reportage

door Mitra Nazar

Het Bulgaarse stadje Sliven is een broeinest van mensenhandelaren. De lokale maffia ronselt grote aantallen meisjes om in Nederland in de prostitutie te gaan werken. Op reportage in de zogenoemde Hollandse wijk tussen pooiers, vette autos, first ladys en topcriminelen. In iedere klas zit wel zon meisje.
ier worden de meeste meisjes verleid, fluistert Tatiana Veleva. Kijk naar dat tafeltje daar. Er zit een knappe jongen met brede schouders in trainingspak. Twee meisjes eromheen. Ze zijn 18, 19 misschien. Dat is precies het type waar ik het over heb. Zon jongen heeft connecties in Nederland en Belgi. Hij kan dingen regelen, dat zie je meteen. We zijn in caf Hollywood in een buitenwijk van Sliven, een provinciestadje in Bulgarije. Grijze, communistisch aandoende flatblokken met scheefhangende balkonnetjes, blaffende zwerfhonden en overal vuilnis langs de weg. Hollywood is daarentegen een gelikt caf met fotos van Marilyn Monroe en Charlie Chaplin. Ernaast zit Bakardi, een van de grootste discotheken van Sliven. In het weekend gaat alle jeugd ernaartoe. Nieuwe Revu heeft eerder die dag met Tatiana Veleva gesproken over het bizarre fenomeen dat de georganiseerde misdaad vanuit Sliven heel veel meisjes naar Nederland transporteert om er als prostituee te werken. Veleva is sociaal werkster en psychologe op de Slivense afdeling van de Commissie voor Bestrijding van Mensenhandel. Zij is de enige die er werkt.

Begin jaren negentig werden meisjes nog Bruut ontvoerd. Ze werden van het schoolplein getrokken en ver dwenen in het niets

Utrecht worden veel Slivense vrouwen gespot. En in de bekende hoerenstraat bij Gare du Nord in Brussel staat Sliven met stip op nummer 1. Maar waarom Sliven? Hoe kan een nietszeggend stadje in ruraal Bulgarije, met 120.000 inwoners, zoveel Nederlandse hoerenbuurten van prostituees voorzien? Hoe kan het dat zoveel vrouwen uit een en dezelfde plaats dat lot ondergaan? Als je het ware gezicht van Sliven wilt zien, moet je naar de beruchte buurt die bekend staat als de Hollandse wijk. Een paar straten en een klein winkelcentrum, meer is het niet. Gloednieuwe appartementencomplexen schieten er als paddenstoelen uit de grond. Glimmende SUVs sieren het straatbeeld. De rijkdom die er vloeit, is volgens de politie vermoedelijk rechtstreeks afkomstig uit de Nederlandse hoerenbuurten. Hier investeren pooiers en topcriminelen hun geld. Langs de doorgaande weg in de Hollandse wijk staat een middelbare school. Op een muur stond vorig jaar het woord Amsterdam gekalkt. De graffiti werd door de schoolleiding verwijderd. Maar Amsterdam blijft een bijzondere betekenis hebben in Sliven. De jeugd

kent Amsterdam maar van een ding. Ze zien het overal om zich heen. Vrouwen die naar Amsterdam gaan, verdienen bakken met geld.

Van de radar
Een dikke BMW wordt schuin op de stoep geparkeerd in de Hollandse wijk. Twee mannen, beiden gekleed in leren jas en een trainingsbroek, stappen uit. Ze lopen naar een nagelstudio. De deur wordt opengedaan door een jonge vrouw. Ze draagt een glinsterende panty, daarboven een korte zwarte rok. Een van de mannen kust haar op de wang, ze laat ze binnen. Dan gaat de deur dicht. Vanuit haar kleine flatje aan de rand van de Hollandse wijk observeert journaliste Velina (gefingeerde naam) al jaren wat er gebeurt. Begin jaren negentig, toen het begon, werden meisjes nog bruut ontvoerd. Ze werden van het schoolplein getrokken en verdwenen in het niets. Nu gaat het veel subtieler, vertelt ze. Jullie noemen ze loverboys, hier heten ze mutras. Mutra betekent letterlijk kop van een dier, in Bulgarije is het de gebruikelijke term voor criminelen en pooiers. Die mutras nemen nu de tijd om een meisje psychisch klaar te maken voor het werk, tot het meisje denkt dat ze er zelf voor heeft gekozen om als prostituee naar Nederland te gaan, gaat Velina verder. Bij haar dochter in de klas zat een meisje dat regelmatig een paar maanden van de radar verdween. Iedereen wist dat ze achter de ramen zat, ergens in Nederland. Als ze er wel was, kwam haar pooier haar ophalen. In iedere klas zit wel zon meisje.

miljardenomzet
1000 prostituees en 500 pooiers Tihomir Bezlov leidt het Bulgaarse onderzoekscentrum Centre for the Study of Democracy (CSD). Uit een van hun onderzoeken uit in 2010-2011 blijkt dat georganiseerde prostitutie en mensenhandel de grootste bron van inkomsten zijn voor georganiseerde misdaad in Bulgarije. In een rapport uit 2007 meldt het CSD over Sliven dat er gemiddeld vijfhonderd pooiers en duizend prostituees zijn. In totaal worden tussen de 11.000 en 21.000 Bulgaarse prostituees in het buitenland (met name West-Europese landen) gexploiteerd als prostituee. Stel, zegt het CSD, dat er 18.000 prostituees zijn die ieder gemiddeld 300 euro per dag verdienen en die gemiddeld 270 dagen per jaar werken. In totaal wordt er dan gemiddeld 1,46 miljard euro per jaar verdiend aan prostitutie.

vaN de ScHoolBaNk Naar de walleN

reuters

Sliven: Bulgaarse leverancier voor Nederlandse hoerenbuurten

HoLLandse wijk
In oktober 2009 wordt Ivan K. door de Groningse rechtbank veroordeeld tot vier jaar celstraf voor het uitbuiten van een Bulgaarse vrouw in de rosse buurt van Groningen. De Bulgaar dwong de vrouw acht jaar lang om minimaal 1000 euro per dag te verdienen en dat geld aan hem af te staan. Ivan K. leeft al die tijd van dat geld een luxeleven in Sliven. Ivan K. is niet de enige uit Sliven die ontdekte dat er goud geld te verdienen is in de prostitutie in Nederland. De politie in Groningen schat dat van alle Bulgaarse prostituees in de rosse buurt 90 procent afkomstig is uit Sliven. Ook in Amsterdam, Alkmaar, Leeuwarden en

First Ladys
Op het terras van een koffiebar in de buurt zit een groep goed verzorgde mannen. Ze praten wat en kijken ondertussen strak om zich heen. Een aantal heeft een gouden ketting omhangen. Kijk, dat zijn typische mutras, zegt Velina. Het zijn knappe, vaak best slimme jongens.

20

21

Velina schreef jarenlang over prostitutie, mensenhandel en georganiseerde misdaad in haar woonplaats. Ik ben ermee gestopt, vertelt ze tijdens een kop koffie in het winkelcentrum. Ik schrijf nu over andere dingen. Velina kwam eind jaren negentig te dicht bij het vuur. Op een avond werd ze door drie mannen met bivakmutsen met een steen tegen haar hoofd geslagen. Ze kon vluchten toen er een voorbijganger langskwam. Velina kwam met de schrik en een akelige hoofdwond vrij. Een paar dagen daarvoor publiceerde ze een groot artikel over een slachtoffer van mensenhandel uit Sliven in Tema, een Bulgaars landelijk weekblad. Dit was een waarschuwing. De aanslag stond op de voorpaginas van alle Bulgaarse kranten. De politie stelde een onderzoek in, maar vond niks dat leidde naar de daders. In Sliven wordt prostitutie als een rele carrire gepresenteerd. Dat wordt subtiel gedaan. Inzet van zogenaamde first ladys is daarin belangrijk, legt Velina uit. Het kostte haar jaren om het vertrouwen te winnen van de enkele vrouwen die zich los wisten te worstelen uit de handen van hun pooier. De first ladys zijn vaak met pooiers getrouwde vrouwen die zelf jarenlang in de prostitutie gewerkt hebben, maar nu de rekrutering van nieuwe vrouwen op zich nemen. Ze laten zich zien in de stad, hebben dure autos en dragen mooie kleding. Daarmee tonen ze hoe rijk je kunt worden als je een tijdje in Nederland achter de ramen werkt. Zon first lady vertelt volgens Velina bijvoorbeeld ook dat prostitutie in Nederland legaal is, zodat ze niet bang hoeft te zijn dat ze iets doet wat niet mag.

dark number
mensenhandel nederland-bulgarije Uit onderzoek van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel in Nederland blijkt dat er sinds 2008 een aanzienlijke toename is van het aantal slachtoffers van mensenhandel met de Bulgaarse nationaliteit. Bulgarije komt al jaren voor in de top-5. Deze cijfers laten zien hoeveel vrouwen zich na uitbuiting melden bij de politie of instanties. Het is slechts het topje van de ijsberg. Volgens de Nationaal Rapporteur Mensenhandel bestaat er een aanzienlijk dark number. De toetreding van Bulgarije tot de Europese Unie in 2007 heeft de handel van vrouwen naar West-Europa doen groeien. Tihomir Bezlov van het Centre for Study of Democracy: Bulgarije kreeg een concurrentievoordeel ten opzichte van landen als Rusland en Oekrane. De legale status van prostitutie in Nederland en delen van Duitsland en Belgi trok mensenhandelaren vooral naar die landen toe. Prostitutie werd populair in het criminele circuit. Er bleek verreweg het meeste geld mee te verdienen, meer dan met drugs- en wapenhandel. Staatssecretaris (Veiligheid en Justitie) Fred Teeven bracht ruim een jaar geleden een bezoek aan Bulgarije om mensenhandel aan te pakken. Vier Joint Investigation Teams met Nederlandse en Bulgaarse rechercheurs hebben sindsdien tien verdachten opgepakt. En is veroordeeld, n is vrijgesproken en acht van hen moeten nog voor de rechter komen.

international Jordan Lechkov. Die Lechkov staat nu voor de rechter voor verschillende corruptiezaken ten tijde van zijn burgemeesterschap. Begin dit jaar werd Mundev veroordeeld tot negen jaar celstraf voor het witwassen van vele duizenden euros en betrokkenheid bij verschillende vrouwenhandelzaken. Inmiddels wacht hij de hoger beroepzaak af, maar heeft hij nog geen dag in de gevangenis gezeten. Omdat hij zou leiden aan een hoge bloeddruk mag Mundev zijn voorarrest onder huisarrest afwachten.

liever hulp in Nederland, of blijven in het circuit omdat ze te bang zijn.

witwassen
Het door de vrouwen verdiende geld komt via de pooiers terug naar Sliven, rechtstreeks de Hollandse wijk in. De Slivense politie heeft aanwijzingen dat het daar wordt witgewassen in massagesalons, koffiehuizen en buurtwinkeltjes. Wandelend door de wijk wijst Velina om de paar meter een pand aan. Kijk dat koffiehuis daar in de hoek, zegt ze. Gebruikt voor witwaspraktijken, is bijna nooit open. Verderop een massagesalon: Is in handen van een de vrouw van een pooier, ook voor het witwassen van Nederlands geld. Iedereen weet dat. Velina stelt voor langs haar kapster te gaan. Zij weet meer. Het is rustig in het kleine kapperszaakje. Mijn naam niet opschrijven, hoor. Ik wil er niks mee te maken hebben, schreeuwt de eigenaresse eerst. Dan begint ze te vertellen: Wij noemen ze de bijen, omdat ze zo hard werken. Ze komen meestal in de zomer voor een maand of wat terug naar Sliven. Dan gaan ze naar een dokter voor een aidstest en komen ze hier om hun haren te laten doen. Ze praten niet veel over Nederland of Belgi, waar ze werken. Meestal staat de pooier bij de deur te wachten. Hij snauwt haar af als ze te veel vertelt. Ik zie ze veranderen, die meiden. Er zit geen emotie meer in hun gezichtjes. Als ik aan Nederland denk, zie ik geen tulpen of klompen, maar denk ik aan die hulpeloze jonge vrouwen. Volgens Tatiana Veleva is het grootste probleem in Bulgarije dat de straffen veel te laag zijn. Vorig jaar werd een pooier gearresteerd omdat hij een meisje vier jaar lang had uitgebuit als prostituee. Bij zijn arrestatie werd in zijn huis ook nog eens 50 gram marihuana gevonden. Wat was de straf? Een boete van 500 lev (250 euro) voor mensenhandel en een boete van 2000 lev (1000 euro) voor bezit van marihuana. Dat schrikt natuurlijk niet af. Daarom is het ook zo moeilijk om dit werk te doen, legt Tatiana uit. Het is vechten tegen de bierkaai. Mutras komen niet in de gevangenis terecht, ons rechtssysteem is corrupt als de pest en meisjes blijven op criminelen vallen. Dit artikel is tot stand gekomen met subsidie van het Free Press Unlimited Postcode Loterij Fonds.

sLaVen
Maar hoe komt het dat juist de vrouwen in Sliven zo makkelijk de prostitutie in gaan? Prostitutie wordt steeds meer geaccepteerd als een normale manier om geld te verdienen. Het is bijna geen taboe meer, zegt onderzoeksrechercheur Silvia Pehlivanova vanuit het politiebureau in Sliven. Dat is hier zo gegroeid. Er zijn naar schatting ruim vijfhonderd pooiers actief in Sliven en omgeving. En als een vrouw zegt dat ze er zelf voor kiest, kunnen wij natuurlijk niks beginnen, voegt Pehlivanova toe. Ze heeft aanwijzingen dat steeds meer jonge vrouwen zelf een pooier benaderen. Veel meisjes hebben al op heel jonge leeftijd seksuele ervaringen. Ze denken: als ik het toch doe, waarom niet voor geld? Als ze er zelf voor kiezen, is er dan wel sprake van mensenhandel? Pehlivanova: Zeker! In 90 procent van de gevallen wordt het meisje flink uitgebuit. Eenmaal in Nederland blijkt de pooier zich niet te houden aan de afspraak de verdiensten eerlijk te verdelen. De vrouwen worden mishandeld en ze moeten een minimum bedrag ophalen wat er vaak op uitdraait dat ze te lange werkdagen maken. En het belangrijkste: als ze wil stoppen, wordt dat niet geaccepteerd. Ze worden behandeld als echte slaven. De meeste informatie over slachtoffers en mensenhandelaren krijgt Pehlivanova van haar collegas uit Nederland. Ze werkt samen met de Nederlandse justitie en politie, met name uit het noorden van het land. Een delegatie van Groningse rechercheurs bracht onlangs nog een bezoek aan Sliven. Er zijn maar weinig vrouwen die zich hier melden als slachtoffer en willen getuigen tegen hun pooier, zegt Pehlivanova. Ze zoeken

downtown sliven. gRIJS, VIES, SCHEEF, VROUWEN OP lEEFTIJD.

topsporters
Als je kijkt naar Sliven, zegt Tihomir Bezlov, expert georganiseerde misdaad in Bulgarije (zie kader), vanuit zijn werkkamer in Sofia, is het best logisch dat de georganiseerde misdaad het daar zo goed doet. Sliven was ten tijde van het communisme een goedlopende industriestad. Met meerdere grote textielfabrieken was er altijd werk voor iedereen. Toen de Sovjet-Unie uiteenklapte, sloot plotselinig de ene na de andere fabriek haar deuren; de werkloosheid explodeerde. Niet alleen textielwerkers raakten

hun baan kwijt. Bezlov noemt drie categorien die verantwoordelijk zijn voor de bloei van de georganiseerde misdaad in Bulgarije. Ten eerste kwamen duizenden politieagenten zonder werk te zitten, goed getrainde mannen die hun heil zochten in de illegaliteit. Twee: een grote groep gevangenen kreeg amnestie, zij zetten hun criminele carrires voort. En als laatste, volgens Bezlov de gevaarlijkste groep: topsporters. Die werden in het sovjetmodel op handen gedragen, door de staat onderhouden en hadden opeens geen inkomsten meer. Zij komen uit de top van het worstelen, boksen en freefighting, de populairste sporten in Bulgarije. Deze fysiek en mentaal sterke mannen vormen volgens Bezlov de basis van de huidige Bulgaarse maffia. Ze werden groot met sigarettensmokkel en gestolen autos uit West-Europa, gingen later door met drugshandel en zitten de laatste jaren veel in de vrouwenhandel.

hh

downtown GroninGen. ROOD, SCHOON, STRak, JONgE VROUWEN.

GroninGen. BUlgaaRSE MEISJES WORDEN MaSSaal IN NEDERlaND TOT PROSTITUTIE gEDWONgEN.

MaFFiabazen
De grootse boksschool van Sliven bracht een van de belangrijkste hedendaagse

22

topcriminelen voort: Atanas Mundev. Voormalig bokskampioen, nu een grote naam in het criminele circuit, met name gelinkt aan internationale vrouwenhandel. Mundev is een voorbeeld voor alle mutras hier, weet Velina. Volgens politie en justitie is hij een van de belangrijkste maffiabazen van Sliven.

Mundev overleefde tien jaar geleden een bizarre aanslag op zijn leven, zijn lichaam werd met negen kogels doorzeefd. Sindsdien heeft hij de bijnaam Leika, het Bulgaarse woord voor gieter. Hij werd eigenaar van het stadspark van Sliven, hem toevertrouwd door de toenmalige burgemeester, oud voetbal-

hh

23