Cana Ve Hubli Purana Opera Librettosu

ekirdek Sanat Yaynlar iir Dizisi 02 Cana ve Hubli Purana Opera Librettosu Dr.
Ula Baar Gezgin Birinci Basm Eyll 2007 500 adet Dr. Ula Baar Gezgin ISBN 978-975-98756-3-3 Yayna Hazrlayan Tuncay Takmaz Tasarm Sava eki Bask Graphis Matbaa 100 Yl Matbaaclar Sitesi 1. Cadde No:139 Baclar / stanbul t: 0 212 629 06 07 ekirdek Sanat Yaynlar Dijital Bilim ve Sanat Yapmlar Yaynclk Tic. Ltd. ti. stiklal Cad. Rumeli Han No: 48 C Blok Kat: 6 Daire:47 Beyolu / stanbul t: 0 212 2445197 e: iletisim@cekirdeksanat.com w: www.cekirdeksanat.com s: www.cekirdekshop.com
CANA VE HUBL PURANA O P E R A L B R E T T O S U

12 BLM
Ula Baar Gezgin
Buddhadan Sonra 2550 sadan Sonra 01.03.2007
N D E K L E R
1. Parvan 005 | Hasankeyf Parvan: Hasankeyfte bir karlama 2. Parvan 029 | Ananta Parvan: Upaniad sohbetleri 3. Parvan 043 | Manana Parvan: Canann ayrl, Hublinin Hasankeyfte yalnz geen gnleri 4. Parvan 063 | Tigris Parvan: Tigrise (Dicle) d ve bir isel nehir yolculuu 5. Parvan 085 | Samudra Parvan: Hint Okyanusu 6. Parvan 099 | Aranya Parvan: Falc ana ve Cana 7. Parvan 117 | Punarcanaman Parvan: Cana ve Fil Ga-ga 8. Parvan 135 | Buddha Parvan: Canann Budayla grmesi 9. Parvan 153 | Himalaya Parvan: Canann 1000 gnllyle Evereste yolculuklar 10. Parvan 169 | Avartana Parvan: Cana ve 1000 gnllnn dn 11. Parvan 187 | Maryada Parvan: Hindistanda son 12. Parvan 209 | Uzakdiyar Parvan: Uzakdiyarda 2500 yl sonra bir karlama
1. B
L M
HASANKEYF PARVAN
Hava sisli, Sisli olduu denli, yorgun ve bitkindir Hubli, yar baygn Bir savatan dnmededir, brakarak belleini sava meydanlarnda Fil de Hubli gibi yaral bereli, Tamaktadr yine de lgn sahibini Aman vermez sis, nere gider bu yol, ya da var m bir yol nmzde, Bir uurumdan geldik ve uurumdur nmz belki de Byyor karalt hafif hafif ve bu, bir dilencinin yz olsa gerek, Ey benliinin yrtklarn, urbasnda tayan dilenci, Ben ki senin kadar a, senin kadar yorgun, lgn, Ama sende, bende olmayan bir ey var: Nere gider bu yol ve nce bu, bir yol mu uurum mu? Neresidir buras, evrenin hangi kesi? Ve az kalsn unutuyordum, Hublidir adm benim ve baka hibir ey brakmad yaadklarm, Benimdir diyebileceim Ey Hubli, Hasankeyftir buras, belki birgn sular altnda kalacak, Sisler altndadr imdilik yalnzca
CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU
u grnen izle ve yalnz izle mrn boyunca Uzaklar dilenci, geride kalr daha dorusu, Ve bir yoku balar onun ayrld yerden, Engebe desen yok, yok; yok, yok, zorluk, etinlik desen Ey fil, sadk fil, nedir ki yokular, nsan tekine den acdan bize de byle bir pay var, Yokular var olsun ki deerini bilelim dzlklerin, Ve sonsuza dek uzanmayacana gre bir yoku, En kts, bir dan doruunda buluruz kendimizi, kutsanrz; En iyisi, bir dzlkte buluruz kendimizi, dinleniriz Nice szler etti filine Hubli, kendinden bakas deildi gerekte, teselli etmek istedii. Ve sesi nce geldi yokuun sonunun, Bu ses, bindirdi onu srtna puslu bir annn, Bu su sesi, Ganj myd yoksa, yoksa Yamuna m? Bu su sesi, hangi gksel varlnn hangi renk nefesi?.. Ama hayr, bir alayand bu, tanmadklar. Ne fil tanr, daldrr ekinmeden hortumunu Ne de Hubli uzatr ellerini akntya, ekincesiz, silmek iin bulam taze kan
ULA BAAR GEZGN
10
Ama evet, sularn dvd kayalarda, nsan izleri vard. Hublinin rahatlamas iin, Bu kadar yeter de artard Koyverdi kendini suyun akntsna, Tepeden akan sular, dkld onun bana Ve ate yakp kyda, dinlendi Ve yorgunluktan Ya bayld ya uyudu *** Ey gksel varlk hangisi d hangisi deil, de bana! Uyudum ve uyandm, Cana var karmda, Canavar deil Cana, Cana! Henz grmedi beni yattm bu odada, Kartrmadadr imdi o, atei; harlamadadr, Be yl ncesi mi idi en son, Bir d gecesi geirmitik onunla, Islak ve karanlkt btn dnya Oysa evlenecekti o, Peterle, Oysa evlenecektim ben, Pu Yingle Ve kantlamak iin yiitliimi, Savaa gitmitim ben de, akl havada her gen gibi Ve hi yaanmam saymaya karar vermitik o geceyi O, Brahman Peterle, Ben, inli prensesle Ve hi yaanmam saymsak da o geceyi,
11
iirler yazmtm Canaya dair, Ve okumamtm Canaya, Savaa giden bir gence, yakan buydu, yle ya Ama imdi sava meydanlarnda braktm belleimden, Birka para kaldysa, Burada bu odada, Bu nerede olduunu bilmediim odada, Birka para kaldysa, Onlar da, geirdiimiz o gece Canayla Ve iirlerdir yazdm, Canaya
ULA BAAR GEZGN
12
*** Atei harlamay brak da beni dinle Cana, mrm brakmm meydanlarda nasl olsa De bana, d msn, gerek misin? Dmm bir alayann kollarna, Orda esrime halinde miyim? Ey Hubli, yazg yine, balad oyununa, Ben de bunu sordum nce kendime, Bulduumda seni, Tigris kysnda Bir be yl daha gemi gibi geldi bana, Kendine gelmen Ve evet yaklayorum sana, Daha yakndan bak, Sen karar ver, d m gerek mi bu manzara?
Hubli, ekinerek ve korkarak daha fazla, Dokundu Canann zarif omzuna. Dlerinde ok dokunmusa da bu omza, nand bu kez, gerek olduuna Bir ey demedi Hubli nce, sarldlar, Yaralarndaki kan bulat Canaya Hublinin, Ama hayr, hepsi bu kadard, Peterle evlenecekti Cana, Ve Hubli, Pu Yingle De bana Cana, yazg, nasl bir oyun oynad, Nasl bir oyun oynad da seni kard karma? ok uzaklardayken yurdumdan, yurdumuzdan Bilirsin, at kurban gelenei vardr bizde, Hasankeyfe kadar geldim, atn peinde Kimin at, kime kurban, kimin yazgs? Evlenecektik, evleneceiz Brahman Peterle, Ve az kala o kutlu gne, Bir dilenciyi ldrd mstakbel eim, Hayr, gnah benim deil, ben gnahkar deilim. Bilirsin Hubli, sen ne kadar katriyaysan, sava kastndaysan, Ben de bir o kadar vaiyaym, kylym, tccarm. Bana dmez at kurban etmek gksel varlklara, Brahman deilim.
13
Bir Brahmandansa, bir dilenciye daha yaknm, Yaknda, Brahman ei olacak olsam da Ve bundan, yalnzca bundan, art kotum Petere, Dedim ki, gnahlarn temizle, benlen evlenmezden nce, Ve iki nilfer gibi birleelim, temiz, tertemiz Ve uygun olarak geleneklerimize, At kurban etmeye karar verdik. Bilirsin Hubli, gelenee gre, Bir Brahman, arnmak iin gnahlarndan, Bir at seer, kutsal bir at, Ve brakr onu, dolansn diye, can nereye isterse Bir yl srer bu rahatl atn, Bir ordu da peinden gider nereye giderse, Ve savalar olur, fetihler olur, nalnn dedii her yerde Ben de katldm ite bu orduya, Ve izledim at orduyla, Hafifletmek iin vicdan azabm, Benim olmayan gnahn azabn Ve savalar oldu pei sra atn, Ve kanl arpmalar oldu, Bunlar bilirsin sen ey sava, geeyim. Kimse kalmad sonunda, koca ordudan Hindistandan, bu uzak diyarlara Ve ben ve u an kapya, Bal olan at kald kala kala
ULA BAAR GEZGN
14
Anlyorum Cana, ben de ykm anlataym sana, Be yl ncesiydi vedalatmzda, Yaanmam saymtk o geceyi, Savaa katldm, kantlamak iin yiitliimi Hakkm saylacakt bylece, almak inli prensesi art koulmadysa da byle bir ey bana, Yine de katldm savaa Glendirir derler ldrmeyen sava, Bende g yok, gksel yay geremesem de, renecektim en azndan, vurmay al elmay Ve evlenecektim senin gibi ben de. Ben de Savalar, savalar, savalar grdm. Kan akan kana kan rmaklar grdm. Grdm yaamla lm arasndaki da Ne ki yaam; lm, alr insan, Geldi miydi gelmedi miydi zaman
15
Gizlice izledim arpmalar, Aalarn, allarn ardnda, Ve uzaklamak iin usulca, Bir rahip karas bitim kendime, Giydim cbbesini kara rahiplerin, Ve bilerek dolmadn bir yln, Gnlerce peinden gittim atn Ve yazg te burdaym Kutsal at gibi gereksin sen de, Bulutlardaym
Savalar, savalar, savalar grdm Ve kpkrmz oldu urbalarm, Kan szar yaralardan durduramazsn, Ama evren boalr yaralardan, evrene boalr, Umursamazsn Sava meydanlarnda akbabalar dolar, Paralamak isterler cesetleri, Dntrmek iin deil hayr deil, Can alnm etleri hilie Yaam olur ller hcrelerinde, Yksekleri mesken tutmu akbabalarn, Onlar da biz de onlar da nk, Bir ve tek varln paralaryz Ama Cana, herey tamam da, Dolayordum birgn cesetler arasnda, Drdm maskeli Savaya takld gzm Ne kadar mertti dvkenlii, Ve ne kadar zorlanmtm, evet zorlanmtm, Yere sermekte gvdesini Ve kardm maskesini, Cana, kardm, Ve ne greyim, ne greyim, neden greyim: Bir ocukmu bu benim alt ettiim
ULA BAAR GEZGN
16
Bunu grnce kendimden getim, Grmedim yaklaan karalty ardmda, Sopasyla gelen bir kylyd bu, Vurdu btn gcyle bama Ve byle braktm, ite byle braktm, Sava meydannda, benliimi, belleimi, Ve birden terkettim bilmemecesine kendimi, Fil srtnda, o kasvetli lkeyi Ve filime, gvendim bir tek, filime, Memleketime dnmek iin Ben anmsamasam o bilir, Memlekete nasl gidilir Nasl dnlr be yllk yollar, Artk fazlasyla deimi yollar Deimilerdir, zaten deimilerdir, Ama bendeki deiimden Daha fazla deil
17
Ve sen harlarken ocak ateini, Anladm ki Cana, Tm anmsadklarm, O gece, yoksaydmz gece, Ve iirlerdi henz okumadm sana imdi okuyacam Ama yanl anlama ltfen olur mu, Bir beklenti iinde olmayacam Sen izmisin yolunu benimki gibi, Evleneceksin sen de yaknda, Ben de evet ben de evleneceim, Pu Ying, prensesim bilmese de, Braktm, belleimi, benliimi sava meydanlarnda, Yine de bekliyordur beni. Gerek sevgiyi bulduum prensesim, Pu Yingim Yani yanl anlama ve beni dinle Cana, Be yl ncesini okuyorum imdi sana:
ULA BAAR GEZGN
18
Srlsklam Hava karanlk, hibir ey yok yldz namna... stm bam srlsklam... kyorum merdivenlerden ar ar, arkama bakarak... stm bam srlsklam... Hayal meyal hatrlyorum arn... Yamur yayor bardaktan boanrcasna... Yere brakyorum kendimi hemen... stm bam srlsklam... Ellerinin titreyiinden anlyorum... Yamur ie ilemede, geri durmamada bir an olsun... Bir hayli slak m ne, azndan dklenler... stm bam srlsklam... Beni rzgara brak, beni ufkun her gn geip giden kzllna... i de bir tr yamur saylmaldr... Ne yana asan avucunu, hangi yze haykrsan, stm bam srlsklam... Bir merdivenden bir bakasna... Hayat bu ite... Arada dzlkler... Paltonun ie yaramad ortadadr... Bunca szc, ardarda bulmadasn sen, nereden?.. stm bam srlsklam...
19
O yan dediin ne yan?.. Bulamyorum braktm yerde, Islak kirpiklerini, korugan kalarn, seiriini ellerinin, su birikintilerine... Sen, ben, ellerimiz srlsklam diye midir ki, Btn dnya srlsklam?.. Unuttuumuz gnler vardr Cana, Bir de anmsadklarmz, Sakn yanl anlama Sonra Sonra bir iir vard yallmza dair, Hubli o zamanlar, gelecei dnmededir; Elli yl sonrasn, krk gnleri, Ve imdi dnmtr be yl nce, elli yl sonrasn:
ULA BAAR GEZGN
20
Hatrlar msnz? Hatrlar msnz, Bacaklar yorgun, Arnlamakta idiydik slak sokaklar... Pencere nlerinde zarif sakslar?.. Ganj Baheleri henz akt... Sahaarda eski-yeni el yazmalar... Ramak vard balklarn kapanmasna... Talihimiz henz daha ters dnmemiti... Islanmtk, dahas karanlkt... Scakt ellerimiz, titrek deildi...
ocukluk, bir hatra ta oymas... Yce l ar ar ilerliyordu... Ses seda kesilmiti, ortalk ssz... Avucumda ne kck, ne scacktnz... Aktarma yaptmz tm sandallarda... Braksam belki de uacaktnz... Hatrlar msnz, yle capcanl, ocukluk dlerinizi, genlik dlerinizi, Buulanmadan bir sefer de, gzleriniz sizin?.. Sayas gelmiyor insann, ya ilerledi mi... Sanki kendi dyor sahafa insan... Tm kadehler sizin iin imdi bu akam... Talihimiz henz daha ters dnmemiti... Komaya, yrmeye pek hevesliydik... Mesut ederdi bizi, ocuk cvltlar... ocukluk, kimi zaman keskin bir slk... Seiriyor gzlerimiz imdi daha ok... Ses seda kesildi mi rperiyoruz... Avucumda ne kck, ne scacktnz... Bundandr, torunlarm hep sizin isminizde... Sarlrm dnk gibi onlarda size...
21
Belki imdi ok erken, bitti herey demeye, Alt taraf yetmi ya, uzun yllar var daha... O zamanlar ne kktk, yirmilerdeydik... Avucumda yine kck, yine scack olun!.. Tekliyor kalbim benim, siz olmadka... Ya hep atversin o ya kendiniz durdurun... Ve Cana, inanr msn, gemiin, Geleceimizi biimlendirdiini bu kadar fazla; Az sonra okuyacam iirden sonra, Bugn tam be yl sonra, Bir alayan kt karma yokuun sonunda, Zorlu, etin, engebeli bir yokuun. imden gemedi sanma Canaya zorlu da olsa kavuacam, Bir gn evet bir gn, belki elli yl sonra Katarakt elale... Budur gzme inen perdenin ad... Beyaz, bembeyaz kpkler grmededir, Duraan manzaraya pek alkn gzlerim... elale, gne alr, beyaz tl bir perdedir... avlan m?.. Evet, gzlerimin feryad, Bu iki hecede de duyulabilir... Duyulabilir, titrer nasl ellerim... Byr avlan; doduu semt, ferin snd yerdedir...
ULA BAAR GEZGN
22
Vay aksu... Bizim trklerimizin ad olmad, Bundan byle tm trkler adsz olabilir... Su altnda -dinliyorum- takrdyor dilerim... G bunca suya bulayan nedir?.. Akbasma... Buu olur afak vakti dalarn ard; Gne, karanla kar silkinmededir; Snrda taklr kalr slak dlerim... Susuu suyun bende, grleyii bendedir... alayan... Sis perdesi, gren gze... Kaln gece perdesi... arpar sana soluna, sapasalam adam; Islanmaya grsn bir kez, altnda o suyun... lmeden nce veremden, dmeden zatrreeden; Perde iner gzlerine, kalkmaz bir daha... Dklmemitir hi o, bylesine, bir gze... Gzlerimde kapkaln bir gece perdesi... rlts kulamda suyun, fslts: Gel!.. Gel!.. Gece ve su... Gece ve su... Gece ve su... Gelmitir zaman artk! Brak kendini! Haydi brak! Susmayacak bu rlt bir kez dahi, nan olsun...
23
Hubli, ben hi bilmiyorum, imdi bilmiyorum, Ellerimi ben ne yana koysam? Yazgya bak, bir atn Peinden gelmiim, Yabanc, uzak bir diyara gelmiim, Ve beni beklemekteymi gemiim, Beni bu kadar uzakta Hubli, imdi ben ne yapaym, Bir kez daha oku, parmene yazaym, Yazaym, okunsun bizden sonra da, Bizden sonradan da sonra
ULA BAAR GEZGN
24
Cana, Sakn yanl anlama, Kanmayalm yazgnn bu oyununa, Bekleyenlerimiz var madem, Bekleyenlerimiz, inde, Hindistanda Sen benim u kan szan yaralarm sar, Ve ite bu kadar Ki zaten benliksiz, belleksiz ben gibi, Ben gibi eksikli bir insana, Budur yapabilecein en fazla Ne diyor Praa Upaniad, kutsal praa: Erdemli kii, st dnyaya; Gnahl kii, alt dnyaya; Hem erdemli ise bir insan,
Hem de gnahl ise oysa, Dner bir kez daha yaama, Bir kez daha ekmek iin acy Bense bir ocuk ldrdm, ocuk ldrdm; Yeniden dneceim, yaama Hem erdemli hem gnahl ben Zavall, zavall, zavall ben Hayr Hubli, byle kt eyleri, bu kadar fazla, bu kadar mitsizce, Dnme! Dnme, nce bireyler ye! Anmsa Taittiriya Upaniadn dediklerini: Besinden doar tm yaratklar, Besinle yaarlar, besinle yaarlar, lrler ve sonrasnda da, Besine dnerler doada; Hereyin zdr besin, zdr besin. te bu nedenledir her hastala, la gibi gelir besin, besin Tamam, olur Cana, ama bir dn, Hangi besin, ila olur eksikli varlma, Belleksiz, benliksiz, eksikli, sisli Hayr Hubli, doru deil, Bu dediklerin!.. unlar da syler Praa Upaniad: Sormutur bir renci, ulu bilgeye,
25
26
Hangi gtr tutan, bedeni, Tutan, bedeni, bir btn olarak, Hangisidir en by bu glerin? Ne diyordu ulu bilge, anmsa!: Be g vardr, birlikte, Bedeni olutururlar: Eter, hava, su, ate, topraktr bunlar, Ve hepsinden nemlisi, konuma yetisi var, Zihin, gz, kulak, duyu uzuvlar var. Candr, bu glerin en by ekimilerdir bu gler bir kez, aralarnda: Tutturmutur her biri, En temel g benim diye Can, temel g, kzmtr onlarn szlerine, Terkedecek olmutur bedeni, Ve o an anlamtr hepsi, Bedende temel g hangisi, nk grm ve duymulardr, Can giderse, onlarn da Bedeni terkedeceini Ve eklemitir ulu bilge, bu hikaye, k gibidir kralie arnn, kovanndan; kar tm arlar, o kt myd, Dner tm arlar, dnd myd o
ULA BAAR GEZGN
Ve Hubli sen Sen Sen lmedin, ldrmediler de seni Candr bu bedeni bir arada tutan, Kulak ver Upaniadn szlerine! Sen varsn ve eksikli deildir varln, Bedendeki can yitirmedike Ve gereksin kutsal at gibi sen de, Demek ki, yitirmemisin can Yayorsun; yalnzca, dinlenme zaman imdi uyu, imdi gzelce bir uyu, Ben yan odada olacam, ar beni, olursa bir ihtiyacn. Dnme sen blmeyeyim Canann uykusunu Daha nemlidir senin rahatn, Herhangi bir uzanmdan
27
2. B
L M
AN
A N T A
PA
R V A N
Kap alnd. e yaramt Canann szleri, belki de piirdii o orba. Hubli, iyilemi Hubli, ald Canann kapsn Cana, pek fazla uyuyamasam da, Bir d grdm, keke olsa eri gel Hubli, ben de, Bir d grdm, d iinde Buldum elimi koyacak yeri, Ellerinin iidir elimin yeri. Byle grdm ben dmde Ben de Cana. Ben de! Ben de! Peki biz imdi ne yapacaz, pe mi atacaz dnleri? Ganj Irmana nasl bakacaz, Gstermeyecek mi su, gerei? Olmaz hayr Hubli olmaz, Bir tane daha katlm olur en fazla, Be yl ncemizin d anlarna Cana, dn bir daha! Atman da blmedi mi kendini ikiye, Kadn ve erkek domad m byle, Sylemez mi bunu Brihadaranyaka Upaniad?
31
yleyse demek ki biz de, Birmiiz, btn varlklar, ortaya kmadan nce. Ve sana, btn varlklar varolmadan nceki Birliimizi neriyorum Cana! Bir olalm szcn tam anlamyla! Ya Peter, ne der Hubli, Be yl bekledi o, beni, Ve ite tehlikeli saylabilecek at kurban trenini Bile kabul etti benim iin Farkl m durumum benim Cana, Pu Ying bekler beni uzaklarda, Adn bile koymutuk doacak ocuklarn, Ama farkl bir ey var sende, Sana zaafm var. Ben isterim ki sevdiim insan, Upaniadlardan sz edebilsin bana. Ben isterim ki sevdiim kadn, lk ann dnsn dnyann. Elyazmalar iinde gesin isterim, Ummanlarda geirmedii gnleri Hem, ey sen Vaiya kz, Bunca hrsl, hrsl msn ki, Bu kadar istersin hem de bu kadar, Bir atn peinde yol tepecek kadar, Bu kadar m istersin bu kadar m, Bir Brahmanin ei olmay
ULA BAAR GEZGN
32
Hani yakndn sen bir dilenciye, Bir Brahman ei olacak olsan da?.. Ben de bir Katriyaym ite, Daha yaknm bir Brahmana gre, bir dilenciye Savarm, cretimi dilenirim Savamam cebimde para olmazsa Eskiden byle deildin sen Cana, Ne ok deimisin zamanla, imdi gemiteki Cana olsa karmda, Vedalara, Puranalara vermi kendini, Bir tccarn, bir kylnn kzyd. Ve hereyden nce gelirdi hrs Ve belki bu yzden, kesinlikle bu yzden, Yoksaymtk o gzel anlar Duraksamamtk bunun iin birazck da olsa, O d gecesini yok saymakta imdi bakyorum da bu yeni Cana, Kendi ayaklar stnde durur olmu, Vicdan diye bir deer tar olmu, nsanln en nemli deeri imdi bakyorum da bu yeni Cana, Kararsz, kararsz, son derece kararsz, Kendindeki o son hrs kalntsn, O evlilii, ekip atmakta
33
Byle mi yazar kutsal kitaplar Cana, Kl Ganja karan ller akna! Bilmiyorum Hubli bilmiyorum, D gzeldi, d gecesi de yle Ama syle, geici deil midir dler? Bizi burada biraraya getiren yazgnn, Baka bir oyunu vardr belki, Henz bilmediimiz, bilemediimiz Yazg dediimiz nedir Cana, arvakalar ne diyorlar anmsasana!
ULA BAAR GEZGN
34
Evet, ne garip, yabanclar, Gizemci falan sanrlar biz Hindular, Gizemci, ruhu, boinanl tmden Oysa evet, Hubli, arvakalar, Tanr yoktur, ruh da yoktur diyorlar. Bakacas yoktur bu dnyann, Bu dnyada ekilen, Aclardr cehennemse ryp gitmesidir bedenin, kurtulu Vedalarsa, bo szleridir dzenbazlarn nsan, lnce, kaybolur bilinci, Sen ne diyorsun bu konuda Hubli? Ve ne ilgisi var yaadklarmzla?
Cennete gidiyorsa kurban edilen hayvanlar, nce babalarn kurban etseler ya demi arvakalar, Cennete gidiyorsa kurban edilen hayvanlar, Brahmanlar, ocuklarn savaa yollasalar ya Anladm Hubli sen de, sen de, Savatan yeni dndn iin, Konuyu bir yerden savaa getirmeye yle ok, yle ok, ok heveslisin Ama de bana, koymuum avcumu, avucuna; De bana, d m bu, bitecek mi, Ve biz devam m edeceiz kaldmz yerden, Yolumuza, ayr ayr yolumuza Yoksa, kelebein d olmak gibi, Ya da dnde grmek gibi kelebei,
35
Dahasn da syler arvakalar, Cana, Bu dnyann ihtiyac yoktur tanrya! Ayin desek, tren desek sahtekarlk, Pahaldr trenler, at kurbanlar da Alk ekerken topran ocuklar, Brahmanlar doymaz paralara, Ve bizi de savalara srerler, Srsn diye daha ok, saltanatlar Ve benim ldrdm o ocuk, Cana, O da topran bir evlad, Srmler nme vuraym diye, Ya vuraym ya vurulaym diye
Yaamak bir mr bu biimde Hangisi Hubli? Ne der Peter?.. Bakma sen yazg dendiine, yazg, yazg Yazg deil bu yaadklarmz, akt myd bir kvlcm yllar ncesinde, Sen, ben, evlendikten sonra da bakalaryla, Bulurdu, bulabilirdi, bulacakt bizi Kulak verelim arvakalara, Ne yazgya ihtiya var bu dnyada, Ne de yazg diye bir ey var, Kendimizi kollarna brakacak
ULA BAAR GEZGN
36
Hubli, yleyse evrenin Ritmine brakalm kendimizi ylece Dnelim, bir yol dnelim Dnelim de yle yryelim, Birlikte, evrenin ritminde Hem bir yk anlatlmt bana, ykdeki taplas kadn, Sita ileci bir yaam seiyor ei, Ve birlikte gidiyorlar ormana Yllar, yllar, yllar sonra, Bir dev karyor Sitay, Ve e, yanp yaklrken, yanp da yaklrken, Bana topluyor maymunlar Bir maymun ordusu kuruyor hemen,
Ve gidiyorlar okyanus tesine, Uzatmaya gerek yok, savayorlar Ve geri alyor Sitay Ama sonra brakyor eini, nk Sita kirlenmiti nandramad eini Sita, Binbir oyun, binbir dolapla, Kendisine yaklatrmadna devi Atee atlad Sita ve ate acd, Gsterdi herkese Onun safln Adam, ikna olup ald Sitay, Dnnce ne iitsin yurdunda, Bu kadn, yurdumuza leke ald, Bu kadn, derhal kovulmal Ve dayanamad adam kulaklarna alnan bu yalan dolana Bu kadn kovulmal, nk kadnlarmz Bozar Onun burada kalmas Ormana, vahi ormana snd Sita, Ve ikiz dourdu bir sre sonra Bydler ocuklar ormanda, Ve bir gn, bir at kurbannda, Upuzun bir destan okudu ocuklar, Artk kral olmu babalar, Onlar tanmad Ama sylediinde gksel anlatc, Yaptklarna piman oldu. Ge kalmt kral; Sita, Topraa kart bir anda
37
imdi Hubli diyorsun ki seni severim Sita, bunlar yaad oysa Ve ben, yaknda evlenecek kadnm, Neler anlatacaksn insanlara nemi yok ne dediklerinin Cana, Hem, btn destanlar; hem de btn destanlar, Brahmanlar, krallar anlatyorlar ya, Ben reddediyorum btn bunlar, Benim anlatmak istediim, bakalar! Ve gel diyorum katriya olalm, sava, Ama dilencilerin katriyas, savas!
ULA BAAR GEZGN
38
Ve sen de brak bakasnn Gnahn srtnda tamay Bu mr senin mrn ve bu dnyadan, Baka dnya yok yaanacak! Cana, ben her doan gn, Hallallarnn nnde eilirim, Banyan aalarnn style Salarn rerim. Olmaz; bu, olmaz diyorsan, Atee atalm kendimizi! Yeniden doalm yeniden, Ve bu kez, bu kez en batan, Seelim birbirimizi! Ve byle geti btn gn,
Havada uuuyordu kutsal kitaplar, Havada uuuyordu kutsal olmayan, Katlar, kalemler, yaamlar Kararacakt hava neredeyse, Yava yava dar ktklarnda Oturdular Tigrisin kysna, Oturdular dek gibi bir kayaya A elini Cana ve avcuna, ince olarak yazaym adn. Bak Cana yazyor burada, Ve bak, u da Hubli Bir parmene yazaym, Silinir belki elindeki. Bak Cana yazyor burada, Ve bak, u da Hubli Cana yer a sen gsnde bama, Bunca yl savamaktan yorulmu bama. Cana, rt salarnla yaralarm, Ok izi duruyor kanl bir savan, Omzumda, gsmde, bacaklarmda. Kvr kvr rt kvr kvr Kvr kvrlnla rt kvr kvr Gne batyor Hubli ve andogya Upaniad, Neler diyor bak, gnein nlarna: Uzun bir yol gibidir gne nlar da, Uzun bir yol gibidir iki ehir arasnda,
39
Balar bu dnyay br dnyaya Kulak verirsek yine arvakalara, Bu br dnya, yle byle deil, Baka diyarlar var dnyada Der, karz iin iinden Ve damarlara girer bu nlar, Geri akarak damarlardan, Yine gnee ve yine gnee, Uurlanrlar Bak ne diyor Brihadaranyaka Upaniadsa, Nedir, hizmet eder, insann aydnlanmasna? Gn dr nk onun sayesindedir insann, Oturmas, kalkmas, almas, yrmesi, sevmesi! Nedir peki gne batt zaman, nsan bitimsizce aydnlatan? Aydr o zaman Gne batm, ay kaybolmu, nedir hizmet eder insann aydnlanmasna? Atetir o zaman insann ! Gne batm, ay kaybolmu, ate snm, nedir Hizmet eder insann aydnlanmasna? Sestir o zaman, gremese de insan, Duyar sesi, ona gre oturur kalkar, Ona gre yrr, dnr Gne batm, ay kaybolmu, Ate snm, ses de yok! Nedir, hizmet eder insann aydnlanmasna? Ak diyeyim, burada keseyim,
ULA BAAR GEZGN
40
Ak diyeyim o zaman Gne batm, ay kaybolmu, Ate snm, ses seda yok, Batm gneimiz, Yakamozlar var yalnzca, Ve aktr burada tutan bizi! Aktr Aktr yalnzca Ykanalm yleyse, Tigrisin s sularnda, Belleimi brakm gibi sava meydanlarnda, Brakalm gemii sulara, Brakalm Peteri, Pu Yingi Bulusun sularda Lingayla Yoni, Ve yerekiminden kurtulmu saf kendiliindenliimiz, Kendiliindenliimiz, zin versin bize, birlememiz iin evrenle
41
ULA BAAR GEZGN
42
Doudaki rmaklar Douya akarlar Hubli, Ve Batdaki rmaklar, Batya. Ve hepsi denize ular sonunda, Byle der andogya Upaniad: Denizden gelir yine denize giderler rmaklar Ykseltir bulutlar, sular, buhar olarak, Ve yeryzne derler yeniden, yamur olarak. Irmaklar dourur bu yamurlar, yeni rmaklar. Tekrar birletikleri zaman, denizle bu rmaklar, Yitirirler benliklerini, Ayrt edilemezler ite o zaman, Hangisi, hangi rmakt Hangi rmak u suyu katt yle birlesin ki Lingayla Yoni, Bilemeyelim hangisi Cana, hangisi Hubli!.. Ve kayboldular sularn karanlnda
3. B
L M
MA
N A N A
PA
R V A N
*** Uzaktan hep izledi onlar hanc kz, Beenmiti iten ie, bu ho delikanly Dnd, Canay, Nasl uzaklatrrd Canay uyandrd bir gece, Hubli uyuyordu Cana dedi bir bilge geldi siz uyurken, Ve zd ipini atn Ve dedi tez uyandr Canay, Byle buyurdu yazg! Uyandrma sakn Hubliyi, Bylesi yazg iin daha iyi, Uyanrsa Hubli, Vazgeirir Canay Yazgnn peinde komaktan
45
Ananta Parvan koymutuk adn dedi gksel anlatc, Ananta Parvan demitik ikinci blm iin. nk sonsuz demektir Ananta ve inanmtk, Canayla Hublinin aklarnn Sonsuz olacana Ama ite bu blm, Bir ayrlkla alyor. Ve bu nedenle blmmz Manana Parvan adn tayor. Manana yani yokluunda kadnn Gzelliini anmsama
Cana dnd, dnd, ok zaman yoktu dnmeye, Kutsal at pek hevesliydi gzden yitmeye Hazrland hemen ve ml ml uyuyordu Hubli Bir gn sonra uyand Hubli, Hanc kznn somaya katt ilala Artk, ok geti Olanlar anlatt hanc kz, gerekmi gibi Hubli, tek kelimeyle, Ykld
ULA BAAR GEZGN
46
Ama dedi gzleri buulu bir aydan sonra, nanmasam da dervilere, nanrm bilgelere Ve bir bildii vardr elbet ki sylemitir. Er ge dnecektir bana Cana, Sz vermiti. Yannda gelirim demiti, Sen nereye gidersen Hubli! Bekleyeceim burada, bu ta oymas kyda, Bekleyeceim gelecei, o kutlu saniyeyi! Hanc kz bilmez Hublinin inden geirdiklerini Artk yoktu Cana yleyse, Girebilirdi Hublinin koynuna Bitimsizce, bitimsizce Ona hizmet etti,
Sanki Hubli idi hann sahibi Ve gece, szmken Hubli, itii somayla, Uzand usulca, Hublinin yanna pt, pt, pt; pt Hubliyi, Ve Hublinin, Cana var sanki kollarnda Sarld, sarld, sarld, sarld Sabah farkedince bu dehet manzaray, Ant iti, bir daha somay, Bir kez bile, Azna almayacakt Ve byle balad elekmi, ileci yaam Tigris kylarn hergn dolat, Fazla uzaklamayarak Hasankeyften, Dner diye Cana, ok uzaklamad Ama yine de engellemedi bu umut, Bulmasn Hublinin, Ulunun maarasn Bilge Ulu, bir Pers bilgesi, bir maarada yaar, Herhangi bir maarasnda gibi Hasankeyfin. Ama Onda yoktur bir eser, rahattan Dnmeye ve yazmaya vermitir kendini, Ve eker Hubliyi Uluya, bu zellikleri Ulu, esenler bu Hintli konuunu, Ve bir bilgi hazinesi gibi grr yeni dostunu Avestalar ile gemitir mr,
47
Ve dnmektedir insanln ortak lksn Var mdr diye dnmededir byle bir lk Ve nice insan tanmtr bu yzden, eitli lkelerden Nice elyazmalar vardr maarasnda, Grek diyarlarndan, Asurdan, inden Durgun grr Hubliyi Ulu Ve renir neler olduunu, Ve honut olur iten ie, Hublinin burada Hasankeyfte, Bekleyecek oluundan Byle bir konuu, Arlayacak oluundan Ve der ki, Olsa da olmasa da yazg, Bak, Hubli, biz tantk, Ve dndnde Cana, ki fazla olacaksn yaamda, nk yaayacak, dostluumuz da Ve uzun sohbetler ettiler gnler boyu. Bu olmalyd Canay beklemenin dayanlmaz zorluunu Hafifletmenin yolu Ulu, sohbetin ho, konukseverliinse deer vgye, Ve hereyden daha gzeli, Sanskrite bilmen. Bylece,
ULA BAAR GEZGN
48
Bitimsiz sohbetlerimiz olacak seninle Ulu, peki nelere inanrsn sen? Hangi grler yn veriyor mrne? Hubli, Avestalarla geti mrm ve imdi istersen, Anlataym sana, nicedir Ahura Mazda kiye ayrlr Mazdaclk ve ilk dnem, Elbette Zerdtle balamtr. Hangi yllarda yaad Tartmal Altbin yl nceymi, sorarsan Grek bilgelerine Birka yzyl nceymi, sorarsan bakalarna Sizin Vedalarla nerdeyse yat olduuna gre, Gnmzden bin yl nce diyebiliriz herhalde Peygamber kavram yabanc olmal sana, Haberci demektir Avestacada. lk kez Avestada gemededir bu kavram. Ondan nce sizin Hint diyarnzda, Smerlerde, Akatlarda, Asurlarda, ie getiini grrz tanrlarla insanlarn; Tanrsal zelliklere sahiptir insanlar, Ve tanrlar, insan zelliklerine Hele Grek lkesinde, Bunun en belirgin rnekleri grlr. Sizde buna ek olarak evren ve tanr, Ayr ayr varlklar gibi alglanmyor. Oysa Mazdaclkta tanr ve insan, Tmyle farkldr birbirlerinden,
49
Yine de arkada gibidirler, Su szmaz aralarndan Ve biz grrz ki Avestalarda, lk kez bir grev biilmitir insana, Tanrnn szn yayma grevi. Ve ite bu yzden nandmz tektanr, Ve deil mi ki ilk dindir dinimiz Tektanrl olanKl gc deil ikna becerisi Vermitir Zerdte
ULA BAAR GEZGN
50
Var m siz Hindularn bir peygamberi, Smerlerin, Akadlarn, Babillerin Var m hi peygamberleri Yoktur ve insana, tamak bir grevi, lk kez Avestada nerilmitir Ve yine de izin vermez yceltilmesine Zerdt kendisinin, inananlar tarafndan Tepki duymu, krallarn, rahiplerin, Varsllarn atafatl trenlerine, Reddetmitir en kk treni bile, Kimilerini gnahlarndan arndran, A brakan oysa bakalarn Ne yapar o zaman inanan, Sunmak isterse balln?
ki kitabmz var, Eski ve Yeni Avesta, Yenisi bu aralar sk sk yazlmadadr, Ve yeni kitapta, hayvan kurbann karglayan Bir yk anlatlr: Yima, insan, Mazda tarafndan uyarlr: etin k gelecektir ve nlemini almazsa, Tm canllar yok olacaktr. Yima, bir maara kazar ve maaraya, En iyi tohumlar, en iyi srlar, en iyi insanlar koyar yl sonra ktnda bitmitir Buz a Ve insanlarn zevki iin, Bir kz kesmeye kalkar Ve Onu Buz andan koruyan ayn Ahura Mazda, Karglar Onu ve cezalandrr Szlerin etkileyici, bizim yklerimiz denli, Hatta Ulu, diyebilirim ki,
51
Bir sz vardr bizden sonrakileri, Emin olduum etkileyeceine; Bir sz deil, gerekte, Tmyle bir yaam biimi; Sze baklmaz, itir kiinin aynas Tokuz biz szmona byl szlere, ileci yaama da karyz, ne de olsun manastr yaam nsan iyi olsun; bu, yeter, evrensel mutlulua Daha deerlidir iyi niyet, atafatl trenlerden, bo szlerden, altndan tapnaklardan
ULA BAAR GEZGN
Anlattklarn ve anlatacaklarn, Etkileyecektir elbet, bizden sonra birok dini Hatta kimileri, Sizden derleyecekleri bu bilgileri, Kendi bilgileriymi gibi sunacaklardr Ve kan tutacaktr byle evreni Be vakit dua ediyorsun rnein, Zerdtn isteine uyarak, afak vakti, aile iin; Sabah, ky iin; ehir iin lense; Akam, lke iin Ve din iin gece Evet Hubli ve tm dinler, Herhangi bir dnya gr gibi nsan zihninin rettii, Deiir, deiiyor, deiecektir lk dnem Mazdaclk yle idi: Tek tanr Ahura Mazda, Tanrnn peygamberi Zerdt, Evrenin kanunu Aa, Gz krpar Aa, Dharmaya, Ne ekersen onu biersin der Ahura Mazda da yiyle ktnn amansz sava, lmden sonra yaam, cennet-cehennem inanc, Ve son yarg gn ve iyiliin, aydnln Sonul zaferi!
52
Bir kprden geer mutlulua giden yol, Genitir iyi insanlar iin, Dardr ktler iinse Sylediklerin Ulu, olduka bilgilendirici, Ya peki Mazdaclkn ikinci dnemi? kinci dnemi Hubli, yayoruz, Ve Magilerdir bu dnemin temel kiilikleri. Zerdt reddetmitir bir rahip zmresini, Ama Magiler ki Medlerin alt kabilesinden biri, Uyandrdlar Zerdt ncesi inanlar, trenleri Etkililer satraplk katlarnda ok fazla, Ve onlara verildi derleme ve yorumlama ii, Kutsal kitaplar Ve bir kitap yazdlar, yazyorlar Yeni Avesta diye, Ve sapmadr bana gre bu, Zerdtn Avestasndan Magiler, Zerdtn reddettii oktanrcl, Rtbesi drlm tanrlar olan Meleklerle yeniden uyarladlar. Yazatalar diyorlar bu gksel varlklara, Yedi tane olduklar yazar Yeni Avestada, , suya; ikisi, atee; biri, rzgara; topraa bakar sonuncusuysa
53
Bunlardan biri Anahita, Bize uzaklardan gelmi bir tanra, Saf, kirlenmemitir anlam, Ve vurgulanr adnda, sularn temiz olmakl. Bereket tanrasdr ve kolaylatrr doumlar. Odur dolduran, analarn memelerini st ile. Odur, temizler, erkeklik tohumunu, kadnlarn dlyolunu Ve uzaklara gidecektir bana kalrsa, Yllar, onyllar, yzyllar sonra Ve sevecektir bizden baka halklar da, ocuklarna vereceklerdir bu ad
ULA BAAR GEZGN
54
Magiler, Zerdtte olmayan trenleri, atafat, Yeniden Mazdaclka getirdiler; Zerdt reddetmiti tapnaklar, Her yere tapnak dikiyor Magiler. Zerdt topraa gmdrrd lleri, Oysa Magiler, kpeklerin ve akbabalarn nne atyor lleri Ve yaygnlayor bu gelenek, Magiler, satraplklara dolal beri Zerdt, katlmaz siz Hindularn, Yeniden dirilme inancna, dngselliine, Zamansal dngsne de katlmaz Babillilerin, nsan lr ve domaz bir daha Ve izgiseldir zaman Ve son yarglama gn gelir atar Ve byle biter insann bireysel, evrensel yaam
Ve sonradan yazlanlara baklrsa, Bir kurtarc gelecektir dnyaya, Nevruz bayramnda Sylediklerin ne kadar etkileyici, Ulu, saolasn, anladm ki, Gksel emir deil insann inanc, Deil mi ki ok inan var bylesine farkl Hindistanda dngden korkarlar kt insanlar, Ya sakat doarsak diye korkarlar ya hayvan olarak doarsak Yeniden doduumuzda. nk yazar kitaplar, ktln, Bu biimde ceza bulacan Ve biliyorsun kastlara ayrlmz Kale gibi snrlar olan Ve korkarlar en alttakiler, Kitap, onlara korku yazar, taat yazar, hizmet etmek yazar. Yazar ha yazar Ve dn ki tanrlar bile, Kastlara ayrlmtr Hindistanda Ve ben de tanm inanlarn, Tarihte oka farkllatna Vedalarda oka tanr var okursak, Ama daha yeni yazlm Upaniadlarda, Tek tanr inanc baskn
55
Peki ne der Zerdt, adaletsizliklere? Ayrr m O da insanlar, u, efendi; u, kle diye? Reddeder Zerdt, eitsizlikleri, Sz edilmez, kleliin, bir kez dahi. nce gelir aile ve sonra ky ve sonra ehir Ve sonra lke ve sonra evren Ve oka kovulduu olmutur Zerdtn, genken, Eitsizliklerin efendilerince Ve yle haykrmtr Avestada: Hangi diyara dneyim yzm, dneyim hangi yana, Akrabalarm ve dostlarm terketmiler beni, deil mi ki Ne halk sever beni ne de karglanas hkmdarlar onlarn. Nasl honut edeyim seni ey Ahura Mazda Ve Belh hkmdarnn, Huzuruna karlr birgn Zerdt, Ve ikna eder hkmdar, Ve yaar, Ona Ahura Mazdann verdii, Etkili konuma yeteneiyle, Yetmiyedi yanda bir suikaste Kurban gitmeden nce
ULA BAAR GEZGN
56
Saknmamtr szn, Kutsaldr Ona gre isyan, yle der Avestada: Hereyden ok arzulanandr adil bir hkmet, Kutsal deerleri ve iyi talihi tayan, en stte. Doruluk yasasyla ynetilen, adanmlk ve emekle glenen, Tomurcuklanr en iyi dzende, Cennetin lkesinde! Ve bunun iin alacam daha ok, daha ok, hereyden nce! Ayrmaz hi kimseyi, ne kadn ne erkei, Ve ilk yedi rencisi arasnda, Bir de Turanl vard, Ne Onu ne bakalarn Bir kez ayr tutmad. Ve vurgulad kadnla erkein Evrensel eitliini, uyumunu. Alt ad vardr Mazdann, Yars eril; diildir dier yars imizdeki kadn, Yoksaymamtr asla! Ne ac ve hayranlk verici, Hindistan ve duyduum birok diyar, Sava esirlerini kle yapar Ve memleketimde, Dul kalan kadnlar, l eleriyle diri diri Atee atlrlar!
57
Ne ac, ama iki nokta var; Bence, Zerdtn eitlii savunmas ok doal. nk tarm ncesi toplumunda yazld Avestalar, Daha eit olduumuz bir dnyayd insanlar olarak. Ne klecilik vard tarlaya dayanak olacak, Ne de byk mzrakl, kalkanl ordular Ve nemlidir nasl ulaacamz, Neye ulatmz kadar Nasl yapmal ki, Daha baka bir dzen olsun dnyada
ULA BAAR GEZGN
58
Ve ikinci noktaysa, Konutuk, ok gzel ama btn bunlar, Canay getirmiyor ki bana Hubli! indeki tanradr Cana, Ve istiyorsun ki darda da olsun. Olsun, evet ama olmuyorsa, Hasankeyfin ele gelir kayalarna, Neden Onun grntsn oymayasn Souktur, serttir ve canszdr kaya, Ve imdi belli ki bir tek, kayaya yansyabilir, indeki tanra reteyim kayalar nasl oyulur Ve reteyim nasl resmedilir Cana, Maarann u duvarna
Saol Ulu, bir ey de soracam: Nasl oluyor da sen ki bunca bilgi dolu, Ama bu maaradasn herkesden uzak, Vezir olurdun herhalde bavursan Hubli, benim ykm, Bir Annam yksyle ayn Ve biraz da farkl: Ele geirdi her yeri Magiler Ve girebilmek iin Pers sarayna, Ya Magi olacaksn ya da soyluca. Bendeyse Zerdtn ilk isyan var, Ne Magi olurum ne soylu, Yalnzca Ulu Soyadsz Birka kez girdim genliimde snavlara, Beenilmedi yantlarm. Bir gn ok bunalmtm. Karar vermitim bile, kendimi Uurumdan aaya atmaya Tam atarken bir aksakall dede, Seslendi arkamdan. Ve beni, derme atma evine ard orba imeye. Aceleye getirme nemli kararlar, Ktler hep gllerdi ve hep yle olacaklar dedi.
59
ULA BAAR GEZGN
60
Oturdum evinde ve sonra bir bakmm, Devlet snavn kazanmm, Sarayda ok abuk ykseldim, Ve tam da o gen yamda, Vezir oldum Persepolis Saraynda. Ama az olmaz dman vezirlerin, ftira attlar stme Ve ne desem inanmad hkmdar. Ve az kalsn kellemi Uuruyorlard benim. Korktum, lanet ettim, o snava Girmeye karar verdiim ana Ve sonra ne greyim, Dede yanmda, Amma ok saykladn yavrum dedi, imdi sen snav m gemek istersin, Yoksa bir orba, daha ok mu makbule geer?.. yi ve kt hep ekiir Hubli, Son karar gn gelene kadar. Bakma sen Magilerin, ki tanr kardna, kt ve iyi. Zerdt ne srmez iki tanry, Tektanrdr ama evrende, her zaman yi ve ktnn ekimesi srer.
zgr isten vardr yine de insanda, Seme ans vardr ne yapacan, Ama Zerdt unu da ekler: Sonularna katlanmak zorundadr ktlk yapan, Bedeli vardr hereyin. imdi kelle koltukta yaamaktansa, Bu sessiz maarada yayorum. Bir anda parlam ve hemen snm Vezirlerinden biri gibi Tanyabilirdi tarih beni, Persepolis hkmetinin Ama en iyisi sakin sakin Yazmaktr gemii gelecee, Ve byle geldim byle ite Bu maaraya, sessiz evime *** Gne doar, batar ve nice aylar geer, Boalr su saatindeki sular Babilin, Bir aaya bir yukarya Ve nemlenir kum saati, Zaman durur. Ve Uluyla Hublinin kaldklar maaraya, Hanc kz gelir, birgn usulca, Anlatr oyununu ve der ki, Hereyi akm iin yaptm Hubli,
61
Ben de layk deil miyim sevilmeye Cana gibi?.. Cana duraksamad, seni brakp gitti, Bense bak, bekledim, bekledim seni Hubli bir ey demez, yutmu gibidir dilini, Birka mum daha yakar maarada, renmitir Canann dnmeyeceini Ve daha da aydnlk olan maara, Hublinin yantn gsterir hanc kzna: Ta oymas Canalar, tahta oymas, Resimleri Canann Burada herey Cana!.. Ve Tigris kysna iner hemen, Atlar bir sala, Akntya brakr kendini Neredesin Cana!? lmsen, kaplan srtnda gider ya ller, lme, biz Hindularda, Ben de Tigriste arayacam seni, Deil mi ki Tigris, kaplansuyu anlamnda Ve sen dememi miydin: Ayrt edilemez Sular rmaklarn, ummana akan Ben de seninle geliyorum ller Dnyasna! Canaaaaa! Canaaaaa!
ULA BAAR GEZGN
62
4. B
L M
T G
R S
A R V A N
Maskeli rmcek kular, kaplumbaa yuvalar, Kylar, kvrmlar, sarp kayalklar, Leylekler, akbabalar, Paralanm meelerden ormanlar. Kyda da keileri, gkte boz kirazkular, Stler, sazlklar, akl adalar Bataklk krlanglar, bykkzkular Nemrut, Asur, Ninova, Zambaklar, nil iekleri, Tkyorlar kanallar Tigristedir Hubli, Ve suya brakmtr oktan kendini, Yitirmitir midini. rpnmtr ilk zamanlar, kmak iin sudan Ama kylarda Canaya zlem var! Herey slak, suda ise. Islaktr zlem bile. Ve aldr etmez, balklarn Para para yemesine etini nk kylarda Canaya zlem, Daha da ac verici Bitimsiz su ve dalga sesi Hubli, bir not iesidir suya braklm belki
65
lk olanlar, lk olduklarn bilmeden lk oldular. lk yazan insan, ilk okuyan insan, lk okuyan yazan insan, ilk renci, lk retmen, Yazabilmek iin kil tabletlere, Heba etti nice tableti Ve yllar, onyllar getiinde, Resimden harfe geildi. Hubli sen de ok tableti heba edeceksin mrnde Ve ediyorsun, Ulamak iin o gzel tablete Nice karalamalar Senin bile yaz olduunu anlayamadn Karalamalar Ama bunlar sayesindedir sonuta Hubli, Yazabilirsin bylece kendi tabletini Yazmaz bakas Yazg varsa, Budur yazg! Kendi tabletine Kendi kendine yazdn yazg Senin olmaktan kar Ezberledike harfleri
ULA BAAR GEZGN
66
Gnete kurutulmaya braklmtr Baka mrlerse. Bakalar yazmtr onlar Kurutulacaklardr tmyle Senden daha ok zorland, lk szl yapan da Yaamn, bilmedii dilini, evirmek zorundayd kendi diline. Ama dn Hubli, Bir szln Gerekli olmakl ve ne olduu Nasl bilinebilirdi lk szlk tarafndan Ama dayatyordu yaam Szlk yazmn Anlamaya, kavramaya al bu evreni Ve okumaya bak, senden nce yazlan szlkleri Ve unutma hibiri Aydnlatc olmaz, olamaz, Senin kendi mrne bakp yazdn Kendi szln kadar
67
Sen de gksel anlatc, lk deilsin bu acy gren, lk anlatan da deilsin sen. Bu nedenle, Sil gzndeki ya Ve anlat Nerdedir ve ne yapyordur Hubli imdi?.. Bir dzeyden baktnda karmaa Bir dzeyden baktnda dzen Uzaktan, kubak, Baktk myd Tigrise, Durum, ortada: Hubli, Tigriste
ULA BAAR GEZGN
68
Ama yaklaalm ve imdi Daha yakn Hubli ve daha karmak. nelim imdi bir alt dzeye, Hubli yaln ama Hublinin paralar, Beyni, kalbi, elleri, bacaklar Karmak! Karmak! Ve bilemeyiz imdi nerdedir tam olarak, Hubli Biliriz, Tigriste sular altndadr, Ama tam olarak neresi Bilinmez, Paralanma hzn bilebilirsek de, Balklarn paralama hzn
Yaklp yklan ilk ehir, lk yas tutanlar Hangi ehrin ykld senin Hubli? ehri yklanlar ne yapsn? Her ehri yklan, Kendini sulara m atsn? Kimsin sen? Ve nereden biliyorsun adm? Senin Cana diye haykrnn, Yanksym kayalardan dnen Ben de gksel anlatcym, Seni ok yksekten grebildiim gibi, ok yakndan da grebilirim Madem ki gksel anlatcsn, Kavutur bizi Canayla. Ne istersen veririm, stemediklerini de veririm. Hergn ge ark sylerim. Seni onurlandrmak iin Hergn yk anlatrm
69
Hubli, sen ne yaptn ki, Kavumak iin Canaya? Ne kadar uratn? Oysa Babilin Asma Bahelerini, Babil kral, Dalk memleketini zleyen ei iin Yaptrmt Dalar delenler var bu uurda, Ejderha ldrenler, lmszlk ilacn arayanlar, Uyandrmak iin sevgiliyi
ULA BAAR GEZGN
Sen ne yaptn ki Hubli, Kavumak iin Canaya?..
70
Doru, gksel anlatc, ok ge artk
71
Yukardan ne ellerin grnyor Ne de yukarda tutmaya altn ban. Tigris de grnmyor pek fazla Ve daha da, daha da uzaklatka, Belli belirsiz bir izgi Tigris. Ve ykseldike kaybolacak.
Gel zelim bu evrenin dilini Cana da bir kurgu deil mi sonuta Gel zelim bu dili ve yeniden yazalm, Tabletlere oyduumuz yazgy Cana ve sen Hubli, Evrende kck paralarsnz yalnzca. Bilirsin Canann adn, Bilirsin kendi adn Ama bilir misin nedir Aalarn, bitkilerin ad Hatta talarn Evrende kck paralarsnz Ve kolaydr deitirmesi Kck paralar, Deitirmektense evrenin genel akn
Ne sen ne ektiin zlem, Ne sen ne Cana Byk msnz evrenin sorunlar denli?.. Bir de buradan bak, Baktm yerden bak, Gkyznden, yksekten. Anlayacaksn o zaman Kk olduunu yaadklarnn, Bir su damlas kadar Snen yldzlar ne yapsn Eriyen buz gezegenleri Merkezleri yrngelerinden sapm Gkadalar ne yapsn
ULA BAAR GEZGN
72
Ne yapaym suya atmayaym da kendimi Soluveriyor suladm bitkiler, Uuruyor rzgar, tm yapraklar. Ensemi yakt yetmiyormu gibi gnein, Bir de ayaklarm yakyordu kzgn kum Ne yapaym da suya atmayaym kendimi
Bilinmezden bilineni karacam, Ya da tam tersini Ben kartka, kartka suya, Daha yakn olacam Canaya ller tanmaz m yeralt dnyasnda kayklarla, te bu su, o su Ve reddettim kayklar Yenildim merakma. Bilmek istedim ne var bu sularda ki Ayrrlar lmle yaam
73
Herey sudan kmad m nce? Hereye dnmek istiyorum ben de Varlklarn olmad zamana, Bir olduu zamana, kadn ve erkein. Herey su deil miydi hereyden nce Ben de su olmak istiyorum Herey gibi, hereyden nce. Ve herey olmaklm denli Kavuacam Canaya l ya da diri Bu, belli
Feda olmalyd iimizden biri, Korumak iin bir dierini, Gneten ve rzgardan. Ve ne atldk ikimiz de Korumak iin birbirimizi Ve eridik ve uuverdik Gnele, rzgarla imdi bu sular, ancak bu sular Iltr benliimi. te ancak bylesi bir ak, bu ak, Ayrr gemiimi imdi stne kurulu Yok saylr gelecekten
ULA BAAR GEZGN
74
Ve sen gksel anlatc, Senin sesinden baka, Yalnzca ve yalnzca Sularn rlts, Kyya vuruu dalgalarn, Ve seirii balklarn arada bir, su stnde
Snrlar deiir dnyann, Snrlar deiir insann, Yeni stler snr olmu bir bakmsn Ve insan Bir ilerler bir geriler ou zaman Yeniden izer snrlarn, Yapabilirliklerini, yapamamazlklarn. Sular da byle ekilir Tigrisin. Takn olur, basar tarlalar. Sonra ekilir; belirir eski kylar. Ve byledir, ite byledir insan yaam. Geniler kimi zaman insan benlii, Ve ak denir buna. Ve bundandr haykryorsun hala: Canaaaaa! Canaaaaa!
75
Toplama, dalma Genileme, daralma Baka bir ey yok bu dnyada Ve en gzel yaamsa Bilmektir toplanacan Ne zaman dalacan Ve genileme ve darlamadr o zamanlarda. Tigrisin suyu da ite byle. Toplar suyunu dalardan Derelerden, rmaklardan Geniler, kimi zaman daralr Ummana karana kadar.
Ancak sonradan anlarsn Sular ekildiinde, Verdiin zarar Verimli yapar kimi tarlalar, Suya hasret tarlalar. ldrr ekinleri dierlerinde Cana nasl bir tarla, Belli deil Hubli. imdilik belli deil. te bunu yalnzca, ekildiinde benliin, eski snrlarna, Yalnzca o zaman anlayacaksn.
ULA BAAR GEZGN
76
Takn biter ve insanlar Duruma gre Ya bir ant dikerler oraya Anmsamak iin, anmsamak eski-yeni snrlar, Ya duvar rerler engel olmak iin Kendi taknlarna. Ya da ekinlerin, ieklerin, zambaklarn en ok da, all, sazl saldrsna Ya da ylece brakrlar snr Tamay umut ederek yeniden. Sen hangisisin Hubli? Bilemem ki Ben yalnzca Bedenimi yiyen Balklarla megulum yalnzca. Ve kavumay bekliyorum yalnzca ller ummanna
Bak u kylarda klelik var Hubli, Kle yaparlar yabanclar, Seni imdi bulsalar Katarlar nlerine Ve srerler seni kulelerine alrken orada karn tokluuna Anlardn neymi gerek ac Klelerin acsdr gerek ac, Ak acs deil Yzlerce ceset yzyorsa yannda, Kaan klelerdir bunlar, Onlar da, Klelie tercih etmilerdir Tigrisi Uzun zaman durursan ayn yerde Bataklk olur sonunda evren Ve kprdayamazsn hibiryere. Sen en iyisini yapyorsun Hubli Ama yanl, bu iin biimi. Sudan k, ayrl Tigristen! Bir btn olmal insan Hereyden nce. Varkalabilmek iin Hereyden nce.
77
Kylarda Canaya zlem var, Ve daha yaknm Canaya burada, Burada, sular altnda, Balklar yemeye baladlar beni, Ama ne nemi var acnn Para para gelen acnn balklarla Ben kendimi oktan brakmm Tigrisin ummana Karacak akntsna Ve usanmam haykrmaktan. Bir daha, bir daha, bir daha!: Canaaaaa! Canaaaaa!
ULA BAAR GEZGN
78
Sen, yaam aacnn, Hubli, Toprak stnde kan Kklerine takldn ve dtn yalnzca. Ve demek ki ok yaknsn aaca. Yere, suya bakmay brak! Ge kaldr ban! Hi dmeyen aalara ulaacaksn derek
Ne kadar ok nemli, nereden baktmz, gksel anlatc Ben belki Tigristeyim, Tigriste olan benim belki. Canann kalbine giden damardaym belki de Ve erimeden kannda, belki ulaacam Kalbine ve belki anmsayacak beni. Anmsasa da imdiye dek, anmsamasa da Stnde srkleniyorum belki de Canann, Ana memelerinden kan stnde. Ve oradan besleniyordur oradan Domam bebeimiz. Ve ben de byrm, bydke Domam bebeimiz.
79
Derisi sert olur srngenlerin Hubli, Kendi yollar vardr srnenlerin, Yaamak iin. Demek ki nemli olan, Ne olduunu bilmek hereyden nce, Ve karar vermek ona gre, Sert derili bir yaama Ya da tyl Ku, srnemez, tyleriyle. Srngeninse, Ar gelir derisi, umak iin.
Ya da gzyaym Canann, karanlk bir gecede, Aya bakyor, beni dnyor belki. Ve gzyalarnn akntsyla Yanaklarndan szlen Benim Ve buharlayorum mendilinde Kalmadan sabaha Yokluktan yoksulluktan Kurban olarak gzya veren nsanlar varm eskiden Belki Tigris de tm yokluklarn Olumutur kurban yalar ile Tufan oldu ve ben seilmedim gksel gemiye. stmden geti, o ar gemi. Ben de dedim denizlerde bir yaam vardr, Onlara uzatmal ellerimi Kupkuruydu, kapkarayd Tigrisin yata Ve onda, tek bana, ayrca, Bir tufan oldu Ve sryor, srkleniyorum. Olsun, srkleniyorum
ULA BAAR GEZGN
80
Tigristeyim. Kukusuz, Ganjda olsaydm Daha gzel olurdu bu son yolculuum. Klleri arasnda llerin, Yaklmayacak olsam da, Bir Hindunun arzulad uurlamayla Yine de, Geleneklerce uurlanm bile saylabilirdim. Ah, Ganjda olsaydm, Ganjda olsaydm Hangisi daha iyi: Balk m olaym sudan karlm Soluksuz mu kalaym umarsz; nsan m olaym, zlemiyle Canann, Kendini sularn kprtsna brakm Yalnz senden gelir kurtulu Ey yaam veren kadn! Yalnz sende kurur slak ne varsa plam son derece, yaam karsnda. rt beni, sar beni, kavra beni Cana! Snd m o ate Cana? Atee atacaktk ya kendimizi Balamak iin yeni bir yaama. Semek iin birbirimizi Taaa en bata.
81
Kurudu mu o aa Cana Kurudu, rd m yaam aac? Birlikte byyecektik ayn tohumdan, Kklerimiz yeraltnda yerstnde. Yapraklarmz, yeni kantlar varlmzn. Tutuldu mu o gne Cana, o ay? stmzde olacakt dnmzde, gne, ay. Ve aydnlatmayacaksa da onlar, Parlayacakt kocaman ttslerimiz Binlerce ate bcei kadar Su mu alyor sandalmz Cana? Birlikte gideceiz demitik ller Diyarna. Bizi o diyara gtrecek sandal, Gmlyor yeniden suya. Birlikte lemedik bile ve bylece Ne l ne diri, yayorum snrda Canaaa! Canaaa!.. Seni de okuyanlar olacak Hubli Yzyllar sonra. Birletirenler olacak paralarn. Etten, tenden bir ey kalmasa da, Buluverecekler fosilini. Ve kemikler sylemez, bu insan teki, Neler, neler, neler yaad ki, Tigris yatana bylesine gml, Bylesine, ylesine bir l
ULA BAAR GEZGN
82
Cana, duyuyorum sylediin ninniyi Ve kapanyor bilincim. Yeni bir lm m yeni bir yaam m bu? Yetmiyor bilgim Bylesine dayanlmazken duyduum zlem, En iyisidir uyku. Ve bir parasn brakyorum benliimin Her yedi kapda Uyuyorum, uyuyorum, uyuyorum Anam da byle gzel sylerdi ninnileri. Uyurdum, sam solum szlyor olsa da. imdi farkl deil ki, Dudaklarndan dklen ninni. Unutmuum balklarn yemesini Uyuyorum, uyuyorum, uyuyo
83
5. B
L M
A M U D R A
PA
R V A N
Meyve verip rmesi gibi midir muz aacnn Dngleri gibi midir ayn Onun gibi bir grnr de bir kaybolur mu? Ylanlarn derileri gibi midir yoksa lm, Deri deitirmek gibi midir? Deitirdiimiz zaman derileri, Balayabilecek midir yeni bir yaam?.. Kimine gre depremdir, Kimine gre suikast, intihar, Kimini bulur bilmezken kendini. Kimi, krlam, dklm salaryla sabrl, Bekler onun son urayn. Gerekse u: lm de yaam da, Sudan kt ve sudadr, sudadr. Gerek ise u, lm de yaam da, Dalgalarla gelir, Gider yine dalgalarla Kimi sessizdir lmlerin kimi sesli, Kimi birarada olur, kimi tek bana. Batan gemi de, sa kalanlar da lr dalgalarn kyya tadklar da Renklidir kimi lmler kimi renksiz Nefeslidir kimi, kimi nefessiz. Ulamak iin kimi lmlere, Kalmak gerekir nefes nefese.
87
iek drbnnden bakarsak lme, Uzaktan baksak lme drbnle, Deimez. lmdr. lm, lm Drbnle de varlklar ok lmldr. Kimi, karlar altnda; kimi, baharda lr. Yapraklarn dklmesi gibidir kiminin lm. Kimi ar ar, kimi usul usul Pek admlaryla kaplumbaann, lme yrr. Kimi barr lmden nce, Kimi barmak ister, ge kalr. Kimi alar lenlerin, kimi alatr.
ULA BAAR GEZGN
88
Kimin bilinmez ki lecei en bandan Kimin bilinmez ki karaca suya Ama belli deildir lm saati, Bundan, bunca canllk, bunca amata Kendi tabletini yazan da lr, Tableti bakalarnca yazlanlar da. in gerei, ok az kalr tabletlerin de Okur lr, yazar da Okumas olan da olmayan da Hepsi, hepsi karr yolculuuna dalgalarn
Ters dnm bir ana rahmidir ate, Sunduumuz, llerimizi. Onlarn kl olmas demek, Karmaklklardr suyunda rahmin, Ters dnm ana rahminin nk lm de yaam da, Kadndan gelir lm de yaam da. nk ldren de douran da, Anadr ldren de douran da Konuuyor dalgalar, aralarnda, Ben bu dili henz anlamyorum. Kzgnlar kimi zaman, bazen dingin, Ben bunun nedenini anlamyorum ller Diyar! Kabul et Hubliyi! Balklarn yedii imi cesedi! Kabul et Hubliyi, karsn kllere, Ganjdan ummana, karsn klleri. Yllanm bir gemi enkaznda da olur, Sular altndaki bir ormanda da. Salnrken dallar aalarn suda, Salnrken dallar, akntyla, Adak bezi sayn Hubliyi, Tm dnyann toplu adak bezi
89
Su altnda bir maarada da olur, Parampara balk alarnda da, Yzlerce, binlerce balk yumurtasnda, Saydam srtnda deniz analarnn! Kabul et Hubliyi ller Diyar! Haketmedi deil mi ki yaam, Kabul et Hubliyi ller Diyar! lme saysn balklar dev dalgalar!.. O, kendi yurdunda yaklamad. Yaplamad treni Ganj kysnda. Ya dkyor anas, bilemiyor. Bir kulak haberi ulaamad.
ULA BAAR GEZGN
90
Alamasdr bu, Bilmeyenlerin alamasdr alamay. Ana karnndaki bebekler olmal, Ya da az yaam; say, yaamam. Yaklayor sesleri, dalgalar arasnda. Bebekleri de kabul eden ller Diyar! Bekletme musonu artk, Sal bulutlar! Kabul et Hubliyi dev dalgalara! Srklensin, orda O da srklensin, Bir bebein brak gibi kendini yaama. Srklensin! nk zaten tm yaamnda, Srklendi, srklensin, Yine eskisi gibi.
91
Krlmtr zaten o balayan zincirler, Onu balayan zincirler yaama. O, reddetti bu zincirleri! Ve zgrlemek dedi adna! zgrlemek nk yaam, ok da ayrlmaz kle olmaktan. ok ayrlmaz, yle olsa idi, Bu zincirler de neyin nesiydi
Hindistan uzak deil, ufuk izgisidir. Balklarn a att Sularda, balar Hindistan. Alar kadar varlk Kumsallara tarlar, llerin klleriyle beslenen rili ufakl balklar. Ve yeni biimler alr kumdaki izler, Kumdan kalelerdir gerekte mrler. Kurarlar mr bir kale gibi, Ve dalgalardr, dalgalardr lmn ad. Ykn bu kaleyi de, kumdan kalesini de Hublinin! Dalgalar! Dalgalar, bari siz yardm edin! Ykn ve yeni izler kalsn kumlarda. Dsn kaydndan evrenin, Sularda srklenen bu insan
Kabul et Hubliyi ller Diyar! Dorudur, yoktur kaybedecei, Zincirlerinden bakaca. Zincirleri de kabul et, nasl istersen Yeter ki kabul et ller Diyar, Dalgalarda srklenen Hubliyi Gne snsn! Karanlk ksn sulara! Bulutlu ay, yzn, Dnsn sulara! Gerekli ise kabul iin karanlk, Ayn soluk yz gerekli ise, imdi kabul et ller Diyar, Hubliyi, srklenen varl! Yokluunu da kabul et ey diyar! Tamamlayan kalmasn varln afak sksn! Ekinlerin yk ksn Srtna kadnlarn. Byle dnsn Nice gece nice gn. Kabul et ller Diyar, kabul et! Sana, cana, Canaya kavumaya, Uzaklardan geldi, ok uzaklardan. Senin zleminle yaad Hubli! Kabul et bu bedeni imdi!
ULA BAAR GEZGN
92
Diyar! Hafiflet bu doum sancsn! Katver sularna bu veda arsn! Sesi olsun diyarn, atlardan bakacas Diyar! Kabul et, kabul et bu varl!.. Zaman durmutur burada, Nemlenmitir kumu saatlerin. Burada gemi ve gelecek, Toplanmtr imdide. Burada yalnzca uzayan imgeler. Daralan genileyen grntler. Burada yalnzca uzam. Bura da yok, yalnzca, Dalga imdi lm, aslsn kreklere, iirsin imdi yelkenleri rzgar. ok uzaklara gitmeli bu beden, Balk alarna taklmayacak. imdi lm, batrsn gnei, ay! Grlmesin bu bedenin nerede olduu. Yolunu arm korsanlar bile, Bulamasn gksel anlatc bile Bu, senin dalgalarla evliliin Hubli! Bu da dn, kavuamasan da Canaya. in zor, ara ki bulasn Canay, Suya ken milyarlarca kl arasnda
93
Nelie dnyor kimliim! Ve istediim, byle bir ey Ey diyar! Kabul ettiin gibi beni, Yardm et bulmama kllerini Canann Ses verdi dalgalar: Cana deil burda. Yaklmad henz Yaknda yaklacak demek ki yle mi?
ULA BAAR GEZGN
94
Hayr, yaklmayacak. Onun gelmesine buraya, ok var Daha uzun, upuzun yllar yaayacak Yanl diyarlarda aramm o zaman Canay Ama herey iin ok ge olmal Diyar! Kalaym ben burada. Bekleyeyim kllerinin karmasn, Kutsal dalgalarna senin Yar l yar diri bir Hublinin, Ne faydas olur, yaayan Canaya
Diyar! Dat beni evrenin Drt bir yanna! Ve topla beni, Cana birgn, Kartnda dalgalara. Ve o zaman, ite o zaman ulaabiliriz Varlklardan nceki biraradala Kartka kllerimiz birbirine, Daha ok yaklarz o ilk varla, Kadnla erkein bir olduu varla, Atmana Tek bir yerde olur insan, yaamnda, Tek bir zamanda yaar. Bense, artk, ller Diyarnda, Heryerde varm heryerde Dald srece, varlm tm evrene! Yarsn yedim elmann Cana, Di izlerini braktm ardmda. ryor izler, kartka hava Elmann bu yarm varlna Gelirsin diye yedim, yersin diye. br yary da yersin diye. Oysa gelmedin ve imdi elma, Ne sulara karabilir hilik olarak Ne de varlk saylr tam bir elmayma.
95
ULA BAAR GEZGN
Elmann yediim Yars gibiyim ben de, Ve sanki ben deilim, Sensin yiyense Di izlerin duruyor stmde. Gn getike, gn getike, Daha ok ryorum gn getike. Ve kesiyorsun bedenimi daha fazla. Atyorsun ryen yerlerimi. Yeni paralar kyor altndan, taze, Ve onlar da ancak, Dayanabiliyorlar ancak birka dakika. Ve byle, byle ekirdeime kadar, Budadn varlm Cana
96
Ancak Cana korkarm, Seni de rtecek bu durum. nk yalnzca geciktirir, Engelleyemez, Tek yarnn rmesi, rmesini tmn rtt nce beni srklarn, Ve seni de rtecek srklarn! Ya benim, yiyen, yarsn, yasak elmann Ya da biziz yasak elma ve ben, bir yarsym. Kendi kendimi yedim, Ya da sen beni yedin. Belli deil, ama sonu, stnde hereyin: Elma, rk yarsyla, Karamyor suya.
Ya gel, ryelim birlikte ve Yeniden karalm bylece, Yaam dngsne; Ya da sen de sr dier yary Ve eitlensin rymz. Elma yzyor suda Cana. Bekliyor srn dier yary Ya da ryn senin, dier yar gibi Ge kalma! Kaybolabilir elma llerin klleri arasnda. O zaman ne sen ne ben Ne elma ne kabuk O zaman dalmak var sonsuzlua. Ge kalma! Bak dalgalar lm tayor kylara! Ge kalma! Dalgalansn salar artk, Canann rzgarda! Kller eklensin kvr kvrlna! Arlasn salar, bilmesin neden Uursun salar, Canay uursun, Okyanus kysna tasn Onu! Greyim diye suda yanssn, Greyim, nk o sular, o yans, Henz karmad dalgalara
97
Su kaplasn tm dnyay o zaman! Dvsn dalgalar kylar! Tasn sular, dalgalarn boylar, Yarr olsun, ykseklii ile dalarn! Su kaplasn, tm dnyay su kaplasn! Kaldralm lmle yaam Ayran snrlar, kaldralm! Su kaplasn ve kurumasn, kurumasn! Soursun gnei de umman! Umman! Aydnlatamazlar mumlar, artk, evreni. Kk bir damla bile, sndrr onlar. Ne ate ne yangn ne imek ne rzgar, Durduramazlar, artk, durduramazlar Bitimsiz hareketlerinde dalgalar! Sen de gksel anlatc Sen de karacaksn suya, Bu yk bittii anda! Sen de gksel anlatc Sen de susacaksn! Dalgalar konuacak, bittii yerde szn!
ULA BAAR GEZGN
98
6. B
L M
AR
A N Y A
PA
R V A N
Dolayor ehri kap kap. Bahelerden geiyor, drt bir yanda, Sulama kanallar. stnde birka para elbise, Ku tyleri dizili, banda. Boynunda bir kolye var, Deniz kabuklarndan yaplma. Yznde eit eit boya, nc gz iareti var Alnnn tam ortasnda. Dolayor ehri kap kap. Dolayor ehri falc. Kimi, buyur ediyorsa da, Kovalyor ou. Kimi, yemek veriyorsa da, A brakyor ou. Ellere bakyor yle bi, Ve sylyor gelecei.
101
Ama konu, kendi olu olunca, lemez falcnn uzak gr. Olu, bir savaa gitmiti, Yllar olmu, henz dnmemiti. Dnen silah arkadalar, Grmlerdi Onun Sa olarak ktn Sava meydannda. Ama imdi oul, buhar m oldu? Evrenin hangi kesine savruldu? Hangi keye savruldu ki, Bo, falc anann kuca
ULA BAAR GEZGN
102
Dolar kap kap, Aar baheleri, kanallar, Kimi, kap dar eder, Kimi, konuklar. te bir kap daha ve falc ana Duyurur mahalleye fal baktn. te urada varsl m varsl bir kadn, Elinde ikiz bebek var, yine de gebe kadn. Mutludur; evlilik, mutlu etmitir Onu, Ama merak eder durur, gelecei yine de kizler ok irin, sanki sizden bir para, Elbette bakarm sizin falnza, Sizin, bebilerinizin, analnzn falna.
Saolun, ben Cana, buyrun girin ieriye, Bireyler iin, bireyler yiyin karnnz asa. Saol yavrum. Benzemiyorsun sen, dierlerine, Varlk iinde yzen, Brahman elerine. Onlarn hibirisi tenezzl etmez Benimle konumaya bile. Saolasn. Olur mu, falc ana, sensin gelecei bilen. Banda, kularn tyleri var, Demek ki egemensin gkyzne. Boynunda, deniz kabuundan kolye var, Demek ki senden sorulur Hint denizleri. Ayaklarn ok yol yrr ama narindir, Demek ki korur seni bu topraklar. Saol yavrum, a avcunu o zaman. Yavrum, ellerin senin unu sylyor bakana: Eskiden ok sknt ekmisin, Rahata ermisin yaknda. Daha fazla bir mutluluk dnemiyorsun, Ama mutlu olacaksn daha fazla.
103
Byyecek, bebekler ve gen kz olacaklar, Analarn hi utandrmayacaklar. Daha da byyp ana olacaklar, Senin gibi, benim gibi, onlar gibi, Tm klleriyle suya karacaklar. Ama falc ana, bu sylediklerini Herkes syleyebilir avcuma bakmadan. Demek ki yavrum birincisi, Sen de herkes gibisin. Demek ki yavrum ikincisi, Fal alm bir avu gibisin. Heryerinden okunuyor gelecein.
ULA BAAR GEZGN
104
Peki ana, sen konumadan m Konutuktan sonra m kovuyorlar seni? Gerekler byledir gzelim ster kabul et, ister etme. Bizden bamsz geliir evren, Ve geliiriz biz de Evrenin bir paras Olduumuz srece. Peki ama falc ana, Gelecei yazmaz m nsann avularnda?
105
Peki ana, sen bakalarna da Sylyor musun bu gerei? Sylyor musun gelecei deil de, Gemii yklediini? Hayr yavrum, ama sen Beni gzelce arlayan sen Bilesin istedim senin, Bilesin istedim gerei. Elinde yazmaz gelecein. Kim yle diyorsa yalan. nanma avcunu okuyanlara, Ama gelecek de Gemiten kar gelir
Hayr Cana. nsann avcu yalnzca, Gemiini anlatr insana. Ypranm bak biraz, parmaklarn, Ama eski izler bunlar. Bu senin daha nce baka bir kasttan Olduunu syler bana. Kapanr gibi olmu bu izler, Ve parmaklarnn tm narin. Bu, Brahman ei olarak Mutlu bir yaam sreceini Dndrd bana. Sarslmaz olduuna gre Gc Brahmanlarn, Mutsuz bir yaam olamaz gelecekte, Bir Brahmanla evlenmi kadnn.
Peki ana, ya sen? Ya senin yaamn? Bu engin evrende neler yaadn? Saolasn yavrum, beni alattn. Kimse sormad imdiye dek, Kimse sormad yaamm. Hep bilmek istediler kendi geleceklerini. Oysa ben onlarn belki de Gelecekteki haliyim. Gelecek benim! Yalandm, gemii eskiterek.
ULA BAAR GEZGN
Anlat ana, bilmek isterim yaamn, Hem stelik sensin benim geleceim de
106
Mutlu mesut yaardm senin gibi ben de, Sava kastndand eim. Mutluyduk, duruydu suda yansmz. Gitgide uzayan yansmz suda. Sonra yitirdim ben eimi, Yaktlar lm ateini. Bildiin gibi, Erkek nce ld myd, Dul kalan eini, Atee atarlar diri diri.
Brahmanlar atee atmak m? Ama bu, doru olur mu falc ana? Yavrum, en haka olan, Kimsenin atee atlmamas. Peki sonra falc ana? yle dedi dilenci: Gel, sen de katl aramza! Biz bu kadn dman tanry Reddedenler toplandk. Toplandk, kurduk kendi topluluumuzu, Ormanda. Gel sen de katl aramza!
107
Hazrdm ben de, Atee atlmaya. Ama birgn bir dilenci, Evimize geldi. Ve bana nice, nice, nice Dnceler sergiledi. Doru deilmi yanmak diri diri, nanmamak uygun gelirmi, Kadnlar diri diri Yaktran tanrya. Diri diri yaklmaksa silen, gnahlar, Brahmanlar atee atsnlarm kendilerini.
Dilencilik mi yapar orman kadnlar peki? Dediimde, bana, Bunun, kadnlar kurtarmak iin, Onlara ulama yntemi Olduunu syledi. ok eitli iler yaparlarm ormanda, Ama aydnlatmak iin ehirdeki kadnlar, Dilenci klna girip Yayarlarm arsn ormanlarn. Peki falc ana sende mi Byle geldin ehre imdi?
ULA BAAR GEZGN
108
Evet yavrum, sana da dm; Reddet diri diri atee atlmay, lrse ein, senden nce. Gel sen de katl aramza, Birlikte balk tutalm rmakta, Kendi evimizde yaarz ormanda. Mutlu, kadn olarak mutlu, Kadnlarla mutlu. Mutlu! Sylediklerin gzel, ana Ama benim yavrularm var grdn gibi. Yok mu senin yavrularn da?
109
Bir bilge geldi sonra, Dedi ki: Ey kadn! Yavrun En kt olaslkla ller Diyarna gitmitir.
Ey bilge! Ne yana bakmal Varmak iin ller Diyarna?
Ah yavrum, olmaz olur mu, Ana, yavrusuz, ana olur mu Olum vard, evlenecekti, Sonra savaa gnderdik Onu. Yllar, yllar, yllar geti Ve dnd savalar uzaklardan. Ama yavrum benim, dnmedi. Sordum dnen savalara; Grmler yavrumu, ayrlrken Sava meydanndan ama Gren olmam bir daha. Kimbilir nerdedir Sordum herkese yana yakla. Yalvardm, kapandm ayaklarna. Yoktur daha acs, oul acsndan, yavrum, Daha acs yoktur bir anaya.
Ey kadn! Okyanus ardr ller Diyar. Uzak sularnda okyanusun, Klleri llerin, Dalgalara karr. Ve dnp ormana, Anlattm durumu, orman kadnlarna. Bmbyk bmbyk alar attk, Okyanusun en uzak sularna. Anladlar beni orman kadnlar, nk onlarn da hepsi ana. iirdik yelkenleri, aldk uzaklara, A attk, a attk, a attk sulara.
ULA BAAR GEZGN
110
Peki sonra ana? Kavuabildin mi oluna? Bo dnd yelkenliler kyya. Yzlerce, binlerce balk var ama Yoktu, yoktu bir iz, olumdan, Hubliden Hubli mi? arr Cana ama tutar kendini, Hublinin anas m bu ve O, Hubli mi? Yalanr gzleri Canann, tutamaz kendini.
Ne o, yavrum, neden gzlerin, Neden gzlerin dolu dolu? Anlattklarn ana, yrek burucu! Anladm, nasl bireymi, Oul acs Yavrum, grdm ben mrmde Nice yasl yz Bu yalar, -Tanrm ben- oluna alayan Anayla yas tutan Gzlerin ya deil. Anlat bana Cana, Nedendir gzyalarn? Ana! Ben grdm Hubliyi Uzak diyarlarda. Avcunun iindeydi avcum Uzak diyarlarda. Dinginliine kaplmtk rman Uzak diyarlarda. Ama sonra kavuamadk Uzak diyarlarda Yavrum, bilemezdim ben Haberini alacam olumun, Burada, bu varsl konakta Varsl konak, her yannda, her yannda, Altndan antlar olan konak.
111
Varsl konak, her yannda, her yannda, nek, fil, koyun srleri var. Suyun kysnda konak, Kysnda kutsal suyun. Byleyicidir, yanss bile sudaki. KonakKonak Ve bu konakta, Bunca varsllk arasnda, Bir tek Hubli yok ama Ondan haber getirmisin en azndan Cana Syle sevdiniz mi birbirinizi? Koyverdiniz mi ellerinizi Birlikte kurulacak bir gelecee
ULA BAAR GEZGN
112
Uzun uzun anlataym ben sana ana, Yllar, yllar, yllar sonra, Karlatk Hubliyle Uzakdiyarda Ve byle anlatt yky Cana. lk iki blm anlatt. Ana, kimi zaman gler; oklukla yal, Dinledi uzun uzun Canay Yavrum, vardr bir bildii, ermiin. Bouna haber salmazd sana, Peinden koman iin atn Ama Cana, hi haber almadn m Ondan, sonra, Hi sormadn m vardnda Hindistana, kutsal atla?
Merak ettim ama ana, Peter karlad beni hemen, Vardmda Hindistan toprana Ve zamanm olmad dnle Dernekle uramaktan, Dnmeye Hubliyi oktan lmtr Hubli, Cana! Gemite kalm, o gnler, elbet, Sen ki bebeklerinle koynunda Aman, gznn ii gibi bak onlara, Brakma, gitmesinler uzaklara Evet ana ve bekliyorum yeni bebei, imdiden hazrladm minik beii Yavrum, gel sarlaym sana ylece, Hubli yok ve sen Ondan Tek ansn kalan, bana. Gel yavrum sarlaym, sileyim yalarn, Cana; olumdan bana kalan tek an!.. Al yavrum! Bu kolye, deniz kabuklu kolye, Sende kalsn. Birgn skrsa ban, Gster bunu orman kadnlarna, Dilencilere gster, gster falclara, Koarlar o zaman, senin yardmna. Beklerim seni yavrum, bizim ormana Al, bu kolye armaanmdr, Olumdan kalan son anya, sana, Cana.
113
Kimdir bu pis kadn! Cana! Niye aldn bunu konaa! By yapar, lanet okur, Korku verir yavrulara. Tez elden kovulmal! Kovulmal! Kovulmal! Peter, bu ana, St anamdr benim. O besledi, bytt beni. Ben kktm, u kadardm, Kollarnda uyuttu beni
ULA BAAR GEZGN
114
Anladm Cana, o zaman, Yer gster de bizde kalsn, Ve ne zaman isterse O zaman yola ksn. stedii kadar kalsn. St anas Canann, Benim de, benim de anam saylr *** kizler, aylarca kaldm bu konakta. Orman kadnlar bekler beni, Merak etmilerdir onlar beni. Ben imdi iyisi mi Yola kaym sessiz sedasz, Yola kaym kaplumbaa gibi
*** Ey tanrlar! Kadnlara dman tanrlar! Ezenlerden yana olan, zenlerden Gerekletirin dileimi bir kere de! Dnsn olum her nerede ise. Olmad da dnmeyecekse, Yeniden dosun en azndan, Canann yaknndaki bir varlk olarak! Tanrlar! Varolmayan tanrlar! Varlklar kadna dman tanrlar! Madem ki Canannd Hublinin kalbi, Onun yannda mutlu olur en fazla. Bana hayrnz zaten yok tanrlar, olmad; Ama u ikizlerin masumluu akna, Yeniden dosun Hubli, Canann yaknnda! Var olmayan, var edemeyen tanrlar! Yeniden dosun Hubli, Canann kollarnda! Bu olsun, yeter ki olsun, aln canm; Mutlu olsun, olunun, sevinciyle bu ana Yeniden dosun Hubli, Canann kollarnda!
115
7. B
L M
U N A R C A N A M A N
A R V A N
Dalgalar ses veriyor, ses veriyor Canaya, Uzak diyarlardan bir anmsama Irmaklarda, ummanlarda srklenen bir beden. imi beden ok tandk ama Yaklayor ar ar Canaya. Cana, hereyden ok, derin korkuyla, eviriyor yzn bedenin, sandala Ve bunu beklermi gibi beden, Ses veriyor dalgalarla Canaya, Kprdyor dudaklar: Snd m o ate Cana? Atee atacaktk ya kendimizi Balamak iin yeni bir yaama. Semek iin birbirimizi Taaa en bata. Kurudu mu o aa Cana Kurudu, rd m yaam aac? Birlikte byyecektik ayn tohumdan, Kklerimiz yeraltnda yerstnde. Yapraklarmz, yeni kantlar varlmzn. Tutuldu mu o gne Cana, o ay? stmzde olacakt dnmzde, gne, ay. Ve aydnlatmayacaksa da onlar, Parlayacakt kocaman ttslerimiz Binlerce ate bcei kadar
119
Su mu alyor sandalmz Cana? Birlikte gideceiz demitik ller Diyarna. Bizi o diyara gtrecek sandal, Gmlyor yeniden suya. Birlikte lemedik bile ve bylece Ne l ne diri, yayorum snrda Canaaa! Canaaa!.. Yalnz senden gelir kurtulu Ey yaam veren kadn! Yalnz sende kurur slak ne varsa plam son derece, yaam karsnda. rt beni, sar beni, kavra beni Cana! Uyan Cana, ter iindesin, Belli ki korkun bir kabus grmedesin. Yasaklardm, gcm yetse, kabus grmeyi. Hele d grenler, bir de gebe ise. Herey geti, meraklanma, yanndaym ben. Syle, canavarlar m gryorsun dnde, devler mi? Sen syle, ben, karglayaym hepsini Ah Peter! Hepsi, gemiten bir an. lmler dyor dme; lenler, at peinde. Srklenen cesetler gryorum hep Tanmadm bir nehirde
ULA BAAR GEZGN
120
Ah Cana, geti, geti hepsi. Ve benim karn i karm, Dnmeye al, yalnzca iyi eyleri. nk ne sana olur faydas Ne de bebee, zlmenin Ne zaman uyuduysa, Hubliyi grd Cana, Onun yakarn sularda. Ne zaman uyuduysa, Hubliyi grd Cana. Ve Petere her defa, Baka dler anlatt. Terine kart birgn sancs, Ve sanki nehirde imi gibi Srklenen bedeni; Sanki Hublinin deilmi de Canannm gibi beden, Salverdi kabus gren bebei Kabus gren, Canayla birlikte Ald l bebeini kucana, alad. Ve unutmamak iin yzn yavrusunun, Bir ressama bylece, resmini yaptrd: Uzanrken Cana, kollarnda, l yavrusu Daha harl geldi Ona, Falc anann, anasnn acs
121
Dalgalar! Ne istediniz yavrumdan?! Size adaklar sunmadk m? Suya brakmadk m nilferleri, Ekmek atmadk m balklara?.. Dalgalar! Daha vard Onun yaayacaklar. Beni alsaydnz da O yaasayd. Bebekleri de kabul eden ller Diyar, kna etmez bu yaptnz, inananlar! Gerekte, kzgnlk ve znt kadar, Sululuk da kaplamt Canay. Aslnda O, lmn yavrunun, Suda yzen cesede balyordu.
ULA BAAR GEZGN
122
Brakp da gittii Hubli nerdeydi? Sularda srkleniyordu hala belki. Peki ama dalgalar bunun iin, Yavrusunun cann m almalyd, Dururken Canann kendi can. Ama uygun grmse dalgalar en byk acy, Evlat acsn Canaya, En byk ceza yazlmsa Su Kitabna Talar yerine oturuyordu. Gren olmad Canay bir daha glerken, Soldu yz sululuk ve aresizlikle Canann yasn len bebee diye bilen Peterse, ok eitli yollar dnd.
Cana! Dorudur; bu, byk bir ac, kizler var yine de, bytecein. Haydi artk, kendini toparla, Bak; yavrular da zeceksin. Bir yol dndm: Sana, ikizlere Nee kayna olacak bir varlk Bir yavru fil. Onun cokusuyla, Sen de dnersin diye dndm yaama. Haydi gidelim fil pazarna, En irinini seelim fil yavrularndan *** Olduka kalabalk bugn fil pazar. Sra sra dizilmi yzlerce yavru, yavru. te u Cana, u da Peter. Fil yavrusunu kizlere setiriyorlar. kisinin de yzn gldren fil yavrularn, Ayrdlar bir yana Ve ikizlerin Ga-ga olarak adlandrdn Setiler sonuta Bir ye daha katld, yuvaya.
123
*** Birgn bir rzgar esti, Siz deyin kasrga, ben diyeyim frtna. st kattayd ikizler de; Ga-ga, yanlarnda. Peter, darda; Cana, alt katta. Uurdu uuracakt kk bedenlerini, Rzgar, ikizlerin. Ve Ga-ga, yaklaarak rzgarn geldii yne, kt orada, koca cssesiyle Korumak iin ikizleri. O srada gelen Peter, Grd Ga-gay, Neredeyse ikizlerin stne kerken grd Ga-gay. Onu, deneiyle, Darya kovalad. O gnden sonra Ga-ga, Zincirlendi, ahra kapatld. Ve o gnden sonra Ga-gann Durmad hi gzyalar. Gzleri herzaman yal. Ve ikizler kimi zaman Ga-ga deyip alyorlard, Belli ki Onu yeniden Yanlarna istiyorlard. Alamalarna dayanamad Cana, Ga-ga diye alamalarna. Baheye doru gitti, at ahr. kizlerin yanna, gtrd Ga-gay.
ULA BAAR GEZGN
124
zlr Cana, bu duruma. Gtrr Ga-gay birgn baytara. Sa sakal krlam baytara gre, Yoktur grlebilir bir neden. Hatta, bunca gzyann arr nereden ktna bile. Ama der Cana, belki de srt Aryordur; srtna Onun, Taht zerinde bindiinizden. Actyor olabilir taht, srtn. Tahtsz binin artk Ga-gaya
125
imdi herey eskisi gibi. Oynuyor ikizlerle filleri. Ama ciddi bir fark var: Gemiyor Ga-gann gzndeki, Gzya dkyor srekli. Uyandklarnda ikizler sabahlar Ga-gann gzleri yine yal. Yemek yerlerken, oynarlarken, Ga-gann gzleri yine yal. Baheye karken, krda gezinirken, Ga-gann gzleri yine yal. Karanlk kerken, uyku vakti gelmiken, Ga-gann gzleri yine yal.
imdi her sabah Cana, Okuyor, seviyor Ga-gay. Ga-ga bu durumdan honut, Sallyor kulaklarn, hortumunu. Artk, Cana, Ga-gann srtna Koymuyor Brahman tahtn. Eski, kyl gnlerindeki gibi, Tahtsz biniyor Ga-gaya. Srtna deiyor bacaklar, Boynuna yaslanyor gsleri, Yana, kulandadr Ga-gann, Elleri, boynuna sarl. te byle dindi gzyalar, Bunca yaknlyla Canann. *** Zaman ne kadar abuk akp gidiyor. Eli fra tutar oldu ikizler. Olduka tannm bir resim retmeni, izim retiyor yavrulara, bu gen yalarnda. Ve unutuyorlar bir gece fralar, boyalar, Bahe duvarnn yannda. Sabah oldu ve duvarda, Resim gibi bir izim grlmededir. Neyin resmi olduu bilinmedii gibi, Kimin izdii de bilinmemektedir.
ULA BAAR GEZGN
126
Kimse umursamaz ilk zamanlar, Ama gndz ne zaman silindiyse, Yeniden izer onu mehul ressam Karanlk ktnde Cana da umursamaz ilk zamanlarda, Bu gizemli resmi, ressam. Ama bir gece, Uzakdiyardadr dnde, Ve anmsar Hublinin, Eline yazdn Elime ince yazmt Hubli, Cana ve Hubli yazmt. Ve bir de bir parmene Cana ve Hubli yazmt. Cana bulur o parmeni Tozlu elyazmalar arasnda. Ve bakar duvara, belli etmeden. Ve evet ayndr duvar ve parmen. Nasl olur? Yoksa Hubli, Hindistana geri mi geldi? Ama O lmemi miydi? l m diri mi olur Onun gelii? Peki ne istiyor benden, imdi ne yapabilirim ki ben Gemite kald o gnler Ve uzaktadr ad stnde- Uzakdiyar.
127
imdi ksa karma, Ne derim ki Ona Evet, sululuk bu, bendeki. Ama sevgi mi? Deil. Yine de iimden bir para, Hublinindir ve kimbilir belki byr imdeki bu para. Kimbilir, kaplar iimi, imdeki bu para. Hem, ben neden gittim ki atn ardnda?.. nanmamam gerekirdi Hubliden bakasna. Scackt avcum, avcunda Ve yerekimsiz tek bir varlk olmutuk Tigrisin sularnda. Ah Hubli ah Hem, ne olmutu verdiim szlere Nere giderse oraya gidecektim hani Bu kadar m kolayd sz vermesi Sularn alalmas ykselmesi gibiymi Yaptm benim Ama imdi, kizlerim var. ok uzam Hubliye. imdi karma kacak olsa da, Evliyim ben. Ve gemiim; geleceim yerine, Geemez artk.
ULA BAAR GEZGN
128
129
Ve gzetler oldu geceleri duvar, Hubliyi grmek umuduyla Cana. Ve birgn beklenmedik bir olay oldu: Ga-ga, fray alp hortumuna, Duvara izgiler atyordu! Sabaha kadar uyumad Cana, Ve kimse yaklamad duvara sabaha kadar, Ga-ga dnda.
Yok. Yok. Doru deil bu dediim. Bunca yl sonra Hubli gelse, Otursa yle karma, Dinmezdi gzmn ya bir kere. O, bana, baka bir yaam nermiti. Ve o yaam, benim iin, Hep ekiciydi, Dnmde, doumumda bile. Reddedelim demiti yerleik yaam. Ama imdi asam Ona kollarm, Aabilecek mi O da?.. Bakasnn olmu bedenim. Bakas okam bir bakas, Kvrck salarm. Beni zaten kabul etmez ki Peki ne istiyor o zaman Hubli? Neden yazyor duvara, gemiimizi
Sabah ortalk aydnlannca, akn gzlerle bakt duvara Cana. Evet, Ga-gayd yazy yazan! Bir fil, evet ama Oydu yazy yazan!.. kard Ga-gay Cana, ahrdan. Sarld Ona uzun uzun, alad yanaklarnca. Yoksa Hubli miydi Ga-ga? Bir fil olarak m gelmiti, yeniden, dnyaya? yle olmalyd elbette; Ka kere grlr ki yaamda, Bir filin yaz yazmas duvara Hem de yllar ncesinden bir hatra
ULA BAAR GEZGN
130
Sarld Ga-gaya Cana, Uzun uzun alad yanaklarnca Anlayabiliyordu artk; Ga-gann yalar Neden dinmiti taht atnca Hubli, sonunda, yllardan sonra, Bu kadar yakn olabilmiti Canaya. Srtna demiti Canann bacaklar, Boynuna yaslanmt gsleri, Kulandayd Canann yana, Ve elleri, boynuna sarl Kime anlatabilir ki durumu, Kimi syleyebilir ki sevinle, Ga-gann Hubli olduunu
Yoktu sevincini paylaabilecei, Tek bir insan bile evrende. Bylesi daha m iyiydi acaba? ok yaknlard Hubliyle Ve bilmiyordu bunu Peter bile. Yine de hangi insan, nsan insana sarlmak varken, Fil olarak kalmak ister Bir insann bir insana sarlmas kadar Mutluluk veremez elbette Hublinin srtna km Cana, Canay srtna alm Hubli.
131
CAN A VE H U BL PURANA OPERA L BRETTOSU
Haber sald Falc Anaya, mutluydu, Konaa gelmeliydi ana, Ve mjdeli haberi verecekti Ona, Buruk ama yine de Mjdeli haberi. Buruk nk Hubli, nsan olarak gelmemiti dnyaya. zlmeye gerek yoktu ok fazla, Bunun da baklrd bir yoluna. Haber sald dilencilere, falclara, Hemen gelmeliydi Falc Ana, konaa. Fakat uzun aramalar sonunda Falc Anay son zamanlarda Kimsenin grmediini rendi.
Ama peki Hubli Nasl doabilirdi yeniden, nsan olarak bu defa?.. Sorunlar olan insanlarn Bilgelere, sorunlarn, Bakalarnn sorunlarym gibi Anlatmasna benzer, Canann bilgelerden bilgi isteyii. Szmona, bir akrabas, Fil olarak yeniden domu Bir yaknndan szetmitir Ona. Fikir danr nice bilgeye, Sorar onlara durumu. Sanki sorun, bakasnn sorunu. Sorar, nasl yeniden Doabilir bir fil, nsan olarak Bir yant alamaz ama birgn Bir dilenci kadn, yani orman kadn, Buddha diye bir bilgeden Szeder Ona, ormanda yaayan. Bir tek O bilirmi yant. Onda, kucaklayacak tm insanl Bir bilgelik ve sevgi varm
ULA BAAR GEZGN
132
Cana, bahane ederek Falc Anann lmn, Bildirerek demek ki st annesinin lmn, ocukluunun, gen kzlnn kyne doru, Bir yolculua kmak ister. in ucunda lm oldu mu, En gaddar Brahman bile diz ker. zin verir Canaya Peter, Ve Cana, Ga-gayla birlikte, Yola kar Buddhay bulmak zere Heryerde orman kadnlarnn eliinde
133
8. B
L M
U D D H A
A R V A N
yle boyun eerek bakmayn bana Ben de bir insanm herkes gibi. Haber getirmedim tanrdan, tanrlardan, Ben bir retmenim yalnzca. Yllar, yllar, yllar geti Ve oturdum birgn, bir aacn glgesine. Ve kalkmadm oradan Aydnlanana kadar! Grmeseydim kimseyle, Kapansaydm ormana, Ben aydnlanm olacaktm yalnzca. Ama yardm etmeye karar verdim bakalarna da... Ben kimseyi aydnlatmam, aydnlatamam. Yardmc olurum aydnlanmaya yalnzca. Benden nce de aydnlanmlar vard, Olacaklar benden sonra da! Saygdeer Buddha Syle bize dedi Cana. Nereye gitti Hubli lnce? Ve nasl oldu da geldi Bir fil olarak, yeniden, mrme? Sonsuza m gider lenler Sonsuz mudur mrse? Ne sonlu ne sonsuz Ne ne sonlu ne sonsuz Ne de hem sonlu hem sonsuz
137
ULA BAAR GEZGN
138
Yantlamyorum bu soruyu nk una benzer bu soru: Bir adam yaralanmtr Zehirli bir okla Ve lecektir ksa srede, Oku kimse karmazsa. Ama der yaral adam renmeden kimin okudur bu, kartmam yaradan oku. renir dostlar hemen, Tatminsizdir adam oysa: Uzun mudur ksa mdr oku atan, renilmeden, kartmam oku ben Der bu sefer. renir dostlar hemen. Soru stne soru sorar Ve bu i, byle gider. nsan, kafa yoracana Sonsuzluk stne, karsa ya zehirli oku, Hereyden nce...
Sonsuz olsa da, olmasa da yaam, Sonsuzlua ya da sonlulua uurlansa da ller, Bir gerek, hi deimez: nsan, varolduka, Bir gvercinin tedirginliidir bu Hep ac eker. Btnleemedii iin deil evrenle, Atamad iin benliini Yokluun derinliklerine. Hem, lm dediimiz, Uramtr her haneye. Varsa bir tane bile lmn uramad hane, Ondan alalm hardal tohumunu Ve lmsz olalm bylece! Ama yok ki byle bir hane Yok ki byle bir hane... Kurtulu Ne eziyet etmede bedenine Ne de yaamakta zevk ve sefa iinde. Mutluluk, bu iki yaanty, ortada bir yerde Dengelemede.
139
Yener hayvan yan insann, Devirmesi gibi rzgarn, Zayf bir aac. Yener hayvan yan, nsan, teslim olur ise Eziyet etmeye bedenine, Geirmeye mrn zevk ve sefa iinde. Peki ne yapmal saygdeer Buddha, Ne yapmal ki, Dnebilsin yeniden Hubli, Dnebilsin yeniden insana?
ULA BAAR GEZGN
140
Yerle gn birletii yere gitmelisin Bunun iin. Suyla gn Ve suyla yerin. Kanatlarn da gtrr uan bir ku; Gtr oraya, seni gtrenleri de. Ayaklarn da gtrr yryen bir fil; Gtr oraya, seni gtrenleri de. Yzgelerini de gtrr yzen bir balk; Gtr oraya, seni gtrenleri de. Bin gnll olsun yannda, Bin gnll... Dokunmam olsun kimseye Onlarn ktl...
Bozdu suskunluunu Gksel Anlatc, yle syledi Buddhaya: yi de saygdeer Buddha Byle zor bir grevi Vermek Canaya... Deer mi bir insan iin Byle byk bir aba?.. yle dedi Buddha, Gksel Anlatcya: Bir insan iin deil bu aba: Binbir insann, Ama abasdr kendini. Bahanedir Hubli... nsan dediin, Arkasnda durmal Arkasnda durmal sznn. Ve brakmal sz, Zayfsa, arkasnda durulamayacak kadar. Yrmelidir insan dediin; yrmelidir. Daha arlatndaysa ayaklar, Durmaldr insan dediin, durmaldr. Uyumaldr insan dediin, yorulduunda. Bu kadar m yorgundur, ne yaptysa, Yzyllardr uyuyor ama Uyanmad daha.
141
Tatl gelir ryalar Ama ryadr onlar yalnzca. Byle bireydir ou zaman, yaamsa. Yorgun dtnden insan dediin, Yorgun dtnden, evrenin en uzak kelerini Dnmekten yorgun dtnden, Uyanamyor insan dediin, uyanamyor. Uyanamyor yzyllardr. Yayorlar, bunun ad yaamsa... Ve dnerek yeniden Canaya, Yineledi szlerini Buddha: Yerle gn birletii yere gitmelisin Bunun iin. Suyla gn Ve suyla yerin. Bin gnll olsun yannda, Bin gnll... Dokunmam olsun kimseye Onlarn ktl...
ULA BAAR GEZGN
142
Saygyla eildi Cana, Buddhann karsnda: Anladm saygdeer Buddha. Bin gnllyle yanmda Evereste kacam. Hubliye sevgimi ite byle te byle snayacam. Peki nedir nerileriniz Nelere dikkat etmeli Dalar, dereler aarken gnlerce? Uzundur gece, Uyuyamayan iin. Uzundur yol, Yorgun iin. Uzundur yaam, Bilmeyenler iin Evrenin dilini. Karlamadysanz yolda Sizinle eit Ya da derin anlayl birine, Hi zaman kaybetmeyin, Yolunuza devam edin. Yolda her eit insan olur, Benim hazinem var diyen olur. Nasl sahip olunabilir ki hazineye, Dier nesnelere; Sahip olamazken insan, Kendine bile...
143
Bir bilgelik vardr yine de, Aklszln bilende. Aklszln bilmeyen Aklszlar ise, En aklszlardr Tm insanlar iinde. Verin byle bir aklsz, Bir bilgenin yanna, Olsun Onun ra Tm mr boyunca; Bir kak ne kadar alglarsa orbann tadn, Aklsz da o kadar anlar -Bilgeyle yaamasna karn yllarcaEvrenin yasalarn. Gelecekten sesler duyar gibi olur insan Byle zamanlarda: Eek hoaftan ne anlar ve Yok, deil; soyluluk mu verir hi niforma, Altn semer vursan eek, eektir hala... Hatta Bilgeymi u sz diyen de: Yalnz gideceksin Doru bildiin yolda...
ULA BAAR GEZGN
144
Bir insan, asa azn, Bin szck sarfetse, Hepsi bo olsa bu szcklerin, Anlaml olsa bir tanesi, Duyar baka biri, Bin szck arasndan o bir taneyi Ve sakinleir. Bin szcklk bir iir olsun Bo szckl binlik iir. Ama iinde tek bir sz olsun anlaml, Duyar onu biri, Ve sakinleir.
145
Kuyucularn yrtmesi gibi suyu, stedikleri yne; Ynlendirmesi gibi oku, Okunun; Biim vermesi gibi marangozun Kaba bir tahtaya. Siz de bakn bu yolculukta Kendinize, derinliklerinize Ve biim verin kendinize Kuyucu gibi Oku gibi Marangoz gibi... Budur anlam yolculuun, Yoksa Everest meverest bahane...
Bin iir okusa bir insan Anlaml olsa yalnzca biri, Kulak verir ona biri, Ve sakinleir. Bir insan Bin kere bin insan Yense sava meydannda, Ve bir baka biri, Yense yalnzca kendini, Ondadr en byk zafer. Zafer, yenendedir kendini. Yenmekten iyidir bin insan bin kere, Yenmesi insann kendi kendini Ve yok etmesi bylece benliini. Bu yolculuk sizin iin, Olmasn bir g gsterisi. Kuanmayn klc, kamay, Sizin bu yolculuunuz, renmek iin olacak Kendini amay! Bu byk yolculuunuzda Kendi iinizde, bakalarnn dnda, Bakmayacaksnz arkanza! Bir kez bile bakarsanz braktklarnza, Geri geri gidecek ayaklarnz...
ULA BAAR GEZGN
146
Peki ne yapacaz orada, saygdeer Buddha? reneceksiniz orada, evrenin dilini. Yeni bir dildir gereken, size, Amak iin kendinizi. Bir dil nasl dntrebilir ki evreni? Diye soranlar, bilmeyenlerdir o dili. Greceksiniz, evrenin snrlar, Snrlar mdr o dilin Yoksa ayn ey midir ikisi... reneceksiniz dnrken Varlkla yokluk arasna karmay... Rzgar gibidir evrenin dili. Kaln mdr, ince midir rzgar; Bilinmez, nasl ki, Dokunan olmamtr rzgara imdiye kadar. Ve grmeyiz rzgar Ve grrz yalnzca, onun etkilerini. te byle bireydir evrenin dili. Zordur, rzgara dokunmak denli, Konumak, evrenin dili stne.
147
O zaman duymaya balayacaksnz, ite o zaman, Evrenin her yannda olan O esintiyi. Kulaklarnzda uultu, derinizde hareket! Grlmemi, koklanmam varl esintinin. te o zaman anlayacaksnz nsan yaam, Deildir esintiden bakacas. Sallar, silkeler kimi zaman aalar Ve bu kadar. Yine de bu koca evrenin, Esintilere de ihtiyac var.
ULA BAAR GEZGN
148
Ve farkedeceksin renince Rzgarn dilini; Sen Onu grmesen de Var Hubli, evrenin bir yerlerinde... Henz grmedin Everesti Ama vardr Everest de! Gkle yerin birletii yerden, Himalayalardan kar, gksel rmaklar da Ve bitimsizce karrlar yamalardan Usuz bucaksz okyanusa.
Dalar hep boalr, Dolar durur okyanussa... Bitimsizdir akntlar. Kimi der, gndz dadan okyanusa Boalr rmaklar. Tersine akar rmaklar geceleriyse, Okyanustan dalara... te o zaman reneceksiniz o zaman, Hem burda varolmay Baka yerde hem de. Alevi gibi atein, Bir o ynde, bir bu ynde. Ve yitip gideceksiniz yine de, Kller oalp sndnzde. Yokolacaksnz bir sre nce, Hem burda hem baka yerde Olan siz deilmisiniz gibi... te bylesine gldr, gldr Evrenin dili! Benliini brakp tamak evrenin ykn, Byledir evrenin dili denilen trk... Ya sonra saygdeer Buddha, ya sonra? Dnecek mi Hubli insana?
149
Dev yamur bulutlar greceksiniz tepede ve sis; Buzlu, karl greceksiniz tepeyi, Ve o dev yamur bulutlar, Braktklarnda yklerini size, Yeni bulutlara dneceksiniz siz de Varlkla yokluk arasnda. Ve greviniz, kuraklktan atlam insanlara, Boaltmak olacak yknz Bundan sonra. te o zaman, Grebileceksiniz gznz kendi gznzle, Bakmadan aynaya. Duyabileceksiniz kulanz. Tadabileceksiniz dilinizi. Koklayabileceksiniz burnunuzu ite o zaman. Yryebileceksiniz kafanzla, Dnebileceksiniz elinizle, Tutabileceksiniz aznzla tm evreni Ve doyurabileceksiniz karnnz Gzlerinizle. Silinecek, glgeniz, ardnzda Ne de decek nnze, Gneli gnlerde. te byle saydam, effaf bir varolu Verecek Everest size!
ULA BAAR GEZGN
150
Bakyor ama gremiyorsunuz imdi evreni, Bir krn yalnzca Karanl grmesi gibi Bakyor ve gryorsunuz ayn eyleri. Everest, retecek, size, grmeyi, Uzaktaki bir daldaki bcei, Bcein gzlerini, Gzlerindeki glgeyi...
Yeni bulutlara dneceksiniz siz de Varlkla yokluk arasnda. Ve greviniz, kuraklktan atlam insanlara, Boaltmak olacak yknz Bundan sonra.
151
9. B
L M
H M
A L A Y A
A R V A N
Uultular ykseldi orman kadnlarndan, Ve sz ald sonunda yamur kokulu kadn: Kavrulup gidiyoruz biz kendi yamzda, Ne nemi var bizim iin, kendimizi amann. Yaamay erkeklere brakmz, Onlar yaasn diye ehirde, Orman yaamna akmz... Ne getirir, yaam erkeklere Brakm kadnlara ne getirir Bu zorlu yolculuk, Evereste?.. Yamur olup boanmak insanlara, Kuraklktan mrleri atlam insanlara, Ve geri almay getirir Everest, erkeklere Braktmz yaam, geri almay!
155
Kadnlar, orman kadnlar, Dinleyin beni! Buddhayla grtm ve bir yol nerdi Dntrmek iin bir fili insana. Ve olanaksz bu, olanaksz, Sizin yardmnz olmazsa... Evereste kacaz bin gnllyle! Bin gnll... Dokunmam olacak onlarn Kimseye ktl... kacaz suyun, gn, yerin Birletii o usuz yere Ve amakm kendimizi Bu yolculuun nedeni...
Nesi var ki o da bann, nesi var ki? Orada m saklanyor sanki Erkeklerin kadnlardan aldklar yaamlar... Anmsadnz m bu kolyeyi orman kadnlar! Falc ana vermiti bana onu, Bu kolye, yosun kokulu, deniz kabuklu, Ve O ikna etmiti katlmaya beni, Orman kadnlarnn arasna. Cesurdur demiti onlar ve dahas, Kimse yldramamtr imdiye dek onlar... Uzun uzun anlatmt biraraya gelip Okyanusa nasl a attnz... Yzbinlerce bal yakalayacak kadar byk a, Anlatmt, kck yzlerce el, Nasl tayp da salmt. Nasl heyecanlanrd, Her orman kadnlar deyiinde... imdi yok falc ana ve gerek u, Bu yolculuk kurtarmak iindir Onun olunu. Olu Hubli, yeniden, fil olarak dodu Ve bunu nerdi bana saygdeer Buddha. zlediimden deil Hubliyi yalnzca, Bir oul borcum var falc anaya... Gremese de anas, olunu, Ben hem saracam Onu, Falc ana gibi; Hem de rteceim varln, Eski gnlerdeki gibi; Kaybolacam sularda Onunla, Bundandr salarmn kvr kvrl...
ULA BAAR GEZGN
156
Cana, annca falc anann adn, Hzn kaplad orman kadnlarn, Cana iin, Hubli iin deil ama Kabul ettiler falc anann ansna... Sayd onlar, yamur kokulu kadn, Ama toplam hi mi hi, bulmuyordu bini... ehre gittiler yine dilenci gibi, Ama yoktu ktl dokunmam biri... Buldularsa da hizmetilerden birka kii, Yoktu onlarn, ikna edebildikleri... Cana da katld aralarna, Dolat ehri kap kap... Brahman konanda yaamt, Gz grmezdi dary. imdi grd binbir trl ktl Ve tand bu ehir iinde, Temiz bildii insanlar iinde, Bulamad gelebilecek bulamad, Bulamad bir kii bile... Yalvard nice efendiye, Nice kleye yalvard, yalvard; Hubliye, anasna duyduu sululukla, Ayaklarna kapand nice insann, Katlsnlar diye onlar da Gnlller arasna...
157
Cana, ehirde grdkleriyle aulu, Yitirmitir neredeyse umudunu. Hi bir yerde bulamaz Buddhay, renemez; ksalar bu sayyla daa, Yine dnr m fil, insana, Binlik tamam olmasa da... Cana kz imdi ne yapacaktr, Kendini paralara m ayracaktr Tamamlamak iin bin saysn... Cana kz imdi ne yapacaktr, Hubli hep fil mi kalacaktr, Hep hznl olacaktr varl... Umarszca yollarda dolar, Dalar ormann derinliklerine, Yaamdan, lmden, vazgemi hereyden, Trmanr da tepelerine, Ve birgn, Balk kokulu elekmile Karlar bylece... Elekmiin kokusu dayanlmazdr, Boynundaysa yosun kokan bir kolye vardr; Deniz kabuklarndan yaplmadr; Ve gememektedir balk kokusu, Girse suya, ksa sudan, yatsa topraa... Vazgemitir yaamdan O da, Bir umut bile yoktur, krnts bile Krlam sakallarnda...
ULA BAAR GEZGN
158
Cana, grnce bu manzaray, Burnunu tutar, ekitir yzn, yine de, Kapanr elekmiin ayaklarna, Yalvarr, yalvarr itenlikle Ona. Anlatr, anlatr Ona Hubliyi, Anlatr falc anay da... Balk kokulu, grnce Canann kolyesini, Raz olur katlmaya gnlller arasna... arr bulmak iin bini, Dier elekmileri, arr toprak kokulu elekmii de... Ve O, Onu; O, Onu derken, Bulurlar bini, elekmilerle... Hazrlklar balar, trenler balar: Ayrr yzotuziki gnlly Toprak kokulu adam, Belli olsun diye onlarn Topran ocuu olduklar, Srer herbirinin yzne, Toprak boyalar... Hazrlklar balar, trenler balar: Ayrr yzotuziki gnlly Yamur kokulu kadn, Belli olsun diye onlarn Yamurun ocuu olduklar, Takar herbirinin salarna, Ku tylerini...
159
Hazrlklar balar, trenler balar: Ayrr yzotuziki gnlly Balk kokulu adam, Belli olsun diye onlarn Denizin ocuu olduklar, Takar herbirinin boynuna, Deniz kabuklu kolyeleri... Ve Cana... Boyar yzn Onun, Toprak kokulu adam. Tyler eker sana, Yamur kokulu kadnsa. Ve boynundaki kolyeye bakp Balk kokulu adam, Falc anann verdii kolyeye; nc gz iareti izer Canann alnna, Kalarnn tam ortasna...
ULA BAAR GEZGN
160
161
Tlbent datt Cana herbirine, Silmek iin terlerini ve ay yapmak iin, Ve son kez ykad Canay, hortumuyla Ga-ga... Ve byle balad yolculuklar, Elekmilerin, orman kadnlarnn... Ama nasl bulacaz ki yolumuzu, Hep daha yksei sesek olur mu Varmak iin Himalayalara...
Tek yrek olmamz istemi olmal Buddha, Bin gnll demesi, olamaz bouna. Demek ki bin gnll gibi deil, bir gnl gibi, kmak der bize yolculua.... Kurtulu yok tek bana demiti Buddha, Ve biz, yol alrken doruklara, Birimiz bile decek olsa da, Kimse dorua ulam saylmayacak! Paralarn deil btnn gc yeter ancak, Kendini amaya; Varln yamur bulutlarnda, Paramparalamaya... Bir btn olmal binlik, Paramparalayabilmek iin kendini Ve brakabilmek iin yamur ykn, Kuraklktan krlan insanlara...
Buluruz dedi balk kokulu, buluruz yolu Eskiden denizdi bu dalar, Ve kantdr bunun, milyonlarca deniz kabuu, Talam kabuklar dalarda Bulunurlar ve nerede oksa bu kabuklar, Bilin ki doru yoldayz... Geitler, boazlar, meeler, kestane aalar, ay baheleri, sedirler, taraalanm pirin tarlalar... Nice yollar atlar onlar, nice diyarlar. Katlmak isteyenler oldu aralarna, Almadlar kimseyi, Anmsatarak Buddhann szlerini. Korktular insanlar bin candan sklkla, Ve yaklamadlar ok fazla. Tek para olmaya kararl bin insan, Korkutacakt elbette, grenleri...
ULA BAAR GEZGN
162
Bir bilge yaklayordu ar ar, Uurumun kenarndan aaya, Bir bilge ki kimsenin tanmad... O da oturdu ate bana; Bin can, tlbentte, ay yaptlar Ona. Everestten dnyordu. Aylarca Trmanmt, geit vermez kayalara... Ne iin?
163
Bu?.. Bu sesiydi Ganjn, Tanrlard nerde olsalar, Bu, uurumdan inen yaam; Bu, bir alayan! Bu su, Ganjn suyu ve Sularn dvd kayalarda, nsan izleri vard. Bin cann rahatlamas iin, Bu kadar yeter de artard Koyverdiler kendilerini sularn akntsna, Tepeden akan sular, dkld onlarn bana Ve ate yakp kyda, dinlendiler Ve yorgunluktan Ya bayldlar ya uyudular
ULA BAAR GEZGN
164
lmszlk otu iin ktm dalara. Nazl kzm anszn rahatszlannca, Solunca yz, bir l gibi, Yalvardm yakardm tm varlklara, Ve bir ses fsldad bana: Dedi git, lmszlk otunu, dalarda ara! Aradm, perian oldum, sarp kayalarda, Ama lmszlk otunu buldum sonunda! Bunu nazl kzma gtreceim Ve can verecek bu ot, kzma... Ama akas ok korkuyorum, Eski bir ykde okudum; lmszlk otunu bulmu, Glgam da, Utnapitimi bulduktan sonra. Ama tam dnecekken yurduna, Bir ylan kp alm Ondan otu... imdeki, bylesine gereki bir korku... Anlatr Hubliyi Canaysa, Anlatr yolculuun amacn... Hznlenir bilge babaysa... Kzm, yazktr, kmayn dalara, Ne skntlar bekliyor sizi oralarda. Bir kere, Himalaya dediiniz karldr Ve nice tuzak var kayalklarnda. Gidenin dnd grlmemitir pek, Hubli geri gelmez, mrnze son vererek. Daha ileri gitmeyin, durun burada, Al, lmszlk otunu da veriyorum sana, Sana lazm bu, anlalan; kzmdan daha fazla...
Hayr bilge baba, gtrmezsen otu, Yitireceksin sen de yavrunu. Can vermeye gelmedik biz buraya, Can almaya ise hi... Hedefimiz, karmaktr bulutlara Ve budur bizce lmszlk; Bu grntler dnyasnda, Sonsuza dek yaamak deil... Ve bylece ayrlrlar bilge babadan, Ya dker bilge baba, emindir, Bin candan biri bile dnemeyecektir... Yoluna devam eder bin can, Elma baheleri var salarnda sollarnda... Gksel baheyi de byle bulurlar sonunda... Gksel elma bahesi bu, binlerce aa var; Binlerce aata, milyonlarca elma var. Ve atr bin can, saldrrlar aalara Ve bir sre sonra, Karnlar doymutur ama Eser kalmamtr elmalardan, rmtr stne baslm elmalar Ve krlmtr birou dallarn... kar karlarna o srada bir bilge ana, Himalayalardan dnmektedir O da, Neden kmtr dalara?
165
lm deinde idi olum, Yara almt bir savata. Sa gitmiti, sapasalam, Hasta getirdiler bana. Kar etmedi hi bir ila, Yalvardm tm varlklara. Bir ses dedi ki bana: k Himalayalarn doruuna! Bak, oradan, yldzlara! Yldzlar syler sana, neler yapacan, nk yldzlardr belirleyen, Ne olacan...
ULA BAAR GEZGN
166
ok etin geti aylarm ok etin; Nerdeyse adm unuttum. A kaldm, kklerini yedim otlarn; Susuz kaldm, geyiklerle itim Yamur suyunu... Sonunda ktmda en uzaa, Grdm en berrak halleriyle yldzlar Ve izdim parmenlere, konumlarn; Yazdm her resim altna anlamlarn... Elim bo gittim dalara, imdiyse, Gelecek kitab var srtmda.... Anlatr Hubliyi Canaysa, Anlatr yolculuun amacn... Anlatr uzun uzun, falc anay; Hznlenir bilge anaysa...
Al kzm, al sen bu kitab; Sana bu kitap, daha ok lazm. Kabul etmeyeceksen kendin iin; Kabul et kitab, mutlu etmek iin Hublinin anasn; Yokluunu, varln Onun... Kayalar etin mi etin yavrum, Dz deil ki, paralanrsnz Birka sandal aac sonra... Bilge ana, biz buraya Gelmedik gelecei renmek iin. Aslna bakarsan, bizim derdimiz Gemile... Diriltsin kitabn, olunu; Senden bunu isteyemem. Borluyum Hublinin anasna, Bu borcu bir kitapla deyemem... Ve bylece ayrlrlar bilge anadan, Ya dker bilge ana, emindir, Bin candan biri bile dnemeyecektir... Ve grnr uzaktan, karl doruklar, Karl doruklar Himalayalarn. Deniz kabuklar da, ilerledike onlar yolda, oala oala artmaktadr...
167
Ve o srada kar karlarna, Ne id belirsiz bir adam, Dnmektedir O da, Himalayalardan... ok kolay bir yolculuk, hi durmayn. ok kolay oldu zplamas kayadan kayaya. Bakmayn doruklarn karl olduuna. Souk deil oralar, buradan grnd kadar. Ben yldzlar da gzledim orada, parmene yazdm; lmszlk otunu da buldum, azma attm... lmszm ve biliyorum gelecei, Siz de gidin aln, her insanda olmas gerekenleri...
ULA BAAR GEZGN
Ve uzaklat bylece, slk ala ala...
168
10. B
L M
V A R T A N A
PA
R V A N
Hava soudu, soudu, yol boyunca; skeletler bulur oldular yollarda. Artyordu says iskeletlerin, Deniz kabuklar azaldka... ksrkler, hastalklar var bin candaysa, Bu yol, kolay deil; Doru deil szleri, anlalan, nc yolcunun... Balk kokuludan alalm haberi, renelim Canaya sylediklerini... Bu kadar yeter Cana, Duralm burada. Dnelim gerisin geri lm uramadan bin cana... Ne demiti Buddha, anmsa: Kurtulu Ne eziyet etmede bedenine Ne de yaamakta zevk ve sefa iinde. Mutluluk, bu iki yaanty, ortada bir yerde Dengelemede. Doru, ama duydun, nc yolcunun szlerini. ok zor deilmi bu yolculuk; Hem, olur mu yle, yol tepmiiz bu kadar, Dnmek olur mu tam bu noktada, Ayak izlerimiz kalmadan doruklarda?
171
Cana, dediklerini anmsa Buddhann; Karlamadysanz yolda Sizinle eit Ya da derin anlayl birine, Hi zaman kaybetmeyin, Yolunuza devam edin. Yolda her eit insan olur, Benim hazinem var diyen olur. Nasl sahip olunabilir ki hazineye, Dier nesnelere; Sahip olamazken insan, Kendine bile...
ULA BAAR GEZGN
172
nanmamalyz demek ki, nc yolcunun szlerine... Aklmzdr tartacak olan, szleri. Sz olduu gibi almak, Akl kar deil... Doru ama biliyorsun, kmazsak dorua, Dnemeyecek Hubli, Filden insana... Cana, dediklerini anmsa Buddhann; Bir insan iin deil bu aba: Binbir insann, Ama abasdr kendini. Bahanedir Hubli...
Bahane olabilir Hubli, bu yolculuk iin, Ama benim iin, bir bahane deil. O, bir hayal deil benim iin; tmyle gerek! Ve gerekirse, evet, gerekirse, Kar karm bunun iin Buddhaya bile... Sen Cana, inanyor musun gerekten, ktmzda dorua, Hublinin dneceine insana... Hem stelik, aranzda olan her ne ise, Deer mi bin can lme srklemeye? Daha zel ne var dierlerinden, Senin Hubliye olan sevginde... Hatta sevgi de dememeli deil mi, Sululuk demeli belki de... Hasankeyfte brakp gittin Onu Ve ld falc ana da; Sana sarlan falc ana da, Olumdan tek an diye, ld falc ana bile... Doru, balk kokulu. Biz ne can almaya Ne can vermeye geldik buraya... O zaman, Durup dinlenelim burada Ve elveda! diyelim doruklara... Ya Hubli? Ne olacak Ona?
173
Ne olursa olsun Ona. Ve sen de Cana, Brak bakasnn Gnahn srtnda tamay Bu mr senin mrn ve bu dnyadan, Baka dnya yok yaanacak! Ama bu szler? Hublinin szleri... Nereden biliyorsun balk kokulu, Nereden biliyorsun bu szleri? Ben syledim Hasankeyfte sana bu sz... Yalan m? aka m? Rya m? Hibiri deil, ben, Hubli olmaklm benim... Bir filin insana dnmesinden Daha gereim... Kaybolmutuk sularn karanlnda en son Ve byle birlemitik Ve byle ayrlmt gerekliimiz...
ULA BAAR GEZGN
174
Bu sylediklerin, nandrc deil; yine de balk kokulu, Sen Hubliysen, Fil Ga-ga nasl duvara, Hublinin yazd gibi ince, Cana ve Hubli yazabiliyordu? Nasl yazabiliyordu Hasankeyfteymiesine?.. Ga-ga, yetitirdiim benim ormanda, Yetitirdiim yzlerce fil yavrusundan Biriydi yalnzca... Hepsine rettiklerimin arasnda, ince Cana ve Hubli Yazmak da vard, izmek demeliyiz belki de buna... Ve retip yavru fillere yazmay, izmeyi; Ama dikkat, onlar bilmiyor inceyi, Senin de bilmediin gibi... Yani, Bilinmeyen bir dilde bile, Olanakl yle deil mi, Aktarmak bir dnceyi tekine... Hele konu, ak oldu muydu...
175
Ve retip yavru fillere yazmay, izmeyi; Braktm onlar, yeniden, ormana. Braktm onlar, Bir adaya dm kazazedenin Brakmas gibi notlu ieyi suya... Braktm onlar ve belki birgn Ulaacakt notlu ielerim belki de sana... Ga-ga yerine baka bir fil olsa belki de, Yine yazacakt ince, duvara... Bilmeseler de filler, ne yazdklarn, Biliyorlard Cana ve Hubli yazmay... Yeter de artard bile bu kadar...
ULA BAAR GEZGN
176
Ama neden? Neden bana Hubli olduunu Aklamadn daha nce, Yolculua kmadan nce? Biraz nce bana nerdeyse Bencil dedin, Deer mi dedin Hubli iin Eziyet ektirmeye, bin gnllye... Neydi ki zel olan sende, Yryoruz aylardr toz, amur iinde?!.. Cana, sevgili Cana; Ben deilim bu neriyi getiren, Bin gnllyle daa kn diyen, Ben deilim... Bunu sana Buddha syledi... Kzacaksan kz sen Buddhaya, O da yetmezse, belli ki yetmez, at kalarn gksel anlatcya!
Yine de syleyebilirdin bana, Syleyebilirdin Cana, Bu, benim ve Hubli deil fil Ga-ga! Byle mi yazar kutsal kitaplarda, Kl Ganja karan ller akna! Ne yapaydm Cana ne yapaydm? Tutup evlenmisin o Brahmanla, Ve ikizlerin vard kucanda... Ne yapaydm? kp karna, Ben dndm sonunda Cana! M diyeydim? Neyin olarak diyeydim bunu? Diyeydim bunu neyin olarak? Hem, ben ki herkesin kat balk kokulu, Herkes tutar, benle konuurken, burnunu... Neden? nk ben seni ararken, Yanp yaklrken Tigriste, Sulara braktm sonunda kendimi, Kle cesetleri arasnda, Ulatrd Tigris beni, Ummana, demek ki, ller Diyarna...
177
Benden gitmez bu koku Cana, Gemiimin kokusudur bu, Sensiz gemiimin, kahroluumun... Ve bunun iin, dnn siz geri Ve ben de brakacam yeniden Kendimi sulara, eski gnlerdeki gibi... Oraya aitim artk, Kokum bunu syler bana... Ve neden katldm bu yolculua? Onu da sor Gksel Anlatcya... kmak istemedim ben karna, Engel olmak istemedim mutluluuna... Sor, grrsen, Gksel Anlatcya, Neden katm beni bu yolculua... Hoakaln bin can, Benim mrm bitiyor burada. Karacam yeniden dalgalara... Ve uzaklar Hubli, ar ar... Duraksar Cana, bilemez ne yapacan... Bin cana sorar, onlarsa, aknlndadrlar szlerin hala...
ULA BAAR GEZGN
178
Dur Hubli! Biz bin can yine de, Yamur bulutu olarak dnmek isteriz geriye! Evet yorulduk; alk da, susuzluk da vurdu bizi... Geri durmad ksrk, hastalk bizden... Ama dur, biz bunca eyi, bu kadar ksa srede, Syle, baka trl nasl renecektik... Biz zaten gelmedik ki senin iin; ehirlilere braktmz yaam Almaya geldik; iin asl, Yeni bir yaam kurmaya geldik! Ve kendini amaksa bu yolculuun ad, Ve olanakszsa onsuz, yeni bir yaam kurma inanc; Evet atk kendimizi ve gitme! Yamur bulutu olarak dnmek isteriz geriye! Ve eksiiz sensiz, bir eksiiz, Bir eksiiz; demek ki, bin can deiliz!
179
Peki amlar mdr kendilerini? Kukusuz... Ya peki ne olmutur yamur bulutlarna? Anmsayalm Buddhann szlerini: Dev yamur bulutlar greceksiniz tepede ve sis; Buzlu, karl greceksiniz tepeyi, Ve o dev yamur bulutlar, Braktklarnda yklerini size, Yeni bulutlara dneceksiniz siz de Varlkla yokluk arasnda. Ve greviniz, kuraklktan atlam insanlara, Boaltmak olacak yknz Bundan sonra.
Uzat elini Canaya, Ve O da uzatsn sana Bunca yk bouna, Bunca yolculuk, bunca tasa, Olamaz bouna! Vardr bir bildii Gksel Anlatcnn! Ona bakaldrma hakkmz, hep saklysa da, Ona deil, bakaldryoruz Hubliye ve sana! Kaybolun yeniden, sularn karanlnda! Nereye koyacam elimi, Bilemiyorum Cana! Ben de! Ben de Hubli! Ve sarlr, ylesine sarlrlar ki, Anlalmaz, hangisi Cana, hangisi Hubli... Ve bir anda brakt yamur bulutlar, Kutsal yklerini, aylardr tadklar... te imdi, kuraklktan atlam insanlara Yamur ykmz brakma zaman!
ULA BAAR GEZGN
180
181
Durun! Kim verdi size bu hakk! Sizin mi sanki bu elma aalar! Diye bard ekyalar kral; Kll, kamalyd adamlar... Benimdir buras ve vereceksiniz ne varsa stnzde, yediiniz elmalarm karlnda! Sava, nerden karyorsun, Senin olduunu aalarn? Biz karken Himalayalara, Sahibi yoktu buralarn...
Ve byle balar dn yolculuklar, alayanlardan aa... Ve gksel elma bahesine giderler yeniden, Harap ettikleri elma bahesine... Ve vermitir aalar, yeni ocuklarn... Ve toplarlar elmalar ncelikle, Paylatrmak ise, daha sonras... Artk kimse yemiyor topladn, Derli toplu toplanan elmalarn Bakalar yapyor datmn... Kendini amak olmal bunun ad... Ve doyurduunda bin can, karnn, Harap deildi bu kez, elma aalar... Ve yerde baslp da ezilen, ryen... Yoktu ryen, tek elma bile... Yoktu, krlm bir tek dal bile...
Karln istiyorsun bizden, Bulamazsn bizde karl... nk vazgemiliimiz nedeniyledir varlktan, Kendimize yol bilmiiz dalar... Reddediyoruz biz varl da yokluu da! Hem, bu gksel elma bahesi de, Doa ananndr hereyden nce Ve hepimiz ocuu olduumuza gre, Bu dourgan doa anann; Yiyelim siz de, biz de, Yiyelim birlikte! Sizin de doadr ananz, Hepimiz kardeiz demek ki... Bundandr, uzatyoruz ellerimizi! Uzatyoruz ellerimizi size... Biz anlamayz bu dilden, Bu ssl dilinizden... Bizde konuanlar yalnzca, Kllardr ve susmazlar, Hele ellerini hi uzatmazlar... Grelim bakalm bileiniz, Gl m eneniz kadar! ksn aranzdan en yiidi, Yoksa kacak yiit aranzdan, Alp gideceiz kadnlar...
ULA BAAR GEZGN
182
Saldracak gibi hazrland, Bilei ar olanlar... Ama Cana, ne atld!: Dediklerini anmsayn Buddhann: Bu yolculuk sizin iin, Olmasn bir g gsterisi. Kuanmayn klc, kamay, Sizin bu yolculuunuz, renmek iin olacak Kendini amay! nsan nasl aabilir kendini, Atlmken yaam, kl nne?.. nsan nasl kavramaz kabzay, Bilirken ona vuracaklarn... Dur sava! Her insan gibi, Sizin de vardr bir yaam yknz! Bilmek isteriz, sizi ekya Yapp da savuran dalara Ne idi? Neler yaadnz da kuandnz Kuandnz kllar, kamalar?..
183
Bizim iin ehirlerde bizim iin, Klelik var, yokluk var, alk var! Bizim iin dalarda ise, zgrlk var, dinginlik var, Yakn olmak var ge!.. Bizi de savuran dalara, Farkl saylmaz pek fazla! Kurmak iin ehirde yeni bir yaam, Bilemeye geldik dalara, inancmz! ehirlerde kurak insanlar vardr; Bulutlar, onlara uramamtr. Ykn boaltmaya gidiyoruz biz, gidiyoruz, Ykn boaltmaya yamur bulutlarnn... Yeni bir yaam kuracaz yeni bir yaam, Baka bir dnya mmkn! diyoruz bunun iin... Ve her kl alnz bize, alnz olacak nice insann dlerini... Ne gerek var, yeni bir dnyada ekyala?! Bilmiyorduk km olduunuzu doruklara... Kutsanm olurlar, doruklara kanlar... Ve nasl kl ileyebilir ki onlara...
ULA BAAR GEZGN
184
Anladk imdi sizi bin can, ama herkes anlamaz; Bizi de katn, bizi de katn aranza! Size kl almak isteyenlerin aklna, Korku salsn yrymz aranzda; Kimseye kl almayacak olsak da... Kl almaya gerek de kalmaz o zaman, Durmayacaksa nnzde hi kimse, Kl korkusuyla... Ve bylece katldlar aralarna, Yrdler onlarla nsaflarda... Ve kim ktysa karlarna, Korktular ve katlar uzaklara! Ve girdiklerinde ehre, Katlar korkuyla zalimler, Tm anahtarlarn ehrin, Teslim ettiler bin cana... Katlar korkuyla ormana... Ve halk da katld bin cana, Ve uzun sre birarada, Yrdler ehrin sokaklarnda... ehrin anahtarlaryla ellerinde, Yeni bir yaam kurdular ehirde!
185
11. B
L M
MA
R Y A D A
A R V A N
Ey gksel anlatc! Yazyor musun yaadklarmz?.. Dur, sana zetleyelim olmazsa; Zorlama, toplamak iin kafan... Karlamz Uzakdiyarda, Yllardan, yllardan, yllardan sonra; Ben varmm kurbanlk atn ardnda, Varmm bylece Uzakdiyara, Sonra Hubli km karma, Savatan yeni dnm, yaral Hubli... Eskiden gzel bir gece geirmiiz... Ama evlenecekmi O, Pu Yingle, Evlenecekmiim ben, Peterle... Silmiiz bu yzden, o geceyi bellekten... Hubli, o geceyle ilgili iirler yazm, O zamanlar bana okumam... oka unuttuysa da yaadklarn, O iirler aklnda kalm... Okudu bana o iirleri Ve ekledi: Sakn yanl anlama, izmiiz sen de ben de yolumuzu, Sen evleneceksin yaknda Peterle, Ben de Pu Yingle... Yanl anlama! Anlama!..
189
Savatan dnm, Hubli, Yaraldr ve dertli... u szlerle dindiriyorum iindeki depremi: Ve Hubli sen Sen Sen lmedin, ldrmediler de seni Candr bu bedeni bir arada tutan, Kulak ver Upaniadn szlerine! Sen varsn ve eksikli deildir varln, Bedendeki can yitirmedike Ve gereksin kutsal at gibi sen de, Demek ki, yitirmemisin can Yayorsun; yalnzca, dinlenme zaman
ULA BAAR GEZGN
190
Ve uyuduksa da ayr ayr odalarda, Ayn d grdk tm gece boyunca; Bulmutuk nereye koyacamz ellerimizi, Belirsizlik, kararszlk srer yine de... Evet, ben de, yle demitim sana: Cana, dn bir daha! Atman da blmedi mi kendini ikiye, Kadn ve erkek domad m byle, Sylemez mi bunu Brihadaranyaka Upaniad? yleyse demek ki biz de, Birmiiz, btn varlklar, ortaya kmadan nce. Ve sana, btn varlklar varolmadan nceki Birliimizi neriyorum Cana! Bir olalm szcn tam anlamyla!
Ve verdiinde ise, Hint destan rneini, yle demitim sana: nemi yok ne dediklerinin Cana, Hem, btn destanlar; hem de btn destanlar, Brahmanlar, krallar anlatyorlar ya, Ben reddediyorum btn bunlar, Benim anlatmak istediim, bakalar! Ve gel diyorum katriya olalm, sava, Ama dilencilerin katriyas, savas! Ve sen de brak bakasnn Gnahn srtnda tamay Bu mr senin mrn ve bu dnyadan, Baka dnya yok yaanacak! Ve evet Hubli, yle de demitin: Cana, ben her doan gn, Hallallarnn nnde eilirim, Banyan aalarnn style Salarn rerim. Olmaz; bu, olmaz diyorsan, Atee atalm kendimizi! Yeniden doalm yeniden, Ve bu kez, bu kez en batan, Seelim birbirimizi! Evet, Cana, sonra, ince olarak, Cana ve Hubli yazmtm avcuna Ve parmene ayrca...
191
Ykanmtk Tigrisin s sularnda, Brakmak iin gemiimizi sulara, Brakmak iin Peteri, Pu Yingi... Bulumutu sularda Lingayla Yoni, Ve yerekiminden kurtulmu saf kendiliindenliimiz, Kendiliindenliimiz, zin vermiti bize, birlememiz iin evrenle Sonra tuttun, takldn bir bilgenin peine, nandn sylenen szlere, Gittin atn peinde, ok, ok telere... Bekledim seni Hasankeyfte, Dnecektin, emindim, Sz vermitin bir kere... Bekledim seni, uzun uzun, Sohbet ederek Bilge Uluyla, Bir Pers bilgedir Ulu Ve daldk Onunla Avestalara, Ve talar yontmay retti bana, Senin grntndr oyduum Hasankeyf maaralarna...
ULA BAAR GEZGN
192
renince hanc kznn oyununu, Tigriste aldm soluu... Haykrdm: Neredesin Cana!? lmsen, kaplan srtnda gider ya ller, lme, biz Hindularda, Ben de Tigriste arayacam seni, Deil mi ki Tigris, kaplansuyu anlamnda Ve sen dememi miydin: Ayrt edilemez Sular rmaklarn, ummana akan Ben de seninle geliyorum ller Dnyasna! Canaaaaa! Canaaaaa! Srklendim bundan sonra Tigriste, imdeki tanrann, Canamn peinde... Suya braktm kendimi, Kylarda zlem vard sana deil mi ki, Daha yakndm sana Tigriste... Dindirmeye alt Gksel Anlatc, Hafifletmeye alt acm Ve elik etti Ona, Kylardaki kayalardan Dnen sesler bana...
193
ULA BAAR GEZGN
Ve o zaman sylemiti Gksel Anlatc, Beynime kaznan u szleri: Toplama, dalma Genileme, daralma Baka bir ey yok bu dnyada Ve en gzel yaamsa Bilmektir toplanacan Ne zaman dalacan Ve genileme ve darlamadr o zamanlarda. Tigrisin suyu da ite byle. Toplar suyunu dalardan Derelerden, rmaklardan Geniler, kimi zaman daralr Ummana karana kadar.
194
Snrlar deiir dnyann, Snrlar deiir insann, Yeni stler snr olmu bir bakmsn Ve insan Bir ilerler bir geriler ou zaman Yeniden izer snrlarn, Yapabilirliklerini, yapamamazlklarn. Sular da byle ekilir Tigrisin. Takn olur, basar tarlalar. Sonra ekilir; belirir eski kylar. Ve byledir, ite byledir insan yaam. Geniler kimi zaman insan benlii, Ve ak denir buna. Ve bundandr haykryorsun hala: Canaaaaa! Canaaaaa!
Takn biter ve insanlar Duruma gre Ya bir ant dikerler oraya Anmsamak iin, anmsamak eski-yeni snrlar, Ya duvar rerler engel olmak iin Kendi taknlarna. Ya da ekinlerin, ieklerin, zambaklarn en ok da, all, sazl saldrsna Ya da ylece brakrlar snr Tamay umut ederek yeniden.
195
Ancak sonradan anlarsn Sular ekildiinde, Verdiin zarar Verimli yapar kimi tarlalar, Suya hasret tarlalar. ldrr ekinleri dierlerinde Cana nasl bir tarla, Belli deil Hubli. imdilik belli deil. te bunu yalnzca, ekildiinde benliin, eski snrlarna, Yalnzca o zaman anlayacaksn.
Ve sonra srklendi bedenim, Hint Okyanusuna, ller Diyarna, yle kolay kabul etmedi stelik, ller Diyar beni; Yaklmamt bedenim, Savrulmamt klm Ganja, Bu nedenle, ok dil dkt Gksel Anlatc, ller Diyarna... Ve atmtm sensizlikle Gksel Anlatcya bile: Sen de gksel anlatc Sen de karacaksn suya, Bu yk bittii anda! Sen de gksel anlatc Sen de susacaksn! Dalgalar konuacak, bittii yerde szn! Benim ykmse, Burada balyor yeniden Hubli: Evlenmitim Peterle, kizlerim vard; Bir falc kadn geldi birgn konaa, Arladm, buyur ettim Ve bilgelik dolu szler syledi bana...
ULA BAAR GEZGN
196
Savatan dnmeyen olunu, Anlatt nasl aramt; Uzak dalgalarna Hint Ummannn A atarak, a atarak daha fazla... Biraz daha sorunca yaamn, Olu olduunu rendim senin... Ve sarld bana, Ve alad omzumda, Okad salarm, Gittii savatan sonra haber alamad Olundan, kendine kalan Tek an olarak... Ve Hubli, anan sayesinde, Orman kadnlaryla tantm... len eleriyle diri diri Yaklmay reddedip Orman mesken tutmulard Orman kadnlar... Ve inip ehre kimi zaman, Dilenci klnda, falc klnda, Kadnlara, gerekleri anlatyorlard... Onlar da ormana aryorlard... Kald bizde anan, bir sre, Ve Onu, Petere, St annem olarak tanttm...
197
Gebeydim ve hep grerek Srklenen cesedini suda, Hep grerek dmde, Dk yaptm ateler iinde... Bu durum, bir hayli dndrd beni. Ve anan, ok fazla yalvarm olmal ki Evrendeki varlklara, yokluklara; Yeni aldmz fil Ga-ga, Yeniden diriliin olarak kt karma... ince olarak Cana ve Hubli yazyordu fil, duvara!..
ULA BAAR GEZGN
198
Ga-gann gzndeki dinmeyen ya da, Senin O olmana baladm, Bu kadar yakndn bana; bu kadar uzak... Okadm, sevdim seni her sabah, Honuttun bu durumdan. Sallyordun kulaklarn, hortumunu. Artk, koymuyordum Brahman tahtn Koymuyordum artk srtna. Eski, kyl gnlerimdeki gibi, Tahtsz biniyordum fillere, sana... Srtna deiyordu bacaklarm, Boynuna yaslanyordu gslerim, Yanam, kulandayd senin, Ellerim, boynuna sarl. te byle dinmiti gzyalarn, Bunca yaknlyla ikimizin...
Her yola bavurdum seni yeniden insana Dntrmek iin... Haber saldm anana, Ama gren olmamt hi... Sormadk bilge brakmadm senin iin... Bylesi daha m iyiydi acaba? ok yakndk seninle Ve bilmiyordu bunu Peter bile. Yine de hangi insan, nsan insana sarlmak varken, Fil olarak kalmak ister Bir insann bir insana sarlmas kadar Mutluluk veremez elbette Senin srtna km ben, Beni srtna alm sen. Ve bylece, Buddhann bile ktm karsna... Dedi ki, bin gnllyle kmalymz Evereste. Ancak o zaman dnebilirmi Ga-ga, Hubliye...
199
Ve yle bitirdi konumasn, Saygdeer Buddha: Dev yamur bulutlar greceksiniz tepede ve sis; Buzlu, karl greceksiniz tepeyi, Ve o dev yamur bulutlar, Braktklarnda yklerini size, Yeni bulutlara dneceksiniz siz de Varlkla yokluk arasnda. Ve greviniz, kuraklktan atlam insanlara, Boaltmak olacak yknz Bundan sonra. te o zaman, Grebileceksiniz gznz kendi gznzle, Bakmadan aynaya. Duyabileceksiniz kulanz. Tadabileceksiniz dilinizi. Koklayabileceksiniz burnunuzu ite o zaman. Yryebileceksiniz kafanzla, Dnebileceksiniz elinizle, Tutabileceksiniz aznzla tm evreni Ve doyurabileceksiniz karnnz Gzlerinizle. Silinecek, glgeniz, ardnzda Ne de decek nnze, Gneli gnlerde. te byle saydam, effaf bir varolu Verecek Everest size!
ULA BAAR GEZGN
200
Anlattm durumu sonra orman kadnlarna, lk bata ikna olmadlarsa da, Gsterdiimde falc anann kolyesini, Raz oldular Evereste kmaya, Falc anann hatrna... Saydk ama bulmuyordu bini, toplam... ehre indim dilenci gibi Ve brakmadm, yalvarmadk insan... Ve dolarken mitsizce kayalklarda, Balk kokulu bir elekmie rastladm... Evet Cana, seni ok uzaktan tandm, Heyecanlandm, ardm! Yllarca ormanda nice fil yavrusuna, ince Cana ve Hubli yazmay retmitim, Notlu ie gibi braklm, okyanusa... Sonunda ulamt demek ki ie, yerine... Peki nerden bulmutun ki meskenimi?..
201
ULA BAAR GEZGN
Bekledim geliini ve merhaba dedin, Tanmamtn beni, sesinden anladm... Kr salar, kr sakallar iindeydim, Ve Tigristen, ller Diyarndan kalma Bir balk kokusuyla her yanmda, Byle bir kokuyla ki gemiyor ykandmda; Dnemezdin elbette, benim Hubli olduumu... Anlattn orada, olup biteni bana... Dndm; sylemeli miydim gerei? Ama bu kendini ama abana Engel olmak ne kadar doruydu?.. Hem, ne biimde kacaktm karna, Evli ve iki ocuklu sana, Ne diyecektim ve neyin olarak?..
202
steksizmiim de zar zor ikna etmisin beni Gibi yaptm, ekmemek iin dikkatini... Ve ardm nice elekmii, Bu yolculuk, benim yolculuumdu artk Ve elbette, fil de bahaneydi...
Evet, Hubli, nice yollar atk birlikte, Bilmeden senin Hubli olduunu... Ve yolda nce alayanda, Sonra elma bahesinde, Karlatk iki bilgeyle... Tehlikeli olmaya baladnda yolculuk, sonra, Uyardm seni Cana. Anmsattm Buddhann szlerini... Ve anlattm sana gerei... Yeniden karacaktm suya, Bakmadm bile ardma...
203
Aynsn istedi belki de Buddha, O da biliyordu ben olmadm filin. Ama senin kendini, bin cann canlarn Ama srecini yaayn istedi... Ve bana kalrsa fena deildi, Bu dncesi... Ve bana kalrsa, sevseydi bile beni Cana, Yeniden, eski gnlerdeki gibi; Kendini am Cana daha iyidir elbette, Dilencilerle duyguda olmu, Yolda olmu orman kadnlarna.... Kendini am Cana daha iyidir elbette, Kurban atnn peinde koan Canadan...
Ama yle dedi bana bin can: Biz zaten gelmedik ki senin iin; ehirlilere braktmz yaam Almaya geldik; iin asl, Yeni bir yaam kurmaya geldik! Ve kendini amaksa bu yolculuun ad, Ve olanakszsa onsuz, yeni bir yaam kurma inanc; Evet atk kendimizi ve gitme! Yamur bulutu olarak dnmek isteriz geriye! Ve eksiiz sensiz, bir eksiiz, Bir eksiiz; demek ki, bin can deiliz!
ULA BAAR GEZGN
204
Evet Hubli, ve sarldk, ylesine sarldk ki, Anlalmad, hangisi ben, hangisi sen... Ve bir anda brakt yamur bulutlar, Kutsal yklerini, aylardr tadklar... Ve dnte, ekyalar da katld aramza, Ve onlarn kllarndan duyduklar korku ile, Teslim etti anahtarlarn ehrin, zalimler Ve katlar ormann derinliklerine... Yeni bir dnya kurdu bin can bylece...
*** imdi bin candan beyzn alalm, Drt bir yanna dalalm dnyann... Kuraklktan atlam insanlara, Nasl kurtulduumuzu anlatalm! Buddhann ormandan k gibidir bizimki de; Deil mi ki kuraklk var dalar, denizler tesinde; O zaman anlatalm biz ykmz, rnek olsun diye tm dnyaya, Kuraklktan atlam insanlara! Byle mi bitiyor bu yk Gksel Anlatc? Biz Canayla koyun koyuna, Hazrz yeni yolculua. Haydi tutma bizi daha fazla, Brak da yolumuza gidelim... bitiri var kafamda arkadalar: lkinde, uzaklayorsunuz elele Ve dalan beyzler gibi tm dnyaya, Siz de gidip ok, ok uzaklara, Yol gsteriyorsunuz kuraklk ekenlere...
205
ULA BAAR GEZGN
kincisinde, uzaklayorsunuz elele Ama ayr ayr dalyorsunuz dnyaya, Sen Hubli, Douya; Sen Cana, Batya... Ve ak ulu oluyor bu son; Bylece, destan daha yazmak dyor bana, Hubli, in diyarnda; Cana, Grek diyarnda; Ve bulumalar yllar, yllar sonra, Yeniden, kast sonras Hindistanda... Ayrlma ve birlemeden baka yoktur hareket, evrende Deil mi ya...
206
ncsnde, Cana, Uzun sredir grmedii ikizlerini, Grmek istiyor; zlemi, peyim bebeklerimi son bir kere, yle skca sarlaym bi, yle gidelim uzaklara, Olur mu Hubli? diyor... Devrik Brahman Peterle bebeklerini, Eskiden orman kadnlarnn gizlendii Aalk, dalk blgede buluyor, Beklerken Onu Hubli, bir handa...
Kararsz kalyor Cana, Acyor devrik Brahmanlara, Onlardr artk, bekleyen, Yamur ykl bulutlar... Onlardr yeni dzenin Yeni dilencileri... Hubliyi bir yana brakr Ve dner yeniden Peterin kollarna... Hubli ise, bekledikten sonra uzunca bir sre, Alr haberini Canann Ve eker gider, ummana, Kokusunu brakan Ona, ller Diyarna...
207
Hangisini seeceksin sen peki, Gksel Anlatc, hangisini? Seim, bende de saylmaz ok fazla; Bilmediim gler anlattryor bana. Ama anlalan, belirleyici olan yknn aknda, Bir karlklar olmas, gerek dnyada... Ne olur ayrma bizi, Gksel Anlatc! ok ile ektik ayrma bizi! Neden karl olsun gerek dnyada Bizim yaadklarmzn?.. Olmasn! Biz yaamak isteriz kendimizce! Ne olur ayrma, ayrma bizi!
ile eken siz deilsiniz Cana, Hubli; ile eken, sizi yazandr verip saatlerini Sizi lmszletirmek iin... Gerek deil yaadklarnz da, Zihninde yayordunuz sizi yazann, Yayordunuz buna yaam denirse... Ve sonra bakalar da bilsin diye sizi, Beyaz stne harflere dntrd sizi, Beyaz stne notalara, Beyaz stne grntlere...
ULA BAAR GEZGN
208
imdi gidin, tamam, byle bitsin, Nasl bittii bilinmesin... Bilinmesin, kavutunuz mu ayrldnz m... Bitimsiz belirsizlik iinde olsun Canann ve Hublinin bundan sonraki yaam... Snrlarnda dolasnlar snrlarn, eitli bitilerin snrnda; Balang olan snrlar da vardr, Demek ki dolasnlar, dolasnlar onlar Balanglarn da snrnda...
12. B
L M
UZAKDIYAR PARVAN
Sisli ve buzludur Hasankeyf, ar iznine kmtr Umut; gn kalmtr bitmesine askerliin, Gezmek ister son gnlerinde Hasankeyfi... Bir yanda ykk kpr, Kk kale bir yandaysa... lerliyor, mutludur, suda grd yanssndan... lerliyor Dicle kysnda, Brakarak ayak izlerini kumda... Tandk gelir uzaktan duyduu ses, evirir yzn o yana, Bir kaz alan ortasnda, Kazclar konumada... Bu ses birlesin uzaktaki grntyle Birlesin haydi Umutta! Dnsn Umut, ok uzaklarda, bir snrda, Grd dilenci kz, Ve o yz, kvr kvr sa... Ve birletir imdi Umut birletir, O yz, be yl nceki o sesi, Birletir! Mum nda dalrd o ses nk... adat bu sesin sahibi, Ve dalyordu kvrck salar Eski gnlerdeki gibi...
211
ardlar grnce birbirlerini, Kalar kalkt karlkl, fkeden deil, aknlktr bu... Hangi rzgar att buraya seni Umut!? Askerdeyim, son gnm burada.. Ya sen ada? En son, uzaklara gndermitik seni, Okuman iin, hoca olman iin orada. artc olan, benim durumum deil, Senin durumun... Hangi rzgar att seni buraya?
ULA BAAR GEZGN
212
Okudum, bitirdim ve dndm; Daha da okuyabilirdim, kalabilirdim... Ama okudum bir gazetede bir gn Hasankeyfi, Ve sular altnda kalacak oluu, Buraya, kaz ekibine srkledi beni... Dndm, burada yaayanlar, Binlerce yl yaamlar, dnsene, Diclenin slnda ykanmlar Ve nehir, tam onlarn kimi zaman, Akntya srklenen cesetlerini... Kazyoruz, korumaya alyoruz eserleri, Ve bundan aldm bir ie yarama dncesini, Veremez bana niversiteler, kitaplar...
Gzel ama hep burada m kalacaksn, artyor beni, bu, yaptklarn... Ve te yandan sevindiriyor; Kendi ayaklar stne basan, Toplumsal duyarllklar olan Bir insana dnmsn yllar iinde, Ne gzel... Bundan sonra ne yapacaksn? Bildiin gibi bir erkek arkadam var, Amerikal. O da okuyor Amerikada. Benim seneye ne yapacam, Biraz da Ona bal... ki yldr gremiyoruz pek, Ben burada olduumdan... Yine de, yle ya da byle, Srp gidiyor be yldr iliki... Ya peki seninki ne yapyor? Gidip geliyor musun ine?.. Ha evet... Peki neler yapyorsun tam olarak, Neler yayorsun burada?.. Hep benden szettik bover; Yarn da grrz zamann varsa, Gezdiririm sana Hasankeyfi Ve anlatrm, neler yapyorum burada...
213
Sen bahset imdi kendinden... Okul bitti, herey bitti, askerlik bitti saylr, lkeden ekip gitme vakti gelmi saylr... Basp gideceim Hindistana, Ve pek gelmem artk bir daha... Sreceim yaam, lm, Destanlar, efsaneler diyarnda, Yzleerek kimi gerekliklerle, Dleyerek ou zamansa...
ULA BAAR GEZGN
214
Ne gzel, bilirim, oralarda, Bitimsiz, bitimsiz akan alayanlar vardr... Bilirim yeni bir yaama balanr Ykadnda benliini o suda... Sre dar; katlmam gerekiyor imdi baka bir yerdeki kazya... Yarn grelim olur mu Ve gtreyim seni Kalelere, kprlere, maaralara... te byle ayrld ikisi, Bu gzel raslantyla akn, Ayn ifadedir yzlerindeki, Kalmtr karlatklar ilk saniyeden...
Der boumundan kum taneleri, Azalr kumlar stteki, Sabah olur... Bak Umut, u Hasankeyf Kprs ki, Artuklularn eseri... Malabadi Kprsne benzer... Trks vardr Malabadi Kprsnn, Yoktur ezgisi bu kprnn... Olur belki birgn ada, Belki olur ok yaknda... Ama yazlmyor ki trk bu zamanda, Geride kalm o gnler, kalknma ncesi alarda... Destan olur trks olmasa, Destanlar kulaktan kulaa Syleyenler var Hindistanda... Biliyor musun?.. Ah evet, uzaklarda, Okurken ben uzaklarda, Bir Hintliyle kaldm zaten, Pakistanl, Bangladeli Arkadalarmz oktu okulda... u grdn, Hasankeyf Kalesi, Bizansllardan kalma, ok eski...
215
Ne kadar eski ada? Binaltyz yl ncesi... Eski saylmazm demek ki... Ya dnsene buralarda, iviyazs kullanlm yllar... Ya dnsene Hindistanda, lk kutsal kitaplar, binikiyz yl nce yazld... Bebinyl ncesi deniyor, Glgama da... Doru, ama baraj sular, imdide ve u andadr Umut... O takn sulardan baknca, Bizans da eski saylr... Hem dnsene, siyasetilerin Hasankeyf o kadar eski deil diyerek, Sulara gmdn ehri?.. Doru, ada, ama hedef ihale oldu mu, Kimse umursamaz zaten Bu ehir, ne kadar yeni, ne kadar eski... Bak Amerika, Ninova Sarayn Helikopter pisti olarak kullanm, atlamalar olmu saray kapsnda... Geri, kimin umurunda, nsana deer vermeyen, Irak insanna, Asur kentini mi koruyacakt...
ULA BAAR GEZGN
216
Ya u ada? u ne kalesi? Bilinmiyor ne olduu o kalenin, Gk altnda kalm kitabesi... Evet, ne ac bu tarih dediimiz; Kocaman kale yapyorsun Ve kayboldu mu kitabesi, Kimse anmsamyor artk, seni, Kale, kitabesiz, saylmyor kale... Evet Umut ve yalnzca yaz deil, Tayan, gemii, gelecee... Bak rnein Glgam anmak iin, Bir kabartma yaplyor urada... Bir parka konulacak bu kabartma... Ama daha imdiden, Balad protestolar, Kadnlar tarafndan... Neden ada? nk Glgam, dediklerine gre, Maonun tekiymi karsn dven... Hi evlenmedi ki Glgam! Ve reddetmiti ak tanrasnn Evlenme teklifini...
217
Peki kadn dvmez miydi? Gerek yok ki bir erkein Kadn dvmesi iin, Evli olmas... Dverdi ama ilk dnemlerinde... Sorun urada: Hangi Glgam tayacaz kabartmalara? Bir dnm yksdr Glgam Destan... Ve gnmz diliyle aklanacaksa, Bir psikopattan kahraman yaratma yksdr Glgam Destan... lk Glgamta hereyi bulursun hemen hemen nsanlk d... Ama son Glgamsa, En stn deerlerini tar insanln, Bugnk insanln bile... lm stne dnr son Glgam Ve len arkada Enkidu iin lmszlk otunu arar; Gemisiyle insanlar Tufandan kurtaran Utnapitime bile gider, Diriltmek iin arkadan... Ksacas, demek ki, Hangi Glgamn kabartld nemli...
ULA BAAR GEZGN
218
urada ise Umut, lk robotu yapan Artuklu bilgini Ebul-iz El-Cezerinin ders verdii sanlyor... Dnsene, eskiden renciler, Yapay zeka renmek iin Hasankeyfe gelirlerdi, El Cezeriye... te u da, kk kale, Oyulmu u kayadan, Eyybilerce, Ve iki aslan kabartmas var Pencerenin stnde... lerliyordu zaman, Bakt Umut, saatine... Zaman gelmiti artk, Dnmeliydi birliine... adam, urada oturalm, Syleceklerim var sana, Daha dorusu bir armaan sana, Ylba armaan...
219
ULA BAAR GEZGN
220
Ama sakn yanl anlama olur mu? Sen izmisin yolunu, Ben de izdim yolumu, Evleneceim yaknda... Ama bu durum deitirmez Bu iirlerin yllarca nce Sana yazld gereini... Bu alt iirin bei, O d gecesinde Ya da sonrasnda Yazld... Utanyorum akas, Evde okursun onlar, lk zamanki gibi, Bir heyecan kaplad beni... Yani, sakn yanl anlama, Yalnzca bil, Uzaklarda merak eden seni Biri var. Ve herzaman aktr sana evi... Umut, bilmiyorum ben imdi, Nereye koyaym elimi... Sen git, sen nereye gidersen, Seninle gelirim ben de, Nereye olursa, Sz! Seninleyim...
Saklayacam peeteyi, iirlerle birlikte... Sen zaman tneli misin Umut byle?... ocukluundan sz ettin bugn ada, Ve amsndr ocukluunla ilgili, Bu kadar ayrnty nerden anmsyorum deil mi... nk iirini yazmtm ocukluunun senin, O geceden sonra... Ve imdi o iir dolayor aklmda, Ama ltfen imdi okuma... imden okuyaym imdi ben onu:
221
Olur ada, Gel gidelim uzaklara, Yaayalm Hint diyarnda, Yayormuuz gibi eski bir ada... Bak yle yazlr senin adn Ve u da benim adm Sanskritede... Ver, yazaym avucuna... Th! Okumu insanlarn Kat olmaz m yannda... Bari yazaym u peeteye de... Bylece, silinmez elinde...
Islak Eldiven
-Sanadr bu iir, ey minik ocuk-
Kesildi elektrik, sen mumlar yak! Uzaklardan dedem benim her an gelebilir, Keman alar, testi krar sofrada, Reddeder tm aile, evlatlktan onu... Dedem benim ne hovarda ne kabaday... Uzak tut sen o mumu, yanma yakla... Glgeler bakas bu der iken gzlerime, Ben ki ofr mahalinde, bir kk kz ocuu, arklar sylerim duraklar boyu...
ULA BAAR GEZGN
222
Bir buulu cam m idi Eminem?.. Mumun yanp sn, ya yamurun, Belki sana dedemi ninemi anlatr, Kardesiniz siz! diye kandrlan aklar, O nikahtan yalan yere caydrlmtr... Nikah: Bir gn kala rafa kalkm bir dosya... Babam sndr o mumu da sndr, mumu da sndrMetruk brakt fakltelere, bir daha, yemin olsun, dnmedi bir kez daha, Aklnda tutmuluu btn o rakamlar, Doldurmak iin belki, mrndeki boluu...
Benim kzm hibir zaman, istemedi benden para... Annem mum niye yanyor, niye yanyor o mum?Okumusa kylk yerlerde, kentli olmak iin miydi? Uyarmak iindi belki, evet yleydi, nlk ile gece gndz top oynayan kzn... Barmad annem bana, barmad bir kez olsun... Sndr rzgardan evvel, rzgardan evvel... Neler anlatacak kimbilir, hikayeci dedem sana, evresinde toplanan tm o kyller, Dinliyorlar az ak, yok yere deil... Bakalar anlatsn hikayesini onun... Snmyorsa snmesin, mumdur alt taraf... At srtnda haytann, berduun teki, ubuk tutar kardeleri, nanay kendisi... i gc anlatmak, aktarmak derdi gn... Anlatrsam, ok kiinin, roman olur yaam... Elektrikler geldi, sen u ie bak... Bugn giden, bir anda yine kesilebilir, Dneriz eski yaamlar, eski aklara... Gzlerin ne kadar ok, gemi yorgunu...
223
Dn koyduu yerde bulamyor, insan dnyay... O da ne? Gzlerinde birka damla ya, Bakma sen diyorum, bakma sen ellerime, O kadim sahafta, raar tozluydu, Ne kirli ellerim, -bundandr- doru... Bu kadar zor sorular sorma... Bilemem... Hayr, gemite, gelecekte deil sorun, Yamurun btn derdi tek u anladr, Gerisi slak, ssz, sessiz sokaklar... Bir beden bu kadar ok, elbet slanmamtr... Burnunda yeni am, srlsklam bir akasya... Gzlerinin gerisi mutlak, srgndr! Kvrck sal kk ocuk da olmasa, Kim yapacak k kyamet, kardan adamlar... Gitme, bende brakp bylesi bir boluu... Dlerimi veriyorum, ellerimi sana... Gitme! Buharlamada bir glet oluyorum. Yitirdiim o yerdedir benim o ellerini, Bireyler brakyorum iimden sanki, Zor oluyor, -evet yle- tm bunlar yazmas... Yazmal ki kllerinden bir ehir dosun...
ULA BAAR GEZGN
224
Daha sokul, yanma gel, yle yanbama gel, Buruk gelmede ise de hikayem sana, Bende ne oyunlar var, bende gln ykler... Yanl numara diyorum, oras bura deil... Ka gz arasnda nasl, gsme d doldurdun?.. Dnp dolatrdk biz, adamakll laf... Sarho muyuz, niyedir bu arpnt bizdeki?.. Niyedir kulamda, bir kanaryann sesi?.. Bilmezdim titremenin upuzun srdn... Elimi tut... ok kiinin roman olur yaam... Oysa az kiininki, yaanr roman gibi... Elini ver, yaayalm ylece bu roman... ok okuduk, yaamak(,) sras bize geldi!.. Islak durur eldivenin ne zamandan beridir?.. Eldivenin slanmt o gece ada, Ve bir yl sonra, Sen artk oktan gitmitin uzaklara, Bir baka ktaya... Bir yl sonra yeniden gittim oraya... Ve bir iir yazdm, aman imdi okuma... Yanklanyor o iir u an aklmda...
225
Fikret Kzlok iin ark Sz Eskiden de burdayd bu beyaz kedi, Ben de burdaydm, Sen de burdaydn... lmler henz bize uramamt, Salarmz henz yle krlamamt, Ben de burdaydm, Sen de burdaydn... Hkmet kurum kurum kurulmutu koltuuna, Avronun paritesi bir o yana bir bu yana, Ben de burdaydm, Sen de burdaydn...
ULA BAAR GEZGN
226
pler Sal-Cuma toplanyordu, Moollar yeniden toplanyordu, Ben de burdaydm, Sen de burdaydn... KTler haften zelleiyordu, Krte eitim hakk yasalamyordu, Ben de burdaydm, Sen de burdaydn... Fiko Baba Bodrumda yaayp gidiyordu, Paa aa Marmariste iziktiriveriyordu, Ben de burdaydm, Sen de burdaydn...
imdi de burada o beyaz kedi, Koynumda scakl duruyor hala, Ben de burdaym, Kedi de burda... Sense yorsun bir baka ktada, Orda bembeyaz kediler var amma Bu kedi bildiin kedilerden deil, Hem fanus iinde hem de dnda... Bunu vurguluyor haber bltenleri, Enasyon cozuttu gittin gideli, Duyuyorsan tavandaki lambay yak! Hem seni gidi pabucu yarmcak, Kardan adam yaplr m yamurda, Gir ieri de biraz oynayak... Eskiden de burdayd bu kardan kedi, Yokluunda iin iin dn dn eridi, Bir ben burdaym bir de erimi kedi... Seni ska grdm dlerimde, Geen yllarda... Hele dn gece, Hep birlikteydik ada, Geziyorduk Hasankeyf sokaklarnda... Eleleydik kopmamacasna...
227
Kayglanmtm, en ok o zaman kayglanmtm, Merak etmitim, iyi miydin o baka ktada... Bir kz grmtm Kamboya snrnda, Oniki on gibi olmal ya, Ve sendin neredeyse, Gzleri, dudaklar, kvr kvrlk ls salarnn -Evet, bir ls olduunu dndm bunun da, Seni dndke gemi yllarda, Trleri var kvrck salarn da, Bir kere, yaraplar farkl, Ve kvrck says her yanda...
ULA BAAR GEZGN
228
Evet, hereyiyle snrdaki o kz, Aynyd seninle... Ve en ok o zaman kayglandm, Meraklandm, yor muydun, Uyamaya m alyordun o anda?.. Ah Umut ah, gitmen mi gerekiyor imdi? Evet ada, iki gn sonra, Bitiyor askerlik, Ve yarn, kamayacam... Uzun uzun konuuruz bitince...
Ve sarldlar buzlu yollarda, Gz gz grmez sisler arasnda Ve anlalmad, yle karmt varlklar birbirine, Hangisi ada, hangisi Umut... Bir saat sonra, Vardnda Umut klaya, Arad ada: ada, iirleri okudun mu? yle gz gezdirdim... Yaland... Bakm ve alamt... yle syleyecekti daha sonra, Umuta: Daire iziyorum durmadan, Siyah, buza alan karlara Basa basa... Dmemeye mi alyorum? Yo... Aklm, antamdaki dosyada, Dosyaya ilitirdiim peetede... Dnp duruyorum sokakta... Kestiremeyerek nereye gideceimi, Sabrm yok bir yere varmaya, leri ya da geri gitmeye; Aklm, dosyada...
229
Kafam kark, Tkenmi, hazr cevaplarm, sanki bir anda. Gemek bilmiyor zaman, Sanki inadna Tandk stne tandk kyor karma... Gizli gizli karyorum dosyay, Arada bir, masada yalnz kaldmda. Proje dosyas derim diyorum yakalanrsam. Ama yetiyor bana bir sayfa okumak bile... Kimse farknda deil artk, O iirevinde oturan, Eldivenleri, elleri slak kzla konutuklarnn. Ben ordaym oysa imdi, Oturuyorum mum nda. Az biraz seilebilen, glmseyen bir yz var karmda... Buulanm gzlkler... Karanlk basm, Hi kimse grmyor seni, Yalnz ben... Yllar gemi imdi, Aryorsun, Tam okuyamadm henz diyorum, oktan okudum aslnda, Gizli gizli Senden, kendimden, Herkesden gizli...
ULA BAAR GEZGN
230
yor ellerim, bunlar dnrken, Ellerim hep yor benim belki de Bilmiyorum ki... Scackm oysa avucunun iinde, yle yazyor, yle anmsyorum. Dnyorum tekrar tekrar o geceye Nasl da yer etmi belleimde... Haberim yok. Oysa?.. Ne oldu sonra? Yok sonras, anlarm arasnda... Rya gibi birey, rya gibi, kimizin ayn anda grd bir rya, Bir yapboz bu, masallardan... Yryorum tekrar tekrar okurken O yolu seninle, karl yollardan, Belli deil, kim arkada, kim nde... yor ellerim, gzlerim slak... Yeniden arad Umut, ada, ada, ben ok dndm Ve dnmekten seni Hi uyuyamyorum bu aralar... ok dndm ve itiraf ettim kendime, Senden ok etkilendiimi... Sohbetimiz gzeldi Ve byle bir e isterim ben de... Keyif almak isterim konumaktan eimle... Karar verdim, vazgeiyorum evliliimden... Yalnz sana veriyorum mrm...
231
irindin eskiden de, zekiydin, ok okurdun, Ama hrslydn ve ailenden konumadn zamanlarda, Gelecekte yapacaklarn anlatrdn... Ama imdi bakyorum ki yeni ada, Toplumsal duyarllklarla dolu, Brakp yurtdn gelebiliyor buraya, Ve korkmuyor kendi ayaklar stnde Durmakta, tek bana yaamakta burada...
ULA BAAR GEZGN
Gel gidelim Hindistana Ve yunalm benliimizi Ganjn suyunda...
232
Ah Umut ah, iirler ok gzel! Uzun uzun aladm! Hele bir k oradan, Hele bir k canm... Ah Umut ah... adam, ben yarn, Asl birliime dneceim, liki kesmek iin... Yolcu etmeye gel beni, Sivil gideceim...
Olur Umutum gelirim, Gelmedim mi, sen ne zaman ardysan... Ah Umut ah!.. Ve dlyor tm gece boyunca Umut, ada, Ve tek damla uyku yok gzlerinde... adaa sarlacak yarn Ve belki, Evlenme de teklif edecek... te bekliyor otobs Ve bekliyor Umut, kapda... Ve evet, ada da geldi sonunda... Elini tutacak Umut, adan Ama duraksyor adasa... Umut, biliyorsun, Erkek arkadam var benim, Be yllk, alt yllk bir iliki, Ve grnen o ki, deien yok: Evleneceim ben bu yaz... Yitirmekten korkuyorum seni, Tartmaszdr bende deerin. Ama Umut, karar verdik biz, Evleneceim ben bu yaz...
233
Korktuum da buydu ada, Ben vazgetim senin iin Kendi evliliimden; Ama bilmiyorum bunu senden stemeli miyim?.. Byle piyangodan kp Byle zaman tnelinden, Mahvetmek istemezdim mrn... Hayr Umut, mahvetmiyorsun, Tersine, gzelletiriyorsun...
ULA BAAR GEZGN
234
Ben sunamam ki sana bir Brahman yaam, Amerikal da deilim... Deilim Beyaz Trk de, Beyaz Krt de... Daha mutlu edemem ki ben seni... Son iki gn bu. Acele etmeyelim, Bu konuda dnelim... Ve iliki kestiimde yarn, Geleceim yeniden Hasankeyfe, Geleceim grmek iin yeniden seni... Daha mutlu edemem ama ben seni, Bunlar sylemitim ok nce, Bir iirde:
Hubli Hayr sevgilim hayr, Peter deilim, Baka iklimlerde atmada kalbim... rnein, Malezyadayd, dn zihnim... Gsmdeymi gibi grnse de kalbim, Hayr sevgilim hayr, buraya ait deilim... Tibet srtlarnda pirin tarlalar... Ne renk olur bilir misin Sudanda iekler?.. Etyopyallar da bilir d grmesini... Hayr sevgilim hayr, Peter deilim, Bakasna pervane ol, bakasna tap, Dlerim denlidir varolmaklm benim... tesinde neler var Yenge Dnencesinin? Angola kysnda hangi balk bolcadr? lmtr ruhun derim, bunlar kitaplardan renmedeysen... Urumide brakmak tek cierini, lkini Hazara sunduktan sonra... Budur bana en sevindirici prim... Hayr sevgilim hayr, Peter deilim, Pikniklerle avunduracak seni, Karayiplerle... Pazarlarm her gnmle ayn olsun isterim, Cebimde bol bol akl, Peter deilim dedim ya...
235
Yitip gitmitim bir defasnda Umman Denizinde, Yorgun bir yunusa elik ederken, Nefesim kesilir mi, bilememitim... Beyaz sokaklara der yolum Gney Afrikada, tm bu siyahlmla, Elmas yutarm Zambiyada, kimse anlamaz, Bilir herkes, Rodezyada ok kurun yemiimdir... Hayr sevgilim hayr, Peter deilim, Kredi kartlar, tm bonolar, taksitli taksitsiz satlar... Bir kez tutundun mu bana, tmden uzaklarlar... Peter deilim! diyorum sana Peter deilim! En fazla Hint ismi, Hublidir adm benim...
ULA BAAR GEZGN
236
Kalkyor otobs, Hoakal ada... Ve her gittii yerden arar Umut, Arar Umut, ada... Yatar yataa kouta, Son gecesinde... Bir yol dnr, bir k... Karanlktr tm evren... Ve byle der aklna Hubli ile Cana... Byle der aklna Opera librettosu...
te byle bir destan dndm ada, lmszleecek, ykmz bizim, Glgamn yks gibi... Kabartmasn yapacaklar yzyllar sonra, Yaadklarmzn bizim... Bak, unlar gelecek Canayla Hublinin bana... Sonunda kavuurlar m? Bilmiyorum... Ve anlatlan, Senin hikayendir, senin hikayen... Sen de at u mrndeki son hrs kalntsn, Gemiteki adan kararyd bu iliki, imdi bambaka bir ada var karmda... Vazge dnden dernekten...
237
Dndklerini gece boyunca, Bir deftere dker sabaha... Ve alp imzalar, Kesip ilikisini, Hasankeyfte alr soluu, Grmek iin elbette ada... Sivildir artk Ve paylaacaktr Hubli ve Canay kurgulamann Heyecann...
Yeter Umut, alatacaksn beni, Sz verdim ben Ona! Bana da sz verdin ada, iirleri aldktan hemen sonra, Sen nere gidersen Oraya gelirim demitin... Taze bir sz, Daha ok geerlidir Bayat bir szden... Ama istemem yine de istemem, Byle mrn mahvetmeyi, Ve sunamam, gerekten de sunamam, Sana, bir Brahmann mrn... Bilmiyorum, Umut, bilmiyorum. Artk gitmeliyim, Toplant var... Binsin artk Umut otobse, Uzaklasn Hasankeyften... Ne yapabilir ki baka... Baka bir seenek yok ki yaamda... Kalrsn, gidersin ya da... Haydi Umut, yaz bunun da iirini, Yazmadan duramayacaksn belli... Yaz sen, otobste de olsan, karanlk otobste, Tutamazsn kendini, duramazsn belli...
ULA BAAR GEZGN
238
Tanrayla Bir Karlama lk gsterimi o masada yapld, Canayla Hubli nin yksnn. Siste ve buzda kalmt aksa, Sis dalmt oktan oysa, Ve buzlar eriyordu. Ve karmda, kvrck salata yaptmz mrmz, Bir masada noktalamaya karar vermi bir tanra Tanradr, gc, etkisi fazla, stmde. Kimi zaman Medusa, Gorgon kimi zamansa Yani sanki ikizi vardr Onun, Sis dalm, ikizi gelmi, oturmu sanki karma Sigara gibiyim ben de dudaklarnda, ki dudann arasnda mrm, Duman kalyor benden geriye bir de kl, Sen ektike iine beni Ve hepsi bu kadar Dlerime doland kvr kvr salarn, Oradan her yerime, her yerime, imdi vuruyorsun yarg gibi, nmzdeki masaya Peki kim kurtaracak beni kim, kim Kvr kvr rtnden gecelerimi senin?..
239
Syle, yaamann ne anlam var, ocuklarnn babas olamayacaksam eer, Ben temizlerdim altlarn, Ben hazrlardm biberonlarn Ben ancak yarm yarm sevebilirim, Bakasndan olacaksa ocuklarn Sen syle ikiz ikiz douralm, Sen syle ikiz ikiz doyuralm, Kurtarmaz bunca ayr yl tek ocuk imi yakyor tek bama itiim bu ay, Bir ay iip yle gitseydin bari, Garson bey, sen bana kolonya ver, Kaldrmaz kalbim bu kadarn. Beyaz Trkler basyor beni hafakanlar gibi, Beyaz Krtler, Beyaz Amerikallar. Ertele, ertele ne yapacaksan yazn, Sonraki yaza, ondan sonraki Yaza ertele. Bir yann olmaz derken hele, Olmaz derken yaz zindan etmeye, te bu karndaki kardan adama imdi anladn m imdi imdi Mihriban Trksnn anlamn Arttrma yazn, ltfen arttrma, Projelendirilmi aclarm
ULA BAAR GEZGN
240
Bardakta dudak izi kald, Ve tek tek topladm dklm salarn, Ve garsona barda da Hesaba eklemesini syledim. Tutsakken, zincirliyken sevdim seni, zgr olsan sevmezdin dediler, imdi zgrm ve daha da yaknsn, Uzaklatka daha da yaknsn Sz vermitin, sen nere gidersen, Bana syle gelirim demitin, Szn tut, sis ve buz olsa da tanklar, Artk var olmasa da tanklar Ne zaman geliyorsun yanma? Ne zaman kavuur ellerimiz, Kimi zaman yen, kimi zaman scack ellerimiz Ve indiinde otobsten sabah, Uzun uzun konutu telefonda, adala: Deitirdim ben kararm, nsan, salkl karar veremiyor, Byle zamanlarda... Hayr, mahvetmem ben senin mrn, Gzelletiririm tersine... Sana iirler yazarm, Kolyeler yaparm deniz kabuklarndan, Yazlar yazarm ellerine...
241
Ben daha iyi bakarm ocuklara, Daha iyi bilirim sevmeyi, okamay... Sana bir gezgin yaamdr nerdiim, Gel, haydi ekip gidelim... lla evleneceksen bu yaz, Evlenme yanl kiiyle, Evlen benimle!.. Boa gitti Umutun heyecan, nk yant hep kararszlkt... Boaltmak iin iindekileri bu durumda, iir yazmaktan baka yol yoktu...
ULA BAAR GEZGN
242
Kararszln S, I, Zsi Snrlarda dilenirler, dilenirler, Kararsz insanlarn ruhlar, allak bullak. Hangi lke yurttadrlar? Deillerdir. Snrlarn pasaportlar vardr onlarda yalnzca. Atomalt parack gibilerdir anlalmaz konumlaryla, Nerededirler bilinmez ama nedir; hepsi snrda, snrda Snrda kiilik sendromu bile denmi onlar anlatmak iin, Snrl saydadr yine de varlklar Snr te onlar eker bu sulak lke! Snr te eker onlar devriye aralar, tel rgler Uramayn bounadr onlar lkeye armak, Snrda dilenmekten ylesine mutlulardr Bir kedi gibi hem fanus iinde hem de dnda olmaktr yaamaktan anladklar, Bir yarasa gibi hem memeli hem ku olmaktan memnun, Ama ite honut olmaz bundan, doann dayattklar, rtrler tutunduklar, tutunacaklar son dal da, kararsz varlklaryla
243
Hele bir de ak kaaks olanlar vardr, O lke de bu lke de benim diyenler vardr, Kararszlk zor, kararszl gelecek bellemek zor, Kararszlardan kararllk dilemek belki daha zor Karargahlar da yoktur bylelerinin, Bir darda bir ierde alrlar kararlarn, Son kararn m? diye soranlara, Ya zorlanrlar yant vermekte, Ya da ne ilk ne son derler. Orta karar bir kahve bile isteyemezler, Gz karar onlar iin geersiz, Kahveleri hep souk ierler bundan, Ya da hi iemezler, bilmeksizin, bir karar olduunu, imemenin de Ama imdi anlyorum onlar, zmszl zm sayanlar gibi onlar da, Karar vermiler kararszla, Kararsz deiller sonuta, kararszlkta Yine de salnr, salnr ruhlar, Snr boylarnda dilenir, dilenir, Elini tutaym, ekeyim dersiniz, Grnt bir anda kaybolur.
ULA BAAR GEZGN
244
Kararsz kaldlar bu iiri okuyup okumamakta, Karar vermeyle karar almann ayn ey olduunu dndryor bu durum, Ah kararszlar sizin yznzden, Her gn her gn kahrolmam getim, Sizin yznzden deil mi snrda kiilikler, Sizin yznden demokrasi, Bir grnen bir kaybolan demokrasi vay, demek ki bu da bir fanus kedisiTemsil edemiyor ounluu Benim yaptm da i, size soruyorum, Hayatm nasl kuracam, Girdapsnz girdapta olduunuz denli, Snrda dolar oldum ben de sizinle, ekiyorum ieriye, elimi tutan Bir karar dileniyorum her saniye, Kendinde olmayan dilenmeli insan Ve koptular onlar tmyle, Kzd Umut, sen btn bunlar, Haketmiyorsun diye... Ve kapanp evine, Konumayarak kimseyle pek fazla, Okudu, okudu ve yazd, yazd... Tamam, ekil aradan Gksel Anlatc, Benim bu yknn anlatcs!
245
Sen de kimsin? Anlatcs kim olabilir bu yknn, Gksel Anlatc dururken... Heyt! Park yaplmaz bu operaya! Yassak hemerim! Seni yazan da benim, imdi operete evirmeden operay, ek git! Anlatlacak birey de kalmad zaten... stelik, Bir Gksel Anlatc olacaksa bu operada, Olamaz Gksel Anlatc, benden bakas... Hayr benim Hayr benim yle kavgaya tututu ki bu ikisi, Bilmiyoruz artk, Gksel Anlatc hangisi... Ama yazarn bu kadar uzun yazmaya Hi mi hi demezdi... Yaamn kck bir ans, Evreninse bcek boyutunda bir paras. Hele hele ada iin, Demezdi, demezdi hi... Demeden nce, dndklerini bilmekteyiz:
ULA BAAR GEZGN
246
Ya, hani, ada, Hasankeyf maaralarnda Bulacakt Hublinin Canay dsallatrd O heykelleri, duvar resimlerini?.. Neyse... Umut, Hindistana gittikten sonra, Sahnelenecek mi bu opera? Sahnelensin ama yle olsun nce, Umut, bitirirken librettoyu, alsn metni bir kapka... Umut, byk znt iinde, Basp gitsin Hindistana... Yllar, yllar, yllar sonra, ada, Peter ve iki ocuuyla, Bir operaya gitsin... Ve ite, bu opera, o opera... Anlatlan, Senin hikayendir Cana... Ve Hasankeyf, yllar sonra, Sular altnda kalsn tmyle, Yokolsun o gnlerden kalan son hatra... Nasl bitsin? Nasl bitsin?
247
Bitsin bu yk de, ay tutulmasyla, 3 Mart 2007... 15 Haziran 2011de bir daha, tutulana dek... Bitsin, nk kutsaldr dngleri ayn, Dngsyle ayn olduundan kadnn... Nasl yani? Nasl yani? Nasl bitsin?
Neden bitsin ki...

ULA BAAR GEZGN
248
Y D L E K L E R
Bu libretto, ksa bir srede, olduka youn bir almann rn oldu. Benim iin olduka yorucuydu. Cana ve Hubliyi ilk anlattm kii olup heyecanm paylaan iimdeki tanraya; ayn heyecan paylap nemli nerilerde bulunan kuzenim Barbaros Ulutaa; bu yorucu yazma srecinde, nerileriyle ve dnsel destekleriyle bu sreci kolaylatran Mehmet Harma, Dzgn Uur ve Akn Ermie; kitap desteiyle nemli yol katetmemi salayan Gkhan Ayyceye; librettoda Bilge Ulu olarak grlen Murat Ulubaya; kitap destei salayan ve heyecanl anlatmlarm uzun uzun dinleyen Mahir Akgne; bana izlettii filmle, Buddhaya odaklanmam salayan Burak Erdenize; ilk blmler stne destekleyici yorumuyla, bu librettonun yazmaya deer olduuna beni ikna eden Gkhan Canteze; Hint inanlar stne sohbetlerimiz iin H.E.taka; kaynak nerisi iin Cemil Glme ve Tolga zhana; destekleyici yorumlar iin, Ali Rza Arcan, Erkan Akaltun, Aydn ubuku, Nida z, Derya nder, Tuncer Uarol, Altay Atl, Ylmaz Mete, Kadir Yiit Us ve Murat Kgirgine iyi dileklerimi iletmek isterim. yi ki varsnz, siz olmasanz bu libretto bitmezdi!
249
C A N A V E H U B L P U R A N A O P E R A L B R E T T O S U N Y A R A R L A N I L A N K A Y N A K L A R
Bottero, Jean (2006). Kltrmzn afa Babil (ev. Ali Berktay). Yap Kredi Yaynlar: stanbul. Bottero, Jean ve Steve, Marie-Joseph. (2004). Evvel zaman iinde Mezopotamya (ev. Anita Tatler). Yap Kredi Yaynlar: stanbul. Boyce, Mary (2006). Zoroastrians: Their religious beliefs and practices. Londra ve New York: Routledge. Burt, E.A. (der.) (1955). The teachings of the compassionate Buddha. New York: The New American Library. Davies, Douglas J. (2005). A brief history of death. MA: Blackwell Publishing. Eliade, Mircae (2004). Mistik Hint erotizmi (ev. Renan Akman). stanbul: Kabalc Yaynevi. Eliade, Mircae (2002). Asya simyas (in ve Hint simyas): Simya sylencesi (ev. Lale Arslan). stanbul: Kabalc Yaynevi. Eliade, Mircae (2002). Babil kozmolojisi ve simyas (ev. Mehmet Emin zcan). stanbul: Kabalc Yaynevi. Ghose, Aruna (der.) (2002). India. Londra: DK Publishing, Inc. Honzak, Mllerova ve Zakova. (1997). Vietnam efsaneleri: Vietnam sylenceleri (ev. Esra Bilal). stanbul: Okyanus. Kaya, Korhan (2001). Hint-Trk-Avrupa masallar. Ankara: mge Kitabevi. Kaya, Korhan (1998). Hintlilerde tanr. stanbul: Kaynak Yaynlar. Kaya, Korhan (1997). Hint mitolojisi szl. Ankara: mge Kitabevi. Knott, Kim (2000). Hinduizmin ABCsi (ev. Medet Yolal). stanbul: Kabalc Yaynevi.
ULA BAAR GEZGN
250
Kramer, S. N. (1998). Tarih Smerde balar (ev. Muazzez lmiye ). Ankara: Trk Tarih Kurumu. Mascetti, Manuella Dunn (2000). imizdeki tanra: Kadnln mitolojisi (ev. Belks orak). stanbul: Doan Kitap. Mehr, Fahrang (2003). The Zoroastrian tradition: An introduction to the Ancient Wisdom of Zarathushtra. Costa Mesa, California: Mazda Publishers, Inc. OFlaherty, Wendy Doniger (1996). Hindu mitolojisi (ev. Kudret Emirolu). Ankara: mge. Valmiki (2002). Ramayana (ev. Asuman Belen zcan ve Hatice Derya Can). Ankara: Dost Kitabevi. Winternitz, M. (2002). Hint destanlar: Ramayana, Mahabharata, Harivama (ev. Korhan Kaya). Ankara: mge Kitabevi. Yazarsz (1995). Bagavad gita: Kutlu ezgi (ev. Sevda alkan). Ankara: mge Yaynevi. Yazarsz (1997). Upaniadlar: Tanrnn soluu (ev. Mehmet Ali ahin). stanbul: Dergah Yaynlar.
251
Son olarak, Vietnaml gazeteci Uvine (L Thy Nguyn) yayn ncesi son dzeltmelerdeki destei iin iyi dileklerimi sunuyorum.

Cana Ve Hubli Purana Opera Librettosu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cana Ve Hubli Purana Opera Librettosu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ekirdek Sanat Yaynlar iir Dizisi 02 Cana ve Hubli Purana Opera Librettosu Dr.

CANA VE HUBL PURANA O P E R A L B R E T T O S U

Ula Baar Gezgin

Buddhadan Sonra 2550 sadan Sonra 01.03.2007

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

Sen ne yaptn ki Hubli, Kavumak iin Canaya?..

Doru, gksel anlatc, ok ge artk

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU

ULA BAAR GEZGN

CAN A VE HU BL PURANA OPERA L BRETTOSU