BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara

Birlemi Milletler Genel Kurulu tarafndan 10 Aralk 1948 gn kabul ve ilan edilen nsan Haklar Evrensel Bildirgesi'nin tam metni. Bu tarihi kararn ardndan Genel Kurul tm ye lkeleri Bildirge metnini, bata okul ve dier eitim kurumlar olmak zere en geni biimde tantmaya ve duyurmaya armtr.

BRLEM MLLETLER

NSAN HAKLARI EVRENSEL BLDRGES NSZ

Insanlk topluluunun btn yelerinde bulunan onurun; eit ve bakasna aktarlamaz haklarn tannmas, dnyada zgrlk, adalet ve barn temeli olduu, nsan haklarnn tannmamas ve hor grlmesi insanlk vicdann isyana ynelten zorbalklara yol am olduu ve insanlar korku ve yoksulluktan kurtulmu, sz ve inan zgrlne kavumu bir dnya kurulmas insanolunun en yksek ideali olarak ilan edilmi olduu,

UNIC Turkey

Ankara, 04.06.2001

BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara

nsann baskya, bask ynetimine kar son zm olarak ayaklanmak zorunda kalmamas iin, insan haklarnn bir hukuk dzeniyle korunmas bir zorunluluk olduu, Devletler arasnda dosta ilikilerin gelitirilmesi zorunlu olduu, Birlemi Milletler halklar Antlama'da, insann temel haklarna, insan kiiliinin onur ve deerine, erkek ve kadnlarn eitliine olan inanlarn bir kez daha aklam olduklar ve toplumsal ilerlemeyi kolaylatrmaya, daha geni bir zgrlk ierisinde, daha iyi yaam koullar oluturmaya karar verdiklerini bildirmi bulunduklar, ye devletler, Birlemi Milletler rgt ile ibirlii yaparak, insan haklarna ve temel zgrlklere btn dnyaca sayg gsterilmesinin salanmasn stlenmi olduklar, Bu hak ve zgrlklerin herkese zde biimde anlalmas, yukardaki stlenmenin yerine getirilmesi asndan ok byk nem tad iin,

GENEL KURUL
Toplumun her bir birey ve her bir organnn, bu Bildirge'yi her zaman gz nnde tutarak, sz konusu hak ve zgrlklere saygy gelitirmek iin eitim ve retim yoluyla ve gerek ye devletlerin halklar arasnda, gerek ye devletlerin ynetimi altndaki blgelerin halklar arasnda bu hak ve zgrlklerin evrensel ve etkin biimde benimsenmesi ve uygulamas iin giderek gelien ulusal ve uluslararas nlemler araclyla harcayaca abalarda btn halklar ve devletler iin ortak standart olarak ibu EVRENSEL NSAN HAKLARI BLDRGES'ni ilan eder. Madde 1: Btn insanlar zgr; onur ve haklar ynnden eit doarlar. Akl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine kar kardee davranmaldrlar. Madde 2: Herkes, rk, renk, cins, dil, din, siyasal ya da her hangi bir baka inan, ulusal ya da toplumsal kken, varlkllk, dou ya da herhangi bir baka ayrm gzetilmeksizin bu Bildirge'de aklanan btn haklardan ve btn zgrlklerden yararlanabilir. Bundan baka, ister bamsz lke uyruu olsun, isterse baml, zerk olmayan ya da baka bir egemenlik kstlamasna bal lke uyruu olsun, bir kii hakknda, uyruu bulunduu devlet ya da lkenin siyasal, adli ya da uluslararas durumu bakmndan hibir ayrm gzetilmeyecektir. Madde 3: Yaamak, zgrlk ve kii gvenlii herkesin hakkdr. Madde 4: Hi kimse kle ya da kul olarak kullanlamaz; klelik ve kle alm satm her trl biimiyle yasaktr. Madde 5: Hi kimse ikenceye ya da acmasz, insanlk d ya da onur krc ceza ya da muameleye uratlamaz. Madde 6: Herkes, nerede olursa olsun, kiiliinin tannmas hakkna sahiptir.
UNIC Turkey 2 Ankara, 04.06.2001

BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara

Madde 7: Yasa nnde herkes eittir ve herkes ayrm gzetilmeksizin yasann koruyuculuundan eit olarak yararlanma hakkn tar. Herkesin, bu Bildirge'ye aykr her trl ayrma ve bu tr ayrm gzetici ilemler iin yaplacak her trl kkrtmaya kar eit korunma hakk vardr. Madde 8: Her kiinin, kendisine Anayasa ya da yasa ile tannan temel haklara aykr ilemlere kar ilgili ulusal mahkemelerin etkin koruyucu nlemlerinden yararlanma hakk vardr. Madde 9: Hi kimse, keyfi olarak tutuklanamaz, alkonulamaz, srlemez. Madde 10: Herkes, haklarnn ve devlerinin ya da kendisine yneltilen ve ceza nitelii tayan herhangi bir sulamann saptanmasnda, davann bamsz ve tarafsz bir mahkemece, tam bir eitlikle, adil ve ak olarak grlmesi hakkna sahiptir. Madde 11: (1) Bir su ilemekten sank herkes, savunmas iin kendisine gerekli btn gvencenin salanm bulunduu ak bir yarglama ile yasaca sulu olduu saptanmadka, susuz saylr. (2) Hi kimse, gerekletii srada ulusal ya da uluslararas hukuka gre su oluturmayan eylem ya da ihmalden dolay mahkum edilemez. Yine hi kimseye, suun ilendii srada uygulanan cezadan daha ar bir ceza verilemez. Madde 12: Hi kimse, zel yaam, ailesi, konutu ya da yazmas konularnda keyfi mdahaleye, onuruna ve adna kar saldrya urayamaz. Herkesin, bu mdahale ve saldrlara kar yasa ile korunmaya hakk vardr. Madde 13: (1) Herkes, herhangi bir devletin snrlar iinde zgrce dolama ve oturma hakkna sahiptir. (2) Herkes, kendi lkesi dahil herhangi bir lkeden ayrlma ya da kendi lkesine yeniden dnme hakkna sahiptir. Madde 14: (1) Herkesin, zulm karsnda baka lkelere snma hakk vardr. (2) Bu hak, adi bir sula ya da Birlemi Milletler ilke ve amalarna aykr eylemlerle ilgili kovuturmalar halinde, ileri srlemez. Madde 15: (1) Herkesin bir yurttala hakk vardr. (2) Hi kimse, yurttalndan ya da yurttaln deitirme hakkndan keyfi bir biimde yoksun braklamaz. Madde 16: (1) Evlenme ana gelen her erkek ve kadn, rk, uyruk ya da din bakmndan hibir snrlamaya bal olmakszn evlenme ve aile kurma hakkna sahiptir. Sz konusu kiiler, evlenme konusunda, evlilik sresince ve evliliin sona ermesinde eit haklara sahiptirler. (2) Evlenme ancak, evleneceklerin zgr ve tam rzas ile gerekletirilebilir. (3) Aile toplumun doal ve temel esidir ve toplum ve devlete korunur. Madde 17: (1) Herkesin, tek bana ya da bakalaryla birlikte mal ve mlk edinme hakk vardr. (2) Hi kimse keyfi olarak mal ve mlknden yoksun braklamaz.
UNIC Turkey 3 Ankara, 04.06.2001

BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara

Madde 18: Herkesin dnce, vicdan ve din zgrlne hakk vardr; bu hak din ya da inan deitirme; dinini ya da inancn tek bana ya da topluca, ak ya da zel olarak retim, uygulama, tapnma ve anma balamnda aa vurma zgrln ierir. Madde 19: Herkesin dn ve anlatm zgrlne hakk vardr; bu zgrlk dncelerinden dolay rahatsz edilmemek, lke snrlar sz konusu olmakszn bilgi ve dnceleri her arata arama, elde etme ve yayma hakkn ierir Madde 20: (1) Herkesin barcl biimde toplanma ve dernek kurma zgrl vardr. (2) Hi kimse bir dernee girmeye zorlanamaz. Madde 21: (1) Herkesin, dorudan ya da zgrce seilmi kiiler araclyla lkesinin kamu ynetimine katlma hakk vardr. (2) Herkes lkesinin kamu hizmetlerinden eit olarak yararlanma hakkna sahiptir. (3) Halkn iradesi, hkmet erkinin temelidir; bu irade, gizli ya da buna denk bir yntemle yaplacak ve genel ve eit oy verme yoluyla gerekleecek olan dnemsel ve drst seimle belirir. Madde 22: Her kiinin, toplumun bir yesi olarak, sosyal gvenlie; onuru iin ve kiiliinin zgrce gelimesi iin zorunlu olan ekonomik, toplumsal ve kltrel haklarn, ulusal aba ve uluslararas ibirlii yoluyla ve her devletin rgtleriyle ve kaynaklaryla orantl olarak gerekletirilmesine hakk vardr. Madde 23: (1) Herkesin almaya, iini zgrce semeye, adil ve elverili alma koullarna ve isizlikten korunmaya hakk vardr. (2) Herkesin hibir ayrm gzetilmeksizin, eit alma karl eit crete hakk vardr. (3) alan herkesin, kendisine ve ailesine insanlk onuruna uygun bir yaay salayan, gerekirse her trl sosyal gvenlik aralaryla da desteklenen bir crete hakk vardr. (4) Herkesin, karlarnn korunmas iin bakalar ile birlikte sendika kurmaya ve kurulu bir sendikaya katlmaya hakk vardr Madde 24: Herkesin, alma saatlerinin makul lde snrlandrlmas ve belirli aralklarla cretli izin dahil olmak zere, dinlenme ve bo zamanlarn deerlendirme hakk vardr. Madde 25: (1) Herkesin gerek kendisi, gerek ailesi iin yiyecek, giyecek, konut, salksal bakm, gerekli toplumsal hizmetler de iinde olmak zere salna ve esenliine uygun bir yaam dzeyine; isizlik, hastalk, sakatlk, dulluk, yallkta ya da geim olanaklarndan kendi iradesi dnda yoksul kald baka durumlarda, gvenlie hakk vardr. (2) Analk ve ocukluk zel bakm ve yardm hakk dourur. Btn ocuklar, ister evlilik iinde, ister evlilik dnda dosunlar, eit sosyal gvenlikten yararlanrlar. Madde 26: (I) Herkesin eitim hakk vardr. Eitim hi olmazsa ilk ve temel eitim evrelerinde parasz olmaldr. lk eitim zorunludur. Teknik ve
UNIC Turkey 4 Ankara, 04.06.2001

BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara

mesleki eitimden herkes yararlanabilmeli ve yksek retim, baarya gre, herkese tam bir eitlikle ak olmaldr. (2) Eitim, insan kiiliinin tam gelimesini, insan haklaryla temel zgrlklere saygnn glenmesini ama olarak almaldr. Eitim btn uluslar, rklar ve dini topluluklar arasnda anlay, hogr ve dostluu glendirmeli ve Birlemi Milletler'in barn srdrlmesi yolundaki almalarn gelitirmelidir. (3) Ana baba, ocuklarna verilecek eitim tr iin ncelikli seme hakkna sahiptir. Madde 27: (1) Herkes, toplumun kltrel etkinliklerine zgrce katlma, gzel sanatlar tatma, bilim alanndaki ilerlemelerden ve bunlarn nimetlerinden yararlanma hakkna sahiptir. (2) Herkesin, sahibi bulunduu her trl bilim, yazn ya da sanat yaptlarndan kaynaklanan ahlaki ve maddi karlarnn korunmasna hakk vardr. Madde 28: Herkesin, bu Bildirge'de yer alan hak ve zgrlklerin tam olarak uygulanmasn salayacak bir toplumsal ve uluslararas dzene hakk vardr. Madde 29: (1) Herkesin, kiiliinin zgrce ve tam gelimesine olanak salayan toplulua kar devleri vardr. (2) Herkes, haklarn kullanmak ya da zgrlklerinden yararlanmak konusunda, salt bakalarnn hak ve zgrlklerinin tannmasn ve bunlara sayg gsterilmesini salamak amacyla ve demokratik bir toplumda trenin, dzenin ve genel esenliin hakl gereklerini karlamak iin yasa ile saptanm olan snrlamalara baldr. (3) Bu hak ve zgrlkler, hibir biimde, Birlemi Milletler'in ama ve ilkelerine aykr olarak kullanlamaz. Madde 30: Bu Bildirge'nin hibir unsuru, iinde aklanan hak ve zgrlklerin bir devlet, topluluk ya da bireyce ortadan kaldnlmasn amalayan bir etkinlik ya da giriime hak verir biimde yorumlanamaz.

UNIC Turkey

Ankara, 04.06.2001