnda kalan baz kurum ve kiiliklerine iddet yneltmilerdir. Bunu hem yanl bulduum, hem de rnein bata srail ile Filistin arasnda vard seviyede grld gibi bir izgi haline gelmemesi iin byk aba harcadm bilinmektedir. iddetin bu seviyeye gelmemesi benim bu abalarmla yakndan balantldr. 1993ten beri dnemin Cumhurbakan zaln da istekli bulunmasndan cesaret alarak yapmaya altmz tek tarafl atekes, birok aamadan sonra imdi byk bir disiplinle uygulanmaktadr. PKK silahl glerinin byk bir ksmn snrlarn dna ekip meru savunma dzenine sokmutur. Bu dzenin korunduu Trk makamlarnn aklamalarndan da teyit edilmektedir. Bu konuyla balantl olarak, PKK ayrlk peinde olmadn 2000deki 7. Kongresinde aka ilan etmi; bu ynl strateji ve programn aklamtr. Trkiyenin lkesel btnln ve devletin niter birliini esas alan bir erevede, Krt sorununun bar ve demokratik uzla iinde zmne hazr olduunu defalarca beyan etmitir. Hibir ar talep ileri srmeden, AHSnin kapsam dahilinde haklarn kullanlmas temelinde bir zmden yana olduu anlamna da gelen bu tavr, devlet tarafndan halen resmen
44

cevaplandrlmamtr. Devlet Krt sorununun tannmasnda bile glk ekmektedir. Avrupa hukuku ve demokrasisinin kriterlerini tanmaya bir trl yanamamaktadr. Trkiye, ABye aday ye olduu halde Kopenhag Kriterlerini yerine getirmeyen tek lkedir. Devlet PKKnin Meru Savunma Pozisyonundaki Durumu Grmek stemedi Bu durum karsnda AHM, PKKnin yksek bir sorumlulukla snrlarn dna kmay bile gze alarak, iki yldan beri hem resmen hem de fiilen tam bir disiplinle yrtt meru savunma durumunu gz nne almaldr. AHM, PKKnin bu tarihten itibaren kendini hukuk d terr olaylarndan arndrdn ve her eyini kutsal meru savunma izgisine gre yrttn takdir etmelidir. Bu ynl bir takdir, Krt sorununun meru zeminlerde tartlmasna ve zm srecine girmesine katk yapacaktr. Yce Mahkemenin verecei kararlar, sorunun demokratik hukuk kapsamnda ele alnmasna ilikin olarak, hem AB kurumlarn hem de Trkiye Cumhuriyeti yetkililerini olumlu etkileyecek; ayrca PKKyi demokratik hukuk llerinde bir zme tevik edecektir. Dolaysyla yce mahkemenin bu gerekler temelinde zellikle bundan sonra gelitirecei kararlarn ar bir sorunu zmede tarihi anlam tayacan belirtmek durumundaym. Daha nce konuya ilikin verdii birok karara sayg duymamla birlikte, yetersizliklerine ilikin eletirilerim iin bu savunmamn temel tekil edecei aktr. Yce Mahkemenin hep gz nnde bulundurduu ayrlk iddet konusu bata olmak zere, iddet ve ayrlkln gerek nedenleri ve sorumlular ortaya konulmutur. Maduriyete yol aanla madurun kartrlmamas gerei byk nem tamaktadr. Bunun iin PKKyi bir btn olarak grmek de mahkeme asndan son derece nem kazanmaktadr. nc Blm: Sorunlarn zm Anahtar Meru Savunma Krtlerin mevcut durumu stratejik saldrya dayal bir savaa pek imkn vermez; verse de bu gereksizdir. Bunun kayplar
45

kazanlarndan kat be kat byk olacaktr. Ama yllarca srse de, stratejik bir z savunma savan verebilecek durumdadr. Bunda hi kayb olmaz. Belki baz insan kayplar olabilir. Zaten doal lmn kaybettirdikleri, savatan az deildir. Ama kazanacaklar oktur. Onurunu, varln, kltrn, bilincini, iradesini ve para para anayurdunda en azndan sava ortamnda da olsa yaamasn kurtaracaktr. Her geen gn uyanacak, dost kazanacaktr. Bir gn komu halklar ve insanl da kazanacaktr. Dolaysyla meru savunma savann gelecei vardr. kmaz yoktur. te barnamazsa dta, ovada olmazsa dada, dada olmazsa ehirde, silahl olmazsa silahsz, silahsz olmazsa silahl, legal olmazsa illegal, illegal gerekmezse legal -ekonomik, sosyal, siyasal ve askeri- her biimi deneyerek, varln ve kltrn koruyabilecektir. Kald ki, amzda en gl devletlerin bile kltrel varlklara saldrdka ve insan haklarn tanmadka dnya tarafndan tecrit edildikleri bir a yayoruz. Meru Savunma Yklemektedir Pozisyonu Herkese nemli Grevler

mral yaam-lm srecim hem dnm ihtiyacnn varln netletirmi, hem de zmn nasl olmas gerektiine dair yol ve yntemleri somutlatrmaya balamtr. phesiz bunda PKK ve Krt halknn ezici ounluunun nderlik ball temel rol oynamtr. Krtler tarihte ilk defa en gelimi bir i ve d kkenli komplo karsnda dalmamlar, tersine olaanst kenetlenerek kendi rnek bar ve demokratik uzla tavrn ortaya koymulardr. Bu tavrn gc ve drstl, belki ilk defa devleti ve tm toplumu da etkileyerek, bara ve yeni bir toplumsal szlemeye doru adm atmalarna cesaret vermitir. Krtleri de kapsayan toplumsal szlemenin lkenin btnl ve devletin birliinin en doru tarz olacana ilikin en st tartmalar olmakta ve ounluk bu yaklam olumlu bulmaktadr. Yaanmakta olan, doumun sanclardr. Fakat bu her eyin doru yolda gelitii anlamna gelmemektedir. Yerel ve gerici oven glerle eski siyasal kalntlar ve brokratik statkolar, her tr engellemeyi yapabilecek ve yeni patlamalar dourabilecek potansiyeldedirler.
46

Sosyal patlama tehlikeleri gndemden tmyle dm olmaktan uzaktr. Bu gereklikten hareketle yaammn mral sreci, meru savunma konumuna ilikin, benden balamak zere ilgili herkese ve her evreye ok ynl grevler yklemektedir. Bu grevler, olumlu bir bar ve tam demokrasiye gemek iin PKKnin silahl glerinin yeterli nicelik ve nitelikte g kazanmasn zorunlu klmaktadr. Bu sadece Trkiyede bar istemeyen gleri deil, Ortadounun ve Krtler iindeki ok gl gericilerin saldrlarn boa karmak iin de zorunlu olmaktadr. Bu salanmadan, bar ve tam demokrasi bir hayalden ibaret olur. kinci nemli husus, Krtlerin klasik toplum yapsn aarak ok kapsaml, geniliine ve dikey, toplumun ezici ounluunu barnda toplayan sivil toplum olgusunu gerekletirmeleri gerektiidir. Benim mral yaamma halkn verecei yant, bu kapsamda sivil toplumun kurulmasdr. Karde Trk halk ve dier kltrel gruplar iin de are, kendi sivil toplumlarn kurmalardr. Trkiyenin en temel projelerinden birinin sivil toplumun gelitirilmesi olduu tartmaszdr. Sivil toplum kurulmadan, klasik devlet buyruklaryla yeniden yaplanmann salanmas bir hayal ve kendini aldatma olacaktr. zellikle bu projeye en ok sahip kmas gereken sol ve sosyal demokrasinin eski tutucu yapsn ap geni bir yelpazede sivil toplumun ittifakna dayal bir zme nclk etmesi yaamsal nem tamaktadr. ekilen bu kadar ac ve yaanan ahadetler, onlarn anlarna biraz sayg varsa, bu ynl grevlerine baaryla sahip kmalarn dayatmaktadr. Aksi halde tutarszl, demokrasiye ve bara inanszl ve ilkesizlii belli olan sa kesimlere siyaset ve iktidar ncln kendi elleriyle peke ekmi olacaklardr. mraldaki lm-yaam savamnda, bu bilinle ve sorumluluklarmn da farknda olarak, bunun gereini inan ve azimle yapmaktaym. lgili tm kii ve kurumlarn halklarmzn bu yaamn ne anlama geldiini ok iyi zmlemeleri, kendileri iin daha fazla yaamsal bir anlam tamaktadr. Onurlu bir bar ve tam demokratik bir zm, hepimizin tercihi ve almalarmzn arlk merkezidir. Ama er kuvvetlerin ve eteciliin gleri bilinerek, benden balayacak bir imhann kapsamnn bata Krtlerden olmak zere tm Trkiye halkndan on binlerin katledilmesi olduu bir an bile gz ard
47

edilmemelidir. Komployu hazrlayan i ve d glerin en temel hedeflerinin de bu olduunu ve belki de uygun yer ve zaman iinde byle bir imhaya ynelebileceklerini hi unutmadan, bu yarn gerekleebilecekmi gibi her tr savunma hazrlklarn gelitirmek arttr. Gelecein onurlu bar ve olmazsa onurlu zgrlk savam ancak bu temelde baarya gidilebilecektir. ABnin ve onun demokratik hukuki zm gcn belirleyen AHS ve AHMnin, Trkiyedeki srece olumlu ynde katkda bulunmak iin gemiteki klasik smrgeci zihniyeti ve politikalar aarak, bar ve demokratik uzlaya doru adaletli kararlaryla tarihe yarar bir katk sunacaklarna dair dilek ve umudumu bir kez daha belirtmek durumundaym. Meru Savunma izgisindeki Kararlk Diyalogla zm Aramada Kararllktr AHMde Dostane zm, Diyalog Araylar ve Avrupa Konseyine Den Grev: AHMnin gelitirmek istedii bir zm yolu da daval ve davac arasndaki dostane zmdr. Bununla kast edilen, aradaki sorunun karlkl diyalogla giderilmesine almak; gerekli olan tavizleri veya uzlama noktalarn birlikte karlamak veya kararlatrmaktr. Trkiyenin politik koullar ve karar organlar hazr olsayd, AHMnin benimle ilgili karar srecine girmeden nce, Trkiye ile sorunlara ve AHSne aykr hususlara karlkl diyalog yoluyla zm aramak tercihim olurdu. ahsen kendimi bu tarz zme iddial ve hazr hissediyorum. Kald ki, 1993ten beri Cumhurbakan sayn zalla birlikte bylesi bir srece ilikin kararllm ortaya koymutum. Daha sonra dolayl yoldan baz diyalog yaklamlar geliti. Devlet tmyle bu ynteme kapal olmadn gsterdi. Ama baz olumsuz gelimeler, zm istemeyen ve sonuna kadar iddette srarl gler bu ynl admlar etkisiz klabildiler. Buna ramen, en son 1998 Eyll bandan itibaren bir atekes srecini tek tarafl olarak balatmakla bu ynl admlar iin zemin hazrlanmaya alld. Yine 9 Ekim 1998de srece ynelik bask politikasndan sonra, da deil Avrupay tercih ediimin nedeni diyalog yollarn gelitirmekti. mralda sorgulama srecim ayn havada geti. Burada klasik bir
48

sorgulamadan ziyade, sorunlara diyalogla yant aramann tek doru k yolu olduu srarla vurguland. Daha sonra bu temelde hem devletin yetkili makamlarna, hem de PKK yetkililerine bu ynl yaklamlarm ieren kapsaml mektuplar yolladm. mralda yarglamaya ilikin olarak hazrladm savunma daha ok diyalog arayan bir bar ve demokratik uzla mesajyd. Bu savunmam, ortamn bar ve demokratik zm araylarna ekilmesinde nemli etkilere yol at. AHM iin de bu belgenin ek bir savunma olarak incelenmesini dilerim. AHMne ilikin hazrladm bu savunmam da ok daha kapsaml olarak demokratik hukuk llerini esas alan bir diyaloga giden yolu aydnlatmak amacndadr. ncelendiinde, tm taraflar iin AHSnin ruhuna uygun olarak bir zm aray iinde olduu grlecektir. Dolaysyla Yce Mahkemenin dostane zm nerisini gelitirirken, savunmamn kapsaml bir incelemesini yapmasn nemli bulmakta ve beklemekteyim. Trkiyede de TBMM yaknda anayasada baz nemli deiiklikler yapmaya hazrlanmaktadr. Bu hazrlklar AB aday yeliine ilikin olarak Kopenhag Kriterlerine uyumu amalamaktadr. Eer AHSnin kapsamn karlayc nitelikte bir anayasa deiiklii olursa, dostane zm imkn doabilir. Ama baz oven ve gerici partilerin lm cezasnda srar etmeleri, Krte eitim ve ifade zgrlne kar yasaklamalarn devamndan yana tutumlar bu ynl admlar boa karabilir. Fakat yine de bir olanak belirdiinde deerlendirmek, sorumlu taraflara den bir grevdir. Dier yandan PKKnin arlkl olarak snrlarn tesinde meru savunma dzeninde kararl ve hazrlkl olmas, diyalog iin ortam uygun hale getirmektedir. Artk adm atmas gereken taraf devletin yetkili makamlardr. Umut ve nerimiz, devletin kendisi iin de son derece onurlu ve yararl olan bu yolda tevik edici olmas ve adm atmasdr. Aslnda taraflar evreleyen tm i ve d koullar bu ynl admlar atlmasn hem ivedi hem tarihi klmaktadr. AHMnin de konunun neminden tr zel bir abayla dostane zm amal diyalog araylarna g vermesi ve taraflara arda bulunmas, baarl olmas halinde tarihsel bir anlama gelecektir. Yce Mahkemenin bu konuda alabilecei ve nerebilecei tm hususlara ilikin iyi niyetli yaklam ve dileklerimi belirtmek durumundaym.
49

AHMnin verecei kararlarn uygulama gc olarak Avrupa Konseyine (AK) ilikin baz dnce ve nerilerimi ksaca belirtmeyi gerekli bulmaktaym. AK, AHSni uygulamak ve gzetlemekle sorumludur. Trkiye yaklak elli yldr Konseyin kurucu yesi olarak bulunmaktadr. Konseye en son katlan Azerbaycan ve Ermenistan bile yasalarnda gerekli deiiklikleri yaptklar halde, Trkiye birok konuda halen AHSnin gerektirdii yasal deiiklikleri yapmamakta, bu konuda i hukuku da balayan AHMnin kararlar dorultusunda anayasal ve yasal deiiklikleri de srekli ertelemektedir. phesiz Konsey bu konuda Trkiyeyi birok defa uyarmtr. Ama artk uyardan teye baz tedbirleri almak greviyle kar karyadr. Bu tedbirleri almamas kendi hukukunu da zedelemektedir. Bir yesine sanki tavizkr davranmaktadr. Bu durum demokratik hukuk devletinin Trkiyede de geliimini olumsuz ynde etkilemektedir. zellikle Krt sorunu ve laiklikten kaynaklanan bu ertelemelerin son bulmas, hukuka duyulan gvenin zedelenmemesi iin de nemli bulunmaktadr. Trkiye bata lm cezas olmak zere, tm aznlklara ve dncelere ifade zgrln yasaklayan kanun hkmlerini AHSne gre dzenlememektedir. Benim davam bu konularda da kilit rol oynayan bir konuma gelmi bulunmakta, hatta tam bir siyasal istismar arac olarak kullanlmaktadr. Bana ilikin lm cezas yalnz ite deil, maalesef AB platformlarnda da ABne yelik iin bir koz olarak kullanlmaktadr. Bu durum sadece beni deil, Krt halknn meru taleplerini de pazarlk konusu edilmesini beraberinde getirmektedir. Halbuki AB kurumlar normatif deerlere sahiptir. Bu deerler zmnen bile olsa tartlamaz ve taviz konusu olamaz. Benim ve Krt halknn meru ve kanuni haklarnn Trkiye ile srekli tartlmasn ve pazarlk konusu edilmesini son derece yanl ve haksz bulduumu zenle belirtmeliyim. Avrupa Konseyinin kurucu yesi olan Trkiyeyi bir an nce kendi normlarna uymaya ve gereklerini acilen yerine getirilmesini temin etmeye armasn bir kez daha belirtmeyi grev bilirim. Ayrca AKnin Trkiye ile olan gl ilikilerini Krt sorununda siyasal diyalogun gelitirilmesinde kullanmas, hem AHMnin kararlarnn yerine getirilmesinde, hem de Trkiyenin demokratik ve laik hukuk devletine doru evrim gstermesinde nemli rol
50

oynayacaktr. PKKnin gl bir biimde meru savunma temelinde yrtt tek tarafl atekesi de frsat bilerek, AKnin Trkiye ile bu ynl diyalog araylarmza en azndan Kosova ve Makedonyaya gsterdii ilgi kadar aba harcayarak destek vermesi byk neme haizdir. Krtlerin ve tm Trkiyenin bu destee ihtiyac vardr. Davamn olas sonular dolaysyla bu ynl talebimi belirtmeyi gerekli buluyor, AKnin de deerli abalaryla katkda bulunacana dair umutlarm dile getiriyorum. Sonu olarak AHM iin hazrladm savunmay bu biimde tamamlarken, mraldaki savunmamla birlikte zenle deerlendirilmesi gerektiine inanyorum. ncelenmesi gereken birok olay ve kiiye ilikin verdiim bilgilerin belge ve tank olarak deerlendirilmesini diliyorum. Gerekirse szl ve yazl ek savunmalara da hazr olduumu yineliyorum. Bu savunmamla AHMnin hem halkmz, PKK ve benim iin, hem de ilerici insanlk ve Trkiye iin tarihe yarar, daha doru ve adil bir karar vereceine dair inancm belirtir, sayglarmla arz ederim. Meru Savunma Haklarn zgr Birliinin Stratejisidir Grevimin zor olduunu, bunun en onurlu i olduunu ve lmn onun iin ty kadar hafif geldiini de biliyordum. Fakat lanetli tarihi ap zgrlk tarihine katk salayabilmenin byk deeriyle, hi olmazsa birka yln bu mcadeleye doru vermesi iin tm gcmle bu militana yklendim. Tarihte hibir filozof, peygamber, asker veya siyasetinin yapamad kadar zverili, nitelik ve nicelii olan militan almas yaptm. Ama zellikle i eteciliin bilinlilie kadar varan bir tutumla bu halkn yrei olan genlerini ve benim en byk emek younlam varlklarm acmaszca harcamas ve adeta yemesi, hep en byk znt ve fke kaynam olmutur. Yaratma eylemime bu tr ihanet ve komploculuun dayatlmas anlalr ve katlanlr gibi deildir. Ama militann kendisi de bundan sorumluydu. Onun kendisine hi mi saygs yoktu? Bu kadar emekleri grmyor muydu? Ana ve babasnn en sevimli ve umut balanlan kuzusu veya aslan gibi evlad olduunu anlamyor muydu? Benim en vicdanszlar bile etkileyecek abalarma ne kadar sahip kabilecek, bunun iin verdii byk
51

szlere pratikte ne zaman anlam biebilecekti? En bata da uzun sreli varln ve gelimesini nasl salayacakt? Militan, zgrlk savas tm bu sorulara cevap vermek durumundayd. Soysuz ve sahte komutanlarn aleti olmaktan karacak, yzlerce belgeyle aydnlatlan perspektiflere pratik g kazandracak gerekliin onu temsil etmesi gerekirdi. Militan adayna ok ey verdiime inanrdm. Verdiklerimin karl ucuz, yerinde olmayan lm ve ldrmeler oldu. Nasl ve nerede, nasl yaamak ve yaatmak gerektiini bir trl temel grev edinemedi. ok militan yetitirdim. O da ok savat, snrsz cesaret ve fedakrlk gsterdi; ama ustalaamad, kendi sistemini yaratmaya hi yanamad. Kolay ve ucuz yaam ve lm alkanlklarndan kurtulamad, ordulaamad, komutanlaamad. Ortaya kan deerleri ve kahramanlklarn inkr etmiyorum. Ama bir i etecilie ve ilkel milliyetilie kar, zamannda ve baaryla tavr gelitirip sonuca gidememesi bile, byk noksanln gstermeye yeterlidir. Kendime hep unu sorarm: Acaba batan byle olacaklarn bilseydim, savamalarna izin verir miydim? En azndan sorumluluklar kendi amdan kabul edebilir miydim? Fakat bu byk zntlerime ramen, yine de zgrlk militannn yaratlmas destans bir almadr. Buna layk olunamad. arur edildi. Haince ve sorumsuzca kullanld. Ama yine de tarihte layk olduu yeri tuttuuna inanyorum. Binlerce ehidinin ans zgr yaam mutlaka yaratacak, zgr Krt halkn gerekletirecektir. Geride kalanlarn meru savunma dzeyinde, tm eksikliklerini gidermenin yan sra, onurlu bir bar ve karde halklarmzn zgr birlii iin gerekli nicel ve nitel gc yakalayacaklarna ve baarnn garantisi olacaklarna dair inancm ve umudumu belirtmek durumundaym.

Meru Savunma Sava Ordusunda Say Snr Yoktur PKK'nin gemite meru savunmay aan eylemliliklerini bir hata olarak kabul edip amas yerinde bir tavrdr. PKK'nin geldii nokta, bu aamann salanmasdr. PKK meru savunma izgisine hem teorik hem de pratik olarak dnm salanmtr. PKK'nin bundan daha fazla yapaca bir ey olamaz. devlete dmektedir. Krt halknn
52

varln kabul etmek ve kltrel deerlerine zgr ifade hakk ve olanaklarn tanmak, demokratik sisteme ayrmsz ilerlik kazandrmak ve sonularyla birlikte genel bir af gelitirmek; hakszln giderilmesi ve barn salanmasnn temel koullardr. Eer devlet veya devletler Krt halkna ynelik bu asgari bar koullarn yerine getirmezlerse, Krt halkna ve nc glerine den grev, gerektiinde yz yl srecek kapsaml bir meru savunma savana hazrlanmaktr. Tm corafyann uygun alanlar, dostluk ilikileri ve kitle temeli buna gre kullanma hazr olur. Meru savunma ordusunun says gerekirse yz bine karlr. G bytme kendi varln korumaya baldr. Bir blkle salanyorsa bir blkle, yz bin kiiyle salanyorsa bu sayda kiiyle meru savunma durumunun srdrlmesinden baka are yoktur. Tm bu hususlar tekrar da olsa unun iin yazyorum: Krtlerle bartan kanlamaz. Ne bar, ne sava durumu srdrlemez. Dayatlacak savalarn 'Pirus Zaferi'nden daha fazla kazanm salamas dnlemez. O halde fazla bile srd sylenebilecek 15 Austos Atlm'nn barn gndemletirmek gerekli ve gerekidir. Devletin birok ada rnekleri gibi gerekli admlar atmas menfaatleri gereidir. Krtlerin istedikleri sadece varlklarna sayg, kltrlere zgrlkler ve tam demokratik sistemin ileyiidir. Bundan daha insani ve mtevaz bir zm de dnlemez. PKK'nin iine girdii yeni meru savunma dzeni yksek sorumluluk gereidir. Devlet veya devletler buna gereken karl gstermelidir. Bu ana erevede bir bar araynn benim iin sava gelitirmekten daha deerli olduunu, mral sreci ncesinde de eitli vesilelerle gstermitim. 1998 ylnn 1 Eyllnde yaplan tek tarafl atekes ilan, dolayl diyaloga olumlu yaklam ve Trkiye'nin st komuta kademesine mektup bu erevedeydi. Cumhurbakan zal ve Babakan Erbakan'la dolayl temaslar da bu aray erevesindeydi. Defalarca bu hususlar belirttim. mral srecinde bar zerinde daha da younlatm. Bunu herhangi bir taviz karlnda deil, insani ve siyasal bir grev olarak belledim. Barn teori ve pratii, en az savan teori ve pratii kadar gereklidir. Bar eer snrl da olsa zgrlk klarna aksa, en byk kazanm salayan savalardan daha ncelikli olarak tercih edilmelidir. Barn duygu, bilin ve iradesinin daha soylu ve gl olduuna da inanyorum. Barn zgrce
53

salam bir halkn her zaman rgtl ve bilinli olduuna ve haklarn bar iinde daha rahatlkla elde edebileceine inanyorum. Barn zayflk deil gllk olduundan kuku duymuyorum. Milliyeti dogmalara esir derek, 'kutsal vatan-bayrak-devlet' adna sergilenen demagojik ifadeleri faiste yalanlar olarak deerlendiriyorum. En tutarl yurtseverliin tm kltrel varlklara sayg gsterilmesinden getiine inanyorum. Ulusuna en ok yararl olmak isteyenlerin, bunu ancak kendi kltrleri kadar tm halklarn kltrlerine sayg gstererek gerekletireceklerine de eminim. 21. yzyl Krt barna tank olacaktr. 20. yzyln balarnda Krtler ve Trkler emperyalist oyunlara kar birlikte ulusal kurtulu savalar verdiler. Eksiklikleri -nedenleri ne olursa olsun-, demokratik sistemi ve zgr birliktelii cumhuriyetle birlikte gerekletirememeleridir. nlerindeki grev, bu sefer 21. yzyln balarnda baarlmay beklemektedir. Bu baar Trkiye'nin Ortadou, Kafkasya, Balkanlar ve Orta Asya'da nclk rolne ykselmesine de yol aacaktr. En Sradan Bir Bar Bile Meru Savunma Gc Olmadan Salanamaz mral yaam srecim, phesiz bar olgusunu derinliine dnmemde katkda bulunmutur. mknlar dahilinde bunun sonularn darya yansttm. Son iki yldr Trkiye ortamnn yumuamasnda bu abalarmn rol belirleyici olmutur. zellikle siyasal elitten, parlamento ve hkmetten beklenen admlarn atlmamas, daha fazlasna yol amasna ve daha kalc bir bar ansna frsat vermemitir. Ben lmden korkarak bu tavra girmiyorum. Bunun fayda ve are getirmeyeceini de biliyorum. Ancak ideolojik kimliimin gerei olarak admlar atmamn da yanl yorumlanmamasn ve stne yanl hesaplar kurulmamasn nemle belirtme gerei duyuyorum. Bana uygulanan, bir rtme sistemidir. Zaten ne tr bir komployla buraya alndm bilinmektedir. Komplocularn geleneksel Anadolu, Mezopotamya ve Trkiye zerindeki emellerine daha fazla frsat tanmamak, siyaseti kan ve sava zerinde yrten gerici oven

54

kesimlere daha fazla frsat vermemek iin, tm Trkiye halknn yararna olan bar ve zgr birliktelik tavrm srdrmekte kararlym. Ayrca benim imhamn yalnz ahsmla snrl olmadn, byle olsayd fazla amayacam ve mesele yapmayacam belirtmitim. Fakat halen yrrlkte olan komplo nedeniyle, imhamn zincirleme tm yoldalardan, dostlardan ve drst bal yurtsever halkmzdan on binlerin imhas iin bir balang olarak kullanlacan ok iyi bildiimden, byle bir olaslk gndeme girdiinde ve bir tehlike olarak ortaya ktnda topyekn hazrlk, ayaa kalkma ve meru savunma dzenine ekilme zorunluluk arz etmektedir. Bar iin en makul admlar bile atmayanlardan her ey beklenebilir. Komployu boa karmak daha ok aba istemektedir. rtme tarznn nereye gtrmek istediini iyi hesaplamak gerekir. Bana bata intihar etme biimi dayatlmt. Benden sonras birok alanda planlanmt. Talabani'ninki sadece bir tanesidir. Barzani'ye bal olan planlar da vardr. Her ilgili ve iddial gcn bir planlamas vardr. Bu planlar ortadan kalkmad, zamana yayld. Trkiye'nin zm tarznn ne olduu hi bilinmemektedir. Ama rtmeye alt, zaman iinde lehine olan en uygun alternatifleri kollad aktr. Bizim tavrmz bilinmektedir. Meru savunma glerinin drt komu devlet iinde bar ve demokratik birlik zmn salayacak nicelikte ve nitelikte olmas arttr. En mtevaz bar bile en salam ve en gl bir meru savunma kuvveti gerektirir. Hangi devlet veya devletler saldrrsa saldrsn, hepsine kar yetkin plan, hazrlk ve slenmeleri tm derinlik ve genilikte olmak durumundadr. Bar ve demokratik zmn ans ancak arkasnda her tr saldrya dayanabilecek bir meru savunma dzeni olduunda olabilir. Tekrar ediyorum: Bu, drt devlet iin de geerlidir. Bu temelde geni bir sivil toplum almasna ve demokratik zm glerinin ittifakna dayal bir siyasal almaya ihtiya vardr. Bar ve demokratik zm esas olarak sivil toplum almalar ve demokratik ittifak gleri salayacaktr. Yurt dnn ve meru savunma glerinin ancak bu alma ve ittifaklar glendirmeleri orannda gelimeler olumlu ve hzl olabilir. Halen devletin, PKK'nin ve halkn yknn yzde 90'n ben kaldryorum. Bunu kendim iin onur biliyorum. Ama yk kaldramayanlarn ycelme ve byme anslar da pek yoktur. Onun
55

iin zverili, cesur ve baarl tarza alabildiine yklenme ihtiyac vardr. Bylesi dnemler bir iki yzyl belirleyecek arlktadr. Bunun byle deerlendirilmesi, yzyllarn ccelemesini atrr; tarihe layk diyebileceimiz dnemlerin, soylu glerin varlna ve kiiliklemesine yol aar. Bu ansn kullanlmamasndan kendi adma deil, herkes adna znt duyuyorum. Cennetin yaratlabilecei bu topraklar byle ilkel, molozlar yn halinde kalmamalyd. Umudumun bykl her zamankinden daha gldr. Yetersiz paylamay ve temsil etmemeyi, yoldalar ve hatta anlay sahibi tm insanlar adna bir kayp ve znt kayna olarak gryorum. Ben bu kadar dorularn, zgr yaam tutkularnn ve gzellik peinde olanlarn stn baarmamalarna hi anlam vermedim. Dolaysyla her zamanki baar ve zm beklentilerim yksektir. Meru Savunma izgisi nan idir u sorular pei sra kendime sormam gerekir: Pratik tarznla dorularn arasndaki uurumlar byd zaman, mevzi deitirmeler ve bizzat pratik sahaya inmeler gerekmez miydi; bu daha doru olmaz myd? Vereceim genel yantlar ilgili blmlerde zmeye altm. Birer cmleyle tekrarlarsam, aileye ve kye kar isyan gerekliydi. Bu soylulatrc eylemi hep saygyla karlayacam. Binlerce yllk dogmalara bakaldran ocuklara, onlarn hayallerine ncelik vereceim. Daha sonra yapmaya altklarm gibi yantlar bulmaya devam edeceim. Burjuva toplumuna ve Cumhuriyet kurumlarna kar uzlama araylarmn genelde doru olduuna ilikin anlaym srdrmekle birlikte, bunun alternatiflerini gelitirmeyi ve dzeltilmesi gereken yanlarn radikal bir yk eylemi yerine, ok salam bir meru savunma dzeninin gcyle kar koyup uzlamay derinletirerek dntrmeyi daha doru bir yol ve yntem belleyeceim. nsanlk anlaym, zorunlu meru savunma anlay ve aralar dnda, hibir iddet aracna ve devlete gei izni veremez. nsanlara ve topluma kar devlet (klasik olarak snfsal ynetim arac) aracna asla bulamayacam. Klasik devlete ve toplumsal ynetim tarzna kendi anlay ve pratiimde yer vermeyeceim. Kar bir gle bunu ykarak yerine yenisini kurmak bir aldatmacadr. Buna karlk,
56

toplumun genel koordinasyonu ve teknik dzenlemesine dayanarak, hi silah ve fiziki gc kullanmayan sivil ekiplerle ynetmeyi esas alacam. Reel-sosyalist sapmaya dmeyeceim. Fakat tm dnyaya kar tek bir insandan balayp, tm insanla ve halklara kadar, gerektiinde ve zorunlu olduunda kutsal meru savunmay sonu alnncaya kadar srdreceim. Bu anlamda "bir insan dnyay yener" szne bal kalacam. mral srecini yorumlamak iin byk aba harcyorum. Denilebilir ki, anlayta ete kemie brnerek en derinletiim dnemdir. Evrenden bir bcee kadar her eyi olduu gibi anlama yeteneimin gelimesini nemli buluyorum. Hatta en byk savan anlay derinletirmek, tm eyann zndeki dzeni bir rpda kavrayacak dzeye gelmek olduunun tamamen farkndaym. Bunu PKKye yanstmak istedim. Sonuna kadar, yalnz Trkiyenin lkesel ve siyasal btnlyle deil, tm komu halklar ve lkelerle birlikte, ine ucu kadar olana varsa, yasalarn ruhuna uygun birlikteliin kazanlacak en byk savatan daha deerli olabileceini ve tercihe ayan olduunu da belirttim, nerdim. Yeter ki herkes, tm taraflar hukukun evrensel kavramlarna bal olma gcn gstersinler. Bu salandktan sonra, tm halklar ve lkelerle birlik, idealimin kendisidir. Bu tutuma tereddtsz yneldim. Meru savunmaya her zaman inanrm. Bunun bir doa yasas olduuna da ikna olmuum. Saldrganlk doada olsa da, esas olan, varlklarn doal oluum yasalardr. Meru savunma bu anlama geliyor. Bir kiinin bile bu anlamda dnyaya kar baarl meru savunma yapabileceinden kuku duymam. Burada geerli olan, kar glerin fiziki arl deil, geliimin zndeki yasadr. Dolaysyla PKKnin u anki meru savunma durumu kesin gereklidir. Evrensel hukuk dzenine ve zgr birlie yol alncaya kadar, bunun herkese, tm komu halklara ve blgeye gerekli olduuna inanyorum. Bundan sonras ilgili devletin alaca tavra bal olacaktr. Saldrlar meru savunmay zorlarsa, bu, iddet ortamnn gelimesine yol aacaktr. Meru savunmaya saldryla ynelmek devlete hibir ey kazandrmaz, ama meru savunmadakileri glendirir. En doru tutum, tam demokratiklemeye kapy ak brakmak ve tm sorunlarn demokratik uzlama ile zmnden yana tavr almaktr. Srekli bir meru savunmann gerginlie yol aaca ve beklenmedik
57

durumlar karsnda sakncal durumlar beraberinde getirecei anlalrdr. PKKnin gemi eylem anlay ve uygulamalarna iddetli eletirilerimi belirttim. Meru savunma izgisine ekmeye altm. Ama istediim gibi baarl olamadm belirtmeliyim. iddet konusunda vardm sonu, yaam hakkna ve varlnn zgr ifadesine ynelmedike, hibir kar saldrda bulunulmamas, bir damla kann bile aktlmamas biimindedir. Bu, bal kalmaya altm zgr yaam felsefemin bir gereidir. zgrlk Hareketini gerektiinde tm dnyaya kar savunmak doruydu. Taktik anlamda acaba onlarn iine yryerek mi daha iyi sonu alnr, yoksa dalara veya halkn iine daha ok ekilerek mi? 1980 balarnda, Zaroslarda slenmem bir yol olabilirdi. 1990larn balarnda Krfez Savayla birlikte buraya ynelmem, phesiz olumlu veya olumsuz anlamda nemli sonulara yol aabilirdi. Fakat tm bunlar varsaymdr. Belki de bir yol kazas ya da ite ve dta saysz ihanetlerin yaand bir dnemde, buralarda oktan bir ihanetin kurban da olabilirdim. 1996'larda ynelim yine dnlebilirdi. nk yaptm btn almalar, dan hayvanlatrc etkisi altnda deirmen gibi tlp yok ediliyordu. Tedbir olarak bizzat gitmem nemli sonulara yol aabilirdi. Bu imkn ve zorunluluk en son 1998 yaz balarnda domutu. Ciddi istihbaratlar vard. 1996 am bombalamasyla alan kesin olarak terk etmek doru olabilirdi. Fakat genelde bir dier anlay, ana mevzilerini son demine kadar dostluklarn gerekleriyle korumakt ve bu bir namus anlayyd. Dostlarnzla bir mevzide iseniz, ka anlamna gelebilecek bir tavr dostlua ihanet olurdu. Bu yzden tehlikeler ok ak olduu halde, tarihsel gelimelerin zorlamasna ramen, mevzi deitirmedim. Benim dostlarmn zayf olmalar ve moral ilkeye bal hareket etmemeleri onlar ilgilendirir. Ben dostluk anlaymdan vazgeecek karakterde bir insan deildim ve hi olmayacam. Be yandaki bir ocuk da beni lmne kandrsa, yine de dostluk yolunda yrmeyi esas alacam. Bu bir tercih meselesi deil, karakter ve ahlk sorunudur. Krt Halk Meru Savunma Dzeni ile Varln Koruyacak

58

Avrupa uygarlna kar ve onun yce mahkemesi durumundaki AHM'nde grlmekte olan davam dolaysyla gelitirdiim bu savunmam deiik bir trdedir ve hayli renklidir. Esasta benim kaderimi balayan Avrupa uygarldr. Bunu grmemek iin olduka aptal olmak gerekir. Belli Avrupa devletlerinin Trkiye'ye bitikleri rol tavana ka, tazya tut deyiindeki tazclktr. Bunlarn Krd oktan tavan haline getirdikleri bellidir. Savunmamn temel iddias, Avrupa'nn Krtler konusunda byk hakszlk ve ikiyzllk iinde bulunduuna ilikindir. Bu yaklamm duygusal deildir. Byle olmadn kantlamak iin, insan toplumunun bilimsel tanmlanmasndan uygarlk tarihinin zmlenmesine kadar ok zor olan bir ie girime gereini duydum. Tarih bilgimin snrll birok eksiklik ve yanlla yol asa da, yaptm zmlemenin doru olduuna inanyorum. Savunmamda cretli baz deerlendirmelerin olduu grlecektir. Aslnda savunmann tarihsel anlamda bir rol ifade edebilmesi iin, kendi uygarlk alanyla hesaplamaktan baka aresi de yoktur. Avrupa karsnda kepazelik durumuna den ben deilim, Ortadou uygarldr. Bu adan adeta mezarnda yatan ve evresinde de komik ccelerden ibaret olarak yaayan Ortadou'nun tarihsel ve gncel gerekliine kapsaml bir zmlemeyle k yaptrmaya altm. una hep inanrm: Kendini zemeyenlerin bakalarndan bir ey beklemeye haklar olamaz. Halk deyiinde olduu gibi, bakalarnn yardmyla gerdee girilmez. Ortadoulularn ve dnyann Avrupa kkeni dndaki tm toplumlarnn sadece bakalarnn yardmyla deil, daha da kts nce gelinin yatandan Avrupay geirerek, daha sonra yataklarna uzanp mutluluk aradklar bir gerektir. Bunun kabul edilecek ne siyasal ne de ahlki bir yan vardr. Kendimce benim bu tehlikeye kar bulduum yant zgrlk yrymd. Aile ve ky bentlerini kolayca aarak dayandm Trkiye burjuva toplumunun ve Cumhuriyet kurumlarnn duvarlarn da ya delerek ya da aarak gemem mmkn olmutur. Trkiye soluna, ilericiliine ve aydnlna uzanan uzlama ellerim havada kala kalmaktan kurtulamad. Trkiye'nin kendisi bamlyd; i gericiliine are diye sarlyordu. Milliyetilik sann da, solunun da, merkezinin de en etkili silahyd. Bunu brakp kardelik hukukuna anlam ve deer verecek durumda deillerdi. Paralayacaklar ve blecekler diye tam
59

bir krize tutulmutu. Korunmak iin saldr reflekslerinden baka harekete geirecei bir yetenei gndemde yoktu. Tek bama da olsa, bu kadar anlayszlk ve hakszlk karsnda bakaldrmaktan baka arenin kalmad da bir gerekti. Hayvanlarn bile seslerinin kslmad bir dnyada, dil yasana kadar varan basklara uram bir halk gerekliinden gelmek ok acyd ve ancak tepkisel baz yantlarla karlk verilerek insanlk namusu ve onuru kurtarlabilirdi. Krtler adna da bu direnme refleksinden teye daha yaratc bir cevap o gnk koullarda mmkn grnmyordu. Bu gerekliin somut ifadesi PKK kyd. Alelacele an en ilerici olduu sanlan ideolojik dogmalarna sarlarak iine girilen yeni dnem artk tarihsel bir olguydu. Modern ada tm halklar adna yaplan, yaplmaya allyordu. Baka trl adalk mmkn olamazd. Bunun en yakn rnei de Trkiye Cumhuriyeti'nin kendisiydi. Atlan admn tmyle dorulardan ibaret olmamas kadar, byk yanllklarla hastalkl olduu sylenemezdi. Yol at deiimler, adalet terazisinde dorularnn daha ar bastn gstermektedir. Fakat doru olmak, zm ve baar iin tek bana yeterli olmamaktadr. Tarih boyunca egemen ve smrc snfn dogmalarnn en ok younlatklar alanlar olmalar itibaryla, siyaset ve askerlik dnyasnn dorular yutup yok etmesi iten bile deildir. Bunun iin halklar ve ezilenler adna ideoloji retmenin, siyaset ve askerlik yapmann zgnlkleri ve lleri salam gelitirilmek durumundayd. Ortadouda zellikle bu amala byk abalar gsterildi. Krt halknn zgrlk iradesinin bir daha krlmayacak esneklikte ve kalclkta oluturulmasna zenle devam edildi. Dalarna ve insanlk dnyasna srekli ve youn klar yapld. Dostlar -ok yetersiz de olsa- edinilmeye, dnyann vicdan uyandrlmaya alld. Byk aclar ve kayplar olsa da, zgr Krt iradesi ve bilincinin yaratlmas karsnda, bu denmesi gereken bir bedel olarak kabul ediliyordu. Sonuta sayg gsterilmesi ve uzlalmas gereken zgr Krt olgusu ortaya karlmt. Egemen snf lehesiyle olmasa da, asgari dzeyde de olsa Krt sorununda zm iin bu olgu bir yeterlilik arz ediyordu. Mtevaz, ama onurlu bir bar srecine girilmiti. Anlaml bir bar ve kardelik dnyas
60

komu halklarla kurulabilirdi. Devlet ynetimleri artk bar iin admlar atmalydlar. Tam bu noktaya gelmiken, bilinen 15 ubat komplosu patlak verdi. Trkiye'den ok Avrupa, ABD ve srail zerinden gelitirilen bu komplo yalnz beni ilgilendirmiyordu. Krt halknn ezici ounluunun lmne benimsedii bir nderlik kurumuna kar gelitirilmiti. Komplo pratikte tek bir terriste karym gibi yanstlyordu. Ama hedef, bal, drst ve yurtsever Krt halkyla tm PKK ve dostlaryd. Kkl bir tasfiye planlanmt. ok duyarl davranmam, duygusal ve basmakalp hareket etmemem gerektii akt. Trkiye'nin gerek karlarnn neye bal olduu ve kardee birlikteliin doru tanmlanmas bu srete daha nete yapld. Doru bir meru savunma anlay ve uygulamas, hem Krt halk hem de PKK tarafndan benimsenip hayata geirildi. Bu admlar da en az sava sreci kadar anlaml ve yerinde atlmas gereken deerdeydi. Sava kadar barn da kilitlendii kiilik olmutum. ok ar da gelse, bar srecinin zmlenmesine ve uygulanmasna yeterli oranda cevap verdiim aktr. Gerisi Trkiye Cumhuriyeti'nin ve hatta dier komu devletlerin gelitirecei tavrlara balyd. Bu koullar altnda balayan AHM srecim basit bir incelemeyle geitirilecek bir dava olamazd. Buna anlam verebilmek iin Avrupa uygarln zmlemek artt. Yarglanan, davas gndemleen ben deildim, Avrupa'nn byk sorumluluu altnda neredeyse insanlktan km bir Krt halk gereiydi. Bu gerei tm tarihsel ve gncel boyutuyla gn yzne karmadan ve tantlamadan, yarglamann ve davann adil geeceini sanmak byk hatayd; hatta komplonun devamna alet olmak gibi vahim bir sonuca da gtrebilirdi. Bu nedenle Krt gereklii ve sorunu zerinde younlamaktan kanlamazd. Bu ynl yaptm tarihsel ve sosyolojik saptamalarn, oka tartmalara yol asa da, zihin ac ve epey bir bilgilenmeye hizmet edici nitelikte olduuna inanyorum. Hatta birok konuda ilk saylabilecek tezler gelitirildiine de eminim. zellikle Avrupa'nn ar sorumluluu altnda geen son iki yzyln, 19. ve 20. yzyllarn zmlenmesi doru yaplmadan bugnn doru anlalamayaca da akt. Ana hatlaryla da olsa, bu yzyl zmlemelerinin dorular arlktadr; daha doru bir politik ve askeri anlaya ve pratie
61

katkda bulunaca kukusuzdur. Krt halknn zgrlk iradesi anlamnda PKK'yi genel hatlaryla zmlememin de doru ve retici olduu kansndaym. AHM'de PKK ile dolayl ve direkt ilgili binlerce dava grlmektedir. Benim davam da bunlardan bir tanesidir. Doru karar ve sonulara ulamak iin, halk gereklii kadar, PKK gerekliinin de objektif olarak deerlendirilmesi gerektii aktr. Benim davamn Krt halk ve PKK gerekliinden soyutlanmas kabul edilemezdi. Bu, komploya dolayl olarak alet olmak anlamna gelirdi. Buna yol amamak iin PKK deerlendirmelerine deiik boyutlarda deinmek durumunda kaldm. AHM'nin benim hakkmda inceleme yapmadan ve karar gelitirmeden nce veya birlikte, Avrupa demokrasisi ve hukuku asndan Krt halk ve PKK gereklii hakknda bilimsel bir inceleme yapmasna ve karara varmasna ihtiya bulunmaktadr. Ayrca imdiye kadar ciddi bir yetersizlik olarak grdm kopuk bireysel davalar bylece daha gereki demokratik hukuk llerine oturtulmu olur. Avrupa uygarln deerlendirirken, hem gnmz Ortadou'sunu zmlemek, hem de sosyalizm anlaym akla kavuturmak iin nem verdim. Avrupa uygarlk tarihinin neresindedir? Ortadou toplumlarna ve uygarlk tarihine neler borludur? Kendisinin yol at evrensel deiimler nelerdir? Bu sorulara en genel anlamda ve tanmlama dzeyinde baz cevaplar vermeye altm. Avrupa'nn temel felsefi ve moral yapsn kavramadan, onun gemite bir sistem halinde dnyaya dayatt emperyalist smrgeciliine doru bir yant verilemezdi. Hatta reel sosyalizme yol am bir Marksist tarzn da zl ile birlikte birok yanl ve hatas ortaya kmt. Gnmzde daha ok demokratik hukuk a olarak kavramlatrlan Avrupa uygarlna yaklamlar nasl olmalyd? Yine dogmatik Marksist yaklam yeterli olabilir miydi? Eskiye benzeyen bir antiemperyalizmin yeni versiyonu olarak anti-kreselcilik halklarn kurtuluuna ne getirebilirdi? Buna benzer birok temel sorun irdelenmeye alld. Her ne kadar konuyla direkt ilgisi grnmese de, gerei tam kavramak iin kavramlar doru anlamaktan baka aremiz yoktu. Avrupa uygarlnn gelitirilmesinde nemli katks bulunan ada demokratik uygarl, zmleyici bir gelime aamas olarak olumlu deerlendiriyorum. Bunu tmyle kapitalist sistem
62

erevesinde deerlendirmiyorum; insanlk tarihinin ortak miras olarak yksek deer biiyorum. Bu yzden demokratik uygarln emekilerin binlerce yllk mcadelelerine yant verecek nemli olanaklar barndrdna inanyorum. zellikle temel insan haklarnn kuak biiminde gelimesinin zmleyici niteliinin basite alnmamas gerektiine, bu haklara dayanarak her lkede yaanan somut sorunlara olduka yapc yaklalacana ve en uygun uzlama zemininde buluulacana olan inancm da belirtmeliyim. Yine bir nc alan olarak dnlmesi gereken sivil toplum ihmale gelmez bir kavramdr. Ne resmi devlet toplumu, ne klasik feodal veya burjuva toplumu; bu iki toplum modeli sorunlar zmenin deil, dourmann kaynaklar olduklarn kantlamlardr. Dolaysyla meru savunma hakkn sakl tutmak kaydyla bar sivil toplum kurulular gncel sorunlarn zmnde yaamsal aralar niteliindedir. Baz klasik sol yaklamlarn bu aralar emperyalizmin yeni aralar diye thmet altnda brakmalarn sorumsuz, tersine emperyalizmin oyununa dmek olarak anlarm. Bununla birlikte meru savunma kavramna daha geni bir adan baktm. Kendisine dayatlan ne sava, ne bar durumunu ok ifsat ve rtc bir durum olarak belirledikten sonra, eer sorumlu gler, devletler ve hkmetleri gerekli admlar atmazlarsa, Krt halkna den grev kapsaml, ok iyi hazrlanm, nicelik ve nitelike her tr saldrya yant veren bir meru savunma dzenine gemek ve varln korumaktr. Onurlu yaam iin bu tek seenek olarak Krt halknn nnde durmaktadr. ada trajedilere yeniden meydan vermemek iin, bunun tm taraflarca ok iyi kavranarak sorumluluklarnn gereklerinin yerine getirilmesini yaamsal bir konu olarak deerlendirdim. Ortadou boyutunda Avrupa uygarlna verilmesi gereken karln kendi demokratik sistemlerini gelitirmekten getiini vurguladm. Uygarlk temellerine dayal yeni bir Ortadou Rnesans ve demokratiklemesi, devasa boyutlu sorunlar iin tek zm yolu gibi durmaktadr. Son yzyln ksr milliyetilii ve onun en son rn olan srail-Filistin trajedisi, artk bu illetten vazgemeyi, demokratik deerlere dn ve buna ncelik verilmesini zorunlu klmaktadr. Meseleler artk siyasal olmaktan km, tam bir ahlki kriz boyutuna varmtr. Ortadou'nun kendi tarihsel ve kltrel varlna dayanarak gelitirecei bir demokratik seenein, Avrupa
63

uygarlnn dnyaya yayd tek tarafl tezlerine nemli anti-tezler dayatarak daha anlaml bir insanlk sentezine ve topyasna katkda bulunacana ilikin gl inan ve umutlarm da ortaya koydum. Avrupa uygarlnn bir son aamay yaad kabul gren genel bir anlaytr. Bu uygarlk ykln faizmle durdurmak istemi; bunda baarl olamaynca, barl dnme ak olan demokratik uygarla gei yapmaktan baka bir ans kalmamtr. Her ne kadar zlen reel sosyalizm ise de, Avrupa kapitalizminin de kapitalizmden kacak kadar dnmlerle kar karya kald bir gerektir. Tristanla soldenin aknn sonuna gelinmitir. Parzival'in cesaretli, yaratc ve iine girilmemi ormanlardaki yry de ihtiyarlktan ve yorgunluktan tr ayn akbetle kar karyadr. Ak tanras tar'n yolundaki aklardan sonuncusu olduu kuku gtrmezken, yeni aklara ortam brakmas gerektii de aktr. Parzival'in yrynn de kahraman Glgam'n en son temsili olduu tartma gtrmez. Ama artk Glgam'n memleketinde ona layk yrylere ihtiya olduu da kesindir. Krt sorunu Trkiye'nin ada uygarlk snavnn kilidi haline gelmitir. Trkiye ya zerek ada uygarla geer, ya da bu sevdadan vazgeer. Kurucusu Atatrk'n adalk perspektifinden uzaklamak kolay gze alnamaz. Zor da olsa, Krt sorununun Trkiye-AB ilikileri kapsamnda zme gitmesi gl olaslktr. Avrupa'y daha fazla zorlamadan Trkiye ii bir zm erteletmemek, hem krize yol aan koullarn ortadan kaldrlmas, hem de tarihinin demokratik ykseli srecine girmesi asndan bir ans olarak deerlendirilmek durumundadr. lkelerin gl btnlnn ve devletlerin salam birliinin bu yoldan getii, en gl ve kalknm devletler ve lkelerce dorulanmaktadr. AHM kararlarn uygulayc g olarak Avrupa Konseyi, temel hukuk belgesi olan AHS gereince, davam dolaysyla Trkiye'nin demokratik hukuk dorultusundaki geliimini daha sorumlu ve sonu alc nitelikteki destek ve yaklamlaryla gerekletirmesini gerekli klmaktadr. Daha fazla g kaybettirmeden ve kendilerini zor durumlara drmeden, tarihin en nemli bir blgesinde kangrene dnm bir sorunun zmne gitmek taraflara sadece kazandrr niteliktedir. Kimseye hibir ey kaybettirmedii gibi, kaybetmi olduklar ve oktan unutmu bulunduklar insanlklarna yeniden
64

dn ve kazanmalarn mmkn klmaktadr. Bundan daha deerli ve gerekli bir kazanm olabilir mi? Savunmamda en son bireysel kimlik ve ykm zmleyerek anlatmaya altm. Bu bir bakma savunmam dolaysyla cevaplamam gereken ve ok kiiden gelen olumlu ve olumsuz eletirilere yant verme amacn tamaktadr. Hakkmda ok yaz ve kitap yazld. Halen youn tartmalara konu olmaktaym. Dardayken bile zor yetitirdiim cevap hakkm ierde yeterince kullanmam mmkn olamazd. Bu vesileyle toplu bir yant iin zemin olabilecek birok ipucunu sunmam hayli yarar getirecektir. Yaratc yaklatm. Aslnda bu aynada herkes nerede olduunu grecektir. Bir amacm da a bakmakta srarl olanlara bir dev aynasn dayatarak, "Sen bu aynann urasndasn ve ylesin" demekti. Ayn zamanda dostluk ve yoldalk yapmak isteyenlere nasl bir varlkla kar karya olduklarn btn itenliim ve gcmle yanstmay ihmale gelmez bir grev bildim. Yine bana anlamsz dmanlkta srar edenlere ne olduumu, ne yaptm, neler yapabileceimi ve nelere yol aabileceimi ak ve merte gstermek istedim. Sanyorum ister kii ister kurum dzeyinde olsun, herkes gerekliime drste yaklaacak ve hayrl sonulara ulaacaktr. Savunmam phesiz birok konuyu ok deiik bir slupla ilemeye ve yanstmaya almaktadr. Orada bir insanlk, bir halk ve bir rgt ne olduunu ve ne olmak istediini olanca akl ve sorumluluuyla ortaya koymaktadr. ok sayda taraflara ve ilgililere anlam vermekte ve rol yklemektedir. Bu yaklamdan kanamazdm. Tarihte binlerce adsz ehidin ve niin son nefeslerini verdiklerini syleyemeyecek durumda olanlarn son szlerini sylemek istedim. Dilsiz braklan, nereden nasl vurulduu ve aresizlie mahkm klnd bile belli olmayan bir halkn, tarihin en eski ama en ok ihanete uram halknn gereini ve lklarn yanstmak istedim. Binlerce kahraman ehidi olan, iten ve dtan byk ve ihanete uram bir rgtn, PKK'nin gerekten ne olduunu ve nasl olmas gerektiini yksek bir sorumlulukla tantlamaya ve savunmaya altm. Uradm komplonun tamamen farkndaym. Bu savunmam yalnz bana deil, tm insanla kar komploculukla stn gelmeye ve gnlerini gn etmeye alanlara da ilk etkili cevabmdr. ntikam
65

almay kendime pek yaktramam. Eer binde bir ihtimal olabilecek z varsa, dman bile dost yapmak insanlk karakterimin ayrlmaz bir parasdr. Ama eer frsat bulur ve gerekli grrsem, komploculardan nasl intikam alndn, bir daha insanla bu ynl lanetli yaklamlarda bulunamayacak kadar akllarn balarna getirmeyi salayacak kahramanlk eylemlerinin ve savaln nasl olduunu gstermeyi ok isterdim. Yaadmz Gereklik Her Alanda Meru Savunmay Zorunlu Klyor Savunmam uygarlk zmlemesine dayandrmam zorunluydu. Toplumlarn daha st biimleniler temelinde yaad dnm, zmlemenin zn tekil etmektedir. Gelimelerin dayand diyalektik z belirlemek sz konusu toplumsal olgunun tanmn vermekte; uygarlk tarihinin temelinde snflama ve devletlemenin yatt grne bal kalnmaktadr. Tarihin kendisi gnmze kadar gelimeleri bir zincirin halkalar biiminde organik bir btn olarak yaamaktadr. Dinamik ve organik bir tarih anlay, snflamaya dayal diyalektik srecin ifadesi olarak deerlendirilmektedir. Bu anlayn doal sonucu olarak, dnde kalan gereklerle gelecekte oluacak gerekler arasndaki mesafenin ve zn birbirinden pek uzak olmad teorik olarak ngrlmektedir. Tarihsel izgimde iki husus kilit neme haizdir. Birincisi, art rne dayal snflama ve politik sistem esas olarak Smer rahiplerinin tapnak kltrne dayanmaktadr. Uygarlk bir anlamda bu tapnak kltrnn alp serpilmesidir. Tapnan dayand mitolojiyle art rn arasnda ok sk bir iliki mevcuttur. Dier bir deyile rahiplerin mitolojik retimiyle art rn retimi, tarihe damgasn vuran en temel gelimedir. Smer rahiplerinin bu yolda ilk orijinali -arketip- oluturduklarnda tm tarihiler hemfikirdir. Bu nedenle Smer tapnak kltrn zmlemek, Marks'n Kapital zmlemesinden daha ncelik tamaktadr. Kapital zmlemesi kendi bana ok byk eksiklikler ve yntemsizlikler iermektedir. Art deer art rnn bir tarihsel kategorisi olup ok sonradan ortaya kmtr. Etrafnda gelien burjuva-proleter snf farkllamas da tarihsel btnlk iinde snrl bir konuma sahiptir. Kendi bana
66

dnce, devlet, ahlk ve sanat tarif etmekten uzaktr. Snf mcadelesini bile ancak egemen smrc sistemin mant iinde ele almakta ve sonuta reel sosyalizm rneinde grld gibi yeni bir art deer sistemine yol amaktan teye gidememektedir. Hayal edilen ve komnist topya olarak da adlandrlan toplumsal sisteme doru gidiin yolu bir trl aralanamamaktadr. phesiz bunda tutulan yolun veya bal kalnan yntemin etkisi belirleyici olmaktadr. Amacn kendisi ile abalarn bykl ve kahramanl yeterli olmamaktadr. Bu kmazdan kurtulmada Smer tapnak kltrn zmleyerek amak bir katk sunabilir. En azndan tm uygarlksal gelimeyi doru yorumlamaya, btnsel bir toplumsal dnm tanmlanmasna daha ok imkn verir. Uygarlk zmlemem bu yolda ok hazrlksz ve salk koullarndan yoksun bir biimde atmaya altm deneme trnden bir adm olarak grlmelidir. Bu bir taslak olarak da deerlendirilebilir. Fakat gelitirilen kavram ve bal kalnan yntemin gerei yakalamadaki deerinin bilimsel olduuna, dolaysyla nemli stnlkler ierdiine inanmaktaym. Tarihe bu erevede bakldnda, olup biten her eyin tapnak etrafnda art rnle mitolojik retimin kurumlaarak zaman iinde derinliine ve geniliine yaylmaktan ibaret olduu grlecektir. rnein ok sama gibi grlen ve belki de en az iliki kurulabilecek bir alan olarak cinsel istismar deerlendirdiimizde, bu tarihsel yaklamn doruluu daha iyi anlalacaktr. ABD'nin Holywood ve Playboy kurumu, Smerlerin tapnak kltrnde bir alt blm olan rahip ve rahibe kurumunun yozlam yerel bir biimi olmaktan teye bir anlamdan daha fazlasna sahip deildir. Fabrikalar, kk ve saraylar, devlet kurumlar, hukuk, inanlar, cami, kilise, havralar, sanatn ve zanaatlarn tm kollar tapnak kltrnn ana rahminde gizlidir. Zaman ve koullar hazr olunca hepsi yeniden domaktan ve yerini daha gelimi olanlarna terk etmekten geri durmayacaklardr. Bylelikle tarihin gnmzde, gnmzn de tarihte gizli olduu daha rahat grlecektir. Kendimizi tarihin dnda veya stnde grmenin doru olmad, tarihin sadece mzelerde veya harabelerde yatmad, kendisini gnmzde srdrd de bir o denli gereklik olarak kabul edilmek durumundadr.

67

Burada karmza kan bir gereklik, her anlaml tarihsel dnemin, kurumun, dnce ve inancn kendini orijinal gstermek gibi bir zellii her zaman esas alddr. Gncellikle tarih arasndaki kopukluk, bu zelliin resmi egemen propaganda gcnden ileri gelmektedir. Bunlar hakim olmak iin yeni ve ilk olduklarn sylemek zorundadrlar. Fakat burada da iki hususu birbirinden ayrt etmek gerekir: Gerekten dnmle salanan yenilikle yalnz propagandann gcne dayanan, aldatmay ve yalan ieren demagojiyi ve yozlam makyajl gerei ayrt etmek byk nem tar. Uygarlk tarihinde demagojinin ve propagandann makyajlad olgularn aldatclna frsat vermediimizde, geriye kalan, tarihin daha duru, doru ve gncellii belirleyen gereklii olacaktr. zmlememde uygarl bu hat zerinde doru ortaya koyduuma inanmaktaym. Dolaysyla bana kar dzenlenen 20. yzyln en son kapsaml uluslararas komplosu gerekliini bu uygarlkta bulacaktr. Uygarln kendisi, Smer rahiplerinin insanla, o dnemin henz snflamay ve devleti tanmayan neolitik toplumuna kar mitolojik dnce ve inan temelindeki aldatmasna, daha sonra sistemletirilen basks ve fiziki zorlamasna dayanmaktadr. Hukuk yine de tm bu uygarlksal gelime iinde adalete en yakn kurum olarak gzkmektedir. Burada da bahsettiimiz hukuk, art rn etrafnda ekillenen hukuktur. Avrupa uygarlnda hukukun ald en son biim, hukukun demokratik ve insan haklar alannda salad nemli gelimelere dayanmaktadr. Snrl da olsa, Avrupa'nn demokratik ve insan haklarna dayal hukuk sisteminde bireyin ve halklarn baz haklarn talep etme ans bulunmaktadr. Tarihsel izgimdeki ikinci nemli boyut, kendilerinden art rn salanan toplumsal kesimlerin konumlarna ilikindir. Snfl toplumun st tabakalar, tarih boyunca bu kesimlerin aleyhine tm alt ve st toplum kurumlarnda stnlk kazanmlardr. Bunlar etnik topluluklar biiminde kendilerini savunmaya alsalar da, barlarnda gelien snflamaya dayal olarak srekli mevzi kaybetmilerdir. Dnsel ve maddi koullarndaki greceli gerilik ve srekli bask durumu, halklarn tarih boyunca adeta neolitik toplum konumunda aklp kalmalarna yol amtr. Uygarlk bir ehir toplumu olarak hep krdaki ky toplumuna kar g kazanm; halklarn krsal gerekliine kar snfl toplum arlkl olarak kentsel
68

koullarda gelime salamtr. Halklarn toplumsal gerekliinde snflama, kk bir aznlk dnda fazla gelime ans bulamamtr. Bunda bask ve smrye kar direnmelerin pay belirleyicidir. nsanlk hibir zaman snrsz klelik kurumlarn kendiliinden benimsememitir. Kendisine zorla ve byk bir ideolojik abayla dayatlan bu snfl toplum sistemlerini srekli zgrlk araylar ve bakaldrlaryla karlam, frsat bulur bulmaz zgrlk dncesini ve kurumlarn gelitirip ilan etmekten ekinmemitir. Kapitalist uygarln zmlenmesine dayanan bilimsel sosyalizm, ilk defa ezilen ve smrlen toplum kesimleri iin mcadelelerinde ideolojik klavuz roln oynamtr. Fakat barnda ekillendii snfl toplumun etkilerini tmyle aamamas, reel sosyalizmin baarszlndaki esas nedendir. Bu gereklik, zgrlk ve eitlik arayndaki toplumsal hareketlerin, k noktasn neolitik toplumun kendiliinden yaad ilkel zgrlk ve eitlik koullarna dayandrmakla olumlu temelde alabilir. Neolitik toplum koullarnda aklm halklar gerei tm uygarlk aamalarnda benzer kaderleri paylamaya zorlanm; ezilen kadn cinsi en altta olmak zere snfsal, etnik, kltrel ve ulusal basklar i ie brnerek, gnmze kadar kendilerine zg bir tarihi yaamlardr. Kimi az, kimi ok, kimi ksa sreli, kimi srekli bu bask ve smr zinciri altnda kltrel varlklarn koruyarak ve direniler gelitirerek, tarihin resmi olmayan ksmn oluturmulardr. Bu tarih, silik ve gzden drlm biimlerde de olsa, tm mitolojik, dinsel, felsefi ve bilimsel dnsel formlarnda varln korumutur. Dnemlerin resmi egemen dncelerine kar farkl yar gizli mezhepler ve ekoller halinde mcadele ederek, zgrlk araylarna k ve iradelerine g olarak hizmet etmilerdir. Uygarlk tarihine bu ynl yaklamm, phesiz adna yarglandm Krt olgusu ve sorunuyla balants nedeniyle, Krtlerin uygarlk tarihi iindeki yerlerini doru belirlemeden sorunlarn doru kavramann da mmkn olmadn gstermektedir. Kaln izgilerle de olsa, Krtlerin tarihi zmlenebilmitir. Krtler neolitiin yaratcs halklarn banda gelmektedir. phesiz halk kategorisi sonradan ortaya km da olsa, orijinal etnik topluluklar kendine kk olarak almak durumundadr. Bu ynyle neolitik devrimin tarm ve hayvanclk toplumunun geliimindeki rol
69

kesindir. Btn arkeolojik, etimolojik ve corafi gerekler bu rol dorulamaktadr. nsanlk tarihine en byk katks, douundan gnmze kadar yaklak 15 bin yl boyunca, bir tarm ve hayvanclk toplumu olarak srekli hizmet etmesidir. Bu zellii ayn zamanda tm uygarlk tarihi boyunca neolitik koullarda akl kalmasnda da etkili olmutur. Tarih unu gstermektedir: Bir toplum biimini en derinliine ve uzun sreli yaayan halklar ve kltrler, kendilerinden sonra gelen biimlere merkezi olarak beiklik edemezler. Yaadklar eski toplumun youn etkisi yenisine frsat tanmamaktadr. Yeni toplum, eskisinin antitezlerine dayal olarak, bu etkilerin en zayf olduu alanlarda ve koullarda gelimektedir. Krtlerin talihsizlii neolitii en derinliine ve en uzun sreli yaamalarndan kaynaklanmaktadr. Krtlerin ana dnyas, binlerce yl tarm ve evcil hayvanlar etrafnda ekillenmitir. Bu gereklik ayn zamanda ehir toplumuna yabanclk ve srekli airetler biiminde yaamaya mahkmiyet anlamna da gelmektedir. Krtler douuna beiklik ettikleri Smer ehir toplumuyla doduu gnden beri srekli iliki ve atma iinde olmulardr. ehir toplumunun artan gc ksa srede askeri stnle de yol anca, o gnden gnmze yaklak 5 bin yldr Smerlilerin deyiiyle yksek tepeler halk Hurriler ve yksek dalar halk Kurtiler olarak, varlklarn dalarna ekilip korumaktan baka tr bir gelimeye kolay kolay frsat bulamamlardr. Drt taraftan gelien basklara kar ancak kk airet birimleri halinde en asi noktalara ekilerek soy varlklarn srdrebilmilerdir. ehirlemeye z dinamikleri temelinde ok istisnai durumlarda ve snrl olarak frsat bulmulardr. Ksa sre sonra da yeni bir igal adeta kaderleri olmutur. Bu gereklik, Krtlerin neden ok dar, ama gl airet birlikleri halinde kaldklarn ve toplumsal varlklarn fazla gelitiremediklerini de aklamakta; ayn zamanda dar bir ibirliki kesim dnda kendi barnda derinliine bir snflamaya dnememesini de izah etmektedir. Snflama bir d olgu olarak gereklemektedir. Hem ibirliki st snf, hem de smrlen alt snf yabanc uygarlk koullarnda olumaktadr. Bu durum youn asimilasyonun, kendi dil ve kltrn zgrce gelitirememenin de en temel nedeni olarak karmza kmaktadr. Yaadklar tarihsel gereklie daha yakndan
70

baktmzda, Krtlerin statleri ne tam i egemenlikle ne de tam d egemenlikle izah edilebilmektedir. Da doru tatka eriyip asimile olmakta, ie doru ekildiinde ise en geri airet, kabile ve aile birlikleri biiminde tecrit durumunu yaamakta ve izolasyona uramaktadr. En marjinal, dolaysyla tehlikede olan bir toplum statsne mahkm olmaktadr. Adeta insanl douran en eski bir ebe olarak, kede dilinden bir ey anlalmayan ninenin konumuna dmektedir. Bu gerekliin ok zalim ve anlaysz bir statye yol at aktr. Deiik bir adan yaklaldnda, ie din ve ahlk boyutlarnda bakldnda kutsallk, gnah ve lanetliliin en ok yaand toplumsal koullar da barnda tamaktadr. Kutsall, insanla ilk defa kazandrd tm tahl, meyve ve evcil hayvanlara dayanmaktadr. Ekmein, arabn, stn kutsall gerein bu ynn sembolize etmektedir. Krtlerin genlerinde kmsenmemesi gereken bir kutsalln mevcudiyeti ve yaamsall inkr edilemez. Ama bu, altta kalan ve kendini tam ifade edemeyen bir gerekliktir. Krtlerdeki gnahkrlk, kutsallklarna laykyla sahip kamamalarndan kaynaklanmaktadr. Bu kadar kutsalla sahip olup da ona layk bir zgr toplum haline gelememe, genel bir gnahkrlk durumunu ortaya karmaktadr. Din Krtlerde esas olarak gnahlardan arnmay deil, rtbas etmeyi salamaktadr. Bunda da daha neolitik toplum koullarnda ana tanra kltrnden sonra gelen tm dinsel inanlarn yabanc kkenli olmas temel rol oynamaktadr. Baka toplumsal koullarn, yaylma ve koloniletirmenin ideolojik arac olan bu dinler ve tanrlar, Krtlerin varolan z bilin, irade ve inanlarn da bozarak dnsel ve duygusal alanda da ok geri kalmalarna yol amaktadr. Kendileri ve dayandklar yaam koullar iin yaratc dnce ve duygu retememekte, maddi yoksunluk manevi yoksunlukla sonulanmaktadr. Lanetlilik ise, tarih boyunca yaanan tm igal, istila, ykm ve talan hareketlerine verilen ahlki karlk olmakta; dini adan da en yksek gnahkrl ifade etmektedir. Hibir toplum tarihi boyunca bu kadar igal, istila ve ykm i ie ve srekli olarak yaamadndan, Krtler lanete en ok uram, bahtsz ve geleceksiz bir halk olmann acsna ve karanlna da mahkm olmu bulunmaktadr. Lanetlilik tm uygarlk biimleri tarafndan ve en sekin gleri yoluyla byk felaketler halinde
71

yzyllarca dalga dalga gnmze kadar etkili bir konum arz etmitir. Krtleri lanete uram bir toplumun byk aclar, karanlklar ve utanc iinde tutmutur. Bu gerekler Krtlerde kutsallk, gnahkrlk ve lanetliliin trajik ifadesini izmekte ve resmetmektedir. Krt sorununu aydnlatmak savunmamn en temel hedeflerinden birisidir. Krt sorunu dar anlamda bir ulusal sorun olmasnn ok tesinde, tm tarihsel ve toplumsal ynleriyle zmlenmesi gereken bir insanlk sorunu olarak karmza kmakta; sadece kapitalist sistemin barnda gelien ulusal pazar etrafnda ekillenen ulusal sorunlara benzememektedir. Tarihsel ve toplumsal temeli bu ynl bir ekillenmeye frsat tanmamaktadr. Snfl toplumun Smer rneinde yan banda gelimesiyle birlikte doup byyen bir sorun karakterindedir. Kleci ve feodal sistemlerin hepsinden en ok etkilenme sz konusudur. Denilebilir ki, Ortadou'da kurulup gelien tm nemli uygarlklar Krt olgusunda derinliine sorunlara yol amtr. Smer, Babil, Asur, Hitit, Greko-Romen, Bizans, Pers, Sasani ve slamiyete dayal her imparatorluk Krt corafyasn bir sava alanna evirmek durumunda kalmtr. Krtlerin bu glere yant, kk airet ve kabile topluluklar halinde dalarnn derinliklerine ekilip z savunma temelinde varlklarn korumak, ovada kalan kesimlerde ise hakim g ve kltr iinde eriyip kiiliksiz bir konuma dmek biiminde olmutur. st tabakann her zaman Gelene aam, gidene paam tavr da bu srecin deimez zelliidir. Bu koullar altnda Krt sorunu siyasal bir seviyeye bile ykselememekte; snr tanmaz istila ve igallere kar ancak fiziki varln koruyabilmektedir. Bir nevi katliam tehdidi altnda toplumsal varln fiziki olarak korumak, temel hedef biiminde somutluk kazanmaktadr. Baar, kltrel ve siyasal bir hamleye dayal olmann dnda, ancak toplum olmaktan kmann nlenmesinde kendini gstermektedir. En geri airet, kabile ve hatta aile birlikleri halinde kendini ayakta tuttuunda, buna da kredilmekte ve baar saylmaktadr. nk bu konumun tesi, toplum olmaktan kmadr; bir nevi jenosit, soykrm konumuna dmedir. kilem fiziksel snrlarda bir varolma veya yok olma sorununa indirgenmitir. Kavram, siyaset ve rgt gc olarak siyasal ve kltrel zgrleme dzeyine gelebilme ok snrl bir durum arz etmekte, ancak gnmz koullarnda bu ynl gelimeler yaanmaktadr. Ama esas tehlikeli
72

olan, fiziki olarak katliam biiminde olmasa da, zorla ve asimilasyoncu politikalarla kendisi olmaktan kma, sorunun en temel zellii olarak tarih boyunca srekli karmza kmaktadr. Bir zgrlk problemi olarak varln duyurmas ondan sonra bir anlam ifade etmektedir. Krt sorunu bu zellikleriyle iki temel anlama sahiptir: Birincisi, kendisi olmaktan kmaya kar direni; ikincisi, zgr yaam olanaklarna ulamadr. Sorunun karmakl ve ok boyutluluu bu tarihsel ve toplumsal zelliklerinden kaynaklanmaktadr. Kapitalizme dayal olarak gelien smrgecilik, ulusal bask, ekonomik smr ve kltrel asimilasyon, Krt olgusunda tarih boyunca yaanan ar sorunlar daha da derinletirmitir. Zaten srekli zorda, adeta Srat kprsnde bir yaam tarzna mahkm olan Krtler, kapitalist sistem altnda rgtlenmi eitli ulusal ve siyasal glere kar son derece donanmsz bir durumdadr. Geleneksel bask, smr ve eritme politikalaryla ada ve ok daha gl olan ulusal bask, smr ve eritme yntemleri karsnda Krt olgusu ve sorununda yaanan gereklik, teslimiyetten de tede aresizlik, kendi kendisinden gnll vazgei, kendine yabanclama ve dman kimliklere snma biiminde gelimeler olmutur. Ortaya kan snrl zgrlk direnileri ise, ksa srede i ve d komplolarla tersine sonulara yol amaktan kurtulamamlardr. Bu gereklikler iinde yaayan Krtlerin salam dnce, inan, sanat ve politik yetenek gelitirmeyecekleri anlalr bir husustur. Adeta gelenin ve gidenin suratnda patlatt yumruklarn altnda doru drst nefes bile alp verememektedir. Bu koullar altnda bilimsel ve sanatsal bak alarna ve eserlerine ulalamayaca aktr. Krt bak asndaki delilikle i ie aresizlik ve merhamet dileme ile i ie ilkel isyanclk, yaamndaki dolap beygiri misali ar tekrar, giderek tam bir anlamszlk ve ekilsizlik yn haline dnmesi kaynan yine bu gereklikten alr. Dinlerin anlatmak istedii gnahkrlk ve lanetlilik de bu gerekliin dier bir sonucudur. Krt sorununda varlan boyut, kendinden ka ve objektif ihanetin derinlii, yabanc ve dman kimlie gnll sn, ancak en gelimi bir lanetlilik ve gnahkrlk altnda mmkndr. Bu iklimde ve ortamda gzel ses, renk ve ekil geliemez. Doruya, iyiye ve gzellie ynelik anlam gcyle duygusal derinliklere ulalamaz.
73

zce insani diyebileceimiz maddi ve manevi koullarn yoksunluundan tr onurlu ve zgrce yaanamaz. Savunmamda nemli bir yer tutan PKK gerekliine ilikin zmlemelerde, PKKnin Krt sorununda hi olmazsa insanm dedirtebilecek bir duruun gerekletirilmesini amalad kantlanmaya allmtr. Kapsaml bir ideolojik derinlik ve pratik gce ulamam olsa da, PKK esas olarak Krt olgusunda tutarl bir insani duruu aramakta ve ortaya karmaya almaktadr. Baaryla uygulamaktan uzak olduu iddet yntemine bavurmasnn, znde meru savunma arac olmaktan teye bir rol olamaz. ok ynl imha terrlerine kar meru savunmay doru drst yrtememesi, en ok eletirilmesi ve sulanmas gereken yandr. Krtlerin yaad gereklik; her sahada ideolojik, moral, siyasal, askeri ve kltrel temellerde bir meru savunmay zorunlu klmaktadr. Aksi halde kendilerini insan olarak tanmlamalar mmkn olmamaktadr. Krt direnii ncelikle insan ve halk olarak yaamakta srarla birlikte, adalet ve zgrln kendilerine de tannmas gereken bir hak olmas dnda farkl bir deerlendirmeye konu tekil edemez. stismar edilmesi, basit kiisel ve ailesel karlara alet klnmas, daha gelimi politik oyunlara kurban olarak sunulmas zndeki doru aray deitiremez; sorunun esas tanmn ortadan kaldramaz. PKK'nin baard; sorunu aa kartmas, ulusal ve uluslararas kamuoyuna mal etmesi ve doru zm yollar gstermesidir. nemli hata ve yanllklar olsa da, tarihsel rolnn byle tanmlanmas gerektii kansndaym. PKK'nin 2000'lerde nemli dnmlerle kar karya bulunduu gz ard edilemez. Krtlerin Demokratik k ve zm Uygarlnn Kaderini Tekil Tayin Edecek Ortadou

Krt sorununun ada zmnn tam demokrasi ve hukuk devleti llerinden getii gsterilmeye allmtr. 19. ve 20. yzylda esas alnan milliyeti zmlerin getirdiklerinden ok gtrdkleri ortaya konulmutur. Milliyeti ideoloji ve yntemlerin airetiliin ve dinciliin yerini almaya alt, bilimsel temellerden ok duygulara ve ovenizme dayanarak yol ald, sonuta iki byk dnya savann yan sra ok sayda blgesel ve yerel savalarla
74

insanl kasp kavurduu toplam bilanosu olarak gsterilmitir. Kapitalizmin bunalmdan k yolu olarak denedii faist milliyetiliin iflasyla birlikte, 20. yzyln sonlarnda demokratik sistemin en geerli rejim olarak zaferi kesinlemitir. Siyasal snrlarla oynama gerei duymadan ve iddetin gelien teknolojik ve bilimsel devrimlerle anlamn yitirmesine bal olarak, demokratik uzla olanaklar en zor sorunlarda bile zmleyici deerini kantlamtr. Avrupa uygarlnn en nemli kazanm olarak g kazanan demokratik sistemin en uzun sreli barla birlikte ekonomik kalknmaya da imkn vermesi, dnya apnda bir ekim gc kazanmasna yol amtr. nsan haklarnn kapsaml tanmlanmas ve hukukun ykselen deer olarak anlam bulmas, hukuk devletiyle demokratik sistemin daha gl sentezini beraberinde getirmitir. Bu demokratik hukuk devleti sentezinde tm ulusal ve toplumsal sorunlarn zm bulmas zor olmamaktadr. Avrupa uygarlnn byk tecrbesi bu zme yol at gibi, esas gcn de bu zm yolundan ald kesinlik kazanmtr. Krt halknn Ortadou corafyasnda byk halk grubunun, Trk, Arap ve ran halklarnn tam ortasnda yer almas, tarihin garip bir cilvesi olarak, gnmzde temel bir dezavantaj deil avantaj roln oynamasna frsat tanmaktadr. Milliyetilik yntemi esas alndnda, bunun tpk tarihteki airet, din ve mezhep atmalarndaki boazlamaya benzer sonulara yol amas kanlmazdr. Milliyetilik Krt sorununda hem ezen hem de ezilen ulus sylemi olarak felaketten baka bir getiriye sahip deildir. 19. ve 20. yzylda Krdistan zerinde gelien politikalar bu ac gereklii yeterince kantlamtr. Son srail-Arap atmas da znde milliyetiliin iflasn ve acmaszln kantlayan en arpc rneklerdendir. Tarih demokratik uygarlk anda Krtlere Ortadou'da bir kez daha nemli bir rol tanmaktadr. Nasl ki uygarln afak vaktinde Krt analar ve atalar Smerlerin ahsnda uygarln douuna temel tekil etme ve beik olma roln oynamlarsa, gnmzde de ayn corafyada demokratik uygarln douundaki temel halk olarak rol oynamak durumundadr. Krt halk kendini demokratikletirirken, ayn zamanda Mezopotamya'dan kaynaklanan uygarl da Ortadou'da demokratiklemeye zorlamaktadr. Bir kez daha uygarl dourtmada
75

ve bytmede ana ve beiklik roln oynarken, bunun ancak adalet ve zgrle en yakn sistem olan demokratik ller iinde gerekletirilebileceinin gvencesi olmaktadr. Bu rol eski Smer yurdu olan Irak'ta uluslararas sistemin de bir vazgeilmezlii olarak iyice gndeme oturmutur. Demokratik zme ulamadan gndemden dmesi de sz konusu olamayacak kadar kkl nedenlere dayanmaktadr. Krtlerin demokratik k ve zm adeta Ortadou uygarlnn yeni kaderini tekil etmektedir. ran Devrimi demokratik slamla k ararken de Krtlerin rol yine esizdir. ran demokrasisinin kaderi de Krtlerin eyleminde, uyan ve yeni yaam biimlerinde filizlenmektedir. Trkiye'de ise demokratikleme hem devlette ve toplumda, hem de tm sivil siyaset kurumlarnda olmazsa olmaz bir konuma ulamtr. 20. yzyln bandan beri zayf bir burjuva temele dayal olan Trk milliyetilii, ar ve oven biimiyle Anadolu uygarln inkr etmekle Trk ulusunun ada gelimesinin nnde temel bir engel konumuna gelmitir. Trkiye Cumhuriyetinin kurucusu Atatrk'n kltr ve yurt korunmasna dayal milliyetilii nemli oranda inkrla kar karyadr. Daha zayf soluklu olan Krt milliyetilii yzyl boyunca Krtler iin hibir umut yaratmad gibi, ac felaketlerin hazrlayc gc olmaktan teye bir rol oynayamamtr. Her iki halkn arasnda milliyetilii krklemek, yeni felaketler hazrlamaktan teye gidemez. Tm ulusal, blgesel ve uluslararas koullar 2000'lerde Trkiye'nin gndemine tam demokratikleme programn dayatmaktadr. Bata Krt sorunu olmak zere tm ekonomik, sosyal ve siyasal sorunlarn ancak demokratik hukuk devleti llerine sahip olmakla zmlenebilecei bir aamaya gelinmitir. Trkiye'nin her zaman hedef slogan olan ada uygarlk seviyesini yakalayabilmesinin yegane yolunun da bu zmden getii aktr. Trklerin tarihinde Krtlerin rol nemli stratejik aamada kendini yeterince kantlamtr. Krtler olmakszn 1071 Malazgirt zaferinin mmkn olmad tarihsel olarak sabittir. Yine Osmanl mparatorluunun bir cihan gc haline gelmesinde, Krtlerle 16. yzyl balarnda gelitirilen ilikiler ve 1517deki aldran Sava bata olmak zere birok byk zaferdeki rolleri de belirleyicidir. Trklerin Osmanl mparatorluunun 1918'deki dalnda iine girdikleri en tehlikeli durumdan kurtulmalar, bizzat kurtarc rolnde
76

olan Atatrk'n konumalaryla strateji ve taktiklerinde de akland gibi, Krtler olmakszn mmkn grnmemektedir. Bu gerekler aslnda Trklerin yaad siyasal oluumlarn Krtlerin de gereklii olduu biiminde yorumlanabilir. Son bin ylda Anadolu'da ve Mezopotamya'da ykselen siyasal oluumlarda Krtlerin pay Trklerinkinden sonra birinci sradadr. Gnmzde yaanan siyasal oluum, demokratik ve laik cumhuriyet karakteridir. Kuruluta olduu gibi yine Krtler olmakszn bunun mmkn olmad isyanlar, oligarik ynetim ve en son PKK bakaldrsyla yeterince kantlanmtr. Demokratik ve laik Trkiye Cumhuriyeti ancak Krtlerin yaayaca adalet ve zgrlk katlmyla mmkn olabilecektir. Tarihsel kkenler kadar, gnlk olarak yaanan ar krizlerden kurtulma da bu gereklii dayatt gibi, yeniden gl bir tarihsel ykseli de bu demokratik katlmdan gemektedir. Savunmamda hukukun zmleyici gcne deer biilmektedir. Toplumsal iradelerin yaptrml kurallar btn olarak hukuk ne kadar demokratik ise, o kadar zmleyici olmaktadr. Ortadou uygarlklarnda ilahi kaynakl gibi yanstlan hukuku, znde halk iradesinin silindii kleci ve feodal despotizmi monarkn azyla tek tarafl ifade etme biiminde tanmlamak mmkndr. Avrupa hukukunun temel dayana olarak Roma hukukunda ise, aka toplumsal glerin iradeleri belirleyici olmaktadr. Daha demokratik bir gelimeye ak olma, bu hukuk sisteminin temel zelliidir. Gnmz Avrupa hukuku burjuva snf iradesini esas almakla birlikte, halk temsil etmede ok sayda iradeyi ve bizzat bireyi de daha fazla kapsamna almaktadr. Demokratik hukuk karakteri bu gelimelerle balantldr. Bireyin ve halklarn temel karlar ve haklar hukuk mevzuatnda ne kadar yanstlrsa, sorunlar zmleyici deeri de o denli artar. Hukukun bu ynl gelimesi adalet ve zgrlklerin gvencesi anlamna da geleceinden, toplumsal bar, kalknma ve istikrar anlaml bir stat kazanr. Avrupa uygarl yaad nemli deneyimlerden sonra kendini Avrupa Birlii (AB) biiminde siyasal bir g olarak btnletirirken, bu gelimenin hukuki temelini de bir anayasa deeri olan Avrupa nsan Haklar Szlemesi (AHS) biiminde normlatrmtr. Avrupa Birlii AHS temelinde bir hukuk birliini de ifade etmektedir. AHS'nin kurumsal ifadesi ise, Avrupa nsan Haklar Mahkemesidir. AHM phesiz bireylerin ve halklarn
77

temel insan haklarnn gvence altna almasnda nemli bir rol oynamaktadr. Davamn AHS'nin birok maddesine aykrlktan tr AHM'ne tanmas, bireysel haklarmn ihlalinden teye, Krt halknn temel haklar bakmndan hangi konumda bulunduunu yanstmas asndan nem tamaktadr. Bireysel hak ihlaline dayal bir irade beyan ok dar bir yaklam olup, hukukun halklarn haklar boyutunu gz ard etme tehlikesini, dolaysyla adaletsizlie yol aabilme riskini tamaktadr. AHM bu riski zmek durumundadr. Aksi halde kapsaml bir komplonun rn olan ve AHS'nin zne ve somut ilgili maddelerine ters den karlma ve gzaltna alnma durumuma hukuki bir klf bimesi halinde, kendisini de komplonun bir aleti durumuna drm olacaktr. Objektif olarak savan her iki tarafnca dk younluklu bir atma olarak deerlendirilen eylemleri Krt halknn meru savunmas olarak deerlendirmek ve eer bu meru savunma savanda sava suu tekil edebilen eylemler olmusa bunu her iki tarafta da arayp zel bir mahkemede yarglanmasna almak, adaletin ve ada hukukun gereidir. Trkiye'deki mral yarglamas bu bakmdan hem ierik, hem de pozitif hukuk asndan AHS'ne aykrdr. Birok rnekte grld gibi tarafsz bir sava sular mahkemesini gelitirmek, Trkiye'nin de kurucu yesi olduu ve AHM'nin yrtme gc olan Avrupa Konseyi'nin (AK) hem siyasi hem de ahlki grevidir. 40.000'i akn lm ve 4.000'e yakn ky ve mezrann boaltld bir atma terrizm olarak nitelendirilemez ve bir kiiye, bana mal edilemez. Trkiye'de bizzat Cumhurbakan Sleyman Demirel'in Bazen rutin dna klr demesi, yine dnemin Babakan Tansu illerin ldrleceklerin listesi cebimdedir demesi, ayrca ayn dnemin ileri Bakan Mehmet Aar'n Susurluk hadisesi nedeniyle Benzer binlerce eylemlerimiz olmutur demesi, hukukun en st dzeyde ve hangi boyutlarda inendiini aka gstermektedir. AHM'ne tanan binlerce dava bu hukuksuzluu yanstmaktadr. Birka bin Dolar parayla bu ar hukuksuzluu telafi etmek mmkn olamaz. Byle geitirilirse, AHM ve AK, Krtler aleyhine AHS'ni alet etmi olacaklar; hukuk znde inenmi saylacaktr. Davam bu ar hukuk ihlaline yol amamas anlamnda byk nem tamaktadr. Trkiye Cumhuriyeti'nin hem AKnin kurucu yesi olmas, hem de
78

AB'ne aday ye bulunmas, AHS'ne bal hareket etmesini zorunlu klmaktadr. Krtlerin bir devleti olmamas nedeniyle taraf olarak kabul grmemesi adil bir yaklam olamaz. Dolaysyla sadece bireyler dzeyinde bir hak aray, AHS'nin tm halklara objektif olarak tand ve hukukta kuak haklar olarak tanmlanan gerekliine ters decektir. Balkanlarda yaanan sorunlardan daha arn yaayan Krtler iin daha adil bir zel yarglama yolunun almas AHS'nin ruhuna uygun olacaktr. Kendi savunmam bu ereve de ele alyor ve zn bu gereklie dayandryorum. Yoksa mral'da yaadm hukuk dlklar ikinci derecede sorunlar olarak deerlendiriyorum. phesiz yarglama boyunca Trkiye'de estirilen siyasal lin giriimleri, bir adada tek bama ve salma hi de uygun olmayan koullarda adeta armha gerilmi bir biimde bir tabutluk odasnda tutulmam, Avrupa'da kenceyi nleme Komitesi'nin ynetmeliine de ters dmektedir. Tm bu konularda da hukukun zne uygun tedbirlerin alnmas gerekirdi. unu da nemle belirtmeliyim ki, bu hukuksuzluun ilenmesinde esas olarak Trkiye Cumhuriyeti'ni deil, bata Yunanistan, Rusya ve talya hkmetlerini sorumlu grmekteyim. Hukuk dlk, savunmamda da kapsaml gsterdiim gibi, bu hkmetlerin komplovari yaklamlarndan kaynaklanmtr. Avrupa'da siyasal iltica hukukum inenerek, zel temsilcisi olarak grev yapan Blindken tarafndan bizzat basna da akland gibi, ABD Bakan Clinton'un emriyle paketlenip teslim edildiim ok ak olan bir durumdur. Sistemin en bandan tutun, birok hkmet ve ajan bu hukuk dlktan sorumludur. AHM bu sorunu zemedike ve hukuk dla son vermedike, dolaysyla mral yarglamasn batl sayp drmedike, asla adil davranm saylmayacak; ahsmda Krt halkna kar dzenlenmi bir komplonun etkisine dme riskinden de kurtulmu olmayacaktr. AHM tarihsel roln bu davam dolaysyla oynadnda, Trkiye Cumhuriyeti'nin demokratik ve laik hukuk devletine dnmesinde de gerek yerini alm olacaktr. Bu vesileyle Yce Mahkemenin de yol gstericiliiyle, dostane zm denilen ynteme ak olduumu belirtmeliyim. Trkiye yetkililerinin de kabul etmesi halinde, silahlarn braklmas ve mevcut devlet snrlarnn esas alnmas temelinde diyalogla demokratik kriterlerde uzlamaya

79

almay en geerli yol saydm ve PKK'nin de bu konuda ayn irade beyannda bulunduunu nemle belirtmeliyim. Gerek AHM'nin, gerek dier yetkili AB kurumlarnn soruna dar bireysel haklar asndan bakmakla yetinmemeleri ve hukuk ile siyaset arasndaki ilikiyi demokratik kriterlere uygunluk halinde zmlemeleri, hem Krtleri hem de Trkiye Cumhuriyeti'ni yaadklar ar sorunlardan kurtarmaya nemli katk sunacaktr. Bu ynl bir gelime Trkiye'nin AB ile btnleme yolunda da temelde bir etkide bulunacak ve katlm srecini hzlandracaktr. Tarihte hukukun nemli davalar dolaysyla devletlerin olumlu dnmlerinde byk rol oynad oka grlm bir husustur. Bylesi bir dnmde Avrupa demokratik hukuku pozitif bir rol oynayabilir. Avrupa iin bu ynl bir gelimenin ayn zamanda ahlki ve siyasal bir grev olduunu tekrar belirtmeliyim. Trkiye ve Krt sorunlarnn kaynanda Avrupa'nn smrgecilik dnemindeki yaklamlarnn ar etkisi vardr. Bu etki hzndan ve arlndan hibir ey yitirmeksizin gnmze kadar hkmn icra etmitir. Bu sefer pozitif rol oynamal derken, bu olumsuz etkiyi bertaraf etmeyi, dolaysyla siyasal ve ahlki grevlerini hem AHS'nin bir gerei, hem de demokratik rejimin zne kar ikilik iine dmeden yerine getirmesini kast etmekteyim. Gelitirdiim savunmann bu ynl zm yollarn aydnlatacana inanmaktaym. Sadece Krt sorunu asndan deil, Avrupa uygarlnn da en son rn olduu Ortadou uygarlk kalntlaryla demokratik ltler temelinde bir sentezle olumlu zmlemelere gitmesinin daha gereki ve doru olduuna dair gl bir inancn sahibi olarak da yaklamaktaym. Milliyetilik andan kalma ve daha ok yerel gericilie hizmet eden soyut bir anti-Avrupa emperyalizmi anlay ve eylemliliini gereki ve ilerici bulmamaktaym. Yaplmas gereken, uygarlklarn dmanln krkleme deil, zgl ve zgr yanlarna dayal sentez kabiliyetlerini aa karmadr. Bylelikle tarihin daha da zgrletirici ve adaletli yryne katkda bulunmadr. Savunmamn vard sonu ve anlam budur. zgrlk tarihinin, bizzat yaratlmasyla hakllk kazanacandan hi kukum yoktur.

80

ZORBALIK VE YALANA DAYALI DZEN KAYBEDECEKTR! ZGRLK VE ADALETE DAYANAN DZEN KAZANACAKTIR!

81