Ta wa d h u '

) ,.,:.:;t .:t, (
D i susun Ol eh:
Ma h mu d Mu h a mma d a l-Kh a za n da r

Penerj emah :
Te a m In don e s ia
M uraj aah :
Ek o Ha r ya n t o Abu Ziya d



.t..; .

,s .
_.,:.:;t _,.:t
.t. .
.,, :.,ta s,;

Ma k t a b Da k wa h Da n Bimbin ga n J a liya t Ra bwa h
t,:t .,., .,:t, .t,:t,t ,.s ...:: _:t.::t ,:sit
1 4 2 9 2 0 0 8




1

Ta wa d h u '
(Rend ah Hati)

' Ti d a k a d a s es eora n g y a n g m eren d a h k a n d i ri k a ren a Al l a h I
m el a i n k a n Al l a h I a k a n m en ga n gk a t d era ja t n y a . '

Alla h I Ma h a Mu lia da n men gh en da ki a ga r h a mba -h a mba -Nya
men ja di or a n g-or a n g ya n g mu lia , ba h wa lu a s n ya kemu lia a n mer eka t ida k
mer a s a lebih t in ggi di a t a s s a u da r a -s a u da r a mer eka . Ma ka s a a t it u ia mer a s a
ba n gga t er h a da p dir i s en dir i, mer a s a di a t a s ya n g la in , da n mer en da h ka n
kedu du ka n mer eka .
Da n Alla h I member i ka r u n ia kepa da h a mba -h a mba -Nya den ga n
member i pet u n ju k u n t u k ber ima n . Ma ka jika mer eka en gga n da n memilih
kes es a t a n , ma ka Dia I Ma h a Ku a s a men gga n t i mer eka den ga n s a t u ka u m
ya n g mu lia den ga n ima n mer eka da n mer en da h ka n dir i t er h a da p s a u da r a -
s a u da r a mer eka :
'` ` ` ` ` `` ` ' `` `'` ``
` `` `
Hai orang-orang y ang beriman, barangs iapa di antara k amu y ang murtad d ari
agamany a, mak a k elak Allah ak an mend atangk an s uatu k aum y ang Allah
mencintai merek a d an merek apun mencintai-Ny a, y ang bers ik ap lemah-lembut
terhad ap orang-orang mu'min, y ang bers ik ap k eras terhad ap orang-orang
k af ir, y ang berjihad dijalan Allah, d an y ang tid ak tak ut k epad a celaan orang
y ang s uk a mencela. (QS. al-Ma`id ah:54)
Ma ka in ila h s ifa t lema h -lembu t t er h a da p or a n g-or a n g ber ima n ya n g
mer u pa ka n s ifa t or a n g-or a n g t er pilih u n t u k memba wa a ga ma in i s a a t
mu r t a dn ya or a n g-or a n g ya n g mu r t a d da r in ya -.
Da n da la m t a fs ir a ya t :`` :ma ks u dn ya s a n t u n kepa da or a n g-
or a n g ber ima n , ka s ih s a ya n g da n lema h lembu t t er h a da p mer eka da n
ber s ika p ker a s t er h a da p or a n g-or a n g ka fir da n memu s u h i mer eka . Ibn u
Abba s t ber ka t a : 'Sika p mer eka t er h a da p or a n g-or a n g ber ima n s eper t i
s eor a n g a ya h t er h a da p a n a k da n ma jika n t er h a da p bu da k, da n s ika p mer eka
2
t er h a da p or a n g-or a n g ka fir s eper t i bin a t a n g bu a s t er h a da p ma n gs a n ya .
Fir ma n Alla h I :
``` ` `
(Merek a) k eras terhad ap orang-orang k af ir, tetapi berk as ih s ay ang s es ama
merek a... (QS. al-Fath:29)
1

Da n da la m pen ggu n a a n h u r u f ja r da la m fir ma n Alla h I : `` a da du a
pen a fs ir a n : Men u r u t s a t u pen da pa t (ia men ga n du n g pen ger t ia n ka s ih s a ya n g
da n s a n t u n , s ea ka n -a ka n Dia I ber fir ma n : Ber s ifa t s a n t u n la h kepa da or a n g-
or a n g ber ima n den ga n ca r a mer en da h ka n dir i da n t a wa dh u '. Da n men u r u t
pen da pa t ya n g la in s es u n ggu h n ya ('Ala/ di a t a s ) men u n ju kka n t in ggin ya
kedu du ka n mer eka , da n s eka lipu n mer eka mu lia da n t in ggi kedu du ka n n ya ,
mer eka t et a p t a wa dh u ' t er h a da p or a n g ya n g lebih r en da h kedu du ka n n ya .
2

Mu lia a da la h s ifa t ya n g t er pu ji, s eda n gka n s ombon g t er h a da p or a n g
la in da n memba n gga ka n dir i ('u ju b) a da la h s ifa t t er cela . Da n s es u n ggu h n ya
Alla h I mer en da h ka n n ila i du n ia da la m pa n da n ga n or a n g ya n g ber ima n da n
men ya t a ka n h in a n ya t er h a da p Alla h I , a ga r s emu a ma n u s ia men ya da r i
ba h wa s es u n ggu h n ya :
` ` ``
Barangs iapa y ang menghend ak i k emuliaan, mak a bagi Allah k emuliaan itu
s emuany a. (QS. Fathir:10)
Da n s es u n ggu h n ya Alla h I memu lia ka n wa li-wa li-Nya den ga n n ya , s eka lipu n
mer eka ber a da di pu n ca k coba a n (mu s iba h ,ba la ):
`` ` ` `` ` `
Pad ahal k ek uatan itu hany alah bagi Allah, bagi Ras ul-Ny a d an bagi orang-
orang mu'min, tetapi orang-orang munaf ik itu tiad a mengetahui. (QS. al-
Munaf iqun:8)

Ber s a ma s emu a kemu lia a n in i, ya n g dit u n t u t da r i s eor a n g mu kmin a da la h
s ika p ker a s t er h a da p or a n g-or a n g ka fir , ber ka s ih s a ya n g ber s a ma or a n g-
or a n g ber ima n . Ibn u Qu dda ma h rahimahullah men ga t a ka n da la m
pemba h a s a n n ya t en t a n g t a wa dh u ': 'Ket a h u ila h , s es u n ggu h n ya ma kh lu k in i

1
Al-Jami' li Ahkamil Qur'an 6/220
2
Tafsir al-Bahrul Muhith, karya Abu Hayyan al-Andalusi 3/512.
3
s a ma s eper t i ma kh lu k la in n ya , mempu n ya i du a s is i da n per t en ga h a n : ma ka
s is in ya ya n g cen der u n g ber lebih a n din a ma ka n s ombon g, da n s is i la in n ya
ya n g cen der u n g kepa da keku r a n ga n da n ker en da h a n dis ebu t keh in a a n , da n
per t en ga h a n din a ma ka n t a wa dh u ' da n it u la h ya n g t er pu ji- ya it u
mer en da h ka n dir i t a n pa men gh in a ka n dir i'
3

Ses u n ggu h n ya di a n t a r a pen didika n a da b ya n g dia ja r ka n Ra s u lu lla h r
kepa da or a n g-or a n g ber ima n t er h a da p ma kh lu k, s es u n ggu h n ya Ra s u lu lla h r
ber do'a :
` `` ``` `` ` `` ` ``
"Ya Allah, hidupk anlah ak u d alam k ead aan mis k in, matik anlah ak u d alam
k ead aan mis k in, d an giringlah ak u (di hari k iamat) d alam golongan orang-
orang mis k in."
4

Ibn u a l-At s ir rahimahullah ber ka t a : ma ks u d belia u a da la h t a wa dh u ' da n
mer en da h ka n dir i, da n a ga r belia u t ida k t er ma s u k or a n g-or a n g s ombon g
ya n g con gka k.
5
Kh a lifa h Uma r t men didik pa r a pen ja ba t n ya a ga r ber s ifa t
r en da h h a t i t er h a da p r a kya t da n mela r a n g mer eka men gh in a ka n ma n u s ia ,
s eba ga ima n a dia t men ga ja r ka n kepa da ma n u s ia t en t a n g h a k mer eka a ga r
mer eka h idu p s eca r a mu lia . Da n di a n t a r a kh ot ba h n ya : 'Ket a h u ila h ,
s es u n ggu h n ya a ku , demi Alla h , t ida k men gu t u s pa r a pen ja ba t ku u n t u k
memu ku l ku lit mu da n t ida k pu la u n t u k men ga mbil h a r t a mu , a ka n t et a pi
a ku men gu t u s mer eka kepa da mu u n t u k men ga ja r ka n kepa da mu a ga ma da n
s u n n a h mu . Ma ka ba r a n gs ia pa ya n g diper la ku ka n s ela in ya n g demikia n it u ,
ma ka h en da kla h ia mela por ka n n ya kepa da ku . Ma ka demi Alla h I ya n g
dir iku ber a da di t a n ga n -Nya , t en t u a ku a ka n men gqis h a s h n ya
da r in ya ket a h u ila h , ja n ga n la h ka mu memu ku l ka u m mu s limin , ma ka ka mu
mer en da h ka n mer eka '
6
Da n Uma r t ber pes a n kepa da pa r a pen ja ba t n ya
t er h a da p da er a h t er la r a n g den ga n u ca pa n n ya : 'Ren da h ka n la h dir imu

3
Mukhtashar Minhajul Qashidin hal. 254.
4
Shahih Sunan at-Tirmidzi 2/275, kitab zuhud, bab ke-23, no. 1917/2471 (Shahih).
5
Dari hasyiyah Shahih al-Jami' 1/271, komentar terhadap hadits no. 1261.
6
Musnad Ahmad 1/41. Syaikh Ahmad Syakir rahimahullah berkata: Isnadnya hasan. (286).
4
t er h a da p ka u m mu s limin , h a t i-h a t ila h t er h a da p doa ka u m mu s limin , ma ka
s es u n ggu h n ya doa or a n g-or a n g ya n g dia n ia ya dika bu lka n .'
7

Men ga ku i kes a la h a n membu t u h ka n keber a n ia n t in ggi da n jiwa bes a r
s er t a s ifa t t a wa dh u ya n g ma n t a p. Seka lipu n n a fs u membis iki ba h wa
pen ga ku a n en gka u bis a men ja t u h ka n ma r t a ba t en gka u . Ma ka ber s u n ggu h -
s u n ggu h la h u n t u k ber a da di a t a s keben a r a n , s eba ga ima n a men er ima
per moh on a n ma a f ju ga mer u pa ka n s ifa t t a wa dh u da n kemu lia a n ya n g t in ggi.
Ma ka jiwa ya n g kot or men gh a r a pka n kes a la h a n or a n g la in , a ga r mer a s a pu a s
den ga n member i kr it ik, in t r opeks i da n ket en a r a n . Ibn u a l-Qa yyim
rahimahullah men gu n gka pka n h a l in i den ga n ka t a n ya : Ba r a n gs ia pa ya n g
ber bu a t ja h a t kepa da mu , kemu dia n ia da t a n g memin t a ma a f t er h a da p
kes a la h a n n ya . Ma ka s es u n ggu h n ya s ifa t r en da h dir i men gh a r u s ka n en gka u
men er ima per moh on a n ma a fn ya a pa ka h per moh on a n ma a fn ya it u ben a r
a t a u h a n ya ber pu r a -pu r a - da n men yer a h ka n keben a r a n n ya kepa da Alla h I .
Da n t a n da pemu r a h da n t a wa dh u a da la h s es u n ggu h n ya a pa bila en gka u
melih a t keku r a n ga n da la m per min t a a n ma a fn ya , ja n ga n la h en gka u
men gh en t ika n n ya da n memper deba tka n n ya ...
8
Ma ka men ja u h la h da r i
per a s a a n ber a t , ba likla h lemba r a n h idu p, da n mu la ila h da r i ya n g ba r u ,
t ema n mu a ka n mer a s a s ega n t er h a da pmu ka r en a en gka u men er ima
per moh on a n ma a fn ya da n t ida k t er la lu memper s oa lka n per moh on a n
ma a fn ya .
Da n a pa bila en gka u ber s iker a s melet a kka n t ema n mu pa da pos is i
mer en da h ka n n ya da n men gh it u n gn ya da la m per h it u n ga n r a gu -r a gu , ber a r t i
en gka u t ela h ber a n i memer a n gi Alla h I , da n en gka u t ida k per n a h ma mpu
mela ku ka n n ya , s eper t i dis ebu t ka n da la m h a dit s qu ds i:
` ` ` ` `
Barangs iapa y ang memerangi w alik u, berarti ia meny atak an perang
terhad apk u.
9

Alla h I a da la h wa li s et ia p or a n g ya n g ber ima n .

7
Shahih al-Bukhari, kitab al-Jihad, bab ke-180, no. 3059.
8
Tahdzib Madarijus Salikin, hal. 433.
9
Musnad Ahmad 6/256.
5
Ses u n gu h n ya or a n g ya n g ma ju ke depa n u n t u k memimpin ma n u s ia ,
men ga r a h ka n mer eka , men a r ik h a t i mer eka ma ka ia h a r u s memiliki r a s a
r en da h dir i ya n g t in ggi. Ka r en a it u la h Alla h I men yu r u h Na bi-Nya den ga n
fir ma n -Nya :
`` ` ``
dan rend ahk anlah dirimu terhad ap orang-orang y ang mengik utimu, y aitu
orang-orang y ang beriman. (QS. as y -Sy u'ara :215)
Ma ka ba ga ima n a kea da a n u ma t s es u da h belia u r s eda n g mer eka lebih
r en da h kedu du ka n da n a kh la k- t ida k mer en da h ka n dir i mer eka ? Da n
dis ebu t ka n da la m h ikma h : Ba r a n gs ia pa ya n g s ela lu r en da h dir i n is ca ya
ba n ya k t ema n n ya . Ma ka bila en gka u in gin men ca r i pa r a pen du ku n g
t er h a da p da kwa h mu , en gka u h a r u s r en da h dir i. J a u h ila h s ika p u ju b da n
s ombon g, da n ya n g pa lin g ber ba h a ya a da la h per a s a a n u ju b da la m iba da h
ya n g membu a t en gka u men ga n gga p r emeh or a n g la in ka r en a iba da h mu .
Ka r en a it u la h dir iwa ya t ka n da r i a l-Mu t h a r r if rahimahullah, ia ber ka t a :
Su n ggu h a ku t idu r di ma la m h a r i da n men yes a l di pa gi h a r i, lebih ku s u ka i
da r i pa da s h a la t di ma la m h a r i da n di pa gi h a r i mer a s a ba n gga (u ju b).
10

Fu dh a il bin Iya dh rahimahullah men defin is ika n t a wa dh u den ga n
ka t a n ya : ya it u mer en da h ka n dir i t er h a da p keben a r a n , t u n du k kepa da n ya ,
da n men er ima n ya da r i or a n g ya n g men ga t a ka n n ya .
11
Tu n du k t er h a da p
keben a r a n a da la h kemu lia a n ya n g s ebena r n ya , ka r en a ia a da la h t a a t kepa da
Alla h I , kemba li kepa da keben a r a n , da n membia s a ka n dir i a ga r t ida k t er u s -
men er u s di a t a s keba t ila n . Ka r en a it u la h Na bi r ber s a bda :
` `
Tidak ad a s es eorang y ang merend ahk an diri k arena Allah I k ecuali Allah I
meninggik an derajatny a.
12

Ba r a n gs ia pa ya n g t u ju a n n ya a da la h men ca r i r idh a Alla h I , t u n du k t er h a da p
keben a r a n t er a s a mu da h ba gin ya , s eper t i ya n g dir iwa ya t ka n da r i Uba idu lla h
bin a l-Ha s a n a l-An ba r i rahimahullah, s es u n ggu h n ya ia dit a n ya t en t a n g
memin t a , la lu ia kelir u pa da n ya . Ma ka t a t ka la ia diin ga t ka n t er h a da p

10
Minhajul qashidin hal. 254.
11
Madarijus salikin
12
HR. Muslim dan at-TIrmidzi (Jami al-Ushul 6/455, no. 4660).
6
kekelir u a n n ya , ia men u n du kka n kepa la nya s es a a t la lu ber ka t a : Ka la u begit u
s a ya kemba li, da n s a ya s eor a n g ya n g h in a . Su n ggu h a ku ber dos a da la m
keben a r a n lebih ku s u ka i da r i pa da a ku men ja di pimpin a n da la m keba t ila n .
13

Seper t i in ila h or a n g ya n g ber ilmu , ia r enda h dir i ka r en a Alla h I da n t u n du k
t er h a da p keben a r a n , ka r en a it u la h t u ju a n n ya , s eka lipu n di a n t a r a dia da n
or a n g ya n g keben a r a n a da pa da lis a n n ya it u a da per mu s u h a n da n
per s elis ih a n .
Tida k t u n du k t er h a da p keben a r a n a da la h kes ombon ga n ya n g
s eben a r n ya da n keza lima n , ka r en a it u la h Ra s u lu lla h r men defin ika n
t a ka bu r den ga n s a bda n ya :
` ` ` ` ``
Sombong ad alah menolak k ebenaran d an merend ahk an orang lain.
14

Den ga n in i kit a melih a t ba h wa t a wa dh u , di s a mpin g s eba ga i a kh la k ya n g
t er pu ji, ia mer u pa ka n pen ja ga a ga r t ida k t er jer u mu s da la m per bu a t a n za lim,
da n memelih a r a da r i s ifa t s ombon g da n ber ba n gga dir i t er h a da p s a u da r a -
s a u da r a s ea ga ma . Dis ebu t ka n da la m h a dit s :
` ` : ` ` ` ` ` ``
Ses ungguhny a Allah I mew ahy uk an k epad ak u: bers if at taw adhulah,
s ehingga s es eorang tid ak meras a bangga terhad ap orang lain d an s es eorang
tid ak berbuat aniay a terhad ap orang lain.
15

Ken da t i kedu du ka n Ra s u lu lla h r s a n ga t t in ggi, s es u n ggu h n ya ket ika
belia u melih a t s es eor a n g gemet a r ka r en a t a ku t t er h a da p belia u , ka r en a ia
men gir a belia u s a ma s eper t i r a ja -r a ja di mu ka bu mi, belia u ber s a bda
kepa da n ya :
` `` ` ` ` ` ` ` `` `
Tenanglah, s es ungguhny a ak u buk anlah s eorang raja. Ak u hany alah s eorang
anak d ari s eorang perempuan s uk u Qurais y y ang memak an d aging
dendeng".
16

Di a n t a r a kes empu r n a a n t a wa dh u n ya Ra s u lu lla h r ba h wa belia u r
memba n t u kelu a r ga n ya s eda n gka n belia u ma mpu memin t a ba n t u a n

13
Tahdzib tahdzib, 7/7 (12)
14
Shahih Muslim, kitab iman, bab ke-39, no. 147
15
Shahih Muslim, kitab al-Jannah, bab ke-16, no. 64.
16
Shahih SUnan Ibnu Majah 2/232, no.2677/3312 (Shahih).
7
pemba n t u - da n member i s a la m kepa da a n a k-a n a k ya n g belia u t emu i di
t en ga h ja la n s eda n gka n belia u a da la h ya n g dit a ku t i pa r a r a ja . Seh in gga s a a t
belia u ber a da di pu n ca k keku a t a n da n kemen a n ga n n ya , belia u t ida k
ber s ika p ker a s di mu ka bu mi. Ma ka t a t ka la di h a r i memer a n gi Ba n i
Qu r a izh a h , belia u ber a da di a t a s keleda i ya n g dikeka n g den ga n t a li da r i
s a bu t . Da n s a a t belia u mema s u ki kot a Ma kka h s eba ga i pemen a n g, belia u
men u n du kka n kepa la n ya ka r en a t a wa dh u kepa da Alla h I ka r en a kh a wa t ir
t er h a da p pen yu s u pa n r a s a t a ka bu r ke da la m jiwa pemen a n g, ya n g dibis ika n
oleh h a wa n a fs u n ya ba h wa dia la h ya n g membu a t kemen a n ga n da n
melu pa ka n ka r u n ia da n t a u fik Alla h I . Sya ikh u l Is la m rahimahullah
men gga mba r ka n kea da a n Ra s u lu lla h r den ga n ka t a n ya : Ses u n ggu h n ya
belia u memilih s ifa t h a mba pen gh a mba a n - s eka lipu n belia u da n pa r a
pen giku t n ya a da la h ya n g t er t in ggi, da n belia u t ida k men gh en da ki ya n g
t er t in ggi, s eka lipu n t ela h memper oleh n ya .
17

Da n cu ku pla h ba gi or a n g-or a n g ya n g s ombon g a ga r kemba li ke ja la n
ya n g lu r u s ba h wa mer eka men ya da r i ba h wa Alla h I t ida k men yu ka i mer eka ,
mema lin gka n mer eka da r i a ya t -a ya t -Nya , men gu n ci h a t i mer eka , da n
men ga n ca m a ka n memu s n a h ka n mer eka , dan barangs iapa y ang di hatiny a
mengandung s if at s ombong, w alaupun hany a s eberat biji s awi, nis cay a Allah
I ak an menjerumus k anny a k e dalam nerak a.
18
Hu ku ma n ba la s a n s eper t i in i
ka r en a a da ka n du n ga n s ifa t s ombon g s eber a t biji s a wi. Ma ka s es eor a n g
s a n ga t membu t u h ka n pela t ih a n u n t u k men ja ga h a t in ya da r i per a s a a n
s ombon g, u ju b, da n t er per da ya .
Da n t ida kla h men dor on g s es eor a n g ber s ika p s ombon g kecu a li
per a s a a n in gin ber beda den ga n la in , a t a u kein gin a n t ida k t u n du k t er h a da p
s es eor a n g, a t a u ber u s a h a men u t u pi keku r a n ga n pr iba din ya , da n s emu a it u
membin a s a ka n s es eor a n g:
. .. ``` ` : ` `` `` `` `
Mak a y ang membinas ak an, y aitu s if at pelit y ang dituruti, haw a naf s u y ang
diik uti, d an peras aan ujub s es eorang terhad ap diriny a s endiri.
19


17
Majmu fatawa Ibnu Taimiyah 11/131
18
Musnad Ahmad 2/250, dan semua perawinya adalah perawi kitab shahih.
19
Shahih al-Jami, no. 3045 (Hasan).
8
Seba ga ima n a or a n g ya n g t a wa dh u cu ku p den ga n men ya da r i ba h wa
Alla h I men in ggika n der a ja t n ya da n s es u n ggu h n ya h a mba -h a mba Alla h I
men yu ka in ya , s es u n ggu h n ya Ra s u lu llah r a da la h s u r i t a u la da n n ya , da n
s es u n ggu h n ya ia lebih men get a h u i kebes a r a n Ra bb-Nya da n keku r a n ga n
dir in ya . Ma ka ber h a t i-h a t ila h da r i t er per os ok ber s a ma wa s wa s s yet a n da n
h a wa n a fs u , s emoga en gka u t er ma s u k or a n g-or a n g ya n g dicin t a i Alla h I da n
mer eka men cin t a i-Nya :
` ``
y ang bers ik ap lemah-lembut terhad ap orang-orang mu'min, y ang bers ik ap
k eras terhad ap orang-orang k af ir, . (QS. al-Ma`id ah:54)

Ke s imp u la n :
1. Or a n g-or a n g ya n g dicin t a i Alla h I da n mer eka men cin t a in ya a da la h
or a n g-or a n g ya n g t a wa dh u .
2. Tida k a da kon t r a diks i di a n t a r a s ikap ker a s t er h a da p or a n g-or a n g ka fir
da n s ika p lembu t t er h a da p or a n g-or a n g ya n g ber ima n .
3. Kh a lifa h Uma r t men didik pa r a pen ja ba t n ya a ga r ber s ifa t r en da h dir i
t er h a da p r a kya t mer eka .
4. Ter ma s u k s ifa t t a wa dh u a da la h men ga ku i kes a la h a n da n men er ima
per moh on a n ma a f da r i or a n g la in .
5. Mer en da h ka n dir i t er ma s u k s ifa t or a n g ya n g ma ju u n t u k memimpin
ma n u s ia .
6. Ter ma s u k t a wa dh u a da la h t u n du k t er h a da p keben a r a n da n mema t u h in ya .
7. Ter ma s u k ya n g memba n t u s ifa t t a wa dh u a da la h men gin ga t a s a l keja dia n
ma n u s ia .
8. Sifa t t a wa dh u ya n g pa lin g a gu n g a da la h s a a t ber a da di pu n ca k keku a t a n
da n kemen a n ga n .
9. Ter ma s u k ya n g memba n t u ber s ifa t t a wa dh u a da la h men gin ga t pa h a la
t a wa dh u da n a n ca ma n dos a t er h a da p or a n g-or a n g ya n g s ombon g.
10. Cu ku pla h s eba ga i kemu lia a n or a n g ya n g t a wa dh u a da la h kecin t a a n
h a mba -h a mba Alla h I kepa da n ya da n Alla h I men in ggika n der a ja t n ya .