Professional Documents
Culture Documents
1- Emilme zelliklerine gre: A - Absorbe olanlar B - Absorbe olmayanlar(nonabsorbabl) 2- Hammaddelerine gre A - Doal B - Sentetik 3- Yaplarna gre A - Monoflament B - Multiflament
NONABSORBABL STRLER
Vcut enzimleriyle sindirilemeyen yada vcutta hidrolize edilemeyen strlerdir. Kullanm alanlar: 1- Eksternal cilt kapatlmas amac ile (yeterli yara iyilemesi sonras karlmak zere) 2- Vcut boluklarnda kalacak ekilde 3- Emilebilen strlere reaksiyon hikayesi veren keloid gelitirme eilimi olan kiilerde 4- Geici protez taklmasnda(defibrilatrler, pacemaker...)
MONOFLAMENT STRLER
Tek sra materyalden(iplik) yaplmlardr. Basit yaplar nedeni ile multiflament strlere gre dokuda daha az rezistansa sebep olurlar. Str hatt enfeksiyonu gelitirme riskleri daha azdr. Monoflament strlerle dm atmak daha kolaydr.
MULTFLAMENT STRLER
Birka sra, zincir materyalden meydana gelirler. Bu rgl yap strn daha gl, esnek ve fleksibl olmasn salar. Multiflament strlerde kullanm kolayl asndan (dokulardan kolay gemesi) kaplanm trleri de vardr. Coated (kaplanm) multiflament strler daha ok intestinal cerrahi giriimler iin uygun seeneklerdir.
STR MATERYALLER
MONOFLAMAN MULTFLAMAN Absorbabl Absorbabl - Katkt - Dexon -Krome katkt - Vicryl - Kolojen strler - Coated vicryl - PDS Nonabsorbabl Nonabsorbabl - Dermalon - Etibond - Etilon - Mersilen - pek - Nurolon - elik - Surgilon - Prolen - Ticron - Surgilon - elik - Tevdek
KATKT
Doal absorbe edilebilen bir materyaldir, koyu barsak submukozasndan yada sr barsak serozasndan elde edilir. %98 kollajendir. Prolitik olaylarla absorbe edilir ve sk olarak dokuda inflamatuar reaksiyonlara sebep olur. Katkt piyasada dz, yar kromik, kromik ve ekstra kromik olarak bulunmaktadr. Bu tanmlamalar absorbsiyon sresiyle alakaldr. Absorbsiyon sresi kromikleme sresiyle artar.
DZ KATKT
lenmemi olduundan doku enzimleri(doku peptidazlar) tarafndan hzl bir ekilde sindirilirler. Hzl iyileen veya iyileme srasnda minimal destek gerektiren dokularn kapatlmasnda kullanlabilir. zellikle yzeyel kan damarlarnn balanmasnda ve deri alt ya dokusunun kapatlmasnda uygundur. Ortalama 15-20 gnde absorbe olur.
KROMK KATKT
Vcut enzimlerine kar koymaya artlandrlan ve bylece absorbsiyon sresini uzatan bir krom tuz solsyonu iinde ilem grmtr. Absorbsiyon sesi 90 gnden uzundur. Kromik katkt fasia ve periton gibi iyileen, daha uzun sre destee ihtiya duyan dokularda tercih edilir. lkemizde kullanlan katkt eitleri etilen oksit gaz ile steril edilmektedir(Yabanc lkelerde gamma n= kobalt 60 kullanlyor). Etilen oksit ile steril edilen katkt 1618 ay steril olma zelliini korur(Kobalt 60 ile 5 yl).
KOLLAJEN STRLER
Srlarn fleksr krilerinden elde edilen saf kollajen lifiklerinin homojen bir ayrmndan oluur. Dz ve kromik trleri vardr. Grn ve zellikleri katkte benzer. yi dm tutma yeteneine sahiptir. zellikle gz cerrahisinde kullanlan tiplerinin minimum doku reaksiyonu yapma zellii vardr.
PDS(POLYDOXANONE)
Poliesterin bir trevi olan polydioxonun monoflament, sentetik, absorbaby bir strdr. Nonantijenik ve nonpyojenik zelliinden dolay dier strlere stnlk salar. Yara iyilemesinde alt hafta kadar mekanik destek salar. Bu sre dier emilebilen sentetik strlerin iki kat kadardr. PDS ok az doku reasiyonu yapar, mikroorganizmalara dk afinite gsterir. Bu materyal pediatrik, kardiovaskler, jinekolojik, oftalmik, plastik ve kolon cerrahisinde kullanm iin uygundur.
Emilim zaman ve dayankllk sresi dokuya gre deimez sabittir. Absorbsiyon zaman ve g kayb enfeksiyonlardan, enflamatuar doku onarmndan, gastro intestinal proteolitik enzimlerden etkilenmez.
PEK
En yaygn kullanlan nonabsorbabl strdr. Monoflamen ve doal bir str materyalidir. Hammadde kozasn eritmekte olan ipek bcei larvas tarafndan bklen srekli bir liftir. pek emilmeyen bir str materyali olarak snflandrlmasna ramen canl dokularda yaplan uzun sreli aratrmalar tensil gcnn ounu veya tmn yaklak bir ylda kaybettiini ve genellikle iki yl sonra ipein hi kalmadn gstermektedir. Dokular iinde kolaylkla grlebilmesi iin daha ok siyah olarak, bir sebze boyas ile boyanmaktadr pek neme maruz kaldnda tensil gcn kaybettii iin kuru olarak korunmaldr.
PROLEN= POLPROPLEN
Uzatlarak monoflamentbir str malzemesi haline getirilen polimerize, sentetik bir materyaldir. Doku reaksiyonu minimaldir ve dier sentetik strlerden daha iyi dm tutar. Enfeksiyon durumunda rahat kullanlabir. Dokuya yapmaz, karlmas kolaydr. Doku ierisinde son derece hareketsiz olan prolen oluturduu tensil gc yksek olarak uzun sre korur.(2 yl)
ELK
Demir-Nikel-Krom karmdr. Hem monoflament hem de multiflament paslanmaz elik strleri yksek tensil gc ve hareketsizlii nedeni ile doku reaktivitesine sahiptir. Malzemenin dezavantaj tutu zorluundan, ge paralanmasndan, dokuyu kesme olaslndan kaynaklanmaktadr.
ETHBOND
Sentetik, nonabsorbabl materyallerdir. Beyaz ve yeil renktedirler. CVS cerrahide, damar anastomozlarnda ve prostetik materyalin yerletirilmesinde kullanlabilir.
MERSLEN
Bu sentetik materyal doku reaksiyonuna yol amaz, kullanlmadan nce kullanlrsa glerini kaybetmezler. Vaskler sentetik protezlerde en ok tercih edilen str tipleridir Renkleri yeildir.
NUROLON
Sentetik, multiflament bir iplik eklinde skca rlmtr. pekten daha gldrler ve daha az doku reaksiyonu verirler. Nonabsorbabl str kullanlabilen tm dokularda kullanlabilir. Siyah renktedir.
STR ATILMASI
Yarann her iki tarafndan eit mesafeden geilmelidir. ne yara kenarndan 1-3cm. uzaktan yerletirilmelidir. Bu uzaklk allan dokuya gre deiir. Strden stre olan uzaklk yaklak olarak, yara kenarndan stre olan uzakla eit olmaldr. ou dokuda yara dudaklar birletirilince iyileir. Baz dokularda iyilemeyi etkilemek iin yara dudaklarn inverte veya evarte etmek gerekebilir. rnein GS te anastomazlarda inversiyon, ciltte eversiyon gerekir.
Bunun altndaki galea aponrotika tabakas ndeki M. Frontalis kasn arkadaki M. Occipitalis kas ile birletirmektedir. Eer yaralanmalarnda bu doku iyi tamir edilmezse M. Frontalis kasnda ekilmelere neden olabilmektedir. En altta ince bir ba dokusu vardr, iyi ayrt edilip dikilmesi ile hematom ve yara yeri enfeksiyonunun azaltlabilecei ifade edilmektedir. zet: Skalp yaralanmalarnda her dokuda ayrt edilmeli ve ayr ayr dikilmelidir.
Kuduz as, bu tip srklarn ihbar ve riskli vakalarda antibiyotik proflaksisi unutulmamaldr.(srk 6 saatten nce oldu ise, srk elde ise, derin di geirme eklindeki srklarda, risk grubundaki hastalarda vs).
ANTBOTK KULLANIMI
Yaplan tm almalar kk komplike olmayan yaralanmalarda sistemik antibiotik kullanm ile yara yeri enfeksiyonu geliimi riskinin azalmad gsterilmitir. Eer antibiotik kullanmak art ise o zaman prensip olarak mmkn olan en ksa zamanda balanmaldr. nk olaydan sonra ne kadar ge verilirse etkisi o derece azalmaktadr. Aadaki vakalarda oral/PE ilk dozun hasta acil servisten kmadan nce verilmesi nerilmektedir. Eller ile alt extremitelerde olan ve 8-12 saat nce olumu yaralanmalarda, Ezik yaralar, yani ok miktarda l dokunun olabilecei yaralar Ciddi debridman ve temizlemeyi gerektiren ciddi kontamine yaralar
ANTBOTK KULLANIMI
Kulak kkrdan iine alan yaralanmalar, Eklem aralklarn, tendon ve kemikleride ieren yaralanmalar, zellikle insan ve kedi srklar olmak zere memeli srklar, Daha nceden kalp kapak hastal olan veya ameliyat geiren hastalar, Risk faktr olan(ADS, diabet vs.) ve immn supressif hastalar. Bu tip yara reaksiyonlarnda en sk nedenin Staf. Aureus olduunu biliyoruz. Fakat nadir olarak Gram(-) etkenlerde rol alabilmektedir. Bu nedenle bu tip hastalarda antibiotik profilaksisi olarak 1. Kuak sefalosporinler iyi bir seenektir. nk hem tm bu organizmalara etkilidir, hem de ucuzdur.
TAPNG VE STAPLNG
Son yllarda yaptrma ve stapler gibi alternatif yara kapatma tekniklerinin kullanm dramatik olarak artmtr. Tapelerin aplikasyonundaki kolaylk ve staplerin yerletirilme hzlar bu teknikler zerine dikkat ekmekte ise de bilimsel almalar ve klinik deneyler bunlar belli durumlarda kullanmnn geerli olduunu gstermektedirler.
TAYPLER
Dikile kyaslannca baz avantajlar vardr: Anesteziye ihtiya yoktur, uygulama kolayl, yara boyunca gerilimin dzenli dalm, rezid diki izlerinin olmay, doktor d persenel tarafndan uygulanabilirlik, diki alnmasna gerek olmaydr. Ayrca flep laserasyonlar kapatmada avantajldrlar ve strlere oranla yara enfeksiyonuna daha dayankldrlar. te yandan stripler yal, sal yzeylerde, eklem yzeylerinde, gevek ciltte gerilim altnda alabilecek yaralarda ve ok kk nonkoopere ocuklarda pek iyi uygulanamazlar. Strn aksine, tapelenmi yara ykanmaz, nemlendirilmez, nk erken tape atmas yarann almasna yol aar.
TAYPLER
ENDKASYONLARI: 1- Az gerilimli yzeyel dz laserasyonlar. Aln, ene, malar eminens, toraks ve ekstremitelerin eklem d blgeleri uygun yerlerdir. 2- Yara kenarlarnda vaskler perfzyonun azalmasna, yol aabilecek strler bulunduran fleplere destek amacyla. 3- Enfeksiyon iin normalden fazla risk tayan laserasyonlarda. 4- Yal ve steroid bamls, ince, frajil ciltli hastalarda 5- Str alndktan sonraki laserasyona destek amal.
TAYPLER
TEKNK:
Yara temizlenir, gerekiyorsa debride edilir. Hemostaz tamamlanm ve cilt yzeyi kuru olmaldr. Benzoin adhezyonu arttrmak iin etraf cilde uygulanr ve kurumaya braklr. Bu madde yaraya temas etmemelidir. Tapeler istenilen boyutta kesilir. Teker teker tapeler arkalarndan direk forsepsle ekilerek ayrlr.
Tapenin bir yars yarann orta ksmnn bir tarafna skca yerletirilir, sabitlenir. Yarann br duda dier eldeki bir parmakla u uca getirilir daha sonra tape tamamen yaptrlp sabitlenir.
TAYPLER
Dier tapeler dzenli ekilde yara ortasndaki tape komu ekilde yerletirilir. Yara dudaklar tamamen u uca gelene kadar bu proses tekrarlanr. Yara tapelerinin arasnda en az 2-3mm. Genilikte boluk braklr. Yarann tamamen tapelerle kapatlmas normal yara szntsnn tapelerin altna szmasna ve tapelerin erken atmasna yol aar. Son basamakta tape ularnn cilt gerilmesinden dolay almasn engellemek iin yatay eritler atlr.
STAPLNG
Otomatik cilt stapling cihaznn gelitirilmesinden beri, ilk olarak amalanan cerrahi insizyonlarn kapatlmasndan ok te bir kullanm sahas olumutur. Belirgin zaman tasarrufu gz nne alndnda yara kenarlarndaki opozisyonun yeterlilii veya yarann gerilme salamlna katksnn strler kadar iyi olup olmad aratrlmtr. Hayvan almalarnda gerektende yarann yarann gerilim direncinin staplerde strlere oranla daha fazla olduu gsterilmitir. Ayrca staplerla inflamatuar reaksiyon daha azdr ve daha nemlisi kozmetik sonular strle ayndr. Stapler, strden 4-5 kat hzldr. Strden daha pahaldr, ancak kazanlan zaman bunu dengeler.
STAPLNG
ENDKASYONLARI: 1- Skalp,gvde, ekstremitelerin lineer keskin laserasyonlar. El kesilerinde gvenli tecrbe mevcut deildir, yz kesilerinde nerilmez. 2- Hayat tehtid eden travma durumlarnda acil cerrahi ncesinde geni yzeyel kesilerin geici hzl kapatlmasnda.
STAPLNG
TEKNK:
nce yara kenarlarn da evirmek iin forsepsler kullanlr. Mmknse primer operatr stapleri kullanrken yardmcs yara kenarlarn da dndrr. Tetikleme ncesinde stapler yara zerindeki cilt zerine ok fazla bastrlmadan yerletirilir. Yerletirmedeki sk rastlanan hatalardan biri ok bastrarak derine gitmektir. Tetik kibar ve dzgn bir ekilde sklarak staplerin doku iine ilerletilmesi salanr.
Stapler, BT veya MR ile incelenmesi dnlen blgede kullanlmamaldr. nk artefak olarak grnt verir. Strler kadar stapler dikileri yerinde tutulmaldr. Staplerin karlmas iin her reticinin kendisine has zel cihazlar vardr.
DOKU YAPITIRICILARI
1949 ylndan beri bilinmektedir. Lipid monemerleri yapsndadr. Doku ile temasa geince s reaksiyonuna girerek polimerizasyon gstererek etki ederler. Etkisi 30sn.de balar. Gnmzde en yaygn olarak kullanlan histoakril bluedir. Gene henz lkemizde kullanlmayan ve fiat olarak daha pahal olan dermobond dur.
DOKU YAPITIRICILARI
AVANTAJLARI: 1- Hzl kullanm, 2- Kullanm srasnda hastann ar duymamas, 3- Kullanmnn renilmesinin kolay olmas, doktor d personel tarafndan kullanlabilmesi, 4- Anestezi ihtiyacnn olmay, 5- Kozmetik sonularn baarl olmas(Yaplan almalar kozmetik sonularn strlerden ok daha iyi olduunu ortaya koymutur). 6- Stre edilen yaralara oranla %1-6 daha az enfeksiyona neden olduu belirlenmitir. Doku yaptrclarnn gram(+) mikroorganizmalara invivo ve invitro antimikrobiyal etkilerin olduu belirlenmitir. Ancak mekanizmas bilinmemektedir.
DOKU YAPITIRICILARI
DEZAVANTAJLARI: 1- Doku yaptrclar str atlabilen her yerde alternatif seim olarak kullanlmazlar. Yksek hareketli parmak gibi eklem blgelerinde kullanm pek baarl deildir. 2- Hayvan ve insan srklarnda crush ve paralanm yaralarda ve mukokutanz snra uzanan derin yaralanmalarda doku yaptrclar kullanlmazlar.
DOKU YAPITIRICILARI
TEKNK:
Yara yeri temizlenir ve hemostaz salanr. Yara dudaklar elle yada forseps yardmyla yaklatrlr. Yara dudaklar zerine D.Y. ince bir film tabakas eklinde srlr.30-60sn. beklenir.
Yarann kuru tutulabilmesi iin tapelerle desteklenebilir. D.Y. uygulandktan sonra 48h. sonraya kadar kuru tutulmaldr. Pansuman gerektirmez. 48h. sonra slatlabilir. Doku iyilemesi 1-2 haftada tamamlanr. D.Y. kullanrken yara iine srlmemesine dikkat edilmelidir. nk yabanc cisim reaksiyonu ve inflamasyona neden olur. D.Y. kullanrken kendi parmaklarmza bulamamasna dikkat etmeliyiz. Parmagmz uygulanan blgeye yapacak olursa dairesel hareketlerle parma ayrabiliriz.