Professional Documents
Culture Documents
1. Zeus convoca a los dioses (HOMERO, Ilíada VIII, 1-3) (LDO #1, p.15)
¹HwÜj me\n kroko/peploj e)ki¿dnato pa=san e)p' aiåan,
Zeu\j de\ qew½n a)gorh\n poih/sato terpike/raunoj
a)krota/tv korufv= poludeira/doj Ou)lu/mpoio:
3. Los doce en la Ilíada, unos del bando aqueo, otros del troyano (HOMERO, Ilíada
XX, 31-40) (LDO #6, p.17)
áWj eÃfato Kroni¿dhj, po/lemon d' a)li¿aston eÃgeire.
ba\n d' iãmenai po/lemon de\ qeoiì di¿xa qumo\n eÃxontej:
àHrh me\n met' a)gw½na new½n kaiì Palla\j ¹Aqh/nh
h)de\ Poseida/wn gaih/oxoj h)d' e)riou/nhj
¸Ermei¿aj, oÁj e)piì fresiì peukali¿mvsi ke/kastai:
àHfaistoj d' aÀma toiÍsi ki¿e sqe/nei+ blemeai¿nwn
xwleu/wn, u(po\ de\ knh=mai r(w¯onto a)raiai¿.
e)j de\ Trw½aj ãArhj koruqai¿oloj, au)ta\r aÀm' au)t%½
FoiÍboj a)kerseko/mhj h)d' ãArtemij i¹oxe/aira
Lhtw¯ te Ca/nqo/j te filomeidh/j t' ¹Afrodi¿th.
4. Los doce en una ofrenda ritual en Roma (TITO LIVIO, Desde la fundación de la
Ciudad XXII 10,9) (LDO #8, p.17)
Sex pulvinaria in conspectu fuerunt, Iovi ac Iunoni unum, alterum Neptuno ac Minervae, tertium
Marti ac Veneri, quartum Apollini ac Dianae, quintum Volcano ac Vestae, sextum Mercurio et Cereri.
1
ZEUS / IUPPITER
1. Nacimiento (APOLODORO, Biblioteca I 1,6) (LDO #481,
p.316)
Kaiì prw¯thn me\n gennhqeiÍsan ¸Esti¿an kate/pien, eiåta
Dh/mhtran kaiì àHran, meq' aÁj Plou/twna kaiì Poseidw½na.
o)rgisqeiÍsa de\ e)piì tou/toij ¸Re/a paragi¿netai me\n ei¹j
Krh/thn, o(phni¿ka to\n Di¿a e)gkumonou=sa e)tu/gxane, genn#=
de\ e)n aÃntr% th=j Di¿kthj Di¿a. kaiì tou=ton me\n di¿dwsi
tre/fesqai Kou/rhsi¿ te kaiì taiÍj Melisse/wj paisiì
nu/mfaij, ¹Adrastei¿# te kaiì ãIdv. AuÂtai me\n ouÅn$ to\n
paiÍda eÃtrefon t%½ th=j ¹Amalqei¿aj ga/lakti, oi¸ de\
Kou/rhtej eÃnoploi e)n t%½ aÃntr% to\ bre/foj fula/ssontej
toiÍj do/rasi ta\j a)spi¿daj sune/krouon, iàna mh\ th=j tou=
paido\j fwnh=j o( Kro/noj a)kou/sv. ¸Re/a de\ li¿qon
sparganw¯sasa de/dwke Kro/n% katapieiÍn w¨j to\n
gegennhme/non paiÍda.
2
3. Zeus se identifica con el cosmos (ESQUILO, Helíades
frag. 70) (LDO #514, p.335)
Zeu/j e)stin ai¹qh/r, Zeu\j de\ gh=, Zeu\j d' ou)rano/j,
Zeu/j toi ta\ pa/nta xwÓ ti tw½nd' u(pe/rteron
6. Justicia, hija de Zeus (HESÍODO, Trabajos y Días 256-281) (LDO #502, p.329)
h( de/ te parqe/noj e)stiì Di¿kh, Dio\j e)kgegauiÍa,
kudrh/ t' ai¹doi¿h te qeoiÍj oiá ãOlumpon eÃxousin,
kai¿ r(' o(po/t' aÃn ti¿j min bla/ptv skoliw½j o)nota/zwn,
au)ti¿ka pa\r Diiì patriì kaqezome/nh Kroni¿wni
ghru/et' a)nqrw¯pwn a)di¿kwn no/on, oÃfr' a)potei¿sv
dh=moj a)tasqali¿aj basile/wn oiá lugra\ noeu=ntej
aÃllv parkli¿nwsi di¿kaj skoliw½j e)ne/pontej.
tau=ta fulasso/menoi, basilh=j, i¹qu/nete mu/qouj,
dwrofa/goi, skolie/wn de\ dike/wn e)piì pa/gxu la/qesqe.
oiâ au)t%½ kaka\ teu/xei a)nh\r aÃll% kaka\ teu/xwn,
h( de\ kakh\ boulh\ t%½ bouleu/santi kaki¿sth.
pa/nta i¹dwÜn Dio\j o)fqalmo\j kaiì pa/nta noh/saj
kai¿ nu ta/d', aiã k' e)qe/lvs', e)pide/rketai, ou)de/ e( lh/qei
oiàhn dh\ kaiì th/nde di¿khn po/lij e)nto\j e)e/rgei.
3
HRH / IUNO
1. Esposa de Zeus y honrada como él (Himnos Homéricos XII, a Hera) (LDO #329, p.230)
àHrhn a)ei¿dw xruso/qronon hÁn te/ke ¸Rei¿h,
a)qana/thn basi¿leian u(pei¿roxon eiådoj eÃxousan
Zhno\j e)rigdou/poio kasignh/thn aÃloxo/n te
kudrh/n, hÁn pa/ntej ma/karej kata\ makro\n ãOlumpon
a(zo/menoi ti¿ousin o(mw½j Diiì terpikerau/n%.
3. Rango elevado de Hera pero sumisión a Zeus (HOMERO, Ilíada V, 50-61) (LDO #347,
p.238)
To\n d' h)mei¿bet' eÃpeita bow½pij po/tnia àHrh:
hÃtoi e)moiì treiÍj me\n polu\ fi¿ltatai¿ ei¹si po/lhej
ãArgo/j te Spa/rth te kaiì eu)rua/guia Mukh/nh:
ta\j diape/rsai oÀt' aÃn toi a)pe/xqwntai periì kh=ri:
ta/wn ouà toi e)gwÜ pro/sq' iàstamai ou)de\ megai¿rw.
eiã per ga\r fqone/w te kaiì ou)k ei¹w½ diape/rsai,
ou)k a)nu/w fqone/ous' e)peiì hÅ polu\ fe/rtero/j e)ssi.
a)lla\ xrh\ kaiì e)mo\n qe/menai po/non ou)k a)te/leston:
kaiì ga\r e)gwÜ qeo/j ei¹mi, ge/noj de/ moi eÃnqen oÀqen soi¿,
kai¿ me presbuta/thn te/keto Kro/noj a)gkulomh/thj,
a)mfo/teron genev= te kaiì ouÀneka sh\ para/koitij
ke/klhmai, su\ de\ pa=si met' a)qana/toisin a)na/sseij.
4
AQENA / MINERVA
1. Atenea nace armada de la cabeza de Zeus
(APOLODORO, Biblioteca I 1,20) (LDO #200, p.142)
Mi¿gnutai de\ Zeu\j Mh/tidi, metaballou/sv ei¹j polla\j
i¹de/aj u(pe\r tou= mh\ sunelqeiÍn, kaiì au)th\n genome/nhn
eÃgkuon katapi¿nei fqa/saj, e)pei¿per eÃlege gennh/sein
paiÍda meta\ th\n me/llousan e)c au)th=j genna=sqai ko/rhn,
oÁj ou)ranou= duna/sthj genh/setai. tou=to fobhqeiìj
kate/pien au)th/n: w¨j d' o( th=j gene/sewj e)ne/sth xro/noj,
plh/cantoj au)tou= th\n kefalh\n pele/kei Promhqe/wj hÄ
kaqa/per aÃlloi le/gousin ¸Hfai¿stou, e)k korufh=j, e)piì
potamou= Tritwnoj, ¹Aqhna= su\n oÀploij a)ne/qoren.
5
POSEIDWN / NEPTUNUS
1. Los Cíclopes entregan a Poseidon el tridente
(APOLODORO, Biblioteca I 7.1) (LDO #452, p.297)
Kaiì Ku/klwpej to/te Diiì me\n dido/asi bronth\n kaiì
a)straph\n kaiì kerauno/n, Plou/twni de\ kune/hn,
Poseidw½ni de\ tri¿ainan: oi¸ de\ tou/toij o(plisqe/ntej
kratou=si Tita/nwn, kaiì kaqei¿rcantej au)tou\j e)n t%½
Tarta/r% tou\j e(kato/gxeiraj kate/sthsan fu/lakaj.
au)toiì de\ diaklhrou=ntai periì th=j a)rxh=j, kaiì lagxa/nei
Zeu\j me\n th\n e)n ou)ran%½ dunastei¿an, Poseidw½n de\ th\n
e)n qala/ssv, Plou/twn de\ th\n e)n àAidou.
3. Invocación a Poseidón
(ARISTÓFANES, Los Caballeros
561-569) (LDO #462, p.301)
àIppi' aÃnac Po/seidon, %
xalkokro/twn iàppwn ktu/poj
kaiì xremetismo\j a(nda/nei
kaiì kuane/mboloi qoaiì
misqofo/roi trih/reij,
meiraki¿wn (…)
deu=r' eÃlq' ei¹j xoro/n, wÕ xrusotri¿ain'
6
4. Poseidón y Atenea ayudan a Aquiles contra el
Escamandro (HOMERO, Ilíada XXI 284-292) (LDO
#473, p.307)
áWj fa/to, t%½ de\ ma/l' wÕka Poseida/wn kaiì ¹Aqh/nh
sth/thn e)ggu\j i¹o/nte, de/maj d' aÃndressin e)i¿+kthn,
xeiriì de\ xeiÍra labo/ntej e)pistw¯sant' e)pe/essi.
toiÍsi de\ mu/qwn hÅrxe Poseida/wn e)nosi¿xqwn:
Phlei¿+dh mh/t' aÃr ti li¿hn tre/e mh/te/ ti ta/rbei:
toi¿w ga/r toi nw½i+ qew½n e)pitarro/qw ei¹me\n
Zhno\j e)painh/santoj e)gwÜ kaiì Palla\j ¹Aqh/nh:
w¨j ouà toi potam%½ ge damh/menai aiãsimo/n e)stin,
a)ll' oÀde me\n ta/xa lwfh/sei, su\ de\ eiãseai au)to/j:
7
DHMHTHR / CERES
8
APOLLWN / APOLLO
1. Apolo y Artemisa, hijos de Zeus
(HESÍODO, Teogonía 918-920) (LDO #84,
p.64)
LhtwÜ d' ¹Apo/llwna kaiì ãArtemin i¹oxe/airan
i¸mero/enta go/non periì pa/ntwn Ou)raniw¯nwn
gei¿nat' aÃr' ai¹gio/xoio Dio\j filo/thti
migeiÍsa.
2. Apolo
dios
bello
y
4. Apolo protector de la poesía y de la música (HESÍODO, Teogonía 95) (LDO #107, p.76)
)Ek ga/r toi Mouse/wn kaiì e(khbo/lou ¹Apo/llwnoj
aÃndrej a)oidoiì eÃasin e)piì xqo/na kaiì kiqaristai¿,
9
6. Apolo mata a la serpiente
Pitón (HIGINO, Fábulas
140) (LDO #109, p.77)
Python Terrae filius draco ingens.
Hic ante Apollinem ex oraculo in
monte Parnasso responsa dare
solitus erat. Huic ex Latonae partu
interitus erat fato futurus. (...)
Python ubi sensit Latonam ex Iove
gravidam esse, persequi coepit, ut
eam interficeret. At Latonam Iovis
iussu ventus Aquilo sublatam ad
Neptunum pertulit; ille eam tutatus
est (...). Post diem quartum quam
essent nati, Apollo matris poenas
exsecutus est; nam Parnassum
venit et Pythonem sagittis interfecit (inde Pythius est dictus) ossaque
eius in cortinam coniecit et in templo suo posuit, ludosque funebres
ei fecit, qui ludi Pythia dicuntur.
8. Apolo “padre” de
Augusto (SUETONIO,
Vida de los XII Césares,
Vida de Augusto 94, 4)
(LDO #127, p.87)
In Asclepiadis Mendetis
Theologumenon libris lego, Atiam, cum ad sollemne Apollinis
sacrum media nocte uenisset, posita in templo lectica, dum ceterae
matronae dormirent, obdormisse; draconem repente irrepsisse ad
eam pauloque post egressum; illam expergefactam quasi a
concubitu mariti purificasse se; et statim in corpore eius extitisse
maculam uelut picti draconis nec potuisse umquam exigi, adeo ut
mox publicis balineis perpetuo abstinuerit; Augustum natum
mense decimo et ob hoc Apollinis filium existimatum.
10
ARTEMIS / DIANA
1. Diana asiste a su madre en el parto (SERVIO,
Comentarios a la Eneida III,73) (LDO #168, p.116)
Sane nata Diana parturienti Apollinem matri dicitur praebuisse
obstetricis officium: unde cum Diana sit virgo, tamen a
parturientibus invocatur.
3. Explicación de tal
identificación
(SERVIO,
Comentarios a la
Eneida IV,511) (LDO #173, p.118)
Non nulli eandem Lucinam, Dianam, Hecaten appellant ideo,
quia uni deae tres adsignant potestates nascendi valendi
moriendi: et quidem nascendi Lucinam deam esse dicunt,
valendi Dianam, moriendi Hecaten: ob quam triplicem
potestatem triformem eam triplicemque finxerunt, cuius in
triviis templa ideo struxerunt.
11
HRMHS / MERCURIUS
12
5. Invención de la lira (Himnos Homéricos IV, a Hermes 20-58) (LDO #397, p.267)
oÁj kaiì e)peiì dh\ mhtro\j a)p' a)qana/twn qo/re gui¿wn
ou)ke/ti dhro\n eÃkeito me/nwn i¸er%½ e)niì li¿kn%,
a)ll' oÀ g' a)nai¿+caj zh/tei bo/aj ¹Apo/llwnoj
ou)do\n u(perbai¿nwn u(yhrefe/oj aÃntroio.
eÃnqa xe/lun eu(rwÜn e)kth/sato muri¿on oÃlbon:
¸Ermh=j toi prw¯tista xe/lun tekth/nat' a)oido/n,
hÀ r(a/ oi¸ a)ntebo/lhsen e)p' au)lei¿vsi qu/rvsi
boskome/nh propa/roiqe do/mwn e)riqhle/a poi¿hn,
sau=la posiìn bai¿nousa: Dio\j d' e)riou/nioj ui¸o\j
a)qrh/saj e)ge/lasse kaiì au)ti¿ka mu=qon eÃeipe:
su/mbolon hÃdh moi me/g' o)nh/simon, ou)k o)nota/zw.
xaiÍre fuh\n e)ro/essa xoroitu/pe daito\j e(tai¿rh,
a)spasi¿h profaneiÍsa: po/qen to/de kalo\n aÃqurma
ai¹o/lon oÃstrakon eÀsso xe/luj oÃresi zw¯ousa;
a)ll' oiãsw s' ei¹j dw½ma labw¯n: oÃfelo/j ti¿ moi eÃssv,
ou)d' a)potimh/sw: su\ de/ me prw¯tiston o)nh/seij.
oiãkoi be/lteron eiånai, e)peiì blabero\n to\ qu/rhfin:
hÅ ga\r e)phlusi¿hj poluph/monoj eÃsseai eÃxma
zw¯ous': hÄn de\ qa/nvj to/te ken ma/la kalo\n a)ei¿doij.
áWj aÃr' eÃfh: kaiì xersiìn aÀm' a)mfote/rvsin a)ei¿raj
aÄy eiãsw ki¿e dw½ma fe/rwn e)rateino\n aÃqurma.
eÃnq' a)naphlh/saj glufa/n% polioiÍo sidh/rou
ai¹w½n' e)ceto/rhsen o)resk%¯oio xelw¯nhj.
w¨j d' o(po/t' w©ku\ no/hma dia\ ste/rnoio perh/sv
a)ne/roj oÀn te qaminaiì e)pistrwfw½si me/rimnai,
hÄ oÀte dinhqw½sin a)p' o)fqalmw½n a)marugai¿,
wÑj aÀm' eÃpoj te kaiì eÃrgon e)mh/deto ku/dimoj ¸Ermh=j.
ph=ce d' aÃr' e)n me/troisi tamwÜn do/nakaj kala/moio
peirh/naj dia\ nw½ta dia\ r(inoiÍo xelw¯nhj.
a)mfiì de\ de/rma ta/nusse boo\j prapi¿dessin e(v=si,
kaiì ph/xeij e)ne/qhk', e)piì de\ zugo\n hÃraren a)mfoiÍn,
e(pta\ de\ sumfw¯nouj o)i¿+wn e)tanu/ssato xorda/j.
au)ta\r e)peiì dh\ teu=ce fe/rwn e)rateino\n aÃqurma
plh/ktr% e)peirh/tize kata\ me/loj, h( d' u(po\ xeiro\j
smerdale/on kona/bhse: qeo\j d' u(po\ kalo\n aÃeiden
e)c au)tosxedi¿hj peirw¯menoj, h)u/+te kou=roi
h(bhtaiì qali¿vsi paraibo/la kertome/ousin,
a)mfiì Di¿a Kroni¿dhn kaiì Maia/da kallipe/dilon
oÁn pa/roj w©ri¿zeskon e(tairei¿v filo/thti,
hÀn t' au)tou= geneh\n o)nomakluto\n e)conoma/zwn:
13
AFRODITH / VENUS
1. Afrodita hija de Zeus (HOMERO,
Ilíada 426-428) (LDO #14, p.25)
áWj fa/to, mei¿dhsen de\ path\r
a)ndrw½n te qew½n te,
kai¿ r(a kalessa/menoj prose/fh
xrush=n ¹Afrodi¿thn:
ouà toi te/knon e)mo\n de/dotai
polemh/i+a eÃrga,
14
5. Diosa vivificadora de toda la naturaleza (LUCRECIO, La naturaleza de las cosas I 4-20)
(LDO #40, p.35)
…per te quoniam genus omne animantum
concipitur visitque exortum lumina solis:
te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli
adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus
summittit flores, tibi rident aequora ponti
placatumque nitet diffuso lumine caelum.
nam simul ac species patefactast verna diei
et reserata viget genitabilis aura favoni,
aeriae primum volucris te, diva, tuumque
significant initum perculsae corda tua vi.
inde ferae pecudes persultant pabula laeta
et rapidos tranant amnis: ita capta lepore
te sequitur cupide quo quamque inducere pergis.
denique per maria ac montis fluviosque rapacis
frondiferasque domos avium camposque virentis
omnibus incutiens blandum per pectora amorem
efficis ut cupide generatim saecla propagent.
6. Diosa de la belleza (Himnos Homéricos VI, a Afrodita 1-18) (LDO #36, p.34)
Ai¹doi¿hn xrusoste/fanon kalh\n ¹Afrodi¿thn
#Ãsomai, hÁ pa/shj Ku/prou krh/demna le/logxen
ei¹nali¿hj, oÀqi min Zefu/rou me/noj u(gro\n a)e/ntoj
hÃneiken kata\ ku=ma polufloi¿sboio qala/sshj
a)fr%½ eÃni malak%½: th\n de\ xrusa/mpukej âWrai
de/cant' a)spasi¿wj, periì d' aÃmbrota eiàmata eÀssan,
kratiì d' e)p' a)qana/t% stefa/nhn euÃtukton eÃqhkan
kalh\n xrusei¿hn, e)n de\ trhtoiÍsi loboiÍsin
aÃnqem' o)reixa/lkou xrusoiÍo/ te timh/entoj,
deirv= d' a)mf' a(palv= kaiì sth/qesin a)rgufe/oisin
oÀrmoisi xruse/oisin e)ko/smeon oiâsi¿ per au)taiì
âWrai kosmei¿sqhn xrusa/mpukej o(ppo/t' iãoien
e)j xoro\n i¸mero/enta qew½n kaiì dw¯mata patro/j.
au)ta\r e)peiì dh\ pa/nta periì xroiì+ ko/smon eÃqhkan
hÅgon e)j a)qana/touj: oi¸ d' h)spa/zonto i¹do/ntej
xersi¿ t' e)decio/wnto kaiì h)rh/santo eÀkastoj
eiånai kouridi¿hn aÃloxon kaiì oiãkad' aÃgesqai,
eiådoj qauma/zontej i¹ostefa/nou Kuqerei¿hj.
15
8. Venus se venga del Sol por revelar su
adulterio con Marte (OVIDIO,
Metamorfosis IV 190-197) (LDO #380,
p.259)
'Exigit indicii memorem Cythereia poenam
inque vices illum, tectos qui laesit amores,
laedit amore pari. quid nunc, Hyperione nate,
forma colorque tibi radiataque lumina prosunt?
nempe, tuis omnes qui terras ignibus uris,
ureris igne novo; quique omnia cernere debes,
Leucothoen spectas et virgine figis in una,
quos mundo debes, oculos.
16
11. Prostitución ritual en honor a Afrodita (HERÓDOTO, Historias I 199) (LDO #81, p.56)
¸O de\ dh\ aiãsxistoj tw½n no/mwn e)stiì toiÍsi Babulwni¿oisi oÀde:
deiÍ pa=san gunaiÍka e)pixwri¿hn i¸zome/nhn e)j i¸ro\n ¹Afrodi¿thj
aÀpac e)n tv= zo/v mixqh=nai a)ndriì cei¿n%. (…) Ai¸ de\ ple/onej
poieu=si wÒde: e)n teme/nei+ ¹Afrodi¿thj kate/atai ste/fanon periì
tv=si kefalv=si eÃxousai qw¯miggoj pollaiì gunaiÍkej: ai¸ me\n
ga\r prose/rxontai, ai¸ de\ a)pe/rxontai. Sxoinotene/ej de\
die/codoi pa/nta tro/pon [o(dw½n] eÃxousi dia\ tw½n gunaikw½n, di'
wÒn oi¸ ceiÍnoi diecio/ntej e)kle/gontai. ãEnqa e)pea\n iàzhtai gunh/,
ou) pro/teron a)palla/ssetai e)j ta\ oi¹ki¿a hà ti¿j oi¸ cei¿nwn
a)rgu/rion e)mbalwÜn e)j ta\ gou/nata mixqv= eÃsw tou= i¸rou=.
¹Embalo/nta de\ deiÍ ei¹peiÍn toso/nde:")Epikale/w toi th\n qeo\n
Mu/litta." Mu/litta de\ kale/ousi th\n ¹Afrodi¿thn ¹Assu/rioi. To\
de\ a)rgu/rion me/gaqo/j e)sti oÀson wÕn: ou) ga\r mh\ a)pw¯shtai: ou)
ga/r oi¸ qe/mij e)sti¿: gi¿netai ga\r i¸ro\n tou=to to\ a)rgu/rion: t%½ de\
prw¯t% e)mbalo/nti eÀpetai ou)de\ a)podokim#= ou)de/na. ¹Epea\n de\
mixqv=, a)posiwsame/nh tv= qe%½ a)palla/ssetai e)j ta\ oi¹ki¿a,
kaiì tw©po\ tou/tou ou)k ouÀtw me/ga ti¿ oi¸ dw¯seij %Ò min la/myeai.
àOsai me/n nun eiãdeo/j te e)pamme/nai ei¹siì kaiì mega/qeoj, taxu\
a)palla/ssontai, oÀsai de\ aÃmorfoi au)te/wn ei¹si¿, xro/non
pollo\n prosme/nousi ou) duna/menai to\n no/mon e)kplh=sai: kaiì ga\r trie/tea kaiì tetrae/tea
metece/terai xro/non me/nousi. ¹Eniaxv= de\ kaiì th=j Ku/prou e)stiì paraplh/sioj tou/t%
no/moj.
17
ARHS / MARS
1. Los hijos de Ares y Afrodita (HESÍODO, Teogonía 933-937) (LDO
#133, p.96)
…au)ta\r ãArhi / r(inoto/r% Kuqe/reia Fo/bon kaiì DeiÍmon eÃtikte,
deinou/j, oià t' a)ndrw½n pukina\j klone/ousi fa/laggaj
e)n pole/m% kruo/enti su\n ãArhi ptolipo/rq%,
¸Armoni¿hn q', hÁn Ka/dmoj u(pe/rqumoj qe/t' aÃkoitin.
18
HFAISTOS / VULCANUS
1. Hefesto es hijo únicamente de Hera (HESÍODO, Teogonía 927 s.)
(LDO #307, p.213)
àHrh d' àHfaiston kluto\n ou) filo/thti migeiÍsa
gei¿nato, kaiì zame/nhse kaiì hÃrisen %Ò parakoi¿tv,
e)k pa/ntwn te/xnvsi kekasme/non Ou)raniw¯nwn.
3. La cojera del dios, provocada por Hera (Himnos Homéricos III, a Apolo 311-320) (LDO
#314, p.217)
ke/klute/ meu pa/ntej te qeoiì pa=sai¿ te qe/ainai,
w¨j eÃm' a)tima/zein aÃrxei nefelhgere/ta Zeu\j
prw½toj, e)pei¿ m' aÃloxon poih/sato ke/dn'
ei¹duiÍan:
kaiì nu=n no/sfin e)meiÍo te/ke glaukw½pin ¹Aqh/nhn,
hÁ pa=sin maka/ressi metapre/pei a)qana/toisin:
au)ta\r oÀ g' h)pedano\j ge/gonen meta\ pa=si
qeoiÍsi
paiÍj e)mo\j àHfaistoj r(ikno\j po/daj oÁn te/kon
au)th\
r(i¿y' a)na\ xersiìn e(lou=sa kaiì eÃmbalon eu)re/i+
po/nt%:
a)lla/ e( Nhrh=oj quga/thr Qe/tij a)rguro/peza
de/cato kaiì meta\ vÂsi kasignh/tvsi ko/missen:
19
5. Vulcano en Lemnos (VALERIO FLACO,
Argonáuticas II 82-95) (LDO #317, p.219)
Tempore quo primum fremitus insurgere opertos
caelicolum et regni sensit novitate tumentes
Iuppiter aetheriae nec stare silentia pacis,
Iunonem volucri primam suspendit Olympo
horrendum chaos ostendens poenasque barathri.
mox etiam pavidae temptantem vincula matris
solvere praerupti Vulcanum vertice caeli
devolvit. ruit ille polo noctemque diemque
turbinis in morem, Lemni dum litore tandem
insonuit. vox inde repens ut perculit urbem,
adclinem scopulo inveniunt miserentque foventque
alternos aegro cunctantem poplite gressus.
hinc, reduci superas postquam pater adnuit arces,
Lemnos cara deo nec fama notior.
20
AIDHS / PLUTO
1. Reparto del mundo según Poseidón (HOMERO, Ilíada XV, 188-193)
Zeu\j kaiì e)gw¯, tri¿tatoj d' ¹Ai¿+dhj e)ne/roisin a)na/sswn.
trixqa\ de\ pa/nta de/dastai, eÀkastoj d' eÃmmore timh=j:
hÃtoi e)gwÜn eÃlaxon polih\n aÀla naie/men ai¹eiì
pallome/nwn, ¹Ai¿+dhj d' eÃlaxe zo/fon h)ero/enta,
Zeu\j d' eÃlax' ou)rano\n eu)ru\n e)n ai¹qe/ri kaiì nefe/lvsi:
gaiÍa d' eÃti cunh\ pa/ntwn kaiì makro\j ãOlumpoj.
22
Reparto del mundo según Poseidón
"Zeus, yo y el tercero, Hades, que reina sobre los muertos. El mundo se dividió en tres
partes, una para cada uno de nosotros: a mí me tocó en suerte habitar siempre en el mar
que blanqueó la espuma; a Hades, en cambio, las sombras y la niebla, y a Zeus el inmenso
cielo, en el éter siempre entre las nubes, en tanto que la Tierra y el Olimpo nos pertenecen
en común a los tres."
(HOMERO, Ilíada XV, 187-ss)
El ciclo de Proserpina
“Júpiter, para acomodar la diferencia que había entre Plutón y Ceres, ordenó que
Prosérpina viviera seis meses del año con su marido y los otros seis con su madre.”
(OVIDIO, Metamorfosis, V, 564 y ss)
Caronte
“Guarda aquellas aguas y aquellos ríos el horrible barquero Caronte, cuya suciedad
espanta; sobre el pecho le cae desaliñada barba blanca, de sus ojos brotan llamas; una
sórdida capa cuelga de sus hombros, prendida con un nudo; él mismo maneja su negra
barca con un garfio, dispone las velas y transporta en ella los muertos.”
(VIRGILIO, Eneida, VI, 298 y ss)
23
HSTIA / VESTA
1. Hija de Cronos y de Rea (HESÍODO, Teogonía 453-458)
(LDO #413, p.277)
¸Rei¿h de\ dmhqeiÍsa Kro/n% te/ke fai¿dima te/kna,
¸Isti¿hn Dh/mhtra kaiì àHrhn xrusope/dilon,
iãfqimo/n t' ¹Ai¿dhn, oÁj u(po\ xqoniì dw¯mata nai¿ei
nhlee\j hÅtor eÃxwn, kaiì e)ri¿ktupon ¹Ennosi¿gaion,
Zh=na/ te mhtio/enta, qew½n pate/r' h)de\ kaiì a)ndrw½n,
tou= kaiì u(po\ bronth=j pelemi¿zetai eu)reiÍa xqw¯n.
24
DIONISOS / BACCHUS
1. Invocación a Dionisio (Himnos Homéricos III, a Dionisio)
Ei¹j Dio/nuson
Kissoko/mhn Dio/nuson e)ri¿bromon aÃrxom' a)ei¿dein
Zhno\j kaiì Seme/lhj e)rikude/oj a)glao\n ui¸o/n,
oÁn tre/fon h)u/+komoi nu/mfai para\ patro\j aÃnaktoj
deca/menai ko/lpoisi kaiì e)nduke/wj a)ti¿tallon
Nu/shj e)n gua/loij: o( d' a)e/ceto patro\j eÀkhti
aÃntr% e)n eu)w¯dei metari¿qmioj a)qana/toisin.
au)ta\r e)peiì dh\ to/nde qeaiì polu/umnon eÃqreyan,
dh\ to/te foiti¿zeske kaq' u(lh/entaj e)nau/louj
kiss%½ kaiì da/fnv pepukasme/noj: ai¸ d' aÀm' eÀponto
nu/mfai, o( d' e)chgeiÍto: bro/moj d' eÃxen aÃspeton uÀlhn.
Kaiì su\ me\n ouÀtw xaiÍre polusta/ful' wÕ Dio/nuse:
do\j d' h(ma=j xai¿rontaj e)j wÐraj auÅtij i¸ke/sqai,
e)k d' auÅq' w¨ra/wn ei¹j tou\j pollou\j
e)niautou/j.
8. La flauta de Dioniso
(ARISTÓTELES, Política
1341a)
eÃti de\ ou)k eÃstin o( au)lo\j h)qiko\n
a)lla\ ma=llon o)rgiastiko/n, wÐste
pro\j tou\j toiou/touj au)t%½
kairou\j xrhste/on e)n oiâj h(
qewri¿a ka/qarsin ma=llon
du/natai hÄ ma/qhsin.
26
Invocación a Dionisio
Comienzo por cantar al que ciñe de hiedra sus cabellos, al de poderoso bramido, Dioniso, hijo ilustre de Zeus y de la
gloriosísima Sémele, al que criaron las Ninfas de hermosa cabellera, tras haberlo recibido en sus regazos de su padre, el
Soberano. Cariñosamente lo cuidaron en los barrancos del Nisa, y él crecía por voluntad de su padre en una cueva fragante,
pero contado entre los inmortales.
Mas cuando las diosas acabaron ya de criar a quien sería motivo de muchos himnos, ya entonces frecuentaba los boscosos
valles, cubierto de hiedra y lauro. Las Ninfas lo seguían a una, y él las guiaba. El fragor se adueñaba del bosque inmenso.
Así que te saludo a ti también, Dioniso, pródigo en viñedos. Concédenos llegar alegres a las próximas estaciones y a después
de esas estaciones, por muchos años.
(Himnos Homéricos III, a Dionisio)
Nacimiento de Dioniso
"y la cadmea Sémele, igualmente en trato amoroso con él [Zeus], dio a luz un ilustre hijo, el muy risueño Dioniso, un inmortal
siendo ella mortal. Ahora ambos son dioses"
(HESÍODO, Teogonía, 940-942)
El rito dionisíaco
¡Qué gozo en las montañas, cuando en medio del cortejo lanzado a la carrera se arroja al suelo [Dioniso], con su sacro
hábito de piel de corzo, buscando la sangre del cabrito inmolado, delicia de la carne cruda, mientras va impetuoso por montes
frigios, lidios!
(EURÍPIDES, Bacantes, 135-139)
La flauta de Dioniso
"la flauta no es un instrumento moral, sino más bien orgiástico, de modo que debe utilizarse en aquellas ocasiones en las que
el espectáculo pretende más la purificación que la enseñanza"
(ARISTÓTELES, Política, 1341a).
27