Biyobenzin (Bioethanol) Buday, patates, msr ve eker pancar gibi niasta + eker bitkilerden elde edilen susuz alkollerdir.

Bu alkollere biyoetanol ad verilir. Benzinli motorlarda kullanlabilen yaktlardr. Ethanol renksiz, berrak, yanc bir sv olup, biyolojik olarak bozunur ve evre asndan bir tahdit oluturmaz. Yksek oktanl bir yakttr. Benzinde oktan arttrc katk olarak kullanlr. Ethanol ile benzini kartrarak zararl emisyonlar azaltmak ve tam yanma salamak mmkndr. En yaygn uygulamalar E10 ya da E85 diye bilinen srasyla %10 ve %85 etanol ieren karmlardr. Kimyasal forml C2H6O olup ya da C2H5OH olarak da ifade edilmektedir. Dnyada etanol ncelikle msr ve tahl gibi tohumlardan damtma yntemiyle (distilasyonla) retilmektedir. Biyoetanol temel hammaddeden retilebilmektedir: eker Bazl Hammaddeler (eker kam, eker pancar) Niasta Bazl Hammaddeler (Hububat: msr, buday, arpa, soya faslyesi, patates) Selloz ve Hemiselloz Bazl Hammaddeler (odun, saman, sap v.b. bioktle)

Bioethanol Eldesi

Asit Hidroliz

Enzimatik Hidroliz Gazlatrma ve Fermantasyon

1. Asit Hidroliz Seyreltik asit hidrolizi ile eker retimini takip eden sellozun konsantre asit dekristalizasyonuna dayanr. Daha sonra fermantasyon ilemi ile eker etanole dntrlr. 2. Enzimatik Hidroliz Selloz ve fermente edici organizmalar birletirilmekte ve ekerler meydana geldike fermente edici organizmalar ekerleri ethanole dntrmektedir.

3. Gazlatrma ve Fermantasyon Bioktle yksek scaklkta gazlatrma ile CO, CO2 ve H2 gibi sentez gazlarna dntrlebilir. Anaerobik (gelimesi iin oksijene ihtiya duymayan) bakteriler sentez gazlarn ethanole dntrmek iin kullanlr.

Fermantasyon eker Pancar ve eker Kamndan Etanol retimi aadaki temel reaksiyona dayanr. (Alkol Fermantasyonu) C6H12O6 CO2 + 2C2H5OH (Etil Alkol) C6H12O6 (Glkoz) Maya retimi

Fermantasyon

%8 - %10 Etil Alkol zeltisi

olarak elde edilen, balca btil alkol (C4H9OH) ile izoamil alkolden (C5H11OH) oluan karm. Etil alkolden damtma yoluyla ayrlr ve zc olarak kullanlr.)

Fzel Yalar (Fermantasyon srasnda yan rn

Destilasyon

ilempe (stenmeyen sv atk) %96 Etil Alkol

Fermantasyon ncesi n ilemler ve Oluan Yan rnler

zellik zgl Arlk, 15oC (g/cm3) Kinematik Viskozite 40oC (mm2/s) Stokiometrik Hava/Yakt Oran Parlama Noktas (oC) RON MON Buharlama Gizli Iss (kJ/kg) Alt Isl Deer (MJ/kg)

Benzin 0.72 0.78 0.8 14.5 220 91 80 376 - 502 42

Bioethanol 0.791 1.13 9 420 109 98 903 27

Bioethanoln Avantajlar 1. Yerli, yenilenebilir bir yakt kaynadr. 2. Petrol iin da bamll azaltr. 3. Temiz bir yakt kaynadr. 4. Dk maliyet ile yakt oktan saysn artrr. 5. Genelde btn aralarda kullanlabilir. 6. retimi ve muhafazas kolaydr. 7. Fosil yaktlara gre % 40-80 daha az sera gaz yayar. 8. Asit yamurunu azaltr. 9. Daha az su kirlilii oluturur. 10. Daha az atk oluturur. Bioethanoln Motor Yakt Olarak Kullanlmas 1. Oktan Says Oktan arttrc katk olarak kullanlr. Benzine %10 (hacimsel) biyoethanol ilave edildii zaman oktan say 2 birim artar. 2. Karm Oran (Hava/Yakt) Benzin iin stokiometrik (ideal karm oran) 14.5/1dir. Bioethanoln O2 ierii benzine gre daha fazla olduundan rnein E22 iin (hacimsel olarak %22 bioethanol ieren benzin) karm oran 12.7/1dir. Bioethanol kullanlana motorlar saf benzine gre daha az hava harcarlar.

3. Yakt Filitresi Bioethanol zcdr. Aracn deposundaki ve yakt hattndaki kalntlar zer. Bu sebeple bioethanol kullanldnda yakt filtresinin daha ksa aralklarla deitirilmesi gerekir. 4. lk altrma Bioethanoln buharlama gizli ss benzinden daha fazladr. Bioethanol-Benzin karmlarnn zellikle souk ortamlarda ilk hareket zorluu vardr. Bu sebeple ak ve mar motorunun kapasitelerinin ykseltilmesine ve souk havalarda ilk hareket kolayl iin saf benzine ihtiya vardr. 5. Malzeme Uyumu Bioethanol; alminyum, pirin, inko ve kurun gibi metalik malzemelerde korozyona yol amakta ve sonuta yakt ve ateleme donanmlar zarar grebilmektedir. Benzin ierisinde bioethanol miktar artka (>E10) korozyon etkisi de hzla artmaktadr. Bu sorunu gidermek iin bioethanolle uyumlu olan teflon ve flor kaplanm elastomer malzemeler kullanlmaldr. Yine korozyonu nlemek iin yakt filitrelerinde paslanmaz elik malzemeler kullanlmaldr. 6. Motor Garantisi Motor garantisi asndan izin verilen maksimum karm oranlar (hacimsel) ngiltere %5 (E5) ABD %10 (E10)

 Bioetanol iin zel retilmi aralarda bioetanol, %85 etanol - %15 benzin (E85) karm oranna kadar kullanlabilmektedir. E85 aralar, otomobil reticilerinin bu rn test etmeleri nedeniyle snrl sayda retilmektedir. Bu aralar %100 etanol veya %85 snrna kadar her oranda etanol-benzin karml olarak altrlabilmektedir. lkemizde sadece Petrol Ofisi bioethanol harmanlamas yapmakta ve istasyonlarnda biobenzin ad ile satmaktadr. Bu benzinin ierisinde hacimsel olarak %2 orannda bioethanol vardr. 7. Motor Karakteristik Deerleri Hacimsel olarak dk seviyedeki bioetanol karmlarnn kullanlmas ile motor karakteristik deerlerinde (Efektif G, Moment, zgl Yakt Sarfiyat, Toplam Verim) kayda deer bir deiiklik olmamaktadr. 8. Egzoz Emisyonu Tam evrimde bir litre % 100 benzin yerine E10 yakt kullanldnda; Ethanol tahldan retilmise; sera etkisi yapan gaz (CO2) emisyonu % 3-4 Etanol sellozdan retilmise; sera etkisi yapan gaz emisyonu % 6-8 azalr. %100 benzin yerine E85 yakt kullanm emisyonlar (CO2) % 75ye kadar drebilir.

ETBE (Etil-tersiyer btil ether) Kapal forml C6H14O, zgl ktlesi 760 kg/m3, alt sl deeri 36 MJ/kg olan susuz bir baka alkol trdr. Bioethanoln isobtan ile katalitik reaksiyonu sonucu elde edilir. Bioethanole gre; Daha uucu olduu, Korozif ve nem ekici olmad, iin bioethanol yerine benzine hacimsel %15 orannda katlarak kullanlabilir.

Diesel Motorlarn alma Prensibi

Diesel Yakt (Motorin - Gasoil) Halk arasnda yaygn olarak kullanlan isim Mazot rusada yalamak anlamna gelen mazat kelimesinden tremitir. Kafkaslar Bakde kan ve yalama ilerinde kullanlan ar ham petrole mazat demekte idiler. Bu nedenle eskinin dou bloku lkelerinde mazot kelimesi ar yani viskozitesi fazla olan yaktlar iin kullanlmaktadr. Motorin ise hafif bir yakttr. Ham petroln damtlmas srasnda 180 360 oC kaynama aralnda alnan nc ana rndr. 9 ile 23 arasnda C atomu ieren komplex bir HC yapsna sahiptir. Diesel yaktnda 3 farkl gruptaki HClar bulunur: Parafinik (normal-dz zincir- ve iso-dallanm- yapda) Naftenik Aromatik Diesel yakt ierisindeki C atomlarnn ktlesel yzdeleri.

Diesel Yaktlarn Snflandrlmas ASTM standartlarna gre dizel yaktlar derecede deerlendirilmektedir. No.1-D: Petroln damtlmasndan elde edilir. Deiik hzlarda ve yklerde alan motorlarda kullanlan uucu-damtk diesel yaktdr. No.2-D: Destilasyon ve kraking rnlerini ihtiva eden , No.l-D'ye gre buharlama zellii az olan ar hizmet ve endstri motorlar yaktdr. No.4-D: Damtk ve kraking rnlerinden ve baz atklardan oluan dk veya orta hz motorlarnn yaktdr. zellik Setan says (CN) Minimum Alevlenme Noktas (oF) Viskozite (SSU/100oF) Kl (% Ktlesel) Kkrt (% Ktlesel) 1-D 40 100 30 34 s. 0.01 0.5 2-D 40 125 33 45 s. 0.02 1.0 4-D 40 130 45 125 s. 0.1 2.0

Diesel Yaktndan Beklenen zellikler 1. Viskozite 2. Isl deer 3. Akma Noktas 4. Uuculuk 5. Alevlenme ve Yanma Noktas 6. zgl Ktle 7. S Oran 8. C Art 9. Kl Miktar 10. Su ve Tortu Miktar 11. Setan Says (CN) 12. Diesel ndeksi

1. Viskozite deal yakt-hava karmnn elde edilmesini ve buna bal olarak da silindir ierisinde meydana gelecek yanmay dorudan etkiler. Dk Viskozite Enjektrlerden silindire pskrtlen yaktn daha kk zerrelere ayrlmas ve hava ile homojen bir karm oluturarak daha dzgn bir yanmann salanmas. Yksek Viskozite Enjektrlerden silindire pskrtlen yaktn yeterince kk zerrelere ayrlmamas ve hava ile homojen bir karmn olumamas neticesinde yanma verimi derek egzoz gazlar ierisindeki yanmam HC konsantrasyonunun artmas ve isli yanma. ok Dk Viskozite Pskrtme sisteminin farkl blgelerinde zellikle de yksek basn pompasndaki yakt kaaklar. Sonu olarak diesel yaktlarn viskozitesi; Dk alma scaklklarnda dahi serbeste akacak kadar dk olmal, Sznty nleyecek ve enjektr sistemini yalayacak kadar yksek olmaldr. Diesel Motor yaktlarnn viskoziteleri 50oC scaklkta 1 1.5 oE olmaldr.

2. Isl Deer Yanma sonucu oluan rnlerin, yanma ncesi referans bir scakla gre toplam entalpilerinin yakt ktlesine blnmesi ile elde edilen deer. (Birim Ktlenin verdii s enerjisi) Diesel yakt iin; Hu=42000 44000 kJ/kg 3. Akma Noktas Diesel yakt zellikle souk ortamlarda akclk zelliini kaybetmemelidir. Akma noktasnn yksek olmas (ok souk olmayan ortamlarda yaktn bulutlanmas) durumunda yakt pskrtme sistemindeki borulardan geemez. Motor almaz. Ayrca srekli akma noktas civarndaki scaklklarda alma yakt filtresinin ksa srede tkanmasna neden olur. Souk blgelerde alan diesel motorlarnda yaktn akma noktasn drmek iin ierisine belirli oranlarda kerosen katlabilir. Diesel Yaktlar iin maksimum akma noktas -18oCtr.

4. Uuculuk Belirli miktardaki diesel yaktnn hacimsel olarak %90n buharlatran scaklk olarak tanmlanr. Motorun zellikle souk havalarda kolay almasnda kullanlan yaktn uuculuk zellii etkilidir. Uuculuk zelliinin yksek olmas yanmann daha verimli ve dumansz (issiz) olmasn salamaktadr. Yksek uuculuktaki diesel yaktlar; kk gl, yksek devirli tat motorlarnda kullanlr. Yksek uuculuk; Yaktn tam yanmasn salar, zgl yakt sarfiyatn azaltr, ssiz yanma salar, Az miktarda anmaya neden olabilir. Dk uuculuktaki diesel yaktlar yksek gl dk devirli gemi motorlarnda kullanlr. Bu yaktlarn hacimsel olarak %90nn buharlat scaklk yaklak 358oCtr. Dk uuculuk; maksimum g retimini snrlar, zgl yakt sarfiyatn arttrr, isli yanmaya neden olur, Motor souk ortamlarda zor ilk harekete geer.

HC Yapsna Bal olarak Diesel Yaktnn Kaynama zellii

Ayn snftaki HClarn C atom saylarnn artmas diesel yaktnn kaynama noktasn artrr. Ayn C atomu says ieren farkl yapdaki HClarn kaynama noktasna etkisi yledir: isoparafinler n-parafinler naftenler aromatikler Kaynama Noktasndaki Art Yn Kaynama Noktasndaki Fark: 20oC (isoparafin aromatik arasnda)

C15 isoparafinler C14 n-parafinler C13 naftenler C12 aromatikler iin bir diesel yaktn %50nin buharlat scaklk yaklak 260oCtr.

5.Alevlenme ve Yanma Noktas Alevlenme noktas motorun almas ile ilgili olmayp, yaktn depolanmas ve yangn tehlikesi oluturmas asndan nemlidir. Diesel yaktlarn en dk alevlenme noktas 65oC olarak belirlenmitir. Diesel yaktlar iin en dk yanma scakl minimum alevlenme noktasnn 15 25oC stndedir. 6. zgl Ktle Orta ve yksek devirli diesel motorlar iin Dk devirli gemi dieselleri iin (max) 7. S Miktar Diesel yaktnda bulunan S oran hem korozif hem de partikl madde oluumunu arttrc ynde etki eder. zellikle dk alma scaklklarnda motor paralar zerinde nemli lde korozyona sebep olur. (asit oluumu) Bir diesel motor yaktndaki S oran ktlesel olarak %1in altnda olmaldr.

: 820 890 kg/m3 (15.6oC) : 940 kg/m3 (15.6oC)

8. C art Sv yakt stlp buharlatrldktan sonra uucu maddeleri yaklr geriye bir takm artklar kalr ki bunlara Karbon Artklar ad verilir. Yaktlarn artk brakma eilimi Artklar Katsays ile belirlenir. Bu say Conradson cihaz ad verilen deney cihazyla tespit edilir. Diesel yaktlar olduka byk miktarlarda artk brakacak maddeyi ieriyorsa; Eksik yanma srasnda C birikintileri meydana gelir. Bu birikintiler; Piston st yzeyi, supap yuvalarnda toplanr supaplarn tam kapanmasna engel olana sert katmanlar oluturur, Yalama ya ile birleerek motor iin zararl yapkan maddeleri oluturur, Yapkan maddeler segman yuvalarndaki boluklara girerek segmanlarn hareket serbestliini engeller, Bunlarn sonucunda motorda isli yanma ve ilk hareket zorluklar ba gsterir. Diesel yakt iin artklar katsays (k) k=0.005 Dk Gl Yksek Hzl Motorlar K=0.04 Yksek Gl Dk Hzl Motorlar

9. Kl Miktar Rafine ileminden sonra diesel yaktlarnda kl bulunmaz. Yksek gl, dk hzl diesel motorlarnda kullanlan ar diesel hacimsel olarak %0.1 %0.5 arasnda kl vardr. Bu tip yaktlarn ierisinde metal oksitler (Vanadyum, nikel, silisyum, demir oksit v.b.) karbonat ve slfat tuzlarna dnrler. Sodyum ve vanadyum tuzlarnn belirli oranlardaki bileikleri, motorun yanma odasndaki scaklk nedeniyle erir ve kaplad dkme demir ile alam eliklerin yzeylerini paslandrr. Diesel yaktlarnda en fazla hacimsel olarak %0.1 kl bulunmaldr. 10. Su ve Tortu Miktar Diesel yaktlarn iinde bulunan su ve tortu filtrelerin servis mrlerini azaltr, Yakt pskrtme sisteminin ve motor elemanlarnn anmalarna neden olur, Souk havalarda yakt ierisindeki suyun donmas sebebi ile yakt pskrtme sistemindeki borular ierisinde akamaz hale gelir. Diesel yaktlarnda maksimum su ve tortu miktar hacimsel olarak %0.05 olmaldr.

Diesel Motorlarnda Yanma Diesel motorunda yakt, sktrma strokunun sonlarna doru bir enjektr vastasyla pskrtlerek silindir ierisine gnderilmektedir. Sv yakt yksek hzda kk apl orifislerden tek yada ok sayda jet olarak pskrtlr. Yksek hz ve kk ap yaktn daha iyi atomize ve penetre olmasn salamaktadr. Yakt yksek scaklk ve basnta silindir ierisinde buharlamakta ve hava ile karmaktadr. Silindir ii basn ve scaklk yaktn kendi kendine tutuma noktasna ulat blgede tutuma gerekleir. Yaktn ilk tutuan ksm, dier yanmam karmn tutuma gecikme sresinin ksalmasn salar Yanma genileme srecinde devam eder.

Ricardoya Gre Diesel Motorlarnda Yanma Ricardoya gre Diesel motorlarnda yanma 4 kademede tamamlanr. 1. Tutuma Gecikmesi 2. Kontrolsz Yanma (Alevin yaylmas) 3. Kontroll Yanma 4. Art Yanma ve Genileme

Tutuma Gecikmesi

Yakt jeti ierisindeki damlack yanma odas ierisinde ilerlerken; Isnr, Buharlar, Kendi kendine tutuma scaklna ular, Pskrtme balangcndan ilk alevin olutuu ana kadar geen sreye Tutuma Gecikmesi denir.

Tutuma gecikmesi P - diyagramnda pskrtmenin balangc ile basnc ykselmeye balad an arasndaki zaman olarak da tanmlanabilir. Bu sre 0.0002 0.002 s arasndadr. Tutuma gecikmesinin olumasnn nedenleri: Yakt yanma odas ilerine doru hareket etmek (dalmak) zorundadr. Yakt yaklak olarak stokiometrik orana yakn (=1) hava ile karm oluturmak zorundadr. Hava-Yakt karm yaktn kendi kendine tutuma scaklna kadar snmak zorundadr.

Diesel Motorlarnda Vuruntu

11. Setan Says (CN) Sktrma stroku sonunda basnc ve scakl artm olan havann ierisine pskrtlen Diesel yaktnn kendi kendine tutuma kabiliyetini gsteren bir ldr. CFR motorunda tespit edilir. Motor Devir Says (n/n) : 900 Emme Havas Scakl (oC) : 30 Soutma Suyu Scakl (oC) : 100 Pskrtme Avans (oKMA) : 13 Sktrma Oran : Deiken Motor setan says bulunacak yakt ile altrlr. Deney artlar

Tutuma gecikmesi sresi 13oKMA oluncaya kadar sktrma oran arttrlr. Daha sonra motor, n-hexadecane (setan-C16H34) ve -metilnaftelen (C11H10)in farkl hacimsel karmlarndan oluturulan yaktlar ile altrlr. Motorun alma artlar deitirilmeden 13oKMA tutuma gecikmesi sresi elde edilinceye kadar yakt karm ierisindeki n-hexadecane (setan-C16H34) ve -metilnaftelen (C11H10)in oranlar deitirilir. 13oKMA tutuma gecikmesi sresi veren karmdaki setann hacimsel yzdesi bir nceki yaktn setan says olur.

Ticari diesel yaktlarnn setan saylar 45 60 arasndadr. Gnmz diesel motorlarnda kullanlan yaktlarn setan saylar maksimum 72.5e kadar kabilmektedir. Setan Saysn Ykseltmek iin Kullanlan Maddler Setan saysn ykseltmek iin diesel yaktna zel sentetik maddeler ya da katklar eklenir. Amil nitrat Etil nitrat Aldehitler Ketonlar Esterler Peroksitler

Katk Maddesi

Katk Eklendikten Sonra Setan Says (Katk Miktar % Hacimsel) 0 0.5 41 39 39 1.0 45 44 44 2.0 51 49 49 3.0 57 53 54 4.0 63 57 58

Aseton Peroksit Etil Nitrat zo-amil nitrat

33 33 33

Dk Setan Sayl Yaktn Kullanlmasnn Motor zerine Etkileri Tutuma gecikmesi sresi uzayacandan motor vuruntulu alarak g kaybna urar ve vuruntu anmalar arttrr, motor mr ksalr. Yakt kolay tutuamayacandan zellikle souk ortamlarda motor zor ilk harekete geer. Motor rejim scaklna ulancaya kadar isli alr. Ralantide ve dk yklerde yanma odas cidarlarnda karbon birikimi fazla olur. 12. Diesel ndeksi Setan saysnn tespiti zor, pahal ve zaman alan bir deneysel metot olduundan setan says yerine bu deer hakknda fikir verecek olan Diesel ndeksi kullanlr. Diesel indeksi bir takm ampirik ifadeler vastasyla hesaplanr ki bunun iinde yaktn APIo ve anilin noktasnn bilinmesi gerekir.

141.5 131.5 A.P.I . = d 60

o 60oF

d 60

60oF

zgl ktle oran: 60oF (15.6oC) scaklktaki diesel yaktnn zgl ktlesinin ayn scaklktaki suyun zgl ktlesine oran.

Anilin Noktasnn Tespiti Amonyak moleklne bir anil grubunun balanmasyla oluan, en basit birincil aromatik amin (C6H5NH2)dir. Yams, renksiz, zehirli bir svdr. 183Cta kaynar, -8Cta bulutlanr. Teknikte, takmr katrannn damtlmasyla, nitrobenzenin hidrojenle indirgenmesiyle, klorbenzenin amonyakla tepkimesiyle elde edilir.

DI CN

30 37

35 40

40 43

45 46

50 50

55 53

60 56

65 59

70 62

Trkiyede retilen Diesel Yaktlarnn zellikleri zellik zgl Ktle (15.6oC) [kg/l] Alevlenme Noktas [oC ] Akma Noktas [oC ] Diesel ndeksi S Miktar [% Ktlesel] Kl Miktar [% Ktlesel] Tat Diesel Yakt 0.82 0.85 55 -1.1 50 1.0 0.01 Gemi Diesel Yakt 0.85 0.87 65 1.7 40 1.8 0.02