Professional Documents
Culture Documents
Penggunaan bahasa latin tidak berubah, tetap Nama obat dan sediaan obat Nama bahan kimia Nama tanaman, hewan, organ dan jaringan tubuh Semua istilah farmasi dan kedokteran menggunakan bahasa latin Bahasa latin sebagai bahasa ilmiah Tiap kalimat dalam bahasa latin hanya memiliki 1 arti
Kata Benda (Substantiva) Kata Sifat (Adiectiva) Kata Kerja (Verba) Kata Keterangan (Adverbia) Kata Bilangan (Numeralia) Kata Ganti (Pronomia) Kata Depan (Prepositiones) Kata Penghubung (Coniunctiones)
_KATA BENDA_
Kata benda dikenal ada 3 jenis kelamin: Masculinum Femininum Neutrum = jantan (m) = betina (f) = banci (n)
Kata benda dapat berubah bentuk (akhirannya) sesuai dengan jabatannya dalam kalimat, yang dikenal dengan CASUS (Casus I, II, III, IV, V, VI) dalam bentuk singularis dan pluralis. Atas dasar bentuk perubahannya, kata benda dibagi dalam 5 DEKLINASI (Deklinasi I, II, III, IV, V)
CASUS V
VOCATIVUS
Bentuk seruan jarang digunakan Misalnya : mamanggil orang Voc
CASUS VI ABLATIVUS Alat, tempat, waktu Misalnya : waktu page mane Abl Buatlah massa pil dengan PGA Acc g abl Mempunyai kata depan: o o o o o cum (dengan) sine (tanpa) e (berasal dari) pro (untuk) in (dalam)
Keenam CASUS tersebut dapat dijumpai dalam bentuk singularis dan pluralis. Contoh: Nom Gen Dat Acc Voc Abl Singularis Tabula Tabulae Tabulae Tabulam Tabula Tabula Pluralis Tabulae Tabularum Tabulis Tabulas Tabulae Tabulis
_DEKLINASI_
Bentuk perubahan kata benda digolongkan menjadi 5 golongan: DEKLINASI I DEKLINASI II a. berakhiran us, -er keduanya berjenis kelamin jantan = maskulina b. berakhiran um (banci = neutrum) DEKLINASI III DEKLINASI IV a. berakhiran us (m) b. berakhiran u (f) DEKLINASI V : berakhiran ies (f), kecuali dies (m) = hari : akhiran tidak menentu (m, f, n) : berakhiran a (dengan jenis kelamin betina = feminia)
KESIMPULAN
1. Kata yang diturunkan menurut DEKLINASI I adalah kata benda yang berakhiran a 2. Menurut DEKLINASI II yang berakhiran -us, -er (m) -um (n) 3. Menurut DEKLINASI III yang berakhiran selain a, -us, -er, dan um (f, m, n)
CATATAN
Ada yang a (n) >> termasuk DEKLINASI III Ini sedikit
_DEKLINASI I_
Tanda : 1. 2. Casus nominativus singularis berakhiran a dengan jenis kelamin (f) Casus genetivus singularis berakhiran ae Contoh: pilula = pil Singularis Pilul-a Pilul-ae Pilul-ae Pilul-am Pilul-a Pilul-a Pluralis Pilul-ae Pilul-arum Pilul-is Pilul-as Pilul-ae Pilul-is
CONTOH KATA DEKLINASI I Aqua, ae = air Cera, ae = malam/ lilin Charta, ae = kertas Forma, ae = bentuk Formula, ae = resep Gutta, ae = tetes Hora, ae = jam, saat Farina, ae = tepung Pilula, ae = pil Pasta, ae = pasta Lagena, ae = botol Mixture, ae = campuran Olivia, ae = zaitun Pulpa, ae = daging buah Lana, ae = bulu domba Terra, ae = tanah Vesica, ae = gelembung Arteria, ae = pembuluh arteri
_DEKLINASI II A_
Akhiran us (m) Gen sing : -i
Tanda : 1. Casus nominativus singularis berakhiran: us dan er dengan jenis kelamin jantan (m) 2. Casus genetivus singularis berakhiran i Berakhiran us (m) Nom Gen Dat Acc Voc Abl Berakhiran er (m) Nom Gen Dat Acc Voc Abl Contoh: Anuus, i = tahun Nervus, i = syaraf Succus, i = getah Arillus = kulit biji Bulbus = umbi Capillus = rambut Digitus = jari Globulus = butiran Singularis cancer Cancr-i Cancr-o Cancr-um Cancer Cancr-o Pluralis Cancr-i Cancr-orum Cancr-is Cancr-os Cancr-i Cancr-is Singularis Sirup-us Sirup-i Sirup-o Sirup-um Sirup-e Sirup-o Pluralis Sirup-i Sirup-orum Sirup-is Sirup-os Sirup-i Sirup-is
Cervus = rusa Bulbus = umbi batang Digitus = jari Globulus = pil besar Locus = tempat Modus = cara
Mucus = mukosa Numerus = bilangan Sirupus = sirup Stilus = batang Trochiscus = kue Discus = cakram
_DEKLINASI II B_
Akhiran : -um (n) Gen sing : -i Singularis Suppositorium Suppositori-i Suppositori-o Suppositori-um Suppositori-um Suppositori-o Pluralis Suppositori-a Suppositori-orum Suppositori-is Suppositori-a Suppositori-a Suppositori-is
Contoh: Emplastrum = plester Ovum = telur Infusum = rebusan Infundibulum = infusi Acidum = asam Amylum = pati Antidotum = penawar racun Balneum = penangas
Cavum = cekungan Centrum = pusat Dorsum = punggung Exemplum = contoh Oleum = minyak Bihorium = waktu antara 2 jam Biduum = waktu antara 2 hari Butyrum = mentega Epistomium = sumbat, tutup Filtrum = saringan
Fragmentum = potongan Involucrum = balut Lignum = kayu Linimentum = obat gosok Bacillum = batang Sedimentum = endapan Signum = tanda Unguentum = salep Vitrum = wadah dari kaca
_DEKLINASI III A_
Akhiran : ? (m, f) Gen sing : -is Singularis Pulvis Pulver-is Pulver-i Pulver-em Pulvis Pulver-e Pluralis Pulver-es Pulver-um Pulver-ibus Pulver-es Pulver-es Pulver-ibus
Nom Gen Dat Acc Voc Abl Contoh: Auris (f) = telinga Aer (m) = udara Calor (m) = panas Color (m) = warna Liquor (m) = cairan Sapor (m) = rasa Dosis, eos (f) = dosis Venter (m) = perut
Dens (m) = gigi Infans (m, f) = anak Mensis (m) = bulan Tussis (f) = batuk Pars (f) = bagian Sulfas (m), nitras (m), carbonas (m), phosphas (m) ? Compositio (f) = susunan
Destillatio (f) = sulingan Dilatatio (f) = pelebaran Emulsio (f) = emulsi Refrigeratio (f) = pendinginan Maceratio (f) = perendaman Solutio (f) = larutan
Lotio (f) = obat pencuci Praescriptio (f) = resep Pulvis (m) = serbuk Radix (m) = akar Cortex (m) = kulit batang Quantitas (m) = jumlah
_DEKLINASI III B_
akhiran: ? Gen sing : -is Singularis Cochlear Cochlear-is Cochlear-i Cochlear Cochlear Cochlear-i Pluralis Cochlear-ia Cochlear-ium Cochlear-ibus Cochlear-ia Cochlear-ia Cochlear-ibus
cp = cochlear puitis 1 sendok bubur = 8 mL cth = cochlear theae 1 sendok teh = 3 mL Contoh lain: Singularis Corpus Corpor-is Corpor-i Corpus Corpus Corpor-e Pluralis Corpor-a Corpor-um Corpor-ibus Corpor-a Corpor-a Corpor-ibus
Kekecualian Singularis Gramma Grammat-is Grammat-i Gramma Gramma Grammat-e Pluralis Grammat-a Grammat-um Grammat-is Grammat-a Grammat-a Grammat-is
Kata yang termasuk DEKLINASI III B Nomen, inis = nama Caput, it is = kepala Lac, lactis = susu Semen, inis = biji Epithema, atis = obat kompres Rhizoma, atis = akar tinggal Albumen, inis = putih telur Sulfur sublimatum = dengan sublimasi Sulfur depuratum = asli Sulfur precipitatum = pengendapan Elixir, iris = cairan beralkohol Pollen, inis = tepung sari Gargarisma, atis = obat cuci tenggorokan Mel, mellis = madu Hepar, atis = hati Sulfur, uris = belerang
_DEKLINASI IV A_
akhiran : -us (m) Gen sing : -us Singularis Spiritus Spirit-us Spirit-ui Spirit-um Pluralis Spirit-us Spirit-uum Spirit-ibus Spirit-us
Voc Abl
Spiritus Spirit-u
Spirit-us Spirit-ibus
Spiritus dilutus = encer, alkohol 70% Spiritus fortior = mengandung alkohol 90% Spiritus = 90% alkohol Kata DEKLINASI IV A Mannus = tangan Apparatus = alat Usus = pemakaian Fruktus = buah Gradus = derajat
_DEKLINASI IV B_
akhiran : -u Gen sing : -us Nom Gen Dat Acc Voc Abl Singularis Cornu Corn-us Corn-ui Cornu Cornu Corn-u Pluralis Corn-ua Corn-uum Corn-ibus Corn-ua Corn-ua Corn-ibus * cornu = tanduk
_DEKLINASI V_
akhiran : -es, -ies Gen sing : -ei Singularis Dies Di-ei Di-ei Di-em Dies Di-e Pluralis Di-es Di-erum Di-ebus Di-es Di-e Di-ebus
Kata yang termasuk DEKLINASI V Dies (m) = hari Facies (f) = muka Scabies (f) = kudis Species (f) = jenis, bangsa atau rempah
_ADIECTIVA_
Adiectiva/ kata sifat/ kata keadaan adalah kata yang menerangkan kata benda Kata ini : casus, jenis kelamin dan singularis/pluralisnya sama atau sesuai dengan kata benda yang diterangkan. Adiectiva dapat dikelompokkan dalam 2 golongan: I. Kata sifat : 3 akhiran >> -us, -a, -um dan er, -a, -um II. Kata sifat : kurang dari 3 akhiran dengan 2 akhiran : -is, -e, dan ior, -ius dengan 1 akhiran : -ex dan ns
_ADIECTIVA KELOMPOK I_
3 akhiran (-us, -a, -um, dan er, -a, -um) ( DEKLINASI I dan II )
S I N G U L A R I S
Masculinum Nom Gen Dat Acc Voc Abl Albus Alb-i Alb-o Alb-um Alb-e Alb-o
Masculinum
P L U R A L I S
Kata sifat yang golongan I Albus, a, um = putih Amarus, a, um = pahit Crasus, a, um = tebal Crudus, a, um = kasar Durus, a, um = keras Externus, a, um = luar Fervidus, a, um = panas Frigidus, a, um = dingin Limpidus, a, um = jernih Longus, a, um = panjang Parvus, a, um = kecil Proprius, a, um = sendiri Solidus, a, um = padat Tepidus, a, um = hangat Alternus, a, um = berganti-ganti Calidus, a, um = panas Continuus, a, um = terusmenerus Dimidius, a, um = separo, setengah
Dilutus, a, um = encer Internus, a, um = dalam Flavus, a, um = kuning Fuscus, a, um = coklat Liquidus, a, um = cair Niger, a, um = hitam Ruber, a, um = merah Dexter, a, um = kanan
Magnus, a, um = besar Ponderosus, a, um = berat Siccus, a, um = kering Spissus, a, um = kental Turbidus, a, um = keruh Sinister, a, um = kiri Liber, a, um = bebas
ADIECTIVA DENGAN SATU AKHIRAN DEKLINASI III B Akhiran : -ex (m, f, n) dan ns (m, f, n) Akhiran : -ns Singularis Masc/ Fem Neutrum Recens Recens Recent-is Recent-is Recent-i Recent-i Recent-em Recens Recens Recens Recent-ia Recent-i Pluralis Masc/ Fem Neutrum Recent-es Recent-ia Recent-ium Recent-ium Recent-ibus Recent-ibus Recent-es Recent-ia Recent-es Recent-ia Recent-ibus Recent-ibus
Akhiran : -ex (m, f, n) Singularis Masc/ Fem Neutrum Pluralis Masc/ Fem Neutrum
ADIECTIVA GOLONGAN II Sterilis, e = steril Aequalis, e = sama Dulcis, e = manis Solubilis, e = dapat larut Subtilis, e = halus Vulgaris, e = biasa Fortis, e = kuat Fragilis, e = mudah patah Fortior, ius = kuat Simplex = sederhana Recens = segar Fragrans = berbau harum
_NUMERALIA_
(KATA BILANGAN)
Kata bilangan ada yang termasuk kata sifat (adiectiva numeralia) dan kata keterangan (adverbia numeralia)
ADIECTIVA NUMERALIA 1. Cardinal = kata bilangan utama, mis: 1, 2, 3 2. Ordinalia = kata bilangan yang tingkat, mis: ke-1, ke-2, ke-3 3. Distributiva = kata bilangan pembagian Mis : tiap satu, tiap dua, tiap tiga ADVERBIA NUMERALIA
Kata ini menerangkan kata kerja, mis 1x, 2x, 3x 1 2 Cardinalia Unus, a, um Duo, ae, o Ordinalia Primus, a, um Secundus, a, um Distributiva Singuli, ae, a Bini, ae, a Adverbia Numeralia Semel Bis
3 4 5 6 7 8 9 1 0 11 1 2
Tres, tres, tria Tertius, a, um Terni, ae, a Quattuor Quartus, a, um Quaterni, ae, a Quinque Quintus, a, um Quini, ae, a Sex Sextus, a, um Septem Septimus, a, um Octo Octavus, a, um Novem Nonus, a, um Decem Decimus, a, um Undecim Duodecim 13 14 15 16 17 18 19 20 30 40 50 60 70 80 90 100 200 300 400 500 600 700 800 Tredecim Quattuordeci m Quindecim Sedecim Septemdecim Duodeviginti Undeviginti Viginti Triginta Quadraginta Quiinquaginta Sexaginta Septuaginta Octoginta Nonaginta Centum Ducenta Trecenta Quadringenta Quingenta Sescenta Septingenta Octingenta 900 1000
Nongenta Mille
_PRAESCRIPTIO_
(RESEP) = permintaan tertulis dari dokter ke apoteker untuk menyediakan/ membuat obat bagi pasiennya Bagian pokok dari resep, selain nama dokter, nama S.I.P. , alamat, tempat dan tanggal penulisan, paraf dokter Contoh: R/ Theophyllin mg 100 HCl Ephedrin mg 15 Prednison mg 3 m. f. l. a. pulv. d. t. d. No. XLV da in caps S. t. d. d. caps. l. Bagian resep: Superscriptio: tanda R/ singkatan dari recipe, artinya ambillah 2. Inscriptio: bagian ini merupakan tubuh dari resep yang terdiri dari bahan yang harus diambil serta jumlahnya. 3. Subscriptio: bagian ini merupakan perintah petunjuk peracikan. Pada contoh di atas adalah m. f. la. pulv. d. t. d. No. XLV da in caps 4. Signature: bagian ini menjelaskan aturan pemakaian obat tersebut. Pada contoh di atas adalah s. t. d. d. caps. l Kelengkapan singkatan resep di atas
Recipe Theophyllini milligrammata centum Gen Gen Gen Acc Abl Gen Acc sing da tales doses numero quadraginta quinque acc pl da in capsulis abl pl Signater de die capsulam unam Abl Artinya: Ambillah 100 mg Theophyllin 15 mg HCl Ephedrin 3 mg Prednisoni Campur, buatlah sesuai aturan, serbuk bagi, serahkan sebesar sekian takaran dengan jumlah 45, berikan dalam kapsul Tandailah: 3x sehari 1 kapsul acc abl acc acc Hydrochloratis Ephedrini milligrammata quindecim Prednisoni milligrammata tria Misce fac lege artis pulverem