Örnek Hayat

Yusuf HALICI

MEHMED
EMİN TOKADÎ (K.S.)
“Reisülküttap makamının yazı işlerinde kâtiplik yaptığı sırada
etrafında toplanan pek çok talebeye ders veren Tokadî hazretleri
daha sonra hacca gitmek için bu görevinden ayrılmıştır. Hacca
gideceğini duyan meşhur Kadirî Şeyhi Kasabzâde Muhammed Efendi
kendisine, Mekke’ye varınca büyük veli Ahmet Yekdest Cüryanî’nin
sohbetine gitmesini tavsiye etti.”

58 Şubat 2009
M ehmed Emin Tokadî hazret-
leri, on yedinci ve on seki-
zinci yüzyıllarda yetişen bü-
yük Osmanlı evliyalarındandır. 1664’de Tokat’ta
doğmuş 1745’te İstanbul’da seksen üç yaşında
iken vefat etmiştir.
rip başımı tekrar eğerek gözlerimi yumdum. Bir
müddet de öyle durduktan sonra, yine dikkatle
bana baktığını gördüm. Sonra o zat ellerini kaldı-
rıp dua etti. Duadan sonra Fatiha okundu ve her-
kes kalkıp dağılmaya başladı. Ben de kalkıp gi-
derken o mübarek zat bana yaklaştı. Yanıma gelip
selâm verdi ve: “Hoş geldin Emin Efendi.” dedi.
İlk tahsilini memleketinde yapmış, daha son- Hâlimi hatırımı sordu. Sonra beni yanına alıp,
ra İstanbul’a gelerek Şeyhülislâm Mirzazade Harem-i Şerif’in yakınında bulunan evine götür-
Şeyh Muhammed Efendi’den uzun müddet ders
almıştır. Bu arada Yedikuleli hattat Abdullah
Efendi’den de hat dersleri alıp kendisini yetiştir-
miş, değişik hat çeşitlerinde maharet sahibi ol-
muştur.

Reisülküttap makamının yazı işlerinde kâtiplik

yaptığı sırada etrafında toplanan pek çok talebe-
ye ders veren Tokadî hazretleri daha sonra hac-
ca gitmek için bu görevinden ayrılmıştır. Hacca
gideceğini duyan meşhur Kadirî Şeyhi Kasabzâde
Muhammed Efendi kendisine, Mekke’ye varınca
büyük veli Ahmet Yekdest Cüryanî’nin sohbetine
gitmesini tavsiye etti.
Mehmed Emin Tokadî hazretleri, Ahmet Yek-
dest hazretleri ile görüşmesini şöyle anlatır:
“Mekke’ye varınca, ilk günüm Kâbe’yi tavaf ve zi-
yaretle geçti. Ertesi gün sabah namazını Harem-i
Şerif’te kıldıktan sonra dışarı çıkacağım sırada,
Harem-i Şerif’in bir köşesinde, bir grup kimse-
nin halka hâlinde oturduklarını gördüm. “Niçin
böyle halka olmuşlar acaba? Ders için hocalarını
mı bekliyorlar?” diyerek yanlarına yaklaşıp otur-
dum. Hepsinin başlarını eğip edeple oturdukla-
rını gördüm. Ben de oturup başımı eğerek bekle-
dim. Bir ara başımı kaldırıp baktığımda, halkanın
ortasında duran bir zatın dikkatle bana baktığı-
nı gördüm. Bakışlarından ve heybetinden ürpe-
dü. İçeri girip oturduktan biraz sonra hizmetçisi
sofrayı kurdu. Sofrada sıcak bir ekmek ve fincan
içinde içecek bir şey vardı. O mübarek zat ellerini
ekmeğe uzatınca, bir elinin bileğinden kesik oldu-
ğunu gördüm. Hemen Edirne’deki Şeyh Muham-
med Efendi’nin tavsiyesi aklıma geldi. Bahsetti-
ğinin bu mübarek zat olduğunu anladım. Fakat
o anda selâmını söylemeyi unutmuşum. Yemek-
ten sonra yolculuğumdan, gezip dolaştığım yer-
lerden sorup cevap aldıktan sonra: “Edirne’de
size emanet edilen şeyi unuttunuz.” buyurdu. He-
men Şeyh Muhammed Efendi’nin selâmını hatır-
ladım ve söyledim. O da muhabbet ve sürur için-
de selâmı aldı. Artık beni talebeliğe kabul edip,
ders vermeye başladı ve Allahu Teâlâ’nın ismini
zikretmemi söyledi.

59
 Bundan sonra dille anlatılamaz hallere ve ni-
metlere kavuştum. Farsça bildiğim için, çoğu za-
man benimle Farsça kelimelerle konuşurdu. 1702
yılı hac mevsiminden, 1705 yılı hac mevsimine ka-
dar, üç yıl boyunca, Ahmet Yekdest Cüryanî Haz-
retlerinin hizmetinde, derslerinde ve sohbetlerin-
de bulundum. Daha sonra 1705 yılında, hacıların
dönüşü sırasında, hocamın izni ile İstanbul’a dön-
düm.”
İstanbul’a dönünce, bir müddet Ebu Eyyub-el-
Ensarî hazretlerinin türbesinde türbedarlık yapan
Mehmed Emin Tokadî hazretlerine, daha sonra
Peygamber Efendimizin mübarek türbesinde hiz-
met etme vazifesi verildi. Bu hizmetlerinden son-
ra da İstanbul’a gelip talebe yetiştirmekle meşgul
oldu.
Bursa’da medfun bulunan İsmail Hakkı Hazret-
leri vefatına yakın bir zamanda, talebelerinden İvaz
Mehmed Paşa’yı, Yeğen Mehmed Paşa’yı ve Hacı
Ahmet Paşa’yı tasavvufta yetiştirilmeleri amacıyla
Tokadî Hazretleri’ne göndermişti. O da onlarla il-
gilendi ve bunlardan Yeğen Mehmed Paşa I. Mah-
mut Han’ın vezir-i azamlığına kadar yükseldi.
Mehmet Emin Tokadî hazretleri sohbetlerin-
de talebelerinin dünya ve ahiret müşküllerini ken-
dileri söylemeden çözerdi. Sohbetlerinde herke-
sin anlayış ve sevgisine göre konuşurdu. Zamanın
fen ilimlerine vakıftı. İbadetini son derece gizli ya-
par, dikkat çeken şeylerden kaçınırdı. Zamanın
Şeyhülislâmı kendisini zaviye-i şerifeyi tayin et-
mek istediğinde, “Ben meşihat erbabından olmadı-
ğım gibi bu makama da lâyık değilim.” diyerek ka-
60 Şubat 2009
bul etmedi.
Dünya dostu, mal dostu, güzellik dostu ve di-
ğer şeylerin dostu çoktur. Allah dostu, iksir-i azam
(her derde deva) gibi nadir bulunan çok kıymetli
bir şeydir, derdi.
Allah’a iltica ile kabr-i şerifinin avamdan gizlen-
mesini, buna rağmen kabirlerini bularak kendisi-
ni ziyaret edenlerin cehennemden azad edilmesi-
ni dilemiştir.
Mehmed Emin Tokadî hazretleri, 1745 senesin-
de göğsünde ve sırtında önce sivilce olarak çıkan,
daha sonra çıban hâlini alan şirpençe çıbanının
verdiği rahatsızlık neticesinde vefat etti.
Buyurdu ki:
“Ham insanlar küf kokar, çünkü onların kalple-
ri kararmış, paslanmıştır. Merhamet buz tutmuş-
tur onlarda. Ham insan kalp de kırar, haram da iş-
ler.”
“Öyle iyi bir insan ol ki, kimse senin yüzünden
cehenneme gitmesin.”
“Şu üç sabır çok sevgilidir. Bunlar; Hakk’a kul-
lukta ve taatta, günah işlememekte, belâ ve mihnet
altında sabırdır.”
“Tûl-i emel felâkettir. Yani, ölümü unutmak,
tevbe istiğfarı unutmak felâkettir. Bir kimse tevbe
istiğfar yapmıyorsa kalbi katı demektir. Tûl-i emel
sahibi demektir.”