ELEKTRONSKA RAZMJENA PODATAKA U FUNKCIJI UNAPREDJENJA SAVREMENOG POSLOVANJA

Dr Vujica Lazovi
Ekonomski fakultet Podgorica

PAPIR JE MRTAV!

XXI VIJEK INFORMATIKA - DIGITALNA - WEB EKONOMIJA

komercijalne transkacije preko Interneta u Zapadnoj Evoropi dostigle 22 milijarde dolara u 1999. godini do 2005. godine 20% kunih kupovina pomou raunara vrijednost transakcija na totalnom elektronskom tritu u dvije hiljaditoj godini procjenjene na 26 biliona $

TA JE EDI?

Direktna razmjena standardizovanih elektronskih formata poslovnih informacija izmeu kompjuterskih aplikacija dva poslovna partnera. Preduzee A
EDI reim

Preduzee B

Aplikacija za kreiranje i slanje narudbenica

Aplikacija za prijem i obradu narudbenica

KAKO JE POELO I DOKLE SE STIGLO

razvojem raunarskih mrea stvorena tehnika pltforma za elektronski prenos poslovnih podataka potreba za definisanje standarda uslovila razvoj Electronic Data Iterchange (EDI) sistema 1987. godine prvi put definisane sintakse pod naziv UN/EDIFACT 1990. godine objavljene dvije standardizovane elektronske poruke (faktura i narudbenica) 2001. godine ukupno se koristi preko 170 standardizovanih poruka

TOK EDI TRANSAKCIJE.

Direktna komunikacija (kompjuter-kompjuter) u EDI reimu i korienje slinih komunikacionih protokola. Slanje elektronske narudbenice. Primanje elektronske narudbenice od strane prodavca Slanje elektronske potvrde kupcu sa oznakom da je transmisija izvrena - funkcionalno potvrivanje. Generisanje internih instrukcija stovaritu robe, fabrici ili uslunom centru radi izvravanja porudbine. Aktiviranje aplikacije za fakturisanje i slanje elektronskih faktura.

KORISTI OD PRIMJENE EDI SISTEMA

Primjenom EDI sistema preduzee eliminie vremensko kanjenje informacija, smanjuje neizvjesnost poslovanja, preciznije prognozira novane tokove, unapreuje odnose sa poslovnim partnerima, smanjuje trokove rada, odnosno obezbjeuje veu dobit, a time i bogatstvo svojih dioniara

KORISTI OD PRIMJENE EDI SISTEMA

Smanjenje administrativnih trokova od 8 do 15 % Ubrzanje trgovinskog ciklusa Ukljuivanje u meunarodni informacioni sistem Poveana produktivnost i konkurentnost Promjena mentaliteta zaposlenih i poveanje tehnoloke discipline Rjeavanje problema odmah i smanjenje improvizacije u odluivanju

MOGUE PREPREKE U RAZVOJU I IMPLEMENTACIJI EDI SISTEMA

Pravni problemi. Infrastrukturna ogranienja Problemi razvoja translacionog softvera Obaveza bilateralnog i tehnikog sporazuma izmeu poslovnih partnera

Otvoreni i multimedijalni EDI Internet i elektronska razmjena poslovnih podataka

Na Internetu je vezano preko 150 miliona korisnika, 90.000 raunarskih mrea U zadnjih pet godina Internet je rastao po stopi veoj od 100%

Elektronske prodavnice na Internetu

Softver za podrku Pro Commerce Publisher 3.0 i Cybercash - 5.000 $; Via Web - 100 $ mjeseno; Express Valut - 120 $.

Plaanje na Internetu
Kreditne kartice Elektronski CASH SMART i MONDEX kartice

Problemi
Sigurnost i tajnost podataka - rjeenje kriptografija, digitalni potpisi, privatni i javni kljuevi Plaanje poreza i dabina kod transakcija izmeu kompanija u razliitim zemljama Kompjuterski virusi

ZATO MI KASNIMO!

Nedovoljno razvijeno i nestabilno trite Nerazvijena telekomunikaciona infrastruktura Nizak nivo informatike pismenosti dijela poslovodnih struktura Nedostatak standarda u razvoju i implementaciji u razvoju informacionih sistema