1.

Definicija Urgentne medicine I opdi pojmovi Zbog toga je prvi I osnovni zadatak urgentne medicine omoguditipovrijedjenom ili oboljelom da preivi udes ili naglo nastalo oboljenje,pruajudi mu prvu pomod to je mogude bre I na samom mjestu nesrede.To pruanje pomodi mora biti tako izvedeno da sauva sve snage organizma za daljnje lijeenje I eventualnu operaciju.Konano,tredi zadatak urgentne medicine je obezbjedjenje odgovarajudeg transporta povrijedjenog ili oboljelog do medicinske ustanove gdje de se nastaviti sa njegovim daljnjim lijeenjem. Urgentna medicina se dijeli na : 1. Prvu pomod 2. Hitnu medicinsku pomod Prva pomod obuhvata prvu cjelishodnu I korisnu pomod povrijedjenom ili oboljelom od strane osobe neobrazovane u medicinskom smislu. Prva pomod se prua na mjestu gdje se nesreda dogodila.Treba je pruiti uvijek,ak I za kratko vrijeme,a pogotovu na mjestima koja su udaljena od zdravstvenih ustanova I kada na hitnu medicinsku pomod treba ekati dugo. Prva pomod moe biti u obliku: a) Samopomodi b) Uzajamne pomodi Samopomod je pomod povrijedjenog samom sebi,ukoliko je u stanju da to izvede,obzirom na povredu ili svoje znanje. Uzajamna pomod je medjusobna pomod vie povrijedjenih od kojih su neki manje ili gotovo nikako povrijedjeni I u stanju su da prue pomod svojim tee povrijedjenim prijateljima.Ovako pruanje pomodi naroito dolazi u ratu ili velikim nesredama,sa mnogo povrijedjenih. Sutina prve pomodi je brzo uspostavljanje ivotnih funkcija veoma jednostavnim metodama,koje su pristupane skromnom zanju laika,obuenog na kursevima prve pomodi I sa sredstvima koja se mogu nadi pri ruci.

Hitna medicinska pomod je medicinska opskrba oboljelog ili povrijedjenog koju vri ljekar odmah poslije pruanja prve pomodi ili ak,nezavisno od nje odmah poslije nastanka hitnog stanja u uslovima posebne medicinske ustanove prilagodjene za pruanje hitne pomodi,sa svom potrebnom opremom I materijalom. Hitna medicinska pomod se obavlja u stanicama za hitnu pomod,koje osim mogudnosti pruanja pomodi od strane ljekara,esto za taj posao posebno obuenog,posjeduju I poseban sistem javljanja o hitnim sluajevima,te imaju na raspolaganju I specijalna sanitetska vozila za prevoz

oboljelih ili povrijedjenih.U obim rada hitne pomodi spada prijem poziva,odnosno obavijest o hitnoj zdravstvenoj situaciji,upudivanje kola hitne medicinske pomodi na mjesto nesrede,u kojima se nalazi ljekar,a koji je opskrbljen svim potrebnim materijalom,pruanje pomodi od strane ljekara na licu mjesta u toku vonje do zdravstvene ustanove gdje ce unesredeni biri prihvaden.

Uslovi pod kojima se prua prva pomod su gotovo uvijek nepodesni.Nesrede ne biraju mjesta gdje de se dogoditi.Teke I masovne nesrede su povezane sa oteanim pristupom povrijedjenim.esto je potrebno izvlaiti povrijedjene iz smrskanih automobila ili ispod ruevina I sl.

2.Pristup provrijedjenim,Doktrina Samo u izuzetnim okolnostima,gdje boravak na mjestu nesrede znai izlaganje daljnoj opasnosti kako za povrijedjenog,tako I za spasioca,dozvoljeno je povrijedjenog odvudi u zaklon.Takva mjesta su: otvoreni put,prijetnja od obruavanja lavine,zemlje,voda,linija fronta I sl. Povrijedjenom treba prilaziti s desne strane,ako je to ikako mogude.U sluajevima kada je to nemogude,sasvim je pogreno povrijedjenog okretati da bi mu se prilo s desne strane,prije nego se otklone neposredne ivotne opasnosti.Treba izbjegavati svlaenje povrijedjenog bez potrebe.Ukoliko je potrebno onda prvo sa zdrave strane. Svi zahvati u hitnoj I prvoj pomodi mogu se svrstati u tri faze: 1. Prva faza je prmjena jednostavnih sredstava I otklanjanje neposrednih opasnosti po ivot,to se moe uraditi na nivou prve pomodi,a dijelom I u hitnoj medicinskoj pomodi. 2. Druga faza je lijeenje I zahvati u toku transporta povrijedjenog u stanicu hitne medicinske pomodi ili u bolnicu.U ovoj fazi nastupa medicnsko lice koje ima svu potrebnu opremu. 3. Treda faza predstavlja nastavak prve dvije faze I vri se u bolnici ili drugoj medicinskoj ustanovi.

3.Pojam I definicija smrti.Trajanje vitalnih organa Smrt je nepovratan prekid funkcije kardiovaskularnog I respiratornog sistema( klinika smrt),povezan sa prestankom rada centralnog nervnog sistema,te praden odumiranjem tkiva I delija (bioloka smrt),postaje nepotpuna I nedovoljna. Klinika smrt je potpuni zastoj rada srca I disanja,sa potpunim prekidom modane aktivnosti,ali ne nepovrat.Ovaj period traje od 3-6 minuta I mogude je optimalnom terapijom obnoviti funkcije vitalnih organskih sistema (srca I disanja) I mozga.Ako se u tom periodu ne obnove osnovne ivotne funkcije,rad srca I disanja,nastupa prava smrt( bioloka).

Agonija je predstadij smrti,karakteriziran nizom predsmrtnih pojava koje su manje-vie tipine za bre ili sporije umiranje. Bioloka (prava) smrt predstavlja prekid funkcije kardiovaskularnog I respiratornog sistema povezan sa prestankom rada centralnog nervnog sistema,te praden odumiranjem tkiva I delija. Nesigurni znaci smrti su: prestanak rada srca I disanja koji su trajali due od 6 minuta,jako proirenje zjenica koje se ne skupljaju na svjetlost,mlitavost I deformacija one jabuice poslije pritiska prstom,hladnoda,bljedilo I sl.. Sigurni (pouzdani) znaci smrti mogu se podijeliti na rane I kasne.U rane znake spadaju zamudenje ronjae,pojave mrtvakih mrlja(pjega),mrtvaka ukoenost I hladjenje lea.U kasne znake spadaju truljenje,raspadanje,mumifikacija I saponifikacija lea.

4. Metode oivljavanja vitalnih organa Termin reanimacija oznaava niz hitnih postupaka kojim se ponovo vrada u ivot organizam koji se nalazio u stanju klinike smrti zbog iznenadnog zastoja srca I prestanka disanja.Danas se sve vie pod ovim pojmom podrazumijevaju profilaktike I terapijske mjere kod povreda raznih organa,oboljenja srca I disanja,odnosno u spreavanju oka. Sve dok unesredeni ne ispoljava sigurne znakove smrti kao to su:mrtvake pjege,hladno tijelo,mrtvaka ukoenost,isuene I upale one jabuice,mora se sprovoditi reanimacija.Uspjeh oivljavanja kliniki mrtvog,zavisi od brojnih okolnosti,a prije svega od znanja od onog koji je prvi nadje uz prividno ili kliniki mrtvog ovjeka. Svrha oivljavanja unesredenog sa zastojem disanja I cirkulacije jeste da se to prije uspostavi I odrava na vjetaki nain snadbijevanje vitalnih organa oksigenisanom krvlju.Mozak je ved nakon 46 minuta anoksije nepopravljivo oteden.Osnovno pravilo reanimacije jeste da oivljavanje treba zapoeti odmah,ne smiju se gubiti dragocjeni trenuci,uspjeh moe da se pokae ak nakon vie asova. Kao to je navedeno reanimacija se sprovodi kod zastoja srca I disanja.Ove dvije vitalne funkcije organizma su medjusobno u neraskidivoj vezi.Prestankom rada srca skoro istovremeno prestaje I disanje.Dok prestankom disanja rad srca se moe produiti neko izvijesno vrijeme.Kod mladjih I zdravih osoba taj period je dui nego kod starijih I bolesnih.

5. Krvarenje I postupak u okviru prve I strune medicinske pomodi Krvarenje je isticanje krvi iz povrijeenih ili boledu otedenih krvnih sudova. Zapremina krvi u ovjeijem organizmu iznosi oko 5 litara ili 1/11 njegove tjelesne teine.

Zdrav ovjek moe izgubiti I do 20% krvi bez naroitih posljedica.Gubitak krvi od 30-50% dovodi do stanja oka.Dali de dodi do nastajanja oka zavisi od koliine izgubljene krvi I od brzine njenog gubljenja. Lokalni procesi su vezani za samo mjesto krvarenja.U njih ubrajamo zgruavanje krvi I gr krvnog suda.U opte procese ubraja se ubrzanje pulsa,pad pritiska,gr perifernih krvnih sudova,sa pravilnom raspodjelom krvi za vane organe (srce,mozak). Krvarenje moe nastati kao posljedica: a) Mehanike povrede krvnog suda b) Otedenjem krvnog suda patalokim procesom c) Povedana propustljivost krvnog suda

1. Prema uzroku krvarenja se dijele: a) Traumatska b) Patoloka 2. Prema mjestu izljeva krvi krvarenja se dijele na: a) Spoljanja-jasno uoljiva-krv se izlijeva u spoljanju sredinu-ovdje se ubrajaju krvarenja u unutranju upljinu organizma koja preko prirodnih otvora (usta,nos,mar,mokradna cijev) komunicira sa spoljanjom sredinom. b) Unutranja-krv se izlijeva u sam organizam,tj. tkiva,organe I tjelesne upljine. 3. Prema vrsti krvnog suda krvarenje se dijeli: a) Arterijsko b) Vensko c) Kapilarno 4. Prema vremenu nastanka krvarenje se dijeli na: a) Primarno krvarenje-javlja se neposredno nakon povrede I u uslovima gdje se teko moe pruiti adekvatna pomod-mjere samopomodi I uzajamne pomodi ovdje su vrlo znaajne. b) Sekundarno krvarenje-nastaje naknadno kao posljedica odvezivanja ili spadanja ligature krvnog suda,zatim infekcije I nekroze u blizini povrijeenog krvnog suda-mjere hitne I specijalistike pomodi ovdje su vrlo znaajne.

Prvi I najvaniji zadatak osobe koja prua pomod u uslovima slube urgentne medicine je da gubirak krvi svede na najmanju mogudu mjeru I najhitnije zaustavi svaki nastali izvor krvarenja.Na taj nain unesredena osoba izbjegava kobne posljedice to nosi gubitak krvi. Zaustavljanje krvi(hemostazu) moemo podijeliti na: a) Lokalnu b) Optu

6.Pojam oka I besvjesna stanja ok predstavlja sloene dogadjaje koji zahvataju cijeli organizam:srce,krvotok,disanje,nervni sistem,endokrine organe,bubrege,organe za varenje,jetru i metabolizam. ok je teko stanje organizma pradeno svodjenjem svih ivotnih funkcija na minimum,uz opte poputanje periferne cirkulacije sa nedovoljnom opskrbom krvlju raznih tkiva,kao I smanjenom eliminacijom tetnih produkata metabolizma. Uzroci oka su mnogostruki.Oni se uopteno mogu podijeliti na traumatske (povrede) I patoloke (bolesti).Mogu se javljati pojedinano,a ede kombinovanim djelovanjem izazivaju ovo teko stanje organizma.Zajednike karakteristike su im bol,gubitak tekudine I intoksikacija organizma. ok najede nastaje kao posljedica naglog I brzog gubitka vede koliine krvi,uzrokovane povredom vedeg krvnog suda. Podjela oka: 1. HIPOVOLEMIKI OK a) Hemoragiki-gubitak pune krvi(unutranja I vanjska krvarenja) b) Gubitak plazme(opekotine) c) Gubitak tenosti I elektrolita(prolivi I povradanje) 2. KARDIOGENI OK-naglo poputanje funkcije srca(infarkt,povrede,embolije pluda,aritmije) 3. SEPTIKI OK-trovanje organizma toksinima bakterija (sepsa) 4. ANAFILAKTIKI OK-oslobadjanje histamina I drugih alergijskih supstanci koje nastaje kao reakcija organizma na strane materije (lijekovi,serumi,hrana itd..) 5. NEUROGENI OK-povrede kimene modine I mozga,nastaje djelovanjem vie faktora,posebno nervnih 6. TRAUMATSKI OK-nastaje kod tekih povreda organizma pradenih bolom,krvarenjem I djelovanjem toksikih materijala.

BESVJESNO STANJE-podrazumijeva se nagli poremedaj,odnosno gubitak svijesti. Svijest se moe definisati kao univerzalna cjelina svih psihikih funkcija.Pod svijedu se podrazumijeva osjedaj vlastitog postojanja,jasna orijentacija u vremenu,prostoru,prema drugima I sposobnost da se stupa u razgovor,da se razumije ta drugi govore,da odgovori budu jasni I logini,sposobnost opisa I odgovora na ulne drai. Vitalne funkcije u besvjesnom stanju mogu da budu potpuno ouvane.Ovo stanje moe da traje par sekundi(tren),a moe da potraje danima.Kad izadje iz besvjesnog stanja,unesredeni moe da ima gubitak pamdenja za period prije gubitka svijesti.

Najedi uzroci besvjesnog stanja su: a) b) c) d) e) f) g) h) Tumori,abcesi,infarkt mozga I krvarenje u mozgu Metaboliki poremedaji(hipoglikemija,hiperglikemija) Hipoksija(smanjena opskrba kiseonikom,posebno mozga) Djelovanje lijekova(sedativi I hipnotici) Trovanje alkoholom Pregrijavanje I podhladjivanje organizma Gubitak tenosti I elektrolita Predoziranje narkotika,itd..

7. Povrede ozlijede.Rana,Postupak u okviru prve pomodi Mehanike povrede su otedena tijela koja nastaju kao posljedica mehanikog djelovanja najrazliitijih mehanikih predmeta.Po uestalosti one stoje na prvom mjestu medju uzrocima otedenja tijela I predstavljaju doslovno svakodnevnu problematiku urgentne medicine. Nagli razvoj saobradaja u posljednjih 10 do 15 godina doveo je do povredjivanja koje ima karakter prave epidemije.Efekat dejstva mehanike sile zavisi od vie faktora.To su: a) b) c) d) e) f) Vrsta I oblik mehanikog predmeta(otar,tup), Udaljenost,pravac I ugao pod kojim predmet djeluje Jaina djelovanja Trajanje dejstva Vrsta tkiva ili organa na koji mehanika sila djeluje Individualna osjetljivost

U zavisnosti od uticaja navedenih faktora mehanike povrede mogu biti: 1. Zatvorene povrede 2. Otvorene povrede Zatvorene povrede su povrede tkiva koje nastaju djelovanjem tupog mehanikog predmeta bez otedenja koe I sluzokoe.Kod ovih povreda koa I sluzokoa ostaju ne otedene ili su samo ogrebane,dok su dublje strukture tkiva pretrpjele dejstvo I povredjivanje. Zatvorene povrede se karakteriu simptomima kao to su bol,otok,promjena boje koe,povienom lokalnom temperaturom a nekada se razvija I infekcija. Otvorene povrede ili rane su mehanika otedenja pradena prekidom kontinuiteta koe ili sluzokoe. 8. Infekcija rane.Sterilizacijske metode.Zavoji Infekcija je bolesno stanje koje je izazvano prodorom I razmnoavanjem patogenih klica u organizmu.

Prouzrokovai hiruke infekcije nalaze se svugdje;u zemlji(bacil tetanusa,antraksa,gasne gangrene),u vazduhu(dospijevaju u ranu putem aerosola) I u samom organizmu(usna duplja,crijeva,mokradni kanali) gdje se infekcija razvija nakon povrede tih organa. Vedina rana su pogodne za razvoj infekcije zbog primarne zagadjenosti raznim klicama samih predmeta,opsenog razaranja tkiva,prisustva stranog tijela I nepovoljnih okolnosti koje smanjuju odbrambenu sposobnost organizma(razne bolesti).Za razvoj infekcije znaajni su ovi inioci: a) Koliina uneenih mikroorganizama u ranu I njihova osobina umnoavanja, b) Otpornost organizma prema infekciji,koja je smanjena u starijih,mravih,malokrvnih osoba I hroninih bolesnika,kao I kod alkoholiara I oboljelih od malignih bolesti c) Postupci u sklopu lijeenja rana(prva pomod,hiruka obrada rane,primjena antibiotika). Infekcije rana prema vremenu nastanka dijele se na: a) Primarne b) Sekundarne Primarne infekcije nastaju kao posljedica ranjavanja tj. unoenja mikroorganizama neposredno mehanikim predmetom u momentu ranjavanja.Mikroorganizmi se unose samim predmetom,sa koe I odjede,sa okolnih predmeta I sa stranim tijelima koja dospijevaju u ranu. Ukoliko se rana nesterilno tretira I ne potuju osnovni principi asepse I antisepse,onda nastaje sekundarni(naknadni) unos mikroorganizama I nastaje sekundarna infekcija. Zavisno od mikroorganizama koji izazivaju infejciju rane,infekcije se mogu podijeliti na: 1. Aerobne 2. Anaerobne

9. Povrede kotanog sistema.Imobilizacijske metode Fraktura ili prelom je djelimini ili potpuni prekid kontinuiteta kosti.Nastaje iskljuivo kao posljedica dejstva mehanike sile ija jaina prelazi granicu fizioloke elastinosti kosti.To su traumatski prelomi. Postoje razliiti stepeni preloma: a) Nepotpuni kotani prelomi ili naprsnuda,gdje kost nije zahvadena itavom debljinom(fisure) b) Potpuni kotani prelomi,gdje je kost zahvadena itavom debljinom(frakture). Ako pukne na vie mjesta onda su to viespratni prelomi.Ako pukne na jednom mjestu a stvori se vie ulomaka kosti onda su to kominutivni prelomi.Moe da bude istovremeno zahvadeno I vie kostiju kada se govori o viestrukim prelomima.

Prema linija prsnuda kosti,prelomi mogu biti: a) b) c) d) Popreni prelomi Kosi prelomi Uzduni prelomi Spiralni prelomi

U odnosu na povredu kontinuiteta koe,prelomi se mogu podijeliti na: a) Otvorene prelome b) Zatvorene prelome Komplikacije preloma mogu biti: 1. Rane komplikacije 2. Kasne komplikacije Najede rane komplikacije su: a) b) c) d) e) f) Krvarenje, Infekcija Tromboza I embolija Povrede ivaca Tromboflebitis Upala pluda

U kasne komplikacije preloma ubrajaju se poremedaji zarastanja,hronine infekcije(osteomijelitisi) itd.. 10. Termike ozljede,opekotine,smrzotine,povrede elektrinom strujom,ozljede groma Opekotine nastaju djelovanjem poviene temperature na tijela.Najvedi uzroci su vatra,vrela voda,vruda para,a u posljednje vrijeme zapaljive tenosti I gasovi.Opekotine intenzivnije I trajnije remete unutranju sredinu organizma od bilo koje druge traume,pa se s pravom svrstavaju u najtee traume. Dva faktora su bitna u ocjeni teine opekotina:dubina otedenja I veliina opeene povrine. Opekotine mogu biti:I,II,III stepena. 1. Opekotine I stepena se karakteriu pojavom crvenila,edema koe I bola srednje jaine.Opekotine prvog stepena prolaze u roku od tri do etiri dana. 2. Opekotine II stepena-to su opekotine koje zahvataju dublje strukture koe.Manifestuju se crvenilom I stvaranjem plikova koji su ispunjeni bistom tenodu I zarastaju spontano u toku od deset do etrnaest dana,stvarajudi povrne oiljke.

3. Opekotine III stepena-su teke opekotine koje zahvataju itavu povrinu koe I dublje strukture tkiva.Koa je suha,uvuena,crvene ili pepeljasto sive boje.Spontano zarastanje izostaje te se radi transplatacija koe. 4. Opekotine IV stepena-kod ovog stepena dolazi do karbonizacije koe,potkoe I dubljih struktura tkiva.esto se ovaj stepen opekotine via kod udara elektrine struje ili groma. SMRZOTINE su ozljede povrnih,mekanih tkiva koje nastaju djelovanjem niske temperature.Najede zahvataju stopala,ake,nos I uke. Mogu se podijeliti u 3 stepena. 1. Smrzotine I stepena.Koa se smrzla,ali se ne stvaraju plikovi niti se ona ljuti. 2. Smrzotine II stepena.Koa se smrzla,stvaraju se plikovi I ona se ljuti. 3. Srzotine III stepena.Smrznuta koa je izumrla a sa njom vjerovatno I meka tkiva dubljih slojeva. Simptomi blagih promrzlina su utrnilost,svrab I peckanje koe.Pojedini dijelovi tijela poinju da se kode I sa zagrijavanjem postaju bolni.Koa poinje da otie,stvaraju se veliki plikovi,nekroza I najzad gangrena koe,dubljih tkiva. POVREDA ELEKTRINOM STRUJOM moe ugroziti ivot ovjeka u svim elektrificiranim sredinama.Do ozljeda elektrinom strujom dolazi usljed pokvarenih elektrinih aparata,otedenih elektrinih vodova I spojeva.Suha koa je otporna na djelovanje el.struje uobiajenog napona.Ako je koa ovlaena vodom,znojem ili mokradom,ona je znatno manje otporna. UDAR GROMA-Grom je praenje elektriciteta koji se stvara u atmosferi najede u oblacima.Radi se o statistikom elektricitetu vrlo visokog napona I koliine. ovjek moe nastradati zbog udara groma kod pranjenja u zemlju.Jedna ili vie osoba mogu biti direktno pogodjeni gromom ili moe dodi do pranjenja groma u blizini ovjeka,od ega takodje moe nastati otedenje organizma,sa smrtnim ili nesmrtnim ishodom.Smrtnost kod ovih povreda je vrlo visoka I nastupa u oko 70% sluajeva.Uzroci fatalnog ishoda su zastoj srca,paraliza disanja I opsene opekotine. 11. Kemijske povrede.Povrede atomskim udarom Bojni otrovi su toksine hemijske supstance koje se upotrebljavaju u ratu u cilju masovnog onesposobljavanja ljudstva.Posljedice njihovog djelovanja su raznolike,od izazivanja panike,straha I kijavice do smrtonosnog dejstva. Na osnovu vojno taktinog kriterijuma bojni otrovi se dijele na: 1. Smrtonosne otrove I to: a) Nervne Bot b) Plikavce c) Zaguljivce d) Krvne e) Prirodne toksine

2. Nesmrtosni otrovi 3. Za iznurivanje I uznemiravanje Postupci su: a) b) c) d) e) Zadrati disanje,otvoriti oi,staviti zatitnu masku Odmah intramuskularno ubrizgati u sluaju trovanja nervnim Bot-om specifini antidot Skinuti odjedu I oistiti kou(voda,sapunica I sl) Ako se pojavi guenje I cijanoza,dati vjestako disanje,ne skidati zatitnu masku Otrovane izvudi iz kontaminirane zone.

12. Akutna trovanja I postupak Otrovima se smatraju materije koje s obzirom na kvalitet,koliinu I koncentraciju uneene na bilo koji nain u organizam,djeluju hemijski remetedi anatomski I fizioloki sklad organizma.Danas je poznato oko 5 miliona hemijskih spojeva,a svake godine ih je za oko sto hiljada vie.Mnogi od tih spojeva su jaki otrovi.Nauka koja prouava otrove naziva se toksikologija. Trovanja se mogu definisati kao otedenja zdravlja izazvana otrovima.S obzirom na vremenski tok razlikuju se akutna I hronina trovanja,a prema ishodu,ona mogu biti smrtonosna I nesmrtonosna.U odnosu na povod unoenja otrova ona mogu biti:samoubilaka,sluajna I ubilaka. Sluajnim trovanjima smatraju se profesionalna trovanja I ona trovanja nastala zabunom. Urgentna medicina tretira prije svega akunta trovanja to jest trovanja sa naglim poetkom I brzim tokom. Razvoj simptoma I njihova teina zavisi od vrste otrova,njihove koliine,naina unosa u organizam,brzine eliminacije,starost organizma,fizike konstitucije,brzine ukazane prve pomodi I od mnogih drugih faktora. Svaki otrov daje svoje karakteristine simptome po kojima se esto I prepoznaje.Opravdano se sumnja na akutno trovanje ako se kod inae zdravih osoba iznenada pojave:poremedaji svijesti,grevi,povradanje,proliv,promjene na koi,sluzokoi,poremedaji disanja I drugih arlamantni znaci. Pomod otrovanim osobama u urgentnoj medicini obuhvata: a) Ealiminaciju otrova iz organizma b) Neutralizaciju otrova upotrebom antidota(protiv-otrova) c) Primjena simptomatske terapije usmjerene protiv komplikacija koje su nastale trovanjem.

13. Strana tijela.Grevita stanja Svako kruto tijelo uneeno u organizam preko prirodnih otvora ili povredama,a izaziva odredjene tegobe,naziva se stranim tijelom organizma. Povredu izazivaju razni mehaniki predmeti.Isti ti predmeti ili njihovi dijelovi mogu se zadrati u rani npr.kod povrede puanim metkom,zrno se moe zadrati u tijelu,a za sobom povlai I dijelove odjede,nekada I komadide drveta,a kod uboda ivadom iglom,najede u stopalo,igla moe da ostane. Strana tijela iz rane se u ustanovi prve pomodi nesmiju vaditi.Razlozi za to su mogudnost nanoenja vedih povreda,izazivanje krvarenja(nekada strano tijelo zatvori povrijedjeni krvni sud),mogudnost unosa infekcije,njihovog zalamanja I sl.

15.Oprema Neposredno na ranu stavlja se gaza tj.rijetko tkana,neka tkanina koja dobro upija krv.Gaza treba da je ista I sterilna. Vata za zavoje je specijalno pripremljen pamuk koji lako upija tenosti.Vata se stavlja preko gaze,a nikako neposredno na ranu.