PERSEKUTUAN TANAH MELAYU 1948 -

ASAS NEGARA MERDEKA (8 SIRI)

oleh Datin Sitti Haishah Abd Rahman (Unit KUR, BPG)

Siri 2 - Perlembagaan

Sejak pendudukan Jepun di Tanah Melayu, pihak British cuba merangka satu corak
pemerintahan yang baru. Pada bulan Julai 1943, kerajaan British di London telah
menubuhkan Unit Perancangan Tanah Melayu atau Malayan Planning Unit yang
bertujuan untuk menyusun semula struktur politik dan pentadbiran di negeri-negeri
Melayu. Pada 31 Mei 1944, kerajaan British telah meluluskan syor-syor yang
dikemukakan oleh Unit Perancangan Tanah Melayu berkaitan penyatuan pentadbiran
negeri-negeri di Tanah Melayu. Singapura tidak dimasukkan dan kekal sebagai tanah
jajahan.

Tanpa perbincangan dengan kerajaan negeri-negeri Melayu dan hanya pujukan serta
ugutan ke atas Raja-raja Melayu agar bersetuju dengan kerajaan baru itu, kerajaan
British telah mengeluarkan Kertas Putih yang mengandungi butir-butir Perlembagaan
Malayan Union. Ciri-ciri utama perlembagaan ini ialah:

Struktur Negeri

Malayan Union terdiri daripada gabungan sembilan (9) buah negeri-negeri Melayu
kecuali Singapura, di bawah satu pentadbiran pusat yang bercorak kesatuan. Pusat
pentadbiran bertempat di Kuala Lumpur dan ketua kerajaan terletak di tangan
Gabenor Malayan Union.

Pentadbiran

Gabenor Malayan Union akan berkuasa penuh dalam hal pentadbiran dan akan
dibantu oleh dua majlis sebagai penasihat, iaitu Majlis Mesyuarat Undangan dan
Majlis Mesyuarat Kerja. Keahlian kedua-dua majlis adalah dilantik oleh kerajaan
British bukan dipilih oleh rakyat. Kedudukan Raja-raja Melayu dikekalkan tetapi kuasa
mereka telah dikurangkan sebagai penasihat Gabenor, berkuasa dalam hal-ehwal
agama Islam dan adat istiadat Melayu dan menjadi Presiden Majlis Penasihat Melayu
di negeri masing-masing.

1
Kerakyatan

Kerajaan Malayan Union memberi taraf kewarganegaraan yang sama kepada semua
kaum di Tanah melayu berdasarkan prinsip jus soli. Mengikut prinsip ini, semua kaum
yang dilahirkan di Tanah Melayu dan Singapura selepas Malayan Union diisytiharkan
adalah layak memohon kerakyatan. Mereka yang telah menetap di Tanah Melayu dan
Singapura selama lima tahun layak memohon kerakyatan. Prinsip ini secara jelas
telah menafikan hak-hak orang Melayu.

Ciri-ciri perlembagaan baru ini telah menimbulkan kemarahan orang Melayu. Melalui
penulisan dan rapat umum, mereka dengan berani menyuarakan bantahan terhadap
kerajaan British. Hasilnya kerajaan British terpaksa akur dengan kehendak rakyat
pribumi dengan membubarkan Malayan Union dengan terbentuknya Persekutuan
Tanah Melayu pada tahun 1948. Dalam proses merangka perlembagaan 1948,
kerajaan British telah berunding dengan Raja-raja Melayu dan wakil UMNO serta
mendapatkan pandangan kaum-kaum bukan Melayu. Ciri-ciri utama perlembagaan ini
ialah:

Kerajaan Persekutuan

Sembilan buah negeri-negeri Melayu bergabung membentuk persekutuan yang akan

diketuai oleh Pesuruhjaya Tinggi. Beliau akan dibantu oleh Majlis Perundangan
Persekutuan dan Majlis Mesyuarat Kerja Persekutuan. Majlis Mesyuarat Kerja terdiri
daripada tiga (3) orang anggota ex-officio, empat (4) orang ahli rasmi yang dilantik
oleh Pesuruhjaya Tinggi dan lima (5) atau tujuh (7) ahli tidak rasmi. Majlis
Perundangan Persekutuan dianggotai oleh tiga (3) orang ahli ex-officio, sembilan (9)
orang Presiden Majlis Negeri, dua (2) orang wakil Majlis Tempatan Pulau Pinang dan
Melaka, sebelas (11) orang ahli rasmi dan lima puloh (50) ahli tidak rasmi yang
kesemuanya dilantik. Sebuah Majlis Raja-raja dibentuk bagi menasihati Pesuruhjaya
Tinggi.

Kerajaan Negeri

Kerajaan negeri akan diketuai oleh Raja / Sultan dengan dibantu oleh majlis
Mesyuarat Kerajaan Negeri dan Majlis Undangan Negeri. Kerajaan negeri berkuasa
mengurus perkara-perkara berkaitan kerajaan tempatan, kesihatan, pendidikan, tanah,
dan pertanian.

2
Kerakyatan

Di bawah perlembagaan baru ini syarat-syarat kerakyatan telah diketatkan. Orang

Melayu yang lahir di Tanah Melayu secara automatik akan terus menjadi
warganegaraan. Orang bukan Melayu ditetapkan dua jenis kerakyatan, iaitu melalui
kuatkuasa undang-undang dan melalui permohonan, namun begitu mereka
dikenaakan syarat taambahan, iaitu bersumpah taat setia dan mengetahui dan
memahami secukupnya bahasa Melayu dan Inggeris. Perlembagaan baru ini
mengembalikan maruah dan hak-hak orang Melayu sebagai penduduk pribumi.

Perjanjian Merdeka pada tahun 1956 telah dipersetujui untuk menubuhkan satu
suruhanjaya bagi merangka satu perlembagaan bagi Tanah Melayu merdeka.
Suruhanjaya Reid telah dipertanggungjawabkan merangka satu perlembagaan
berdasarkan pandangan majoriti, pertubuhan dan persatuan, pelbagai parti dan
institusi Raja-raja Melayu. Suruhanjaya ini telah menerima 131 memorandum dan
telah menerima pakai memorandum parti Perikatan (UMNO, MCA, dan MIC) yang
mana telah bersatu dan bersetuju terhadap lima perkara utama, iaitu kedudukan Raja-
raja Melayu, agama Islam, bahasa Melayu, hak keistimewaan Melayu, dan
kerakyatan. Perlembagaan baru ini mengandungi 181 perkara berdasarkan kepada
sistem pemerintahan Demokrasi Berparlimen dan Raja Perlembagaan.

Orang Berbudi Kita Berbahasa

Orang Memberi Kita Merasa

Sumber:
Arkib Negara Malaysia. 2008.