Trouw, deVerdieping| dossiers - Macedonië, een draadloze natie Page 1 of 3

deVerdieping | dossiers | 09-06-2006

Macedonië, een draadloze natie

door Nicole Lucas

Macedonië is voor velen een onbeduidend staatje, voortgekomen uit de Joegoslavië-oorlog. Maar
zeker op één terrein loopt het voorop in Europa: je kunt in het hele land draadloos internetten.

De dossiers van Ivan Krstevski zijn nog van papier. „Als ik over een paar jaar met pensioen ga, koop
ik een computer en ga ik alles leren”, lacht de directeur van de lagere school in het dorpje Rakotinci,
idyllisch gelegen in de bergen ten oosten van de Macedonische hoofdstad Skopje.

Maar voor het geval we de verkeerde indruk mochten krijgen: internetten kan hij al. „Laatst vond ik
op een Canadese website een bouwtekening voor een vakantiehuis. Ik heb het eigenhandig
nagemaakt. Iedereen hier is jaloers.”

Aleksandar Bilbilov (31) is allang blij dat de goedgemutste onderwijzer zo eerlijk is toe te geven dat
hij nog niet veel afweet van de virtuele wereld. „Je ziet ook wel dat directeuren een computer
inpikken die bestemd is voor de leerlingen. En vervolgens staat dat apparaat dan alleen maar stof te
verzamelen op hun bureau.”

Het Macedonische whizzkid – „In 1984 kreeg ik mijn eerste computer, ik was negen” – werkt bij
Macedonia Connects, een door het Amerikaanse USAID gefinancierd project met het doel alle scholen
in het land aan de computer en op het internet te krijgen.

„En dat is ons gelukt”, grijnst de bedrijfseconoom, die met zijn gespierde uiterlijk absoluut niet
voldoet aan het stereotiepe beeld van een nerd. „We hebben in korte tijd een enorme sprong
voorwaarts gemaakt.”

De basis voor het project werd gelegd door de in 2004 bij een vliegtuigongeluk omgekomen
Macedonische president Boris Trajkovski. Bilbilov: „Hij zag heel goed in dat het land
computervaardigheden nodig heeft. Dat het meer zin heeft te investeren in ict dan te proberen grote
textielbedrijven of autofabrikanten hierheen te lokken om de economie weer op te krikken.”

Een gift van zes miljoen dollar van China besloot Trajkovski in computers om te zetten. In alle 460
lagere en middelbare scholen in het land, tot in de meest afgelegen plaatsen toe, kwamen snelle
pc’s. Microsoft leverde de software.

„Dat was een mooie deal. Bij iedere licentie die de overheid kocht, kreeg ze er een cadeau”, aldus
Bilbilov. En USAID zorgde er vervolgens voor dat de computers in locale netwerken werden
verbonden.

Restte nog slechts de aansluiting met de rest van de wereld, via internet. „En dat bleek het grootste
probleem.” Een abonnement bij telecommunicatie-monopolist Maktel –half staatsbedrijf, half
Hongaars– kostte 120 euro per maand, de helft van een gemiddeld maandinkomen.

„Niet te doen dus, bovendien waren de verbindingen heel langzaam en kwam Maktel lang niet
overal.”

USAID verzon een list; het besloot de internetverbinding voor alle scholen te betalen tot september
2007, op voorwaarde dat een bedrijf zou investeren in een dekkend netwerk om Maktel te omzeilen.

Bilbilov: „Het ging ons er niet om een bepaalde onderneming te ondersteunen, maar om concurrentie
te bevorderen zodat de prijs van internet omlaag zou gaan.”

http://www.trouw.nl/deverdieping/dossiers/article309375.ece/Macedoni%EB%2C+een+dr... 5/11/2006
Trouw, deVerdieping| dossiers - Macedonië, een draadloze natie Page 2 of 3

De jonge internetprovider On.net ging er met de opdracht vandoor. Het omzeilde Maktels
infrastructuur door de aanleg van een draadloos breedband-netwerk, daarbij dankbaar
gebruikmakend van het bergachtige Macedonische landschap.

Begin mei 2005 gingen de eerste twee scholen on line, inmiddels doen ze allemaal mee. Ook
tientallen zeer afgelegen gemeentes zijn aangesloten.

In het computerlokaal van de school in Rakotinci is het deze middag stil.

Juf Dalida heeft die ochtend de oudste leerlingen geleerd hoe met Powerpoint een presentatie te
maken. Bilbilov maakt van de gelegenheid gebruik om op een van het dozijn aanwezige computers
een site op te roepen die bijhoudt hoe intensief de scholen van internet gebruikmaken. „Kijk”, wijst
hij enthousiast, „dit is een school die ligt op een volstrekt afgelegen plek in de bergen en kijk eens
hoeveel ze het web opgaan.”

Directeur Krstevski moet het, het lijkt een beetje zijns ondanks, toegeven: „We waren hier natuurlijk
niet achterlijk, maar door internet gaat er toch een heel nieuwe wereld open.”

En de kinderen zijn er nieuwsgierig naar. Zo is de ervaring hier, zo is de ervaring elders. Bilbilov: „Ze
pakken het razendsnel op. Je denkt dat je ze nog moet uitleggen wat een muis is en dan hebben ze
intussen al even een hotmailadres aangevraagd.”

Eén belangrijk doel heeft Macedonia Connects al bereikt: de prijs van internetaansluitingen is door de
concurrentie scherp gedaald, het aantal gebruikers aanzienlijk gestegen. Ook zijn er fors meer
Macedonische websites: met 7500 is hun aantal in zes maanden nagenoeg verdubbeld.

Het nieuwe netwerk betekent bovendien dat in 98 procent van het land, ook in de meest afgelegen
regio’s, mensen een draadloze aansluiting kunnen nemen. „En dat is echt uniek.”

Inmiddels, zegt Bilbilov, maakt ruim een kwart van de bevolking min of meer regelmatig gebruik van
internet. Tevreden is de gedreven Macedoniër daarmee nog lang niet. „Voor mij is internet een
eerste levensbehoefte.” Hij snapt eigenlijk niet dat een deel van zijn landgenoten dat (nog) anders
voelt.

Zoeken naar inkomsten

Het uiteenvallen van het oude Joegoslavië betekende een

klap voor de economie van het toch al niet rijke
Macedonië. Het toerisme kwam jarenlang nagenoeg tot
stilstand, traditionele industrieën (kleding en dergelijke)
kregen zware klappen door het wegvallen van leveranciers
uit en afzetgebieden in het oude Joegoslavië.

Politieke perikelen (VN-sancties tegen Servië troffen ook

Macedonië, dat zichzelf geboycot zag door de Grieken
vanwege de naam) maakten de situatie voor de 2 miljoen
inwoners niet makkelijker. Volgens officiële cijfers is 40
procent van de bevolking werkloos en het gemiddelde
inkomen 250 euro per maand. Door de grote grijze en
zwarte economie is de situatie overigens iets minder
dramatisch.

Macedonië moet nog zeer wennen aan het idee dat

grootschalige, zware industrie een gepasseerd station is.
De eerste signalen dat ook dit land mee kan doen in het
informatietijdperk zijn er echter. Zo maakt FX3X, een klein
bedrijf uit Skopje, commercials voor Hilton en
produceerde het de speciale effecten voor de film The
Aviator.

http://www.trouw.nl/deverdieping/dossiers/article309375.ece/Macedoni%EB%2C+een+dr... 5/11/2006
Trouw, deVerdieping| dossiers - Macedonië, een draadloze natie Page 3 of 3

http://www.trouw.nl/deverdieping/dossiers/article309375.ece/Macedoni%EB%2C+een+dr... 5/11/2006